315 Telefovdna : --- 227 Loga eambbo --- 221 Oktavuođadieđut : +++ 213 Fáksa : --- 192 Arkiiva --- 174 Fiillat --- 138 Čujuhus : --- 135 Mobiila --- 122 Telefovdna --- 120 E-poasta --- 117 Almmuhan Østby , Jan Roger . --- 113 Artihkkalat --- 107 Jienasteapmi --- 105 Almmuhan Kuhmunen , John-Marcus . --- 95 Liŋka --- 95 I. Áššebáhpirat +++ 95 Beavdegirjelasáhus +++ 94 V. Sárdnunlistu ja replihkkavuorut +++ 92 Almmuhan Holmgren , Hanne . --- 90 Sáhkaovddideaddji Replihkka +++ 88 Dán áššis ii gáibiduvvon lasáhus beavdegirjái . --- 87 Sven-Roald Nystø --- 83 E-poasta : --- 82 Sámedikki mearrádus maŋŋá jienasteami lea ná : --- 82 Almmuhan Hivand , Pål . --- 80 Jienasteapmi čađahuvvui dáid vuoruid mielde : --- 76 Egil Olli --- 73 Telefuvdna --- 70 Mobila --- 69 Aili Keskitalo --- 68 Sáhkavuorru Replihkka +++ 67 III Jienasteapmi +++ 66 V Sáhkavuorro- ja replihkkalistu +++ 66 IV Beavdegirjelasáhusat --- 65 Mobiila : --- 65 Johan Mikkel Sara --- 64 Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit --- 63 VI Sámedikki mearrádus --- 63 På norsk --- 61 Jienasteapmi dahkkojuvvui čuovvovaš vuogi mielde : --- 59 Roger Pedersen --- 59 Almmuhan Magga , Sara Marja . --- 58 Vuor . --- 58 Dán áššis ii ovddiduvvon beavdegirjelasáhus . +++ 57 Mearrádus : Ovttajienalaččat mearriduvvon +++ 57 Jarle Jonassen --- 57 Geir Tommy Pedersen --- 53 Terje Tretnes --- 52 Almmuhan Pål Hivand . --- 49 Magnhild Mathisen --- 45 Steinar Pedersen --- 44 Willy Ørnebakk --- 44 Erohus --- 42 Ragnhild Nystad --- 41 Per Solli --- 40 Prt. . 40 Nr Beaivi Geas / Geasa Tihttel --- 40 Boađus d. r. --- 39 Per A. Bæhr --- 39 Olaf Eliassen --- 39 Berit Ranveig Nilssen --- 38 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . +++ 37 Sámedikki bargiin lea máškidis bargoáigi . +++ 37 Sámediggi lea šiehtadan Čáhkkilis bargodili , dg . Inkluderende Arbeidsliv ( IA ) , ja deattuha bargodiliid láhčima juohke bargái . +++ 37 Ohccit geat eai hálddaš sámegiela go biddjojuvvojit virgái , sáhttet ovttasráđiid bargoaddiin geatnegahttojuvvot váldit oahpu sámegielas . +++ 37 Nils Henrik Måsø --- 37 Muđui virgáduvvojit bargit gustojeaddji lágaid , njuolggadusaid ja šiehtadusaid vuođul , dás maiddái bálká ja penšuvdna , ja 6 mánu geahččalanáigi . +++ 37 Dát gustojit dassážiigo Stuorradiggi rievdada dáid ortnegiid . +++ 37 Bálkkás gessojuvvo 2 % Stáhta penšuvdnakássii . +++ 37 Buohkain geat ásset Finnmárkkus ja Davvi-Romssas lea vejolašvuohta oažžut oaniduvvot oahppoloana Stáhta loatnakássas 10 proseanttain jahkái gitta 25 000 ru rádjai , sii ožžot maiddái sierra vearrogessosa ja lassi mánáidoaju . +++ 36 egil.olli@samediggi.no --- 36 Sámediggepresideanta Egil Olli --- 36 Dáppe gávnnat ohcanskovi +++ 36 39 áirasis ledje 39 čoahkis . +++ 35 Sámedikki ohcanskovvi ortnega várás galgá geavahuvvot +++ 35 Politihkalaš dássi Beaivi Áššenr. +++ 35 Meannudeamit +++ 35 Bargiidbellodat +++ 33 Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga girjáivuođa . +++ 33 Ortnega hálddaša Sámedikki doarjjastivra . +++ 32 Isak M. O. Hætta --- 32 Asbjørg Skåden --- 31 Sámediggepresideanta +++ 31 Submi +++ 31 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra --- 31 ( 1000 kr:uin ) --- 30 Sámediggeráđi vástádus : +++ 30 Almmuhan Balto , Randi Romsdal . --- 29 samediggi@samediggi.no --- 29 SÁMEDIGGI --- 29 St.dieđ. nr. 43 --- 29 Ohcamat sáddejuvvon dien beaivvi maŋŋá , eai meannuduvvo +++ 29 Meroštallannjuolggadusat : +++ 29 Mana sisdollui --- 29 Mana ohcamii --- 29 Mana báikkálaš navigašuvdnii +++ 29 Mana bajimus navigašuvdnii +++ 28 Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : +++ 28 Máksineavttut : +++ 28 Jan Roger Østby --- 28 Almmuhan John-Marcus Kuhmunen . --- 27 Čilgehus +++ 27 Ole Henrik Magga --- 27 Láhkaásahusa dievasteakstas --- 27 39 áirasis ledje 38 čoahkis . +++ 27 ( Govva : Svein Lund ) --- 26 laila.susanne.vars@samediggi.no --- 26 Várrepresideanta Laila Susanne Vars --- 26 Ann-Mari Thomassen --- 25 I Mildosat +++ 25 Bargiidpolitihkalaš ulbmilin lea juksat dássedis čoahkkádusa agi ja sohkabeliid dáfus , ja rekrutteret olbmuid geain lea unnitlogu- ja álgoálbmotduogáš . +++ 24 Sámediggeráđi árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 24 Juolludaneavttut : +++ 24 John Henrik Eira --- 24 Buš 08 --- 23 SÁMEDIGGE --- 23 Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat . +++ 23 Mobil --- 23 Mearrádus : +++ 22 www.samediggi.no --- 22 Telefon +47 78 47 40 00 --- 22 Telefaks +47 78 47 40 90 --- 22 Sámediggeráđđelahttu +++ 22 SAMETINGET --- 22 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta Poastaboksa 8004 Dep. , 0030 Oslo +++ 22 Ing-Lill Pavall --- 22 Ii dahkkon +++ 22 II Árvalusat ja mearkkašumit +++ 22 Davvi Girji 2005 . --- 22 39 áirasis ledje 37 čoahkis . --- 21 Čoahkkinjođihangotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 21 Virgái sáhttet maiddái biddjot eará barggut mat gullet Sámedikki doibmii . +++ 21 Sámepolitihkka +++ 21 Sámedikki doaimma birra 2008 +++ 21 SAMEDIGGI --- 21 John-Marcus Kuhmunen --- 21 Ii šat addojuvvo eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš eanet goluide . +++ 21 I Áššebáhpirat +++ 21 Eará artihkkalat girjjis Sámi skuvlahistorjá 1 --- 21 Duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštusaid máŋgosat biddjojuvvojit mielddusin dahje sáddejuvvojit bábirveršuvdnan : Sámediggi - Sametinget , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok +++ 21 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 1 . --- 21 ( 1000 kr:n ) --- 20 Čálalaš gulahallan +++ 20 marianne.balto@samediggi.no --- 20 Vuoruheamit 2010:s : +++ 20 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama --- 20 Virgi lea biddjon virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta dahje 1434 ráđđeaddi . +++ 20 St.dieđ. nr. 28 ( 2007-2008 ) --- 20 Ráđđelahttu Marianne Balto --- 20 Njálmmálaš gulahallan +++ 20 Nils O. Nilsen --- 20 Klemet Erland Hætta --- 20 Janoš Trosten --- 20 II Evttohusat ja mearkkašumit +++ 20 Einar Lifjell --- 20 Duodji --- 20 Davvi Girji 2007 . --- 20 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 2 . --- 20 Anders Urheim --- 20 Amund Eriksen --- 20 Almmuhan Eira , Ellen Aina . --- 19 Vuođđogiella : Dárogiella +++ 19 Sámepolitihka birra --- 19 Sámedikki dievasčoahkkin +++ 19 St.dieđ. nr. 55 ( 2000-2001 ) --- 19 Ođđa almmolašvuođalága vuođul sáhttet ohccidieđut almmuhuvvot vaikko ohcci lea bivdán ahte son ii galgga čállojuvvot ohcciidlistui . +++ 19 Doarjjalohpádus máksojuvvo dalle go loahpparuhtadeapmi lea čovdojuvvon , investeremat leat čađahuvvon ja go golut leat duođaštuvvon . +++ 19 Buš 2007 +/- 07-Rev 06 Erohus % --- 18 vibeke.larsen@samediggi.no --- 18 ruovt --- 18 Ulbmil +++ 18 SAEMIEDIGKIE --- 18 Ráđđelahttu Vibeke Larsen --- 18 RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 --- 18 Preassa- ja gulahallansekšuvdna +++ 18 Josef Vedhugnes --- 17 – Daate geerve barkoe årrome daejtie bøøremes veeljedh daejstie 260 ohtsemijstie , tjïelten- jih regijovnaleministere Liv Signe Navarsete jeahta . --- 17 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma --- 17 Randi A. Skum --- 17 Per Edvin Varsi --- 17 Ove Johnsen --- 17 Namma ja e-boasta --- 17 Jørn Are Gaski --- 17 Eva Josefsen --- 17 Eará artihkkalat girjjis Sámi skuvlahistorjá 2 --- 17 Diŋgo e-poastadieđiheami +++ 17 Birger Nymo --- 17 39 áirasis ledje 36 čoahkis . --- 16 marita . --- 16 jama --- 16 ellinor . --- 16 Vuođđogiella : dárogiella +++ 16 Sven-Roald Nystø , áššejođiheaddji +++ 16 Ragnhild Lydia Nystad --- 16 Ragnhild L. Nystad --- 16 Politihkalaš ámmát +++ 16 Poast Namuhus 2000 2 001 +/- 00/01 : --- 16 Peder Mathisen --- 16 Ovddiduvvon mearkkašumit ja evttohusat : +++ 16 Isak Mathis O. Hætta --- 16 Galledančujuhus : Einar Gerhardsens Plass 3 ( S-blohkka ) --- 16 Buš 09 --- 16 35 prosjekth abpe rijhkesne leah åådtjeme 32 miljovnh kruvnh juktie barkedh årromelastojne . --- 15 T-2 09 / Plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi fápmuibidjan +++ 15 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg --- 15 Margreta Påve Kristiansen --- 15 Geassemánu 27. b. 2008 mánnosaš láhka nr. 71 plánema ja huksenáššemeannudeami birra ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) boahtá fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 . +++ 15 Birasgáhttendepartemeanta lea dan ovddidan . +++ 15 Bellodat +++ 15 Almmuhan Amundsen , Roy . --- 14 Čoahkkinjođihangotti árvalus Sámediggái : +++ 14 Åge Nordkild --- 14 Árja --- 14 Sámedikki várrepresideanta +++ 14 St.dieđ. nr. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra --- 14 Ráđđelahttu +++ 14 Olav Magnar Dikkanen --- 14 Olav Dikkanen --- 14 Njálmmálaš eksámen ráhkaduvvo ja sensurerejuvvo báikkálaččat . +++ 14 Eavttuhus 1 mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 14 Buš 2007 +/- 07-Rev 06 --- 14 43 áirasis ledje 43 čoahkis . --- 13 Ášši loahpahuvvui jienasteami haga . --- 13 Áigi Ášši Siidu --- 13 Vibeke Larsen --- 13 Sámi nuoraid oahppostipeanda +++ 13 Sámi kulturfoanda +++ 13 Sámedikki 2008 doaimma birra --- 13 Ohcamat fertejit gullat Sámedikki 2010 vuoruhemiide +++ 13 Ohcama árvvoštallamii lea deaŧalaš ahte dásseárvoperspektiiva árvvoštallojuvvo +++ 13 Oahppu +++ 13 Musihkka --- 13 Leif Elsvatn --- 13 Kautokeinoveien 50 , N- 9730 Kárášjohka --- 13 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 4 Davvi Girji 2010 . --- 12 Sámegiella 1. giellan --- 12 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái : +++ 12 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái +++ 12 Sáhtát guorahallat fáttá dárkileappot fálus mii lea olgeš bealde . +++ 12 Strategiija +++ 12 SAEMIEDIGKIE SAMEDIGGE --- 12 Riegádan : --- 12 Randi Skum --- 12 ROE-fága --- 12 Ovddiduvvon evttohusat +++ 12 Ovddiduvvon eavttuhusat Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : +++ 12 Erohus % --- 12 Eará artihkkalat girjjis Sámi skuvlahistorjá 4 --- 12 Bargiidpolitihkalaš ulbmilin lea juksat dássedis čoahkkádusa agi ja sohkebeliid dáfus , ja rekrutteret olbmuid geain lea unnitlogu- ja álgoálbmotduogáš . --- 12 Arkiva SF-012 .--- 12 Almmuhan Ramstad , Liss-Ellen . --- 11 Čoahkkináiggit +++ 11 jan.roger.ostby@samediggi.no --- 11 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.08.2010 ] +++ 11 Sámi ovddidanfoanda +++ 11 Sámedikki mearrádus jienasteami maŋŋá lea ná : +++ 11 Ságastallanáigi +++ 11 Suodjalusministtar Grete Faremo +++ 11 Stáhtačálli Raimo Valle +++ 11 Servodatfága --- 11 Rehketdoalu galgá sáhttit buohtastahttit dohkkehuvvon gollomeroštallamiin . --- 11 Prográmma +++ 11 Ohcanáigemearri guovvamánu 1. b. 2010 . +++ 11 Kulturdepartemeanta +++ 11 Kenneth Hætta --- 11 Hanne Holmgren --- 11 Gulahallanhoavda Frode Jacobsen +++ 11 Giella- ja kulturdiđolašvuohta +++ 11 Doaibmabijut : +++ 11 DOAIBMABIJUT --- 11 Almmuhan Roy Amundsen . --- 10 Čoahkkinjođihangoddi +++ 10 Čoahkkingirjji čálli : Siv Marit Romsdal Eira --- 10 Válmmaš --- 10 Sámi giella ja kultuvra --- 10 Sámegiella 2. giellan --- 10 Sámediggi dáhttu : --- 10 Sámediggi +++ 10 Svein Peter Pedersen --- 10 Strategiijat +++ 10 StrategiIJA --- 10 Sara Marja Magga --- 10 SAEMIEDIGKIE SAMETINGET --- 10 Ruovttudoallooahppu +++ 10 Proseanta . --- 10 Preassadieđáhus , 02.12.2011 --- 10 Oktavuođaolmmoš : Jan Roger Østby +++ 10 Ohppiidgirji Fáddágihpa Jorgaleapmi , heiveheapmi +++ 10 Ohcci geas lea earenoamáš gelbbolašvuohta sáhttá biddjot virgekodii 1364 seniorráđđeaddi . +++ 10 Od.prp. nr. 21 --- 10 Nubbinjođiheaddji +++ 10 Mearrádusárvalus : Ohcan biehttaluvvo . +++ 10 Matematihkka --- 10 Luonddu- ja birasfága --- 10 Loahpalaš mearrádus +++ 10 Jørn Are Gaski , čoahkkinortnegii --- 10 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji duođaštit rehketdoalu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon . --- 10 Gáhttet boazodoalloguovlluid +++ 10 Govven : FAD --- 10 Evttohus 1 --- 10 Eará --- 10 Eanet dokumeanttat fáttá birra +++ 10 Dásseárvohástalusat boazodoalus +++ 10 Dárogiella sámi ohppiide --- 10 Bargomárkanossodat +++ 10 Bargoduogáš +++ 10 Almmuhan Hætta , Anne Britt K . . --- 10 39 áirasis ledje 33 čoahkis . --- 9 ČOAHKKINGIRJI 4/93 - MEARRÁDUSAT --- 9 Árvalus +++ 9 Árbevirolaš máhttu +++ 9 © 2010 Arbeids- og velferdsetaten --- 9 Válgabiire +++ 9 Váidinvuoigatvuođat +++ 9 Virgi +++ 9 Tilgjengelighet +++ 9 Tilbakemelding nav.no --- 9 Sámi kulturráđđi +++ 9 Sámediggeráđđi +++ 9 St.dieđ. 9 ( 2011–2012 ) Eanandoallo- ja biebmopolitihkka --- 9 Ráđđehus áigu : --- 9 Resurssavuoruheamit : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . +++ 9 Preassakonferánsa Neahtta-TV:s Stuoradikki dieđáhusa eanandoallo- ja biebmopolitihka birra +++ 9 Preassadieđáhus , 05.10.2010 --- 9 Personvern og sikkerhet --- 9 Ovttamielalašvuohta +++ 9 Ovddádusbellodat +++ 9 Máks . --- 9 Maŋimustá rievdaduvvon 28.05.2010 --- 9 Landbruks- og matdepartementet P.b. . 8007 , Dep. 0030 Oslo --- 9 Kontakt oss --- 9 Isak M. O. Hætta , áššejođiheaddji --- 9 Gulahallanhoavda Ottar Løvik --- 9 Gulahallandirektevra +++ 9 Giella geavahusas +++ 9 Gess . --- 9 Geahča maiddái video Eanandoallo- ja biebmoministtariin Lars Peder Brekk kommentáraiguin +++ 9 Finnmárkkuláhka +++ 9 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 ( i kraft 1 aug 2006 , etter res. . 10 juni 2005 nr. 533 ) . --- 9 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta +++ 9 Eanadoallu --- 9 Duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštusaid máŋgosat biddjojuvvojit mielddusin dahje sáddejuvvojit bábirveršuvdnan : Sámediggi - Sametinget , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok . +++ 9 Almmolaš dokumeanta +++ 9 2 - Ávjovárri --- 8 Áššelistu +++ 8 Árvalusat joavkkuin geain eai leat lahtut lávdegottis :+++ 8 Árbevirolaš boazodoallu +++ 8 Álggahus +++ 8 [ Preassadieđáhus , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 05.10.2010 ] +++ 8 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 11.05.2010 ] +++ 8 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 05.10.2010 ] +++ 8 Válgalávdegoddi +++ 8 Terje Tretnes , čoahkkinortnegii +++ 8 Sámi parlamentáralaš ráđđi +++ 8 Sámediggi galgá : --- 8 Sámediggi doarju evttohusaid ja ávžžuha Stuorradikki mearridit daid . +++ 8 Stáhtahálddahusossodat +++ 8 Stuorradiggeválga +++ 8 Ruhtadandepartemeanta Gulahallanovttadat Poastboksa 8008 Dep. 0030 Oslo Galledančujuhus : Akersgata 40 Oslo --- 8 Preassagulahalli +++ 8 Plána- ja finánsalávdegoddi +++ 8 Ovddeš stáhtačálli Raimo Valle --- 8 Organisašuvdna +++ 8 Oktiibuot +++ 8 Od.prp. nr. 25 ( 2006-2007 ) --- 8 Nils O. Nilsen 34 . --- 8 Mearkkašupmi olles lávdegottis +++ 8 Maŋimustá rievdaduvvon 02.09.2010 --- 8 Magnhild Mathisen 3 . --- 8 Láhka rievdadit geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámeláhka ) +++ 8 Lassin deattuhuvvojit buorit fágalaš gelbbolašvuođat , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , čálalaš ovdanbuktinnávccat , návccat bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhttu . +++ 8 Lagat dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Julie Eira , vuolitdirektevra Lennart Mikkelsen , dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tlf. 78 47 40 00 . +++ 8 Kultuvra --- 8 John Henrik Eira 10 . --- 8 Jahkeceahkki Ortnet +++ 8 Hástalusat boahtteáiggis +++ 8 Hilde Anita Nyvoll --- 8 Guovdageaidnu --- 8 Gulahallanovttadat ( FIN ) --- 8 Gulahallanovttadat +++ 8 Gielda- ja guovlodepartemeanta +++ 8 Fága Smávvaskuvladássi Gaskadássi Nuoraidskuvladássi +++ 8 Fitnanadreassa : Akersgt . +++ 8 Evttohus +++ 8 Eará artihkkalat girjjis Sámi skuvlahistorjá 3 --- 8 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi +++ 8 Dát leat juolluduvvon doarjjalohpádusat doarjjaožžuide . +++ 8 Dokumeanttat +++ 8 Doarjjaoažžu galgá sáddet rehketdoalu ja raportta mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon . +++ 8 Doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit +++ 8 Doaibma +++ 8 Departemeantta birra --- 8 DGT- ja ođasmahttinossodat +++ 8 Budejju allaskuvla áigu nannet fidnohutkankultuvrra allaskuvllas . +++ 8 Berit Oskal Eira --- 8 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi +++ 8 Almmuhan Somby , Nils Ingvald . --- 8 39 áirasis ledje 35 čoahkis . --- 8 22 24 44 11 / Mobiila ( SMS ) : 911 42 059 --- 8 1. lk 2. lk 3. lk 4. lk 5. lk 6. lk 7. lk 8. lk 9. lk 10. lk --- 8 ( Govva : Richard Bergh ) --- 7 Čálalaš eksámen ráhkaduvvo ja sensurerejuvvo guovddáš ásahusain . +++ 7 Várrepresideanta Marianne Balto --- 7 Válgakoarta +++ 7 Sámi ja minoritehtapolitihkalaš ossodat +++ 7 Sámi giellaráđđi +++ 7 Sámi ealáhusráđđi +++ 7 Sámegiella --- 7 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2005 : +++ 7 Sámediggi áigu iskat leat go doarjjaoažžut čađahan daid doaibmabijuid , maidda sii leat ožžon doarjjaruđaid . +++ 7 Sámediggi mearrida jahkásaččat ulbmiliid , strategiija ja doaibmabijuid bušeahtastis . +++ 7 Submi váldojuvvo poasttas 201 , aktivitehta 20100 Sámi lágádusat . +++ 7 Sten Erling Jønsson --- 7 Siviiladilli : +++ 7 Senior gulahallanrávvejeaddji Ragnvald Berggrav +++ 7 SAMEDIGKIE --- 7 SAMEDIGGE --- 7 Ráđđehus stáhtaráđis mearridii odne juolludit gitta 4 miljovnna ruvnno rádjai Eidsvoll-vistti divodeami bienalaš plánenbargui . +++ 7 Ráđđehus lea odne juohkán 416,7 milj. ruvnno Norsk Tipping OS badjebáhcagis kulturulbmiliidda . +++ 7 Ruđat mat eai geavahuvvo , galget máksojuvvot ruovttoluotta . +++ 7 Roger Pedersen 31 . --- 7 Riska- ja mávssolašvuođaárvvoštallamiid vuođul galgá Sámediggi dárkkistit ahte doarjjahálddašeapmi doaibmá kvalitatiivvalaččat nu go galgá . +++ 7 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu +++ 7 Randi Skum 25 . --- 7 Preassagulahallanolmmoš +++ 7 Preassa- ja gulahallansekšuvna . +++ 7 Polskka-Norgga kulturprošeavttat ožžot doarjaga +++ 7 Politihkalaš doaimmat +++ 7 Poasta +++ 7 Per A. Bæhr 12 . --- 7 Ove Johnsen 27 . --- 7 Ovddiduvvon eavttuhusat +++ 7 Ohcamat galget dávistit Sámedikki vuoruhemiide 2010:s +++ 7 Oahpahus +++ 7 Ná váiddát +++ 7 Norgga Bargiidbellodat +++ 7 Nammadeamit +++ 7 Máksinávžžuhus galgá leat ovddiduvvon maŋimusat golggotmánu 1. b. 2008 . +++ 7 Margreta Påve Kristiansen 24 . --- 7 Lávdegoddi osko- ja eallinoaidnopolitihkkii vuođđuduvvon +++ 7 Lága dievasteakstas --- 7 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon , golut duođaštuvvon ja go prošeaktarehketdoallu lea bukton . +++ 7 Leif Elsvatn 37 . --- 7 Leaŋka olggos : --- 7 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78 . --- 7 Kárášjohka --- 7 Knut Store --- 7 Jus doarjjavuostáiváldi ohca lágádusdoarjaga boahtte jagi , galgá doarjjavuostáváldii buktán namuhuvvon rehketdoalu ja raporta ovdal go 2009 doaibmadoarjjaohcama sádde Sámediggái . +++ 7 Jus doarjjaoažžu ii mávsse dákkár oktavuođain , de sáhttá Sámediggi čađahit rievttálaš doaibmabijuid vai oažžu ruovttoluotta ruđaid mat leat buorrin . Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja dat gáibádusat mat leat mearriduvvon Sámedikki 2008 bušeahttadokumeanttas , kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat .+++ 7 Jus doarjjaoažžu dakkár oktavuođain ii mávsse ruovttoluotta ruđaid , de sáhttá Sámediggi árvvoštallat rievtti bokte gáibidit dan mii lea báhcán buorrin . +++ 7 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji duođaštit rehketdoalu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon +++ 7 Juolludanmearrádusat galget leat čálalaččat duođaštuvvon . +++ 7 Juolludaneavttut +++ 7 Jarle Jonassen 35 . --- 7 Isak M. O. Hætta 13 . --- 7 Ing-Lill Pavall , áššejođiheaddji --- 7 II. oasis leat eará bealit . --- 7 II OASSI --- 7 I OASSI --- 7 Guoddalusmeannudeapmái gusto guovvamánu 10. b. 1967 mánnosaš hálddahusláhka . +++ 7 Giellahápmi / giella +++ 7 Geir Tommy Pedersen 20 . --- 7 Geir Liland --- 7 Ekspedišuvdnahoavda Petter Drefvelin +++ 7 Einar Lifjell 36 . --- 7 Egil Olli 9 . --- 7 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Julie Eira , vuolitdirektevra Lennart Mikkelsen dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tlf. 78 47 40 00 . +++ 7 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 14. b 2010 Stuoradikki jahkásaš mearrádusa mielde boazodoallošiehtadusa birra . +++ 7 Dát dáhkida ahte divodanbargu ovdána plána mielde ja galgá gárvvistuvvot ovdal vuođđolága ávvudeami jagi 2014:s . +++ 7 Doarjjavuostáiváldii galgá 2 jagis doarjjareivve dáhtona rájes buktit revisora duođaštuvvon rehketdoalu ja raportta movt jagi 2008 juolludeapmi lea geavahuvvon . +++ 7 Doarjjaoažžu galgá buktit rehketdoalu ja raportta ruđaid geavaheamis . +++ 7 Doarjjaoažžu ferte 3 vahku siste maŋŋá doarjjareivve beaivádeami čálalaččat dohkkehit doarjjaeavttuid . +++ 7 Doarjjaoažžu ferte 3 vahku siste maŋŋá doarjjareivve beaivádeami čálalaččat dohkkehit doarjjaeavttuid +++ 7 Doarjjajuolludeapmi ii gusto ovdal og váidináigemearri dievvá ja vejolaš mearrádusváidagat leat mennuduvvon . +++ 7 Doarjja sáhttá gáibiduvvot máksojuvvot ruovttoluotta jus doarjjaoažžu ii ollašuhte doarjjareivve eavttuid , addá boasttu dieđuid dahje doarjja ii leat geavahuvvon juolludeami ulbmila vuođul dahje jus lea máksojuvvon menddo ollu doarjja . +++ 7 Doarjja eaktuda ahte lágádusa leat almmolaččat registrerejuvvon Brønnøysundregistarii ( Doaibmaregistarii ) Norggas . +++ 7 Doaimma birra +++ 7 Dii. 18.00-20.00 --- 7 Dearvvuođaiguin +++ 7 Bušeahttamearrádus mearrida doarjjaortnega bajimuš vuoruhemiid . +++ 7 Boađusárvvoštallamii bivdit lágádusaid buktit ovdan boađusrapportta movt ruđat gelbbolašvuođaloktemii , márkanastimii ja distribušuvdnii leat geavahuvvon . +++ 7 Boazodoallolága birra +++ 7 Arvid Skjellhaug 28 . --- 7 8013 Dep. 0030 Oslo --- 7 38 áirasis ledje 38 čoahkis . --- 6 Čoahkkinortnegis : +++ 6 Čoahkkinjođihangotti árvalus Sámediggái +++ 6 – Go oažžut eanet máhtu de mii buorebut sáhttit fállat rievttes veahki daid veteránaide geat dan dárbbašit , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . +++ 6 Áššesuorggit +++ 6 Áššedokumeanttaid gávnnat dákko . +++ 6 Ávjuvárgeaidnu 50 , N -9730 Kárášjohka Telefon +47 78 47 40 00 Telefaks +47 78 47 40 90 samediggi(at)samediggi.no www.samediggi.no --- 6 Árvalus 1 mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 6 Álbmotoaju miellahttovuohta +++ 6 Ája sámi guovddáš , Gáivuotna --- 6 Áirasat Čuovvovaš áirasat ledje vuođđudeamis : --- 6 doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit +++ 6 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 02.07.2010 ] . --- 6 Willy Ørnebakk 21 . --- 6 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta dahje 1434 ráđđeaddi . +++ 6 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . --- 6 Viiddiduvvon olgoriikalávdegoddi +++ 6 Ulbmiljoavku +++ 6 Sámi kulturmuitoráđđi +++ 6 Sámedikkis leat juohke jagi iešguđet politihkkasurggiin prošeavttat maidda galggašedje plánat ráhkaduvvot . +++ 6 Sámedikki jienastuslohku - loahpalaš listu +++ 6 Sámedikki deaŧalaš vuođđoprinsihppan galget leat máŋggabealatvuohta , dásseárvu ja ollislaš perspektiiva . +++ 6 Sámediggeráđđi mearrida lagat eavttuid juogadeapmái . +++ 6 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusat , mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 6 Sven Roald Nystø 23 . --- 6 Strategiijat : +++ 6 Sten-Erling Jønsson --- 6 Steinar Pedersen , čoahkkinortnegii --- 6 Snåasen tjielteståvroe nænnoesti tjåanghkosne suehpeden 27. b. 2010 , ohtsedidh dam saemien nommem Snåasen tjïelte baaltenommine nåhtadidh tjieltese . --- 6 Skovit ja mielddus +++ 6 Sjørøye --- 6 Sisdoallu +++ 6 Ráđđečoahkkin +++ 6 Riikkaidgaskasaš +++ 6 Rievdaduvvon dáhton ) +++ 6 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigi lea : 08.10.10 --- 6 Prošeavttat gusket musihka- ja lávdedáidagii , govvadáidagii ja kulturárbái ja dasa lassin doaimmat sihke Polskkas , Norggas , Islánddas ja Liechtensteinas . +++ 6 Proposišuvnnat ja dieđáhusat +++ 6 Preassadieđáhus , 30.05.2008 --- 6 Preassadieđáhus , 03.09.2010 --- 6 Politihkalaš ráđđeaddi +++ 6 Poasta 52 Kultuvra --- 6 Poasta 50 --- 6 Per-Bjørn Lakselvnes --- 6 Per Solli , čoahkkinortnegii --- 6 Ođđa siidaoasi ásaheapmi galgá dieđihuvvot guovllustivrii dohkkeheapmái . +++ 6 Ovddiduvvon evttohusat Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : +++ 6 Ovddasvástádus : Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta Áigodat : Plánaáigodagas +++ 6 Ossodagat +++ 6 Organisašuvnnat ja eará doaibmit geat háliidit lassánahttit dieđuid válggaid birra ja/dahje oaččohit eanebuid jienastit gielddastivra- ja fylkkadiggeválggain jagi 2011 , sáhttet ovdal čakčamánu 20. beaivvi ohcat doarjaga departemeanttas +++ 6 Ohcanáigemearri +++ 6 Ohcan virgái sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://min.e-kommune.no/Sametinget . --- 6 Ohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . --- 6 Odd Iver Sara --- 6 Oahpahusetáhtas lea ovddasvástádus doibmii +++ 6 Nr Beaivi Geas / Geasa Namahus --- 6 Njuolggadusat leat juhkkon guovtti oassái . I. oasis leat Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid ođđa ” galget-gáibádusat ” . +++ 6 Nils Henrik Måsø 7 . --- 6 Namuhus 2001 --- 6 Mánnáoadju +++ 6 Mildosat : +++ 6 Mearriduvvon Gonagasa geassemánu 29.06.2007-mannosaš resolušuvnnain , geassemánu 19.06.1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 8. paragráfas , gč. § 10 ja §§ 21 , 22 ja 23 . +++ 6 Maŋimuš máksin-ávžžuhus galgá leat ovddiduvvon ovdal golggotmánu 1. b. 2010 +++ 6 Maŋimustá rievdaduvvon 25.06.2010 --- 6 Maŋimustá rievdaduvvon 23.04.2010 --- 6 Maŋimustá rievdaduvvon 23.03.2010 --- 6 Marie Therese N. Aslaksen 6 . --- 6 MIHTTOMEARRI : --- 6 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut duođaštuvvon ja prošeaktaraporta buktojuvvon +++ 6 Laks --- 6 Lahttolista galgá biddjojuvvot mielde . +++ 6 Kulturministtar Anniken Huitfeldt geigii bálkkašumi bearjadat eahkeda konsearttas mii dollojuvvui Grønlanda girkus Ultimafestivála olis . +++ 6 Konkrehta doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit +++ 6 Kirsti Guvsám --- 6 Jus lea dárbbašlaš olahan dihte bealuštahtti dálveguohtuma , de sáhttá maiddái mearriduvvot boazolohku iešguđet dálvesiiddaide . +++ 6 Jus joatká masteroahpuin 3. oahppojagi maŋŋá , de masteroahpu vuosttaš jahki buhtte vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 4. oahppojagi fágaid . +++ 6 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de ferte rehketdoalu ruđaid geavaheamis leat duođaštan registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji . +++ 6 Juolluduvvon permišuvnnat +++ 6 Juolludannjuolggadusaid 17. § mielde sáhttá Sámediggi , departemeanta ja Riikkarevišuvdna dárkkistit geavahuvvojit go ruđat eavttuid mielde . +++ 6 Juolludaneavttut ja máksineavttut : +++ 6 Jođiheaddji +++ 6 Jos galggašii dáidda hástalusaide nagodit dohppet , de dárbbaša : --- 6 Johttisápmelaččaid listu +++ 6 Johan Mikkel Sara 39 . --- 6 Iskka leat go vuoigatvuođat +++ 6 Innovašuvdna Norga juolluda 1 600 000 ruvnno allaskuvlla ovddosviggi áŋgiruššamii ođđahutkamiin . +++ 6 Ing-Lill Pavall 32 . --- 6 Hilgojuvvui 15 jiena vuostá . +++ 6 Heaittiheami golut gokčojuvvojit bohccuid vuovdima bokte . +++ 6 Guovddášbellodat +++ 6 Gulahallanráđđeaddi +++ 6 Gulahallanhoavda Kristin Hetle --- 6 Girkoossodat +++ 6 Gažaldagat ja vástádusat +++ 6 Galgá ráhkaduvvot doaibmaplána ja bušeahttadárbu . +++ 6 Evttohus : +++ 6 Eaŋkilmearrádusaid sáhttá guoddalit doarjjastivrii dahje dasa , geasa doarjjastivra lea fápmudan válddi . +++ 6 Eavttuhus 2 mearriduvvui ovttajienalaččat . +++ 6 Eará artihkkalat Sámi skuvlahistorjá 5-girjjis --- 6 Dán lađđasa mielde dahkkojuvvon mearrádusaid ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . +++ 6 Dán dárbbašat go ozat --- 6 Dálvesiida dahje eará čoahkkádus sáhttá bivdit alcces mearriduvvot boazologu . +++ 6 Duogáš +++ 6 Doarjja máksojuvvo dan bušeahttajagi go dat juolluduvvo +++ 6 Denis Caviglia --- 6 Davvi-Romsa SED --- 6 Davvi Girji 2011 . --- 6 Dakkár miellahttovuohta mielddisbuktá boahtteáiggis maiddái geatnegasvuođa lágidit dáid arktalaš nuoraidriemuid . +++ 6 Bušeahttadárbbut galget dávistit doaibmaplánii +++ 6 Buhtadus máksojuvvo sihke doallamii ja geavaheapmái . +++ 6 Buhtadus máksojuvvo bálkán . +++ 6 Budejju allaskuvla - 1 600 000 ruvnno --- 6 Boazodoalu buvttadeapmi ja márkandilli +++ 6 Bláđe dokumeanttas : --- 6 Bistevažžan dahkat sámi kulturdieđu lohkanbajioahpu +++ 6 Birasgáhttendepartemeanta +++ 6 Berit Ranveig Nilssen 2 . --- 6 Berit Ranveig Nilssen , čoahkkinortnegii --- 6 Bargobáikin lea okta Sámedikki kontorbáikkiin . +++ 6 Amund Eriksen 33 . --- 6 Almmuhan 22.09.2010 --- 6 9 Máksin ja ruovttoluottamáksin +++ 6 8 Áššemeannudeapmi ja guoddalusmeannudeapmi +++ 6 7 Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái +++ 6 6 Almmuheamit +++ 6 5 Árvvoštallan +++ 6 4 Čuovvoleapmi ja dárkkisteapmi +++ 6 4 - Gáisi --- 6 39 áirasis ledje 32 čoahkis . --- 6 3 Juolludaneavttut +++ 6 3 - Davvi --- 6 17 ođđa ovttasbargoprošeavtta leat dohkkehuvvon ruhtaduvvot kulturlonuhallanfoandda bokte . +++ 6 10 Bajimuš dárkkástus +++ 6 1 Ruhtageavaheami ulbmilat +++ 6 1 - Nuorta --- 6 --- Kautokeinoveien 50 , N- 9730 Kárášjohka --- 6 ( Govva : SJSBS ) --- 5 Čálgopolitihkalaš ossodat 5 Čálalaš eksámen ráhkaduvvo ja sensurerejuvvo báikkálaččat . 5 Čuovvovaččat leat ohcan virgái : 5 čuovvovaš 5 Čoahkkima vuođđudeapmi 5 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2010 5 – Mii leat nannen sámi giela ja kultuvrra , addán Sámediggái eanet válddi ja dadjamuša ja bidjan sámiid árgabeaivvi diliid guovddážii , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 5 Øystein Ballari 5 Ñ Sáhtát . 5 Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Gnest ” Snåasesne 5 Ášši mearriduvvo dábálaš eanetloguin . 5 ÁŠŠEBÁHPIRAT 5 Árvvoštallan galgá čilget lea go , dahje man muddui lea vealaheapmi ja vejolaš vealaheamit almmáiolbmuid ja nissonolbmuid gaskkas . 5 Árvvoštallan 5 Áigu sihkkarastit sámiid vuoigatvuođaid 5 Áiggiid girkobušeahtta 5 Áhperesursa- ja ridduossodat 5 © Jaro Hollan 5 sámediggepresideanta 5 ovddidit čuovvovaš evttohusa : 5 mearrádusa : 5 ekspedišuvdnahoavda 5 b ) Doaibmadoarjja : 5 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ] 5 [ Láhkaásahus , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , 14.06.2010 ] 5 Várrelahtut 5 Válga dáhpáhuvvá gorrelohkoválgan . 5 Vuosttaš geardde almmuhan 10.02.2005 5 Vuoruhuvvon doaibmabijut : 5 Ulbmil valáštallanstipeanddain lea movttiidahttit nuorra valáštalliid áŋgiruššat valáštallat . 5 Ulbmil lea árvvoštallat almmolaš doaibmabijuid ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 5 Toril Bakken Kåven 5 Tore Bongo 5 Tom Henning Bratlie 5 Terje Tretnes 29 . 5 Sámi sátnevuorká 5 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid ovttasbargoorgána . 5 Sámi parlamentáralaš ráđđi galgá doaibmat oktasašorgánan ja galgá gozihit sámiid beroštumiid ja nannet sámiid ovttasbarggu riikarájiid rastá . 5 Sámi parlamentáralaš ráđi bargui gullet áššit mat gusket sámiide rastá riikarájiid . 5 Sámi mánáid bajásšaddaneavttut 5 Sámegiella vuosttašgiellan 5 Sámegiella nubbigiellan 5 Sámedikki raporttaid dárkkisteami vuođđun lea riska- ja mávssolašvuođaárvvoštallan . 5 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 5 Sámedikki mihttomearrin lea ahte unnimusat okta sámi áviissain galgá ilbmat beaivválaččat . 5 Sámedikki doarjjastivra sáhttá mearridit lassi doarjjaeavttuid . 5 Sámedikki dievasčoahkkin 30.05 – 02.06.05 5 Sámediggi galgá geahččat bearrái ahte ruđat hálddašuvvojit mearriduvvon njuolggadusaid mielde . 5 Sámediggi doarju dán ollásit . 5 Sámediggi . 5 SÁMEDImI 5 Suodjalusdepartemeanta 5 Stuora huksendoaibma 2011:s 5 Strategiijat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Stoltenberg vuolgá Girkonjárgii čakčamánu 15. beaivvi maŋŋil go lea vuolláičállán Norgga ja Ruošša gaskasaš juohkolinnjá šiehtadusa . 5 Stipeanda lea 20 000 ruvnnu jahkái . 5 Steinar Pedersen 5 . 5 Steinar Pedersen 24 . 5 Snåasen tjïelte – tjïelten saemien baaltenomme 5 Senior gulahallanrávvejeaddji Helge Kvandal 5 SAEMIEDIGKIE SAMETlNGET 5 SAEMIEDIGKIE 3/92 5 Ráđđehus lea odne Stuoradiggái evttohan juolludit 50 mill. kruvnnu jahkái 2010 ođđa rámmastivrejuvvon ortnega bokte mii galgá buhtadit lassiárvodivvaga valáštallanrusttegiid huksehusain . 5 Ráhkis buohkat ! 5 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Sámedikki ruđat ealáhusulbmiliidda . 5 Rolf Johansen 5 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 . 5 Replihkka 5 Rehketdoalu galgá sáhttit buohtastahttit dohkkehuvvon gollomeroštallamiin 5 Regiunála plánema lávdegoddi 5 Randi Solli Pedersen 5 Ragnhild Nystad 8 . 5 Ragnhild L. Nystad , áššejođiheaddji 5 Rabas virgi , ohcanáigi : 14.06.10 5 Prošeakta galgá gárvvistuvvot maŋimustá jagi sisa doarjjareivve dáhtona rájes . 5 Proposišuvnnat ja dieđáhusat leat áášebáhpárat mat ovddiduvvojit Stuorradiggái . 5 Proposišuvnnat ja dieđáhusat leat dokumeanttat maid Ráđđehus bidjá ovdan Stuorradiggái . 5 Proposišuvnnat Stuorradiggái ( Prop. ) geavahuvvojit go Ráđđehus árvala Stuorradiggái dahkat mearrádusaid . 5 Proposišuvnnaid ja dieđáhusaid álgoárvalusa ráhkadit departemeanttat . 5 Plánen 2008 5 Plánen 2007 5 Plána- ja finánsalávdegotti evttohus 5 Per Solli Ragnhild Nystad 5 Per Solli 29 . 5 Per A. Bæhr 30 . 5 Ođđasat 5 Ođđa raporta sámi servodaga birra 5 Ovddiduvvon mearkkašumit ja eavttuhusat : 5 Organisašuvnnat mat ožžot doaibmadoarjaga eará poasttaid bokte Sámedikki bušeahtas , eai leat doarjjavuoigadahttojuvvon dán ortnega bokte 5 Oljo- ja energiijadepartemeanta 5 Olgoriikadepartemeanta 5 Olav M. Dikkanen 4 . 5 Olav M. Dikkanen 21 . 5 Olahan dihte dáid mihttomeriid galgá láhka addit vuođu boazodoalu ulbmillaš organiseremii ja hálddašeapmái . 5 Olaf Eliassen 34 . 5 Oktavuohtadieđut 5 Ohcanáigemearri : 14.06.10 Ohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 5 Ohcanvuđot doarjagat 5 NÁČaid ( Norgga almmolaš čielggademiid ) ráhkadit lávdegottit dahje bargojoavkkut maid departemeanttat nammadit . 5 Nuppástusat eará lágain 5 Norgga girku lea okta bušeahttavuoitiin ráđđehusa jagi 2011 stáhtabušeahttaárvalusas . 5 Njeallje jagi rukses-ruoná sámepolitihkain 5 Neahttasiiddut buohkaide 5 NRK váldočoahkkin lea odne nammadan ođđa stivra , já válljen William Nygaard stivrajođiheaddjin . 5 Mánáidgárddit 5 Muitaluvvon Svein Lundii 5 Muitalan Svein Lundii 5 Miriam Anna Stina Paulsen 5 Mii dárbbašit eambbo ollislaš osko- ja eallinoaidnopolitihkka , ja máŋgga guovllus lea gáibiduvvon almmolaš guorahallan dan suorggis . 5 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira . 5 Mearkkašupmi 1 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Nils Henrik Måsø : 5 Mearkkašupmi 1 5 Mearkkašumit 5 Maŋimustá rievdaduvvon 27.05.2009 5 Maŋimustá rievdaduvvon 05.06.2009 5 Mathis Nilsen Eira 5 Marie Therese Nordsletta Aslaksen 5 Marianne Balto 5 Maiddái dearvvašvuođadoaimmahagaid stivrraid várás galget leat ehtalaš njuolggadusat . 5 Magnhild Mathisen 22 . 5 Lávdegodde 5 Láhkaásahus Finnmárkku šláddjes lastavuvddiid suodjalanplána birra . 5 Láhka galgá leat mielde sihkkarastime boazodoalloareálaid sámi boazodoalloguovllus boazodoalu deaŧaleamos resursavuođđun . 5 Lágat ja njuolggadusat leat lágat , láhkaásahusat , láidestusat ja dakkáraččat mat gullet departemeantta ovddasvástádussurggiide . 5 Lassebuhtadusa máksin Norgga Čalmmehemiidlihttui ja Norgga Álbmotveahkkái automáhtasisaboađuid massima geažil 5 Lasihuvvon lágain skábmamánu 28. b. 2003 nr. 99 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2004 res. skábmamánu 28. b. 2003 nr. 1403 vuođul ) . 5 Kulturministtar Anniken Huitfeldt sávvá lihku Romsii geasa juhkkojuvvui bargun lágidit Šáhkka-OG 2014:s . 5 Komponista Ruben Sverre Gjertsen lea ožžon Arne Nordheima komponistabálkkašumi jagi 2010 . 5 Kapihtal 7 Orohaga doaibmanjuolggadusat . 5 Jus prošeakta ii leat válbmejuvvon áigemearis , de manahuvvo doarjja almmá ovddalgihtii dieđiheami haga 5 Jus orohagas ii leat eambbo go okta siida , de eai geavahuvvo dát mearrádusat . 5 Jus doarjjastivra ii rievdat álgoálgosaš eaŋkilmearrádusa , de ášši manná Sámediggeráđđái loahpalaš guoddalusmeannudeapmái . 5 Josef Vedhugnes 33 . 5 Jos sámi álbmogii galget leat buorit ja norgalaččaiguin muđui ovttadássásaš bálvalusfálaldagat , de gáibiduvvo ahte almmolaš doaimmat dovdet sámi dilálašvuođaid mat gullet sin doaibmansurggiide . 5 Jon Erland Balto 26 . 5 Johan Mikkel Sara , áššejođiheaddji 5 Johan Mathis Gaup 5 Joavkojođiheaddji 5 Janoš Trosten 25 . 5 Jagi 2011 stáhtabušeahtta lea ovddasvástideaddji bušeahtta mii sihkkarastá bargosajiid , čálggu ja árvobuvttadeami , cealká finánsaministtar Sigbjørn Johnsen . 5 Ii sáhte ásahuvvot eambbo go okta buohtalas álggahanoassi guđenai siidaoassái . 5 Hárštá allaskuvla áigu ovttasáđiid Romssa universitehtain ja Narviikka allaskuvllain nannet fidnohutkankultuvrra duon golmma oahpahusásahusas . 5 Háhkanbušeahtta Ođasmahttin- hálddahus- ja girkodepartemeantta vuolde lea 3,2 miljárdda ruvnno . 5 Gáibádus lea ahte das lea jienasteaddji namma , riegádanbeaivi ja govva . 5 Gustovaš duođaštus lea duođaštus báŋkkus , fápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddjis , registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddjis . 5 Gunn-Britt Retter 5 Gulaskuddamat leat departemeantta evttohusat mat sáddejuvvojit guoskevaš beliide ( almmolaš ja priváhta ásahusaide , organisašuvnnaide ja eará departemeanttaide ) . 5 Gulahallan ossodaga ossodatdirektevra 5 Govvideaddji : Klara Johansen 5 Girkoráđđi 5 Gilvobearráigeahčču 5 Geir Tommy Pedersen 39 . 5 Geir Liland 16 . 5 Fáddá 5 Finnmárkku allaskuvla galgá nannet fidnohutkankultuvrra allaskuvllas . 5 Finnmárkku allaskuvla - 900 000 ruvnno 5 Evttohuvvo ahte julludeapmi girkui lasihuvvo oktiibuot 158 milj. ruvnnuin . 5 Eva Josefsen 19 . 5 Ekonomalaš politihka váldodoaibmamuš lea doalahit barggaheami badjin ja barggohisvuođa vuollin . 5 Eidsvoll-vistti bienalaš plánenbargu 5 Egil Olli ( čoahkkinortnegii ) 5 Eavttut galget dávistit ruhtageavaheami ulbmilii . 5 Eavttuhus 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen : 5 Eará doaimmat 5 Earenoamážiid TV-sáddagat leat geasuhan , ja sámi interneahttamediat geavahuvvojit dávjjibut . 5 Eanet láigoorrunsajit daidda guđet leat váttes dilis 5 Eanet dieđut 5 Ealáhusat 5 Ealáhatossodat 5 Dát láhka earuha geassesiidda ja dálvesiidda . 5 Dásseárvolága 1 a § Plikt til å arbeide for likestilling ( geatnegasvuohta ovddidit dásseárvvu ) , geatnegahttá almmolaš eiseválddiid árjjalaččat ja ulbmillaččat ovddidit dásseárvvu sohkabeliid gaskkas buot servodatsurggiin . 5 Dáppe leat deháleamos dieđut vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra . 5 Dál mii hukset viidáseappot dáid buriid bohtosiid ala . 5 Dáiddáriid vástevaš stáhta stipeanddaid ja garantiijasisaboađuid lávdegoddi lea Kulturdepartemeantta namas addán vihtta ođđa stipeandda vuorrasat ánssášeaddji dáiddárii . 5 Doarjjaortnega olahusjoavku : 5 Doarjjaortnega mihttomearri : 5 Doarjjaoažžu galgá ovdal go golbma vahku leat gollan doarjjareivve dáhtona rájes čálalaččat dohkkehit doarjaga eavttuid . 5 Doarjja rádjerasttildeaddji gielladoaimmaide Deanus 5 Dieđáhusat Stuorradiggái dávjá sulastahttet raportta Stuorradiggái barggu birra mii lea čađahuvvon dihto suorggis , dahje divaštallan boahttevaš politihka birra . 5 Dieđáhusat Stuorradiggái ( Dieđ. St. ) geavahuvvojit go Stuorradiggi áigu ovddidit áššiid Stuorradikki dievasčoahkkimii almmá dan haga ahte dat gusket mearrádusárvalusaide . 5 Dieđáhusat , ja daid gieđahallamat Stuorradikkis , šaddet dávjá vuođđun proposišuvdnii maŋŋá . 5 Dievasčoahkkin 5 Departemeantta ovddasvástádus lea geahččat bearrái ahte Sámedikkis lea doarjjahálddašanvuogádat , mii dávista ekonomiijanjuolggadusaide , ja ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit . 5 Dat sáhttet leat árvalusat mat gusket ođđa dahje nuppástuhttojuvvon lágaide , árvalusaide mat leat stáhtabušehttii dahje nuppástusaide dasa ja eará mearrádusaide . 5 Dat leat : 5 Das mii leat bures lihkostuvvan . 5 Coahkkinjodihangotti árvalus Sámediggái : 5 Boazoeaiggát sáhttá leat dušše ovtta siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin , ii ge sáhte eaiggáduššat bohccuid eambbo go ovtta siidaoasis . 5 Boazodoalu areálaid sihkkarastima ovddasvástádus lea sihke boazodoallovuoigatvuođalaččain , eará vuoigatvuođalaččain ja eiseválddiin . 5 Boazodoallu galgá bisuhuvvot sámi kultuvrra ja servodateallima deaŧalaš vuođđun . 5 Boazodoallu dárbbaša nuorra ja gelbbolaš bargonávccaid . 5 Boazodoallu 5 Bjarne Store-Jakobsen 5 Bismagodderáđit 5 Birger Nymo 38 . 5 Berit Ranveig Nilssen , áššejođih. 5 Bearaš ja fuolahus 5 Beaivváš Sámi Teáhter 5 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 5 Barggu ja čálggu bušeahtta 5 Barentsovttasbargu 5 Bajilčála rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) . 5 Asbjørg Skåden 26 . 5 Arvid Skjellhaug 5 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 5 . 5 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 3 Davvi Girji 2009 . 5 Almmuhan Somby , Dina Nilsdatter . 5 Almmuhan 27.01.2005 5 Almmuhan 01.03.2010 5 500 000 ruvnnu sámi iešmearrideami prošektii 5 50 % máksojuvvo máksinávžžuhusa mielde , loahppa 50 % máksojuvvo dalle go rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 31.12.09 muttus lea buktojuvvon Sámediggái . 5 50 % jahkásaš rámmas juogaduvvo gorálaččat 31.12.08 lahttologu mielde 5 5 miljovdna ruvdno loaktimii bargosajiin 5 5 - Viesttirmearra 5 3 Magnhild Mathisen 5 2011 stáhtabušeahtain Ráđđehus ain láhče viiddis stáhtalaš huksendoaimma . 5 2 Gáibádusat ulbmiliid juksamii 5 1999 Plánej . 2000 Juogad . 5 16 Johan Mikkel Sara 5 10 Ragnhild Lydia Nystad 5 1 Ulbmil 5 ( Govva : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsena govvačoakkáldat ) 5 ( Gova luoikan Ragnhild Sandøy ) 5 ( Gova luoikan Lempi Mikalsen ) 4 Čuovvovaš áirasat ledje mielde čoahkkima vuođđudeames : 4 Čuovvovaš virgi lea rabas mas ohcanáigi lea 01.07.2009 . 4 Čuovvovaš lávdegottit ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : 4 Čuoggás A.1 . 4 Čuoggás 9.4.4 lea sáhka Buhtadusdoaibmabijuid ođasmahttima ja beavttálmahttima plána birra čázádatreguleremiid oktavuođas . 4 Čujuhuvvo Jaruma raportta cealkámušaide mas eanas oassi dorjot ealáhussoahpamuša . 4 Čovdosiid fuonideapmi dáláš dásis ferte álohii čađahuvvot ovttasráđiid boazodoaluin . 4 Čoahkkáigeassu 4 Čoahkkinjođiheaddji sáhttá čađahit vuostejienasteami . 4 Čielggadus ja prošeaktabargu man ulbmilin lea heivehit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi duohtavuhtii 4 Šiehtadus Norgga ja Ruošša mearrarájá geassima hárrái ja ovttasbarggu birra Barentsábis ja Buollaábis galgá vuolláičállojuvvot Murmánskkas čakčamánu 15. beaivvi 2010 . 4 Šiehtadanbealit berrejit bidjat johtui doaimmaid mat geahpidivčče ekonomalaš váttisvuođaid maid ovttaskas boazodoalli sáhttá oažžut go ii beasa vuovdit nu ollu bohccobierggu go háliida dehe maŋiduvvo vuovdin . 4 – Nuorra olbmuin leat dávjá ođđahutki gávpejurdagat , muhto sidjiide lea váttis ollašuhttit jurdagiiddiset . 4 – Mii diehtit ahte fierpmádahkii beassan , ja leat máhttobirrasa oassin , lea dehálaš easkkaálggahuvvon fitnodagaid lihkostuvvamii . 4 “ Lassin válljejuvvojit njeallje dievadasmandáhta . 4 Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Laavlomefaamoe Berlevågesne ” 4 Áššiid gieđahallama ovddas meahcceduopmostuolus ii máksojuvvo divat . 4 Ášši sáhttá hilgut almmá gohčokeahttá áššeoasálaččaid riektečoahkkimii . 4 Áššelista : 4 Áššedokumeanttaid dávnnat dákko . 4 Ávjovárgeaidnu 50 4 Ásahuvvon doaimmat mat ožžot doarjaga galget sáhttit čujuhit fitnodatekonomalaš gánnáhahttivuhtii 4 Ásahuvvon doaimmat galget leat registrerejuvvon Brønnøysund-registariin 4 Ásahit rekrutterenvirggiid sámi fáttáin 4 Ásahit friddjaoastinortnegiid 4 Ásahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma ja Bachelor-prográmma 4 Ásahit eamiálbmotguovddáža Romssa universitehtii 4 Árvvošteapmi sáhttá maiddái mearridit movt ja makkár eavttuiguin doaibma sáhttá čađahuvvot . 4 Árvvošteamis galgá guorahallot leat go bohccot dagahan vahága ja lea go vahát dakkár ahte sáhttá buhtadusa gáibidit ja jus nu , de mearridit vahága árvvu ja mearridit buhtadusmávssu . 4 Árvvošteami jođiheaddji sáhttá juohke dásis áššemeannudeamis geahččalit áššebeliid soabahit joksan várás soabatlaš čovdosa . 4 Árvvošteami dollojuvvot sáhttá gáibidit son guhte áigu doaimma álggahit dahje orohatstivra orohatovdaolbmo bokte . 4 Árvoháhkanprográmma ja boazodoallu ovddidanfoanda fertejit vuoruhit ohcamiid mat buoridit dásseárvvu . 4 Árvalus 2 4 Álggahit ságastallama Romssa universitehta sajádaga birra sámi servodaga gelbbolašvuođa dárbbuid ektui . 4 Ája sámi guovddáš lea bajás vuoruhuvvon doaibmabidju sihke gieldda- ja fylkkaplánas , ja Sámediggi lea « Sámi kulturviesuid ollislaš plána » meannudeami oktavuođas vuoruhan Ája sámi guovddáža bajimužžii kulturviesuin mat galget ásahuvvot . 4 Ája sámi guovddaš 4 Áiddit ja rusttegat mat galget čuožžut guhkit go ovtta áigodaga jagis , eai galgga huksejuvvot departemeantta dohkkeheami haga . 4 Áhčiin , geat leat ožžon bálkávirgelobi Váldotariffašiehtadusa ektui , dakkár oktavuođas masa álbmotoadjoláhka ii guoskka , lea vuoigatvuohta oažžut bálkká álggahuvvon virgelohpeáigodaga lohppii . 4 © Pål Hivand 4 § 9 Stivrra dahkamušat ja áššegieđahallan Finnmárkkuopmodaga hálddaheapmi gullá stivrii . 4 § 5 Gaskavuohta bissovaš vuoigatvuođaide Sámit leat oktasaččat ja oktagaslaččat bistilis eanaja čáhceguovlluid geavahemiin rábidan vuoigatvuođaid eatnamiidda Finnmárkkus . 4 § 47 Fápmudus addit dárkilet njuolggadusaid Gonagas sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu birra , dán vuolde maiddái organiseremis ja ekonomalaš dilálašvuođain jna. 4 § 43 Ášši golut Stáhta máksá meahcceduopmostuolu doaimma goluid . 4 § 30 Čielggadanguovllu jna. ráddjen Finnmárkkuopmodat mearrida čielggadanbarggu guovllu ja mearrida gieđahallama ortnega . 4 § 25 Áššemeannudeapmi 4 § 24 Sierranas vuoigatvuohta báikkálaš ávkkástallamii Ovttaskasolbmuide dahje olmmošjoavkkuide , geat gullet báikegoddái ja geaid eallinvuođus ollásit dahje oassálassii čatnasa ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii gili lahka , sáhttá gielda gitta 10 jagi rádjai háválassii addit sierranas vuoigatvuođa ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain , nugo namahuvvo §§ 22 ja 23 dárkileappot albmaduvvon guovlluin gielddas . 4 § 17 Čoahkkinjođihangotti barggut 4 § 11 Áššit mat gusket virgehasaid bargodillái ja riektedillái Finnmárkkuopmodaga virgehasat válljejit gaskkasteaset ovddasteaddji , gii searvá Finnmárkkuopmodaga stivrii go dat gieđahallá virgehasaid bargodillái dahje riektedillái guoski áššiid . 4 sámi joatkkaskuvllaid ráddeaddibálvalusa ferte ođđasis organiseret ja nannet 4 strategiija : 4 ođđa oahppoplánaid ovddideapmi , dálá oahppoplánaid revideren ja oahppi- ja oahpahalliárvvoštallama ovddideapmi 4 ovttas fylkkagielddaiguin ja eará sámi ásahusaiguin nannet sámi joatkkaoahpahusa oahpaheddjiid ja skuvlajodiheddjiid gelbbolašvuoda 4 oahpaheddjiid ja fitnodagaid oahpahusovddasvástideddjiid lassioahpahus 4 mihttomearri : 4 lassioahpahus mii guoská sámi fágaide galgá nannejuvvot 4 jodiheaddjiovddideapmi 4 joatkit ja nannet sámi joatkkaoahpahusa DKT-oahpu 4 hálddašang . 4 fálaldatstruktuvrra ovddideapmi 4 eiseválddiidinitieren FoU-bargu ja dutkan 4 e-post : synnove.s.harkonen@samediggi.no 4 e-post : roger.pedersen@samediggi.no 4 e-post : groande@online.no 4 doaluid bajimuš lohku mearriduvvo , mii mearkkaša ahte dat fertejit geahpedit geain leat eanemus bohccot 4 doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit : 4 doaibmabijut : 4 biras ja ovddideapmi 4 b ) Duoji beroštupmi- ja fidnosuorgeorganisašuvnnat 4 addit buoret DKT-oahppofálaldaga sámi joatkkaoahpahusa oahpaheddjiide lassioahpahussan ja gelbbolašvuodaovddideapmin 4 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 17.09.2010 ] 4 [ Kulturdepartemeanta ] 4 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.08.2010 ] 4 Vásáhusat almmolaš hálddahusas ja gelbbolašvuohta sámi servodatdilis ja sámegielas deattuhuvvojit . 4 Vástesaččat ja seamma garrasit čuhcet váikkuhusat eará joavkkuide mat leat gillán maŋimuš soađi áigge ja dan maŋŋá , go mat namuhuvvojit stuorradiggedieđáhusas . 4 Vásihusat leat čájehan ahte sámelága §§ 3-7 ja 3-8 leat mearrádusat maid ii sáhte duohtandahkat nu guhká go sierra ruhta ii juolluduvvo dása . 4 Vásihusat leat čájehan ahte dain guovlluin gosa leat ásahan giellaguovddážiid , doppe lea giellaovddidanbargu lihkostuvvan bures . 4 Várjjat Sámi Musea , Unjárga 4 Válganjuolggadusaid hábmedettiin ferte ollu deaddu biddjot Sámedikki oidnui . 4 Válgalávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 4 Váldováttisvuohta lea dattetge boraspiriid lohku , ja danne ferte garrasabbot reguleret náli dainna áigumušain ahte reguleret náli sámi guovlluin . 4 Váldomihttomearri . . . . . . . . . . . . . . 4 Válddahusaid galgá departemeanta dohkkehit . 4 Váilevaš vejolašvuohta vuovdit ii galgga mielddisbuktit ahte ovttaskas boazodoalli ja orohagat eai jovssa doarjagiid . 4 Váikkuhusat boazodollui . 4 Váhnenruhta riegádeami oktavuođas 4 Vuođđogiella : sámegiella 4 Vuovdeeaiggát sáhttá gáibidit mávssu varas lastamuoraid ovddas mat váldojuvvojit priváhta vuovddis , muhto muđui ii sáhte gáibiduvvot máksu muoraid ovddas mat lobálaččat váldojuvvoit dán paragráfa vuođul . 4 Vuosttas čuokkis ii gusto daid opmodagaid luobaheapmái mat leat čuldojuvvon almmolaš juohkogávppi bokte ja mat leat biddjojuvvon huksenguovlun plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje čuldojuvvon duktasajiide maidda lea huksejuvvon . 4 Vuosttas lađđasis njealját lađđasii gustojit seamma láhkai áššiide meahcceeatnamiid dahje vuoigatvuođaid meahcceeatnamiin luobaheami ja láigoheami birra . 4 Vuollásaš ráđiide dárbbašuvvojit unnimusat 6 virggi . 4 Vuolláičállit leat lohkan čoahkkinbeavdegirjji , ja leat gávnnahan ahte čoahkkingirjái fievrriduvvon mearrádusat leat nu mo Sámediggi mearridii . 4 Vuoigatvuođat galget gártejuvvot beroškeahttá čearddalaš gullevašvuođas . 4 Vuoigatvuohta- , ealáhus- ja birasossodat 4 Vuogádatlaš gulahallan stáhta ja Sámedikki gaskkas lea ávkkálaš goappaš beliide ja vuolggaha buori čovdosiid . 4 Virgi lea biddjon virgekodii 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 4 Virgehasaid ovddasteaddjis lea sárdnun- ja evttohanvuoigatvuohta , muhto ii jienastanvuoigatvuohta . 4 Viidáset barggus ferte áŋgiruššat dáid guovlluid ektui . 4 Vejolaš boahtteáiggi molssaeavttut galget árvvoštallojuvvot , nu maiddái mo livččii dušše okta doarjjaorgána . 4 Vedlegg 3 4 Varas lastamuoraid ja varas rissiid ii galgga váldit jus dakko dahje dakko lahkosiin gávdnojit eará muorat mat heivejit seamma atnui . 4 Vai stáhta maiddái dákko sáhttá ollašuhttit geatnegasvuođaidis ILO 14.2 artihkkala mielde . 4 Vahágat boazodoalus lassánan boraspiriid geažil leat erenoamážat eará ealáhusaid ektui . 4 Vahága ovddas maid dakkár olbmuid bohccot dagahit geat § 8 vuođul , gč. várrelága § 17 , doaimmahit boazodoalu olggobealde boazodoalloguovllu , leat sii guđet doaimmahit boazodoalu dan guovllus gosa vahágahtti bohccot navdojuvvojit gullat , ovddasvástideaddjin okta buohkaid ovddas ja buohkat ovtta ovddas . 4 VPA Arbeidsdepartementet Postboks 8019 Dep. 0030 Oslo Galledančujuhus : Møllergata 37 4 Universitehtii 4 Ulbmillaš doaibmabijuid haga sáhttá dilli muhtun orohagain šaddat nu ahte váilu kultuvrralaš oktilašvuohta ja gelbbolašvuohta . 4 Ulbmil lea čađahit doaimmaid mat veahkehit studeanttaid jorahit buriid jurdagiid gávpin . 4 Uhcimustá guokte lahtu galget ássat Finnmárkku fylkkas dahje eará láhkai leat čavgadit čatnašuvvan Finnmárkku fylkii . 4 Tromsa 4 Sárdni / artihkal , 27.05.2010 4 Sápmelaččaid oassálastin sihke doallogottis ja buot OG-prošeavtta dásiin , sihkkarastá ahte mávssolaš gealbbut ja fierpmádat máŋgga ládje bohtet ávkin sámi servodahkii sihke ovdal , gilvvuid áiggi , ja maŋŋel gilvvuid . 4 Sámit leat okta álbmot ja ellet njealji váldegottis : Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 4 Sámiid eanan ollá nuortan Guoládagas Lulli-Norgii Engerdala rádjai ja Lulli-Ruŧŧii Idre rádjai . 4 Sámiid Vuorká-Dávvirat 4 Sámi áviissat leat ollu jagiid bargan dan ala ahte oažžut jođihandoarjaga mainna sáhttet doaibmat dan rollas mii dain lea giellaovddideaddjin ja ođasgaskkusteaddjin sámi servodagas . 4 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu lea ovttaárvosaš našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin . 4 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu addá máŋggabealat máhtu sámi dilálašvuođain . 4 Sámi studeanttaid oččodit Romssa universitehtii 4 Sámi sierrabibliotehka 4 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea mearridan ahte čállingoddin galgá doaibmat dat Sámediggi mas lea presideanta . 4 Sámi ovddidanfoandda ulbmilin lea ovddidit doaibmabijuid main lea erenoamáš kultuvrralaš , sosiálalaš ja ekonomalaš mearkkašupmi sámi álbmogii ja sámi ássanguvlui . 4 Sámi ofelašprošeakta – buorre menestus 4 Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjja 4 Sámi mediain lea leamašan positiiva ovdáneapmi duhátjahkemolsuma rájes . 4 Sámi kulturorganisašuvnnaid doarjja 4 Sámi kulturmuittuid hálddašeapmi 4 Sámi kulturmuitoráđis lea sierra guovlludoaimmahus . 4 Sámi kulturguovddášdoarjja 4 Sámi giellaráđđi galgá jahkásaččat ráhkadit dieđáhusa Sámediggái ruđaid hálddašeami birra . 4 Sámi giellaráđi mearrádusa sáhttá guoddalit Sámediggeráđđái hálddahuslága njuolggadusaid mielde . 4 Sámi giellalávdegotti njuolggadusat : 4 Sámi giellalávdegoddi 4 Sámi dutkan 4 Sámi dutkamiid guovddáš 4 Sámi dulkonbálvalus ja guovttegielalašvuohta ( doarjja gielddaide ja fylkagielddaide ) 4 Sámi doallogotti lihkostuvvan OG:s Romssas 2014 eaktuda ahte sámi faláštallan , kultuvra , ealáhusat ja organisašuvnnat váikkuhit positiivalaččat dasa . 4 Sámi boazodoalloguovllu siskkobealde galgá adnot vuođđun ahte doppe lea boazoguohtunvuoigatvuohta dán lága olis , jus eará ii čuvoš erenoamáš riektedilálašvuođain . 4 Sámi Instituhta ja Sámi allaskuvlla biras addá vejolašvuođa hukset sámi universitehta gos sámegiella adno njálmmálaččat ja čálalaččat , mii fas váikkuha giela boahttevaš eksistenssa ja ovdáneami nannemii . 4 Sámegillii dán guovllu namma lea Sápmi . 4 Sámegielmáhttu reella kvalifikašuvdnan dieđalaš virggiid virgáibidjamis 4 Sámegiella gullá suoma-ugralaš giellajovkui . 4 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi 4 Sámedikki áirasiid válljen lea našuvnnalaš válga , ja fertege oaidnit man bures bellodat / listaevttoheaddji ovddastuvvo oppalohkái . 4 Sámedikki válganjuolggaduslávdegoddi lea iežas 2001 raporttas , čuoggás 7.2 cealkán ahte dás lea sáhka demokráhtalaš vuoigatvuođas , man vuođul sámi álbmot ieš galgá leat mielde hábmemin iežas boahtteáiggi . 4 Sámedikki váldohálddahus lea Kárášjogas . 4 Sámedikki válddahusat galget adnojuvvot sámi beroštusaid árvvoštallama vuođusin vuosttas čuoggá mielde . 4 Sámedikki válddahusaid § 4 mielde galgá atnit vuođđun sámi beroštusaid árvvoštallamis vuosttas čuoggá mielde . 4 Sámedikki oainnu mielde lea deaŧalaš oččodit buhtadusortnegiid mat leat dohkálaččat , maid bokte sáhttá oažžut buhtadusa duohta vahágiid ovddas ja mat leat heivehuvvon ovttaskas ealáhussii . 4 Sámedikki neahttasiiddut - historjá 4 Sámedikki mihttomearri 4 Sámedikki mielas lea dohkketmeahttun čađahit dakkár bággolonistanproseassaid man oktavuođas boazodoalu beroštumit duolmmahallet . 4 Sámedikki mielas ii leat dohkálaš ahte Porsáŋggus viiddiduvvo hárjehallanbomben go seammás geahpeduvvojit bargit Suodjalusas ja bargosajit heaittihuvvojit . 4 Sámedikki lávdegoddečoahkinplána lea vejolaš rievdadit jus geahččaleamit ođđa lávdegoddemodeallain gáibidit dan . 4 Sámedikki dieđáhusrutiinnain lea dasto 4-jagi perspektiiva . 4 Sámedikki dievasčoahkimat 2005 : 4 Sámedikki dievascoahkkin 4 Sámedikki coahkkinjodihangoddi 4 Sámedikki bargoortnet reviderejuvvon 2009-2010 4 Sámedikki 2000 bušeahta giedahallama oktavuođas fertii Sámediggi sihkkarastit daid sámi kulturviesuid doaimma mat leat juo ásahuvvon . 4 Sámediggái lea muđui dehálaš ahte bargojuvvo garrasit dan ala ahte sámi faláštallamis , kultuvrras ja organisašuvnnain lea vejolašvuohta atnit ávkki huksehusain ja rusttegiin sihke ovdal ja maŋŋel doaluid . 4 Sámediggái lea earenoamáš dehálaš ahte rusttegiid plánemis ja doaluid čađaheami oktavuođas čájehuvvo fuolalašvuohta sámi kulturmuittuide ja sámi ealáhusaide . 4 Sámediggi šálloša go njuolggadusgihpa ii gárván buori áiggis čakčanjuovvamii . 4 Sámediggi čujuha stuorradiggedieđáhussii nr. 44 ( 2003-2004 ) Buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide . 4 Sámediggi čujuha Sd. dieđáhussii nr. 44 ( 2003-2004 ) Buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide . 4 Sámediggi ávžžuha eiseválddiid eambbo návccaid atnit dasa ahte suodjalit boazodoalloguovlluid . 4 Sámediggi ávžžuha danne ahte njuolggadusat gárvvistuvvojit ja sáddejuvvojit orohagaide borgemánu álgogeahčen . 4 Sámediggi árvala ahte dakkár ortnegat dohkkehuvvojit nugo gaskaboddasaš nuoraiddoalut dahje guoktebuolvvadoalut . 4 Sámediggi áigu leat mielde das . 4 Sámediggi áigu garrasit deattuhit dan ahte lassin daid joavkkuide mat namuhuvvojit stuorradiggedieđáhusas , lea stuorra dárbu čielggadit movt dáruiduhttinpolitihkka lea váikkuhan sámiide ja kvenaide iešguđet servodatsurggiin . 4 Sámediggi áigu dan oktavuođas maid vuolggahit barggu mii galgá dahkat Sámi oahpponeavvoguovddáža ja sámi lágádusaid gaskasaš rollajuogadeami cielgaseabbun oahpponeavvuid buvttadeami oktavuođas . 4 Sámediggi sáhttá mearridit rievdadusaid čoahkkinortnegis . 4 Sámediggi sádde buot jienasteddjiide válgakoarta poasttas . 4 Sámediggi ohcala šiehtadallanbeliin árjjalat beroštumi dásseárvvohástalusain . 4 Sámediggi oaivvilda maiddái ahte Bernkonvenšuvnna , stuorra meahcceelliid birra , ollašuhttima váikkuhusaid galggašii árvvoštallat daid geatnegasvuođaid ektui mat Norggas leat iežas sámepolitihka mihttomeriiguin ja ILO-konvenšuvnna eamiálbmotvuoigatvuođaid birra ratifiseremiin . 4 Sámediggi oaivvilda dát bargu lea eiseválddiid ovttasvástádus ja berre ruhtaduvvot olggobealde boazodoallošiehtadusa ekonomalaš rámmaid . 4 Sámediggi oaivvilda almmage ahte nissonolbmuid árvvu ja saji boazodoalus sáhttá loktet ee. árvohahkanprográmma oktavuođas . 4 Sámediggi oaivvilda ahte doarjjaortnegiid ferte láhčit nu ahte dát nissonat besset áigodagaid oassálastit boazodoalus almmá uhcimus dietnasa haga . 4 Sámediggi oaivvilda Romssa leat okta moatti vejolaš lágidanbáikkis dakkár stuora doaluide , ja lea ge hui positiiva dasa ahte vejolašvuohta lágidit AWG Romssas lea váldojuvvon mielde OG-ohcamii . 4 Sámediggi oaidná dán dehálaš hástalussan boazodoalloeiseváldiide ahte bohccobierggu márkandilli buorrána nu ahte boazoeaiggádat besset vuovdit visot gávpebohccuid dohkálaš biergohaddái . 4 Sámediggi oaidná dehálažžan lasihit doaibmadoarjaga boazodolliide . 4 Sámediggi oaidná deaŧalažžan ahte Suodjalus doalaha suodjalusa bargosajiid Porsáŋggus daiguin positiivvalaš váikkuhusaiguin mat das leat báikegoddái . 4 Sámediggi oaidná ahte doaibmabidju ii leat prioriterejuvvon 2000 stáhtabušeahttaeavttuhusas . 4 Sámediggi oaidná ahte OG Romssas váikkuhit positiivalaččat sámi servodahkii máŋgga ládje . 4 Sámediggi muitala dieđihangáibádusaid birra juolludusreivves . 4 Sámediggi mearrida čuovvovaš čoahkkinplána jahkái 2005 : 4 Sámediggi mearrida juohke ráđi doaibmabušeahta ja bargguid . 4 Sámediggi lea ásahan čuovvovaš hálddašanorgánaid : 4 Sámediggi lea álggahan barggu mas galgá dikki vuollásaš ráđiid organiserema , bargguid ja doaimmaid árvvoštallat , ovttas dikki doarjjaortnegiid struktuvrrain . 4 Sámediggi lea seamma mearrádusas maid cealkán : 4 Sámediggi lea positiiva ohcamii beassat lágidit olympiijagilvvuid Romssas jagi 2014:s , ja oaidná lunddolažžan ahte sápmelaččat leat mielde doaluid guossoheaddjin . 4 Sámediggi lea ovdalaččas maid cealkán ahte beallalašdoarjaga vuolideapmi heajosmahtii boazodoallonissoniid dili vel eanet . 4 Sámediggi lea mearrádusas áššis 27/04 evttohan ásahit ovdaláiggepenšuvdnaortnegiid olbmuide geat leat badjel 50 jagi , vai álkidivččii buolvamolsuma boazodoalus . 4 Sámediggi lea mearridan Nuortalaš museárusttega Njávdámis sámi duhátjahkebáikin . 4 Sámediggi lea hui duhtavaš go lea oahppoordnet boazodoalus mii orro doaibmame bures . 4 Sámediggi lea go lea geahcadan sámi dutkama eavttuid , oaidnán ahte lea dárbu cielgaseabbo áŋgiruššamii máŋgga suorggis . 4 Sámediggi lea 19.09.02 áššis 35/02 Sámedikki válganjuolggadusat dovddahan ahte : » … lea lunddolaš ahte Sámediggi ieš , sámiid álbmotválljen orgánan , guorahallá ja mearrida daid čuolbmačilgehusaid , maid gávnnaha áigeguovdilin Sámedikki válganjuolggadusaid oktavuođas . 4 Sámediggi háliida sihkkarastit ahte sámegiella sáhttá doaibmat ja duohtavuođas gávdno ja lea fidnemis maiddái covdosiin ja fálaldagain mat leat cadnon oddaáiggi teknologiija mediaide . 4 Sámediggi háliida calmmustit dán sierra giellakampanjain mii galggašii ovddidit sámegiela geavaheami . 4 Sámediggi háliida ahte Sámi kulturráddi Sámi kulturfoandda bokte galgá sáhttit nannet sámi filbma- ja videobarggu . 4 Sámediggi fuolastuvvá ahte ođđa ásahuvvon buvttadanvuoitodoarjja čuohcá boazodoalu dienasjevdemii ja čuohcá ekonomalaččat boazodolliide álggahandásis ja boazodolliide guovlluin gos leat stuora boraspirevahágat . 4 Sámediggi evttoha lasihit juolludusa 12,5 milj. kruvdnui . 4 Sámediggi evttoha baicce addit stuorámus oasi doarjagis sidjiide geain lea gaskamearálaš buvttadeapmi . 4 Sámediggi eaktuda ahte Romsa 2014 prošeaktaorganisašuvdna guorahallá ja láhčá dilálašvuođaid nu ahte doaluid váikkuhusat šaddet nu buorit go vejolaš sámi servodahkii . 4 Sámediggi doarju dokumeantta " Hovedavtale og kunstneravtale mellom Sametinget og samiske kulturorganisasasjoner ved Samisk kunstnerråd " ( váldošiehtadus ja dáiddáršiehtadus gaskal Sámedikki ja sámi kulturorganisašuvnnaid Sámi dáiddárráđi bokte ) ovdanbiddjojuvvon šiehtadusteavstta , vuolláičállojuvvon borgemánu 19. b. 2004 . 4 Sámediggi doalaha mearrádusas áššis 35/02 dievadasmandáhtaid hárrái ja dainna lágiin eaktuda ahte rievdadusárvalus Sámelága § 2-4 maŋimus lađđasis galgá leat ná : 4 Sámediggi doaivu dán vejolažžan jus ohcanfitnodaga hálddahusas ja organisašuvnna iešguđetge mearridanjoavkkuin leat áššáigullevaš sámi gealbbut , ja jus dása vuoruha siskkáldas resurssaid juohke dásis prošeavttas . 4 Sámediggi deattuha rabas ja čohkkejeaddji dutkandoaimmaid mearkkašumi . 4 Sámediggi deattuha maiddái , nu movt Norgga dutkanráđi čielggadeapmi sámi dutkama birra čájeha , ahte sápmelaččaid duohta giellamáhttu iešguđet guovlluin lea hui iešguđetlágán . 4 Sámediggi bivdá eiseválddiid láhčit dili boazodoallonissoniidda vai sidjiide addo duohta vejolašvuohta searvat boazodoalu beaivválaš bargguide . 4 Sámediggi bivdá ahte Suodjalusa doaibma guovllus doalahuvvo dakkár dásis mii lea dohkálaš guovllu boazodollui ja sávzaealáhussii . 4 Sámediggi bivdá ahte Suodjalus árjjaleappot ja ulbmillaččat geahččala gávdnat eaktodáhtolaš čovdosiid ja šiehtadusaid boazodoaluin dan ektui movt boazodoallu ja Suodjalus galget sáhttit leahkit dain seamma guovlluin boahtteáiggis . 4 Sámediggi bivdá ahte Hálkavári ektui dahkkojuvvo šiehtadus boazodoalu ja Suodjalusa gaskka guovllu geavaheames . 4 Sámediggi bivdá Stuorradikki juolludit ruđaid čállingoddeortnegiidda maiguin olbmot sáhttet váldit oktavuođa ja oažžut veahki čállit ánsobuhtadusohcamiid . 4 Sámediggi bivdá Stuorradikki doarjut dan ahte dán lágan váikkuhančielggadusat čađahuvvojit ja čuovvoluvvojit konkrehta doaibmabijuiguin jođáneamos lági mielde . 4 Sámediggi bidjá eaktun ahte sirdojuvvojit ruđat NLS:as sámi earenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ovddideapmái ja buvttadeapmái . 4 Sámediggi bidjá eaktun ahte biddjojuvvojit ruđat kap. 228 iešguđetlágan ovddidanprošeavttaid joatkimii , ea.ea. sámegiela lohkama kártenávdnasiidda , sámegiela ođđasis ealáskahttimii ( Interregprošeakta — Norgga oassi ) , KIM ja gelbbolašvuodanannemii . 4 Sámediggi ballá dán dili čuohcat boazodoalu sosiálalaš birrasii , kultuvrii , gillii , bestemii ja dietnasii . 4 Sámediggi atná hui eahpeoiddolažžan dan go Suodjalus lea signaliseren bággolonisteami juo lagaš boahtteáiggis sihke Hálkaváris ja Meavkkis / Blåtindas jos ii gávdno eaktodáhtolaš čoavddus oanehis áiggis . 4 Sámediggi almmuha dákko bokte valáštallanstipeandda sámi nuoraide . 4 Sámediggeráđđi sáhttá ovddidit čilgehusaid dievasčoahkkimii ovdáneami birra iešguđet áššesurggiin . 4 Sámediggeráđis eai leat vuos leamaš bargonávccat prioriteret dán ášši . 4 Sámediggeráddi 4 Sáivačázis gođđi luossaguliid sáhttá bivdit dušše gittaneavvuiguin mearas maŋŋil go Finnmárkkuopmodat lea čujuhan bivdosaji . 4 Sáhttá mearriduvvot alimus boazolohku juohke siidaoassái . 4 Sáhkkocelkosis galget almmuhuvvot mearrádusat mat bohtet ovdan nuppi lađđasis ja dan muddui go lea vejolaš galgá sáhkkocealkkus dieđihuvvot sutnje geasa guoská . 4 Sádde 4 Sverre Anderssen 35 . 4 Sverre Andersen 4 Sus gii lea náitalan siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheddjiin , muhto ieš ii deavdde mearkavuoigatvuođa eavttuid vuosttaš lađđasa mielde , lea mearkavuoigatvuohta . 4 Suoidnemánu 1. b. 2010 rájes gusto ođđa plána- ja huksenláhka ja dasa gullevaš láhkaásahusat . 4 Suohkanstivralatnja 4 Suodjalusministtar gásttašii ođđa geasehangirdiid 4 Suodjalusdepartemeanta lea juolludan ruđaid dutkanprošektii mas galget guorahallat veteránaid dearvvašvuođa ja eallindili . 4 Suodjalusa bealis galget leat šiehtadallit , geat árjjalaččat sáhttet šiehtadallat beliiguin ja dahkat mearrádusaid . 4 Suodjalus lea ovdal dovddahan ahte boazodoallofágalaš čielggadus maid NINA lea čađahan ii lean dohkálaš ja ahte ferte dahkkojuvvot ođđa čielggadus . 4 Suodjalus Forsvarbygg bokte lea cealkán ahte dál ii čađahuvvo makkárge ođđa šiehtadus boazodoalu hárrái . 4 Submi 129 279 147 590 18 311 4 Su ođđa náittosguoimmis dahje ovttasássis ii leat mearkavuoigatvuohta goalmmát lađđasa mielde . 4 Stáhtastipeanda vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda – juohkin jagi 2010 čavčča 4 Stáhtaráđis bearjadaga mearriduvvui ahte Norgga Čalmmehemiidlihttu ( Norges Blindeforbund ) oažžu máksojuvvot 2,9 milj. ruvnnu ja Norgga Álbmotveahkki ( Norsk Folkehjelp ) fas 664 000 ruvnnu lassebuhtadussan dannego dain ii šat leat lohpi dinet ruđaid spealloautomáhtaiguin . 4 Stáhta mihtiduvvon vuvddiin ja duoddariin boazodoalloguovllu siskkobealde galgá boazodolliid bivdin- ja guolástanvuoigatvuohta leat nu movt lea leamaš doložis . 4 Stuorát bistevaš rusttegat eai sáhte dohkkehuvvot ovdal go lea dollon buot biraslaš váikkuhusaid fágamáhtolaš guorahallan ja váikkuhusaid árvvoštallan rusttega boazodoallofágalaš dárbbuid ektui . 4 Stuorámus oassi dálá boazodoallonissoniin leat ollesáiggi- dahje oasseáiggibarggus olggobealde boazodoalu . 4 Stuorradiggeáirras Oslos 4 Stivrralahtuin ja sadjásašlahtuin lea vuoigatvuohta luohpat ovdal go bálvalusáigi lea nohkan , juos lea earenoamáš árta . 4 Stivrralahtuid ja sadjásašlahtuid sáhttá bidjat eret dat orgána , mii lea nammadan guoskevačča . 4 Stivrra lahtuid gaskkas galget leat beaivválaš bargi boazodoallit boazodoalloguovlluin . 4 Stivrra lahttu , gii eaktodáhtus dahje sahtedohko lea dagahan Finnmárkkuopmodahkii manahusa luohttámušdoaimma čađahettiin , leat geatnegas buhttet manahusa . 4 Stivrra jahkedieđáhus ja rehketdoallu , ja evttohus boazodoallofoandda ruđaid geavaheapmái , jahkečoahkkináššelistu ja diehtu vejolaš jođiheaddjeevttohusa birra galget sáddejuvvot orohaga siidaosiid jođiheddjiide unnimusat njeallje vahkku ovdal jahkečoahkkima . 4 Stivrii ja orgánii , mii lea nammadan guoskevačča , galgá addojuvvot govttolaš ovddalgihtedieđáhus . 4 Stivra čađaha guorahallamiid , maid atná dárbbašlažžan vai sáhttá doaimmahit dahkamušaidis . 4 Stivra vállje ieš lahtuidis gaskkas jođiheaddji ja várrejođiheaddji . 4 Stivra mearrida ieš iežas mávssu . 4 Stivra galgá fuolahit doibmii bealuštahtti organiserema . 4 Stivra galgá dárbbašlaš olis mearridit plánaid , budjeahta , válddahusaid ja bagadusaid doibmii . 4 Stivra addá jahkásaččat muitalusa gozihanlávdegoddái Finnmárkkuopmodaga doaimmas . 4 Stig Eriksen 4 Steinar Pedersen , evttohusaide 4 St.dieđ. nr. 43 Sámedikki doaimma birra 2008 4 Spørsmål og svar - enslig mor / far 4 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta 4 Son gii sáhkkohuvvo , sáhttá čuoččaldahttit ášši stáhta vuostá oažžun dihte sáhkkocelkosa guorahallojuvvot . 4 Son gii oažžu lobi , galgá vuostáiváldit goartta dahje sullasačča , mii čájeha ahte sus lea lohpi . 4 Son gii adopterejuvvo , oažžu seamma mearkavuoigatvuođa dego jus livččii leamaš adoptiivaváhnemiid iežasriegádahtton mánná , vaikko son ii livčče ge sámi sogas . 4 Son galgá leat válddáláš ja galgá leat searvan buot boazodoalu bargguide jođiheaddji fárus unnimusat golbma jagi . 4 Soahpameahttunvuođalága § 357 ii gusto . 4 Sivvan dasa go leat unnán njuovvan lea ee. go máŋgga sajis eai leat boazosápmelaččat beassan vuovdit dan meari go ledje áigon . 4 Sisačálihuvvon mearka galgá sihkkojuvvot go mearkaeaiggát jápmá ja jus sus eai báze bohccot mat ovttas mearkkain jorret beallelažžii dahje árbbolažžii . 4 Silje Karine Muotka 4 Siidda jahkečoahkkin vállje § 48 mearrádusaid mielde rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit foandda . 4 Siidaoasi jođiheaddji sáhttá ovddidit guohtungeavaheami njuolggadusaid eananjuohkindiggái guđa mánu sisa maŋŋel go guovllustivra lea daid dohkkehan . 4 Siidaoasi jođiheaddji mearrida jienaid siidaoasi eará boazoeaiggádiidda . 4 Siidaoasi jođiheaddji lea geatnegas addit plána ráhkadeapmái dárbbašlaš dieđuid . 4 Siidaoasi jođiheaddji galgá ássat Norggas . 4 Sihke ráđđehusa , Sámedikki ja Finnmárkku fylkkadikki ulbmil lea ahte Finnmárkkuláhka galgá boahtit fápmui nu fargga go vejolaš . 4 Sihke lahttun ja sadjásašlahttun galgaba guktot orgánat válljet sihke nissoniid ja dievdduid . 4 Sierrabibliotehka mii doaibmá bures olles sámis , lea guovddáš beallin Sámedikki barggus giella- ja kulturáŋgiruššama nannemis buot sápmelaččaide . 4 Servodatárvvuid lea váttis lohkun bidjat , muhto lea dehálaš čielggadit sámi servodaga obbalaš vejolašvuođaid , nu ahte dat vuhtiiváldojuvvojit . 4 Seamma vuoigatvuohta lea ovttasássis , gč. § 13 njealját lađđasa . 4 Seamma gusto ovtta sadjásašlahttui , gii lea dán golbmasa sadjásašlahttu . 4 Seamma guoská mearrádusaide mat leat dáid mearrádusaid olis dahkkojuvvon . 4 Seamma beaivvi go Sámedikki rahpan lea , maŋŋebárgga golggotmánu 13. b. , biddjojuvvo jagi 2010 stáhtabušeahtta ovdan . 4 Sakstittel 4 Saemien Sijte , Snoasá 4 SND:a doarjjanjuolggadusat sámi lágádusaid ektui . 4 SAMEDIOOE SAEMIEDIGKIE 4 Ráđđehus árvala 25 milj. ruvdnosaš álgojuolludusa Šloahta dáhki ođasteapmái jagi 2011 . 4 Ráđđehus ovddida stuorradiggediedáhusa Sámedikki doaimma birra juohke jagi Stuorradiggái . 4 Ráđđehus háliida addit bisovaš lobi girjelágádusaide bidjat vuođđohatti čáppagirjjálašvuhtii ja áššeprosai maŋŋel go otná merren nohka juovlamánu 31. b 2010 . 4 Ráđđehus doarju prošeavtta 500 000 ruvnnuin . 4 Ráđđehus addá ruđaid golmmagielat lávllagirjái Porsáŋggus ja dasa ahte aviisii Ruijan Kaikui sihkkarastojuvvo kvena eaiggáduššan . 4 Ráva 4 Rátkkašeami ii sáhte gáibidit guottet- ja ragatáigge dahje jus rátkkašeapmi ii leat bealuštahtti elliidsuodjalanákkaid vuođul . 4 Ráfáiduhttinmearrádus sáhttá maiddái gustot johtimii bohccuiguin . 4 Ruhtadárbu dáidda plánaide / cielggadusaide lassána dađistaga , ja gáibida dárbbašmeahttun ollu návccaid ja lea menddo sahtedohko go galgá leat olggobeali ruđaid duohken . 4 Rudat galget geavahuvvot sámi guovddáža ásaheapmái , Sámedikki oahpahusossodaga nannemii ja earenoamášpedagogalaš gelbbolašvuodanannemii ( vrd. stuorradiggeprp. nr. 1 lasánus nr. 6 ) 4 Riikkačoahkkin 1917:s 4 Rievdaduvvon nationálabušeahtas evttoha Ráđđehus ođđa viessoláigodoarjaga daidda láigoássiide guđet eai nákce máksit oktasaš viessoláigguid dakkár orrunvisttiin Troandimis . 4 Rievdadeapmi ráŋggáštuvvo ráŋggáštuslága 24. kapihttala mearrádusaid mielde . 4 Riektečoahkkimiid áššeoasálaččaid ja vihtaniid gažadeapmái olggobealde váldošiehtadallama sáhttet doallat meahcceduopmostuolu guokte lahtu , geain nuppis fertejit leat dat gealbbut , mat gáibiduvvojit alimusrievttiduopmáriin . 4 Riektedivat ii máksojuvvo § 74 vuosttas lađđasa mielde . 4 Randi Solli Pedersen 18 . 4 Randi Kvivesen 17 . 4 Randi A Skum 4 Ragnhild Nystad , áššejođiheaddji 4 Ragnhild Lydia Nystad , čoahkkinortnegii 4 RR 2005 Buš 2006 ( 1000 kr:n ) Rev 2006 4 Prošeavttat fátmmastit lávdedáidaga , musihka , kulturárbbi , govvadáidaga , girjjálašvuođa ja arkiivva ja dat siskkildit doaimmaid sihke Buolas , Norggas ja Islánddas . 4 Prošeavtta buohkanas golut leat meroštallojuvvon 112,6 milj. ruvdnui , ja bargguid lea áigumuš álggahit boahtte jagi vuosttaš jahkebeali . 4 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagis goas doarjja juolluduvvo ja gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi dan maŋŋá go doarjjareive lea beaiváduvvon 50% juolludusas máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu ávžžuha maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 4 Preassadieđáhus , 15.11.2010 4 Preassadieđáhus , 11.05.2010 4 Preassadieđáhus , 07.05.2010 4 Preassadieđáhus , 04.03.2011 4 Praktihkalaš-teologalaš seminára 4 Politiijadirektevra Ingelin Killengreen ( 63 ) nammaduvvui otná stáhtaráđis ođđa departemeantaráđđin Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii ( FAD:i ) . 4 Poastaadreassa : Postboks 8030 Dep. , 0030 Oslo Galledanadreassa : Akersgata 59 , Oslo 4 Poasta galgá geavahuvvot goluide mat leat cadnojuvvon Sámedikki iežas oahpponeavvobuvttadeapmái . 4 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat ( 1000 kr:uin ) 4 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat 4 Poasta 51.1 Sámi ovddidanfoanda ( 1000 kr:uin ) 4 Poasta 01 Politihkalaš dási doaibmagolut 4 Plána galgá maiddái sáddejuvvot guovllustivrii . 4 Per A. Bæhr , čoahkkinortnegii 4 Pb. 8126 Dep. , 0032 Oslo 4 Parlamentáralašjođiheaddji 4 PRD : Ilus juolludemiiguin Ája sámi guovddážii ja Nuortasámi museii 4 Ođđa viessoláigodoarjja daidda láigoássiide geat láigohit muddejuvvon orohagaid dahje ásodagaid Troandimis 4 Ođđa sámi ofelaččat 4 Ođđa siidaoasi jođiheaddji nammaduvvo mearrádusaid mielde nuppi lađđasis gitta viđát lađđasii . 4 Ođđa birasdiehtojuohkinlágas , mii bođii fápmui ođđajagemánu 1. b. 2004 , lea nannejuvvon ahte suodjalus lea geatnegahttojuvvon čađahit dakkár areálahálddašeami boahtteáiggis nu go dikšut guollejávrriid , aktiivvalaččat ođđasis gilvit eatnamiid / gilvit muoraid jna vai geahpeda daid hehttehusaid , maid suodjalus dagaha . 4 Ovddiduvvon mearkkašumit ja eavttuhusat : Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : 4 Ovddiduvvon mearkkašumit ja eavttuhusat 4 Ovddiduvvon gažaldagat , vástádusat ja vejolaš evttohusat 4 Ovddasvástádussuorggit 4 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta Áigodat : 2009-2012 4 Ovddasteaddji galgá fuolahit ealu geahčadeapmái . 4 Ovdaláigge penšuneremiin doalaha olmmoš gullevašvuođa boazodoallokultuvrii ja lea ain resursan boazodoalus , ja addá eanet nuoraide vejolašvuođa ovdánit iežaset boazodoaluiguin . 4 Otnáš dili mielde ii sáhte duođaštit dien . 4 Oslo 4 Orohatstivra sáhttá earret eará dahkat soahpamuša , áššáskuhttit ja áššáskuhttojuvvot orohaga boazodolliid namas orohaga oktasaš áššiin . 4 Orohatkássa galgá máksit orohatstivrra lahtuide buhtadusa barggu ovddas ja orohaga eará hálddašangoluid . 4 Orohatjahkečoahkkin vállje stivraovdaolbmo , gč. § 49 . 4 Orgána galgá dalle ođđasis válljet lahtuid ja sadjásašlahtuid ovtta ollái . 4 Organisašuvnnaid ja ekonomiija ossodat 4 Opphold i utlandet 4 Olles lávdegoddi evttoha : 4 Olgoriikalávdegoddi 4 Ole Henrik Magga 11 . 4 Okta stivrralahttu sáhttá gáibidit stivrra gieđahallat dihtoáššiid . 4 Okta doaibmabijuin livččii buolvamolsumiid láhčit . 4 Ohcanáigemearri lea njukčamánu 1. b. 2010 . 4 Ohcanáigemearri lea guovvamánu 1. b. 2010 . 4 Ohcanáigemearri : 01.07.2009 4 Ohcan ja CV oktan duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštusaid máŋgosiiguin sáddejuvvojit : Sámediggi , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka . 4 Ohcamuša gieđahallamis galgá báktemeašttir addit eanaoamasteaddjái , Sámediggái , fylkkamánnái , fylkkagildii , gildii ja boazodoalu guoskevaš guovllustivrii ja orohatstivrii vejolašvuođa addit cealkámuša . 4 Ohcama sáddet dahje doalvvut NAV-kantuvrii . 4 Ohcama mielde sáhttá prošeakta oažžut guhkit gárvvistanáiggi , gitta guovtti jagi rádjai maŋŋá doarjjareivve dáhtona , dat ferte vuođustuvvot . 4 Odne lea 20 áigi dassážii go vuosttaš Sámediggi rahppojuvvui . 4 Od.prp. nr. 38 4 Oažžu ruđa čielggadit eamiálbmogiid iešmearridanrievtti geavatlaš vákkuhusaid 4 Oahppu : 4 OSSEa parlamentarihkkárčoahkkima sáttagoddi 4 ON erenoamášdieđiheaddji galleda Sámi 4 Ná don jienastat ovddalgihtii 4 Nuppi lađđasa mearrádusat gustojit dán dáfus . 4 Nuortalaš museárusttega ásaheapmi lea kultursuodjalandoaibma maid sihke sámi ja nášuvnnalaš oktavuođas ferte atnit hui deaŧalažžan . 4 Nuortalaš joavku lea unni , ja sin earenoamáš historjjá stáhtarievttálaš , oskkolaš , gielalaš ja kultuvrralaš oktavuođas dahká dárbbašlažžan ahte stáhta berošta kultursuodjalanbargguin . 4 Nuoraid vejolašvuohta álgit ja bissut boazodoalus 4 Nubbinjođiheaddji : Vibeke Larsen , tlf : 98 85 88 84 4 Nubbinjođiheaddji : Lene Hansen , tlf : 97 77 34 90 4 Nubbinjođiheaddji : Jørn Are Gaski , tlf : 92 22 05 98 4 Nubbi ja goalmmát lađas gustojit seamma láhkai virgehasaid ja earrásiid fápmudeapmái dahkat mearrádusa meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis . 4 Nu lea dilli sihke sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde . 4 Nr. : 33/2011 4 Norgga sámepolitihkka geatnegahttá vuosttažettiin guovddáš eiseválddiid . 4 Nordkalottfolket 4 Noereh ! 4 Njuolggadusat galget vuhtii váldit buori boazodoalu vuođđojurdagiid sámi árbevieruid ja dábiid mielde . 4 Njealját lađđasa nubbi čuokkis gusto seamma láhkai . 4 Nissonat galget beassat searvat politihkalaččat ja doppe dain stivrenorgánain gos mearrádusat ealáhusa ektui dahkkojit . 4 Niskebuikku geavaheami gielddus , njuovadeami hygienegáibádusat ja njuovvanbázahusaid rádjama njuolggadusat , leat sivat dasa ahte boazosápmelaččat eai beasa árbevieru mielde doaimmahit boazodoalu , ja nu váikkuhit dát gildosat sin dietnasii . 4 Našuvnnalaš ohcamis eai leat čielga guorahallamat mat čájehit makkár váikkuhusat doaluin leat sámi servodahkii , ja movt galget bohciidit positiivalaš váikkuhusat sámi kultuvrii , ealáhussii ja servodahkii , maid Econ analyse ge lea mearkkašan . 4 Nannet sámegiela geavaheami rámmaeavttuid 4 NSR , BB , FJ , SVL ja GP oktasašárvalus : 4 Mávssu lahtuide ja sadjásašlahtuide máksá dat orgána , mii lea nammadan guoskevačča . 4 Máret Guhttor 4 Mánáid- ja bearašdepartemeanta — bargu sámi mánáidgárddiiguin 4 Muđui čujuhuvvo Sámedikki mearkkašumiide 2.3 čuoggás departemeantta gulaskuddannotáhtas . 4 Muđui gusto soahpmeahttunvuođalága § 177 seamma láhkai . 4 Muhtun allaskuvllat áigot čađahit oktasaš prošeavttaid . 4 Mohtorjohtolat dahje girdin guovllus mii lea ráfáidahtton lága olis geassemánu 19. b. 1970 nr. 63 luonddugáhttema birra galgá dáhpáhuvvat mearriduvvon láhkaásahusaid mielde gáhttema birra . 4 Miriam Paulsen 4 Mildosat 4 Mii šállošit sakka go departemeanta ii mieđa vuhtiiváldit Sámedikki mearrádusa ahte várret dievadasmandáhtaid dan sohkabeallái , mas lea unnit ovddastus . 4 Mii áigut ovttasráđiid bargat oahpahusásahusaiguin veahkehan dihtii rahpat vejolašvuođaid ja oktavuođaid studeanttaide ja vuođđudit buriid jurdagiid vuođul buriid fitnodagaid , cealká Innovašuvdna Norgga hálddahusdirektevra Gunn Ovesen . 4 Mii lasihit doarjaga láigoorrusajiide 88,8 milj. ruvnnuin jahkái 2010 reviderejuvvon nationálabušeahtas . 4 Metodaovddideapmi ja doaibmabijuid heiveheapmi daid iešguđet dárbbuide mat leat dábálaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain sámi guovlluin 4 Meroštallannjuolggadusat : a ) Vuođđodoarjja : 4 Meavkki / Blåtind guovllu ektui bivdá Sámediggi ahte Suodjalus árjjalaččat geahččala deaivvadit boazodoaluin ja ahte šaddá oktasaš áddejupmi boazodoaluin . 4 Meavkki / Blåtind ektui lea dilli nu ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II gieskat lea ohcan ruđaid álggahit identifiserenbarggu guovlluin máttabealde Finnmárkku . 4 Mearrádusárvalus : 4 Mearrádusat dahkkojuvvojit dábálaš eanetloguin , juos eará ii čuovo §:s 10 . 4 Mearrádusaid vuosttaš lađđasa nr. 1 mielde sáhttá čađahit almmá nammaeiseválddiid gieđahallama haga . 4 Mearrádusaid gittaopmodaga luobaheamis , mat leat dahkkojuvvon uhcit go njealji stivrralahtu doarjagiin , ferte Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi dohkkehit . 4 Mearrádusa siidaoasi doarjaga birra sáhttá ovddidit guovllustivrii , mii sáhttá rievdadit mearrádusa jus doarjja ii leat govttolaš orohaga doaimmaid ektui . 4 Mearrádusa dohkkeheapmi dahká stivrramearrádusa mađđása . 4 Mearridemiin vuosttas lađđasa mielde galgá ee. deattuhit deastta soahpameahttunvuođa guovlluid lunddolaš ja ulbmillaš gáržžideames oli , rievttálaš ja historjjálaš čatnosiid dáfus ja dárbbu čielggadit riektediliid . 4 Mearrideames galgá ee. adnojuvvot deasta gáibádusa šlájas ja makkár vuđđosii dat vuođđuduvvá . 4 Mearkka ii sáhte registreret gálvomearkan njukčamánu 3. b. 1961 lága nr. 4 mielde . 4 Mearkalávdegoddi galgá , dohkálaš boazodoalu vuhtii válddidettiin , doalahit mearkkaid árbevirolaš hámis ja geavaheamis , earret eará doalahit soga árbevirolaš mearkaoali . 4 Mearka galgá leat dakkár ahte ii sáhte seahkánit dahje boastut geavahuvvot . 4 Meahcceduopmostuolu mearrádusaid váidalemiide dahje guoddalemiide gusto láhka juovlamánu 17. 1982 nr. 86 riektedivada birra § 8 . 4 Maŋimustá rievdaduvvon 30.06.2009 4 Maŋimustá rievdaduvvon 30.03.2010 4 Maŋimustá rievdaduvvon 26.06.2009 4 Maŋimustá rievdaduvvon 24.09.2010 4 Maŋimustá rievdaduvvon 20.04.2006 4 Maŋimustá rievdaduvvon 11.10.2006 4 Maŋimustá rievdaduvvon 09.03.2010 4 Maŋimustá rievdaduvvon 07.05.2010 4 Maŋimustá rievdaduvvon 05.02.2007 4 Maŋimustá rievdaduvvon 04.01.2010 4 Marie Therese N. Aslaksen 4 Margit Eli Anti Oskal 4 Maiddái dákko lea eahpelunddolaš álggahit bággolonistanproseassa ovdal go vuoigatvuođabealli lea čilgejuvvon , maid ILO ekspeartalávdegotti cuiggodeapmi maid doarju Norgga ektui ráđđehusa finnmárkkuláhkaárvalusa oktavuođas . 4 Maid sáhtát oažžut ? 4 Lávdegotti árvalus : 4 Lávdegotti árvalus 4 Lávdegotti mearkkašumit 4 Láhka njukčamánu 12. 1965 stáhta čálitkeahtes eatnamiid birra Finnmárkku fylkkas fámuhuhttojuvvo . 4 Láhka Geassemánu 12. beaivvi 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdadeami birra 4 Lágas miessemánu 29. 1981 nr. 38 fuođđuid birra fámuhuhttojuvvo § 44 nubbi lađas . 4 Lágas golggotmánu 23. b. 1959 nr. 3 om oreigning av fas eigedom § 30 sihkkojuvvo čujuhus láhkii geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra ja lasihuvvo ođđa čujuhus láhkii DDMM 2007 nr. XX boazodoalu birra . 4 Lága eaŋkiloasit sáhttet biddjojuvvot fápmui iešguđe áigái . 4 Luossaluhtehasa eastadandoaimmaid várás ferte bidjat johtui viiddis doaibmabijuid . 4 Luondduhálddašanossodat 4 Luonddu máŋggadáfotvuođa ja buvttadanmuni galgá seailluhit . 4 Lullisámegiella 4 Lulli- / Gaska-Romsa SED 4 Lotnolasealáhusat 4 Lohpi ii berre addojuvvot goddeguovlluin . 4 Logut leat % 4 Loahppajurdda lea čielggas ođđa raporttas : Norga lea máilmmi njunušriika go lea sáhka govdafierpmádaga lávdadeamis , interneahttageavaheamis ja dásseárvosaš searvamis digitála servodahkii . 4 Loahpas . 4 Loahpaheapmi 4 Livdnejuvvon buhtadusmáksu lea bággobearrama vuođđun . 4 Legitimašuvdna 4 Leat máŋga sámi aktevra dán fidnosuorggis dál mat iešguđet oktavuođain leat dadjan ahte dálá ortnegat eai govcca dáid dárbbuid . 4 Lea čielga dárbu álggahit doaimmaid mat sihkkarastet ahte ovttaskas boazodoalli beassá vuovdit iežas buktaga . 4 Lea deaŧalaš ja riekta atnit vuođđun ahte Sámediggi ieš gokčá dákkár dárbbuid iežas rámmaid siskkobealde . 4 Lea deaŧalaš hukset sámegiel dutkangelbbolašvuođa , muhto dás berre diehttelasat leat balánsa vai sámi servodagat eai " ribat " dutkanrekrutterema menddo alla giellagáibádusaid geažil . 4 Lasáhus ráđi evttohussii : 4 Lassioahppu ja jodiheaddjiovddideapmi : 4 Lassin deattuhit buriid fágalaš gelbbolašvuođaid , ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 4 Lahtut ja sadjásašlahtut galget ássat Finnmárkkus . 4 Lahtut eai galgga ieža leat stivralahtut , ii ge sis galgga leat erenoamáš gullevašvuohta stivralahtuide . 4 Lahttu Sámediggeráđis . 4 Kultuvra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Kulturministtar sávvá lihku Romsii 4 Kulturministtar Anniken Huitfeldt lea nammadan joavkku mii galgá ovttasbargat kulturásahusaiguin govdadit valljivuođa ektui . 4 Komišuvnna geatnegasvuohta soabahallat jávká , go áigemearri doalvut soahpameahttunvuođa eanajuohkoriektái § 45 mielde lea nohkan . 4 Klemet Erland Hætta 11 . 4 Kapihttalis 4 čuodjá ođđa § 39 b : Sierranjuolggadusat mihtádusa birra Finnmárkkus Ohcamušaide mihtádusa birra Finnmárkku fylkkas gustojit mearrádusat §:s 22 a seamma láhkai . 4 Kapihtal 9 Ovddasvástádus vahágiid ovddas . 4 Justis- ja politidepartemeanta 4 Jus áššái gulli bealit eai soabat dan alde leat go eavttut devdojuvvon oažžut viessosaji čájehuvvot , dahje gos viessosadji galgá leat , viessosaji sturrodaga dahje ráddjema alde , eavttuid alde dahje mávssu alde , de mearriduvvo gažaldat eananjuohkindikki árvvošteami bokte . 4 Jus ášši ii čuoččaldahttojuvvo 60 beaivvi sisa dieđiheami rájes , de lea sáhkkocelkosis seamma vuoibmi go loahpalaš duomus , ja sáhttá čađahuvvot mearrádusaid mielde duomuid birra . 4 Jus vejolaš de galgá maiddái guoskevaš orohaga ovdaolmmoš leat mielde , ja maiddái son guhte lea árvvošteami gáibidan . 4 Jus vahága leat dahkan bohccot mat navdojuvvojit gullat dihto orohahkii , de galgá orohatstivra ovdaolbmo bokte álo gohččojuvvot árvvošteapmái . 4 Jus sisačálihuvvon mearka lea dakkár ahte sáhttá seahkánit dahje boastut geavahuvvot , de sáhttá mearkalávdegoddi sihkkut mearkka . 4 Jus siiddas ii leat sierra jahkečoahkkin , de válljejuvvo rehketdoallodárkkisteaddji siidaosiid jođiheddjiid soahpama mielde . 4 Jus siidda boazolohku lea alit go boazolohku mii lea mearriduvvon vuosttaš dahje nuppi lađđasa mielde , de galgá siida ráhkadit unnidanplána . 4 Jus siidaoasi jođiheaddji jápmá ovdal go lea dahkkon mearrádus nugo namuhuvvon vuosttaš lađđasis , de lea mánás , áddjubis / áhkkubis dahje eará fuolkkis gii deavdá § 9 vuosttaš lađđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra , vuoigatvuohta badjelasás váldit siidaoasi ovddasvástádusa jus leaska dahje báhcán ovttasássi ii váldde ovddasvástádusa badjelasás § 14 njuolggadusaid mielde . 4 Jus siida ii daga dan , dahje ii nagot čađahit plána , de galgá juohke siidaoassi unnidit badjelmearálaš boazologu gorrelogu mielde . 4 Jus siida ieš ii nammat rehketdoallodárkkisteaddji , de galgá orohaga rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit siidafoandda . 4 Jus nuppi siidii lea váttis viežžat iežaset bohccuid dahje ii leat vejolaš rátkkašit , de lea dat siida mii lea bohccuid iđihan , geatnegas áittardit daid dassážii go sáhttet rátkojuvvot ja vižžojuvvot . 4 Jus mearka ii leat leamaš anus maŋemus 4 jagi , de sáhttá mearkalávdegoddi sihkkut mearkka . 4 Jus lea vejolaš , de berrejit maiddái addojuvvot dakkár dieđut main sáhttá leat ávki go galgá gávnnahit geasa gullet bohccot mat vahága leat dagahan . 4 Jus ii šatta ovttamielalašvuohta mávssu alde , de sáhttá gáibidit ahte mávssu sturrodat mearriduvvo eananjuohkindikki árvvošteami bokte . 4 Jus goalmmát lađđasis namuhuvvon olmmoš váldá badjelasás siidaoasi jođiheami , gč. § 14 , de lea sus mearkavuoigatvuohta nu guhká go son lea siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin . 4 Jus geassesiiddas ii leat sierra stivra , de sáhttá jahkečoahkkin mearridit ahte ásahuvvo siidakássa man gulahallanolmmoš hálddaša , gč. § 53 nuppi lađđasa . 4 Jus geassesiiddas ii leat sierra stivra , de ferte jahkečoahkkin válljet muhtuma siidda olbmuin leat gulahallanolmmožin siidda ja orohatstivrra gaskka . 4 Jus eanetlohku orohaga jahkečoahkkimis dan gáibida , dahje jus guovllustivra gáibida , de galget ráhkaduvvot ođđa doaibmanjuolggadusat dás ovdalis namuhuvvon vuogi mielde . 4 Jus eananeaiggát ja vejolaš vuoigatvuođalaš eanangeavaheaddjit eai mieđa dasa , de sáhttá departemeanta addit lobi hukset rusttega mávssu ovddas eananjuohkindikki árvvošteami vuođul vahágiid ja hehttehusaid birra . 4 Jus eaiggádat ja geavaheaddjit guđet hálddašit eanas oasi dakkár duovdagiin mat leat heivvolaččat boazodollui , háliidit duovdagiid geavahuvvot dasa , muhto eai beasa go muhtun eananeaiggádat eai dáhto mieđihit , de sáhttet eananjuohkinlága § 2 e-bustáva mearrádusat oktasaš doaimmaid birra geavahuvvot dán dáfus . 4 Jus dát ii lihkostuva , de galgá guovllustivra ráhkadit orohahkii doaibmanjuolggadusaid . 4 Jus doarjjaoažžu ii sádde raportta nugo eaktuduvvon juolludusreivves , addá boasttu dieđuid , doarjja ii leat geavahuvvon juolludusa áigumuša mielde , dahje jus lea mákson menddo stuorra doarjja , sáhttá Sámediggi gáibidit doarjaga ruovttoluotta máksot . 4 Jus diehtu ii leat addojuvvon , dahje bealit eai soaba dan alde gusto go vuosttaš lađđasa mearrádus doibmii , de sáhttá guovllustivra gieldit álggaheami dassážii go soahpamuš lea dahkkon dahje eananjuohkindiggi lea gieđahallan ášši . 4 Jus dat ii leat dahkkojuvvon dihto áigemeari sisa , de sáhttá boazodoalloagronoma ovttatmanu gaikkuhit dahje rievdadahttit daid . 4 Juos ášši gusto reasta Finnmárkku meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái , de ii searvit Sámedikki válljen maŋimuš stivrralahttu gii ii ovddas boazodoalu . 4 Juos oktage meahcceduopmostuolu lahttu šaddá leat eret maŋŋil go ášši gieđahallan lea álgán , de sáhttá gieđahallama joatkit almmá gohčokeahttá sadjásašlahtu nu guhká go njeallje lahtu leat gieđahallamin ášši . 4 Juos oktage , gii ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui dán mearrádusa mielde , lea mannan guhkkelii go su váldi juoksu , de háldogeavaheapmi ii čana Finnmárkkuopmodaga , go Finnmárkkuopmodat duođašta ahte mieldešiehtadalli áddii dahje livččii galgan áddet , ahte lea mannan guhkkelii go váldi juoksu ja ahte livččii riidán rehálašvuođa dahkat háldogeavaheami gustojeaddjin . 4 Juos ohcamuššii mihttojuvvo , de sáhttá bidjat eavttuid mat áimmahuššet deasttaid nugo namahuvvon . 4 Juos leat ovttamađe jienat , de jođiheaddji jietna mearrida . 4 Juos leat ovtta meare jienat , de mearriduvvo vuorbádeami bokte guđe listtas loktejuvvo badjeliidda . 4 Juos evttohusa meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra , mii juogo gusto dušše Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gildii dahje gusto dušše reasta Finnmárkui , dorjot golbma ja dušše golbma stivrralahtu , de sáhttet golbma stivrralahtu ovtta oli gáibidit ášši gieđahallat oktii vel . 4 Juos eanetlogus eai leat eambbo go njealjis , de sáhttá uhcitlohku stivrračoahkkima áigge ovtta oli gáibidit ášši Sámedikki gieđahallamii . 4 Juolludusreivves galget boahtit ovdan dat gáibádusat , mat bohtet ovdan Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.3.3 čuoggás . 4 Juolludus galgá duođaštuvvot juolludusreivviin , mii sáddejuvvo iešguđet vuostáiváldái . 4 Juolludeapmi sámi ulbmiliidda jahkái 2010 lea buohkanassii 798 milj. ruvnnu , mii čájeha 38 milj. ruvdnosaš lassáneami . 4 Julevsámegiella 4 Jođiheaddjis galgá alddis leat unnimusat okta jietna , dahje unnimusat guokte jus náittosguimmežagat dahje ovttasássit ovttas jođiheaba siidaoasi . 4 Jođiheaddji galgá deavdit daid gáibádusaid , maid duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . 4 Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf : 78 46 96 00 4 Jođiheaddji : Roger Pedersen , tlf : 97 06 23 44 4 Jos virgáibidjan ii leat velge mearriduvvon danne go eambbosiin leat ovtta mađe jienastagat , de mearrida virgáibidjama čoahkkinjođiheaddji jienastat . 4 Jos dálá 6 kulturvissui maidda ortnet guoská , galgá sihkkarastit govttolaš doaimma , de ferte Sámediggi váldit stuorát ovddasvástádusa investerema dáfus . 4 Johtočállosat leat diehtojuohkinčállosat departemeanttas guoskevaš beliide lágaid ja láhkaásahusaid dulkomiid birra . 4 Johtoluslávdegoddi 4 John Harald Skum 37 . 4 John Harald Skum 4 Johan M. Sara , áššejođiheaddji 4 Jienastemiin lea juohke siidaoasis jienastanvuoigatvuohta dainna lágiin ahte juohke siidaoasis leat vihtta jiena . 4 Jienasteapmi . 4 Jienastanvuoigatvuohta ja jienastuslohku 4 Janoš Trosten , čoahkkinortnegii 4 Jahki 4 Jahkečoahkkimis lea juohke boazoeaiggádis ságastan- ja evttohanvuoigatvuohta . 4 Jahkečoahkkima jođiha čoahkkinjođiheaddji man jahkečoahkkin vállje . 4 Isak Mathis O. Hætta , ( čoahkkinortnegii ) 4 Investeremiid mat leat čađahuvvon sáhttá maiddái duođaštit báŋkočáláhusain mas guittet leat mielde 4 Innovašuvdna Norga lea meannudan ohcamiid ja juogadan ruđaid prošeavttaide . 4 Iige departemeanta leat guorrasan Sámedikki árvalussii ahte dušše dat listtat , mat ožžot unnimusat 4 % buot dohkkehuvvon jienain sámediggeválggas , sáhttet oažžut dievadasmandáhtaid . 4 Ii oktage sáhte leat stivrralahttun eambbo go logi jagi oktilassii . 4 Ii oktage sáhte leat lahttun eambbo go logi jagi oktilassii . 4 Ii leat dohkálaš ahte ealáhus galgá guoddit ekonomalaš ovddasvástádusa váilevaš biergovuostáiváldima ja dievvan biergovuorkkáid dihte . 4 Ii addojuvvo eanet doarjja prošeavttaide mat juo leat ruhtaduvvon Sámedikki doarjagiiguin dahje vejolaš liigegoluide 4 III Oktasašnjuolggadusat § 44 Sámegiella Sámegiela geavaheami hárrái gusto sámelága kapihtal 3 . 4 II Finnmárkku meahcceduopmostuollu § 36 Finnmárkku meahcceduopmostuollu Ásahuvvo sierraduopmostuollu ( Finnmárkku meahcceduopmostuollu ) , mii galgá gieđahallat soahpameahttunvuođaid vuoigatvuođaid alde , mat čuožžilit maŋŋil go Finnmárkkukomišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu . 4 Hárštá allaskuvla - 2,9 milj. ruvnno 4 Hárjehallanoahpus galgá leat progrešuvdna ja heivehuvvot studeanttaid válljenfágaide buot oahppojagiin ja čadnojuvvot iešguđetlágan skuvladoaimmaide . 4 Hárjehallanoahppu lea integrerejuvvon oassin buot oahppofágain . 4 Hálkavári ektui galget eatnamat Finnmárkkus identifiserejuvvot Finnmárkkuláhka-proseassa oktavuođas nugo stáhta lea geatnegahttojuvvon ILO nr 169 artihkkala 14.2 mielde . 4 Hálddašanlága § 13 a rájes § 13 e rádjái gustojit dán dáfus . 4 Hálddašanguovllu viiddideapmi lea mávssolaš sámegiela boahttevaš seailluheami várás , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 4 Hálddahusossodat 4 Hálddahus- ja DGT-direktoráhta 4 Heaittiheapmi vuosttaš ja nuppi lađđasiid mielde galgá dieđihuvvot guovllustivrii . 4 Hallgeir Skøien Varsi 4 Gáldut : 4 Gáibádussan lea ahte luoitimat báhčinšiljuin gozihuvvojit . 4 Gáibádussan ferte leat dat ahte Suodjalus láhčá dilálašvuođaid nu ahte boazodoallu sáhttá bisuhuvvot dáláš dásis . 4 Guovttis daid eará lahtuin galget deavdit daid gáibádusaid , mat leat biddjojuvvon diggerievttiduopmáriidda . 4 Guovllustivra sáhttá erenoamáš dilálašvuođain mieđihit ahte dát áigemearri guhkiduvvo , muhto ii guđege dáfus maŋŋelii go miessemánu 31. beaivái nuppe jagi . 4 Guovllustivra sáhttá , guoskevaš orohatstivrra dahje guovllu boazoeaiggádiid ávžžuhusa mielde , bidjat eavttuid dahje dihto áigái áibbas gieldit stuorát lágidemiid , valáštallamiid , bivdobeanageahččalemiid dahje sullasaš doaimmaid mat sáhttet leat erenoamáš vahágin boazodollui . 4 Guovllustivra nammaduvvo 4 jahkái hávális vuhtii válddidettiin seamma eavttuid go § 71 nuppi lađđasis . 4 Guovllustivra mearrida heaittiheami . 4 Guovdageaidnu : Sámi allaskuvla . 4 Guokte olbmo galget vuolláičállit raportta . 4 Guohtungeavaheami njuolggadusat § 59 mielde galget ráhkaduvvot ovttasráđiid orohaga siiddaiguin . 4 Gunvald Nilsen , čoahkkinortnegii 4 Gulahallanráđđeaddi - bistevaš virgi - ref. nr. 10/4856 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 4 Gozihanlávdegoddi mearrida , gáibiduvvogo buhtadas . 4 Govvideaddji : Stian Saur 4 Govvideaddji : Olav Austlid 4 Govvideaddji : Maarit Markussen 4 Govvideaddji : Gunnar Davidsson 4 Govven:FAD 4 Govven : Torgeir Haugaard , Suodjalusa mediaguovddáš 4 Gonagas sáhttá ráddjet man guhkás olggobeallái orohaga dakkár solidáralaš ovddasvástádus galgá gustot . 4 Gonagas sáhttá mearridit dihto goahccevuovdeguovlluide boazoguohtungildosa vissis áigái , go adnojuvvo dárbbašlažžan vuovddi ođasmahttima ja ođđasit šaddama geažil . 4 Gonagas sáhttá maiddái muđui ráfáiduhttit dárkileappot mearriduvvon guovlluid dihto áigái go leat erenoamáš ákkat dasa . 4 Gonagas sáhttá addit mearrádusaid guovllustivrra bargoortnega birra . 4 Gonagas sáhttá addit gaskaboddosaš mearrádusaid , dás maiddái mearridit man muddui mearrádusat ovddit lága olis ain leat fámus , jus fal eai leat vuostálaga dán lága mearrádusaiguin . 4 Gonagas sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid bággensáhku mearrideami ja sturrodaga birra . 4 Gonagas nammada Finnmárkkukomišuvnna lahtuid . 4 Gonagas addá dárkilet mearrádusaid guovllustivrra doaimma ja mearridanválddi birra lassin dasa mii njulgestaga čuovvu lágas . 4 Go váidaluvvo , de gusto § 72 . 4 Go leat ovtta meare jienat , de mearrida stivrrajođiheaddji jietna . 4 Go juogada dievadasmandáhtaid , de berrejit dušše dat bellodagat / listaevttoheaddjit oažžut dievadasmandáhtaid , mat leat ožžon vissis meari doarjaga . 4 Go guohtumat gáržot , de fállojuvvojit dávjá eará bargovuogit mat mielddisbuktet rievdamiid ja mat sihke spiehkastit árbevirolaš boazodoalus ja maiddái leat njulgestaga luonddu vuostá . 4 Go geavaha Hálkavári bombemiidda , de galgá Banak ( North cape airport ) nu guhkás go vejolaš geavahuvvot básan dán doaimmas . 4 Go boazolohku lea njealját jagi vuollel 50 de galgá guovllustivra dieđihit siidaoasi jođiheaddjái čuovvovaš heaittiheami birra . 4 Gilvopolitihkalaš ossodat 4 Giitu beroštumis ! 4 Gii kapihttala 2 fápmuiboahtimis lea Statskog SFa virgehas ja geas lea bargobáiki Finnmárkku fylkkas ja gii lea Statskog SFa meahccebálvalusas , adnojuvvo fápmuiboahtináiggi rájes Stáhta luonddugeahču virgehassan . 4 Gii kapihttala 2 fápmuiboahtimis lea Statskog SFa virgehas ja geas lea bargobáiki Finnmárkku fylkkas , earret virgehasaid geat leat Statskog SFa meahccebálvalusas , adnojuvvo Finnmárkkuopmodaga virgehassan fápmuiboahtináiggi rájes seamma bálká- ja bargoeavttuiguin go sus ledje Statskog SFas , juos virgehas ii leačča dieđihan ahte son ii háliit dan . 4 Giellaprošeavttat hálddašanguovllu olggobealde 4 Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide ( maiddái joavkkuide ) dehe servošiidda ( omd. searvi , ovttastus , ásahus , instituhtta ) mat leat earenoamážit bidjan návccaid sámegiela ovddideapmái , dehe seailluheapmái . 4 Giella 4 Gieldda ja Finnmárkkuopmodaga áššegieđahallamii gusto hálddašanláhka . 4 Gielda- ja guovlodepartemeantta preassatelefovdna : 22 24 25 00 . 4 Geir Johnsen 4 Geavahannjuolggadusaid hábmemis galgá deattuhit , ahte árbevirolaš geavaheami sáhttá joatkit . 4 Geassesiidda stivra , gč. § 52 , dahje § 53 nuppi lađđasa mielde válljejuvvon gulahallanolmmoš , galgá fuolahit ahte siidaoassi heaittihuvvo . 4 Geahčadeamis galget guoskevaš suohkana ja boazodoallohálddahusa ovddasteaddjit leat mielde dikki jođiheaddjái fágalaš árvvoštallanveahkkin . 4 Geahča čuoggá III . 4 Gažaldat , šaddá go doaibma vuostálaga vuosttaš lađđasa mearrádusain , sáhttá ovdalgihtii čilgejuvvot eananjuohkindikki árvvošteami bokte . 4 Galgá unnimus lági mielde bievlan vuodjit meahccefievrruiguin ja galgá dan muddui go vejolaš vuodjit dihto máđijaid mielde . 4 Galgá maiddái almmuhuvvot Suomas ja Ruoŧas . 4 Galgá fuolahuvvot ahte ásaheapmi ii dagat siidda ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš guoddevašvuođa ovdii . 4 Galggat álohii dieđihit NAV-kantuvrii jus fárret dahje galggat orrut gaskaboddosaččat olgoriikkas . 4 GOLLEGIELLA - Davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi geigejuvvo čakčat 2008 4 Fápmuiboahtináiggi rájes eai leat Statskog SFa virgehasat , geain lea bargobáiki Finnmárkkus , šat Statskog SFa virgehasat , juos dat ii leačča vásedin šiehtaduvvon . 4 Fylkkadiggi nammada golbma , vejolaččat njeallje lahtu ja várrelahtuid ja Sámediggi nammada guokte , vejolaččat golbma lahtu ja várrelahtuid . 4 Foandda doaibmaguovlu lea olles riika . 4 Finnmárku Oarji SED 4 Finnmárku Nuorta SED 4 Finnmárku 4 Finnmárkkus ássi olbmuid divat ii galgga leat alit go guovtti dan mađe go gielddas ássi olbmuid divat . 4 Finnmárkkuopmodat váldá maiddái badjelasas ovddasvástádusa šiehtadusain geavahanvuoigatvuođaid , láigovuoigatvuođaid j.s. birra daid opmodagaide ja vuoigatvuođaide , maid váldá badjelasas . 4 Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas konsešuvnnaid ja doaibmalobiid jna , mat Statskog SFas leat daid opmodagaid ja vuoigatvuođaid oktavuođas , mat váldojuvvojit badjelassii . 4 Finnmárkkuopmodaga áššegirjjit leat almmolaččat almmolašvuođalága njuolggadusaid mielde . 4 Finnmárkkulága kapihtal 3 addá njuolggadusaid Finnmárkkuopmodaga eatnamiid ođasmuvvi luondduvalljodagaid hálddaheapmái . 4 Finnmárkkukomišuvnnas galget leat jođiheaddji ja njeallje eará lahtu . 4 Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi válljeba ieža goabbáge golbma lahtu oktan persovnnalaš sadjásašlahtuiguin . 4 Ferte deavdit njuovvangáibádusa ovdal go lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga . 4 FOTO : TRYM IVAR BERGSMO 4 EØS-áššiid Konsultašuvdnaorgána 4 Evttohuvvo juolluduslasáhus gaskaboddosaš lohpádusa ektui jahkái 2000 . 4 Evttohus 2 4 Eurohpaparlameantta oktavuođaid sáttagoddi 4 Engangsstønad ved fødsel og adopsjon 4 Ekspedišuvdnahoavda Rune Solberg 4 Eiseválddit eai goassege nagot gávdnat rievttes boazologu go guohtumat gáržot ja gáržot . 4 Eavttuhus 3 mearriduvvui ovttajienalaččat . 4 Eavttuhus 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 4 Eat doarjjo dan eavttuhusa NAČ:as 1999:9 ahte našuvnnalaš luossajogat galget vuoruhuvvot . 4 Earát geain leat bohccot ealus , leat geatnegasat lágidit dilálašvuođaid nu ahte sáhttá rátkit . 4 Eará bealit 4 Eanetlohkoráđđehusa sámepolitihkalaš doaibmabijut áigodagas 2005-2009 4 Eanet ministara birra 4 Eanaš oktavuođain eai jovssa sámi kulturviesut dábálaš doaibmadoarjjaortnegiid doarjagiid . 4 Eanas áššiin olahat ovttamielalašvuođa , čállá ođasmahttin- hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud Nordlysas 05.08.2010 . 4 Eananjuohkindiggi sáhttá maiddái bidjat guoskevaš eananeaiggáda ala govttolaš oasi huksengoluin ja áiddi divondangoluin maŋit áiggiid , dan ektui movt eananeaiggát bealistis gártá atnit ávkki áiddis . 4 Eananjuohkindiggi galgá dalle maiddái mearridit gokko áidi galgá ceggejuvvot ja movt dat galgá huksejuvvot . 4 Eananeaiggádii galgá dakkaviđe dieđihuvvot go dakkár muorat váldojuvvojit maid ovddas son sáhttá mávssu gáibidit . 4 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea vástidan Boazodoallohálddahusa reivve go guoská dárkkistit mearrádusa boazologuid birra mii dahkkui 2010 juovlamánus . 4 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea fámohuhttán Boazodoallostivrra alimus boazologu mearrádusa čieža orohagain Finnmárkkus . 4 Eanajuohkoriekti vuođđuduvvo almmá eanajuohkomieldeduopmáriid haga . 4 Eanadoalloopmodahkii gullá guohtunvuoigatvuohta nu olu šibihiidda go sáhttá dálvvi badjel biebmat opmodagas . 4 Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta lea addán lobi hukset 90 km guhkkosaš boazoáiddi orohagaid 9 ja 13 gaskii - riikageainnus 98 Idjavuonas Darjohkii . 4 Eamiálbmotjulggaštus maid ON ’ a váldočoahkkin lea mearridan 4 Ealáhussoahpamuš galggašii leat válmmasin šiehtaduvvon 2005 vuosttas jahkebealis . 4 Ealáhus 4 Eaktun lea ahte lágideaddjit láhčet dilálašvuođaid nu ahte lea buorre diehtojuohkinjohtu ja ahte sámi eiseválddit ja oassálastit váikkuhit aktiivvalaččat buot prošeavtta dásiin . 4 Eaktodáhtolaš ortnet vuovdit doaluid lea buorre ortnet orohagain gos leat beare ollu doalut guohtunresurssaid ektui . 4 Eai leat mearkkašumit . 4 Dávjá leat dát plánat ruhtaduvvon olggobeali rudaiguin . 4 Dát ášši lea oppa viiddis ja lea bággu vuđolaččat mannat čađa prinsihpaid mat gusket ealáhussoahpamuššii . 4 Dát vuohki lea gelddolaš , ja Sámediggi áigu dađistaga divaštallat bušeahttabarggu ja bargat ovttas Ráddehusain ja Stuorradikkiin sihke vuogi ja sisdoalu ektui . 4 Dát prinsihppa lea vuođđun Sámedikki bargui ja guoská maiddái válganjuolggadusaid hábmemii . » 4 Dát mielddisbuktá ahte bargu gártá áddjábun ja divraseabbon . 4 Dát lávdegotti bargu ja árvalus galgá leat vuođđun ságastallamiidda ja mearrádusaide movt rievdadit Sámedikki válgaortnega 2009 rádjai . 4 Dát lea seamma ollu go 1999:s . 4 Dát lea sakka unnit go maid teáhter lei ieš bušeteren . 4 Dát lea erenoamáš dehálaš dán dilis go eiseválddit gáibidit ollu unnidit otná boazologu . 4 Dát lea earret eará mielddisbuktán ahte orohagat eai jovssa orohatdoarjaga alla boazologu dihte . 4 Dát lea desentraliserejuvvon málle vuosttas huksendássi man mielde Várdobáiki galgá huksejuvvot . 4 Dát gusto maiddái dalle go son ii deavdde § 9 vuosttaš lađđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 4 Dát guoská vaikko guoskevaš politihkar heaittášii ge áigodagas . 4 Dát dahkkojuvvo 2001-2005 strategalaš plánaeavttuhusa mielde . 4 Dát berre dahkkot sihke našuvnnalaš , regiovnnalaš ja báikkálaš dásis . 4 Dát addojuvvojit unnimus ovddastuvvon sohkabeallái dassážiigo leat unnimusat 40 % goappáge sohkabealis . 4 Dárkojeaddji ON konferánssas birrasa ja ovdáneami birra 4 Dán sáhttá leat váttis olahit jos lea massán ollu bohccuid boraspiriide . 4 Dán paragráfa mearrádusat eai gusto kapihttalis 3 namahuvvon áššiide . 4 Dán oktavuođas oaidná Sámediggi vejolažžan geahččat dán daid stuora dárbbuid ektui mat leat sámi kulturviesuide ja faláštallanrusttegiidda . 4 Dán oktavuođas deattuha Sámediggi ahte lea erenoamáš deaŧalaš sihkkarastit máttasápmelaččaid váldoealáhusa - boazodoalu . 4 Dán oktavuođas biddjojuvvo viidát čohkkejuvvon lávdegoddi mas leat politihkkarat ja fágaolbmot . 4 Dán lea Sámediggi deattuhan maiddái eará oktavuođain . 4 Dálá sámi kulturásahusain lea ollu jagiid leamaš hui váttis dilli . 4 Dál váilot ollu oahpponeavvut mat leat dohkkehuvvon ođđa sámi oahppoplána mielde . 4 Dál son lea jápmán . 4 Dál lea bargu jođus oččodit sámi miellahttovuođa arktalaš dálveriemuide , Arctic Winter Games:ii ( AWG ) . 4 Dákkár vuogádat buoridivccii gulahallama ja ovttasbarggu hástalusaid ektui mat sámepolitihkas leat . 4 Dákkár báikkálaš guovddážiid galggašii ásahit dain guovlluin gos giella ii leat nanus . 4 Dáinna áŋgiruššamiin mii veahkehit duohtan dahkat jurdagiid mat sihkkarastet gelbbolašvuođabargosajiid ja árvoháhkama doaresbeliide ja gávpogiidda miehtá riikka , dadjá gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 4 Dáid ortnegiid beaivválaš hálddašeami várás mearridii Sámediggi ásahit vuollásaš ráđiid sierra hálddahusaiguin gozihit dáid doaimmaid . 4 Dábálaččat dárbbašit bearrašat dán bistevaš dietnasa . 4 Dutká veteránaid 4 Duopmostuollu galgá nu árrat go vejolaš ieš váldit ovdan gažaldaga doppe gos dat lea áigeguovdil . 4 Duoji fága- ja oaivadanguovddážat 4 Duohtavuohta lea dat ahte ollu dain boarráseamos reguleremiin leat hirbmat uhccán eavttut konsešuvnna oktavuođas . 4 Dulkabálvalusaid huksen 4 Dollui sáhttet biddjot dárkilet eavttut . 4 Doarjjastivra 4 Doarjjaortnet mii galgá lasihit dieđuid válggaid birra 4 Doarjjaortnegat galget árvvoštallot jeavddalaččat ja galget heivehuvvot iešguđet doarjjaortnegii . 4 Doarjja sámi áviissaide 4 Doarjja lotnolasealáhusaide 4 Doarjja juolluduvvo dárbbu árvvoštallama vuođul . 4 Doarjja ii addojuvvo doaibma- ja investerengoluide 4 Doarjja fysihkalaš investeremiidda máksojuvvo ollásit dalle go gustovaš duođaštus lea bukto ¬juvvon . 4 Doarjja addo ohcama vuođul . Sámedikki doarjjastivra sáhttá fápmudit ohcanmeannudemiid Sámedikki hálddahussii . 4 Doarjaga sturrodat rehkenasto boazologu mielde ja dan mearrida orohatjahkečoahkkin orohatstivrra evttohusa mielde , gč. § 50 vuosttaš lađđasa nr. 7 . 4 Doaibmanjuolggadusat eai galgga rihkkut dán lága . 4 Doaibmadoarjagis lea dakkár váikkuhus ahte dienas lea stáđđáseabbo ja bisuha dienasdási dáidda geain lea boazodoallu birgenláhkin . 4 Doaibmabidju ii gáibit láhkarievdadusa ja dan sáhttá čađahit dalán . 4 Divada mearrádus lea bággobearrama vuođđun . 4 Divada ii sáhte gáibidit sierranas vuoigatvuođaid juohkimis § 24 mielde . 4 Dilli lea leamaš nu ahte buohkat sivahallet guđet guimmiideaset , ja ovttasbargu guoskevaš oasálaččaid gaskka lea leamaš hirbmat gárži . 4 Dilis mii lea čuožžilan leat máŋga beali . 4 Dieđihuvvot galgá unnimusat guhtta mánu ovdal nuppe jagi boazodoallodieđáhusa sáddema áigemeari . 4 Dieđihuvvo Norsk Lysingsblad bokte ja aviissas man dábálaččat lohket báikkis ja báikkálaččat eará ulbmillaš vugiin . 4 Dievasčoahkkima vuosttas beaivvi ovddida Sámediggeráđđi sierra áššin dieđáhusa ráđi doaimmaid birra dievasčoahkkimiid gaskka . 4 Dievadasmandahtárádjá lea 4 % . 4 Diekkár njuolggadusat sáhttet ráddjejuvvot guoskat ovtta dahje eanet orohagaide dahje ovtta dahje eanet boazodoalloguovlluide . 4 Diekkár divat manná guoskevaš fondii , gč. § 47 . 4 Diehtu galgá addojuvvot maŋemusta golbma vahkku ovdal go lea jurdda álggahit . 4 Diehtojuohkinovttadat 4 Diehtojuohkin- ja kommunikašuvdnateknologiija ( DKT ) oahpahusas : 4 Departemeantta mearrádusa ii sáhte váidalit . 4 Departemeantta evttohus boahtá ovdán láhkaásahusevttohusa mielddusteavsttas . 4 Departemeanta sáhttá maiddái addit mearrádusaid das mainna lágiin bissovaš áiddit ja rusttegat galget ortnegis dollojuvvot ja mearrádusaid geatnegasvuođa birra gaikut áiddiid ja rusttegiid mat eai dollojuvvo ortnegis dahje mat eai leat šat anus . 4 Departemeanta sáhttá addit dárkilet mearrádusaid das gosa áiddit ja eará rusttegat galget biddjot ja man málle mielde galget ráhkaduvvot , nu maiddái ee. áideávdnasiid hárrái . 4 Departemeanta gohčču Finnmárkkuopmodaga vuosttas stivrračoahkkimii . 4 Dearvvašvuohta ja sosiála 4 Dearvvasvuođa- ja sosiálabargiid oahpaheapmi sámegielas ja kulturáddejumis 4 Davvisámegiella 4 Davviriikkalaš ovttasbargu 4 Davit Nordlánda SED 4 Dattetge lea sámegielat áviissaid deaddilanlohku njiedjan . 4 Dat vádduda ovttaskas boazodoalli njuovvanplánema . 4 Dat ovdanboahtá raporttas Sámi logut muitalit – 3 , man sámi statistihka fágalaš lađastanjoavku odne almmuhii . 4 Dat muitala ahte 2005 válggaid rájes lea jienastuslohku lassánan 1352 olbmuin . 4 Dat lea mearriduvvon maiddái Vuođđolágas § 110a . 4 Dat lea dehálaš ee. duodjeávdnasiid ja biergogilo lassáneami dihte . 4 Dat lea dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen gávnnahan . 4 Dat ferte dahkkojuvvot Gonagasa mearrádusain stáhtaráđis . 4 Dat ahte Deanujohka ii nuoskkiduvvo lea okta dain deháleamos eavttuin vai Atlantermeara luossa seailu boahtteáiggis . 4 Dasto lea ollu iešguđetge almmolaš sektuvrrain iešguđet láhkái oktavuohta luossahálddašeapmái . 4 Dasto lea mánáidgárddiin ja gielddain stuorra dárbu oaivadeapmái ja čuovvuleapmái rámmaplána heiveheami oktavuođas báikkálaš diliide . 4 Dasto lea Sámedikki geatnegasvuohtan maiddái bearráigeahččat geavahuvvojit go duodjeruđat daid eavttuid mielde maid dikki orgánat mearridit . 4 Dasto fertejit biddjojuvvot ruđat iešguđetlágan smávva prošeavttaide mat sáhttet leat mielde ovddideamen sámi skuvlla . 4 Dasto ferte birasgáhtteneiseválddiide addit stuorát válddi guollebiebmanrusttegiid dohkkeheami oktavuođas , ja ferte bidjat stuorát deattu daid bázahusaid gieđahallamii maid ealáhus buvttada . 4 Dasa lassin ferte árvvoštallat bidjat johtui oanehisáigge , njuolgga márkanfievrridandoaimmaid mat ávžžuhit lassi vuovdimii . 4 Danne seahtá Sámi allaskuvlla beaivválaš giella leat sámegiella . 4 Danne oaivvilda Sámediggi ahte berre lágaid bokte mearridit boazodoalu riektevuođu dološáiggi rájes geavaheami vuođul . 4 Danne livččii deaŧalaš buoridit oahpponeavvobuvttadeami rámmaeavttuid . 4 Danne lea dárbu sihkkarastit areálaid boazodoalu várás , danne go aiddo areálat leat eaktun boahtteáiggi boazodollui . 4 Danne galget suodjalusa bealis leat earát go dušše Forsvarsbygg ( suodjalushuksehus ) , geat oassálastet dáin šiehtadallamiin . 4 Danne fertešii ge vuoruhit resurssaid eamiálbmotdoaimmaide doaluid čađaheami oktavuođas . 4 Danne ferte suodjalus dieđihit makkár nuoskkidanávdnasat iešguđetlágan vearjjuin leat ( ávnnasdieđut ) . 4 Danne ferte Deanujoga ja Deanuvuona prioriteret bajimužžii . 4 Danne evttohit ásahit stipeandaortnega olbmuid várás geat háliidit oahppat sámegiela . 4 Danne bivdá Sámediggi ahte Suodjalus doalaha iežas NINA ( Nelleman ja Vistnes ) raportta ektui ja daid jurddabohtosiidda mat das leat . 4 Dalle jos oažžu eará bálkká , ealáhusdietnasa dahje sullasačča , de ii leat šat vuoigatvuohta oažžut bálkká Sámedikkis . 4 Dakkár rabasvuohta addá maiddái stuorát oadjebasvuođa guoskevaš beliide . 4 Dahkkon 4 Cujuhusain Sámedikki vuoruhemiide áššis 21/99 Sámi kulturviesuid ollislaš plána — ođđa vuoruheapmi , áššái 47/98 Stáhtabušeahtta 2000 , ja Sámedikki 2000 bušeahttajuogadeapmái , dáhttu Sámediggi ođđasis deattuhit man deaŧalaš lea dálá kulturásahusaide sihkkarastit dohkálaš doaibmaruhtadeami . 4 Bálkkašumi supmi sáhttá juogadit eanet go ovtta vuoitái . 4 Báiki : Samelandssenter , Kárášjohka 4 Buvttadanvuoittu ásaheapmi ii buhtte dán . 4 Buot fylkkain galgá dán oktavuođas áŋgiruššat eanemusat . 4 Buorre gulahallan gaskal Ráđđehusa ja Sámedikki 4 Buohkat bovdejuvvojit árvalit evttohasaid jagi 2010 giellabálkkašupmái . 4 Buohkain geain leat bohccot siiddas , lea vuoigatvuohta searvat jahkečoahkkimii ságastan- ja evttohanvuoigatvuođain . 4 Buhtadus vahága ovddas nuppi lađđasa vuođul sáhttá gáibiduvvot guoskevaš orohagas ovdaolbmo bokte dahje njuolga daid bohccuid eaiggádis , mat leat dagahan vahága . 4 Buhtadus mii gáibiduvvo orohagas orohatstivrra bokte , galgá orohaga jahkečoahkkin livdnet boazoeaiggádiidda guđege boazologu ektui , muhto fal nu ahte boazoeaiggádat geat duođaštit ahte sin bohccot eai leat leamaš mielde vahága dahkamis , eai leat geatnegasat máksit maidege vahágis . 4 Boazu galgá merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii ovdal golggotmánu 31. beaivvi seamma jagi go lea riegádan . 4 Boazonjuovvan ii leat dávistan boazodoalu buvttadeami mii obbalaččat lea lassanan buriid jagiid geažil . 4 Boazologu heiveheapmi Finnmárkkus 4 Boazoealáhusa organisašuvnnain lea evttohanvuoigatvuohta . 4 Boazodolliide lea ruđalaččat gánnáhahtti atnit nu ollu gáldejuvvon bohccuid go vejolaš ealus . 4 Boazodoalus lea ekonomalaš dilli hui rašši , oalle heittot muhtomin ja buoret eará háviid . 4 Boazodoalu birra stáhta almennegiin olggobealde boazodoalloguovllu gusto § 17 várrelágas geassemánu 6. b. 1975 nr. 31 . 4 Boazodoallu lea árbevirolaččat dakkár ealáhus gos goappašat sohkabeliin leamaš dihto sadji . 4 Boazodoallu lea maŋimus áiggiid vásihan ahte eiseválddiid gáibádusat ja eiseválddiid heiveheapme EØS / EU njuolggadusaid ektui dagahit váttisvuođaid sámi boazodollui ja hehttejit boazodoalu doaibmavuogi árbevirolaš bargguid fievrrideames . 4 Boazodoallu lea maiddái dat ealáhus mii dárbbaša stuorámus areálaid . 4 Boazodoallu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Boazodoallostivra ja guovllustivra sáhttet gáibidit bággočađaheami . 4 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá guhkidit áigemeari . 4 Boahtteáiggi politihka hábmen 4 Bjarne Håkon Hanssen muitala buktá ovdan stáhtabušeahta Kárášjogas 4 Bivdui ja guolásteapmái dárbbašuvvo álo lohpi . 4 Bivddu ja guolásteami ovddas dán paragráfa mearrádusaid vuođul ii galgga máksojuvvot láigu ii ge goartadivat . 4 Bistevaš sámi ovddasteaddjesadji Universitehtastivrii 4 Bestemmelsene i reindriftsloven §§ 25 , 26 og 63 gjelder likevel ikke . 4 Berrešii guorahallat vejolašvuođaid duođaštan dihte daid . 4 Berit Ranveig Nilssen 23 . 4 Beavdeqirji 2/91 4 Bargosadji lea ovtta Sámedikki kontorbáikkiin . 4 Bargosadji lea okta Sámedikki kántorbáikkiin . 4 Bargosadji lea okta Sámedikki kontorbáikkiin . 4 Bargosadji lea Sámedikkis Guovdageainnus dahje Kárášjogas . 4 Bargoduogáš : 4 Bargobáikin lea vuosttažettiin Divttasvuonas . 4 Bargobáiki lea okta Sámedikki kantorbáikkiin . 4 Bargo- ja searvadahttinministtar , Dag Terje Andersen , galleda Kárášjoga ja Porsáŋggu disdaga borgemánu 11. beaivvi dan oktavuođas go lágiduvvo jahkebeallásaš čoahkkin sámediggeráđiin . 4 Bajit njuolggadusat daid doarjagiid hálddašeami odasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat 4 Bajimuš ovddasvástádus earenoamášpedagogalaš oahpponeavvuin lea Nasjonalt læremiddelsenter ( NLS ) . 4 BD Foanda 4 Almmuhan Klemetsen , Liv Karin . 4 Almmuhan 23.03.2010 4 Almmuhan 10.08.2010 4 Almmuhan 09.06.2010 4 Almmuhan 07.05.2010 4 Almmuhan 04.12.2009 4 Almmuhan 03.11.2008 4 Almmuhan 01.07.2009 4 Almmatge fertejit vuos muhtun válmmaštallanbarggut dahkkojuvvot ovdal go dát sáhttá dáhpáhuvvat . 4 Akersgata 59 , Oslo Post : Postboks 8007 , Dep. 0030 Oslo 4 Addá 800 000 ruvnno sámekonferánsii 4 ARBA Arbeidsdepartementet Postboks 8019 Dep. 0030 Oslo Galledančujuhus : Møllergata 37 4 9520 Guovdageaidnu 4 9 Isak Mathis O. Hætta 4 856.50 Doarjja sámi mánáidgárddiide 8 110 8 110 4 8 Jon Harald Skum 4 8 Bearráigeahčču 4 7 Per A. Bæhr 4 7 - Lulli-Norga 4 6 Doarjjalohpádusreive ja máksindábit 4 540.50 Sámediggi 101 234 106 900 5 666 4 50 mill. kruvnnu ođđa ortnegii buhtadit lassiárvodivvaga valáštallanrusttegiid huksehusain 4 50 -59 år 4 50 % máksojuvvo go prošeakta álggahuvvo . 4 50 % jahkásaš rámmas juogaduvvo luohtta daid organisašuvnnaide mat devdet juolludaneavttuid 4 5.3 Jus guovvamánu 6. beaivi šaddá almmolaš leavgabeaivin , sáhttit go ieža eaktodáhtolaččat mearridit geavahit sihke Norgga stáhtaleavgga ja sámi leavgga ? 4 5 Por 4 5 Juolludaneavttut 4 4.1 Álggahus 4 4 Sven-Roald Nystø 4 39 áirasis ledje 34 čoahkis . 4 326.78 Sámi sierrabibliotehka 3 520 3 626 106 4 3.1 Doarjagiid juogadeapmi 4 206.50 Sámediggi 23 525 27 954 4 429 4 2010:s ii addojuvvo doarjja čuovvovažžii : 4 2000-jagi stáhtabušeahttaeavttuhusas sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiid birra lea evttohuvvon 5 milj. kr. dán ulbmilii . 4 2000 ektui ii evttohuvvo lasáhus . 4 2 Ulbmiljoavku ja doaibmaviidodat 4 2 Sven-Roald Nystø 4 2 Láhkaevttohusa duogáš 4 1999:s álggahuvvui cielggadanbargu sámi dearvvašvuođadutkama birra masa Sosiála- ja dearvvasvuodadepartemeanta juolludii ruđa . 4 18 Olav Dikkanen 4 17 Josef Vedhugnes 4 1429.72.7 Sámi kulturmuittut 1 000 1 000 0 4 14 Janoš Trosten 4 13890 olbmuin lei jienastanvuoigatvuohta 2009 sámediggeválgii . 4 130 000 ruvnnu kvena prošeavttaide 4 13 Olaf Eliassen 4 12 Per A. Bæhr 4 12 Berit Ranveig Nilssen 4 11 Geir Tommy Pedersen 4 100 000 ruvdno sámi láhkagiela ráhkadeapmái 4 1.1 Jahkedieđáhusa perspektiivvat 4 1 Magnhild Mathisen 4 1 Josef Vedhugnes , áššeovddideaddji 4 - Lihkku Loabát suohkanii 4 - 17. b. 4 ( Govva : Siv Rasmussen ) 4 ( Govva : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsena govvačoahkkaldat ) 4 ( Gova luoikan Turid Heimen ) 4 " Boazodoallošiehtadusa njuolggadusat " buktet loahpalaš ja bienalaš gáibádusaid iešguđet doarjagiid joksamii . 3 Čuovvovaš áirasat ledje mielde čoahkkima vuođđudeamis : 3 Čujuhusat / Kanturbáiki 3 Čoavddaaddindilalašvuođas golggotmánu 20. b. 2009 Kulturministtar Anniken Huitfeldt Govva : Wenche Nybo / GOD 3 Čoahkkinjođihangottis lea mearridanfápmu go golbma lahtu leat čoahkis . 3 Čoahkkinjođihangotti árvalus : 3 Čoahkkinjođihangotti mearrádusárvalus áššiin § 17 vuosttaš lađđasa d ) čuoggá mielde sáddejuvvo áirasiidda maŋimuštá 3 vahku ovdal dievasčoahkkima . 3 Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji gohčču čoahkkinjođihangotti miellahtuid čoahkkimii . 3 Čoahkkinjođihangotti doaibmanáigi čuovvu Sámedikki válgaáigodaga . 3 Čoahkkinjođihangoddi sáhttá biehttalit bidjamis áššiid lávdegottiid ovdii jus Sámediggeráđđi ii doala ovddabealde namuhuvvon áigemeriid . 3 Čoahkkinjođihangoddi sáhttá addit čoahkkinjođihangotti jođiheaddjái mearridanfámu . 3 Čoahkkinjođihangoddi oažžu fápmudusa mearridit ovttastahttojuvvon dievasčoahkkima áiggi 2000 čavčča , goas maiddái sámediggevisti rahppojuvvo . 3 Čoahkkimii gohččojuvvo orohaga dábálaš vieru mielde , unnimusat njeallje vahkku ovdal jahkečoahkkima . 3 Šloahta dáhki ođasteapmi 3 Šiehtadusa mielde Statskog SFain lea Finnmárkkuopmodagas vuoigatvuohta váldit badjelasas šiehtadusaid , maid Statskog SF lea dahkan doaimma hárrái Finnmárkkus . 3 Šiehtadus vuolláičállojuvvo Murmánskkas árat seammá beaivvi . 3 Čakčamánu 1. beaivvi lea maŋemus dieđihanáigemearri sáddet evttohusáid . 3 – Sámi álbmotbeaivi – guovvamánu 6. beaivi – lea dakkár beaivi mii beroštahttá olbmuid eanet ja eanet báikkiin riikkas . 3 – Sámedikki bargu lea leamaš deaŧalaš dasa ahte ollosat ožžot buoret áddejumi ja beroštumi sápmelaččaide ja sámi kultuvrii ja gillii . 3 – Nu mii sihkkarastit ahte gielddat miehtá riikka sáhttet fállat assiidasaset ovttadássásaš čálgobálvalusaid , cealká gieldaministtar Liv Signe Navarsete . 3 – Norga lea birgen buorebut go eanaš eará riikkat finánsakriissas . 3 – Mun háliidan sávvat Sámediggái lihkku beivviin , lohká bargo- ja searvádahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 3 – Jos sámegillii galgá leat oadjebas boahtteáigi Norggas , de lea dárbu geahčadit sámegiela seailluhanbargguid oppalohkái , ja surggiid rájiin ja hálddahusdásiin beroškeahttá . 3 – Almmolašvuohta ferte čeahpput meannudit sámi geavaheddjiiguin maiguin deaivvadit árgabeaidilis . 3 – 10.11.00 , olles dievasčoahkkin 3 éoahkkingirjjis leat oktiibuot 8 siiddu . 3 Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Iedtjeles noereraerieh Finnmarkesne ” 3 Åarjel-Saemiej Gielh 3 Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra galget stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš eiseválddit árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 3 Áššiin main jahkečoahkkimis lea cealkinvuoigatvuohta , lea cealkámuš čujuheaddjin stivrii , muhto ii geatnegahtti . 3 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 15.35 . 3 Ášši maŋŋiduvvu boahtte SPR:a čohkkemii 3 Ášši 50/99 Guolástusealáhusa dilli 3 Ášši 49/99 Sámi parlamentáralaš ráđđi — ásaheapmi 3 Ášši 45/99 Stáhtabušeahtta 2001 3 Ášši 31/00 Ovddit rabáhttaortnegiid ja hálbbiduvvon hattiid mátkkošteddjiide Leavnnja girdinšilljus ferte fas váldit atnui 3 Áššeoasálaččat sáhttet spiehkastit jos leat ovttaoaivilis ahte ii fievrriduvvo beavdegirji seiva diehtojuohkinčoahkkimiin . 3 Áššeoasálaččat sáhttet lassin buktit ovdan duođaštussan dokumenttaid , mat leat boahtán dahje buktojuvvon ovdan Finnmárkkukomišuvdnii dahje maid Finnmárkkuopmodat lea čállán . 3 Áššeoasálaččain lea geatnegasvuohta čilget duođalaš diliid ja duođaštusaid , main lea mearkkašupmi mearrádussii . 3 Áššenamahus 3 Áššelistu : 3 Áššebáhpiriin galgá oidnot makkár čuoggáin lea ovttamielalašvuohta guovlulaš dási stáhtalaš eiseválddiid ja sámi beroštumiid gaskka ja makkár čuoggáin lea sierramielalašvuohta . 3 Árvvošteapmi galgá ovddiduvvot nu fargga go vejolaš . 3 Árvvošteami gáibádusas galget addojuvvot nu dárkilis dieđut go vejolaš áiggi birra ja saji birra goas ja gos vahát lea dahkkojuvvon , vahága šlája birra ja viidodaga ja buhtadusgáibádusa sturrodaga birra . 3 Árvvoštallan fágas 3 Árvvoštallamis galgá mearkkašahtti mahttái deattuhit deastta sámi kultuvrras , boazodoalus , meahcásteames , ealáhusdoaimmaheames ja servodateallimis . 3 Árvvoštallama oppalaš mearrádusat leat oahpahuslága láhkaásahusas . 3 Árvaluvvo váldonjuolggadussan ahte viessoláigoortnet geavahuvvo ođđa kulturviesuide maid Sámediggi vuoruha ja stáhta ruhtada . 3 Árvalus 2 hilgojuvvui 36 jienain . 3 Árvalus 1 3 Árran Julevsáme guodásj 3 Árbevirolaš riddo- ja vuotnabivddu ferte sihkkarastit . 3 Álgu 3 Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 3 Álgoálbmogiid olles searvadahttin ja oassálastin árktalaš ovttasbargui lea guovddášášši . 3 Álggahus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Álggaheapmi 3 Álggaha ehtalaš njuolggadusaid dearvvašvuođadoaimmahagaid stivramiellahtuid várás 3 Álbmotválljejuvvon orgánan lea Sámedikkis stuora friddjavuohta . 3 Álbmotbeaivi ávvuduvvui vuosttaš háve 1993:s go ON internášuvnnalaš eamiálbmotjahki almmolaččat rahppojuvvui Kárášjogas . 3 Ákkasteapmi : Sámedikki doarjjastivra čujuha daidda eavttuide mat leat biddjojuvvon Sámedikki bušeahttamearrádusas áššis 60/07 jagi 2008 várás , mas boahtá ovdan ahte doarjja sámi ealáhusorganisašuvnnaide galgá ollašuhttit vissis juolludaneavttuid . 3 Áirras nr. 20 Willy Ørnebakk 3 Áirras nr. 18 Tormod Bartholdsen 3 Áirras nr. 16 Willy Olsen 3 Áirasat 3 Áigumuš lea oažžut áigái nu buori virgáiháhkanvuođu go vejolaš , ja movttiidit olbmuid váldit oahpu sámegielas buot dásiin . 3 Áigi ja báiki 3 Áiddit ja rusttegat eai galgga biddjot nu ahte šaddet dárbbašmeahttun fastin dahje mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan eananeaiggádii dahje eará vuoiggalaš beroštumiid guovdu . 3 Áibmojohtolatsekšuvdna 3 Ággan dása lea go iešguđet sámi regiovnnaid duodjedoaimmat leat iešguđetlágan , ja ahte šattašii vahágin jos oaivadandoaibma eanadieđalaččat livččii čadnon ovtta guvlui . 3 §5-1 mearrádussii lasihuvvo čuovvovaš 2. lađas 3 §3-5 ; 2. oassi sihkkojuvvo ollásit . 3 § 8 c 3 § 8 Dárkileappot gorreválggaid birra Stivrralahtuid ja sadjásašlahtuid válggat galget dollojuvvot gorreválgan nugo namahuvvo gielddalágas § 37 , juos uhcimustá okta orgána lahtuin dan gáibida . 3 § 67 mearrádusat ovddasvástádusa birra geahčakeahttá siva eai gusto vahágiidda ge maid boazu lobálaš orodettiin dagaš láddjejuvvon šaddui jus šaddu ii leat áidojuvvon áiddiin mii doallá bohcco , dahje eará ládje dohkálaččat suodjaluvvon . 3 § 50 Eará láhkamearrádusaid nuppástuhttimat Dán áiggi rájes go Gonagas mearrida , dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat eará láhkamearrádusaide : 1 . 3 § 5-1 Sámedikki jođiheapmi 3 § 5 Sámi giellalávdegoddi vállje gaskkastis ságadoalli ja golbma ( 3 ) várreságadoalli ja sidjiide sadjásaččaid , ságadoallit doibmet maid bargolávdegoddin . 3 § 46 njuolggadusat vuosttaš lađđasis gitta goalmmát lađđasii gustojit dán dáfus . 3 § 4 Ođđa áššit 3 § 38 Stevnnet Soahpameahttunvuođaid sáhttá doalvut meahcceduopmostullui čálalaš stevnnegiin maŋimustá jagi ja guhtta mánu maŋŋil go Finnmárkkukomišuvnna raporta addojuvvui . 3 § 23 Lávdegottiid bargu 3 § 22 Lávdegottiid válljen 3 § 21 Sámediggeráđi doaibmanáigi 3 § 20 Sámediggeráđi barggut 3 § 2-3 rievdaduvvo nu ahte dat dál guoská Sámediggeráđđái . 3 § 2-3 Sámediggeráđđi 3 § 2-2 Čoahkkinjođihangoddi 3 § 2-2 : 1. oassi rievdaduvvo leat ná : 3 § 2-1 rievdaduvvo leat ná : 3 § 2-1 Sámedikki bissovaš orgánat 3 § 19 Sámediggeráđi válljen 3 § 18 Válgalávdegoddi 3 § 18 Gaskavuohta almmolašvuođaláhkii ja hálddašanláhkii Finnmárkkuopmodahkii gusto hálddašanlága kapihtal II bealátkeahtesvuođa birra , § 11 oaivadangeatnegasvuođa birra , § 11 a áššemeannudanáiggi ja gaskaboddasaš vástádusa birra ja §§ 13 rájes 13 f rádjai jávohisvuođageaskku birra seamma láhkai . 3 § 16 Čoahkkinjođihangoddi 3 § 11 Sámi giellalávdegottis lea čállingoddi . 3 § 11 Gažaldagat Sámediggeráđđái 3 § 1-3 : maŋimuš čuokkis sihkkojuvvo . 3 § 1 Sámi giellalávdegoddi lea sámiid oktasaš alimus mearridanorgána sámegiela gažaldagain . 3 telefovdna 78 47 40 00 3 ru ru 3 prog parl. konf 08 3 ovttajienalaččat 3 ossodatdirektevra 3 ollesčoahkkin 3 ohcanvuđot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 mearriduvvon . 3 julggaštit dákko bokte ahte leat ovttaoaivilis čuovvuvačča hárrái : 3 jos dat ii buvtte dohkálaš bohtosiid , de ferte proseanttalaš geahpedeapmi čađahuvvot 3 http://www.ilo.org/public/english/standards/norm/egalite/itpp/convention/manual.pdf 3 gažaldat sierra ealáhusšiehtadusa birra duodjebuvttadeddjiide Sámedikki lotnolasealáhusortnegiid vejolaš viidásit ovddideami ektui 3 fuomášuhttet ahte sámi servodagas lea dárbu dikšut giela riikarájiid rastá , jos sámegiella ja sámi kultuvra galget seailut ja ovddiduvvot , ja 3 f ) Sámediggi mearrida dárkilet njuolggadusaid Sámediggeráđđái čoahkkinortnegisttis . 3 earenoamáš doaibmabijut gávpe- ja márkanfievrridanoasis 3 e-post : vibekla@sensewave.com 3 e-post : vibeke.larsen@samediggi.no 3 e-post : marianne.balto@samediggi.no 3 e-post : lene.hansen@samediggi.no 3 e-post : jorn.are.gaski@samediggi.no 3 e ) Sámedikki presideanta sáhttá goas ihkinassii válgaáigodagas ohcat Sámedikki dievasčoahkkimis rievdadit Sámediggeráđi čoahkádusa . 3 e ) Buhtadus sámi oahpponeavvuid sisaoastinortnega geažil 3 doallat oktavuođaid eará ásahusaiguin Sámis ja riikkaidgaskasaččat 3 devdet 18 jagi ovdal válgajagi loahpa , ja guđet 3 d ) Sámediggeráđi doaibmaáigi čuovvu Sámedikki válgaáigodaga earret jos : 3 d ) Oppalaš golut 3 c ) Sámediggeráđi bargun lea doaimmahit ja jođihit Sámedikki doaimmaid . 3 beaivvi . 3 b ) Dat áirasat geat válljejuvvojit Sámediggeráđđái , luhpet dalán doaimmas Sámedikki áirrasin , ja 1. várrelahttu boahtá bissovaš áirrasin ja váldá saji Sámedikkis . 3 b ) Buvttadeapmi 3 b ) Bearráigeahččat Sámedikki jahkerehketdoalu , ja vejolaš mearkkašumiid maid Riikkarevišuvdna lea buktán dáidda . 3 a ) Mánusa ovddideapmi 3 a ) Maŋŋá go fápmuduslávdegotti árvalus lea meannuduvvon gárvvisin , vállje Sámediggi iežas áirasiid logus sámediggeráđi . 3 a ) Doaimmahit parlamentáralaš bearrráigeahču doaimmas mii ruhtaduvvo Sámedikki bušeahta bokte . 3 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 07.07.2010 ] 3 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 04.06.2010 ] 3 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 03.09.2010 ] 3 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.09.2010 ] 3 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 11.05.2010 ] 3 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 02.07.2010 ] 3 Willy Olsen 3 Vásáhusat elektrovnnalaš arkiivvain ja máhtolašvuohta arkiivabarggu birra deattuhuvvojit . 3 Vásáhusat almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámi servodatdiliin ja sámegielas deattuhuvvojit . 3 Várrepresideanta 3 Várrelahtut : 3 Várjjat Sámi Muesea 3 Várdobáiki 3 Válgalávdegotti árvalus Sámediggái : 3 Válgakoarta ráhkaduvvo Sámedikki jienastuslogu vuođul ja álbmotregistara dieđuid vuođul makkár ássančujuhus jienasteddjiin lei geassemánu 30. b. válgajagi . 3 Válgabeaivi lea čakčamánu 14. b. 2009 . 3 Válga dahkko politihkalaš álgojulggaštusa vuođul , eanetlohkoválgan gos jienastuvvo olles ráđi čoahkádus ovttas . 3 Váldooasit dievasmahttet nuppit nuppiid ja fertejit gehččojuvvot oktavuohtan . 3 Váldomearkka lassin sáhttá biddjot bealljegilkor go ovdalaččas merkejuvvon boazu jorrá ođđa eaiggádii . 3 Válddi ja doarjjaortnegiid sirdin Sámediggái Mielddus 4 . 3 Vádjolusluossalávdegoddi lea barggus bokte váikkuhan oažžut áddejumi muhtun boahtteáiggi hástalusaide mat gusket luosa biologiija ja hálddašeami vuogádahkii , ja čilgen dan ja addán das máhtolašvuođa . 3 Vádjolus-luossalávdegoddi ii leat guoskkahan sámi vuoigatvuođagažaldagaid ja daid doaibmabijuid gaskasaš oktavuođa maid lávdegoddi lea árvvoštallan . 3 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput kvalifiserejit kandidáhtaid bastit oahpahit sámi dilálašvuođaid birra ja sii galget diehtit sámi mánáid oahppovuoigatvuođaid , mat albmanit oahpahuslágas ja vuođđooahpahussii gustovaš oahppoplánain . 3 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput galget addit kandidáhtaide nana fágalaš ja didákttalaš máhtuid , gealbudahttit sin atnit ávkin dutkama oahpaheaddjeámmáhis ja ámmátlaš ovdáneamis jeavddalaččat . 3 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dásis leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá . 3 Vuođđooahpahus . . . . . . . . . . . . . . . 3 Vuođđooahpahus 3 Vuođđogálggat leat integrerejuvvon gelbbolašvuođamihttomeriide gos dat leat mielde ovdánahttime fágagelbbolašvuođa ja leat maid oassin das . 3 Vuođđogálggat fágas 3 Vuođđodoarjja galgá sihkkarastit dárbbašlaš doaimma . 3 Vuovdima boahtu gahččá eaiggádii . 3 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi 3 Vuosttaš lađđasa mearrádus heaittiheami čađaheami birra gusto dán dáfus . 3 Vuosttaš geardde almmuhan 16.11.2005 3 Vuosttaš dábálaš ráđđečoahkkin dollojuvvui Anáris golggotmánu 6. b. 2000 . 3 Vuoruheapmi 3 Vuoruheamit 2009:s : 3 Vuollásaš ásahusat 3 Vuolláičállit leat lohkan čoahkkinbeavdegirjji ja leat gávnnahan ahte čoahkkingirjái fievrriduovvon mearrádusat leat nu mo Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi lea mearridan . 3 Vuolláičállit leat lohkan čoahkkinbeavdegirjji , ja leat gávnnahan ahte čoahkkingirjái fievrriduvvon mearrádusat leat nu mo Sámediggi lea mearridan . 3 Vuollel 20 000 ruvdnosaš doarjja máksojuvvo ollásit go prošeakta álggahuvvo . 3 Vrd. ovdalaš lága geassemánu 9. beaivvi nr. 49 boazodoalu birra . 3 Virgái sáhttet maiddái biddjojuvvot eará barggut mat gullet Sámedikki doibmii . 3 Virgái sáhttet maiddái biddjojuvvot eará bargamušat mat gullet Sámedikki doibmii . 3 Virgái háliidit olbmo geas lea unnimusat 3 jagi guoskevaš alit oahppu universitehtas dahje allaskuvllas ja guoskevaš bargoduogáš . 3 Virgái gullet dakkár barggut go ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahus , sámegiel ja sámi kultursuorggis . 3 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 3 Viiddida sámegielaid hálddašanguovllu 3 Veterinearainstituhtta 3 Vejolaš vihtanat ja eará duođaštusat berrejit maiddái dieđihuvvot . 3 Valáštalli galgá leat miellahttun soames valáštallanjoavkkus / - organisašuvnnas 3 Vaikko dát lea nuppát háve čujuhuvvon guovddáš eiseválddiide , de lea ollu suohkaniin ekonomiija sakka hedjonan dan vealggi geažil maid stáhta lea dagahan . 3 Vai sihkkarasto ahte bargu suodjalanáššiiguin mat gusket sámi guovlluide čađahuvvojit dohkálaš vugiin , lea Birasgáhttendepartemeanta ja Sámediggi šaddan ovttaoaivilii ahte njuolggadusat mat leat mildosis biddjojuvvojit áššemeannudeami vuođđun konsultašuvnnaide stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 3 Vahát mii šattaš nuppástuhttima geažil dahje ođđa johtingeainnu rahpama geažil , galgá buhttejuvvot árvvošteami olis man eananjuohkindiggi jođiha , jus muđui ii soabaduvvo . 3 Vahága ovddas maid boazu dagaha orohaga siskkobealde , lea buot orohaga boazodolliin ovddasvástádus buohkaid ovddas ja buohkain ovtta ovddas . 3 Unjárga 3 Uhccitlogu evttohusat oidnojit Sámedikki čoahkkingirjjiin . 3 Trond Are Anti 3 Tor Nilsen 22 . 3 Tor Nilsen 3 Tor Mikalsen 3 Tone Finnesen 3 Termináladilli ferte buoriduvvot Bearddu girdihámmanis nu árrat go vejolaš . 3 Terje Tretnes , ( čoahkkinortnegii ) 3 Terje Tretnes ( čoahkkinortnegii ) 3 Telefáksa 3 Telefovdnaguovddáš 3 Teknihkalaš buvttadeapmin oaivvilduvvojit formáhta , báberkvalitehta , ivdnegeavaheapmi , korrektuvradivvumat , čatnan ja olggoš . 3 Sáčča sámi kulturviessu 3 Sávvat maiddái ahte livččii máhtolašvuohta PDA birra ja biilavuodjenkoarta . 3 Sárdnon ođđa sámi ofelaččaid 3 Sámit Lulli-Norggas 3 Sámiráđis ja ruoššabeale sámiin lea áicisadji ráđis . 3 Sámiide livččii roassun dat jos sámi guovlluid čázádagaide leavašedje váralaš guolledávddat dahje parasihtat . 3 Sámiid Álbmotlihttu 3 Sámiid viessu Oslos 3 Sámi áviissain ii leat vejolaš oažžut stuorra vuovdin- ja almmuhandietnasiid danne go lohkkilogu ii sáhte buohtastahttit dáža áviissain . 3 Sámi álbmotbeaivin válljejuvvui guovvamánu 6. beaivi ( 6.2 ) . 3 Sámi álbmotbeaivi 3 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu vuođđogeađgin lea sámekultuvra ja sámeservodat , mas sámi oahppanáddejumit ja oahpahusvuogit leat vuolggasadjin . 3 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu galgá čatnat oahpaheaddjeámmáha sámi oktavuhtii ja álgoálbmotoktavuhtii . 3 Sámi valáštallan 3 Sámi statistihkka . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Sámi statistihkka 3 Sámi parlamentáralaš ráđđi ásahuvvui njukčamánu 2. b. 2000 ja Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø válljejuvvui ráđi vuosttas presideantan áigodahkii 2000 – 2001 . 3 Sámi parlamentáralaš ráđi ulbmilin lea maiddái oktiičatnat sámiid áššiid riikkaidgaskasaččat ja erenoamážit eará eamiálbmogiid ektui máilmmis . 3 Sámi parlamentáralaš ráđi bargui gullet maiddái Barentsovttasbargu , Árktalaš ráđđi , Interreg ja ON eamiálbmotbargu . 3 Sámi parlamentáralaš ráđi bargu ruhtaduvvo dál vuos sámedikkiid dábálaš doaibmabušeahtas . 3 Sámi ovddidanfoandda ollislaš rámma juogaduvvo sektuvrraide čuovvuvaččat : 3 Sámi oahpponeavvut 3 Sámi máŋggageavahus / eamiálbmotguovddáš Tromssas 3 Sámi mánáidgárddit 3 Sámi mánáid deaivvadeapmi mánáidsuodjalusain 3 Sámi lágádusdoaibma 3 Sámi logut muitalit 3 almmuhuvvo bearjadaga golggotmánu 1. b. 3 Sámi logut muitalit 3 3 Sámi kultuvra sáhttá geavvat vel heajut dillái , erenoamážit lulli- ja julevsámiguovlluin ja sámi riddoguovlluin , jus buot oktavuođain gáibida ahte sámi dutkansurggiid dutkit galget máhttit sámegiela . 3 Sámi kulturorganisašuvnnat 3 Sámi giellaráđđi lea juo válljen čuovvovaš lahtuid lávdegoddái áigodahkii 1998 - 2001 ja Sámediggi čujuha dasa : 3 Sámi giellaráđđi Norggas gohčču SGL:a vuosttas čoahkkimii ja praktihkalaččat dan lágida . 3 Sámi dáiddaguovddáš , Kárášjohka 3 Sámi Válgalihtu Roger Pedersena gažaldat , beaiváduvvon 18.09.99 3 Sámeálbmot foanda 3 Sámepolitihka stuorradiggedieđáhusas ráđđehus čalmmusta dehálažžan nannet sámegiela ja buoridit sámegielalaš dieđuid mat bohtet almmolaš hálddahusas ja bálvalusdoaimmain . 3 Sámedikkit ja Ruošša sámesearvvit nammadit lávdegoddái guđege riikkas golbma ( 3 ) lahtu ja sin sadjásaččaid . 3 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 3 Sámedikkis eai leat mearkkašumit eavttuhussii , muhto čujuha ahte muhtun gulaskuddanásahusat leat dadjan ahte dárbbašuvvojit stuorra duodjeávnnasrájut fitnodagain gos leat duojároahppit . 3 Sámedikkiin šaddet vel ráđđádallamat dieđáhusa doaibmabijuid duohtan deavdimis ja čađaheamis . 3 Sámedikki válljen lahtuid gaskkas galgaba uhcimustá okta stivrralahttu ja su sadjásašlahttu leat boazodoalu ovddasteaddjit . 3 Sámedikki válganjuolggaduslávdegotti barggu loahpaheapmi 3 Sámedikki valáštallanstipeanda 3 Sámedikki sajádat 3 Sámedikki politihkalaš organiseren 3 Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusat 3 Sámedikki ođđa bargoortnet 3 Sámedikki oaivila mielde fertejit ge eiseválddit dallánaga bargagoahtit dan ala ahte luossabivddu historjálaš vuoigatvuođat addojuvvojit ruovttoluotta sámi álbmogii . 3 Sámedikki oainnu mielde ii sáhte diggi ruhtadit boahtteáiggi oahpahuskantuvrraid dikki dálá rámmaiguin . 3 Sámedikki oainnu mielde berre dán gažaldaga čoavdit duoji oahppiortnega eará beliid oktavuođas . 3 Sámedikki nammadeamit / searvan stivrraide , ráđiide ja lávdegottiide Mielddus 6 . 3 Sámedikki mielas lea hirbmat eahpeoiddolaš ná biđget ovddasvástádusa . 3 Sámedikki mielas ferte danne stáhta máksit duoji oahpahalliidbálkkáid ollásit . 3 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2006 : 3 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 3 Sámedikki kanturbáikkit 3 Sámedikki jienastuslogus 2005:s ledje 12 538 olbmo . 3 Sámedikki jahkedieđáhus 3 Sámedikki doarjjastivra sáhttá delegeret mearridanválddi Sámedikki hálddahussii . 3 Sámedikki doarjjastivra sáhttá Sámedikki bušeahttamearrádusaid vuođul ja mearriduvvon njuolggadusaid vuođul , mearridit dárkilet doarjjapraksisa iešguđet doarjjaortnegiid oktavuođas . 3 Sámedikki doarjjastivra lea dohkálaš dahkat mearrádusaid go unnimusat 4 stivralahtu leat mielde . 3 Sámedikki doarjjastivra juolludii 2.1 miljon ruvnnu guolástusealáhussii . 3 Sámedikki doarjjajuohkin 2005-2007 Mielddus 5 . 3 Sámedikki dievasčoahkkin lea Sámedikki bajimuš orgána . 3 Sámedikki dievasčoahkkin 30.05 . 3 Sámedikki dievasčoahkkimat 2006 : 3 Sámedikki dievasčoahkkimat 2005 : 3 Sámedikki dievasčoahkkima eanetlohku lea dahkan daid mearrádusaid maidda dán jahkedieđáhusas čujuhuvvo . 3 Sámedikki diehtojuohkáviisa álmmuhuvvo maiddái davvin 3 Sámedikki diehtojuohkináviisa álmmuhuvvo maiddái davvi vuossárgga 05.07.2010 Aftenpostenis . 3 Sámedikki bálvalusat 3 Sámedikki bušeahtta lassána 36 miljovnna kruvnno . 3 Sámedikki bušeahtta 3 Sámedikki bearráigeahččanortnegiid bušeahttanannen eaktuda lassi juolludusaid Stuorradikkis 2005 reviderejuvvon našunálabušeahtas ja 2006 stáhtabušeahtas . 3 Sámedikki bajimuš orgána lea dievasčoahkkin . 3 Sámediggi čuolaha álbmotrievtti beale 3 Sámediggi čujuha ahte máŋga gulaskuddanásahusa leat čujuhan duoji oaivadandárbui ja gelbbolašvuođaoddideami doaibmabidjodárbbuide iešguđet eanadieđalaš guovlluin gos duddjojuvvo . 3 Sámediggi čujuha ahte máŋga gulaskuddanásahusa leat dadjan ahte guhkes eanadieđalaš gaskkaid geažil dárbbašuvvojit máŋga oahpahuskantuvrra . 3 Sámediggi čujuha ahte departemeanta lea geahčadeamen oahppofitnodagaid olles doarjjaortnega álkidahttin dihte dan . 3 Sámediggi áigu meannudit ášši čakčamánu dievasčoahkkimis . 3 Sámediggi áigu danne bargat dan badjelii ahte rabasvuođaprinsihpa vuoigatvuohta geavahuvvo dán áigumuša ektui . 3 Sámediggi ádde bures dán oainnu , ja deattuha Duodjeinstituhta hástalusaid boahttevaš fierpmádatásahussan regiovnnalaš ja báikkálaš gullevašvuođain iešguđet sámi servodagaide . 3 Sámediggi vállje čoahkkinjođihangotti vuođđonjuolggadusaid § 2-2 mielde . 3 Sámediggi vállje iežas áirasiid logus čoahkkinjođihangotti . 3 Sámediggi váldá diehttevassii Sámedikki dieđáhusa guolástusa birra ealáhussan ja kultuvran sámi guovlluin bajábeale mearkkašumiiguin ja dieđáhusa vuoruhusárvalusaiguin . 3 Sámediggi searvá dán mihttomeari oidnui ja cealká : 1 . 3 Sámediggi oažžu jahkásaččat ruđaid máŋgga departemeanttas ja beassá jagi 2010 hálddašit 351 milj. ruvnnu , mii mii lea 17 milj. ruvnnu eambbo go diibmá . 3 Sámediggi oaidná positiivalažžan dan barggu ja daid proseassaid maid Birasgáhttendepartemeanta Vádjolusluossalávdegotti bokte lea vuolggahan suodjalit vádjolusluossanáliid Norggas . 3 Sámediggi nanne siskkáldasbearráigeahču resurssaid 600 000 ruvnnuin 2006 rájes . 3 Sámediggi mearrida dákko bokte « Oktasaš sámi giellaovttasbargošiehtadusa Sámi giellalávdegotti ásaheami bokte » , ja atná šiehtadusa vuođđun Sámi giellalávdegotti bissovaš ásaheapmái . 3 Sámediggi lea árvvoštallan din ohcama ja mearridan čuovvovačča : Ohcan biehttaluvvo . 3 Sámediggi lea ožžon dieđuid dán barggus mii lea leamaš stuorradiggedieđáhusain ja dan sisdoaluin . 3 Sámediggi lea ovttaoaivilis Vádjolusluossalávdegottiin das ahte ferte johtilit bidjat johtui dutkandoaibmabijuid mat addet dárbbašlaš buoret máhtolašvuođa vuođu luossanáliid hálddašeapmái . 3 Sámediggi lea ovdal dadjan ahte vuosttažettiin lea Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttas ovddasvástádus duoji fágareiveoahpus . 3 Sámediggi lea duhtavaš go Vádjolusluossalávdegoddi lea geavahan ollu áiggi digaštallat fáttá ; dávddaid ja parasihtaid njoammun guollebiebmanrusttegiin vádjolusluosaide . 3 Sámediggi lea dasto garra eahpádusas otnáš regulerenmálle geažil , go dát bihtáid mielde reguleren dagaha dan ahte álbmot massá historjálaš guolástusvuoigatvuođaidis . 3 Sámediggi konstatere ahte láhka buori muddui mearkkaša Sámedikki dohkkeheami sámi árvvuid hálddašeaddjin go Sámediggi galgá ráhkadit njuolggadusaid daid deasttaid oktavuođas , maid sihke stáhta , fylkkagieldda ja gieldda eiseválddit galget atnit go rievdadit meahccegeavaheami . 3 Sámediggi ii sáhte movt ge oaidnit ahte dehálaš fáttát main lea mearkkašupmi sámi ássamii ja kultuvrii livččii dohkálaččat deattuhuvvon . 3 Sámediggi ii searvva prošeavttaid ruhtadeapmái main gollomeroštallan lea badjel 5 000 000 ru 3 Sámediggi ii leat ovttaoaivilis dasa movt Vádjolusluossalávdegoddi árvvoštallá árbevirolaš sámi luossabivddu ekonomalaš árvvoštallamis ja digaštallamis . 3 Sámediggi ii háliit ahte ođđa vuolggahemiid galgá leat veadjemeahttun čađahit dikki prioriteremiid geažil , ja mearrida ge danne ahte Sámediggi dađistaga doarju daid prošeavttaid investerema maidda lea sihkkaraston doaibmaruhta ja mat muđui leat realistalaččat ja maid duohtavuođas lea vejolaš ollašuhttit , earret eará dikki jahkásaš bušeahttaeavttuhusa vuođul . 3 Sámediggi háliida deattuhit ahte das go stáhta sirdá giddodatvuođu ja eatnamiid ja resurssaid hálddašeami ođđa iešheanalis orgánii , man oktavuođas Sámediggi lea dássásaš beallálaš , lea deaŧalaš mearkkašupmi . 3 Sámediggi háliida deattuhit ahte Finnmárkkukomišuvdna ja sierraduopmostuollu galget vuođđudit iežaset mearrádusaid gustovaš riektái , ja oaidná positiivan dan go sámi boares vierut ja riekteáddejumit ja álbmotriekti dohkkehuvvojit deaŧaleamos riektegáldun . 3 Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga , mii sihkkarastá rivttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan lea joavdan dassážiigo buot lea máksojuvvon . 3 Sámediggi dáhttu ráđi ásahit lávdegotti , mas Sámedikki politihkalaš joavkkut leat ovddastuvvon , doaimmahit árvvoštallama . 3 Sámediggi dáhttu guoskevaš regiovnnalaš eiseválddiid ja ealáhusráđi árvvoštallat lea go oahpahuskantuvrrain dárbu gaskaboddosaš jođihandoarjagii dassážii go ášši lea čielggaduvvon Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttain . 3 Sámediggi dáhttu Sámediggeráđi álggahit barggu Sámedikki politihkalaš organiserema árvvoštallamiin . 3 Sámediggi dáhtošii ahte okta stáhta- dahje Finnmárkku fylkkadiggeáirras ja guokte Sámedikki áirasa galget dahkat Sámi eanahálddašeami váldočoahkkima . 3 Sámediggi doarju Vádjolusluossalávdegotti ahte ferte geavahit várrugasvuođa prinsihpa luossanáliid suodjaleami oktavuođas vaikko ollásit eat dovdda ge sivaid . 3 Sámediggi dieđiha raporterengáibádusaid birra juolludusreivves . 3 Sámediggi deattuha ahte lea dehálaš leat ovdagihtii várrugas guolledávddaid ektui . 3 Sámediggi deattuha ahte buot čađahuvvon reguleremat oktiibuot dagahit dan ahte dál lea hirbmat váttis bargat árbevirolaš luossabivdduin . 3 Sámediggi dagai 3 Sámediggi cuiggoda dan go otnáš hálddašeapmi ollašuhttá reguleremiid bihtáid mielde mearraluossabivddus almmá bajit dási ja ollislaš mihttomeriid haga . 3 Sámediggi bivdá Gielda- ja guovlodepartemeantta čielggadišgoahtit galgá go Sámediggi leat sierra riektesubjeaktan . 3 Sámediggi bidjá guovddáš deattu dasa ahte dáláš institušuvnnat ja prošeaktaplánat vuosttažettiin čilgejit doaibmaruđa ođđa plánaid várás ovdal go diggi doarju investerengoluid ruhtadeami viiddidemiide , visttiid oastimiidda ja ođđa visttiid huksemiidda . 3 Sámediggeválga 3 Sámediggeráđđi rámida Deanulávdegotti go lea čađahan vuđolaš ja bures ákkastuvvon barggu , ja deattuha ahte lávdegotti evttohus lea ovttajienalaš . 3 Sámediggeráđđi ovddida ášši Sámedikki dievasčoahkkimis guovvamánus 2001 . 3 Sámediggeráđđi lea válljejuvvon jos vuosttaš jienasteamis oažžu eanet go beali jienastuvvon jienastagain . 3 Sámediggeráđđi heiveha dáid doaibmabijuid goluid bušeahtas . 3 Sámediggeráđđi doarju Deanulávdegotti evttohusa 3 Sámediggeráđđi 2009 - 2013 Sametinget / Johan Mathis Gaup 3 Sámediggeráđđi - Oktavuohta 3 Sámediggeráđis galget leat mielde presideanta , várrepresideanta ja unnimusat golbma ráđđelahtu . 3 Sámediggeplána 3 Sáhtát guorahallat fáttá dárkileappot fálus olgešbealde . 3 Sáhttá leat maid dárbu čađahit sierra konsultašuvnna maŋŋá ovddiheami ja ovdalgo departemeanta loahpaha barggus áššiin ja ovdalgo Ráđđehus dahká loahpalaš mearrádusa . 3 Sáhkkocelkosa ii sáhte váidit . 3 SÁMEDIOOI 3 Sverre Andersen 14 . 3 Sven-Roald Nystø Willy Ørnebakk 3 Sven-Roald Nystø Roger Pedersen 3 Susanne Andersen 3 Suohkaniin main leat eanet go 30 olbmo Sámedikki válgga jienastuslogus galgá leat válgadiggi oktanaga stuoradiggeválggain . 3 Suohkaniidda / gielddaide fylkkagildii ja fylkkamánnái berre dieđihit plánabarggu birra ja daidda galgá plána váldosisdoallu almmuhuvvot ovdal go dat mearriduvvo . 3 Suodjaluspolitihka ja guhkesáiggiplánema ossodat 3 Suodjalusministera Grete Faremo sárdni 2010 Soalddátákšuvnna loahpaheapmi Rockefelleris , Oslos 2010 miessemánu 27. beaivvi . 3 Suodjalus ferte dál gávdnat eaktodáhtolaš čovdosa boazodoaluin . 3 Suodjalanmearrádusa galgá Gonagas stáhtaráđis dahkat . 3 Sullasaš gártenproseassat leat ovdal čađahuvvon meahcceguovlluin eará osiin riikkas . 3 Submi 11 800 3 Stáhtačálli Berit Oskal Eira 3 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja Ruošša presideanta Dimitrij Medvedjev leigga das , go olgoriikaministara guovttos Jonas Gahr Støre ja Sergej Lavrov čáliiga šiehtadusa vuollái Murmánskkas . 3 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg guossástallá Girkonjárgga 3 Stáhta penšunfoanda - Olgoriikkat 3 Stáhta máksá maiddái áššeoasálaččaid dárbbašlaš goluid daid áššiin vuoigatvuođaid gáibádusaid birra , maid Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán . 3 Stáhta máksá goluid . 3 Stáhta gáibidanguovddáš 3 Stáhta guoskevaš fylkkamánni bokte galgá nu árrat go vejolaš dieđihit Sámediggái plánaid birra suodjalanplánabarggu álggaheames . 3 Stáhta ekonomiijastivrenguovddáš 3 Stuorradikki juolludusnjuolggadusaid § 10 mielde sáhttá Sámediggi bearráigeahččat geavahuvvojitgo ruđat eavttuid mielde . 3 Stuorradiggelávdegottiid ja sáttagottiid lahttovuohta 3 Stuorra váilevašvuohta čielggadusas ja dan fágalaš vuođđobarggus mii lea dahkkon , lea dat go sámi ekologálaš árbevierru ja árbevirolaš máhtolašvuohta lea menddo uhccán vuhtii váldojuvvon . 3 Stuorit valljivuođa resursajoavku nammaduvvon 3 Studeanttain , geat čuvvot ovddeš rámmaplánaid , lea vuoigatvuohta váldit eksámena dáid vuođul gitta juovlamánu 31. beaivái 2015 . 3 Studeanta galgá maiddái sáhttit duođaštit sámegielat gelbbolašvuođa fágas . 3 Stivrralahtut ja sadjásašlahtut nammaduvvojit njealji jahkái háválassii . 3 Stivrralahttun dahje sadjásašlahttun ii sáhte válljet Finnmárkkuopmodaga virgehasaid , Finnmárkkuopmodaga rehketdoallodárkkisteaddji ja gozihanlávdegotti lahtuid ja sadjásašlahtuid . 3 Stivrrajođiheaddji galgá fuolahit , ahte áigeguovdilis áššit gieđahallojuvvojit stivrras ja ahte stivra gohččojuvvo čoahkkimiidda ulbmillaš vuogi mielde ja govttolaš áigemeriin . 3 Stivrenráđđádallamiin mat leat stáhtalaš doaimmahusaiguin , ferte ulbmil leat oažžut oidnosii sámi dárbbuid . 3 Stivra čađaha guorahallamiid , juos okta stivrralahttu gáibida dan . 3 Stivra sáhttá addit ovtta dahje máŋgga stivrralahttui dahje eará nammejaolbmuide vuoigatvuođa vuolláičállit Finnmárkkuopmodaga firpmá beales . 3 Stivra lea mearridanválddálaš go unnimusat bealli stivralahtuin leat čoahkis . 3 Stivra galgá gieđahallat áššiid čoahkkimis , juos jođiheaddji ii gávnnat ahte ášši sáhttá ovdandivvut stivrii čálalaččat dahje gieđahallat eará sihkkaris vuogi mielde . 3 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella joatkkaskuvlla fágasuorggis 2009/2010 3 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella joatkkaskuvlla fágasuorggis 3 Stipeanda galgá mannat ovttaskas olbmuide . 3 Stevnnet galgá leat vuolláičállojuvvon ja sisdoallat : a ) áššeoasálačča olles nama ja čujuhusa b ) daid gáibádusaid albmadeami maid áššeoasálaš čuoččáldahttá , ja diliid maid ala dat caggojuvvojit c ) dan čuoččuhusa man áššeoasálaš buktá d ) dan vuosttuha gean vuostá gáibádus buktojuvvo Vaikko áigemearri vuosttas lađđasa mielde lea nohkan , de galgá meahcceduopmostuollu liikká gieđahallat áššiid mat bohtet sisa ovdal go buot áššit ovtta guovllus leat loahpahuvvon , juos dat gávnnaha ahte ášši dohkke dakkár gieđahallamii ja dan sáhttá gieđahallat almmá mearkkašahtti maŋŋoneami haga duopmostuolu áššečađaheapmái . 3 Statsbygg 3 Statistihkalaš guovddášbyrå 3 Son gii oažžu eanet go beali buot jienastuvvon jienastagain , lea biddjojuvvon virgái . 3 Son gii lága fápmuiboahtimis lea doalloovttadaga eaiggát lea dán siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji . 3 Soabaheaddji gohčču čoahkkimii govttolaš áigemeriin , ja goappaš bealit leat geatnegasat boahtit . 3 Smávva ja suodjalanveara fágaid oahpahuskantuvrraid doarjagat galget árvvoštallojuvvot dán oktavuođas . 3 Skuvllaid sámi sisdoallu galgá nannejuvvot . 3 Skuvlla duođaštus oahppistáhtusis ja oahpahusas sámegielas biddjojuvvo mielde ohcamii 3 Skjerstad Bihtánsámi musea 3 Skjalg Jensen 3 Sjur Nørstebø Moshagen 3 Siskkáldas dárkkisteapmi 3 Siskkaldashálddašansekšuvdna 3 Sisaboađuid vuoiggalat juogadeapmi gielddaid gaskkas 3 Sisabahkkemiid ovddas boazosámiid boazodoallovuoigatvuođaide galgá máksot buhtadus dábálaš bággolonistanrievttálaš vuođđoeavttuid mielde . 3 Sirdin dáhpáhuvvá verolaš jotkkolašvuođain iige dagat vearrogeatnegasvuođa Statskog SFii vearrolága § 5-2 mielde . 3 Sin dárbbut fertejit danne boahtit oidnosii ja váldojuvvot vuhtii , ja sii fertejit beassat leat mielde almmolaš mearridanproseassaide , ja dain váldojuvvot vuhtii . 3 Silje Tyrihjell ( 15 ) oaččui stáhtaministaris Jens Stoltenbergas vástádusa vuosttas skuvlabeaivvi . 3 Sijti Jarnge , Árborde 3 Siidda jahkečoahkkin vállje stivrra . 3 Siidda boazologu vuolideapmi goalmmát lađđasa mielde galgá dalle dáhpáhuvvat dainna lágiin ahte siidaoasit main lea alit boazolohku go dat mii lea mearriduvvon siidaoassái , vuos vuolidit mearriduvvon lohkui . 3 Siidaoasi ođđa jođiheaddji galgá leat válddáláš ja galgá leat searvan buot boazodoalu bargguide jođiheaddji fárus unnimusat golbma jagi . 3 Siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji mearrida gii oažžu eaiggáduššat bohccuid siidaoasis ja man olu bohccuid . 3 Siidaoasi jođiheaddji galgá fuolahit ahte sin ealu bohccot eai leat guohtuneatnamiin dáid mearrádusaid vuostá . 3 Siidajahkečoahkkin vállje siidda stivralahtu , gč. § 53 . 3 Sihkkarvuođapolitihka ossodat 3 Sihke eanetlogu ja uhcitlogu konklušuvnnaid galgá vuođđudallat . 3 Sierra njuolggadusat bearráigeahččanlávdegotti ovddasvástádussii ja bargosuorgái 3 Servodat- ja eaktodáhtolašossodaga 3 Senior gulahallanrávvejeaddji Ann Kristin Lindaas 3 Seminára lea rabas buohkaide . 3 Searveopmodat olggobealde boazodoalloguovllu sáhttá geavahuvvot boazodollui eaiggátsearvvi eanetlogu mearrádusa mielde lága vuođul geassemánu 18. b. 1965 nr. 6 searveopmodagaid birra . 3 Searvadahttin- ja girjáivuođaossodat 3 Seammás árvaluvvo ahte Njávdáma dákteriggeosiid ođđasis hávdádeapmái lasihuvvo 1,5 miljovnna ruvnnu . 3 Seammás leat vel ain dálge ollu doaimmahusat , sihke suohkanat , stáhtalaš orgánat ja dearvvašvuođadoaimmahusat , mat eai leat doarvái heivehan iežaset , ja iskkadeamit čájehit dađe bahát ahte sámegielalaš máhttu lea váillálaš almmolaš orgánain . 3 Seammás lea dain guovlluin gos sápmelaččat orrot hui guhkálagaid , hui stuorra dárbu dán lágan ásahusaide . 3 Seammaládje sáhttá eananeaiggát oažžut eananjuohkindikki árvvošteami mearridit berre go oassi diekkár áiddi huksema goluin mii lea namuhuvvon §:s 19 ja § 68 nuppi lađđasis biddjojuvvot boazoeaiggádiid ala . 3 Seammaládje lea boazologu mearridemiin § 60 mielde . 3 Seamma láhkai gustojit gittaopmodagaid ráddjejuvvon vuoigatvuođat . 3 Sametinget og den nye samiske offentligheten , Gyldendal 2003 . 3 Saksnr. Sakstittel 3 Sajis : 3 Saemien Sijte 3 SVL evttohus : 3 SISDOALLU 3 SED-guovlu obbalaččat 3 SAMI Fornyings- , administrasjons- og kirkedepartementet Postboks 8004 Dep. 0030 Oslo Galledančujuhus : Akersgata 59 ( R5 ) 3 SAMETINGET SAEMIEDIGKIE 3 Ráđđehusa áigumuš lea sihkkarastit Sámediggái duohtadilálaš váikkuhanválddi dain surggiin mat leat dehálaččat sámi servodahkii , ja čielggasmahttit Sámedikki friddja sajádaga . 3 Ráđđehusa mihttomearri lea ahte buohkat galget ássat bures ja oadjebasat 3 Ráđđehusa guhkesáiggeplána suodjalusa várás čuovvoluvvo . 3 Ráđđehus árvala Ođastuvvon nationálabušeahtas 2009 lasihit juolludeami Sámediggái vai Loabága suohkan sáhttá searvat sámegielaid hálddašanguvlui . 3 Ráđđehus áigu árvvoštallat doaibmabijuid mat buoridivčče rekruhttema alit oahpahussii mas ožžot máhtu sámegielas , omd. davvisámegiela , julevsámegiela ja lullisámegiela ovdakurssaid ja stipeandaortnegiid . 3 Ráđđehus áigu álggahit viiddis láhkabargguid mat čielggasmahttet Sámedikki formála sajádaga . 3 Ráđđehus áigu váfistit ahte Mánáidáittardeaddji oažžu sámi giela ja kultuvrra gelbbolašvuođa . 3 Ráđđehus áigu eambbo bidjat iežas bargolistui sámi geavaheddjiid dili go deaivvadit almmolaš hálddahusaiguin ja bálvalusdoaimmaiguin . 3 Ráđđehus áigu buoridit Sámedikki vejolašvuođa doaimmahit árjjalaš kulturpolitihka . 3 Ráđđehus nanne sámi gielaid áŋgiruššama 3 Ráđđehus nanne sámi giela ja kultuvrra 3 Ráđđehus lea mearridan juohkit 1 558,4 miljovnna ruvnno speallanruđa falástallanulbmiliidda jahkái 2010 . 3 Ráđđehus doarju sámi giella- , skuvla- ja mánáidgárddi ovdánahttinprošeavtta Deanus 100 000 ruvnnuin . Dát lea ovttasbarganprošeakta gaskal Deanu gieldda ja Ohcejoga gieldda Suomas . 3 Ráđđehus danne áigu ovttasráđiid Sámedikkiin ja Sámi allaskuvllain geahčadit otnáš dulkabálvalusa ja árvvoštallat makkár doaibmabijuid lea dárbu álggahit vuođđudan dihte buresdoaibmi dulkabálvalusa . 3 Ráđđehus danne áigu bovdet Sámedikki ovttasbargat sámegiela doaibmaplánain , nu cealká bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 3 Ráđis lea ovddasvástádus oktasaš sámi giellalávdegottis . 3 Rátkkašeapmi čađahuvvo § 31 mearrádusaid mielde . 3 Rátkit berre ovdal go eallu johttá eret áigodatguohtumis . 3 Rustenruđat - ovttastahttin 4 000 3 Ruoŧa Sámediggi 3 Ruhtadanministtar Sigbjørn Johnsen 3 Ruhtadandepartemeanta 3 Ronny Wilhelmsen 3 Romssa universitehta 3 Romsa 3 Roger Pedersen Sven-Roald Nystø 3 Riikkaoasis DjO-barggut fertejit boahtit riikkalaš dássái . 3 Riikkaidgaskasaš bargu 3 Rievdaduvvon geassemánu 20. b. 1986-mannosaš lágain nr. 37 . 3 Rekrutteren 3 Referánsajovkui gitta 50 000 ru rádjai , ferte vuođustuvvot man ollu golut šaddet 3 Reaidadoarjja unnamánášváhnemiidda 3 Raporttas evttohuvvo ahte sámelága rievdademiin galgá Sámediggi šaddat formálalaččat eanet iehčanassan ráđđehusa ektui go ovdal lea leamaš . 3 Raporttaid ja plánaid ráhkadit dábálaččat departemeantta olggobeallásaš dutkit dahje lávdegottit . Dat sáhttet leat raporttat , analysat ( guorahallamat ) ja kártemat mat geigejuvvojit departementii . 3 Randi Kvivesen 3 Ragnhild Nystad 27 . 3 Ragnhild Melleby Aslaksen 3 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigi lea : 19.05.10 3 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigi lea : 17.02.10 3 Rabas virggit 3 Rabas gulaskuddan boazoguohtonkonvenšuvnna birra 3 Prošeakta galgá válmmastuvvot maŋimusat jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 3 Prošeakta / doaibmabidju galgá válddahallojuvvot ja mihttomearit ja čađahanvejolašvuohta galgá čilgejuvvot 3 Prográmma : 3 Presideanta 3 Preassaoktavuohta 3 Preassaguovddáš 3 Preassadieđáhus , 13.10.2009 3 Preassadieđáhus , 10.09.2007 3 Preassadieđáhus , 07.10.2008 3 Preassadieđáhus , 06.10.2011 3 Porsáŋggu mearrasámi guovddáš 3 Politihkalaš ámmáhat 3 Poastabáiki 3 Poasta- ja telesekšuvdna 3 Poasta 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda 3 Poasta 56.4 Mánáidgárddit 3 Poasta 56 Oahpahus ja oahpponeavvut 3 Poasta 55 Eará doarjja 3 Poasta 54.1 Museat 3 Poasta 53.1 guovtteg . doarjja ( 1000 kr:uin ) 3 Poasta 53 Sámegiella 3 Poasta 52.5 Festiváladoarjja ( 1000 kr:uin ) 3 Poasta 52.4 Organisašuvnnat ( 1000 kr:uin ) 3 Poasta 51.1 Sámi ovddidanfoanda 3 Poasta 01 Hálddahusa doaibmagolut 3 Petroleabearráigeahčču 3 Per Edvind Varsi 3 Per Edvin Varsi 17 . 3 Pekka Aikio 3 Peder Mathisen 15 . 3 Paragráfa šaddá ná : § 1-3 Áirasiid sajit 3 Paragráfa šaddá ná : 3 PRD : Geatnegahtti bušeahttašiehtadallamat dárbbašuvvojit 3 Ođđasit prioriteren : 3 Ođđasat sámepolitikas birra 3 Ođđa áššiid dieđiheapmi 3 Ođđa siidaoasi ásahettiin galgá boazolohku doalahuvvot siidda alimus boazologu siskkobealde , gč. § 60 vuosttaš ja nuppi lađđasiid . 3 Ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama gáržžidemiin nugo namahuvvo vuosttas lađđasis galgá adnojuvvot govttolaš deasta iešguđege geavaheaddjijoavkku geavaheamis valljodaga . 3 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud 3 Ovttasbargu galgá maid fátmmastit museadoaimmaid ja girjerádjofálaldagaid . 3 Ovttasbargu Sámedikkiin riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiin 3 Ovttasbargodoaibmabijuid oktavuođas main lea stuorra mearkkašupmi báikkálaš sámi álbmogii , lea stuorámus doarjja 500 000 ru 3 Ovttajienalaččat mearriduwon . 3 Ovddit cealkka ii datte hehtte eatnama dábálaš geavaheami eanandollui , vuovdedollui dahje duovdagiid eará geavaheami eanandoalloulbmiliidda . 3 Ovddiduvvon gažaldagat , vástádusat ja vejolaš eavttuhusat 3 Ovddeš stuorradiggedieđáhus sámepolitihka birra biddjojuvvui ovdan jagi 2001 ( St. dieđ. nr. 55 ) . 3 Ovddasvástádus lea čielgasit čadnon departementii danne go lea departemeanta mii hálddaša bargoeallima fágaoahpu lága . 3 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : 2009-2010 3 Ovdasátni 3 Ovdalgo loahpalaš árvalus sáddejuvvo direktoráhtas departementii , de galgá direktoráhta čielggadit Sámedikkiin ahte leago dárbu eanet konsultašuvnnaide . 3 Ovdal soađi mánnosaš orohagaid dahje ásodagaid viessoláigomudden heaittihuvvui ođđajagi molsašumis . 3 Ovdal go ášši hilgojuvvo , de galgá áššečuoččáldahttái addojuvvot vejolašvuohta cealkit . 3 Ovdal go álggahuvvo dakkár doaibma mii sáhttá šaddat mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan boazodollui , de galgá dat dieđihuvvot guoskevaš orohatstivrii . 3 Ovdal go mearrádusat vuosttas lađđasa mielde dahkkojuvvojit , galgá áššeoasásalaččaide addit vejolašvuođa cealkit , juos dát ii gávnnahuvvo dárbbašmeahttumin dahje dát mielddisbuvttášii govttolašmeahttun maŋŋoneami dahje golu . 3 Ovdal go lávdegoddi ieš dahká dákkár iskkademiid , de galgá dieđihit Sámediggeráđđái ja dáhttut dan buktit dieđuid maid bivdá . 3 Ovdal go eallu biddjo gárdái , de galgá dieđihuvvot siiddaide main sáhttet leat bohccot ealus . 3 Ovdal go doaibmanjuolggadusat sáddejuvvojit guovllustivrii dohkkeheapmái , de galgá evttohus leat gieđahallon orohaga jahkečoahkkimis . 3 Ovdagihtii mávssu máksomearit 3 Ossodatčállingoddi 3 Ortnet lea muhtun lágan riekteveahkki stáhta beales . 3 Ortnega galgá almmuhit nu ahte juksá ulbmiljoavkku ( media , Sámedikki ruovttusiidu ) . 3 Ortnega galgá almmuhit nu ahte juksá guovdilis ulbmiljoavkku ( media , Sámedikki ruovttusiidu ) . 3 Orohatstivrra doaibma lea fuolahit orohaga boazoguohtumiid lágaid ja doaibmanjuolggadusaid mielde . 3 Orohatstivra rehkenastá juohke siidaoasi doarjaga siidaoasi boazologu mielde , oktan geahččobohccuiguin . 3 Orohatstivra mas leat unnit go golbma lahtu , lea datte mearridanválddálaš dušše jus olles stivra lea čoahkis . 3 Orohatovdaolbmot válljejit lahtuid ja várrelahtuid . 3 Orohatjahkečoahkkin sáhttá dan sadjái mearridit ahte geassesiiddain galgá leat stivrasadji vuoruid mielde . 3 Orohat galgá vuosttažettiin sisttisdoallat buot áigodatguohtumiid orohahkii gulli boazodolliide . 3 Orohaga guohtungeavaheami njuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit geahču birra . 3 Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit rátkkašeami ja dieđiheami birra . 3 Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit eará siiddaid bohccuid hálddašeami birra . 3 Orgána galgá válljet lahtuid ja sadjásašlahtuid ovtta ollái . 3 Opplæringskontoret i duodji-øst 150 150 150 3 Ollislaš áŋgiruššan jahkái 2008 lea birrasiid 753 miljovnna kruvnno . 3 Ollislaš buvttadangoluide lohkkojuvvojit mielde teknihkalaš buvttadus ja doaimmahusgolut , ja doarjja rehkenastojuvvo čuovvovaš vuogi mielde árkka nammii ( mii lea 16 siiddu ) : 3 Olgešbellodat 3 Ole Henrik Magga 31 . 3 Olaf Eliassen 15 . 3 Oktiibuot 12,5 milj. ruvnno juolluduvvo logi prošektii 13 allaskuvlii . 3 Oktasaš prentejuvvon ja digitála oahpponeavvuide : 3 Oktasaš buot virggiin : 3 Okta stivrralahttu sáhttá gáibidit čoahkkingieđahallama . 3 Okta ovdamearka dás lea johkanjálbmeráfáiduhttimat man oktavuođas olbmot manahedje historjálaš guolástusrivttiid almmá dan haga ahte luosat dattetge leat laskan . 3 Okta nieida ja okta bárdni oažžuba goabbáge stipeandda , jus goappašat sohkabealit leaba ohcan stipeandda 3 Ohccis ferte leat diehtu sámi servodagas ja máhtolašvuohta politihka ja mearridanproseassaid birra . 3 Ohcanáigemearri njukčamánu 1. b. 2010 . 3 Ohcanáigemearri : 17.02.10 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 3 Ohcamis galgá boahtit ovdan vuođustus ohcamii ja movt vejolaš stipeanda lea jurddašuvvon geavahuvvot 3 Ohcamis fertejit maid leat dieđut nugo namma , boastačujuhus , vearrosuohkan , e- boastačujuhus , riegádannummár , báŋkokontonummár , valáštallansearvvi / - organisašuvnna namma 3 Ohcamiid árvvoštallamis lea deaŧalaš árvvoštallat dásseárvoperspektiivva 3 Ohcamat meannuduvvojit dađistaga . 3 Odne leat sámelága rievdadusat sámedikki válgaortnega hárrái dohkkehuvvon stáhtaráđis . 3 Oaččut čálalaš dieđu mearrádusa birra go ášši gerget meannudeame . 3 Oassi bargguin lea jearahallanbargu , ja sámegielmáhttu lea danne deaŧalaš máhtolašvuohta . 3 Oahput lágiduvvojit guovtti čielgasit meroštallojuvvon ja sierranas vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppun vugiiguin , mat sihkkarastet progrešuvnna ollislaš profešuvdnaoahpus . 3 Oahput galget čuovvut Oahpahuslága ja vuođđooahpahussii gustovaš oahppoplánaid . 3 Oahput galget čatnat oahpaheaddjeámmáha historjjálaš kontekstii ja áigeguovdilis servodatperspektiivii , ja oahpahit kritihkalaččat reflekteret ja hukset profešuvdnaáddejumi . 3 Oahpuid iešvuohtan lea lagas ovttasdoaibman profešuvdnasurggiiguin ja iešguđetlágan servodatdoibmiiguin . 3 Oahppit sáhttet maid vuorbáduvvot sámegiella 2 njálmmálaš eksámenii . 3 Oahppit sáhttet maid vuorbáduvvot sámegiella 1 njálmmálaš eksámenii . 3 Oahppiin lea vuoigatvuohta beassat oahpahusas ja árvvoštallamis dárogielas oalgegiellan 3 Oahppi ferte leat ollesáigeoahppi dakkár oahpposajis mas lea vuoigadahttojuvvon oažžut doarjaga Stáhta loatnakássas 3 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea vuolidan juolludusa Sámediggái 30 000 ruvnnuin kapihttala 206 poasttas 50 . 3 Oadjoriekti 3 ON váldočoahkkin dohkkehii čakčamánu 13. b. 2007 oktasaš álgoálbmotjulggaštusa , maid stáhtat ja sierranas álgoálbmotjoavkkut lahka ovttasbarggadettiin ledje ráhkadan . 3 ON eamiálbmotbargu siskkilda maiddái barggu eamiálbmogiid dearvvasvuođain Máilmmi dearvvasvuođaorganisašuvnnas . 3 Náittosguimmežagat geat goappašagat deavdiba § 9 vuosttaš lađđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra , sáhttiba leat goabbat siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin , daid gáržžádusaiguin mat bohtet ovdan lágas muđui . 3 Ná lea dáhpáhuvvan sihke bivdoneavvogeavaheami , bivdoáiggiid ja bivdoguovlluid oktavuođas mearas ja jogain . 3 Ná don jienastat válgabeaivvi 3 Nuppi lađđasa goalmmát ja njealját čuokkis gusto seamma láhkai . 3 Nuppi dáfus ferte Sámi ealáhusráđđi čavgadit vuoruhit ruđaid duodjeulbmiliidda . 3 Nuoraidkonfereanssa doallan giđđat 2001 3 Nugo oidno dieđáhusa mildosis , de lea ráđđi maiddái leamaš ollu čoahkkimiin ja ovddastan Sámedikki ollu oktavuođain . 3 Nubbingielatoahppit obbalaččat Nubbingiella 2 Nubbingiella 3 3 Nu lea ge juolludus sámi kulturulbmiliidda lasihuvvon 21,4 miljon ruvnnuin golmma jagis . 3 Nu geavašii go sámi vuoigatvuođat mat dološvieruid bokte leat fitnašuvvon , adnojit árvvus sihke čielggadan- ja mearridanmuttus . 3 Norgga guottut riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiide hábmejuvvojit Sámedikki lagaš ovttasbargguin . 3 Norgga Sámedikki presideanta čállá Sámedikki ovddas šiehtadusa vuollái . 3 Norgga Sámediggi , Ruoŧa Sámediggi ja Suoma Sámediggi váldet badjelasaset ovddasvástádusa organiseret oktasašbarggu giellagažaldagain Ruošša sámiiguin Sámi giellalávdegotti bokte , ja dasto dohkkehit čuovvovaš gaskaboddosaš njuolggadusaid : 3 Norga ja Ruošša čálle odne vuollái soahpamuša maritiibma rádjageassima ja ovttasbarggu birra Barentsábis ja Buollaábis . 3 Nordlánda 3 Njuolggosátta dievasčoahkkimis 3 Njuolggadusat meahccegeavaheami rievdamis – rabas gulaskuddan 3 Njuolggadusat eanajuogu birra gustojit seamma láhkai nu guhkás go heivejit . 3 Njuolggadus doarjaga birra bargoveahkkái áhpehisvuođa / riegádahttima oktavuođas 3 Njuolgga doarjagat Ohcanvuđot doarjja 3 Nissonat SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara 3 Nils Øyvind Helander , lahttu persovnnalaš várrelahttu Barbro Lill Hætta 3 Nils Henrik Måsø ( bargoortnegii ) 3 Nidarosa Duopmogirku Ovddeštusbarggut 3 Neahttasiidu 2005 3 Neahttasiiddut birra 3 Nargosajit ja fitnodagat mat leat lihtodan fátmmasteaddji Bargoeallima ( FB ) ovttasbargošiehtadusa sáhttet ohcat movttiidahttindoarjaga . 3 Nannet dikki barggu sámi vuoigatvuođaid ektui 3 Namma 3 NUORAIDCEAHKKI 3 NSR , BB , FJ ja GP oktasašárvalus : 3 Mátta-Trøndelága ja Hedmárkku sámi kulturguovddáš , Røros 3 Máksomearit 3 Máhttodepartemeanta ovddida máŋga doaibmabiju vuođđooahpahusa , oahpponeavvuid , rávesolbmuid oahpahusa ja sámi oahpaheddjiidohppui háhkama várás . 3 Máhttodepartemeanta 3 Muđui sáhttá Gonagas addit dárkilet muhttádusnjuolggadusaid . 3 Muđui gusto njealját lađas seamma láhkai . 3 Muđui galgá geahčadeapmi leat guovllu boazoeaiggádiid dábálaš vieruid mielde . 3 Muđui galget orohaga buot geassesiiddat ovddastuvvot stivrras , gč. § 54 vuosttaš lađđasa nr. 2 . 3 Muđui evttohuvvo ásahit bušeahttavugiid mo mearridit jahkásaš bajimus ekonomiijarámmaid Sámediggái ja sámi áigumušaide muđui . 3 Museafágalaš ráđđeaddi 800 3 Mun dieđán maiddái ahte čáhcegálduid álgoiskamat ja kártemat maid dii lehpet čađahan áiggi mielde šaddet ávkin báikkiolbmuide . 3 Muitte legitimašuvnna váldit mielde ! 3 Muitalusas galgá namalassii čilget meahcceeatnamiid geavaheami nuppástumiid ja árvvoštallat maid nuppástumit mearkkašit sámi kultuvrra luondduvuđđosii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 3 Muhtun doaibmabijut guovdilis servodatsurggiin 3 Movttidahttit nuorra valáštalliid áŋgiruššat valáštallat 3 Min ref. 3 Miljøverndepartementet P.B. . 8013 Dep. 0030 Oslo 3 Mii vuordit ahte norgalaš láhkaaddin ovdána viidáseappot positiivvalaččat . 3 Mielde galgá maiddái leat gaskaboddosaš bušeahtta ja plána main leat vuoruhuvvon doaimmat 2009:s. · 3 Meroštallannjuolggadusat fierpmádatbáikkiid bisuheapmái guhkit áigái go 5-jagi áigodahkii : 3 Mediaossodat 3 Mearrádusárvalusat áššiin galget sáddejuvvot áirasiidda maŋimuštá 3 vahku ovdal dievasčoahkkima . 3 Mearrádusárvalus : Čujuhit din organisašuvdnadoarjjaohcamii poasttas 303 - Doarjja sámi ealáhusorganisašuvnnaide . 3 Mearrádusárvalus : Váidda ii vuhtiiváldojuvvo . 3 Mearrádusat gusket : 3 Mearrádusain mat soahpameahttunvuođalága mearrádusaid mielde lea guoddalusaid áhtun , sáhttá seamma láhkai guoddalit Alimusrievtti guoddaluslávdegoddái go guoddalusat eai leat áiddastuvvon dán lága mielde . 3 Mearrádusaide nugo namahuvvo nuppi lađđasis bustávas e ja f gáibiduvvo ovttamielalašvuohta . 3 Mearrádusaid vuosttaš lađđasa mielde sáhttá bággočađahit bággočađahanlága 13. kapihttala mielde . 3 Mearrádus galgá gustot dihto mearriduvvon guovllus ii ge sáhte dahkkot ovdal go eananeaiggát ja suohkan leat oainnuideaset cealkán . 3 Mearrádus : Ovttajienalaččat mearriduvvon Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 3 Mearrádus 3 Mearriduvvon plána galgá sáddejuvvot suohkaniidda / gielddaide fylkkagildii ja fylkkamánnái , ja guoskevaš ránnjáorohagaide . 3 Mearridettiin gii ođđa siidaoasi galgá jođihit , galget ee. siidda bargofámut ja ohcci eallindilálašvuođat , ja lága ulbmil vuhtii váldojuvvot . 3 Mearrideames galgá ee. deattuhit deastta guovllu lunddolaš ja ulbmillaš ráddjemis oli ja rievttálaš ja historjjálaš ovttastusaid dáfus ja dárbbu čielggadit riektediliid . 3 Mearraolbmuid penšuvdnaoadju 3 Mearraduktaninstituhtta ( Havforskningsinstituttet ) 3 Mearradoalu , mearrabiepmu ja márkana ossodat 3 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 3 Mearkkašupmi 1 , Sámi Válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen : 3 Mearkkašupmi 1 , SVL sámediggejoavkku Roger Pedersen : 3 Mearkkašupmi 3 Mearkalávdegotti mearrádusa sáhttá váidit váiddaásahussii . 3 Mearkalávdegotti mearrádus ohcama hárrái galgá almmuhuvvot seamma ládje . 3 Meahcceduopmostuolus galgá leat jođiheaddji , várrejođiheaddji , golbma bissovaš lahtu ja guokte sadjásašlahtu . 3 Meahcceduopmostuollu sáhttá : a ) ovttastahttit máŋga ášši oktasaš gieđahallamii ja vejolaččat oktasaš mearrideapmái b ) juohkit šiehtadallamiid ja dubmema ovtta dahje máŋgga gáibádusa hárrái mat leat ovttastahttojuvvon ovtta áššis c ) mearridit guđe ortnegis gieđahallojuvvojit áššit mat leat buktojuvvon duopmostuolu ovdii . 3 Meahcceduopmostuollu galgá ieš viežžat Finnmárkkukomišuvnna raportta ja dan atnit vuođđun go gieđahallá ášši . 3 Maŋŋil go raporta lea addojuvvon , de galgá dan dalán almmuhit dan vuogi mielde , mii lea válddahuvvon §:s 31 . 3 Maŋŋel siidaoasi jođihanovddasvástádusa sirdima lea siidaoasi ovdalaš jođiheaddjis ain vuoigatvuohta atnit bohccuid siidaoasis . 3 Maŋimuš máksinávžžuhus galgá leat ovddiduvvon golggotmánu 1. b. 2008 . 3 Maŋimustá rievdaduvvon 31.08.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 28.01.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 27.11.2008 3 Maŋimustá rievdaduvvon 27.09.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 27.08.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 26.09.2006 3 Maŋimustá rievdaduvvon 24.06.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 24.03.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 24.02.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 23.09.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 21.04.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 21.02.2007 3 Maŋimustá rievdaduvvon 19.08.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 17.03.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 17.03.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 16.05.2007 3 Maŋimustá rievdaduvvon 15.09.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 13.11.2006 3 Maŋimustá rievdaduvvon 12.09.2006 3 Maŋimustá rievdaduvvon 10.08.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 10.06.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 09.06.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 08.12.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 07.12.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 06.10.2006 3 Maŋimustá rievdaduvvon 03.12.2009 3 Maŋimustá rievdaduvvon 02.12.2010 3 Maŋimustá rievdaduvvon 02.07.2010 3 Maŋemustá rievdaduvvon 16.12.2010 3 Maiddái várahis rihkkun ja searvan sáhttá ráŋggáštuvvot . 3 Maiddái sámi dáidda- ja kulturbarggu lea dárbu ovttastahttit ja lea dárbu ovttas bargat riikarájiid rastá . 3 Maiddái olgoriikkas lea vejolaš ovdagihtii jienastit ja dasto Svalbarddas ja Jan Mayenis . 3 Maiddái buorre fágalaš gelbbolašvuohta , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , dás maiddái čálalaš ovdanbuktinnávccat , ja návccat bargat iehčanassii ja ulbmillaččat ja veahkkáivuohta deattuhuvvojit . 3 Maid dagat jus it leat duhtavaš bálvalusaide ? 3 Magne A. S. Huvva 30 . 3 MIELDDUS 1 3 Lávdegottit sáhttet doallat čoahkkima go uhcimusat 3/5 lahtuin leat čoahkkimis . 3 Lávdegottis eai leat eanet mearkkašumit dahje evttohusat ja rávve Sámedikki mearridit čuovvovaččat : Sámediggi doarju muđui Sámediggeráđi evttohusa árvalussii . 3 Lávdegottis eai leat eanet mearkkašumit dahje evttohusat ja rávve Sámedikki mearridit čuovvovačča : Sámediggi doarju muđui Sámediggeráđi árvalusevttohusa . 3 Lávdegottiin galget buot sámediggeáirasat leat mielde . 3 Lávdegottiide galgá válljejuvvot jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji . 3 Lávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 3 Lávdegotti buot lahtut mas mielde leat Bargiidbellodaga sámediggejoavku ; Jørn Are Gaski ja Margreta Påve Kristiansen ja NSR sámediggejoavku ; Ole Henrik Magga . 3 Lávdegoddi oažžu iskkadit Sámedikki hálddahusa go atná dan dárbbašlažžan Sámedikki bearráigeahču dihte . 3 Lávdegoddi galgá ovdanbuktit evttohusaid mat sáhttet vuođđudit eambbo ollislaš politihkka dan suorggis . 3 Lávdegoddi beasai jearrat gažaldagaid ja kommenteret . 3 Lávdegoddi , áirasat NSR`ovttasbargojoavkkus Birger Nymo , Per-Bjørn Lakselvnes , Olav Dikkanen , Randi A. Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen , Terje Tretnes , Bargiidbellodaga sámedikkejoavkkus Magnhild Mathisen , Egil Olli , Willy Olsen , Willy Ørnebakk ja Sámiid válgalihtus Roger Pedersen , 3 Lávdegoddečoahkkimat leat gitta nu guhká go lávdegottit ieža eai mearrit eará . 3 Láhčá diliid ealáhusovddideapmái ja árvoháhkamii sámi guovlluin 3 Láhkii geassemánu 30. 1972 nr. 70 báktedoaimma birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : Kapihttalis 2 čuodjá ođđa § 7 a : Sierranjuolggadusat šerpema birra Finnmárkkus Šerpemis Finnmárkku fylkkas galgá ohcci maŋimustá vahku ovdal go šerpen álgá , čálalaččat dieđihit Sámediggái , eanaoamasteaddjái ja boazodoalu guoskevaš guovllustivrii . 3 Láhkaásahus galgá lágidit vejolašvuođaid guollevalljodagaid báikkálaš vuoigatvuođaide vuođđuduvvan hálddaheapmái soahpamušaid mielde mat leat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas . 3 Láhkarievdadus sáhttá váikkuhit dasa ahte eanebut servet sámediggeválgii 3 Láhka lea vuođđuduvvon dasa ahte lea dárbu soabadit stáhta ja sámiid gaskka ovddeš áiggi eahperievtti geažil , ja lea dárbu sihkkarastit ahte sámiid šláddjás kultuvra ja eallinvuohki galgá bissut maiddái boahtteáiggis . 3 Láhka ii guoskkat oktasaš dahje oktagaslaš vuoigatvuođaid , maid sámit ja earrásat leat rábidan oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami bokte . 3 Lágat ja njuolggadusat 3 Lága deaŧalaččamus ulbmiliid gaskkas lea addit Finnmárkku veahkadahkii stuorát váikkuhanfámu fylkka eatnamiid hálddaheapmái . 3 Luopmánat ja honnet borramušgáris 3 Luondduresurssaiguin ávkkástallan 3 Lotnolasealáhusat 3 966 3 083 4 750 3 Lohpi sáhttá addojuvvot vissis áigái , ii ge dat leat guđege ládje gustovaš maŋŋel go guohtunvuoigatvuohta lea eret gahččan . 3 Logut leat % . 3 Lobiide sáhttá bidjat eavttuid . 3 Loahppaárvvoštallama mearrádusat : 3 Loahppa 50% máksojuvvo dalle go prošeakta lea gárvvistuvvon , golut leat duođaštuvvon ja go prošeaktaraporta lea gárvvistuvvon Doarjja ii addojuvvo doaibma- ja investerengoluide Dán prošektii ii addojuvvo šat eanet doarjja dahje vejolaš liigegoluide Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja dat gáibádusat mat leat mearriduvvon Sámedikki 2008 bušeahttadokumeanttas , kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat . Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovddideapmi , aktivitehta 20050 Eará doaibmabijut . 3 Lihku sámi álbmotbeaivái ! 3 Lihkkosávaldagat The BlackSheeps:ii 3 Leavga - dimenšuvnnat ja ivnnit 3 Lea ilolaš ja stuorra beaivi sámiide ja eará eamiálbmogiidda miehtá máilmmi , lohká bargo ja searvádahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 3 Lea illudahtti go sámegiella boahtá eambbo oidnosii almmolaččat , ja go sámegiella ja sámi kultuvra viidánit eanet ođđa surggiide go ovdal , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja sámeministtar Dag Terje Andersen . 3 Lea hui dábálaš váttisvuohtan ahte fitnodagain mat sáhtášedje váldit duojároahpahalliid , ii leat iežasruhta iežaset bálkáoassái . 3 Lea go du suohkanis válgadiggi sámediggeválggaid oktavuođas ? 3 Lasáhus sámi kulturulbmiliidda 3 Lassánan doarjagat sámi aviissaide 3 Lassiteaksta : 3 Lassin deattuhit buori fágamáhtu , ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 3 Lassdieđáhus bođii dasa jagi 2002 ( St. dieđ. nr. 33 ) . 3 Lasihit áŋgiruššama sámi ulbmiliidda 49 miljovnna kruvnnuin 3 Lasiha árvobuvttadeami boaittobeliin Juohke allaskuvla Finnmárkku rájes davvin Haugesunda rádjai oarjin lea ožžon 2,9 milj. ruvnno rájes 500 000 ruvnno rádjai . 3 Laila Susanne Vars 3 Laila Gunilla Wilks 3 Lahtut válljejuvvojit ovtta válgaáigodahkii . 3 Lahtut ja sadjásašlahtut nammaduvvojit gitta njealji jagi rádjai háválassii . 3 Lahttu , gean stáhta lea nammadan , lea lávdegotti jođiheaddji . 3 Lagat dieđuid virggiid birra addet ossodathoavda Tommy Somby , vuolitdirektevra Berit Karen Paulsen dahje vuolitdirektevra Johan Anders Klemetsen , tel. ( 47 ) 78 47 40 00 . 3 Kulturmuitosuodjalus 3 Kulturdepartemeanta almmuha 5 miljovnna ruvnno kultuvrii fátmmasteaddji bargoeallimis . 3 Kultur- ja girkodepartemeanta 3 Kredihttabearráigeahčču 3 Korrektuvrra lohkama ovddas 100 ru siidui mas leat 2000 guoskkahaga 3 Konsultašuvnnat leat álggahuvvon 3 Konferánsa lágiduvvo Roavvenjárggas Davvi Suomas 2008 golggotmánus . 3 Knut Roger Hanssen 3 Kjersti Myrnes Balto 3 Kjell Jøran Jåma 3 Kirsten Appfjell 3 Kapihttalis 3 čuodjá ođđa § 22 a : Sierranjuolggadusat ozu birra Finnmárkkus Ohcamušaid ozu birra Finnmárkku fylkkas sáhttá biehttalit , juos oktasaš deasttat mannet vuostá ohcamuššii mieđiheami . 3 Kapihtal 6 Loahppamearrádusat § 48 Fápmuiboahtin Láhka gusto dan áiggi rájes , go Gonagas mearrida . 3 Kapihtal 5 Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi 3 Kapihtal 5 Eará mearrádusat 3 Kapihtal 4 Deatnu ja Njávdán § 28 Guolásteapmi Deanu ja Njávdáma čázádagas Deanu ja Njávdáma čázádagas leat báikkálaš veahkadagas sierranas vuoigatvuođat guolásteapmái lága , dološ áiggi rájes geavaheami ja báikkálaš vieruiduvvama vuođul . 3 Kapihtal 3 Sámedikki ráđđádallamat 3 Kapihtal 3 Ođasmuvvi valljodagat Finnmárkkuopmodaga eatnamiin § 21 Hálddaheami váldoprinsihpat Finnmárkkuopmodat galgá hálddahit ođasmuvvi valljodagaid iežas eatnamiin lága ulbmila mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot fuođđolágas , luossa- ja sáivaguollelágas ja eará láhkamearrádusain . 3 Kapihtal 2 Sámediggeráđi , čoahkkinjođihangotti , lávdegottiid , ja sámi parlamentáralaš ráđđái áirasiid válljen 3 Kapihtal 1 Álggaheaddji mearrádusat 3 Kapihtal 1 Sámedikki vuođđudeapmi , gaskaboddosaš jođiheapmi ja válgaiskkadeapmi 3 Jørn Are Gaski ( čoahkkinortnegii ) 3 Jápmima oktavuođas sáhttá ohcat guovllustivrras lobi vurket siidaoasi dassážii go mánná , áddjut / áhkkut dahje eará olmmoš gii deavdá § 9 vuosttaš lađđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra , lea šaddan válddáláš . 3 Jáhkovuona mearrasámi musea , Jáhkovuotna 3 Jus áššin lea luobahit vuoigatvuođaid namuhuvvon 3. kapihttalis , de sáhttá ášši vuolggaheaddji beassat buhtadeamis vástideaddji áššegoluid jus vástideaddji šiehtadallamiid maŋŋel lea hilgon dahje ii leat vástidan fálaldaga , ja vástideaddji riekteárvvošteami mearrádusa olis ii oaččo eambbo go fálaldaga . 3 Jus ásaheapmi dagaha boazologu badjel mearriduvvon logu , de ferte lohku vuoliduvvot § 60 goalmmát ja njealját lađđasiid mearrádusaid mielde . 3 Jus áigemearri ii dollojuvvo , de manahuvvo doarjja almmá ovddalgihtii dieđiheami haga 3 Jus prošeakta ii válbmejuvvo áigemearis , de manahuvvo doarjja almmá ovddalgihtii dieđiheami haga 3 Jus orohatstivra ii leat ásahuvvon , de sáhttá boazodoalli dan orohagas masa doaibma gártá guoskat gáibidit árvvošteami dollojuvvot . 3 Jus orohat lea seamma go geassesiidda , de gustojit § 52 mearrádusat stivrra válljema birra , muhto almmotge nu ahte stivra galgá juohke dáfus válljejuvvot . 3 Jus náittosguimmežagat soahpaba ahte goappašagat leaba siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjit , de ferteba dan dieđihit boazodoallodieđáhusas , gč. § 18 . 3 Jus náittosdilli dahje ovttasássan loahpahuvvo eará árttaiguin go jápmima geažil , de massá dat náittosguoibmi dahje ovttasássi gii lea mieldeovddasvástádusa ožžon náittosdili dahje ovttasássama bokte , vuoigatvuođa leat mieldeovddasvástideaddji jođiheaddjin . 3 Jus mearrádus gusto dihto lágideapmái , de galgá maiddái lágideaddji beassat oainnus cealkit . 3 Jus leat ovttamielalaččat , de sáhttet siidaosiid jođiheaddjit ásahit siidii ođđa siidaoasi man jođiha dihto olmmoš gii lea válddáláš ja gii deavdá § 9 eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 3 Jus leat garra ákkat , de sáhttá guovllustivra sierralobi ( dispensašuvnna ) bokte ložžet guohtungeavaheami njuolggadusaid . 3 Jus leat garra ákkat , de sáhttá Boazodoallostivra mearridit ahte geassesiiddas mii lea mihá stuorát go orohaga gaskamearálaš geassesiiddat , galgá leat stuorát ovddasteapmi stivrras go dat mii boahtá ovdan nuppi lađđasa mearrádusain . 3 Jus leat eanet go čieža geassesiidda , de válljejuvvojit guhtta stivralahtu vuorbádemiin siiddaid evttohasaid gaskkas , earret dan siidda mas lea ovdaolmmoš . 3 Jus lea čielggas ahte ii leat dáhpáhuvvan vahát bohccuid geažil , de sáhttá dikki jođiheaddji iežas válddiin hilgut árvvošteami gáibádusa . 3 Jus lea gollan badjel 6 mánu dan rájes go gohččun addojuvvui , de galgá son gii sáhkkohuvvo , beassat cealkámuša buktit ovdal go sáhkku mearriduvvo . 3 Jus ii šatta ovttamielalašvuohta , de galgá guovllustivra nammadit jođiheaddji . 3 Jus guovllustivra ii dohkket evttohuvvon doaibmanjuolggadusaid , de galgá boazodoalloagronoma veahkehit orohaga ráhkadit ođđa evttohusa mii gieđahallo dás ovdalis namuhuvvon vuogi mielde . 3 Jus geassesiidda boazoeaiggádat muđui jagis rátkkašit unnit dálvesiidan , de sáhttet dálvesiidda siidaosiid jođiheaddjit , dahje eanet dálvesiiddat ovttas dahje eará joavku , gáibidit ahte stivrasadji galgá leat vurrolaga dálvesiiddaid / joavkkuid gaskka . 3 Jus erenoamáš ákkaid geažil ii leat muhtun boazodoalloguovllus dárbu guovllustivrii , de sáhttá Gonagas čuoldit geatnegasvuođas nammadit guovllustivrra . 3 Jus eaiggát ii leat dihtosis , de gahččá boahtu dan siidii masa boazu gullá . 3 Jus dáhtut eaet dieđuid áššiid birra ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča mildosiid dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-posta : samediggi@samediggi.no 3 Jus duođaštuvvo ahte leat eará orohaga bohccot dagahan vahága dahje leat leamaš mielde vahága dagaheamis , de sáhttá dán paragráfa mearrádusaid olis gáibiduvvot dan orohagas máksu ruovttoluotta ( regressa ) . 3 Jus doarjja lea badjel 20 000 ru , de 50 % máksojuvvo go prošeakta álggahuvvo . 3 Jus doarjja ii máksojuvvo , de massá siidaoassi iežas jienastanvuoigatvuođa dassážii go vealgi lea máksojuvvon . 3 Jus doarjja galgá earáládje adnojuvvot , galgá Sámediggi ovdagihtii dan dohkkehit . 3 Jus doaibmabidju ii gárvvistuvvo mearriduvvon áigemeari sisa , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovdagihtii dieđiheami haga 3 Juos ohcci áigu meassat eatnamiid , de galgá albmadit meassanbáikki . 3 Juos nu eai leat , de galgá boahtit ovdan guhtemuš lea sierramielas , ja guđe čuoggáide sierramielalašvuohta gusto . 3 Juos mearriduvvo meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmi golmma ja dušše golmma stivrralahtu doarjagiin ja olles uhcitlohku vuođđudallá oainnus sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima destii mii lea árvvoštallojuvvon Sámedikki válddahusaid vuođul , de sáhttá uhcitlohku ovtta oli stivrračoahkkima áigge gáibidit ášši Sámedikki gieđahallamii . 3 Juos leat ovtta meare jienat , de mearriduvvo vuorbádeami bokte , guđe lista lea ožžon eanemus dahje uhcimus jienaid . 3 Juos jođiheaddji lea eret , de bálvala várrejođiheaddji jođiheaddjin . 3 Juos ii oktage oaččo eanetlogu , de mearrida Finnmárkku fylkkadiggi leaskalohkojagiin ja Sámediggi bárralohkojagiin guhtemuččat guđa lahtus galgaba leat jođiheaddji ja várrejođiheaddji . 3 Juos gorreválggain lea dárbbašlaš deavdit gáibádusa , man mielde lahtuid ja sadjásašlahtuid gaskkas galget leat sihke nissonat ja dievddut , de galgá beare uhccán ovddastuvvon sohkabeali evttohasaid loktet badjeliidda dan listtas , mii lea ožžon uhcimus jienaid daid listtaid gaskkas mat galget ovddastuvvot . 3 Juos gorreválggain Sámedikkis lea dárbbašlaš deavdit gáibádusa , ahte okta stivrralahtuin ja su sadjásašlahttu galgaba leat boazodoalu ovddasteaddjit , de galgá boazodoalu ovddasteddjiid loktet badjeliidda dan listtas , mii lea ožžon uhcimus jienaid daid listtaid gaskkas , mat galget ovddastuvvot ja main leat dakkár evttohasat . 3 Juos departemeanta miehtá ohcamuššii dáhpáhusain nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , de lea váidalusas Gonagassii Sámedikkis dahje Finnmárkkuopmodagas eanaoamasteaddjin maŋideaddji váikkuhus . 3 Juos Sámediggi ii dohkket eanetlogu mearrádusa , dahje ii gieđahala ášši govttolaš áiggi sisa , de sáhttá stivrra eanetlohku ovtta oli gáibidit Finnmárkkuopmodaga váldit ášši ovdan Gonagasain , gii mearrida dohkkehuvvogo mearrádus . 3 Juos Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat eanaoamasteaddjin vuosttalda ohcamuššii miehtama , de departemeanta mearrida ohcamuša . 3 Juolludus galgá duođaštuvvot juolludusreivviin , mii sáddejuvvo iešguđet doarjjaoažžui . 3 Juohke siidaoasi jođiheaddji sáhttá gáibidit ahte rehketdoallodárkkisteaddji dárkkista orohatkássa § 56 nuppi lađđasa mearrádusaid mielde . 3 Juogadeames 416,7 milj. ruvnno kulturulbmiliidda jagi 2010:s 3 Jođiheaddjit 3 Jođiheaddji ja eará stivralahtut ja sidjiide persovnnalaš várrelahtut válljejuvvojit guovtti jahkái hávális . 3 Jođiheaddji , várrejođiheaddji ja okta daid eará lahtuin galget deavdit daid gáibádusaid , maid duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . 3 Jođihanovddasvástádusa rievdamat vuosttaš ja nuppi lađđasa mielde galget dieđihuvvot guovllustivrii . 3 Jođihangotti čállingoddi 3 Jođihandoarjja addojuvvo 70 poastta ruđain . 3 Josef Vedhugnes 14 . 3 Jos šaddá sierramielalašvuohta fylkkamánni ja sámi beroštumiid gaskkas bargolávdegottis gč. čuoggá 1 , de galgá fylkkamánni gulaskuddanávdnasis selvehit daid iešguđet oainnuid . 3 Jos organisašuvdna ii leat registrerejuvvon Sámedikki registaris , de fertejit listta čuovvut 30 vuolláičállosa olbmuin geat leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui válgabiirres . 3 Jos nubbinjođiheaddjige ii leat das , de vállje čoahkkinjođihangoddi iežas lahtuid logus sadjásaš jođiheaddji . 3 Jos lea dárbu , de sáhttá Direktoráhta doalvut ášši Birasgáhttendepartementii . 3 Jos ii oaččo eanet go beali jienastuvvon jienastagain , de jienastuvvo ođđasis . 3 Jos guokte árvalusa leat ožžon seamma mađe jienastagaid , de galgá dán guokte árvalusa ođđasis jienastit . 3 Jos doarjjaoažžu ii mávsse ruovttoluotta dákkár oktavuođain , de sáhttá Sámediggi rievtti bokte gáibidit máksojuvvot ruovttoluotta . 3 Jos dievasčoahkkin dohkkeha ohcama , de válljejuvvojit ođđa ráđđelahtut njuolggadusaid vuosttaš lađđasa mielde . 3 Jos bargolávdegoddi ovddida máŋga evttohusa , gč. § 5.1 , čk. 3 , de galget dat maiddái sáddejuvvot guovddáš gulaskuddamii . 3 Jos bargolávdegoddi lea ovddidan sierra molssaevttolaš evttohusa gulaskuddamis , de galgá dat evttohus válddahallojuvvot lagabui ovttas sisaboahtán mearkkašumiiguin evttohussii . 3 Jos Sámedikki eanetlohku lea ovddidan eahpeluohttámuša Sámediggeráđđái , de dieđiha presideanta ahte Sámediggeráđđi guođđá doaimmas . 3 Jon Harald Skum 3 Jon Erland Balto 3 Johtingeaidnun oaivvilduvvojit maiddái bissovaš sisa- ja olggoslástensajit boazofievrredeami várás . 3 John Henrik Eira ( čoahkkinortnegii ) 3 Johan Mikkel Sara Randi Solli Pedersen 3 Jienasteaddji sáhttá jienastit seammás goappašiid válggaide . 3 Jahkedieđáhus galgá sáddejuvvot guovllustivrii . 3 Jahkeceahkki Vuohki 3 Jagi 2010 mearraluossabivddu reguleren 3 Ja dat ahte bargat juoga mii šaddá báikkiolbmuide ávkin , dieđán movttiidahttá buohkaid geat servet NATO- ja ON-operašuvnnaide . 3 Isak Mathis O. Hætta ( čoahkkinortnegii ) 3 Investeremii ii juolluduvvo doarjja . 3 Innovašuvdna Norga juolluda 900 000 ruvnno allaskuvlla áŋgiruššamii . 3 Inga-Lill Sundset 3 Ii válmmaš 3 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga namuhuvvon doaibmabidjui dahje vejolaš lassigoluide 3 Ii oktage galgga ráfehuhttit rátkkašeami . 3 Ii galli sajis máilmmis leat ná lagaš ovttasbargu gaskal álgoálbmogiid , riikkarájáid rastá . 3 Iešmearrideapmi ja sámit 3 Iežasoassi nugo iežas bargu ja iežas ávdnasat eai sáhte leat eanet go 20% dohkkehuvvon gollomeroštallamis 3 ILO-konvenšuvnna nr 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain váldoprinsihppa lea eamiálbmogiid vuoigatvuohta seailluhit ja ain ovddidit iežaset kultuvrra , ja eiseválddiid geatnegasvuohta čađahit doaibmabijuid mat dorjot dán barggu . 3 ILO-konvenšuvdna eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra 3 III SÁMI Vuoigatvuoðalávdegotti KONKREHTA ÁRVALUSA BIRRA 3 Høringsnotat 3 Høringsbrev 3 Hárjehallanoahpu viidodat lea unnimusat 100 beaivvi njealji jagis ; unnimusat 80 beaivvi golmma vuosttaš oahppojagi , unnimusat 20 beaivvi maŋemus oahppojagi . 3 Hárjehallanoahppu čađahuvvo vuođđoskuvllas ja juhkkojuvvo sihke vuolit ja alit ahkeluohkáide dan oahpposuorggis , masa oahppu gealbudahttá . 3 Hánnoluohkká 45 3 Háliidii olbmuin rávvagiid 3 Hálddahusovttadat 3 Hálddahusmálle galgá heivehuvvot skuvlla eaiggat- ja doaibmadiliide . 3 Hálddahuslaš váikkuhusat . 3 Hálddahuslaš jođihus 3 Hálddahusjođiheaddjis mii biddjojuvvo virgái Sámi giellalávdegoddái lea ovddasvástádus láhčit dilálašvuođaid nu ahte bargu SGL:s dáhpáhuvvá sámedikkiid bidjan eavttuid vuođul , ja son galgá maiddái ovddidit eavttuhusa movt čuovvovaš bealit galget čovdojuvvot / čađahuvvot 3 Hálddahus- ja ovddádusossodat 3 Hálddahus 3 Háhkat ruđaid Njávdáma nuortasámi musea prošeavtta joatkimii 3 Hui gelddolaš šaddá oaidnit mo dálá studeanttat sáhttet čadnojuvvot vel lagabui dán bargui , cealká gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 3 Historjá 3 Heivehuvvon oahpaheapmái Djo-doarjja - Doarjjanjuolggadusat 3 Heidi Persdatter Greiner Haaker 3 Hans J. Eriksen 3 Hagbart Grønmo 3 Gáivuotna 3 Gáibádus doallat árvvošteami galgá ovddiduvvot jođáneamos lági mielde . 3 Guovvamánu 6. b. – doahpaga ” nasjonaldag ” geavaheapmi 3 Guovtti konsultašuvdnačoahkkima maŋŋá , miessemánu 11. b. ja 27. b. , gaskal Birasgáhttendepartemeantta stáhtačálli Heidi Sørensen ja Sámedikki ráđđelahtu Marianne Balto leat jagi 2010 mearraluossabivddu ođđa láhkaásahusat gárvánan . 3 Guovllustivra sáhttá válddi dán mearrádusa mielde addit boazodoalloagronomii . 3 Guovllustivra sáhttá dohkkehit ahte ámmátrehketdoallodárkkisteaddji sadjái ásahuvvo dárkkistanlávdegoddi masa válljejuvvojit guokte dahje golbma lahtu orohaga jienastanvuoigatvuođalaččaid gaskkas . 3 Guovllustivra sáhttá biehttalit dohkkeheamis siidaoasi jus siidaosiid gaskamearalaš boazolohku šaddá vuollel 250 siidda alimus boazologu ektui . 3 Guovllustivra sáhttá almmotge erenoamáš dilálašvuođain dohkkehit sirdima mánnái dahje áddjubii / áhkkubii gii ii deavdde dáid gáibádusaid . 3 Guovllustivra sáhttá , erenoamáš ákkaid vuođul , gohččut orohaga dahje siidda ásahit ovtta dahje eanet ođđa siidaosiid . 3 Guovllustivra galgá dárkkistit ahte ođđa siidaoasi ásaheami formála eavttut leat devdojuvvon , maiddái ahte ásaheapmi ii dagat siidda ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš guoddevaš boazodolu ovdii . 3 Guovllustivra galgá dohkkehit foandda njuolggadusaid . 3 Guovllustivra galgá , lassin dasa go dárkkistit ahte lága mearrádusat doaibmanjuolggadusaid ráhkadeami birra leat čuvvojuvvon , maiddái árvvoštallat addet go doaibmanjuolggadusat vuođu doaimmahit ekologalaččat guoddevaš boazodoalu orohagas . 3 Guovllustivra dahje Boazodoallostivra nammada soabaheaddjin olbmo geasa navdá leat goappaš beliin luohttámuš . 3 Guolástusdepartemeanta 3 Guolástus 3 655 3 128 3 750 3 Guolásteddjiid dáhkáduskássa 3 Guollebiebman-ealáhusa ferte geatnegahttit ovddidit merkenvugiid man bokte sáhttá guorrat makkár rusttegis luosat leat báhtaran . 3 Guoli olggosfievrredanlávdegotti 3 Guokte stipeandda juolluduvvojit , goabbáge 50 000,- ru. . 3 Guohtungeavaheami njuolggadusat galget vuhtii váldit etnamiid árbevirolaš geavaheami ja ovddidit ulbmillaš doaibmaortnegiid . 3 Guohtungeavaheami njuolggadusat eai galgga leat vuostálaga siidda vuoigatvuođaiguin mat leat erenoamáš riektevuođu olis ásahuvvon . 3 Gulaskuddanávdnasis galgá selvehuvvot Sámedikki ja direktoráhta oaidnu , jos ii leat šaddan ovttamielalašvuohta áššeoasálaččaid gaskka ovdal guovddáš gulaskuddama . 3 Gulaskuddan - Rámmaplána láhkaásahus Sámi allaskuvlla sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin 3 Gulahallanrávvejeaddji Tor Audun Gram 3 Guhte ášši ovddida , oažžu 5 minuktasaš sárdnunáiggi áššis . 3 Guhkit áigge jávkamiin vállje Sámediggi sadjásaš jođiheaddji . 3 Grønmo bargá dál jođiheddjiin ja čállin Bargiidbellodaga sámediggejoavkku kantuvrras Kárášjogas . 3 Gro Merete Siri 3 Govvideaddji : Kaja Baardsen 3 Govva : Stáhtaministara kontuvra . 3 Govaiguin oaivvilduvvojit govat , tevnnegat , tabeallat , formelat jed. 3 Gosa galget ovddalgihtejienat sáddejuvvot ? 3 Gos sáhtát jienastit ? 3 Gonagasa nammačállosat 3 Gonagasa dohkkehemiin sáhttá almennetstivra gitta 10 jahkái hávális addit lobi doaimmahit boazodoalu gilialmmennegis olggobealde boazodoalloguovllu , jus boazodoallu ii šattaš mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan sidjiide geain lea geavahanvuoigatvuohta . 3 Gonagas sáhttá mearridit ahte maiddái ođđa johtingeainnu dárkilet mearrideapmi galgá biddjot árvvošteami háldui . 3 Gonagas sáhttá mearridit ahte boazodolliin galgá leat aktovuoigatvuohta geavahit gitta guollebivdoneavvuid dárkileappot mearriduvvon jávrriin ja johkaosiin eará stáhtaeatnamiin go stáhta almmennegiin . 3 Gonagas sáhttá mearridit , ahte Finnmárkku doaimma eará oamit go gittaopmodagat galget sirdojuvvot Statskog SFas Finnmárkkuopmodahkii ja Stáhta luonddugehččui . 3 Gonagas sáhttá maiddái mearridit ahte vissis jávrriid ja johkaosiid mat leat eatnamiin namuhuvvon ovddit cealkagis , galget beassat bivdit duššefal sii guđet doaimmahit boazodoalu . 3 Gonagas sáhttá maiddái mearridit , ahte šiehtadusaid , nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , galgá Stáhta luonddugeahčču váldit badjelasas . 3 Gonagas sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárkilet njuolggadusaid guolásteami hálddaheami ja doaimmaheami birra . 3 Gonagas sáhttá addit dievasmahtti mearrádusaid guovllustivrra válljema birra , earret eará dasa jus boazodoalloguovlu ii ollásit leat ovtta fylkka rájiid siskkobealde ja stivralahtuid doaibmaáiggi birra vuosttaš válljemis . 3 Gonagas nammada meahcceduopmostuolu lahtuid . 3 Goluid doaimmaide dán paragráfa mielde galgá boazoeaiggát máksit ja dat leat baggobearrama vuođđun . 3 Goluid doaimmaide dán mearrádusa mielde máksá ovddasvástideaddji ja dat leat bággobearrama vuođđun . 3 Gollegiella – Davviriikkalaš sámegiela bálkkašupmi juhkkojuvvo njealját gearddi čakčat 2010 3 Gollegiella - mii davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi geigejuvvo njealját geardde čakčat 2010 . 3 Gollegiella - davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi geigejuvvo goalmmát geardde čakčat 2008 sámeministariid ja sámediggepresidenttaid deaivvadeamis Helssegis skábmamánus . 3 Gollegiella 3 Gohččuma dohkkeheapmi 3 Go sierranas árttat dahket dan sávahahttin , de sáhttá meahcceduopmostuollu geatnegahttit áššeoasálačča ollásit dahje oassálassii ieš máksit goluidis áššis . 3 Go organisašuvdna lea registrerejuvvon sámepolitihkalaš organisašuvdnan , de dárbbašit listta vuolláičállit dušše unnimusat guokte báikkálaš ossodaga stivralahtu válgabiirres . 3 Go oaidningáibádusat biehttaluvvojit , de sáhttá gažaldaga , leago lohpi beaitit áššegirjji almmolašvuođas , váidalit Finnmárkku fylkkamánnái . 3 Go galgá láhčit dilálašvuođaid bissovaš giellaovttasbargui álbmotválljen sámedikkiid gaskka galgá ásahuvvot oktasaš Sámi giellalávdegoddi 1999:s . 3 Go fága bistá máŋga jagi , de bissu dušše joatkkaoahpahusa bajimus dási oppalašárvvoštallan gelbbolašvuođaduođaštusas dahje oahppoduođaštusas . 3 Go eanetlogus lea jođiheaddji , de válljejuvvo nubbinjođiheaddji unnitlogus , ja go unnitlogus lea jođiheaddji , de válljejuvvo nubbinjođiheaddji eanetlogus . 3 Go dát váilu , de ii leat luossabivddu mearkkašupmi sámi servodahkii doarvái bures oainnusin dahkkon . 3 Go dearvvašvuođabargiin lea váillálaš giellaipmárdus , de dat sáhttá dagahit boastto divššu ja dan ahte bahás dávddat eai fuopmášuvvo doarvái árrat . 3 Go almmuhuvvo § 31 vuosttas lađđasa mielde , de lea doarvái ahte almmuheapmi sisdoallá konklušuvnnaid oanehis oktiigeasu ja čuvgehusa , gos berošteaddjit sáhttet oahpásmit olles raportii . 3 Go Sámediggi lea čoahkis , galget áirasat čohkkát válgabiirriid nummarvuoruid mielde , vrd. sámelága mearrádusaid . 3 Gitta 501 - 800 oahpponeavvu rádjai 50% buvttadangoluin 3 Gitta 251 - 500 oahpponeavvu rádjai 30% buvttadangoluin 3 Gitta 250 oahpponeavvu rádjai 20% buvttadangoluin 3 Giron 3 Girjjálašvuohta 3 Giitu beroštumis . 3 Giittán beroštumis ! 3 Gii sáhttá oažžut bálkkašumi ? 3 Giellalávdegotti ulbmil lea seailluhit ja ovddidit dan kulturárbbi mii gullá čállon ja hubmon sámegillii ja ná doaibmat fágalaš áššedovdiorgánan , ovttastahttit ja heivehit oktii sámegiela geavaheapmái ja dikšumii guoskevaš doaimmaid , ja doaibmat riikkasis sámi giellaorgánaid gaskasaš dieđiheaddjin . 3 Gielddaid , fuođđo- ja guolástaneiseválddiid jna. ja guoskevaš geavaheddjiid servviid , galgá gullat ovddalgihtii . 3 Geassesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin geasse- ja čakčaguohtumiin . 3 Geahččaleapmi ráŋggáštuvvo seamma ládje go ollašuhttojuvvon rihkus . 3 Geahčadit sáhttá dušše jus dán siiddas lea ovddasteaddji das . 3 Geahča čuoggá III Jienasteapmi . 3 Geahča buot áššebáhpáriid 3 Gažaldat áirasis Roger Pedersen , Sámi válgalihttu : 3 Gažaldat áirasis Per Solli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 3 Gažaldagat ja mearkkašumit 3 Gažaldagat 3 Gaskariikkalaš ovttasbargoossodat 3 Gaskaboddosaččat sáhttá guolgamerket dahje bidjat bealljegilkora . Gaskaboddosaš merken čájeha eaiggátvuođa dassážii go boazu merkejuvvo vuosttaš dahje nuppi lađđasa mielde . 3 Galledanadreassa : Einar Gerhardsens plass 1 , Oslo Čájet kártta Poastaadreassa : Postboks 8148 Dep. 0033 Oslo 3 Galgá ásahuvvot kommišuvdna ja sierraduopmostuollu dán ulbmilii . 3 Galget mearriduvvot áigemearit plánaid ráhkadeami ja boazologu unnideami hárrái . 3 Galget mearriduvvot njuolggadusat guohtunáiggiid birra , jus guovllustivra ii leačča daid mearridan § 61 olis . 3 Fága diibmolohku 3 Fáddágihppagat duojis 1. luohkás 7. luohkkái 3 Fylkkasuohkana oktiiheiveheaddji ja guovlopolitihkalaš rolla galgá leat eambbo oidnosis ja čielggas . 3 Fylkkasuohkana oktiiheivehalli ja guovlopolitihkalaš rolla galgá boahtit eambbo oidnosii ja leat čielggas . 3 Fylkkasuohkana fierpmádathuksejeaddji ja álgaga dahkki rolla lea deaŧalaš . 3 Fylkkasuohkan áigu leat mielde Ráissa kvenalaš kulturguovddáža ásaheamis . 3 Formalalaččat sáhttá suodjalanplánabarggu álggaheames dieđihuvvot easkka maŋŋá go dát guorahallamat leat loahpahuvvon . 3 Folketrygdloven kap. 15 3 Finnmárku Sis SED 3 Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas persovnnalaš ovddasvástádusa Statskog SFas bántagiddehusain ja eará giddehusain ruhtageatnegasvuođain daid opmodagain dahje vuoigatvuođain , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas . 3 Finnmárkkuopmodat sáhttá dárkileappot albmaduvvon guovlluide mearridit gáržžádusaid beassat ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo vuosttas lađđasis , juos deasta valljodagas gáibida dan . 3 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit oppalaš mearrádusaid , mo gielddat galget gieđahallat ja árvvoštallat áššiid dán paragráfa mielde . 3 Finnmárkkuopmodat lea váidalusorgánan gieldda dahkan mearrádusaid hárrái . 3 Finnmárkkuopmodat ii sáhte dán lađđasa mearrádusaid olis gáibidit mávssu . 3 Finnmárkkuopmodat galgá ovddalgihtii dieđihit guovllu vuoigatvuođalaččaide ja addit vejolašvuođa cealkit hálddašanlága § 16 njuolggadusaid mielde ovdal go Finnmárkkuopmodat dahká dakkár mearrádusaid , main sáhttet leat rievttálaš dahje duođalaš čuovvumušat sidjiide . 3 Finnmárkkuopmodaga mearrádusaid gáržžádusaid birra nugo namahuvvo viđát ja guđát lađđasis sáhttá váidalit departementii hálddašanlága kapihttala VI mielde . 3 Finnmárkkukomišuvdna sáhttá gáržžidit dahje viiddidit guovllu maŋŋil go čielggadeapmi lea álggahuvvon , juos dat lea dárbbašlaš duddjon dihtii lunddolaš ja ulbmillaš ráddjema . 3 Finnmárkkukomišuvdna sáhttá biehttalit gáibádusa , juos dat gávnnahuvvo vuođu haga , dahje ahte dat mielddisbuktá govttolašmeahttun maŋŋonemiid dahje goluid juos dasa mieđiha . 3 Finnmárkku fylkkadiggi , Sámediggi ja Gonagas nammadit guhtege ovtta lahtu oktan persovnnalaš sadjásašlahtuin . 3 Fierbmádagain eará riikkaiguin sáhttit sihke juohkit vásáhusaid ja oahppat . 3 Falástallanossodat 3 Evttohusat 3 Evttohus mearkkaša dálá dili formaliseren . 3 Evttohus guoská buot ođđa huksenprošeavttaide maid Sámediggi mearrida . 3 Evttohus galgá sáddejuvvot orohaga siidaosiid jođiheddjiide unnimusat guokte mánu ovdal jahkečoahkkima . 3 Eva Josefsen ( čoahkkinortnegii ) 3 Erna Solberg 3 Erenoamážit lea dárbu bidjat fálaldahkan návccaid olbmuid iežaset searvamii , go dat sáhttá geasuhit eanet turisttaid Romssa fylkii . 3 Erenoamáš oktavuođain sáhttá leat ágga ahte fylkkamánni háliida muddet dan ovttamielalašvuođa mii lei šaddan fylkkamánni ja sámi beroštumiid gaskka . 3 Erenoamáš diliin sáhttá oažžut prošeavtta válbmenbeaivvi maŋiduvvot gitta guovtti jahkái maŋŋá doarjjareivve beaivádeami , dan ferte erenoamážit vuođustit . 3 Erenoamáš dehálaš lea ahte máhtolašvuohta mii guoská luosa vánddardeapmái , ahtanuššamii ja gođđamii mearas buoriduvvo . 3 Enslig mor eller far . 3 Ellinor Marita Jåma 3 Ekspedišuvdnahoavda 3 Ekonomiija- ja stivrenossodat 3 Einar Lifjell Eva Josefsen 3 Egil Olli 28 . 3 Eavttuhus 1 , áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 3 Eatnamat gos gildojuvvo boazoguohtun , berrejit buhttejuvvot seammasullasaš guohtuneatnamiiguin jus dat lea vejolaš . 3 Eará suohkanii SED 3 Eará riikkaidgaskasaš ovttasbargu 3 Eará deaŧalaš áššit leat oahpahus , dutkan , duodji ja eará ealáhusdoaibma . 3 Eanet áŋgiruššan davviguovlluin go goassege ovdal 3 Eananjuohkindiggi sáhttá duššindahkat guohtungeavaheami njuolggadusaid mat leat soapmásii govttoheamit , dahje rihkkot vuoigatvuođaid mat leat erenoamáš riektevuođu olis ásahuvvon . 3 Eanandoallošiehtadus : Dán jagáš eanandoallošiehtadallamat álget odne maŋŋilgo eanandoallu ovddida gáibádusas stáhtii . 3 Eanandoallošiehtadallamat : 950 miljovdna ruvdno eanandollui 3 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 17. b 2009 Stuoradikki jahkásaš mearrádusa mielde boazodoallošiehtadusa birra . 3 Eanan mii lea váldojuvvon atnui dahje čájehuvvon ja visttit ja rusttegat mat leat dán paragráfa vuosttaš ja nuppi lađđasiid vuođul ceggejuvvon , eai sáhte Gonagasa dohkkeheami haga ja eananeaiggáda lobi haga geavahuvvot eará ulbmiliidda go boazodollui eai ge daguhuvvot earáide go boazodolliide ja ulbmiliidda mat devdet vuosttaš ja nuppi lađđasiid eavttuid . 3 Eanajuohkoriekti čađaha rádjemearkuma eatnamis , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema duomu , julggaštusa dahje šiehtadusa mielde . 3 Eanajuohkolága § 88 viđát lađas ja § 89 nubbi lađas eai gusto . 3 Eanadoallu 3 336 1 495 3 250 3 Eamiálbmogiid gelbbolašvuođaguovddáš – Gáldu - lea ožžon ruđa čielggadit eamiálbmogiid iešmearridanrievtti geavatlaš váikkuhusaid . 3 Ealáhusráđđi konkludere ahte riikkaorganisašuvdna Sámiid Duodji loahpaha doaimmas nu ahte organisašuvnna doaibma boahtteáiggis gullá Duodjeinstituhttii . 3 Ealáhusráđđi eavttuha ahte ásahuvvo oahpahuskantuvra man bargun lea láhččit duoji fágareiveoahpahusa . 3 Ealáhusráđđi eavttuha ahte ii addojuvvo doarjja 70 poastta ruđain duodjeávnnasráju ásaheapmái ii gávpeorganisašuvnnain iige buvttadanfitnodagain . 3 Ealáhusráđđi dadjá ahte galggašii ásahuvvot sierra fidnosuorgeorganisašuvdna duodjebuvttadeddjiide geat ožžot jođihandoarjaga 70 poastta ruđain . 3 Eaktuduvvo ahte dakkár čielggadeapmi dahkkojuvvo ráđđádallamiid vuođul Sámedikkiin . 3 EVTTOHUS 3 Dát čujuhus dat mearrida guđe válgabiirres dus lea jienastanvuoigatvuohta . 3 Dát nammamolsun ii mearkkaš maidege Finnmárkku eanaarealaid sirdimii Finnmárkkuopmodahkii . 3 Dát leat aiddo ilbman raportta » buorit govdafierpmádat dábit ” bohtosat . 3 Dát leat : 3 Dát lea ovttasbarganprošeakta gaskal Deanu gieldda ja Ohcejoga gieldda Suomas . 3 Dát lea dakkár ovddasvástádus mii gullá buot almmolaš orgánaide , vaikko dan viidodat sáhttá rievddaldit . 3 Dát ii guoskka § 2-3 b ) mearrádussii masa sáhttá biddjojuvvot sierra fápmuibidjanáigemearri . 3 Dát ii guoskka dattetge bargguide maid Sámedikki dievasčoahkkin lea bidjan eará orgánaide . 3 Dát gusto maiddái dalle go báhcán bealli ii deavdde § 9 vuosttaš láđđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 3 Dát gusto maiddái daid vuoigatvuođaide , mat boazodolliin leat dákkár vuđđosa alde dahje boazodoallolága mielde . 3 Dát guoská sihke mearra- ja johkabivdui . 3 Dát guoská sihke dáláš institušuvnnaide main leat viiddidanplánat , ja čuovvovaš plánejuvvon prošeavttaide ( prioriterekeahtes listu ) : 3 Dát guoská maid oahpahalliidbálkká ruhtadeapmái . 3 Dát guoská 47 gildii jagi 2009 sámediggeválgga oktavuođas . 3 Dát dagaha ahte dáin suohkaniin leat stuora liigegolut láhkageatnegas fálaldaga geažil , ja diehttelasat leat gártan lassigolut investeremiid geažil mat šaddet dahkkot jus dán fálaldaga galgá sáhttit fállat . 3 Dát boahtá čielgasit oidnosii NAČ:as 1999:9 s. 53 - 57 go otnáš lustabivdu buohtastuvvo árbevirolaš mearra- ja johkabivdduin . 3 Dát boahtá ávkin divššohasaide , lohká dearvvašvuođa ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen ja gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 3 Dát bargu galgá leat gárvvis jagi 1999 loahpas ja bidjá dehálaš eavttuid sámi guovlluid buot riddolagaš resurssaid hálddašeapmái boahtteáiggis . 3 Dás čájehuvvo lista maid gielddat sáhttet geavahit go sáddejit ovddalgihtejienaid dan gildii mii čađaha sámediggeválgga gaskaboddasaš lohkama . 3 Dás don leat : 3 Dárogillii 3 Dárkilis sisdoallologahallan 3 Dárbu lea ulbmádit ovddidit Finnsnesa gávpogin , ja Setermoena ja Skiervvá čoahkkebáikin ja riddogávpogin Romssas . 3 Dán áššis mielddisbuktet rievdadusat earenoamáš heittot dili guovddáš sámi ássanguvlui . 3 Dán vuođul prioritere Sámediggi dohkálaš doaibmaruhtadeami čuovvovaš institušuvnnaide prioriterejuvvon ráiddus : 3 Dán prográmmas vuoruhuvvojit čuovvuvaš doaibmabijut : 3 Dán ovttadássásašvuođaoaivadeaddji bargui gullá gozihit ahte sámi nissoniin ja albmáin leat duohta vejolašvuođat oažžut buori eallima alcceseaset ja sin lagamuččaide ja buorrin sámi servodahkii . 3 Dán oktavuođas livččii lean lunddolaš geavahit dovddus gálduid ja iežas ekspearta- dahje bargojoavkkuid , mat livčče sáhttán čilget sámi luossabivddu ja ealáhusa mearkkašumi dállodoalu dáfus ja ekonomalaččat sámi kultuvrra suodjaleapmái ja ovddideapmái . 3 Dán oktavuođas addojuvvo prošeaktadoarjja foandadoarjjan iige njuolga 70 poastta ruđain . 3 Dán gieđahallamii ii searvit Finnmárkku fylkkadikki válljen maŋimuš stivrralahttu , juos ášši gusto Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gieldda meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái . 3 Dán geassesiiddas almmotge ii sáhte leat eanetlohku stivrras . 3 Dán gažaldaga galggašii čielggadit departemeanttain hui fargga gávdnan dihte bistevaš čovdosiid . 3 Dán dáhtona rájes ii leat šat fámus juovlamánu 13. beaivvi 2005 addojuvvon dábálášoahpaheaddjeoahpu rámmaplána láhkaásahus . 3 Dálá doaimma vásihusat leat čájehan máŋga eahpečielga beali fágareiveoahpu geavatlaš čađaheamis . 3 Dál lea válljejuvvon ráđđin dat árvalus mii oažžu eanemus jienastagaid ( ovttageardásaš eanetlohku ) . 3 Dákkár oktavuođain válljejuvvo ođđa sámediggeráđđi njuolggadusaid vuosttaš lađđasa mielde , ja Sámediggeráđi luohpan lahtut leat fas Sámedikki áirasat . 3 Dákkár fágaásahus lea deatalaš daid osiid goziheamis mat gusket buvttaovddideapmái , oaivadeapmái ja fágalaš láhččimii . 3 Dáinna vugiin dahkkon reguleremat luossabivddus leat guhkes áigge badjel čuohcan sámi beroštumiide hirbmat garrasit ja dagahan ahte dehálaš sámi guolástusvuoigatvuođat leat manahuvvon . 3 Dáin čoahkkimiin meannuduvvojit dakkár áššit main sámedikkiin leat oktasaš beroštumit . 3 Dáiddaossodat 3 Dáid ákkaid vuođul doarju Sámediggi ge dan ahte gáibádusat mat biddjojuvvojit luosaid báhtareami eastadeapmái guollebiebmanrusttegiin čavgejuvvojit dovdomassii . 3 Dušše dain jienasteddjiin geat leat dáid gielddaid álbmotregistaris lea vejolašvuohta jienastit válgabeaivvi . 3 Dušše dain gielddain gos ledje eanet go 30:s Sámedikki jienastuslogus jagis 2005 dollojuvvo válgadiggi . 3 Dutkan- ja ođđahutkanossodat 3 Duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštusaid máŋgoat bidjdjojuvvojit mielddusin dahje sáddejuvvojit bábirveršuvdnan : Sámediggi - Sametinget , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok 3 Duojáriid Dállu 50 0 200 3 Duohta konsultašuvnnaide galgá addojuvvot doarvái áigi , muhto ii nu ahte dat joavdelasat ájiha áššemeannudanprosedyraid . 3 Duodjeinstituhtta 1 800 1 800 1 800 3 Doppe almmuhuvvui áŋgiruššandoaibma » Ođđa JOAČ ” ( Joatkkaoahpahusa čađaheapmi ) . 3 Don sáhtát ovdagihtii jienastit sámediggeválgii buot Norgga gielddain . 3 Doarjjasturrodat meroštallojuvvo gitta 75 000 ruvdnosaš ohcama rádjai mii lea ákkastuvvon 3 Doarjjaruđaid deaŧaleamos boađusdárkkástus čađahuvvo árvvoštallamiin . 3 Doarjjaruđaid deaŧaleamos boađusdárkkástus dahkkojuvvo árvvoštallamiin . 3 Doarjjaortnegat galget árvvoštallojuvvot jeavddalaččat ja galget heivehuvvot iešguđet doarjjaortnegii . 3 Doarjjaortnegat 3 Doarjjaoažžut galget sáddet raportta Sámediggái . 3 Doarjja sámi museaide 7 000 3 Doarjja doarjjaortnegis juhkko ohcama vuođul . 3 Doarjaga oktavuođas prošeavttaide galgá buktojuvvot rehketdoallu ruđaid geavaheamis ulbmila ja eavttuid mielde . 3 Doaibmanjuolggadusain galgá dárkileappot čilget doaibma- ja guohtundilálašvuođalaš beliid mat leat mearriduvvon boazologu vuođđun . 3 Diŋgo RSS-feed ( Coahkkal olgešboalu ja máŋge leaŋkka ) 3 Direktoráhta galgá nu johtilit go vejolaš váldit oktavuođa Sámedikkiin ja šiehtadit konsultašuvnnaid . 3 Dikki jođiheaddji galgá farggamusat mannat geahčadit vahága go árvvošteami gáibádus lea ovddiduvvon . 3 Diibmolohku lea almmuhuvvon 60-minuvtta ovttadahkan . 3 Digitála oahpponeavvuid galgá sáhttit geavahit nuvttá interneahtas 3 Diggi čujuha ahte instituhtta iežas gulaskuddancealkámušas lea dovddahan dáhtu čuovvulit cuiggodemiid , ja deattuha man deatalaš lea dan dahkat . 3 Dieđáhusas galget siidaoasi boazolohku ja boazoeaiggádat , ja siidagullevašvuohta boahtit ovdan . 3 Dieđáhusa kopiija sáddejuvvo dan orohaga stivrii gos boazodoallu doaimmahuvvo . 3 Dievddut SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara 3 Diekkár oktasaš siidaoassi mearkkaša ahte náittosguimmežagat leaba solidáralaččat ovddasvástideaddji jođiheaddjit . 3 Diekkár johtaleami birra ráfáidahtton guovllus sáhttá guoskevaš hálddašaneiseváldi láhkaásahusaid bokte mearridit dárkilet njuolggadusaid ovttasráđiid orohatstivrrain ja guovllustivrrain . 3 Diehtojuohkin ja gulahallan 3 Diehtojuohkin galgá addojuvvot dainna lágiin ahte ášši ovddosjohtu sihkkarastojuvvo . 3 Departemeantta miellasuvvamiin sáhttá Finnmárkkuopmodat mearridit spiehkastagaid dán lađđasa mearrádusain . 3 Departemeanta sáhttá láhkaásahusaid bokte mearridit dievasmahtti njuolggadusaid boazologu mearrideami hárrái . 3 Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid soabaheami čađaheami birra . 3 Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid mearkalávdegotti áššegieđahallamii , dás maiddái čálihandivada , ja váiddagieđahallama njuolggadusaid . 3 Departemeanta ja doarjjahálddašeaddji galget bearráigeahččat ahte čađahuvvojit árvvoštallamat vai oaidná leat go doarjjaortnegat beaktilat resursageavaheami , organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui , geahča Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.5 kap. 3 Departemeanta iská leatgo válddahusat vuosttas čuoggá ráma siskkobealde , ja leatgo hábmejuvvon heivvolaš vuogi mielde . 3 Departemeanta addá dárkilet njuolggadusaid jahkedieđáhusa sisdoalu birra . 3 Den 6. februari ( 6.2 ) valdes till nationaldag . 3 Deatnu 3 Dearvvašvuođasuorggis lea omd. nu , ahte suohkan , suohkanat ja dearvvašvuođadoaimmahusat galget fuolahit dárbbašlaš dulkaveahki jos dearvvašvuođabargiin ii leat doarvái giellamáhttu . 3 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu seammás buoridit diehtojuohkima suohkanlaš ja fylkkasuohkanlaš bálvalusaid dáfus . 3 Deanu luossabivdo- ja johkasámi kultuvrra gelbbolašvuođaguovddáš 3 Dađistaga eanet almmolaš doaimmat leat heivehan iežaset fálaldagaid sámegielalaš geavaheddjiide ja sámi álbmogii oppalohkái . 3 Davviriikkalaš sámi ovttasbargu 3 Davviriikkalaš sámegiela bálkkašupmi juhkkojuvvo njealját gearddi čakčat 2010 . 3 Davviguovllut leat min deháleamos strategalaš áŋgiruššansuorgi olgoriikapolitihkas . 3 Davvi Girji 2009 . 3 Dat mearkkaša ahte fertet lágidit nu ahte lea ovdáneapmi sihke árbevirolaš eanandollui ja unnadoallofitnodagaide . 3 Dat mearkkaša ahte fertejit leat rápmaeavttutge mat sihkkarastet fylkka ealáhusdoaimmaide buori beassama gávpemárkaniidda dainna lágiin ahte váidudit guhkes gaskkaid heajut beliid . 3 Dat mearkkaša ahte Viessobáŋku sáhttá addit doarjaga sullii 1150 orrunsadjái dán jagi , dadjá gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 3 Dat mearkkaša 10,9 proseantta lassáneapmi jagi 2010 sáldejuvvon bušeahta ektui . 3 Dat lea sierraduopmostuollu mii cealká rievttálaččat čadni duomuid . 3 Dat lea dehálaš dannego das sorjá guđege sámi olbmo čálgu ja lágalaš oadjebasvuohta , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 3 Dat gusto maiddái dalle go dušše nubbi sudnos deavdá § 9 vuosttaš lađđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 3 Dat guoská midjiide buohkaide . 3 Dat guoská maiddái guohtunáiggiide mearriduvvon § 59 mielde . 3 Dat guoská maid eanangáhttenáššiide vaikko dat eai guoskkaše ge buot boazodolliide . 3 Dat galgá dáhpáhuvvat ovttatmano . 3 Dat almmotge ii hehtte ovttaskas siiddaid dahje boazoeaiggádiid fuolaheamis iežaset erenoamáš beroštumiid . 3 Dasto leat servodat- ja kultuvrralaš bealit , ja dilálašvuohta guoskkašii ollu boazodolliide ja bearrašiidda . 3 Dasto ii galgga heaittihuvvot dat geatnegasvuohta mii guollebiebmanrusttega oamasteddjiin lea bivdit báhtaran luosaid jos sáhttá oaidnit ahte leat báhtaran bibmon luosat . 3 Dasto gozihuvvo oppalaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid huksen sámi álbmoga várás Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta iešguđet áŋgiruššansurggiid bokte . 3 Dasto deattuha Sámediggi máhtolašvuođa sámi servodatdiliid birra . 3 Dasto bidjá Sámediggi merkii dan ahte Vádjolusluossalávdegoddi ii leat čájehan dáhtu geavahit daid ávdnasiid mat ovdal leat čohkkejuvvon dan birra movt sámit leat ávkašuvvan luossanáliiguin . 3 Dasa vuođđuduvvo áirrasjuohku válgabiirriin jagi 2009 válggas . 3 Dasa lassin leat máŋga suohkana viidát areála dáfus ja doppe lea bieđgguid ássan mii erenoamážit divruda dán doaimma - ja dát lea dilli man oppalaš sisaboahtodoarjjavuogádat ii nagot doarvái bures gokčat . 3 Dasa lassin deattuhit mii buori gelbbolašvuođa , ovttasbargan- ja gulahallanattáldagaid , čálalaš ovdanbuktin dáiddu sámegielas ja dárogielas , dáiddu bargat iešheanalaččat ja ulbmildiđolaččat ja veahkkáivuođa . 3 Dasa lassin deattuhit mii buori gelbbolašvuođa , ovttasbargan- ja gulahallanattáldagaid , čálalaš ovdanbuktin dáiddu , dáiddu bargat iešheanalaččat ja ulbmildiđolaččat ja veahkkáivuođa . 3 Dasa lassin Sámi giellalávdegotti ulbmil lea oažžut sámegiela virggálaš sajádaga ovtta dássái sámiguovllu buot njealji riikkas . 3 Dasa lassin Kulturdepartemeanta juohká 21,8 miljovnna ruvnno gávdni reantoruđain falástallanulbmiliidda , nu ahte oppalaš juolludeapmi falástallanulbmiliidda 2010 šaddá leat 1 580,2 miljovnna ruvnno . 3 Danne evttohuvvo Kultur- ja girkodepartemeantta 2008 bušeahtas 6,1 miljon ruvdnosaš lassáneapmi sámi kulturulbmiliidda 53,5 miljon ruvdnui . 3 Danin gáibida Sámediggi ahte eiseválddit juogo rievdadit njuolggadusaid dahje addet dispensašuvnna dálá njuolggadusain , nu ahte lea vejolaš geavahit bonusortnegiid ja hálbbiduvvon girdibileahttafálaldagaid Leavnnjas buohtalaga eará girdišiljuiguin fylkkas . 3 Dan muddui go Finnmárkkuopmodat lea ovttamielas komišuvnnain das ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , lea Finnmárkkuopmodat geatnegas čálalaččat cealkit dan , ja almmá vuođohis áji haga fuolahit ahte vuoigatvuohta diggelogahuvvo dahje juos dilálašvuohta lea nu doalvut ášši eanajuohkoriektái § 45 mielde . 3 Dan maŋŋá galgá Sámediggi nu johtilit go vejolaš golmma vahku áigerámma siste dieđihit guoskevaš fylkkamánnii leago sávaldat čađahit konsultašuvnnaid . 3 Dan leat nagodan , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 3 Dan lassin ahte neahttauskkádagas beassá buktit ovdan oaiviliid sámepolitihka birra , de leat das maiddái dieđut dálá sámepolitihka ja dan duogáža birra , oanehaččat stuorradiggedieđáhusa fáttáid birra ja gažaldagat ja vástádusat sámepolitihkkii . 3 Dan barggu lea áigumuš hukset daidda vásáhusaide mat leat Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gulahallamiin . 3 Dakkár áŋgiruššan mii sihkkarastá julevsámegiela ja máttasámegiela ealli giellan maiddái boahttevaš buolvvaide , lea dehálaš . 3 Dakkár njuolggadusaid galgá guovllustivra dohkkehit . 3 Dakkár lobi sáhttá oažžut duššefal son guhte sáhttá čájehit čálalaš duođaštusa das ahte guoskevaš eananeaiggádat ja vuoigatvuođalaččat geaidda su boazodoallu boahtá guoskat leat addán sutnje lobi dahje jus son eará vuođul sáhttá geavahit doarvái viiddis ja heivvolaččat ráddjejuvvon duovdagiid boazodollui . 3 Dakko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikki árvvoštallamat ja oainnut leat ovddihuvvon . 3 Dainna sihkkarastá áššeoasálaččaid beroštusaid áimmahuššama nu ahte juohke áššeoasálaš ii šatta váldit sierra advokáhta dahje sullasačča . 3 Dainna lávdegottiin mii čuovvut Soria Moria 2 , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 3 Coahkkimat ja ovddasteamit 3 Cealkámušat mat bohtet jahkečoahkkimis , sáddejuvvojit guovllustivrii oktan evttohuvvon doaibmanjuolggadusaiguin . 3 Cavgileapmi : Divtte namma-dahje tel. nr. - ruvttu leat guorusin , de oččut ovdan buot ossodaga bargiid 3 Bálkkašupmi geigejuvvui vuosttaš geardde jagi 2004 , ja dat juhkkojuvvo juohke nuppi jagi . 3 Bálkkašupmi geigejuvvo juohke nuppi jagi ja daidda journalisttaide geat erenoamážit leat čalmmustuhttán áigeguovdilis olmmošvuoigatvuođaáššiid Norggas . 3 Bálkkašumi sturrodat lea 12 500 euro . 3 Báiki : Kárášjohka 3 Bággensáhkku lea bággobearrama vuođđun . 3 Bušeahttabargu ja - ovddasvástádus 3 Bušeahttabargovugiid árvalus mearkkašumiiguin Mielddus 2 . 3 Bušeahtta- ja ekonomiijaossodat 3 Buš 2006 Rev 2006 3 Buvttan berrejit dakkár fálaldagat ráhkaduvvot , main luondu ja kultuvra lea oassin . 3 Buvttadangolut leat golut buohkanassii b ) teknihkalaš buvttadeapmái , c ) erenoamáš buvttadanvuohkái ja d ) oppalaš goluide . 3 Buot čađahuvvon reguleremiin beroškeahttá , lea luossanálli dađistaga geahppánan , mii čájeha ahte čađahuvvon reguleremat eai doaimma mihttomeari mielde . 3 Buot siidaoasit leat geatnegasat máksit jahkásaš doarjaga orohatkássii . 3 Buot oahpahusfágain , skuvlarelevánta fágain ja fáddájoavkkuin galgá dutkan leat vuođđun ja čanastuvvot dutkanaktiivvalaš fágabirrasiidda . 3 Buot eavttuhusat sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 3 Buot bargit 3 Buoret gánnáhahttivuohta , dan bokte ahte vuolidit goluid 3 Buohtalas álggahanoassi sáhttá doalahuvvot gitta čieža jagi , ja diekkár buohtalas siidaoasi ásaheamis eaktuduvvo ahte seammás dahkkojuvvo soahpamuš badjelasás váldit siidaoasi . 3 Buohtalas álggahanoasi ásaheami eaktun lea ahte dábálaš siidaoassái ja buohtalas álggahanoassái mearriduvvo alimus boazolohku man siskkobealde siidaoassi ja buohtalas álggahanoassi galgaba doalahit logu . 3 Buohtalas álggahanoasi jođiheaddjis leat seamma vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat go dábálaš siidaoasi jođiheaddjis , jus eará ii čuvoš dán lága olis . 3 Buohtalas álggahanoasi jođihanovddasvástádus sáhttá addojuvvot dušše mánnái , áddjubii / áhkkubii dahje eará nuorat buolvva olbmui gii deavdá § 9 eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 3 Buohkat geat ožžot doarjaga leat geatnegahttojuvvon sáddet revisora duođaštan 2007 rehketdoalu mas leat mielde man ollu leat máksán miellahtut 31.12.2007 nammii , ja jahkedieđáhusa Sámediggái ovdal borgemánu 1. b. 2008 . 3 Buohkat geat ožžot doarjaga geatnegahttojuvvojit fievrridit rehketdoalu ruđaid geavaheamis . 3 Buohkat geat ožžot doarjaga 100 000 ru dahje eanet , leat geatnegahttojuvvon fuolahit ahte registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon revisora lea revideren rehketdoalu . 3 Buohkat earát fertejit ovdagihtii jienastit . 3 Buhcciidsiiddain 10 proseanta eanet doaktárat 3 Boazolohku mearriduvvo daid eatnamiid ektui mat iešguđege siiddas leat . 3 Boazoeaiggát ii galgga earáid hehttet doaimmaheamis sin vuoigatvuođalaš boazodoalu . 3 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága-ja gaskkustanguovddáža ođđa stivra 3 Boazodoalu johtingeainnut eai galgga giddejuvvot , muhto Gonagas sáhttá addit lobi nuppástuhttit johtingeainnu ja rahpat ođđa johtingeainnuid go vuoiggalaš beroštumiid geažil nu berre dahkkot . 3 Boazodoallu : Norgga Boazosápmelaččat Riikkasearvi ( NBR ) ja Stáhta sohpe odne ođđa Boazodoallošiehtadusa šiehtadusjahkái 2009 - 2010 . 3 Boazodoallošiehtadus 2007-2008 3 Boazodoallovuoigatvuohta addá mehciin vuoigatvuođa cegget dárbbašlaš barttaid ja gođiid olbmuid várás ja vuoigatvuođa cegget áittiid , buvrriid , luviid ja suonjiriid biergasiid ja borramuša várás . 3 Boazodoallostivrra doaibmaviidodat sáhttá gáržžiduvvot fátmmastit duššefal boazodoalu mii doaimmahuvvo sámi boazodoalloguovllus . 3 Boazodoallostivra lea guovddáš boazodoallohálddahusa , boazodutkamiid ja bagadanbálvalusa fágalaš ráđđeaddi , ja galgá gieđahallat áššiid mat čuvvot dán lága ja Gonagasa addin dárkilet mearrádusaid olis . 3 Boazodoallostivra ja guovllustivra sáhttet sirdit iežaset válddi mearridit bággodoaimmaid vuosttaš lađđasa nr. 1 ja 2 mielde nappo boazodoallohovdii ja boazodoalloagronomii . 3 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá oalát dahje belohahkii sihkkut gártan bággensáhku jus dasa leat garra ákkat . 3 Boazodoallohálddahus sisačállá boazodoalloguovllu dohkkehuvvon mearkkaid . 3 Boazodoallohálddahus nammada lávdegoddái čálli . 3 Boazodoallodieđáhusa dieđuid dáfus gusto jávohisvuođageasku ovttaskas olbmuid boazologu ja sin eará persovnnalaš dilálašvuođaid birra , jus eará ii čuvoš ovttage lága olis . 3 Bivdo- ja guolástanlobis sáhttá Finnmárkkuopmodat gáibidit divada . 3 Bissovaš čoahkkimat 3 Bisovaš vuođđohaddi čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa ektui 3 Biebmobearráigeahčču ( Mattilsynet ) 3 Berre maiddái leat várrogas addimis lobiid guovlluin mat leat dainna lágiin lahka boazodoalloguovlluid ahte riiddut sáhttet čuožžilit . 3 Beroškeahttá das ahte čađahuvvogo sierra konsultašuvdnavuorru vai ii , de galgá direktoráhta árvalusas selvehuvvot makkár čuoggáin lea ovttamielalašvuohta direktoráhta ja Sámedikki gaskka ja makkár čuoggáin fas lea sierramielalašvuohta . 3 Berit Ranveig Nilssen , áššejođiheaddji 3 Berit Ranveig Nilssen , áššejođ . 3 Beavdegirjjis galgá oanehaččat čilgejuvvot masa ášši guoská , oainnut ja konklušuvdna . 3 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti árvalus 3 Beanaeaiggát ja beatnaga hálddašeaddji leaba geatnegasat nubbi nuppi ovddas máksit buhtadusa vahága ovddas maid beana dagaha bohccuide ja goluid ja hehttehusaid ovddas mat boazoeaiggádii gárttažet go beana lágahemet oaguha dahje gavdnje bohccuid mat lobálaččat leat orrume dahje johtime , geahčakeahttá siva . 3 Bealit sáhttiba soahpat ahte son almmotge ain beassá atnit bohccuid siidaoasis dahje ahte son akto doaibmagoahtá siidaoasi jođiheaddjin . 3 Beaivi 3 Bargosadji lea Sámedikkis Guovdageainnus . 3 Bargosadji lea Kárášjohka . 3 Bargohárjáneapmi almmolaš hálddašeamis ja máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra deattuhuvvo . 3 Bargodepartemeanta 3 Bargobáiki lea okta Sámedikki kántorbáikkiin . 3 Bargobearráigeahčču 3 Bargo- ja searvádahttindepartemeanta lea mearridan doarjut Sámiráđi 19. konferánssa 800 000 ruvnnuin . 3 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu ovttasráđiid áššeguovdilis departemeanttaiguin geahčadit makkár vejolašvuođat leat addit Sámi allaskuvlii eambbo váikkuheaddji sajádaga almmolaš surggiide guoski oahppofálaldagaid addi ásahussan , omd. oahpaheddjiide , dearvvašvuođa- ja fuollabargiide , almmolaš hálddahusaid áššemeannudeddjiide ja jođiheddjiide , politiijaide ja rihkkunbearráigehččiide , bargo- ja čálgoetáhtii . 3 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Poastačujuhus 8019 Dep. , 0030 Oslo 3 Bargiidbellodaga sámediggejoavku doarju árvalusa . 3 Bargiid ja oktasašbálvalusaid ossodat 3 Barggus berre leat sámi perspektiiva dahje álgoálbmotperspektiiva . 3 Barentsguovllus ellet golbma álgoálbmoga - sámit , nenjehcat ja vepselaččat . 3 Bajilgovva váldoosiin : 3 Bagadusat ja gihppagat muitalit departemeantta politihka ja geavada birra , čuvgehussan eanebuidda . 3 Bachelorbargu lea geatnegahtton goalmmát oahppojagi . 3 Aud Marthinsen 3 Artihkal girjjis Sámi skuvlahistorjá 3 . 3 Arkitektonalaš bealli 3 Arkitektonalaš bargu 3 Arkite a kt a - bistevaš virgi - ref. nr. 10/4855 3 Arbeiderpartiet 3 Anniken Huitfeldta govat 3 Anne Helene Saari 3 Anders Somby jr. 3 Almmustahtii Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Sámi- ja minoritehtapolitihkalaš ossodat . 3 Almmuhusat galget uhcimusat válddahallat doarjjaortnega ulbmila , juolludaneavttuid , makkár dieđuid ohcci ferte almmuhit ohcamis ja ohcanáigemeari . 3 Almmuheaddji : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Stáhtus : Ráddjojuvvon dokumeanta . 3 Almmuhan Pål Hivand . . 3 Almmuhan 30.12.2009 3 Almmuhan 29.06.2010 3 Almmuhan 28.01.2005 3 Almmuhan 23.06.2010 3 Almmuhan 22.06.2010 3 Almmuhan 21.09.2010 3 Almmuhan 17.06.2010 3 Almmuhan 14.09.2009 3 Alf Isaksen 3 Akersgaten 42 ( H-blokk ) Postboks 8005 Dep. 0030 Oslo 3 Aili Keskitalo Sámedikki presideanta 3 Ahte leat doarvái sámegielalaš ja kulturmáhtolaš bargit , lea eaktu jos sámi geavaheaddjit galget vásihit ahte bálvalusdoaimmain lea buorre dássi , ja jos fálaldagat galget leat doarvái buorit . 3 Agivuloš mánná gean váhnemat eai eale ovttas , oažžu almmotge eaiggáduššat bohccuid siidaoasis sihke eatni ja áhči bealde . 3 Aage Pedersen:a evttohus mearriduwui ovttajienalaččat . 3 9840 Vuonnabahta 3 9730 Kárášjohka 3 9144 Sá ¡mmolvárri 3 9 Sven-Roald Nystø 3 8536 Evenášši 3 8270 Áiluokta 3 8,4 miljon dokumeantta eai jávkka 3 7760 Snoasa 3 7 Terje Tretnes 3 7 Sten Erling Jønsson 3 7 Ove Johnsen 3 7 Jon Erland Balto 3 7 Isak Mathis O. Hætta 3 7 DRo 3 6 Terje Tretnes 3 6 Ragnhild Lydia Nystad 3 6 Egil Olli 3 6 Ann-Mari Thomassen 3 6 - Lullisápmi 3 53.2 Sámi nuoraid oahppostipeanda 850 0 -850 3 50 % máksojuvvo dalle go ávžžuhus boahtá , ja loahppa 50 % máksojuvvo dalle go juolluduseavttut leat ollašuhttojuvvon . 3 5 Terje Tretnes 3 5 Josef Vedhugnes 3 5 Egil Olli 3 40 - 49 år 3 4 Olaf Eliassen 3 4 Magnhild Mathisen 3 4 Isak Mathis O. Hætta 3 4 Gáisi 3 39 áirasis ledje 31 čoahkis . 3 30 - 39 år 3 3. muitalit makkár dárbbašlaš fievrrut leat , maiddái guđiid meahccefievrruid orohat geavaha ja vejolaš áigeráddjejuvvon helikoptera dahje eará áibmofievrru geavaheami . 3 3. doaibmalobi divat ( konsešuvdnadivat ) orohahkii bággolotnuma ovddas , 4. boahtu geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdimis , 5. doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat , gč. § 77 , 6. eará ruđat mat bohtet orohahkii . 3 3 Terje Tretnes 3 3 Ođđa áššiid dieđiheapmi - čuovvoleapmi 3 3 Egil Olli 3 26 - 29 år 3 22 - 25 år 3 21 polskkalaš-norgalaš kulturprošeavtta ožžot doarjaga 3 21 ođđa ovttasbargoprošeavtta leat dál dohkkehuvvon ruhtaduvvot Kulturlonohallanfoanddas . 3 2011 rájes Sámediggi hálddaša sullii 360 miljovnna ruvnno , oktiibuot 13 miljovnna ruvnno lassáneapmi . 3 2009 Sámediggeválgga oktavuođas guoská dát 47 suohkanii . 3 2005 Sámedikki jienastuslohku 3 2.3 Ealáhusat 3 2.2.3 Sámi giellaguovddážat 3 2.2 Giella 3 2.1.6 Sámedikki eará fásta áirasiidda 3 2.1.5 Lávdegottiide 3 2.1.4 Politihkalaš joavkkuide 3 2 Áššesuorggit 3 2 540.50 Sámi kulturfoanda 9 475 11 475 2 000 3 2 ) Sámedikki dievasčoahkkin dohkkeha Sámediggeráđi luohpanohcama . 3 18 - 21 år 3 17 Ragnhild Lydia Nystad 3 17 Jørn Are Gaski 3 13 Geir Tommy Pedersen 3 13 540.50 Kulturviesut 3 998 7 398 3 400 3 12 540.50 Čielggadusat ja plánat 1 000 1 000 3 12 500 evro geigejuvvo – lea áigi evttohit kandidáhtaid GOLLEGIELLA sámi giellabálkkašupmái 3 11 Berit Ranveig Nilssen 3 11 540.50 Kulturorganisašuvnnat 1 072 1 572 500 3 10. jahkeceahkki Geahča rávisolbmuid vuođđoskuvlaoahpahusa gustovaš ortnega . 3 10 Terje Tretnes 3 10 Roger Pedersen 3 10 Janoš Trosten 3 1 Proposišuvnna váldosisdoallu 3 1 Egil Olli 3 1 Doaimma birra 3 1 540.50 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut 2 475 3 975 1 500 3 1 ) Sámedikki dievasčoahkkin dovddaha eahpeluohttámuša Sámediggeráđđái . 3 - gitta 50 % rádjai govat 14 000 ru 3 - gitta 30 % rádjai govat 11 000 ru 3 - gitta 15 % rádjai govat 8 000 ru 3 - eanet go 50 % govat 17 000 ru 3 - Váldo ulbmil lea ahte eambbogat galget oahpásmuvvat Sámedikkiin ja min doaimmaiguin , dadjá gulahallandirektevra Jan Roger Østby . 3 - Sámegiella lea giella mas lea stuora sátneriggodat , muhto sámegillii gal dárbbaša ráhkadit ođđa juridihkalaš terminologiija , dadjá stáhtačálli Berit Oskal Eira . 3 - Stuorra buorášemiin , iluin , ja erenoamážit ceavláivuođain go lean Unjárgga sápmelaš , sávan lihku The BlackSheeps:ii vuoittuin Århusas , dadjá Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtačálli Raimo Valle . 3 - Olus leat ohcan doarjaga ásahit láigoorrunsajiid dán jagi . 3 - Mu mielas lea čađat gaskka leamaš sámi ofelašprošeakta hui buorre . 3 - Mii leat ilus go Deanulávdegoddi ovddida ovttajienalaš evttohusa vaikke vel lávdegottis leat leamaš váttes digaštallamat ja deaŧalaš vihkkedallamat , cealká ráđđelahttu Marianne Balto . 3 - Buohkaide galgá leat čielggas ahte 8,4 miljon dokumeantta mat odne leat ovddeš elektruvnnalaš poastajournálas ( EPJas ) eai jávkka . 3 - 48. vahkus : skábmamánu 27. b - juovlamánu 01. b. 3 - 37. vahkus : čakčamánu 11 . 3 - 29. b. 3 - 26. b. 1999 . 3 - 22. vahkus : miessemánu 29 . 3 - 09. vahkus : guovvamánu 27. b. – njukčamánu 03. b. 3 ( i 1000 kr ) 3 ( doaim . ) 3 ( Ráđđehus Stoltenberg II ) 3 ( Gáldu : Muitalusat ja dáhpáhusat Guovdageainnus 10 ) 3 ( Govva : Ragnhild Ravna ) 3 ( Govva : Josef Halse ) 3 ( Govva : Hans Lindkjølen ) 3 ( Govva : Hanna H. Hansen ) 3 ( Govva : Einar ja Sissel Gullichsen ) 3 ( Amas govvejeaddji / Gova luoikan Ola Graff ) 3 ( 2009–2010 ) Dieđáhus Stuorradiggái 2 Čázádathuksen Norlánddas 2 Čázádat lea máŋgga ládje guovllu “ eallima váldosuotna ” ja dehálaš “ oktasaš namuheaddji ” olbmuide geat ásset Deanuleagis . 2 Šárkkat ja eará uhcit guollefatnasat sáhttet skáhppot guliid hui jeavddaheamit iešguđetlágan sivaid geažil . 2 Čálogopolitihkalaš ossodat 2 Čállá go hálddahus ipmirdahtti ja čielgasit ? 2 Čállosis geahččalit čilget muhtun váttisvuođaid maiguin sámi dutkan deaivvada dáčča ja riikkaidgaskasaš dutkanmáilmmis . 2 čállit čielgasit disponerejuvvon teavsttaid main lea čielga fokus ja áššálaš ákkasteapmi 2 čállit fágateavsttaid dábálaš fágačállinnjuolggadusaid mielde 2 Čállingotti jođiha GGD . 2 Čállen dárogillii , sámegiela málle mielde , ja sámi giellaárvvuid mielde . 2 Čális fal áinnas du olles nama , ja merkenruvttás háliidit mii diehtit makkár media ovddas don barggat . 2 Čálii dárogillii Harald Gaski ( 1991 ) : Våja våja nana nana 5 2 Čáliheapmi Sámedikki jienastuslohkui 2 Čále olggus skovvi ( dáru- / lullisámeg . ) 2 Čále olggus skovvi ( dáru- / julevsámeg 2 Čále olggus skovvi ( dáru- / davvisámeg . ) 2 Čájálmas lea mielde oainnusmahttimin sámi álbmoga Báidára guovllus , dadjá Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 2 Čájáhusa namma lea “ Sápmi – našuvdna riegáda ” ja lea multimediaprošeakta . 2 Čájáhus lea sámiid kultuvrralaš ja etnopolitihkalaš ovdáneami birra Norggas 1950-logu rájes gitta otnážii ( gč. Romssa musea / Romssa universitehtamusea gulaskuddancealkámuša ) . 2 Čájáhus Saemien Sijtes Snoasas lei studeanttaid eksámenčájáhus kurssas Duodji ja máttasámegiella / giellageavaheapmi duojis Sámi allaskuvllas . 2 Čájehuvvo ahte almmolaš orgánat háliidit bargiidasaset fállat oahpahusfálaldagaid mat leat huksejuvvon seammá málle mielde go dát lohkanbajioahppu lea . Dávjá jearahit olbmot lávda- dahje gáiddus-oahpahusfálaldagaid . 2 Čájehit fuola . 2 Čájehit Romssa universitehta sámi dutkama ja oahpahusa . 2 Čájeha ahte manná dan guvlui ahte proseantaoassi njiedjá . 2 Čájeha ahte geavahusas dát ii doaimma lága áigumuša ektui . 2 Čájeha ahte Finnmárkkus 90-98 jagiin bivdu mearas ja jogain ii leat lassánan iige geahppánan . 2 Čáhcesuddjema váldo-oassi lea guovlu gos lea čáhceoaivvuš dehe čáhcesuddjenguovlu , mii lea ráddjejuvvon oivoža ektui . 2 Čáhcepolitihka rámmamearrádus bidjá dábálaš mihtuid main lea ulbmil suddjet , buoridit , ja máhcahit čáhcegávdnoštumi nu ahte eatnan nalde čáhci ja eatnan vuolde čáhci ii nuoskkiduvvo vai čáhci bissu seamma ráinnasin goit jagi 2015 rádjái . 2 Čuvgen dihtii dáid čuolbmačilgehusaid lea Kulturdepartemeanta mearridan vuođđudit referánsajoavkku . 2 Čuvgehuslágádusa foanda lea okta riikka stuorámus eanaeaiggádiin ja dat eaiddáduššá earret eará ollu báhpagárdimiid , báhpadáluid , láigoviessosajiid ja stuorra vuovdeviidodagaid . 2 Čuvgehuslágádusa foanda ( Opplysningsvesenets fond ) 2 Čuvgehuslágádusa foanda 2 Čuoččuhuvvo ahte riekteprinsihppa ferte dynámalaččat dulkojuvvot , ja ahte prinsihppa maiddái sáhttá mearkkašit siskkáldas iešmearrideami , ovdamearkka dihte go eamiálbmot gáibida iešmearrideami dan stáhtavuođđudusa ektui mii lea sin árbevirolaš eamiálbmotguovllus . 2 Čuozahusčielggademiid mearrádusat evttohuvvojit lasihuvvot čujuhusaiguin sámi areálageavahanberoštumiide ja áššemeannudan- ja ráđđádallanláhkii . 2 čuovvulit plánalávdegotti barggu sihkkarastin dihte sámi servodatberoštumiid buot areálaáššiin sámi geavahus- ja ássanguovlluin . 2 Čuovvulit lullisámi- , julevsámi- ja Ofuohta / Mátta-Tromssa guovlluid giellaplánaid , mas mielde Sážža , ja dasto čuovvulit Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána giellaoasi 2 čuovvulit biologálaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvnna ja eamiálbmogiid máhtolašvuođa , geavahusaid ja ođasmahttimiid dán oktavuođas . 2 čuovvulit Stuorrdiggedieđáhusa 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving - for en samlet forvaltning og styrking av samiske museer . 2 Čuovvu das mii bajábealde lea daddjojuvvon ahte báikenammaláhka ii atte láhkavuđđosa geatnegahttit registara logahallat doaimmanama sámi čálamearkkaiguin vaikko báikenamma lea oassin doaimmanamas . 2 Čuovvovoš olbmot peršovnnalaš várrelahtuiguin namahuvvojit Sámedikki válmmašteaddji fápmuduslávdegoddái vuođđonjuolggadusaid § 4-2 ektui : 2 Čuovvovaččat čilgejuvvojit Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalusa mearrádusat mat gusket gažaldagaide Sámedikki formálalaš dili ja bušeahttabargovugiid . 2 Čuovvovaččat nammaduvvojit Sámedikki válgalávdegotti láhttun ja persovnnalaš várrelahttun 3. válgaáigodaga lohppii : Lahttun : 2 Čuovvovaččat nammaduvvojit Sámedikki doarjjastivrra láhttun ja persovnnalaš várrelahttun 3. válgaáigodaga lohppii : 2 Čuovvovaččat leat searvidan čoahkkimiin : Bargo- ja hálddahusdepartemeanta Dieđihanráđđeaddi Kirsti Aarseth , Finnmárkku fylkkamánni Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta Ráđđeaddi Sverre O. Johansen Ráđđeaddi Ketil Nordgård Gielda- ja guovlodepartemeanta Vuolitdirektor Ninni Kate Rognli Vuosttaskonsuleanta Erik Mosli Kultuvradepartemeanta Ráđđeaddi Eivind Lorentzen Vuosttaskonsuleanta Marie Helene Korsvoll Ealáhus- ja gávpedepartemeanta Vuosttaskonsuleanta Espen Arneberg Børset Sámediggi Vuolitdirektor Rune Fjellheim Vuosttaskonsuleanta Pål Hivand Bargojoavku lea doallan golbma čoahkkima . 2 Čuovvovaš áššit leat 1998:s ožžon erenoamáš fuomášumi : 2 Čuovvovaš vuoruheapmi evttohuvvo : 2 Čuovvovaš virggi lea rabas mas ohcanáigi lea 07.05.2009 . 2 Čuovvovaš sámediggeáirasat leat norggabeale Sámediggedelegašuvnnas ( 2009 - 2013 ) mii lea oassin Sámi parlamentáralaš ráđis . 2 Čuovvovaš searvvit leat massán doarjaga jagi 2011 : 2 Čuovvovaš lávdegottit galget ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : 2 Čuovvovaš lávdegottit galget buktit árvalusa čuovvovaš áššiin : 2 Čuovvovaš jurddabohtosiid ektui lei ovttamielalašvuohta : 2 Čuovvovaš jagiid ovddasguvlui nuoraidbuolvadat lassána . 2 Čuovvovaš doaibmabijut leat erenoamážit čadnon plánii . 2 Čuovvovaš artihkkaliid ferte rievdadit : 5. artihkkala mas parlamentarihkkáriid lohku uhciduvvo 21:s 14 , 7. artihkkala mas oktasaš stivra uhciduvvo 6 lahtus 4 lahttui ja 8. artihkkala nu ahte válljejuvvo dušše okta várrepresideanta eaige guokte . 2 Čuovvoleapmi galgá dáhpáhuvvat čoagganemiid bokte . 2 Čuolmmat vaikko vel Unicode lea sisabuktojuvvon ... 13 2 Čuolmmat sierračálamearkkaiguin ja IT:in lea váttisvuohtan eanaš eurohpalaš gielaide mat eai geavat eŋgelas alfabehta . 2 Čuolmmat mat čatnasit sámi čálamearkkaide ja IT:i leat oktasaččat Norgii , Ruŧŧii ja Supmii . 2 Čuolbmačilgehusain mat gusket sámi álbmotbeaivái , lea maiddái riikkaidgaskasaš olli . 2 Čuolbmačilgehus guoská Ruošša eiseválddiide ge . 2 Čuolbma lea gávdnon das rájes go čállinmašiidna bođii . 2 Čuokkis 9.8.3 guoská predatorhálddašeapmái . 2 Čuokkis 9.3.3 guoská earret eará rusttegiin báhtaran guliid bivdimii . 2 Čuokkis 1 lea boazodoallohálddašeami goluid birra resursafáktemii . 2 Čuoggás 5.1.1 , Sámi dutkanguovddáža birra , lea árvaluvvon movt dan dili sáhtášii buoridit . 2 čuoggái 3.2.1 : 2 Čuo. 4.1 2 Čuo. 4 Stivrra čuovvuleapmi boazoealáhusa čuolmmaid hárrái 2 Čujuhuvvo čuoggái 7.3 Sámedikki vuoruheamit , siidu 65 , vuosttas sárggisčuokkis . 2 Čujuhuvvo riektejoavkku čoahkkáigeassoárvvoštallamiidda ( gč. s. 259 ff ) gos daddjo ahte Norgga stáhta lea guhká oamastallan eatnamiid , ja vaikke vel álgoálggus ii leange nu , de lea mannan nu guhkes áigi ahte sápmelaččaid vuoigatvuođat eaiggádin eai leat šat áimmuin . 2 Čujuhuvvo earret eará čilgekeahtes gažaldagaide mat gusket eanavuoigatvuođaide ja šiehtadallan- ja ráđđádallangeatnegasvuhtii . 2 Čujuhuvvo dálá vuostelasvuhtii das go Sámediggi lea sihke stáhtaorgána / hálddašanorgána ja iehčanas álbmotválljen orgána . 2 Čujuhus Sámediggi - Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka E-post samediggi@samediggi.no Telefovdna ( 47 ) 78 47 40 00 Fáksa ( 47 ) 78 47 40 90 2 Čujuhus : Romssa universitehta 2 Čujuhit čoahkkingirjjiide R05/04 , R06 04 / ja R07 04 / 2 Čujuhit áššá 30/04 - Sámeálbmotfoandda njuolggadusat 2 čujuhit makkár ovddasvástádus ja váldi čuovvu bušeahttadisponerenválddi 2 Čujuhit maiddái ahte Ráđđehusadvokáhtta ii atte juridihkalaš rávvagiid Stuoradiggái , ii hálddašanáššiin ge . ” 2 Čujuhit earret eará čilgekeahtes gažaldagaide mat gusket eanavuoigatvuođaide , ja geatnegasvuhtii viežžat ráđiid ja ráđđádallat . 2 Čujuhit bargojoavkoraportii ráđđádallanortnega birra gos ráđđádallanortnet čilgejuvvo dárkileappot , geahča čuo. 4.2.2 rájes 4.2.5 rádjái . 106 ILO Convention on indigenous and tribal peoples , 1989 ( No.169 ) : A manual . 2 Čujuhit Sámediggi jahkedieđáhusa kapihttalii Sámedikki rehketdoallu 2004 . 2 Čujuhat dás Omasvuona suohkanii geas lea suomagielat doavttir gii maid bálvala Gilbbesjávrii ássiid doavttirbálvalusaiguin . 2 Čovdosat eai leat dássážii leamaš dohkálaččat data lonohallamii prográmmaid ja iešguđet geavaheddjiid gaskkas . 2 Čolgadeimmet távvala ala ja sihkuimet gáktesoajáin . 2 Čohkkájin doppe jávoheamit moadde beaivvi ovdal go oba fuomášedje ge mu . 2 Čoavddus ferte leat beaktil goluid dáfus ja dat ferte leat guhkesáigásaš Suodjalusa struktuvrii , birrasa lea dárbu vuhtii váldit , ja mii fertet oažžut dakkár čovdosa mii lea buorre stuorát servodatekonomalaš perspektiivvas . 2 Čoavddaaddindilalašvuođas golggotmánu 20. b. 2009 Anniken Huitfeldt váldá badjelasas čoavdaga Trond Giskes Govva : Wenche Nybo / GOD 2 Čoaihkkáigeassun sáhttá dadjat ahte jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , de ii boađe dat mielddisbuktit mearkkašahtti rievdadusaid stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádussii , jus buohtastahttá dálá diliin . 2 Čoahkkáigeassun Sámediggi háliida čuoččuhit ahte lea dárbbašlaš ahte Sámediggi guorahallá bargguidjuogadanváttisvuođa riika sámepolitihkalaš prinsihpaid vuođul . 2 Čoahkkinortnegis 2 Čoahkkinortnega gustovašguohta 2 Čoahkkinjođiheaddji árvalusa mielde sáhttá spiehkastit ráđđelahtuid , dan lávdegotti jođiheaddji ektui man ášši lea meannuduvvomin , ja dasto áššejođiheaddji ja suoivvanáššejođiheaddji ektui . 2 Čoahkkinjođiheaddji sáhttá čáhkket saji replihkkavurostallamii . 2 Čoahkkinjođiheaddji sáhttá árvalit ahte sárdnunáigi gáržžiduvvo dábálaččat ii dattetge vuollel 3 minuhta , geahča § 7 . 2 Čoahkkinjođiheaddji sáhttá gáržžidit replihkkaáiggi . 2 Čoahkkinjođiheaddji sáhttá cuiggodit dán lágan láhttenvugiid dahje sárdnumiid . 2 Čoahkkinjođiheaddji de sáhttá čađahit vuostejienasteami . 2 Čoahkkinjođiheaddji dahje áirasat sáhttet árvalit bidjat sázu digaštallamis . 2 Čoahkkinjođihangottis galget leat jođiheaddji , nubbinjođiheaddji ja golbma lahtu . 2 Čoahkkinjođihangotti árvalus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 2 Čoahkkinjođihangotti lahtut čállet namaset ráđđádallanbeavdegirjái juohke čoahkkimis . 2 Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji lea Sámedikki dievasčoahkkima jođiheaddji . 2 Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji gii lea ollesáiggebarggus Sámedikkis , oažžu seamma jahkebuhtadusa go Sámedikki várrepresideanta . 2 Čoahkkinjođihangotti ja Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti čoahkkinbeavdegirjji čálus juhkkojuvvo áirasiidda dađi mielde go lea dárbu . 2 Čoahkkinjođihangotti evttohan áššelistu : 2 Čoahkkinjođihangotti bargun lea : 2 Čoahkkinjođihangotti , Sámediggeráđi ja lávdegottiid čoahkkimiin galgá čállit beavdegirjji . 2 Čoahkkinjođihangoddi sáhttá biehttalit bidjamis áššiid dievasčoahkkima ovdii jus Sámediggeráđđi ii doala ovddabealde namuhuvvon áigemeriid . 2 Čoahkkinjođihangoddi sádde ášši plána- ja ruhtadanlávdegoddái mii meannuda gažaldagaid čoahkkimis guokte vahkku ovdal jagi maŋemus dievasčoahkkima . 2 Čoahkkinjođihangoddi ráhkada áššelisttu , gohčču Sámedikki dievasčoahkkimii ja jođiha dievasčoahkkimiid . 2 Čoahkkinjođihangoddi ovddida áššelisto- ja áigeplánaárvalusa Sámedikki ráđđádallamiid várás , ja gohčču čoahkkái ja jođiha dievasčoahkkimiid . 2 Čoahkkinjođihangoddi galgá earret eará gohččut Sámedikki dievasčoahkkimiidda ja jođihit daid , nammadit Sámedikki oasseváldiid parlamentáralaš čoahkkimiidda ja konfereanssaide ja mearridit pearmišuvdnaohcamiid . 2 Čoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : 2 čoahkkingirjjis leat oktiibuot 8 siiddu . 2 Čoahkkingirjji oassi áššis 23/00 2 Čoahkkingirjji oassi 3/04 2 Čoahkkin álgá dii. 09.00 Clarion Collection Hotel Grand , Storgata 3 , Bådåddjos . 2 Čoahkkin lea rabas buot berošteddjiide . 2 Čoahkkin lea gitta čoahkkin , jus jahkečoahkkin ii mearrideažžá eará . 2 Čoahkkimis áigu Sámediggi earret eará evttohit ásahit sierra ortnegiid sámi giliskuvllaid seailluheami várás . 2 Čoahkkimis ságastallat áigeguovdilis áššit ja gažaldaid birra , juogadit dieđuid ja šiehtadit áššiin mat leat oktasaččat rádjeguovlluin . 2 Čoahkkimis oidne ahte seammás go raportain leat bargan de leat ásahan buori oktavuođaid oassalasttii suohkaniid gaskkas . 2 Čoahkkimis lei sáhka dan birra ahte galggašeigga go Sámedikki presideantta guovttos fylkka sátnejođiheddjiin addit oktasaš cealkámuša kulturministarii sámi musihkkagaskkusteami dárbbu birra . 2 Čoahkkimis bođii ovdan ahte Stuoradiggi meannuda láhkarievdadanášši áramusat 2004/2005 dálvvi . 2 Čoahkkimiin čalmmustahtte dan politihkalaš barggu álggaheami , man olis bargagohtet Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusaiguin , mat gusket sámiid vuoigatvuođadiliide Finnmárkku máttabealde . 2 Čoahkkimiin lonohallet guovttebealát dieđuid sihke hálddahuslaš diliid ja áigeguovdilis sámepolitihkalaš áššiid birra mat gáibidit hálddahuslaš čuovvoleami . 2 Čoahkkimiin eai guorahallojuvvo bušeahttaluohttámušdieđut . 2 Čoahkkimiidda ráhkaduvvo čálalaš materiála , ja ráhkaduvvo maiddái oktasaš materiála ja referáhta . 2 Čoahkkimat čuvvot stáhtabušeahta barggu fásaid . 2 Čoahkkimat 2 čilget ulbmiliid ja čuovvulaneavttuid man mielde doaibmaovttadat galgá disponeret / olggosmáksit ja mearridit čielga geatnegasvuođaid ea.ea. juolludeami , olggosmáksima , čuovvuleami , dárkkisteami ja evaluerema birra , gč. e. n. §§ 6.2 ja 7.2 2 čilget sámegiela grammatihkalaš iešvuođaid ja buohtastahttit eará gielaiguin ja čilget movt dát váikkuha jorgalanbargui 2 Čilgehusat sáhttet leat máŋggat ja máŋggageardánat . 2 Čilgehusat ovddiduvvojit dievasčoahkkima vuosttas beaivvi , ja biddjojuvvojit divaštallamii maŋŋelis čoahkkimis . 2 Čilgehusat ovddiduvvojit dievasčoahkkima vuosttas beaivvi , ja biddjojuvvojit divaštallamii maŋŋelis dievasčoahkkimis . 2 Čilgehusat dás leat eanas muddui váldon NOU-rapport 2003:34 Mellom stat og marked . 2 Čilgehusa vuođđun leat jahkedieđáhusat , fágaplánat , lohkanmearrelisttut , čoahkkimiid bohtosat , evttohusat boahtán maŋŋel čoahkkimiid ja gulaskuddancealkámušat . 2 Čilgehus mii dán juogadanváldái gullá dáhpáhuvvá Sámedikki bušeahttameannudeami ja doarjjastivrra njuolggadusaid meannudeami bokte . 2 Čilgehus dán nama válljemii lea ahte » risten » - namma geavahuvvo buot golmma sámegillii Norggas , ja ii ge dárbbaš earenoamáš čálamearkkaid nama čálidettiin . 2 Čieža jodiheaddjis leat dušše guokte nissona . 2 Čielggaduvvot ferte leago vejolaš ovtta báikái bidjat sierralágan náliid biebmanrusttegiid , go dat sáhttá stuorrudit buvttadannávccaid ja leat mielde čoavdimin eará báikkiid . 2 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2011 2 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2009 . 2 Čielggaduvvon rájit dagahit oadjebasvuođadili ealáhussii ja eastadit riidduid . 2 Čielggadusas čujuhuvvo erenoamáš sadjásašduopmárkonstitušuvdnii ja dan heaittiheapmái Álttá / Guovdageainnu ášši árvvoštallama oktavuođas . 2 Čielggadusas lea ollu čállojuvvon eanet sierra duopmostuollohálddahusa dárbbu birra . 2 Čielggadusas ii oidno doarvái čielgasit mo dát váldo hálddašanortnegat váikkuhivčče guhkit áigái . 2 Čielggadus mii guoská boazodollui ( 1996 ) 2 Čielggadus gárvvistuvvui geassemánus 1999 . 2 Čielggadit Romssa universitehta sámi dutkama ja oahpahusa . 2 Čielggadeapmi NOU 2010:10 Tilpassing til et klima i endring ( heiveheapmi dálkkádahkii mii lea nuppástuvvamin ) lea gieskat geigejuvvon Ráđđehussii . 2 Čielggadeami joatkka 2 Čielggadeami doaimmaha Suoma Sámedikki oahpahusčálli , Ulla Aikio-Puoskari . 2 Čielggadan- ja prošeaktabargguid maid áirumuššan lea heivehit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi duohtavuhtii . 2 Čielga giella stáhtas ” lea Rigmor Aasruda prošeavtta namma . 2 Čielga eaktun lea ahte ovttaskas olbmot ja joavkkut sáhttet leat bargan alcceseaset vuoigatvuođaid maid ii almmá mange haga sáhte duššindahkat . 2 Šiehtaduvvo sierra man galle nuvttá gáhppálaga oahpponeavvus galget Sámediggái 2 Šiehtadusjagi 2004/2005 boazodoallošiehtadusa meannudettiin , deattuhii Stuoradiggi ahte mearriduvvon boazolohku galgá olahuvvot , vrd. Árv . S nr. 242 ( 2003-2004 ) : Maŋŋel go čakčanjuovvamat leat čađahuvvon , de ferte ođđasis árvvoštallat lea go álggahuvvon doaibmabijuiguin vejolaš unnidit boazologu . 2 Šiehtadusbealit áigot nannet sámi kultuvrra ja kulturipmárdusa gaskkusteami , ja áigot lágidit nu ahte leat ealli sámi searvvit Romssas . 2 Šiehtadusat leat Sámedikki neahttasiiddus : http://www.samediggi.no/fil.asp?MId1=1&MId2=261&FilkategoriId=44&back=1 ? 2 Šiehtadusas leat deaŧalaš rievdadusat dain doarjjaortnegiin , mat gusktet Oarje-Finnmárkku boazoguohtunguvlui , ja dan ulbmil lea váikkuhit boazologu vuolideami ja buoret heiveheami . 2 Šiehtadusa vuođul gaskal ráđđehusbellodagaid , RáB ja Gurut gaskkas de 2015 Fuolahusplána nannejuvvui oktiibuot 55 milj. ruvnnuin 2009:s . 2 Šiehtadusa ulbmilin lea láhčit dilálašvuođaid bissovaš ovttasbargui sámedikkiid gaskka áššiin mat gusket máŋgga riikka sápmelaččaide dahje sápmelaččaide sierra álbmogin . 2 Šiehtadusa rámma lea 9.4 mil jon ru. . 2 Šiehtadusa geográfalaš viidodat fátmmásta ovttasbargi suohkniid ja čilge formálalaš beliid nugomat dáhkádusaid bargiide ja rustegiidda ja movt juogadit goluid go šaddet vuolgit ja movt dikšut bargiid . 2 Šiehtadusa dahkkit , Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit ; 2 Šiehtadus rádjageassima ja ovttasbarggu birra Barentsábis ja Buollaábis lea vuolláičállojuvvon 2 Šiehtadus rievdaduvvo dien ektui . 2 Šiehtadus mielddisbuktá ahte suohkanat geatnegahttojuvvojit searvat go leat lihkohisvuođat dehe stuora lihkohisvuođavárra dan ektui man ollu návccat sis leat , jus šihttojuvvon suohkan bivda earenoamáš veahki . 2 Šiehtadus lea buorre vuođđun olaheames čadni dálkkádatšiehtadusa , ja dáinna mii hui duhtavačča , lohká Stoltenberg . 2 Šiehtadus galgá láhčit boazodoalu dilálašvuođa dan guovllus gos boazodoallu ii ožžon guohtunvuoigatvuođaid Alimusrievtti mearrádusa bokte Aursundenduomus 1997:s . 2 Šiehtadus fápmuibođii ođđajagimánu 31. b. 2007 . 2 Šiehtadus Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskka suodjalanplána njuolggadusaid hárrái luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin Sámiin go lea eamiálbmot lea vuoigatvuohta konsulteret áššiin main sáhttá šaddat njuolga mearkkašupmi sidjiide . 2 Šiehtadanbealit leat soahpan ásahit árrapenšonerema boazodollui , ja danin sáhttet boazodoallit 62 jagis heaitit boazodoalus . 2 Šiehtadallanriekti gusto maiddái Sámedikki bušehttii . 2 Šiehtadallangeatnegasvuohta lea guovddáš ja deaŧalaš oassi sámi beroštumiid ja rivttiid sihkkarastimis dain áššiin mat gullet mearrádusa vuollái . 2 Šiehtadallangeatnegasvuohta gusto danne buot stáhtalaš orgánaide riikka , guovllu ja báikkálaš dásis . 2 Šiehtadallandelegašuvdna nammaduvvon 2 Šiehtadallamiid oktavuođas ferte vuos šiehtaduvvot guđe bealit galget oassálastit šiehtadallamiidda , ja šiehtadallamiid eavttut ja rámmat . 2 Šiehtadallamat gaskal Sámedikki ja duodjeorganisašuvnnaid Sámiid Duodji ja Duojáriid ealáhussearvi ođđa duodjeealáhusšiehtadusa birra leat dál botkejuvvon . 2 Čeahppes olbmot geat máhttet oahpponeavvuid ovdánahttit váilot . 2 čađahit ja ovdandivvut iežas válljen čiekŋudanbarggu mas fáddá lea giella , girjjálašvuohta dahje eará sámi fáddá 2 Čađaheapmi gáibida ruhtadeami máŋgga gáldus . 2 Čađaheamis oktasaš oahpponeavvo prošeavttaid lea váttis go leat erohusat oahppoplánain ja dasa lassin vel giellaváttisvuođat . 2 Šattai goitge váttis dárogiel stiillaid čálidettiin . 2 Čatnasupmi stáhtii muddejuvvo juolludanmearrádusaid hábmema bokte ja ekonomiijanjuolggadusaid hábmema bokte , ja sáhttá muddejuvvot lága bokte nu movt ovdamearkka dihte universitehta- ja allaskuvlaláhka dahká . 2 Čalmmusteapmi duođašta ahte lei dušše eaŋkiláššiin go eat nagodan olahit ovttamielalašvuođa . 2 Čalmmustahttimis veteránaid Ráđđehus deattuhii ” veteránadieđáhusas ( St. dieđ. nr. 24 ( 2008-2009 ) ) , ahte galgá vuoruhit dutkamis psykalaš nođiid mas deattuhit viidodaga , duogáža ja movt dákkár vahágiid buoremusat sáhttá eastadit ja čuovvolit . 2 Čakčat galgen skuvlii Guovdageidnui , muhto dalle ožžon dieđu ahte ledjen beare boaris . 2 Čakčat : áramusat sisa : golggotmánu 1. b. 2 čakčaguohtumiin . 2 Čak . 2 Čajeha baicce ahte kommišuvnna bargu lea čuohcan negatiivvalaččat sámi vuoigatvuođaide . 2 Čadnan čearddalašvuhtii — sámi dillái — sáhttá sihke eaktudáhtolaččat ja diehtemeahttunvuođas menddo uhccán kommuniserejuvvot čuolmma oassin . 2 Šaddá miellagiddevaš oaidnit movt empiralaš diehtaga sáhttá heivehit oktii árbevirolaš máhtuin , ja movt dát guokte suorggi doahttaleaba goabbatguoimmiska . 2 Šaddá baicca čielgaset ahte stáhtaráđiin ii sáhte dábálaččat leat konstitušuvnnalaš ovddasvástádus dannego dábálaš bagadanváldi gáhččá eret . 2 Šaddu lea rehkenastojuvvon jagi 2010 sisaboahtomeroštallama ektui Reviderejuvvon nationálabušeahtas . 2 Šaddet eahkesdoalut suohtastallamiin bearjadat- ja lávvordateahkeda . 2 ČOAHKKÁIGEASSU 2 ČOAHKKINGIRJI4 93 / - MEARRÁDUSAT 2 ČOAHKKINGIRJI 4193 - MEARRÁDUSAT 2 ▪ oaggut jogain ja jávrriin stákkuin ja giehtaduorgguin 2 • boazodoallu stivrenorgánain galgá leat boazosápmelaš eanetlohku 2 ▪ bivdit smávva fuđđožiid 2 – Vurdojuvvon šattuin soju mielde nannánekonomiijas jagi 2011 ja barggohisvuođa bissánahttin dássidin čielgasit historjjálaš gaskameari vulobeallai lea dál riekta čavget bušeahta ja beassat lagabui 4-proseantarájá . 2 – Vaikko leat fuonit ekonomalaš áiggit de vuoruha ráđđehus eambbo ruđaid gielddaide sihkkarastin dihtii buriid čálgobálvalusaid , cealká gieldaministtar Liv Signe Navarsete . 2 – Vaikko Norga lea okta dain eanemus oadjebas riikkain máilmmis , de ii gávdno makkárge dáhkádus ahte mii eatge šatta vásihit terrordaguid . 2 – Sámi guovlluin ja sámi kultruvrras leat luonddu , luondduresurssaid ja eanadaga geavaheapmi guovddáš ášši . 2 – Stuorra dárbu lea lasse- ja joatkkaohppui sis guđet barget sámi dilálašvuođaide guoski almmolaš surggiin . 2 – Siviila álbmogis lea ain duođalaš dilli . 2 – Seammás lei dárbu nannet dan fágalaš beali boazodoallohálddahusas . 2 – Ráđđehussii lea dehálaš ahte sámi gielas , kultuvrras , ealáhus- ja servodateallimis lea oadjebas boahttevuohta Norggas . 2 – Ráđđehus árvala vuođđudit guokte ođđa foandda main buohkanassii kapitála sturrodat lea 100 miljárdda ruvnnu . 2 – Ráđđehus áigu álggahit viiddis láhkabarggu ja dan láhkai čalmmustit Sámedikki formála sajádaga , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 2 ” Romssa universitehtii lea stuora hástalussan ahtanuššat vai riikkaidgaskasaččat lea njunnošis sámi dilálašvuođaid dutkamiin ja maiddái oppalaččat eamiálbmot- ja minoritehtadilálašvuođaid dutkamiin . 2 – Penšuvdnaođastus galgá mieldeváikkuhit dasa ahte eanet olbmot válljejit bargat guhkit áiggi . 2 “ Oččodeapmi lea váttisvuohta , ii ge maid dutket . ” 2 – Ođđa ortnet dahká ahte eanebut ožžot ollašuhttajuvvot iežaset vuoigatvuođaid , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 2 – Ovttasráđiid mii fertet guorahallat ja jávkadit hehttehusaid , ja fuolahit ahte sii geat háliidit guhkit áiggi bissut bargoeallimis galget oažžut dan vejolašvuođa . 2 – Ovdalaš oahppit leat muitalan ollu riidduid birra dan vuosttaš jagi . 2 – Ovdal go Stáhta boazodoalloskuvla ásahuvvui , de ii lean ovdal leamaš Norggas makkárge organiserejuvvon oahpahus boazodoalus , earret soames oanehis kurssat , ja moadde jagi gávdnui boazodoallolinjá stuoraskuvllas ja dan maŋŋil linjájuhkkojuvvon nuoraidskuvla Kárášjogas . 2 – Otná rájes sáhttet buohkat diŋgot beassama geahčadit guovddášhálddahusa dokumeanttaid . 2 – Ollugat leat vásihan ahte lea váttis fidnet dulkaveahki . 2 – Oktasaš oadjebasvuohta lea min buohkaid oktasaš ovddasvástádus . 2 ” Na , buotlágan rehálaš bargu lea fiinnis ja buorre ” – čálii Alf Prøysen lávlagis spiidnegoahkka ( Griskokken ) birra . 2 – Mun sávan , ahte Norgga golaheaddjit galget oažžut stuorát válljenmuni ja máŋggabealatvuođa gávppiide boahtteáiggis . 2 – Mun gii ledjen jođiheaddjin NBR:s ožžon dan ovddasvástádusa ahte oažžut gáibádusa čađa . 2 – Mii mearkkašit dan ahte arábia riikkat sávvet operašuvnnaid bures boahtima . 2 – Mii láhččet vuođu govdadit bargat eastadeames veahkaválddálaš ravdamearálaš guottuid vai dat eai vuolggat duohta daguid . 2 – Mii háliidit geahpedit bággogeavaheami ja buoridit dan go dan lea dárbu geavahit . 2 – Mii fertet ovttasráđiid sajáiduhttit čovdosiid vai sii geat háliidit ealáhahkii mieđaid mieđaid sáhttet dan dahkat , ja sidjiide geat fas iešguđetlágan sivaid geažil eai sáhte bargat 100 proseantta galgá maid sadji bargoeallimis . 2 ” Lávdegottijođiheaddji ” sihkkojuvvo . 2 – Lágaid ja láhkaásahusaid eahpečielga ja lossa giella leavvá dađi bahábut reivviide ja skoviide , maiguin mii riikkaássin fertet birgehallat , ođasmahttinministtar dadjalii . 2 – Lei go nu ahte čállojuvvui dutkanraporta skuvlla birra ? 2 “ Lea stáhta eiseválddiid geatnegasvuohta láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . ” 2 – Lassin luohkkálatnjaoahpahussii ledje mis ollu vánddardeamit . 2 “ Kulturviessu ” šaddá gasku universitehtašilju ( juste goađi bajábealde ) , ja šaddá deaŧalaš oassin sámivuođa čájeheamis Romssa universitehtas . 2 “ Kulturhistorjjálaš dutkamat sáhttet stuora ovdamuniin vuođđuduvvot stuorát máŋggadieđalaš prošeavttaide . ” 2 – Jus galggaš leat vejolaš fállat buriid ja ovttadássásaš almmolaš bálvalusaid sámi álbmogii , de ferte almmolaš doaimmahusain leat máhttu sámi diliid birra iežaset surggiin . 2 “ Jođanisfierpmádat Finnmárkkus ” ovttasbarga 34 sullasaš prošeavttain Suoma sámiguovlluin . 2 “ Jođanisfierpmádat Finnmárkkus ” lea danin ráhkadahttan heahtekártta Finnmárkui . 2 “ Jos dát vuoigatvuohta rihkkojuvvo , de galgá buhtaduvvot dábálaš bággolonistanrievttálaš vuođđocealkagiid mielde . » 2 – Jagi 2011 stáhtabušeahtta lea maiddái bušeahtta mii nanne buorredilalašvuođa . 2 – Gilvvagárdeskuvla ja boazodoalloskuvla leigga guokte skuvlla ovtta dáhki vuolde , ja boazodoalloskuvla bođii gilvvagárdeskuvlla rektora vuollái . 2 – Dát lea hirbmat gelddolaš ja ávkkálaš prošeakta , lohká stáhtačálli Berit Oskal Eira . 2 – Dát lea dehálaš sihkkarastit bistevaš dássejuvvon doaimmaid Suodjalusas , deattuha suodjalusministtar Grete Faremo . 2 – Dárbu lea diehtit eambbo dáid gielaid birra vai daid lea vejolaš seailluhit nana ja ceavzilis giellan boahtteáigái , dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen . 2 – Diet raporta , juo . 2 – Dat vuohki movt Suodjalus lea dusten hástalusa árvvusadnojuvvo . 2 – Buorredilálašvuođa vuođđu boahtá min oktasaš bargamis . 2 • Boazodoallu stivrenorgánain galgá leat boazosápmelaš jođiheaddji 2 – Bargosisafárren beavttálmahttá bargomárkaniid ja eaneda árvobuvttadeami . 2 ” BA in arctic studies ” - plánejuvvo Arctic University ovttasbarggus 2 – Arkeologiija instituhtta . 2 – 27. b. 2 – 13. b. 2 – 11. b. 2 “ ... Sámi historjá lea ossodaga vuođđudeami rájes juo leamaš guovddážis . 2 ásahuseaiggádat , sihke priváhta ja almmolaš , gos sámit leat fuolahusdárbbašeaddjin , fertejit oažžut láhčit doaimmaid báikkálaš doaibmasajiin , nugo omd. báikkálaš ealáhusaid ja vejolaš eará árbevirolaš doaimmaid oktavuođas . 2 ásahit hálddahusa 2 árvvus atnima , áddejumi ja luohttámuša fylkkagielddaid ja Sámi kulturmuitorađi gaskka kulturmuittuid hálddašeamis 2 árvvoštallat ja buktit oaiviliid iežas ja earáid njálmmálaš ovdandivvumiidda 2 árvvoštallat iežas ja earáid teavsttaid 2 árvvoštallat Sámelága giellanjuolggadusaid ja Sámedikki ásaheami gielladili ja guovttegielalašvuođa ektui 2 árbevirolaš lotnolasealáhusaid ovddideapmi ja ođasmahttin 2 álggahit viiddis ovddidanprográmma eará relevánta ruhtadanorgánaiguin ovttas ruhtadeami ektui . 2 Øystein Holand , professor , Universitetet for biovitenskap og miljø , Ås 8 . 2 Østfold 2 Økland lea gaskaboddosaččat leamašan ekspedišuvdnahoavdan ođđajagi rájes . 2 Ñ Ásahuvvo sierra orgána , Finnmárkkuopmodat , mii oažžu oamastanvuoigatvuođa daid eatnamiidda Finnmárkkus maid Statskog lea hálddahan ( § 49 ) . 2 Ñ Sáhttá . 2 Ñ Juo . 2 Ñ Ii . 2 Ñ Ferte . 2 Ñ Das ii daja Finnmárkkuláhka maidege . 2 Ðoahkkin lea gitta čoahkkin , jus jahkečoahkkin ii mearrideažžá eará . 2 Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Laavenjosteme ” – akte maahtoejarnge jïjtjesyjhtehts barkoen åvteste 2 Åge Nordkild , čoahkkinortnegii 2 Åarjelsaemien – giella mii ovdána ! 2 Åarjel-Saepmie veeljemegievlie / Lulli-Sámi válgabiires leat 5 listta : 2 Áššáiguoski álbmogiid gaskasaš konsultašuvnnat leat okta dain doaibmabijuin maidda julggaštusat čujuhit . 2 Áššit máhcahuvvojit Boazodoallostivrii ođđa meannudeapmái . 2 Áššit mat gusket sámi oahppoplánii , oahpahussii sámegillii , mánáidgárdefálaaldagaide ja eará fálaldagaid láhčimii , leat buohkat mielde goziheamen guovddáš olmmošvuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid mat Norggas leat sápmelaččaid guovdu . 2 Áššit maid birra lea digaštallojuvvon leat ; foruma sadji ja strategiijat , njuovahatstruktuvra Finnmárkkus , bohccobierggu importa , dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit , gielddaid gaskasaš ovttasbargu Sis-Finnmárkkus , Suodjalusa sadji Porsáŋggus , Regionalt utviklingsforum for Indre Finnmark , gelbbolašvuođa- ja ealáhusovddideapmi , ja diehtojuohkinteknologiija ja infrastruktuvra . 2 Áššit ja čoahkkingirjjit 2 Áššit dan oktavuođas leat davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , sámi ovddastus Davviriikkaid ráđis , ON:a bistevaš eamiálbmot forum , eamiálbmotjulggaštus , Barentsovttasbargu , Interreg-bargu ja Arktálaš ráđđi . 2 Áššis leat sihke prinsihpalaš ja geavatlaš bealit . 2 Áššis dasto jienastuvvo . 2 Áššis 50/04 Sámedikki 2005 bušeahtta , ásahuvvui doarjjaortnet boahttevaš sámi museaid ja kulturmuitosuodjaleami čielggadan- ja ovddidanbarggu várás . 2 Áššis 45/99 jagi 2001 stáhtabušeahtta ovddidii Sámediggi bušeahttadárbun 16 miljon kruvnnu jahkái 2001 . 2 Áššis 21/03 mearridii Sámediggi earret eará ahte : 2 Áššis 050/04 Sámedikki bušeahtta 2005 mearridii Sámediggi nannet Sámedikki hálddahusa ovttain controller-virggiin . 2 Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis galget sihke almmolaš eiseválddit ja Finnmárkkuopmodat árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi beroštusaide . 2 Áššiin mat ovddiduvvojit Sámedikki dievasčoahkkimii galgá čielgasit oidnot mii lea áššečilgehus , mat leat mearkkašumit ja mii fas eavttuhus . 2 Áššiin mat ovddiduvvojit Stuorradiggái , de Sámedikki oaidnu čilgejuvvo , earenoamážiid dalle go ráđđádallamiin gaskal stáhta ja Sámedikki ii leat olahuvvon ovttamielalašvuohta . 2 Áššiid mat gullet meahcceduopmostuolu vuollái , ii sáhte doalvut dábálaš duopmostuoluide dahje eanajuohkoriektái , juos meahcceduopmostuollu lea hilgon ášši § 40 mielde , dahje juos áššečuoččáldahttináigemearri § 38 mielde lea nohkan , iige meahcceduopmostuollu galgga váldit ášši gieđahallamii § 38 nuppi lađđasa mielde . § 2 Áššiid lohku maidda Sámi kulturmuitogáhttemis lea ovddasvástádus lea lassánan . 2 Áššiid galgá dadjat njuolga ja nu čielgasit go sáhttá . 2 Ášši nr 46/1979B , Iŋggášguolbana ja Hálkavári báhčin- ja hárjehallanguovlu . 2 Ášši máinnašuvvo lagabui boahttevaš stuorradiggedieđáhusas sámepolitihka birra . 2 Ášši meannudedje Sámi gažaldagaid Davviriikkaid ámmátolbmoorgánas njukčamánus dán jagi . 2 Ášši meannudeapmi álgghuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 16.40 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 11.50 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 10.20 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 08.30 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 18.25 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 17.20 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 15.45 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 14.20 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 09.00 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 15.30 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 15.25 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 09.00 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 20. b. 2004 dii. 09.00 . 2 Ášši meannudeapmi álggahuvvui bearjadaga 13.05.05 dii. 09.00 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 12.00 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 11.50 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 24. b. 2004 dii. 10.00 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 18.20 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 16.50 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii. 15.45 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 23. b. 2004 dii 18.40 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 22. beaivvi 2004 dii. 15.00 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 16.45 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 22. b. 2004 dii. 16.40 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 20. b. 2004 dii. 09.15 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahku čakčamánu 22. b. 2004 dii. 15.30 . 2 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 23. b. 2004 dii. 13.00 . 2 Ášši meannudeami oktavuođas guorahallojuvvui Sámedikki doaimma juohkin guovlluid mielde . 2 Ášši maŋiduvvo . 2 Ášši lea presideantta čoahkkima čuovvuleapmin mii dollojuvvui birasgáhttenministeriin njukčamánu 17. b. dán jagi . 2 Ášši lea meannuduvvomin ja vižžojuvvojit dieđut gielddalaš ealáhusplánain , demográfalaš beliid j.d. birra mat galget leat vuođđun ášši meannudeapmái Sámedikkis . 2 Ášši galggašii ovddiduvvot Sámedikki miessemánu 2000 dievasčoahkkimii . 2 Ášši ferte maid geahčaduvvot jagi 2005 bušeahta meannudeami ektui . 2 Ášši ferte geahččat viidábut go maid lávdegoddi lea dahkan báikki mearrideami ektui . 2 Ášši dahje árvalus galgá ovddiduvvot čálalaččat nu buori áiggis nu ahte čoahkkinjođihangoddi sáhttá ášši dieđihit buot áirasiidda ovdal go čoahkkin álgá , geahča § 6 . 2 Ášši 9/99 Sámi parlamentáralaš ráđđi 2 Ášši 8/99 Sámedikki 1998 jahkedieđáhus 2 Ášši 7/99 Sámedikki vuollásaš ráđiid 1998 jahkedieđáhusat - mearkkašumit 2 Ášši 6/99 Stipeandaortnega njuolggadusat 2 Ášši 50/00 Sámedikki levgennjuolggadusat 2 Ášši 5/99 Ođđa áššiid dieđiheapmi 2 Ášši 48/99 NOU 1999:22 Duopmostuoluid birra vuosttas instánsan — gulaskuddan 2 Ášši 48/00 Sámedikki válgalávdegotti nammadeapmi 2 Ášši 47/99 NOU 1999:19 Duopmostuoluid birra servodagas — gulaskuddan 2 Ášši 47/00 NOU 2000:14 Friddjavuohta ovddasvástádusain - Norgga alit oahpahusa ja dutkama birra 2 Ášši 46/99 Sámedikki regiovdnapolitihkalaš bargu 2 Ášši 44/99 Sámedikki 2000 bušeahtta 2 Ášši 44/04 2 Ášši 44/00 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusat 2 Ášši 43/98 . 2 Ášši 43/04 2 Ášši 43/00 NOU 2000:3 Sámi oahpaheaddjioahpus – sierranas diehtoárbevieruid gaskkas 2 Ášši 42/98 . 2 Ášši 42/04 2 Ášši 41/04 2 Ášši 41/00 Sámedikki 2001 bušeahtta 2 Ášši 40/98 2 Ášši 40/04 2 Ášši 39/04 2 Ášši 38/99 Bessejassiiohcan áirrasdoaimmas — Nils Henrik Måsø 2 Ášši 38/04 2 Ášši 37/99 Pearmišuvdnaohcan várreáirrasdoaimmas — Sylvi Vatne Pedersen 2 Ášši 37/04 2 Ášši 36/03 2 Ášši 36/00 Sámedikki 2001 čoahkkinplána 2 Ášši 35/04 2 Ášši 34/99 Sámi guovlluid eanadoalloplána 2 Ášši 34/04 2 Ášši 33/04 2 Ášši 32/99 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus NAČ 1997:4 - Sámi kultuvrra luondduvuođus 2 Ášši 32/04 2 Ášši 31/99 Gažaldagat Sámediggeráđđái Čoahkkinortnega § 11 vuođul 2 Ášši 30/99 Sámedikki váidalusorgána nammadeapmi 2 Ášši 30/00 Várrelahttun luvven Elisabeth Erke Blaser 2 Ášši 3/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 2 Ášši 28/08 Sámed . 2 Ášši 28/00 Sámi oahpponeavvuid ráhkadeami strategalaš plána 2001-2005 2 Ášši 27/00 Sis-Finnmárkku guovllurievtti lokaliseren 2 Ášši 26/99 Od.prp. nr. 35 ( 1998-99 ) Láhka minerálaresurssaid háhkama ja roggama birra ( minerálaláhka ) 2 Ášši 25/99 Duodji — kultuvra , fága ja ealáhus 2 Ášši 25/00 Boazodoallostivrra 1999 jahkedieđáhus 2 Ášši 24/99 Dásseárvodoaibmaplána sámi nissoniid diliin guovddážis 2 Ášši 24/00 Lahtu válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 2 Ášši 23/00 Ovddasvástádus ja hálddašeapmi . 2 Ášši 22/99 Oktasaš sámi giellaovttasbargu 2 Ášši 22/00 2000 bušeahta revideren 2 Ášši 21/99 Sámi kulturviesuid ollislaš plána — ođđa vuoruheapmi 2 Ášši 20/00 Gažaldagat Sámediggeráđđái Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul 2 Ášši 2/99 Sámedikki čoahkkinortnet 2 Ášši 19/99 Sámedikki oahpahusáššiid barggu organiseren 2 Ášši 19/00 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 2 Ášši 18/99 1999-2000 boazodoallošiehtadus 2 Ášši 18/00 Sámedikki čoahkkinortnet 2 Ášši 17/00 Virgelohpeohcan - Steinar Pedersen 2 Ášši 15/00 Čakča- ja skábmamánu 2000 dievasčoahkkimiid ovttastahttin 2 Ášši 13/00 Buhtadusat Sámedikki áirasiidda 2 Ášši 12/99 Sámedikki ekonomiijainstruksa 2 Ášši 11/99 Anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheapmi ja hálddašeapmi - gulaskuddan 2 Ášši 11/00 Stuorradiggedieđáhus nr 22 ( 1999-2000 ) arkiivvaid , bibliotehkaid ja museaid birra 2 Ášši 10/99 Guovttegielalašvuođa njuolggadusat 2 Ášši 10/00 Ráđđehusa dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána sámi álbmogii Norggas - gulaskuddan 2 Ášševuolggahangelbbolašvuohta Leat olu eavttut dahje proseassaeavttut jus duopmostuollu galgá sáhttit duohtagieđahallat ášši . 2 Ášševuolggahangelbbolašvuohta ... 24 2.6 . 2 Áššeoasálaččat sáhttet gáibidit álggahit doaibmabijuid vuosttas lađđasa mielde . 2 Áššeoasálaččain lea vuoigatvuohta čilget duođalaš diliid ja bidjat ovdan duođaštusaid main lea mearkkašupmi komišuvnna konklušuvnnaide . 2 Áššeoasálaččaid ovddasteddjiid goluid máksá stáhta . 2 Áššemeari 1998:s sáhttá govvet čuovvovaš loguiguin : 140 ráđđeášši , 324 hálddahusášši ja 137 hálddahuslaččat meannuduvvon lotnolasealáhusášši . 2 Áššemeannudeapmi ja ráđđádallamat Riikkaidgaskasaš eamiálbmotriekti deattuha dađis eanet eamiálbmogiid vuoigatvuođa oassálastit mearridanproseassain daid áššiin mat leat njuolga mearkkašahttin sidjiide . 2 Áššemeannudeaddji álggii virgái čakčamánu 14. b. ja su bargun lea váldoáššis NAČ 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálaplána sámi álbmoga várás , čuovvuleapmi . 2 Áššemeannudankapasitehta nannejuvvon ovttain ođđa áššemeannudeaddji virggiin . 2 Áššemeannudan- ja ráđđádallanláhka eanaš čielggadahttá gustojeaddji prinsihpaid dohkálaš áššemeannudeamis , ja lea lasáhussan dálá gustojeaddji njuolggadusaide . 2 Áššelistui ja áššiide mat meannuduvvojit ovdalisčuožžu § 4 d mielde dahje § 20 njealját lađđasa mielde , eai guoskka dán paragráfa mearrádusat . 2 Áššelistui ja áššiide mat meannuduvvojit ovdalisčuožžu § 4 d ja § 20 njealját lađđasa mielde , eai guoskka dán paragráfa mearrádusat . 2 Áššelistu mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 2 Áššelisttu dohkkeheapmi 2 Áššelisttu 2 Áššejođiheaddji sáhkavuorru ii galgga bistit guhkit go 15 minuhta . 2 Áššejođiheaddji ja joavkkuid váldoságasteaddjiid sáhkavuoruide sáhttá addit eanemusat 3 replihka . 2 Áššejođiheaddji ja iešguđet joavkku váldoságasteaddjit sáhttet váldosága lassin beassat sárdnut eanemusat guktii , vuosttaš geardde gitta 10 minuhta rádjai , ja maŋit geardde gitta 5 minuhta rádjai . 2 Áššejođiheaddji : Kirsti Guvsám , tlf : 90 83 56 49 2 Áššehivvodaga lassáneapmái leat máŋga siva . 2 Áššegieđahallan Mearkalávdegoddi galgá almmuhit mearkaohcamiid siidaosiid jođiheddjiide guoskevaš orohagas ja ránnjáorohagain . 2 Áššedovdijoavku álggahii barggus ođđajagimánus 2003 , ja joavkku áigumuš lea válbmet sámekonvenšuvdnaárvalusa 2005:s . 2 Áššedovdijoavku geigii árvalusa Helssegis skábmamánu 16. b. 2005:s Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministariid ja sámediggepresideanttaid oktasaščoahkkimis . 2 Áššedovdijoavkku mielas addá mearrádus unnán bagadeami , muhto joavku cealká ahte dulkojupmi mii lea nu oskkáldas go vejolaš konvenšuvnna vuođđoprinsihppii das ahte eamiálbmot galgá ieš beassat jođihit iežas ovdáneami , čujuha ahte stáhtas lea ráđđádallangeatnegasvuohta . 2 Áššedokumeanttat leat hui fargga gárvásat ja čadnojit dalle dása . 2 Áššedokumeantaid gávnnat go manat váldomenyii 2 Áššedieđut sáhttet omd. leat áššedovdi čielggadeamit . 2 Áššebáhpiriid lohku áigodagas 1994-1999 2 Áššebáhpirat bargi nammii 1998:s Áššit bargi nammii 1998:s 2 Áššebáhpirat 2 Ášše nr. . Áššenamma 2 ÁŠŠI 37/91 2 Áŋgiruššá boarrásiidpolitihkain 2 Áŋgiruššansurggiin lea Sámediggi deattuhan čielggadus- , prošeakta- ja metodaovddidanbarggu , ja ná ovddidan sámi dimenšuvnna dan fágalaš barggus maid dearvvasvuođa- ja sosiálasuorgi fállá sámi geavaheddjiide . 2 Áŋgiruššansuorgin leat « kultuvrralaš ealáskuhttin » ja identitehta nanosmahttin , eanadoallu , boazodoallu , guolástus , duodji , lotnolasealáhusat , sámi kulturviesut , sámi giellaovddideapmi , kultuvrii vuođđuduvvon mátkkostusealáhusa ovddideapmi ja diehtojuohkindoaibma . 2 Áŋgiruššansuorggit leat : 2 Áŋgiruššansuorggit : 2 Áŋgiruššamiid olgoriikkas ferte vihkkedallat našuvnnalaš dárbbuid ektui . 2 Áŋgiruššama orgánaid ektui mat mearridit riikkaidgaskasaš riektistándárddaid ; ON - Ovttastuvvan našuvnnat , ILO - International Labour Office , ON oahpahus- ja kulturorganisašuvdna - UNESCO , Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , Norgga ja Ruoŧa gaskasaš boazoguohtonkonvenšuvdna . 2 Áŋgiruššama orgánaid ektui mat hálddašit ekonomalaš resurssaid sámi guovlluide ; nugo EU , Interreg sámi oktasaš prošeavttat maid EU / Norga ruhtadit , ja Barentsovttasbargu , dán oktavuođas deattuhuvvojit prošeavttat Sámis vuosttažettiin ruoššabealde , Davviriikkaid ráđđi , erenoamážit institušuvnnaid / prošeavttaid ruhtadeami oktavuođas Sámis . 2 Áŋgiruššama eará riikkaidgaskasaš orgánaid ja proseassaid ektui ; Davviriikkaid Ráđđi , Barentsovttasbargu ja Arktalaš Ráđđi . 2 Ávnnaslaš kulturvuođu birra . 2 Ávjuvárgeaidnu 50 , N- 9730 Kárášjohka 2 Ávjovári válgabiires leat 11 listta : 2 Ávjovárgeaidnu 50 N- 9730 Karasjok / Kárášjohka Telefon +47 78 47 40 00 Telefaks +47 78 47 40 90 samediggi(at)samediggi.no www.samediggi.no 2 Áviisa lea suomagielat ja lea oaivvilduvvon kvenaide ja suopmelaččaide Norggas . 2 Ávdin jiekŋamáilbmi hábmii Norgga . 2 Ássit lulábealde Sáltoduoddara 2 Ásodathattit lassánit eanemusat gávpogiin gosa ollu olbmot fárrejit . 2 Ásahuvvo áššemeannudeaddji virgi sámi vistegáhttema várás biras- ja kulturgáhttenossodahkii . 2 Ásahuvvo sámi filbmafoanda mii galgá ruhtadit sámi filbma- ja videobuvttadeami . 2 Ásahuvvo sámi eanadoallopolitihkalaš guovlu . 2 Ásahuvvo maiddái oktasaš diehtovuođđu daid govaid várás , mat duođaštit sámi vássánáiggi . 2 Ásahusovdáneapmi Norggas 2 Ásahusaid jođiheapmi ja stivren 2 Ásahit sámi sierrabibliotehka ovttastahttojuvvon ovttadahkan man doaimmat leat viiddiduvvon Sámediggevisttis oktiibuot 6 virggiin ovdal jagi 2000 loahpa . 2 Ásahit roassofoandda 2 Ásahit lagašvuođa- ja sorjjasvuođa prinsihpa mearraresurssaid hálddašeapmái ja bivdimii 2 Ásahit ja ođasmahttit báikkálaš gádde- ja vuostáiváldinrusttegiid foandda eanadieđalaš doaibmaguovllu gielddain 2 Ásahit golbma guolástuspolitihkalaš guovllu báikkálaččat heivehuvvon hálddašanortnegiid geahččaleapmái 2 Ásahit giellaguovddážiid ja sajiid sohkabuolvvaid gaskasaš oktavuođa dikšumii 2 Ásahit fakultehtaidgaskasaš dutkanprográmmaid 2 Ásahit fakultehtaid rasttildeaddji dutkanprográmmaid 2 Ásaheapmi dahkko ovdal mearriduvvon šiehtadusa vuođul , gč. ášši 9/99 , ja dalle nu ahte šiehtadusbeallin šaddet sámedikkit Suomas ja Norggas . 2 Ásaheames dili vai álbmot dovdá oadjebasvuođa ja dorvvolašvuođa lea vuođđudeaddji bargun juohke ráđđehussii , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Árvvusatnin , gulahallan ja ovttamielalašvuohta lea áibbas deaŧalaš 2 Árvvu mielde lea dárbu 2002 : s oktiibuot 3 000 000 kruvnnu , juogaduvvon čuovvuvaččat : 2 Árvvoštus § 67 . 2 Árvvoštus Eai leat rievdadusat 1978-lága ektui . 2 Árvvoštallmiin mat leat dahkkojuvvon 10.08.2004 , boahtá ovdan ahte ohcamis eai leat guorahallamat mat muitalit makkár bohtosiid OG sáhttá buktit sámi servodahkii . 2 Árvvoštallat ortnegiid doarjju dihte , logahallamiid oskuservodagaid dihte ja almmolašrievttalaš doaimmaid osku- ja eallinoaidnoservodagaid ektui go jurddaša ahte stáda galgá aktiiva áššeguottu atnit mii doarju , ja galgá evttohit rievdadusaid , Norgga girkku otná ruhtadanortnega vuođđun . 2 Árvvoštallat nuppástuhttit doaibmadoarjaga nu ahte baicce nannoseabbot áŋgiruššat ovddidandoaibmabijuiguin lotnolasealáhusain 2 Árvvoštallat makkár saji osku ja eallinoaidnu galggalii atnit iešguđetlágan almmolaš ásahusain , earret earáid vuoiŋŋalaš ja eallinoainnuslaš bálvalusain , rohkkos- / meannolatnjii beassama ektui , sierra gáibádusat bibmui , biktasiid hárrái jnv. 2 Árvvoštallat got osku- ja eallinoaidnupolitihka váikkuha ovttaiduhttima min servodagas . 2 Árvvoštallat galgá go joatkit ortnegiin logahallat oskuservodagaid , ja jus joatká galgá go earuhit oskuservodagaid gaskkas mat leat logahallamis ja mat eai . 2 Árvvoštallat earret eará man ollu ortnet čuozašii oahpponeavvuid ođđabuvttadeapmái , ja makkár eará molssaeavttut sáhtášedje leat heivvolaččat . 2 Árvvoštallat dárbbu láhka- ja njuolggadusčállosa ja hálddašeami iešguđetlágan servodatsurggiin báldalastit vai sihkarástit eanet ollislaš oskuja eallinoaidnopolitihkka , ja ovdanbuktit evttohusaid doaimmaide got buoridit báldalastima . 2 Árvvoštallat Boazodoallostivrra mearrádusa Boazodoallostivra mearridii čoahkkimis 2010 juovlamánu 9.-10. beivviid alimus boazologu ovcci orohagaide Finnmárkkus . 2 Árvvoštallan galgá čilget lea go dahje man muddui lea vealaheapmi ja vejolaš vealaheamit almmáiolbmuid ja nissonolbmuid gaskkas . 2 Árvvoštallan addá hui buori gova doaimmas , ja čájeha ahte ofelaččaid bargu lea leamaš hui buorre oahppa sihke oahpaheddjiide ja ohppiide . 2 Árvvoštallamis lea dehálaš vuhtii váldit daid stuorra rievdadusaid mat leat dáhpáhuvvan maŋimuš jagiid . 2 Árvvoštallamis guovlluid mat galggašedje adnojuvvot « árvevirolaš guovlun » , ferte dat dahkkot dilálašvuođaid vuođul mat ledje ovdal go dáža stuorraservodat bođii urbaniseremiin , kommunikašuvdnahuksemiin , suodjalusa rusttegiiguin , industriijarusttegiiguin jna. 2 Árvvoštallamiid dáfus deattuha bargojoavku ahte Sámediggi lea doaibma mii lea sihke iešstivrejeaddji , álbmotválljejuvvon orgána ja stáhtalaš hálddašanorgána . 2 Árvvoštallamat Sámedikki formála dili hárrái Bargojoavkku mandáhta mielde galgá dat ” árvvoštallat Sámediggái eanet formálalaš sorjjakeahtes dili ” ja ” ovddidit árvalusa das movt dan galggašii čađahit ” . 2 Árvvoštallamat Sámedikki formála dili hárrái ... 57 6.1 . 2 Árvvoštallama sáhttá gáibidit juohkehaš geas lea geavahanvuoigatvuohta guovllus . 2 Árvvoštallama bohtosat ovdanbuktojuvvojit Norge.no:s . 2 Árvvoštaladettiin ásahit ođđa siidaoasi , galgá vuhtiiváldit dan ahte ásaheapmi ii dagat siidda ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš guoddevašvuođa ovdii . 2 Árvonjeaidin sáhttá dagahit ahte šaddet váttisvuođat oaččuhit olbmuid sámi dutkamii , ja ahte instituhttadásis eai beroš daid hástalusaid gieđahallat . 2 Árvomerošteapmi mii lea rehkenaston daid fuođđarovttadagaid vuođul mat mannet ovtta bohcco biebmamii olles jagi , ja 2007 boazologu vuođul , čájeha ahte Norgga boazoguohtumiid ollislaš árvu lea 150 miljovnna kruvnno jahkásaččat . 2 Árvoháhkanprográmma mihttomearri lea doarjut doaibmabijuid mat veahkehit ovddidit sámi ealáhusaid . 2 Árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide sámi guovlluin 2 Árvoháhkanprográmma berre maid fátmmastit nu ahte ovdánahttá sámi árbevirolaš duoji ealáhussan . 2 Árvoháhkanprográmma 2 Árvodássen Sámi leavga lea oktasaš sámiide Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas ja lea danne sámi álbmoga oktasaš dovdomearkan . 2 Árvodáhkádus : Árvvolaš boarrásiidfuolahusa láhkaásahus 2 Árvaluvvon dienaslassáneapmi boahtá das go olmmošlohku lea lassánan ja danin gáibida ahte bálvalusfálaldat viiddiduvvo . 2 Árvaluvvojit lassánan juolludusat NJP-ulbmiliidda nugo geainnuide , ruovdemáđiide ja mearrajohtalussii 2,6 miljárdda ruvnnuin alla dásis jagi 2010 sáldejuvvon bušeahta ektui . 2 Árvaluvvo lasihit juolludusa 171 miljovnna kruvnnuin našunála huksenprošeavttaide . 2 Árvalusat mat ovddiduvvojit čilgehusaid oktavuođas , meannuduvvojit §§ 6 ja 25 mielde . 2 Árvalusat guoskkahit ollu iešguđetlágan fáttáid ja gáibidit viiddis proseassa báikkálaš ja guovlluguovdasaš beroštumiid ektui . 2 Árvalusat fylkkaplánii čájehit ahte máŋgga suohkana ekonomalaš dilli váttásmahttá álgagiid dahkama . 2 Árvalusat 2 – 9 mearriduvvui ovttajienalaččat sáddejuvvot Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 2 Árvalusas S. nr. 167 ( 1999-2000 ) ealáhuskomiteá árvalus Norgga eanadoalu ja borramušbuvttadeami birra , lea komiteá dán jagi miessemánus dadjan stuorra boraspiriid hálddašeami birra : 2 Árvalusaid lea maid vejolaš jienastit dađistaga go dat ovddiduvvojit . 2 Árvalusa ulbmil ii leat gáržžidit kapihttala Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 2 Árvalusa ferte árvvoštallat dálá sámepolitihka ektui , ja dálá Norgga láhkavuođu ja unnitlogu gielaid suodjaleami riikkaidgaskasaš soahpamušaid ektui . 2 Árvalus sáddejuvvui gulaskuddamii guovvamánu 17. b. , ja gulaskuddanáigemearri lei geassemánu 12. b. 2006:s . 2 Árvalus njuolggadusevttohusaiguin anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddašeami hárrái lea bures guorahallon , ja das leat čielga , geavahahtti ja bures áddehahtti njuolggadusat . 2 Árvalus mii ovddiduvvo áššái ráđđádallamis , meannuduvvo čuovvovaš njuolggadusaid mielde : 2 Árvalus lea čielga čuovvoleapmi Vuođđolága § 110 a:s ja álbmotrievttálaš geatnegasvuođain sápmelaččaid hárrái eamiálbmogin . 2 Árvalus hilgojuvvui 15 jiena vuostá . 2 Árvalus galgá leat ovddalgihtii dieđihuvvon ja buktojuvvon čoahkkinjođihangoddái Sámedikki hálddahusa bokte maŋimustá dii. 16.00 beaivvi ovdal go galgá meannuduvvot Sámedikkis . 2 Árvalus Sámedikki válgaortnega rievdadusaid birra 2 Árvalus NSR ovttasbargojoavkkus , Guovddašbellodaga sámediggijoavkkus 2 Árvalus Láhka Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdadusaid birra I Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lágas Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái , galgá § 3–1 čuodjat ná : § 3–1 Definišuvnnat Dán kapihttalis oaivvilduvvo : 1. sámegiela hálddašanguovlluin : dat gielddat maid Gonagas láhkaásahusa bokte lea mearridan galget gullat sámegiela hálddašanguvlui 2. almmolaš orgánain : juohke stáhta ja gieldda orgána , 3. báikkálaš almmolaš orgánain hálddašanguovllus : juohke gieldda , fylkkagieldda ja stáhta orgá- 2 Árvalus 7 , áirras Terje Tretnes , Sámeálbmot bellodat ja Sámit Lulli-Norggas 2 Árvalus 6 olles lávdegottis 2 Árvalus 6 , áirras Josef Vedhugnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 5 olles lávdegottis 2 Árvalus 5 hilgojuvvui 34 jienain . 2 Árvalus 5 gessojuvvui . 2 Árvalus 5 : áirras Roger Pedersen , Sámiid Válgalihttu 2 Árvalus 5 : áirras Isak Mathis O. Hætta , Guovdageainnu dáloniidlista : 2 Árvalus 5 , áirras Magnhild Mathisen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 4 olles lávdegottis 2 Árvalus 4 mearriduvvui 29 jienain . 2 Árvalus 4 hilgojuvvui 32 jienain . 2 Árvalus 4 : áirras Olaf Eliassen , Guovddášbellodat ja Sámiid Válgalihttu 2 Árvalus 4 : áirras Isak Mathis O. Hætta , Guovdageainnu dáloniidlista : 2 Árvalus 4 , áirras Magnhild Mathisen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 3 áirasis Terje Tretnes , Sámeálbmot Bellodat 2 Árvalus 3 olles lávdegottis 2 Árvalus 3 mearriduvvui 21 jienain 2 Árvalus 3 hilgojuvvui 31 jienain . 2 Árvalus 3 hilgojuvvui 29 jienain . 2 Árvalus 3 : NSR ovttasbargojoavkku 2 Árvalus 3 , áirras Anders Urheim , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 3 2 Árvalus 2 – 9 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 2 Árvalus 2 – 9 mearriduvvui ovttajienalaččat sáddejuvvot Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 2 Árvalus 2 olles lávdegottis 2 Árvalus 2 hilgojuvvui 33 jienain . 2 Árvalus 2 hilgojuvvui 31 jienain . 2 Árvalus 2 hilgojuvvui 24 jieanain 11 jiena vuostá . 2 Árvalus 2 : Bargiidbellodaga sámediggejoavku 2 Árvalus 2 : 2 Árvalus 2 , áirras Simon Andersen , Friddja joavku : 2 Árvalus 2 , áirras Anders Urheim , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 1 olles lávdegottis 2 Árvalus 1 mearriduvvui ovttajienalaččat ja árvalus 2 gessojuvvui ja biddjui mearkkašupmin . 2 Árvalus 1 meannuduvvo dievasčoahkkimis . 2 Árvalus 1 hilgojuvvui 20 jienain . 2 Árvalus 1 : Bargiidbellodaga sámediggejoavkku , Jørn Are Gaski ja Margreta Påve Kristiansen ja NSR ovttasbargojoavkku , Klemet Erland Hætta bokte 2 Árvalus 1 : 2 Árvalus 1 , áirras Steinar Pedersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Árvalus 1 , NSR ovttasbargojoavkku , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , SfB / SBSa Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus ja Johttisámilistta / Olgešbellodaga Árvalus 2 Árvalus 1 ( maŋit oassi ) 2 Árvalus , áirras Terje Tretnes , Sámeálbmot Bellodat : 2 Árvalit čavčča 2012 rájes fállagoahtit válljenfága nuoraidskuvlla 8. luohká rájes , vai oahpahus šattašii geavatlaččat , máŋggabealagat ja hástalivččii eanet . 2 Árvalit maid várret 150 miljovnna kruvnno gielddaide , mat ásahit 2 300 beaivedoaibmasaji , nu ahte sullii 5 000 demeanta olbmo eanet sáhttet oažžut fálaldaga oasi vahkus . 2 Árvalit lasáhusa maŋŋá 4. čuoggá maŋimuš cealkaga . 2 Árvalit lasáhusa , ođđa 2. cealkkan ráđi árvalusa 6. čuoggái mii čuodjá ná : 2 Árvalit lasihit geainnuid ja ruovdemáđiid doarjagiid 1,2 miljárddain kruvnnuin ja 1 miljárddain kruvnnuin dan alla dási ektui , mii lei 2011 salderejuvvon bušeahtas . 2 Árvalit lasihit Kulturloktemii gullevaš doaimmaid juolludemiid oktiibuot 537 miljovnnain kruvnnuin , mas 387 miljovnna kruvnno lasáhus juolluduvvo Kulturdepartemeantta bušeahtas . 2 Árvalit juolludit ollu doarjaga vuođđooahpahusa kvaliteahttadoaimmaide . 2 Árvalit juolludit 1 500 miljovnna kruvnno Investinor AS iežaskapitála lasiheapmái . 2 Árrapenšoneren boazodoalus 2 Árran julevsámi guovddáš , Divttasvuonas 2 Árran Julevsáme Guovdasj , Divttasvuotna 1 240 1 270 1 270 2 Árran 123 0 0 2 Árktalaš ráđđi 2 Árktalaš ráđi ovttasbarggus lea buot 8 árktalaš stáhta fárus , namalassii Canada , Danmárku , Suopma , Islánda , Norga , Ruoŧŧa , Ruošša ja USA . 2 Árktalaš biologiija ossodat evttoha ovddidit oahpahusfálaldagaid bohcco ja boazodoalu birra , ja earret eará ráhkadit boahttevaš fáttá man namma lea " Boazu ja boazodoallu " . 2 Árktalaš biologiija ossodat 2 Árjjalaččat geavahit ja ávkašuvvan meahcceriggodagaiguin nugo meahccefuođđuiguin , guliiguin ja murjjiiguin , lea deaŧalaš sámi kultuvrii . 2 Árjjalaš ja lassáneaddji sámegiela geavahus lea sámi kultuvrra viidáset ovdáneami hui dehálaš oassi . 2 Árgabeaivvis vurdet sihke earalágánvuođat ja sierramielalašvuođat . 2 Árbevuoigatvuođaláhka lea sohkariekti mii lea doaibman maiddái Finnmárkkus 1974 rájes . 2 Árbevirolaš vuotnabivdu lotnolasat eará ealáhusaiguin lea deaŧalaš mearrasámi kultuvrra joatkimii ja eaktun dáid guovlluid ássamii . 2 Árbevirolaš sámi mearkabeaivi ) 2 Árbevirolaš sámi meahccegeavaheapmi lea dán lágas vuosttaš gearddi dohkkehuvvon lága bokte , mas lea leamaš stuorra mearkkašupmi Sámediggái . 2 Árbevierut ja historjá dahkkojuvvojit ávnnaslažžan fysalaš kulturárbbis , ja kulturárbbi konkrehta aktiviseren lea dálá kulturgaskkusteami oassin . 2 Árbevierru lea leamaš kombineret eanandoalu ja guolástusa . 2 Árbediehtu 2 Ánde Somby , stivrajođiheaddji ( 01.01.2000 rádjái ) 2 Ámmátolbmoorgána digáštalai ášši ođđasit fas čoahkkimisttis golggotmánus 2003 . 2 Ámmátlaš mearridanásahusat vuođđuduvvojedje seammás go rádjerasttildeaddji ovttasbarggu váste maid ásahuvvojedje ekonomalaš rámmaeavttut . 2 Ámmáhat galget doaibmat 18 iešguđetlágan fylkkain , gos suohkaniid lohku ja sturrodat , geografiija , ealáhusvuođđu ja olmmošlohku rievddada ja nu maiddái riidoáššiid nugomat gáddeavádat , eanansuodjaleapmi ja suodjaluvvon guovllut . 2 Áltá , Kárášjohka ja Deatnu leat ožžon eanemusat nuvttá oahpponeavvuid Sámedikkis . 2 Álot galgá gánnáhahttit bargat . 2 Álot dat leat nissonolbmot guđet leat eanemusat rahčan fuollaaddimiin . 2 Álohii galgá addojuvvot vejolašvuohta doallat dán lágan loahpaheaddji konsultašuvdnačoahkkima jos maŋŋá departemeanttas ovddiheami šaddet rievdadusat dan ektui mas stáhtalaš eiseválddiin ja Sámedikkis ovdal lea leamaš oktasaš oaidnu . 2 Álo go ledje riiddut ja váttisvuođat skuvllas , lei dat eanet gilvvagárdeskuvlla ohppiid sivva go boazodoalloskuvlla ohppiid . 2 Álo fertet čielgasit almmuhit olgomáilbmái : Mii eat háliit dákkár vearjjuid . 2 Álgun sámegiela hálddašanguovllu 6 suohkana fierbmebarggus , lea deaŧalaš áŋgiruššat ráhkadit fierbmearenaid oahpaheddjiide guđet barget vuođđoskuvllas . 2 Álgoálggus virgádii departemeanta Norgga sámiráđi bargiid , muhto dat virgádanváldi sirdojuvvui maŋŋel Norgga sámiráđđái . 2 Álgoálggus berre leat mihttomearrin háhkat fas luosaide luosa lunddolaš guovlluid valljis náliiguin mat nannejit lunddolaš válljenproseassaid ja gođđoguliid lassáneami . 2 Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma ( Ekspertmekanismen for urfolksrettigheter - EMRIP ) dollet sin goalmmát sešuvnna suoidnemánu 12.-16. b. . Genovas Sveitsas . 2 Álgoálbmotdoaibmabijut davviguovlluáŋgiruššamis 2 Álgoálbmogiid ráđđádallangáibádus ferte biddjot ođđa bušeahttavugiid vuođđun . 2 Álgoálbmogat čoahkkanan digaštallat oassálastinrievtti 2 Álgovuorus ohcat 1,5 miljon kruvdnosaš plánenjuolludusa . 2 Álgogursa sámi / sámi-dáčča servodatdilálašvuođain ex. phil. studeanttaide . 2 Álgogeahčen 1980-logu dahkkui šiehtadus Suodjalusa ja guoskevaš boazodolliid gaskka . Šiehtadus heittiii guostomis 1996:s , ja dan rájes ii leat leamaš makkárge šiehtadus oasálaččaid gaskka . 2 Álgoevttohus ii čuovo guovlluid sávaldaga go háliida friija álggahemiid , friija hattiid , ja ii ge galgga leat vuodjingeatnegasvuohta , dat leat ávžžuhuvvon geavahuvvot gaskaoapmin e.e. oažžut gilvolassáneami . 2 Álgodásis jođihii prošeavtta Norggabeale Gielda- ja guovlludepartemeantta stáhtačálli Anders Eira ja Suoma stáhtaráđi čállingotti stáhtačálli Rauno Saari . 2 Álgo dásis lei suoma sámiguovllu dearvvašvuođaguovlu gii ostii ja mávssii bálvalusaid . 2 Álgin farggamusat . 2 Álggus lei departemeanttas ovddasvástádus gažaldagain , mat guske baromárkanii ja gielddalaš ekonomiijai ja stivremii . 2 Álggos áiggun namuhit guokte vuođđo prinsihpa rukses-ruoná-ráđđehusa davviguovllupolitihkas . 2 Álggos mii rahčat ipmirdeames viidodaga . 2 Álggos lei son njunnošis oažžut skuvlla álggahuvvot , maŋŋil šattai son skuvlla vuosttaš váldooahpaheaddjin . 2 Álggiime margariidnakássain mii mis lei goađis . 2 Álggahuvvon prošeavttat leat : Å. Solbakk : " Sámi historjá " 1 ja 2 nuoraidskuvlla várás ja Hætta / Skarvik " Ruoktomet " . 2 Álggahuvvon prošeavttaide lea evttohuvvon juolluduvvot 462 miljovnna ruvdno joatkkabargguide . 2 Álggahuvvon proseassa vuođđu lea eaktodáhtolaš boazologu heiveheapmi . 2 Álggahuvvo bargu ásahit ja ruhtadit ovtta dahje eanet fakultehtaidgaskasaš dutkanprošeavtta sámi fáttás . 2 Álggahus ja čoahkkáigeassu Barggu duogáš Ráđđádallančoahkkimis maid sámediggepresideanta ja bargo- ja searvadahttinministtar doallaba juohke jahkebeali , sohppojuvvui juovlamánu 14. b. 2005:s nammadit bargojoavkku mii galgá ovddidit árvalusa movt sáhtášii ásahit ođđa bušeahttavugiid ráđđehusa ja Sámedikki gaskka ja guorahallat Sámedikki formála sajádaga stáhta ektui . 2 Álggahus ja čoahkkáigeassu ... 5 Barggu duogáš ... 5 Mandáhta ... 5 Bargojoavku ... 6 Bargojoavkku evttohusa čoahkkáigeassu ... 6 I oassi . Vuođđomateriála – guovddáš surggiid stáhtus ... 10 1 . 2 Álggahus ja čoahkkáigeassu 2 Álggahus Dáid áššemeannudannjuolggadusaide vuođđun luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin , leat : • Luonddusuodjalanláhka • Johtočálus T-3 99 / Áššemeannudannjuolggadusat luonddusuodjalanlága mielde • Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnaprosedyrašiehtadus , mearriduvvon gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. b. 2005 • Gustovaš oaivadus konsultašuvdnaprosedyrašiehtadussii • Riikkaidgaskasaš šiehtadusat ja geatnegasvuođat 1 2 Álggahit ovdalis namuhuvvon ovttasbarggu dagahivččii maid vuođu eanet čiekŋalis ovttasbarggu das go guoská boazodoalu ovdáneapmái . 2 Álggahit ealáhusovddidanprošeavttaid nissonolbmuide 2 Álggahit FOU-prošeavttaid Ođastusa 94 evaluerema konklušuvnnaid ektui . 2 Álggahanstipeandda sáhttá oažžut sihke plánemii ovdal ođđaálggaheami ja ieš ođđaálggaheapmái 2 Álggahankollokviaid galggašii fállat buot fágasurggiid vuođđo- ja gaskafágastudeanttaide . 2 Álggahan dihte ođđa doaibmabijuid 2002:s mearriduvvon ođđa strategalaš plána ektui , ferte rámma bajidit 3 100 000 kruvnnuin 2002:s. . 2 Álgen skuvlii giđđat 1944 , muhto ledjen dušše moadde beaivvi skuvllas ovdal go internáhtta bulii . 2 Álgen 3. klássii , vaikko in lean oahppan dan maid galggašin 1. ja 2. klássas . 2 Álddu vuoibmi ja nákca birgehit miesis lea hui olu dálveguohtundilálašvuođa ja geasseguohtuma kvalitehta duohken . 2 Álbmotčoahkkimat 2 Álbmotválljejuvvon orgánan lea Sámedikkis iešstivrejeaddji váldi ja iešstivrejeaddji ovddasvástádus politihkalaš doaimmas hárrái . 2 Álbmotrievttálaččat leat dattege art. 1 ja 27 ON ` 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid birra , ja 1989 ` ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , dat mat mearridit norgga sámepolitihka rámmaid . 2 Álbmotrievttálaš čielggadeapmi mii lea dahkkon orru dáhttumin ásahit guokte eanahálddašanstivrra jos galgá ollašuhttit ILO-konvenšuvnna nr. 169 14.1. artihkkala . 2 Álbmotrievttálaš árvvoštallamat ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 6.1. a ráđđádallangeatnegasvuohta gusto láhkaaddimii ja hálddahuslaš doaimmaide . 2 Álbmotrievttálaš árvvoštallamat ... 73 9.2 . 2 Álbmotrievttálaš ráddjen . 2 Álbmotrievttálaš bealit sámi vuoigatvuođaid ektui , maidda áirras čujuha , šaddet lassin máŋgga eará dilálašvuođaide deaŧalaččat dán oktavuođas . 2 Álbmotrievtti prinsihpat eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra leat čielgasat , ja eahpitkeahttá lea nu ahte stáhtat fertejit dohkkehit ja nannet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid guoskevaš álbmoga riektivuogádagaid ja riekteáddejumiid vuođul . 2 Álbmotrievtti prinsihpat eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra leat čielgasat , ja dadjet áibbas čielgasit ahte stáhtat galget dovddastit ja nannet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid dáid álbmogiid riektevuogádagaid ja vuoigatvuođaid vuođul . 2 Álbmotriektejoavku čujuha ahte ILO-konvenšuvnna nr. 169 šiehtadallamiid oktavuođas Norga ovtta nuppi geardde evttohii ahte konvenšuvdna galgá bidjat dássálagaid « geavahanvuoigatvuođa » dahje « geavahanvuosttasvuoigatvuođa » « eaiggáduššanvuoigatvuođain » . 2 Álbmotriektejoavku lohká dattetge ovtta vejolašvuođa nammadit Finnmárkku eanahálddašeami stivrra ovttaárvosašprinsihpa mielde . 2 Álbmotriektejoavku lea dadjan ahte dákkár čoavddus prinsihpalaččat álbmotrievtti mielde gáibida ahte Sámediggi čielgasit miehtá dákkár ortnegii daid guovlluid dáfus gos sápmelaččain leat eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat . 2 Álbmotriektejoavku lea buhtadan muhtun ráje váilevašvuođain go nu vuđolaččat lea geahčadan álbmotrievttálaš beliid ja buktán konklušuvnnaid maid Sámediggi doarju . 2 Álbmotriektejoavku ii leat Finnmárkku dáfus ráddjen dán guovllu dárkileabbut , muhto lohká ain juo fylkka siskkit osiid gullat dása . 2 Álbmotriektejoavku gal lea guorahallan justa dáid beliid . 2 Álbmotriektejoavku bidjá eaktun ahte « dan riektesubjeavttas masa vuoigatvuođat biddjojuvvojit , lea stivra man miellahtuid eanetlogu sámi orgánat nammadit » ( NOU 1997:5 s. 52 ) . 2 Álbmotriektejoavku NAČ 1997:5 oktavuođas Eamiálbmogiid eananvuoigatvuođat álbmotrievtti ja olgoriikkalaš rievtti mielde , oaivvilda ahte art. 27 dulkojupmi riikkaidgaskasaččat eamiálbmogiid dáfus , lea manname seamma guvlui go ILO-konvenšuvdna nr. 169 . 2 Álbmotriektejoavkku čielggadus lea maid čájehan ahte lea eahpesihkar deavdá go Finnmárkku eanahálddašeami ásaheapmi ILO-konvenšuvnna gáibádusaid . 2 Álbmotriektejoavkku oaidnu lea leamaš ahte jos muhtun guovlu galggašii adnojuvvot eamiálbmogiid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohtan , de leat sii dan okto geavahan dahje eambbo geavahan go earát . 2 Álbmotriektejoavkku eanetlohku oaivvilda namalassii ahte daid osiid Finnmárkkus maidda sápmelaččain lea gáibádus oažžut dohkkehuvvot eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa , ferte orgána hálddašit masa sámi orgánat válljejit eanetlogu miellahtuin , ja ahte sii galget beassat geahččat bearrái hálddašanorgána . 2 Álbmotriektejoavkku eanetlohku oaivvilda ahte Finnmárkku eanahálddašanortnega , mii galggašii gustot olles Finnmárkku fylkii , ii sáhte bealuštit dainna ahte dat maid sápmelaččat masset go fertejit juogadit eanahálddašeami dain guovlluin maidda sáhttet gáibidit oažžut dohkkehuvvot eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa , dan ožžot fas ruovttoluotta gos besset dássálagaid eará álbmogiiguin hálddašit Finnmárkku eará osiid , jos Sámediggi formálalaččat ii mieđit dákkár « eaiggátmolsumii » . 2 Álbmotriektejoavkku eanetlohku dadjá ahte « jos vuoigatvuođat maid eamiálbmogat sáhttet gáibidit oažžut dohkkehuvvot ILO-konvenšuvnna vuođul galget sáhttit earáide addojuvvot , lea dasa lassin eaktun ahte muhtun geas dán eamiálbmoga ovddas lea váldi háldet dan vuoigatvuođa mas dás lea sáhka , šiehtadallá dan birra . » 2 Álbmotriektejoavkku eanetlohku cealká ahte « dan sivas go sápmelaččat ain leat čielga eanetlogus dain osiin Finnmárkkus maidda sáhtášedje gáibidit oažžut dohkkehuvvot eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa , de ii sáhte leat eaktudáhtolaš searvan Sámi eanahálddašeapmái min mielas leat ILO-konvenšuvnna vuostá . » 2 Álbmotriektejoavkku eanetlogu mielas lea danne vealtameahttun eaktun Finnmárkku eanahálddašeami ortnega ásaheamis ahte Sámediggi formálalaččat doarju dan . 2 Álbmotmusihka oktavuođas evttohuvvo lasihit sullii 2,6 miljovnna kruvnnu Riksscenen doibmii . 2 Álbmotmeahcceguovddážiid vejolaš ásaheami oktavuođas sámi guovlluin berre árvvoštallat galget go dat leat juogo sámi museaid vuollásažžan dahje čadnojuvvon sámi museaide . 2 Álbmotlávlla ” Sámi soga lávlla ” lea dikta , man Sáppá Issát ( Isak Saba 1875-1921 ) Unjárggas lea čállán . 2 Álbmogis lea alla ávnnaslaš eallindássi ja buorre oahppu . 2 Álbmogiidgaskasaš searvevuohta , min buori čálgoortnegat , alla barggahus , viiddis vearrovuođđu ja jierpmálaš vearrodássi . 2 Álbmogiidgaskasaš konfereanssain biddjojuvvojit leavgalatnit / leavgaráiddut main buot oassálastinašuvnnat leat ovddastuvvon . 2 Álbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta lea riikkaidgaskasaččat dohkkehuvvon prinsihppa maid ON miellahtturiikkat leat geatnegahtton ovddidit ja várjalit . 2 Álbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta guoská buot álbmogiidda , maiddái eamiálbmogiidda . 2 Álbmogiid iešmearridanriekti lea deaŧalaš prinsihppa ja vuođđovuoigatvuohta , rievttálaččat čatnevaš riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid mielde . 2 Álbmoga vuoigatvuohta johtit meahcis gusto maiddái . 2 Álbmoga vuoigatvuohta johtalit meahcis ja eará vuoigatvuođat mat leat muddejuvvon olgunastinlágas eai váikkuhuvvo 2 Áktejupmi , Ovddasvástádus ja Jálluvuohta – ÁOJ - leat suodjalusa guovddášárvvut , ja áiggun iežan bealis lasihit : Áktejupmi ja luohttevašvuohta , man vuođđun lea alla morála ja etihkka , lea vuođđun bures doaibmi olbmuidgaskasašvuođain , ja earenoamážiid jođiheddjiid ja vuolitdási virgeolbmuid gaskkas . 2 Ákkasteapmi : 2 Ája sámi guovddáža huksen Gáivuonas 2 Ája sámi guovddáža galggašii duohtan dahkat stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš ruhtademiin . 2 Ája sámi guovddáš álggahii 30.08.04 guovddáža oassehuksema . 2 Ája sámi guovddáš lea sihke gieldda- ja fylkkaplánas prioriterejuvvon doaibmabidjun , ja Sámediggi lea « Sámi kulturviesuid ollislaš plána » meannudeamis vuoruhan Ája sámi guovddáža bajimužžii dain kulturviesuin mat galggašedje ásahuvvot . 2 Ája sámi guovddáš lea jurddašuvvon ásahuvvot našuvnnalaš institušuvdnan stáhtalaš , guovlulaš ja báikkálaš ruđaiguin . 2 Ája sámi guovddáš , Gáivuonas 2 Ája Sámi Guovddáš , Gáivuotna 400 540 600 2 Áittardeaddjit berrejit oktiiheivehit rádjegielddalaš ovttasbarggu joatkaga ovttas báikkálaš , guovlulaš ja riikadási eiseválddiiguin iešguđetge riikkas ja bearráigeahččat ahte jurdagat ja doaimmat mat rapporttas evttohuvvojit joatkašuvvet nu heivvolaččat ja ulbmilaččat go vejolaw vai šaddá ávkin goappaš riikkaide . 2 Áittardeaddji galgá addit jahkásaččat dieđu Stuoradiggái doaimmas birra , vrd. § 12 . 2 Áittardeaddji ferte konkrehtadit árvvoštallat ja guovddáš oasit leat dalle oamastandilálašvuohta , organisašuvdnamálle , ruhtadeapmi , doaibmašládja , almmolaš stivrema dássi ja áittardeaddji dárkkisteami dárbu . 2 Áittardeaddji doaimmaha muđui doaimmas iešheanalaččat ja sorjjasmeahttumit Stuoradikkis . 2 Áittardeaddji bargosuorgi čuovvu buori muddui hálddašanlága 50 ja almmolašvuođalága 51. Lea ieš Siviilaáittardeaddji guhte geavatlaččat dárkileappot árvvoštallá makkár orgánat su bargosuorgái gullet . 2 Áirras- ja kreatsajuohkuSámediggi lea ovttaoaivilis ahte áirras- ja kreatsajuoguin ferte bargat ain viidáseappot . 2 Áirras- ja biirejuohku : 2 Áirras nr. 8 Egil Olli . 2 Áirras nr. 4 Steinar Pedersen oaččui permišuvnna 24.09.04 . 2 Áirras nr. 32 Stig Eriksen 2 Áirras nr. 26 Berit Oskal Eira 2 Áirras nr. 22 Randi Skum oaččui permišuvnna 23.09 dii. 12.00 rájes . 2 Áirras nr. 18 Per Arnesen oaččui permišuvnna 23.09 - 24.09.04 2 Áirras nr. 11 Ole Henrik Magga 2 Áirras nr 21 Svein Peter Pedersen 2 Áirras guhte ii leat čoahkkinlanjas go čoahkkinjođiheaddji gulaha ahte áššis jienastuvvo , ii beasa jienastit . 2 Áirras Aage Pedersen ovddidii čuowovaš evttohusa : 2 Áirasiin lea vejolašvuohta divvut gažaldaga Sámediggeráđđái Sámedikki dievasčoahkkimis . 2 Áirasiid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái dáhpáhuvvá gorrelohkoválggain vuosttas dievasčoahkkimis maŋŋá sámediggeválgga . 2 Áirasat sárdnot Sámedikki sárdnestuolus . 2 Áirasat ožžot Sámedikkis máksojuvvot kredihtatkoartta jahkedivaga . 2 Áirasat guđet leat das , eai galgga guođđit čoahkkinlanja ovdal go jienasteapmi lea loahpahuvvon . 2 Áirasat galget leat iežaset sajis go bivdet sáhkavuoru . 2 Áirasa nu . 2 Áinnas sáhttá geavahit mála mii lea mielddusin go ráhkada russenjienastuslogu . 2 Áimmahuššat hálddašanbargguid : Departemeanta galgá bargat daid hálddašanbargguid mat gullet departemeantta vuollái ja galgá leat váiddaásahus ja alimus dási ásahus mas lea váldi loahpalaččat geahčadit duomuid ja mearrádusaid maid olgguldas etáhtat leat meannudan . 2 Áile Javo , NSR 2 Áigumuššan livččii ođasmahttit plána juohke sámediggeáigodagas vai mihttomeriid , strategiijaid ja áŋgiruššansurggiid sáhttá ođđasis heivehit . 2 Áigumuššan lei loktet sámi áššiid ráđđehusvuogádaga bajit dássái , ja dakko bokte buorebut váikkuhit bušeahttaproseassa . 2 Áigumuššan lea Ája sámi guovddáža duohtandahkat stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš ruhtademiin . 2 Áigumuššan lea Ája sámi guovddáža duohtandahkat nu johtilit go lea vejolaš lasihuvvon juolludusaid bokte . 2 Áigumuššan lea ovddidit ášši Sámedikki dievasčoahkkimii skábmamánus dán jagi . 2 Áigumuššan lea ovddidit sierra proposišuvnna mii sáhttá leat mielde buorideamen gulahallama guovddášeiseválddiiguin dain fáttáin mat gieđahallojuvvojit . 2 Áigumuššan lea leamaš ná geavahit Boazodoallošiehtadusas fievrriduvvon ruđaid . 2 Áigumuššan lea ahte foandda ođasmahttojuvvon ja ođđa njuolggadusat gustogohtet 01.01.2005 main mielde vejolaš doaibmaguovllu ođđa viiddideapmi . 2 Áigumuššan lea Sámi parlamentáralaš ráđi doaimma ruhtadit Norgga , Ruoŧa ja Suoma oktasaš ruhtademiin . 2 Áigumušas joksat dakkár mihttomeari mas dásseárvu lea ollásit integrerejuvvon politihkkahápmemis , lea nissonáŋgiruššama integreren guovddážis . 2 Áigumušas joksat dakkár mihttomeari gos dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš áššit leat ollásit integrerejuvvon buot politihkkahábmemii , lea deatalaš dahkat dásseárvobarggu lunddolaš oassin ollisvuođas , iige sierra sektuvran . 2 Áigumuš seminárain lea movttiidahttit nissoniid , mat leat jo Sámedikkis , ražastit eanebuš nominašuvdnaproseassas ja válgagiččus . 2 Áigumuš lea čađahit fárreheami maŋitčavčča / árradálvvi 2005 , danne go mielbargiin lea vuoigatvuohta oažžut govttolaš áiggi nuppástuhttimii , ja danne go ferte váldit vuhtii geavatlaš beliid go galgá loahpahit eanemus bargguid ja loahpahit kulturmuitohálddašeami gieddebargguid bievlaáigodagas . 2 Áigumuš lea maiddái juohkit dieđuid daid Sámedikki váikkuhangaskaoapmeortnegiid birra , mat gusket gielddaide ealáhusovddideami ja kulturulbmiliid dáfus . 2 Áigumuš lea juolludit seamma olu ( haddemuddejuvvon ) 2005:s . 2 Áigumuš lea danin joatkit 2011 alla doaibmadásiin , nu ahte 2012 leat 71 200 doaibmasaji . 2 Áigumuš lea dagahait guovllu luondduturisma dáfus geasuheaddjin , guovlu mii fáluha oktagaslaš allakvaliteahta gálvvuid nugomat luonddu- ja kultuvrra , ráinnasvuođa ja asttoáiggedoaimmaid birra jagi . 2 Áigumuš lea ahte iežamet lihttovuođđuduvvon árjasuodjalus galgá eastadeaddji iežamet lagašguovlluin , ja seammás dehálaš veahkkin hálddašit internašunála heahtediliid . 2 Áigumuš juogadaneavttuid rievdademiiguin lei ložžet gáibádusaid nu ahte maiddái priváhta organisašuvnnat sáhttet ohcat doarjaga . 2 Áigumuš guoská buot servodatsurggiide , muhto min biires mii lunddolaččat deattuhit ahte lea dehálaš doarjut Afghanistana dorvosuorggi huksema – suodjalusa , rádjebearráigeahču , politiija , duopmostuoluid ja giddagasásahusa . 2 Áigot duvdit fidnohutkiid johtui Budejju prošeakta lea stuorát áŋgiruššama oassi mii galgá nannet ođđahutkankultuvrra riikka allaskuvllain . 2 Áigodat 2 Áigodagat Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá nnu 1992 nnu 1994 nnu 1999 nnu 2004 Ii Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED SED SED 2 Áigodagas 2002-2005 lasihuvvui juolludeapmi birrasiid 22,2 milj. ruvnnuin . 2 Áigodagas 1989-1999 lea Sámedikki bušeahtta ovdánan . 2 Áigodaga álgogeahčen lea váldodeaddu gelbbolašvuođa ja kapasitehta ovddideamis . 2 Áigi lea láddan Áibmosuodjalusa váldodoaimmahusa nuppástuhttit . 2 Áigi : 2 Áiggut go jienastit sámediggeválggas Oslos , Troandimis , Bådådjos , Narvikas , Suorttas , Harstadas dahje Romssas ? 2 Áiggun viidáset fievrridit dan vieru ahte bajitdási perspektiivva ovddidit Stuoradiggái . 2 Áiggun maid rápmot norgalaš soalddáhiid Afganistanas ja militeara ja siviila jođiheaddjit geaid gallestallen rámidedje sin . 2 Áiggošin vel eanet cealkit ovdáneaddji doaimmaid birra guhkesáiggiplánas . 2 Áiggiid čađa lea leamašan oktavuohta ja doaibma rájáid rastá davviguovlluid iešguđet olmmoščearddaid gaskkas . 2 Áiggi mielde áigu Sámediggi leat mielde ásaheamen eanadoallopolitihkalaš biire sámi ássanguovlluid várás . 2 Áiggi mielde dás oažžut dieđuid ovdáneami birra sihke našunalalaččat ja riikkaidgaskasaččat , lohká Strøm-Erichsen . 2 Áiggi geažil mii fertet máhccat dán áššái go mii ráhkadit mearrádusárvalusa . 2 Áigga lea nu guhkás go vejolaš bálddalasat muddet buhtadusovddasvástádusa bohccuid dagahan vahágiid daid mearrádusaiguin mat eará guohtunealliid oamasteddjiin leat buhtadusovddasvástádusas . 2 Áigemearri sáddet sámediggeválgga listaevttohusaid lea njukčamánu 31. b. . 2 Áigemearri olgoriikas jienastit lea čakčamánu 4. b. 2009 . 2 Áigemearri olgoriikas jienastit lea čakčamánu 4. b. 2009 2 Áigemearri lea guđa mánu siste maŋŋel go guovllustivra lea dohkkehan njuolggadusaid . 2 Áigemearri lea borgemánu 1. beaivi . 2 Áigemearri lea 10 jagi das rájes go lága mearrádus boahtá fápmui . 2 Áigeguovlidis doaibmabijut maid berre árvvoštallat leat earret eará dat ahte fatnasat main leat máŋga molsaeaktolaš guollenáli maid bivdit , oččošedje oaniduvvon dorskebivdoeriid ja maid vejolaččat fas sáhtášii juogadit daidda dorskesorjavaš uhcit fatnasiidda . 2 Áigeguovdilis struktuvrralaš hehttehusat sáhttet leat juogo ekonomalaš , juridihkalaš dehe eará hámis . 2 Áigeguovdilis ovttasbargu sáhttet leat militeara doaimmat , hárjehallamat , oahppu , hárjehusat ja operašuvnnat . 2 Áigeguovdilis máŋggafágalaš dutkanprošeakta lea dutkat boazodoalloáššiid . Boazodoalloáššiid dutkkadettiin ferte vuhtii váldit sihke eanadatipmárdusaid , boazodoalu sosio-kultuvrralaš rievdamiid ja boazodoalu rámmaeavttuid rievdamiid . 2 Áigeguovdil 2 Áidna maid muittán lea ahte fertiimet dadjat : " Snälla fröken , kvassa pennan ! " 2 Áidegaska gártá eanaš Deanu gilddda rájá siskkobeallai . 2 Áiddit ja eará rusttegat Vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu addá vuoigatvuođa hukset gárddiid ja áiddiid , njuovvanrusttegiid , šalddiid ja eará rusttegiid maid boazodoalus dárbbaša . 2 Áiddiid ja rusttegiid mat eai leat vuosttaš dahje nuppi lađđasiid mearrádusaid mielde , sáhttá guovllustivra gáibidit ovddasvástideaddji njeaidit dahje rievdadit . 2 Áibmosuodjalussii 4 103 miljovnna kruvnnu juolludus Árvaluvvon juolluduslassáneapmi ja siskkáldas resurssaid geahpedeamit lasihit Áibmosuodjalusa bušeahta oktiibuot 84 miljovnna kruvnnuin . 2 Áibmosuodjalusas leat dál gávcci girdi- ja áibmosuodjalusstašuvnna . 2 Áibmosuodjalusa ođđa soahtegirdit gokčet strategalaš doaimmaid dárbbuid , ja ođđa maritiibma helikopterat leat boađi boađi . 2 Áibmosuodjalus – ođđa soahtegirdit ja váldodoaimmahus 2 Áibmosuodjalus áigu ain leat Gaska-Romssas , go das lea riikkalaš maritiibma áibmobearráigeahččanguovddáš Ráisavuonas ja Bearddu girdihámmanis . 2 Áhččán čuovui mu skuvlii vuosttaš beaivve . 2 Áhčči han máhtii maiddái dárogiela , muhto eadni ii máhttán . 2 Áhčči han lávii dárostit go lei dárbu , muhto go mii mánát stuoruimet de boagusteimmet go gulaimet áhči dárogiela . 2 Áhčči , eadni dahje eará iežas bearašlahttu ii sáhte oažžut buhtadusa mánnageahču / fuolahusbarggu ovddas . 2 Áhperesursaláhkii boahtá dasto ođđa mearrádus ahte sámi guolásteapmi ja dan mearkkašupmi sámi báikegottiide galgá deattuhuvvot eriid juogadettiin . 2 Áhpegeavahanealáhus 2 Ággan ođđa § 3–1 sierra láhkaásahusvuođu ásaheapmái , lea čalmmustahttit láhkaásahusvuođu sierra njuolggadussan , ja ahte láhkaásahusvuođđu ii gula láhkateknihkalaččat definišuvdnanjuolggadussii , vrd. dálá lága § 3–1 nr. 1 – 4 . 2 Ággan nuppástuhttit dábálaš hálddašanorgánaid orgánan main leat sierra fápmudusat , lea dat go leat sávvan stuorát ekonomalaš doaibmanfriddjavuođa lassisisaboađuid hálddašettiin . 2 Ággan lei ásahit buoret vejolašvuođaid vuoruhit ja oktiiheivehit dutkamiid ja oahpahusaid mat váikkuhit sámi servodahkii , ja nu maiddái oainnusin dahkat Romssa universitehta geatnegasvuođaid sámi servodaga ektui . 2 Ággan dása lea geavahuvvon ahte dán oassái eatnamiin ii leat eahpádus gii boares áiggi rájes lea adnojuvvon eaiggádin . 2 Ággan dása lea ee. bohccobierggu váttis márkandilli 2003/2004 ` čavčča ja dálvvi mii dagahii boazoeaiggádiid njuovvanboazologu lasiheami ovdii . 2 Ággan dása lea danne go dálá dilli ii leat čielggas ja danne go váilot prognosat boahtte áigái . 2 Ággan dása lea ahte dat sáhttet doaimmahit bargguideaset dohkálaččat mii livččii ávkin sámi servodahkii . 2 Ággan dasa lea dárbu čuovvut gielddaid doaimma , ee. rávvagiid ja bagadeami vuođđun . 2 Ágga manne galgá almmolaš beroštupmi lea čadnon ealáhusa siskkáldas iešstivrejupmái . 2 Áddiimet maid oahpaheaddji jearai , muhto eat sáhttán vástidit . 2 Ádden ahte dát instituhtta lea Riikkaidgaskasaš buollajagi ( 2007 ) árbi . 2 ÁRVVOŠTALLAMAT ... 16 2 ÁRVALUs 2 » Sámi meahcceealáhusaid ja geahusvugiid , erenoamážit lotnolasdoaluid , lea dehálaš sámi kultuvrra suodjaleapmái , oddideapmái ja sihkkarastimii , ja danne fertejit dat dohkkehuvvot ja lágain suddjejuvvot . » 2 » Soahti ii heaittit ávddalašvuođagáibádusa – soahti gáibida vel eanet ávddalašvuođa go dalle go lea ráfi ” . 2 » Sametinget er av den prinsipielle oppfatning ahte motorferdsel i utmarka må reguleres etter lokale forhold . 2 » Ovddimus buolva ” muitojuvvo maiddái eará rahčamiid geažil . 2 » Framheim ” nammasaš doarjjabáikkis son ráhkkanii johtit maŋimuš gaskka Lullibullii vai joavdá ovdal eaŋgalasolbmuid geaiguin son lei gilvaleamen . 2 » Buot maid mii háliidat bisuhit , ferte rievdadit ” . 2 · Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan skuvlaastoáiggeortnegis 2 · Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan joavkkuin ja servviin 2 · Prošeavttat mat movttiidahttet sámegiela geavaheami juohkebeaivválaš eallimis 2 · Prošeavttat mat movttiidahttet sámegiela geavaheami duhkoraddangiellan 2 · Gielladikšundoaimmat mat nannejit sámegiela guovlluin gos sámegiella geavahuvvo beaivválaččat 2 « Økonomisk kartverk » gokčá dušše smávva osiid guoskevaš hálddašanáreálain . 2 « buot mearkkat maid olbmot leat dagahan min fysalaš birrasii , masa gullet maiddái visttit masa leat čadnon historjjálaš dáhpáhusat , osku ja árbevierru . 2 « Sámerievtti váldobargun lea duddjot nu nana riektesuodjaleami sámi kultuvrii ahte basttášii viidáseappot eallit dáppe Davviriikkain . 2 « Sámedikki mielas lea boraspireváttisvuohta hirbmat guovddáš ášši boazodoalus . 2 « Sámediggi eaktuda ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu galgá jotkojuvvot nu ahte sámiid vuoigatvuođaid maiddái olggobealde Finnmárkku sáhttá čilget ja sihkkarastit . 2 « Stáhtain gos leat etnihkalaš , oskkolaš dahje gielalaš minoritehtat , ii galgga sis geat gullet dákkár minoritehtaide biehttalit vuoigatvuođa , ovttas joavkku eará miellahtuiguin , bálvalit iežaset kultuvrra , dovddastit iežaset oskku ja doaimmahit dan , dahje geavahit iežaset giela » . 2 « Stuorra boraspiriid hálddašeapmi lea váttisvuohta masa ferte máhccat dávjá , ja mii čuohcá boazodollui ja šibitdollui garrasit . 2 « Oamastus » ja « dološ áiggi rájes geavaheapmi » leat namahusat guovtti vuohkái , mo sáhttá rábidit alcces dakkár vuoigatvuođaid . 2 « Nuppástuvvan geavaheapmin » ii adnojuvvo juos mearriduvvojit njuolggadusat , mat dušše gusket meahcceeatnama geavaheapmái meahccin . 2 « Mearrádus luobaheami birra § 2-2 mielde , vrd. § 2-7 , galgá dahkkot buot guovllu beroštumiid ollislaš árvvoštallama vuođul . 2 « Lávdegoddi galggašii erenoamážit árvvoštallat boazodoalu vuoigatvuođaid . 2 « Kultuvrralaš oktilašvuohta mas lea vuođđun sápmelaččaid árvu ja vuoigatvuođat álbmogin ja eamiálbmogin » 2 « Komiteá čujuha ahte Stuorradiggi lea vuođđun atnán guovtteoasat mihttomeari , mii dadjá ahte galgá sihkkarastit ceavzi náliid buot njealji stuorámus boraspiriin Norggas , ja ahte seammás galgá bisuhit aktiivvalaš eanadoalu masa lea vejolaš geavahit guohtonresurssaid meahcis sávzzaide ja bohccuide . 2 « Gáhtten- ja huksenáššiin lea deaŧalaš ahte árvvoštallamis deattuhuvvo mo vejolaš huksendoaibmabijut sáhttet čuohcat sámi servodahkii ollislaččat . 2 « Geassegielddat » dávjá atnet boazodoalu jos ii amas áhtan mii ii gula dohko , de ain juo dakkárin mii lea giksin gieldda eará doaimmaide . 2 « Formålet med tildeling av to konsesjoner til Tysfjord kommune , er å styrke de lulesamiske samfunnet Musken . 2 « Fjelloven » - nammasaš lága geavahišgoahtin Tromssas ja Norlánddas 2 « Eatnamiid sihkkarastin boahtteáiggi boazodollui lea eaktun buriid buvttadus- ja dienasvejolašvuođaide . 2 « Eanaháldendoaibmabijuid — maiddái doaibmabijuid mat gusket čázádagaide — sáhttá álggahit dušše go eai dagat stuorra vahágiid oktiige geas lea geavahanriekti . 2 « Eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa » ( rights og ownership and possession ) dajaldaga dulkomis 14. artihkkala nr. 1 vuosttaš čuoggás , ferte vuođđun atnit dábálaš bustávvadulkoma . 2 « Dán plánaáigodagas álggahuvvo boazodoallolágaid geahčadeapmi , man vuolggasadjin lea boazodoalu siskkáldas dilli . 2 « Dáid álbmogiid vuoigatvuođaid iežaset eatnamiid luondduriggodagaide galgá earenoamážit sihkkarastit . 2 « Dasa lassin válljejuvvojit 4 dássenmandáhtat maid juohká dan njealji válgabiirii mat leat ožžon eane- 2 « Boazodoallu lea nana sámi kulturguoddi . 2 « Boazodoallostivra ii leat duhtavaš máttaguovlluid vuoigatvuođagažaldagaid čovdosiid jođuin . 2 « Boazodoallostivra deattuha ahte eiseválddiin lea ovddasvástádus sámi boazodoalu boahtteáiggis ja ávžžuha stáhta váldit ollislaš ovddasvástádusa máttasámi boazodoalu vuoigatvuođaid sihkkarastimis dáláš orohatrájiid siste . 2 « Berre dohkkehit dáid álbmogiid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa eatnamiidda gos sii árbevirolaččat ásset . 2 « ... ja geat dovdet gullevašvuođa sápmelašvuhtii . » 2 © Scanpix 2 © Kenneth Hætta 2 © Jaro Hollan © Jaro Hollan 2 §75:s daddjo ahte eiseválddiin lea váldi addit dárbbašlaš gohččumiid heaittihit lobihis doaimma go almmolaš beroštumit leat ártan . 2 §4 Beavdegirji : Buot konsultašuvdnačoahkkimiin stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki / sámi beroštupmiorganisašuvnnaid / sámi riekteoamasteaddjiid gaskka suodjalanplánašši buot dásiin galgá fievrriduvvot beavdegirji . 2 §3 Diehtojuohkin : Stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi leat geatnegasat addit ollislaš dieđuid buot áššái guoski beliin buot dásiin suodjalanplánaáššiid meannudeames . 2 §1 Ulbmil : Njuolggadusaid ulbmilin lea sihkkarastit ahte konsultašuvnnat buot suodjalanevttohusaid oktavuođas luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin čađahuvvojit buriin jáhkuin ja dainna ulbmilin ahte juksat ovttaoaivilvuođa stáhta ja Sámedikki / sámi beroštupmiorganisašuvnnaid / sámi riekteoamasteaddjiid gaskka . 2 § 9a . 2 § 9 b . 2 § 9 Vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus 2 § 9 Replihkkavurostallan 2 § 8a . 2 § 8a 2 § 81 Láhkaásahusat 2 § 80 Ráŋggáštusovddasvástádus 2 § 8 vuosttaš lađas čuodjá : 2 § 8 b 2 § 8 Sámi giellalávdegoddi lea mearridanválddálaš go mielde leat unnimusat čieža ( 7 ) lahtu , guđet ovddastit unnimusat golmma ( 3 ) suopmanjoavkku . 2 § 8 Boazodoallu olggobealde sámi boazodoalloguovllu 2 § 79 Bággodoaimmat 2 § 76 Bággensáhkku 2 § 74 Geatnegasvuohta čuovvut lága 2 § 72 Guovllustivra 2 § 71 Boazodoallostivra 2 § 70 Buhtadusárvvoštus 2 § 7 Sámi giellalávdegotti ollesčoakkámis lea loahpalaš mearridanváldi . 2 § 7 Rievdadeapmi ja fápmuibidjan 2 § 7 Finnmárkkuopmodaga stivra Finnmárkkuopmodaga jođiha stivra , mas leat guhtta olbmo . 2 § 7 Bággolotnun sihkkarastit boazodollui guohtumiid 2 § 6a ođđa nubbi lađas galgá čuodjat : Jordskifteretten skal behandle saker etter reindriftslova § 59 fjerde ledd . 2 § 68 Objektiiva ovddasvástádusas čuoldin 2 § 67a vuosttaš lađas čuodjá : 2 § 67 njealját lađas čuodjá : 2 § 67 mearrádusat buhttenovddasvástádusa birra geahčakeahttá siva eai gusto vahágiidda mat šattažet lobálaš johtima geažil , bisáneami dahje guohtuma geažil johtolagaid alde dahje guohtuneatnamiin váriin dahje duovdagiin mat leat namuhuvvon §:s 19 jus ii leačča šaddan mearkkašahtti stuorát vahát go mii adnojuvvo dábálažžan ulbmillaš ja dohkálaš doalus , dego omd. jus guohtunlohpi jna. lea adnojuvvon dainnalágiin ahte boazodoallu lea muhtun eananeaiggáda dahje vuoigatvuođalaš geavaheaddji oapmeláidumiidda dahje vuovdái sierranassii čuohcan . 2 § 67 Objektiivvalaš ja oktasaš ovddasvástádus 2 § 66 Beatnagat 2 § 65 Johtaleapmi guovlluin gos bohccot guhtot 2 § 64 Jeagelbordin ( jeageldoahpun ) 2 § 63 Opmodaga geavaheapmi boazodoalloguovlluin 2 § 61 Guohtunáiggit 2 § 6 Árvalusaid meannudeapmi 2 § 6 nuppi lađđasa vuosttas ja nuppi cealkka rievdaduvvo dánin : 2 § 6 Rapporteren 2 § 6 Guđege suopmanjoavkku ovddasteaddji lahtuin ja várrelahtuin čohkiida suopmanjoavkku juogus . 2 § 5a . 2 § 59 Guohtungeavaheapmi 2 § 58 Doaibmanjuolggadusaid ráhkadeapmi ja dohkkeheapmi 2 § 56 Siidafoanda 2 § 55 Siidakássa 2 § 51 Siida 2 § 5.2 Áššemeannudeapmi guovddáš dásis . 2 § 5.1 Áššemeannudeapmi báikkálaš- / guovlulaš dásis . 2 § 5 Árvalusaid ovddideapmi 2 § 5 Váidalusortnet 2 § 5 Váidaleapmi Sámediggeráddi lea váidalusásahus . 2 § 5 Sámi regiovnnalaš boazodoalloguovllut 2 § 47 nubbi lađas čuodjá : 2 § 45a . 2 § 45 Fápmudus 2 § 43 Orohatstivra 2 § 42 vuosttas lađas nubbi čuokkis čuodjá : Ruvkkiide Finnmárkkuopmodaga eatnamiin sáhttá Gonagas láhkaásahusa bokte mearridit alit divada . 2 § 42 Orohat 2 § 41 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames jna. . 2 § 41 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames jna. 2 § 40 Áššiid ovttastahttin , juohkin jna. . 2 § 4 nubbi lađas čuodjá : Jienastuslohku ráhkaduvvo daid jagiid , go leat sámediggeválggat ja válggat gielddastivrii ja fylkkadiggái . 2 § 4 Váidaleapmi Sámediggeráddi lea váidalusásahus . 2 § 4 Sámi boazodoalloguovlu 2 § 4 Sámedikki válddahusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái Sámediggi sáhttá addit válddahusaid dasa , mo meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami váikkuhus sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii galgá árvvoštallojuvvot . 2 § 4 Hálddahus 2 § 39a čuodjá : 2 § 39 Hilgun Áššiid mat eai gávnnahuvvo dohkket meahcceduopmostuolu gieđahallamii , sáhttá duopmostuollu riektecealkámušain hilgut ollásit dahje osohahkii . 2 § 38 Mearkka sisačáliheapmi ja sihkkun 2 § 37 Mearkalávdegoddi ja váiddaásahus 2 § 37 Jávkan Juos oktage bissovaš lahttu lea eret , de gohččojuvvo dat sadjásašlahttu boahtit gii galgá bálvalit bissovaš lahtu sajis gii lea eret . 2 § 36 Geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdin 2 § 35 Šiehtadallamat Áššeoasálaččat geat eai leat ovttamielas kommišuvnna konklušuvnnaiguin , dahje geat dárbbašit veahki oažžut konklušuvnnaid čállojuvvot čatnevaš šiehtadussii , sáhttet bivdit Finnmárkkukomišuvnna soabahallat . 2 § 35 Šiehtadallamat Áššeoasálaččat geat eai leat ovttamielas komišuvnna konklušuvnnaiguin , dahje geat dárbbašit veahki oažžut konklušuvnnaid čállojuvvot čatnevaš šiehtadussii , sáhttet bivdit Finnmárkkukomišuvnna soabahallat . 2 § 35 Mearkka rievdadeapmi 2 § 34 Gieđahallan Finnmárkkuopmodagas Finnmárkkuopmodat galgá vuođohis áji haga buktit oaivila kommišuvnna konklušuvnnaide . 2 § 33 Merkengeatnegasvuohta 2 § 33 Finnmárkkukomišuvnna raporta Maŋŋil go komišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu , galgá dat addit raportta , mii sisdoallá čuvgehusaid das : a ) gii komišuvnna áddejumi mielde lea eatnama eaiggát b ) makkár geavahanvuoigatvuođat komišuvnna áddejumi mielde leat c ) maid áššediliide komišuvdna vuođđuda konklušuvnnaidis . Raporttas galgá boahtit ovdan , leatgo konklušuvnnat ovttamielalaččat . 2 § 32 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames Finnmárkkukomišuvnnas lea alddis ovddasvástádus das , ahte ášši čuvgehuvvo doarvái . 2 § 31 Čoahkkinortnega rievdadeapmi 2 § 30 Čoahkkinortnega rievdadeapmi 2 § 30 Hálddahus 2 § 30 Eará siiddaid bohccot 2 § 3-7 mielde sáhttá orrut ahte lea álki oažžut virgelobi bálkkáin sámegiela oahppamii jos bargá almmolaš hálddahusain , ja § 3-8 mielde orru ahte lea álki oažžut sámegiel oahpahusa nuvttá . 2 § 3 Virgelobit 2 § 3 Sámi giellamearrádusat § 2 vuolde gusket prinsihpalaččat buot sámi suopmaniidda . § 4 Sámi giellalávdegoddái válljejuvvojit njealji jahkái hávil 12 lahtu ovddastit Ruota , Suoma , Norgga ja Ruošša sámi suopmanjoavkkuid . 2 § 3 Stivra 2 § 29 Geahčadeapmi 2 § 29 Formálalaš mearrádusat 2 § 28 Áššebáhpiriid rádjan 2 § 27 Mearrádusaid dieđiheapmi 2 § 27 Dárkilet eavttut ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii ja ávkkástallama gáržžádusat Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit dárkilet mearrádusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii nugo namahuvvo §§ 22 bustáva a rájes f rádjai ja § 23 bustáva a rájes e rádjai . Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit ahte ávkkástallamii gáibiduvvo lohpi . 2 § 27 Dárkilet eavttut ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii ja ávkkástallama gáržžádusat Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit dárkilet mearrádusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallamii nugo namahuvvo §§ 22 bustáva a rájes f rádjai ja § 23 bustáva a rájes e rádjai . 2 § 26 Bivdu ja guolásteapmi sámi boazodoalloguovllus 2 § 26 Beavdegirječállin 2 § 25 Boaldámušat ja muorat sámi boazodoalloguovllus 2 § 24 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti barggut 2 § 23 maŋimuš lađas rievdaduvvo dánin : 2 § 23 Mohtorjohtolat 2 § 22 Johtingeainnut 2 § 21 Vuoigatvuohta visttiide , áittiide jna. 2 § 20 Áigodatguohtumat 2 § 20 goalmmát lađas rievdaduvvo dánin : 2 § 2-6 Áirasat Sámi parlamentáralaš ráđđái 2 § 2 Čoahkkinjođiheapmi ja mearridanfápmu 2 § 2 Ulbmil Sámedikki doarjjastivra galgá ovddidit áigumušaid maid Sámediggi mearrida Sámediggeplánas ja iežas eará plánain . 2 § 2 Sámi giellalávdegotti bargun lea ovddidit doaimmaid buot sámi suopmaniidda buorrin . Dán vuođul bargguide gullá : 2 § 2 Doaibmaviidodat 2 § 19 Álbmotmeahcit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin Eatnamat , maid Finnmárkkuopmodat oamasta , sáhttet biddjojuvvot álbmotmeahccin luonddugáhttenlága mielde . 2 § 19 Guohtunvuoigatvuohta 2 § 18 Boazodoallodieđáhus 2 § 17 d ) rievdaduvvo dánin : 2 § 17 c ) rievdaduvvo dánin : 2 § 17 Stivrralahtuid je. ráŋggáštus- ja buhtadasovddasvástádus Stivrra lahttu , firpmávuolláičálli , rehketdoallodárkkisteaddji , hovdejeaddji virgehas geasa lea addojuvvon váldi dahkat mearrádusaid Finnmárkkuopmodaga beales ráddjejuvvon áššeduovdagiid siskkobealde , dahje gozihanlávdegotti lahttu , gii fasttes jearggahisvuođain čađaha dahkamušaidis Finnmárkkuopmodaga ovddas , ráŋggáštuvvo sáhkuiguin dahje čavgejeaddji dilálašvuođain giddagasain gitta jagi rádjai . 2 § 17 Bohccuid oamasteapmi 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá 2 § 16 Siidaoasi heaittiheapmi 2 § 15 maŋimuš lađđasa maŋimuš cealkka rievdaduvvo dánin : 2 § 15 Siidaoasi jođihanovddasvástádusa sirdin 2 § 15 Jienasteamit virgáibidjamiid oktavuođas 2 § 14 Jus náittosdilli dahje ovttasássan nohká 2 § 14 Jienastanvuogit 2 § 13 Náittosguoimmi ja ovttasássi sadji 2 § 13 Jienasteami dohkálašvuohta 2 § 12 Sámi giellalávdegoddi sáhttá dahkat dárkilit bargonjuolggadusaid iežas doaimma váste daid eavttuid mielde mat leat mearriduvvon njuolggadusain , namalassii paragráfain 4 , 5 , 6 , 7 ja 9 . 2 § 12 Jienastanortnet 2 § 11 Siidaoasi ásaheapmi 2 § 10 Áššit meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami ja gittaopmodagaid luobaheami jd. birra Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra galgá Finnmárkkuopmodat árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 2 § 10 Beavdegirjelasáhusat 2 § 1 Sámedikki doarjjastivra 2 § 1 Sámedikki dievasčoahkkimat 2 § 1 Lága ulbmil 2 www.tromsfylke.no 2 www.reindrift.no Almmuhuvvon : Juovlamánu 2007 Preantalohku : 3000 Gráfalaš buvttadeapmi : Bjørkmanns , Áltá . 2 www.regjeringen.no Boazodoallohálddahus , Poastaboksa 1104 , 9504 Áltá . 2 www.bjorkmanns.no Gihppaga sáhttá diŋgot almmuheddjiin . 2 váldohálddahusa nanosmahttin ruđaiguin diehtojuohkinkonsuleantavirgái 2 válddahit ja árvvoštallat iežas lohkan- ja čállinstrategiijaid 2 váikkuhit ovttasbarggu muđui eará biras- ja kulturmuitohálddašemiin . 2 váikkuhit dan ahte šaddá deaivvadansadji eamiálbmot dáiddáriidda ja artisttaide , publikummii ja nuoraide , ja oahpásmahttit eará eamiálbmogiidda sámi kultuvrra 2 váikkuhit ahte sámi museat sáhttet ovttasbargat maiddái dassážii go Sámediggi lea váldán badjelasas sámi museaid hálddašanovddasvástádusa . 2 váikkuhit ahte relevánta kulturmuitodieđut duođaštuvvojit ja buktojuvvojit olámuddui kulturmuitodihtorbása ovddidemiin . 2 váikkuhit Saemien Sijte ja Várjjat Sámi Musea doaimma sihkkarastima . 2 vuođustuvvojit dainna ahte mállet gáibidit hirbmat stuorra stáhtalaš ruhtadeami , ii ge dat soaba oktii muđui kulturviesuid ruhtadanvuogádagain Norggas . 2 vuođalávdegoddi ávžu Ruoŧa addit sámi álbmogii duohta váikkuhaválddi iežaset “ economic activities 111 ” Ráđđehusa ja Sámedikki ráđđádallamiid ásaheapmi lei deaŧalaš ášši stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid čađaheamis . 2 vuostáiváldojuvvon gálvvuid ja bálvalusaid dárkkisteami birra 2 viiddidit , buoridit ja lasihit sámi kulturmuittuid vuođđoávdnasiid juvssahahttivuođa ( sámegillii ja dárogillii ) 2 viežžat oahpahusgelbbolašvuođa maiddái eará fágabirrasiin go dain mat juo leat searvan 2 v. č. ... .1 ... 2 v. č. ... . 2 tlf : 98 85 88 84 2 tlf : 97 77 34 90 2 tlf : 97 06 23 44 2 tlf : 92 22 05 98 2 tlf : 78 47 40 00 2 tlf : 48 06 33 58 2 telefáksa 78 47 40 90 2 teavstta buvttadeamis válljet heivvolaš šáŋra , váikkuhangaskaomiid ja giellageavaheami 2 sámi vuoigatvuođat 2 sámi mánáid ja nuoraid barggu nannen 2 sámi kultuvra ja sámi ealáhusat 2 sámi kulturmuittuid ja kultureanadagaid čuvgen dohkálaš fágalaš ja báikkálaš sámi eavttuid vuođul 2 sámi kulturmuittuid dokumenteren báikkálaš sámi searvamiin 2 sámi giellabargu nannejuvvo ja ovddiduvvo buot giellaguovlluin » . 2 sámi giella ja oahpahus 2 sámi dološvieruid ja riektiáddejumiid riektičielggadus 2 sámegiella vuosttas giellan 2 sámegiella nubbin giellan 2 sámegiela ođđasis ealáskahtttin kr. 300.000 2 sámegiela lohkama kárten kr. 400.000 2 sámegiela dillái Ofuohtas / Lulli-Tromssas ja bivdá doarjjastivrra nannet giellabarggu dán guovllus . 2 sámediggepresideantta 15.03.99 notáhta eanadoallominister Gjønnes:ii 2 ságastallat sámi girjjálašvuođahistorjjá váldoáigodagaid birra ja buohtastahttit davviriikkaid girjjálašvuođa historjjáin 2 siskkab . 2 siidu 5 2 siidu 3 2 siidu 20 2 siidu 19 2 siidu 18 2 siidu 11 2 siidu 10 2 siidu 1 2 siidda gulahallanolmmoš hálddašit siidakássa . 2 sierra ealáhusšiehtadusa duojáriid várás Sámedikki lotnolasealáhusaid ortnegiid vejolašvuođaid ektui 2 servodatfága 2 selvehit sámi máinnasteami 2 selvehit njálmmálaš ja čálalaš giela gaskavuođa 2 sametinget.no 2 samediggi.no 2 s. nr. 145 ( 1997-98 ) . 2 s. Dat supmi fátmmasta 30 miljovnna ruvnno giddagasopmodagaid liige áimmahuššanbargguide mai áimmahuššan lea bázahallan áiggi dáfus . 2 s. 8 s. 10 s. 11 s. 12 2 s. 4 s. 6 2 s. 4 2 s. 13 s. 14 2 ráđđelahttu 2 ráđđe : 2 ráhkkanahttit proseassaid sámi museaiguin ja guoskevaš gielddaiguin ahte ovttastahttit sámi museaid museasiidan ja ahte ásahuvvo Sámi musearáđđi . 2 rievdavaš dieđuid registrerema birra 2 riekteveahki ohcamušaid meannudeami . 2 riektesubjeaktan43 , muhto jearaldaga lea go Sámediggi politihkalaš doaimmainis sierra riektesubjeakta gal sáhttá cegget . 2 regivonnalaš sámi ovddasvástádusinstitušuvdna , 70% stáhtalaš investerendoarjja ja 100% stáhtalaš jođihanruhtadeapmi regiovnnalaš sámi kulturinstitušuvdna , 70% stáhtalaš investerendoarjja ja fylkagieldalaš / gieldalaš jođihandoarjja , 2 registreret bissovaš dieđuid buot bargiid birra ja dieđuid rievdamiid 2 rahkkana seammás boahttevaš jagi ( 2008 ) juolludemiide maid Sámediggi dohkkeha skábmamánus Stuoradikki juovlamánu bušeahttamearrádusa eavttuiguin . 2 prog sámekonf 2008 eng 2 prog plen sámi 1-09 2 prog plen dáru 1-09 2 prog plen 3-08 dáru 2 prog SPR roavvenjárga 08 2 prinsihppa- ja njuolggadusdokumeantta ráhkadeapmái sámi joatkkaoahpahusa váste . 2 pdf ) 2 pdf ( Mearrádusat mat bohtet fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 ) 2 parlamentáralaš ovddasvástádussii Sámedikki juolludemiid hárrái , galget maiddái čielgasit ovdanboahtit . 2 ođđa minerálaláhka proposišuvnna bargu 2 ovttastahttit gulahallama Gielda- ja guovludepartemeanttain , eará fágadepartemeanttaiguin ja Riikarevišuvnnain 2 ovttastahttit Sámedikki bušeahttaevttohusa ráhkadeami 2 ovttasbargi olmmoš 2 ovttajienalaččat . 2 ovddidit čuovvovaš mearkkašumi : 2 ovddidit oktasaš sámi oahpaheaddjeoahpu sihke davvi- , julev- ja lullisámegillii 2 ovddidit birashálddašeami máhtolašvuođa ja áddejumi sámi kultuvrra ja historjjá birra 2 ovddidit Sámi kulturmuitoráđi gulahallanfierpmádaga sámi báikegottiin ja gulahallama sámi organisašuvnnaiguin , dávvirvuorkkáiguin ja ásahusaiguin 2 ovddasvástádus dárkkistit ahte buot doaibmaovttadagain leat dohkálaš rehketdoallovuogádagat ( oktan veahkkevuogádagaid man duohken ekonomiijavuogádat lea ) 2 ovddasvástádus Sámedikki ekonomiijavuogádagas , gč. 3.3 vuolábealde 2 ossodatdirektora 2 orgánain sáhttá leat rievttálaš doaibmanákca vaikko eai leat iešstivrejeaddji riektesubjeavttat . 2 oppalaččat oahppan olmmoš 2 olggob . 2 oktiiheivehit Romssa universitehta sámi dilálašvuođaid oahpahusa ja dutkama . 2 oaččuhit eanet olbmuid Romssa universitehta sámi dutkamiidda . 2 oamastanráđastallamii vuoigatvuođaid kártedettiin . Hålogalandalmennet vel váguhuvvo máhcahit viehka olu eanaoamastanboađuidis báikegottiide . 2 oallugat čirrot . 2 oalge- ja kvalitehtabuktagat sámi eanadoalus vuođđuduvvon sámi kultuvrii ja árbevieruide 2 oaivvildan fuolahit , fuolahuvvojit lávdegotti oaivila mielde buorebut eará mearrádusaid geavahettiin . 2 oaivadit ja bargat ovttas gielddaiguin vai kulturmuittuid ja sámi kultuvrra luondduvuođu vuhtiiváldin šattašii plánabarggu oassin 2 oahppoplánaid redigeren / ovddideapmi main eanet go dálá oahppoplánain lea sámi sisdoallu . 2 oahpahusa , populearadieđalaš diehtojuohkima ja kulturmuitogáhttema 2 nr. : 974 760 347 Báŋkokontunr . 7694 05 62178 IBAN nr. . 2 neavvut sámegiela áššiin , ovddidit sámegiela dutkama , 2 nannet kulturmuitolága njuolggadusaid § 3 ovttasbargogeatnegasvuođa duohta sisdoalu 2 nannet dihtomielalašvuođa sámi kultuvrra ja sámi servodagaid vuhtiiváldimis plánabargguin plána- ja huksenlága mielde 2 nannet Sámi kulturmuitoráđi áššemeannudannávccaid , maid oassin lea maiddái vejolašvuohta oaivadit , gulahallat ja dieđuid juohkit 2 nannet Sámi kulturmuitoráđi máhtolašvuođa sámi historjjás , kultuvrras ja gielas 2 nannet Sámi kultumuitoráđi láhka- ja njuolggadusmáhtu kulturmuito- ja areálahálddašeami oktavuođas 2 na mas lea bálvalanviidodahkan olles gielda dahje oassi gielddas sámegiela hálddašanguovllus , 4. guovllu almmolaš orgánain hálddašanguovllus : juohke fylkkagieldda ja stáhta orgána mas lea bálvalanviidodahkan ollásit dahje muhtun muddui gielddat sámegiela hálddašanguovllus , muhto mii aŋkke ii leat riikkaviidosaš . 2 mávssiheami ja reskontrofievrrideami birra , gč. čuo. 2.4 vuolábealde 2 mátkeealáhusfitnodagat lágidit bivdomátkiid norgabeallai , vuosttažettiin vai sáhttet “ fillet guoli ” Jiekŋaábi vuonain dohppet vuggii . 2 mátkeealáhusat . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 máhtolašvuohta minoritehtaid ja eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš biras- , kultur- ja ovddidanbarggu birra , ja searvan dása 2 mus dohkkehuvvon jienaid válggas . 2 muittuhit ahte giella lea kultuvrra guovddáš oassi ja čujuhit dasa man ávkkálaš sámiid oktasaš gielladoaimmat leamaš sámi kultuvrra ovdánahttinbargguin ollislaččat ja 2 muitalit muitalusaid geavahettiin sámi máinnasteami elemeanttaid 2 muhtun oahpponeavvuid jorgaleapmi sámegielas dárogillii , earenoamáš sámi ohppiide geat eai máhte davvisámegiela 2 muhtun boarráseabbo oahpponeavvuid heiveheapmi vai sáhttet geavahuvvot ođđa sámi oahppoplána miele 2 muhtin eaŋkilmearrádusaide vai oainnusin oažžu boazodili vuoigatvuođaid . 2 movttiidahttit sámi báikegottiid aktiivvalaččat searvat miellagiddevaš bargui sámi kulturmuittuiguin ja kultubirrasiiguin 2 movttiidahttit ovttasbargguid fágaid rájiid rastá . 2 movttiidahttit dutkansearaid fáttáin mat gusket sámi kulturmuittuide ja kulturbirrasiidda 2 mis . 2 miid luondduvalljodagaid ávkkástallamii ja hálddaheapmái ( geahča dárkileappot teakstabovssas ) . 2 mii sirdojuvvui 50-postii34 . 2 meroštallanbohtosa dárkkisteami ja attesterema birra 2 mearrái . 2 mearridit makkár raporttat goas galget buktojuvvot váldohálddahussii 2 mearridit juolludusa juhkkojuvvon kapihttaliidda , poasttaide , vejolaš vuolitpoasttaide ja vejolaš prošeavttaide , ja eará spesifiseremiid 2 mearkkašit ahte sápmelaččat leat sierra álbmot , geain lea oktasaš historjá , kultuvra , giella ja árbevierut , ja dasto 2 mearkkašit , ahte sámedikkiid gaskasaš ovttasbargui lea earenoamáš dárbu áššiin mat gusket máŋgga riikka sápmelaččaide dahje sápmelaččaide sierra álbmogin , ja dasto mearkkašuvvo ahte dán lágán ovttasbargui lea dárbu maiddái našonalstáhtaid ektui , ja oasálaččat 2 mearkkašit , ahte oasit Suoma , Norgga , Ruošša ja Ruoŧa riikkain leat ásahuvvon eatnamiid ala mat gullet sámi álbmogii , ja gos ovdal go riikkat ásahuvvojedje ásse sápmelaččat , ja ahte sápmelaččat danne leat eamiálbmot Suomas , Norggas , Ruoššas ja Ruoŧas , ja oasálaččat 2 matematihkkaneavvuid heiveheapmi ja jorgaleapmi davvisámegillii vuoddoskuvlla 3. luohkkái 2 matematihkagirjjiid jorgaleapmi dárogielas sámegillii 2 maide ráđđehus duođasge lea juolludan ruđaid , de čájehuvvo ahte jagiid čađa leat juolluduvvon lassiruđat doaimmaide maid Sámediggi lea bidjan vuoruhanlistui iežas bušeahttaevttohusas , muhto hárve doaimmaide maid Sámediggi ieš lea vuoruhan bajimussii . 2 maha válddi dahje doaimma mii gullá stáhtaráđi bagadan- dahje bearráigeahččanválddi vuollái . 2 lávgadis ovttasbarggu eará birashálddašemiin ja gielddaiguin 2 láhčit dilálašvuođaid sihke sámi ja dáčča servodaga dárbbuide systematiseret ja buvttadit ođđa gelbbolašvuođa fenomenain ja proseassain mat váikkuhit sámi servodaga kultuvrra ja giela . 2 lohpádusaide mat leat dahkkon ( masa gullet geassin- / posterenfápmudusat gávdno ruhta báhcán juolludusain ovttaskas kontuin 2 lohku dál mearriduvvo siidadásis , lea ahte dalle lea buoret vejolašvuohta vuhtiiváldit movt orohaga guohtuneatnamat heivejit siiddaide ja áigodatguohtumiidda . 2 lohkat álkis teavsttaid čállon eará sámegielaide 2 lohkat teavsttaid mat leat čállon dološ čállinvugiide ja buohtastahttit dálá čállinvugiin 2 lohkat ja analyseret vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , sihke čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa šáŋraid , mat gullet ovdal 1965 áigodahkii 2 livnnetduođaštus mannan jagi ovddas , mii čájeha ahte dus duođaid lea leamaš ealáhusdienas . 2 leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui válgabeaivvi 2 leat mielde ovddideamen ovttasbarggu birashálddašemiin ja našuvnnalaš sámi ásahusaiguin ja riikkaidgaskasaččat sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid suodjaleamis ja hálddašeamis 2 leat Davvi-Trøndelága , Nordlándda ja Tromssa fylkkain . 2 leat , dahje leat leamaš , girjejuvvon Norgga ássin álbmotregistarii , ja guđet 2 lea duhtavaš go dál lea sohppojuvvon ovttasbargošiehtadus gaskal dáiddárorganisašuvnnaid ja Sámedikki . 2 lea Tromssas / Norlánddas heajut dilli go Finnmárkkus , sihke ollislaččat ja go veardida iežaset regiovnna ektui 2 lasihit dutkama ja oahpahusa sámi dilálašvuođaid birra . 2 l ) Sámi álbmot lullisámeguovllus 2 kvalitehta matematihkkaoahpahusas ( KIM ) kr. 400.000 2 kulturmuitolávdegotti bargu čuovvuluvvo dainna lágiin ahte sámi kulturmuitogáhttema boahtteáiggis sáhttá nanosmahttit ja das šaddet ovdánanvejolašvuođat . 2 kr 800 000 2 kr 540 000 2 kr 1 350 000 2 koordineret sámi giellabarggu , buoridit sámegiela sajádaga , 2 kontofievrrideaddji dárkkistit ja dasto elektruvnnalaš hámis dieđihit ruovttoluotta lea go bargu dohkkehuvvon , ja bidjat dohkkehuvvon bargguid vuordinregisterii 2 kommišuvdna lea čielggadan , de sáhttet oasehasat lágidit ášši Meahcceduopmostullui . 2 kapihttalii . Prošeakta lea duođaštan dehálaš mearkkašumi buori ja doaibmi rádjerasttildeaddji ovttasbarggus davimus suohkaniid gaskkas . 2 jus siidda iešguđet siidaosiid gaskamearálaš boazolohku šaddá vuollel 250 . 2 juolludusreivviid raporterengáibádusat 2 juohkit dieđuid ja oaččuhit oktavuođaid našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat sámi dilálašvuođain . 2 juohke olggosmáksima boađusmeroštallama mávssiheami ja reskontrofievrrideami birra 2 juhkkon elliin 1 2 jođiheaddji sáhttá oasis sirdit mánnái , áhkkubii / áddjubii dahje eará olbmui gii deavdá eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra siidaoasis . 2 jorgalit ja heivehit earáid čállin teavsttaid dárogielas sámegillii 2 jnv. 2 jahki 2000 jahki 2001 jahki 2002 jahki 2003 jahki 2004 2 integrerejuvvon olmmoš 2 instrueret mo rivttes láhkai galggašii gieđahallat vejolaš diŋgon- ja lohpádusfápmudusaid , gč. e. n. § 9 2 ii ii ii 2 iešguđetlágan gelbbolašvuodanannendoaim . kr. 300.000 2 identifiseret variašuvnnaid sámegielain 2 hálddašit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid lágaid , njuolggadusaid ja kulturpolitihkalaš njuolggadusaid mielde 2 huvvon jiena . 2 hutkkálaš olmmoš bargi olmmoš 2 http://www.lovdata.no/all/hl-20000414-031.html 2 http://min.e-kommune.no/Sametinget . 2 h ) Mearridit , ovttasráđiid Sámedikki joavkojođiheddjiiguin , man guhkes áigi biddjojuvvo Sámediggeráđi dieđáhusaid ovddideapmái Sámedikki dievasčoahkkimis , gč. § 20 2 gáhttet ja ovddidit sámegiela , doaimmahit oktasaš terminologiija- ja normerenbarggu 2 guorahallat teavsttaid ideologiija ja árvvoštallat gálduid ja mediaid 2 gullevaččat . 2 gokčasiin várjalit rievdadusaid vuostá 2 gohččun sámi 2-10 2 gohččun sámi 1-09 2 gohččun sám 4-09 2 gohččun sám 2-09 2 gohččun dáru 4-09 2 gohččun dáru 2-10 2 gohččun dáru 2-09 2 gohččun dáru 1-09 2 gohč plen 3-08 sám 2 gohč plen 3-08 dáru 2 gelbbolašvuođa bajideapmi 2 geavahit iežas prográmmafágaid fágamáhtu logaldallamiin ja digaštallamiin skuvlla , servodaga ja bargoeallima birra 2 geavahit girjás , máŋggabealat gielalaš váikkuhangaskaomiid iežas čállimis , sihke čáppagirjjálašvuođas ja áššeprosas 2 geavahit deaŧaleamos riektačállinnjuolggadusaid 2 geavahit cealkkaanalysa ja fágatearpmaid gielaid válddaheamis 2 geavaheapmi sin ovddasvástádussuorggis soahpá siskkáldasbušeahta eavttuide 2 geahččat bearrái ahte gávdnojit dohkálaš njuolggadusat iešguđet doarjja- ja dáhkádusortnegiiddda 2 geahčadit lagabuidda vejolašvuođa addit prošeaktadoarjaga sámi festiválaide 2 geahcadit sámi joatkkaoahpahusa fálaldatstruktuvrra , oahppoplánaid vejolaš revideren 2 galgá leat stivramiellahttovuohta vuoruid mielde , muhto dan ferte guovllustivra dohkkehit . 2 galget leat boazodoalu , eanadoalu ja bivddu , guolásteami ja olgunastinberoštumiid ovddasteaddjit . 2 galgaba válljet golbma stivrralahtu goabbáge . 2 g ) Dahkat eará bargguid maid Sámediggi addá čoahkkinjođihangoddái . 2 fállat ođđa gursafálaldagaid ja eará oahpahusvugiid 2 fylkkagielda ja gielda galget oažžut vejolašvuođa cealkit áššis . 2 fiili bidjat ja linjáin sáddet 2 f ) Sámi Instituhta njuolggadusat ja kontrákta heivehuvvo ođđa dillái 2 f ) Nammadit Sámedikki ovddasteddjiid bovdejumiin parlamentáralaš čoahkkimiidda ja konferánssaide . 2 evttohusa mielde lea Sámedikkis riekti čilget oainnus njuolga našunalčoahkkimii dahje lávdegottiide dahje eará orgánaide mat gullet našunalčoahkkimii . 2 evttohit ođđa oahppoplánaid , omd. duodji GK ja heivehit GK media- ja kommunukašuvdnafága sámi joatkkaoahpahussii 2 erenoamášpedagogalaš virgi oahpahusossodagas , gč. prt 3 . 2 erenoamáš doaibmabijuid vuovdima ja márkanfievrrideami oktavuođas 2 ekonomalaš eavttut , sosiálalaš ortnegat ja gelbbolašvuođa ovddideami fálaldagat sidjiide geat ráhkadit sámi oahpponeavvuid 2 ekonomalaš eavttut , sosiálalaš ortnegat ja gelbbolašvuodanannenfálaldagat daidda geat ráhkadit sámi oahpponeavvuid . 2 ekonomalaš eavttut , sosiálalaš ortnegat ja fálaldagat gelbbolašvuođa ovddideami ektui sámegiel oahpponeavvuid ráhkadeaddjiide . 2 eamiálbmotjulggaštus , Norgga áŋgiruššamat dán oktavuođas eai ovdán , ja bissovaš forum eamiálbmogiid várás ON:as 2 eambbo searaid DKT-oahpponeavvuid ovddideapmái vuoddo- ja joatkkaskuvlii 2 eambbo doarjjaruđaid sámi kulturmuitodoaimmaide 2 eambbo dihtomielalašvuođa eará birassuodjalanhálddašeamis ovddasvástádusa ja geatnegasvuođaid birra sámi kultuvrra ektui 2 eallit 2 eallineavttuid indikahtor viehka muddui čuovvu Davvi-Norgga minstara , muhto lea máŋgga suorggis čielgasit heajut go gaskamearálaččat riikkaoasis 2 eai báze stuorra geavatkeahtes supmit ge go termiidna lea nohkan 2 eNorge veršuvdna 1.0 ovdanbuktojuvvui geassemánus 2000 . 2 eNORGE ... 7 2 e-post:hilde.anita.nyvoll.vangen@trygdeetaten.no 2 e-post : vibekla@start.no 2 e-post : tor.mikalsen@samediggi.no 2 e-post : samediggi@samediggi.no 2 e-post : rogerp@online.no 2 e-post : rektor@sami.vgs.no 2 e-post : marianne@ifu.no 2 e-post : lene@riddu.com 2 e-post : jtrosten@yahoo.no 2 e-poasta : vibeke.larsen@samediggi.no 2 e ) Sámi Instituhta dáláš golmmajagáš kontrákta rievdaduvvo njealljejagáš kontráktan áigodahkii 2004-2007 maid lea vejolaš guhkidit 2 dárkkuhusa ozadeaddji olmmoš 2 dárkkistit juolludusfápmudusaid ja Sámedikki juolludusmearrádusa mielde juolludit ruđaid doaibmaovttadagaide 2 dárkkistit ahte ekonomalaš rámmat maid Sámediggi mearrida , čuvvojuvvojit 2 dán berret prinsihpalaččat čielggadit , go dás lea sáhka iešguđet dovduičuohcci oaiviliid birra , ja maiddái danne go ollu ruhta juolluduvvo hálddašanguovllu suohkaniidda . 2 dáláš oahpponeavvuid jorgaleapmi sámegielas dárogillii : Dát oahpponeavvut leat ovddiduvvon O97S várás , mat jorgaluvvojit sámi ohppiid geavahussii , geat ožžot oahpu O97S mielde , muhto geat eai oažžu oahpu sámegillii . 2 dáhttut guoskevaš guovllu Boazodoallohálddahusas , ja dalle lea guovllustivra mii mearrida galgá go dollot soabaheapmi . 2 dusuodjalanlága olis dáhpáhuvvá dohkálaš vuogi mielde , leat Birasgáhttendepartemeanta ja Sámediggi soahpan sierranjuolggadusaid áššemeannudeami várás . 2 duođaštus das ahte lea máksán bálkká sadjásažžii . 2 duođaštus das ahte bargoaddi lea geassán bálkkás . 2 duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . 2 duodjerámmaeavttuid 2 duodjeoahpu ja - oahpahusa , dás maiddái árvvoštallat iešguđet lágan ortnegiid organiserema ja ruhtadeami , ja movt juohkit ovddasvástádusa daid gaskka 2 dulkot ja geavahit dulkongelbbolašvuođa praktihkalaš dulkondilálašvuođain 2 duddjot áddejumi sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid birrasiiguoski , historjjálaš ja kultuvrralaš árvvus 2 dovddastit oasálaččat ahte lea dárbu dáhttut ruoššabeali sápmelaččaid maid dán ovttasbargui áicin , ja soahpamuša oasálaččat 2 dovddastit dán vuođul dárbbu álggahit ja bistevažžan dahkat sámedikkiid gaskasaš ovttasbarggu , earret eará rievttálaš , sosiálalaš , kultuvrralaš , siviila ja politihkalaš áššiid oktavuođas , ja dasto 2 dohkkehuvvon stáhtaráđis seamma beaivvi . 2 doarjut sámi kulturmuitodoaibmabijuid nu ahte addojuvvo doarjja daid áŋgiruššansurggiide mat leat 1998-2001 Sámi kulturmuitoplánas . 2 doarjut riikaviidosaš duodjeinstitušuvnnaid ja beroštupmiorganisašuvnnaid doaimma ja ovdánahttindoaibmabijuid . 2 doarjut guovddážiid vai dat sáhttet čađahit vuovdin- ja márkanfievrridandoaibmabijuid 2 doarjut aktiivvalaš buvttadeddjiid investerenáigumušaid nugo lanjaid , mášeniid ja eará buvttadusdávviriid ektui . 2 doarjjanjuolggadusat SND:s sámi girjelágádusaide . 2 doarjjajuolludemiin čujuhit bajit dási boađusgáibádusaide maid doaibmaovttadat iešguđet áššesurggiin galgá atnit vuođđun iežas doaibmaplánas , ja čujuhit ahte lea ovddasvástádus joksat namuhuvvon bohtosiid 2 doarjja sámi lágádusaide galggašii lasihuvvot 4 milj. kruvdnui . 2 doaimma eanas muddui márkansisaboađuiguin , ja maiddái stáhtalaš juolludusaiguin mii lea dego buhtadussan doaimmaid ovddas maid servodat gáibida ( muhtun háviid maiddái divvagiiguin ) . 2 doaibmasuorggi , dat galgá baicca čilget oppalaččat makkár gielalaš vuoigatvuođat ássiin leat go šaddet sámegiela hálddašanguvlui . 2 doaibmaibjut ja váikkuhangaskaoamit 2 direktevra dárbbu doaimmahit beaktilis stivrema 2 dihte lea leamaš dábálaš gáldet bohccuid doložis bániiguin , ja ođđasit áigge sierra doaŋggaiguin ( burdizzo-tang ) . 2 dihte berre árratnjuovvandoarjja , mii dahká 10,- ruvnno gilos vuvdon bohccos , jotkojuvvot doaimmajagi lohppii . 2 digaštallat sámi giellapolitihka ja kulturovdánahttima beliid 2 dieđáhusaid dárkkisteami birra 2 departemeanttaid ja stáhtaráđiid vuollái nu ahte stáhtaráđis ja ráđđehusas lea parlamentáralaš ja konstitušuvnnalaš ovddasvástádus Stuoradikki ektui doaimma dahje doaibmaosiid dáfus . 2 dearvvašvuođa- ja sosiálaásahusaid bargit main leat sámegiela hálli áššehasat / divššohas Dán oktavuođas bivdit mii ahte sámi kulturdimenšuvdna erenoamážit gozihuvvo . 2 danváldi , muhto dain doaimmain lea departemeanttas dahje ráđđehusas dihto gelbbolašvuohta / bagadanváldi eahpe-fágalaš gažaldagain . 2 dan plánejuvvon giellamovttiidahttinprošektii maid Sámi giellaráđđi lea álggahan . 2 dahket dán soahpamuša oktasaš sámi giellabargguid organiserema hárrái , ja dasto julggaštit dákko bokte ahte leat ovttaoaivilis čuovvuvačča hárrái : 2 dadjá Bjarne Håkon Hanssen . 2 dadjá 1997 oppalaš mearkkašumis XXIII ( 51 ) ahte stáhtain lea geatnegasvuohta dohkkehit ja árvvus atnit eamiálbmogiid kultuvrra , historjjá , giela ja eallinvugiid , ja ahte stáhtain lea geatnegasvuohta ovddidit dáid diliid . 2 da- ja guovlodepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus das ahte buohkat galget beassat ássat bures ja oadjebasat . 2 d ) hilgojuvvot dahje ii meannuduvvot . 2 d ) Sámi Instituhta davviriikkalaš dimenšuvdna sihkkarastojuvvo davviriikkalaš stivrra bokte mii lea heivehuvvon isitriikka lágaide 2 d ) Ovddidit mearrádusárvalusa Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddái áššiin mat gusket Sámedikki čoahkkinortnegii ja Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusaide gč. § 25 . 2 c ) meannuduvvot dasttánaga jos čoahkkinjođiheaddji dahje 1/5 áirasiin guđet leat čoahkis eai vuosttal dan , 2 c ) dainna gozihuvvojit geavaheaddji beroštumit ja fágalaš čalmmusvuohta hálddašandoaimmain duhtavaččat 2 c ) Sámi Instituhtta sáhttá lassin vuođđoruhtadeapmái háhkat ruđaid riikkaidgaskasaš , davviriikkalaš , našuvnnalaš ja eará olggobealde gálduin márkaneavttuiguin . 2 c ) Prentejuvvon oahpponeavvuid erenoamáš golut 2 c ) Ovddidit evttohusa dievasčoahkkimii dakkár áššiin maid čoahkkinjođihangoddi sádde ja main čoahkkinjođihangoddi ovddida mearrádusárvalusa , ee. buhtadusnjuolggadusaid ja čoahkkinortnega . 2 c ) Oahpahuskantuvrrat 2 c ) Nammačuorvumiin . 2 c ) Mearridit lávdegottečoahkkimiid ja iešguđet dievasčoahkkimiid virgelohpeohcamiid . 2 bálkká , geassima ja vejolaš divvadiid meroštallama birra 2 bušeahttamearrádusa , danne ferte vuordit Stuoradikki loahpalaš bušeahttamearrádusa . 2 bušeahttadisponerenválddálaš bálvváid supmis ráđđjejuvvon diŋgunvuoigatvuođa delegerema birra 2 buvttarehkegiid boahtinregistrerema birra reskontrui 2 buoridit vejolašvuođa gaccat máhtu sámi visttiid hálddašeami ja suodjaleami birra 2 buohtastahttit sámi ja eará eamiálbmogiid teavsttaid ja árvvoštallat daid mearkkašumi kultur- ja identitehtahuksejeaddjin 2 buohtastahttit sámi ja dáru lávlla- ja sálbmaárbevieruid 2 buohtastahttit ja árvvoštallat sámi ja eará eamiálbmogiid fiktiivvalaš teavsttaid ja áššeteavsttaid kultuvrralaš konteavsttas 2 boazoealáhusa ollislaš rehketdoallu , 1997 rehketdoallu ja 1998 bušeahtta ( ovdal sáddejuvvon ) 2 boazodoalloberoštumiid ja boazoguohtuneatnamiid gustojeaddji mearrádusaid mielde . 2 birasdihtomielalaš olmmoš 2 bidjat mearrádusa ahte Sámediggi lea iešmearrideaddji riektesubjeakta , de ii leat formálalaččat dárbbašlaš ráhkadit mearrádusa Sámedikki sorjjasmeahttunvuođa hárrái , muhto dat sáhttá leat prinsihpalaččat mávssolaš symbolajulggaštussan . 2 bearráigeahččat ahte Sámedikki ollislaš doaibma jođihuvvo mearrádusaid ja eavttuid mielde maid Sámediggi áiggis áigái mearrida 2 beaivvi almmolaš leavgabeaivin ja ávžžuhit sámi leavgga geavahit oktan Norgga leavggain , ráđđehus háliida symbolalaččat čielgasit čalmmustahttit ahte dan sámepolitihkalaáš áigumušat čuovvoluvvojit . 2 bargat dan ala ahte šaddá báikkálaš sámi birasbargu BA 21 bokte ja ahte sámi perspektiivvat bohtet ovdan BA 21 barggus mii dahkkojuvvo lassin Sámedikki bargui . 2 bargat dan ala ahte ásahuvvo Nuortasámi musea sámi našuvnnalaš duhátjahkebáikin 2 bargat dan ala ahte váldá sámi museaid hálddašanovddasvástádusa Norggas 2 bargat dan ala ahte sámi festiválat ožžot dohkálaš ekonomalaš rámmaeavttuid 2 bargat dan ala ahte sáhttá álggahit čielggadus / sámediggedieđáhusa barggu sámi biras- ja areálahálddašanperspektiivvaid birra earret eará vai sáhttá gozihit sámi areálaberoštumiid stuorát areálameassanáššiin eanet ollislaččat ja plánema vuođul . 2 bargat dan ala ahte boraspiriid nállehálddašeapmi šaddá eanet aktiivvalažžan , ja ahte mearriduvvo man ollu sáhttet leat boraspiret ja mii maiddái deavdá Bern-konvenšuvnna áigumušaid . 2 bargat dan ala ahte Sámedikki mearrádusat čađahuvvojit 2 b. Almmuhan Hivand , Pål . 2 b ) dan bokte sáhtášii oalle beaktilit geavahit ja koordineret hálddahuslaš resurssaid , ja dasto sáhtášii hálddahusa johtilit rievdadit 2 b ) biddjojuvvot diggeáirasiid ovdii unnimustá ovtta beaivásaš geahččamassii , ja biddjot dasto áššelistui , 2 b ) Sáddet áššiid Sámediggeráđis ovtta Sámedikki lávdegoddái , gč. § 22 . 2 b ) Jienastanreaiddu geavahemiin ja go čoahkkinjođiheaddji gohčču juogo daid áirasiid guđet vuosttaldit árvalusa , dahje sin guđet dorjot árvalusa , čuožžilit . 2 b ) Doaibmadoarjja 2 b ) Davviriikkaid ministtarráđđi joatká Sámi Instituhta vuođđoruhtadeami doaittážii gitta jahkái 2007 2 attesterema birra , gč. d.g. čuo. 2-4 . 2 analyseret ja selvehit gulahallanvugiid ja gulahallanstrategiijaid sámi servodagain ovdal ja dál 2 ahte vejolaš stuorábuš spiehkastagat juolludeami ektui dallánaga dieđihuvvojit Sámedikki presidentii váldohálddahusa bokte 2 ahte ráhkaduvvojit siskkáldasbušeahtat ( disponerenplánat ) , ja ahte disponeremat mat dagahit ahte stáhta čadno , registrerejuvvojit , gč. čuo. 3.4 ja 4.2 vuolábealde 2 ahte ráhkaduvvojit realisttalaš bušeahttaevttohusat juohke kapihttalii / postii 2 ahte ráhkaduvvojit jeavddalaš dárkkistan- ja čuovvulanraporttat 2 ahte jus buvttadeaddji galgá fidnet buoret hatti , de fertejit stuora njuovahagat fas oažžut fievrredandoarjaga . 2 ahte eamiálbmogiin galgá leat vejolašvuohta cegget ášši duopmostuoluid ovdii , juogo ovttaskas olmmožin dahje iežaset orgánaid bokte vai sin vuoigatvuođat bures suddjejuvvojit . 2 ahte doarjjaortnegat hálddašuvvojit njuolggadusaid mielde , gč. ea.ea. e. n. §§ 11-1 , 12-1 ja 13-1 ( mat čilgejit doarjjahálddašeami váldobeliid ) 2 ahte Statskog váldonjuolggadussan ii galgga ná háldet vuoigatvuođakártedettiin . 2 addo Sámediggái sámelága ođđa §§ 1-6 Sámi leavga vuođul váldi mearridit láhkaásahusaid leavgga geavaheami birra : ” Sámi leavga lea leavga maid 13. sámkonferánsa dohkkehii borgemánu 15. beaivvi 1986 . 2 a ) čuo. sadjái biddjo Jienastanreaiddu geavahemiin ja go čoahkkinjođiheaddji gohčču jogo daid áirasiid guđet vuosttaldit eavttuhus , dahje sin guđet dorjot evttohusa , čuožžilit . 2 a ) Čoahkkinjođiheaddji gohčču daid áirasiid guđet vuosttaldit árvalusa čájehit dan čuožžilemiin . 2 a ) sáddejuvvot Sámediggeráđđái jienaskeahttá sisdoalu , oažžut ráđi cealkámuša dahje árvalusa , 2 a ) dan bokte sáhtášii Sámediggi doaibmat politihkaovddideaddjin ja politihkalaš eavttuid biddjin čielga politihkalaš ja hálddahuslaš ovddasvástáduslinjáiguin . 2 a ) Vuođđodoarjja 2 a ) Sámi Instituhtta biddjojuvvo našuvnnalaš dássái ja heivehuvvo isitriikka rievttálaš diliide 2 a ) Gohččut čoahkkimii ja jođihit Sámedikki ráđđádallamiid 1. ja 3. kapihttaliid njuolggadusaid mielde . 2 [ … ] Lea maiddái stuorra bargu gárgedit sámi sisdoalu nehttii ja áimmahuššat sámi giela ja kultuvrra ođđaáigásaš máilmmis . 2 [ … ] Doaibmabijut main lea sámi pespektiiva leat : 2.1.6 Evttohit čovdosiid čuolmmaide mat čatnasit davvisámegiela čálamearkkaide prográmmagálvvuin ja registariin , 2.1.7 Árvvoštallat ráhkadit giellapolitihkalaš doaibmabijuid sámi gillii ja IKT:i . 2 [ … ] Dasto daddjojuvvo : 2 [ … ] Dan vuođul oaivvilda ráđđehus ahte Sámediggi ii sáhte ávkkástallat Ráđđehusadvokáhta bálvalusaiguin . 2 [ pic ] Áigodagas 1994 - 1999 lea áššebáhpiriid lohku Sámediggevuogádagas lassánan sakka . 2 [ pic ] [ pic ] KRD - Gielda- ja guovlodepartemeanta SHD- Sosiála- ja dearvvasvuodadepartemeanta LD- Eanadoallodepartemeanta SD- Sámediggi - Sametinget ( 1999 : s lea áššebáhpiriid lohku 399 ja áššiid lohku fas 80 bargi nammii ) 2 [ pic ] Sámi dearvvasvuođadutkan 2 [ Sárdni / artihkal Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 26.07.2010 ] 2 [ Sárdni / artihkal Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 17.08.2010 ] 2 [ Suodjalusdepartemeanta , 11.08.2010 ] 2 [ Stáhtaministara kantuvra , 23.08.2010 ] 2 [ Stáhtaministara kantuvra , 08.09.2010 ] 2 [ Ruhtadandepartemeanta , 05.10.2010 ] 2 [ Raporta , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.10.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 29.09.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 15.09.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 08.09.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 11.05.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 28.06.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 22.06.2010 ] 2 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 19.08.2010 ] 2 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 07.06.2010 ] 2 [ Ođas , Ruhtadandepartemeanta , 05.05.2010 ] 2 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.10.2010 ] 2 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.07.2010 ] 2 [ Ođas , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 09.04.2010 ] 2 [ Láhkaásahus , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , 17.06.2009 ] 2 [ Kulturdepartemeanta , 17.09.2010 ] 2 [ Kulturdepartemeanta , 02.10.2010 ] 2 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 28.06.2010 ] 2 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.09.2010 ] 2 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 22.06.2010 ] 2 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 19.08.2010 ] 2 [ Doaimmahusartihkal , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 29.05.2009 ] 2 [ Doaimmahusartihkal , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 26.09.2006 ] 2 [ Doaimmahusartihkal , Johtalusdepartemeanta , 14.06.2006 ] 2 [ Doaimmahusartihkal , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 11.11.2008 ] 2 [ Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 28.05.2010 ] 2 [ Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 24.06.2010 ] 2 [ Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 23.06.2010 ] 2 [ Bájuhuvvon dán girjji mielde : Eriksen og Niemi : Den finske fare . 2 Yle Radio árvvoštallá iežas searvama dán lagamus vahkkus . 2 Willy Olsen 36 . 2 Willy Olsen , BB:a sámediggejoavku 2 Willoch-kommišuvdna mii ásahuvvui Norggas jagi 1990 oaččuhii áigái ovttaoaivilvuođa ahte ovdáneapmi gáibida rievdademiid . 2 William Nygaard NRK ođđa stivrajođiheaddjin 2 Wiebke Synnøve Slåtsveen 2 WTO ságastallamat dagahit lassi eahpesihkkaris dili . 2 Váttisvuođat leat čadnon dasa movt árbevirolaččat sirrejit fágaid , sámi dutkama oainnusin dahkamii , sámi studeanttaid universitehtii oaččuheapmái , ja sámegiela geavaheapmái dutkamiid oktavuođas . 2 Váttisvuođat gáiddusoahpahusas leat go váilot ruđat oastit apparáhtaid , movt ja man ollu apparáhtat geavahuvvojit , pedagogalaš gáibádusat iešguđetge oahpposuorggis , dárbbut joatkaoahpahussii ja sadjasaččat go bargit váldet joatkaoahpu . 2 Váttisvuođat eai leat nu stuorrát jus jurddeša ohppiidlonohallama oanehat áigái . 2 Váttisvuođaid maid fuomašat barggadettin ja mat gusket guovddaš eisválddiide , ovddiduvvojit gustovaš departementii viidáset gieđahallamii . 2 Váttisvuohtan sihke daiguin eavttuiguin mat leat eanet dieđalaččat ja daiguin mat leat eanet boazodoallofágalaččat , lea ahte daidda váikkuhit ealáhusdili rievdamat mat eai čuožžil boazologu geažil . 2 Váttisvuohtan lea leamašan go eai leat gávdnon heivvolaš dieđut ja kursafálaldagat . 2 Váttisvuohtan lea dáláš institušuvnnaid doaimma ruhtadeapmi , ja Sámi kulturráđđi lea dan geažil ferten juolludit doarjaga Sámi kulturfoanddas dalle go institušuvnnain lea leamaš váttis ekonomalaš dilli . 2 Váttisvuohtan girdijohtolagain Eanodagas lea ahte doppe ii leat dábálaš girdijohtolat birra jagi maŋŋil go Finnair jagi 2003´as heaittihi girdima ruđalaš váttisvuođaid dihte . 2 Váttisvuohtan dál lea ahte eai gávdno dieđut main leat objektiiva metodat vuođđun mihtidit miesseproseantta ja massimiid boraspiriid geažil . 2 Váttisvuohta lea ahte prinsihppa hárve adno doarvái duohtavuođas . 2 Váttis resursadilli dihte muhtun guovlluin Finnmárkkus , válljii Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta árvvoštallat buot dáid mearrádusaid . 2 Váttis lei áddet maid dát mearkkašii . 2 Vásáhusat mat leat sámi dilálašvuođain , sámi studeanttaid oaččuheamis álgit universitehtii ja sin oahpaheamis , ja sámi servodaga gelbbolašvuođa lasiheamis , mielddisbuktet ahte Romssa universitehta lea erenoamáš dilálašvuođas daid hástalusaid gieđahallamis boahtteáiggis . 2 Vásáhusat konsultašuvdnaortnegiin lei váldofáddá go ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud galledii Sámedikki geassemánus . Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Iedtjeles noereraerieh Finnmarkesne ” 2 Vásáhusat guolástusváttisvuođain loahpageahčen 80-logus ledje ahte riddo- ja vuotnafatnasat vuoittahallet guolleriggodagaid ja guolleeriid gilvvus . 2 Vásáhusat giellaleairrain ja ovttasbargguin gaskal Sirpmá skuvlla Deanus ja Ohcejoga skuvlla Suomas leat leamašan positiivan . 2 Vásáhusat almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámi servodatdilis deattuhuvvojit . 2 Vásáhusat almmolaš hálddahusas ja gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras deattuhuvvojit . 2 Vásáhusat almmolaš hálddahusas ja gelbbolašvuohta lullisámi servodatdiliin ja kultuvrras deattuhuvvojit . 2 Vástádussan lea eanet demokratiija , rabasvuohta ja olmmošlašvuohta . 2 Vástideaddji viiddideapmi geografalaš doaibmaguovllus evttohuvvo §§:in 22 a ja 39 b áššemeannudeamis lobiid čállimis ozolaš minerálaid muhtemii ( geahččalandoibmii ) ja mihtádussii ( doibmii ) Finnmárkkus . 2 Vástesaš lohku Eanadoallodepartemeanttas 1998:s leai sullii 20.000 áššebáhpira . 2 Vássán jagi son duođaštii nannosit ahte vásáhus lea dakkár fápmu mas lea váttis birget . 2 Vássán beannot jagis das rájes go sámegielaid doaibmaplána ovddiduvvui de leat olahan ollu buori bohtosiid , muhto ain lea ollu dagakeahttá . 2 Vássan logijagiis , de lea álggahuvvon stuorit rádjerasttildeaddji gulahallanfierpmádat . 2 Vásihuvvo ahte guovlluin gos lea buorre miessebuvttadeapmi ja unnán massimat , de ferte njuovvanmearri biddjot 10-12 kg bohcco nammii giđđaealu ektui vai doalaha dássedis boazologu . 2 Vásihusat rámmabušeahtain vuosttas jagi maŋŋá leat buorit . 2 Vásihusat maŋŋá vuosttas jagi rámmabušeahttadoaimmain leat buorit . 2 Vásihusat leat čájehan ahte sámelága §§ 3-7 ja 3-8 leat mearrádusat maid ii sáhte duohtan dahkat nu guhká go sierra ruhta ii juolluduvvo dasa . 2 Vásihusat leat čájehan ahte dain guovlluin gosa leat ásahan giellaguovddážiid , doppe lea giellaovddidanbargu lihkostuvvvan bures . 2 Vásihusat dán rádjái leat čájehan ahte sámelága §§ 3-7 og 3-8 leat mearrádusat maid ii sáhte duohtan dahkat nu guhká go dasa eai addo sierra ruđat . 2 Vásihusat dán rádjai leat čájehan ahte dáid láhkamearrádusaid ii sáhte duohtandahkat nu guhká go eai leat sierra ruđat dasa . 2 Vásihusaid vuođul diehtit ahte jus galgat lihkostuvvat rádjerasttildeaddji ovttasbargo oktavuođaiguin , de berrejit dát prošeassat vuođđuduvvot dan nala ahte buohkat doahttlit ja luhttet guhtet guimmiideaset áigumušaide . 2 Vásihusaid háhkama vuođul joatkit ovttasbarggu . 2 Vásihin ahte áimmehis nuppástuhttinproseassat Nuorta-Eurohpás ledje hui guovdilis , ja nu maid NATO ja Norgga suodjalusa vuosttas áigumušat iežaset heivehit ođđa sihkkarvuođapolitihkalaš dillái . 2 Várrugasvuohta . 2 Várrepresideantta mielas lea deaŧalaš bovdet guoskevaš beliid buktit evttohusaid go Sámediggeráđđi hábme boarrásiidpolitihka ja son lea ilus go Finnmárkku seniorráđđi čájeha beroštumi Sámediggái . 2 Várrepresideanta leai čakčamánus oahppomátkis Murmánskkas ja Lujávrris maid Baretnsčállingoddi lágidii , ja mihttomearrin leai geahčadit Barentsovttasbarggu eamiálbmogiid gaskasaš prošeavttaid dearvvasvuođa , birrasa , ealáhusaid ja kultuvrra oktavuođas . 2 Várrepresideanta Laila Susanne Vars lea hui duhtavaš go bealit dál leat soahpan . 2 Várrejuvvojit ruđat čuovvuvaš doaibmabijuide : 2 Várrejuvvo oktiibuot 26.197.000,- kr. . Sámi ealáhusráddái jahkái 2000 . 2 Várrejuvvo oktiibuot 17.001.000,- kr. . Sámi kulturráđi hálddašeapmái . 2 Várrejuvvo 980 000 kruvnnu doaibmadoarjja sámi duodjeorganisašuvnnaide . 2 Várrejupmi sámediggevistti bajásdoallamii 2 Várjjat Sámi Musea lea dieđihan ahte sii dárbbašit doaibmaruđaid vái sáhttet doallat diehtojuohkinlanja rabas turistaáigodaga miessemánus čakčamánnui 2005 . 2 Várjjat Sámi Musea , Ujárga 240 450 2 Várjjat Duodji As 116 0 0 2 Várdobáikki sámi guovddáža huksen Mátta-Tromssas ja Ofuohtas 2 Várdobáikki sámi guovddáš , Mátta-Tromsa ja Ofuohta 2 Várdobáikki plánenjoavku lea ohcan juolludusa vuosttas huksendássái . 2 Várdobáikki plánenjoavku lea ohcan 19,3 milj. kruvdnosaš juolludusa vuosttas huksendássái . 2 Várdobáiki — Mátta-Tromssa / Ofuohta sámi kulturviessu 2 Vánddardit ovttas . 2 Válmmaš Ii válmmaš 2 Válljejuvvojit njeallje dievadasmandáhta várrelahtuiguin . 2 Válljejuvvojit 7 lahtu , dain jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji persovnnalaš várrelahtuiguin , ovtta válgaáigodahkii . 2 Válgáorgánat 2 Válgá dáhpáhuvvá gorrelohkoválgan . 2 Válgaprográmmat 2 Válgalávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat dievasčoahkkimis . 2 Válgalávdegoddi ovddida evttohusa buot válggain maid Sámediggi bidjá dan válmmaštit . 2 Válgalávdegoddi oažžu Sámedikkis válddi buktit árvalusa lávdegottiid , doarjjastivrra ja Sámi parlamentáralaš ráđi lahtuid válljemis . 2 Válgaláhkaásahusa ( stuorradiggeválgga váste ) §26 ja §30 mielde galget čalmmeheamit ja jienasteaddjit geain lea heajos oaidnu , sáhttit jienastit almmá ahte dárbbašit bivdit veahki . 2 Válgaláhka gáibida ahte jienasteaddji gean jienastatvuostáiváldi ii dovdda , galgá duođaštit gii son lea . 2 Válgaloahpparehkenastin : geat válljejuvvojit 2 Válgalistoevttohusa galget leat vuolláičállán uhcimusat 30 sápmelačča geain lea evttohanvuoigatvuohta . 2 Válgalanjas don válddát oktavuođa válgadoaimmahassii guhte dutnje addá jienastanlihppokonvoluhta ja čilgesta dutnje mo don galggat čađahit iežat jienasteami . 2 Válgakoarta ii dohkke legitimašuvdnan . 2 Válgabiirret main ledje unnimusat dohkkehuvvon jienat seamma válggas : Davvi-Nordlánda 121 , Lulli-Romsa 234 , Gaska-Nordlánda 289 ja Lullisámeguovlu 375 dohkkehuvvon jiena . 2 Válgabiirre juogadanlohku mandáhtaid juogadeamis válgabiirriid gaskkas lea daid olbmuid lohku geat leat čálihuvvan válgabiirre jienastuslohkui . 2 Válgabeavdegirjjit ( čoahkkingirjjit ) 2 Válgabeaivi lea vuosárga čakčamánu 14. beaivi . 2 Váldočuolbma dás lea ahte Sámedikkis lea unnán áigi doalahit dialoga siviila sámi servodagain . 2 Váldočuoggát eavttuid dáfus : 2 Váldočoahkkin mearridii maid ollislaččat guorahallat lihttoriikkaid politihka suodjalusa ja atomavearjjuid ektui , ja mun áiggun Norggas joatkit barggu ovddidit norgalaš politihka dán oktavuođas . 2 Váldočoahkkin lea mearridan ahte NATO galgá ain ovddidit territoriála missilsuodjalusvuogádaga vuosttaldit ballistalaš missiila áitagiid . 2 Váldočoahkkima mearrádus viiddidit ja buoridit searvevuođa eará riikkaiguin ja organisašuvnnaiguin lea hirbmat dehálaš Norgii . 2 Váldoulbmilin lea ovddidit dássásaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid . 2 Váldosárgosiid várddus Sámi vuoigatvuođalávdegotti II čielggadeamis 2 Váldostivrra lahtut fertejit leat čállán vuollái ohcama . 2 Váldoprinsihppan galgá leat ahte gieldda ássiid galgá seamma láhkai gieđahallat . 2 Váldoprinsihppa Sámedikki mearrádusas lea ahte vuoruhuvvon čuovvovaš guđa sámi kulturinstitušuvdnii galgá otnáš doaimma vuolggasajiin , sihkkarastojuvvot dohkálaš doaibmaruhta ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit ; Saemien Sijte , Várjjat Sámi Musea , Ája sámi guovddáš , Sijti Jarnge , Sámi Dáiddaguovddáš ja Várdobáiki . 2 Váldoovddasvástádus ferte biddjot Sámedikki váldohálddahussii mii maid ferte koordineret dán barggu . 2 Váldooaidnu dán čoahkkima ektui lea dat ahte ráđđádallamat leat konstruktiivva ja čađahuvvojit positiivva vuoiŋŋas . 2 Váldonjuolggádussan lea ahte stipeanda ii addojuvvo seamma ohppui ja dássái eanet go oktii . 2 Váldonjuolggadussan árvodássejuvvo iežas leavga ovddimužžii . 2 Váldonjuolggadussan lea ahte áhčit galggašedje riegádahttima oktavuođas oažžut áimmahuššanvirgelobi fuolahit eatnis ja mánás . 2 Váldonjuolggadussan lea ahte stipeanda ii addojuvvo seamma oahpu váldimii eanet go oktii . 2 Váldonjuolggadus lea ahte vuoruhanevttohusat mat leat ovddiduvvon njukčamánu bušeahttakonferánsii ja mat eai váldojuvvo mielde rámmaide eai ge ovddiduvvo profiilagieđahallamii , leat hilgojuvvon 114 2 Váldonjuolggadus lea ahte stipeanda ii addojuvvo eanet go oktii seamma ohppui seamma dásis 2 Váldomotiivva son lea váldán goavdásis ja lullisámi Anders Fjellnera ( 1795-1876 ) divttas ” Beaivvi bártnit ” . 2 Váldomotiiva lea vižžojuvvon meavresgáris ja oarjelsápmelačča Anders Fjellnera ( 1795-1876 ) divttas ” Beaivvi bártnit 1. ” Fjellner govahallá sámiid beaivvi bárdnin ja nieidan . 2 Váldomihttomearrin lea suodjalit ja ovddidit guolástusa vuođđoealáhussan dárbbašlaš gádde- ja vuostáiváldinrusttegiid huksemiin , fatnasiid , biebmanrusttegiid , hálddašanortnegiid ja báikkálaččat heivehuvvon regulemiid bokte . 2 Váldomihttomearrin lea sihkkarastit sin dienasvuođu geat barget lotnolasealáhusaiguin . 2 Váldomihttomearrin lea : 2 Váldomihttomearrin eanadoalus sámi ássanguovlluin lea doalahit bargiid ja doallostruktuvrra eanadoalus sullii dan dásis mas dat lea dál . 2 Váldolávdegotti árvalus oktan Ingrid Wernberg:a rievdadusevttohusain mearriduwui ovttajienalaččat . 2 Váldohástalussan ferte leat ahte nagoda soabadit das movt ovttas hálddašit čázádaga riggodagaid ja árvvuid , ja movt boahtte áiggis seailluhit eanu kvaliteahta . 2 Váldohástalus Sámi kulturmuitoráđis jagis 2000 lea ovddidit ja buoridit barggu dain surggiin gos juo lea bargu jodus . 2 Váldohálddahus dárkkista ahte siskkáldasbušeahta spesifiseren dahkkojuvvo . 2 Váldoguovddás Davvi-Eurohpás galgá doaibmat guvllolaččat , ja das galgá oktavuohta našunála militeara ásahusaiguin . 2 Váldogažaldat dan birra geas rievtti mielde lea vuoigatvuohta eaiggáduššat Finnmárkku eatnamiid , ja makkár riektevuođuin , ii leat Sámi vuoigatvuođalávdegoddi čielgasit vástidan . 2 Váldofágastudeanttaid sáhttá maiddái geavahit máŋggafágalaš semináraid oahpaheaddjin . 2 Váldodeaddu lea fágalaš čiekŋudeamis . 2 Váldodeaddu galgá leat álgooahpahusas . 2 Váldodeaddu biddjo sámegiela oahpponeavvuid ráhkadeapmái , ja eará fágasurggiid oahpponeavvuide main sámi sisdoallu lea guovddážis . 2 Váldobarggut leat čadnon reguleremii , bagadallamii , bearráigehččui , ressursadárkkisteapmái ja kvaliteahtadárkkisteapmái . 2 Váldobagadusas lea departemeanta mearridan ahte Stáhta ekonomiijanjuolggadusat ja Stáhta ekonomiijastivrema mearrádusat maiddái gustojit Sámediggái . 2 Váldo sivvan dasa go Finnmárkku eanahálddašeapmi galgá leat iešheanalis riektesubjeaktan , lea « sámi ja báikkálaš eanahálddašeami beroštumit » ( NOU 1997:5 s. 107 . 2 Váldit atnui njeallje dássenmandáhtaid Gulaskuddančálus evttohusain válljet njeallje dássenmandáhtaid Sámediggeválgii sáddejuvvon olgguldas gulaskuddamii suoidnemánu 5.b.2004:s departemeanttaide , suohkaniidda , sámi organisašuvnnaide sáddejuvvon sidjiide geat ceggejedje listtuid 2001 sámediggeválgii . 2 Váldi sámi museaid doarjjahálddašeamis sirdojuvvo Sámediggái . 2 Váldi lea láhkafápmuduvvon . 2 Váldi ja bargojoavkku bargu lea vuđoleappot čilgejuvvon 2. kapihttalis . 2 Váldi guorahallat osku- ja eallinoaidnopolitihkka Duogáš ja mas dat vuolgá Ráđđehus lea mearridan bidjat johtui lávdegotti mii galgá dárkkistit stáda osku- ja eallinoaidnopolitihkka . 2 Váldi Lávdegoddi galgá dárkkistit stáda osku- ja eallinoaidnopolitihkka ja galgá ovddidit evttohusaid rievdadusaide mat sáhttet álggahit ollislaš politihkka dan suorggis . 2 Válden vuodjinkoartta Finnsnesas Romssas , ja doppe bessen váldit dulkka mielde geahččaleapmái . 2 Válddi ektui lei ulbmil ođasmahttit sámi dutkama čielggadusaid , ja guorahallat fágaplánaid čielggadan dihte man stuora oassin sámi fáttát leat Romssa universitehta oahppofálaldagain . 2 Válddes oktavuođa , jos it beasaš jienastit 2 Váldde dan jienastanlihpu maid don háliidat geavahit . 2 Válddahusat ásahallet dušše guđe láhkai iešguđetlágan doaibmabijuid váikkuhusat sámi beroštusaide galget árvoštallojuvvot . 2 Válddahusat eai čana dan , makkár mearrádusaid almmolaš eiseválddit dahje Finnmárkkuopmodat sáhttet dahkat . 2 Váilot ollu oahpaheaddjit geain livččii gelbbolašvuohta . 2 Váilevaš vuođđoávdnasat sámi kulturmuittuid birra ja heittohit huksejuvvon kulturmuitodieđut dagahit heajos árvvoštallama plánabargguid ektui , guhkes áššemeannudeami , divraseabbun doaimmaheaddjái geahčadangoluid geažil , heajos árvvoštallanvuođu suodjalanárvvo ektui ja heajos suodjaleami sámi kulturmuittuin . 2 Váilevaš ruhtadanvejolašvuođat sáhttet dahkat ahte heitet doaluiguin , ja nuorat ballet váldimis badjelasaset diekkár doaluid . 2 Váilevaš resurssat dagahit váttisvuođaid Sámedikki barggu mihttomeriid ektui ja sámi servodaga ja eará ovttasbargoaktøraid vuordámušaid ektui , sihke nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 2 Váilevaš oktasaš giella dattetge leat čielga eastta dákkár ovdáneapmái . 2 Váilevaš oahpaheaddjit lea maid váttisvuohtan seamma ládje go váilevaš ávdnasat leat iešguđetge sámegielat oahppofáttáide . 2 Váilevaš diehtovuođu geažil ii leat vejolaš dál vel bidjat miesseproseantta norpma . 2 Váilevaš boazodoallofágalaš árvvoštallamiid geažil áššis , ja váilevaš doaibmaplána geažil , lea báhčinguovlluid oktiičatnan stuorra vearredahkun guovllu boazodoallosámiid ektui , ja sámi vuoigatvuođaid ektui oppalaččat . 2 Váikkuhusat ja vejolašvuođat boazodollui ja Suodjalussii . 2 Váikkuhit sámi nuoraid gelbbolašvuođa nanosmahttima sámegielas . 2 Váikkuhit dan ahte Ája sámi guovddáš Gáivuonas duohtan dahkko našuvnnalaš sámi institušuvdnan 2 Váikkuhit dan ahte Sámediggi galgá leat eavttuid biddjin sámi skuvla- ja oahpahusfálaldagaide ja maiddái hábmet daid . 2 Váikkuhangaskaomiid submi 2 Váikkuhangaskaomiid regionaliseren sáhtášii leat mielde heiveheamen innovatiiva unna ja gaskamearálaš fitnodagaide , mat leat guovlluid ovdamunit . 2 Váikkuhangaskaomiid koordineren 2 Váikkuhangaskaomiid geavaheapmi ollislaš ealáhuspoltitihkas galgá addit vejolašvuođaid sihke lotnolasealáhusaide , smávvadoaluide ja oktoámmátheivehallamiidda . 2 Váikkuhangaskaomiid geavaheapmi galgá jeavddalaččat evaluerejuvvot mearriduvvon mihttomeriid ektui . 2 Váikkuhangaskaoapmin lea váikkuhit sámegielat fágaolbmuid váldit vuođđo- ja joatkkaoahpu earenoamášpedagogihkas . 2 Váikkuhangaskaoamit orrot vuohkkasit ja bures deaivamin olahusjoavkku . 2 Váikkuhangaskaoamit ja doaibmabijut 2 Váidin ja gozihaneiseválddiid galget sihkkarastit ahte suohkanat doahttalit árvodáhkádusa . 2 Váidin Jos almmolaš orgána ii čuovo dán kapihttala mearrádusaid , de sáhttá son geasa ášši njuolga guoská , váidit dan orgánii mii lea dasttá bajábealde dan orgána masa váidda guoská . 2 Váidda ii vuhtiiváldojuvvo . 2 Váidalusásahussan lea Sámediggeráđđi . 2 Váidalahtti lea maiddái oaidnit ahte lávdegoddi ii leat bargan gávdnat čovdosiid dakkár eamiálbmotpolitihkálaš rievdadeapmái , muhto duhttet buktit rievdadusevttohusaid ákkasteami haga . 2 Váibmu vardá . 2 Váibmobávččagahtti moras . 2 Váhnenmáksu mánáidgárdesaji ovddas vuoliduvvo duođas go bajimusmáksu jotkojuvvo nuppástuhtekeahttá jagis 2010 jahkái 2011 . 2 Váhnenmáksu mánáidgárdesaji ovddas njiedjá duođaid danin go dievashaddi bisuhuvvo rievddatkeahttá . 2 Váhnemat gohcet buohcanseaŋggaid guoras . 2 Váfistan dihte dohkálaš ovdáneami Sámi kulturfoanddas , evttohit lasihit foandda juolludusa 2 milj. kruvnnuin . 2 Vádjolusluosas lea stuorra mearkkašupmi bargosajiide , dietnasii , loaktimii ja identitehtii . 2 Vádjolus mii deattuha demokratiija , oktiigullevašvuođa ja gierdevašvuođa . 2 Vuđolaš vuoigatvuođaid dáfus sáhttá danne leat dárbu addit dihto stáhtalaš čujuhusaid nannen dihte stáhta sámepolitihkalaš geatnegasvuođaid ollašuhttima buot hálddašandásiin . 2 Vuđolaš proseassa bokte sámi servodaga siste ja olggos guvlui servodaga ektui muđui , galgá vuoigatvuođadigáštallan čuovvuluvvot konkrehta čovdosiiguin . 2 Vuvdojuvvon mielkeearit fievrriduvvojit ruovttoluotta sámi guovlluide nannen dihte báhcán doaluid ja rekrutterenmielkeeriid ásaheapmái 2 Vurdojuvvon eallinahki lei 74 jagi . 2 Vurdojuvvo ahte šiehtadus válbmana politihkalaččat meannudeami váste čakčat 2005 . 2 Vurdojuvvo ahte prošeavttain jotkojuvvo 2001:s , ja Sámediggi dáhtošii ahte prošeakta ruhtaduvvo SVD:a dábálaš doaibmajuolludeami bokte . 2 Vurdojuvvo ahte lea dárbu joatkit barggu 2001:s , ja Sámediggi dáhtošii dán 2001:s ruhtaduvvot SVD:a dábálaš doaibmajuolludeami bokte 1,5 milj. kruvnnuin . 2 Vurdojuvvo ahte Stuorradiggi dohkkeha Finnmárkkulága miessemánus 2005 . 2 Vurdojuvvo ahte 2002:s lea dárbu joatkit dainna bargguin ja Sámediggi bivdá ahte dat ruhtaduvvo SVD dábálaš doaibmajuolludusa bokte 1,5 miljon kruvnnuin . 2 Vurdo earret eará ahte ortnet galggašii leat mielde dagaheamen árat buolvamolsumiid ealáhusas , mas fas livččii mearkkašupmi boazodoalu rekruteremii . 2 Vurdo ahte ortnet earret eará galggašii leat mielde dagaheamen árat buolvamolsumiid ealáhusas , mas fas livččii mearkkašupmi boazodoalu rekruteremii . 2 Vuođđun stádagirkoortnegis ja vuođđojurdda ahte galgá oažžut seammalágan ekonomalaš gieđahallama ja ahte ii galgga vealahuvvat almmolaš eiseválddit leat ovddidan aktiiva politihkka mii doarju osku- ja eallinoaidnoservodagaid . 2 Vuođđun lea maid ahte sámi álbmot lea nubbi riikka stáhtavuođđudeaddji álbmogiin . 2 Vuođđun lea geassesiida , muhto ferte maiddái vuhtiiváldit visot eará áigodatguohtumiid kapasitehta nu ahte dat guohtun mii lea unnimusmearrin vuhtiiváldojuvvo . 2 Vuođđun lea deattuhuvvon mo eamiálbmogat buolvvaid čađa leat ovddidan ollislaš máhtolašvuođa iežaset guovlluid luondduresurssaid ja birrasa birra . 2 Vuođđun guhkesáiggiplánabargui lea NATO-miellahttuvuohta . 2 Vuođđun geavahusa rievdadeapmái lea dat ahte čájálmasgolut galget leat oassin huksenbušeahtas . 2 Vuođđun ferte leat ahte stáđis ortnegat eai sáhte adnojuvvot rievttalažžan dušše danne go leat stáđđásat , ja ahte eanetlogu dáhtu muhtomin ferte nappo gáržžidit vai jovssašii rievttalašvuođa . 2 Vuođđun dása leat sihke historjjálaš eavttut ja dat go dálá dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagat eai leat heivehuvvon sámi diliide . 2 Vuođđun dása lea šiehtadusa 6. artihkkal . 2 Vuođđun dása lea maiddái ahte dovddasta ahte kulturmuitomálliid don doložis sáhttá áddet árra eaktun sihke sámi kultuvrii ja kultuvrii mii ii leat sámi . 2 Vuođđun dán bargui leat álbmotrievtti geatnegasvuođat ja háliidus nannet sámi servodaga demokratiija proseassaid . 2 Vuođđun dákkár šiehtadallamiin ferte leat ahte min álbmoga eana- , čáhce- ja luondduriggodatvuoigatvuođat doahttaluvvojit ja dovddastuvvojit . 2 Vuođđun dáid šiehtadallamiidda ferte leat dat ahte sámiid vuoigatvuođat sin iežaset eatnamiidda , čáziide ja luondduresurssaide doahttaluvvojit ja dohkkehuvvojit . 2 Vuođđun doarjjaortnegiidda leat dat sierra plánat maid diggi lea mearridan . 2 Vuođđun buot ásahemiide lea dattetge hukset bargosajiid mat álgovuođus birgejit ja cevzet ekonomalaččat . 2 Vuođđun adnojuvvo maid ahte Vuođđolága § 110 a ovddasta stáhta celkojuvvon dáhtu vuhtiiváldit ásahuvvon sámi vuoigatvuođaid , beroškeahttá leat go dát ovdal dohkkehuvvon formálalaš dáža riektegálduin , ja ahte danne ovddasta celkojuvvon dáhtu dieđihit ahte lea vuostá dan mo sámi álbmot ovddeš áiggiid vealahuvvui . 2 Vuođđun Stuorradiggedieđáhussii nr. 22 ( 1999-2000 ) arkiivvaid , bibliotehkaid ja museaid birra lea UNESCO ovdáneami kulturpolitihkalaš doaibmaplána áigumuš . 2 Vuođđudus sáhttá stivrejuvvot sierralágaid bokte , gáibádusaid bokte mat biddjojit njuolggadusaide ásaheami oktavuođas , lobi bokte nammadit stivrra / stivralahtuid ja bistevaš ruhtadeami bokte stáhtalaš doarjjan . 2 Vuođđudus lea iešoamasteaddji ovttadat . 2 Vuođđoskuvllas guoská dát erenoamážiid nuppi gielat oahpahussii ja erenoamážiid davvisámegielas . 2 Vuođđoskuvllas barget garrasepmosit gaskadási oahpponeavvuid ráhkademiin . 2 Vuođđoskuvllaid dáfus lea davvisámegielas váldodeaddu čuovvovaš fágasurggiin : 2 Vuođđoskuvlla ohppiid lohku geain lea sámegiella fágasuorggis lea njiedjan 23 proseanttain 2005 rájes , vuosttažettiin oahppit geain lea sámegiella nubbingiellan . 2 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dássi : 1.–3. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá ( juhkkojuvvo dábálaččat 15 oahppočuoggái guovtti vuosttaš oahppojahkái ja 30 oahppočuoggái goalmmát oahppojahkái ) Oahpahusfága I 60 oahppočuoggá Oahpahusfága II 60 oahppočuoggá 4. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Oahpahusfága III 60 oahppočuoggá , vejolaččat guokte fága goabbáge 30 oahppočuoggá , main nubbi sáhttá leat 30 oahppočuoggá skuvlarelevánta fága . § 4 NAŠUNÁLA NJUOLGGADUSAT , PROGRÁMMAPLÁNAT JA INDIKÁHTORAT Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid fágaide ráhkaduvvojit našunála njuolggadusat ja indikáhtorat , mat meroštallet vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid , main lea alla kvalitehta . 2 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dásis sáhttá friddjet , nuppi dáin guovtti dárogiela suopmana geahččaleamis daid studeanttaid , geain eatnigiellan lea sámegiella , kveanagiella , dárogiela seavagiella dahje eará unnitlogugiella ja geat eai leat árvvoštallojuvvon goappaš dárogielain joatkkaskuvlaoahpus . 2 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dásis leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá , matematihkka 30 oahppočuoggá , sámegiella 30 oahppočuoggá ja dárogiella 30 oahppočuoggá . 2 Vuođđoskuvla 2 Vuođđooaidnu lea ahte Sámediggi lea stáhta orgána . 2 Vuođđooahpahus – Oahpponeavvut Gelbbolašvuođalokten Mánáidgárddit 2 Vuođđonjuolggadusain 2 Vuođđoláhkaparagráfa 110 A:a mearridemiin ja Sámedikki rahpamiin doaibmagođii ođđa prinsihpalaš politihkka sápmelaččaid várás . 2 Vuođđoláhkamearrádus mii čájeha ahte Sámediggi lea oassin ođđaáigásaš norgga stáhtas , sáhttá ovdamearkka dihte lasihuvvot Vuođđolága § 110 a:ii . 2 Vuođđoláhka ii mudde Sámedikki eksisteanssa , gelbbolašvuođa ja oktavuođa eará stáhtaeiseválddiide , ja bargojoavkku árvalusa geažil ii leat formáladit dárbu dahkat rievdadusaid . 2 Vuođđoláhka geatnegahttá buot orgánaid ja ásahusaid mat doibmet stáhta dahje almmolašvuođa ovddas . 2 Vuođđoláhka 2 Vuođđolága §110 a álggaha geatnegasvuođa stáhtalaš eiseválddiide láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá ” váfistit ja gárgedit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima ” . 2 Vuođđolága § 86 mielde lea Riikariekti dubmejeaddji váldi dakkár áššiin mat čuoččaldahttojuvvojit ráđđehuslahtu vuostá , Stuoradikki vuostá dahje Alimusrievtti vuostá go galgá leat dahkan láhkarihkkuma iežas doaimma čađaheami oktavuođas . 2 Vuođđolága § 110a sisttisdoallá sihke suodjaleami politihka vuostá mii lea áittan sámi kulturgaskkusteapmái ja geatnegasvuođa dahkat positiivvalaš daguid celkojuvvon ulbmiliid mielde . 2 Vuođđolága § 110 b nanne ceavzi ovdáneami prinsihpa ja olbmuid vuoigatvuođa háhkat máhtolašvuođa luonddubirrasa dili birra ja váikkuhusain maid plánejuvvon ja álggahuvvon doaimmat dagahit lundui . 2 Vuođđolága § 110 a geatnegahttá stáhta eiseválddiid fuolahit sámi álbmogii vejolašvuođa nannet ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . 2 Vuođđolága § 110 a ferte dulkot ja árvvoštallat duohta ja rievttálaš historjjálaš duohta daguid vuođul . 2 Vuođđolága § 110 a bokte lea stáhta eiseválddiid geatnegasvuohta láhčit diliid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá seailluhit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 2 Vuođđolága § 110 a , mii lea sámerievttálaš áššiid guovddáš formálalaš siskkáldasrievttálaš riektegáldobeallin , nanne ahte : 2 Vuođđolága vuođul dát mearkkaša nuvttá oahpahusa ja oahpponeavvuid ( omd. girjjiid ) , skuvlasáhtu ja borramuša skuvllas . 2 Vuođđolága prinsihpa birra lea stuora ovttamielalašvuohta . 2 Vuođđojurdda Sámi kulturfoandda ásahemiin leai ahte sámi dáidaga ja kultuvrra ovdánanvejolašvuođat galge sihkkarastot daid iežaset eavttuid vuođul . 2 Vuođđogiella : sámegiella ja dárogiella 2 Vuođđoealáhusat leat vuođđun ja fággin ollu sámi báikegottiide . 2 Vuođđoealáhusain barget unnán nissonat , ja orru leamen nu ahte sámi ealáhusain , earret duojis , ii leat atnu nissoniidda . 2 Vuođđodieđuid galget eanet sáhttit geavahit 2 Vuođđobuhtadus 7 000 ru. 2 Vuođđo- ja ossodatdási birra 2 Vuođustussan lea leamaš ahte dát ii leat teknihkalaččat vejolaš , ja ahte sámi čálamearkkat dagahivččii ohcama váttisin , sihke sisriikkas ja olgoriikkas . 2 Vuovdinorganisašuvnnaid váldi mearridit eriid . 2 Vuovderiggodagaid gánnáhahtti hálddašeapmi ferte lágiduvvot . 2 Vuovde- ja resurssapolitihkalaš ossodat 2 Vuotnabivdo lávdegotti bargoviidodat , ja lávdegotti cealkámušaid mearkkašupmi galgá dán oktavuođas árvvoštallojuvvot . 2 Vuostálasvuođačuokkisin – dat mearkkaša : ovdamearkan das mii sámiid iešmearridanvuoigatvuohta ii leat – háliidan namahit mo doaba meroštallojuvvui ja koloniijaid heaittiheami oktavuođa 1960-jagiin . 2 Vuosttaškonsuleanta Siri Johnsen lea rievdademiid dahkan . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásašvirgi jahkái - ref. 10/1812 Sámedikkis lea rabas sadjásašvirgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas galggašii álgin 01.08.2010 . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš virgi 1 jahkái - Ref. nr 08/5047 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš virgi - Ref. nr 08/5046 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš - ref. nr. 10/684 Sámedikkis lea rabas sadjásaš 100% virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 15.03.2010 rájes 30.04.2011 rádjái . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - bistevaš virgi - ref. nr. 10/647 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Sámegiella - bistevaš virgi - ref. nr 10/6125 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr. 10/5896 Sámedikkis lea rabas sadjásaš 100 % virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.12.2011 rádjái . 2 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi ( nubbi almmuheapmi ) - bistevaš virgi - ref. nr. 10/647 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 2 Vuosttaškonsuleanta / r áđđeaddi - sadjásašvirgi - ref. nr. 10/2743 Sámedikkis lea rabas vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi sadjásaš virgi , álgin farggamusat 30.07.2011 rádjai . 2 Vuosttažettiin lea juridihkalaš dutkan , mii sisttisdoallá juridihkalaš dulkondoaimmaid , rievttalaš eksegese . 2 Vuosttažettiin lea dát historjjálaš árbbi boađus ja ii govvit Áibmosudjalusa dálá dárbbuid . 2 Vuosttažettiin lea dehálaš árrat dieđihit makkár doaibmabijut árvvoštallojuvvojit guovdilin ja dárbbašlažžan girdišiljuin . 2 Vuosttažettiin lea deatalaS qáhttet ássama sámi guovlluin ja dan bokte nannet sámi kultuvrra . 2 Vuosttažettiin eai leat hálddahuslaš bargovuogit heivehuvvon guovtti dutkanmáilmmi dillái – dáčča dutkanmáilbmái ja sámi dutkanmáilbmái . 2 Vuosttažettiin dat guoská Borga ja Stavangera bismagottiide . 2 Vuosttažettiin danin vai sáhttet bálvalit báikkálaš dárbbuid . 2 Vuosttažettiin : Ii leat álot ávkkálaš hállat iešmearridanvuoigatvuođa birra , dego das livččii dušše okta dihto mearkkašupmi . 2 Vuosttažettiin . 2 Vuosttaš ráđđádallančoahkkimis sámediggepresideantta ja dan stáhtaráđi gaskka geas lea ovddasvástádus sámi áššiide , sáhttá čađahuvvot juovlamánus . 2 Vuosttaš reive lea skuvlabákčasa birra . 2 Vuosttaš oassi lea plána duogáža , plánaproseassa ja oktavuođa birra eará plánaide . 2 Vuosttaš oahpaheaddji boazodoalloskuvllas 2 Vuosttaš lea oktiiheivehit ja koordineret dáid iešguđetge sektorossodagaid , nubbi lea oktiiheivehit politihkalaš ja hálddahuslaš dásiid . 2 Vuosttaš lea oaidnit din geat jura lehpet vánddardišgoahtán morraša bálgá mielde . 2 Vuosttaš lea ahte dát politihkka galgá leat mielde váikkuheamen eamiálbmogiidda oadjebas eallinvuođu , ealáhusaid , historjjá ja kultuvrra davviguovlluin , ja nubbi lea ahte eamiálbmogiin galgá leat nanu posišuvdna ja sadji iežaset dili ovdánahttimis davviguovlluin - dan seammás go eamiálbmogiin lea kápasitehta oasálastit go min oktasaš boahtte áigi hápmejuvvo ja ávkkastallan galgá dahkkot . 2 Vuosttaš konsultašuvnnat galget čađahuvvot giđa mielde ja Sámediggi lea ovdal konsultašuvnnaid doallan máŋga álbmotčoahkkima gullan dihtii olbmuid oainnuid . 2 Vuosttaš kapihttalis lea strategiijaplána čoahkkáigeassu , ja das leat plána váldočuoggát . 2 Vuosttaš joavkkus čađahedje eatnasat gurssa , vaikko oallugat ledje barggus ja lohke seammás maiddái eará fágaid . 2 Vuosttaš jagiid lei buorre sadji boazodoalloskuvllas , muhto moatti jagi geahčen álge fas eambbogat ohcat álgit gilvvagárdeskuvlii ja de šattai unnit sadji . 2 Vuosttaš jagi ledje mis ovcci oahppi . 2 Vuosttaš háve nammaduvvojit áirasat boahtte sámediggeválgga rádjai Norggas 2001 jagis . 2 Vuosttaš girji ilmmai 2008:s . 2 Vuosttaš geardde gitta 10 minuhta rádjai , ja nuppi geardde gitta 5 minuhta rádjai . 2 Vuosttaš geardde almmuhan 28.04.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 24.02.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 22.11.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 15.03.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 14.10.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 13.05.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 11.05.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 09.02.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 07.07.2005 2 Vuosttaš geardde almmuhan 06.05.2005 2 Vuosttaš dákkáraš dieđáhus leai Sd. dieđáhus nr 52 ( 1992-93 ) Norgga sámepolitihkka birra . 2 Vuosttaš bušeahttakonferánsa lea njukčamánus . 2 Vuosttas vuorus ohcat 1,5 miljon kruvdnosaš plánenjuolludusa dán bargui . 2 Vuosttas oasis čilgejuvvo plána duogáža , perspektiivvaid , mihttomeriid ja strategiijaid birra , oktavuođa birra eará plánaide ja ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid birra . 2 Vuosttas oasis leat plána duogáš , plánaproseassa ja oktavuohta eará plánaide . 2 Vuosttas gearddi máŋgga jahkái lea bušeahttaárvalussii biddjojuvvon 5 milj. ruvnnu ođđa báhpavirggiide . 2 Vuosttas buhtadusdoaibmabidjun ávžžuha Sámediggi bidjat Oarje-Finnmárkku RS ( ruovttusuodjalusa ) - guovluhoavdagotti Porsáŋggu Garnisonenii . 2 Vuosttas bahkun ollašuhttimis lea rabasvuođa deattuhit ja bures divaštallat Suodjalusa ovddidan doaimmaid . 2 Vuosttas : Stuorit gilvovárra fápmoriikkaid gaskkas . 2 Vuosttamužžan sisdoallá Finnmárkkuláhka iešalddes deaŧalaš njuolggadusaid Finnmárkkuopmodaga oamastan eatnamiid hálddaheamis . 2 Vuostelasvuođat maid dutkit oalle fargga deaividit , leat muhtun hámádagat dutkama ruhtadeamis . 2 Vuossárgga deaivvadeigga sámeministtar Rigmor Aasrud ja sámediggepresideanta Egil Olli Plassjes . 2 Vuossárgga , guovvamánu 7 . 2 Vuos lea doarjjaortnet mii čatnasa njuolga sámediggeválgii ja válgabargui , ja nubbi fas lea sámepolitihkalaš bellodagaid ásaheami ja ovddideami várás . 2 Vuos goarrugohten ja duddjojin , ja de álgen bassin Biedjovággái . 2 Vuoruhuvvon ovddimussii lea leamaš ovttasbargu Romssa suohkaniiguin . 2 Vuoruhuvvon doaibmabijuid gaskkas lean mun erenoamáš duhtavaš evttohusain ahte ásahit árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide sámi guovlluin . 2 Vuoruheapmi lea čuovvuluvvon Sámedikki iešguđet doarjjaortnegiid bokte nu ahte doaibmabijut mat dorjot dikki mánáid- ja nuoraidprošeavtta ulbmila , leat vuoruhuvvon . 2 Vuoruheamit čuvvot daid signálaid , maid Sámediggi ovdal lea čujuhan ja deattuhan guolástuspolitihkalaš divaštallamiin dievasčoahkkimiin . 2 Vuordámuš lea ahte almmolaš doaimmat lágidit čálalaš gulahallama sámegillii . 2 Vuordimis vuođđuduvvo Sámi parlamentáralaš ráđđi njukčamánus 2000 Kárášjogas . 2 Vuordimis muhtun bealit dálá lágas njulgejuvvojit ja láhka šattašii aktiivvalaš váikkuhangaskaoapmin man vuođđun leat boazodoalu kultuvra , vuoigatvuođat ja dološvierut . 2 Vuordimis lágastemiid lohku ii unno . 2 Vuordimis joatkašuvvá 2005 ` doarjja gelbbolašvuođaguovddážii seamma dásis go ovdal . 2 Vuordimis dát eaktuda čuovvovaš beliid : - Dárbbašuvvojit eanet dárogielat oahpaheaddjit . 2 Vuordimis divvojuvvojit ollu bealit dáláš lágas ja boazodoalloláhka šaddá aktiivvalaš váikkuhangaskaoapmin mii vuođđuduvvo boazodoalu kultuvrii , vuoigatvuođaide ja boares vieruide . 2 Vuordimis bohtosat leat gárvásat jagi 2012 . 2 Vuordimis boahtá 2005 ` juolludus leat seamma dásis . 2 Vuorddán ahte mii buohkat oahppat ollu das maid iešmearrideapmi sáhttá mearkkašit , sámi oaidninsajis . 2 Vuorddedettiin dán barggu čađáheami , de jotkojuvvo lotnolasealáhusaid doaibmadoarjjaortnet jagi 2005 lohppii dain seamma eavttuiguin mat leat 2004:s . 2 Vuor . 2 Kap 0206 poasta 01 Doaibmagolut — Sámedikki oahpahusossodat 2 Vuolábeale tabealla čájeha mo 593 352 ruvdnosaš badjebáza juogaduvvo . 2 Vuolábealde leat Sámedikki mearkkašumit jahkedieđáhusa muhtun čuoggáide . 2 Vuolábealde lea tabealla mas leat eavttuhuvvon doaimmat ja dan maŋábealde leat čilgejuvvon ákkat ovttaskas evttohussii . 2 Vuolábealde govviduvvo ovdamearkat buresdoaibmi ovttasbarggus gaskal Fossheim skuvlla Njávdámis ja Čeavetjávrri skuvlla Anáris . 2 Vuollástit gáhtaid , toarggaid – almmolaš báikkiid seamma ceaggás cealkámušain : Mii leat sakka heađástuvvon , muhto eat mii vuollán . 2 Vuollásaš ráđiid hálddahusmearrádusaid váidalusásahus lea Sámediggeráđđi , earret Sámi kulturmuitoráđi , man mearrádusaid váidalusásahus lea Riikaantikvára . 2 Vuollegis bargguhisvuohta , oallugat geat leat barggus ja buorre ahtanuššan leat dehálaš eavttut jus galggaš olahit eará dehálaš mihttomeriid politihkas . 2 Vuollasaš ráđiid hálddahusmearrádusaid váidalusásahus lea Sámediggeráddi , earret Sámi kulturmuitoráđi , man mearrádusaid váidalusásahus lea Riikaantikvára . 2 Vuolimuš doarjjarádji prošeavttaide dahje doaibmabijuide lea 30 000 ru. . 2 Vuolimusrádji boahtá oidit bellodagaid ja čoahkádusaid mat leat registrerejuvvon riikaviidosaš listun sámelága § 2–7 mielde , muhto boahtá olgguštit báikkálaš listtuid main lea olu doarjja oažžumis dássenmandáhta . 2 Vuolimus rádji lea 4% . 2 Vuolggasajis fertejit lágádusat ruhtadit doaimmaset ovttaskas almmustusaid doarjaga bokte . 2 Vuolggasadjin šaddá dalle ahte almmolaš orgánat fertejit geavahit sámi čállinvuogi oktan sámi čálamearkkaiguin doaimmasteaset . 2 Vuolggahit barggu oažžun dihte eanet sámi ohppiide vejolašvuođa oahpahusa sámi oahppoplána mielde . 2 Vuoitit leat válljejuvvon 2 Vuoigatvuođat leat máŋggalágan gáržžidemiid vuollásaččat , earret eará guovllu boazodoalu ja eará vuoigatvuođalaččaid deasttas . 2 Vuoigatvuođaid ruovttoluottafievrrideami prinsihppa lea dehálaš ja buorre prinsihppa maid galggašii heivehit mandáhtii . 2 Vuoigatvuođaid oktavuođas mearrasámi guovlluid resurssaide lea ráđđehusas geatnegasvuohta ráđđádallat Sámedikkiin . 2 Vuoigatvuođaid main lea eará vuođđu go láhka gal ii sáhte fámuhuhttit , vaikke vel geavaheami muhtun muddui sáhttá reguleret dábálaš lágain . 2 Vuoigatvuođaid maid dušše láhka addá , sáhttá prinsihpalaččat friija fámuhuhttit dahje gáržžidit ođđa lágain . 2 Vuoigatvuođaid hálddašit earret eará oapmeguohtumiidda , bivdui , guolásteapmái , ja muorračuohppamii , evttohuvvo biddjot gitta guđa guovllu meahccestivrii . 2 Vuoigatvuohta sámegiela oahpahussii 2 Vuoigatvuohta oažžut oahpu sámegielas 2 Vuoigatvuohta oažžut dárbbašlaš veahki mielddisbuktá dan ahte buohcci galgá gulahallat divššáriiguin , ja vai bálvalusaid addit sáhttet ráhkadit rivttes diagnosa ja addit divššu dárbbu vuođul . 2 Vuoigatvuohta oahppat sámegiela 2 Vuoigatvuohta lea eavttuid haga , mii mearkkaša dan ahte buot sámi ohppiin geat háliidit oahpahusa sámegielas sáhttet oažžut dan . 2 Vuoigatvuohta ii sáhte rievdaduvvot earágo sámi ovddasteddjiid , geat leat ožžon mandáhta sámi álbmogis , ja stáhta eiseválddiid ovddasteddjiid gaskasaš šiehtadusain . 2 Vuoigatvuohta eatnamiidda ja čáziide sámi guovlluin Finnmárkku máttabealde 2 Vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus Dušše sis geain lea mearkavuoigatvuohta , gč. § 32 , lea vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus . 2 Vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccui sámi boazodoalloguovllus Jus galgá beassat eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus , de ferte leat vuoigatvuohta atnit mearkka . 2 Vuoigatvuohta dán lágan oahpahussii doalahuvvo nu guhkká go vel leat 6 oahppi joavkkus . 2 Vuoigatvuohta buktit vuosteákka ii mávsse ahte lea vuoigatvuohta biehttalit regulerenplána mearriduvvomis , muhto sáhttá gáibidit departemeantta gieđahallat ášši . 2 Vuoigatvuohta boazodollui Hålogalandalmennega eatnamiin lea dološ áiggi rájes geavaheami vuođul ja lea dárkilat muddejuvvon boazodoallolágas . 2 Vuohki movt mii dákkár hástalusaid dustet váikkuha ekonomalaš ovdáneami ovddasguvlui . 2 Vuogádat man mielde galgá ovddidit sámi áššiid ovttas Ráđđehusa stáhtabušeahttabarggu bušeahttakonferánsaide dahká Ráddehussii álkibun ovttastahttit doaimmaid . 2 Vuoddun lea čuovvovaš juogadeapmi : 2 Vrd. ” Juolludusat sámi ulbmiliidda 2002 ” , siidu 7 . 2 Vrd. suoma-norgga-ruoŧa-sámi áššedovdijoavkku árvalusa davviriikkalaš sámekonvenšuvdnii , s. 147 Henriksen , Scheinin , Åhrén : Sámi álbmoga riekti iešmearrideapmái , s.309-310 , Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna : Suoma-norgga-ruoŧa-sámi áššedovdijoavkku árvalus , geigejuvvon golggotmánu 26. b. 2005 . 2 Vrd. suoma-norgga-ruoŧa-sámi áššedovdijoavkku davviriikkalaš sámekonvenšuvnna hárrái , s. 146 . 2 Vrd. muđui vuođđonjuolggadusaid § 2-3 . 2 Vrd. maiddái ođđajagimánu 26. b. 1995 reivve mas Láhkaossodat cealká ahte ” Sámedikki sorjjakeahtes dilis lea mearkkašupmi stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádussii . 2 Vrd. Reglement for økonomistyring i staten , čuokkis 6.2.1.2 Regelverk 2 Vrd Ođđajagimánu 26. b. 1995 reivve Justiisadepartemeantta láhkaossodagas Gielda- ja guovlodepartementii , áššenummar ( 94/1422 E ) . 2 Viđát hástalus lea soahti terrorfallehemiid vuostá . 2 Višuvnnat Álgu 2 Višuvnnas lea sullii seamma sisdoallu go álgosáni prinsihpain ja njuolggadusain oahpahussii Sámi oahppoplánaid vuođul ja mihttomeriid oahppoplána oppalaš oasi vuođul . 2 Višuvdna hábmejuvvo vuođđoskuvlla oahpahusa prinsihpaid ja njuolggadusaid Sámi oahppoplánaid vuođul . 2 Viđji kártii ( Oljodirektoráhtta ) . 2 Viđat kapihttalis leat strategiijaplána doaibmabijuid evttohusat . 2 Viđat kapihttalis gohčoduvvo dat Sámi dutkanguovddážin ( gč. čuoggá 5.1.1 ) . 2 Viđa ásahuvvon ja ovtta plánejuvvon kulturvissui lea prioriterejuvvon doaibmadoarjja . 2 Viđa vuosttaš jahkái evttohit ossodaga organiseret Medisiinnalaš fakultehta Servodatmedisiinna instituhta vuollásažžan . 2 Visuala dáidagii , maiddái Nasjonalmuseet for kunst , arkitektur og design , evttohuvvo oažžut oktiibuot 423,9 miljovnna kruvnnu jagis 2011 . 2 Visotsámi perspektiiva Sámi Instituhtas sihkkarastojuvvo oalle guhkás sierra davviriikkalaš stivrra , sierra direktevrra ja merkejuvvon ruđaid bokte mat bohtet sihke Suomas , Ruoŧas ja Norggas ja dasto Davviriikkaid ministtarráđis . 2 Visot golbma dási : Mánáidgárdi , vuođđoskuvla ja joatkkaoahpahus leat ožžon ođđa oahppoplánaid dahje rámmaplánaid mat gáibidit ođđa oahpponeavvuid ráhkadeami ja boares oahpponeavvuid ođasteami . 2 Virgáibidjamiid oktavuođas gustojit čuovvovaš njuolggadusat : 2 Virgái sáhttet biddjojuvvot maiddái eará doaimmat Sámedikki doaimma oktavuođas . 2 Virgái sáhttet biddjojuvvot maiddái eará Sámedikki doaimmain . 2 Virgái ohcat vuosttažettiin olbmo geas lea alit sámegieloahppu allaskuvllas / universitehtas master- / váldofágadásis ja muđui buorre giellamáhttu . 2 Virgái ohcat olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas ovddemusat master- / váldofágadásis pedagogihkkasuorggis , sámegielsuorggis , servodatdiehtagis dahje eará guoskevaš oahppu . 2 Virgái ohcat olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas ovddemusat master- / váldofágadásis oahpahussuorggis , sámegielsuorggis , servodatdiehtagis dahje eará guoskevaš oahppu . 2 Virgái lea biddjon kanturhoavda gii álggii bargui suoidnemánus 2000 . 2 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas master- / váldofágadásis lullisámegielas , ja muđui buorre giellagelbbolašvuohta . 2 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas ekonomiijasuorggis , áinnas prošeaktajođihan- ja plánenoahppu . 2 Virgái háliidit dakkár olbmo geas lea alit oahppu allaskuvla / universitehta dásis ovddemustá master- / váldofágadásis pedagogihkas , dahje pedagogalaš oahppu . 2 Virgi lei gaskaboddosaš virgin 1996 rájes gitta 1999 rádjái , muhto lea dál sirdojuvvon eret universitehtas . 2 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1065 konsuleanta dahje 1408 vuosttaškonsuleanta . 2 Virgi galgá leat čanastat universitehta dutkiid ja boazodoalloealáhusa gaskkas . 2 Virgi dutkama ja alit oahpahusa várás 2 Virggálaš allaáiggebeaivi Ruoŧas , muhto ii Norggas . 2 Virggit leat jurddašuvvon čuovvuvaš bargguid várás : 2 Virggit leat biddjojuvvon virgekodii 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 2 Virggi váldobargu lea politihkkaovddideapmi sámegiela ja sámi terminologiija- ja báikenammasuorggis , earenoamážit julevsámegielas . 2 Virggi váldobarggut lea ovddidit ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka , vuosttažettiin doarjjahálddašeamis . 2 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget t . 2 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget 2 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : 2 Virgelohpi bálkkáin , Oktasašmearrádusaid § 20 njuolggadusaid mielde , sáhttá addojuvvot dalle go ferte áimmahuššat buohcci máná ( gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 4.03 ) . 2 Virgelohpeohcamiid galgá mieđihit duššefal go leat nana ákkat . 2 Virgelobiid guhkit áigái mearrida Sámediggi čoahkkinjođihangotti evttohusa vuođul . 2 Virgehasaid ovddasteaddjis ii leat vuoigatvuohta leat mielde gieđahallamin daid áššiid , mat gustojit bargoaddi ráhkkaneapmái šiehtadallat bargiiguin , bargogiččuide , riektesoahpameahttunvuođaide bargiidorganisašuvnnaiguin dahje tariffašiehtadusaid eretcealkimii guoskevaš áššiin . § 2 Virgehasaid ovddasteaddjis ii leat vuoigatvuohta leat mielde gieđahallamin daid áššiid , mat gustojit bargoaddi ráhkkaneapmái šiehtadallat bargiiguin , bargogiččuide , riektesoahpameahttunvuođaide bargiidorganisašuvnnaiguin dahje tariffašiehtadusaid eretcealkimii guoskevaš áššiin . 2 Virgedoaibma gitta 4 diimmu rádjái 750 ru 2 Virgedoaibma badjel 4 diimmu 1.200 ru 2 Villmo oahpahii boazodoalloekonomiija birra . 2 Viiidáset Statskonsult dadjá ahte ofelašprošeavtta bargovuohki ja doaibma sáhttá maid geavahuvvot eará oktavuođain mas háliida gilvit dieđuid ja váikkuhit miellaguottuid . 2 Viidásit dán ovdanbuktimis áigut čájehit ovdamearkkaid dása riektediehtagis ja dutkamis . 2 Viidáset son deattuha ahte systemáhtalaš bargu kvalitehtain ja pasieantadorvvolašvuođain lea guovddážis ovttasdoaibmanođastusas ja lea dehálaš vai lihkostuvvat duohtandahkamis našunála dearvvašvuođapolitihkalaš mihttomeriid mii lea ávkin olles álbmogii . 2 Viidáset proseassa lea ahte ráđđehus áigu ášši ovddidit Stuoradiggái maŋŋil go Sámediggi lea meannudan ášši . 2 Viidáset oaidná komitea eanetlohku ahte lea ii leat buorre go leat unnán nissonolbmo áirasat Sámedikkis . 2 Viidáset mii juolludat ruđaid sullii 1 000 ođđa studeantaásodagaide . 2 Viidáset leat erehusat das makkár bálvalusaide lasihuvvo divat . 2 Viidáset lea ráđđehus evttohan 3 miljovnna kruvnno juolludit prošektet Ája Sámi guovddáža stuorideami ja ođastuhttima Gáivuonas . 2 Viidáset galgá láhččojuvvot doarvái áigi gávdnamis čovdosiid maid goappaš bealit sáhttet doarjut . 2 Viidáset galgá 5 miljovnna kruvnno lassáneamis gokčat Snoasa suohkana ja Davvi-Trøndelága fylkkasuohkana eambbogoluid go viiddiduvvo sámegiela hálddašanguovlu nu ahte fátmmasta maiddái Snoasa suohkana 2008:s . 2 Viidáset bargu Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain meannuduvvui davviriikkalaš sámeministariid ja sámediggepresideanttaid čoahkkimis Oslos golggotmánu 18. b. 2006:s . 2 Viidáset atnu EO lea meroštallan ahte EO ja Norgga almmolaš dieđuid márkanárvu lea sullii 200 miljárdda ruvdno . 2 Viidáseappot čuožžila eará bealli mii sáhttá dagahit bealálašnávcca , namalassii dat ahte Sámedikkis muhtun oktavuođain lea eará oaidnu stáhtalaš eiseválddiid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide sápmelaš eamiálbmoga guovdu , ja man muddui konkrehta stáhtalaš mearrádus čuvvot dáid geatnegasvuođaid . 2 Viidáseappot ráđđádallanvuoigatvuohta , oktan vuoigatvuođain mearridit iežas vuoruhemiid ja ovddidit iežas ovdáneami guovddáš oasit ráđđehusa ektui . 2 Viidáseappot ovddidii Bargiidbellodaga sámediggejoavku árvalusas ahte Sámediggi galggai gáibidit ahte Moski-konsešuvnnaid oktavuođas berrii ávžžuhit nissoniid ohcat ja ahte Sámediggi dovddaha duhtavašvuođa dainna ahte Guolástusdepartemeanta ii evttot ahte galgá máksit buhtadusa Moski-konsešuvnnain . 2 Viidáseappot oaivvilda direktoráhtá áhte konsešuvdnaoažžu juolluduseavttuid bokte lea čadnojuvvon čuovvut daid plánaevttohusaid , mat ledje searvvi ohcamis , dás maiddái báikkálaš eaiggátvuođa . 2 Viidáseappot oaidnit ahte leat juolluduvvon ruđat doaimmaide Sámedikki bušeahta bokte maid ráđđehus lea namuhan deaŧalaš vuoruhansuorgin , muhto maid Sámediggi ieš ii leat bidjan bajimussii iežas vuoruhanlisttus 113. Departementtat mearridit buoremuddui movt Sámediggi galgá geavahit juolludemiid , ja dát sáhttá ipmirduvvot dainnalágiin ahte Sámedikki bargu lea hálddašit ráđđehusa gaskaomiid , dan sadjái go hálddašit gaskaomiid dainnalágiin go diggi ieš mearrida . 2 Viidáseappot leat ovttaskas sámi ásahusaid rámmaeavttut – goit muhtun áigodahkii – šaddan heajubun eai ge buorebun maŋŋel go Sámediggi lea váldán badjelasas hálddašeami , danne go ráđđehusa vuoruheamit eai leat fátmmastan ásahusaid dán suorggis . 2 Viidáseappot lea ráđđehus evttohan juolludit 3 miljon ruvnno prošekteret Ája Sámi Guovddáža viiddideami ja rievdadeami Gáivuonas . 2 Viidáseappot lea modealla vuođđun ráđđádallanvuogit , gos ásahuvvojit dárkilit njuolggadusat das movt ráđđádallan sámi áššiid bušeahta olis galgá čađahuvvot . 2 Viidáseappot lea dát modealla veahkkin buorideame ráđđehusa ja Sámedikki ovttasbarggu ja nanneme ráđđehusa oppalaš sámepolitihkalaš barggu . 2 Viidáseappot lea Gielda- ja guovlodepartemeanta ( GGD ) 02.07.2001 beaiváduvvon reivves Guolástusdepartementii čielggadan makkár eavttuid berre bidjat konsešuvdnaaddimii . 2 Viidáseappot ii mihkkege gieldde sámi leavgga geavaheami stáhta visttiin dahje daid olggobealde . 2 Viidáseappot ferte ieš bušeahttašiehtadallan / - ráđđádallan loahpahuvvot maŋimusat njukčamánu vuosttaš vahkkus , nu ahte Sámedikki dievasčoahkkin sáhttá gieđahallat ášši njukčamánus / cuoŋománus ja viidáseappot ahte ráđđehus beassá ovddidit proposišuvnna cuoŋománus / miessemánus . 2 Viidáseappot ferte buohtastahttit modeallaid ja árvvoštallat movt dat sáhttet leat mielde nanneme demokráhtalaš proseassaid sámi servodagas vuoruhemiid , vuoruhansurggiid ja ovdánahttinproseassaid ektui . 2 Viidáseappot deattuha Sámediggi ahte ráđđádallamat leat leamaš ávkkálaččat dan barggus ahte hábmet dakkár evttohusa , maid Sámediggi sáhttá dohkkehit . 2 Viidáseappot deattuha Sámediggi ahte bargu dáiguin áššiiguin ferte álggahuvvot fargga ja vuoruhuvvot . 2 Viidáseappot daddjo ahte go stáhtalaš eiseválddit dahje Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu čielggademiide nannen dihte fáktávuođu dahje árvvoštallamiid ja mearrádusaid formálalaš vuođu , de galgá dát ovddiduvvot nu árrat go lea vejolaš , ja bealit galget ovddidit jearaldagaid vejolaš čielggademiid mandáhta birra ráđđádallanproseassas . 2 Viidáseappot 2 Viidáseabbu barggus ferte hui garrasit deattuhit ovttaskas olbmuid ja joavkkuid vuoigatvuođaid . 2 Viidáseabbo galgá lávdegoddi láhčit dili nu ahte stáda galgá joatkit jođihit aktiiva osku- ja eallinoaidnopolitihkka rámmaid siste guovddáš vuođđojurdagiid ektui nugo demokratiija , riektestáda ja olmmošvuoigatvuođat . 2 Viidáseabbo dutkanbarggus dáid gažaldagaid oktavuođas háliidit rávvet ahte biddjo stuorra deaddu olbmuid árgabeaivvi máhtolašvuođa kártemii ja analyseremii luondduoktavuođaid birra - dán oktavuođas guoská dát lussii . 2 Viidámus oassin plánas leat Sámedikki 1998 - 2001 áŋgiruššansuorggit ( 5. kapihtal ) . 2 Viiddis vuođđu Leat boahtán gažaldagat manne mii dáhttut árvalusaid nu árrat ášši proseassas , eat ge vuordde dássá go mii leat kárten ášši buot beliid ja buktán rávvaga . 2 Viiddis ja ovttastahttojuvvon ovttasbarggu ektui de ovttasbargu čađahuvvo earenoamáš ja báikkálaš dárbbuid ektui . 2 Viiddis guorahallamat Lassin dasa ahte almmustahttit psykalaš gillámušaid ja vahágiid viidodaga ja duođalašvuođa olgoriikkadoaimmaid vuođul , galgá prošeakta maiddái fátmmastit eará beliid veteránaid eallindilis , nugomat sosio-ekonomalaš dilálašvuođaid . 2 Viiddiduvvon kuvlačuokkis 2 vuoruhuvvon doaibmabijuide 5.2.5 : 2 Viiddiduvvon doaibmaguovlluin 1997 rájes lea ođđa njuolggadusain mat mearriduvvojedje 1998:s áigumuššan eambbo deattuhit doarjaga kulturdoaibmabijuide , boazodollui guoski doaimmaide ja doaibmabijuide mat leat vuolgán boazodoalus . 2 Vihkkema vuođđun sáhttá baicce leat šiehtadus , ja nu leat kvalitehtabuoridan- ja ovddidangaskaoapmin . 2 Viežžat dieđuid osku- ja eallinoaidnopolitihkka birra ja daid árvvoštallat iežá davviriikkalaš riikkaid ektui ja iežá riikkaid válljenmuni ektui mat buohtastahttet Norgga . 2 Viečča sámi riektačállinreaidduid 2 Viečča raportta : Sámi logut muitalit 4 2 Viečča raportta : Sámi logut muitalit 3 ( PDF ) 2 Viečča oahpponeavvuid nuvttá 2 Viestarmera válggabijrra / Viesttarmeara válgabiires leat 6 listta : 2 Viessočoakkáldagat mat lunddolaččat gullet čoahkkebáikái , lohkkojit oassin go leat eanemusat 400 mehtera eret čoahkkebáikeguovddážis . 2 Viessohuksensearvvit ja priváhtat besset hukset fuolahansajiid 2 Viessohattiid lassáneapmi lea dagahan ahte ruovttudoaluid vealgedássi lea lassánan . 2 Viehkaid ja vihkkema dáfus , de Sámediggi ii leat ovttaoaivilis dasa ahte dát galgá šaddat doaibmabidjun man vuođđun lea láhka . 2 Video je. buvttadanbirrasiiguin 2 Vibeke Larsen Sametinget ©Johan Mathis Gaup 2 Veteránat geat rahčet dálá áiggi sođiin , dálá vearjjuiguin ja dálá vealaheddjiid vuostá . 2 Veteránat 2 Veteránaid doaibmaplánii 30 miljovnna kruvnnu juolludus Ráđđehus árvala várret 30 miljovnna kruvnnu ođđa doaimmaide mat galget áimmahuššat iežamet veteránaid . 2 Veteránaid buhtadusortnegii juolluduvvo 59 miljovnna kruvnnu 2 Veteránaid buhtadusortnegii 110 miljovnna kruvnnu juolludus Ráđđehus árvala 110 miljovnna kruvnnu joatkit sierra buhtadusortnega veteránaide geat leat šaddan gillát psykalaččat olgoriikkasođiid geažil 1978 rájes ođđajagimánu 1. beaivvi 2010 rádjái . 2 Veterinearainstituhtta ( Veterinærinstituttet ) lea eanandoallo- ja biebmodepartemeantta ja Guolástus- ja Riddodepartementet lea ovddimus instituhtta elliid dearvvašvuođa ja biebmooadjebasvuođa dáfus mii čatnasa eanandoalu biebmobuvttadeapmái ja akvahtalaš organismmaid dearvvašvuhtii . 2 Vestfold 2 Veršuvnna 2.0 rájes lea geahččaluvvon áimmahuššat dáid váilliid . 2 Vepselaččat leat dán jagi guosseálbmot . 2 Vel oktii čujuhan dán sártni historjjálaš álgui . 2 Vel lea dárbu bargat doaimmaid ja ovddasvástádusa juogadeami ektui guoskevaš oasálaččaid gaskka . 2 Vel eanet dihtet duššan olbmuid birra . 2 Vel dáid ge guovlluin sáhttet sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat áitojuvvot fylkkagielddaid ja gielddaid heajos ekonomiija geažil heaittihuvvot . 2 Vejolašvuođat ovdánahttit siskkáldas dilálašvuođaid Suoma ja Norggabeale davimus guovlluid gaskkas leat viidát , sihke almmolaš suorggis ja ealáhusovdáneami oktavuođas . 2 Vejolašvuođat oahppat sámegiela oahppofálaldagaid bokte iešguđetge dásiin ii leat goassege leamašan nu buorre go dál . 2 Vejolašvuođat mat leat meahci ja maritiima riggodagaid geavaheamis eai leat mátkeealáhusas lahkage ollásit geavahuvvon . 2 Vejolašvuođa váldit atnui “ litnásat ” vugiid ráddjen dihtii lobihis fiilajuogadeami . 2 Vejolašvuođa ektui mii duojis lea boahtteáiggi ealáhussan , de leat organisašuvnnas ollu hástalusat . 2 Vejolašvuohta váikkuhit ja mearridit ekonomalaš rámmaid ja vuoruhemiid lea deaŧalaš juohke álbmogii mii galgá iežas ovdáneami stivret . 2 Vejolašvuohta buoredit koordinerema buorrána go Sámi kulturmuitoráđđi nanosmahttojuvvo resurssaid dáfus . 2 Vejolašvuohta bargat sámi kultuvrrain lea gitta máŋgga eará bealis . 2 Vejolašvuohta ahte oažžut luotta lea čielgagduvvon máŋgga oktavuođain vássán jagiin . 2 Vejolaš váikkuhusat stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ja 1 2 Vejolaš váikkuhusat bušehttii heivehuvvojit bušeahta reguleremis miessemánus 2000 . 2 Vejolaš vuollebáza gokčojuvvo boahtte jagi bušeahtas . 2 Vejolaš sisaboahtojuolludeamit biddjojuvvojit seamma láhkai siskkáldasbušehttii . 2 Vejolaš seastit miljárddaid jos goaivu eará vugiid mielde goivvohagaid govdafierpmádahkii 2 Vejolaš rievdadusat Sámedikki iežas siskkáldas bearráigeahččanortnegiin ja stáhtalaš bearráigeahččandárbbuin Sámedikki doaimma hárrái , fertejit veardiduvvot daid doaimmaid ektui mat árvaluvvojit sihkkarastin dihte Sámediggái eanet iešstivrejeaddji dili . 2 Vejolaš fievrriduvvon ruđat bohtet lassin . 2 Vejolaš coavddusin sáhtáše leat sierra bibliotehkárvirggi dán guovtti guovllus , organiserejuvvon Sámi sierrabibliotehka ossodahkan . 2 Vejolaš bággolonisteami oktavuođas gáibida Sámediggi politihkalaččat ja juridihkalaččat čorgadis proseassaid maid oktavuođas earret eará dohkálaččat juridihkalaččat duođaštuvvo ahte stáhta sáhttá bággolonistit , ja mii galgá bággolonistuvvot ja gean eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta dat bággolonistuvvo . 2 Vejolaš bággolonisteami oktavuođas gáibida Sámediggi politihkalaččat ja juridihkalaččat čorgadis proseassaid maid oktavuođas earret eará dohkálaččat juridihkalaččat duođaštuvvo ahte stáhta sáhttá bággolonistit , ja mii dat galgá bággolonistuvvot ja gean eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta dat bággolonistuvvo . 2 Veileder i statlig budsjettarbeid , mearkkašumit juolludusnjuolggadusaide , čuokkis 2.2.2.5. 2004 rájes lea buot stáhtalaš universitehtain ja allaskuvllain dát čatnanvuohki . 2 Vearrámusat leat min iežamet olbmot . 2 Vearrámus dáhpáhus lea jos riikkaidgaskasaš terrorismmas leat čanastagat atomavearjogeavaheapmái . 2 Vearroossodat maiddái geavaha eahpegovttolaš ollu návccaid dán ortnegii . 2 Vearroekonomalaš ossodat 2 Vearjogirdin ja suodjalusa hárjehallamat . 2 Vearjogeatnegasvuohta odne lea várrejuvvon dievdduide , danin go dat lea min deháleamos rekruhttensajádat , de lea váttis njulget bonju sohkabealdássádaga . 2 Veardádallan dihte dáhttu Sámediggi čujuhit ahte Mátta-Norgga eanadoallu oppa mihá sihkkarit ii anáše eanadoalu geavahanvuoigatvuođaid doarvái bures vuhtiiváldojuvvon jos lágas čuoččušii dušše ahte eanadoalloareálaid háldemis « galgá vuhtiiváldit Norgga kultuvrra » . 2 Vealgi ii leat dássedit juhkkojuvvon . 2 Vealggit lea hui alladat ruovttudoaluin mat vuosttaš geardde ostet ásodagaid . 2 Veahážiid mielde vuosttažat mis lea gergosat fas dustet dábálaš árgabeaivvi . 2 Veahá ledjen oahppan lohkat , muittán John Juuso rohkki dat oahpahii mu . 2 Veahá eiseválddiid rolla birra Vaikko láhka lea buori muddui vuođđuduvvon siskkáldas iešstivrejumi nala , de fertejit aŋkke eiseválddit fuolahit iežaset bajimus ovddasvástádusa guoddevaš boazodoalus . 2 Veahkki gielddaide árrajienasteapmái ja ovdalgihtiijienasteapmái . 2 Veahkkeministtarin deattuhin geafivuođavuosttaldeami ja doarjut máilmmi geafimus riikkaid . 2 Veagaid lasiheapmi mielddisbuktá ođđa hástalusaid . 2 Veadjá leat alla vuordámuš doaivut ahte sáhtášedje oassálastit dakkár muitalemiin mii dutkiide livččii suohtas ja ávkkálaš gullat . 2 Varihiid ja njiŋŋelasaid gaskamearálaš njuovvandeaddu lea badjel 29 kg . 2 Valáštallit gaskal 16 ja 25 jagi dan jagi go stipeanda juolluduvvo 2 Valljivuohta . 2 Valgkretser og mandatfordeling . 2 Vaikkovel davviriikkalaš giella lea oktasaš Suomas , Ruoŧas ja Norggas de ii leat leamašan vejolažžan oažžut oktasaš oahppoplánaid dehe oktasaš geahččalemiid ( ohppid árvvoštallan ) . 2 Vaikko čohkandássodat ii vel leat nu buorre , de ođđa Hercules - girdimášiinnain leat eará ja mealgat deháleappot kvalitehtat go čohkandássodat . 2 Vaikko álbmogiid iešmearridanrievtti jurdagat leat guhká gávdnon , de lea aŋkke ovddeš koloniijariikkaid dekoloniseren dat mii lea hábmen prinsihppa riikkaidgaskasaš dulkojumi . 2 Vaikko áiggit rivdet ja dilit sierraláganat , de ferte leat sihke veadju ja dáhttu ovddasduvlui ain searválaga bargat . 2 Vaikko vel leat ge digaštallan iešmearridandoahpaga aiddolaš sisdoalu , de lea hui konstruktiiva gulahallan gaskal Sámedikki ja Norgga ráđđehusa das makkár geavatlaš doaibmabijuid bokte sáhtášii čađahit sámi iešmearridanválddi ja mielváikkuhanválddi áššáigullevaš lágain . 2 Vaikko vel lea ge leamaš finánsakriisa , de ii leat gaskamearálaš sisaboahtu máilmmis goassege leamaš alit go dál . 2 Vaikko vel geavahuvvo ge dábálaš dáža riekti , de sáhtášedje sámi boaresvierut ja riekteáddejumit leat dattetge mávssolaččat ollu oktavuođain nugo geavahanvuoigatvuođaid mearrideami , šiehtadusaid dulkoma ja šiehtadusrievttálaš geatnegasvuođaid sisdoalu mearrideami oktavuođas . 2 Vaikko vel Suodjalus lea dehálaš bargoaddi , de almmatge lea servodaga ovddasvástádus fuolahit ahte roasmmuhuvvon soalddáhat soađi geažil ožžot veahki , divššu ja buhtadusa . 2 Vaikko ollu ain lea báhcán dagakeahttá máilmmi liegganeami cakkadeamis , de leat mii čoavdimin eará birasváttisvuođaid nu go suvra arvvi ja muohttaga gahččama ja ozonagearddi billašuvvama . 2 Vaikko ná leage , de leat ain dihto váttisvuođat sámegiel teavstta almmuhemiin . 2 Vaikko mii nagodit ollislaččat čilget dilálašvuođa , ráhkadit ulbmiliid ja maiddái ráhkadit proseassaid movt oaččuhit studeanttaid universitehtii , de lea studeanttaid oaččuheapmi áddjás bargu . 2 Vaikko mii lea lihkostuvvan eastadeames fallehemiid siviilaálbmoga vuostá de lea ain stuorra eahpesihkarvuohta ovddasguvlui , dajai stáhtaministtar . 2 Vaikko mearrádus ii leat njuolgut gohččun ráhkadit jahkedieđáhusa , de lea mearrádusa eaktu ja geavat ásahan ortnega mii sáhttá addit gova das ahte Sámediggi lea ráđđehusa vuollásaš . 2 Vaikko maŋimus jagiid lea leamaš sámi ovddasteaddji Universitehtastivrras , de doppe ii leat bistevaš sámi ovddasteaddjesadji . 2 Vaikko láhkagielddus ii sáhte ge buhttet sosiálalaš ja servodathuksejeaddji barggu prostitušuvnna vuostá , de sáhttá dat liikká álkiduhttit barggu ja dahkat dan beaktileabbon . 2 Vaikko lei aitto álgán skuvla , de in leat sihkar ahte lei go obage heajos skuvla . 2 Vaikko leavganjuolggadusat eai geatnegahte gielddaid ja fylkkagielddaid almmolaš leavgabeivviid , de lea dábálaš ahte gielddat ja fylkkagielddat čuvvot leavganjuolggadusaid ja levgejit gielddaid ja fylkkagielddaid visttiin ja ásahusain buot almmolaš leavgabeivviid . 2 Vaikko leatge hástalusat de lea mu čielga ipmárdus dat ahte vuogádatlaš gulahallan gaskal stáhta ja Sámedikki lea ávkkálaš goappaš beliide ja vuolggaha buori čovdosiid dehálaš sámepolitihkalaš áššiin . 2 Vaikko leat čielgasit eanet doavttergrádat ollislaččat luonddudihttiin ja medisiidna dutkiin go humanisttain , servodatdihttiin ja juristtain , de lea veara mearkkašit ahte sámi-guoski buvttadeapmi fágasurggiin riektediehtagis ja humanioras dahket 25 % ja 21 % áššáiguoskevaš ollislašlogus dain fágain . 2 Vaikko leat ilgadis dáhpáhusat maid leat vásihan , de lean rámis go orun riikkas man olbmot váigadis áiggis leat nagodan ceavzit ovddasguvlui . 2 Vaikko lea viiddis ovttasbargu dán guovtti riikkaid skuvllaid gaskkas , de leat váttisvuođat das go guoská mánáide vuođđoskuvllas geat šaddet vázzit skuvlla vierisriikkas . 2 Vaikko lea boazolohku hirbmosit lassánan sihke buriid jagiid dihte ja váilevaš njuovvan- ja biergovuovdima dihte , de lea dehálaš ahte eat ovttageardánit dušše fokusere strukturerendoaimmaid ja sin geat galget eret ealáhusas . 2 Vaikko juolludus kulturfondii lasihuvvui 1999:s , de dat ii leat eisege doarvái dárbbu ektui . 2 Vaikko individuálalaš vuoigatvuohta lea váldojuvvon geavahussii eavttuid haga , de leat dál ain hirbmat ollu oahppit geat eai oažžu oahpahusa sámegielas mearriduvvon oahppoplánaid mielde . 2 Vaikko gárihuhttinváttisvuohta ii leat ge čilgejuvvon Utjamningsmeldinga statistihkalaš ávdnasiin , sámi álbmoga eallineavttuid birra , de sáhttá stuorra bargguhisvuohta leat sivvan dasa go gárrenávdnasiid geavaheapmi lassána . 2 Vaikko girječálliiddoarjja lea lassánan ja iešguđetlágán rekrutterenbijut nugo girječálliidbájit leat álggahuvvon , de eai leat nákcen háhkat eambbo girječálliid mat dássedit barget dušše dainna doaimmain . 2 Vaikko geahččalivččiige deattuhit vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa fágaid oahpponeavvuid , gč 1.1 čuoggá , de šaddá dát garra hástalussan . 2 Vaikko eanas riikka lea davvi , de ii galgga leat čoaskkis . 2 Vaikko eanas ohppiin lei sámegiella eatnigiellan , de ii lean oktage guhte gáibidii sámegiela oahpahusgiellan . 2 Vaikko dát oktavuođat leat čielgasat , de sáhttá goitge leat váttis gávnnahit boazologu mii lea ekologalaččat guoddevaš . 2 Vaikko dađi bahábut ii leat ovttalágan bargovuohki sisabeassaneriid dáfus , de dat eahpitkeahttá leat ávkkálaččat . 2 Vaikko buot čálamearkkain lea iežaset sadji Unicode-standárddas , de ii mávsse dát ahte buot čálatiippain lea meroštallojuvvon fonta buot bustávaide . 2 Vaikko birgen gal Guovdageainnus , de lea váttis go in máhte buorebut dárogiela . 2 Vaikko bargojoavku ovddida ge olu ovttaskas doaimmaid árvalusaid mat bargojoavkku mielas visot váikkuhit dasa ahte Sámediggi oččošii eanet sorjjakeahtes dili , de leat árvalusat muhtun oktavuođain čadnon oktii ja jurddašuvvon ollislaš páhkkan . 2 Vaikko Sámedikki árvu lea nannejuvvon dan rájes , ee. ráđđádallanšiehtadusa ja finnmárkkulága bokte , de eai leat vuos makkárge autoritatiiva riektegáldut Norgga lágain mat čielgasit dadjet ahte Sámediggi galgá lohkkot sierra riektasubjeaktan danne go lea sápmelaččaid álbmotválljejuvvon orgána . 2 Vaikko Sámediggi ásahuvvošii ge sierra riektesubjeaktan , de oaivvilda bargojoavku leat lunddolažžan joatkit sámelága § 2-12 nuppi lađđasiin . 2 Vaikko Norgga Sámedikkis ii leat formála váldi riikkaidgaskasaččat de ovddasta dat sápmelaččaid maiddái riikkaidgaskasaččat . 2 Vaikko Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas lea ge bajimus ovddasvástádus stáhta sámepolitihkkii , de lea aŋkke fágalaš ovddasvástádus dihto sámi áššiin iešguđet fágadepartemeanttaid duohken . 2 Vaikko 1989:s váldojuvvui atnui golgadangielddus mearas ja ráfáiduhttinprinsihppa 1992:s , de dattetge ii leat boahtán eanet luossa jogaide ja vuonaide maŋŋá dan . 2 Vaikke vel čujuhuvvo muhtun erohusaide sámi guovlluin , de ferte Sámedikki mielas boahtteáiggi áŋgiruššama vuođđun leat doaibmabijut oppa sámi guvlui , maiddái máttasámi . 2 Vaikke vel ásahuvvošedjege ođđa areála- ja resursahálddašanorgánat Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusaid olis , de eai beasaše eará orgánat dán ovddasvástádusas . 2 Vaikke vel vuođđoláhkamearrádus nugo dal lea , várra ii ásat makkárge rievdadusa sápmelaččaid eana- ja luondduriggodatvuoigatvuođain , de dat ovddasta deatalaš čađaheami geatnegasvuođain mat Norgga stáhtas leat álbmotrievttálaččat . 2 Vaikke vel sámi guovlluid eallineavttuid analyseren orru ge heittot ja unnán konkrehta , Sámediggi dáhttu deattuhit man deatŧalaččat dákkár iskkadeamit leat . 2 Vaikke vel leatge ovdánan ollu maŋimuš 10 jagis , de leat stuorra hástalusat . 2 Vaikke vel dásseárvo- ja nissonáššiid bargu leage ovddasvástádus maid ferte bidjat jođiheaddjidássái , de lea dárbu bidjat maiddái doarvái hálddahuslaš resurssaid Sámedikki hálddahusas . 2 Vaikke vel Sámi ealáhusráđis dán rádjái lea leamaš hui ollu earalágan doaibma ohcciid ektui go SND:s lea , de ii leat Sámi ealáhusráđđi dál makkárge iešheanalis váikkuhangaskaoapmeakt ¸ran čielga profiillain ja ieđheanalis molssaeavttuin . 2 Vaikke vel Sámediggi oaidnáge ahte sámi eallinvuođđu dávjá dárbbaša stuorra areálaid , de lea oaidnu dat ahte eat sáhte ráfáiduhttit guovlluid dan ektui ahte cegget ođđa bargosajiid báikegottiin , ja eará ovddideami ektui . 2 Vaikke vel Stuorradiggi mearridivččiige ođđa hálddašanmálle , de sámi álbmoga eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođat bisušedje rievddakeahttá , jos Stuorradikki vejolaš mearrádusa vuođđun ii leat válddálaš sámi orgána — Sámedikki — mieđáhus . 2 Vaikke makkár ođđa hálddašanortnegat ásahuvvošedje , de ii sáhte dadjat ahte sámi álbmot lea massán sámi guovlluid eana- , čáhce- ja luondduresurssaid eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođaidis nu guhká go Sámediggi ii leat čielgasit dohkkehan makkárge rievdadusa riektedilis . 2 Vaikke maid de oaivvildivččii formálalaš eaiggáduššanvuoigatvuođa birra Finnmárkku eatnamiidda , de boazodoallu lea eahpitkeahttá earenoamáš garrasit suodjaluvvon geavahanvuoigatvuođaiguin guovlluide . 2 Vai čáhkada buot bustávaid , mearkkaid ja symbolaid , de leat ovdal ferten leat iešguđetlágan standárddat , miellasepmosit iešguđet gillii 5. Dát lea mielddisbuktán čuolmmaid geavaheddjiide , erenoamážit konverteremis ja kommunikašuvnnas geavaheddjiid gaskkas . 2 Vai šaddá čielgaseabbo rádji valáštallama ja eará kulturdoarjaga gaskii , de sirrejuvvo ja oainnusin dahkko sámi valáštallandoarjja sierra bušeahtapostii . 2 Vai ásahuvvošedje eambbo dutkanprošeavttat sihke dain iešguđetge instituhtain ja maiddái máŋggafágalaš prošeavttat , de evttohuvvo várret ruđaid vai eksáminerejuvvon váldofágastudeanttat sáhttet ohcat stipeandda prošeaktaohcamiid čállimii , ovdamearkka dihte Norgga dutkanráđđái . 2 Vai váilot go báikkit gos mánát sáhttet sámástit olggobealde skuvlla ja mánáidgárddi ? 2 Vai teáhtera plánaid ja doaibmabijuid sáhttá ollašuhttit , de lea dárbu bajidit juolludusa . 2 Vai teáhter beasašii dahkat daid bargguid maid ieš lea áigon , de dárbbašuvvo 12,3 milj. kruvnnu juolludus . 2 Vai teáhter beasašii dahkat bargguid maid lea áigon , de dárbbašuvvo 12,5 milj. kr. juolludus . 2 Vai sámegielat geavaheaddjit ollásit galget sáhttit atnit dán , de lea ovdehussan ahte sámi čálamearkačoahkit sáhttet geavahuvvot buot lađđasiin . 2 Vai stáhtalaš etáhtat fuomášit jorgalandárbbu ja vai sámegielgeavaheapmi dovddusnuvvá , de áigot departementtat juolludusreivviin iešguđet áigeguovdilis stáhtalaš organaide , čilget sámelága giellanjuolggadusaid geatnegasvuođaid . 2 Vai sii galget oažžut neavvagiid ja rávvagiid sámegieloahpahusa birra de leat mii ovttas Máhttodepartemeanttain ja Sámedikkiin juolludan ruđaid guovtti jagi sámi lohkanguovddáš prošektii Sámi allaskuvllas . 2 Vai sihkkarastá sámi váikkuheami stáhta eanaoamastanháldduin stáhtaalmennegiin ja eará guoski stáhtaeatnamiin MáttaNorggas , de rávve lávdegoddi ahte Staskoga njuolggadusat rievdaduvvojit , nu ahte okta stivralahtuin nammaduvvo Sámedikki evttohusa mielde . 2 Vai sihkkarasttášii duohta lassáneami sámi mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa buvttadeamis , de fertešii bargat ovttas lágádusaiguin / SÁLAS:iin . 2 Vai oamastanorgána ii seagut dakkár vuoigatvuođaide mat lea erenomáš riektediliid dahje láhkamearrádusaid vuođul , de leat vel evttohan eará gáržžidemiid oamastanráđastallamis . 2 Vai oahppat . 2 Vai movttiidit ovddidit iežaset , šaddat iešbirgejeaddjin ja ovddasvástideaddji olmmožin , de mánáide ja nuoraide galget sihkkarastojuvvot vejolašvuoñat searvat guvllolaš demokratiijii ja váikkuhit dasa . 2 Vai movttiidahttá bargat de lea vearro- ja penšuvdnavuogádat dehálaš . 2 Vai lohku bisuhuvvo dássedin , de heivehuvvo njuovvan buvttadeami rievdamiid mielde , ja dalle njuvvojuvvo eambbo daid jagiid go lea alla buvttadeapmi , ja fas unnit dalle go buvttadeapmi lea unni . 2 Vai jovssašii ollislaš integrerema mihttomeari , de áigu Sámediggi deattuhit dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš árvvoštallamiid buot áššiin mat meannuduvvojit Sámedikkis . 2 Vai heahtedoaimmat mat álggahuvvojit rádjeguovlluin galget leat njuovžilat , de evttohat heahteguovddášeiseválddiide riikkaid váldohálddahusain ahte álggahit guorahallama das ahte oažžut oktasaš heahtenummiriid sihke Suomas ja Norggas . 2 Vai guvllolaš oassi árvohuksemis stuorru , de Romssas DjO-áŋgiruššamiin fertejit šaddat eanet ekonomaš bohtosat . 2 Vai guolásteddjiin galgá leat vejolašvuohta geavahit báikkálaš resurssaid , de evttohuvvo ásahit bivdogildosa siskkobealde vuotnalinjjáid fatnasiidda mat leat badjel 15 mehtera , muhto das galgá sáhttit spiehkastit . 2 Vai gielddat ja fylkkagielddat bisuhivčče friddjavuođa heivehit bálvalusfállama ássiid dárbbuide , de lea ráđđehusa prinsihppa ahte gielddasuorggi galgá váldoáššálaččat ruhtaduvvot dakkár sisaboađuiguin . 2 Vai geahpidat vejolaš váttisvuođariska finánsasuorggis , de garrasit bargat ovddideames iežaskapitálagráda ( soliditehta ) , máksinnávcca ja buori meanuid almmolaš regulerema ja eiseválddigoziheami bakte . 2 Vai galgá go bisánkeahttá geavahit dan golbma strategiija – ii ge diehtit ge goas lea geavaheame duon dán strategiija ? 2 Vai dán nákcešii livččii dárbu 3,4 milj. kr. lasáhussii rámmas . 2 Vai dilli boazodollui galgá buorranit de gáibiduvvodit nana doaimmat ja mearradusat sihke riikka ja riikkagaskkasaš dásis ja earenoamážit ahte davviriikkalaš guoskevaš bealit ovttasdahttet iežast 31 resurssaid . 2 Vai diehtit . 2 Vai data šaddá dábuhahttin olbmuide , de eksporterejuvvojit dat Našuvnnalašbibliotehka Trip-vuođu bokte . 2 Vai báikkálaš áŋgiruššan ja váikkuhanfápmu boahtteáiggi museasiiddain bisuhuvvo , de berre ásahit báikkálaš musealávdegottiid . 2 Vai beassat ovddasguvlui . 2 Vai Sámi dutkamiid guovddáš nagoda deavdit daid gáibádusaid mat áiggi mielde bođežit , sihke Romssa universitehta fágabirrasiin ja riikkaidgaskasaš birrasiin , de lea áibbas dárbbašlaš ahte guovddáš vuođđuduvvo eará prinsihpaid nala go daid prinsihpaid nala maid Universitehtastivra lea bidjan vuođđun . 2 Vai Deatnu galgá seailluhuvvo luondduluosa eatnun ja vai eanu luondduárvu galgá seailluhuvvot ovddasguvlui de eaktuduvvojit einnosteaddji doaimmat mat heivehuvvojit rievdadeaddji dilálašvuođaide ja sisráhkadussii mii ovdanahttojuvvo ja vástida dárbbuid . 2 Vahágat sturrot ovttaskas lihkahallamiid logu mielde juste danne go boazoealáhusas otne leat hui unnán heivehallanvejolašvuođat . » 2 Vahágat sturrot ovttaskas lihkahallamiid logu mielde juste danne go boazoealáhusas otne leat hui unnán heivehallanvejolašvuođat . Boazodoallu lea nana sámi kulturguoddi . 2 Vahkku 49 : 2 Vaarjelimmiesurkien darjomh gelkieh åvtevaedtsemeetaatinie årrodh byjresken muhteste , vaarjelimmieministere Grete Faremo jeahta . 2 Vaarjelimmiesuerkie tjarke byjreskeoffensivine 2 Vaarjelimmie lea njuvvienuhtjemem giehpiedamme 15 prosentinie , mij lea mahte seamma goh 4000 årroehsijjiej nuhjteme . Daelie vijrebe barkedh guktie eenergijenuhtjemem giehpiedidh . 2 VIIDÁSEABBU BARGU 2 VIIDDIDUVVON VÁLDI 2 V. Sárdnunlistu ja replihkkavuorut Sáhkaovddideaddji Replihkka 2 V. Sámedikki mearrádus maŋŋá jienasteami lea ná : 2 Utøyas ja Oslos . 2 Utøyas , gáddjunbargiid , fanasveagaid ja buot eaktodáhtolaš veagaid gaskkas . 2 Utviklingsforumet for Indre Finnmark lea doallan njeallje čoahkkima . 2 Uttak i kg per rein - Njuovvan kg mielde juohke bohcco nammii Gjennomsnittsvekt varit i kg - Gaskamearálaš varitdeaddu kg 2. figuvrra modealla lea boazodoallu ovdanbuktán , ja dat čájeha movt sáhttá stivret njuovvama varihiid gaskamearálaš njuovvandeattuid ektui . 2 Uttak i kg per rein 2 Unnimus duhtavaččat leat suohkanat áššemeannudanáiggiin ( 3,6 čuoggá ) ja plána- ja huksenáššiid meannudemiin . 2 Unna servodagažii ja olbmuide geat doppe leat , sáhttá dat leat garra roassun . 2 Unna riikkaš čájehii máilbmái ahte dat nákcii čađahit stuorra daguid . 2 Unjárggas lea maid suomagielat doavttir , geas lea iežas biila mas lea suoma biillagalba ( biilanummir ) . 2 Unjárgga kantuvrras lea fas ovddasvástádus Finnmárkku fylkkas . Sámi ealáhusráđđi 2 Unjárgga kantuvrras lea fas ovddasvástádus Finnmárkku fylkkas . 2 Unjárgga gielda 1 285 1 309 1 609 2 Unjárgga Sámiid Duodji 125 63 100 2 Universitehtii , 2 Universitehtastivra lea prinsihpalaččat mearridan ahte guovddážiidda eai galgga virgáibiddjot dutkit , vai eai šatta soahpameahttunvuođat fakultehtaid fágalaš doaimmaid ektui , ja vai ii biđge unna fágabirrasaččaid . 2 Universitehtagirjerájus ( UB ) ovttasbargá Ruoŧa , Suoma ja Ruošša girjerádjosiiguin ráhkadit oktasaš davviriikkalaš-ruošša sámi bibliografiija . 2 Universitehta vuođđojurddan lei álggu rájes ahte lassin dáčča servodahkii maiddái doaimmahit sámi servodaga dárbbuid . 2 Universitehta vuosttaš váldodoaibma lea oahpposadjin leat – báikin gos olbmot galget oahppat . 2 Universitehta vuoruhansuorggit sáhttet rievddadit áiggiid mielde , muhto universitehta ovddasvástádussuorggit eai rievdda ja daid ii sáhte duvdit eret . 2 Universitehta vuogádagas berrejit nagodit movttiidahttit ja doarjut dutkiideaset , vai sii dustet ođđa geainnuid mannat . 2 Universitehta tekstuvrrat 2 Universitehta sámivuođa struktuvraulbmil lea huksejuvvon dan nala mainnalágiin universitehta lea hábmen fágalaš doaimmas . 2 Universitehta sámi tekstuvraulbmil sáhttá oidnosii dahkkojuvvot dainnalágiin ahte hervet universitehta maiddái sámi dáidagiin ja dujiin . 2 Universitehta struktuvrrat 2 Universitehta oahpposadjin 2 Universitehta nubbi doaibma lea doaibmat olbmuid gávnnadanlatnjan . 2 Universitehta mearridanválddiid hábmen lea vuođustuvvon dáčča universitehta hábmema nala . 2 Universitehta kontuvrrat 2 Universitehta jurddašanbáikin 2 Universitehta jođiheaddjit bivde Sámi dutkamiid guovddáža vuolggahit Romssa universitehta sámi strategiijaplána ráhkadeami . 2 Universitehta jođiheaddjit bivde Sámi dutkamiid guovddáža ráhkadit sámi strategiijaplána , mii dutkama lassin maiddái galgá gieđahallat oahpahusa , dieđuid juohkima ja studeanttaid oččodeami . 2 Universitehta gávnnadanbáikin 2 Universitehta galgá oahpahit sihke árbevieru ja ođđa jurddašeami nuorra olbmuide . 2 Universitehta fágalaš rájit leat oassin historjjálaš lobálašvuođain mat gustojit universitehtamáilbmái . 2 Universitehta dutkanstrategiijas berre leat goalmmát strategiija – fakultehtaidgaskasaš dutkan . 2 Universitehta doaibma dan čuolmmas ahte oaččuhit eanet sámi studeanttaid ohppui , lea maiddái ahte heivehit geavatlaš oaččuhandoaimmaid sámi studeanttaide . 2 Universitehta berre árvvoštallat ásahit loaččadit ovttadaga mii sáhttá bargat máŋggafágalaš doaimmaiguin sihke sámi- ja eamiálbmotdutkamis . 2 Universitehta berre maiddái čájehit čielga oainnu dárbbašlaš soabadanproseassaide mat bohciidedje omd. dan skuvlapolitihka geažil maid sápmelaččat guhká šadde gillát . 2 Universitehta berre leat diehtomielalaš dan ektui ahte oahpahusprográmmaid čađaheamis sáhttet vuhttot sámi mihtilmasvuođat . 2 Universitehta berre gal dađistaga bargat dan guvlui ahte unnidit fágalaš hehttehusaid nu olu go vejolaš . 2 Universitehta bajimus orgána lea stivra . 2 Unicode-vuođđuduvvan teknologiija addá sámi geavaheddjiide vejolašvuođa čállit ja lohkat sámegiela neahtas . 2 Unicode-standárdda gárgedeapmi ja bargoneavvuid dábuhahttivuohta mat dorjot dan , adnojuvvojit mávssolažžan teknologiija gárgedeamis prográmmagálvvuid várás . 2 Unicode vuođđuduvvá 16 bits vuogádahkii . 2 Unicode lávddu geažil eai leat šat teknihkalaš hehttehusat dasa ahte dát sáhttá dáhpáhuvvat . 2 Unicode juohká juohke čálamerkii erenoamáš logu , beroškeahttá guđe vuođđolávddi dahje giela olmmoš geavaha . 2 Unicode dorjot máŋga operatiivavuogádaga , ođđaáigásaš neahttaloganat ja máŋga eará buktaga . 2 Unicode dahká vejolažžan geavahit prográmmagálvvu dahje lohkat dihto webbáikki beroškeahttá vuođđolávddis , gielas ja riikkas almmá dađe eanet rekonstrukšuvnnahaga . 2 Ulmil lea ahte guovddáš galgá maid fállat bálvalusaid suomabeale gielddaide . 2 Ulbmilparagráfas leat muhtun rievdadusat . 2 Ulbmilparagráfas berrešii earret eará prisihppa mii dadjá ahte guovlluid ealáhusgeavaheapmi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu vuođđun , álo galgá vuoruhuvvot ovddemužžii go ealáhus lea doaimmahuvvon guovllus boares áiggi rájes , ja ahte vuoigatvuođat maid vuođđun lea sámi dološ geavaheapmi , ii galgá hálddahusmearrádusain sáhttit duvdilit eret . 2 Ulbmilolahusa eavttut : 2 Ulbmilmearrádus addá mávssolaš čujuhusaid go galgá áddet ja geavahit lága eará mearrádusaid . 2 Ulbmilin lei árrat juo proseassas loktet daid áššiid politihkalaš dássái , ja oččodit ollislaš meannudeami sámi áššiin bušeahttaproseassa oktavuođas . 2 Ulbmilin lea šiehtadallat gárvvisin viđa jagi siste . 2 Ulbmilin lea váikkuhit sámi dáidaga movttiidahttima ja ovddideami ja sihkkarastin / doalahan dihte arenaid / scenaid sámi kulturvugiid gaskkusteapmái . 2 Ulbmilin lea sihkkarastit boazoguohtunvuoigatvuođa sámi boazodoallu guovlluin ja dohkálaččat gáhttet boazodoalu eatnamiid lihkahallamiin ja eará geavaheamis mat hehttejit ceavzilis boazodoalu doalaheami ja ovddideami . » 2 Ulbmilin lea ovddidit duoji ealáhussan . 2 Ulbmilin lea ovddidit boazodoalloealáhussii ođđa ja eanet ulbmilaš dásseárvopolitihka vai nissonolbmot beasaše eambbo searvat ja oassálastit boazodoalus . 2 Ulbmilin lea nannet ja ovddidit sámi kultuvrra ja identitehta mii earret eará galgá váikkuhit sámi kultuvrra riggudahttimii , máŋggabealálažžan ja aktiivvalažžan dahkama . 2 Ulbmilin lea juolludit uhcit bissovaš doarjaga mii sáhttá fas vuolggahit prošeavttaid ja doaibmabijuid sierra guovlluin . 2 Ulbmilin lea bidjat ovddasvástádusa bellodagaide / listtaide das , ahte oažžut eanet nissoniid vuolgit evttohassan , vuosttažettiin listta bajimužžan . 2 Ulbmilin lea beassat veardádallat sámepolitihkalaš áŋgiruššamiid ollislaččat . 2 Ulbmilin lea ahte Sámedikkis áiggis áigái lea ollislaš govva dan ovdáneamis mii dáhpáhuvvá sámi servodaga iešguđet osiin , vai buoremusat sáhttá heivehit iežas váikkuhangaskaoapme-vuogádaga daid dárbbuid ektui mat bohtet albmosii . 2 Ulbmilin dákkár njuolggadusaiguin lea čilget , guđe láhkai sámi leavga sáhttá ja galgá geavahuvvot iešguđet lágán oktavuođain . 2 Ulbmilaš kulturvuđolaš ealáhusovddideami áŋgiruššan ja lagas ovttasdoaibma ealáhuseallima , DjO-birrasa ja kultureallima gaskka , ferte čadnot nanabistevaš ovddidanpolitihkkii . 2 Ulbmilat , hástalusat , guhkesáigásaš strategiijat ja doaibmabijut 2 Ulbmil sámi oahpaheaddjeoahpuin lea váikkuhit dasa ahte eanet sápmelaččat váldet oahpaheaddjeoahpu . 2 Ulbmil prošeavttain lea ásahit skohterlahttofierpmádaga davvikalohttas ja kártet makkár bálvalusbuvttadeaddjit leat daid láhttuid lahkosis . 2 Ulbmil ođđa visttiin lea čohkket sámegielalaš doaimmaid ja sámi dieđalaš doaimmaid stuorát birrasii . 2 Ulbmil ođđa bargovugiiguin lei čalmmustahttit sámi doaimmaid vuohkkaset oktiiheiveheami bokte , ja nannet vejolašvuođa olahit bohtosiid bušeahttaproseassas . 2 Ulbmil láhkarievdadusárvalusaiguin lea váikkuhit lassi oassálastimii sámediggeválgga oktavuođas ja sihkkarastit stuorát legitimitehta ja árvvu Sámediggái . 2 Ulbmil lea seailluhit ja ovddidit sámi identitehta , kultuvrra ja servodateallima . 2 Ulbmil lea oktasaš davviriikkalaš bibliografiija . 2 Ulbmil lea oaččuhit studeanttaid beroštit sámi fáttáin ja eamiálbmotfáttáin . 2 Ulbmil lea oahpahit ohppiid riikkaidgaskkasašvuhtii ja oahpahit sin dohkkehet eará kultuvrra go dušše iežaset . 2 Ulbmil lea maiddái movttiidahttit váldofágastudeanttaid ja čájehit sidjiide makkár fáttáin sáhttet čállit váldofágabargguset . 2 Ulbmil lea maiddái ahte ruđat galget váikkuhit ahte valáštallan ja rumašlaš doaimmat galget lassánit álbmoga gaskkas . 2 Ulbmil lea maid oaččuhit buori ja heivvolaš girdioktavuođaid dán guvlui vai sáhtašii fáluhit ollislaš mátkefálaldagaid ja vai oktagaslaš mátkkit rájáid rastá šattaše duohtan . 2 Ulbmil lea lágidit mánáide ja nuoraide dilálašvuođa searvat mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaide . 2 Ulbmil lea juolludit doarjaga 12 000 birrajándora fuolahansadjái áigodagas 2008-2015 . 2 Ulbmil lea joksat buori árvosátnegaskameari . 2 Ulbmil lea guorahallat geavahuvvojit go šiehtadusat . 2 Ulbmil lea ee. oččodit sámi guovllu oppalaš oahpahus- ja dutkanáŋgiruššama goabbatbeallásaš nannema . 2 Ulbmil lea buoridit sosial- ja dearvvašvuođabálvalusaid davimus guovlluin . 2 Ulbmil lea buoridit máhtu sámegiela birra dain politiijaguovlluin gos leat sápmelaččat . 2 Ulbmil lea ahte prográmma galgá nannet boazoeaiggáda ekonomiija árvoháhkama bokte . 2 Ulbmil lea ahte lávdegoddi galgá ovdanbuktit evttohusa maid olugat sáhttet dohkkehit . 2 Ulbmil lea ahte lagas ovttasbarggu bakte gaskal Finnmárkku , Jiekŋaábi ja Guoládaga-Murmánska guovlluid gaskkas galget ovdánahttit guovllu luonddu- ja kultuvrralaš mátkeealáhusa nu ahte dat sáhttá doaibmat birra jagi . 2 Ulbmil lea ahte girdima vásihusaid vuođul galget evttohit johtolatministarii ahte girdijohtolat Eanodahkii fas álggahuvvo stáhtalaš fálaldahkan jagi 2005 rájes daid prinsihpaid vuođul maid johtolatministara bargojoavku unnán geavahuvvon girdiruvttuid birra lea evttohan . 2 Ulbmil lea ahte diet bargu galgá gárvvistuvvot 2005 loahpa rádjái . 2 Ulbmil lea ahte Norggaáittardeaddji galgá fáluhit máŋggabealat áššedovdi- ja oktavuođabálvalusaid smávit ja stuorebuš fitnodaga ja ahte dat galgá leat oktavuođaolmmoš rádjerasttildeaddji barggahusgažaldagain . 2 Ulbmil lea ahte Lapplands forbund , Ohcejoga ja Soađegili gielddat ja oktasaš gielddaidovttastus Pohjois-Lapin kuntayhtymä ruhtadit prošeavtta . 2 Ulbmil kampánjjain lea geahpidit pasieantavahágiid logu . 2 Ulbmil juolludemiin lea addit doarjaga álgoálbmogiid ovddasteddjiid searvamii davviguovlluid riikkaidgaskasaš ovttasbargui dain áššesurggiin mat erenoamážit gusket sidjiide , ja muđui doarjut sin vejolašvuođaid searvat dánlágán ovttasbargguide . 2 Ulbmil jođanisfierpmádaga strategiijain lea sihkkarastit ahte sierra doaimmat mearriduvvojit guovluide gos olbmmošlogu dáfus ii gánnit hukset komersiálalaš jođanisfierpmádaga . 2 Ulbmil gielalaš suokkardemiin lea sihkkarastit giela oahpponeavvuin mat almmuhuvvojit . 2 Ulbmil dáinna oktasaš márkanfievrridemin lea gálvomearkka Arctic Trail bakte almmuhit ođđa dálvegálvvu mas leat skohtermatkit mat leat guhkibut go dábálaš mátkkit . 2 Ulbmil dainna ahte sámivuohta galgá ovdanboahtit universitehta kantuvrrain , sáhttá čájehuvvot máŋggaládje . 2 Ulbmil Sámedikki nettobušetterema ásahemiin ja seammás ođđa bušeahttavugiid ásahemiin lei nappo addit Sámediggái eambbo friddja vuođu , ja vejolašvuođa ieš beassat vuoruhit makkár doaimmat berrejit čađahuvvot iežas bušeahta siskkobealde vai sáhttá fuolahit ja ovdánahttit sámi servodaga . 2 Uhcitlohku ( golbma miellahtu ) evttoha ahte stáhtaeatnamat árbevirolaš sámi guovlluin Mátta-Norggas galget gullat Hålogalandalmennegii . 2 Uhcit prošeavttaid investeremiid galgá sáhttit čađahit eará ruhtadanortnegiid bokte . 2 Uhcit guollefatnasat sáhttet doalvut sállašiid dohko dainna eavttuin ahte sii sáhttet skáhppot rivttes kvalitehta . 2 Uhcimus 50 proseantta nanosmahttin- ja čuovvolanmilitearaveagas galgá jahkásaččat hárjehallat jagi 2012 rájes guhkesáiggiplána eavttuid mielde , 38 proseantta lassáneapmi sáldejuvvon 2011 bušeahta ektui . 90 proseantta militearaveagas galgá hárjehallat , nugo ovdalis jagiid , ja Reine-klássa borjjasteamit joatkašuvvet jagi 2011-dási mielde . 2 UB sámi fágarefereanta čállá earret eará prošeaktačilgehusa olgguldas ruhtadeami ohcama várás . 2 UArctic Institute gártá leat álgoálbmogiid gaskasaš návccaid huksema ja dieđuid ovddideami vuođđobáiki . 2 UArctic Ealát Institute lea riikkaidgaskasaš buollajagi árbi ja dat galgá leat veahkkin bisuheamen daid fierpmádagaid mat leat šaddan , dat galgá lasihit dieđuid lonohallama , dutkama ja oahpaheami buollabirrasaš boazodoalu birra . 2 UArctic Ealat Institute ásaheapmi čalmmustahttá maiddái hástalusa daidda ásahusaide mat leat UArctic oasit . 2 Turisma man vuođđun lea boazodoallu , sáhttá leat vejolaš lassiealáhus boazodoalus . 2 Turisma 2 Tsjadas maiddái oahppat movt leat ovttasbargat daid riikkaid veagain olggobealde árbevirolaš oarjemáilmmi kultursuorggi . 2 Trøndelága guovlluin leat oppalaččat dássedis boazologut , buvttadeapmi ja njuovvandeattut , erenoamážit LulliTrøndelágas / Hedmárkkus ja boazoservviin . 2 Trøndelagsfylkene og Møre og Romsdal , Region 7 . 2 Trykk : A / S O. Fredr . 2 Trond Trosterud , Lingvistihka instituhtta 2 Tromssas johtet oanehet gaskkaid ja dávjá orohaga rájiid siskkobealde . 2 Tromssas ja Nordlánddas leat oppalaččat alla njuovvandeattut . 2 Tromssa universitehtas boahtá máŋggaid jagiid ain leat váldoovddasvástádus bargat lasi sámi dutkamiin ja oahpahusain máŋgga fágasuorggis , ja maiddái addit oahpahusa sámi studeanttaid ja dutkiide . 2 Tromssa politiijameašttir hálddaša ruđaid sierra njuolggadusa mielde . 2 Tromssa guovllus leat eanas ruonasguohtumat , ja dálkkádaga dáfus leat ealáhusa dálveguohtundilálašvuođat gáržžit . 2 Tromssa guovllukantuvrras lea ovddasvástádus Tromssa ja Norlándda fylkkain . 2 Tromssa guovllukantuvrras lea ovddasvástádus Tromssa fylkkas , Divttasvuona kantuvrras lea ovddasvástádus Norlándda fylkkas . 2 Tromssa fylkkas gullet doaibmaguvlui Návuona , Gáivuona ja Omasvuona gielddat , oasit Loabágiid , Tromssa ja Skániid gielddain ja gilit Gratangenis . 2 Tromssa fylkkagildii 25% 2 Tromssa fylkagielda 83 125 808 2 Troms kraftforsyning fertii dalle máksit buhtadusa boazoeaiggádiidda , muhto mii , geain lea unnán oahppu , eat nagodan bealuštit iežamet beroštumiid . 2 Trollheimen ja biras boazodollui gustojit mearrádusat juovlamánu 21. b. 1984 lágas nr. 101 boazodoalu birra suohkaniin Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal ja Surnadal . 2 Trip-vuođđu dahká vuđđosa Sámi bibliografiija ovdanbuktimii interneahtas . 2 Transporta ja gelbbolašvuođaguoddi infrastruktuvra , man guovddážis lea Nasjonal Transportplan mii guoská olles sektovrii čatnasettiin geaidno- , ruovdemáđii- , girdi- ja mearrajohtaluskommunikašuvdnii . 2 Torstein Appfjell , boazoeaiggát , Trofors 5 . 2 Toril Bakken 2 Tore Bongo , NSR 2 Tor-Henrik Buljo , studeantalahttu 2 Tor Nilsen Eva Josefsen 2 Tone Amundsen , Friddja joavku 2 Tillatelse kan bare gis til personer son oppfyller vilkårene i reindriftsloven § 9 for å eie rein i de samiske reinbeiteområdet . 2 Tildelingen har til hensikt å bidra til ahte de skapes varige og sikre arbeidsplasser i Muskensamfunnet . 2 Tibet lea dál okkuperejuvvon riika , ja ain oažžut dieđuid ahte olmmošvuoigatvuođaid rihkkun geardduhuvvo Tibehta álbmoga vuostá ja ahte kultuvrralaš ja religiovnnalaš friijavuohta eanet ja eanet gáržžiduvvo . 2 Thomassen ovddasta Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) . 2 They both háve the same right to maintain and develop their language and their culture . ” 2 The situation of the Sámi people in the Sápmi region of Norway , Sweden and Finland ( PDF ) 2 The basis of the Government ’ s policies towards the Sámi people is that the Norwegian State was originally established on the territory of two peoples : the Norwegians and the Samis . 2 The Sámi people are defined as an indigenous people according to ILO Convention No 169 concerning Indigenous and Tribal Peoples . 2 Teáhterulbmilat 424 400 400 2 Terrorismma lea dehálaš hástalit dorvvolašvuođa geažil , muhto mii eat sáhte álo das ballat ja váruhit . 2 Terminálat fertejit dárbbu mielde ráhkaduvvot . 2 Terminologiija- ja giellabargu 2 Terminologalaš váttisvuođat dagahit veadjemeahttumin atnit nuppi riikkas buvttaduvvon oahpponeavvuid . 2 Terje Tretnesa árvalus gessojuvvui ruovttoluotta ja ovddiduvvui mearkkašupmin . 2 Terje Tretnes , jienasteapmái 2 Terje Lilleng , studeantaovddasteaddji , Sámi studeanttaid searvi Romssas 2 Telemárku 2 Telemedisiinna oktavuođas , de lea dálá fierpmádagain measta veadjemeahttun elektrovnnalaččat sáddet røntgengovaid . 2 Telefovdnaoktavuohta ovttaskas bálvvain ja máŋgejuvvon 2 Telefovdna : 22 18 81 00 e-poasta : offpubl(at)akademika.no Čielggadeami geigemis ledje lávdegottis dát miellahtut : Jon Gauslaa ( jođiheaddji ) , Oslo Else Grete Broderstad , Romsa Kirsti Strøm Bull , Oslo Gunveig Elvsæter Eggen , Drevsjø Kristina J. Eira , Deannjá Amund Eriksen , Andfiskå Paul Fjellheim , Plassje John Kappfjell , Trofors Eilif O. Larsen , Sámmolvárri Caroline Lund , Oslo Siri Parmann , Nesbru Roger Pedersen , Ráhkká Dagfinn Reiersen , Moen Johan Petter Røssvoll , Skonseng Nanni Westerfjeld , Snoasa 2 Telefovdna 78 47 40 00 2 Telefončoahkkin lávdegottiin 750 ru 2 Teknologiija dagaha ođđa vejolašvuođaid gáiddusoahpahusa bokte . 2 Teknologalaš gárgedus IT-suorggis lea dakkár ahte čuolmmat sámi čálamearkačohkiid ja IT hárrái guhki vuollái soitet čoavdásit almmá stádalaš mieldeváikkuheamihaga . 2 Teknihkkalaš ossodat - Ovttasbargu gaskal Suoma ja Norgga heahteguovddášeiseválddit berre vuoibmáduvvot . 2 Teknihkkalaš ossodat 2 Teknihkalaš čuolmmat ... 3 2 Tearbmabargu 2 Teaksta almmuhuvvo eanas muddui davvi-sámegillii , muhto ráđđehus boahtá maid atnit julevsámegiela ja lulli-sámegiela . 2 Tale under medaljeseremoni for veteraner fra MINURCAT 27. mai 2010 2 Taksi-doaibmalohpi mielddisbuktá vuodjingeatnegasvuođa , vahkkoloahppa- , bassebeaive- ja idjavuodjima . 2 Tabell 3.1 Departemeanta 2 Tabealla dás vuolábealde čájeha journalii fievrridemiid áigodagas 1994-1998 . 2 Tabealla 4.1 2 Tabealla 2.16 2 Tabealla 1.25 Ealáhusovddideapmi Teaksta 2 TV 2 konsešuvdnaeavttuin leat ge kanála álbmotsáddehatgeatnegasvuođat deattuhuvvon . 2 TND-prošeavtta áigumuš lea buoridit guovllu beakkálmasvuođa ja davviguovllu luonddu álbmoga ja kultuvrra eavttuid vuođul . 2 TND-prošeakta álggahuvvui jagi 2002 . 2 TBU ásahuvvui 1979:s dan nammii ahte ráhkadit dieđuid raporterema , statistihkalaš gieđahallama ja fágalaš árvvoštallama vuogádaga gielddaid ja fylkkagielddaid ekonomiija hárrái . 2 TBU hábme analysavuođu ja raporterenvuogádaga gáibádusaid . 2 TBU galgá buktit materiála mii addá nu buori vuođu go vejolaš hábmet stáhtalaš politihka gielddaid ja fylkkagielddaid ekonomiija hárrái . 2 T-2 98 / johtučálus cealká ahte fylkkagielddat ja gielddat berrejit váldit fárrui Sámedikki plánaid fylkka- ja gielddaplánemis dain guovlluin gos leat sámi beroštumit . 2 Sør-Varanger historielag 2005 . 2 Sávvat lihku sámi dáiddaskuvlii 2 Sávvamis oažžu sámi servodat vejolašvuođa bajáshukset dutkamis maiddái innovatiiva dutkiid čáhkkehemiin . 2 Sávvamis lea ahte prográmmastivra nagoda vuoruhit innovašuvnna ja ođđajurddašeami . 2 Sávan lihku dáinna erenoamáš EALÁT prošeavttain mii lea buorren ovdamearkan dutkama oktavuođas . 2 Sávan didjiide buohkaide lihku konferánssain . 2 Sáttagottis , man stáhtačálli Anders Eira jođihii , lei sáhkavuorru fáddán kultuvra , mas earret eará deattuhuvvui dárbu geavahit eanet sámegiela almmolaš oktavuođain , ja ahte lea deaŧalaš geavahit sámegiela vuođđogiellan sámi dutkamis . 2 Sátnelisttut interneahtas 2 Sártni Sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. 2009 2 Sárdnunáigi juogaduvvo gorrelaččat joavkkuid sturrodaga mielde , dattetge dan láhkai ahte joavkkut main leat unnán áirasat , ožžot guhkit sárdnunáiggi go gorrelaččat livčče galgan . 2 Sárdni guokte ođđa C 130 J Hercules fievrredangirdiid gástta oktavuođas , 17.08.2010 Suodjalusministtar Grete Faremo . 2 Sárdni / artihkal , 30.09.2010 2 Sárdni / artihkal , 29.07.2011 2 Sárdni / artihkal , 26.07.2010 2 Sárdni / artihkal , 25.07.2011 2 Sárdni / artihkal , 21.08.2011 2 Sárdni / artihkal , 19.05.2010 2 Sárdni / artihkal , 19.01.2011 2 Sárdni / artihkal , 18.08.2010 2 Sárdni / artihkal , 18.05.2010 2 Sárdni / artihkal , 15.02.2007 2 Sárdni / artihkal , 11.02.2008 2 Sárdni / artihkal , 10.02.2010 2 Sárdni / artihkal , 08.11.2011 2 Sárdni / artihkal , 08.04.2011 2 Sárdni / artihkal , 06.10.2011 2 Sárdni / artihkal , 03.01.2011 2 Sárdni / artihkal , 02.11.2010 2 Sárdni / artihkal , 01.08.2011 2 Sápmi - nášuvdna riegada 2 Sápmelaččat vedjet hárjánan álo bealuštit iežaset , ja čilget man mihtilmasat sii sáhttet leat . 2 Sápmelaččat stáhtavuođđudeaddji álbmogin 2 Sápmelaččat namuhuvvojedje dego " amas našunalitehta " , ja buot servodatfámut ovttasbarge dáruiduhttimiin . 2 Sápmelaččat leat ássit iežaset suohkaniin ja fylkkain . 2 Sápmelaččat leat sierra álbmot sierra kultuvrrain . 2 Sápmelaččat leat sierra álbmot , ja das vuolgá iešmearridanvuoigatvuohta . 2 Sápmelaččat leat nubbi stáhtavuođđudeaddji álbmot Norggas , ja dat lea deaŧalaš vuođđu go galgá sihke dáčča ja sámi servodaga alit dási oahpu ja dutkama dilálašvuođaid láhčit . 2 Sápmelaččat leat maid maŋŋá 1751 eahpitkeahttá leamaš duohta eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođaposišuvnnas . 2 Sápmelaččat leat juo guhká ovdal go Norgga stáhta ásahuvvui orron osiin dain guovlluin maid dál gohčodit Norgga guovlun . 2 Sápmelaččat leat dohkkehan stáhta ráđđejeaddjin , muhto ii fal priváhta eanaeaiggádin . 2 Sápmelaččat leat davviriikkaid álgoálbmot , ja sápmelaččat galget ain sáhttit leat álbmot stáhta rájáid rastá . 2 Sápmelaččat fas fertejit kultuvrralaš eamiálbmotminoritehtan álo čilget iežaset historjjálaš ja dálá leahkima . 2 Sápmelaččain lea vuoigatvuohta oažžut positiivvalaš earenoamáš doaibmabijuid riikka eará álbmoga ektui , jos lea dárbu dákkár earenoamáš doaibmabijuide kultursihkkarastima ja kulturovddideami dihte . 2 Sápmelaččaid vuođđonjuolggaduslaš dilálašvuohta nannejuvvo njuolga Suoma ja Norgga vuođđolágain . 2 Sápmelaččaid stáhtarievttálaš dilli ... 14 2 Sápmelaččaid sadji sierra álbmogin galggašii dál leat áibbas čielggas . 2 Sápmelaččaid riektedili barggu viidáseabbu proseassas ferte árvvoštallat makkár saji Sámediggi galggašii oažžut areálastivremis riikkadásis , fylkkadásis ja gielddadásis , danne go areálaid politihkalaš stivren ain šaddá leat dáin dásiin . 2 Sápmelaččaid iešmearrideami vuođđu ferte danne leat riekti oassálastit mearrádusain mat váikkuhit sidjiide . 2 Sápmelaččaid historjjálaš dilli lea nu ahte sin oami olbmot leat vásihan skuvlavuogádaga dakkárin mii olu lea bávččagahttán sin . 2 Sápmelaččaid eamiálbmotsaji birra . 2 Sápmelaččaid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat ILO-konvenšuvnna nr. 169 vuođul 2 Sánit mat čilgejit foruma sisdoalu leat konferánssat , seminárat , dutkandieđuid juohkin , diehtojuohkin ja interneahttasadji . 2 Sámás : Siri Broch Johansen 2 Sámás : Sara Ellen J. Eira Heahttá 2 Sámás : Issát Sámmol Heatta 2 Sámiálbmoga historjjálaš guovllugullevašvuohta lea dohkkehuvvon , ja stáhta geatnegasvuođat sámi álbmoga guovdu leat mielde Vuođđolágas . 2 Sámivuođa čájeheamis universitehta kantuvrrain lea gal čiekŋalet ulbmil go dušše universitehta arkitektuvrras čájehit dan . 2 Sámivuoigatvuođalávdegoddi 2004:s lea Justisdepartementa juolludan 4,08 mill kr Sámivuoigatvuođalávdegoddái kap. 400 , poasta 01 bokte , ja das lea 2 mill kr várrejuvvon dutkamii . 2 Sámit – okta álbmot njealji váldegottis 2 Sámit leat eamiálbmot ja leat uhcitlogus riikka álbmoga ektui muđui . 2 Sámit leat Norggas dohkkehuvvon eamiálbmot ja Norga lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala – sápmelaččaid ja norgalaččaid . 2 Sámit lea eamiálbmot ja minoritehta riikka álbmoga ektui muđui , ja danne lea ge deaŧalaš atnit muittus ahte Norgga guovddáš stáhtaeiseválddiid ja sámiid gaskasaš oktavuođas lea eambbo sáhka go dušše oktavuođa birra stáhta ja eamiálbmoga gaskka , mas ferte láhčit dakkár eamiálbmotpolitihka mas iešguđetlágan surggiid oasit leat mielde , ja ahte doaibmabijuid sámiid guovdu ferte láhčit sámiid iežaset dárbbuid ja historjjálaš duogáža vuođul . 2 Sámit ja nationála unnitlogut FADas lea sámepolitihka olis ovddasvástádus das ahte sámi beroštumiid vuhtiiváldin lea mielde politihka hábmemis buot áššáigullevaš surggiin . 2 Sámit geat leat eará davviriikkaid stáhtaboargárat sáhttet čálihit iežaset Sámedikki jienastuslohkui jos sii geassemánu 30. b. válgajagi leat fievrriduvvon álbmotregisttarii Norgga ássin . 2 Sámit geat eai leat eret davviriikkain , sáhttet čálihit iežaset Sámedikki jieanstuslohkui jos sii leat leamaš álbmotregisttaris Norgga riikaássin maŋimuš golbma jagi ovdal válgabeaivvi . 2 Sámit galget maiddái oažžut ovddastusa hálddašanorgánain dainna lágiin ahte sámiide álbmogin sihkkarastojuvvo dakkár váikkuhanfápmu maid álbmotriekti gáibida . 2 Sámit , erenoamážit Norgga bealde , ledje dassážii geavahan Synnøve Persena ” sámeleavgga ” , earret eará Álttá-dáistaleamis ( ruoksat , alit ja fiskat ja almmá gierdduhaga ) . 2 Sámiráđđái lea čađagaskka dieđihuvvon bargojoavkku válbmema ovdáneamis . 2 Sámiráđđi vuođđuduvvui virggálaččat borgemánu 18. 1956 Sámiid konfereanssas Kárášjogas . 2 Sámiráđđi nammadii čakčat 1997 bargojoavkku mii galggai geahčadit livččii go vejolaš láhčit oktasaš kulturdoaibmabijuid olles Sámis , ja movt daid doaibmabijuid ruhtadit . 2 Sámiráđđi mearridii ahte juohke riikka leavganjuolggadusat galge mearridit sámi leavgga geavaheami . 2 Sámiráđđi mearridii , ahte gullevaš riikkaid levgennjuolggadusat galget gustot ja leahkit fámus . 2 Sámiráđđi lea ovttasbargoorgána Suoma , Norgga , Ruoŧa ja Ruošša sámi organisašuvnnaide , ja lea iešmearrideaddji sámi organisašuvdna ( NGO ) . 2 Sámiráđđi ceggii1986:s bargojoavkku , man bargogohčus lei evttohit čohkkejeaddji našuvnnalaš dovdomearkkaid sámiide ; leavgga , álbmotlávlaga ja álbmotbeaivvi . 2 Sámiráđi rádjerasttideaddji bargu čuovvu juste dán ulbmila , ja danin mii háliidit veahkehit vai 19. sámekonferánsa sáhttá lágiduvvot , dadjá stáhtačálli Raimo Valle . 2 Sámiide geat háliidit geavahit sámegiela go váldet oktavuođa stáhtahálddahusain , šaddá measta veadjemeahttumin beassat gálgat sin earániid iežaset eatnigillii . 2 Sámiid vuoigatvuođaid sin guovlluide , čáziide ja luondduresurssaide ferte doahttalit ja dohkkehit , ja vuođđogažaldagaid mat gusket sámiid vuoigatvuođaide ja eallineavttuide ferte boahtteáiggis mearridit Sámedikki ja stáhta gaskasaš guorahallamiid ja šiehtadallamiid bokte . 2 Sámiid riektevuođđu eamiálbmogin lea čadnojuvvon našuvnnalaš láhkaaddimii ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid dohkkeheapmái Norggas . 2 Sámiid konfereanssas Åres borgemánu 15.1986 . 2 Sámiid konfereanssas 1992:s Helssegis mearriduvvojedje maiddái sámi leavgabeaivvit , daid gaskkas válljejuvvui guovvamánu 6. álbmotbeaivin . 2 Sámiid konfereanssa mearrádus borgemnánus 1992 lea dattetge čuovvovaš ( mearrádus lea dás mielddus 1 ) : Sámi álbmotbeaivi 2 Sámiid konfereansa / Sámiráđđi lea bidjan vuođusin , ahte leavga sáhttá virggálaččat geavahuvvot nugo earáge našuvnnalaš leavggat erenoamáš allaáiggedilálašvuođain , ja čuovvut gullevaš riikkaid leavganjuolggadusaid . 2 Sámiid historjjálaš vuoigatvuođat , geavaheapmi ja riekteáddejumit - ja buot mii muđui lea vuođđun gustovaš riektái , láhkasuodjaleapmái ja hálddášeapmái , galgá biddjot vuođđun riekteovdáneapmái ja hálddašeapmái . 2 Sámiid ektui Norggas ferte vuođđogažaldagaid mat gusket sámiid vuoigatvuođaide ja eallineavttuide boahtteáiggis , mearridit Sámedikki ja stáhta gaskasaš ságastallamiid ja šiehtadallamiid bokte . 2 Sámiid dutkan ja oahpahus ferte čađahuvvot sámi servvodaga dárbbuid vuođul . 2 Sámiid dalá alimus orgána , Sámiráđđi / Sámiid konfereansa , ii lean almmatge dohkkehan dán leavgga virggálaččat . 2 Sámiid biktasat 2 Sámiid alitoahppo- ja dutkanrekrutterema dáfus , lea Sámediggi iežas dutkanplána meannudeami oktavuođas , evttohan čađahit 10-jagi prográmma sámi dutkama bajáshuksema ja ovddideami várás . 2 Sámiid 15. konfereansa Helssegis 1992:s dohkkehii Arne Sørlie šuoŋa álbmotlávlaga virggálaš šuokŋan . 2 Sámiid 13. konfereanssas Åres seamma jagi válljejuvvui leavga ja álbmotlávlla . 2 Sámi-guoski doavttergrádabuvttadeami njeallje stuorimus fágasuorggi leat biologiija / fysiologiija medisiidna ja dearvvašvuođadutkan , historjá ja arkeologiija . 2 Sámi-etnográfalaš ossodat , Museadiehtaga instituhtta 2 Sámi čálamearkkat eai almmatge ovdanbuktojuvvo olbmuide interneahtas . 2 Sámi čálamearkačohkiid geavaheapmái láhčin sáhttá maiddái leat miellaguoddogažaldat . 2 Sámi “ kulturviesu ” huksen šaddá hui mávssolažžan sámi dutkama oktiiheiveheamis , vuosttažettiin dutkanbirrasa huksemis . 2 Sámi áššiid ministariin ráđđehusas de mu mielas lea dehálaš ahte ollu ráđđádallamat čiekŋudit stáhtahálddahussii eanet dieđuid ja ipmárdusa sámi dilálašvuođaid birra . 2 Sámi áviissat leat ollu jagiid garrasit bargan dan ala ahte oažžut dakkár doaibmajuolludusa mainna sáhtášedje ollašuhttit dan saji mii dain lea giellahálddašeaddjin ja ođasgaskkusteaddjin sámi servodagas . 2 Sámi áviissain lea vel stuorát ovddasvástádus ja mearkkašupmi , danin go lea minoritehtagiella ja danin go ovddeš áiggiid dáruiduhttinpolitihkka garrasit headjudii sámi giela ja kultuvrra – maiddái sámi servodaga siste . 2 Sámi áviissain ii leat vejolašvuohta oažžut nu stuorra vuovdin- ja almmuhusdietnasa go lohkkiid logu ii sáhte buohtastahttit norgalaš áviissaid lohkkiid loguin . 2 Sámi áviissaid dilli lea áibbas dohkketmeahttun , ja Sámediggi gáibida danin ahte sámi preassadoarjja lassána seamma dásis go obbalaš preassadoarjja . 2 Sámi ássanguovlluid stáhta , fylkkagielddaid ja gielddaid ásahusaid ja dearvvašvuođafitnodagaid ferte geatnegahttit váldit ovddasvástádusa áŋgiruššamis ahte sámi perspektiiva ovttaiduvašii dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalussii . ” ( 2002-2005 Sámediggeplána ) . 2 Sámi ássama bisuheapmi sámi báikegottiin lea sámi kultuvrra seailluheami guovddáš eaktun ja ferte danne leat riekteregulerema ulbmilin . 2 Sámi ásahusat maid livčče guovddáš ovttasbargooasálaččat . 2 Sámi álbmotbiktasa gohčodit dárogillii kofte ja davvisámegillii gáktin . 2 Sámi álbmotbeaivvi čalmmustahttin ráđđehuskvartálas Bargojoavku rávve ahte sámi álbmotbeaivi juohke jagi čalmmustahttojuvvo levgemiin sámi leavggain ge ráđđehuskvartálas . 2 Sámi álbmotbeaivvi čalmmustahttet buot njealji riikkas main sámit ásset . 2 Sámi álbmotbeaivi virggálaš norgalaš leavgabeaivin Sámedikki ovddasteaddji bargojoavkkus evttoha , ahte guovvamánu 6. , sámiid álbmotbeaivi , šaddá virggálaš norgalaš leavgabeaivin . 2 Sámi álbmotbeaivi virggálaš norgalaš leavgabeaivin Bargojoavkku Sámedikki ovddasteaddji evttoha , ahte guovvamánu 6. beaivi , sámiid álbmotbeaivi , šaddá virggálaš norgalaš leavgabeaivin . 2 Sámi álbmotbeaivi lea oktasaš sámiide , beroškeahttá orrot go sii Norggas , Ruoŧas , Suomas vai Ruoššas . 2 Sámi álbmot lea áidna davviriikkaid álbmogiin mii jagi 2000:s ii leat vuos ožžon dohkálaš TV-fálaldaga , vaikko sápmelaččat leat logemat jagiid juo gáibidan dan . 2 Sámi álbmot ge oččošii dan geažil buoret luohttámuša duopmostuoluide . 2 Sámi álbmot ferte maiddái oažžut duohta vejolašvuođaid sámi kulturbargui . 2 Sámi álbmot Sáččás ja loahppaoassi Leaŋgaviikka suohkanis i ) Ruŋggu vuođđobiire Loabága suohkanis ja Vadnjajávrri , Vuopmegeaži , Vuomi , Sáttiidvuomi , Láberjja ja Sáltejávrri biirret Skániid suohkanis . 2 Sámi álbmot 2 Sámi álbmogis leat ollu vuođđo vuoigatvuođat maid vuođđun lea dat duohtavuohta ahte leat sierra álbmot . 2 Sámi álbmogis lea dološ áiggi rájes geavahemi vuođul vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu dain osiin Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkain gos boazosámit doložis leat doaimmahan boazodoalu ( sámi boazodoalloguovlu ) . 2 Sámi álbmoga vuoigatvuođaid vuođđun , sihke oktasaš ja ovttaskas , lea min historjjálaš eaiggáduššanvuoigatvuohta eatnamii ja joatki geavaheapmi , háldu , gullevašvuohta ja doaibma guovllusteamet juo don doložis . 2 Sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuohta lea dehálaš vuođđojurdda konvenšuvdnaevttohusas , ja máŋga árvaluvvon artihkkala leat konkrehtalaš ovdamearkkat dasa mo vuođđojurdaga lea vejolaš geavahit sámiide buoremussan . 2 Sámi álbmoga duohta almmuhanfriddjavuođa ja differensierejuvvon mediafálaldaga nannen ferte váldot mielde konkrehta ja geatnegahtti áŋgiruššansuorgin olmmošvuoigatvuođaid našuvnnalaš doaibmaplánai . 2 Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálaplána 2 Sámi válgalihtu evttohus : 2 Sámi váldoorganisašuvnnaid dovdomearkan lea dat ahte dat aktiivvalaččat barget olles sámi servodateallima viidodaga ektui . 2 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu oahpahusgiellan lea sámegiella nu guhkás go lea vejolaš . 2 Sámi vuoigatvuođáid dovdán ja dohkkeheapmi ja meahcceresurssaiguin ávkkástallan leat guovddáš čuolbmačilgehusat finnmárkkuláhkabarggu oktavuođas . 2 Sámi vuoigatvuođat lea dehálaš suorgi mainna Sámediggi boahtteáiggis ferte bargat , ja dasa gullet barggut nugo sámelága ođasmahttin , Sámedikki konstitušuvnnalaš sadji ja šiehtadallangeatnegasvuohta . 2 Sámi vuoigatvuođat eai sáhte rievdaduvvot almmá sámi álbmoga čielga ja dihtomielalaš dáhtu haga . Álbmotrievttálaš norpmat han dadjet ahte vuoigatvuođaid ii sáhte rievdadit earágo jos vuoigatvuođalaččat ( sámi álbmot ) dasa mieđihit ja válddálaš sámi orgána ( Sámediggi ) nuppi bealde ja Norgga stáhta nuppi bealde leat soahpan dan . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusas leat eanemus guovddážin hálddašanmállet dasa mii ovdal gohčoduvvui « stáhta čálekeahkes eanan Finnmárkkus . » 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus lea dássážii stuorámus ášši mii njuolga váikkuha sámekultuvrra ávnnaslaš vuođu . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus lea dán rádjái stuorámuš ášši mii njuolga váikkuha sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus lea dán rádjái dat stuorámus ášši mii njuolga váikkuha sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus NAČ 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođđu , mii dál lea gulaskuddamis 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa vuođđun lea áibbas čielgasit eaiggáduššanvuoigatvuohta . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa Finnmárkku eanahálddašeami birra ferte gohčodit kompromissan mas ollu beroštumiid leat dáhtton vuhtiiváldit . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku lohká ILO-konvenšuvnna nr. 169 14.1 artihkkala mielde gávdnot sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu Finnmárkkus , gos álbmotriektejoavkku eanetlogu mielde galgá leat sámi stivraeanetlohku . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku gal lea baicce čielgasit konkluderen ahte sápmelaččain leat eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat stuorra osiide Finnmárkkus , ja ahte dat mii váilu lea dán vuoigatvuođa formálalaš mearrideapmi ja ráddjen . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku dadjá čielggadusastis ( NOU 1997:5 ) ahte sápmelaččaid ferte atnit eaiggádin osiide Finnmárkkus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku ( NOU 1997 : Urfolks landrettigheter etter folkerett og utenlandsk rett ) konkludere ahte sápmelaččain lea eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta osiide Finnmárkku fylkkas , ja ahte gáibádusat eai leat duhtaduvvon ovdal go sápmelaččaide duohtavuođas lea dovddastuvvon vuoigatvuohta dahkat buot duohta ráđđejumiid deataleamus daguid mat dábálaččat gullet eaiggádii . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti viidáset bargu Tromssas , Norlánddas ja lullisámi guovllus 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti sámelága evttohusas ovddiduvvui ahte Sámediggi galgá leat eará eiseválddiid ráđđeaddi orgána dakkár áššiin mat váikkuhit sámi álbmogii , ja dat čilgejuvvui Sámi vuoigatvuođalávdegotti sámelága evttohusa § 2-2:s . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti rámma mearriduvvo ođđajagimánu 2005 ` álggus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti ovdalis bargu lea juo leamaš mielde dagahemen historjjálaš rievdadusa dan dili ektui mii sápmelaččain lei go ledje badjelgehččojuvvon joavkun Norgga servodagas , ja dagahan ahte sámi áššit dál adnojuvvojit sihke dohkálažžan ja deatalažžan riikka servodahkii . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti oainnu mielde livččii dás sáhka menddo stuorra areálain , ja heađuštivččii eará sámi ealáhusaid ovdáneami . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti oainnu mielde heivešii luobahangielddus baicce go lea sáhka luobaheames eatnama industriijadoaimmaide dahje asttuáigedoaimmaide . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti nubbi čielggadus lea buktán hirbmat dehálaš ságastallama sámi vuoigatvuođaid birra ja dan birra makkár sadji Sámedikkis galgá leat resursahálddašeamis ja areálaplánemis . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti konkrehta árvalus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusat sáhttet addit vuođu ođđa rievdadusaide boazodoallolágas . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohus dagahivččii ahte guokte sámi joavkku biddjošedje vuostálagai , ja dat ráhkadivččii stuorra váttisvuođaid dán guovtti joavkku gaskavuhtii , ja Norgga eiseválddiid ektui . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlohku evttoha ásahit Finnmárkku eanahálddašeami , mii galggašii leat oktasaš ortnet oppa Finnmárkui . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlohku evttoha ahte ovtta áirasis gii ovddasta boazoeaiggádiid ( evttohusa § 3-3 ) galgá leat vuoigatvuohta leat mielde , sárdnun- ja evttohanvuoigatvuođain , meahccestivrra čoahkkimiin . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II árvalusat guoskkahit ollu departemeanttaid doaimmaide , maid ferte de bálddalastit bures . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ásahuvvui áiggistis dan dihtii ahte njulget daid bonjuvuođaid mat norgalaš lágain ja hálddašeamis leat sámi vuoigatvuođaid ektui . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ákkastalai maiddái ahte art. 27 sisttisdoallá kultuvrra seailluheami ja ovdánahttima materiálalaš eavttuid . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ovddidii čielggadusas Ođđa Sámeriekti juovlamánu 3. b. 2007 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi orru dego livččii oaivvildeamen ahte boazodoallu lea bures vuhtiiváldojuvvon go duon boahtimii dadjá ahte eatnama luobaheami oktavuođas Finnmárkkus galgá earenoamážit deattuhit sámi kultuvrra luondduvuođu sihkkarastima . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui vuosttas gearddi golggotmánu 10. b. 1980 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui fas ođđasit geassemánu 1. b. 2001 čielggadit vuoigatvuođaid eatnamiidda ja čáziide sámi guovlluin Romssas ja lulás Hedemárkui 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi maid mieđiha ahte boazodoalus lea dákkár riektevuođđu ( s. 328 ) , ja evttoha nannet dán ođđa mearrádusain boazodoallolágas — § 1 ( a ) : 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea čájehan sihke áddejumi ja dáhtu geahčadit lágaid hui moalkás beliid , mat oktiibuot dagahit dahje gáržžidit sápmelaččaid váikkuhanvejolašvuođa ja dasto maid duohtandahkat Vuođđolága ulbmila . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea ieš geažuhan « Guovdageainnu ja Kárášjoga gielddaid , ja dasto velá guovllu Porsáŋgguvuona oarjjabealde ja Deanu gieldda bajit oasi » ( NOU 1997:4 s. 19 ) Sámi eanahálddašeami vejolaš doaibmaguovlun . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea hui ollu surggiin dahkan nana vuođu mearrádusaide mat galggašedje sihkkarastit sámi kulturvuođu . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea erenomážit árvvoštallan áššiid mat gusket árbevirolaš sámi guovlluid gáhttemii . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea dás ovddidan hui guovddáš fáttá mainna Sámediggi lea bargan ollu jagiid , ja Sámediggi háliida dákko rámidit Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea dán árvalusas veardádallan stuorra ja viiddis áššiid ja hui čiekŋalit analyseren servodatoktavuođaid mat leat guovddážin sámi áššiid boahtteáiggi barggus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea dasto maid čájehan hui vuđolaš áddejumi váttisvuođaide maid sáhttá deaividit servodagas go čuoččuha sámi oainnuid . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea dadjan ahte okta dain stuorámus hástalusain mat Norggas leat eamiálbmotpolitihkas , lea njulget vealaheami man geažil mearrasámi álbmot lea gártan gillát . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi guorahallá galggašii go boazodoalu eará geavahemiide addit seamma suodjaleami go johtolagaide , namalassii galggašii go suodjaleapmi guoskat buot geavahemiide iige dušše geavahemiide mat adnojuvvojit dárbbašlažžan . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi geažuha ahte boazoealáhus stuorra osiin fylkkas lea hui váttis dilis menddo garra guođoheami ja guohtoneatnamiid gáržžidemiid geažil , ja dadjá ahte dán geažil soaitá leat dárbu ii dušše johtolagaide , muhto maiddái eará dárbbašlaš geavahemiide addit eavttukeahtes suodjaleami luobaheami vuostá . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi galgá viidáseappot bargat Tromssain ja Norlánddain , ja dán vuođul berre árvvoštallamii vuođđuduvvon bivdoeriide nuppástuhttima juogo hilgut dahje maŋidit , vejolaččat čađahuvvot dušše geahččalanprošeaktan máddin dahje riikka máttaoarjeosiin . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi galgá viidáseappot bargat Tromssain ja Norlánddain , ja dán vuođul , maiddái mielddusin biddjon bivdostatistihkaid vuođul , berre dát nuppástuhttin juogo hilgojuvvot dahje maŋiduvvot , vejolaččat dušše čađahuvvot geahččalanprošeaktan máddin dahje riikka máttaoarjeosiin . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttohii vuosttaš evttohusas 1984 vuođđudit suohkaniidda ja fylkkaide báikkálaš sámiservviid mat galggašedje ovddidit báikkálaš sámi demokratiija . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha čuovvovaš ođđa § 1 ( a ) nuppi lađđasa boazodoalloláhkii : 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha addit gilážiidda gos meahcceealáhusat leat leamaš eallinvuođu oassin gitta dássážii , vejolašvuođa ieža hálddašit resurssaid giláža árbevirolaš geavahanguovllus — gillefidnoguovllus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi dovddasta ahte luondduvuođđu lea guovddážis sámi kultuvrra boahtteáiggi dáfus . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi bidjá dattetge eaktun ahte sámi álbmogis lea vuoigatvuohta eaiggáduššat muhtun guovlluid Finnmárkkus , muhto dáid ii definere čielgasit . 2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II lea čielggadan čieža fylkka sámi guovlluid eatnamiid ja čázádagaid vuoigatvuođaid ja hálddašeami , Romssas davvin gitta Hedmárkui máddin . 2 Sámi vuoigatvuođalávdedgoddi ásahuvvui áiggistis njulgen dihte Norgga lágaid ja hálddašeami bonjuvuođaid sámi vuoigatvuođaid dáfus . 2 Sámi vuoigatvuođaidlávdegotti mandáhtas boahtá ovdan maiddái dat ahte lávdegoddi livččii galgan doallat oktavuođa meahccekomišuvnnain . 2 Sámi visttit mat leat boarráset go 100 jagi leat automáhtalaččat ráfáidahtton , gč. kulturmuitolága §§ 3-4 . 2 Sámi visttit maid gullet dása . 2 Sámi visttiid suodjalan- ja hálddašanplána prošeakta galgá doaibmagoahtit 2000:s . 2 Sámi vistesuodjaleapmi 2 Sámi vieruiduvvan geavahusa dáinna lágiin dohkkeheapmi váikkuha dan ahte boahtte sohkabuolvva sámiide sihkkarastojuvvo oadjebas boahtteáigi nu ahte sii besset geavahit árbevirolaš guovlluid nugo sin máttut leat dahkan . 2 Sámi valáštallandieđáhus 2 Sámi valáštallan oaččui 2005:s vuosttaš gearddi speallanruđaid . 2 Sámi valáštallan lea ovdal ožžon juolludusa poasttas 52.4 , juolludus jagi 2000 leai 500 000 kruvnnu . 2 Sámi valáštallan lea deaŧalaš oassi sámi kulturbarggus , ja gullá lávga oktii identitehtain ja gullevašvuođain . 2 Sámi valáštallan . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámi valáštallamis lea lagaš oktavuohta identitehtii ja gullevašvuhtii , ja danne ferte dat boahtit ovdan fárrolagaid vuođđo sosiála ja kultuvrralaš norpmaiguin ja árvvuiguin servodagas . 2 Sámi ulbmiliidjuolludusaid ovdáneapmi ( divvojuvvon 2006-hattiid mielde ) ... 34 Mildosat Mielddus 1 . 2 Sámi ulbmiliid juolludemiid loahpalaš juohkin ovddiduvvo dattege easkka go stáhtabušeahtta ovddiduvvo golggotmánus . 2 Sámi ulbmiliid hálddašeami dáfus , mearrida Sámedikki dievasčoahkkin ruđaid juolludeami njuolggadusaid . 2 Sámi ulbmiliid bušeahttabargovugiid árvvoštallamis ferte vuhtiiváldit maiddái dan rievtti mii čuovvu SP ja ESK 1. artihkkala , vrd. kap. 1.1.3 . 2 Sámi ulbmilat , earret Sámedikki bušeahtta 2 Sámi sátnevuorká lea dihtorvuođđu masa sámegiel sánit ja tearpmat čohkkejuvvojit , ja lea olámuttos nu ollu geavaheddjiide go vejolaš . 2 Sámi sátnevuorká lea dihtorvuođđu masa sámegiel sánit ja sámegiel tearpmat čohkkejuvvojit ja leat olámuttos nu ollu geavaheddjiide go vejolaš . 2 Sámi sátnevuorkká ođasteami oktavuođas lea Sámediggi ožžon 580.000 ruvnno Nordplus-sprog prográmmas » Servodat- ja dearvvašvuohtasátnegirjji » jorgaleapmái oarjel- , julev- ja davvisámegillii . 2 Sámi sátnebáŋku lea sátnediehtovuođđu mas sámi terminologiija registrerejuvvo álelassii , ja das lea deaŧalaš mearkkašupmi sámegiela ealáskuhttimii . 2 Sámi sátnebáŋku lea dihtorvuođđu gosa sámi tearpmat oktilaččat registrerejuvvojit , ja das lea stuorra mearkkašupmi sámegiela ealáskuhttimii . 2 Sámi studeanttat lea máŋga jagi juo váillahan viidát oahpahusfálaldagaid , ovdamearkka dihte máŋggafágalaš semináraid váldofágadási teoriijas ja metodas . 2 Sámi studeanttat ja earát geat háliidit čiekŋudit minoritehta- ja eamiálbmotfáttáide 2 Sámi strategiijaplánas leat vihtta kapihttala ja okta mielddusoassi . 2 Sámi strategiijaplána lea vuosttašdási plána man váldoulbmil lea čujuhit muhtun doaibmabijuid maid háliidit vuoruhit Romssa universitehta sámi dutkamis . Sámi strategiijaplána dievasmahttá Romssa universitehta dábálaš strategiijaplánabarggu . 2 Sámi strategiijaplána galgá guorahallat doaibmabijuid mat ovddidit Romssa universitehta davvi- , julev- ja lullisámi dutkama ja oahpahusa . 2 Sámi stivrema vuhtiiváldin lea deataleamus ággan Sámi eanahálddašeami ásaheapmái sierra riektesubjeaktan . 2 Sámi statistihkka 2010 girjjis leat statistihkat mat gusket Norgga sámi servodatdilálašvuođaide . 2 Sámi statistihkka 2010 2 Sámi statistihka fágalaš lađastanjoavkku man Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ja Sámediggi lea nammadan galgá jahkásaččat ovddidit raportta sámi servodaga áigeguovdilis ovdánandovdomearkkaid ja suokkardeami birra . 2 Sámi statistihka fágalaš lađastallanjoavku almmuha jahkásaččat raportta oktan kommenterejuvvon sámi statistihkain . 2 Sámi statistihka fágalaš analysajoavku almmuha jahkásaččat raportta mas leat sámi statistihka birra čielggadeamit . 2 Sámi soga lavlla man Sáppá Issát / Isak Saba čálii 3 . 2 Sámi skuvlaráđiin Ruoŧas ja Suomas oktasaš bargguide 2 Sámi sisdoallu vuođđoskuvllain jagi 2010 čavčča rájes 2 Sámi sisdoallu fertejit integrerejuvvot buot fágaide oahpaheaddjeoahpahusas . 2 Sámi sierrabibliotehka ásaheapmi 2 Sámi sierrabibliotehka lea sámediggevistti guovddážis ja dohko besset buohkat geat dárbbašit sámi girjerájusbálvalusaid . 2 Sámi servodateallin gaskkustuvvo dávjá giela , kultuvrra , ealáhusaid , báikkálaš servviid , giliservviid jdd. bokte . 2 Sámi servodatberoštumiid vuhtiiváldin ii leat sierra namuhuvvon lágas . 2 Sámi servodat lea easkka álggahan guovddáš servodatsurggiid fálaldagaid huksema . 2 Sámi servodat ja dáčča servodat berrejit gávnnadit universitehta tekstuvrrain 2 Sámi servodat ja dáčča servodat berrejit gávnnadit universitehta struktuvrrain 2 Sámi servodat ja dáčča servodat berrejit gávnnadit universitehta kantuvrrain dahje ravdasárgáin 2 Sámi servodat berre šaddat aktiiva dutkkusgeavaheaddji 2 Sámi servodat berre sáhttit searvat dutkama ságastallamiidda 2 Sámi servodagat doibmet dávjá bálddalagaid dáža servodagain . 2 Sámi servodagas leat odne golbma ođasáviissa mat bohtet olggos gitta golbma beaivvi vahkus , dan seammás go norgga preassas leat máŋgačuođi áviissat . 2 Sámi servodagas lea stuorra dárbu dutkat iešguđet fágasurggiid . 2 Sámi servodagas lea erenoamáš deaŧalaš geahčadit movt gelbbolašvuođa sáhttá formaliseret . 2 Sámi servodagas lassánit dárbbut oahpahit kandidáhtaid virggiide iešguđetge servodatsurggiin , ja danin vurdojuvvo maiddái ahte Romssa universitehtii bohtet eambbo sámi studeanttat . 2 Sámi servodagas dan sáhtášii buoremusat juksat sámi museapolitihka ovddideami bokte nu ahte sámi servodat ieš váldá ovddasvástádusa movt kulturárbbi galgá gáhttet ja geavahit . 2 Sámi servodagain leat unnán sámi ásahusat main lea ja sáhttá leat dakkár sadji . 2 Sámi servodagain lea seamma láhkai go dáža servodagain máŋggabealat sisdoallu . 2 Sámi servodagaid iežáláganvuođat ja dađistaga rievdamat dávjjit čájehit ahte leat bissumin go dan ahte eai leat bissumin . 2 Sámi servodaga gáibádus ja riekti iešmearrideapmái , gáibida ge iešheanalaš ja doaibmi sámi almmolašvuođa . 2 Sámi servodaga dálá guovddáš dutkandárbbut sáhttet jođánit vajálduvvat . 2 Sámi servodaga dilli lea ain nu ahte váilot olu oahppan olbmot . 2 Sámi ruđaid loahpalaš juogadeapmi ovddiduvvo go stáhtabušeahtta ovddiduvvo golggotmánus . 2 Sámi riepmobeivviin levgen berre adnojuvvot gudnejahttojupmin sámi našuvdnii . 2 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čađaheami oktavuođas ávžžuhii guolástusminister Otto Gregussen čoahkkimis geassemánu 7. b. 2000 , ahte Sámediggi galgá ovddidit Guolástusdepartementii ruhtaohcama . 2 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána mihttomeriid , strategiijaid ja doaibmabijuid hápmedettiin leat danin vuhtiiváldojuvvon maiddái dat bealit maid nissonolbmot deattuhit , dan lassin go leat hábmejuvvon erenoamáš nissondoaibmabijut . 2 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána lea ođđa sektuvrraidgaskasaš plána . 2 Sámi resursageavaheami ektui , earenoamážit boazodoalu ja eará meahcceealáhusa , gávpot- ja čoahkkebáikeálbmot lea eahpitkeahttá geavahan Finnmárkku meahcceareálaid ollu unnit intensiiva . 2 Sámi regiovnnalaš boazodoalloguovllut Sámi boazodoalloguovlu juhkkojuvvo sámi regiovnnalaš boazodoalloguovlun gos boazodoallu oažžu doaimmahuvvot dakkár erenoamáš vuoigatvuođaiguin ja geatnegasvuođaiguin mat leat mearriduvvon dán lágas dahje dán lága olis . 2 Sámi preassa lea dán proseassas dađi bahábut duvdiluvvon eret . 2 Sámi praktihkalaš-pedagogalaš oahppu 2 Sámi perspektiiva ja máhtolašvuohta sámi gielas ferte heivehuvvot Finnmárkku klinihka fágalaš bargui , nu ahte fálaldat buorebut heivehuvvo sámi diliide . 2 Sámi perspektiiva Davvi-Norgga mátkeealáhusas 2 Sámi pasieanttaid vuoigatvuođat oainnusmahttojuvvojit regionála dearvvašvuođa ­doaimmahagain . 2 Sámi pasieanttaid vuoigatvuođat oainnusmahttojuvvojit 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi čoahkkimisttis Kárášjogas 26.04.02 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi Áigi ja báiki 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi vállje iežas presideantta ja guokte várrepresideantta oktasašstivrra lahtuid gaskkas . Válljen galgá dáhpáhuvvat nu ahte golbma sámedikki vurrolagaid ožžot jođihanámmáhiid , ja nu ahte sámedikkit njealji ( 4 ) jagi áigodagas vurrolagaid ožžot presideanta- dahje várrepresideantaámmáha 16 mánu maŋŋálagaid . 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi vuođđuduvvui 02.03.00 . 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi mearrida ieš iežas čoahkkinortnega . 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea vuođđun daid áššiide main sámedikkiid mielas galggašii leat oktasaš vuolggasadji . 2 Sámi parlamentáralaš ráđđi . . . . . . . 2 Sámi parlamentáralaš ráđis lea dárbu oažžut ovtta áššemeannudeaddji virggi , gollun lea rehkenastojuvvon 600 000 kruvnnu . 2 Sámi parlamentáralaš ráđis galget leat guoktelogiokta ( 21 ) sápmelaš parlamentarihkkára , geaid Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit leat válljen iežaset álbmotválljen ovddasteddjiid gaskkas . 2 Sámi parlamentáralaš ráđi čađaheaddji jođihangoddi gohčoduvvo oktasašstivran , ja dás leat guhtta ( 6 ) ovddasteaddji , geaid gaskkas leat sámedikkiid čađaheaddji ovddastangotti jođiheaddjit . 2 Sámi parlamentáralaš ráđi duogážin lea dat ahte sámedikkiid mielas lea dárbu bargat ovttas riikarájiid rastá áššiin mat gusket sámiide máŋgga riikkas ja sámiide álbmogin . 2 Sámi parlamentáralaš ráđi doaibmanáigi čuovvu Sámedikki válgaáigodaga . 2 Sámi parlamentáralaš ráđi bargoviidodahkii gullet buot áššit mat ráđi áddejumi mielde gusket dahje sáhttet guoskat sápmelaččaide sierra álbmogin . 2 Sámi parlamentáralaš ráddi sáhttá ieš vuolggahit áššiid , ja buktit cealkámušaid buot áššiide iežas bargoviidodagas . 2 Sámi parlamentáralaš ráddi sáhttá ieš ovddidit áššiid , buktit cealkámušaid , evttohusaid ja rávvagiid sámedikkiide , Suoma , Norgga , Ruoŧa ja eará riikkaid almmolaš eiseválddiide , ja riikkaidgaskasaš eiseválddiide ja organisašuvnnaide . 2 Sámi parlamentáralaš ráddi galgá bargat dan ala ahte ovttastahttit politihkalaš áššiid meannudeami dain áššiin mat gusket dahje sáhttet guoskat máŋgga riikka sápmelaččaide dahje sápmelaččaide sierra álbmogin . 2 Sámi parlamentáralaš Ráđđi bovde sámi organisašuvnnaid ja ásahusaid deaivat ON erenoamášdieđiheaddji , James Anaya , vai sii besset ovddidit oainnuset dasa , mo Davviriikkat čuovvolit olmmošvuoigatvuođa konvenšuvnna . 2 Sámi parlameanta Suomas ceggejuvvui skábmamánu 9. 1973 . 2 Sámi ovttasbargu 2 Sámi ovddidanfoandda ođđa njuolggadusaid bokte sáhttá dál addit váikkuhangaskaomiid sámi giella- ja kulturdoaibmabijuide , ja 1998:s lea ge viehka ollu lassánan doarjja kulturulbmiliidda . 2 Sámi ovddidanfoandda njuolggadusat . 2 Sámi ovddidanfoandda eanadieđalaš guovllu viiddideapmái gullet dál guhtta ođđa gieldda lassin dan 15 gildii mat gullet juo dán guvlui . 2 Sámi ovddidanfoandda eanadieđalaš doaibmaguovllu viiddidanášši lea ovddiduvvon sihke Sámedikkis ja gielddaid beales mearrádusaid bokte . 2 Sámi ovddidanfoandda doarjaga juogadeamis lea eanadoalu oassi , mii 1997:s lei 12,4 % lassánan 13,6 % 1998:s ja 15 % 1999:s . 2 Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu viiddideapmi 2 Sámi ovddidanfoanda Sámi ealáhusráđđi 24 097 2 Sámi ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahppu 2 Sámi ossodat , Giela ja girjjálašvuođa instituhtta 2 Sámi organisašuvnnat . . . . . . . . . . . 2 Sámi oktavuođas mearkkaša dát ahte sámi čálamearkkaid galgá sáhttit geavahit neahttasiidduin , elektronalaš skoviin ja gulahaladettiin sámi geavaheddjiiguin . 2 Sámi oktavuođas mearkkaša dat ahte doaimmat mat váikkuhit dáidá namuhuvvon surggiide eai sáhte álggahuvvot čielga dáhtuid ja vuoruhemiid vuostá , vuosttažettiin Sámedikki bealis maid ferte gohčodit sámi eanemus legitiima ásahussan . 2 Sámi ohppiide geain lea leamaš sámegiella sihke vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas , lea álkit čoavdit sámi servodaga hástalusaid . 2 Sámi ohppiid oahpahusfálaldaga čielggadeapmái olggobealde sámelága giellanjuolggadusaid sámegiela hálddašanguovllu . 2 Sámi ofelaččat – oktasaš davviriikkalaš prošeakta ? 2 Sámi ofelašprošeavtta ásahii departemeanta jagis 2004 . 2 Sámi oassi galgá leat guovddážis ja erenoamážit deattuhuvvot . 2 Sámi oainnu mielde livččii roassu jos jogaide sámi guovlluin njomošedje váralaš guolledávddat dahje parasihtat . 2 Sámi oahppoplána 2 Sámi oahpponeavvut galget nannet ja ovdánahttit sámegiela , sámi kultuvrra ja sámi identitehta dan láhkái ahte mánát ja nuorat ovdánit ná : 2 Sámi oahpponeavvut definerejuvvojit formálalaččat oahppogirjin maid Sámediggi galgá dohkkehit dákkár oahpponeavvuid dohkkeheami njuolggadusaid vuođul . 2 Sámi oahpponeavvuid dárbu mii bohciidii Ođastus 94 ’ ja Ođastus 97 ’ geažil , lea leamaš ruhtajuolludeami sturrodaga deaŧaleamos ágga . 2 Sámi oahpponeavvuid dili sáhttá dáinnalágiin čilget strategalaš plánaáigodaga álggus : 2 Sámi oahpahusráđđi mii ásahuvvui 1976:s Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta ráđđeaddi orgánan heaittihuvvui 1.1.2000:s . 2 Sámi oahpahusráđi čállingoddi ásahuvvo ođđajagimánu 1. b. 2000 Sámedikki váldohálddahusa sierra ossodahkan . 2 Sámi oahpahusrádis leai 1999:s 9.660.000,- kruvdnosaš doaibmabušeahtta . 2 Sámi oahpahusfierpmi huksemii gáibiduvvo ahte guovddáš eiseválddit ( Sámediggi ja ráđđehus ) ovttas čilgejit ásahusaid stivrema , ovddasvástádusjuogu , organiserema ja resursajuolludeami . 2 Sámi oahpahus - vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat 2 Sámi oahpaheaddjeásahusaiguin 2 Sámi oahpaheaddjeoahpu dáfus lea lunddolaš ahte Sámediggi ja ráđđehus ovttasbargaba : 2 Sámi nuorat Norgga joatkkaskuvllain geat devdet čuovvovaš eavttuid ožžot ovtta stuoru stipeandda : 2 Sámi nuorat Norgga joatkkaskuvllain geain lea sámegiella skuvllas . 2 Sámi nuoraid oahppostipeandaortnega hálddašeapmi sirdojuvvo Sámi giellaráđis Sámedikki oahpahusossodahkii 2000 čakčalohkanbaji rájes . 2 Sámi nuoraid oahppostipeanda Sámi giellaráđđi 850 2 Sámi nissonprošeavtta jagi prošeaktaáigodat nogai 1998 loahpas . 2 Sámi nissoniin ja albmáin galget leat seamma vuoigatvuođat , geatnegasvuođat ja vejolašvuođat buot servodatsurggiin . 2 Sámi nissoniid árvvu nannet našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš almmolaš oktavuođain 2 Sámi našuvnnalaš dáidda- ja kulturhistorjjálaš musea ásaheamis lea dárbu juolludit ruđaid Sámi Vuorká-Dávviriid viiddideapmái vai maiddái sámi dáiddamuseái lea sadji doppe . Álgovuorus ohcat 1,5 milj. kruvnnu juolludusa dása . 2 Sámi mátkkoštusealáhusa rámmaeavttut eai leat doarvái buorit . 2 Sámi mátkeealáhusa ferte hábmet sámi eavttuid vuođul ( gč. čuo. 5.4.3 s. 41 ) . 2 Sámi mánát leat sámi kultuvrra guoddit boahtteáiggis ja giela geavaheaddjit . 2 Sámi mánát ja nuorat 2 Sámi mánát / nuorat ja boarrásat dárbbašit deaivvadansajiid gos lunddolaš vugiin sáhttet bajásdoallat ja ovddidit buriid fierpmádatoktavuođaid . 2 Sámi mánáidgárddiid lohku lea njiedjan go 2005 ledje 46 mánáidgárddi ja 2009 ges eai lean go 37 mánáidgárddi , ja mánáidlohku sámi mánáidgárddiin ges lea njiedjan 882:s 789 rádjai . 2 Sámi mánáid- ja nuoraidplána čuovvuleapmin lea guovttejagi mánáid- ja nuoraidprošeakta . 2 Sámi mánáid- ja nuoraid doaibmabijut 2 Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid stuorra erohusaid geažil berre dattetge vuhtiiváldit báikkálaš beroštumiid . 2 Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjjaortnega ulbmilin lea ovddidit sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doaibmabijuid bokte mat nanosmahttet ja suodjalit sámi giela ja kultuvrra . 2 Sámi máhtolašvuođahuksemis váilot čohkkejuvvon dieđut ja statistalaš ávdnasat sámi servodatdiliid birra . 2 Sámi musihkkaárbevierus lea juoiggus álohii leamaš guovddážis , ja juoigama sáhttá govvidit lávluma ja instrumeantain jiena geavaheami gaskavuohtan . 2 Sámi musihkka 2 Sámi museat leat dattetge namuhuvvon oassin sámi kulturviesuin ja sámi kulturinstitušuvnnaid bajásdoallama ja doaimma oktavuođas . 2 Sámi museat galget ovttasráđiid Sámedikkiin , museaiguin ja gielddaiguin gulahallamiin ovttastahttot museasiidan , man ferte čuovvulit ekonomalaš eavttuiguin 2 Sámi museat galget oažžut govttolaš oasi museajuolludusaid oppalaš lasáhusain , nugo Ráđđehusas lea plána , gč. Stuorradiggedieđáhusa 22 ( 1999-2000 ) 2 Sámi museat galget kommuniseret sámi kultuvrra sihke siskkáldasat sámi servodagas ja olggos stuorraservodahkii . 2 Sámi museat eai leat ollislaččat čilgejuvvon ja árvvoštallojuvvon stuorradiggedieđáhusas . 2 Sámi museat eai leat boarrásat , ja danne eai leat sámi museaid dávvirvuorkkát nu stuorrát . Sámi dávviriid mat gávdnojit eará museáin lea váttis fidnet , ja dat eai leat čohkkejuvvon sámi museálaš prinsihpaid vuođul . 2 Sámi museat Dárbu 2002 2 Sámi museasearvvis lea deaŧalaš sadji sámi museaid gaskasaš ovttasbarggu nannemis . 2 Sámi museasearvi 50 70 2 Sámi museain lea stuorra bušeahttadárbu . 2 Sámi museaiguin ádde Sámediggi ; museaid main Sámediggi lea dahje dáhtošii earenoamáš ovddasvástádusa , ja museaid mat dáhtošedje ahte lea Sámediggi mii bidjá fágapolitihkalaš ja kultursuodjaluspolitihkalaš eavttuid sin doibmii . 2 Sámi museaid hástalussan lea danne gozihit ja oppalaččat váikkuhit áššiid mat gusket fáttáide nugo riddokultuvra , ekologiija ja birasgáhtten , barggu bokte seailluhuvvon máhttu ja gaskkustanbargu jna. . 2 Sámi mediat galget vuosttažettiin suddjet sámi čállingiela ja sámi kultuvrra vuhtii váldima . 2 Sámi láhkagiella prošeakta álggahuvvui 2006:s , Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ja Sámedikki doarjagiin , ja gárvvistuvvon tearpmain almmuhuvvo listu dán čavčča . 2 Sámi lágádusat 2 Sámi lágádusaiguin ja eará lágádusaiguin 2 Sámi luossabivdu lea deaŧalaš sámi servodahkii , ja dat lea deaŧalaš vai sámi kultuvra seailuduvvo ja ovdánahttojuvvo . 2 Sámi logut muitalit 4 2 Sámi logut muitalit 3 raporttas statistihkkat nugomat sámi media , jienastuslohku , olmmošlogu rievdan ja sámegiella mánáidgárddis ja skuvllas kommenterejuvvojit . 2 Sámi leavggas lea vuolit árvodássi go Norgga leavggas , muhto dat lea gievrrat . Go gielddalaš ja fylkkagielddalaš ja vaikko guovlulaš leavggat . 2 Sámi leavggain sáhttá maiddái levgejuvvot gaskustággui . 2 Sámi leavgga ja/dahje leavgastákku vejolaš hákhkan eai dagat olus goluid . 2 Sámi leavgga gesset dál sámi ássanguovllu . 2 Sámi leavgga geavaheapmi stáhta visttiin almmolaš leavgabeivviid Bargojoaku čujuha ahte ii miige cakka levgema sámi leavggain almmolaš leavgabeivviid go seammás levge Norgga leavggain , vrd. Čuoggá 5.3 . 2 Sámi leavgga geavaheapmi ( geassin / luoitin ) ja sámi leavgga gieđahallan čuovvuba norgalaš leavgga leavganjuolggadusaid . 2 Sámi leavgga geavaheami láhkavuođustus Sámi leavga dohkkehuvvui Sámiid konfereanssas Åres borgemánu 15. 1986 . 2 Sámi leavgga geavaheami láhkavuođustus Bargojoavku evttoha , ahte láhka levgema birra gielddaid almmolaš visttiin addojuvvon geassemánu 29. 1933 nr. 2 , heivehuvvo oktii sámi leavgga geavaheami gustojeaddji geavadiin . 2 Sámi leavgga geavahannjuolggadusat Norggas Lassin dasa ahte rievdadusat bohtet láhkii mii hálde gielddaid almmolaš visttiid levgema , lea dárbu njuolggadusaid bokte dahkat virggálažžan sámi leavgga geavahusa . 2 Sámi leavgabeivviin , virggálaš Norgga leavgabeivviin ja eará allaáiggálaš oktavuođain levgejuvvoba sámi ja Norgga leavggat oktanaga . 2 Sámi leavga árvodássejuvvo norgalaš leavgga maŋábeallái virggálaš norgalaš leavgabeivviid ja virggálaš norgalaš dilálašvuođain , main levgejuvvo . 2 Sámi leavga árvodássejuvvo maŋábeallái norgalaš leavgga , muhto ovddabeallái norgalaš gieldda- ja fylkkaleavggaid ja vejolaš guvllolaš leavggaid . 2 Sámi leavga árvodássejuvvo maiddái našuvnnalašstáhtaid leavggaid maŋábeallái . 2 Sámi leavga lea sámiid rájáid rastá ovttastahtti symbola ja dan geavahit Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkit , fylkkagielddat , gielddat , organisašuvnnat , muhtun stáhta ásahusat ja priváhta geavaheaddjit . 2 Sámi leavga lea dohkkehuvvon geavahuvvot gielddaid almmolaš visttiin ja giddodagain , dahje visttiin ja giddodagain maid eanaš geavahit gielddalaš institušuvnnat . 2 Sámi leavga dohkkehuvvui borgemánu 15. 1986 Sámiid 13. konfereanssas Åres . 2 Sámi kultuvrras leat nana báttit vuođđoealáhusaide , lundui , gillii , árbevieruide , ja historjái oktasaš doaimmaid , sosialiserema ja identitehta bokte . 2 Sámi kultuvrras ja servodagas lea luonddugeavaheapmi guovddážis . 2 Sámi kultuvrra vuhtiiváldin galgá leat hálddašeami guovddáš beallin . 2 Sámi kultuvrra viidáseabbu ovddideapmi lea maid dan duohken ahte eai geavahuvvo dárbbašmeahttun resurssat ođđasis guorahallat vuoigatvuođagažaldagaid . 2 Sámi kultuvrra ovddidettiin lea aktiiva ja viiddis sámegielgeavaheapmi hui mávssolaš . 2 Sámi kultuvrra ja sámegiela suodjaleami ja ovddideami vuođđo ovddasvástádus lea sápmelaččaid iežaset . 2 Sámi kultuvrra ja servodateallima ovdáneami vuođu ferte ovddidit sámi luonddu- ja kulturárbbi jierpmálaš hálddašemiin . 2 Sámi kultuvrra ja servodaga dokumentašuvdnaguovddáš 2 Sámi kultuvrra ja eallinlági čájeheapmi mátkeealáhusa oktavuođas , earret eará boazodoallodoaimmaide čadnojuvvon , sáhttá gáibidit fievrrideami viidábut go maid dálá mohtorjohtalusláhka luoitá . 2 Sámi kultuvrra hábmemi mánáide ja nuoraide lea dehálaš árvvoštallamiin váldit vuhtii daid stuorra rievdadusaid mat leat dáhpáhuvvan ođđaset áiggis ja maŋimuš jagiin . 2 Sámi kultuvrra geavaheapmi mátkeealáhusa oktavuođas ii galgga eahpegutnejahttitge sámi beroštumiid . 2 Sámi kultuvrra eksistensiálalaš vuođu dovdomearkan lea ahte lea ovddiduvvon eallinláhki ja gesursageavaheapmi mii lea heivehuvvon min guovlluid lundui . 2 Sámi kultuvrii lea cealkemeahttun deatalaš sihkkarastit ja joatkit boazodoalu vuoigatvuođaid . 2 Sámi kultuvra čatnasa oktavuođaid , sosialiserema ja identitehta bokte lávga vuođđoealáhusaide , lundui , gillii , árbevieruide ja historjái . 2 Sámi kultuvra lea guoddi oassi mátkkoštusealáhusa ovdánahttimis davvin . 2 Sámi kultuvra lea ealli kultuvra , ja juohke ealli kultuvrra dovdomearkan lea ahte ođđa áššit ain bohciidit . 2 Sámi kultuvra ja sámi ássan- ja geavahanguovllut gullet lávgadit oktii . 2 Sámi kultuvra ja identitehta ahtanuššá . 2 Sámi kultuvra ja eallinláhki lea boađusin das go leat orron , doaibman ja eallán iežamet guovlluin don doložis , mii lea guhká ovdal go oktage eará álbmotjoavku vuosttas geardde bođii min guovlluide . 2 Sámi kultuvra han lea leamaš unnimus seamma guhká ja lea unnimus seamma girjái go Norgga majoritehtakultuvra . 2 Sámi kulturáššiid oktavuohtalávdegoddi 2 Sámi kulturvásihus sáhttá šaddat ain deaŧaleabbo oassi ollislaš fálaldagain mátkkoštusealáhusa siskkobealde boahtteáiggis . 2 Sámi kulturviesut . . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámi kulturviesut - doaibmadoarjja 2 Sámi kulturviesut , doaibmadoarjja 2 Sámi kulturráđđi čujuha maiddái ahte ohcamiid lohku sámi kulturorganisašuvnnain lassána jagis jahkái . 2 Sámi kulturráđđi čujuha ahte lagaš birrasa man oassin mánát leat , berre ovddidit . 2 Sámi kulturráđđi čujuha ahte Sámi kulturfoandda ásaheami rájes leat barggut lassánan , ja ođđa čuolmmat leat ovddiduvvon . 2 Sámi kulturráđđi áigu joatkit « Dåjmalasj máná » prošeavtta maiddái 2000:s . 2 Sámi kulturráđđi áigu daid rámmaid siste maid kulturfoanda disponere gáhttet ja bajásdoallat sámi kultureallima hámiid . 2 Sámi kulturráđđi registrere ahte váilot sámegiel girjjit nuoraide , erenoamážit girjjit maid nuorat čállet nuoraide , ja oaivvilda danne ahte lea deaŧalaš bidjat dasa deattu . 2 Sámi kulturráđđi oaivvilda ahte bargojoavkku plánaárvalus lea lunddolaš čuovvuleapmi ja daid bargguid dievasmahttin mat leat jođus sámi áššiid ovttasbarggu formaliserema ektui davviriikkalaš dásis . 2 Sámi kulturráđđi mearkkaša ahte bušeahttarámmat mat addojuvvojit geavahussii sámi institušuvnnaide eai leat dohkálaččat . 2 Sámi kulturráđđi man hálddahus lea Divttasvuona gielddas 2 Sámi kulturráđđi lohká sakka lassánan organisašuvnnaid / servviid ohcamiid logu main leat iešguđetlágan ulbmilat ja mat dáhtošedje definerejuvvot sámi kulturorganisašuvdnan . 2 Sámi kulturráđđi lea prioriteren doaimmaid maid mánát ja nuorat leat álggahan dahje vuolggahan . 2 Sámi kulturráđđi lea juo máŋga jagi juolludan doarjaga jahkásaš festiválaide . 2 Sámi kulturráđđi lea fágaráđđi sámediggevuogádagas , ja dat doaimmaha hálddašandoaimmaid Sámedikki ovddas . 2 Sámi kulturráđđi lea Sámedikki vuollásaš ráđđi . 2 Sámi kulturráđđi jođiha hálddašandoaimmaid Sámedikki ovddas ja lea dasa lassin Sámedikki fágapolitihkalaš orgána áššiin mat gusket sámi kulturpolitihkkii . 2 Sámi kulturráđđi hálddaša Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjjaortnega bokte 1,25 milj. kruvnnu , ja 1999:s 1,425 milj. kruvnnu . 2 Sámi kulturráđđi bargá viidát ovttasráđiid eará vuollásaš ráđiiguin sámediggevuogádagas . 2 Sámi kulturráđđi Divttasvuonas 2 Sámi kulturráđis ledje 1998:s čuovvovaš hálddahuslaš váikkuhangaskaoamit : 2 Sámi kulturráđis leai okta ovddasteaddji dán bargojoavkkus . 2 Sámi kulturráđis lea viiddis ovttasbargu eará almmolaš orgánaiguin , ja oktavuohta gielddaiguin , fylkagielddaiguin ja sámi organisašuvnnaiguin adnojuvvo deaŧalažžan . 2 Sámi kulturráđi árvvoštallama mielde berrešii eanet deattuhit dakkár doaimmaid main eanet mánát leat mielde ovttaskas prošeavttain ja doaimmain main ii dárbbaš oastit dávviriid . 2 Sámi kulturráđi doaibma Vuođđojurdda Sámi kulturfoandda ásaheami oktavuođas leai sámi dáidaga ja kultuvrra ovdánanvejolašvuođaid sihkkarastin ja ovddideapmi iežas eavttuid mielde . 2 Sámi kulturráđi bargun lea sámi kultuvrra ja dan árbevieruid vuođul láhcit doaibmabijuid mat duddjojit gielalaš ja kultuvrralaš gullevašvuoda iežas kultuvrii . 2 Sámi kulturráđi bargun lea sámi kultuvrra ja dan árbevieruid vuođul lágidit doaibmabijuid mat duddjojit gielalaš ja kultuvrralaš gullevašvuođa iežas kultuvrii . 2 Sámi kulturráđi barggu sáhtášii evalueret vuollásaš ráđiid organiserema geahčadeami oktavuođas . 2 Sámi kulturráddi ráhkada jahkásaččat diedáhusa Sámediggái ruđaid hálddašeami birra . 2 Sámi kulturráddi oažžu jagis 2000 45.000,- kr. eanet doaibmabušeahtas . 2 Sámi kulturráddi lea ollu jagiid ferten addit heahtedoarjaga kulturviesuid doaimmaide . 2 Sámi kulturráddi lea jahkásaččat ferten addit heahtedoarjaga kulturviesuid doaimmaide . 2 Sámi kulturráddi lea bajimužžii vuoruhan doaibmabijuid maid mánát ja nuorat álggahit dahje vuolggahit . 2 Sámi kulturráddi hálde 2000:s 2,5 miljon kruvnnu kulturfoandda rámmas sámi mánáid ja nuoraid bargui . 2 Sámi kulturráddi hálde 2000:s 2,5 milj. kr. kulturfoandda rámmas sámi mánáid ja nuoraid barggu máksimii . 2 Sámi kulturráddi : 2 Sámi kulturráddi 2 Sámi kulturrráđđi lea maiddái Sámedikki fágapolitihkalaš orgána sámediggevuogádagas . 2 Sámi kulturorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusat heaittihuvvojit . 2 Sámi kulturoahpahus ii ge lean sierra fágan dan áiggi , muhto dat bođii mielde oahpahusas eará fágain dalle go orui heiveme . 2 Sámi kulturmáhttu ferte čađahuvvot fágan dan mađe olu diimmuid ahte oahpaheaddjestudeanttat ožžot gelbbolašvuođa oahpahit norgga ja sámi oahppoplánaid ulbmiliid mielde . 2 Sámi kulturmuittut leat dávjá hui rašit njuolgga gollama dáfus ja dan dáfus go leat árbevieruid ja jurddašallamiid seailluheaddjin gos bisuheapmi lea dan duohken ahte sosiálalaš ja kultuvrralaš konteaksta ii dušša . 2 Sámi kulturmuittut leat deatŧalaččat sámi historjjá ja duogáža duođašteamis . 2 Sámi kulturmuittut gullet vuosttažettiin sámi báikegottiid olbmuide , geaid historjá , iešvuohta , gullevašvuohta ja árbevierut leat čadnon kulturmuitui dahje kultureanadahkii . 2 Sámi kulturmuittut gullet dattetge vuosttažettiin sámi báikegottiid álbmogii , mii čatná historjjá , searvevuođa ja gullevašvuođa kulturmuittuide dahje kultureanadahkii . 2 Sámi kulturmuittut eai leat dušše Norggas . 2 Sámi kulturmuittuid suodjaleapmái ja hálddašeapmái lea deaŧalaš sáhttit bisuhit kontinuitehta luonddugeavaheamis seammás go atná muittus ahte ealáhusdoaimmas ja meahccegeavaheamis ođđaáigásaš ( mohtor- ) veahkkeneavvuiguin sáhttet leat heajos váikkuhusat kulturmuittuide , lundui ja eanadahkii . 2 Sámi kulturmuittuid registreremis ja čilgemis lea hástalussan dasa vuođđun atnit báikkálaš sámi kulturmuito- ja kulturmáhtolašvuođa , ja ahte dát dáhpáhuvvá báikegottiid ja hálddašeami gaskasaš gulahallamiin . 2 Sámi kulturmuitosuodjalussii lea 1998:s biddjon 600.000,- kr. teknihkalaš ja industriijai guoskevaš kulturmuittuid suodjaleami nannemii . 2 Sámi kulturmuitosuodjalusa dáfus leat dattege barggut ja váldi fápmuduvvon Sámediggái ja Sámediggi gullá dalle fágalaččat Riikaantikvárii . 2 Sámi kulturmuitosuodjalusa doarjjanjuolggadusat 2 Sámi kulturmuitosuodjalus lea vuohki man mielde gieđahallá eanadatluottaid — lea vuohki mii dahká vejolažžan sámi báikegottiide beassat áddet iežaset guovlluid guhkes áiggi vuođul , ja vuohki mii atná seamma árvvus dan árbevieru ja mearkkašumi mii báikkálaččat lea luottain go mii dieđalaš « rivttes » máhtolašvuođas lea . 2 Sámi kulturmuitosuodjalus guoská goappašiid beliide . 2 Sámi kulturmuitosuodjaleapmi ja sámi servodagat 2 Sámi kulturmuitosuodjaleamis lea stuorra máhtolašvuođadárbu . 2 Sámi kulturmuitosuodjaleami hástalussan lea danne leat mielde duddjomin oktavuođa árbevirolaš sámi luonddugeavaheami , ođđaáiggi ealáhusvugiid ja ođđaáiggi birasjurddašeami gaskka . 2 Sámi kulturmuitoráđđái lea hástalussan suodjalit kulturmuittuid sámi kultuvrra vuođu oassin , ja dakkár vugiin ahte doaimmašedje kultuvrralaš resursan sámi kultursuodjaleapmái ja kulturovddideapmái . 2 Sámi kulturmuitoráđđái lea hástalussan máhttit oaivadit ja oažžut áigái ovttasbarggu mii lea heivehuvvon gielddaid dárbui vuhtiiváldit sámi kultuvrra ja sámi kulturmuittuid plánemiin ja prošeaktadoaimmain . 2 Sámi kulturmuitoráđđái lea delegerejuvvon váldi hálddašit sámi kulturmuittuid kulturmuitolága vuođul . 2 Sámi kulturmuitoráđđái lea addojuvvon juogadanváldi Riikaantikvára bušeahta postii 1429 72,7 . 2 Sámi kulturmuitoráđđi sáddii Njávdáma nuortalaš gili kulturmuitoguovllu ráfáiduhttin-eavttuhusa Riikaantikvárii guovddáš meannudeapmái cuoŋománus 1997 . 2 Sámi kulturmuitoráđđi oaivada gielddaid plánaáššiin , ja das lea vuostácealkinváldi gielddaid areálaplánaide , regulerenplánaide ja giliplánaide . 2 Sámi kulturmuitoráđđi man váldokantuvra lea Unjárgga gielddas 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea ožžon ovddasvástádusa plána- ja huksenlága mielde fuolahit sámi kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenáššiin . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea organiserejuvvon Sámedikki vuollásažžan , maid diggi galgá politihkalaččat stivret , ja dikkis lea dasa maiddái bargoaddiovddasvástádus , ja Birasgáhttendepartemeanttas fas Riikaantikvára bokte lea bajit dási fágaovddasvástádus . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea okta Sámedikki vuollásaš ráđiin . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea neavvun sámi kulturmuittuid fuolaheapmái ja positiivvalaš geavaheapmái sámi servodatovdáneamis ja servodagas muđui kulturmuitolága ulbmiliid mielde , stáhta eiseválddiid sámepolitihka áigumušaid mielde ja Sámedikki mihttomeriid mielde . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea maiddái searvan čuovvovaš riikkaidgaskasaš bargui : norgalaš-ruoššalaš kulturmuitogáhttenovttasbargu , biologalaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvdna , sis-regiovnnalaš registrerenprošeakta lullisámi guovllus . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea leamaš nannosit mielde ovdánahttimin ášši . 2 Sámi kulturmuitoráđđi lea earret koordinerendoaimma nuortalaš musea ektui , maiddái váldán badjelasas sámediggevuogádaga museáfágalaš doaimma . 2 Sámi kulturmuitoráđđi ja fylkkagielddat leat mealgadii iešguđet fylkkaid bálddalas orgánat sámi ja eará kulturmuittuid hálddašeamis . 2 Sámi kulturmuitoráđđi hálddaša sámi kulturmuittuid sihke sámi ja dáža servodagaid ovddas . 2 Sámi kulturmuitoráđđi fuolaha maid kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenáššiin geassemánu 14. b. 1985 nr. 77 plána- ja huksenlága mielde . 2 Sámi kulturmuitoráđđi dárbbaša ruđaid 1 - ovtta áššemeannudeaddjái geas lea sámi kulturmuitofágalaš gelbbolašvuohta . 2 Sámi kulturmuitoráđđi atná dákkár ovttasbarggu hui ávkkálažžan . 2 Sámi kulturmuitoráđđi Unjárggas ( váldohálddahus ) 2 Sámi kulturmuitoráđis leat ollu stuorra barggut ja hástalusat jagiin ovddosguvlui . 2 Sámi kulturmuitoráđis leat dál 12 dáhkiduvvon virggi . 2 Sámi kulturmuitoráđis lea áigumuššan sirdit Tromssa guovllukantuvrra Ája sámi guovddážii Gáivuonas ovdal jagi 2004 . 2 Sámi kulturmuitoráđis lea ovddasvástádus juolludit ja máksit jahkásaš doarjjarudaid sámi kulturmuitoprošeavttaide . 2 Sámi kulturmuitoráđis lea maiddái 1999:s leamaš muhtun ráji riikkaidgaskasaš bargu nugo norgalaš-ruoššalaš kulturmuitoovttasbargu , Interreg registrerenprošeakta lullisámi guovllus , UNESCO - máilmmi kulturmuittuidrádjankonvenšuvnna Norgga komitea . 2 Sámi kulturmuitoráđis lea hálddašanovddasvástádus olles riikka sámi kulturmuittuin , ja dát eanadieđalaš guovlllu viidodat lea Finnmárkkus Hedemárkui . 2 Sámi kulturmuitoráđi ulbmilin lea gáhttet sámi kulturmuittuid nu ahte sámi kultuvrra nanusmuvašii ja ovddiduvvošii . 2 Sámi kulturmuitoráđi mielas lea buorre ovttasbargu fylkagielddaiguin ja Fylkamanniin hui dehálaš áššemeannudeami oktavuođas . 2 Sámi kulturmuitoráđi hálddahussii lea delegerejuvvon váldi , ja dat jođiha beaivválaš áššemeannudeami kulturmuitolága mielde ja goziha kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenlága mielde . 2 Sámi kulturmuitoráđi doaibma 2 Sámi kulturmuitoráđi bargun lea leat mielde váikkuheamen ahte biraslaš kulturárbi gáhttejuvvo , duodaštuvvo ja bajásdollo buoremus vuogi mielde . 2 Sámi kulturmuitoráđi barggu evalueren 2 Sámi kulturmuitoráđi bajimuš mihttomearrin lea : 2 Sámi kulturmuitoráddi ásahii 1999:s dainna doarjagiin maid oaccui Birasgáhttendepartemeanttas sámi guovddáža Báikkálaš Agenda 21 bargui . 2 Sámi kulturmuitoráddi váldohálddahus Unjárggas 2 Sámi kulturmuitoráddi sáhttá jagis 2000 doalahit iežas dietnasa . 2 Sámi kulturmuitoráddi mii galgá gozihit sámi kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenáššiin plána- ja huksenlága mielde , buktá gulaskuddancealkámušaid stáhtalaš gáhttenplánaide , fylkaplánaide , gielddalaš areálaplánaide , regulerenplánaide , coahkkebáikeplánaide ja ovttaskas váikkuhuscielggadusohcamiidda . 2 Sámi kulturmuitoráddi lea fágaráddi sámediggevuogádagas . 2 Sámi kulturmuitoráddi lea 1999:s meannudan seamma ollu áššiid go 1998:s . 2 Sámi kulturmuitoráddi goziha maiddái kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenáššiin geassemánu 14. b. 1985 nr 77 plána- ja huksenlága mielde . 2 Sámi kulturmuitoráddi galgá maiddai oaivadit gielddaid plánaáššiin , ja das lea váldit buktit vuostecealkámuša gielddaid areálaplánaide , regulerenplánaide ja coahkkebáikeplánaide . 2 Sámi kulturmuitoráddi galgá koordineret Sámedikki barggu nuortalaš museáin . 2 Sámi kulturmuitoráddi : 2 Sámi kulturmuitoráddi 2 Sámi kulturmuitogáhtten lea oassi areálahálddašeamis ja dat ferte boahtit ovdan fárrolagaid eará biras- ja areálahálddašanbargguiguin . 2 Sámi kulturmuitogáhttema evalueren 2 Sámi kulturmuitodoaba lea hui viiddis . 2 Sámi kulturhistorjjá lohkanbajioahppu . 2 Sámi kulturgáhtten – sámi museat 2 Sámi kulturfoandda ásaheami rájes leat áŋgiruššamat geahččaluvvon hábmejuvvot kultursuorggi iežas dárbbuid ja sávaldagaid mielde . 2 Sámi kulturfoandda nannen ii galgga dattetge dagahit ahte Sámi kulturráddi váldá badjelasas ovddasvástádusa mii dál lea earáid , muhto baicce dahkát vejolažžan kulturráddái bargat ovttas Nordnorsk filmsenteriin ja eará fágabirrasiiguin eambbo konkrehta ruhtadeami dáfus iešguđetlágan prošeavttain . 2 Sámi kulturfoandda bokte geahččaluvvojit kulturfálaldagat láhččojuvvot sierra dárbbuid ja sávaldagaid mielde . 2 Sámi kulturfoanda Sámi kulturráđđi 9 125 2 Sámi kulturdieđu lohkanbajioahpu ferte bistevažžan dahkat , sihke fágalaš ja hálddahuslaš ovddasvástádusa ektui . 2 Sámi kulturdieđu lohkanbajioahppu evttohuvvui máŋgga geardde ásahuvvot 1970- ja 1980-logus . 2 Sámi konfereansa / Sámiráđđi lea mearrádusastis geavahan doahpaga ” sámi álbmotbeaivi ” . 2 Sámi juridihkalaš terminologiija ráhkadeapmi boahtá nannet sámegiela geavaheami riektelágádusas ja almmolaš hálddašeamis . 2 Sámi jienastuslohku dollojuvvo gielddaid mielde . 2 Sámi jienastuslogu haga ii livčče doarvái ovddasteapmi . 2 Sámi ja suoma báikenamaid geavaheapmái leat lágas dárkilet njuolggadusat §:s 3 nuppi lađđasis . 2 Sámi ja Norgga eiseválddiidn gáibiduvvo ahte gielddaid ja fylkagielddaid ovddasvástádusa sámepolitihkalaš bargguide ferte defineret čielgaseabbot . 2 Sámi institušuvnnat / gelbbolašvuođaguovddážat biddjojuvvojit njuolga stáhtalaš doaimma vuollái . 2 Sámi iešmearrideapmi 2 Sámi iešmearridanrievtti prinsihppa ... 13 1.2 . 2 Sámi identitehta leat čájehan ja ain dál čájehit máŋgga láhkai . 2 Sámi historjá sisafievrriduvvui dán áigodagas buot dásiide oahpus . 2 Sámi guovttegielalaš suohkaniid dilli Sámediggi atná váidalahttin go vel eai leat ráhkaduvvon dohkálaš buhtadusortnegat daidda suohkaniidda gos lea guovttegielalaš oahpahusvuogádat . 2 Sámi guovlluin leat stuorra vejolašvuođat mátkkoštusealáhusa ovddideami oktavuođas earret eará lassiealáhussan dáláš ealáhusaide . 2 Sámi guovlluin leat luondduriggodagat ieš vuođđun sámi álbmoga leahkimii , ja leat danne hui guovddážis sámi kultuvrra seailluheamis ja ovddideamis . 2 Sámi guovlluin lea árbevierrun addit dálu nuoramus mánnái , dahje muhtumii dain nuoramusain . 2 Sámi guovlluin lea vejolašvuohta álggahit gánnáhahtti doaimmaid mat vuođđuduvvojit ođasmuvvi ja ođasmuvakeahtes resurssaide . 2 Sámi guovlluin lea luondu rašši . Dát ii guoskka dušše eanadahkii ja luondduriggodagaide , muhto maiddái kultuvrii masa leat vuođđun . 2 Sámi guovlluin , ja erenoamážit Finnmárkkus lea veadjemeahttun oažžut dohkálaš fálaldagaid jos jurddaša gánnáhtahttivuođa . 2 Sámi guovlluid meahcceareálaid asttuáigegeavaheapmi lea maŋimuš logijagiid lassánan hirbmadit . Dán leat dávjá ovddastan ja dorjon bures organiserejuvvon beroštupmijoavkkut . 2 Sámi guovlluid guhkesáiggi ealáhus- ja servodatovdáneami vuođđun lea ahte luondduresurssaid eai ábut garrasabbot geavahit go maid luondu gierdá . 2 Sámi guovlluid eanadoallobuvttadeapmi lea hui unni riikkadási ektui , iige leat olus mielde dagahemen našuvnnalaš badjelmearálaš buvttadeami . 2 Sámi guovddáš guovlluin Finnmárkkus ii gávdno makkárge duopmostuollu . 2 Sámi guolástusberoštumit leat erenoamáš nannosat Romssa ja Nordlándda suohkaniin Rivttáhis , Loabágis , Skániin , Evenáššis ja Divttasvuonas . 2 Sámi gullevašvuođas lea guovttelágan struktuvra . 2 Sámi girjjálašvuhtii ja iešguđet sámegielaide ja suopmaniidda oahpásnuhttin viiddida ohppiid iežaset ipmárdusa giella- ja kulturvalljivuođas sámi servodagain . 2 Sámi girjelágádusdoarjja Sámi kulturráđđi 1 500 2 Sámi girjelágádusdoarjja 2 Sámi girjelágádusdoarjaga ulbmilin lea sihkkarastit sámegiel girjjiid jeavddalaš buvttadeami , ja dasto sihkkarastit beaktilis márkanfievrrideami ja juogadeami . 2 Sámi girjelágádusdoaibma 2 Sámi girjelágádusaid doarjja 2 Sámi girjebuvttadus evaluerejuvvo ollislaččat 2 Sámi giliservodagat gos lea dán lágan ealáhusheiveheapmi , leat vuođđun sosiálalaš ja kultuvrralaš fierpmádaga relašuvnnaide . 2 Sámi giellavuoigatvuođat árgabeaivvis - prográmma 2 Sámi giellaráđđái riŋgejit ain beaivválaččat feara gos . 2 Sámi giellaráđđái lea stuorra hástalussan juohkit olbmuide dieđuid das makkár vuoigatvuođat sis leat geavahit giela ja oažžut oahpu sámegielas sámelága giellanjuolggadusaid ja rávisolbmuidoahpahuslága vuođul . 2 Sámi giellaráđđi čujuha ahte bargu Sámi giellalávdegottiin lea hirbmat dehálaš sámegiela gáhttemii ja ovddideapmái , ja lea dehálaš oažžut dán orgána fas doibmii . 2 Sámi giellaráđđi árvvoštallá eavttuhit bidjat ruđaid oahppostipendii olbmuide geat háliidit oahpu sámegielas ja geaidda sámelága giellanjuolggadusat eai atte vuoigatvuođa lohkat sámegiela bálkkáin . 2 Sámi giellaráđđi sáhttá mearridit sierra ohcanskoviid stipeandaortnegii , mas duođaštangáibádus 5. čuo. vuođul lea mielde . 2 Sámi giellaráđđi sáhttá maiddái juolludit ruđa doaimmaide sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Sámi giellaráđđi sáhttá earenoamáš oktavuođain mearridit eará áigemeari . 2 Sámi giellaráđđi sáhttá bissehit prošeavtta ja gáibidit máksojuvvon submi ruovttoluotta máksojuvvot jus ruđat eai leat geavahuvvon ovdanbiddjojuvvon plánaid ja bušeahtaid mielde , dahje jus eavttut muđui eai leat devdojuvvon . 2 Sámi giellaráđđi mearrida stipeandda ohcanáigemeari ja ohcanáigemearri almmuhuvvo . 2 Sámi giellaráđđi man hálddahus lea Guovdageainnu suohkanis 2 Sámi giellaráđđi lea ásahuvvon Sámelága § 3-12 vuođul ja dan barggut oidnojit sámelága giellanjuolggadusain . 2 Sámi giellaráđđi lea vuosttas gearddi iskan movt almmolaš stáhta orgánat geavahit sámegiela , ja dovdet go dat orgánat mat fállet bálvalusaid olles sámegiela hálddašanguvlui dahje osiide das sámelága giellanjuolggadusaid . 2 Sámi giellaráđđi lea registreregoahtán sihke sániid mat gávdnojit ja ođđa sániid / tearpmaid . 2 Sámi giellaráđđi lea mearridan addit giellamovttiidahttinbálkkašumi olbmuide / organisašuvnnaide mat barget earenoamážit giellaráđi ulbmilparagráfa ektui . 2 Sámi giellaráđđi lea maiddái cuiggodan gustovaš njuolggadusain eahpečielggasvuođaid , ja lea 1998:s geahčadan ruhtahálddašannjuolggadusaid go Sámediggi lea ávžžuhan dan dahkat . 2 Sámi giellaráđđi lea fágaráđđi sámediggevuogádagas , ja das lea ovddasvástádus ovddidit ja suodjalit sámegiela Norggas . 2 Sámi giellaráđđi lea dán rádjai eanaš bargan sámegiela ovddidemiin sámegiela hálddašanguovllus . 2 Sámi giellaráđđi lea Sámedikki orgána ja das lea ovddasvástádus ovddidit ja suodjalit sámegiela Norggas . 2 Sámi giellaráđđi lea 1999:s álggahan prošeavtta mii galgá giela kártet . 2 Sámi giellaráđđi lea 1999:s álggahan giellageavahankártenprošeavtta . 2 Sámi giellaráđđi lea 1999:s leamaš iešguđetlágan diehtojuohkinčoahkkimiin gos earret eará lea muitalan sámelága giellanjuolggadusaid birra . 2 Sámi giellaráđđi lea 1999:s disponeren bušeahta mii lei kr. 23 470 000 . 2 Sámi giellaráđđi lea 1998:s vuosttas gearddi iskan movt almmolaš orgánat atnet sámegiela stáhtabálvalusas ja man ollu ásahusat main bálvalanviidodahkan lea olles gielda dahje oassi gielddas sámegiela hálddašanguovllus , dihtet sámelága giellanjuolggadusaid birra . 2 Sámi giellaráđđi lea 1998:s searvan Sámi giellalávdegotti plánemii , mii lea sámi giellabarggu oktasaš davviriikkalaš lávdegoddi . 2 Sámi giellaráđđi lea 1998:s ovttasráđiid Troms Data dihtorfitnodagain ovddidan sátnevuorkávuogádaga prototyhpa . 2 Sámi giellaráđđi lea 1998:s bargan čuovvovaš áššiiguin : 2 Sámi giellaráđđi lea 1998:s addán doarjaga čuovvovaš prošeavttaide maidda gielddat / fylkagielddat leat ohcan , dás namuhit ; báikenammaprošeakta - lullisámi guovlu , dearvvasvuođa- ja sosiálaprošeavttat , tearbmaovddideapmi , giellakursa sámegielagiidda , sámi giellaguovddážat , guovttegielalaš mánáidgárddit , giellaoaivadeaddjit - Evenášši ja Skániid gielddat . 2 Sámi giellaráđđi juogada jahkásaččat ruđaid sámi dulkabálvalussii ja guovttegielalašvuhtii sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus . 2 Sámi giellaráđđi galgá oaivadit geavaheddjiid giellaáššiin , ja čállingoddi geavaha ollu áiggi vástidit iešguđetlágan gažaldagaid . 2 Sámi giellaráđđi galgá meannudit ohcamiid dáid njuolggadusaid mielde . 2 Sámi giellaráđđi galgá maiddái dohkkehit tearpmaid ja dárkkistit oahppogirjjiid giela . 2 Sámi giellaráđđi galgá juogadit ruđaid čuovvovaš eavttuid vuođul : 2 Sámi giellaráđđi galgá juogadit jahkásaš doarjaga dulkonbálvalussii ja guovttegielalašvuhtii mii juolluduvvo stáhtabušeahtas sámegiela ovddideapmái . 2 Sámi giellaráđđi galgá gieđahallat ohcamiid dáid njuolggadusaid mielde . 2 Sámi giellaráđđi galgá eambbo geavahuvvot terminologiijaráhkadeamis ja gielalaš árvvoštallamiin . 2 Sámi giellaráđđi galgá dohkkehit sátnelisttuid . 2 Sámi giellaráđđi galgá bearráigeahččat geavahuvvo go doarjja ohcanulbmiliid mielde . 2 Sámi giellaráđđi ferte Sámelága giellanjuolggadusaid mielde searvat davviriikkalaš sámi giellaorgánii , ja ovddidit davviriikkalaččat sámegiela ovttasbarggu . 2 Sámi giellaráđđi Guovdageainnus 2 Sámi giellaráđis šaddá leat guovddáš sadji dáid doaibmabijuid koordineremis ja duohtan dahkamis . 2 Sámi giellaráđis lea leamaš bargojoavku mii lea ovddidan evttohusa movt dulkadohkkehanortnet galgá doaibmat . 2 Sámi giellaráđis lea dulkadohkkehanortnet man vuođul sáhttá fievrridit registarii dohkkehuvvon dulkkaid . 2 Sámi giellaráđis lea 1997 rájes leamaš ovddasvástádus juohkit sámi nuoraid oahppostipeandda joatkkaskuvlla ohppiide . 2 Sámi giellaráđis , Sámedikkis ja Riikarevišuvnnas lea vuoigatvuohta dárkkistit geavahuvvojit go ruđat juolludaneavttuid mielde . 2 Sámi giellaráđi hálddahusas váilu gelbbolašvuohta mátta- ja julevsámegielas . 2 Sámi giellaráđi hálddahusa vejolaš nanosmahttima ferte guorahallat bušeahta bargguin . 2 Sámi giellaráđi bušeahtta bajiduvvui 1.000.000,- kruvnnuin 1998:s 1999:ii , Sámedikki prioriterejuvvon álgagiid geažil , maid diggi leai ovddidan 1999 bušeahtas . 2 Sámi giellaráđi bargun lea gáhttet sámi čállingiela ja hállangiela kulturárbbi , nannet ja suodjalit sámegiela , ovddidit sámegiel tearpmaid , mearridit movt sámegiel sánit ja dajaldagat galget čállot davviriikkalaš sámi riektačállinrámmaid siste , oaivadit ja juohkit dieđuid sámi giellaáššiin , fievrridit registerii dohkálaš jorgaleddjiid ja dulkkaid , ja ovddidit našuvnnalaš ja davviriikkalaš ovttasbarggu sámi giellaáššiin ja searvat dasa . 2 Sámi giellaráđi bargun lea gáhttet sámi kulturárbbi nugo sámi čállingiella ja hállangiella leat , sámegiela suodjalan- ja nannenbargu , sámegiel tearpmaid ovddideapmi , sámegiela sániid ja dajáladagaid čállinvuogi mearrideapmi mearriduvvon davviriikkalaš sámegiel riektačállima rámmaid siste , oaivadit ja juohkit dieđuid sámi giellaáššiid birra , fievrridit registarii dohkálaš jorgaleddjiid ja dulkkaid , našuvnnalaš ja davviriikkalaš ovttasbarggu ovddideapmi ja dasa searvan , ja vel davviriikkalaš ovttasbargu sámi giellaáššiid hárrái . 2 Sámi giellaráddi Guovdageainnus 2 Sámi giellaráddi : 2 Sámi giellaráddi 2 Sámi giellalávdegotti ođđasis organiseren sámedikkiid vuollái dagaha dan ahte Sámi giellaráđđi oažžu stuorát ovddasvástádusa giellalávdegotti bargui . 2 Sámi giellalávdegotti organiseren sámedikkiid vuollásažžan buktá Sámi giellaráđđái stuorát ovddasvástádusa . 2 Sámi giellalávdegoddi sáhttá maid áššedovdi bargojoavkku ásahettiin , fápmudit dan mearridit sierranas áššiin . 2 Sámi giellalávdegoddi sáhttá dárbbu mielde ásahit barggus váste sierra áššedovdi bargojoavkkuid . 2 Sámi giellalávdegoddi lea ásahuvvon sámedikkiid oktasaš orgánan , ja galgá ovddidit doaibmabijuid mat leat ávkin buot giellajoavkkuide . 2 Sámi giellalávdegoddi lea sámiid oktasaš alimus mearridanorgána sámegiela gažaldagain . 2 Sámi giellalávdegoddi ja nuoraidbláđđi Š lágidedje árat dán jagi noveallagilvvu julev- ja máttasámi nuoraide . 2 Sámi giellalávdegoddi ferte meannudit ollu prinsihpalaš áššiid mat njuolga gusket Sámi giellaráđi bargui , nugo oktasaš davviriikkalaš tearbmačovdosiid ja normeren- ja riektačállináššiid . 2 Sámi giellalávdegoddi bidjá virgái čállingotti bargiid . 2 Sámi giellalágat 2 Sámi giellakampanja 2 Sámi gielladiehtaga , giela ja girjjálašvuođa ja sámi giellateknologiija fágabirrasiin lea bestendilálašvuohta ieža lágan go eará fágasurggiin . 2 Sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta almmolaš suorggis galgá buorránit 2 Sámi gielat leat eanet oidnosis ja gullojit dávjjibut almmolašvuođas go goassege ovdal . 2 Sámi gielat galget šaddat lunddolaš oassin servodagas ja geavahuvvot buot servodatsurggiin . 2 Sámi gielat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámi giela ja kultuvrra čalmmustahttin muhtun báikkálaš servodagain lea dagahan ahte álbmot lea juohkásan guovvte sadjái ja leat šaddan guokte vuostálas joavkku . 2 Sámi fáttáid leat maid sisafievrridan Universitehta oahpaheaddjeoahpu ja lassi ja joatkkaoahpu gelbbolašvuođaguovddáš ( UNIKOM ) , Juridihka fakultehta , Medisiinnalaš fakultehta Árktalaš biologiija ossodat , Universitehtagirjerájus ( UB ) ja Romssa musea / Romssa universitehtamusea Davvinorgga álbmotmusihkkavuorká . 2 Sámi fágalaš gelbbolašvuođa doaibmabijuid álggaheapmi ( ovddidanbargu , oahppostipeanda , viidáset- ja joatkaoahpahus jna. ) 2 Sámi fágabeivviid ulbmil lea guovddážii bidjat daid iešguđetge dutkansurggiid sámi ja eamiálbmotdutkama dutkanhástalusaid ja vejolaš dutkanfáttáid , ja oainnusin dahkat dutkanvejolašvuođaid . Studeanttat besset maid oahpásmuvvat olbmuide geat sáhttet leat deaŧalaččat sidjiide . 2 Sámi fágabeaivvi ulbmiljoavku leat studeanttat , erenoamážit vuolit gráda studeanttat . 2 Sámi fidnofágaoahpaheaddjeoahppu 2 Sámi festiválat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámi festiválat 2 Sámi etnográfalaš ossodat lea ovdal lágidan sullasaš semináraid , ja háliidivččii lagat oktavuođa studeanttaide . 2 Sámi elemeanttaid gáibádus lea guovddážis das maid galgá kártet , muhto lávdegotti eanetlohku evttoha ahte earátge go sápmelaččat galget sáhttit ovddidit gáibádusa . 2 Sámi earenoamášpedagogalaš doaibmabijut 2 Sámi eanadoallu lea dan duohken ahte bisuhuvvo priváhta ja almmolaš fálaldagaid lávdaduvvon lokaliseren , nugo lagas gávppit , fievrrideapmi , poasta , skuvllat jna. 2 Sámi ealáhusráđđi čujuha ahte Sámedikkis lea hástalussan oažžut doaibmat iežas plánaid . 2 Sámi ealáhusráđđi čujuha ahte Sámediggái lea dehálaš searvat prográmmabargui iešguđet forain gozihan dihte iežas politihka ja iežas strategiijaid . 2 Sámi ealáhusráđđi váillaha linjáid mat čielgasit muitalivčče geas ja guđe dásis lea ovddasvástádus dáin áššiin . 2 Sámi ealáhusráđđi sáhttá earenoamáš oktavuođain spiehkastit dán gáibádusas . 2 Sámi ealáhusráđđi searvá iešguđet foraid prográmmabargui . 2 Sámi ealáhusráđđi oaivvilda ahte lea deaŧalaš searvat iešguđet ovttasbargoforaide ja dan bokte ovddidit iežas politihka ja strategiijaid dain servodatsurggiin gokko sámi perspektiivva ferte gozihit . 2 Sámi ealáhusráđđi nugo Sámi kulturráđđi ge ( gč. 3. čuoggá ) , čujuha ahte lea dárbu koordineret váikkuhangaskaomiid geavaheami siskkáldasat Sámedikkis , earret eará Sámi kulturráđi ektui , ja maiddái eará váikkuhangaskaoapmeoasálaččaid ektui olggobealde . 2 Sámi ealáhusráđđi mearrida iešguđet doarjjaulbmiliid doarjjageavahusa . 2 Sámi ealáhusráđđi mearrida doarjjaolggosmáksima eavttuid . 2 Sámi ealáhusráđđi man hálddahus lea ovttas Sámedikki váldohálddahusain 2 Sámi ealáhusráđđi lohká leat hástalussan Sámediggái iežas plánaid operašonaliseret . 2 Sámi ealáhusráđđi lohká deaŧalažžan Sámediggái leat mielde iešguđet foraid prográmmabargguin gozihan dihte politihkas ja strategiijaidis . 2 Sámi ealáhusráđđi lohká ahte muhtumin sáhttá leat váttis gozihit Sámedikki politihkalaš áigumuša danne go dat dáhtošii gozihit dakkár doallostruktuvrra masa eanadoalu dábálaš váikkuhangaskaoamit eai guoskka . 2 Sámi ealáhusráđđi lohká , nugo Sámi kulturráđđi ge , siskkáldasat Sámedikkis dárbun ovttastahttit váikkuhangaskaomiid geavaheami earret eará Sámi kulturráđi ektui , muhto maiddái olgguldasat eará váikkuhangaskaoapmeaktøraid ektui . 2 Sámi ealáhusráđđi lea mášiidnarieggáiguin viggan caggat daid stuorra mášiidnagoluid mat eanadoalus leat , vai ovttaskas eanadoalli golut unnošedje . Guolásteapmi 2 Sámi ealáhusráđđi lea juolludusaidisguin duohtandahkan Sámedikki eanadoallopolitihka váldo mihttomeriid mearriduvvon eanadoalloplána mielde . 2 Sámi ealáhusráđđi lea ealáhusáššiid fágaráđđi sámediggevuogádagas . 2 Sámi ealáhusráđđi lea Sámedikki prioriteremiid mielde prioriteren fatnasiid mat leat unnibut go 35 juolggi ja mat eai leat boarráseabbo go 15 jagi . 2 Sámi ealáhusráđđi lea 1999:s leamaš aktiivvalaččat mielde váikkuhangaskaomiid geavaheami ovttastahttimis ovttasbargojoavkkuide searvama bokte sihke našuvnnalaččat ja guovlulaččat . 2 Sámi ealáhusráđđi lea 1999:s juolludan kr. 3 665 374,- guolástanulbmiliidda , ja dat lea 1997 rájes 32 % vuoládus . 2 Sámi ealáhusráđđi lea 1998:s doaimmahan čuovvovaš hálddašanbargguid : 2 Sámi ealáhusráđđi jođiha hálddašandoaimmaid Sámedikki ovddas ja doaibmá fágapolitihkalaš orgánan erenoamážit áššiid oktavuođas mat gusket ealáhusaide ja barggolašvuhtii . 2 Sámi ealáhusráđđi hálddaša vel dieid lassin : lotnolasealáhusdoarjaga juogadeami , duodjedoarjaga juogadeami ja Interreg-prográmma ruđaid . 2 Sámi ealáhusráđđi hálddaša organisašuvdnadoarjjaruđaid , ja foandaruđaid produseantaulbmiliidda . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá ásahit rutiinnaid juolluduvvon ruđaid čuovvuleapmái ja gehččui . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá sihkkarastit ahte juolludusat geavahuvvojit doarjaga ulbmilii . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá ráhkadit rutiinnaid doarjjavuostáiváldiid boađusraporteremii . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá meannudit ohcamiid dáid njuolggadusaid mielde . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá jahkásaččat raporteret Sámediggái bohtosiid joksama . 2 Sámi ealáhusráđđi galgá bidjat johtui Sámedikki mearridan plánaid daid váikkuhangaskaomiid bokte maid ealáhusráđđi hálddaša . 2 Sámi ealáhusráđđi evttoha nammadit sierra bargojoavkku mii galgá plánii evttohit mandáhta , sisdoalu , áigeplána ja organiserema , ja Sámediggi lea mielas dasa . 2 Sámi ealáhusráđđi doaimmaha hálddašandoaimmaid Sámedikki ovddas , ja dat doaibmá maiddái fágapolitihkalaš ráđđin erenoamážit áššiin mat gusket ealáhus- ja barggolašvuođaáššiide . 2 Sámi ealáhusráđđi Kárášjogas ( seamma sajis go Sámedikki váldohálddahus ge lea ) 2 Sámi ealáhusráđis leat ollu áššit mat čatnasit njeallje doaibmaguvlui , gč. čuoggá 1.1 . 2 Sámi ealáhusráđis lea ovddasvástádus čuovvulit raportta konklušuvnnaid , ja áigu čađahit pilotdutkama mas áigu čohkket návccaid muhtun válljejuvvon gielddaid ealáhusaide . 2 Sámi ealáhusráđis lea ovddasvástádus prográmma čuovvuleamis ja johtuibidjamis . 2 Sámi ealáhusráđis lea maiddái viidát ovttasbargu eará almmolaš ruhtadaninstánssaiguin masa ferte geavahit koordineren- ja láhčinresurssaid . 2 Sámi ealáhusráđis lea maiddái viiddis ovttasbargu eará almmolaš ruhtadanásahusaiguin , ja dat gáibida resurssaid ovttastahttimii ja láhčimii . 2 Sámi ealáhusráđi loahppakonklušuvnnaid ektui áššis čujuha Sámediggi ahte : 2 Sámi ealáhusráđi hálddahus oažžu juolludusa jahkái 2000 nu ahte lasáhus lea dušše haddegoarkŋun mii lea 30.000,- kr. . 2 Sámi ealáhusráđi doaibmabušeahtta nannejuvvo oktiibuot kr. 177.045,- mas kr. 150.000,- várrejuvvo Sámedikki bargui sámi interregáŋgiruššama Norgga osiin . 2 Sámi ealáhusráddi sáhttá njuolggadusaid dárkimii ja čadaheapmái addit dárkilat njuolggadusaid . 2 Sámi ealáhusráddi ráhkada jahkásaččat diedáhusa Sámediggái ruđaid hálddašeami birra . 2 Sámi ealáhusráddi Kárášjogas seamma visttis go váldohálddahus Sámi kulturráddi Divttasvuonas 2 Sámi ealáhusráddi : 2 Sámi ealáhusaid birra . 2 Sámi ealáhsuráddi 2 Sámi eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat ILO-konvenšuvnna mielde fertejit adnojuvvot kumultatiivvalaš vuoigatvuohtan . 2 Sámi eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođat 2 Sámi dákteriggeávdnasat Oslo universitehtas 2 Sámi dáiddáršiehtadus 2 Sámi dáiddáriiguin ja kulturásahusaiguin 2 Sámi dáiddár Iver Jåks lea 1993 rájes gitta 1999 rádjái go penšunerii , leamaš Sámi dutkamiid guovddáža dieđadáiddár ( ’ artist in residence ’ ) . 2 Sámi dábálašoahpaheaddjeoahppu 2 Sámi dutkanservodat šaddá lunddolaččat unnin dáčča dutkanservodaga ektui , ja danne ii sáhte vuordit seamma olu vuođđodutkamiid . 2 Sámi dutkanmáilmmi oidnosii dahkan ja birgejupmi gáibida buori politihkalaš duoji sihke Stuoradikkis ja Sámedikkis . 2 Sámi dutkanmáilmmi heiveheapmi gáibida buori hálddahuslaš doaimma sihke sámi ja dáčča hálddašanásahusain . 2 Sámi dutkanmáilbmái lea stuora hástalus movt dakkár riekteávdnasiiguin galgá bargat jus dat galget geavahuvvot rievttis ja eará formála ákkastallandilálašvuođain . 2 Sámi dutkandoaimmat ja eamiálbmotdutkandoaimmat lassánit , ja dan botta go dainna plánain leat bargan leat olu deaŧalaš proseassat ja prošeavttat vuolggahuvvon . 2 Sámi dutkanbirrasiin lea lagas ja buorre ovttasbargu eará eamiálbmotservodagaid oahpahus- ja dutkanbirrasiiguin , muhto dat gal leat eará surggiid árbevieruin vuolggahuvvon . 2 Sámi dutkan- ja oahpahusbiras stuorru , ja dárbbut ovttasbargat dutkan- ja oahpahusásahusaid gaskka lassánit . 2 Sámi dutkan lea maiddái oassi riikkaidgaskasaš dutkandigaštallamiin , erenoamážit eamiálbmotdutkamiid digaštallamiin . Sámi dutkama vuoruheami bokte lea Romssa universitehta mielde hukseme gelbbolašvuođaid oppalaččat eamiálbmotdilálašvuođaid birra . 2 Sámi dutkan ja oahppu galgá čielggaduvvot 2 Sámi dutkan ja gelbbolašvuođaid lasiheapmi , oahpahus ja eará vuogit juohkit dieđuid sámi dilálašvuođaid birra , leat leamaš guovddážis Romssa universitehtas álggu rájes . 2 Sámi dutkan ja alit oahppu galget čielggaduvvot 2 Sámi dutkamiid guovddážis lea guokte doarjjaortnega mat vuosttažettiin leat várrejuvvon váldofágastudeanttaide . 2 Sámi dutkamiid guovddážii lea hui movttiidahtti go nu oallugat leat háliidan searvat dán bargui . 2 Sámi dutkamiid guovddáža čálaráiddus lea vejolaš almmuhit čállosiid sámi fáttáin . 2 Sámi dutkamiid guovddáža ásaheapmi lei dán barggu boađus . 2 Sámi dutkamiid guovddáža ulbmil lea maiddái doaibmat resursan sámi servodahkii ja systematiseret ja buvttadit ođđa gelbbolašvuođaid fenomenain ja proseassain mat váikkuhit sámi servodahkii , kultuvrii ja gillii . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra ovddida dál “ Romssa universitehta sámi strategiijaplána ” áigodahkii 2000 - 2010 . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra lea stivraáššis 13/98 nammadan bargojoavkku mas lea leamaš fágalaš ovddasvástádus sámi strategiijaplánii . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra lea dán válddi addán bargojovkui : 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra háliida giitit Universitehta hovdengotti gii lea ruhtadan Sámi strategiijaplána ráhkadeami . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra evttoha bargojoavkku lahtuid . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra dohkkehii sámi strategiijaplána stivračoahkkimis 31.08.2000 áššis 36/2000 ja stivra mearridii sáddet plána Universitehtastivrii . 2 Sámi dutkamiid guovddáža stivra dohkkehii sámi strategiijaplána stivračoahkkimis 31.08.2000 áššis 36/2000 ja mearridii plána sáddet Universitehtastivrii . 2 Sámi dutkamiid guovddáš sáhttá evttohit virgáibidjamiid ja hálddašit daid doaimmaid , ovttasbargguid guoskevaš fágasurggiiguin / instituhtaiguin . 2 Sámi dutkamiid guovddáš nammadii lávdegotti mas ledje ovddasteaddjit relevánta fágabirrasiin , mii galggai čielggadit dárbbu ja vejolašvuođa ásahit dákkár fágafálaldaga . 2 Sámi dutkamiid guovddáš lea ráhkadan oččodangihppaga mii lea sihke davvisámegillii / dárogillii julevsámegillii / dárogillii ja lullisámegillii / dárogillii . 2 Sámi dutkamiid guovddáš lea njuolga Universitehtastivrra vuolde , ja lea danin friddjadeabbo go Romssa universitehta eará guovddážat . 2 Sámi dutkamiid guovddáš lea Sosial- ja dearvvašvuođadepartementta ovddas guorahallan vejolašvuođaid ásahit Sámi dearvvašvuođadutkamiid ossodaga Romssa universitehtii . 2 Sámi dutkamiid guovddáš berre veahkehit studeanttaid oččodit oktavuođa eamiálbmotuniversitehtaiguin . 2 Sámi dutkamiid guovddáš , mii ii leat nu čavgadit čadnon guđege fágabirrasii , orru dálá dilis buoremus molssaeaktun dasa . 2 Sámi dutkamiid / etnalaš relašuvnnaid dutkanjoavku , Servodatdiehtaga instituhtta 2 Sámi dutkamii lea dárbu go galgá sihkkarastit ceavzilis sámi servodaga ovdáneami ja dasto addá dat midjiide maiddái čiekŋaleabbo kulturáddejumi , ja álbmogii muđui buoret geahčastaga sámi servodatdiliid birra . 2 Sámi dutkama vuoruheapmi lea dasto maiddái deaŧalaš oassi Romssa universitehta doarjagis riikkaidgaskasaš dutkamii ( gč. Arkeologiija instituhta gulaskuddancealkámuša ) . 2 Sámi dutkama ja oahpahusa historjjá galgá guorahallat , ja guorahallat galgá maid buot fágabirrasiid lohkanmeriid ja oahppoplánaid , čielggadan dihte Romssa universitehta sámi dutkama ja oahpahusa . 2 Sámi duodji lea nu dehálaš oassi sámi kultuvrras / eallinvuogis ja identiteahtas , ja dainna lávdegoddi oaivvilda ahte lea bággu addit doarjaga mannán áigodaga njuolggadusaid mielde , earenoamážit go eai leat ožžon válmmasin ealáhusšiehtadusa . 2 Sámi duodjedoarjja Sámi ealáhusráđđi 3 600 2 Sámi duhátjakhebáiki — nuortalaš musea 2 Sámi duhátjahkesadji 2 Sámi duhátjahkebáiki — nuortalaš musea 2 Sámi doaimmain gávdnojit sihke ráddjenváttisvuođat , ja váttisvuođat negatiiva oainnuiguin sámi áššiin máŋgga suohkaniin . 2 Sámi doaibmabijuid várrejuvvon ruđat mat ovdal juolluduvvojedje kap. 732 poasta 74 bokte , leat 2003 rájes biddjon Dearvvašvuohta Davvin vuođđojuolludussii ja jotkojuvvojit . 2 Sámi divššohasaid vuoigatvuohta ja dárbu oažžut heivehuvvon bálvalusaid , lea dárbu ohcalit ja váldit vuhtii plánain , čielggademiin ja mearrádusain mat dahkkojuvvojit guvllolaš dearvvašvuođadoaimmahusain . 2 Sámi dimenšuvdna 2 Sámi dilálašvuođaid dutkan lei deaŧalaš ággan Romssa universitehta vuođđudeapmái , ja danin lea sihke lunddolaš ja dárbbašlaš evttohit muhtun doaibmabijuid maid háliidit vuoruhit áigodagas 2000-2010 . 2 Sámi dilálašvuođaid dutkan lea , seammá go earret eará máŋggakultuvrralašvuođa ja máŋggagielalašvuođa dutkan , sihke Romssa universitehta vuoruhansuorgi ja ovddasvástádussuorgi . 2 Sámi diliid čilgehusat buot Norgga ohppiid oahpponeavvuin , gč. St dieđ nr 41 ( 1996-97 ) 9.4 kap. , ja 10 jagi vuođđoskuvlla oahppoplánain , Prinsihpat ja njuolggadusat vuođđoskuvlla oahpahussii . 2 Sámi demokrátiijii ii dáidde boahtit buorrin go Sámediggi iežas systema siskkobealde bargá duppal ruhtadoarjjaortnegiin alccesis – dakkár ortnegat leat dasa lassin apmasat organisašun- ja bellodateallimis muđui . 2 Sámi demokrátiija ja ovttasbargovugiid ovddideapmi lea lunddolaš boađus sámi vuoigatvuođabarggus . 2 Sámi demokratiija dákkár ovdáneapmi ovttasbargovugiiguin , lea lunddolaš boađus barggus sámi vuoigatvuođaiguin . 2 Sámi dearvvašvuođadutkamiid ossodaga gaskaboddosaš stivra nammaduvvui 2000 giđa , ja das leat ovddasteaddjit máŋgga fágain . 2 Sámi dearvvašvuođa dutkama guovddáš lea 2004:s ožžon 4,3 mill kr dábálaš doibmii ja sámi guovlluid dearvvašvuođa- ja birgenlágiguorahallama gárvvisteapmái . 2 Sámi dearvvasvuođadutkan 2 Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doarjaga njuolggadusat 2 Sámi dearvvasvuođa diliid dutkama ja oahpahusa bajit dási mihttomearrin lea buoredit sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiála bálvalusaid , nu ahte sámi álbmot oažžu seammaárvosaš dearvvasvuođa- ja sosiála bálvalusaid go dárogiel hállit . 2 Sámi coavcci vuođđudeapmi gáibida resurssaid . 2 Sámi báikegottiid birra . 2 Sámi bušeahttaáššiid meannudanrutiinnaid ja prosedyraid galggašii ovdánahttit nugo Sámediggi ovdal lea gáibidan , oažžut sierra šiehtadanmálle sámi áššiid bargui . 2 Sámi boares vierut ja riekteáddejumit galget leat mandáhta oassin , ja galget leat čielggadusas oassin sámi guovlluid ektui Tromssas máttásguvlui . 2 Sámi bibliografiija oktavuođas lea Našuvnnalašbibliotehka ( Nasjonalbiblioteket ) Ruovada ossodagas logahallanvuogádat mii giehtaguššá sámi čálamearkkaid ( girjerádjovuogádat MicroMarc oktan lasseprográmmain ” Samtast ” ) . 2 Sámi aviissat mat ožžot preassadoarjaga Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas leat aviissat mat ilbmet moddii vahkus . 2 Sámi aviissat leat ožžon stáhtadoarjaga 1979 rájes , 1987 rájes sierra bušeahttapoastta bokte . 2 Sámi arkiivvas , bibliotehkas ja museás šaddá danne earenoamáš stuorra mearkkašupmi sámi servodagain . 2 Sámi arkiivvas , bibliotehkas ja museás šaddá boahtteáiggis hui guovddáš sadji sámi kultur- ja servodathábmemis , sihke arenan ja aktevran sámi servodagain . 2 Sámi allaskuvllain 2 Sámi allaskuvlla stivrra olggobeallahtuid nammadeami dáfus , oaivvilda Sámediggi ahte lea lunddolaš jus Sámi Parlamentáralaš Ráđđi , dahje Sámediggi daid nammada . 2 Sámi allaskuvla searvá ovttasbargui , erenoamážit gelbbolašvuođaovdánahttima ja konkrehta oahpponeavvuid ráhkadeami dáfus . 2 Sámi allaskuvla lea ovttasráđiid Allaskuvllain Bådådjos ja Davvi Trøndelagas ja Romssa Universitehtain ráhkadan sámi alit oahpahussii strategiija árvalusa . 2 Sámi allaskuvla lea juo ohcan ruđaid ovdaprošektii mas galget árvvoštallat prošeavtta viiddideami Ruŧŧii ja Supmii . 2 Sámi allaskuvla lea Stuoradikki meannudeami vuođul St. dieđ. nr. 34 ( 2001-2002 ) oktavuođas , evttohan guhkilmas plána dasa movt ásahusa heivešii nuppástuhttit dieđalaš allaskuvlan . 2 Sámi allaskuvla galgá lágidit integrerejuvvon vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid , main lea ollisvuohta ja oktiigullevašvuohta teoriija- ja hárjehallanoahpuiguin , fágaiguin ja fágadidaktihkain ja fágaid gaskkas . 2 Sámi allaskuvla galgá lágidit dili , vai studeanttat besset váldit riikkaidgaskasaš lohkanbaji 4-jagáš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 2 Sámi allaskuvla ferte ovttasráđiid eará oahpahusásahusaiguin sámi oahpahusfierpmádagas , fállat desentraliserejuvvon oahpahusfálaldaga mii buoremus láhkái doaibmá . 2 Sámi allaskuvla berre oažžut váldoovddasvástádusa lassi- ja joatkkaoahppofálaldaga fállat oahpaheddjiide sámi vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas , muhto ferte leat lagas ovttasbargu ásahuvvon sámi oahpahusfierbmádaga siskkobealde . 2 Sámi Válgalihttu oaivvilda ahte ođđa « politihkalaš dássái » galget biddjot ruđat vai Sámedikki joavkkut buorebut nagodit doaimmahit iežaset barggu . 2 Sámi Válgalihttu oaivvilda ahte dát ođđa poasta ferte biddjot bušehttii jahkái 2000 dáid guovddážiid sihkkarastimii . 2 Sámi Válgalihttu ii jáhke ahte dát submi lea dan muttos stuoris ahte das livččii dat váikkuhus maid rievtti mielde vuordit . 2 Sámi Válgalihttu evttoha duohta lasáhusa dán postii . 2 Sámi Valáštallan Lihttu - Norga 500 2 Sámi Teáhter Searvi 155 160 160 2 Sámi Radio , mii lea oassin NRK:s , lea ovdáneame ja sámi TV-doaibma lea easka álggahuvvome . 2 Sámi Instituhtta lea álggahan prošeavtta mii galgá hukset servodatdieđalaš diehtovuođu mas galgá fidnet dieđuid , statistihka ja analysaprográmmaid sámi servodatdiliid birra . 2 Sámi Instituhtta ( SI ) lea álggahan barggu konkretiseret servodatdieđalaš dihtorbása . 2 Sámi Instituhtain 2 Sámi Instituhta stivra buktá raportta jahkásaččat Davviriikkaid Ministtarráđđái . 2 Sámi Instituhta laktimiin fágalaš , iešheanalis ossodahkan Sámi allaskuvlii váikkuha maiddái visotsámi perspektiivva buorideami olles allaskuvllas . 2 Sámi Instituhta ja Sámi allaskuvlla biras addá vejolašvuođaid hukset sámi universitehta mii šaddá stuora fágabirasin mas sámi oppalašperspektiiva vuhtii váldo , ja mas sámegiella lea guovddážis dan dutkan- ja ovddidanbarggus mii galgá doaimmahuvvot . 2 Sámi Instituhta ja Sámi allaskuvlla biras addá vejolašvuođaid hukset sámi universitehta gos sámegiella adno njálmmálaččat ja čálalaččat mii fas váikkuha giela boahttevaš eksistenssa ja ovdáneami nannemii . 2 Sámi Girječállid Searvi 150 160 160 2 Sámi Filbmafoanda 65 75 75 2 Sámi Dáiddačehpiid Searvi 175 175 190 2 Sámi Dáiddaráđđi 75 150 160 2 Sámi Dáiddaguovddáš , Kárášjohka 852 1 078 1 078 2 Sámi Báiki lea prošeakta maid Troandin suohkan lea álggahan , ovttasbarggus gávpoga sámi servodagain . 2 Sámi / sámegiel buohcci dearvvasmuvvanvejolašvuođa buorrána go oažžu divššu oahpes birrasis , gos sámi giella ja kultuvra leat integrerejuvvon . 2 Sámi " ofelaš " - prošeavtta bokte dáhttu ráđđehus ollistit eará diehtojuohkindoaimmaid ja addit sámi nuoraide barggu juohkit dieđuid dáčča nuoraide sámi giela , kultuvrra ja servodateallima birra . 2 Sámeálbmotfoanda . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámeálbmotfoanda 2 Sámeálbmot Bellodat 2 Sámeválgastivra galgá fuolahit ahte Sámedikki jienastuslohku lágiduvvo almmolaš dárkkisteapmái jođáneamos lági mielde . 2 Sámeskuvllat Guovdageainnus ja Kárášjogas leat stáhta skuvllat . 2 Sámeskuvllaid hálddašeapmái lea beare unnán ruhta jus galggaše váikkuhit oahpahuspolitihka . 2 Sámerievtti ovdáneapmi lea dahkan vuđđosa Finnmárkkuláhkii , muhto láhka lea hábmejuvvon nu ahte addá oadjebasvuođa ja vejolašvuođaid buot finnmárkolaččaide . 2 Sámepresideanttaid ja ministariid davviriikkalaš ovttasbargoáigumušaid oktavuođas , heammástuvvá Sámediggi NRK ` hálddahusa mearrádusain maŋidit plánejuvvon sámi TV-sáddagiid álggaheami . 2 Sámepolitihkka ferte hábmejuvvot dainna lágiin ahte doaimmaheaddjit iešguđetge dásiin ožžot čielga ráddjejuvvon ovddasvástádusa . 2 Sámepolitihkalaš ovdáneami geažil digaštallojuvvojit sámepolitihkalaš gažaldagat mihá dávjjibut Stuoradikkis dál go ovdal . 2 Sámepolitihkalaš organisašuvnnaid logahallama oktavuođas ja listaevttohusaid bidjama oktavuođas jagi 2009 sámediggeválgii sáhhtá ohcat oažžut máŋgosa Sámedikki jienastuslogus . 2 Sámepolitihka váldoulbmilat Vuođđolága § 110a ja sámeláhka leat vuođđun ráđđehusa ulbmilii lágidit sámi álbmogii vejolašvuođa nannet ja ovddidit iežaset giela , kultuvrra ja servodateallima . 2 Sámepolitihka váldoulbmil ja - čujuhus lea sihkkarastit Sámediggái nu olu iešmearrideami go vejolaš , sihke politihkalaš orgánan ja hálddašanorgánan . 2 Sámepolitihka váldomihttomearrin lea kultursuodjaleapmi ja kulturovddideapmi , muhto ollu oassesuorggit politihkas nugo guovllupolitihkka , sosiálapolitihkka ja ealáhuspolitihkka sáhttet leat kulturbarggu doarjjan . 2 Sámepolitihka ođđaáigásaš konstitušuvnnalaš rámmaid čalmmustahttima várás sáhttá árvvoštallat rievdadit Vuođđolága dannego rámmat leat vuođđun dohkkeheapmái das ahte stáhta lea ásahuvvon guovtti álbmoga guvlui . 2 Sámepolitihka ovdáneapmi maŋimuš logijagiid lea garrsit ealáskahttán sámi politihka , kultuvrra ja giela . 2 Sámepolitihka ollislaš árvvoštallama birra . 2 Sámepolitihka oktavuođas lea sáhka ollislaš politihka hábmemis , ja danne dan ii sáhte hábmet meroštallojuvvon suorggi dahje sektuvrra siste . 2 Sámepolitihka ii sáhte hábmet meroštallojuvvon sektuvrra siste , muhto sáhttá baicce lohkat ahte dás lea sáhka ollislaš sekruvrraidgaskasaš politihka sirdimis Sámediggái . 2 Sámeministtar galleda Kárášjoga 2 Sámeláhka lea okta lávki suksessiivvalaš láhkaaddinproseassas , ja dan ferte rievdadit ovdáneami ektui muđui . 2 Sámeláhka lea ge ná lávki dán suksessiivvalaš láhkaaddinproseassas , ja dan ferte rievdadit ovdáneami ektui muđui . 2 Sámeláhka ii gieđahala Sámedikki dili ja dikki ja ráđđehusa oktavuođa . 2 Sámeláhka ii atte iešalddis makkárge fápmoaddinláhkavuođu . 2 Sámelágas , mánáidgárdelágas ja oahpahuslágas leat mearrádusat mat njuolgga váikkuhit gielddaide , ja dat leat dalle mielde reguleremis dihto oktavuođaid Sámedikki ja stáhta gaskka . 2 Sámelága § 3–1:s čilgejuvvo mat suohkanat sámegiela hálddašanguvlui gullet . 2 Sámelága § 3-8 vuođul lea buohkain vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas . 2 Sámelága § 3-7 addá vuoigatvuođa oažžut virgelobi bálkkáin jos bargá hálddašanguovllu juogo báikkálaš dahje guovlulaš almmolaš orgánas , eaktun lea ahte orgána dárbbaša dán lágan máhtolašvuođa . 2 Sámelága § 3-4 vuosttas lađas gusto maiddái Finnmárkkukomišuvdnii . § 2 Sámelága § 3-4 vuosttas lađas gusto maiddái Finnmárkkukomišuvdnii . 2 Sámelága § 3-1 vuođul galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot Gonagassii . 2 Sámelága § 2–2 mielde berrejit " eará almmolaš ásahusat addit Sámediggái vejolašvuođa iežas oainnu čilget ovdalgo mearridit maidege áššiin mat gullet Sámedikki bargosurggiide " . 2 Sámelága § 2-12 nuppi čuokkis dohkkeha spiehkasteami virgeolbmolága § 5:s dalle go virgádanváldi lea biddjon Sámediggái . 2 Sámelága § 2-12 ii geavahuvvo oaidningáibádusa meannudeamis dálá almmolašvuođalága mielde . 2 Sámelága § 2-1 nuppi lađđasis celko ahte ” [ S ] ámediggi sáhttá iešheanalaččat cegget ja addit cealkámuša buot áššiin iežas bargosuorggi siskkobealde ” . 2 Sámelága § 2-1 njealját lađas rahpá Sámediggái vejolašvuođa oažžut mearridanválddi , muhto duššefal de go eará mearrádusat lágas dan suvvet dahje jus dat eará láhkái mearriduvvo . 2 Sámelága § 2-1 goalmmát lađđasa nubbi čuokkis nanne ahte lea departemeanta mii mearrida Sámedikki ekonomiijahálddašeami njuolggadusaid . 2 Sámelága § 1-3 vuođul galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot Gonagassii . 2 Sámelága ulbmilparagráfas čuožžu ahte « Lága ulbmil lea lágidit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmot Norggas sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . » 2 Sámelága ulbmilparagráfa guoská olles sámi álbmotjovkui . 2 Sámelága ulbmilin lea váfistit sámegiela vuđđosa ja láhčit dilálašvuođaid sámegiela viidásetgárgedeapmái ja lasi geavaheapmái . 2 Sámelága ulbmil ( § 1-1 ) lea Vuođđolágaparagráfa sisdoaluin ovttalágan . 2 Sámelága ovdabárgguin eai ge leat dát dilit guorahallojuvvon erenoamážit . 2 Sámelága njuolggadusat addet Sámediggái veahá eará saji go dábálaš hálddašanorgánain lea . 2 Sámelága kap. 3 njuolggadusat vuođđuduvvet dan vuođđooidnui ahte sámi ja dáru giella leat ovttaárvosaččat ja sehtet leat dásseárvosaš gielat , gč. Ot.prp. nr. 60 1989-90 . 2 Sámelága giellanjuolggadusat árvvoštallojuvvojedje jagi 2007 . 2 Sámelága giellanjuolggadusat reviderejuvvojit ovdáneami ektui 2 Sámelága giellanjuolggadusaid mielde galgá leat Sámi giellaráđđi , ja Sámediggi maid dáhttu bisuhit giellafágalaš ráđi . 2 Sámelága giellanjuolggadusaid láhkaásahusaid § 2 , čuoggá 1 mielde galget oktasaš davviriikkalaš giellaorgána Norgga beale lahtut leat lahttun Sámi giellaráđis . 2 Sámeleavga – dieđáhusat Sámiráđis 4 . 2 Sámekonferánssas Åres borgemánu 15. beaivvi 1986 . 2 Sámekonferánsa , mii lágiduvvo juohke njealját jagi , lea Sámiráđi bajimus mearridanorgána . 2 Sámekonfereanssa mearrádus borgemánu 15. beaivvi , 1992 ; sámi álbmotbeaivi , sámi leavgabeaivvit , sámi álbmotlávlla 2 . 2 Sámegillii jorgaluvvon čuodjá 27. artihkkal ná : 2 Sámegillii galbet RMD-girjerádjosa 2 Sámegillii : Sámi dutkanguovddáš 2 Sámegiella ohcanskovi ( Word ) 2 Sámegiella ohcanskovi ( PDF ) 2 Sámegiella nubbingiellan . 2 Sámegiella lea nanu sámi kulturguoddi ja sisttisdoallá oktasaš árvvuid , vásáhusaid ja máhtu . 2 Sámegiella lea almmolaš giella Norggas , Ruoŧas ja Suomas ja lea ulbmil ahte sámegiella galgá bisuhuvvot ja ainovdánahttot boahtte buolvvaide . 2 Sámegiella ja ođđaáiggi teknologiija 2 Sámegiella ja dárogiella . 2 Sámegiella ja IT 2 Sámegiella ii leat guhká almmolaččat geavahuvvon , iige sámegiela čállingiellaárbevierru ge leat beare guhkki . 2 Sámegiella ii leat bákkolaš fága ohppiide geat ožžot oahpu sámi oahppoplána mielde . 2 Sámegiella galgá leat skuvlla juohke oahppi fágaid searvvis . 2 Sámegielgeavaheapmi dutkamis ja oahpahusas 2 Sámegielgeavaheapmi dihtoroktavuođain lea hui deaŧalaš doaibmabidju sámegiela nannedettiin . 2 Sámegielas lea oanehis árbevierru mii guoská giela geavaheapmái almmolaččat , ja viehka oanehis čállinárbevierru . 2 Sámegielain birge šattašii gielalaš birasgáhttenkampanjan man áigumuššan lea oažžut nu ollugiid go vejolaš , sihke almmolaš ásahusaid , sámi organisašuvnnaid ja priváhta olbmuid geavahit sámegiela . 2 Sámegielaid doaibmaplána mielde vuoruhuvvojit lulli ­sámegielalaš ja julevsámegielalaš doaibmabijut . 2 Sámegielaid doaibmaplána 2 Sámegiela árjjálaš geavaheapmi lea guovddážis sámi kultuvrra gárgedeamis ovddasguvlui . 2 Sámegiela tearpmaid ovddideapmi lea dehálaš jos sámegiela geavaheami galgá sáhttit suodjalit ja nannet . 2 Sámegiela ovddideapmi dieđagiellan deattuhuvvo erenoamážit . 2 Sámegiela lassin sihke áhčči ja eadni máhtiiga suomagiela . 2 Sámegiela kárten 2 Sámegiela hálddašanguovllu suohkaniid skuvllaiguin ja skuvlahálddahusaiguin 2 Sámegiela hálddašanguovllu olggobealde livččii earenoamáš deaŧalaš nannet giellabarggu ja ovddidit heivehuvvon oahpahusdoaibmabijuid jna. sámegielas . 2 Sámegiela hálddašanguovllu buot guđa gielddas leat iežaset njuolggadusat ja vierut sámi leavgga geavahit . 2 Sámegiela hubmanguovlu gokčá árbevirolaččat stuorra oasi Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 2 Sámegiela geavaheapmi almmolaš hálddahusas 2 Sámegiela geavaheami statistihkka čájeha ahte orgánat eai čuovo sámegiela giellanjuolggadusaid . 2 Sámegiela geavaheami sierra njuolggadusa ulbmilin riektedoaimmahagas , lea maiddái ovddidit riektesihkkarvuođa , vai boasttuáddejumiid giela geažil sáhtášii garvit . 2 Sámegiela doaibmaplánas lea sierra Universitehtagirjerájus-prošeakta . 2 Sámegiela doaibmaplánas evttohuvvo lágidišgoahtit bistevaš sámegiela vuođđogurssaid bargiide ja studeanttaide . 2 Sámegiela doaibmaplána oahppomateriála-prošeavtta bokte lea álggahuvvon bargu jorgalahttit Oahppoossodaga ja Romssa universitehta eará ossodagaid skoviid ja gihppagiid sámegillii . 2 Sámegiela barggu plánenvejolašvuođaid dihte ásaha Sámediggi ođđa ortnega mas lea vuođđodoarjja sámi giellaguovddážiidda . 2 Sámegiel oahpahusa vánhensearvi Skániin bivddii 19.04.99 reivves Sámedikki álgit bargat ja oččodit Skániid gieldda sámi guovlun oahpahuslága § 6-1 mielde , ja Sámediggi čálii fas reivve 25.05.99 dán birra Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementii . 2 Sámegiel namaid , báikenamaid , čujuhusaid jna. galgá leat vejolaš riekta registreret . 2 Sámegiel galben lea maid deaŧalaš oassi universitehta sámivuođa čájeheamis , ja sámegillii ferte galbet maid dain viesuin ja rusttegiin gos dat ii leat vel dahkkon . 2 Sámedikkit nammadit lahtuid sámedikkiid gaskasaš ovttasbargoorgánii , Sámi parlamentáralaš ráddái . 2 Sámedikkit mearridit dákko bokte « Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus Sámi parlamentáralaš ráđi bokte » šiehtadusa , ja atná šiehtadusa vuođđun Sámi parlamentáralaš ráđi bissovaš ásaheapmái . 2 Sámedikkit leat geigen oktasaš iešheanalis sámi prográmmaárvalusa . 2 Sámedikkis šaddá maid iešheanalis ovddasvástádus vejolaš velggiid ovddas ja ekonomalaš geatnegasvuođaid ovddas nu movt eará riektesubjeavttain nai . 2 Sámedikkis áigumuššan lea joatkit Hellemoprošeavtta , geahča Sámedikki 1998 jahkediedáhusa ja ášši R 46/99 . 2 Sámedikkis váilot hálddahusas resurssat bargat daiguin boazodoalloáššiiguin mat dikkis juo dál leat . 2 Sámedikkis váilot dál resurssat maid dárbbašivččii jos galggašii fuolahit daid doaimmaid mat dikkis juo leat boazodoalloáššiin . 2 Sámedikkis okto eai leat ekonomalaš eai ge hálddahuslaš resurssat ge ovddidit daid hástalusaid ja čoavdit daid stuorra ja viiddis bargguid mat sámi servodagas leat . 2 Sámedikkis lei bušeahttameannudeami oktavuođas áššis 50/04 Sámedikki jagi 2005 bušeahtta buohkanassii 239 912 000 ru juolludus oktan Sámeálbmotfoandda 4 650 000 ru vuoittuin . 2 Sámedikkis leat vuordámušat dasa ahte dáláš lágain njulgejuvvojit muhtun bealit , ja ahte boazodoalloláhka ovddiduvvo aktiivvalaš váikkuhangaskaoapmin man vuođđun lea boazodoalu kultuvra ja dološvierut . 2 Sámedikkis leat vuordámušat dan bargui mii guoská boazodoallolága geahcadeapmái . 2 Sámedikkis leat vuordámušat boazodoallolága geahčadanbargui . 2 Sámedikkis leat vuordámušat ahte sámi dearvvasvuođa dutkanossodat ásahuvvo jagi 2000 mielde ja biddjojuvvo Kárášjohkii hálddahuslaš oktavuođain Tromssa universitehtii . 2 Sámedikkis leat stuorra vuordámušat dan bargui mii lea álggahuvvon ON:s eamiálbmotjulggaštusa ektui . 2 Sámedikkis leat stuorra vuordámušat dan bargui mii lea álggahuvvon ON:as eamiálbmot-julggaštusa ektui . 2 Sámedikkis leat sierra prošeaktakonsuleanttat geat fuolahit ovttaskas prošeavttaid , ja dat leage dagahan ahte proseassa manná johtileappot , ja maiddái bearráigeahččama kvalitehta lea buorránan . 2 Sámedikkis leat otne čuovvovaš doaibmaovttadagat : 2 Sámedikkis leat ollu stuorra hástalusat sámegielas ja sámegillii ja sámi kultuvrra ja servodatdiliid oahpahusa ektui . 2 Sámedikkis leat ollu barggut ja hástalusat boahttevaš jagiin . 2 Sámedikkis leat leamaš čoahkkimat Oahpahus- ja dutkandepartemeanttain ja stáhtaráđiin ovdal go dieđáhus meannuduvvui Stuorradikkis . 2 Sámedikkis leat guovttelágan doarjjaortnegat sámepolitihkalaš organisašuvnnaide . 2 Sámedikkis leat dán plánaáigodaga álgogeahčen oktiibuot 128 oahpponeavvoprošeavtta jođus mánáidgárddiid , vuođđoskuvllaid ja joatkkaskuvllaid várás . 2 Sámedikkis lea čuovvovaš virgi rabas mas ohcanáigi lea 28.08.09 2 Sámedikkis lea áššehivvodat sakka lassánan maŋemus jagiid . 2 Sámedikkis lea álbmotválljen orgánan , bajimuš ovddasvástádus iežas ekonomiijahálddašeamis , ja galgá vástidit juolludeaddji eiseválddiide ekonomalaš resurssaid ovddas maid diggi beassá ráđđet . 2 Sámedikkis lea áirras norgga delegašuvnnas , mas leat mielde stáhta ja Sámedikki hálddahusbargit . 2 Sámedikkis lea áigumuš váikkuhangaskaomiidis geavaheami bokte searvat ovttasbargui relevánta báikkálaš ja guovlulaš ruhtagáldooasálaččaiguin vai nannoseabbot ja govdadeabbot sáhttá rahčat oktasaš mihttomeriid ja doaibmabijuid ektui guovlulaš ealáhusovddideami oktavuođas . 2 Sámedikkis lea áicisadji stáhta bealde boazodoallošiehtadallamiin . 2 Sámedikkis lea áicisadji boazodoallošiehtadallamiin stáhta bealde . 2 Sámedikkis lea váldi nammadit dahje evttohit stivralahtuid čuovvovaš lágaid ja láhkaásahusaid olis : - Boazodoalloláhka , § 6 Boazodoallostivra ja § 7 Guovllustivra - Universitehta- ja allaskuvlaláhka , § 9-4 Stivra ( Sámi allaskuvla ) - Finnmárkkuláhka , § 7 Finnmárkkuopmodaga stivra - Láhkaásahus boraspiriid hálddašeami birra ( fápmuiboahtán cuoŋománu 1. b. 2005 ) , § 5 guovllu boraspirelávdegottit - Báikenammaláhka , § 11 Sámediggi nammada sámi báikenammakonsuleantta . 2 Sámedikkis lea vuosteággavuoigatvuohta áššiin , mat gusket sámi kulturmuitosuodjaleapmái . ° 2 Sámedikkis lea viiddis ovttamielalašvuohta das ahte doalu nammii galgá mearriduvvot bajimuš boazolohku . 2 Sámedikkis lea viehka stuorra ovddasvástádus kulturmuittuid suodjaleamis . 2 Sámedikkis lea unnán ruhta ollu ohcamušaid ektui ja ferte dan dihte vuoruhit prošeavttaid juolludettiin doarjagiid . Dán dihte eat leat sáhttán juolludit visot dan ohcojuvvon doarjaga . 2 Sámedikkis lea ulbmilin váldit badjelasas sámi museaid hálddašanovddasvástádusa ja doarjjaortnegiid . 2 Sámedikkis lea stivranammadanovddasvástádus j. ea. máŋggaid sámi ásahusaide : - Friddja ásahusat maidda Sámediggi juolluda eatnasa doaibmadoarjagis ( Sámiid Vuorká-Dávvirat , Beaivváš , Nuortasámi musea ) - Friddja ásahusat maidda Sámediggi ii atte doaibmadoarjaga , muhto nammada stivraovddasteddjiid ( Álgoálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš , Finnmárkkuopmodaga stivra ja Finnmárkkuopmodaga dárkkistanlávdegoddi ) - Hálddašanorgánat main Sámedikkis ii leat njuolgga stivradialoga ( Boazodoallostivra , Guovllustivrrat ) . 2 Sámedikkis lea sierra hálddahus . 2 Sámedikkis lea rabas geassevirgi ofelažžan Sámedikki Kárášjogas áigodagas 14.06. - 20.08.2010 . 2 Sámedikkis lea rabas bistevaš vigi konsuleantan / vuosttaškonsuleantan álgin farggamusat . 2 Sámedikkis lea prošeaktaovddasvástádus 34 prošeavttas , ja lágádusat fas fuolahit loahpa , oktiibuot 94 prošeavtta . 2 Sámedikkis lea politihkalaš ja hálddahuslaš stivrenváldi , ja dasto velá bargoáddiovddasvástádus . 2 Sámedikkis lea parlamentáralaš politihkalaš vuogádat , mas Sámediggeráđđi vuođđuduvvo Sámedikki dievasčoahkkima eanetlogu vuođul , ja ráđis lea čađaheaddji ja hálddahuslaš doaimma politihkalaš ovddasvástádus . 2 Sámedikkis lea ođđa válgaortnet mii galgá doaibmat 2009 sámediggeválggain . 2 Sámedikkis lea ovddasvástádus čuovvolit dán barggu . 2 Sámedikkis lea ovddasvástádus ollašuhttit boađusgáibádusaid mat juolludusreivves leat mearriduvvon , ja raporttaid áigodatraporttaid ja jahkeraporttaid bohtosiid birra . 2 Sámedikkis lea ovddasvástádus buot daid ortnegiin mat 1993 rájes leat biddjon Sámedikki bušeahttakapihttalii 0540 stáhtabušeahtas . 2 Sámedikkis lea oktilaš oktavuohta lávdegottiin dán ektui . 2 Sámedikkis lea oktavuohta guolástuseiseválddiide Sámedikki ja departemeantta politihkalaš jođiheddjiid gaskasaš čoahkkimiid bokte . 2 Sámedikkis lea oalle surru das ahte politifuolahus heaittihuvvo , dehe ahte čohkke unna ovttadagažiid stuoribun ja sámi guovlluid olbmuin de šaddá guhkit mátki lagamus leansmánnekantuvrii . 2 Sámedikkis lea nammadanvuoigatvuohta boazodoalu stivrenorgánaide ja luohttá dasa ahte sii čovdet váttisvuođaid buoremus lágiid mielde . 2 Sámedikkis lea mihttomearrin ovddidit birasustitlaš luonddu- ja resursageavaheami vai sámi kultuvrra ja servodateallin oažžu oktilašvuođa ja ovdána . 2 Sámedikkis lea mihttomearrin doarjut daid čovdosiid ovddideami maiguin sáhttá ovddidit bálvalusfálaldagaid sámiide miehtá Norgga . 2 Sámedikkis lea mihttomearrin ahte sámi giellabargu galgá nanosmahttot ja ovddiduvvot buot giellaguovlluin . 2 Sámedikkis lea mearridanváldi máŋgga suorggis . 2 Sámedikkis lea mearridanfápmu go unnimusat 20 áirasa servet jienasteapmái . 2 Sámedikkis lea maiddái erenoamáš ovddasvástádus gaskkustit sápmelaččaid iežaset máhtu ja vásáhusaid proseassain , ja galgá leat mielde čuoččuheame sámi vuoruhemiid ovdánahttinproseassain . 2 Sámedikkis lea leamaš čoahkkin stuorradikki lávdegottiin ovdal go Stuorradiggi meannudii Stuorradiggedieđáhusa . 2 Sámedikkis lea leamaš konstruktiivvalaš ovttasbargu Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttain dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleami oktavuođas . 2 Sámedikkis lea juo álggaheami rájes 1989:s leamaš ulbmilin váldit badjelasas nu ollu go vejolaš doaimmaid dain surggiin mat gusket sámi servodahkii . 2 Sámedikkis lea jođus proseassa mii lea diggái sirdima birra hálddašanortnegiid mat njuolga gusket sámi álbmogii . 2 Sámedikkis lea golbma jagi leamaš sierra prošeakta sámi nissonáššiid várás . 2 Sámedikkis lea formalalaš ovddasvástádus maiddái sámi visttiide , muhto otnaš nammii ii leat das huksenfágalaš gelbbolašvuohta . 2 Sámedikkis lea dán jagi friijaseabbo bušeahttadilli go diggi oažžu olles juolludusa ovtta bušeahttapoasttas ( 50-poasttas ) . 2 Sámedikkis lea dušše Regulerenráđis bissovaš lahttu . 2 Sámedikkis lea doarjjaortnet Sámedikki politihkalaš joavkkuid várás mii juogaduvvo sierra njuolggadusaid mielde . 2 Sámedikkis lea dihto hálddahuslaš áššiid hálddašanovddasvástádus , nugo Sámediggeválggaid ja iešguđetlágán almmolaš orgánaid ovddasteddjiid nammadeami oktavuođas . 2 Sámedikkis lea dat oaidnu ahte eamiálbmotbeali goziheami vuođđun galgá leat ahte oktavuohta dáhpáhuvvá eamiálbmogiid gaskka . 2 Sámedikkis lea dasa lassin váldi ja váikkuhanfápmu go oassálastá ja go ovddastuvvo iešguđet ge lávdegottiin , stivrrain ja ráđiin . 2 Sámedikkis lea danne váldi maiddái gieđahallat áššiid dalle go ášši váikkuha eará joavkkuide dahje beroštumiide . 2 Sámedikkis lea danne erenoamáš sadji norgga vuogádagas , ja dan rollas ii sáhte Sámediggi bagaduvvat , eaige dan rolla sáhte stáhtalaš eiseválddit váldit Sámedikkis . 2 Sámedikkis lea alddis gelbbolašvuohta árvvoštallat lea go ášši dakkár mii ” erenoamážit guoská sámi álbmogii . ” 2 Sámedikkis lea Sámi ealáhusráđi bokte leamaš ovddasvástádus hálddašit stáhtalaš ruđaid mat leat addojuvvon oasseprográmmaide . 2 Sámedikkis ja guovddáš eiseválddiin lea erenoamáš ovddasvástádus láhčit diliid duoji ovdáneapmái ealáhussan . 2 Sámedikkis ii leat vuos makkárge konkrehta golahusmeroštus dákkár doaimmas , muhto áigu 2001 bušeahttaproseassas ovddidit konkrehta dárbbuid . 2 Sámedikkis ii leat ovddasteaddji Norgga Guolástussearvvi ealáhusšiehtadusain ii ge Norgalaš-ruoššalaš guolástuskomišuvnnas guollebivdoeriid sturrodaga hárrái ( TAC ) . 2 Sámedikkis ii leat oktage ágga obbalaš rievdadeapmái stáda annonsageavahussii , muhto gáibida ahte buot stáda annonsat galget biddjot maiddái sámi áviissaide . 2 Sámedikkis ii leat dál dakkár lohpi . 2 Sámedikkis fertejit leat ekonomalaš vejolašvuođat duođas čađahit šiehtadallamiid ja searvat šiehtadallančoahkkimiidda ja viežžat veahki áššedovdiin . 2 Sámedikkis ferte nu movt eará orgánain nai , leat láhkavuođđu dahkat mearrádusaid mat mielddisbuktet eiseválddi čađaheami . 2 Sámedikkis eai leat mearkkašumit dasa ahte ásahusat ieža ráhkadit njuolggadusaid vuođđo- ja ossodatdási stivrenorgánaid nammadeapmái . 2 Sámedikkis eai leat leamaš makkárge doarjjaortnegat boazodollui ealáhussan . 2 Sámedikkis eai leat dál resurssat gelbbolašvuođa , alit oahpahusa ja dutkama fágasurggiin . 2 Sámedikkis berre leat vejolašvuohta ovddidit buriid proseassaid Sámedikki ja daid sámi beroštumiid gaskka mat ožžot ruđaid Sámedikkis . 2 Sámedikkis , boazodoalus ja fylkkadikkiin šaddá leat njuolga , ja gielddain eahpenjuolga rolla dáid nammademiin . 2 Sámedikkiin konsulterejit maid šiehtadallamiid áigge . 2 Sámedikkiid presideanttaid gaskasaš čoahkkin mearridii ahte Sámi giellaráđđi Norgga bealde galgá koordineret oktasaš davviriikkalaš giellabarggu 1997 lohppii , ja fuolahit dárbbašlaš hálddašeami . 2 Sámedikkiid ovttasbargoásahus , Sámi parlamentáralaš ráđđi lea álggahan barggu man ulbmilin lea čielggadit davviriikkaid sámi mánáid oahppodilálašvuođa . 2 Sámedikki čoahkkinjođihangotti válljema ja doaimma regulerejit Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 2-2 ja Sámedikki čoahkkinortnega §§ 16 ja 17 . 2 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi lea mearridan njuolggadusaid Sámediggái beassama várás . 2 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi geahččá bearrái ahte Sámedikki ráđđádallamiin čállojuvvo beavdegirji , masa árvalusat , mearkkašumit , sárdnunlistu , jienasteamit ja mearrádusat registrerejuvvojit . 2 Sámedikki čoahkinjođihangotti mearrádusárvalus Sámediggái : 2 Sámedikki čilgehusas 1996:s , mii lea oppa Norgga sámi dutkama birra , muitaluvvo ahte olles 46% dutkiin geain lea sámi ja sápmelaččaide guoski dutkanfáddá , barget Romssa universitehtas . 2 Sámedikki čielggadusat ja plánat 2 Sámedikki čielggadusat 2 Sámedikki čielggadus čájehii ahte 192 dutkiin geat 1996:s dutke sámi ja sápmelaččaide guoskevaš áššiid Norggas , ledje olles 46% Romssa universitehtas . 2 Sámedikki čielga politihkalaš doaimmat 54 leat dattege bealit mat eai boađe Siviilaáittardeaddji bargosuorggi vuollái 55. Sámepolitihkalaš orgánan lea Sámediggi friddja buktit cealkámušaid movt ieš dáhttu . 2 Sámedikki čielga oaidnu lea ahte Finnmárkku eanahálddašeami eaiggáduššanráđđejumiid ággan eai sáhte leat eará go sámi vuoigatvuođat . 2 Sámedikki áššiide gullet buot áššit mat dikki ipmárdusa mielde ” erenoamážit gusket sámi álbmogii ” , vrd. sámelága § 2-1 vuosttaš lađđasa . 2 Sámedikki áššesuorgái gullet buot áššit mat dikki ipmárdusa mielde ” erenoamážit gusket sámi álbmogii ” , vrd. Sámelága § 2-1 vuosttaš lađđasa . 2 Sámedikki áššehivvodat 1999-2006 Mielddus 3 . 2 Sámedikki áššehivvodagat ja doaimmat leat lassánan dovdomassii maŋemus jagiid ( gč. kap. 2.3 ) . 2 Sámedikki áŋgiruššansuorggit oahpu , skuvlla ja oahpahusa oktavuođas leat lagabuidda čilgejuvvon plána 5.3.2 kapihttalis . 2 Sámedikki áŋgiruššansuorggit jahkái 2000 Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálaplána NOU 1995 : 6 cuovvuleami oktavuođas Norggas 2 Sámedikki áŋgiruššan olmmošvuoigatvuođabarggus lea dikki ásaheami rájes 1989:s lassánan , ja dat lea maid leamaš dikki áigumuššan . 2 Sámedikki áŋgiruššan ja goziheapmi iešguđet áššesurggiid ja servodatsurggiid bargguin lea danne stuorát resurssaid duohken . 2 Sámedikki áŋgiruššama deaŧalaš lihkostuvvanbeallin lea nappo ahte sámi mánát ja nuorat vuolggahit , vuoruhit ja čađahit doaibmabijuid sámi mánáide ja nuoraide buorrin . 2 Sámedikki ásahettiin nannii Justiisalávdegoddi ahte 58 2 Sámedikki ásaheapmi sierra riektesubjeaktan ii mielddisbuvtte iešalddis nuppástusaid ovdamearkka dihte váidinmeannudeamis hálddašan- ja almmolašvuođalága hárrái . 2 Sámedikki ásaheami rájes leat Sámedikki bargit leamaš stáhtavirgeolbmot , ja leat danne gullan virgeolbmolága , virgeriidolága , almmolaš virgeolbmolága ahkemeari birra , ja Stáhta ealáhatkássa lága vuollái . 2 Sámedikki ásaheami rájes lea oktavuođa váldimiid ja áššiid lohku Sámediggái lassánan jeavddalaččat . 2 Sámedikki ásaheami rájes ii leat goasse leamaš gažaldat das makkár árvu Sámedikki bargiin lea stáhta bargorievttálaš njuolggadusaid ektui , muhto lea leamaš eaktuduvvon ahte bargit gullet virgeolbmolága , virgeriidolága , Stáhta ealáhatkássa lága ja almmolaš virgeolbmuid ahkemearri lága vuollái . 2 Sámedikki árvvoštallama mielde lea čielggadusas menddo uhccán deattuhuvvon luosa mearkkašupmi sámi guovlluin , ja boares gáibádus sierra čielggadusa dáfus luosa mearkkašumi birra sámi kultuvrii ja servodateallimii doalahuvvo , ja lea šaddan ain eanet áigeguovdil . 2 Sámedikki árvvoštallama mielde lea dat lávdegotti mandáhta vuostá . 2 Sámedikki árvvoštallama mielde doahttala NOU 2000:14 dikki oaivila sámi alit oahpu ja dutkama organiserema ja hálddašeami hárrái . 2 Sámedikki árvvoštallama mielde doahttala NOU 2000:14 Sámedikki oainnu das movt sámi alit oahppu ja dutkan seađášii organiserejuvvot ja hálddašuvvot . 2 Sámedikki álbmotčoahkkimiidda mat lágiduvvojedje Romssas ja Norlánddas ovddit vahkus , ledje boahtán ollu olbmot ja ságastallamat ledje buorit . 2 Sámedikki áirasat ožžot liibba buktit gažaldagaid ja replihkaid , gitta 10 minuhta rádjai oktiibuot . 2 Sámedikki áirasat bovdejuvvojit ságastallat dáid hástalusaid birra boahtte dievasčoahkkimis , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 2 Sámedikki áirasat , earret ollesáiggi politihkkárat , ožžot bissovaš mánnosaš buhtadussan kr. 2000,- . 2 Sámedikki áigumuššan lea geahcadit sámi joatkkaoahpahusa fálaldatstruktuvrra , oahppoplánaid vejolaš revideren , evttohit ođđa oahppoplánaid , omd. duodji GK ja heivehit GK media- ja kommunukašuvdnafága sámi joatkkaoahpahussii 2 Sámedikki áigumuššan lea ain ahte ferte sihkkarastit doaibmaruhtadeami dálá kulturásahusaide ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 2 Sámedikki áigumuššan lea ahte kulturfoanda galgá nannejuvvot viehka ollu , vai stuorát deattuin beasašii doarjut sámi kulturdoaibmabijuid . 2 Sámedikki áigumušaide dávistettiin vuoruhuvvo bajás daid sámi kulturinstitušuvnnaid doaibma mat juo gávdnojit . 2 Sámedikki áddejumi mielde eai leat sápmelaččaid eaiggáduššan- ja geavahanvuoigatvuođat goassege manahuvvon . 2 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars ja ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma gálledeaba mánáidgárddiid Kárášjogas maŋŋebárgga 16.03 . 2 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars deaivvadii disdat Finnmárkku seniorráđiin ( Finnmark Seniorråd ) . 2 Sámedikki várrepresideanta , Laila Susanne Vars , lea leamaš čoahkkimis fylkkaráđiin Pia Svensgaardain , ja ságastallan suinna vejolaš heaittiheami birra Vågsfjord joatkkaskuvllas , skuvlabáiki Skánit . 2 Sámedikki válganjuolggaduslávdegoddi lea su 2001 raporttas , čuoggáš 7.2 cealkán ahte das lea sáhka vuođđo demokráhtalaš rievttis sámi álbmogii ahte ieža oassálastit hábmeme iežaset boahtteáiggi . 2 Sámedikki válgalávdegottis galget leat unnimusat vihtta lahtu ja várrelahtu . 2 Sámedikki válgalávdegoddi nammada dássenmandáhtaid ja buot sadjásaš áirasiid . » 2 Sámedikki válgalávdegoddi lea 08.12.2008 áššis VN 003/08 dohkkehan Olgešbellodaga / Høyre sámepolitihkalaš organisašuvdnan . 2 Sámedikki válgalávdegoddi juohká dássenmandáhtaid ja buot sadjásaš áirasiid . 2 Sámedikki válgalávdegoddi 2 Sámedikki váldomihttomearrin lea : 2 Sámedikki váldomihttomearri ja hástalusat 2 Sámedikki váldohálddahus dárbbaša čálli , gii sáhttá bargat dan maid presideanta ja várrepresideanta dáhttuba . 2 Sámedikki váldi juhkkojuvvo guovtti váldooassái , láhka ja/dahje láhkaásahus addon váldi ja váldi juohkit juolludusaid . 2 Sámedikki válddahusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái galget adnojuvvot dán árvvoštallama vuođđun . 2 Sámedikki válddahusat galget adnojuvvot vuođđun dán árvvoštallamis . 2 Sámedikki válddahusain lea mearkkašupmi buot almmolaš eiseválddiide geat plánejit doaibmabijuid Finnmárkui , mat mearkkašit ahte meahcceatnamiid geavaheapmi nuppástuvvá ja mat sáhttet váikkuhit sámi beroštusaide . 2 Sámedikki váivvidit dat sápmelašvuosttildeaddji lihkadusat maid leat vuohttán ja dat stuorra diehtemeahttunvuohta sámi diliid birra mii lea boahtán albmosii Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa oktavuođas . 2 Sámedikki vuođđun hálddašanortnegiid ásaheapmái lea ahte sáhttá konstateret sámi eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođaid stuorra osiide Finnmárkku areálain . 2 Sámedikki vuođđoprinsihppa lea ahte doaibmabijut mánáid ja nuoraid várás galget heivehuvvot sámi servodahkii ja dárbbuide doppe . 2 Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 5-1 mielde lea Sámedikki presideanta doaimma jođiheaddji . 2 Sámedikki vuollásaš ráđit gullet stáhtabušeahta kapihttalii 0540 . 2 Sámedikki vuollásaš ráđiid organiseren 2 Sámedikki vuollásaš ráđiid doaimma organiseren galgá rievdaduvvot . 2 Sámedikki vuollásaš rádit ovddidit jahkásaččat iežaset boahttevaš jagi dárbbuid Sámediggeráddái , maid diggi bidjá vuođđun doaibmarudaid juogadeamis guoskevaš fágarádiide . 2 Sámedikki vuollásaš rádit gullet stáhtabušeahta kapihttalii 0540 . 2 Sámedikki vuollásaš rádit 2 Sámedikki vuolggasadji hálddašanortnegiid ásaheapmái lea dat ahte sáhttá konstateret ahte sámiin lea eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuohta stuorra osiide Finnmárkkus . 2 Sámedikki valáštallanstipeanda – guhkiduvvon ohcanáigemearri 12.10.2010 2 Sámedikki ulbmilin lea gozihit sámi álbmoga vuoigatvuođa guolástussii , nu ahte sáhttá suodjalit ja ovddidit sámi giela , kultuvrra ja ealáhusa . 2 Sámedikki ulbmil Báikkálaš Agenda 21 bargguin lea ságastallama bokte sámi báikegottiiguin , organisašuvnnaiguin ja eiseválddiiguin , ja coahkis stivrema bokte Sámedikkis váikkuhit doaimmaid ja doaibmabijuid ávkkálaš ovdáneami guvlui sihke kultuvrralaccat , biraslaccat ja ekonomálaccat sámi geavahus- ja ássanguovlluin . 2 Sámedikki sáhkavuorru » Tenkeloft ” nammasaš čoagganeamis 2 Sámedikki stáhtarievttálaš dilli lea dattege áibbas erenoamáš , ja muđui eai leat makkárge formála eastagat dasa ahte addit Sámediggái ráddjejuvvon ášševuolggahangelbbolašvuođa . 2 Sámedikki stuorámus hástalussan lea juohkit dieđuid makkár vuoigatvuođat ovttaskas olbmuin leat sámegiela geavaheapmái ja oahpahussii Sámelága giellanjuolggadusaid ja Rávisolbmuidoahpahus lága bokte . 2 Sámedikki stivrraid ja lávdegottiid jođiheddjiide ja lahtuide máksojuvvo buhtadus daid máksomeriid ja eavttuid mielde , mat bohtet ovdan áiggis áigái gustovaš Buhtadusregulatiivvas jna. lávdegottiid jođiheaddjiid , lahtuid ja čálliid várás ( gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 3.10.11 ) . 2 Sámedikki sorjjasmeahttumis dili geažil , jáhkká Láhkaossodat ahte juolludusnjuolggadusaid § 10 ( ovddeš § 17 ) maiddái gusto dalle go ruđat juolluduvvojit Sámediggái . 2 Sámedikki siskkáldas ovttasbargu 2 Sámedikki siskkáldas bearráigeahččamii gullet eanas muddui siskkáldas rutiinnat Sámedikki hálddahusas . 2 Sámedikki saji birra šiehtadallamiin lea ovdal juo ságasduvvon , ja dikki áddejumi mielde lea deaŧalaš árvvoštallat dáláš ortnega . 2 Sámedikki sadji šiehtadallamiin lea ovdal ovddiduvvon áššin , ja dikki mielas lea deaŧalaš árvvoštallat dálá ortnega . 2 Sámedikki sadji sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiid organiseremis ja váldi daid ektui galggašii čilgejuvvot buorebut go mii doaibmaplánas boahtá ovdan . 2 Sámedikki sadji ja rolla boazodoalloáššiin 2 Sámedikki sadji 2 Sámedikki ráđđádallanšiehtadusas maid gielda- ja guovloministtar ja sámediggepresideanta dagaiga miessemánu 11. b. 2005 , leat dárkilet vuogit dasa movt ráđđádallamat Sámedikkiin galget čađahuvvot . 2 Sámedikki ráđđelahtuide , geain lea ollesáiggebargu , máksojuvvo 90% jahkebuhtadus Sámedikki várrepresideantta jahkebuhtadusas . 2 Sámedikki ráđđelahtuide , geain lea 50% virgi Samedikkis , máksojuvvo 50% jahkebuhtadus Sámedikki várrepresideantta jahkebuhtadusas . 2 Sámedikki ráđđelahttu Marianne Balto doallá čoahkkima golmma davimus fylkkamánniiguin , nammalassi Hill- Marta Solberg - Nordlánda , Svein Ludvigsen - Romsa ja doaibmi Finnmárkku fylkkamánniin Tor Stafsnes , ja Bufetahtáin . 2 Sámedikki rolla go ođđa hálddášannuppástus čađahuvvo , Sámediggepresideantta Aili Keskitalo bokte 2 Sámedikki rievttálaš árvvu hárrái , lea bargojoavku ovddidan ovtta evttohusa mas Sámediggi ain lea oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas , ja ovtta evttohusa mas Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan . 2 Sámedikki rievttálaš árvu Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta ja lea osolaš šiehtadusain priváhta ja almmolaš eiseválddiiguin , ja das lea bealálašárvu duopmostuoluid ja eará eiseválddiid ovddas 6.2 . 2 Sámedikki rievttálaš dilli Mandáhtta dáhttu bargojoavkku árvvoštallat modeallaid main Sámediggi bissu stáhta juridihkalaš peršovnna oassin . 2 Sámedikki rievttálaš dilli ... 57 6.1.1 . 2 Sámedikki rievttálaš dili njuolggadusat leat vuosttažettiin nannejuvvon sámelágas . 2 Sámedikki revisoras sáhtášii de leat ovddasvástádus rehketdoallorevišuvnnas ja hálddašanrevišuvnnas . 2 Sámedikki rahpama oktavuođas golggotmánu 13. b. 2009 2 Sámedikki prinsihpalaš vuođđun lea ahte boazodoalu geavahanvuoigatvuođain maid lea háhkan don doložis geavahemiin , eai sáhte leat heajut suodjaleapmi Finnmárkkus go geavahanvuoigatvuođain leat muđui riikkas . 2 Sámedikki prinsihpalaš oaidnun lea ahte ii galggašii ásahir ođđa hálddašanmálliid ovdal go sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea geargan bargguinis Norlánddas , Tromssas ja lullisámi guovllus . 2 Sámedikki prinsihpalaš oaidnu lea 1993 rájes leamaš dat ahte ILO-konvenšuvdna nr. 169 galgá inkorporerejuvvot njuolga olmmošvuoigatvuođalága bokte mii manná ovdalii eará lágaid . 2 Sámedikki presideanttas lea , doaimma jođiheaddjin , ovddasvástádus ollašuhttit boađusgáibádusaid maid Sámediggi lea mearridan bušeahttamearrádusastis , ja galgá fuolahit ahte siskkáldas disponerenčállosiidda biddjojuvvojit vástideaddji gáibádusat , gč. čuo. 2.1.1 ovddabealde . 2 Sámedikki presideantavirgi biddjui stáhta bálkáregulatiivii , mii ii vástit virggi sisdollui . 2 Sámedikki presideanta sáhttá gáibidit nammačuorvuma deaŧalaš jienastemiid oktavuođas . 2 Sámedikki presideanta geahččá bearrái ahte Sámedikki ja Sámediggeráđi beavdegirjjit ja čállosat leat dohkálaš rájus ja ortnegis . 2 Sámedikki presideanta fápmuduvvo rievdadit dáid njuolggadusaid veaháš jos čájeha ahte lea dárbu . 2 Sámedikki presideanta dahje čoahkkinjođihangotti jođiheaddji galgá dakkár oktavuođain vuos árvvoštallat sáhttá go goluid beallalaččaid / guoimmi ovddas máksit . 2 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø ja gielda- ja guovloministtar Erna Solberg čáliiga vuollái bargovugiid Oslos odne . 2 Sámedikki presideanta Ole Henrik Magga čilgii ráđi doaimmaid birra . 2 Sámedikki presideanta Egil Olli lonuha sáhkavuorrostuolu sadjái syhkkela ja áigu syhkkelastit Troandimis ja Osloi njealját gearddi . 2 Sámedikki presideanta Egil Olli lea hui duhtavaš dan geažil . 2 Sámedikki presideanta Egil Olli ja várrepresideanta Láilá Susanne Vars galgaba odne čoahkkinastit Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministariin Rigmor Aasrud , Máhttodepartemeanttain ja Gieldda- ja guovlodepartemeanttain Oslos . 2 Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte lea deaŧalaš bidjat konkrehta sisdoalu dasa maid sámi iešmearrideapmi geavatlaš politihkas mearkkaša . 2 Sámedikki politihkka guolástusa oktavuođas lea suodjalit gáddelagaš bivddu ávnnaslaš vuođđun ássamii ja barggolašvuhtii riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Sámedikki politihkalaš sáttagottis ledje presideanta Sven-Roald Nystø , várrepresideanta Ragnhild Nystad ja Bargiidbellodaga joavkojođiheaddji Egil Olli . 2 Sámedikki politihkalaš ođđasisorganiseren , man geažil ráđđi sirdá eret dievasčoahkkimis , mielddisbuktá maiddái heivehemiid gaskal ođđa politihkalaš vuogádaga ja hálddahusa . 2 Sámedikki politihkalaš organiseren ... 16 Figuvra 2 . 2 Sámedikki politihkalaš jođiheaddjit oaivvildit ahte Sámedikkis lea dán juolludusvuogi mielde duohtavuođas hui gáržžes vejolašvuoha ieš dahkat politihkalaš vuoruhemiid . 2 Sámedikki politihkalaš dássái ii guoskka Váldotariffašiehtadus eaige stáhta sierrašiehtadusat , muhto dat geavahuvvojit vástesaččat dađi mielde go dat sierra lea namuhuvvon vuolábealde . 2 Sámedikki politihkalaš dássi ásahuvvo sierra ovttadahkan , mas lea sierra doaibmabušeahtta . 2 Sámedikki politihkalaš dási mátkepolitihkka mearriduvvon Sámedikkis njukčamánu 03. b. 2006 2 Sámedikki politihkalaš dási mátkepolitihkka 2 Sámedikki politihkalaš doaimma bargomátkkiid / mátkkiid oktavuođas biddjojuvvojit vuođđun dat njuolggadusat mat leat Regulatiivvas sis- ja olgoriikka mátkkiid várás , go johtá stáhta rehkegii . 2 Sámedikki politihkalaš doaibma dan geažil go Sámediggi lea sápmelaččaid álbmotválljejuvvon orgána sápmelaččaid várás , čájeha ges ahte lea sorjjasmeahttun stáhtas . 42. Maiddái Sámedikki opmodatvalljodaga dáfus lea Sámediggi sakka eanet sorjjasmeahttun stáhta eiseválddiid ektui Sámedikki politihkalaš doaimma hárrái . 2 Sámedikki politihkalaš doaibma 1998:s 2 Sámedikki politihkalaš doaibma ( dievasčoahkkin ja sámediggeráđđi ) ii dárbbaš ráhkadit jahkásaš doaibmaplánaid . 2 Sámedikki politihkalaš bargu 1999:s 2 Sámedikki politihka vuođđun lea vuođđofilosofiija mas biras , luondu ja resurssat ieža mearridit mo luonddu galgá geavahit . 2 Sámedikki plánaveahkki lea mearriduvvon 2 Sámedikki ođđa bargoortnet . 2 Sámedikki ovttasbargu gielddaiguin lea positiivadit ovdánan áiggi mielde , erenoamážit dain gielddain mat gullet Sámi ovdánahttinfoandda geográfalaš doaibmaguvlui ja sámegiela hálddašanguvlui . 2 Sámedikki ovddit boazodoallošiehtadusa meannudeamis dadjá diggi ahte sáhttá leat dárbu importeret veahá bohccobierggu . 2 Sámedikki ovddasvástádus lea láhčit dili duodjeorganisašuvnnaide vai sáhttet doaibmat mearriduvvon rámmaid siskkobealde . 2 Sámedikki ovddastemiin galgá čuovvut čuovvovaš vuoru : Presideanta , čoahkkinjođihangotti jođiheaddji , várrepresideanta , čoahkkinjođihangotti nubbinjođiheaddji , Sámediggeráđi lahtut ja čoahkkinjođihangotti lahtut . 2 Sámedikki ovddasteaddjit válljejuvvojit 13 válgabiires 25. Juohke válgabiires leat 3 ovddasteaddji . 2 Sámedikki ovddasteaddjit leat leamaš ráđđeaddi Carl Erik Moksness , ráđđeaddi Veslemøy Dahl , ráđđeaddi Ingar N. Kuoljok , ossodatdirektovra Tommy Somby , vuolit direktevra Hege Fjellheim Sarre ( 1.1.2007 rádjái ) ja seniorráđđeaddi Torvald Falch ( 1.1.2007 rájes ) . 2 Sámedikki ovddastan- / diehtojuohkin- ja doarjjadoaimmaid fuolaheapmái Oslos , evttohuvvo 1,5 milj. kruvnnu juolludus 2000-jahkái kantuvrra ásaheapmái ja jođiheapmái . 2 Sámedikki orgánat vuoruhit giellaovddiidanbargguid plánaáigodagas . 2 Sámedikki organiseren ii ge leat seamma go Stuoradikki dannego das lea sihke parlameantadoaibma ja vel dakkár doaibma mii sakka sulastahttá departemeanttaid . 2 Sámedikki ollesáiggipolitihkkárat sáhttet oažžut buhtadusa duođaštuvvon goluid ovddas mátkkiin mat leat vuollel 15 km bargosajis / orrunsajis gitta 1000 ruvnno rádjái jahkái . 2 Sámedikki ollesáiggipolitihkkárat ja ráđi politihkalaš ráđđeaddit , geat orrot guhkkelis go 40 km eret bargosajis ja doalahit ásodaga ruovttubáikkis eai ge láigot dan eret , ožžot nuvttá geavahussii dakkár ásodaga mas leat eaŋkilis viessogálvvut . Maiddái elrávdnji , liekkas ja birranbassan oktii jagis ja fárrengolut leat nuvttá . 2 Sámedikki ollesáiggipolitihkkariidda , geat ožžot njuolga buhtadusa Sámedikkis , addojuvvo ollesbálká buohcuvuođa oktavuođas gitta 49 vahku ja 5 kaleanddarbeaivvi rádjái , gč. Oktasašmearrádusaid § 18 mii gusto vástesaččat . 2 Sámedikki ollesáiggepolitihkkáriidda ja politihkalaš ráđđeaddiide máksojuvvojit mátketelefongolut ollásit ja eará telefongolut gitta 800 ruvnno rádjai jahkenjealjehasas . 2 Sámedikki ollesáiggepolitihkkáriidda addojuvvo maŋŋábálká ovtta mánu dan rájes go heitet , muhto gitta golmma mánu rádjai jos sis ii leat bálká- / ealáhusdienas penšuvdna dahje sullasaš . 2 Sámedikki olles- ja oasseáigepolitihkkáriin ja politihkalaš ráđđeaddiin lea vejolašvuohta váldit honorára dakkár artihkkaliid dahje aviisačállosiid ovddas , maid ovddas dábálaččat máksojuvvo . 2 Sámedikki olles- ja oasseáigepolitihkkárat geat ožžot bálkká Sámedikkis , dieđihuvvojit Stáhta penšuvdnakássii . 2 Sámedikki oktavuohta gielddaide ja fylkkagielddaide St.dieđ. nr. 55:s ( 2000-2001 ) Sámepolitihka birra guorahallojuvvo Sámedikki oktavuohta báikkálaš ja guovllu dássái ( kap. 5.2 ) . 2 Sámedikki oktavuohta gielddaide ja fylkkagielddaide ... 39 2 Sámedikki oktavuohta Stuoradiggái Stuoradiggi lea váldán mállen addit Sámediggái vejolašvuođa doallat viidát ja sierra čoahkkimiid lávdegottiiguin go dain leat áššit meannudeapmái main lea mearkkašupmi sámi beroštumiide . 2 Sámedikki oktavuohta Stuoradiggái ... 38 2.14 . 2 Sámedikki ohcan beassat Landsdelutvalgii miellahttun lea dán rádjái hilgojuvvon . 2 Sámedikki oassálastin rádjerasttideaddji Interreg-prográmmain ruhtaduvvo dán poastta bokte . 2 Sámedikki oasseáiggipolitihkkariidda máksojuvvo mátketelefongolut ollásit . 2 Sámedikki oasseáiggipolitihkkariidda , lávdegoddejođiheaddjái ja joavkojođiheddjiide máksojuvvojit golut ISDN-linjá bidjamii dahje sullasaš dihtoroktavuhtii , ja dasa lassin linnjágeavaheapmái gitta 800 ruvnno rádjai jahkenjealjehasas , gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 12.2 . 2 Sámedikki oaivila mielde livččii láhkagielddus maiddái nana signála dasa ahte min servodat ii dohkket prostitušuvnna . 2 Sámedikki oaivila mielde lea Norga muhtun surggiin bázahallan riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiid barggu ektui . 2 Sámedikki oaivila mielde ii dávis dát ráđđehusa cealkámušaide stuorradiggedieđáhusas nr 48 ( 1998-99 ) Sámedikki 1998 doaimma birra , ahte ráđđehusas lea lávga ovttasbargu Sámedikkiin eamiálbmotjulggaštusa barggu ektui , ja ahte : « Sihke dás ja eará oktavuođain lea ovttasbargu Sámedikkiin deaŧalaš riikkaidgaskasaš eamiálbmotpolitihka hápmemii » ( gč. čuo. 4.13 stuorradiggedieđáhusas ) . 2 Sámedikki oaivila mielde biddjo hirbmat stuorra deaddu dilálašvuođaide Finnmárkkus , gos lea váttis resursadilli ja eatnamat leat guorbamin . 2 Sámedikki oaivila mielde berrejit váldoulbmilat čielgasit čilget sámi mediaid rolla ja mearkkašumi sámi álbmoga dárbbuid ja gáibádusaid kultuvracealkimiid ektui , erenoamážit cealkinfriddjavuođa , diehtojuohkima ja demokráhtalaš oasseváldimii . 2 Sámedikki oainnu mielde árvalus ovddasta garra liberalistalaš oainnu man vuođđun lea riikkaidgaskasaš bákteindustriija oaidnu . 2 Sámedikki oainnu mielde sáhttá Boazodoallostivrra mearrádus leat vuođđun dasa mo proseassa sáhttá čađahuvvot . 2 Sámedikki oainnu mielde maid galgá eanaeaiggát hálddašit eatnama ja ođasmuvakeahtes resurssaid , muhto ođasmuvvi resurssaid gal galget eará láhkai hálddašit . 2 Sámedikki oainnu mielde livččii dán dili sáhttán buoridit almmolaš dieđuiguin ahte sápmelaččain ja dážain lea guhkes oktavuohta Norggas . 2 Sámedikki oainnu mielde lei nappo ollislaš čoavddus maid váttis politihkalaš dilis 1980:s dáhtto . 2 Sámedikki oainnu mielde lea čielggas ahte dán ákka ii sáhte rievttálaččat bealuštit . 2 Sámedikki oainnu mielde lea čielggas ahte buot guovllut Finnmárkku fylkkas gos sámi álbmot gitta dássážii lea leamaš okto dahje stuorra eanetlogus ássama ja ealáhusdoaimmaid dáfus , fertejit gullat dasa maid ILO-konvenšuvdna atná árbevirolaš eamiálbmotguovlun . 2 Sámedikki oainnu mielde lea stáhtas dáruiduhttinproseassa bohtosiid dihte , earenoamáš ovddasvástádus sihkkarastit plánejuvvon ja dálá viesuid sihke ruhtadeami ja jođiheami . 2 Sámedikki oainnu mielde lea dás sáhka viiddis proseassain maid ferte čađahit viiddis fágalaš vuođun . 2 Sámedikki oainnu mielde lea duojis badjelrájiid vejolašvuohta ealáhussan sihke Ruoŧa ja Suoma ektui , muhto maiddái Barentsovttasbarggu rámmaid siskkobealde Nuortaoarje-Ruošša ektui . 2 Sámedikki oainnu mielde lea dieđusge boazodoalus maid heivehangeatnegasvuohta nugo earáge geavahanvuoigatvuođalaččain , vaikke das leage bággolonistanrievttálaš suodjaleapmi . 2 Sámedikki oainnu mielde lea buorre go bealit leat mearridan ahte golut resursafáktemii , mii lea boazodoallohálddašeami ovddasvástádus , galgá biddjot hálddašeami bušehttii . 2 Sámedikki oainnu mielde lea boazodoalloeiseválddiin earenoamáš ovddasvástádus boazodoalu eatnamiid sihkkarastimis . 2 Sámedikki oainnu mielde lea Sámi vuoigatvuođalávdegotti váilevaš čielggadeapmi vuođđo vuoigatvuođagažaldagain hui unohas ja vahágin sámi beroštumiide . 2 Sámedikki oainnu mielde lea Sámi vuoigatvuođalávdegoddi leamaš menddo pragmáhtalaš iežas árvvoštallamis , ja danne menddo ollu guorahallan eará vejolaš hálddašanortnegiid dan sadjái go čielggadit guovddáš vuoigatvuođagažaldagaid maid lei biddon bargat . 2 Sámedikki oainnu mielde lea Sámi eanahálddašeapmi áidna hálddašanmálle mii ollásit ollašuhttá ILO-konvenšuvnna gáibádusaid dán suorggis . 2 Sámedikki oainnu mielde ii sáhte ásahit oktasaš eanahálddašanorgána Finnmárkui jos ii gávdno čielga šiehtadus stáhta ja Sámedikki gaskka , mas Sámediggi miehtá dákkár ortnegii . 2 Sámedikki oainnu mielde ii leat riekta iešmearrideami doahpagis ovddidit sierra áddejumi mii guoská dušše eamiálbmogiidda . 2 Sámedikki oainnu mielde ii leat dát doarvái boazodoalu vuoigatvuođaid sihkkarastimii . 2 Sámedikki oainnu mielde ii dáhkidivčče dát doarvái bures ahte « geassegielddat » vuhtiiválddášedje boazodoalu vuoigatvuođaid , seamma unnán go unnitlogu evttohus ovddasteami birra sihkkarasttášii boazodoalu vuoigatvuođaid suodjaleapmái . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii mieđihit nu guhkás go vejolaš nuortalaš kultuvrra seailluheamis , nannemis ja ovddideamis , vaikke vel gilvaleaddji sámi beroštumit guoskkahuvvošedje negatiivvalaččat . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii geahččalit garvit dakkár dilálašvuođaid mat čuožžiledje diimmá čavčča njuolggadusbargguid oktavuođas . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii earenoamáš oktavuođain leat vejolaš ásahit gillifidnoguovlluid gielddarájiid rastá . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii eanadoalu guođohanvuoigatvuođa álgovuorus ráddjet dan iežas gildii . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii Sámedikki ja fylkkadikki nammadan orgána hálddašit báikkálaš bivdoneavvoreguleremiid , dakkár váidalanortnegiin go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašii Stuorradiggi bidjat alcces seammalágan ráddjemiid go vuođđoláhkarievdadusaid oktavuođas leat , namalassii nu ahte Stuorradiggi fertešii vuordit vissis áiggi ovdal go sáhtášii orustahttit Sámedikki biehttalanvuoigatvuođa . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašedje ásahuvvot ortnegat maid vuođul meahcceresurssaid vuoigatvuođat ja hálddašeapmi biddjo báikkálaš dássái : gieldda ja gili dássái . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašedje nuortalaččat oažžut eanetlogu stivrra áirasiin danne go sii leat álgo vuoigatvuođalaččat Njávdánjoga bivdui . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašedje hálddašanorgánaid mearrádusat mearriduvvot dábálaš eanetloguin , muhto eaktun lea ahte badjel bealli miellahtuin leat mielde gieđahallamin ášši . 2 Sámedikki oainnu mielde galggašedje Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi dán eari ovttas hálddašit . 2 Sámedikki oainnu mielde fertejit boazodoalu vuoigatvuođaid doahttaleapmi , sihkkarastin ja joatkka leat rámman čovdosiidda eana- ja resursavuoigatvuođagažaldagain . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte árvvoštallat luonddumeassamiid sápmelaččaid eana- , čáhce- ja luondduresurssaid eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođa ektui . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte vuođđun leat ahte galget leat viehka ollu buoret ákkat ovdal go sáhttá dohkkehit cieggan dili dakkár guovllus gos leat leamaš vuoigatvuođat go rahpaseabbu riekteguovllus ( « riekteguorus guovlu » ) . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte nuortalaččaid historjjálaš vuoigatvuođaid boazodoalu , meahcásteami ja bivddu ektui dohkkehit ja ođđasis ásahit seamma láhkai go sámi vuoigatvuođaid muđui , nu guhkás go fal vejolaš . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte meahcceriggodagaid báikkálaš hálddašeamis doahttalit boazodoalu ja eanadoalu earenoamáš dárbbuid ja geavahanvuoigatvuođaid . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte danne bisuhit maiddái vuođđostruktuvrra , nugo ovdamearkka dihtii johtalusa . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte Sámi eanahálddašeami dohkkehit daid areálaid eaiggádin maid hálddaša . 2 Sámedikki oainnu mielde ferte Anatomalaš instituhta dákteriggečoahkádusa sámi oasi geahčadit ja sirret . Sámediggi lea deattuhan man deaŧalaš dás bargat Sámedikki rávvagiid mielde . 2 Sámedikki oainnu mielde eai leat bealit mat gáibidit ahte ILO-konvenšuvnna mearrádus 14. kapihttal nr. 1 vuosttaš čuokkis , ii galgga dulkojuvvot sánis sátnái . 2 Sámedikki oainnu mielde dáidá leat váttis garvit beroštupmiriidduid go bargá vuoigatvuođagažaldagaiguin , danne go riiddut lunddolaččat gullet vuoigatvuođaáššiide main leat vuostálas rievttálaš čuoččuhusat . 2 Sámedikki oainnu mielde dagaha lasáhus organisašuvnna doaibmajođiheapmái dan ahte organisašuvdna oažžu vejolašvuođa nanusmuvvat , ja dat sáhttá sihkkarastit organisašuvnna saji šiehtadallamiin . 2 Sámedikki oainnu mielde berre dat dulkojuvvot sánis sátnái , danne go ii leat mihkkege mii dadjá ahte dulkomis galggašii garvit mearrádusa čielga sániid . 2 Sámedikki oainnu mielde attášedje goappašat evttohusat jiena ja váikkuhanválddi mii duohtavuođas ii leat . 2 Sámedikki oaidnu álbmotrievttálaš gažaldagaid birra galgá čalmmustahttojuvvot sierra mearkkašupmin dokumeanttas maid ráđđehus ovddida Stuoradiggái . 2 Sámedikki oaidnu sámi guovlluid eana- ja čáhcevuoigatvuođaid ektui lea leamaš ahte guovllu riggodagat sihke eatnama alde ja vuolde gullet sámi álbmogii . Duogážin dán oidnui lea dat sávaldat ahte sámi servodat galggašii oažžut stuorát ávkki das mii buvttaduvvo , ja dáhttu hehttet dahje juobe juo ráddjet ge vahágiid dakkár doaimmaid oktavuođas mat sáhttet hehttet sámi kultuvrra ja árbevirolašealáhusdoaimmaid . 2 Sámedikki oaidnu maid lea ahte hálddašeamis ii galgga sirret olbmuid etnihkalaččat , muhto ahte sápmelaččat galget leat ovddastuvvon hálddašanorgánain nu ahte sápmelaččaide álbmogin sihkkarasto dakkár váikkuhanfápmu maid álbmotriekti gáibida . 2 Sámedikki oaidnu dása lea nugo Sámi vuoigatvuođalávdegotti unnitlogu oaidnuge , ahte « govttolaš juogadeami » njuolggadus báikegoddeálbmoga ja earáid geavaheapmái sihkkarasttážii doarvái bures finnmárkolaččaid lobi geavahit dáid guovlluid . 2 Sámedikki oaidnu daid áššiin main lea stuora mearkkašupmi sámi servodahkii lea danin hui dehálaš ráđđehussii . 2 Sámedikki oahpahusossodat ovttasbargá ovdánahttinbarggustis iešguđet ásahusaiguin , ee. : 2 Sámedikki oahpahusossodaga áigumuššan lea : 2 Sámedikki oahpahusossodaga galgá nanosmahttit ovttain erenoamáš pedagogalaš virggiin . 2 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ( SNPL ) ja Sámediggi lágidit nuoraidkonferánssa golggotmánu 23. - 25. b. 2009 Troandimis . 2 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ( SNPL ) háliida fas bidjat Sámedikki jienastuslogu guovddážii , ja ávžžuha nuoraid čálihit jienastuslohkui vai besset jienastit 2009 válggain čakčat , dadjá SNPL jođiheaddji Anne Helene Saari . 2 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš 2 Sámedikki nissonprošeavtta prošeaktaáigodagas lea Sámediggi vásihan ahte gažaldagaid mat gusket dásseárvui ferte álelassii ja vuđolaččat čuovvut . 2 Sámedikki nissoniidlohku lea dál 28,2% . 2 Sámedikki nammadeamit / searvan stivrraide , ráđiide ja lávdegottiide Válddahallan ii leat ollislaš . 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidáŋgiruššan vuoruhuvvo bajás maiddái 2001 stáhtabušeahtas , ja ea.ea. dán doarjjaortnegii lea dárbu 1 milj. kr. lasáhussii . 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidáŋgiruššan 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeaktabargu lea gasku čađahandási . 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidplána čuovvuluvvo nu ahte biddjojuvvojit hálddahuslaš resurssat ovddideapmái , čuovvuleapmái ja koordineremii . 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidplána lea guovddáš gaskaoapmin mánáid- ja nuoraidbarggu čuovvoleamis ” ( Sámediggeplána 1998 - 2001 s. 48 ) . 2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidplána bargu eaktuda ahte erenoamážit Sámi kulturráđđi lea mielde váikkuheamen . 2 Sámedikki mihttomeriid ja strategiijaid vuođul sámi museaid ektui lea bušeahttadárbu sámi museabargui čuovvuvaš : 2 Sámedikki mihttomearrin lea sihkkarastit dáláš kulturviesuid doaimma , gč. Sámedikki ášši 23/96 Sámi kulturviesuid ollislaš plána mearrádusa . 2 Sámedikki mihttomearrin lea maiddái šaddat eanadoallopolitihkalaš aktøran . 2 Sámedikki mihttomearrin lea háhkat eavttuid guolástusa gáhttemii ávnnaslaš vuođđun ássamii ja barggolašvuhtii sámi riddo- ja vuotnaguovlluin , ja váivašuvvá sakka dan geažil go norgalaš-ruoššalaš guolástuskomišuvdna ii leat dohkálaččat vuhtii váldán dutkiid rávvagiid dorskebivdoeriid mearrideami oktavuođas Jiekŋamearas ( dievasčoahkkinášši 50/99 ) . 2 Sámedikki mihttomearrin lea hábmet sámi guovlluid eanadoallopolitihka , mas ealáhusa rámmaeavttuid vuođđun lea našuvnnalaš sámepolitihkalaš mihttomearit , ja álbmotriektilaš ja siskildasriektilaš prinsihpat . 2 Sámedikki mihttomearrin lea ahte buot almmolaš eiseválddit servet sámi kulturbargui ja kultuvrra ovddideapmái . 2 Sámedikki mihttomearrin festiválaid oktavuođas lea gozihit sámi artisttaid beroštumi ja nannet sin beroštumi . 2 Sámedikki mielaš lea deatalaš čuovvulit barggu Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain Finnmárkku birra ja viidásit barggu mii šaddá guoskat eará árbevirolaš sámi guovlluide . 2 Sámedikki mielas árvalusas leat áššáiguoski ja čielga ákkat go dáhttu Sámediggái guovddáš ráđđenvuoigatvuođa čoakkádusa sámi oasis . 2 Sámedikki mielas maid livččii buhtadusláhkavuođđu hui deatalaš , muhto guovddážin aŋkke lea boazodoalu vuoigatvuohta geavahit areálaid . 2 Sámedikki mielas livččii dárbu árvvoštallat áicirolla , sihke ovddasvástádusa , válddi ja resursadárbbu dáfus . 2 Sámedikki mielas livččii deatalaš álggahit ja čuovvulit dáid doaibmabijuid . 2 Sámedikki mielas livččii buorre jos Norga válddášii badjelasas foruma bargojoavkku jođihanovddasvástádusa . 2 Sámedikki mielas leat « sámi dákteriggeávdnasat » doarvái čielgasit definerejuvvon evttohuvvon njuolggadusain . 2 Sámedikki mielas lea čielga dárbu ruovttoluotta addit sámi guollebivdovuoigatvuođa . 2 Sámedikki mielas lea ássama bisuheapmi sámi guovlluin okta daid deaŧaleamos bargguin mat dikkis leat , danne go dát ássan lea sámi kultuvrra vuođu oassin . 2 Sámedikki mielas lea sámiid historjálaš vuoigatvuođain luossabivddus mearkkašupmi Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa meannudeapmái , vuoigatvuođa birra eatnamiid ja čáziid hálddašeapmái Finnmárkkus mii dál lea gulaskuddamis . 2 Sámedikki mielas lea sámi historjjálaš luossabivdovuoigatvuodain mearkkašupmi Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa , Finnmárkku eana- ja cáhcevuoigatvuodaid hálddašeami birra , meannudeapmái . 2 Sámedikki mielas lea prinsihpalaččat deaŧalaš deattuhit ahte boazodoallu lea hirbmat deaŧalaš sámi ealáhus , sihke ealáhuslaččat ja sámi servodaga guovddáš kulturguoddin . 2 Sámedikki mielas lea prinsihpalaččat deatalaš deattuhit boazodoalu hirbmat deatalaš saji sámi ealáhussan , sihke ealáhuslaččat ja guovddáš saji ektui mii boazodoalus lea sámi servodaga kulturseailluheaddjin . 2 Sámedikki mielas lea positiivvalaš go bivdoearit mearriduvvojit ovttasráđiid dáža ja ruoššalaš guolástuseiseválddiid gaskka . 2 Sámedikki mielas lea min vuoigatvuohta ja buorrin máilmmeservodahkii ahte sámi kultuvra seailluhuvvo . 2 Sámedikki mielas lea maiddái dárbu bidjat eanet searaid dikki áŋgiruššamiidda mánáid ja nuoraid ektui . 2 Sámedikki mielas lea maiddái dárbu ahte guovddáš stáhtalaš eiseválddit čilgejit ollu guovddáš beliid mat čuvvot ILO-konvenšuvnna nr 169 ratifiserema Norggas . 2 Sámedikki mielas lea maiddái buorre ahte Tromssa guovllustivra oažžu ovddasvástádusa hutkat doaibmabijuid movt čoavdit riidduid , maiddái mii guoská gittiid áidumii . 2 Sámedikki mielas lea maid dárbu čujuhit ahte eiseválddiid čielggadangeatnegasvuođa ferte nannet lágas . 2 Sámedikki mielas lea maid deaŧalaš ovttastahttit ja koordineret areálaáššiid mat váikkuhit boazodollui . 2 Sámedikki mielas lea maid deatalaš ráhkadit dohkálaš bargoeavttuid nissonáirasiidda . 2 Sámedikki mielas lea lávdegotti árvvoštallan sámi dákteriggeávdnasiid oktavuođas bures čilgejuvvon kulturmuitolága ektui . 2 Sámedikki mielas lea lunddolaš go vuođđuduvvon lávdegoddi vuosttažettiin lea bargan čoakkádusa sámi dákteriggeávdnasiiguin . 2 Sámedikki mielas lea lunddolaš deattuhit dán lágan máhtolašvuođa mearkkašumi , erenoamážit Hålogalándda ja Frostating duopmostuoluin . 2 Sámedikki mielas lea lunddolaš ahte diggi váldojuvvo árrat mielde dakkár áššiin ja plánabarggus main lea mearkkašupmi sámi eanadollui . 2 Sámedikki mielas lea hui váivi go NRK sámi TV-fálaldat dál lea evttohuvvon heaittihuvvot ekonomalaš sivaid geažil . 2 Sámedikki mielas lea hui dehálaš ovddidit nana ja dynámalaš oktavuođa Sámedikki ja riikka eiseválddiid gaskka , ja dehálaš oassin dás leat maiddái jahkedieđáhusat ja stuorradiggeáigodaga prinsihppadieđáhus . 2 Sámedikki mielas lea hui deatalaš sihkkarastit ahte sihke eanadoallo- ja boazodoalloberoštumiin leat ovddasteaddjit vejolaš hálddašanorgánaid stivrrain nugo ovddabealde namuhuvvon . 2 Sámedikki mielas lea hui buorre go Ráđđehus stuorradiggedieđáhusas dovddaha ahte sámi museaid organiseren galgá dáhpáhuvvat dakkár ortnegiin mas Sámedikkis lea ollislaš hálddašanovddasvástádus . 2 Sámedikki mielas lea hirbmat váidalahtti go ráfáiduhttinárvalus ii leat čuovvuluvvon guovddáš gulaskuddamiin ja meannudemiin . 2 Sámedikki mielas lea hirbmat deaŧalaš čuovvulit dán ášši eambbo konkrehta , vai sámiide boahtteáiggis šattašii stuorát oadjebasvuohta ja riektesihkkarvuohta duopmostuoluid ektui . 2 Sámedikki mielas lea dát hui deaŧalaš bealli maid ferte čuovvulit earret eará šiehtadusa njuolggadusbarggus . 2 Sámedikki mielas lea dát hirbmat deaŧalaš ášši guovllu sámi beroštumiide . 2 Sámedikki mielas lea dát deaŧalaš danne go lea buorre ahte nu ollu go vejolaš bealit boazodoallopolitihkas gulahallet ja juogadit dieđuid gaskaneaset , ja dán oktavuođas šaddá maiddái vejolašvuohta guorahallat deaŧalaš boazodoallogažaldagaid . 2 Sámedikki mielas lea dárbu čuovvulit ráfáiduhttinárvalusa ja ovddidit árvalusa Gonagassii stáhtaráđis nu johtilit go lea vejolaš . 2 Sámedikki mielas lea dárbu oppalaččat deattuhit ahte sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuohta lea buot olmmošvuoigatvuođabargguid ja sámepolitihkalaš áššiid vuođđun ja guovddáš beallin . 2 Sámedikki mielas lea dárbu hukset stabiila girjelágádusdoaimma sámi guovlluin , nu ahte gávdnojit orgánat maid váldoáigumuššan lea almmustuhttit girjjiid sámegillii , ja bidjet vuođu sámi kultuvrralaš infrastruktuvrii sámi guovlluin , girječálliid bokte geat geavahit sámegiela ja sámegiel buvttadeddjiid bokte . 2 Sámedikki mielas lea dárbu deattuhit ahte buot dáid beliid ferte gozihit boazologu heiveheami viidásit barggus . 2 Sámedikki mielas lea dán oktavuođas maiddái ILO-konvenšuvnna 15. artihkkal nr. 1 deatalaš . 2 Sámedikki mielas lea dál áigi ovdánit Finnmárkku eana- ja čáhcegažaldagaiguin , ja dán oktavuođas atnit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa váldooainnu vuođđun . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš čuovvulit EO oktasašinitiatiivvaid ođđa Interreg III-progámma ( 2000-2006 ) bokte . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš čujuhit ahte leat jođus proseassat mat leat deatŧalaččat dán oktavuođas , ja main ferte gozihit boazodoalu beroštumiid . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš oažžut sámi duopmáriid , hástalussan šaddá ge mo duohtan dahkat dan . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš deattuhit ahte luonddulihkahallamat mat duon boahtimii dáhpáhuvvet boazoguovlluin , leat stuorra uhkádussan boazodollui . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš deattuhit ahte buot dáid beliid ferte gozihit boazologu heiveheami joatkkabarggus . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte sápmelaččat vuolggahit áššiid ja leat aktiivvalaš mielbargit ja bidjamin eavttuid go sámi geavahan- ja ássanguovlluid mátkeealáhusdoaimmat hábmejuvvojit ja čađahuvvojit 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte sámi ealáhusat , kultuvra ja servodatdilit árvvoštallojuvvojit buot áššiin main lea sáhka lihkahallamiid birra sámi guovlluin . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte kultuvra mii gaskkustuvvo galgá leat albma ja jáhkehahtti , ja leat dakkár dásis ahte soahpá báikkálaš dábiide ja vieruide . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte gelbbolašvuođas lea sámi iešvuohta , daid girjás kulturhámiid ektui mat leat sámi servodagas . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte bajásšaddan eavttut láhččojuvvojit nu ahte daiguin ovddiduvvo mánáid ja nuoraid sámi identitehta . 2 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte Suodjalusa ja boazodoalu gaskka lea šiehtadus Hálkavári / Iŋggášguolbana báhčinšillju geavaheamis . 2 Sámedikki mielas lea dat buorre . 2 Sámedikki mielas lea dat buorre , muhto diggi dáhttu dattetge deattuhit ahte Sámedikki saji riikkaidgaskasaš barggus ferte nannet , vai áigumušat šattašedje duohtavuohtan . 2 Sámedikki mielas lea dat bargu maid Boazodoallostivra dahká viiddis ja deaŧalaš nugo oidno Boazodoallostivrra jahkedieđáhusas . 2 Sámedikki mielas lea danne dárbu ja riekta ahte Sámediggi ja Ráđđehus ásaheaba lávga ovttasbarggu , vuođđuduvvon ovttaveardásašvuhtii ja goabbat guoimmi gudnejahttimii , ja ráhkadeaba láhkaproposišuvnnaid sámi vuoigatvuođaid ja daid hálddašeami birra . 2 Sámedikki mielas lea báikegottiid ja gávpotrievtti Strukturlávdegoddi ovddidan viiddis ja buorre čielggadusa vuosttas instánssa duopmostuoluid bargosuorggi ja saji birra . 2 Sámedikki mielas lea buorre go áirras ieš ovddida etihkalaš beliid ođđa barggus oktavuođas journalistan . 2 Sámedikki mielas lea buorre go kommišuvdna barggustis lea deattuhan sámi perspektiivva ja lea buktán čielga signálaid dán ektui . 2 Sámedikki mielas lea buorre go duopmostuollokomišuvdna lea guorahallan ášši ja buktán árvalusa maid áššiin gaskaboddosaš duopmáriid ektui galggašii dahkat . 2 Sámedikki mielas lea buorre go doaluid buvttadandoarjja lassána 45 000 kruvnnus 50 000 kruvdnui . 2 Sámedikki mielas lea buorre go doaimmat ja váldi sámi oahpahussuorggis sirdojuvvojit Sámediggái . 2 Sámedikki mielas lea buorre go bealit leat soahpan ja go importasuodjaleapmi man vuođđun lea duollu , rámmaid siskkobealde maid Norgga geatnegasvuođat WTO-šiehtadusa ektui bidjet , galgá geavahuvvot dakkár vuogi mielde mii sihkkarastá boazoealáhussii dohkálaš suodjaleami gilvaleaddji importta vuostá . 2 Sámedikki mielas lea buorre go addojuvvo dán lágan dáhkádus . 2 Sámedikki mielas lea buorre go Sis-Finnmárkui ásahuvvo sierra duopmostuollu , muhto dattetge ohcala konkrehta doaibmabijuid guovlluid várás mat báhcet olggobeallái Sis-Finnmárkku duopmostuolu vejolaš doaibmaguovllu . 2 Sámedikki mielas lea buorre go Boazodoalu Ovddidanfoanda ( BOF ) lea lassánan 29,2 milj. kruvnnus ovddit šiehtadusas 32,9 milj. kruvdnui 1999-2000 šiehtadusas . 2 Sámedikki mielas lea buorre go Boazodoallostivra maiddái 1999 jahkedieđáhusas lea buktán mearkkašumiid Sámedikki mearkkašumiide diimmá mearrádusas , ášši 23/99 . 2 Sámedikki mielas lea buorre go Boazodoallostivra lea vuolggahan čoahkkimiid doallama Sámedikki politihkalaš jođiheddjiiguin . 2 Sámedikki mielas lea buorre go Birasgáhttendepartemeanta vádjolusluossalávdegotti bokte lea vuolggahan proseassaid vádjolusluossanáliid suodjaleapmái Norggas , muhto Sámedikki oaivila mielde lea menddo uhccán deattuhuvvon luosa mearkkašupmi sámi guovlluin . 2 Sámedikki mielas lea boraspireváttisvuohta hirbmat guovddáš ášši boazodoalus . 2 Sámedikki mielas lea Norgga stáhta ovddasvástádus čađahit sierra rievttálaš ja politihkalaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid guovdu . 2 Sámedikki mielas ii sáhte diktit ovttaskas gielddaid dahje giliid mearridit dákkár hálddašanortnega viidodaga . 2 Sámedikki mielas ii leat dohkálaš go dás boazodoalu rievttálaš vuođu deattuheami oainnu vuođul eanaš lea sáhka ealáhusvuoigatvuođain . 2 Sámedikki mielas ii leat dohkálaš addit minerálaohcanlobi nu guhká sámi álbmot ii dohkálaččat beasa bearráigeahččat minerálaresurssaid ja hálddašit daid . 2 Sámedikki mielas ii leat dat doarvái . 2 Sámedikki mielas ii galggašii loktet konsešuvdnaráji . 2 Sámedikki mielas ii galggašii eavttukeahttá gáibiduvvot ahte árbevirolaš meahccegeavaheapmi lea gillifidnoguovlluid ásaheami vuođđun . 2 Sámedikki mielas galggašii ođđa eanadoallodieđáhusa barggus eambbo oktasaččat árvvoštallat sámi guovlluid vuođđoealáhusaid ; guolásteami , eanadoalu ja boazodoalu . 2 Sámedikki mielas galggašii maid čavget orrungeatnegasvuođa bisuhan ja nannen dihte ássama sámi giliin . 2 Sámedikki mielas galggašii forum maid ásahuvvot nu bajás go vejolaš ON-vuogádagas ON ekonomalaš ja sosiálalaš ráđi , ECOSOC , vuolde , ja lokaliserejuvvo ON váldobáikái New York:as . 2 Sámedikki mielas galggašii dákkár guođohanvuoigatvuođa čatnat eanadoallodállui man birra lea sáhka , iige sutnje gii eaiggáduššá ja doaimmaha dálu . 2 Sámedikki mielas galggašii Sámediggi viidáseabbu barggus sámi vuoigatvuođaiguin earenoamáš fuomášumi čatnat boaresvirot sámi vuoigatvuođaide ja sámi riekteáddejumiide ja dáid váikkuhusaide , sihke ovttaskas ja oktasaš sámi vuoigatvuođaid ja dáid hálddašeami ektui . 2 Sámedikki mielas galggašedje stivralahtut orrut fásta Finnmárkkus , ja várrelahtut galggašedje leat miellahtuid persovnnalaš sadjásažžan . 2 Sámedikki mielas galggašedje ovttasorruin seamma vuoigatvuođat go náittosbeallalaččain árrapenšonerema oktavuođas . 2 Sámedikki mielas galggašedje dákkár gillefidnoortnegiid veahážiid geavahišgoahtit , vai ortnegiid ásaheapmi livččii čorgat ja vuđolaččat jurddašuvvon . 2 Sámedikki mielas ferte maid árvvoštallat Bernkonvenšuvnna ollašuhttima váikkuhusa stuorra boraspiriid birra , daid geatnegasvuođaid ektui maid Norgga stáhta lea váldán badjelasas Norgga sámepolitihka mihttomeriid bokte ja ILO-konvenšuvnna dohkkeheami bokte eamiálbmotvuoigatvuođaid birra . 2 Sámedikki mielas ferte leat Sámedikki vealtameahttun gáibádussan dál nannet dán vuoigatvuođa . 2 Sámedikki mielas eai leat dattetge dát ákkat nu nonnosat ahte daid vuođul galggašii su luvvet Sámedikki barggus . 2 Sámedikki mielas dattetge livččii buorre go ásahuvvošii lávdegoddi man bargun lea čoakkádusa hálddašeami ja kuraterema kvalitehta sihkkarastit ja bearráigeahččat . 2 Sámedikki mielas dat lea buorre . 2 Sámedikki mearrádusat dán oktavuođas eai ásat individuála hápmásaš vuoigatvuođaid , muhto leat jurddašuvvon olles Norgga sámi álbmogii buorrin . 2 Sámedikki mearrádusa áššis 25/99 Duodji - kultuvra , fága ja ealáhus vuođul livččii áigumuš ásahit ovddidanprográmma duoji várás . 2 Sámedikki mearrádusa vuođul áššis 44/99 ja Sámedikki jahkerehketdoalu vuođul rievdaduvvo poasta 01 Doaibmagolut ná : 2 Sámedikki mearrádusa ektui ahte rievdadit hálddašanapparáhta organiserema , ásahuvvojit 01.01.2001 rájes sierra fágaossodagat Sámedikki hálddahusas . 2 Sámedikki mearrádus áššis 44/00 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusat . Gielda- ja guovlodepartemeantta St.prp. nr. 1 ( 1989-90 ) siidu 54. 28 Geahča 1991`raportta : Overføring av oppgaver og myndighet til Sametinget . 2 Sámedikki mearrádus áššis 25/99 Duodji — kultuvra , fága ja ealáhus , lohká ahte galgá ásahuvvot ovddidanprográmma duodjái . 2 Sámedikki mearrádus válljet Njávdáma nuortalaš museárusttega sámi duhátjahkesadjin , gáibida stuorra resurssaid Sámi kulturráđi hálddahusas viidáset barggu čuovvuleapmái prošeavtta realiserema oktavuođas . 2 Sámedikki mearrádus maŋŋá jieanasteami lea ná : 2 Sámedikki mearridan njuolggadusaid vuođul iešguđet doarjjaortnegiidda 2 Sámedikki mearridan láhkaásahusaid vuođul Sámi ovddidanfondii ja Sámi kulturfondii 2 Sámedikki mearkkašumit jahkedieđáhussii : 2 Sámedikki mearkkašumit dieđáhusa sisdollui riikkaidgaskasaš dási olmmošvuoigatvuođaid birra : 2 Sámedikki mearkkašumit dieđáhusa sisdollui nášuvnnalaš dási olmmošvuoigatvuođaid birra : 2 Sámedikki mearkkašumit departemeantta rievdadusevttohussii bohtet ovdan čuoggá 2.3 vuolde . 2 Sámedikki lávdegoddečoahkkin 2010 skábmamánus 2 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga čakčamánu 14. b. ja loahpahuvvojit duorastaga čakčamánu 16. b. . 2 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget gaskavahku miessemánu 26. b. ja loahpahuvvojit bearjadaga miessemánu 28. b. . 2 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2010 miessemánus 2 Sámedikki kulturpolitihkka lea guovddážis Sámedikki doaimmas . 2 Sámedikki kultur- ja ealáhuspolitihkas leat sámi báikegottit guovddážis . 2 Sámedikki konstitušuvnnalaš saji ferte dainna lágiin čilget lagabui Sámedikki ja stáhtaeiseválddiid gaskasaš ovddasvástádusa čilgemiin . 2 Sámedikki konferánsa gielddaiguin ja filkkagielddaiguin 2 Sámedikki kantuvra Guovdageainnus galgá plána mielde sirdojuvvot Dieđavistái go dat válbmana 2009:s . 2 Sámedikki jienastuslohku lea dál ođastuvvon ja sáhttá dál lágiduvvot almmolaš geahčadeapmái ( 28.07.09 ) 2 Sámedikki jienastuslohku lea dál ođastuvvon 2 Sámedikki jienastuslohku lassánii oktiibuot 5500 mat ledje jienastuslogus jagi 1989:s - váile 14 000:ii jagi 2009:is . 2 Sámedikki jienastuslohku geassemánu 30. b. dan jagi go maŋemus lei gielddastivra- ja fylkkadiggeválga adnojuvvo vuođđun . 2 Sámedikki jienastuslogu máŋgosa oažžun 2 Sámedikki jahkásaš stivrema vuođđun galget leat iešguđet departemeanttaid juolludusreivviid gáibádusat , vejolaš čujuhusaiguin eará čállosiidda . 2 Sámedikki jahkedieđáhus lea ovdal leamaš stuorradiggediedáhusa mielddusin , 1997:s leai Sámidikki jahkedieđáhus laktojuvvon Sd. diedáhussii nr. 52 ( 1997-98 ) Sámedikki doaimma birra . 2 Sámedikki jagi nissonprošeavtta 1996 rájes 1999 rádjai sáhttá atnit vuosttás lávkin Sámedikki dásseárvobarggus . 2 Sámedikki jagi 2004 čoahkkinplána 2 Sámedikki jagi 2004 rehketdoallu čájeha 642 962 ruvdnosaš badjebáhcaga . 2 Sámedikki ja stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádus Dán oasis čilget ovttaskas stáhtaráđiid dahje ráđđehusa konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa dan doaimma guovdu maid Sámediggi doaimmaha . 2 Sámedikki ja stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádus ... 35 2.13 . 2 Sámedikki ja ráđđehusa Ráđđádallanšiehtadusa 5. čuoggá mielde lea maiddái ásahuvvon ortnet gos lágiduvvojit jahkebeallásaš hálddahuslaš ráđđádallančoahkkimat Sámedikki ja Sámi áššiid ovttastahttinlávdegotti gaskka . 2 Sámedikki ja minerálafitnodaga gaskasaš historjjálaš vuolláičállin 2 Sámedikki ja lágádusaid gaskasaš bargojuohku ovdánahttojuvvo ain viidáseappot . 2 Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid oktavuođa gaskka leat ollu hástalusat boahtteáiggis . 2 Sámedikki ja departemeanttaid hálddahuslaš dialoga lea dađistaga heivehuvvogoahtán Sámedikki iešstivrejeaddji sajádahkii . 2 Sámedikki ja Guolástusdepartemeantta ovddasteaddjit deaivvadedje vuossárgga njukčamánu 22. b. vuosttaš konsultašuvdnii Riddoguolástuslávdegotti čielggadusa birra . 2 Sámedikki ja Guolástusdepartemeantta gaskasaš čoahkkimis 14.12.99 guorahallui dát ášši , ja Sámediggi várrii norgalaš eiseválddiid bidjamis stuorát bivdoeriid dorskái , diksui , sáidái ja šákšii go maid dutkit rávvejit . 2 Sámedikki iešstivrejumi prinsihpa láhkanannen Nu movt bargojoavku cealká kap. 6.1.2:s , de mearkkaša Sámedikki ásaheapmi iešbirgejeaddji riektesubjeaktan ahte ráđđehusa dábálaš bagadanváldi gáhččá eret . 2 Sámedikki iešstivrejumi prinsihpa láhkanannen ... 61 6.3 . 2 Sámedikki iešmearrideami láhkanannema evttohus šaddá danne maŋitvurrosaš áššin go ii leat vuoiga dárbu dan mearrádussii dannego Sámedikki iešmearrideapmi juo doarvái bures áittarduvvo go diggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan . 2 Sámedikki hástalussan lea danne oažžut áigái beliid mat dagašedje vejolažžan nissoniidda ássat sámi guovlluin . 2 Sámedikki hástalussan lea bargagoahtit prostitušuvnna vuostá buot sajiin gos gávdno , ja leat mielde bisseheamen dan . 2 Sámedikki hálddahussii ásahuvvo ossodatstruktuvra . 2 Sámedikki hálddahusas sáhtášii árvvoštallat ásahit ođđa virggiid sihke Sámedikki váldohálddahussii ja Sámedikki vuollásaš ráđiide . 2 Sámedikki hálddahusas lei čoahkkin Kultur- ja girkodepartemeanttain 25.05.04 sámegiela hálddašanguovllu viiddideami birra . 2 Sámedikki hálddahusas leat badjel 100 bargi . 2 Sámedikki hálddahusas leat , vrd. kap. 2.1 , olu iešguđetlágán doaimmat ja dat lea máŋgii leamaš ođđasis organiserejuvvon , politihkalaš dási organiserema mielde . 2 Sámedikki hálddahusa organiseren lea nuppástuhttojuvvomin . 2 Sámedikki hálddahusa organiseren ... 20 Figuvra 3 . 2 Sámedikki hálddahusa organiseren 2 Sámedikki hálddahusa oasis lea dilli dađistaga cavgan . 2 Sámedikki hálddahus álggaha ovdamearkka dihte barggu 2009-bušeahta áŋgiruššanevttohusain juo 2007 giđa . 2 Sámedikki hálddahus sáhttá doaibmat dán válgalávdegotti čállingoddin ja dat sierra ruđat mat leat geavahuvvon kreatsasámeválgastivrraide biddjojuvvojit hálddahusa geavahussii mii viežžá lassiveahki válgajagi . 2 Sámedikki hálddahus lea 2005 rájes leamaš organiserejuvvon golmma ossodahkii ; Oahppo- , giella- ja kulturossodat , Vuoigatvuohta- , ealáhus- ja birasossodat , ja Hálddahusossodat . 2 Sámedikki hálddahus galgá válmmastit doarjjastivrii áššiid ja čuovvulit doarjjastivrra mearrádusaid . 2 Sámedikki hálddahus ... 18 2.4 . 2 Sámedikki haga ii livčče demokráhtalaš legitimitehta . 2 Sámedikki guolástuspolitihka áigumuššan lea háhkat eavttuid guolástusa gáhttemii ávnnaslaš vuođđun ássamii ja barggolašvuhtii riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Sámedikki gulaskuddanvuoigatvuohta lea vuođđuduvvon sámelága § 2-2:ii . 2 Sámedikki gulaskuddanriekti čuovvu sámelága § 2-2 . 2 Sámedikki golggotmánu 7. 1997 Norgga erenoamáš ovddasvástádusa sámiid buohta : Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga – dážaid ja sámiid – eanaviidosa ala . ... Danin Norgga stáhtas lea erenoamáš ovddasvástádus lágidit dilálašvuođaid nu , ahte sámi álbmot galgá hukset gievrras ja eallinnávccalaš servodaga . 2 Sámedikki giellastivrra čoahkkádus lea 5 lahtu ja sis persovnnalaš várrelahtut . 2 Sámedikki giellastivra lea čoahkkimis 19.08.2004 mearridan ođđa sátnebáŋkku nama » Risten » in ja domenenamman šaddá www.risten.no . 2 Sámedikki giellastivra . . . . . . . . . . . 2 Sámedikki giellastivra 2 Sámedikki giellapolitihkalaš gažaldagaid čuovvuleapmi 2 Sámedikki fágapolitihkalaš ja hálddahuslaš doaimmat 2 Sámedikki formálalaš sajádat ja bušeahttavuogit Raporta geigejuvvon cuoŋománu 27. b. 2007 2 Sámedikki formála ja duohta váldi iešguđet surggiin lea máŋggasuorat ja iešguđetlágán . 2 Sámedikki evttohus ovddiduvvo Sámedikki válganjuolggaduslávdegotti guorahallanbarggu vuođul . 2 Sámedikki ekonomiijaovttadat galgá dallánaga sáddet rievdadusdieđáhusa Riikarevišuvdnii go váldedelegeren rievdaduvvo . 2 Sámedikki ekonomiijaovttadat ( ja iešguđet doaibmaovttadagaid vejolaš vástideaddji ovttadat ) galgá mearridit kontofievrrideaddji máksinbarggu , mii dasto gieđahallojuvvo d.g. kap. 5 mielde . 2 Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi galgá čuovvut ekonomiijanjuolggadusaid ( oaniduvvon e. n. ) ja Finansdepartemeantta doaibmi gáibádusaid ( oaniduvvon d.g. ) lasáhusaiguin / čilgehusaiguin maid dát instruksa mearrida . 2 Sámedikki eavttuhus viggá divvut fuomášumi doaibmabijuide maid sáhtášii čađahit viehka geahppasit ja mat eai guoskkaše eará proseassaide mat leat jođus . 2 Sámedikki eará politihkkarat sáhttet oažžut buhtadusa duođaštuvvon goluid ovddas mátkkiin mat leat vuollel 15 km , dalle go Sámediggepresideanta lea geatnegahttán sin mátkái . 2 Sámedikki eará fásta áirasat ožžot máksojuvvot telefongoluid gitta ru 800,- rádjai jahkenjealjehassii , gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 12.2 . 2 Sámedikki ealáhuspolitihka váldomihttomearrin leat nana ja ealli servodagat bissovaš ássamiin ja máŋggabeallásaš ealáhusaiguin . 2 Sámedikki ealáhusovdáneami doarjjaguovllus lea olmmošlohku njiedjan 16 proseanttain , man čielgasit oaidná Oarje-Finnmárkkus . 2 Sámedikki dásseárvobarggu váldomihttomearri : 2 Sámedikki dálá resurssaid ektui eai leat dikkis návccat oktanaga čuovvulit buot dáid hástalusaid . Dát dilli gáibida ahte Sámediggi ja Ráđđehus ovttasráđiid árvvoštallaba iešguđet doaibmamolsaeavttuid . 2 Sámedikki dálá dieđuid vuođul dáloniid ja boazodoallosápmelaččaid eana- ja resursageavaheami birra , de orušii viehka čielggas ahte dákkár sámi eaiggáduššan- ja háldoguovlun ii šattašii dušše Sis-Finnmárku , muhto ahte maiddái ollu vuotnaguovllut gulašedje dán guvlui . 2 Sámedikki duodjeealáhusšiehtadus lea stuorrudan duodjeealáhusa gálvojođu . 2 Sámedikki doibmii leat vuoigatvuođa politihkka , čálgopolithkka , sosiálapolitihkka , ealáhuspolitihkka , oahpahuspolitihkka ja dat mii guoská mánáide ja nuoraide muhtun oassi dain deaŧaleamos áššesurggiin go politihkka boahtteáiggi várás hábmejuvvo sámi servodaga ektui , muhto maiddái biras- ja nissonperspektiiva ferte leat guovddážis das . 2 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusat dohkkehuvvojedje Sámedikkis skábmamánu 9. 2000:s ja bohte fápmui ođđajagimánu 1. b. 2001:s . 2 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusat 2 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusaid § 1 mielde lea Doarjjastivra Sámedikki hálddašanorgána daid foanddaid ja doarjjaruđaid ovddas maid Sámediggi bidjá doarjjastivrii hálddašit . 2 Sámedikki doarjjastivrra mearrádusaid sáhttá Sámediggeráđđái váidalit . 2 Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji 2 Sámedikki doarjjastivra čoahkkádus lea 7 lahtu ja sis persovnnalaš várrelahtut . 2 Sámedikki doarjjastivra lea Sámedikki hálddašanorgána foanddain ja doarjjaruđain maid Sámediggi dáhttu doarjjastivrra juogadit . 2 Sámedikki doarjjastivra lea Sámedikki hálddašanorgána daid foanddaide ja doarjjaruđaide maid Sámediggi dáhttu doarjjastivrra juogadit . 2 Sámedikki doarjjastivra lea Sámedikki hálddašanorgána daid foanddaid ja doarjjaruđaid várás masa Sámediggi addá válddi juogadit ruđaid . 2 Sámedikki doarjjastivra hálddaša Sámedikki doarjjaortnegiid : 2 Sámedikki doarjjastivra galgá juohke jagi sáddet rapportta Sámediggái doarjjaruđaid hálddašeami birra . 2 Sámedikki doaimmas lea maiddái biras- ja nissonperspektiiva guovddážis go politihkka hábmejuvvo boahtteáigái sámi servodaga várás . 2 Sámedikki doaimma válddahallan Sámediggi ásahuvvui geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámediggi ja eará sámi riektedilit ( sámelága ) vuođul . 2 Sámedikki doaimma válddahallan ... 16 2.2 . 2 Sámedikki doaimma raporteren Sámelága § 1-3 mielde galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot Gonagassii . 2 Sámedikki doaimma raporteren ... 64 6.6 . 2 Sámedikki doaibma politihkalaš orgánan ii gula ráđđehusa dahje muđui stáhtahálddahusa bearráigeahččan- ja bagadanválddi vuollái , ja Sámedikkis sáhttet leat oaivilat mat mannet ovdamearkka dihte departementála oaiviliid vuostá . 2 Sámedikki doaibma lea áibbas guovddážis go vuođđolága § 110a mihttomearrái galgá biddjot konkrehta sisdoallu . 2 Sámedikki doaibma lea juogaduvvon iešguđet sierra ovttadagaide main lea ovddasvástádus iežaset bušeahtas ja doaimmas . 2 Sámedikki direktøras lea ovddasvástádus ovttastahttit Sámedikki ekonomiijahálddašeami . 2 Sámedikki direktevra ovddasta Sámedikki . 2 Sámedikki dieđáhus guolásteami birra ealáhussan ja kultuvran riddu ja vuotnaguovlluin 2 Sámedikki dievasčoahkkin čakčamánus 2010 2 Sámedikki dievasčoahkkin vállje lahtuid njealji lávdegoddái . Plána- ja ruhtadanlávdegottis leat 14 lahtu , Bajásšaddan- ja oahpahuslávdegottis leat 13 lahtu , Ealáhus- ja kulturlávdegottis leat 11 lahtu ja Bearráigeahččanlávdegottis leat 5 lahtu . 2 Sámedikki dievasčoahkkin nammada Sámedikki doarjjastivrra válgaáigodahkii . 2 Sámedikki dievasčoahkkin mearridii 23. vahkus Sámediggeráđi evttohusa plánaveahkis sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii plánema várás plána- ja huksenlága plánaoasi mielde ( Sámedikki plánaveahkki ) . 2 Sámedikki dievasčoahkkin mearrida dikki čoahkkinortnega ja vuođđonjuolggadusaid , ja regulere vuollásaš fágaráđiid doaimmaid . 2 Sámedikki dievasčoahkkin meannudii vuđolaččat sámi guolástuslávdegotti árvalusa áššis 13/98 guovvamánus 1998 . 2 Sámedikki dievasčoahkkin meannuda ja mearrida bušeahttajuolludusaid ( 2008 ) ja bušeahttaáŋgiruššamiid / bušeahttadárbbuid ( 2009 ) skábmamánu loahpa čoahkkimis . 2 Sámedikki dievasčoahkkin lea áššis 34/06 mearridan sierra njuolggadusaid bearráigeahččanlávdegotti ovddasvástádussii ja bargosuorgái . 2 Sámedikki dievasčoahkkin juolluda jahkásaččat ruđaid maid stivra hálddaša . 2 Sámedikki dievasčoahkkin jienasta olles ráđi čoahkádusa . 2 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo čoahkkinplána mielde čakčamánu 27. - 30. b. 2010 . 2 Sámedikki dievasčoahkkin dohkkehii dan geassemánu 1. b. 2005:s . 2 Sámedikki dievasčoahkkin dohkkehii bargovugiid geassemánu 1. b. 2005:s . 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 42/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 41/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 40/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 39/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 38/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 37/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.09.2004 36/03 2 Sámedikki dievasčoahkkin 24.08.2004 43/04 2 Sámedikki dievasčoahkkin 2009 miessemánus 2 Sámedikki dievasčoahkkimis leat dalle 43 áirasa . 2 Sámedikki dievasčoahkkimiin ovddiduvvojit evttohusat ja mearrádusárvalusat Sámedikki sárdnestuolus čuovvovaš vuoru mielde : Evttoheaddji orgána , Sámedikki joavkkut ja Sámedikki áirasat . 2 Sámedikki dievasčoahkkima ráđđádallamat báddejuvvojit ollásit . 2 Sámedikki dievascoahkkin mearrida dikki coahkkinortnega ja vuoddonjuolggadusaid , ja regulere vuollásaš fágarádiid doaimmaid . 2 Sámedikki dievascoahkkin lea Sámedikki bajimuš orgána . 2 Sámedikki deataleamos bargoneavvu lea Sámediggeplána , ja dásseárvodoaibmaplána galgá vuosttažettiin geavahit ovttas 1998 - 2001 Sámediggeplánain . 2 Sámedikki cuiggodusain fuolakeahttá ii lean Norga bures ráhkkanan čoahkkimii 1998:s , ja Norga leai 1999:s ge funet ráhkkanan vaikko Olgoriikadepartemeanta leai lohpidan čuovvulit . 2 Sámedikki coahkkinjodihangotti válljema ja doaimma regulerejit Sámedikki vuoddonjuolggadusaid § 2-2 ja Sámedikki coahkkinortnega §§ 16 ja 17 . 2 Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 2 Sámedikki bušehttii ásahuvvo 2001:s ođđa poasta riikkaidgaskasaš ovttasbarggu váste . 2 Sámedikki bušeahttaárvalusas jahkái 2000 evttohuvvui ahte ásahuvvošii bissovaš doaibmadoarjjaortnet sámi giellaguovddážiid várás . 2 Sámedikki bušeahttaárvalus lea golmma jahkái , muhto dásseduvvo jahkásaččat . 2 Sámedikki bušeahttaproseassa Mielddus 7 . 2 Sámedikki bušeahttamearrádusaid vuođul 2 Sámedikki bušeahtta ja gullevašvuođahápmi stáhta ektui Doaba gullevašvuođahápmi leat rievttálaš oktavuođat čađaheaddji stáhtaválddi ( ráđđehusa ja departemeanttaid ) ja doaimma gaskka maid stáhta jođiha , oamasta dahje ruhtada . 2 Sámedikki bušeahtta ja gullevašvuođahápmi stáhta ektui ... 30 2.10.1 . 2 Sámedikki bušeahta ovdáneapmi ... 33 2.11 . 2 Sámedikki bušeahta ovdáneami oainnát 3. figuvrras . 2 Sámedikki brutto sisaboađut ja golut biddjojit Sámedikki rehketdollui . 2 Sámedikki beroštupmi stuorra surggiin nugo riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggus , boazodoalus , ealáhuspolitihkas ja regiovdnapolitihkas , lea guhká dagahan váldohálddahusa hálddahuslaš resurssaide hui lossa noadi . 2 Sámedikki beroštupmi stuorra surggiin nugo riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggus , boazodoalus , ealáhuspolitihkas ja regiovdnapolitihkas , lea guhká dagahan ahte váldohálddahusas lea resursadilli issorasat cavgan . 2 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi galgá Sámedikki čoahkkinortnega § 23 maŋimuš lađđasa vuođul buktit árvalusa Sámedikki dievasčoahkkimii , gč. § 24 vuosttas ja nuppi lađđasa . 2 Sámedikki bearráigeahččan ja revišuvdna Sámediggái lea áibbas deaŧalaš bisuhit luohttámuša ja legitimitehta sihke sámi servodagas ja stuoraservodagas . 2 Sámedikki bearráigeahččan ja revišuvdna ... 34 2.12 . 2 Sámedikki bealis lea danne eaktun ahte doaimma stivrejit ja bearráigehččet sápmelaččat . 2 Sámedikki bargun šaddá vuolggasajiin sámi kultuvrras ja dan árbevieruin láhčit doaibmabijuid mat duddjojit gielalaš ja kultuvrralaš gullevašvuođa sámi kultuvrii . 2 Sámedikki bargun lávdegottis lea leamaš sámi perspektiivva goziheapmi dain áššiin mat meannuduvvojit . 2 Sámedikki bargoviidodat leat buot áššit mat erenoamážit gusket sámi álbmogii . 2 Sámedikki bargosuorgái gullet buot áššit mat erenoamážit váikkuhit sámi álbmogii , vrd. sámelága § 2–1 . 2 Sámedikki bargo- ja fápmosuorgi Sámedikki formála sadji Norgga stivrenvuogádagas čuovvu geassemánu 12. b. 1987`lága nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra ( sámelága ) . 2 Sámedikki bargo- ja fápmosuorgi ... 21 2.5 . 2 Sámedikki bargiidnjuolggadusat leat dohkkehuvvon Sámedikki dievasčoahkkimis miessemánu 31. b. 2005. virgeolbmuid bálkádilli muddejuvvo stáhtalaš váldotariffasuorggis ja sierrašiehtadusaid mielde . 2 Sámedikki bargiid muđui virgáda virgádanráđđi . 2 Sámedikki bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi bovde rabas gulaskuddamii boazoguohtonkonvenšuvnna áššis . 2 Sámedikki Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid 1997 - 2001 doaibmaplánas lea 1998 ođasmahttimis mearriduvvon bidjat nissoniid guovddážii . 2 Sámedikki SPR:a lahtuin lea ovddasvástádus viidáseabbo ásahanbarggus . 2 Sámedikki ON-logijagi oktasaš mihttomeriin ja doaibmabijuin lea fierpmádatásaheapmi eamiálbmotnissoniidda okta dáin doaibmabijuin . 2 Sámedikki 26.09.96 mearrádusa áššis 38/96 ja 01.01.97 gaskka doalai Sámi ealáhusráđđi diehtojuohkinčoahkkimiid Guovdageainnus , Kárášjogas ja Unjárggas gosa maiddái Deanu lotnolasdoallit ledje boahtán . 2 Sámedikki 2009 jienastuslogukampánja oktavuođas bidjá Sámediggi 3 stuora gova čájáhussii : Duottargova , gizzungova ja huksenbáikegova , guhkesfeaskára láseskábiide . 2 Sámedikki 2009 jienastuslogukampánja - govvačájehus 2 Sámedikki 2009 doaimma birra 2 Sámedikki 2005 jahkedieđáhus meannuduvvo Stuoradikkis 2007 giđđabaji . 103 Sihke Sámedikki , ráđđehusa ja Stuoradikki meannudeamis jahkediáđahusa hárrái lea oalle maŋosgeahčči hápmi . 2 Sámedikki 2001 barggus prioriterejuvvojit : 2 Sámedikki 1999 bušeahtas kapihttalis 0540 , poasttas 52.4 juolluduvvui 1 333 000,- kruvnnu sámi kulturorganisašuvnnaide . 2 Sámedikki 1998 jahkedieđáhus lea biddjojuvvon nubbin kapihttalin Stuorradiggediedáhusas nr 48 ( 1998-99 ) Sámedikki 1998 doaimma birra . 2 Sámedikki 1998 bušeahtas juolluduvvui kapihttalis 540 , poasta 52.1 « Sámi kulturfoanda » 5 miljon kruvnnu . 2 Sámedikki 1998 bušeahtas - Juogadeapmi várrejuvvui kapihttalis 549 poasttas 70.3 850.000,- kruvnnu sámi nuoraid oahppostipendii . 2 Sámedikki 1996 jahkedieđáhusas , mii lea Sd. dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) mielddusin , lea Sámediggi ovddidan muhtun prinsihpalaš hástalusaid . 2 Sámedikki 2 Sámedikke várrepresideantta jahkebuhtadus mearriduvvo jahkásaččat Sámedikki bušeahttameannudeami oktavuođas . 2 Sámedikke politihkkarat sáhttet dárbbašlaš bargomátkkiid oktavuođas oažžut buhtaduvvot duođaštuvvon fuolahusbargogoluid ja vejolaš mátkegoluid fuolahusbargái čuovvovaš máksomeriid mielde : 2 Sámedigi lea ovdal rehkenastán ahte dárbu lea 800 000 kruvnnu jahkái 2001 giellalávdegotti várás . 2 Sámediggái álbmotválljen orgánan mearkkaša dát ovdáneapmi dan ahte diggi oažžu iešheanalut saji . 2 Sámediggái álbmotválljen orgánan lea guovddáš áššin ahte diggi oažžu iešheanaleabbo saji . 2 Sámediggái váldi sámi oahpahusáššiin orru dego bilkun dahje paradoksan go vuođđovuoigatvuođat eai leat sajis - namalassii vuoigatvuohta sámegiel oahpahussii ja vuoigatvuohta oahpahussii sámi oahppoplána mielde . 2 Sámediggái sáhttá leat čuolbman ahte Sámediggeráđđi galgá šiehtadallat / ráđđádallat ja konkluderet bušeahta maid Sámedikki dievasčoahkkin ii leat beassan gieđahallat ovdal go ráđđehus almmuha dan . 2 Sámediggái ráđđeaddi orgánan lassánit dađistaga gáibádusat sihke guovddáš ja guovlulaš eiseválddiid beales , ja dat mearkkaša dan ahte sihke doaimmat ja barggut lassánit , ja danne lea ain dárbu nannet hálddahusa vai Sámediggi sáhttá ollašuhttit daid doaimmaid mat dasa leat biddjon ja daid mihttomeriid maid dat lea alccesis bidjan . 2 Sámediggái lea mearrideaddji váikkuhussan ahte sámi beroštumit váldojuvvojit vuhtii OG-prošeavtta oktavuođas , sihke ohcanmannolagas , doaluid ráhkkananbargguin , doaluid čađaheamis ja rusttegiid geavaheami ektui sihke ovdal ja maŋŋel doaluid jna. . 2 Sámediggái lea mearrideaddji váikkuhussan ahte sámi beroštumit váldojuvvojit vuhtii OG-prošeavtta oktavuođas , sihke ohcanmannolagas , doaluid ráhkkananbargguin , doaluid čađaheamis ja rusttegiid geavaheami ektui sihke ovdal ja maŋŋel doaluid jna. 2 Sámediggái lea mearrideaddji ahte sámi beroštumit váldojit vuhtii sihke doaluid ráhkkananproseassas ja maiddái doaluid lágideami oktavuođas . 2 Sámediggái lea juolluduvvon 3 500 000 ru čuovvolit Ráđđehusa doaibmaplána sámegiela váste . 2 Sámediggái lea hástalussan lasihit sámi kulturgaskkusteami ođđaáiggi diehtojuohkinkanálaiguin . 2 Sámediggái lea hástalussan heivehit váikkuhangaskaomiid nu ahte nissonolbmot sáhttet daid eanet geavahit . 2 Sámediggái lea hástalussan bargat dan ala ahte doaibmaruđat sámi kulturviesuide / kulturásahusaide bajiduvvojit dárbbu ektui . 2 Sámediggái lea guovddáš mihttomearrin ahte sámi giellabargu nannejuvvo ja ovddiduvvo buot giellaguovlluin . 2 Sámediggái lea fas deaŧalaš ovddidit boahtteáiggi doaibmabidjoevttohusaid sámi álbmogii ollislaš oainnu vuođul . 2 Sámediggái lea dehálaš čuovvulit EU:a oktasaš initiatiivvaid ođđa Interreg III-prográmma bokte , dainna ulbmilin ahte oažžut iešheanalis sámi prográmma . 2 Sámediggái lea dehálaš go Ráđđehus árvvoštallá sierra čuovvuleami Sámedikki mearrádusaid ja initiatiivvaid jahkedieđáhusa ja prinsihppadieđáhusa oktavuođas . 2 Sámediggái lea dehálaš ahte arenat kultur- ja gielladikšumii ásahuvvojit giela ja kultuvrra ođđasit ealáskuhttima oassin . 2 Sámediggái lea deaŧalaš čuovvolit ođđa álggaheddjiid vai sihkkarastojuvvo ahte álggaheaddjit válljejit rivttes vugiid álggahanmuttus . 2 Sámediggái lea deaŧalaš ovttastahttit sámi kulturbarggu , láhčit ovttaárvosaš fálaldagaid ja doaimmaid sierra guovlluid joavkkuid dárbbuid vuođul . 2 Sámediggái lea deaŧalaš ovddidit ollislaš kulturpolitihka ja seammás áddet ealáhusa ja kultuvrra gaskavuođa . 2 Sámediggái lea deaŧalaš deattuhit ahte vejolaš gáibádusat vurkkodeami hárrái eará sajis go anatomalaš instituhtas , dieđusge šaddá árvvoštallojuvvot dan ektui mo sámi dákteriggeávdnasiid gieđahallan áiggis áigái lea ja sáhtášii leat . 2 Sámediggái lea deaŧalaš ahte ásahuvvojit sajit kulturbargui ja giellageavaheapmái , oassin sámi giela ja kultuvrra nannemis . 2 Sámediggái lea deaŧalaš ahte ásahuvvojit sajit kultur- ja giellabarggu váste oassin sámi giela ja kultuvrra nanosmahttimis . 2 Sámediggái lea deaŧalaš ahte boahtá ovdan ahte boazodoallu areálaid oktavuođas lea hui stuorra ealáhus ja deatalas oassi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođus . 2 Sámediggái lea deatalaš oažžut áigái dásseárvopolitihka man rámman ja eaktun leat sámi servodaga gáibádusat . 2 Sámediggái lea deatalaš ahte giela ja kultuvrra seailluheami ja nannema oassin ásahuvvojit sajit kultuvrra ja giela gaskkusteapmái . 2 Sámediggái lea addon váldi lága / láhkaásahusa vuođul viđá suorggis . 2 Sámediggái ferte ain sihkkarastit resurssaid Báikkálaš Agenda 21 bargui 2002:s . 2 Sámediggái eai addojuvvo oskkáldasvuođadieđut , ja stáhtaráđiin geat servet čoahkkimiidda eai leat čadnon makkárge geatnegasvuođat . 2 Sámediggái dát láhkarievdadus mearkkaša eanet goluid jagis 2005 . 2 Sámediggái biehttalanvuoigatvuohta 2 Sámediggái beassama njuolggadusat 2 Sámediggái addojit juolludeamit máŋggaid departemeanttaid bušeahtain . 2 Sámediggái addo váldi bidjat sámi oahpaheaddjeoahpu rámmaplánaid ( sihke ovdaskuvlii , dábálaš- , fidnofágaoahpaheaddjeoahpahussii ja praktihkalaš-pedagogalaš oahpahussii ) . 2 Sámediggiráđi doaibmadieđáhus váldojuvvui diehtun . 2 Sámediggi šálloša go lávdegoddi ii leat doarvái bures gieđahallan buot mandáhta beliid liikka dárkilit . 2 Sámediggi šálloša go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi dattetge ii evttot lága bokte gieldit luobaheamis eatnama mii lea dárbbašlaš geavahanguovlun boazodollui . 2 Sámediggi šálloša go Sámediggi ii leat leamaš gulaskuddaninstánsa dán čielggadeamis , muhto doaivu departemeanta lea dáhpedorpmis dan vajálduhttán . 2 Sámediggi čuoččuha ahte sámi guolásteddjiin lea vuoigatvuohta boares vieruid ja álbmotrievtti mielde vuoiggalaš oassái guolleresurssain sámi guovlluin . 2 Sámediggi čuoččuha ahte báikegotti álbmogis lea eaiggátvuohta guollebivdui Álttájogas ja bivdovuoigatvuohta gullá Guovdageainnu ja Álttá suohkaniid báikegoddeálbmogii , nu maiddái guovllu mearrasápmelaččaide ja boazosápmelaččaide . 2 Sámediggi čuovvola Dagspresseutvalga ballui áviissaid saji ja dili birra ođđa ja kommersialiserejuvvon mediegovas , ja lea danin duhtavaš go lávdegoddi ii dušše evttot joatkit prinsihpalaš preassadoarjagiin , muhto maiddái lasihit ekonomalaš rámmaid preassadoarjagii . 2 Sámediggi čujuha čielggadanbargui mii lea dahkkojuvvomin , ja vuordá ahte dát bargu livččii doarjjan sámi vuoigatvuođaide ja vuhtiiváldojuvvo viidáseabbu proseassas . 2 Sámediggi čujuha áššis 34/99 ahte eanadoallu lea áibbas guovddážis sámi ealáhussan ja kulturguoddin . 2 Sámediggi čujuha áššis 25/99 ahte duodji lea guovddáš sámi kulturbealli , fága ja ealáhus mas lea viehka stuorra ovdánanvejolašvuohta jos dasa láhččojuvvojit rámmaeavttut . 2 Sámediggi čujuha áššis 10/98 ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu Tromssas , Norlánddas ja lullisámi guovllus lea plánejuvvon jotkojuvvot . 2 Sámediggi čujuha Álbmotriektejoavkku ákkastallamii NOU 1997:5:as . 2 Sámediggi čujuha seammás dasa ahte leat iešguđet bargovuogit mo ođastit boazoorohagaid rájáid , ja bargovuogi válljen boahtá mearridit makkár čuolmmat bohtet leat guovddážis sutnje / sidjiide geat barget áššiin / čielggadit ášši . 2 Sámediggi čujuha riidui Álttá / Guovdageainnueanu birra , mas Stuorradiggi ollásit badjelgeahčái sápmelaččaid beroštumiid . 2 Sámediggi čujuha muđui Sd. dieđáhussii nr 52 ( 1997-98 ) Sámedikki 1997 jahkedieđáhus , gos Ráđđehusa áigumuššan lea buktit oainnuid áššiide maid Sámediggi lea namuhan iežas jahkedieđáhusas . 2 Sámediggi čujuha mihttomearrái ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzi boazoealáhusa birra . 2 Sámediggi čujuha mearrádussii áššis 9/99 Sámi parlamentáralaš ráđđi , mas SPR lea mearriduvvon ásahuvvot , Sámedikki ovddasteaddjit SPR:ii leat nammaduvvon ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus dohkkehuvvon . 2 Sámediggi čujuha maiddái ahte lea guovddáš hástalussan laktit giellabarggu Ruošša bealde dása . 2 Sámediggi čujuha maiddái ahte dálá sámi oahpaheaddjeoahpu váilevašvuođat ja dárbbut leat unnán guorahallojuvvon . 2 Sámediggi čujuha maiddái ahte biehttalanriekteprinsihppa lea vižžon Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas . 2 Sámediggi čujuha maiddái 1999 jahkedieđáhussii , mas dát lea guorahallojuvvon ( áššis 7/00 deattuhuvvo čuoggás 2.1.2 ) : 2 Sámediggi čujuha maid dasa go dieđáhus lohká dárbun analyseret duoji dili sámediggevuogádaga rámma siskkobealde , gos ovdalis vásihusat árvvoštallojuvvojit duodjedoaimma dálá rámmaid siskkobealde ( s.79 ) . 2 Sámediggi čujuha iežas 25. - 28.11.1997 mearrádussii áššis 46/97 Sámedikki vuollásaš ráđiid nammadeapmi . 2 Sámediggi čujuha earret eará alimisriektijustitiarius Smith stáhta riektegeatnegasvuođaid dulkomii maid máŋgga oktavuođas lea cealkán , ja earenoamážit 13 tesan 1996:s , mat galggašedje leat stáhta riektegeatnegasvuođaid dulkoma guovddáš vuođđun sápmelaččaid ektui . 2 Sámediggi čujuha dán oktavuođas iskkadeapmái maid NINA-NIKU lea dahkan . 2 Sámediggi čujuha dán oktavuođas Sd. dieđáhussii nr 52 ( 1997-98 ) mas daddjo ahte lea áibbas guovddážin ahte livččii lagaš ovttasbargu Sámedikki ja Ráđđehusa gaskka . 2 Sámediggi čujuha dattetge ahte jos proseassa orohatjuohkima ektui ádjáneaš ge , de leat rievdaduvvon guohtonáiggit dakkár doaibmabijut maid sáhtášii bidjat johtui dakkaviđe ja maid olis sáhtášii buoredit resurssaid geavaheami čakča- ja dálveguohtonguovlluin . 2 Sámediggi čujuha dasa movt maŋimuš jagiid lea našuvnnalaš ja riikkaidgaskasašriekti ovdánan eamiálbmogiid eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođaid nannema oktavuođas . 2 Sámediggi čujuha dasa movt maŋimuš jagiid lea našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš riekti ovdánan eamiálbmogiid eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođaid nannema oktavuođas . 2 Sámediggi čujuha dasa go gulaskuddancealkámušain leat ovddiduvvon máŋga mearkkašumi ealáhusráđi eavttuhussii . 2 Sámediggi čujuha dasa go dat » unnimus » doaibmaovttadagat dávjá leat doppe gos leat unnimus olbmot , nugo sámi guovlluin . 2 Sámediggi čujuha dasa ahte sámi studenttat geat dáhttot háhkat sámegielgelbbolašvuođa oassin oahpus , dávjá šaddet dan háhkat earret dábálaš oahpu . 2 Sámediggi čujuha dasa ahte stuorát oassi sápmelaččain barget vuođđoealáhusain veardiduvvon riikka ássiiguin muđuid . 2 Sámediggi čujuha dasa ahte guovddáš eiseválddit leat geatnegahttán iežaset bisuhit sámi kultuvrra . 2 Sámediggi čujuha dasa ahte eanadoallu lea guovddážis sámi ealáhussan ja kulturguoddin . 2 Sámediggi čujuha dan bargui maid politiija iešguđet orgánat čađahit ja mas leat iešguđet árvalusat , e.e. doaibmaovttadagaid struktuvrra guorahallamii ja rievdadanevttohusaide , doaibmaovttadagaid , leansmánnebiiriid ja unna virgesajiid ovttastahttinevttohusaide jna. 2 Sámediggi čujuha báikkálaš Agendai 21 ja ávžžuha guolástaneiseválddiid ja eará guovddáš eiseválddiid fuolahit ahte maiddái sámiid vuoigatvuohta váikkuhit resursageavaheami go bivdoearit j.d. mearriduvvojit , váldojuvvo duođas . 2 Sámediggi čujuha bušeahttaproposišuvnnaide 1999 ja 2000 main oidno ahte Ráđđehus galgá čielggadit ja hábmet plánaid sámi duhátjahkesaji várás boahtte jagi stáhtabušeahtas . 2 Sámediggi čujuha ahte sámi servodagas lea stuora dárbu gelbbolašvuođaloktemii sámegielas ja kultuvrras . 2 Sámediggi čujuha ahte sámi kultuvrra vuhtii váldin galgá leat guovddáš oassi ođasmuvvi resurssaid hálddašeamis Finnmárkkus . 2 Sámediggi čujuha ahte sihke dálá Ráđđehus ja ovddit Ráđđehus leat bidjan eaktun ahte Sámediggi galgá leat guovddážin go eavttut biddjojuvvojit áššiin mat gusket sámi álbmogii . 2 Sámediggi čujuha ahte prošeakta lea buktán optimismma fas guvlui , ja doppe leat čađahuvvon máŋga konkrehta ovdánahttindoaibmabiju . 2 Sámediggi čujuha ahte ođđaáigásaš norgga stáda bajashuksejuvvui áigodagas go oaivilat sámi giela ja kultuvrra birra ledje hui negatiivat . 2 Sámediggi čujuha ahte norgalaš láhkaaddimis dán čuohtejagis lea leamaš garra beroštupmi sihkkarastit servodatlaš bearráigeahču min deaŧaleamos luondduresurssaid ávkkástallamii . 2 Sámediggi čujuha ahte lávdegoddi lea konkrehta árvvoštallan makkár barggut galggašedje gullat vuosttas instánssa duopmostuoluide . 2 Sámediggi čujuha ahte leat plánejuvvomin ollu doaibmabijut sámi giela ja oahpahusa oktavuođas , ja maiddái ealáhuslaš ja sosiálapolitihkalaš doaibmabijut . 2 Sámediggi čujuha ahte leat ollu initiatiivvat , ja leat jođus proseassat mat iešguđet láhkai gusket sámi vuoigatvuođagažaldagaide . 2 Sámediggi čujuha ahte lea deaŧalaš álggahit proseassa dávviriikkalaš sámi politihkalaš dásis váldostivrema čielggadeami hárrái , e.e. mii sámi alit oahpu ja dutkama sisdoallu galgá leat ja movt ovddasvástádus galgá juhkkot . 2 Sámediggi čujuha ahte koordinerema Sámi kulturmuitoráđi ja fylkagielddaid gaskka ferte ovddidit ja nannet vai ovttasráđiid buorebut sáhttet váikkuhit kulturmuitogáhttema . 2 Sámediggi čujuha ahte evttohuvvon gieldinvuoigatvuođa addin Sámediggái luonddulihkahallamiid oktavuođas guđa jahkái , lea deaŧalaš lávki rivttes guvlui . 2 Sámediggi čujuha ahte dáža duopmostuolut ja maiddái Norgga eiseválddit oppalaččat bidjet ilá uhccán deattu sámi boaresvieruide ja riekteáddejumiide . 2 Sámediggi čujuha ahte dát leat deaŧalaš áššit maid ain berre vuoruhit bajás . 2 Sámediggi čujuha ahte duodji lea sihke kultuvra , fága ja ealáhus . 2 Sámediggi čujuha ahte dilli lea suorggahahtti ja ahte mihttomearrin galgá leat ahte ovttasráđiid hutkat čovdosiid maiguin buoridit olbmuid , elliid ja luonddudili . 2 Sámediggi čujuha ahte diehtojuohkinbargu Sámedikki ja sámi dilálašvuođaid birra oppalaččat lea leamaš váilevaš . 2 Sámediggi čujuha ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii láhkaevttohusain meahcceriggodagaid birrage oro ádden ahte boazodoalu earenoamáš dárbbut ja geavahanvuoigatvuođat ráddjejit mo meahcceriggodagaid sáhttá hálddašit . 2 Sámediggi čujuha ahte Sámi ovddidanfoanda lea 1997:s ja 1998:s várren miljon kruvnnu ássama ja barggolašvuođa doalaheapmái Moskki guovllus , Divttasvuona gielddas ( Hellemoprošeakta ) . 2 Sámediggi čujuha ahte Sámi giellaráđi hálddahus ja Sámi oahpahusráđi čállingoddi dál leat goabbat visttis Guovdageainnus . 2 Sámediggi čujuha ahte Ráđđehus stuorradiggedieđáhusas nr. 41 ( 1996-97 ) Norgga sámepolitihka birra lohká duoji šaddamin deataleabbon ealáhussan máŋga siva geažil . 2 Sámediggi čujuha ahte Norgga láhkaaddima oktavuođas dán čuohtejagis lea leamaš issoras garra beroštupmi sihkkarastit min deháleamos luondduresurssaid geavaheapmái servodatlaš bearráigeahču . 2 Sámediggi čujuha ahte Boazodoallostivra lea 1998 njukčamánu 10. b. gieđahallan ášši mii guoská bajimuš boazologu mearrideapmái doalu nammii . 2 Sámediggi čujuha ahte 1998:s lea ásahuvvon dákkár organisašuvdna — Duojáriid Ealáhus Searvi . 2 Sámediggi čujuha Sámedikki ovddeš mearrádussii sámi guovlluid riddo- ja vuotnabivddu birra . 2 Sámediggi čujuha Ráđđehusa 2001 stáhtabušeahtta árvalussii . 2 Sámediggi čujuha Justiisalávdegotti evttohan árvalussii O.nr. 80 ( 2004-2005 ) láhka eatnamiid ja luondduresurssaid riektediliid ja hálddašeami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) miessemánu 9. b. 2005 . 2 Sámediggi čujuha Gielda- ja guovlodepartemeantta St.prp. nr. 1 ( 1999/2000 ) mas oidnojit Sámedikki juolludusat . 2 Sámediggi čilge plánastis ollu guovddáš hástalusaid ja áŋgiruššansurggiid mat dikkis leat dán áigodagas . 2 Sámediggi šaddá ohcat dáid ruđaid prošeaktaruhtan . 2 Sámediggi šaddá dattege jahkásaččat ohcat dán juolludusa . 2 Sámediggi ávžžuha stivrenorgánaid juolludit olmmošlaš ja ekonomalaš resurssaid ealáhusa gulahallamii ja ovttasbargui . 2 Sámediggi ávžžuha boahtteáiggis viežžat maiddái Sámedikki oainnu áššiin mat gusket sámiide , ja vuordá ahte Sámediggi biddjojuvvo bissovaš gulaskuddaninstánsan sirdimiidda kategoriijas II ( ii sáhte konsešuvdnameannudit ) kategoriijai I ( guoská prošeavttaide maid sáhttá konsešuvdnameannudit ) ollislaš čázádatplánas . 2 Sámediggi ávžžuha bellodagaid ja eará joavkkuid mat ceggejit listtuid sámediggeválgii fuolahit ahte listtuin lea 60/40 % juogadeapmi goappáge sohkabeallái . 2 Sámediggi ávžžuha ahte nieiddat vuoruhuvvojit beassat dán oahpahusa čuovvut vai njulgejuvvo otná boasttu sohkabeliid lohku boazodoalus . 2 Sámediggi ávžžuha ahte nieiddat vuoruhuvvojit beassat dán oahpahusa čuovvut vai dássejuvvo otná sohkabeliid lohku boazodoalus . 2 Sámediggi ávvuda nissonbeaivvi njukčamánu 8. b. 2 Sámediggi ávvuda mánáidgárdebeaivvi 2 Sámediggi ásaha sierra poastta Sámedikki bušeahttastruktuvrras ja juolluda ain doarjaga sámi valáštallamii . 2 Sámediggi ásaha jagi 2001 rájes sierra bušeahttapoastta bissovaš festiválaid várás . 2 Sámediggi ásaha gaskaboddosaš nuoraidpolitihkalaš lávdegotti , mii lea válljejuvvon gorreloguprinsihpa mielde . 2 Sámediggi ásaha Sámedikki doarjjastivrra , masa addo Sámedikki doarjjaortnegiid juogadanváldi . 2 Sámediggi árvvoštallá lávdegotti evttohusa dramáhtalaš rievdadeapmin mediepolitihkas nu movt daid maŋemus 15 jagiid lea doaibman sámi álbmoga ektui , ja čielga hedjoneapmin dan mediapolitihkalaš sajis mas sámi áviissat leat leamaš . 2 Sámediggi árvvoštallá ahte lea dárbu bajidit doaibmabušeahta oahpahussuorggis 1 300 000 kruvnnuin jagi 2002 rájes . 2 Sámediggi árvala ahte ásahuvvo orgána mii gohčoduvvo « Sámedikki válgalávdegoddin » . 2 Sámediggi álggahii 1998:s evaluerema dikki duodjedoarjaga geavaheamis , man Sámi ealáhusráđis lei ovddasvástádus čađahit . 2 Sámediggi áinnas searvvašii dasa . 2 Sámediggi áigu čuovvulit dán barggu . 2 Sámediggi áigu čuovvolit álggaheddjiid máttasámi guovllus 2 Sámediggi áigu čujuhit ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas leat golbma guovddáš evttohusa : 2 Sámediggi áigu čađahit erenoamáš doaibmabijuid mánáid ja nuoraid ektui , ja lea danne vuoruhan doaibmabijuid mánáid ja nuoraid várás meannudettiinis 1999 bušeahta . 2 Sámediggi áigu árvvoštallat poastta 70 duodjedoarjjaortnega go meannuda njuolggadusaid . 2 Sámediggi áigu váldit badjelasas hálddašanovddasvástádusa sámi museain Norggas . 2 Sámediggi áigu váikkuhit lagašvuođa ja sorjavašvuođa prinsihpa mearraresurssaid fievrrideami hálddašeamis ja ávkkástallamis . 2 Sámediggi áigu vuot čujuhit makkár ovddasvástádus ráđđehusas lea čuovvulit dán lágan áššiid , ja ráđđádallat Sámedikkiin áššiin mat gusket eamiálbmogiidda . 2 Sámediggi áigu vuoruhit dán barggu boahtteáiggis . 2 Sámediggi áigu sáddet reivve Birasgáhttendepartementii ja fuomášuhttit daidda ahte bivdovuoigatvuođat ja bivddu hálddašeapmi Deanus lea okta dain fáttáin maid birra Sámediggi ráđđádallá Stuorradikki justislávdegottiin . 2 Sámediggi áigu sihkkarastit doarjaga sámi kulturorganisašuvnnaide mat rekrutterejit sámi nuoraid . 2 Sámediggi áigu ráhkadit ođđa sámi erenoamáš pedagogalaš oahpponeavvuid doaibmaplána áigodahkii 2001 – 2004 . 2 Sámediggi áigu prioriteret áŋgiruššamiid daid orgánaid ektui mat mearridit riikkaidgaskasaš standárddaid . 2 Sámediggi áigu prioriteret dán barggu čoahkkimiidda searvama bokte ja maid eamiálbmogat lágidit , dasto ráhkadit doarjjamearrádusaid eaŋkiláššiid oktavuođas , ja politihkalaččat bidjat deattu guoskevaš riikkaid eiseválddiide . 2 Sámediggi áigu plánaáigodagas álggahit gelbbolašvuođahuksema sámi oahpponeavvoovdáneami oktavuođas , omd. seminarain ja bagadallamiin čálliid , lágádusaid ja eará oasseváldiid . 2 Sámediggi áigu oččodit sierra mielkeearreortnegiid sámi guovlluid várás . 2 Sámediggi áigu oččodit ovttasbarggu Mátta-Várjjat gielddain dainna áigumušain ahte Saviomuseas boahtteáiggis šaddá dohkálaš doaibma , gč. Sámedikki mearrádusa áššis 38/00 . 2 Sámediggi áigu ođđasis ávžžuhit johtui bidjat dakkaviđe dalándoaibmabijuid maiguin geahpeda njurjuid vuonain ekologalaš dássedeaddodillái . 2 Sámediggi áigu ovttasráđiid Sámi kulturmuitoráđiin váikkuhit dan ahte dát bargu nanosmahttojuvvo buoridan dihte gulahallama . 2 Sámediggi áigu ovddidit dán dili guovddáš eiseválddiide . 2 Sámediggi áigu ovddidit 2002 bušeahttadárbbuid daid evttohusaid mielde mat leat cielggadusas sámi dearvvašvuođadutkama sierra guovddáža ásaheami birra . 2 Sámediggi áigu nugo ovddit jagiid ge lea dahkan , deattuhit ahte dutkanruđat galggašedje vuosttažettiin geavahuvvot oaivadeapmái ja geavatlaš prošeaktadutkamii mii lea čadnon buoret doaimmahanvugiide ealáhusas . 2 Sámediggi áigu nannet áŋgiruššamiiddisis erenoamážit erenoamášpedagogihkas , ja mánáidgárdesuorggis . 2 Sámediggi áigu muđui 2001 giđa meannudit sámi preassapolitihkkii prinsihpaid . 2 Sámediggi áigu mearridit láhkaásahusaid sámi leavgga geavaheami birra 2004 vuosttaš jahkebealis , dábálaš gulaskuddama maŋŋil . 2 Sámediggi áigu maŋŋá guorahallat gosa dat ođđa duopmostuollu eanadieđalaččat galgá biddjot . 2 Sámediggi áigu maiddái vuoruhit sámi musihka gaskkusteami skuvllain . 2 Sámediggi áigu maiddái boahtte áigodagas deattuhit dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš barggu ovttasbarggus Suoma ja Ruoŧa sámedikkiiguin . 2 Sámediggi áigu maiddái bargat dan ala ahte sámi festiválaide / kulturdoaluide sihkkarastojuvvo ruhta . 2 Sámediggi áigu maid initieret barggu mii čielggadivččii Sámi oahpponeavvoguovddáža ja sámi lágádusaid gaskasaš doaibmajuogadeami oahpponeavvuid buvttadeami oktavuođas . 2 Sámediggi áigu lagabui geahčadit iešguđet doarjjaortnegiid viidáset ovddidan dihte váikkuhangaskaomiid politihkalaš hálddašanvuogádaga . 2 Sámediggi áigu joatkit dan barggu . 2 Sámediggi áigu jeavddalaččat vuđolaččat geahččat sierra politihkkasurggiid masa áigu geavahit veahkkin fágalaš návccaid ja bellodat gaskasaš lávdegotti vai sihkkarasto ahte Sámedikki politihkka lea áigeguovdilaston servodatovdáneami ektui . 2 Sámediggi áigu jahkásaččat várret resurssaid sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái mánáidgárddiide . 2 Sámediggi áigu jahkái 2001 juogadit rámma čuovvuvaš poasttaide : 2 Sámediggi áigu jagi 2000 loahpageahčen ásahit sámi sierrabibliotehka ovttastahtton oassin , ja man doaimmat viiddiduvvojit ođđa sámediggevisttis . 2 Sámediggi áigu hoahpuhit dán barggu jagi 2001 rájes , earret eará dan bokte ahte ovddiduvvojit oaivadusávdnasat ja njuolga ságastallojuvvo mánáidgárddiid eaiggádiiguin . 2 Sámediggi áigu go meannuda Stuorradiggedieđáhusa nr. 21 ( 1999-2000 ) Olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplána , maiddái čujuhit Tibehta duođalaš politihkalaš dillái mii ii leat rievdan . 2 Sámediggi áigu geahččalit nannet daid oktavuođaid ja ovttasbargovugiid mat leat ávkkálepmosit ja beaktilepmosat , ja háliida lagaš ovttasbarggu buot almmolaš orgánaiguin mat dán rádjai leat čájehan dáhtu čoavdit bargguid mat nuppástuhttinprográmmas leat leamaš . 2 Sámediggi áigu fas čujuhit ahte ráđđehusas lea ovddasvástádus čuovvulit dán lágan gažaldagaid , ja das lea maiddái ovddasvástádus ráđđádallat Sámedikkiin áššiid birra mat gusket eamiálbmogiidda . 2 Sámediggi áigu evalueret váikkuhangaskaomiid geavaheami ja bargat dan ala ahte váikkuhangaskaomiid ortnegiid ekonomalaš rámmat nannejuvvojit . 2 Sámediggi áigu erenoamážit čujuhit geavahussii mii ásahuvvui 2000:s ja mainna jotkojuvvui 2001:s Girko- , oahpahus- ja dutkadepartemeantta kapihttala 206 ektui ja Mánáid- ja bearašdepartemeantta kapihttala 856 ektui , mat leat buorit ovdamearkkat movt ruđaid sáhttá ja galggašii fievrridit Sámediggái . 2 Sámediggi áigu erenoamážit namuhit ahte boazodoalu eatnamat leat guovddáš áššin Sámedikki politihkas . 2 Sámediggi áigu erenoamážit bargat dan ala ahte gávdnojit áigodatlaš publikašuvnnat mánáide , nuoraide ja nissonolbmuide . 2 Sámediggi áigu dás dárkilastit dan ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat ollásit ollašuhttán iežas mandáhta dain čielggahusain mat dán rádjai leat ovddiduvvon . 2 Sámediggi áigu dán plánaáigodagas bargat dan ala ahte oažžut áigái aktiivvalaš nállehálddašeami , ja ahte eanet goddojuvvojit dat návddit mat dagahit vahágiid , ja dasto sihkkarastojuvvojit buorit buhtadusortnegat vahágiidda maid boraspitet dagahit » . 2 Sámediggi áigu dán oktavuođas čujuhit ahte ráđđehus proposišuvnna mildosis ( mielddus 2 ) lea ovddidan láhkaásahusárvalusa guovlluid várás gos leat sámi beroštumit . 2 Sámediggi áigu dán oktavuođas deattuhit ahte lea dárbu ahte sámi beroštumit ja gelbbolašvuohta leat dohkálaččat ovddastuvvon dutkanráđi orgánain . 2 Sámediggi áigu dán jagi čakčamánus mearridit galget go oasit ortnegis šaddat bissovažžan . 2 Sámediggi áigu dáhttut álggahuvvot čielggadanbarggu čilgen dihte mo iešguđetlágan hálddašanmálliid sáhtášii heivehit ja sihkkarastit EU-vuogádaga siskkobealde , vai sihkkarasttášii resurssaid dakkár vugiin mii dán dokumeanttas lea eaktun . 2 Sámediggi áigu doarjut ahte ásahuvvo sámi neahttabáiki . 2 Sámediggi áigu doallat lagaš oktavuođa eiseválddiiguin nu ahte ovttasráđiid sáhttit geahččalit báikkálaččat heivehuvvon hálddašanortnegiid golmma geahččalanguovllus ; Divttasvuonas Norlánddas , Ivggus Tromssas ja Deanuvuonas Finnmárkkus . 2 Sámediggi áigu deattuhit man deaŧalaš lea ahte Sámedikkis sámi álbmoga ovddasteaddji orgánan Norggas lea loahpalaš váldi mearridit iežas máttuid bázahusaid . 2 Sámediggi áigu deattuhit ahte sámi dutkanráđi ásaheapmi ii galgga luvvet dálá dutkanvuogádaga eret dan ovddasvástádusas mii das lea sámi dutkamis . 2 Sámediggi áigu deattuhit ahte sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid gelbbolašvuođa guovddážiid huksen ii galgga hehttet fágagelbbolašvuođa čohkkemis lulli- ja julevsámi guovlluide . 2 Sámediggi áigu deattuhit ahte mearrádusas Harvasstua boahtteáiggi ektui galgá leat dakkár čoavddus mii lea dohkálaš guovllu máttasámi boazodollui Norgga ja Ruoŧa bealde amas máttasámi kultuvra ja ealáhus gártat gillát . 2 Sámediggi áigu deattuhit ahte duodji sáhttá leat lotnolasealáhusaid oassi , ja dat lea deaŧalaš oassi boazodoalu nuppástuhttimis , ja ođđa bargosajiid ásaheami oktavuođas . 2 Sámediggi áigu deattuhit ahte dikki oaidnu lea leamaš ahte ii miehtat addit ohcanlobi nu guhká go vuoigatvuođagažaldagat eai leat čilgejuvvon . 2 Sámediggi áigu dan oktavuođas maiddái bargat dan ala ahte Sámi oahpponeavvoguovddáža ja sámi lágádusaid sadji oahpponeavvobuvttadeamis šaddá čielgaseabbun . 2 Sámediggi áigu dalle go ođasmahttá kulturviessoplána , árvvoštallat iešguđet institušuvnnaid doaimma , organiserema ja juolludusdárbbuid . 2 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte sámi valáštallamii sihkkarasto almmolaš ruhta . 2 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte sámi kulturorganisašuvnnaid ekonomalaš rámmaeavttut sihkkarastojuvvojit ja ovddiduvvojit . 2 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte eanet fágagirjjit jorgaluvvojit sámegillii . 2 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte dáláš mánáid , nuoraid ja nissonbláđit ožžot bissovaš doarjaga 2 Sámediggi áigu ain vuoruhit bajás barggu eamiálbmotjulggaštusain . 2 Sámediggi áigu ain ovddidit sierra eanadoallopolitihka earret eará daid váikkuhangaskaomiid bokte maid diggi hálddaša . 2 Sámediggi áigu ain ohcalit eavttuhusa sadjásašortnega joatkima birra boazodoallošiehtadusas . 2 Sámediggi áigu ain joatkit dainna bargguin ahte oččodit stuorát bivdoeriid ruoššareabbábivdui ja ahte eambbo báikki olbmot besset reappáid bivdit . 2 Sámediggi áigu ain deattuhit rádjaguovlluid ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotbargui aktiivvalaččat searvama . 2 Sámediggi áigu ain boahtteáiggis vuoruhit bajás sámi vuoigatvuođaid , ja áigu viidáseappot barggustis erenoamážit čalmmustit sámi boares vieruid ja riekteáddejumiid , ja makkár váikkuhusat dain leat sihke individuálalaš ja kollektiivvalaš sámi vuoigatvuođaide ja daid hálddašeapmái . 2 Sámediggi áigu ain bargat dan ala ahte doaibmadoarjjaortnega rámma lassánivččii , ja 2001 stáhtabušeahtas lea evttohuvvon 2,4 milj. kr. lasáhus . 2 Sámediggi áigu : 2 Sámediggi áigu 2002:s prioriteret čuovvuvaš áŋgiruššamiid Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta ovddasvástádussuorggis : 2 Sámediggi áigu 2001:s ásahit báikkálaš kantuvrra Osloi . 2 Sámediggi áigu 2001:s váldit badjelasas dán doarjaga , muhto lea várra ain dárbu kulturráđi doarjagii dain mánáidgárddiin mat eai leat definerejuvvon sámi mánáidgárdin ja mat danne eai oaččo doarjaga dán doarjjaortnegis . 2 Sámediggi áigu 2001:s nannet giellafágagelbbolašvuođa iežas hálddahusas nu ahte ásahuvvojit guokte ođđa fágavirggi lulli- ja julevsámi giellaguovlluid várás . 2 Sámediggi áigu 2001 bušeahta oktavuođas árvvoštallat stipeandda rámma vejolaš lasiheami . 2 Sámediggi áigu 2000:s prioriteret dán barggu . 2 Sámediggi áigu 2000:s dáhttut Sámi ealáhusráđi bidjat earenoamáš fuomášumi dán guovtti áššái , vai guolásteaddjit eai vahágahttojuvvo danne go ruhtadeddjiin eai leat ovttalágan prioriterensuorggit ja go leat váilevaš earrevuoigatvuođat . 2 Sámediggi ádde ákkaid maid várreáirras buktá vai luvvejuvvošii doaimmastis . 2 Sámediggi ádde oainnu , muhto čujuha ahte ii leat dikki bargu ásahit dahje loahpahit eaktudáhtolaš organisašuvnnaid . 2 Sámediggi ádde go ákkastallamis daddjo ahte ii sáhte sirret iešguđet sámi joavkkuid , muhto atnit sápmelaččaid oktan joavkun , ja ahte lea deatalaš sihkkarastit sámi vuoigatvuođaid mat ain gávdnojit dan sadjái go ohcat čovdosiid mat sáhttet dagahit siskkáldas sámi riidduid . 2 Sámediggi ádde bures ahte lea dárbu riikkadásis geahpedit muhtun eanadoallobuktagiid badjelmearálaš buvttadeami . 2 Sámediggi ádde ahte nuortalaččaid boazodoallovuoigatvuođaid ođđasis ásaheapmi buvttášii ollu guovddáš hástalusaid , earenoamážit vuoigatvuođaid hárrái mat dálá doallovuoigatvuođalaččaid hálddus leat . 2 Sámediggi várre 50 000 ru 2005 reviderejuvvon bušeahtas čielggadit Romssa fylkka ja Davvi-Nordlándda museaid dili . 2 Sámediggi vállje čuovvovaš áŋgiruššansurggiid 1999 - 2001 áigodahkii : 2 Sámediggi vállje čuovvovaš njeallje lávdegotti : Plána- ja finánsalávdegotti 13 lahtuin ja jođiheaddji eanetlogus . 2 Sámediggi vállje čoahkkinjođihangotti mas lea jođiheaddji ( Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji ) , nubbinjođiheaddji ja golbma lahtu . 2 Sámediggi vállje čoahkkinjođihangotti , sámediggeráđi , válgalávdegotti , fápmudanlávdegotti , bearráigeahččanlávdegotti ja eará lávdegottiid . 2 Sámediggi vállje jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji . 2 Sámediggi váldá vuhtii daid jahkedieđáhusaid mat leat ovddiduvvon . 2 Sámediggi váldá ovddasvástádusa doarjjaortnegiid hálddašeamis ja njuolggadusaid ovddideamis mat leat heivehuvvon sámi servodaga dárbbuide , muhto ii sáhte ieš váikkuhit ollislaš ekonomalaš rámma maid oažžu geavahussii . 2 Sámediggi váldá oktavuođa johtolatministariin 2 Sámediggi váldá dutkiid rávvagiid ja guolásteddjiid signálaid hirbmat duođas , ja diggi lea fuolas go plánejuvvon liigebivdu bahámusat áiggi mielde sáhttá čuohcat Jiekŋameara boahtteáiggi resursadillái . 2 Sámediggi váldá diehtun jahkedieđáhusaid mat lea ovddiduvvon . 2 Sámediggi váldá diehtun Sámedikki dieđáhusa guolásteami birra ealáhussan ja kultuvran sámi guovlluin ja doarju dieđáhusa vuoruhanevttohusaid mat bohtet ovdan dieđáhusas . 2 Sámediggi váldá diehtun Sámediggeráđi dieđáhusa sámi mánáidgárddiid birra ja doarju dieđáhusa doaibmaevttohusaid . 2 Sámediggi váldá diehttevassii Sámedikki doarjjastivrra raportta . 2 Sámediggi válddii 1993 bušeahttajagi rájes badjelasas ollu ođđa hálddašandoaimmaid . 2 Sámediggi váivašuvvá šákšanáli laskanvejolašvuođa dihte jos jagis 2000 galggaš čađahuvvot albma stuorra šákšabivdu . 2 Sámediggi váivahuvvá dálá sámi oahpaheaddjeoahpu rekrutterendiliin . 2 Sámediggi váillaha dáid diliid árvvoštallama Mjøslávdegotti árvalusas . 2 Sámediggi váidala dan go boazodoallu oažžu nu ollu negatiivvalaš fuomášumi , dainna lágiin ahte boazodoallu okto oažžu siva dillái . 2 Sámediggi vuostá rievdadusaid mearraluossa-bivddus 2 Sámediggi vuoruha ohcciid , geat váldet oahpu Sámedikki vuoruhan ulbmáluššansurggiin , mat bohtet ovdan jahkásaš almmuhemiin . 2 Sámediggi vuoruha nannosit guolástusáššiid . 2 Sámediggi vuorjašuvvá dili rievdamiin mas unnit ahte unnit nissonolbmot servet boazodollui , ja oaidná dárbbašlažžan ahte bealit gávdnet ortnegiid mat sáhtášedje leat mielde addimin nissonolbmuide duohta vejolašvuođa bargat boazodoallin . 2 Sámediggi vuorjašuvvá boazodoalu ekonomalaš dilálašvuoda geažil . 2 Sámediggi vuordá oažžut jahkedieđáhusas / bušeahta oktavuođas dieđuid movt dát ruđat leat váikkuhan kultursektuvrra doaimmaid ja doaibmabijuid . 2 Sámediggi vuordá eiseválddit gálget dáid čuolmmaid ja dakko bokte suodjalit sámi kultuvrra , buoridit dásseárvvu boazodoalus ja dagahit boazodoalu eambbo gánnáhahttin otná resurssaid ektui . 2 Sámediggi vuordá eiseválddit gálget dáid čuolmmaid ja dakko bokte suodjalit sámi kultuvrra , buoridit dásseárvvu boazodoalus ja dagahit boazodoalu eambbo gánnáhahtti otná resurssaid ektui . 2 Sámediggi vuordá dattetge Sámedikki searvama Ruoŧa bealde , ja dallánaga go Sámediggi Ruoŧas mearrida searvat SPR:ii , de sáhttet searvat ovttasbargui , ja dalle gustogoahtá fas dat álgošiehtadus ášši 9/99 ektui . 2 Sámediggi vuordá ahte ášši biddjo dievasčoahkkima ovdii maŋimus guovvamánus 2005 . 2 Sámediggi vuordá ahte oassi dan evttohuvvon juolludeamis dutkamii ja lassioahpahussii várrejuvvo sámi dutkiide ja journalisttaide . 2 Sámediggi vuordá ahte oassi dan evttohuvvon juolludeamis 10 miljovnna ruvnnos doaimmaide mat galget nannet áviisalohkama mánáid ja nuoraid gaskkas , várrejuvvojit sámi mánáide ja nuoraide sámegiela nannemii . 2 Sámediggi vuordá ahte jođihandoarjjaortnet mii lea seamma ollu buohkaide , árvvoštallojuvvo doaibmabijuid ektui mat soitet álggahuvvot vai boraspireváttisvuođat unnošedje . 2 Sámediggi vuordá ahte guovddáš eiseválddit dál váldet ovddasvástádusa ja fuolahit ahte sámi ja dáru giela ja kultuvrra ovttadássásašvuohta ii noađut suohkaniid gáržžes ekonomiijadili , ja ahte stáhta buhtada dáid gielddaide ollásit daid goluid mat bohtet guovttegielalašvuođa geažil . 2 Sámediggi vuordá ahte eaiggáduššanvuoigatvuohta ja geavahanvuoigatvuohta digáštallojuvvo vuđolaččat go sámi boares vierut ja riekteáddejumit olles sámi ássanguovllus čielggaduvvojit . 2 Sámediggi vuordá ahte dát ávdnasat livčče buorrin vuođđun mihttomearálaš áŋgiruššamis sámegiela ovddas boahtteáiggis . 2 Sámediggi vuordá ahte dábálaš dutkanruđat vuoruhuvvojit dutkamii mii goziha sámi perspektiivva dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideamis heivehuvvon sámi geavaheddjiide . 2 Sámediggi vuordá ahte dikkis livččii guovddáš ja aktiivvalaš sadji viidáseabbu čielggadusaid mandáhta hábmemis , čielggadanlávdegotti čoahkádusa mearrideamis ja lágaid ja láhkaásahusaid ráhkademiin mat gusket sámi vuoigatvuođaide . 2 Sámediggi vuordá ahte diggi oažžu guovddáš ja aktiivvalaš saji go mandáhta hábmejuvvo viidáset čielggadusaide , ja maiddái čielggaduslávdegotti čoahkkádusa ja lágaid ja láhkaásahusaid ráhkadeami oktavuođas mat gusket sámi vuoigatvuođaide . 2 Sámediggi vuordá ahte dieđáhus sisttisdoallá perspektiivvaid ja ráhkkanahttá doaimmaide mat sáhttet nannet sámi guovlluid eanadoalu ovdáneami . 2 Sámediggi vuordá ahte Stuorradiggi ja Ráđđehus čuovvulit stuorradiggedieđáhusa nr. 22 ( 1999–2000 ) sámi museaid ođasmahttima , ovttastahttima ja hálddašanovddasvástádusa dáfus , ja ahte Sámedikki konkrehta evttohus dáid beliid ektui , adnojuvvon vuođđun čuovvuleamis . 2 Sámediggi vuordá ahte Norgga stáhta váikkuha eamiálbmotjulggaštusa šaddama . 2 Sámediggi vuordá ahte Norgga stáhta váikkuha eamiálbmotjulggaštusa gárvvisteami . 2 Sámediggi vuordá ahte Boazodoalu fágaráđi doaimma evalueren , sáddejuvvo Sámediggái gulaskuddamii . 2 Sámediggi vuolláičálii duorastaga geassemánu 10 b. šiehtadusa ČálliidLágádusain jorgalit Multi nammasaš matematihkkabuktosa mánáidceahkkái buot golmma sámegillii . 2 Sámediggi vuhtiiváldá ahte sihkkarastojuvvojit máŋggalágan eallit mat leat lunddolačča ekologalaš eatnatgeardáivuođas . 2 Sámediggi sávvá lihku sámi dáiddáriidda sámi dáiddaskuvlla ásahanbargguin Kárášjogas , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 2 Sámediggi sávvá lihku Carsten Smith : ii gii oažžu dán jagi Riektesihkarvuođabálkkašumi . 2 Sámediggi sámiid álbmotválljen orgánan ferte ovddidit ovttaveardásaš ovttasbarggu Ráđđehusain ja Stuorradikkiin . 2 Sámediggi sámi álbmotválljen orgánan ferte ovddidit ovttaárvosaš ovttasbarggu Ráđđehusain ja Stuorradikkiin . 2 Sámediggi sámi kulturmuittuid hálddašeaddjin lea 03.05.04 reivve bokte fápmudan ovddasvástádusa Ceavccageađgge / Mortensnes kulturmuitoguovllu seailluheami Várjjat Sámi Museai / Varanger Samiske Museum ( geahča ráfáiduhttinmearrádusa X. čuoggá , geassemánu 24. b. 1988 ) . 2 Sámediggi sáhttá árvvoštallat erenoamáš diliin buhtadit goluid badjel jahkásaš máná ovddas . 2 Sámediggi sáhttá váldit badjelasas bargoaddiovddasvástádusa SGL:ii , ja ahte Sámi giellaráđđi Norgga bealde láhčá praktihkalaččat nugo kantursaji , rehketdoalu fievrrideami , arkiivabálválusaid jna. 2 Sámediggi sáhttá rievdadit dáid njuolggadusaid . 2 Sámediggi sáhttá ovtta jagi sisa bearráigeahččat ahte ohcci lea váldán eksámena ja gáibidit doarjaga ollásit ruovttoluotta jus ii leat váldán eksámena 2 Sámediggi sáhttá máksit massojuvvon bargodietnasa ovddas njuolga bargoaddái ( gildii dahje stáhta fitnodagaide ) go refušuvdnagáibádus buktojuvvo , ja go dát lea šiehtaduvvon bargoaddi ja bargi gaskkas , nu go mahkká virgelohpeohcamuš . 2 Sámediggi sáhttá mearridit sierra njuolggadusaid Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti ovddasvástádus- ja bargosuorgái . 2 Sámediggi sáhttá mearridit lagabui mo njuolggadusat galget geavahuvvot , ja sáhttá rievdadit njuolggadusaid . 2 Sámediggi sáhttá mearridit lagabui mo dáid njuolggadusaid geavahit ja čađahit , ja sáhttá maid rievdadit njuolggadusaid . 2 Sámediggi sáhttá mearridit dárkilet njuolggadusaid das man viidát galgá dieđihit mearrádusaid birra . 2 Sámediggi sáhttá mearridit ahte válgalisttain galget leat unnimustá 40 % evttohasain goappáge sohkabealis . 2 Sámediggi sáhttá maiddái rievdadit njuolggadusaid . 2 Sámediggi sáhttá láhkaásahusain addit dárkilet mearrádusaid sámi leavgga geavaheami birra . ” 2 Sámediggi sáhttá leat osolažžan áššiin maid almmolaš eiseválddit meannudit hálddašanlága mielde . 2 Sámediggi sáhttá leat mielde ollašuhttimin dán lágan riikaviidosaš doaibmabijuid . 2 Sámediggi sáhttá hálddašit sorjjasmeahttumit departemeanttaid poastta 50 juolludan ruđaid . 2 Sámediggi sáhttá gáibidit ruovttoluotta máksit doarjaga jos doarjjaoažžu ii ollašuhte eavttuid mat leat biddjojuvvon doarjjareivves , addá boasttu dieđuid , dahje doarjja ii geavahuvvo dan ulbmilii masa dat lea juolluduvvon dahje jos lea menddo ollu máksojuvvon doarjja . 2 Sámediggi sáhttá buktit lassimearrádusaid dáid njuolggadusaide ja rievdadit njuolggadusaid . 2 Sámediggi sáhttá baicca váldit ovddasvástádusa lassioahpahusplánaid ovddideapmái ja mearrideapmái maid allaskuvllat galget álggahit . 2 Sámediggi sáhttá addit válddahusaid ( rávvagiid , háltelinjáid ) , mat galget adnojuvvot dán árvvoštallama vuođđun , muhto válddahusat eai čana vihkkedallama sámi beroštusaid ja eará deasttaid gaskkas . 2 Sámediggi sáhttá addit alla gussiide , logaldalliide ja earáide dakkár skeaŋkkaid , maid árvu sáhttá leat gitta 2.500 ruvnno rádjai . 2 Sámediggi stáhta juridihkalaš peršovnna oassin Dakkár čoavddus mas Sámediggi lea stáhta juridihkalaš peršovnna oassin mearkkaša dábálaččat ahte Sámedikkis ii leat ášševuolggahangelbbolašvuohta . 2 Sámediggi stáhta juridihkalaš peršovnna oassin ... 58 6.1.2 . 2 Sámediggi stivre politihkalaccat kulturmuitoráđi ja lea dan bargoaddi . 2 Sámediggi sihkkarastá Saemien Sijte ja Várjjat Sámi Musea doaimma dán jagáš bušeahtas . 2 Sámediggi sierra riektesubjeaktan ja dat láhkaárvalusat maid bargojoavku ovddida , lea erenoamáš čoavddus dahje sierrahámat čoavddus organiserema / čatnasanhámi dáfus . 2 Sámediggi searvá prošektii maid Sámi Instituhtta jođiha ja man ulbmilin lea ásahit sámi servodatdieđalaš diehtovuođu . 2 Sámediggi searvvai norgga sáttagotti mielde . 2 Sámediggi searvidii videokonfereanssa bokte . 2 Sámediggi rávve ahte otná organisašunstruktuvra ja virgedássi sámi guovlluid lensmánnekántuvrrain bisuhuvvo ja nannejuvvo . 2 Sámediggi rávve Sámedikki garrasit vuosttaldit buot eaiggáduššanráđđejumiid sirdimiid orgánaide maid stivrenorgánain lea sámi unnitlohku dahje orgánaide maid Sámediggi eará sivaid geažil ii sáhte dohkkehit eaiggádin . 2 Sámediggi ráhkadahtii sámi mátkkoštusealáhusplána 1999:s , ja dan vuođul lea mearriduvvon mátkkoštusealáhuspolitihkka mas sámi mátkkoštusealáhusáŋgiruššamiid prinsihpat nannejuvvojit . 2 Sámediggi ráhkada sámi jienastuslogu álbmotregistara dieđuid vuođul , maŋemus válgga sámi jienastuslogu vuođul ja daid gáibádusaid vuođul mat lea ovddiduvvon sisačáliheami dahje sihkkuma dáfus válgaáigodagas . 2 Sámediggi ráhkada njuolggadusaid sierranas doarjagiidda sámi mánáidgárddiide 2001 vuosttaš jahkebeali mielde . 2 Sámediggi ráhkada jahkásaččat bušeahttaárvalusa ja muitala dainna makkár ođđa doaimmaid sámi servodat dárbbaša sin mielas . 2 Sámediggi ráddje gulaskuddancealkámušastis nu ahte váldá ovdan duššefal daid osiid mat gullet njuolga sámi álbmogii . 2 Sámediggi rievdadii áššis 21/99 mearrádusa mii leai dahkkon áššis 23/96 sámi kulturviesuid kategoriserema ektui . 2 Sámediggi registrere ahte stuorra bargu lea álggahuvvon NOU 1995:6 čuovvuleapmin , muhto doaibmabijuid ii leat leamaš vejolaš lasihit go ruđat eai leat vástesaččat lasihuvvon dán ulbmilii , ferte váldit vuhtii ahte dearvvasvuođa- ja sosiálaplána ollašuhttin lea álgán juo 1995:s . 2 Sámediggi registrere ahte fágatearpmabarggu bušeahtalaš sivaid geažil ii leat leamaš vejolaš vuoruhit 1998:s , muhto diggi eaktuda ahte dán dehálaš barggu sáhttá joatkit 1999:s . 2 Sámediggi registrere ahte doaibmabidju ii leat prioriterejuvvon 2000 stáhtabušeahtta árvalusas . 2 Sámediggi registrere ahte daid áŋgiruššamiid gaskka mat leat deattuhuvvon ráđđehusa doaibmaplánas ja dain áŋgiruššansurggiin mat Sámedikkis leat prošeavtta juolludemiide , leat erohusat . 2 Sámediggi registrere ahte Ráđđehus háliida joatkit barggu Sis-Finnmárkku nuppástuhttin-prográmmain . 2 Sámediggi registrere ahte Ráđđehus 1999 stáhtabušeahta oktavuođas lea ráhkadan sierra gihppaga mas válddahallá juolludusaid sámi ulbmiliidda , ja ahte Gielda- ja guovlodepartemeanta áigu ráhkadit dákkár bušeahttagihppaga buot bušeahtaid várás boahtteáiggis . 2 Sámediggi reagere garrasit Finnmárkku áviissaid doaimmahandoarjagiid eretváldinevttohussii , ja evttoha danin ahte ortnet gielderegulerejuvvo ja dolvojuvvo viidáseappot . 2 Sámediggi ovttasbarggus Gielda- ja guovlodepartemeanttain čuovvola gažaldaga 8-bits čálamearkačohkiid ja boallobeavdečovdosiid standárdiseremis davviriikkalaččat dahkan álgagiid hárrái ja Norgga Standárdiserenlihtu hárrái . 2 Sámediggi ovddidii oainnuidis Girko- , oahpahus- ja dutkanlávdegoddái ovdal go dieđáhus meannuduvvui Stuorradikkis . 2 Sámediggi ovddida dákko bokte 1998 jahkedieđáhusas Gonagassii . 2 Sámediggi ovddasteaddji álbmotválljejuvvon orgánan Sámediggeválggat dollojuvvojit oktanis stuoradiggeválggain juohke njealját jagi . 2 Sámediggi ovddasteaddji álbmotválljejuvvon orgánan ... 17 2.3 . 2 Sámediggi oaččui skábmamánu dievasčoahkkimis 2004 dan ruovttoluottadieđu Sámi Valáštallan Lihtus ( SVL ) ahte sii dárbbašt lassi ruđaid čállingoddái vai sáhttet buorebut ovddidit valáštallamiid sámi álbmoga várás . 2 Sámediggi oaččui ráđđádallamiid maŋŋá árvalusa meannudeapmái ovdal go lávdegoddi ovddidii iežas loahpalaš árvalusa . 2 Sámediggi oaččui gaskaboddosaš geahččalanortnega mielde 3 jahkái hálddašanovddasvástádusa sámi kulturmuitoberoštumiin . 2 Sámediggi oaččui 2,2 mill kr 2003:s ja 2,1 mill kr 2004:s. 2005 ` juolludus čielgá 2004 ` čavčča mielde . 2 Sámediggi oaččui 1999:s lobi spiehkastit juolludusnjuolggadusa § 4:s bruttobušetterema birra ja oažžu olles juolladusas Gielda- ja guovludepartementtas ovtta 50-poastta bokte . 2 Sámediggi oaččui 1999:s birrasiid 7 milj. kr rámmalasáhusa Gielda- ja guovlodepartementta bušeahtta bokte , gos 3 milj. kr várrejuvvojedje kulturdoaimmaide . 2 Sámediggi oažžu – dahje lea ožžon – fásta juolludusaid Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas , Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttas , Dearvvašvuođadepartemeanttas , Gielda- ja guovlodepartemeanttas , Kultur- ja girkodepartemeanttas , Máhttodepartemeanttas , Eanadoallo- ja biebmodepartemeanttas ( eanandoalo- ja boazodoallošiehtadusa bokte ) , Birasgáhttendepartemeanttas ja Olgoriikadepartemeanttas ( jahkásaš ohcama mielde ) . 2 Sámediggi oažžu teknihkalaš veahki ( TA ) - ruđaid buohkanassii 164 500 ru Interreg-oasseprográmmain Sápmi ja Åarjelsaemien Dajve prográmma hálddašeapmái . 2 Sámediggi oažžu jahkasaččat stáhtabušeahta bakte ruđaid oahpponeavvo buvttadeapmái . 2 Sámediggi oažžu dál olles juolludusa Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas , Máhttodepartemeanttas , Kultur- ja girkodepartemeanttas ja Birasgáhttendepartemeanttas 50-poasttaid badjel . 2 Sámediggi oažžu danne erenoamáš iehčanas friddjadis resursahálddašanovddasvástádusa . 2 Sámediggi oažžu 1999 rájes iežas bušeahta nu gohčoduvvon poasta 50-juolludussan . 2 Sámediggi oassálasttii Norgga sáttagottis . 2 Sámediggi oaivvilda nu movt Mjøslávdegoddi lea árvalan ahte sámi oahpaheaddjeoahpu ovddideapmi ja organiseren ferte čadnot Sámi Parlamentáralaš Ráđđái . 2 Sámediggi oaivvilda maiddái ahte farggamusat ferte ráhkaduvvot sierra plána diehtojuohkimii ja rekrutteremii . 2 Sámediggi oaivvilda maiddái ahte eanet oahppofálaldagat Sámi allaskuvlii lea deaŧalaš rekrutterendoaibma . 2 Sámediggi oaivvilda lea dárbu evttohit doaibmabijuid mat sáhttet nannet unnitlogu sohkabeale ovddasteami vejolašvuođaid . 2 Sámediggi oaivvilda guovllupolitihkalaš gáibádusa oktasaš rámmaeavttuid guovlluid gaskkas fylkkas leat detaleabbon go oktasaš gilvoeavttut girdifitnodagaid gaskkas . 2 Sámediggi oaivvilda dát bargu lea eiseválddiid ovddasvástádus ja berre ruhtaduvvot olggobealde boazodoallošiehtadusa ekonomalaš rámmaid . 2 Sámediggi oaivvilda dattege nu movt muhtun lávdegoddelahtut leat evttohan , ahte jus rektor lea ásahusa bajimus hoavda , ja doaimmaha beaivválaš jođiheami ovttas prorektoriin ja direktørain , de livččii dat ávkkálaš . 2 Sámediggi oaivvilda danne ahte lea deaŧalaš ávkašuvvat riddo- ja vuotnariggodagaiguin guhkes áigge ja ceavzilis geavaheami vuođul , mas báikkálaš ealáhusbargit ožžot stuorát ja friijaseabbo vejolašvuođa riddo- ja vuotnariggodagaide . 2 Sámediggi oaivvilda dal lea áigi ođastit guorahallat / kartet boazoguohtuneatnamiid ja árvvoštallat boazologu guohtuneatmamiid ektui , ja mas galgá lea vuođđun boazodoallofágalaš máhttu . 2 Sámediggi oaivvilda ain dan ahte minerálalága meannudeapmi galgá maŋiduvvot dassážii go Ráđđehus ja Stuorradiggi leat meannudan Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa . 2 Sámediggi oaivvilda ain ahte importasuodjaleapmi maid duollu buktá , rámmaid siskkabealde maid Norgga geatnegasvuođat GATT / WTO-šiehtadusa mielde bidjet , galget čađahuvvot dakkár vuogi mielde mii sihkkarastá boazodollui govttolaš suodjaleami gilvaleaddji importa vuostá . 2 Sámediggi oaivvilda ahte álbmotrievttálaš njuolggadusat maidda Norga lea čadnon ja main lea mearkkašupmi sámiid vuoigatvuođadillái , galget adnojuvvot Norgga riektin , ja dasto ferte sihkkarastit beaktilvuođa našuvnnalaš riektenjuolggadusaide . 2 Sámediggi oaivvilda ahte álbmotrievttálaš njuolggadusat maidda Norga lea čadnon ja main lea mearkkašupmi sámiid riektidillái , galget adnot Norgga rievtti oassin dan seammás go našuvnnalaš riektinjuolggadusat beaktilin dahkkojuvvojit . 2 Sámediggi oaivvilda ahte sámi guolásteddjiin lea vuoigatvuohta boares vieru ja álbmotrievtti mielde rievttálaš oassái sámi guovlluid guolleresurssain . 2 Sámediggi oaivvilda ahte sáhttá leat váttis rekrutteret ohppiid juohke jagi dán ohppui . 2 Sámediggi oaivvilda ahte suodjaleapmi bággolonisteami vuostá lea vuoigaduvvon eanahálddašanorgánii dušše jos maiddái ovddasta sámi beroštumiid . 2 Sámediggi oaivvilda ahte stáhtalaš doarjaga gielddaide gos priváhta skuvllat ásahuvvojit dan geažil go háliidit garvit sámi oahppoplána , O-97S , ferte doalahit dan dásis mii leai ovdal go priváhta skuvllat ásahuvvojedje . 2 Sámediggi oaivvilda ahte norgga pressapolitihka váldoulbmilin berre maiddái leat ahte ásahit ekonomalaš vuođu sámi aviissaid beaivválaš almmuheapmái ( vrd. č. 2.1.2 6.3.8. kapihttalis , 129. siiddus ) . 2 Sámediggi oaivvilda ahte našuvnnalaš luossavuonaid ferte árvvoštallat vuonaid ektui main lea oktavuohta dehálaš luossačázádagaide . 2 Sámediggi oaivvilda ahte minerálaláhkaárvalus ovddasta hirbmat liberálalaš oainnu mii lea vuođđuduvvon riikkaidgaskasaš bákteindustriija jurdaga ala . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lotnundoarjjaortnet sáhtášii leat buorre boazologu heiveheamis , maiddái olggobealde « doaibmabiddjoorohagaid » . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea unnán dahkkon eiseválddiid bealis buoridandihte dili . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea unnán dahkkon eiseválddiid bealis buoridan dihte dili . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea lunddolaš čatnat dán barggu lávdegotti 14. árvalussii , gos árvaluvvo ahte galgá ráhkaduvvot rámmaplána sámi oahpaheaddjeohppui ja mas Sámediggi oažžu mearridanválddi sisdoalu ja ráhkadeami hárrái . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea lunddolaš addit Sámediggái mearridanválddi ráhkadit sámi ovdaskuvlaoahpu rámmaplána . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea hirbmat váidalahtti go mearrádus Lødøljasirdima hárrái kategoriijas II kategoriijai I dahkkojuvvui almmá guldalkeahttá deaŧalaš sámi beroštumiid . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu čuovvulit daid hástalusaid mat leat boahtán ovdan čielggadusa bokte . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu sámi dutkanpolitihkkii ja dutkanpolitihkalaš stivrenorgánaide mat sáhttet gozihit sámi servodaga dárbbu oažžut váikkuhanfámu sámi dutkamii . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu ráhkadit ođđa váikkuhančielggadusa mii dávista plána- ja huksenlága ođđa njuolggadusaide . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu nannet dán vuoigatvuođa lágaid bokte . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu ja riekta ahte Sámediggi ja Ráđđehus dakkaviđe ásahit lávga ovttasbarggu , dainna áigumušain ahte ráhkadit láhkaproposišuvnnaid sámi vuoigatvuođaid ja daid hálddašeami birra . 2 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu hukset nana sámi dearvvasvuođafágalaš birrasa dutkangelbbolašvuođain nugo doaibmaplánas evttohuvvo . 2 Sámediggi oaivvilda ahte jos Sámi vuoigavuođalávdegotti čielggadus gieđahallojuvvo dego dábálaš gulaskuddanáššin man vuođul Stuorradiggi dasto dahká mearrádusaidis , de dat guoskkašii dušše gažaldahkii mo guovddáš vuoigatvuohta galgá hálddašuvvot áiggis áigái , iige ieš guovddáš vuoigatvuhtii . 2 Sámediggi oaivvilda ahte iešguđet gielddat gielddalága § 10 mielde galget mearridit makkár gielddalaš orgána galgá ráddjet gillifidnoguovlluid . 2 Sámediggi oaivvilda ahte galggašii árvvoštallat duodjeovddidanprográmma ásaheami kultuvran , fágan ja ealáhussan , ja bidjat sierra ruđaid prográmmii . 2 Sámediggi oaivvilda ahte fálaldagat mat gáibidit sierra gelbbolašvuođa galget váldoáššis huksejuvvot ja ovddiduvvot sámegiela hálddašanguovllus , ja vejolaččat eará guovlluin gos sámi kultuvra ja giella lunddolaččat gullet birrasii . 2 Sámediggi oaivvilda ahte fertejit ásahuvvot čielga ortnegat maiguin gozihia sámelága áigumušaid , nu ahte maiddái vuhtii váldá sámegiel hálliid go duopmárat nammaduvvojit dain guovlluin mat gullet sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui . 2 Sámediggi oaivvilda ahte fertejit ásahuvvot stipendaortnegat sámi studenttaide geat dáhttot háhkat formála sámegielgelbbolašvuođa . 2 Sámediggi oaivvilda ahte fertejit juolluduvvot ruđat , vai SI beassá joatkit barggus hukset sámi servodatdieđalaš dihtorbása mainna álbmot maiddái sáhttá ávkkástallat . 2 Sámediggi oaivvilda ahte farggamusat ferte álggahit dárbbašlaš doaibmabijuid maiguin uhccuda vahágiid maid boraspiret dagahit amas daid geažil šat eanet doalut gártat heaitit . 2 Sámediggi oaivvilda ahte eanahálddašanortnegat daid guovlluide mat gullet dasa maid ILO-konvenšuvdna gohčoda « árbevirolaš guovlun » ( 14. artihkkal vuosttas čuokkis ) ferte leat nu ahte hálddašanovddasvástádus biddjojuvvo sápmelaččaide , ovddastuvvon Sámedikki bokte . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dát vuoigatvuođalaččat , sámi joavkkut ja ovttaskas olbmot ieža háldejit vuoigatvuođaideaset rievttálaš rámmaid siskkobealde . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dát lea dákkár ášši mainna ferte oktilaččat bargat , ja ahte Sámediggi ja Boazodoallostivra galggašeigga ovttas bargat oktasaš mihttomeriid ektui ahte sihkkarastit boazodoalu eatnamiid . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dát lea buorre doaibmabidju ja sávvá ahte dat geavahus jotkojuvvo boahtteáiggis . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dás berre leat váikkuhus maiddái oppalaš riektegeavahussii . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dárboárvvoštallan guovlluin bisuhuvvo , ja jus muddemiid galgá sihkkut , de dat čađahuvvo stuorát gávpogiin . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dán orgána ovddideapmi ferte čadnot Sámi Parlamentáralaš Ráđđái , ja dat ferte leat doaibmi ja ráđđeaddi orgánan sámedikkiide . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dákkár stipeandaortnet ferte earenoamážit leat dievdostudenttaid várás , ja studenttaide olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , ja julev- ja lullisámi studenttaide . Dán ferte dahkat vai movttiidahttá dievdostudenttaid oahpaheaddjeohppui ( sihke ovdaskuvlaoahpaheaddje- ja dábálašoahpaheaddjeohppui ) ja sámi studenttaid olggobealde sámi hálddašanguovllu . 2 Sámediggi oaivvilda ahte doaibmaplána doaibmabidjoevttohusat eai leat nu viidá ja daid galggašii sáhttit duohtan dahkat biddjojuvvon áigerámmaid siste . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dikki guovllupolitihkalaš doaimma ferte nanosamahttit . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dattetge lea nu ahte sápmelaččat iežaset historjjálaš vuoigatvuođaid vuođul — maid álbmotriekti maŋŋá lea nannen earret eará ILO-konvenšuvnna nr. 169 vuođul — lea vuoigatvuohta gáibidit sierra sámi eanahálddašanorgána ásaheami stuorra osiide Finnmárkkus . 2 Sámediggi oaivvilda ahte danne go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat dárkileabbut iskan sámi geavaheami , de mearrida sierra kommišuvdna maid Ráđđehus ja Sámediggi ovttas nammadit , sámi eanahálddašeami guovllu viidodaga dárkilit . 2 Sámediggi oaivvilda ahte dan galggašii geahččalit čielggadit lagabuidda . 2 Sámediggi oaivvilda ahte buot váikkuhusat birrasii ja servodahkii galget kártejuvvot ovdal go , addojuvvo lohpi čázádathuksemiidda gielddain Báidár , Ruovatvuotna , Skerrestátte ja Oarjeli-Báidár nu ahte sihkkarasto ahte huksemis eai leat dakkár váikkuhusat servodahkii ja birrasii maid ii sáhte šat maŋŋá divvut . 2 Sámediggi oaivvilda ahte boraspirehálddašeapmi ja - bivdin gullet lávga oktii dainna politihkain maid válljet fievrridit ealáhusoktavuođas . 2 Sámediggi oaivvilda ahte berre čielggadit galgá go Sis-Finnmárkku vejolaš sierra duopmostuolu doaibmaguovlu guoskat stuorát osiide sámi ássanguovllus , ja jos galgá de movt . 2 Sámediggi oaivvilda ahte ON:a biologálaš eatnatgeardáivuođa konsešuvdna ja « ovdagihtii várrugas prinsihppa » ferte biddjot vuođđun luossahálddašeapmái Norggas . 2 Sámediggi oaivvilda ahte ON-konvenšuvdna biologalaš eatnatgeardáivuoda birra ja « ovdagihtii várrugasvuoda » prinsihppa galget biddjot vuođđun luossahálddašeapmái Norggas . 2 Sámediggi oaivvilda ahte NOU 1995:6 sáhttá maiddái cuovvulit nu ahte bidjat ruđaid lassin dan 5 miljon kruvdnui maid Sámediggi juogada . 2 Sámediggi oainnu mielde ferte čuovvovaš eavttuid bidjat vuođđun jos « doaibmabidjoguovlluin » ii čađahuvvo « eaktudáhtolaš » njuovvan , ja njuovvangáibádus mearriduvvot láhkaásahusain : 2 Sámediggi oaidná áibbas guovddážin ássama doalaheapmái ahte dát proseassa boahtá johtui ja jođihuvvo ovttasráđiid ovttasvástideaddji eiseválddiiguin . 2 Sámediggi oaidná vuođđo olmmošvuoigatvuohtan dan ahte mii ieža iežamet eavttuid vuođul leat mielde ovddasvástideaddji sajis hálddašeamen sámi servodaga . 2 Sámediggi oaidná stuorra hástalusaid oahpahusas olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 2 Sámediggi oaidná stuora ávkki dán oahpus . 2 Sámediggi oaidná positiivalažžan duopmostuolu ásaheami Sis-Finnmárkui , muhto ohcala dattetge konkrehta doaibmabijuid daid guovlluid várás mat báhcet olggobeallái dan guovllu mii vejolaččat šattašii Sis-Finnmárkku duopmostuolu guovlun . 2 Sámediggi oaidná positiivalažžan dan go iešguđet fágaráđiid doaimmaid sáhttá eanet koordineret , ja ahte ovddiduvvojit rutiinnat movt ovttas bargat siskkáldasat sámediggevuogádagas ja Sámedikki ovttasbargooasálaččaiguin . 2 Sámediggi oaidná muđui dárbun viidát kártet bievlavuodjima váikkuhusaid . 2 Sámediggi oaidná maid ahte maiddái ovttasbargu Sámi kulturmuitoráđi doaibmaguovllu máddeleamos fylkkagielddaiguin lea 1999:s leamaš buorre , ja ahte 2000:s lea áigumuššan ovddidit ovttasbarggu Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddaiguin . 2 Sámediggi oaidná maid ahte kulturmuitoráđi oainnu mielde ferte kulturmuitosuodjaleapmi leat fáddán máttasámi doaibmaplána barggus . 2 Sámediggi oaidná ja lea fuolas go guolástuskomišuvdna ii leat vuhtiiváldán dutkiid rávvagiid bivdoeriid sturrodaga ektui . Komišuvdna lea juogadan 390.000 tonna sturrosaš bivdoeari dáža arktálaš dorski ektui ja lassin vel 40.000 tonna sturrosaš bivdoeari riddodorski ektui , mii lea viehka ollu stuorát go dutkiid rávvagat . 2 Sámediggi oaidná dárbun nannet ruđalaš beali nissonolbmuid várás geat álggahit fitnodagaid ja geat barget ealáhusain . 2 Sámediggi oaidná dárbun koordineret daid iešguđet doaimmaid mat gusket máŋgga vuollásaš ráđđái . Eaktuduvvo ahte dán sámediggeáigodagas geahčaduvvo ráđiid organiseren , ja daid barggut ja doaimmat . 2 Sámediggi oaidná dárbun ahte guovddáš stáhtalaš eiseválddit čilgejit ollu guovddáš beliid mat vulget ILO-konvenšuvnna nr 169 dohkkeheamis . 2 Sámediggi oaidná dárbun ahte Ráđđehusa prinsihppadieđáhus , lassin maŋosgeahččama perspektiivii ja dálá dili čilgemii , eambbo buktá oaiviliddis daid evttohusaide ja čuolmmaide maid Sámediggi ovddida sámi servodaga boahtteáiggi hástalusaid oktavuođas , gč. čuoggá 2.2 vuolábealde . 2 Sámediggi oaidná dárbbu dákkár čielggadeapmái , ja dáhttu ahte dát čađahuvvo . 2 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan ovdánahttit sierra gelbbolašbirrasiid Davvi-Norgii Davvi-Norgga várás . 2 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan hukset ja doalahit oktoámmátdoaluid ja lotnolasdoaluid . 2 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan ahte sámi oahpaheaddjeoahppu galgá leat oahpaheaddjeoahppu mas dutkan lea vuođđun , ja doarju lávdegotti árvvoštallama dás . 2 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan ahte NOU 1995:6 čuovvuluvvo maiddái nu ahte Sámediggái addojuvvo ruhta eanet go dat 5 miljon kruvnnu maid Sámediggi juogada prošeavttaide dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid heiveheapmái sámi álbmogii . 2 Sámediggi oaidná dán viiddis bargun maid ferte fargga álggahit . 2 Sámediggi oaidná dán heahtečoavddusin jahkái 1999 . 2 Sámediggi oaidná dán barggu hirbmat dehálažžan danne go luossabivddus muhtun guovlluin lea dehálaš mearkkašupmi sámi ássama bisuheapmái . 2 Sámediggi oaidná dáid áššiid vejolaš ággan fylkkasuohkana doalaheapmái , muhto eahpida ahte lea doarvái fylkkasuohkana doalaheapmái otná hámis . 2 Sámediggi oaidná dattetge ahte doarjja nissoniidda geat áiggošedje álggahit fitnodaga lea unnon 11,8 % 1999:s , 1998:s dat lei 37,8 % ja 1999:s dušše 26 % . 2 Sámediggi oaidná dattetge ahte Hedemárkku fylka ii leat dáhtton Sámi kulturmuitoráđi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid suodjalanplána plánen- ja álginbargui mielde . 2 Sámediggi oaidná daid positiivvalaš konklušuvnnaid mat leat boahtán ovdan evalurenraporttas . 2 Sámediggi oaidná ahte šiehtadallanbealit leat ovttamielalaččat eavttuhusaid dáfus mat addet vejolašvuođa čoavdit « doaibmabidjoguovlluid » dilálašvuođa , loahppaprotokolla čuo. 1 . 2 Sámediggi oaidná ahte vuollásaš ráđiin leat boahttevaš jagiid stuorra hástalusat , ja ahte ain lea stuorra dárbu nannet hálddahusaid vai ráđit basttášedje bargat daid bargguid maid galggašedje ja ollašuhttit áigumušaideaset . 2 Sámediggi oaidná ahte vuollásaš fágaráđiid jahkedieđáhusain boahtá ovdan ahte lea dárbu ovttas bargat ja koordineret . 2 Sámediggi oaidná ahte ovttasbargu riikkarájiid rastá sihke Supmii ja Ruššii buvttášii stuorra vejolašvuođaid Finnmárkku eanadollui . 2 Sámediggi oaidná ahte ovttasbargu Tromssa ja Finnmárkku fylkkagielddaiguin lea 1999:s leamaš buorre . 2 Sámediggi oaidná ahte olympiijagilvvuid lágideapmi Romssas sáhttá sámi servvodahkii addit positiivalaš váikkuheami máŋgga oktavuođas , earret eará dasa mii guoská valáštallamii ja organisašuvdnadoaimmaide , dáidagii ja kulturdoaimmaide ja ealáhusdoaimmaide , ja dat sáhttá váikkuhit dasa ahte mátkkoštanealáhus ovdána . 2 Sámediggi oaidná ahte olbmot dađibahábut orrot gáddimin ahte boazodoallu álo sáhttá heivehit iežas , vaikke vel boazodoalu eatnamat livččege hui gáržžit . 2 Sámediggi oaidná ahte oktasaš hálddašanorgánas livčče ollu buorrevuođat , earret eará go guoská boazodollui , ovttasbargui ja riidduid čoavdimii , ja ahte ortnet mearkkašivččii oktasaš eaiggáduššama . 2 Sámediggi oaidná ahte livččii dárbu rievdadit daid sámi ásahusaid stivrenstruktuvra main lea erenoamáš gelbbolašvuohta , gozihan dihte daid sierra dikšunásahusaid mat leat ásahuvvon daid geavaheddjiid dárbbuid várás geain lea sámi duogáš , ja bálvalusaid sámi dimenšuvnna ovdánahttimii . 2 Sámediggi oaidná ahte leat ollugat geat ohcet prošeaktaruđaid , ja ahte giellaráđđi 1999:s ii sáhttán addit doarjaga eará go njealjádasoassái . 2 Sámediggi oaidná ahte leat leamaš veahá ovttasbargováttisvuođat go lea leamaš sáhka bajimuš ovddasvástádusa ja válddi áddejumis . 2 Sámediggi oaidná ahte lea álggahuvvon stuorra bargu NOU 1995:6 geažil , muhto ii leat leamaš vejolaš lasihit doaibmabijuid viidodaga danne go eai leat juolluduvvon eambbo ruđat dán ulbmilii vaikke vel dearvvasvuođa- ja sosiálaplána cadaheapmi lea dáhpáhuvvan 1995 rájes . 2 Sámediggi oaidná ahte lea leamaš buorre ovttasbargu Finnmárkku fylkkagieldda fylkkakulturetáhta kulturmuitosuodjaleami áššemeannudeddjiiguin . 2 Sámediggi oaidná ahte lea buorre ovttasbargu Sámi kulturmuitoráđi ja Riikkaantikvára gaskka . 2 Sámediggi oaidná ahte kulturráđđi lea ruđaid prioriteren biergasiidda mat mánáidgárddiin galget geavahuvvot sámi giela ja kultuvrra gaskkusteapmái . 2 Sámediggi oaidná ahte guovlluin gosa leat ásahuvvon giellaguovddážat lea giela ovddideapmi lihkostuvvan . 2 Sámediggi oaidná ahte giellaráđđi 1999:s lea suokkardan oahppogirjemanusiid , ja árvvoštallá dán barggu deaŧalažžan sámegiela ovddideami ektui . 2 Sámediggi oaidná ahte ealáhusráđđi áigu dahkat dan maid lea dárbu vai prográmma álggahuvvošii . 2 Sámediggi oaidná ahte eai leat máŋga eará saji go Romsa gos sáhtášii lágidit dakkár stuora doaluid , ja dan dihte lea hui positiivalaš dasa ahte OG-ohcamii lea váldon mielde dat vejolašvuohta ahte lágidit AWG-doaluid Romssas . 2 Sámediggi oaidná ahte dán oktavuođas lea dárbu ođasmahttit sisrievttálaš vuođđu riekteovdáneami ektui eamiálbmotáššiin . 2 Sámediggi oaidná ahte dán jagáš boazodoallošiehtadusa rámma lea seamma go 1997-98:s . 2 Sámediggi oaidná ahte doaibmaplánas eai leat duođi eanet konkrehta strategiijaárvalusat go NOU:s Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga várás Norggas mii guoská strategiijaevttohussii movt gozihit ja ovddidit sámi perspektiivva bálvalusain . 2 Sámediggi oaidná ahte ain lea stuorra dárbu nannet Sámi kulturmuitoráđi hálddahusa . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturráđđi lea čujuhan ahte váikkuhangaskaomiid ja doarjjaortnegiid ferte koordineret , sihke siskkáldasat sámediggevuogádagas ja oasálaččaid ektui olggobealde . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturráđđi ii loga sámi girjelágádusdoarjaga bušeahttarámma dohkálažžan . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturmuitoráđđi lea loahpahan suodjalan- ja hálddašanplána ovdaprošeavtta sámi visttiide . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturmuitoráđđi ballá das mo máttasámi kulturmuitosuodjalemiin manná , ja ahte 2000:s lea dárbu geavahit ollu resurssaid nannen dihte máttasámi kulturmuitosuodjaleami aktiivvalaš searvama . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturmuitoráđđi atná dárbbašlažžan eambbo bargat Sámedikki Báikkálaš agenda 21-barggu gaskaboddosaš strategiija- ja doaibmaplánain . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi kulturmuitoráđis leat maiddái 1999:s leamaš riikkaidgaskasaš doaimmat . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi giellaráđđi oppa 1999:s lea registreren doaimmas giellaráđi websiidduin . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi giellaráđđi 1999:s lea dohkkehan terminologiijaid , ja diggi lea duhtavaš go dat dahkkojuvvo ja go sátnebáŋku dađistaga ovddiduvvo . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi giellaráđđi 1999:s lea addán autorisašuvnna guovtti dulkii . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi giellaráđđi 1999 prošeaktaruđaid juogadeamis lea prioriteren prošeavttaid mat ovddidit ja nannejit guovllu boahttevaš sámegiel gelbbolašvuođa , prošeavttaid mat oainnusindahket sámegiela , dieđuid sámegiela birra , ovttasbargoprošeavttaid mat gokčet stuorát guovllu ja doaimmaid mat ovddidit sámegiela mánáid ja nuoraid gaskkas . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi ealáhusráđđi nannosabbot go ovdal háliida leat ealáhusovddideami eavttuidbiddjin sámi guovlluin . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi ealáhusráđđi nannosabbot go ovdal dáhtošii bidjat eavttuid sámi guovlluid ealáhusovddideapmái . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámi ealáhusráđđi lohká dárbbašlažžan buoridit dikki siskkáldas ovttasbarggu ja dieđuid biđgema , ja ahte rollajuogadeapmi váldohálddahusa ja Sámi ealáhusráđi fágaorgánan gaskka čielggaduvvo . 2 Sámediggi oaidná ahte Sámediggeráđđi ii leat vel ovddidan árvvoštallama čuolmmas mii guoská organisašuvdnadoarjagii organisašuvnnaide , mat maid leat politihkalaš bellodagat , vaikko dát lohpiduvvui juo njeallje jagi áigi . 2 Sámediggi oaidná ahte Ráđđehus bidjá eaktun ahte báikkálaš demokratiija ja báikkálaš máhttu iešalddis huksejit deaŧalaš árvvuid mat leat mielde sihkkarastimin ahte báikkálaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat maiddái dagahit ahte dearvvasvuođa- ja sosiáladilit dán servodagas dássejuvvojit . 2 Sámediggi oaidná ahte Riikaantikvára ii leat vel 1998:s ge čuovvulan Sámi kulturmuitoráđi Njávdáma nuortalaš gili kulturmuitoguovllu ráfáiduhttinárvalusa , vaikko Sámi kulturmuitorráđđi lea juo cuoŋománu 15. b. 1997 sádden evttohusa mas ledje mielde báikkálaš gulaskuddancealkámušat ja árvvoštallamat . 2 Sámediggi oaidná ahte Finnmárkku fylkagieldda kulturmuitogáhttenhálddašeapmi lea čájehan uhccán áddejumi Sámi kulturmuitoráđi váldesuorgái , bargguide ja mihttomeriide . 2 Sámediggi oaidná Finnmárkku eanadollui stuorra vejolašvuođaid ovttasbarggus rastá riikkaid rájáid , sihke Suomain ja Ruoššain . 2 Sámediggi oaidná 2002 bušeahta vuođul ahte lea dárbu evttohit ođđa juristavirggi mii sáhtášii spesialiseret erenoamážit oahpahussuorgái . 2 Sámediggi oaccui 1999:s 5.000.000,- kr. ođđa Sámediggevistti stohpogálvvuid investeremiid várás . 2 Sámediggi namuha dán oktavuođas lávdegotti árvalusa ásahit eanet rekrutterenvirggiid / stipendiáhtaid huksen dihte sámi dutkan- ja oahpahusfierpmi . 2 Sámediggi nammadii dávvirvuorkká stivrra 2004:s . 2 Sámediggi nammada čuovvovaš 5 lahtu persovnnalaš várrelahtuiguin Sámi parlamentáralaš ráđi lahttun : 2 Sámediggi nammada dákko bokte « Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus Sámi parlamentáralaš ráđi bokte » šiehtadusa 6. artihkkala ja 1 ) 1. čuo. vuođul iežas lahtuid Sámi parlamentáralaš ráđđái áigodahkii boahtte sámediggeválgga rádjai 2001 jagis . 2 Sámediggi nammada doarjjastivrra Sámedikki áirasiid gaskkas . 2 Sámediggi nammada dahje evttoha stivralahtuid máŋgga sámi ásahussii , ja hálddašanorgánaide gos Sámedikkis ii leat njuolgga stivrendialoga ( ovdamearkka dihte Boazodoallostivrii ) . 2 Sámediggi muittuha ahte Norga lea vuolláičállán šiehtadusa « ovdagihtii várrugas prinsihpa ektui biologalaš luonddu ávkkástallamis » . 2 Sámediggi mielas vuorddaša čielggadusa beassat gieđahallat . 2 Sámediggi mearridii čuovvovaš ođđa strategiijaid : 2 Sámediggi mearridii áššis 9/99 ásahit Sámi parlamentáralaš ráđi ( SPR ) , mii lea ovttasbargoorgána Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskka , ja diggi nammadii maiddái lahtuid dán ráđđái . 2 Sámediggi mearridii áššis 46/99 ahte dikki guovllupolitihkalaš doaibma galgá nanosmahttot earret eará dan bokte ahte Ráđđehusa Nord-Norgeutvalg ( RNNU ) ja Utviklingsforumet for Indre-Finnmark ( Sis-Finnmárkku ovddidanforum ) bargu vuoruhuvvojit bajás . 2 Sámediggi mearridii áššis 38/96 njuolggadusaid maid fápmuibidjanbeaivemearrin biddjui 01.01.97 , gč. čuoggá 3.5 njuolggadusain . 2 Sámediggi mearridii áššis 24/99 dásseárvodoaibmaplána sámi nissoniid diliin guovddážis . 2 Sámediggi mearridii áššis 16/93 njuolggadusaid Sámi nuoraid oahppostipeandda juogadeapmái . 2 Sámediggi mearridii sámediggeplána áššis 41/98 ja dat lea vuođđun Sámedikki bargui boahttevaš jagiin . 2 Sámediggi mearridii seammás ahte galgá váldit atnui dássenmandáhtaid ja dát galge várrejuvvot sohkabeallái mas leat unnit ovddasteapmi ja vuolimusrádji biddjojuvvo leat 4% go galgá joksat dássemandáhta . 2 Sámediggi mearridii njuolggadusaid 26.09.96 . 2 Sámediggi mearridii bidjat 0,6 milj. kruvnno ( ovtta virggi ) dán bargui . 2 Sámediggi mearridii 5.451 miljon kruvdnosaš bušeahta Sámi kulturmuitoráđđái jahkái 1998 . 2 Sámediggi mearridii 2010 guovvamánus ođđa čoahkkinortnega mii lea heivehuvvon ođđa vuođđonjuolggadusaide mat mearriduvvojedje 2009 juovlamánus . 2 Sámediggi mearridii 1998:s nuortalaš musea / kulturguovddáža sámi duhátjahkesadjin . 2 Sámediggi mearridii 1996:s áššis 23/96 ollislaš plána sámi kulturviesuid várás . 2 Sámediggi mearrida čuovvovaš rievdadusaid Sámedikki bargoortnegis : 2 Sámediggi mearrida čuovvovaš rievdadusaid 2000 bušeahtas 1999 jahkerehketdoalu vuođul ja Stuorradikki ja Ráđđehusa láidestemiid vuođul : 2 Sámediggi mearrida čuovvovaš rievdadusa Sámedikki áirasiid buhtadusaid máksinnjuolggadusain : 2 Sámediggi mearrida čuovvovaš doarjjanjuolggadusaid duodjeorganisašuvnnaide : 2 Sámediggi mearrida ásahit Sámi parlamentáralaš ráđi ja nammada áirasiid Sámi parlamentáralaš ráđđái . 2 Sámediggi mearrida ja bidjá doaibmat 1999 njukčamánu 1. b. rájes : SÁMEDIKKI EKONOMIIJAHÁLDDAŠEAMI INSTRUKSA 2 Sámediggi mearrida dárkilet njuolggadusaid ráđđádallamiid čálalaš almmuheami birra . 2 Sámediggi mearrida dákko bokte ahte Sámedikki doarjjastivra galgá hálddašit Sámedikki foanddaid ja doarjjaortnegiid dassážiigo Sámedikki njuolggadusat ja láhkaásahusat leat rievdaduvvon ja eará lea mearriduvvon . 2 Sámediggi mearrida doarjjahálddašeami njuolggadusaid , muhtun oktavuođain ovttasráđiid guoskevaš departemeanttain . 2 Sámediggi mearrida , čoahkkinjođihangotti evttohusa vuođul , mo ášši galgá meannuduvvot : 2 Sámediggi mearkkašahttá ahte sihke Tromssa allaskuvla ja Finnmárkku allaskuvla fertejit leat mielde sámi oahpaheaddjeoahpu oahpahus- ja IKT-fierpmis . 2 Sámediggi mearkkašahttá ahte iešguđet oahpahusásahusaid ovddasvástádusjuohkima dáfus , leat máŋgga ásahusas definerejuvvon doaimmat sámi álbmoga ektui . 2 Sámediggi mearkkaša ahte luossabivddu dáfus Álttájogas ferte válljet nuppi guovtti prinsihpas , namalassii áigu go deattuhit dálá geavaheami ja hálddašeami , vai áigu go njulget boares boasttuvuođaid ja nu addit boares vuoigatvuođalaččaid háldui dáid resurssaid . 2 Sámediggi meannudii áššis 18/99 boazodoallojagi 1999-2000 boazodoallošiehtadusa . 2 Sámediggi meannudii raportta miessemánus 2005:s ja dáhtui Gielda- ja guovlodepartemeantta ovttasráđiid Sámedikkiin čielggadit berre go Sámediggi sirrejuvvot sierra riektesubjeaktan . 2 Sámediggi meannudii ođđa minerálaláhkaárvalusa áššis 26/99 . 2 Sámediggi meannudii iežas organiserema áššis 35/98 Sámedikki organiseren , ja mearridii vuođđonjuolggadusaid ja čoahkkinortnega mat regulerejit dán . 2 Sámediggi meannudii iežas organiserema áššis 35/98 Sámedikki organiseren , ja mearridii vuoddonjuolggadusaid ja coahkkinortnega mat regulerejit dán . 2 Sámediggi meannudii dáid stuorradiggedieđáhusaid áššis 4/98 , geahča kapihttala 2 maŋŋelis . 2 Sámediggi meannudii 2000-jagi bušeahta skábmamánu dievasčoahkkimis áššis 47/98 nugo ovdal lea leamaš vuohki . 2 Sámediggi meannuda dikki váikkuhangaskaomiid geavaheami prioriterema eanadollui , mii guoská mášen- ja reaidodoarjagii eará ovttasbargodoaibmabijuid ektui eanadoalus , eanadoalloplána ođasmahttimis ja árvoháhkanprográmma oktavuođas . 2 Sámediggi maŋida Sámedikki válgaortnega meannudeami . 2 Sámediggi maid ávžžuha stivrenorgánaid ruđalaččat nannet orohagaid vai sis leat dárbbašlaš resurssat ja návccat čuovvolit daid gažaldagaid ja hástalusaid mat čuožžilit boazologu heiveheami barggus . 2 Sámediggi maid váivašuvvá dan geažil go muhtun sajiin ealáhusas lea váttis dilli . 2 Sámediggi maid oaivvilda ahte boazodoalu vuoigatvuođaid vuođđun lea boares áiggi rájes geavaheapmi , ja ahte dás lea sáhka vuoigatvuođain mat leat nannoseabbut suodjaluvvon go vuoigatvuođat maid dušše láhka addá . 2 Sámediggi maid dáhtošii rievdadit dálá regulerenráđi čoahkádusa . 2 Sámediggi láve almmolaš leavgabeivviid levget sihke Norgga ja sámi leavggain . 2 Sámediggi lágidii riikaviidosaš mánáidgárdebargiid konferánssaid ja fierpmádatčoahkkanemiid . 2 Sámediggi lágida nuoraidkonfereanssa jagi 2001 . 2 Sámediggi lágida dievasčoahkkima oktavuođas čakčamánus beallebeaivásaš seminára Sámedikki guovttegielatvuođa ruđaid ođđa juolludaneavttuid birra . 2 Sámediggi luoiká dihtora ja telefávssa jos lea dárbu . 2 Sámediggi lohká justa dán gažaldaga leamaš guovddážin gohčoduvvon « Álttesjávre-duomus » . 2 Sámediggi logai iežas háliidit ulbmildiđoleabbo politihka mii gozihivččii iešguđetlágan ja muhtomin maiddái vuostálas beroštumiid mat čuožžilit bohccobierggu importerema oktavuođas . 2 Sámediggi livččii duhtavaš jos Boazodoallostivra čuovvulivččii guođohanáiggiid rievdadeami barggu ja árvvoštalašii Sámedikki konkrehta eavttuhusaid dan oktavuođas . 2 Sámediggi liiko go kulturráđđi áŋgiruššá sohkabeliid dássedeattokeahtesvuođa vuostá . 2 Sámediggi liiko go Sámi ealáhusráđđi addá doarjaga nissoniidda mat álggahit ealáhusdoaimma . 2 Sámediggi lei ásaheami rájes gitta 1998 lohppii organiserejuvvon dábálaš hálddašanorgánan , mii oaččui juolludusaid poastadásis ( doaibma- ja doarjjapoasttat ) . 2 Sámediggi lei dáhtton hálddašit SisFinnmárkku riekteveahkkekantuvrra juolludusa . 2 Sámediggi lea čuovvovaččat prioriteren iežas riikkaidgaskasaš bargui searvama : 2 Sámediggi lea čujuhan ahte ferte álggahuvvot 10-jagi prográmma sámi dutkama huksema ja ovddideami várás . 2 Sámediggi lea čoavdán guolástusaid resursagažaldaga dáláš bušeahttarámmain , muhto go galgá čuovvulit dán deaŧalaš barggu , de ferte dasa boahtteáiggis bidjat sierra resurssaid . 2 Sámediggi lea čakčamánu 26. b. 1996 áššis 38/96 mearridan lotnolasealáhusnjuolggadusaid . 2 Sámediggi lea ” Sámi leavgga geavaheapmi ” - raportta gulaskuddancealkámušastis dorjon ahte sámi álbmotbeaivi šaddá almmolaš leavgabeaivi , ja dadjá dan oktavuođas ahte ” sámi leavgga sáhttá geavahit oktanaga Norgga leavggain , dahje jo okto ” ( mearrádus 43/01 ) . 2 Sámediggi lea áššis R 68/99 buktán gulaskuddancealkámuša sámi dearvvsvuođa dutkama birra , mii lea ovdaprošeakta man áigumuššan lea ráhkadit sierra dutkanovttadaga sámi dearvvasvuođa birra . 2 Sámediggi lea áššis 9/98 meannudan Sd dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) ja Sd dieđáhusa nr 18 ( 1997-98 ) . 2 Sámediggi lea áššis 48/99 buktán gulaskuddancealkámuša NOU 1999:22 Duopmostuoluid birra vuosttas instánsan . 2 Sámediggi lea áššis 47/99 buktán gulaskuddancealkámuša NOU 1999:19 Duopmostuoluid birra servodagas . 2 Sámediggi lea áššis 47/98 mearridan ođđa bušeahttadárbbuid jahkái 2000 . 2 Sámediggi lea áššis 45/98 oppalaš sámi beroštumiid vuhtiiváldima geažil ja riikkaidgaskasaš ja našuvnnalaš riektinjuolggadusaid vuođul bivdán ráđđehusadvokáhta Sámedikki beales árvvoštallat gohččut Statskog SF riektái fámuhuhttit Eanadoallostivrra mearrádusaid áššiin 3/98 ja 4/98 , ja Statskog SF váidalusáššiid mearrádusaid . 2 Sámediggi lea áššis 41/98 mearridan sámediggeplána áigodahkii 1998 - 2001 . 2 Sámediggi lea áššis 37/92 mearridan Sámi kulturmuitoráđi iešguđet guovllukantuvrraid lokaliserema . 2 Sámediggi lea áššis 34/98 Dásseárvodoaibmaplána guorahallan áŋgiruššansurggiid ja mihttomeriid jagiide 1998 - 2001 . 2 Sámediggi lea áššis 32/99 meannudan Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa . 2 Sámediggi lea áššis 32/98 positiivvalaš davviriikkalaš sámekonvenšuvnna viidásit bargui . 2 Sámediggi lea áššis 21/99 ođđasis prioriteren sámi kulturviesuid nu ahte doaibmadoarjja dáláš institušuvnnaide sihkkarasto dohkálažžan . 2 Sámediggi lea áššis 21/99 ođđasis prioriteren sámi kulturviesuid man oktavuođas doaibmadoarjja Saemien Sijtii ja Várjjat Sámi Museai lea vuoruhuvvon ovddimužžii . 2 Sámediggi lea áššis 21/99 gieđahallan Sámi kulturviesuid ollislaš plána . 2 Sámediggi lea áššis 20/99 meannudan hirbmat deaŧalaš ášši mii guoská luosa laskan- ja ahtanuššanvejolašvuodaide , ja luossabivdovuoigatvuhtii gulaskuddancealkámuša bokte NOU:ii 1999:9 Til laks åt dalle kan ingen gjera . 2 Sámediggi lea áššis 10/99 revideren dán doarjjaortnega njuolggadusaid . 2 Sámediggi lea áššiin 18/99 , 23/99 ja 34/99 meannudan boraspiregažaldagaid . 2 Sámediggi lea ásahuvvon sápmelaččaid ovddasteaddji álbmotválljen orgánan sápmelaččaid várás . 2 Sámediggi lea ásahan ovttasbarggu Oahpahusdirektoráhtain ja galgá guorahallat boahtteáiggi ovttasbargovugiid . 2 Sámediggi lea ásahan bissovaš virggi doaibmaplána barggu čuovvuleami várás . 2 Sámediggi lea álgovuorus mielas dasa ahte Finnmárkku eatnamat dihto eavttuid vuođul sáhttet sirdojuvvot báikkálaš orgánii , jos dákkár orgánas lea dakkár sámi váikkuheapmi ahte duhtada min vuoigatvuođaid ja deavdá álbmotrievtti gáibádusaid dán suorggis . 2 Sámediggi lea álggahan nuppástuhttinproseassa Sámedikki bargiidorganisašuvnnaiguin min Romssa kantuvrra fárreheami oktavuođas Ája sámi guovddážii Sámedikki mearrádusa vuođul áššis 37/92 . 2 Sámediggi lea álggahan barggu ráhkadit ođđa sámi oahppoplánaid . 2 Sámediggi lea álggahan Sámedikki boazodoalloplánabarggu . 2 Sámediggi lea áiggi mielde ožžon ollu vásihusaid das makkár hástalusat uhcá giellajoavkkus leat IKT-suorggis . 2 Sámediggi lea áibbas ovttaoaivilis kulturráđiin go lohká dárbbašlažžan eambbo fuomášupmái dán birra go ráđi doaibma hábmejuvvo ja plánejuvvo , ja váikkuhangaskaomiid juogadeamis . 2 Sámediggi lea válljen Nuortasámi dávvirvuorkká Njávdámis sámi duhátjagibáikin . 2 Sámediggi lea váldán badjelasás ortnegiid hálddašeami máŋgga departemeanttas ( geahča mielddus 3 ) . 2 Sámediggi lea vuoruhan giellabarggu , ja 1996 rájes leat boahtán johtui gielladoaibmabijut maid áigumuššan lea ealáskuhttit giela Sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Sámediggi lea vuoruhan barggu sámi sátnevuorkkáin , ja diggi lea duhtavaš go dat dál lea ásahuvvon . Giellabargu olggobealde hálddašanguovllu 2 Sámediggi lea vuoruhan Várdobáikki nubbin kulturviessoáŋgiruššamiinnis . 2 Sámediggi lea vuolábeali evttohusas atnán vuođđun ahte iešguđet departemeanttat sierra háldejit ruđaid sámi ulbmiliidda . 2 Sámediggi lea sápmelaččaid bajimuš orgána gos mearriduvvojit deataleamus áššit mat gusket sápmelaččaide . 2 Sámediggi lea sámiid álbmotválljen ásahus , ja deháleamos Norgga sápmelaččaid jietnaguoddin . 2 Sámediggi lea sámi álbmotválljen orgána mii bargá sámi álbmoga ovddas . 2 Sámediggi lea sádden reivviid guoskevaš filkadikkiide gos mii ávžžuhit buorebut ovttasbargui boahttevaš nammademiid ektui . 2 Sámediggi lea sakka ovdánan maŋemus jagiid . 2 Sámediggi lea sakka ahtananuššamin ja gáibádusat Sámedikki politihkalaš dássái lassánit jagis jahkái . 2 Sámediggi lea ráhkadan sierra giellaplánaid sierra guovlluide mat leat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 2 Sámediggi lea ráhkadan ollu láhkaásahusaid ja njuolggadusaid ruđaid juogadeapmái vai sáhttá gozihit iežas ovddasvástádusa . 2 Sámediggi lea ráhkadan listtu vai dutnje lea álkit gávnnahit geaid áiggut jienastit dán jagi sámediggeválggas . 2 Sámediggi lea ráhkadahttán boazodoallodoaibmaplána evttohusa mii meannuduvvo giđđat 2001 . 2 Sámediggi lea rievdadan válgaortnega , dat mielddisbuktá ahte sii geat orrot gielddain main ledje unnit go 30 olbmo jienastuslogus mannan válggain fertejit ovddalgihtii jienastit . 2 Sámediggi lea reivves 03.09.04 Eanandoallodepartementii bivdán oažžut diehtit áigemeriid ráđđadallamiidda . 2 Sámediggi lea prošeaktabargguin vuoruhan dakkár sisdoalu ja metodihka mii lea vuođđuduvvon sámi árvvuide . 2 Sámediggi lea prioriteren Ája sámi guovddáža , Gáivuonas bajimužžii kulturviesuid prioriteremis ja dat geahččaluvvo ollašuhttot . 2 Sámediggi lea positiivvalaš go vuođđuduvvo sierra dutkanovttadat sámi dearvvasvuođa dutkama várás Tromssa universitehtas . 2 Sámediggi lea positiivvalaš go duopmostuollokomišuvdna barggustis lea deattuhan sámi perspektiivva ja buktán čielga signálaid dán ektui . 2 Sámediggi lea positiiva ohcamii beassat lágidit 2014 olymiijadálvegilvvuid Romssas , ja oaidná lunddolažžan ahte sápmelaččat leat mielde doaluid guossuheaddjin . 2 Sámediggi lea plánen ahte prošeaktabargin galget leat prošeaktajođiheaddji , Web-redaktevra ja guokte redakšuvdnabargi ja Senter for IKT i utdanningen ( guovddáš mii heiveha DGT oahpahussii ) , beales galget leat prošeaktajođiheaddji ja golbma virggi ovddidanbálvalusa várás . 2 Sámediggi lea ožžon stuorát ovddasvástádusa ja iešmearrideami bušeahttaoktavuođas go Sámediggi lea 1999 rájes beassan spiehkastit Juolludusnjuolggadusaid § 3:s ( dalá § 4 ) , vrd. St.prp. nr. 1 Tillegg nr. 5 ( 1998-1999 ) ja Stuoradikki mearrádusa juovlamánu 8. b. 1998:s . 2 Sámediggi lea ožžon ruđa joatkit prošeavtta Sámi statistihkka man ulbmil lea lágidit dilálašvuođaid kvantitatiiva dieđuid organiseremii . 2 Sámediggi lea ožžon lobi eará láhkái geavahit poastta 01 doaibmaruđaid gitta 500.000,- kruvnnu rádjai , ja lea ferten seastit seamma ollu poasttas 51 Sámi ealáhusráđđi . 2 Sámediggi lea ožžon demokráhtalaš lobálašvuođa njuolgga válggaid bokte mas sámi álbmot vállje iežas ovddasteddjiid . 2 Sámediggi lea ođastan sámi mánáidgárddiid sierradoarjaga njuolggadusaid 1.1.2004 rájes . 2 Sámediggi lea ovttasráđiid eamiálbmogiid bargojoavkkuin , Barentsčállingottiin , Kárášjoga- ja Guovdageainnu gielddaiguin ja Gieldadepartemeanttain vuolggahan ustitvuođagielddaid ásaheami Lujávrri ja Narjan-Mar gielddaiguin . 2 Sámediggi lea ovttasráđiid Senter for IKT i utdanningen ( guovddáš mii heiveha DGT oahpahussii ) , álggahan prošeavtta man ulbmilin lea ráhkadit sámi oahpponeavvobálvalusa , gos sámi oahpponeavvut čohkkejuvvojit , buvttaduvvojit , juogaduvvojit ja addojuvvojit nuvttá geavahussii neahtas . 2 Sámediggi lea ovttasráđiid Máhttodepartemeanttain ráhkadan diehtojuohkingihppaga mánáidgárdefálaldagaid birra sámi mánáide . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis kommišuvnna eavttuhusain ahte lea duopmostuollu ii ge departemeanta mii galgá mearridit makkár duopmár galgá meannudit konkrehta ášši dahje galgá go duopmár luvvejuvvot áššis . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis dás . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis das ahte rádji ollašuhtti , láhkaaddi ja dubmejeaddji válddi gaskka lea vuođđoeaktun min servodagas . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis ahte gulahallanváttisvuođat ja váilevaš máhtolašvuohta ja áddejupmi sámi dilálašvuođaid birra sáhttá dahkat sámiid luohttámuša duopmostuoluide ja daid árvvusatnima heajubun . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis Strukturlávdegottiin ahte giella lea okta deaŧalaš bealli riektemeannudeamis , ja duopmostuoluid oppalaš riektenjuolggadusaid oaivadusas , áššiid meannudanvugiin ja dan dakkáriin . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis Mjøslávdegottiin das ahte sámi alitoahpus ja dutkandoaimmain lea dárbu ásahit stuorát ja nannoset fágabirrasa mas sihke dutkan ja alitoahppu lea čohkkejuvvon , ja mas sámi oppalašperspektiiva vuhtiiváldo . 2 Sámediggi lea ovttaoaivilis Mjøslávdegottiin ahte dát ásahusat eai sáhte čoavdit doaimmaid okto , muhto dat dárbbašit ovttasbargat gaskaneaset ja eará alit oahpahusásahusaiguin riikkas . 2 Sámediggi lea ovdal čujuhan gokko Norgga stáhta ii dávis daid mearrádusaide ja áigumušaide mat leat vuođđun konvenšuvdnii . 2 Sámediggi lea ovdal čujuhan gokko Norgga stáhta ii doala dási daid mearrádusaid ja áigumušaid ektui mat leat konvenšuvnna vuođđun . 2 Sámediggi lea ovdal čujuhan ahte ii leat dušše Sámi allaskuvlla muhto maiddái eará oahpahusásahusaid , ovddasvástádus aktiviseret iežaset gelbbolašvuođaloktemii dainna ulbmiliin ahte ovddidit álbmoga máhtu sámi diliid birra . 2 Sámediggi lea ovdal ovddidan áššin Dikki saji ja rolla boazodoalloáššiin . 2 Sámediggi lea ovdal ovddidan doaibmabidjoeavttuhusaid lassin dasa maid bealit leat soahpan dán jagi boazodoallašiehtadusas . 2 Sámediggi lea ovdal maid dovddahan ahte livččii dárbu guorahallat mo dát váikkuha eará ovddidan- ja investerendoaibmabijuid ja daid dárbbuid mat boazodoalus leat dán oasis . 2 Sámediggi lea ovdal jearran sáhttá go Sámediggi geavahit Ráđđehusadvokáhta . 2 Sámediggi lea ovdal jearahallan evttohusa sadjásašortnega joatkima birra boazodoallošiehtadusas . 2 Sámediggi lea ovdal ee. ožžon ovddasvástádusa juohkit doarjagiid sámi organisašuvnnaide , kultur- , ealáhus- ja giellaulbmiliidda , ja olu iešguđet fágadepartementtaid doaimmat main lea erenoamáš mearkkašupmi sámi kultuvrii , leat sirdojuvvon Sámediggái . 2 Sámediggi lea ovdal digaštallan alit preassadoarjagii mii dahká vejolažžan ráhkadit sámi beaiveáviissaid . 2 Sámediggi lea ovdal dadjan ahte dát ii galgga hehttet dan ahte goahte- ja bartahuksema árbevirolaš meahcásteami ja guovllugullevašvuođa máđas atnima várás , prinsihpalaččat árvvoštallá earaláhkai go huksema dábálaš asttuáigedoaimmaid várás . 2 Sámediggi lea ollu jagiid váillahan vástádusa guovddáš eiseválddiid beales daid gažaldagaide maid diggi ovddida . 2 Sámediggi lea ollu jagiid deattuhan doarjut sámi girjelágádusdoaimma dan bokte ahte lágádusaide lea addojuvvon dihto vuođđodoarjja uhcimus doaimma sihkkarastimii . 2 Sámediggi lea ollu jagiid dađistaga váldán badjelasas ođđa hálddašandoaimmaid . 2 Sámediggi lea ollu jagiid bargan áššiiguin mat gusket dán sektuvrii . 2 Sámediggi lea ollu jagiid addán oahppostipeandda sámi nuoraide vai sii movttiidivčče válljet sámegiela fágakreatsas joatkkaskuvllain . 2 Sámediggi lea ollu jagiid , jahkásaš boazodoallošiehtadusa meannudeami oktavuođas čujuhan ahte Boazodoalloovddidanfoandda vejolašvuođat leat ráddjejuvvon dán čanastaga geažil . 2 Sámediggi lea ollu gerddiid čujuhan ahte ollu njurjot lea stuorra roassun Norgga rittus ja eanaš vuonain Finnmárkkus . 2 Sámediggi lea ollu gerddiid čujuhan ahte lea dárbu buorebut dutkat dearvvasvuođa- ja sosiála beliid sámi guovlluin , muhto ahte ruđaid ferte viežžat eará sajis go dán juolludusas . 2 Sámediggi lea oktavuodasis Justisdepartemeanttain Sámi vuoigatvuođalávdegotti mandáhta birra čujuhan ahte boazodoalu areálaid ferte sihkkarastit ja ahte dat ferte oidnot mandáhtas . 2 Sámediggi lea oassin duoji ovddideamis kultuvran , fágan ja ealáhussan mearridan ođđa njuolggadusaid duodjeorganisašuvnnaid doarjjaortnega várás , vai dat friija vuođuin sáhttet viidáseappot doalvut ja ovddidit iežaset mihtilmasvuođa ealáhusaid ja kultuvrra oktavuođas . 2 Sámediggi lea oaidnán ahte ollugat leat viggan duššindahkat álbmotrievtti mearkkašumi sámi vuoigatvuođaide . 2 Sámediggi lea oaidnán ahte kulturráđđi lohká dárbun ollislaččat geahčadit sihke sámi váldoorganisašuvnnaid ja kulturorganisašuvnnaid doaibmadoarjjaortnegiid . 2 Sámediggi lea oaidnán ahte bohccobierggu importeren ii namuhuvvo 1999-2000 boazodoallošiehtadusas . 2 Sámediggi lea oaidnán ahte ILO-konvenšuvdna nr. 169 ii leat ovttaiduvvon Norgga lágaid oassin . 2 Sámediggi lea nášuvnnalaš álbmotválljen orgánan mearridan nuortalaš museárusttega Njávdámis sámi nášuvnnalaš duhátjahkebáikin . 2 Sámediggi lea njuolggadusain , mearriduvvon áššis 38/96 , rahpan vejolašvuođa ohcat ovddidan- ja jođihandoarjaga 01.01.97 rájes . 2 Sámediggi lea máŋgii 1999:s váldán oktavuođa Guolástusdepartementii ja lea geahččalan oččodit ruđaid čađahit sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána , muhto Guolástusdepartemeanta ii leat dáhtton doarjut Sámedikki ruđalaččat . 2 Sámediggi lea máŋgga gerddiid buktán cealkámušaid fylkkaplánaid hábmemiidda . 2 Sámediggi lea muđui njulges ásahus vástidit gažaldagaide mat gusket sámi leavgga geavahussii . 2 Sámediggi lea movtta go lávdegoddi lea árvvoštallan dárbbu ođđa duopmostuolu ektui Sis- Finnmárkkus , dan vuođul ahte gozihit sámi beroštumiid dán guovllus . 2 Sámediggi lea movtta go Strukturlávdegoddi lea árvvoštallan ođđa duopmostuolu dárbbu Sis-Finnmárkui dan vuođul ahte gozihit sámi beroštumiid dán guovllus , ja doarju danne lávdegotti evttohusa ahte Sis-Finnmárkui ásahuvvo duopmostuollu , earret eará oppalaš sámegiela geavahanvuoigatvuođa mearrádusaid vuođul , sihke almmolaš hálddašeamis ja riektedoaimmahagas . 2 Sámediggi lea mielas evttohusaide maid Ráđđehus ovddida dieđáhusas riikkaidgaskasaš barggu birra mii dál dáhpáhuvvá Barentsovttasbarggus , Davvirikkalaš sámekonvenšuvnna barggus , ON-julggaštusbarggus eamiálbmotvuoigatvuođaid birra ja bissovaš foruma ásaheami barggus eamiálbmogiid várás . 2 Sámediggi lea mielas dása . 2 Sámediggi lea mielas doaibmaplána sisdollui ja doaimmaide mat evttohuvvojit . 2 Sámediggi lea mielas dieđáhusa doaibmabidjoevttohusaide . 2 Sámediggi lea mielas , vásihusaid vuođul maid leat ožžon davvisámegiel diehtovuođu ásahemiin , geahččalit oažžut johtui sullasaš prošeavtta mátta- ja julevsámegielas . 2 Sámediggi lea miehtan searvat rájáid rasttildeaddji ovttasbargui Interreg Davvikalohtta ja Interreg Nordens grønne Belte bokte , main goappašiin lea sámi oasseprográmma . 2 Sámediggi lea mearrádusastis čujuhan ahte álbmotrievtti prinsihpat eamiálbmotvuoigatvuođaid birra leat čielgasat , ja eahpitkeahttá gáibidit ahte stáhtat fertejit dohkkehit ja nannet eamiálbmotvuoigatvuođaid , maid vuođđun leat guoskevaš álbmogiid riektevuogádagat ja vuoigatvuođat . 2 Sámediggi lea mearrádusas áššis 27/04 boazodoallošiehtadus 2004 – 2005 cealkán : Sámediggi lea máŋgga oktavuođas čujuhan ahte árbevirolaš buvttadeapmái heivehuvvon hygienagáibádus ferte leat ovdehussan jus árvoháhkan galggaš lihkostuvvat . 2 Sámediggi lea mearrádusas áššis 27/04 Boazodoallošiehtadus 2004 – 2005 cealkán : Sámediggi lea máŋgga oktavuođas čujuhan ahte árbevirolaš buvttadeapmái heivehuvvon hygienagáibádus ferte leat ovdehussan jus árvoháhkan galggaš lihkostuvvat . 2 Sámediggi lea mearrádusaidis bokte áššis 40/96 Sámi dáiddamusea - čielggadus , ja áššis 20/98 Jahkeduhátmolsuma čalmmusteapmi Norggas - sámi jahkeduhátsadji , erenoamážit prioriteren Sámiid Vuorká-Dávviriid dáiddaossodagain ja Nuortalaš sámi muséarusttega Njávdámis . 2 Sámediggi lea mearrádusaidis bokte , áššiin 40/96 ja 20/98 erenoamážit vuoruhan bajás Nuortasámi musearusttega Njávdámis sámi duhátjahkesadjin ja Sámi Vuorká-Dávviriid dáiddaossodat , oktan Savio-museáin . 2 Sámediggi lea mearridan njuolggadusaid ja áŋgiruššansurggiid sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleapmái . 2 Sámediggi lea mearridan ahte nuortalaččaid museárusttet Njávdámis galgá leat sámi duhátjahkebáikin . 2 Sámediggi lea mearridan ahte dáhttu váldit badjelasas sámi museaid hálddašanovddasvástádusa . 2 Sámediggi lea mearridan ahte doaibmabijut sámi mánáide ja nuoraide galget leat okta daid deaŧaleamos áŋgiruššansurggiin dán válgaáigodagas . 2 Sámediggi lea mearridan ahte dikki vuollásaš ráđiid heaittihuvvojit 01.01.2001 rájes . 2 Sámediggi lea mearridan ahte biras- ja nissonperspektiiva leat guovdilasat boahtteáiggi politihka hápmemis . 2 Sámediggi lea mearridan ahte Njávdáma nuortasámi museárusttet galgá leat sámi duhátjahkesadjin . 2 Sámediggi lea mearridan Nuortasámi musea Njávdámis sámi duhátjahkebáikin . 2 Sámediggi lea meannudettiinis ášši 8/97 NAČ 1996:1 « Ođđa minerálaláhka árvalus » bivdán ahte ođđa minerálalága meannudeapmi bissehuvvo dassážii go Stuorradiggi lea meannudan Sámi vuoigatvuođalávdegotti maŋimuš árvalusa . 2 Sámediggi lea meannudettiinis « Sámi kulturviesuid ollislaš plána » prioriteren Várdobáikki huksema boahtte kulturviessun . 2 Sámediggi lea meannudan čuovvovaš njuolggadusaid 1998:s : 2 Sámediggi lea maŋimuš jagiin ožžon 4 000 000 kruvnnu jahkásaččat eanadoallo- ja boazodoallošiehtadusaid bokte . 2 Sámediggi lea mandáhtaevttohusastis Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargui viidáseappot evttohan earret eará ná : 2 Sámediggi lea maiddái ovdal dovddahan ahte livčče sávahahtti guorahallat movt dát váikkuha muđui ovddidan- ja investerendoaibmabijuide ja daid dárbbuide mat gávdnojit dákko boazodoalus . 2 Sámediggi lea maiddái mearridan ohcat iežas lahttun lávdegoddái man namma lea Landsdelsutvalget for Nord-Norge og Nord-Trøndelag . 2 Sámediggi lea maiddái meannudan sámi museaid boahttevaš organiserema ja stivrenstruktuvrra . 2 Sámediggi lea maiddái lágidan gáiddusbargosajiid muhtumiidda iežas bargiide ja politihkkariidda . 2 Sámediggi lea maiddái duhtavaš go sámi kulturipmárdus ja árbevierromáhttu lea árvaluvvon oassin sámi oahpaheaddjeohppui . 2 Sámediggi lea maiddái bivdán čielggaduvvot guđe láhkai Sámediggi sáhtášii geavahit ráđđehusadvokáhta ja ráđđehusadvokáhta rolla dákkár áššiin . 2 Sámediggi lea maiddái bivdán , ahte namahus ” sámi leavga ” geavahuvvo njuolggadusdahkosis . 2 Sámediggi lea maid sádden reivve Eanandoallodepartementii gos mii evttohit ahte boazodoallolága ođasmahttimis bidjojuvvojit čuovvovaš eavttut boazodoallu stivrenorgánaid nammademiide : 2 Sámediggi lea maid oaidnán ahte lea dárbu siskkáldasat Sámedikki vuogádagas buorebut ovttas bargat ja barggu buorebut ovttastahttit . 2 Sámediggi lea maid duhtavaš go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi čađat evttoha guovloortnegiid main buohkain leat seamma vuoigatvuođat luondduresurssaid geavaheami dáfus . 2 Sámediggi lea maid bidjan johtui máttasámi guovllu doaibmaplánabarggu . 2 Sámediggi lea lohkan dárbun gávdnat covdosa julev- ja máttasámi giellaguvlui ja sámi sierrabibliotehka ovddasvástádussii dáin guovlluin . 2 Sámediggi lea leamaš ja boahtá ain leat aktiiva beallin iežas doaibmaneavvuid geavaheami bokte mat adnojit báikkálaš doaimmaid álggaheapmái ealáhuseallima , giela- ja kultursuoggis . 2 Sámediggi lea leamaš ja ain lea deaŧalaš oasálaš nuppástuhttinbarggu joatkima oktavuođas . 2 Sámediggi lea juohke jagi dan rájes go ásahuvvui , ráhkadan jahkedieđáhusa mii lea sáddejuvvon Gonagassii . 2 Sámediggi lea juo álggahan čielggadanbarggu oktasaš boahttevaš organiseren- ja stivrenstruktuvrra birra buot sámi museáide . 2 Sámediggi lea juo ollu jagiid aktiivvalaččat searvan Barentsovttasbargui , man oktavuođas erenoamážit sámiid dilli Ruošša bealde lea deattuhuvvon . 2 Sámediggi lea juo ferten vuoruhit vuollelii deaŧalaš áššiid . Jagis 2000 lea váldodoaibman ovddidit ja buoredit dan barggu mii lea juo jođus ollu surggiin . 2 Sámediggi lea juo 1997:s Sámedikki iežas dutkanplána meannudettiin , gáibidan ahte ferte álggahuvvot 10-jagi rekrutterenprográmma sámi dutkama várás . 2 Sámediggi lea jahkásaččat juolludan ruđaid giellaprošeavttaide olggabeallái sámegiela hálddašanguovllu . 2 Sámediggi lea iežas árvodási ja rolla geažil stáhta sámepolitihka eaktudeaddji ja stáhta rávvejeaddji orgána sámepolitihkalaš áššiin . 2 Sámediggi lea iežas organiseremis eaktudan ahte daid háviid go mearridanváldi lea biddjon Sámedikkis nammaduvvon ráđđái , stivrii dahje lávdegoddái , de galgá Sámediggeráđđi leat váidinorgánan . 2 Sámediggi lea iehčanas álbmot válljen orgána ja lea sámiid bealušteaddji ovddasteaddji . 2 Sámediggi lea hábmen bajit dási mihttomearrin man vuolggasadjin lea dat višuvdna ahte boahtteáiggi sámi servodagas sihkkarastojuvvojit ovdánanvejolašvuođat sámi gillii , kultuvrii ja ealáhusaide sámiid eavttuid vuođul : 2 Sámediggi lea hui duhtavaš kulturmuitoráđi bargguin sámi museápolitihkain 1999:s , sihke danne go vuolggahii jurdaga lágidit sámi museákonferánssa , ja maid ráđi bargguin fágapolitihkalaš ráđđeaddin Sámediggái . 2 Sámediggi lea hui duhtavaš go dát guokte institušuvnna dál šaddaba oassin Sámediggevuogádagas , ja deattuhit sakka dáid doaimmaid ovttastahttima lihkostuvvama . 2 Sámediggi lea hui duhtavaš go Boazodoallostivra 1998 jahkedieđáhusas lea kommenteren Sámedikki mearkkašumiid 1996-1997 jahkedieđáhussii . 2 Sámediggi lea hui duhtavaš bargguin maid Sámi kulturmuitoráđđi lea dahkan anatomalaš instituhta sámi dákteriggeávdnasiid ášši oktavuođas . 2 Sámediggi lea hui duhtavaš Sámi kulturráđi bargguin sihkkarastit nuortalaš musea ásaheami ovdáneami . 2 Sámediggi lea hui duhtavaš Sámi kulturmuitoráđi ja kulturráđi bargguin sihkkarastit nuortalaš musea ásaheami ovdáneami . 2 Sámediggi lea hirbmat fuolas dan dihte go lagaš luondduresurssat luitojuvvojit geahpeduvvot nu ollu ahte ássan ollu riddo- ja vuotnaguovlluin dan geažil sáhttá goarránit . 2 Sámediggi lea hirbmat duhtavaš dainna . 2 Sámediggi lea gáibidan šiehtadallanmálle sámi áššiid bargui . 2 Sámediggi lea gáibidan sámi áššiid bargui ásahuvvot šiehtadallamiid . Bušeahttabargu ja bargu ođđa dárbbuiguin leat bealit mat viehka álkidit sáhttet leat šiehtadallama oassin , gos duohta šiehtadallamiiguin čájehit ruhtadárbbuid , juogadit ovddasvástádusa ja jagis jahkái soabadit bušeahttarámmaid ektui . 2 Sámediggi lea gáibidan sámi áššiid bargui ásahuvvot šiehtadallamiid . 2 Sámediggi lea gáibidan departemeantta ovttastahttit duššefal Divttasvuona suohkana hálddašanguvlui . 2 Sámediggi lea guorahallan gulaskuddancealkámušaid ja gulaskuddancealkámušaid momenttat leat váldon mielde Sámedikki mearkkašumiide NOU 2000:3:ii . 2 Sámediggi lea guokte maŋimuš jagi beassan áicin stáhta bealde boazodoallošiehtadallamiin . 2 Sámediggi lea gulahallamin Birasgáhttendepartemeanttain mii geahččala ráhkadit dáid njuolggadusaid . 2 Sámediggi lea gitta ásaheami rájes dovdan ahte dážain , sápmelaččain ja olgoriikkalaččain lea stuorra dárbu eambbo diehtit sámi diliid birra oppalaččat , ja Sámedikki birra erenoamážit . 2 Sámediggi lea gearggus váldit stuorát ovddasvástádusa nu ahte lea mielde váikkuheamen dan ahte boazodoallu oažžu daid rámmaeavttuid maid ealáhus dárbbaša go galgá nannet ja ovddidit iežas saji sámi servodagas . 2 Sámediggi lea gearggus váldit stuorát ovddasvástádusa ja leat mielde addimin boazodollui rámmaeavttuid maid ealáhus dárbbaša iežas saji nannemii ja ovddideapmái sámi servodagas . 2 Sámediggi lea gearggus váldit stuorát ovddasvástádusa boazodoalus . 2 Sámediggi lea gearggus váldit badjelasas stuorát ovddasvástádusa , ja bargat dan ala ahte boazodoallu oažžu daid rámmaeavttuid maid ealáhus dárbbaša iežas saji nannemis ja ovddideamis sámi servodagas » . 2 Sámediggi lea fuolahan geahččalemiid skuvllaide main leat sámi oahppit . 2 Sámediggi lea evttohusastis bidjan vuođđun ahte iešguđet departemeanttat hálddašit ruđaid sámi ulbmiliidda . 2 Sámediggi lea evttohusas vuolábealde bidjan vuođđun dan ahte iešguđege departemeanttas sierra várrejuvvojit ruđat sámi ulbmiliidda . 2 Sámediggi lea earenoamážit mearkkašan čujuhuvvon doaibmabidjodárbbuid máŋgga suorggis rámmaeavttuid dásis lassin Sámedikki duodjeváikkuhangaskaomiide . 2 Sámediggi lea earenoamáš duhtavaš go giellaráđđi čuovvula dikki áigumuša mearriduvvon plánaid ektui main mánát ja nuorat lea prioriterejuvvon joavkun . 2 Sámediggi lea dán ovddidan áššin 21.02.00 notáhtas Eanadoallodepartementii , ovttas áššiin mas lea sáhka NBR searvamis njuolggadusaid hábmemii , mat mearriduvvojit boazodoallošiehtadusa olis . 2 Sámediggi lea dán jagi eŋgašeren SVD nuortalaš musea ásaheami bargui Njávdámis . 2 Sámediggi lea dáhtton kulturmuitoráđi koordineret viidáset barggu , sihke doaimma sihkkarastima dáfus 2000:s ja 2001 investeremiid válmmašteami dáfus . 2 Sámediggi lea duhtavaš go šiehtadusbealit bohte ovttamielalašvuhtii dán jagi šiehtadallamiin . 2 Sámediggi lea duhtavaš go lea árvaluvvon sierra sámi fidnofágaoahpaheaddjeoahppu . 2 Sámediggi lea duhtavaš go ealáhusas lea vejolašvuohta oažžut ekonomalaš veahki gizzodiliid oktavuođas sihkkarastin dihte guohtonrievtti . 2 Sámediggi lea duhtavaš go ealáhus oažžu vejolašvuođa ohcat ekonomalaš veahki riidduid oktavuođas sihkkarastit guođohanvuoigatvuođa . 2 Sámediggi lea duhtavaš go dán jagi boazodoallošiehtadusa rámma lea lassánan 5,0 milj. kruvnnuin . 2 Sámediggi lea duhtavaš go departemeanta lea ráhkadan čielggadusa Norgga alit oahpahusa ja dutkama birra . 2 Sámediggi lea duhtavaš go departemeanta lea ráhkadahttán čielggadeami sámi oahpaheaddjeoahpu birra nu movt Sámedikki lei dáhtton , ja ahte dát lea ožžon árvvu NOU:n . 2 Sámediggi lea duhtavaš go buot vuollásaš ráđiin lea 1999:s dahkkojuvvon viiddis ja fágalaččat buorre bargu . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan fámuhuhttit stáhta láhkavuođu bákkuin lotnut eatnamiid stuorra luonddumeassamiidda ( gč. eanahálddašanlága fápmuibidjankapihttala Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusas ) . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii dáhtoše luobahangeatnegasvuođa , muhto ahte eanahálddašanorgánat sáhttet biehttalit luobaheami almmá vuođustusa haga , váldonjuolggadusa vuođul man mielde eatnamat ja luondduriggodagat galget leat oktasaš geavaheapmái . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Sámi kulturráđđi maiddái dánge jagi lea prioriteren sámegiel mánáid- ja nuoraidpublikašuvnnaid almmuheami . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Sámi ealáhusráđđi nu bures ja viidát rapportere juolludusaid birra mat mannet nissonolbmuide , ja oktilaččat evaluere rapporterenrutiinnaid . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Ráđđehus stuorradiggedieđáhusas lohká ahte nuortalaš museárusttet Njávdámis galgá dahkkojuvvot Sámi duhátjahkebáikin ovdal 2005 loahpa . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Mjøslávdegoddi doarju Sámedikki dán oktavuođas , ja evttoha ahte dákkár 10-jagi prográmma farggamusat ásahuvvo . 2 Sámediggi lea duhtavaš go Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea álggahan lullisámi ollislaš oahpahusplána barggu . 2 Sámediggi lea duhtavaš go 1998:s leat buot vuollásaš ráđit bargan viiddis ja fágalaččat buori barggu . 2 Sámediggi lea duhtavaš dasa . 2 Sámediggi lea duhtavaš dainna go galgá ráhkaduvvot ođđa eanadoallodieđáhus . 2 Sámediggi lea duhtavaš daidda árvalusaide mat bohte guolástusdirektøras ja Finnmárkku fylkamannis Finnmark Fiskarlag 27. - 29.08.1999 jahkečoahkkima oktavuođas Honnesvágis , ahte stáhta beales áiggošedje rievdadit otnáš reguleremiid guolástusas vai dat buorebut go dál heivešedje sidjiide geat ásset riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Sámediggi lea duhtavaš Gonagasreabbábivdoeriin 2 Sámediggi lea dovddahan ahte prinsihpalaččat oaivvilda iežas válddi fertet leat vuođđuduvvon njuolgga lágas . 2 Sámediggi lea dorjon Barentsguovllu eamiálbmotbarggu . 2 Sámediggi lea dohkkehan oahppoplána geahččaleami joatkkakurssa 1 várás duojis ja hábmemis . 2 Sámediggi lea doallan gitta das ahte Sámedikki čielga eaktun lea ahte finnmárkkuláhka lea čielga álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 2 Sámediggi lea doallan eanemus oktavuođa stádii ja dan maŋis veaháš oktavuođa fylkkaide . 2 Sámediggi lea dikki ásaheami rájes 1989 bargan aktiivvalaččat dan ala ahte guolásteddjiin riddo- ja vuotnaguovlluin bissot guolástanvuoigatvuođat , eai ge dat noga guovllus . 2 Sámediggi lea definerejuvvon nettobušeterejuvvon doaibman , danne doalaha ja juohká Sámediggi bušeahttabadjebáhcagis . 2 Sámediggi lea deattuhan ahte visttiin leat bealit main lea árvu kulturmuitun . 2 Sámediggi lea dađistaga beassagoahtán nammadit áirasiid boazodoalu ráđiide ja lávdegottiide . 2 Sámediggi lea dattege máŋgii cuigen go hálddahuslaš resurssat eai leat lassánan hálddašanortnegiid sirdima oktavuođas . 2 Sámediggi lea dattege atnán ovtta oasi BD`bušeahta jahkásaš juolludusas sámi kulturmuitosuodjalusa ( 2 milj. kr. jahkásaččat 2003 rájes ) prošeaktavirgái . 2 Sámediggi lea dasto váldán golbma ođđa kulturásahusa ortnegii mielde , mii 2000 rájes guoská dáidda : Ája , Árran , Saemien Sijte , Sijte Jarnge , Várjjat Sámi Museá ja Sámi Dáiddaguovddáš . 2 Sámediggi lea dan dihtii bivdán gieldaministera čielggadit guđe láhkai ja makkár váikkuhangaskaomiiguin Sámediggi sáhtášii dákkár áššiid oažžut iskkaduvvot riektelažžat , ja dáhtton ministera čielggadit Sámedikki rolla ja riektelaš saji stáhtaorgánan dán áššis . 2 Sámediggi lea cealkán ahte dikki mihttomearrin lea hálddašit sámi ássan- ja geavahanguovlluid resurssaid . 2 Sámediggi lea cealkán ahte biras- ja nissonperspektiivvat leat deaŧalaččat boahttevaš politihka hábmemis . 2 Sámediggi lea buori muddui seamma gažaldagaid ovddidan go lea gáibidan ahte Vuođđolága ja ILO-konvenšuvnna geatnegasvuođaid galgá ovttastahttit lágaide oppalaččat . 2 Sámediggi lea buktán máŋga cealkámuša , nugo 14.09.2001 ja ođđa cealkámuša 14.06.2002 . 2 Sámediggi lea buktán gulaskuddancealkámuša oahpahuslága láhkaásahussii . 2 Sámediggi lea bovdejuvvon searvat stivrenjovkui mas lea ovddasvástádus ráhkadit ollislaš strategiija Norgga politihkkii Arktisa ahtanuššama ektui , ja leat mielde ruhtadeamen koordináhtora dán bargui . 2 Sámediggi lea boasttu vuođul ovddidan dan mearkkašumi ahte sirdit HV- 17 Álttás Porsáŋgui . 2 Sámediggi lea bivdán stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivrra nammadanválddi sirdima diggái . 2 Sámediggi lea bivdán Eanadoallodepartemeantta johtilit bargat áššiin . 2 Sámediggi lea bidjan merkii ahte go ovttaskas fylkagielddat fertejit seastit bušeahtas , de seastindoaimmat čađahuvvojit daid doaibmabijuid ektui mat leat sámi álbmoga várás . 2 Sámediggi lea bidjan SVD bargat nuortasámi musea ásahemiin Njávdámii . 2 Sámediggi lea barggus sámi dutkama eavttuid ektui oaidnán ahte lea dárbu čielgaseabbot áŋgiruššat ollu surggiin . 2 Sámediggi lea bargan iežas siskkáldas vuogádaga huksemiin vai dat doaimmašii daid bargguid ektui mat galget dahkkojuvvot . 2 Sámediggi lea bargan Guoládatnjárgga heahtediliin . 2 Sámediggi lea bajimus válgaváldi Sámedikki válggain . 2 Sámediggi lea ain gearggus leat mielde gávdnamin čovdosiid hástalusaide ja váldimin ovddasvástádusa . 2 Sámediggi lea addán gulaskuddancealkámuša cielggadussii mii gárvvistuvvui 1999 geassemánus . 2 Sámediggi lea addán Sámi giellaráđđái ovddasvástádusa juohkit stáhtalaš ruđaid sámi dulkabálvalussii ja guovttegielalašvuhtii . 2 Sámediggi lea addán Sámi giellaráđđái ovddasvástádusa juogadit stáhtalaš ruđaid sámi dulkonbálvalussii ja guovttegielatvuhtii . Ruđat galget juogaduvvot guđa gildii mat gullet sámegiela hálddašanguvlui , Kárášjoga , Guovdageainnu , Deanu , Porsáŋggu , Unjárgga ja Gáivuona gielddaide , ja vel Finnmárkku ja Tromssa fylkkagielddaide . 2 Sámediggi lea addán Sámi giellaráđđái ovddasvástádusa juogadit stáhtalaš ruđaid sámi dulkabálvalussii ja guovttegielalašvuhtii guđa gildii mat gullet sámegiela hálddašanguvlui , namalassii Kárášjohka , Guovdageaidnu , Deatnu , Porsáŋgu , Unjárga ja Gáivuotna , ja Finnmárkku ja Tromssa fylkagielddaide . 2 Sámediggi lea addán 50 000 kruvnnu prošeavtta koordináhtorvirgái , muhto dikkis ii leat vejolašvuohta searvat stivrenjovkui resursaváilevuođa geažil . 2 Sámediggi lea Sámediggeplána kap. 5.4.4 dadjan čuovvovaččat dan birra : 2 Sámediggi lea Norgga bealde sápmelaččaid nationála álbmotválljen orgána . 2 Sámediggi lea Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta guovdu máŋgii váldán ovdan gielddaid ekonomiija mii guoská guovtti gillii oahpahussii ja oahpahussii Sámi oahppoplána mielde . 2 Sámediggi lea 23.08.1999 beaiváduvvon reivves deattuhan ahte jos Guolástusdepartemeantta mielas lea veadjemeahttun oažžut ruđaid Sámediggái guolástusšiehtadusas , de lea diggi duhtavaš jos dat ruđat addojuvvojit Guolástusdepartemeantta bušeahta bokte šiehtadusa rámmaid olggobealde . 2 Sámediggi lea 2001 stáhtabušeahta gieđahallama oktavuođas evttohan 5 milj. kr. lasáhusa iešguđet gielladoaibmabijuid nannemii . 2 Sámediggi lea 2000:s mearridan ođđasis organiseret hálddašanapparáhta ja áigumuššan livččii 2002:s rievdadit politihkalaš dási organiserema . 2 Sámediggi lea 2000-jahkái vuoruhan diehtojuohkindoaimma čuovvovaš doaibmabijuiguin : 2 Sámediggi lea 2000 bušeahta oktavuođas lohkan dárbun gávdnat covdosa julev- ja máttasámi giellaguvlui ja sámi sierrabibliotehka ovddasvástádussii dáin guovlluin . 2 Sámediggi lea 1999:s ožžon bušeahtas nu gohcoduvvon poasta 50-juolludussan . 2 Sámediggi lea 1999:s ollu gerddiid čujuhan guovddáš eiseválddiide ahte go njurjot leat ollu , de dat dagahit jahkásaččat beanta roassodili ovttaskas vuotnaguovlluide . 2 Sámediggi lea 1999:s joavdan muhtun muddui dáinna bargguin , muhto dáinna proseassain gal eat eisege leat geargan . 2 Sámediggi lea 1999:s eŋgašeren SVD nuortalaš musea ásaheami bargui Njávdámis . 2 Sámediggi lea 1999:s bargan árjjalaččat oažžut reguleremiid fatnasiid várás mat earret eará bivdet autoliinnain ja snoranuhtiin . 2 Sámediggi lea 1999 jahkedieđáhusas čujuhan čuovvovačča mii guoská boraspireváttisvuođaide : 2 Sámediggi lea 1998:s sirdán 198.000,- kruvnnu poasttas 70 postii 53 nannen dihte áŋgiruššamiid sámegiela oktavuođas . 2 Sámediggi lea 1998:s ožžon Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttas ruđaid mearreáige-virggi ásaheapmái golmma jahkái Sámedikkis . 2 Sámediggi lea 1998:s ođasmahttán Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána jagiide 1997-2001 dievasčoahkkináššis 30/98 . 2 Sámediggi lea 1998:s bargan aktiivvalaččat guolástusaide guoski áššiiguin . 2 Sámediggi lea 1998-2001 Sámediggeplánas čujuhan ahte luonddu , kultureanadaga ja sámi kulturbarggu gaskavuohta viiddis áddejumiin sáhttá leat vuođđun earenoamáš vásihusaide ja fálaldagaide sámi báikegottiin . 2 Sámediggi lea 1998-2001 Sámediggeplána čuo. 5.4.4 dadjan čuovvovaččat : 2 Sámediggi lea 1998-2001 Sámediggeplána kap. 5.2.2.3 Boazodoallu ja eanahálddašeapmi , čatnan erarenoamáš fuomášumi dása . 2 Sámediggi lea 1995 rájes bivdán guovddáš eiseválddiid ráhkadit sámi leavgga geavahannjuolggadusaid , dán vuolde maiddái nuppástuhttit leavgga árvodássema , dasgo lea lunddolaš ahte leavga lea seamma árvodásis go Ruonáeatnama ja Fearsulluid leavggat ja bajábealde Norgga girku leavgga . 2 Sámediggi lea 08.09.99 beaiváduvvon reivves buktán gulaskuddancealkámuša NOU 1999:13 nissonolbmuid dearvvasvuođa birra Norggas . 2 Sámediggi konstatere ahte dáid guovlluid sápmelaččain ja álbmogis muđui leat vuoigatvuođat guolástussii ja eará ođasmuvvi resurssaide riddolagaš guovlluin . 2 Sámediggi konstatere ahte Finnmárkkuláhka lea deaŧalaš lávki ovddos guvlui sámiid vuoigatvuođaid sihkkarastimis ja dohkkeheamis eatnamiidda ja čáziide siskkáldas rievtti ja álbmotrievtti mielde . 2 Sámediggi jáhkká dán gaskaboddosaš ortnegin stuorra boraspirevahágiid geažil Norlánddas , ja ádde ahte boraspirevahágiid geažil sáhttá muhtun áigái leat dárbu geahpedit njuovvangáibádusa . 2 Sámediggi juolluda čuovvuvaččat jagi 2001 Sámi kulturviesuide : 2 Sámediggi juolluda doarjaga njuolga ovttaskas gielddaide ja fylkagielddaide čuovvuvaččat : 2 Sámediggi juolluda 10 000 ruvnno Rukses Russii 2 Sámediggi juolluda 1 500 000 kruvnnu dán ortnegii . 2 Sámediggi juohká čuovvuvaš doarjaga jagi 2001 Sámi festiválaide : 2 Sámediggi juohká juolludusaid iežas vuoruhemiid vuođul , daid rávvágiid mielde mat leat Stuoradikki bušeahttamearrádusas ( geahča maiddái kap. 2.10.1 bušeahttaproseassa birra ) . 2 Sámediggi juohká juolludusa iežas vuoruhemiid vuođul daid eavttuid mielde mat leat biddjojuvvon Stuoradikki bušeahttamearrádusas . 2 Sámediggi juohká juolludusa dievasčoahkkimisttis skábmamánus jus Stuoradiggi dohkkeha bušeahta . 2 Sámediggi juohká juohke njealját jagi giellamovttiidahttinbálkkašumi . 2 Sámediggi juogada jahkásaččat ruđaid iešguđetlágan doaibmasurggiide , ja dáinna mearrádusain sáhttá Sámediggi bidjat eavttuid dasa mo ruđat galget disponerejuvvot doaibmabijuide ja doaibmagoluid dađistaga máksimii . 2 Sámediggi joatká ain barggus ja bidjá vuođđun ovdagihtii várrugas prinsihpa šákšanáli hálddašeapmái ja bivdui vai ekologiija Jiekŋamearas ja Finnmárkku rittus sáhttá doallat dássedeattus . 2 Sámediggi ja stáhta bargorievttálaš mearrádusat Sámelága gaskaboddosaš mearrádusaid olis válddii Sámediggi badjelasás buot vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid mat Norgga sámiráđis ledje ovdal . 2 Sámediggi ja stáhta bargorievttálaš mearrádusat ... 28 2.9 . 2 Sámediggi ja ráđđehus mearrideaba movt ovddasvástádus ja resurssat juhkkojuvvojit iešguđet oahpahusásahusaid gaskka . Dát dahkko ovttasráđiid iešguđet oahpahusásahusaiguin ja iešguđet sámi birrasiiguin . 2 Sámediggi ja ráđđehus leat dattege dovddahan goabbatlágán oainnu das ahte gullet go eamiálbmogat art. 1 vuollái SP:s ja ESK:s . 2 Sámediggi ja guoskevaš filkadikkit leat diibmá nammadan olbmuid boazodoallu guovllustivrraide áigodahkii 2004 - 2007 . 2 Sámediggi ja fylkagielddat leat bidjan guovddážii ahte nanosmahttit guovllupolitihkalaš doaibmaprogramma nu ahte riikka politihka prosedyrat ja rutiinnat buorebut heivehuvvojit guovlulaš dási mihttomeriide . 2 Sámediggi ja ealáhusorganisašuvnnat Sámiid duodji ja Duojáriid ealáhussearvi leat soahpan ođđa duodješiehtadusa jahkái 2011 . 2 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat ovttamielalaččat lávdegotti ásaheamis sámi dutkama ja alit oahpu várás . 2 Sámediggi ja Gielda- ja guovludepartementa leat danne álggahan ságastallamiid mas lea ulbmilin gávnnahit njuolggadusaid dasa movt stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi galggaše ráđđádallat dain áššiin main lea njuolgga mearkkašupmi sápmelaččaide . 2 Sámediggi ja Gielda- ja guovludepartementa galggašeibba meroštit livččego vuogas válbmet lasi diehtojuohkima , ovddimustá gielddaid váras , omd. brošira hámis . 2 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda leigga ovttaoaivilis 06.07.04 čoahkkimis Deanus ahte ruhtadit ovdaprošeavtta čielggadusa heargevuodjen- ja njoarostanrusttega ektui ovttasbargošiehtadusa 16. artihkkala ektui . 2 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi ledje mielde hábmemin lága ráđđádallamiin Stuorradikkiin . 2 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi berrejit beassat nammadit njeallja stivrralahtu várrelahtuiguin . 2 Sámediggi ja Deanu , Unjárgga ja Mátta-Várjjaga gielddat leat ovttas ásahan vuođđudusa Deanu ja Várjjaga museasiidda . 2 Sámediggi imašta sakka Guolástusdepartemeantta oainnu go stáhta han muđui lea váldán badjelasas ovddasvástádusa ovddidit Sámedikki gáibádusaid šiehtadallamiin organisašuvnnaiguin nugo eanadoallo- ja boazodoallošiehtadusa oktavuođas . 2 Sámediggi ii áiggo vuosttaldit jos Sámediggi ja guovddáš eiseválddit soabadit oktasaš hálddašeami áššis Finnmárkui , muhto dát ii sáhte dáhpáhuvvat earágo njuolggadusaid mielde maid Álbmotriektejoavku lea bidjan NOU 1997:5:as , ja áibbas konkrehta soahpamušain Sámedikki ja stáhta gaskka . 2 Sámediggi ii vuosttal dán málle mii mearkkaša ahte dálá málle mas rektor lea stivrra jođiheaddji , rievdá . 2 Sámediggi ii sáhte geange geatnegahttit sámi leavgga geavahit . 2 Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte eiseválddit mearrádusaideasetguin ja rievdaduvvon njuolggadusaiguin dagahit máŋggalágan rámmaeavttuid ja eahpegovttolaš gilvaleami guovlluid gaskkas fylkkas . 2 Sámediggi ii ožžon vejolašvuođa searvat bargojovkui mii galgá ráhkadit árvalusa snoranuohti ja autoliinna geavaheami ráddjemii , muhto diggi beasai goittotge lohkat bargoprotokolla ja buktit mearkkašumiid ovdal go dat loahpalaččat meannuduvvui ja sáddejuvvui Guolástusdepartemeanttas . 2 Sámediggi ii ožžon nu buori doarjaga guovddáš eiseválddiin dán plánaárvalussii . 2 Sámediggi ii oainne vejolažžan nannet lullisámi oahpahusa almmá stuorát juolludusaid haga stáhtabušeahtas . 2 Sámediggi ii oainne ráđi joatkka dál masa ge ávkin , muhto dáhttu giitit buohkaid geat oahpahusráđi ásaheami rájes leat dahkan mávssolaš barggu Sámi oahpahusráđi lahttun . 2 Sámediggi ii oainne ahte dáhkiduvvošii buoret hálddašeapmi jos váldi mearridit njuolggadusaid sirdojuvvošii nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha , fylkkamánnis gielddaide . 2 Sámediggi ii oainne ahte cieggan dili eavttut eaiggáduššanvuoigatvuođa hárrái mange láhkai livčče gávdnon . 2 Sámediggi ii mávsse mátkkiid riikačoahkkimiidda , válgačoahkkimiidda ii ge eará sieiva bellodatpolitihkalaš čoahkkimiidda , dat eai lohkkojuvvo bargomátkin . 2 Sámediggi ii liiko dasa movt otná hálddašeapmi cadaha osiid mielde biedggus reguleremiid luossabivddus , almmá oppalaš ja coahkis mihttomeari haga . 2 Sámediggi ii leat mielas dasa mo otná hálddašeapmi osiid mielde čađaha reguleremiid mearraluossabivddus . 2 Sámediggi ii leat erenoamážit guorahallan sámi museaid Sámediggeplánas . 2 Sámediggi ii leat dábálaš etáhta dahje ráđđehusa vuollásaš orgána , ja ráđđehusas ii sáhte danne leat ovddasvástádus Sámedikki politihkalaš doibmii dahje daidda mearrádusaide maid Sámediggi dahká iešguđet surggiin . 2 Sámediggi ii leat dábálaš etáhta dahje ráđđehusa vuollásaš orgána , ja danne ii sáhte ráđđehus váldit ovddasvástádusa Sámedikki politihkalaš doibmii dahje politihkalaš mearrádusaide maid Sámediggi dahká iešguđet surggiin . 2 Sámediggi ii leat Sámi kulturráđi bokte ožžon várrejumiid sámi kulturvisttiide , iige leat leamaš sierra « sámi » várrejupmi dán ulbmilii . 2 Sámediggi ii lean bidjan dán doaimma vuoruhanlistui 2002:s , muhto baicca giellaguovddážiid ja eará giellaprošeavttaid ovdánahttima olggobealde hálddašanguovllu 7. ja 10. sadjái . 2 Sámediggi ii jáhkášii beare álkin garvit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa jierpmálaš ja dássálas evttohusaid — evttohusat maid fágalaččat ja politihkalaččat hui govdadit čohkkejuvvon lávdegoddi 17 jagi čađa lea hábmen ja válddahallan . 2 Sámediggi ii jáhke ollinge dákkár ákkastallama oaččut doarjaga . 2 Sámediggi ii juoge stipeandda eambbo go oktii juohke dásis , muhto seamma ohcci sáhttá oažžut stipeandda guovtti sierranas dásis . 2 Sámediggi ii guorras dasa ahte gielddaid ovttaskas gilit iešheanalaččat sáhttet searvat Sámi eanahálddašeapmái . 2 Sámediggi ii evttot makkárge rievdadusaid njuolggadusaide mat gusket sámeválgastivrraide . 2 Sámediggi ii eahpit ahte Álttájoga dálá hálddašeapmi ii leat mielddisbuktán dan ahte ollu sápmelaččat geain ovdal ledje eahpitkeahtes vuoigatvuođat , leat massán bivdovuoigatvuođaset . 2 Sámediggi ii eahpit ahte nuortalaččain eai livčče boacodoallovuoigatvuođat nuortalaš guovllus Njávdámis . 2 Sámediggi ii dáhto ahte ođđa initiatiivvaid galgá leat veadjemeahttun čađahit dikki vuoruhemiid geažil , ja mearridii danne ahte Sámediggi rávve dađistaga daid prošeavttaid maidda lea sihkkaraston doaibmaruhta ja muđui leat realistalaččat ja sáhttá realiseret , earret eará dikki jahkásaš stáhtabušeahta árvalusaid bokte . 2 Sámediggi ii dohkket ahte olbmuin vuogádatlaččat váldojuvvojit eret bivdovuoigatvuođat . 2 Sámediggi ii doarjjo mearriduvvon dorske- ja šakšaeriid , ja dáhttu boahtteáiggis mearridit eriid mat eai leat stuoribut go maid dutkit rávvejit . 2 Sámediggi ii doarjjo Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlogu go evttoha ahte buot finnmárkulaččain galgá leat seamma vuoigatvuohta sáivaguliid bivdit stákkuin ja giehtaváđuin , lubmet ja bivdit smávvafuođđuid gielddain ja gillefidnoguovlluin . 2 Sámediggi ii boađe dábálaččat gullat stáhta ekonomiijanjuolggadusaid vuollái jus ásahuvvo sierra riektesubjeaktan , vrd. Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusaid § 2 . 2 Sámediggi ii ane vuogasin álggahit gielddalaš riddo- ja vuotnabivdohálddašeami . 2 Sámediggi ii ane dálá ortnega , mas guođohanhálddašeapmi lea biddjon eanavuovdinorgánaide , dohkálažžan , danne go luondduriggodagat galggašedje ollu eambbo go dál stivrejuvvot báikkálaččat , vrd. muđui dan maid Sámediggi ovddabealde lea dadjan meahcceriggodagaid hálddašeami birra . 2 Sámediggi ii ane dattetge ákkaid doarvái nanusin su luvvet doaimmastis . 2 Sámediggi iešstivrejeaddji riektesubjeaktan Čoavddus mas Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta čalmmustáhttá stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki bealledatperspektiivva masa dáid áiggiid sámepolitihkka lea vuođđuduvvon ja mii earet eará lea mielddisbuktán Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid ráđđádallanbargovugiid . 2 Sámediggi iešstivrejeaddji riektesubjeaktan ... 59 6.1.3 . 2 Sámediggi ieš juohká juolludusaid jahkásaš bušeahttamearrádusaid vuođul , ja dat mearrida maiddái doarjjaortnegiid njuolggadusaid . 2 Sámediggi hástá dás dán lágan prosessii bajábealde namuhuvvon gažaldagaid birra . 2 Sámediggi háliidivččii bidjat veaháš stuorát deattu daid hástalusaide mat ealáhusas lea muđui riikkas . 2 Sámediggi háliidii nannet dán áŋgiruššama 2 milj. kr. juo 2000 bušeahtas , muhto dadi bahát ii lean ruhta lasihit poastta eambbo go beliin . 2 Sámediggi háliidii juo 2000:s nannet dán áŋgiruššama 2 miljon kruvdnosaš lasáhusa bokte , muhto lea váidalahtti go ii lean ruhta lasihit poastta eambbo go beali das . 2 Sámediggi háliida vuđoleappot árvvoštallat man vuođul lea govttolaš duodjái ásahit ealáhusšiehtadusa . 2 Sámediggi háliida vuosttažettiin bidjat searaid individuálalaš turistaealáhussii , man váldooassin lea vásihanturisma sihke kultur- ja luonddubuktagiiguin . 2 Sámediggi háliida seailluhit sámi giliskuvllaid 2 Sámediggi háliida ovddidit mátkeealáhusa man vuođđun nuppi bealis lea sámi kultuvra ja mii nuppi bealis lea huksejuvvon nu ahte ii báljo leat riidu sámi ealáhusdoaimmaid eará beliiguin . 2 Sámediggi háliida oahpásmuvvat muhtun hástalusaide mat sámi servodagas leat ovddabealde go guoská biraspolitihkkii , energiijahuksemiidda ja sámi beali goziheapmái . 2 Sámediggi háliida joatkit lotnolasealáhusaid doaibmadoarjjaortnega jagis 2005 seamma eavttuiguin go dat mat leat 2004:s . 2 Sámediggi háliida deattuhit ahte sámi preassadoarjja lea dušše unna oasáš dan obbalaš preassadoarjjaortnega ektui Norggas . 2 Sámediggi háliida deattuhit ahte ollu oktavuođain lea maiddái virggálaččat daddjon ahte sápmelaččat leat okta dain álbmogiin geaid eatnamiid ala Norgga stáhta lea vuođđuduvvon . 2 Sámediggi háliida deattuhit ahte importeren galgá dáhpáhuvvat dohkálaš veterinearageahčuin . 2 Sámediggi háliida dan oktavuođas čujuhit ahte liikká lea deatalaš muitalit ahte jos vel boazoealáhusas leat ge ollu ja stuorra hástalusat , de lea stuorra oassi ealáhusas gánnáhahtti doaibma . 2 Sámediggi háliida bidjat searaid vuosttažettiin mátkeealáhusfitnodagaide main lea báikkálaš gullevašvuohta , ja mat dávjá jođihit mátkeealáhusdoaimma lotnolassii eará ealáhusaiguin . 2 Sámediggi háliida bidjat fuomášumi giellageavaheapmái šiehtadallamiin , ja anášii šiehtadallamiidda buorrin jos sáhtášii geavahit sihke sámegiela ja dárogiela . 2 Sámediggi háliida ahte ásahuvvo davviriikkalaš sámi ovttasbargu , bissovaš ovttasbargu politihkalaš dásis presideanttaid ja ministeriid gaskka geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ráđđehusain . 2 Sámediggi háliida ahte sámi kultuvra galgá oidnot sámi mátkeealáhusas , iige nuppe láhkái . 2 Sámediggi háliida ahte dát dieđáhushápmi ovddiduvvo . 2 Sámediggi háliida ahte boazodaolloealáhus ( stivrenorgánat , siiddat ja orohagat ) galgá oažžut stuora iešmearridanválddi siskkáldas áššiin nugo boazolohku , guohtoneatnamiid siskkáldas juohkin ja guohtoneatnamiid siskkáldas geavaheapmi . 2 Sámediggi hálddaša ruđaid Birasgáhttendepartementta juolludusreivve mielde . 2 Sámediggi gávnnaha ahte lávdegoddi lea bures iskan norgga áviissaid dili ja bovden norgga preassa áirasiid buktit oainnuid ja cealkámušaid lávdegotti bargui , lávdegotti mandahta vuođul . 2 Sámediggi gártá bušeahttaevttohusa mielde hálddašit sullii 311 miljovnna kruvnno sámi ulbmiliidda 2008:s . 2 Sámediggi gáibida viiddiduvvon váikkuhusčielggadusa sámi servodatberoštumiid várás . 2 Sámediggi gáibida maiddái ahte gielddaid ja fylkkagielddaid ovddasvástádus sámi áššiin ferte meroštallojuvvot čielgaseappot . 2 Sámediggi gáibida danin rievdadeami sámi áviissaide juolludeamis mii vástida sámi preassa bargguide , ja maiddái vástida sámi álbmoga dárbbu ja rievtti sámi almmolašvuhtii iežaset eavttuid mielde . 2 Sámediggi gáibida ahte meahccekomišuvnna bargu bissehuvvo . 2 Sámediggi gáibida ahte Sámediggi váldojuvvo mielde politiijareforpma viidáset gieđahallamii ja ahte sámi guovllu lensmánnebiiret bisuhuvvojit juobán otná doaibmadásis 2 Sámediggi gáibida ahte Mánáidáittardeaddji dakkaviđe háhká dárbbašlaš gelbbolašvuođa sámi gielas ja kultuvrras vai sáhttá ovddidit sámi mánáid ja nuoraid beroštumiid . 2 Sámediggi gáibida ahte Eanadoallodepartemeantta doaibmaplána dohkkeheapmi galgá máhcahuvvot ja boazodoallofágalaš bealit galget árvvoštallojuvvot ođđasis . 2 Sámediggi guoskkahallá čuovvovaš hástalusaid dán jagáš šiehtadallamiidda : 2 Sámediggi guorrasa maiddái Mjøslávdegotti árvalussii ahte Budejju allaskuvllas ja Davvi-Trøndelága allaskuvllas ain galgá leat earenoamáš ovddasvástádus ovddidit oahpahusfálaldaga julevsámi ja lullisámi álbmogii , ja ahte Tromssa Universitehtas berre leat ovddasvástádus bargat lasi sámi dutkamiin ja oahpahusain máŋgga fágasuorggis , ja maiddái addit oahpahusa sámi studenttaide ja dutkiide . 2 Sámediggi guorrasa dán evttohussii ja atná deaŧalažžan formaliseret dán vai šaddá oassin stivrenortnegis . 2 Sámediggi guorrasa dasa ahte dát golbma mihttomeari gullet oktii . 2 Sámediggi guorrasa Sámediggeráđi árvalan plánii Dásseárvoplána sámi nissoniid diliin guovddážis . 2 Sámediggi geavaha vearrofálddi rehketdoalloguovddážin , ja bargu lea regulerejuvvon sierra šiehtadusas . 2 Sámediggi garrasit eahpida ahte namuhuvvon eaktu ii gávdno ja sáhttá geavahuvvot vuođđun sámi beroštumiid oktavuođas juohkesajis sámi guovlluin . 2 Sámediggi galgá ásahahttit museafágalaš ráđđeaddi virggi mii koordinere sámi museabarggu 2 Sámediggi galgá váikkuhit dáláš kulturinstitušuvnnaid doaimma sihkkarastima 2 Sámediggi galgá váikkuhit ahte ásahuvvojit stipeandaortnegat maiguin sámi mánát ja nuorat movttiidahttojuvvojit čállit sámegillii 2 Sámediggi galgá vuođđudit kulturpolitihkas kultuvrralaš ruohttasiidda ja iežas árbevieruide , nugo dat bohtet ovdan sámi servodagas . 2 Sámediggi galgá veahkehit ollašuhttit birrasa buorrin geavada sámi servodagas , dagadettiin oidnosin ja doarjjodettiin doaibmamolssaeavttuid mat orrot leamen ceavzilat . ( Sámedikki strategiijaplána LA 21 barggu oktavuođas ) . 2 Sámediggi galgá sáddet sisa jahkeraporttaid sisdoaluin mii lea namuhuvvon d.g. čuo. 1-3.2 ja áigodatraporttaid daidda áigemeriide mat juolludusreivviin leat mearriduvvon . 2 Sámediggi galgá ráhkadit válgajienastuslogu ja fuolahit ahte gielddain lea ođastuvvon jienastuslohku go almmuhit ja bidjet dan ovdan almmolaš dárkkisteapmái . 2 Sámediggi galgá politihkalaččat čuovvulit birasgáhttenpolitihkalaš áššiid mat leat jođus ja main lea mearkkašupmi sámi guovlluide . 2 Sámediggi galgá maiddái nu ollu go vejolaš gozihit eará sámi servodatberoštumiid stuorát areálalihkahallanáššiin ( čielggadusain / váikkuhaniskančielggadusain ja areálagáhtten áššiin ( guovlluid gáhtten ) . 2 Sámediggi galgá leat oassálastin ja eaktoráhkadeaddjin servodathábmemis vai sáhttá áimmahuššat , nannet ja ovdánahttit sámi ealáhusaid ja servodaga . 2 Sámediggi galgá leat nøytrala dákkár lolkáliseren áššiin . 2 Sámediggi galgá leat deaŧalaš eavttuidbiddji dán ealáhusa ovdánahttimis . 2 Sámediggi galgá jođihit dán máŋggajagi barggu , ja juolluda maiddái 5,3 mill kr prošektii . 2 Sámediggi galgá joatkit dan barggu maid dat lea álggahan mánáid ja nuoraid ektui sámi mánáid- ja nuoraidplána vuođul 2 Sámediggi galgá gáhttet sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa dakkár vugiin ahte sámi kultuvra nanosmahtto ja ovdánahtto ( Sámi 1998-2001 kulturmuitoplána ) . 2 Sámediggi galgá gustojeaddji riektevuođu vuođul oassálastit sámi riddo- ja vuotnaguovlluid resursahálddašeamis . 2 Sámediggi galgá geahččalit dieđihit gielddaide dán fáttá barggu birra 2 Sámediggi galgá fuolahit ahte dát dieđut jovdet ohcciide . Ođđa ortnega birra lea dohkálaččat dieđihuvvon . 2 Sámediggi galgá evttohit ovtta lahtu ja várrelahtu Davvi-Norgga ja Gaska-Norgga foandaregiovnnaid foandastivrraide . 2 Sámediggi galgá doallat unnimusat 3 dievasčoahkkima kaleanddarjagis . 2 Sámediggi galgá dasto sáhttit addit plánačujuhusaid mat šattašedje muhtinlágan riikapolitihkalaš čujuhusat . 2 Sámediggi galgá buktit cealkámušaid buot areálalihkahallanáššiide olles sámi geavahus- ja ássanguovllus sámi kulturmuitoberoštumiid ektui . 2 Sámediggi galgá buktit cealkámuša šiehtadussii ovdal go dat ovddiduvvo Stuorradiggái . 2 Sámediggi galgá beassat buktit cealkámuša šiehtadussii ovdal go ovddiduvvo Stuorradiggái . Danne soaittášii jierpmáleamus jos Sámediggi oččošii iešheanalis áicirolla , mii ii gula goappáge beallái . 2 Sámediggi galgá bargat dan ala ahte ásahuvvojit sámi museasiiddat nanosmahttojuvvon ja ollislaš sámi museadoaimma dihte . 2 Sámediggi galgá bargat dan ala ahte ásahuvvojit sámi museasiiddat nanosmahttit sámi museadoaimma ja dahkat dan ollislažžan . 2 Sámediggi galgá bargat dan ala ahte sámi girjjálašvuohta ovddiduvvo , erenoamážit mánáid ja nuoraid várás 2 Sámediggi galgá bargat dan ala ahte ráhkaduvvo ollislaš sámi kulturplána 2 Sámediggi galgá 2001 bušeahta meannudeamis oažžut ođđa bušeahttastruktuvra . 2 Sámediggi galggašii sihkkarastit ahte jođiheaddjivirggin leat govttolaš meare nissonat . 2 Sámediggi galggašii leat mielde Norgga-Suoma oktasaš guolástannjuolggaduskommišuvdnabarggus . 2 Sámediggi galggašii buvttadit statistihkaid mat oainnusin dagašedje man ollu nissonat leat ožžon dain doarjagiin maid Sámediggi hálddaša , vai dáid dieđuid sáhtášii árvvoštallat plánemis . 2 Sámediggi fuomášuhttá erenoamážit gielddaid ovddasvástádusa ahte ruđat geavahuvvojit sámegiela nannemii , ja ahte hástalussan ovttaskas gildii lea ráhkadit strategiijaplánaid mas leat konkrehta doaibmabijut . 2 Sámediggi fertii 2000 bušeahtas váldit ruđaid sámi ovddidanfoanddas kulturviesuide . 2 Sámediggi fertii 2000 bušeahtas váldit ruđaid sámi ovddidanfoanddas kulturviesuide ( gc . mearkkašumiid 2. vuoruheamis ) . 2 Sámediggi ferte árvvoštallat sihke dán áigodaga ja maid guhkit perspektiivva áŋgiruššansurggiid ja doaimmaid . 2 Sámediggi ferte árvvoštallat iežas strategiijaid ja málliid vásihusaid ektui mat leat dahkkon dásseárvobargguin oppalaččat , ja sámi servodaga earenoamáš dárbbuid ektui . 2 Sámediggi ferte árvvoštallat gažaldaga , ja dasto ođđasis mearridit galgá go sámegiela hálddašanguovlu viiddiduvvot . 2 Sámediggi ferte oppa áigge ieš árvvoštallat makkár ortnegat ja váikkuhangaskaoamit galget doalahuvvot , nanosmahttot , dahje geahpeduvvot . 2 Sámediggi ferte ieš áiggis áigái árvvoštallat makkár ortnegat ja váikkuhangaskaoamit galget ovddiduvvot , nanosmahttot dahje uhceduvvot . 2 Sámediggi ferte go lea dárbbašlaš , ráhkadit dárkilis čálalaš njuolggadusaid ekonomiijahálddašeapmái , mas maiddái rutiinnat čilgejuvvojit . 2 Sámediggi ferte dárkkistit lea go vuostáiváldinmáhcahus riekta barggu ektui mii lea sáddejuvvon , ja jos lea riekta , de elektruvnalaččat dohkkehit máksinbarggu , gč. d.g. čuo. 5-2.7 ja 5-2.8 . 2 Sámediggi ferte danne čujuhit ahte dutkanheivehuvvon sámi oahpaheaddjeoahppu mearkkaša ahte ferte duođas áŋgiruššat dutkan ja ovddidanbarggu dáfus dain ásahusain main lea earenoamáš ovddasvástádus duohtandahkat sámi oahpaheaddjeoahpu . 2 Sámediggi ferte baicce sáhttit buktit árvalusaidis ovttaskas gildii ja fylkagildii našuvnnalaš čanastagaid bokte maid departemeanta addá . 2 Sámediggi ferte ain bargat aktiivvalaččat dan ala ahte ásahuvvo etnomusihkkaguovddáš , ja vejolaš ohcan ovdaprošeavtta hárrái vuoruhuvvo . 2 Sámediggi facebookas 2 Sámediggi evttohii gal áššis 23/96 Sámi kulturviesuid ollislaš plána , sámi kulturguovddášfoandda ásaheami sierra várrejumiin Norgga kulturráđis oanehis áiggi čoavddusin . 2 Sámediggi evttoha šiehtadusbeliide čilget , ovdal go šiehtadallamat álget juovlamánus , livččiigo dán evttohussii beroštupmi . 2 Sámediggi evttoha šiehtadallanbeliid soabadit ásahit joavkku mas lea mandáhtta kártet ja ráhkadit váikkuhusguorahallama sisabahkkehemiin , sihke fysálaš rusttegiid hárrái , nu go barttaid , suodjalusa báhčinšiljuid , máđijaid , luottaid ja eará ráfehuhttimiid boazodoalloguovlluin jna. 2 Sámediggi evttoha šiehtadallanbeliid soabadit ásahit joavkku mas lea mandáhtta kártet ja ráhkadit váikkuhusguorahallama sisabahkkehemiin , sihke fysalaš rusttegiid hárrái , nu go barttaid , suodjalusa báhčinšiljuid , máđijaid , luottaid ja eará ráfehuhttimiid boazodoalloguovlluin jna. . 2 Sámediggi evttoha čatnat 2005 čalmmusteami eamiálbmotáššiide eamiálbmotlogijagi čuovusin , mii loahpahuvvo 2004:s . 2 Sámediggi evttoha njeallja jagi doaibmanáigodaga guolástanstivrii , nu ahte čuovvu gielddaválgaáigodaga . 2 Sámediggi evttoha maiddái ahte dat doaimmat mat kreatsasámeválgastivrrain leat biddjojuvvojit Sámedikki válgalávdegoddái . 2 Sámediggi evttoha maid ahte galggašii ásahuvvot sierra áittardanortnet olmmošvuoigatvuođaide , mii sáhttá organiserejuvvot juogo áittardeaddjiortnegin dahje nášuvnnalaš olmmošvuoigatvuođakommišuvdnan . 2 Sámediggi evttoha lága mii bidjá buot mánáid ovtta dássái , ja ahte váhnemat galget ieža mearridit gii galgá dálu oažžut . 2 Sámediggi evttoha lasáhusa bušehttii vai sáhttá duohtan dahkat Lulli-Tromssa / Ofuohta kulturviesu . 2 Sámediggi evttoha lasihit juolludusaid sámi áviissaide ja oaivvilda ahte dárbu lea guhkkit áiggi vuollái duppal geardde stuorát go dáláš stáhtadoarjja . 2 Sámediggi evttoha lasihit juolludusa 10 milj. kruvdnui . 2 Sámediggi evttoha lasihit dán juolludusa 1 milj. kruvdnui iešguđet kulturmuito- ja kulturbirasprošeavttaid várás mat aktiivvalaččat geavahit lagas birrasa . 2 Sámediggi evttoha juolludusa lasihit 3,2 milj. kruvdnui vai Sámi Vuorká-Dávvirat bastet bargat dan maid leat biddjon bargat . 2 Sámediggi evttoha iežas ovddasteaddjin eanemusat vihtta sámediggeáirasa lahttun várrelahtuiguin . 2 Sámediggi evttoha ge danne ahte sámelága § 2-7 , nuppi lađđasii lasihuvvo čuovvovaš : 2 Sámediggi evttoha fas 10 000 000 kruvnnu jagi 2002 bušehttii , ja seamma supmi maiddái jagi 2003 bušehttii , dát sorjá loahpalaččat dohkkehuvvon gollurámmas . 2 Sámediggi evttoha dán dahkat ođđa mearrádusain eanahálddašanlága 1. kapihttalis , gos galgá čielgasit dadjat ahte sápmelaččain leat eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođat iežaset árbevirolaš guovlluide . 2 Sámediggi evttoha danne ahte Finnmárkku ođđa eanahálddašanláhkaárvalusas ferte čielgasit daddjot ahte hálddašanváldi mii dán lága olis biddjo gielddaide ja giliide , galgá doaimmahuvvot nu ahte dálá sámi boaresvirot vuoigatvuođat ja duohta geavaheapmi vuhtiiváldojuvvojit . 2 Sámediggi evttoha bisuhit mohtorjohtalusvejolašvuođa ealáhusdoaimmaheami oktavuođas , seammás go áiggiid čađa geavaheami vuođul galgá leat vejolaš báikkálaččat heivehit mohtorjohtalusa . 2 Sámediggi evttoha bidjat dasa 8,5 milj. kruvnnu 2000-jagi bušehttii , ja áigu evttohit seamma submi 2001 stáhtabušehttii . 2 Sámediggi evttoha ahte oahppit geain lea sámegiella vuosttašgiellan joatkkaoahpahusas ožžot lassičuoggáid go ohcet alit oahpahussii . 2 Sámediggi evttoha ahte juolludus lasihuvvo 15 000 000 kruvnnuin 2002:s . 2 Sámediggi evttoha ahte hálddašanorgánat galget beassat mearridit dárbbašlaš divadiid ja eavttuid daid guovlluid geavaheami várás maid hálddašit . 2 Sámediggi evttoha ahte go gažaldat sámi eaiggáduššanvuoigatvuođa birra lea loahpalaččat čielgan , de galgá Sámediggi mearridit oainnus Finnmárkku eanahálddašeami eaiggáduššanráđđejumiid birra áibbas konkrehta , ovddabealde namuhuvvon kommišuvnna rávvagiid vuođul . 2 Sámediggi evttoha ahte formálalaš eaiggáduššanovddasvástádus dan eatnamis maid Finnmárkku eanahálddašeapmi hálddaša , doaisttážii galgá gullat stáhtii Gielddadepartemeantta bokte . 2 Sámediggi evttoha ahte biddjo sierra sisaboahtomihttu eanadollui sámi guovlluin . 2 Sámediggi evttoha ahte bartahuksen galgá dáhpáhuvvat dušše guovlluin mat dán várás leat mearriduvvon , ja mat leat iešguđet gielddaid regulerenplánaid oassin . 2 Sámediggi evttoha ahte Guolástusdepartemeanta 2001 stáhtabušeahta bokte várre golbma miljon kruvnnu doaibmabijuide sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána oktavuođas . 2 Sámediggi evttoha Finnmárkku oktavuođas bidjat hálddašanovddasvástádusa gielddalaš orgánii , vai geavaheddjiin geain leat vuoigatvuođat beasašedje eambbo stivret guođoheami . 2 Sámediggi evttoha 10 milj. kr. 2001:s , ja áigu evttohit seamma ollu 2002 stáhtabušehttii , loahpalaččat dohkkehuvvon golahusrámma duohken . 2 Sámediggi eavttuhii áššis 14/98 ahte seksuálalaš bálvalusaid oastin galggašii šaddat ráŋggáštahtti dahkkon . 2 Sámediggi eavttuha čuovvovaččat : 2 Sámediggi eavttuha ahte Sámediggi nammadivččii beali lávdegotti lahtuin . 2 Sámediggi eaktuda dasto ahte sámelága § 2–4 maŋemus lađas galgá leat ná : « Dasa lassin válljejuvvojit njeallje dássenmandáhta oktan sadjásaš áirasiiguin . 2 Sámediggi eaktuda ahte álggaheapmi mearkkaša daid plánaid čuovvuleami mat maiddái leat biddjon 2002 bušehttii . 2 Sámediggi eaktuda ahte rámmaeavttut bargat lotnolasealáhusaiguin bissot . 2 Sámediggi eaktuda ahte oažžu guovddáš váikkuhanfámu dán barggus . 2 Sámediggi eaktuda ahte juolludus kapihttala 238 bokte jotkojuvvo , mii siskkilda ea.ea. : 2 Sámediggi eaktuda ahte dát geahččaluvvo čilgejuvvot ođđa njuolggaduseavttuhusa bokte maid diggi mearrida ja bušeahta meannudeamis . 2 Sámediggi eaktuda ahte dan oasi buvttadanvuoitodoarjagis maid boazodoallit masset go boraspirevahágat eai lohkko buvttadeapmin , fertejit eiseválddit buhttet . 2 Sámediggi eaktuda ahte dan oasi buvttadanvuoitodoarjagis maid boazodoallit masset go boraspirevahágat eai lohkko buvttadeapmin , fertejit Eanandoallodepartemeantta ja Birasgáhttendepartemeantta gaskaneaset soahpat mot buhttet . 2 Sámediggi eaktuda ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu jotkojuvvo , nu ahte sámiid vuoigatvuođat maiddái olggobealde Finnmárkku čielggajuvvojit ja sihkkarastojuvvojit . 2 Sámediggi eaktuda ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu galgá jotkojuvvot nu ahte sámiid vuoigatvuođaid maiddái olggobealde Finnmárkku sáhttá čilget ja sihkkarastit . 2 Sámediggi eaktuda ahte Stuorradiggi várre Sámediggái bissovaš ruđaid sámi kulturviesuid várás . 2 Sámediggi eahpidii meannudettiinis diedáhusa hui sakka dan go lávdegoddi lea geavahan fitnodatekonomálaš málle mainna lea oainnusin dahkan ja cilgen otnáš luossabivddu servodatekonomálaš mearkkašumi . 2 Sámediggi dárkkista jahkásaččat bušeahta miessemánu dievasčoahkkimis guovvamánus dohkkehuvvon jahkedieđáhusa vuođul , mas lea maiddái jahkerehketdoallu mielde . 2 Sámediggi dárbbaša ruđaid 1 - ovtta dáhkiduvvon virgái vai beassá joatkit dan barggu maid lea álggahan diehtojuohkima oktavuođas . 2 Sámediggi dáhttu čujuhit dasa ahte Sámediggi ferte árrat váldot mielde plánen- ja mearridanproseassaide mat leat dehálaččat sámi álbmogii . 2 Sámediggi dáhttu čujuhit ahte áššis ii leat sáhka dušše ekonomalaš buhtadusas manahuvvon oahpahusa ovddas . 2 Sámediggi dáhttu čujuhit ahte jos vel láhka álgovuorus sániidisguin gieldá vuovdimis dahje láigoheames eatnama mii lea dárbbašlaš bohccuide guohtoneanan , de lea láhka dattetge geavahuvvon nu ahte dárbbašlaš guohtoneatnamat vuvdojuvvojit dahje láigohuvvojit jos eanavuovdineiseválddiid mielas leat « dábálaš beroštumit » deataleappot go boazodoalu dárbbut ja vuoigatvuođat . 2 Sámediggi dáhttu čujuhit ahte boazodoalu uhkiduvvon dilli ollu vuolgá das go Norgga stuorraservodat ii ane árvvus iige ádde nomadismma . 2 Sámediggi dáhttu álggos rámidit lávdegotti man bargun lei árvvoštallat Oslo universitehta anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddašeami njuolggadusaid , vuđolaš ja buori árvalusa ovddas . 2 Sámediggi dáhttu sámiide addit saji duhátjahkemolsuma čalmmusteamis Norggas , ja bivdá juolludeaddji eiseválddiid juolludit dárbbašlaš ruđaid sámi duhátjahkesaji válljemii ja eará čalmmustemiide ođđa duhátjahkái lávkema oktavuođas . 2 Sámediggi dáhttu searvat ovttasbargoprošeavttaide ja doarjut eamiálbmotprošeavttaid main erenoamážit deattuhuvvo vásihusaid lonuhallan ja gelbbolašvuođa fievrrideapmi eamiálbmogiid gaskka . 2 Sámediggi dáhttu seammás ohcalit ovttasorruid vuoigatvuođaid árrapenšonerema oktavuođas . 2 Sámediggi dáhttu maiddái ahte árvvoštallojuvvo leago vejolaš dahkat stivrra logu njuovžieabbon , ásahussturrodaga ektui . 2 Sámediggi dáhttu maid prioriteret aktøraid geat barget ovttas fierpmádagas sihke báikkálaččat , nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 2 Sámediggi dáhttu maid ahte juohke biire galgá oažžut ovtta vuođđomandáhta , beroškeahttá válgabiire jienastatlogus . 2 Sámediggi dáhttu maid Stuorradikki arkiiva- , bibliotehka- ja museásuorggis addit Sámediggái ovdánanvejolašvuođaid ollislaš stivrenstruktuvrrain ja dađistaga eanet resurssaiguin nannen dihte sámi kultursuodjaleami ja servodatovddideami . 2 Sámediggi dáhttu kulturráđi árvvoštallat galggašii go heivehit dán geahččalanprošeavtta áŋgiruššansurggiid oktii mánáid- ja nuoraidprošeavtta áŋgiruššansurggiide . 2 Sámediggi dáhttu kulturráđi árvvoštallat galggašii go Sámediggái ásahit sierra , bissovaš doarjjaortnega dáidda publikašuvnnaide . 2 Sámediggi dáhttu eiseválddiid ođđasis árvvoštallat eriid sturrodagaid go dutkit leat iskan dálvebivddu . 2 Sámediggi dáhttu earenoamážit deattuhit váttis dili mii lea máttaguovlluin . 2 Sámediggi dáhttu earenoamážit deattuhit sápmelaččaid mat leat organiseren iežaset ja ohcan buhtadusa Billighetserstatningsutvalgas oahpahusa ovddas maid leat massán nuppi máilmmisoađi geažil . 2 Sámediggi dáhttu ealáhusráđi kártet mii lea sivvan dán rievdamii ja ovddidit evttohusa Sámediggái . 2 Sámediggi dáhttu dánge jagi deattuhit ahte dutkanruđat galggašedje vuosttažettiin geavahuvvot oaivadeapmái ja geavatlaš prošeaktadutkamii mii lea čadnon buoret doaimmahanvugiide ealáhusas . 2 Sámediggi dáhttu dán plána bokte aktiivvalaččat searvat bargui man oktavuođas árvoháhkan , ealáhusovddideapmi ja gelbbolašvuođa huksen leat guovddážis , ja main lea dehálaš mearkkašupmi sámi servodagaid ovddideapmái Divttasvuonas máddin gitta Vuorjámii davvinuorttas . 2 Sámediggi dáhttu dán bušeahtas sihkkarastit dásseárvoperspektiivva čuovvuvaččat : 2 Sámediggi dáhttu dovddahit ahte sámi sáddehagaid ovddideapmi lea našunála doaibma , ja dáhttu ahte farggamusat álggahuvvo bargu mainna lea ulbmil guorahallat movt sámi álbmogii galgá sihkkarastit boahttevaš álbmotsáddehaga . 2 Sámediggi dáhttu doarjut Sámi museasearvvi sámi museaid gaskasaš ovttasbargoorgánan . 2 Sámediggi dáhttu doarjjastivrra erenoamážit giddet fuomášumis : 2 Sámediggi dáhttu deattuhit sámi kulturvisttiid / guovddážiid guovddáš saji sámi servodagas , ii dušše dáidda- ja kulturgaskkusteaddjin , muhto deaŧalaš identitehta- ja kulturovddideaddjin . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ođđa hálddašannjuolggadusaid ulbmila maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea čilgen ná : « Hálddašeami ulbmilin lea gitta maŋimuš áiggiid rádjai leamaš láhčit dili fylkii fárremii ja fylkka resurssaid geavaheapmai , dávjá stuorraservodahkii ávkin ja sámi álbmoga beroštumiide goarádussan , muhto dál galgá sámi kultuvrra sihkkarastima ja ovddideami beroštupmi fylkka álbmogii buoremussan , leat váldoulbmilin . » 2 Sámediggi dáhttu deattuhit man deaŧalaš lea ahte Sámediggi sámi álbmoga ovddasteaddji orgánan , loahpalaččat beassá ráđđet sápmelaččaid máttuid bázahasaid . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte váldostrategiijan lea dat ahte lea girjelágádusaid bargu álggahit ja ovddidit sámi oahpponeavvuid . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte sámi ovddeš áigái ja árbevieruide biddjojuvvojit ođđa dulkomat ja daid ođđasis mearridit sápmelaččat ieža ja geavahit aktiivvalaččat kultuvrralaš nuppástuhttinproseassain mat leat . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte suodjaleapmi bággolonisteami vuostá , sadji sierra riektesubjeaktan ja eanaeaiggáduššanráđđejupmi lea vuoigaduvvon dušše eanahálddašanorgánii mii duohtavuođas ovddasta maiddái sámi beroštumiid . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte leat juo dáhpáhuvvan menddo ollu ja stuorra meassamat sámi kultuvrii ja ealáhusaide vahágin . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte importa galgá dáhpáhuvvat dohkálaš veterinearageahčuin . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte eai sápmelaččat eale eambbo máŋggakultuvrralaš servodagas go eará olbmot Norggas dahket . 2 Sámediggi dáhttu deattuhit ahte boazodoallu lea okta dain eanemus guovddáš sámi ealáhusain mat leat , ja nu maid okta dain deataleamus sámi kulturseailluheddjiin mat leat . 2 Sámediggi dáhttu danne Stuorradikki čilget dán dili mearkkašumiinis dieđáhussii . 2 Sámediggi dáhttu dan oktavuođas čujuhit ahte sápmelaččaid rievttálaš sadji , man vuođđun leat stáhta eiseválddiid geavatlaš ja politihkalaš beroštumit , leat systemáhtalaččat badjelgehččojuvvon . 2 Sámediggi dáhttu ahte NRK ` stivrii sihkkarasto sámi oasseváldin . 2 Sámediggi dáhttu Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána ođasmahttima bokte ulbmillaččat áŋgiruššat sámi identitehta nannemiin riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Sámediggi dáhttu Sámi parlamentáralaš ráđi organiseret ja čađahit oktasaščoahkkima buot sámedikkiid áirasiid gaskka ságastallan dihte oktasaš sámepolitihka ja boahttevaš organiserema ortnegiid . 2 Sámediggi dáhttu Sámi kulturmuitoráđi árvalit mo galggašii čađahit Tromssa báikkálaš kantuvrra ásaheami Gáivutnii . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki čielgasit dadjat ahte sámi museádoaimma ovddideapmi ferte oažžut nana fuomášumi boahttevaš jagiid . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki váldit mielde čilgehussii maiddái Mátta-Tromssa / OfuohtaVárdobáikki Sámi Guovddáža . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki doarjut dákkár áigumuša . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki doarjut dákkár oainnu . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki doarjut dakkár áigumuša mii attášii earenoamáš fuomášumi dáid bargguide sámi museádoaimmas . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki doarjut dakkár oainnu mii lohká dárbbašlažžan Sámediggái sirdit stivrenválddi olles museásuorggis , ja dáhttu Ráđđehusa dán čuovvulit jođánit . 2 Sámediggi dáhttu Stuorradikki dadjat ahte lea dárbu čilget dili vai boahtteáiggis livččii čielggas . 2 Sámediggi dáhttu NRK ` stivrra čielgasit čájehit hálddahussii ahte seastindoaibmabijut mat vahágahttet sámi sáddehatdoaimma , eai heive daidda álbmotsáddehat-geatnegasvuođaide mat NRK:s leat sámi álbmoga guovdu . 2 Sámediggi dáhtošii vuollásaš fágaráđiid jahkedieđáhusain ovttalágan struktuvrra . 2 Sámediggi dáhtošii sámi eanahálddašanorgána mas lea mandáhta mii gokčá daid guovlluid Finnmárkkus gos sámi geavaheapmi jáhku mielde lea nannoseamus . 2 Sámediggi dáhtošii ovddidit ovttasbarggu sámi museaiguin ja Sámi museaservviin gávdnan dihte nu buori boahttevaš organiserema ja stivrenstruktuvrra go vejolaš . 2 Sámediggi dáhtošii guhkesáiggi ja ceavzilis geavaheami riddo- ja vuotnaresurssain , mas báikkálaš ealáhusdoaimmaheaddjit oččošedje ollu eambbo ja friijaseabbut geavahit resurssaid . 2 Sámediggi dáhtošii eamiálbmotperspektiivva ja nášuvnnalaš minoritehtaid maid gozihuvvot go ođđa láhka čearddalaš vealaheami vuostá ráhkaduvvo . 2 Sámediggi dáhtošii eambbo váikkuhanválddi eamiálbmotveahkkebarggu oktavuođas . 2 Sámediggi dáhtošii Sámedikki Sámi eanahálddašeami váidalusorgánan , ja ahte Sámedikkis livččii ollislaš hálddahuslaš dárkkistanvuoigatvuohta . 2 Sámediggi dáhtošii 2001 stáhtabušeahtas lasáhusa fondii , earenoamážit danin vai sámi filbmabuvttadeamit lassánivčče . 2 Sámediggi dáhtošii 2,4 milj. kr. lasáhusa olggobealde rámma kap. 701 poasttas 21 Sámi dearvvašvuođadutkama ásaheapmái 2001:s . 2 Sámediggi dulko dán nu ahte ii cakka dan ahte « báikegoddeálbmot sámi guovlluin berre oažžut vissis ovdamuni vuostálas beroštumiid ektui » nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ieš lea cealkán ( NOU 1997:4 s. 61 ) , ja danne ii áiggo evttohit rievdadusaid evttohuvvon ulbmilparagráfas lágas Finnmárkku eatnamiid hálddašeami birra . 2 Sámediggi dohkkehii njuolggadusaid njukčamánu 1. b. 2007 . 2 Sámediggi dohkkeha šiehtadusa maid gielda- ja guovloministtar Erna Solberg ja sámedikki presideantta Sven-Roald Nystø leaba soahpan 11.05.05 , stáhta eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallamiid čađahanvugiid birra stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas . 2 Sámediggi dohkkeha ovttasbargošiehtadusa Sámedikki ja Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkasuohkaniid gaskkas , vuolláičállojuvvon guovvamánu 11. b. 2005 . 2 Sámediggi dohkkeha dáid juohke dievasčoahkkima álggus . 2 Sámediggi dohkkeha ahte osiin Finnmárkkus maiddái leat ii-sámi beroštumit čadnon eanahálddašeapmái , ja ahte dáid ferte govttolaččat vuhtiiváldit go ođđa hálddašanortnegat árvvoštallojuvvojit ja ásahuvvojit . 2 Sámediggi doarju áššis 11/98 oainnu ahte skuvllas lullisámi servodagas nugo sámi servodagas muđui ge lea áibbas dehálaš sadji giela ja kultuvrra matasatnimii ja ovddideapmái . 2 Sámediggi doarju árvalusa konklušuvnna go dáhttu anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid vuđolaččat revideret . 2 Sámediggi doarju ovttajienalaš árvalusa evttohuvvon njuolggadusaiguin anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddašeami hárrái , ja bivdá Oslo universitehta akademihkalaš kollegiija mearridit dáid almmá stuorra rievdadusaid haga . 2 Sámediggi doarju ollásit lávdegotti árvvoštallama ahte Vuođđolága § 110 a:s lea mearkkašupmi maiddái dalle go árvvoštallojuvvo makkár sadji sámi gielas ja riekteárbevieruin galgá leat dáža duopmostuoluin . 2 Sámediggi doarju ollásit daid kritihkalaš mearkkašumiid mat lávdegottis leat eanajuohkinrivttiid ovddideapmái . 2 Sámediggi doarju nuorra guolásteddjiid 2 Sámediggi doarju maiddái lávdegotti oainnu ahte Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvdna heaittihuvvo , ja ahte dat barggut mat das leat , biddjojuvvojit dábálaš duopmostuoluide . 2 Sámediggi doarju maiddái Sámi museasearvvi , nu ahte sámi museat muhtun muddui sáhttet ovttas bargat ovdal go ođđa organiseren- ja stivrenstruktuvra ásahuvvo . 2 Sámediggi doarju maiddái Mjøslávdegotti das ahte sámi dieđaguovddáža huksen ferte duohtandahkkot farggamusat . 2 Sámediggi doarju maiddái Duopmostuollokomišuvnna eanetlogu árvalusa mii guoská friijaseabbo duopmostuollohálddahussii sierra stivrrain . 2 Sámediggi doarju maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti kultuvra-doahpaga viiddis dulkoma , ja čujuha dan oktavuođas Kultuvrra ja ovdáneami máilmmekommišuvnna dulkomii « Our Creative Diversity » raporttas 1995:s . 2 Sámediggi doarju maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti go árvala ahte Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi nammadit orgána gávcci miellahtu . 2 Sámediggi doarju maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa sirdit Deanučázádaga guollebivddu hálddašeami iešguđet stáhtalaš orgánain ( leansmánnit , fylkkamánni , politimeaštir ) báikkálaččat nammaduvvon orgánii — Deanu guolástanstivrii , mii ovddasta sihke fierbme- ja stággobivdiid . 2 Sámediggi doarju maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa sierra guolástanstivrra ásaheami birra Njávdánjohkii . 2 Sámediggi doarju maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti das ahte ii galgga mearriduvvot makkárge gáibádus ássanáiggi birra gielddas ja ahte olbmuin geat leat fárren eret ii galgga leat makkárge sierravuoigatvuohta gieldda dahje gili meahcceriggodagaide . 2 Sámediggi doarju lávdegotti árvvoštallama go lohká sámi dákteriggeávdnasiid oamastanvuoigatvuođaášši fertet árvvoštallot hálddašannjuolggadusaid ektui mat mearridit mo dákteriggeávdnasat galget vurkkoduvvot , dáid njuolggadusaid rievdadandárbbu ektui ja dan saji ektui mii sámi orgánain galggašii leat dán hálddašeamis . 2 Sámediggi doarju lávdegotti árvvoštallama ahte hukset stuora ja bissovaš fágabirrasiid gos dutkan ja alit oahppu leat čoahkis , ja gos sámi oppalašperspektiiva fuolahuvvo vai sámi oahpaheaddjeoahppu nannejuvvo ja duohtandahkko . 2 Sámediggi doarju lávdegotti árvalusa iešguđet rekrutterendoaimmaid birra mat leat 11.7 ja 11.8 kap. 2 Sámediggi doarju lávdegotti árvalusa ahte ferte ásahuvvot sierra stipeandaortnet studenttaide geat váldet sámi oahpaheaddjeoahpu . 2 Sámediggi doarju lávdegotti eavttuhusa suodjalit muhtun vuotnavuogádagaid ja eará guovlluid biebmanrusttegiin dahje eará doaimmain mat sáhttet vaháguhttit dahje hehttet vádjolusluosaid ahtanuššama ja eallima . 2 Sámediggi doarju lávdegotti das ahte Sámi allaskuvllas galgá leat váldoovddasvástádus sámi oahpaheaddjeohppui , muhto ahte dát galgá čađahuvvot sámi oahpahus- ja IKT-fierpmi ovddideame bokte mas buot sámi ásahusat mat gullet sámi oahpahussii , maiddái sámegiel- ja kulturguovddáđat / ásahusat leat mielde . 2 Sámediggi doarju kulturráđi go lohká sámi lágádusdoarjaga bušeahttarámma dohkketmeahttumin . 2 Sámediggi doarju gal dan ge ahte ođđa hálddašanortnegiid áigumušaid oassin ferte leat eastadit ja láivudit vejolaš riidduid , ja joksat stáđisvuođa ja ráfálaš searvevuođa álbmotjoavkkuid gaskka . 2 Sámediggi doarju evttohuvvon čoahkádusa . 2 Sámediggi doarju evttohusa ásahit alit oahpahusa ja dutkama lonohallanprográmma sámiid ja eará eamiálbmogiid gaskka . 2 Sámediggi doarju evttohusa ahte ráfáiduhttit Njávdáma nuortalaš gili , Mátta-Várjjat gielddas kulturbirasin kulturmuitolága § 20 mielde . 2 Sámediggi doarju dán árvvoštallama . 2 Sámediggi doarju dán stivračohkkehusprinsihpa ja ahte stivrras galgá leat váldoovddasvástádus ásahusa guhkilmas ovddideamis , ja maiddái ovddasvástádus strategalaš ja ekonomalaš-hálddahuslaš gažaldagain . 2 Sámediggi doarju dán oktavuođas Justiisalávdegotti eanetlogu , mii bivdá Ráđđehusa álggahit ulbmillaš diehtojuohkima . 2 Sámediggi doarju dán ja atná danne hui deatalažžan oažžut dáhkiduvvot ahte eanet vahágahtti luonddumeassamat eai galgga dáhpáhuvvat . 2 Sámediggi doarju dasto Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa vissis meare luossasajiid addima birra Mátta-Várjjat gielddas nuortalaččaide . 2 Sámediggi doarju danne evttohusa kodifiseret boazodoalu riektevuođu lága bokte man vuođđun lea geavaheapmi boares áiggi rájes . Dán ferte dahkat danne go boazoealáhussii lea nana rievttálaš suodjaleapmi nu deatalaš , ja vai boazodoalloareálat eai sirdojuvvoše eará ulbmiliidda ja vahágin ealáhussii . 2 Sámediggi doarju dan oainnu mii Boazodoallostivrras lea . 2 Sámediggi doarju dan dulkoma mii guoská stáhta geatnegasvuođaide áibbas ollásit . 2 Sámediggi doarju dan ahte áigumuš ođđa njuolggadusaiguin maiddái lea váidudit riidduid , muhto jos stáhta geatnegasvuođat galggašedje dollojuvvot , de ferte maid dáhkiduvvot ahte kulturvuođđu galgá bisuhuvvot . 2 Sámediggi doarju dan ahte iešguđet sámi joavkkuid galggašii gieđahallat nu ovttaláhkai go vejolaš , muhto dáhttu almmatge deattuhit ahte dat ii mávsse ahte vuoigatvuođat maid ovttaskas sápmelaččat ja sámi joavkkut leat bargan alcceseaset ja oamastan , galget sihkkojuvvot ovttalágan gieđahallama dihte . 2 Sámediggi doarju dan ahte dás lea sáhka máŋggalágan vuoigatvuođas : I ) sápmelaččaid vuoigatvuođat eamiálbmogin ; II ) sápmelaččaid vuoigatvuođat Norgga nubbin stáhtavuođđudeaddji álbmogin ; III ) sámi joavkkuid vuoigatvuođat ; ja IV ) ovttaskas sápmelaččaid vuoigatvuođat . 2 Sámediggi doarju dan . Sámedikki mielas lea buorre go regiovnnalaš ovdáneami ja eallineavttuid juogadeami iskkademiin leat sámi guovlluid eallineavttut maid čalmmustuvvon ( gč. čuo. 6.10 s. 167-169 ) . 2 Sámediggi doarju ahte ásahuvvo sierra doarjjaortnet maiguin sihkkarastit sámi mánáid- ja nuoraidbláđiid almmustuhttima . 2 Sámediggi doarju ahte universitehtat ja allaskuvllat lea erenoamáš ásahusat main eaktuduvvo ahte ovttaskas fágabargis ja fágabirrasis lea vuđolaš gelbbolašvuohta ja beroštupmi . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvvoštallama birasgáhttema ja ceavzi ovdáneami prinsihpa beroštumi birra nugo celkojuvvui Brundtland-kommišuvnna « Vår felles framtid » raporttas 1989:s ja Rio-konferánssas 1992:s , ja nugo Norgga eiseválddit maŋŋá leat dulkon prinsihpa . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa čielgasit nannet boazodoalu bággolonistanrievttálaš suodjaleami . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa ásahit Finnmárkku eanahálddašeami . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti ovttajienalaš evttohusa guolástanstivrra válddi birra . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti go dáhtošii nannet boazodoalloorgánaid nannen dihte boazodoalu beroštumiid areálaplánabarggus . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti go dadjá ahte dás lea mealgadii sáhka legaliseremis ja formaliseremis sámi vuoigatvuođaid ja sámi doaluid mat juo gávdnojit . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa lága bokte nannet báikegoddeálbmoga stággobivdovuoigatvuođa . 2 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa Njávdánjoga nuohttunvuoigatvuođaid máhcaheami birra nuortalaččaide . 2 Sámediggi doarju Sámediggeráđi árvalussii áššis 42/04 . 2 Sámediggi doarju Sámediggeráđi go lea bargagoahtán oččodit ealáhussoahpamuša duojáriidda , ja bivdá Sámediggeráđi farggamusat váldit oktavuođa Duojáriid Ealáhusservviin ja Riikkaorganisašuvnnain Sámiid Duodji ja iežá organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin , maidda ealáhussoahpamuš guoská , viidáset barggu ovdánanplána dihte . 2 Sámediggi doarju Ráđđehusa áigumuša ja dan áddejumi mii Ráđđehusas lea arkiivvaid , bibliotehkaid ja museaid sadjái ja mearkkašupmái servodaga ovdáneamis . 2 Sámediggi doarju Ráđđehusa áigumuša buorebut čohkket , oktii heivehit ja oktii organiseret museásuorggi . 2 Sámediggi doarju Ráđđehusa mihttomeari joatkit buohccidivššárlávdaoahpuin . 2 Sámediggi doarju Boazodoallostivrra mearrádusa ahte heaittihit boazoguohtunráfáiduhttima Stongland-njárggas . 2 Sámediggi doarju Boazodoallostivrra dáin árvalusain ja lea ovttaoaivilis ahte dáid beliid fertešii čoavdit jođáneamos lági mielde . 2 Sámediggi doarju Boazodoallostivrra cealkámuša máttaguovlluid vuoigatvuođagažaldagaid birra : 2 Sámediggi doarjjui ovttajienalaš árvalusa mii guoská evttohuvvon dákteriggeávdnasiid geavahan- ja hálddašannjuolggadusaide . 2 Sámediggi doalai skábmamánus ovttasráđiid Sámi allaskuvllain čuovvulanseminára prošeavttaid várás mat ledje ožžon ruđaid . 2 Sámediggi doaivu ain ahte dákkár ákkastallan , mii čielgasit rihkku guovddáš rievttálaš prinsihpaid ja árvvuid , ii oaččo doarjaga Norgga riektedemokratiijas . 2 Sámediggi doaivu ahte sámi áviissaid rámmaeavttuid vuođu ferte geahččat sámi álbmoga viiddis ja differenserejuvvon preassafálaldaga dárbbu ektui , sin iežaset giela ja iežaset perspektiiva vuođul . 2 Sámediggi doaivu ahte Stuorradiggi lážášii sápmelaččaide eamiálbmogin dakkár kulturpolitihka man vuođđun leat Norgga sámepolitihka prinsihpat . 2 Sámediggi doaivu ahte Riikaantikvára 1999:s hoahpuha ráfáiduhttineavttuhusa meannudeami . 2 Sámediggi doaimmaha prográmma . Dárkilat prográmmaválddahallama hábme Sámediggi ovttas eará ásahusaiguin ja etáhtaiguin . 2 Sámediggi disponere dasa lassin muhtun ruđaid mat jagis jahkái fievrriduvvojit eará ruhtadangálduin . 2 Sámediggi dieđiha doaimmas birra neahttasiiddus www.samediggi.no 2 Sámediggi dieđiha ahte gáržžes ruhtadili dihte stuora ohcanhivvodaga ektui leat bušeahttapoasttain 20040 " Kulturdoaibmabijut mánáide ja nuoraide " ja 20050 " Eará kulturdoaibmabijut " main lea rabas ohcanáigemearri čakčamánu 1. beaivi , juo buot juolluduvvon dán jagi . 2 Sámediggi diehtá ahte váttisvuođat eai gal várra boađe ovttaskas duopmára dihtomielalaš daguid geažil , muhto baicce váilu máhtolašvuohta ja áddejupmi . 2 Sámediggi diehtá ahte soames gielddat , nugo ovdamearkkadihtii Skánit , eai čuovo Báikenammalága njuolggadusaid maid mielde sámi ja dáža báikenamat leat dássálagaid . 2 Sámediggi diehtá ahte ođđa stuorradiggedieđáhusa oktavuođas eanadoalu birra , lea áigumuššan geahčadit eana- , konsešuvdna- ja árbevuoigatvuođalágaid . 2 Sámediggi diehtá ahte muhtomin sáhttet čuožžilit dulkonváttisvuođat gaskariikkalaš konvenšuvdnamearrádusaid dáfus , earret eará danne go dáid áigumuššan lea reguleret rievttálaš diliid miehtá máilmmi . 2 Sámediggi diehtá ahte dáža-ruoššalaš guolástuskomišuvdna lea mearridan boahtte jahkái ( 2000 ) dorskebivdoeriid . 2 Sámediggi diehtá ahte dát lasáhus ii čoavdde prioriterejuvvon sámi kulturásahusaid váttis dili eará go oanehis áigái . Dain leat ollu jagiid leamaš hui heajos eavttut . 2 Sámediggi diehtá ahte dán oktavuođas sáhttet leat sihke váttisvuođat ja vuostálas beroštumit , muhto oaivvilda aŋkke ahte lea vejolaš gávdnat čovdosiid mat konstruktiivvalaččat dássádallet iešguđet beroštumiid ja vuhtiiváldimiid . 2 Sámediggi diehtá ahte bohccuid importerema oktavuođas leat bealit maid ii sáhte einnostit importerenlobi ja duollomeriid dáfus . 2 Sámediggi diehtá ahte ON 56. sešuvnna Olmmošvuoigatvuođakommišuvnnas ovddiduvvo resolušuvdnaevttohus mii váldá ovdan Kiinná olmmošvuoigatvuođa dili . 2 Sámediggi deattuhii ahte dát mearrádus erenoamážit ferte guoskat sidjiide geain aktiivvalaš doarjaga dahje veahki haga leat váttisvuođat oažžut sáni almmolaš ságastallamis . 2 Sámediggi deattuha čuovvovaš lávdegoddecealkámuša stivrra hárrái : 2 Sámediggi deattuha áššis 23/98 ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš nana bissovaš boazodoalu mihttomeari juksama . 2 Sámediggi deattuha riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiid bargui aktiivvalaš searvama . Dán meannudii Sámediggi áššis 31/98 . 2 Sámediggi deattuha riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiid bargui aktiivvalaš searvama . 2 Sámediggi deattuha nu movt Mjøslávdegoddi maiddái , ahte lea deaŧalaš čielgasit defineret doaimmaid ja ahte ásahusaide juolluduvvojit resurssat vai sáhttet čoavdit bargguid dohkálaččat . 2 Sámediggi deattuha maiddái man mávssolaččat sámegiel oahpahus- ja dutkanbirrasat leat , main sámegielas lea guovddáš sadji dutkamis . 2 Sámediggi deattuha maiddái ahte sámi dutkan- ja ovddidanbarggu resursaháhkan rekrutterenprográmma bokte , ferte dahkkot buot oahpahusásahusaide mat leat ožžon dahje mat bohtet oažžut čielgasit definerejuvvon bargguid sámi oahpaheaddjeoahpu hárrái . 2 Sámediggi deattuha maiddái ahte lea deaŧalaš álggahit analysa mii guorahallá dálá sámi dábálašoahpaheaddjeoahpu buriid ja heajos beliid . 2 Sámediggi deattuha maiddái ahte buot Norgga alit oahpahusásahusat galget fuolahit oahpahusa sámi sisdoalu vai norgga álbmot oahppá sámiid ja sámi servodatdili birra , nu movt áigumuš juo leage . 2 Sámediggi deattuha maid ahte gulaskuddanáiggit fertejit leat nu guhkit ahte maiddái boazoorohagat , gilisearvvit ja organisašuvnnat beasašedje buktit cealkámušaid Sámediggái ja eará guoskevaš orgánaide , vai Sámediggi dovddašii buot dáid go galgá gieđahallat ášši . 2 Sámediggi deattuha dán áidna doalleváš ággan eanahálddašanorgánii oažžut eaiggáduššanposišuvnna Finnmárkkus . 2 Sámediggi deattuha dan bargui aktiivvalaččat searvama mas lea mearkkašupmi eamiálbmogiidda riikkaidgaskasaš oktavuođain , erenoamážit orgánaid ektui mat mearridit riikkaidgaskasaš riektedásiid . 2 Sámediggi deattuha dan barggu čuovvuleami mas lea mearkkašupmi eamiálbmogiidda riikkaidgaskasaččat , erenoamážit daid orgánaid ektui mat mearridit riikkaidgaskasaš riektistandárdaid . 2 Sámediggi deattuha ain sihke rádjaguovlluid ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiid bargui aktiivvalaččat searvama . 2 Sámediggi deattuha ahte čálalaš mediat leat deháleamos báikkit dakkár almmolaš ságastallamiidda . 2 Sámediggi deattuha ahte ásahusat ferteše leat oassin sámi oahpahus- ja dutkanfierpmádagas mii attášii buoret ja viidát fálaldaga sámi studenttaide . 2 Sámediggi deattuha ahte vuođđun gáibádussii sámi váikuhanfámu birra iežaset eallinvuođu hálddašeamis , ferte leat ahte sápmelaččat duohtavuođas leat geavahan guovlluideaset don doložis . 2 Sámediggi deattuha ahte sámi áviissat unnán dahje eai oppanassiige gilval dárogieláviissaiguin , dan sivas go sámi áviissain ja dáru áviissain lea stuora earru sihke doaimmalaččat ja gielalaččat . 2 Sámediggi deattuha ahte sámi studenttaide gáibiduvvojit dihto erenoamáš doaimmat . 2 Sámediggi deattuha ahte sámi oahpaheaddjeoahpu viidáset huksema ii galgga sirret dan áŋgiruššamis mii dárbbašuvvo go lea ovddideame sámi álbmoga alit oahpahusfálaldaga ja dutkama sámi servodatdárbbuid vuođul . 2 Sámediggi deattuha ahte sámi ealáhusat , kultuvra ja servdodatdilit galget árvvoštallojuvvojit buot áššiin main lea sáhka lihkahallamiid birra sámi servodagas . 2 Sámediggi deattuha ahte sámegielalaš oahpahus- ja dutkanbirrasat main sámegiella lea guovddážis dutkamis , leat deaŧalaččat . 2 Sámediggi deattuha ahte sámegiel dutkanbirrasat gos sámegielas lea guovddáš sadji dutkamis , leat deaŧalaččat . 2 Sámediggi deattuha ahte mearrádusa galgá áddet sanis sátnái , ja ahte dohkkeha sámi álbmoga vuoigatvuođa « eaiggáduššat ja háldet » árbevirolaš guovlluid . 2 Sámediggi deattuha ahte maiddái fylkagielddain kulturmuitogáhttema oktavuođas , lea iešheanalis ovddasvástádus váikkuhit dan ahte ovttasbargu doaibmá ja lea positiivvalaš . 2 Sámediggi deattuha ahte livččii deaŧalaš ahte dát oahpahus lea modulaheivehuvvon ja ahte dat dohkkehuvvo seamma árvosažžan go dábálaš praktihkalaš-pedagogalaš oahpahus . 2 Sámediggi deattuha ahte lea dárbu lasihit juolludusaid sámi áviissaide , nu ahte mihttomearrin ovdal jagi 2005 lea ahte oažžut duppalgeardde eanet stáhtadoarjaga . 2 Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš čuovvut 11.2.3 árvalusa . 2 Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš leat ovdagihtii várrugas guolledávddaid leavvama ektui . 2 Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš heivehit lassi- ja joatkkaoahppofálaldaga iešguđet ulbmiljoavkkuide , ja ahte oahpahusfálaldat lea molssolaš ja njuovžil . 2 Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš geavahit sámegiela gulahallangaskaoapmin divššáriid ja sámegiel buhcciid gaskka . 2 Sámediggi deattuha ahte gelbbolašvuođalokten lea earenoamáš deaŧalaš maŋŋil go ođđa skuvlaođastusat álggahuvvojedje ( Ođastus- 94 ja Ođastus-97 ) , vai skuvllat sáhttet addit ohppiide dan sámegiel- ja kultuvraoahpahusa maid stáhta lea geatnegahtton fállat ođđa oahppoplánaid mielde . 2 Sámediggi deattuha ahte earrejuohkima oktavuođas lea dehálaš sihkkarastit dakkár oasi fatnasiidda sámi guovlluin mii doalaha dálá bivdofatnasiid struktuvrra . 2 Sámediggi deattuha ahte dán oktavuođas lea hui deatalaš sihkkarastit ahte boazodoalu guođohanvuoigatvuođat várjaluvvojit ja nannejuvvojit . 2 Sámediggi deattuha ahte dákkár báikkálaš hálddašeapmi soahpá sámi árbevieruide . 2 Sámediggi deattuha ahte dutkanbirrasat gos sámegiella adno dutkamis leat deaŧalaččat . 2 Sámediggi deattuha ahte daid váikkuhangaskaomiid vuođđun mat ovddiduvvojit fertejit leat sámi kultuvra , dološvierut ja riektiáddejupmi . 2 Sámediggi deattuha ahte buot Norgga oahpaheaddjeoahpu ásahusat galget fuolahit sámi sisdoalu oahpahusas mii vástida dása . 2 Sámediggi deattuha ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusaid vuođđun leat historjjálaš bealit , ja ahte hálddašanortnegiid vuođđun galget leat álbmotválljen orgánat . 2 Sámediggi deattuha ahte Sámedikki gulaskuddancealkámuš NOU 2000:3:i Samisk lærerutdanning Ž mellom ulike kunnskapstradisjoner lea čadnon NOU 2000:14:i Frihet med ansvar ( Mjøslávdegotti árvalus ) . 2 Sámediggi deattuha Vuođđolága § 110a vuođul ahte sámi kultuvra lea sierra kultuvra mii lea dássálagaid norgga kultuvrrain , ja galgá seammá ládje sáhttit sihkkarastojuvvot ja ovdánit go norgga kultuvra . 2 Sámediggi deattuha Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa barggu cuovvuleami Finnmárkku ektui ja viidáset barggu mii guoská eará árbevirolaš sámi guovlluide . 2 Sámediggi deattuha , nu movt Mjøslávdegoddi nai lea árvvoštallan , man deaŧalaš lea ahte ásahusaid doaimmat čielgasit definerejuvvojit ja ahte ásahusat ožžot resurssaid maiguin sáhttet čoavdit bargguid dohkálaš málle mielde . 2 Sámediggi dattege šálloša ahte dát ii leat dahkkon danne go váilevaš statistihkalaš materiála sáhttá leat hehttehussan hálddašeapmái ja politihkalaš orgánaide go galget árvvoštallat ja plánet áŋgiruššansurggiid ja álggahit iešguđetlágán doaimmaid . 2 Sámediggi dattege čujuhii daidda čielggademiide maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lei álggahan dainna ulbmiliin ahte vejolaččat ráhkadit ođđa láhkavuođu , ja rávvii dohkkeheami dainna ákkain ahte dohkkeheapmi boahtá cegget gáibádusaid riektečielggadeapmái ja jáhkkimis maiddái dihto láhkarievdadusaid maŋit áigái . 2 Sámediggi dagai čakčamánu 19. b. 2002:s áššemearrádusa 35/02 mas evttohii ahte ođastit sámelága ja sámedikki válgganjuolggadusaid . 2 Sámediggi celkkii áššis 27/04 : 2 Sámediggi celkkii mannan boazodoallošiehtadusa áššis : 2 Sámediggi cealká viidáset : « Sámedikki oaidnu ferte leat hui mávssolaš válganjuolggadusaid hábmemis . 2 Sámediggi buktá aŋkke cealkámuša , vaikko ii leat doallan dan áigemeari mii lea biddjon . 2 Sámediggi bovdejuvvo buktit cealkámuša ráđđehusa stuorradiggedieđáhussii nr. 44 ( 2003-2004 ) mas lea sáhka – Buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide . 2 Sámediggi bovde preassakonferánsii " Sámi logut muitalit 3 " girjji almmuheami oktavuođas bearjadaga 01.10.2010 dii.13 . 2 Sámediggi boahtá diehtit ráđđehusa bušeahttaárvalusa dalle go dat almmuhuvvo . 2 Sámediggi boahtá ain leat almmolaš orgána mii čađaha almmolaš válddi ja mii lea almmolaččat ruhtaduvvon . 2 Sámediggi bivdá álggahit barggu man ulbmilin lea ahte importerema ovddabealde namuhuvvon beliid buorebut galggašii sáhttit einnostit . 2 Sámediggi bivdá ruhtadoarjagiid kártet ja bisuhit priváhta čoakkáldagaid ja visttiid mat sáhttet šaddat sámi museaid oassin . 2 Sámediggi bivdá ovddidanministara Erik Solheima veahkehit Mapucheindiánaid Chiles maŋŋá eanadoarggástusa guovvamánus 2010. - Mii sávvat ahte Norga sáhttá veahkehit nu ahte Mapucheindiánat fas sáhttet hukset visttiideaset ja joatkit ealáhusaineaset dan guovllus gosa roassu deaividii , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 2 Sámediggi bivdá oažžut johtui sámi nissonolbmuid dearvvasvuođa dili čielggadan- ja dutkanbarggu . 2 Sámediggi bivdá oainnuid viđa duodjeoahppoplánaevttohussii ja árvalusaid / rávvagiid gulaskuddan ­gažaldagaide maid sáhttá viežžat dákko . 2 Sámediggi bivdá oahpahusásahusaid váldit árvalusaid duođas , ja ahte sii álggahit lassi- ja joatkkaoahppofálaldaga mii gokčá dán dárbbu . 2 Sámediggi bivdá kulturmuitoráđi árvvoštallat ovdánanplána Tromssa guovllukantuvrra lokaliseremii Gáivutnii ( gč. Sámedikki mearrádusa áššis 37/92 ) . 2 Sámediggi bivdá doarjjastivrra prioriteret mánáid- ja nuoraiddoaluid festiválaid oktavuođas . 2 Sámediggi bivdá dikki mearrádusa ektui áššis 9/98 Sd. dieđ. nr 41 ” Norgga sámepolitihka birra ” ja ráđđehusa mihttomeari ektui ahte addit Sámediggái stuorát politihkalaš váikkuhanfámu ja eanet válddi áššiin main lea erenoamáš mearkkašupmi sámi álbmogii , oažžut hálddašanovddasvástádusa ruđaide kapihttalis 0221 , poasttas 68 Sámi oahpahussuorgi . 2 Sámediggi bivdá beassat nammadit guokte lahtu duopmostuollohálddahusa stivrii . 2 Sámediggi bivdá ahte biddjojuvvojit dárbbašlaš bearráigeahččanortnegat maiguin ain buorebut sáhttá bearráigeahččat ja buoredit vuostáiváldinapparáhta gáttis . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi álggahit doarjjaortnega reviderema , ja bivdá ovddidit ášši giđđat 2001 Sámediggái . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi viidáseappot bargat sámi dáiddáriid váikkuhanfámu ektui Sámedikki daidda- ja kulturdoarjjaruđaid hálddašeapmái . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi ovttasráđiid vuollásaš ráđiiguin álggahit dán barggu 1999:s . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi guorahallat organisašuvnnaid boahtteáiggi doaimma guoskevaš organisašuvnnaiguin . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi gieđahallat ášši politiijareforpma birra farggamusat . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi fuolahit das ahte bargiidpolitihkalaš áššit šaddet vuoruhuvvot hálddahusas . 2 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi bargat viidáseappot áššiin ja ovddidit dan Sámediggái giđđat 2001 . 2 Sámediggi bivdá Romssa fylkkasuohkana maŋidit ášši gos guorahallet Romssa skuvlastruktuvrra boahtteáiggis . 2 Sámediggi bivdá Norgga veahkehit Mapuche álbmoga Chiles 2 Sámediggi bivdá Kulturdepartemeantta ja Gielda- ja guovlludepartemeantta juolludit ekonomalaš ja virggiide guoskevaš resurssaid vai organiseren sáhttá dahkkot . 2 Sámediggi bivdá Birasgáhttendepartemeantta ja Riikaantikvára hoahpuhit guovddáš dásis Njávdáma nuortalaš gili ráfáiduhttineavttuhusa meannudeami . 2 Sámediggi bidjá vuođđun juogadeapmái ollislaš juolludusa kapihttalis 540 poasttas 01 46.139.000,- kr . . 2 Sámediggi bidjá vuođđun ahte lasáhus galgá juogaduvvot Ája sámi guovddážii , Sijti Jarngii , Sámi Dáiddaguovddážii , Saemien Sijtii ja Várjjaga Sámi Museái . 2 Sámediggi bidjá plána ođasmahttimis erenoamážit deattu nissonolbmuid dillái sámi riddo- ja vuotnaguovlluid báikegottiin . 2 Sámediggi bidjá merkii ahte giellaguovddážat mat leat ásahuvvon , leat máŋga jagi ferten doaibmat Sámi giellaráđi prošeaktarudaiguin . 2 Sámediggi bidjá merkii ahte Boazodoalloovddidanfoandda mearkkašumiin boahtá ovdan ahte Boazodoalloovddidanfoandda ollislaš rámmas mii lea 32,9 miljon kruvnnu lea dušše 6 miljon kruvnnu « friija kapitála » . 2 Sámediggi bidjá jahkásaččat ruđaid duodjeorganisašuvnnaid doarjjaortnegii . 2 Sámediggi bidjá eaktun ahte ráhkaduvvojit čielga čadni šiehtadusat Finnmárkku eanahálddašeami ja Sámi eanahálddašeami gaskka hálddašanprinsihpaid ja ovttasbarggu birra . 2 Sámediggi bidjá eaktun ahte eahpečielggasvuođat áirasiid ja politihkalaš luohttámušolbmuid penšunvuoigatvuođaid ja dáhkádusortnegiid oktavuođas , čielggaduvvojit ovdal 2000 vuosttas jahkebeali loahpa . 2 Sámediggi bidjá eaktun ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu galgá jotkojuvvot seamma prinsihpaid vuođul go dássážii , vai sápmelaččaid vuoigatvuođaid geat orrot olggobealde Finnmárkku sáhttá čielggadit ja sihkkarastit . 2 Sámediggi bidjá danne eaktun ahte ráhkaduvvo dakkár šiehtadus sápmelaččaid ja stáhta gaskka mii doarvái bures sihkkarasttášii luonddumeassamiid vuostá mat vahágahttet sámi guovlluid . 2 Sámediggi berre čielggademiid ja raporterenbargguid oktavuođas , atnit dan gelbbolašvuođa mii sámi dutkanásahusain lea . 2 Sámediggi berre oažžut stuora váikkuhanvejolavuođa dasa movt regionála hálddašeapmi čađahuvvo dakkár politihkkasurggiin mat leat deaŧalaččat sámi álbmogii . 2 Sámediggi berre oažžut ekonomalaš návccaid šaddat dássásaš beallin golmmabealát šiehtadallamiin . 2 Sámediggi berre maiddái lágidit ođđa ovttasbargoarenaid háhkama , vai hábmejuvvojit sierralágán oahpponeavvut mat leat heivehuvvon mánáidgárddiide . 2 Sámediggi berre ain bidjat searaid doaibmabijuide eamiálbmotnissoniidda Barentsovttasbarggu bokte , ja Arktalaš Ráđi bokte . 2 Sámediggi berošta oahpahusas ja erenoamážit sámi álbmoga oahpahusas . 2 Sámediggi bargosadjin 2 Sámediggi ballá ahte meahccestivra eambbo vuhtiiválddášii gieldda iežas eanadolliid go boazoeaiggádiid geat orrot eará gielddain . 2 Sámediggi ballá ahte gielddapolitihkáriidda šattašii hui váttisin vuosttaldit iežaset válljejeddjiid go gáibidit eanet muohtascooterlahtuid . 2 Sámediggi attii áššis 11/99 gulaskuddancealkámuša lávdegotti árvalussii . 2 Sámediggi attii maid doarjaga iešguđet lágán prošeavttaide , ee. lullisámi guovllus . 2 Sámediggi atná šiehtadusrámma lassáneami positiivan . 2 Sámediggi atná ášši hui dehálažžan ja bivdá Sámediggeráđi bargat viidáseappot evttohusain , ja čielggadit prinsihpalaš beliid ovdal go ášši sáhttá bidjat dievasčoahkkima ovdii . 2 Sámediggi atná áibbas deaŧalažžan ahte sámi oahpahussuorgi buot dásiin oppalaččat árvvoštallojuvvo , mii attášii buori vuođu árvvoštallat boahttevaš dárbbuid ja doaimmaid . 2 Sámediggi atná sámi museaid rašis dili struktuvrralaš bonjuvuohtan maid galggašii leat lunddolaš ja dárbbašlaš njulget sámi museádoaimma dađistaga buoret ja ollislaš nannemiin . 2 Sámediggi atná stuorra hástalussan ja hui buorrin ahte dákkár ovdáneapmi sáhttá dáhpáhuvvat lagas ja ráfálaš ovttasbargguin min ránnjáálbmogiiguin . 2 Sámediggi atná sierra gelbbolašvuođaguovddáža ásaheami eamiálbmotvuoigatvuođaid várás deaŧalažžan , ja rávve dan ásahit Guovdageidnui . 2 Sámediggi atná mearkkašan vearan ahte áidna sadji gokko Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha aktiivvalaš doaibmabijuid suodjalan dihte sámi kultuvrra ja ođđasis ásahan dihte vuoigatvuođaid mat viehka muddui gusket earáide , lea evttohuvvon dakkár vuogi mielde mii čuozašii eará sámi jovkui . 2 Sámediggi atná maiddái sierra IKT-fierpmi huksema deaŧalaš doaibman . 2 Sámediggi atná maid lunddolažžan ahte Sámi arkiiva sirdojuvvo Sámedikki hálddašeapmái . 2 Sámediggi atná lávdegotti barggu hui deaŧalažžan . 2 Sámediggi atná lunddolažžan ahte departemeanta čuovvu čielggadeami , ja vuordá ahte departemeanta fargga ovddida sierra stuoradiggedieđáhusa sámi oahpaheaddjeoahpu birra . 2 Sámediggi atná lotnundoarjjaortnega buorrin beallin boazolohkoheiveheamis , maiddái olggobealde doaibmabidjoorohagaid . 2 Sámediggi atná jierpmálažžan hábmet dákkár huksema 10-jagi prográmman sámi alit oahpu ja dutkama huksema ja ovddideame várás . 2 Sámediggi atná hui váidalahttin go nuortalaččaid historjjálaš vuoigatvuođaid ođđasis ásaheapmi muhtun muddui sáhttá čuohcat guovllu eará sápmelaččaid vuoigatvuođaide . 2 Sámediggi atná hui deatalažžan ahte boahttevaš hálddašanmálliid hábmemiin vuhtiiváldá boazodoalu doarvái bures , vai ealáhus ii vaháguva . 2 Sámediggi atná hui buorrin go Sámi kulturmuitoráđđi lea aktiivvalaččat mielde dáža-ruošša birasgáhttenbarggus , ja go kulturmuitoráđđi dáhttu leat mielde nannemin sámi kulturmuitobarggu Ruoŧas ja Suomas . 2 Sámediggi atná guovddáš olmmošvuoigatvuohtan ahte mii ieža beassat ovddasvástideaddji sajis leat mielde hálddašeamen sámi servodaga iežamet eavttuid mielde . 2 Sámediggi atná earenoamáš deatalažžan sihkkarastit máttasápmelaččaid váldoealáhusa vuođu — boazodoalu . 2 Sámediggi atná eanemus riektan buktit mearkkašumiid daid áššiide mat gusket eanemusat sámi álbmogii . 2 Sámediggi atná dárbun čujuhit ahte dál ii gávdno lágas nannejuvvon vuoigatvuohta šibihiid guođohit Finnmárkku mehciin , ja ahte dát lea dagahan heittohit suodjaluvvon guođohanvuoigatvuođa ollu eanadolliide fylkkas . 2 Sámediggi atná dárbun deattuhit dán ja muittuhit ahte seammás go boazodoalu guohtongeavaheapmi guhká lea mearriduvvon lágas , de leat lágat ja hálddašeapmi uhccán beroštan ja gozihan eará sámi resursageavaheami . 2 Sámediggi atná dárbbašlažžan meahcceriggodagaid hálddašeami njuolggadusain čielgasit dadjat ahte boazodoalu geavahanvuoigatvuohta galgá doahttaluvvot 1968 skábmamánu 29. b. opmodatgiddehuslága § 2 mielde ja boazodoallolága § 15 mielde . 2 Sámediggi atná dán áibbas deaŧalažžan , ja oaivvilda maiddái ahte Tromssa Universitehta , Davvi-Trøndelága Allaskuvlla , Budejju Allaskuvlla , Tromssa Allaskuvlla ja Finnmárkku Allaskuvlla stivrrain galget leat sámi ovddasteaddjit geaid Sámediggi nammada . 2 Sámediggi atná dán oktavuođas dárbun deattuhit ahte osiin Finnmárkkus dieđusge maid ii-sámi beroštumit eahpitkeahttá leat čadnon eanahálddašeapmái , ja ahte dát bealit galget govttolaččat gozihuvvot go ođđa hálddašanortnegat árvvoštallojuvvojit ja ásahuvvojit . 2 Sámediggi atná dán hui guovddáš áššin boazodollui . 2 Sámediggi atná dán deatalaš bargun maiddái nuoraid vejolašvuođa buorideames ealáhussii beassat , vai kontinuitehta sihkkarastošii ja nana ealáhus bisuhuvvošii . 2 Sámediggi atná dákkár čielggadeami deaŧalažžan earenoamážit sámi oahpaheaddjeoahpu rekrutterema nannema oktavuođas ja vai sámi oahpaheaddjeoahppu ollášuhttá iešguđet sámi servodagaid dárbbuid . 2 Sámediggi atná dákkár čalmmusteami deaŧalažžan ja juolludii dán vahkus 70 000 ru prošektii . 2 Sámediggi atná dieđáhusa váilevažžan danne go sámi perspektiivvat ja Ráđđehusa sámepolitihkalaš áigumušat eai oidno čielgasit . 2 Sámediggi atná diehttelassan ahte akademihkalaš kollegiija dáhttu deattuhit bargiidasas ahte galget láhttet árvalusa mielde ja gudničájehemiin sápmelaččaide geat leat jápmán ja sápmelaččaide geat leat eallimin . 2 Sámediggi atná diehttelassan ahte Sámedikki galgá guldalit buot áššiin mat dagahit meassamiid . 2 Sámediggi atná deaŧalažžan ovddidit ovttasbargorutiinnaid siskkáldasat Sámedikki vuogádagas , ja maid Sámedikki ovttasbargoaktøraid ektui . 2 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte ráhkaduvvo sámi rámmaplána ovdaskuvlaohppui , ja doarju lávdegotti árvalusa ahte dat ráhkaduvvo . 2 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte olles sámi oahpaheaddjeoahpus fertejit leat oktasaš elemeanttat mat fuolahit ja ovdánahttet sámi servvolašvuođa . 2 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte dáhpáhuvašii čorgadis ja jođánis proseassa museásuorggi geavatlaš láhčima dáfus ja válddi sirdima oktavuođas Sámediggái . 2 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte Sámi sierrabibliotehka oččošii vejolašvuođaid ovdánit sámi girjjálašvuođa gelbbolašvuođaguovddážin ja diehtojuohkinguovddážin sámi diliid birra . 2 Sámediggi atná dattetge deatalažžan , vaikke makkár čoavddus de mearriduvvošii , ahte lea lagas ja buorre ovttasbargu Finnmárkku fylkkadikkiin , vai ovttas sáhtášii čoavdit ollu hástalusaid mat leat go galgá resurssaid hálddašit buorrin daidda geat dál orrot Finnmárkkus , ja buorrin boahttevaš buolvvaide . 2 Sámediggi atná dan buorren go muhtun ráji Journalistihka Instituhta ( Institutt for Journalistikk ) dutkanruđain čadno lassioahpahussii , muhto deattuha dattege ahte lea deaŧalaš bisuhit ja ovddidit maiddái boahtteáiggis , dan dutkama mii dahkko universitehtain ja allaskuvllain . 2 Sámediggi atná buorrin go lávdegoddi lea árvalan ahte studenttat galget beassat válljet matematihkkafága ja eŋgelasgiellafága gaskka stivrejuvvon válgan dábálašoahpaheaddjeoahpus . 2 Sámediggi atná buorrin go Stuorradiggi váldá boraspirehálddašeami dili duodas ja catná dan váttisvuodaide mat ealáhusas leat boraspirevahágiid geažil . 2 Sámediggi atná buorren go boraspirevahágiid unnideami doaibmabijuid ovddideapmi , lea okta váldohástalusain nana bissovaš boazodoalu mihttomeari joksamis . 2 Sámediggi atná boazodoalu vuoigatvuođaid ollislaš sámi vuoigatvuođaid deatalaš oassin , ja šálloša danne hui sakka go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nu unnán lea čielggadan boazodoalu vuoigatvuođaid ja oktavuođa boahttevaš hálddašanmálliide . 2 Sámediggi atná Mjøslávdegoddi evttohusa ásahit orgána mii sáhttá gieđahallat sámi dutkama etihkalaš váttisvuođaid , positiivan . 2 Sámediggi almmuha nu ahte lágádusat / oahppaneavvobuvttadeaddjit sáhttet ohcat ruđa oahpponeavvobuvttadeapmái . 2 Sámediggi almmuha facebooksiiddu – Sámediggeválga 2009 2 Sámediggi almmuha facebooksi iddu gosa biddjojuvvojit áigeguovdilis dieđut sámediggeválgga birra . 2 Sámediggi almmolašvuođalága ja hálddašanlága oktavuođas ... 29 2.10 . 2 Sámediggi ahte lea duhtavaš čalmmustemiin Oslos ja deattastii ee. ahte čalmmusteamis lea symbolabeaktu ja veahkeha sámi kultuvrra gudnejahttit ja oidnosii buktit . 2 Sámediggi addá čoahkkinjođihangoddái bargun mearridit galgá go diggi láigohit ođđa sámediggevistti lanjaid čoahkkimiidda jdd. , ja jos nu galgá , de ráhkadit njuolggadusaid maid mielde lanjaid láigoha . 2 Sámediggi Sámi kulturmuitoráđi bokte galgá leat mielde árvvoštallamin movt Harvasstua Árbordi gielddas galgá geavahuvvot boahtteáiggis . 2 Sámediggi Suomas rahppojuvvui ( 1996) . 2 Sámediggi Suomas lea mearridan ovttasbargošiehtadusa ja nammadan iežas lahtuid SPR:ii , go fas Sámediggi Ruoŧas ii áiggo vuos searvat ovttasbargui eará sámedikkiiguin . 2 Sámediggi Ruoŧa bealde bovdejuvvo searvat áicin SPR:a čoahkkimiin . 2 Sámediggi Norggas fállá ahte SGL:a čállingoddi gaskaboddosaččat biddjo Sámi giellaráđi čállingotti oktavuhtii Norggas . 2 Sámediggi Norgga bealde lea áššis 46/98 - Bušeahtta 1999 , várren ruđaid oktasaš davviriikkalaš giellaovttasbargui 1999 várás . 2 Sámediggi Gielddat válgastivrraid ja sámeválgastivrraid bokte Fylkkagielddat fylkkaválgastivrraid bokte Fylkkamánnit Politihkalaš bellodagat Sámepolitihkalaš organisašuvnnat ( PDF ) 2 Sámediggi 2005:s boahtá Sámediggi bušeahttaárvalusa mielde , hálddašit sullii 234 mill kr sámi ulbmiliidda . 2 Sámediggi 2.1 . 2 Sámediggi ... 16 2.1 . 2 Sámediggi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Sámediggi , guovddáš sámi váldeorgánan lea maiddái lunddolaš čujuhussan áššiin mat gusket sámi álbmogii . 2 Sámediggi , Nordlándda fylkkadiggi ja Romssa fylkkadiggi galget guhtege nammadit guokte miellahtu . 2 Sámediggi , Máhttodepartemeantta ja Oahpahusdirektoráhtta leat ovttas geahčadan movt dagahit oahpponeavvobuvttadeami beaktileabbon . 2 Sámediggi , Bargo- ja hálddahusdepartemeanta , Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta , Kultuvradepartemeanta ja Ealáhus- ja gávpedepartemeanta bovdejuvvojedje searvidit bargojoavkkus . 2 Sámediggi , 2 Sámediggeválggas lea riika juohkásan 13 válgabiirii ja juohke biirres leat 3 áirasa , beroškeahttá man ollu olbmot leat čálihuvvon jienastuslohkui dahje man ollugat leat jienastan iešguđetge válgabiirres . 2 Sámediggeválgga láhkaásahusa mielde galgá Sámediggi nammadit válgalávdegotti mas lea ovddasvástádus sámediggeválgii ráhkkaneames ja čađaheames . 2 Sámediggeválgga 2009 2 Sámediggeválga lea oktanaga ja seamma báikkis go stuorradiggeválga . 2 Sámediggeválga 2009 – válgalisttat 2 Sámediggeválga 2009 – Johtočálus nuppástusaid birra válganjuolggadusaide mat leat sámelágas ja ođđa láhkaásahusas Sámediggeválgga birra 2 Sámediggevisti Kárášjogas © Jaro Hollan 2 Sámediggevisti Kárášjogas rahppojuvvui almmolaččat skábmamánu 2. b. 2000:s . 2 Sámediggeráđđi šálloša go láhkaásahusat mearriduvvojedje almmá ahte departemeanta válddii vuhtii Sámedikki , Finnmárkku fylkkagieldda ja guoskevaš gielddaid árvalusaid . 2 Sámediggeráđđi čoahkkana Kárášjohkii 2 Sámediggeráđđi áigu ovddidit politihkalaš čieggadusa skábmamánu dievasčoahkkimis , mas earret eará máinnaša eamiálbmotavádaga ovddideami ovdaprošeavtta ja regionaliserenlávdegotti raportta . 2 Sámediggeráđđi áigu maiddái ohcat doarjaga ruoŧa ja suoma stádain , go lea lunddolaš ahte sii ge dorjot prošeavtta mas Ruoŧa ja Suoma sápmelaččat sáhttet atnit ávkki . 2 Sámediggeráđđi áigu loktet duoji kultuvrralaš árvvu 2 Sámediggeráđđi áigu dán dieđáhusas muitalit soames áššiid birra maiguin ráđđi lea bargan dán áigodagas . 2 Sámediggeráđđi válljejuvvo vuođđonjuolggadusaid § 2-4 mearrádusaid vuosttaš ja nuppi lađđasa mielde . 2 Sámediggeráđđi válljejuvvo jus oažžu eambbo go beali dain jienain mat ledje vuosttas jienasteamis . 2 Sámediggeráđđi váldá vuolggasaji das ahte sámit lea okta álbmot – eamiálbmot - mas lea guhkes historjjálaš oktavuohta iežas guovlluide . 2 Sámediggeráđđi sávai álgoálggus logijagi prográmma sámi dutkama várás . 2 Sámediggeráđđi ságaškuššá dán ášši Skániid ja Evenášši suohkaniiguin čoahkkimis 21.06.04 . 2 Sámediggeráđđi rámiida Divttasvuona sátnejođiheaddji danne go evttoha nannet sámegiela oahpahusa Divttasvuona suohkanis . 2 Sámediggeráđđi ráhkada stipeandanjuolggadusaid , maid dievasčoahkkin galgá dohkkehit jagi 2005:s . 2 Sámediggeráđđi oččoda čađat prošeavtta ollásit ruhtaduvvot , ja áigu , jus lea dárbu , evttohit ruhtadit prošeavtta Sámedikki bušeahta bokte . 2 Sámediggeráđđi ovddida áššiid čoahkkinjođihangoddái mii fas ráhkada áššelisttu ja juohká áššiis lávdegottiide . 2 Sámediggeráđđi ovddida ášši dievasčoahkkimii 2000 miessemánus . 2 Sámediggeráđđi ovddida árvalusaid áššiin dievasčoahkkimii § 24 njuolggadusaid mielde . 2 Sámediggeráđđi ovddida Sámedikki dievasčoahkkimii evttohusa sierra minerálaveahkkin minerálaid iskkademiid ja roggama oktavuođas sámi guovlluin . 2 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte ferte ollislaččat geahčadit buot daid ovdal mearriduvvon ráfáiduhttinláhkaásahusaid sámi guovlluin . 2 Sámediggeráđđi nammada ovtta lahtu ja dievasčoahkkin fas njealljása . 2 Sámediggeráđđi nammada Giellastivrra válgaáigodahkii . 5 . 2 Sámediggeráđđi mielas lea dehálaš ahte orohatjuohkin ii maŋiduvvo eambbo go dárbbašlaš . 2 Sámediggeráđđi mearrida lágat eavttuid juogadeapmái . 2 Sámediggeráđđi mearrida lagat eavttuid ovttaskas institušuvdnii juogadeapmái . 2 Sámediggeráđđi mearrida lagat eavttuid juolludeapmái . 2 Sámediggeráđđi mearrida lagat eavttuid juogademiide ovttaskas organisašuvnnaide . 2 Sámediggeráđđi lea čujuhan Norgga dutkanráđđái ahte dutkama sámegillii ferte nannet . 2 Sámediggeráđđi lea ávžžuhan sin ohcat prošeaktaruđaid daid vuosttaš jagiid , ovdal go besset mielde Sámedikki bistevaš giellaguovddášdoarjjaortnegii . 2 Sámediggeráđđi lea pláneme fierpmádatseminára ásahuvvon giellaguovddážiidda , gosa maiddái sii , geat plánejit ásahit giellaguovddážiid , leat bovdejuvvon . 2 Sámediggeráđđi lea ovttaoaivilis ahte dáláš ráfáiduhttinláhkaásahusat Ráissa ja Bajit Anárjoga álbmotmeahci ektui eai man ge láhkái vuhtii váldde dan ahte dat leat guovddáš sámi guovlluin . 2 Sámediggeráđđi lea ollu gerddiid váldán ovdan guolástusdepartemeanttain Nuorta-Finnmárkku vuotnabivdiid vuoigatvuođaid bivdit gonagasreappá . 2 Sámediggeráđđi lea nammadan prošektii refereansajoavkku . 2 Sámediggeráđđi lea nammadan Sámediggeráđi lahttu Ragnhild Nystad áirrasin Sámi parlamentáralaš ráđđái , gč. šiehtadusa 6. artihkkala . 2 Sámediggeráđđi lea meannudan ášši 19.08.2004 čoahkkimis ja ráđi mearrádusárvalus lávdegoddái čuodjá ná : 2 Sámediggeráđđi lea maŋŋá Sámedikki dievasčoahkkima dieđihan Sámedikki áirasiidda barggu birra mii lea jođus finnmárkkulága ektui . 2 Sámediggeráđđi lea maiddái 12.08.04 beaiváduvvon reivves bivdán čoahkkima stáhtaráđiin Knut Arild Hareide , man ektui sávaldahkan lea ságastallat sámi guovlluid suodjalanplánabarggu birra sierra fáddán . 2 Sámediggeráđđi lea juolludan 70.000,- kruvnnu heahteveahki Guoládatnjárgii . 2 Sámediggeráđđi lea juolludan 200 duhát ruvnno ásahit Sámi Báikki ( Samisk Rom ) Troandimis . 2 Sámediggeráđđi lea jagi 2004:s ohcan ja ožžon 400.000 ruvnno Nordplus-sprog prográmmas , ja áigu maid ohcat doarjaga jagi 2005:s . 2 Sámediggeráđđi lea fuolastuvvan daid váikkuhusaid geažil go Norgga dutkanráđi Sámi dutkanprográmma lea plánejuvvon heaittihuvvot jagi 2005 loahpas . 2 Sámediggeráđđi lea fas meannudan dán ášši áššis R 107/99 . 2 Sámediggeráđđi lea dán áigodagas doallan golbma čoahkkima ja lea meannudan 48 ášši . 2 Sámediggeráđđi lea dán rádjai duhtavaš daiguin diehtojuohkindoaibmabijuid bohtosiiguin , mat leat čađahuvvon oažžut eanebui čálihit iežaset sámi jienastuslohkui ja oassálastit sámediggeválggas 2001 rájes dássážii . 2 Sámediggeráđđi lea dovddahan ahte galggašii ásahuvvot bissovaš sámi dutkanprográmma Norgga dutkanráđis , muhto dat lea hilgon evttohusa go dain eai leat makkárge fásta prošeavttat . 2 Sámediggeráđđi lea Birasgáhttendepartemeantta barggu oktavuođas Báikkálaš Agenda 21 čuovvuleami ektui ja regiovnnalaš guovddášsaji ásaheami ektui eavttuhan Báikkálaš Agenda 21 sámi guovddášsaji ásaheami . Sámi guovddášsaji ulbmilin lea váikkuhit dan ahte nana bissovaš ovdáneapmi boahtá politihkalaš beaivválaš bargui ja vuhtto Sámedikki ja gielddalaš plánain ja doaibmabijuin , dievasmahttá ja nanne dáláš áigeguovdilis proseassaid , movttidahttá viiddit ovttasbarggu sámi institušuvnnaid ja organisašuvnnaid gaskka ja lea oktavuohtaovttadahkan Sámediggái , Birasgáhttendepartementii ja riikaviidosaš gelbbolašvuođa fierpmádahkii mii lea ovddiduvvomin . 2 Sámediggeráđđi lea 08.03.04 beiváduvvon reivves Norgga dutkanráđđái evttohan ahte Sámi dutkanprográmma viiddiduvvo vel viđain jagiin . 2 Sámediggeráđđi lea 01.09.04 beaiváduvvon reivves bivdán čilgehusa Eanadoalloministtaris Lars Sponheim movt sámi eanadoalloberoštumiid sáhttá sihkkarastit go viidáseappot šiehtadallamat WTO-šiehtadusa ektui galget čađahuvvot . 2 Sámediggeráđđi juolluda ruđaid " Muitalus sámiid birra " - girjji ođđa almmuheapmái 2 Sámediggeráđđi juolluda Njávdáma Nuortasámi museii 300 000 ruvnno musea čájáhusbargui . 2 Sámediggeráđđi juolluda 550 000 ru Gáldui Sámi iešmearridanprošeavtta joatkimii . 2 Sámediggeráđđi juolluda 50.000 ru ivdnás prošektii " Menneskejerven " Báidáris Norlánddas . 2 Sámediggeráđđi juolluda 50 duhát ruvnnu prošektii " Cuvket rájáid " mii galgá lágiduvvot sámi nuoraid organisašuvnna Noereh ! riikačoahkkima oktavuoađas . 2 Sámediggeráđđi juolluda 400 000 ruvnno sámi mánáidteáhterii Deanus . 2 Sámediggeráđđi juolluda 300.000 ru Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddážii Porsáŋggu gielddas , prošektii njuorjju báikkálaš kultur- ja vuotnaovddideamis . 2 Sámediggeráđđi juolluda 225 duhát ruvnnu Johan Turi girjji " Muitalus sámiid birra " ođđa almmuheapmái . 2 Sámediggeráđđi juolluda 20 000 ru doarjjan davviálbmogiid kulturgaskkustanguovddáža ásaheapmái Ruošša bealde . 2 Sámediggeráđđi ii leat vuos astan dán ášši prioriteret . 2 Sámediggeráđđi hálddaša ortnega . 2 Sámediggeráđđi guoskkahallá čuovvovaš hástalusaid dán jagáš šiehtadallamiidda : 2 Sámediggeráđđi galgá ovddidit mearrádusárvalusa čuovvovaš áššiin , gč. § 23 : 2 Sámediggeráđđi galgá jođihit ja doaimmahit Sámedikki bissovaš doaimma . 2 Sámediggeráđđi galgá fuolahit ahte dárbbašlaš ráhkkaneamit ja johtuibidjamat dahkkojuvvojit , nu ahte ođđa formálalaš organisašuvdnastruktuvra doaibmagoahtá ođđajagimánu 1. b. 2001 . 2 Sámediggeráđđi evttoha plánaveahki 2 Sámediggeráđđi doarju sámi girkoeallima strategiijaplána . 2 Sámediggeráđđi doarju Noereh ! 2 Sámediggeráđđi doallá dábálaččat čoahkkima bargo- ja searvadahttinministariin ja vejolaččat ruhtadanministariin ja/dahje eará stáhtaráđiiguin bušeahttadárbbu ( 2009 bušeahttaáŋgiruššamiid ) birra juovlamánus / ođđajagimánus . 2 Sámediggeráđđi doaibmadieđáhus 2 Sámediggeráđđi bivddii maiddái beassat searvat guorahallamiidda dalle go WTO-šiehtadusa detáljjat galget mearriduvvot . 2 Sámediggeráđđi bidjá lágat eavttuid doarjagiidda , ja mearrida maiddái makkár gáibádusat leat sisdollui ja makkár áigemearit leat bákkolaš giellaraporttaide . 2 Sámediggeráđđi bidjá lagat eavttuid juogadeapmái . 2 Sámediggeráđđi berre doallat čoahkkimiid jeavddalaččat joavkojođiheddjiiguin . 2 Sámediggeráđđi bargá maiddái dan ala ahte áiggi mielde galgá ásahuvvot sierra davviriikkalaš sámi dutkanráđđi mii sáhtášii geavahit eanet ruđa sámi dutkamii . 2 Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma oasálasttii Norgga Boazosápmelačččaid Riikkasearvvi jahkečoahkkimis Geassesullos bearjadaga 11. beaivve . - NBR sáhttá geavahit Sámedikki buot deaŧalaš áššiid konsulteremiin , ja mun ávžžuhan NBR geavahit Sámedikki , lohká Jåma iežas sártnis riikačoahkkimii . 2 Sámediggeráđđi 19.09.2004 R 061/04 2 Sámediggeráđđi 19.09.2004 R 057/4 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 62/04 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 084/4 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 083/04 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 082/04 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 059/04 2 Sámediggeráđđi 19.08.2004 R 058/04 2 Sámediggeráđis leat presideanta , várrepresideanta ja golbma ráddelahttu . 2 Sámediggeráđis leat presideanta , várrepresideanta ja 3 ráđđelahtu . 2 Sámediggeráđis lea ráđđečoahkkin 05.-07.10.2010 Bådåddjos . 2 Sámediggeráđis lea mearridanfápmu go unnimusat bealli ráđi lahtuin leat čoahkis . 2 Sámediggeráđi čoahkkimat leat gitta jos Sámediggeráđđi ieš ii mearrit eará . 2 Sámediggeráđi čoahkkima oktavuođas Troandimis geassemánu 22. - 25. b. lágiduvvo rabas digaštallančoahkkin Rica Nidelven Hoteallas geassemánu 23. b. dii. 18:00. - Mii háliidit lagat oktavuođa sápmelaččaiguin lullisámi guovlluin gullan dihte sin oaiviliid , čilge presideanta Egil Olli . 2 Sámediggeráđi čilgehus váldojuvvui diehtun . 2 Sámediggeráđi čilgehus duoji birra biddjojuvvo ovdan Sámedikki dievasčoahkkimis Kárášjogas 23. vahkus . 2 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusaid , mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusa , mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi vástádus gažaldahkii Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul - Áŋgiruššan sámi mátkkoštusealáhusain – Bargiidbellodaga sámedikkejoavkkus áirasa Magnhild Mathisen bokte 2 Sámediggeráđi unnitlogu árvalus lávdegoddái Johan Mikkel Sara bokte 2 Sámediggeráđi politihkalaš jahkebealrehketdoallu álmmuhuvvon 2 Sámediggeráđi politihkalaš jahkebealrehketdoallu lea álmmuhuvvon preassakonferánssas Sámedikkis 29.04.10. - Mii leat dál juo gávnnahan ahte mii leat bures lihkostuvvamin iežamet politihkain , lohká Sámedikki presideanta Egil Olli . 2 Sámediggeráđi ovddasvástádussurggiid rievdadeamit 2 Sámediggeráđi ollesáiggipolitihkkárat ja politihkalaš ráđđeaddit geat orrot guhkkelis go 40 km eret bargosajis , ožžot máksojuvvot ruovttumátkki ovddas oktii vahkkui . 2 Sámediggeráđi oaivila mielde lea ovttasbargošiehtadus leamaš mielde buktimin lávgadeabbo ja ulbmileabbo barggu sámi áššiin Romssas daid áššiid ektui mat leat ovttasbargošiehtadusas . 2 Sámediggeráđi miellahtut leat joavkkuid gorrelohkosaš ovddasteami oassin . 2 Sámediggeráđi mielas lea buorre go raporta lea gárvvis , ja mii áigut árvvoštallat buot evttohusaid maid bargojoavku ovddida , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 2 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái oktan lávdegotti árvalusaiguin mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái ja árvalus 1 mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái , earret mearriduvvon rievdadusat mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Sámediggeráđi lahtut sáhttet oažžut eanemusat 5 minuhta sárdnunáiggi áššiin mat gusket sin áššesuorgái . 2 Sámediggeráđi lahtut guovvamánu 6. b. 2 Sámediggeráđi lahtuid beallalaččat / guoimmit sáhttet leat mielde ovddasteamen dakkár doaluin main lea erenoamáš našuvnnalaš dahje riikkaidgaskasaš mearkkašupmi . 2 Sámediggeráđi lahttu Larsen hálai sáhkavuorustis earret eará daid hástalusaid birra mat sámi museain Norggas leat ovddabealde . 2 Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma oaččui gutni rahpat duodje-čájáhusa maid Sámi allaskuvla ja Saemien Sijte lágidedje geassemánu 3. b. . 2 Sámediggeráđi ja dievasčoahkkima gaskavuohta 2 Sámediggeráđi hálddahuslaš doaimmaide 1998:s leat gullan doarjaga juogadeapmi sámi organisašuvnnaide ( 2.600.000,- kruvnnu ) , ruđaid juogadeapmi Sámedikki politihkalaš joavkkuide ( 1.300.000,- kruvnnu ) , ja eará doaibmabijut ( 147.000,- krunnu ) . 2 Sámediggeráđi geavahusas Sámediggeráđđi 147 2 Sámediggeráđi doaibmanáigi čuovvu Sámedikki válgaáigodaga vuođđonjuolggadusaid § 2-4 goalmmát lađđasa mielde . 2 Sámediggeráđi dieđáhus váldojuvvo diehtun ovttas mearkkašumiin . 2 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra referáhtaáššiiguin 2 Sámediggeráđi bargun lea doaimmahit ja jođihit Sámedikki doaimma , gč. vuođđonjuolggadusaid § 2-4 goalmmát lađđasa . 2 Sámediggepresideanttat barget oažžut Sámi parlamentáralaš ráđđái álggahanruhtadeami ráđi vuosttaš čoahkkima rádjai . 2 Sámediggepresideanta mearrida buhtadusa politihkalaš ráđđeaddiide . 2 Sámediggepresideanta Sven-Roald Nystø lea posišuvnnas vuođul Sámedikki čađaheaddji orgána ( Sámediggeráđi ) jođiheaddjin ( sámediggepresideantan ) Sámi parlamentáralaš ráđi áirrasin . 2 Sámediggepresideanta Egil Olli ©Kenneth Hætta 2 Sámediggepresideanta , konfereansaoasálastit , guossit ja lágideaddjit ! 2 Sámediggeplánas leat biddjojuvvon ollu mihttomearit Sámedikki doibmii . 2 Sámediggeplánas lea ealáhusa ja kultuvrra gaskasaš oktavuohta garrasit deattuhuvvon . 2 Sámediggeplána 3. kapihttalis oidno movt iešguđet surggiid plánas ferte geahčadit iešmearridanvuoigatvuođa ja sámi kultuvrra ávnnaslaš beliid olis . 2 Sámediggeplána , mii ráhkaduvvo juohke njealját jagi , ja jahkásaš áigodagaide juhkkojuvvon bušeahtat leat Sámedikki politihkalaš doaimma rámman . 2 Sállašat ja gaskamearálašdeaddu , jogaid ja guollešlájaid mielde . 2 Sállaša geavaheapmi ja bálkesteapmi ja gávppašeapmi sállašiin . 2 Sállaša geavaheapmi ja bálkesteapmi . 2 Sálas ja guhkes feaskáriin lei dievas beroštupmi . 2 Sákšanálli mii guhkes áigge lea leamaš ráfáiduhtton garra bivddu geažil , lea fas laskagoahtán . 2 Sáhtášii ásahit ortnega guovtti oasis : 1. mas sii geain lea duođaštuvvon eaiggátvuohta / - oassi boazodoalus oččošedje doarjaga , ja 2. mas sii geain ii leat dákkár duođaštuvvon eaiggátvuohta sáhtášedje ohcat doarjaga . 2 Sáhtát jienastit ovddalgihtii gitta čakčamánu 11. b. rádjai . 2 Sáhtángo guolástit jogain Finnmárkkus ? 2 Sáhtángo bivdit Finnmárkkus ? 2 Sáhttá ohcat stipeandda oahppodivadahki , lohkanbadjedivadahki , girjegoluide , mátkkoštan- ja orrungoluide bákkolaš logaldallamiid ja eksameniid oktavuođas ja bálkámassimii . 2 Sáhttá ohcat eanemusat 25 000,- ru stipeandda oahpuide mat leat unnimusat 30 oahppočuoggá ja eanemusat 50 000,- ru oahpuide mat leat unnimusat 60 oahppočuoggá . 2 Sáhttá oažžut gokčojuvvot gitta 75 % rádjái dohkkehuvvon goluin , gitta 150 000 ru rádjái 2 Sáhttá máŋgii leat sámi oaidninvugiin váttisin ahte universitehta lea nu čavga čadnon dáčča stuoraservodahkii . 2 Sáhttá maiddái mearriduvvot alimus boazolohku juohke siidaoassái . 2 Sáhttá maiddái lágidit fágaidgaskasaš álggahankollokviaid . 2 Sáhttá maid namuhit 1902 eananvuovdinlága , mas sápmelaččat šadde dárogiel goargguid geavahišgoahtit vai ožžo eatnamiid smávvadállodollui . 2 Sáhttá maid gáibidit divada . » 2 Sáhttá leat váttis earuhit almmolaš hálddašanorgánaid ja sierra riektesubjeavttaid mat eai gula áittardeaddji bargosuorgái . 2 Sáhttá leat iešguđetlágan ákkat geavahit dássenmandáhtaid , muhto dat leat reaidun mat galget vuosttildit válgavuogádagain boasttuvuođaid . 2 Sáhttá leat dárbu čavget doarjjageavahusa dán ektui . 2 Sáhttá gáibidit divada lobi ovddas , ja dat sáhttá leat iešguđege sturrodagas gieldda ássiide , Finnmárkku ássiide ja eará guovllu álbmogii . ° 2 Sáhttá geavahuvvot oktanaga norgalaš leavggain dahje okto nai . 2 Sáhttá geahččalit áđđestallat dutkama mii juo lea dutkojuvvon , ja mii ovdamearkka dihte lea dahkkon riektedutkamis . 2 Sáhttá earret eará čujuhit ovdáneapmái mii dáhpáhuvvá Australias , Brasilas , Kanadas ja New Zealandas . 2 Sáhttá earret eará leat deaŧalaš fuomášit ahte áigemearrin logahallat sámepolitihkalaš ovttadaga lea evttohuvvon 02.01.05. 2001 válggas dát áigemearri lei 01.02.01 , mánu maŋŋá . 2 Sáhttá addit doarjaga váldoorganisašuvnnaide mat barget unnimusat golmma fylkkas . 2 Sáhttá addit doarjaga oahpahuskantuvrraid jođiheapmái . 2 Sáhttá addit doarjaga fágalaš oaivadanguovddážiidda main leat riikkaviidosaš barggut duojis . 2 Sáhttit dadjat ahte universitehtas leat golbma vuođđodoaimma servodagas : 2 Sáhttet maiddái biddjojuvvot eavttut dasa , makkár doaibma sáhttá leat iešguđege osiin gielddas . 2 Sáhttet maiddai leat ođđa čuolbmabealit , nugomat plánet ja hálddašit ođđa suodjaluvvon guovlluid ( suodjemeahcci – omd Ittunjárga ) ja vejolaš ásahit ođđa arealavugiid ( hálddašanvugiid ) rádjeguovllulaš biras – hástalusat davvin . 2 Sáhtostankapasitehta leage mearrideaddjin guhkes riikkas nu go min riikka leage . 2 Sáhkkocealkkus Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá sáhkkohit su gii dihto áigemearis ii leat ollašuhttán gohččuma § 75 mielde . 2 Sáhkkocealkkus : Sáhkkocealkkus sáhttá mearriduvvot sutnje gii dihto áigemeari siskkobealde ii doahttal gohččuma § 75 mielde . 2 Sáhkavuorus daddjojuvvui maiddái ahte Ráđđehusa mielas , nu mo Stuorradikki mielasge , lea deaŧalaš suodjalit ja ovddidit sámi kultuvrra . 2 Sáhkavuorru čoahkkinortnegii gitta 1 minuhta rádjai galgá ovddiduvvot njuolga áššemeannudeapmái , ja čoahkkinjođiheaddji sáhttá gáržžidit ja addit sáhkavuoru dušše ovtta áirasii guđege joavkkus , vuosttažettiin joavkojođiheaddjái . 2 Sáhkavuorru Sámi allaskuvlla skuvlajagi 2008/2009 rahpamii Guovdageainnus borgemánu 28. beaivvi 2008 2 Sáhkavuorru Davviriikkaid Ráđi sešuvnnas 2006 – bargu Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain 2 Sáhkavuorru - Blåfjella-Skjækerfjella / Låarte - Skæhkere álbmotmeahci ja Lierne / Lijre álbmotmeahci rahpan 2 Sáhkaovddideaddji 2 Ságastallamiin mat leat leamašan Polarnettain , de leat sii rahpan vejolašvuođa čatnat Finnmárkku siskkáldas neahta oktii Polarneahtain . 2 SÁMIT – OKTA ÁLBMOT , OKTA NAŠUVDNA Sámiid konfereanssas Åres 1986:s mearriduvvojedje sámiid našuvnnalaš eavttut Sámiráđi politihkalaš prográmmii : ” Mii , sámit , leat oktasaš čearda , eaige riikkaid ráját galgga rihkkut min čeardda oktavuođa . ” 2 SÁMIT – OKTA ÁLBMOT , OKTA NAŠUVDNA ... 4 5 . 2 SÁMIID NAŠUVNNALAŠ DOVDOMEARKKAT Dasgo sávvojuvvojedje čohkkejeaddji dovdomearkkat sámiide riikkarájáid rastá , de lei dat duogážin dasa go Sámiid konfereansa mearridii ásahit ođđa našuvnnalaš dovdomearkkaid sámiide ; sierra leavgga , álbmotlávlaga , álbmotbeaivvi ja maŋŋelis maiddái leavgabeivviid . 2 SÁMIID NAŠUVNNALAŠ DOVDOMEARKKAT ... 5 6 . 2 SÁMI ČÁLAMEARKAČOAHKKI JA IT 2 SÁMI ÁLBMOTBEAIVI ALMMOLAŠ LEAVGABEAIVIN NORGGAS Go leimmet bargamin raporttain ” Sámi leavgga geavaheapmi ” Sámediggi evttohii ásahit guovvamánu 6. beaivi almmolaš leavgabeaivin Norggas . 2 SÁMI ÁLBMOTBEAIVI ALMMOLAŠ LEAVGABEAIVIN NORGGAS 2 SÁMI ÁLBMOTBEAIVI ALMMOLAŠ LEAVGABEAIVIN Departemeanttaidgaskasaš bargojoavkku raporta skábmamánus 2003 2 SÁMI LEAVGGA GEAVAHEAPMI STÁHTA VISTTIIN 2 SÁMI LEAVGGA DÁLÁ GEAVAHEAPMI JA SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI ČALMMUSTAHTTIN Maŋŋá go láhka gielddaid almmolaš visttiid levgema birra lea rievdaduvvon , sáhttet gielddat geavahit sámi leavgga . 2 SÁMI LEAVGGA DÁLÁ GEAVAHEAPMI JA SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI 4 ČALMMUSTAHTTIN 4 . 2 SÁMI LEAVGGA DÁLÁ GEAVAHEAPMI Das rájes go sámi leavga dohkkehuvvui sámekonfereanssas , dan leat geavahan ja geavahit Sámediggi , gielddat , fylkkagielddat ja institušuvnnat ja priváhtalaččat . 2 SÁMI LEAVGGA DÁLÁ GEAVAHEAPMI ... 8 9 . 2 SÁMI LEAVGABEAIVVIT Čuovvovaš beivviid mearridii Sámiid 15. konfereansa 1992:s sámi leavgabeaivin , ja maŋŋelis lasihii Sámiid 16. konfereansa 1996:s 3 ođđa beaivvi : 06.02 Sámiid álbmotbeaivi Vuosttas sámi oktasaščoahkkin dollojuvvui guovvamánu 6. 1917 Troandimis , gosa sihke davvi- ja oarjelsámit oassálaste . 2 SÁMI LEAVGABEAIVVIT ... 6 7 . 2 SÁMI GIELLALÁVDEGODDI 2 SÁMEDIKKIID GASKASAŠ OVTTASBARGOŠIEHTADUS SÁMI PARLAMENTÁRALAŠ RÁÐI BOKTE 2 SÁMEDIKKI VUOÐÐOOAIDNU 2 SÁMEDIKKI MIELAS GALGGAŠEDJE GIELDDAT BEASSAT VIEHKA FRIIJA ORGANISERET HÁLDDAŠEAMI , JA MAIDDÁI MEARRIDIT DÁHTTOT GO Gillefidnoortnegiid ÁSAHIT . 2 SÁMEDIGGI EVTTOHA AHTE Váldonjuolggadussan GALGGAŠII ÁSAHUVVOT GIELDDALAŠ MEAHCCESTIVRA MAN OVDDASVÁSTÁDUS LEA HÁLDDAŠEAPMI . 2 SÁMEDIGGI ATNÁ DEATALAŽŽAN RÁDdjet priváhta organisašuvnnaid vejolašvuođa láigohit ja hálddašit meahcceresurssaid . 2 Synnøve Persena dahkan málagovva " Vávvu " 2 Symposiumas leat čuovvovaš fáttát : báikenamat ja identitehtat máŋggagielalaš- ja eamiálbmotkonteavsttas , urbana báikenamat ja identitehtat , ja báikenamaid rievdan árvu iešguđet fágain . 2 Symposiumas leat mátkkit Poršaŋgui , Detnui ja Anárii . 2 Sylvi Vatne Pedersen ii oaččo permišuvnna . 2 Sven-Roald Nyst¸ ( čoahkkinortn . ) 2 Sven Skjenneberg álggii dán bargui , ja go sus lei virkelohpi 1966- 68 rádjái , de ledjen mun su sadjásaš . 2 Sven Skjenneberg Iŋggášguolbana - Hálkavári báhčin- ja hárjehallanguovlu . 2 Svein Jentoft , Plánema ja báikegoddedutkamiid instituhtta , Servodatdiehtaga fakultehta 2 Sus lea viiddis hárjáneapmi bargat stuorra organisašuvnnain ja maiddái jođihit viiddis organisašuvdna rievdadusaid . 2 Sus gii doaimmaha boazodoalu , lea lohpi geavahit dárbbašlaš fievrruid gustovaš orohatplána mielde , vrd. § 62 . 2 Suorggis sámi servodatovddideapmi galget doaibmabijut čujuhit ealáhusaide , barggolašvuhtii- ja fitnodagaide . 2 Suorggis máhtolašvuohta ja gelbbolašvuohta galget doaibmabijut siskkildit gelbbolašvuođa ovddideami , oahpahusa , dutkama ja duođaštusa . 2 Suorgeprinsihpa geažil leat máŋgga departemeanttas ja vuolit etáhtas DjO-doaimmat ( dárogillii FoU ) sámi dilálašvuođaid birra . 2 Suopmelaččain sáhttá leat váttisvuohta oažžut rievttes buozalmasvuođadieđáhusa Suomas dohkkehuvvot Norggas go riikkain ii leat seammalágan skovit . 2 Suopma lea juhkkojuvvon viđa oivošguovlluide . 2 Suomas sáhttá suohkan dehe priváhta lihttu lágidit vuođđoskuvllaoahpahusa , joatkaskuvllaoahpahusa ja fitnooahpahusa . 2 Suomas stáhtaráđi mearradusas dadjo ahte buot ássit galget sáhttit ávkkástallat guovlulaš oppalaš jođanisfierpmádaga geavaheddjiide heivvolaš haddái . 2 Suomas stáhta máksá stáhtaoasi ja stáhtadoarjaga ja vel eará doarjaga doaibmagoluide ja rustegiida njuolga dasa gii oahpahusa lágida . 2 Suomas leat sámelágas dárkilet mearrádusat gielalaš ja kultuvrralaš iešstivrejumi čađaheami birra . 2 Suomas leat gielddat láhkarievdadusaid vuođul ožžon stuorit iešmearrideami . 2 Suomas lea váhnemiin riekti , suohkanlaš mánáidgárddi sadjái , vejolašvuohta válljet máná dikšut ruovttus ja ohcat doarjaga ruovttus dikšumii dehe ieš gávdnat mánnái saji priváhta beaivedikšui ja oažžut doarjaga priváhta diškui . 2 Suomas lea sápmelaččain sierra vuođđolágasuodji eamiálbmogin , muhto dan ii leat Ruoŧas 93. Ruonaeatnama inuihtaid dáfus leat dánska vuođđolágas guokte válgaguoskevaš mearrádusa main Ruonaeana čilgejuvvo . 2 Suomas lea suohkaniid ovddasvástádus buohccesáhtus , Norggas ges stáhtalaš buohcceviesut ostet buohccesáhtu sierra buovccesáhtuheddjin . 2 Suomas lea luodda dušše ođasmahttojuvvon gaskal Gilbbesjávrri ja riikkarájá . 2 Suomas lea heahtenummir 112 ja Norggas lea buohccesáhtu nummir 113 . 2 Suomas lea fiiber juo bidjon sihke Avvili ja Gárasavvoni . 2 Suomas lea doappargieđahallan oalle viiddis . 2 Suomas lea buot eiseválddin oktasaš heahtedieđihanguovddáš . 2 Suomas lea Sámedikki oahpahus- ja oahpponeavvokontuvrra ja oahpahus ja oahpponeavvolávdegotti bargun buvttadit oahpponeavvuid ja leat oahpahuspolitihkkalaš oassalasit . 2 Suomas ja Ruoŧas leat iešguđetlágán screeningsrutiinnat , ja leat maid erohusat omd. boahkuhanprográmmain mánáid várás . 2 Suomas ja Norggas oahpahus ii ruhtaduvvo seamma njuolggadusaid vuođul . 2 Suomas ja Norggas leat guovttelágan lágat mánáidgárddiide , mii ea.ea. lea joavkku sturrodaga ektui , mánáidgárddi sisdoallu ja bargit gelbbolašvuođagáibádus . 2 Suomas guoská leavgaláhka dušše Suoma levgii . 2 Suomas gielddat ruhtadit dearvvašvuođa- ja buozalmasvuođadivššu . 2 Suomagiela ohppen juo mánnávuođa rájes , ja suomagiella lea geahppasut munnje go dárogiella . 2 Suomabeale buohccit mákset iežasoasi seamma ládje go norggabeale buohccit ge dahket ja doaktárat ožžot eará goluid máksojuvvot Norggabeale oadjodoaimmahagas . 2 Suomabealde eai leat mánáidpsykiatralaš bálvalusat sámegilli . 2 Suoma-norgga-ruoŧa-sámi áššedovdijoavkku sámekonvenšuvdnaárvalus čuokkis 7.3.2 siidu 128. 109 FN Document CCPR / CO/70/DNK čuokkis 6 . 2 Suoma čujuhusaid vuođul de guovddáš ii sáhte guorahallat ja dikšut olbmuid geat leat vásihan seksuálalaš illásteami . 2 Suoma sámiguovllu heahteguovddáš , mii lea Roavvenjárggas , álggahii doaimmas cuoŋománu 2. beaivvi jagi 2002 ja dan doaibmaguovlu lea olles suoma sámiguovlu . 2 Suoma sámeláhka 94 ásaha eiseválddiide šiehtadallangeatnegasvuođa : ” Eiseválddit ráđđádallet sámedikkiin buot viidát váikkuheaddji ja mearkkašahtti doaimmaid birra , mat sáhttet njuolga ja earenoamáš vugiin váikkuhit sápmelaččaid sajádahkii álgoálbmogin ja mat gusket sámiid ruovttuguovllus : 1. servodatplánemii , 2. stáhtaeatnama , suodjalanviidodagaid ja meahcceguovlluid dikšumii , geavaheapmái , láigoheapmái ja luohpaheapmái , 3. lohpeohcamušaide , mat oaivvildit roggansaji oažžuma ja ruvkebiire vuođđudeami , 4. sápmelaččaid kulturhápmái gulli ealáhusa láhkamearráduslaš dahje hálddahuslaš nuppástussii guoski ášši , 5. sámegiela ja sámegiela skuvlaoahpahusa ja sosial- ja dearvvašvuođabálvalusaid ovddideapmái ; dahje 6. eará vástideaddjilágan sápmelaččaid gillii , kultuvrii dahje sin sajádahkii álgoálbmogin váikkuheaddji áššái . ” 2 Suoma sámediggi lea almmuhan dál ođđa oahpponeavvuid , namalassii Áppes - min meahci máidnasat , maid Inga Guttorm lea čállán ja Salli Parikka lea govaid dahkan . 2 Suoma sisriikkaministeriija almmuhii raporta 2002 geassemánu . 2 Suoma ráđđehusa ja Sámedikki gaskka ii leat sierra ráđđádallanortnet – eai politihkalaš gažaldagain eaige ekonomalaš gažaldagain . 2 Suoma lágat iešalddis gal eai eastat ahte gielddat sáhttet lágidit gielddalaš mánáidgárddi dakko bakte ahte ostet bálvalusaid iežas ássiide norggabeale suohkanis . 2 Suoma luoddadoaimmahahkii lea dehálaš deattuhit man dehálaš luoddaoktavuođa , omd. gaskal Repojoga ja Kuttura ja gaskal Njunnasa ja Pokka lea guovllu ovdanahttimi , ja ahte lea dárbbašlaš oažžut luotta nu fargga go vejolaš . 2 Suoma ja Ruoŧa EU-lahttovuođa bokte lea oassi sámiin EU-lahtut , ja Norgga ja Ruošša beale sámit leat olggobealde . 2 Suoma ja Norgga gaskkas leat soames erohusa das go guoská heahtedieđahusguovddáža vieruin nu movt ovddabealde lea čilgejuvvon . 2 Suoma ektui geas leat neahttastruktuvrrat gitta Avvili ja Gárasavvoni , de ii gávdno fiiberneahtta Finnmárkkus . 2 Suoma eiseválddit dieđihit čuovvovačča : “ Suomas juhket leavgabeivviid almmolaš ja dábálaš leavgabeaivin . 2 Suoma Sámedikkis lea dušše okta bargi geas lea ovddasvástádus oahponeavvuin . 2 Suoma Sámediggi lea iešstivrejeaddji sámi álbmotválljejuvvon orgána . 2 Suoma Sámediggi 2 Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkit leat ásahan oktasaš ovttasbargoorgána , namalassii Sámi parlamentáralaš ráđi . 2 Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkit leat álggahan ovttasbarggu mas áigumuššan lea ásahit ovttasbargoorgána maid leat gohčodan Sámi parlamentáralaš ráđđin . 2 Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkit dahke ovttasbargošiehtadusa 1997:s ásahettiin Sámi giellalávdegotti . 2 Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiin lea ollu ovttasbargu , earret eará dollojuvvojit čoahkkimat presideanttaid gaskka gos áigeguovdilis áššit meannuduvvojit . 2 Suoma , Norgga ja Ruoŧa ráđđehusaid ja sámedikkiid hálddahuslaš ovddasteaddjit . 2 Suoma , Norgga ja Ruoŧa presideanttaid gaskasaš presideanttaidčoahkkimis lea ovddasvástádus fuolahit ráhkkananbarggu ja gohččuma Sámi parlamentáralaš ráđi vuosttaš čoahkkimii maŋŋá go buot sámedikkit leat nammadan áirasiid . 2 Suoivanáššejođiheaddji : Kirsten Appfjell-Eira , tlf : 95 14 48 04 2 Suoidnemánus biddjui bargui prošeaktabargi gii galgá hábmet foruma sisdoalu . 2 Suoidnemánu 6. beaivi , Eino Leino beaivi , divttaid ja geasi beaivi . 2 Suoidnemánu 22. beivviin muittus dáidá leat nu ahte muhtumat mis sávvet ahte leat dajaldagat maid livččiimet galgan hábmet eará ládje . 2 Suoidnemánu 22. beaivvi kommišuvdna dat galgá kártet mii ja movt lea dáhpáhuvvan . 2 Suoidnemánu 22. beaivvi buolva leat min sáŋgárat ja min doaivva . 2 Suoidnemánu 22. b. 2011 Norgga ráđđehusgoartil ja AUF geasseleaira Utøyas fallehuvvojedje . 2 Suoidnemánu 16. b. 1999 láhka nr. 69 almmolaš háhkamiid birra gusto lága § 2 mielde ” stáhtalaš , gielddaid ja fylkkagielddaid eiseválddide ja almmolašrievttálaš orgánaide ” . 2 Suoidnemánu 1. beaivvi 2007 rájes , geassemánu 15. b. 2007 res. nr. 627 olis . 2 Suoidnemánu 1. b. 2005`gonagaslaš resolušuvnnas mearriduvvui ahte vuogit galget gustot olles stáhtahálddahusas . 2 Suohppunovdavuorronjuolggadus . 2 Suohkansuorggi oppalaš dietnasiid lassáneapmi 2007 rájes gitta 2011 rádjai dagahit 2011-ruvdnodási mielde sullii 27,1 mrd. ruvnno ja friddja dietnasiid lassáneapmi seamma áigodagas sullii 12,3 mrd. ruvnno . 2 Suohkanlaš opmodatverrui dagahat buoret heivehanmuni vai ealáhusopmodagaide sáhttá mieđihuvvot spiehkasteapmi opmodatvearus . 2 Suohkaniin gos leat olu sápmelaččat nugo Sis-Finnmárkkus , lea sápmelaččaid váikkuhus dieđusge gievra . 2 Suohkanbáhppa Olav Øygard čađahii teologalaš ámmáteksámena jagi 1980 ja praktihkalaš-teologalaš eksámena 1981:s . 2 Suohkanbáhppa Olav Øygard ( 54 ) lea stáhtaráđis otne nammaduvvon proavástin Álttá proavásgoddái Davvi-Hålogalándda bismagottis . 2 Suohkanat ožžot ruđaid psykososiála čuovvoleapmái . 2 Suohkanat ledje Divttasvuotna , Snoase , Skánit , Evenášši , Dielddanuorri ja Loabát . 2 Suohkanat leat hui dehálaš čálgobuvttadeaddjit – maiddái sápmelaččaid ektui . 2 Suohkanat ja fylkkasuohkanat galget váldit oasi ovddasvástádusas , muhto máŋggas geahččalit hoigat ovddasvástádusa eret . 2 Suohkanat fertejit váldit konkrehta bargguid ja dieđihit daid bargguid čađaheami birra . 2 Suohkana arealplánema sekšuvdna 2 Suohkan sáhttá mearridit ieš fievrridit doappariid dehe oastit fievrridanbálvalusaid earáin . 2 Suohkan plánenmáhttu ferte buoriduvvot ja ovddiduvvot vai geahpeduvvojit mearragátti geavahusa ja suodjaleami alde riiddut . 2 Suohkan ja fitnodagat leat čatnan iežaset guhkesáiggi ovttasbargui girdimátkit lágideames ja márkanfievrridit fáldagaid . 2 Suohkan galgá doaimmahit doappar hálddašeami juogo iežas doaimma bakte dehe oastit doapparhálddašeami olggobealde ovttastusas . Doapparfievrrideapmi galgá doaimmahuvvot olles suohkanis . 2 Suodjalussuorgi ollašuhttá de ieš guhkesáiggišiehtadusa iežas oasi siskkáldas beavttálmahttin- ja organisašuvdnadoaibmabijuiguin 315 miljovnna kruvnnu ovddas jagi 2012 ja geahpeda dalle plánaáigodaga njealji jagis oktiibuot 1 260 miljovnna kruvnnu . 2 Suodjaluspolitihkas lea maid garra háliidus oažžut Davvi-Norgii ja Romsii min vearjolihtolaččaid hárjehallat . 2 Suodjaluspolitihka ja guhkesáiggiplánema ossodagas lea ovddasvástádus strategalaš guorahallamiin , bajimuš guhkesáiggepolitihka ovddideames ja suodjalussuorggi plánemis . 2 Suodjalusministtar lea galledan buot golbma guovdilis báikki , dá son lea Ørlánddas . 2 Suodjalusministtar Grete Faremo čálii 2 Suodjalusministtar Grete Faremo ja su kollega , bosnialaš suodjalusministtar Selmo Cikotic , digaštalaiga sihke NATO ja sudno guovtti riikkaska viidásat ovttasbarggu go Cikotic galledii Norgga . 2 Suodjalusministtar Grete Faremo . 2 Suodjalushoavdda doaibma lea rievddatkeahttá ođđa plánamodeallas – son ovddida ain iežas sorjjasmeahttun suodjalusfágalaš neavvagiid . 2 Suodjalushoavdda doaibma guhkesáiggiplánemis 2 Suodjalushoavdda doaibma bajimus suodjalusfágalaš ráđđeaddin lea rievddakeahttá – háliidan cealkit ahte su doaibma lea ain deháleabbo go ovdal . 2 Suodjalushoavda seaguha iežas organisašuvnna iskat hástalusaid ja guorahallat čovdosiid . 2 Suodjalusfágalaš rávvagat leat mávssolaččat go daid geavaha ovttas politihkahábmemis . 2 Suodjalusdepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( suodjalusministtar ) - maiddái Justiisa- ja politiijadepartemeantta njunuš ( justiisaministtar ) ođđajagimánu 1.b.2011 rájes njukčamánu 31.b.2011 rádjái Grete Faremo ( Bb ) 2 Suodjalusdepartemeanta lea diimmá geasi rájes árvvoštallan molssaeavttot báikkiid mat sáhtášedje leat ođđa F-35-soahtegirdiid guovddášbáikin . 2 Suodjalusa psykiatriija ja streassahálddašankantuvrra hoavda , psykiater Jon Reichelt , lea dadjan ahte sihke Suodjalusas ja siviila servodagas dihtet beare unnán dáid veteránaid dili birra . 2 Suodjalusa ođđa hárjehallanortnega váikkuhusat boazodollui . 2 Suodjalusa kulturdoaimmaide 246 miljovnna kruvnnu juolludus Suodjalusa musihkka vuoruhuvvo stuorit juolludusain mii lea 5 miljovnna kruvnnu jagi 2012 , ja smávit korpsat vuoruhuvvojit , ja dasa lassin oažžu suodjalusmusihkka Norsk military Tattoo 2,5 miljovnna kruvnnu 2012:s . 2 Suodjalusa doaibmi guovddáš Bådådjos sáhttá šaddat dehálaš ođđa guvllolaš kommandoásaahussan , ja buoridit NATO áddejumi ja dieđuid davviguovllus . 2 Suodjalusa doaibma lea vuosttažettiin eastadit ja hehttet sođiid . 2 Suodjalusa birasdoaimmaide 295 miljovnna kruvnnu juolludus Ráđđehus pláne 2012:s geavahit 72 miljovnna kruvnnu máhcahit Hjerkinn báhčinšillju siviila doaimmaide ja čorget 14 heaittihuvvon báhčinšillju , 6 miljovnna lasáhus jagi 2011 ektui . 2 Suodjalus čalmmusta dál eambbo dasa ahte galgá leat kapitálaintensiiva suodjalus . 2 Suodjalus lea vuogádat mii álot radikála sohkabealkvoteremis lea válljen dievdduid . 2 Suodjalus lea maŋimuš jagiid vásihan vuđolaš rievdadusaid . 2 Suodjalus lea deaŧalaš Romsii , muhto dárbbaša stuorra eananviidodaga . 2 Suodjalus dárbbaša eanet sajádagaid gos sáhttet oahppat . 2 Suodjalus berre farggamusat oččodit fas šiehtadallamiid boazodoaluin ( orohagain 14a ) , dainna áigumušain ahte dahkat šiehtadusa Hálkavári ektui . 2 Suodjalus berre farggamusat joatkit šiehtadallamiid boazodoaluin ( orohagain 14a ) , eanadoaluin ( sávzadoaluin ) ja Porsáŋggu gielddain dainna áigumušain ahte dahkat šiehtadusa Hálkavári ektui , ja dasto boazodoaluin Meavki / Blåtind ektui . 2 Suodjalus 2 Suodjalit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid dakkár vugiin mii lea mielde nannemin ja bisuheamen sámi kultuvrra 2 Suodjaleamis mearkkaša eastadit sihke ruovttus ja eará guovlluin . 2 Suodjaleami bággolonisteami vuostá ii sáhte Sámedikki mielas árvvoštallat eará go sámi beroštumiid vuođul . 2 Suodjalanáššiin mat gusket sámi guovlluide galget , jos eará ii sohppojuvvo , čađahuvvot báikkálaš / guovlulaš ja guovddáš gulaskuddamat guovtti sierra vuorus nu ahte Sámediggi oažžu vejolašvuođa oahpásmuvvat sámi organisašuvnnaid / - servviid ja sámi riekteoamasteaddjiid oainnuide ovdalgo Sámediggi ieš konsulteregoahtá stáhtalaš eiseválddiiguin ja/dahje buktá cealkámuša suodjalanevttohussii . 2 Sullálaš gáibádus ahte oažžut beaiveborramuša skuvlaáiggis ii leat Norggas . 2 Sullii viđádasoassi prošeavttain oaččui smávit juolludusaid gaskkusteapmái , mii čuovvu prográmma gaskkustanáŋgiruššama prográmmaáigodaga loahpahettiin . 2 Sullii duppal geardde eanet norgalačča gávppašit neahta bokte go veardida Eurohpá ektui . 2 Sullii bealli juolludeamis manná erenoamážit viessosuodjalan doaimmaide ( 27,8 miljovnna kruvnnu ) erenoamážit riddoguovlluin . 2 Sullii bealli boađuid lassáneamis lea juolluduvvon friija boahtun . 2 Sullii 80 proseantta olbmuin gullojit Norgga Girkui , muhto Norgga Girkku olggobealde sihke osko- ja eallinoaidnoservodagaid ja olbmuid lohku mat gullojit daidda servodagaide lea lassaneame . 2 Sullii 7000 dállodoalus ii leat dán áigge govdaoallefálaldat , muitala gieskat almmustuvvan raporta . 2 Sullii 70% Norgga álbmogis gávppašit Interneahta bokte , ja EO-álbmot gávppaša fas 37% . 2 Sullii 6,7 mill kr 2004 ` poastajuolludusas golahuvvo prográmmii . 2 Sullii 20 jagi son barggai Utøyas . 2 Sullii 2 mrd. ruvnnu struktuvrralaš vearuid bajásmeroštallamis sáhttá boahtit dan gaskaboddasaš ortnegis mas ealáhusat sáhtte oažžut vearrogessosa vuollebáhcagiid geažil , lea geavahuvvon uhcibut go dat mii lei biddjojuvvon vuođđun jagi 2010 bušeahtas . 2 Sullasaš čovdosiid berrejit eará girjerádjoinstitušuvnnat , daid gaskkas Sámi sierrabibliotehkka , árvvoštallat . 2 Sullasaš nuppástuhttimat leat vel evttohuvvon lága muđui muhtin mearrádusain . 2 Submi opmodagat 2 Submi kunddargáibádusat 2 Submi eará guhkesáiggi vealggit 2 Submi báŋku 2 Submi Kap. 3540 Soaittáhatdietnasat 86 364 2 724 89 159 - 2 795 2 724 2 Submi 9 521 9 475 9 475 2 Submi 89 088 89 159 - 71 2 Submi 873 1 022 1 072 2 Submi 72 001 2 Submi 700 2 Submi 555 970 2 Submi 500 2 Submi 26 125 18 597 18 680 2 Submi 2 500 2 202 2 550 2 Submi 16 650 16 650 15 850 2 Submi 106 900 129 000 22 100 2 Submi 1 600 2 Submi 1 300 1 300 2 Subjektiivvalaš eaktu čálihit iežas sámi jienastuslohkui rievdaduvvo ná : 2 Su vásáhusat leat mearkkašan ollu munnje , dasa mii mun lean ja mii munnje lea dehálaš . 2 Su váhnemat ledje boazosápmelaččat , ja bearaš orui dálvet Goahteluobbalis ( 5 miilla lulleoarjja bealde Guovdageainnu ) ja geasset Biertaváris ( Gáivuonas , Romssas ) . 2 Su soahpameahttunvuođa čoavdinmálles leat máŋga čáppa beali , go ii oktage leat vuoitán ii ge vuoittahallan , nu movt riekteáššiid soahpameahttunvuođa čoavdimis lea . 2 Su rávvagat leat guovddážis ođđa guhkesáiggiplána barggus . 2 Su opmodatviidodahkii gulle jáhkkimis dálá Romssa fylkka stuorra oasit man dihtii su govastat árvaluvvui fylkka govastahkan . 2 Su isit ja nieiddat Victoria ja Helene leat odne Drammen girkus . 2 Su erenoamášvuohtan leat luopmánat ja honnet ja son lea rámiiduvvon buktagiiddis dihte sihke sisriikkas ja riikkaidgaskasaččat . 2 Su doarjja vuollásaš etáhtaide ferte mannat ovddasvástideaddji departemeantta čađa . 2 Stáđis ortnegat eai leat rievttalaččat dušše danne go leat stáđđásat . 2 Stáhtačállit mátkkošteame sámi guovlluin 2 Stáhtačálli guoktá čoahkkimis , mii lágiduvvui Oslos 2002 skábmamánu , mearriduvvui lágidit oktasaščoahkkima – álggahančoahkkima - 2003 . 2 Stáhtačálli Roger Schjerva 2 Stáhtačálli Raimo Valle lea sávvan vepselaččaide bures boahtima Riddu Riđđu Davvi Álbmogiid beaivi 24.07.2010 . 2 Stáhtačálli Raimo Valle , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 2 Stáhtačálli Lubna Jaffery Fjell 2 Stáhtačálli Lotte Grepp Knutsen 2 Stáhtačálli Hege Solbakken 2 Stáhtačálli Guri Størvold 2 Stáhtaásahusain váilu diehtu ja ipmárdus sámelága giellanjuolggadusaid , sámelága giellanjuolggadusaid láhkaásahusa , mållova ja hálddašanlága birra . 2 Stáhtat dahket lahttovuođašiehtadusa Eurohpá uniovnnain . 2 Stáhtas leai maiddái dán jagi šiehtadallamiin oalle vuollegis profiila . 2 Stáhtas lea geatnegasvuohta láhčit dili nu ahte beassat hukset iežamet boahtteáiggi . 2 Stáhtas ja Sámedikkis lea geatnegasvuohta leat mielde ovddideame dárbbašlaš dieđuid ja ávdnasiid maidda lea dárbu čielggadanbarggu čađaheamis . 2 Stáhtas ii leat oppalaš bagadanváldi gielddaid ja fylkkagielddaid badjel . 2 Stáhtas , fylkkagielddain ja gielddain lea bealálašnákca . 2 Stáhtaráđđi áigu maid galledit NRK Sápmi . 2 Stáhtaráđđi nammadii otne Anne Aasheim ( 48 ) ođđa direktevran Norgga Kulturráđđái . 2 Stáhtaráđđi ja golbma stáhtačálli leat Gielda- ja guovlodepartemeantta politihkalaš jođihangoddi . 2 Stáhtaráđđi Aasrud galleda Plassje 2 Stáhtaráđđi 2 Stáhtaráđit ja stáhtaministtar válljejit ieža guđemuš čalmmustahttimiin sii háliidit leat mielde . 2 Stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádus mielddisbuktá liikká ahte departemeanttat fertejit dárkkistit ahte Sámediggi čuovvu Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusaid áigumušaid . 2 Stáhtaráđi čállingoddi : Departemeanta galgá politihkalaš jođiheddjiid veahkehit hábmet politihka ja alimus dási plánaid maid mielde politihkka galgá čađahuvvot guđege suorggis , doarjut gulahallama gaskal Stuoradikki ja Ráđđehusa ja ovdandivvut dehálaš eaŋkiláššiid politihkalaš jođiheddjiide . 2 Stáhtaorgánat ja buohkat geain lea almmolašvuođa ovddas hálddašanovddasvástádus , galget leat ávkin sámi álbmoga beroštumiide ja sámi kultuvrii samma láhkai go dáža kultuvrii . 2 Stáhtaoamastuvvon árbevirolaš sámi guovllut Mátta-Norggas hálddašuvvojit eanaš várrelága mielde . 2 Stáhtaoamastuvvon gávpevuođđudusaid dovdomearkkat leat ahte dat leat iešbirgejeaddji riektesubjeavttat main leat iežaset stivrenorgánat ja alddiineaset ovddasvástádus iežaset ekonomiijii . 2 Stáhtaministtar dieđiha ođđa doaibmabijuid finánsaheahtedili vuostá 2 Stáhtaministtar dajai ahte ferte álggahuvvot politihkalaš proseassa vai šaddá vejolažžan olahit soabalašvuođa ja viiddis ođastusaid . 2 Stáhtaministtar dajai ahte dorvoráđi mearrádus ahte ávkkástallat militeara fámu doaivumis lea eastadan viiddis siviila vahágiid ja gillámušaid . 2 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg sárdnida dán jagi NHO-konfereanssas . 2 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg sárdni Ráđđeviesu olggobealde Oslos 2 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ( Bb ) 2 Stáhtaministariin lean hui rámis go vásihan duostilvuođa ja ovddasvástádusa maid min militeara dál čájeha , dajai stáhtaministtar . 2 Stáhtaministara sárdni muitočalmmusteami oktavuođas Oslos bearjadaga suoidnemánu 29. beaivvi 2 Stáhtaministara sárdni 22.7.2011 našunála muitodoalus 2 Stáhtaministara ođđajagesárdni jagi 2011 2 Stáhtaministara muitosánit Stuorradikkis 2 Stáhtaministara kantuvrra stáhtaráđđi Karl Eirik Schjøtt-Pedersen ( Bb ) 2 Stáhtaministara Jens Stoltenberg sárdni Oslo Duopmogirkus 2 Stáhtalaš čielggadeamis mas Sámedikki boahttevaš organisašuvdna árvvoštallojuvvui , gávnnahuvvui ahte berre ođđasis árvvoštallat addit sápmelaččaid sierra vuođđolágasuoji ( SOU 2002:77 ) . 2 Stáhtalaš stivreprinsihpat gielddasuorggi guovdu 87 Norgga servodagas adno báikkálaš iešstivrejupmi guovddáš árvun . 2 Stáhtalaš stivreprinsihpat gielddasuorggi guovdu ... 47 4.2 . 2 Stáhtalaš ruhtadilli lea nannoset go measta buot eará riikkain . 2 Stáhtalaš orgánaid gullevašvuođahámit 70 3.1 . 2 Stáhtalaš orgánaid gullevašvuođahámit ... 41 3.1 . 2 Stáhtalaš oassin lea jurddašuvvon 85% loahppa 15% guovlulaš ja báikkálaš ruđaiguin . 2 Stáhtalaš oassi lea bušeterejuvvon 16 milj. kruvnnuin 32 milj. kr. ollislaš huksengoluin 2001:s . 2 Stáhtalaš oassi lea bušeterejuvvon 13 milj. kruvnnuin ollislaš huksengoluin mat leat 26 milj. kruvnnu . 2 Stáhtalaš juolludusat gielddaide juhkkojuvvojit 60-poasttaid bokte stáhtabušeahtas . 2 Stáhtalaš eiseválddit Norgga ja Suomabealde fertejit ekonomalaš doarjjaortnegiid bakte láhččet rámmaeavttuid vai livččii vejolaš viiddidit dálá girdioktavuođa gaskal Suoma ja Bannak girdigietti Leavnnjas Finnmárkkus vai šattašii birrajagi girdioktavuohta . 2 Stáhtalaš dárkkisteapmi gielddasuorggi sisaboahtorámmain 88 Jahkásaš sisaboahtorámmaid mearrideapmi lea dat mainna stáhta sáhttá váikkuhit gielddasuorggi doaibmadási . 2 Stáhtalaš dárkkisteapmi gielddasuorggi sisaboahtorámmain ... 48 4.3 . 2 Stáhtalaš doaimmat ávžžuhuvvojit jorgalahttit njuolggadusaid ja almmuhusaid sámelága njuolggadusaid mielde ja maiddái almmustahttit daid . 2 Stáhtalaš doaimmat sáhttet maiddái organiserejuvvot vuođđudussan . 2 Stáhtalaš doaimmahusain galget dáidda gávdnot čovdosat juo ovdal ođđajagimánu 1.b.2012 . 2 Stáhtakantuvrra prinsihpalaš oaidnu lea ahte juohke našuvnnalaš boallobeavddis berre alfabehta leat erenoamáš boaluin – iige nu mo MS-boallobeavddis mas ” Ŧ ” ja ” ŧ ” ovdanbohtet deaddilankombinašuvnna ” Alt-Gr + t ” dahje ” Shift + Alt-Gr + T ” veagas . 2 Stáhtainstitušuvnnain váilu diehtu njuolggadusaid birra ( sámelága giellanjuolggadusat ja láhkaásahus , mållova ja hálddašanlága birra ) . 2 Stáhtainstitušuvnnain váilot rutiinnat gielladássásašvuođabargui . 2 Stáhtaid ekonomalaš juolludusat eamiálbmogiidda ja eamiálbmogiid ekonomalaš iešstivrejupmi Suoma stáhtabušeahtas ii leat sierra bušeahttapoasta Sámediggái dahje sámi ulbmiliidda . 2 Stáhtahálddašeami siskkobealde lea dábálaš ahte lea organisatuvrralaš erohus viesuid eaiggádiid , hálddašeddjiid ja geavaheddjiid gaskkas . 2 Stáhtadiehtaga instituhtta 2 Stáhtabušeahtta ovddiduvvo ráđđehussii guhkes proseassa maŋŋá , mii mearkkaša ahte mearrádusat dahkkojuvvojit beršokeahttá das ahte lea go juolludus sámi ulbmiliidda seamma stuoris go diibmá , dahje juolluduvvojit go ođđa ruđat . 2 Stáhtabušeahtta : 2 Stáhtabušeahtas lea juolludus dáidda institušuvnnaide ovddiduvvon Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta bušeahta kap. 206 poastta 50 bokte , Kulturdepartemeantta bušeahta kap. 326 poastta 78 bokte ja Birasgáhttendepartemeantta bušeahta kap. 1429 poastta 72.7 bokte . 2 Stáhtabušeahta juolludusaid dáfus lea dattege stáhtaráđis ovddasvástádus fuolahit ahte Stuoradikki mearrádusaid eavttut čuovvoluvvojit . 2 Stáhtabušeahta 1999 oktavuođas rievdadii Ráđđehus iežas bušeahttabarggu rutiinnaid sámi áššiid ektui . 2 Stáhta álggahuvvon doaimmat ja ođastusat sáhttet ovddiduvvot ráđđádallanortnegis vai KS árrat beassá buktit oaiviliid doaibma- dahje njuolggadusrievdadusaide j. su . 2 Stáhta vuolggaha báikkálaš sámepolitihkalaš doaibmabijuid gielddaid ja fylkagielddaid ektui positiivvalaš váikkuhangaskaomiid bokte , ii ge láhkageatnegahttima ja direktiivvaid bokte . 2 Stáhta sámi joatkkaskuvllat Kapihttalii gullá ee. doarjja Sámi joatkkaskuvlii Kárášjogas ja Sámi joatkka- ja boazodoalloskuvlii Guovdageainnus . 2 Stáhta sáhttá maiddái bidjat guovlluid Finnmárkku eatnamiin álbmotmeahccin ( § 19 ) . 2 Stáhta stivren gielddasuorggi hárrái ferte dásseduvvot nu ahte bálvalusfálaldat lea seammaárvosaš beroškeahttá ássangielddas ja ahte gielddaid ja fylkkagielddaid dárbu addit bálvalusaid ássiid sávaldagaid ja dárbbuid mielde , vuhtiiváldojuvvo . 2 Stáhta stipeanddaid juohkin vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda 2 Stáhta stipeanda ja garantiijasisaboađut dáiddáriid várás lávdegoddi lea juolludan stipeanddaid čuovvovaš joavkkuide : fágagirjjálašvuođačállit , neavttárat / dohkkáneavttárat teáhtermielbargit ja populáramusihkadahkkit ( nuorra / aiddo álggahan dáiddáriid bargostipeanda ) . 2 Stáhta stipeanda ja garantiijasisaboađut dáiddáriid várás 2010 – maŋiduvvon juolludeamit 2 Stáhta riektegeatnegasvuođaid birra . 2 Stáhta riektegeatnegasvuohta guoská sámi kultuvrra ollislaš doaibmabijuide , ja ferte lassin ovttaskas daguid dahje doaibmabijuid árvvoštallamiid maid árvvoštallojuvvot ollislaččat . » 2 Stáhta penšuvdnafoandda olgoriikkasuorggi kapitála ahtanuššan dađistaga njiedjá . 2 Stáhta penšunfoanda lea vuolggahuvvon ovdalaš Stáhta petroleumfoanddas ja Álbmotoadjofoanddas . 2 Stáhta ođđa ekonomiijanjuolggadus mearriduvvui Gonagaslaš resolušuvnna bokte ođđajagimánu 26. b. 1996 . 2 Stáhta ovddasvástádus fuolahit ahte sápmelaččaid vuoigatvuođat eamiálbmogiin devodojuvvojit , ii sáhte sirdojuvvot vuolit hálddašandásiide nugo gildii dahje fylkkagildii . 2 Stáhta ovddasvástádus dán oktavuođas , lea maiddái vuođđun sáme- ja eamiálbmotpolitihka guovddáš prinsihpaide , nu movt ovdamearkka dihte boahtá ovdan Norgga raporttas ON`olmmošvuoigatvuođalávdegoddái 2004:s23 : “ The aim of the Govenment ’ s policies is thus not to give the Sámi a special position , but to reverse the negative effects of the previous policy of Norwegianizing Sámi Culture ” . 2 Stáhta ovdanbidjá fálaldaga ođđajagimánu 26. b. ja šiehtadallamiiguin gerget 2011 guovvamánu lohppii . 2 Stáhta oainnu vuođđun eaiggáduššanvuoigatvuođa rievttálaš vuođu hárrái maid lea čuoččuhan , leat iešguđetlágan ákkat . 2 Stáhta oahpahuskantuvrras DOB-doaimmaide 2 Stáhta oahpahuskantuvrraiguin , erenoamážit Finnmárkkus , Tromssas ja Nordlánddas 2 Stáhta nammadan lahttu ja sadjásašlahttu galgaba deavdit gáibádusaid , maid 2 Stáhta mátkeregulatiiva sisriikkas biddjojuvvo vuođđun goluid máksimii . 2 Stáhta loahpalaš fálaldat dagahii oktiibuot 102,0 miljovnna ruvnno ja ovddiduvvo dál Stuorradiggái loahpalaš mearrideapmái . 2 Stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala , dážaid ja sápmelaččaid . 2 Stáhta lea huksejuvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala : dážaid ja sápmelaččaid . 2 Stáhta lea duođaštan ahte berošta nannet norgga mediafálaldaga go lea ásahan ja ovdánahttán norgga sáddehatásahusa , NRK . 2 Stáhta jagi 2010 vuoitosisaboađuid meroštallan evttohuvvo vuoliduvvot 4,2 miljárdda ruvnnuin meroštallama ektui mii lei Jagi 2011 nationálabušeahtas . 2 Stáhta ja maoriráđi dahje maoriid árbevirolaš ásahusaid ( ” iwi ” ja “ hapu ” ) gaskka ii leat fásta ráđđádallanortnet . 2 Stáhta ja gielddasuorggi ráđđádallamat ... 50 4.4 . 2 Stáhta ja Sámediggi gávnnahit ráđđádallamiin oktasaš čovdosiid Norgga posišuvnnaid hárrái sámiide guoskevaš áššiin . 2 Stáhta ja Sámediggi geatnegahttojuvvojit fuolahit dieđuid ja ávdnasiid mat dárbbašuvvojit čielggadeami čađaheames . 2 Stáhta ja Sámediggi galget bargat olaheames ovttamielalašvuođa ovddas sihke fápmudusa ektui ja das geat galget čađahit vejolaš čielggadanbarggu . 2 Stáhta investerendoarjja galgá movttiidahttit gielddaid ođasmahttit ja viiddidit fálaldagaset , masa gullet buhcciidruovttosajit ja birrajándora dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat dárbbašeaddji olbmuide geahčakeahttá ahkái , diagnosii dahje doaibmahehttehussii . 2 Stáhta ii leat atnán iežas Finnmárkku eatnamiid eaiggádin ovdal go dáruiduhttima ideologiija báinnii sihke lágaid ja hálddašeami . 2 Stáhta huksenlágádus ( Statsbygg ) doaibmá stáhta hukseheaddjin ja dat hálddaša stuorra oasi buot stáhta opmodagain . 2 Stáhta huksenlágádus ( Statsbygg ) 2 Stáhta gáibidaguovddáš ( SI ) ásahuvvui earenoamášorgánan Justiisadepartemeantta Politiijaossodahkii 1. beaivvi suoidnemánus 1990 . 2 Stáhta gulahallanpolitihkain galgá FAD váikkuhit dasa ahte stáhta bures gulahallá ássiiguin , ealáhusaiguin ja preassain . 2 Stáhta geatnegasvuođat sámiid guovdu fertejit maiddái oidnot duopmostuoluid organiseremis . 2 Stáhta geatnegasvuohta ferte leat maiddái ruhtadit daid prošeavttaid mat vuođđuduvvojit sámi giela ja kultuvrra suodjaleami ja ovddideami áigumuššii . 2 Stáhta galgá fuolahit ahte gielddat ja fylkkagielddat doibmet vuođđolága ja álbmotrievtti geatnegasvuođaid mielde , ja galgá maid fuolahit ahte eamiálbmotperspektiiva šaddá olles doaimma oassin . 2 Stáhta galgá atnit válddahusaid vuođđun , juos lea plánejuvvon riikkageaidnohuksen meahcceeatnamiidda mii sáhttá váikkuhit sámi beroštusaide . 2 Stáhta ferte váldit ovddasvástádusa digitála buohkaidvuoigatvuođas . 2 Stáhta ferte addit sápmelaččaide doarvái váikkuhangaskaomiid dán kultursuodjaleapmái . 2 Stáhta ekonomiijastivrejumi njuolggadusaid , kapihtal 6 mielde Doarjjaortnegiid hálddašeapmi čuokkis 6.2.1.2 Njuolggadusat , galget leat mearrádusat mat čilgejit earet eará ulbmiliid ja juolludaneavttuid . 2 Stáhta ekonomiijanjuolggadusaid prinsihppa lea ahte jus soames ulbmilii lea juolluduvvon ruhta , de ferte maiddái govttolaččat dárkkistit ahte ruhta golahuvvo eavttuid olis , ja ahte árvvoštallojuvvo leat go olahan jurddašuvvon ulbmila , vrd. ekonomiijanjuolggadusaid §§ 14 ja 15 . 2 Stáhta eiseválddit , oktan ráđđehusain , departementtaiguin ja eará vuollásaš stáhta etáhtaiguin leat dilálašvuođaid mielde geatnegasat ráđđádallat . 2 Stáhta eiseválddiid ja sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid prosedyrat 2 Stáhta dárkkistuvvon fálaldaga 17.02.2011 rájes ( pdf , 8 Mb ) 2 Stáhta dáiddáriid vástevaš stipeanddaid ja dáhkiduvvon sisaboađuid lávdegoddi lea Kulturdepartemeantta namas juohkán 18 ođđa stipeandda vuorrasat ánssášeaddji dáiddárii . 2 Stáhta dáiddáriid vástevaš stipeanddaid ja dáhkiduvvon sisaboađuid juohkin jagi 2010 2 Stáhta boazodoallopolitihkka lea oassi stáhta sáme- ja eamiálbmotpolitihkas . 2 Stáhta bealis gáibiduvvo ahte Sámediggi galgá aktiivvalaččat searvat viiddis bargguide nugo riikkaidgaskasaš eamiálbmotbargu , boazodoallu , ealáhuspolitihkka ja guovllupolitihkka , muhto resursadili geažil Sámedikki hálddahusas ii leat Sámedikkis dattetge vejolašvuohta ollašuhttit dáid gáibádusaid ja dasto gozihit daid bargguid mat dikkis juo leat . 2 Stáhta bealis geahččalit danne nu unnán go vejolaš várret dáid ruđaid . 2 Stáhta bargoaddipolitihkka Dainnago FADas lea ovddasvástádus stáhtabargiid bálká- ja bargoeavttuin , de galgá FAD sihkkarastit searvadeaddji ja movttiidahtti bargiidpolitihkka . 2 Stáhta Kártadoaimmahat , Meteorologalaš instituhtta ja moanat relevánta fágabirrasat gessojit mielde bargui . 2 Stáhta , fylkkagielda ja gielda sáhttet maiddái bággolonistit eatnama Finnmárkkuopmodagas nugo earáge ovttaskas eanaeaiggádiin . 2 Stádas galgá leat našuvnnalaš sámepolitihkka mii konkrehtalaččat geatnegahttá suohkaniid . 2 Stádalaš sisaoastinšiehtadusat prográmmaháhkkiiguin fertejit sisdoallat gáibádusaid ahte visot prográmmagálvu galgá doarjut Unicode – juogo hágadettiin dahje dihto áigebaji sisa . 2 Stádalaš etáhtat berrejit danne ávžojuvvot dahkat sámi sierramearkkaid geavaheami ollásit vejolažžan , maiddái lassin dasa maid láhka skihkke . 2 Stáda osku- ja eallinoaidnupolitihka lea ovdánan guhkes áigodagas . 2 Stáda kártadoaimmahat 2 Stáda ferte joatkit sámepolitihka dáhkidussan mearriduvvon vuođđoprinsihpaid vuođul . 2 Stuorát váikkuhangaskaoamit hálddašanguovlluid gielddaid ja fylkagielddaid giellaovddidandoaibmabijuide 2 Stuorát gálvojohtu duodjeealáhusas 2 Stuorámus vejolašvuohta oažžut ain eambbogiid registreret iežaset jienastuslohkui lea jáhkkimis muhtin dain biirriin gos leat unnimusat dál čálihuvvon jienastuslohkui . 2 Stuorámus oassi juolludeamis ( 70 milj. kruvnno ) juolluduvvui 1999:s . 2 Stuorradikkis ja ráđđehuskvartálas . 2 Stuorradikki meannudeamis deattuhuvvui maiddái ahte doaibmaplána galggai dáhkidit dan ahte laktin ii leat vuostálaga sámi vuoigatvuođaiguin , ii ge ILO-konvenšuvnna nr. 169 eamiálbmotvuoigatvuođaid birra , mearrádusaiguin . 2 Stuorradikki láidestemiid vuođul ja justeremiid vuođul Sámedikki bušeahttamearrádusa ektui áššis 44/99 , rievdaduvvo poastta 55 juolludeapmi ná : 2 Stuorradikki juolludannjuolggadusaid § 17 vuođul galget Riikkarevišuvdna , Sámediggi ja Sámi ealáhusráđđi beassat go nu dáhttot iskat leat go ruđat geavahuvvon eavttuid mielde . 2 Stuorradiggi čalmmustahtii beaivvi levgedettiin guvttiin sámi leavggain . 2 Stuorradiggi mearridii 2007 geassemánu oastit njeallje ođđa Hercules-girdi , ja háhkanbarggu álggahuvvo dakkaviđe . 2 Stuorradiggi lea várren ruđaid erenoamáš pedagoga virgái , go meannudii Stuorradiggedieđáhusa nr 23 ( 1998-99 ) . 2 Stuorradiggi lea sámelága mearrádusa oktavuođas maiddái mearridan , ahte oktii juohke stuorradiggeáigodagas ovddiduvvo dieđáhus daid doaibmabijuid birra mat galget sihkkarastit ja ovddidit sámiid giela , kultuvrra ja servodateallima . 2 Stuorradiggi lea mearridan ahte lea dárbu duohtandahkat sámi nášuvnnalaš duhátjahkebáikki . 2 Stuorradiggi lea meannudan dáid stuorradigge-dieđáhusaid , ja lea guorrasan evttohussii sirdit doaimmaid departemeanttas ja Sámi oahpahusráđis Sámediggái . 2 Stuorradiggi lea Sámelága mearrádusa oktavuođas maiddái mearridan , ahte oktii juohke stuorradiggeáigodagas ovddiduvvo dieđáhus daid doaibmabijuid birra mat galget sihkkarastit ja ovddidit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 2 Stuorradiggi dohkkehii 10.06.09 minerálalága ja dat bođii fápmui 01.01.10 . 2 Stuorradiggi dagai danne mearrádusa geassemánus 2005 , mas bivdá Ráđđehusa farggamusat guorahallat sámiid ja earáid vuoigatvuođa guolásteapmái Finnmárkku mearas , ja ovddidit čuovvoleaddji ášši dás Stuorradiggái . 2 Stuorradiggi bidjá eaktun ahte Sámi oahpahusráđđi loahpahuvvo departemeantta stáhtalaš ráđđin go dán suorggi áššit sirdojuvvojit Sámediggái . 2 Stuorradiggeáirras Lulli-Trøndelágas 2 Stuorradiggeproposišuvnnas daddjo ahte boazodoallu lea smávva ealáhus nášuvnnalaš dásis . 2 Stuorradiggeproposišuvdna čilge bures makkár váikkuhusat leat boazodollui sisabahkkemiid ja ráfehuhttimiid geažil . 2 Stuorradiggedieđáhusas nr. 50 ( 1998-99 ) sisaboađu ja eallineavttuid juogadeami birra Norggas , leat máŋga čuolmma mat gusket sápmelaččaide ja sin sadjái sihke iešguđet gielddaid ássin ja sierra čearddalaš joavkun — riikka sierra álbmogin / eamiálbmogin . 2 Stuorradiggedieđáhusas nr. 21 ( 1999-2000 ) Olmmošvuoigatvuođaplánas deattuha ráđđehus ahte olmmošvuoigatvuođadigáštallan Kiinnáin galgá nannejuvvot . 2 Stuorradiggedieđáhusa čilgehusas stáhta ekonomalaš váikkuhangaskaomiid birra kulturvisttiide lea boasttuvuohta maid Sámediggi dáhttu Stuorradikki njulget mearkkašumiinis . 2 Stuorradiggedieđáhusa váilevaš vuođđo áddejupmi das makkár dilis eamiálbmogat leat , lea dagahan ahte eai das leat áigumušat čoavdit sámi museaid earenoamáš lossa servodatbargguid . 2 Stuorradiggedieđáhusa oppalaš čilgehusas boahtte logijagiid vejolaš kulturvisteprošeavttain , lea sihke sámi dáiddaossodat ( sámi dáiddamuseá ) Sámi Vuorká-Dávviriin Kárášjogas ja Ája Sámi Guovddáš Gáivuonas mielde . 2 Stuorradiggedieđáhusa oktavuođas lea álggahuvvon bargu ođasmahttit vuođđooahpahusa oahppoplánaid . 2 Stuorradiggedieđáhus nr. 30 ( 2003 – 2004 ) Kultur for læring – kunnskap , mangfold og likeverd 13-jagáš vuođđooahpahusa birra mearriduvvui Stuorradikkis 17.06.04 . 2 Stuorradiggedieđáhus ii čájet man dohkketmeahttun dilis sámi dávvirvuorkkát leat . 2 Stuorradiggedieđáhus ii guoskkat sámi dávvirvuorkkáid boahttevaš eaiggáduššan- ja hálddašanovddasvástádusa prinsihpalaš beliid . 2 Stuorradiggedieđáhus ii daja olus maidege sámi arkiivvaid , bibliotehkaid ja museaid bargguid ja hástalusaid birra eará go « máŋggakultuvrralaš » bajilčállaga vuolde . 2 Stuorradiggedieđáhus Sámedikki doaimma birra jagi 2008 2 Stuorra soađi maŋŋásaš riegádan mánnáhivvodagat leat dál šaddamin penšonistan , ja mii eallit dađistaga boarrasabbun . 2 Stuorra oljodietnasat leat gal veahkkin midjiide , muhto doalahit olbmuide barggu dat lea deháleamos . 2 Stuorra oassi ØK-registreremiin dahkkojedje ovdal 1978 , dalle go ođđa kulturmuitoláhka biddjui fápmui 100 jagi ráfáidahttinrájiin sámi kulturmuittuid dáfus . 2 Stuorra oassi Norgga stáhtas lea vuođđuduvvon sámi álbmoga eatnamiid ala . 2 Stuorra oassi 1999:s manná heivvolaš mihttomeriid ja boađusvuogádagaid ráhkadeapmái , heivehuvvon Sámedikki iežas vuogádagaide . 2 Stuorra oasis hálddašanguovllus ii gávdno registrerendihtorvuođđu gosa sámi historjjá ja duogáža kulturmuittut vurkejuvvošedje . 2 Stuorra gádderusttegat gáibidit oažžut guliid jeavddalaččat vai bargosajit sihkkarastojuvvojit . 2 Stuorra dárbu lea lasse- ja joatkkaohppui sis guđet barget sámi dilálašvuođaide guoski almmolaš surggiin . 2 Stuorra báikkálaš beroštupmi Mun galledin Evenášši , Budejju ja Ørlándda guovvamánus , ja bessen oaidnit ja oahppat buot báikkiid vejolašvuođaid ja čovdosiid . 2 Stuorra boraspiriid hálddašeapmi lea šaddan stuorát ja stuorát váttisvuohtan mii čuohcá garrasit boazodollui ja šibitdollui . 2 Stuorra boraspiriid hálddašeami oktavuođas lea maid lunddolaš árvvoštallat sihke Norgga , Ruoŧa ja Suoma beali sámi guovlluid ovttas . 2 Stuorit skeaŋka go buorrevuohta ii obage gávdno . 2 Stuorimus oassi ruđain šaddet geavahuvvot vuosttaš dási ođasmahttinbargguide Domus Medias ja daid eará guovddášvisttiin Oslo Universiteahtas ja ođđa odontologiijavistái Bergen Universiteahtas . 2 Stuorimus oassi ruđain leat geavahuvvon davvisámegielat oahpponeavvuide , muhto leat maid buvttaduvvon oahpponeavvut Anaraš ja Nuortalaš gielaide , mat leat oahppofáttát ja oahpahusgielat Anár gielddas . 2 Stuorimus hástalussan dálá heahtedieđáhusbálvalusa buorideamis , lea sihkarsasttit ássit guovddáš sámi váldoguovlluin jođánis ja rivttes veahki heahtedilis beroškeahttá boahtá go diehtu sámegilli vai dárogilli . 2 Stuorimus doaibmabijut gusket davvisámegiela oahpponeavvuid ráhkadeapmái ja buvttadeapmái . 2 Stuorat deaddu sámegiela gelbbolašvuhtii go almmuha rabas virggiid mat leat čadnon sámi dutkamii . 2 Stuoradikki vuollásaš ásahusat Stuoradikki vuollásaš ásahusat leat Suodjalusa áittardeaddjelávdegoddi , Stuoradikki hálddahusa áittardeaddji , Stuoradikki bearráigeahččanlávdegoddi , iskan- , vákšun- ja sihkarvuođabálvalusa hárrái ja Riikarevišuvdna . 2 Stuoradikki vuollásaš ásahusat ... 45 2 Stuoradikki stáhtabušeahttameannudeamis ja departemeanttaid jahkásaš juolludanreivviin leat dárkilet gáibádusat ja čujuhusat iešguđet hálddašanorgánii . 2 Stuoradikki riikarevisoranammadeapmi lea čilgejuvvon Vuođđolágas § 75 k:s 86. Láhka Riikarevišuvnna birra cealká Riikarevišuvnna sorjjasmeahttunvuođa birra ahte Riikarevišuvdna galgá doaimmahit doaimmaidis sorjjasmeahttumit ja iešheanalaččat , ja ahte Riikarevišuvdna ieš mearrida movt bargu galgá lágiduvvot ja organiserejuvvot . 2 Stuoradikki mearrádus čilge foandda vuođđudeapmin leat oktasaš buhtadussan daid vahágiid ja vearrivuođaid ovddas maid dáruiduhttinpolitihkka dagahii sámi álbmoga ovdii . 2 Stuoradikki hálddahusáittardeaddji , Siviilaáittardeaddji Siviilaáittardeaddji galgá Stuoradikki luohttevašolmmožin , sihke váikkuhit dasa ahte olmmošvuoigatvuođat doahttaluvvojit , ja bearráigeahččat ahte almmolaš hálddašeamis eai dahkkojuvvo boasttuvuođat ovttaskas boargára vuostá . 2 Stuoradikki gielddakomitea cealká Evtt. S. nr. 110:s ( 2002–2003 ) St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000– 2001 ) sámepolithka birra ja lassidieđáhussii , St.dieđ. nr. 33 ( 2001–2002 ) , ahte válgaortnet ferte sihkkarastit ahte lea stuorát oktiivástideapmi gaskal addojuvvo jienaid ja man ollu áirasat válljejuvvojit . 2 Stuoradikki dieđáhus nr. 32 ( 1994-95 ) suohkan- ja fylkajuogadeami birra lea okta dain moatti ovdamearkkaiguin gos sámi dilálašvuođat leat namuhuvvon , ja das čuoččui ahte galgá vuhtii váldit " samiske interesser i områder der samisk bosetting og kultur- utgjør et vesentlig innslag i lokalsamfunnet " ( s.43 ) ( sámiid beroštumiid guovlluin gos sámiid orrun ja kultuvra lea stuora oassi lagasservodagas ) . 2 Stuoradikki , ráđđehusa , Justiisadepartemeantta ja Duopmostuollohálddahusa ovttasdoaibma suddjejuvvo Duopmostuollohálddahusa doaimma láhkaaddon rámmaeavttuid vuođul . 2 Stuoradiggi čuovvolii bargojoavkku rávvaga ja Sámedikki bušeahtta lassánii 600 000 kruvnnuin 2005:s RNB 2005 meannudeami oktavuođas . 2 Stuoradiggi sáhttá gohččut Riikarevišuvnna álggahit erenoamáš iskkademiid . 2 Stuoradiggi nammada Personsuodjaluslávdegotti jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji . 2 Stuoradiggi lea gáržžidan ásahusa ja dan doaimma politihkalaš stivrenvejolašvuođa go lea dahkan NRK stáhtalaš oasussearvin . 2 Stuoradiggi dohkkehii 1997:s bušeahttaođasteami mii mielddisbuvttii ahte juolludusnjuolggadusaid § 10 ja virgevuođđovuogádat heaittihuvvui . 2 Stuoradiggi dohkkeha Sámedikki válganjuolggadusaid , ja Gonagas stáhtaráđis dohkkeha láhkaásahusaid . 2 Stuoradiggi dahká duššefal ovtta dahje muhtun bušeahttamearrádusaid mas stáhtakássa ekonomalaš doarjja mearriduvvo . 2 Stuoradiggeproposišuvdna sámi áššiid bušeahta birra Bušeahttavugiid evttohus mielddisbuktá ahte šiehtadallanbohtosat oktan juolludanevttohusaiguin ovddiduvvojit stuoradiggeproposišuvdnan . 2 Stuoradiggedieđáhusas 28 lea ovdáneami ceavzilvuođa mearkkašupmi » ovdáneapmi mii lea heivehuvvon otná dili dárbbuide ja dattege ii billis boahtteáigge buolvvaid vejolašvuođaid » . 2 Stuoradiggedieđáhus 44 2 Stuora universitehtaid ja unnimus allaskuvllaid gaskka lea stuora erohus . 2 Stuora petroleagávnnus Barentsábis 2 Stuora oassi eanadoalloareálain lea eará eaiggát go dat gii daid geavaha . 2 Stuora oassi Romssa universitehta doaimmain lea juohkit dieđuid sámi , norgga ja riikkaidgaskasaš dutkanbirrasiidda , sámi ja norgga eiseválddiide , ja sámi servodagaide ( geahča mielddus A “ Romssa universitehta ja guoskevaš institušuvnnaid sámi dutkan ja oahpahus ” álggahusa ) . 2 Studeanttaide , geain dárogiella lea 5.–10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus , eai gusto friddjenmearrádusat dárogiela suopmaniid geahččaleamis . 2 Struktuvrralaš vearuid meroštallan lea lassánan 5,4 miljárdda ruvnnuin . 2 Struktuvrralaš vearuid meroštallan lassánii 10 miljárdda ruvnnuin , eanaš dan geažil go sisamáksojuvvon vearut ja divadat ledje eanet go vurdojuvvon jagi 2009 ja jagi 2010 álgui . 2 Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza jagi 2010 sáhttá dan maŋŋá meroštallojuvvot 119,6 miljárdda ruvdnun . 2 Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza jagi 2010 meroštallojuvvo dál 119,6 miljárdda ruvdnun , mii lea 5,2 miljárdda ruvnnu unnit go meroštallan lei Jagi 2011 nationálabušehttii . 2 Strukturlávdegotti mielas galggašii Meahccekomišuvdna heaittihuvvot , ja dat barggut mat das leat biddjot dábálaš duopmostuoluide . 2 Strukturlávdegoddi lea čielggadusastis čujuhan ahte báiki eanadieđálaččat lea deaŧalaš maiddái eará oktavuođain . 2 Strukturlávdegoddi lea guorahallan dán , ja dan mielas lea hirbmat unohas dat go dát amasvuohta dahkko vel ain stuorábun dainna go duopmostuollu maiddái fysálaččat lea olggobealde sámi guovddáš guovlluid . 2 Streaming Sámediggeráđi / dievasčoahkkinjođihangotti áššiid ovddideapmi 2 Strategiijat movt juksat iešguđet mihttomeriid fertejit leat : produktaovddideapmi , gelbbolašvuođa lokten , vuovdin ja márkanfievrrideapmi ásahuvvon kanálaid bokte , ja lávgadet ovttasbargu produseanttaid ja bálvalusapparáhtaid / duodjeorganisašuvnnaid gaskka . 2 Strategiijas ráđđehus deattuha ahte arvat máhttosuorggit fertejit nannejuvvot vai lea vejolaš ollašuhttit davveguovlopolitihka áigumušaid . 2 Strategiijas deattuhuvvo ahte ” sámi mánát galget oažžut doarjaga seailluheames gielaset . ” 2 Strategiijaplánabargu álggahuvvui 1998:s ja barggu vuolggahii rektor Tove Bull . 2 Strategiijaplánabarggu oktavuođas lei dárbbašlaš árvvoštallat Sámi dutkamiid guovddáža doaimmaid ulbmiliid ektui . 2 Strategiijaplána čuovvoleamis berre joatkit daiguin dieđateorehtalaš digaštallamiiguin , ja Sámi dutkamiid guovddáš berre álggahit daid digaštallamiid . 2 Strategiijaplána galgá leat ofelažžan Romssa universitehtii go boahtteáiggis galgá ovddidit sámi dutkama ja oahpahusa . 2 Strategiijaplána galgá erenoamážit guorahallat movt sáhttá sisafievrridit sámi dutkama ja oahpahusa fágabirrasiidda mat dábálaččat eai leat dutkan sámi áššiid . 2 Strategiijaplána berre leat gárvvis ja meannuduvvon stivrras guovvamánus 1999 . 2 Strategiija mainna galggašii joksat dán mihttomeari lea juhkkon guovtti sadjái : Nisson- ja dásseárvoperspektiivva integreren buot Sámedikki bargosurggiin , ja earenoamáš doaibmabijuid ovddideapmi sámi nissoniid várás . 2 Strategiija berre leat ahte rievdada otná oamastanstruktuvrra areálaide mat leat geavahusas . 2 StrategiijA 2 Strategalaš mearkkašupmi min lagašguovlluide lassána dás duohko . 2 Strategalaš gávpeservviid dahje prográmmaid vuoññudeami badjelii lea dárbu bargat , go dat leat mielde ceahkkádeamen ja gávppáiduhttimin oñña šlájaid geavaheami guollebiebmamis , ja systemat fertejit heivehuvvot guollebuktagiid fievrrideami ja joñiheami várás . 2 Strategalaš ealáhusplánas maid Sámediggi vuordimis šaddá mearridit ovdal 1999 loahpa , galget dát čuolmmat leat guovddážin . 2 Stongland-njárga 2 Stoltenberg namuhii maiddái earret eará NAV-ođastusa , čáhkkilis bargoeallima ja ođđa penšuvdnavearuhusa ovdamearkan doaibmabijuide mat galget váikkuhit dasa ahte eanet bargofápmu lea gávdnamis . 2 Stoltenberg loahpahii čilgehusastis ja deattuhii Suodjalusa barggu . 2 Stoltenberg ja Hanssen Kárášjogas 2 Stoltenberg deattuhii ahte arábia ja Afrihká riikkaid čielga doarjja lei ON dorvoráđi mearrádusa vuođđun . 2 Stohpogálvvuid oastimis ođđa sámediggevistái lea čájehuvvon ahte bušeahtta lea viehka ollu unnit go galggašii . 2 Stivrrain galgá leat dábálaš váldi delegeret válddi iežaset hálddahusaide . 2 Stivrra vállje siidajahkečoahkkin . 2 Stivrra jođiheaddji vállje orohatjahkečoahkkin , mii galgá dollojuvvot ovdal geassemánu loahpa . 2 Stivrra doaibma ruhtaduvvo belohahkii Hålogalandalmennega eanaoamastanboađuin ja belohahkii bivdokoarttaid ja guolástankoarttaid jna. vuovdimiin . 2 Stivrra birra 2 Stivrii ferte addojuvvot vissis áigi dárbbašlaš ráhkkanemiide ovdal go eatnamat sirdojuvvojit Statskogas Finnmárkkuopmodahkii . 2 Stivret ja čuovvut vuolitdási doaimmaid : Departemeanta galgá ráhkadit mihttomeriid , mearridit rámmaid , bagadallat ja čuovvut vuolit etáhtaid bohtosiid guoskevaš lágaid ja regeliid ja politihkalaš váldonjuolggadusaid mielde . 2 Stivraáigodagas 1999-2001 lea Universitehtastivrras sámi ovddasteaddji , muhto stivrras ii leat bistevaš sámi ovddasteaddjesadji . 2 Stivramiellahtuid lohku sáhttá danne molsašuvvat guovllus guvlui , muhto stivrras galget álo leat uhcimusat guokte boazodoalu ovddasteaddji ja guokte eanadoalu ovddasteaddji . 2 Stivrajođiheaddjin háliidan giitit sámi strategiijaplána bargojoavkku buori barggu ovddas , ja mun giittán maiddái fágabirrasiid ja ovttaskas olbmuid geat leat buktán konstruktiiva cealkámušaid plánii . 2 Stivrajođiheaddji , Borg Havn IKS 2 Stivra čujuha ollu beliid mat váikkuhit dillái , earret eará heajos produktivitehta ja stuorra vahágat ja alla boazolohku Finnmárkkus guohtoneatnamiid ektui . 2 Stivra vállje ieš , gii galgá leat jođiheaddji ja várrejođiheaddji . 2 Stivra sáhttá dahkat mearrádusaid , go uhcimustá vihtta lahtu leat das . 2 Stivra mearridivččii maid leat go fierbmebivdovuoigatvuođa eavttut devdojuvvon , ja juogášii joga fierbmebivdoavádagaide . 2 Stivra ja muhttádusnjuolggadusat galggašedje leat sajis ovdal ođđajagemánu 1. 2006 . 2 Stivra galgá ovddasvástidit sihke oamastanhálddašeami ja meahccehálddašeami . 2 Stivra galgá fuolahit , ahte Finnmárkkuopmodat logahuvvo fitnodatlogaheapmái ovdal go guhtta mánu leat vássán fápmuiboahtima rájes . 2 Stivra ferte várjalit Sámi Radio NRK ` bušeahttaunnideamis , erenoamážit danne go dát ossodat ii leat mannan badjel bušeahttarájis . 2 Stivra / ráddi nammada dán lahtu . 2 Stipeanddas leat ohccit miehtá riikka . 2 Stipeandda váldoulbmiljoavkun lea sámegielat fágaolbmot Norggas , geat váldet oahpu veajuiduhttinfágas . 2 Stipeandda sáhttá addit gitta 50.000 ruvnno rádjai . 2 Stipeandda rámman lea kr. 850 000,- mii lea seamma go 1997:s . 2 Stipeandaortnega áigumuš lea movttiidahttit sámi nuoraid joatkkaskuvllas válljet oahpahusa sámegielas dahje sámegillii . 2 Stipeandaortnega ulbmilin lea movttiidahttit sámi nuoraid válljet oahpahusa juogo sámegielas dahje sámegillii joatkkaskuvllain . 2 Stipeandaohcamat bohtet miehtá riikka . 2 Stipeandaoažžut galget oahppoáiggis sáddet raportta Sámediggái juohke jagi . 2 Stipeandalohpádus addo ohcama vuođul . 2 Stipeanda máksojuvvo ollásit go dárbbašlaš duođaštus lea ovddiduvvon 2 Stipeanda máksojuvvo ollásit dalle go dárbbašlaš duođaštus lea ovddiduvvon 2 Stipeanda máksojuvvo guovtti gearddi skuvlajagis , ja juogaduvvo ovttasturrosaš submin čakčalohkanbadjái ja giđđalohkanbadjái . 2 Stipeanda máksojuvvo go Sámediggeráđi mearrádus sáddejuvvo olggos . Meroštallannjuolggadusat : 2 Stipeanda lea persovnnalaš ja heivehuvvo ohcci ekonomiijai ja stipeandda jahkásaš bušeahttii . 2 Stipeanda lea eanemusat gitta 10 000 ru rádjai oahppojagis oahppi nammii . 2 Stipeanda juogaduvvo njuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea mearridan . 2 Stipeanda juhkkojuvvo gorálaččat : 2 Stipeanda galgá geavahuvvot bestet sámegielat fágaolbmuid váldit oahpu veajuiduhttinfágas . 2 Stipeanda alit ohppui sámegielas - skuvlajahki 2007/2008 2 Stipeanda alit ohppui 2 Stipeanda addojuvvo sidjiide geat váldet unnimusat 15 oahppočuoggá . 2 Stig Eriksen , Friddja joavku 2 Sten Jønsson 2 Steinar Pedersenii juolluduvvo pearmišuvdna Sámediggeáirrasdoaimmas ja buot doaimmain dan oktavuođas . 2 Steinar Pedersen Geir Tommy Pedersen 2 Steinar Pedersen Egil Olli 2 Steinar Pedersen , BB:a sámediggejoavku 2 Steinar Pedersen ( čoahkkinortnegii ) 2 Steaŋgga bidjan . 2 Statsskog SF oppa áiggi doaibma ja oktavuohta sámi vuoigatvuođaide 2 Statskonsult:a árvvoštallan ii atte lasi čuoggáid guovttegielat čovdosiin sihke sámegiela ja dárogiela váste . 2 Statskonsult fuomášahttá maid ahte soaittášii ávkin Ruŧŧii ja Supmii searvat ofelašdoibmii . 2 Statsbygg lea stáhta deháleamos rávvejeaddji huksen- ja opmodatáššiin , huksejeaddji , opmodathálddašeaddji ja opmodatovddideaddji . 2 Statsbygg lea geahcadan prošeavtta , ja lea Sámedikki juolludusárvalus lea vuođđuduvvon dasa . 2 Statsbygg galgá lágidit ođđa vistti . 2 Statistihkkalaš guovddášbyrå . 2 Statistihkka čájeha ahte Finnmárkkus leat hirbmat nana nálit . 2 Statistihkalaš dieđut mat dása leat geavahuvvon vuođđun gusket sisabohtui , ekonomalaš sosiálaveahkkái ja doarjagii oktováhnemiidda , oahppodássái , bargguhisvuhtii , buhcciidpenšuvdnii ja barguimáhcahan- / veajuiduhttinruđaide ( gč. bovssa 6.2 s. 167 ) . 2 Statistihkain adnojuvvo eanas geográfalaš lahkaneapmi , mas deattuhuvvojit sámi ássanguovllut Sáltoduoddara davábealde . 2 Statistihka mielde maid Sámediggi ráhkada leat ollu sámi oahppit geavahan iežaset individuálalaš vuoigatvuođa oahpahussii sámegielas . 2 St.dieđ. nr. 55:s nannejuvvo ahte gielddat berrejit ávžžuhuvvot ieža vuhtiiváldit sámi beroštumiid , ja gielddat fertejit oažžut doarvái dieđuid almmolaš sámepolitihka birra ja rievttálaš vugiid birra mat leat ásahuvvon – ja ahte lea stáhta geatnegasvuohta fuolahis dárbbašlaš dieđuid buot dásiid almmolaš bargiide . 2 St.dieđ. nr. 55:s ( 2000-2001 ) Sámepolitihka birra čilge ráđđehus iežas oainnu iešmearridanrievtti hárrái sápmelaččaid guovdu ( kap. 4 ) . 2 St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka 2 St.dieđ. nr. 21 ( 1999-2000 ) ” Menneskeverd i sentrum ” kap. 4.6.2 Det samepolitiske feltet . 2 St. dieđ. nr. 8:s ( 2003-2004 ) Finnmárkku ja Davvi-Tromssa doaibmaavádaga birra , čilge ráđđehus guovllu ealáhuseallima 2 St. dieđ. nr. 55:s ( 2000-2001 ) kap. 5.1.2 lea dalá ráđđehus guorahallan Sámedikki oktavuođa Ráđđehusadvokáhttii , ja gávnnaha ahte Sámediggi ii sáhte atnit Ráđđehusadvokáhta bálvalusaid . 2 St. dieđ. nr. 34:s ( 2001-2002 ) Kvalitehtaođastus Sámi alit oahpu ja dutkama birra , namuhuvvo lullisámi giela ja kultuvrra ja julevsámegiela nanusnuhttin . 2 Spáidariiguin ja liđiiguin mii máilbmái dieđihit . 2 Spesialistadoavttirguovddáža vuostáiváldinossodagas Kárášjogas lea okta sisdávda spesialista , okta likkedávdda doavttir , okta bealljedoavttir , okta reumatologa ja okta ortopeda . 2 Spesialistadoavttirguovddáža poliklinihkas lea suoma- ja sámegielat liikedoavttir bistevaš virggis ja spesialisttaid gaskkas geat gaskkohagaid barget doppe lea reumatologa , gastroenterologa ja sisdávdda spesialista geat buohkat hupmet suomagiela . 2 Spesialistadoavttirguovddáš lei álggos priváhta 18 oamstusas , muhto lea maŋŋil sirdojuvvon Hámmirfeasta buohcciviesu háldui . 2 Sotnabeaivvi golggotmánu 29. beaivvi loahpahuvvo konferánsa dii. 12.30 , vuolgga dii. 13.30 . 2 Sotnabeaivvi borgemánu 21. beaivvi našunála doaluin mas muittašit sin geat gillájedje ja buohkaid geat veahkehedje mii rámidit sin duostilvuođa ovddas . 2 Sotnabeaivvi , guovvamánu 6 . 2 Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta hálddaša reasta 5,6 mill kr eará plánadoaibmabijuid álggaheami várás . 2 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta doaibmaplána NOU 1995:6 čuovvuleamis galggašii Sámi dearvvasvuođa- ja sosiála diliid dutkan leat váldoáŋgiruššansuorgin . 2 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta lea 1997 rájes juohkán ruđaid NOU 1995 : 6 Samisk helse- og sosialplan ( Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaplána ) čuovvoleapmái . 2 Sosiála- ja dearvvasvuodadepartemeanta 2 Sosiologiija instituhtta 2 Sosialisttalaš nuoraid jođiheaddji 2 Sosialisttalaš gurutbellodaga váldostivrra lahttu 2 Sosialisttalaš gurutbellodaga jođiheaddji 2 Sosialisttalaš gurutbellodaga bellodatčálli 2 Sosialisttalaš Gurutbellodat ( 13 ) : Råde SG Ringebu SG Hemsedal SG Sande SG Tjøme SG Aust-Agder SGN Gjerstad SG Lindesnes SG Osen SG Verran SG Gratangen SG Kautokeino / Guovdageaidnu SG Báhcavuona SG 2 Sosialantropologiija instituhtta oaivvilda ahte eamiálbmotoahpuid MA-prográmma ásaheapmi lea miellagiddevaš doaibma maid berre čielggadit eambbo . 2 Sosialantropologiija instituhtta maid evttoha muhtun vejolaš modealla maid berre vuđoleappot árvvoštallat , namalassii ” geasseskuvlamodealla ” maid sáhttá fállat studeanttaide ja eamiálbmotorganisašuvnnaid ovddasteddjiide . 2 Sosialantropologiija instituhtta 2 Sosial- ja dearvvašvuođabálvalusat - Dás evttohusso ahte departemeanttat mat Suomas ja Norggas ovddasvástidit sosial- ja dearvvašvuođaáššit álggahit oktasaš prošeavtta man bakte ovdanahttet rájarasta ovttasbarggu sosial- ja dearvvašvuođasuorggis . 2 Sorjjasmeahttun váiddanammagoddi galgá meannudit váidalusaid . 2 Son oahpahii munnje ahte lea dehálaš ahte mii eat vajálduhte nuppi máilmmisoađi surgadis dáhpáhusaid . 2 Son maid čállá ahte sii áigot ráđđadallat sámedikkiin maŋŋil geasi 2004s . 2 Son lágiidii nu ahte moai manaime ovttas dohko Ruošša-rádjái váktan , ja de son oahpahišgođii munnje dárogiela . 2 Son lohka muhtun fylkkaid sáhttit oanidit áššemeannudanáiggi . 2 Son lei árjjalaččat mielde sámi organisašuvdnabarggus ja lea beakkán iežas ollu aviisačállosiid geažil maid vuolláičálii " Sámedearvuođaiguin Háns-Hánsa " . 2 Son lei oahppan skuvllas Leavnnjas . 2 Son lei Romsdalas eret . 2 Son lea ovdal doaibman skuvlanuoraidbáhppan Finnmárkkus , sadjásaš báhppan Guovdageainnus ja suohkanbáhppan Mátta-Várjjagis . 2 Son lea nuppi áigodagas Sámedikkis áirras nr. 1 ovccát válgabiires Lulli-Romssas . 2 Son lea maiddái ovtta áigodaga bargan duopmárváldin Oslo juogadanrievttis . 2 Son ii lean go moaddenuppelot jagi dalle , muhto son logai muinna ja jorgalii munnje guokte jagi ovdal go bessen váldit geahččaleami . 2 Son hálai sámegiela minguin sihke olgun ja siste , muhto fertii min oahpahit lohkat dárogillii . 2 Son guhte joatká doaimma Stáhtaráđi čállingottis lea stáhtačálli Risto Volanen , ja son lea dárkilit čuvvon prošeavtta ja ožžon dieđuid prošeavtta ovdáneamis . 2 Son gii čuohppá iežas ruohtasiid , ii šat šatta . 2 Son gii sáhkkohuvvo sáhttá čuoččaldahttit ášši stáhta vuostá oažžun dihte sáhkkocelkosa guorahallojuvvot . 2 Son gii biddjo virgái ferte hálddašit davviriikkalaš giela , sámegiela ja eŋgelasgiela . 2 Son geas lea beroštupmi lihkahallamis , galgá buhtadit vuostebeali dárbbašlaš goluid árvvoštallamis jos árvvoštallan ii leat gáibiduvvon almmá govttolaš sivaid haga . 2 Son gean hálddus juoga duohtavuođas lea , sus ii sáhte lobi haga dan váldit , ja jos nu geavvá , de galgá goit oažžut buhtadusa vahága ovddas . 2 Son galgá earret eará ávvudit sámiálbmotbeaivvi guovvamánu 6. beaivvi ja ovttas Sámedikki presideanttain láidestit johtui Sámi vuoigatvuođalávdegotti II árvalusaid viidáset čuovvoleami . 2 Son dáistalii máŋga jagi čielga giela lága ovdii , ja golggotmánus 2010 dat bođii fápmui . 2 Son deattuhii seammás ahte Norgga doaibma ii leat ollašuvvon , ja dajai seammás ahte operašuvdna sáhttá bistit guhka . 2 Son cealká ahte girkosoahpan ja demokratiijaođastus galget láhčit dilálašvuođaid nu ahte Norgga girku galgá sáhttit bisuhuvvot ja ovddiduvvot rabas ja searvadeaddji álbmotgirkun , mii lea viidát vuođđuduvvon girkomiellahtuide . 2 Somames háve lea leamašan váttis gávdnat suomagielat oahpaheddji . 2 Soittii son fuomášii ahte mus lei álki oahppat , vaikko mun in máhttán giela . 2 Sohppojuvvui dárkileappot ja sierra čielggadit Sámedikki bušeahttaráhkadeami vugiid dannego bušeahttabarggu vuogit dávjá čuoččaldahttet erenoamáš gažaldagaid ja čuolmmaid . 2 Sohppojuvvui ahte riikkat galget leat čilgen iežaset posišuvnnaid boahtte oktasaščoahkkimii 2007 čavčča . 2 Sohkabealperspektiivva galgá deattuhit dutkamis oppalaččat ja 10-jagi prográmmas earenoamážit . 2 Sohkabeali juohku Sámedikkis lea šaddan ain botnjubut . 2 Sohkabeale perspektiiva lea deatalaš go galgá oažžut dássedettolaš ovdáneami sámi báikegottiin . 2 Sogn ja Fjordane Allaskuvla , guovddášvisti Sogndal 100 miljovnna ruvnno 2 Sogn ja Fjordane 2 Soađi gudni ja rápmi lea buot deháleamos ; lea buoret jápmit go rápmi báhcá muitun go eallit badjelgehččojumiin ” . 2 Soapmásat čuoččuhit ahte duogáš dasago mánáidlohku geain lea sámegiella vuođđoskuvllas ja mánáidlohku sámi mánáidgárddiin njiedjá lea go olmmošlohku sámi guovlluin njiedjá . 2 Soames áiggi sáhttá leat váttis earuheames etihka ja morála . 2 Soames oktavuođain adnojuvvojit eará leavggat norgalaš leavgga bálddas dearvvahussan . 2 Soalddáhat doibmet bures , sis lea alla fágalaš dássi , ja sis lea alla morála . 2 Soaitit ovttastahttit jurdagiid ja ovddidit ovttasbarggu mas leat mielde davviriikkat ja davvi-Eurohpá lihttoriikkat . 2 Soai vurrolagaid bargaba vahku hávalasas . 2 Soai geat oažžuba stipeandda galgaba leat gaskal 16 ja 25 jagi dan jagi go stipeanda juolluduvvo , ja ferteba maid leat mielláhtut soames valáštallansearvvis / - organisašuvnnas . 2 Soahti ja ođđasithuksen 2 Soahteveahka galgá veahkehit afganistanlaččaid vai sii nákcejit oaččuhit áigái stáđisvuođa ja sihkkarvuođa iežaset riikkas . 2 Soahtegirdit leat Suodjalusa deháleamos soahtenávccat . 2 Soahtegirdiid , maritiibma vákšungirdiid ja elektronalaš soahtegirdiid doaimmat galget jotkojuvvot , erenoamážit girdindoaimmat davviguovlluin . 2 Soahtegirdibása ásaheapmi dagaha váikkuhusaid , sihke buriid ja bahás čuovvumušaid . 2 Soahtedoaimmahagas njiejai lohku 320.000 soalddáhis 215.000 soalddáhii . 2 Soahpamuša vuođđun lea Københápman-soahpamuš , mii mearkkaša ollu joatki dálkkádatšiehtadallamiidda . 2 Soahpamuš sáhttá guoskat gitta 9 000 ássái Mátta-Várjjaga gielddas ja gitta 45 000 ássái Pečeŋga rajonas Ruošša bealde . 2 Soahpameahttunvuođat sáhttet šaddat dakkárin ahte soames duođai čuojaha sutnje . 2 Soahpameahttunvuođat guovlluid alde maid Finnmárkkukomišuvdna lea gárten , sáhttet dolvojuvvot Finnmárkku meahcceduopmostuolu gieđahallamii . 2 Soabaimet ahte mis geain lei bargu , veaháš ložžiimet iežamet gáibádusaid . 2 Soabaheapmi Guovllustivra sáhttá iežas fápmudusa mielde dahje siidaoasi jođiheaddji , siidda dahje oroahga dáhtu mielde mearridit ahte galgá dollot soabaheapmi jus guokte beali eai nákce ovttasbarggu bokte riiddu čoavdit . 2 Soabaheapmi Dát oassi lea ođas ja lea ahte guovllustivra sáhttá iežas fápmudusa mielde dahje siidaoasi jođiheaddji , siidda dahje orohaga dáhtu mielde mearridit ahte galgá dollot soabaheapmi jus guokte beali eai nákce ovttasbarggu bokte čoavdit riiddu . 2 Soabaheaddjin galgá guovllustivra nammadit olbmo geasa navdá goappaš beliid luohttit . 2 Snoasái lea ásahuvvon kantuvra mas lea hálddašanovddasvástádus máttasámi guvlui . 2 Snoasái lea ásahuvvon kantuvra man hálddašanovddasvástádussan lea lullisám guovlu . 2 Snoasa suohkana fátmmasteapmi lea dehálaš doaibmabidju nannet lullisámi giela , lullisámegiella lea ožžon lága bokte árvvu dássálagaid julevsámegielain ja davvisámegielain . 2 Smávva ja stuorra nissonorganisašuvnnat ja fierpmádagat lassin sámi organisašuvnnaide oppalaččat livčče guovddáš oasálaččat Sámediggái dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš barggus . 2 Smávva gilážat leat nappo vuosttažin ja garrasepmosit šaddan gillát go almmolaččat ruhtaduvvon doaibmabijut leat unnon , ja solidaritehtaberoštumit servodahkii maid lea deatalaš bealli go galgá árvvoštallat gillefidnomálle . 2 Skárfvággi orohat soađi áigge . 2 Skábmamánu nubbi sotnabeaivi , áhčibeaivi . 2 Skábmamánu 6 beaivi , Ruoŧa beaivi . 2 Skábmamánu 29. b. 1978 lágas Ruonaeatnama Ruovttustivrra birra leat dattege dárkilet mearrádusat Ruonaeatnama hálddašandili birra Danmárkkus . 2 Skábmamánu 1. b. ledje 12 538 olbmo čálihuvvon sámi jienastuslohkui . 2 Skuvllat lágidit maiddai oktasaš falástallanbeivviid . 2 Skuvllat galget gárvvistuvvot vuostá váldit daid gáibádusaid maid sámi giellalága ásaheapmi buktá davvisámi guovlluide . 2 Skuvllat galget fállat joatkkaoahpu sámi nuoraide , ja 2005 rájes galget skuvllat maiddái viidáseappot ovddidit sámi giela ja kultuvrra gáiddusoahpahusa ja guovllu ealáhusovddideami ja sámi kultuvrra kurse- ja ovddidanbargguid . 2 Skuvllain galgá leat fálaldat buot golmma váldosuopmanis ja oahpaheapmi galgá leat máŋgga dásis . 2 Skuvlla organisaSuvdna galgá nannejuvot ja heivehanvejolaSvuohta buoriduvvot . 2 Skuvlla lanjat heivehuvvojit dan oahpahusa ektui man skuvla doaimmaha . 2 Skuvlla bokte sáhttá ovdánahttit ođasmahttinkultuvrra , ee. ohppiidfitnodagaiguin . 2 Skuvlla , ohppiid dahje vánhemiid guottut ? Oahpahusa organiseren ? 2 Skuvlaálgin 2010 : Ođđa JOAČ ( Ny GIV ) hehttet skuvlaheaitima 2 Skuvlavázzima maŋŋil bargen álggos boazodoalus ovttas áhčiin . 2 Skuvla oaivvilda ahte sámegiel fálaldat ii leat vuoliduvvon , muhto baicce nannejuvvon dannego skuvla lea mielde prošeavttas “ Prošeakta sámi kulturmáhtu joatkkaskuvllain » , mii lea boađusin Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana gaskasaš ovttasbargošiehtadusas . 2 Skuvla muitala ahte doppe leat eanet oahppit geat dáidet háliidit sámegiela C-giellan . 2 Skuvla lei 6 vahkku čakčat ja 6 vahkku giđđat . 2 Skuvla lea leamaš bákčasiid latnjan oallut sápmelaččaide . 2 Skuvla dagahii midjiide vuolitvuođadovddu . 2 Skogvang : Samerett ( Oslo , 2002 ) siidu 127 . 2 Skjervøy 2 Skeaŋkkat mat addojuvvojit galget vuosttažettiin leat sámi girjjálašvuohta , dáidda ja giehtaduojit . 2 Skeaŋkkaid , mat leat persovnnalaččat ja daid árvu lea árvvoštallojuvvon leat vuollel 500 ruvnno sáhttá vuostáiváldi ieš doallat . 2 Sivvan lea ahte ii leat biddjojuvvon ovdan ii oktage dokumeanta , mii čájeha ahte Porsáŋgu livččii buoret go Áltá dahje nuppeláhkai . 2 Sivvan geahpedeapmái lea ee. go lágideaddjit eai leat doallan plánejuvvon áigemeriid rusttegiid fievrridemiid oktavuođas ja ahte Joint Warfare Centre gárvvistuvvo jagi 2011 . 2 Sivvan geahpedeapmái lea ahte Joint Warfare Centre lea gárvvistuvvon jagi 2011 ja dán prošektii eai leat šat báhcán olu mávssekeahtes golut . 2 Sivvan dása lea go sámi nuorain leat oppalaččat unnán vejolašvuođat bargat árbevirolaš sámi vuođđoealáhusain . 2 Sivvan dása lea go Sámedikki mielas lea čielga dárbu iešheanalis ja ođđaáigásaš olmmošvuoigatvuođaortnegii . 2 Sivvan dása lea ahte sápmelaččat galget dán orgána beassat ollásit stivret juohke dásis jos ILO-konvenšuvnna gáibádusaid galggaš ollašuhttit , nugo Álbmotriektejoavku lea deattuhan . 2 Sivvan dása lea ahte eaiggáduššanráđđejupmi galggašii mearriduvvot sierra šiehtadusas stáhta ja Sámedikki gaskka go boaresvirot geavaheapmi lea doarvái bures čielggaduvvon vuolábealde namuhuvvon kommišuvnna rávvagiid vuođul . 2 Sivvan dása lea ahte dákkár láhkanjuolggadus soabašii dálá geavahussii hálbbes stággokoarttaid hárrái olbmuide geat orrot Deanu ja Kárášjoga gielddain , ja oalgejohgáttiin Guovdageainnu suohkanis . 2 Sivvan dán vuoládussii sáhttá leat go ealáhusráđđi ii leat nu viššalit searvan gádde- ja vuostáiváldinstašuvnnaid huksemii ja ođasmahttimii . 2 Sivvan dasa lea go šákšanálli lea nu deaŧalaš Jiekŋameara ja Finnmárkku rittu ekologiijai , ja ahte guktii ovdal ( 1986-90 ja 1993-98 ) leai šákšabivdu áibbas gildojuvvon liiggás bivddu geažil . 2 Sivvan dasa lea go doarjjaortnegiid vuođđun lea biergobuvttadeapmi , ja nu ii leat eanadoalus . 2 Sivvan dasa lea go doarjjaortnegiid vuođđun , erohussan eanadollui , lea biergobuvttadeapmi . 2 Sivvan dasa lea dat go Sámediggi dál beassá friija geavahit ruđaid mat ovddit jagi leat báhcán dahje ferte gávdnat ruđaid ovddit jagi liigegeavaheapmái guoskevaš jagi bušeahtas . 2 Sivvan dasa go dát ruđat leat dollojuvvon olggobealde bušeahttajuogadeami lea dat go galgá sáhttit buohtastahttit loguid mat juolluduvvojit bissovaš juolludusa bokte jagis jahkái . 2 Sivvan dasa go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii oro diehtimin ahte dan iežas evttohus § 2-4 hárrái ii soabašii boazodoalu bággolonistanrievttálaš suodjaleapmái , sáhttá leat ahte lea gáddán boazodoalus ollu buoret heivehanvejolašvuođa ja - geatnegasvuođa go mii duohtavuođas lea . 2 Sivva dasa ahte ožžon S:a risttalašvuođas lei ahte dán fágas lei oahpahus sámegillii . 2 Siviilaáittardeaddji nammadeapmi čilgejuvvo Vuođđolága § 75:s l 82. Stuoradikki áittardeaddji njuolggadusat leat mearriduvvon lágas 83. Áittardeaddji doaimma bagadusa mearrida Stuoradiggi , vrd. § 2 . 2 Siviilaáittardeaddji loahpaha guorahallama 2 Siviilaáittardeaddji lea mearridan ahte ii leat vuođus guorahallat mo Kulturdepartemeanta meannuda báikkálašradiováidagiid . 2 Siviilaáittardeaddji ja Sámediggi Siviilaáittardeaddji bargosuorgi čilgejuvvo Lov om Stortingets ombudsmann for forvaltningen 49 nammasaš lágas § 4:s . 2 Siviilaáittardeaddji ja Sámediggi ... 26 2.7 . 2 Siviilaáittardeaddji ja Riikarevišuvnna doaibma lea ásahuvvon lága bokte . 2 Siviila-militeara ovttasbargu 2 Siv lei hui čáppat , ja Nanna ges lei eanemus oskkáldas buot nisooniid gaskkas . 2 Siss Heidi Hansen Gádde-Iččáin doallá ovtta sáhkavuoru Sámedikki semináras meahcástanealáhusaid birra mii dollojuvvo njukčamánu 3. ja 4. beivviid Sámedikkis Kárášjogas . 2 Sisráhkadus - Dán guovllu báikkálaš eiseválddiide , lassin riika eiseválddit guovddašhálddahusas , geain lea ovddasvástádus dihtorgulahallama ovdanahttimis , evttohuvvo ahte ásahuvvo jođánis dihtorgulahallanfierpmádat , ja earenomážit vejolašvuođaid ektui ahte hukset ja buoridit sisráhkadusa rája rastá . 2 Sisriikkalaš ja olgguldas luodda- ja girdioktavuođat ja beasatlašvuohta leat earenomáš dehalačča ealáhusdoibmii , earenoamážit mátkeealáhussii , fitnodagaid doaibmaeavttuide ja movt daid buoridit . 2 Sisriikaministeriija ossodatdirektora , Cay Sevón , válddi badjelasas jođiheami Suomas maŋŋil go Rauno Saari heittii go nammaduvvui Oarje-Suoma leanahearrán . 2 Siskkáldas áššiin lea eanemus čalbmaičuohci go lea nu vuollegis nissoniidlohku Sámedikki politihkalaččat válljejuvvon áirasiid gaskka . 2 Siskkáldas dárkkisteapmi galgá veahkehit Suodjalusa juksat ulbmiliiddis . Dat veahkeha stivret Suodjalusdepartemeantta ja gozihit dan vuollásaš ossodagaid . 2 Siseanan 30 31 + 30 31 + 2 Siseanan 2 Sisdoalu dáfus lea ráđđádallangeatnegasvuohta viidát go gulaskuddanvuoigatvuohta , ja ráđđádallamat addet Sámediggái stuorát vejolašvuođa váikkuhit go dan maid gulaskuddanvuoigatvuohta addá . 2 Sisdoallu : 1.1 Álggahus 1.2 Bargojoavkku mandáhtta 1.3 Ođđa boazodoallolága čujuhusat , doaibmanjuolggadusat ja boazolohku 2 Sisdoallobuvttadeapmi ja giellateknologiija leat deaŧalaš vuoruhanduovdagat . 2 Sisamáksin galgá dáhpáhuvvat kontofievrrideaddji bokte , gč. čuo. 2.5 bajábealde , ja dárkkistuvvot ja rehketdollui fievrriduvvot reskontrui ja váldogirjái d.g. čuo . 4-2.4 , 4-2.5 , 5-1. 5-3 ja 5-4 mielde . 2 Sisafárrema Finnmárkui lea hui ollu báidnán guovllu sadji koloniijan ja Norgga nášonalstáhta dárbu sihkkarastit iežas válddi guovllu bissovaš dáža ássamiin . 2 Sisaboađut unniduvvojit 85 miljovnna kruvnnuin netto , ja seamma olu golut , ee. go Joint Warfare Centre gárvvisteapmi 2011:s mielddisbuktá uhcit refušuvnnaid NATO:s . 2 Sisaboađut ja golut mat leat eambbo go dát juolludusat eai boađe ovdan stáhtabušeahtas ja doaibma sáhttá ieš mearridit juolludeami doibmii ja investeremiidda . 2 Sisaboađuid meroštallan earret vearro- ja divatsisaboađuid lassánedje 4 miljárdda ruvnnuin , eanaš lassánan vuoitoboađuid geažil . 2 Sis-Finnmárku ii gullan dan áigge Norgga gonagasriikii . 2 Sis-Finnmárkku vihkkenprošeavtta oktavuođas mii álggahuvvui 1996:s , rávvii Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ahte rávis njiŋŋelasat ( badjel 2 jagi ) mat galget ealihuvvot buvttadeami várás , guhkit áiggi vuollái galggaše deaddit 60 kg dahje eambbo . 2 Sis-Finnmárkku sámi álbmogii čuohcá dát dilli garrasabbot danne go lea sáhka etnalaš , kultuvrralaš ja gielalaš erohusaid birra . 2 Sis-Finnmárkku politiijaguovlu 2 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma lea loahpahan dábálaš prográmmabarggu . 2 Sis-Finnmárkku ealáhuseallima kapitálavárit fertejit nannejuvvot , seammás go sámi ealáhuseallimii sihkkarastojuvvojit buorit , vurdojuvvon ja bealátkeahtes rámmaeavttut . 2 Sis-Finnmárkku Riekteveahkkekántuvra muitala ahte Billighetserstatningsutvalg lea biehttalan buot ohcamiid dainna ákkain ahte dáruiduhttinpolitihka sáhttá bealuštit dalá oainnu vuođul ( vrd. 12.09.99 reivve Sámediggái ) . 2 Sis sáhttet leat sihke stuorit ja smávit sávaldagat maid mii politihkkarat galggaše ja berreše bargat . 2 Sis rieviduvvui buot . 2 Sis ožžot leat fiinna virggit , viŋkilat ja násttit . 2 Sis lei boahttevuohta ovddabealde . 2 Sis geat ásset Finnmárkkus , lea lassin velá vuoigatvuohta bivdit fuođđuid ( § 23 ) . 2 Sis geain lea stuora oassi dietnasis olggobealde boazodoalu fertejit ovddemus unnidit sin doaimma . 2 Sis galge muhtin muddui leat seamma oahpaheaddjit , ja galge orrut seamma internáhtas . 2 Siri Johnsen , Sámi dutkamiid guovddáš , válddii dasto badjelasas čállibarggu . 2 Sirdásannjuolggadusat 2 Sirdin ii okto mearkkaš ahte NATO-soahteveahka geassáda . 2 Sin ráŋggáštedje . 2 Sin niegut leat ilgadisvuođain vealahuvvon ja dulbmojuvvon . 2 Sin iežaset vuosttášlinjábealuštus lea dat deháleamos heahtesuodji . 2 Sin geat dorvvastit veahkaválddálašvuhtii mii galgat vuosttaldit . 2 Sin dáhttu ja áigumuš dustet veahkaválddálašvuođa ja balu eanet rabasvuođain ja demokratiijain lea njuorasmahttán olles máilmmi . 2 Sin dilli lea erenoamáš váttis Ruošša bealde . 2 Sin bušeahtta lea máŋggageardásaš go Suomain buohtasdahttá . 2 Simon Ivar Andersen válddii saji 22.09 dii. 09.00 Stig Eriksen várrelahttu 2 Simon Andersen 2 Silje Karine Muotka lávdegoddejođiheaddji 2 Sijti Jarnge , Árborde 826 1 050 1 050 2 Siidu lea oaivvilduvvon buohkaide geat beroštit sámediggeválggas . 2 Siidu 2 2 Siiddas leat golbma siidaoasi – A , B ja C. A:s ja B:s leat 300 bohcco goappásge , ja C:s leat 400 bohcco . 2 Siidda stivra dahje gulahallanolmmoš lea geatnegahtton bearráigeahččat ahte siidaoassi duođai heaittihuvvo jus siidaoasi jođiheaddji mearrida heaitit boazodoaluin dahje jus son jápmá ja ovddasvástádus ii sirdojuvvo earáide namuhuvvon njuolggadusaid mielde . 2 Siidastivrras dahje gulahallanolbmos lea maiddái ovddasvástádus dieđihit heaittiheami guovllustivrii . 2 Siidastivra galgá válljejuvvot jus jahkečoahkkin ii mearrideažžá eará Lága § 52 mielde galgá geassesiidii válljejuvvot stivra mas lea ovddasvástádus lágidit oktasaš doaimmaid ja hálddašit siidda oktasaš rusttegiid . 2 Siidaosiin oaivvilduvvo bearaš dahje ovttaskas olmmoš mii gullá siidii , gč. § 51 , ja gii doaimmaha boazodoalu ovtta olbmo jođiheami dahje náittosguimmežagaid dahje ovttasássiid oktasaš jođiheami vuolde . 2 Siidaoassi lea joavku , dábálaččat bearaš dahje ovttaskas olmmoš gii lea lahttun siiddas ja gii doaimmaha boazodoalu maid okta olmmoš dahje náittosguimmežagat dahje ovttasássit jođihit . 2 Siidaoassi doalu sadjái Buohkat geat orohatstivrras ledje čálihuvvon doalu jođiheaddjin suoidnemánu 1. b. 2007:s , čálihuvvojedje dan rájes siidaoasi jođiheaddjin . 2 Siidaoassi boahtá dál doalu sadjái . 2 Siidaoasis leat vihtta jiena ja buohtalas álggahanoasis lea guokte jiena . 2 Siidaoasi ásaheapmi Doalloovttadat mii lága fápmuiboahtimis lea sisačálihuvvon guovllustivrii , rehkenasto siidaoassin dán lága mearrádusaid mielde . 2 Siidaoasi sirdin galgá dieđihuvvot guovllustivrii mii galgá dárkkistit ahte sirdima formálalaš eavttut devdojuvvojit . 2 Siidaoasi sirdin galgá dieđihuvvot guovllustivrii mii dárkkista ahte sirdima formála eavttut leat devdojuvvon . 2 Siidaoasi jođiheaddji stivrenvuoigatvuohta lea dárkilit čilgejuvvon ođđa lága § 10:s . 2 Siidaoasi jođiheaddji galgá jahkásaččat addit boazodoallodieđáhusa guovllustivrii . 2 Siidaoasi jođihanovddasvástádusa sirdin Jus ii leat ásahuvvon buohtalas álggahanoassi , de sáhttá siidaoasi jođiheaddji sirdit siidaoasi jođihanovddasvástádusa mánnái , áddjubii / áhkkubii dahje eará olbmui gii § 9 vuosttaš lađđasa mielde deavdá eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra siidaoasis . 2 Siidaoasi heaittiheapmi Jus siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji heaittiha iežas boazodoalu dahje jus jápmá ja ovddasvástádus ii sirdojuvvo earái § 12 ja §15 mearrádusaid mielde , de galgá siidaoassi heaittihuvvot ja bohccot vuvdojuvvot jus eai sirdojuvvo eará siidaoassái dahje buohtalas álggahanoassái . 2 Siidaoasi heaittiheapmi . 2 Siidaoasi Siidaosiin oaivvilduvvo bearaš dahje ovttaskas olmmoš mii gullá siidii , gč. § 51 , ja gii doaimmaha boazodoalu ovtta olbmo jođiheami dahje náittosguimmežagaid dahje ovttasássiid oktasaš jođiheami vuolde . 2 Siidakássas ii gáibiduvvo rehketdoallodárkkisteapmi , muhto juohke siidaoasi jođiheaddji sáhttá gáibidit rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit siidakássa daid njuolggadusaid vuođul mat gustojit siidafoandda rehketdoallodárkkisteamis . 2 Siidakássa ruđat lea ovttaskas siidaosiid jođiheddjiid doarjja maid guhtege máksá iežas boazologu vuođul . 2 Siidakássa geavaheapmái galget ráhkaduvvot njuolggadusat . 2 Siidakássa Jus lea válljejuvvon siidastivra § 52 mielde , de galgá maiddái ásahuvvot siidakássa . 2 Siidafondii gáibiduvvo rehketdoallodárkkisteaddji . 2 Siidafoanda Jus siidii bohtet ruđat nugo namuhuvvon §:s 47 , de galgá ásahuvvot boazodoallofoanda siidii , ja galget ráhkaduvvot njuolggadusat foandda ruđa geavaheapmái . 2 Siidafoanda Jus siidii bohtet ruđat nu movt namuhuvvo § 47:s ( buhtadus , doaibmadivat jna. ) , de galgá siidii ásahuvvot boazodoallofoanda . 2 Siida § 51 . 2 Siida sáhttá maiddái árvvoštallat eará áššiid maid dáhttu deattuhit . 2 Siida ferte unnidit boazologu 20 %:ain . 2 Siida Siiddas lea guovddáš sadji lágas boazodoalu organiserema ja stivrema dáfus . 2 Siida Dán lágas mearkkaša siida joavkku mas leat boazoeaiggádat mat doaimmahit boazodoalu ovttas dihto eatnamiin . 2 Siida / orohatstivra galgá čilget daid guohtun- ja doaibmaguoskevaš árvvoštallamiid mat leat vuođđun boazolohkui . 2 Siida / orohat berre čilget eavttuid ja norpmaid mat vurdojuvvojit devdot evttohuvvon boazologuin . 2 Sii čujuhit maiddái ahte sii jáhkket ahte jos duopmostuollu biddjošii Sis-Finnmárkui eanadieđalaččat , de šattašii maiddái stuorát áddejupmi sámi dilálašvuođaide . 2 Sii šadde rávesolmmožin nazismma vuostálasti soađi áigge . 2 Sii riegádedje nuorra riikii mii lei Eurohpá geafimus riikkaid searvvis . 2 Sii máhttet dasa lassin guokte našovnnalaš giela , sámegiela ja dárogiela go ohcet alit oahpahussii . 2 Sii ledje barggánis oahppit geain lei beroštupmi oahppat . 2 Sii leat soalddáhat , nu movt diige , ja sii maiddái ánssášit min rámi ja doarjaga . 2 Sii leat oarjelsámit , nuortasámit / goltásámit ja julevsámit . 2 Sii leat min sáŋgárat . 2 Sii leat hálddahuslaččat čadnon Sámi allaskuvlii Guovdageainnus , mas lea ovddasvástádus praktihkalaččat čađahit prošeavtta . 2 Sii leat dahkan nu boastut go vejolaš . 2 Sii leat bures hárjehallan , leat buori rusttegat ja sin ámmátčehppodat ja árjjalašvuohta dagaha ahte lean hui rámis . 2 Sii lea čađahan fátmmasteaddji proseassa , ja čájehan dáhtu olahit gaskaneassoahpamuša vai buohkat ovddasguvlui rahčet seamma guvlui . 2 Sii jeđđejit ja loktejit . 2 Sii jerre mus veahki ruovttubargguin , muhto mun in máhttán veahkehit . 2 Sii humadit buot eará go soahpameahttunvuođa birra . 2 Sii han livčče galgan diktit mearkkaid leat nu guhká go olbmot ellet . 2 Sii guđet ožžot duođaštusa , sáhttet orrut guhkimusat 15 beaivvi hávis visuma haga nuppi riikka rádjaguovllus . 2 Sii guđet leat leamaš ruovttus mánáiguin , ožžot go sii šaddet penšonistan , stuorát penšuvdnalasáhusaid dán ovddas . 2 Sii geat čuožžiledje ja dadje : ” Mii eat divtte báhčaleami gal jávohuhttit min ” Álggos okta dain nuorain dán dajai . 2 Sii geat ásset Finnmárkkus , sáhttet lassin fierbmut čázádagain ássangielddasteaset ( § 22 ) . 2 Sii geat orrot Suomas muhto barget Norggas leat leamašan duhtameahttumat danin go sii eai sáhte oažžut viessodoaktára ja fástadoaktára Norggas vaikko bálkkás mákset ge oadjodivvadaga sosiálalaš oadjebasvuođa dáhkideamis . 2 Sii geat leat rábidan geavahan- ja oamastanvuoigatvuođa muhtun guvlui , ožžot dohkkehuvvot dán vuoigatvuođa Finnmárkkukomišuvnna gártema bokte ( § 5 ) . 2 Sii geat leat nammaduvvon leat : Jon Todal , jođiheaddji ( Sámi allaskuvla ) Magritt Brustad , nubbinjođiheaddji ( Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš , Romssa universitehta ) Else Grete Broderstad ( Sámi dutkamiid guovddáš , Romssa universitehta ) Paul Inge Severeide ( Statistalaš guovddášdoaimmahat ) Johan Ailo Kalstad ( Siviilekonoma ) Prošeaktajođiheaddjin lea Yngve Johansen , guhte bargá beallevirggis . 2 Sii geat barget ruovttus , studeanttat , penšunisttat ja earát , geat eai sáhte duođaštit bargodietnasa massima , sáhttet oažžut buhtadusa massojuvvon bargodietnasa ovddas duođaštusa haga máksomeriid mielde . Dát lea dál 800 ru beaivái . 2 Sii geat barget buohtalagaid duoji , meahcceealáhusa , guolástusa , eanadoalu dahje boazodoalu ektui sáhttet ohcat doarjaga dán lágan lotnolasoktavuođaide . 2 Sii galget ovddidit doaimmaid vai Norga buoremusat ráhkkanahttojuvvo eastadit ja dustet vejolaš boahttevaš fallehemiid . 2 Sii galget dovdat bargiidlihkadusa givrodaga . 2 Sii galget beassat vásihit ahte mii váldit vára sis , ovdal , suodjalusas , ja maŋŋil go suodjalusas leat geargan . 2 Sii finadit omd. Juhls silbarávddis , dávvirvuorkkáin ja eará mátkebáikkin Jiekŋaábi rittus . 2 Sii fertejit maiddái luohttit ahte jođiheddjiin lea alla fágalaš , ehtalaš ja morálalaš dássi . 2 Sii eai galgga doaibmat ja bargat nu ahte sin iehčanasvuođa sáhttá eahpidit , dadjá Strøm-Erichsen . 2 Sii eai evttot makkárge njuolggadusaid daid vuoigatvuođaide mat gullet eanaopmodahkii . 2 Sii dorjot liikká departemeantta evttohusa danin go ii leat vejolaš čađahit stuorát rievdadusaid mat vuhtiiváldet válgabiirriid sturrodaga , geográfiija ja man ollu válgabiirret leat . 2 Sii divvot gažaldaga dasa go eai leat ságastallamat duohtandahkat Biologalaš girjáivuođa soahpamuša almmolaš boazodoallopolitihka ektui . 2 Sii deaivvadit gávpeguovddážis , bridgesearvvis , golfagiettis ja boarrásiiduniversitehtas . 2 Sii dagahit ahte mis ovddasguvlui ođđasit jáhkkit min vuođđudeaddji árvvuide . 2 Sii adde heakkaset ráfi ovddas Afghanistánas , dorvvoleabbo máilmmi ovddas ja Norgga sihkkarvuođa ovddas . 2 Sii , geat leat giksašuvvan ja giksašuvvet eanemusat gonagasreappá geažil – smávvafanasbivdit vuonain Porsáŋggu rájes nuorttas – eai beasa bivdit dán šlája . 2 Sihkut Sámediggeráđi árvalusa : 2 Sihkkarvuođapolitihkalaš nuppástuhttimat maid mii oaidnit , eai leat nu dramáhtalaččat go Warsawa-lihtu ja Sovjet-uniovnna heaittiheamit . 2 Sihkkarvuođapolitihka ossodagas lea ovddasvástádus sihkkarvuođapolitihkalaš gažaldagain , ja departemeantta riikkaidgaskasaš doaimmain ja oktavuođain sihkkarvuođapolitihka suorggis . 2 Sihkkaris guolleskáhppon ja alladási guollereiden dagaha ahte fitnodagas ain lea vuoitu maiddái maŋŋágo fitnodat investerii 150 milj. ru ođđa industriijarusttegii . 2 Sihkkarastit áigeguovdilaston mearrádusvuođu Sámediggái iežas ovddasvástádussuorggis . 2 Sihkkarastit sámi ohppiid joatkkaoahpahusa dakkárin ahte dat nanne ohppiid sámi identitehta , kultuvrii gullevašvuođa ja gelbbolašvuođa . 2 Sihkkarastit sáivačáhceguollevuostáiváldin dili guoskevaš resursaguovlluin 2 Sihkkarastit ovttaskas olbmuid vuoigatvuođaid sámelága láhkaásahusaid ektui 2 Sihkkarastit oahpahusa kvalitehta vai dat ii oahpat studeanttaid “ eret ” sin iežaset servodagain . 2 Sihkkarastit geavaheddjiid beali Lávdegoddi árvala ásahit lága , mainna sihkkarastet čorgatvuođa ráđđádallamiidda ja buori gávpevieru . 2 Sihkkarastit ealáhusa guohton- ja areálavuođu 2 Sihkkarastit dárbbašlaš geavaheaddjidávviriid investerema ođđa Sámediggevisttis nu ahte postii biddjošii vel nubbi 5 milj . . 2 Sihkkarastit Sámediggái vejolašvuođa ieš vuoruhit ruđaid sámi kultuvrii 1. modealla lea oppalohkái seamma go dálá praksisa , muhto lea vejolaš heivehit nu ahte Sámediggi maiddái dán modeallas beassá ieš vuoruhit movt ođđa bušeahttajuolludeamit galget vuoruhuvvot . 2 Sihkkarastit Sámediggái vejolašvuođa ieš vuoruhit ruđaid sámi kultuvrii ... 84 9.6.4 . 2 Sihkkarastin dihtii ahte bearráigeahččoeiseváldi gozihuvvo leagitiibma láhkai , galgá Gonagas stáhtaráđis sáhttit nuppástuhttit bearráigeahču dahje váiddanammagotti mearrádusaid prinsihpalaš áššiin dahje áššiin mat leat hui dehálaččat servodahkii . 2 Sihkkarastin dihte kvalitehta dulkonbávalusain , lea ásahuvvon dulkongeahččaleami ortnet ja autoriserenortnet . 2 Sihkkarastin dihte dohkálaš ovdáneami Sámi kulturfoanddas evttohuvvo fondii 4 mill. kr. lasáhus . 2 Sihkkarastin dihte dohkálaš ovdáneami Sámi kulturfoanddas evttohuvvo ahte foandda juolludus bajiduvvo . 2 Sihkkarastin dihte Sámedikki vuoigatvuođaid dán suorggis lea dárbu oažžut juridihkalaš konsuleantta . 2 Sihkkarastimis čáhceboađu lei maid eaktun dasa ahte ON-veahka galgga sáhttit doaibmat . 2 Sihkkarastimis ahte Eidsvoll vistti ođastanbarggut gárvvistuvvojit ovdal vuođđolága ávvudeami 2014:s , evttoha Ráđđehus 2011:s juolludit 54,5 miljovnna ruvnno . 2 Sihke čoahkkimis ja 09.06.04 ja 06.08.04 beaiváduvvon reivviin guolástusministtarii leat bivdán rievdadit láhkaásahusaid ja heivehit eamiálbmotdimenšuvnna njuolggadusaide mat gusket gonagasreabbábivdui . 2 Sihke šaddi buolvvaide , ja bearraša boarrasepmosiidda . 2 Sihke sámi boazodoalloguovllus ja dan olggobealde galgá láhka leat mielde sihkkarastime bealuštahtti elliidsuodjalusa bohccuide . 2 Sihke prinsihpalaš ja hálddahuslaš deastagat orrot doarjumin dán evttohusa , cealká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Sihke mátta- ja julevsámi guovlluin leat álggahuvvon prošeavttat , ja Ofuohta ja Mátta-Tromssa giellaguovllus ja Sáččas gč. čilgehusa poasttas 53.3 Doarjja sierra prošeavttaide 2 Sihke lagas birrasat ja mediat leat mielde hábmemin mánáid ja nuoraid árgabeaivvi . 2 Sihke juridihkalaš , ekonomalaš ja hálddašeami doaibmabijuin livčče stuorát beaktu , ja ealáhus daid maid dohkkehivččii buorebut jos ealáhusa iešvuohta biddjošii vuođđun . 2 Sihke eanadoallogálvvuid vuovdin , ja Finnmárkku náláštuhttinfitnodagaid vejolaš buvttadankapasitehta ávkkástallan sáhttá nannet eanadoalu . 2 Sihke eanadoallogálvvuid fievrrideapmi olggos riikkas ja buvttaduskapasitehta geavaheapmi muohkádanrusttegis Finnmárkkus sáhtášii nanosmahttit eanadoalu . 2 Sihke dáru , sámi ja suoma oahpaheaddjit lonohallet bargamis skuvllain rájáid rastá . 2 Sihke dutkan ja geavaheddjiid várás ovdánanbargu duddjo eanadollui ođasmahttima . 2 Sihke danin go dat lea vuoiggalaš ja go Suodjalus dárbbaša nissonolbmuid . 2 Sihke dan ektui ahte sis lea nana iežaskapitála ja vásttolaš loatnadoaibma . 2 Sihke barggolašvuođa njiedjama geažil vuođđoealáhusain ja almmolaš sektuvrras , muhto maiddái dan geažil go lea dárbu hukset dárbbašlaš servodatfálaldagaid sámi báikegottiin . 2 Sihke Sámediggi ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ( NBR ) deattuhedje dan oktavuođas ahte dán earenoamáš riektevuođu galggašii čielgasit nannet boazodoallolágas . 2 Sihke Sámediggi ja Justisdepartementa leat duhtavaččat dáinna ovdánemiin . 2 Sihke Sd.dieđ. nr. 52 ( 1992-93 ) Norgga sámepolitihka birra ja kulturmuitolága njuolggadusaid § 3 deattuhuvvo ovttasbargogáibádusa . 2 Sihke Ráđđehus ja Stuorradiggi leat ollu gerddiid deattuhan oktavuođa kultuvrra ja vuođđo olmmošvuoigatvuođaid gaskka , sihke Od . prp:as nr. 33 ( 1986-87 ) , St. dieđ:as nr. 52 ( 1992-93 ) ja dál maŋimuš Sd. dieđ:as nr. 41 ( 1996-97 ) . 2 Sihke Norgga Suodjalusdepartemeanta ja lihttoriikkat barget dál ahte NATO-váldočoahkkima ođastusmearrádusat buktet praktihkalaš bohtosiid . 2 Sihke NOU 2000:14 ja NOU 2000:3 árvalit ásahit sierra sámi fágaorgána mii ekonomalaš rámmaid bokte bidjá eavttuid alit ohppui ja dutkamii . 2 Sihke NOU 2000:14 ja NOU 2000:3 dorjot ahte ásahuvvo sierra sámi fágaorgána mii ekonomalaš rámmaid mielde bidjá eavttuid alit ohppui ja dutkamii . 2 Sihke Kártenkommišuvnna raporttat ja Meahcceduopmostuolu duomut galget leat nuvttá fidnemis Interneahtas . 2 Sihke Hárštá ja Finnsnes leat guovddášdásis 2 . 2 Sihke Arkeologiija instituhtta , Humanisttalaš fakultehta ja Sosialantropologiija instituhtta dorjot dáid evttohusaid ( gč. gulaskuddancealkámušaid ) . 2 Sihke 2. modealla ( oassi stáhtabušeahtas ) ja 3. modealla ( bušeahttašiehtadallamat / - ráđđádallamat árvvoštallojuvvojit leat álbmotrievttalaš rámmaid siskkobealde dán dáfus . 2 Sihke 2. ja 3. modealla láhčet diliid nu ahte galgá sáhttit dárkilit ja demokráhtalaččat gieđahallat sámi áššiid bušeahta . 2 Sierrapedagogalaš oahpponeavvut sámi geavaheddjiid várás eai leat mielde dán bušeahttajuogadeamis . 2 Sierranas árvvoštallama maŋŋel sáhttá doarja maiddái addot joavkkuide main leat unnit mánát go dat mii boahtá ovdan Rundskriv Q-2 2000 / B njuolggadusain . 2 Sierranas sohkabeallásašvuođa olbmuid rekruhtten 2 Sierranas doarjja sámi mánáidgárddiide sirdojuvvo Mánáid- ja bearašdepartemeanttas Sámediggái 01.01.2001 rájis . 2 Sierralohpi 2 Sierradoarjaga ulbmil lea fuolahit sámi mánáide vejolašvuođa ovddidit ja nannet giela ja kulturduogáža mánáidgárddis . 2 Sierra virgi sámi historjjás ásahuvvui 1984:s , ja gohčoduvvui gitta 1993 rádjái formálalaččat ½ gaskavirgi , muhto duohtavuođas dutkkai bargi eanas sámi historjjá . 2 Sierra sámi fágaorgánas , Sámi dutkanráđis , ferte leat oppalaš sámi perspektiiva . 2 Sierra sektuvrraid mihttomearit , strategiijat ja doaibmabijut : 2 Sierra riektemeannudannjuolggadusat . 2 Sierra prošeaktabargi doaimmaha vuođđobarggu Ruoŧas ja Norggas ja prošeaktahoavda ges doaimmaha barggu Suomas , ja su konturbáiki lea sámi gielddaovttastusas PohjoisLapin aleyhteisön kuntayhtymäs Soađegilis . 2 Sierra minerálaveahkki minerálaresurssaid iskkadeami ja roggama oktavuođas 2 Sierra lávdegoddi maid Sámediggi lea nammadan , galgá ráhkadit boazodoalloplánaárvalusa . 2 Sierra jietna- ja govvastudio gáiddusoahpahussii dagahivččii giellaoahpahusa beaktilat – omd ahte suomagielat oahppit ožžot dárogielat oahpahusa norggabeale oahpaheaddjis guhte leat studios Norgga bealde . 2 Sierra heivehuvvon fálaldagat mánáide ja nuoraide geainna leat psykalaš váttisvuođat , gos visuála dáidagis geavahuvvo metodan dáidda- ja ovdanbuktinterapiija , erenoamážit animašuvdna . 2 Sierra gulahallanfierpmádat galgá leat ásahuvvon jagi 2006 mielde . 2 Sierra earreortnegat . 2 Sierra duopmostuollohálddahus 2 Sierra buhtadusortnega juolluduslassánemiin leat bušeahttaevttohusas olu doaibmabijut bargiid várás , ovdal go vulget olgoriikii , go leat olgoriikkas ja go máhccet fas ruoktot . 2 Sierra bibliotehkárvirggit dán guovtti guovllus organiserejuvvon sámi sierrabibliotehka filiálan sáhtášii leat čoavddus . 2 Sidjiide lea njoazibut fierpmádat áidna molssaeaktu mii geavaha juogo modem dehe mátketelefovnna . 2 Sidjiide ja earáide geat dáhttot omd. oažžut iešguđetlágán fágakombinašuvnnaid dohkkehuvvot vai sáhtáše bargat oahpaheaddjin vuođđo- ja joatkkaoahpahusas , lea deaŧalaš ovddidit sámi praktihkalaš-pedagogalaš oahpahusa mii lea heivehuvvon sámi diliide . 2 Side 9 av 86 2 Side 86 av 86 2 Side 77 av 86 2 Side 75 av 86 2 Side 74 av 86 2 Side 73 av 86 2 Side 72 av 86 2 Side 70 av 86 2 Side 65 av 86 2 Side 64 av 86 2 Side 62 av 86 2 Side 6 av 86 2 Side 56 av 86 2 Side 55 av 86 2 Side 54 av 86 2 Side 53 av 86 2 Side 52 av 86 2 Side 51 av 86 2 Side 50 av 86 2 Side 5 av 86 2 Side 49 av 86 2 Side 48 av 86 2 Side 47 av 86 2 Side 46 av 86 2 Side 45 av 86 2 Side 44 av 86 2 Side 43 av 86 2 Side 42 av 86 2 Side 41 av 86 2 Side 40 av 86 2 Side 4 av 86 2 Side 36 av 86 2 Side 3 av 86 2 Side 28 av 86 2 Side 27 av 86 2 Side 26 av 86 2 Side 25 av 86 2 Side 24 av 86 2 Side 23 av 86 2 Side 22 av 86 2 Side 21 av 86 2 Side 20 av 86 2 Side 19 av 86 2 Side 18 av 86 2 Side 17 av 86 2 Side 15 av 86 2 Side 14 av 86 2 Side 12 av 86 2 Side 10 av 86 2 Side 1 av 86 2 Servodatplánen sierranas surggiin lea dássážii vuođđuduvvon dutkamii ja dat lea doaibman politihkalaš mearrádusaid erenoamáš dehálaš diehtovuođđun . 2 Servodatfága fáddágihppagat , erenoamážit sámi diliid birra 2 Servodat- ja eaktodáhtolašossodaga ovddasvástádus lea bajimus dásis oktiiheivehit ja ovttasdoaimmahit stáhta oktavuođaid eaktodáhtolaš suorggis ja hálddašit doarjjaortnegiid eaktodáhtolaš doaimmaide mat gusket máŋgga suorgái . Ossodaga ovddasvástádus lea maid dađistaga čađahit strahtegalaš doaibmabijuid mat nannejit eaktodáhtolaš suorggi , kultuvrra ja ealáhusaid , searváidahttima ja geafivuođa eastadeami , kultuvrra bargoeallimis , gulahallama gaskal iešguđetlágán oskkuid ja eallinoainnuid , hálddašit ja viidáseappot ovddidit daid oskkuservviid doaibmaortnegiid mat eai gula Norgga girkui , eaktodáhtolašguovddážiid , doarjjaortnegiid báikkálaš eaktodáhtolaš doaimmaide ( Friddjafoandda ) , doaimmaid maid namat leat Frivillighetsregisteret ja Innsamlingsregisteret , čielggademiid , analysaid , dutkama ja statistihkaid ráhkademiid . 2 Servodat gos nana searvevuohta lea das veahkkin go mii dárbbašat veahki . 2 Servodat gos ii oktage dárbbaš ballat vuoimmehuvvamis . 2 Servodat gos iežas ja oktasaš ovddasvástádus vánddardeaba giehtalaga . 2 Servodahkan mii fertet nuppástuhttit miellaguottuideamet agi hárrái dan mielde ahte mii eallit boarrasabbun ja dearvasabbon go olbmot min ovdal . 2 Servodaga buorrevuohta ja kvaliteahta ii gal vuosttažettiin mearriduvvo ávnnaslaš árvvuid mielde . 2 Servodaga ahkeoaidnu nuppástuvvá áiggi mielde . 2 Senter for samisk og urfolksforskning 2 Seniorráđđeaddi Ingrid Aamodt , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta 2 Seniorráđđeaddi Carl Erik Moksness , Sámediggi 2 Seniorráđđeaddi Audhild Schanche , Sámediggi 2 Seniorráđđeaddi , Olgoriikadepartemeanttas 2 Seminára sámegielas ja álbmotbeaivvi ávvudeapmi Elgås 2 Seminára servodatdiehtaga ja máhttopolitihka birra evttohuvvui lágiduvvot dan dihte go eai lean ovttaoaivilis sámi dutkama sajádaga ektui , ja dan dihte go nu olu máŋggalágán ipmárdusat bohciidedje digaštallamis mii buollái go sosialantropologat evttohedje ásahit sierra sosialantropologiija fágaoahpu . 2 Seminára servodatdiehtaga ja máhttopolitihka birra 2 Seminára fáttát čatnasit evttohuvvon prosessii juohkit riikka ođđa regiovnnaide , eamiálbmotavádatbargui ja Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu viddideami prosessii . 2 Seminára dollojuvvo Sámedikki dievasčoahkkinlanjas gaskavahku 29.09.10 dii.09 . 2 Seminára Sámedikki guovttegielatvuođa ruđaid ođđa juolludaneavttuid birra 2 Seminára Mánáidkonvenšuvnna hárrái miessemánu 27. – 28. b. 2009 2 Sekšuvdna 2 Seksuvdna 2 Seasttášii ollu oktiiheivehemiin jos Sámediggi oččošii seammalágan hálddašanovddasvástádusa Sámi arkiivvas go Sámi sierrabibliotehkas . Sámediggi dáhttu Stuorradikki dadjat ahte lea dárbu sirdit Sámi arkiivva Sámedikki hálddašeapmái . 2 Searvva digaštallamiidda . 2 Searvevuohta , davviriikkalaš- ja riikkaidgaskasaš suodjalusovttasbargu 2 Searvegotteviesuin ja servodatviesuin . 2 Searvat ásaheaddjiprográmmaid ruhtadeapmái ja hálddašeapmái erenoamážit nuoraid ektui 2 Seammás árvalat ahte mohtorsturrodat ii galgga deattuhuvvot nu sakka . 2 Seammás álggahuvvui bargu jorgalit boares testamentta davvisámegillii . 2 Seammás áigut ovttasráđiid geavaheaddji organisašuvnnaiguin álggahit barggu mas áigu gávnnahit makkár gávdni doarjjaortnegiin sáhttá oažžut doarjaga seamma ulbmiliidda go masa sierrageasus ortnega bakte ožžo . 2 Seammás ádjána muhtun áiggi ovdal go Unicode lea ollásit lávdan . 2 Seammás sáhttá leat váttis dása geavahit dáčča juridihkalaš doahpagiid nu go vieruiduvvan riekti ( sedvane ) . 2 Seammás sáhttá dahkkivuoigatvuođa hálddašeapmi Interneahtas dagahit hástalusaid mat čatnasit geavaheddjiid persovdnasuodjaleapmái ja riektesihkkarvuhtii . 2 Seammás ráđđádallanvásáhusat duođaštit ahte sihke Sámedikki ja stáhta bealis ain leat hástalusat das movt ráđđádallanortnet doaibmá . 2 Seammás raporta čujuha dakkár hástalusaide , maiguin mii leat bargamin ja maid hárrái mis lea oktavuohta Sámediggái , cealká ođasmahttin- , halddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud . 2 Seammás nammaduvvui stuorradiggeáirras Ola Borten Moe ( 34 ) , Troandimis eret , oljo- ja energiijadepartemeantta stáhtaráđđin ja njunušin . 2 Seammás mii galggaimet jeagadit eiseválddiid geat midjiide hálle dárogiela . 2 Seammás mielddisbuktá modealla Sámediggái stuorát politihkalaš ovddasvástádusa seammás go seamma mađi unnida fágastáhtaráđiid politihkalaš ovddasvástádusa dain mearrádusain maid Sámediggi dahká . 2 Seammás meroštuvvo man ollu ekonomalaš ja olmmošlaš resurssaid galggašedje čuovvut Sámediggái sirdimis . 2 Seammás mearriduvvui ahte vuollásaš ráđiid hálddahusat galge biđgejuvvot sámi guovllus . 2 Seammás leat ollu olbmot guđiin leat mávssolaš vásáhusat ja dearvvasvuohta ja dáhttu ain bargat . 2 Seammás leat kulturmuittut deaŧalaš oassin sámi kulturárbbis , ja riggodahkan kultursuodjaleapmái ja kulturovddideapmái . 2 Seammás leat eará dilálašvuođat ge maid lea dárbu vuhtii váldit . 2 Seammás lea sámegiella unnitlogugiella Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas , ja gielladilli ja sámegiela eavttut eai leat ovttaláganat iešguđet guovlluin Sámis . 2 Seammás lea stuora dárbu sámi oahpaheddjiide . 2 Seammás lea rašes ealáhus dakkár áiggis go guohtuneatnamat gáržot eanet ja eanet . 2 Seammás lea oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza njeidojuvvon eanebuš go 12 miljárdda ruvnnuin , 109,4 miljárdda ruvdnun . 2 Seammás lea nu ahte Sámedikkis ii leat gieldinriekti daid áššiin main ráđđádallamat čađahuvvojit . 2 Seammás lea dat dehálaš go nanosmahttá almmolaš ruhtadili . 2 Seammás lea Sámediggi maŋemus jagiid váldán badjelasás olu doaimmaid nugo Sámi oahpahusráđi ja Sámi sierrabibliotehka , ekonomalaš doarjjaortnegiid sámi ásahusaide ja gielddaide ja olu eará doarjjaortnegiid mat leat jurddašuvvon sámi álbmogii . 2 Seammás hárjánit norggabeale ovttasbargoguoimmit ipmrdit suopmelaččaid báhkodanvuogi , terminologiija ja hálddašanvugiid . 2 Seammás hilgojuvvojit ránjjá riikka dilálašvuođat dan ládje movt iešguđet riikka vuođđoskuvllas eaktuduvvo . 2 Seammás heaittihuvvo láhka geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra . 2 Seammás gáržžida dat doaibmilvuođa geavaheddjiide geain leat boarráset dihtorvuogádagat . 2 Seammás go universitehta lea doaibmi ovttadat , de dat lea maid latnja . 2 Seammás go sámit lea sierra álbmot – eamiálbmot , de sii leat iežaset ássanriikka stáhtalahtut . 2 Seammás go buollajohttit johte lulás Fram nammasaš fatnasiin , de norgalaš biiggát ja láigodálolaččat duháhiid mielde vulge oarjjás Amerihkáfatnasiin . 2 Seammás fertet muitit ahte min doaimmat Afganistanas maiddái galggašedje olahit eará mearriduvvon ulbmiliid : 2 Seammás fertejit guovddáš eiseválddit veahkehit dárbbašlaš ekonomalaš resurssaiguin oažžun dihte eambbo bistevaš nuppástuhttima ealáhusas , jos galggašii joksat dássedettolaš boraspirehálddašeami mihttomeari boahtteáiggi eanadoalloealáhusa ektui . 2 Seammás ferte Bodø allaskuvllas ja Davvi-Trøndelága allaskuvllas ain leat erenoamáš ovddasvástádus ovddidit oahpahusfálaldaga julevsámi- ja lullisámiálbmoga várás , ja Tromssa allaskuvla ja Finnmárkku allaskuvla fertejit váldigoahtit ovddasvástádusa ovddidit sámi sisdoalu lohkanfálaldagain . 2 Seammás evttohuvvo viiddidit gaskkalduhttináiggi go lea virgeluopmu barggu dihte , almmá oažžumis ođđa bálkágeatnegasbeaivvit ja vuordinbeivviid ovdal go beaiveruđaid oažžu , njealji vahkus guđa vahkkui . 2 Seammás eará ealáhusat dáhttot suodjalusa riikkaidgaskasaš gilvvu vuostá . 2 Seammás eaktuduvvui ahte jus váldi fápmuduvvo , dahje jus Sámediggi erenoamáš láhkamearrádusa bokte oažžu mearrideaddji válddi , de šaddá dárbu čilget ee. váidin vuogi . 2 Seammás dieđán ahte norgalaš soalddáhat barget nana buori barggu . 2 Seammás diehtit ahte juste giella lea dehálaš kulturárbbi guoddi . 2 Seammás diehtit ahte dát leat guovddáš servodatásahusat mat hálddašit stuora árvvuid . 2 Seammás deattuha Sámediggi maiddái ahte lea deaŧalaš oktiiheivehit sámi fidnofágaoahpaheaddjeoahpu sámi praktihkalaš-pedagogalaš oahpuin , ja ahte goappaš oahpuide ráhkaduvvo njuovžilis oahppoáigi , áinnas modulaheivehuvvon ja molssolaš oahpahusmálliid mielde . 2 Seammás bohte eanet ja eanet gáibádusat dasa ahte boazosápmelaš galggai dovdat lágaid , máhttit doaimmahit rehketdoalu ja eará báberbargguid ja dan ahte máhtii organiseret ealu nu ahte oažžu eanemus ávkki das . 2 Seammás biddjo juohke stáhtaráđđái konstitušuvnnalaš ovddasvástádus fuolahit ahte Stuoradikki mearrádusa eavttut devdojuvvojit ( vrd. kap. 2.12 konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa birra ) . 2 Seammás berre maid ipmirdit ahte sámi servodat lea olu unnit go dáčča servodat máilmmidásis . 2 Seammá áigodagas dutkagohte máŋga fásta bargi dilálašvuođaid mat guoskkahedje sámi historjjá , erenoamážit ássanhistorjjá , historjjálaš demografiija , vuoigatvuohta- ja luondduriggodatgažaldagaid , ja minoritehtapolitihka . 2 Seammá láhkai lassána fuolahanvistti doarjja badjelaš 440 000 kruvnnos sullii 670 000 kruvdnui . 2 Seammá jagi mearriduvvui ođastit oarjeriikkaid suodjalusovttasbarggu , sihke struktuvrra ja ráhkadusaid . 2 Seammá gusto go muddenplána mielddisbuktá ahte opmodat mii dušše sáhttá geavahuvvot eanadoalloáigumušaide , ii šat sáhte doaimmahuvvot gánnáhahtti láhkai . 2 Seammá gusto bevttolaš ja boahtteáigásaš elektrovnnalaš gulahallanbálvalusaide . 2 Seammá guoská maiddái daid ruđaide mat addojuvvojit prošeavttaide ja eará doaibmabijuide . 2 Seammá dehálaš lea hutkat doaibmabijuid mat hehttejit varalaš birasmirkkuid leavvamiid - mat dál juo leat stuorra áittan eamiálbmot eallinvuohkái – ja nu maiddái eamiálbmotservodagaide . 2 Seammá dehálaš lea ahte eamiálbmogiin alddiset leat vuđolaš dieđut ja máhttu dáid mearrádusaid birra , seammás go sis lea kápasitehta buktit ovdan sin beroštumiid eiseválddiide ja industrijai . 2 Seammaláhkai go earáge reguleremiin , de lea eiseválddiin geatnegasvuohta čilget mo leat árvvoštallan sámi kultuvrra luondduvuođu sihkkarastima . 2 Seammalágán kárten ja goziheapmi rásseguohtumiid dáfus ii leat álggahuvvon . 2 Seamma áirrasjuohku lea dohkálaš jos Sámediggi sierra mearrida ahte orgána mas ii dárbbaš leat sámi stivrraeanetlohku sáhttá stivret dákkár eaiggáduššan- ja háldoguovllu . 2 Seamma áiggi rájes heaittihuvvo reaidadoarjja guovtti jahkásaččaid ovddas . 2 Seamma váttisvuodat leat doppege ( gč. notáhta 30.09.92 Gieldadepartementii , siiddut 10 ja 14 ) . 2 Seamma vásáhus lea dasa ahte atnit eŋgelasgiela ovttasbargogiellan . 2 Seamma vuogit leat oaidnimis priváhta dilálašvuođainge . 2 Seamma sámepolitihkalaš prográmmas nannejuvvo maiddái sámiid massekeahtes vuoigatvuohta áimmahuššat ja gárgedit sámi servodaga . 2 Seamma sáhttá dattetge dadjat buot álbmotmehciid ja eatnadatsuodjalanguovlluid birra , nugo omd. Øvre dividalen , Sáltoduottar-Svartisen , Rago ja Gressåmoen birra . 2 Seamma prinsihppa ferte gustot maiddai eará lágaide main lea mearkkašupmi sámiid vuoigatvuođaide . 2 Seamma prinsihppa ferte guoskat maiddái eará lágaide main lea mearkkašupmi sámi vuoigatvuođaide . 2 Seamma ollu várrejuvvo 2005:s . 2 Seamma oaivvildit Norgga sámiid riikkaseravi ja Bargiidbellodaga sámediggelistu válgabiirre 1:s – Unjárga . 2 Seamma njuolggadusat gustojit Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddái . 2 Seamma maid dearvvašvuođastašeuvnnaiguin . 2 Seamma láhkai lea mávssolaš ahte sámegiella geavahuvvo almmolaš oktavuođain . 2 Seamma láhkai gusto firpmánamaide . 2 Seamma ládje gustojit friddjenmearrádusat vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dási studeanttaide , geat eai vállje dárogiela fágačoakkáhussii . Seammá gusto maiddái olgoriikastudeanttaide , geain ii leat Norgga joatkkaskuvlaoahppu . 2 Seamma lahkaneapmi lea maiddái guovddážis paragráfas 110 a Norgga Vuođđolágas : ahte eiseválddit fertejit láhčit eavttuid mat addet sámiide vejolašvuođa sihkkarastit ja bisuhit iežaset kultuvrra , giela ja eallinvuogi . 2 Seamma juolludus lea addojuvvon 1999:s ge mii lea prošeavtta maŋimuš jahki . 2 Seamma jagi šattai Sámi sierrabibliotehka mii ovdal lei leamaš gieldda doaimma vuolde , Sámedikki vuollásažžan 31. Sámediggi organiserii dalle bibliotehka oassin Bibliotehka- ja diehtojuohkinossodahkii . 2 Seamma jagi ásahuvvojedje fásta čoahkkimat sámediggepresideantta ja áššáiguoskevaš stáhtaráđiid gaskka Sámedikki bušeahttaárvalusa hárrái , ja dát lei maiddái oassin sámi áššiid čalmmustahttimis . 2 Seamma gusto ohcciide , geat váldet earenoamášpedagogihka vuođđooahppun . 2 Seamma gusto Sámedikki mearrádusaide vuođđonjuolggadusaid § 2-4 goalmmát lađđasa b ) čuoggá ja njealját lađđasa mielde . 2 Seamma guoská vejolašvuhtii oažžut oahpahusa Sámi oahppoplána mielde . 2 Seamma guoská rapporterenprosedyraide mat čatnasit ILO 169 , bargui viidáseappot Rio-julggáštusain ( Agenda 21 ) nana bissovaš ovdánemiin ja ON-konvenšuvdna biologálaš eatnatgeardáivuođa ektui . 2 Seamma guoská mearrádusaide mat leat dáid mearrádusaid olis dahkkon . 2 Seamma guoská maid šiehtadussii eará vehkiiguin 2 Seamma guoská maid váldái bargokontuid ásaheami oktavuođas . 2 Seamma guoská juohke sámedikki stivrra / ráđi ovtta lahttui . 2 Seamma guoská gielddaide ja fylkkagielddaide , jus dat dahket mearrádusaid mat soitet leat njuolga mearkkašahttin eatnamiid ja riggodagaid ávkkástallamii árbevirolaš sámi guovlluin . 2 Seamma go earáge geavahanjoavkkut leat boarrásat eahpeovttalaš joavkun mas leat iešguđetge dárbbut ja sávaldagat . 2 Seamma doibmii dahje goluid liigegeavahussii ii sáhte oažžut eambbo doarjaga 2 Seamma dehálaš lea maid nannet skuvllaid ja alit oahpahusa . 2 Seamma berre maid leat ámmátoahpahusain sámi studeanttaid leat go sii Suomas vai Norggas eret . 2 Seamma bargojoavku evttohii maiddái Sáppá Issáha ( Isak Saba ) divtta ” Sámi soga lávlaga ” álbmotlávllan ( mielddus 2 ) , ja bargojoavku bargagođii álbmotbeaivvi válljemiin . 2 Sealgi didjiide mieiggastahkan . 2 Seaguheami viidodaga ja luosa oalgesálašin mearrabivddus ferte kártet buorebut . 2 Sd. prp. nr. 49 ( 1997-98 ) Boazodoallošiehtadus 1998-1999 guorahallá daid váldováttisvuođaid boazodoalus mat leat boahtte šiehtadanáigodagas . 2 Sd. dieđáhus nr 44 ( 2003-2004 ) Buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide 2 Sara Tornensis Bongo : - Ii lean go mannat ruoktot fas 2 Sara Tornensis Bongo , Elmine Valkeapää ja Ole Larsen Gaino : 2 Sara Tornensis Bongo ( Sárgon Sárá ) lea riegádan 1935:s , ja šattai bajás Gálaniittus , measta guokte miilla eatnoráigge bajás Guovdageainnu márkanis . 2 Samtidig skal etableringen bidra til å styrke grunnlaget for fortsatt bosetning og vekst for på denne måten opprettholde og utvikle et ellers sårbart lulesamisk kulturelt og språklig miljø » ( mearkkašupmi 1. paragráfii Ulbmilat ) 2 Samtidig er barmarkskjøring for mange en måte å oppnå kontinuitet i utmarksbruk og utmarkshøsting . 2 Samordningsrådet for Finnmark utdanningsregion ( SUFUR ) rávisolbmuidoahpahusa oahpponeavvuide 2 Samisk statistikk / Sámi statistihkka 2010 . 2 Samisk statistikk / Sámi statistihkka 2008 . 2 Samernas nationaldag 2 Salderejuvvon rievdadus bušeahtta Evttohus Rehketdoallu 2004 2005 2004-2005 2003 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta 183 919 173 247 183 841 6,1 Kultur- ja girkodepartementa 41 479 44 653 58 282 30,5 Gielda- ja guovludepartementa 137 483 146 050 152 330 4,3 Dearvvašvuođadepartementa 17 700 23 700 29 000 22,4 Mánáid- ja bearašdepartementa 8 113 10 716 11 080 3,4 Eanandoallodepartemeanta 143 681 144 797 149 497 3,2 Birasgáhttendepartementa 2 000 2 000 2 000 0,0 Olgoriikkadepartementa 1 600 1 600 1 600 12,5 Justisdepartementa 5 980 6 280 1 ) Ollislaš juolludus 540 333 553 043 587 830 6,3 Sámeálbmot foanda 5 072 4 650 4 650 0,0 Submi 545 405 557 693 592 480 6,2 1 ) Ollislaš juolludus sámi ulbmiliidda ii leat mearriduvvon . 2 Salderejuvvon bušeahtta Rehketdoallu 2003 2004 8 113 10 716 2 Salderejuvvon bušeahtta Rehketdoallu 2003 2004 43 640 47 797 2 0001 ) 2 000 98 041 143 681 2 Salderejuvvon bušeahtta Rehketdoallu 2003 2004 30 244 31 734 1 300 11 235 41 479 2 Salderejuvvon bušeahtta Rehketdoallu 2003 2004 2 000 2 Salderejuvvon bušeahtta 2004 133 400 4 650 1 100 2 600 - 2 Sak 19/05 Finnmarksloven 2 Saemien Sijte , Snoasá 265 450 2 SVL-N lea ožžon bargun ráhkadit ovdaprošeavtta ja goluid mákset Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda , goabbáge beali . 2 SVL sámediggejoavku bargá dan ovdii ahte ásahuvvo ovttadássásašvuođaoaivadeaddji , mii ásahuvvo Sámediggái . 2 STUDERENRÁHKKANAHTTI OAHPPOPROGRÁMMAT 2 STRATEGIIJAT 2 STRATEGIIJA JA DOAIBMABIJUT : 2 STIVRRA ČOAHKKÁIGEASSU BOAZODOALU ČUOLMMAIN 2 SSB:ii biddjo velá 600 000 kr. maid galgá várret mátta- ja julevsámi guovlluid bibliotehkaossodagaide . 2 SSB galgá sirdot dikki háldui go dat lea ođasmahtton ja rievdaduvvon čielga stáhtaásahussan . 2 SNPL háliida fokuseret oahpu . 2 SJSBS / SVSRS 1952–2002 . 2 SISRÁHKADUS 4 2 SIIDJ 2 SGD čoahkkebáikedefinišuvdna Viesut ovttasajis galget registrerejuvvot čoahkkebáikin jus doppe orrot unnimusat 200 olbmo , ja viesuid gaska ii galgga dábálaččat eanet go 50 mehtera . 2 SAMEDImE 2 SAMEDIGGI SAMETINGET 2 SAEMIEDIGKIE srrru 2 S ámediggeráđđi áigu vuoruhit sámi álbmoga iešsorbmemiid eastadeami . 2 S tuorradigge- ja sámediggeválga dollojuvvojit čakčamánu 14. b. 2009 . 2 Røyrvik suohkan ii doarjjo láhkarievdadusa evttohusa danin go dat ii boađe nannet lullisámi ovddasteami Sámedikkis . 2 Ráđđádallanšiehtadusa vuolláičáliiga sámediggepresideanta ja gielda- ja guovloministtar miessemánus 2005:s2 . 2 Ráđđádallanšiehtadus gusto ges dušše ráđđehussii , departemeanttaide , direktoráhtaide ja eará vuollásaš doaimmaide , vrd. ráđđádallanšiehtadusa 2. čuoggá . 2 Ráđđádallanrievtti mávssolašvuođa ja duohta váikkuhanvejolašvuođa vuođul , oaivvilda bargojoavku ahte sámelága § 2-2 berre rievdaduvvot ja heivehuvvot ráđđádallanriektái . 2 Ráđđádallanrievtti láhkanannen Beroškeahttá das makkár čoavddus válljejuvvo Sámedikki rievttálaš dili hárrái , de oaivvilda bargojoavku ahte sámelága berre rievdadit vai dat addá duohtadet gova Sámedikki dálá válddis . 2 Ráđđádallanrievtti láhkanannen ... 62 6.4 . 2 Ráđđádallanriekti lea maiddái guovddážis ráđđehusa ektui . 2 Ráđđádallanprosedyra 8. čuoggás daddjo ahte analysajoavkku raporta galgá biddjot vuođđun konkrehta áššiid ráđđádallamis , ja sámi servodaga ovdánanmearkkaid ráđđádallamiin ovtta dain jahkebeallásaš čoahkkimiin mat dollojuvvojit sámi áššiid stáhtaráđi ja Sámediggepresideantta gaskka . 2 Ráđđádallanortnet leige váldofáddán bistevaš jahkebeallásaš čoahkkimis Sámediggepresideanttain , Egil Olliin , Kárášjogas geassemánu 14. beaivvi . 2 Ráđđádallanortnet lea vuolggahan ja nannen gaskavuođaid , ja soames oktavuođain nai vuođđudan jeavddalaš gaskavuođaid gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki . 2 Ráđđádallanortnet galgá veahkehit olahit čuovvovaš guhtta mihttomeari : • Stáhta ja gielddasuorggi oktasašáddejumi das ahte guđiid doaimmaid mearriduvvon sisaboahtorámma siskkobealde sáhttá duohtandahkat . 2 Ráđđádallanortnegiin ráhkaduvvui fásta arena mas stáhta ja gielddasuorgi deaivvadeaba politihkalaš dásis , ja mas guorahallaba fáttáid ja áššiid main lea mearkkašupmi suorgái . 2 Ráđđádallangeatnegasvuohta álbmotrievtti mielde soaitá vel oažžut gustojumi daid orgánaide mat doaimmahit stáhta oamastanráđastallama eamiálbmotguovlluin , ja láhkaáššiid meannudeapmái stáhta láhkaaddi čoahkkimis . 2 Ráđđádallanbargovugiid várás lea nammaduvvon fágalaš sorjjakeahtes analysajoavku mii jahkásaččat addá raportta sámi servodagaid dilálašvuođa ja ovdán 101 2 Ráđđádallamiid vuođđu lea oktasaš áddejupmi das ahte lea Stuoradikki ja ráđđehusa ovddasvástádus mearridit gielddasuorggi ekonomalaš ja politihkalaš ulbmiliid . 2 Ráđđádallamat main rabasvuohta ja goabbat guoimmiska beroštumiid doahttaleapmi lea vuođđun , ja lea duohta áigumuš olahit ovttamielalašvuođa , goappaš bealit atnet buorre proseassan . 2 Ráđđádallamat leat mealgat eanet go ahte Sámedikkis dušše lea vuoigatvuohta oainnuset ovddidit dihto áššiin . 2 Ráđđádallamat galget čađahuvvot nu movt dat leat dárkilit konkretiserejuvvon Sámedikki ja eiseválddiid šiehtadusain , vrd. kap. 2.4 . 2 Ráđđádallamat galget prinsihpalaččat gokčat buot surggiid main lea mearkkašupmi gielddasuorgái . 2 Ráđđi lea válljejuvvon eanetlohkoválggaid bokte Sámedikki bissovaš áirasiid gaskkas . 2 Ráđđi lea ráđđeaddi orgána mii meannuda ja buktá cealkámušaid dain áššiin main lea mearkkašupmi maoriálbmogii . 2 Ráđđi lea maiddái nannosabbot go ovdal leamaš mielde ovttasbarggus prográmmaid ja prošeavttaid ektui maid ferte ruhtademiin ja fágalaččat čuovvulit . 2 Ráđđi lea maid dadjan ahte Sámiid Duodji ja Duodjeinstituhtta viehka muddui leaba bargagoahtán goabbat guoimmiska bargguid , oktasaš beroštupmisurggiiguin , bargguiguin , mihttomeriiguin ja olahusjoavkkuiguin . 2 Ráđđi lea institušunaliserejuvvon ovttasbargu sámedikkiid gaskka dakkár áššiin mat guoskkahit sámiid máŋgga stáhtas dahje sámiid oktan álbmogin . 2 Ráđđi lea deaŧalaš orgána ođđa davviriikkalaš ovttasbarggus , muhto das boahtá maiddái leat mearkkašupmi gaskariikkalaš oktavuođain . 2 Ráđđi galgá doaibmat Suoma ja Norgga sámedikkiid gaskasaš ovttasbargoorgánan . 2 Ráđđečoahkkin Bodåddjås 2 Ráđđeáššit leat leamaš uhcit jagi 1998 ektui . 2 Ráđđestruktuvra 2 Ráđđelahttu Vibeke Larsen lei mielde čakčamánu 10. b. semináras boahtteáiggi sámi museaid birra maid Sámi museasearvi lágidii . 2 Ráđđelahttu Marianne Balto lea bovdejuvvon doallat sáhkavuoru Davvinorgga eanadoalloráđi " Tenkeloft " nammasaš čoagganeamis maŋŋebárgga guovvamánus 22. b. . 2 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma Hanne Holmgren 2 Ráđđehussii lea Sámediggi , sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgánan , sámepolitihka deháleamos eaktudeaddji . 2 Ráđđehuslistu lea dál ná : 2 Ráđđehushuksehatguovlu , R 6 354 miljovnna ruvnno . 2 Ráđđehusat ávžžuhuvvojit dasto hui garrasit čielgasit dohkkehit eamiálbmogiid eanavuoigatvuođaid , ja beaktilit čađahišgoahtit ja sihkkarastigoahtit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . 2 Ráđđehusas lea ulbmilin ovddidit sámiid ovttastallama ja oktavuođaid riikarájiid rastá . 2 Ráđđehusas lea dáhttu joatkit prošeavtta Sámi Allaskuvllas . 2 Ráđđehusas lea dattege bajimus ovddasvástádus deavdit álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid guovdu eamiálbmogin , vuođđolága § 110a ja sámelága ulbmiliid . 2 Ráđđehusas lea ain bajimus ovddasvástádus stáhta sámepolitihkas , ja das bohtet ain leat sierra oaivilat das mat leat buorit sámepolitihkalaš doaimmat . 2 Ráđđehusas ii leat bagadanváldi Diehtobearráigeahču badjel dalle go Diehtobearráigeahčču lága vuođul čađaha válddis ovttaskas oktavuođain , vrd. Persondiehtoláhka § 4279 . 2 Ráđđehusadvokáhtta lea omd. bidjan mearrin ahte Sámediggi ferte ieš válljet alcces ášševálddálačča , vrd. kap. 2.7 . 2 Ráđđehusadvokáhtta ja Sámediggi Ráđđehusadvokáhta váldobargun lea doaimmahit diggeáššiid stáhtaásahusaid ovddas , addit cealkámušaid ja čielggademiid rievttálaš gažaldagaid birra , ja muhtun muddui veahkehit hálddahusa šiehtadallamiid oktavuođas . 2 Ráđđehusadvokáhtta ja Sámediggi ... 27 2.8 . 2 Ráđđehusadvokáhtta hilggui Sámedikki jearaldaga dainna ákkain ahte Ráđđehusadvokáhtta máŋgga áššis ovddasta Statskog SF ja doaibmá dan ráđđeaddin . 2 Ráđđehusadvokáhtta berre geatnegahttojuvvot veahkehit Sámedikki buot áššiin mat eai leat Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš riiddut jus Sámediggi formaliserejuvvo dainnalágiin ahte šaddá oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas . 2 Ráđđehusadvokáhta oktavuođa dáfus , berre formaliseren das ahte Sámediggi lea stáhta juridihkalaš peršovnna oassin , mielddisbuktit ahte ráđđehusadvokáhtta geatnegahttojuvvo veahkehit Sámedikki buot áššiin mat eai leat Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš riiddut . 2 Ráđđehusa áŋgiruššan sámi gielaid ovddas 2 Ráđđehusa áigumuš buhtadit lassiárvovearu nanne rámmastivrejuvvon ortnega eaktodáhtolaš suorggis . 2 Ráđđehusa ulbmilin lea addit stuorát politihkalaš váikkuhanfámu Sámediggái áššiin maidda sámi álbmogis lea erenoamáš beroštupmi , erenoamážit sámi oahpahuspolitihka ja ealáhuspolitihka oktavuođas , ja maiddái giela ja kultuvrra oktavuođas , gč. Sd. dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) ja Sd. dieđáhusa nr 18 ( 1997-98 ) . 2 Ráđđehusa ulbmilat bohtet muđui ovdan čuovvovaš mihttomeriin : 1 . 2 Ráđđehusa ulbmil lea ee. nannet sámi alit oahpu ja dutkama oppalaččat ja buoridit sámegielat studeanttaid rekruterema . 2 Ráđđehusa ulbmil lea ahte buot almmolaš registariin galgá sáhttit geavahit sámegiela čállinmearkkaid , ja ahte dieđuid galgá sáhttit sirddašit registariid gaskka . 2 Ráđđehusa sámi doaibmabijuid koordinerema barggu čuovvuleapmin stáhtabušeahtas , leat lassin daid doaibmabijuide mat leat Sámedikki iežas bušeahtas guorahallan maiddái doaibmabijuid maid Sámedikkit ii leat vuos hálddašit . 2 Ráđđehusa stáhtabušeahttabarggus lea čiegusvuohta hui guovddážis , gč. čuoggáid 14.5.114.5.2 almmuhusas Stáhtaráđiid birra 115. Dát cealká ahte dálá bušeahttavugiid sáhttá leat váttis ovttastahttit ráđđádallanvugiid 3. čuoggáin , gos daddjo ahte stáhtalaš eiseválddit galget addit oppalaš dieđuid guoskevaš áššiin mat sáhttet váikkuhit sápmelaččaid njuolga , ja relevánta diliid birra buot dásiin ášši gieđahallamis . 2 Ráđđehusa namas sávan dás lihku ođđa instituhta bargui ! 2 Ráđđehusa mánáidgárdeáŋgiruššamis leat leamaš bohtosat . 2 Ráđđehusa mihttu leat almmolaš sámegielskovit , ja ahte sámi namat , báikenamat , čujuhusat jna registrerejuvvojit riekta . 2 Ráđđehusa mihttomearri lea leamaš julggaštus mii sáhttá leat veahkkin nanneme máilmmi eamiálbmogiid riektesuodjaleami . 2 Ráđđehusa kulturáŋgiruššan doaimmaide lasihuvvo 780 miljovnna 2 Ráđđehusa jagi doaibmaplána 2009-2012 várás mo buoridit lespalaččaid , homofiillaid , bifiillaid ja tránssalaččaid eallindási , atná ulbmilinis ee. viggamušaid mat galget áiddastit sin vealahallamis ja čuldojuvvomis bargoeallimis . 2 Ráđđehusa hilgon dikki kategoriijat ja ruhtadanmállet : 2 Ráđđehusa doaibmaplána doaibmabijut mat galget váikkuhit geafivuođa vuostá , galget jotkojuvvot , ja árvaluvvojit stuorát juolludusat ulbmillaš doaibmabijuide mat galget geahpedit geafivuođa jagi 2011 . 2 Ráđđehusa deaŧaleamos áŋgiruššansurggiide boahttevaš jagiid gullá maiddái sámegiella ja IT . 2 Ráđđehusa dearvvasárdni UArctic Ealat Institute rahpama oktavuođas 2 Ráđđehusa bušeahttakonfereanssas meannuduvvojit sámi doaibmabijut ja juolludusat ollislaččat , ja leat ge danin buorrin vuođđun ollisleabbo sámepolitihkkii , gč. Sd. dieđáhusa nr 52 ( 1997-98 ) ja Gielda- ja guovlodepartemeantta juolludusgeahčastaga sámi ulbmiliidda , H-12 98. / 2 Ráđđehusa bušeahttakonfereanssain meannuduvvojit sámi doaibmabijut ja juolludusat oktanaga , ja bidjet danne buori vuođu ollisleabbo sámepolitihkkii . 2 Ráđđehusa bušeahtaárvalusain mii ollašuhttit Suodjalusa guhkesáiggeplána . 2 Ráđđehusa bargu Stuorradiggedieđáhusain ja biologalaš eatnatgeardáivuođa gozihanplánain galgá čuovvuluvvot . 2 Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegoddi 2 Ráđđehus.no mobiilatelefuvnnas 2 Ráđđehus čuovvu doaibmanjuolggadusa ja ceahkkálagaid ja guhkesáigásaččat geavahit oljoruđaid ekonomiija . 2 Ráđđehus čuovvola Soria Moria-julggaštusa , ja evttoha juolludit 6,5 miljovnna kruvnno 2008:s ásahit árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide sámi guovlluin . 2 Ráđđehus čađaha maiddái olu eará doaibmabijuid dainna ulbmilin ahte lasihit bargofámuid . 2 Ráđđehus čalmmustahtii vuosttaš geardde sámi álbmotbeaivvi 2003 go levgii sihke sámi ja Norgga leavggain ráđđehuskvartálas . 2 Ráđđehus čalmmustahtii sámi álbmotbeaivvi vuosttaš geardde 2003 levgedettiin sihke sámi ja Norgga leavggain ráđđehuskvartálas . 2 Ráđđehus áŋgiruššá govdaoali ovdii , go dat ovddida ássama , bargama ja árvoráhkadeami olles riikkas . 2 Ráđđehus árvvoštalláálggahit viidáset DjO-doaimma dán suorggis , vrd. doaibmaplána rasismma ja vealaheami vuostá , mii ovddiduvvui suoidnemánu 2002:s . 2 Ráđđehus árvvoštallá dađistaga ON-jođihuvvon soahteveahkadárbbuid . 2 Ráđđehus árvala ođastusa áigumušaid mielde sirdit sullii 5,6 miljárdda kruvnno dearvvašvuođafitnodagain gielddaid rámmajuolludeapmái . 2 Ráđđehus árvala oktiibuot 782 miljovnna ruvnno sierranas sámi ulbmiliidda . 2 Ráđđehus árvala maid lasihit ođđa gádjunhelikopteriid háhkanprošeavtta juolludemiid ja dálá gádjunhelikopteriid bajásdoallama oktiibuot 90 miljovnnain kruvnnuin . 2 Ráđđehus árvala maid juolludit 242 miljovnna kruvnno sullii 1 000 ođđa studeantavistti huksemii 2012 . 2 Ráđđehus árvala maid bissehit beaiveruhta- ja bággoluopmonjuolggadusaid , maid Ráđđehus mearridii 2009 doaibmabáhkas . 2 Ráđđehus árvala lasihit juolludusaid politiijii ja áššáskuhttineiseváldái oktiibuot measta 550 milj. ruvnnuin jagi 2010 sáldejuvvon bušeahta ektui . 2 Ráđđehus árvala lasihit juolludemiid kultuvrii sillii 500 miljovnna ruvnnuin . 2 Ráđđehus árvala lasihit bálkádietnasiid vuolimus gessosa vuolimus rájis 36 proseanttas 38 prosentii . 2 Ráđđehus árvala lasihit 1000 eanet doaibmasaji go diibmá dakkár olbmuide , geaid bargonávccat leat hedjonan , ja ahte 500 doaibmasaji laktásit bargostrategiijai . 2 Ráđđehus árvala juolludit oktiibuot sullii 25 miljárdda ruvnno dutkamii . 2 Ráđđehus árvala juolludit 674,4 miljovnna kruvnno 2012 goluide , mat laktásit fallehemiide . 2 Ráđđehus árvala golmma jagi badjel heaittihit sierragessosa man leat ožžon alla buozalmasvuođagoluid dihte . 2 Ráđđehus árvala gal soames rievdadusaid mat dagahit vuoiggaleappot juogadeami , dagaha álkidahttima ja dásseárvosaš meannudeami , mii nanne birashámádaga ja jávkada vearroráiggážiid . 2 Ráđđehus árvala doarjut ođastusa lassi 27 milj. ruvnnuin , nu ahte doarjja dál lea measta 200 milj. ruvnnu . 2 Ráđđehus árvala doaibmanjuolggadusa vuođul lasihit oljoboađuid geavaheami dan mađe , maid navdet foandavuoittu lassánit dán áigodagas . 2 Ráđđehus árvala bargostrategiija olbmuide , geaid doaibmanávccat leat hedjonan , nu ahte eambbogat besset dábálaš bálkábargui . 2 Ráđđehus árvala 40,5 miljárdda kruvnnu sturrosaš suodjalusbušeahta čađahit Suodjalusa guhkesáiggeplána . 2 Ráđđehus áigu árvvoštallat doaibmabijuid mat nannejit sámi joatkkaskuvllaid boahtteáiggi . 2 Ráđđehus áigu oažžut eanebuid geavahit sámi gielaid . 2 Ráđđehus áigu nannet sámi ealáhusaeallima oppalaš ealáhuspolitihka bokte . 2 Ráđđehus áigu nannet buohcceviesuid ekonomiija vai pasieantadikšu sáhttá lassánit . 2 Ráđđehus áigu nannet barggu nuortalaččaid / goltálaččaid gillii ja kultuvrii ávkin . Erenoamáš deaddu biddjojuvvo dasa , ahte buoridit rádjerasttideaddji ovttasbarggu davviriikkalaš ja davviguvllolaš dásis , ee. gielladoaimmaid , oahpahusa ja oahpponeavvuid , dutkama ja alit oahpahusa , mánáid ja nuoraid , ja ealáhusaid ovddideami oktavuođas . 2 Ráđđehus áigu nannet Sámedikki sámi kulturmuito- ja kulturbirasbarggu . 2 Ráđđehus áigu láhččet lassáneaddji árvoháhkama ja ovdáneami olles riikkas . 2 Ráđđehus áigu láhčit dilálašvuođaid Sámediggái , vai sáhttá jođihit iešheanalaš kulturpolitihka , ja árvaluvvo ahte Sámediggi galgá oažžut ovddasvástádussan vuoruhit áigeguovdilis kulturhuksenprošeavttaid . 2 Ráđđehus áigu láhčit diliid nu ahte ásahuvvo ortnet bistevaš konsultašuvdnačoahkkimiiguin maidda oassálastet finánsaministtar , sámi áššiid stáhtaráđđi ja Sámediggi , ovdal ráđđehusa vuosttaš bušeahttakonferánssa . 2 Ráđđehus áigu láhčit diliid nu ahte árvobuvttadeapmi ja ovdáneapmi lassánit miehtá riikka . 2 Ráđđehus áigu láhčit dili dasa ahte árbevirolaš máhttu ja ođđaáigásaš teknologiija šattaše vuođđun sámi guovlluid ekonomalaš ođasmahttimii ja boahttevaš ássamii . 2 Ráđđehus áigu leat mielde váikkuheamen ahte norgga kulturháhkkit – maiddái šáhkkemediat – ovddaldastet kultuvrralaš ja ekonomalaš gáibádusaid maid informašuvdnaservodat bidjá . 2 Ráđđehus áigu kártet man muddui lea duohta ahte skuvlavážžiid vuoigtatvuođat oažžut dievas oahppofálaldagaid sámegielas eai ollašuva , ja dat vejolaččat galget buorránit . 2 Ráđđehus áigu joatkit barggu mainna áigumuš leat oažžut áigái davvi ¬riikkalaš sámekonvenšuvnna . 2 Ráđđehus áigu jahkemolsumis ovdanbidjat sámegielaid doaibmaplána vuosttaš ođasmahttima – ja das maŋŋil álggahit čuovvovaš ođastan proseassa . 2 Ráđđehus áigu doarjut 12 000 buhcciidsiidda- ja fuolahansaji 2015 loahpa rádjai . 2 Ráđđehus áigu danin jagi 2012 ovddidit Norgga vuosttaš stuorradiggedieđáhusa kvalitehta ja pasieantadorvvolašvuođa birra dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusas . 2 Ráđđehus áigu buoridit kvalitehta dearvvašvuođabálvalusas . 2 Ráđđehus áigu bovdet Sámedikki ovttasbargui ovddidit sámegiela doaibmaplána , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 2 Ráđđehus áigu ain áŋgiruššat mánáidgárddiid ovdii ja árvala lasihit gielddaid rámmadoarjaga sullii 637 miljovnnain kruvnnuin , mainna ruhtadit mánáidgárddiid . 2 Ráđđehus áigu ain ovddasguvlui deattuhit Norgga regulerema ja goziheami nana beliid ja buoridit heajut beliid . 2 Ráđđehus áigu addit doarjaga oktiibuot 12000 buhcciidruovttuid- ja fuolahussajiide ovdal 2015 loahpa . 2 Ráđđehus váldá dán ášši hui duođas . 2 Ráđđehus vuoruha almmolaš digitála bálvalusaid ovddideami , nu ahte hálddašeami kvaliteahta sáhttet buoridit . 2 Ráđđehus ovddidii St. dieđ. nr. 7 ( 2006-2007 ) Sámedikki 2005 doaimma birra golggotmánu 2006:s . 2 Ráđđehus ovddida odne árvalusa Stuorradiggái mii addá Mediabearráigehččui eambbo sorjjasmeahttunvuođa Kulturdepartemeanttas . 2 Ráđđehus oaivvildii ahte dan viđajagáš prográmmas mii nohkká boahtte jagi galge leat mielde ollu dat suorggit mat ledje evttohuvvon logijagi prográmmas . 2 Ráđđehus oaivvilda maiddái ahte iešmearridanrievtti guovddášbealli sápmelaččaid dáfus , sáhttá deattuhuvvot sápmelaččaid mieldemearridanrievtti oktavuođas : Sápmelaččaid iešmearrideami ovdánahttima deaŧalaš oasit sáhttet deattuhuvvot sápmelaččaid mieldemearridanrievtti oktavuođas . 2 Ráđđehus oaivvilda ahte Norgga sámepolitihka dáfus eai leat dát mearit goarideaddjin eaige gáržžideaddjin . 2 Ráđđehus nanne gielddaid iešstivrejumi go dat láhčá diliid resurssaid beaktilat geavaheapmái gielddain evttohettiinis sirdit eambbo go 29 miljárdda ruvnnu merkejuvvon ortnegiin gielddaid rápmadoarjagii . 2 Ráđđehus mearridii odne ođđa láhkaásahusa man vuođđun lea suohkandearvvašvuođabálvalusláhka ja sosiálabálvalusláhka árvvolaš boarrásiidfuolahusa birra ( árvodáhkádus ) . 2 Ráđđehus mearridii bohkanlobi jagi 2009 , mii lei oassin 20. konsešuvdnavuorus . 2 Ráđđehus láhčá dilliid nu ahte šaddá searvadeaddji ealáhuseallin masa buohkat sáhttet searvat . 2 Ráđđehus lea čuovvoleamen Stuorradikki mearrádusa . ° 2 Ráđđehus lea álggahan ollu doaimmaid , maiguin hálddašit dili . 2 Ráđđehus lea várren 9,7 miljon ruvnno hukset ođđa Nuortasámi musea Njávdámii . 2 Ráđđehus lea vuoruhan viehka dehálažžan doarruma lobihis guolásteami vuostá Baretsábis . Mii leat lahkalagaid bargan ovttasráđiid Ruošša eiseválddiiguin , ja bohtosat čájehit ahte mii leat lihkostuvvan , cealká guolástus- ja riddoministtar Lisbeth Berg-Hansen . 2 Ráđđehus lea riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaid bakte geatnegahttojuvvon ráđđádallat Sámedikkiin áššiin mat váikkuhit sápmelaččaide Norggas . 2 Ráđđehus lea reviderejuvvon nationálabušeahtas evttohan buohkanassii 3 000 000 miljon ruvdnosaš lassijuolludusa Sámediggái ja dan lassin lea KGD juolludan 300 000 ru tihppenruđaid sámi valáštallamii . 2 Ráđđehus lea ovdal leamaš eahpesihkkar ovddeš amerihkálaš rakeahttasuodjalus plánaide . 2 Ráđđehus lea odne nammadan lávdegotti mii galgá čielggadit njuolggadusaid bággema birra psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas . 2 Ráđđehus lea odne almmuhan ođđa plána movt eastadeames radikaliserema ja veahkaválddálaš ravdamearálašvuođa . 2 Ráđđehus lea nammadan jođiheaddji ja guokte lahtu , guokte lahtu leat fas nammaduvvon Sámedikki evttohusa vuođul . 2 Ráđđehus lea mearridan ahte buot departementtat galget válbmet iežaset láhka- ja njuolggadusjorgalanplána ovdal njukčamánu 1. b. 2005 . 2 Ráđđehus lea mearridan ahte Statskog SF galgá váldit ođđa namman Norsk Utmark SF . 2 Ráđđehus lea lasihan oahppokapasitehta dan geažil , ahte nuoraid ahkejoavkkut leat stuorábut lagamus jagiid . 2 Ráđđehus lea juo čalmmustahttán pasieantadorvvolašvuođa pasieantadorvvolašvuođakampánjjain » Dorvvolaš hálddus ” man dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar almmuhii ođđajagimánu 27 . 2 Ráđđehus lea jagi 2005 rájes lasihan juolludusaid filbmadoaimmaide 213 miljovnna kruvnnuin , mas doarjja dušše buvttademiide dahká 177 miljovnna kruvnnu . 2 Ráđđehus lea fas meannudan Sámedikki jahkedieđáhusa ráhkadettiin jahkásaš stuoradiggedieđáhusa Sámedikki doaimmas . 2 Ráđđehus lea dál bidjan ovdan Stuorradiggedieđáhusa nr. 43 ( 2008-2009 ) Sámedikki doaimma birra jagi 2008 . 2 Ráđđehus lea dorjon ráđđehusa jagi 2003 láhkaevttohusa viiddideami , man Stuorradikki gieđahallan mielddisbuvttii . 2 Ráđđehus lea dadjan ahte Sámediggi gessojuvvo aktiivvalaččat mielde dán bargui . 2 Ráđđehus lea bealistis ovddidan evttohusa bajidit Sámedikki bušeahta rámma 2,7 milj. kruvnnuin , mii lea veaháš eanebuš go haddegoarkŋun . 2 Ráđđehus lea bargan plánain 2008 rájes , ja máŋga departemeanttat ja vuollásaš ásahusat leat searvan bargui . 2 Ráđđehus lea bajimuš mihttomearis gos daddjo ahte buohkaide galgá sihkkarastit oadjebas eallineavttuid ja dohkálaš ávnnaslaš eallindási beroškeahttá ássanbáikkis , sohkabealis ja sosiálalaš dahje čearddalaš duogážis , vuođđun atnán dakkár mihttomearri man mielde galggašedje leat unnán erohusat olbmuid sisaboađus ja eallineavttuin . 2 Ráđđehus lea addán čielga signálaid das ahte dađistaga stuorát oassi dutkanruđain galgá čadnojuvvot kvalitehtaeavttuide . 2 Ráđđehus lea Kulturdepartemeantta bokte 1999 loahpas viimmat « duođaštan » ahte nuortalaš musea galgá ovdal 2005 loahpa ásahuvvot sámi duhátjahkebáikin . 2 Ráđđehus lea 2001 bušeahtas dorjon prošeavtta álggaheami , ja evttoha ahte dat biddjojuvvo Tromssa universitehta oktavuhtii , ja doaibmabáikin biddjojuvvo Kárášjohka . 2 Ráđđehus juolluda 400 000 ruvnnu vai lea vejolaš čađahit iskkadeami das mo Norgga stuorra gávpogiid sámiid dearvvasvuohta ja eallindilli leat . 2 Ráđđehus joatká lohpádusas ahte doalahit seamma vearro- ja divatdási go mii lei 2004:is . 2 Ráđđehus joatká kulturlokten doaimmaid jagi 2011 bušeahttaevttohusas . 2 Ráđđehus joatká jagi 2012 barggus dálkkádat- ja birasdoaibmabijuiguin . 2 Ráđđehus ja Sámediggi áigot čađahit konsultašuvnnaid gaskaneaset daid doaibmabijuid birra , mat evttohuvvojit rapportas , ja ášši digaštallojuvvo stuoradiggedieđáhusas sámepolitihka birra mii almmuhuvvo 2007 čavčča . 2 Ráđđehus ja Sámediggi leat soahpan mo ráđđádallamat stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas galget čađahuvvot sámiide guoski áššiin . 2 Ráđđehus ii leat deattuhan oažžut dakkár lága mas livčče eanet dássedettolaš mearrádusat nu ahte váldosisdoallu ođđa minerálaláhkaevttohusas livččii lean servodatlaš stivren . 2 Ráđđehus háliida sihkkut dárboárvvoštallama taksi-doaibmalohpái 2 Ráđđehus háliida sihkkarastit ulbmila , man mielde galget leat 12.000 ođđa birrajándora fuolahansaji ovdal 2015 , ja lasiha danin stáhta investerendoarjaga oktiibuot 2,5 miljárddain kruvnnuin . Dat maid addá stuorát vejolašvuođaid ovttasbargat viessohuksenservviiguin ja eará priváhta oasálaččaiguin buhcciidruovttuid ja birrajándordikšunsajiid huksema olis . 2 Ráđđehus háliida nannet birashámádaga ja ásahit stuorit diđolašvuođa biiladivagis . 2 Ráđđehus háliida nannet barggu mii fuolaha árbevirolaš sámi máhtu Norggas ja evttoha juolludit 1,3 miljovnna kruvnno dán ulbmilii 2008:s . 2 Ráđđehus háliida leat ovddabealde vejolaš dáhpáhusaid daid eastadeames ja hehttemis , dadjá justisministtar Knut Storberget . 2 Ráđđehus háliida lasihit ruhtadoarjaga Dansen Hus nammasaš ásahussii 1,5 miljovnna kruvnnuin ja 0,9 miljovnna kruvnnu Carte Blanche ásahussii Bergenis . 2 Ráđđehus háliida gielddaid háhkat eanet birrajándora fuolahansajiid , ja rievdada danin doarjjaortnega njuovžileabbon ja čielgasabbon . 2 Ráđđehus háliida eanet jođu ávdin eanandoalloopmodagaide ja unnit opmodagaid eambbo geavahit ássamii ja astoáiggegeavaheapmái . 2 Ráđđehus háliida dialoga Sámedikkiin váfistan dihtii sámi giela ja sisdoallobuvttadeami , ja atná deaŧalažžan bargat giellanannema beales viiddis áddejumis . 2 Ráđđehus háliida dan vuođul ain doarjut Deanu gieldda Sámi láhkagiela prošeavtta , dadjá stáhtačálli . 2 Ráđđehus háliida ahte sámegiella galgá leat ealli giella . 2 Ráđđehus galgá ovttas Sámedikkiin ovddidit konkrehta evttohusaid , mat vuhtiiváldet daid eavttuid maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttohii 1997 , NAČ 1997:4 , Sámi guolástuslávdegotti 1997-mannosaš evttohusa ja Sámedikki 2004-mannosaš guolástusdieđáhusa . 2 Ráđđehus galggašii ovttas Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin , beajábealde namuhuvvon kommišuvnna rávvagiid vuođul , mearridit mat guovllut galggašedje gullat Sámi eanahálddašeapmái . 2 Ráđđehus ferte ges sihkkarastit doaimmaid ja ekonomalaš rámmaid oktiiheiveheami . 2 Ráđđehus evttohage dasto lasihit doarjjaruđa juolludeami sámi aviissaide Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas 5 miljovnna kruvnnuin jahkái 2008 . 2 Ráđđehus evttoha vuogi man mielde lea vejolaš juogadit sisaboađuid vuoiggaleappot gielddaid gaskkas . 2 Ráđđehus evttoha vel juolluduslassáneami buoridit ortnegiid mat gusket iežamet veteránaide . 2 Ráđđehus evttoha stuoridit Sámi allaskuvlla bušeahttarámma 500 000 kruvnnoin sámi alitoahpu oahppogirjjiid almmuheami várás . 2 Ráđđehus evttoha ruđaid juolludit Sámediggái mii galgá ovddasvástidit árvoháhkanprográmma hálddašeami . 2 Ráđđehus evttoha rievdadit ortnega nu ahte ii šat sáhte juolludit doarjaga viidáseappot , ja ahte doarjja addojuvvo gielddaide , geain lea ovddasvástádus bálvalusain , geahčakeahttá dasa huksejitgo gielddat ieža vai ovttasbargetgo sii eará oasálaččaiguin dábálaš gávppálaš eavttuiguin . 2 Ráđđehus evttoha oktiibuot 780 miljovnna kruvnnu kulturáŋgiruššan doaimmaide . 2 Ráđđehus evttoha maiddái nannet Sámedikki bearráigeahččanortnegiid 600 000 ruvnnuin jagis 2005 . 2 Ráđđehus evttoha maiddái ain vuoruhit veteránaid doaibmabijuid 59 miljovnna kruvnnuin eanet go sáldejuvvon 2011 bušeahtas . 2 Ráđđehus evttoha lasihit stáhta doarjjaoasi gaskamearálaččat 40 proseanttain . 2 Ráđđehus evttoha lasihit lassiárvovearu buhtadusdoarjaga eaktodáhtolaš organisašuvnnaide 212 miljovnna kruvnnuin . 2 Ráđđehus evttoha lasihit doarjagiid sámi aviissaide 5 miljon ruvnnuin , veahkkin beaivválaš sámi aviissa ásaheapmái . 2 Ráđđehus evttoha lasihit bistevaš doarjaga iešguđet sámi kulturulbmiliidda 16 miljovnna ruvnnuin 2009:s . 2 Ráđđehus evttoha juolludit ruđaid prosjekteret máŋga ođđa vistti : 2 Ráđđehus evttoha juolludit 60 miljovnna kruvnnu dán ortnegii jagis 2011 . 2 Ráđđehus evttoha juolludit 37 miljovnna ruvnno álggahit prošekterenbarggu mas áigumuš lea ollásit divodit vistti ja ođđa huksen . 2 Ráđđehus evttoha juolludit 2 miljovnna kruvnnu ásahit dákkár ortnega jagi 2011 rájes . 2 Ráđđehus evttoha juolludit 163 miljovnna kruvnnu sturrosaš doarjaga našunála kulturviesuide . 2 Ráđđehus evttoha juolludit 10 miljovnna ruvnno Kystverketii daid erenoamáš lassigoluid geažil mat leat leamaš jiekŋačuollamiid geažil 2010 dálvvi . 2 Ráđđehus evttoha geahpidit gáibádusa man ollu bargoáigi galgá oatnut beaiveruđaid oažžumis virgeluomu oktavuođas 40 prosentii . 2 Ráđđehus evttoha dieđáhusas ahte juohke goalmmát jagi galgá leat čalmmusteapmi gos ráddjejuvvon olmmošvuoigatvuođafáddá lea guovddážin , vuosttas geardde 2002:s . 2 Ráđđehus evttoha 2009 reviderejuvvon nationálabušeahtas juolludit 600 000 ruvnnu ásahit bistevaš jorgalanbálvalusa sámegielaid várás regjeringen.no neahttabáikkis . 2 Ráđđehus evttoha 2007 salderejuvvon bušeahtas ahte dat bargamušat mat čatnasit Luonddu- ja boazodoallobálvalusaid resursaguovddážii , sirdojuvvojit Bargo- ja čálgoetáhtii . 2 Ráđđehus eaktuda ahte sámi iešmearrideami ovddideapmi gálgá dáhpáhuvvat dálá sorjjakeahtes ja demokráhtalaš stáhta rámmaid siskkobealde , ja dálá Norgga geográfalaš rájiid siskkobealde . 2 Ráđđehus dáhttu unnimus lági mielde detáljastivret gielddaid , ja nu guhkás go vejolaš stivret ekonomiija ja njuolggadusaid rámmaid bokte . 2 Ráđđehus dáhttu ovdánahttit ráđđehusa ja Sámedikki ovttasbargovugiid , ja dáhttu čuovvolit álbmotrievttálaš geatnegasvuođa ráđđádallat sápmelaš eamiálbmogiin dohkálaš vuogi mielde . 2 Ráđđehus dáhttu kártet dálá máhtu ja dutkama das manne negatiiva guottut sámiid ja sápmelašvuođa guovdu čuožžilit , ja movt dákkár guottuid sáhttá eastadit . 2 Ráđđehus dáhttu eambbo fuomášumi dasa , mo sámepolitihkalaš ulbmilat ja vuođđu ¬duvvon vuoigatvuođat bohtet geavatlaš ávkin čálgostáhta ortnegiin ja fálaldagain , vai sámit sáhttet luohttit dasa , ahte sin dárbbut váldojuvvojit vuhtii . 2 Ráđđehus dáhttu danne buoridit máhtolašvuođa sámi diliid birra . 2 Ráđđehus doarju sámi giella- , skuvla- ja mánáidgárddi ovdánahttinprošeavtta Deanus 100 000 ruvnnuin . 2 Ráđđehus doarju gilvopolitihka guovddáža ásaheami Bergenii 2 Ráđđehus doallá dábálaččat njeallje bušeahttakonferánssa jagis . 2 Ráđđehus dieđihii ovddit bušeahtas ahte áigot biiladivadat ášši ođđasit geahčadit ja meannudit . 2 Ráđđehus cealká stuorradiggedieđáhusas nr 41 ( 1996-97 ) Norgga sámepolitihka birra ahte duodji lea oažžumin stuorra mearkkašumi ealáhussan ollu beliid vuođul . 2 Ráđđehus bidjá vuođđun ahte beaivválaš sámi áviissain sáhttá mihá buoret funkšuvdna diehtojuohkingáldun ja digaštallanbáikin sámi servodahkii go áviissat mat ilbmet muhtin beivviid vahkus . 2 Ráđđehus bidjá vuođđun Sámedikki doaimma ruhtadeapmái dan ahte buot departemeanttain main lea ovddasvástádus Sámedikki beroštumiide lea iešheanalis ovddasvástádus váikkuhit Sámedikki bušeahta . 2 Ráđđehus bidjá ovdan doaibmabijuid bargosajiid nannemii 2 Ráđđehus atná vuođđun ahte beaivválaš sámi aviisa doaimmašii áibbas eará láhkai diehtojuohkingáldun ja digaštallanforan go dálá aviissat mat almmuhuvvojit dušše moddii vahkkui . 2 Ráđđehus atná instituhta jagi 2006 davviguovlostrategiija dehálaš konkretiseremin , mas váldoulbmil lei láhčit diliid nu ahte šaddá ceavzilis ekonomalaš ja sosiála ovdáneapmi . 2 Ráđđehus atná dán duođalažžan . 2 Ráđđehus atná dehálažžan ahte ráđđehusa ja álgoálbmogiid ovddasteaddjit guoibmálagaid digaštallet ja šiehtadallet riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiid . 2 Ráđđehus almmuhii odne árvalusa juolludit 70 miljon ruvdnosaš stáhtadoarjaga lágidit Šáhkkaolympiagilvvuid Romssa gávpogis jagi 2014 , jus Romssa gávpot oažžu lágideami . 2 Ráđđehus almmatge meannuda solidaritehtajulggáštusa , dainna dovddastemiin ahte ođđa eahpemiliteara sihkkarvuođa hástalusat lassánit . 2 Ráđđehus addá 3,1 milj. ruvnnu doarjjan arvat báikkálaš doaibmabijuide mat leat unnibuš sámegielaid várás . 2 Ráđđeaddi Camilla Thorvik 2 Ráđit leat nana fágalaš áddejumiin ja jođánis čuovvulemiin leamaš nannosit mielde dán ovdáneamis . 2 Ráđit heaittihuvvojedje ja mearriduvvui ásahit politihkalaš doarjjastivrra ja fágalaš giellastivrra . 2 Ráđiid hálddahusat leat čuovvovaš báikkiin : 2 Ráđiid hálddahusat ja lokaliseren 2 Ráđi vuosttaš čoahkkimis loahpahuvvo gaskaboddosaš organiseren , ja ráđđi mearrida iežas bissovaš doaimma njuolggadusaid . 2 Ráđi ovddasvástádus lea jođihit Sámedikki doaimma . 2 Ráŋggáštusovddasvástádus Jus oktage rihkku dán lága dahje láhkaásahusaid , gohččumiid , gildosiid dahje eará mearrádusaid mat leat addojuvvon dahje doalahuvvon dán lága vuođul , de sáhkkohuvvo son jus rihkkumii eai guoskka garraset ráŋggáštusmearrádusat . 2 Ráŋggáštusovddasvástádus : Dát mearrádus lea seamma go 1978-lágas . 2 Ráŋggáštusovddasvástádus . 2 Rávvejuvvojit norpmat misiid gaskamearálaš njuovvandeattuide ( 17-19 kg ) , varihiid ( 25-27 kg ) ja njiŋŋelasaid badjel 2 jagi ( 27-29 kg ) . 2 Rávvejuvvo maiddái norbma biergobuvttadussii ( 8-9 kg bohccos giđđaealus ) , ja miesseproseantta normálarievddadeapmái čakčat ( 10-15% Árvvut norpmaid vuolábealde čujuhit beare alla boazologu . 2 Rávispsykiatriijas lea áibbas dárbbašlaš ovttasbargat psykiátralaš divššuin goittot ovttaskas buohccit ektui . 2 Rátkkašeapmi Son geas leat bohccot ealus ovttas earáiguin , sáhttá gáibidit rátkkašeami vai beassá bohccuidis sierra rátkit . 2 Rásseguohtumiid pionèrašlájat leat dábálaččat rásit ja urtasat . 2 Ráporta galgá gávdnut ODIN:as ja Sámedikki interneahttasiidduin . 2 Rámmašiehtadus luossabivddu muddema birra 2 Rámmat dán suorggis eai leat álggage bajiduvvon vaikko vel dearvvasvuođa- ja sosiálaplána cadaheapmi lea dáhpáhuvvan 1995 rájes . 2 Rámmaplána láhkaásahus Sámi allaskuvlla sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid 1.–7. dássái ja 5.–10. dássái § 1 – DOAIBMAVIIDODAT JA ULBMIL Láhkaásahus gusto sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuide maid Sámi allaskuvla lágida . 2 Rámmamearrádusa sáhttá buohtasdahttit ođastusain go lea sáhka čáhcesuddjema čađaheamis ja hálddašeamis . 2 Rámmaid siskkobealde ráhkaduvvojit ja buvttaduvvojit čuovvovaš oahpponeavvut vuođđoskuvlii , davvisámegillii : 2 Rámmaid siskkobealde buvttaduvvojit čuovvovaš oahpponeavvut vuođđoskuvlii , lullisámegillii : 2 Rámmaeavttut sámi kulturviesuid / ásahusaid doarjagii mearriduvvojit Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusain ja jahkedieđáhusain . 2 Rámmaeavttut , maidda dán oktavuođas sáhttá čujuhit leat earret eará : 2 Rámmaeavttut 2 Rámmadoarjja ja vearrosisaboađut leat gielddasuorggi friddja sisaboađut . 2 Rámmadoarjja addojuvvo gielddaide mat leat sámegiela hálddašanguovllus , gielddat leat Kárášjohka , Guovdageaidnu , Deatnu , Unjárga ja Porsáŋgu Finnmárkku fylkkas ja Gáivuotna Tromssa fylkkas , ja vel fylkkagielddat Finnmárku ja Tromsa . 2 Rámma oktiibuot dán maŋŋá šaddá ná : 2 Rámma juogaduvvo njeallje áŋgiruššansuorgin : oahpponeavvut vuođđoskuvlii davvisámegillii , oahpponeavvut vuođđoskuvlii julevsámegillii , oahpponeavvut vuođđoskuvlii máttasámegillii ja oahpponeavvut joatkkaoahpahussii . 2 Rámma jahkái 2001 lea 3 998 000 kruvnnu . 2 Rámma 2000:s lea 10.954 kruvnnu . 2 Rájarasta ovttasabrgoprošeakta gaskal Suoma ja Norgga lea lágiduvvon hui govdadit . 2 Ráissas lea diekkár studio ásahuvvon , ja lea bures lihkostuvvon . 2 Ráissa suohkan čujuha Sonjatun afasiija ja jietnageavahan dearvvašvuođaguovddážii . 2 Ráhkis veteránat 2 Ráhkis sámediggepresideanttat ja buohkat earát ! 2 Ráhkis guldaleaddjit – ođđa soahtegirdiid háhkandoaibma bistá boahtte logi jagi . 2 Ráhkis buohkat , Makkár oidnolat ! 2 Ráhkis buohkat , 2 Ráhkis bellodatustibat , Odne lea juste vahku áigi go Norga šattai gillát bahávuođa . 2 Ráhkis Eskil , 2 Ráhkaduvvojit sierra njuolggadusat bálkkašumi juohkimii . 2 Ráhkadit strategiijaid norgalaš áhpeviidodagaid várás . 2 Ráhkadit oahppofálaldagaid main geavahit DGT ( diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ) lea stuora hástalus . 2 Ráhkadit lohkanmeriid sámi / eamiálbmotdilálašvuođain ja lohkanmeriid sámegillii 2 Ráhkadit lohkanmeriid sámi / eamiálbmot áššiid birra ossodagain / fakultehtain ja ráhkadit lohkanmeriid sámegillii 2 Ráfáiduhttin bassin . 2 Ráfi ja friddjavuohta ii lea nu diehttelassan . 2 Ráfehisvuohta ja eahpesihkkarisvuohta ovtta riikkas sáhttá leavvat eará riikkaide gos ii leat heahtedilli . 2 Rádjerastá ovttasbarggus lea stuora mearkkašupmi olles Suoma sámiguvlui go leat guhkes gaskkat ja unnán olbmot guovllu eaktodáhtolaš buollinveagas . 2 Rádjerasttideaddji máhttoprográmma ásaheapmi ja sierra álgoálbmotprográmma ásaheapmi kulturvuđot ealáhusovddideami várás gullet ráđđehusa davviguovlluáŋgiruššama doaibmabijuide . 2 Rádjeguovlluin sámi organisašuvnnain ja gielddain leat vejolašvuođat dulkont čoahkkimiid ja sis leat maid sihke dulkkat ja dulkonnrustegat . 2 Rádjeeanut Durtnosjohka ja Deatnu-Báhčaveaijohka leat sierra oivošguovllut . 2 Rádjaássiduođaštus lea lávki stuorát proseassas mii galgá rahpat vejolašvuođaid bargat eambbo ovttasráđiid Norgga-Ruošša rájá rastá . 2 Rádis lea ovddasvástádus jođihit Sámedikki doaimma . 2 Rádiid hálddahuslaš barggut : 2 Rádiid hálddahusat leat čuovvovaš báikkiin : 2 Rádiid hálddahusat ja lokaliseren 2 Ráddi lea válljejuvvon eanetlohkoválggaid bokte Sámedikki bissovaš áirasiid gaskkas . 2 Ráddi galgá ovddastit Suoma , Norgga ja Ruoŧa sápmelaččaid davviriikkalaš ja eará riikkaidgaskasaš oktavuođain , ja muđuid ge buot oktavuođain gos dán lágán oktasaš ovddasteapmái lea dárbu . 2 Ráddi galgá dasto bargat dan ala ahte ovddidit eará geavatlaš ovttasbargovugiid sámedikkiid gaskka . 2 Ráddestruktuvra 2 Ruđat virgái leat biddjojuvvon postii doaibmagolut bušeahtas . 2 Ruđat oskooahpahussii , eanet báhpaide ja eambbo ruđat čađahit girkoválggaid buori vuogi mielde , nannejit girku vejolašvuođaid dustet ollu áigeguovdilis hástalusaid , dadjá girkostáhtaráđđi Rigmor Aasrud . 2 Ruđat mat leat duodjeorganisašuvnnaid várás eai galgga geavahuvvot doaibmabijuide mat ruhtaduvvojit earenoamáš , almmolaš bušeahttapoasttaiguin . 2 Ruđat mat eai leat geavahuvvon , galget máksojuvvot ruovttoluotta . 2 Ruđat manne Kárášjoga gieldda bokte , mii koordinere veahki ustitvuođa gildii Lujávrái . 2 Ruđat leat juhkkojuvvon badjel 50 stuorit ja smávit prošeavttaide . 2 Ruđat juogaduvvojit ortnega gustovaš njuolggadusaid mielde , Doarjja Sámedikki politihkalaš joavkkuide . 2 Ruđat galget vuosttažettiin geavahuvvot doaibmabijuide Ruošša bealde . 2 Ruđat galget veahkehit olles Suodjalussuorggi vuogádaga áimmahuššat veteránaid – » uksa sisa ” , ja ruhtadit deaivvademiid ja bearaščoahkkanemiid . 2 Ruđat galget gokčet orohatstivralahtuid buhtadusa ja eará goluid orohaga hálddašeami oktavuođas . 2 Ruđat galget geavahuvvot ovdelis namuhuvvon orgánaid doaibmagoluide ja Sámediggeráđi barggu nanosmahttimii politihkalaš ráđđeaddiin . 2 Ruđat galget eanas adnot máŧasdoallan- ja divodanbargguide . 2 Ruđat eaige sáhte geavahuvvot máksit njuolgga oahpahusgoluid lága olis . 2 Ruđat eai sáhte geavahuvvot máksit stáhtalaš orgánaid goluid mat vulget sámelága giellanjuolggadusain . 2 Ruđat dasa ledje 16.650.000,- kruvnnu dán jagi . 2 Ruđat biddjojuvvojit Sámedikki rámmajuolludussii . 2 Ruđalaš noađđái veahkkin livččii vejolaš váldit maiddai norggabeale ohppiid logahahkii . 2 Ruđain lea 5,1 mill kr sirdojuvvon Sámediggái ja gollá eanasmuddui 2 fágavirgái dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiid čuovvoleami várás , rehabiliterenstipenddaid joatkimii ja prošeaktadoaimmaide . 2 Ruđaid juolludit prošeaktaruhtan Norgga dutkanráđi bokte , ja buot riikka gielddat ja fylkkagielddat sáhttet ohcat . 2 Ruđaid juogadeami oktavuođas NOU 1995:6 dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga várás Norggas čuovvuleamis prioriterii Sámediggi áššis 43/99 vihtta áŋgiruššansuorggi jahkái 2000 . 2 Ruđaid geavaheami ulbmilin lea seailudit , ovdánahttit ja ovddidit duoji kultuvran , fágan ja ealáhussan . 2 Ruvdnoprinsabárra dievasčoahkkinlanjas 2 Ruud-lávdegotti evttohusa vuođul bidje Romssa universitehta vuosttaš virggiid servodatdieđalaš suorgái ja giellasuorgái . 2 Ruud-lávdegoddi dajai hui čielgasit ahte Romssa universitehtas berre leat váldoovddasvástádus Norggas sámegiela ja sámi kultuvrra dutkamis ja oahpahusas . 2 Rutiinnat ja prosedyrat mat ásahuvvojedje 1998:s sámi bušeahttaáššiid meannudeapmái leat deatŧalaččat Sámedikki ja Ráđđehusa gaskasaš ovttasbarggu nanosmahttimis . 2 Russenjienastuslohku 2 Ruoššas lea fiiber biddjon Murmánski ja Ruoŧas jođánit huksejit fiiberfierpmádaga , ja 2005 galgá leat fiiber buot suohkanguovddážin ja soames smávit báikkiin ge . 2 Ruoššas lea erenoamáš doaibma NATO-Ruošša Ráđis . 2 Ruoŧŧa ja Suopma leaba NATO olggobealde ja singuin mis lea eanemus ovttasbargu . 2 Ruošša 2 Ruoŧas čađahuvvui dát , ja dat váikkuhii 30% haddelassáneami . 2 Ruoŧas sámeskuvllaid halddašaneiseváldi ovddasvástida doaimmaid guđa sierra sámeskuvllain ( klássa 1-6 ja ovdaskuvlla ) ja čađaha jahkásaš šiehtadusa suohkaniiguin movt lágidit ovttaiduhttojuvvon oahpahusa sámegielas ja sámegilli . 2 Ruoŧas leat ” Ŧ ” ja ” ŧ ” evttohuvvon biddjojuvvot ” Y ” ja ” y ” sadjái – bustávva mii ii gávdno sámi alfabehtas . 2 Ruoŧas leat Eanandoallodepartemeantta ( mas lea ovddasvástádus sámi áššiide ) politihkalaš jođihangottis ja Sámedikkis fásta jahkásaš ráđđádallančoahkkimat . 2 Ruoŧagilli lea mearrádus gohčoduvvon samernas nationalsång . 2 Ruoŧa sámelága 2. kapihttalis , § 1:s čilgejuvvo ahte Sámediggi galgá mearridit movt stáhta doarjja sámi kultuvrii ja sámi organisašuvnnaide ja eará ruhta mii luvvejuvvo sámi ulbmiliidda , galgá juhkkojuvvot . 2 Ruoŧa ja Suoms sámi skuvlaráđiiguin 2 Ruoŧa Sámediggi lea sihke álbmotválljejuvvon orgána ja ráđđehusa vuollásaš stáhtalaš eiseváldi . 2 Ruoŧa Stáhtakantuvrra IT-infrastruktuvrra várás ( Statskontoret for ITinfrastruktur ) lea doaimmaheamen standárdiserenbarggu mii čatnašuvvá sámegiela 8-bits čálamearkačoahkkái . 2 Ruoŧa , Suoma ja Norgga eiseválddit leat ovttas bargan sámi gažaldagaiguin dan rájes go Davviriikkaid ovttasbargoorgána sáme- ja boazodoalloáššiid várás ásahuvvui Gonagaslaš resolušuvnnain 1964 . 2 Ruovttusuodjalussii 1 109 miljovnna kruvnnu juolludus Árvaluvvon juolluduslassáneapmi ja siskkáldas resurssaid geahpedeamit lasihit Ruovttusuodjalusa bušeahta oktiibuot 54 miljovnna kruvnnuin . 2 Ruovttusuodjalusa ektui lea Kvalitehtaođastus mearridan rámmaid ođđaáigásaš ruovttusuodjalussii mii galgá ain doaibmat váldocaggin norgga Suodjalusas . 2 Ruovttustivrras lea politihkalaš , hálddahuslaš ja ekonomalaš ovddasvástádus áššesurggiide mat leat sirdojuvvon stáhtas ruovttustivrii . 2 Ruovttustivra dahká iežas ekonomalaš vuoruhemiid riikadikki ruhtadanlága mearrideami vuođul . 2 Ruovttus ledjen oahppan ahte rievttes giella lea go hupmá juoga man birra , dainnalágiin ahte ii daja njuolga rievttes namain . 2 Ruovttudoalut fertejit diehtit ahte dálá vuollegis reantu šaddá lassánit . 2 Ruonasguohtumiin leat eanas ruonas rássešattut , ja dat leat álbmámus ja bibmoseamos guohtumat . 2 Ruonaeatnama ruovttustivra – mii lea Riikadiggi ( Landstinget ) mii lea álbmotválljejuvvon čoahkkin , ja Riikastivra ( Landsstyret ) mii lea Ruonaeatnama ráđđehus – lea láhkaaddin- ja hálddašanváldi buot áššesurggiin earret politiijja , riektedoaimma , olgoriikaáššiid ja sihkarvuođa- ja militearaáššiid . 2 Ruonaeatnama ruovttustivra sáhttá friddjadit hálddašit daid ruđaid mat eai leat ruhtaduvvon stáhtalaš blohkkadoarjaga bokte . 2 Ruksesgottiid hálddašeamis oaidná ahte jus njuovvá goasii 60% jagi buvttadeamis , eanemusat misiid ja varrasiid , de sáhttá maksimeret sihke náli šaddama ja biergobuvttadeami . 2 Ruksesbellodat ( 11 ) : Ruksesbellodat Ås Ruksesbellodat Frogn Ruksesbellodat Fet Ruksesbellodat Rælingen Lørenskog Ruksesbellodat Ruksesbellodat Eidsvoll Øvre Eiker Ruksesbellodat Lier Ruksesbellodat Ruksesbellodat Sandnes Ruksesbellodat Os Ruksesbellodat Fjell 2 Ruhtalohpádusat galget registrerejuvvot , ja doarjjaolggosmáksimii galget ráhkaduvvot rutiinnat . 2 Ruhtajuolludeami oktavuođas NOU 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga várás Norggas čuovvuleapmái , áigu Sámediggi prioriteret njealja áŋgiruššansuorggi jahkái 2000 čuovvovaš ráiddus : 2 Ruhtadárbu dákkár plánaide / čielggadusaide lassána dađistaga , ja gáibida dárbbašmeahttun ollu návccaid ja lea menddo sahtedohko go galgá leat olggobealde ruđaid duohken . 2 Ruhtadárbu 2006 rádjái vástida unnimusat nuppe dan mađe go dálá dássi lea . 2 Ruhtadoarjagat galget geavahuvvot modealla geahččaleapmái gos gielddat , organisašuvnnat ja ásahusat ovttasbarget lágidit máŋggabealat kulturskuvlafálaldagaid ja ovddidit iešguđet lágan prošeavttaid . 2 Ruhtadeapmi lea mearriduvvon lága bakte . 2 Ruhtadeapmi berre leat stáhtaid ovddasvástádus , vai livččii vejolašvuohta álggahit jahkásaš deaivvademit gos oktasaš áigumušat ságastallojuvvojit vai sáhtašii ávkkástallat gielalaš ja dieđalaš návccaid mat rádjeguovllus leat . 2 Ruhtadeaddji ásahus háliida áinnas oaidnit geavatlaš bohtosiid . 2 Ruhtadanváikkuhangaskaomiid dáfus mat leat Sámedikki olggobealde , lea dál nu ahte Sámi ovddidanfoanda , poasta 51 , maŋimuš jagiin lea ožžon ruđaid boazodoallo- ja eanadoallošiehtadusas . 2 Ruhtadanministara cealkámuš Norgga Báŋkku reantomearrádussii 2 Ruhtadanlávdegotti eanetlohku celkkii foandda ulbmila birra ahte foandda vuoitu galgá adnot iešguđet doaibmabijuide mat nannejit sámi giela ja kultuvrra . 2 Ruhtadandepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( ruhtadanministtar ) Sigbjørn Johnsen ( Bb ) 2 Ruhtadandepartemeantta St.prp. nr. 1:s ( 2006-2007 ) ( prográmmaoasis 00.40 ) , lea ráđđehusa 2007 bušeahttaárvalus seamma go Stuoradikki hálddahusa árvalus . 2 Ruhtaboahtin meroštallojuvvo lassánit eanaš dannego petroleahattit jagi 2010 dál leat alibut go dat mat biddjojuvvojedje vuođđun sáldejuvvon bušehttii . 2 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Máŋggabealat ealáhuseallin Doarjjaproseanta lea biddjon gitta 50% rádjái ollislaš veardideami vuođul mii muđuid lea maid politihkálaš áigumušaid ektui . 2 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , máŋggabealat ealáhuseallin . 2 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , máŋggabealat ealáhus . 2 Ruhta mii báhcá maŋŋá go juolludeapmi lea juogaduvvon 5.1 , 5.2 ja 5.3 čuoggáid vuođul ( 19 % juogaduvvo sámegiela ovddideami doaimmaide . 2 Rudat juogaduvvojit sámi kulturfondii , sámi girjelágádusdoibmii , sámi kulturviesuide , sámi kulturorganisašuvnnaide ja sámi mánáid bajásšaddaneavttuide . 2 Rudaid dutkama lasiheapmái dearvvasvuođa- ja sosiála beliid birra sámi guovlluin ferte viežžat olggobealde dán juolludeami . 2 Rovbase lea reaidu mas geavaheaddjit ieža válljejit variábeliid nugo áigodagaid , eallišlája , guovllu ja orohaga . 2 Romssas lea odne nana sajádat dakkár báikin masa buktet guliid ja guollebuktagiid báikkálaš industriijii . 2 Romssas : g ) Návuona suohkan , Gáivuona suohkan ja Omasvuona suohkan h ) Moskaluovtta , Leaibedievvá , Várpenjárgga ja Guohcavuomi skuvlabiirret Moskavuonas Romssa suohkanis . 2 Romssa universitehtii ásahuvvo riikkaidgaskasaš sámi ja eamiálbmotdutkanguovddáš . 2 Romssa universitehtii ferte ásahit sierra jorgalanbálvalusa . 2 Romssa universitehtas ledje guokte ovddasteaddji referánsajoavkkus . 2 Romssa universitehtas leat ovttasbargošiehtadusat čuovvovaš riikkaiguin mat sáhttet guoskat sámi áššiide : 2 Romssa universitehtas leat nappo stuora dutkanpolitihkalaš hástalusat – mat leat čadnon nana , bistevaš sámi dutkanovttasbarggu vuođđudeapmái . 2 Romssa universitehtas leat máŋga hástalusa mat eai guoskka dušše iešguđetge instituhtaide . 2 Romssa universitehtas leat muhtun ossodagat juo guorahallagoahtán dáid várrejuvvon sajiid . 2 Romssa universitehtas leat dál golbma mastergrádafálaldaga : visuála antropologiija ( Servodatdiehtaga fakultehta ) , riikkaidgaskasaš guolástushálddašeapmi ( Norgga guolástusallaskuvla ) ja lingvistihkka ( Humanisttalaš fakultehta ) . 2 Romssa universitehtas lea ovddasteaddji bargojoavkkus mii galgá ráhkadit konkrehta ” BA in arctic studies ” evttohusa . ” 2 Romssa universitehta ásaheami vuođusteapmi 2 Romssa universitehta vuođđudeami digaštallamis oaivvildedje sihke Giellafágaid ja historjjá fágalávdegoddi ja Servodatfágaid fágalávdegoddi ( 1972 ) , ahte máŋggafágalaš dutkan ferte leat vuođđuduvvon guovllu fágaárbevirrui . Ja sii deattuhedje maiddái ahte ferte vuhtii váldit “ daid erenoamáš geatnegasvuođaid ” mat leat sámegiela , sámi historjjá ja servodateallima ektui . 2 Romssa universitehta vuođđudeami digaštallamis deattuhuvvui ahte Romssa universitehtas leat olu doaimmat guovllu servodaga dárbbuid ektui . 2 Romssa universitehta ulbmil lea šaddat riikkaidgaskasaš eamiálbmotdutkama guovddážin . 2 Romssa universitehta sámi fágabeaivvit 2 Romssa universitehta sámegiela doaibmaplánas čujuhuvvo ahte sámegielmáhttu berre árvvoštallojuvvot gelbbolašvuohtan Romssa universitehta virgáibidjamiin , ja deaŧalaš gelbbolašvuohtan bargat ja/dahje dutkat sámi guovlluin . 2 Romssa universitehta sámegiela doaibmaplána dohkkehuvvui 1995:s ja lea boađus sámelága giellanjuolggadusaid čađahanbargguin Romssa universitehtas . 2 Romssa universitehta strategiijanotáhta ” Romssa universitehta strategiijanotáhtta jagi 2010 rádjái ” njealját čuoggá vuolde čuožžu : 2 Romssa universitehta profešuvdnaoahpuide leat várrejuvvon sierra oahpposajit sámi studeanttaide , ja ohccit geain lea sámegielgelbbolašvuohta vuoruhuvvojit ( sámegiella vuosttaš dahje nubbingiellan joatkkaskuvlla dásis dahje sullasaš ) . 2 Romssa universitehta oččošii fas vejolašvuođa eambbo eamiálbmotstudeanttaid oažžut universitehta oahpuide ( geahča maiddái doaibmabiju 5.1.4 ) . 2 Romssa universitehta ođđa Teorifágaviesu plánemis leat maid jurddašuvvon sierra kantuvralanjat Sámi dutkamiid guovddážii , ja sierra sámi “ kulturviessu ” universitehtii . 2 Romssa universitehta lea áiggi mielde ásahan dutkanárbevieru man vuođđun leat gelbbolašvuođat sámi-dáčča oktavuođaid , máŋggakultuvrralaš ipmárdusaid ja árvádusaid birra . 2 Romssa universitehta lea riikka stuorámus dutkanásahus mii gieđahallá sámi dutkangažaldagaid , ja Romssa universitehta vuoruheapmi váikkuha garrasit olles dutkansuorgái . 2 Romssa universitehta lea mielde Arctic University ovttasbarggus . 2 Romssa universitehta lea leamaš deaŧalaš sámi servodahkii sámi kandidáhtaid oahpaheami bokte , ja sámi kultuvrra ja eará guovlulaš kulturvugiid oainnusin dahkama ja árvvu loktema bokte . 2 Romssa universitehta lea guhká juo geavahan váldofágastudeanttaid semináraoahpaheaddjin . 2 Romssa universitehta lea evttohan ođđa joavkku ásahit olgoriikkastudeanttaid earreprográmmii - namalassii " eamiálbmotstudeanttat " . 2 Romssa universitehta lea evttohan ahte ásahuvvo ođđa studeantajoavku olgoriikkastudeanttaid earreprográmmii – namalassii ” eamiálbmotstudeanttat ” . 2 Romssa universitehta lea deaŧalaš servodatásahus , ja danne vurdojuvvo das erenoamáš doarjja , ovdamearkka dihte guovllu máŋggakultuvrralaš árbevieruid vára váldimis . 2 Romssa universitehta gelbbolašvuohta ja daid eará sámi dutkanásahusaid gelbbolašvuođat , Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta , čájehit ahte lea ealli riikkaidgaskasaš dutkanbiras . 2 Romssa universitehta fágasurggiid ovdáneapmi 2 Romssa universitehta dutkanlávdegoddi 2 Romssa universitehta berre ovddidit vejolašvuođaid mat leat Eamiálbmotfierpmádaga ávkkástallamis . 2 Romssa universitehta berre eamiálbmotoahpuid Master-prográmma lassin , maiddái árvvoštallat ásahit eamiálbmotoahpuid Bachelor-prográmma . 2 Romssa universitehta bealis lea máŋgii daddjon ahte lea deaŧalaš dihtomielalaččat bargat oaččuhit studeanttaid universitehtii . 2 Romssa stuorra birashástalusat čatnasit viidodagaide ja biologalaš resurssaid geavaheapmái . 2 Romssa musea Sámi etnográfalaš ossodat háliidivččii maid searvat fágalaččat seammá dásis go instituhtat . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea čujuha ahte sihke dieđalaš ja populearadieđalaš dieđuid gaskkusteapmi berre leat dutki ovddasvástádus ( gč. gulaskuddancealkámuša ) . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea ásahuvvui 1872:s ja lea okta guovllu boarráseamos dieđalaš institušuvnnain . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea ođđa čájáhus lea deaŧalaš diehtojuohkinprošeakta . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea ovddasteaddji 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea deattuha ahte lea deaŧalaš Romssa universitehta ovdánahttit vai šattašii sámi kultuvrra ja servodaga deaŧaleamos dokumentašuvdnaguovddážin ( gč. gulaskuddancealkámuša ) . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea Etnográfalaš ossodat evttoha ahte Romssa musea / Romssa universitehtamusea bargit galget sáhttit leat Romssa universitehta váldofágastudeanttaid váldobagadallit . 2 Romssa musea / Romssa universitehtamusea 2 Romssa fylkkasuohkana reaiddut guovddášstragiijii leat mealgadii čatnasit báikkiide maidda lágádusat ja bargosajit biddjojuvvojit . 2 Romssa fylkkasuohkan lea organiserejuvvon parlamentáralaš málle mielde . 2 Romssa fylkkas levgejit sámi leavggain buot fylkkagieldda leavgastákkuin guovvamánu 6. beaivvi rájes 2002 . 2 Romssa fylkkas leat 37 áirasa . 2 Romssa fylkka ja Davit-Nordlándda museaid dilli guorahallojuvvo ođđasis oktan strategiijaiguin hukset fierpmádagaid ja ovddidit museadoaimma . 2 Romssa fylkka govastat lea griffa mii lea gollejuvvon rukses vuđđui . 2 Romssa fylkka dovdomearka leat unna báikkážat , guhkes gaskkat ja vuorjjes ássamat . 2 Romssa dáfus sivva lea dasa viehka muddui ahte DjO ealáhusaide searvanoassi lea unni . 2 Romssa dutkandoaimmas leat máŋga fáddálaš čalmmusteami . 2 Romsii maid lea hirbmat deaŧalaš sihkkarastit fiervrrádusgeainnuid Nuorta- ja Guovddáš-Eurohpái . 2 Romsa mas leat dutkan- ja máhttobirrasat , ferte eambbo boahtit oidnosii oljoindustriija ovdáneamis davvin . 2 Romsa , 12.09.2000 2 Rolf Jacobsen govvida riikamet divttas ” Davvi ” : 2 Roger Solheim biddjojuvvui virgái kulturministara Anniken Huitfeldta politihkalaš ráđđeaddin golggotmánu 28. beaivvi 2009 . 2 Roger Pedersen čoahkkinortnegii 2 Roger Pedersen válddii saji 20.09 dii. 15.20 2 Roger Pedersen Nils Henrik Måsø 2 Roger Pedersen Egil Olli 2 Roger Pedersen , jođiheaddji 2 Roger Pedersen , SVL 2 Roger Pedersen ( čoahkkinortnegii ) 2 Roger Pedersen ( evttohussii ) 2 Rogalánda 2 Roald Amundsen šattai riikka sáŋgárin iežas jálu geažil maid son čájehii jiekŋaguovlluin . 2 Ritva Viljanen hálddahushoavda 2 Risttalašvuođamáhttu oskku- ja eallinoainnudieđuiguin gaskadásisja nuoraidskuvlladásis 2 Rikkis minerálariggodagaide lea maiddái lassánan beroštupmi . 2 Riikkačoahkkimis 1967:s dagaimet mearrádusa boazodoalu fágaovdáneamis , ja gáibideimmet earret eará ásahit virggiid dego geahččalanjođiheaddji ja stáhtakonsuleanta boazodollui ja iežamet boazodoalloskuvlla . 2 Riikkat dego Frankriika ja Englánda leat jo ráhkadan lágaid dan várás . 2 Riikkas šadde de 15 republihka juovlamánus seammá jagi . 2 Riikkas ii ge gávdno gulloguovddáš sámegielagiid várás . 2 Riikkalaš resurssat mat biddjojuvvojit kvenalaš kultuvrra dokumentašuvdnii ja oidnosiibuktimii , eai leat doarvái buorit rápmaeavttut kvenalaš kultuvrra ovddideapmái Romssas . 2 Riikkaidgaskasaš studeantakantuvra lea guorahallame Romssa universitehta ovttasbargošiehtadusaid . 2 Riikkaidgaskasaš soahpamušat ja riikkagottálaš láhkamearrádusat 3 2 Riikkaidgaskasaš servodat ja Afganistana eiseválddit čuvvot mielde politihkalaš proseassaid dássálagaid militeara doaimmaid – eai gávdno ovttaskas militeara čovdosat Afganistanas . 2 Riikkaidgaskasaš rievttálaš prinsihpaid čađaheapmi , earret eará ILO-konvenšuvnna nr. 169 heivehemiin Norgga lágaide , lea hui deatalaš dán oktavuođas , ja dat guoská earenoamážit ILO-konvenšuvnna 14. ja 15. artihkkaliidda . 2 Riikkaidgaskasaš rievtti mielde sápmelaččat leat riikka eamiálbmot . 2 Riikkaidgaskasaš riektenjuolggadusat Norga lea searvan máŋgga riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaide , julggaštusaide ja šiehtadusaide main lea mearkkašupmi eamiálbmogiid ja čearddaid riektedillái . 2 Riikkaidgaskasaš riektenjuolggadusat ... 10 1.1.1 . 2 Riikkaidgaskasaš profileren lea mielddisbuktán mihttomeari oaččuhit eambbo eamiálbmotstudeanttaid ja guosselogaldalliid / hospitánttaid Romssa universitehtii , earret eará eŋgelasgiel oahppofálaldagaid bokte . 2 Riikkaidgaskasaš politihkka . . . . . . 2 Riikkaidgaskasaš ovttasbargooasálaččaid gávdnat ON-vuogádagas , Barentsovttasbarggus ja arktalaš ovttasbarggus . 2 Riikkaidgaskasaš lávdegoddi 2 Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat birrasa birra , kulturárbi ja eamiálbmogiid váikkuheapmi luonddu ekologalaš geavaheami ektui váikkuhit sámi kulturmuitosuodjaleami barggu . 2 Riikkaidgaskasaš ekonomiijas lea stuorra eahpesihkarvuohta , iige dilli oro buorráneamin lagamus áiggis . 2 Riikkaidgaskasaš eamitálbmotbarggus lea dan geažil dát našuvdnadefinišuvdna adnojuvvon vuođusin . 2 Riikkaidgaskasaš doaimmaheapmi eaktuda ahte dárbbašlaš dieđut sámi ja eamiálbmotoahpuid birra maiddái leat eŋgelasgillii gihppagiin ja ruovttosiidduin Interneahtas . 2 Riikkaidgaskasaš buollajahki bohciidahtii ollu dutkama , mas ollu dutkanprošeavttat ledje álgoálbmogiid birra ja dálkkádatnuppástuvvamiid váikkuhusaid birra álgoálbmogiidda . 2 Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš – evttohus rievdadit 2 Riikkaidgaskasaš arkiteaktagilvvu vuođul áigu Ráđđehus juolludit 160 miljovnna ruvnno joatkit prošekteremis ođđa nationála dávvirvuorkká Vestbanen báikkis Oslos . 2 Riikkaid heahteguovddášeiseválddit ektui evttohuvvo ahte ráhkaduvvojit čielga ja álkes čujuhusat iešguhte heahtedilli birra . 2 Riikka váldogiella lea álot geatnegahttojuvvon fáddán . 2 Riikka váldogiella lea mearrideaddjin guđe gilli oahpponeavvut čállojuvvojit eaige leat leamašan ruđat gielalaš heivehallamiidda dehe terminologiija-ovttasbargui . 2 Riikka ođastusaid ja stuorát áŋggirdemiid čađaheapmi ja ruhtadeapmi lea máŋgii dáhpáhuvvan rámmaruhtadanvuogádaga olggobealde nu ahte máksojuvvojit sierra várrejuvvon ruđat doarjjan ruhtadit lassi doaibma- ja investerengoluid . 2 Riikaviidosaš diehtojuohkinbálvalus oppalaččat ja máŋggalágan birasáitagiid ektui , dulkabálvalusat ja dáláš sámi gelbbolašvuođa oktii čatnan dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis leat doaibmabijut maid lea dárbu čađahit jođáneamos lági mielde . 2 Riikaviidosaš bálvalusat 2 Riikastivrras – Ruonaeatnama ráđđehusas – lea ovddasvástádus hálddašit ruovttustivrabušeahta Riikadikki ruhtadanlága mielde gustojeaddji bušeahttajahkái . 2 Riikarevišuvnnas mii lea Stuoradikki revišuvdna- ja bearráigeahččanorgána , lea ovddasvástádus jahkásaččat revideret Sámedikki doaimma , vrd. Riikarevišuvdnalága § 9 . 2 Riikarevišuvnna § 9 vuosttaš lađas rahpá dattege vejolašvuođa válljet čovdosa mas Riikarevišuvnnas ain lea revišuvdnaovddasvástádus Sámedikki dáfus , jus Sámediggi vel ásahuvvo ge sierra riektesubjeaktan . 2 Riikarevišuvnna § 9 vuosttaš lađas cealká ahte ( dás jorgaluvvon ) Riikarevišuvdna galgá čađahit revišuvnna stáhtarehketdoalus ja stáhtalaš doaimmaid ja eará eiseválddiid rehketdoaluin main lea rehketdoallogeat- 2 Riikarevišuvnna váldi lea gáržžiduvvon dasa ahte bearráigeahččat ahte guoskevaš stáhtaráđđi čađaha oamastandoaimmas rievttes ja oadjebas vuogi mielde , ja bearráigeahččat ahte vejolaš juolludusat adnojit Stuoradikki eavttuid mielde ( stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádus ) . 2 Riikarevišuvnna ulbmil , doaibma ja rámmaeavttut leat nannejuvvon Riikarevišuvnna lágas 84. Doaimmat leat lagabui čilgejuvvon Sturoadikki bagadusas 85 Riikarevišuvnna doaimma oasis , vrd. riikarevišuvdnalága § 3 . 2 Riikarevišuvnna rolla mearkkašupmi Stuoradikki revišuvdna- ja bearráigeahččanorgánan , lea dan duohken makkár stáhtarievttálaš árvvu Sámediggi oažžu . 2 Riikarevišuvdna Riikarevišuvnna jođiha kollegiija mas leat vihtta riikarevisora maid Stuoradiggi vállje njealji jahkái . 2 Riikaantikvára 2 Riidoláhka lea leamaš vuođđun bargui daningo dát lea dehálaš láhka mii sisttisdoallá ollu juridihkalaš tearpmaid mat beaivválaččat geavahuvvojit . 2 Riiddut ledje mu oainnu mielde vuosttažettiin skuvlla siskkobealde . 2 Rihkkun sáhttá mielddisbuktit ráŋggášteami dahje bággodoaimmaid dán kapihttala mearrádusaid mielde . 2 Rigmor Aasrud giittii Annetta Cheek go son bođii movttiidahttit sin bargat čielga giela ovdii . 2 Riggodatávkkástallan mii gustojeaddji rievtti mielde gullá eanaoamasteaddjái ja mii ii leat muddejuvvon hålogalandlágas , gullá Hålogalandalmennegii . 2 Rievttálaš doaibmanákca stáhta bealis lea erenoamáš áigeguovdil dain áššesurggiin main Sámediggi doaimmaha hálddašeami maid lea ožžon sirdojuvvot alcces stáhtalaš eiseválddiin . 2 Rievttalaš juohkáseapmi sohkabeliid ektui 2 Rievssat 2 Rievdan rámmaeavttut eanadoalus lassánan boraspiriid geažil eai leat čuovvuluvvon dohkálaš ekonomalaš resurssaiguin doaibmabiddjoortnegiid ja nuppástusa dáfus . 2 Rievdaduvvon standárdanjuolggadusaid mielde , maid ráđđehus dohkkehii mannan bearjadaga , galget gielddat maiddái čuovvut dáid gáibádusaid . 2 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) . 2 Rievdaduvvon lága bokte suoidnemánu 17. b. 1998 nr. 61 ( biddjojuvvui fápmui borgemánu 1. b. 1999 skábmamánu 27. b. 1998 nr. 1096 res. mielde ) . 2 Rievdadusárvalusa birra leai maiddái mediijain sáhka . 2 Rievdadusevttohus mielddisbuktá ahte Sámedikkis lassána áirraslohku 39 áirasis 43 áirasii . 2 Rievdadusat čoahkkinortnegis § 14 Jienastanvuogit 2 Rievdadusat čilgejuvvojit seamma ortnega mielde go lágas nai . 2 Rievdadusat maŋŋel geassemánu 1999 eai leat biddjon dán mildosii . 2 Rievdadusat juovlamánu 19. b. 2008 nr. 1480 láhkaásahussii Sámedikki válggaid birra Láhkaásahusrievdadusat mearriduvvojedje gonagaslaš resolušuvnna bokte miessemánu 6. b. 2011 . 2 Rievdadusat bohte fápmui seamma beaivvi . 2 Rievdadusat Ii Norga iige Nato ge muđui háliit leat guhkit áiggi Afghanistanas go mii lea dárbbašlaš . 2 Rievdadusat , maid mii evttohit , mielddisbuktet 730 miljovnna kruvnno ” lassiskeaŋkka ” gielddaide , mat leat huksen sajiid ortnega álggaheami rájes 2008 . 2 Rievdadusat , maid lávdegoddi čájeha , leat dan muttus viidásat , ahte daid ferte čuovvulit viidáseappot politihkalaččat , eanadoallo- ja biebmodepartemeanta Lars Peder Brekk ( Gb ) dadjala . 2 Rievdadusaid válgakreatsaid ja áirrasjuogu ektui sáhttá dalle bidjat guoskat válgii mii dollojuvvo 2005:s . 2 Rievdadusaid evttohit doaibmagoahtit 2005 válgga rájes . 2 Rievdadus sáhtášii sihkkarastit buoret sohkabeale ovddasteami Sámedikkis ja dakko bokte movttiidahttit eambbogiid čálihit iežaset sámi jienastuslohkui ja oassálastit sámediggeválgii . 2 Rievdadus bovde garraset álgagii oažžut eambbosiid registreret iežaset sámi jienastuslohku , ja ahte eanebut bohtet jienastit boahttevaš válggain . 2 Rievdadus . 2 Rievdadii áŋgiruššama ISAF váldovuoruhus lea rievdan stuimmálašvuođa eastadeames dálá álbmoga suodjaleapmái . 2 Rievdadeapmi mii dál dáhpáhuvvá ISAF veagas manna dan guvlui Norga máŋga jagi lea áŋgiruššan ja ieš doaibman . 2 Rievdadeapmi dahkkojuvvo dainna lágiin ahte biddjojuvvo nummir ovddabeallái listaevttohasa nama . 2 Riektái gohččumiid , proseassačállosiid , duomuid ja dakkáriid sáhttá dieđusge jorgalit . 2 Riekti osku- ja eallinoaidnofriddjavuhtii lea vuđolaš olmmošvuoigatvuohta . 2 Riekti iešmearrideapmái oaivvilduvvo leat vuđolaš oktasaš olmmošvuoigatvuohtan . 2 Riektečoahkkimiid oktavuođas sáhttá dieđusge maid geavahit dulkka . 2 Riekteáššis lea buoremus jus bealálaččat čilgejit ášši nu njuolga go vejolaš . 2 Riektevuogádat lea olu eambbo huksejuvvon ođđamállet , stuora servodaga vuogi nala . 2 Riekteteoriijas eai leat muitalusat eai ge luođit . 2 Riekteprinsihpat positiivvalaš vealaheami birra ja ávnnaslaš kulturvuođu suodjaleami birra leat dábálaš riektecealkagat mat gustojit maid luondduriggodagaid geavaheapmái . 2 Riektenjuolggadusaid beaktilis hálddašeami lassin guovllus šaddet geavaheddjiid beroštumit ja vuordámušat , dás maiddái lobálaš vejolašvuođat viidáseappot ovddidit digitála sisdoalu , persovdnasuodjaleami ja riektesihkkarvuođa , leat dehálaš bajimus deasttat . 2 Riektegeavahusa mielde leat maid dihto rájit dasa man ollu sáhttá gáržžidit ráđđema ovdal go Vuođđolága § 105 mielde ferte buhtadit vahága . 2 Riektegeavadis leat olu ovdamearkkat dasa ahte almmolaš orgánat mat gullet stáhtii ja main lea oalle stuora sorjjasmeahttunvuohta dábálaš hálddašeami ektui , leat ožžon bealálašnávcca , geahča ovdamearkka dihte Rt. 1963 s. 146 ( Bergen Universitehta ) ja Rt. 1992 s. 1105 ( NSB ) . 2 Riektedutkan lea olu ávkkástallan Davvi-Amerihká indiánaid dutkamiid , go sii leat 1960-logus juo bargagoahtán oččodanpolitihkain . 2 Riektediliid ráddjejumit fertejit danne jos galget leat mielde , váldot mielde virggálaš konvenšuvdnatekstii maid riikkaidgaskasaš bargoorganisašuvnna váldokonferánsa mearrida . 2 Riektačállinreaiddut mat dál almmuhuvvojit leat MS Office várás , sihke Windows ja Mac geavahanvuogádagaide . 2 Riegádanbeaivi riegádanbeaimáná haga Vuosttaš juovllat . 2 Riegádahttinvirgelohpi bálkkáin sáhttá guhkiduvvot viđain vahkuin ( 7 vahkuin go lea 80% bálká ) juohke máná nammii , jos oktanaga riegádahttá eanet go ovtta máná . 2 Riegádahttima oktavuođas sáhttá addit virgelobi gitta 42 vahku rádjai olles bálkkáin dahje 52 vahku rádjai 80% bálkkáin . 2 Riddu Riđđu festivála lea ožžon ” knutepunktstatus ” 2 Riddu Riđđu 350 2 Riddogu ovlu 2 Riddobellodat ( 4 ) : Sandnes Riddobellodat Beardu Riddobellodat Davvenjárgga Riddobellodat Čáhcesullo Riddobellodat 2 Riddobearráigehččui 993 miljovnna kruvnnu juolludus Árvaluvvon juolluduslassáneapmi ja siskkáldas resurssaid geahpedeamit lasihit Riddosuodjalusa bušeahta oktiibuot 6 miljovnna kruvnnuin . 2 Riddo- ja vuotnabivdu 2 Revišuvdnii galgá kopiija buot delegerenmearrádusain . 2 Reviderejuvvon rehketdoallu ja revišuvdnačilgehus sáddejuvvo Stuoradiggái . 2 Reviderejuvvon našunálabušeahtta 2007 2 Rev 2006 2 Retten kan ikkje regulere tilhøva mellom dei son utøver slik reindrift . 2 Resurssaid ferte geahččalit geavahit nu beaktilit go lea vejolaš , ja geahččalit maksimeret buvttadusa resursarámmaid siste , ja sámegiel girjjiid geavaheami lasiheami bokte 2 Resursageavaheapmi lea leamaš ja lea ain máŋggabealat . 2 Resursafákten lea hálddašeami ovddasvástádus , ja Boazodoalu ovddidanfoandda rámmaid ii ábut dan dihte unnidit . 2 Resursadilálašvuohta 2 Relevántta girjjálašvuođa sámi fáttáin sáhttá jorgalit sámegillii . 2 Rektoris lea ovddasvástádus doibmii 2 Rektora ja prorektora lassin leat stivrras 7 siskkáldas lahtu mat válljejuvvojit dieđalaš bargiid , stipendiáhtaid , studeanttaid ja teknihkalaš / hálddahusbargiid gaskkas . 2 Rektora birra 2 Rekrutterenprográmma ii galgga sisttisdoallat dušše sámi oahpaheaddjeoahpu , muhto prográmma ferte maiddái vuhtii váldit sámi alit oahpu ja dutkama iešguđet dárbbuid . 2 Rekrutteren- , stimuleren- ja gelbbolašvuođaloktendoaimmat girječálliid ektui 2 Rekrutteren stipendiáhtaprográmma bokte ferte dahkkot máŋgga oasis jus galgá leat vejolaš čađahit dákkár prográmma . 2 Rekruhttemis studeanttaid sámi oahpaheaddjiohppui ja oahpaheaddjiohppui mas lea sámegiella fágasuorggis lea danin dehálaš . 2 Reivvet , 18.02.2011 2 Reive sáddejuvvui sátnejođiheddjiide ja ráđđeolbmáide buot suohkaniin ja fylkkasuohkaniin 27.09.2010 : Láhččomis govdafierpmádaga , mobiila ja eará elektrovnnalaš gulahallama ( girjedárogillii ) 2 Rehketdoalus oidno ahte 1998:s lea kapihttalis 0540/3540 71.000,- kr. eanetgeavahus . 1998 rehketdoallu čájeha 2 Rehketdoalu galgá beaivválaččat dárkkistit , ja buot báŋkokontuid ja gieđahallankontuid loguid galgá dađistaga dárkkistit , gč. e. n. § 21.5 , gullevaš mearkkašumiiguin . 2 Rehketdoallu Salderejuvvon 2003 bušeahtta 2004 7 000 13 000 2 Rehketdoallu Salderejuvvon 2003 bušeahtta 2004 30 900 36 500 5 600 5 600 55 720 51 100 1 800 5 820 98 041 95 000 2 Rehketdoallu Salderejuvvon 2003 bušeahtta 2004 26 689 27 589 24 448 23 000 36 746 36 962 2 Rehketdoallu Salderejuvvon 2003 bušeahtta 2004 10 700 10 700 2 Rehketdoallu 2008 2 Rehketdoallu 2003 129 800 5 072 1 300 2 500 - 2 Rehketdoallu 2 Rehketdoallodárkkisteapmi Jahkečoahkkin vállje rehketdoallodárkkisteaddji mii galgá leat ámmátregistrerejuvvon dahje stáhtaautoriserejuvvon , lága mielde ođđajagemánu 15. b. 1999 nr 2 revišuvnna ja revisoraid birra . 2 Rehkega čállá son , gii bearráigeaččá máná / olbmo ja áirras duođašta bargooktavuođa Bálká- ja buhtadusskovvái . 2 Regulerensystema ferte hábmejuvvot nu ahte ii daga vejolažžan čohkket guolástusvuoigatvuoñaid moatti gihtii . 2 Regulerenregime ásaheapmi lága vuođul dain orohagain gos njuovvandeaddu ja bohccuid eallin deaddu duođaštit dan ahte leat menddo ollu bohccot geasseguohtumiid ektui 2 Registtar lea goitge geatnegas logahallat ovdamearkka dihtii doaimma čujuhusa báikenama mearriduvvon čállinvugiin . 2 Registtar gohčoduvvo ROBEK ( Register Om Betinget godkjenning og Kontroll ) . 2 Registrerejuvvon sámepolitihkalaš organisašuvnnat 2 Registrere iežat čalbmravkalanbottas Viežžal vuolábeale pdf-skovi , deavddes dan , čális vuollái ja sáddes Sámediggái . 2 Registremiin 1970- ja 80-loguin ledje unnán registremat mat dahkkojedje sámi geavahan- ja ássanguovlluin . 2 Regiovnnalaš dási birashálddašeamis , mii lea stáhtalaš , lea njuolgga geatnegasvuohta vuhtiiváldit sámi kultuvrra ja bargat ovttas Sámi kulturmuitoráđiin ollislaš birassuodjaleami áigumušain , hui stuoris . 2 Regionála ja ekonomalaš eurohpágažaldagaid sekšuvdna ( EUREG ) 2 Regionaliserenlávdegoddi lea geigen raportta “ Hvem skal styre i nord ? » 2 Refušuvdnagáibádus galgá sáddejuvvot juohke háve maŋŋágo áirras lea ožžon virgelobi bálkkáin . 2 Referánsajoavku lobihis fiilajuogadeami birra 2 Referánsajoavkku bargu galgá loahpahuvvot ovdal geassemánu 1. beaivvi 2010 . 2 Referáhtaáššit 2 Redakšuvnnaide : Symposium - Báikenamat ja identitehtat máŋggakultuvrralaš konteavsstas 2 Reasta ruđat adnojit sámi diehtojuohkinbálvalusa ásaheapmái , jorgalanbargguide , dulkaoahpu ovdaprošektii ja sámi logopedavirggi oasseruhtadeapmái mii galgá álggahuvvot Sonjatun dearvvašvuođaguovddážii Ráissas . 2 Reanttuide ja oassemávssuide geavahuvvo stuorit ja stuorit oassi bušeahtas . 2 Reaiddut . 2 Reaidduid ođasmahttimat biddjojit jámma sisa . 2 Reaidadoarjja ovtta jahkásaš mánáide mat leat gaskal 13 ja 18 mánnosažžan lasihuvvo 2012 borgemánu 1. beaivvi rájes . 2 Reahkaindustriija mearkkaša ollu fylkii , mas leat máŋga stuorra buvttadanrusttega . 2 Raporttas ” Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanbargovuogit ” ovddiduvvo stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki oktasaš ipmárdus stáhta ráđđádallangeatnegasvuođa hárrái ILO-konvenšuvnna nr. 169 mielde . 2 Raporttas « Ka kan æ få pæng ti ? » 2 Raporttas válddahit moanaid fáttáid ja ovddidit rávvagiid iešguđetge surggiide . 2 Raporttas mii lea ráđđádallanvugiid vuođđun , lea deattuhuvvon ahte stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallan galgá čađahuvvot buoremus áigumušaid mielde ja dakkár vugiin mii lea heivehuvvon dilálašvuođaide . 2 Raporttas galgá gozihanlávdegoddi čilget gozihandoaimmas , árvvoštallat stivrra jahkemuitalusa ja dilálašvuođaid maid dat siskkilda , ja árvvoštallat mo dát láhka doaibmá ja leago sávahahtti dan nuppástuhttit . 2 Raporttas divvu bargojoavku gažaldaga eambbo iešstivrejeaddji dilálašvuođa birra Sámedikki dáfus . 2 Raportta ” Sámi leavgga geavaheapmi ” ráhkadeami olis dáhtto dihto gielddain dieđuid sámi leavgga geavaheami birra . 2 Raportta gulaskuddama oktavuođas maerridii Sámediggi njuolggadusaid sámi leavgga geavaheami várás ( áššis 43/01 ) . 2 Raportas leat ovdamearkkat čovdosiidda mat bures leat lihkkostuvvon . 2 Raporta čielggada dáid stáhtaid ekonomalaš juolludusaid eamiálbmogiidda , juolludanproseassaid ja - vugiid , juolludusaid sturrodagaid ja eamiálbmogiid ekonomalaš iešstivrejumi . 2 Raporta árvvoštallá ja evttoha vugiid mo ollašuhttit ceavzilis ja vuoiggalaš boahtteáiggi Árktisas . 2 Raporta válbmana 2007 giđa , vrd. St.dieđ. nr. 7 ( 2006-2007 ) Sámedikke doaimma birra 2005 , kap. 3.14 . 2 Raporta vuođul lassána máhttu man ráđđehus ja Sámediggi sáhttiba ávkkástallat sámepolitihkalaš barggusteaskka , sihke ráđđádallamiin , bušeahttaráhkkanemiin ja doaibmabijuid ovdánahttimis . 2 Raporta veahkeha lasihit máhtolašvuođa maid ráđđehus ja Sámediggi sáhttet geavahit sámepolitihkalaš barggus , sihke ráđđádallamiin , bušeahttaráhkkanemiin ja doaimmaid ovddideamis . 2 Raporta sáddejuvvui gulaskuddančujuhussii , ja 27 gulaskuddanvástideaddjis ii oktage cealkán maidege sámi leavgga geavaheapmái guoski evttohuvvon njuolggadusaid vuostá . 2 Raporta sáddejuvvo gulaskuddamii geassemánus 2008 . 2 Raporta sulastahttá duomu . 2 Raporta ovddiduvvui čuoŋománus 2000:s. 33 Juolludusat ulbmiliidda 2001:s : Sámi festiválat ( 0,4 milj. kr ) , Sámi dáiddastipeanda ja stipeandalávdegoddebuhtadus ( 1,2 milj. kr ) , Čájáhusbuhtadus sámi dáiddaásahusaide ( 0,1 milj. kr ) , Beaivváš Sámi Teáhter ( 10,2 milj. kr ) , Báikenammabálvalus ( 1 virgi , 0,5 milj. kr ) , Sámelága giellanjuolggadusaid čuovvoleapmi , Johtti girjerájusbálvalus – sámi girjebusset ( 3,2 milj. kr ) , Sámi museat museaid doarjjaortnega vuolde ( 3,6 milj. kr ) , Sámi vuorkádávvirat ( 2,87 milj. kr ) , Sámi arkiiva ( 0,65 milj. kr ) , Sámi sierrabibliotehka ( 3,6 milj. kr ) . 2 Raporta lea sierra mielddusin . 2 Raporta konkludere ahte sámi beroštumit kulturmuitogáhttemis leat nanosmahttojuvvon dan áigodagas go Sámi kulturmuitoráđđi lea leamaš doaimmas . 2 Raporta geigejuvvui Gielda- ja guovlodepartementii ja Sámediggái cuoŋománu 15. b. 2005:s , ja Sámediggi meannudii raportta miessemánu 31. b. 2005:s . 2 Raporta geavahuvvo vuođđun go dihto áššiid birra leat ráđđádallamat ja ráđđádallamiin sámi servodaga ovddidandárbbuid birra ovtta dain jahkebeallásaš čoahkkimiin gaskal sámi áššiid stáhtačálliid ja Sámediggepresideanta . 2 Raporta geahčada golbma váldoperspektiivva mat leat sámi stivren , biđggiidahttin ja koordineren . 2 Raporta galgá govvidit sámi servodaga dálá ovdánan hámiid . 2 Raporta galgá gieđahallojuvvot sámi áššiid stáhtaráđi ja sámediggepresideantta fásta ráđđádallančoahkkimis mii dollojuvvo oktii juohke jahkebeali . 2 Raporta galgá dál gulaskuddamii . 2 Raporta boktá viidásut digaštallama borramušgálvosuorggi fápmogaskavuođaid birra , dan mii dárbbašit , dadjá ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud ( Bb ) . 2 Raporta almmuhuvvui Sámedikkis Kárášjogas golggotmánu 1 . 2 Raporta adnojuvvo ráđđádallamiid vuođđun gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki . 2 Raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra 2 Raporta , 02.11.2011 2 Raporta , 01.10.2010 2 Randi Solli Pedersen , áššeovddideaddji 2 Randi A. Skum , NSR 2 Raimo Valle sáme- ja minoritehtaáššiid ođđa stáhtačálli 2 Rahčamušat viidáset Skániid joatkkaskuvlla beali 2 Rahčamuš lea ahte galget leat ollislaš fálaldagat mátke- , orrun- , borramuš- , áigeájanas ( guoimmuhan ) - ja prográmmafálaldagat láhttuid lahkosis . 2 Rahpaset rájiid oktavuođas nuorttasguvlui , muhtun sámi báikegottit muosáhit viiddis prostitušuvdnadoaimma . 2 Rahpansárdni riikkaidgaskasaš konfereanssas » Ovttaseallin Árktisas ” 2 Ragnhild Nystad válddii saji 20.09 dii. 15.20 27 . 2 Ragnhild Nystad Steinar Pedersen 2 Ragnhild Nystad , NSR:a ovttasbargojoavku ( jođiheaddji ) 2 Ragnhild L. Nystad Nils Henrik Måsø 2 Ragnhild L. Nystad , áššejođih. 2 Rabasáiggit : vuossárggas bearjadahkii , dii. 08.00 - 15.30 Telefon : +47 78 47 40 00 Telefaks : +47 78 47 40 90samediggi@samediggi.no 2 Rabasvuohta dán áššis lea deaŧalaš go dainna lágiin sáhttá eastadit dakkár surgadis dáhpáhusaid , dadjá Jåma . 2 Rabas čoahkkimat boktet almmolaš beroštumi sámi gažaldagaide , ja láhčet dili dihto politihkalaš dárkkástussii dasa mii dáhpáhuvvá , mediaid bokte ja politihkalaš oponiovnna bokte . 2 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigi lea 31.03.2010 2 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigemearri lea 07.01.2011 2 Rabas ságastallan ja oaiviliid lonohallan lea demokráhtalaš mearridanproseassaid nannema ja álbmotstivrejumi ovddideami vuođđu . 2 RUF bokte sáhttá oažžut ruđa gokčat goluid guohtonvuoigatvuođaid sihkkarastimii . 2 RR 2005 2 RNNU:a jođiha stáhtaminister ja dasto das leat mielde ollu stáhtaráđit , riikaoasi fylkasátnejođiheaddjit ja Sámedikki presideanta . 2 RNNU lea doallan guokte čoahkkima 1999:s main fáddán leat leamaš : 2 RIIKKAIDGASKASAŠ BEALLI Čoahkkimisttis njukčamánus 2003 Davviriikkaid sámeáššiid ámmátolbmorgána 2 sámi leavgga geavaheami ja sámi álbmotbeaivvi almmolaš leavgabeaivin . 2 RIIKKAIDGASKASAŠ BEALLI 8 . 2 REFERÁSAJOAVKU LOBIHIS FIILAJUOGADEAMI BIRRA Bargomearrádus Ráđđehusa politihka vuođus áigodahkii 2009-2013 ( Soria Moria II ) siiddus 62 čuožžu ee. ahte “ Ráđđehus áigu [ ... ] geahčadit mo dahkkivuoigatvuohta , dáiddáriid sisaboađut ja vuoigatvuođat sáhttet sihkkarastojuvvot go dáidda ja kultuvra gilvojuvvojit digitálalaččat . ” 2 Pål Hivand 2 På den andre vil motorferdsel for ganske mange være med på å styrke og videreutvikler den samiske kulturelle identiteten . 2 Pántavuoigatvuohta buhtadusa várás . 2 Prošektii nammaduvvo sierra prošeaktajođiheaddji guhte galgá lahkalaga ovttasbargat suohkaniiguin . 2 Prošektii , mii galgá bistit guokte jagi , lea mearriduvvon sullii 2 miljovnna ruvnno sturrosaš ruhtajuolludeapmi . 2 Prošeavttat mat vuođđudit doaimmaideaset dan mihttomeari ektui ahte suodjalit ja ovddidit sámi giela ja kultuvrra , fertejit maiddái leat dat mat stáhta geatnegasvuođaid mielde galget ruhtaduvvot stáhtalaš ruđaiguin . 2 Prošeavttat mat ovddidit sámi giela ja kultuvrra ja eamiálbmotnuoraid ovttasbarggu , vuoruhuvvojit . 2 Prošeavttat mat ovddidit sámegielgeavaheami eanet ja ođđa giellaarenain 2 Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan skuvlaastoáiggeortnegis 2 Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan joavkkuin ja servviin 2 Prošeavttat mat movttiidahttet sámegiela geavaheami juohkebeaivválaš eallimis ja astoáiggedoaimmain 2 Prošeavttat mat bidjet oidnosii sámegiela čállingiela almmolaš báikkiin 2 Prošeavttat maid áigumuššan lea heivehit oktii doaibmabijuid , galggašedje prioriterejuvvot . 2 Prošeavttat maid oassin lea sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid geavaheapmi mátkeealáhusaid oktavuođas , fertejit váldit mielde sihke formálalaš kulturfágalaš máhtu ja kultur- ja báikkálaš máhtu . 2 Prošeavttas árvvoštallet čovdosiid movt čatnat Finnmárkku Ruoŧa , Suoma ja Ruošša fierpmádahkii vai dakko bakte dáhkiidit molssaevttolaš gulahallanvejolašvuođaid . 2 Prošeavttas leat máŋga oasseprošeavtta main fáddá lea rádjerasttildeaddji ovttasbargu . 2 Prošeavttas lea sierra stivrenjoavku , ja galgá loahpahuvvot jagis 2001 . 2 Prošeavttas lea sierra stivrenjoavku , ja galgá loahpahuvvot 2001:s . 2 Prošeavttain leat geahččalan váldit ovdan dakkar váttisvuođaid mat čuožžilit báikkálaš ja oainnusmahtti dilálašvuođaid dihte . 2 Prošeavttain lea maid ulbmil gávdnat heivvolaš doaibmavugiid ja earenoamážit čielggadit rievttalaš ja ruđalaš beliid go lea sáhka bálvalusain nuppi bealde rájá , oktasaš bálvalusbuvttadeapmi ja eará vejolaš ovttasbargohámit . 2 Prošeavttaide mat ožžot doarjaga Sámeálbmotfoanddas ii sáhte juolluduvvot doarjja dán poastta bokte 2 Prošeavttaid lohku ja viidodat lea stuoris , ja danin lea maiddái stuora dárbu gaskkustit gelbbolašvuođaid . 2 Prošeavttaid ja doaibmabijuid ruhtadeapmi Sámedikki doaibmabušeahta olggobealde dagaha ahte doaibmagolut rehketdoalus jagis jahkái leat eanet go bušeahtta mii ovdal lea mearriduvvon . 2 Prošeavtta čuovvuleamis viiddiduvvojit temáhtalaš áŋgiruššansuorggit Sámi mánáid- ja nuoraidplána ektui . 2 Prošeavtta čuovvuleamis ferte ovttasbarggus almmolaš orgánaiguin háhkat dohkálaš rámmaid sámi mánáid- ja nuoraid bajásšaddaneavttuide . 2 Prošeavtta čađaheami hálddašit našuvnnalaš stivrenjoavkkut ja bajimus dásis berráigeahččá riikkaidgaskasaš jođihanjoavku prošeavtta čađaheami . 2 Prošeavtta ulbmilin lea ovdánahttit DT ja oahpahusvuogádagaid gáiddusoahpahusa várás Gáregasnjárgga , Njuorggán ja Kyrkby sámi skuvllain . 2 Prošeavtta ulbmil lea ráhkkanahttit boazoeaiggádiid ja eiseválddiid daidda nuppástuvvamiidda mat sáhttet čuožžilit go luondu lieggana ja Árktisa geavaheapmi rievdá . 2 Prošeavtta rámma siskkobealde leat čielggadan ovttasbargovejolašvuođaid oahpahusa- ja oahpahusásahusaid , dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggi , teknihkkalaš suorggi gaskkas ja ealáhusdoaimma ovdanahttimis . 2 Prošeavtta ruhtadit ee. EU , Lapplanda lihttu , sámiguovllu leanastivra , sámiguovllu bargofápmo- ja ealáhusguovddáš , Anár , Soađegili ja Ohcejoga gielddat , Finnmárkku Fylkkasuohkan ja mátkeealáhusfitnodagat . 2 Prošeavtta praktihkalaš čađaheami ovddasvástidit Pohjois-Lapin Matkailu Oy ja Finnmark Reiseliv AS . 2 Prošeavtta ovdanahttinevttohusat guoskkahit máŋga hálddašan- ja oassalastindásiid – muhttun evttohusat sáhttet mearriduvvot juogo báikálaš dehe guovlulaš dásis , eará bealit fas gáibidit guovddáš eiveválddin mearrádusaid ja earát fas buot dáid oassálastit ovttasbarggu bakte . 2 Prošeavtta oktavuođas leat almmuhuvvon prošeaktajođiheaddjevirgi ja golbma prošeaktamielbargevirggi . 2 Prošeavtta obbalaš bušeahtta golmma jagis lea 11,3 miljovnna ruvnno . 2 Prošeavtta nuppi muttus boahtá dát bargu jotkojuvvot ja Deanu gielddas lea ulbmilin riidolága vuođul ráhkadit juridihkalaš tearpmain ollislaš dáru-sámi sátnegirjji . 2 Prošeavtta mihttomearrin lea leamaš gozihit sámi nissoniid earenoamáš dárbbuid servodatovdáneamis . 2 Prošeavtta mihttomearri lea oahpahit oassálastiid mo sii sáhttet buoridit aiddo álggahuvvon doaimmaid gánnáhahttivuođa . 2 Prošeavtta loahppačoahkkin lágiduvvui guovvamánu 12. ja 13. beivviid 2004 Káregasnjárggas . 2 Prošeavtta jođihanovddasvástádus galgá leat Ohcejoga gielddas . 2 Prošeavtta jođiha Sámi allaskuvla / Davviriikkaid sámi instituhtta ovttas 37 oasseváldiguin , dutkiiguin , boazodolliiguin ja gaskkusteddjiiguin geat ovttasbarget 9 dutkanásahusain Norggas ja 6 eará riikkas , ee. USA:s ja Ruoššas . 2 Prošeavtta galgá Suodjalusa dearvvašvuođadoaimmahat čađahit ja dagaha ahte Suodjalus ja Suodjalusdepartemeanta ožžot eanet máhtu soalddáhiid dili birra geat leat leamašan suodjalusa doaimmas Libanonas , Irakas , Balkanas , Somalias ja Afghanistanas . 2 Prošeavtta bohtosat galget leat ávkin buot sámegielat dihtorgeavaheddjiide . 2 Prošeavtta birra lei digaštallan ja oaččui doarjaga stáhtaministariid čoahkkimis Romssas ođđajagimánu 11. beaivvi jagi 2003 . 2 Prošeavtta bargovuogit leat leamaš vuolggahit áššiid , ráđiid addit ja heivehit doaimmaid oktii vai jovssašii mihttomeari . 2 Prošeavtta bakte lea guovlluneahtta ovdanahttojuvvon nu ahte vástida diehtojuohkinteknihkkalaš gáibádusaid nu ahte eanet ovttasbargu suohkaniid gaskkas dál lea vejolaš . 2 Prošeavtta Turisma Davvi Dimenšuvdna ( TND ) lea buorre ovdamearka movt leat olahan ovttastahttojuvvon ovdáneami ja ovttasbarggu ealáhusdoaimmas . 2 Prošeavtta II. oasi jođiha ođđasisnammaduvvon sámi vuoigatvuođalávdegoddi , man mandáhtta lea čadnon seamma guovlluide . 2 Prošeavtta / doaimma birra galgá čállit čilgehusa mas boahtá ovdan ulbmil ja dan čađahanvejolašvuohta 2 Prošeavtta " Lullisámi oahpahus ruovttuskuvllas " árvvoštallanraporta gárvána 2004 loahpas . 2 Prošeaktaárvalusain leat bargamin ja gieđahallojuvvo Suoma sámiguovllu fylkkas . 2 Prošeaktaáigodagas leat lágiduvvon máŋga rabas diehtojuohkin- ja gulaskuddančoahkkima sámi nissoniidda . 2 Prošeaktaáigodaga vásihusat fertejit vuođđuduvvot Sámediggái jos galggašedje doaibmat maiddái maŋŋá go prošeaktaáigodat lea nohkan . 2 Prošeaktaáigodaga guovddáš áŋgiruššansuorgin lea leamaš álgit dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš mihttomeriid integreret Sámedikki bargosurggiin . 2 Prošeaktaruđat juogaduvvojedje ohcamiid vuođul . 2 Prošeaktaruđat 3 164 3 164 0 2 Prošeaktaruđaid juolludeami oktavuođas NOU 1995:6 dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána čuovvuleapmái sámi álbmogii Norggas , Sámediggi vuoruha golbma áŋgiruššansuorggi 2001 jahkái : 2 Prošeaktajođiheaddji virgáibidjanbargu lea jođus ja čakčamánus galgá leat virgáibidjan . 2 Prošeaktajođiheaddji deháleamos bargun prošeavtta álgodásis lea defineret ja konkretiseret prošeavtta ovttasráđiid Sámediggeráđiin mii lea stivrenjoavku . 2 Prošeaktajoavkkus lea nanu gelbbolašvuohta , das leat fárus Romssá Universitehta , Sámedikki Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáža ovddasteaddjit , dasa lassin leat maiddái hárjánan jorgaleaddjit ja juridihkalaš fágaolbmot . 2 Prošeaktagolut leat meroštallojuvvon 220 000 Euroi . 2 Prošeaktadoarjja festiválaide lea addojuvvon ohcama vuođul . 2 Prošeaktadoarjaga ovddas galget doarjjaoažžut Sámi giellaráđi mearridan áigemearrái buktit jahkásaččat boađusraportta , ja registrerejuvvon rehketdoalli fievrridan rehketdoalu dahje dárkkistuvvon rehketdoalu . 2 Prošeaktabargu ja metodaovddideapmi doaibmabijuide — maid vuođđun lea sámi kultuvra — ja maid áigumuššan lea njuolga buoridit sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiáladili . 2 Prošeakta čađahuvvo lagas ovttasbargguin Statistisk sentralbyrå ja Norsk samfunnsvitenskapelig datatjeneste nammasaš ásahusaiguin , Sámedikkiin ja sámi dutkanbirrasiiguin . 2 Prošeakta čalmmustahttá erenoamážit dálkkádatnuppástuvvamiid boazodoalloservodagain ja čađaha ovddasmanni barggu das mii guoská árbedieđuid ja dieđalaš dieđuid ovttastahttimii . 2 Prošeakta “ Ođđa máŋggageavahanplána Deanučázádahkii – ovttasbargu Deanuleagi rádjegielddaid gaskkas ” , lea ovttasbargu gaskal suomabeale gielddaid Anara ja Ohcejoga ja Norggabeale gielddaid Deanu ja Kárášjoga . 2 Prošeakta álggahuvvo dakkaviđe go prošeaktajođiheaddji lea álgán bargui , ja čavčča mielde lágiduvvo álggahanseminára . 2 Prošeakta mii lea oassi luossaluhtehasaid našuvnnalaš bearráigeahččamis , duođašta ahte gávdnojit ollu luhtehasat mearrarávdduin ja máhcci luosain dain guovlluin gos leat ollu guollebiebmandoaimmat . 2 Prošeakta mas ulbmiliin lea háhkat ođđa gádjunhelikopteriid nannejuvvo , ja nu maiddái dálá gádjunhelikopteriid fuoladeapmi . 2 Prošeakta loahpahuvvo 2005 čakčamánu , muhto leat dál juo ohcan prošeavtta guhkiduvvot jagi 2005 loahpa rádjái . 2 Prošeakta lea ođđasis geahčaduvvon geassemánus 2000 , ja gollurámman lea rehkenaston 29 miljon kruvnnu . 2 Prošeakta lea nákcen háhkat ollu nissonolbmuid , nuoraid vuollil 30 jagi ja olbmuid geain lea máŋggakultuvrralaš duogáš . 2 Prošeakta lea movttidahttán mánáid álggahit doaimmaid iežaset beroštumiid ja eavttuid mielde maidda leat ohcan ruhtadoarjaga Sámi kulturráđis . 2 Prošeakta lea meroštuvvon máksit kr. 1 160 000,- ja bistá guokte jagi . 2 Prošeakta lea maid namuhuvvon ja nannejuvvon stáhtaministariid Bondevik ja Vanhanen 2003 borgemánu čoahkkima beavdegirjjis . 2 Prošeakta lea leamaš organiserejuvvon prošeaktajođiheddjiin ja fágalaš referánsajoavkkuin . 2 Prošeakta lea juhkkojuvvon guovtti oassái , ja dál lea II. oassi jođus , namalassii sámi riektevierut ja riekteipmárdusat Finnmárkku lulábealde . 2 Prošeakta lea jođus ja Sámediggeráđđi áigu ohcat doarjaga jagi 2005:s prošeavtta joatkimii . 2 Prošeakta lea dál ovdaprošeaktadásis ja loahpalaš gollomearri ii leat vel čielgan . 2 Prošeakta jotkojuvvo 2005:s . 2 Prošeakta gusto “ arctalaš golmmačiegaga ” ( arctiska kilen ) gaskal Luosto , Álttá ja Murmánska . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagis goas doarjja juolluduvvo ja gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi dan maŋŋá go doarjjareive lea beaiváduvvon . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi goas doarjja juolluduvvo ja galgá gárvvistuvvot maŋimustá jagi maŋŋá doarjjareivve dáhtona . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi goas doarjja juolluduvvo ja galgá gárvvistuvvot maŋimustá guokte jagi maŋŋá doarjjareivve dáhtona . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi go doarjja juolluduvvo ja válmmastuvvot maŋimusat jagi maŋŋel juolludanreivve dáhtona . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi go doarjja juolluduvvo ja válbmejuvvot maŋimusat jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 2 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi go doarjja juolluduvvo ja válbmejuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 2 Prošeakta galgá maid váikkuhit dasa ahte boazoeaiggádat ieža galget sáhttit unnidit ealáhusa hearkivuođaid ja defineret váraid boahttevaš dálkkádatrievdamiid dáfus . 2 Prošeakta galgá láhčit dilálašvuođaid sámegiela koordinerejuvvon ovddideapmái man oktavuođas sihke dáláš ja ođđa tearpmat šaddet olámuddui nu ollugiidda go vejolaš . 2 Prošeakta galgá gárvvistuvvot 2014 nuppi jahkebeali . 2 Prošeakta dán ásaheami oktavuođas loahpahuvvo 1999 guovvamánus . 2 Prošeakta bovde gielddaid olggobealde sámegiela hálddašanguovllu searvat 5-jagi prošektii man bokte nannet mánáid giellaovdáneami . 2 Prošeakta boahtá čájehit movt boazodoalu árbevirolaš máhttu sáhttá adnot ealáhusa hearkivuođa unnideamis dálkkádatrievdamiid oktavuođas . 2 Prošeakta bistá guokte jagi . 2 Prošeakta bistá 2 ½ jagi , jagi 2012 lohppii , dainna eavttuin ahte ruhtadeapmi ordnašuvvá . 2 Prošeakta Turisma Davvi Dimenšuvdna ( TND ) 2 Prošeakta Arctic Trail II 2 Prošeakta " Menneskejerven " oažžu doarjaga Sámedikkis 2 Protokoll 3 lei dakkár čielggadeapmi . 2 Prosessuála doaibmanákca mearkkaša ges dan guhte sáhttá ovddastit ja čađahit bealálašvuoigatvuođaid ášši beliid ovddas . 2 Proseassa mii dál lea jođus lea váldočoahkkin mearrádusaid čuovvoleapmi ja galgá mearriduvvot geassemánus plánaid mielde . 2 Proseanta 70 2 Proseanta 110 2 Proseanta 2 Proposišuvnnas válddahallojuvvojit jagi miehtá mearriduvvon ja evttohuvvon nuppástuhttimat stáhtabušehttii ja vearuid ja divadiid meroštallojuvvon nuppástuhttimat . 2 Proposišuvnnas mas evttohuvvo jagi 2010 stáhtabušeahta ođđa sálden , árvaluvvojit maiddái láhkanuppástuhttimat mat čatnasit Stáhta petroleadáhkádusfoandda heaittiheapmái , mii dieđihuvvui Jagi 2011 nationálabušeahtas . 2 Proposišuvnnas lea eaktun ahte ortnet galgá guoskat olles sámi boazoguvlui . 2 Proposišuvnna mildosis lea evttohuvvon ahte Sámediggái addojuvvo gaskaboddosaš gieldinvuoigatvuohta doaibmakonsešuvnnaide jos lea sáhka hui stuorra lihkahallamiin ja jos dat garrasit vaháguhttet sámi kultuvrra luondduvuođu . 2 Prográmmas galgá leat čielgasit definerejuvvon mandáhta , organiserejuvvon čađahanplána , áigerámma ja ruhtadeapmi . 2 Prográmmaruđat bisuhuvvojit vuordimis seamma dásis 2005:s . 2 Prográmmagálvvu ođasmahttima bokte galgá dál prinsihpas leat vejolaš ovdanbuktit sámegiel teavstta ODIN:s . 2 Prográmmagálvu lea ja lea leamaš vuođđuduvvan eŋgelas alfabehtii . 2 Prográmmabargu 2 Prográmma áŋgiruššá erenoamážit nissonolbmuid rekruteremis . 2 Prográmma ulbmil lea rekruteret dutkkiid ja movttiidahttit dutkamii mii buvttášii ođđa máhtu ja ođđa perspektiivvaid , ovddidit sámegiela dieđagiellan ja movttiidahttit sámi dutkama fágaidrasttideaddji ja ásahusgaskasaš ovttasbargui sihke riikkadásis , davviriikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 2 Prográmma sisdoalu merošta Sámi dearvvašvuođadutkamiid ossodat ovttasráđiid Sámedikkiin , sámi dearvvašvuođaásahusaiguin ja Sosial- ja dearvvašvuođadepartementtain . 2 Prográmma ruhtaduvvo eanas muddui Oahpahus- ja dutkandepartementta ruđaiguin ja Gielda- ja guovludepartementa juolluda oasi . 2 Prográmma maid humanisttalaš ráđđi lágidii – Sámiid ja kveanaid giella , historjá ja kultuvra ( 1981-1991 ) , ja prográmma maid servodatdieđalaš ráđđi lágidii – Sámi / Sámi-dáčča dutkamat , ledje mávssolaččat sámi dutkiid gelbbolašvuođa huksemis . 2 Prográmma lagat detáljjaid fertešedje Sámediggi , guoskevaš departemeanttat ja guovlulaš eiseválddit ja organisašuvnnat , fitnodagat ja institušuvnnat mat čatnasit duodjái lávga ovttasráđiid hábmet . 2 Prográmma ferte oažžut doarvái buori eanadieđalaš differensierema vai sámi guovlluid regiovnnalaš erohusat sáhttet adnojuvvot vuođđun . 2 Prográmma ferte leat konkrehta ja heivehuvvon doaibmabijuide vai dat sáhttá doaibmat operatiivvalaš stivrengaskaoapmin Sámi ealáhusráđi doarjjaortnegiid hálddašeamis . 2 Prográmma dárkilet beliid hábmen berre dahkkojuvvot lagas ovttasbargguin Sámedikki , guoskevaš departemeanttaid ja regiovnnalaš eiseválddiid ja organisašuvnnaid , fitnodagaid ja ásahusaid gaskka mat leat čadnon duodjái . 2 Prográmma dehaleamos vuoruhansuorgi lea mátkeealáhus ja dan ovdanahttin . 2 Prográmma berre geažosáiggi evaluerejuvvot , vai bohtosiid sáhttá árvvoštallat dađimielde , go dainna lágiin olaha buoremusat boađusáŋgiruššama . 2 Prográmma , mas leat sihke humanisttalaš ja servodatdieđalaš suorggit , galgá doarjut gelbbolašvuođaloktema , rekruterema ja movttiidahttit fágaidgaskasaš ja máŋggaásahuslaš ovttasbargui . 2 Produkšuvdnabargosajiid ásaheapmi lea deaŧalaš go galgá nannet vuođđoealáhusaid buktagiid ođđaháhkama ja náláštuhttima . 2 Produksjon per dyr - Buvttadeapmi juohke bohccos Produksjon per areal - Buvttadeapmi areála mielde Lavt – Vuollegis , Middels – Gaskadássi , Sterkt - Alla Beitetrykk - Guohtundeaddu Go lea unnán guohtundeaddu de ii leat áktánas gilvu guohtunresurssaid nalde , ja buvttadeapmi areála mielde lassána vaikko guohtundeaddu lassána . 2 Proašeavtta rámma vásáhusaid siskkobealde de dákkár doaimmat dagahivčče ovttasbarggu njuovžilat ja buorebun ja dáhkidit divššohaččaid riektesihkarvuođa . 2 Priváhta riektesubjeavttat eai dárbbaš atnit báikenama almmolaččat mearriduvvon čállinvuogi juos dain eai leat almmolaš hálddahandahkamušat . 2 Priváhta olbmot , searvvit ja fitnodagat sáhttet maiddái leveget eará beivviid ge go almmolaš ja dábálaš leavgabeivviid . 2 Priváhta konsuma 2 Priv. til red. 2 Prioriteret Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti ja Sis-Finnmárkku ovddidanforuma barggu . 2 Prinsihppamearrádus § 4:s boazodillevuoigatvuođa riektevuđđosa ja buhtadusrievttálaš gáhttema birra , evttohuvvo aiddostahttot nu ahte dáid prinsihpaid duhkodat boahtá čielgasabbot ovdan . 2 Prinsihppagovva buvttadeamis juohke bohccos ( kg juohke bohcco nammii ) areála ektui ( kg juohke km² nammii ) go guohtun lassána . 2 Prinsihppa mii dadjá ahte Norga lea ásahuvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala , sápmelaččaid ja dážaid , lea maid dađistaga čielgasit mearriduvvon . 2 Prinsihppa ahte láhka ii lihkahala sajáiduvvan vuoigatvuođaid gusto maiddái dážaide , kvenaide ja eará Finnmárkku ássiide . 2 Prinsihpas galgá danne leat nu ahte go juolluduvvojit lassiruđat Sámediggái , de juolluduvvo rámmalasáhussan , dahje goit Sámedikki vuoruheami mielde nu movt lea biddjon bušeahttavuoruhanevttohussii . 2 Prinsihpas , nu go ulbmil celkojuvvui dalle go ođđa bušeahttavuogit ásahuvvojedje , lea Sámediggi ieš mii galgá mearridit gosa sámi áššiid lassijuolludeamit Sámedikki bušeahta bokte galget biddjojuvvot . 2 Prinsihpalaččat sáhttá stáhtaráđđi ovddasvástáduslága § 11 vuođul , šaddat váldit ovddasvástádusa jus doaimmat sámi giela , kultuvrra ja serovdateallima nannema várás eai álggahuvvo . 2 Prinsihpalaččat lea Dutkanráđđi geatnegahtton árvvoštallat lea go sámi áššiid dutkan áigeguovdil maiddái eará dutkanprográmmaid oktavuođas . 2 Prinsihpalaččat galgá sámi leavga sadji lea vuolit go Norgga leavgga sadji . 2 Prinsihpalaš oainnu ektui sámi kultuvrra geavaheapmái buvttan sámi mátkeealáhusas , dáhttu Sámediggi deattuhit : 2 Prinsihpalaš beali vuođđun lea go dárogiella ja sámegiella dál leat ovttadássásaš gielat Norggas , ja dalle livččii lunddolaš ahte boazodoallošiehtadallamiin geavahuvvojit goappašat gielat . 2 Pri Poasta Namuhus 2001 2002 +/- 2 Pressemelding 2 Presideanttaid gaskasaš čoahkkimat Golmma sámedikki presideanttat dollet čoahkkimiid oktasaš áššiid birra dárbbu mielde . 2 Presideantta givrodatgeahččaleapmi 2 Presideantagalledeapmi : Norga lea válmmaš siehtadallagoahtit gávpesoahpamuša Ruoššain 2 Presideanta fuolaha dasto ahte dieđut mearrádusaid birra ja almmolaš eiseválddiid dieđáhusat sáddejuvvojit rivttes sadjái vuorddekeahttá dárbbašmeahttumit . 2 Presideanta , Vearrovuogádat sáhttá ain buoriduvvot . 2 Presideanta , Suoidnemánu 22. beaivvi fallehemiid oktavuođas juolluduvvojit mealgadis ruhtasupmit dán jahkái , ja jagi 2012 árvalat juolludit 674 miljovnna ruvnno . 2 Presideanta , Suoidnemánu 22. beaivvi falleheamit hirpmástuhtii min buohkaid . 2 Presideanta , Stáhtabušeahtta lea dehálaš bargosajiide gilvobáruhis fitnodagain . 2 Presideanta , Norga lea earenoamáš ekonomalaš dilis . 2 Presideanta , Norga lea bures ceavzán ja birgen ovdal ja maŋŋil finánsabahkadasa ja bahkadasáiggis ge . 2 Presideanta , Norga ii sáhte eret beassat dain váikkuhusain maid máilmmiekonomiija rievdadusat mielddisbuktet . 2 Presideanta , Nannánekonomiija lea ahtanuššan maŋimus čieža njealjádasjagiid . 2 Presideanta , Min deháleamos bargun lea ásahit buori servodaga buohkaide . 2 Presideanta , Eurohpás lea gaskkamearálaččat juohke logát bargu barggu haga , ja nuoraid bargguhisvuohta lea vel stuorit . 2 Presideanta , Dáhttojuvvon gollu ja dáhttojuvvon dienas gullaba oktii . 2 Presideanta , Bušeahtas árvala Ráđđehus gáržžidemiid , seammás go goazahat gollolassáneami . 2 Presideanta , Biiladivat boktá beroštumi , suhttada ja illuda . 2 Prentejuvvon oahpponeavvut : 2 Prentejuvvon oahpponeavvuide mearriduvvo prentenlohku ovttaskas oahpponevvui doarjjareivves 2 Preassas lea vejolaš deaivat Aasheima rabadettiin Kulturráđi bargiid oktasaščoahkkima , mii dollojuvvo Kulturráđis otne , bearjadaga golggotmánu 15. b. dii. 14 . 2 Preassadoarjja lea vuosttažettiin ásahuvvon danne go preassas lea mearkkašupmi demokratiijja ja sátnefriddjavuođa bisuheamis . 2 Preassadieđáhusat 2 Preassadieđáhusaid birra dieđiheapmi 2 Preassadieđáhus , 29.05.2008 2 Preassadieđáhus , 29.03.2011 2 Preassadieđáhus , 28.06.2011 2 Preassadieđáhus , 26.08.2010 2 Preassadieđáhus , 26.03.2010 2 Preassadieđáhus , 26.01.2011 2 Preassadieđáhus , 25.05.2007 2 Preassadieđáhus , 25.01.2008 2 Preassadieđáhus , 24.06.2011 2 Preassadieđáhus , 22.10.2010 2 Preassadieđáhus , 20.10.2010 2 Preassadieđáhus , 17.11.2010 2 Preassadieđáhus , 17.10.2011 2 Preassadieđáhus , 17.03.2011 2 Preassadieđáhus , 17.02.2009 2 Preassadieđáhus , 15.10.2010 2 Preassadieđáhus , 14.01.2011 2 Preassadieđáhus , 13.09.2010 2 Preassadieđáhus , 13.05.2011 2 Preassadieđáhus , 13.04.2011 2 Preassadieđáhus , 12.11.2010 2 Preassadieđáhus , 11.12.2010 2 Preassadieđáhus , 11.08.2009 2 Preassadieđáhus , 10.09.2011 2 Preassadieđáhus , 10.05.2011 2 Preassadieđáhus , 09.02.2011 2 Preassadieđáhus , 07.06.2010 2 Preassadieđáhus , 06.04.2011 2 Preassadieđáhus , 05.10.2007 2 Preassadieđáhus , 05.01.2011 2 Preassadieđáhus , 04.06.2010 2 Preassadieđáhus , 04.02.2011 2 Preassadieđáhus , 03.12.2010 2 Preassadieđáhus , 03.05.2011 2 Preassadieđáhus , 03.02.2011 2 Preassadieđáhus , 02.11.2010 2 Preassadieđáhus , 01.12.2010 2 Preassabovdehus 2 Preassa ja áibmomediaid ovddasteaddjit sáhttet registrerehit iežaset dása jos háliidit oažžut dieđu álohii go Sámediggi bidjá preassadieđáhusaid nehttii . 2 Praktihkalaš-teologalaš seminára galgá addit báhppastudeanttaide , báhpaide ja earáide teorehtalaš ja geavatlaš oahpahusa allaskuvladásis bálvalussii Nogga girkus , ja čađahit dutkama ja ovddidanbarggu fágasurggiin . 2 Praktihkalaš váttisvuođat oahpahusain sámegielas ja sámegilli Norgga , Suoma ja Ruoŧa rádjeguovlluin lea stuora eretfárren , mii lea duogáš dasa go mánáidlohkku geat skuvlii álget lea njiedjan . 2 Praktihkalaš ovddasvástádus gullá danne muhtun muddui fylkagildii . 2 Praktihkalaš doaibmabijuid ja ođđa guhkesáiggiplána bokte fertet fuolahit ahte bohtosat ilbmet našunála suodjalusa doaimmaid bokte ja suodjalusplánain . 2 Praktihkalaš bargu lea bures jođus . 2 Postii 52.4 sámi kulturorganisašuvnnaid doarjagii gullet doarjja dáiddárorganisašuvnnaide , sámi valáštallamii ja sámi organisašuvnnaide mat eai gula sámi váldoorganisašuvnnaid doarjjaortnegii . 2 Postboks 8014 Dep. 0030 Oslo Besøksadresse : Einar Gerhardsens plass 1 2 Postboks 8004 Dep. , 0030 Oslo Fitnanadreassa : Akersgt . 2 Post 55.4 Sámedikki válgalisttut 2 Post 55.3 Sámediggeráđi geavahusa várás 2 Positiiva ovdáneapmi Ruoššas ja erenoamážit oktasaš rádjesoahpamuš ja NATO ektui addet ođđa vejolašvuođaid . 2 Positiiva oaidnu bargosisfárremii 2 Positiiva bealli das go oaččuha eanet olbmuid universitehtii , geain lea sámi duogáš , lea ahte sámi servodat fas oažžu deaŧalaš máhtu . 2 Porsáŋgu 400 2 Porsáŋgu 2 Porsáŋggus 2 Porsáŋggu gielda háliida eanet doaimma girdigiettis Leavnnjas ja birrajagi girdioktavuođa suoma girdijohtolagain Avvilis . 2 Porsáŋggu gielda 2 314 2 161 2 060 2 Politiijat Buollin- ja gádjunossodat Dearvvašvuođabargit Suodjalus Siviilasuodjalus Norgga girku ja eará osku- ja eallinoaidnoservodagat 2 Politiijareforbma 2 Politiijaid helikoptergearggusvuohta buoriduvvo . 2 Politiijaguovlluin gos guovttegielalašvuohta dagaha lassibarggu , sáhttet danne ohcat doarjaga várrejuvvon ruđain . 2 Politiija ja riektesihkarvuohta vuoruhuvvo . 2 Politiija ja dorvvolašvuođabálvalusa dutkanbarggut leat olggobealde dán plána rámmaid . 2 Politihkka mas ollašuhttit buot sávaldagaid ja gáibádusaid , ii dagat buori ollislašvuođa . 2 Politihkka dattetge ii sáhte buot čoavdit . 2 Politihkas ii leat dušše sáhka maid áigu ; das ferte maiddái válljet . 2 Politihkalaš vuogádaga organiseren 2 Politihkalaš searvvit geat eai čuovu njuolggadusaid sáhttet massit bellodatdoarjaga maŋit jagi . 2 Politihkalaš ráđđeaddiide sáhttá , go heitet , addit oasse- dahje ollesbálkká gitta ovtta mánu rádjai , dán mearrida Sámedikki presideanta juohke áššis , muhto gitta golmma mánu rádjai jos sis ii leat bálká- / ealáhusdienas penšuvdna dahje sullasaš . 2 Politihkalaš ráđđeaddiide ii máksojuvvo buhtadus badjeláiggi ovddas . 2 Politihkalaš ráđđeaddiid mátkkit lohkkojuvvojit bargomátkin . Spiehkastahkan leat sieiva priváhta mátkkit , main ii leat makkárge oktavuohta virgái ja doibmii . 2 Politihkalaš mearriduvvon guhkesáiggiplánat čielga ulbmiliiguin leat dehálaččat sihkarastit guhkesáiggidoaimmaid ja oažžut doarjaga suodjaluspolitihkkii . 2 Politihkalaš ja hálddahuslaš organiseren 2 Politihkalaš digaštallamis Finnmárkkus lea boazosápmelaččaid « gielddagullevašvuohta » dávjá šaddan deatalaš áššin . 2 Politihkalaš bellodagat FADas lea ovddasvástádus doarjagiin politihkalaš bellodagaide ja daidda gulli lágas . 2 Politihka deháleamos doaibma lea láhččet dili nu ahte olbmuin leat oadjebasvuohta iežaset eallimis . 2 Polajieŋa suddamat sáhttet áiggi mielde earáhuhttit siviila ja militeara skiipajohtalusa borjjastanminstara davviguovlluin . 2 Poasttat gokčet gielddasuorggi ollislaš sisaboahtorámma ( vearrosisaboađut , rámmadoarjagat , divvagat ja várrejuvvon doarjagat ) . 2 Poasttas lea ruhta sámi oahpponeavvuid almmustuhttimii , ja dan hálddaša Sámi oahpahusráddi . 2 Poasttas 53.2 leat giellaprošeavttat mearriduvvon giellaplánaid ektui ja ruđat geavahuvvojit váldoáššis prošeavttaide mat leat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Poasttas 53.1 lea Sámi nuoraid oahppostipeanda maid Sámi giellaráddi hálddaša . 2 Poasttas 53.0 guovttegielalašvuođa doarjjaortnet gielddaide ja fylkagielddaide , várrejuvvo seamma ollu go dán jagi ge , mii mearkkaša ahte rámma biddjo 16.650.000,- kruvdnui . 2 Poasttas 52.3 lea doaibmadoarjja Sijti Jarngii - Árborddi sámi kulturguovddážii , Árran julevsámi guovddážii Divttasvuonas ja Sámi Dáiddaguovddážii Kárášjogas . 2 Poasttas 52.2 lea sámi girjelágádusdoarjja maid Sámi kulturráddi hálddaša ja dat doalahuvvo seamma dásis go ovdal . 2 Poasttas , industriijas / huksen- ja rusttetdoaimmas lei 5 % vuoládus 1997 rájes 1998 rádjai . 1999:s leat doaimmat dattetge lassánan kr. 4 630 000,- doarjagiin , mii dagai 20,9 % buot doarjjaruđain . 2 Poasttaide 52.1 ja 52.2 gusto dat ahte prošeaktadoarjja mii ovdal lea addojuvvon dál gustovaš duodjeorganisašuvnnaid doarjjaortnegis sirdojuvvo Sámi ovddidanfondii . 2 Poastta sturrodat 1998:s leai 600.000,- kruvnnu ja dat ruhta lea oaivvilduvvon sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa konkrehta gáhttendoaibmabijuide . 2 Poastta disponerejit Sámi parlamentáralaš ráđi Sámedikki lahtut . 2 Poastta 71 bokte Girkolaš ulbmiliid doarjja lea máŋga jagi addon doarjja Norgga Biibbalsearvái ođđasit jorgalit biibbalosiid sámegillii . 2 Poastta 55.3 geavaha Sámediggeráddi , ja dat lea juolludus maid Sámediggeráddi jahkásaččat geavaha sierralágan smávva prošeavttaide ja doaibmabijuide maiddá eará Sámedikki doarjjaortnegat eai guoskka . 2 Poastta 54.0 hálddaša Sámi kulturmuitoráddi prošeavttaide mat galggašedje sihkkarastit ja suodjalit sámi kulturmuittuid . 2 Poastačujuhus : Sámediggi - Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / KárášjohkaRehketčujuhus Sámediggi - Sametinget Fakturamottak SSØ Postboks 4104 2307 Hamar Org . 2 Poasta lea doaimma iežas goluid várás mat gusket oahpponeavvuid ovddideapmái . 2 Poasta ja distribušuvdna 2 Poasta gokčá doarjagiid sámi sierrabibliotehkii , johtti girjerájusbálvalussii , sámi dáiddárstipenddaide , sámi dáiddaásahusaid čájáhusbuhtadeapmái , báikenammanevvohahkii ja sámi giellalága čađaheapmái , sámi museaide , sámi musihkkafestiválaide ja Beaivváš Sámi Teáhterii . 2 Poasta geavahuvvo Sámedikki iežas goluide oahpponeavvuid ovddideami oktavuođas gokko lea stuorra dárbu . 2 Poasta Namuhus 2001 2002 +/- 2 Poasta Namahus Juolludus Rehketdoallu Eanet- / unnit- geavahus 2 Poasta 70 71 2 Poasta 60 Arkiiva- , girjerádjo- ja diehtojuohkinbálvalus 2 Poasta 57.3 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu muđui 2 Poasta 57.2 Barentsovttasbargu 2 Poasta 57.1 Interreg IIIA ( 2000-2006 ) 2 Poasta 57 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu 2 Poasta 57 Riikkaidgaskasaš bargu 2 Poasta 56.5 Mánáidgárddiid oahpponeavvut 2 Poasta 56.2 Doaibmabijut erenoamášpedagogihkas 2 Poasta 56.1 Sámi oahpponeavvut 2 Poasta 55.2 Sámedikki politihkalaš joavkkut 2 Poasta 55.2 Doarjja Sámedikki opposišuvdnii , ásahuvvo ođđa ortnegin ja juogaduvvo Sámedikki presideantta ja Sámedikki opposišuvdnajoavkkuid šiehtadan šiehtadusa vuođul . 2 Poasta 55.1 nannejuvvo kr. 500.000,- Stuorradikki eavttuid vuođul mat dadjet ahte ruđat galget mannat sámepolitihkalaš joavkkuid barggu nannemii . 2 Poasta 55.1 Váldoorganisašuvnnat 2 Poasta 55.1 , Sámediggeráddi hálddaša doarjaga Sámedikki politihkalaš joavkkuide daid njuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea mearridan . 2 Poasta 55.0 , Sámediggeráddi hálddaša doarjaga sámi váldoorganisašuvnnaide daid njuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea mearridan . 2 Poasta 55 Doarjja eará sámi ulbmiliidda 2 Poasta 54.1 Museat ( 1000 kr ; uin ( 1000 kr:uin ) 2 Poasta 54.0 Kulturmuittut 2 Poasta 54 Birasgáhten ja kultursuodjaleapmi 2 Poasta 54 Biras ja kulturgáhtten 2 Poasta 53.4 Giellaguovddážat ( 1000 kr:uin ) 2 Poasta 53.4 Giellaguovddážat 2 Poasta 53.3 Doarjja giellaprošeavttaide 2 Poasta 53.1 Sámi nuoraid oahppostipeanda 2 Poasta 53.1 Doarjja guovttegielalašvuhtii 2 Poasta 53 73 78 01 75 2 Poasta 52.6 Sámi valáštallan 2 Poasta 52.5 Valáštallandoarjja ( 1000 kr:uin ) 2 Poasta 52.5 Doarjja festiválaide 2 Poasta 52.4 Sámi kulturinstitušuvnnat 2 Poasta 52.3 kulturviesut 2 Poasta 52.3 Kulturviesut ( 1000 kr:uin ) 2 Poasta 52.2 Sámi girjelágádusdoarjja 2 Poasta 52.1 nanosmahtto 2000:s 350.000,- kruvnnuin . 2 Poasta 52.1 Sámi kulturfoanda ( 1000 kr:uin ) 2 Poasta 52.1 Sámi kulturfoanda 2 Poasta 51.2 Doarjaga sámi duodjái hálddaša Sámi ealáhusráddi sierra njuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea mearridan . 2 Poasta 51.1 galgá geavahuvvot sámi ovddidanfondii , lotnolasealáhusaid doarjjaortnegii , Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma doarjjan , EO interreg prográmma teknihkalaš beallái ja ealáhusguoski plánaid initieremii ja ráhkadeapmái Sámedikkis . 2 Poasta 51 Ealáhusovddideapmi 2 Poasta 50 Juolludeamit departemeanttain 2 Poasta 50 54 70 72 73 2 Poasta 50 52 2 Poasta 45 Stuorát gálvvuid oastin 2 Poasta 22 Sierra doaibmagolut 2 Poasta 21 Erenoamáš doaibmagolut 2 Poasta 21 71 70 79 2 Poasta 21 50 70 2 Poasta 21 2 Poasta 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut 2 Poasta 01 Doaibmagolut 2 Poasta 01 72 2 Poasta 01 2 Poast Namuhus 2000 2 001 +/- 00/01 : SVL árv . 2 Poasat 56.3 Erenoamáš pedagogalaš oahpponeavvut 2 Plánet “ Ovddidanguovlluid eamiálbmotáššiid foruma ” – NORAD lea ruhtadan dán prošeavtta man ulbmil lea nannet Norgga eamiálbmotprográmma . 2 Plánenproseassas fylkkasuohkanis lea leamaš ovttasbargu guvllolaš stáhtaetáhtaiguin , Sámedikkiin , ealáhusdoaimmaid ovddasteddjiiguin ja eará soahppevaš organisašuvnnaiguin ja lágádusaiguin fylkkas . 2 Plánen 2011 Ii dahkkon 2 Plánen 2010 Ii dahkkon 2 Plánejuvvon álgga lea 2010 čakčamánus . 2 Plánejuvvon prošeavttat mat eai šatta álggahuvvot , galget golmma mánu sisa raporterejuvvot Sámi giellaráđđái . 2 Plánejuvvo maiddái geavahit oktiibuot 153 miljovnna kruvnnu doaibmiguoskevaš divodemiide ja liggenguovddážiid investeremiidda jagi 2012:s , 126 miljovnna lasáhus jagi 2011 ektui . 2 Plánaáigodagas áigut erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeami vuoruhit hui bajás , nugo ovdamearkka dihte multifunkšunála oahpponeavvuid buot oahpahusdásiid várás . 2 Plánaáigodagas áigut bargat buot golmma sámi giellajoavkkuid oahpponeavvuid ráhkademiin ja buvttademiin . 2 Plánaáigodagas galget iešguđetlágán oahpponeavvut ráhkaduvvot čuovvovaš vuoruheami vuođul : 2 Plánaáigodagas galgat čuovvovaš doaibmabijuid ovdánahttit viidáseappot : 2 Plánaáigodagas deattuhit vuosttažettiin sámegiel oahpponeavvuid ráhkadeami . 2 Plánaáigodaga álgogeahčen galgá ráhkaduvvot sierra plána erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeami váste 2001-2005 áigodagas . 2 Plánaáigodaga loahpageahčen šaddet vuođđoskuvlla , lullisámegiela oahpponeavvut dáinnalágiin : 2 Plánaáigodaga loahpageahčen šaddet vuođđoskuvlla , davvisámegiela oahpponeavvut dáinnalágiin : 2 Plánaáigodaga deaŧaleamos ášši lea ráhkadit oahpponeavvuid vuođđoskuvlii . 2 Plánasekšuvdna 2 Plánas leat golbma váldoáŋgiruššansuorggi : 1. sámi vuoigatvuođat , 2. sámi giella ja oahpahus , 3. sámi kultuvra ja ealáhusat . 2 Plánas lea ráhkaduvvon vuogas suodjalan- ja hálddašanstrategiija ja galgá praktihkalaš barggus doaibmat fágalaš bagadussan . 2 Plánas galget maiddái bievlavuodjinnjuolggadusat boahtit ovdan 4. muitalit buot bistevaš áiddiid ja rusttegiid , ja dan muddui go vejolaš maiddái gaskaboddosaš áiddiid ja rusttegiid 5. čilget vejolaš johtolatjuogu ( guohtunguovlojuogu ) Siidaoasi jođiheaddji lea geatnegas addit plána ráhkadeapmái dárbbašlaš dieđuid . 2 Plánas galget leat orohaga doaimmaid birra dieđut mat lea dárbbašlaččat almmolaš plánemis . 2 Plánas daddjojuvvo ee. : [ … ] Globaliseren dahká maiddái gielalaš hástalusa . 2 Plánaláhkalávdegoddi evttoha maiddái ahte Sámedikkis galgá leat váidalusriekti dain áššiin main lea erenoamáš mearkkašupmi sámi kultuvrii , ealáhusdoaimmaheapmái dahje servodateallimii . 2 Plánaláhkalávdegoddi 68 evttoha ahte sámi beroštumit namuhuvvojit sierra lágas . 2 Plánaid galgá Statskog SF stivra nannet . 2 Plánadokumeantta viidásit bargu galgá dáhpáhuvvat nu ahte mihttomeriid , áŋgiruššansurggiid ja doaibmabijuid sáhttá ođđasis geahcadit juohke sámediggeáigodagas . 2 Plánabargu lea vuođđuduvvon dasa ahte universitehta berre ovddidit sámi dutkama ja oahpahusa , ja dan bokte maiddái máŋggafágalaš dutkama , ja eambbo sámi studeanttaid ja dutkit oččodit universitehtii . 2 Plána- og finánsalávdegoddi háliida joatkit lotnolasealáhusaid doaibmadoarjjaortnega jagis 2005 seamma eavttuiguin go dat mat leat 2004:s . 2 Plána- ja hálddahusossodat koordinere Sámedikki politihka doaimma sohkabealperspektiivva ja dásseárvvu dáfus . Ossodagas lea sierra virgi dáidda doaimmaide . 2 Plána- ja huksenláhka lea luonddu- ja resursahálddašeami deaŧalaččamus láhka . 2 Plána- ja huksenláhka lea deaŧaleamos láhka luonddu- ja resursahálddašeamis . 2 Plána- ja huksenláhka lea deaŧalaš neavvun kulturmuittuid seailluheamis ja hálddašeamis guhkesáigge eavttuid mielde . 2 Plána- ja huksenlága njuolggadusain fylkkaplánameannudeami birra , ja gielddaplána ja muddenplána meannudeamis evttoha lávdegoddi váldit mielde čujuhusaid ráđđádallamiid mearrádusaide áššemeannudan- ja ráđđádallanlágas . 2 Plána- ja huksenlága areálageavaheami vuogádat lea deaŧalaš váikkuhangaskaoapmin sámi kultuvrra luondduvuođu sihkkarastimis , mas maiddái sámi kulturmuittut ja kulturbirrasat leat oassin . 2 Plána- ja finansalávdegoddi 21.09.2004 PFL 006/04 2 Plána čuovvoluvvui veršuvnnain eNorge 2.0 juovlamánus 2000 ja eNorge 3.0 geassemánus 2001 . 2 Plána čuovvoleapmi galgá čielgat 2005 mielde . 2 Plána sáddejuvvui gulaskuddamii , ja geassemánu 4. b. 1999 lei gulaskuddanáigemearri . 2 Plána ráhkadettiin oaččuimet mii čađat ođđa evttohusaid ja cealkámušaid - sihke universitehta olbmuin ja olggobeali olbmuin - geaid mielas Romssa universitehtain lea lunddolaš ovttasbargat sámi dutkama oktavuođas . 2 Plána ráhkadeami doaimmahit guovlulaš biraseiseválddit , mii mearkkaša guovlulaš birasguovddážat ovttasráđiid iešguđetge beroštusjoavkkuiguin , mii mearkkaša gielddat , leanastivra , TE-guovddáš , vejolaš meahcceguovddážat ja sii geat ávkkástallet čáhceguovlluid . 2 Plána ovddiduvvo Sámedikki meannudeapmái 2001:s . 2 Plána mihttomearri lea oainnusin dahkat sámegiela Romssa universitehtas . 2 Plána lea ádjánan guhkit ráhkadit go álggos doaivvuimet , muhto min mielas lea plána ráhkadeami proseassa seammá deaŧalaš go ieš plána . 2 Plána bokte galget koordinerejuvvot dat doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit maid diggi háliida čađahit . 2 Plána bokte deattuhuvvo buriid eavttuid háhkan nissonolbmuide go sii leat dehálaččat go gilit galget ovdánahttot . 2 Petter Drefvelin 2 Petroleagávnnus lea gávdnon oljobohkanlobis 532 , sullii 100 km eret Snøhvit-guovllu . 2 Petroleagávdnosat mat sáhttet buktit ođđa siskkáldas struktuvrraid leat erenoamáš dehálaččat sihkkarastimis investeren- ja doaibmadási jotkkolašvuođa davvin , cealká oljo- ja energiijaministtar Ola Borten Moe . 2 Petroleabearráigeahčču galgá eavttuid bidjat dasa ja fuolahit dan ahte petroleadoaimma oassálastit dollet alla dási dearvvašvuođa , birrasa , sihkkarvuođa ja gearggusvuođa dáfus ja dan bokte maiddái háhkat nu stuorra árvvuid servodahkii go vejolaš . 2 Peršovnnalaš várrelahttun : 2 Personsuodjaluslávdegoddi mearrida váidagiid mat leat boahtán Diehtobearráigeahču mearrádusaide , vrd. persondiehtolága § 43 . 2 Personsuodjaluslávdegoddi lea sorjjakeahtes hálddašanorgána mii hálddahuslaččat gullá Gonagasa ja departemeantta vuollái . 2 Personsuodjalus Dannego FADas lea ovddasvástádus peršonsuodjaluspolitihka osiin , de galgá FAD lágidit dakkár servodaga mas ássit sáhttet luohttit dasa ahte čiegos dieđut eai almmuhuvvo daidda geaidda dat eai galgga . 2 Permišuvnnat osiin dievasčoahkkimis 2 Permišuvnnat osiid dievasčoahkkimis 2 Permišuvnnat olles dievasčoahkkimis 2 Per Solli Nils O. Nilsen 2 Per Solli Ing-Lill Pavval 2 Per Edvin Varsi Willy Olsen várrelahtu 36 . 2 Per Edvin Varsi , čoahkkinortnegii 2 Per Arnesen Tormod Bartholdsen várrelahttu 38 . 2 Per Arnesen 2 Per A. Bæhr Sven-Roald Nystø 2 Per A. Bæhr . 2 Per A. Bæhr , Friddja joavku 2 Penšuvdnaođastus mielddisbuktá ahte bargofápmu sakka lassána boahttevaš jagiid . 2 Penšuvdnaođastus dagaha ahte lea eanet gánnihahttin juohkehažžii guhkibut bargat . 2 Penšunistabellodat ( 4 ) : Rælingen Penšunistabellodat Time Penšunistabellodat Plassje Penšunistabellodat Karmøy Penšunistabellodat 2 Paul Inge Severeide Jon Todal ( jođiheaddji ) 2 Paul Fjellheim lei Norgga Boazosápmelaččaid riikkasearvvi jođiheaddji 1965- 73 . 2 Paul Fjellheim lea riegádan 1931:s , ja lea bajásšaddan Fjellheim báikkis , dalá Praahke suohkanis , davábealde Rørosa ( Plassje ) , gos váhnemat barggaiga sihke boazodoaluin ja šibitdoaluin . 2 Paul Fjellheim : 2 Paul Fjellheim , Røros 2003 ( Govva : Basia Głowacka ) 2 Paul Dahlø ( BB ) 2 Parlamentáralaš ovddasvástádus mearkkaša dábálaččat ráđđehusa dahje ovttaskas stáhtaráđi geatnegasvuođa geassádit go stuoradiggi mearrádusa bokte ovddida eahpeluohttámuša . 2 Parlamentáralaš ovddasvástádus mearkkaša dábálaččat ráđđehusa dahje ovttaskas stáhtaráđi geatnegasvuođa geassádit go Stuoradiggi dovddaha eahpeluohttámuša mearrádusa bokte . 2 Parlamentarihkkársáttagoddi Eurohpá sihkkarvuođa ja ovttasbarggu konferánsii 2 PROŠEAVTTA DUOGÁŠ 2 PRM : Sámediggi almmuha divvunreaidduid beta-veršuvnna 2 PRD : Čalmmustahttá Mánáidkonvenšuvnna 20 jagi ávvudeami 2 PRD : Čalmmustahtta ON Mánáidkonvenšuvnna Mánáiddáiddačájáhusain 2 PRD : Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui 9 gieldda 2 PRD : Raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra 2 PRD : Minerálanjuolggadusevttohus 2 PRD : Davviguovllut ja eamiálbmogiid vuoigatvuođat guovddážis riikkaidgaskasaččat 2 Oččodit maiddái stipendiáhtaide seammá virgelohpeortnega go dieđalaš bargiide , mii addá vejolašvuođa oažžut virgelobi oahppat sámegiela . 2 Oččodit eavttuid gelbbolašvuođa ovddideapmái ja dan buoredeapmái árbevirolaš sámi máhtolašvuođa , teorehtalaš oahpu , dutkama ja duođaštusa bokte . 2 Ođđaáigásaš čálgoservodaga deháleamos cakkiin okta lea bures lágiduvvon almmolaš boarrásiidfuolla . 2 Ođđasislogaheapmi vuođđogirjái dáhpáhuvvá nammamuhttimiin . 2 Ođđaseabbo arkeologalaš dutkama mielde leai maŋimuš duhátjahki min áigerehkenastimis guovddáš áigodat ollu sámi kulturdovdomearkkaid šaddamii . 2 Ođđasat - sámegiella 2 Ođđajagimánus 2008 nammadii Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta ( EBD ) bargojoavkku mas leat fárus boazodoalu , dutkandoaimma ja eiseválddiid ovddasteaddjit , dan nammii ahte ráhkadit ekologalaččat guoddevaš boazologu eavttuid . 2 Ođđajagimánu 28. b. 2004:s sáddii Kultur- ja girkodepartemeanta gulaskuddanevttohusa mas sámeláhka evttohuvvo rievdaduvvot , nu ahte iešguđet suohkanat mat gullet sámi giellaguvlui eai šat mearriduvvo lágas , muhto baicca láhkaásahusas man Gonagas dohkkeha . 2 Ođđajagimánu 12. b. 2010 lei Haitis garraseamos eanandoarggástus čuođi jahkái . 2 Ođđajagimánu 11. b. 1993 “ Girkonjárgga julggaštusain ” ovttasbargu Barentsguovllus , dahkkui dehálaš vuođđu ovdánahttit Norgga , Suoma , Ruoŧa ja Ruošša davimus guovlluid . 2 Ođđajagimánu 1. beaivvi jagi 2004 leat dán neahta huksengolut einnostuvvon leat 185 miljovnna ruvnno oktan dihkáduvvon geinnodagain Suoma ja Ruošša rája rádjái . 2 Ođđajagemánu 2010 rájes borgemánu 2010 rádjái lei son konstituerejuvvon stáhtačállin stáhtaministara kantuvrras . 2 Ođđa čuokkis Sámedikki áirasiid bissovaš buhtadusa birra 2 Ođđa čuokkis 7 : 2 Ođđa áŋgiruššamat Sámedikki jienastuslogu ektui 2 Ođđa álgooahpahusgirjjit 2 Ođđa áigái 2 Ođđa áiggis lea fanasearreortnega geavaheapmi leamaš okta dain beliin mat garrasepmosit leat goaridan sámi kultuvrra . 2 Ođđa § 3–1 árvalus lea hálddahuslaš álkidahttin , danne go boahttevaš viiddideamit sáhttet čađahuvvot láhkaásahusrievdadeami bokte , almmá láhkarievdadusa haga . 2 Ođđa válljenfáttát ođđaáigásaš sámi historjjás leat ásahuvvon , ja váldofágadásis lea vejolaš sierranit reálhistorjjálaš eamiálbmothistorjái . 2 Ođđa válgaortnet sámediggeválgii 2009 2 Ođđa viđát lađas 20. paragráfas : 2 Ođđa vistti vejolaš geavaheaddjit leat Sámi allaskuvla , Sis-Finnmárkku studeantaovttastus , Sámi erenoamáš pedagogihkalaš doarjja , Davviriikkaid Sámi Instituhtta , Sámedikki oahpahusossodat , Sámedikki giellaossodat , Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ja Sámi arkiiva . 2 Ođđa virggit leat erenoamážit jurddašuvvon daidda guovlluide riikkas main leat viehka uhccán báhpat girkomiellahtuid logu ektui . 2 Ođđa testamentta jorgalus davvisámegillii gárvánii 1998:s . 2 Ođđa teknologiija ja váttisvuođat sámegiel bustávaid čovdosiin lea okta ovdamearka dain konkrehta hástalusain mas mis leat . 2 Ođđa teknologiija ja ođđa geavaheaddjiminstarat leat addán mearkkašahtti buoret rámmaeavttuid gaskkustit ja viidáseappot geavahit digitála sisdoalu . 2 Ođđa sátnebáŋkku almmolaš rahpan galggašii plána mielde leat 02.11.2004 . 2 Ođđa sámi vuoigatvuođalávdegoddi mii ovddidii iežas čielggadeami juovlamánu 2007:s lea earet eará evttohan rievdadusaid boazodoalu vuoigatvuođaid mearrádusaid hárrái . 2 Ođđa sámi studeanttaid lohku váikkuha kollokvia álggaheapmái , muhto álggahankollokvia lea deaŧalaš oaččuhandoaibma " ( gč. čuoggá A.3.1 ) . 2 Ođđa sámediggevistti geavaheapmi 2 Ođđa sámediggeráđđi válljejuvvo njuolggadusaid § 19 nuppi lađđasa mielde . 2 Ođđa suohkaniid ovttastahttinohcamušaid meannudettiin , lea departemeanta atnán vuođđun ahte iešguđet suohkanat galget álggos ieža mearridit searvat giellaguvlui , ja dasto ságastallojuvvo dát Sámedikkiin . 2 Ođđa suohkaniid dearvvašvuođa- ja fuolahuslága evttohusas árvaluvvo lága bakte bidjat gáibádusaid dearvvašvuođa- ja fuolahussuorggi systemáhtalaš kvalitehta- ja pasieantadorvvolašvuođabargui ja bidjat našunála kvalitehta- ja doaibmagáibádusaid fástadoavttirfálaldahkii . 2 Ođđa studeanttaid oaččuheamis lea deaŧalaš vuhtii váldit ahte sámi servodat gos studeanttat bohtet , lea earalágan go dáčča akademalaš servodat gosa studeanttaid vižžet . 2 Ođđa studeanttaid oaččudettiin Romssa universitehtii , lea deaŧalaš ovttasbargat Sámi studeanttaid servviin Romssas ( SSSR ) ja Sámi dearvvašvuođafágaid studeantaservviin . 2 Ođđa strategalaš áigumušat ja ođđa kommandodoaimmat dahket lihttui álkibun čoavdit ođđa hástalusaid . 2 Ođđa siidaoasi ásahettiin galgá boazolohku doalahuvvot siidda mearriduvvon alimus boazologu siskkobealde . 2 Ođđa siidaoasi ásaheapmi galgá dieđihuvvot guovllustivrii , mii dárkkista ahte ođđa siidaoasi ásaheami eavttut leat devdojuvvon , ja dalle maiddái ahte ásaheapmi ii áitte siidda ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš guoddevašvuođa . 2 Ođđa sešuvdnaortnet lea lávki rivttes guvlui . 2 Ođđa ráđđelahttu várrepresideantta virgelohpeáigodagas . 2 Ođđa ráhkaduvvon oahpponeavvuid sáhttá viežžat nuvttá ja Sámediggi lea prošeavtta ruhtadan ollásit . 2 Ođđa riikkas ledje buoret vejolašvuođat fidnet barggu ja eatnama . 2 Ođđa raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttabargovugiid birra 2 Ođđa proavás Áltái 2 Ođđa penšuvdnavuogádat sihkkarastá sidjiide válljenfriddjavuođa guđet eai šat sáhte dahje eai šat háliit bargat . 2 Ođđa paragráfa 30 : 2 Ođđa paragráfa 2-6 : 2 Ođđa ovttasbarggu ulbmil lea nannet ja ovddidit sámi álbmoga giela , kultuvrra ja ealáhusaid . 2 Ođđa ortnet mas Sámediggi lea sierra riektesubjeaktan šaddá mielddisbuktit árvvoštallama das ahte lea go Sámediggái ulbmilaččamus ieš válljet iežas revisora . 2 Ođđa orohatstivrrat mat lea nammaduvvon ođđa lága vuođul , leat aŋkke dat mat fertejit hábmet doaibmanjuolggadusaid ja dat dáhpáhuvvá árvalusa mielde mii meannuduvvo nuppi orohatjahkečoahkkimis . 2 Ođđa oamastanorgána stivrras galget leat guhtta miellahtu . 2 Ođđa oahppofálaldat omd. realfágain ja praktihkalaš fágain , lassin eará ortnegiidda , livčče maiddái sáhttán eambbo dievdostudenttaid rekrutteret sámi oahpaheaddjeohppui . 2 Ođđa oahpahusláhka nanne ovttaskas oahppi vuoigatvuođa oažžut sámegiel oahpahusa . 2 Ođđa nuõrttasaa ' mii mu ' ze huksema nammii Njávdámis evttohit juolludit 9,7 miljovnna kruvnno . 2 Ođđa njuolggadusat sáddejuvvojedje 07.10.96 earret eará buot ealáhus- , eanadoallo- , guolástus- ja boazodoallokantuvrraide mat leat Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllus . 2 Ođđa njuolggadusat doaibmagohtet 01.03.2000 . 2 Ođđa njuolggadusaid ulbmilin lea beaktileabbot sáhttit stivret ja geavahit stáhta ruđaid , ja buorebut juksat mihttomeriid ja bohtosiid . 2 Ođđa njuolggadusaid ferte hábmet nu ahte boazodoalu dárbbut ja vuoigatvuođat gozihuvvojit . 2 Ođđa njealját lađas 20. paragráfas : 2 Ođđa neahttabáiki sámepolitihka birra 2 Ođđa mearrádusaid mielde galgá jahkečoahkkin leat dollojuvvon ovdal 1.7.08 , ja danne sáhttet doaibmanjuolggadusárvalusat áramusat meannuduvvot 2008 liigejahkečoahkkimis , dahje 2009 jahkečoahkkimis . 2 Ođđa láhkaásahus Sámediggeválggaid birra nr. 1480 dohkkehuvvui gonagaslaš resolušuvnna bokte juovlamánu 19. b. 2008 , sámelága vuođul maid Stuoradiggi 1988:s dohkkehii . 2 Ođđa láhkamearrádusat galget vuođđuduvvot Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa ala 2 Ođđa láhka dohkkehuvvui Stuoradikkis geassemánus 2007 , ja bođii fápmui suoidnemánu 1. b. 2007:s . 2 Ođđa lágas lea boazodoalu rolla guovddážis . 2 Ođđa lága § 60 mielde galgá iešguđet geassesiidii mearriduvvot bajimus boazolohku daid guohtumiid ektui mat iešguđet siiddas leat . 2 Ođđa lága vuođđun leat Boazodoalloláhkalávdegotti čielggadeami evttohusat 2001 rájes ( NAČ 2001:35 Boazodoallolága rievdadusevttohusat ) . 2 Ođđa lága ráhkadettiin leat dásseárvogažaldagat leamaš guovddážis . 2 Ođđa lága orohatnjuolggadusat lea čiekŋudahttin 1978-lága njuolggadusain , ja dat aiddostahttet dálá rievtti . 2 Ođđa luottat dagahit báikki olbmuide buoret vejolašvuođa doaimmahit ealáhusaideaset , omd boazodoalu , eanan- ja vuovdedoalu ja mátkeealáhusa . 2 Ođđa lanjain galget earret eará leat kántorlanjat Sámediggái . 2 Ođđa kuvlačuokkis vuoruhuvvon doaibmabijuide 5.2.1 : 2 Ođđa kuvlačuokkis vuoruhuvvon doaibmabijuide 5.1.1 : 2 Ođđa kuvlačuoggát vuoruhuvvon doaibmabijuide 5.2.2 : 2 Ođđa jođiheaddji válljejuvvon sámi giellalávdegotti ságadoallin 2 Ođđa jođiheaddji galgá leat válddálaš ja galgá leat searvan buot boazodoalu bargguide jođiheaddji fárus unnimusat golbma jagi . 2 Ođđa joavkkuid ásaheapmái ja go válljejuvvo ođđa joavkojođiheaddji , sáhttá addojuvvot stáhtus dáid njuolggadusaid mielde 01.01. rájes juohke jagi , eaktun lea ahte buktojuvvo duođaštus dan birra čoahkkinjođihangoddái ovdal 15.12. ovddit jagi . 2 Ođđa jiekŋagierdi dutkanskiipa 2 Ođđa jahkeduháha álggus easkka lea vuosttaš buolva sámi dutkiin ja dutkiidrekruhtain geat eai leat vásihan nu garra skuvlabákčasa ahte leat gáidan akademalaš servodagas . 2 Ođđa hálddašanortnet stuorra boraspiriide boraspiredieđáhusa čuovusin ja Bernkonvenšuvnna čuovvuleapmin stuorra boraspiriid birra , lea dagahan ahte stuorra biraspiret leat hui ollu lassánan sámi guovlluin . 2 Ođđa hálddašanortnegiid ásahemiin , ovdamearkka dihte gillifidnoguovlluid ortnega , de ferte čielgasit dáhkiduvvot ahte dálá boazodoallovuoigatvuođat eai hedjon . Dát guoská earret eará ealáhusa geavahan- ja guohtonguovlluide ja johtolagaide . 2 Ođđa hálddašanortnega evttohusas dáid eatnamidda , leat datte váldán osiid goappašiid namuhuvvon lágain . 2 Ođđa huksennjuolggadusat doaibmagohtet suoidnemánu 1. b. 2010 rájes [ Ođas , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 09.04.2010 ] 2 Ođđa huksennjuolggadusat doaibmagohtet suoidnemánu 1. b. 2010 rájes 2 Ođđa guovddáš bargagoahtá dan gealbbu vuođul , mii UiB , NHH ja Gilvobearráigeahčču vuogádagas jo lea , Eggum Johansen dadjala . 2 Ođđa guhkesáiggiplána galgá deattuhit mo mii buoremus lági mielde sáhttit joatkit iežamet áigumušaid jođihit nu buori mearrasuodjalusa go vejolaš . 2 Ođđa guhkesáiggiplána 2 Ođđa formálalaš organisašuvdnastruktuvra ásahuvvo danne go : 2 Ođđa fatnasiid oastimat mielddisbuktet ođđaáigásaš ja beaktilis mearrasuodjalusa mas leat doaibmannávccat ja mii dávjjibut borjjasta davviguovlluin . 2 Ođđa ekonomiijanjuolggadusa mielde mii bođii fápmui 01.01.99 galgá ekonomiija hálddašeamis bidjat stuorát deattu mihttomeriid ja bohtosiid stivremii . 2 Ođđa ekonomiijanjuolggadusa ektui lea leamaš dárbu árvvoštallat Sámedikki njuolggadusaid ođđasit . 2 Ođđa eanahálddašanortnegat Finnmárkkus eai rievdat dán čielga rievttálaš eavttu mas vuođđun lea ahte sápmelaččain lea eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta stuorra osiide Finnmárkkus . 2 Ođđa dutkamušat čájehit ahte maiddái rásseguohtumiid kvalitehta lea hedjonan dain guovlluin gos lea garrasit guhttojuvvon maŋemus logiid jagiid . 2 Ođđa duopmostuolu birra Sis-Finnmárkkus erenoamážit 2 Ođđa dovddastusaid geaidnu ii leat goassege ovttageardán . 2 Ođđa doaibmaplána radikaliserema ja veahkaválddálaš ravdamearálašvuođa eastadeames 2 Ođđa doaibmabijut mat eaktudit rámma bajideami 2002:s , leat neahttaoahpponeavvut earret eará sámi kulturmáhtolašvuođas joatkkaoahpahusa várás . 2 Ođđa doaibmabijut ealáhusaide ja dállodoaluide 2 Ođđa davviriikkaid ovttasbarggu ulbmil lea nannet ja ovddidit sámi giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 2 Ođđa bušeahttavuogit sámi áššiid dáfus berrejit doaibmat bures ráđđehusa dábálaš bušeahttaproseassa ektui . 2 Ođđa bušeahttavuogit berrejit sáhttit bidjat departementtaide eambbo ovddasvástádusa go dál , dan bokte ahte šaddá stuorát fokus bušeahttaproseassas ovdánahttit oktasaš ipmárdusa dan dili ja ovdánahttindárbbu birra mii sámi servodagas lea , gč. ráđđádallanvugiid ulbmiliid . 2 Ođđa bušeahttavuogit berrejit fuolahit vejolašvuođa dynámalaččat ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádusa ja válddi dain surggiin gos bušeahttasuorggi ovdáneapmi čuovvu sámepolitihkalaš ovdáneami . 2 Ođđa bušeahttastruktuvrras galget Sámedikki ulbmilat ja vuoruheamit boahtit ovdan čielgaseabbot go ovdalis jagiid bušeahtain . 2 Ođđa bušeahttastruktuvrra oktavuođas áigu Sámediggi evttohit ahte Sámi kulturfoanda juogaduvvo doaibmabiddjoguovlun mas Sámediggi jagi 2001 juogada doarjaga njuolga . 2 Ođđa bušeahttaprosedyraid sisdoallu Lea vejolaš govvidit iešguđetlágán modeallaid daid bušeahttavugiid dáfus mat leat ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 2 Ođđa bušeahttaprosedyraid sisdoallu ... 78 9.5 . 2 Ođđa bušeahttabargovuogit sáhttet maiddái leat mielde čalmmustahttimis Sámedikki sajádaga Norgga demokráhtalaš stivrenvuogádagas . 2 Ođđa bušeahttabargovugiid árvvoštallamat ja árvalusat Bargojoavkku árvalus bušeahttabargovugiide galgá , vrd. mandáhta , vuođđuduvvot daidda álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide mat stáhtas leat eamiálbmogiid guovdu . 2 Ođđa bušeahttabargovugiid árvvoštallamat ja árvalusat ... 73 9.1 . 2 Ođđa biebmonáliid nugo ovdamearkka dihtii báldá , stáinnára , dorskki ja gáranasbáhti áŋgiruššamiin ferte prioriteret daid guovlluid maidda dát reguleremat čuhcet . 2 Ođđa bargosajiid ásaheami oktavuođas nissoniidda lea deatalaš árvvoštallat sámi giela , kultuvrra ja ealáhusdoaimmaid ovttas . 2 Ođđa bargoortnet Sámedikkis 2 Ođđa bajilčála 2. kapihttalis : 2 Ođđa almmolašvuođalágas mii jáhkkimis fápmuiboahtá ođđajagimánu 1. b. 2008:s ( láhka miessemánu 19. b. 2006 nr. 16 ) galgá nannejuvvot láhkaásahusas movt váidinvuogádat galgá leat 2 Ođđa almmolašvuođalága vuođul sáhttet ohccidieđut almmuhuvvot vaikko ohcci lea bivdán ahte son ii galgga čállojuvvot ohcciidlistui . Ohcanáigemearri : 07.01.2011 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 2 Ođđa Zealánddas ožžot maorit stáhta ekonomalaš doarjagiid golmma kanála bokte : ( 1 ) Šiehtadanvuođđuduvvon buhtadusat Waitangi-šiehtadusa olis ; ( 2 ) Dábálaš bálvalus- ja doarjjaortnegat main maoriálbmot ja álbmot muđui ii earuhuvvo ; ( 3 ) Sierra juolludusat našunálabušeahta badjel maoriid ovdáneapmái . 2 Ođđa Zealánddas leat lágas mearrádusat mat addet maoriide vuoigatvuođa ráđđádallat sidjiide guoskevaš áššiin . 2 Ođđa Zealánddas lea maoriin riikka maoriráđđi ( New Zealand Maori Council ) . 2 Ođđa Zealánddas lea 1994 Bill of Rights Act okta golmma rievttálaš dokumeanttas dahje lágas man sáhttá gohčodit riikka konstitušuvnnalaš vuođđolágadokumeantan . 2 Ođđa Zealánddas ja Canadas eai leat árbevirolaš vuođđolágat mat leat čállojuvvon dokumeanttaide . 2 Ođđa Zealándda Justiisadepartemeanta lea ráhkadan njuolggadusaid dasa movt stáhtalaš orgánat galget meannudit go lea maoriiguin oktavuohta . 2 Ođđa Riidolágas 41 leat dálá rievtti dárkilet eavttut čilgejuvvon § 2-1:s Partsevne ( bealálašnákca ) ja dat čuodjá ná ( dás jorgaluvvon ) : ” ( 1 ) Bealálašnákca lea a ) juohke fysalaš olbmos , b ) stáhtas , gielddain ja fylkkagielddain , c ) gávpevuođđudusain , dás oasusvuođđudusain , ovddasteaddji gávpevuođđudusain ja kommandihttavuođđudusain , d ) ovttastusservviin , seastinbáŋkkuin ja vuođđudusain , e ) reastaluvvan bázuin ja jápminbázuin almmolaš opmodatjuohkima oktavuođas , f ) eará ovttastusain ja iešmearrideaddji almmolaš doaimmain , go dat lea sierra mearriduvvon lágas . 2 Ođđa F-35-girdit jus dat ožžot buori ja rivttes bása , buoridit Suodjalusa hui ollu . 2 Ođastuvvon Statskog 2 Ođastusa árvvoštallan duođašta ahte dainna leat lihkostuvvan , go dat lea dagahan buoret juohkima vai olaha buohkaid , ja ahte vearrovuogádat mii buori muddui doaibmá bures . 2 Ođastusa mearrádusat addet vejolašvuođa nannet ovttasbarggu gaskal Norgga suodjalusa ja NATO militeara doaimmaid . 2 Ođastus mearkkaša ahte gádjundoaimma heahteguovddážiid ja politiijaid várrehusguovddážiid sadjái , mat ovdal ledje sirrejuvvon , dál ásahuvvo sierra heahteguovddáš man namahussan šaddá Heahteguovddášdoaimmahat ja mii dál galgá doaibmat gádjun , politiija- ja sosiála ja dearvvašvuođadoaimmahaga heahteguovddažin . 2 Ođasmuvvui resurssaid hálddašeapmi 2 Ođasmuvvi meahcceresurssain dáhtošii Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlohku álgovuorus ovttaskas gielddaid ássiid vuoigatvuođaguoddin . 2 Ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud preassagulahalli : Vibeke Schjem tlf. 402 36 733 2 Ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud preassagulahalli : Ann Kristin Lindaas , 45 24 17 81 2 Ođasmahttindepartemeanta ásaha gaskaboddasaš doarjjaortnega govdaoali ( bredbånd ) huksemii . 2 Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud galleda Plassje guovvamánu 6.- 7. beaivvi . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud galleda Kárášjoga geassemánu 28.b.2011 ja áigu oasálastit politihkalaš čoahkkimis Sámedikkiin mii dollojuvvo oktii jahkebealis . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar ) - maiddái davviriikkalaš ovttasbargoministtar Rigmor Aasrud ( Bb ) 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ásahuvvui ođđajagimánu 1. beaivvi 2010 . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta mearrida lávadagaid , maid mielde galgá beavdegirjet hálddahuslaš dilálašvuođaid , jietnaaddimiid ja jienastanlihpuid vuostáváldima ja gieđahallama , lohkama , válgaloahpparehkenastima ja dárkkisteami . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta doarju guovddáža álggaheami 500.000 kruvnnuin . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ( OHD ) ja Bargodepartemeanta ( BD ) leat ovttasráđiid sádden gulaskuddamii evttohusaid nuppástuhttit láhkaásahusa bálká- ja bargoeavttuid birra mat gusket almmolaš soahpamušaide . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ( FAD ) lea oktiiheivehalli departemeanta Ráđđehusa ođasmahttinbarggus . 2 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta 2 Ođasmahttin- , hálddahus – ja girkodepartemeanta ovttasráđiid Boazoolbmuid máilmmilihtuin lea nammadan ođđa miellahtuid Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága-ja gaskkustanguovddáža stivrii Guovdageainnus . 2 Ođasin dán jagi šiehtadusas lea go Norlánda buvttadanortnega dáfus lea beassan seamma ortnegii go Tromsa . 2 Ođas lea ahte vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus dál guoská juohkelágán boazoeaiggádušša nvugiide . 2 Ođas guovddáža birra almmuhuvvui semináras , maid Gilvobearráigeahčču lágidii dan oktavuođas , ahte Knut Eggum Johansen heaitá gilvodirektevran njukčamánu loahpas . 2 Ođas dáin válggain lea dat ahte don sáhtát rievdadit bajimuš listaevttohasaid ráiddu . 2 Ođas , 25.05.2010 2 Ođas , 24.01.2011 2 Ođas , 21.05.2010 2 Ođas , 21.02.2011 2 Ođas , 21.01.2011 2 Ođas , 18.11.2010 2 Ođas , 18.05.2010 2 Ođas , 17.03.2011 2 Ođas , 16.12.2010 2 Ođas , 14.10.2010 2 Ođas , 11.03.2011 2 Ođas , 10.02.2011 2 Ođas , 07.01.2011 2 Ođas , 01.10.2010 2 Ođas , 01.07.2010 2 Ođas , 01.02.2011 2 OÐÐA ČUOKKIS 2 Ovttastupmi sáhttá dattege šaddat áigeguovdilin maiddái eanet suohkaniidda . 2 Ovttastahttit sámepolitihka ja ovdánahttit ovttasbargovugiid ja ráđđádallamiid Dálá čađahuvvo sámi ja sámiide guoskevaš bargu ráđđehusa ulbmiliid mielde ollislaš sámepolitihka hárrái , mas sámit ieža Sámedikki bokte ja eará áigeguovdilis organisašuvnnaid bokte váikkuhit ja ovddidit eavttuid . 2 Ovttastahttit pedagolalaš prinsihpaid sámi pedagogihka oahpahussii / ovdanahttimi Ovddasguvlui ferte ovdánahttit sámi pedagogihka , mii váldá vuođu árbevirolaš máhtus ja dan vuogi mielde lahkonaddat iešguđetge pedagodalaš gažaldagaid . 2 Ovttastahttin ja ovttasbargu 2 Ovttastahttin 2 Ovttasráđiid geavaheddjiiguin lea programerenproseassa ja doaibmaanalysa čađahuvvon . 2 Ovttasráđiid departemeanttain galgá hálddahus geahčadit árvvoštallama evttohusaid ja daid evttohusaid mat ovddiduvvojedje guorahallamis nissonolbmuid dili birra boazodoalus . 2 Ovttasráđiid Sámedikki ja Finnmárkku Fylkkamánni oahpahusossodagaiguin , galget skuvllat maiddái oassálastit sámi álbmoga rávis olbmuid oahpahusa nannemis . 2 Ovttaskas áššeoasálaččat mearridit ieža , gáibiditgo duopmostuolu gieđahallat ášši . 2 Ovttaskas suohkanat leat juo čađahan earenoamáš internasjonaliserenprogrammaid , main gielddalaš dásis ee. lea áigumuš kártet rádjeovttasbarggu ulbmiliid . 2 Ovttaskas olbmuid vuoigatvuođat sámelága giellanjuolggadusaid ektui 2 Ovttaskas mearrádusaid maid fitnodagat leat dahkan , sáhttá váidit departementii , jus sierra váidinásahus ii leat nannejuvvon lágas dahje láhkaásahusas . 2 Ovttaskas fitnodagaide vai dat nagodit gilvalit márkanis ferte ásahit dohkálaš rámmaeavttuid maid bokte ovddidit nana , máŋggabealat ja dynamalaš fitnodatbirrasiid main gelbbolašvuohta , ođđaháhkan , buvttaovddideapmi ja náláštuhttin leat guovddáš fáddán . 2 Ovttaskas dutki ii nákce álggahit ja oktiiheivehit dutkanprošeavttaid mat leat fágaidgaskasaččat ja/dahje máŋggafágalaččat . 2 Ovttaskas dearvvašvuođadivššohagat leat ovttasbargan ja fáluhan bálvalusaid nuppi beallai rája . 2 Ovttaskas buohccit Gáregasnjárggas vulget doaktára lusa Kárášjohkii já Nuorggamis ges buohccit vulget doaktára lusa Detnui . 2 Ovttasdoaibmaođastusa čuovvulit juolludanárvalusaiguin , mat fátmmastit oktiibuot 740 miljovnna kruvnno , mii lea 150 miljovnna kruvnno eanet , go 2011 salderejuvvon bušeahtas . 2 Ovttasdoaibman iežamet davviriikkalaš gránnjáiguin dáhpáhuvvá NORDEFCO bokte . 2 Ovttasbargu spesialisttadoavttirguovddážiin Kárášjogas gal ii galgga loahpahuvvot danin go bálvalus lea nu lahka Ohcejoga ( 20-120 km ja Roavvenjárgii 460 km ) . 2 Ovttasbargu skuvllaid gaskkas šaddá maiddái váttisin go leat dakkár erohusat oahpahusprográmmain go ovdalis leat čilgen . 2 Ovttasbargu ovddiduvvo jámma . 2 Ovttasbargu oahpposuorggis Ovttasbargu lea álggahuvvon sihke dábálaš ja fitnofágalaš oahpahusa oktavuođas ( almennfaglig og yrkesfaglig ) . 2 Ovttasbargu oahppo- ja kultursuorggis 2 Ovttasbargu lea sihke ealáhusaid gaskkas , almmolaš ásahusaid gaskkas , mas ovttasbargu suohkaniid gaskkas lea dehálaš iige unnimusat olbmuidgaskkasaš ovttasbargu lea dehálaš . 2 Ovttasbargu lea goittot doaibman bures danin go lea olahan synergiijabeavttu doapparhálddašeamis . 2 Ovttasbargu lea eaktodáhtolaš ja beliid buoredáhtu duohken . 2 Ovttasbargu lea dagahan ahte gierdevašvuohta ja áddejupmi nuppi skuvlla kultuvrra ektui lea buorránan . 2 Ovttasbargu ja ovttastahttin šaddá vuoitun buot golmma riikkaide . 2 Ovttasbargu ja koordineren prošeaktanjunnošiid ja hálddašandási gaskka attášii danne bohtosiid . 2 Ovttasbargu guoská muhttin muddui jorttamordoibmi ja mánáid dearvvašvuođastašuvnnaid , buohcciviesuid riegádahttin ja mánáidossodagaide Roavvenjárggas , Hámmirfeasttas ja Girkonjárggas . 2 Ovttasbargu gaskal kulturskuvllaid ja ee. Norgga filbmaskuvlla dainna ulbmilin ahte musihkka , dánsa , drámá ja visuála dáiddafágaid kulturskuvla oahppit sáhttet bargat filmmain fuomášumi dásis filbmabuvttadeapmái . 2 Ovttasbargu gaskal Fossheim ja Čeavetjávrri skuvllaid álggahuvvui 10 jagi áigi . 2 Ovttasbargu fylkagielddaiguin 2 Ovttasbargu eará biras- ja kulturmuitohálddašemiin 2 Ovttasbargu doaktárvuoru , buohccifievrrideami , gádjundoaimma ja eará heahteeiseválddit gaskkas guoskkahat 2.3.1 gurgalusas . 2 Ovttasbargu doaibmá bures go dat dáhpáhuvvo sámegilli , - dalle eai leat erohusat nu stuorrát ja ovttasbargoprošeavttat lihkostuvvet bures . 2 Ovttasbargu doaibma dál burebut go ovdal ja áigumuš lea álggahit ođđa prošeavttaid . 2 Ovttasbargu das mii guoská márkanfievrideapmái , buvttagárgemii ja buvttadanvugiide ja guoská olles davviriikkalaš boazodoalloguvlui berrešii farggamusat álggahuvvot . 2 Ovttasbargu Nasjonalt senter for læring og utvikling:in galgá ain ovdánahttojuvvot , erenoamážit oahpponeavvodutkama ja ovdánahttinproseassa buorideami dáfus . 2 Ovttasbargošiehtadusat ođasmahttojuvvojit ja áigáduvvojit jeavddalaččat . 2 Ovttasbargošiehtadusat leat juo mielddisbuktán olu konkrehta ja buriid bohtosiid . 2 Ovttasbargošiehtadusa čuovvoleapmi Romssa fylkkagielddain lea boahtán bures johtui . 2 Ovttasbargošiehtadusa vuođul Finnmárkku fylkkagielddain lea čađahuvvon oktasaš ovdaprošeakta eamiálbmotavádaga ovddideami birra : “ Samarbeid mellom Finnmark fylkeskommune og Sámetinget om utviklingen av en urfolkssone » ( Finnmárkku fylkkagieldda ja Sámedikki gaskasaš ovttabargu eamiálbmotavádaga ovddideami oktavuođas ) . 2 Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja sámi dáiddárservviid gaskkas 2 Ovttasbargoprošeavttat kulturskuvllaid ja SFO / skuvllaid gaskka man sisdoallu lea visuála dáidda , musihkka , teáhter ja dánsa . 2 Ovttasbargoplána lea maid oassin skuvllaid skuvlajagi bargoplánas . 2 Ovttasbargoorgána sadjái ásahuvvui 2001 Davviriikkaid sámeáššiid ámmátolbmoorgána mas lea sámedikkiid ovddasteaddjit ge.2000:s álggahuvvui bistevaš ovttasbargu gaskal sámediggepresideanttaid ja ministariid geain lea ovddasvástádus sámi áššiin Suomas , Ruoŧas ja Norggas . 2 Ovttasbargogielat leat suomagiella , eŋgelasgiella ja ruoŧagiella . 2 Ovttasbarggus leat čađat leamašan váttisvuođaid dan dihte go riikkain leat iešguđetge oahpahuslágat , erohusat njuolggadusain maid vuođul sámegielaoahpahus fállojuvvo , stuora erohusat ruhtadanvuogádagain , oahppoplánain , oahpahuslávdegottiin , oahpahusdiibmologus , gielalaš erohusat ja váilevaš ovttasbarggu ruhtadeapmi . 2 Ovttasbarggu oktavuođas lágiduvvojit oahpaheaddji deaivvadeamit gos plánejit ovttasbargovugiid ja mearridit gaskaboddosaš áigetabeallaid . 2 Ovttasbarggu lea vejolaš viiddidit friidja oahpposuorggis , omd. gaskal Suoma medborgarinstituhtta ja sullálaš oahppoásahusaid Norggas . 2 Ovttasbarggu bokte Norgga dutkanrádiin leat ovddiduvvon iešguđetlágan initiatiivvat , ea.ea. dat ahte lea dárbu čielggadit geas lea ovddasvástádus ruhtadit sámi dutkama , ja dasto ahte lea dárbu movttiidahttit sámi dutkiid rekruterema . Lea ea.ea. evttohuvvon sierra sámi dutkanrádi vejolaš ásaheapmi iežas ruhtademiin . 2 Ovttasbarggu bokte Norgga dutkanrádiin leat ovddiduvvon iešguđetlágan initiatiivvat , ea.ea. dat ahte lea dárbu čielggadit geas lea ovddasvástádus ruhtadit sámi dutkama , ja dasto ahte lea dárbu movttiidahttit sámi dutkiid rekruterema . 2 Ovttasbarggu bakte lea gielda beassan eret stuora háhkan- ja doaibmagoluin maid iežas doapparbáikki livččii máksán . 2 Ovttasbarggu bakte deattuhit riskahálddašeami mii guoská stuorit lihkohisvuođaide rádjeguovlluin , omd. johtolatlihkohisvuođat , hoteallabuollimat , biraslihkohisvuođat , meahccebuollimat ja ohcandoaimmat . 2 Ovttas nannejuvvon suohkanekonomiijan ja buoriduvvon doarjjaortnegiin buhcciidruovttuide ja fuolahanviesuide , lea dáhkádus dehálaš oassin ráđđehusa barggus buori boarrásiidfuolahusa ovddas , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Ovttas mii ásahat bistilis fuolahus , demokratiija ja dorvvolašvuođabátti . 2 Ovttas mii vuittiimet vaši badjel . 2 Ovttas mii sallut rabasvuođa , gierdevašvuođa ja searvevuođa . 2 Ovttas de lihkostuvaimet . 2 Ovttas Fridtjof Nansena ekspedišuvnnaiguin dat šattai min norgalaš identitehtamet oassin . 2 Ovttamielalašvuohta dán dási áššemeannudeames biddjojuvvo vuođđun ášši viidáseappot meannudeapmái . 2 Ovttamielalašvuohta bálkášiehtadallamis 2 Ovttajienalaš lávdegoddi evttoha ahte stivrras galget leat 11 lahtu , ja guđas sis eai galgga leat ásahusbargi dahje čadnon ásahussii . 2 Ovttajienalaš Sámediggi ja stuorra eanetlohku Finnmárkku fylkkadikkis dorjo justiisalávdegotti láhkaevttohusa , man dasto Stuorradiggi loahpalaččat mearridii . ° 2 Ovttajienalaécat dohkkehuvvon . 2 Ovttajienalaccat dohkkehuvvon . 2 Ovttaiienalaééat dohkkehuvvon . 2 Ovtta oahpahusfága 4. oahppojagis sáhttá buhttet ovttain oahpahusfágain ja ovttain skuvlarelevánta fágain , main goappásge leat 30 oahppočuoggá , nubbi vejolašvuohta lea guokte oahpahusfága , main goappásge leat 30 oahppočuoggá . 2 Ovtta jagi stáhtabušeahtta lea unna oasáš dan stuorra huksehusas . 2 Ovtta gaskka barggai son dieđalašveahkkebargin šibitdoavtterallaskuvllas ja 1976:a rájis lei son guovllušibitdoavttir Rørosas gitta manai ealáhahkii . 2 Ovtta dásis eará vuođđoealáhusaiguin sáhttá dáid ealáhusaid buohtalastin eará ealáhusaiguin ja ámmáhiiguin leat mielde bisuheamen bargosajiid ja ná ássama sámi guovlluin . 2 Ovtta buhcciidruoktosaji doarjja lassána náppo badjelaš 660 000 kruvnnos gitta sullii 890 000 kruvdnui . 2 Overgangsstønad ( Nynorsk ) 2 Ovdáneapmi čuovvu eiseválddiid ulbmiliid addit Sámediggái stuorát váikkuhanfámu ja válddi sámiid guoskevaš áššiin . 2 Ovdáneapmi ovddasguvlui čađahuvvo guhkesáiggiplána vuođul , maid Ráđđehus áigu ovddidit Stuoradiggái jagi 2012 . 2 Ovdáneapmi boazodoalus maŋimuš jagiid čájeha ahte ealáhusa ekonomalaš dilli lea váttis , ja ahte šiehtadus ferte leat mielde buorebut sihkkarastimin ekonomalaš ceavzi ealáhusa . 2 Ovdáneapmi almmatge gáibida mis áddejumi dan áigái mas eallit ja makkár nuppástusaide lea dárbu boahttevaš áiggis . 2 Ovdánanvejolašvuođat 2 Ovdánahttinfoanda / Árvoháhkanprográmma 2 Ovdánahttinbarggus ferte vuoruhit dihto prošeavttaid , muhto boahtá áiggi mielde olles ealáhussii ávkin . 2 Ovdánahttin- ja investerendoaibmabijut 2 Ovdánahttin čájeha maid nana internašunála riekteservodaga ja buorredoaibmi oppamáilmmálaš stivrejumi dehálašvuođa . 2 Ovdánahttimis sámegiela buori geavahan- ja gulahallangiellan de ferte beassat earáiguin sámástit . 2 Ovddádusbellodat ( 3 ) : Stor-Elvdal Ovddádusbellodat Tynset Ovddádusbellodat Sel Ovddádusbellodat 2 Ovddádusbellodaga lahtu , Hans Eriksen 2 Ovddos guvlui hástalus lea deavdit guvllolaš doaibmasaji geatnegahtti ovttasbarggus fylkkasuohkaniin , báikkálaš ja riikkalaš oasálaččaiguin . 2 Ovddit strategalaš plána doaibmaáigodagas , 1996-2000 , rievdaduvvui strategiija viiddis doaimmaheamis dárkilit jurddašeapmái ja čavgadis vuoruheapmái . 2 Ovddit rievdadusat čájehit ahte eai leat geavaheaddjit geat šaddet guoddit olles divatlassáneami . 2 Ovddiduvvon mearkkašumit ja evttohusat 2 Ovddiduvvon evttohusat ja mearkkašumit 2 Ovddiduvvojit oahpponeavvut vuosttažettiin čuovvuvaš fágasurggiide : 2 Ovddidit árvalusa Sámedikki dievasčoahkkimii áššiin mat gusket Sámedikki čoahkkinortnegii , vrd. § 24 . 2 Ovddidit sámi oahpponeavvuid mearriduvvon plánaid ektui . 2 Ovddidit ja álggahit báikkálaš hálddašanmálliid válljejuvvon vuonaide . 2 Ovddidit govdadeabbo ja eanet struktuvrralaš fierpmádaga ja ovttasbarggu buvttadeaddjiid , organisašuvnnaid , oahpahusinstitušuvnnaid , vuovdin ja márkanfievrridanorgánaid gaskka . 2 Ovddidit gievrrat ja eanet máŋggabealat ealáhusaid distrivttain . 2 Ovddidit doaibmabijuid mat unnidivčče boraspirevahágiid 2 Ovddidanministtar , Olgoriikadepartemeanttas , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 2 Ovddidanjoavkkus lea ovddasvástádus doibmii 2 Ovddidanforuma jođiha Finnmárkku fylkasátnejođiheaddji ja das leat lassin mielde Sámedikki presideanta ja Guovdageainnu , Kárášjoga , Porsáŋggu ja Deanu sátnejođiheaddjit . 2 Ovddidan- ja investerendoaibmabijut 2 Ovddidan dihte sámegiela geavaheami Romssa universitehtas lea deaŧalaš sierra jorgalanbálvalusa ásahit . Jorgalanbálvalusa ásaheami ferte maiddái geahččat mihttomeriid ektui mat leat bajidit lohkanmeriid sámegillii , ovdánahttit sámegiela fágagiellan , almmuhišgoahtit eará relevánta materiála sámegillii ja almmuhišgoahtit dutkanbohtosiid sámegillii . 2 Ovddida Norgga vuosttaš stuorradiggedieđáhusa kvalitehta ja pasieantadorvvolašvuođa birra 2 Ovddeš áiggiid reguleremat ja juogadanpolitihkka leat hui garrasit goaridan ja raššudan mearrasápmelaččaid vejolašvuođa seailluhit árbevirolaš ássanminstara ja infrastruktuvrra . 2 Ovddeš vásáhusat boazologuin , ja mat leat čájehuvvon addit buori produktivitehta , sáhttet maiddái leat veahkkeneavvun boazologu mearrideamis . 2 Ovddeš jagiid juolludeamit , ovdal dán plána doaibmaáigodaga , leat leamaš gaskal 8 ja 11 miljovnna ruvnno jahkásaččat . 2 Ovddasvástádus sámi dimenšuvnnas dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain lea máŋgga dásis , maiddái fylkagielddain ja gielddain lea ovddasvástádus doaibmabijuid johtui bidjamis sámi álbmoga várás . 2 Ovddasvástádus : Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta Áigodat : 2009-2010 2 Ovddasvástádus : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Áigodat : Gč St. dieđáhusa nr. 37 čuovvoleami ( 20072008 ) Ráŋggáštus mii váikkuha čuovvoleami 2 Ovddasvástádus , stivren ja organisatoralaš dilli 2 Ovddasvástideaddji stáhtaráđit váldet vuhtii ráđđádallančoahkkima bohtosiid ja ovddidit daid ráđđehusa vuosttaš bušeahttakonferánsii . 2 Ovddasvástideaddji eiseválddiin ferte leat dáhttu nu guhkás go oppa lea ge vejolaš bargat dan ala ahte suodjalit , nannet ja ovddidit nuorta sámi kultuvrra . 2 Ovddasvástideaddji doaimmaheaddji : Petter Drefvelin 2 Ovddasteami haga ii livčče sámepolitihkka doarvái jáhkehahtti . 2 Ovddasteaddjit goappaš riikkaid Sámedikkin ja guovlulaš dásis leat aktiivvalaččat searvan čoahkkimiidda . 2 Ovddasteaddjit Suoma ja Norgga Sámedikkin maiddai bovdejuvvojit čoahkkimiidda . 2 Ovddasguvlui šaddá unnit vejolašvuohta oljodietnasiid geavahit go mii lea leamašan vejolaš daid 10 jagiid go doaibmanjuolggadus váldui atnui . 2 Ovddasguvlui áigu Norga ain joatkit áŋgiruššamis dán guovllus , vaikko min njuolggo suodjalusoassálastin MINURCAT:i dákko bakte lea loahpahuvvon . 2 Ovddasguvlui ferte boarrásiidfuolahusa ovdáneapmi deattuhit sisdoalu lassin kapasitehtii . 2 Ovddasguvlui digaštallat ovttasbarggu eastagiid ja vejolašvuođaid dearvvašvuođa – ja buohcciidivššus , earenoamážit vásihusaid vuođul mat leat Deanu ja Ohcejoga gielddaid ovttasbarggus . 2 Ovddasguvlui almmolaš golut penšuvnnaide , fuolahussii ja dearvvašvuhtii garrasit lassánit . 2 Ovddabealde leat mis olu gelddolaš jagit Norgii oppalaččat ja Davvi-Norgii erenoamážit , dadjá Ola Borten Moe . 2 Ovdačoahkkin ON eamiálbmotáššiid bissovaš forumis 2 Ovdasátni Mis lea dál ođđa boazodoalloláhka . 2 Ovdasánit Stuorradiggi mearridii ođđa finnmárkkulága miessemánus / geassemánus 2005 maŋŋil go Finnmárkku vuoigatvuođadilit leat eatnat jagiid leamaš eahpečielgasat . 2 Ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjioahppit geain lea sámegiella fágasuorggis 2 Ovdasiidogovvá : Bohccot guohtumin . 2 Ovdasiidogovva : Bohccot guohtume . 2 Ovdasiidogovva : Bohccot guhtot . 2 Ovdasiidogovva : 2 Ovdaprošeavtta raporttas , man Statsbygg gárvvistii cuoŋománus , lea áigumuš máhcahit váldovistti ja dan guokte máŋggačiegat visttážiid ( paviljongaid ) dan hápmái mii dain lei 1814:s . 2 Ovdaprošeakta galgá plána mielde gárvvistuvvot jagi 2013 . 2 Ovdanahttit dakkára lea áibbas dehálaš go jurddaša guovllu ekonomalaš ja geográfalaš sajadaga ja servodatstruktuvrralaš dilálašvuođaid . 2 Ovdanahttinevttohusat guske máŋgga oassálasttiide ja hálddašandásiide . 2 Ovdamunnin go gelbbolašvuođa guovddážat huksejuvvojit , maiddái institušuvdnafálaldagat , leat : 2 Ovdamunni dakkár ortnegiin lea ahte Sámediggi ieš sáhttá álggahit iskkademiid ja gozihit čuolmmaid mat Sámedikki mielas leat áigeguovdilat , Sámediggi oažžu dalle maid ieš revišuvdnabohtosiid , mat dalle eai mana Riikarevišuvnna jahkásaš raporterema bokte Stuoradiggái nu movt dál lea . 2 Ovdamunni dainna lea dat go doaimmat maid kreatsasámeválgastivrrat otne barget šaddet eanet oktiičadnojuvvot , seamma geavahus ovddiduvvo , ja listaevttoheaddjiin lea dalle dušše okta orgána man ektui bargat . 2 Ovdamearkkat dákkár ovttasbarggus maid sáhttá namuhit leat nugomat huksengálvvuid ( dimbbar ja fiellogálvvuid ) , huksenbálvalusaid , entreprenørabarggut ja boaldinmuorat . 2 Ovdamearkkadihte berre árratnjuovvandoarjja , mii dahká 10,- ruvnno gilos vuvdon bohccos , jotkojuvvot doaimmajagi lohppii . 2 Ovdamearkka dihtii lea Bearddu suohkan Romssas mearridan levget sihke Norgga ja sámi leavggain sihke miessemánu 17. beaivvi ja guovvamánu 6. beaivvi . 2 Ovdamearkka dihtii guoská dát buvdadoaimmaheapmái giliguovddážis Moskkis , plánejuvvon mánáidgárdedoibmii , guollevuostáiváldimii , sámi akvakultuvraoahpaheapmái , ollislaš brugga / gáddebása huksemii , Moskki skuvlla dihtoriid ja fierpmádaga háhkamii ja ruhtadeapmái , diehtošávahaga huksemii Moskái , geaidnohuksema álggaheapmái ja čađaheapmái Moskkis Jo-Gidádibmii , čáhcefievrrideapmái olggut Moskái . 2 Ovdamearkka dihtii aiddo dahkkojuvvon fránskalaš-brihttálaš šiehtadus suodjalusovttasbarggu birra . 2 Ovdamearkka dihte vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla oahpahussii de stáhta ruhtadanoassi rehkenastojuvvo ohppiid logu vuođul ja golut einnostuvvojit juohke ovttadaga ja oahppi ektui . 2 Ovdamearkka dihte sáhtášedje ekologalaš dutkamat , ja bohcco ja ealu guohtunmálle dutkamat , čadnot gielladiehtaga máhtuide . 2 Ovdamearkka dihte sáhttá leat gáibideaddjin lágidit ráđđádallamiid Sámedikkiin buohtalaga ráđđehusa mearridanproseassain . 2 Ovdamearkka dihte leat buorit dálvvit dagahan ahte Kárášjoga ja Oarje-Finnmárkku boazolohku ja miessešaddu lea hirbmadit lassánan maŋŋel jagi 2000 goavvedálvvi . 2 Ovdamearkka dihte ii leat iešalddis lohpi doaimmahit boazodoalu áidojuvvon báikki dahje gárddi siskkobealde , dahje ellidpárkkas čájáhussan . 2 Ovdamearkka dihte galggašii lastamuorračuohppan nugo dálge , ain prioriterejuvvot gieldda ássiide . 2 Ovdamearkka dihte dalle jus leat stuorra bálkkážat govaheddjiide , govvideddjiide ja vuoigatvuođa-oamasteddjiide . 2 Ovdamearkan sáhtášii namuhit ovddabealde namuhuvvon « Mabo-duomu » Australia alimusrievttis . 2 Ovdamearkan sáhttá čujuhit dán ráđđehusa álggahanjulggaštussii , Soria Moria-julggaštussii . 2 Ovdamearkan sáhttá namuhit historjjá- ja servodatfága girjjiid mat leat čállojuvvon dan riikka oahppoplánaid vuođul gos leat buvttaduvvon , ja mat govvidit dan riikka servodaga , ekonomiija ja historjjá . 2 Ovdamearkan sáhttá namuhit ahte bohcco- ja boazodoallodutkan lea čielgasit fágalaččat sirrejuvvon Árktalaš biologiijii ja servodatdieđalaš birrasii . 2 Ovdamearkan sáhttá namuhit ahte Deanu luossagoargŋumiid birra lea máhttu maid sámi servodat guhká lea diehtán , muhto maid dálá luossadutkit eai dáidde diehtit . 2 Ovdamearkan sáhttá gielda mearridit ahte muhtun guovllus galgá sáhttit doaimmahit industriija , ja sáhttá seammás bidjat gáibádusaid nuoskkideami ja šláma eastadeami dáfus industriijai mii álggahuvvo guvlui . 2 Ovdamearkan sáhttá báikkálaš guolásteaddjisearvái addit vuoigatvuođa hálddahit guolásteami muhtun jogas . 2 Ovdamearkan oažžu olmmoš stuorát vuoigatvuođa ávkkástallat valljodagain dan gielddas gos son ássá . 2 Ovdamearkan lea ruhta mii boahtá boazodoallošiehtadusaid bokte Sámi ovddidanfondii . 2 Ovdamearkan lea mohtorjohtalusgielddus mehciin ja ráfáidahttojuvvon elliid bivdogielddus . 2 Ovdamearkan ii leat « meahcceeatnamiid nuppástupmi » , juos Finnmárkkuopmodat mearrida njuolggadusaid valljodagaid juogadeapmái iešguđetlágan joavkkuide ja gáržžádusaid bivdinvejolašvuhtii . ° 2 Ovdamearkan galgá gielda atnit válddahusaid vuođđun , juos áigu mearridit meahcceeatnama ođđasisregulerema mii sáhttá váikkuhit sámi boazodollui dahje eará ealáhusdoaimmaheapmái . 2 Ovdamearkan formálalaš eavttuide sáhttá leat ahte son guhte oažžu ovddasvástádusa lea válddálaš ja mearkavuoigatvuođalaš , dahje ahte leaska dahje báhcán ovttasássi addá mieđáhusa jus eará olmmoš galgá váldit badjelasás siidaoasi ovddasvástádusa . 2 Ovdamearka unnideamis gorrelogu mielde Siidda alimus lobálaš boazolohku lea mearriduvvon 800 bohccui . 2 Ovdamearka : Jus orohagas leat 10 geassesiidda , de vállje jahkečoahkkin jođiheaddji dan 10 evttohasa gaskkas . 2 Ovdalis sohppojuvvon ovttasbargohámit eai sáhte geavahuvvot buot surggin . 2 Ovdalis namuhuvvon oainnu vuođul ekonomalaš ja geográfalaš dilálašvuođa dihte de jođanisfierpmádaga huksen rádjeguovlluin gaskal Norgga ja Suomas lea áibbas dehálaš eaktun , ii dušše guovlluid ealáhusaid ovdanahttimii , muhto maiddai sihkarastit ahte guovllus leat gávdnamis almmolaš bálvalusat . 2 Ovdalis boazodoallošiehtadusain lea Ráđđehus geatnegahttán iežas duolluin govttolaččat suodjalit boazoealáhusa gilvaleaddji importerema vuostá . 2 Ovdalgo doaibmanjuolggadusat sáddejuvvojit dohkkeheapmái , de galgá árvalus meannuduvvot orohaga jahkečoahkkimis . 2 Ovdalgo buohtalas álggahanoasit sáhttet ásahuvvot , de galget dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat masa siida gullá leat sajis . 2 Ovdalaččas lea juolluduvvon 3,8 mill kruvnno . 2 Ovdalaš juovllaid oaččuimet dieđu ahte HIV-epidemiija dál vuosttas gearddi lea geahppáneamen . 2 Ovdal ođđa jienasteami lea vejolaš mearridit jienastit duššefal guoktása dahje eanebuid sis guđet álgojienasteamis ožžo alimus jienastatlogu . 2 Ovdal mii leat maid lossa morrašiin ožžon dieđu ahte mii massiimet Claes Joachim Olsson , Trond Petter Kolset , Kristoffer Sørli Jørgensen , Tor Arne Lau-Henriksen ja Tommy Rødningsby . 2 Ovdal miessemánu 2008 loahpa , ferte vuosttaš geassesiidajahkečoahkkin leat dollojuvvon mas geassesiidastivra dahje gulahallanolmmoš válljejuvvo , ja gos maiddái orohatstivrra evttohas válljejuvvo . 2 Ovdal lei gaskkaneas gulahallan Suoma sámiguovllu váldobuohcciviesu mánáidpsykiatralaš ossodaga ja Kárášjoga mánáid- ja nuoraidpsykiatralaš poliklinihkka gaskkas . 2 Ovdal leat geavahan 7 dahje 8 bits mearkačohkiid . 2 Ovdal lea sámi váhnemiidda leamaš oalle váttisin oažžut universitehta ruovttusuohkana ásahit fálaldaga sámi mánáide . 2 Ovdal jagi 2010 galgá unnimusat okta dieđalaš virgi sámi fáttás leat juohke relevánta fágasuorggis . 2 Ovdal go álggii vuosttaš váldooahpaheaddjin boazodoalloskuvllas 1968/69:s , de barggai Fjellheim šibitdoavttirin Lardalas Vestfoldas , lei johtti guovllušibitdoavttir Davvi- Norggas , ja stáhta šibitdoavtterlaboratoriijas Harstad:s . 2 Ovdal go mearrádus dahkkui , de sáddejuvvojedje eavttuhuvvon rievdadusat viiddis gulaskuddamii . 2 Ovdal go loahpahan , de áiggun moadde sáni dadjat maŋimuš vahkuid mediabeaggimiid birra . 2 Ovdal go giige ohcagoahtá minerálaid Finnmárkkus , de galgá dieđihit čálalaččat Finnmárkkuopmodahkii , Sámediggái ja báikkálaš boazodoallostivrraide . 2 Ovdal go dán sáhttá dahkat , de fertejit dattetge ásahuvvot čielga njuolggadusat sámi guovlluid suodjalanproseassaide . 2 Ovdal go Sámedikki mearrádusat leat fámus , de gáibiduvvo ahte jienastuvvon jienastagaid eanetlohku lea daid mearridan , jos juo eará láhkai ii leačča mearriduvvon dán čoahkkinortnegis . 2 Ovdal go Finnmárkkuopmodaga stivra mearrida dakkár áššiin , de galgá árvvoštallat maid nuppástupmi mearkkaša sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 2 Ovdal go Finnmárkkukomišuvdna čielggadišgoahtá muhtun guovllu , de galgá dat almmuhit ávžžuhusa vejolaš vuoigatvuođalaččaide ahte galget dieđihit iežaset komišuvdnii . 2 Ovdal geassemánu 2008 loahpa galgá leat dollojuvvon orohatjahkečoahkkin mas orohatstivrra jođiheaddji válljejuvvo , ja mas muđui galge leat iešguđet geassesiiddaid ovddasteaddjit . 2 Ovdal dán leat juohke riikkas lágiduvvon sierra čoahkkima , mas ledje ovdamearkkat doaibmi ja evttohuvvon ovttasbargoprošeavttaide . Čoahkkimis Guovdageainnus nammaduvvui bargojoavku man ovddasvástádus šattai jođihit barggu ovddasguvlui . 2 Ovdal dán lea Killengreen badjel logi jagi áigodagas leamašan jođiheaddjivirggit Justiisadepartemeanttas , earret eará departemeantaráđđin . 2 Ovdal almmuhuvvui doarjjaortnet jahkásaččat . 2 Ovdal 2004 ` loahpa galget buot departementtaid ja Stáhtaministara kantuvrra dieđut leat sámegillii ODIN ` sámegielsiidduin . 2 Ovccilogiguokte vahkku lean mun skuvlla vázzán . 2 Ovcci miellahtu 2 evttohit sirdit Statskog SF eatnamiid oamastanvuoigatvuođa Nordlánddas ja Romssas Hålogalandalmennegii . 2 Oulu , miessemánu 18. b. 2004 2 Otná stáhtaráđis nammaduvvui Nina Økland ekspedišuvdnahoavdan Kulturdepartemeanta Mediaossodahkii . 2 Otná preassapolitihka váldoulbmil definere dattetge sámi áviissaid vuođu dego oassin dan ollislaš miediefálaldagas Norggas – majoritehta servodaga eavttuid vuođul ovdal go sámi eavttuid vuođul . 2 Otná olmmošlána maid dáppe dál vásihan , ja liekkusvuođa maid dovddan olles riikka olbmuin nanosmahttá mu doaivaga . 2 Otná eahkeda Norgga álbmot čállet historjjá . 2 Otná dajan čuovvovačča AUF nuoraide : Dii ehpet leat akto . 2 Otná buvttadandoarjja dagaha 164 miljovnna ruvnno . 2 Otná boazolohku lea beare badjin guhkit áiggi vuollái . 2 Otne váilot sakka sámi oahpponeavvut mat leat dohkkehuvvon ođđa O- 97 Sámi oahppoplána ektui . 2 Otne leat sihke neahtta-bálvalusat ja mobiila atnu prográmmat buotlágan dieđuid nugomat dálkedieđuid ja girdiáiggiid ja busseruvttuid ja gos lagamus falástallanrusttet lea . 2 Otne ii leat Sámi giellaráđis gelbbolašvuohta julev- iige máttasámegielas , ja danne ii leat ráđis vejolašvuohta fágalaččat veahkehit sin geat jerret veahki . 2 Otne diehtit hui uhccán guhkesáigge váikkuhusaid birra mat šaddet guoskevaš jogaide jos vádjolusluosat ja biebmanrusttegiin báhtaran luosat genehtalaččat seaguhuvvojit . 2 Ot.prp. nr. 9:s ( 1996-97 ) cealká Gielda- ja guovlodepartemeanta ahte dat ovdáneapmi mii lea dáhpáhuvvan Sámedikki ásaheami rájes , ja § 2-1 rievdadus hálddašanválddi sirdima láhkavuođu hárrái , ii eaktut ahte váidinlobi mearrádus mearriduvvo lága hámis . 2 Ot.prp. nr. 9 ( 1996-97 ) . 2 Ot.prp. nr. 44 ( 2000-2001 ) Om lov om endringer i domstolloven m. m. kap 7.10.1 Vrd. Ot.prp. nr. 44 ( 2000-2001 ) Om lov om endringer i domstolloven m. m. ja Innst. O. nr. 103 ( 2000–2001 ) 76 Domstolloven kapittel 1 A Den sentrale domstoladministrasjonen 77 Vrd. NOU 1999:19 Domstolene i samfunnet 78 Innst. O. nr. 103 ( 2000–2001 ) 75 2 Ossodatdirektora Bjørn Olav Megard 2 Ossodatdirektevra Martin Sørby , Olgoriikadepartemeanta 2 Ossodat áimmaguššá maid NRK AS , Filmparken AS ja Norsk Tipping AS stáhta oamastanovddasvástádusa . 2 Ossodat lea juhkkon njealjo sekšuvdnii . 2 Ossodat galgá maid bajimuš dásis stivret ja gozihit dan vuollásaš ossodagaid doaimmaid . 2 Ossodagas leat čuovvovaš sekšuvnnat : 2 Ossodagaide biddjo 300 000 kr. goabbái ge . 2 Ossodaga ovddasvástádusuorgi lea golaheaddjipolitihka ovdánahttin , diehtojuohkin golaheddjiide , dállodoalloekonomiija , ceavzilis golaheapmi ja golaheaddjigažáldagaid dutkan . 2 Ossodaga ovddasvástádus leat maid stáhtalaš ruhtaspeallut ja priváhta lotteriijat . 2 Ossodaga historjábiras ( Historisk klubb ) lágidii 1975:s vuosttaš seminára mas dušše lei sáhka sámi historjjás . 2 Osloi ferte ásahuvvot báikkálaš kantuvra , Sámedikki ovddastan- / diehtojuohkin- ja doarjjadoaimmaid fuolaheapmái . 2 Oslo universitehta akademalaš kollegiija mearridii njuolggadusaid ja buvttii deaŧalaš ja čielga čilgehusa dasa manne Sámedikkis galgá leat guovddáš ráđđenvuoigatvuohta čoahkkádusa sámi oassái . 2 Oslo Allaskuvla , buohccedivššároahpahussii 260 miljovnna ruvnno . 2 Oslo 2005 17 Davviriikkalaš stáhtaid EO-miellahttovuođa šiehtadallamiid oktavuođas 1994:s , mearriduvvui ahte lea dárbu čielggadit árbevirolaš sámi sierravuoigatvuođaid nu movt dat ovdanbohtet guđege riikka rievttis , ja Romatraktáhtas . 2 Oslo 2005 2 Oslo , ođđajagimánu 31. b. 2007 Helen Bjørnøy birasgáhttenministtar 2 Osku- ja eallinoaidnofriddjavuohta guoská sihke ovttaskasolbmo riektái jáhkit masa son háliida , molssut oskku ja atnit eallinoainnu mii mearkkaša ahte sus ii leat vuoiŋŋalaš osku ja ii dárbbaš vuoiŋŋalaš norpmaid čuovvut . 2 Osku lea maid oktasaš dáhpáhus , ja osku- ja eallinoaidnofriddjavuođas lea danin oktasaš bealli . 2 Oruimet internáhttabráhkas . 2 Oruimet 6-7 bearraša ovtta bráhkas . 2 Ortnet árvvoštallojuvvui 2004:s. 2004:s guorahallojuvvui maiddái nissonolbmuid dilli boazodoalus . 2 Ortnet árvvoštallo go golbma jagi leat mannan . 2 Ortnet stáhtalaš reantobuhtademiin girkovisttiid ođasteami oktavuođas lea , gielddaekonomiija oppalaš nannemiin , váikkuhan dasa ahte áŋgiruššan dán suorggis lea buorránan . 2 Ortnet mas Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan heive bures daidda álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide mat eiseválddiin leat . 2 Ortnet man mielde sáhttá lotnut doaluid doaibmabidjoorohagain , lea dál viiddiduvvon ja galgá maid guoskat geasseorohagaid doaluide main lea čakča- , giđđa ja dálveorohat 17. , 18. , 30. ja 31. orohagain . 2 Ortnet lea váldoáššis seammalágan dál go dat dalle leai ovdal go Sámediggi ásahuvvui . 2 Ortnet lea seamma go eanadoalus , ja maiddái beallalaččas sáhttá leat vuoigatvuohta penšuvnna oažžut . 2 Ortnet lea ovdal juogaduvvon sierra njuolggadusaid mielde . 2 Ortnet lea evttohuvvon muddejuvvot : Lágas riektediliid ja eatnamiid ja luondduriggodagaid háldema birra Hålogalandalmennega eatnamiin Nordlánddas ja Romssas ( hålogalandláhka ) Lága ulbmilmearrádus namuha sihke sámi kultuvrra ja ealáhusaid , báikeolbmuid muđui ja almmolašvuođa deasttaid . 2 Ortnet lea evttohuvvon muddejuvvot : 2 Ortnet lea erenoamáš buorre danne go dan vuođđun lea eaktodáhtolašvuohta . 2 Ortnet lea earenoamáš buorre danne go vuođđun lea eaktudáhtolašvuohta . 2 Ortnet lea dál geahččaluvvome , ja lea bargu jođus guorahallat movt válddi bissovaččat sirdá Sámediggái . 2 Ortnet lea de dehálaš beavttalmahttin doaibmabidju ja addá NATOii gealbbu ja doaimmaid mat dat divdna dárbbaša . 2 Ortnet ii livčče dušše sápmelaččaide deaŧalaš , muhto maiddái eará servodatjoavkkuide geat dárbbašit bissovaš ja iešheanalis jiena mii goziha olmmošvuoigatvuođaid . 2 Ortnet guoská gitta dassážiigo mánná deavdá jagi . 2 Ortnet fápmuduvvui ođđajagimánu 1. beaivvi 2010 ja bođii ovddit lassiárvovearu buhtadusortnega sadjái . 2 Ortnet evaluerejuvvo 3 jagi geahčen . 2 Ortnet doaibmá hejot iige oro ollinge heivemin dearvvašvuođafágalaš árvvoštallamiidda ja vuoruhemiid . 2 Ortnet dagahii ahte riddo- ja vuotnabivdit njulgestaga manahedje eallinvuođuset . 2 Ortnet , mas soames organisašun- / bellodatovttadagat ožžot doarjaga Sámedikkis nu go kulturorganisašuvdnan ja politihkalaš bellodahkan , heaittihuvvo 2005 bušeahttajagi rájes . 2 Ortnegat maid sápmelaččat eai ane rievttalažžan , eai sáhte goassege váidudit riidduid dahje duddjot stáđisvuođa — lea baicce nu ahte sápmelaččat eai dáidde jaskkodit ovdal go áššit leat čovdojuvvon dakkár vugiin maid sápmelaččat maid atnet rievttalažžan . 2 Ortnega ulbmiljoavkun leat : 2 Ortnega ulbmilin lea váikkuhit buot lágan oahpponeavvuid guhkes áigge ja ulbmállaš ovddideami ja buvttadeami sámegiel ohppiid váste . 2 Ortnega ulbmilin lea váikkuhit ahte buotlágan oahpponeavvut sámegiel ohppiid várás buvttaduvvojit ja ovddiduvvojit guhkeáigásaš áigumušain ja ulbmállaččat . 2 Ortnega rámman biddjojuvvo 1 800 000 kruvnnu . 2 Ortnega rámma lea 1 200 000 kruvnnu . 2 Ortnega hálddaša doarjjastivrra mearriduvvon njuolggadusaid mielde . 2 Ortnega hálddaša Sámi giellaráddi nugo ovdal ge lea dahkan . 2 Ortnega ferte liikká álggahit vai das oččošii vásihusaid . 2 Ortnega ferte dattetge sáhttit váldit atnui oažžun dihte vásihusaid . 2 Ortnega bokte sáhttet Sámedikki joavkkut organiseret bargguset earret eará nu ahte besset oastit čálliveahki . 2 Orru maid nu ahte duodji lotnolassii eará doaimmain heive hui vuohkkasit nissonolbmuide . 2 Orru leamen nu ahte ollu dáin eavttuin eai leat ollašuhttojuvvon . 2 Orru leame čielggas ahte Sámediggi čielga hálddašandoaimmainis lea dan mađi lahka čadnon stáhtalaš eiseválddiide ahte lea váttis dain oktavuođain navdit Sámedikki sierra 41 2 Orru dego dát geahčadeapmi livččii dagahan dan ahte lávdegotti bargui lea šaddan eanet heivehuvvon struktuvra . 2 Orrot stáhta museááŋgiruššamis , nugo oidno stuorradiggedieđáhusas , vuhttomin soaittáhaga dagut ja ahte dihto viggamušat leat dan váikkuhan . 2 Orro leamen čielggas ahte nuortalaččaid ja sin historjjálaš vuoigatvuođaid , ferte árvvoštallat seamma prinsihpalaš ja rievttálaš vuođuin go sámi álbmoga muđui . 2 Orošii lunddolaš maiddái boazodoalus bidjat ovttasorruid dássálagaid náitalan olbmuiguin . 2 Orošii eanemus jierpmálaš ja ulbmállaš jos Sámedikkis livččii iešheanalis áicisadji , sorjankeahttá beallálaččain . 2 Orohatstivrra mearrádus sáddejuvvo Boazodoallostivrii loahpalaš nannemii ja dohkkeheapmái . 2 Orohatstivrra doaibma ja váldi Orohatstivrra doaimma hárrái leat rievdadusat 1978-lága ektui . 2 Orohatstivrra doaibma ja váldi Orohatstivra ovddasta orohaga boazodoalloberoštumiid . 2 Orohatstivra § 43:s leat rievdadusat 1978-lága ektui das movt orohatstivra galgá válljejuvvot ja geat stivrras galget leat lahttun . 2 Orohatstivra ráhkada doaibmanjuolggadusaid ja daid galgá guovllustivra dohkkehit . 2 Orohatstivra hálddaša ja mearrida foandda ruđaid njuolggadusaid mielde ásahuvvon § 57 nuppi lađđasa nr. 5 olis . 2 Orohatstivra galgá iešheanalaš vuođul čielggadit doaibma- ja guohtundilálašvuođalaš árvvoštallamiid mat leat mearriduvvon boazologu vuođđun . 2 Orohatstivra ferte danne sáddet plána diehtun guoskevaš suohkaniidda , fylkkamánnii ja guoskevaš fylkkasuohkanii . 2 Orohatstivra Juohke orohagas galgá leat orohatstivra man orohaga jienastanvuoigatvuođalaččat válljejit iežaset gaskkas nuppi ja goalmmát lađđasiid mearrádusaid mielde . 2 Orohatplánat Orohatstivra galgá ráhkadit orohatplána mas galget leat orohaga doaimmaid birra dieđut mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis . 2 Orohatplána § 62 mielde galget ain ráhkaduvvot orohatplánat . 2 Orohatplána § 57 . 2 Orohatplána Doaibmanjuolggadusat Ođđa lága deaŧaleamos oassi resursahálddašeami dáfus , leat orohagaid doaibmanjuolggadusat . 2 Orohatovdaolbmuid ja johtolatovdaolbmuid árvalusat leat leamaš hirbmat ávkkálaččat dannego bargojoavku dakko bokte lea ožžon konkrehta árvalusaid eavttuide ja norpmaide iešguđet guovlluin . 2 Orohatkássa Nu movt ovdal nai , de galgá orohagas leat orohatkássa masa buot orohaga siidaoasit galget máksit jahkásaš doarjaga . 2 Orohatkássa Juohke orohagas galgá leat orohatkássa . 2 Orohatjuohkin ii hehtte guohtumiid geavaheami ge eará orohagas go dat dahkko erenoamáš riektevuođu mielde . 2 Orohatjuohkin ii hehtte boazodolliid ovttasbargamis orohatrájiid rastá , jus fal dakkár ovttasbargu ii dagat eará boazodolliid vuoigatvuođaid ovdii . 2 Orohatjuohkin barggu oktavuođas ferte geavahus boares vieru mielde leat deaŧalaš bealli . 2 Orohatjuohkin barggu loahpaheapmi Finnmárkkus 2 Orohatjuohkimis galgá váldit vuođu vieruiduvvan geavaheamis ja seammás galgá deattuhit ahte orohagaid rájit šaddet lunddolaččat ja ulbmillaččat boazodoalu doaimmahea- 2 Orohatjahkečoahkkin Orohaga boazoeaiggádat galget doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal geassemánu loahpa . 2 Orohatjahkečoahkkin Jahkečoahkkinnjuolggadusat leat ođđasat 1978-lága ektui . 2 Orohatjahkečoahkkima áššit ja váldi Lága § 50:s leat dárkilis njuolggadusat das makkár áššiid jahkečoahkkin galgá gieđahallat , ja makkár váldi das lea . 2 Orohatjahkečoahkkima áššit ja váldi Jahkečoahkkin galgá : 1. addit cealkámuša orohatstivrra jahkedieđáhussii ja mearridit jahkerehketdoalu 2. addit cealkámuša orohatstivrra evttohan doaibmanjuolggadusaide , gč. § 57 3. addit cealkámuša orohatstivrra evttohan orohatplánii , gč. § 62 4. válljet orohatstivrra ovdaolbmo § 43 mielde 5. mearridit orohatstivrra válljema njuolggadusaid § 43 nuppi lađđasa mielde 6. mearridit orohatstivrra lahtuide buhtadusa barggu ovddas 7. mearridit orohatkássii doarjaga bohcco nammii , gč. § 46 8. válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , dahje dárkkistanlávdegotti , gč. § 48 9. addit cealkámuša áššái man soames , geas lea vuoigatvuohta boahtit jahkečoahkkimii , lea unnimusat vahkku ovdal jahkečoahkkima ovddidan orohatstivrii ja gáibidan gieđahallot 10. addit cealkámuša eará áššiide maid orohatstivra ovddida ja maidda bivdá jahkečoahkkimis cealkámuša . 2 Orohatjahkečoahkkima njuolggadusain leat maiddái njuolggadusat jahkečoahkkima áššelisttu ja áššebáhpiriid sáddema birra , ja čoahkkima jođiheami birra . 2 Orohat ferte čielggadit daid doaibma- ja guohtunárvvoštallamiid mat leat leamaš evttohuvvon boazologu vuođđun . 2 Orohat Juogidettiin sámi regiovnnalaš boazodoalloguovlluid orohahkan galgá Boazodoallostivra deattuhit ahte orohaga boazodollui šaddet vieruiduvvan geavaheami vuođul lunddolaš ja ávkkálaš rájit . 2 Orohagat háliidit hukset áiddi dannego leat váttisvuođat doalahit orohagaid gaskasaš rájá . 2 Orohagat / siiddat čuvvot iešguđet johtinvuogádaga vai johtin iešguđet áigodatguohtumiid gaskka heivehuvvo , ja oanehet dahje guhkit áigodagaid sáhttet dihto eatnamiin leat guokte dahje eanet siiddat . 2 Orohagas galgá leat boazodoallofoanda . 2 Orohagain gos buohkat heivehit iežaset dása ja barget dán , ožžot buot doalut buvttadandoarjaga jos leat buktán unnimusat 800 kg bierggu . 2 Orohagaide lea deaŧalaš searvat dán bargui . 2 Orohagaid iežaset guohtunárvvoštallamat adnojit danne čujuhussan lassin deattuid čujuhussii . 2 Orohaga resurssaid hálddašeapmái ja geavaheapmái galget ráhkaduvvot doaibmanjuolggadusat . 2 Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit geahčadeami birra . 2 Orgána berre bures dovdat sámi kultuvrra ja servodaga . 2 Organiserenmálle bokte mii lea válljejuvvon sámi kulturmuitohálddašeapmái orru addimin vejolašvuođa juksat sihke sámepolitihkalaš mihttomeriid ja oalle guhkás maiddái biđggiidahttima ja koordinerema mihttomeriid . 2 Organiserenmálle bokte mii lea válljejuvvon sámi kulturmuito-hálddašeapmái orru vejolaš juksat sihke sámepolitihkalaš mihttomeriid ja maiddái oalle guhkás biđggiidahttima ja koordinerema mihttomeriid . 2 Organiserenevttohus čuovvu hui ollu Brändströmraportta váldorávvagiid mii guoská Sámi Instituhttii . 2 Organiseren ja váldostivren 2 Organiserema nuppástuhttin : 2 Organisašuvnnas galgá leat iežasdienas kontigeanttas dahje eará dietnasis . 2 Organisašuvnnaid ulbmilin galgá leat doaibmat beroštupmi- ja fidnosuorgeorganisašuvdnan aktiivvalaš duojáriidda . 2 Organisašuvnnaid bargoeavttut lea rievdan maŋŋá go Sámediggi ásahuvvui . 2 Organisašuvnnaid / servviid lohku mat háliidit defineret iežaset sámi kulturorganisašuvdnan lea lassánan , ja lea buktán veaháš eahpečielggasvuođa gustovaš njuolggadusaid ektui ja ekonomalaš rámmaid ektui mat addojuvvojit geavahussii . 2 Organisašuvdnadoarjja lea badjel miljovnna jahkásaččat , ja das čuovvu ahte duohta kulturorganisašuvnnaide šaddá heajut dilli . 2 Organisašuvdnadoarjja NBR:ii lea lassánan 4 milj. ruvnnus 4,8 milj. ruvdnui . 2 Organisašuvdna- ja gelbbolašvuođaovdánahttin Sámedikki siskkobealde 2 Organisatuvrralaččat gullá gádjundoaibma oktii sámiguovllu lihtuin . 2 Optimála resursageavaheami sihkkarastima várás oaivvilda bargojoavku ahte lea ulbmillaš jahkásaččat čuovvolit , ja ahte boazolohku árvvoštallojuvvo juohke 3. jagi . 2 Opplánda 2 Oppanassiige lea dás sáhka deattuheames kvalitehta daid fálaldagain maid fállat , nu ahte sii geat duođaid geavahit áiggi ja návccaid oahppat sámegiela vai šaddat aktiivvalaš giellageavaheaddjit ja šaddet leat ávkin sihke alcceseaset ja servodahkii . 2 Oppalohkái sáhttá bievlavuodjin billistit luonddu , maiddái guovddáš sámi guovlluin . 2 Oppalohkái leat universitehtas dál juo máŋga positiiva beali mat sohpet deaivvadanbáikki vuođđun . 2 Oppalohkkái addá bušeahttalassáneapmi vuođu buoridit Suodjalusa doaibmannávccaid , lohká Faremo . 2 Oppalaččat šattašii dát máksit 2,5 – 3 miljovnna norgga ruvnno vai buot Norggabeale suohkaniidda ásahuvvošivvčči dákkár studio . 2 Oppalaččat suolbmuduvvojit urtasat ja rásit jođáneappot go luktásuoinnit ja upmolsuoinnit , dasto čuvvot daŋasšattut ja de vel áloruonasšattut . 2 Oppalaččat studeanttat 2 Oppalaččat leat guohtumat nannoseappot olgguldas váikkuhusaid vuostá jus leat olu iešguđetlágán ruonasšattut , ja dalle sihkkarastojuvvo maiddái jámmadet šaddobuvttadeapmi . 2 Oppalaččat lea dárbbašlaš doalahit buoret systematihka buvttadeami plánemis , ráhkadeamis ja bearráigeahččamis . 2 Oppalaččat lea duodji kapitalageanohis ealáhus ja lea uhccán gánnáhahtti ja dienas maid lea dávjá fuotni . 2 Oppalaččat lassána almmolaš surggiin dárbu sámi kulturdihtui , ja lea maiddái stuora dárbu sámegiela ja sámi kultuvrra gelbbolašvuhtii . 2 Oppalaččat ja Sámi kulturfoanda Sámi kulturráđđi hálddaša vihtta iešguđetlágan doarjjaortnega mat 1999:s dahke oktiibuot 14,8 milj. kr. 2 Oppalaččat : 2 Oppalaččat 2 Oppalašárvosáni árvvoštallan 2 Oppalaš čielggadangáibádusat 2 Oppalaš sámi máhttopolitihkalaš hábmemis lea guovddáš mearkkašupmi Sámediggái , ja nu lea maiddái vuogádat mii sihkkarastá sámi álbmogii dohkálaš oahpahusfálaldaga mánáidgárdedási rájes allaskuvla- ja universitehtadássái . 2 Oppalaš supmis badjel bealli , váile 800 miljovdna falástallanrusttegiidda . 2 Oppalaš rievdanproseassat ealáhusain , ahte lea eanet dárbu náláštuhttit ja ovddidit gálvvuid dahká dárbbašlažžan prioriteret gelbbolašvuođa bajideami ja ođđaháhkamiid gievrrat áŋgiruššansuorgin . 2 Oppalaš oaidnun šaddá ahte lágat mat atnet doahpaga ” almmolaš orgánat ” ain gustojit Sámediggái , muhto lágat mat gustojit ” stáhtii ja gielddaide ” leat eambbo eahpesihkkarat . 2 Oppalaš lassáneapmi politiijaide dagaha sullii 700 miljovnna ruvnno . 2 Oppalaš golut vurdojuvvojit leat 371,8 miljovnna ruvnno sturrosaš rámma siskkobealde . 2 Oppalaš gollun lohkkojuvvojit eará golut mat lágádusas leat oahpponeavvu ráhkadeapmái lassin daidda mat ovdanbohtet čuoggás b ) . 2 Opmodatvearu vuođđovuoládus lasihuvvo 750000 ruvdnui . 2 Opmodaga geavaheapmi boazodoalloguovlluin Eananeaiggát dahje son geas lea geavahanvuoigatvuohta , ii galgga geavahit iežas eatnama boazodoalloguovllus man ge ládje mii lea mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan boazodollui mii doaimmahuvvo dán lága mielde . 2 Operatevrra gaskaboddosaš resursalogut čájehit gaskal 150 ja 250 miljovnna oljolihti rokkahahtti oljoresurssaid , ja vejolašvuođat leat vel 250 miljovnna oljolihti . 2 Operatevra Statoil lea searválagaid ENIiin ja Petoroin gávdnan oljju Skrugard oljobohkanguovllus oarjedavábealde Hámmarfeastta . 2 Omd. go lea sáhka jođanisfierpmádagas ( dihtorsirddihanleahttu 256 kb / s mii geavaha telefovdnafierpmádaga dehe juo eará gávdni sisráhkadusa Suoma sámiguovllu váldoneahtas mii juo gávdno buot gielddalaš guovddážiin , muhto bieđgguid guovlluin ii leat dát fálaldat . 2 Omd. biila ja deahkkaindustriija geat jurddešit ja barget buvttagárgemin arctalaš dilálašvuođain dárbbašit jođánis ja doaibmilis dihtorgulahallanoktavuođaid iežaset doibmi . 2 Omd. Gáregasnjárgga skuvllas lea guokte diimmu dárogielat oahpahus vahkkui ja oahpaheaddji boahtá Kárášjogas , ja nuppe guvlui fas vuolgá oahpaheaddji Gáregasnjárggas Kárášjohkii oahpahit suomagieala 2 diimmu vahkkui . 2 Olámudduvuohta , biras , arkitektonalaš kvalitehta ja kulturhistorjjálaš árvvut leat dehálaš iešvuođat maidda biddjojuvvo deaddu . 2 Olympiijagilvvut Romssas 2014 2 Olut leat rahčan oppa eallima ja baicce háliidit ánssášuvvon áiggi eallit siivvubut , ájahallat beroštusaideasetguin ja oallašuhttit nieguideaset . 2 Olusat leat gierdameahttumat ja ádden dan bures . 2 Olus dán lanjas dáidet jurddašit ahte dákkár čielga cealkimat leat dárbbašmeahttumat . 2 Oluin ii oppanassii lean ge pensonistaáigi dahje ii lean go dušše oanehis penšonistaáigi . 2 Olu sámi studenttain váilu formálalaš sámegieloahppu go álget guhkes oahpahussii , ja de ferte láhčit dili sidjiide nu ahte sii sáhttet dán oahpu háhkat dan botta go váldet oahpu vai eai dárbbaš liige lohkanjagi atnit dahje liigegolut oažžut dan dihte . 2 Olu sámi studeanttat ja studeanttat geat barget sámi áššiiguin háliidit heivehuvvon oahpahusa dáin fáttáin . 2 Olu strategiijaplánabarggus fievrriduvvo viidáseappot sihke oassečilgehussan ja dađistaga proseassan dain iešguđetge instituhtain . 2 Olu lea barggakeahttá , ja dáiddášedje máŋga eallinagi barggu dahkat dan . 2 Olu hástalusat mat čalmmustuvvojedje álgo 1990-logus gustojit ain . 2 Olu guovlluin , nu maid Norggas , šattai sáhka heaittihit NATO . 2 Olu gažaldagat main lei eahpesihkarvuohta 1984:s , leat maŋŋel čielgan ON ` olmmošvuoigatvuođa lávdegotti geavada bokte mii goziha konvenšuvnna . 2 Olmmošvuoigatvuođakomitéa dadjá ahte maiddái konvenšuvnna 1. artihkkalis lea mearkkašupmi dáid riikkaid eamiálbmogiid riektedillái . 2 Olmmošvuoigatvuođaid ja demokratiija sekšuvdna 2 Olmmošvuoigatvuođadutki guovttos Skaar ja Andreassen leaba deattuhan ahte ekonomalaš ja sosiála juohkin ja juolludeapmi ođđa demokráhtalaš dilálašvuođas lea deaŧalaš bealli seanadanproseassain . 2 Olmmošlohku STN-guovllus ( SOF-guovllus ) lea njiedjan 16% maŋimus 20 jagis . 2 Olmmoš lea álot mealgat eanet go dušše dat maid oainnát . 2 Ollášuhttimis alla morálalaš standárddaid mii gáibiduvvo dis soalddáhiin , de fertebehtet oahppat etihka mii lea vuođus . 2 Ollugiin leat vuordámušat Sámedikki searvamii proseassain mat leat jođus . 2 Ollugat vaháguvve ja ávnnaslaš vahágat leat stuorrát . 2 Ollugat oaivvildit ahte lea vejolaš dutkat máŋggafágalaččat ja fágaidgaskasaččat , muhto de gáibiduvvojit eará organisašuvnnalaš čovdosat go dál leat . 2 Ollugat leat vásihan ahte lea váttis fidnet dulkaveahki . 2 Ollugat bidjet stuorra deattu ámmáha válljema oktavuođas gullevašvuođa ássansadjái . 2 Ollu sámi nissonat barget dál maiddái bálvalussektuvrras , juogo priváhta dahje almmolaš doaimmas . 2 Ollu sámi guovlluin lea maiddái muhtun nuorra albmáid dilli váttis . 2 Ollu sámi báikegottiid birgenvuođđun lassin priváhta ja almmolaš bálvalusaide leat vuođđoealáhusat nugo guolástus , eanadoallu , boazodoallu , meahcceresurssaiguin ávkkástallan . 2 Ollu surggiin dattetge eat leat ožžon áigái min áigumušaid , ja daid fertet árvvoštallat ođđasis 2000 bušeahta oktavuođas . 2 Ollu stáhtat dihtet viehka bures makkár politihkalaš ja retoralaš vuoibmi iešmearridandoahpagis lei dallego koloniijaid heaittihedje , eai ge háliit doarjut doahpaga mii sáhttá dahkat lobálažžan friddjenlihkadusaid ja čearddalašvuođas bohciidan riidduid . 2 Ollu riikkat geavahit eanet ruđa go mii obage lea ráđđi ja dagaha ahte šaddet gillát vuolláibáhcaga ja lassáneaddji vealggi . 2 Ollu riikkaid leat golut leamašan eanet go dietnasat . 2 Ollu riikkaid dutkit barget ovttasráđiid ádden dihtii daid váralaš dálkkádatnuppástuvvamiid mat áitet oppa máilmmi . 2 Ollu ođđa dárbbuid maid eat diehtán 1997 bušeahta oktavuođas ferte árvvoštallat ja vuoruhit . 2 Ollu ovddabealde namuhuvvon lasáhusas manná dáid virggiid bálkkáide ja doaibmagoluide . 2 Ollu ovdalgo mun skuvlii álgen , de dihten ahte mii eat lean seamma buorit ja jierbmát go sii geat geavahedje reddjo , fráhka ja skuovaid . 2 Ollu ohppiide dagaha sámegieloahpahus ahte sis lea guhkit skuvlabeaivi ja eanet skuvlabargu . 2 Ollu lei man geažil olbmot Norggas illudedje ráfigiđa 1945 . 2 Ollu leat vejolašvuođat dakkár surggiin go ovdamearkka dihtii petroleaávkkástallamis , energiijabeavttálmahttimis ja mátkeealáhusain . 2 Ollu lea leamaš stuibmi dan birra go stuorradiggedieđáhusas lávdedáidaga oktavuođas ii válddahallojuvvo Beaivváš Sámi Teáhter nationálateáhterin . 2 Ollu jienasteddjiid mielas ii leat otnáš vuogádat rievttalaš ja das sáhttet leat váikkuhusat Sámedikki dohkkejupmái - ii dušše representativitehtii . 2 Ollu jagiid lea leamaš dárbu nannet hálddahus kapasitehta dán suorggis , ja danne lea dárbu oažžut ođđa áššemeannudeaddji virggi kulturmuitohálddahussii ja ođđa áššemeannudeaddji virggi vistegáhttemii : 2 Ollu initiatiivvat ja proseassat leat jođus mat iešguđet láhkai gusket sámi vuoigatvuođagažaldagaide . 2 Ollu iešguđetlágan deasttaid lea dárbu vuhtii váldit árvvoštallamiin ovddasguvlui , ja raporta lea sáddejuvvon viiddis gulaskuddamii nu ahte buot birrasat galget beassat buktit iežaset árvalusaid ja gullojuvvot áššis . 2 Ollu iešguđet initiatiivvat leat ovddiduvvon ovttasráđiid Norgga dutkanráđiin , earret eará dárbu čilget geas lea ovddasvástádus ruhtadit sámi dutkama , ja dárbu nannet dutkiid rekrutterema . 2 Ollu gulaskuddancealkámušain boahtá ovdan ahte fylkagielddat ja gielddat eai oro nu viššalit ovddideamen sámi perspektiivva dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagain . 2 Ollu gerddiid lea diggi čujuhan ahte lea deaŧalaš ráhkadit dakkár váikkuhusiskančielggadusa mii lea fágalaččat doallevaš dan ektui mii guoská sámi kultuvrra váikkuhusaide guovllus oppalaččat , ja erenoamážit boazodollui ja sámi kulturmuittuide . 2 Ollu daid áššiin maid ráđđehus digaštallá Sámedikkiin , de leat dušše soames dain mat vuolggahit stuora mediaberoštumi , ja eará áššit eai obage namuhuvvo mediain . 2 Ollu buorit jurdagat jođánit helbet go ruđat mannet dušši doaimmaide . 2 Ollu boazosámit gillájit stuorra vahágiid jahkásaččat dan geažil go masset bohccuid Norlándda ruovdemáđiid alde . 2 Ollislaččat sáhttá dadjat ahte sámegiela dilli stáhtahálddahusas lea heittot . 2 Ollislaččat boahtá Sámedikki ásaheapmi sierra riektesubjeaktan mearkkašit ahte sámeláhka rievdá eambbo vástideaddjin dálá geavatlaš dillái mas Sámedikkis lea sorjjakeahtes dilli . 2 Ollislaš árvvoštallama vuođul háliida Sámediggi ahte Sis-Finnmárkku guovlluriekti biddjojuvvo Detnui . 2 Ollislaš studio gáiddusoahpahussii máksá sullii 200.000 norgga ruvnno . 2 Ollislaš rámmas leat fievrrideamit njuolga Sámediggái . 2 Ollislaš rámma mii lea Sámedikki geavahusas 2001:s , ja mas Gielda- ja guovludepartemeanta , Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta , Kulturdepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta sierra kapihttaliid ja poasttaid bokte lávejit addit Sámedikki rámman , oidno čuovvuvaš geahčastagas : 2 Ollislaš rámma maid Sámediggi hálde 2000:s , gos Gielda- ja guovlodepartemeanta , Girko- oahpahus- ja dutkandepartemeanta , Kulturdepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta leat iešguđet kapihttaliiguin ja poasttaiguin leamaš mielde Sámedikki rámma ráhkadeamen , oidno cuovvovaccas : [ pic ] 2 Ollislaš rámma maid Sámediggi hálde 2000:s , gos Gielda- ja guovlodepartemeanta , Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta , Kulturdepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta leat iešguđet kapihttaliiguin ja poasttaiguin leamaš mielde Sámedikki rámma ráhkadeamen , oidno cuovvovaccas : 2 Ollislaš rámma kr. 2.900.000 2 Ollislaš rámma doaibmabijuid várás : 3.250.000 kruvnnu . 2 Ollislaš rámma : 4 750 000 kruvnnu . 2 Ollislaš ruhtajuolludeamit kulturdoaimmaide leat lasihuvvon sullii 3,3 miljovnnain áigodagas 2006 – 2011 . 2 Ollislaš juolludusrievdadusat : 2 Ollislaš juolludus jahkái 2001 lea : 2 Ollislaš juolludus jagi 2011 bušeahttaevttohusas lea badjelaš 800 miljovnna kruvnnu gielladoaimmaide , girjjálašvuhtii ja girjerádjosiidda . 2 Ollislaš juolludus Norgga Kulturfoandda lávdedáidagii jahkái 2011 evttohuvvo lasihuvvot 6,4 miljovnna kruvnnuin . 2 Ollislaš juolludeapmi arkiivadoaimmaide jagi 2011 bušeahtta árvalusas lea 310 miljovnna kruvnnu . 2 Ollislaš juolludeapmi 2 Ollislaš investerendárbu inventáraid ja geavaheaddjigálvvuid ektui 1999 golggotmánu gaskkamutto nammii lea badjelaš 15 milj. kr. , ja dál bargojuvvo gávdnat ruđaid doaibmabušeahtas dasa vel mii váilu . 2 Ollislaš investerenbušehttii árvaluvvo 10 053 miljovnna kruvnnu , 153 miljovnna kruvnnu uhcit go ovdal . 2 Ollislaš heahtečoavddus siskkildasat Finnmárkkus šaddá máksit liige 120 mill ruvnno . 2 Ollislaš golut 2 Ollislaš buvttadangollun lohkkojuvvojit digitála oahpponeavvu olles buvttadeapmi ja dat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul , gitta 700 000 ru rádjai 2 Olli , Egil ©Kenneth Hætta 2 Ollesáiggepolitihkkariidda geat ožžot ollislaš buhtadusa njuolga Sámedikkis , gusket čuovvuvaš virgelohpenjuolggadusat : 2 Olles riikkas áigot láhčit dilálašvuođaid dasa , ahte ovddut juohkásit vuoiggalaččat ja ahte árvoráhkadeapmi ja ovdáneapmi nanosmuvvá olles riikkas , Johnsen muitala . 2 Olles riikkas lassánii olmmošlohku seamma áigodagas 15 proseanttain . 2 Olles raportta sáhtát lohkat dákko . 2 Olles našuvdna ja buot Norgga politihkkarat ásahit dál demokratiijabáru ja oassálastima vástádussan fallehemiide . 2 Olles lávdegoddi lea vel evttohan mearrádusa vuoigatvuođas váldit duodjeávdnasiid stáhteatnamiin máttasámi guovlluin . 2 Olles lávdegoddi lea dán álbmotrievttálaš ovdáneami vuođul evttohan : Lága áššemeannudeami ja ráđđádallamiid birra doaimmain mat soitet váikkuhit luondduvuđđosa árbevirolaš sámi guovlluin ( áššemeannudan- ja ráđđádallanláhka ) Vai čuovvut ovdáneami leat vel evttohan nuppástuhttimiid eará láhkamearrádusain , earret eará plána- ja huksenlágas , luonddugáhttenlágas ja báktedoaibmalágas . 2 Olles lávdegoddi evttoha dárkilat áššemeannudan- ja ráđđádallannjuolggadusaid go vihkkedallo diktit álggahit doaimmaid mat soitet váikkuhit árbevirolaš sámi guovlluid luondduvuđđosa Norggas . 2 Olles lohpádussubmi 5.1 , 5.2 ja 5.3 čuoggáid mielde máksojuvvo maŋŋá go giellaráđđi lea ožžon raportta sámegiela dili birra . 2 Olles buvttadeapmin lohkkojuvvojit sisdoalu ja funkšunalitehta čilgehusa ráhkadeapmi , ovddidangolut , jorgaleapmi ja oahppaneavvu testen . 2 Olles bargojoavku lea ovttaoaivilis das ahte 3. modealla vuosttažettiin deattuha praktihkalaš čovdosiid mat devdet ráđđádallangeatnegasvuođaid ILO 169. artihkkala mielde , ja gos 7. artihkal addá lassi doarjaga dákkár prosedyraide . 2 Olles 4. avsnitta dán čuoggás Boazodoalu buvttadeapmi ja márkandillii » Sámediggi fuolastuvvá ahte ođđa ásahuvvon buvttadanvuoitodoarjja … … . » 2 Oljoruđaid meroštallojuvvon geavaheapmi jagi 2010 lea sullii 14 miljárdda ruvnnu eambbo go vurdojuvvon reálavuoitu dan kapitálas mii lei Stáhta penšuvdnafoanddas olgoriikkas jagi álggus . 2 Oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza meroštallojuvvo dál 109,4 miljárdda ruvdnun . 2 Oljoealáhusas ja gálvolágideaddji industriijas lea sihke buoret gilvvohallannákca ja stuorit bálkáveadju , ja sáhttáge eará fitnodagain viežžat sihke bargit ja gelbbolašvuođa . 2 Oljo- ja energiijadepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( oljo- ja energiijaministtar ) Ola Borten Moe ( SGb ) 2 Oljo- ja energiijadepartemeanta hálddaša hui stuorra beroštumiid luondduresurssaid oktavuođas sámi guovlluin . 2 Oljo- ja energiijadepartemeanta almmuha odne 20. konsešuvdnavuoru , masa gullet 79 blohka dahje blohkkaoasi Norgga-ábis ja Barents-ábis . 2 Olgoáibmoláhka gusto ollásit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Olgoriikkalaččaidnammagoddi ( ONA ) 2 Olgoriikkalaččaiddirektoráhta ( ODI ) 2 Olgoriikkadepartementa Olgoriikkadepartementa juolluda sámi ulbmiliidda dáid kapihttaliid bokte : Kap. 116 163 2 Olgoriikaministtar Jonas Gahr Støre ( Bb ) 2 Olgoriikaministara guovttos áiguba čuovvolit julggaštussii guoski barggu jeavddalaš čoahkkimiinniska . 2 Olgoriikaministara guktos Støres ja Lavrovas leat stuorát ulbmilat Norgga ja Ruošša viidásat ovttasbarggu hárrái , ja oktasaš Norgga-Ruošša julggaštus rádjalagaš ovttasbarggu nannema birra čállojuvvui maiddái vuollái odne . 2 Olgoriikadepartemeanttas , fágadepartemeantan , ii leat dál láhka- dahje láhkaásahusvuođuid geatnegahttit levgema eará stáhta ásahusain , etáhtain ja visttiin . 2 Olgoriikadepartemeanta lea leavgaáššiid fágadepartemeanta ja dat sáhtášii vaikko ovddidit gonagaslaš resolušuvnna mas mearridivččii ahte guovvamánu 6. beaivi , sámi álbmotbeaivi , dohkkehivččii Norgga almmolaš allaáiggálaš beaivin . 2 Olggošgovva : Rávná Nystad lea málen gova “ Mátki lea leamašan guhkki ” 2 Olggosmáksinbeaivvit 2 Olggosmáksin sáhttá dáhpáhuvvat go prošeakta lea čađahuvvon ja golut duođaštuvvon . 2 Olggosfievrredanlávdegotti leat ovddasteaddjit deaŧalaš márkaniin . 2 Olggosaddán : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Gielda- ja guovlodepartemeanta Dieđihangihpa juogaduvvo buot Finnmárkku viessogácciide . 2 Olggobealde sámi boazodoalloguovllu ii oaččo boazodoallu doaimmahuvvot Gonagasa addin erenoamáš lobi haga . 2 Olggobealde sámi boazodoalloguovllu galgá láhka lágidit dilálašvuođaid dasa ahte boazoguohtumat geavahuvvojit ekologalaččat ja ekonomalaččat guoddi vugiin , mii lea vuođđuduvvon daid guovlluid báikkálaš kultuvrii ja árbevirrui gos lea lohpi doaimmahit boazodoalu § 8 njuolggadusaid mielde . 2 Olggobealde sámi boazodoalloguovllu galgá láhka lágidit dilálašvuođaid dasa ahte boazoguohtumat geavahuvvojit ekologalaččat ja ekonomalaččat guoddi vugiin , báikkálaš kultuvrra ja árbevieruid vuođul dain guovlluin gosa lea addon lohpi doaimmahit boazodoalu § 8 mearrádusaid olis . 2 Olggobealde 2 Olgešbellodat lea registrerejuvvon sámepolitihkalaš organisašuvdnan 2 Olgešbellodat ( 3 ) : Re Olgešbellodat Norddal Olgešbellodat Stájggo Olgešbellodat 2 Ole Larsen Gaino : - Sámegielat oahpaheaddji gilddii min sámásteamis 2 Ole Larsen Gaino ( Lásse Ovllá ) lea riegádan 1933:s Geaidnovuohpis ( Guovdageaineatnogáttis , 3 miilla davábealde márkana ) , gos su váhnemiin lei unna dáloš . 2 Ole Henrik Magga Steinar Pedersen 2 Ole Henrik Magga Amund Eriksen 2 Ole Henrik Magga , NSR , jođiheaddjin 2 Olbmuid sávaldat beassat bargat gilibargomárkanis ferte danne leat deaŧalaš eaktun sihke plánaid ja váikkuhangaskaomiid oktavuođas . 2 Olbmuid mielas ii leat buorre gullat dakkár duopmostullui mii lea dakkár báikkis gosa ii leat gullevašvuohta . 2 Olbmot miehtá riikka juste dál čužžot bálddalaga solidaritehta čájeheames . 2 Olbmot gávnnadit beaivválaččat universitehtas - boradanlanjas , seminárain , stuora čoahkkimiin , ja olmmoš sáhttá oahppat olu sihke kopimašiinna guoras , boradanlanjas ja universitehta guhkes feaskáriin . 2 Olbmot geain lea eará alit oahppu servodatdieđalaš suorggis dahje eará gullevaš oahppu ávžžuhuvvojit maiddái ohcat . 2 Olav Andersen 26 . 2 Olaug Eliassen Willy Ørnebakk várrelahttu 2 Olaf Skogmo válddii saji 21.09 Svein Peter Pedersen várrelahttu 2 Olaf Eliassen Sven-Roald Nystø 2 Olaf Eliassen Egil Olli 2 Olaf Eliassen , čoahkkinortnegii 2 Olaf Eliassen , jiensteapmái 2 Ola Røe 2 Oktiičatnan ii leat čađahuvvon . 2 Oktiigeassun sáhttá dadjat ahte almmolašvuohta lea geatnegahttojuvvon geavahit sámi báikenamaid mat leat mearriduvvon báikenammalága mielde ja mat čužžot čállojuvvon báikenammaregistaris . 2 Oktiigeassun sáhttá dadjat , ahte Finnmárkkuopmodat eanaeaiggádin ii leat makkárge sierradilis stáhta ja gieldda vejolašvuođa hárrái dahkat mearrádusaid , mat gáržžidit eanaeaiggáda ráđđenvuoigatvuođa . 2 Oktiibuot árvalusat dáidet unnán váikkuhit hattiide borramušgálvvuin . 2 Oktiibuot vázzen 52 vahkku vuođđoskuvlla . 2 Oktiibuot ožžot 2 347 oahppi sámegieloahpahusa . 2 Oktiibuot mielddisbuvttii dát soames riidduid . 2 Oktiibuot mearkkaša dat ahte ollu unnit nissonat go ovdal šaddet 2 Oktiibuot leat eksámenii leamaš dieđihuvvon lagabui 100 studeantta . 2 Oktiibuot leai Sámi ealáhusráđis geavahusas 1998:s 27.197.000,- kruvnnu . 2 Oktiibuot lea lohku njiedjan 709 ohppiin dahje 23% 2005 rájes . 2 Oktiibuot lea dárbu oažžut 6 ođđa virggi Gielda- ja guovludepartemeantta bušeahttakapihttala 540 bokte 2002:s , ollislaš golluárvvoštallan lea 3 600 000 kruvnnu . 2 Oktiibuot lasihuvvo 25,9 miljovnna kruvnnu orkeastariidda . 2 Oktiibuot gitta 500 miljovnna oljolihti . 2 Oktiibuot galgá ortnet lassánit ovtta miljárdda kruvdnui . 2 Oktiibuot evttohuvvo 608 miljovnna juolludus jagis 2011 . 2 Oktiibuot data dagaha našunála tragedia . 2 Oktiibuot bohte ohcamat fondii 1998:s sullii 15 miljon kruvnnu ovddas . 2 Oktiibuot 77 olbmo jápme . 2 Oktiibuot 26 gulaskuddancealkámuša leat ovddiduvvon . 2 Oktiibuot 13 báikki militeara doaimmaiguin . 2 Oktii juohke stuoradiggeáigodagas ovddiduvvo dieđáhus dain doaimmain mat dahkkojuvvojit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima sihkkarastima ja ovdánahttima várás ” . 2 Oktavuohta mii boahtá oidnosii daguideamet bakte ja das movt mii doaibmat guhtet guimmiideamet ektui . 2 Oktasašjulggaštus ruoššagillii 2 Oktasašgeahčadeamit geahččaluvvojit čađahuvvot ovttasráđiid fylkagielddaiguin ja ovttaskas fylkamanni birasgáhttenossodagaiguin dokko gokko lea vejolaš . 2 Oktasaš čállingoddi mas leat fágadepartemeanttaid , Ruhtadandepartemeantta ( RD ) , Gielda- ja guovlodepartemeantta ( GGD ) ja KS`ovddasteaddjit oktiiheivehit hálddahuslaš ráhkkanemiid čoahkkimiidda . 2 Oktasaš vuorkun mearkkaša ahte ossodagat go álggahit ođđa dahje ođastit gávdni dihtorvuogádagaid galget árvvoštallat láhččet vuođđodieđuid mášiidnalohkanhápmái ja nu ahte leat olámuttos . 2 Oktasaš sámi rámmaplána buktá maiddái iešguđet oahpahusásahusaide buoret vejolašvuođaid ovttasbargat gaskaneaset , seammás go allaskuvllat besset dárbbašlaš báikkálaš heivehusaid dahkat . 2 Oktasaš sámi rámmaid siskkobealde leat dieđusge maid muhtun sámi joavkkut ja ovttaskas sápmelaččat bargan alcceseaset earenoamáš vuoigatvuođaid . 2 Oktasaš skuvlla oassin lea sámi skuvla huksejuvvon dan prinsihpa ala ahte oahpahus galgá leat oktasaš ja ovttadássásaš ja ahte oahpahusa álginsadjin ja vuođđun galget leat sámi servodaga iešvuohta ja dárbbut . 2 Oktasaš hálddašanorgána olles Finnmárkui 2 Oktasaš heahtečovdosa ásaheamis sáhttet buohkat seastit goluid dán guovllus jus fierpmádagat huksejuvvojit nu ahte nagodit bálvalit dihtorjjohtolaga sturrodaga . 2 Oktasaš gohttehatskuvllaiguin ( leiskoler ) álge 2001-2002 skuvlajagi . 2 Oktasaš galbema ja heahtenummirvieru berrešii čielggadit ovddasguvlui . 2 Oktasaš daidda lea dat ahte dat eai leat Sámedikki bušeahta bissovaš fievrrideamit . 2 Oktasaš bargut čázádatbealde leat : johkaovddešteapmi , luossahálddašeapmi og – dikšunbargut . 2 Oktan Dagspresselávdegottiin bijai Sámediggi deattu čuovvovaš cealkagii Ytringsfrihetkommisjonen evttohusas : " Stáda esieváldit leat geatnegahtton láhčit rabas ja bajasčuvgejuvvon almmolaš ságastallamii " . 2 Oktage ii galgga hirpmástuvvat jos duollet dállet šaddet rievdadusat ja heiveheamit . 2 Oktagaslaš ( individuála ) ja oktasaš ( kollektiiva ) vuoigatvuođat galget čielggaduvvot riikkagottálaš rievtti vuođul . 2 Okta čuolbma lea leamaš prográmmagálvu maid teakstačállit leat geavahan . 2 Okta áŋgiruššansuorgi sáhttá guoskat máŋgga hástalussii ja váldomihttomearrái . 2 Okta álgga dán hárrái bođii sámi nuoraidkonfereanssas ( SÁNS ) 1985:s : Dál lea áigi láddan dasa , ahte mii sámit , oktasaš álbmot njealji riikkas , maiddái oažžut iežamet leavgga , man birra mii sáhttit čoahkkanit . 2 Okta váldočuolbmačilgehus lea : Makkár presedeansa das vuolgá ? 2 Okta váikkuhus das ahte Sámediggi lea sierra riektesubjeaktan , šaddá de ahte Sámedikki eai sáhte almmolaš eiseválddit bagadit dábálaš bagadaneiseválddi láhkavuođu bokte . 2 Okta vuoruhansuorgi lea ahte sámegielat bálvalusat galget lasihuvvot . 2 Okta ulbmiin dáinna čoahkkimiin lea ahte sámediggepresideanta ja dan stáhtaráđi gaskka geas lea ovddasvástádus sámi áššiide ovdánahttiba oktasaš ipmárdusa sámi servodaga dili ja ovdánandárbbuid dáfus , gč. ráđđádallanvugiid ulbmiliid ( 1. čuokkis , oassečuokkis 4 ) . 2 Okta stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid ulbmiliin lea ovdánahttit oktasaš ipmárdusa dan dili ja ovdánahttindárbbu birra mii sámi servodagas lea . 2 Okta sivva dasa go dorskenálli lea nohkamin lea eiseválddiid miehtemielalašvuohta . 2 Okta sivain sáhttá leat dat go veajuiduhttinfálaldat ii gávdno sámegielalaš ja - kultuvrralaš birrasis , ii ge danne leat heivehuvvon sámi dárbbuide . 2 Okta ráđđádallamiid ulbmiliin lea boktit oktasaš áddejumi sámi servodagaid dilálašvuođa ja ovdánandárbbuid hárrái , nappo oktasaš áddejumi das mii ferte dahkkot sámi giela , kultuvrra , ealáhus- ja servodateallima ovdánahttimis . 2 Okta prošeavtta áŋgiruššansurggiin leai ovttastahttit nisson- ja dásseárvoáššiid Sámedikki beaivválaš bargui . 2 Okta ovdamearka leat sámi museat , mat vuosttaš jagiid maŋŋel go sirdojuvvojedje Sámedikki vuollái 2001:s bázahalle museaođasteami vuoruheami ektui . 2 Okta oahpahusfága 4. oahppojagis sáhttá buhttet ovtta 30. čuoggá skuvlarelevánta fága . 2 Okta oahpaheaddji gii dán guovllus bargá cealká ahte livččii buoremus bálkáhit dulkka daid ovttastallančoahkkimiidda mat eai leat bistevačča . 2 Okta mihttomeriin lea ásahit oktasaš álbmotválljen ovttasbargoorgána vai sáhttá bargat ovttas ja ovttastahttit oktasaš oainnuid áššiin mat gusket sámiid gaskasaš dilálašvuođaide , dasto viidáseappot davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš áššiide . 2 Okta joavku lea geargan oahpuin ja ođđa joavku álggii 1999 čavčča . 2 Okta huksema eaktu Stuorradikki 08.04.97 mearrádusas báhčinšiljuid oktii laktima hárrái leai dat ahte boazodoallu galggai sáhttit ceavzit guovllus . 2 Okta guhte álgoálggus juo sátnádii dán vuođđojurdaga lei alimusrievttijustitiarius 15 2 Okta goit lea áibbas čielggas : sturrodat ii leat álot dehálaš:- ) Dii lehpet oassin ođđaáigásaš árjasuodjalusas . 2 Okta dán áigodaga áŋgiruššansurggiin lei nisson- ja dásseárvoperspektiivva integreren Sámedikki bargosurggiin . 2 Okta dain stuorra hástalusain lea gáhttet sámi gielaid ja oččodit eanet sápmelaččaid girkolaš virggiide ja doaimmaide , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 2 Okta dain lei Monica . 2 Okta dain guovddáš riektilaš eavttuin mat leat stáhta politihka vuođđun sámiid ektui , lea ahte gáhttet sámi materiálalaš kulturvuođu . 2 Okta dain doaimmain mii evttohuvvo plánas , lea ásahit bistevaš sámi ovddasteaddjisaji Universitehtastivrii , gč. doaibmabiju 5.1.12 . 2 Okta dain dilálašvuođain lea ahte soahpameahttunvuođa maŋŋel nai galget olbmot eallit ovttas . 2 Okta dain deháleamos ákkain minin finánsabahkadasa cevzziimet , lea min máŋggalágan ja eatnatgeardásaš fitnodagaid hápmi . 2 Okta buorre ovdamearka rádjerasttildeaddji ovttasbarggus lea davviriikkalaš girjebusse man rádjesuohkanat Suomas , Ruoŧas ja Norggas jođihit . 2 Okta bealli mas lea stuorra mearkkašupmi lea ahte gávdnojit sajit sámi servodagas gos sáhttá bargat sámi kulturbargguin , ja ahte ekonomiija dan bargui sihkkarasto . 2 Okta bealli lea dat mii guoská lundui ja birrasii , mat dieđusge leat deatŧalaččat boazodoalu ekologalaš vuođu ektui . 2 Okta Sámedikki váldoprinsihpain lea ahte sápmelaččain lea alddiineaset buoremus máhttu eamiálbmotáššiin , sihke nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 2 Okta Norgga deaŧaleamos našunála kulturpolitihkalaš ulbmiliin lea ráhkadit mediafálaldaga mii sáhttá vuosttildit daid áitagiid mat leat norgga kultuvrii ja norgga iešvuođaide . 2 Oivošguovlluide galgá gárvvistuvvot sierra hálddašan- ja doaibmaplána ovdal 2009 loahpa . 2 Oinnolaš politiijat ásahit dorvvolašvuođa . 2 Oinniimet sin go leimmet rájá nalde , muhto eai čuvvon min rájá rastá . 2 Oidno ahte ohcamiid lohku lassána . 2 Ohppiidlogu ovdáneapmi čájeha ahte lea stuora vejolašvuohta ohppiidlassáneapmái geat válljejit sámegiel oahpahusa . 2 Ohppiidlogu ovdáneapmi , ja nu maiddái oahpponeavvuid dárbu , lea dákkár plánaáigodaga álgogeahčen , 1999/2000 skuvlajagis : 2 Ohppiidgirji sámegielas vuosttašgiellan 7. luohkkái 2 Ohppiidgirji sámegielas nubbingiellan 9. ja 10. luohkáide 2 Ohppiidgirji sámegielas nubbingiellan 8. , 9. ja 10. luohkáide 2 Ohppiidgirji servodatfágas 7. ja 10. luohkáide 2 Ohppiidgirji dárogielas sámi ohppiide 5. , 6. ja 7. luohkáde 2 Ohppiidgirji ROE-fágas 5. , 6. ja 7. luohkáide 2 Ohppiide geain lea sámegiella nubbin giella , vuoliduvvo stipeanda 25 % daid ohppiid ektui geain sámegiella lea vuosttaš giellan . 2 Ohppiide geain lea sámegiella amas giella , vuoliduvvo stipeanda 50 % daid ohppiid ektui geain sámegiella lea vuosttaš giellan 2 Ohppiid lohku geat ohcet dán oahppostipeandda lea lassánan viehka ollu . 2 Ohppiid lohku geat leat ohcan stipeandda lea lassánan ( sullii 60 ohppiin ) , ja dan geažil lea stipeandda submi oahppi nammii uhccon . 2 Ohppen go bargen Biedjovákki ruvkkis , gos bargen guhtta jagi bassin ja goahkkan . 2 Ohcejohkii lea oktasaš doapparbáiki hui ávkkálaš . 2 Ohcejohka – Njuorggán ja Gámasjohka – Gáregasnjárga Mátkeealáhus , háhkamat Davvi-Norggas , rádjegávppašeapmi , gielddaássiid vejolašvuohta vánddardit , ovttasbargu rádjeguovlluin ja ealáhusprošeavttaid ektui de lea áigeguovdil ovdánahttit Njuorggán luotta ja stuorit divodemit Gáregasnjárgga luottas . 2 Ohcejohka searvvai ollislaš miellahttun oktasaš doapparhálddašanfitnodahkii Deanus . 2 Ohcejohka oastá mánáid- ja nuoraidpsykiatralaš bálvalusaid mánáid- ja nuoraidpsykiatralaš poliklinihkas Kárášjogas ( MNP ) . 2 Ohcejoga sámi logahagas 2 váilot sihke oahpaheaddjit ja oahppit geat máhttet sámegiela . 2 Ohcejoga gielddas lea olmmošlohkku njiedjan sullii 10% 1995 rájes , mii čielgasit boahtá oidnosii mánáid logus geat skuvlii álget . 2 Ohcejoga gielddas lea juo 1993 rájes leamašan biokomposta stášuvdna , gos maid leat dikšon 3 sláji ( kategori ) njuovvanbázahusaid bohccuin mat leat njuvvojuvvon norggabeale lagasbirrasis . 2 Ohcejoga gielda lea vuolggahan jurdaga ahte ovttasbargat dikšunguovddážiin . 2 Ohccojuvvo ásahit oahpu Humanisttalaš fakultehta , Juridihka fakultehta ja Servodatdiehtaga fakultehta fakultehtaidgaskasaš oahppun . 2 Ohccit juolluduvvon ruđaide 2 Ohccit galget buktit duođaštusa máksojuvvon lohkanbadjedivadis dahje duođaštit dieđiheami allaskuvlla dahje universitehta eksámenii . 2 Ohccit ( § 7.4 ) leat ollu , ja 1999:s juolluduvvui ruhta dušše okta nealját oassái prošeaktaohcamiin . 2 Ohccis lea dieđihangeatnegasvuohta ja son lea geatnegahtton dieđihit jus gaskkalduhttá oahpu . 2 Ohcciin gáibiduvvo formálalaš sámegielmáhttu . 2 Ohccii ii dárbbaš duođastit stipeandadárbbu . 2 Ohcci ferte duođaštit ahte sus lea sámegiella fágasuorggis . 2 Ohcci bohccot fertejit maiddái leat siidaoassái dahje buohtalas álggahanoassái 2 Ohcat Sámedikki Davvi-Norgga ja Davvi-Trøndelága riikkaoasselávdegoddái lahttun . 2 Ohcanáigemearrin leat guovvamánu , cuoŋománu ja čakčamánu 1. beaivvit 2010:s 2 Ohcanáigemearri stipendii skuvlajagis 2010/2011 lea guovvamánu 1. beaivvi 2011 . 2 Ohcanáigemearri stipendii alit oahpahussii čakčat 2010 lea golggotmánu 1. b. . 2 Ohcanáigemearri lea suoidnemánu 10. beaivvi . 2 Ohcanáigemearri lea guovvamánu 1b.2010 2 Ohcanáigemearri lea guovvamánu 1 b . 2 Ohcanáigemearri lea cuoŋománu 1. b. 2010 . 2 Ohcanáigemearri lea : juovlamánu 10. b. 2008 . 2 Ohcanáigemearri : 28.08.09 2 Ohcanáigemearri : 19.05.10 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget t . 2 Ohcanáigemearri : 10.06.10 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 2 Ohcanáigemearri : 08.10.10 Ohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 2 Ohcanáigemearri : 07.05.2009 2 Ohcanvuđot doarjagat - sámi organisašuvnnat 2 Ohcanvuđot doarjagat - oahpahus 2 Ohcanvuđot doarjagat - kultuvra 2 Ohcanvuđot doarjagat - giella 2 Ohcanvuđot doarjagat - ealáhusat 2 Ohcanvuđot doarjagat - dearvvašvuohta , sosiála ja fuolahus 2 Ohcanvuđot doarjagat - areálat , birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi 2 Ohcan virgái sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 2 Ohcan sáddejuvvo 2 Ohcan oažžut jienastuslogu máŋgosa , sáddejuvvo čálalaččat Sámediggái . 2 Ohcan galgá čállot sierra ohcanskovvái ja sáddejuvvot ovdal almmuhuvvon ohcanáigemeari . 2 Ohcamušat institušuvnnain dahket 86 % ollislaš ohcamušlogus . 2 Ohcamuša sáhttá sáddet juovlamánu 1. beaivvi rájes go almmuhuvvo . 2 Ohcamis galget leat mielde dieđut ohcci birra , gávpejurdda , márkanvuođđu , máksámušmeroštus , ruhtadanplána , doaibmabušeahtta , bargoplána ja muđui dieđut mat dárbbašuvvojit áššemeannudeamis . 2 Ohcamiid lohku lassána . 2 Ohcamat mat sáddejuvvojit maŋŋá áigemeari eai meannuduvvo . 2 Ohcamat mat leat sáddejuvvon dien beaivvi maŋŋá , eai meannuduvvo 2 Ohcamat mat leat sáddejuvvon dien beaivvi maŋŋil , eai meannuduvvo 2 Ohcamat ledje oktiibuot kr. 1.597.990,- ovddas , ja danne ii sáhttán 1999:s nu galle ohcama prioriteret . 2 Ohcamat fertejit vástidit Sámedikki 2010 vuoruhemiide 2 Ohcama árvvoštallamis lea dehálaš ahte dásseárvoperspektiiva árvvoštallojuvvo 2 Ohcama ferte sáddet ovdal almmuhuvvon áigemeari . 2 Ofelaččat galget ee. galledit joatkkaskuvllaid miehtá riikka . 2 Odontologiijavistti gollorámma 811 milj. ruvdno . 2 Odne čalmmustahttojuvvo ON riikkaidgaskasaš álgoálbmotbeaivi golbmanuppoelogát gearddi . 2 Odne mánnodaga 13/9 , dii. 13.30-16.30 lea Sámediggeráđi / dievasčoahkkinjođihangotti áššiid ovddideapmi . 2 Odne mun áiggun gudnijahttit earenoamážiid AUF-nuoraid . 2 Odne mii orustit ja muittašit sin geat jápme . 2 Odne mii galgat veaháš bisánastit . 2 Odne mii fas deaivvadit , muhto dán háve stuorra morrašiin . 2 Odne lea moraštanáigi . 2 Odne lea jo rikkis leavgaárbevierru dan láhkai ahte gielddalaš ja fylkkagielddalaš leavggat dávjá geavahuvvojit oktanaga Norgga leavggain , main dat maŋimuš adno gudnibus . 2 Odne lea buohkain geat leat deavdán 62 jagi , vejolašvuohta váldit penšuvnna , ja vurdojuvvon eallinahki fas lea dál 81 jagi . 2 Odne lea aktiivvalaš ovttasbargu oahppo- ja kultursuorggis . 2 Odne lea Leavgaláhkaásahusa § 4 , 3. lađas mii rahpá dan vejolašvuođa ahte oažžu stáhtaleavggain levget maiddái ” eará allaáiggálaš ja ávvodilálašvuođain riikkas ” . 2 Odne ii leat ealáhus gearggus dustet daid hástalusaid mat bohtet . Ealáhus lea máŋga dáfus rašši ja ii leat ekonomalaččat doarvái nanus dustet iešguđet hástalusaid . 2 Odne fuolahit ollu 65-jahkásaččat váhnemiiddiset . 2 Odne eai leat áigumušat ovttasbargat rájiid rastá rávisobmuid psykiatriijain . 2 Odne eai heaŋgá boarrásat dorvves seainnis , sii čohkkájit dihtora ovddas . 2 Odne deaivvadit riikat main leat soalddáhat dán riikka davimus guovllus ságastallat movt mii buoremusat sáhttit sin veahkehit dán olaheames . 2 Odne deaivvadit 16 riikkaid suodjalusministarat Berlinas . 2 Odne celkkii presideanta Egil Olli dievasčoahkkimii gii šaddá ođđa ráđđelahttun dan áigodagas go várrepresideanta Láilá Susanne Vars lea mánnáoažžunvirgelobis skábmamánu 1. beaivvi rájes . 2 Odne Suomas eai obage gávdno dearvvašvuođabargit mánáid dearvvašvuođastašuvnnain geat máhttet sámegiela . 2 Odne Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámi oahpahuseiseválddit gaskaneaset bures ovttasbarget . 2 Odelstinget jienastii Sámedikki evttohusa vuostá 2 Odda áššiid dieđiheapmi — cuovvuleapmi 2 Odda politihkkasurggiid integreren lea ádjás bargu , ja gáibida buori ja plánejuvvon cuovvoleami . 2 Odda lágas lea boazodoalu rolla guovddážis . 2 Odda doaimmat ja lassánan beroštupmi Sámedikki bargui lea dagahan dan ahte ášše- ja dokumeanttahivvodat lea sturron . 2 Odd Iver Sara . 2 Odasin 2000-jagis lea go Ráđđehus maiddái juolluda ruđaid Sámedikki rámmii fágadepartemeanttaid bušeahttakapihttaliid bokte . 2 Odas jagi 2000 ektui lea dat ahte Ráđđehus juolluda ruđaid maiddái Sámedikki rámmii fágadepartemeanttaid bušeahttakapihttaliid bokte . 2 Od.prp. nr. 53:s ( 2002-2003 ) čuožžu ahte SP art. 27 sihke suddje sápmelaččaid vuoigatvuođa ovddidit kultuvrraset , ja geatnegahttá maiddái eiseválddiid čađahit aktiiva doaimmaid dalle go dat dárbbašuvvo kultursuodjaleami gáibádusaid deavdit , ja ahte kulturdoaba ferte dulkojuvvot dainna lágiin ahte maiddái sisttisdoallá kultuvrra materiálalaš eavttuid . 2 Od.prp. nr. 43 2 Od.prp. nr. 38 Láhka Geassemánu 12. beaivvi 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdadeami birra 2 Od.prp. nr. 38 ( 2004–2005 ) 2 Od.prp. nr. 34 ( 2002-2003 ) Sámelága rievdadusaid birra ea.ea. ovddidii ráđđehus evttohusa ásahit njuolggadusaid sámi leavgga geavaheami birra Norgga láhkii Stuorradiggi guorrasii evttohussii meannudettiinis ášši cuoŋománus 2003 . 2 Od.prp. nr. 33 ( 1986-87 ) ákkasta dan spiehkasteami ná ( dás jorgaluvvon ) : ” Departemeanta oaivvilda ahte dás lea sáhka suorggis mas stáhtalaš stivrendárbu berre čáhkket saji sámi iešmearridanriektái ” . 2 Od.prp. nr. 33 ( 1986-87 ) cealká ahte ággan dán virgádanvuoigatvuhtii lea ( dás jorgaluvvon ) “ Departemeanta oaivvilda dán leat suorgin mas stáhtalaš stivren berre čáhkket sajit sámi iešmearridanriektái ” . 2 Od.prp. nr. 26 ( 2003-2004 ) 2 Objektiivvalaš ja oktasaš ovddasvástádus Earret dán lága čuoldimiid , de lea boazoeaiggádis ovddasvástádus vahága ovddas maid boazu dagaha , geahčakeahttá siva . 2 Oaččut friddjakoartta ohcama haga 2 Oažžut eanet váikkuhangaskaomiid oahpahussii sámegielas ja sámegillii . 2 Oažžumis vel eanet dieđuid de lea Suodjalusdepartemeanta maiddái diŋgon raporta Nationála veahkaválddálašvuođa ja traumáhtalaš streassa gelbbolašvuođaguovddážis ( NKVTS ) mii galgá govvidit makkár relevánta dutkan gávdno nationála ja riikkaidgaskasaš dásis . 2 Oasálaččaid ulbmilin lea doallat jahkásaš čoahkkimiid čuovvolan dihte šiehtadusa ja árvvoštallat ođđa dárbbuid ja jos dárbu de rievdadit šiehtadusa . 2 Oasálaččaid , geain lea ovddasvástádus birrasis ja roassogeahčus miehtá mearragátti , lea dárbu oažžut ovttasdoaibmamii . 2 Oassálastin plánemii dás maiddái vuosttaldeami geavaheami birra 2 Oassálastimis doaimmaid nugomat MINURCAT lea maiddái iešalddis dehálaš suodjalussii . 2 Oassin mearrageahčus dálkegeahčču maid ferte buoriduvvot dainna lágiin ahte riikkaviidosaš dálkerádarráidu huksejuvvo johtileamos vuogi mielde . 2 Oassin lávdedáiddadieđáhusa čuovvoleamis ja lassánan ealáhatgoluid várás lasiha ráđđehus doarjaga Nordlándda Teáhterii 2,5 miljovnna kruvnnuin nu ahte šaddá 22,4 miljovnna kruvnno . 2 Oassin gelbbolašvuođa ođasteami čađaheamis , vuoruhit erenoamáš oahpponeavvuid ráhkadeami rávisolbmuid váste . 2 Oassin bearráigeahččanbarggus galgá hálddahus joatkit bohccuid lohkat iešguđet boazodoalloguovlluin , ja dalle vuoruhit Finnmárkku boazodoalloguovlluid . 2 Oassin " Kompetansehevingsplan i spesialpedagogikk 2004 – 2006 » , čuovvoleames lea Sámediggi bidjan virgái prošeaktakoordináhtora 75 % virgái . 2 Oassi III veahádatgiellalihtus sisdoallá viidát ja bienalaččat mearrádusaid mat bidjet čielga geatnegasvuođaid eiseválddiide geavahit veahádatgielaid iešguđetlágan surggiin , earret eará oahpus , riektelágádusas ja almmolaš hálddahusas . 2 Oasseváldit leat dát golbma suomabeale sámi rádjesuohkana Ohcejohka , Eanodat ja Anár ja norggabeale rádjesuohkanat ; Omasvuotna , Gáivuotna , Ráisá , Guovdageaidnu , Kárášjohka , Deatnu , Poršáŋgu , Unjárga ja Mátta-Várjjat . 2 Oassepenšunisttain lea vuoigatvuohta oažžut buhtaduvvot duodaškeahtes bargodienasmassima penšonproseantta mielde . 2 Oassemihttomearri 5 : Olmmošárvu , positiivvalaš guottut ja sámi servodaga kultuvrralaš árvvut guovddážin sámi báikegottiin 2 Oassemihttomearri 4 : Buorit dásseárvoeavttut sámi báikegottiin . 2 Oassemihttomearri 3 : Sámi nissoniin ja albmáin seamma árvu našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš almmolaš oktavuođain 2 Oassemihttomearri 2 : Dássásaš sohkabealjuogadeapmi Sámedikki áirasiid gaskkas 2 Oassemihttomearri 1 : Nissonat váldoáŋgiruššansuorgin Sámedikki doaimmas 2 Oassemihttomearri . . . . . . . . . . . . . . 2 Oassemihttomearit . . . . . . . . . . . . . . 2 Oassehuksen plánejuvvo leat gárvvis suoidnemánus 2005 . 2 Oasit čielggadanbarggus leat jo dahkkon , ja UB lea váldán badjelasas ovddasvástádusa oktiiheivehit dán barggu . 2 Oasi ovddit lávdegotti fágalaš ovddastusas sáhttá baicce gozihit lávdegotti sierra čielggadusaid bokte . 2 Oarje-Agder 2 Oanehisseminára duoji birra 2 Oanehis prinsihpalaš oassi mainna álkit olaha fágabirrasiidda ja , 2 Oanehis buohtasteaddji čilgehus . 2 Oanehat gaskkat šaddet Gáŋgaviikka ja Davvisiidda gielddaid rájáid siskkobeallai . 2 Oamastusa eavttut čuvvot lágas juovlamánu 9. 1966 nr. 1 oamastusa birra . 2 Oamastanráđastallan lea gáržžiduvvon daid ektui guđiin leat geavahanvuoigatvuođat Hålogalandalmennega eatnamiin . 2 Oallugiin dis geat dáppe dál lehpet lea dehálaš gelbbolašvuohta mii sáhttá midjiide leat veahkkin buoridit dán barggu . 2 Oallugiidda lea dat go beassat bargat dehálaš dearvvašvuhtii – lihku lea nu ahte eatnasat stađđet bures iežamet bargobáikkis . 2 Oallugat mu ustibiin leat dávjá jearran ahte áiggun go duođai álgit universitehtii , ja movt dat heive . 2 Oallugat mis bisánaddet ja jurddašit iežamet guottuid birra . 2 Oallugat leat leamaš mielde ráhkadeame Sámi strategiijaplána . 2 Oallugat leat bargan dán ollášuhttimis , sihke Suodjalusas , Ráđđehusas ja departemeantas . 2 Oallugat iežaset heakkavárain . 2 Oallugat eai leat vel gávdnon . 2 Oaivenjuolggadussan lea ahte mátkkiid ovddas ii oaččo ovddalgihtii máksojuvvot . 2 Oaivadusávdnasiidda ja oahpponeavvuide várrejuvvo 200 000 kruvnnu jahkái 2001 . 2 Oainnusmahtti ovttasbargu 2 Oainnusmahtti dásis de mearriduvvojit duollu formálaš bealit ja vierut gustojeaddji riikka doaibmi lágaid vuođul . 2 Oainnusin dahkat ja fátmmastit sohkabeliid ollu beliid oassin 2 Oaidnit ahte maŋŋá go O 97 váldojuvvui geavahussii ja maŋŋá go sámit ožžo individuálalaš vuoigatvuođa oahpahussii lea šaddan stuorát dárbu oažžut sektuvrii juridihkalaš fágagelbbolašvuođa . 2 Oaidnit ahte 2003 ja 2004 lassánii daid olbmuid lohku , geat háliidit čálihuvvat sámi jienastuslohkui . 2 Oahpu ferte maiddái geahččat Olgoriikkadepartementta signálaid ektui nannet veahki ovddidanguovlluid eamiálbmogiidda . 2 Oahppu mii sáhttá leat friddjema vuođđun , galgá leat jogo fága , mii vástida skuvlafága dahje fága mas lea relevánsa vuođđoskuvlla oahpaheaddjebargui , geahča § 1 , ja berre fátmmastit fágadidaktihka ja hárjehallanoahpu . 2 Oahppu ja vásáhusat maid hágaimet báŋkobahkadasas mii deaividii ovccilotlogu álgogeahčen eat galgga goasse vajálduhttit . 2 Oahppu ferte lágiduvvot fágaidgaskasaččat . 2 Oahpposuorgi ja sohkabealli . 2 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovlu . 2 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovlu 2 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovllut . 2 Oahppoplánaid ovttastahttimis berre oppa sámi peršpektiiva deattuhuvvot . 2 Oahppoplána sámegielas vuosttasgiellan – sámegiella 1 2 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 2 Oahpponeavvut mat ráhkaduvvojit ja almmuhuvvojit sámi mánáide mánáidgárddiin , sámi ohppiide vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas , maiddái erenoamášoahpahusa várás , ja rávisolbmuidoahpahusa oasseváldiide dáid skuvlašlájaid oktavuođas . 2 Oahpponeavvut mat leat plánejuvvon 2000 bušeahta oktavuođas , leat prioriterejuvvon Sámi oahpahusráđi strategalaš plána ektui : « Eallju vuoitá goavvelihku » , strategalaš plána sámi oahpponeavvoovddideami várás jagiide 1996-2000 . 2 Oahpponeavvut mat almmuhuvvojit sámegillii , mii mearkkaša davvisámegillii , julevsámegillii ja lullisámegillii . 2 Oahpponeavvut láhččojuvvon neahtas sámegiela ja eará fágaid oahpahussii buot golmma giellajovkui Sámi O 97 mielde vuođđoskuvladási várás ja neahttaoahpponeavvut sámegiela oahpahussii joatkkaskuvla dásis . 2 Oahpponeavvut iešguđetge oahpahusdásiin ja fágasurggiin eai govčča vuos guđege muddui buot dárbbuid . 2 Oahpponeavvut . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Oahpponeavvut , namuhuvvon ovddit čuoggáin , maid sámi girječállit dahje buvttadeaddjit leat ráhkadan . 2 Oahpponeavvut 2 Oahpponeavvuide ferte ovddiiduvvot giellapolitihkka . 2 Oahpponeavvuid árvvoštallamii ja evalueremii 2 Oahpponeavvuid rávisolbmuide vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa fágasurggiin 2 Oahpponeavvuid ráhkadeami progrešuvdna lea dovdomassii buorránan jus buohtastahttá diliin mii lei moadde jagi dás ovdal . 2 Oahpponeavvuid kvalitehta sihkkarastimii 2 Oahpponeavvuid jorgaleamit ja heiveheamit matematihkas 2. luohkás 10. luohkkái 2 Oahpponeavvuid ektui mun maiddái háliidan fuomášuhttit ahte ráđđehus boahtte jagi stáhtabušeahtas lea árvalan juolludit 4,7 miljovnna ruvnno Divvunprošektii . 2 Oahpponeavvu galgá sáhttit almmuhit ollesteakstagirjin DAISY-formáhtas 2 Oahpponeavvu galgá leat olámuttos márkanis unnimusat vihtta jagi . 2 Oahpponeavvoovdánahttin jurdagis ja plánas almmuheapmái ja geavaheapmái , lea dan duohken ahte visot oasit doibmet bures ovttas ja váikkuhit buori proseassajohtui . 2 Oahpponeavvodilli ? 2 Oahpponeavvobálvalusas galgá leat uskkádat gos čalmmustuvvojit dáláš sámi oahpponeavvut , sihke báberhámis ja digitála hámis , ja dat galgá doaibmat reaidun digitála oahpponeavvuid buvttadeapmái , ja dasto doaibmat juohkinarenan gosa oahpaheaddjit sáhttet bidjat oahpahusávdnasiid maid ieža leat ráhkadan ja juogadit daid earáiguin . 2 Oahpponeavvobuvttadeaddjit geain ii leat oktavuohta stáhtalaš pedagogalaš doarjjavuogádahkii galget geavahit fágatearpmaid mat juo leat geavahusas 2 Oahppogirjjit leat buot printejuvvon oahpponeavvut mat ráhkaduvvojit sámi ohppiid várás , mat gokčet deaŧalaš osiid fága oahpahusmearis dahje kurssas , ja maid oahppit galget áiggis áigái geavahit . 2 Oahppogirjjit ja oahpponeavvut mat dárbbašuvvojit dárgogielat oahpahussii šaddat Norggas oažžut go dat eai leat gávdnamis Suomas . 2 Oahppogirjjit ja fáddágihppagat 9. ja 10. luohkáide 2 Oahppogirjjiid jorgaleapmi sámegielas dárogillii ja/dahje eará sámi giellajoavkkuide vai oahppogirjjit main lea sámi sisdoallu šaddet buot giellajoavkkuide , ja maiddái ohppiide geain sámegiella ii leat oahpahusgiellan . 2 Oahppofálaldat álggahuvvui gaskaboddosaččat 1998 čavčča ja UNIKOM:s lea hálddahuslaš ovddasvástádus . Servodatdiehtaga fakultehta arkeologiija , historjjá ja sosialantropologiija instituhtain lea fágalaš ovddasvástádus . 2 Oahppofálaldat gávpe- ja kánturoahpus viiddiduvvo maiddái jk II ' iin . 2 Oahppofálaldagas ferte leat vejolašvuohta ovdánit ja 2 Oahppoeriid ásaheami oktavuođas sámi studeanttaide allaskuvllain ja universitehtain , eai galgga prioriterejuvvot dušše sámegielalaš sápmelaččat sisaváldimis ja oahppoeriid juogadeamis . Maiddái sápmelaš ohcciin geat eai hála sámegiela galgá leat seamma vejolašvuohta dáid eriid dáfus . 2 Oahppo- , giella- ja kulturossodat 2 Oahppit sáhttet maid vuorbáduvvot sámegiella 3 njálmmálaš eksámenii . 2 Oahppit ja oahpaheaddjit boazodoalloskuvllas 1968/69 : Albrigt Myrstad - John Hovd - Arne Fjellheim - Ole Jakob Edvardsen - Paul Fjellheim Albert Jåma - Inge Andersen - Anders Gaup - Johan Mathis Vars - Per Schjølberg-Gamnes Per Mathis Skum - Anne Margrethe Oskal - Anders Eira 2 Oahppis lea vuoigatvuohta oažžut oahpu iežas riikka oahppoplána mielde . 2 Oahppanjoksosat erenoamážit 1.–7. dási kandidáhtaide : Kandidáhtas lea fágalaš ja fágadidákttalaš máhttu sámegielas , matematihkas , dárogielas ja eará oahppofágain ja nana máhttu álgooahpahusas lea máhttu bargat vuođđogálggaiguin ( ovdanbuktit njálmmálaččat , lohkat , ovdanbuktit čálalaččat , rehkenastit , geavahit digitála reaidduid ) fágaid siskkobealde ja fágaid rastá , ja máhttá lágidit diliid , mat ovdánahttet 1.–7. dási ohppiide heivehuvvon oahpahusa lea máhttu ollislaš oahppooalis , mas erenoamážit deattuhit sirdašumi mánáidgárddis skuvlii ja mánáidskuvladásis nuoraidskuvladássái Oahppanjoksosat erenoamážit 5.–10. dási kandidáhtaide : Kandidáhtas lea nana fágalaš ja fágadidákttalaš máhttu sámegielas ja eará oahppofágain ja ráddjejuvvon fágaid diehto- ja máhttovuođuin lea máhttu bargat ja ovdánahttit vuođđogálggaid ( ovdanbuktit njálmmálaččat , lohkat , ovdanbuktit čálalaččat , rehkenastit , geavahit digitála reaidduid ) fágaid siskkobealde ja fágaid rastá , ja máhttá lágidit diliid , mat ovdánahttet 5.–10. dási ohppiide heivehuvvon oahpahusa lea máhttu ollislaš oahppooalis , mas erenoamážit deattuhit sirdašumi mánáidskuvladásis nuoraidskuvladássái ja nuoraidskuvladásis joatkkaskuvlaoahpu dássái Oktasaš oahppanjoksosat goappaš oahpuid kandidáhtaide : Oahppanjoksosat biddjojit dán guovtti vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu fágaid sisdoaluid ja bargovugiid oktavuhtii . 2 Oahppa dološ áiggi rájes geavaheamis lea ovdánan riektegeavada bokte . 2 Oahppa dagaha ahte dus lea buoret vejolašvuohta birget ja gilvalit bargomárkanis . 2 Oahphaheddjit gelbbolašvuođa-gáibádusas eaktuduvvo , go bargi virgáiduvvo , ahte son hálddaša dan riikka váldogiela gosa virgáiduvvo , vaikko son dušše oahpaha sámegielat skuvlaklássa iežaset eatnigillii . 2 Oahpahusráđi hálddahus sirdojuvvui Sámediggái seammás go olu doaimmat maid šadde Sámedikki vuollái . 2 Oahpahusossodat 2 Oahpahusláhka ja váldi mearridit láhkaásahusaid vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa sámegieloahpahusa oahppoplánaid hárrái ( geavatlaččat giella , duodji , boazodoallu ) . 2 Oahpahusláhka 2 Oahpahuslágádusat berrejit maid dávjjibut váldit oahpahussii mielde báikkálaš olbmuid máhtu . 2 Oahpahusgažaldagat 1993 Norggas mearriduvvui ođđa buollinláhka . 2 Oahpahusfálaldagaid digaštallamis sáhttá ulbmiljoavkkuid juohkit ná : 2 Oahpahusdoaibmabijut 2 Oahpahusdirektoráhta lea maiddái válljen moadde prošeavtta dainna oaiviliin ahte prošeavttain sáhttá leat našunála sirdinárvu . 2 Oahpahusdepartemeanta juolludii 2,53 miljon ruvnno dien guovtti sámi joatkkaskuvlii miessemánus 2004 . 2 Oahpahusas galgá leat dakkár sisdoallu ja dakkár kvalitehta mii addá vuođđomáhtuid , mii dahká kultuvraárbbi eallin , mii movttiidahttá váldit atnui sámi kultuvrra ja sámegiela ja addá mánáide ja nuoraide miela leat aktiivvalažžan ja hutkájin sámi servodagas ja dáru servodagas . 2 Oahpahusa galgá danin heivehit sierra oahppoprográmmaide vai dat livččii ohppiide nu relevánta go vejolaš . 2 Oahpahusa fáttát leat leamaš Máilmmi čuoigangilvvuid niehkodoaivagat ja árvvut , arenaoahppa , lágideaddji guoibmásvuohta , biras , gearggusvuohta ja HMS ( dearvvašvuohta , biras ja dorvvolašvuohta ) , šláddjiivuohta ja kulturáddejupmi , vuosttaš heahteveahkki ja eará fágaid suorggit . 2 Oahpahus- ja oahppoásahusat 2.1.1 2 Oahpahus- ja dutkandepartementta mihttu lea ahte Davviriikkaid Sámi Instituhta fágalaš doaibma organiserejuvvo Sámi allaskuvlla vuollái . 2 Oahpahus- ja dutkandepartementta kap. 285 poasta 52 ja Dutkan- ja ođasmahttinfoandda kap. 286 poasta 50 ruhtadit KUNSTI-prográmma . 2 Oahpahus- ja dutkandepartemeantta juolludus kapihttala 206 poasttas 50 lea vuoliduvvon 2 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta Kap. 206 222 225 2 Oahpahus – mánát ja nuorat 2 Oahpahus sámegillii ja sámegielas 2 Oahpahus sámegilli lea dađistaga lassanan , ja leat maid fállagoahtán oahpahusa nuortalaš ja anaraš gielain ja lea danin stuora dárbu álggahit davviriikkalaš oktasašbuvttadeami ja terminologiijaovttasbarggu . 2 Oahpahus sámegielas galgá leat mielde lahttudit mánáid ja nuoraid sámi kultuvrii ja servodateallimii , ja kulturipmárdus , gulahallan , oahppahábmen ja identitehtaovdánahttin leat guovddážis oahpaheamis . 2 Oahpahus ja kultuvra - Vejolašvuođat lohkat dárogiela Suoma davimus sámiguovlluin berrejit buoriduvvot . 2 Oahpahus dárogielas iige leat oassin oahpaheaddji oahpahusas . 2 Oahpahus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Oahpahit eaktodáhtolaš bargit ferte leat intensiivvalaččat čađahuvvot ja nu beaktilit go vejolaš , go eaktodáhtolaš bargit eai sáhtte guhkit áiggi leat oahppoásahusas . 2 Oahpaheddjiid mielas ofelašdoaibma lea buorren ávkin jávkadit ovdagáttuid ja boasttuoainnuid mat olbmuin leat sámi kultuvrra ektui . 2 Oahpaheapmi lei ruoŧagillii , mas álggos in ipmirdan maidege . 2 Oahpaheaddjit geain lea gelbbolašvuohta leat eaktun sámegiela ja sámegillii oahpaheapmái . 2 Oahpaheaddji čilgii munnje sámegillii . 2 Oahpaheaddji čilgii ahte lei njeallje ja vihtta . 2 Oahpahan Romssa Sámeskuvllas Málatvuomis diibmooahpaheaddjin duojis ja sámegielas 2 Oadjoriekti lea bealátkeahtes váiddaorgána oadjoetáhta ja bargomárkanetáhta mearrádusaid váras mat leat dahkkojuvvon álbmotoadjolága vuođul , ja eará almmolaš ealáhat- ja oadjoortnegiid várás . 2 Oadjebas bajásšaddan ja buorre skuvla lea dehálaš vuođđun . 2 OPPALAŠ ČOVDOSAT - UNICODE ... 12 2 OOD DD 2 ON`olmmošvuoigatvuođalávdegoddi lea máŋgii čuoččuhan ahte maiddái eamiálbmogat gullet SP ja ESK art. 1 vuollái . 2 ON-raporta sámiid dili birra davviriikkain 2 ON-operašuvnnas guovdu Afrihká oahppat fas eará gálggaid , danin go hástalusat leat earáláganat . 2 ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja sosiála , ekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra ja Eurohpálaš olmmošvuoigavuođakonvenšuvdna leat gieskat sisabiddjon norgalaš láhkaaddimii , namalassii olmmošvuoigatvuođaláhkii , addojuvvon miessemánu 21. 1999 . 2 ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 2 ON-julggaštusa dáfus eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra , ii leat ovttasbargu ovddasvástideaddji eiseválddiiguin leamaš nu buorre go Sámediggi livččii háliidan . 2 ON-julggaštus ge lea čielggas , loahppaartihkkalis 46 , ahte dat galgá geavahuvvot ON-lihtu vuođul , ja ahte ii mange julggaštusa galgga sáhttit lohkat nu ahte dat áttášii vejolašvuođa dahje ávžžuhivččii makkár ge dahkui mii juogášii dahjá áittášii , ollásit dahje oassálassii , dievasválddálaš ja iehčanas stáhtaid terriroriála rihkkomeahttunvuođa dahje dan politihkalaš oktavuođa . 2 ON-a julggaštusevttohus ovddasta Sámedikki oainnu mielde riikkaidgaskasaš unnimusdásiid eamiálbmotvuoigatvuođain . 2 ON-a ekspeartačoahkkin dadjá álggadettiin ahte eamiálbmogiin lea earenoamáš oktavuohta iežaset guovlluide ja resurssaide , ja ahte dán ferte dohkkehit . 2 ON-a ekspeartačoahkkima konklušuvnnat ja rávvagat gieđahallet ollu guovddáš gažaldagaid dálá digaštallamis sápmelaččaid eana- ja čáhcevuoigatvuođaid birra Finnmárkkus . 2 ON-a eamiálbmotáššiid ekspeartajoavku mearridii 1994:s julggaštusevttohusa eamiálbmotvuoigatvuođaid birra . 2 ON-a eamiálbmotvuoigatvuođaid ekspeartačoahkkima cealkámušat 2 ON-a Nállevealahankomitéa cealkámuš orru dego dovddasteamen ahte eamiálbmogat ain ollu vealahuvvojit , earret eará sin eanavuoigatvuođaid dáfus . 2 ON- vuogádagas lea dát vuođđuduvvon dainna lágiin ahte Sámediggi oažžu vejolašvuođa sáddet mielddusraporttaid máŋggaid ON-orgánaide , ja ahte Sámediggi oažžu doalahit eará posišuvnnaid go daid maid Norga doalaha riikkaidgaskasaš oktavuođain . 2 ON ’ a eamiálbmotráđđi doahttalii geassemánus 2006:s evttohuvvon eamiálbmotjulggaštusa maid bargojoavku maid Álbmoriektekommišuvnda lei ásahan buvttii . 2 ON álgoálbmotáššiid bistevaš fora lea ON ekonomalaš ja sosiála ráđi ( ECOSOCa ) ráđđeaddi orgána . 2 ON julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra 2 ON fápmudusa mielde lea áigumuš ásahit doaibmi stáhta ja nu eastadeames ahte Afghanistana fas šaddá uhkádussan riikkaidgaskasaš ráfi ja sihkarvuođa ektui . 2 ON alladáisijoavkku loahpparaporta , man Stoltenberg ja Etiopia stáhtaministtar Meles Zenavi leaba jođihan , šaddá leat dehálaš vuođđun digaštallamiidda ovddasguvlui movt ruoná fondii galggašii háhkat ruđaid . 2 ON ` olmmošvuoigatvuođalávdegoddi lea atnán dán materiálalaš kulturdoahpaga vuođđun eamiálbmogiid hárrái . 2 ODIN JA EARÁ ALMMOLAŠ DOKUMEANTTAT ... 14 Gáibádusat almmolaš neahttabáikkiide ... 14 2 Nállevealahankomitéa deattuha stáhta geatnegasvuođa sihkkarastit eamiálbmogiid eanavuoigatvuođaid earenoamáš deatalažžan eamiálbmotvuoigatvuođaid čađaheamis . 2 Nállevealahankomitéa dadjá ahte stáhta galgá dohkkehit ja suodjalit eamiálbmogiid vuoigatvuođa eaiggáduššat , ovddidit , bearráigeahččat ja geavahit sin oktasaš guovlluid ja luondduriggodagaid . 2 Nákca leat bealálažžan áššis ii muddejuvvo njuolgga riidolágas , muhto čuovvu viiddis riektegeavada . 2 Náittosguoimmi ja ovttasássi sadji Jus ovddasvástideaddji siidaoasi jođiheaddji lea náitalan dahje náitala , de sáhttiba goappaš náittosguimmežagat leat siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjit . 2 Náittosguoibmi / ovttasássi dahje muhtun eará geainna juogada máná beaivválaš fuola , sáhttá muhtun spiehkastagain leat mielde mátkkiin , go galgá máná geahččat , ja oažžut máksojuvvot mátke- ja orrungoluid . 2 Náittosguimmežagat ja ovttasássit dássiduvvojit mii lea rievdan 1978-lága rájes . 2 Náittosguimmežagain / ovttasássiin sáhttá leat goabbat siidaoassi maiddái náittosdilis / ovttasássandilis . 2 Náitalan , 3 máná 2 Ná oaččuhivčče eambbo váldofágastudeanttaid luonddudieđalaš fágaide , erenoamážit biologiija , bohcco ja boazodoalu dutkamiidda . 2 Ná lea geavvan eamiálbmotjulggaštusa bargojovkui ráhkkaneami ja searvama oktavuođas . 2 Ná jienastat válgabeaivvi 2 Ná jienastat ovddalgihtii 2 Ná ferte maid leat fylkka mánggakultuvrralaš birrasiin . 2 Ná don sáhtát rievdadit jienastanlihpu 2 Ná don jienastat ovddalgihtii : 2 Nuvttá oahpponeavvoortnet evttohuvvo heaittihuvvot 2 Nuppásuhttin nettobušetteremii 1999:s lei mielde addime Sámediggái stuorát friddjavuođa bušeahttaoktavuođas dan bokte ahte Sámediggi oaččui vejolašvuođa ieš vuoruhišgoahtit juolluduvvon bušeahttarámma siskkobealde . 2 Nuppástusat ráđđehusas 2 Nuppástusat ođđasit sáldejuvvon bušeahta oktavuođas dagahit vel eanet njiedjama struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallamii mii lea 5,2 miljárdda ruvnnu . 2 Nuppástusat muđuid váikkuhit dasa ahte struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza jagi 2010 geahppána 4,0 miljárdda ruvnnuin go buohtastahttá meroštallamiin mii lea Jagi 2011 nationálabušeahtas . 2 Nuppástusat Jagi 2010 reviderejuvvon nationálabušeahta oktavuođas geahpedii struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš meroštallama 17 miljárdda ruvnnuin , 131,5 miljárdda ruvdnun . 2 Nuppástuhttit , buoridit ja nannet . 2 Nuppástuhttin proseassa mii dál čađahuvvo Suodjalusas nanne dan . 2 Nuppástuhttimis lea eanaš sáhka das ahte earáhuhttit guottuid . 2 Nuppástuhttimat galggašedje čielggadit ahte go dáid vuoigatvuohtavuođu geavaha , de ferte váldit boazodillevuoigaduvvomiid vuhtii . 2 Nuppástuhttimat báktedoaibmalágas 2 Nuppástuhttimat boazodoallolágas Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha dihto nuppástuhttimiid boazodoallolágas . 2 Nuppádassii gustojit buot almmolaš stivrenneavvut seamma olu Finnmárkkuopmodaga eatnamiin go eará priváhta eatnamiin , ovdamearkan gielddaid vuoigatvuohta arealaplánemii plána- ja huksenlága mielde . 2 Nuppi virggi váldobargamušat čatnasit oahpahus- , kultur- ja álgoálbmotrievttálaš suorgái . 2 Nuppi virggi váldobargamušat fas čatnasit eana- ja resursa-vuoigatvuođaide , dás maiddái digge- , biras ja areálahálddašanriekti . 2 Nuppi oasis čilgejuvvo oanehaččat dásseárvu sektovrraid gaskasaš politihkkasuorgin ja Sámedikki dásseárvobargu otná rádjai . 2 Nuppi oasis válddahuvvo dásseárvu sektovrraid gaskasaš politihkkasuorgin , Sámi nissonprošeakta ja čilgehus ovttasbargiid birra olggobealde Sámedikki . 2 Nuppi máilmmisoađi vuolde nappo ii levgejuvvon-ge Norggas norgalaš leavggain miessemánu 17. ja eará allaáiggebeivviin . 2 Nuppi kapihttalis čilgejuvvo sámi strategiijaplána váldi . 2 Nuppi dásis lea buot Finnmárkku ássiin vuoigatvuohta bivdit , guolástit ja lubmet . 2 Nuppi dáfus sáhttet bohtosat leat oalle eahpečielgasat go innovatiivvalaččat dutká . 2 Nuppi dáfus lea dán bargojoavkku barggu vuođđoeaktu árvvoštallat Sámedikki formála dili , dás dalle galgá go Sámediggi organiserejuvvot sierra riektesubjeaktan . 2 Nuppi dáfus ii lean mus makkárge pedagogalaš oahppu , in ge lean bargan oahpaheaddjin ovdal . 2 Nuppi dáfus hálddaša Sámediggi iežas opmodatvalljodaga daid rámmaid siskkobealde maid Stuoradikki bušeahttamearrádus addá . 2 Nuppi dáfus gusto maiddái dábálaš gielddus mohtorjohtalussii mehciin ( láhka mohtorjohtalusa birra mehciin § 3 ) . 2 Nuppi dáfus ferte maid dadjat ahte sámi álbmot váilevaš politihkalaš válddi geažil , ii leat dán rádjai beassan váikkuhit nuortalaččaid rievttálaš dili . 2 Nuppi bealis sáhttá mohtorjohtolat raššudit sámi kultuvrra luondduvuđđosa . 2 Nuppi bealde leat suddjejuvvon ealáhusat ja fuolahusat oljoindustriijai ja nuppi bealde ges dábálaš ja árbevirolaš gilvobáruhis ealáhusat . 2 Nuppegežiid dulkojupmi mearkkašivččii ahte eamiálbmogiid riekti dahkat iežaset vuoruhemiid ovdánanproseassas , šattašii riektin mas ii leat duohta sisdoallu . 108. Riekti beassat mearridit deaŧalašvuođaortnega ovdáneamis ii mearkkaš liikká ahte duššefal dat vuoruheamit galget leat vuođđun dannego artihkal 7 nanne eamiálbmogiid galgat beassat ” nu guhkás go vejolaš jođihit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdánumi ” . ” 2 Nuppe geardde dat dahkkui Sd. dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) ja lassidieđáhusa Sd dieđáhus nr 18 ( 1997-98 ) oktavuođas , mat ovddiduvvojedje stáhtaráđis cuoŋománu 8. b. 1997 . 2 Nuppe dáfus čuvgešii olbmuid sámiid birra ja attášii sámiide stáhtusa álgoálbmogin jus sámi álbmotbeaivi livččii almmolaš leavgabeivviid listtus . 2 Nuortasápmelaččat leat uhccán , ja sin erenoamáš historjá stáhtarievtti , oskkoldaga , giela ja kultuvrra geažil fertešii gal stáhta áŋgiruššat kulturgáhttendoaimmaiguin . 2 Nuortasámi musea ásaheapmi lea dakkár kulturgáhttenbargu mii sihke sámi ja riikka oktavuođas lea hirbmat deaŧalaš . 2 Nuortasámi musea lea maiddái ožžon ruđaid seailluheapmái ja gaskkusteapmái Sámedikki bušeahttamearrádusa ektui . 2 Nuortalaččat ásset Norggas , Ruoššas ja Suomas . 2 Nuortalaččat leat leamaš ja leat ain logu dáfus smávva sámi joavku . 2 Nuortalaččat leat joavkun unnánat , ja sin erenoamáš historjá stáhtariektelaččat , oskkoldatlaččat , gielalaččat ja kultuvrralaččat gáibida ahte stáhta ollašuhttá geatnegasvuođaidis kulturmuitosuodjaleami oktavuođas . 2 Nuortalaččat Njávdámis 2 Nuortalaččaid čalmmusteapmi duhátjahkemolsuma oktavuođas čalmmustahtášii maiddái ovttasbargu ja oktavuohta riikarájiid rastá Barentsguovllus ja sámiid sierra álbmogin davviguovlluin . 2 Nuortalaččaid museárusttega ásaheapmi lea kulturmuitobargu maid sihke sámi ja našuvnnalaš oktavuođain ferte atnit hui deatalažžan . 2 Nuortalaččaid erenoamáš historjá stáhtarievttálaš , oskkoldatlaš , gielalaš ja kultuvrralaš beliid vuođul gáibida ahte lea erenoamáš dárbu stáhta áŋgiruššamiidda nuorta sámi kulturgáhttendoaimmaid oktavuođas . 2 Nuortalaš sámi kultuvra Norggas lea erenoamáš garrasit leamaš deddojuvvon . 2 Nuortalaš sámi joavku lea uhcci , muhto sin erenoamáš historjá stáhtarievttálaš , oskkolaš , gielalaš ja kultuvrralaš oktavuođas gáibida stáhta áŋgiruššamiid kulturgáhttendoaimmaid oktavuođas . 2 Nuortalaš museárusttega huksen Njávdámii lea meroštallon máksit lagabui 17. milj. kruvnnu . 2 Nuortalaš musea lea Sámiid Vuorká-Dávviriid ossodat , ja lea 1999:s ruhtaduvvon Sámedikki , Mátta-Várjjat gieldda ja Gielda- ja guovlodepartemeantta doarjagiiguin . 2 Nuortalaš gili ráfáiduhttin Njávdámis lea hirbmat dehálaš oassi dan barggus mii guoská nuortalaš sámi musea ásaheapmái Njávdámis . 2 Nuortalaš gili kulturmuitogáhttenguovlu Njávdámis - ráfáiduhttinárvalus 2 Nuortaguovllu válgabiires leat 9 listta : 2 Nuorta-Agder 2 Nuorran son álggii boazoreaŋgan , ja de náitalii boazosáminieiddain ja dasto barggai boazodoalus dassái go beasai ealáhatahkái . 2 Nuorran olut sis fertejedje birget barggu haga » garra golbmalotjagiin ” , máilmmi ovddit stuorra ekonomalaš kriissa áigge . 2 Nuorra sámenissoniid ferte bovdet ovdánahttit iežaset eallinprošeavtta , sidjiide ferte addot luohttámuš muitalit mo sii hábmejit eallimiiddiset daid smávva báikegottážiin gos ásset . 2 Nuorra nissonat fárrejit eret , eaige gallis boađe ruovttoluotta smávva sámi báikegottiin ássat . 2 Nuorra nissonat , earenoamážit julevsámi guovllus , leat bargagoahtán eastadeaddji dearvvasvuođadoaibmabijuiguin . 2 Nuorat bohtet doaibmat ofelažžan jagi . 2 Nuoraid oahpaheapmi boazodollui lei álo leamaš oassálastima čađa bearraša boazodoalus . 2 Nugomat ahte olbmuid galgá meannudit gudnevuollegašvuođain ja nu humána go vejolaš , maiddái vašálaččaid . 2 Nugo sámegielat ja earáge kultuvrralaš iešvuođat mannet bivttasmálletge riikkarájáid rastá . 2 Nugo ovdal leat dadjan , de lea Sámedikki mielas riekta ahte ovttasorrut ja náittosbeallalaččat leat boazodoalus ovttaárvosaččat seamma láhkái go muđuige servodagas . 2 Nugo ovdal leat dadjan , de lea Sámediggi duhtavaš go boazodoallošiehtadusa rámma lea lassánan 8 milj. ruvnnuin , 80 milj. ruvnnus 88 milj. ruvdnui . 2 Nugo ovdal leat dadjan , de atná Sámediggi hui šállošahttin go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat čielggadan gažaldaga sámi eaiggáduššanvuoigatvuođa birra Finnmárkku eatnamiidda . 2 Nugo ovdal lea deattuhuvvon , de ferte stáhta bággolonistanvuoigatvuođa gáržžideapmi leat dakkár eanahálddašanorgána sámi stivrema duohken maid Sámediggi lea dohkkehan . 2 Nugo ovdal , Sámediggi bivdá eiseválddiid álggahit barggu man ulbmilin lea ahte buorebut galggašii sáhttit einnostit mo importa šaddá . 2 Nugo oidno mildosis , de lea ráđđi dasa lassin searvan ollu čoahkkimiidda ja ovddastemiide . 2 Nugo eará evttohuvvon doaibmabijuin , de ferte kulturperspektiivva heivehit , ii dušše fágabargiid máŋggakultuvrralaš áddejumi ja gelbbolašvuođa ektui sámegielas . 2 Nugo dábálaš duopmostuolusge , galget áššeoasálaččat duođaštit čuoččuhusaid maid buktet . 2 Nugo dilli lea otne , de leat dušše guokte sámi girjelágádusa mat barget oahpponeavvuid ovddidemiin , ii ge dain leat kapasitehta ovddidit oahpponeavvuid dárbbu ektui . 2 Nugo diehtit de lea dán váikkuhangaskaoami vuođđun láhka , ja danne dat ii dárbbaš leat beliid šiehtadallanfáddán . 2 Nugo bajábealde lea deattuhuvvon , de ferte ii-sámi beroštumiid maid vuhttiiváldit boahttevaš eanaeaiggáduššan- ja hálddašančovdosiin . 2 Nugo bajábealde daddjon , de lea duohtavuohta ahte sápmelaččain álbmogin leat vuoigatvuođat maid dušše sámi álbmot sáhttá hálddašit ja maid birra dušše sámi álbmot sáhttá šiehtadallat . 2 Nugo Sámediggeráđi árvalus : 2 Nugo Godal čállá girjjistis » Utsikter ” : Dás lei sáhka logi jagi goarideamis mii bođii oidnosii guovtti láhkái 2 Nubbinjođiheaddji plána- ja finánsalávdegottis 2 Nubbinjođiheaddji doarjjastivrras 2 Nubbinjođiheaddji bearráigeahččanlávdegottis 2 Nubbinjođiheaddji bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegottis 2 Nubbinjođiheaddji : Vibeke Larsen 2 Nubbinjođiheaddji : Lene Hansen 2 Nubbinjođiheaddji : Jørn Are Gaski 2 Nubbin vejolašvuohtan lea sámelága giellanjuolggadusaid doaibmaguovlu namuhuvvon . 2 Nubbi čoahkkin dollojuvvui Kárášjogas miessemánu 22. b. 2001 . 2 Nubbi váttisvuohta lea ahte šaddá atnit heajut bohccuid ealihanboazun , ja dat sáhttá guhki vuollái váikkuhit ahte gaskamearálaš deattut njidjet . 2 Nubbi vuohki sáhttá leat ahte gielddat almmuhit dán guokte válgajienastuslogu ovdanbidjama oktanis , muhto ii seamma almmuhusas . 2 Nubbi vuohki maid bargojoavku lea árvvoštallan , lea dat čoavddus mii lea Suoidnemánu 17. b. 2005 lága nr. 85 Finnmárkku fylkka eana- ja luondduresurssaid riektedili ja hálddašeami birra ( finnmárkkuláhka ) § 6 . 2 Nubbi vuohki lea árvalit ođđa lága ráđđádallanrievtti ja ráđđádallanbargovugiid birra Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskka , muhto bargojoavkku mielas orru dat leame ilá viiddis bargu mandáhta ja áigemeriid dáfus . 2 Nubbi suorgi lea oahpponeavvoovddideapmi man oktavuođas dávjá čuožžilit juridihkalaš gažaldagat . 2 Nubbi strategiija maid sámi dutkan berre čuovvut , lea sámi máhtus váldit vuođu . 2 Nubbi sivva dasa ahte birgejin nu bures risttalašvuođas lei ahte áhčči lei muitalan munnje nu ollu muitalusaid Biibalis . 2 Nubbi ovdamearkan leat riikkaidgaskasaš sámi ovttasbargoprošeavttat . 2 Nubbi ovdamearka lea Deanu luossafierbmesajiid juogadeapmi , mii doaibmá bures . 2 Nubbi oassi guoskkaha oanehaččat dásseárvvu sektuvrraidgaskasaš politihkkasuorgin , Sámi nissonprošeavtta ja ovttasbarggu oasálaccaiguin mat eai gula Sámediggái . 2 Nubbi mášiidna bođii 2009 geassemánus . 2 Nubbi lea áicilvuođain fuomášit buotlágan ravdamearálašvuođaid . 2 Nubbi lea assosiašuvnnaid birra daid árbevieruid ektui mat leat huksen servodaga , nappo historjjálaš eavttut . 2 Nubbi kapihtal lea válddi ja bargojoavkku birra . 2 Nubbi jođiheaddji : Randi A. Skum Peršuvnnalaš várrelahttu : Amund Eriksen 2 Nubbi ja seamma deaŧalaš bealli lea kultuvrralaš searvevuhtii searvama birra mii álelassii nuppástuvvá . 2 Nubbi hástalus lea ahte eai lágat , eai ge almmolaš bušeahtat , “ oainne ” sámi dutkanmáilmmi , ja dan geažil šaddá sámi dutkanmáilbmi oaidnemeahttumin . 2 Nubbi girji lea Anárašgillii Muu aabis , čohčâ , maid Matti Morottaja lea čállán ja uŋgárlaš Daniel Gelencsér lea govaid dahkan . 2 Nubbi gažaldat lea mielddisbuktet go dát prinsihpat geatnegasvuođaid eiseválddiide , mat leat viidábut go dat mii ovdal lea leamaš vuođđun Vuođđolága § 110a olis . 2 Nubbi eará áddejumi lunddolaš bealli dás lea ahte leat stuora kultuvrralaš erohusat min guovtti riikkaid gaskkas . 2 Nubbi eará momeanta lea ahte stáhta eaktuda priváhta oasálaččaid geavahit Norges Bondelag:a advokáhta . 2 Nubbi eará mihttomearri lea ovddidit ođđa lotnolasealáhusaid lassin vuođđoealáhusaide . 2 Nubbi eará lea dat go eaiggádiin / fylkagielddain váilu máhtolašvuohta sámi kultuvrras mii sáhttá dagahit dan ahte sámi fágagelbbolašvuohta ii adnojuvvo árvvus , ja fálaldagaid láhčima deatalašvuohta sámi álbmoga várás badjegehččojuvvo . 2 Nubbi eará hástalus lea dat erenoamáš gáibádusat maid ođđaáigásaš servodat mielddisbuktá dakkár servodahkii mas leat guhkes gaskkat eanadieđalaččat ja uhccán olbmot . 2 Nubbi eará gii maid lea duššan lea Tore Eikeland . 2 Nubbi eará bealli lea dat ahte Suodjalusas dađi mielde go Sámediggi diehtá ii šat leat makkárge šiehtadus guvlui . Dat nogai 1996:s , oktanaga šiehtadusain boazodolliid ja Suodjalusa gaskka . 2 Nubbi doaibmabidju lea doarjjaortnet Sámedikki politihkalaš bellodagaid / joavkkuid várás . 2 Nubbi : Stuorit gilvu válddi ja strategalaš resurssaid alde sáhttá lasihit gilvaleami fápmoriikkaid gaskii . 2 Nu čilgejuvvo maiddái lága ulbmilmearrádusas : Sámi boazodoalloguovllus galgá láhka lágidit dili boazodollui mii lea ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat guoddevaš ja mii lea vuođđuduvvon sámi kultuvrra , árbevieruid ja dábiid ala ávkin boazodollui alccesis ja servodahkii muđui . 2 Nu šattai stuorit dárbu dasa ahte skuvllain álget oahpahit boazodoalu birra . 2 Nu šaddá álkibun juohkehažžii árvvoštallat jovdet go dobbelii váidagiin . 2 Nu unnán doarjja go vejolaš galgá juolluduvvot várrejuvvon ruhtan . 2 Nu sáhttá leat jus Sámediggi lága , stuoradiggemearrádusa dahje eará vuođul , doaimmaha doaimma dahje válddi mii gullá stáhtaráđi bagadan- dahje gozihanválddi vuollái . 2 Nu sáhttá dahkat dásseárvo- ja nissonáŋgiruššanbeali oassin Sámedikki dábálaš váikkuhangaskaomiin . 2 Nu sáhttet hálddašanguovllut čohkket máŋgga sektovra resurssaid seamma ulbmilii ja láhčit vejolašvuođaid dakkár guovlulaš plánemiidda ja áŋgiruššamiidda , mat doibmet rattálagaid . 2 Nu ruhtaduvvo maiddái maoriráđi čállingoddi . 2 Nu movt čilgejuvvui kapihtal 7.1:s , de lea Sámediggi almmolaš orgána mii lea ásahuvvon almmolašrievttálaš lágaid vuođul , ja Sámediggi boahtá hálddašit almmolašrievttálaš njuolggadusaid ja almmolaš ruđaid jus ásahuvvo sierra riektesubjeaktan . 2 Nu movt čilgejuvvui kapihtal 2.11:s , de leat Sámedikki dálá bearráigeahččanortnegat ásahuvvon dainna ulbmiliin ahte bisuhit parlamentáralaš ja siskkáldas hálddahuslaš goziheami . 2 Nu movt raportta vuosttaš oasis lea čilgejuvvon , de lea Sámedikki formála dilli máŋgga suorggis ain eahpečielggas , ja dat ii ge šat heive dan ovdáneapmái mii lea leamaš maŋŋel go Sámediggi šattai ráđđeaddi orgánan sámelága bokte . 2 Nu movt ovddiduvvo raportta I. oasis , de lea čielggas ahte Sámediggi ii leat dábálaš ráđđehusvuollásaš hálddašanorgána . 2 Nu movt ovdanboahtá raportta I. oasi kapihtal 2.5:s ja kapihtal 2.12:s , de lea juo sihkkaris riekti ahte Sámediggi ii sáhte oppalaš vuođuin bagaduvvot , ja dan leat sihke Sámediggi ja ráđđehus atnán vuođđun . 2 Nu movt lea čilgejuvvon raportta I. oasis , de lei Sámediggi jurddašuvvon leat ráđđehusa ráđđeaddi orgánan , ja lohkkui buori muddui dábálaš hálddahusapparáhta oassin . 2 Nu movt ipmirdehpet – lea juoga mii ii goassege rievdda . 2 Nu movt dál lea dilli , de ii leat Sámedikkis gelbbolašvuohta mearridit dárbbašlaš mearrádusaid láhkaásahusa hámis , ja dat hehtte Sámedikki mearrideamis ja reguleremis buot Side 63 av 86 2 Nu movt dalle daddjui : ” sus galgá leat nana ja govda raddi , ealli ja čielga čalmmit , stuora gieđat ja dávttit , stuora juolggit ja banit , stuora ja garra Suonat . 2 Nu movt bargojoavku čilge kap. 2.4:s , de lea ráđđádallanriekti eanas surggiin viidát go gulaskuddanriekti , ja ráđđádallamat addet Sámediggái stuorát váikkuhanvejolašvuođa . 2 Nu mii sihkkarastit buoremus vejolaš vuođu go mii galgat ovddidit evttohusa Stuorradiggái . 2 Nu mii lágidat vejolašvuođa ovddasguvlui dustet boahttevaš hástalusaid . 2 Nu mii háliidat rievdadusa mii šaddá leat ulbmillaš ja vuoiggalaš . 2 Nu mii ain fertet joatkit . 2 Nu maŋŋit go 1960-logus fertii bearaš fuolahit eatnašiid . 2 Nu maiddái 2012 stáhtabušeahtain . 2 Nu lei dilli vel doppe ge gos koloniijariikkat ledje mearridan rájáid sahtedohko , nu ahte dat biđgejedje ja háddjejedje olmmoščearddaid main lei oktasaš historjá , giella ja kultuvra , ja nu ahte eará joavkkut gárte ássat territorias . 2 Nu lea váldonjuolggadus muhto Boazodoallostivra oažžu vejolašvuođa addit sierralobi earáide eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus vaikko eai deavdde boazoeaiggáduššangáibádusaid . 2 Nu lea vejolaš ee. máhttobuorideami bokte . 2 Nu lea sihke fylkkarájiid siskkobealde ja daid rastá . 2 Nu lea maiddái guvllolaš eiseválddiid dáfus , mat buoridit máhtuset lágidit dili ealáhusovdáneapmái . 2 Nu lea maiddái bálkáčielggademiin . 2 Nu lea bievlavuodjin mielde raššudeamen sámi kultuvrra luondduvuđđosa guhkit áiggi vuollái . 2 Nu lea Ohcejoga gielda dahkan go leat oastán bálvalusaid spesialistadoavttirguovddážis Kárášjogas . 2 Nu lasihuvvo ge áŋgiruššan skuvla- ja oahpahussuorggis earret eará nu ahte eanebut sáhttet čađahit joatkkaoahpahusa . 2 Nu han lei máŋgga dálus dan áigge . 2 Nu guhkás go čálalaš gáldot muitalit , orro historjjálaš áiggis álgoálggus dušše sápmelaččat dan guovllus maid dál gohčodit Finnmárkku fylkan . 2 Nu guhkás go čájehuvvo leat dárbbašlažžan vuovddi seailluheami , ođasmahttima dahje ođđasit šaddama dihte dahje dan dihte go guovllus lea muorravátni , de sáhttá Gonagas láhkaásahusaid bokte gáržžidit dahje áibbas gieldit muoraid váldima dárkileappot mearriduvvon guovlluin , ja dan olis mearridit ee. ahte varas muorat sáhttet váldot duššefal čájeheami mielde . 2 Nu guhkás go vejolaš ” galgá dulkojuvvot dainna njuovžilisvuođain maid ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 34 addá . 2 Nu guhká go Sámediggi jahkásaččat oažžu juolludusaid stáhtabušeahta badjel , de šaddá dat stivret ekonomiijahálddašeami Stuoradikki juolludusnjuolggadusaid mielde ja Stuoradikki juolludusmearrádusaid čujuhusaid mielde . 2 Nu gohčoduvvon čálastandárda UTF- 8 lea čálastandárda mas leat olu eanet čálamearkkat go dálá čálastandárddas maid almmolaš DT-vuogádagat geavahit , ja dát guoská ee. sámegiela erenoamáš čálamearkkaide . 2 Nu gohčoduvvon Interreg barggu oktavuođas ferte Sámediggi maiddái geavahit dihto váikkuhangaskaomiid , lassin dasa maid EO ja Gielda- ja guovludepartemeanta muđui ruhtadeaba . 2 Nu go čilgehusas boahtá ovdan , de eai leat sámi gažaldagat seammá olu sisafievrriduvvon buot instituhtaide . 2 Nu go čielggadeapmi čájeha de ii leat rekrutteren oahpaheaddjeohppui buorre . 2 Nu go “ Romssa universitehta ja guoskevaš ásahusaid sámi dutkan ja oahpahus ” - mildosis boahtá ovdan , de eai leat sámi áššit seammá olu sisafievrriduvvon buot instituhtaide . 2 Nu go namuhuvvon 9.6.2.-kapihttalis , de sáhttá maiddái leat váttis Sámediggái doalahit dialoga ráđđehusain almmá dan haga ahte ieš čuovvut ja kommuniseret ráđđádallama bohtosa dáfus ovdal go ráđđehus lea ovddidan stáhtabušeahta . 2 Nu go lávdegotti bargu čájeha , ja nu go gulaskuddaninstánssaid majoritehta deattuha , de lea gelbbolašvuođalokten hui dárbbašlaš sámi skuvlla oahpaheddjiide realfágain . 2 Nu go lagabui čilgejuvvo čuoggás A.7 . 2 Nu go diggi lea ádden ášši , de leat iešguđetlágan vejolašvuođat iešguđet fylkkain danne go gullá fylkkagildii láhčit máŋga beali ortnegis . 2 Nu go boahtá ovdan gaskaboddosaš plánaevttohusas , de máŋga guovllu mat gullet teknihkkalaš sisráhkadussii ( infrastruktuvri ) , ealáhusovdaneapmái , luonddu- ja birasgahttemi ja vel eará guovllut galget ovttasdahttojuvvo rájáid rastá . 2 Nu go 20 jagi dás ovdal , de vásihat vuđolaš nuppástuhttimiid internašunála sihkkarvuođa áššiin . 2 Nu galgá ain leat ovddasguvlui , muhto ii gal dušše nu . 2 Nu galge sii geat ledje barggu haga oažžut ođđa vejolašvuođa bargoeallimis . 2 Nu ferte leat vaikko dat orgána mii fápmuduvvo iešalddis ii leat fápmudeaddji orgána vuollásaš mohttege . ” 2 Nu eatnasat galget beassat oassálastit bargoeallimii , de Ráđđehus áigu joatkit alla doaibmadási mii álggahuvvui 2011 . 2 Nu dan ferte áddet ” riikkaidrastásažžan ” . 2 Nr. : 93/10 2 Nr. : 90/10 2 Nr. : 9/2011 2 Nr. : 71/2010 2 Nr. : 65/10 2 Nr. : 58/10 2 Nr. : 52/2010 2 Nr. : 47/2010 2 Nr. : 45/10 2 Nr. : 37/11 2 Nr. : 36/2011 2 Nr. : 34/11 2 Nr. : 21/11 2 Nr. : 165/10 2 Nr. : 162/10 2 Nr. : 16/2010 2 Nr. : 149/10 2 Nr. : 13 2 Nr. : 100/10 2 Nr. : 060-11 2 Nr. : 02/11 2 Nr. : 013/11 2 Nr. : 01/10 2 November 2004 2 Norsk institutt for by- og regionforskning ( NIBR ) lea evalueren sámi kulturmuitogáhttema organiserema 1998:s . 2 Norsk institutt for by- og regionforskning ( NIBR ) lea evalueren Sámi kulturmuitogáhttema organiserema 1998:s . 2 Norsk Tipping AS speallanjagi 2004 vuoittu juogadeami oktavuođas jagi 2005 valáštallandoaimmaide lea várrejuvvon 300 000 ru sámi valáštallamii . 2 Norsk Læremiddelsenter ( Norgga oahpponeavvoguovddážis ) lea bajit dási ovddasvástádus sierrapedagogalaš suorggis . 2 Norsk Institutt for Naturforskning ( NINA ) , Romsa 1999 . 2 Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvnna bargu 2 Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvdna bargá bálddalagaid sámi vuoigatvuođalávdegotti bargguin , ja kommišuvdna cealká čađa gaskka duomuid riektidiliid birra guovlluin gos leat sámi vuoigatvuođa beroštumit . 2 Norlándda fylkkas gullet doaibmaguvlui oasit Evenášši ja Divttasvuona gielddain ja guovllut Veggenis ja Vassdalenis Narviikka gielddas . 2 Norlándda fylkkagielda lea bargan fierpmádathuksemiin máŋgga gieldda nissoniidda , ja Finnmárkku fylkkagielddas lea máŋga jagi leamaš sierra nissončállingoddi . 2 Norgii lea EO ja ON searvevuohta dieđusge hirbmat mávssolaš . 2 Norggas suohkanat mákset dušše unna oasáža goluin ( riegadahttin- ja mánáidguovddažiid ) ja guovddáš eiseválddit nannosit ásahallat doaibma . 2 Norggas ráhkadii Olgoriikadepartemeanta sámi leavgga ja eará leavggaid gaskasaš vuorroortnega várás gaskaboddosaš njuolggadusaid . 2 Norggas lei gonagasa mearkaalmmái virgeolmmoáš , geas lei alla árvodássi . 2 Norggas leat várrenguovddážat ( AMK ) Kárášjoga buohccesáhttui Hámmirfeasta buohcceviesu jourpoliklinihkas ja Deanu buohccesáhttui ges Girkonjárgga buohcceviesu jourpoliklinihkas , gosa buohccebiillat dolvot pasieanttaid . 2 Norggas leat stáhtalaš ásahusain ovddasvástádus earenoamáš dearvvašvuođadivššus , spesialistadearvvašvuođas , ja ruhtaduvvo buohcooaju bakte ( oadjekontuvrra ) . 2 Norggas leat ollu politihkalaš áššesuorggit hui dehálaččat sihke sámiide ja álbmoga eará joavkkuide ja beroštumiide . 2 Norggas leat mis sápmelaččain , smávva álbmogin , smávva vejolašvuođat nannet iežamet rievttálaš dili eanetlohkodemokratiijain . 2 Norggas leat leamašan nu ollu nuppástuhttimat ahte suopmelaččaide lea váttis ja veadjetmahttun diehtit buot nuppástuhttimiid . 2 Norggas lea vurdojuvvon eallinahki guhkkon masá buolvvain maŋimus 100 jagi áiggis . 2 Norggas lea stuorra badjebáza bušeahtas , ja mis leat ollu ruđat vuorkkás . 2 Norggas lea ovttasbargu njuolga lihttoriikkaiguin dahje lihttoriikkaid joavkkuiguin , ee. Davvimearaovttasbarggu bokte . 2 Norggas lea nana stáhtafinánsa dilli , muhto alla loatnaváldimat leat dagahan ahte ruovttudoalut hearkkibut . 2 Norggas lea maid earenoamáš historjjálaš ovddasvástádus sámi kultuvrra ektui danne go dát lea sápmelaččaid historjjálaš ruovtturiika , ja danne go ovddeš dáruiduhttinpolitihkka lea raššudan sámi kultuvrra . 2 Norggas lea lávdaduvvon psykalaš dearvvašvuođafálaldat rávisolbmuide lágiduvvon golmma guovllupsykiatralaš guovddážiidda ( oaniduvvon GPG ) mat vástidit iešguđetge geográfalaš guovllu . 2 Norggas lea leamaš guovddáš doaibma dáin riikkaidgaskasaš proseassain ja mun lea maid ilus ahte sámi doaibmit leat mearkkašahtti láhkai váikkuhan dán dehálaš bargui . 2 Norggas lea erenoamáš ovddasvástádus ovddidit sámi giela , kultuvrra ja eallinlági . 2 Norggas lea earenoamáš riikkaidgaskasaš ovddasvástádus sámi kultuvrra eallineavttuin , danne go eanaš sápmelaččat orrot Norggas , ja danne go sámi kultuvrra boahtteáigi lea dan duohken makkár eavttuid dáppe oažžu . 2 Norggas lea earenoamáš riikkaidgaskasaš ovddasvástádus sámi kultuvrra eallineavttuid ektui danne go eanaš sápmelaččat orrot Norggas . 2 Norggas lea earenoamáš historjálaš ovddasvástádus sámi kultuvrras , danne go lea sápmelaččaid historjjálaš ruovtturiika , ja danne go ovdalis dáruiduhttinpolitihkka lea raššudan sámi kultuvrra . 2 Norggas lea dát geatnegasvuohta čađahuvvon stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnavugiid bokte , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 6 mielde . 2 Norggas lea dát earret eará čuovvoluvvon ođđa Šláddjiivuođalágain , mii mearriduvvui jagi 2009 . 2 Norggas lea Olgoriikkadepartemeanta ráhkadan gaskaboddosaš njuolggadusaid leavgga árvodási hárrái eará leavggaid ektui . 2 Norggas joatkkaskuvllat fállet sihke joatka- ja fitnooahpu . 2 Norggas ja ollu eará riikkain galgá Agenda 21 čuovvuluvvot Báikkálaš Agenda 21:s . 2 Norggas heahtedieđahus das mii guoská buohccesáhttui hálddašuvvo guovllu buohcceviesu AMK-guovddáža bakte , ja politiijáin ja buollindustehusain leat sierra heahtenummirat . 2 Norggas eai dovdda dien dohpaga ja imáštallet suopmalaččaid “ haddedihtomielalašvuođa ” . 2 Norggafierpmádagas lea Romssa universitehtas mihttomearri našuvnnalaččat leat njunnošis sámi dutkamis . 2 Norggabeale vuolitdási oahpaheddjiin lea oaneheabo oahppu go Suomabeale vuođđoskuvlaoahpaheddjin , ja muhttumat leat dán dievasmahttan joatkaoahpuin ja dan oahpu olis leat dohkkehuvvon klássaoahpaheaddjin Suomas 1.-6. klássa dássái . 2 Norggabeale AMK ja Roavvenjárgga heahteguovddáš leat asymetralaš ovttasbargoguoimmit . 2 Norggabealde ; Guovdageainnus , Deanus ja Kárášjogas fállojuvvo suomagiella nubbingiellan suomagielat mánáide . 2 Norgga šiehtadallandelegašuvnna vihtta lahtu leat : 2 Norgga álbmot vásihii máhcakeahtes geahččalusa suoidnemánu 22 . 2 Norgga sámiid riikkasearvi oaivvilda maiddái ahte departemeanta ii doarvái ákkastala manin hilgu Sámedikki gáibádusa . 2 Norgga sámiid riikkasearvi dadjá viidáset ahte Sámedikkis lea sierra sajádat eamiálbmotparlameantan ja danin ii sáhte dan buohtastahttit eará válggaiguin nu mot departemeanta doalahá iežas gulaskuddančállosis . 2 Norgga sámepolitihka čađaheapmi lea dan duohken ahte guovddáš bealit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain duohtandahkkojuvvojit . 2 Norgga sámediggi lea Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid presideantačoahkkima bokte vuolggahan áigumuša lágidit oktasaš seminára golmma sámediggái dásseárvogažaldagaid birra , ja ásahit fierpmádaga dán golmma riikka nissonsámediggeáirasiid gaskka . 2 Norgga sáhkavuorru ON eamiálbmotáššiid bistevaš forumii 2 Norgga suodjalusas lea viiddis riikkaidgaskasaš ovttasbargu olu surggiin , ja olu ovttasbargoguimmiiguin . 2 Norgga suodjalus lea lihttovuođđuduvvon . 2 Norgga stáhtas lea Vuođđolága ja álbmotrievtti vuođul riektigeatnegasvuohta addit sápmelaččaide duohta vejolašvuođaid sihkkarastit ja ovddidit kultuvrraset . 2 Norgga stáhtas lea Vuođđolága ja álbmotrievtti vuođul riektegeatnegasvuohta addit sámi álbmogii duohta vejolašvuođaid sihkkarastit ja ovddidit kultuvrras . 2 Norgga stáhtaleavgga levgemiin ráđđehuskvartálas stáhtaeiseválddit gelbbolaččat čalmmustahttet sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. beaivvi . 2 Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiidda , sámiid ja dáččaid . 2 Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eanaviidosa ala – dážaid ja sámiid – ja danne lea lunddolaš , ahte juobe okta virggálaš norgalaš leavgabeaivi lea dervvahussan sámi veahkadahkii . 2 Norgga stáhta ii leat goassege historjjás jearran dán birra lobi sápmelaččain , ja danne eai leat goassege sápmelaččatge addán iežaset eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa Norgga stáhtii dahje ovttage eará riektesubjektii . 2 Norgga soalddáhat barget hui buori barggu sihke váttis ja amas birrasiin . 2 Norgga smávvaindustriijafitnodagat finadit duolle dalle ain čájáhusain , Skeankkat Suomas ( Gaver fra Finland ) . 2 Norgga ráđđehus ja Stuorradiggi leat cealkán , máŋgii , ahte sámiid iešmearrideapmi ferte čađahuvvot dálá demokráhtalaš stáhta rámmaid siskkobealde . 2 Norgga ruhtadeapmi instituhttii lassána Oahpahus- ja dutkandepartementta bušeahta bokte . 2 Norgga riikkaidgaskasaš ovddasvástádusa birra . 2 Norgga otná boraspirepolitihkka lea stuora hehttehussan boazodollui , erenoamážit muhtun guovlluin . 2 Norgga olgoriikka soahtevehkii 1 234 miljovnna kruvnnu juolludus Bušeahtta Norgga olgoriikka soahtevehkii árvaluvvo joatkkašuvvat seammá dásis go sáldejuvvon jagi 2011 bušeahtta . 2 Norgga oahpaheaddjestudeanttat buot oahpaheaddjeallaskuvllain fertejit oahpahuvvot nu ahte ieža maid sáhttet oahpahit sámi diliid birra . 2 Norgga nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš rievttálaš geatnegasvuođat sápmelaččaid guovdu 2 Norgga mátkefitnodagat áiggoše lágidit skohtermátkit nu ahte vulget Norggas ja loahpahit skohtermátki Suomas ja matkošteaddjit jotket mátkiideaset girdin . 2 Norgga majoritehtaálbmoga kultuvra adnojuvvo diehttelassan — dakkárin maid ii dárbbaš čilget . 2 Norgga lágat ja hálddašeapmi leat guhkit áigge badjelgeahččan sámi kultuvrra ja vuoigatvuođaid Norgga kultuvrii buorrin . 2 Norgga luossanjuolggadusaid ráhkadettiin , eai leat dálá vuoigatvuođaid vuođđojurdagiid diehtán , eai ge vuhtii váldán . 2 Norgga leavga gesso bajimusas ja sámi leavga ja fylkkagieldda iežas leavga gessojit vuollelis . 2 Norgga lea deattuhan dan ahte mii eat galgga váldit badjelasámet dakkár doaimmaid maid Afghanistalaččat lunddolaččat ieža sáhttet doaimmahit – mii dađibahábut lea dáhpáhuvvan beare dávjá dán riikka eará guovlluin . 2 Norgga kulturráđis šaddet olu rievdadusat . 2 Norgga kulturfoandda prošeaktadoarjja ovtta jahkái lasihuvvo 8,9 miljovnna kruvnnuin . 2 Norgga kulturfoandda girjjálašvuođa doaimmaid doarjjaortnegiidda lasihuvvo 5 miljovnna kruvnnu , ee. eanet doarjja girjjálašvuođafestiválaide ja nannet mánáid ja nuoraid ođđa dárogielat čáppagirjjálašvuođa sisaoastinortnega . 2 Norgga konvenšuvdnavulosaš álbmotrievttálaš geatnegasvuođat 2 Norgga jietna- ja čoakkislohkan girjerájus ( Norsk lyd- ja blindeskrift Bibliotek ) oažžu 2,2 miljovnna lasáhusa . 2 Norgga ja Ruošša oktasašjulggaštus 2 Norgga historjjálaš ovddasvástádusa birra . 2 Norgga guovdu lea lihtu III. oassái addojuvvon váikkuhus sámegillii nannema bokte . 2 Norgga guovddáš eiseválddiid ja sámiid sierra álbmogin gaskavuođas ii leat sáhka nugo diehtit ovddimuš guovllupolitihkas , čálgopolitihkas , sosiálapolitihkas dahje ealáhuspolitihkas vaikko dát leat ge dehálaš áššesuorggit . 2 Norgga giellaráđđi čujuha gulaskuddancealkámušastis áššemeannudanváttisvuođaide go ođđa suohkanat galget váldot fárrui , ja jearrá ii go áššemeannudanváikkuhusaid berre dárkileappot guorahallat . 2 Norgga giellaráđđi oaivvilda ahte evttohusa mielde orru šaddame vejolaš ovttain čabu suohkanstivramearrádusain ovttastahttit suohkana hálddašanguvlui , ja oaivvilda fertet dárkileappot guorahallat movt dákkár prinsihppa sáhttá váikkuhit go politihkalaš eanetlohku rievddada . 2 Norgga fealtabuohcciviessu Tsjadas lea veahkkin vehkiide . 2 Norgga ekonomiijas lea guovttesuoratvuohta . 2 Norgga eiseválddit leat árjjalaččat searvan bargat eamiálbmotjulggaštusain dán rájes go álggahuvvui 1984:s . 2 Norgga eiseválddit leat dan rájes go sámeláhka 1987:s meannuduvvui dohkkehan ahte stáhtas lea geatnegasvuohta positiivadit váikkuhit sámi álbmoga eavttuid ovddidit iežaset kultuvrra , ja ahte dát geatnegasvuohta maiddái mearkkaša kultuvrra materiálalaš eavttuid . 2 Norgga eiseválddit ( beroškeahttá ráđđehusas ) leat maŋimuš jagiid 90-logus jearggalaččat eavttuhan stuorát bivdoeriid go maid dutkit leat rávven , ii ge goassige ovdal leat leamaš nu stuorra sierramielalašvuohta bivdoeari sturrodaga ektui go jagi 2000 bivdoeari oktavuođas . 2 Norgga dásseárvobarggu strategiija lea leamaš juhkkon golmma sadjái : Deatalaš vuoigatvuođain ja geatnegasvuođain dássásaš gieđahallan , earenoamáš doaimmat nuppi sohkabeali várás vai jođáneappot jovssašii duohta dásseárvvu , ja kritihkalaš árvvoštallan servodaga organiseremis ja resursageavaheamis . 2 Norgga dutkanráđđi čielggadii 1998:s Sámi dutkama dilálašvuođaid , ja guorahalai gelbbolašvuođa- ja oččodandárbbuid , dutkanfáttáid , fágalaš fierpmádagaid jna. 2 Norgga dutkanráđđi ásahuvvui 01.01.93 , ja lea viidáset fievrridan muhtun osiid sámi dutkama vuoruheamis Kultuvra- ja servodatprográmma čađa ja dutkanráđi eará prográmmaid čađa . 2 Norgga dutkanráđđi ruhtada Romssa universitehta , Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta ovttasbargoprošeavtta – mii gohčoduvvo Eamiálbmotfierpmádahkan . Eamiálbmotfierpmádaga ulbmil lea earret eará ovddidit ja nannet ásahusaid dutkanbirrasiid , ja oahpahit eambbo sámi ja sámegielat dutkiid . 2 Norgga dutkanráđđi lea deaŧalaš oassálasti sámi studeanttaid oaččuheamis alit gráda oahpuide , earret eará iešguđetlágán stipeandaortnegiid čađa . Lea maiddái dárbbašlaš ahte Romssa universitehta ieš vuoruha doaibmabijuid maid ulbmil lea studeanttaid oaččuhit sámi oahpuide . 2 Norgga dutkanráđđi lea 16.04.04 beaiváduvvon reivves čállán : » vi kan allerede nå signalisere ahte de ikke ligger an til en avslutning av Forskningsrådets engasjement når de gjelder samisk forskning » . 2 Norgga dutkanráđđi deattuha oaččuhandoaimmaid deaŧalašvuođa , ja ahte lea dárbu hukset fierpmádagaid alit oahppoásahusaid gaskka . 2 Norgga dutkanráđi váldofágastipeanda 2 Norgga dutkanráđi prográmmat leat maiddái leamaš deaŧalaččat dáid gelbbolašvuođaid lasiheamis . 2 Norgga dutkanráđi mearkkašupmi 2 Norgga dutkanráđi erenoamáš vuoruhanprográmmat leat leamaš mielde hukseme Romssa universitehta sámegiela , sámi girjjálašvuođa , kultuvrra ja historjjá gelbbolašvuođa . 2 Norgga dilli ii leat nu vearrái . 2 Norgga demokratiija lea mealgadii huksejuvvon « ovtta olbmo ovtta jiena » prinsihpa ala . 2 Norgga delegašuvdna davviriikkalaš sámekonvenšuvnna šiehtadallamiidda lea dál nammaduvvon . 2 Norgga boazodoallu Boazodoalu guohtunvuogádaga dovdomearka leat áigodatguohtumat main boazu gávdná guohtuma birra jagi . 2 Norgga boazodoallu 2 Norgga biraseiseválddit árvvoštallet dál oppalaš dásis , movt , “ suodjaleami ” ja “ geavaheami ” galgá sáhttit ovttastahttit . 2 Norgga bealis ávžžuhuvvojit kiinnálaš eiseválddit ságastallagoahtit Dalai Lamain , ja deattuhuvvo maiddái ahte lea deaŧalaš doahttalit tibehtalaččaid vejolašvuođa ovddidit iežaset religiovnna ja kultuvrra . » 2 Norgga bealis mii garrasit deattuhit ahte mii lihkostuvvat buohtalastimis doaimmaimet afghanistanalaš ja ođđa amerihkálaš soahteveagain Faryabas . 2 Norgga bealis deattuhuvvo árktalaš eamiálbmogiid oassálastin Ráđis , mas Sámiráđis ja viđá eará eamiálbmorganisašuvnnas lea bissovaš oassálastinstáhtus . 2 Norgga beale sápmelaččaid vuođđonjuolggadussuodji lea nannejuvvon Vuođđolága § 110A:s . 2 Norgga bealde leat njuoratmáná eatnit geaidda lea lunddolaš geavahit jorttamovrra bálvalusa Suomas , ja Suoma bealde ges eatnit geaidda lea lunddolaš geavahit jorttamovrra bálvalusa Norggas . 2 Norgga bealde lea fiiberfierpmádat biddjon davás gitta Ivguvuona rádjái Romssa fylkkas . 2 Norgga alit oahpahusásahusaid ovddasvástádusjuogu dáfus lea Sámediggi ovttaoaivilis Mjøslávdegottiin ahte iešguđet oahpahus- ja dutkanásahusat main lea dahje mat leat ožžon erenoamáš ovddasvástádusa sámi álbmoga alitohppui ja dutkamii , eai sáhte čoavdit doaimmaid akto , muhto dat dárbbašit ovttasbargat gaskaneaset ja eará alit oahpahusásahusaiguin riikkas . 2 Norgga Sámiid Riikasearvi oažžu odne ruhtadoarjaga Sámedikkis , nu go kulturorganisašuvdnan ja politihkalaš bellodahkan . 2 Norgga Sámiid Riikasearvi Vuona Sámij Rijkasiebrre Nøørjen Samiej Rijhkesiebrie 2 Norgga Sámediggi lea buktán iežas oaiviliid , eaige das leat makkárge vuosteákkat bargui ja čovdosiidda maid Stáhtakantuvra lea hábmen . 2 Norgga Sámediggi lea addán oaiviliiddis , eaige das leat makkárge vuosteákkat bargui ja čovdosiidda maid Stáhtakantuvra lea hábmen . 2 Norgga Sámediggi 2 Norgga Standárdiserenlihtus ( Norges Standardiseringsforbund , NSF ) lea ovddasvástádus standárdiserendoaimma bajit stivrejumis ja buohtalastimis Norggas . 2 Norgga Polarinstituhtta 2 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvis ( NRL ) oaivvildeimmet mii ahte nannen dutkamis , fágalaš nevvodeamis ja oahpahusas ledje golbma ášši mat gulle oktii . 2 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi lea geigen 2011/2012 Boazodoallošiehtadusa šiehtadallangáibádusaid . 2 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ( NBR ) válljii duorastaga guovvamánu 17. beaivvi botket 2011/2012 boazodoallošiehtadallamiid Stáhtain . 2 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ( NBR ) geigii stáhtii , Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta bokte , 2011/2012 Boazodoallošiehtadusa šiehtadallangáibádusaid ođđajagimánu 5. b. 2011:s . 2 Norges Bank máksá olggos doarjagiid ja doaimmaha rehketdoalu . 2 Norges Bank Bankplassen 2 PB 1179 Sentrum 0107 Oslo 2 Norge ja Ruošša ovttaoaiavilis juohkinlinnjášiehtadallamiin 2 Norgalaččat hárve sáhttet dahkat maidege masa eai gávdno rikkaviidosaš čujuhusat . 2 Norgalaččaid neahttagávppašeapmi Eurohpá njunnošis 2 Norgalaš sirddolaččain okta čálii jierásmuvvan ruoktot ahte Amerihkás » ... mii borrat juovlaborramušaid juohke beaivvi ” . 2 Norga čálii vuollái konvenšuvnna 1990 . 2 Norga – digitála riika máilmmenjunnošis 2 Norga áigu ain ávkkástallat EO-gohččosiid doaibmalanjadaga . 2 Norga oažžu sihke rámi ja moaitamuša ođđa ON-raporttas mii gieđahallá sámiid dili sihke Norggas , Ruoŧas ja Suomas . 2 Norga oassalastá ON ráfidoaimmaid danin go min áigumuš lea nannet ON cuokka bisuheames riikkaidgaskasaš ráfi ja dorvvolašvuođa . 2 Norga máŋggaetnihkalaš stáhtan . 2 Norga lei vuosttaš stáhta mii dohkkehii dán konvenšuvnna . 2 Norga lei sin sádden , máilmmeservodaga gohččuma vuođul . 2 Norga lea ásahuvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala — dážaid ja sápmelaččaid . 2 Norga lea árjjalaččat oassálastán bargui man ulbmil lea leamaš ásahit ON álgoálbmotáššiid bistevaš fora . 2 Norga lea válljen bidjat stuorra deattu dasa ahte čovdosat sohpet riikkaidgaskasaš rivtiin . 2 Norga lea vuolggahan dáid rievdadusaid mat galget dahkat NATO eanet beaktileabbo ja seammás hálbbibun uhcit bargoveagain , mii njiedjá 16.000 bargis 9.000ii . 2 Norga lea riikkaidgaskasaš soahpamušaid nannemiin ja riikkagottálaš láhkamearrádusaiguin geatnegahttán iežas álggahit doaibmabijuid mat suodjalit ja nannejit sámegiela . 2 Norga lea okta daid OECD-riikkain mat juolludit eanemus almmolaš doarjaga dutkamii ássilogusteaset ektui . 2 Norga lea lihkkoš mas leat norgalaš nissonat . 2 Norga lea dohkkehan dán konvenšuvnna , ja lea čadnojuvvon dan mearrádussii . 2 Norga lea dohkkehan ILO-konvenšuvnna 169 , muhto dat ii leat vel ollásit ovttastahttojuvvon . 2 Norga lea buvttehan guhkás oahpahit Afganistana soahteveaga Faryabas:s . 2 Norga lea Vuođđolága § 110 a bokte geatnegahttán iežas fuolahit , ahte ” sámi álbmotjoavku Norggas sáhttá suodjalit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima ” . 2 Norga ja Ruošša čállet vuollái soahpamuša rádjaássiduođaštusa birra 2 Norga ja Ruošša vuolláičálliba šiehtadusa 2 Norga ii sáhte fállat boahtte buolvvaide suodjalusa soahtegirdiid haga . 2 Norga galgá leat ain seamma oahpes riikka . 2 Norga doarju dán oainnu , dajai Stoltenberg . 2 Norga deattuha ahte dákkár suodjalusvuogádat galgá geavahuvvot duođalaš áitagiid vuostá , ahte lea goluidseasti ja sihkkarvuođa gáhttejeaddji buot miellahtturiikkain . 2 Norga ceavzá geahččaleami . 2 Norga báŋkkut leat buorebut ceavzá finánsabahkadasa go báŋkkut máŋga eará riikkain . 2 Norga Báŋku 2 Norga 2 Nordlánddas lea dilli veahá máŋggageardánet . 2 Nordlánddas johtet guovtteládje , muhtun orohagat johtet rádjeguovlluide dahje dálveguohtumiidda Ruoŧas , earáin fas lea dálveguohtun rittus . 2 Nordlánddas j ) Evenáššmárkku biire ja Duorga Evenášši suohkanis , ja válgabiirret Veahčču ja Áravuopmi ( oktan Luotnegobiin ) Narviikka suohkanis k ) Rutnavuotna ja guovllut Oarjevuonas ja Ájluovttas Divttasvuona gielddas . 2 Nordlándda fylkkamánni lágida julevsámi ja lullisámi giellaleairraid ovttasráđiid eará Norgga ja Ruoŧa oasálastiiguin . 2 Nordlándda fylkkamánni lea maiddái válljejuvvon leat geahččalanfylkan bargamis sámi áššiiguin fylkkamánneámmáhin , mas ovttasbargu suohkaniiguin deattuhuvvo . 2 Nordlánda šaddá sámi geahččalanfylka 2 Nordland , Region 8 . 2 Nora Marie Brandsfjell , lahttu persovnnalaš várrelahttu Aasta Granefjell Pentha 2 Nomádalaš boazodoallu Duortnus siiddas ja Romssas 1840-1920 . ” ) 2 Nominála , vuollálas gollolassáneapmi lea 4,8 proseantta . 2 Njávdámá nuortasámi musea 2 Njávdáma nuortasámi musea gollun lea árvvoštallojuvvon birrasii 20 miljon kruvnnu . 2 Njávdáma nuortalaš gili kulturmuitogáhttenguovllu ráfáiduhttinárvalus , seailluhanbargu Njávdámis , sámi visttiid gáhtten , sámi dákteriggeávdnasat , kulturmuitodihtorvuođđu , ođasmahttin- ja matasatninprošeakta Heammogiettis Guovdageainnu suohkanis , duođaštus-ávdnasat Røros-guovllus , sámi kulturmuittut ja kulturbiras Meavkkis - Blåtindas , váikkuhaniskkadančielggadus - linjátrase Levanger gielddas . 2 Njálmmálaš gulahallan váldooasis lea guldaleapmi ja hupman guovddážis . 2 Njálmmálaš dieđuin lea earalágan logihkka go deduktiiva logihkka mii geavahuvvo riektečállosiid dulkomis . 2 Njuovžilut ja čielgasut 2 Njuovvangáibádusain addo dispensašuvdna daidda doaluide geat leat joksan produkšuvdnadoarjaga maŋemus 5 jagis . 2 Njuovvangáibádusaid mat leat biddjon doarjaga oažžumii sáhttá leat váttis deavdit jos ollu bohccuid leat massán boraspiriide . 2 Njuovvangáibádusaid mat leat biddjon doarjaga oažžumii sáhttá leat váttis deavdit jos ollu bohccuid lea massán boraspiriide . 2 Njuovvanbázahusat lea resursa , dan dihte ferte dutkojuvvot mot atnit dain ávkki . 2 Njuolggadusat čudjet ná : Sámiid leavga biddjojuvvo našuvnnalašleavgga maŋábeallái . 2 Njuolggadusat veajuiduhttinfága stipeandda juohkimii 2 Njuolggadusat sámi mánáidgárddiide 2 Njuolggadusat ruđaid juogadeapmái NAČ 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálaplána sámi álbmoga várás Norggas , čuovvuleapmái . 2 Njuolggadusat leat ráhkaduvvon dihto lotnolasealáhusjoavkkuid várás , eai ge vuosttažettiin dan dihte ahte ohccit galget sáhttit heivehit iežaset doarjjaortnegii . 2 Njuolggadusat leat fámus dan rájis go sámediggepresideanta mearrida . 2 Njuolggadusat leat evttohuvvon čađahan dihtii stáhta ráđđádallangeatnegasvuođa dan oasi álbmotrievtti mielde , mii guoská 2 Njuolggadusat lea maiddái eahpečielgasat , sihke vearromáksiide ja livnneteiseválddiide . 2 Njuolggadusat gustojit vuolggasajis sihke stádalaš ja gielddalaš orgánaide , ja mearkkašit ovdamearkka dihtii viiddiduvvon rievtti sámegiela geavahit riektelágádusas , ja ahte lágat ja láhkaásahusat main olles sámi veahkadat dahje oasit dás erenoamážit beroštit galget jorgaluvvot sámegillii . 2 Njuolggadusat galget vuhtiiváldit boazodoalu árbevirolaš vuogi ja ovddidit rašunála geavahanortnegiid . 2 Njuolggadusat galget leat gávdnamis dearvvašvuođadoaimmahagaid ruovttusiidduin interneahtas . 2 Njuolggadusat galget leat gárvásat ovdal 2000-jagi loahpa . 2 Njuolggadusat fátmmastit sámi oahppogirjjiid ja sámi reiveskuvllaid dohkkeheami vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa dásis , ja maiddái oahpahusa dohkkeheami rávisolbmuidoahpahusa lága vuođul . 2 Njuolggadusat fertejit heivehuvvot guolleindustriija dárbbuide oažžut varasávdnasiid jeavddaleappot . 2 Njuolggadusat eai ásat ođđa geatnegasvuođaid . 2 Njuolggadusat bohtet fápmui dan rájes go sámediggepresideanta mearrida . 2 Njuolggadusat bohtet fápmui dan beaivvi rájes go Sámediggi mearrida . 2 Njuolggadusat bivddu ja guolásteami hárrái stáhtaeatnamiin eanaš joatkkašuvvojit . 2 Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájis go sámediggepresideanta mearrida . 2 Njuolggadusat Sámediggái beassama birra ( sámegiella ) 2 Njuolggadusain mearriduvvo maiddái ahte jahkečoahkkimis lea cealkinvuoigatvuohta máŋgga áššis , muhto dat ii sáhte čatnat stivrra . 2 Njuolggadusaid ulbmil lea ovddidit beaktilet ovttasbarggu stáhta ja maoriid gaskka . 2 Njuolggadusaid rievdan jed. dieđihuvvo Gielda- ja guovludepartementii . 2 Njuolggadusaid mielde galgá maid addot doarjja kultur- ja gielladoaimmaide , ja boazodoallosápmelaš ealáhusdoaimmaide . 2 Njuolggadusaid maŋimuš mearrádusas kapihttalis 3 , čuoggás 3.5 čuožžu ; « Dát njuolggadusat bohtet fápmui 01.01.97 . » 2 Njuolggadusaid johtingeainnuid birra earáid geasseguohtumiin ( geasseorohagain ) 4 . 2 Njuolggadusaid johtingeainnuid birra eará dálvesiiddaid váldoguovlluid čađa 5 . 2 Njuolggadusaid geahčadeamis leat fuomášan , ahte dálá ortnet lea menddo lossat gielddaide stáhtadoarjaga njuolggadusaid geažil ja ahte lea váttis sirret ideála ja gávppálaš oasálaččaid stáhtadoarjaga oktavuođas . 2 Njuolggadusaid dárkilvuohta lea dan duohken movt dilálašvuođat iešguđet guovlluin leat , muhto berre unnimusat árvvoštallat mearridit njuolggadusaid čuovvovaččaid birra : 1 . 2 Njuolggadusa mii gieldá luovos kulturmuittuid billisteamis ferte dulkot gáržžet , ja dat mearkkaša ahte dieđalaš iskkademiide dahje vurkkodemiide eará sajis go Oslo universitehtas eai guoskka kulturmuitolága § 13 vuosttaš lađđasa mearrádusat . 2 Njuolggadusa mearkkašupmi sápmelaččaid riektedillái lea vuđolaččat guorahallojuvvon NAČ 1984:18:s Sápmelaččaid riektedili birra . 2 Njuolggadus njuvvojuvvon bohccuid duođašteami birra 2 Njuolggadus lasihuvvui miessemánu 27. b. 1988 ja čuodjá ná : Stáhta eiseválddit leat geatnegahtton lahčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovdánahttit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . ” 2 Njuolggadus doarjagii riidoeastadeaddji doaibmabijuide boazodoalu ja eará guoskevaš beali gaskavuođas 2 Njuolggadus doarjaga birra orohagaide ja boazoservviide 2 Njuolggadus buhtadusa birra goluid , liigebargguid ja ekonomalaš vahágiid ovddas , maid boazoeaiggádat gillájit bohccobierggu radioaktiivvalašvuođa váidudandoaibmabijuid geažil 2 Njuolgga doarjagat Ohcanvuđot doarjja Sámi dáiddáršiehtadus 2 Njuolgga doarjagat Ohcanvuđot doarjagat 2 Njuolgga doaibmadoarjja organisašuvnnaide ( ealáhus- ja kulturorganisašuvnnaide , riikaviidosaš sámi organisašuvnnaide ) Njuolgga doaibmadoarjja friddjaásahusaide ( vuođđudusaide , miellahttoásahusaide ) Njuolgga doaibmadoarjja gielddaoamastuvvon ásahusaide ( museaide , giellaguovddážiidda ) Njuolgga doaibmadoarjja gielddaide giellabargguid ovddas Doaibmadoarjja mánáidgárddiide , girjebussiide ohcama / duođaštusaid vuođul Doarjja ohcama vuođul kultur- , ealáhus- , giella- ja kulturmuitoprošeavttaide , ja oahppo- ja dáiddárstipeanddaide Doarjja oahpponeavvuid ráhkadeapmái ja diŋgomii 2 Njuojggadusat Sámediggái beassama birra ( dárogiella ) 2 Njunuščoahkkin čielga giela birra 2 Njunušsearvvit prográmmagálvoindustriijas leat bidjan doibmii dahje leat bidjamin doibmii Unicode-standárdda . 2 Njulges sáhcu čujuha man olu berre njuovvat go ealu varihiid gaskamearálaš njuovvandeaddu lea nuo ja nuo stuoris . 2 Njulgen dihtii dán bonjuvuođa evttoha Sámediggi ahte sámelága § 2-4 rievdaduvvo ja dasa lasihuvvo : 2 Njukčamánu 28. b. 2007:s ii leat vel lávdegotti árvalus dieđáhusas . 2 Njiŋŋelasat njuvvojuvvojit dábálaččat go leat heitot vuoimmis ja galget eret buvttadeamis , ja dat sáhttá dagahit erenoamáš hástalusaid dain guovlluin gos dál leat hui gehppes bohccot . 2 Njellim – Girkonjárga Báikkálaš suoma-norgga oktavuođaid ja ealáhusaid dihte de lea dehálaš buoridit luoddaoktavuođa gaskal Njellima ja Girkonjárkka , mii juste dál lea hui váilevaš . 2 Njealljelogiguhtta dáin vahkkuin in ádden olus maid oahpaheaddji hálai . 2 Njeallje ođđa girdimášiinnain leat ipmiliid eamidiid namat , Frigg , Idun , Siv ja Nanna . 2 Njeallje miellahtu evttohit gaskaboddosaš háldogáržžideami lobis ásahit ođđa álbmotmehciid vuoigatvuođaid kártedettiin . 2 Njealját vuođđun leat Norgga rievttálaš geatnegasvuođat sámi álbmoga ektui , nugo Vuođđolága § 110 A , sámeláhka , ILO-konvenšuvdna nr. 169 ja eará riikkaidgaskasaš mearrádusat , mat buohkat dohkkehit sápmelaččaid vuoigatvuođaid oktan álbmogin ja eamiálbmogin . 2 Njealját kapihttalis čilgejuvvo Romssa universitehta sámi dutkan ja oahpahus historjjálaččat . 2 Njealját kapihttalis guorahallojuvvo Romssa universitehta sámi dutkama ovdáneapmi historjjálaččat . Viđat kapihttalis leat doaibmabijuid evttohusat . 2 Njealjijagáš 5.-10. dási oahpaheaddjeoahppu doallá sisttis dábálaččat unnimusat golbma oahpahusfága , juohke fága lea 60 oahppočuoggá . 2 Njealjijagáš 1.–7. dási oahpaheaddjeoahppu doallá sisttis dábálaččat unnimusat njeallje oahpahusfága , main unnimusat okta fága lea 60 oahppočuoggá ja eará fágat leat unnimusat 30 oahppočuoggá . 2 Njealji jagis leat háhkan 380 prográmma ovttasráđiid NRK Undervisningsredaksjonen:in , NRK Sámi Radioin ja Norsk filminstitutt:in , ja prográmmat leat gávdnamis 230 videobáttis maid skuvllat ja mánáidgárddit sáhttet luoikkahit . 2 Nissonorganisašuvnnat leat leamaš mielde bargamin stuorra ja deatalaš barggu dán oktavuođas . 2 Nissonolbmuide eai leat dušše bargosajit deatalaččat go galggašedje ássat sámi guovlluide . 2 Nissonolbmuid ja bearrašiid nannema doaibmabijut álggahuvvojedje 1999:s . 2 Nissonolbmuid eallineavttuin lea sáhka sihke ávnnaslaš ja eahpeávnnaslaš beliin . 2 Nissonolbmot ja dievdoolbmot . 2 Nissoniidda ja albmáide ferte sihkkarastit seammalágan vejolašvuođaid oažžut oasi dain buriin main earret eará Sámedikkis lea ovddasvástádus juogadit . 2 Nissoniidda geat barget vuođđoealáhusain leat áššit mat gusket bálkái , penšuvdnii , áhpehisvuhtii ja buozanvuođabálká- ja oadjoortnegiidda deatalaččat . 2 Nissoniid árvvuid ja prioriteremiid ferte deattuhit , árvvus atnit ja integreret Sámedikki politihkas vánhurskkisvuođa ja ollislaš oainnu vuođul buorrin sámi servodahkii . 2 Nissoniid sadji sámi báikegottiid kulturseailluheaddjin ja árvoduojárin guovddážis 2 Nissoniid sadji 2 Nissoniid ja albmáid gaskasaš dásseárvobarggus leat ođđa vuoigatvuođat ja vejolašvuođat nissoniidda leamaš guovddáš fáddán . 2 Nissonat váldoáŋgiruššansuorgin Sámedikki doaimmas 2 Nissonat fertejit árvoháhkanprográmma bokte beassat oassálastit ealáhusas . 2 Nissonat 2 Nisson- ja dásseárvoáššiid buoremus vejolaš oktilašvuođa sihkkarastima dihte Sámedikki barggus lea dárbu konkrehta plánii mas hábmejuvvo movt dán suorggi galggašii čuovvulit . 2 Nina Økland ođđa ekspedišuvdnahoavda Mediaossodagas 2 Nils Mathis M. Sara , boazoeaiggát , Guovdageaidnu 3 . 2 Nils Jovnna Eira Meløy , boazoeaiggát , Kárášjohka 2 . 2 Nils Henrik P. Sara 2 Nils Henrik Måsø Ragnhild Nystad 2 Nils Henrik Måsø , GB 2 Nielsen , Reidar : Folk uten fortid . 2 Nidarosa Duopmogirku Ovddeštusbargguid ( NDO ) ulbmil lea bisuhit , gaskkustit ja ovddidit Nidarosa Duopmogirku ja Árkabismagárdima ealli kulturmuitun ja girkolaš visteráhkadussan . 2 Nidarosa Duopmogirku Ovddeštanbarggut ( Nidaros Domkirkes Restaureringsarbeider ) 2 Nicaragua 2 Nettobušetteren lea njuovžilet sihke ekonomalaččat ja doaimma dáfus , ja lea heivehuvvon hálddašanorgánaid main leat eará sisaboađut go dušše stáhtabušeahtajuolludusat . 2 Nettobušetteren addá stuorát ekonomalaš ja doaimmalaš njuovžilisvuođa . 2 Nettobušetterema ulbmil lei ahte Sámediggi oažžu dalle stuorát friddjavuođa ja vejolašvuođa ieš vuoruhit sámi kultuvrra ja sámi servodaga boahtteáiggi . 2 Nettobušetterejuvvon hálddašanorgánain sáhttet muhtun ovttaskas oktavuođain leat sierraortnegat bargiide , ovdamearkka dihte spiehkasteamit virgeolbmo- ja virgeriidolágas , ja spiehkasteamit hálddašanlágas ja/dahje almmolašvuođalágas . 2 Netto ruhtaboahtin petroleadoaimmain stáhtii jagi 2010 leat meroštallojuvvon lassánit 51,4 miljárdda ruvnnuin , 220,4 miljárdda ruvnnu rájes sáldejuvvon bušeahtas 271,7 miljárdda ruvnno rádjai . 2 Netto ollislaš juolluduslassáneapmi dahká 257 miljovnna kruvnnu ( 0,65 proseantta ) ja reasta 1 058 miljovnna kruvnnu lea hadde- ja bálkálassáneamit ja eará teknihkalaš rievdadusat . 2 Netto doaibmagolut – juohke suorggi oassi 2 Negatiiva bealli dán lágán rámmabušetteremis lea dattetge dat ahte juolludeaddji eiseválddiide lea álkit čujuhit Sámedikki vejolašvuođaide vuoruhit iežas bušeahttarámmaid siskkobealde , mii fas sáhttá dagahit ahte eai juolluduvvo ruđat smávit doaimmaide . 2 Nederlánda maid háliida oasálastit dán lágan čoahkkimiin boahttevuođas . 2 Neahttasiidu Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 2 Neahttasiidu Veterinearainstituhtta 2 Neahttasiidu Sápmi galgá olahit olbmuid buot agiin geat ohcet dieđuid sámiid ja sámi kultuvrra birra . 2 Neahttasiidu Sámediggi 2 Neahttasiidu Stáhta penšunfoanda - Olgoriikkat 2 Neahttasiidu Stáhta penšunfoanda - Norga 2 Neahttasiidu Stáhta ekonomiijastivrenguovddáš 2 Neahttasiidu Statsbygg 2 Neahttasiidu Statistihkalaš guovddášbyrå 2 Neahttasiidu Petroleabearráigeahčču 2 Neahttasiidu Oadjoriekti 2 Neahttasiidu Nidarosa Duopmogirku Ovddeštusbarggut 2 Neahttasiidu Mearraolbmuid penšuvdnaoadju 2 Neahttasiidu Mearraduktaninstituhtta ( Havforskningsinstituttet ) 2 Neahttasiidu Kredihttabearráigeahčču 2 Neahttasiidu Hálddahus- ja DGT-direktoráhta 2 Neahttasiidu Guoli olggosfievrredanlávdegotti 2 Neahttasiidu Girkoráđđi 2 Neahttasiidu Gilvobearráigeahčču 2 Neahttasiidu Biebmobearráigeahčču ( Mattilsynet ) 2 Neahttasiidu Bargobearráigeahčču 2 Neahttagávppašeddjiid lohku lea lassánan ovcci proseanttain jagi 2006 rájes jagi 2009 rádjái . 2 Neahttadoaimmaheaddji Sandra Clark 2 Neahtta fálaldat sáhtášii leat deavddan dábálaš oahpahussii plána mielde . 2 Našuvnnalašbibliotehkka , Ruovada ossodat , logahallá maiddái sámi dokumeanttaid BIBSYS:i . 2 Našuvnnalašbibliotehkas lea háhkun ahte Sámi bibliografiija galgá molsut MicroMarc:a BIBSYS:in juos BIBSYS sáhttá fállat dohkálaš čovdosiid ee. sámi čálamearkkaid hárrái . 2 Našuvnnalaš servodat lea huksejuvvon juo ovdal ja lea nuppástuhttojuvvomin . 2 Našuvnnalaš dásis Oahpahus- ja dutkandepartemeantta vuolde lea ásahuvvon ođđa Oahpahusdirektoráhta mii galgá hálddašit buot fágalaš gažaldagaid mat gusket vuođđooahpahussii Norggas . 2 Našuvnnalaš doahpaga sisdoallu lea viidáseappot dávjjimustá geavahuvvon našuvnnalašstáhta rájáid siskkabealde , sisriikkalaččat , muhto lea seammás maiddái doaba , mii geavahuvvo válddahallat ovtta álbmoga oktasašvuođa . 2 Našuvdna definerejuvvo olmmošjoavkun , mii atná iežas ovttadahkan oktasaš historjjá ja kultuvrra dihtii , dávjjimustá maiddái oktasaš giela dihtii . 2 Našunála ulbmilat leat hábmejuvvon dan fuomášumi vuođul ahte dušše dihtomielalaš kulturpolitihkalaš vuoruheamit sáhttet hehttet gielalaš ja kultuvrralaš goarideami maid mediateknologalaš ovdáneapmi čuovuha . ( NOU 1987:34 ) . 2 Našunála museafierpmádat museat ožžot 52,5 miljovnna kruvnnu lasáhusa . 2 Našunála ja riikkaidgaskasaš industriijafitnodagat rogget luondduresurssaid árktalaš guovlluin – ja dat lea áibbas čielggas ahte dát váikkuha hui olu eamiálbmogiid ássanguovlluide ja árbevirolaš ealáhusaide . 2 Našunála ja internašunála rivttiid ovdáneapmi sápmelaččaid ektui eamiálbmogin daid maŋemus logi jagiid berrešii doalvut preassapolitihkkii mii lea gievrrabut vuhtii váldit daid dárbbuid ja rivttiid mat sápmelaččain eamiálbmogin leat Norggas . 2 Našunála gearggusvuođaplánaid ja ollislaš suodjalusa ođđasit guorahallan ja ođasmahttin , kommandovuogádat ja sisaváldinapparáhta NATO hárjehallamiidda ja soalddáhiid lasiheapmi leat ovdamearkkat doaibmabijuide mat berrejit sajustuvvot . 2 Našunála arkitektuvrrapolitihkalaš dokumeantta Arkitektur čuovvoleapmái evttohuvvo lasihit1 9 , miljovnna kruvnnu . 2 Našovnnalaš maoriráđđi sáhttá , go lea ráđđeaddi orgána , ovddidit oainnuid maiddái ekonomalaš dilálašvuođaid hárrái ovddasvástideaddji fágaministarii . 2 Navdimis dát lea dat stuorimus sámepolitihkalaš hástalussan ovddasguvlui . 2 Nationálateáhtera vistti lea dárbu divodit ja ođastit . 2 Nationálabušeahta duogáš loguin biddjojuvvui vuođđun ahte fitnodatvearut njidjet jagis 2008 jahkái 2009 , ja livnnetlogut fas čájehit lassáneami beroškeahttái finánsakriissas . 2 Nationála Álbmotdearvvašvuođainstituhta visttit leat heajos dilis . 2 Nationála vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpus galget buot studeanttat oahppat sámiid birra . 2 Nationála unnitlogut , kvenat , juvddálaččat , vuovdesuopmilaččat , rom-álbmot / sigøynárat ja románi-álbmot / táhterat galget vuhtiiváldojuvvot daid ulbmiliid mielde mat leat Eurohpáráđi rápmakonvenšuvnnas nationála unnitloguid suodjaleami birra ja Unnitlohkogielaid lihtus . 2 Nationála IKT-politihkka FAD galgá váikkuhit dasa ahte almmolaš eiseválddit ráhkadit dakkár IKT-čovdosiid mat leat bevttolaččat , mat oskkáldasat doibmet ja mat leat olbmuide álkit geavahit . 2 Nasjonalt senter for læring og utvikling 2 Nasjonalmuseum Vestbanen ođđahuksemii evttohuvvo juolludit 160 miljovnna kruvnnu Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta bušeahta bokte . 2 Nappo okta našuvdna leage okta álbmot . 2 Nappo danne ásahuvvuige Sámi vuoigatvuođalávdegoddi áiggistis , čielggadan dihte čovdosiid mat nannešedje sápmelaččaid rievttálaš dili . 2 Nansen ja Amundsen vuollásteigga jieŋaid . 2 Nanosmahttit Sámedikki váldohálddahusa 4 virggiin . 2 Nannoseabbo áŋgiruššan gelbbolašvuođa bajidemiin ja fierpmádaga huksemiin sáhtášii movttiidahttit lotnolasdolliid eanet fáluhit buktagiiddiset ja heivehit buvttadusa márkanii . 2 Nannodat ja givrodat . 2 Nannet árbevirolaš sámi máhtu 2 Nannet sámi sisdoalu sámi mánáidgárddiin ja mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 2 Nannet sámi ealáhusaid Sámi kultuvrra ja giela viidáset ovdáneami eaktun leat nana ja njuovžilis ealáhusat . 2 Nannet sámegiela dili guovlluin gos gielladilli lea fuotni . 2 Nannet sámegiela dakkár guovlluin gos das lea fuones dilli . 2 Nannet ráđđehusa ja Sámedikki ovttasdoaimma ... 85 9.6.5 . 2 Nannet ja ovddidit sámegiela guovlluin gos lea dárbu dan dahkat . 2 Nannet ja ovddidit diehtojuohkinfálaldaga Sámedikki geavaheaddjiide , maiddái 2001 sámediggeválgga sierra bargguid 2 Nannet institušuvdnaovttasbargguid ( Eamiálbmotfierpmádat ja “ Ovddidanguovlluid eamiálbmotáššiid forum ” ) 2 Nannet institušuvdnaovttasbarggu ( Eamiálbmotfierpmádat ja “ Ovddidanguovlluid eamiálbmotáššiid forum ” ) 2 Nannet dutkandieđuid gaskkusteami 2 Nannet dutkandieđuid / bohtosiid gaskkusteami 2 Nannet dikki áŋgiruššamiid mánáid ja nuoraid ektui birrasii 1 milj. kruvnnuin , dás mielde maiddái bissovaš juolludus sámi mánáid- ja nuoraidbláddái . 2 Nannet demokráhtalaš proseassaid sámi servodaga ovdánahttimis Ulbmil nannet demokráhtalaš proseassaid sámi servodaga ovdánahttimis , dat mearkkaša Sámedikki vejolašvuođa doalahit buori dialoga siviila sámi servodagain , ja maiddái proseassaid Sámediggeráđi ja Sámedikki dievasčoahkkima gaskka , lea vuosttažettiin čadnon dan áigái go sámi ulbmiiid bušeahtta almmuhuvvo . 2 Nannet demokráhtalaš proseassaid sámi servodaga ovdánahttimis ... 84 9.6.3 . 2 Nannet davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbarggu eamiálbmogiid gaskka ja eamiálbmogiid birra Ráđđehus lea joatkán ovttasbargu sámi áššiid ovddasvástideaddji ministariid ja Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámediggepresidenttaid gaskka mii ásahuvvui 2000:s , ja man ulbmil lea jámmadit čuvget , guorahallat ja meannudit sámi gažaldagaid maid hárrái leat oktasaš beroštumit . 2 Nannet almmolaš giellageavaheami 2 Nannen dihtii vuoigatvuođaid mahtodaga ja sisdoalu , mat sámiin ja earrásiin leat oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami vuođul dahje eará vuđđosa alde , ásahuvvo komišuvdna mii galgá čielggadit vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ja čáziide , ja sierraduopmostuollu mii galgá mearridit soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde , vrd. kapihtal 5 . 2 Nanne bálvalusfálaldaga sámi geavaheddjiide 2 Nana sávaldat lea ahte oahppogirjjit Sámi O 97 mielde galget leat sihke sáme- ja dárogillii . 2 Nana ja ealli sámi servodagat main lea bissovaš ássan ja máŋggabealálaš ealáhusat ja servodateallin . 2 Nana ja ealli sámi servodagat bissovaš ássamiin ja máŋggabealálaš ealáhusaiguin lea Sámedikki definerejuvvon mihttomearrin . 2 Namuhuvvon áššit duogážin , heivege bures konfereanssa namahus » Ovttaseallin Árktisas ” . 2 Namuhuvvon áššis válddii Sámediggi ovdan boazodoalloeiseváldiid ovddasvástádusa sihkkarastit guohtoneatnamiid . 2 Namuhuvvon sivaid geažil sáhttá bálvalus addit buori fálaldaga sámi geavaheddjiide olles sámi guovllus beroškeahttá riikarájiin . 2 Namuhus 2 000 2001 2 Nammačuorvun Sámedikkis álgá dan válgakreatsas ja dan áirasis gean nummara vuorbádallan lea mearridan ovddalgihtii . 2 Nammadeapmi dáhpáhuvvá vuosttaš dievasčoahkkimis maŋŋá ođđa válgga . 2 Nammadeapmi berre gowet Sámedikki politihkálaš čoahkádusa . 2 Namalassii Romssas , Nordlánddas ja Davvi Trøndelágas , Fosen-njárgga osiin ja guovlluin ruoŧarájá vuostá MáttaTrøndelágas , Hedemárkku davvinuorta osiin , ja dihto guovlluin Trollheimenis ja dan birrasis . 2 Namahus de samiske flagget jorgaluvvo sámi leavgan . 2 Nama mearridettiin galgá geavahit sámegiela gustojeaddji riektačállinprinsihpa , gč. § 4 , juoga mii sáhttá mearkkašit sámi čálamearkkaid geavaheami . 2 NSR sámediggeáirasat Jánoš Trosten ja Geir Tommy Pedersen , leaba hirpmástuvvan go Sámediggi dál searvá lokaliserendigáštallamiidda militæra doaimmaid olis . 2 NSR / SáB 2 NSR , Guovddášbellodat ja ovttasbargojoavku oaivvildit ahte galggašii ásahuvvot sierra Sis-Finnmárkku politiijaguovlu , Sis-Finnmárkku diggegoddemálle mielde . 2 NSF lea priváhta organisašuvdna mii ovddasta Norgga . 2 NSF lea oktasašorganisašuvdna mii sisdoallá vihtta standárdiserenorgána ; Norsk allmennstandardisering ( Norgga dábálašstandárdiseren ) , Norsk byggstandardiseringsråd ( Norgga huksenstandárdiserenráđđi ) , Norsk elektroteknisk komité ( Norgga elektroteknihkalaš doaibmagoddi ) , Norsk teknologisenter ( Norgga teknologiijaguovddáš ) ja Post- og teletilsynet ( Poastaja telebearráigeahčču ) . 2 NRK lea dán oktavuođas hui mávssolaš . 2 NRK direkšuvnna seastinevttohus lea kulturpolitihkalaččat áibbas dohkketmeahttun , ja dat dagaha buot daid bargguid ovdii mat Sámedikki mielas leat dárbbašlaččat sámi servodaga ovdáneapmái ja sámi demokratiijii . 2 NRK Sámi Radio lea máŋggaid jagiid plánen , investeren ja bargan háhkat ja oahpahit bargiid geat sáhttet álggahit beaivválaš sámi riikka-TV-ođđasiid njukčamánus boahtte jagi . 2 NRK Sámi Radio lea garra hobehemiid bokte fuomášahttan Ruoŧa ja Suoma našunála TV-fitnodagaid man deaŧalaš sámi TV-ođđasiid ovttasbargu lea sámi álbmogii . 2 NRK / Sámi Radio:in 2 NOU 2007 : 13 Ođđa sámevuoigatvuohta • 2 NOU 2007 : 13 Ođđa sámevuoigatvuohta 2 NOU 2000:3:s sámi oahpaheaddjeoahpu birra ja NOU 2000:14:s ovdanboahtá dárbu ollislaččat árvvoštallat sámi oahpahussuorggi buot dásiin , mii addá vuođu árvvoštallat boahttevaš dárbbuid ja doaimmaid . 2 NOU 2000:14:s 19. kapihttalis lea Mjøslávdegoddi árvvoštallan ja evttohan sámi alitoahpu ja dutkama organiserema ja váldostivrema mii orro leame Sámedikki miela mielde . 2 NOU 2000:14 Frihet med ansvar čilge ja problematisere Norgga boahttevaš hástalusaid . 2 NOU 1997 : 5 siidu 48-49 . 2 NOU 1995:6 Sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa plána 2004 ` doaibmabijut 2004:s biddjo 10,7 mill kruvnno " Girjáivuohta- ja ovttaárvosašvuohta " nammasaš doaibmaplána áigumušaid čađaheapmái . 2 NOU 1985:11 evttohii ásahit TV2-fálaldaga mii sáhttá leat veahkkin seailluhit ja ovddidit norgga kultuvrra , giela ja iešvuođaid . 2 NOU 1984:18 dadjá ahte sápmelaččat eahpitkeahttá leat etnihkalaš joavku masa 27. artihkkala kultursuodjaleapmi guoská . 2 NOU 1984 : 18 siidu 588 ja Ot.prp. nr. 33 ( 1986-1987 ) siidu 117 . 2 NOU 1984 : 18 , s. 587 ; Ot.prp. 33 ( 1986-87 ) čuokkis 7.3 ja 11 . 2 NORDLÁNDA 2 NORAD lea bivdán Romssa universitehta evttohit movt galgá hábmet foruma –“Ovddidanguovlluid eamiálbmotáššiid foruma ” – mii galgá čadnot NORAD eamiálbmotprográmmii . 2 NORAD eamiálbmotprográmma – “ Ovddidanguovlluid eamiálbmotáššiid forum ” 2 NOKUT ferte akrediteret Sámi allaskuvlla dieđalaš allaskuvlan . 2 NO 78 7694 05 62178 SWIFT čujuhus : DNBANOKK Bargiid oktavuođadieđut : Dás gávnnat Sámedikki bargiid oktavuođadieđuid- juhkkojuvvon ossodagaid mielde . 2 NIBR:a evaluerenraporttas sámi kultumuitogáhttema organiserema hárrái oidno ahte koordineren Sámi kulturmuitoráđi ja fylkagielddaid kulturmuitohálddašeami gaskka ii leat duohtan dahkkon nugo Sd. dieđáhusa nr 52 ( 1992-93 ) - Norgga sámepolitihkka , oaivila mielde leai dárbu . 2 NIBR lea evalueren sámi kulturmuitogáhttema organiserema . 2 NH- 90 helikopterat galget vuostáiváldot ja doaibmagoahtit . 2 NBR gáibida fágaovdáneami 2 NB ! 2 NAČ:s 1987:34 Sámi kultuvra ja oahppu evttohuvvo stáhtabušeahtas bidjat ruđaid sámi čállosiidda mat ilbmet dihto áigái . 2 NAČ 1999:9 čalmmusteami oktavuođas lea daddjon ahte vádjolusluossanálli lea issorasat njiedjan maŋimuš 10 jagis , ja maiddái árvalusas daddjo , maŋimuš teakstaoasis 2. siiddus , ahte luossanálli lea dađistaga uhccon . 2 NAV-ođastus lea dehálaš ođastus mii mearkkaša ollu sámi geavaheddjiide ge . 2 NATOs galgá eanet dadjamuš áššiide mat gusket vearjogeahpedeapmái , vearjoleavvamii ja vearjodárkkástussii . 2 NATOa parlamentarihkkárčoahkkima sáttagoddi 2 NATO-váldočoahkkin Lisboas jagi 2010 2 NATO-siskkáldas struktuvrra investeremiidda lea juolludus oktiibuot 216 miljovnna kruvnnu ja lea ollislaččat geahpeduvvon 74 miljovnna kruvnnuin . 2 NATO-riikkaid našunála váldoguovddážat ožžot dehálaš doaimmaid . 2 NATO-ovttasbargovuogit mearriduvvojedje NATO ođđa strategiijas jagi 1991 . 2 NATO váldočoahkkin skábmamánus lei midjiide vuolggasadjin ain joatkit dorvvolašvuođa hástalusaiguin , nugo ođđa strategalaš plánabarggu ja kommandodoaimma ođastusmearrádusaid . 2 NATO váldočoahkkin njukčamánus Lisboas mearridii doarjut ovddidit ođđa missiilasuodjalusa . 2 NATO ođđa strategalaš áigumušat govvejit dáid rievdadusaid maid váldočoahkkin doarjjui vuđolaččat . 2 NATO lea aittobáliid dohkkehan konseapta mas árvaluvvo dađistaga sirdit dorvoovddasvástádusa afghanistanalaččaide , ja áigumuš lea ahte Afghanistana soames jagiid geahčen ollásit badjelasas váldá dorvvolašvuođa váldoovddasvástádusa . 2 NATO ja afganistanlaš eiseválddit vuolláičálle váldočoahkkimis šiehtadusa joatkit guhkesáiggi sihkkarvuođaovttasbarggu maiddái maŋŋil jagi 2014 . 2 NATO ja Afganistana eiseválddit duođaštedje váldočoahkkimis Afganistana soahteveagaid ulbmiliid váldit sihkkarvuođaovddasvástádusa olles Afganistanas ovdal jagi 2014 . 2 NATO dárbbaša riikkaidgaskasaš suodjalusdoaimmaide systemáhtalaš ja ollislaš oktasaš áddejumi . 2 NATO dárbbaša ain Joint Warfare Centre mii lea oassi nuppástusdoaimmas . 2 Møre ja Romsdal 2 Máŋŋel go sámeláhka dohkkehuvvui , de lea eaktuduvvon ahte Sámedikkis galgá leat mearkkašahtti iešráđđenriekti ja váikkuhanfápmu dáin gažaldagain . 2 Máŋgá daid váttisvuođain maid ságastalle prošeavtta álggadettiin , leat čovdojuvvon prošeavtta áigodagas . 2 Máŋgii lea váttis gávdnat ruđaid prošeavttaide . 2 Máŋgii lea Sámediggi hupman oažžut lasáhusaid sámi preassadoarjagii . 2 Máŋggas veallájit garrasit roasmmohuvvon buohcceviesus . 2 Máŋggas mis dovddaimet soapmása daid geat dušše . 2 Máŋggas leat roasmmohuvvon sihke fysalaččat ja psykalaččat vearredaguid dihte . 2 Máŋggas eai beasa uksalasá badjel ja bargodillái . 2 Máŋggas dadjet dávjá munnje ahte Norga lea lihkkoš go das lea olju . 2 Máŋggas bohte deike eará sajiin . 2 Máŋggageavahanplána lea juo nubbi plána dán guvlui . 2 Máŋggafágalaš dutkanprošeavttas berrejit leat sihke luonddudieđalaš , humanisttalaš ja servodatdieđalaš áššit sámi boazodoalus . 2 Máŋggabealát , aktiivvalaš ja ovddiduvvon sámi servodateallin sámi identitehta , kultuvrra ja ealáhusaid nannema bokte rádjaguovlluid ovttasbarggu ovddidemiin . 2 Máŋgga šlájas lea gealbu šaddat ávkin ealáhusaid olis , muhto eaktun dasa leat DjO-searvamat hivvodatkártemii ja bivdosiid heiveheapmái ja buorideapmái . 2 Máŋgga orohagas Finnmárkkus , erenoamážit orohagain gos lea alla boazolohku , lea buvttadeapmi rievddadan sakka maŋemus 20-30 jagi . 2 Máŋgga guovllus gos sámegiella ja sámi kultuvra moaddelot jagi dás ovdal ii vuhtton almmolaš sajiin , leat dál árjjalaš birrasat ja dat doibmet áŋgirit báikkálaš servodagas . 2 Máŋgga gillái lotnolaš guolásteapmi lea deaŧalaš ealáhusheivehallan , muhto riikkalaš rápmaeavttut leat vánit heivvolaččat dakkár doaimmaide . 2 Máŋgga geardde sáhttet oktasaš berošteaddji áššit čilgejuvvot sámegilli jos goappaš bealálaččain leat sámegielat bargit . 2 Máŋgga dási digaštallamat leat jođus árbevieru , valljivuođa ja máŋggaidlogu hárrái ja makkár sajis osku ja eallinoaidnu galget leat almmolaš dilis . 2 Máŋgga dáfus lea dát ovttasbargu garrasit váikkuhan eará surggiid ovttasbarggu nannejupmái . 2 Máŋgasat celket gulaskuddancealkámušain ahte oallugiid mielas lea sámi fáttáin unnán árvu ja gudni . 2 Máŋga čuohte miljovnna olbmo leat bestojuvvon geafivuođa gillámis . 2 Máŋga ásahusa , fitnodaga ja heahtedoaimmat gáibidit liige heahtečovdosa jus neahttaoktavuohta boatkana . 2 Máŋga projeavtta leat doaimmas čuovvolan dihtii doaibmabijuid , erenoamážit sámegiel digitála oahppaneavvuid hárrái . 2 Máŋga jagit alla bálkálassánemiin ja máŋga jagi historjjálaš vuollegis reantodássi lea dagahan ahte ásodatjohtu ja viessohattit leat lassánan . 2 Máŋga gulaskuddanásahusa ovddidedje mearkkašumiid guovllu viiddideami ekonomalaš váikkuhusaide . 2 Máŋga gulaskuddaneiseválddi deattuhedje man mávssolaš almmolaš levgen sámi álbmotbeaivvi livččii sámiide lihkuheapmin ja gudnejahttimin iežaset gielddas dahje fylkkagielddas . 2 Máŋga gieldda dovddahit ahte háliidit čielgaset njuolggadusaid sámi leavgga geavaheami hárrái . 2 Máŋga fágabirrasa deattuhit ahte sámi dutkan ii guoskka dušše sámi servodahkii . 2 Máŋga eavttuhusa ođđa minerálalágas gusket eana- ja čáhcevuoigatvuođaid digaštallamii mat Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas leat gieđahallon . 2 Máŋga dáin visttiin leat huksejuvvon juo badjel 80 jagi áigi ja leat máŋgga geardde ođastuvvon ja rievdaduvvon ja dovdomearkan lea ahte leat eanas gaskaboddosaš čovdosat . 2 Máŋga departemeantta leat maŋimus jagiid čađahan oanibut ja guhkibut ráđđádallamiid Sámedikkiin . 2 Máŋga boaittobealbáikki Finnmárkku gielddain ja eará fylkkain leat maŋimuš jagiid massán skuvlla , gávppi ja poastakántuvrra . 2 Máŋga . 2 Mávssu máksá Finnmárkkuopmodat . § 2 Mávssu máksá Finnmárkkuopmodat . 2 Mávssolaš áŋgiruššamiid olis lasihit politiijaid logu , IKT-doaimmaid ja eanet studeanttaid ohppuiváldima Politiijaallaskuvlii . 2 Mávssolaš bargohárjáneapmi árvvoštallojuvvo maiddái . 2 Máttasámi kulturmuitosuodjalus 2 Máttasámi guovllus lea ollu sámiin lossa dilli , go sii oktilaččat fertejit bealuštit iežaset vuoigatvuođaid duopmostuoluin . » 2 Máttasámi guovllus lea ollu sámiin lossa dilli , go sii oktilaččat fertejit bealuštit iežaset vuoigatvuođaid duopmostuoluin . 2 Máttasámi guovllu nissonat leat čatnan maiddái birasgažaldagaid dearvvasvuhtii , ja leat ohcalan dutkama mii čájehivččii vejolaš guhkesáiggeváikkuhusaid maŋŋá Tjernobyllihkohisvuođa mii earenoamážit guoskkai máttasámi guvlui . 2 Máttaolbmot eai leat vearrámusat . 2 Mátta-Várjjat suohkan oaivvilda ahte ferte erenoamážit deattuhit departemeantta evttohusa ahte Sámediggi sáhttá gáibidit unnimusat 40–60% sohkabeali juogu listtuin mat ceggejuvvojit válgii . 2 Mátta-Várjjat suohkan maiddái ballá váikkuhusain maid vejolaččat dássenmandáhtaid juohkin sáhttá dagahit smávit válgabiirriide . 2 Mátta-Várjjat , Láhppi , Nordkapp , Ivgu ja Ráisavuotna leat ohcan siskkildeami foandda doaibmaguvlui . 2 Mátkkoštusealáhusplánaid ovddideami oktavuođas áigu Sámediggi doaibmat aktiivvalaččat ja áigu lagaš ovttasbargguin fylkkaiguin ja guovlulaš mátkkoštusealáhusservviiguin ovddidit sihke gelbbolašvuođa , buvttaovddideami ja márkaniid . 2 Mátkkoštusealáhus lea maiddái okta bargosuorgi Sámi parlamentáralaš ráđis ja arktálaš dásis . 2 Mátkkoštusealáhus , ja erenoamážit dat mii gohčoduvvo smávva mátkkoštusealáhusdoaibman ja mii lea heivehuvvon giliide , rahpá miellagiddevaš vejolašvuođaid . 2 Mátkkis čuozai dattetge millii dat heahtedilli mii doppe lei , ja mii dieđusge maiddái čuohcá guovllu sámi álbmogii . 2 Mátki ruoktot , galgá nu guhkás go vejolaš heivehuvvot bargomátkkiin . 2 Mátkegolut máksojuvvojit go mátkerehket stáhta skovis lea sáddejuvvon ja golut leat duođaštuvvon . 2 Mátkeealáhusa ovdanahttmis de evttohat ahte guovllu eiseválddit ja ealáhusdoallit , ovttas čielggadit vejolašvuođa oažžut oktasaš prográmmapáhkaid , oktasaš márkanfievrrideami , seamma bálvalusvugiid ja hatti . 2 Mátkedoarjjaortnet lea 1999 rájes bistevaš doaibma . 2 Mátkedoarjjaortnet addá sámi studeanttaide vejolašvuođa ovtta lohkanbaji lohkat muhtun eará eamiálbmotuniversitehtas . 2 Mátkedoarjjaortnega ja strategiijaruhtaortnega berre nannet . 2 Márkomeannu suoidnemánu 25. b. 2008 , stáhtačálli Raimo Valle . 2 Márkanis ráđđejit otne eanaš olgoriikkalaš spealut . 2 Márkanfievrrideapmi lea guovddážis dán prošeavttas . 2 Márkanfievrrideapmi dahkko riikkaidgaskkasaš márkanis . 2 Márkan jearrá vásihusaid , doaimmaid ja dieđuid sámi sisdoaluin , ja dat sáhttá buktit sámi báikegottiin ealáhusaide vejolašvuođaid . 2 Márjjabeaivi - Márjjá lohpádusbeaivi . Árbevirolaš sámi mearkabeaivi . 2 Mánát ja nuorat leat boahtteáigi ja mis lea buohkain ovddasvástádus sidjiide lágidit oadjebas ja givssitkeahtes birrasa mii addá buohkaide buriid ovdánahttinvejolašvuođaid . 2 Mánát dieđusge čirro ja áibbašedje ruoktot . 2 Mánás lea dalle lohpi eaiggáduššat bohccuid sihke eatni ja áhči beale siidaosiin iežas mearkkas . 2 Mánáin lei ollu bargu internáhtas . 2 Mánáidsuodjalus . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Mánáidskuvlla váccii son Praahkes , reálaskuvlla Rørosas , landsgymnása Orkdaeles ja šibitdoavtterallaskuvlla Oslos . 2 Mánáidpsykiatriija oktavuođas lea dárbu viidát ovttasbargat . 2 Mánáidoadju joatkašuvvá seamma supmiin go dán jagi . 2 Mánáidkonvenšuvdna dohkkehuvvui Norggas 1991:s , ja váldui mielde norgga riektái 2003:s . 2 Mánáidgárdi dárkkistuvvui ja gávnnahuvvui ahte dat ollášuhttii beaiveruovttu gáibádusaid . 2 Mánáidgárdeáŋgiruššan lea oassin das . 2 Mánáidgárdesuorggis leat hirbmat unnán oahpponeavvut mat leat sámi mánáidgárddiide heivehuvvon . 2 Mánáidgárdesajit , buorre vuođđoskuvla , vejolašvuođat iežaset ovddidit ja bálvalusfálaldagat gullet oppalaš infrastruktuvrii mas lea stuorra mearkkašupmi . 2 Mánáidgárdesaddji buot mánáide áigumuš lea ollašuvvon , ja nana áŋgiruššan galgá jotkojuvvot . 2 Mánáidgárdefálaldat mas lea buorre kvaliteahta lea buorre eastadeapmi . 2 Mánáidgárddit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Mánáidgárddit , skuvllat , almmolaš bálválusat ja mediafálaldat leat guovddážis dan doaibmaplánas sámegielaid várás . 2 Mánáidgárddiid strategalaš plána lea maiddái biddjon vuođđun . 2 Mánáidgárddiid ruhtadanovddasvástádus lea sirdojuvvon suohkaniidda . 2 Mánáidgárddiid ruhtadanovddasvástádus lea sirdojuvvon gielddaide . 2 Mánáidgárddi ja oahpahussuorggi alitoahpu oahppostipeandda njuolggadusat 2 Mánáidbearrášat Ohcejogas geavahit mánáid dearvvašvuođastašuvnna Deanus . 2 Mánáid- ja nuoraidáššit maid leat ođđa bargosuorgin Sámediggái . 2 Mánáid- ja nuoraidprošeakta lea álggahuvvon . 2 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut , Mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnat Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut , Riikkaidgaskasaš nuoraidbargu 2 Mánáid- ja nuoraidbarggut galget vuoruhuvvot . 2 Mánáid- ja bearašdepartementtas mánáidgárddiid oahpponeavvuide 2 Mánáid- ja bearašdepartementa ( 1 000 kr ) Kap. 856 2 Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea 1995 rájes juohkán ruđaid sámi oahpponeavvuid ovddideapmái mánáidgárddiide . Dan sivas go váilot ollu sámi oahpponeavvut mat heivešedje mánáidgárddiide , lea dárbu lasihit juolludusa . 2 Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttinministtar ) Audun Lysbakken ( SGb ) – virgelohpi skábmamánu 29.b.2010 rájes njukčamánu 20.b.2011 rádjái 2 Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta áigu , ovttasráđiid guoskevaš departemeanttaiguin ja Sámedikkiin , lágidit konferánssa gos sáhttá čohkket vásáhusaid dákkár deaivvadanbáikkiin . 2 Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta 2 Mánáid vejolašvuođat lea min buohkaid oktasaš boahtteáigi . 2 Mánáid lassánan boahkuhemiid geažil leat sullii 5 miljovnna olbmoheakka gáddjojuvvon logi jagis . 2 Mánáid dorvvolašvuohta lea min buohkaid oktasaš boahtteáigi . 2 Mánáid dihtorspealuid sámegieljorgaleamit 2 Mánáid bajásšaddaneavttut 1 425 2 475 2 475 2 Mánnageahččái lea eanemusat 600 ru vuosttaš mánás ja 300 ru juohke eará mánás , muhto oktiibuot ii máksojuvvo badjel 1.200 ru. 2 Máksá ahte olbmuin leat ovtta lágan vuoigatvuođat beroškeahttá leago sápmelaš , dáža , kveana dahje gullágo eará čerdii . 2 Máksosajis 010 Sámediggi , politihkalaš dássi , galgá kr. 200.000,- merkejuvvot válganjuolgaduslávdegotti bargui . 2 Máksosajiin lea lassin jahkerehketdoalu loguide gessojuvvon gorrelaččat oktiibuot kr. 124.000,- gohččojuvvon seastima geažil Sámedikki bálkábušeahtas . 2 Máksosadji 010 Sámediggi , politihkalaš dássi , unniduvvo kr 250.000 lassin dasa mii oidno 1999 jahkerehketdoalus . 2 Máksogeahpedeaddji ja njuolggadoarjja 2 Máksin dáhpáhuvvá oahppi almmuhan báŋko- dahje poastagirokontui . 2 Máilmmi čuoigangilvvut leat váldán atnui ođđa vugiid háhkan dihtii eatodáhtolaš bargiid . 2 Máilmmi álgoálbmotbeaivi čalmmustahttá máilmmi álgoálbmogiid , ja dat lea solidaritehta ja álgoálbmogiid oktiigullevašvuođa beaivi . 2 Máilmmi dearvvasvuođaorganisašuvdna ( WHO ) ja Máilmmi birasprográmma ( UNEP ) álggaheaigga 1999:s ovttasbarggu ahte kártet birrasa ja dearvvasvuođa váttisvuođaid Árktalaš guovllus . 2 Máilbmi vurddii čearggosmielain . 2 Máilbmi ovdána jus mii dan dáhttut . 2 Máilbmi min birra nuppástuvvá . 2 Máhtán lohkat veahá dárogiela , muhto iežan eatnigiela in máhte lohkat . 2 Máhttu sámi servodatdili birra ja sámegielas deattuhuvvo . 2 Máhttovuoimmálaš ealáhusdoaimmaid jeavddalaš šaddu addá stuorra ovdamuniid gilvvus daidda guovlluide mat nagadit bissut oalgálagaid dáinna ovdánemiin . 2 Máhttoministtar Kristin Halvorsen ja kulturministtar Anniken Huitfeldt áŋgiruššaba vai eambbosat ožžot kulturskuvla fálaldagaid , ja ahte kulturskuvla kvalitehta šattašii ain buoret . 2 Máhttolokten 2 Máhttokapitála ja fysalaš kapitála ovttasdoaibman ferte boahtit oidnosii almmolaš ortnegiin mat dorjot hutkama . 2 Máhttodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš gean ovddasvástádus lea dutkan ja alitoahppu ( dutkan- ja alitoahppoministtar ) - maiddái Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeantta njunuš ( mánáid- dásseárvo- ja searvadahttinministtar ) skábmamánu 29.b.2011 rájes njukčamánu 20. b. 2011 rádjái Tora Aasland ( SGb ) 2 Máhttodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( máhttoministtar ) Kristin Halvorsen ( SGb ) 2 Máhttodepartemeanta áigu dán mánus deaivvadit ruoŧa oahpahuseisseválddiid ovddasteddjiiguin ságastallamis vejolaš ovttasbargosurggiid birra . 2 Máhttodepartemeanta ovddasteaddjis lea sierra sáhkavuorru mánáidgárdeáŋgiruššama birra . 2 Máhttodepartemeanta lea álggahan iežas gealbostrategiija mas giellabiras ja giellamovttiidahttin lea okta dain njealji vuoruhuvvon surggiin . 2 Máhtolašvuohta sámi servodatdiliin ja sámegielas deattuhuvvojit . 2 Máhtolašvuohta mii ovddiduvvo go dieđalaš máhtolašvuohta ja sámi servodaga eahpeformálalaš máhtolašvuohta ja árbevierut deaivvadit , lea hui deaŧalaš . 2 Máhtolašvuhtii vuođđuduvvon hálddašeapmi 2 MÁNÁIDCEAHKKI 2 MÁHTTU Kandidáhtas lea máhttu skuvlla ja oahpaheaddjeámmáha iešvuođain , historjjás , ovdáneamis ja sajádagas sámi servodagas ja servodagas muđui , ja skuvlla ulbmila , árvovuođu , lágaid , gustovaš oahppoplánaid ja iešguđetlágan ohppiid vuoigatvuođaid birra lea máhttu oahppoplánabargguin ja skuvllas organisašuvdnan lea máhttu mánáid ja nuoraid oahppamis , ovdáneamis ja oppalaščuvgejumis iešguđetlágan sosiála , máŋggakultuvrralaš ja máŋggagielalaš konteavsttain lea máhttu luohkkájođiheamis ja luohkkábirrasis ja máhttá ovdánahttit buriid oktavuođaid ohppiiguin ja ohppiid gaskkas lea máhttu máŋggalágan bargovugiin ja oahppanresurssain , ja máhttu bargovugiid , sisdoalu ja ohppiid oahppaneavttuid oktiigullevašvuođas lea máhttu mánáid ja nuoraid bajásšaddanbirrasa , dásseárvvu ja identitehtabarggu birra lea máhttu mánáin , geat leat váttis diliin ja mánáid vuoigatvuođain našunála ja riikkaidgaskasaš perspektiivvas , riikkaidgaskasaš šiehtadusaid vuođul , álgoálbmotjulggaštusaid ja našunála lágaid vuođul lea máhttu sámi , našunála ja riikkaidgaskasaš dutkan- ja ovddidanbargguin mat gusket oahpaheaddjeámmáhii lea máhttu sámi árbevirolaš máhtus ovttaskas fágasurggiin lea máhttu sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandilálašvuođaid hástalusain GÁLGGAT Kandidáhtta - máhttá iešheanalaččat ja ovttas earáiguin plánet , čađahit ja reflekteret oahpaheami fágaid siskkobealde ja fágaid rastá , mas vuolggasadjin leat sámi árbevirolaš máhttu , dutkan- ja vásáhusvuđđosaš máhttu - máhttá lágidit dili ja láidestit buriid ja hutkás oahppanbirrasiid - máhttá lágidit dili estehtalaš attáldagaid ovdánahttimii , muosáhussii ja dovddiidussii - máhttá heivehit oahpaheami iešguđetlágan ohppiid dárbbuide ja movttiidahttit oahppanhálu , go čielgasit ovdanbuktá oahppanmihttomeriid , ja geavaha iešguđetlágan bargovugiid olahit ohppiid mihttomeriid - máhttá árvvoštallat ja duođaštit ohppiid oahppama ja ovdáneami oahppomihtuid ektui , rávvet nu ahte ovddida oahppama ja veahkehit ohppiid árvvoštallat iežaset oahppama - máhttá kritihkalaččat reflekteret iežas ja skuvlla geavadiid go ovdánahttá oahpaheaddjerolla ja ámmátetihkalaš gažaldagaid - hálddaša njálmmálaš ja čálalaš sámegiela , máhttá ámmátlaš giellageavaheami ja máhttá oahpahit sámegillii iežas fágain . 2 Muđuid lea fylkkaráđđealmmái dovddahan ahte lea lunddolaš ahte fylkkagieldda bargit ožžot virgelobi bálkkáin ohcama vuođul vai besset eará čalmmustahttimiid čuovvut jus eai leat čalmmustahttimat bargosajis . 2 Muđui čujuhuvvo čuoggái 2.11.2 dán dieđáhusas sámi dearvvasvuođa dutkama birra . 2 Muđui čujuhuvvo válgaláhkaásahusárvalussii , mii lea sáddejuvvon buot áirasiidda . 2 Muđui čujuhuvvo Sámedikki jahkerehketdollui ja Sámedikki jagi 2004 jahkedieđáhussii ášši 16/05 . 2 Muđui čujuha Sámediggi iežas mearrádussii áššis 25/99 . 2 Muđui čujuha Sámediggi dasa mii lea daddjon ovddabealde , go lohká deatalažžan ahte sihke eanadoalu ja boazodoalu áirasat besset leat mielde hálddašeamen guohtumiid , vai ovttas sáhtášedje gávdnat jierpmálaš ja ceavzi hálddašančovdosiid mat doarvái bures vuhtiiválddášedje sihke boaresvirot ja lágas nannejuvvon vuoigatvuođaid mat dán guovtti vuođđoealáhusas leat . 2 Muđui čujuha Sámediggi Sámedikki mearrádusaide dáin gažaldagain . 2 Muđui oassálastá Sámedikki hálddahus bargojoavkkuin maid departemeanttat ásahit ovttaskas áššiid čielggadeami várás . 2 Muđui ledje dušše eanandoallooahpaheaddjit . 2 Muđui leat sii eanaš guorrasan eanetlogu evttohussii muddet vuoigatvuođadiliid ja vuoigatvuođaid hálddahusa dáfus . 2 Muđui leat njuolggadusat kassašuvnna ja vuovdima birra mearriduvvon stáhta háhkandoaimmaid jna. njuolgggadusain . 2 Muđui leat deattuhan ahte oahppi ja oahppi dárbbut galget leat guovddážis . 2 Muđui leat Suoma stáhta ekonomalaš juolludusat eambbo prošeaktavuođđuduvvon juolludusat . 2 Muđui lea sámedikkiid oktavuohta našunalčoahkkimiidda čilgejuvvon davviriikkalaš sámekonvenšuvnna 18. artihkkalis . 2 Muđui lea sáhka das lea go sámivuohta oidnosii dahkkojuvvon go universitehta dutkan- ja oahpahusoppalašvuođa geahččá . 2 Muđui lea leamaš ulbmilin nannet ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš ovttasdoaibmama ja beavttálmahttit ráđđehusa barggu sámi áššiiguin . 2 Muđui lea giellaráđđi veahkehan sámi aviissaid ja sámi lágádusaid dieđuiguin ja oaivademiin . 2 Muđui lea dárbbašlaš nannet bagadallandoaimma sihke girječálliid ja lágádusaid ektui . 2 Muđui lea departemeanta bidjan vuođđun ahte válgaáigodagas čađahuvvojit , nugo ovdal , njeallje dievasčoahkkima jahkásaččat . 2 Muđui lea Sámediggi duhtavaš go šiehtadallanbealit maiddái boahtte áigodahkii leat bidjan Sámi ovddidanfondii 2,0 milj. kr. doarjjan lotnolasealáhusaide main boazodoallu lea komponeantan . 2 Muđui lea Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta ráhkadan doaibmaplána NOU 1995:6 čuovvuleapmái , mii lea sáddejuvvon gulaskuddamii ja maid Sámediggi 2000:s galgá meannudit . 2 Muđui ii leat doarvái bures vuođustuvvon . 2 Muđui ii lean lohpi sámástit . 2 Muđui hálddaša Sámi kulturráđđi čuovvovaš doarjjaortnegiid : juogada doarjaga sámi girjelágádusaide , sámi kulturfondii , sámi kulturorganisašuvnnaide ja sámi mánáid bajásšaddaneavttuide . 2 Muđui gustojit áššegollomearrádusat lágas geassemánu 1. b. 1917 nr. 1 árvvoštus- ja bággolotnunáššiid birra . 2 Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat 2 Muđui gieđahallá Stuoradiggi jahkásaččat stuoradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 2 Muđui galget Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta ja eará vejolaš departemeanttaid iešguđet áŋgiruššansuorggit gozihit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid huksema sámi álbmogii oppalaččat . 2 Muđui evttohuvvojit njuolggadusat boazodoallovuoigaduvvomiid ja eará geavahanvuoigatvuođalaččaid vuoigatvuođaide ; guohtuma , geassesaji ja lassieatnama eanadoalloopmodahkii čujuheamis ; muorračuohppamis : ja bivddus ja guolásteamis . 2 Muđui eai leat fásta ráđđádallamat ráđđehusa ja ruovttustivrra gaskka stáhta ekonomalaš doarjaga birra dahje Ruonaeatnama geavaheami birra stáhtalaš blohkkadoarjagis . 2 Muđui doarju lávdegoddi Sámediggeráđi árvalusa . 2 Muđui doarju lávdegoddi Sámediggeráđi evttohusa . 2 Muđui doalahuvvojit ráđđehusa dábálaš vuogit ja njuolggadusat bušeahttabarggus . 2 Muđui Sámediggi doarju buori muddui vuođđooainnu maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ollislaččat lea ovddidan , sihke 1984:s ja dán čielggadusas . 2 Musihkka 1 441 1 000 1 000 2 Musihka fáddágihppagat 2 Museárusttega ásaheami oktavuođas ferte leat lagaš ovttasbargu Sámi kulturmuitoráđiin , nuortalaš birrasiiguin , Mátta-Várjjaga gielddain ja eará lunddolaš ovttasbargoguimmiiguin . 2 Museálaš ja kuratiivvalaš beliid dain ávdnasiin mat eai leat sámi , sáhtášii gieđahallat ja meannudit coakkádusa evttohuvvon reviderema oktavuođas . 2 Museá 2 Museat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Museasearvvis šaddá maiddái leat deaŧalaš sadji sámi museaid ođđa organiseren- ja stivrenstruktuvrra ollašuhttimis . 2 Museaid fágalaš bargu galgá nanosmahttot nu ahte dat sáhttet doaibmat kultuvrralaš iešáddejumi ja identitehta sadjin ja oassin . 2 Museaid fágalaš bargu galgá nannejuvvot ovttastahttinbargguin ja resursalasáhemiin vai šattašedje arenan ja aktøran gulahallamis kultuvrralaš iešáddejumi ja identitehta birra . 2 Musea- ja kultursuodjalandoaimmaide evttohuvvo oktiibuot 936 miljovnna kruvnnu jagi 2011 bušeahttaevttohusas . 2 Mus lei oba ártegis dovdu . 2 Mus lei lihkku . 2 Mus lei gal dat stuora ovdamunni ahte dovden miehtá Norgga boazodoalu iežan barggu čađa dalle go bargen šibitdoavttirin ja NBR čađa . 2 Mus ledje dalle smávva mánát . 2 Mus leat stuora vuordámušat dan bargui maid Sámi allaskuvla galgá bargat ja mun sávan ahte skuvllat ávkkástallet gávdni fálaldaga . 2 Mus leat golbma máná , ja ii lean nu álki dalle go sii álge skuvlii . 2 Muosát 2 Munnje sosiálademokráhttan lea dušše rievdadusat ja ođastusat mat sáhttet dievasmahttit oadjebasvuođa ulbmiliid buohkaide . 2 Munnje lei illu go bessen ávvudit miessemánu 17. beaivvi min soalddáhiiguin Meymaneh ja Mazar-E-Sharif nammasaš báikkiin ja ledjen rámis oaidnit maid Norgga soalddáhat barget riikkas mii lea guhkkin eret ruovttus . 2 Munnje lei dát ášši mii dagahii ahte ipmirdin ahte mii geat leat massán oahpu fertet searválagaid gáibidit veahki . 2 Munnje lea stuora illu ja gudni beassat rahpat EALÁT dutkanprošeavtta man ulbmil lea dutkat boazodoalu rievddadeaddji dálkkádagas . 2 Munnje lea illu , Ođasmahttin- , hálddahus- ja kirkodepartemeantta bealis , geas lea ovddasvástádus sámi áššiin ráđđehusas , beassat oasálastit dáid gelddolaš beivviid Girkonjárggas . 2 Munnje lea gudni rahpat otná riikkaidgaskasaš konfereanssa " Ovttaseallin Árktisas ” - konferánsa mii lea bidjan guovddážii ahte árktalaš guovlluid oktasaš ovdánahttin eaktuda ovttasdoaibmama . 2 Munnje lea dievas illun leat dáppe odne . 2 Munnje lea dehálaš deattuhit ahte ráđđádallamat leat dehálačča viidábut go dušše ahte eaŋkiláššiin olahit ovttamielalašvuođa gaskal stáhta ja Sámedikki . 2 Munnje lea dehálaš deattuhit ahte ráđđehus garrasit bargá dan badjelii ahte olaha ovttamielalašvuođa Sámedikkiin . 2 Munnje eai mearkkaš maidige . 2 Mun šadden stáhtaráđđin vuosttas gearddi Gro Harlem Brundtland goalmmát ráđđehusas skábmamánus jagi 1990 . 2 Mun ávžžuhan din buohkaid buktit jurdagiid ja árvalit doaibmabijuid mat galggaše váldot mielde doaibmaplánii . 2 Mun ádden ahte olut leat vásihan dán áiggi ráfehis logijahkin máilbmái . 2 Mun sávan ja doaivvun ahte dát duohtavuohta dagaha ahte dii iluin ja čeavláivuođain suodjalusgárvvuin vánddardit . 2 Mun ražan garrasit bisuhit guovddáža ain Stavangeris . 2 Mun oidnen soalddáhiid bargomovtta , geain lei alla fágalaš dássi , ja alla morála . 2 Mun oaivvildan ahte deaddorájiid livčče siiddat / orohagat galgan beassat dárkilit guorahallat báikkálaččat vai dat stivrejuvvojit iežaset ealáhuslaš ulbmiliid guvlui . 2 Mun muittán go son Bargiidbellodaga riikkačoahkkimis ságastalai EO poastadirektiivva vuostá ja oaččui olles riikkačoahkkima illudit su geasuheaddji sáhkavuorus , ja vuittii . 2 Mun maid bessen vásihit dan stuorra beroštumi mii dain báikkiin lea básaáššis . 2 Mun loahpahan nu movt álgen : Mun ferten rámpot din barggu maid lehpet bargan Tsjadas . 2 Mun ledjen gávttehas . 2 Mun lean sihke hirpmahuvvan ja behtohallan go NBR válljii boktet šiehtadallamiid . 2 Mun lean ovdal dadjan ahte doaibma Tsjadas čielgasit dovddaha Ráđđehusa áigumuša vuoruhit Norgga oassálastima ON-jođihuvvon ráfidoaimmain , ja earenoamážit deattuhit kapasitehtaid mat dagahit dákkár doaimmaid beaktileappot . 2 Mun lean mihá sihkar ahte ámmáhat barget iežaset hástalusaiguin seammás go ohppet dain ámmáhiin mat buorebut barget , dadjá stáhtaráđđi . 2 Mun lean maid gierdameahttun . 2 Mun lean lohpidan didjiide doalvut oassádallandearvvuođaid Barack Obamas , Vladimir Putinas , Frederik Reinfeldtas , Angela Merkelis , David Cameronas , Dimitry Medvedevas ja máŋga eará stáhtanjunnošiin ja ráđđehusjođiheddjiin . 2 Mun lean ilus go norgalaš soalddáhat čađat čájehit ahte sii háliidit eastadit vearrivuođaid mat čuhcet earáide , ja heakkavárainis barget maid sáhttet vai earátge galget beassat vásihit seamma ráfi ja friddjavuođa go maid sii návddašit . 2 Mun lean hui čeavlái dainna mo min soalddáhat doibmet doppe . 2 Mun lean hui ilus go dál beassat álggahit barggu , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Mun lean gullan daddjomin maŋŋil din stuora plánen ja hálddašandoaimma , ahte norgga soalddáhat leat čájehan ahte sii sáhttet doaibmat vaikko gos máilmmis ja buot dilálašvuođain . 2 Mun lean geahčemeahttun giitevaš go orun riikkas gos olbmot váigadis áiggis vádjolit gáhtain liđiiguin ja čuovggaiguin demokratiija doarjuma dihte . 2 Mun lean easkka gieskat ožžon čielggadanbarggu gaskaboddasaš raportta . 2 Mun lean aiddo sádden suodjalushovdii rámmačállosa dán birra . 2 Mun lea čeavlái go lean jođiheaddjin lihkadusas mas lea ná duostilis ja jálos nuorat . 2 Mun lea ilus go beasan leat mielde dán seremoniijas , mii lea oassin dan rámis go mun maŋimusat ikte , musihkkariemuid oktavuođas Bergenis , dadjen ahte riikka berre addit min veteránaide . 2 Mun lea hui rámis go beasan leat Nanna ja Siv gástaristeadni ja sávan dan guoktái – ja seammás maiddái Friggii ja Idunii – lihku ovddasguvlui . 2 Mun jáhkán maiddái ahte mii ovddasguvlui eanet berret deattuhit dan ahte earát go dušše sápmelaččat galget válljet sámegieloahpahusa ja bargat sámi guovlluin . 2 Mun jáhkán ahte mii guhkkin eret leat geavahan buot gávppašan vejolašvuođaid dán suorggis , cealká ođasmahttinministtar Aasrud . 2 Mun jáhkán ahte mii buohkat ovttamielalašvuođain cealkit ahte dan maid lehpet Tsjadas bargat juste lea dagahan ON-operašuvnna beaktileabbon . 2 Mun jáhkán ahte mii berret earenoamážit geahčadit dan dili mii lea árbevirolaš sámi guovlluid olggobealde , go dáidá leat doppe gos ovddasguvlui leat buoremus ovdánanvejolašvuođat ? 2 Mun jáhkán ahte leat stuora vejolašvuođat rádjerasttildeaddji ovttasbargguin . 2 Mun jáhkán ahte dán prošeavtta vásáhusat šaddet leat ávkkálačča eará fylkkaide , loahpaha Valle . 2 Mun jáhkán ahte dat šaddet seamma nannosat , arvilat , oskkáldasat , stargadat ja velá – seamma mihtilmasat – go boares girdimášiinnat . 2 Mun jurddašan ahte dat galgá leat dehálaš váikkuheaddjin dasa ahte boahtteáiggi sáhttet leat nana álgoálbmotservodagat buollabirrasaš guovllus . 2 Mun jahkán ahte oskkáldasvuohta lea okta dain deaivileamos iešvuođain go geahččat girdimášiinnaide , ja dáidá leat dat mii lea buot deháleamos . 2 Mun ja olles Norga oassádallat dinguin morrašis . 2 Mun in áiggo gokčat oppa dán váttes digaštallama biegálaččat , muhto baicce váldit ovdan muhtun dárkomiid , Norgga ráđđehusa geahččansaji ektui . 2 Mun in leat goassige geahččalan čiehkádit . 2 Mun in lean jurddašan ahte goassege šattašin oastit bohccobierggu . 2 Mun in jáhke ahte mii gozihemiin leat geargan , muhto lea dehálaš ahte dan leat álggahan ja ahte gozihandoaimma muddet nu ahte šaddá ávkkálaš reaidun skuvlaeaiggádiidda . 2 Mun in jáhke ahte lea nu álki ahte lea okta sivva dasa go lohku njiedjá . 2 Mun in eahpit ahte dát árvvoštallan lea doallá deaivása . 2 Mun in dieđe man dábálaš dát lea , muhto mediabeaggimat ja historjját dagahit ahte mun duođaid fuolastuvan . 2 Mun illudan vásihit dán gelddolaš beaivvi ja oažžut olu dieđuid ja máhtu áššiid birra mat gusket midjiide buohkaide davviguovlluin . 2 Mun háliidan vuđolaš duogášdieđuid rávvagiidda maid galggan ovddidit Stuoradiggái giđđat boahtte jagi . 2 Mun háliidan maiddái giitit olles máilmmi ovddasmorraša ja oassádallama ovddas . 2 Mun háliidan giitit majesteahta Gonagasa , gonagaslaš allavuođa kruvdnaprinssa ja olles gonagaslaš bearraša go liekkusvuođain leat searvan morašteapmái . 2 Mun háliidan giitit Gonagasšloahta vássán jagi barggu ovddas . 2 Mun háliidan dás geavahit liibba hástalit din doarjut dán guovddáža ja eará láhkai ge váikkuhit eambbo dutkamii ja oahpaheapmái álgoálbmogiid birra . 2 Mun háliidan deattuhit ahte ráđđehusa ja Sámedikki gaskkas eanas áššiin lea buorre gulahallan , ja olahat ovttamielalašvuođa mearrádusaid sisdoalus . 2 Mun háliidan danin din hástalit jurddašit movt váhnemat , skuvla ja lagasbiras sáhttá váikkuhit dasa ahte mánát ja nuorat atnet sámegieloahpahusa geasuheaddjin ja suohtasin vaikko šaddet soames liigediimmuid bargat ? 2 Mun hálan olbmuide , inge virggiide dahje násttiide . 2 Mun hirpmástuvvan das man ollu árvvolašvuođa , fuolahusa ja nannodaga mun lean vásihan . 2 Mun giitán Stuorradikki go lea čájehan cuokka ja dáhtu čuožžut searválaga go riikka dárbbašii ovttalašvuođa . 2 Mun gelddolašvuođain vuorddán dán barggu bohtosiid . 2 Mun gal in oainne prinsihpalaš ákkaid dasa ahte mii dálá áiggis dađistaga láhčet nissoniidda ja dievdduide seamma vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid , maiddái Suodjalusas . 2 Mun fitnen Tsjadas diibmá jura ovdalaš juovllaid ja máhccen ruoktot hervvošin dan maid ledje vásihan ja oaidnán . 2 Mun ferten rápmot din , ja dan barggu maid lehpet bargan . 2 Mun dávjá galledan fitnodagaid ja vásihan čeahpes bargiid ja jođiheddjiid . 2 Mun dál bivddán dán sárdnestuolus ahte mii eat álggat garasvuođain oaguhišgoahtit cealkámušaid ja báhkkodemiid . 2 Mun dovden máŋgasa . 2 Mun doaivvun ja jáhkán ahte hui berošteaddji báikkálaš servodagat buktet konstruktiiva ja ávkkálaš árvalusaid midjiide dán proseassas . 2 Mun deaivvadan bargiiguin geainna leat leamaš váttis dilli , muhto almmatge leat duhtavaččat dainna vehkiin maid Suodjalus ja muđui servodat lea addán . 2 Mun dattetge áiggun deattuhit man dehálaš lea ahte mii lihkostuvvat mánáidgárdesuorggis . 2 Mun das čuččodat bálddalaga álbmotdáhtuin . 2 Mun anán árvvus dáid nuoraid ja maid ollu eará nuoraid boazodoallobirrasis geaid lean deaivan maŋŋil . 2 Mun almmuhan dalle riikkaidgaskasaš konfereanssa » Ovttaseallin Árktisas ” rahppon ! 2 Multifunkšunála oahpponeavvuin sáhttet leat olu iešguđetlágán komponeanttat ja heivehuvvon oasit , nugo jienat , govat ja teavsttat , eaige dat dárbbaš leat dušše ovtta vásedin ulbmila váste ráhkaduvvon . 2 Multi nammasaš matematihkkabuvttus jorgaluvvo sámegillii 2 Muittán vuosttaš háve go fertejin oastit bohccobierggu . 2 Muittán okta ohppiin , Anne Margrehte Oskal , logai ahte boazodoalloskuvla lei buoremus skuvla maid son goasse lea vázzán , go doppe oahpai sihke praktihkalaš bargguid ja ávkkálaš teoriijaid . 2 Muittán maiddái ahte oahpaheaddji ii dohkkehan ahte mánát sámástedje , ja son dohppii min niskái . 2 Muittán internáhtas oaččuimet boares mearraguliid . 2 Muittán ain go gussa čievččastii ja mielkeskállu gopmánii . 2 Muittán ahte duiskalaččat čikče min . 2 Muitte fal legitimašuvnna ! 2 Muitte fal iskat fertet go ovddalgihtiijienastit dán jagi ! 2 Muitte ahte du jienastat ferte joavdat du ruovttugildii ovdal válgabeaivvi . 2 Muitot mii danne iežamet gahččan soalddáhiid . 2 Muitaluvvon Nils-Ole Dalvikii 2 Muitalus sámiid birra " lea sámi girjjálašvuođa álgu ja lea ge sámi girjjálašvuođahistorjjá deaŧalaš girji , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 2 Muitalit go váldojuvvojedje ruovttuineaset eret , go eai ožžon oahpes biepmu , go eai beassan sámástit , go vieruiduvve sámi gárvvuide , go eai šat beassan sámi máidnasiid gullat , go luođi masse , ja go dan geažil atnigohte kultuvrraset árvvoheapmin , ja nu maiddái iežaset árvvohis olmmožin . 2 Muitalemiid vuođul ii čilgejuvvo makkár riektedilálašvuohta lea dahje ii leat . 2 Muitalan Svein Lundai 2 Muhtun áiggi maŋŋel sáhttá son čuojahastit bealálaččaide , ja oambealástit . 2 Muhtun váldofágastudeanttat čadnojedje dáidda álggahuvvon prošeavttaide ja čálle váldofágabargguset dáin dutkansurggiin . 2 Muhtun riikkain , ovdamearkka dihte Danmárkkus ja USA:s mearriduvvo stáhtabušeahtta láhkan . 2 Muhtun ossodagat buktet goitge evttohusaid mat leat čadnon oahpahussii . 2 Muhtun oktavuođain sáhttá Sámediggi oalle friddjadit ieš vuoruhit juolludusa váldoulbmiliid siskkobealde . 2 Muhtun oktavuođain lea dat doaibma nannejuvvon lágas ( ovdamearkka dihte boazodoallolágas , finnmárkkulágas ja universitehtaid ja allaskuvllaid lágas ) ( geahča mielddus 5 gos Sámedikki stivranammadeamit jnv. leat čilgejuvvon ) . 2 Muhtun mánát eai ádden eai maidige . 2 Muhtun muddui boahtá dát das go iešguđet ortnegiid rámmat leat sturron , muhto maiddái das go iešguđet bušeahtat leat koordinerejuvvon dađistaga go Sámediggi lea váldán badjelasasis doarjjaortnegiid mat juo gávdnojit . 2 Muhtun meahccegeavaheamit , nugo ovdamearkka dihte mohtorjohtalus ja turistadoaimmat , sáhttet dagahit vearrát bahkkema boazodoalu juo gáržžes guohtoneatnamiidda . 2 Muhtun lágat nu go sámeláhka , deavdá máŋgga sajis vel eambbo go dat geatnegasvuođat maid Norga lea badjelasás váldán konvenšuvnna bokte . 2 Muhtun lágan ortnet earáide ge go dušše doaibmabiddjoorohagaide livččii buorre go das livččii mearkkašupmi dálveguohtumiidda . 2 Muhtun hávit eai goassege savvo . 2 Muhtun háviid lea Stuoradikki presideantagoddi váikkuhan dasa ahte leat dollojuvvon rabas gulaskuddančoahkkimat Sámedikki ja lávdegottiid gaskka . 2 Muhtun guovlluin sáhttá misiid massin leat vuollel 2% go leat erenoamáš buorit eavttut . 2 Muhtun guovlluin sáhttet massimat heajos dálveguohtumiid ja boraspiriid geažil leat nu stuorrát ahte dat váikkuha boazodoalu vejolašvuođa mearridit boazologu ovdáneami . 2 Muhtun guovlluin sáhttet dattege njuovahagaid dieđut deattuid birra leat váilevaččat iešguđet sivaid geažil ; ovdamearkka dihte soaitá njuvvojuvvon unnán stuora massimiid geažil . 2 Muhtun guovlluin leat almmotge njuovvandeattut dál nu vuollin ahte lea jáhkehahtti ahte goavve dálvvit ja giđat sáhttet unnidit sihke boazologu ja buvttadeami . 2 Muhtun gielddat mat dan celket han leat ieža jo mearridan njuolggadusaid levget sámi leavggain sámi álbmotbeaivvi . 2 Muhtun gielddat leat maid defineren iežaset sámi gieldan . 2 Muhtun gielddat , ovdamearkka dihtii Røros gielda Lulli-Trøndelágas , leat hákan leavgga , muhto eai leat dan geavahan ovdalgo čielgaset njuolggadusat bohtet . 2 Muhtun gielddain rahppojuvvojit válgalanjat čakčamánu 13. b. juo . 2 Muhtun fágasurggiin , erenoamážit joatkkaoahpahusas , dohkkejit dárogiel dahje eará giela oahpponeavvut buorebut go eará dásiin , omd. eŋgelasgiel oahpponeavvut . 2 Muhtun evttohus movt fágabirrasiid sáhttá nannet lea viššaleappot geavahit stipendiáhttavirggiid dain fágabirrasiin maid áigu vuoruhit , ja čatnat stipendiáhttavirggiid dutkanprošeavttaide . 2 Muhtun erenoamáš oktavuođain sáhttá dán gáibádusas spiehkastit . 2 Muhtun doaimmaide sáhttet dasto leat erenoamáš báikkálaš dahje guvllolaš ovdamunit maid geažil maiddái earáge suohkanguovddážat ja unnibuš guovddážat árvvoštallojuvvojit doaibmabáikin . 2 Muhtun doaibmabijut viidáset fievrridit “ Romssa universitehta sámegiela doaibmaplána ” , ja muhtun doaibmabijuid lea fas Sámi dutkamiid guovddáža stivra evttohan . 2 Muhtun doaibmabijut leat jo čađahuvvon , muhtumat leat árvvoštallojuvvomin dahje leat kosultašuvdnamuttus . 2 Muhtun departemeanttain leat maiddái bistevaš čoahkkimat Sámedikkiin , juogo politihkalaš dahje hálddahuslaš dásis . 2 Muhtun deaŧalaš surggiin lea dattege láhka jávoheapmi , ii ge jienát maide jurájuste Sámedikki ja ráđđehusa čatnasumi birra , ii ge maide Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuođa birra ja stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ja parlamenttáralaš ovddasvástádusa birra Sámedikki doaimma guovdu . 2 Muhtun dain eará čiekŋudanfáttáin ledje maiddái deaŧalaš sámi oasit , nu go ovdamearkka dihte fáttás “ Ássan ja ekonomiija Davvi-Norggas sullii 1600-logu rádjái ” , mii maiddái gieđahalai dološ sámi heivehusvugiid ja ássama . 2 Muhtumat vásihit sámi giela ja kultuvrra áittan , ja sii dovdet ahte dáža beallái čuohcá go sámi bealli ovddiduvvo . 2 Muhtumat lávdegotti árvalusain guoskkahit maid Finnmárkku . 2 Muhtumat leat juobe árvalan dan ge ahte Sámediggi galgá váldit badjelasas gielddalaš institušuvnnaid hálddašeami / doaimma go dat han galgá gozihit sámi geavaheddjiid dárbbu amase sidjiide čuohcat fylkagielddaid vejolaš seastindoaimmat . 2 Muhtumat eai dárbbaš go moadde diimmu ruovttuveahki vahkkui . 2 Muhtumat dáin prošeavttain leat buvttadandásis , mii mearkkaša ahte válbmanit 1999/2000:s . 2 Muhttun váttisvuođaid lea dušše vejolaš čoavdit buot dáid oassálasttiid ovttasbarggu bokte . 2 Muhttun oktavuođain leat vásihan ahte sámegiella sáhttá doaibmat oktasaš giellan , muhto dušše spiehkastahkan . 2 Muhttomin dáidet suopmelaččat dárbbašit bagadallama ja ráđi Suomas gažaldagain mat gusket buozalmasvuođadáhkádussii ja penšuvdnagažaldagaide . 2 Muhtomin sáhttá maid kulturmuitosuodjaleami dihte dispensašuvdna / luvven leat buoremus čoavddus danne go dokumentašuvdna ja roggan sáhttet leat mielde dagaheamen buoret kulturmuitofágalaš máhtolašvuođa . 2 Muhtomin son lea goarostan juoidá , gámabára , unna lávkkaža dahje juoidá eará . 2 Muhtomin leat juolluduvvon rámmalasáhusat Sámediggái nu ahte Sámediggi ieš beassá vuoruhit guđiid doaimmaid háliida čađahit 112. Go guorahallá Sámedikki bušeahttaevttohusa ja guđiid doaim 112 2 Muhtomin lea earenoamáš váttisin suopmelaččaide geat leat leamašan bargolihkohisvuođas oažžut sosiálalaš buriid Norggas . 2 Muhtomin lea dat váttisvuohta boahtán ovdan go guossestudeanttat ja guossedutkit gávnnadit universitehtain gos lea nu unnán oktavuohta eará fágalaš birrasiiguin , ahte fágalaš ávki šaddá unnit go maid livčče háliidan . 2 Muhto – badjel 40 jagi áibmodoaibma lea guhkes áigi , ja mášiidna lea gollan ja soames jagi dás ovdal čielggai ahte áigi lei láddan eret molsut dáid girdimášiinnaid . 2 Muhto állet buot rámi nu návddaš ahte beare sakka čevllohallabehtet rámiin . 2 Muhto § 13 mearrida ahte dat gusto dalle go ovttasássiguoktás leat leamaš dahje leat oktasaš mánát , jus leaba leamaš náitalan dahje jus leaba ovttas eallán guokte jagi náittosdili sullasaš oktavuođas . 2 Muhto vássán logijahki lea jáhkkimis buoremus logijahki olmmošsohkagotti historjjás . 2 Muhto vel ge in máhttán bures dárogiela , ja danin lea leamaš váttis birget stuoraservodagas . 2 Muhto stuorra álbmot . 2 Muhto son gal muhtin láhkái birgii dainna . 2 Muhto skuvllain lei áibbas goabbatlágan biras ja kultuvra , sihke ohppiin ja oahpaheddjiin . 2 Muhto seammás deattasta láhka ahte buolvvaid vásáhusvuđot dieđut luonddugeavaheami birra galget adnojuvvot dehálažžan , ja das maiddái sámiid luonddugeavaheapmi . 2 Muhto seammá deaŧalaš lea geahččalit juohkit olmmošvuođa . 2 Muhto olles máilbmi dinguin morašta . 2 Muhto olles buolva čuožžilii ganjalčalmmiiguin ja vuosttaldeapmái . 2 Muhto nu movt finnmárkkulága meannudettiin , de sáhttá muhtun oktavuođain leat lunddolaš ahte Stuoradiggi ráđđádallá Sámedikkiin . 2 Muhto mun maiddái fuolastuvan go ohppiid liigebargu nu ovttageardániid čalmmustahttet . 2 Muhto movt sáhttá universitehta buoremusat doaibmat gávnnadanbáikin sihke dáčča ja sámi servodahkii ? 2 Muhto movt praktihkalaččat bargat vai lahkonit dutkama máilmmi ? 2 Muhto mii fertet maiddái njulget dan mii ii doaimma . 2 Muhto mii eat galgga goasse vajálduhttit ahte mis buohkain maiddái lea ovddasvástádus ovddidit iežamet servodaga buoret guvlui ja buorideames árgabeaivvi olbmuide iežamet lahkosis . 2 Muhto mii eat galgga almmuhit olles Suodjalusa doaimmaid álggu rájes juohke guhkesáiggiplánas . 2 Muhto mii dárbbašat juoga mii lea vel deháleappot . 2 Muhto mii dárbbašat doarjaga ja jeđđehusa go leat váttis eallindilis . 2 Muhto mii berret realisttalaččat – go eat mii leat ollen lohppii ja ovddasguvlui leat ain hástalusat sihke Tsjadas , Guovddáš- Afrihká republihkkas , ja Sudanas . 2 Muhto makkár logihkkavuogi galgá geavahit go omd. muitaleami geavaha riektegáldun ? 2 Muhto maiddái fylkagielddain ja gielddain lea ovddasvástádus sihke investeremiid ja doaimma oktavuođas . 2 Muhto maiddái eará árbevirolaš sámi resursageavaheapmi ferte oažžut riektesuodjaleami jos lea deatalaš kulturvuođđu . 2 Muhto maiddái ahte ođđa buktagat ráhkaduvvojit ja ahte geavaha eará osiid bohccos go bierggu , ja lea dehálaš ohcat ođđa márkaniid seammás go ii galgga vajálduhttit vuođđobuktaga , nammalassii bierggu . 2 Muhto maid diet cealkka galggai mearkkašit duohtavuođas ii čilgejuvvo . 2 Muhto lihkus lei doppe muhtin seršánta gii máhtii sámegiela . 2 Muhto lei duođas ovddasmannibargu , ii lean oktage gii lei bargan dákkáriid ovdal , ii ge lean oktage geas sáhtii jearrat ráđiid . 2 Muhto lea váddáseabbo čilget juste mii boasttuvuođaid das lea . 2 Muhto lea maiddái dehálaš deattuhit ahte fylkagielddain ja gielddain ge lea ovddasvástádus sihke investeremiid ja jođiheami oktavuođas . 2 Muhto lea jáhkkimis ahte leavgga geavaheapmi sáhttá geatnegahttot dábálaš instukšuvdnaválddiin . 2 Muhto lea dárbu hálddašit goappaš beliid , sihke gealbooktavuođas ja doalahan dihtii gáddesuodjalusa mearkkašumi . 2 Muhto lea dárbu gávnnahit vuogas logu ieš guđetge orohahkii , maid boazoeaiggádat dohkkehit ja mainna arvet unnidišgoahtit boazologu . 2 Muhto kapihttala čuoggáin eai leat ođđa njuolggadusat boazodoalu jođiheami birra , ovdamearkka dihte geahččogeatnegasvuođa , geahčadanvuoigatvuođa dahje eará siiddaid bohccuid hálddašeami birra 2 Muhto jus áigu sirdit siidaoasi eará siidii , de ferte čuovvut § 11 mearrádusaid siidaoasi ásaheami hárrái . 2 Muhto jus siida ii ráhkat unnidanplána , dahje ii nagot čađahit plána , de gohčču láhka juohke siidaoasi unnidit iežas boazologu gorrelogu mielde . 2 Muhto jus jahkečoahkkin vállje ahte siiddas ii galgga leat sierra stivra , de ferte jahkečoahkkin válljet muhtuma gulahallanolmmožin siidda ja orohatstivrra gaskka . 2 Muhto jos leat nana servodatberoštumit mat bealuštit luobaheami , de berre eanaeaiggáduššanorgána Sámi vuoigatvuođalávdegotti oainnu mielde maiddái dákkár ulbmiliidda luobahit eatnamiid maid boazodoallu dárbbašivččii . 2 Muhto jos dát galggaš boahtit ávkin , de lea dat dan duohken ahte bargoeallin bures váldá vuostá dán bargofámu . 2 Muhto in leat goassege vuollánan ja massán doaivvu beassat álggahit fas . 2 Muhto ii dat áidna . 2 Muhto guovddáš eiseválddit hilgo dán evttohusa , gč. st.dieđ. nr. 41 ( 1996-97 ) ja árvalus S nr. 145 ( 1997-98 ) . 2 Muhto guhtemuš Norga mii ieža mearridit . 2 Muhto go deattuhat dološvirolaš vuoigatvuođaid , de šaddat hilgut dihto árvvoštallamiid vuogálaš guohtunhálddašeami hárrái , daid rivttiid ovdii mat leat fitnašuvvon . 2 Muhto giellaváttisvuođaid dihtii lei hui váttis midjiide bealuštit iežamet eiseválddiide . 2 Muhto gal mii dan nai galgat ceavzit . 2 Muhto eat galgga goassige vajáldahttit ahte ii beaktilis suodjalus ge sáhte buhtadit buriid diplomáhtalaš riidduidčoavdinvugiid . 2 Muhto eat diehtán maid mii čáliimet . 2 Muhto easkka Bjørn Tore Godal ođđa , politihkalaš vuolggahemiin jagis 2000 álggahuvvui sihke doaimmahusa ja ráhkadusaid nuppástuhttin . 2 Muhto dávjá leat dat massimat aŋkke unnibut go dain orohagain gos leat olu bohccot . 2 Muhto dát lea ollu maŋŋil mu áiggi , nu ahte dan birra ožžot earát muitalit . 2 Muhto dát dáhpáhuvvá gustojeaddji njuolggadusaid ja leavgavieru vuođul . 2 Muhto dása sáhttet maiddái leat eará sivat . 2 Muhto dás lea sáhka olu eanet go das ! 2 Muhto diehtit maiddái ahte boazodoalloálbmogat leat ovdal ferten heivehit iežaset ealáhuslági ja eallinvuogi dálkkádatnuppástuvvamiidda . 2 Muhto de lea dehálaš fuomášit áššiid mat ollašuvvet – ii dušše váilivuođaid . 2 Muhto dat ii leat álot doarvái . 2 Muhto dat ge lea oassi eallimis ahte dearvvasvuohta hedjona agi mielde . 2 Muhto dasa lassin lea maid dárbun giitit . 2 Muhto das in oahppan báljo maidege go visot lei dárogillii . 2 Muhto dakkaviđe go ášši loktejuvvo eará rámma ovttasbarggu siskkobealde de giellaváttisvuođat bohtet oidnosii – suomagiella ja dárogiella . 2 Muhto buot nuppástuhttimat gáibidit sihke láidesteami ja ovdáneami . 2 Muhto buot deháleamos - Mii galgat leat oskkáldasat áigumušaid vuostá , Bearráigeahččat ideálaid . 2 Muhto boares Hercules-girdiid birra de dát doaba áinnas adnojuvvo . 2 Muhto bláđit šadde buot buoremus duhkorasat , dains sáhtii ráhkadit vaikko maid : gahpiriid , girdiid , bissuid ja bossunbohcciid . 2 Muhto bargojoavku oaivvida ahte ii oro vejolaš juksat oktasaš mearrádusa seamma oktanaga buot golmma riikkar ásahit sámi álbmotbeaivvi almmolaš leavgabeaivin dannego almmolaš leavgabeivviid njuolggadusat ja vierut Ruoŧas , Suomas ja Norggas dan mađe sierralágánat . 2 Muhto ballu máksinsihkkarvuhtii , ja personsuodjalus ja váilevaš dieđut maid ráddjejit neahttagávppašeami , čájeha analysa . 2 Muhto ahte Norga doalaha govda , máilmmiviidosaš beroštumi ja nana beroštumi ON ektui dan gal doaivvun ahte ovddasguvlui vuordit . 2 Muhto Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohuvvon mearrádusa guorahallan , čájeha ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi dáhtošii eanaeaiggáduššanorgánii eambbo válddi . 2 Muhto Sámediggi čujuha ahte lága mielde lea eiseválddiid duohken mearridit mat boazodollui leat dárbbašlaš guovllut . 2 Muhto Sámediggi sáhtášii dohkkehit ahte luossabivddu giddejuvvon bivdosiiguin hálddašit gielddalaš ortnegat , ja luossabivddu olggobealde golbma stuorra joga Finnmárkkus ( Álttá-Guovdageainnu , Deanu ja Njávdáma jogat ) . 2 Muhto Norgalaš olbmot gal dádjadedje . 2 Muhtin vuoigatvuođalaččaide ja beroštumiide dieđihuvvo lassin vel sierra . 2 Muhtin sámi servodagain lea sámegiella eanetlogu giella , muhto eará sámi servodagain lea sámegiella unnitlogugiella . 2 Muhtimin lea dárbu bidjat návccaid dahkat čielga mearrádusaid amas darvánit vássánáigái . 2 Muhtimat besse eanandoalloskuvlii , earát fas álbmotallaskuvlii . 2 Muddenráđi gelbbolašvuohta . 2 Mu ávžžuhus lea oktageardán . 2 Mu áigumuš lea ahte mii ovttas galgat geavahit dáid vejolašvuođaid ráhkadit buriid bargosajiid Davvi-Norgii ja nu nannet dán guovllu . 2 Mu sávaldat ja áigumuš lea ahte dutkan galgá dagahit ahte mii buorebut sáhttit eastadit psykalaš nođiid ja lágidit Suodjalussii ja dearvvašvuođabálvalussii buoret vejolašvuođa fállat rievttes divššu ja čuovvoleami sidjiide geat dan dárbbašit , lohka Faremo . 2 Mu prinsihpalaš oaidnu lea ahte alimus boazologu eavttut ja norpmat galget leat bagadeaddjin . 2 Mu oainnu mielde oaidná dálá riekteteoriija dušše čállosiid . 2 Mu oainnu mielde lea juoga boastut riekteteoriija giela geavaheamis , ja nu lea teoriijaovddidanbargu geahččalit muddet riekteteoriija vai njálmmálaš árbevirrui maid lea sadji . 2 Mu oaidnu lea ahte UArctic Ealat Institute ásaheapmi dahká vejolažžan dustet dáid hástalusaid oahpahusservodaga rámaid siskkobealde . 2 Mu mielas mis galget leat čielga oaivilat ja ahte vuođđun min oaiviliin leat bajitdási morálalaš ja ehtalaš prinsihpat ja dagut . 2 Mu mielas lea danin áibbas dehálaš ahte almmolašvuohta sáhttá luohttit sihke dearvvašvuođadoaimmahaga stivralahtuide ja bargiide . 2 Mu mielas dát lea buorre . 2 Mu ipmárdus lea ahte buori ráđđádallanproseassat leat vástádussan dasa go stáhta ja Sámediggi eanas áššiin leat olahan ovttamielalašvuođa 2 Mu gažaldat Sámediggeráđđái lea : 2 Mu eadni lea boarráseamos oabbá 13 vieljažiid ja oappážiid gaskkas , ja son lea stuora bearraša matriárka . 2 Mu dieđu mielde ii leat leamašan ovttasbargu Suoma sámiguovllu dikšunguovllu ja Kárášjoga mánáid- ja nuoraidpsykiatralaš poliklinihkka gaskkas , muhto nuoraidpsykiatriijas lea dehálaš ovttasbargosuorgi . 2 Mu dieđu mielde dákkár gulahallan ii leat dál dán guovtti ásahusa gaskkas . 2 Mu buolva lea vásihan oktilis ahtanuššama ja čálggu viiddideami . 2 Movttiidahttit geavahit sámegiela aktiivvalaččat eanet oktavuođain Ráđđehussii lea erenoamáš deaŧalaš čalmmustahttit sámegiela , ja áigu láhčit dili nu ahte sámegiella eambbo geavahuvvo maiddái almmolaš oktavuođain . 2 Movttiidahttimis nuoraid váldit oahpu sámegielas de lea ráđđehus 2010 rájes álggahan ortnega mas luitet oahppoloana 50 000 ruvnnuin studeanttaide geat čađahit dihto oahpaheaddjioahpu ja unnimusat 60 oahppočuoggá sámegielas . 2 Movt vuođđudit sámi dutkanservodaga ja movt váldit vára das , lea gažaldat mii dávjá čuožžila . 2 Movt sáhttá stáhta geavahit unnit ruđaid , seammás go buorida kvalitehta bálvalusain ? 2 Movt sáhttit olahit buoret digitála gelbbolašvuođa ja searvama servodaga doaimmaide ? 2 Movt sáhttit dagahit Norgga buoret orrunriikan ? 2 Movt sáhttit almmolaš suorggi beaktilastit , dagahit eanet geavahanádjái ja buoridit kvaliteahta bálvalusain ? 2 Movt sáhttet nuorat leat mielde váldime vára ja ovdánahttime sámi ealáhusaid ? 2 Movt prográmma joatká , ferte árvvoštallat go áigodat nohkagoahtá . 2 Movt ledje ovdalaš dálkkádatrievdamat , ja movt birgejedje boazodoalloálbmogat dalle ? 2 Movt geassesiida vállje lahtus , mearriduvvo jahkečoahkkima ja orohatstivralahtuid válljema njuolggadusain , geahča dás vuollelis . 2 Movt dál de leaš , de fertejit riikkat šiehtadit ovttasbargovugit . 2 Movt berrejit Norgga guokte stáhtavuođđudeaddji servodaga – dáčča ja sámi servodagat – heivehit dilálašvuođaideaset alit dási oahpahusa ja dutkama politihkkii , mii galgá láidet min boahttevaš jahkeduháhii ? 2 Movt bargit ja áirasat loggejit sisa 2 Moskeain . 2 Moraštit sin badjel geat eai leat šat . 2 Moraš lei dađe stuorát go mun moatti vahku maŋŋá ožžon dieđu ahte geaidnobomba lei goddán Andreas Eldjarn , Simen Tokle , Trond André Bolle ja Christian Lian . 2 Monica Alterskjær Olsen , Árktalaš biologiija ossodat , Medisiinnalaš fakultehta 2 Molsunortnet maid Sámediggi mearridii ii galgan doaibmat eanet jagi . 2 Molssoeaktun sáhttá leat seamma čoavddus mii lea dearvvašvuođafitnodatlága §§ 44 ja 45 mielde . 2 Molssaevttolaš fierpmádagat sáhttet maid dagahit ahte golut unnot . 2 Molssaeavttuid árvvoštallan Raporttas mii dál lea gulaskuddamis , ii leat miige rávvagiid das guđemuš básačoavddus berre válljejuvvot . 2 Molssaeaktun čujuha bargojoavku dasa ahte sáhttet ásahuvvot eará ja eambbo geatnegahtti riidočoavdinmekanismmat Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskii . 2 Molssaeaktun sáhtášii Sámediggi oažžut njuolggadusaid ráddjejuvvon ášševuolggahangelbbolašvuođa hárrái muhtun surggiin , dás politihkalaš doaimma ja hálddašandoaimma siskkobealde . 2 Molssaeaktun livčče lean ahte oarjemáilmmi riikkat juohkehaš ovddidit ođđa našunála dorvvolaš- ja suodjaluspolitihka . 2 Mohtorjohtolat Sus gii doaimmaha boazodoalu , lea lohpi geavahit dárbbašlaš fievrruid gustovaš orohatplána mielde , vrd. § 62 . 2 Mohtorjohtalus 2 Modeallas addá oktilis rámmaeavttuid sámi serovdahkii ja dahká systemáhtalaš ja guhkesáigi ovdánahttinproseassa vejolažžan . 2 Modealla čielggasindahká gažaldagaid stáhtaráđiid bagadanválddi , konstituvšuvnnalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádusa hárrái . 2 Modealla sáhttá buohtastahttit dainna ekonomalaš modeallain maid dál atnet vuođđun go rehkenastet blohkkadoarjaga Danmárkkus Ruonáeatnamii . 2 Modealla mielddisbuktá ahte sámi ulbmiliid bušeahttaráđđádallamiid čađaheapmái ráhkaduvvojit dárkilet njuolggadusat . 2 Modealla lea maid čoavddusin dasa lea go Sámedikkis ášševuolggahangelbbolašvuohta , ja čilge vel dan lea go ráđđehusadvokáhtas ovddasvástádus veahkehit Sámedikki . 2 Modealla lea huksejuvvon dan ipmárdusa nala ahte lea dásserárvvu guovtti álbmoga gaskka , ahte Sámediggi váldá duohta ovddasvástádusa buot sámi áššiid dáfus ja ahte Sámediggi vástida válljejeddjiide dušše nu guhká go ii rihko riikkaidgaskasaš vuoigatvuođaid . 2 Modealla bidjá vuođđun ahte dáčča ja sámi álbmogiin leat ovttalágán vuoigatvuođat , ja ahte juohke politihkalaš vuogádat hálddaša oktasaš árvvuid ja galgá dahkat mearrádusaid ovttastusa ovddas . 2 Modealla 3 82 ... 9.6 . 2 Modealla 2 81 ... 9.5.3 . 2 Modealla 2 2. modealla bidjá vuođđun ahte Sámediggái sirdojuvvo dihto proseantamearri stáhtabušeahtas sámi áššiide . 2 Modealla 1 79 ... 9.5.2 . 2 Moanat organisašuvnnat ja dutkit geain lea viiddis gelbbolašvuohta dán suorggis leat leamašan mielde dán barggus . 2 Moai vácciime geaidnoráigge vihtta kilomehtera . 2 Moai leimme oahpásnuvvan šibitdoavtterallaskuvllas ja go mun válden dán ášši bajás suinna , de lei son dakkaviđe áŋgir oažžut johtui boazodoalloskuvlla . 2 Moai jáhkke Finnmárkkulága šaddat ávkin buot Finnmárkku ássiide , sámi álbmogii ja oppa Norgii . 2 Moai Sámediggepresideanttain leimme ovttamielalačča das ahte ráđđádallanortnet lea mearrideaddji reaidun mii dáhkida Sámediggái vejolašvuođa váikkuhit mearridanproseassaid . 2 Mo sii sáhttet kantuvrrain jávkadit min árbbi ? 2 Mo ruđat geavahuvvojit , galgá Girkoráđđi mearridit . 2 Mo iešguđetlágan gávpemállet , dás maiddái máksinmállet ja fidnosuorggi doaibmiid gaskavuođat , sáhttet váikkuhit lobihis fiilajuogadeami vuostá . 2 Mo dustet O97S hástalusaid ? 2 Mjøslávdegotti čielggadeamis , NOU 2000:14 , 19. kap. lea Mjøslávdegoddi árvvoštallan ja evttohan sámi alit oahpu ja dutkama organiserema ja váldostivrema mii orru leame Sámedikki miela mielde . 2 Misiid massin árra geasi lea boazodoalus vuollel 5 % go leat buorit guohtumat ja unnán boraspire muosehuhttimat . 2 Mis livčče Suodjalus struktuvrralaš heahtedilis , ja dohkketmeahttun dustet boahttevaš dorvvolašvuođa- ja suodjaluspolitihkalaš hástalusaid . 2 Mis ledje unnán oahppogirjjit . 2 Mis ledje sihke gusat , sávzzat ja bohccot . 2 Mis leat riikkarájit golmma riikii , ja buohkain lea dahkamuš NATO searvevuođain . 2 Mis leat oljodietnasat . 2 Mis leat nana olmmošlaš ja luondduviđa riggodagat . 2 Mis leat muitobottut . 2 Mis leat guokte bajimus ulbmila gulaskuddamiin . 2 Mis leat buori searveruhtaduvvon sosiála ortnegat . 2 Mis leat buohkain ollu gažaldagat . 2 Mis leat ain barggut vuordagis , ja doaibmi guhkesáiggiplána ulbmiliid lea vejolaš ollašuhttit . 2 Mis lea soahteveahka mii lea máškideabbo ja eanet jođašahtti , mii bures doaibmá sihke ruovtturiikkas ja olgoriikkas . 2 Mis lea okta riekteprinsihppa riektemeannudeami oktavuođas ahte oažžut vástádusa das ja dakkaviđe , mii mearkkaša earret eará dan ahte oasálaččat galget guldaluvvot nákkuid oktavuođas , ja ahte son gii lea áššáskuhtton ráŋggáštusáššis galgá beassat čilget ja bealuštit . 2 Mis lea nana ekonomalaš čanastagat . 2 Mis lea historjjálaš vejolašvuohta vuođđudit sámi modernitehta dutkojuvvon dieđuid nala . 2 Mis lea ekonomalaš ahtanuššan historjjálaš gaskamearri dásis , ja vuollegis bargguhisvuohta . 2 Mis galgá sadji báris ahkásaččaide ja sidjiide geain leat dearvvašvuođa váttisvuođat , logai Stoltenberg . 2 Mis galgá ain guhkesáiggi áŋgiruššandoaibma , ja seammás fuolahit ahte norgga soahteveahkaoassi heivehuvvo dárbbašlaš doaimmaide . 2 Mis galget álo leat ođđaseamos dieđut . 2 Mis eai leat odne doarvái dieđut gallásis lea sáhka ja movt sin eallindili lea . 2 Mis dáidá buohkain leat dárbu nai dadjat ” mus lei boastut ” – ja doahttaluvvot danin . 2 Miriam Paulsen . 2 Minoritehtaid – sámiid ja kveanaid – dárbbut deattuhuvvojedje maid digaštallamis . 2 Minoritehtadilálašvuohta sáhttá ollu oktavuođain iešalddis leat neavvun olgguldas rievdadusaid ja nuppástuhttingáibádusaid hálddašapmái danne go ovddida dáiddu dávgadit sáhttit gieđahallat eavttuid ja proseassaid sihke « stuorraservodagas » , siskkáldas digáštallamiin ja kultuvrralaš geavahusain . 2 Ministarat ja sámediggepresideanttat čoahkkimastet jeavddalaččat čuvget , digaštallat ja meannudit sámi áššiid mat leat oktasaččat ja mat buohkaid beroštahttet . 2 Ministarat ja presidenttat leat maiddái ásahan davviriikkalaš sámi giellabálkášumi – Gollegiella – mainna rámida ja čalmmustahttá davviriikkaid ja Ruošša sámegieláŋgiruššamaja barggu . 2 Ministarat ja presideanttat sohpe joatkit Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna barggu , vuosttažettiin dakko bokte ahte ain čuovvolit gulaskuddanvástádusaid ja vejolaččat maiddái guorahallat váikkuhusaid . 2 Ministarat buktet čielga rávvagiid . 2 Minerálaresursa áššit leat guovdilasat sihke vuoigatvuođaproseassas ja konkrehta eaŋkiláššiin . 2 Minerálaid ohcama ja roggama dáfus , sihke muhtihahtti ja muhtekeahtes minerálaid , eai galgga Sámedikki mielas dákkár doaimmat dáhpáhuvvat almmá hálddašanorgánaid lobi haga . 2 Minddar čujuha bargojoavku kapihtal 2.12:ii . 2 Min čoavddus beassamis roasus lei ovttasbargu gaskal fágalihkadusa , bargoaddiid ja politihkalaš eiseválddiid . 2 Min álbmot lea gitta doložis atnán diehttelassan ahte dat seamma láhkai go máilmmi eará álbmogat , eaiggáduššá ja hálde iežas guovlluid , ja ahte eará álbmogat dohkkehit dan . 2 Min álbmot ii lea goassege luobahan iežas guovlluid vuođđo vuoigatvuođaidis . 2 Min álbmoga luondduriggodatvuoigatvuođaid vuođđun leat dohkkehuvvon prinsihpat sápmelaččaid vuoigatvuođaid birra iežaset guovlluide álbmogin ja eamiálbmogin . 2 Min álbmoga eallinvuođu ii sáhtášii sihkkarastit eará láhkai . 2 Min áiggi rievdadusat 2 Min áhčit ja eatnit lohpidedje guhtet guimmiidasaset ” Ii goassege šat cuoŋománu 9. beaivi ” Mii dadjat ” Ii goassege šat suoidnemánu 22 . 2 Min vástádus lea ahtanuššan ipmirmeahttun diimmuid , beivviid ja ijaid , ja nannejuvvo sakka otná eahkeda . 2 Min vuollegis bargguhisvuohta gal ii beakke áviissaid ođasčállosiin . 2 Min vearrovuogádat buktá eanet go 1000 miljárdda ruvnno searvevuhtii . 2 Min stuora ja guhkilmas doaimmas Afghanistanas oahppat muhtun gálggaid , ja deaivvadit ollu hástalusaiguin . 2 Min soalddáhat ožžon rámi riikkaidgaskasaš dásis guottuideaset ovddas , ja buori barggu ovddas maid barget . 2 Min soalddáhat barge hui buori barggu sihke váttis ja amas birrasiin . 2 Min soahteveahka áŋgiruššá ovddidit návccalašvuođaid guhkit áigái . 2 Min riikka lea ain morašdilis . 2 Min ođđaáigásaš servodat lea hui rašši . 2 Min ovdamannit leat bargan ja vuostálasttán go dat leat uhkiduvvon . 2 Min otná stuorámus sáŋgárat leat Norgga albmát ja nissonat guđet bálvalit Afghanistánas . 2 Min olbmuidgaskasaš dilálašvuođat ja buorre oktasaš kultuvra dat lea mii dagaha ahte mii guhtet guoibmámet dárbbašat . 2 Min oahpaheaddji máhtii sámegiela ja suomagiela . 2 Min nuorat leat servodaga boahttevaš bargit . 2 Min máinnalmas dahku galgá caggat jieŋaid suddamis . 2 Min mearraguovlu lea viđa gearddi stuorit go eanaguovlu . 2 Min lohpádus lea ahte mii mielde guoddit suoidnemánu 22. beaivvi vuoiŋŋa go politihkalaš bargobeaivi fas álgá . 2 Min lihkadusas lea oalgi man vuostá sáhttibehtet čierrut . 2 Min levgenkultuvrii gullá ahte buohkat , eiseválddit ja ásahusat , priváhta olbmot , searvvit ja fitnodagat levgejit almmolaš ja dábálaš leavgabeivviid . 2 Min gávppašeapmi eará riikkaiguin lea min buorredili eaktu . 2 Min gullevašvuohta lea čadnojuvvon gilli ja gielaid bakte oahppat ipmirdit eará olbmuid . 2 Min fitnodagaid cuogga gilvalit máilmmimárkaniin šaddá dalle leat mearrideaddjin . 2 Min deháleamos reaidun dán oktavuođas , Statsbygg , galgá leat ovdavázzin ja ofelažžan gáibideames birasustitlaš čovdosiid sihke dálá visttiin ja ođđa prošeavttain , dadjá ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud . 2 Min deháleamos bealuštanvuohtan lea go doallat iežamet dálu čorgadin . 2 Min alla čálgodássái eat sáhte heivehit vuollegis vearrodási mii máŋgga eará riikkain lea . 2 Militearaveaga lassáneami dihte lea ain vuorddehahtti ahte dovduičuohcci dáhpáhusat ain deaividit oalle dávjá . 2 Mildrid Pedersen lei čoahkkimis 23.09.04 dii 12.00 rájes áirasa nr. 22 Randi Skum ovddas . 2 Mildosat : Sámedikki mearrádus 43/01 Sámi leavgga geavaheapmi Sámeráđđi sámi leavgga ja sámi leavgabeivviid birra 2 Mildosat : 1 . 2 Miiehtámáilbmásaš kulturovttasbarggu ja servodatoktavuođa sekšuvdna 2 Mii šállošit garrasit go departemeantta mielas ii leat vuođđu vuhtiiváldit Sámedikki mearrádusa das ahte várret dássemandáhtaid sohkabeallái mii lea unnitlogus . 2 Mii čáliimet riffaliin geađgetávvaliidda . 2 Mii čuovvolat mearrádusaid váldit atnui ođasmahtti guhkesáiggiplána nu go almmuhuvvui dálá guhkesáiggiplánas . 2 Mii čuovvolat demeansaplána ja árvalat čadnojuvvon doarjagiid suohkaniidda beaivedoaibmansajiide . 2 Mii čujuhit erenoamážit soahpamuša artihkkalii 7 : [ Á ] ššeoasálaččat [ galget ] vuođđudit politihkaset , láhkamearrádusaideaset ja geavadeaset čuovvovaš juksanmeriide ja prinsihpaide : [ … ] c. árjjálaš dahku dárbbašuvvo ovddidan dihtii guovllu- dahje veahádatgielaid vai dat suodjaluvvojit ; d. guovllu- dahje veahádatgielaid geavaheami healpudeapmi ja/dahje movttiidahttin , njálmmálaččat ja čálalaččat , ovttaskas ja almmolaš doaimmas . 2 Mii čujuhit dás prinsihppii mii dadjá ahte sámi vuoigatvuođaid ii sáhte čielggadit bissovaš vugiin earágo šiehtadusaiguin stáhta ja sápmelaččaid ovddasteaddji orgánaid gaskka . 2 Mii čujuhit ahte leat olu resurssat rekrutterenbargui , earenoamážit go lea sáhka dieđuid juohkit ja rekrutteret studenttaid 4 riikkas ja unnimusat 5 gillii . 2 Mii árvalit ovddeš láhkai ja vel nannoseappot áŋgiruššat dan ovdii , ahte nuorat eai heaittáše gaskan , ja dan ovdii čađahit doaimmaid earret eará nuoraidskuvllas . 2 Mii árvalat nannet juolludeami suohkanlaš mánáidsuodjalussii 50 miljovnna ruvnnuin . 2 Mii árvalat mealgadit lasihit juolludeami luottaide ja ruovderaŧŧái oktiibuot 2,2 miljárdda ruvnnuin alla dási rájes 2011 salderejuvvon bušeahtas . 2 Mii árvalat lassi veahkkeváriid politiijai DGT várás , lassi bálvágoddái ja eará doibmii , ja maiddái Politiijaallaskuvlii . 2 Mii árvalat lasihuvvon iežaskapitála Investinorai . 2 Mii árvalat geahpidit divada biilla eaiggátmolsuma oktavuođas . 2 Mii áigut válljet dakkár báikádeami mainna Suodjalus ja guoskevaš báikkit galget eallit guhkes áiggi . 2 Mii áigut ságastallat movt mii buoremusat sáhttit bargat vai ollašuhttit ON ja ISAF áigumuša ahte láhčet dili nu ahte Afghanistana álbmot nákcejit iežaset viesu gohkket . 2 Mii áigut nannet sivahallaneiseválddiid ja buoridit Politiijaid dorvobálvalusa vejolašvuođaid fuomášit ja gozihit vejolaš terrordaguid . 2 Mii áigut máhcahit dorvvolašvuođa ! 2 Mii áigut láhččet dili nu ahte sáhttit meannudit eanet veahkaválddálašvuođa buhtadusohcamušaid . 2 Mii áigut geahččat movt dát bohtosat sáhttet geavahuvvot pasieantadivššu buorideames , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Mii áigut eanet áŋgiruššama bakte eastadit heaitima skuvllas ovdal áiggi , doaibmabijuid bakte nuoraidskuvlla dásis . 2 Mii áigut dađistaga buohkaid giitit . 2 Mii áigut addit boarrásiidda dan fuola maid sii dárbbašit . 2 Mii vásihat máŋggabeallásaš ja váttis sihkkarvuođapolitihkalaš dili , mii nuppástuvvá jođáneabbo go ovdal . 2 Mii vásihat ahte goluid lassánemiid geažil ii oktage riika okto nagot doalahit našunála ja divrras doaimmaid . 2 Mii vuorrasat šaddat eambbosat . 2 Mii vuordit prinsihpalaš ovttaárvosašvuođa álbmogiid gaskka . 2 Mii unnidat juolludemiid guovlulaš ovdáneapmái . 2 Mii sávvat ahte vuogas ja heivvolaš árvalusaid ja mearkkašumiid vuođul de mis lea buoret vuođđu fágalaččat árvvoštallat , nu ahte mii sáhttit ovddidit buriid rávvagiid ođasmahttinministtar ja muđuinai ráđđehussii . 2 Mii sámi iešmearrideapmi lea ? 2 Mii sáhttit váikkuhit bušeahta bakte nu ahte ii dagat ruvdnodási ovdii vai ii čuoza gilvocovcciide . 2 Mii sáhttit nu álkit čilget ahte etihkka lea teoriija , ja morála ges lea praktihka . 2 Mii sáhttit maid vuordit ahte gulaskuddancealkámušat dagahit ahte šaddá dárbu ain eambbo čielggadit ášši . 2 Mii sáhttit illudit go dađistaga ain ihtet gelddolaš sámi kulturilbmaneamit ođđa surggiin . 2 Mii sáhttit dattetge leat gergosat duste ja geahpidit váikkuhusaid dákkár dáhpáhusain jus mii fal hukset ja áimmahuššat iežamet dustenvuogádagaid . 2 Mii ovttas bivdit rehálaš vástádusaid . 2 Mii ovddidat barggu ja árvoháhkama bušeahta , seammás go sihkkarastit čálggu . 2 Mii ohcat mielbargi geas lea alit arkiivafágalaš oahppu dahje eará oahppu seamma dásis . 2 Mii oaččuimet biibalhistorjjá ja katekismusa mielde ruoktot - dárogillii . 2 Mii oassálastit EO suodjalusovttasbarggus , ja ON prinsihpat leat vuođđun buot min riikkaidgaskasaš beroštumiide . 2 Mii oassádallat dinguin geat ehpet eret beasa dán čáhppes bearjadaga govain , jienaid ja hájain . 2 Mii oaidnit ovdáneami , earenoamážiid go guoská Afghanistana dorvoveaga návcca ja dáhtu váldimis ovddasvástádusa . 2 Mii oaidnit ovddidanhámádagaid mat čujuhit seamma guvlui go daid eurohpálaš riikkain gos terrordagut leat čađahuvvon dahje geahččaluvvon čađahuvvot . 2 Mii oaidnit fuolastumiin Oarje-Finnmárkku politimeaštára evttohusa ođđa lensmanneguovlluid ektui man oktavuođas sámi lensmanneguovllut heaittihuvvojit ja sirdojuvvojit » norgalaš » lensmanneguovlluide . 2 Mii oaidnit ahte olu máilmmiviidosaš fápmoguovddážat ovdánit , ja USA ja oarjemáilmmi riikkaid fápmu fas hedjona . 2 Mii oahpaimet ovccigoalmmátlot bustáva dároalfabehtas Bustávaid bardit sátnin lei váttis . 2 Mii oahpaimet loguid . 2 Mii mánát geat bođiimet Norgga bealde eat ožžon gohččuma skuvlii , muhto goalmmát jagi de vulgen ieš . 2 Mii máhttit hukset stuorra searvevuođaid . 2 Mii máhcahat gaskaáigásaš permišuvdnaortnegiid mat mearriduvvojedje finánsabahkadasa ja doaibmapáhka oktavuođas jagi 2009 . 2 Mii mieđihit ahte mis leat váttisvuođat ovttasbargguin masa giellaváttisvuođat leat sivvan . 2 Mii maiddái čuovvolat ovttasdoaibmaođastusa . 2 Mii livččiimet sáhttá láhppot . 2 Mii leimmet maid guhkit mátkkis Finnmárkkus gos manaimet miehtá fýlkka , go oahppit besse searvat njuovademiide ja lahpamiidda . 2 Mii leimmet dávjá geahččaladdanstašuvnnas Lodegis ja leimmet mielde čohkkeme ealu boazosápmelaččaiguin Iinná- sullos . 2 Mii leimmet Bargiidbellodat . 2 Mii leat árvalan bušeahta guhkesáiggiplána 2009 – 2012 váldoulbmiliid eavttuid mielde , ee. ahte guhkit áigái doalahit dássedeattu gaskal bušeahta , doaimmaid ja suodjalusnávccasetemiid , muitala suodjalusministtar Grete Faremo . 2 Mii leat árben vuoigatvuođaideamet min máttuin . 2 Mii leat vásihan ahte mii eat leat akto . 2 Mii leat vuolgán su lusa su ruktui Rørosii oažžun dihte su muitalit skuvlla álggaheami birra ja vuosttaš skuvlajagi diliid birra . 2 Mii leat smávva riikka , muhto mii leat rámis álbmot . 2 Mii leat smávva riikan . 2 Mii leat ožžon áibbas ođđa ja dievaslaš girdimášiinnaid , hui jođánit liige ruhtaanu haga . 2 Mii leat ožžon Suodjalusa heivehuvvon min áiggi dorvvolašvuođapolitihkalaš hástalusaide , sturrodaga dáfus olu unniduvvon ja ráhkadusaid ektui olu rievdaduvvon . 2 Mii leat nákcen hukset máilmmi buoremus riikka orruma dáfus . 2 Mii leat nannen diehtojuohkima sámegielat fálaldagaid vuoigatvuođaid birra mánáidgárddiin ja vuođđoskuvllain . 2 Mii leat máŋggas geat galgat ovttasbargat vai lihkostuvvat . 2 Mii leat maŋimuš áiggi nannen ovttasbarggu Ruošša eiseválddiiguin justiisasuorggis ge , ja mii leat dahkan soahpamuša dakkár olbmuid máhcaheami birra geain ii leat orrunlohpi nuppi riikkas . 2 Mii leat massán ollu earáid , Utøyas ja ráđđehusvisttis . 2 Mii leat maid seammá oaivilis ahte mis lea goabbat lágan áddejupmi dasa ahte man ollu álbmotrievttálaš njuolggadusat gusket guolásteapmái , joatká guolástus- ja riddoministtar . 2 Mii leat lihkadus mii deattuha solidaritehta . 2 Mii leat hui ilus go ovttasdoaibman dál vuoruhuvvo miehtá riikka . 2 Mii leat heaittihan boares doaimmaid ja huksen sadjái ođđa doaimmaid . 2 Mii leat fuoniduhttán ráđđenvuogi militeara návccaid ja mii leat eastadan viiddis veahkaválddálašvuođa siviila álbmoga vuostá , dajai stáhtaministtar Jens Stoltenberg čilgehusastis Stuorradiggái odne doaimmaid birra Libyas . 2 Mii leat earáhuhttán ja nuppástuhttán iežamet suodjalusa čoavdin dihtii dálá ja boahttevaš hástalusaid . 2 Mii leat dárkilit vihkkedallan gaskal searvevuođa ja vearrogeahpádusa . 2 Mii leat dinguin ovttas čirron geat bággejuvvuidet maŋimus earu váldit hávdde guoras . 2 Mii leat daid maŋimuš guoktelogi jagi vásihan guokte sihkkarvuođapolitihkalaš gopmáneami ; Sovjet-uniovdna gopmánii jagi 1991 ja terrorfalleheamit USA vuostá jagi 2001 . 2 Mii leat bargamin dáid áššiiguin . 2 Mii lea giitán din geat heakkas beasaidet dáhpáhusas . 2 Mii lea dahje sáhttá leat sámi ealáhus ? 2 Mii lasihit juolludusaid fullii ja čálgui gielddain 5,7 miljárdda ruvnnuin . 2 Mii konstateret ahte láhkaevttohus dohkkeha ahte sámit dološ áiggiid rájes geavaheami bokte leat ásahan vuoigatvuođaid eatnamiidda ja resurssaide Finnmárkkus , ja ahte dát vuoigatvuođat bissot ja galget kártejuvvot ja sihkkarastojuvvot sierra proseassaid bokte . 2 Mii jurddašit sin bearrašiid ja ustibiid birra , ja mii sáddet stuorra giitosa iežamet soalddáhiidda guđet leat bálvalusas Norgga olggobealde . 2 Mii jagi 2009 stáhtabušehttii árvalit nuppástusaid mat váidudit riikkaidgaskasaš ekonomiija hedjoneami , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Mii ipmirdit ahte Suodjalus lea ovdánahttojuvvon gaskaáiggi rájes sihke danin go oaidnit nissonolbmuid dáppe , ja ahte dii lehpet deattuhan GEJ – Guottuid , Etihka ja Jođiheami – dán jagáš soalddátakšuvnnas , ja earenoamážiid deattuhan gaskavuođas soalddáhiid ja militeara njunnošiid . 2 Mii háliidit geahččalanprošeavtta bakte olahit vuogádatlaš , ulbmillaš ja máhttovuođustuvvon barggu sámi gažaldagaiguin daid suohkaniin gos sámit orrot , dadjá stáhtačálli Raimo Valle , ja joatká , 2 Mii háliidat sihkarastit guhkesáigásaš ja einnostahtti dutkanjuolludemiid . 2 Mii háliidat buori árvalusaid ja digaštallamiid bloggalohkkiid gaskkas departemeanta– ja ráđđehusa – DGT- ja ođasmahttinbarggu birra . 2 Mii háliidat ahte bargu sámi gielaiguin galgá heivehuvvot sámi servodaga dárbbuide . 2 Mii gávnnahat ahte vuosttas jahkebealis 2004 ledje ođđa sisačáliheaddjiid gaskkas nissonat eanetlogus . 2 Mii gusto árvodássemii , de lea riikkaidgaskasaš geavat ja njuolggadusat levgemii nu , ahte vieris riikka leavga ii sáhte gessojuvvot stággui almmá danhaga , ahte maiddái našuvnnalaš leavga gessojuvvo stággui ja oažžu gudnebáikki . 2 Mii guoská čalmmustahttima levgenoassái 2003 čalmmustahttimis gessui Norgga stáhtaleavga nugo dábálaččat stuorra leavgastággui mii čuožžu okto ráđđehusvistti ( H-blohka ) váldoussa ovdabealde Akersgáhtas Sámi leavga lei gesson eará Norgga leavgga báldii olgešbeallái H-blohka boagáldaga gurii . 2 Mii guoská vejolaš váikkuhusaide ja dávistemiide ásahit sámi álbmotbeaivvi almmolaš leavgabeaivin , čujuha bargojoavkudasa ahte dát beaivi čalmmusuvvo máŋgga láhkai miehtá riikka , vrd. 3. čuoggá . 2 Mii guoská vejolaš dakkár dávistemiide eará servodatjoavkkuin mat háliidivčče ásahit sierra almmolaš leavgabeaivvi , čujuha bargojoavku dasa ahte sámiin lea sierra dilli álgoálbmoga stáhtusa geažil . 2 Mii guoská ráđđehusovddasteaddjiid oassálastimii sámi álbmotbeaivvi čalmmustahttimis , čujuhuvvo virrui miessemánu 17. beaivvi ávvudeami oktavuođas : Eai leat biddjon mahkkige láidestusaid miessemánu 17. beaivvi oassálastimii čalmmustahttimiin dannego dán beaivvi atnet priváhta ávvudanbeaivin . 2 Mii guoská ovddasvástádusjuohkimii Sámi allaskuvlla ja Sámedikki gaskka ja Sámi allaskuvlla ja eará allaskuvllaid gaskka , lea Sámedikki prinsihpalaš oaivil ahte Sámediggi ii galgga addit lassioahpu nu go lávdegoddi lea árvalan sámi vuođđoskuvlla oahpaheddjiid ektui . 2 Mii guoská oahpahussuorgái , de lea Sámedikki deaŧaleamos bargu jagis 2000 ahte nu bures go vejolaš lihkostuvvat dainna bargguin mii guoská ovddeš Sámi oahpahusráđi sirdimii Sámediggái Sámedikki oahpahusossodahkan . 2 Mii guoská levgemii sámi leavggain Norgga leavgga lassin , ii daddkjo miige lágain ja njuolggadusain . 2 Mii guoská kultuvrralaš oassái , de áigu Sámediggi deattuhit ahte duojis iešalddis lea mearkkašupmi identitehta hábmejeaddjin , muhto das lea maiddái oktavuohta sámegillii ja dan nannemii . 2 Mii guoská juridihkalaš gelbbolašvuhtii mearridit leavgga árvodási , ferte iskat lea go dat Riikabeivviin vai ráđđehusas . 2 Mii guoská gielddaide guhkkelis máddin , de ii oro váilumin dáhttu levget sámi leavggain , muhto baicca diehtu leavgga ja sámi leavgabeivviid birra . 2 Mii guoská duopmáriid maŋŋáoahpahussii , de lea Sámedikki mielas buorre go ovddiduvvojit fálaldagat maiguin buorida máhtolašvuođa sámi diliid , kultuvrra , riekteáddejumiid , jna. birra . 2 Mii guoská daid árvalusaid geavatlaš čuovvoleapmái mat ovddiduvvojit stuorradiggedieđáhusas ánsobuhtadusaid ektui , de gáibida dat dan ahte almmolašvuohta veahkeha vejolaš ohcciid earret eará ohcamiid hábmemis . 2 Mii guoská Sámedikki evttohussii áššis 23/99 guohtonáiggiid ja doallojoavkkuid ovttastahttima ektui geasseguohtonguovlluin , de oaidná Sámediggi ahte Boazodoallostivrra áigu guorahallat ášši ođđa orohatjuohkima barggu oktavuođas . 2 Mii giitit bargojoavkku buori barggu ovddas ná guhkás . 2 Mii geat leat leamašan doppe diehtit ahte čáhci lea seamma árvvolaš go golli , ja velá mealgat deháleappot . 2 Mii geat dása dál leat čoagganan , mis lea čuovvovaš diehtun didjiide geat lehpet iežadet lagamusaid massán : Mii leat dás didjiide doarjjan ja veahkkin . 2 Mii geahččalit gávdnat eambbo lágádusaid mat sáhtáše dákkár bargguid doaimmahit . 2 Mii geahpidit báŋkogeatnegasvuođa poastafierpmádagas , ja heaittihit ortnega man bakte almmolaš doarjagat nannejit priváhta skeaŋkkaid dutkamii . 2 Mii galgá leat suohkana dahje stáda ovddasvástádus ferte definerejuvvot čielgaseabbo go odne lea definerejuvvon , vai sámi kultuvra nannejuvvo buot hálddašandásiin . 2 Mii galget čevllohalat go mis lea dákkár dilli , muhto seammás galgat maiddái leat njuorrasat . 2 Mii galget suodjalit , gáhttet ja suddjet siskkáldas doaimmaid ja árvvuid man ala min servodat lea huksejuvvon – sisriikkas ja olgoriikkas . 2 Mii galget seailluhit ja mielde guoddit olmmošlaš liekkasvuođa . 2 Mii galgat sin álot gudnijahttit . 2 Mii galgat sin duste juohke sajis . 2 Mii galgat sin duste buotlágan demokráhtalaš vearjjuiguin . 2 Mii galgat oahppat nuorain . 2 Mii galgat nuppástuhttit dainna lágiin ahte vára váldit olbmuid organisašuvnnas . 2 Mii galgat maid iežamet ulbmiliid várás beassat háldet luondduriggodagaideamet rámmamearrádusaid siskkabealde maid nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš orgánat mearridit luonddubirrasa ja kulturbirrasa ceavzi ovdáneami sihkkarastimis . 2 Mii galgat leat várrogasat vai eat váldde beare máŋga , ja ovttageardánis konklušuvnnaid dán áiggis go riikka lea morašdilis , muhto soames lohpádusaid gal sáhtit dál eahkes juo lohpidit guhtet guimmiidasamet . 2 Mii galgat guldalit ja oahppat dáin veteránain maiddái . 2 Mii galgat dustet vaši ákkaiguin . 2 Mii galgat doaibmat seamma viissisvuođa ja doahttalemiin go maid Norgga álbmot lea dahkan . 2 Mii galgat dahkat historjjálaš barggu ja ollašuhttit vejolašvuođa gokko boasttuvuođaid politihkas , lágain ja hálddašeamis sáhttá njulget demokráhtalaš ideálaid mielde eamiálbmogiid birra . 2 Mii galgat buoret áiggi go ovdal geavahit nuppástuhttimiidda - dainna oadjebasvuođain ahte vuđolaš rámmat leat juo sajis . 2 Mii galgat bovdet ruoktot sin geat leat lahppon . 2 Mii gal nagodit ávnnaslaš vahágiid divvut . 2 Mii fállat bargosaji mas leat hástaleaddji ja gelddolaš bargamušat . 2 Mii fertet čeahpput duhtat dainna mii lea , iige uŋggardit . 2 Mii fertet álohii guhtet guimmiidasamet cavgilit ahte vejolašvuođaid leat álot stuorit ja eanet go čuolmmat ja váttisvuođat . 2 Mii fertet váldit vuhtii dáid beliid plánedettiin suodjalusbušeahta boahttevaš buolvvaide . 2 Mii fertet surgadis dáhpáhusain oahppat . 2 Mii fertet sihkkarastit ahte mis gávdnojit doaibmi ovttasbargovuogit militeara ja siviila surggiid gaskka . 2 Mii fertet seailluhit daid veajuid mat lea dagahan ahte mii leat ceavzán ovddeš roasuid . 2 Mii fertet ovttasráđiid bargat vai lihkostuvvat eastadit givssideami . 2 Mii fertet ovdalgihtii dáhkidit koordinerejuvvon ja ollislaš áŋgiruššama ja rahčamušaid radikaliserema ja veahkaválddálaš ravdamearálašvuođa vuostá , seammásgo demokratiija , dorvvolašvuođa ja čáhkkilis servodaga beroštumit deattuhuvvojit . 2 Mii fertet ollu hilgut vai sáhttit deháleamos beliid ollašuhttit : seailluhit bargosajiid . 2 Mii fertet liikká ráhkkanit dasa , ahte šiehtadallamat soitet gáibidit ollu , erenoamážit go golmma riikkas leat ovttaskas surggiin sierralágan hástalusat sámi kultuvrra dili hárrái , ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud dadjala . 2 Mii fertet kulturpolitihkalaččat jurddašit , seamma ládje go dalle go NRK lei ásaheami vuolde . 2 Mii fertet illudit dainna mii lea buorre – ja mainna lihkostuvvat . 2 Mii fertet hukset , eatge lonuhit , Afghanistana kapasitehta . 2 Mii fertet historjjás oahppat . 2 Mii fertet eallit ja mielde guoddit suoidnemánu 22. beaivvi nođiid . 2 Mii fertet danin mihtidit kvalitehta ja láhččet bohtosiid olámuttos buohkaide . 2 Mii fertet dan mielde doaibmat . 2 Mii fertet dahkat dan seammá . 2 Mii fertet buohkat áimmahuššat min ollislašvuođa ovddasvástádusa . 2 Mii fertet buohkat suddjet min oktasaš vuođđudeaddji árvvuid . 2 Mii fertet buohkat leat lagamuččat . 2 Mii fertet atnit muittus hástalusaid maid dálá ruhtapolitihkka mearkkaša . 2 Mii fertet ain muitit guhtet guimmiideamet áimmahuššat . 2 Mii fertet ain jeđđet sin geat moraštit . 2 Mii eat váldde oktavuođa referánssaiguin ovdal go leat ovdalgihtii šiehttan . 2 Mii eat sáhte sirret soahtegirdiid eret Áibmosuodjalusa váldodoaimmas . 2 Mii eat máhttán čilget . 2 Mii eat dieđe makkár hástalusaid dát addet midjiide boahtteáiggis , ja fertet plánet iešguđetlágan doaimmaid . 2 Mii earát jotkkiimet eallit nugo ovdalge . 2 Mii eallit máilmmis gos áitinvuogit álo rivdet . 2 Mii dárbbašit leavgga vai beassat čájehit birasmáilbmái , ahte mii leat sierra álbmot , geain lea iežamet kultuvra ja giella ja vuoigatvuođat eatnamiidda ja čáziide . 2 Mii dárbbašat suodjalusa mii rievdá dorvvolašvuođapolitihka mielde . 2 Mii dárbbašat riikkaid mat leat min birrasis . 2 Mii dárbbašat lagas ovttasbarggu ja oktasaš mihttomeari . 2 Mii dárbbašat eanet oahpaheddjiid ja ovdaskuvlaoahpaheddjiid geain sámegielat gelbbolašvuohta . 2 Mii dárbbašat eanet giellageavaheddjiid jus galgat nagodit bisuhit sámi gielaid iešguđetge servodatsurggiin . 2 Mii dárbbašat divaštallamiid suodjalusa birra vai álbmot ádde ja dohkkeha nuppástuhttindárbbuid . 2 Mii dál bidjat ollu návccat dasa ahte hárjehallat , oahpahit ja ovttasbargat afghanistalaččain . 2 Mii dákkár dili dagaha : Leago suohkaniid ekonomiija ? 2 Mii dáhttut ovttas , ja oktiiráđiid earáiguin , váras atnit iežamet eatnamiid , čáziid , luondduriggodagaid ja nášuvnnalaš árbbi boahttevaš buolvvaide . 2 Mii duođaid árvalit čavget birashámádaga biiladivagis hávális divadin go mii áigut eanet deattuhit CO2-luoittu ja maiddái váldit vuhtii NOx-luoittuid . 2 Mii dohkkehit dieđusge maid , ja vuordit maid ahte min álbmoga boahtteáigevuoigatvuođat galget sihkkarastojuvvot oktiiráđiid nuppi stáhtavuođđudeaddji álbmogiin , dáža álbmogiin , ja oktiiráđiid riikka minoritehtaiguin . 2 Mii digaštalaimet , lávlluimet , frakšoneriimet ja jienasteimmet . 2 Mii diehtit ahte oassi Finnmárkku álbmogis juo doložis lea čájehan unnán áddejumi ja dáhtu dohkkehit vuođđo sámi dárbbuid . 2 Mii diehtit ahte dás lea sáhka galgá go olles kultuvra seailut vai ii — buot dainna maid čuohtejagiid čađa lea čohkken olbmuid eallimis ja olbmuid jurdagiin boahtteáigái . 2 Mii deattuhit dan dihte ahte gielddat ain berrejit gáibidit vearu iežaset rájiid siste dainna go dat nanne sihke prinsihpas ja oktavuođas gielddaide ekonomalaččat iešheanalaš saji . 2 Mii deattuhat man dehálaš dán oktavuođas lea ovttasbargat eará davviriikkaiguin . 2 Mii de vulggiimet ealuin Ruoŧa beallái . 2 Mii dattege eat oainne eará molssaeavttuid : Jus Afghanistana galgá stáđásmuvvat , de eat sáhte hilgut eanemus hástaleaddji guovlluid . 2 Mii danin láhččet velá 1 500 saji fuolahusviesuin ja buhcciidruovttuin . 2 Mii dahkat ollu dáinna stáhtabušeahtain vai nannet min oktasaš čálgoortnegiid . 2 Mii ceavzit ja birget guhtet guimmiideamet bargguin . 2 Mii buohkat ovttas massiimet dan mii leat buot árvvoleamos . 2 Mii buktit ovdan ahte mis leat mearkkašumit dán Sámedikki riektejoavkku kapihttalii . 2 Mii buhtadit daid suohkaniid mat ovttasdoaibmanođastusa oktavuođas lea stuorit golut go maid dienasvuogádat buhtada . 2 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/651 . 2 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/647 . 2 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/1629 . 2 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 08/5017 . 2 Mii bivdit ahte Stuoradiggi ja ráđđehus addá vejolašvuođa dáid ohcat buhtadusa eanemusat 200 000,- ruvnno , ja ahte garvet unnidemiid . 2 Mii bargat dan ala ahte oažžut 2005 juolludeami ( našuvnnalaš ovddidanuđaid ) lassánit unnimustá 1 milj. ruvnnuin juohke oasseprográmmii . 2 Mii atnit diehttelassan ahte mis lea vuollegis bargguhisvuohta , ja ahte bálkkát lassánit jagis jahkái . 2 Mii ain rahčat ipmirdeames dan mii dáhpáhuvai . 2 Mii ain jáhkkit ahte giellageavaheddjiid lohku servodagas njiedjá jođáneappot go ođđa riegádit . 2 Mii ain dovdat dáhpáhusa suorggahahttin , muhto mii eat goassege hilggo iežamet árvvuid . 2 Mii Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegottis ( SNPL ) áigut čalmmustahttit árbevirolaš ja ođđaáigásaš sámi ealáhusaid . 2 Mii HARALD , Norgga Gonagas duođaštit : ahte dáhttut Stuoradikki mearridit lága Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdademiid , dán árvalusa mielde . 2 Mihttun lea maiddái ahte guohtungeavaheapmi galgá dagahit buori elliidsuodjalusa ja vejolašvuođa njuovvat bohccuid main lea buorre kvalitehta . 2 Mihttomearrin ođđa bargosajiid ásaheamis lea deattuhit sámi báikegottiid nissoniid , lassin dasa ahte sihkkarastit nissoniidda saji vuođđoealáhusain . 2 Mihttomearrin lea oččodit ollisleabbo kulturmuitogáhttema ja beaktileabbo resurssaid maiguin bálvala geavaheddjiid . 2 Mihttomearrin lea maiddái gozihit sámi kultuvrra vuođđoealáhusaid barggus . 2 Mihttomearrin lea láhčit dilálašvuođaid nu ahte eamiálbmogat ieža sáhttet ovddidit doaibmabijuid servodatovddideapmái iežaset guovlluin ja báikegottiin . 2 Mihttomearrin lea leamaš buorebut stivret ekonomiija ja buorebut juksat mihttomeriid ja bohtosiid . 2 Mihttomearrin lea leamaš ahte eanas mearrádusat mat gusket boazodollui galget gávdnot lágas vai eai dárbbašuvvo nu olu liige láhkaásahusat . 2 Mihttomearrin lea dahkat dásseárvobarggu oassin ollisvuođas , iige ráhkadit sierra sektuvrra . 2 Mihttomearrin lea aktiveret , buoridit ja vuhtiiváldit eamiálbmotnissoniid vejolašvuođaid searvat politihkalaš mearrádusproseassaide . 2 Mihttomearrin lea ahte buot relevánta fágasurggiid dábálaš lohkanmeriin maiddái lea fágagirjjálašvuohta sámi / eamiálbmotdilálašvuođaid birra . 2 Mihttomearrin galgá leat ahte seamma áigodagas ásahuvvo vuolitkantuvra mas lea oktavuohta oktii juo ásahuvvon áviisii , julev- ja máttasámiguovllus . 2 Mihttomearrin galgá leat ahte eambbo ovttastahttá váikkuhangaskaomiid rastá sektorrájáid , vai oažžu buoret guovllu-politihkalaš ávkki áŋgiruššamis maid almmolašvuohta dahká guovlluid ektui . 2 Mihttomearrin galgá leat ahte bisuha doallostruktuvrra mas sihke oktafidno- ja lotnolasdoalut leat áigumušjoavkun . 2 Mihttomearrin ferte leat stivret mohtorjohtalusa meahcis . 2 Mihttomearrin ferte leat ahte sáme- ja dárogiella šaddaba ovttaárvosaš giellan . 2 Mihttomearrin berre leat dáid surggiid guorahallat fágaidgaskasaš / fakultehtaidgaskasaš oaidninsajis . 2 Mihttomearrin berre leat dáid dutkansurggiid guorahallat fágaidgaskasaš / fakultehtaidgaskasaš oaidninsajis . 2 Mihttomearri ferte leat ahte lokaliseret oahpahusa dárbbu ja ohcciidlogu mielde . 2 Mihttomearit leat earret eará leamaš : 2 Mihttomearit ja áŋgiruššansuorggit galget čuovvuluvvot dárkileabbo bargomihttomeriiguin jahkásaš doaibmaplánain . 2 Mihttomeari lassin , ahte dáláš institušuvnnaide galgá sihkkarastojuvvot doaibmaruhta ovdal go ođđa prošeavttat álggahuvvot , hilggui Ráđđehus ja Stuorradiggi maiddái Sámedikki doaibmajuogadan- , ja doaibma- ja investerenruhtadanmálliid , gč. Sd. dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) Norgga sámepolitihkka , kap. 12.6 , ja Árv. nr 145 ( 1997-98 ) . 2 Mihttomeari ektui mii lea oadjebas eallineavttut ja vejolašvuohta beassat arenaide mat duddjojit buriid eallineavttuid bargomárkanis , oahppovuogádagas , viessomárkanis jna , beroškeahttá čearddalaš duogážis , lea dat mii dieđáhusas daddjojuvvo sámi surggiid birra hui heittot . 2 Mihtilmas ovdamearkkat leat viesut ja bartahuksemat , geainnuid ráhkadeapmi , ruvkedoaimmaid álggaheapmi ja bieggamillopárkkaid ceggen . 2 Mihtiduvvon struktuvrralaš vuollebáhcaga nuppástuvvamis nannánekonomiija árvobuvttadeami oassin , mielddisbuvttii evttohuvvon bušeahtta viidáneaddji jearroduvdosa mii meroštallojuvvui 0,6 proseantan . 2 Mihtiduvvon oktasaš ruhtaovttadaga mielde ledje diibmogolut Norgga industriijafitnodagain 50% eanet go mii lei min gávpeoktavuođain EO-riikkain . 2 Mihtiduvvon nannánkapitála árvoháhkama oassin meroštallojuvvo struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza lassánit 0,4 proseanttain jagis 2009 jahkái 2010 . 2 Mihtideames suohkaniid duhtavašvuođa ámmáha doaimmaiguin earuhuvvo 1-6 ceahkkálasain , ja iskkadeamis fylkkamánne gaskamearálaččat oažžu 4,4 čuoggá . 2 Mihtideames kvalitehta de geavaheaddjit ožžot veahki válljet dikšunbáikki ja álbmogii lea láhččojuvvon buoret diehtu dearvvašvuođabálvalusa birra . 2 Mieđáhus Norgga nannemii addojuvvui gonagaslaš resolušuvnna golggotmánu 1. 1993 bokte . 2 Mieđušteaddjái ii máksojuvvo massojuvvon bargodietnasa ovddas . 2 Mieđiheapmi dasa ahte stáhtas lea ovddasvástádus ovddeš vearredaguide sápmelaččaid vuostá lea maiddái mieđiheapmi mas lea stáhtarievttálaš sisdoallu . 2 Miessenjuovvangáibádus loahpahuvvo 2 Miessemánu nubbi sotnabeaivi , eatnibeaivi . 2 Miessemánu goalmmát sotnabeaivi , soađis gahččiid beaivi . 2 Miessemánu dievasčoahkkimis ovddida Sámediggeráđđi dearvvašvuođa- ja sosiáladieđáhusa Sámedikki dievasčoahkkimii . 2 Miessemánu 4. ja 5. beivviid lágiduvvo gulahallankonferánsa ceavzilis ja boahtteáiggi bákteruvkedoaimma birra , Sámedikki Kárášjogas . 2 Miessemánu 21. b. 1999 láhka nr. 39 olmmošvuoigatvuođaid dili nannema birra norgga rievttis ( olmmošvuoigatvuođaláhka ) addá siviila ja politihkalaš rivttiid konvenšuvdnii norgga lága árvvu , ja jus leaš vuostelasvuohta de mannet konvenšuvnnaid ja beavdegirjjiid njuolggadusat mat leat namuhuvvon lágas ovdalii eará lágaid njuolggadusaid , vrd. olmmošvuoigatvuođalága § 3. 1.1.2 . 2 Miessemánu 2002:s čađahii Sámediggeráđđi iskkadeami mas guhtta suohkana , mat eai vuos gula sámegiela hálddašanguvlui , ožžo jearaldaga dáhttot go sámelága giellanjuolggadusaid gustot suohkaniin . 2 Miessemánu 14.b.2004:s bođii fápmui rievdadus ahte sámi jienastuslogu čáliheami galgá Sámediggi fuolahit suohkaniid sajes . 2 Miessemánu 12. beaivi , Snellmanbeaivi , suomavuođa beaivi . 2 Miessemánu 1. beaivi , Suoma barggu beaivi . 2 Miessemánu 07. b. 1999 gohččun oktan áššelisttuin dohkkehuvvo . 2 Miellahtut : Persovnnalaš várrelahtut : 2 Miellahtuid Sámi parlamentáralaš ráđđái 2 Miellagiddevaš šaddá gullat maid áššedovdit dadjet buot dáid dehálaš fáttáid birra , ja daidda čatnaseaddji digaštallamiin . 2 Mielkki vuovdinearreortnega ferte danne heaittihit , ja mielkeeriid addit ruovttoluotta . 2 Mielkeeriid vuovdinortnet lea dagahan ahte sámi guovlluin leat eambbo doalut heaittihuvvon go muđui riikkas . 2 Mielddusoassái leat čohkken universitehta instituhtaid čilgehusaid ja instituhtaid sámi olgogova čilgehusaid . 2 Mielddusoassi lea dušše dárogillii . 2 Mielddus A:s čilgejuvvojit Romssa universitehta ja guoskevaš ásahusaid sámi dutkan , oahpahus ja eará sámi guoskevaš doaimmat . 2 Mielddus : Sámedikki organiseren 2 Mielddus 5 . 2 Mielddus 3 čilge daid ortnegiid ja válddi mii lea sirdojuvvon Sámediggái . 2 Mielddus 1 : Boazodoalu eanageavaheapmi Orohagas 14a Spiertagáissá , Čalbmelanrassa , Hálkavári ja Munkavári siiddat . 2 Miehtá máilmmi lea mánáid jámolašvuohta njiedjamin ja olbmuid eallinahki lea goargŋumin . 2 Midjiide sápmelaččaide gártá nu ahte min vuogit čohkket , dulkot ja juohkit dieđuid , das maiddái riektedieđuid , eai lohkko riektelanjas . 2 Midjiide sápmelaččaide Norggas šaddet guovddáš gažaldagat min álbmoga boahtteáiggi vuoigatvuođaid ja eallineavttuid birra , mearriduvvot Sámedikki ja stáhta gaskasaš ráđđádallamiiguin ja šiehtadallamiiguin . 2 Midjiide máŋgasiidda son lei Utøya . 2 Midjiide lei váttis . 2 Midjiide leat boazomearkkat árvu mii lea mannan buolvvas bulvii . 2 Midjiide lea maid ávki nannet ovttasbarggu birrasa ja mearradorvvolašvuođa hárrái , cealká Støre . 2 Midjiide buohkaide lea dehálaš ahte mii gullat ja oahppat maid veteránat muitalit nuppi máilmmisoađi birra . 2 MicroMarc ođđaset veršuvnnat , mat leat Windows:i vuođđuduvvan , eai doarjjo LEVI . 2 Metoda sáhttá viiddidit maiddái stuorit girjjiide dađi mielde go hárjána doibmii . 2 Meroštuvvon golahusrámma lassánii 26 milj. kruvnnus 32 milj. kruvdnui maŋŋá go Statsbygg geahcadii prošeavtta , ja lea Sámedikki evttohusa vuođđun . 2 Meroštallan 2 Meroštallamat čájehit ahte 2012 árvaluvvon bušeahtas orruleames neutrála váikkuhus ekonomiijii . 2 Merkengeatnegasvuohta Buot bohccot sámi boazodoalloguovllus galget merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii . 2 Merken olggobealde sámi boazodoalloguovllu Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid mearkkaid ja merkema birra olggobealde sámi boazodoalloguovllu . 2 Merken galgá dáhpáhuvvat lága mielde juovlamánu 20. b.1974 , nr. 73 elliidsuodjaleami birra . 2 Merkema ferte hábmet nu ahte dat ieš ii buvtte ođđa dávddaid ja ahte sáhttá guorrat fuolakeahttá das man guhkes áigi lea mannan dan rájes go luosat leat báhtaran . 2 Menn 2 Menddo stuorra bivdoearit dagahit bahámusat dan ahte dorskenálli nohká . 2 Menddo garra bivdu dál sáhttá dagahit dan ahte deaŧalaš ealáhus fas sáhttá šaddat dássedeattokeahtes dillái dorskki ja mearranjiččehasaid eallámušráiddu ektui , ja mii fas garrasit váikkuha dorski ja eará guollenáliid gođđama boahtteáiggis . 2 Memo : 2 Mediačállosat davviriikkaid sámekonvenšuvnna birra sáhttá dagahit dakkár ipmárdusa ahte Sámedikkis ja ráđđehusas dávjá leat vuostálas beroštumit . 2 Medias beaggá eanaš garvinsuttut . 2 Mediaossodahkii gullet norgalaš ja internašuvnnalaš mediagažaldagat , nugo preassagažaldagat , jietna-ja govvasádden- ja vuoigatvuođalágat , filbma-ja videográmmalágat , filbmagažaldagat ja diekkárat . 2 Meavkke ja Alitčohka báhčinšiljuid ovttastahttin lea hirbmat garra áitta sámi kultuvrra vuostá . 2 Measta buot oahppit oaivvildit ahte lea leamaš ávkkálaš dieđu huksemis go ofelaččat leat finadan sin skuvllas . 2 Mearrádusárvalus : Referáhtaáššit váldojuvvojit diehttevassii nu go leat . 2 Mearrádusevttohusas galgá leat áššečilgehus mas eavttut ja meroštanvuođđu leat nu bures čilgejuvvon ahte son gii galgá mearridit , maŋŋá sáhttá dárkkistit daid . 2 Mearrádusevttohus : 2 Mearrádusat čađahuvvojit bággočađahanlága § 13–14 mielde . 2 Mearrádusat nuppi lađđasis gitta viđát lađđasii gustojit seamma ládje siidaoasi sirdima dáfus eará siidii . 2 Mearrádusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra gáibidit álo uhcimustá njealji stivrralahtu doarjaga , juos olles uhcitlohku vuođđudallá oainnus sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima destii mii lea árvvoštallojuvvon Sámedikki válddahusaid vuođul . 2 Mearrádusat loatnaváldima ja ruhtadan leasinga hárrái Mearrádusat visttiid , rusttegiid ja bistevaš doaibmaneavuuid láigoheami hárrái mat sáhttet golahit gielddaid ja fylkkagielddaid guhkit go boahttevaš njeallje bušeahttajagi . 2 Mearrádusat eai leat ovttaskas mearrádusat , ja danne ii sáhte daid váidit hálddašanlága njuolggadusaid mielde . 2 Mearrádusat dákkár doarjagi gávdnojit lágas mii guoská mánáid juogo ruovttus dehe priváhta dikšui ( 1128/1996 ) . 2 Mearrádusas lea eaktun ahte dušše listtut mat sámediggeválggas ožžot unnimusat 4% buot dohkkehuvvon jienain , sáhttet oažžut dássenmandáhtaid . 2 Mearrádusas celko maiddái ahte mearridettiin gii ođđa siidaoasi galgá beassat ásahit , galget ee. siidda eallindilálašvuođat ja bargofámut vuhtiiváldojuvvot . 2 Mearrádusas celko ( dás jorgaluvvon ) : § 6 Finnmárkkuopmodaga riektedilli Finnmárkkuopmodat ( Finnmarkseiendommen ) lea sierra riektesubjeakta mii lea biddjon Finnmárkui ja mii galgá hálddašit eana – ja luondduresurssaid j. ea. maid eaiggáduššá lága ulbmila olis ja muđui lága njuolggadusaid olis . 2 Mearrádusas boahtá muđui ovdan ahte orohatjuohkin ii hehtte ovttasbarggu orohatrájiid rastá go dat fal ii dagat eará boazodolliid vuoigatvuođaid ovdii . 2 Mearrádusas Harvasstua boahtteáiggi ektui lea danne stuorra mearkkašupmi sihke boazosámi , historjalaš ja kulturmuitofágalaš oainnu vuođul . 2 Mearrádusaiguin evttohat joatkit , muhto nu ahte sámi ja eará vuoigatvuođalaččaid deasta boahtá oidnosii eanebut go dál . 2 Mearrádusaide mat dohkkehit komišuvnna konklušuvnnaid ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , gusto § 10 guđát lađas seamma láhkai . 2 Mearrádusa vuođđun lea álbmotrievttálaš geatnegasvuohta ráđđádallat eamiálbmogiiguin nu movt dat ovdanbuktojuvvo ILO-konvenšuvnna nr. 169 6. artihkkalis . 2 Mearrádusa vuođđun lea álbmotrievttálaš geatnegasvuohta ráđđádallat eamiálbmogiiguin nu movt dat lea ovddiduvvon ILO-konvenšuvnnas nr. 169 iešstivrejeaddji stáhtaid eamiálbmogiid ja čearddaid birra artihkal 6:s . 2 Mearrádusa ulbmiliin lei nannet árvvoštallama ja mearrideami fáktavuođu ráđđádallamiid oktavuođas gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki . 2 Mearrádusa sáhttá váidalit departementii ( § 27 ) . 2 Mearrádusa leat dahkan viiddis guorahallama vuođul mas sierra válganjuolggaduslávdegoddi lea lagabut geahčadan válgaortnega ja válganjuolggadusaid . 2 Mearrádus čielggadahttá SP 27 artihkkala váldoguovllu . 2 Mearrádus sáhttá váidaluvvot departementii . ° 2 Mearrádus sisttisdoalai earret eará evttohusa ahte sámi jienastuslogu čáliheami čohkket ovtta sadjái ( guovdálastit ) . 2 Mearrádus nannešii ahte Sámedikkis lea ášševuolggahangelbbolašvuohta ja mielddisbuktá dasto ahte ráđđehusadvokáhtas eai leat geatnegasvuođat Sámedikki guovdu . 2 Mearrádus mii ođđa lágas lea § 80:n , sáhttá geavahuvvot lágaid , láhkaásahusaid ja ovttaskas mearrádusaid rihkkuma oktavuođas . 2 Mearrádus mielddisbuktá ahte Riikarevišuvnnas šaddá leat ovddasvástádus sihke Sámedikki rehketdoalu revišuvnnas ja vejolaččat Sámedikki doaimma hálddašanrevišuvnnas , vrd. riikarevišuvdnalága § 9 vuosttaš ja goalmmát lađđasa . 2 Mearrádus mearkkaša maiddái dan ahte Sámi oahpahusráđđi dálá hámis heaittihuvvo sirdima oktavuođas . 2 Mearrádus kodifisere dálá rievtti . 2 Mearrádus ii njuolgut gohčo Sámedikki ráhkadit jahkedieđáhusa , dat lea Sámedikki iežas duohken . 2 Mearrádus dohkkeha prinsihpalaččat ja politihkalaččat , ahte leat dakkár rábiduvvan vuoigatvuođat Finnmárkkus . 2 Mearrádus Finnmárkku boazologuid birra 2 Mearrádus : Nu movt hálddahusa evttohus Mearriduvvon 3 jiena vuostá 2 Mearriduvvui 24 jienain . 2 Mearriduvvon lea maiddái ahte Gonagas sáhttá addit njuolggadusaid , maid mielde galgá máksojuvvot alit divat eanaeaiggádii ruvkedoaimma ovddas Finnmárkkuopmodaga eatnamis go dat , mii gusto eará eanaeaiggádiidda . ° 2 Mearrideames galgá deattuhit ee. vuoigatvuođa šlája ja dan makkár vuđđosa ala dat vuođđuduvvá . § 2 Mearrideaddjin lea dat movt mii fuola atnit ja áimmahuššat guhtet guimmiideamet . 2 Mearrideaddji dássi Eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk deattuha ahte Boazodoallostivrra álggahuvvon bargu lea hui dehálaš . 2 Mearridanváldi 2 Mearridan dihtii guđemuš gielddaide dat guoská , galgá Sámedikki jienastuslohku geassemánu . 30. b. dan jagi go maŋemus dollojuvvui gielddastivrra- ja fylkkadiggeválga adnojuvvot vuođđun . 2 Mearribeaivi biiriid mandáhtajuogu mearrideami hárrái ja goas earuhit gielddaid gos leat unnit go golbmalogis jienastuslogus , lea rievdaduvvon nu ahte dál lea geassemánu 30. b. gielddastivrraid ja fylkkadikkiid válgajagi . 2 Mearraávkkástallan , mearrabiebmu ja márkan 2 Mearrasápmelaččaid ovddas mii gáibidit oktasaččat sápmelaččaid bealis bissovaš dáhkádusa das ahte riddo- ja vuotnabivdit galget oažžut eallinvuođuset ruovttoluotta . 2 Mearrasuodjalussii 3 416 miljovnna kruvnnu juolludus Árvaluvvon juolluduslassáneapmi ja siskkáldas resurssaid geahpedeamit lasihit Mearrasuodjalusa bušeahta oktiibuot 105 miljovnna kruvnnuin . 2 Mearrasuodjalusas leat doaibmannávccat čoavdit váttisvuođaid 2 Mearrasuodjalus 2 Mearraresurssaid vuoigatvuođaid čielggadeami ferte čađahit ovdal boahtte stuorradigge- ja sámediggeválgaáigodaga loahpa . 2 Mearraolbmuid penšuvdnaoadju guoská , váldonjuolggadusa mielde , norgalaš mearraolbmuide ja olbmuide geain lea bistevaš orrunsadji Norggas ja geat barget logahallojuvvon norgalaš fatnasiin . 2 Mearraluossa bivdu luosa ja guvžžá ektui . 2 Mearragátti viidodagat fertejit váldojuvvot atnui jierpmálaččat . 2 Mearragolgadeapmi . 2 Mearradusa ulbmilin lea vuođđudit oktasaš rámma dasa movt suddjet čázi EU miellahttoriikkain . 2 Mearraduktaninstituhtta ( Havforskningsinstituttet ) mas lea váldodoaimmahat Bergenis lea Guolástus- ja riddodepartemeantta ráđđeaddi ja guovddáš barggut leat iskat ja vákšut guolle- ja mearranjiččehasaid loguid , mearra- ja riddobirrásiid ja bargat mearrageavahemiin ja mearraguohtumiin . 2 Mearkkašupmi dán unnitlogus 2 Mearkkašupmi Sámedikki lahtuin bargojoavkkus 7. artihkkala sánit dohkkehit eamiálbmogiidda positiiva rievtti . 2 Mearkkašupmi : 2 Mearkkašupmi 3 , Sámi válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen : 2 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Steinar Pedersen : 2 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen : 2 Mearkkašumit láhkaárvalusaide Til § 1-7 Sámedikki rievttálaš sajádat Mearrádus mearrida ahte Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta ja ahte das leat dat vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat mat iešstivrejeaddji riektesubjeavttain dábálaččat leat . 2 Mearkkašumit láhkaárvalusaide ... 71 2 Mearkkašumit galget čuovvut ášši . 2 Mearkkašumit dikki ášševálmmasteamis 2 Mearkkašumit Sámi kulturráđi doibmii 2 Mearkkašumit Sámi kulturmuitoráđi doibmii 2 Mearkkašumit Sámi ealáhusráđi doibmii 2 Mearkkašumiid vuođul bargojoavkkuid čoahkkimiin lea Davviriikkaid Ministtarráđđi ráhkadan ođđasis kontrávtta Sámi Instituhta joatkimis viidáseappot . 2 Mearkkašan veara ruonasšattuid dáfus lea ahte šattuid eananduhttin čuovvu seamma ortnega go bohccos . 2 Mearkkašan veara lea ahte NATO searvevuohta ja davviriikkalaš suodjalusovttasbargu maŋimuš 20 jagi lea sakka rievdan . 2 Mearkkašahtti stuorra bargamušsirdin buhttešii dálá guovdduštuvvon , sektoriidda juhkkojuvvon hálddašanvuogádaga . 2 Mearkkašahtti oassi hálddahusa návccain manná dákkár áššiide . 2 Mearkkašahtti lea ahte dálá dilis leat hui unnán sámi ovddasteaddjit universitehta bajimus stivrrain . 2 Mearkkaš ahte ođđa lága mielde ii galgga šat plánaárvalus sáddejuvvot gulaskuddamii suohkanii , fylkkasuohkanii ja fylkkamánnái nu movt lei 1978-lágas . 2 Mearkkaeaiggát ii dárbbaš leat fuolki dan siidaoasi jođiheaddjái gos bohccot leat . 2 Mearkka sisačáliheapmi ja sihkkun Mearkalávdegoddi galgá dohkkehit buot mearkkaid ovdal go dat váldojit atnui regiovnnalaš boazodoalloguovllus . 2 Mearkka rievdadeapmi Ii leat lohpi rievdadit mearkka . 2 Mearkavuoigatvuohta Mearkavuoigatvuohta lea sámi sogat olbmuin : 1. geain lága fápmuiboahtimis alddiineaset lea boazodoallu váldoealáhussan orohagas lága mielde geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra , gč. § 4 , vrd. § 3 , dahje 2. geain váhnemiin dahje váhnenváhnemiin lea boazodoallu leamaš váldoealáhussan , ja 3. geat gullet siidaoassái dahje bohtet gullat siidaoassái mearrádusa mielde § 10 nuppi lađđasa olis dahje geat galget jođihit siidaoasi dahje buohtalas álggahanoasi § 11 rájes gitta § 15 olis . 2 Mearkalávdegoddi ja váiddaásahus Juohke sámi regiovnnalaš boazodoalloguovllus válljejuvvo mearkalávdegoddi mas leat unnimusat golbma ja eanemusat vihtta lahtu iešguđet orohagain , ja persovnnalaš várrelahtut . 2 Mearkalávdegoddi galgá dohkkehit buot mearkkaid ovdal go dat váldojit atnui regiovnnalaš boazodoalloguovllus . 2 Mearkalávdegoddi galgá almmuhit mearkaohcamiid siidaosiid jođiheddjiide guoskevaš orohagas ja ránnjáorohagain . 2 Mealgat eanet go ovdal maiddái deattuhan julevsámegiela ja lullisámegiela . 2 Meahccestivrrain galgá leat iehčanas rolla Statskoga ektui . 2 Meahccestivrraid okta váldodoaibman šaddá ráhkadit guovllu plánaide evttohusaid mo guovlluid hálddašit ja ovddidit . 2 Meahccestivrraid galget gielddat nammadit , muhto dain galgá leat sorjjasmeahttun sajádat sihke gielddaid ja Hålogalandalmennega ektui . 2 Meahccestivra 2 Meahcceresurssaide vuoigatvuohta ja daid hálddašeapmi 2 Meahcceresurssaid hálddašeamis galggašii vuođđoealáhusaid vuoruhit bajimužžii . 2 Meahcceresurssaid aktiivvalaš geavaheapmi , nugo muorječoaggin ja meahcceelliid ja guliid bivdin ja daiguin ávkašuvvan , lea deatalaš sámi kultuvrii , ja ollugiidda dat ain lea deatalaš ealáhusgáldun . 2 Meahcceduopmostuolu duomut sáhttet váidaluvvot . 2 Meahcceduopmostuollu sáhttá gáibidit , ahte guoskevaš diggeriekti čađaha gažademiid . § 2 Meahcceduopmostuollu ii sáhte váldit vuostá vihtančilgehusaid Finnmárkkukomišuvnna lahtuin dahje olbmuin , geat leat bargan komišuvnna ovddas ášši oktavuođas . 2 Meahcceduopmostuollu cealká datte rievttálaš čadni duopmuid . 2 Maŋŋágo Stuorradiggi mearridii bušeahta diimmá čavčča , de lea oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan stáhtabušeahtas unnon 44,4 miljárdda ruvnnuin . 2 Maŋŋábálkká eanet go mánu ferte ohcat Sámedikki presideanttas ja buktit duođaštusa das ahte sus ii leat dienas . 2 Maŋŋá seminára mii dollojuvvui 29.09.99 orru dego Finnmárkku fylkkagielddas livččii stuorát dáhttu gulahallat kulturmuitoráđiin . 2 Maŋŋá lea Sámediggeráđđi čállán oahpahusministtarii 04.06.04 reivve ja lea dan bokte earret eará bivdán giliskuvllaide sierra ekonomalaš juolludusaid . 2 Maŋŋá guhkes áigodaga goas šiehtadusa rámma ii leat lassánan , lea gávnnahuvvon dárbbašlažžan lasihit rámma vai ealáhus ovdánivččii ja livččii vuođđu dohppet ealáhusa boahtteáiggi hástalusaide . 2 Maŋŋá go leat leamaš 3 sámediggeválgga , de lea mis vuođđu doarvái geahčadit tendeanssaid ja dan vuođul árvvoštallat ja evttohit rievdadusaid otnáš válgakreatsajuhkui / áirrasjuhkui . 2 Maŋŋá go Sámedikki dievasčoahkkin čakčamánu 22 . 2 Maŋŋá go Sámediggi válddii badjelasas ovddasvástádusa oahpahussuorggis lea Sámedikki doaibma oahpahussuorggis lassánan . 2 Maŋŋá go Sámediggi lea iežas vuođđudan , de válljejuvvo válgalávdegoddi mas leat vihtta lahtu ja seamma mađe várrelahtut . 2 Maŋŋá go Davvi-Norgga prográmma heaittihuvvui 01.01.2000 sirdojuvvojit muhtun doaibmabijut Sámediggái . 2 Maŋŋá go Davvi-Norgga prográmma heaittihuvvo 01.01.2000 sirdojuvvojit muhtun doaibmabijut Sámediggái . 2 Maŋŋá fárrema Lávželuktii ođđaáigásaš buvttadanrusttegii lea fitnodagas ain sullii 200 bargi . 2 Maŋŋá dábálaš bargoáiggi oažžu Diehtojuohkinovttadagain oktavuođa go čuojaha gulahallanhovdii Hanne Gjørtz , tlf. 95 75 52 13 . 2 Maŋŋá dievascoahkkima guorahallama lea ráhkaduvvon gulaskuddanárvalus mii galgá leat gulaskuddamis 1999 vuosttas jahkebeali . 2 Maŋŋil vuođđoskuvlla vázzen 9 vahkku joatkkaskuvlla ( framhaldskole ) , muhto in oahppan in maidege . 2 Maŋŋil soames áiggi de Nuorggám váhnemat heite geavaheames beaiveruovttu go ledje váttisvuođat sáhtuin eanu rastá . 2 Maŋŋil láhkarievdadeami plánema ja stáhtaoasi birra sosiála- ja dearvvašvuođasuorgái de 1994 rájes Ohcejoga gielda lea oastán bálvalusaid . 2 Maŋŋil lean bargan Turistahoteallas golbma jagi , njuovahagas ja bassan internáhtas . 2 Maŋŋil go eNorge 1.0 ovdanbuktojuvvui , de čujuhuvvui omd. ahte váilot doaibmabijut mat áimmahušašedje ja viidásetgárgedivčče sámegiela , ja čujuhuvvui ahte gielddasuorgi lea beare uhccán guovdilastojuvvon . 2 Maŋŋil finánsaroasu lea riikkaidgaskasaš suodjalusovttasbargu šaddan ain deháleabbot . 2 Maŋŋil fallehemiid Oslos ja Utøyas leat mii buohkat ovttas suorganan , doaivvahuvvan ja morrašis . 2 Maŋŋil bargen jagi Juhlsa silbabájis . 2 Maŋŋil 2008 finánsaroasu leat stáhtat vásihan heahtedili ja lea leamašan alla vealgenoađđi ja stuorra vuolláibáhcagat . 2 Maŋŋelis dán konferánssas gullat sáhkavuoru mas gozihanbohtosat almmuhuvvojit . 2 Maŋŋel čoahkkimiid leat sáddejuvvon reivvet ja gohččumat iešguđetge instituhtaide ja fágabirrasiidda ávžžuhusain buktit ođasmahtton listtuid sámi dutkamiid ja oahpahusaid badjel . 2 Maŋŋel go vuosttaš evttohus sáddejuvvui gulaskuddamii , válddii Sámi dutkamiid guovddáža hálddahus badjelasas ovddasvástádusa rievdadit ja gárvvistit plána . 2 Maŋŋel go strategiijaplána vuosttaš evttohus sáddejuvvui gulaskuddamii , válddii Sámi dutkamiid guovddáš badjelasas ovddasvástádusa rievdadit ja gárvvistit plána . 2 Maŋŋel go ođđa njuolggadusat ásahuvvojedje , de leat kantuvrra áššit fas lassánan . 2 Maŋŋel go konvenšuvdna nr. 169 fápmuibiddjui de lea Norga raporteren ILO:i nu movt organisašuvnna njuolggadusat 10 2 Maŋŋel go Sámedikki dievasčoahkkin miessemánus dán jagi mearridii álggahit prošeavtta » Sámegiela korrektuvraprográmma elektrovnnalaš teakstagieđahallamii » , lea Ráđđehus juolludan 6 miljovnna ruvnno prošektii . 2 Maŋŋel go Sámediggi lea konstitueren iežas maŋŋel válggaid , de válljejuvvo válgalávdegoddi mas leat 5 lahtu ja liikka olu várrelahtut . 2 Maŋŋel 2000/01 leat Tromssas buori muddui positiivadit ovdánan , muhto go buohtastahttá eará guovlluiguin de leat ain stuora massimat ja unnán produktivitehta . 2 Maŋŋegeatnegas vearromáksiid livnnet čájeha ahte jagi 2009 vearut fitnodagain ja eará maŋŋegeatnegas vearromáksiin , mat girjejuvvojit jagi 2010 bušehttii , leat bisson alit dásis go dat mii lei biddjojuvvon vuođđun Nationálabušehttii jagi 2011 várás . 2 Maŋŋebárga miessemánu 25. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda ja sámediggeráđi áššiid ovddideapmái . 2 Maŋit áigge šaddet ollugat dain nuorra olbmuin hálddašit fámu eará olbmuid badjel . 2 Maŋit jienasteamis son rehkenastojuvvo virgái biddjon geas leat eanemus jienastagat ( ovttageardásaš eanetlohku ) . 2 Maŋimuš áiggis lea duođaštuvvon ahte doaibmaplána maid Suodjalus lea ráhkadan ii dáhkit guovllu boazodollui ceavzilis boahtteáiggi . 2 Maŋimuš áiggiid leat vuohttán ahte ovddasvástádus duvdiluvvo dušše stáhtii , ja ahte báikkálaš ja regiovnnalaš orgánat eai doarjjo doarvái bures sámi kulturovddideami . 2 Maŋimuš ovdamearka dasa lea sámegiel bustávaid šiehtadeapmi ođđaseamos prográmmagálvui maid Sámediggi lea šiehtadeamen Microsoft:ain , mas mielde maiddái boahtteáiggi čovdosat . 2 Maŋimuš oassi guoskkaha ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 2 Maŋimuš oasis leat ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat . 2 Maŋimuš lađđasa vuosttas cealkka rievdaduvvo dánin : Go jienastuvvo § 14 a , b ja c mielde , de ášši mearriduvvo . . . . 2 Maŋimuš jagiid leat maiddái álbmaid vuoigatvuođat čalmmustuvvon dásseárvobarggus . 2 Maŋimuš jagiid lagaš ovttasbargu olgoriikka- ja sihkkarvuođa áššiin , hárjehallan ovttasbarggu buoridit , plánet , hárjehallamat ja oastimat – ii dušše Nato siskkobealde , muhto davviriikkain – dát barggut joatkašuvvet maiddái boahttevaš jagiid . 2 Maŋimuš cealkka dálá a ) čuo. Nubbi vejolašvuohta lea atnit jienastanreaiddu váldo eret . 2 Maŋimustá rievdaduvvon 31.05.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 31.03.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 31.03.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 30.11.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 30.06.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 30.04.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 29.06.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 29.06.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 29.05.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 29.03.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 28.05.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 28.04.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.12.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.10.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.08.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.08.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.05.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 27.04.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 26.08.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 26.06.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 26.05.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 26.04.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 26.02.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 25.03.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 25.01.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 24.11.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 24.11.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 24.08.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 23.11.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 23.10.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 23.06.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 23.03.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 22.05.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 22.01.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 21.09.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 21.05.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 20.05.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 18.10.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 18.08.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 18.06.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 18.05.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 18.03.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 17.09.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 17.06.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 16.03.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 15.01.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 14.09.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 14.07.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 13.12.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 13.10.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 12.12.2008 2 Maŋimustá rievdaduvvon 12.08.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 11.11.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 11.09.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 11.08.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 11.08.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 10.11.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 10.09.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 10.04.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 10.03.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 10.02.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 09.12.2008 2 Maŋimustá rievdaduvvon 09.06.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 09.05.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 08.12.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 08.10.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 08.08.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 08.03.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 07.09.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 07.07.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 06.11.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 06.03.2007 2 Maŋimustá rievdaduvvon 05.11.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 05.01.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 04.06.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 04.05.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 03.10.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 03.05.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 02.11.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 02.03.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 01.12.2009 2 Maŋimustá rievdaduvvon 01.12.2006 2 Maŋimustá rievdaduvvon 01.11.2010 2 Maŋimustá rievdaduvvon 01.03.2010 2 Maŋimus jurddašmeahttun beivviid oktavuohta lea duođaštan ahte ovddasguvlui ain dárbbašan utnolašvuođa . 2 Maŋimus jagiid ollu pasieantajoavkkuid gaskkas eanet ellet guhkibut dávdadálkkodeami olis . 2 Maŋimus jagiid lea leamašan dábálaš ahte doarjjaruhta lea nohkan juo árra čavčča ja lea dagahan veadjemeahttumin virgádit bargit bistevaš virggiide . 2 Maŋimus 15 jagiid lea son álggos bargan Oslo politiijameašttirin ja dasto politiijadirektoráhta direktevran . 2 Maŋidehket Vågsfjord joatkkaskuvlla heaittiheami 2 Maŋga mátkefitnodaga Eanodagas lágidit omd. Beaivemátkiid Guovdageidnui , Áltái , Omasvutnii ja Romsii iežaset joavkkuide . 2 Maŋemustá rievdaduvvon 20.12.2010 2 Maŋemus áiggiid leat maid eará fágasuorggit dutkagoahtán ja oahpahišgoahtán sámi fáttáid , ovdamearkka dihte arkeologiija , filosofiija , servodatplánema ja báikegoddedutkama , stáhtadiehtaga , sosiologiija , pedagogihka ja oskkoldatdiehtaga instituhtat . 2 Maŋemus áiggi leat iešguđetlágán searvvit sádden ohcamiid ja váldán oktavuođa Sámediggeráđiin sámi giellaguovddážiid ásaheami birra . 2 Maŋemus logijagis leat olu stáhtalaš doaimmat rievdaduvvon dán čatnanmállii . 2 Maŋemus lei Ytringsfrihetskommisjonena evttohus ođđa cealkkahábmemii Grl . § 100:ii oktavuođas . 2 Maŋemus jagiid váldostrategiija lea leamaš fuolahit ahte sámi ja dáčča ohppiin leat ovttadássásaš oahpponeavvofálaldagat . 2 Maŋemus jagiid ovdáneapmi sihke eamiálbmogiid ja unnitloguid álbmotrievtti suodjalusa geažil , ja Sámedikki ja eará eiseválddiid oktavuođa geažil , dagaha ahte lea dárbu guorahallat Sámdikki sajádaga ođđa čalmmiiguin . 2 Maŋemus jagiid leat sihke boraspirenálit ja massimat boraspiriide lassánan eanas boazodoalloguovlluin , ja dainna fuolastuvvet erenoamážit Davvi-Trøndelágas , Tromssas ja Nordlánddas . 2 Maŋemus jagiid lea vuođđoskuvlii ráhkaduvvon sámegielalaš diagnostalaš lohkandáidogeahččaleapmi . 2 Maŋemus jagiid lea Sámi dutkamiid guovddáš ja Universitehtagirjerájus bures čielggadan makkár váldofágabarggut ja sámi girjerájusresurssat jnv. gávdnojit . 2 Maŋemus golmma jagi buorit guohtumat leat lassánahttán Finnmárkku boazologu mearkkašahtti ollu . 2 Maŋemus doaibmajagis leat dattege veahá ovdánan go massimat proseanttaid mielde leat veahá unnon . 2 Mađe eanebut leat barggus , dađe eambbo buorredilálašvuohta buohkaide . 2 Matriárka lea duohtavuođas skeaŋkkaidis bokte ráhkadan giitevašvuođavealggi , ja dan son geavaha buoremiela bivdit , mainna fas soabaha bealálaččaid . 2 Matematihkkaoahpponeavvuid jorgaleamit ja heiveheamit olles vuođđoskuvlii 2 Masteroahpuin joatkin goalmmát oahppojagi maŋŋá sáhttá buhttet ovtta oahpahusfága . 2 Mastergrádas galgá eamiálbmotáššiid ollislaččat gieđahallat ja galgá maiddái gieđahallat fáttáid mat eamiálbmotoktavuođain leat áigeguovdilat . 2 Massojuvvon bargodietnasa ovddas maid sáhttá duođaštit , máksojuvvo gitta 2.000 ru beaivái . 2 Massojuvvon bargodietnasa ovddas duođaštusa haga ii máksojuvvo bálkábargiide . 2 Massimat maŋŋelis jagis leat maiddái čadnon dasa makkár vuoimmis boazu lea . 2 Massimat boraspiriide váikkuhit maiddái biergobuvttadussii . 2 Massakreren Utøyas falleha nuoraid doaivaga ja áŋgiruššama olaheames buoret máilmmi . 2 Marit Jane Myklevold , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , jođiheaddji Sunna Marie Pentha , Eanandoallo- jabiebmodeaprtemeanta , čálli Bargojoavku álggahii barggus seminárain guovvamánu 1. b. mas ledje fágalaš ovdanbuktimat . 2 Mariidna- ja sáivačáhcebiologiija instituhtta 2 Marie Therese N. Aslaksen , BB , nubbinjođiheaddji 2 Mariann Wollmann Magga 2 Margreta Påve Kristiansen , BB:a sámediggejoavku ( nubbinjođiheaddji ) 2 Maori-orgánat ruhtaduvvojit stáhtalaš doarjagiid ja priváhta skeaŋkkaid bokte . 2 Mannán áigodaga njuolggadusat čuvvojuvvojit doarjjavuođđun ( 50% dassážii go ealáhusšiehtadus lea válmmas . 2 Manne galget dat leat ráfáidahtton ? 2 Manne ? 2 Manndalen Husflidslag 125 63 100 2 Manna guhkes áigi ovdalgo hávit savvot . 2 Manin lohkku njiedjá ? 2 Mandáhtta rahpá aŋkke bargojovkui vejolašvuođa árvalit čovdosa mas Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan . 2 Mandáhtta 2 Mandáhtat juogaduvvojit válgabiiriide St. Laguë heivehuvvon vuogi mielde , gč. sámelága § 2-4 . 2 Mandáhta mielde galgá bargojoavku maiddái árvvoštallat vejolaš váikkuhusaid maid bargojoavkku árvalus mielddisbuktá parlamentáralaš ovddasvástádusa dáfus . 2 Mandáhta lea almmotge dáhtton bargojoavkku ” deattuhit vejolaš čovdosiid main lea vuođđun ahte Sámediggi ain galgá leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan ” . 2 Mandáhta gohččun árvvoštallat ” Sámediggái eanet formálalaš sorjjakeahtes dili ” , mielddisbuktá gažaldaga dikki gelbbolašvuođa rievttálaš regulerema hárrái . 2 Mandáhta Dán barggu mandáhta lea Sámediggi ja ráđđehus ovttasráđiid bidjan : Bargojoavku galgá árvvoštallat ja buktit evttohusaid dasa movt Sámediggái sáhttá formálalaččat čađahit eanet sorjjasmeahttunis sajádaga . 2 Man vuollái boarrasepmosat min searvvis sáhttet čállit : 2 Man viidát dat váldi manná , lea guoskevaš juolludusmearrádusa dulkoma duohken . 2 Man stuorra vuoigatvuođa olmmoš oažžu , lea dan duohken man lagas čatnašumit sus leat valljodagaide . 2 Man ollu lea luossa oalgesálašin mearrabivddus ? 2 Man dehálaš dát lea , dan leat dán geasi beassan vásihit . 2 Makkárat galggášee boahttevaš heivehanstrategiijjat jus boazodoallu galgá seailut árktalaš ealáhussan ja modeallan davviguovlluid nanabistevaš resursageavaheapmái ? 2 Makkár vuoruhemiid lea Sámediggeráđđi dahkan mátkkoštusealáhusplána ráhkadeami ektui , dainna áigumušain ahte ovddidit mátkkoštusealáhusa geasuheaddji sámi ealáhussan ? 2 Makkár vejolašvuođaiguin ja hástalusaiguin sáhttet nuorat deaividit , geat háliidivčče álggahit muhtun ealáhusadoaimma dahje ásahit fitnodaga ? 2 Makkár sámi ja álgoálbmot oahput gávdnojit ? 2 Makkár hástalusat leat vuordagis , ja maid galgat nuppástuhttit boahttevaš áiggi ? 2 Makkár gielat dát leat , boahtá das makkár gielat geavahuvvojit guovllus , omd. suomagiella , dárogiella , davvisámegiella , anarašgiella ja nuortalašgiella . 2 Makkár gelbbolašvuođadárbu lea Sámis ja mainna lágiin sáhttet sámi nuorat váikkuhit dan ? 2 Makkár fálaldagaid háliidit nuorat ieža ? 2 Makkár ekonomalaš doarjjaortnegat leat sámediggeválgga várás ? 2 Makkár bargovejolašvuođat leat go váldá sierra oahpuid ? 2 Majoritehta fápmodilli sáhttá buktit dakkár stáđisvuođa maid ieža atnet soabalažžan ja ideálalažžan , váikke dilli unnitlogu oainnu mielde danne ii leatge rievttalaš . 2 Majestehtat , Gonagaslaš allavuođat , Ráhkis buohkat , 2 Majestehtat , 2 Majestehta , Gonagaslaš allavuohta , Presideanta , 2 Mainna lágiin guoská ON mánáidkonvenšuvdna sámi mánáide ja nuoraide ? 2 Maiddái šávčča , sallida ja tobisa váikkuhusaid luosa ahtanuššamii ja birgenvejolašvuhtii mearas ferte dutkat . 2 Maiddái ášši gieđahallama oktavuođas Stuorradikkis vurdojuvvo ahte Sámediggi oažžu guovddáš saji . 2 Maiddái árvaluvvo álgojuolludeapmi Romssa Universiteahta teknologiijavistái . 2 Maiddái sámi museásuorgái livččii oktasaš organiseren- ja stivrenstruktuvra stuorra ávkin . 2 Maiddái sáhttá dilli čuohcat Norgii . 2 Maiddái sáhkkocelkosa bidjá guovllustivra dahje boazodoallostivra . 2 Maiddái stáhtalaš ovddasvástádussuorggit fertejit bisuhuvvot ássiid dárbbuid mielde oppalaččat ja dohkálaččat . 2 Maiddái stáhta sáhttá mearridit regulerenplána , juos lea dárbbašlaš čađahan dihtii doaibmabijuid main lea stuorra servodatlaš mearkkašupmi . 2 Maiddái siidaoasi jođiheaddji ja álggahanoasi jođiheaddji soahpamuš galgá čuovvut dieđuid . 2 Maiddái sii geat ásset olggobealde Finnmárkku , ožžot láhkamearriduvvon lobi bivdit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Maiddái sii geat ásset fylkka olggobealde , ožžot lobi bivdit smávvafuđđožiid , oaggut ja lubmet iežaset ruovttudollui . 2 Maiddái sadjásaš stivrajođiheaddji Britt Kramvig lea jođihan strategiijaplána proseassa . 2 Maiddái riikkaidgaskasaš eamiálbmotoktavuođas lea deatalaš ođasmahttit ja ovddidit nissonpolitihkalaš mihttomeriid . 2 Maiddái riikkaantikvara ferte bearráigeahččat ja leat mielde fuolaheamen ahte ovttasbargogeatnegasvuohta duohtavuođas čuovvuluvvo . 2 Maiddái olggobealde davvisámegiela guovllu lea stuorra dárbu oažžut ruđaid sámegiela ovddideapmái . 2 Maiddái oahpponeavvuid gaskkusteami metodaid berre ovdánahttit . 2 Maiddái norgalaš , davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš oktasaš fáddágihppagat geavahuvvojit go lea vejolaš . 2 Maiddái mielddisbuktá dat veahá earalágan čuolmmaid studeantta eallimis go dábálaččat , omd. oažžut dohkálaš mánáidgárdde- ja skuvlafálaldaga sámegielat mánáide . 2 Maiddái leat soahpan ásahit ruoná foandda . 2 Maiddái lea rávvejuvvon čuovvut čavga linnjá gávppálaš oktavuođain , ja muđui čujuhuvvo leavganjuolggadusaide leavggaid geassima ja luoitima hárrái . 2 Maiddái lea leamaš earenoamáš ovttasbargu Lockheed Martin , guhte lea vuovdán girdimášiinnaid , ja Amerika eiseválddiiguin . 2 Maiddái lea illudahttin go ng. karbonafáhten ja – vuorkun dál gullá ruoná ovdánahttimekanisma vuollái , man ektui Norga guhkitáiggi lea bargan , lohká Stoltenberg . 2 Maiddái lea deaŧalaš seailluhit kvenalaš beliid museadoaimmain , ja maiddái dutkandoaimmain . 2 Maiddái konvenšuvdna biologalaš máŋggabealatvuođa birra maid Norga dohkkehii 1993:s dadjá ahte galgá árvvus átnit , seailluhit ja bisuhit dan árbevirolaš máhtolašvuođa mii lea deaŧalaš eamiálbmogiid ja báikegottiid biologalaš máŋggabealat ceavzi geavaheami seailluheamis . 2 Maiddái juolluduvvo eanet ruhta luottaide ja ruovderaŧiide . 2 Maiddái gávdnojit buori stipeandaortnegat nuoraide geat válljejit sámegiela fágan joatkkaskuvllas ja alit oahpahusas . 2 Maiddái guohtoneatnamiid šibihiidda galggašii Sámedikki mielas sihkkarastit lágain . 2 Maiddái galgá sámiid leavga gaskaboddosaččat biddjot maŋábeallái Ruonáeatnama , Fearsulluid ja Ålándda leavggaid . 2 Maiddái fálaldagaid bisuheami dáfus addojuvvo dáidda guovddážiidda ovdamunni , nugo bargoulbmálaš guovddážiidda maid . 2 Maiddái eará orgánain almmolaš hálddašeamis ja almmolaš doaimmas leat dát geatnegasvuođat . 2 Maiddái eará mearrádusat ovdamearkka dihte guohtunáiggiid birra , gustojit dassážii go dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat leat mearriduvvon . 2 Maiddái earenoamáš jienastannjuolggadusat gustojit , go stivra gieđahallá dakkár áššiid ( geahča § 9 ja § 10 ) nuppi ja goalmmát lađđasa ) . 2 Maiddái dát ge mearrádus ferte leat láidesteaddjin go sámi váikkuhanfápmu sámi geavahanguovlluid ávkkástallamis ja hálddašeamis mearriduvvo . 2 Maiddái dáppe leat leamaš dábálaš čuolmmat sámi čálamearkačoahki ja almmuheami hárrái . 2 Maiddái dákkár ii-stáhtalaš orgánain lea ovddasvástádus leat mielde lágideamen dilálašvuođaid nu ahte sámi kultuvrra ja iešvuođa sáhttá ovddidit . 2 Maiddái dábálaš riektejurddašeapmi hilgu dákkár oainnu . 2 Maiddái doarjjahálddašeapmi lea muhtun ládje politihkalaš doaibma , muhto das ferte čuovvut seamma hálddašanrievttálaš njuolggadusaid go buot eará stáhta orgánat mat doaimmahit doarjjahálddašeami . 2 Maiddái diliid olggobealde Finnmárkku galggašii árvvoštallat dákkár soahpamuša oktavuođas . 2 Maiddái digaštallamat das movt ráđđádallan galggai čađahuvvot , ovdamearkka dihte finnmárkkulága barggu oktavuođas lei vuođđun dán bargui . 2 Maiddái dan ášši sáhttá juohkit golmma oassái : 2 Maiddái dan jagi vuordit mealgat stuorit bálkálassáneami Norggas eará lagamus riikkaid ektui . 2 Maiddái dakkár ruđat galget dál biddjot boazodoallofondii mii hálddašuvvo njuolggadusaid mielde mat leat mearriduvvon orohaga doaibmanjuolggadusain . 2 Maiddái báikkálaš ja regiovnnalaš orgánain lea geatnegasvuohta gieđahallat sápmelaččaid Norgga rievttálaš geatnegasvuođaid mielde . 2 Maiddái báikkit gosa olbmot eai leat guođđán luottaid , gullet dán doahpagii ; bálvvosbáikkit maid luondu lea ráhkadan ja eará bassi báikkit ja guovllut , báikkit maidda leat čadnon cukcasat , muitalusat ja árbevierut . 2 Maiddái biergobuvttadeami dáfus lea sadji optimaliseret buvttadeami nu ahte biergobuvttadus lea badjel 11 kg bohccos giđđaealus . 2 Maiddái bargoaddiin lea ovddasvástádus . 2 Maiddái almmolaš gildosat dihtolágan doaimmaid vuostá gustojit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin nugo buot earáge sajiin . 2 Maiddái Sámi allaskuvla levge dán láhkai . 2 Maiddái Suomas leat gozihan šaddoovdáneami 2 Maiddái Suoma Sámediggi doarju árvalusa ovddidit sámi oahpaheaddjeoahpu ja ahte sámi oahpaheaddjeoahppu ferte dohkkehuvvot ollislaš oahppun davviriikkain ja Ruoššas . 2 Maiddái Stáhtadiehtaga instituhtta doarju dákkár fálaldaga ásaheami , ja oaivvilda ahte lea lunddolaš ahte dákkár fálaldaga oassin maiddái leat stáhtadiehtaga fáttát . 2 Maiddái Stuorradikki olggobealde lávgejedje sámi leavggain . 2 Maiddái ON ` Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi lea fuomášan eamiálbmogiid rievtti jođihit iežaset ekonomalaš ovdáneami mearkkašumi SP 1. artihkkala ektui . 2 Maiddái Gonagaslaš Hoffa , Ráfikorpsa ja Svalbárdabušeahtta ožžot juolludusaid 50-poastta bokte . 2 Maiddái Fjelloven-nammasas lága geavaheapmi Tromssas ja Norlánddas lea gieđahallojuvvon 1998:s . 2 Maiddái Finnmárkkuopmodaga stivra galgá atnit válddahusaid vuođđun , juos áigu mearridit meahcceatnama nuppástuvvan geavaheami iežas eatnamiin ( § 10 ) . ° 2 Maiddái Finnmárkku eará ássit sáhttet leat rábidan dakkár vuoigatvuođaid . 2 Maiddái Finnmárkku dáloniin lea dákkár oaidnu sámi eaiggáduššamii . 2 Maiddái Birasgáhttendepartemeanta lea cealkán ahte Sámi kulturmuito-ráđi geahččalanortnet lea lihkostuvvan , ja ahte dan galgá joatkit ja nanosmahttit boahtteáiggis . 2 Maiddái 2005:s várrejuvvojit doarjjaruđat Barentguovllu mánáid ja nuoraid multilaterála prošeavttaide ja doaimmaide . 2 Maiddái 12. kapihttal Ledelse og styring i institusjonene guoskkaha sámi orgánaid váikkuhanvejolašvuođaid . 2 Maiddai ášši mii guoská lámisvuhtii ja lámisvuođapenšuvdnii dagahit váttisvuođaid . 2 Maiddai stuorat perspektiivvas psykiatriija fágaolbmuin lea ollu maid sáhttet guhtet guimmiideasetguin oahppat . 2 Maiddai lea dehálaš ávkkástallat dan máhtu mii juo lea sámi servodagas ja mii lea seammalágan buot golmma riikkain . 2 Maiddai eará gielddat ovttasbarget . 2 Maiddai eará gielddain nugomat Ohcejogas ja Deanus lea beroštupmi ovttasbargat . 2 Maiddai ealáhusdoaimma vuođđudeaddji eavttut leat hedjonan danin go oassi guohtuneatnamiin leat guorban . 2 Maiddai dárbbašuvvojit eanet suomagielat oahpaheaddjit . 2 Maiddai doavttirvuorus dárbbašuvvo ovttasbargu go go eai leat doarvái olmmošlaš návccat dehe eará resurssat ja go vel leat nu guhkes gaskkat . 2 Maiddai dakko gokko luodda ii mana álbmotmeahci čađa leat dehálaš ovttasbargobealit ; váikkuhusat johtolahakii , slájat , ( omd gyro ) , gollu , rádjeguovllulaš rádjebearráigeahču ( referansefealta ) , ja oktasaš mátkeealáhusplánen . 2 Maiddai Ohcejohka lea systemahtalaččat vuoruhan DT ja gáiddusoahpahusa . 2 Maiddai Norga lea čađahan hálddahuslaš ođastusaid . 2 Maiddai Eanodaga ja Guovdageainnu suohkanat leat šiehttan ovttasbargat buollin- ja gádjundustehusain . 2 Maid oahppi ieš oaivvilda ? 2 Maid dát mearkkaša midjiide ? 2 Maid dahkat dalle go it beasa ovdagihtii jienastit dan dihte go gielda ii gávnna du nama jienastuslogus , vaikko don leat čálihan iežat dohko ? 2 Magritt Brustad 2 Magreta Påve Kristiansen , BB , nubbinjođiheaddjin 2 Magnhild Mathisen , čoahkkinortnegii 2 Magne Ballovara ja Martha K. Johansen šaddaba 1. ja 2. várrelahttun áirasii 3 Nils Henrik Måsø Deanu / Tana válgakreatsas . 2 Maddái lea dárbu leavgga geavahusa dásset ja heivehit virggálašvuhtii , e.e. nu ahte galgá leat áibbas čielggas mo leavga lea oaidninhámis . 2 Maaje As 76 0 0 2 MIELDDUS 2 LÁVDEGODDELAHTU JOHAN ANDERS EIRA SIERRACEALKÁMUŠ BOAZOLOGU MEARRIDEAPMI , ČUJUHUSAT JA NORPMAT Mun guorrasan raportta čilgehussii dain oppalaš čujuhusain / eavttuin mat galget doaibmat bagadussan alimus boazologu mearridettiin . 2 MFD lea 1995 rájes juohkán ruđaid sámi oahpponeavvuid ovddideapmái mánáidgárddiide . 2 MEAHCCESTIVRA II GALGGA GIELDDALAŠ ORGÁNAN LEAT Eanahálddašanstivrra VUOLLÁSAŽŽAN — EARRET GO VÁIDALANÁŠŠIIN . 2 MDD KGD 2 MD DFD 2 MBD lea 1995 rájes juolludan ruđaid oahpponeavvuid ovddideapmái sámegillii mánáidgárddiid várás . 2 MBD GKD 2 Lødøljasirdin 2 Lødøljahuksemis leat stuorra negatiivvalaš váikkuhusat boazodollui ja dalle maiddái guovllu sámi kultuvrii . 2 Lášmadis rádjerasttildeaddji johtolatoktavuođat guovllus leat dehálaš bealit go lea sáhka das movt ovttasbarggu galgá lágidit ja ovdánahttit . 2 Lávvordat gaskal geassemánu 20. ja 26. beaivvi , dl . Mihcamárbeaivi , Suoma leavgga beaivi . 2 Lávvardaga geassemánu 26. b. ii leat sáhka politihkalaš givrodaga geahččaleamis muhto dalle galgá geahččaluvvot fysalaš ja silolaš givrodat . 2 Lávii čujuhit dasa ahte nuorra olbmot eahpekritihkalaččat gehččet iežaset servodagaide juristta čalmmiiguin ja jurddašit juristta jurdagiiguin . 2 Lávejin sus nu issorasat ballat , ahte máŋga jagi maŋŋil ballen go oidnen su márkanis . 2 Lávdegottit ovddidit dasto árvalusaid dievasčoahkkimii . 2 Lávdegottit galget ovddidit árvalusaid dievasčoahkkimii dain áššiin maid čoahkkinjođihangoddi sádde lávdegottiide . 2 Lávdegottit galget ovddidit evttohusaid dievasčoahkkimii dakkár áššiin main Sámediggeráđđi lea ovddidan mearrádusárvalusa ja maid čoahkkinjođihangoddi sádde Sámediggeráđis . 2 Lávdegottis ledje mielde ; professor Per Selle ( lávdegotti jođiheaddji ) , dutki Torunn Pettersen , professor Bjørn Erik Rasch , dutki Eva Josefsen ja professor Nils Oskal . 2 Lávdegottis leat ruovttustivrra ja stáhta ekonomalaš áššedovdit ja ámmátolbmot . 2 Lávdegottis galggašedje joavkkut leat ovddastuvvon buoremus lági mielde . 2 Lávdegottis , NSR ovttasbargojoavkku lahtuin , Jarle Jonassen , Ann-Mari Thomassen , Kjell Gjøran Jåma , Jánoš Trosten , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , Steinar Pedersen , Sverre Anderssen , Per Solli , SfB / SBSa bealis Johan Mikkel Sara , SVFa bealis Ove Johnsen , Guovddášbellodagas Olaf Eliassen ja Johttisámilisttas / Olgešbellodagas Per A. Bæhr 2 Lávdegottiid čoahkkádus dávista mo fápmu juohkása lávdegottiin ja joavkkut ovddidit mearkkašumiid ja árvalusaid joavkkuid bealis . 2 Lávdegottiid evttohusat galget máŋgejuvvot ja almmuhuvvot áirasiidda uhcimusat 36 diimmu ovdal go ášši meannuduvvo dievasčoahkkimis . 2 Lávdegotti čuovvovaš lahtuin : Norga Sámiid Riikasearvvi sámediggejoavkkus , Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Rannveig Nilssen , John Harald Skum , Guovdášbellodaga sámediggejoavkkus , Jon Erland Balto , Olaf Skogmo , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Anders Urheim , Henrik Eriksen , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodagas ; Per Arnesen , háliidit mearkkašit : 2 Lávdegotti čuovvovaš lahtuin : Norga Sámiid Riikasearvvi sámediggejoavkkus , Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Rannveig Nilssen , John Harald Skum , Guovdášbellodaga sámediggejoavkkus , Jon Erland Balto , Olaf Skogmo , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Anders Urheim , Henrik Eriksen , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodagas ; Per Arnesen 2 Lávdegotti ávžžuhus : 2 Lávdegotti ávžžuhus 2 Lávdegotti árvalusat : 2 Lávdegotti árvalusas orru dákkár prinsihpalaš árvvoštallan leamaš vuođđun buot guovddáš áššiin . 2 Lávdegotti álgomandáhta berre doalahuvvot ja leat vuođđun maiddái boahtteáiggi bargui . 2 Lávdegotti unnitlohku , áirras Isak Mathis O. Hætta , Dáloniid listu ovddidii čuovvovaš árvalusa : 2 Lávdegotti unnitlogu árvalus rievdaduvvui mearkkašupmin . 2 Lávdegotti uhccitlohku čujuha ahte árvvoštallamii vuođđuduvvon bivdoeriide nuppástuhttima Finnmárkku oktavuođas berre vuordit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa geažil . 2 Lávdegotti uhccitlohku čujuha ahte dáinna nuppástuhttimiin berre Finnmárkku oktavuođas vuordit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa geažil . 2 Lávdegotti sturrodaga berrešii uhcedit . 2 Lávdegotti ráva 2 Lávdegotti miellahtut Bargiidbellodagas , SVL:s oaivvildit : 2 Lávdegotti mielaš livččii erenoamáš deaŧalaš bargun ráhkadišgoahtit mánáidbláđi mii galgá ilbmat jeavddalaččat . 2 Lávdegotti mearrádusat ja cealkámušat nannejit dan dulkojumi mii dahkkui NAČ 1984:18:s art. 27 viidodaga hárrái . 2 Lávdegotti mearkkašumit jahkedieđáhussii ja ráđđehusa vástádus Sámedikki jahkedieđáhussii boahtá ovdan lávdegotti árvalusas 67. Stuoradiggi meannuda gažaldagaid mat leat čadnon Sámediggái maiddái stáhtabušeahta gieđahallama oktavuođas . 2 Lávdegotti mearkkašumit : 2 Lávdegotti meannudeapmi : 2 Lávdegotti meannudeapmi 2 Lávdegotti mandáhtta lea addit departementii ja ráđđehussii fágalaš árvvoštallamiid ja rávvagiid gielddaid ja fylkkagielddaid ekonomalaš diliid hárrái , earet eará dakkár doaimmaid dáfus main sáhttet leat gielddaekonomalaš váikkuhusat . 2 Lávdegotti mandáhtas celko ahte duogášmateriálas ee. berre leat guorahallan das movt stáhtalaš doaimmat váikkuhit gieldda ekonomiija , ja váldohástalusaid analysa . 2 Lávdegotti lahttu Johttisámilisttas / Olgešbellodagas háliidit mearkkašit / árvalit 2 Lávdegotti jođiheaddji , Einar Steensnæs searvá EOS alladási forumii , mii bargá dáinna fáttáin . 2 Lávdegotti evttohus váldoulbmila ođđa álggaheapmái ii sisttisdoala sámi giela iige kultuvrra . 2 Lávdegotti evttohus lea buoret dannego váldostivrema ja beaivválaš jođiheami rádji šaddá čielgaset . 2 Lávdegotti eanetlohku evttoha ahte ásahusain galgá leat fágalaš kolegiija mas lea erenoamáš ovddasvástádus fágalaš gažaldagain . 2 Lávdegotti eanetlohku , lahtut Birger Nymo , Olav Dikkanen , Ragnhild Nystad , Per Bjørn Lakselvnes , Geir Tommy Pedersen ja Randi A. Skum Norgga Sámiid Riikkasearvvi sámediggejoavkkus , lahtut Magnhild Mathisen , Berit Alette Utsi Eira , Per Edvin Varsi ja Olaug Eliassen Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , lahttu Terje Tretnes Sámeálbmot bellodagas ja lahttu Roger Pedersen Sámi Válgalihtus ovddidit čuovvovaš árvalusa : 2 Lávdegotti cealkámuš ii dušše muital ahte sii eai dovdda dan váttis ruhtadili sámi áviissain , muhto muitala maiddái dieđuid váilevašvuođa Norgga eamiálbmotpolitihkalaš geatnegasvuođaid birra . 2 Lávdegotti bohtosat dollet deaivása eará riikkain dahkkojuvvon vástideaddji iskosiiguin . 2 Lávdegotti 2005 ` rámma mearriduvvo ođđajagimánu álggus 2004 . 2 Lávdegoddi čujuha čielggadusastis ahte dat ákkat mat álgo álggus ledje Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvnna ásaheapmái , eai gávdno šat . 2 Lávdegoddi čujuha maiddái ahte njuolggadus gáibida doaimmaid mat sihkkarastet beaktilis searvama dain mearrádusain mat sidjiide gusket , vrd. 1994`General Comment No . 2 Lávdegoddi čujuha maiddái ahte Tromsø 2014 AS lea bivdán Econ analyse árvvoštallat Tromsø 2014 AS OG 2014 ohcama . 2 Lávdegoddi čujuha dasa ahte BOF:s lea stuora dárbu ruđaide infrastruktuvrii nu go áiddiide ja njuovvanrustegiidda ja ovdánahttindoaimmaide iešguđet sajiin . 2 Lávdegoddi čujuha ahte válganjuolggadusain lea rahppon vejolašvuohta ahte organisašuvdna , politihkalaš bellodat dahje eará ovttadat sáhttá ohcat Sámedikkis beassat registrerehit iežas dihto namain sámediggeválgii . 2 Lávdegoddi čujuha ahte eará joavkkut servodagas go dat mat namuhuvvojit stuorradiggedieđáhusas dat leat gillán dáruiduhttima ja soađi geažil . 2 Lávdegoddi čujuha ahte 1978 Boazodoallolága ektui , lea boazodoalus objektiivvalaš buhtadanovddasvástádus jus boazu billista maidege siskkobealde boazoguohtunguovllu . 2 Lávdegoddi čujuha Sámediggeráđi mearrádusárvalussii , ja guorrasa ráđi oaivilii áššis . 2 Lávdegoddi šaddá Sámediggeráđi vuollásaš lávdegoddin . 2 Lávdegoddi áigu dattetge mearkkašit ahte sáhttá divvut gažaldaga daid heivehemiid birra mat evttohuvvojit oaivadeaddjin daid eavttuid ektui geat sáhttet ohcat ja oažžut juolluduvvot buhtadusa skuvlamassima geažil soađi geažil , sáhttet orrut ráddjemin . 2 Lávdegoddi vuordá ahte ášši biddjo dievasčoahkkima ovdii maŋimus guovvamánus 2005 . 2 Lávdegoddi vel oaivvilda duojáriid dili dohkketmeahttumin , ja duojárat leat šaddan gillát Sámedikki áššegieđahallama dihte . 2 Lávdegoddi sáhttá veardidit jus gávdnojit iežá vuđolaš norpmat ja árvvut mat galget hábmet dan suorggi politihkka . 2 Lávdegoddi sáhttá ovddidit evttohusa Sámedikki dievasčoahkkimii áššiin maid meannuda , gč. § 25 . 2 Lávdegoddi ovddidii iežas oassečielggadusa 1997:s Finnmárkku eatnamiid hálddašeami hárrái . 2 Lávdegoddi ovdanbuvttii čielggadusa 1995/1996 jahkemolsumis . 2 Lávdegoddi oaččui hui viiddis mandáhta , ja Sámediggi oaidná ahte lávdegoddi lea dušše muhtun muddui ollašuhttán mandáhta hástalusaid . 2 Lávdegoddi oaivvildii maiddái ahte lea dárbu dárkilet mearrádusaid addit sámi leavgga geavaheami birra . 2 Lávdegoddi oaivvildii ahte Romssa universitehta doaimmat ledje : 2 Lávdegoddi oaivvilda dan lassin , ahte berre ásahit beaivválašgálvvuid uvssoha ja merket borramušgálvvuid buorebut . 2 Lávdegoddi oaivvilda boazoeaiggádiin lea iešheanalis ovddasvástádus heivehit boazologu guohtuneatnamiid ektui . 2 Lávdegoddi oaivvilda ahte árvoháhkanprográmmas ferte deattuhit duodjebuvttadeami . 2 Lávdegoddi oaivvilda ahte riddo- ja mearraguovlluid ássiid vuoigatvuohta beassat geavahit mearraareálaid čatnasa guolástusvuoigatvuođaid ruovttoluottaaddimii sámi riddo- ja vuotnaguovlluide . 2 Lávdegoddi oaivvilda ahte jahkásaččat váldojuvvojit stuora oasit boazodoalu guohtuneatnamiin eará atnui . 2 Lávdegoddi oaivvilda ahte Sámediggi livččii galgan gávdnat buoret ortnega daidda geat barget sámi dujiin , lea hui šállošahtti go ráđđi ii leat vuoruhan ášši . 2 Lávdegoddi oaivvilda ahte Sámediggi ferte ášši mearridettiin váldit vuhtii daid čuoggáid mat bohtet ovdan Econ analyse árvvoštallamis . 2 Lávdegoddi oaivvilda , ahte jos dilli ovdána dan guvlui , ahte gávpejaslađas oažžu ain buoret dili , de dat mielddisbuktá eahpebalánssa borramuša árvoviđjái . 2 Lávdegoddi nammaduvvui earet eará NBR ’ ja Sámedikki evttohasaid vuođul . 2 Lávdegoddi mii lea čielggadan sámi oahpaheaddjeoahpu lea bargan viiddis ja dárkilis barggu mii lea deaŧalaš vuođđun sámi oahpaheaddjeoahpu huksemii ja ovddideapmái . 2 Lávdegoddi mii guorahalai Romssa universitehta sámi dutkama , oahpahusa , populearadieđalaš diehtojuohkima ja kulturmuitogáhttema viidáset fievrrideami 2 Lávdegoddi mearridii ahte 110 searvvi eai galgga oažžut doarjaga jagi 2010 ovddas . 2 Lávdegoddi maiddái evttoha váldit eret vuovdindoarjaga Finnmárkku áviissain . 2 Lávdegoddi maid ballá dát bággonjuovvamat čuhcet eará boazoeaiggádiidda maid . 2 Lávdegoddi lea vel guorrasan Plánaláhkalávdegotti evttohussii ahte lasiha čalmmustahttit sámi areálageavahanberoštumiid gieldda areálaplánema mearrádusain . 2 Lávdegoddi lea mearkkašan ahte Econ analyse árvvoštallan ii lean dokumeantan áššis go Sámediggeráđđi mearridii iežas árvalusa . 2 Lávdegoddi lea geahčadan ášši báhpiriid ja Sámedikki mearrádusa fápmuibidjama áššis 38/96 . 2 Lávdegoddi lea duhtavaš go Ráđđehus lea ovddidan stuorradiggedieđáhusa buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide . 2 Lávdegoddi lea báktedoaibmalágas evttohan dihto nuppástuhttimiid . 2 Lávdegoddi ii leat dan ge árvvoštallan dahje guorahallan ahte leat go sámi servodagas erenoamáš dárbbut preassapolitihka ektui . 2 Lávdegoddi guorahalai dušše humanisttalaš ja servodatdieđalaš fágaid . 2 Lávdegoddi geigii árvalusa Universitehtastivrii geassemánus 1989 . 2 Lávdegoddi galgá váldit vuhtii ahte stáda ovddimus doaibma osku- ja eallinoaidnopolitihkkas lea sihkarástit ja várjalit osku- ja eallinoaidnufriddjavuođa , nu ahte dát lea sihkaráston internašuvnnalaš šiehtadusain ja našuvnnalaš rivttiin . 2 Lávdegoddi galgá vuođđun atnit šiehtadusa cuoŋománu 10. b. 2008 rájes Stuorradiggi politihkalaš bellodagaid gaskkas stádagirkoortnega hárrái . 2 Lávdegoddi galgá ovddidit árvalusa Sámedikki dievasčoahkkimii áššiin maid meannuda , vrd. § 24 . 2 Lávdegoddi galgá ovdanbuktit iežás guorahallama ovdal go 2012 nohká . 2 Lávdegoddi galgá maid árvvoštallat jus olu dain otná ruhtadanortnegiin mat gusket osku- ja eallinoaidnoservodahkii váikkuhit oasseváldima servodaga oktasaš arenain ja jus galgá evttohit rievdadusaid . 2 Lávdegoddi galgá maid árvvoštallat guhte dásis eavttut sáhttet dahje galget gáibiduvvot osku- ja eallinoaidnoservodagaid ekonomalaš doarjju dihte . 2 Lávdegoddi galgá gozihit ahte stivra jođiha Hålogalandalmennega hålogalandlága ja eará láhkamearrádusaid mielde . 2 Lávdegoddi galgá doarjuortnega dárkkistit ja árvvoštallat got bearráigeahččin , olmmošsuodjalus ja áššeoasálašgeahčadeapmi leat váldon vuhtii . 2 Lávdegoddi galgá dasa lassin árvvoštallat man dásis osku- ja eallinoaidnoservodagat galget hálddašit almmolaš doaimmaid ja jus de ožžot hálddašit almmolaš rievttalaš doaimmaid galgá go de gáibiduvvot eanet eavttut omd. miellahtuid logu jnv. 2 Lávdegoddi galgá buktit raporttas 31.12.11 . 2 Lávdegoddi galgá : • 2 Lávdegoddi galggai čielggadit historjjálaš diliid ja gustojeaddji vuoigatvuođa dáid guovlluid eatnamiid ja čáziid geavaheamis . 2 Lávdegoddi evttohii maiddái eará doaibmabijuid : 2 Lávdegoddi evttohii earret eará ásahit Sámi dutkamiid guovddáža . 2 Lávdegoddi evttohii ahte guovddážis galget leat hálddahuslaš bargit , dutkanbagadalli , guokte dutki ja muhtun gaskaboddasaš virggi . 2 Lávdegoddi evttoha čielggadit bággolonistanvuođu doaibmaguovllu lága § 7:s sihkarastin dihtii boazoguohtumiid . 2 Lávdegoddi evttoha viiddidit várrestivrraid viđas čieža miellahtui stáhtaalmennegiin gos jođihuvvo sámi boazodoallu . 2 Lávdegoddi evttoha vel sierraduopmostuolu mearridit nákkuid vuoigatvuođaid hárrái . 2 Lávdegoddi evttoha sihkkut kuvlačuoggá 3 vuoruhuvvon doaibmabijuin 5.1.1 : Ferte bargat dan ala ahte Saemien Sijte organiserejuvvo … 2 Lávdegoddi evttoha ođđa dahje nuppástuhtton hálddašanortnegiid stáhtaeatnamiidda maidda earát eai leat háhkan oamastanvuoigatvuođaid . 2 Lávdegoddi evttoha mearrádusaid dusten dihtii dáid dáhpáhusaid . 2 Lávdegoddi evttoha láidestit preassapolitihkalaš váldoulbmiliid čuovvovaš álgoaiddostahttimiin : " Váldoulbmilat galget nannet vuhtii váldima ja gáibádusa cealkinfriddjavuhtii ja preassa mearkkašupmái diehtojuohkimii ja álbmoga demokráhtalaš oasseváldimii , ja maiddái vuhtii váldit Norgga čállingielaid ja Norgga kultuvrra . " 2 Lávdegoddi evttoha lassin mearrádusa láhkaásahusaid ja oppalaš muddenmearrádusaid birra , mahkáš guolástanmuddemiid , mat šaddet mearkkašahttin eatnamiid ja riggodagaid geavaheapmái árbevirolaš sámi guovlluin . 2 Lávdegoddi evttoha dasto nannet boazodili oassálastima várrestivrrain . 2 Lávdegoddi evttoha dasto mearrádusaid mo ovdandivvut , ráđđádallat ja deattuhit sámi beroštumiid gáhttenproseassain . 2 Lávdegoddi evttoha dasto addit áššemeannudan- ja ráđđádallanlága njuolggadusaid gustojumi lassin muđui gustojeaddji áššemeannudannjuolggadusaid meannudettiin ohcamiid muhtemii ja mihtádussii árbevirolaš sámi guovlluin . 2 Lávdegoddi evttoha ahte šiehtadallanbealit bidjet fas doibmii buozalmasvuođa refušunsordnegiid . 2 Lávdegoddi evttoha ahte rektor galgá leat ásahusa beaivválaš jođiheaddji ja ahte sus galgá leat ovddasvástádus stivrra ektui . 2 Lávdegoddi evttoha ahte njuolggadusat rievdaduvvojit nu ahte listtuin mat dohkkehuvvojit galgá juohku sohkabeliid ektui leat 60/40 proseantta , ja ahte lassiáirasiid ferte oažžut dat sohkabealli mas leat uhcimus áirasat Sámedikkis . 2 Lávdegoddi evttoha : 2 Lávdegoddi dál lea geahčadeamen fága- ja diibmojuogu . 2 Lávdegoddi doarju muđui Sámediggeráđi mearrádusevttohusa . 2 Lávdegoddi doarju Sámediggeráđi go lea bargagoahtán oččodit ealáhussoahpamuša duojáriidda , ja bivdá Sámediggeráđi farggamusat váldit oktavuođa Duojáriid Ealáhusservviin ja Riikkaorganisašuvnnain Sámiid Duodji ja iežá organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin , maidda ealáhussoahpamuš guoská , viidáset barggu ovdánanplána dihte . 2 Lávdegoddi doalai maiddái njeallje ráđđádallama Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin , main ságaškušše ráđđehusa láhkaevttohusas . 2 Lávdegoddi doaibmá Sámediggái ea.ea. arenan mii doalvu earáide dikki jurdagiid iežas plánaid vuođul , gos dáhtošii gožihit sámi perspektiivva dáin surggiin . 2 Lávdegoddi deattuha čuovvovačča : 2 Lávdegoddi deattuha ahte boazodoallu galgá leat ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš nanaguoddevaš ealáhus . 2 Lávdegoddi bivdá šiehtadallanbeliid láhčit dili vai BOF:ii – Boazodoallu ovdánahttinfondii juolluduvvot eanet ruđat vuoruhit infrastruktuvrra ja ovdánahttindoaimmaid . 2 Lávdegoddi bivdá šiehtadallanbeliid guorahallat WTO-šiehtadusa váikkuhusaid boazodoalu ektui . 2 Lávdegoddi bivdá maid eiseválddiid árvvoštallat sierra Francise-lága , nu mo Ruoŧas lea . 2 Lávdegoddi bivdá ahte dát ovddiduvvo dievasčoahkkimii oktii 2006:s . 2 Lávdegoddi bivdá Sámediggeráđi bargat dan ala ahte Sámediggi boahtteáiggi perspektiivvas atná vuođđun dan ulbmila ahte ovdánahttit boahttevaš kulturovttasbarggu rájáid badjel , mas okta ulbmiliin berre leat ovdánahttit oktasaš sámi kulturplána . 2 Lávdegoddi berre maiddái geahčadit márkandili amas márkan heavvanit bohccobirgui oanehis áiggis . 2 Lávdegoddi ballá boazologuheiveheapmi ii lihkkostuva ja ahte boazoeaiggádat eai beasa njuovvat dan mađe ahte eastadit lassánemiid . 2 Lávdegoddi ballá ahte otnáš ovdáneapmi boazodoalus ii jovssa ulbmiliid maid Stuoradiggi lea buktán Stuoradiggedieđáhusas nr 28 ( 1991-92 ) go guoská ekonomalaš , ekologalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuhtii . 2 Lávdegoddi ballá ahte go dál ávaštit bággonjuovvamiid de dat čuohcá gulahallamii gaskal boazodoalloeiseváldiid ja boazodoalu , mii livččii hui dárbbašlaš boazologuheiveheami lihkostuvvamii . 2 Lávdegoddi atná ášši hui dehálažžan ja bivdá Sámediggeráđi bargat viidáseappot evttohusain , ja čielggadit prinsihpalaš beliid ovdal go ášši sáhttá bidjat dievasčoahkkima ovdii . 2 Lávdegoddi addá jahkásaš raportta Ruonaeatnama ekonomiija birra , ja dat addá deaŧalaš vuođu stáhta ja ruovttustivrra blohkkadoarjjašiehtadallamiidda . 2 Lávdegoddi , lahtut NSR ovttasbargojoavku , Bargiidbellodaga ovttasbargojoavku , SáB , SVL , Guovddášbellodaga ovttasbargojoavku ja Johttisámilistta / Olgešbellodat oaivvildit 2 Lávdegoddi , lahtut Birger Nymo , Per Bjørn Lakselvnes , Olav Dikkanen , Randi A Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen , Sámiid Riikkasearvvi ovttasbargojoavkkus , Berit Alette Utsi Eira , Magnhild Mathisen , Olaug Eliassen , Per Edvin Varsi , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , Terje Tretnes , Sámeálbmot bellodagas , Roger Pedersen , Sámi Válgalihtus ja Isak Mathis O. Hætta , Dáloniid listu / Gaska Nordlánda Sijdda 2 Lávdegoddelahtu Johan Anders Eira sierracealkámuš 2 Lávdaoahppofálaldaga ovddidemiin mii juo gávdno dál sáhtášii oažžut eambbo sápmelaččaid oahppat oahpaheaddjin . 2 Láidestit barggu ahte oažžut eanet oahppan pedagogaid geain lea guovttegielalaš gelbbolašvuohta . 2 Láhčit oahpahusa sámi mánáidgárddiid rámmaplána , O 97 Sámi ja sámi joatkkaskuvllaid oahppoplánaid mielde nu ahte oahpahussii sihkkarastojuvvo dakkár sisdoallu ja kvalitehta mainna sáhttá fállat vuođđo máhtolašvuođa , kulturárbbi ealáskuhttit , movttiidahttit suodjalit sámi kultuvrra ja geavahit sámegiela nu ahte ohppiid sámi kultuvra , giella ja identitehta nanosmahttojuvvojit . 2 Láhčit eamiálbmotoahpuid mastergráda Romssa universitehtii . 2 Láhčit duoji ovdáneami ealáhussan nu ahte das šaddá eanet gánnáhahtti ja buoridit ruovttus ráhkadan dujiid vuovdinvejolašvuođa . 2 Láhčit dilálašvuođaid sámegiela ealáskuhttimii . 2 Láhčit dilálašvuođaid dasa vai juksat funkšuvnnalaš guovttegielalašvuođa mihttomeari . 2 Láhčit diliid nu ahte sáhttá ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádusa ja válddi ja čalmmustahttit Sámedikki iešheanalašvuođa ... 85 9.6.7 . 2 Láhčit diliid nu ahte mánát ja nuorat galget oažžut vejolašvuođa geavahit giela 2 Láhčit dakkár sajiid gos lea lunddolaš hállat sámegiela , nu suodjalit ja ovddidit giela kulturguoddin sierra suopmanguovlluin . 2 Láhčin čalmmehemiide ja olbmuide geain lea heajos oaidnu 2 Láhtut / luottat galget leat ovddimuš daid báikegottiid dárbbuid várás mat árbevirolaččat leat geavahan guovlluid . 2 Láhkii miessemánu 15. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid jna birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : § 19 goalmmát lađas čuodjá : Stáhta dahje Finnmárkkuopmodaga gittaopmodaga vuovdimis Finnmárkkus sáhttá guolástanvuoigatvuohta doalahallojuvvot buorrin álbmogii . 2 Láhkii geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalu birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : § 13 goalmmát lađas ođđa njealját čuokkis čuodjá : Finnmárkkuopmodat ii sáhte gáibidit mávssu dán oasi mearrádusaid mielde . § 2 Láhkaásahusvuođu ásaheapmi – sámegiela hálddašanguovllu viiddideapmi 2 Láhkaásahusat juhkosiid birra . 2 Láhkaásahusat gádjuma birra . 2 Láhkaásahusain ja mearkkašumiin bohtet ovdan ulbmilat , doaibmaguovllut , almmuheapmi , ohcama sisdoallu , juolludaneavttut maid ferte ollašuhttit , divadagat , eavttut vejolaš eretaddima / juolludeami eavttuid rievdadeami oktavuođas jna. 2 Láhkaásahusaid ráhkadeapmi ja šiehtadallamat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas galget dáhpáhuvvat ovttasráđiid Sámedikkiin , guoskevaš gielddaiguin ja singuin geain leat sierranas vuoigatvuođat guolásteapmái dáid čážádagain . 2 Láhkaásahusa ulbmil lea sihkkarastit , ahte Sámi allaskuvla fállá integrerejuvvon , profešuvdnii ráhkkanahtti ja dutkanvuđđosaš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid main lea alla fágalaš kvalitehta . 2 Láhkaásahusa rievdadusaid mearrida Gonagas , danne go viiddideapmi čuozašii ekonomalaččat máŋgga departementii . 2 Láhkaásahusa , našunála ja sámi njuolggadusaid vuođul , galgá Sámi allaskuvla ráhkadit prográmmaplánaid sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuide . Prográmmaplánat mearridit fágalaš sisdoalu , hárjehallanoahpu , organiserema , bargovugiid ja árvvoštallanortnegiid . 2 Láhkaásahus čuovvola boarrásiidsoahpamuša Risttalaš álbmotbellodagain ja Gurutbellodagain . 2 Láhkaásahus mielddisbuktá ahte báŋkkut ja máksinásahusat gildojuvvojit gaskkustit máksimiid Norggas olgoriikkalaš speallodoaimmaheaddjiide . 2 Láhkaásahus meroštallá sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid 1.–7. dási ja 5.–10. dási rámmaid . 2 Láhkaásahus meroštallá sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid 1.-7. dási ja 5.-10. dási rámmaid . 2 Láhkaásahus gusto Sámi allaskuvlla 4-jagáš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 2 Láhkaásahus govvida boarrásiidfuolahus árvovuođu , seammás go válddaha doaibmabijuid galgá láhččet bálvalusfálus , nugomat rievttes ja dohkálaš orrundilli , váidudeaddji dikšu ja árvvolaš jápmin , fágalaččat dohkálaš čuovvoleami doaktáriid ja eará heivvolaš bargiid bealis , ságastallamat eksisteanssalaš gažaldagaid birra jnv. 2 Láhkaásahus gildosa birra gaskkustit mávssu ruhtaspealuide maidda Norga ii leat addán lobi , dohkkehuvvui otná stáhtaráđis . 2 Láhkaásahus geassemánu 14. b. 1985-mannosaš plána- ja huksenlága nr. 77 njuolggadusaid ja geassemánu 27. b. 2008-mannosaš plána- ja huksenlága ( plánaoasi ) nr. 71 ( pdf ) . 2 Láhkaásahus Várnjárgga suodjalanplána birra . 2 Láhkaárvalusat ... 71 8.2 . 2 Láhkaárvalusa duogáš 2 Láhkateknihkalaš beliid ferte meroštit lagabui . 2 Láhkateaksta lea mielddusin dán gihppagis ja dat mii dán diehtogihppagis čilgejuvvo , ferte čadnojuvvot láhkatekstii . 2 Láhkateaksta lea Lovdatas : www.lovdata.no 2 Láhkasuorgi nannejuvvo . 2 Láhkarievdadusat geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 láhkii Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( Sámeláhka ) 2 Láhkarievdadus evttohusat leat sáddejuvvon gulaskuddamii ja ulbmil lea ahte láhkarievdadus galgá mearráduvvot ovdal jagi 2004 loahpa . 2 Láhkaossodat čujuha juolludusnjuolggadusaid § 10:ii ( ovddeš § 17 ) dárkkistanvejolašvuođa birra , erenoamáš gozihan- ja bagadanválddi hárrái mas lea Stuoradikki mearrádus vuođđun . 2 Láhkaossodat čujuha Frihagenii , Forvaltningsrett oassi 1 , 1991 , s 242 mas celkojuvvo ( dás jorgaluvvon ) : ” Fápmudeapmi ii mearkkaš ahte dat orgána mii lea fápmudan , lea eret addán 66 2 Láhkaossodat jáhkká maiddái ahte dan mearrádusa rihkkun sáhttá prinsihpalaččat mielddisbuktit konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa . 2 Láhkaossodat gávnnaha ođđajagimánu 26. b. 1995`reivvestis ahte fápmudeaddji orgána iešalddis sáhttá addit oppalaš bagadusaid , njuolggadusaid áššemannudeami hárrái , geavahit lága ja doaimmahit árvvoštallama ja addit rávvagiid ovttaskas áššiin , ja sáhttá ieš mearridit makkár gozihanbeliid dat dáhttu bisuhit alddis . 2 Láhkaossodaga oaivila mielde sáhttá dat mielddisbuktit ovddasvástádusa jus dat gozihanbealit mat fápmudeaddji orgánas leat dihto dilálašvuođas , eai váldojuvvo atnui , muhto dat lea dilálašvuođa duohken . 2 Láhkamearrádus vuođustangeatnegasvuođa birra ovttaskas mearrádusaid oktavuođas , guoská áššiid mearrádusaide nu go namuhuvvon 3. čuoggás . 2 Láhkagiella lea okta ođđa áŋgiruššansurggiin . 2 Láhkafápmuduvvon váldi nu movt kulturmuitolága láhkaásahusat addet mas Sámediggi doaibmá vuollásaš hálddašanorgánan , ja doarjjahálddašeapmi mas Sámediggi maiddái doaibmá hálddašanorgánan muhto dattege friddjadet rollas , leat ovdamearkkat dasa ahte Sámediggi lea unnán sorjjasmeahttun stáhta eiseválddiid ektui . 2 Láhkafápmuduvvon váldi mearridit njuolggadusaid meahccegeavaheami rievdama hárrái , vrd. finnmárkkulága § 4 . 2 Láhkaevttohusas leat vel njuolggadusat vuoigatvuhtii giliássiide čujuhit lastamuoraid boaldámuššan , ja vuoigatvuhtii viežžat duodjeávdnasiid sámi ja eará duodjái . 2 Láhkaevttohusas leat vel mearrádusat ahte ráđđádallamiid čađaheapmi galgá leat buriin dáhtuin . 2 Láhkaevttohusa duogážin lei ahte sámegiela geavaheapmi ovdal lei maŋásmannamin , ja ahte dát uhkidii olles sámi kultuvrra leahkima . 2 Láhkaevttohusa 4 kapihttalis lea prinsihppamearrádus ahte Sámediggi ja eará sámi beroštumiid vejolaš ovddasteaddjit , jus jo eará ii leat mearriduvvon , lea vuoigatvuohta ovddastuvvot nammaduvvon orgánain mat meannudit eatnamiid ja čáziid geavaheami ja ávkkástallama áššiid árbevirolaš sámi guovlluin . 2 Láhkaevttohusa 3 kapihttalis leat njuolggadusat ráđđádallamiid birra . 2 Láhkaevttohus mielddisbuktá ahte : 2 Láhkadelegerejuvvon váldi addit láhkaásahusaid sámi leavgga geavaheami hárrái , vrd. sámelága § 1-6. 5 . 2 Láhkabarggus čielggaduvvojit hálddahuslaš ja vuoigatvuođalaš čuolbmačilgehusat fágadepartemeanttaid surggiin vuđolaččat . 2 Láhka- ja láhkanjuolggadusbargu . 2 Láhka sámelága rievdadusaid birra 2 Láhka sáhttá ásahit dan áddejumi ahte easkka eiseválddiid mearrádusaid bokte dihto áššiin ožžot boazoeaiggádat geatnegasvuođa čuovvut lága ja njuolggadusaid . 2 Láhka suoidnemánu 4. b. 2003 nr. 74 beanadoallama birra rievdaduvvo čuovvovaččat : § 7 nubbi lađas galgá čuodjat : Om ferdsel med hund i område hvor tamrein beiter , gjelder også reindriftsloven § 65. § 8 nubbi lađas galgá čuodjat : For bruk av hund under jakt og fangst mv . 2 Láhka sisttisdoallá earret eará politihkalaš bellodaga registarastima eavttuid ja daid álmmolašvuođagáibádusaid mat gullet bellodagaid rehketdoaluide . 2 Láhka sisdoallá almmatge muhtun dáhkádusaid ahte sámi beroštusat váldojuvvojit doarvái vuhtii ovdal go dahkkojuvvojit mearrádusat , mat vákkuhit sámi kultuvrii , boazodollui ja dakkáriidda meahcceguovlluin ( §§ 4 ja 10 ) . 2 Láhka rievdadit geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámeláhka ) Gielda- ja guovlodepartemeantta ávžžuhus skábmamánu 19. b. 2004 , 2 Láhka ođasmahttojuvvui 1996:s . 2 Láhka ovddasta ođđa jurddašanvuogi das mii gullá suodjaleapmái ja biologalaš šláddjiivuhtii . 2 Láhka nanne ahte sámit leat eatnamiid ja čáziid bistilis geavahemiin rábidan vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ( § 5 vuosttas lađas ) . 2 Láhka nanne ahte hálddašanláhka gusto dearvvašvuođafitnodagaid doaimmaide . 2 Láhka nanne ahte Duopmostuollohálddahusa doaimma ja duopmostuoluid hálddašeami jahkásaš njuolggadusat galget mearriduvvot Stuoradikki bušeahttaárvalus meannudeami bokte . 2 Láhka luđolaš mearraresurssaid hálddašeami birra ( mearraresursaláhka ) 2 Láhka lea čearddalaččat bealátkeahttá . 2 Láhka lea gieldda deaŧalaččamus neavvu stivret arealaávkkástallama gielddas . 2 Láhka juovlamánu 21. b. 1984 nr. 101 boazodoalu birra gielddain Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal ja Surnadal rievdaduvvo čuovvovaččat : § 2 vuosttaš ja nubbi cealkagat galget čuodjat : Utøvelse av reindrift i de kommunene loven omfatter krever særskilt tillatelse av Kongen i samsvar med reindriftsloven § 8 . 2 Láhka juovlamánu 21. b. 1979 nr. 77 eananjuohkima j.e. birra rievdaduvvo čuovvovaččat : § 2 bustávva c nr. 3 galgá čuodjat : gii reglar om bruken i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift . 2 Láhka ii mearkkaš ahte addojuvvojit geasage ođđa vuoigatvuođat . 2 Láhka gusto Finnmárkku gittaopmodagaide ja čázádagaide . 2 Láhka geassemánu 17. 2005 nr. 85 riektediliid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) Kapihtal 1 Dábálaš mearrádusat § 1 Lága ulbmil Lága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte eatnamat ja luondduvalljodagat Finnmárkku fylkkas hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . § 2 Láhka galgá maiddái váfistit ássiide vuođđovuoigatvuođaid sámegiela geavaheami hárrái . 2 Láhka galgá adnojuvvot álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid ja veahádagaid birra ja daid mearrádusaid mielde mat leat šiehtaduvvon vieris stáhtaiguin guolásteami birra rádjačázádagain . § 2 Láhka fápmuiboahtá go Gonagas dan mearrida , ja dalle heaittihuvvo borgemánu 13. b. 1915`láhka nr. 6 riidoáššiid meannudeami birra ( riidoláhka ) . 2 Láhka deattuha ahte dieđalaš dieđut ain leat dehálaččat . 2 Láhka cealká maiddái ahte dearvvašvuođafitnodagat galget lohkkot almmolaš orgánan . 2 Láhka cealká ahte juohkehaš lea geatnegas čuovvut mearrádusaid dán lágas dahje dan olis . 2 Láhka boahtá fápmui dan rájes go Gonagas mearrida . 2 Láhka berre rievdaduvvot ja dat seamma vuogádat maid USA geavahišgođii 1986:s váldojuvvot atnui . Konsešuvdnaeaktuduvvon doaibmabijuid oktavuođas nugo el-fápmohuksemiin , galgá jeavddalaččat automáhtalaččat čađahit evalueremiid ovdamearkka dihtii rabas gulaskuddamiid bokte nu ahte dárbbašmeahttun eahpeoiddolaš váikkuhusaid sáhttá dustet ja njulget . 2 Láhka Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid hárrái ( sámeláhka ) mearriduvvui geassemánu 12. 1987 . 2 Láhka Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámeláhka ) mearriduvvui geassemánu 12. 1987 . 2 Láhka Geassemánu 12. beaivvi 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdadeami birra Kultur- ja girkodepartemeantta juovlamánu 17. beaivvi 2004 árvalus , dohkkehuvvon stáhtaráđis seamma beaivvi . 2 Láhka 974/1995 § 9 New Zealand Local Government Act 2002 2 Láhka 2008-06-27-71 plánema ja huksenáššemeannudeami birra ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) . 2 Lágádusat galget guovllus buoridit máhttoovddideami ja leat mielde ovddideamen hutkandoaimmaid lagaš fitnodagain . 2 Lágidit semináraid ja almmuhit raporttaid Sámi dutkamiid guovddáža čálaráiddus jna. 2 Lágideaddjit leaba Aajege ja Plassje musea 2 Lágat maid áigumuš guhkes áigodaga lei luottahuhttit sámi kultuvrra , leat ráhkadan dakkár digaštallama eana- ja čáhcevuoigatvuođaid birra mas sáhttá leat váttis jođihit olbmuide dieđuid main lea duohta historjjálaš vuođđu . 2 Lágat ja ortnegat mat vuhtiiváldet gielalaš vuoigatvuođaid leat dagahan ahte sámi gielaid árvu lea lassánan . 2 Lágas miessemánu 29. b. 1981 nr. 38 fuođđuid birra galgá § 31 vuosttaš lađđasa nubbi cealkka čuodjat : Reindriftsamenes jakt og fangst reguleres av reindriftsloven § 26. 4 . 2 Lágas miessemánu 15. b. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid j.e. birra galgá § 22 nubbi lađas čuodjat : Reindriftssamenes fiske reguleres av reindriftsloven § 26. 6 . 2 Lágas leat guhtta kapihttala . 2 Lágas geassemánu 17. b. 2005 nr. 101 opmodatregistrerema birra § 52 nr. 9 galgá juovlamánu 21. b. 1979 nr. 77 lága eananjuohkima j.e. birra § 88 rievdadeapmi ná čuodjat : Eigar eller innehavar av alltidvarande bruksrett kan krevje ahte jordskifteretten skal klarleggje og fastsette eigedoms- og bruksrettstilhøva i sameiger , i andre område der de er sambruk mellom eigedomar og i område i de samiske reinbeiteområdet der detgår føre seg reindrift , når dette er nødvendig av omsyn til ein rasjonell bruk av området eller for registrering av uregistrert jordsameige . 2 Lágas eai leat njuolggadusat mat njuolgga gustojit stáhtaráđiid konstitušuvnnalas ovddasvástádussii dalle go lea fápmuduvvon , muhto dattege sáhttet olu dáin mearrádusain leat áigeguovdilat . 2 Lágain maid meaerriduvvui makkár oahppu ja hárjáneapmi galggai leat buollindustehusa bargiin . 2 Lágain galgá sihkkarastit geavaheddjiide govttolaš hattiid , buori válljenmuni , nana kvaliteahta ja dan ahte gálvvut leat álkit olámuttos . 2 Lágain adnojit dávjá doahpagat nugo ” almmolaš 104 Vrd. mearrádusa sierramearkkašumiid Árv . 2 Lágaid mearrideapmi 2 Lága čuovvuleapmin lávdegoddi árvala ásahit áittardeaddji . 2 Lága áššálaš doaibmaguovlu . 2 Lága § 7 a mas lea njuolggadus dieđiheami birra ovdal go šerpen álggahuvvo Finnmárkkus , evttohuvvo addot gustojupmái árbevirolaš sámi guovlluinge Romssa fylkkas ja máttás . 2 Lága § 49:s leat dárkilis njuolggadusat jahkečoahkkimii , dás maiddái jienastemiide . 2 Lága § 20 lea dattege geavatlaččat njuolgga guoskevaš maoriid konstitušuvnnalaš dillái , dannego unnitloguálbmogiid rievttit mat lea nannejuvvon ON-konvenšuvnna 27. artihkkalis siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra , lea váldon fárrui dán njuolggadusas . 2 Lága vuođul suoma bearrašis lea riekti oažžut mánnái , guhte lea vuolil skuvlaaigi , saji mánáidgárddis mii lea nu movt lágas lea mearriduvvon . 2 Lága ulbmilparagráfa nanne ahte láhka galgá leat mielde sihkkarastime boazodoalloeatnamiid boazodoalu deaŧaleamos resursavuođđun . 2 Lága ulbmil deattuha sihke kulturmuittuid ja kulturbirrasiid árvvu identitehta nannemis ja dan man deaŧalaš kulturmuitohálddašeapmi lea ollislaš birashálddašeamis . 2 Lága ulbmil Sámi boazodoalloguovllus galgá láhka lágidit dili boazodollui mii lea ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat guoddevaš ja mii lea vuođđuduvvon sámi kultuvrra , árbevieruid ja dábiid ala ávkin boazodollui alccesis ja servodahkii muđui . 2 Lága oktasašmearrádusat 2 Lága njuolggadusat eai gusto ovdal go biddjojuvvojit fápmui . 2 Lága lea mearridan stuorra ja politihkalaš rájiid rasttideaddji eanetlohku Stuorradikkis nu mo sihke Sámediggi ja fylkkadiggi ledje ávžžuhan . 2 Lága kapihtal 3 sámegiela birra bođii fápmui ođđajagemánu 1. 1992 . 2 Lága juksanmearrin lea láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámit ieža sáhttet váfistit gielaset , kultuvrraset ja servodateallimeaset . 2 Lága juksanmearri lea lágidit dilálašvuođaid nu , ahte sámit ieža sáhttet suodjalit gielaset , kultuvrraset ja servodateallimiseaset . 2 Lága formálalaš namma lea Láhka geassemánu 15. b. 2007 nr. 40 boazodoalu birra ( boazodoalloláhka ) . 2 Lága doaibmaviidodat lea vuđolaččat seamma viiddis go hálddašanlága . 2 Lága báikkálaš doaibmaguovlu . 2 Lága 8 kapihttalis gaskavuođas eará geavaheapmái , evttoha lávdegoddi aiddostahttit boazoguovlluin gaskavuođa gaskal boazodillevuoigatvuođa , eanaoamastanvuoigatvuođa ja eará vuoigatvuođaid . 2 Lága 3 kapihttala muhtin mearrádusat boazosápmelaččaid vuoigatvuođaid birra meahcis , ettohuvvojit aiddostahttot deattuhan dihtii ahte boazodillevuoigatvuohta lea iehčanas geavahanvuoigatvuohta . 2 LÁHKA 2007-06-15 NR. 40 : 2 LÁHKA 1985-06-14 nr 77 Plána- ja huksenláhka . 2 Luođat deive ja godde min nuoraid , muhto dat dagahii ahte olles riikka gillái . 2 Luovos kulturmuittuid suodjala oamastanvuoigatvuohta ja njuolggadus mii gieldá dáid billisteamis ( gč. kulturmuitolága §§ 12-13 ) . 2 Luottas lea maid stuora mearkkašupmi Eanadoaga suohkanguovddáža lagas birrasiidda ja Norggabelde guovlluide lahka Guovdageainnu , ja galggašii danin vuoruhit ovdánahttit dán suorggi . Doaresoktavuođat Davvi-Suoma doaresoktavuođaid ovdanahttimis lea stuora mearkkašupmi sihke báikki olbmuide ja olles davvikalohtii . 2 Luottamielde Gápmas – Gáregasnjárga dagaha luoddaoktavuođa Suoma Davimus sámiguovllus Snøhvit gássabohkanguvlui . 2 Luotta ođasmahttima golut leat nu stuorrát ( sullii 28,6 miljovnna euro ) ahte dasa dárbbašuvvo sierra stáhtalaš ruhtadeami . 2 Luotta kvaliteahta livččii galgan vástidit lassaneaddji johtolaga dárbbuid , mii lea boahtán gássa- ja oljobohkama olis ja mat daidet bistet máŋggaid logijagit . 2 Luotta earáliggásvuohta lea ahte dan mielde besset mátkkalaččat Nordkáhppi , alla váriide ja sámekultuvrii . 2 Luotta davimus oassi lea heitot nu movt ovdalis lea čilgejuvvon earenoamážit go luodda lea seagga ja moalkái . 2 Luossabivdui servet máŋggalágan beroštupmijoavkkut . 2 Luossa- ja dápmotkonsešuvnnat Moskkis Divttasvuona suohkanis 2 Luosa vašálaččat leat hui ollu suodjaluvvon , ja ollu suodjalusguovllut leat biddjon otne luossajogaid njálmmiide . 2 Luopmoláhka gusto Sámedikki ollesáiggipolitihkkariidda , maiddái politihkalaš ráđđeaddiide . 2 Luondu lea vuođđun ealáhusaide ja maiddái eallinbirrasa , vássán áiggi vásiheami , máhtolašvuođa ja eallinlági rámman . 2 Luondu ja buot mii lundui gullá leat dehaleamos bealit guovllu ealáhusdoaimma ovdanahttimii , nu ahte oktasaš ja guhkesáiggi plánen das movt birrasa geavahit de čielgasit sáhttá váikkuhit guovllu ealáhusdoaimma eavttuid . 2 Luonddušláddjiivuođaláhka . . . . . . . 2 Luondduvuođđu 2 Luonddus lea alddis árvu , muhto go biologalaš šláddjiivuohta seailu , de maiddái stuorraárvosaš resurssatge bissot olggustallama , vásáhusaid ja ealáhusdoaimmaid várás . 2 Luondduriggodagaid birra . 2 Luonddumeassamat 2 Luonddugáhttenguovlluid muddema oktavuođas dán lága vuođul , galgá gielda máksit buhtadusa árvvoštallama vuođul geassemánu 19. b. 1970-mannosaš lága nr. 63 luonddugáhttema birra §§ 20 , 20 b ja 20 c vuođul . 2 Luonddugáhttenguovlluid johkanjálmmiin ja predatorabivddu orru hirbmat váttis buohtalastit , ja dasa ferte bidjat stuorra beroštumi . 2 Luonddu- ja kultuvrralaš mátkeealáhusat birra jagi gáibida oahpu fitnodateaiggádiidda , suorggádatberošteddjiide ja omd máinnasoffelaččaide . 2 Luonddu- ja birasfága oahppogirjjit ja fáddágihppagat nuoraidskuvlladássái , erenoamážit sámi ja báikkálaš diliid birra 2 Luonddu ja birrasa hálddašeamis lea hui deaŧalaš mearkkašupmi kultuvrralaš kontinuitehtii ja ovddideapmái . 2 Luohttámušdoaimmat 2 Luoddasekšuvdna 2 Luoddaoktavuođas lea maid váikkuhus mátkeealáhussii . 2 Luoddaoktavuođain lea maid stuora mearkkašupmi buollin- ja gádjundustehusa vejolašvuođaide beassat bargat lihkohisvuođaiguin danin go leat unnit gaskkat lagamus buollin- ja gádjundustehussii . 2 Luoddadoaimmahagat Suoma sámiguovllus , Ruoŧas Norrbottenis ja Norggas Rommsas leat ovttasráđiid Durtnosleagi ráđiin ( Tornedalsrådet ) álggahan ovttasbarggu man ulbmil lea ovdánahttit Riikaluotta 21 ( E8 ) riikkaidgaskkasaš mátkeealáhusluoddan . 2 Luodda- ja mearrajohtolatsekšuvdna 2 Luodda- ja johtolatoktavuođat 2 Luodda mii manna deanu bálddas sáhttašii danin ovdanahttojuvvot ja šaddat dehálaš turismaluoddan . 2 Luodda guoras doaluid oktavuođas Alaköngäsis sáhta bivdoturisma šaddat beaktilat ja fuoladeapmi buoriduvvot ja dan 38 bakte báikki fitnodagaid doaibma ge . 2 Luodda geavahuvvo sihke gálvofievrrideapmái ja olbmuid fievrrideapmái , mii bidjá garra gáibádusaid dasa makkár dilis luodda lea . 2 Luodda Gápmasis – Gáregasnjárgii lea dehálaš turistaluodda davimus Norgii . 2 Luodda Báhčaveaji bakte lea plánejuvvon mannat álbmotmeahci čađa . 2 Luobaheapmái sáhttá bidjat eavttuid . 2 Lunddolaš vuolggasadjin lea ođđa soahtegirdiid oastimat ja guorahallat ja ođasmahttit olles Áibmosuodjalusa . 2 Lunddolaš oassin sámi vuoigatvuođabarggus , šaddet giella , oahpahus , kultuvra ja ealáhusáššit áibbas dehálaš bargosuorgin Sámedikkis . 2 Lunddolaš oassin sámi vuoigatvuođabargguin leat maiddái giella , oahpahus ja kultuvra dássálaga ealáhusáššiiguin áibbas deatŧalaččat Sámediggái . 2 Lunddolaš lea ahte čuovvut seamma vieru sámi álbmotbeaivvi ávvudettiin ge . 2 Lullisámi servodagas lea skuvllas erenoamáš dehálaš mearkkašupmi dan geažil go lullisámi giella lea uhkiduvvon , ja dan geažil go lullisámi álbmot lea uhcci ja ássá bieđgguid viiddis guovllus . 2 Lullisámi guovlu 2 Lullisámi guovlluin lea sáhka sitjes . 2 Lullisámegielas deattuhit vuođđogirjjiid ohppiide sámegielas . 2 Lulli-Trøndelágas / Hedmárkkus johtet ges bievlaeatnamiin davvin dálveguohtumiidda lulde . 2 Lulli-Trøndelaga 2 Lulli-Tromsa 400 2 Lulli-Norgga válgabiire leat 7 listta : 2 Lulli- / GaskaRomsa 2 Lulde leat bures ovdánan , muhto davviorohagat eai leat iešguđet ákkaid geažil nagodan lasihit boazologu , ja oažžut doaibmi boazodoalu maŋŋel stuora massimiid 1990-logu loahpas . 2 Lubna Jaffery Fjell nammaduvvui Kulturdepartemeantta stáhtačállin golggotmánu 23. beaivvi 2009 . 2 Lubna Jaffery Fjell lei dan ovdal stáhtaráđiid Bjarne Håkon Hanssena ja Dag Terje Andersena politihkalaš ráđđeaddi Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas ja Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas . 2 Lov 17.06.2005 nr. 90 Lov om mekling og rettergang i sivile tvister ( riidoláhka ) . 2 Lotte Grepp Knutsen nammaduvvui Kulturdepartemeantta stáhtačállin golggotmánu 20. beaivvi 2009 . 2 Lotnun . 2 Lotnolasealáhusdolliin lea leamaš vejolašvuohta oahpásmuvvat rievdaduvvon njuolggadusaide čavčča 1996 rájes diehtojuohkinčoahkkimiid ja mediijaid bokte . 2 Lotnolasealáhusdoaimma doaibmadoarjaga evalueren 2 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma lea dehálaš doaibmabidju go áigumuš lea álggahit ođđa ealáhusdoaimma man vuođđu lea sámi árbevierut , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 2 Lotnolasealáhusaid rámmaeavttuid ferte buot vuođđoealáhusain sihkkarastit dan bokte ahte guovddáš eiseválddit láhčet dasa dili . 2 Lotnolasealáhusaid doarjjaortnega ulbmilin lea sihkkarastit barggolašvuođa ja dienasvuođu sidjiide geat barget lotnolasealáhusain . 2 Lotnolasealáhusaid doarjjanjuolggadusat . 2 Lonohallanprográmmat 2 Lohpádussubmit mat eai šatta geavahuvvot , galget dieđihuvvojit Sámi giellaráđđái ovdal suoidnemánu 1. beaivvi . 2 Lohpiduvvon ruhtasubmi 5.4 čuoggá mielde , prošeaktaruhta , máksojuvvo guktii jagis ; álggos go máksima eavttut leat ollašuvvan , ja nuppi gearddi go gaskaboddosaš prošeaktaraporta lea boahtán giellaráđđái . 2 Lohpi sáivačázis gođđi ( anadroma ) luossaguliid bivdit addojuvvo ovddimustá olbmuide , geat gullet vuođđoealáhusaide ja ásset bissovaččat guovllus . 2 Lohpi sáhttá addojuvvot bivdo- dahje guolástangoartan , ja dan ovddas sáhttá gáibiduvvot divat ( § 27 ) . 2 Lohpi hukset áiddi Deanus 2 Lohpi guolástit trolain . 2 Lohpi guolástit stuorát fatnasiin mii geavaha eará bivdosa go trola . 2 Lohku dain geat leat čálihuvvon jienastuslohkui ja man ollu jienaid iešguhtet áirras lea ožžon , rievddadallá ollu , omd. ledje 174 čálihuvvon jienastuslohkui Davit Nordlándda válgabiirres ja 1500 Guovdageainnu válgabiirres ( 2001 ) . 2 Lohku dain geain lei jienastanlohpi stuoradiggeválggain jagi 2009 suohkaniin mat leat ollásit dahje belohahkii oassin SED-guovllus . 2 Lohku báhččon rievssahiin ja lohku bivdiin geain lei sáláš 2009/2010 . 2 Lohkanválgastivra čađaha loahpalaš lohkama ja juohká mandáhtaid . 2 Lohkanvirggiid lohku lea bisson oalle dássedit maŋemus jagiid . 2 Lohkanmearit sámi / eamiálbmotdilálašvuođaid birra 2 Lohkanbajioahppu lágiduvvo guovtti lohkanbaji badjel ja dasa lea leamaš hirbmat stuora beroštupmi . 2 Logut čájehit ahte leat 50 % eambbo geavaheaddjit go 1998:s . 2 Logut proseantan . 2 Logi miljovnna eambbo sámi kulturulbmiliidda 2 Logaldallan Oslo Militære Samfund báikkis Ođđajagimánu 10. b. 2011 Suodjalusministtar Grete Faremo 2 Logaldallan Oslo Militære Samfund báikkis 2 Logaldallamat dán fáttás leat maŋŋil šaddan oassin ossodaga / instituhta báikkálaš historjjálaš seminárain mat lágiduvvojit jahkásaččat , maŋemustá davvinorgga XXIII historjáseminára Čáhcesullos čakčamánu 1998:s . 2 Logaimet máŋga girjji - dárogiela girjji geografiijas ja luonddufágas . 2 Logahat : gymnasium geavahuvvo Suomabeale Sámis . 2 Logahallan mii čájeha gielddaid maidda bargojoavku lea váldán oktavuođa sámi leavgga geavheamis 5 . 2 Loga čilgehusa dás . 2 Loga sierra preassadieđáhusa doaibmaplána birra 2 Loga sierra preassadieđáhusa Sámedikki iešheanalaš sajádaga birra 2 Loga reivve Boazodoallostivrii ( pdf , 113 Kb ) 2 Loga reivve Boazodoallohálddahussii ( pdf , 99 Kb ) 2 Loga raportta dáš ( PDF ) 2 Loga raportta 2 Loga eambbo soahpamuša birra Justiisadepartemeantta siidduin 2 Loga Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta olles reivve ( pdf , 112 Kb ) 2 Loga Boazodoallohálddahusa olles reivve ( pdf , 338 Kb ) 2 Lobálašvuođadárkkisteapmi mearkkaša ahte mearrádus lea gustojeaddji go dahkko , muhto mearrádusa sáhttet stáhtalaš eiseválddit dahkat eahpegustojeaddjin jus mearrádus manná lága vuostá . 2 Lobálašvuođadárkkisteapmi lea vejolaš neavvu ee. jahkebušeahta , loatnaváldima , dáhkádusbidjama ja eará geatnegasvuođaid ektui mat sáhttet golahahttit gielddaid . 2 Lobálaš lástema ja fiilajuogadeami ráját , gč. vuoigŋadaguslága § 12 , eai galgga álgovuorus árvvoštallojuvvot . 2 Lobálaš lea árvvu mielde dohkkehit spiehkastagaid badjel 50 mehtera viesuid gaskkas guovlluin gos ii galgga dahje ii leat lohpi hukset . 2 Lobihis fiilajuogademiin oaivvilduvvo vuoigatvuođalaččat suodjaluvvon materiála lásten ja lástemii guoski materiála Interneahtas dahkkivuoigatvuođalaččaid miehtama haga Referánsajoavku galgá barggustis bajimus politihkalaš ulbmiliid vuođul sihkkarastit dáiddáriid sisaboađuid go lea sáhka dahkkivuoigatvuođalaččat suodjaluvvon materiála digitála gilvimis . 2 Loatnaváldima mearrádusat dahje mearrádusat das ahte guhkilmasat soahpat láigohit visttiid , rusttegiid , ja bistevaš doaibmaneavvuid mat sáhttet dagahit goluid gildii dahje fylkkagildii guhkit go boahttevaš njealji bušeahttajahkái , eai leat gustojeaddjit ovdal go departemeanta lea dan dohkkehan , jus : a. gielddastivra dahje fylkkadiggi lea mearridan dohkkehit jahkebušeahta vaikko buot golut eai leat bušeahtas gokčojuvvon , b. gielddastivra dahje fylkkadiggi lea mearridan dohkkehit ekonomiijaplána vaikko buot golut eai leat gokčojuvvon ekonomiijaplánas , c. gielddastivra dahje fylkkadiggi § 48 nr. 4 nuppi čuoggá vuođul lea mearridan ahte rehketdoalu vuolláibáza galgá juhkkojuvvot boahttevaš bušeahttajahkái maŋŋelgo rehketdoallu lea ovddiduvvon , dahje d. gielda dahje fylkkagielda ii čuovo dohkkehuvvon vuolláibázadivvuma plána Jus okta eavttuin vuosttaš lađđasa a bustáva rájes d bustáva rádjái lea devdojuvvon , de galgá departemeanta dárkkistit gieldda dahje fylkkagieldda bušeahttamearrádusa lobálašvuođa Gielddalága § 60 nr. 3 vuođul , lea ráhkaduvvon registtar masa lea biddjon dat gielddat ja fylkkagielddat mat leat dohkkehangáibádusortnega vuolde . 2 Loatnavelggiid lassáneapmi 2 Loahppasubmi ovddiduvvo 2002 stáhtabušehttii . 2 Loahppaoassi máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja prošeaktaraporta lea gárvvistuvvon 2 Loahppamearkkašumit 2 Loahppa mearkkašumit 2 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja prošeaktaraporta lea čállojuvvon 2 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon ja golut leat duođaštuvvon . 2 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja go vejolaš prošeaktaraporta lea buktojuvvon . 2 Loahppa 26 mandáhta juogaduvvojit gorrelogu mielde ovttaskas biiriid dohkkehuvvon jienastatloguid vuođul , vrd. 1991 borgemánu 22. b. čielggadeami sámelága ja Sámedikki válganjuolggadusaid reviderema birra . 2 Loahpas ávžžuhuvvo ovddidit ja nannet nášuvnnalaš konsulterenortnegiid eamiálbmogiiguin vai sin dárbbut , árvvut , máhtolašvuohta ja vierut šattašedje resursahálddašeami nášuvnnalaš politihka oassin . 2 Loahpas lea vel evttohuvvon ahte guollebivdinsajiid dohkkeheami gáibádusaid maid dál lea vejolaš ovddidit duopmostuoluid ovdii , dál galgá sáhttit ovddidit Finnmárkkukommišuvdnii . 2 Loahpas galgá čielggas ahte mun dovddastan ahte gávdnojit olbmot geat dovdet ahte sii eai leat ožžon dan veahki maid dárbbašit . 2 Loahpas dán guorahallamis geahčadit universitehta goalmmát doaimma – universitehta jurddašanbáikin . 2 Loahpaloahpas dattetge ii leat dušše ruđain sáhka . 2 Loahpalaš rehketdoallofievrrideapmi dahkko rehkenastinmáhcahusa vuođul maid oažžu kontofievrrideaddjis maŋŋá go máksintransakšuvnnat leat dahkkon , gč. d.g. čuo. 4-2.4 , 4-2.5 ja 5-2.10 . 2 Loahpahus 2 Loahpahan dihte buhtistanbargguid » Full City ” vuodjuma maŋŋel , evttoha ráđđehus juolludit vel 34 miljovnna ruvnno 2010 reviderejuvvon bušeahtas . 2 Lloyd Villmo Mearkkašumit FORUT IT 1992 raportii . 2 Livččii ávkkálaš suokkardit buot plánejuvvon doaimmaid sohkabealváikkuhusaid . 2 Livččii álbmotrievttálaš prinsihpaid vuostá jos Sámediggi dákkár proseassas galggašii leat dušše dábálaš gulaskuddanásahus . 2 Livččii áibbas vuostá Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu áigumuša ja ulbmila jos boađusin šattašii ahte boazodoalu vuoigatvuođat leat hedjonan . 2 Livččii vejolaš dustet váttisvuođaid go oahpaheaddjit váilot jus sáhtašii doarjut davviriikkalaš sámegielat oahpaheaddjit mátkoštanvejolašvuođa skuvllaid gaskkas . 2 Livččii sihke beroštupmi ja mokta lohkat dárogiela . 2 Livččii gal somá fitnat doppe liegga riikkain ja hoteallas orrut , muhto dohko ii olle mu smávva oadjoruđain . 2 Livččii dárbu álggos ovttastahttit oahppoplánaid sámegielat fágii , danin go dat lea fága mas buot golmma riikkain sáhttá váldit oahpu gitta doaktárgráda dássái . 2 Livččii buorre suomabeale psykiatriijii ásahit oktavuođa dáinna guovddážiin . 2 Livččen galgan álgit skuvlii čakčat 1942 . 2 LivsIT – diehtojuohkin du eallindili mielde 2 Listtaid sáhttá sáddet Sámediggái juogo poastta mielde , doalvut Sámedikki almmolaš kanturbáikái kanturáiggis , dahje juo sáddet fáksain , muhto dalle ferte listtaid sáddet maŋŋá rievdatkeahttá . 2 Listaevttohusat sáddejuvvojit Sámediggái . 2 Liikká lea dábálaš , ahte gielddat čuvvot leavganjuolggadusaid ja levgejit leavgabeivviin našuvnnalašleavggain ( gávpeleavggain ) . 2 Liigejuollusaid juogadeapmi ja jagi 2004 bušeahta ođđasisjuogadeapmi boahtá ovdan vuolábeale tabeallain oktan dasa gulli čilgehusain iešguđet poasttaide . 2 Liige návccaid dárbu sámegiela oahpaheapmái ferte ieSguoet oahpposuorgái rehkenastot ja juolluduvvot skuvllaide . 2 Lihtu ulbmilin lea suodjalit veahádatgielaid vai dáinna lágiin seailluhuvvo eurohpalaš kultuvra čoakkáduvvon ja máŋggašlájagin . 2 Lihttu bođii fápmui njukčamánu 1. 1998 . 2 Lihttoláigu ja priváhta beroštumit mat eai leat báikkálaččat 2 Lihtolaččaid ja Afghanistana veagat doibmet eanet lahkalaga go goassege ovdal . 2 Lihkus birgejit eatnašat ieža , muhto ii oktage dárbbaš ballat ahte ii oaččo veahki . 2 Lihkki ja giitu rahčamušaid ovddas ! 2 Lieggaseamos giitámušaid sádden Norgga álbmogii . 2 Levgen – Norgga leavggain ja/dahje sámi leavggain – sámi álbmotbeaivvi lea dákkár čalmmustahttin . 2 Levgen sámi leavggain nappo ii galgga bohciidahttit eahpádusa guđemuš leavga dat álbmotrievttálaččat ja stáhtarievttálaččat ovddasta gonagasriikka Norgga . 2 Levgen Norgga ja sámi leavggain ráđđehuskvartálas guovvamánu 6. beaivvi sáhttet joatkit lága dahje láhkaásahusa rievdadeami haga . 2 Levgen Gielddat ja fylkkagielddat mearridit ieža , áigotgo ja olugo áigot geavahit sámi leavgga . 2 Levgemiin sáhttet dovddahit ávvudeami , gudnejahttima ja morraša ge . 2 Levgema joatkin guovvamánu 6. beaivvi ráđđehuskvartálas ovdalgo dát vejolaččat geatnegahttejuvvo almmolaš leavgabeaivin , ii leat Leavgaláhkaásahusa § 4 , 3. lađđasa vuostá mii stipulere ahte maiddái levgejuvvo Norgga stáhtaleavggain ” eará allaáiggálaš ja ávvodilálašvuođain riikkas ” . 2 Levgejuvvui guvttiin sámi leavggain Ráđđeviesu šiljus . 2 Lenke til brevet til ordførere i pdf-format 2 Lene Hansen 2 Leimmet Geaidnovuohpis ( Ruoŧa bealde rájá , Gilbbesjávrri lulábealde ) dassái go soahti nogai . 2 Lei áibbas dehálaš oažžut ođđa girdimášiinnaid nu jođánit go vejolaš . 2 Lei unnán sáhka stivrejumi , hálddašeami ja siskkáldas dilálašvuođaid birra . 2 Lei rektor Tove Bull gii 1997:s evttohii ráhkadit Romssa universitehta sámi strategiijaplána . 2 Lei nu ahte son guhte maŋŋil šattai mu eamidin , barggai dalle servodatdutkaninstituhtas Oslos . 2 Lei mu oappá nieida gii veahkehii mu . 2 Lei issoras . 2 Lei hui váttis árvvoštallat movt Sámi dutkamiid guovddáža doaimmat leat váikkuhan , muhto guovddáš lei positiivvalaččat beaggán universitehtabirrasis . 2 Lei goit praktihkalaš ávki eanas áššiin maid ohppe . 2 Lei buorre oktavuohta daid prošeavttaid gaskkas goappaš riikkaid suohkaniin mat namuhuvvojedje raportas , Oahpaheapmi ja giellaaoahpahus , mátkeealáhus ( turisma ) ja sisráhkadus leat earenoamáš čalbmáičuohcci suorggit – seamma maid váttisvuođaiguin mat gusket duollomeannudeapmái , ealáhusovttasbargui ja rádjerasttildeaddji bargoveaga lonahallami . 2 Lei bahča munnje ipmirdit ahte skuvlla giella lei nu olu earalágan go ruovttugiella , ja doaivvun ahte mun ledjen áibbas akto dainna bákčasiin , nu go olu eará sámi mánát . 2 Ledjen mánnávuođas mielde buotlágan bargguin - lájuin , omiiguin , guollebivddus ja rievssatbivddus . 2 Ledjen gullan leansmánni ja vearrogáibideaddji dárogiela hállamin Eambbo in diehtán dárogielas ovdalgo skuvlii álgen . 2 Ledjen 42 jahkásaš go válden vuodjinkoartta . 2 Ledje oktanuppelohkái ohcci geat háliidedje direktevravirggi Kulturráđis . 2 Ledje geardeseaŋggat ja guokte nieidda guđege seaŋggas . 2 Ledje eanas dievddut , dušše okta nieida . 2 Leaš dál boaldi beaivváš Afrihkás dahje dálvvas Afghanistana . 2 Leavnnjas lea Sea-King gádjunhelikopter mas lea mielde narkosadoavttir , geas lea birra jándora vuorru , ja lea gearggus gádjunmátkái vuolgit ja sáhttá girdit gitta 70 km áimmu mielde . 2 Leavggat čájehedje , gii guhtege eanaviidosa háldii , ja dát vierru maiddái gustui eanaviidosii iehčanas stáhtas . 2 Leavggat ja leavganjuolggadusat – Olgodepartementta dieđáhus 2 Leavggat ( fánat ) ja vearjomearkkat geavahuvvojedje soahtamiin čalmmustandihtii , gos soalddáhiid iešguđet soahteveahka lei . 2 Leavggas leat ivnnit ruoksat , ruoná , fiskat ja alit ( oza eanet dárkilis dieđuid sámi leavgga birra ) . 2 Leavggas leat ivnnit ruoksat , ruoná , fiskat ja alit ( mielddus 3 ) . 2 Leavggaid árvodássen dáhpáhuvvá riikkaidgaskasaš dábiid mielde . 2 Leavgga árvodássen Sámi leavga lea oktasaš sámiide Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas , ja lea danne sámi álbmoga oktasaš dovdomearkan . 2 Leavgga motiivva lea ráhkadan dáiddár Astrid Båhl , Ivgobađas . 2 Leavgga leat das rájes geavahan Norgga , Suoma ja Ruoŧa sámedikkit , Ruošša sámi organisašuvnnat , gielddat ja fylkkagielddalaš institušuvnnat gullevaš riikkain . 2 Leavgga gierdu neaktá beaivváža ( ruoksat ) ja mánu ( alit ) . 2 Leavgga gierddut ovddastit beaivváža ( ruoksat ) ja mánu ( alit ) . 2 Leavgga geavahit almmolaš riikkalaš leavgabeivviid , sámi leavgabeivviid ja allaáigásaš oktavuođain . 2 Leavganjuolggadusain addojuvvon golggotmánu 27. 1927 oktan maŋŋelaš nuppástusaiguin gávdnojit earret eará mearrádusat das , mat leat stáhta almmolaš visttit , virggálaš norgalaš leavgabeaivvit ( 14 virggálaš leavgabeaivvi leat ) , goas ja mo leavga galgá gessojuvvot stággui ja geavahuvvot ( mielddus 5 ) . 2 Leavganjuolggadusaid mielde lea dušše geasku levget stáhtaleavggain ( lákčeleavggain ) stáhta almmolaš visttiin virggálaš norgalaš leavgabeivviin . 2 Leavgaláhkaásahusa mielde galgá levget Norgga stáhtaleavggain stáhta almmolaš visttiin Norgga almmolaš leavgabeivviid . 2 Leavgaláhka mii lea láhkaásahusa vuođđu , máinnaša aivve ovtta leavgga – Norgga leavgga . 2 Leavgaláhka ja leavgaláhkaásahus gusket dušše Norgga gávpelevgii / stáhtalevgii . 2 Leavgagilvu almmuhuvvui , ja Sámiráđđi oaččui 74 evttohusa 27 evttoheaddjis , main okta lei S. Persena leavga . 2 Leavga lea das rájes leamaš anus . 2 Leavga geavahuvvo virggálaš našuvnnalaš leavgabeivviid , sámi leavgabeivviid ja eará allaáiggálaš dilálašvuođain . 2 Leavga berre árvodásis boahtit ovddabeallái norgalaš gieldda- ja fylkkaleavggaid ja vejolaš guvllolaš leavggaid , muhto Norgga leavgga maŋábeallái . 2 Leavga 2 Leatgo pedagogalaš vuogit ? 2 Leatgo don olgoriikkas ? 2 Leatgo buozas dahje lámis ? 2 Leat čađahuvvon máŋga sámi prošeavtta , maid searvvis Ealát lea dovdoseamos , mii lea ollu doaibmiid ovttasbargoprošeakta mas earret eará Sámi allaskuvllas ja Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddážis lea leamaš guovdilis doaibma . 2 Leat ásahuvvon sullasaš ortnegat eará stáhtain , earret eará Indias ja Australias . Dain ortnegiin sii leat ožžon buriid vásihusaid , earenoamážit go áššiid árvvoštallá eamiálbmotoainnuin . 2 Leat vel evttohan váldit mielde ovtta mearrádusa olgonastinlágas vuoigatvuođa birra muorraávdnasiid váldit duodjedoaimmaide árbevirolaš sámi guovlluin Mátta-Norggas , sihke stáhtaalmennegiin ja eará stáhtaeatnamiin . 2 Leat vel evttohan aiddostahttit lága njuolggadusa gaskavuođas gaskal boazodillevuoigatvuođa ja eará vuoigatvuođaid boazodoalloguovlluin , deattuhan dihtii ahte vuoigatvuohta sámi boazodollui lea ieahčanas geavahanvuoigatvuohta dološ áiggi rájes geavaheami vuođul . 2 Leat vel evttohan ahte Hålogalandalmennega ásaheapmi ii galgga váikkuhit lohpái mearridit guovllugáhttema . 2 Leat stuora erohusat daid instituhtaid ja Romssa universitehta eará ossodagaid gaskkas dan ektui man viidát sámi áššit leat eksplisihtta dutkan- ja oahpahusfáddán . 2 Leat ovddiduvvon máŋga jurdaga das movt Sámi giellalávdegotti galggašii organiseret ja ruhtadit . 2 Leat ovdamearkka dihte geassesiiddat mat válljejit ovddasteddjiid orohatstivrraide . 2 Leat orohat 9 - Čoragašnjárga ja orohat 13 - Lágesduottar mat galget áiddi hukset ja ortnegis doallat . 2 Leat olu registarat mat eai sáhte geavahit sámi čálamearkkaid iežaset vuogádagain , ja sámi geavaheddjiid gulahallamis čuohcá dát sámi namaid , čujuhusaid ja báikenamaid kvalitehtii . 2 Leat olu deattuhan boazodoallofágalaš máhtu daid áššiid birra , ja joavku lea oččodan oktasaš ipmárdusa dieđavuođđuduvvon ja vásáhusvuođđuduvvon máhtus . 2 Leat nappo mearkkašahtti unnit láhkaásahusat maid boazoeaiggádat dál fertejit vuhtiiváldit . 2 Leat máŋggas geat leat vázzán vel unnit . 2 Leat máŋga vásáhusat sámi servodagas gos dieđut juhkkojuvvot dušše dárogillii ja leat dasto goastidan sámi álbmoga rievttisihkarvuođa . 2 Leat máŋga siva beali mat dan leat dagahan , ii unnimusat árvvolaš ja dehálaš oahpu maid hágaimet iežamet báŋkoroasuin 20 jagi dás ovdal . 2 Leat máŋga beali mat dáid fitnodagaid boahtteáiggi mearridit . 2 Leat máŋga beali mat dagahit haddegoargŋuma , ja čoavddus alla hattiide álggaheami oktavuođas sáhttá leat seamma moalkái go daid duogáš . 2 Leat mielde ovddideamen ođđa metodaid sámegiel oahpahussii . 2 Leat maiddái árvvoštallan muhtun subjektiiva eavttuid , ee dannego go ii leat vel dárkilis máhttu buot beliid birra buvttadeamis , ja maiddái dannego boazodoalu iežas eavttuid ii leat nu álki mihtidit . 2 Leat maiddái leamaš čoahkkimat Norgga guolástusallaskuvllain , Romssa museain / Romssa universitehtamuseain ( maiddái Sámi etnográfalaš ossodagain ) , Universitehta oahpaheaddjeoahpu ja lassi- ja joatkkaoahpu gelbbolašvuođaguovddážiin ( UNIKOM ) , Universitehta girjerádjosiin ( UB ) , Studeanttaidovttastusain ( maiddái Studeanttaid sosialbálvalusain ja Gimle mánáidgárddiin ) , Studeantabáhpain , sámi studeanttaid servviiguin ja ovttaskas olbmuiguin . 2 Leat maiddái evttohan lasihit juolludemiid Gáldui – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ja Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš . 2 Leat maiddái doalahan čiekŋudanfálaldagaid vuođđofágadásis . 2 Leat maid jávkadeamin ollu johtalusfálaldagaid sámi guovlluin . 2 Leat maid erenoamáš doaibmabijut sámi studeanttaide , omd. Juridihka fakultehtas . 2 Leat lágiduvvon čoahkkimat ja eará vuogit háhkat evttohusaid , earret eará leat leamaš rabas fáddáčoahkkimat , ja loahpas sáddejuvvui strategiijaplána gulaskuddamii . 2 Leat lágiduvvon čoahkkimat Romssa universitehta jođiheddjiiguin , buot fakultehtaiguin ja muhtun instituhtaid jođiheddjiiguin . 2 Leat lágiduvvon njeallje oktasaščoahkkima suohkaniiguin . 2 Leat logi dábálaš leavgabeaivvi 4 jagis . 2 Leat leamašan heahtedilit go olgoriikkalaččat eai leat gádvnan buohcceviesu heahtevuostáiváldima . 2 Leat leamašan diimmut , beaivvit ja ijat ja olbmot lea vásihan hirbmatvuođaid , morrašiid ja čierrumiid . 2 Leat leamaš ovddiduvvon golbma váldo prinsihppadieđáhusa sámepolitihka birra : St. dieđ. nr. 52 ( 1992-93 ) , St. dieđ. nr. 41 ( 1996-97 ) ja St.dieđ. nr. 55 ( 2000-2001 ) ) . 2 Leat leamaš hui unnán friddja juolludeamit maiguin livččii sáhttán nannet hálddahuslaš kapasitehta lassi politihkalaš doaimma mielde , mii lea sámepolitihkalaš ovdáneami váikkuhus . 2 Leat lagamušolmmožin . 2 Leat guovllu mátkeealáhusfitnodagat oktan vuollásaš lágideddjiiguin , suohkanat ja earát suorggádatfitnodagat geaidda prošeakta lea ávkin ja leatge sii geat leat prošeavtta váldoulbmiljoavkkut Suomas , Norggas ja Ruoššas . 2 Leat guorrasan Plánaláhkalávdegotti NOU 2003 : 14 evttohussii viiddidit lága doaibmaguovllu mearas ; čujuhussii sámi kultuvrii ulbmilparagráfas ; ja váidinvuoigatvuhtii ja vuostálastinvuoigatvuhtii Sámedikkis dakkár áššiin mat leat sakka mearkkašahttin sámi kultuvrii . 2 Leat guokte buori ovdamearkka dakkár juridihkalaš eksegesii mat leat dahkkon sámi riektedutkamis . 2 Leat guhtta almmolaš leavgabeaivvi jagis . 2 Leat go mii doarvái duođas váldán dán barggu ? 2 Leat evttohan ahte joatkit dáláš doaibmabijuid nugo dat oidnojit 2001-bušeahta juogadeamis . 2 Leat eiseválddit mat fertejit álggahit guohtunkártema / goziheami . 2 Leat duhtavaš vejolašvuođaiguin , ja das maid lea olahan . 2 Leat doaimmat mat duddjojit guottuid . 2 Leat deaŧalaš ságastallamat , ja danne lea dárbbašlaš ahte maiddái sámi servodat galgá sáhttit oassálastit daidda . 2 Leat beare unnán oahpponeavvut , ja dávjá lea nu ahte nuppi riikkas buvttaduvvon 15 oahpponeavvuid ii heive njuolga geavahit nuppi riikka oapahusas . 2 Leat ain ollu boazodoallit geat omd. buozanvuođa ja áhpehisvuođa oktavuođas uhccán suitet bálkáhit veahki mii gozihivččii sin bargguid . 2 Leat ain ollu boazodoallit geat omd. buozanvuoda ja áhpehisvuoda oktavuođas uhccán suitet bálkáhit veahki gii fuolahivccii sin bargguid . 2 Leat Romssa universitehta studeantan ii eaktut ahte buot oahpahus ja bagadallan dušše galgá geavvat universitehta lanjain . 2 Leanastivrrat ovttarbarget aktiivvalaččat iešguđetge Sámedikki ossodagaiguin mat barget oahpahusáššiiguin . 2 Leanastivrraid bargun lea maiddai čohkket ja almmuhit dieđuid oahpahusain sámegilli ja sámegielas . 2 Lean váidalan , muhto ii leat ábuhan . 2 Lean ságastan sihkkarvuođa áitagiid birra min birasriikkaiguin . 2 Lean oaidnán boares sápmelaččaid čierrume go sin mearkkat leat sihkastuvvon . 2 Lean maiddái oahppan veahá duiskkagiela , dan mađe ahte sáhtán hupmat turisttaiguin . 2 Lean maiddái bargan goahkkan Girkonjárggas , stuora militearaviesuid huksenbáikkis Hessengas . 2 Lean maid čujuhan ahte NATO ain doaibmá geađgejuolgin min sihkkarvuhtii . 2 Lean ilus go iešguđet Árktalaš guovlluid árbevirolaš máhttu dál galgá duođaštuvvot EALÁT-prošeavtta bokte , ja go dat galgá dahkkot ovttasráđiid boazodoalloálbmogiiguin ja dutkiiguin . 2 Lean geahččalan lahkonit muhtun vuođđočuolmmaid maid deaividan iežan doavttergrádabarggus , “ Jussa retorihkkan ” . 2 Lean danne hui duhtavaš go váldočoahkkin nu bures meannudii Norgga mearrádusaid . 2 Lean danne duhtavaš go strategalašplána vuosttas gearddi mearridii ahte NATO bargun lea dahkat vearjutkeahtes máilmmi . 2 Lean danin bivdán Čiegusvákšunbálvalusa hoavdda hábmet eahpegraderejuvvon áittaárvvoštallama veahkkin vai olbmot leat buorebut čuvgejuvvon go almmolaččat digaštallet gustovaš sihkkarvuođahástalusaid birra . 2 Leahkki vuoigatvuođaid gárten 2 Leagoson nu ahte mii beare guhka ja dávjá leat deattuhan logu ja beare hárve unnán kvalitehta sámegieloahpahusas ja sámi mánáidgárdefálaldagain ? 2 Leago máŋgga áššiin sierramielalašvuohta ráđđehusa ja Sámedikki gaskkas ? 2 Leago mus vuoigatvuohta guolástit Finnmárkku mearas ? 2 Leago dat ahte nu ollu vánhemat eai sáhte veahkehit mánáideaset giellaoahpahusain ? 2 Lea čájehuvvon ahte earenoamážit duopmostuoluin váilu dárbbašlaš máhttu riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođadiliid birra go duomuin maid celket eai doarvái bures vuhtiiváldde riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid maid Norga lea dohkkehan . 2 Lea čájehan ahte lotnolasealáhusain lea erenoamáš stuorra beroštupmi árbevirolaš duojeásahemiide . 2 Lea čájehan ahte doallolotnun lea eaktodáhtolaš ja positiivvalaš doaibmabidju daid guovlluid várás gos lea dárbu geahpedit bohccuid ja doaluid . 2 Lea čielggas ahte fertejit álggahuvvot earenoamáš rekrutterendoaibmabijut jus galgá leat doaivva oažžut doarvái sámegielat oahpaheddjiid sámi skuvlii . 2 Lea čielggas ahte dát lea eahpenjulges vuohki árvvoštallat guohtumiid guoddevašvuođa , ja dat vuohki lea hearki rievdamiidda main lea eará ágga go lohku . 2 Lea čielggas ahte dáloniin oaidnu giliid eaiggáduššanvuoigatvuođa birra eatnamiidda ja buot dan resurssaide , lea maid seilon áiggiid čađa olbmuin Finnmárkku sámi giliin . 2 Lea čielggas ahte boazodoalu geavahanvuoigatvuođat Finnmárkku mehciide hui čielgasit ráddjejit hálddašan- ja eanaeaiggádussanorgána vejolašvuođa háldet Finnmárkku areálaid boazoealáhussii vahágin . 2 Lea šaddagoahtán mállen ahte Sámediggi oassálastá ollislaš lahttun Norgga sáttatgottiin riikkaidgaskasaš forain . 2 Lea ásahuvvon sierra vearrogeasus buot boazodolliide geain lea sisaboahtu boazodoalus . 2 Lea ásahuvvon sierra ealáhatortnet ” Sámediggelahtuide geat doaimmahit iežaset ámmáha ollesáiggis ” , vrd. sámelága § 2-15 . 2 Lea árvideamis ahte erenoamážit sámi ásahusat ( nugo Sámediggi , Sámi allaskuvla ja Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ) háliidivčče levget dušše sámi leavggain sámi álbmotbeaivvi . 2 Lea álkibut bargun báŋkkuid gádjut go veahkehit suohkaniid coavcci nala . 2 Lea álki fuomášit boasttuvuođa das . 2 Lea áigeguovdil ahte áššit mat digaštallojuvvojit dábálaš ráđđádallamiin ja main leat ekonomalaš váikkuhusat , čuovvoluvvojit ođđa bušeahttavugiin . Ođđa bušeahttavugiid ásaheapmi berre dasa lassin leat mielde čalmmustahttime Sámedikki sorjjakeahtes sajádaga . 2 Lea áibbas mearrideaddji ahte gielddaide sihkkarastojuvvo eanemus láhkái iežaset ekonomiija . 2 Lea áibbas dárbbašlaš ahte erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmi sámi ohppiid várás šaddá oassin našunála plána ja erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid strategiija duohtandahkamis . 2 Lea váttis diehtit movt eamiálbmot galggašii sáhttit jođihit dakkár ovdáneami jus ii beasa mearkkašahtti láhkái váikkuhit ekonomalaš eavttuid . 2 Lea váttis buohtastahttit Ruonáeatnamiin danne go Ruonáeanan lea geográfalaččat hui ráddjejuvvon guovlu . 2 Lea várálaš dainna doaivagiin eallit ahte dat mii min birra dáhpáhuvvá ii čuoza midjiide . 2 Lea várra ahte Árktisa dálkkádatrievdamat váikkuhit erenoamážit eamiálbmogiidda geat ellet luonddu- ja resursasorjavaš eallinvugiin , nu go maiddái ekonomalaš ovdáneapmi davviguovlluin . 2 Lea váidalahtti go Sámediggi ii sáhte seaguhit iežas fylkkaid ja gielddaid plánaproseassaide . 2 Lea vuođđogáibádussan ahte Sámedikkis lea mearkkašahtti ásahuslaš doaibmafriddjavuohta . 2 Lea vuostá álbmotrievttálaš prinsihpaid jos Sámediggi dušše galgá leat dábálaš gulaskuddaninstánsa dán proseassas . 2 Lea vuosttažettiin Sis-Finnmárkkus ja muhtun eará gielddain gos dákkár eaktu gávdno , ja gos prinsihpalaš positiivvalaš miellaguottut sámi áššiin leat ovttaiduvvan gieldda politihkkan . 2 Lea vuosttaš geardde šiehtusa áigodagas ahte boazodoallošiehtadallamat boatkanit . 2 Lea vel ovdandollon ahte Sámediggi ja boazodoallu galggašedje sáhttit evttohit ovddasteddjiid Statskog SF stivrii . 2 Lea vel evttohuvvon vuoigatvuođavuođđu ahte Gonagas sáhttá ovttastahttit guovtti dahje eanet várrestivrraid doaibmaguovllu , 2 Lea vel evttohuvvon mearrádus ahte galget leat oktavuohtačoahkkimat gaskal várrestivrraid ja boazodoalu guovllustivrraid . 2 Lea vejolašvuohta ovddidit mearkkašumiid juohke áidna áššái maid Sámediggi meannuda , ja seamma áigemeriid siste go evttohusaid buktit ( gč. § 6 ) . 2 Lea vejolaš spiehkastit nettobušetterejuvvon doaimmaid ekonomiijanjuolggadusain , muhto dat ii leat dássážii leamaš áigeguovdil Sámedikki dáfus . 2 Lea vejolaš mearridit ahte vuoigatvuohta geatnegahttá bargi joatkit orgánas bargat dihto áiggi maŋŋá oahpu . 2 Lea vejolaš buktit árvalusaid ja/dahje mearkkašumiid Sámediggeráđi doaibmadieđáhusa gieđahallama oktavuođas . 2 Lea vejolaš buktit mearkkašumiid Sámediggeráđi dieđáhussii doaimmas birra . 2 Lea vejolaš buktit lassigažaldagaid . 2 Lea vejolaš ahte guorahallanjoavku šaddá čađahit lassi árvvoštallama ja ahte sii giehtadallet oasi čohkkejuvvon dieđuin vejolaš earenoamáš dárbbuid ektui mat Ráđđehusas ja Sámedikkis sáhttet čuožžilit . 2 Lea veahá rievdaduvvon muhto rievdadusain ii leat vuoigatvuođalaš mearkkašupmi . 2 Lea ulbmil nannet buot fágaid gelbbolašvuođaid sámi servodateallima ja kultuvrra birra , go universitehta oahpaha fágaolbmuid máŋgga surggiide mat váikkuhit sápmelaččaide . 2 Lea sávahahtti oažžut ruovttoluotta dan ortnega . 2 Lea sávahahtti ahte raportta sáhttá buohtastahttit ovddit jagi raporttain . Ráhkadeames raportta galgá geavahit gávdni statistihka ja/dahje eará heivvolaš diehtovuođu ja muđui čohkkejuvvon dieđuid árvvoštallan- , čielggadan- ja dutkanbargguin . 2 Lea sáhka das lea go sámivuohta čilgejuvvon universitehta vuođđoulbmiliin . 2 Lea su geatnegasvuohta gohččut jahkečoahkkimii . 2 Lea stáhta ovddasvástádus fuolahit ahte leat doarvái doaibmaneavvut deavdit geatnegasvuođaid . 2 Lea stáhta ja suohkana ovddasvástádus plánet ja álggahit lassi- ja joatkkaoahppofálaldaga mii gokčá sámi servodaga dárbbuid min mánáid oahpahusa ektui . 2 Lea stuorra ruhtadárbu sámi kultuvrra ovddideapmái . 2 Lea stuorra ja váttis hástalussan oažžut áddejumi ja dáhtu dasa ahte ferte bidjat eanet dutkansearaid sámi kulturmuitosuodjaleapmái ja kulturmuitoáddejupmái . 2 Lea stuorra hástalussan ovddidit buoret mearridanneavvu sámi kulturmuittuid hálddašeamis . 2 Lea stuorra hástalussan geahččalit ođđa ja hálbbit huksen-teknihkalaš čovdosiid , mat leat heivehuvvon arktalaš doallodiliide . 2 Lea stuorra dárbu systematiseret dieđuid , ja čielggadit ja dutkat sámi nissonolbmuid dearvvasvuođa dili . 2 Lea stuorra dárbu lassin namuhuvvon fágasurggiide váldit duođas gelbbolašvuođa ođastusa , erenoamážit rávisolbmuid oahpahusa oktavuođas . 2 Lea stuora veahkkin studeanttaide geat ohcet sápmelaččaide guoski girjjálašvuođa , ja čielggadus čájeha maiddái makkár dutkamat leat dahkkon dain iešguđetge fágasurggiin . 2 Lea stuora dárbu sámi oahpaheddjiid bargodili vuđolaččat guorahallat . 2 Lea stuora dárbu rávisolbmuid oahpahussii iešguđetge riikkaid gielain . 2 Lea studeantaeksámen suomagilli mii lea easttagin , go oahppit válljejit suomagiela oahpahusgiellan vai sáhttet váldit studeantaeksámena . 2 Lea soames lágán ovttasbargu gaskal Suomabeale ja Norggabeale oahppoásahusaid . 2 Lea soahteveahka mii lea guoddán daid losimus nođiid . 2 Lea siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji gii mearrida gii oažžu eaiggáduššat bohccuid siidaoasi vuolde ja man olu . 2 Lea siida mii vuosttažettiin galgá dan fuolahit unnidanplánain . 2 Lea rámis suodjalusministtar guhte din dearvvaha odne . 2 Lea ráhkaduvvon prošeaktačilgehus mas temahtalaš áŋgiruššansuorgin leat evttohuvvon čuovvovaččat : Sámedikki integrerenpolitihkka , kultuvra ja ealáhusat . 2 Lea prinsihpalaš gažaldat ahte lea go boahtteáiggi čoavddus vuoigatvuođagažaldagaid riekteáššiid oktavuođas Boazodoalloovddidanfoandda geavaheapmi dasa . 2 Lea positiiva ahte lihttoriikkain lea ovttamielalašvuohta ja go Ruošša lea vel mielde , de mii nagodat ovddidit rakeahttasuodjalusa Ruoššain ovttas . 2 Lea paradoksan dat ahte seammás go eanetlohkoráđđehus lea vuolggahan buot stuorimus ja vuogádatlaš áŋgiruššama sámi gielaid ovddas go goassege ovdal , de logut duođaštit ahte ohppiidlohku geat vuođđoskuvllas ožžot sámegielat oahpahusa ja mánáidlohku sámi mánáidgárddiin garrasit njiedjá . 2 Lea ovdamunni jus lea bargohárjehallan dan bargosuorggis . 2 Lea orohat mii ráhkada doaibmanjuolggadusaid mat dasto galget dohkkehuvvot guovllustivrras , ja boazodoallostivra fas dohkkeha boazologu . 2 Lea ollu positiiva bealit maid sáhttá deattuhit . 2 Lea ollu gelddolaš mii dáhpáhuvvá . 2 Lea ollu bargu Sámelága § 1-5 mihttomeari juksamis : Sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat . 2 Lea ollislaš árvoháhkan riikkas mii lea mearrideaddjin dasa makkár dássi buresbirgejeaddji Norggas galgá leat . 2 Lea oktasaš ovddasvástádus buoridit gulahallama ja fágalaš ovttasbarggu . 2 Lea oallugat geat ánssášit min giitámušaid . 2 Lea nášuvnnalaš bargun Norgii fuolahit ahte historjjálaš geavaheapmi ja sápmelaččaid sadji álbmogin , leat mielde hábmemin ođđa hálddašanortnegiid . 2 Lea nu suohtas go boađán dohko , muhto seammás váivi go mus eai leat bohccot . 2 Lea nu máŋga sáŋgára maŋŋil dán ilgadis bearjadaga . 2 Lea našunalčoahkkin mii iežas njuolggadusaid bokte mearrida movt áššit galget gieđahallojuvvot . 2 Lea nammaduvvon hálddahuslaš joavku mas leat mielde departemeantta , Sámi oahpahusráđi ja Sámedikki ovddasteaddjit , ja man bargun lea árvvoštallat bargguidsirdima geavatlaš beliid ja čađaheami , ja dasto meroštallat man stuorra ekonomalaš resurssat ja man ollu bargit dárbbašit čuovvut Sámediggái dán sirdimis . 2 Lea nammaduvvon hálddahusaid gaskasaš joavku mas leat mielde departemeantta , Sámi oahpahusráđi ja Sámedikki ovddasteaddjit , mii galgá árvvoštallat daid bargguid praktihkalaš sisdoalu mat galget sirdojuvvot Sámediggái ja movt sirdima galggašii čađahit . 2 Lea namalassii váttis ođasmahttit produktiivadet guohtumiid . 2 Lea mávssolaš ulbmil oažžut nu ollugiid go vejolaš čađahit joatkkaskuvlla . 2 Lea mávssolaš dakkár ortnegiid almmolažžan dahkat ja dat lea ge dutkama ulbmil . 2 Lea mávssolaš buoridit máhtu sámi servodatdili ja sámi giela ja kultuvrra birra . 2 Lea moadde jagi dasságo ledje dakkárat . 2 Lea min vearditmeahttun vuoigatvuohta gozihit ja ovddidit min ealáhusaid ja servodaga iežamet oktasaš eavttuid vuođul . 2 Lea mearriduvvon ahte Norgga soahteveahka galgá joatkit doaimmaidis seammá dásis jagis 2011 , muhto doaibmabijuiguin mat buoridit oahpahussuorggi ain eanet . 2 Lea mearrideaddjin ahte mii oahppat meattáhusain jus galgat dagahit divššu dorvvoleabbon . 2 Lea maiddái árvaluvvon ovttaskas ohccái buhtadus gaskal 60-100 000,- ruvnno . 2 Lea maiddái várra ahte deattut ja deaddonorpmat navdojuvvojit leat eiseválddiid bággodoaibman , mii fas suoláda fuomášumi das ahte doaibma ja boazolohku lea boazoeaiggádiid iežaset ovddasvástádus . 2 Lea maiddái vejolaš dadjat makkár buvttadanmihtut dat leat mat vástidit dasa ahte bohccot leat buori vuoimmis . 2 Lea maiddái ráhkaduvvon evttohus movt vuoruhit doaibmabijuid . 2 Lea maiddái positiivvalaš go jogat maidda eai leat huksejuvvon el-fápmorusttegat gáhttejuvvojit nannoseabbot boahtteáiggis . 2 Lea maiddái mearkkašan veara ahte lea Sámediggi , sápmelaččaid ovddasteaddji orgánan , mii galgá mearridit vuoruhemiid sámi kultuvrra dáfus , ii ge ráđđehus . 2 Lea maiddái lunddolaš ahte Finnmárkku klinihkka ovttasráđiid Kárášjoga Mánáid- ja Nuoraid psykiátralaš poliklinihkain ja Sis-Finnmárkku bearašsuodjalan kantuvrrain Kárášjogas ja rávisolbmuid psykiatriain Leavnnjas háhket gelbbolašvuođa dakkár gárihuhttinváttisvuođaid ektui main lea oktavuohta psykalaš váttuide . 2 Lea maiddái illudahtti oaidnit ahte mánáidlohku julevsámi mánáidgárddiin lea lassánan 22 mánás jagi 2006:s 27 mánnái 2009 ja vástideaddji mánáidlohku lullisámis lea lassánan 17 mánás 31 mánnái . 2 Lea maiddái dárbu čielgaseappot go dál dahkkojuvvo lágaid bokte mearridit guohtunvuoigatvuođaid . 2 Lea maiddái dárbu hukset gelbbolašvuođa sámi dutkamis , ja ásahusat fertejit ieža aktiivvalaččat váldit ovddasvástádusa rekrutteremis suorgái , omd. várret / merket ruđaid stipeandiáhtavirggiide ja dieđavirggiide . 2 Lea maiddái dárbbašlaš árvvoštallat váldominstara rievdadeami das guđelágán oahpponeavvuid berre ráhkadit iešguđet fágasurggiid váste . 2 Lea maiddái dárbbašlaš gávdnat strategiijaid ja čovdosiid mat seailluhit ja gáhttejit biologalaš šláddjivuođa ja eamiálbmogiid árbedieđu . 2 Lea maiddái dárbbašlaš doallat dialoga Norgga Standárdiserenlihtuin gažaldagaid hárrái mat leat váldojuvvon ovdan . 2 Lea maiddái dehálaš oažžut leavttu ráfáiduhttinbargui Stuorradikki mearrádusa hárrái nuortalaš sámi musea ektui Njávdámis sámi našuvnnalaš duhátjahkesadjin . 2 Lea maiddái dehálaš beaivi sámivuođa oainnusindahkamii , dadjá sámeministtar Bjarne Håkon Hanssen . 2 Lea maiddái deaŧalaš dáid gažaldagaid gieđahallat buohtastahtti dilálašvuođaid ektui stuorát eamiálbmotoktavuođain . 2 Lea maiddái deaŧalaš ahte sámegiella fágagiellan nannejuvvo , ovdamearkka dihte sierra sámegiela fágagiellagurssaid bokte . 2 Lea maiddái deaŧalaš ahte fága sajádat universitehta fágabirrasiid ektui čielgá . 2 Lea maiddái deaŧalaš ahte dálá gelbbolašvuođahuksemat biologalaš dilálašvuođain ja ealáhusovddidemiin nannejuvvojit . 2 Lea maiddái deaŧalaš ahte Sámediggi mii lea sápmelaččaid ovddasteaddji orgána , vuoruha sámi kultuvrra , iige ráđđehus . 2 Lea maiddái deaŧalaš ahte 3. modealla buriin vugiin čalmmustahttá Sámedikki sorjjasmeahttunvuođa ráđđehusa ektui . 2 Lea maiddai ohppiid lonohallan suohkaniid gaskkas ja oahppit leat sirddihuvvon skuvllaide nuppi beallai rája . 2 Lea maid čujuhuvvon ahte mis váilot doarvái dieđut ja máhttu sámi nissoniid ja albmáid dili birra , ja sámi servodaga sohkabealrollaid birra . 2 Lea maid čielggas ahte sihke siskkáldasrievttálaš ja álbmotrievttálaš bealit dagahit ahte dábálaš eanetlohkoákkat mat leat geavahuvvon sámi mieldemearrideami cakkadeamis , eai sáhte geavahuvvot Sámedikki mearridanválddi vuostá . 2 Lea maid áibbas erenoamáš ahte goalmmát jagi , mii maid lea váttis , ahte guhkesáiggiplána ain doaibmá . 2 Lea maid nu ahte fylkkagielddain lea iešheanalis ovddasvástádus leat mielde fuolaheamen ahte ovttasbargu doaibmá bures vai sámi kulturmuittut ja kulturmuitosuodjaleapmi vuhtiiváldojuvvo . 2 Lea maid illudahtti go lea buorre ovttasbargu Sámi kulturmuitoráđi ja eanaš fylkkagielddaid gaskka . 2 Lea maid evttohuvvon juolludit ruđaid guovtti sámi kulturvistái Kultur- ja girkodepartemeantta 2008 bušeahtas . 2 Lea maid eaktun ahte Sámi eanahálddašeapmi lea iešheanalis orgána . 2 Lea maid dovddastuvvon sihke nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš riektejurddašeamis ahte positiivvalaš vealaheapmi lea muhtun muddui dárbbašlaš ja dohkálaš vai eamiálbmogat jovssašedje seamma bohtosiid go earát . 2 Lea maid dehálaš árvvoštallat sihkkarvuođa hástalusaid guvllolaš oktavuođas mas Pakistanas erenoamážit , muhto maiddái Indias lea dadjamuš . 2 Lea maid dehálaš ahte suoma logahagat vuođđudit fierpmádagaid eará nuppi dási oahppoásahusaiguin Norggas ja Suomas . 2 Lea maid deatalaš báikkálaš orgánaide oažžut eanet váikkuhanfámu go dál ožžot . 2 Lea maid buorre go galgá ceggejuvvot sámi “ kulturviessu ” universitehta lusa , ja go Sámi dutkamiid guovddáš lea ožžon erenoamážit heivehuvvon oasi ođđa Teorifágavissui . 2 Lea maid bargun vuohkkasit máhttit čilget maid mearkkaša dispensašuvdnavejolašvuohta kulturmuitolágas vai sáhttá čađahit plánejuvvon doaimmaid . 2 Lea lunddolaš go eanet sápmelaččat váldet juristaoahpu ahte eambbogat šaddet maiddái duopmárin . 2 Lea lunddolaš ahte Sámi vuoigatvuođaárvalusa meannudeami oktavuođas vuđolaččat čilgejuvvo movt geatnegasvuođat konvenšuvnnas galget ollašuhttot . 2 Lea lunddolaš ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa meannudeami oktavuođas vuđolaččat čielggaduvvo mo konvenšuvnna geatnegasvuođat galget ollašuhttot . 2 Lea lunddolaš ahte Sámi dutkamiid guovddáš ja fágabirrasat ovttasráđiid dahket dán čielggadanbarggu . 2 Lea lunddolaš ahte Sámi dutkamiid guovddáš ja fágabirrasat ovttas láhčet fágalaš deaivvadanbáikkiid stipendiáhtaide geat dutket sámi áššiid ja eamiálbmotáššiid . 2 Lea lunddolaš ahte Romssa universitehta sihke geográfalaš sajádaga dihte ja eará mihttomeriid dihte lea njunnošis dakkár dutkamiin ” . 2 Lea liikká vejolaš buoridit ja ovddidit ovttasbarggu nu ahte šattašii eambbo formálalažžan . 2 Lea leamašan riikkaviidosaš guorahallan- ja nuppástuhttindoaibma guovlulaš várrehusguovddážiid ektui ja ulbmil lea leamašan geahpidit guovddažiid logu nu ahte šaddá seamma lohkku go politibiret Norggas . 2 Lea leamašan earenoamáš dehálaš sámi bearrašiidda ja mánáide ja miellagiddevaš sámegielat divššariidda ahte ovttasbarggu sáhtašii viiddidit ja buoridit . 2 Lea leamaš divvojuvvon earenoamáš fuomášupmi boazodollui muhtun guovlluin Finnmárkkus , maiddái boazolohko- ja jeagelguohtonváttisvuođaide . 2 Lea lagas oktavuohta vuos birassuodjaleami ja resursahálddašeami gaskka ja fas kultursuodjaleami ja kulturovddideami gaskka . 2 Lea jáhkehahtti ahte ohppiidlogu ovdáneapmi fágain sámegiella nubbingiellan ja sámi giella ja kultuvra stuorru eanemus boahttevaš jagiin . 2 Lea jurdda ahte Sámedikki tearbmajoavkkut ja gielladatabaset sáhttet leat veahkkin oahpponeavvuid ráhkadeamis . 2 Lea juolluduvvon 2 mill kr prošektii 2002-2004 áigodagas . 2 Lea jođus proseassa ahte sirdit válddi oahpahusáššiin Sámediggái . 2 Lea jerrojuvvon lea go muhtun njuolggadusain dakkár sisdoallu ahte duohtavuođas leat dego láhkaásahusat hálddašanlága § 2 vuosttaš lađđasa c bustáva vuođul . 2 Lea illudahtti go dárogielat mánáidgárddiid lohku main lea sámegielat fálaldat lea meastá duppalastojuvvon go 18 mánáidgárddi fálle sámegieloahpahusa 2005:as ja jagi 2009:is ledje 34 mánáidgárddi . 2 Lea iešvuosttaldeaddjin go buot bahávuođas vuolggahuvvo juoga mii lea árvvolaš . 2 Lea hástalussan čájehit dákkár dutkama potensiála ja ásahit dutkan- ja oahpahusbirrasiid mat heivejit profileremii . 2 Lea hástalussan oažžut áigái ovttasbarggu stáhtalaš birashálddašemiin regiovnnalaš ja guovddáš dásiin . 2 Lea hástalussan oažžut áddejumi dasa ahte sámi kulturmuittut ovddastit viiddis ja máŋggabealat historjjá , ja daid ii sáhte ráddjet gáržžedit . 2 Lea hástalussan oažžut geavaheddjiid áddet ja dohkkehit sámi kultumuitosuodjaleami . 2 Lea hástalussan dahkat dán oktavuođa čielgaseabbon juohkelágan hálddašanbargguin ja prošeavttaiguin ja doaimmaiguin . 2 Lea hástalussan ahte hálddašanbargu ja fágalaš prošeavttat leat mielde nannemin báikegottiid máhtolašvuođa ja áddejumi sámi historjjás ja duogážis . 2 Lea hástalussan Sámi kulturmuitoráđđái leat mielde ovddideamen ovttasbarggu badjel riikkarájiid sámi kulturmuitosuodjaleami oktavuođas . 2 Lea hui mávssolaš ahte oahpaheaddjis lea fágalaš gelbbolašvuohta vai sáhttá albmaládje oahpahit fága nu ahte oahppit ohppet . 2 Lea hui buorre go Riikkaantikvára eambbo aktiivvalaččat viggá buoridit oktasaš áddejumi ja ovttasbarggu Sámi kulturmuitoráđi ja fylkkagielddaid gaskka . 2 Lea hirbmat positiivvalaš go NAČ 1999:9 bokte eavttuhuvvojit doaibmabijut mat sáhttet buktit čovdosiid ságastallamiidda Suomain oktasaš náliid hálddašeami ektui Deanu- ja Njávdánjogain , ja čovdosa maiddái gyrodactylus salarisa eastadandoaimmaide . 2 Lea gáibiduvvon ahte Stuoradiggi ja ráđđehus 2004:s mieđiha dáruiduhttima heitot beliid , gáibádus ahte ovttaskas ohcci gii ohcá ánsobuhtadusa galgá eambbo duođaštit , maid Stuoradiggi / ráđđehus gáibida , ja maiddái sámi servodat muđui , ii leat dohkálaš . 2 Lea guovddážis ja áibbaš dárbbašlaš ahte Sámedikkis lea bajimuš ovddasvástádus ollislaš sámi duođaštan- ja gaskkustansuorggis go lea sáhka arkiivvas , bibliotehkas ja museás . 2 Lea guovddáš eaktun ahte Sámedikki ja Finnmárkku fylkadikki áirasiid lohku stivrras lea seamma , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlohku lea evttohan . 2 Lea guovddáš bargun oažžut áigái šiehtadallangeatnegasvuođa sámiid ja Norgga eiseválddiid gaskka áššiin maid oktavuođas sámiid árvvoštallama mielde lea dárbu dan dahkat , erenoamážit kultur- , ealáhus- ja vuoigatvuođasuorggis . 2 Lea guhká leamaš sáhka Finnmárkku dálveguohtumiid geavaheamis go jeagelguohtumiid šaddodássi lea hedjonan seammás go bohccuid guohtun lea lassánan . 2 Lea go Sámedikkis bealálašnákca lea dan duohken lohkko go Sámediggi juridihkalaš peršovdnan . 2 Lea giktalus dán namuhit go suodjaluspolitihkalaš digaštallan fas orru šaddan gilvun kruvnnuid alde , oktan garra digaštallamiid mo organiseret Ruovttusuodjalusa soalddáhiid joavkodásis , ja makkár panservuojániid Suodjalus galgá válljet . 2 Lea garra siskkáldas sorjavašvuohta gaskal reálaekonomiija ja ruđalaš vuogádaga . 2 Lea garra prinsihpalaš vuosteháhku dasa ahte kveana almmuhusaide galgá addot pressadoarjja sámi aviissaid bušeahttapoastta bokte . 2 Lea gal čujuhuvvon dasa ahte “ earri ” - doaba ii leat nu buorre . 2 Lea gal váttis bidjat sámegiela oahpahusgiellan buot fáttáin logahagas vaikko logahatlága vuođul dan sáhttá dahkat . 2 Lea gal soames geardde geahččaluvvon oažžut čiekŋalis ja viddis ovttasbarggu . 2 Lea evttohuvvon nammadit lávdegotti , mii galgá geahčadit dáloniid vejolašvuođa ávkkástallat meahcceresurssaiguin ja beassat viežžat luondduresurssaid . 2 Lea etihkka mii lea hábmen ollu daid njuolggadusaid maid gávdnat riikkaidgaskasaš humanitára rievttis . 2 Lea erenoamáš suohtas beassat dáppe vásihit movt fágalaš- ja gealbolonohallan – ja kultuvra ja giella – čájehit movt rájáidrasttildeaddji álbmogis – álbmogii ovttasbargu doaibmá praktihkalaččat . 2 Lea erenoamáš eahpidahtti go stáhta manná ovtta organisašuvdnii gos riektiáddejupmi ii soaba dan riekteáddejupmái mii dáin nággofealttain lea , ja dáhttu sin gávdnat seamma advokáhta buot oasálaččaide . 2 Lea erenoamáš deaŧalaš láhčit diliid nu ahte sáhttá ráhkadit fierbmečovdosiid , mat gaskkustit oahpponeavvuid skuvllaide Interneahta bokte . 2 Lea erenoamáš deaŧalaš atnit ávkki boazodolliid vásáhusdieđuin , seammás go dutkiid dutkanbohtosat maid bohtet olámuddui . 2 Lea erenoamáš deaŧalaš ahte sámi dutkamiin beroštit filosofalaš vuođđogažaldagain . 2 Lea erenoamáš buorre go oaidnit buoret ovttasbargovejolašvuođa Sámedikki ja guovddášhálddašeami gaskka ovddasvástádusa dáfus daid doaibmabijuin mat leat sámi álbmoga várás . 2 Lea ekonomalaččat váttisin bisuhit ovtta logahaga gielddas . 2 Lea easkkabáliid leamaš erenoamáš fálaldat sámi studeanttaide mas leat beassan oahpásnuvvat eará eamiálbmogiid juristtaide ja riekteeallimii . 2 Lea earret eará registreregoahtán sániid maid lea viežžan Konrad Nilsena sátnegirjjiin , šattuid namaid ja muđuid beaivválaš sániid . 2 Lea earret eará evttohuvvon loktet doallosturrodaga eanadoallodáluid konsešuvdnaluvvemiin . 2 Lea earenoamážit boazodoalu geavaheapmi dáin areálain mii lea vuođđun sápmelaččaid eanavuoigatvuođaide . 2 Lea earenoamáš deaŧalaš addit Sámi kulturmuitoráđi bargiide vejolašvuođa dutkanbargguid dahkat . 2 Lea earenoamáš deatalaš oažžut áigái ortnegiid mat gožihit earenoamáš mearrasámi lotnolasdoaimma mii lea earenoamážit heivehuvvon mearrasámi guovlluide . 2 Lea earenoamáš deatalaš deattuhit ahte suorggit gos sámi beroštumit vel eai leat nannejuvvon hálddašanorgánain , doppe lea earenoamáš deatalaš fuolahit ahte almmolaš orgánat aktiivvalaččat leat mielde nannemin eaige raššudeamen sámi kultuvrra vuođu . 2 Lea eanavuovdineiseválddiid duohken mearridit mat guovllut adnojuvvojit « dárbbašlažžan bohccuide guohtoneanan » , maŋŋá go leat viežžan cealkámuša guoskevaš boazoorohagas ja guovllustivrras . 2 Lea eaktun ahte orgána vuođđuda iežas . 2 Lea eaktun ahte bohccot gullet siidaoassái dahje buohtalas álggahanoassái man jođiha ovddasvástideaddji jođiheaddji § 10 ja č. §§ mearrádusaid mielde . Jus leat erenoamáš ákkat , de sáhttá Boazodoallostivra mieđihit ahte olmmoš gii ii deavdde eavttuid vuosttaš dahje nuppi lađđasis , oažžu eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus . 2 Lea eaktuduvvon ahte golut mat čuožžilit go Divttasvuona suohkan ovttastahttojuvvo guvlui , galget goastiduvvot daid bušeahttarámmaid siskkobealde mat ain gustojit iešguđet departemeanttain . 2 Lea eaktu ahte Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta jahkásaččat juolluda unnimustá 14 000 000,- 2000-ruvnno sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 2 Lea ea.ea. evttohuvvon sierra sámi dutkanrádi vejolaš ásaheapmi iežas ruhtademiin . 2 Lea dárbu áŋgiruššat buoridit ekonomiija , sihke Afganistana ja riikkaidgaskasaš servodaga bealis . 2 Lea dárbu álggahit stuorát huksenprográmma ođasmahttit visttiid jos sámi guovlluid doaluid galgá oažžut áiggi vástesažžan . 2 Lea dárbu viidát guorahallat mo buoremusat sáhtášii hálddašit sámi kulturruđaid ( gč. 1998-2001 Sámediggeplána kap. 5 Kultuvra ja ealáhusat čuo. 5.4.2 s. 36-38 ) . 2 Lea dárbu plánet mo dán barggu galggašii dahkat , ja maid galggašii dahkat mearriduvvon áigodagain . 2 Lea dárbu ovttastahttit oahppoplánaid alit dási sámegieloahpahussi dáid riikkain . 2 Lea dárbu ovttastahttit oahpoplánaid ámmátoahpahusain , nugomat oahpaheaddjioahpoahusas . 2 Lea dárbu oktasaččat áŋgiruššat bohccobierggu márkanfievrrideami vai nagodivččii lasihit bohccobierggu gevahusa . 2 Lea dárbu lávga ovttasbargat eanadoalloeiseválddiiguin jos galgá lihkostuvvat eanadoalu birgehemiin . 2 Lea dárbu lasihit suomagielat kurssaid . 2 Lea dárbu lasihit ruđaid stipendii go oahppit lassánit . 2 Lea dárbu lasihit ruđaid stipeandaortnegii . 2 Lea dárbu jeavddalaččat geahčadit doaibmadoarjjaortnega dainna áigumušain ahte bearráigeahččat ollašuvvá go doarjjaortnega áigumuš ja joavdá go doarjja olahusjovkui . 2 Lea dárbu intensiivvalaččat čohkket vuođđodieđuid sámi kultuvrra birra . 2 Lea dárbu guorahallat lágaid , njuolggadusaid ja ekonomalaš váikkuhangaskaomiid mat sáhttet dahkat ahte lea álkit ovdánahttit birgejeaddji ealáhuslotnolasaid . 2 Lea dárbu go galgá ásahit Sámi našuvnnalaš dáidda- ja kulturhistorjámusea várret ruđaid SVD viiddidaninvesteremiidda , nu ahte dat siskkilda maiddái sámi dáiddamusea . 2 Lea dárbu fállat oahpahusa daidda geat háliidit čiekŋudit sámi fáttáide . 2 Lea dárbu dutkat máŋggafágalaččat , danne go sámi kultuvra ii leat juoga mii dáhpáhuvai 200 jagi dás ovdal , 50 jagi dás ovdal , diibmá dahje mannan vahkku . 2 Lea dárbu dieđuide eanaš servodatsurggiin . Dás lea sáhka vuođđo- ja álgodieđuin sámi álbmoga birra main lea sosiálalaš ja ekonomalaš demografiija ja diehtu . 2 Lea dárbu deattuhit nu nannosit go vejolaš predatora váikkuhusa guollenáliide - dás erenoamážit luossanállái . 2 Lea dárbu buoridit mánáidsuodjalusbálvalusa máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuođa , ja nu maiddái mánáidsuodjalanmáhtolašvuođa sámi oktavuođas . 2 Lea dárbu buorebut bargat ovttas sámi áššiid ektui davviriikkalaš dásis , ja Ruošša maid váldit mielde dán ovttasbargui . 2 Lea dárbu bargat lávga ovttas eanadoalloeiseváldiiguin jos galgá lihkostuvvat oažžut birgenvejolaš eanadoalu . 2 Lea dárbu ahte dásseárvo- ja nissonáššiid bargu hálddahuslaččat gullá jođiheaddjidássái . 2 Lea dárbu ahte Ráđđehusa ja Sámedikki gaskka lea lávga ovttasbarggu dán ásaheami oktavuođas . 2 Lea dárbu 5 virgái Sámedikki vuollásaš ráđiin . 2 Lea dárbu 1 - ovtta áššemeannudanvirgái . 2 Lea dárbu , go galgá oažžut positiivvalaš ealáhusovddideami sáivačáhcebivddus áŋgiruššat ain eanet kultiveremiin ja sáivačáhcebivddu organiseremiin . 2 Lea dárbbašlaš heivehit oaččuhandoaimmaid sihke daidda geat áigot lohkat vuolit gráda lohkamiid ja daidda geat áigot lohkat alit gráda lohkamiid . 2 Lea dáhpáhuvvan ahte eará servodagaid dutkit leat čađahan dutkanprošeavttaideaset almmá báikkálaš dieđuid ávkkástallama haga . 2 Lea dábálaččat siidaoasi jođiheaddji guhte mearrida gii buohtalas álggahanoasi galgá beassat ásahit . 2 Lea duođaštuvvon ahte fertejit leat vissis meare nissonovddasteaddjit ovdal go bastet váikkuhit orgána sohkabealálaš oainnuid ja árvvuid . 2 Lea duođaštuvvon ahte dát lea rievttes ja buorre strategiija . 2 Lea duopmáriid máhtolašvuođa duohken ja dat lea sin ovddasvástádus ahte dat dárbbašlaš máhtolašvuohta mii boahtá ovdan čielggadusas boahtá oidnosii . 2 Lea duohtavuohta ahte sápmelaččaid áddejupmi juridihkalaš vuoigatvuođain , dávjá eai vuolgge Norgga lágain , muhto baicce čiekŋalis kultuvrralaš ja sosiálalaš beliin maid leat ožžon sámi eallin- ja jurddašanvugiin buolvvaid čađa . 2 Lea duohtavuohta ahte Norgga lágat ja hálddašeapmi leat gieđahallan , ja muhtun muddui ain gieđahallet sápmi álbmoga ja sin kultuvrra dakkár vugiin mas ovttaárvosašvuođaprinsihppa ii adnojuvvo doarvái bures vuođđun . 2 Lea dohkálaš geavahit riikkaidgaskasaš doahpagiid muhtomin , almmá ráhkatkeahttá ođđa sámegiel tearpmaid . 2 Lea doarvái geahčastit sámi ealáhusaide , mat eai leat sáhttán ávkki atnit viidáset buvttadeami teknologiijas , mat leat ovdamearkka dihte biergobuktagiid viidáset buvttadeamis . 2 Lea doarjjaoažžuid ovddasvástádus fuolahit ahte ruđat geavahuvvojit dáid njuolggadusaid mielde . 2 Lea doaibmajođiheaddji ovddasvástádus fuolahit ahte Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi doaibmá gustovaš lágaid , njuolggadusaid ja instruvssaid mielde . 2 Lea direktevra ovddasvástádus fuolahit ahte Sámedikkis leat beaktilis ja ávkkálaš stivrenvuogádagat ja rutiinnat maid oassin maiddái lea dohkálaš ekonomiijadárkkisteapmi , ja ahte dát doaibmá nu go lei jurddašuvvon , gč. d. f. čuo. 2-6 og 4-6 , ja dárkkistanmearrádus kapihttaliin 5-10 , masa gullá loguid iskan . 2 Lea direktevra ovddasvástádus fuolahit ahte Sámedikkis lea ekonomiijavuogádat mii duhtada doaibmi gáibádusaid ja stáhta oppalaš gáibádusspesifiserema . 2 Lea dehálaš oažžut áigái dan lágan ollislaš hálddašeami ahte ovttasbargu guovddáš suorgeeiseválddiid gaskka main lea váikkuhanfápmu luossanáli ektui , lea nanus ja geatnegahttá . 2 Lea dehálaš oažžut áigái dan lágan ollislaš hálddašeami ahte ovttasbargu daid guovddáš suorgeeiseválddiid gaskka main lea váikkuhanfápmu luossanáli ektui , lea nanus ja geatnegahttá . 2 Lea dehálaš koordineret sámi giellabarggu iešguđet riikkaid gaskka . 2 Lea dehálaš go dievddut nugomat Gunnar Sønsteby joatká mátkkošteames skuvllaid mielde , ja ahte ráhkaduvvojit filmmat nugomat Max Manus birra , ja go ain čállojuvvojit girjjit dán fáttá birra . 2 Lea dehálaš dakkár fágaásahusain fuolahit daid beliid suorggis mat gusket dujiid ovdáneapmái , bagadussii ja fágalaš lágideapmái . 2 Lea dehálaš bisuhit eanadoallo-buvttadeami dán guovllus . 2 Lea dehálaš ahte sámi guovlluin livčče eanet iešguđetlágan doaibmabijut , ja daid fáttáid oktavuođas mat dán rádjai eai leat leamaš erenoamážit oidnosis . 2 Lea dehálaš ahte sámedikkiin lea guovddáš sadji viidásit barggus , sihke ekspeartalávdegotti nammadeamis ja dán lávdegotti mandáhta hábmemis . 2 Lea dehálaš ahte suohkanat ja priváhta mánáidgárdeeaiggádat dán čuovvolit . 2 Lea dehálaš ahte nuorat dán dihtet . 2 Lea dehálaš ahte mii ain beroštit ja diehtit manin mii beroštit . 2 Lea dehálaš ahte boazodoalu dálá ja árbevirolaš buktagat ovdanahttojuvvojit . 2 Lea dehálaš , jos daid beliid mat gusket sámi guovlluid riektidiliide galgá ollislaččat ja ovttastahttojuvvon meannudit , ahte minerálaláhkaeavttuhusat bohtet maiddái ovdan fárrolagaid Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain . 2 Lea deaŧalaš čilget makkár sadji Sámedikkis lea iešguđet doaibmabijuid čađaheamis ja erenoamážit eará guoskevaš instánssaid ektui doaibmabijuid johtuibidjama oktavuođas . 2 Lea deaŧalaš árvvoštallat dáid beliid go sisaboađu ja eallineavttuid juogadeami guorahallá . 2 Lea deaŧalaš álggahit dán guovtti proseassa nu jođánit go vejolaš . 2 Lea deaŧalaš sihkkarastit boazodollui daid areálaid maid dat vealtameahttumit dárbbaša go galgá doaibmat dohkálaččat , ja dát guoská maiddái boazodollui Sáččas . 2 Lea deaŧalaš rekrutteret studenttaid buot davviriikkain ja Ruoššas . 2 Lea deaŧalaš ovdanbuktit doaimmaid mat sohpet sámi servodahkii , máŋggafágalaš dutkanprošeavttaid johtui bidjamiin nu go lea čilgejuvvon ovdalis . 2 Lea deaŧalaš oažžut albmosii erohusaid sohkabeliid gaskka oainnusin dahkan dihte dárbbuid , buoret doaibmabijuid , árvvoštallat váikkuhusaid ja guhkkit áigge badjel integreret dahje njulget sohkabeliid gaskasaš erohusaid . 2 Lea deaŧalaš muitit ahte olu 1978-lága mearrádusain eai leat rievdan ođđa lágas . 2 Lea deaŧalaš láhčit vejolašvuođa lágidit semináraid ja populearadieđalaš logaldallamiid , muhto lea maiddái deaŧalaš almmuhit čállosiid . 2 Lea deaŧalaš ja riekta bidjat vuođđun ahte Sámediggi ieš gokčá dákkár dárbbuid iežas rámmaid siskkobealde . 2 Lea deaŧalaš hástalussan oainnusin dahkat máŋggakultuvrralaš Norgga , muhto dan ii galggaše duvdilit dušše eamiálbmoga dahje minoritehtaid iežaset ala , danne go dušše kultuvrra sihkkarastin ja ovddideapmi lea juo sidjiide hirbmat stuorra hástalussan . 2 Lea deaŧalaš guorahallat movt várrejuvvon oahpposajit doibmet vai sáhttá daid heivehit vejolaš ođđa dárbbuide . 2 Lea deaŧalaš geahččalit oažžut áigái dohkálaš buhtadanortnegiid , mat gokčet duohta vahága ja leat heivehuvvon iešguđet ealáhussii . 2 Lea deaŧalaš fuomášit ahte 6. čuokkis lea ođas 1978-lága ektui . 2 Lea deaŧalaš deattuhit ahte sámegiella lea sihke davvi- , julev- ja lullisámegiella . 2 Lea deaŧalaš danin go Romssa universitehta ferte riikkaidgaskasaččat leat njunnošis bidjame eamiálbmogiid dutkama ja oahpahusa guovddážii . 2 Lea deaŧalaš bidjat vuođđun dan áddejuvmi ahte sámiin leat vuoigatvuođat sihke álbmogin ja eamiálbmogin ja doalahit alla standárdda dan našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš rievtti čuovvoleamis , mii guoská sámelaččaide , daddjojuvvo čielggadeamis . 2 Lea deaŧalaš bargu mas leat guokte oasi . 2 Lea deaŧalaš ahte sámiin alddiineaset lea vejolašvuohta searvat riikkaidgaskasaš eamiálbmotbargui . 2 Lea deaŧalaš ahte sámi kultuvra čájehuvvo sámi eavttuid mielde , ja ahte čájeheami vuođđun lea rivttes gálvu , originalitehta , stivren ja beroštupmi sámi birrasis báikkálaččat , regiovnnalaččat ja nášuvnnalaččat . 2 Lea deaŧalaš ahte lea vejolaš fidnofágaoahpaheaddjeoahpu fállat earenoamáš sámi fágain . 2 Lea deaŧalaš ahte eiseválddit ja ealáhus leat ovttaoaivilis das mii ekologalaččat guoddevaš boazologu vuođđu duođai lea . 2 Lea deaŧalaš ahte dásseárvu lea Sámedikki ollislaš perspektiivva oassi , ja ahte das ii ráhkaduvvo ođđa sektuvra . 2 Lea deaŧalaš ahte dákkár prošeavttat ja doaimmat eai stivrejuvvo ja hábmejuvvo sahtedohko ( gč. čuo. 4.2 ) . 2 Lea deaŧalaš ahte buot bálvalussurggiin ovdamearkka dihte gárihuhttimis / psykiatriijas veajuiduhttimis , mánáidsuodjalusas jna. lea gelbbolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras mii sáhttá leat ávkin vuosttas linjábálvalusaid fágaolbmuide . 2 Lea deaŧalaš ahte Sámediggi váikkuha buriid bajásšaddaneavttuid háhkama sámi mánáid ja nuoraid várás . 2 Lea deaŧalaš ahte Sámediggi ja eará áigeguovdilis organisašuvnnat bohtet árrat fárrui láhkabargoprosessaide ja sullasaš bargguide , vai sámi beroštumit vissásit ja duođas besset váikkuhit daidda doaimmaide ja mearrádusaide mat guoskkahit sámi beroštumiid . 2 Lea deaŧalaš ahte Romssa universitehta boahtteáiggis maid ávkkástallá eará eamiálbmogiid vásáhusain , maid sii leat vásihan sin akademiijaid bajáshuksemis . 2 Lea deatalaš láhčit ekonomalaš ja doibmiiguoskevaš eavttuid nu ahte Duojáriid Ealáhus Searvi basttášii dán dahkat . 2 Lea deatalaš heivehit rámmaeavttuid ja doarjjaortnegiid dákkár álggahemiide . 2 Lea deatalaš geahččalit oažžut áigái dohkálaš buhtadanortnegiid , mat gokčet duohta vahága ja leat heivehuvvon iešguđet ealáhussii . 2 Lea deatalaš ahte sihke ovttaskas sápmelaččat , sámi joavkkut ja Sámediggi ožžot čielga dáhkádusaid das ahte sámi vuoigatvuođaid ja kulturvuođuid ii sáhte manahit čujuhusain dásseárvui dážaid ja sápmelažžaid gaskka . 2 Lea deatalaš ahte nissoniidlohku dákkár orgánas lea dohkálaš . 2 Lea deatalaš Sámediggái diehtit mii dán suorggis dáhpáhuvvá , ja geavahit dán bargui nu ollu resurssaid go lea dárbu . 2 Lea dattetge prinsihpalaš gažaldat galgetgo ruđat mat šiehtadallamiin leat juolluduvvon RUF:ii , geavahuvvot diggegoluid máksimii . 2 Lea dattetge oalle čielggas ahte stuorámus vejolašvuohta addit Sámediggái eambbo friddja vuođu dasa mii guoská vuoruheapmái ja álggahit doaimmaid main lea mearkkašupmi sámi kultuvrii , gillii ja servodateallimii , leat čadnon dan vejolašvuhtii mii lea álggahit ođđa doaimmaid , ii ge dušše čuovvolit daid doaimmaid maid ráđđehus lea ovdal álggahan . 2 Lea dattetge hui váidalahtti ahte lávdegoddi ii leat árvvoštallan sámi áviissaid dili ja saji , ii dan čohkkejuvvon Norgga áviisafálaldaga ektui iige erenoamážit dan sámi servodaga ektui . 2 Lea dattetge daddjon ahte dákkár buhtadeapmi galgá nu guhkás go vejolaš dáhpáhuvvat dainna lágiin ahte eamiálbmogiidda juhkkojuvvojit eará seammaárvosaš guovllut . 2 Lea dattege olu mii geažuha ahte dat rolla lei jurddašuvvon Sámediggái . 2 Lea dattege julggaštusevttohusa 26. artihkkal mii lea guovddážis eamiálbmogiid eana- , čáhce- ja luondduriggodatvuoigatvuođaid dáfus . 2 Lea dasto čujuhuvvon boazodoalu dađistaga stuorát váttisvuođaide dain guovlluin gos leat ollu boraspiret . 2 Lea cájehuvvon ahte diimmá rámma mii biddjojuvvui bušeahta postii 45 , ii govcca ollásit bealige meroštuvvon dárbbuin . 2 Lea buorre jus proseassa jođánit boahtá johtui vai dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat válbmanit nu fargga go vejolaš . 2 Lea buorre go Norgga dutkanráđđi jagis 2000 áigu ovddidit sámi dutkama doaibmaplána , mii galgá bidjat njuolggadusaid dutkanráđi áŋgiruššamiidda sámi dutkamiin boahttevaš jagiin . 2 Lea boazodoallostivrra ovddasvástádus ahte boazologu unnideapmi čađahuvvo , ja dat sáhttá earet eará bidjat gáibádusa ja áigemeriid . 2 Lea biddjon kr. 38,7 milj. Boazodoalu ovddidanfondii ( RUF / BOF go fas ovddit šiehtadusas lei kr. 32,9 milj. Lea buorre go RUF lea sturron , ja dat addá buoret eavttuid fuolahit boazodoalu ovddidan- ja investerendárbbuid . 2 Lea beroštupmi lágidit omd. sierra giellakurssaid rávisolbmuide , kurssat sámi kultuvrra ja historjjá birra ja kurssat mat gullet astoáiggedoaimmaide , omd. sámi garra ja dipmaduojis . 2 Lea bargu jođus oččodit fástá sámi miellahttovuođa arktalaš dálveriemuide , Arctic Winter Games . 2 Lea ballamis ahte dávjjit ahte dávjjit boazodoalu vuoigatvuođat árvvoštallojuvvojit dákkár « gielddagullevašvuođa » vuođul jos eai mearriduvvo čielga lágat maid áigumuššan lea heađuštit dan . 2 Lea baicce sivva jáhkkit ahte dákkár váldedelegeren dagahivččii eanet mohtorjohtalusa meahcis , ja nu maid stuorát noađi luondduvuđđui ja birrasii . 2 Lea almmatge ollu mii lea eahpečielggas sápmelaččaid boahttevaš saji ektui dáin áššiin . 2 Lea ain olu mii váilu vaikko oahpponeavvoráhkadeami ja oahpponeavvobuvttadeami organiseren ja čađaheapmi leat buorremuddui buoriduvvon . 2 Lea ain olu mii váilu ovdalgo oahpponeavvut válbmanit mat leat heivehuvvon ođđa oahppoplánaide , ja danne fertege daidda geavahit stuora oasi juolluduvvon buvttadanresurssain . 2 Lea ain olu mii váilu , nu go maiddái oaidnit diliid čilgemis ovddit čuoggás . 2 Lea ain alla lávki álgit universitehtii , ja leat garra vuostelasvuođat dan dáfus . 2 Lea Sámi kulturmuitoráđi ovddasvástádussan juogadit ja máksit jahkásaš doarjjaruđaid sámi kulturmuitoprošeavttaide . 2 Lea Sámedikki oaidnu ahte sámi kulturipmárdus ja árbevierromáhttu ferte leat oassin buot fágain ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpus , dábálašoahpaheaddjeoahpus , fágaoahpaheaddjeoahpus ja lassi- ja joatkkaoahppofálaladagas , ja leat oassin buot fágaplánain . 2 Lea Sámediggi mii hálddaša dáid ruđaid , ja dan lea dahkan 1993 rájes . 2 Lea Statistihkalaš Guovddášbyråa ovddasvástádus viežžat dieđuid ja doaimmahit statistihkalaš barggu . 2 Lea Boazodoallostivrra ovddasvástádus ahte diekkár unnideapmi čađahuvvo . 2 Latnja gos olbmuin lea vejolašvuohta vuđolaččat áššiid jurddašit 2 Latnja gos olbmot ohppet 2 Latnja gos olbmot gávnnadit 2 Lasáhusat Sámediggeráđi árvalussii . 2 Lasáhusas galgá maiddái juollut ruhta vuođđočájáhusaide sámi institušuvnnain . 2 Lasáhus čielggadussii ođđajagemánu 13. b. 1990 ja lassi čielggadus čakčamánu 24. b. 1992 . 2 Lasáhus čielggadussii ođđajagemánu 13. b. 1990 . 2 Lasáhus § 15 nuppi lađđasii : 2 Lasáhus gokčá maid dárbbu mii lea cuožžilan go Sámi kulturráddi maŋimuš jagiid lea sámi ásahusain ožžon máŋga jearaldaga ja doarjjaohcama vuođđočájálmasaid lágideapmái . 2 Lasáhus galgá maiddái gokčat dan dárbbu mii lea cuožžilan go Sámi kulturráddi maŋimuš jagiid lea sámi ásahusain ožžon máŋga jearaldaga ja doarjjaohcama vuođđočájálmasaid lágideapmái . 2 Lasáhus galgá maiddái geavahuvvot ođđa sámi organisašuvnnaid dárbbuide mat ohcet doarjaga . 2 Lasáhus dahká vejolažžan lasihit buvttadandoarjagiid dokumentáraide , TV-drámái ja kinofilmmaide , lasihit doarjagiid guovlulaš filbmadoaimmaide ja girjerádjosiid dihtorspealuid sisaoastinortnegii . 2 Lasáhus boahtá sierra doaibmagoluid siskkáldas sirdimis dábálaš doaibmabušehttii 200 000 kruvnnuin , ja eaktuda stuorát doaibmarámma Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta bušeahtas , ja Mánáid- ja Bearašdepartemeanttas sámi mánáidgárddiid doarjaga badjelii váldima oktavuođas . 2 Lasáhus Sámediggeráđi diedáhussii : 2 Lasáhus : 2 Lasáhus 8.4 čuoggá mearkkašupmái » Sámedikki vuoruheamit » 2 Lasáhus 6.10 čuoggá mearkkašupmái » Sámedikki vuoruheamit » 2 Lasáhus - Sámi oahpponeavvuiid olggosaddin 2 Lassáneapmi lea oktiibuot sullii 2,5 miljárdda kruvnno huksenáigodagas . 2 Lassáneapmi lea e.e. geavahuvvon gealbonannejeaddji doaimmaide , fuolahusdutkamii ja kultuvrralaš vázzinsoabbái . 2 Lassáneapmi lea 200 000 ru diimmáš šiehtadusa ektui . 2 Lassáneapmi gávcci miljovnnas ovcci miljovdnii ii vástit proseanttalaš obbalaš preassalassáneapmái . 2 Lassáneapmi fátmmasta 3,3 miljovnna kruvnno Sámediggái , 3,3 miljovnna kruvnno Sámi arkiivii , 2,1 miljovnna kruvnno Ája Sámi Guovddáža huksemiidda ja 500 000 kruvnno Riikkaidgaskasaš Sámi Filbmaguovddážii . 2 Lassáneapmi boahtá borrojuvvot kveana áviissa njeaidimii ja fárremii sámi áviisa- bosttii . 2 Lassáneaddji áiccalmasvuohta sámi kultuvrra birra váikkuha politihkalaš mearrádusaid . 2 Lassáneaddji viessohattit dagahit váttisvuođaid sidjiide geat vuosttaš geardde ostet ásodaga . 2 Lassiárvodivat borramušgálvvuid árvaluvvo lassánit ovttain proseantaovttadagain 14 proseantas 15 prosentii . 2 Lassin árbevirolaš vuođđoealáhusaide leat sámi guovlluin ollu almmolaš bargosajit . 2 Lassin vuoruhuvvon dutkandoaibmabijuide mat leat čuoggá 5.1 vuolde , leat dát deaŧalaš doaibmabijut : 2 Lassin sáhttá foanda addit doarjaga sámi álbmogii Sáččás ja nannanoassái Leaŋgaviikka gielddas . 2 Lassin sáhttá eará vejolaš ruhtadeami ohcat go ráđđi atná dan dárbbašlažžan . 2 Lassin sáhttet stádalaš orgánat fuolahit ahte sámi čála sáhttá geavahuvvot stáda iežas orgánaid luhtte . 2 Lassin ráhkadit maiddái fáddágihppagiid , erenoamážit sámi diliid birra . 2 Lassin ovdánahttimis elektrovnnalaš giellareaidduid , lea Divvun maiddái vuoruhan pedagogalaš prográmmaid . 2 Lassin ortnegiidda ja doaibmabijuide mat juo gávdnojit , dáhtošii Sámediggi liige áŋgiruššama dán olahusjovkui , ain juo váikkuhangaskaomiid geavaheamis . 2 Lassin orohagaid kvalitatiiva čilgehussii , de ferte boazodoalu stivrenorgánain leat árvvoštallanvuođđu mainna sáhttet dahkat duohta iskkadeami boazologus . 2 Lassin oahppogirjjiide ja fáddágihppagiide ráhkaduvvojit iešguđetlágán oahpponeavvut dárbbuid ja resurssaid mielde , nugo fáktágirjjit , bargogirjjit , sátnegirjjit , iešguđetlágán integrerejuvvon oahpponeavvut , audiovisuála veahkkeneavvut , video jna. 2 Lassin nuppástuhttojuvvo namahus sámiid leavgan – sámeleavgga sadjái , go leavga lea oktasaš sámeleavga 3 davviriikkas ; Norggas Suomas ja Ruoŧas . 2 Lassin min láidestemiide oahpahussuorggis , šaddá stuorra oassi sámi nisson- ja almmáirolla hábmenvuođus adnot vuođđun dan politihkas maid doalvut min mánáide ja nuoraide . 2 Lassin min guovlluid historjjálaš gullevašvuhtii , leat sápmelaččaid vuoigatvuođagáibádusaid vuođđun riikkaidgaskasaš riektenjuolggadusat eamiálbmogiid eanavuoigatvuođaid birra , maid vuođul min ásahuvvon vuoigatvuođat dohkkehuvvojit . 2 Lassin lágaide ja vuođđoláhkaárvalusaide namuhuvvojit njuolggadusat , prográmmat , bálvalusat dahje politihkalaš mearrádusat . 2 Lassin leat válljejuvvon muhtun eanadieđalaš guovllut prošeavtta sierra doaibmabidjoguovlun . 2 Lassin leat sierra áššegieđahallannjuolggadusat Finnmárkkuopmodaga mearrádusaide meahcceguovlluid geavaheami nuppástuhttimii ( § 10 ) . 2 Lassin leat ollu hástalusat mat gusket sámegiela nannemi ja ovddideapmái sámi riddo- ja vuotnaguovlluin , ja Sámediggi oaidná dehálažžan ollašuhttit daid doaibmabijuid mat leat eavttuhuvvon Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánas . 2 Lassin lea stáhtaráđis politihkalaš ráđđeaddi . 2 Lassin lea maid nana ekonomalaš vuoitun . 2 Lassin juolludusnjuolggadusaid § 10:ii ( ovddeš § 17 ) sáhttá ovttaskas juolludusmearrádus mielddisbuktit ahte ráđđehus dahje departemeanta oažžu bearráigeahččan- dahje bagadanválddi Sámedikki guovdu juolluduvvon ruđaid geavaheami ( juohkima ) oktavuođas . 2 Lassin geasseguohtumiidda fertejit unnimusat čilgejuvvot makkár dálve- , giđđa- ja čakčaguohtumiid siida / orohat beassá atnit . 2 Lassin galgá buohtalastti maiddai čielggadit áššit mat gusket divššohačča / áššehačča dilálašvuhti ja kártet bargit lonahallan vejolašvuođaid . 2 Lassin galgá Finnmárkkuopmodagas leat gozihanlávdegoddi , mas leat golbma lahtu . 2 Lassin galget sámedikkiid cadaheaddji ovddastangotti jodiheaddjit álo leat ráđi dievascoahkkima lahttun . 2 Lassin ettohat maiddai báikkálaš eiseválddiide ahte muhttun gielddain suokkardallet vejolašvuođa lágidit oktasaš oahpahusa ja oktasaš hárjehallamiid gádjunbargiide . 2 Lassin ekonomalaš ja ekologalaš guoddevašvuhtii , de lea siiddas ja maiddái eiseválddiin ovddasvástádus boazodoalloservodaga kultuvrralaš guoddevašvuođas . 2 Lassin dát daga- 36 hivččii buori váikkuhusaid dán guovtti riikkaid mátkeealahusaide . 2 Lassin dábálaš ráđđádallanbargovugiide ja suodjalanbarggu ráđđádallanvugiide , šaddet maiddái eará vejolaš bargovuogit mat spesifiserejit ráđđádallanrievtti , mearrádusa vuollái ( vrd. ovdamearkka dihte bargojoavkku árvalusa bušeahttabargovugiid hárrái ) . 2 Lassin dábálaš lága mii čielggadahttá gustojeaddji áššemeannudan- ja ráđđádallanprinsihpaid , evttoha lávdegoddi erenomáš njuolggadusaid dán birra báktedoaibmalágas , luonddugáhttenlágas ja plána- ja huksenlágas . 2 Lassin duohta ja praktihkalaš váikkuhusaid mat čuvvot giela , de lea kulturkritihkalaš gažadeaddji perspektiivvas danne máŋga dimenšuvnna . 2 Lassin deattuhit buriid ovttasbargonávccaid , buriid jođihanattáldagaid ja máhtu olahit bohtosiid ovttasráđiid earáiguin . 2 Lassin deattuhit buriid ovttasbargo- ja gulahallannávccaid ja návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 2 Lassin deattuhit buriid gelbbolašvuođaid , ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 2 Lassin de lea maid dovddus ahte sámegielat kardiologa spesialistdoavttirguovddážis Kárášjogas háliidivččii vuovdit bálvalusaid Suomabeallai ( Kárášjoga váibmoguovddáš ) . 2 Lassin dasa mii galgat Norggas geahččat ovddasguvlui das movt lea maŋŋil suoidnemánu 22. beaivvi 2011 . 2 Lassin dasa leat maiddái muhtun sámi statistihkat mat gusket olles riikii . 2 Lassin dasa lea min deháleamos doaibma ahte mii leat lagamužžan – ja ahte mii áimmahuššat guhtet guoibmámet . 2 Lassin dasa jođiheaddjit galget máhttit movttiidahttit , ja soalddáhat luohttit dasa ahte sin láidestit buoremus lági mielde . 2 Lassin dasa ferte lohkoregulerema nannet , ja dan oktavuođas čujuhuvvo Sámedikki mearrádussii áššis 18/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus . 2 Lassin dasa berre lávdegoddi geahčadit njuovvandili ja njuovvankapasitehta , maiddái guhkit áiggi vuollái , ovdalgo vejolaš bággonjuovvan álggahuvvo . 2 Lassin dasa ahte joatkit álggahuvvon oahpponeavvobargguid , bidjá plána eaktun ahte čuovvovaš doaimmat álggahuvvojit : 2 Lassin dasa ahte ealáhus gáibidii skuvlla ásahuvvot , geavaheimmet mii Sámekomitea árvalusa vealtan ja doarjjan gáibádussii . 2 Lassin dasa ahte dáhkida dietnasiid min searvevuhtii , de min vearro- ha divatpolitihka áigumuš lea vuoiggaleappot juogadeami ja buoret biras . 2 Lassin dan mihttomearrái ahte duddjot ja doalahit ceavzi ealáhusdoaimma ja bargosajiid doaibmaguovllus , ferte foanda maiddái doaibmat kultur- ja dásseárvopolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin sámi ássanguovllus . 2 Lassin daid namuhuvvon náliide , de dađistaga gessojuvvo ovdan maiddái goalsi nállin maid ferte vuhtii váldit . 2 Lassin buori ja áššáiguoskevaš bargohárjehallamii deattuhuvvojit erenoamážit sámegielgelbbolašvuohta , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , ja bálvalusdáhttu . 2 Lassin bargui ahte ovttastahttit riikkaid doaimmaid berre maid álggahit oktasaš strátegiijaid márkanfievrrideapmái ja buvttagárgemii seammás go mearridit oktasaš doaimmaid mat ruhtaduvvojit sihke EU , davvirikkalaš ja riikkasis ruhtajuolludemin . 2 Lassin Sámedikki 2009 jahkedieđáhussii , de ráđđehus čilge maid 2009:s lea bargan sámepolitihkalaš gažaldagaiguin . 2 Lassin Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta juolludemiide sáhttá maiddái oažžut doarjaga oahpponeavvoráhkadeapmái dáin ásahusain : 2 Lassijuolludusat váldojit dattetge mielde reviderejuvvon bušehttii . 2 Lassidoarjja Den Norske Opera & Ballett ásahussii lea oktiibuot 48,1 miljovnna kruvnnu earret eará gokčat lassigoluid Opera musihkkáriid šiehtadusaid rievdamiid geažil ja lassi viessoláigogoluid operaviesu guhkit áiggi divodemiid geažil . 2 Lassi- ja joatkkaoahppofálaldat 2 Lassi- ja joatkkaoahppofálaladat lea deaŧalaš gelbbolašvuođaloktendoaibma oahpaheddjiide geat galget bargat vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas . 2 Lassi miljovdna åarjel- ja julevsámegiela dutkamii 2 Lassejuolludus Nuortasámi museii 2 Lassaneaddji charterjohtolaga ja eanet mátkkalaččaid dihte lea maid plána viiddidit dan oasi visttis gos mátkkalaččat leat vuolgima / boahtima oktavuođas . 2 Lassaneaddji charterjohtolaga dihte lea girdigiettevisti Eanodagas viiddiduvvon 2003 geasi . 2 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78 , rievdaduvvon lága bokte geassemánu 20. b. 2003 nr. 45 ( fámus suoidnemánu 1. b. 2003 geassemánu 20. b. 2003 nr. 712 res. mielde ) . 2 Lasihuvvon gálvojearru dáid riikkain lea dagahan ahte hattit daid gálvvuin maid mii vuovdit olgoriikii leat lassánan , seammás go mii leat ožžon hálbbes olgoriikkabuvttuid . 2 Lasihuvvon doaibmaresurssat dán guovtti museai eaktuduvvojit leat mielde sámi museaid ovttastahttinplánain mat leat hábmejuvvon . 2 Lasihuvvon Sámiid konfereanssa bokte 1996:s . 2 Lasihuvvo vel 3000 tonna liigeearri maid buohkat sáhttet juogadit doaibmaguovllus . 2 Lasihit árvoovddideami man vuođđun lea bohccobiergu 2 Lasiha doaimma Suodjalusas 2 Lasi sámi studeanttaid oaččuhit universitehtii 2 Lars-Anders Baer 2 Lars Anders Baer 2 Laila Wilks John Henrik Eira 2 Laila Susanne Vars jearahallo Jan Roger Østby 2 Laila Susanne Vars Sametinget ©Johan Mathis Gaup 2 Laila Gunilla Wilks , NSR 2 Lahtut ja várrelahtut galget leat sápmelaččat geain lea jienastanvuoigatvuohta sámediggeválggain . 2 Lahtut ( 2007 - 2009 ) leat : 2 Lahtuid nammadeapmi Sámi giellalávdegoddái : 2 Lahttun ja sadjásašlahttun galgá iešguhtege orgána nammadit dievddu ja nissona . 2 Lahttun : 2 Lahttu : Ove Johnsen Peršuvnnalaš várrelahttu : Peder A. Mathisen 2 Lagašvuohta guolleresurssaide galgá addit vuoigatvuođaid – ja Davvi-Norgga historjjálaš oassi galgá ruovttoluotta riikkaoassái . 2 Lagat dieđuid virggiid birra sáhttá oažžut go váldá oktavuođa ; Magne Svineng , Hege Fjellheim Sarre dahje Hans Arild Holmestrand , tlf. 78 47 40 00 . 2 Lagat dieđuid virggiid birra addet ossodatdirektevrrat Julie Eira ja Audhild Schanche , tlf. 78 47 40 00 . 2 Lagat dieđuid virggi birra addet Julie Eira , Lennart Mikkelsen dahje Inga Margrethe Eira Bjørn , tel. 78 47 40 00 go válddát oktavuođa . 2 Lagat dieđuid virggi birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tel. 78 47 40 00 go válddát oktavuođa . 2 Lagas gulahallan boazodoalloealáhusain lea dehálaš , ja ahte eatnasat dorjot daid dárbbašlaš doaimmaid . 2 Lagamus buohcciviessu lea Roavvenjárggas . 2 LOTNOLASEALÁHUSAT 2 LASÁHUS OPPALAŠ STUDERENGELBBOLAŠVUHTII FIDNOFÁGALAŠ OAHPPOPROGRÁMMAIN 2 Kárášjohkalaš Hagbart Grønmo ( 61 ) lea nammaduvvon ođđa politihkalaš ráđđeaddin Sámediggeráđđái . 2 Kárášjohka . 2 Kárášjohka , 28.05.10 2 Kárášjogas fállojuvvojit bálvalusat suomagielat pasienttaide . 2 Kárášjoga nuorat ožžot doarjaga Sámedikki girjái givssideami birra 2 Kárášjoga gielda 2 813 2 802 3 102 2 Kárášjoga gielda , Norgga sámiid riikkasearvi ( NSR ) ja Bargiidbellodaga Sámediggelistu válgabiirre 1:s – Unjárga oaivvildit ahte dássemandáhtaid galgá eaktudit sohkabeallái mii lea unnitlogus . 2 Kárášjoga Duodji Gávpi 125 63 100 2 Kárášjoga 10. luohká oahppit ožžo 2009 čavčča bargamuššan riidočoavdinráđis ja politiijas čállit stiilla bajilčállagiin " Du buorredohkálašvuohta - mu ovddasvástádus " . 2 Kártet ja dohkkehit vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha ahte lávdegotti mandáhtaguovllus galgá kártet geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid . 2 Kártenkommišuvdna lea čielggadeaddji orgána mii sáhttá čielggadit vaikke makkár geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaáššiid beroškeahttá ovddeš duomuid . 2 Kártenbargu mii prošeavtta olis lea dahkkon duođašta ahte dákkár doaimmaid bakte lea vejolaš čoavdit ollu váttisvuođain mat leat boahtán oidnosii rájarásata ovttasbarggus . 2 Kártenbarggu raporta mas leat guorahallan dan movt oahppit árvvoštallet sámegieloahpahusa gárvvistuvvo čavčča mielde . 2 Kártejuvvon dieđut galget geavahuvvot duođaštit makkár dilis sámegiella lea Norggas . 2 Kártejuvvon dieđuid galgá geavahit giela árvvu kártemii Norggas . 2 Kárta ja plánaregisttar 2 Kárta bávkaluvvui . 2 Káre ii láve báljo goassege namuhit soahpameahttunvuođa bealálaččaide , muhto son sáhttá ovdamearkka dihte fitnat dan oambeali ja vilbeali guossis geat eaba šat soabat . 2 Kántorsajit leat Divttasvuonas , Evenášis , Gáivuonas , Guovdageainnus , Kárášjogas , Snoasas ja Unjárggas . 2 Kvinner 2 Kvalitehtat mat leat dehálačča earret eará vai Norga sáhttá searvat ja doaibmat riikkaidgaskasaš ráfidoaimmain nu movt mii háliidat . 2 Kvalitehta ovddideapmi joatkkaoahpahusas 2 Kuvlačuoggát vuoruhuvvon doaibmabijuide 5.1.3 : 2 Kultuvrras lea danne sáhka maiddái dálá áiggis ja boahtteáiggis . 2 Kultuvrralaš dáhpáhusat ja heargevuodjin 2 Kultuvrralaš beali dáfus dáhttu Sámediggi earenoamážit deattuhit duoji mearkkašumi identitehtahuksejeaddji sámi doaibman iešalddis , muhto maiddái duodjedoaimmaid oktavuođa sámegillii ja vejolašvuođa sámegiela nannemis . 2 Kultuvrra ja ovdáneami máilmmekommišuvdna « Our Creative Diversity » 1995:s dadjá ahte dás lea vuos ja ovddimuš sáhka eatnama kultuvrralaš máŋggabealatvuođain , buorremussan olmmošsoga boahtteáigái . 2 Kultuvra ovddasta buolvvaid guovddáš kulturbeliid gieđahallama , dulkoma ja gaskkusteami boahtte bulvii . 2 Kultuvra ja ealáhus 2 Kultuvra ja eallinvuohki eamiálbmotservodagain lea – ja boahtá ain leat – áitojuvvon dálkkádatrievdademiid , birasnuoskkidemiid ja biologalaš šláddjivuođa massima geažil . 2 Kulturviessu Mázes 2 Kultursuodjalusossodat 2 Kultursuodjalusossodaga bargosuorgái gullet visttit ja museat , arkiivvat , girjerádjosat , giella ja girjjálašvuohta . 2 Kulturskuvllat , gielddat ja kulturberošteaddjit leat ohcan ruhtadoarjagiid báikkálaš prošeavttaide maidda lea juolluduvvon oktiibuot 40 miljovnna kruvnnu . 2 Kulturráđđi oaivvilda ahte leat eahpečielggasvuođat doarjjaortnega njuolggadusaid ja rámma oktavuođas . 2 Kulturráđđi lohká váilut lohkamuša / girjjálašvuođa mas sámi mánát ja nuorat sihke beroštit ja mii seammás várjalivččii ja ovddidivččii sámi giela . 2 Kulturpolitihkka ja álbmotdearvvašvuođabargu galgá leat mielde buorideamen álbmoga eallindási . 2 Kulturpolitihka vuoruheami birra . 2 Kulturmuittut sáhttet muitalit mo lea sámi eanadat- ja luondduáddejupmi , ja maiddái makkár mearkkašupmi eanadagas ja luonddus lea ekonomalaš , sosiálalaš ja oskkolaš diliide . 2 Kulturmuittut leat vuos čadnon viiddis eanadieđalaš guvlui ja máŋga duhát jagi boaris ja máŋggabealat historjái . 2 Kulturmuittut leat biraslaš ja kultuvrralaš resurssat , mat váikkuhit eará birasresurssaid ja maiddái sosiálalaš ja kultuvrralaš resurssaid . 2 Kulturmuittut ja árbevirolaš máhtolašvuohta daid birra leat máhtolašvuođa gáldun sihke ovddeš ja dálá buolvvaid oktavuođa birra luondoseaset ja luondduset geavaheami birra . 2 Kulturmuittut ja kulturmuitomállet sáhttet iešguđetláhkai definerejuvvot sápmin . 2 Kulturmuittut ja kulturbiras čujuhit sámi eana- ja luondduáddejupmái ja maiddái eatnama ja luonddu mearkkašumi ekonomálaš , oskkoldatlaš ja sosiálalaš beliide . 2 Kulturmuittut buktet mátkeealáhussii vásihusaid , ja eanet ahte eanet turisttat dáhtošedje dovdat báikkiid iešvuođa , historjjá ja kultuvrra . 2 Kulturmuittuid sáhttá maid defineret sápmin go dutkanbohtosat čájehit ahte várra duođaštit sámi historjjá ja duogáža . 2 Kulturmuittuid registreren Ráissa álbmotmeahcis 2 Kulturmuittuid registreren Romssa fylkkas 2 Kulturmuittuid ja kulturbirrasiid šláddjiivuohta ferte seailluhuvvot máhtto- ja geavahusresursan . 2 Kulturmuittuid gáhttema vuhtii váldima vuođul lea Sámediggi bivdán ahte Harvastua ii vuvdo ovdal go Riikaantikvárii lea mannan diehtu vuovdima birra , ii ge ovdal go dat leat árvvoštallan vistti gáhttenárvvu . 2 Kulturmuittuid geavaheami áigumuššan mátkeealáhusas ferte leat seailluhit daid . 2 Kulturmuitosuodjalus . . . . . . . . . . . . 2 Kulturmuitoráđđi lea Sámedikki gohččuma vuođul , álggahan čielggadanbarggu boahttevaš organiseren- ja stivrenstruktuvrra birra sámi museáide . 2 Kulturmuitorádis leai dienas 1999:s badjelaš 400.000,- kr. nu ahte dat duodalaccat oažžu bruttolasáhusa bušeahtas badjelaš 50.000,- kr. boahtte jagi . Eaktun lea dat ahte dienas lea seamma stuoris go 1999:s ge leai . 2 Kulturmuitomálliid sáhttá maid defineret sámi duogážii guoskevažžan , mii mearkkaša ahte leat daid proseassaid fysalaš manifestašuvnnat maid bokte leat ásahuvvon historjjálaččat dovddus sámi kulturdovdomearkkat . 2 Kulturmuitoláhka sámi kulturmuittuid hárrái . 2 Kulturmuitolága njuolggadusain § 3 - ovttasbargogeatnegasdvuođa birra - daddjo ahte Sámi kulturmuitoráđis ja fylkkagielddain lea dieđihangeatnegasvuohta guđetguimmiidasaset go goappašiid beliin leat beroštumit áššis . 2 Kulturmuitolága definišuvnna mielde leat kulturmuittut ja kulturbirrasat : 2 Kulturmuitodoaba gokčá iešguđet surggiid nugo vistebirrasiid ja kultureanadagaid gos kulturmuittut gullet funkšuvnnalaččat oktii . 2 Kulturministtar Trond Giske válljii ikte Riddu Riđu festivála nu gohčoduvvon musihka ” knutepunktfestiválan ” . 2 Kulturministtar Anniken Huitfeldt čalmmustii ahti odne leat 100 beaivvi vel dasságo Máilmmi čuoigangilvvut álget Holmenkollenis juolludettiinis 1 miljon ruvnnu lassin Máilmmi čuoigangilvvuid eaktodáhtolašvuođaprošektii . 2 Kulturministtar Anniken Huitfeldt geigii bálkkašumi Norgga Olympialaš gilvvuid ja Paraolympialaš oasseváldiid feasttas lávvardaga cuoŋománu 17. beaivvi 2010 . 2 Kulturlágádusat fertejit sihkkarastojuvvot joatkevaš ovdáneami Romssas . 2 Kulturlokten váldoáŋgiruššamat ja čuovvoleamit jagis 2011 : 2 Kulturlokten oktavuođas mii almmuhuvvui jagi 2005 , ja mii ovddiduvvui ja viiddiduvvui jagi 2009 , bijai Ráđđehus gáibideaddji ulbmiliid kultureallimii , ja stáhta kulturdoaimmaid resursa geavaheapmái . 2 Kulturlokten II ulbmilat leat ee. ahte Norga galgá njunnošis Norggas filmmaid , TV-drámá ja dokumentáraid oktavuođas , ahte norgga filmmat galget ceavzit riikkaidgaskasaččat ja ahte 25 proseanta kinomárkanis galget leat norgga filmmat . 2 Kulturlokten 2 Kulturerohusat rikkaid beaiveruovttuin eaige leat dagahan váttisvuođaid . 2 Kultureanadagat : Ráđđehus lea válljen 20 buorahis kultureanadaga eanadoalus mat galget erenoamážit dikšojuvvot ja hálddašuvvot . 2 Kulturdepartemeantta čoahkkesiidu bušeahta birra 2 Kulturdepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( kulturministtar ) Anniken Huitfeldt ( Bb ) 2 Kulturdepartemeanta lea čuovvulan Sámedikki evttohusa namuhettiin dan jagi 1999 stáhtabušeahta meannudettiinis . 2 Kulturdepartemeanta ii galgga šat meannudit duhtameahttunvuođa váidagiid Mediabearráigeahču mearrádusaide áibmomedialága vuođul ( muhto dat ii guoskka riikkaviidosaš konsešuvnnaid bearráigehččui ) . 2 Kulturdepartemeanta eaktudii ahte hálddahuslaš resurssat galge gokčojuvvot dáinna juolludusain , 2 Kulturdepartemeanta eaiggáduššá NRKa ja mearrida váiddaáššiid mat sáhttet guoskat NRKii . 2 Kulturdepartemeanta addá 23 milj. ruvnno Vikersunda sabetsaddinluohká nuppástuhttinhuksemii . 2 Kulturbirrasiin oaivvildit guovlluid gos kulturmuittut leat oassin stuorát ollisvuođas dahje oktavuođas » . 2 Kulturbirrasa mearkkašupmi lea kultuvrralaš vuođu duohken . 2 Kulturbirasdoahpagii gullet maid eanadatoktavuođat maidda leat čadnon dáhpáhusat , osku ja árbevierru . 2 Kultur- ja girkodepartementa lea juolludan oktiibuot 30 mill kruvnno ođđa dávvirvuorkávistti huksemii . 2 Kultur- ja girkodepartementa ( 1000 kr ) Kap. 320 320 326 329 335 Submi 2 Kultur- ja girkodepartemeantta ođđa namma lea Kulturdepartemeanta . 2 Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas evttohit sámi kulturulbmiliidda lasihit 6,1 miljovnna kruvnno 2008:s , gitta 53,5 miljovnna kruvdnui . 2 Kultur- ja girkodepartemeanta árvala : Ahte Majestehta Gonagas dohkkeha ja vuolláičállá proposišuvdnaevttohusa mii ovddiduvvo Stuoradiggái láhka Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 lága Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái rievdadeami birra . 2 Kultur- ja girkodepartemeanta ovddida dáinna proposišuvnnain láhkaárvalusa rievdadit Geassemánu 12. b. 1987 lága nr. 56 Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid hárrái ( sámelága ) . 2 Kristtalaš Álbmotbellodat ( 3 ) : Flesberg Kristtalaš Álbmotbellodat Porsáŋggu Kristtalaš Álbmotbellodat Finnmárkku Nuoraid Kristtalaš Álbmotbellodat 2 Kristtalaš ovttastusbellodat ( 2 ) : Kristtalaš ovttastusbellodat Sarpsborg Kristtalaš ovttastusbellodat Hå 2 Koordineren ja ovttasbargu 2 Koordinerema nanosmahttin eaktuda dattetge maiddái ahte fylkagielddat aktiivvalaččat čuvvot iežaset dábálaš ovddasvástádusa sámiid ( eamiálbmoga ) guovdu . 2 Konvenšuvnnas čilgejuvvojit stáhtaid geatnegasvuođaid oppalaš njuolggadusat . 2 Konvenšuvnnas leat maiddái njuolggadusat eananvuoigatvuođaid , barggaheami ja bargoeallima , oahpahusa , oaju ja dearvvašvuođa birra . 2 Konvenšuvnnas lea maiddái vuđolaš prinsihppan ahte eamiálbmogat galget nu bures go vejolaš beassat ieža dárkut iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2 Konvenšuvnna 27. artihkkal lea minoritehtamiellahtuid vuoigatvuođa birra seailluhit ja ovddidit kultuvrraset . 2 Konvenšuvdnaárvalusas celko ahte Sámedikki riekti šiehtadallamiidda galgá gustot buotlágán áššiin , sihke láhkaaddimis ja hálddašeamis . 2 Konvenšuvdnateaksta : http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/a_ccpr.htm Sámegillii : http://www.regjeringen.no/se/dep/aid/Fadda-/Samepolitihkka/Konvenuvdna-nr-169Eamialbmogiid-ja-eard.html?id 451312 = 6 Konvenšuvdnateaksta : http://www.ohchr.org/english/law/pdf/crc.pdf 7 Konvenšuvdnateaksta : http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/148.htm 8 Konvenšuvdnateaktsta : http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/157.htm 9 Ot.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) Om lov om rettsforhold og forvaltning av grunn og naturressurser i Finnmark fylke ( Finnmarksloven ) kap. 5.5.1 5 2 Konvenšuvdna dohkkeha maiddái eamiálbmogiid dáhtu ja dárbbu beassat hálddašit iežaset ásahusaid , iežaset eallinvuogi ja ekonomalaš ovdáneami . 2 Konvenšuvdna dadjá ahte kultuvrralaš máŋggabealatvuođa ja biologalaš máŋggabealatvuođa seailluheapmi lea nubbi nuppis gitta . 2 Kontráktahámit ovdánahttojuvvojit nu ahte šaddá vejolaš buorebut bearráigeahččat lágádusaid . 2 Kontoplána ráhkaduvvo nu ahte earret ovdalis namuhuvvon raporterema guovddáš stáhtarehketdollui , sáhttet ráhkaduvvot raporttat mat leat heivehuvvon doaimma mihttomearre- ja boađusstivrenvuogádahkii : 2 Konsumhaddeindeaksa lea 1999:s árvvoštallojuvvon leat 2,5% 2 Konsumhaddeindeaksa ( KPI ) 2 Konsuleanta Norgga Handicaplihtus 2 Konstruktiiva cealkámušaid bukte : 2 Konstitušuvnnalaš rámmat Dakkár rievdadeapmái mas Sámediggi oažžu eanet iešstivrejeaddji árvvu eará stáhtaeiseválddiid ektui , mielddisbuktá ahte seahtá árvvoštallat rievdadit bajimus stáhtahálddašeami rievttálaš rámmaid . 2 Konstitušuvnnalaš rámmat ... 65 2 Konstitušuvnnalaš ovddasvástádus lea čadnon Vuođđolága njuolggadusaide riikarievtti hárrái . 2 Konstitušuvnnalaš ovddasvástádus lea dalle ráŋggáštusovddasvástádus ja materiála ráŋggáštusmearrádusat čuvvot guovvamánu 5. b. 1932 lága nr. 1 Ráŋggáštusa birra daid daguid ovddas mat áššáskuhttojuvvojit riikkarievttis ( ovddasvástádusláhka ) . 2 Konstitušuvnnalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádus Nu movt namuhuvvon kapihtal 2.12:s , de ferte Sámedikki sorjjasmeahttunvuohta leat guovddáš eaktun go árvvoštallá konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa Sámedikki mearrádusaid 2 Konstitušuvnnalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádus ... 66 7.4 . 2 Konsešuvnnaid ulbmil lea váikkuhit nannet Moskki ja Oarjevuona julevsámi servodaga Divttasvuona suohkanis ja lea mearriduvvon dáid konsešuvnnaid sierra láhkaásahusain . 2 Konsešuvdnaoažžu lea baicce heaittihan buvdda Moskkis ja sirdán ovtta searvvi bargiin ja searvvi kantuvrra eret Moskkis . 2 Konkrehta ággan dasa lei ahte Sámediggi 1999:s dáhtui Ráđđehusadvokáhta Sámedikki bealis , árvvoštallat stevdnet Statskog SF dubmendihte Finnmárkku eanavuovdinstivrra mearrádusa addit doaibmalobi roggat Riebanvári ja Náránačča Guovdageainnus , ja Statskog SF ` mearrádusaid váidináššiin , lobiheapmin . 2 Konkrehta prosedyraid evttohus čuovvu ee. Eanandoalu váldošiehtadusa . 2 Konkrehta ovdamearka lea ovttasbargoprošeakta Northern Research and Rescure ( SAR ) , mii lea álggahuvvon ođđa fierpmádagain gádjuneiseválddit gaskkas Suoma sámiguovllus , Davvi-Norggas , Norrbottenis ja Ruoššas . 2 Konklušuvdna : 2 Konferánssa váldofáddán lea oahppu . 2 Konferánssa fáddá lea sámi ealáhusat ja ealáhushutkan . 2 Konferánsa álgá bearjadaga golggotmánu 27. beaivvi dii. 14.00 ( boradeapmi ja sisačáliheapmi dii. 13.00 rájes ) Svanhovd birasguovddážis / miljøsenteris . 2 Konferánsa álgá bearjadaga golggotmánu 23. b. dii. 14.15 ( lunša , registreren konferánsii ja hotellii Quality Hotel Augustin dii. 13.00 rájes ) . 2 Konferánsa loahpahuvvo sotnabeaivvi golggotmánu 25. b. dii. 12.00 , ja lunša lea dii. 11.15-12.00 . 2 Kompássa bávkaluvvon moallun . 2 Kommišuvnnas galget leat vihtta miellahtu . 2 Kommišuvnnas galget leat mielde sámi geavaheaddjit ja gelbbolaš , juridihkalaš , historjjálaš ja servodatdieđalaš áššedovdit nu ahte goappáge bealis gártet seamma mađe áirasat . 2 Kommišuvdna sáhttá gal iešge álggahit čielggademiid . 2 Kommišuvdna ovddasvástida ahte ášši čuvgejuvvo doarvái . 2 Kommišuvdna galgá identifiseret sámi eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanguovlluid . 2 Kommišuvdna galgá earenoamážit iskat mearrasámi boares vieruid ja geavaheami eará beroštumiid ektui . 2 Kommišuvdna evttohii jagi 1992 geahpedit , ja nu šadde 6 brigáda ja 17 iešheanalaš bataljuvnna . 2 Komišuvnnas lea maiddái alddes ovddasvástádus das , ahte ášši čuvgejuvvo doarvái iige nu mo dábálaš diggeáššis mas áššeoasálaččain lea ovddasvástádus addit duopmostullui buot dárbbašlaš čuvgehusaid . 2 Komišuvnnas lea alddes ovddasvástádus das , ahte vuoigatvuođadilit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin čielggaduvvojit . 2 Komišuvnna ulbmilin lea oažžut Finnmárkku vuoigatvuođadiliid johtileappot ja dievvaseappot čielggaduvvot go dábálaš duopmostuoluid bokte livččii vejolaš . 2 Komišuvnna 2 Komišuvdna čujuha ahte sáme- ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat sámelága § 1-5 ektui . 2 Komišuvdna čujuha ahte oppalaš prinsihpaid vuođul duopmáriid rekruterema ektui lea deaŧalaš ahte duopmostuoluide bohtet gelbbolaš sámit . 2 Komišuvdna sáhttá dainna vugiin man gávnnaha ulbmillažžan , viežžat čilgehusaid , áššegirjjiid ja eará materiála ja guorahallat ja čielggadit jna. duođalaš ja rievttálaš diliid main sáhttá lea mearkkašupmi komišuvnna konklušuvnnaide . 2 Komišuvdna lea čujuhan ahte sámi ovddasteddjiid « gulaskuttadettiin » bođii ovdan ahte váttisvuođat mat sáhttet čuožžilit sámiid ja duopmáriid gaskka leat gulahallan- ja áddehallanváttisvuođat . 2 Komišuvdna konstatere ahte Vuođđolága § 110 a:s lea mearkkašupmi maiddái duopmostuoluid organiseremis . 2 Komišuvdna galgá identifiseret sámi eaiggáduššan- , háldo- ja geavahusguovlluid ILO-konvenšuvnna 14. ja 15. artihkkaliid ektui . 2 Komitéa čielga cealkámušas ferte leat mearkkašupmi sápmelaččaid eana- , čáhce- ja resursavuoigatvuođa gažaldagaide . 2 Komitéa evttoha dasto ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođaid vejolaš sihkkun , maid leat ásahan don doložis ássama vuođul , rihkošii konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 2 Komitéa dáhttu Ráđđehusa dallánaga dovddastišgoahtit eamiálbmogiid eana- ja resursavuoigatvuođaid . 2 Komitéa deattuha muhtun iežas cealkámušain ahte 27. artihkkal suodjala kultuvrralaš vuoigatvuođaid , ja ahte kultuvra sáhttá manifesterejuvvot máŋgga láhkai , maiddái earenoamáš eallinvugiiguin mat leat čadnon eatnamiid ja luondduriggodagaid árbevirolaš geavaheapmái . 2 Komitéa dadjá maid ahte stáhtas lea geatnegasvuohta máhcahit eamiálbmogiidda eatnamiid mat sis leat váldojuvvon almmá sin čielga ja eaktudáhtolaš lobi haga . 2 Komiteá dáhttu maid lagabui čilget gumppe hálddašeami . » 2 Komiteá dáhttu Ráđđehusa ovdal 2000 jagi loahpa ovddidit Stuorradiggái árvvoštallama dan dilis mii lea boraspirevahágiid oktavuođas šibihiid ja bohccuid guovdu ja evaluerema eastadandoaibmabijuin dán rádjái . 2 Komitea lea mearkkašan ahte Sámediggi háliida dássenmandáhtaid ortnega ja áigu Sámedikki meannudeami vuođul bivdit Ráđđehusa árvvoštallat galgá go váldit atnui dakkár ortnega . 2 Komitea eanetlohku oaivvilda ahte dat vuollegis áirraslohku sáhttá leat dan geažil go válgabiirejuohku lea dainna lágiin ahte eanas listtut ožžot dušše ovtta áirasa , ja eanas listtuin leat dievddut biddjon vuosttaš sadjái . 2 Kollegiija mearrida Riikarevišuvnna rehketdoalu , ja revisora maid Stuoradiggi lea nammadan revidere rehketdoalu . 2 Kollegiija Oslo universitehtas nammadii 1997:s lávdegotti árvvoštallat Anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddášeami njuolggadusaid . 2 Kolegiijas berrejit leat dekánat / ossodatjođiheaddjit ja das berrejit leat studenttaid ovddasteaddjit ja teknihkalaš / hálddahusbargiid ovddasteaddjit . 2 Knut Store ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši maŋiduvvo doarjjastivračoahkkimii mii lea 21.23.05.08 Mearrádus : 2 Knut Store . 2 Klemet Erland Hætta Ole Henrik Magga várrelahttu 31 . 2 Klemet Erland Hætta Egil Olli 2 Klemet Erland Hætta , čoahkkinortnegii 2 Kirstin Biti Johansen ja Jan Atle Samuelsen šaddaba 1. ja 2. várrelahttun áirasii 1 Steinar Pedersen Deanu / Tana válgakreatsas . 2 Kina , India ja Brasil riikkaid ahtanuššan dagaha ahte USA ja oarjemáilmmiriikkaid fápmu dađistaga lonuhuvvo ođđa stivrejeddjiiguin . 2 Killengreen joatká maŋŋil Karin Moe Røisland guhte manai ealáhahkii . 2 Killengreen dovdá stáhta hálddahus bures , mii lea dehálaš dan virggis masa son dál lea nammaduvvon , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 2 Killengreen FAD ođđa departemeantaráđđi 2 Kemikála- ja doapparsekšuvdna 2 Kartrettigheter : Troms fylkeskommune 2 Kari Anne Bråthen , dutki , Tromssa universitehta 9 . 2 Kapihttalis leat čilgejuvvon muhtun oaidninsajit dasa movt sámi dutkan sáhttá nannet Romssa universitehta našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš olgogova , ja movt sámi dutkan sáhttá leat mielde Romssa universitehtii hukseme erenoamáš guovlulaš gelbbolašvuođa . 2 Kapihttalis 6 leat addojuvvon njuolggadusat lága fápmuiboahtimis , ja eatnamiid sirdimis Statskogas Finnmárkkuopmodahkii ja mearrádusat eará lágaid nuppástusaid birra . ° 2 Kapihttalis 1 leat addojuvvon oppalaš njuolggadusat , main lea mearkkašupmi olles lága áddemii ja atnimii . 2 Kapihttalii gullet juolludusat boazodoallošiehtadusa čađaheami várás ja juolludusat gokčat goluid maid bohccobierggu radioaktiivvalašvuohta dagaha . 2 Kapihttal 2 Čoahkkinjođihangotti , lávdegottiid , sámediggeráđi ja Sámi parlamentáralaš ráđi áirasiid válljen 2 Kapihtal XI . 2 Kapihtal VIII . 2 Kapihtal VII . 2 Kapihtal VI . 2 Kapihtal IX . 2 Kapihtal IV . 2 Kapihtal III . 2 Kapihtal II . 2 Kapihtal I. Lága doaibmaguovlu . 2 Kapihtal 8 Oktavuohta eará geavaheapmái § 63 . 2 Kapihtal 8 Oktavuohta eará geavaheapmái Eai leat rievdadusat 1978-lága ektui . 2 Kapihtal 8 Oktavuohta eará geavaheapmái 2 Kapihtal 6 Eará mearrádusat 2 Kapihtal 6 Boazodoalu organiseren – orohat ja siida Orohagat § 42 nanne ahte boazodoalloorohagaid juohkima ortnet bisuhuvvo . 2 Kapihtal 6 Boazodoalu organiseren – orohat ja siida I. Orohagat § 42 . 2 Kapihtal 6 Boazodoalu organiseren – orohat ja siida 2 Kapihtal 6 . 2 Kapihtal 5 Áššemeannudeapmi , beavdegirječállin ja áššiid doaimmaheapmi 2 Kapihtal 5 lea guovtti ođđa orgána Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu birra . 2 Kapihtal 5 Bohccuid merken ja mearkkaid sisačáliheapmi § 32 . 2 Kapihtal 5 Bohccuid merken ja mearkkaid sisačáliheapmi Bohccuid merkema ja mearkkaid sisačáliheami mearrádusat 12.6.84 láhkaásahusa bokte , leat váldojuvvon fárrui dán kapihttalii soames rievdadusaiguin . 2 Kapihtal 4 Čoahkkinjođihangoddi , lávdegottit ja sámediggeráđđi 2 Kapihtal 4 máinnaša guolásteami Deanu ja Njávdáma čázadagas . 2 Kapihtal 4 Dábálaš mearrádusat boazodoalu birra § 27 . 2 Kapihtal 4 Dábálaš mearrádusat boazodoalu birra Dát kapihtal lea ođas 1978-lága ektui . 2 Kapihtal 4 Dábálaš mearrádusat boazodoalu birra 2 Kapihtal 4 . 2 Kapihtal 3 sisdoallá njuolggadusaid ođasmuvvi valljodagaid hálddaheamis , earret eará bivddus , guolásteamis ja murremis Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Kapihtal 3 njuolggadusaid mielde galget Finnmárkku ássiin leat vissis vuoigatvuođat earret eará bivdui ja lubmemii dáin eatnamiin . 2 Kapihtal 3 Jienasteamit 2 Kapihtal 3 Boazodoallovuoigatvuođa sisdoallu § 19 . 2 Kapihtal 3 Boazodoallovuoigatvuođa sisdoallu Dás eai leat duohta rievdadusat main lea mearkkašupmi boazodollui ja boazodolliide . 2 Kapihtal 3 Boazodoallovuoigatvuođa sisdoallu 2 Kapihtal 3 . 2 Kapihtal 2 Árvalusaid meannudeapmi , ráđđádallamat ja gažaldagat Sámediggeráđđái 2 Kapihtal 2 addá njuolggadusaid ođđa orgána Finnmárkkuopmodaga birra , earret eará stivrra ja gozihanlávdegotti čoakkádusas ja áššegieđahallamis . 2 Kapihtal 2 Finnmárkkuopmodat § 6 Finnmárkkuopmodaga riektedilli Finnmárkkuopmodat ( Finnmarkseiendommen ) lea Finnmárkkus sierra riektesubjeakta , mii galgá hálddahit eatnamiid ja luondduvalljodagaid jna , maid dat oamasta lága ulbmila mielde ja dán lága njuolggadusaid mielde . § 2 Kapihtal 2 Boazodoallu sámi boazodoalloguovllus § 9 . 2 Kapihtal 2 Boazodoallu sámi boazodoalloguovllus Kapihttalis leat olu ođđa mearrádusat das ahte gii oažžu eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus , ođđa siidaosiid ásaheami hárrái , siidaosiid sirdima hárrái ja maiddái náittosguimmežiid ja ovttasássiid hárrái . 2 Kapihtal 2 Boazodoallu sámi boazodoalloguovllus 2 Kapihtal 2 . 2 Kapihtal 12 Loahpaheaddji mearrádusat § 81 . 2 Kapihtal 12 Loahpaheaddji mearrádusat Dán kapihttalis čilgejuvvojit formálalaš áššit ođđa lága álggaheami oktavuođas , ovdamearkka dihte mii ferte rievdaduvvot eará lágain vai ođđa boazodoalloláhka lea fámus . 2 Kapihtal 12 Loahpaheaddji mearrádusat 2 Kapihtal 11 Ráŋggáštusat ja bággodoaimmat § 74 . 2 Kapihtal 11 Ráŋggáštusat ja bággodoaimmat Dás leat mearrádusat mat addet vejolašvuođa álggahit doaibmabijuid ja ráŋggáštusaid jus lágat ja njuolggadusat eai doahttaluvvo . 2 Kapihtal 10 Váldeásahusat § 71 . 2 Kapihtal 10 Váldeásahusat Eai lea stuorát rievdadusat guovllustivrra dahje boazodoallostivrra hárrái , eai nammadeami eai ge doaimmaid dáfus . 2 Kapihtal 10 Váldeásahusat 2 Kapihtal 1 Álggaheaddji mearrádusat § 1 . 2 Kapihtal 1 Sámedikki dievasčoahkkin , áššiid ovdanváldin ja čoahkkinjođiheapmi 2 Kapihtal 1 . 2 Kap. siskkilda ea.ea. : 2 Kap. 857 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut , poasta 70 Mánánid- ja nuoraidorganisašuvnnat Dán postii gullet doarjagat eaktodáhtolaš mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaid riikaviidosaš bargguide . 2 Kap. 856 Mánáidgárddit , poasta 50 Doarjja sámi mánáidgárdefálaldagaide Sámediggi hálddaša sierra doarjaga mii juolluduvvo sámi mánáidgárddiide ja ruđaid ovddidan- ja diehtojuohkinbargguide , rektruterendoaimmaide ja pedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 2 Kap. 854 Mánáid ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , poasta 21 Sierra doaibmagolut MBD áigu 2005:s joatkit doaibmadoarjagiin Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa ovddidanguovddážii . 2 Kap. 743 Stáhtalaš doaibmabijut psykalaš dearvvašvuođa arvvosmahttimis Psykalaš dearvvašvuođa Álggahanplánas daddjo ahte sápmelaš olbmuide geat gillájit psykalaččat , galgá nannejuvvot fálaldat gelbbolašvuođaguovddáža huksema bokte ja dikšunbálvalusa viiddideami bokte . 2 Kap. 728 . 2 Kap. 552 , poasta 72 Našovnnalaš doaibmabijut guovlluidovddideami várás Juolludusa ulbmil lea ovddidit guovlluid ealáhusaid ja árvoháhkama . 2 Kap. 541 , poasta 73 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš Ráđđehusa áigumuš lea ásahit riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáža Guovdageidnui 2005 ` vuosttaš jahkebeali , vai dakko bokte nanne riikkaidgaskasaš boazodoalloovttasbarggu . 2 Kap. 541 , poasta 72 Sámi giella ja diehtojuohkin 2005:s várrejuvvo 2,68 mill kr ráđđehusa sámegiela ja diehtojuohkin áŋgiruššamiidda . 2 Kap. 541 , poasta 70 Doarjja sámi ulbmiliidda 2005:s evttoha Ráđđehus juolludit departemeantta háldui 1,1 mill kr dán poastta bokte . 2 Kap. 541 , poasta 54 Vuoitu Sámeálbmotfoanddas Stuoradiggi mearridii geassemánu 16. b. 2000 juolludit 75 mill kr “ Sámeálbmotfondii ” 2000 ` dárkkistuvvon našunálabušeahta oktavuođas . 2 Kap. 540 poasta 55 Sámi oahpponeavvut 2 Kap. 540 poasta 55 Eará sámi ulbmilat 2 Kap. 540 poasta 54 Doarjja sámi kulturmuittuide 2 Kap. 540 poasta 53 Sámi giellaráddi 2 Kap. 540 poasta 51 Sámi ealáhusráddi 2 Kap. 540 Poasta 45 Stuorát dávviroastimat , sáhttá sirdit 2 Kap. 540 Poasta 21 Sierra doaibmagolut 2 Kap. 540 , poasta 50 Sámediggi Álbmotválljejun orgánan lea Sámedikkis stuora friddjavuohta . 2 Kap. 500 , poasta 21 Sierra dutkan- ja čielggadanprográmmat / kap. 500 , poasta 50 Norgga dutkanráđi dutkanprográmma Poasttaide gullet buot Gielda- ja guovludepartementta ovddasvástádussurggiid dutkan- ja čielggadandoaimmat . 2 Kap. 470 Nuvttá riekteveahkki , poasta 72 Doarjja sierra riekteveahkkedoaimmaide Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvra ásahuvvui 1997:s ja prošeaktačilgehusas deattuhuvvo ahte “ stuora oassi álbmogis dáppe leat sámit geat leat minorihtajoavku mas leat erenoamáš váttisvuođat , sihke gielalaččat ja geográfalaččat . 2 Kap. 440 Politiijadirektoráhta – Politiija- ja leansmánneetáhta , poasta 01 Doaibmagolut Kap. 440 , poasta 01:s leat moanaid jagiid biddjon ruđat politiijaguovlluid atnui main lea guovttegielat álbmot ( sámegiella / dárogiella ) . 2 Kap. 400 Justisdepartementa , poasta 01 Doaibmagolut Sámi vieruiduvvamiid ja riekteoainnuid dutkanprošekta Sámi vieruiduvvamiid ja riekteipmárdusaid dutkanprošeakta lea fágaidrasttideaddji dutkanprošeakta man ulbmil lea čilget sámi riektevieruid ja riekteipmárdusaid mat leat leamaš ja leat sámi guovlluid eatnamiid ja čáziid rivttiid ja geavaheami oktavuođas . 2 Kap. 341 Báhppagoddi , poasta 01 Doaibmagolut Oassin girku báhppabálvalusas , mii ruhtaduvvo kap. 341 , poastta 01 bokte , lea maiddái sámi álbmoga girkolaš bálvalus . 2 Kap. 335 Preassadoarjja , poasta 75 Doarjja sámi aviissaide Sámi aviissaid doarjja juolluduvvo kap. 335 Preassadoarjja , poasta 75 Doarjja sámi aviissaide vuolde . 2 Kap. 334 Filbma- ja mediaulbmilat , poasta 72 Guovddášdoaibmaásahusat Eaktuduvvo ahte Davvi-Norgga filbmaguovddáš OS doarju unnimusat ovtta sámi filmma buvttadeami jahkásaččat jus galgá oažžut doarjaga kap. 334 Filbma- ja mediaulbmilat , poasta 72 Guovddášdoaibmaásahusat bokte . 2 Kap. 326 Giella- , girjjálašvuohta ja girjerájusulbmilat , poasta 78 Iešguđet lágán fásta doaimmat Sámi giellateknologiijja ovddideami várás , juolluda Kultur- ja girkodepartementa 1,5 mill kruvnno golmma jagi badjel sámegiel dárkkistanprográmma ráhkadeapmái maid Sámediggi jođiha . 2 Kap. 326 Giella- , girjjálašvuohta ja girjerájusulbmilat , poasta 01 Sámi bibliografiija Našovnnabibliotehkas lea 1993 rájes leamaš sámi bibliografiija vásedin doaibman . 2 Kap. 320 Dábálaš kulturulbmilat , poasta 73 Našovnnalaš kulturviesut Nuortasámi dávvirvuorká Njávdámis lea organiserejuvvon prošeaktan maid Sámediggi ja Mátta-Várjjaga gielda ruhtadit . 2 Kap. 320 Dábálaš kulturulbmilat , poasta 53 Sámi kulturulbmilat 2002 ` stáhtabušeahta rájes sirdojuvvojit iešguđetlágán sámi kulturulbmiliid juolludusat Sámediggái ovtta poastta bokte . 2 Kap. 285 poasta 52 juolludus lea maiddái golahuvvon sámi prošeavttaide Dutkanráđi eará áŋgiruššansurggiin , ee. KUNSTI-prográmma , Dutkanráđi giellateknologalaš prográmma , gullevaš prošektii . 2 Kap. 285 Norgga dutkanráđđi , poasta 52 Dutkanulbmilat Sámi dutkan oažžu doarjaga kap. 285 poasta 52 bokte . 2 Kap. 263 Tromssa universitehta , poasta 50 Stáhtadoarjja Tromssa universitehtii juolluduvvui 2001:s ruhta guovtti stipendiáhtavirgái mat leat várrejuvvon sámi dutkamii . 2 Kap. 226 Vuođđooahpahusa kvalitehtaovddideapmi , poasta 21 Erenoamáš doaibmagolut ja kap. 248 Oahpahusa sierra IKT-doaimmat , poasta 21 Erenoamáš doaibmagolut Oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea addán doarjaga Sámediggái movttiidahttit sámi oahpahusa IKT geavaheami , erenoamážit sámi skuvlaneahta ja sámegiel digitála oahpponeavvuid ráhkadeami várás . 2 Kap. 225 Vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa oktasaš doaibmabijut , poasta 63 Doarjja vuođđooahpahusa sámegillii Doarjjaortnega ulbmil lea nannet suohkaniid ekonomalaš návccaid fállat oahpahusa sámegielas ja sámegillii , daid vuoigatvuođaid mielde mat bohtet ovdan oahpahuslága § 6-2:s ja 6-3:s . 2 Kap. 222 Stáhta vuođđo- ja joatkkaskuvllat ja vuođđoskuvlainternáhtat , poasta 01 Doaibmagolut Sámi ohppiid vuođđoskuvllat Dán kapihttala bokte juolluduvvo ruhta sihke sámi ulbmiliidda ja Longyearbyen skuvlii . 2 Kap. 206 Sámi oahpahushálddašeapmi , poasta 50 Doarjja Sámediggái Kapihtal ruhtada Sámi oahpahusossodaga doaibmagoluid , sámi ohppiid oahpponeavvuid buvttadeami ja ráhkadeami , ja oahpaheddjiid neavvuma geat oahpahit mánáidgárddiid , vuođđoskuvllaid ja joatkkaoahpahusa sámi ohppiid . 2 Kap. 2.10.1 čielggada Sámedikki bušeahttaproseassa . 2 Kap. 163 , poasta 71 Humanitára veahkki ja olmmošvuoigatvuođat Guovdageidnui lea ásahuvvon eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš st. dieđ. nr. 21 ( 1999-2000 ) Olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplána evttohusa vuođul . 2 Kap. 1429 , poasta 50 Doarjja sámi kulturmuitosuodjaleapmái Birasgáhttendepartementa joatká sámi kulturmuitosuodjalanbarggu doarjjaortnegiin . 2 Kap. 116 , poasta 70 Doarjja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide Kap. 116 , poasta 70 Doarjja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaid bokte , juolluduvvo doarjja ee “ Eamiálbmogiid oassálastimiii Árktalaš ráđis jna ” . 2 Kap. 1151 Boazodoallošiehtadusa čađaheapmái Poasta 51 72 75 79 82 Submi 2 Kap. 1149 Eanandoalu árvoháhkan- ja ovddidandoaibmabijut . 2 Kap. 1147 Boazodoallohálddahus Poasta 01 45 70 71 Submi 2 Kap. 0540/3540 Sámediggi ollislaš juolludus- ja rehkedoallologut ( buot logut 1000 kr. ) 2 Kap. 0540 poasta 52 Sámi kulturráddi 2 Kantuvrras lea juo dál menddo ollu bargu . 2 Kantuvrraid ulbmilin galgá leat láhčit duoji fágareiveoahpahusa . 2 Kanturčujuhus : Markveien 14 , Áltá . 2 Kanada 2 Kampánnja eanedit nissonovddastusa jotkojuvvo . 2 KS sáhttá dán ortnega bokte ovdamearkka dihte addit áššáiguoskevaš duogášdieđuid mat adnojit vuođđun váikkuhusmeroštallamiidda , ja váikkuhit dasa ahte ođastusat ja stáhtalaš stivren álkibut implementerejuvvo . 2 KOSTRA galgá álkidahttit raporterema gielddain stáhtii dainnalágiin ahte dieđut raporterejuvvojit dušše oktii vaikko sáhttet geavahuvvot iešguđetlágán áššiide . 2 KD Sámi teáhter 2 KD Nášuvnnalaš ásahusat - Sámi Vuorká-Dávvirat 2 KD Doarjja sámi aviissaide 2 Jørn Are Gaski , evttohusaide 2 Jåks virgáibidjama duogáš lei nannet kulturrelaterejuvvon máhtuid , ja ásahit dovddastusa ahte eahpeformálalaš ja formálalaš máhtut fertejit deavdit nubbi nuppi . 2 Jávohisvuođageasku hálddahuslága § 13 mielde gusto Sámi giellaráđi lahtuide ja juohkehažžii gii dáid njuolggadusaid mielde barggu dahká . 2 Jávohisvuođageasku hálddahuslága § 13 mielde gusto Sámedikki áirasiidda ja juohkehažžii gii dahká barggu dáid njuolggadusaid mearrádusaid mielde . 2 Jávohisvuođageasku hálddahuslagá § 13 mielde gusto Sámi giellaráđi lahtuide ja juohkehažžii gii dáid njuolggadusaid mearrádusaid mielde barggu dahká . 2 Jánoš Trosten ja Geir Tommy Pedersen ovddideigga čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 2 Jáhkán ahte váldoguovddáš mii dál lea Brunssum báikkis Nederlánddas bisuhuvvo . 2 Jáhku mielde mearridit sámedikkit 1999 guovvamánus Sámi parlamentáralaš ráđi ásaheami . 2 Jáhkkimis lea fápmudeaddji orgánas ovddasvástádus gozihit Sámedikki doaimma ja seaguhit iežas áššái jus fuomáša moaittáhahtti diliid fápmuduvvon válddi geavaheamis . 2 Já dás muittašeames sin geaid mii leat massán . 2 Justisdepartementa boahtá čielggadit dutkanprošeavtta loahpaheami formálalaš , fágaláš ja ekonomalaš eavttuid 2004 ` čavčča mielde . 2 Justisdepartementa boahtá 2004 ` čavčča mielde čielggadit Sámi vieruiduvvamat ja riekteoainnut- dutkanprošeavtta loahpaheami formálalaš , fágalaš ja ekonomalaš eavttuid . 2 Justisdepartementa Kap. 400 2 Justiisaministtar 2 Justiisalávdegotti láhkaevttohus sáddejuvvui Sámediggái ja Finnmárkku fylkkadiggái vai buktet cealkámušaid . 2 Justiisadepartemeantta ruovttusiiddus : www.jd.dep.no 2 Justiisadepartemeantta mearkkašumiin Od.prp. nr. 33:s ( 1986-87 ) § 2-12 hárrái , boahtá dattege ovdan ahte go lea váldi virgádit , de čuovvu maiddái váldi mearridit bargiidnjuolggadusaid ja virgenjuolggadusaid dan muddui go lea dárbu . 2 Justiisadepartemeantta láhkaossodaga reivves ođđajagimánu 26. b. 1995 Gielda- ja guovlodepartementii , áššenummar ( 94/1422 E ) cealká Láhkaossodat : ” Dannego Sámediggi ferte lohkkot sorjjakeahtes orgánan ráđđehusa / departemeantta ektui , de sáhttá leat veahá eahpesihkar lea go ( ja man viidát ) ráđđehusas / departemeanttas vejolašvuohta fápmudit válddi Sámediggái lága dahje plenarmearrádusa vuođu haga . 2 Justiisadepartemeantta juolludus Sámedikki dábálaš doibmii ja giellalága čađaheapmái lea geavatlaččat fásta jahkásaš doarjja Sámediggái . 2 Justiisadepartemeantta ja Sámedikki dialoga lea dál bissehuvvon maŋŋil go Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrii addojuvvojedje ođđa doaibmanjuolggadusat . 2 Justiisadepartemeanta rávve sihkkut vuosttaš čuoggá . 2 Justiisadepartemeanta oaivvilda evttohusa šaddat vuohkkaseabbon jus ovttastahttá ođđa § 3–1 árvalusa ovddeš § 3–1:ain , vai ii dárbbaš ođđasis nummarastit paragráfaid dahje bidjat bustávanummariid . 2 Justiisadepartemeanta lea Norgga bealde jođihan šiehtadallamiid rádjaássiduođaštusa birra , ja dat galgá maid oktiiheivehit ortnega čađaheami . 2 Justiisadepartemeanta doarju árvalusa sihkkut § 3–1 nr. 1 suohkaniid namaid mat gullet sámegiela hálddašanguvlui , ja baicca reguleret dán láhkaásahusa bokte . 2 Justiisa- ja politiijadepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( justiisaministtar ) Knut Storberget ( Bb ) – virgelohpi ođđajagimánu 1.b.2011 rájes njukčamánu 31. b. 2011 rádjái 2 Juste dál leat lagabui 10 váldofágastudeantta čállime váldofágabargguid main lea sámi historjá fáddán dahje main sámi fáttát leat deaŧalaš temáhtalaš oassin . 2 Juste dál lea unnán njuolga ovttasbargu Norgga ja Suoma fitnodagaid gaskkas . 2 Juste Romssa universitehtas , lagas oktavuođain sámi servodahkii , leat erenoamáš vásáhusat ja gelbbolašvuođat mat dahket universitehta gelbbolažžan ásahit buriid prográmmaid ja strategiijaid eará máilbmeosiid ektui . 2 Jus šiehtadallamat dollojuvvojit maŋŋit mearrádusproseassas , de sáhttá leat váttis váikkuhit bohtosiidda ja olahit ipmárdusa ja ovttamielalašvuođa . 2 Jus ášši ii čuoččaldahttojuvvo 60 beaivvi sisa , de lea sáhkkocelkosis seamma vuoibmi go loahpalaš duomus . 2 Jus árbevieruideamet galggašeimmet duođas váldit , de fertet oahppat daid oaidnit ja dulkot , vai fas sáhttit válljet galgat go geavahišgoahtit daid sámi ođđaáigásašvuođas ... Oallut sámi mánáide lea dakkár čielgasit cealkima gáibádus leamaš hui amas . 2 Jus áigu ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin , de ferte rievdadit stáhtaleavgga ha gávpeleavgga geavaheapmái guoski láhkaásahusa . 2 Jus áigu vuolgit evttohassan sámediggeválgii , de ferte leat logahallojuvvon Sámedikki jienastuslohkui njukčamánu 31 . 2 Jus vuordá erohusaid čuožžilit , de berre dan sierra čilget , ja berre čujuhuvvot plánii das movt orohat áigu olahit mihtuid áiggi vuollái . 2 Jus viiddidivččii Bannak girdigietti , de dat dagahivččii buoret vejolašvuođaid girdin doalvut guliid márkaniidda USA ´ ii ja Asiai . 2 Jus viggá leat innovatiivan , de lea veadjemeahttun ođđa fuomášumiid dahkat oppa áiggi . 2 Jus sámivuohta ii oba oidno ge , de lea dat váttisvuohtan . 2 Jus sámi álbmotbeaivi šaddá almmolaš leavgabeaivin , de ii beasa levget dušše sámi leavggain . 2 Jus sámi kultuvra galgá sáhttit leat ressursan , de ferte oažžut lunddolaš saji servodateallimis ja suohkaniid doaimmain . 2 Jus supmi gč. bajábeale máksomeriid , ii govčča ollislaš buvttadangoluid , de sáhttá ohcci bidjat ovdan ohccojuvvon prošeavtta gollomeroštallama . 2 Jus suohkanat guddet dan ovddasvástádusa mii sidjiide gullá sámepolitihka čuovvoleamis de dat dagaha buoret eavttuid suodjalit ja ovdánahttit sámi gielaid , kultuvrra ja ealáhusaid , lohká stáhtačálli Raimo Valle . 2 Jus submi , gč. bajábeale máksomeriid , ii govčča ollislaš buvttadangoluid , de sáhttá ohcci bidjat ovdan ohccojuvvon prošeavtta gollomeroštusa . 2 Jus struktuvra ja johtolatoktavuođat leat ávkkálačča doappargieđahallamii de gánnáha čađahit soahpamušvuođđuduvvon ovttasbarggu . 2 Jus stivrras leat eanet go čieža miellahtu , de lasihuvvo boazodoallo- ja eanadoalloovddasteaddjiid lohku nu ahte dáid vuoigatvuođalašjoavkkuin álo ovttas lea stivrras eanetlohku . 2 Jus siidii bohtet ruđat nugo namuhuvvon §:s 47 , de galgá ásahuvvot boazodoallofoanda siidii , ja galget ráhkaduvvot njuolggadusat foandda ruđa geavaheapmái . 2 Jus siiddas ii leat mearriduvvon alimus boazolohku dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusaid bokte , de ferte siida vuordit ásaheamis ođđa siidaosiid dasságo leat ráhkaduvvon dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat . 2 Jus siidda dahje orohaga bohccot leat vuollel dáid rávvagiid , de čujuha dat ahte boazolohku lea beare allat . 2 Jus siidaoasi jođiheaddji jápmá dahje heaitá ovddasvástideaddji jođiheaddjin , de šaddá buohtalas álggahanoassi oktii siidaosiin ja buohtalas álggahanoasi jođiheaddji šaddá ođđa jođiheaddjin . 2 Jus siidaoasi jođiheaddji jápmá , ii ge leat ásahuvvon buohtalas álggahanoassi , de lea mánás , áhkkubis / áddjubis dahje eará olbmos geas lea vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid , vuoigatvuohta badjelasás váldit siidaoasi . 2 Jus siidaoasi dahje buohtalas álggahanoasi boazolohku lea leamaš vuollel 50 vihtta jagi , de ferte dat heaittihuvvot siidaoassin . 2 Jus siidaoasi dahje buohtalas álggahanoasi boazolohku lea leamaš vuollel 50 bohcco vihtta jagi , de galgá dat heaittihuvvot siidaoassin . 2 Jus siida ge ii leat dihtosis , de gahččá boahtu orohahkii . 2 Jus siida / orohat dan dáhttu , de sáhttá ovdanbuktit dárkilet boazodoallofágalaš čielggadeami subjektiiva mihtuid hárrái das makkár vuoimmis bohccot leat ja makkár dilálašvuođat ellui leat iešguđet áiggiin jagis . 2 Jus rásseguohtumiid šattut eai duohtaduvvo , de bohtet šlájat dađistaga rievdat ( suksešuvdna ) , namalassii nu ahte vuosttaš pionèrašattuid sadjái mat leat jođánat šaddagoahtit , bohtet šlájat mat eai nu jođánit šaddagoađe báikái . 2 Jus ruovttustivra dahká viiddis politihkalaš ja ekonomalaš ođđasisvuoruhemiid blohkkadoarjaga geavaheami dáfus , de sáhttá ruovttustivra oažžut politihkalaš mearkkašumiid das ahte ruovttustivra ii deavdde blohkkadoarjaga eavttuid . 2 Jus rievdada doaimma dainnalágiin ahte baicca ráhkadišgoahtá eambbo fáddágihppagiid , de livččii álkit buohtalaga ráhkadit oahpponeavvuid davvi- , julev- ja lullisámegillii ja johtileappot gokčat fágaid guovddáš oahppoávdnasiid . 2 Jus plánaáigodagas oažžut lassijuolludemiid Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementtas earret dan 70 000 000,- ruvnno , de lea vejolaš ráhkadit / buvttadit 2 Jus ovttastus galgá sáhttit lohkkot juridihkalaš peršovdnan de ferte dan konkrehtadit ja ollislaččat árvvoštallat juohke hávis . 2 Jus ovttaskas stipeandaortnega rámma rasttilduvvo ollu gelbbolaš ohcciid geažil , juogaduvvojit várrejuvvon ruđat ovttamađe guhtiige ohcciid gaskka 2 Jus ovttaskas aktevrrat ohcet , de galget čállit šiehtadusa muhtun ásahusain dahje organisašuvnnain fágalaš veahki birra prošeavtta čađaheami oktavuođas 2 Jus ovdamearkka dihte čájehuvvo ahte lea dárbu álggahit doaimmaid vai sámi gielat eai jávkka , ja dat ii čuovvoluvvo beaktilis doaimmaid bokte , de sáhttá dat leat áššáiguoskevaš stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádus . 2 Jus orut dahje eará sivaid dihte leat olgoriikkas dahje Svalbardas ja Jan Mayenis , de sáhtát ovddalgihtii jienastit norgga olgoriikkalašásahusain , sierra nammaduvvon jietnavuostáiváldi dahje sáhtát jienastit reivve bokte . 2 Jus orohat lea seamma go geassesiida , de doaibmá orohatstivra maiddái siidda stivran . 2 Jus olmmoš rehkenastá mielde 9,8 miljárdda ruvdnosaš evttohuvvon kapitálalassáneami , de mearkkaša dat ahte fitnodaga ieškapitála sáhttá lasihuvvot 14 miljárdda ruvnnuin . 2 Jus olmmoš gullá aivve olu ja čielga čuoččuhusaid olbmuin geaiguin lea soahpameahttunvuohta , de sáhttá gulahallan oalát bisánit . 2 Jus ollislaččat galgá vuoruhit oahpuid sámi dilálašvuođaid birra , de eaktuduvvo ahte sámi dutkanfáttát oainnusin dahkkojuvvojit ja árvvus adnojuvvojit . 2 Jus ollašuhttá šiehtadallamiid / ráđđádallamiid bušeahta ja ekonomalaš rámmaid birra ráđđehusa ja Sámedikki gaskka , de eai heive áiggit Sámedikki dálá dievasčoahkkináigodagaid mielde . 2 Jus olggobealde orohaga leat vahága dagahan bohccot mat navdojuvvojit gullat eaiggádiidda mat doaimmahit boazodoalu orohagas das lahka , de lea dán orohaga boazodolliin seamma ládje nuppis nuppi ovddas ovddasvástádus sin ektui geat leat vahága gillán . 2 Jus oktage rihkku dán lága dahje láhkaásahusaid , gohččumiid , gildosiid dahje eará mearrádusaid mat leat addojuvvon dahje doalahuvvon dán lága vuođul , de sáhkkohuvvo son jus rihkkumii eai guoskka garraset ráŋggáštusmearrádusat . 2 Jus ohcá ruđa máŋgga prošektii , de ferte vuoruhit doaimmaid . 2 Jus oasehasat eai leat ovttamielas kommišuvnna konklušuvnnain , de sáhttet sii bivdit kommišuvnna soabahit . 2 Jus oahppit eai oahpa sámegiela , eai njálmmálaččat eaige čálalaččat , de oažžu jearrat ahte leago ávki joatkit dákkár oahpahusain ? 2 Jus náittosdilli dahje ovttasássan nohká Jus náittosguimmežagat dahje ovttasássi guimmežagat leaba ovttas jođihan siidaoasi , ja nubbi sudnos jápmá , de šaddá báhcán bealli akto siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin . 2 Jus ná joatkašuvvá , de šaddá boahtteáiggis muhtun guovlluin váttis bargat boazodoaluin . 2 Jus nuorain ii leat jáhkku , doaivva ja niegut boahtteáiggi hárrái de dat lea seamma go riggodatstajideapmi . 2 Jus nu leš , de galgá gáibádus leat ovddiduvvon maŋimusat 3 jagi maŋŋá dán áigemuttu . 2 Jus njuolggadusat eai čuovo ekonomiijamearrádusaid , de mielddisbuktá dat jáhkkimis konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa ovddasvástideaddji stáhtaráđđái . 2 Jus nannánekonomiija ain ovddasguvlui ahtanuššá de vuordimis bargguhisvuohta bissu unniin ovddasguvlui . 2 Jus máŋga orohaga atnet seamma áigodatguohtumiid , de fertejit ráhkaduvvot guohtunnjuolggadusat iešguđet orohahkii , geahča 2 Jus mánáidgárdi fas galgá geavahuvvot , de dat fas ferte dárkkistuvvot ođđasit . 2 Jus mearridanváldi ii leat čielgasit dohkkehuvvon sámelágas dahje lága láhkaásahusain , de gustojit dábálaš vuođđonjuolggadus- ja hálddašanrievttálaš njuolggadusat fápmudeami birra . 2 Jus lágain lea leamaš áigumuš sirret dušše gielddalaš ja obanassiige olggobealde divššu , de ferte guorahallat sáhttá go norgga suohkanlaš beaiveruovttu buohtasdahttit lágas 2 Jus lohkanválgastivra gávdná boasttuvuođaid sámeválgastivrra mearrádusain jienastemiid dahje jienastanlihpuid dohkkeheamis ja hilgumis , dahje sámeválgastivrra lohkamis , de galget boasttuvuođat njulgejuvvot . 2 Jus livččii sihkkaris vuohki mihtidit miesseproseantta , de sáhtášii dan atnit objektiiva eaktun dasa ahte lea go boazolohku heivehuvvon resursavuđđui . 2 Jus livččii kárten e.e. sámi oahpaheddjiid oahpahusduogáža ja oahpahusdárbbu iešguđet fágain ja iešguđet dásiin , de livčče boahtán albmosii váttisvuođat sihke iešguđet fágain ja iešguđet dásiin sámi oahpahusvuogádagas , ja Sámediggi , ráđđehus ja Stuoradiggi livčče buorebut oaidnán váttisvuođaid ja áŋgiruššansurggiid go dán suorggi politihkalaš strategiijat galget hábmejuvvot . 2 Jus leažžá dárbu daguide gaskaáigodagas , de ferte ráđđehus čađahit iežas bagadanrievtti dahje ovddidit sierra evttohusa Stuoradiggái . 2 Jus leat erenoamáš ákkat , de sáhttá Boazodoallostivra mearridit ahte stivrras galget leat gitta 11 lahtu . 2 Jus leat eanet go 7 geassesiidda , de válljejuvvojit guhtta stivralahtu vuorbádemiin iešguđet geassesiiddaid stivralahttoevttohasaid gaskkas , earret dan siidda mas lea ovdaolmmoš . 2 Jus lea válljejuvvon siidastivra § 52 mielde , de galgá maiddái ásahuvvot siidakássa . 2 Jus lea vuođđooahppu de ferte leat unnimusat bachelorgrádadásis , 180 čuoggá . 2 Jus lea ulbmillaš , de sáhttet áigodatguohtumat leat máŋgga orohagas . Orohatjuohkin ii hehtte boazodolliid ovttasbargamis orohatrájiid rastá , jus fal dakkár ovttasbargu ii dagat eará boazodolliid vuoigatvuođaid ovdii . 2 Jus lea ulbmillaš , de sáhttet áigodatguohtumat leat máŋgga orohagas . 2 Jus lea nu ahte lávdegotti evttohus mielddisbuktá dásseárvvu eamiálbmoga ja našuvnnalaš minoritehtaid gaskkas , oahpes ja dohkkehuvvon eamiálbmotrivttiid goastádussan , de lea Sámedikki oainnus dat hui duođalaš ášši . 2 Jus lea máksojuvvon menddo ollu doarjja , galgá dat ruovttoluotta máksojuvvot Sámi giellaráđđái . 2 Jus lea máksojuvvon menddo ollu doarjja , de galgá dat ruovttoluotta máksojuvvot giellaráđđái . 2 Jus lea joatkkaoahppu , de ferte leat unnimusat 30 čuoggá čiekŋudeapmi earenoamášpedagogihkas . 2 Jus lea gollan badjel 6 mánu dan rájes go gohččun addojuvvui , galgá son gii sáhkkohuvvo , beassat buktit cealkámuša ovdalgo sáhkku mearriduvvo . 2 Jus lea eahpesihkarvuohta dan hárrái , de lea dattege eaktuduvvon ahte guoskevaš orgána galgá jearrat Sámedikkis dáhttu go Sámediggi gieđahallat ášši dahje ii . 2 Jus juoga doaimmahuvvo dáid mearrádusaid vuostá , ja go almmolaš fuolaid geažil nu lea buoremus , de oažžu guoskevaš boazoeaiggát vuos gohččuma heaittihit lobihisvuođa . 2 Jus jienasteamis šaddet ovtta meari jienat , de mearrida jođiheaddji jietna . 2 Jus ii leat ovttamielalašvuohta man boazoeaiggát dahje orohatstivra ovdaolbmo bokte lea čálalaččat duođaštan , de mearriduvvo buhtadusgáibádus vahága ovddas maid bohccot leat dagahan , eananjuohkindikki dahje diggerievtti árvvošteami bokte . 2 Jus ii leat fágalaš legitimitehta , de ii dáidde doaimmaid beaivválaš stivren ja jođiheapmi doaibmat . 2 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat mielddusin dahje čále / riŋge Sámediggái tlf : 78 47 40 00 , e-post : samediggi@samediggi.no 2 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča dokumeanttaid fiillain vulobealde dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf 78 47 40 00 , e-poastasamediggi@samediggi.no 2 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat mielddusin dahje čále / riŋge Sámediggái tlf : 78 47 40 00 , e-post : samediggi@samediggi.no 2 Jus háliidat Sámedikki jienastuslohkui , de fertet ieš čálihit iežat . 2 Jus hálddašanguvlui searvan šaddagoahtá áigeguovdilin eará suohkaniidda , de ii leat láhkateknihkalaččat heivvolaš lágas presiseret suohkannamaid . 2 Jus háddje ruđaid ja návccaid liiggás olu prošeavttaide , de gáržžida doaimma , ja maiddái kvalitehta hedjona . 2 Jus gávdnoš gilvvohallan , de čájeha Oslo Universitehta raporta " Samiske medier - innhold , bruk og rammevilkår " ahte sámi áviissat , sihke annonsahivvodat ja lohku , spiehkastatkeahttá vuoittahallet áviisamárkanis . 2 Jus guovvamánu 6. beaivi galggaš šaddat almmolaš leavgabeaivin , de ferte šaddat gáibádus , dat mearkkaša ahte beaivemeari ferte čállit Leavgaláhkaásahussii . 2 Jus guovllus ležžet eará meahcástanávkkástallama geavahanvuoigatvuođalaččat , de galgá sisge leat stivrras sadji , mas vel dábálaš bivdo- , guolástan- ja olgunastinberoštumit galget leat ovddastuvvon . 2 Jus guovddáš galgá bargat aktiivvaleappot studeanttaid ektui , čadnot čavggabut fágabirrasiidda ja riikkaidgaskasaččat oainnusin dahkat Romssa universitehta , de berre guovddáža váldodoaimmaid nannet . 2 Jus guohtundeaddu lassána vel eambbo , de boahtá dattege šaddu juohke bohccos njiedjat go gilvu guohtunriggodagaid nalde lassána . 2 Jus guohtun ain eambbo hedjona , de jápmigohtet maiddái rávis bohccot . 2 Jus gohččun áigemeari sisa ii ollašuhttojuvvo , de sáhttá guovllustivra dahje boazodoallostivra mearridit čuovvovaš ráŋggáštusaid : Bággensáhkku : Mearriduvvo bággensáhkku juohke beaivvi , vahkku dahje mánu nammii mii gollá maŋŋelii áigemeari mii lei biddjon gohččuma ollašuhttimii . 2 Jus geassesiidda boazodoallit muđui jagis rátket unnit dálvesiidan , de sáhttet dálvesiidda siidaosiid jođiheaddjit , dahje eanet dálvesiiddat ovttas dahje eará čoahkkádus , gáibidit ahte geassesiidda stivrasadji orohatstivrras galgá leat vurrolaga dálvesiiddaid / joavkkuid gaskka . 2 Jus geahččá áššiid ovddeš áiggiid dáruidahttinpolitihka ja positiiva riekteovdáneami sámiid hárrái maŋimuš logijagiid ektui , de lea levgen sámi álbmotbeaivvi dan symbolan , ahte stáhta dohkkeha sámi álbmoga kultuvrra , historjjá ja identitehta ovttaárvvosažžan Norgga kultuvrrain , historjjáin ja identitehtain . 2 Jus galgá sáhttit gokčat sámi servodaga dárbbuid , skuvlla ( ohppiid ) dárbbuid ja studenttaid dárbbuid , de ferte addit stuorát vejolašvuođa fágaid válljet . 2 Jus fárret olgoriikii 2 Jus fylkkasuohkanat lonuhuvvojit guovlluigun , dahje jus boahttevaš vuogádagas leat dušše guokte dási – stáda ja suohkan – de ferte maiddái sámi áššiid vuhtii váldima čielggadit ja nannet . 2 Jus fylkasuohkanat galget bissut , de leat dat molssaeavttut suohkaniidda vissis áššiin mat gusket guovlluide . 2 Jus fal lea nu ahte dutkiidmáilbmi ii galgga dušše heivvolaš čilgehusaid ráhkadit , muhto maiddái heivvolaš čovdosiid , de gáibida dat máŋggafágalaš lahkoneami . 2 Jus evttohus mearriduvvo , de šaddá bargu juogaduvvot buorebut departementii ja bearráigehččui . 2 Jus eiseválddit álggahit kártema , de rávve bargojoavku ahte čuovvovaččat guorahallojuvvojit : makkár guohtunresurssat gávdnojit ( ovdamearkka dihte juohkit guohtundilálašvuođaid unnán buori rájes hui buori rádjái ) , vástidit go guohtunresurssat guovllu guohtunresursavejolašvuođaide , movt juhkkojuvvojit guohtunresurssat eatnamiin ja orohagaid siskkobealde , ja leat go dat duođaid boazodoalu olámuttos . 2 Jus eiseválddit álggahit goziheami guohtuneatnamiin , de berre dat dahkkot seamma áiggis go boazologu árvvoštallan , namalassii juohke 3. jagi . 2 Jus eatnamii lea huksejuvvon , de lea eaiggádis ( láigolaččas ) seamma vuoigatvuohta go visttit leat jávkaduvvon . 2 Jus eat gávnna vástádusaid dása de mis leat heajut vejolašvuođat oažžut eanet sámegielat geavaheddjiid . 2 Jus eará ládje ii sohppojuvvo dan hárrái , de sáhttá orohagas sihke orohatstivra ja ovttaskas boazoeaiggát oažžut eananjuohkindikki árvvošteami bokte čielggaduvvot galgá go boazoeaiggát beassat hukset áiddi mii lea veahkkin sutnje ollašuhttit doallogeatnegasvuođa dahje mii gáhtte su buhttenovddasvástádusain . 2 Jus eará gaskaoamit dárbbašuvvojit olahit dán ulbmila , de ferte árvvoštallat galgá go ráddjegoahtit iešguđet boazodoallái boazolohkomeari " . 2 Jus eanet orohagat juogadit áigodatguohtumiid , de galget ráhkaduvvot doaibmanjuolggadusat iešguđetge orohahkii . 2 Jus dát ii čielggaduvvo , de lea váttis ráhkadit sámi bibliográfiija ( gč. čuoggá 5.4.2 ) , váttis geavahit diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( gč. čuoggá 5.3.4 ) ja váttis ráhkadit oahppomateriálaid ( gč. čuoggá 5.2.3 ) . 2 Jus dát galgá leat vejolaš , de ferte Sámedikki dievasčoahkkin gieđahallat sámediggeráđi bušeahttagáibádusaid njuolggadusaid ášši skábmamánu álgogeahčen / gaskkamuttus danne go sámediggeráđđi dárbbaša veaháš áiggi dievasčoahkkima njuolggadusmearráduid maŋŋel gárvet gáibádusdokumentta ja ráđđehus dárbbaša dábálaččat gitta golbma vahkku áiggi gieđahallat iežas fálaldaga Sámedikki gáibádusa vuođul . 2 Jus dát eavttut eai ollašuhttojuvvo de eanas prográmma doaimmaid iige sáhtte ollašuhttit . 2 Jus dán čuovvu de boahtá leat vejolaš dábuhit statistihkalaš materiála mii čájeha alit oahpu ja dutkama dárbbuid kvalitehta , mannolaga ja boađusjoksama ektui , ja sámi servodatdárbbuid ektui . 2 Jus dán erenoamáš árbemáhtu ii lean atnit , de livččii leamaš váttis dahje veadjemeahttun lihkostuvvat ealáhusain , erenoamážit go oaidná daid dálkkádateavttuid mat ealáhusas leat . 2 Jus dákkár sirdin galggaš dáhpáhuvvat , de ferte Sámediggeráđđi dahje dat geasa Sámediggeráđđi addá fápmudusa , dohkkehit dan . 2 Jus dákkár riektegálduid oččošii oidnosii , de livččii čuolbma dušše muhtun muddui čovdojuvvon . 2 Jus dáid gažaldagaid ja olu eará gažaldagaid nai galgat máhttit vástidit , de dárbbašit máhtu . 2 Jus dáhtošit eanet dieđuid čoahkkimiid dahje áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat mielddusin dahje ringe / čále Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-post : samediggi@samediggi.no 2 Jus dušše sámi árbevieruide galgá luohttit , de sáhttá jođánit geavvat dávvervuorkái , ja románttalaš prošeavttaide . 2 Jus dus lea jienastanvuoigatvuohta sihke stuorradigge- ja sámediggeválggas , de sáhtát jienastit goappašiid válggain . 2 Jus duođalažžan galgá váldojuvvot , de lea deaŧalaš doalahit mihttun ahte sápmelaččain maid livččii sálaš dutki beavdái . 2 Jus du sisaboahtu jagis lea 163 200 kr dahje vuollelis , sáhtát oažžut 100 % mávssu ovdagihtii . Jus du sisaboahtu jagis lea badjel 432 000 kr , de it oaččo mávssu ovdagihtii . 2 Jus doarjjaoažžu reastaluvvá , prošeavtta doaibma bissehuvvo dahje heaittihuvvo , dahje doarjjaoažžu eará sivaid geažil ii sáhte dahje ii háliit almmuhit , de sáhttá Sámediggi váldit badjelasas almmuheami . 2 Jus doarjja lea badjel 50 000 ru , de máksojuvvo bealli go prošeakta álgá . 2 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji duođaštit ruhtageavaheami rehketdoalu . 2 Jus dilálašvuohta dan eaktuda , de son galgá ovddidit ášši eará áššedovdái . 2 Jus deaddá vuollel 25 kg . , de čujuha dat ahte leat beare olu bohccot . 2 Jus dat ii menestuva dohkálaččat , de ferte bargu čađahuvvot boazodoallolága bággodoaibmanjuolggadusaid vuođul . 2 Jus dat guokte siidaoasi leat seamma siiddas , de sáhttiba doalahit goabbat siidaoasi maiddái náittosdilis / ovttasássandilis . 2 Jus dat galgá leat vejolaš , de fertejit ealáhusdoallit beassat háhkat dohkálaš áigáiboađu ealáhusain . 2 Jus buohtalas álggahanoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji heaittiha iežas boazodoalu dahje jus son jápmá ja ovddasvástádus ii sirdojuvvo earái , de manná buohtalas álggahanoassi dan siidaoassái mas ásahuvvui . 2 Jus buohtalas álggahanoasi jođiheaddji mearrida heaittihit boazodoalus dahje jápmá , de eai gusto siidaoasi heaittihannjuolggadusat . 2 Jus boazolohkanbohtosiin ja boazodolliid iežaset raporteremiin lea stuora vealla , de galget doaibmabijut álggahuvvot . 2 Jus boahtteáiggis šaddá sáhka das ahte rievdadit dán čatnasanvuogi , de ferte buot beliid sámi vuoigatvuođaid ja sámi beroštumiid oktavuođas čielggadit lagabui daid geatnegasvuođaid ektui , maid EU-lahttovuohta dan áigemuttus geatnegahttá . 2 Jus biirres leat 5 dahje eanet mandáhta , de sáhttá evttohasaid lohku buohkanassii leat guovtti geardde dan mađe . 2 Jus biergobuvttadus sakka rievddada , dahje jus guhkit áigái njuvvojuvvo unnán ja leat vuollegis deattut , de čujuha dat ahte boazolohku ii leat guoddevaš . 2 Jus Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan de ferte sámelágas mearriduvvot ahte Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta mii lea sorjjasmeahttun stáhtalaš eiseválddiin . 2 Jus Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan boahtá dat bargojoavkku oaivila mielde váikkuhit ráđđehusa dahje departemeanttaid vejolašvuhtii fápmudit válddi Sámediggái lága vuođu dahje plenarmearrádusa vuođu haga . 2 Jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan de heive jearrat galgá go dat váikkuhit Sámedikki bargiid dilálašvuhtii . 2 Jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , čuožžilit dattege gažaldagat das ahte rievdá go Sámedikki gaskavuohta hálddašanláhkii ja almmolašvuođaláhkii . 2 Jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , de gáhččá dábálaš bagadanváldi čielgasit eret , vrd. Vuođđolága § 3 . 2 Jus Sámediggi galgá leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan , de seahtá maiddái árvvoštallat čovdosiid main Sámedikkis lea juogo rievttálaš doaibmanákca stáhta bealis dahje ráddjejuvvon ášševuolggahangelbbolašvuohta . 2 Jus Sámediggi galgá leat oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas , de gáibiduvvojit dihto lágalaš doaimmat čalmmustuhttit gustojeaddji rievtti , ja gáibiduvvo maiddái riektedilálašvuođa čielggadeapmi Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuođa hárrái . 2 Jus Sámediggi ain galgá leat oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas , de oaivvilda bargojoavku ahte gáibiduvvojit dihto lágalaš doaimmat čalmmustahttit gustojeaddji rievtti , ja ahte Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuođa riektedilli berre ain eambbo čielggaduvvot . 2 Jus Sámediggi ain bissu oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas de lea čielggas ahte dát dilli joatkašuvvá . 2 Jus Stuorradiggi ii nanne Sámedikki bušeahta 2005 reviderejuvvon našunálabušeahtas bearráigeahččanortnegiid buorideami várás , de ferte árvvoštallat ođđasis juogadit poastta 01 Politihkalaš jođiheami doaibmagoluid . 2 Jus Meahcceduopmostuollu dás gávnnaha ahte ovddit duopmu lei boastut , de eai galgga oasehasat guđet leat iežaset heivehan dán oskkus , gillát moktege ruđalaččat . 2 Jus Finnmárku galgá nagodit čuovvut ovdáneami dán suorggis ja nagodit dustet stuora hástalusaid maid ee. oljoindustriija , almmolaš ja dárbbašlaš ealáhusovdáneapmi gáibida , de berre buoret jođanisfierpmádaga sisráhkadus ásahuvvot . 2 Jus Boazodoallostivra lea § 9 goalmmát lađđasa mielde addán olbmui vuoigatvuođa eaiggáduššat bohccuid , de sáhttá Boazodoallostivra maiddái addit sutnje mearkavuoigatvuođa dalle go lea dárbbašlaš dohkálaš boazodoalu doaimmaheapmái . 2 Jurista ( ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - Ref. nr 08/5043 2 Juridihkka-studeanttain lea guhtta vahkku bargohárjehallan gasku lohkanáigodaga . 2 Juridihkalaš teoriijjas moaitá Skoghøy 44 dán ja čilge ( dás jorgaluvvon ) : ” Mu oaivila mielde berre doalahit ahte orgánain dahje fitnodagain mat eai leat organiserejuvvon iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , ii sáhte leat dábálaš bealálašnákca . 2 Juridihkalaš konsuleanta 2 Juridihka fakultehta ovddasteaddji 2 Juridihka fakultehta evttoha várret ruđaid sámerievtti oahppogirjji ráhkadeapmái . 2 Juridihka fakultehta cealká gulaskuddancealkámušastis ahte " fakultehta mielas fállá ođđa sámi studeanttaide álggahankollokviaid gos studeanttat geat muhtin áiggi leat lohkan , oahpásmahttet easkaálgiid vuosttaš ossodaga lohkamiidda . 2 Juridihka fakultehta 2 Jurdilit maid mii ieža leat jurddašan , dadjan ja čállán . 2 Jurddašit vuđolaččat movt sierra sektuvrrat sáhttet integreret ja ovddidit dásseárvobarggu iežaset barggus . 2 Jurddašeapmi mo sirdit sihkkarvuođa ovddasvástádusa – nu gohčoduvvon sirdin - galgá ain joatkkašuvvat , muhto ulbmil lea ahte afganistanlaččat giđđat 2011 álgigohtet badjelasaset váldit ovddasvástádusa muhtun guovlluin . 2 Jurddaš mo dorvvolašvuođapolitihkka lei jagi 1991 : 2 Jurddaš makkár eallinmátkkošteapmi min riikka boarráseamos ássiin lea leamaš ! 2 Jurddan lea čielgasit geažidit ahte lea sáhka máŋggalágan joavkku dássálas vuoigatvuođalaččaid birra . 2 Jurdda lea ahte virgi galgá sajáiduvvot Ohcejohkii , muhto áittardeaddji doaibma galgá sáhttit ávkkástallojuvvot olles guovllu gielddain . 2 Jurdda lea ahte prošeakta galgá bistit golbma jagi , ja plánejuvvo 2003 – 2006 áigodahkii . 2 Juovlamánus mun áiggun leat mielde ávvudeamen 100-jagibeaivvi buollačuoggás . 2 Juovlamánu 6. beaivi , iehčanasvuođabeaivi . 2 Juos sámiid leavga geavahuvvo , de berre symbolalaččat áddejuvvot ilučájeheapmin , dážaid dearvvahussan sámiide , sámiid positiiva dovddastussan iežaset sámi identitehta . 2 Juos ovdamearkan leat uhccán eallit dahje luopmánat muhtun guovllus , de sáhttá Finnmárkkuopmodat mearridit ahte bivdu dahje lubmen dán guovllus galgá merrejuvvot . 2 Juos olmmoš ovdamearkan čuohpai muoraid muhtun vuovddis dahje guođohii šibihiid dihtoguovllus dainna jáhkuin ahte sus lei vuoigatvuohta dasa , de sáhttá oažžut dakkár geavahanvuoigatvuođa dohkkehuvvot . 2 Juos olmmoš installere LEVI , de sáhttá logahallat sámi čálamearkkaid riekta , ohcat sámi čálamearkkaid vuođul ja oažžut ovdan sámi čálamearkkaid ozadettiin . 2 Juos oktage lea rábidan geavahan- dahje oamastanvuoigatvuođa muhtun guovllu bistilis geavaheami ( oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami ) bokte , de ii nuppástuhte Finnmárkkuláhka dán . 2 Juos leat sierramielalašvuođat , de eanetlohku mear rida . 2 Juos jienasteami boađus šaddá 3–3 , de mearrida stivrrajođiheaddji jietna . 2 Juos ii oktage stivrralahttu fidne eanetlogu , de galgá Finnmárkku fylkkadiggi leaskalohkojagiin ja Sámediggi bárralohkojagiin mearridit , guhtemuš dan guđa lahtus galgá leat jođiheaddjin ja várrejođiheaddjin . 2 Juos guokte áššeoasálačča bidjaba ášši duopmostullui , de gustojit dábálaš njuolggadusat diggeáššiid áššegoluid máksimis . 2 Juos geavaheapmi ii leat buktán bissovaš ráhkkanusaid guvlui ( ovdamearkan viesu huksen dohko ) , de ferte geavahan guovllu uhicmustá 50 jagi ovdal go oažžu dohkkehuvvot geavahanvuoigatvuođa . 2 Juos geavaha boares LEVI-čovdosiid daid čovdosiid sajis mat vuođđuduvvet Unicode:i , de oažžu váttisvuođaid sámegiel teavstta ovdanbuktimiin . 2 Juos doaibmabidju galgá meroštallojuvvot « meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmin » , de fertejit das leat mearkkašahtti fysalaš ja praktihkalaš čuovvumušat meahcceeatnamiid geavaheapmái . 2 Juos buot davviriikkat čađahit standárdiserenbarggu ja bidjet doibmii sisaoastingáibádusaid Unicode birra , de arvvosmahtášii dát dihtorsuorggi doibmiibidjat vuođđolávddiid mat siskkildit sámi čálamearkkaid . 2 Juos almmolaš , fylkkagielddalaš dahje gielddalaš institušuvnnas leat máŋga leavgačuoldda , de lea dábálaš ahte ii levgejuvvo dušše norgalaš leavggain , muhto maiddái olgoriikkalaš gussiid leavggain . 2 Juos ain leat sierramielas vuoigatvuođaid alde guovlluin maid Finnmárkkukomišuvdna lea čielggadan , de sáhttet áššeoasálaččat doalvut ášši Finnmárkku meahcceduopmostullui . 2 Juos Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat vuosttalda ohcamuššii miehtamis , de galgá Ealáhus- ja gávpedepartemeanta mearridit ášši . 2 Juolluduvvon submi 2 Juolluduvvon permišuvnnat olles dievasčoahkkimis 2 Juolluduvvon permišuvnnat : 2 Juolluduvvon pearmišuvnnat 2 Juolluduvvon doarjja iešguđet áššesurggiide čájeha ahte logut mealgadii sulastahttet ovddit jagiid loguid . 2 Juolludussii gusket ee. gárvvistit Suodjalusa váldodoaimmahusa Reitanis , ásahišgoahtit helikopterguovddáža Beardugoržžis , ásahit gulahallan- ja diehtojuohkinteknologalaš guovddáža Jørstadmoenii , viesut ja soahtebálvváid orrunbáikkit ja báhčin- ja hárjehallanšillju Siskkit Romssas ja guokte ođđa rádjavákta stašuvnna hukset Nuorta-Finnmárkui . 2 Juolludussii gullá sámi áviissaid vuođđodoarjja ja doaibmadoarjja . 2 Juolludusreivves galget boahtit ovdan dat gáibádusat , mat bohtet ovdan Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid čuoggás 6.3.3 . 2 Juolludusohcamušat rievddadit jagis jahkái , dađi mielde man olu politiijaguovlluid bargit dárbbašit oahpahusa . 2 Juolludusnjuolggadusain maid Stuoradiggi lea dohkkehan , leat mearrádusat das ahte guoskevaš departemeanttat galget oažžut dieđuid sin ovddasvástádussurggiin , vai ee. sáhttet raporteret Stuoradiggái olahuvvon bohtosiid birra , vrd. Juolludusnjuolggadusaid § 13 . 2 Juolludusdárbbut dán oktavuođas lea ášši masa Ráđđehus maŋŋelis áigu máhccat . 2 Juolludusat dáidda ulbmiliidda lasihuvvojedje 2,9 milj. kruvnnuin 2001 rájes 2002 rádjái . 2 Juolludusat dearvvasvuođafitnodagaide sáhttet vuolggahit doaimmaid ja visttiid ođasmahttimiid nu ahte visttit šaddet ođđaigásaččat . 2 Juolludusat addojit Ođasmahttin- ja hálddašandepartemeantta bušeahta bokte . 2 Juolludusat 1990-2007 33 ... Figuvra 4 . 2 Juolludusat 1990-2007 300000 EBD 2 Juolludusaid lassáneapmi museaide lea dan duohken movt Stuorradiggi meannuda Stuorradiggedieđáhusa nr 22 ( 1999-2000 ) čakčat 2000 . 2 Juolludusa sámi kulturulbmiliidda galgá Sámediggi hálddašit . 2 Juolludus sámi valáštallamii ásahuvvo sierra ortnegin nu ahte doarjja juolluduvvo njuolga Sámi Valáštallanlihttui . 2 Juolludus sámi aviissaide lea evttohuvvon lasihuvvot 5 miljon ruvnnuin . 2 Juolludus lea mielde occodeamen ovttaskas fágadepartemeantta váldit ovddasvástádusa seammás go dat addojuvvo rámmajuolludussan Sámediggái . 2 Juolludus lea mielde occodeamen ovttaskas fágadepartemeantta váldit ovddasvástádusa seammás go addojuvvo rámmajuolludussan Sámediggái . 2 Juolludus lea leamaš dušše 200 000,- kruvnnu jahkásaččat . 2 Juolludus joatkašuvvá 2004:s. 2005 ` stáhtabušeahtas árvala Ráđđehus juolludit Budeaju allaskuvlii ja Davvi-Trøndelága allaskuvlii 300 000 kr goabbáinai nannet ja ovddidit julevsámegiela ja lullisámegiela fágasurggiid . 2 Juolludus ii leat bistevaš jahkásaš lassáneapmi , muhto lassejuolludus 2005 várás . 2 Juolludus geahpeduvvo ollislaččat 250 miljovnna kruvnnuin 2012:s , ja váldosivvan dasa leat maŋŋonan gálvolágideamit . 2 Juolludus galgá maiddái gokčat heaittihuvvon internáhtaid ovddeš bargiid vuordinbálkká goluid . 2 Juolludus evttohuvvo jotkot ja lasihuvvot 8,0 milj. kruvdnui 1999:s . 2 Juolludus Sámediggái evttohuvvo jotkojuvvot seamma dásis go 2004:s . 2 Juolludit ruđaid sámi iešmearridanprošektii 2 Juolludemiid oktavuođas háliida doarjjastivrra jođiheaddji Ann-Mari Thomassen ( NSR ) čalmmustahttit čuovvovaš doaimmaid : 2 Juolludemiid dahket ortnega oppalaš gáibádusaid vuođul , mii gokčá earret eará birrajándora fuolaheami , demensaheivehusa ja universála hábmema . 2 Juolludeapmi sámi kulturulbmiliidda leage dasto lassánan 21,4 miljovnna kruvnnuin golmma jagis . 2 Juolludeapmi heahtefierpmádahkii lasihuvvo , ja dán riikkaviidosaš fierpmádaga huksen joatkašuvvá . 2 Juolludeapmi galgá gokčat sihke vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla oahpponeavvuid buot golmma sámi giellajoavkku dáfus . 2 Juolludeapmi Arkivverket ásahussii lasihuvvo 14 miljovnna kruvnnuin , mas 3 miljovnna kruvnnu galgá mannat sihkkarastit elektronalaš arkiivva . 2 Juolludeapmi 2008 2 Juolludeamit sámi ulbmiliidda dagaha 2011:s sullii 829 miljovnna ruvnno , mii mearkkaša 27 miljovnna ruvnno lassáneami 2010 rájes . 2 Juolludeamit sámi ulbmiliidda Sápmelaččat leat njealji stáhta eamiálbmot ja unnitlohku , ja sis lea dárbu ja vuoigatvuohta erenoamáš árvui sihke riikkaidgaskasaš ja riikka álbmotrievtti mielde . 2 Juolludeamit sámi ulbmiliidda 2009 stáhtabušeahtas 2 Juolludeamit suohkaniidda lassánit maiddái boahtte jahkái . 2 Juolludanevttohusas lea mielde 8,4 miljovnna kruvdno viessodiŋggaide ja biergasiidda dan oassái ođđa dieđaviesus Guovdageainnus maid Sámediggi galgá geavahit . 2 Juolludanevttohus fátmmasta doaibmaruđaid Nuõrttasaa ' mii mu ' zei Njávdámis masa Sámedikkis lea hálddašanovddasvástádus . 2 Juolluda ruđaid báikkálaš njuorjju-prošektii 2 Juohkelágan kulturdoaimmaide lea dárbu lasihit doarjaga . 2 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámástit dutkkahaladettiinis orgána kantovrras . 2 Juohkehačča giellaválljen árgabeaivvis , go hupmat mánáidasamet , go ovttastallat bearrašiin ja ustibiiguin , lea dehálaš giela ovdáneapmái . 2 Juohkehaš lea geatnegas čuovvut mearrádusaid dán lágas dahje dan olis . 2 Juohkehaš guhte johtala guovlluin gos bohccot guhtot , lea geatnegas geavahit iežas fuolalašvuođain ja várrogasvuođain nu ahte dárbbašmeahttumit ii ráfehuhte ii ge gavdnje bohccuid mat leat guohtume , johtime jna. . 2 Juohke čuovga lea liggen . 2 Juohke čoahkkima maŋŋá sáddejuvvo Sámedikki ja Sámediggeráđi čoahkkinbeavdegirjji čálus Sámedikki áirasiidda ja várreáirasiidda . 2 Juohke čielggadeamis galgá guoktásis leat oktavuohta dan fylkii masa čielggadeapmi guoská . 2 Juohke áššis lea vejolaš ovddidit beavdegirjái lasáhusa . 2 Juohke áirras sáhttá Sámedikki dievasčoahkkimis ovddidit ođđa ášši . 2 Juohke áidna šattai válljet bálgásteaset birrasis gos lei stuora surgatvuohta , ballu ja moraš . 2 Juohke áidna mis sáhttá váldit ovddasvástádusa . 2 Juohke áidna mis sáhttá veaháš veahkehit nanosmahttimis demokratiija . 2 Juohke áidna mis sáhttá gozihit friddjavuođa . 2 Juohke áidna mis geat hupmet ovtta dahje máŋga sámi giellasuopmaniin leat giellaguoddit . 2 Juohke áidna dain geat leat duššan lea surgadis dáhpáhus . 2 Juohke sámediggi vállje vihtta ( 5 ) ovddasteaddji Sámi parlamentáralaš ráddái njealji ( 4 ) jagi mandáhttaáigodahkii . 2 Juohke suohkan ja gielda geatnegahttojovvui ásahit buollindustehusa heivehuvvon olmmošlohkkui ja buollinvárri . 2 Juohke sohkabealli sisttisdoallá juohke interválla sullii 20 proseanta suohkaniin ( Bragstad ja Hauge , 2008 ) . 2 Juohke sajis servodateallimis hállojuvvui dárogiella . 2 Juohke ruvsu lea addán doaivva . 2 Juohke orohagas galgá leat orohatstivra man orohaga jienastanvuoigatvuođalaččat válljejit iežaset gaskkas nuppi ja goalmmát lađđasiid mearrádusaid mielde . 2 Juohke orohaga / siidda boazoeaiggádiin lea iežaset vásáhusaid bokte ja árbejuvvon máhtu bokte , stuora máhttu das makkár guovllut leat optimálat guohtuneanamin iešguđet áigodagaid . 2 Juohke okta Sámedikki olggosmáksin galgá mávssihuvvot d.g. čuo. 2-4 mielde . 2 Juohke ohcan árvvoštallojuvvo sierra . 2 Juohke oasi várás lea sárdnunáigi seamma guhkki go áššiin lea . 2 Juohke mánus máksojuvvo seamma sturrosaš submi . 2 Juohke lahtus lea okta jietna . 2 Juohke kultursuorgái várrejuvvo čuovvuvaš rámma : 2 Juohke joavkku ságastalli namma galgá leat bajimuččas listtus . 2 Juohke jagi leat golbma sámenuora gazzan oahpu Sámi Allaskuvllas ja das maŋŋil finadan skuvllain juohkime dieđuid sámi kultuvrras , historjjás ja eallinvuogis . 2 Juohke gildii máksojuvvo vuođđosubmi mii lea 4,5 % ollislaš juolludeamis . 2 Juohke giellajoavkku siskkobealde juogaduvvo jahkásaš stipeandarámma nu ahte doarjjavuoiga-dahttojuvvon oahppit geat devdet juolludaneavttuid , ožžot ovtta mađe guhtege . 2 Juohke geasi lean ain Gáivuonas , min ovddeš geasseorohagas . 2 Juohke fágadepartemeanttas lea ovddasvástádus ieš čuovvolit sámepolitihka čađaheami iežas surggiid siskkobealde . 2 Juohke doaibmaovttadat ráhkada doaibmaplána juohke kaleandarjahkái . 2 Juohke doaibmaovttadat galgá mearriduvvon áigái juohkit juolluduvvon juolludusaid vuolitpoasttaide / vejolaš vuolitvuolitpoasttaide , doaibmabijuide ja áigodagaide ( juhkkojuvvon olles jahkái ) siskkáldasrehketdoalu kontoplánaid mielde . 2 Juohke doaibmaovttadat ferte čálalaččat mearridit nama mielde geas lea ovddasvástádus iešguđet bargguin / rutiinnain . 2 Juohke dilálašvuohta mearrida ieš , mo leavggat árvodássejuvvojit guđet guimmiid ektui . 2 Juohke dievasčoahkkima nammii sáhttá ovddidit dušše ovtta čilgehusa . 2 Juohke boazodoalloguovllus galgá leat guovllustivra mas leat vihtta dahje čieža lahtu ja persovnnalaš várrelahtut . 2 Juohke beaivvi logiduháhiid mielde bargit bidjet stuorra návccaid bargoseaset . 2 Juohke GPG galgá doaimmahit poliklinihka lassin ambulánsadoaibmagotti , galget doaimmahit beaivedivššu , liigeossodaga heahtedili ja dárkuma várás , oanehisáiggedivššu birra jándora , ossodaga guhkitáigge dikšui ja veajuiduhttimii ja ráđđet ja gieđahallat áššit mat gusket suohkanlaš bálvalusaide . 2 Juoga fertejin dahkat vai ceavzit . 2 Julggaštusevttohusa 30. artihkkal lea eamiálbmogiid vuoigatvuođa birra mearridit iežaset vuoruhemiid ja strategiijaid iežaset guovlluid ja resurssaid ovddideami ja geavaheami dáfus . 2 Julggaštusevttohusa 27. artihkkal lea deatalaš earenoamážit dakkár oktavuođain go stáhta eiseválddit guhkit áigge leat badjelgeahččan eamiálbmogiid vuoigatvuođaid , ja nu mearridan lágaid beroškeahttá eamiálbmogiid ásahuvvon vuoigatvuođain . 2 Julggaštusevttohusa 25. artihkkal dadjá earret eará ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta seailluhit ja nannet sin earenoamáš oktavuođaid guovlluide , earret eará dainna áigumušain ahte seailluhit dáid guovlluid boahttevaš buolvvaide . 2 Julggaštusevttohus lea boađusin barggus maid máilmmi buoremusat dohkkehuvvon áššedovdit olmmošvuoigatvuođasuorggis logi jagi áigodagas leat dahkan . 2 Julggaštusas leat mearrádusat mat gusket vuođđodárbbuide nugo biebmu , dearvvašvuohta ja oahppu , ja dasa lassin mearrádusat árbevirolaš resurssaid ja eatnamiid geavaheami birra . 2 Julggaštusa ráhkadeapmi leamaš proseassa mas leamaš lagas ovttasbargu gaskal stáhtaid ja iešguhtetge eamiálbmotjoavkkuid . 2 Julggaštus šaddá earenoamáš deaŧalaš geafes eamiálbmogiidda lullin geat leat eanemus marginaliserejuvvon joavkkut obba servvodagas , lohká stáhtaráđđi . 2 Julggaštus ii leat čadni álbmoriektedokumeanta , muhto bidjá deaŧalaš eavttuid bargui ovddos guvlui mearridit makkár vuoigatvuođat eamiálbmogiin leat . 2 Julggaštus dadjá čielgasit ahte iešmearrideapmi sisttisdoallá álgoálbmogiid vuoigatvuođa beassat ovddidit iežaset ekonomalaš ja kultuvrralaš diliid . 2 Julggaštus dadjá leat dárbun várjalit eamiálbmogiid eatnamiid goarideaddji doaimmaid vuostá , ja ahte eamiálbmogiid árvvuid , árbevirolaš máhtolašvuođa ja geavahusa resursahálddašeamis galgá dohkkehit ja árvvus atnit . 2 Julggaštus bidjá juvssahanstandárdda , maid galggašedje geahččalit ollašuhttit searvevuođavuoiŋŋain , ja beliid gaskasaš árvvusatnimiin . 2 Julevsámij Duodji 10 0 0 2 Julevsámegiella ja oarjelsámegiella čállojuvvojit seamma bustávaiguin go dárogiela alfabehtasge leat . 3 Norga lea ovddastuvvon Norgga Standárdiserenlihtu ( Norges Standardiseringsforbund , NSF ) bokte . 2 Julevsámegielas deattuhit , earret sámegiella vuosttašgiellan-fága girjjiid , maiddái fáddágihppagiid mat sáhttet geavahuvvot fágain sámegiella nubbingiellan , sámi giella ja kultuvra , duodji , ruovttudoallooahppu ja musihkka . 2 Julevsámegiela ja lullisámegiela dáfus válljet dakkár strategiija man váldoulbmil lea ođđasis ealáskuhttit ja ovddidit giela . 2 Julev- ja lullisámiguovlluin lágiduvvojit ovddidandoaimmat nu ahte oahpponeavvodilli buorrána , omd. oččodit ođđa girječálliid . 2 Juigiid Searvi 50 50 70 2 Juhkosat ja báikkálaš bearráigeahčut . 2 Juhkosa gelbbolašvuohta . 2 Jođiheaddjis galgá alddis leat unnimusat okta jietna , dahje guokte jus náittosguimmežagat dahje ovttasássit ovttas jođiheaba siidaoasi . 2 Jođiheaddji čoahkkinjođihangottis 2 Jođiheaddji plána- ja finánsalávdegottis 2 Jođiheaddji nammada departemeanta ovttasráđiid Sámedikkiin . 2 Jođiheaddji ja eará stivralahtut válljejuvvojit guovtti jahkái hávális . 2 Jođiheaddji bearráigeahččanlávdegottis 2 Jođiheaddji bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegottis 2 Jođiheaddji Sámit Lulli-Norggas 2 Jođiheaddji : Roger Pedersen 2 Jođiheaddji : Randi Kvivesen Peršuvnnalaš várrelahttu : Josef Vedhugnes 2 Jođiheaddji : Marianne Balto Henriksen , tlf : 48 06 33 58 2 Jođiheaddji : Marianne Balto Henriksen 2 Jođiheaddji : Marianne Balto , tlf : 48 06 33 58 2 Jođiheaddji , Marie Therese Aslaksen . 2 Jođihangotti čállingoddi ráhkkanahttá , kvaliteahtasihkkarastá , buohtalastá ja vuoruha departemeantaráđi ovddas áššiid , mat ovddiduvvojit stáhtaráđđái , ja oppalaččat ovddasvástidit stáhtaráđi doaimmain . 2 Jođihandoarjjaortnet lea ovddit geahččalanortnega rievdaduvvon joatkkan . 2 Jođas lea jurddešuvvon boahtit gáddái Gállojoga bakte Čahccesullu ja Várggát gaskkas . 2 Jovkui gullevašvuohta ja jovkui searvan ( korporatiivvalaš pluralisma ) lea dábálaččat guoskan dušše bargoeallimii ja ealáhusaide , guovddážii / periferiijai ja vuostekultuvrii guoskevaš ášše- ja beroštupmisurggiide . 2 Journalfievrridemiid lohku áigodagas 1994-1998 2 Jotkojuvvo 2 Josef Vedhugnes , jođiheaddji 2 Josef Vedhugnes ( čoahkkinjođiheaddji ) 2 Jos čuožžilit váttisvuođat bivdofatnasiid gaskkas ja vuostáiváldin rusttegiin gáttis , de fertejit eiseválddit ráhkadit dustehusplánaid daid várás geaidda dat čuohcá . 2 Jos čoahkkinjođiheaddji gávnnaha nammačuorvuma dárbbašmeahttumin , muhto muhtun áirras gáibida nammačuorvuma , de Sámediggi mearrida jienastanvuogi digaštallama haga jienastettiinis bustáva a mielde . 2 Jos čoahkkinjođiheaddji gávnnaha dárbbašlažžan , de ášši sáhttá juohkit máŋgga oassái go Sámediggi dasa miehtá . 2 Jos čoahkkinjođihangoddi gávnnaha ahte ođđa ášši heive mearridit seamma čoahkkimis , de galggašii čoahkkinjođihangoddi bidjat dan sierra áššin áššelistui , ja dieđihit ahte dan áigot eavttuhit meannudit dallánaga ja jos dárbu olggobealde almmuhuvvon áššiide biddjojuvvon áigemeriid . 2 Jos šaddá dárbu heaittihit dahje sirdit rusttega , našuvnnalaš luossavuonaid eavttuhusa geažil , de galgá stáhta addit ollislaš buhtadusa eaiggádiidda , ja ođđa ealáhusdoaimmaid ferte fievrridit báikegottiide — ovdamearkka dihtii nuppástuhttinruđaid hámis . 2 Jos šaddá dárbu heaittihit dahje sirdit rusttega , našuvnnalaš luossavuonaid eavttuhusa geažil , de galgá stáhta addit ollislaš buhtadusa eaiggádiidda , ja ođđa ealáhusdoaimmaid ferte fievrridit báikegottiide - ovdamearkka dihtii nuppástuhttinruđaid hámis . 2 Jos áššeoasálaččat eai šatta ovttaoaivilii konsultašuvdnaprosedyra hárrái , maiddái čielggadusdárbbu hárrái , de galgá fylkkamánni doalvut ášši Luondduhálddašan direktoráhtii . 2 Jos ásahuvvošii duopmostuollu Sis-Finnmárkui , de sáhtášii Sámedikki oaivila mielde álkibut ollašuhttit bajábealde namuhuvvon dárbbuid . 2 Jos áigu joksat Sámedikki váldomihttomeari , mas daddjo ahte Sámi nissoniin ja albmáin galget leat seamma vuoigatvuođat , geatnegasvuođat ja vejolašvuođat buot servodatsurggiin , de lea dárbu láhčit sámi nissoniidda ja albmáide duohta vejolašvuođaid duohtan dahkat buori eallima alcceseaset ja lagamuččaidasaset , buorremussan sámi servodahkii . 2 Jos vel olu lea dahkkon , de lea ain olu barggakeahttá . 2 Jos vel Norgga vuostá eai leamaš vel konkrehta áitagat , de fertet mii máhttit hálddašit hárdilemiid ja vuorddekeahtes áitagiid . 2 Jos veardida sápmelaččaid vuoigatvuođaid vuoigatvuođaiguin maid ollu eará riikkaid eamiálbmogat leat ožžon šiehtadallamiiguin iežaset riikkaid ráđđehusaiguin , de ii leat sámi beroštumiid dássen eará beroštumiiguin , mihkkege lávkkiid ovddos guvlui , iige sihkkarasttášii doarvái bures sámi kultuvrra boahtteáiggis . 2 Jos veardida sámi vuoigatvuođaid vuoigatvuođaiguin mat leat dovddastuvvon ollu eará riikkaid eamiálbmogiidda dáid riikkaid ráđđehusaid šiehtadussaiguin , de ii leat sámi beroštumiid dássen eará beroštumiiguin mihkkege lávkkiid ovddosguvlui , iige dat sihkkarasttášii sámi kultuvrra boahtteáiggi doarvái bures . 2 Jos veardida boazodoalu eanadoaluin , de lea eanadoalus ollu gievrrat dábálaš doarjja- ja hálddašanorganisašuvdna iežas duogábealde go boazodoalus . 2 Jos veahkki dárbbašuvvo guhkit áigái , de dat ferte leat dan dásis ahte ii geahnohuhte soahteveaga mii fas váikkuha soahteveaga doaibmannávccaide . 2 Jos tariffašiehtadus heaitá gustomis , de eai guoskka Sámedikki politihkalaš dássái ge šat vástesaš vuoigatvuođat . 2 Jos sápmelaččain ii leat duohta váikkuheapmi stivrras ja jahkečoahkkimis , ja jos Sámediggi ii leat dan dohkkehan , de ferte guovddáš eiseválddiin leat vejolašvuohta bagadit Finnmárkku eanahálddašeami vai sámi beroštumit gozihuvvojit . 2 Jos sámegiella lea šiehtadallangiella , de sáhttá rievtti ovdaolmmoš mearridit ahte maiddái diggegirjáige čállojuvvo sámegillii . 2 Jos sámegiel fálaldat ii láhččojuvvo , de sáhttet das šaddat dearvvasvuođarievttálaš váikkuhusat buohccái / institušuvdnii . 2 Jos stáhta dáhttu máksit goluid , de lea lunddolaš ahte RUF oažžu lassiruđaid , šiehtadusa olggobealde . 2 Jos stivrra čoahkádus ii leat nu ahte sámi beroštumit duohtavuođas gozihuvvojit , de vuosttalda Sámediggi garrasit ahte Finnmárkku eanahálddašeapmi galgá leat iešheanalis riektesubjeaktan . 2 Jos stipeanddas galggaš leat dat váikkuhus mii ulbmilis čuožžu , de ferte rámma stuorrut . 2 Jos stipeanddas galggaš leat dat beaktu mii vurdojuvvo ulbmila ektui , de berre rámma bajidit . 2 Jos ruđat eai lasihuvvo , de gártá nu ahte ovttaskas oahppi oažžu uhcit stipeandda . 2 Jos resursalogut duođaštuvvojit , de lea dát petroleagávnnus dan mađe stuoris ahte dohko jáhkkimis lea dárbu hukset sierra bohkanrusttegiid . 2 Jos prošeavttat eai čađahuvvo plánaid mielde mat leat vuođđun doarjagiidda dahje jos prošeavtta viidodat unnu , de sáhttá Sámi ealáhusráđđi juogo gáibidit doarjaga ruovttoluotta máksojuvvot dahje unnidit olggosmáksima gorálaččat . 2 Jos prošeavtta galgá sáhttit ollašuhttit , de lea dárbu oažžut konkrehta juolludusa dasa stáhtabušeahtas . 2 Jos presideanta guođđá doaimmas vuođđonjuolggadusaid § 2-4 njealját lađđasa vuođul , de guođđá olles Sámediggeráđđi doaimmas . 2 Jos ovttaárvosašvuođaprinsihppa ii ollašuva , de galgá Sámedikki oainnu mielde Finnmárkku eanahálddašeamis leat sadji dušše hálddašaneiseváldin . 2 Jos ná galgá sáhttit doaibmat , de lea dárbu ahte Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta bidjá čanastagaid ahte fálaldaga galgá ná hukset . 2 Jos nu ii geavaš , de sáhttá álgit ođđa ja lossa politihkalaš proseassa sápmelaččaid ja stáhtalaš eiseválddiid gaskka — proseassa mii ii leat goabbáige ávkin ja mas ii goabbáge dieđe bohtosa . 2 Jos nu ii dáhpáhuvaš , de berre Sámediggi árvvoštallat galggašii go geassit iežas áirasa ráđis . 2 Jos nu ii dáhpáhuva , de lea ballamis ahte gelbbolašvuohta ja buorit váikkuhusat jávket go prošeaktaáigodat lea nohkan . 2 Jos nu ii dahkkojuvvo de šaddet sápmelaččat , geat leat minoritehtadilis , álo vuoittáhallat majoritehtaálbmogii . 2 Jos njálmmálaš čielggadeapmi lea dárbbašlaš áiggi dihte , de galgá čálalaš duođaštus dasttánaga čuovvut . 2 Jos muhtun áššeoasálačča mielas lea ulbmillaš , de galgá fylkkamánni ásahit sierra bargolávdegotti mii galgá veahkehit fylkkamánni suodjalanplánabarggus . 2 Jos min kultuvrras ja servodagas galggašedje sihkkaris boahtteáiggi eavttut , de fertešii dohkkehit positiivvalaš vealaheami álbmotrievttálaš prinsihpaid vuođul . 2 Jos leat deaŧalaš čálgoákkat , de sáhttá oažžut čálgovirgelobi bálkkáin gitta guokte vahku kaleanddarjagis , gč. Oktasašnjuolggadusaid § 22 ( gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 4.03 ) . 2 Jos juolluduvvojit lassiruđat , de galgá čállojuvvot lassi disponerenčálus . 2 Jos joavkkut leat ovddalgihtii buktán čoahkkinjođihangoddái listtu mas leat áirasiid namat geat háliidit searvat digaštallamiidda , de sáhttá čoahkkinjođihangoddi dáid namaid vuođul ráhkadit sáhkavuorrolisttu . 2 Jos jienat mannet dássálagaid , de ságadoalli jietna mearrida , earret válljenáššiin , main mearrádus vuorbáduvvo . 2 Jos it leat ožžon válgakoartta poasttas dahje jos leat láhppán dan , de dattetge sáhtát boahtit válgalatnjii jienastit . 2 Jos ii leat ovttamielalašvuohta das ahte dagaha go doaibmabidju stuorra vahágiid guovllu geavahanvuoigatvuođaide , de mearriduvvo ášši rievttálaš árvvoštallamiin , gč. geassemánu 1. b. 1917 lága nr. 1 . 2 Jos ii guhtege oaččo eanet go beali buot jienastuvvon jienastagain , de jienastuvvo ođđasis . 2 Jos gártet seamma ollu jienat vuostá ja mielde , de galgá jođiheaddjis leat duppaljietna . 2 Jos giellanjuolggadusat galget doaibmat ulbmila mielde , de ferte duopmostuoluin leat giellamáhtolašvuohta . 2 Jos geavatlaš ja ekonomalaš bealit láhččojuvvojit dohkálaččat , de orošii heivemin ahte Sámediggi 2000 ođđajagimánu 1. b. rájes váldá badjelasas bargguid mat galget sirdojuvvot . 2 Jos galgá sáhttit ollásit ja oadjebasat árvvoštallat sámiid riektedili , de lea dárbu čielggadit sámi boares vieruid ja riekteáddejumiid . 2 Jos galgá sáhttit fállat oahpahusa sámegillii dađistaga eanet skuvllain , de lea dárbu ollu eanet sámi oahpaheddjiide go dál leat . 2 Jos galgá sáhttit duhtadit daid dárbbuid mat leat dan ođđa ekonomiijanjuolggadusas , de ferte Sámediggi ráhkadit ođđa ekonomiijainstruksa Sámediggái ja álgit geavahit ođđa ekonomiijavuogádaga . 2 Jos galgá ollislaččat ja ovttafáro meannudit daid beliid mat čuhcet riektediliide sámi guovlluin , de lea deaŧalaš ahte evttohusat minerálalágas bohtet ovdan fárrolagaid Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain . 2 Jos galgá nannet ollislaš sámepolitihka ovddideami ja Sámedikki váikkuhanfámu dán ovdáneamis , de lea buorre koordineren fágadepartemeanttaid gaskka áibbas guovddážin . » 2 Jos galgá nagodit oažžut sámegiel oahpaheddjiid juohke sadjái riikkas , de ferte maiddái rekrutteret studeanttaid olles riikkas . 2 Jos galggašii oastit gálvvuid maid ođđa visttis dárbbašit , de ferte poastta 45 nannet kr. 353.733,- . 2 Jos galggašii joksat ovttasbarggu mii bures doaibmá , de lea eaktun ahte fylkkagielddat áddejit ja čuvvot sin oppalaš ovddasvástádusa eamiálbmoga — sápmelaččaid — ektui , ja ahte doibmet vuođđolága ja álbmotrievtti geatnegasvuođaid mielde . 2 Jos galggašii bastit dohkálaš vugiin gáhttet sámi luonddu- ja resursaberoštumiid , de lea stuorra hástalussan bargat dan ala ahte sámi kultuvra ealáhusaiguin ja servodagain plánaproseassain buorebut ja čielgaseabbot vuhtiiváldojuvvo plána- ja huksenlága mielde . 2 Jos ekonomiijanjuolggadusaid sániid sisdoalus lea mearkkašupmi , dahje jos doaibmi gáibádusat eai guoskkat dán njuolggadusmearrádusa , de lea maid ekonomiijanjuolggadusain čujuhuvvon dán paragrafii . 2 Jos eanageavahandoaibmabidju lea stuorra vahágin geavahanvuoigatvuođaide , de ii sáhte doaibmabiju álggahit earágo jos bággolonistaneavttuid deavdá , gč. golggotmánu 23. b. 1959 lága nr. 3 . 2 Jos eamiálbmogiid servodagat galget nagodit ceavzit dáid máilmmiviidosaš nuppástuhttinproseassaid badjel , seammás go eana-árealaid alde lassánit gilvvut - de lea dehálaš ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat váldojuvvojit vuhtii go ávkkástallá ja hálddaša resurssaid ja birrasa . 2 Jos dát suorggi raššuduvvo ain eambbo , de das sáhttet šaddat guhkesáigásaš váikkuhusat fylkka ealáhusaid ovdáneapmái . 2 Jos dát evttohus čađahuvvo , de sáhttá dat mearkkašit dan ahte sámi álbmoga riektesihkarvuohta ii gozihuvvo nugo dat galggašii . 2 Jos dákkár máhcaheapmi ii leat vejolaš duohta dilálašvuođaid geažil , de galgá eamiálbmogiidda dovddastuvvot dallánaga buhtadus . 2 Jos dákkár láhkavuođđu addojuvvo , de galgá dat oidnot njuolga lágas , ja dat ferte guoskat olles sámi ássanguvlui . 2 Jos dus lea jienastanvuoigatvuohta sihke stuorradiggeválggas ja sámediggeválggas , de sáhtát jienastit guktuid válggain . 2 Jos dus ii leat vejolašvuohta vuolgit válgalatnjii dávdda dahje lámisvuođa geažil , de don sáhtát iežat gieldda válgastivrras ohcat lobi jienastit ruovttus dahje doppe gos don leat . 2 Jos don orut dahje eará sivaid geažil leat olgoriikkas dahje Svalbárddas ja Jan Mayenis , de don sáhtát ovddalgihtii jienastit Norgga olgoriikastašuvnnain , sierra nammaduvvon jienastatvuostáiváldiid luhtte dahje don sáhtát jienastit reivviin . 2 Jos don leat ožžon kodabrihkká ovdal , de fertet dan addit ruovttoluotta ođđasis prográmmerema várás . 2 Jos don leat dakkár ásahusas go buohcciidsiiddas , buohcciidviesus dahje giddagasas , de sáhtát bivdit ásahusa bargi duođaštit gii don leat . 2 Jos don beasat ruovttus jienastit , de gielddas boahtá olmmoš du geahčai ja vuostáiváldá du ovddalgihtii jienastaga . 2 Jos direktoráhta pláne sáddet guovddáš gulaskuddamii suodjalanevttohusa mas leat eará oasseevttohusat go mat bohtet ovdan fylkkamánni árvalusas ja/dahje dalle go lea jáhkku ahte evttohus sáhttá leat vuostálaga sámi beroštumiiguin , de galgá rahppojuvvot konsultašuvdnavejolašvuohta Sámedikkiin . 2 Jos dilli dorskebivddus fas vearrána áigu Sámediggi juo dál dadjat ahte sámi guovlluid guolásteddjiin eai galgga váldojuvvot eret bivdovuoigatvuođat . 2 Jos deavdá álbmotoadjolága riegádahttinruhtaeavttuid , de addojuvvo olles bálká Oktasašnjuolggadusaid § 19 ektui ( gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 4.03 ) . 2 Jos deavdá álbmotoadjolága adopterenruhtaeavttuid , de addojuvvo olles bálká Oktasašnjuolggadusaid § 19 ektui ( gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 4.03 ) . 2 Jos dattetge lea dárbu bajidit submi Sámedikki beales Norgga bealde , de dat dahkko bušeahtta revideremis miessemánus 2001 . 2 Jos dan galggašii nákcet , de lea jođánis ja buorre áššemeannudeapmi deaŧalaš . Dát ii mielddisbuvtte dušše jođánis ja čielga vástádusaid areálaáššiin , muhto maiddái oaivadeami ja gulahallama doaimmaheddjiiguin go doaibma guoská sámi kulturmuittuide . 2 Jos dagašii eamiálbmogii ja minoritehtaide vejolažžan sihkkarastit ja ovddidit kultuvrraset , de livččii dattetge maid mielde bisuheamen Norgga máŋggakultuvrralaš servodahkan . 2 Jos buot áirasat eai doahttal dán Čoahkkinortnega njuolggadusaid , de sáhttá čoahkkinjođiheaddji cuiggodit guoskevaš áirasa ja geardduhit cuiggodeami dađi mielde go lea dárbu . 2 Jos bargolávdegotti eanetlohku gáibida , dahje jos sámi ovddasteddjiid eanetlohku bargolávdegottis gáibida , de galgá fylkkamánni ovttas iežas gulaskuddanevttohusain ovddidit gulaskuddamii molssaevttolaš suodjalanevttohusa ( id ) . 2 Jos barggu sámi nissonolbmuid dearvvasvuođa dili čielggademiin ja dutkamiin galgá oažžut johtui , de ferte dasa várret ruđaid . 2 Jos Sámedikkis galgá sáhttit politihkalaččat čuovvulit sámi perspektiivva integrerema ja ovddideami gielddalaš , gielddalaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagain , ja sámi našuvnnalaš gelbbolašvuođa guovddážiin , de ferte dat oažžut eanet bargiid Sámedikki hálddahussii . 2 Jos Sámediggi vállje ásahit sierra virggiid dán áššesuorgái , de lea deatalaš addit dáidda virggiide árvvu ja sisdoalu . 2 Jos Sámediggi ii dohkket dákkár oktasaš hálddašanorgána Finnmárkui , de ferte vai deavdá ILO-konvenšuvnná gáibádusaid , ásahit ortnega mii sihkkarastá ahte guovlluid maidda sápmelaččain sáhttet gáibidit oažžut eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa dohkkehuvvot , stivre orgána maid sápmelaččat gehččet bearrái . 2 Jos Sámediggi galggašii dohkálaš vugiin bastit váikkuhit , de lea maid dárbu addit Sámediggái resurssaid dán ulbmilii ja dasto maid searvanvejolašvuođa . 2 Jos Stuorradiggi galggašii beassat , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha , orustahttit Sámedikki biehttalanvuoigatvuođa , de sáhttá dákkár biehttalanvuoigatvuohta ollugiid mielas orrut dakkárin mii duohtavuođas ii gávdno . 2 Jos Romsa galggaš sáhttit ovddidit nannoseabbo ja šláddját ealáhuseallima , de eaktun leat ahte guvllolaš ja ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaoamit heivehuvvojit hástalusaide mat leat guovllus . 2 Jorgalemiid ja heivehemiid dárbbu ferte árvvoštallat guovttegielalašvuođa ektui . 2 Jorgaleamit , heiveheamit ja rievdadeamit leat dohkálaččat dakkár surggiin main lea dárbbašlaš , omd. matematihkas . 2 Jorgaleamis lea vejolaš vealtat jus vuostebeallimiehtá dasa . 2 Jorgalanbargu lea álggahuvvon ja girjjit almmuhuvvojit ovdal borgemánu 1. b. 2001 . 2 Jon Harald Skum , čoahkkinortnegii 2 Jon Erland Balto , GB:a sámediggejoavku 2 Johtočálus Sámediggeválggaid láhkaásahusa rievdadusaid birra – Gielddat galget 2011 rájes bidjat ovdan Sámedikki jienastuslogu almmolaš dárkkisteapmái juohke válgajagi 2 Johtočálus Sámediggeválggaid láhkaásahusa rievdadusaid birra 2 Johtočálus P 5/2010 Oktasašvuorku 2011 juolludusreivviin ( čujuhus siidui mii dušše gávdno girjedárogillii ) 2 Johtočállosat , 08.06.2011 2 Johtinminsttar iešguđet áigodatguohtumiid gaskka 7 . 2 Johtingeainnut Boazodolliin lea lohpi friddja ja hehttekeahttá vuodjelit ja sirdit bohccuid dain osiin boazodoalloguovllus gos boazu lobálaččat oažžu leat ja lohpi johtit bohccuiguin árbevirolaš johtingeainnuid mielde . 2 Johtima njuolggadusaid Jus siidaoasi jođiheaddji ii leat ovttaoaivilis mearriduvvon guohtungeavaheami njuolggadusaide , de sáhttá njuolggadusaid ovddidit eananjuohkindiggái § 59 njealját lađđasa mearrádusaid mielde . 2 Johtalusdepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( johtalusministtar ) Magnhild Meltveit Kleppa ( SGb ) 2 Johtalusdepartemeanta lea sádden gulaskuddamii álgoevttohusa , mas evttohit sihkkut dárboárvvoštallama taksi-doaibmalobiide olles riikkas . 2 Johtalus 2 John Henrik Eira Per Solli 2 John Harald Skum , Per Edvin Varsi ja Gunvald Nilsen ovddidedje čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 2 John B. Henriksen , juovlamánu 1. b. 2006 . 2 Johkamohki julggaštus 2 Johan Mikkel Sara Nils Henrik Måsø 2 Johan Mikkel Sara , čoahkkinortnegii 2 Johan Mikkel Sara ( čoahkkinortnegii ) 2 Johan K. H. Kalstad Áššedovdi cealkámuš sosiokultuvrralaš váikkuhusaid birra boazodollui Guovdageaidnu cuoŋománu 14. b. 2001 . 2 Johan Anders Eira , boazoeaiggát , Loabát 4 . 2 Johan Ailo Kalstad 2 Jogo Budejju , Evenášši ja Ørlándda gaskkas fertejit válljet , dahje mo nu ge báikádit daid moatti báikái . 2 Joavku árvala ođđa čuoggá maŋabeallai Boazodoalu buvttadeapmi ja márkandillii 2 Joavku álggahii barggus čakčamánu 2006 ja lea doallan 5 čoahkkima . 2 Joavku oaivvilda ahte jos galggašii duhtadit ILO-konvenšuvnna gáibádusaid , de ferte ásahit sámi hálddašanorgánaid main lea váldi hálddašit eatnama ja dasa gullevaš luondduriggodagaid . 2 Joavku oaivvilda ahte buorre ja ollislaš čoavddus lea sámelágas čujuhit ráđđádallanriektái . 2 Joavku gávnnaha danne ahte ii leat šat vejolašvuohta fápmudit válddi Sámediggái lága dahje plenarmearrádusa vuođu haga jus Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan . 2 Joavku geigii suoidnemánu 2001 raportta ” Sámi leavgga geavaheapmi ” mas evttohiinjuolggadusaid mo sámi leavgga galggašii geavahit . 2 Joavku galgá válljet vejolaš doaibmabijuid mat sáhttet ráddjet lobihis fiilajuogadeami ja seammás váikkuhit olbmuid geavahit lobálaš bálvalusaid . 2 Joavku galgá erenoamážit deattuhit vejolaš čovdosiid maid vuođđu lea ahte Sámediggi ain bissu oassin dan juridihkalaš peršovnnas mii stáhta lea . 2 Joavku galgá doaibmat referánsan departemeantta bargui vuoigŋadaguslága ođasmahttimiin , ja dat galgá geahččalit gávdnat vejolaš doaibmabijuid mat sqhttet ráddjet lobihis fiilajuogadeami ja mat seammás sqhttet movttiidit olbmuid eambbo geavahit lobálaš bálvalusaid . 2 Joavku galgá dan oktavuođas geahčadit olles áigelinnjá iskandásis gitta formála rievttálaš prosessii . 2 Joavku galggai árvvoštallat leat go ortnegat dohkálaččat ja cuiget váilevašvuođaid , ja dasa lassin árvvoštallat Sámedikki dárkkistanlávdegotti rolla . 2 Joavku cealká ahte « jos ILO-konvenšuvdna galgá duhtaduvvot dain guovlluid ektui gos sápmelaččain lea gáibádus oažžut dohkkehuvvot eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa , de ferte gábiduvvot ahte eanetlogu miellahtuin dan orgánas mas lea bajimuš váldi eatnama ja eará luondduriggodagaid hálddašeamis , válljejit sámi orgánat » . 2 Joavku atná mávssolažžan čalmmustahttit Sámedikki iešguđet doaimmaid dannego das lea mearkkašupmi dasa movt Sámediggi berre organiserejuvvot stáhtalaš eiseválddiid ektui . 2 Joavkočoahkkin 1.550 ru 2 Joavkočoahkkimiid main Sámediggi gokčá mátke- ja orrungoluid , galget dollojuvvot hálbbimus vuogi mielde . 2 Joavkojođiheaddji stáhtusa dáid njuolggadusaid ektui oažžu go buktá čoahkkinjođihangoddái duođaštusa das , ovdal 01.11. dan jagi go ođđa Sámediggi vuođđuduvvo . 2 Joavkkus leat čuovvovaččat leamaš mielde : 1 . 2 Joavkkuid váldoságasteaddjit ožžot eanemusat 10 minuhta sárdnunáiggi . 2 Joavkkuid evttohusaid mielde vállje Sámedikki dievasčoahkkin Sámediggeráđi mas leat 5 ovddasteaddji . 2 Joavkku čálli lei Lars Andreassen , Árran Julevsáme guovdásj , gitta 1999 njukčamánu loahpageahčái . 2 Joatkkaskuvllaid guossis fitnan lea deaŧalaš doaibma Sámi dutkamiid guovddážii . 2 Joatkkaskuvlla ja fitnooahpahus sáhttá maid lágiduvvot stáhtalaš oahpahanásahusa bakte . 2 Joatkkaoahppu psykososiála váttuid eastadeami ja áhpásmahttima siskkobealde go guoská sámi mánáide ja nuoraide 2 Joatkkaoahppu lei dušše moaddásii . 2 Joatkkaoahpahusas vuoruhit iešguđet fágaid oahpponeavvuid ráhkadeami nu go lagabui lea čilgejuvvon 5.2.4 čuoggás . 2 Joatkkaoahpahusa fágagirjjálašvuođa jorgalemiid dáfus berrešii maiddái háhkkojuvvot lagat ovttasbargu eará davviriikkaid lágádusaiguin . 2 Joatkkaoahpahus 2 Joatkimis juo álggahuvvon jođánprošeavttaid evttohuvvo juolluduvvot oktiibuot 771 miljovnna ruvdno . 2 Joatkan addojuvvo doarjja nu ahte gártá 50% dálá doarjagis jođihandoarjjan . 2 Jo3 : 219 diimmu 2 Jo3 : 103 diimmu 2 Jo2 : 103 diimmu 2 Jo1 : 103 diimmu 2 Jienastuslohkočállosiid lea Sámediggi diŋgon , ja Ergo sádde daid alit ivnnis gielddaide . 2 Jienastuslogu galgá sáhttit dárkkistit gitta válgabeaivvi olggos dan jagi go lea sámediggeválga ja dan jagi go leat válggat gielddastivrii ja fylkkadiggái . 2 Jienasteapmi lágiduvvo nuppi čuovvovaš vugiin : 2 Jienasteamit virgáibidjamiid oktavuođas 2 Jienasteaddjit guđet leat logahallojuvvon dakkár gieldda jienastuslohkui , main leat unnit go golbmalogis logahallojuvvon jienastuslohkui , sáhttet dušše jienastit ovddalgihtii , gč. sámelága § 2-3 . 2 Jienastanvuoigatvuohta lea siidaosiin . 2 Jienastanvuohki ferte leat dieđihuvvon ja dohkkehuvvon ovddalgihtii . 2 Jienastanlihpuid gaskaboddosaš lohkan gielddain lea dál loahpahuvvan 2 Jiekŋameara resurssat leat riddo- ja vuotnaguovlluid eallima vuođđun , ja ođđa heahtedilli guolástusain sáhtášii buktit vuordemeahttun váikkuhusaid barggolašvuhtii ja ássamii dáin guovlluin . 2 Jens Edvin Skoghøy : Tvistemål 2. almmuhus 2001 , Universitetsforlaget . 2 Jens Edvin Skoghøy : Tvistemål 2. almmuhus 2001 , Universitetsforlaget , siidu 285. 48 Susann Skogvang : Samerett , Universitetsforlaget 2002 , siidu 91-92. 49 Lov av 22.06.1962 nr. 8. 50 Láhka guovvamánu 10. b. 1967 hálddašanáššiid meannudanvuogi birra . 2 Jearahallan sáddejuvvui 43 stáhta institušuvdnii ja 35 dain vástidedje iskkadeami . 2 Jarle Jonassen , čoahkkinortnegii 2 Jarle Jonassen , NSR , jođiheaddji 2 Jarle Jonassen ( čoahkkinortnet ) 2 Janoš Trosten , ( čoahkkinortnegii ) 2 Jan Sandal ekspedišuvdnahoavda 2 James Anaya galledii sámi guovlluid čuoŋománus 2010 . 2 Jahkásaččat dollojuvvojit 4 dievasčoahkkima ja 4 lávdegoddečoahkkima . 2 Jahkásaš vuoruhansuorggit gelbbolašvuođa loktemis bohtet ovdan almmuhusas . 2 Jahkásaš juolludus lea leamaš dušše kr 200 000,- . 2 Jahkásaš juolludus addo Ruhtadandepartemeantta bušeahttakapihttala 43 , poastta 01 ( 37,1 milj. kr 2007:s ) bokte . 2 Jahkásaš juolludeapmi lea 1,75 miljon kruvnnu . 2 Jahkásaš dálkerievdamat , boraspiremuosehuhttimat ja eará ealáhusberoštumit váikkuhit maiddái guohtumiid ja nu maiddái ekologalaš guoddevaš boazodoalu vuođu . 2 Jahkásaš doaibmabušeahta dáfus , sádde Stuoradikki hálddahus bušeahttaárvalusa Ruhtadandepartementti . 2 Jahkásaš dieđáhus boazodoalu birra galgá sáddejuvvot nu movt dál . 2 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 400 000 ru stipeandan sámi joatkkaskuvllaid ohppiide geain sámegiella lea fágasuorggis . 2 Jahkái 2001 evttohuvvo ahte dat njuolggo doarjja juogaduvvo čuovvuvaš institušuvnnaide : 2 Jahkái 2001 biddjojuvvo ortnega rámman 1 000 000 kruvnnu . 2 Jahkái 2000 evttohuvvo seamma submi go 1999:s , 2.600.000,- kr. 2 Jahkái 2000 evttohuvvo seamma submi go 1999:s , 1.300.000,- kr. 2 Jahkái 2000 bajiduvvo rámma poasttas 52.4 250.000,- kruvnnuin . 2 Jahki 2000:s lea juolluduvvon 1 700 000,- ruvnno . 2 Jahkečoahkkinšiehtadallamiin ja válljemiin galgá čállot beavdegirji , mii lohkkojuvvo buohkaide čoahkkima loahpas ja man guokte dasa válljejuvvon čoahkkinoasseváldi vuolláičálliba . 2 Jahkečoahkkin sáhttá njuolggadusaid bokte mearridit ahte okta dahje eanet mearrádusat mat gustojit orohatjahkečoahkkimii , gč. § 50 , maiddái galget gustot siidajahkečoahkkimii . 2 Jahkečoahkkin sáhttá mearridit ahte siidii ii válljejuvvo stivra , gč. § 53 nuppi lađđasa . 2 Jahkečoahkkin galgá : 2 Jahkečoahkkin ferte dalle ráhkadit njuolggadusaid dasa movt foandda ruđat galget geavahuvvot . 2 Jahkerehketdoallu galgá čájehit man olu ruhta sáhttá geavahuvvot ja movt dat lea geavahuvvon . 2 Jahkedieđáhusat biddjojit ovdan Stuoradiggái jahkásaš stuoradiggedieđáhusas mas maiddái leat departemeantta mearkkašumit jahkedieđáhusaide . 2 Jahkedieđáhusas daddjo ahte dieđáhusas lea čuolmmaid čilgen ja čoavdin deattuhuvvon . 2 Jahkedieđáhus galgá ee. čilget diliid maid lea deaŧalaš diehtit go gielddaid ja fylkkagielddaid ekonomalaš dilli ja doaimmaid bohtosat árvvoštallojuvvojit , ja mat eai boađe ovdan jahkerehketdoalus . 2 Jahkedieđáhus 2 Jahkebálká 2 Jahkebušeahtta lea geatnegahtti plána álbmoga čálgofálaldagas daid sisaboađuid vuođul maid Stuoradiggi buori muddui váikkuha mearrádusaidis bokte . 2 Jahkebeale maŋŋil šattaimet eváhkui , ja eváhkoáigge in beassan vázzit makkárge skuvlla . 2 Jagis dollojuvvojit njeallje čoahkkima . 2 Jagis 2010 fápmuduvvui ođđa lassiárvovearroortnet valáštallanrusttegiid huksehusain . 2 Jagis 2001 nammaduvvui son miellahttun Sámi vuoigatvuođalávdegoddái . 2 Jagis 2001 evttoha Sámediggi ahte preassadoarjja bajiduvvo 3 milj. kruvnnuin 11 milj. kruvdnui . 2 Jagis 2000 šaddá okta hástalusain leat dat ahte bargat viidáseappot vugiid ráhkademiin váikkuhangaskaomiid mihtideami várás ja dan bokte oažžut áddejumi movt váikkuhangaskaoamit doibmet mihttomeriid ektui . 2 Jagis 2000 šaddá Sámi giellaráđis leat hástalussan láhčit dilálašvuođaid maiddái nu ahte julev- ja máttasápmelaččat ge ožžot vejolašvuođa ovddidit ja geavahit giela . 2 Jagis 2000 juolluda Ráđđehus ruđaid Sámedikki rámmii maiddái fágadepartemeanttaid bušeahttakapihttaliid bokte . 2 Jagis 2000 ii leat nu stuorra várri bajidit giellaráđi doaibmabušeahta . 2 Jagiid maŋŋel Sámedikki ásaheami lassánii bargiidlohku 15 bargái 1992:s. 1993 rájes oaččui Sámediggi sámi giellaruđaid ja sámi kulturruđaid hálddašeami ja sámi kultursuodjalandoaimmaid departemeanttain siskkáldas ja olggobealde proseassaid maŋŋá . 2 Jagi maŋŋá galggai soahpamuš válmmastuvvat . 2 Jagi maŋemus čoahkkimis ovddidit bealit Oktasašdokumeantta , vássán jagi ráđđádallamiid bohtosiid vuođul , ja das lea maiddái ollislaš čilgehus boahttevaš jagi gielddaekonomalaš áigumušain . 2 Jagi loahpas raporterejuvvo maiddái mii čielggadankonttuin lea kapitálarehketdollui dan departemeantta bokte mii lea juolludan ruđa . 2 Jagi 2012-bušeahtas nannejuvvojit álbmotoaju ruovttoluottamávssut bátnedikšui , Viessobáŋku doarjjaortnegii go šaddá heivehit dálus ja álbmotoaju biiladoarjjaortnega jovku- 2 biillaide mánáide ja nuoraide . 2 Jagi 2012 mii árvalat sullii 2 600 ođđa lohkansajiid mat leat čadnon ovddit viiddideapmái ja ođđa studeantajoavkkuide . 2 Jagi 2012 lasihuvvo suodjalusbušeahtta 672 miljovnna kruvnnuin juolluduslassánemiin , beavttálmahttindoaimmaid ja organisašuvdnadoaimmaid bokte . 2 Jagi 2012 gálvoinvesterenruđat geavahuvvojit ollašuhttit daid prošeavttaid gos gálvolágideamit leat álggahuvvon , ee. ruhtadit Skjold-klássa fatnasiid , ođđa maritiibma helikopteriid , artilleriija ja panservuojániid , ja ULA-klássa čáhcevuolefatnasiid ođasmahttimiid , F- 16 soahtegirdiid ja P 3 Orion maritiibma vákšungirdiid . 2 Jagi 2012 eat áiggo čađahit stuorit vuogádatrievdadusat vearrovuogádagas . 2 Jagi 2011 stáhtabušeahtas árvaluvvo ahte reantobuhtadusortnegii gulli investerenrápma stuoriduvvo 400 milj. ruvnnuin . 2 Jagi 2011 stáhtabušeahtas árvala Ráđđehus lasihit juolludemiid mánáidgárddiide buohkanassii masá 1,9 miljárdda ruvnnuin jagi 2010 sáldejuvvon bušeahta ektui . 2 Jagi 2011 rájes galget pasieantamátkkit ge registarastojuvvot automáhtalaččat . 2 Jagi 2011 nationálabušeahtas vuoliduvvui struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan vel 6,7 miljárdda ruvnnuin , 124,8 miljárdda ruvdnun . 2 Jagi 2011 mii leat rikkis , ođđaáigásaš servodat masa olut háliidit fárret . 2 Jagi 2011 lea Norggas Eurohpá ođđaseamos mariidna . 2 Jagi 2011 bušeahttaevttohusas juolluduvvo musihkka doaimmaide oktiibuot badjelaš 1 miljárdda kruvnnu . 2 Jagi 2011 bušeahtas evttohuvvo dasto ahte Kulturráđđi galgá oažžut eanet válddi hálddašit almmolaš kulturdoarjagiid . 2 Jagi 2010 rájes nissonat galget leat lunddolaš oassin Suodjalusas . 2 Jagi 2010 ožžo sullii 2850 politihkalaš bellodatsearvvi stáhtadoarjaga . 2 Jagi 2010 nationálabušeahtas , mii ovddiduvvui čakčat 2009 , meroštallojuvvui duohta , vuollálas gollolassáneapmi 1 ¾ proseantan . 2 Jagi 2010 lea juolluduvvon 1 miljon ruvdno dutkamii dán suorggis , ja 2011 ja ain ovddasguvlui plánejuvvo ahte vuoruhit dán suorggi . 2 Jagi 2010 bušeahta ođđa logut 2 Jagi 2009 čavčča rájes lea Suodjalusdepartemeanta čielggadan iešguđetlágan molssaeavttuid ; namalassii Bådådjo , Evenášši ja Ørland ja lotnolasvuođaid dáid báikkiid gaskka . 2 Jagi 2009 sámediggeválggaid rájes gusto ođđa válgabiirejuogus mas válgabiriid lohku lea unnon 13 válgabiires 7 válgabirii , ja dan rájes earuhit daid gielddaid gos leat golbmalogis dahje eanebut Sámedikki jienastuslogus dain gielddain gos leat unnit go golbmalogis logahallojuvvon jienastuslohkui . 2 Jagi 2009 rájis lea leamaš lágas mearriduvvon vuoigatvuohta mánáidgárdesadjái . 2 Jagi 2009 diehtojuohkinservodaga čoavddalogut čájehit ahte 43 proseantta álbmogis gávppašedje mátkkiid ja idjasajiid neahta bokte . 2 Jagi 2007 mearriduvvui ođđa boazodoalloláhka man bakte gáibiduvvo ahte orohagat galget hábmet geavahannjuolggadusaid mas siiddaid alimus boazolohku lea oassin . 2 Jagi 2006 mielde de “ jođanisfierpmádatfylkka ” , Romsa lea geassan fiibera gitta Finnmárkku rája rádjái . 2 Jagi 2006 gávppašii juohke logát báris ahkásaš neahta bokte , muhto jagi 2009 lea dát lohku lassánan golmmain gerddiin . 2 Jagi 2005 rájes leat lávkestan čiežamiilla ! 2 Jagi 2005 rájes gitta otnážii leat investeremat riikka girkovisttiid ortnegisdoallamii ja ođasteapmái jna. lassánan ja šaddan eambbo go golmmageardásažžan . 2 Jagi 2005 reviderejuvvon bušeahtas Sámediggi várre 75 000 ru dán áigumuššii . 2 Jagi 2005 reviderejuvvon bušeahtas Sámediggi várre 293 352 ru finnmárkkuláhkabargui . 2 Jagi 2005 reviderejuvvon bušeahtas Sámediggi várre 175 000 ru nannet SVLa čállingotti . 2 Jagi 2004 álggus lávdaduvvui suoma gádjundoaibma nu ahte Suoma sámiguovllu gádjundoaimmas lea ovddasvástádus olles sámiguvlui . 2 Jagi 2003 Ohcejohka čađahii almmolaš soahpamuša MNP ´ ain bálvalusaid geavaheamis ja das rájes lea divššohaslohkku bures lihkostuvvan . 2 Jagi 2002 rájes lea spesialista dearvvašvuođabálvalus leamašan stáhtalaš ovddasvástádus . 2 Jagi 2002 bušeahta oktavuođas ovddiduvvojit ođđa dárbbut ovttaskas fágadepartemeanttaide prioriterejuvvon doaibmabijuiguin : 2 Jagi 2001 rájes leat Sámedikki hálddus čuovvuvaš váikkuhangaskaoamit oahpahusa ja oahpponeavvuid várás : 2 Jagi 2001 rájes hálddaša dán ortnega ođđa doarjjastivra . 2 Jagi 2001 prioriterejuvvo fágasurggiid kapasitehta čuovvuvaččat : 2 Jagi 2001 juolluduvvo vuođđojuolludus Riđđu Riddui ja Guovdageainnu beassášfestiválii oktiibuot 700.000 kruvnnu . 2 Jagi 2001 juogaduvvo doarjja dáláš njuolggadusaid mielde . 2 Jagi 2001 joatká Sámediggi dán doarjaga váldoorganisašuvnnaide 2 600 000 kruvnnuin . 2 Jagi 2001 evttohus lea vuođđuduvvon jagi 1999 vásihusloguide . Dasto lea biddjon vuođđun jagi 2000 doaibmaplána logut . 2 Jagi 2001 bušeahtas deattuhii Sámediggi vuollásaš ráđiid hálddahuskapasitehta nannema 6 ođđa virggiin . 2 Jagi 2000 áigut nanosmahttit váldohálddahusa , ja jagi 2001 áigut deattuhit vuollásaš ráđiid hálddahusaid . 2 Jagi 2000 várás evttohuvvo nubbi 5.000.000,- kr. dán postii . 2 Jagi 2000 mearridii Sámediggi ahte lasihit Sámedikki váldohálddahussii virggiid , 8 virggi . 2 Jagi 2000 leai juolludus 9 475 000 kruvnnu mas leai mielde Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjja mii jagi 2000 leai 2 475 000 kruvnnu . 2 Jagi 1999 mielde áigu dattetge EU mearridit ođđa struktur- ja regiovdnapolitihka 2000 - 2006 áigodahkii , nugo Agendas 2000 . 2 Jagi 1998 ektui vástida dát birrasii 2,8 miljon kruvdnosaš lassáneami . 2 Jagi 1996 mearridii Ohcejoga gielda searvat oktasaš doapparhálddašeapmái man Deanu gielda ja soames eará norgabeale gielddat ledje ásahan . 2 Jagi 1995 rádjái galggai buohkain leat dustehus mii dávviriid , olmmošlaš návccaid ektui ja vuorroortnega ektui galggai ollášuhttit láhkaásahusa gáibádusaid . 2 Jagi 1911 mii leimmet geafes eanadoalloservodat mas olut fárrejedje eret . 2 Ja áinnas ge – movt galgat nuppástuhttit hábmet dorvvolašvuođa ? 2 Ja áidna riikan EO olggobealde lea mis ovttasbargošiehtadus Eurohpálaš suodjalusdoaimmahagain , EDAin . 2 Ja stuorimusat álbmoga gaskkas leat nuorat . 2 Ja siiddaid boazolohku galgá loahpalaččat nannejuvvot boazodoallostivrras . 2 Ja sidjiide guđet eahpidit ahte vuorrasat olbmuin lea ollu oasseveahkki maid addit : 2 Ja oallugiin leat oaidnemeahttumis hávit , hávit mat vardet ja vardet . 2 Ja nugo gulaimet ikte Olgoriikkadepartementta stáhtačálli Erik Lahnstein , ávžžuhii eará stáhtaid dávvin dohkkehit ILO-konvenšuvnna 169 . 2 Ja nu maiddái digaštallan . 2 Ja nu go mun ieš ge fuomášin go mun devden 50 jagi : 2 Ja nu ain šaddá ovddasguvlui . 2 Ja mun muiten maid áhčči lei muitalan ja sáhtten muitalit dan fas skuvllas . 2 Ja mun háliidan oažžut árvalusaid dál , nu ahte daid lea vejolaš gieđahallat vuđolaččat , ja nu ahte dat buori vuogi mielde bohtet fárrui loahpalaš mearridanvuđđui . 2 Ja movt sáhttit láhččet ahte DGT vuohkkaset ja beaktileappot geavahuvvo servodagas ? 2 Ja mis leat iešguđetlágan cuoggat movt dáid dárbbuid ollašuhttit . 2 Ja mii soaitit leamen jávkadeamen váraleamos njoammu dávddain muhtumiid . 2 Ja mii ovddidat bargostrategiija olbmuide geain leat heajut bargonávccat vai eanet galget oažžut dábálaš bálkábarggu . 2 Ja mii fertet maiddái gierdat gullát oaiviliid maid eat liiko gullát , ja sin eastadit ja vuostálastit demokráhtalaš vugiiguin ja vuoiŋŋalaš vearjjuiguin , dadjá justisministtar Knut Storberget . 2 Ja mii dáhttut . 2 Ja maid ráhkkanahttit dasa ahte soaitá fertet čađahit bággonjuovvamiid doppe gos boazoeaiggádat eai čuovvol mearrádusaid mat leat dahkkon . 2 Ja loahpas , momsaluoitin dagaha akto sullii 1 miljárda ruvnno . 2 Ja in atte vuollái ovdal go buot ásahusat ja suorggit leat ožžon dárbbašlaš dieđuid áimmahuššat soalddáhiid dárbbuid ja vuoigatvuođaid . 2 Ja iluin vásihat ahte operašuvdna maiddái lea lihkostuvvan – riidodássi dán guovllus lea sakka njiedjan , ja Tsjada ođđa politiijaveahka D. I. S. man ON lea oahpahan sajis ja doaibmagoahtán . 2 Ja ii guđege eará sajis go Suodjalusas leat dát nu čielggas ja oidnosis . 2 Ja gos leat nissonolbmot ? 2 Ja go rievdadedje njuolggadusaid , de ožžon reivve ahte ledje sihkkon mu mearkka registaris . 2 Ja eatge galgga hirpmástuvvat jos áššit maŋiduvvojit dahje jos šaddat diŋgongirjjiid rievdadit : Mii dárbbašat ođđaáigásaš soahtegirdiid . 2 Ja eará bealit gal rivdet . 2 Ja de fáhkka máhccat oktii mu stuorámus beroštusáššiin . 2 Ja dat sáhttet leat doarjjan min earenoamáš vehkii Norggas ja olgoriikkas . 2 Ja dat mii earuha min eanaš eará riikkain , lea ahte nu ollu nissonat válljejit dienasbarggu . 2 Ja dat lei oahpaheaddji gii ieš lei sámegielat . 2 Ja dat lea mis . 2 Ja dasto lea ulbmilin láhčit dilálašvuođaid nu ahte sápmelaččat sáhttet suodjalit ja ovddidit iežaset gielalaš , kultuvrralaš ja servodatlaš áššiid ovttaskas našonalstáhtain , ja ahte sápmelaččat , máŋgga riikka sierra álbmogin , sáhttet suodjalit ja ovddidit namuhuvvon rahčamušaid almmá riikkarájiid heađušteami haga . 2 Ja dasa lea ággan ahte eiseválddit eai dárbbat bákku jođihit boazoeaiggádit vuosttái nu go dal áitet . 2 Ja dasa lassin dovdá son hui bures norgga kultureallima , lohká stáhtaráđđi Anniken Huitfeldt . 2 Ja danin mii fertet bargat maid sáhttit vai nuorat eai heaitte skuvllas ovdalgo galget . 2 Ja dan maŋŋil in vázzán eambbo skuvlla . 2 Ja dalle šaddet Tsjad vásáhusat dehálačča ja ávkkálačča ovddasguvlui . 2 Ja dainna sávaldagain álggahuvvon ávddalaš gulahallan ahtanuššá ja ceavzá . 2 Ja Johan Albert bođii , ja geahčadii ja čálii , sihke skuvllas ja friddjaáiggis , nuoraiguin ovttas . 2 Ja , mus lea dieđusge seammá ávžžuhus . 2 Ivar Simon Andersen 2 Ivar Bjørklund , ovddeš stivralahttu 2 Iskkadeapmi čájeha ahte sámelága giellanjuolggadusat eai čuvvojuvvo . 2 Iskkadeapmi ii leat dahkkon das mii guoská divatmearrádusaide . 2 Iskkadeapmi addá buori gova Sámediggái das makkár dilis sámegiella lea almmolaččat . 2 Iskkadeamit Norggas lea čájehan ahte dálkkádaga negatiiva váikkuhusat sturrot go lea olu boazu ja dat leat heitot vuoimmis ; ealut main misiid gaskamearálaš njuovvandeaddu lea 2 Iskan ja bearráigeahčču 2 Isak Mathis O. Hætta válddii saji 20.09 dii. 10.00 32 . 2 Isak Mathis O. Hætta 32 . 2 Isak Mathis O. Hætta , áššejođiheaddji 2 Isak Mathis O. Hætta , Friddja joavku 2 Isak M. O. Hætta Egil Olli 2 Isak M. O. Hætta ( bargoortnegii ) 2 Investeren 2 Investeremiid oktavuođas lea Sámediggi vuoruhan guokte sámi kulturásahusa huksema ; Ája sámi guovddáža Gáivuonas ja dan maŋŋá Várdobáikki Mátta-Tromssas ja Ofuohtas . 2 Investeremat sámi kulturvisttiide / guovddážiidda leat danne gilvalan Norgga kulturráđi , Kulturdepartemeantta ja eará ruhtadanorgánaid eará Norgga prošeavttaiguin . 2 Investeremat boahtteáigásaš bargofápmui leat okta min deháleamos doaibmamušain . 2 Interrega ekonomalaš dilli lea rievdan dan rájes go eai lean measta ohcamatge , dassážiigo visot stáhta IR-ruđat geavahuvvojedje goappašiid prográmmas . 2 Interreg-prográmma III ( 2000-2006 ) hálddašeapmái Norgga bealde ferte várret hálddahuslaš resurssaid sierra virggiin . 2 Interreg II-prográmmat , rájáid rastá ovttasbarggu hárrái loahpahuvvojedje 1999:s . 2 Interreg II 1995-1999 rámmaid siste leat leamaš guokte sámi oasseprográmma . 2 Internáhttaeallin 2 Internáhtas ledje dušše dárogielat bargit . 2 Interneahtas sáhttá gávdnat sátnelisttuid . 2 Internasjonaliseren ja kommersialiseren dahkaba vel váddáseabbun joksat dan almmolaš ságastallamii / digaštallami jus sámi áviissat eai gárvejuvvo doaibmat sámi servodaga almmolašvuohtan – sihke sámi servodaga ektui ja majoritehtaservodaga ektui . 2 Integreren mearkkaša ahte buot dásiin ja buot bargosurggiin jurddašuvvo vuđolaččat ja váldojuvvo vuhtii ahte nissonolbmuin ja almmáiolbmuin sáhttet leat sierralágan vásihusat , resurssat ja dárbbut . 2 Institušuvnnaide mat juo gávdnojit galgá otná doaimma vuođul sihkkarastit dohkálaš doaibmaruhtadeami ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 2 Institušuvnna stivra dohkkeha prográmmaplána . 2 Instituhttii lea evttohuvvon juolluduvvot 1,2 mill kr 2005:s . 2 Instituhtta čájeha praktihkalaččat makkár hástalusat leat go galgá lasihit Romssa universitehta sámi dutkama , ja movt daid hástalusaid sáhttá gieđahallat . 2 Instituhtta áigu váikkuhit dasa ahte šaddá duohta sisdoallu davviguovlluid álgoálbmogiid ovttasbargui . 2 Instituhtta lea dássidit huksen sámi historjjá gelbbolašvuođa . 1970-logu gaskkamuttus ledje instituhtas dušše moadde gurssa ja dieđalaš assisteantavirgi sámi historjjás , ja 1990-logus lei instituhtas sierra professoráhtta sámi historjjás , erenoamáš oahppofálaldagat váldofágadásis sámi / eamiálbmotdutkamis máŋga eksáminerejuvvon doavttirgrádastudeantta sámi fáttáin ja riikkaidgaskasaš olgogovva . 2 Instituhtta háliida oaččuhit eambbo nuorra dutkiid sámi historjjá suorgái . Lea maiddái čielggas ahte mađi eambbo studeanttaid oaččuhit fágii , dađi eambbo dutkiidrekruhtaid lea vejolaš oaččuhit dutkamiidda . 2 Instituhtta cealká maiddái ahte dat lea deaŧalaš doaibma mii nanne universitehta dutkama ja oahpahusa . 2 Instituhtta addá áidnalunddot vejolašvuođa ovddidit davvi guovlluin ássi álgoálbmogiid oktavuođaid , ja dat láhčá diliid nu ahte lea vejolaš ovddidit oktasaš gelbbolašvuođa man vuođus lea árbevirolaš ja báikkálaš diehtu ja máhttu . 2 Instituhtas lea vuosttašdási našunála ovddasvástádus oktiiheivehit sámiid ja kveanaid historjjá dutkama ja oahpahusa ovdáneami . 2 Instituhtaid fágalaš ovdáneapmi , fágalaš relevánssa sturrodat ja resursavátnivuohta virggiid ektui váikkuhit dieđusge erohusaide , muhto erohusaid sáhttá maiddái dulkot váilevaš moktan hástalusaid dustet . 2 Instituhtaid fágalaš ovdáneapmi , fágalaš relevánssa sturrodat ja resursavátnivuohta virggiid ektui , leat dieđusge mielde váikkuheame erohusaide , muhto erohusaid sáhttá maid dulkot váilevaš moktan dustet hástalusaid maid sisafievrrideapmi mielddisbuvttášii . 2 Innovašuvdna Norga juolluda 900 000 ruvnno allaskuvlla áŋgiruššamii . Hárštá allaskuvla - 2,9 milj. ruvnno 2 Innovatiiva dutkan sáhttá dábálaččat easkka maŋit áiggi adnot deaŧalažžan , ja stuoraservodaga dutkamis leat olu dutkamat mat leat hui bures lihkostuvvan go innovatiiva dutkiid leat vuostáibargan dalle go sii dutke . 2 Innmeldte 2 Inger-Ann Fossli 28 . 2 Inger Jørstad 2 Ingelin Killengreenas lea juridihka ámmátlogaheapmi man válddi Oslo Universitehtas 1972 ja lea leamašan áššemeannudeaddji , doaimmahathoavda , ossodatdirektevra , ekspedišuvdnahoavda ja departemeantaráđđi Justiisadepartemeanttas . 2 Inge Even Danielsen , boazoeaiggát , Brekkebygd 7 . 2 Inge Eriksen 18 . 2 Ing-Lill Pavval , áššejođiheaddji 2 Ing-Lill Pavall , Nordlándda boazodoallohálddahus 10 . 2 Infrastruktuvrra huksen , doaibmabijut maiguin buoridit dearvvasvuođa , birrasa ja luonddu vuođu , árbevirolaš ealáhusaid ja fitnodatdoaimma huksen , oahpahus ja gelbbolašvuohta ja buoridit diehtojuohkin- ja mediijadoaimma . 2 Inez Boon : 2 Industriijasuorgi lea viehka unni ja das lea unnán varasávnnasmuohkadeapmi . 2 Industriija / huksen- ja rusttetdoaibma 2 Indiviidalaš ja oktasaš osku- ja eallinoaidnofriddjavuohta ii biste alu . 2 In šaddan mannat skuvlii ovdal go ledjen 10 jagi boaris . 2 In ožžon vázzit makkárge skuvlla Ruoŧas . 2 In nagodan dadjat ahte in máhte , lohken baicce ahte in astta dál . 2 In máhttán eará go boazodoalu ja dakkár duoji maid ledjen oahppan ruovttus . 2 In leat dan ádden dahkat . 2 In ipmirdan maid oahpaheaddji humai . 2 Importerema heajos bealli lea váikkuhus sisriikkalaš márkana hattiide , ja stuorát vejolašvuohta oažžut ođđa dávddaid ealáhussii . 2 Ilus guhkes áiggi čovdosa geažil 2 Illun oktagassii ja oktasašvuhtii . 2 Illudahttá dattetge dat go 5 milj. kruvdnosaš juolludus investeremiidda dán jagáš bušeahtas Sámedikki ođđa vistái lea sirdojuvvon boahtte jahkái nu ahte lea buoret ráddi Sámediggevistti dárbbašlaš investeremiidda . 2 Illudahtti go jokse ovttamielalašvuođa Cancunas 2 Iigo bat dat dagat ahte ohppiide , váhnemiidda , oahpaheddjiide , rektoriidda ja skuvlaeaiggádiidda šaddet heajos dovddut sámi gielaid ektui ? 2 Iige láhka lihkahala vuoigatvuođaid mat vuođđuduvvet eará vuđđosii , ovdamearkan dakkáriid mat vuođđuduvvet dahkkojuvvon šiehtadussii . 2 Iige leat riekta ahte Sámediggi aktiivvalaččat searvá dákkár ja sullasaš militæráššiin . 2 Iige dušše dat . 2 Ii ášši soaba oktii ILO-konvenšuvnna nr. 169 njuolggadusaiguin ge . 2 Ii ábut láhppot dakkár dilálašvuođas . 2 Ii sámi kulturmuitoterminologiija ge leat ráhkaduvvon . 2 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga prošektii dahje liigegoluide , earret go jus Sámediggi gáibida rievdadusaid mat divrudahttet goluid mealgat 2 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga dán prošektii dahje vejolaš lassigoluide . 2 Ii sáhte oppa mihtidit ge man mávssolaččat sámi aviissat leat demokráhtalaš digaštallmii ja giellaovddideapmái sámi servodagas . 2 Ii sáhte dušše geasseguohtumiid ektui mearridit boazologu . 2 Ii soaitte leahkit dárbbašlaš ahte unnimus ásahusaid stivrrain leat oktanuppelohkkái lahtu , ja dakkár prinsihppa soaitá orrut ilá garas muhtun oktavuođain . 2 Ii soabašii álbmotrievttálaš prinsihpaide jos Sámediggi dušše galggašii leat dábálaš gulaskuddanásahus dán proseassas . 2 Ii ovttasge lean automáhtalaš vuoigatvuohta prošeaktaruđaide , vaikko Sámi giellaráđđi prioriterii gielddaid . 2 Ii ovttage dan 10 departemeanttas mat bukte cealkámuša lean mearkkašumit evttohussii . 2 Ii oktage ođđa doaibmabidju leat álggahuvvon Sámedikki dieđu mielde . 2 Ii oktage oahpahusfága leat geatnegahtton . 2 Ii oktage máhte nu bures muitalit boazodoalloskuvlla álggaheami birra go Paul Fjellheim . 2 Ii oktage leat nu vuoimmálaš ahte soames háve ii dárbbaš dorvvastit dán oktasaš oadjebasvuhtii . 2 Ii oktage eará lea čábbábut cealkán go AUF-nieida gean CNN sahkkehallamis : ” Jus okta dievdu sáhttá vuosihit ná olu vaši , jurddaš man ollu ráhkisvuođa mii ovttas sáhttit vuosihit . ” 2 Ii mihkkige leat mu váimmu lagat go ahte min soalddáhat galget oažžut dan doarjaga ja dohkkeheami maid sii ánssášit . 2 Ii mihkkege sáhte máhcahit din ráhkkásiid . 2 Ii makkárge vearredahku olbmuid vuostá ja min sivilisašuvnna vuostá leat váraleabbo go atomavearjjuid geavaheapmi . 2 Ii maid leat lohpi riedjamiin čájehit vuostehágu dahje čájehit doarjaga ráđđádallamiin . 2 Ii leat álohii resursavátnivuohta mii hehtte máŋggafágalaš ja fágaidgaskasaš dutkamiid Romssa universitehtas , muhto dávjá leat maiddái ovttasbargováttisvuođat mat dagahit dan . 2 Ii leat vel mearriduvvon goas Killengreen álgá FAD departemeantaráđđin . 2 Ii leat vejolaš árvvoštallat sápmelaččaid riektedili doarvái bures jos dáid áššiid ii vuhtiiváldde . 2 Ii leat veara oppa eahpiditge ahte sámi guovlluid dálá eanavuoigatvuođadilli ii guoskka dan dillái maid komitéa dás atná vuođđun , namalassii ahte eatnamat leat váldon eamiálbmogiin almmá sin čielga ja eaktudáhtolaš lobi haga . 2 Ii leat sáhka das ahte galget go eiseválddit addit sámiide erenoamáš vuoigatvuođaid vai eai . 2 Ii leat mihkkege mii caggá levgema sihke Norgga leavggain ja sámi leavggain ráđđehuskvartálas guovvamánu 6. beaivvi , vrd. Čuoggá 5.1 . 2 Ii leat makkárge vejolašvuohta dán fas máhcahit . 2 Ii leat makkárge erohus sosiálaveahki vuostáiváldin SED- guovlluid siskkobealde ja olggobealde , earret dan ahte ledje eambbogat geat ožžo sosiálaveahki SED guovlluin , go olggobealde daid davvelis Sáltoduoddara . 2 Ii leat lunddolaš ii ge riekta ahte eiseválddit seahkanit buot áššiide . 2 Ii leat lunddolaš ahte Sámediggi nammada sierra lávdegotti mii galgá veardidit lea go vuođđu viidáset bargui . 2 Ii leat lohpi heivetmeahttumit láhttet dahje sárdnut dahje láhttemiin dahje sárdnumiin loavkašuhttit . 2 Ii leat jođiheaddjiovddasv ástádus eambbo go ovtta siidaoasi ovddas . 2 Ii leat guhkes áigi gollan das rájes go ii lean vejolaš geavahit sámegiela interneahtas dahje e-poasttas . 2 Ii leat geatnegasvuohta čadnojuvvot makkárge guovddážii . 2 Ii leat gal dávjá ahte girdimášiinnat gohččojuvvojit » mihtilmassan dahje beakkálmassan ” . 2 Ii leat dárbu čuovvut dáid njuolggadusaid dakkár luondduguovlluid ektui gos lea ovttamielalašvuohta ahte suodjaleames ii leat njuolga mearkkašupmi sámi beroštumiide . 2 Ii leat dušše bearráigeahččan dihte ahte almmolaš institušuvnnat čuvvot mearrádusaid , muhto maiddái fertejit movttiidahttit ovttaskas olbmuid geavahit sámegiela buot oktavuođain sihke priváhta ja almmolaččat nu ahte sáhttit juksat lága §§ 1-1 ja 1-5 áigumušaid . 2 Ii leat dušše Sámediggi mii galgá doarjut sámi doaimmaid . 2 Ii leat doarvái ovddidit reservašuvnnaid dahje aiddostahttima iežas teakstaáddejumis konvenšuvnna dohkkeheami oktavuođas . 2 Ii leat doarvái doaivut ahte earenoamáš dilit mat gusket sápmelaččaide fuomášuvvojit ja doarvái bures gozihuvvojit árvvoštaladettiin gielddaid ja fylkkaid eallineavttuid . 2 Ii leat doarvái ahte guoskevaš fágadepartemeanttat meannudit dáid áššiid ovttaid mielde Sámedikki ektui . 2 Ii leat dattetge čielggas , makkár váikkuhusat árvalusain lea gilvalandillái . 2 Ii leat daddjon ahte ná joatká ovddasguvlui . 2 Ii leat almmotge vejolaš čielgasit dadjat ahte Sámedikkis dáid namuhuvvon beliid vuođul , lea bealálašnákca . 2 Ii lean álkis ášši álggahit boazodoalloskuvlla vuođu rájis . 2 Ii lean vel ásahuvvon sierra boazodoallohálddahus , muhto lei okta boazodoallokantuvra Eanandoallodepartemeantas . 2 Ii lean nu álki áddet maid sii dainna oaivvildedje . 2 Ii lean mihkke heajos skuvllaid 2 Ii ge sáhte dubmet subsidiára giddagassii jus dubmejuvvon sáhkku ii máksojuvvo . 2 Ii ge leat vejolaš bajidit bušeahta eanet go smávit haddegoargnumiin . 2 Ii ge leat daddjon ahte dát modealla lea buorre modealla dan ovddasvástádusa dáfus mii bealálaččain lea sámi kultuvrra ovdánahttima ektui . 2 Ii galgga addot dakkár govva omd. Lea iešguđetlágan konstitušuvnnalaš diládat sierranas eanaviidodagain dahje ahte Norgga álbmotjoavku ii leat heivvolaš láhkai ovddastuvvon Norgga leavggain . 2 Ii dáidde leat čohkandássodat mii lea dagahan Hercules-girdi ” mihtilmassan ” . 2 Ii danin vai sivahallat vearredahkki . 2 Ii addojuvvo šat eanet doarjja namuhuvvon buvttadeapmái dahje vejolaš liigegoluide 2 Iešstivrejeaddji stáhtalaš doaimmat sáhttet organiserejuvvot • stáhtaoasussearvin • stáhtafitnodahkan mat organiserejuvvojit stáhtafitnodatlága mielde • sierralohpegávpevuođđudussan mat organiserejuvvojit sierra lágaid mielde • dearvvašvuođafitnodahkan mat organiserejuvvojit dearvvašvuođafitnodatlága mielde • vuođđudussan mat organiserejuvvojit ásahuslága mielde Rievttálaš reguleren daid stáhtalaš doaimmaid dáfus mat leat organiserejuvvon sierra riektesubjeaktan lea dan organisašuvdnamálle duohken mii doaimmas lea . 2 Iešstivrejeaddji riektesubjeaktan lea Sámedikkis rievttálaš doaibmanákca . 2 Iešsoardinváttisvuohta vaháguhttá sakka olles sámi servodaga . 2 Iešsoardinváttisvuohta lea stuoris muhtun sámi birrasiin . 2 Iešsoardinfalleheapmi Stockholmas juovlamánus , ja terrorplánaid almmustahttin Danmárkkus juovllaid ja ođđajagi gaskkas čalmmustahtii ahte minge dáppe davviguovlluin lea vejolaš dáinna lágiin fallehit . 2 Iešmearrimearrideapmi ja ovttasbargu 2 Iešmearrideapmi mearkkaša ahte lea vuoigatvuohta hálddašit iežas ovdáneami , birgejumi ja luondduriggodagaid . 2 Iešmearrideapmi lea áibbas guovddáš bealli ja lea buot sámi áššiid barggu vuođđun . 2 Iešmearridanvuoigatvuohta lea modealla váldoeaktu . 2 Iešmearridanrievtti sisdoallu ja viidodat go dan galgá čađahit demokráhtalaš stáhta siskkobealde , lea ain ovdáneame . 2 Iešmearridanrievtti doaba lea dábálaččat leamaš čadnon dekoloniseremii ja vuollásaš riikkaid sorjjakeahtesvuhtii . 2 Iešguđetlágán organisašuvdnamálliid dárbu ja dárkilet hábmen lea olu áššiid ja árvvoštallamiid duohken , ee. doaimma ulbmila ja bargguid , doaimma márkanvuođu dási ja iešguđetlágán málliid duohken almmolaččat regulerejuvvon doaimmaid hárrái . 2 Iešguđetge siidda boazolohku galgá § 60 vuođul ovddiduvvot Boazodoallostivrii loahpalaš nannemii ja dohkkeheapmái . 2 Iešguđetge ovttasbargovugiid gaskas mat leat doaibman bures leat iešguđetge geahččalandoaimmat mátkealáhusas . 2 Iešguđetge ovdanahttinvejolašvuođaid gaskkas lea luodda Báhčaveailagi čađa šaddan eanet miellagiddevažžan . 2 Iešguđetge oahpponeavvoprošeavttat galggaše lunddolaš ovttasbargoprošeavttat , muhto eai šatta earágo dušše jurddan dehe áigumuššan , go váilot ruđalaš návccat . 2 Iešguđetge fágasuorggis ráhkadit sihke oahppogirjjiid ja fáddágihppagiid , muhto dađistaga galget fáddágihppagat boahtit eambbo oidnosii , gč 2.2.6 čuoggá . 2 Iešguđet áigodatguohtumiid guohtunáiggiid birra , jus eai leačča birrajagi guohtumat 2 . 2 Iešguđet áigodatguohtumiid dilli addá njuolgga čujuhusa das ahte lea go boazolohku heivehuvvon guohtunvuđđui . 2 Iešguđet stáhtalaš ásahusain leat almmotge ollu oktavuohta ja ovttasbargu maoriid ásahusaiguin ja iešguđet maori-orgánaiguin . 2 Iešguđet siidda boazolohku galgá maiddái ovddiduvvot boazodoallostivrii loahpalaš nannemii ja dohkkeheapmái . 2 Iešguđet siidaoasis ja buohtalas álggahanoasis lea jienastanvuoigatvuohta jahkečoahkkimis . 2 Iešguđet ráđiide addojuvvojit hálddašandoaimmat ja dat doibmet dan seammás fágapolitihkalaš ráđđeaddi orgánan . 2 Iešguđet riikkaid ráđđehusat fertejit maiddái searvat dán árvvoštallama bargui . 2 Iešguđet riikastivralahtuin ( fágaministariin ) lea Riikastivrra bealis ovddasvástádus iešguđet bušeahttapoasttaide . 2 Iešguđet ovttaskas doaimmat maid bargojoavku árvala sihkkarastin dihte Sámediggái eanet sorjjakeahtes dili , mielddisbuktet láhkarievdadusaid . 2 Iešguđet ortnegat hálddašuvvojit Sámedikki mearridan njuolggadusaid mielde . 2 Iešguđet orgánaid doaimmat : 2 Iešguđet málliid árvvoštallamis boahtteáiggi eanahálddašeamis Finnmárkkus , dovddaha maiddái Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku ahte dáid guovlluid hálddašeapmi ferte gullat orgánaide main sápmelaččat leat eanetlogus , ja ahte ortnegat juhkkojuvvon stivrenovddasvástádusain danne eai deavdde ILO-konvenšuvnna nr. 169 eavttuid guovlluide mat gullet dasa maid 14. artihkkal nr. 1 vuosttas čuokkis regulere . 2 Iešguđet mearrádusaid bokte ovddiduvvo ahte ealáhus galgá ieš leat mielde váikkuheame ja váldime ovddasvástádusa boazodoalu guoddevašvuhtii . 2 Iešguđet joavkkuid ságasteaddjit ožžot sáhkavuoru joavkkuid sturrodaga mielde . 2 Iešguđet joavkkuid ovddasteaddjit besset vuoruid mielde sárdnut . 2 Iešguđet geassesiiddaid boazolohku galgá dál mearriduvvot daid guohtuneatnamiid vuođul maid siida hálddaša . 2 Iešguđet eavttuid ulbmilolaheapmi berre oktiivástidit . 2 Iešguđet dálvesiidda váldoguovllu birra 3 . 2 Iešguđet doarjjaortnegiid njuolggadusat ja láhkaásahusat bisuhuvvojit gaskaboddosaččat , earretgo hálddašanváldi iešguđet doarjjaortnegiin mat sirdojuvvojit doarjjastivrii . 2 Iešguđet doaibmaovttadagat ráhkadit lassimearrádusaid ja čilgehusaid go lea dárbu . 2 Iešguđet doaibmaovttadagaid disponerenčálus galgá : 2 Iešguđet dievasčoahkkimiid virgelobit refererejuvvojit dievasčoahkkimis . 2 Iešgudet ráđiide addojuvvojit hálddašandoaimmat ja dat doibmet dasto maiddái fágapolitihkalaš ráddeaddi orgánan . 2 Iešgudet orgánaid doaimmat : 2 Iešgudet mearrádusaid bokte ovddiduvvo ahte ealáhus galgá ieš leat mielde váikkuheame ja váldime ovddasvástádusa boazodoalu guoddevašvuhtii . 2 Iežaskapitála rievdadus 2 Iežan sártnis diibmá dás Oslo Militære Samfunn báikkis meannudin mun Norgga guottuid ja gáibádusaid sihke plánabargui ja ođastusaide . 2 Iešalddis ii gusto hálddašanláhka ja almmolašvuođaláhka gávpedoaimmaide , muhto dat gustojit doaimmaide mat leat čadnon válddi čađaheapmái dahje servodatlaš doaimmaide . 2 Iešalddis dušše čuovvut doaibmanjuolggadusaid ii leat doarvái . 2 Ieš ožžon boazomearkka go ledjen 8-jahkásaš , ja dan rájes mus ledje iežan bohccot . 2 Ieš logahallanvuogádagas BIBSYS logahallojuvvojit sámi čálamearkkat riekta , muhto BIBSYS iežas sierramearkkaid logahallanstandárddaid mielde . 2 Ieš ledjen oahpaheaddjin boazodoallooahpus , earret eará guohtumiid birra , ealločoahkádusa ja bohccodávddaid birra . 2 Ieš in ožžon maidege dán buhtadusas . 2 Ieš Ytringsfrihetskommisjona garrasit deattuhii ahte máŋggakultuvrralaš servodat ferte dohkkehit máŋga almmolaš ságastallamiid . 2 Ida Marie Bransfjell 2 IT-suorgi ja prográmmagálvoindustriija ráđđejit eanaš priváhta oassádallit . 2 ISO máksá The International Organization for Standardization . 2 ISO lea standárdiserenorgánaid máilmmiviidosaš organisašuvdna mas leat miellahtut 130 riikkas , okta guhtege riikkas . 2 ILOkonvenšuvnna nr. 169 váldoprinsihppa lea eamiálbmogiid riekti várjalit ja ovdánhattit kultuvrraset , ja eiseválddiid geatnegasvuohta doarjut dan barggu doaibmabijuid bokte . 2 ILO-soahpamuš nr. 169 Eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain nannejuvvui Norggas geassemánu 20. 1990 . 2 ILO-konvenšuvnnas nr. 169 leat njuolggadusat eamiálbmogiid rievtti birra ieža beassat mearridit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami , beassat oahppat atnit iežaset giela ja beassat ásahit iežaset ásahusaid mat ovddastit daid eiseválddiid guovdu . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 áigumuššan lea nannet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid dáidda guovlluide dainna go evttoha ahte maiddái sin háldovuoigatvuohta galgá dohkkehuvvot ovttas eaiggáduššanvuoigatvuođain . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 sáhttá dál dadjat ovddastit riikkaidgaskasaš oainnu eamiálbmotvuoigatvuođaid hárrái . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 mielde lea dábálaččat ráđđehus geatnegahtton ráđđádallat . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 6.1. a nanne ahte eamiálbmogat galget beassat ráđđádallat go lea jurdda ásahit ” lágaid dahje hálddahuslaš doaimmaid ” . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 art. 7 vástida iešmearridanrievtti sátnádeapmái oktasaš art.1:s nr. 1:s ON ` konvenšuvnnain siviila ja politihkalaš rivttiid birra ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš rivttiid birra . 15 Vaikko ILOkonvenšuvnnas nr. 169 leat dihto mearrádusat main leat oasit mat gusket sámi iešmearrideapmái , de ii leat aŋkke riekta atnit konvenšuvnna vuođđun čuoččuhit sámi iešmearrideami álbmotrievttálaš ipmárdusa mielde dannego konvenšuvnnas lea sierra mearrádus art. 1:s ( 3 ) mii mielddisbuktá ráddjema álbmogiid iešmearrideami rievtti hárrái . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 Artihkal 7.1 guorrasa ON-konvenšuvdnii siviila ja politihkalaš rivttiid birra ( SP ) ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš rivttiid birra ( ESK ) main celkojuvvo ahte ” buot álbmogiin lea iešmearridanriekti . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 169 14 artihkkala deavdin lea váldovuođustus evttohusas . 2 ILO-konvenšuvnna nr. 107 mielde lei eamiálbmogiin vuoigatvuohta oažžut daid guovlluid eaiggáduššanvuoigatvuođa dohkkehuvvot maid árbevirolaččat ráđđejedje ( « right to ownership » ) . 2 ILO-konvenšuvnna gáibádusat árbevirolaš sámi guovlluid eanahálddašanortnegiidda 2 ILO-konvenšuvnna 14. artihkkal nr. 1 čuodjá ná : 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 ásaha eamiálbmogiid rievttálaš suddjema unnimusmeriid . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 váldoprinsihppan lea eamiálbmogiid vuoigatvuohta seailluhit ja ovddidit kultuvrraset , ja eiseválddiid geatnegasvuohta doaimmaiguin doarjut dán barggu . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 ovddasta dohkkeheami das ahte eamiálbmogat dávjá eai bastte seamma láhkai go eará álbmogat stáhtain gos ellet , ávkašuvvat vuoigatvuođaideasetguin , ja ahte sin riektiortnet , árvvut , boares vierut ja oainnut dávjá heađuštuvvojit . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain lea oktan 1958 ` ILO-konvenšuvnnain nr. 107 eamiálbmogiid ja eará čearddaid birra geat ollásit dahje muhtun muddui ellet čeardan iešmearrideaddji riikkain , dássážii áidna riikkaidgaskasaš rievttálaš instrumeanttat mat njuolga čilgejit eamiálbmogii suddjema . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain 76. riikkaidgaskasaš bargokonferánsa ( International Labour Organization ) dohkkehii 1989:s konvenšuvnna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain ... 11 1.1.3 . 2 ILO-konvenšuvdna nr. 169 art. 7 nanne ahte eamiálbmogis lea riekti ieš vuoruhit ja dárkut iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2 ILO-konvenšuvdna ferte dohkkehuvvot ollislaččat , almmá makkárge formálalaš reservašuvnnaid haga ovttaskas mearrádusaid ektui . 2 ILO ` manuálas 106 čilgejuvvo ahte doaba ” hálddahuslaš doaimmat ” sáhttet leat vaikko makkár doaimmat . 2 IKT- heivehuvvon oahpahusvuogit ovttas desentraliserejuvvon fálaldagain , dagaha ahte studenttat geat orrot guhkkin eret oahpahusásahusain sáhttet oažžut oahppofálaldaga lagasbirrasis . 2 IKT – áŋgiruššamat sámi oktavuođas 2 IKT skuvllas 2 IKT oahpponeavvut ja filmmat oahpahusa geavaheapmái 2 II Árvalusat ja mearkkašumit Sámediggeráđi mearrádusárvalus lávdegoddái : 2 II oassi . Bargojoavkku árvvoštallamat ja árvalusat 6 . 2 II oassi . Bargojoavkku árvvoštallamat ja árvalusat ... 57 6 . 2 II Láhka gustogoahtá dan rájes go Gonagas dan mearrida . 2 II Gažaldagat ja vástádusat 2 II Evttohusat ja vejolaš mearkkašumit 2 II Dát láhka biddjojuvvo fápmui dakkaviđe . 2 I. ÁLGU 2 I. oasi bohtosat , sámi riektevieruid ja riekteipmárdusaid čielggadeapmi Finnmárkku fylkkas , leat almmuhuvvon NOU 2001 : 34:s . 2 I. Ovddiduvvon mearkkašumit ja evttohusat : 2 I. Doarjjastivrra doaibma 2 I Áššebáhpirat : 2 I spenningsfeltet mellom eksistens og vitenskap . 2 I oassi . Vuođđomateriála – guovddáš surggiid stáhtus 1 . 2 I Orohagat 2 I Mildosat : 2 I II III IV V VI VII 2 I Finnmárkkukomišuvdna § 29 Finnmárkkukomišuvdna Ásahuvvo komišuvdna ( Finnmárkkukomišuvdna ) , mii gustojeaddji riikkagottálaš rievtti vuođul galgá čielggadit daid eatnamiid geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođaid , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas § 49 mielde . 2 I Dokumeantalistu 2 Hærenii 5 540 miljovnna kruvnnu juolludus Árvaluvvon juolluduslassáneapmi ja siskkáldas resurssaid geahpedeamit buoridit Hæren bušeahta oktiibuot 183 miljovnna kruvnnuin . 2 Hæren soahteveagas dan áiggi ledje 13 brigáda . 2 Hæren bargoveahka lea lassánan 50% jagi 2005 rájes . 2 Hæren bargiid lohku lassána sullii 60 proseantta áigodagas 2006 – 2012 . 2 Hålogalandalmennet šaddá leat iehčanas riektesubjeaktan . Dat galgá ovddasvástidit doaimmastis ja bargiid virgádemiid . 2 Hålogalandalmennet Lávdegoddi lea bivdon erenomážit árvvoštallat ahte berrejitgo stáhtaeatnamat Nordlánddas ja Romssas , mat leat 45 % dán guovtti fylkka eatnamiin , hálddašuvvot várrelága mielde . 2 Hástalussan šaddá oažžut áigái soahteveaga mii duhtada oktasaš suodjalusa gáibádusaid , mii seammás lea áigeguovdil ja sáhttá hálddašit riikkaidgaskasaš heahtediliid . 2 Hástalussan šaddá ahte áddet ja diehtit movt luondduresurssaid geavahit nana ceavzilis vuogi mielde . 2 Hástalussan lea ásahit juridihkalaš ovttadaga mii sáhttá bargat museárusttega ásahemiin ja doaimmain . 2 Hástalussan lea váikkuhit kritihkalaš reflekšuvnna kultuvrra , historjjá ja identitehta ektui guovtti oktavuođas , nubbi lea majoritehta ja nubbi fas minoritehta servodat , ja dasto váikkuhit positiivvalaš sámi iešáddejumi . 2 Hástalussan lea váikkuhit dasa ahte kultuvrra ja identitehta positiiva sojut galggaše dagahit ahte oažžut vel eanet sámi giellageavaheddjiid go dat mat odne leat . 2 Hástalussan lea siskkildit maiddái sámi guovlluid ruošša bealde dán prográmmii , lassin Davviriikkaide . 2 Hástalussan lea oažžut stáhtaid ruhtadit ovttasbarggu . 2 Hástalussan lea geavahit guovlluid nu ahte luondu ja kulturmuittut ieža mearridit doaimma rámmaid ja rájiid . 2 Hástalussan lea danin ásahit institušuvnnalaš lágidemiid mat ovddidit ovttasbargguid fágaid rájiid rastá . 2 Hástalussan lea ahte ovttaskas áššit lassánit . 2 Hástalussan lea ahte muhtun guovlluin leat iešguđet áigodatguohtumat máŋgga orohaga siskkobealde . 2 Hástalusat sámi mánáidsuodjalus . Preassakonferánsa Sámedikkis 2 Hástalusat maid deattuhit našunála doaibmannávccaid dehálašvuođa . 2 Hástalusat leat mo guovllut galget bissot oalgálagaid IKT-ovdánemiin , ja nu maid leat mielde dán suorggi ovdáneamis . 2 Hástalusaiguin maid mátkeealáhusa ovddideapmi buktá sámi kultuvrii , galggašii meannudit ovttas eará eamiálbmogiiguin mat leat seamma dilis , nugo omd. árktalaš guovlluin . 2 Hástalus ovddos guvlui lea hábmet guvllolaš ovddidansystema masa ovttasbargoguoimmit servet , sihke ovddidankapitálain ja fysalaš kapitálain . 2 Hástalus lea ovddidit davveguovlostrategiija rádjerasttideaddji perspektiivvas , mas álgoálbmotberoštumit leat mielde . 2 Hástalus lea gávdnat čovdosiid mat fuolahit sihke dahkkivuoigatvuođalaččaid ja geavaheddjiid , mat váikkuhit dasa ahte lobálaš bálvalusat eambbo geavahuvvojit , ja dasa ahte lobihis geavaheapmi ráddjejuvvo . 2 Hástalus lea ee. nannet birasbearráigeahču miehtá mearragátti , atnit čalmmis ja dárkkistit resursageavaheami ja johtalusa riddobearráigehččiiguin geaid lohku stuoriduvvo . 2 Hárštá 2 Háršttás galgá ain leat davi oljoguovddášárvu dainna lágiin ahte doaimmat mat leat dohko biddjojuvvon , bissot ja ovddiduvvojit eambbo . 2 Hárjánan čalbmi ” oaidná bohcco dili miehtá guohtunáigodaga . 2 Hárjánan áibmosuodjalusa girdit ráhkisvuođain ja ganjalčalmmiiguin hupmet dáid girdimášiinnaid birra , mat dál eai šat leat anus . 2 Hárjehallanoahpu lágideapmi berre speadjalastit miehtásámi perspektiivvaid . 2 Hápmet láhkaásahusaid norgalaš oahppoplánaid sámi sisdollui . 2 Háns Hánssa skuvlamuitalus 2 Hálkavárri / Meavki Blåtind 2 Hálkavári ja Meavkki / Blåtind báhčinguovlu 2 Hálkavári / Iŋggášguolbana báhčinšillju lea deaŧalaš guovlu boazodollui , ja boazodoallu lea guovddáš sámi ealáhus ja deaŧalaš sámi kulturguoddi mii suodjaluvvo sihke našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš njuolggadusaid bokte . 2 Háliidit julev- ja lullisámi girkolaš virggiid 2 Háliidit deaivat sápmelaččaid Trøndelagas 2 Háliidit danne beassat eret earri-doahpagis , ja baicca gohčodit oahpposajiid omd. dáčča ja sámi oahpposadjin . 2 Háliidan rámiidit boazodoalloohppiid . 2 Háliidan maiddái giitit Siri Johnsen , gii lea dahkan maŋemus rievdademiid ja gárven plána , ja Berit Merete Nystad , gii lea jorgalan plána sámegillii . 2 Háliidan dán dadjat bearrašiidda miehta riikka geat leat massán sin ráhkkása : 2 Háliida árvalusaid 2 Háliida joatkit doarjaga Bosnia-Hercegovinai 2 Hálddašit sámelága giellanjuolggadusaid , vrd. Ot.prp. nr. 114 ( 2001-2002 ) . 2 Hálddašit , doaimmahit ja áimmahuššat gonagaslaš opmodagaide lea ráddjejuvvon 23 miljovnna ruvdno . 2 Hálddašeamis oppalaččat lea eahpesihkkarvuohta movt dáinna mearrádusain galgá láhttet ja makkár visttiid galgá gohčodit sámi vistin . 2 Hálddašanváldi galgá fuolahit ahte sámi beroštumit gozihuvvojit buori vuogi mielde ja ahte hálddašanregime árvalus dávista stáhta ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadussii . 2 Hálddašanpolitihkka FADas lea ovddasvástádus hálddašanpolitihkas , mii lea stáhtii vuođđu go dat vállje organisašuvdnahámiid ja čielggadanbargovugiid . 2 Hálddašanplánas galget oaivvušguovlluid lunddulaš iešvuođat kártejuvvot , čáhcegávdnoštumi dilálašvuohta obalohkkái ja olmmošlaš doaimma váikkusat guvlui . 2 Hálddašanođastus . . . . . . . . . . . . . . . 2 Hálddašanortnegat boazodoalloguovlluin 2 Hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat Hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat leat dábálaččat doaimmat main leat erenoamáš bušeahttafápmudusat . 2 Hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat ... 42 3.1.3 . 2 Hálddašanorgánat gullet Siviilaáittardeaddji gelbbolašvuođa vuollái . 2 Hálddašanorgánat Hálddašanorgánat lea stáhtalaš doaimmaid organiserema váldovuohki , ja lea oppalaččat daid njuolggadusaid vuollásaš mat gustojit stáhtahálddašeapmái , dasa gullet Stuoradikki juolludannjuolggadusat , stáhta ekonomiijahálddašeami njuolggadusat , almmolašvuođaláhka ja hálddašanláhka . 2 Hálddašanorgánat ... 41 3.1.1 . 2 Hálddašanorgánaid stivrrat galget fuolahit dušše hálddašeapmái guoskevaš bargguid , eaige galgga beassat doaimmahit makkárge gávpedoaimmaid . 2 Hálddašanlága § 2 vuosttaš lađđasa c bustáva láhkaásahusdefinišuvdna cealká ahte láhkaásahus lea ( dás jorgaluvvon ) “ mearrádus mii gusto mearrikeahtes peršovdnalogu dahje mearrikeahtes peršovdnabirrasa vuoigatvuođaide dahje geatnegasvuođaide , ja dat mearkkaša ahte dákkár njuolggadusat fertejit dohkkehuvvot láhkaásahusa hámis , vrd. hálddašanlága kapihtal VII . 2 Hálddašanlága geavaheapmi . 2 Hálddašanguovllu viiddideapmi láhkaásahusa bokte , ferte dahkkot Guovvamánu 10. b. 1967 hálddahusáššiid meannudanvuogi lága njuolggadusaid mielde ( hálddašanlága ) , kap. 7 Láhkaásahusaid , áššečielggadeami geatnegasvuođa , gulaskuddama ja hápmegáibádusaid birra . 2 Hálddaša njálmmálaš ja čálalaš dárogiela , ja máhttá geavahit giela ámmátoktavuođain - máhttá árvvoštallat ja geavahit heivvolaš dutkanbohtosiid ja ieš čađahit systemáhtalaš ovddidanbargguid - máhttá ovttasráđiid váhnenovddasteddjiiguin ja fágalaš ásahusaiguin gávnnahit ja fuobmát ohppiid sierralágan dárbbuid , vai dárbbašlaš doaibmabijut álggahuvvojit - máhttá lágidit dili mii ovddida fidnoálggahangealbbu ( entreprenørskap ) ja máhttá searvvahit oahpaheapmái báikkálaš bargo- ja servodateallima , árbediehtoguddiid ja resursaolbmuid - máhttá ávkin atnit sámi oahppan- ja oahpahanvugiid OPPALAŠ GELBBOLAŠVUOHTA Kandidáhtta - bastá oaččuhit ámmátlaš searvevuođa oahpaheddjiiguin nu , ahte ovdánahttá buori geavada ja ámmátetihkalaš geađgejuolggi - bastá oaččuhit ámmátlaš searvevuođa sámi oahpaheddjiiguin dainna ulbmiliin , ahte ovdánahttit buori geavada ja ámmátetihkalaš geađgejuolggi maiddái riikkarájiid rastá - bastá ovdánahttit demokratiijaáddejumi ja demokráhtalaš oassálastima ja bastá kritihkalaččat reflekteret sierra luohkkádásiid dárbbuid - bastá nannet riikkaidgaskasaš ja máŋggakultuvrralaš áššiid skuvlla barggus - bastá fuobmát iežas oahppan- ja gelbbolašvuođadárbbuid oahpaheaddjeámmáhis - lea háhkan nuppástuhttin- ja ovddidangelbbolašvuođa , mainna bastá dustet skuvlla hástalusaid boahttevuođas - bastá nannet sámi , álgoálbmot ja riikkaidgaskasaš skuvladoaimmaid - bastá doarjut sámi mánáid ja nuoraid ovdáneami ja identitehtahuksema 2 Hálddahusvuogádagas lea garra noađđi dušše nagodit gieđahallat daid bargguid mat lassánit Sámedikkis . 2 Hálddahuslága njuolggadusat gusket áššiide mat meannuduvvojit dáid njuolggadusaid mielde . 2 Hálddahuslaš stuktuvrrat sáhttet ipmirduvvot eahppečielggasin ja moivvasin . 2 Hálddahuslaš sekšuvdna 2 Hálddahuslaš ođđasisorganiserema oktavuođas 2005:s ásahii Sámediggi sierra dievasčoahkkinbargojoavkku . 2 Hálddahuslaš ja ekonomalaš váikkuhusat Modealla mielddisbuktá ahte šaddá oalle viidát nuppástuhttit dálá bušeahtta- ja mearridanprosedyraid ja sáhttá dagahit ahte šaddá dárbu eambbo raporttaide ja čielggademiide ovddasvástádus- ja váldesuorggi rehkenastinvuođu ja ráddjema dáfus . 2 Hálddahuslaš doaimmain mat gullet Sámediggeráđđái leat ruđaid juogadeapmi sámi organisašuvnnaide ja doarjaga juogadeapmi Sámedikki joavkočálliide , ja dasto « Eará doarjja » ( poasta 70.6 ) . 2 Hálddahuslaš doaimmain mat gullet Sámediggeráddái leat ruđaid juogadeapmi sámi organisašuvnnaide ja doarjaga juogadeapmi Sámedikki joavkocálliide , ja dasto « Eará doarjja » . 2 Hálddahusjođiheaddji , Sámi dutkamiid guovddáš ( joavkku čálli ) 2 Hálddahusas 2 Hálddahusaid gaskasaš bargojoavku lea árvvoštallan Sámi parlamentáralaš ráđi organiserema ja ásaheami . 2 Hálddahusa viiddideapmi lea maiddái čadnon Sámedikki politihkalaš doibmii mii dađistaga viidána – ja mii fas lea sámepolitihkalaš ovdáneami ja eamiálbmotrievtti riikkaidgaskasaš ovdáneami boađus . 2 Hálddahusa ja IKTa direktoráhta ( Direktoratet for forvaltning og IKT ( Difi ) ) 2 Hálddahusa hálddašanbargguid lassin lea maiddái dárbu bargat olggos guvlui nu ahte bálvalit iešguđet geavaheaddjijoavkkuid . 2 Hálddahusa goaibmagolut 2 Hálddahusa bargui gullá maiddái duođaštit boazodoalu areálageavaheami ja almmustuhttit dan gielddaide ja fylkkaide . 2 Hálddahus- ja DGT-direktoráhta ( HDDi ) galgá veahkehit ráđđehusa ođasmahttit almmolaš suorggi ja dahkat dan bevttoleabbon ja álkibut olahahttin . 2 Hálddahus lea maid leamaš mielde NRK Sámi Radio prográmmaráiddus Giellamet . 2 Hálddahus lea joatkan barggus hálddahusa gelbbolašvuođaplána ulbmiliid ollašuhttimiin . 2 Hálddahus lea iehčanas stáhtalaš hálddašaneiseváldi masa Sámediggi nammada áirasiid . 2 Hálddahus guorahallá organisašuvnnaid árvalusaid , ja de biddjojit vejolaččat bušeahttaevttohussii ( 2008 ) ja/dahje bušeahttaáŋgiruššanevttohussii ( 2009 ) . 2 Hálddahus galgá ovttasráđiid ealáhusa orgánaiguin ja eará oassálastiiguin váikkuhit dasa ahte boazodoallošiehtadusa ekonomalaš resurssat adnojit ulbmillaš vuogi mielde , mii doaibmá bures ja mii lokte árvoháhkama . 2 Hálddahus galgá maid láhčit dili Finnmárkku eará rámmaeavttuid gárvvisteapmái . 2 Hálddahus duppalastojuvvo 50 bargis 90 bargiin . 2 Háhkat čalmmus rámmaeavttuid ealáhussii 2 Huvdendoaibmabijut ja buorit duopmárdábit 2 Hupmat singuin geat garrasepmosit lea gillán . 2 Humanitára- ja ráŋggáštusriektesekšuvdna 2 Humanisttalaš fakultehta evttoha ahte ferte lágidit gurssaid maiddái eará sámi suopmaniin go davvisámegielas , sidjiide geat juo máhttet davvisámegiela ( gč. gulaskuddancealkámuša ) . 2 Humanisttalaš fakultehta deattuha gulaskuddancealkámušastis ahte lea deaŧalaš ásahit oahppofálaldagaid julev- ja lullisámegielas gaska- ja váldofágadásis . 2 Humanisttalaš fakultehta deattuha dán deaŧalaš doaibmabidjun gulaskuddancealkámušastis . 2 Humanisttalaš fakultehta 2 Humaniora , servodatfága ja juridihka girjerájus ( HSJ-girjerájus ) lea galbejuvvon sámegillii doaibmaplána ruhtademiin . 2 Huksengolut Nuortalaš museárusttegii Njávdámis mearkkaša dan ahte Sámediggi ferte bajidit bušeahta jos galgá sáhttit ollašuhttit rusttega ásaheami . 2 Huksengolut Nuortalaš museárusttegii Njávdámis leat meroštuvvon dahkat birrasii 20 milj. kr. . 2 Huksen- ja opmodatpolitihkka FADas lea bajimus ovddasvástádus dan huksen- ja opmodatpolitihkas mii gullá stáhta siviila suorgái . 2 Huksen- ja infrastrukturulbmálaš viidodagaid lea dárbu heivehit oktii . 2 Huksemis dákkár luohttámuša lea áddjás bargu , ja jus eat bargga bures , de sáhttit dán luohttámuša čuovvovaš beaivái manahit . 2 Huksemis boarrásiidfuolahusa lea guhkilmas prošeakta , danin lea ráđđehus šiehtadusa olis bušeahtaárvalusaid bakte álggahan ollu doaimmaid mat galget nannet suohkanekonomiija oppalaččat ja doaibmabijuid 2015 Fuolahusplánas earenoamážiid . 2 Huksema strategiija lea suorggi fágagelbbolašvuođa čohkken ovtta guvlui buoridan dihte sámi fágaovdáneami eavttuid ja dan maŋŋá biđget gelbbolašvuođa eará guovlluide , áinnas máŋgga gelbbolašvuođa ovttadahkii . 2 Huksejeaddjis ii leat álgoálggus ovddasvástádus eastadit billistemiid . 2 Huksehusaid ja ráhkadusaid investeremiidda 1 994 miljovnna kruvnnu juolludus Juolludusrámma oktiibuot 1 778 miljovnna kruvnnu árvaluvvo našunála opmodagaide , huksehusaide ja ráhkadusaide ( EBA ) jagi 2012 , ja lassáneapmi lea 171 miljovnna kruvnnu jagi 2011 sáldejuvvon bušeahta ektui . 2 Hui stuorra deaddu ferte biddjojuvvot dilálašvuođaid láhčimii nu ahte Suodjalus galgá sáhttit čoavdit doaibmamušaidis ja beassat hárjehallat doarvái bures . 2 Hui erenoamáš vuohki nannet máttasámegiela 2 Hovednr . 2 Hordalánda 2 Hordaland AUF jođiheaddji ja okta dain čeahpimus nuoraidpolitihkkariin mat mis ledje . 2 Hoahpuhit barggu mii guoská Sámedikki vuollásaš ráđiid organiseremii , ja daid bargguide ja doaimmaide Sámedikki doarjjaortnegiid struktuvrrain fárrolaga . 2 Historjá ossodat lea leamaš mielde ásaheame sámi kulturdieđu lohkanbajioahpu : evttohus bođii ovdan juo 1989 čielggadanbarggus man boađus lei Sámi dutkamiid guovddáža ásaheapmi . Sámi kulturdieđu lohkanbajioahppu álggahuvvui easkka 1998 čakčalohkanbaji – ja dasa lei stuora beroštupmi ... 2 Historjjás mii dalle fertet viežžat oahpu . 2 Historjjálaččat lea dárboárvvoštallan ásahuvvon sihkkarastin dihte buori ja dássedis fálaldaga olles riikkas . 2 Historjjálaš čielggadeapmi 2 Historjjálaš ja arkeologalaš čielggadeamit čájehit ahte Finnmárku doložis lea leamaš sámi guovlun , muhto sámi guovlluide leat eará olbmot dađistaga fárren , dávjá ovddeš áiggiid dáruiduhttinpolitihka lassin , earenoamážit guolástusgilážiidda ja industriija- ja gávpebáikkiide . 2 Historjjálaš duohtavuođat duođaštit ahte sápmelaččain stuorra osiin Finnmárkkus 1751 rádjai ledje dohkkehuvvon duohta ja rievttálaš posišuvnnat eanaeaiggádin , ja ahte sin hálddus leat buot guovllu luondduriggodagat . 2 Historjjá ossodat , Servodatdiehtaga instituhtta 2 Historjjá našuvnnalaš fágaráđđi lea mearridan ahte instituhtas lea 1997 rájes vuosttašdási našuvnnalaš ovddasvástádus oktiiheivehit sámi ja kveana historjjá dutkama ja oahpahusa ovdáneami . 2 Historjjá instituhtta oaivvilda ahte sámi kulturdieđu lohkanbajioahppu váikkuha positiivvalaččat studeanttaid oaččuheapmái ( gč. gulaskuddancealkámuša , geahča maiddái čuoggá 5.1.13 ) . 2 Historjjá instituhtta doarju dán árvalusa ( gč. gulaskuddancealkámuša ) . 2 Historjjá instituhtta 2 Historjjá instituhta ovdáneapmi , čuokkis 4.3.1 Historjjá ossodat / Historjjá instituhtta ovdamearkan , čájeha ahte vuoruhemiid ferte guhkes áiggiid badjel dahkat , ja ahte lea dárbbašlaš geavahit iešguđetlágán stipeandaortnegiid doaibmabidjun . 2 Historjia 2 Historihkárat rehkenastet 30 jagi buolvan . 2 Hirpmahuvvan - Dán jagáš šiehtadallamat leat leamašan váddásat ja gáibideaddjin . 2 Henry Minde , Historjjá instituhtta , Servodatdiehtaga fakultehta 2 Henriksen , Scheinin , Åhrén : Sámi álbmoga iešmearrideami vuoigatvuohta , s. 346-347 , i Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna : Suoma-Norgga-Ruoŧa-Sámi áššidovdi joavkku álgohápmi , geigejuvvon golggotmánu 26. b. 2005 . 2 Henrik Eriksen Berit Oskal Eira várrelahttu 2 Henrik Eriksen 2 Helseregion Nord ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargu sáhttá maiddái leat ulbmillaš danne go dearvvasvuođaregiovdnii gullet máŋga fylkagieldda . 2 Hellehus Microsoft:a boallobeavdečovdosa ja evttohuvvon ruoŧa standárdda gaskkas ii dagat Sámedikki árvvoštallama mielde stuorra geavatlaš čuvvosiid . 2 Helikopter bargoveahka galgá nannejuvvot . 2 Heivehuvvon oahpaheapmái DjO-doarjja - Bagadus 2 Heivehuvvon oahpaheapmái DjO-doarjja 2 Heivehit oahpahusa vai eanemus lági mielde studeanttat čađahit oahpahusprográmmaid mearriduvvon áigái 2 Heivehan dihte boazologu resursadilálašvuhtii , ferte maid bargagoahtit bajimuš boazologuin orohaga nammii . 2 Hedemárku 2 Hedemárkku sadjásaš lahttu Stuoradiggái 2 Heajos dálki sáhttá hehttet uhcit fatnasiid , eará hehttehus lea bivdojuvvon earit . 2 Heajos bealli lea ahte sámi studeanttat oahpuideasetguin sáhttet gáidet eret sámi servodagas . 2 Heahtedilis sáhtte diŋgot Sea King gádjunhelikoptera maiddai suomabeallái ja lea ovdal viežžan roasmmohuvvon olbmuid Ohcejogas . 2 Heahtedilis dárbbašuvvo njuovžilis ovttasbarggu buot várrehusguovddažiid , buohccebiillaid , doaktariid gaskkas geat leat bargovuorus ja buohcceviesuid gaskkas . 2 Heahtediliin dahje soahtediliin lea čielga gáibádus ahte buot bealit sáhttet luohttit guhtet guimmiidasaset nala . 2 Heahpanan go in máhte , ja danin in duostta gosage vuolgit , mus ferte álo leat olmmoš mielde gii sáhttá dulkot . 2 Hattiide váikkuha dat go leat doarvái viessohuksensajit , huksengolut ja ruovttudoalu máksinnákca . 2 Hatteng ! 2 Harvasstua lávejit guovllu boazosámit Norgga ja Ruoŧa bealde geavahit , ja dat lea deaŧalaš kulturhistorjjálaš oktavuođas . 2 Harvasdalen lea sihke Norgga ja Ruoŧa beale boazosámiid guovddáš guovlu . 2 Hansen ja Minde čilgeba notáhtas dán proseassa ná : 2 Hans Petter Myrland 2 Hans Hansen čiktá firpmiid . 2 Hans Hansen Norgga Sámiid Riikkasearvvi riikkačoahkkima áirrasin , Gáivuonas 1986 . 2 Hans Hansen ( 1916-1994 ) Goradagas Porsáŋggus eret lei smávvadálolaš ja guolásteaddji . 2 Hanna H. Hansen lea luođobargi journalista ja govvideaddji gean ruoktu lea Goradagas Porsáŋggus . 2 Hanna H. Hansen : 2 Hallgeir Skøyen Varsi šaddá áirrasin Steinar Pedersena sadjái válgakreatsas 2 Deatnu / Tana . 2 Hahtedillái eai gávdno doarvái buori ovttasbargovuogit . 2 Hagbart Grønmo ođđa ráđđeaddin Sámediggeráđđái 2 Haddi juohke ovttadahkii lea juhkkojuvvon iešguđetlágán osiide ja iešguđet lágán válljejumit vuođul . 2 Hadde- ja bálkálassánemiid geažil lea dát 2000-jagis meroštallon dahkat sullii 4 milj. kruvnnu . 2 HDDi galgá maid váikkuhit dasa ahte stáhta organiserejuvvo ja jođihuvvo buori vuogi mielde , ja nu ahte dárbbu mielde čađahuvvo surgiidrasttideaddji oktiiheivehallan ge . 2 Gávttiid ja sámi hápmásaš biktasiid geavaheapmi leavvá . 2 Gávppašit ja addet dálkasiid . 2 Gávppašangielddus . 2 Gávpogat Áltá , Tromsa , Harstad ja Bådåddjo eai leat lohkkon mielde . 2 Gávpeorganisašuvnnat ( báikkálaš guovddáš ) ožžot prošeaktadoarjaga oaivadan- , gávpe- ja márkanfievrridandoaibmabijuide ohcamiid vuođul main leat definerejuvvon ulbmil , organiseren , bušeahtta ja čađaheami áigeplána . 2 Gávpeorganisašuvnnat ( báikkálaš guovddáš ) ožžot dál jođihandoarjaga . 2 Gávpeorganisašuvnnat ( báikkálaš duodjegávppit ) ožžot odne jođihandoarjaga . 2 Gávpejasat orrot dalle gilvaleamen eará gálvolágideddjiiguin . 2 Gávpegálvu / duodji 2 Gávpeguolásteapmái dárbbaša olmmoš guolleeari . 2 Gávnna ráhpis bálgá . 2 Gávdnosat dákkár sturrodagas čájehit ahte leat ain ovdánahttin vejolašvuođat norgga nannánjuolggi siskkobealde . 2 Gávdnojit olu duođaštusat dáruiduhttinpolitihka heitot váikkuhusain , eambbo duođaštusat leat dárbbašmeahttumat . 2 Gávdnojit maiddai plánat maid bakte gáibidit dávjjibut ohppiidlonohallama . 2 Gávdni videorustegiid galggašii ávkkástallat buorebut go odne . 2 Gávdni govdafierpmádat ja elektrovnnalaš gulahallan mas lea alla kapasitehta lea okta dain guovddáš mihttomeriin mat leat ráđđehusjulggaštusas . 2 Gávdnat vejolašvuođaid ovttas bargat rájiid rastá sámi servodagas ja oččodit eavttuid vejolašvuođaid duohtan dahkamii . 2 Gávdnat vejolašvuođaid ja eavttuid dasa ahte sámi álbmot sáhttá bargat dan ala ahte šattašii guovlluid Sápmi sihke ekonomiija dáfus ja sosiálalaččat . 2 Gávdnat oalge- ja kvalitehtabuktagiid eanadoalu , boazodoalu ja guolástusa ráhkadanávdnasiin 2 Gáržžidusat deivet erenoamážit sámi guovlluid , main eai leat eará dienasvejolašvuođat go dat maid vuođđoealáhusat sáhttet addit . 2 Gáržžes ekonomalaš rámmat dagahit maiddái ahte áviissat eai nagot buoridit váldobuktaga kvalitehta . 2 Gárten galgá dáhpáhuvvat gustojeaddji riikkagottálaš rievtti vuođul nugo dat lea ovdánan guhkilmas riektegeavada bokte . 2 Gárrenávdnasiid geavaheapmi ja psykalaš váttut buohtalaga orrot lassáneamen sámi servodagas , ja dikšunapparáhtas ii leat dohkálaš gelbbolašvuohta bargat daiguin váttisvuođaiguin . 2 Gárihuhttinovddasmorraša huksen 2. ja 3. linjádásis lea hábmejuvvon doaibmabidjun doaibmaplánas . 2 Gárasavvonii fertiimet guođđit herggiid ja Ruoŧa eiseválddit sáddejedje min Johkamohki guvlui . 2 Gánnáhahttivuođa gáibádus mii dálá hálddašeaddjis lea okta dain váldo ulbmiliin , ii soaba oppage áigumušaide maid sámi orgánat , siidaorgánaid rájes ođđaáigásaš organisašuvnnaid rádjai , leat deattuhan deatalažžan sámi kultuvrra luondduvuođu hálddašeamis . 2 Gálvvut mat fievrriduvvojit goalmmát riikkas EU:i vuovdima dihte , iežas geavaheapmái dehe friddja johtui EU siskkobealde de rehkenastojuvvo daidda duollu , jus sierra mearrádusaid bakte ii leat mearriduvvon ahte gálvvuid oažžu fievrridit riikii duollu haga . 2 Gálvolágideddjiid gaskkas sáhttet gievrramusat bidjat eavttuid nannoseamos mearkagálvvuide , muhto eará gálvolágideddjiin , vuođđobuvttadeddjiin ja gávpejasain lea unnán váikkuhanváldi ja diehtu iežaset eavttuid birra . 2 Gálvoinvesteremiidda 8 059 miljovnna kruvnnu juolludus Ráđđehusa árvalus mearkkaša ahte guhkesáiggiplána eavttuid mielde lea ain dárbu vuoruhit gálvoinvesteremiid ja suodjalussuorggi ođasmahttimiid . 2 Gáldut : Statistisk sentralbyrå ja Finánsadepartemeanta . 2 Gáldut : Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ja Finánsadepartemeanta 2 Gáldu – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 2 Gáldu : Sámediggi 2 Gáldu : Broderstad et al 2007 European Journal of Haematology 2 Gáivuotna 400 2 Gáivuotna / Olmmáivággi gullet seamma kategoriijai go Divttasvuonfealtage . 2 Gáivuona suohkan 1 387 1 504 1 404 2 Gáiseguovllu válgabiires leat 7 listta : 2 Gáiddusoahpahus sáhttá dás , nugo earáge oahpahusas , leat ávkkálaš veahkkereaidun . 2 Gáiddusoahpahus lágiduvvo lotnolasvuođa vuogi mielde . 2 Gáibádussii gullá oalle stuora lassáneapmi Boazodoalu ovdánahttinfondii mainna nanne earret eará boazodoalu infrastruktuvrra ja Márkanlávdegotti barggu oažžut eanet njuovvamiid ja vuovdima bohccobierggus . 2 Gáibádussan ođđa jođiheaddjái lea ahte sus lea vuoigatvuohta atnit mearkka , ahte lea nuorat buolvva olmmoš , ja ahte lea searvan buot boazobargguide jođiheaddji fárus unnimusat golbma jagi . 2 Gáibádusas praktihkalaš čađaheapmái . 2 Gáibádusa ekonomalaš rámma lea 125 miljovnna ruvnno , mii lea 24 miljovnna lassáneapmi gustovaš šiehtadusa ektui , mii lea 101,0 miljovnna ruvnno . 2 Gáibádus lea biddjon dan vuođul go ohppiide lea váttis oažžut oahpahusa sámegillii danne go vuoigatvuohta oahpahussii sámegillii leat čadnojuvvon oahpahuslága « sámi guvlui » . 2 Gáibádus galgá leat mielde buot 2011 juolludusreivviin maid departemeanttat galget sáddet iežaset direktoráhtaide ja ossodagaide mas čilgejit maid sii čuovvovaš jagi galget doaimmahit . 2 Gáibádus buori jáhkkui ii leat nu garas , juos geavahanáigi lea hui guhkki . 2 Gáibiduvvo ahte siidaoasi jođiheaddji ássá Norggas . 2 Gáibideaddji sihkkarvuođa doaibmabijut vuoruhuvvojit hui bajás . 2 Gáhtten- ja huksenáššiin lea deaŧalaš ahte árvvoštallamis deattuhuvvo mo vejolaš huksendoaibmabijut sáhttet čuohcat sámi servodahkii ollislaččat . 2 Gáhtten- ja huksenáššiin galgá árvvoštallamis erenoamážit deattuhit makkár váikkuhusat vejolaš huksendoaibmabijuin leat sámi servodahkii ollislaččat . 2 Gáhtain ja på toarggain . 2 Gádjundoaibma 2 Gádjunbálká ii galgga leat gáddjojuvvon bivdosa árvvu stuorát . 2 Gádjunbálká . 2 Gáddesárgás gusto láhka nu guhkás merrii go ovttaskas oamastanvuoigatvuohta ollá . § 2 Gáddesuodjalus 2 Gáddeavádat ( huksengielddus ) ja earuheaddji gáddeavádathálddašeapmi 2 Gába-nissonbláđđi almmustuvvá dušše duollet dálle ekonomalaš sivaid geažil , go ii leat ožžon bissovaš stáhtadoarjaga . 2 Gába nissonbláđđi 2 Gába lea sámi nissoniidbláđđi mii čállo davvisámegillii ja dárogillii . 2 Gába lea sámi nissonbláddi mii cállojuvvo davvisámegillii ja dárogillii ja almmustuvvá njeallje gearddi jagis . 2 Gába dárbbaša bissovaš stáhtalaš ruhtadeami . 2 Gába dárbbaša 1,2 milj. kruvnnu bissovaš stáhtalaš ruhtadeami vai bláđđi sáhtášii ilbmat njealji geardde jagis . 2 Gába - nissonbláđđi 2 Gyldendal 1986 2 Guđet Hålogalandalmennega ásaheami botta leat barggus Statskogas bargobáikkiin Nordlánddas dahje Romssas , lea vuoigatvuohta oažžut barggu Hålogalandalmennegis seamma eavttuiguin go Statskogas . 2 Guđege suopmanjoavkku juogus vállje gaskkastis ságadoalli , guhte galgá leat Sámi giellalávdegotti fásta lahttu , ja várreságadoalli . 2 Guvllolaš proseassačoahkkimiin leat hábmejuvvon raporttat ja čoahkkeraporta oktasaš strategiijaiguin , vrd. duogášnotáhta nr 3 ” Regionale Kvinnebilder i Troms ” . 2 Guvllolaš ovddidanbargu ollá viidábut go duššefal dáidda fáttáide . 2 Guvllolaš dássi ferte eambbo beassat hálddašit badjel váikkuhangaskaomiin . 2 Gustovaš sámediggeplána ja Sámedikki čujuheaddji mearrádusat leat vuođđun doaibmabijuide maid doaibmaovttadagat doaibmaplánas prioriterejit iežaset fágasurggiid siskkobealde . 2 Gustojeaddji rievtti mielde lea juohke fysalaš ja jurdihkalaš peršovnnas bealálašnákca . 2 Gurutbellodat ( 21 ) : Eidsvoll Gurut Vestre Toten Gurut Hole Gurut Flesberg Gurut Tinn Gurut Birkenes Gurut Sogndalan Gurut Sokndal Gurut Aurland Gurut Stryn Gurut Høylandet Gurut Overhalla Gurut Bindal Gurut Herøy Gurut Leirfjord Gurut Nesna Gurut Vestvågøy Gurut Gálsa Gurut Guovdageaidnu Gurut Mátta-Várjjat Gurut Finnmárkku Nuoraid Gurut 2 Gurutbellodaga 21 searvvi leat biehttaluslisttu bajimusas , ja dasto Bargiidbellodat ja Sosialisttalaš Gurutbellodat , goappásge 13 searvvi . 2 Gurssaid ulbmil lea ovddidit sámi kultuvrra árvvus atnima ja ipmárdusa , ja loktet sámegiela árvvu dutkangiellan . 2 Guođohanáiggit fertejit mearriduvvot dan vuođul mii dál adnojuvvo váttisin , namalassii menddo árra sisa- dahje eretjohtin áigodatguohtumiin . 2 Guođohanvuoigatvuođa berre ráddjet nu ahte guoská šibihiidda masa dálus lea dálvefuođar . 2 Guovvamánu 6. beaivve 1917 dollojuvvui Troandimis vuosttaš sámi riikkačoahkkin ja dohkko ledje čoahkkanan sihke davvi- ja lullisámit ... 2 Guovvamánnu 2002 2 Guovttis bohte Finnmárkkus , guovttis Romssas , golmmas Nordlánddas , okta Davvi- Trøndelágas ja okta Lulli- Trøndelágas . 2 Guovtti raportta vuođul , maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti II lea ovddidan ođđa sámevuoigatvuođa birra ja sámi resursageavaheami ja riektedili birra Hedemárkku rájes Romssa fylkka rádjai , lea Ráđđehus bovden Sámedikki konsultašuvnnaide . 2 Guovttegielatvuohta ja sámegiela ealáskahttin 2 Guovttegielalašvuođa ruđaid geavaheapmi 2 Guovttegielalašvuođa doarjaga ulbmilin lea suodjalit , nannet ja ovddidit sámegiela geavaheami almmolaš hálddašeamis . 2 Guovttegielalašvuohta 2 Guovlulaš teáhterat ožžot oktiibuot 20 miljovnna kruvnnu eanet go ovdal . 2 Guovlu galgá ovddimustá gártat oktilis guovlun gili lahka . 2 Guovllut mat leat válljejuvvon leat gielddat Mátta-Várjjat , Loabát , Røros ja Oslo . 2 Guovllustivrras lea maiddái vejolašvuohta biehttalit dohkkeheamis ásaheami jus iešguđet siidaoasi gaskamearálaš boazolohku maŋŋel ásaheami lea vuollel 250 . 2 Guovllustivrras ii leat šat rolla pláne nannema oktavuođas , muhto nu movt eiseválddiide nai de galgá plána sáddejuvvot guovllustivrii ja guoskevaš ránnáorohagaide . 2 Guovllustivra lea maiddái ožžon vejolašvuođa dohkkehit ahte siidaoassi vurkejuvvo dasságo son guhte galgá váldit badjelasás siidaoasi lea válddálaš . 2 Guovllustivra galgá dárkkistit leat go § 11 ’ formálalaš eavttut devdojuvvon siidaoasi ásahettiin , ee. dan lea go leamaš ovttamielalašvuohta . 2 Guovllustivra galgá dárkkistit ahte ásaheami formálalaš eavttut devdojuvvojit . 2 Guovllustivra dárkkista ahte formálalaš eavttut devdojuvvojit , dás maiddái ahte lea mearriduvvon alimus boazolohku nu movt láhka gáibida . 2 Guovllustivra dahje boazodoallostivra galgá fuolahit ahte ráŋggáštusat leat govttolaččat rihkkuma ektui . 2 Guovllustivra Juohke boazodoalloguovllus galgá leat guovllustivra mas leat vihtta dahje čieža lahtu ja persovnnalaš várrelahtut . 2 Guovllus leat advokáhtat hárvvibut go riikkadásis . 2 Guovllus dárbbašuvvo vuogas kompostrenstašuvdna biobázahusaide ja danin berre komposterenstašuvnna doaibmaeavttut ovdanahttojuvvot . 2 Guovllukantuvrras Snoasás mas lea ovddasvástádus lullisámi guvlui , leat čielgasit eanemusat áššit . 2 Guovlluin lea dattege buvttadeapmi sakka rievddadan . 2 Guovlluin dihtet ahte ealáhusas leat unnán gilvovejolašvuođat , ja jus háliida ahte álbmot galgá oažžut buori fálaldaga , de berrešii dat leat stuorimus ággan muddemiid sihkkuma vuostá . 2 Guovlluid taksiealáhusa sávaldat lea ahte dálá ortnet bisuhuvvo . 2 Guovlluid gaskasaš ovttasbargu 2 Guovllugeavaheapmi ja ealáhusdoaibma 2 Guovllu suohkanat , fylkkat ja goappaš riikkaid Sámedikkiit leat maid oassálastán . 2 Guovllu ja dárkilet eavttuid mearrideames galgá atnit vuođđun báikegoddái gulli olbmuid árbevirolaš geavaheami . Guovlu galgá ovddimustá gártat oktilis guovlun gili lahka . 2 Guovllu ja dárkilet eavttuid mearrideames galgá atnit vuođđun báikegoddái gulli olbmuid árbevirolaš geavaheami . 2 Guovllu ealáhusdoaimma ovdanahttimii gullá maid guovllu geavaheapmi ja geavahanplána . 2 Guovllu beakkalmasvuhtii váikkuhit nugomat astoáiggevejolašvuođat ja seammalágan ( homogena ) guovllufuoladeapmi ja davvi Jiekŋaábi earáliigásvuohta . 2 Guovddážis leat ođasmahttindoaimmat maiguin sáhttit čevllohallat . 2 Guovddážis lea dál juste hálddahusjođiheaddji , giellakonsuleanta , oahppobagadalli , konsuleanta beallevirggis ja dieđalaš gaskavirgi sámi historjjás ja kultuvrras . 2 Guovddážis galgá leat aktiiva rolla sihke dutkamis ja oahpahusas , ja dat galgá lágidit semináraid ja konferánssaid gilvopolitihka fágasuorggis . 2 Guovddážis dán plánaáigodagas šaddá dasto maiddái vuoigatvuođadigáštallan ja sámi kultuvrra luondduvuođđu , areálaplánema ja - hálddašeapmi dáfus sámi guovlluin . 2 Guovddážin dás lea šiehtadallangeatnegasvuohta sámiid ja norgalaš eiseválddiid gaskka dain áššiin main sámiid árvvoštallama mielde lea dárbu , erenoamážit kultuvrra , ealáhusaid ja vuoigatvuođaid oktavuođas . 2 Guovddášbellodat ( 8 ) : Nesodden Guovddášbellodat Sandefjord Guovddášbellodat Hægebostad Guovddášbellodat Askøy Guovddášbellodat Narviikka Guovddášbellodat Davvenjárgga Guovddášbellodat Davvesiidda Guovddášbellodat Báhcavuona Guovddášbellodat 2 Guovddášbellodaga sámediggejoavku áigu deattuhit ahte lea stáhta ovddasvástádus juolludit eanet ruđa iešguđet dutkandoaibmabijuide . 2 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte máhtolašvuohta luossadili birra mearas lea menddo váilevaš dál . 2 Guovddášbellodaga sámediggejoavku lea ovttaoaivilis lávdegottiin ahte jos dán ii leat vejolaš juksat , de ferte vahágiid buhtadit . 2 Guovddáža ásaheapmi mielddisbuktá eanet ovttasdoaibmama fágaid gaskii : - Gilvopolitihkka lea fágaidgaskasaš ja lea mávssolaš sihkkarastit juridihka ja ekonomiija fágasurggiid ovttasdoaibmama . 2 Guovddáža ásaha Gilvobearráigeahčču ovttasbarggus Bergena universitehtain ( UiB ) ja Norgga gávpeallaskuvllain ( NHH ) . 2 Guovddáža nammaevttohusat , váldonamma ja liigenamahus : 2 Guovddáža jođiha stivra , maid Universitehtastivra nammada guovtti jahkái ain hávális . 2 Guovddáža fágalaš gelbbolašvuođat sáhttet dasto leat resursan earret eará NORAD , Norgga dutkanráđi ja NUFU prošeavttaide . 2 Guovddáža doaimmat árvvoštallojuvvo 1994:s guovddáža ulbmiliid ektui . 2 Guovddáš šaddá maid dárbbašlažžan universitehtas eamiálbmotáššiid riikkaidgaskasaš doaimmaheamis , máŋggafágalaš dutkanprošeavttaid láhčimis , studeantaoktavuođa buorideamis , sámi kultuvrra čájeheamis jna. ( eambbo riikkaidgaskasaš doaimmaheami birra čuoggá 5.5 vuolde ) . 2 Guovddáš áŋgiruššá ee. dutkan- , ovddidan- ja gaskkustanbargguin dain oktavuođain go mánáidsuodjalus deaivida máŋggakultuvrralaš servodagain , ja deattuha erenoamážit mánáidsuodjalusa sámi oktavuođain . 2 Guovddáš árvvut Norgga servodagas nugomat rabasvuohta ja demokratiija galget seailluhuvvot ja bisuhuvvot . 2 Guovddáš ágga § 1-3:ii ja mearrádusa geavaheapmái lea ahte ” eiseválddiid sámepolitihkka berre jámmadit árvvoštallojuvvot Stuoradikkis ” ( Ot.prp. nr. 33 ( 1986-87 ) siidu 102 ) . 2 Guovddáš viidáset fievrrida Sámi dutkamiid guovddáža nu go dat lea dálá dilis . 2 Guovddáš rievdadusat ođđa lágas n Láhka lágida dili ealáhusa 2 Guovddáš organiserejuvvo Boazodoallohálddahusa gullevaš prošeaktan . 2 Guovddáš oassi eamiálbmotdutkamis lea ahte dutkan ferte leat vuođđuduvvon eamiálbmogiid iežas máhtuide , ja ahte eamiálbmotdutkan galgá buktit dovddastusaid ahte formálalaš ja eahpeformálalaš máhtut devdet nubbi nuppi ja daid ii sáhte sirret . 2 Guovddáš gažaldahkan lea manahivčče go sápmelaččat álbmogin dáid ortnegiid ásahemiin , ja dat guoská earenoamážit Finnmárkku eanahálddašeami ortnegii , buot boahttevaš buolvvaid vuoigatvuođaid . 2 Guovddáš galgá oktiiheivehit ja nannet Romssa universitehta sámi dilálašvuođaid ja eamiálbmotdilálašvuođaid dutkama , ja čohkket njunuš dutkiid dáin fágasurggiin . 2 Guovddáš galgá movttiidahttit ja álššaiduhttit ealáhusdoibmii ja dutkanbohtosiid gávppáiduhttimii . 2 Guovddáš galgá jahkásaččat čujuhit konkrehta bargguid mat galget dahkkojuvvot . 2 Guovddáš galgá golahit seamma mađi unnit 2004:s . 2 Guovddáš galgá fátmmastit sihke sámi dutkamiid ja maiddái eará eamiálbmogiid dutkamiid . 2 Guovddáš galgá doaibmat unnimusat golmma fylkkas . 2 Guovddáš galggai 2 Guovddáš eiseválddit , ovttasbarggus Sámedikkiin , galget fuolahit ahte Vuođđolága mearrádussii sámiid riektesajádaga hárrái ja sámelága juksanmearrái addojuvvo konkrehta ja positiiva boahtteáigásaš sisdoallu . 2 Guovddáš eaktun dán oktavuođas ferte leat ahte boazodoalu ja eanadoalu vuoigatvuođat galget bissut . 2 Guovddáš doaibmabidju maid maiddái Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea deattuhan , lea guollevuostáiváldinstašuvnnaid sihkkarastin . 2 Guovddáš berre válljet muhtun fágalaš fáttáid ja meroštit daid guovddáža doaibman . 2 Guovddáš beallin eamiálbmogiid rievttálaš várjaleami buoridanviggamis lea konvenšuvnna dohkkeheapmi das ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta bearráigeahččat eatnamiiddiset , luondduriggodagaideaset , ásahusaideaset , eallinlágiset ja ekonomalaš ovdáneamiset , ja vuoigatvuođa bisuhit ja ovddidit identitehtaset , gielaset ja oskkuset stáhtaid rámmaid siskkobealde gos ellet . 2 Guovddáš bargun dás lea eamiálbmotvuoigatvuođaid sihkkarastin , dohkkeheapmi ja ovddideapmi , masa gullá maiddái iešmearridanvuoigatvuohta . 2 Guovdageainnus leat ságastallamat e.e. dagahan ovttasbarggu Eanodaga suohkaniin . 2 Guovdageainnu suohkan ja Guovdageainnu Johttisámiid listu oaivvilda ahte njeallje dássenmandáhtat eai leat doarvái dagahit vuoiggalaš ja demokráhtalas válgaortnega , danin go erohusat leat beare stuorrát gaskal válgabiirriid . 2 Guovdageainnu suohkan 3 072 3 021 3 321 2 Guovdageainnu dieđavisti Oahpahus- ja dutkandepartemeanta vuoruha Guovdageainnu ođđa dieđavistti huksenbarggu . 2 Guovdageainnu beassášfestivála 350 2 Guovdageainnu , Kárášjoga , Deanu ( vejolaččat boares Buolmát gielda ) , Unjárgga ja Porsáŋggu gielddat galggašedje juo álgovuorus gullat Sámi eanahálddašeapmái . 2 Guovdageaidnu lea maid isitgieldan guovtti ásahussii main lea dutkan guovddážis , namalassii Sámi Instituhtta ja Sámi allaskuvla . 2 Guossit ja guldaleaddjit ! 2 Guoski vuoigatvuođalaččaid galgá gullat go doaibma vihkkedallá eanaháldduid dahje áigu luohpat eatnamiid ja vuoigatvuođaid . 2 Guoskevaš mearrádusaid rievdadusat leat dás kursivan : 2 Guoskevaš doaktára oainnu mielde de ii leat doarvái ahte oadjodoaimmahagas lea kontuvra Oslos gos lea earenoamáš máhttu gieđahallat áššit mat guske olgoriikkalaččaide . 2 Guoros stuollu boradanbeaivvi guoras . 2 Guorahallat giela geavahusas 2 Guorahallat ekonomalaš ja hálddahuslaš bohtosiid evttohusaid ektui . 2 Guorahallat Romssa universitehta sámi oahpposajiid 2 Guorahallanjoavku ovddasvástádussan lea ovdánahttit ja buoridit vuogi movt ovdanbuktit dieđuid guorahallanbohtosiid jahkásaš raporttain . 2 Guorahallan čájehii , ahte buot gielddain ( 6 ) sámegiela hálddahusguovllus leat siearra mearrádusat ( njuolggadusat ) ja rutiinnat sámi leavgga geavaheami várás . 2 Guorahallan geigejuvvui Sosial- ja dearvvašvuođadepartementii 1999 giđa . 2 Guorahallan doalvu áŋgiruššansurggiide maiguin galggašii dohppet hástalusaide ja joksat mihttomeriid . 2 Guorahallamis mii aiddo lea dahkkojuvvon bohte ovdan dárbbut maid mii dál árvvoštallat . 2 Guorahallamis evttohuvvo ásahit Sámi dearvvašvuođadutkamiid ossodaga Kárášjohkii , gos eanas bargiin livčče beaivválaš bargosadji . 2 Guorahallamis evttohuvvo ahte ossodahkii ásahuvvo sierra dutkanprográmma . 2 Guorahallamis bivdojuvvojit riika ráđđeolbmát ja sátnejođiheaddjit árvvoštallat man bures Fylkkamánni bargá áššiiguin suohkaniid ektui . 2 Guorahallamat Norggas čájehit ahte jus njiŋŋelasaid gaskamearálaš njuovvandeaddu lea badjel 29 kg , de sáhttá maksimeret miessebuvttadeami ja ealu lassáneami . 2 Guorahallama duogáš lei earret eará digaštallan mii buollái Servodatdiehtaga instituhtas go sosialantropologat evttohedje ásahit sierra sosialantropologiija fágaoahpu . 2 Guorahaladettiin konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa , de lea stáhtaráđiid bearráigeahččan- ja bagadanválddis stuora mearkkašupmi . 2 Guolástusminister lohpiidii Sámediggái ahte bivdoearit bisuhuvvojit ceavzilis rámma siste . 2 Guolástusministar Svein Ludvigsen doalai ságastallama ášši loahpadettiin . 2 Guolástusministar Svein Ludvigsen doalai ságastallama Sámediggái . 2 Guolástushálddašeapmi , reguleren ja eará doaibmabijut 2 Guolástusealáhusas lea stuorra váikkuhus Norgga brutto našuvnnalaš buktagii . 2 Guolástusealáhus 2 Guolástusdirektoráhta guoddalusmeannudeamis maŋŋá juolludeami cuoŋománus 2003 , oaivvilda direktoráhtta ahte juolludeamis lea leamaš dohkálaš áššemeannudeapmi ja čuovvoleapmi . 2 Guolástusdirektoráhta gelbbolašvuohta . 2 Guolástusdirektoráhta 2 Guolástusdepartemeanta lea earret eará Sámedikki gáibádusa mielde juolludan ruđaid ruoššareappá kártemii ja nállelohkamii . 2 Guolástusdepartemeanta lea bovden Sámedikki konsultašuvnnaide Riddoguolástanlávdegotti evttohusa birra vuossárgga 22.03.10 Oslo s . - Riddoguolástuslávdegotti evttohus lea vuođđun das ahte oažžut dakkár guolástuslágaid ja guolástushálddašeami , mat eahpitkeahttá leat álbmotrievtti siskkobealde , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 2 Guolástusdepartemeanta jáhkká ahte Sámediggi lea duhtavaš dán ášši bohtosiin , geahča 25.11.2002 beaiváduvvon reivve . 2 Guolástusa jna. ráddjemat . 2 Guolástus- riddodepartemeanta Postboks 8118 Dep. , 0032 Oslo Fitnanadreassa : Grubbegt . 2 Guolástus- ja riddoministtar ja sámediggeráđđi leaba otne čađahan ráđđádallamiid das mo čuovvolit Finnmárkku riddoguolástuslávdegotti árvalusaid ja soahpan evttohuvvon doaimmaid ektui . 2 Guolástus- ja riddodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( guolástus- ja riddoministtar ) Lisbeth Berg-Hansen ( Bb ) 2 Guolástus- ja riddodepartemeanta oažžu ovddasvástádusa » BarentsWatch ” ásaheames 2 Guolástus- ja riddodepartemeanta lea dál mearridan ollislaš bivdoeari ja movt gonagasreabbá ­bivdu galgá regulerejuvvot jagiin 2010/2011. - Mii leat duhtavaččat danne go Sámediggi lea ožžon miehtama ollu ja mearrideaddji čuoggáide , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 2 Guolástus- ja riddodepartemeanta 2 Guolástus sámi riddo- ja vuotnaguovlluin lea hirbmat deaŧalaš sihke kultuvrii , gillii ja ealáhusaide . 2 Guolástus ja bivdu mearas sotnabeivviid ja basiid . 2 Guolástus 2 Guolásteapmi vuoggabivdosiiguin . 2 Guolásteapmi trolain ja snoranuhtiin . 2 Guolásteapmi soaikonuhtiin . 2 Guolásteapmi jna. ja eará doaibma . 2 Guolásteapmi gáddenuhtiin . 2 Guolásteapmi , guovddážis fanasođasmahttimiid ja hámmanhuksemiid doarjjaortnegat ( gč. čuo. 2.2.2 ) 2 Guolásteapmi 2 Guolásteaddjiidlogahallamii girjekeahtes guolásteddjiid bivddusráddjen . 2 Guolástanvuoigatvuohta mearas olggobealde Finnmárkku 2 Guolástanstivrras galggašii leat ovddasvástádus bearráigeahččat joga . 2 Guolástanstivrra váidalusorgánan livččii Sámi eanahálddašeapmi lunddolaš orgánan jos Sámi eanahálddašeapmi ásahuvvošii nugo dás lea eaktuduvvon . 2 Guolástanstivra oččošii dalle válddi hálddašit čázádaga fierbmebivddu ja stággobivddu . 2 Guolli lea ođasmuvvi resursa guhkás boahtteáiggis jos dat hálddašuvvo ekologalaččat ceavzi málle mielde . 2 Guolledávddaid eastadandoaibmabijut 2 Guollebuktimiid lea vejolaš buoridit go guolleindustriija ja guollefatnasat gulahallet ja barget ovttas , ja dat gánnáha goappašiid oasálaččaide . 2 Guoli- ja guollebiepmu našunála guovddáš lea Bergenis . 2 Guoli olggosfievrredanlávdegotti ( Eksportutvalget for fisk ) ( EFF ) Tromssas lea ovddasvástádus guoli ja guollebuktagiid oktasaš márkanfievrredeamis olgoriikkas ja riikkas . 2 Guokte rabas čoahkkima leat lágiduvvon , nubbi lei oppalaččat sámi oahpuid birra ja nubbi fas lei Romssa universitehta sámi ja eamiálbmotdutkama boahttevaš vejolaš luottaid birra . 2 Guokte prošeaktamielbargi leat engašerejuvvon dán bargui , ja dáid virggiid ruhtadedje Sámi kulturráddi ja Sámi ealáhusráddi . 2 Guokte miellahtu evttoheaba dákkár vuoigatvuođa dušše sápmelaččaide . 2 Guokte miellahtu dáhttuba joatkit Statskog SF oamastansajádaga Nordlánddas ja Romssas 4 , muhto nu ahte dálá hálddašanortnet ođastuvvo : Lágas riektediliid ja háldema birra stáhta eatnamiid ja luondduriggodagaid Nordlánddas ja Romssas Láhkaevttohusas leat mearrádusat ulbmila , ja gaskavuođas álbmotrievtti ja dálá vuoigatvuođaid birra . 2 Guokte doaibmabiju álggahuvvojit : Golggotmánu 19.-20. b. lágiduvvo movttiidahttinseminára nissonáirasiid ja Sámedikki politihkalaš vuogádaga luohttámušnussoniid várás . 2 Guohtunšattuid álbmi buorrána go šaddan ođasmahttojuvvo ja beaktiluvvá . 2 Guohtunáiggit Go lea dárbbašlaš áigodatguohtumiid gáhttema dihte , de sáhttá guovllustivra mearridit iešguđet áigodatguohtumiidda guohtunáiggiid . 2 Guohtunáiggiid ložžema eambbo go njealji vahkkui mearrida guovllustivra . 2 Guohtunvuoigatvuohta Boazodoallovuoigatvuohta sisttisdoallá vuoigatvuođa boazoguohtumiidda váriin ja eará duovdagiin , nu maiddái ovdalaš gilvojuvvon eatnamiin ja ovdalaš ládjosajiin mat leat sierra ja mat eai gula ássanguovlluide eai ge dakkár gilvojuvvon eatnamiidda mat leat anus , jus dat eai leat áimmahuššon eai ge leat anus dikšojuvvon guohtuneanamin , jus fal eanan ii leat áidojuvvon dakkár áiddiin mii doallá bohcco . 2 Guohtunnjuolggadusat čielggasin dahket makkár guohtumiid siida / orohat sáhttá geavahit . 2 Guohtungeavaheapmi § 59 mearrádusaid mielde guohtungeavaheami birra , galget iešguđet siiddaid guohtunguovllut olles jagi várás čilgejuvvot . 2 Guohtungeavaheapmi ja johtinvierut leat oktiičadnon ja dat leat mearrideaddjin dasa man bures iešguđet áigodatguohtumiiguin ávkkástallá ja boazodoalu buvttadeapmái . 2 Guohtungeavaheapmi Guohtungeavaheami njuolggadusaid bokte galget orohaga boazoeaiggádiidda sihkkarastojuvvot dárbbašlaš guohtumat , dás maiddái guottetbáikkit , johtingeainnut ja ragatbáikkit . 2 Guohtungeavaheami njuolggadusat galget sihkkarastit čorgadis ja dohkálaš guohtungeavaheami , ja dat galget ráhkaduvvot ovttasráđiid orohaga siiddaiguin . 2 Guohtungeavaheami njuolggadusaid bokte galget orohaga boazoeaiggádiidda sihkkarastojuvvot dárbbašlaš guohtumat , dás maiddái guottetbáikkit , johtingeainnut ja ragatbáikkit . 2 Guohtun lea danne heiveheaddji resursa mii rievddada kvalitehta ja hivvodaga mielde ja mii lea sorjavaš das ahte makkár šattut guohtuneatnamiin eanasmuddui leat . 2 Guohtumiid goziheapmi addá oppalaš gova guohtumiid dilálašvuođas , ja vuođu árvvoštallat lea go guohtungeavaheapmi , dálkkádátrievdan dahje eará sivvan nuppástuvvamii . 2 Guohtumiid dilálašvuohta ja buot áigodatguohtumiid ovdáneapmi lea njuolggo vuohki árvvoštallat dihto boazologu guohtunkvalitehta ja resursavuođu . 2 Guohtu eallit sáhttet doalahit rásseguohtumiid produktiivadeabbon ja bibmoseabbon go de jus guohtumat eai duohtaduvvo . 2 Guohtu eallit muosehuhttet sihke šaddogokčasa ja jeagelgokčasa , ja dainnalágiin vurjet dat dan suksešuvnna mii lea dáhpáhuvvame . 2 Guohtoneatnamiid suodjaleapmi 2 Gunvald Nilsen lei čoahkkimis 23.09.04 rájes áirasa nr. 18 Per Arnesen ovddas . 2 Gunvald Nilsen 2 Gullá buori levgenkultuvrii levget Suoma leavggain mearriduvvon leavgabeivviid seamma láhkai go almmolaš leavgabeivviid ja maiddái eiseválddit ja ásahusat levgejit . 2 Gullevašvuođahápmi mearrida stáhtaeiseválddiid stivrenvejolašvuođaid rámmaid ja stáhtalaš doaimmaid doaibmafriddjavuođa ( geahča maiddái čuokkis 3 ) . 2 Gullat dávjá olbmuid čuoččuheamen ahte leat joksan ollislaš dásseárvvu , ja ahte ii leat šat dárbu geavahit resurssaid dán bargosuorgái . 2 Gulaskuddanáigemearri lea čakčamánus 2004 . 2 Gulaskuddanáigemearri lea geassemánu 30. b. 2010 . 2 Gulaskuddanvuorus ” Sámi leavgga geavaheami ” - raportta maŋŋá 2001 čavčča dadjet muhtun gielddat ahte leat mearridan dahje áigot mearridit njuolggadusaid sámi leavgga geavaheami birra . 2 Gulaskuddanvuoru cealkámušat leat dehálaš addagat dan bargui , mii galgá hábmet evttohusa Stuorradiggái . 2 Gulaskuddannjuolggadusa ferte čatnat sámelága § 2-1:ii mii čilge Sámedikki bargosuorggi . 2 Gulaskuddanevttohusas ovddidii departemeanta maiddái evttohusa defineret maid sámegiella mearkkaša lágas . 2 Gulaskuddanevttohusas evttohuvvo ođđa § 3–1 mii čuodjá ná : " Sámegiela hálddašanguovllus galget juohkehaččas leat sámegielvuoigatvuođat dán kapihttala mearrádusaid mielde . 2 Gulaskuddanevttohusa evttohusat 2 Gulaskuddancealkámušastis lohká Justiisadepartemeanta leat dohkálažžan mearridit láhkaásahusvuođu definišuvdnaparagráfii . 2 Gulaskuddancealkámušas departemeantta suoidnemánu 5. b. 2004 gulaskuddančállosii čujuha Sámediggi fas áššemearrádussii 35/02 beaiváduvvon čakčamánu 19. b. 2002 Sámedikki válganjuolggadusat ja geardduha : « lea lunddolaš ahte Sámediggi ieš , sámi álbmotválljejuvvon orgánan , ságastallá ja mearrida daid čuolbmačilgehusaid maid gávnnahit áigeguovdilin Sámedikki válganjuolggadusaid oktavuođas . 2 Gulaskuddancealkámušain bođii ovdan ahte dát evttohus ii lean doarvái bures guorahallojuvvon , ja danne áigu departemeanta dán dár- 2 Gulaskuddancealkámuš Sámelága ođasteapmái – dievadasmandáhtat 2 Gulaskuddan – rievdadanevttohusat láhkaásahussii sámi aviissaid doarjagiid birra 2 Gulaskuddan – Oahppoplánat viđa duodjefágas Jo3/oahpahus fitnodagas 2 Gulaskuddan lea aitto loahpahuvvon . 2 Gulaskuddan 2 Gulaskuddamis lea mearkkašupmi bargui , man olis nannet gilvaleami borramuša olles árvoviđjjis , Aasrud dadjala . 2 Gulaskuddamis lea boahtán ovdan ahte evttohuvvon rievdadusat eai dagat mearkkašahtti hálddahuslaš váikkuhusaid , eai ge mearkkašahtti lassigoluid . 2 Gulaskuddamis - Dát raporta lea mávssolaš oassi viidásut ságastallamis dan birra , mo borramuša buvttadeamis ja vuovdimis sáhttet váldit vuhtii geavaheddjiid beroštumiid . 2 Gulahallanossodat galgá sihkkarastit Sámediggái profešunealla gulahallanfágalaš gelbbolašvuođa jođihan- ja strategiijaproseassain , mediagieđahallamiin , digitála ja árbevirolaš kanálaid ja mediaid plánemiin ja buvttademiin , heahtediehtojuohkimiin , ráđđeaddimiin ja muđui eará vehkiin . 2 Gulahallanolmmoš lea ráđđeaddi Kaisa R. Helander , tlf. 78 48 42 56 , e-poasta : kaisa.rautio.helander@samediggi.no 2 Gulahallanolmmoš 2 Gulahallanolbmot : 2 Gulahallankonferánsa Sámedikkis 2 Gulahallandirektevrras lea ovddasvástádus ossodaga bohtosiidda , bušehttii ja bargiide . 2 Gulahallandirektevrra guovddáš barggut ja ovddasvástádussuorggit leat ovddidit strategiijaid , doaibmat media ja servodaga oktavuođaolmmožin , ovddidit siskkáldas ja olgguldas gulahallanpolitihka , ovddidit organisašuvnna ja čuovvolit bargiid . 2 Gulahallandirektevra šaddá oassin hálddahusa jođiheaddjijoavkkus . 2 Guhtta novealla bohte , mat buot galget almmuhuvvot Š-bláđis dán giđa ja geassit . 2 Guhtet guoibmámet barggus han mii eallit . 2 Guhte sárdnu , ovddida sártnis Sámedikki čoahkkinjođiheaddjái , ja galgá čavga doaladit áššis maid leat meannudeamen . 2 Guhkit áigái váikkuhivččii dát dasa ahte sámi leavgga geavaheapmi lassánivččii ja viidánivččii ođđa geavahanvuohkin . 2 Guhkit áigái fertejit čielggadeamit dahkkot digaštallamiin Sámedikki ja stáda gaskkas . 2 Guhkit áiggi vuollái sáhttet rievdadusat šaddat duođalaččat . 2 Guhkit áiggi vuollái lea Nannán-Norggas eanemus dadjamuš dan ektui ahte galgá go čálgu joatkkašuvvot ja viiddiduvvot . 2 Guhkit oassi mas sámi dutkama ovdáneapmi guorahallo , mas evttohuvvojit doaibmabijut movt sisafievrridit sámi áššiid ođđa fágabirrasiidda , mas evttohuvvojit doaibmabijut mat ollislaččat vuoruhit sámi dutkama ja mas čujuhuvvojit ođđa vuoruhansuorggit sámi dutkamis . 2 Guhkilmasat oaivvilda bargojoavku ahte galgá leat vejolaš atnit njiŋŋelasaid njuovvandeattuid čujuhussan . 2 Guhkibu vuollái maiddái biebmodorskige sáhttá leat deaŧalaš , go buorida varasávnnasboahtima industriijii miehtá jagi . 2 Guhki vuollái rávve bargojoavku ahte njiŋŋelasaid mat leat badjel 2 jagi gaskamearálaš njuovvandeaddu berre leat 27-29 kg . 2 Guhkesáiggiplána čuovvoleapmái lasihuvvo 283 miljovnna kruvnnu 2 Guhkesáiggiplána áigodagas oažžu Hæren lasihuvvot iežas jahkásaš juolludusa 326 miljovnna kruvnnuin . 2 Guhkesáiggiplána áigodagas lassána Áibmosuodjalusa jahkásaš juolludus 121 miljovnna kruvnnuin . 2 Guhkesáiggiplána áigodagas lassána Mearrasuodjalusa jahkásaš juolludus 250 miljovnna kruvnnuin . 2 Guhkesáiggiplána bargu galgá leat govda ja fátmmasteaddji proseassa . 2 Guhkesáiggi ovddasvástideaddji politihkas ii leat dušše sáhka máhtolašvuođa vuoruheamis . 2 Guhkesáiggi jurddašeapmi lea deaŧalaš go ráhkadit strategiijaid movt oaččuhit studeanttaid alit dási sámi oahpahussii . 2 Guhkesáiggeplána ulbmiliid čađaheapmi ja easttadandoaimmaid nannen ja veteránaid vuoigatvuođat vuoruhuvvojit juolluduslassánemiid bokte . 2 Guhkesáiggeplána ulbmilat ja veteránaid doaimmat nannejuvvojit 2 Guhkesáiggeplána 2009 – 2012 ulbmiliid lea vejolaš ollašuhttit 895 miljovnna kruvnnu sturrosaš juolluduslassánemiin ja Suodjalusa siskkáldas resursageahpedemiin mii dahká 1 260 miljovnna kruvnnu . 2 Guhkesáiggeperspektiivvas dološvieruid deattuheapmi attášii rievttálaš dorvvu boazodollui , ja danne dát perspektiiva maid mielddisbuvttášii nana , bistevaš boazodoalu . 2 Guhkesáigge- ja ollislaš perspektiiva leat guovddáš doahpagat buot plánabargguin . 2 Guhkes mátki riika áidna buollindustehus oahppoásahussii Norggas , dagaha stuora mátkegoluid smávit suohkaniidda geain buollindustehusa bargit dušše leat oassevirgehaččat . 2 Guhkes gaskkat Davvi-Norggas ja Suoma sámiguovllus mearkkaša liige goluid go šaddet guhkes mátkkit jus galggaš searvat oahpahussii . 2 Gudnijahttojuvvon Presideanta , 2 Gudnijahttit sin geat jápme . 2 Gudnijahttit oapmahaččaid dáhpáhusain ráđđehuskvartálas ja Utøyas . 2 Gudnejahttojuvvon čoahkkinjođiheaddji , Árvvusadnojuvvon sierraraporterejeaddji , Sámediggepresideanta , Buorit oassálastit , 2 Gudnejahttojuvvon čoahkkinjođiheaddji , Sámi árbevirolaš guovllu juhket nationálastáhtaid ráját , ja sámit ásset njealji stáhtas : Suomas , Ruoššas , Ruoŧas ja Norggas . 2 Gudnejahttojuvvon čoahkkinjođiheaddji , Norgga ráđđehussii lea dehálaš ahte iešmearrideapmi-doaba dulkojuvvo nu ahte dat gusto ja lea ávkin riikkaidgaskasaččat ge . 2 Gudnejahttojuvvon čoahkkinjođiheaddji , Go mii digaštallat álgoálbmogiid iešmearrideami dál jagi 2008 , de lea doahpagii šaddan áibbas eará mearkkašupmi . 2 Gudnejahttimis sin geat masse heakkas , de galgat geahččat ovddasguvlui . 2 Guatemala 2 Gro Merete Siri 38 . 2 Griffa lea máinnassivdnádus , lahkkái ledjon ja lahkkái goaskin . 2 Griffa govvida goaskima roahkkatvuođa ja ledjona fámuid . 2 Goziheapmi addá maid fáktávuođu das ahte makkár guohtunresurssaid bohcco eavttuid ektui sáhttá árvvoštallat . 2 Goziheami norbman berre leat ahte guohtumat eai hedjon . 2 Gozihanlávdegotti goluid máksá Finnmárkkuopmodat . 2 Gozihanlávdegoddi galgá fidnet buot dábuhahtti dieđuid Finnmárkkuopmodagas , maid dárbbaša dahkamušaidis čađaheapmái dán paragráfa mielde . 2 Gozihanlávdegoddi galgá earret eará geahččat bearrái , ahte Finnmárkkuopmodat jođihuvvo Finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , ja dohkkehit loanahemiid ja dietnasa juohkima . 2 Gozihanlávdegoddi addá jahkásaččat raportta Finnmárkku fylkkadiggái , Sámediggái ja departementii . 2 Govvideaddji : Tarel Jansen , FMS 2 Govvideaddji : Taral Jansen , Suodjalusa mediaguovddáš 2 Govvideaddji : Soldatnytt 2 Govvideaddji : Roald Røkeberg 2 Govvideaddji : Jack Nilsen 2 Govvideaddji : Edel Olsen 2 Govvideaddji : Asgeir Helgestad , Samfoto . 2 Govvideaddji . 2 Govven ovdasiiddu ja dán siiddu : Per Torbjørn Jystad Almmuheaddjit : Eanandoallo- ja Borramušdepartementa , Poastaboksa 8007 Dep. , 0030 Oslo Kanturčujuhus : Akersgata 59 , Oslo . 2 Govven : Trym Ivar Bergsmo , Samfoto . 2 Govven : Trym Ivar Bergsmo , Samfoto 2 Govven : Trym Bergsmo 2 Govven : Stáhtaministtar kantuvra . 2 Govven : Soldatnytt 2 Govven : Asgerir Helgestad , Samfoto 2 Govvaávdnasat mat geavahuvvojit oahpponeavvus berrejit govvet daid variašuvnnaid mat sámi servodagas , kultuvrras ja historjjás leat 2 Govvavuorká 2 Govvadáidda / duodji 1 200 1 000 1 000 2 Govvadáidda / duodji 2 Govva lea váldon Somajávrris 1942:s dahje 43:s . 2 Govva : Sámeministtar Rigmor Aasrud ja sámediggepresideanta Egil Olli reagas . 2 Govva : Stáhtaráđđi Aasrud váldimin máttasámi herskuid . 2 Govva : Rørosrein-bearašfitnodaga Eva Norfjell ja Magne Haugom , ovttas sámediggepresideanttain Egil Olliin ja sámeministariin Rigmor Aasrudiin . 2 Govva : Per Thrana / Stáhtaministara kantuvra . 2 Govva : Ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud ovttas Annetta Cheekain , gii lea johttáhan presideanta Obama čielga giela lága . 2 Govva : OHG. 2 Govva : Kulturdepartemeanta / Wenche Stadven Nybo 2 Govva : KUD 2 Govva : Eidsvoll-visti Govven : Statsbygg / Jens Treider 2 Govva : Christian Ruscetta , Ski-VM 2011 2 Govva : Buohkat leat boahtán čoahkkimii , mainna álggahit Finnmárkku máttabeale Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu čuovvuleami . 2 Govva : Berit Roald / Scanpix 2 Gos livččiimet mii dál nuppástuhttimiid haga ? 2 Gos beasat jienastit ? 2 Gongagas stáhtaráđis , nammadii bearjadaga golggotmánu 25. b. . Raimo Valle ( Bb ) ođđa stáhtačállin Bargo- ja searvadahttindepartementii . 2 Gonagaslaš resolušuvnna bokte miessemánu 6. b. 2011 dohkkehuvvojedje ođđa láhkaásahusrievdadusat Sámediggeválggaide . 2 Gonagaslaš resološuvnna sáhkavuorus galgá sierra čuoggás ovdanboahtit makkár čuoggáin lea ovttamielalašvuohta Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka ja makkár čuoggáin lea sierramielalašvuohta . 2 Gonagaslaš Majestehta sárdni 6 . 2 Gonagaslaš Majestehta Harald V báhkkodii rabadettiin 2 . 2 Gonagasa dearvvuođaid lea stáhtaministtar Bondevik maŋŋel čuovvolan iežas ođđabeaisártnis . 2 Gonagas sáhttá láhkaásahusaid bokte heivehit jeagelbordima boazoorohagain ja sáhttá dárkileappot ráddjejuvvon guovllus áibbas gieldit jeagelbordima , jus nu adnojuvvo dárbbašlažžan boazodoalu vuhtii váldima dihte . 2 Gonagas sáhttá bidjat fápmui iešguđege mearrádusa iešguđege áigái . § 2 Gonagas sáhttá bidjat fápmui iešguđege mearrádusa iešguđege áigái . 2 Gonagas sáhttá addit láhkaásahusa , mas leat dárkilet njuolggadusat guolásteami hálddaheamis ja doaimmaheamis . 2 Gonagas sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid Personsuodjaluslávdegotti organiserema ja áššemeannudeami hárrái . 2 Gonagas sáhttá addit dárkilet mearrádusaid dan birra mii oaivvilduvvo dajaldagain áidi mii doallá bohcco . 2 Gonagas mearrida láhkaásahusa bokte guđet suohkanat sámegiela hálddašanguvlui gullet " . 2 Gonagas mearrida juohkima . 2 Gonagas lea stáhtaráđis otne , dii. 14.15 addán oljo- ja energiijaministtarii Terje Riis-Johansenii lobi ohcama vuođul gutnálaččat luohpat . 2 Gonagas ges nammada vihtta eará lahtu . 2 Gonagas addá dárkilet mearrádusaid Boazodoallostivrra doaimma , válddi ja bargoortnega birra . 2 Gonagas Harald V lea Sámedikki rahpansártnis 2001:s juo mieđihan dáruiduhttinpolitihka heitot váikkuhusaid mat gusket ovttaskas sápmelažžii . 2 Golut mat čuožžilit jus hálddašanguovlu ain eambbo viiddiduvvo , fertejit árvvoštallojuvvot jahkásaš bušeahttaovddidemiid oktavuođas . 2 Goluid máksimii ; mátke- ja orrungoluide , mánnabiigái dahje eará fuolahusbargui , telefongoluide ja teknihkalaš veahkkeneavvuide , massojuvvon bargodietnasii ja eará . 2 Goluid ii galgga dušše dál nagodit hálddašit , muhto maiddái ovddasguvlui . 2 Goluid gokčama dáfus gustojit seamma njuolggadusat go dat mii namuhuvvui ovdalis . 2 Goluid dákkár doaimmaid čađaheamis sáhttá gáibidit ahte ovddasvástideaddji máksá . 2 Golmmas sis geat leat bargan doaimmalaččamusat oahppováillagiid searvvis Guovdageainnus ( USKAV ) muitalit dás makkár skuvlavázzima sii leat ožžon ja mo sii leat birgen eallimis dáinna . 2 Golmmajagáš Sámi nissonprošeakta loahpahuvvui 1998 loahpas . 2 Golmma ásahussii mat jagis 2011 galget sirdojuvvot Kilden Teater- og Konserthus for Sørlandet nammasaš ásahussii ( Agder Teater , Kristiansand Symfoniorkester ja Opera Sør ) juolluduvvo lasáhus oktiibuot 10,9 miljovnna kruvnnu nannet doaimma ja doaibmabijuid . 2 Gollomáksima gáibádus lea bággopántideami vuođđun . 2 Gollomeroštallamat ja ekonomalaš analysat Det tekniske beregningsutvalg for kommunal og fylkeskommunal økonomi ( TBU ) ( Gieldda ja fylkkagieldda ekonomiija teknihkalaš meroštallanlávdegoddi ) lea 2002 rájes ráhkadan notáhta gielddasuorggi ekonomalaš dilis KS ja stáhta vuosttaš jahkásaš ráđđádallančoahkkimii . 2 Gollomeroštallamat ja ekonomalaš analysat ... 51 2 Gollegiella © Pawel Flato 2 Gollegiella - árvvoštallanlávdegotti čálli Ellen Näkkäläjärvi Sámediggi Saarikoskentie 4 FIN- 99870 ANÁR FINLAND 2 Gollegiela njuolggadusat 2 Goliat – ođđa huksengeađgi davvin 2 Golggotmánu 24. beaivi , ON-beaivi . 2 Golggotmánu 10. beaivi , Aleksis Kivi beaivi , suoma girjjálašvuođa beaivi . 2 Golggotmánnu 29 b. 2008 2 Golbma sámi ofelačča nammaduvvojedje 2004 ` Riddu Riđđu festiválas . 2 Golbma ođđa sámi ofelačča oahpásmahttojuvvojedje odne Riđđu Riđđu festiválas . 2 Golbma ođđa lullisámi fáddágihppaga leat dál almmuhuvvon Aajege neahttasiidduide - Sámi giella- ja gelbbolašvuođaguovddáš Rørosis . 2 Golbma ministariid reive suohkaniidda giehtatelefon- ja govdafierpmádathuksema birra 2 Golbma lahtuin galget nammaduvvot Sámedikkiid evttohusaid mielde , okta lahtuin nammaduvvo Davviriikkaid Ministtarráđi evttohusa mielde ja ovtta lahtuin nammada Sámi Instituhtta bargiidis gaskkas . 2 Golbma eallima masson oahpuin 2 Golbma doaimmaiguin galgat bargat ovddasguvlui suoidnemánu 22. beaivvi oktavuođavuoiŋŋa mielde . 2 Golbma deaŧalaš oasi leat : 2 Golbma davimus fylkkasuohkana fertejit nannet ovttasbargguset petroleumdoaimmaid heivehallamis . 2 Golbma ( 3 ) eará ovddasteaddji vállje Sámi parlamentáralaš ráđđi nu ahte guđe nai sámedikkis vállje ovtta ( 1 ) ovddasteaddji . 2 Golaheaddjiossodat 2 Gokčandássi gusto olles áigodahkii . 2 Gokko livččen galgan njuolga ja čielgasit dadjat juoidá , dakko čállen guora ášši . 2 Goitge ii dárbbaš máksit riektedivada , go bidjá ášši Meahcceduopmostullui . 2 Gohčodeames Tsjada dili dušše váttisin dáidá mearkkašit vearrás duohtavuohta ii ollásit govviduvvo . 2 Goas almmolaš eiseválddit seaguhit iežaset áššái : §74:s boahtá ovdan ahte juohkehaččas lea geatnegasvuohta čuovvut boazodoallolága njuolggadusaid dahje mearrádusaid mat leat dáid njuolggadusaid vuođul mearriduvvon . 2 Goappašiid ásahusain lea sihke regiovnnalaš , nášuvnnalaš , ja riikkaidgaskasaš máhttu ja fierpmádat mii dárbbašuvvo go galgá veahkehit guovddáža barggustis . 2 Goappašiid virggiide háliidit olmmošvuoigatvuohta ja hálddašanrievtti gelbbolašvuođa . 2 Goappašiid virggiid bargamušat čatnasit riekteovddideapmái , juridihkalaš čielggademiide ja láhkabargui sáme- ja álgo álbmot ­rievttis . 2 Goappašiid guovlluid seailluheapmi galgá čáđahuvvot Sámedikki mearridan hálddašanplána mielde guovlluid várás . 2 Goappašiid almmuhemiid sáhttá diŋgot dáppe : Akademika AS , Avdeling for offentlige publikasjoner , Postboks 84 Blindern , 0314 Oslo 2 Goappašat virggit ásahuvvojit dan geažil go Sámediggái lea biddjojuvvon stuorát ovddasvástádus . 2 Goappašat girjjit leat jurddahuvvon álgooahpahussii . 2 Goappašat bealit gusket deaŧalaš osiide sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideamis , ja dievasmahttiba goabbat guoimmiska . 2 Goappaš skuvllat 2 Goappaš riikkain lea nammaduvvon hálddahuslaš gulahallanolmmoš . 2 Goappaš riikkaid departemeanttat , geat ovddasvástidit suohkanlaš gažaldagaid ja doaimmaid , leat jođihan ja lágidan prošeavtta , muhto čađaheamis leat goappaš riikkaid davvi rádjeguovlluid oassálastit leamašan mielde . 2 Goappaš prošeavttat galget gárvvistuvvot 2012 . 2 Goappaš modeallat Sámedikki formála dili hárrái , mielddisbuktet ahte sámeláhka ferte rievdaduvvot . 2 Goappaš modeallaid dáfus berre dálá geavat leat njuolggadussan . 2 Goappaš báikkiin , Kárášjogas ja Deanus leat goappasnai guokte buohccibiilla vuorus ja goappaš báikkiin leat guokte bargi geain lea vuorru birra jándora . 2 Goappaš bealde riikkarája leat báikkálaš oassálastit gergosat ovttasbargat dán ektui . 2 Goalmmát riikka namahus geavahuvvo riikkaid birra olggobealde Eurohpá Uniovnna . 2 Goalmmát reive čilge mainnalágiin soahpameahttunvuođaid čoavdit . 2 Goalmmát oassi lea váldomihttomeriid ja hástalusaid birra , ja njealját oassi fas Sámedikki 1999 - 2001 áigodaga áŋgiruššansurggiid , mihttomeriid ja doaibmabijuid birra . 2 Goalmmát oasis čilgejuvvojit Sámedikki barggu áŋgiruššansuorggit ja mihttomearit áigodahkii 1998 - 2001 . 2 Goalmmát oasis leat váldomihttomearit ja hástalusat , njealját oasis fas Sámedikki dásseárvobarggu áŋgiruššansuorggit , mihttomearit ja doaibmabijut áigodahkii 1999 - 2001 . 2 Goalmmát lea ehtalaš geatnegasvuohta . 2 Goalmmát lađđasa mielde galgá našunalčoahkkin iežas njuolggadusaid mielde mearridit movt áššit galget gieđahallojuvvot . 2 Goalmmát kapihttalis čilgejuvvojit višuvnnat maidda Sámi dutkamiid guovddáš lea plána vuođđudan , ja movt mii jáhkkit sámi dutkama ovdánit boahtteáiggis . 2 Goalmmát kapihttalis gieđahallat guovddáš čuolmmaid mat gusket doahpagii “ Sámi dutkan ” , ja mii Romssa universitehta sámi dutkan berrešii leat . 2 Goalmmát hástalus lea atomavearjjuid lávdadeapmi ja ollilis missiillat daid geavahit . 2 Goalmmát beaivvi de ožžon peanna ja báhpára . 2 Goalmmát bargu lea ásahit dorvvolašvuođa . 2 Go čujuhuvvo Oktasašnjuolggadusaide , de leat dat stáhta Váldotariffašiehtadusa Oktasašnjuolggadusat . 2 Go čohkkejit ja almmuhit dieđuid internehta bakte de geahččalit vuođđudit oktasaš vuođu man bakte livččii vejolaš čađahit riikkaidgaskkas buohtasdahttima ja dagaha álkibun ipmirdit ránjjáriiika dilálašvuođaid . 2 Go čoahkkinjođihangotti jođiheaddji ii leat das , doaibmá nubbinjođiheaddji jođiheaddjin . 2 Go čielggadusain barget de galget Ohcejoga gielda , Sámiguovllu oahpahusguovddáš ja Sámediggi beassat cealkit oainnuset áššái . 2 Go čielggadat iešguhte ruhtadanvejolašvuođaid de lea dehálaš geahčadit 43 daid vejolašvuođaid mat iešguđetge ásahusain ja prográmmain leat ruhtadit doaimma , maiddai Davviriikkaid Ráđis . 2 Go áššis leat eanet árvalusat , de čoahkkinjođiheaddji galgá bidjat daid jienasteapmái jierpmálaš vuoru mielde . 2 Go ášši ii ovdán , de lea dat erenoamáš váidalahtti dan sivas go lea dárbu oktilaččat čuovvulit barggu mii guoská nuortalaš sámi kultuvrra nannemii , Stuorradikki mearrádussii nuortalaš sámi musea ektui našuvnnalaš sámi duhátjahkesadjin ja Riikaantikvára ávžžuhussii ahte Sámi kulturmuitoráđđi galgá bargat dáinna gáhttenbargguin . 2 Go ásaheapmi lea dahkkojuvvon , de galgá dábálaš siidaoasi jođiheaddji dieđihit guovllustivrii ahte ásaheapmi lea dahkkojuvvon . 2 Go ásaha dutkanoktiiheivehanvirggi , de ferte dan guorahallat hálddahuslaš resurssaid ektui mat dárbbašuvvojit čielggadit ja organiseret eamiálbmotoahpuid mastergráda . 2 Go árvvoštallá sáhttá go addit lobi bággolonisteapmái , de ferte vuhtiiváldit lea go dárbu gáhttet sámi kultuvrra luondduvuođu , vrd. Vuođđolága § 110 a. » 2 Go árvvoštallá dohkkeheami , de ferte bivdit mearkkašumiid iešguđet ásahusain . Sámediggi galgá ieš maiddái árvvoštallat oahpponeavvu . 2 Go árvvoštallojuvvo galgá go suovvat ávkkástallat ozolaš minerálaiguin Finnmárkkus , de galgá biddjojuvvot mearkkašahtti deaddu sámi kultuvrra vuhtiiváldimii oktan ealáhusaiguin ja meahccegeavahemiin . 2 Go árvvolaš boarisvuođa sisdoallu aiddostahttojuvvo ja čilgejuvvo árvodáhkádusa bakte , de boarrásiid rievttálaš dilli čilgejuvvo . 2 Go áigumuššan lea geavahišgoahtit ođđa vuogádagaid dahje mealgadii rievdadit vuogádagaid mat leat , de galgá dieđihit dan Riikarevišuvdnii , gč. e. n. § 15.2 . 2 Go áhčči doalvvui mu internáhttii , de dat lei nu dievva duiskka soalddáhiiguin ahte ii lean go mannat ruoktot fas . 2 Go § 110a dohkkehuvvui , de ii čalmmustahttojuvvon ovddasvástádus divvut daid vahágiid maid dáruiduhttinpolitihkka mielddisbuvttii . 2 Go váldočoahkkima 3. lávdegoddi lei gieđahallame dan skábmamánus 2006:s mearriduvvui ahte galge geahččalit mearridit julggaštusa ovdal čakčamánu loahpas 2007 . 2 Go válde ovddasvástádusa dalle go dat gáibiduvvui . 2 Go váilot ollu sámegiel oahpponeavvut heivehuvvon sámi mánáidgárddiide , de lea dárbu bajidit supmi muhto dán jagáš juolludusas ii leat sadji dasa . 2 Go váilot oktasaš oahppoplánat de dat eastada ovttasbarggu ovddasguvlui . 2 Go váilot oahpaheaddjit de lea leamašan váttis fállat oahpahusa dárogielas . 2 Go vel hui guovddáš láhkamearrádusaidge eai oro ollu orgánat dovdamin . 2 Go universitehta galgá heivehit studeanttaide dilálašvuođa vai studeanttat čađahit oahpuideaset , de lea vuosttažettiin dárbu dábuhit dieđuid dan birra mainnalágiin universitehta oahppobiras lea sámi studeanttaid mielas . 2 Go terminologiija , hálddašanráhkadus ja doahpagat leat nu iešguđetláganat de dat sáhttet dagahit boastu ipmárdusaid . 2 Go sámi álbmogii álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide dávistettiin lea sihkkaraston dohkálaš váikkuhanfápmu sámi guovlluid luondduriggodagaide ja sámi eaiggáduššanvuoigatvuohta lea dohkkehuvvon , de áigu Sámediggi viidát árvvoštallat mo minerálat sámi guovlluin galget dutkojuvvot . 2 Go sámi valáštallandoarjja evttohuvvo sirrejuvvot sierra poastan sámediggevuogádagas , de mearkkaša dat dan ahte valáštallandoarjja stuorru mealgat . 2 Go sámi servodat galgá oassálastit dieđalašvuođaservodahkii iežas jurdagiid vuođul , de lea gažaldat mainnalágiin galgá oassálastit . 2 Go sámepolitihkalaš ovdáneamis lassánit doaimmat namalassii go áššesuorggit main lea mearkkašupmi sámepolitihkkii lassánit – de váikkuha maiddái dat Sámedikki bargodillái . 2 Go sámeláhka mearriduvvui jagi 1987 , čujuhuvvui lávdegoddeárvalusas sámiid vuoigatvuhtii stivret iežaset áššiid . 2 Go sámediggeráđđi lea árvaluvvon , de jienastuvvo olles ráđi čoahkkádus ovttas . 2 Go suopmelaš jearrá ollu go bálvalus Norggas máksá , de norgalaš dávjá ii dieđe hatti . 2 Go stáhtalaš bargosajit boahtteáiggis sirdojuvvojit , de vurdojuvvo maid ahte bargosajit ásahuvvojit daidda Romssa suohkaniidda mat leat massán ollu almmolaš / stáhtalaš bargosajiid . 2 Go stáhtabušeahtta almmuhuvvo golggotmánu álgogeahčen , de lea hálddahusas / Sámediggeráđis guokte golbma vahkku áigi ráhkadit evttohusa mii sáddejuvvo bušeahta bokte 10 milj. kr. 3 milj. kr ledje várrejuvvon girjebussiide , muđui jugii Sámediggi juolludeami iežas vuoruheami mielde ( “ buoridan dihte Sámedikki vejolašvuođaid jođihit aktiivvalaš kulturpolitihka ” ) . 2 Go studeanttaid galgá oaččuhit universitehtii ferte studeanttaide fállat rámmaeavttuid , nu go ovdamearkka dihte diehtojuohkima ja sámi mánáidgárdesajiid . 2 Go studeanttaid galgá oaččuhit universitehtii , de lea maiddái deaŧalaš juohkit dieđuid “ earreortnegiid ” birra . 2 Go son váccii skuvlla , de ledje duppalgiela oahppogirjjit . 2 Go soames jagiid leat leamašan alla doalvvabuvtta hattit ja buorre buvttadanmunni de dat lea váikkuhan gánnihahttivuhtii . 2 Go sii guđet leat čálihan iežaset sáhkalistui leat beassan sárdnut , de čoahkkinjođiheaddji gulaha ahte digaštallan lea nohkan . 2 Go searvvat de jitnosit cealkkát juo demokratiijii . 2 Go riikkaidgaskasažžan galgá šaddat , de lea deaŧalaš ahte šiehtadusat doibmet ja ahte buohkat geaidda šiehtadusat gusket geavahit daid . 2 Go rehkenastá oasi mii galgá sirdojuvvot Sámediggái , de biddjo vuođđun man stuora oasi sámi álbmot dahká olles Norgga álbmogis 116. Modealla čuovvu eavttuid ahte sápmelaččain lea vuoigatvuohta iešmearrideapmái ja vuoigatvuohta vuoruhit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami , ja ahte Norgga stáhta lea huksejuvvon guovtti álbmoga eatnamiidda . 2 Go regiovnnalaš museat sirdojuvvojit Sámediggái dahje go sámi museat ásahuvvojit , de galget čuovvut bissovaš ruđat stáhtabušeahtas . 2 Go prográmmaáigodat nohká , de boahtá Dutkanráđđi árvvoštallat prográmma ulbmila ja árjjalašvuođa ovttasráđiid sámepolitihkalaš ja sámifágalaš birrasiiguin , ja dasto joatkit prográmmain dálá hámis dahje divodemiiguin . 2 Go ođđa boazodoalloláhka dál lea fápmui boahtán , de lea boares boazodoalloláhka 1978 rájes ( Láhka geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra ) heaittihuvvon . 2 Go ođastus lea čađahuvvon de riikkas leat oktiibuot 15 heahteguovddáža mat gullet Heahteguovddášdoaimmahahkii . 2 Go ovttastahttá oahppoplánaid de šaddá álkibut ovdánahttit sámi oahpponeavvuid vai daid sáhttá geavahit buot golmma riikkain . 2 Go ovttastahttojuvvon statistihkka ja mihttologut váilot sámi servodatovddideamis , de lea dat hástalus maid ferte čoavdit , vai mihtto- ja boađusstivremis šattašii fágalaččat dohkálaš dássi . 2 Go ovttasbargo lea sajáiduvvon de lávejit suopmelaččaid skuvlaruoŧagilli lasihit dárogielat tearpmaid . 2 Go ovttamielalašvuohta lea olahuvvon eanas ráđđádallanproseassain , de dát duođašta movt oktasaš beroštumit geavatlaččat doibmet . 2 Go ovtta mađe leat jienastagat vuostálagaid , de čoahkkinjođiheaddji jienastat mearrida , earret dalle go nuppi láhkai lea mearriduvvon dáin njuolggadusain . 2 Go ovtta guovllus leat boraspiret ja dát ealáhusat , de čuožžilit riiddut mat šaddet hástalussan sihke stáhtii ja fylkkasuohkanii . 2 Go ovddasta Sámedikki dahje oassálastá čoahkkimis Sámedikki ovddas – presideantta dahje čoahkkinjođihangotti jođiheaddji gohččuma mielde – sáhttá máksojuvvot čuovvovaš buhtadus : 2 Go olles dahje muhtun oassi dálveguohtumis lea leamaš lássejuvvon guhkit áiggi , de leat orohagain gos leat unnit bohccot , gillán eambbo massimiid go dábálaččat . 2 Go olbmot vánddardit rádjeguovlluin de sáhttá dáhpáhuvvot nu ahte vánddardeaddji ii obage fuomáš ahte telefovdna molsu fierpmádaga ja nu dagaha váttisvuođa jus šaddá heahtenummirii čuojahit . 2 Go oktavuođa váldimat ja áššit lassánit nugo otne , de lea dárbu garrasit nannet hálddahusapparáhta . 2 Go ohppitlohkku niedja de ovttasbargu šaddá vel dehaleappot , earenomážit logahatohppui vai dáhkitdit doarvái kursafálaldagaid . 2 Go ohcá mearkka de ferte váhnemiin dahje ádjáin ja áhkuin leamaš boazodoallu váldoealáhussan . 2 Go ohcan lea mieđihuvvon , de sádde Sámi giellaráđđi ruhtalohpadusreivve stipeandaoažžui . 2 Go ohcan lea mieđihuvvon , de sádde Sámi giellaráđđi lohpádusreivve mas leat ruhtageavahaneavttut lagabui čilgejuvvon . 2 Go oaččuimet reivviid , liđiid , doarjaga Facebookas ja eará sosiála mediaid bakte . 2 Go oaidningáibádusat biehttaluvvojit , de sáhttá gažaldaga , leago lohpi beaitit áššegirjji almmolašvuođas , váidalit Finnmárkku fylkkamánnái . § 2 Go ná juohká ovddasvástádusa de joatkahuvvá válddi sirdin Sámediggái , ja dát čuovvu oahpahuslága § 6.-4 , mas Sámediggái addo váldi departemeantta rámmaid mielde , addit njuolggadusaid vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa sisdoalu hárrái . 2 Go nu lea dárbu , de galget mearriduvvot doaibmabijut sihkkarastin dihte dáid álbmogiid vuoigatvuođa geavahit guovlluid gos sii eai okto ása , muhto gos sii árbevirolaččat leat ealihan iežaset ja maid leat geavahan árbevirolaš doaimmaide . 2 Go njunnožiin jearan manin sii válljejedje suodjalusa dahje riikkaidgaskasaš operašuvnnaid , de eatnasat muitalit ahte sin fitnoválljen láttai vearjogeatnegas áiggi vuolde . 2 Go nissonolbmot vuođđoealáhusain ožžot viehka uhccán doarjaga , de geassá dat vulos gaskamearálaš proseantaoasi dan doarjagis mii lea mannan nissonolbmuide . 2 Go našonála dásis galgá čađahit EU čázi rámmamearrádusa de berre dárkilit vákšut rádječázádagaid earenomášvuođa ja deattuhit dan mearkkašumi guovllu ealáhusaid ektui . 2 Go máŋggafágalaš semináraid galgá lágidišgoahtit váldofágadásis , de ferte vuos čielggadit lágideami birrasiiguin main lea fágalaš deaddu dáin áššiin . 2 Go mánáid ja nuoraid ollislaš kulturpolitihka galgá hábmet , de lea deaŧalaš váldit vuhtii mo máilbmi lea rievdan maŋimuš jagiid . 2 Go mun galgen álgit skuvlii , de áigo duiskalaččat váldit mu áhči gitta , go son lei oastán sihkkela Ruoŧas ja vuovdán dan norgalaččaide . 2 Go mii čohkkiimet buot searaid , de juvssaimet olles mánáidgárdegokčama . 2 Go mii válddiimet atnui Álbmotoaju jagi 1967 , lei penšuvdnaahki 70 jagi . 2 Go mii guhkit eallit , de navdimis maiddái guhkibut bargat . 2 Go mii garrasit čuvget áššiid mat guhká leamaš seavdnjadasas , de ihtet bajás ovddeš áiggi goarideamit . 2 Go mii eat šat gierdan de hállagohte ahte mii galggaimet leat áššálaččat ja stánddalaččat . 2 Go mii digaštallat min duoddariid ja meahcceguovlluid birra , de eat sáhte garvit gažaldaga ; mo mii dohko beassat ? 2 Go mii dadjat ahte gielddat galget sihkkarastit alcceseaset 30 jagi hálddašanvuoigatvuođa ja huksejeaddjit galget hukset eaktuduvvon gáibádusaid mielde , de mii oaivvildit ahte dát lea buorre ortnet , dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen dadjala . 2 Go mii boahtteáiggis deaivvadit de galgat lávlut ja muittašit min jápmán sáŋgáriid . 2 Go mihtida 1989 kruvnnu árvvu mielde , de lea bušeahtta lassánan 18,5 miljon kruvnnus 77,1 miljon kruvdnui , mii lea measta njealljegeardásaš lassáneapmi . 2 Go miessebuvttadeapmi sakka rievddada ja go vel leat geahppasat , de čujuha dat ahte boazolohku ii leat guoddevaš . 2 Go mearrida gažaldagas , leatgo golut leamaš dárbbašlaččat , de galgá meahcceduopmostuollu ee. atnit čalmmis ahte áššeoasálaččat geain leat ovttalágan beroštusat mat eai leat vuostálaga , sehtet geavahit ovtta juridihkalaš ja teknihkalaš veahki . 2 Go mearradoalloealáhusa siskkobealde plánejuvvo , de ferte raššivuoña ja válmmasvuoña bealitge árvvoštallojuvvot guvllolaš dásis . 2 Go lávdegoddi vel dasa lassin evttoha dramáhtalaš rievdademiid stáda annonsanjuolggadusain , sáhttet sámi áviissat boahtit minusa beallái . 2 Go láhččet almmolaš dieđuid dakkár hápmái ahte buot mášiinnat daid sáhttet lohkat , de rahppasit vejolašvuođa ásahit ođđa bálvalusaid dáid dieđuid vuođul . 2 Go lágiduvvojit kurssat , de berrešii ávkkástallat ovttasbarggu ja gaskaneasvuođa . 2 Go logaldallá iežas bargosuorggi birra , de dan ovddas ii galgga váldit mávssu . 2 Go loanat mainna mákset vuollebáhcagiid dađistaga stuorru , de doaibmafriddjavuohta dađistaga jávká . 2 Go livččii oktasaš vuođđu de rádjeguovlluid gielddaide livččii álkit oažžut oktasaš oahppoplánaid vuođđooahpahussi ja logahatoahpahussi , earanoamážit sámegielat oahpahussii mas lea sáhka seamma gielas ja kultuvrras . 2 Go leat válljen girdimášiinnaide namaid , de oainnán ahte mii ain bissut mytologalaš máilmmis . 2 Go leat nu unnán olbmot Suomas ja Ruoŧas de dat eastada ovttasbarggu . 2 Go leat gáibidan sámi báikenamaid geavahit báikenammalága vuođul , de leat dákkár gáibádusat vuolggahan nammavuolláičállimiid sámi báikenamaid geavaheami vuostá . 2 Go lea árvalus mii lea hábmejuvvon evttohusa vuođul mii galgá dievasčoahkkimii , de dat mearriduvvo oktanaga eavttuhusain go árvaleaddji lea ovddidan dan . 2 Go lea álbmotválljejuvvon orgána ja hálddašanorgána de lea Sámediggi ásahan bearráigeahččanortnegiid mat devdet sihke parlamentáralaš goziheami ja siskkáldas hálddahuslaš goziheami : • 2 Go lea sáhka ovddasvástádusas maid Sámediggi oažžu departemeantta fápmudeami bokte , de lea dat departemeantta dárkkistanneavvuid duohken ja das ahte leat go dat doarvái bures geavahuvvon . 2 Go lea sáhka geavatlaš bealis , de oččošedje bealit go goappašat gielat geavahuvvojit , buoret vuođu oktasaš áddejupmái dain áššiin maid digáštallet , ja seamma vejolašvuođa ovddidit oainnuideaset šiehtadallandilálašvuođas . 2 Go lea sáhka fágalaš dásis , de bohtosat iešalddis dan duođaštit . 2 Go lea sáhka fágalaš bajáshuksemis , de dáidá leat nu ahte universitehta fágalaš hábmen speadjalastá daid surggiid mat muđui leat servodagas . 2 Go lea sáhka ealáhusaid ovdanahttimis de doarvái buorre fierpmádatleahttu dagaha guovllu eanet miellagiddevažžan olgoriikkalaš fitnodagaide . 2 Go lea sáhka dákkár oahppoáigodagain de sáhtašii ovttasbargu lasihuvvot omd. nu ahte govdadit dásis guorahallat vejolašvuođaid lágidit oktasaš vuoibmas oahppodilálašvuođaid . 2 Go lea sáhka doarvái jođánis dihtorgulahallanoktavuođas mii geavaha fiibera de dilálašvuohta ovdalis namuhuvvon ákkaid dihte ferte ovdanahttojuvvot davvikalohttas . 2 Go lea sáhka boazologus , de daid galgá Boazodoallostivra loahpalaččat dohkkehit . 2 Go lea sáhka almmolaš bálvalusain de doarvái jođánis fierpmádat sáhttašii dagahit vejolažžan ovdánahttit omd. oktasaš bálkámeroštallan- , skuvla- ja telemedisiinnalaš bálvalusaid . 2 Go lea nu stuorra dárbu áŋgiruššat sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaiguin , de dan geažil lea dárbu bajidit rámma dán poasttas 2 000 000 kr. 2 Go lea nanu sámegielmáhttu , de lea álkit doaibmat sámi guovlluid fidnoeallimis . 2 Go lea heivvolaš galget suohkanat doaimmahit doapparfievrrideami oktasaččat . 2 Go lea eavttuhus mii lea hábmejuvvon árvalusa vuođul mii galgá dievasčoahkkimii , de dat mearriduvvo oktanaga árvalusain go eavttuheaddji lea ovddidan dan . 2 Go lea dárbu eanet bargat riikkaidgaskasaš áššiiguin , de lea 2002:s , dárbu oažžut áššemeannudeaddji virggi , gollun lea árvvu mielde 600 000 kruvnnu . 2 Go lea dárbbašlaš áigodatguohtumiid gáhttema dihte , de sáhttá guovllustivra mearridit iešguđet áigodatguohtumiidda guohtunáiggiid . 2 Go lea dievasčoahkkin Sámedikkis , de levgejuvvo dušše sámeleavggain 2 Go lassiárvodivat borramušgálvvuin lassána de dat vuolgá das go mii lea árvalan heaittihit borramušbuvttadandivadat . 2 Go kulturpolitihkka mánáid ja nuoraid várás hábmejuvvo , de lea deaŧalaš árvvoštallamis vuhtii váldit daid maŋimuš jagiid rievdadusaid . 2 Go kommišuvdna álggaha doaimmastis , ja maŋŋil go lea mearriduvvon ahte muhtin guovlu galgá čielggaduvvot , de galgá almmuhuvvot ávžžuhus vejolaš vuoigatvuođalaččaide dieđihit iežaset kommišuvdnii . 2 Go kommišuvdna lea geargan čielggadeamen muhtin guovllu , de galgá dat addit raportta geavahan- ja oamastanvuoigatvuođain maidda lea ovddiduvvon gáibádus . 2 Go juovlamánus 2009 mearriduvvui Skániid joatkkaskuvlla heaittiheapmi , de bohciidahtii dat nana áŋgiruššamiid . 2 Go juolludus čohkkejuvvo ovtta postii , de sáhttá Sámediggi ieš lagabui veardidit juolludusaid iešguđet doaimmaide . 2 Go juo stáhtaráđis ii leat dábálaččat bagadandahje bearráigeahččanváldi Sámedikki guovdu , de ii leat konstitušuvnnalaš ovddasvástádusvuođđu Sámedikki mearrádusaide dahje doibmii muđui ge ” . 2 Go jo visot mandáhta bealit eai leat guorahallojuvvon , de rávve Sámediggi ahte 13. kap. mii lea sámi oahpahusvuogádaga birra ja dan árvalus čuvvojuvvo . 2 Go jahki 2001 lea válgajahki , de ožžot listtut mat leat válggas mielde doarjaga iežaset válgabargui . 2 Go ilbmet dávjjibut , de dat veahkeha nannet aviissaid funkšuvnna diehtogáldun ja digaštangaskaoapmin sámi servodagas . 2 Go ii leat dušše boazodoallu mii geavaha dáid guovlluid , de livččii boastut nammadit lávdegotti dušše boazodoalloberoštusaid vuođul . 2 Go ieš vázzen skuvlla , de ledjen oahppan bordit dárogiel sániid maŋŋálaga rievttes grammatihkalaš cealkkan . 2 Go heaitá virggis , de ii leat šat vuoigatvuohta oažžut bálkká . 2 Go heaittiheapmi lea dohkálaččat mearriduvvon , de oažžu siida dieđáhusa dan birra guovllustivrras . 2 Go gálvvut fievrriduvvojit ng. goalmmát riikkas 3 EU riikii , de šaddá lassin duollui maiddai máksit momsa . 2 Go guvlui lea álki beassat oaivegávpot guovllus ja Gaska Eurohpás de dat lea áibbas dehálaš jus galggaš nagodit mátkeealáhusa ovdánahttit go leat olgoriikkalaš mátkkošteaddjit geat dagahit suorggádaga ahtanuššama . 2 Go guoská oahpaheaddjit lonohallamii , de lea das sáhka organiseremis suohkaniid gaskkas . 2 Go guoská dihtorgulahallanoktavuođaid ovdanahttimis de leat máŋga ja iešguđetlágan čovdosa iešguđetge dilálašvuhtii . 2 Go guoská Suoma sámiguovllu davimus gielddaide de berrešii rámmamearradusa vuođul oalle darkilit vuhtiiváldit ja dárkut čáhceguovllu dehálaš mearkkašumi ealáhusdoibmi ja dakko bakte guovllu ássiid eallindilálašvuođaide . 2 Go guohtun lea valjis de lea das maiddái stuorát variašuvdna guohtunšattuid dáfus mii addá eambbo bibmosiid bohccui . 2 Go gielddat ožžot ieža rehkega iežaset válljejumiid ovddas , de addojuvvojit seammás insentiivvat golloseasti doibmii . 2 Go gielddat almmuhit ahte gieldda- ja fylkkadiggeválggaid jienastuslohku lea ovdanbiddjon almmolaš dárkkisteapmái , de sáhttá seamma almmuhusas dieđihit ahte maiddái Sámedikki válgajienastuslohku lea biddjon ovdan almmolaš dárkkisteapmái . 2 Go geavahišgoahtit govdaoali eanet , sáhttit maid seastit birrasa . 2 Go geavaha sámi kultuvrra mátkeealáhusaid oktavuođas , de lea deaŧalaš vuhtiiváldit dan ahte olbmuin geat leat sámi buktaga duogábealde , lea báikkálaš máhttu ja kultuvrralaš gelbbolašvuohta . 2 Go geahččá olmmošlaš návcccaide , de livččii dárbu virgádit bargit geain lea ovddasvástádus oahpponeavvuin Sámedikkis . 2 Go galgá čuoččuhit oamastanvuoigatvuođa ( eaiggáduššanvuoigatvuođa ) , de ferte ráđđen guovllu uhcimustá 20 jagi . 2 Go galgá čuoččuhit geavahanvuoigatvuođa , de ferte guovllu dihtoláhkai geavahan uhcimustá 20 jagi . 2 Go galgá álggahit dutkanprošeavttaid , de ferte dán dimenšuvnna atnit muittus . 2 Go galgá sihkkarastit boahtteáigái heivehuvvon lotnolasdoaimma , de lea dárbu prioriteret baicce ovddidandoaibmabijuid ii ge passiivvalaš doaibmadoarjjaortnegiid . 2 Go galgá oažžut dohkkehuvvot oamastanvuoigatvuođa dáid vuđđosiid alde , de ferte earret eará geavahan muhtun guovllu dan mađe ja nu guhká , ahte orui leamen eanaeaiggát ja ahte lea leamaš árta jáhkkit iežas duođas eaiggáduššat guovllu . ° 2 Go galgá nannet sámi báikegottiid , de ferte guorahallat makkár bealit leat deatalaččat vai nissonat bisánivčče . 2 Go galgá mearridit guđe guovlluin leat sámi guolástusberoštumit , de háliida Sámediggi mearkkašit ahte dan rájes go sámi guolástuslávdegoddi ovddidii čielggadusas , de lea ollu dáhpáhuvvan sámi guolástusvuoigatvuođaid válddahallama oktavuođas ja gosa dat gustojit . 2 Go galgá mearridit bajimuš boazologu doalu nammii , de ferte orohaga bajimuš boazolohku leat čielggas . 2 Go galgá láhčit dilálašvuođaid bissovaš giellaovttasbargui álbmotválljen sámedikkiid gaskka , de lea ásahuvvon oktasaš Sámi giellalávdegoddi 1999:s , gč. ášši 22/99 - Oktasaš sámi giellaovttasbargu . 2 Go galgá lasihit máhtolašvuhtii vuođđuduvvon hálddašeami , de lea dárbu dutkamii . 2 Go galgá juksat dán mihttomeari , de lea deatalaš ahte ekonomalaš váikkuhangaskaoamit leat sajis , nugo dáláš institušuvnnaide dohkálaš doaibmaruhta ja ođđa institušuvnnaid doaibmaruhta . 2 Go galggai boahtit johtui sámi duhátjahkečalmmusteami bargguin , de ásahuvvui nuortalaš musea Njávdámis gaskaboddosaččat suoidnemánu 12. b. 1999 rájes jagi lohppii . 2 Go fievrrida gálvvuid mielde omd. márkanastindoaluide de šaddet máksit lassiárvidivada gálvvuid ovddas . 2 Go eiseválddit eai álggat doaimmaid mat geahpedivčče boraspiriid logu , de sáhttá dat dagahit ahte ásahuvvojit priváhta hálddašanstivrrat . 2 Go eambbo geavahuvvojit vuovddit , de stuorru vuovdebuktagiid muohkadanvejolašvuohta Romssas . 2 Go dát čoavddus evttohuvvui , de árvvoštalai departemeanta maiddái vejolašvuođa sirddášit bušeahttapoasttaid gaskka . 2 Go dát vejolašvuohta šaddá duohtan de das lea stuora mearkkašupmi dasa ahte eará davviriikkat maid sáhttet goalastit iežaset fierpmádagaid dása . 2 Go dát mearrádus gieđahallojuvvo viidáseappot departemeanttain , de galgá leat nu ahte departementtat ovdamearkka dihte eai galgga árvvoštallat lea go Sámedikki bušeahttaárvalus ( ođđa vuoruheamit ) buoret go nubbi . 2 Go dát lea ortnegis , ja vel vára váldojuvvon dain ovdamuniin maid luonddu addin erenoamáš rápmaeavttut leat , de lea deaŧalaš joatkit buriid ja ollislaš strategiijaid ovddideami Romssa fylkkas boahttevaš DjO-searvama várás . 2 Go dát lea daddjon , de stuora erohusat fylkkaid gaskkas main leat oalle sullásaš rámmaeavttut dáidá mearkkašit ahte sáhttet buorebut bargat . 2 Go dát lea daddjon , de lea sivva deattuhit ahte dát ii leat dohkálaš , ja ahte lea duopmostuolu ovddasvástádus eastadit boasttuáddejumiid ja vejolaš unohis mearrádusaid . 2 Go dát institušuvnnat leat našuvnnalaš institušuvnnat , de mearkkaša dat dan ahte dain lea erenoamáš bajit dási ovddasvástádus iežaset surggiin miehtá sámi guovllu . 2 Go dásseárvu ja nissonpolitihkalaš áššit leat hirbmat viidá ja fátmmastit ollu sektovrraid , de lea dárbu oaidnit maid galgá vuoruhit lagamus jagiin , ja maid berrešii geahččat eambbo guhkes áiggi perspektiivvas . 2 Go dásseárvokunsuleanta lea doaibmagoahtán , de galgá dán suorggis sámediggevuogádagas álggahuvvot buoret ovttastahttin . 2 Go dán lean dadjan , de dieđán bures ahte go okta vásiha beahttima servodaga bealis de lea okta menddo olu . 2 Go dán instruksa geavaha , de ferte álo maiddái vuođđun atnit dan čuoggá doaibmi gáibádusain masa čujuhuvvo . 2 Go dán digaštallama loktejit guovlulaš dássái de das lea buoret vuođđu gávdnat vel eanet buori ákkaid ja buorebut sáhttet oktiičatnat fierpmádagaid Norggas ja Suomas . 2 Go dál lea rahppojuvvon vejolašvuohta registrerehit sámepolitihkalaš ovttadagaid , de berre báikkálaš listtuid vuolláičállosiid logu bajidit 15:s 30:ái . 2 Go dákkár čielggadeapmi lea dahkkon , de lea deaŧalaš dan almmuhit dutkiide ja studeanttaide , ovdamearkka dihte Interneahta bokte . 2 Go dákkár áššit meannuduvvojit váiddanammagottis , de addá dat váiddameannudeapmái stuorát legitimitehta . 2 Go dákkár árvvoštallamiin joatká , de boahtá leat vejolaš fidnet statistihkalaš materiála mii čájeha dárbbu alit ohppui ja dutkamii kvalitehta , viidodaga ja bohtosiid dáfus , ja sámi servodaga dárbbuid dáfus . 2 Go dábálaš oahpaheaddji ( dakkár geas ii leat sámi oahpaheaddjeoahppu ) lea geargan oahpuinis ja galgá skuvlavuogádagas bargagoahtit , de lea sus áibbas unnán gelbbolašvuohta oahpahit sámi diliid birra . 2 Go dutnje boahtá diehtu , de oaččut preassadieđáhusa namahusa mas lea goallostus dáro- ja sámegiel tekstii . 2 Go duopmostuollu biddjošii Sis-Finnmárkui , de buorránivččii dan olis maiddái máhtolašvuohta sámi boaresvieruid ja riekteáddejumiid birra . 2 Go dovddasta ahte seamma kulturmuitomálliin ja kultureanadagain sáhttá leat iešguđetlágan mearkkašupmi joavkkuide geain lea iešguđetlágan kultuvrralaš gullevašvuohta , de leat ollu vejolašvuođat ja hástalusat kulturmuittuid ja kulturbirrasiid hálddašeamis ja gaskkusteamis . 2 Go doarjja lea juolluduvvon , de sádde Sámi ealáhusráđđi lohpádusreivve mas doarjaga eavttut leat čilgejuvvon . 2 Go doappar čohkken lea sajáiduvvon ovtta báikkái de birasvahagat leat sakka unnit ja obalohkkái leat golut dušše oasáš dan ektui movt livčče jus sii ieža livčče šaddan hukset ja doaimmahit sierra doapparbáikki . 2 Go doaibma sirrejuvvo dábálaš hálddašeamis , de sáhttá ovdandoallat ahte doaibma ii sáhte vuoiga lohkkot ” stáhta dahje gieldda orgánan ” , vrd. álmmolašvuođalága ja hálddašanlága § 1 . 2 Go direktevra dahká rievdadusaid máksinbargguid dohkkehanválddi oktavuođas , de galgá bálvá gii lea ožžon válddi dan dahkat , dieđihit dán kontofievrrideaddjái . 2 Go dilálašvuođat dahket dárbbašlažžan , de sáhttá boazodoalloagronoma ložžet guohtunáiggiid . 2 Go de lea sáhka duollo- ja lássiárvodivadat áššis , de guovllus galggaše bargat oažžut oktasaš vieruid ja nu guhkás go vejolaš daid lášmadahttit . 2 Go báŋkkut leat nannosat de dat dagaha gilvalanovdamuni sihke báŋkkuide ja maiddái servodahkii . 2 Go bálvalusfálaldagat ásahuvvojit , maid olbmot dávjá dahje ollugat geavahit , de unnit guovddážiid sadji nanusmuvvá , go mátkkiid guhkkodagat dalle váldojuvvojit eambbo vuhtii . 2 Go báktedoaibmaeiseválddit árvvoštallet ohcamušaid oažžut vuoigatvuođa ávkkástallat minerálagávdnosiin muhtun guovllus , galget sii deattuhit deastta sámi beroštusain . 2 Go báikkálaš ealáhusdoaimmat ja joatkkaskuvllat barget ovttas , de sáhttá fidnofágalaš oahpahus boahtit eambbo oidnosii . 2 Go bušeahtta meannuduvvo de mii mealgadit deattuhat bargosajiid . 2 Go bures stivre ja hálddašat de dat maid sáhttá eastadit roasuid maid ieža dagahat alccamet . 2 Go buohtastahttá omd. departemeanttaiguin , de lea ášše- ja áššebábermearri viehka stuoris nugo čuovvovaš govvosat čájehit : 2 Go boazodoalloláhka rievdaduvvui 1996:s , dovddastii Ráđđehus ( loga Eanadoallodepartemeanta ) ahte boazodoalus riektegeavahusain lei ožžon earenoamáš riektevuođu mii lei ásahuvvon boaresvirot vuoigatvuođain ja dološ áiggi rájes geavahemiin . 2 Go bijašii oktii geasset oktan doallojoavkun gohčoduvvon geassesiiddaid dain geasseorohagain gos dál leat guokte dahje eanet siiddat , šattašedje oktiibuot unnit áiderusttegat ja unnit áide-km . 2 Go beaivi dahkkojuvvo almmolaš leavgabeaivin sisttisdoallá ahte galgá levget Norgga leavggain stáhta visttiin dan beaivvi . 2 Go bargu giellalávdegottis ii leat albmaláhkái boahtán johtui de evttohit jahkái 2001 450 000 kruvnnu juolludussan nugo dat leai 2000:s . 2 Go bajásšaddanbirrasat ja giella leat nu máŋggabeallásaččat , de ferte dan vuhtiiváldit erenoamážit go ruđat geavahuvvojit sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttuid nannemii . 2 Go areála huksekeahtes opmodat dahje stuorát oassi dakkár opmodagas várrejuvvo áigumušaide mat leat namuhuvvon § 25 nr. 3 , 4 , 7 ja 8 ja stáhta , fylkka ja gieldda visttiide ja hávde- ja urdnaávžžuide , ja opmodat ii 4 jagis muddejuvvo dahje várrejuvvo eará áigumušaide areálaoasis , de sáhttá eanaeaiggát ( láigolaš ) gáibidit buhtadusa árvvoštallama vuođul , dahje ahte bággolonástus čađahuvvo dalánaga , jus háldogáržžideapmi mielddisbuktá ahte opmodagain ii sáhte šat ávkkástallat gánnáhahtti láhkai . 2 Go ain galgá hukset sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu , de gáibida dat dan ahte sámi vuoigatvuođabarggu oktavuođas ovddiduvvojit ođđa lágat . 2 Go ain galgá hukset sámi kulturvuođu , de dagaha dat dan ahte sámi vuoigatvuođabarggus šaddá ođđa láhkaaddináigodat . 2 Go TBU ásahuvvui de lei ulbmilin ovdánahttit geavatlaš ja ulbmilaš raporterenvuogádaga ja analysaneavvu gielddaekonomiijja várás . 2 Go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ásahuvvui 1980:s , de galggai geahčadit buot eahpečielga beliid Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid eaiggáduššan- ja geavahanvuoigatvuođadiliin , ja dasto čielggadit báikkálaš hálddašanortnegiid mas buot álbmotjoavkkuid beroštumit galge gozihuvvot . 2 Go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ieš ii leat iskan sámi geavahusa doarvái vuđolaččat , de evttoha Sámediggi ahte nammaduvvošii sierra kommišuvdna mii galgá mearridit sámi eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid viidodaga . 2 Go Sámi oahppoplána váldojuvvui atnui , de lasihii departemeanta ruđaid gielddaide gos oahpahuvvo sámi oahppoplána mielde . 2 Go Sámi oahpahusráđđi sirdojuvvui Sámediggái , de lea Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta bušeahtas várrejuvvon ruhta Sámedikki geavahussii oahpahusáššiid várás , gč. ášši 44/99 . 2 Go Sámi kulturmuitoráđđi galgá gozihit sámi kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenáššiin plána- ja huksenlága mielde , de addá dat gulaskuddancealkámušaid stáhtalaš gáhttenplánaide , fylkaplánaide , gielddalaš areálaplánaide , regulerenplánaide , giliplánaide ja ovttaskas ohcamiidda , ja váikkuhaniskkadančielggademiide . 2 Go Sámi dutkamiid guovddáš ásahuvvui , sirdojuvvui dán bargi bargangeatnegasvuohta guovddážii , vaikko su bargosadji ain lei Historjjá ossodagas . 2 Go Sámedikkis eai leat makkárge njuolggo šiehtadallamat stáhtain ruđaid lasiheami ektui guolástussii ealáhussan sámi guovlluin , de lea dikki bargu dan duohken ahte guovddáš guolástuseiseváldit vuhtii váldet sámiid beroštumiid eará láhkái . 2 Go Sámedikkis eai leat iežas sisaboađut , de sáhttá leat lunddolaš vuođđudit dihto sierranjuolggadusaid vealgečuovvumuša ja reastaluvvama hárrái , ja vejolaččat njuolggadusa mii ráddje Sámedikki vejolašvuođa njuolgga bidjat iežas vealggi vuollái . 2 Go Sámediggi ásahuvvui 1989:s de mearriduvvui ahte Sámediggi galggai váldit badjelasás buot doaimmaid , seamma vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid mat dassážii ledje gullan Norgga Sámiráđđái maid stáhta lei nammadan . 2 Go Sámediggi ásahuvvui 1989:s , válddii dat badjelasás Norgga sámiráđi bargguid , ja maiddái Norgga sámiráđi hálddahusa mas ledje 7 bargi 27. Dađistaga go Sámedikki doaibma viiddui hálddašanortnegiid sirdima geažil , de leat maiddái hálddahuslaš resurssat lassánan . 2 Go Sámediggi ođđasis organiserejuvvui 2000:s ja Sámi kulturráđđi , Sámi ealáhusráđđi , Sámi kulturmuitoráđđi ja Sámi oahpahusráđđi heaittihuvvojedje , ásahii Sámediggi 2001:s Sámedikki doarjjastivrra mas lea ovddasvástádus hálddašit Sámedikki doarjjaruđaid . 2 Go Sámediggi nettobušetteregođii 1999 rájes , ráhkadii Gielda- ja guovlodepartemeanta ođđa bušeahttabargovugiid nannen dihte departemeanttaid ovttasdoaibmama . 2 Go Sámediggi nettobušetteregođii 1999 rájes , lasihuvvui § 2-12:ii ođđa lađas mii čielgasit nanne ahte Sámedikki bálvalusbargit gullet virgeolbmolága , virgeriidolága , almmolaš virgeolbmuid ahkemeari lága ja Stáhta ealáhatkássa lága vuollái dan muddui go dat fal heive sámelága njuolggadussii Sámedikki virgádanrievtti hárrái 58. Sámedikki direktevra nammaduvvo mearreáiggevirgái ja dan virgádeami dahká Sámedikki dievasčoahkkin . 2 Go Sámediggi lea váldán badjalasas sámi ásahusaid doarjjaortnegiid ja juolludemiid hálddašeami , de lea dát vuosttažettiin čuovvoluvvon hálddahuslaš nannejumiin . 2 Go Sámediggi lea mearridan bidjat sázu digaštallamis , de ii sáhte áššis ovddidit ođđa árvalusa . 2 Go Sámediggi lea dáhtton , de lea Sámi ealáhusráđđi 1998:s evalueren daid doarjjaortnegiid mat jahkásaččat juogaduvvojit duodjeorganisašuvnnaide . 2 Go Sámediggi ii nagot ollašuhttit dáid vuordámušaid bušeahta geažil , de vásihit Sámedikki goazanin dan sadjái go sáitenjuollan sámi servodahkii ávkin . 2 Go Sámediggi galgá nagodit dan dahkat , de lea dárbu dasa oažžut 3 400 000 kruvnnu . 2 Go Sámediggi galgá duohtan dahkat mihttomeari sámi valáštallama ektui , de lea dárbu oažžut almmolaš ruđa dasa , ja dárbu 2002:s 1,5 miljon kruvnnu lasáhus . 2 Go Sámediggi 1999:s oažžugodii juolludusas rámmabušeahttan , de lea maiddái Sámedikkis alccesis dan rájes leamaš ovddasvástádus sihke vuollái- badjelbáhcagis , ja sáhttá maŋit jagi bušeahtas geavahit vejolaccat báhcán ruđaid dahje ferte gávdnat ruđaid vuolláibáhcagii . 2 Go Sámediggeráđis ii oro leahkime hállu ovddidit ja čuvget ášši , de Sámediggi – dehálaš prinsihpalaš beliid jelgii mat gusket demokrátiijii ja organisašuneallimii – dáhttu čuovvuvačča : 2 Go Stuorradiggi meannudii St. dieđ nr. 11 ( 2004-2005 ) Sámedikki 2003 doaimma birra , bivddii gieldalávdegotti eanetlohku ráđđehusa láhčit dilálašvuođa ođđa oarjelsámi girjebusse ruhtadeapmái . 2 Go Stuorradiggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa mielde galgá sáhttit garvit Sámedikki gieldinmearrádusa , de sáhttá gieldinvuoigatvuohta ollugiid mielas orrut árvvuheapmi . 2 Go Stuoradiggi meannudii finnmárkkulága , de formaliserejuvvui Stuoradikki ja Sámedikki dialoga nu ahte Justiisalávdegoddi mearriduvvui doallat Sámedikkiin ráđđádallamiid . 2 Go Stuoradiggedieđáhus 44 addá vejolašvuođa boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide oažžut ánsobuhtadusa , de gáibiduvvo duođaštus ovttaskas ohccis man olu oahpu lea massán , ja dan áiggi dáruiduhttinpolitihka váikkuhusat . 2 Go Ruošša vuosttaš várrestáhtaministtar Zubkov deaivvadii ealáhus- ja gávpeministariin Trond Giskein iđitbeaivvi , de son gulai dan ođđasa ahte Norga lea válmmaš šiehtadallagoahtit ruoššaiguin gávpesoahpamuša . 2 Go Romssas geahččat áššiid , de dávjá riikkalaš plánabargu čalmmusta boasttu áššiid . 2 Go Romssa universitehta galgá ásahit sámi dutkanárbevieru , de lea universitehtas sihke morálalaš ja geavatlaš ovddasvástádus atnit ávkki dain vásáhusain maid eará eamiálbmogat leat vásihan iežaset ovdánanproseassain . 2 Go Roald Amundsen ceggii Norgga leavgga son maiddái čalmmustahtii Norgga máilmmekárttas . 2 Go Norga dohkkehii dan 1990:s de gustogođii konvenšuvdna sápmelaččaide . 2 Go Mánáid- ja bearašdepartemeanta 1.1.2000:s sirddii sámi mánáidgárddiid sierradoarjaga ( 7 milj. kruvnna 2000:s ) Sámediggái , lasihii vel departemeanta juolludusa 1,1 milj. kruvnnuin ja eaktudii ahte várrejuvvojit doarvái hálddahuslaš resurssat hálddašit ortnega . 2 Go Gába-bláđi galgá sáhttit almmustuhttit , de lea dárbu oažžut bissovaš doarjaga . 2 Go Finnmárkkuláhka boahtá fápmui , de sirdojuvvojit buot Finnmárkku eatnamat , maid Statskog SF dál hálddaha , ođđa orgánii mii gohčoduvvo Finnmárkkuopmodahkan ( Finnmarkseiendommen ) . 2 Go Boazodoallostivrii nammada lahtuid de galgá deattuhit govttolaš ovddasteami iešguđet guovlluin , viiddis fágalaš duogáža ja servodathárjáneami , ja nu ovtta meari olbmuid goappá nai sohkabealis go vejolaš . 2 Go Bearráigeahččanlávdegoddi lea ollislaččat árvvoštallan , de lea gávnnahan ahte lotnolasealáhusaid jođihandoarjjaortnet lea čađahuvvon ja geavahuvvon Sámedikki ášši 38/96 mearrádusa mielde . 2 Gjennomsnittsvekt varit i kg 2 Giđđat : maŋimuš eret : miessemánu 15. b. 2 Giđđadálvvi lea maid lunddolaš ahte norgalaččat čoahkkanit Gilbbesjávrái ástoáiggedoaimmaid ja skotervuodjima dihte . 2 Giđđa- ja čakčaguohtumat leat eanemusat dakko gaskkas . 2 Gizzo bávttiid Gahča davás Dávjjibut Lea guhki dát riikka Eanas lea davvin 2 Gitta dan rájes go báikegoddeálbmoga vuosttasvuoigatvuohta bivdit heaittihuvvui 1800-logu álggogeahčen , lea Norgga guolástanpolitihkka dađistaga oidán earáid sápmelaččaid ovddabeallái . 2 Gitta 1989 rádjai ii mearkkašan dát maidige Norgga politihkalaš ja hálddahuslaš vuogádaga huksemii . 2 Gitta 1980-logu gaskka rájes lea Suopma oastán bálvalusaid spesialistadoavttirguovddážis ja mánáid- ja nuoraidpsykiahtralaš guovddážis Kárášjogas , vuosttažettiin Ohcejoga ássiide . 2 Girkus lea maiddái dulkobálvalus masa gullet golbma dulkka 70 pst. virggis ja guokte dulkka 20 pst. virggis . 2 Girkuin . 2 Girkočoahkkin ásahii Sámi girkoráđi , ja ulbmilin lea leahkit sámi girkogažaldagaid guovddášgirkolaš orgánan . 2 Girkoválggat ožžot jagi 2011 ekonomalaš ráma mii lea seamma stuoris go dat lei 2009 , mii mearkkaša eambbo go 70 milj. ruvnnu . 2 Girkovisttit ovddastit Norgga kulturárbbi dehálaš oasi ja leat hui mávssolaččat ollu báikegottiide . 2 Girkoráđi váldobargamuš lea doaibmat Girkočoahkkima válmmašteaddji ja čađaheaddji orgánan . 2 Girkopolitihkka Girkopolitihkka galgá fuolahit organisatuvrralaš ja ekonomalaš rápmaeavttuid Norgga Girkui nu ahte dat sáhttá leat ja doaibmat dovddasteaddji , vuolggaheaddji , bálvaleaddji ja rabas álbmotgirkun . 2 Girkonjárga , guovvamánu 5. b. 2010 2 Girkolaš válggat leat dehálaš oassi girkosoahpamis ja demokratiijaođastusas . 2 Girko- oahpahus- ja dutkandepartemeanta 2 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanttas lea ovddasvástádus čuovvovaš doaibmabijuin eNorges : 3.2.9 Gárgedit infrastruktuvrra stádalaš sámi joatkkaskuvllain . 2 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta nammada dasa lassin 2 olgguldas lahtu stivrii . 2 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta mearridii čakčamánu 19. b. 1985 sámi oahppogirjjiid dohkkeheami njuolggadusaid . 2 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea bidjan vuođđun dan ahte lullisámi oahpahusa nannemii eai biddjo ođđa ekonomalaš resurssat . 2 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta juogada Sámediggái ruđaid sámi oahpponeavvuid ovddideapmái . 2 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta 2 Girjjálašvuođageahčastat ja váikkuhusaid analyseren boazodollui ja suodjalusa caribou ja eará olmmošlaš doaibma ( 2001 ) 2 Girjjálašvuohta 2 600 2 100 2 100 2 Girji almmuhuvvui Fápmo- ja demokratiijačielggadeami oktavuođas . 2 Girječállit eai leat doarvái . 2 Girječálliiguin ja prošeaktamielbargiiguin 2 Girječálliid ja jorgaleddjiid friijaoastin gitta ovtta jahkái , šiehtadusa mielde guoskevaš bargoaddiin , dahje girječállibálkkáš mánusa oastima oktavuođas 2 500 ru siiddu nammii ođđa teavsttas , dáláš oahpponeavvuid bálkkáš jorgaleapmái , heiveheapmái , ođasmahttimii ja áigeguovdilastimii lea 1 500 ru siiddu nammii 2000 guoskkahagain . 2 Girjengeatnegasvuohta ja geatnegasvuohta guldalit radio . 2 Girjelágádusain lea váttisvuohta gávdnat gelbbolaš oahpponeavvodahkkiid , ja danne lassána Sámedikki mielas dárbu oažžut jorgaleddjiid geat sáhttet jorgalit oahpponeavvuid dárogielas sámegillii . 2 Girdioktavuođat 2 Girdimášiinnat mat sáhtte áimmahuššat dorvvolašvuođa – sihke girdibargiid ja seaivunbáikki bargiid . 2 Girdimášiinnat leat fuolahuvvon deike rivttes áigái , ja sohppojuvvon haddái . 2 Girdimášiinnaiguin sáhttet fievrridit sihke heahteveahkegálvvuid ja suodjalusa rusttegiid , ja sáhttá daid girddidettiin luoitit . 2 Girdimášiidna guoddá ipmila Hercules nama , guhte greikalaš mytologiijas lei dovddus earenoamáš givrodaga , duostilvuođa ja jierpmi dihte . 2 Girdima hálddaša Romssa Universiteahta buohcceviessu AMK . 2 Gilvvagárdeskuvlla oahppit ledje nuorat ja sis ii lean nu buorre oahppanmokta , boazodoalloskuvlla oahppit fas boarráseappot ja ollu oahppanmokta . 2 Gilvvagárdedoaibma + boazodoallu = riidu 2 Gilvu oččodit kundáriid lea stuoris ja deaŧalaš hástalussan leat albmaláhkai oidnosis márkanis ja sáhttit fállat daid buktagiid mat jerrojuvvojit . 2 Gilvopolitihkka Gilvopolitihkain galgá FAD váikkuhit eanet árvoháhkamii geavaheddjiide ja ealáhusaide buorrin , ja dasa ahte gilvodeasttat doarvái fuolahuvvojit buot politihkkasurggiin . 2 Gilvopolitihka riikkaviidosaš guovddaža ásahanplána ovddidii gilvodirektevra Knut Eggum Johansen duorastaga njukčamánu 17. beaivvi semináras . 2 Gilvoláhka , láhka almmolaš háhkamiid birra ja láhka almmolaš doarjaga birra leat guovdilis bargoneavvut gilvopolitihkas . 2 Gilvobearráigeahču váldobargun lea bearráigeahččat ahte gilvoláhka čuvvojuvvo . 2 Gillefidnoortnegiid GALGGAŠII SÁHTTIT ÁSAHIT GO DILÁLAŠVUOđat leat láhččojuvvon dasa . 2 Gillefidnoguovllut 2 Gillefidnoguovlluin galggašii gillefidnohálddašeapmi beassat addit individuálalaš lobi vuodjit mohtorfievrruin go ii leat čielga asttuáigedárbui . 2 Gilit Ølči , Skáidi , Dalsletta , Skikta ja Gálavuopmi Rivttáid suohkanis . 2 Gilis gal atne árvvus boazodoallonuoraid . 2 Giliid ja gielddaid vuoigatvuohta meahcceresurssaide ja daid hálddašeapmi 2 Giitu go searvabehtet ja lihkku ain ávvudeames 2010 soalddátákšuvnna . 2 Giitu didjiide geat bákčasa váidudehpet . 2 Giitu didjiide buohkaide geat leat váikkuhan dán ollašuhttima , din barggu ja rahčamušaid haga mii eat livčče joavdán dán rádjai gos odne leat ! 2 Giitu dan fuola ja beroštumi ovddas maid dii addibehtet juohke áidna beaivvi ! 2 Giitu ! 2 Giittán bovdehusa ovddas dán UArctic Ealat Institute rahpamii ja lean ilus go oaččun liibba cealkit dearvvuođaid Ráđđehusas . 2 Gii galgá mearridit Finnmárkku eatnamiid badjel ? 2 Gihppagis eai lea vástádusat buot gažaldagaide , ja leat láhkateavsttat ja lága ovdabarggut mat leat deaŧalepmosat go iešguđet áššit galget dárkileappot čielggaduvvot . 2 Gihppagat válbmanit 2004 loahpas . 2 Gihpa sáhttá maiddái leat ávkin earáide geat dáhttot dieđuid ođđa boazodoallolága birra . 2 Gieskat dolle Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámediggepresideanttat ja ministarat geain lea ovddasvástádus sámepolitihkalaš áššiide čoahkkima . 2 Giellaráđđi lea nammadan golbma fágatearbmajoavkku main lea ovddasvástádus sihkkarastit ovddiduvvon terminologiija kvalitehta . 2 Giellaráđđi lea 1998:s iskan sámegiela geavaheami almmolaš orgánain Norggas . 2 Giellaráđđi geavaha dábálaččat olggobeali konsuleanttaid giela árvvoštallamii manusiin , ja giellaráđđi fas suokkarda olggobeali árvvoštallama . 2 Giellaráđđi galgá ásahit čuovvulanvugiid . 2 Giellaráđđi berre bargat dainna viidáset ja árvvoštallat movt vejolaš oahppostipeandda sáhtášii ruhtadit ja hálddašit . 2 Giellaráđi čilgehusas leat mielde Sámedikki váikkuhangaskaoapmeapparahta sierra oasit , ja eaktuduvvo ahte doarjjastivra ovttastahttá prošektii resurssaid dárbbu mielde . 2 Giellaráđi mearkkašumi dáfus , čujuha departemeanta danne ahte lea Sámediggi mii ovddida evttohusa Kultur- ja girkodepartementii viiddidit sámegiela hálddašanguovllu . 2 Giellaráđi bargun lea maid suokkardit oahppogirjemanusiid . 2 Giellaprošeavttat giellaplánaid ektui Sámi giellaráđđi 2 956 2 Giellaprošeavttaid doarjjaortnega bokte olggobealde sámegiela hálddašanguovllu áigu Sámediggi bargat viidáseappot áŋgiruššamiiguin mátta- ja julevsámi guovllus , ja dasto nannet áŋgiruššamiid davvisámi guovllus . 2 Giellalávdegotti ulbmil lea seailluhit ja ovddidit dan kulturárbbi mii gullá čállon ja hubmon sámegillii ja doaibmat fágalaš áššedovdiorgánan , ovttastahttit ja heivehit oktii sámegiela geavaheapmái ja dikšumii guoskevaš doaimmaid , ja doaibmat riikkasis sámi giellaorgánaid gaskasaš dieđiheaddjin . 2 Giellalávdegoddi ja Š-bláđđi sávvet lihku čálliide ! 2 Giellalávdegoddi galgá maŋŋá biddjot Sámi parlamentáralaš ráđi oktavuhtii . 2 Giellaiskkadeapmi - almmolaš orgánat 2 Giellaiskkadeapmi 2 Giellagáibádusas sáhttá spiehkastit julev- ja lullisámi ohcciid ektui , jus sis lea reálagelbbolašvuohta sámegielas . 2 Giellagáibádusas sáhttá spiehkastit dakkár ohcciid ektui geat bohtet guovlluin gos leat unnán sámegielat olbmot . 2 Giellagáibádusas sáhttá spiehkastit , jus ohcci boahtá dakkár guovllus gos leat uhccán mánát , nuorat ja rávesolbmot geain lea sámegiella vuosttašgiellan . 2 Giellaguovddážat mat juo leat ásahuvvon galggašedje oažžut vejolašvuođa doaibmagoahtit guovlulaš giellaguovddážin . 2 Giellaguovddážat fertejit muđui ieža fuolahit ruđa eará doibmii . 2 Giellaguovddážat eai čeavzze ekonomalaš resurssaid haga , ja danne evttohit 1,2 milj. kruvnnu juolludusa vaikke vel dárbu livččii ge ollu stuorát . 2 Giellaguovddážat eai ceavcce ekonomalaš resurssaid haga . 2 Giellaguovddážat 2 Giellageavahankárten 2 Giellabálkášupmi juhkkojuvvo juohke nuppi jagi , vuohččan skábmamánus 2004 . 2 Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide ( maiddái joavkkuide ) dehe servošiidda ( omd. searvi , ovttastus , ásahus , instituhtta ) mat leat earenoamážit bidjan návccaid sámegiela ovddideapmái , gárggiidahttimii dehe seailluheapmái . 2 Giellabálkkašupmi addojuvvo ovttaskas olbmui dehe organisašuvdnii Norggas , Ruoŧas , Suomas dehe Ruoššas sámegiela ovddideamis . 2 Giellabálkkašumi leat ásahan sámeáššiin vástideaddji ministarat Norggas , Ruoŧas ja Suomas ovttas dáid riikkaid sámediggepresideanttaiguin . 2 Giellabeassemánáidgárddit ja giellalávgoskuvllat leat dehálaččat . 2 Giellabargu julev- ja máttasámi guovlluin 2 Giella- ja kulturerohusat dagahit iešalddis dan ahte sápmelaččat amašit dáža duopmostuoluid . 2 Giella lea dehálaš čoavdda dasa ahte beassat vásihit nuppi riika kultuvrra . 2 Giella ja gulahallan 2 Gieldinvuoigatvuohta luonddulihkahallamiid oktavuođas 2 Gielddus njuovvat sávzzaid ruovttus lea ovdamearkan dasa mo lotnolas birgenláhki lea sakka gáržžiduvvon . 2 Gielddus guođđit áđaid merrii . 2 Gielddus gaskkustit mávssu ruhtaspealuide Norgga lobiaddima haga 2 Gielddat sáhttet válljet háliiditgo dat ieža huksehit fuolahansajiid vai dahketgo dat soahpamušaid ideála organisašuvnnaiguin , viessohuksenservviiguin dahje earáiguin , gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete dadjala . 2 Gielddat ožžot eambbo sisaboađuid boahtte jagi 2 Gielddat leat plánaeiseváldin ja hálddašandássin , lagas oktavuođain álbmogii ja báikkálaš máhtolašvuođain , hui guovddáš ja deaŧalaš ovttasbargooassálaččat . 2 Gielddat ja fylkkagielddat váldet ieža ovddasvástádusa iežaset resursageavaheami ovddas ja fertejit heivehit doaimmaid sisaboađuide . 2 Gielddat ja fylkkagielddat mearridit ieža háliidit go geavahit sámi leavgga , ja man mearis . 2 Gielddat ja fylkkagielddat leat iešbirgejeaddji riektesubjeavttat , dain lea iešmearrideaddji váldi ja iešbirgejeaddji ovddasvástádus iežaset doaimma ovddas . 2 Gielddat ja fylkkagielddat leat danne geatnegahtton raporteret stáhtii ee. resursageavaheami ja bálvalusbuvttadeami birra KOSTRA-málle mielde . 2 Gielddat ja fylkkagielddat eai leat geatnegahtton levget almmolaš leavgabeivviid , muhto lávejit dan liikáge dahkat . 2 Gielddat ja fylkkagielddat eai dárbbaš buktit rehketdoalu juolludusaide maid leat ožžon 5.1 , 5.2 ja 5.3 čuoggáid mielde danne go leat lága bokte geatnegahtton bálvalit álbmoga sámegillii ja dárogillii . 2 Gielddat gos besset jienastit válgabeaivvi lea ruonádin - Lulli-Norga 2 Gielddat galget sihkkarastit hálddašanvuoigatvuohta fuolahansajiide unnimusat 30 jahkái . 2 Gielddat galget dárbbu mielde buktit fágalaš árvalusaid proseassas 2 Gielddat eai dieđit makkárge erenoamáš geavatlaš čuolmmaid birra dál . 2 Gielddat / fylkkagielddat galget jahkásaččat čállit oanehis raportta gielddaid / fylkkagielddaid sámegiela dili birra , ja juohke njealját jagi čállit vuđolaš raportta gielddaid / fylkkagielddaid sámegiela ovdáneami birra . 2 Gielddastivra sáhttá mearridit bajit arealaplánaid ja dárkilet regulerenplánaid , mat muddejit makkár doaibma sáhttá leat iešguđege guovllus gielddas . 2 Gielddaláhka addá nanu suoji stáhtalaš liiggálaš stivrema vuostá gielddaid doaibmačoavdima hárrái . 2 Gielddalágas leat mearrádusat mat geatnegahttet gielddaid ja fylkkagielddaid ráhkadit ekonomiijaplánaid ja bušeahtaid boahttevaš kaleanddarjahkái . 2 Gielddalágas lea láhkanannejuvvon ahte ekonomiijaplána ja jahkebušeahtta galgá sáddejuvvot stáhtalaš eiseválddiide diehtun . 2 Gielddalágas ( § 60 ) leat muhtun deaŧalaš mearrádusat stáhtalaš dárkkisteami birra ja ekonomalaš geatnegasvuođaid dohkkeheami birra . 2 Gielddalága § 59 mielde sáhttet golbma áirasa dahje eanebut gielddastivrras dahje fylkkadikkis ovttas fievrridit mearrádusaid maid álbmotválljejuvvon orgána dahje gieldda dahje fylkkagieldda hálddahus lea dahkan departemeantta ( fylkkamánni90 ) dárkkisteami ovdii árvvoštallan dihte mearrádusa lobálašvuođa . 2 Gielddalaš dásis leat máŋgga gielddas , earenoamážit Sis-Finnmárkkus leamaš sierra nissonprošeavttat . 2 Gielddain lea mearridanváldi dáin áššin ja alimus virgeolbmuin leat viiddis fápmudusat . 2 Gielddain lea dehálaš sajádat ásaheames sámegielat deaivvadanbáikkiid . 2 Gielddain ja fylkkagielddain lea rehketdoallogeatnegasvuohta , ja dat galget gielddalága § 48 vuođul , ráhkadit jahkerehketdoalu ja jahkedieđáhusa juohke kaleanddarjagi . 2 Gielddain ja fylkkagielddain lea oppalaš ovddasvástádus maiddái sámi álbmoga ektui . 2 Gielddain gos ásahuvvojit priváhta skuvllat bargá Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta ovttas Gielda- ja guovludepartemeanttain dan ektui ahte guhkidit stáhta gaskadilleortnetdoarjaga oahppi nammii amas dietnasa njiedjan nu johtilit buktit negatiivvalaš váikkuhusaid gielddaide gos dakkár skuvllat ásahuvvojit . 2 Gielddaide goappaš bealde riikarája lea eatnu áibbas dehálaš riggodahkan – sihke biraslaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat . 2 Gielddaid váldogáldu iežaset doaimmaide leat Stuoradikki jahkásaš juolludusat . 2 Gielddaid ruovttuveahkis , boarrásiidsiiddain maid eaktodáhtolaš ásahusat jođihit ja priváhta fuollafitnodagain . 2 Gielddaid ruhtadilli lea nannejuvvon čielgasit dán Ráđđehusa áigodagas . 2 Gielddaid máksu berre áiggi mielde boahtit dakkár dássái ahte juohke gieldda oassi dávista sihke musea ja gieldda sturrodaga . 2 Gielddaid ja fylkkagielddaid oktavuohta ráđđehussii Bargojoavku mii gieđahalai Sámedikki bearráigeahččanortnegiid oaivvildii ” ahte vejolaš čoavddus maid seađášii lagabui guorahallat , lea Sámedikki ásahit sierra riektesubjeaktan nu ahte Sámediggi oažžu seamma sorjjasmeahttumis dili politihkalaččat ja bušeahta dáfus go fylkkagielddat ja gielddat . ” 2 Gielddaid ja fylkkagielddaid oktavuohta ráđđehussii ... 47 4.1 . 2 Gielddaid ja fylkagielddaid ektui initiere stáhta báikkálaš sámepolitihkalaš doaibmabijuid positiivvalaš váikkuhangaskaomiid bokte , ii ge láhkageatnegahttima dahje direktiivvaid bokte . 2 Gielddaid ja f. gield. guovtteg. doarjja Sámi giellaráđđi 16 650 2 Gielddaid gaskkasas ovttasbarggus goappaš balde rájáid leat digaštallan dihtorfirpmádagaid goappaš guvlui oktiičatnan gaskal Suoma ja Norgga . 2 Gieldda mearrádus sáhttá váidaluvvot Finnmárkkuopmodahkii . 2 Gieldda ja fylkkagieldda ekonomiija teknihkalaš meroštanlávdegotti raporta , juov 2006 , mielddus 13 ( H2195 ) http://www.regjeringen.no/nb/dep/krd/dok/rapporter_planer/rapporter/2006/Publikasjonsnummer-H-2195.html?id 444895 = 2 Gieldda iešstivrenprinsihppa ii leat nannejuvvon vuođđolágas , muhto lea aŋkke ovttastuvvon ja nanu oassi Norgga politihkalaš stivrenvuogádagas . 2 Gieldasuorggis lea ovddasvástádus guovdilis čálgobálvalusain . 2 Gielda- ja guovludepartementtas lea ovddasvástádus ovttastahttit stáhta sámepolitihka . 2 Gielda- ja guovludepartementta ja Olgoriikkadepartementta ovddasteaddjit eai doarjjo evttohusa , ja čujuhit leavganjuolggadusaid § 4 , oassái 3 , mii addá vuogasvuođa levget maiddái stáhtaleavggain “ eará allaáiggi ja riemu dilálašvuođain nášuvnna siste ” . 2 Gielda- ja guovludepartementta ja Olgoriikkadepartementta ovddasteaddjit bargojoavkkus oaivvildit , ahte diekkár evttohus ii galggašii ovddiduvvot vuos , ja čujuha baicca leavganjuolggadusaid § 4 , 3. oassái , mii rahpá vejolašvuođa dasa , ahte sáhttá maiddái levgejuvvot stáhtaleavggain ” eará allaáiggálaš ja riemolaš dilálašvuođain našuvnna siskkabealde ” . 2 Gielda- ja guovludepartementii galgá dieđihit juo árrat plánemis . 2 Gielda- ja guovludepartementa čujuha dasa mo duohpagat geavahuvvojit sámegillii ja mo de čudjet njuolgga jorgaluvvon dárogillii . Dasalassin deattuhuvvo ahte duohpagat samefolkets dag og samefolkets sang otne dávjjimustá geavahuvvojit . 2 Gielda- ja guovludepartementa ruhtada 2004:s Norgga sámi álbmoga iešvásihuvvon rasisma ja vealaheami iskkadeami . 2 Gielda- ja guovludepartementa lea ruhtadan prošeavtta . 2 Gielda- ja guovludepartementa lea juolludan ruđa Tromssa universitehtii čađahit Norgga birgenlágidutkosa . 2 Gielda- ja guovludepartementa lea 2001 rájes juolludan ruđa Norgga dutkanráđi sámi dutkanprográmmii ( 2001-2005 ) . 2 Gielda- ja guovludepartementa ja Olgoriikkadepartementa ruhtadit gelbbolašvuođaguovddáža doaimma . 2 Gielda- ja guovludepartementa ( 1000 kr ) Kap. 540 540 541 541 541 2 Gielda- ja guovludepartemeantta juolludusreivves Sámediggái lea dasa lassin juolluduvvon 2 100 000 ru doarjja Interregii kapihttala 552 poasttas 72 Našuvnnalaš doaibmabijut guolvvuidovddideami 2 Gielda- ja guovludepartemeanta 2 Gielda- ja guovludeaprtemeanta oaivvilda ahte dát lea vuogas ja rivttes dilálašvuohta čalmmustahttit sámi kultuvrra departemeantta bargiide . 2 Gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete 2 Gielda- ja guovloministtar 2 Gielda- ja guovlodepartemeanttas leat sullii 190 virgehasa . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanttas Norggas lea áicisadji . 2 Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( gielda- ja guovloministtar ) Liv Signe Navarsete ( SGb ) 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta čujuha St. proposišuvnnas nr. 1 ( 2000-2001 ) ahte sámegiela seailluheami ja viidásetgárgedeami dihtii lea dárbbašlaš ahte sámegiella šaddá doaibmi giellan máŋgga arenas , ee. IT siskkabealde . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta čielggada lasseeavttuid namahuvvon reivves Guolástusdepartementii , ovdamearkka dihtii ahte konsešuvdnaoažžut leat geatnegahttojuvvon ásahit ja ruhtadit daid vuođđostruktuvra doaibmabijuid , maid doaibma gáibida , ja muđui geatnegahttojuvvojit leat mielde ruhtadit sierranas doaibmabijuid / rusttegiid jogo njuolgga doarjjan dahje sajustemiin suohkana hálddašan fondii . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta Ávžžuha : Ahte Gonagaslaš Májestehta dohkkehat ja vuolláičálát proposišuvnaevttohusa mii lea ovdanbiddjon Stuoradiggái lága rievdadit geassemánu 12.b.1987 nr. 56 lága Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámelága ) . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta nammadii 2004:s bargojoavkku mii galggai dárkileappot guorahallat daid bearráigeahččanortnegiid mat Sámediggái gusket . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea sádden válgaláhkaásahusárvalusa gulaskuddamii gulaskuddanáigemeriin 08.10.04 . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta evttoha dán proposišuvnnas rievdadit sámelága § 2–4 dainna áigumušain ahte váldit atnui Sámedikkis njeallje dássenmandáhta ja sidjiide várreáirasiid , ja ahte Sámedikki válgalávdegoddi juohká dássenmandáhtaid dan njealji válgabiirii mat leat olahan eanemus dohkkehuvvon jienaid válggas . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta dadjá St. prp. nr. 1:s ( 2001-2002 ) ahte álggahuvvo sierra sámi giellaválljen ODIN:s . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta addá doarjaga diehtojuohkindoaibmabijuide 2009 stuorradigge- ja sámediggeválgga oktavuođas . 2 Gielda- ja guovlodepartemeanta ( GGD ) ceggejuvvui 1948 . 2 Gielda- ja guovlludepartemeanta mearrida sierra instruksas Sámedikki ekonomiijahálddašeami birra mo galgá reguleret departemeantta ( ráđđehusa ) ja Sámedikki , álbmotválljen orgánan , gaskasaš ovddasvástádusjuogadeami bušeahtta- ja ekonomiijahálddašeami áššiin . 2 Gielda sáhttá dattege álggahit ovdamearkka dihte bušeahttamearrádusa vaikko lobálašvuođadárkkisteapmi dahkko . 2 Gielda sáhttá almmatge dihtoeavttuid vuođul addit lobi dása . ° 2 Gielda sáhttá addit eaŋkilolbmuide dahje joavkkuide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa ávkkástallat muhtun valljodagain dárkileappot mearriduvvon guovlluin gili lahka . 2 Gielda mearrida goas ja gos don sáhtát jienastit ovddalgihtii , ja dieđiha dan . 2 Gielda maid vuostáiváldá ovddalgihtii jienastagaid dearvvasvuođa- ja sosiálaásahusain . 2 Gielda galggašii beassat addit olbmuide geat orrot gielddas ovdamuni go ohcet individuálalaš lobi vuodjit mohtorfievrruin , jos ealáhusa oktavuođas lea dárbu vuodjit , dahje jos vuodjima sáhttá atnit joatkkan guovllu árbevirolaš geavaheamis . 2 Gielda dieđiha dákkár ohcama áigemeari . 2 Gielda dat vuostáiváldá ovddalgihtii jienastagaid . 2 Gielda almmuha gos du válgalatnja lea ja man guhká dat lea rabas . 2 Gielaide mat eai vuođđuduva eŋgelas alfabehtii , leat leamaš iešguđetdásat čuolmmat prográmmagálvvu geavaheamis . 2 Giela árvvu nannen gáibida beroštumi , ja ahte guhkit áigge badjel ovddida doaibmabijuid . 2 Giela mearkkašupmi 2 Giehta go dárbbašehpet mas doallat i. Dat lea min lohpádus didjiide . 2 Giddagasas čohkkájeddjiin lea vuoigatvuohta sámástit gaskaneaset ja lagamuččaideasetguin . 2 Giddagasas čohkkájeddjiin lea vuoigatvuohta sámegillii ovddidit njálmmálaš duopmováidalusa giddagasbáikki eiseváldái . 2 Gestapo válddii su fáŋgan , illástedje su ja 1943 sáddejedje su Natzweiler jápminleirii . 2 George Manuel-rohkki , Eamiálbmogiid Máilmmiráđi vuođđudeaddji , lávii dadjat ahte formála oahpu maŋŋel berrejit nuorat ođđasit oahpahuvvot iežaset kultuvrraide . 2 Gelbbolašvuođaovdáneapmi oahpaheddjiid várás ii guoskka dušše sámegiela ja kultuvrra gelbbolašvuođaloktemii . 2 Gelbbolašvuođaovddideapmi vuođđoskuvllas 2 Gelbbolašvuođaovddideapmi sámi joatkkaoahpahusas 2 Gelbbolašvuođamihttomearit 10. jahkeceahki maŋŋel 2 Gelbbolašvuođalokten lea earenoamáš deaŧalaš ásahusaid bargiide ( oahpahusbargiide ) ja daidda oahpaheaddjeoahppoásahusaide geat fállet sámi oahppofálaldagaid studenttaide . 2 Gelbbolašvuođalokten . . . . . . . . . . . 2 Gelbbolašvuođaloktema oktavuođas galgá hálddahus erenoamážit vuoruhit bargiide sámegieloahpahusa . 2 Gelbbolašvuođaguovddáš lea maiddái ohcan ruđa jorgalit ILO bagadusa ILO-konvenšuvnii 169 čearddaid birra iešráđđejeaddji stáhtain , dárogillii ja sámegillii . 2 Gelbbolašvuođa ođasteapmi , mas rávisolbmuid lassi- ja joatkkaoahpahus eambbo deattuhuvvo , gáibida lasi oahpponeavvuid mat leat heivehuvvon juste dán agi olbmuide . 2 Gelbbolašvuođa ovddideapmi , fierpmádaga huksen , ja FoU-doaibma 2 Gelbbolašvuođa huksemis čájehit vásihusat ahte dál lea stuorát vejolašvuohta oažžut virggiide fágaolbmuid geain lea gelbbolašvuohta sámegielas ja kulturáddejumis . 2 Gelbbolašvuođa bajideami olahusjoavkun lea oarjel- ja julevsámi guovlu ja guovllut Lulli-Romssas ja davvi Norlánddas . 2 Gelbbolašvuohta sámi servodatdilis ja sámegielas deattuhuvvojit . 2 Geir Tommy Pedersen Willy Ørnebakk 2 Geir Tommy Pedersen Per Solli 2 Geir Tommy Pedersen , čoahkkinortnegii 2 Geir Tommy Pedersen , áššejođih. 2 Geir Tommy Pedersen , NSR:a ovttasbargojoavku 2 Geir Liland Sven-Roald Nystø 2 Geir Johnsen áššejođiheaddji 2 Geažuhuvvo ahte eamiálbmogiid iešmearridanriekti sáhttá mielddisbuktit eará go árbevirolaš olggobealde iešmearridanrievtti , ja ahte das sáhttá leat mearkkašupmi eará oktavuođain nai go dušše dábálaš koloniseren- ja okkupašuvdnaoktavuođain . 2 Geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdin Ovddit jagiid riegádan boazu , mii ii leat miessemánu 31. beaivvi rádjái merkejuvvon lobálaš merkii , galgá dábálaččat vuvdojuvvot orohatstivrra , dahje siidastivrra ovddasvástádusa olis . 2 Geažosáiggi diehtojuohkin gielddaid ovdáneamis lea eaktun vai stáhta sáhttá fuolahit iežas bajimus ovddasvástádusa gielddasuorggi bealis . 2 Geađgejuolgin lea NATO ovttasbargu . 2 Geavatlaččat lea dattege nu ahte oaidningáibádusa meannuda vuosttažettiin Sámedikki hálddahus ja ahte Sámediggeráđđi meannuda oaidningáibádusa biehttaleami váidima . 2 Geavatlaččat gávdnojit olu dákkár čovdosat , ja bargojoavku atná dán vuohkkasepmosin Sámedikki dáfus . 2 Geavatlaččat doaibmá ovttasbargu bures . 2 Geavatlaččat dat dáhpáhuvvá maØØØØel go válgaloahpaheami bohtosat riikka 13 biirriin leat gárvásat . 2 Geavatlaččat bargá Sámediggi golmmáin iešguđet jagiid bušeahtain lassin ovddit jagi rehketdoaluin . 2 Geavatlaččat adno almmotge mearrádus ráđđádallannjuolggadussan . 2 Geavatlaš čuolmmaid gaskkas ovdanbuktet smávvagielddat leavgastákkuid váilli , ja danne dain ii leat vejolaš levget guvttiin dahje máŋggain leavggain oktanaga . 2 Geavatlaš sivaid geažil dáhttu Sámediggi maid deattuhit ahte buot doaibmabijut mat sáhttet leat mielde nannemin boaittobeali guovlluid ássama , leat buorit . 2 Geavatkeahtes ruđat galget farggamusat máhcahuvvot Sámi giellaráđđái . 2 Geavatkeahtes ruđaid ferte máksit ruovttoluotta . 2 Geavat jienastanvuoigatvuođa . 2 Geavahusas mearkkaša dat dan ahte vejolaš ovttaskas vuolláibáhcagii bušeahtas ferte gávdnot ruhta maŋit jagi bušeahtas . 2 Geavahus ON-a Olmmošvuoigatvuođakomitéas čájeha earret eará ahte eamiálbmogiid ealáhusdoaimmaheapmi gullá kultursuodjaleapmái ja ahte 27. artihkkal suodjala dákkár ealáhusdoaimmaheami . 2 Geavahit njiŋŋelasdeattuid čujuhussan sáhttá maiddái leat váttis dannego siiddat / orohagat oppalaččat njuvvet unnán njiŋŋelasaid , ja dannego eai earut njiŋŋelasaid iešguđet agiid . 2 Geavaheapmi dat lohkko – iige geavaheaddji čearddalaš gullevašvuohta . 2 Geavaheaddjit geat eai leat installeren LEVI , ožžot sámi čálamearkkaid guoros mearkan . 2 Geavaheaddjit galget sáhttit ohcat sihke sámegiel ja dárogiel sániid . 2 Geavaheaddji ja hálddašeami einnostahttivuohta ja álkideapmi lea ovddiduvvon áššin dán jagi šiehtadallamiin . 2 Geavaheaddjeiskkademiid ja evalueremiid 2 Geavaheaddjeiskkadeamit ja evalueremat 2 Geavahannjuolggadusat Duogáš dasa go Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea árvvoštallan Boazodoallostivrra mearrádusa , lea dasa go muhtun guovlluin Finnmárkkus lea boazolohku beare allat guohtunvuođu ektui . 2 Geavahannjuolggadusaid , mat galget dáhkidit guohtunvalljodagaid ekologalaš nanaguoddevaš ávkkástallama , galget guovllustivrra dohkkehit . 2 Geavadis geavaha Sámediggi dán vuoigatvuođa álbmot válljen orgánan mas lea mearridanváldi ja konsultašuvdnaváldi daid lágaid rájáid siskkobealde mat bohtet geavahussii . 2 Geatnegasvuohta čuovvut lága Juohkehaš lea geatnegas čuovvut mearrádusaid dán lágas dahje dan olis . 2 Geatnegasvuohta doallat almmolaš arkiivva Juovlamánu 4. b. 1992 lága nr. 126 arkiivva birra ( arkiivaláhka ) kapihtal II , gusto ” almmolaš orgánaide ” . 2 Geatnegahtton fágat , fágaid ja hárjehallanoahpahusa viidodat Goappaš oahput galget doallat sisttis bagadallojuvvon , árvvoštallojuvvon ja molsašuddi hárjehallanoahpu buot oahppojagiin . 2 Geat válljejedje demokratiija . 2 Geat vaši dustejit ráhkisvuođain . 2 Geat dat leat mielde šiehtadusain , sáhttá rievddaldit , ee. fáttáid ja oasálaččaid návccaid mielde . 2 Geat bisuhedje árvvolašvuođa . 2 Geassesiidii galgá válljejuvvot stivra man ovddasvástádus lea lágidit dilálašvuođaid oktasaš doaimmaide ja hálddašit siidda oktasaš rusttegiid , nugo njuovvanrusttegiid , gárddiid , áiddiid jna. . 2 Geassesiiddat leat maiddái vuođđun doaibmanjuolggadusaid ráhkadettiin , dás maiddái boazologu mearridettiin . 2 Geassesiidda jahkečoahkkin Geassesiida galgá doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal miessemánu loahpa . 2 Geassesiida doaimmaha boazodoalu vuosttažettiin geasse- ja čakčaguohtumiin . 2 Geassemánu loahpas ovddidii ráđđehus jahkásaš stuorradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 2 Geassemánu 4. beaivi , suodjalusa lihppofeasta , dl . Suoma marskálkka C. G. E Mannerheima riegádanbeaivi . 2 Geassemánu 3. b. 1994 ( KU nr 15 ) . 2 Geassemánu 2008 2 Geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 sámelága dálá § 3–1 nr. 1 čuodjá ná : « Sámegiela hálddašanguovlluin oaivvilduvvo Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu , Deanu ja Gáivuona gielddat . » 2 Geassemánu 1. b. rájes galget buohkat oažžut friddjakoartta dearvvašvuođabálvalusaid ja dálkasiid ovddas automáhtalaččat go leat máksán iešosiid 1.840 ruvnno ovddas . 2 Geassemánu 1. b. 2005 ` gon . res. bokte mearriduvvui ahte sohppojuvvon vuogit galget gustot olles stáhtahálddahusas . 2 Geasseguohtun : áramusat sisa : njukčamánu 15. b. , maŋimuš eret : miessemánu 15. b. áramusat eret : golggotmánu 1. b. , maŋimuš eret : juovlamánu 1. b. 2 Geasseguohtumiid ( geasseorohagaid ) čielggadeapmi 6 . 2 Geasseguohtonguovlluid doallojoavkkuid oktiibidjan / áiddiid geahpedeapmi 2 Geassebargu ofelažžan - Ref. nr. 10/2887 2 Geahčču Bohccot galget gehččojuvvot nu ahte buoremus lági mielde hehttejuvvojit dahkamis vahága , mannamis olggobeallái lobálaš guohtunguovllu dahje mastamis eará ealuide . 2 Geahččalit ođđa vugiid sámi dutkamis ? 2 Geahččaleapmi lea dohkkehuvvon guovtti jahkái . 2 Geahččalanprošeavttas « Dåjmalasj máná » oaidnit ahte mánát ja nuorat áŋgiruššet doaibmabijuiguin mat ovddidit sin iežaset doaimmaid . 2 Geahččalanprošeavtta loahpaheami oktavuođas galgá Fylkkamánni buktit rávvagiid joatki bargui . 2 Geahččalanprošeavtta duogáš gávdno St.dieđ. nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámepolitihkka , mas ráđđehus čalmmustahtii sámepolitihka čuovvoleami almmolaš surggiid iešguđetge osiin , nugomat fylkkamánni ámmáhiin ja suohkaniin . 2 Geahčastagas mii lea rehkenastojuvvon Sámi ovddidanfoandda geavaheapmái eai leat dat ruđat mat fievrriduvvojit Boazodoallo- ja Eanadoallošiehtadusa bokte . 2 Geahčadeapmi Siiddas mas lea ágga navdit ahte sin bohccot leat mastan eará siidda ellui , lea vuoigatvuohta geahčadit ealu gávnnahit leat go sis bohccot doppe . 2 Geahča čuoggá A.7 . 2 Geahča čuoggá A.1 . 2 Geahča čuoggá 5.1.5 Sámegielmáhttu reella kvalifikašuvdnan dieđalaš virggiid virgáibidjamis 2 Geahča čuoggá 5.1.10 Nannet dutkandieđuid gaskkusteami 2 Geahča čuo. III Jienasteapmi . Sámediggeráđi dieđáhus váldojuvvo diehtun . 2 Geahča viđat kapihttala Doaibmabijuid evttohusat . 2 Geahča muđui mildosis ( mielddus 5 ) eanet čuvgehusaid Norgga leavganjuolggadusaid birra . 2 Geahča maiddái čuoggá A.2 . 2 Geahča maiddái čilgehusa St. dieđ. nr. 44 ( 2004-2005 ) Om Sametingets virksomhet i 2004 , kap. 3.2 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta neahttasiiddut sámiguoskevaš áššiid ráđđádallangeatnegasvuođa birra http://www.regjeringen.no/nb/dep/aid/tema/Samepolitikk/Konsultasjonsplikt-i-samiske-saker.html?id 86931 = 2 Geahča maiddái ovddit preassadieđáhusa : Sáhttet seastit miljárddaid jos buorebut vugiid mielde goivot goivvohagaid govdafierpmádahkii 2 Geahča maiddái njukčamánu 1996`bargojoavkku raportta Konsekvenser forbundet med en overgang til en friere budsjettmessig stilling for Sametinget : http://www.regjeringen.no/Upload/AID/temadokumenter/sami/sami_rapport_sametinget_1996.pdf 59 Sámediggeáirasiid ealáhatortnega láhkaásahus 2003-11-07 nr 1323 http://www.lovdata.no/for/sf/kr/kr20031107-1323.html 2 Geahča maiddái kap. 500 , poasta 21 Sierra dutkan- ja čielggadandoaimmat . 2 Geahča http://www.regjeringen.no/se/dep/aid/Fadda-/andre/Davviriikkala-sami-ovttasbargu/Davviriikkalasamekonvenuvdna.html?id 86937 = 97 Oasit II kapihttalis sámi stivrema birra ( 14-19 artihkkalat ) . 2 Geahča http://www.regjeringen.no/Upload/AID/temadokumenter/sami/sami_samekonvensjon_samisk_H-2183.pdf 11 Miessemánu 11. b. 2005:s vuolláičáliiga gielda- ja guovloministtar ja sámediggepresideanta ráđđádallanvugiid šiehtadusa stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 2 Geahča govaid čoahkkimiin ODa Flickr siiddus 2 Geahča eanet govaid dáppe : Flickr . 2 Geahča doaibmaplána lespalaččaid , homofiillaid , bifiillaid ja transalaččaid eallindili buorideami várás 2009 -2012 . 2 Geahča NBR olles gáibádusa ( pdf , 658 Kb ) 2 Geahča Egil » Drillo ” Olsena . 2 Geahča 2011 boazodoallošiehtadallamiid loahppaprotokolla ( pdf , 386 Kb ) 2 Geahpedeapmi boahtá njuolgga eanadállodoallái ávkin . 2 Geahcadanáššit ledje seamma dásis go 1998:s . 2 Gažalmas lea sihke makkár ovddasvástádus almmolaš eiseválddiin , servodagas ja indiviiddain lea oskku ja eallinoainnu ovddas , ja makkár ovdasvástádus osku- ja eallinoaidnoservodagaid ovddas áirasiin lea stáda , servodaga ja indiviidda hárrái . 2 Gažaldat unnitlogu sohkabeali birra Leaŋŋgáviika ja Álttá suohkan doarju departemeantta evttohusa ja ákkastallama ahte dássenmandáhtat eai galgga buorrin unnitlogu sohkabeallái . 2 Gažaldat sápmelaččaid dilis eamiálbmogin lea dál fas áigeguovdil dannego Sámediggi lea lokten gažaldaga Ruoŧa vuođđolágarievdadanproseassa oktavuođas . 2 Gažaldat saddá maid árvvoštallojuvvot dieđalaš dutkanberoštumiid ektui , ja nu maiddái historjjálaš , oskkolaš , kultuvrralaš ja etihkalaš beroštumiid ektui . 2 Gažaldat lea čuovvoluvvon davviriikkalaš čoahkkimis sámi gažaldagaid ovddasvástideaddji ministariid ja sámediggepresideanttaid gaskkas . 6 Doppe sohppojuvvui ahte Davviriikkalaš virgeoapmahašorgána sámi gažaldagaid váste galgá čielggadit vejolašvuođa ráhkadit oktasaš čovdosa davviriikkaide . 2 Gažaldat lea movt ovttasdoaibman gaskal eiseválddiid , ekonomalaš ásahusaid iešguđet lágan oasálastiid ja eamiálbmotservodagaid berre leat – ja galget leat – vai eamiálbmogiid giella , kultuvra ja eallinvuođđu ii návccahuva dahje jávkaduvvo , muhto oažžu ovdánahttinvejolašvuođaid . 2 Gažaldat ferte ovddiduvvot čálalaččat čoahkkinjođihangoddái maŋimustá vahku ovdal Sámedikki dievasčoahkkima , ja dieđihuvvot áirasiidda ovdal go Sámedikki ráđđádallamat álget . 2 Gažaldat 1 , áirasa Magnhild Mathisen bokte , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 2 Gažaldahkii ii leat vuos vástádus . 2 Gažaldahkan bargojovkui šaddá dalle movt Sámedikki politihkalaš iešbirgejupmi sáhttá áittarduvvot nu bures go vejolaš Sámedikki rámmaid siskkobealde dakko dáfus ahte Sámediggi ” ain galgá leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan ” . 2 Gažaldagat sámi leavgga geavaheamis divvojuvvojit Sámediggái . 2 Gažaldagat mat gusket stáhtaid ásaheapmái , eai adnojuvvo nu áššáigullevažžan , ja álbmoga eai meroštala dakkár dovdomearkkat go territoriála ráját , muhto baicce oktasaš historjá , giella , kultuvra ja ásahusat . 2 Gažaldagat mat gullet sosiálalaš oadjebasvuhtii Duollet dalle dáhpáhuvvá ahte pasieantain leat váttisvuođat gažaldagain mat gusket suomabeale Álbmotoadjoásahussii ( FPA ) ja norggabeale oadjedoaimmahahkii , omd. boazalmasvuođajávkami , bargolihkohisvuođaide ja lámisvuhti- ja lámisvuođapenšuvdnii . 2 Gažaldagat mat galggašedje árvvoštallojuvvot leat earret eará : 2 Gažaldagat Sámediggeráđđái Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul 2 Gažaldagat : 2 Gažaldagaid oktavuođas sáhttá ovddidit árvalusaid . 2 Gažaldaga ferte árvvoštallat daid áigumušaid ja sávaldagaid vuođul mat čuvvot ráđđehusa sámepolitihkalaš áššebáhpáriin ja das mo Stuorradiggi dáid meannuda , muhto maiddái dan ovdáneamija daid vásáhusaid vuođul , mat leat leamaš maŋimuš jagiid guovvamánu 6. beaivvi čalmmustahttimis . 2 Gažadeaddji oažžu gitta 3 minuhta rádjai ja vástideaddji gitta 5 minuhta rádjai sárdnut . 2 Gažadeaddji oažžu gitta 2 minuhta rádjai sárdnut ja vástideaddji gitta 3 minuhta rádjai sárdnut . 2 Gažadaniskkadeapmi lea čađahuvvon fylkkamánneámmáhiid doaibmi jođihanovdánahttinprográmma oktavuođas , ja Aasrud oaivvilda ahte bohtosat leat dehálačča dán oktavuođas , muhto maiddái juogadankultuvrra ovdánahttimis nu ahte guhtet guimmiideametguin oahppat . 2 Gaskkamuttos 50- logus álggii šibitdoavttir bargui Stáhta šibitdoavtterlaboratoriijai Harstad:ii geas lei bohccodávddaid birra erenoamášsuorgin . 2 Gaskaáiggis gáibidedje doaibmanávcca ja nana rumašguottu , jođánvuođa ja luohttevaš váimmu . 2 Gaskavuohtá hálddašan- ja almmolašvuođaláhkii Dál lea sihkkaris riekti ahte Sámedikki doaibma boahtá almmolašvuođa- ja hálddašanlága vuollái . 2 Gaskavuohtá hálddašan- ja almmolašvuođaláhkii ... 65 7.2 . 2 Gaskariikkalaš solidaritehtabarggu eará eamiálbmogiid ektui ; čoahkkimiidda searvan maid eamiálbmogat lágidit ja mat dollojuvvojit daid gaskka , doarjjamearrádusaid ráhkadadeapmi eaŋkiláššiid oktavuođas , politihkalaččat deattuhit guoskevaš riikka eiseválddiid . 2 Gaskariikkalaš bargu surggiid siskkobealde . 2 Gaskamearálaččat leat dalle badjelaš 90 % buot njiŋŋelasain čoavjjis , muhto dat sáhttá rievddadit ealuid gaskka . 2 Gaskamearálaččat jagiin 2000- 2004 . 2 Gaskaboddosaš válgaboađus čielggas maŋŋebárgga 2 Gaskaboddosaš logut ( kg ) . 2 Gaskaboddosaš duopmárat 2 Gaskaboddasaš doaibmabidjogielddus 2 Gaska meroštallojuvvo sullii 7,4 miljárdda ruvdnui jagi 2011 bušeahtas . 2 Gaska 4-proseantadássái meroštallojuvvui leat 45 miljárdda ruvnnu vuolibužžan . 2 Garvingeatnegasvuohta . 2 Garvin dihte buot boasttuáddejumiid , dáhttu Sámediggi seamma láhkai go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ge , deattuhit ahte ii galgga etnihkalaš gullevašvuođa vuođul sirret olbmuid eatnamiid ja luondduriggodagaid konkrehta hálddašeamis . 2 Garra ekonomalaš roasut dávjá vulget das go lea leamašan dássehisvuohta vealgelassáneamis ja go opmodathattit sakka gorgŋot . 2 Gamtofta sámi ássanbáiki Ráissas 2 Galledansekšuvdna 2 Galgá šaddat álkit oastit viesu dahje astoáiggeopmodaga go čáhkkilis huksensajiid , olgošiljuid ja orrunviesuid várás oažžu dahkat eanajuohkimiid . 2 Galgá ásahit indikáhtoriid mat čájehit dán ássanguovllu sisaboahtoovdáneami . 2 Galgá ráhkaduvvot prošeaktačilgehus mii válddahallá ovdánanplána osiid mielde , prošeavtta čađahanvejolašvuođa , movt prošeakta goziha gustovaš oahppoplánadahkosa gáibádusaid ja movt oahpponeavvu galgá kvalitehta dáfus sihkkarastojuvvot gustovaš oahppoplánadahkosa gáibádusaid mielde , oahpahusdárbu ja daid sierralágan dárbbuid maid várás oahpponeavvu ráhkaduvvo 2 Galgá ráhkaduvvot prošeaktaválddahallan mii máinnaša mo prošeavtta ovdáneapmi čatnasa guovddáš dáhpáhusaide ja man muddui prošeakta lea čađahahtti . 2 Galgá ráhkaduvvot prográmma mas deattuhuvvo eamiálbmogiid dearvvasvuohta ja biras Arktisas , ja Sámediggi lea buktán signánalaid ahte dán barggu ferte álggahit sámi guovlluin . 2 Galgá mearriduvvot gii galgá fuolahit arkiverema ja ahte vuorkun dáhpáhuvvá dohkálaš vuogi mielde . 2 Galgá maiddái ásahuvvot sierraduopmostuollu , mii mearrida soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde . 2 Galgá maiddái buktit duođaštusa ahte lea čađahan eksámena . 2 Galgá maid árvvoštallat galggašii go eana ain luonddu ja birrasa , bivddu , guollebivddu ja asttuáigeberoštumiid dahje eará sivaid geažil ain leat oktasaš geavaheami várás . 2 Galgá leat dohkálaš fágagelbbolašvuohta nugo relevánta oahppu ja ámmátvásihus 2 Galgá go baicca jurdagiid viežžat oarjemáilmmi dutkamis , jurdagiid viežžat sámi árbevieruin ja dasto geahččalit leat innovatiiva ? 2 Galgá geavahan dan jáhkus , ahte sus lei vuoigatvuohta dasa . 2 Galgá earenoamáš deattu bidjat sámi kultuvrra luondduvuođu sihkkarastimii , ealáhusaiguin ja servodateallimiin , nu máiddái leago guovlu dárbbašlaš geavahanguovlun boazodollui dahje guohtoneanan šibihiidda . 2 Galgá dieđihuvvot Gielda- ja guovludepartementii rievdadusaid birra . 2 Galggašii álggahuvvot prošeaktabargu dan ektui movt doaibmabijuid sáhtášii johtui bidjat , ja seammás galggašii maiddái árvvoštallat ahte sáhtášii go muhtun doaibmabijuid ovttastahttit buorebut . 2 Galggašii hálddahusa bargiide addit vejolašvuođa beaivválaš bargguid bokte ja virgelobiiguin nannet sámi kulturmuitosuodjaleami máhtolašvuođa . 2 Galggašii dattetge árvvoštallat movt Mánáid- ja bearašdepartemeanta ja Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta sáhtášedje váikkuhit prošeaktabargui / dutkamii sámi perspektiivva ovddideami ektui mánáidsuodjalusas ja oahpahusas , go Sámediggi prošeaktaruhtaohcamiid bokte registrere ahte dasa lea stuorra dárbu . 2 Galggat deavdit vissis eavttuid jus dus okto eadnin dahje áhččin galgá leat riekti doarjagii . 2 Galget ásahuvvot guolástuspolitihkalaš biiret main geahččalit báikkálaččat heivehuvvon hálddašan ortnegiid . 2 Galget álggahuvvot erenoamáš sámi nannendoaibmabijut , mat galget guoskat sierra sámi giellaguovlluide miehtá riikka : 2 Galget mearriduvvot doaibmabijut seailluhan ja ovddidan dihtii álgovuolggalaš gielaid gárgedeami guoskevaš álbmogiidda . 2 Galget maiddái leat čoahkkimat guovddášhálddahusain , buot fakultehtaid instituhtta- ja fakultehtajođiheddjiiguin , Romssa museain , Universitehta girjerádjosiin ja UNIKOM:in , oažžun dihte evttohusaid maid berre deattuhit sámi dutkamis ja oahpahusas . 2 Galget leat golbma čoagganeami , juohke čoagganeapmi bistá guokte beaivvi . 2 Galget gustot vel dihto áššemeannudannjuolggadusat oamastanorgána háldduide , ja muhtin erenomáš gáržžideamit 2 Galget geahčadit njuolggadusaid bákkoheami birra 2 Galget almmustuhttojuvvojit nu ollu go vejolaš sámegiel girjjit , main lea buorre kvalitehta , nannen dihte sámegiela geavaheami , ja giela , kultuvrra ja identitehta . 2 Galget ain ráhkaduvvot orohatplánat , muhto dain galget leat dieđut orohaga doaimmaid birra mat dárbbašuvvojit almmolaš plánemis . 2 Galget ain ráhkaduvvot orohatplánat , muhto dain galget dál dušše leat dieđut orohaga boazodoalu birra mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis vai boazodoalu beroštumit vuhtiiváldojuvvojit nu bures go vejolaš . 2 Galgat go dohkkehit ” trafficking ” ? 2 Galbma soahti lei darvánan min jurddašeapmái loahpageahčai jagi 2000-logu , ja ain muittuhuvvot mii ahte dat gávdno . 2 Gal muhtimat oahpaheddjiin máhtte sámegiela , muhto maid bat dat ábuhii go ii lean lohpi oahpahit sámegillii . 2 GUOVTTEGIELALAŠVUOÐA DOARJJANJUOLGGADUSAT 2 GUOLÁSTUS 2 GIELLAGUOVDDÁŽAT Sámi Válgalihttu mearkkaša ahte Sámediggeráđi bušeahtas jahkái 2001 lea dihto submi sámi giellaguovddážiid várás . 2 GGD dovddaha čielga vuordámušaid dasa ahte konsešuvnna ulbmilat galget ollašuvvat ja ahte biddjojuvvon eavttuid galgá sáhttit ollašuhttit dainna ealáhusáŋgiruššamiin , mii lea guovtti biebmankonsešuvnnas . 2 GGD deattuha ahte dán guovtti konsešuvnna addin berre mielddisbuktit ahte ásahuvvojit bistevaš ja sihkkaris bargosajit Moskki servodahkii , ja ahte ásaheapmi galgá veahkehit nannet vuođu viidáset ássamii ja ovdáneapmái nu ahte muđui rašis julevsámi kultuvra- ja giellabiras bisuhuvvo ja ovdána . 2 GGD BSD 2 Fáttát maid birra earret eará leat sámi statistihka čielggadeamit lea sámegielaid dilli mánáidgárddis ja skuvllas , biras- ja resursahálddašeapmi sámi guovlluin , sámigullevaš doavttirgrádabuvttadeapmi ja sohkabealiperspektiiva . 2 Fásta vuohki lea ahte Sáme 111 2 Fárrengolut máksojuvvojit almmolaš bargiid fárrenbuhtadusregulatiivva mielde , gč. Stáhta bargiidgiehtagirjji čuoggá 7.05 . 2 Fápmuiboahtin Láhka boahtá fápmui dan rájes go Gonagas mearrida 1. Seammás heaittihuvvo láhka geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra . 2 Fápmuiboahtin . 2 Fámu sirdáseapmi Lávdegoddi lea fuomášan diliid , maid dat oaivvilda eahpegovttolaš gávpeláhttemin . 2 Fálaldagat sierra gelbbolašvuođa ektui 2 Fáktágirjjit ja leksikonat jorgaluvvojit , eaige ráhkaduvvo sierra . 2 Fáktaárka 2 Fágplána dagaimet seammás go lei oahpahus . 2 Fágii lea goitge dárbu oaččuhit ođđa olbmuid . 2 Fágatearbmabargu 2 Fágas sámegiella vuosttašgiellan ii dáidde dárbbašit vuordit namuhanveara lassánemiid . 2 Fágapolitihkalaš ovttasbargu lea duođašteaddjin otná ođđaáigásaš , gealbojođihuvvon ja bures ráhkkanahttojuvvon suodjalussii čoavdin dihtii boahtteáiggi hástalusaid . 2 Fágapolitihkalaš bargu 2 Fágaplánabarggus aniimet eanandoalloskuvlla fágaplánaid vuođđun , maid de heiveheimmet boazodoalu ohppui . 2 Fágaossodagat nanosmahttojuvvojit buohkanassii 7,5 virggiin . 2 Fágaorganisašuvnnat ja dutkanbirrasat oasálastet proseassas . 2 Fágalaš ovddasvástádus sámi strategiijaplánii lea leamaš bargojoavkkus maid Sámi dutkamiid guovddáža stivra nammadii áššis 13/98 . Bargojoavkkus ledje : 2 Fágalaš oaivadeapmi ja gaskkusteapmi lea deaŧalaš bargu areálameassamiin . 2 Fágalaš kolegiija berre rektor jođihit . 2 Fágalaš kolegiija 2 Fágalaš initiatiivvat , doaimmat ja prošeaktabargu 1998:s 2 Fágalaš guovddáža ásaheapmi sámi geavaheddjiid várás . 2 Fágalaš analysajoavku Bušeahttavugiid evttohus mielddisbuktá ahte geavaha aktiivvalaččat Fágalaš analysajoavkku jahkásaš raportta bušeahttašiehtadallamiid vuođđun . 2 Fágalaš analysajoavkku raportta geavaheapmi ... 78 9.4 . 2 Fágalaš analysajoavkku raporta šaddá deaŧalaš vuođđodokumentan dán ráđđádallančoahkkimis . 2 Fágadepartemeanttain lea maiddái ovddasvástádus iežaset surggiid siskkobealde . 2 Fágabirrasiid , mat leat bargan sámi dutkamiin , ovdáneapmi govvida muhtun deaŧalaš áššiid sámi dutkangelbbolašvuođa huksemis , sámi fáttáid oahpahussii sisafievrrideamis , sierra sámi oahppofálaldagaid ráhkadeamis jna. 2 Fágabirrasat leat dieđihan midjiide ahte plánabargu lea álggahan ságastallama sámi dutkama birra universitehtas , ja oidnosii buktán sámi dutkama . 2 Fága váldooasitFága lea juhkkojuvvon váldoosiide maidda leat hábmejuvvon gelbbolašvuođamihttomearit . 2 Fága ulbmil 2 Fága lea oktasašfága , mii gullá buot joatkkaoahpahusa oahppoprográmmaide . 2 Fága Smávvaskuvlladássi Gaskadássi Nuoraidskuvlladássi 2 Fáddán lei “ Historjá , čearddalašvuohta ja politihkka ” . 2 Fáddán ledje ovttasbargošiehtadusa artihkalat kultursuorggis , earret museaid / kulturmuitosuodjaleami birra . 2 Fáddán leat gánnáhahttivuođa árvvoštallan , rehketdoallosuokkardeapmi , vuovdin- ja márkandilit , fierpmádatduddjon ja fitnodatovddideapmi . 2 Fáddágihppagiid sáhttá njuolga čatnat oahppoplánaid oahpahusulbmiliidda , ja dainnalágiin gokčetge buorebut sihke Ođastus 94 ’ ja Ođastus 97 ’ mihttomeriid ahte leat oahppoplánat eaige oahppogirjjit mat mearridit oahpahusa . 2 Fáddágihppagat sámi gielas ja kultuvrras 1. luohkás 7. luohkkái 2 Fáddágihppagat ruovttudoallofágas 1. luohkás 7. luohkkái 2 Fáddágihppagat musihkas 2. luohkás 10. luohkkái 2 Fáddágihppagat musihkas 1. luohkás 7. luohkkái 2 Fáddágihppagat galget oktanis ráhkaduvvot buot golmma giellajoavkkuide , ja dain galget leat oktasaš govvideamit ja govat . 2 Fáddágihppagat ROE-fágas 8. , 9. ja 10. luohkáide 2 Fádda lea hástalusat sámi mánáidsuodjalus . 2 Fysalaš riññohehttehusaid sadjái galget maid earáge molssaeavttut árvvoštallojuvvot gokko lea govttolaš goluid dáfus . 2 Fylkkat ja Landsdelutvalga leat hárve geavahan dán vejolašvuođa sámi guovlluid sámepolitihka koordineremii , nu movt e.e. čujuhuvvo Stuoradikkedieđáhusas nr. 41 ( 1996-97 , s. 25-27 ) guovlosámepolitihkalaš organiseren suohkan- ja fylkkarájiid rastá . 2 Fylkkasátnejođiheaddji lea fylkkasuohkana rievttálaš ovddasteaddji . 2 Fylkkasátnejođiheaddji jođiha fylkkadikki čoahkkimiid . 2 Fylkkasátnejođiheaddji 2 Fylkkasuohkana oasáluš dahje ” searveruhta ” sorjá guvllolaš ovddidanprográmmas ja ekonomiijaplánas . 2 Fylkkaráđđealmmái lea reivvestis fylkkagieldda ásahusaide , joatkkaskuvllaide ja bátneklinihkaide ávžžuhan čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi ( reivves veaiváduvvon ođđajagemánu 16. beaivvi 2003 ) . 2 Fylkkaráđđealmmái atná vejolažžan ahte juohke jagisáhtášii lágiduvvot ” fylkkagielddalaš váldočalmmustahttin ” , báikkálaš čalmmustahttimiid sierranas bargosajiid lassin . 2 Fylkkaráđđealmmái atná lunddolažžan sámepolitihkalaš ovdáneami geažil ja fylkkagieldda iežas áŋgiruššama geažil sámi gažaldagaid hárrái , ahte sámi álbmotbeaivi čalmmustahttojuvvo aktiivvalaččat Romssa fylkkagielddas . 2 Fylkkamánni nanne sajádagastis bagadallin suohkaniid ektui ja riektesihkarvuođa dáhkideaddjin , muhto suohkanat leat duhtameahttumat guhkes áššemeannudanáiggiin ja movt Fylkkamánni hálddaša plána- ja huksenáššiid . 2 Fylkkamánni lea fápmuduvvon váldi guhte sihke oažžu dahkat lobálašvuođadárkkisteami ja dohkkehit gielddamearrádusaid . 2 Fylkkamánni lea dat ásahus masa váidojuvvo go váidda guoská gieldda dahje fylkkagieldda orgánii . 2 Fylkkamánni govviduvvo positiivalaččat suohkanguorahallamis 2 Fylkkamánni galgá dan maŋŋá guorahallat ja geahččalit boahtit ovttaoaivilii Sámedikkiin movt lea ulbmillaš ja movt geavatlaččat organiseret suodjalanplánaproseassa báikkálaš- / guovlulaš dásis nu ahte sámi beroštumit gozihuvvojit geavatlaš ja konstruktiiva vugiin . 2 Fylkkamánni fágalaš árvalus suodjalanáššiin lea almmolaš ja dat galgá sáddejuvvot viidáseappot Luondduhálddašan direktoráhtii . 2 Fylkkamánni Hill-Marta Solberg sávvá ahte nammadeapmi lea dahkkon maŋŋil geasseluomu . 2 Fylkkamánnet Fylkkamánne lea stáhta bajimus ovddasteaddji fylkkas ja lea hálddahuslaččat FADa vuollásaš . 2 Fylkkamánne čađaha bargamušaid 12 departemeantta ovddas ja juohke departemeanttas lea fágalaččat eanet váldi go ámmáhiin áigeguovdilis fágasurggiin . 2 Fylkkagielda oaivvilda ahte sámi leavgga geavaheapmi lea sámi álbmogii dehálaš symbolaášši . 2 Fylkkagielda , ránnjágielddat ja stáhtalaš fágaeiseválddit sáhttet buktit vuosteákka gieldda arealaplána- ja regulerenplánaevttohussii . 2 Fylkkadikki mearrádusa váikkuhusat go lea hilgon Finnmárkku eanahálddašeami mii lea nammaduvvon ovttaárvosašvuođaprinsihpa vuođul , lea ahte ii leat vejolaš ( vrd. álbmotrievttálaš áššedovdiid ) hehttet ahte hálddašeapmi juogaduvvo Sámi eanaháldašeami ja Finnmárkku eanahálddašeami gaskka . 2 Fylkkadiggi atná sávahahttin ja heivvolažžan bargat ovttas earáiguin guvllolaš ovddidanbarggus . 2 Fylkkadiggi 2 Fylkka- ja gielddaplánemis leat stuora váikkuhusat sámi beroštumiide , ealáhusaide ja kultuvrii dain guovlluid gos sápmelaččat ásset . 2 Fylkka huksenhoavddas lea ovddasvástádus dán čuovvolit . 2 Fuones bálká ja oasseáigebargu galget maid addit eanet penšuvnna . 2 Fuomáš ahte láhka cealká ahte jahkečoahkkin sáhttá mearridit ii válljet siidda stivrra . 2 Fuolahusplána nannejuvvui liige 50 milj. ruvnnuin 2010:s . 2 Fuolahan dihtii oasehasaid deastta ja govdadamos mearridanvuođu , evttohuvvo ásahit govdadit čohkkejuvvon referánsajoavkku mii galgá čuovvut kommišuvnna barggu . 2 Friija joavkkut ožžot fas 11,8 miljovnna kruvnnu eanet go ovdal . 2 Friija joavkku Amund Eriksen gažaldat : 2 Friija joavkku Amund Eriksen 24.05.99 gažaldat 2 Friddjen galgá merkejuvvot oahppoduođaštussii . 2 Friddjadáhtolaš organisašuvnnat , searvvit ja searvvážat galget oažžut buoret ruhtadili stuorit juolludemiid geažil . 2 Friddja válga lea árvometálla demokratiija kruvnnas . 2 Friddja sátni vearjun , ja dán sála vuoiŋŋan galgat mii ovttas diktit olmmošárvvu ja dorvvolašvuođa vuoitit balu ja vaššivuođa badjel . 2 Friddja dietnasiid siskkobealde šaddá maiddái saddji vuoruhit dieđihuvvon áŋgiruššama luoddasuorggis . 2 Friddja dietnasat suohkaniidda lassána 3,75 miljárdda ruvnnuin . 2 Fotografiija : Torgeir Haugaard , Suodjalusa mediaguovddáš 2 Foto : Pål Hermansen , Samfoto 2 Foto : Jon Eeg / Scanpix . 2 Formaliseren das ahte Sámediggi lea stáhta juridihkalaš peršovnna oassin , sáhttá šaddat lávkin maŋos dálá riektedilálašvuhtii mas Sámedikki friddja dilli lea mihttun , danne go dat šattašii rievttálaš mearrádussan dakkár gažaldagas mii ii leat vel čielggaduvvon . 2 Formaliserejuvvon ja nanosmahtton ovttasbargu 2 Foreningen samiske komponister 50 55 2 Foandda vuoruhuvvon doaibman lea ovddidit ealáhusa nu ahte dat sáhttá addit barggu ovttaskas duojárii . 2 Foandda vuoitu ii gula Sámedikki rámmajuolludussii . 2 Foandda geográfalaš doaibmaguovlu lea dál ráddjejuvvon 20 gildii , ja Sáčča ja Leaŋgaviikka gielddaid ja lullisámeguovllu sámi álbmogii . 2 Foandda eanadieđalaš doaibmaguvlui gullet 20 gieldda Finnmárkkus , Tromssas ja Norlánddas , ja dasa gullá maiddái sámi álbmot Sáččá ja Leaŋgaviikka gielddain ja máttasámeguovllus . 2 Foandda doaibmaguvlui Finnmárkku fylkkas gullet gielddat : Guovdageaidnu , Kárášjohka , Porsáŋgu , Deatnu , Unjárga , Fálesnuorri ja oasit Gáŋgaviikka , Davvisiidda , Álttá ja Muosáid gielddain . 2 Foandaohcamiidda lea 1998:s juolluduvvon bures 31 miljon kruvnnu . 2 Foanda lea guovllupolitihkalaš váikkuhangaskaoapmi sámediggevuogádagas . 2 Foanda galgá hálddašuvvot gustovaš foandanjuolggadusaid mielde . 2 Fjellner govvida sámiid beaivváža bárdnin ja nieidan . 2 Fitnooahpu ovttasbarggus leat leamašan soames váttisvuođat oahpahusa sisdoalu erohusaid dihte , earenoamážit das mii gullá industriijalaš doaimmaide . 2 Fitnooahpahusas ja rávisolbmo-oahpahusas berrešii leat vejolašvuohta ovttas olahit buoret ovttasbarggu . 2 Fitnodat oamasta doapparbáikki Deanu gielddas . 2 Fitnodagat mat beaivválaččat cevzet go vuvdet iežaset gálvobuktagiid gilvobáruhis gávpemárkanii . 2 Fitnanadreassa - Oslo : Sandakerveien 24 C , inngang D9 , 4. etasje Fitnanadreassa - Leikanger : Skrivarvegen 2 2 Fire og fem , dajai oahpaheaddji . 2 Finánsasárdni našunálabušeahtta 2012 2 Finánsaroassu váikkuha , ja ovdáneapmi muđui , ahte iežamet suodjalus ja davvi-eurohpálaš lihtolaččat ja davviriikkat ožžot vejolašvuođaid bargat lahkalagaid . 2 Finánsapolitihkas lea mis stuora hástalusat álbmoga vuorasmuvvama dihte . 2 Finánsadepartemeanta lea odne buktán ovdan proposišuvnna jagi 2010 stáhtabušeahta ođđa sáldema birra . 2 Finánsabahkadas lea čájehan ahte báŋkkut fertejit nanusmuvvat . 2 Finnmárku lea áidna fylka gos ii leat sierra gulloguovddáš . 2 Finnmárku lea boares áiggi rájes leamaš sámi guovlu . 2 Finnmárku Romsa Nordlánda Muđui riika 2 Finnmárkky fylkkasuohkan lea álggahan ovttasbarggu Finnmárkku elfápmofitnodagaiguin jođanisfierpmádaga ásaheames mas leat čanastagat olggobeallai fylkka . 2 Finnmárkkus leat rávispsykiatralaš bálvalusat nugomat Deanus . 2 Finnmárkkus leat dálveguohtumat siseatnamiid jeageleatnamiin ja geasseguohtumat fas ruonaseatnamiin rittus dahje sulluin . 2 Finnmárkkus lea stuora dárbu ásahit buoret jođanisfierpmádat sisráhkadusa . 2 Finnmárkkus lea ovdamearkka dihtii olles guovlu nuortabealde Kinnarodden eavttuhuvvon našuvnnalaš luossavuotnan . 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá áimmahuššan dihtii áššeoasálaččaid beroštusaid , nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuide ovddasteddjiid , geat besset čuovvut komišuvnna barggu . 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá velá addit lobi bivdit dán lassin , ovdamearkan addit olbmuide geat eai ása Finnmárkkus , lobi bivdit fuođđuid ( § 27 ) . 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá maiddái mearridit ahte luondduvalljodagaid ávkkástallan gáibida oktagaslaš ( individuála ) lobi , ja addit lobi ávkkástallat luondduvalljodagain viidábut go masa olbmos lea vuoigatvuohta lága mielde . 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit earrásiidda go gieldda dahje fylkka ássiide lasi beassama ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo §§ 22 ja 23 . § 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid luondduvalljodagaid ávkkástallamii iežas eatnamiin , earret eará ferte olbmos lohpi dasa . 2 Finnmárkkuopmodat sáhttá : † addit báikkálaš servviide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa hálddahit luondduvalljodagaid ávkkástallama mearriduvvon guovlluin † addit eará joavkkuide dahje álbmogii lobi ávkkástallat luondduvalljodagain viidábut go sis lea vuoigatvuohta lága mielde † addit dárkilet njuolggadusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama birra , dán vuolde maiddái gáibidit oktagaslaš lobi ja divada † mearridit gáržžádusaid valljodagaid ávkkástallamii mearriduvvon guovlluin . 2 Finnmárkkuopmodat leat iehčanas riektesubjeakta ja prinsihpas dat oamasta eatnamiid nugo priváhta eanaeaiggátge . 2 Finnmárkkuopmodat lea ovttaskas ( priváhta ) eanaoamasteaddji , mas lea seamma gaskavuohta almmolaš eiseválddiide go eará eanaoamasteddjiinge . 2 Finnmárkkuopmodat lea geatnegahttojuvvon čálalaččat cealkit oaivila kommišuvnna raportta hárrái . 2 Finnmárkkuopmodat ja geavahanvuoigatvuođalaččat geat guoskkahuvvojit , sáhttet gáibidit buhtadasa ekonomalaš manahusas luonddugáhttenlága § 20 b njuolggadusaid mielde . § 2 Finnmárkkuopmodat ja geavahanvuoigatvuođalaččat geat guoskkahuvvojit , sáhttet gáibidit buhtadasa ekonomalaš manahusas luonddugáhttenlága § 20 b njuolggadusaid mielde . 2 Finnmárkkuopmodat ii sáhte vuostálastit arealaid iešguđege gielddas regulerejuvvomis dáinna lágiin . 2 Finnmárkkuopmodat ii sáhte suovvat mohtorjohtalusa mehciin iežas eatnamiin , mii riidá dán lága . 2 Finnmárkkuopmodat galgá maiddái fuolahit ahte identifiserejuvvon vuoigatvuođat diggelogahuvvojit , go lea miehtan ahte dakkár vuoigatvuođat leat . 2 Finnmárkkuopmodat ferte almmatge čuovvut almmolaš lágaid ja njuolggadusaid nugo buot eará eanaeaiggádatge . 2 Finnmárkkuopmodat 2 Finnmárkkuopmodaga ii sáhte reastaluhttit dahje álggahit das vealgešiehtadallamiid . § 2 Finnmárkkuopmodaga galgá jođihit stivra , mas leat guhtta olbmo : Golbma Sámedikki nammadan ja golbma Finnmárkku fylkkadikki nammadan stivrralahtu . 2 Finnmárkkuláhka – vástádusat muhtun dábálaš gažaldagaide 2 Finnmárkkuláhka – bajásčuvgehus 2 Finnmárkkuláhka nanne , ahte sámit leat eatnamiid ja čáziid guhkes geavaheami bokte rábidan vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamii . 2 Finnmárkkuláhka mearkkaša dalle dan ahte Norga addá konvenšuvdnii muhtun muddui dan stahtusa mii eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođain berre leat riikka láhkaaddimis . 2 Finnmárkkuláhka lea čearddalaččat bealátkeahttá dainna lágiin , ahte ovttaskas olbmo riektedilli ii leat sorjavaš das , leago sápmelaš , dáža , kveana dahje gullágo eará veahkadatjovkui . 2 Finnmárkkuláhka laktá oktii sámiid ovddešáiggi , dálááiggi ja boahtteáiggi . 2 Finnmárkkuláhka ii lihkahala guolástanvuoigatvuođaid mat juo leat dáid čázádagain . 2 Finnmárkkuláhka ii atte njuolggadusaid mearraguolásteami birra . 2 Finnmárkkuláhka - Sámediggi ráđđedallan Justislávdegottiin 2 Finnmárkkulágas leat sierra njuolggadusat mearrádusaide meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra ( § 10 ) . 2 Finnmárkkulága vuođđooaidnu lea dat ahte eatnamiid ja luondduresurssaid hálddašeapmi Finnmárkkus erenoamážit galgá sihkkarastit sámi kultuvrra , boazodoalu , meahccegeavaheami , ealáhusbarggu ja servodateallima . 2 Finnmárkkulága ovdahistorjjá dáhpáhusat 2 Finnmárkkulága njuolggadusaid luondduvalljodagaid hálddaheami birra gáržžidit eará lágaid njuolggadusat nugo fuođđoláhka ja luossa- ja sáivaguolleláhka , mat ovdamearkan addet njuolggadusaid fierbmungildosa ja bivdogildosa birra iešguđege áigái jagis . 2 Finnmárkkulága barggu duogážin lea dárbu čielggadit stáhta gaskavuođa sámi álbmogii , ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođa geavahit ja ávkkástallat luondduvalljodagaid sin iežaset kultuvrra mielde . 2 Finnmárkkukomišuvdna sáhttá guođđit čielggakeahttá daid vuoigatvuođaid , mat čalbmosit eai heive kommišuvnna čielggadeapmái . 2 Finnmárkkukomišuvdna sáhttá guođđit čielggakeahttá daid vuoigatvuođaid , mat čalbmosit eai heive komišuvnna čielggadeapmái . 2 Finnmárkkukomišuvdna ii leat duopmostuollu iige leat sorjavaš das ahte áššeoasálaččat čuoččáldahttet ášši ovdal go sáhttá čielggadit muhtun guovllu . 2 Finnmárkkukomišuvdna ii galgga addit vuoigatvuođaid , mat eai juo leat . 2 Finnmárkkukomišuvdna galgá gártet vuoigatvuođadiliid dain eatnamiin , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas Statskog SFas . 2 Finnmárkkukomišuvdna galgá guorahallat oppa dan guovllu , man Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas Statskoga maŋis ja gártet makkár geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođat gávdnojit doppe . 2 Finnmárkku vearrofálddi , rehketdoalloguovddážin , ja Sámedikki gaskasaš bargojuogadeapmi galgá regulerejuvvot sierra šiehtadusas , gč. d.g. čuo. 4-6 . 2 Finnmárkku sápmelaččain leat don doložis leamaš dákkár vuoigatvuođat , sihke eaiggádin , háldejažžan ja geavahanriektelažžan , muhto Norgga eiseválddit eai leat ovttastahttán dáid vuoigatvuođaid formálalaš Norgga lágaide . 2 Finnmárkku riddoguolástuslávdegoddi 2 Finnmárkku klinihka fágabargiin lea juo muhtun muddui gelbbolašvuohta sámi gielas ja máŋggakultuvrralašvuođas . 2 Finnmárkku guođohanáiggit 2 Finnmárkku fylkkasuohkan lea álggahan prošeavtta “ jođanisfierpmádat Finnmárkkus ” mas lea ulbmil ásahit jođanisfierpmádatčovdosa Finnmárkku fylkkas . 2 Finnmárkku fylkkas lea buollinveaga fágaguovddáš mii lea sajáiduvvon Hámmirfestii . 2 Finnmárkku fylkkagildii 75% 2 Finnmárkku fylkkagielda dadjá viidáseappot áššeovddideamis ahte ” mii guoská gažaldahkii galggašii go sámi álbmotbeaivi šaddat almmolaš leavgabeaivin Norggas , de lea dát váttis gažaldat . 2 Finnmárkku fylkkadikki heajos dáhttu soahpat oktasaš hálddašeami masa Sámediggi ja fylkkadiggi besset nammadit seamma ollu lahtuid , lea maid leamaš mielde váikkuheamen Sámedikki oainnu go lea árvvoštallan Sámi eanahálddašeami ásaheami Finnmárkku eanahálddašeami lassin . 2 Finnmárkku fylkkadikki Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusa gieđahallan lea ovdamearkan dasa mii sáhttá dáhpáhuvvat jos vuođđun atná dakkár prinsihpa ahte « buohkaid fylkkas galgá bidjat dássálagaid » . 2 Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi galgaba válljet lahtuid Finnmárkkuopmodaga stivrii ( § 7 ) . 2 Finnmárkku fylkkadiggi , Sámediggi ja Gonagas nammadit lahtu guhtege . 2 Finnmárkku fylkagielddas lea leamaš regiovdnapolitihkalaš ovddasvástádus nuppástuhttinprográmmas otnážii , ja Sámediggi oaidná dárbun bargat lávga ovttas fylkagielddain áigodagas . 2 Finnmárkku fylkagielda 416 374 1 057 2 Finnmárkku fylka levge golmmain leavggain fylkkaviesu olggobealde Čáhcesullos go lea fylkkadiggi . 2 Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid hálddašeami guovddáš prinsihppan galgá danne leat ahte olbmot geat orrot seamma guovllus gieđahallojuvvojit seamma láhkai . 2 Finnmárkku eatnamiid hálddašeapmi 2 Finnmárkku eatnamiid eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođaid lea váttis loahpalaččat mearridit ovdal go bargu boares sámi vieruid ja riekteáddejumi birra leat dohkálaččat loahpahuvvon . 2 Finnmárkku eanahálddašeapmi masa Sámediggi beasašii dušše unnitlogu nammadit , rihkošii ILO-konvenšuvnna nr. 169 , danne go dát stivra galggašii hálddašit guovllu mii konvenšuvnna 14.1 artihkkala mielde lea sámi eaiggáduššan- ja háldoguovlun . 2 Finnmárkku eanahálddašeapmi 2 Finnmárkku eana- ja čáhcevuoigatvuođat 2 Finnmárkku allaskuvla galgá nannet fidnohutkankultuvrra allaskuvllas . Innovašuvdna Norga juolluda 900 000 ruvnno allaskuvlla áŋgiruššamii . 2 Finnmárkku Allaskuvlla Dearvvašvuođaossodat lea dán rádjái váldán sisa guokte joavkku sámegielat buohccidivššárlávdaohppui Guovdageainnus . 2 Filbma vuoruhuvvo 32 miljovnna kruvnnuin jagis 2011 . 2 Figuvrrat Figuvra 1 . 2 Figuvra lea ráhkaduvvon jahkásaš ” Juolludusat sámi ulbmiliidda ” nammasaš almmuhusa vuođul . 2 Figuvra 4 . 2 Figuvra 3 . 2 Figuvra 2 . Figuvra čájeha vuogi njuovvat bohccuid ( kg juohke ealihanbohcco nammii ) gaskamearálaš varitdeattuid ( njuovvandeattuid ) ektui . 2 Figuvra 2 . 2 Figuvra 1 . 2 Fierpmádatvealggásortnega / nissonbáŋkku ásaheapmi soaittášii okta čoavddus . 2 Fierpmádagat ja ovttasbargolihtut eará almmolaš orgánaiguin galget almmustuvvat vai boazodoallu buorebut dohkkehuvvo . 2 Fidnofágalaš oahpposuorggit 2 Fertiimet váldit bielluid eret bohccuin ja čatnat beatnagiid njálmmiid gitta vai eai beassan ciellat . 2 Fertiimet bassat lihtiid , njuvdit láibevajahasaid , viežžat muoraid ja mielkki . 2 Ferten gal lohkat ahte son lei buorre dárkojeaddji . 2 Fertejit ásahuvvot hálddašanortnegat Finnmárkku eatnamiidda mat doarvái bures váldet vuhtii historjjálaš ja nu maid rievttálaš dilálašvuođaid . 2 Fertejit mearriduvvot muhttádusnjuolggadusat , mat mearridit makkár váldi dán stivrras galgá leat . 2 Fertejit dahkkojuvvot šiehtadusat lanjaid láigoheamis jna. , ja ferte álggahuvvot čállingoddi . 2 Ferte čielggaduvvot movt Universitehtastivrii sáhttá láhčit bistevaš sámi ovddasteaddjesaji . 2 Ferte čielggaduvvot dáhttot go eiseválddit eambbo deattuhit riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid mat prioriterejit boraspiriid , ja nu billistit olbmuid birgeneavttuid , go olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaid mat galget sihkkarastit sámi kultuvrra ja ealáhusaid . 2 Ferte čielgasit dáhkiduvvot ahte sápmelaččaid vuoigatvuođaid ja luondduvuođu ii sáhte rivvet čujuhettiin dán gohčoduvvon « dásseárvui fylkkadásis » . 2 Ferte čalmmustahttit prošeavttaid mat nannejit boazodoalu ovdáneami . 2 Ferte ásahit stipeandaortnegiid rekruteren dihte eambbo sápmelaččaid dearvvasvuođa- ja sosiálafágaoahpuide . 2 Ferte ásahit eambbo post-doc-virggiid sámi ja sámiide guoskevaš dutkanfáttáin . 2 Ferte árvvoštallat galgá go nuoraidkonfereansa dollot juohke nuppi jagi . 2 Ferte váldit vuođu das mii golmma riikka ( ja Ruošša ) sápmelaččaide lea oktasaš . 2 Ferte váldit vuolggasaji sámi árvvuin go doaibmabijuid sisdoallu hábmejuvvo , ovdamearkka dihtii sáhtášedje iešguđet lágan sohkabuolvvaid gaskasaš doaibmabijut doaibmat positiivvalaš váikkuhangaskaoapmin mii earret eará nanosmahtášii gárihuhttinváttisvuođaid eastadeami . 2 Ferte suovvat bivdit ollu eanet áhpenjurjuid ja deavuhiid go dál . 2 Ferte sihkkarastit árbevirolaš ealáhusdoaimmaid ja addit ovdánanvejolašvuođaid ođđa ealáhusaide . 2 Ferte oččodit ovttasbarggu daiguin giellaguovddážiiguin mat leat ásahuvvon . 2 Ferte ovddidit ovttasbarggu nu ahte hálddašanorgánat ovttas leat mielde ráhkadeamen buoret kulturmuitosuodjaleami , addimin buriid ja jođánis bálvalusaid gielddaide ja doaimmaheddjiide . 2 Ferte ovdamearkka dihte fuolahuvvot ahte riiddut geahpeduvvojit nu olu go vejolaš , eavttuid ja neavvuma bokte dain oktavuođain go áidun ja motoriserejuvvon fievrruid ja neavvuid geavaheapmi lea dárbbašlaš . 2 Ferte nannet Sámedikki váikkuhanválddi guovddáš regulerenmearrádusaid ektui seammás go Sámedikki searvama guolástusaid guovddáš regulerenráđis ferte gieđahallat . 2 Ferte muđui navdit ahte lávdegotti máŋga evttohusain muđui soitet positiivvalaččat váikkuhit dan guolásteami mii lea mearrasámi riddo- ja vuotnaguovlluid vuođul . 2 Ferte movttiidahttit Interneahta geavahit universitehta diehtojuohkimis . 2 Ferte maiddái láhčit vejolašvuođa eará čálaráidduin almmuhit čállosiid , ovdamearkka dihte Sámi dieđalaš áigečállagis . 2 Ferte maiddái leat mihttomearrin beassat vuođđoealáhusaid geavahit resursabásan mátkkoštusealáhusa oktavuođas . 2 Ferte maiddái gávdnat dohkálaš lahtuid komišuvdnii ja meahcceduopmostullui . 2 Ferte maid čujuhit ahte Davviriikkaid sámi oahpahusa hálddašeamis leat áibbas sierralágan áigumušat ja maiddai leat stuora erohusat ressursadilálašvuođain . 2 Ferte maid vuhtii váldit ahte lea sáhka olbmuin geaid gielas lea eahpenjulges dahje implisihtta vuohki muitalit áššiid . 2 Ferte maid leat vealtameahttun eaktun ahte Sámediggái lea sihkkaraston vejolašvuohta formálalaš vuođuin álggahit ráđđádallamiid stáhtain hálddašanortnega vejolaš rievdadusdárbbuid birra , jos dat ii doaimma dohkálaččat . 2 Ferte maid deattuhit oktavuođa ealáhusa ja kultuvrra gaskka . 2 Ferte láhčit diliid nu ahte šaddet vuogit sihke das movt Sámediggi sáhttá oažžut doarvái dieđuid , maid vuogit galget fátmmastit ja movt dat galget čađahuvvot . 2 Ferte láhčit diliid nu ahte lágiduvvojit eambbo čoahkkimat jus leažžá dárbu , gč. raportta ráđđádallanvugiid birra kap. 7 . 2 Ferte leat vealtameahttun gáibádussan ahte politiija go lea oktavuohta álbmogii , máhttá sámegiela ja dovdá sámi riekteáddejumi , boares vieruid , kultuvrra ja eallinvugiid . 2 Ferte leat oktasaš ovddasvástádus sihkarastit eallinvuođu eamiálbmotservodagaide ja olbmuide - maiddái maŋŋil go resurssat leat geavahuvvon . 2 Ferte leat leamaš buorre árta jáhkkit iežas eaiggáduššat guovllu . 2 Ferte leat dáhttu čađahit njuovžilis čovdosiid ja modulaheivehuvvon oahpahusa , ja vuođđun dasa ferte leat iešguđet sámi servodagaid sadji ja duohtavuođaipmárdus . 2 Ferte hoahpuhit proseassaid mat dán suorggis lea jođus , ja farggamusat álggahit doaibmabijuid . 2 Ferte historjjálaš vásáhusaid vuhtii váldit . 2 Ferte hirbmat johtilit reageret jos vuhttojit dávdamearkkat ja guollebiebmanrusttegiid ii galgga ásahit sajiide gos lea várra ahte dávddat / parasihtat sáhttet leavvat luossajogaide . 2 Ferte hirbmat dárkilit árvvoštallat dáid guovlluid viidodaga . 2 Ferte gáržžidit addimis lobi hukset barttaid bieđgguid spiehkastettiin dispenšuvnnain plána- ja huksenlágas . 2 Ferte geahččat nu ahte Njávdáma nuortalaš gili ráfáiduhttin lea okta dain ollu deaŧalaš beliin dán barggus , ja dan ferte čatnat Njávdáma nuortalaš musea ollašuhttimii . 2 Ferte garrasit bargat dan badjelii ahte oažžut olbmuid ohppui mii maŋŋel sáhttá addit gelbbolašvuođa šaddat dutkin . 2 Ferte earret eará árvvoštallat leago dárbu buoridit dálá buhtadanortnegiid , álkidit njuolggadusaid boraspiriid goddimii ja eará vaháteastadeaddji doaibmabijuid . 2 Ferte earenoamáš fuomášumi čatnat bohcco geasseguohtoneatnamiidda , vai boazodoalu beroštumit govttolaččat sihkkarastojuvvojit ja biddjojuvvojit dássálagaid báikkálaš beroštumiiguin . 2 Ferte dohkkehuvvot ahte min eallinláhki ja resursageavaheapmi lea vuođđun seamma nana ja dievaslaš gáibádusaide go ovdamearkka dihte dáža boandakultuvra . 2 Ferte dattetge sihkkarastit dan ahte boazologu vuolideapmi lotnunortnega bokte ii dagat dan ahte earát lasihit bohccuid . 2 Ferte dattetge deattuhit ahte sivvan dása lea go nu unnán leat eará árbevirolaš sámi ealáhusaid boares vierut iskkaduvvon . 2 Ferte dattetge ain bargat ásahit nana nuorta-oarje oktavuođa . 2 Ferte danne maiddái hutkat ortnegiid mat leat oppalaččat olles universitehtii , ovdamearkka dihte iešguđetlágán ovttasbargoortnegat . 2 Ferte buoridit studeanttaid vejolašvuođa fitnat ruovttubáikkiid joatkkaskuvllain muitaleame Romssa universitehta birra ja oaččuheame ođđa studeanttaid universitehtii . 2 Ferte almmatge deattuhit ahte oahpponeavvuid ráhkadeapmi dihto fágasuorggis dahje oahpahusdásis lea prinsihpalaččat seammá ležžet dál 10 dahje 1 000 oahppi geavahanjoavkkus . 2 Ferte ain leat bajás vuoruhuvvon bargun hoahpuhit barggu mii galggašii čoavdit vuoigatvuođagažaldagaid . 2 Fatnasat maid dál ostet leat viehka divrasat , ja danne lea dárbu eambbo ruhtadangálduide , omd. SND:ii , muhto dat prioritere fatnasiid mat leat stuorábut go 15 mehtera . 2 Fargga ilbmet sin namat ja govat . 2 Farga logi jagi leat mii veahkehan moalkás ja váttis operašuvnnaid Afganistanas . 2 Fanasstruktuvra ođasmahttojuvvo , ja Riddobearráigeahčču oamasta de 14 fatnasa jagi 2012 . 2 Fanasjođiheaddji sáhttá dohkkehit sáhkkocealkima barggaheaddji ovddas . 2 Faláštallanstipeanda - nuorahaččat 2 Fallehit politihkalaš oassálastima lea seamma go fallehit min demokratiija . 2 Falleheamit vahku áigi čuozai sakka min lihkadussii . 2 Fakultehtaidgaskasaš dutkanprošeavttaid ruhtadeapmi 2 Fakultehta fállá dábálaččat bargohárjehallama advokáhttakántuvrrain , duopmárkántuvrrain dahje hálddahuskántuvrrain oahppat movt láhka doaibmá . 2 FOTO : JOHAN INGVALD HÆTTA 2 FOTO : AGNAR BERG 2 FORUT IT , Romsa , publikašonnr . 2 FIDNOFÁGALAŠ OAHPPOPROGRÁMMAT 2 FBK-oahppu huksejuvvo smávit ja čielga fáddásurggiid nala , maid sáhttá oahppat juogo eahket dehe váhkoloahpa kurssaid dehe hárjehallandeaivvademiid bakte . 2 FADas lea ovddasvástádus čuovvovaš vuolleetáhtaid stivremis : 2 FADas lea bajimus ovddasvástádus regionála stáhtahálddašeami organiseremis ja juohkimis . 2 FAD oktiiordne ja oktiiheivehallá oktavuođa Sámedikkiin . 2 FAD lea Gonagaslaš Hoava oktavuođadepartemeanta . 2 FAD juolluda jagi 2011:s váile 2,3 miljovnna ruvnno Nordlándda Fylkkamánni bargui Ráđđehusa sámegielaid doaibmaplánain . 2 FAD hálddaša ja ovddida lágaid , dahká riikkaviidosaš ja bajimus tariffašiehtadusaid ja dahká njuolggadusaid ja vel rápmaeavttuid stáhta bargiid- ja bargoaddipolitihka várás . 2 FAD galgá leat hoahpuheaddji , rávvejeaddji ja veahkeheaddji go lea sáhka rievdadeamis ja organisašuvdnaovddideamis hálddahusas , bargiidáššiin ja jođiheaddjiovddideamis stáhtas . 2 FAD galgá Stáhta huksenlágádusa bokte fuolahit heivvolaš visttiid stáhta sierranas doaimmahusaide . 2 F- 16 girdit heaittihuvvojit moatti jagi siste . 2 Eŋgelasgillii : Sámi research centre 2 Eáláhusdoaima Vai olahit Arctic Trail II prošeavtta ja TND prošeavtta ulbmiliid , de barggu berre doarjut . 2 EØS-šiehtadus mudde Norgga čatnasanvuogi EU:i . 2 Eváhkoáiggi báhtareimmet herggiiguin Ruŧŧii . 2 Evttohuvvon ráfáiduhttinnjuolggadusat orrot bures árvvoštallojuvvon , ja dat leat čielgasat ja dárkilat , ja dat bidjet buori ja diehttelas vuođu dasa movt guovlu boahtteáiggis galgá geavahuvvot ja hálddašuvvot . 2 Evttohuvvon lasáhusat guske sihke Sámedikki iežas bušehttii ja sámi doaibmabijuide olggobealde kapihttala 540 . 2 Evttohuvvon doaimmat leat vuosttažettiin ahte galgá láhkasuodjaluvvon vuoigatvuohta nuvttá bivdit dorski , divssu ja sáiddi dábálaš bivdoneavvuiguin buohkaide geat ásset Finnmárkkus , Davvi-Romssas ja muđui eará gielddain Romssas ja Nordlánddas mat gullet Sámedikki doarjjaortnegiid doaibmaguvlui , earret muhtun guovllut Romssa gielddas , ja eaktun lea ahte guollebivdis galgá leat mearkaregistrerejuvvon fanas vuollel 11 mehtera ja ahte bivdi lea mielde guolástuslogus . 2 Evttohuvvo čohkket Deanučázádaga vuoigatvuođanjuolggadusaid sierra láhkii , mii galggašii boahtit daid ollu njuolggadusaid sadjái mat dál gustojit . 2 Evttohuvvo ásahit fásta friddjaoastinortnegiid ( fásta virgelohpeortnegiid ) eamiálbmotdutkamiid várás nannen dihte sámi ja sámiide guoskevaš dutkamiid . 2 Evttohuvvo váldofágakandidáhtaide fállat golmma mánnui stipeandda čállit doavttirgráda prošeaktaohcamiid omd. Norgga dutkanráđđái ( geahča maiddái čuoggá 5.4 Dutkan ) . 2 Evttohuvvo viidáset ahte Sámedikki válgalávdegoddi juohká dássenmandáhtaid ja buot sadjásaš áirasiid . 2 Evttohuvvo sirdit ABMU arkiiva- ja museadoaimmaid Kulturráđđái ođđajagi rájes . 2 Evttohuvvo maiddái ráhkadit lassioahppogurssa bohcco ja boazodoalu birra , nannen dihte olles servodaga oppalaš gelbbolašvuođa dáin áššiin . 2 Evttohuvvo maiddái guođđit “ earri ” - doahpaga ja baicca gohčodišgoahtit dáid oahpposajiid “ sámi oahpposadjin ” . 2 Evttohuvvo maiddái ahte universitehta jođiheaddjit čielgasit čájehit ahte davviguovlluid girjjálašvuohta , ja nu maiddái sámi girjjálašvuohta , lea vuoruhansuorgi maid ii sáhte duvdit eret . 2 Evttohuvvo maiddái ahte stipendiáhtain galgá leat seammá vejolašvuohta ohcat virgelobi oahppat sámegiela go dieđalaš bargiin lea geat leat bistevaš virggiin . 2 Evttohuvvo maiddái ahte departemeanta galgá nammadit eanetlogu , namalassii olggobeallahtuid . 2 Evttohuvvo láhkanannet daid vuoigatvuođaid mat gullet eanadoalloopmodahkii . 2 Evttohuvvo juolludit 2,8 miljárdda ruvnnu boaittobeliidpolitihkalaš ja regionálapolitihkalaš doaibmabijuide Gielda- ja guovlodepartemeantta bušeahtas . 2 Evttohuvvo danin ahte vuođđun olahit dássenmandáhta leat biirriid dohkkehuvvon jienat , dan sadjái go man ollugat biirriin leat čálihuvvon jienastuslohkui . 2 Evttohuvvo ahte ásahuvvo ráđđeaddivirgi dutkama ja alit oahpahusa várás . 2 Evttohuvvo ahte rektor ii galgga leat stivralahttun , muhto ahte sus galgá leat vuoigatvuohta evttohit áššiid , searvat čoahkkimii ja váldit sáni stivrras . 2 Evttohuvvo ahte ovttaskas stivrii galgá Sámediggi nammadit eanetlogu . 2 Evttohuvvo ahte juolludus lasihuvvo jagi 2000 gaskaboddosaš juolludusa ektui , dávistettiin 2001 – 2005 strategalaš plánii , mii maiddái biddjojuvvo vuođđun ohcamiid prioriteremiidda . 2 Evttohuvvo ahte juohke jagi várrejuvvojit ruđat friddjaoastit dutkiid ja nu maiddái álggahit ođđa máŋggafágalaš dutkanprošeavttaid / prográmmaid . 2 Evttohuvvo ahte gollogeahpidandoarjagat ja njuolggodoarjagat jotkojuvvojit muhtin muddemiiguin ja máksomearrelasihemiiguin . 2 Evttohuvvo ahte dán postii lasihuvvo 1.600.000,- kr. jahkái 2000 . 2 Evttohuvvo ahte dat lasihuvvo jagis 2000 910.000,- kruvnnuin . 2 Evttohuvvo ahte Sámediggi , Sámediggeráddi ja váldohálddahus mas lea mielde maiddái Sámi Sierrabibliotehka ođđa ossodahkan nanosmahtto , oktiibuot 5.258.000,- kruvnnuin . 2 Evttohuvvo ahte Meahcceduopmostuollu , go leat erenomaš ákkat , sáhttá meannudit gáibádusaid maid muhtin duopmostuollu ovdal lea mearridan . 2 Evttohuvvo ahte 2000:s jotkojuvvojit Sámi giellaráđi doarjjaortnegat seamma dásis go 1999:s ge . 2 Evttohuvvo 5 milj. kruvnnu doaibmadoarjjalasáhussan dálá sámi kulturviesuide . 2 Evttohuvvo , go galgá sihkkarastit ahte sámi kultuvra ovddiduvvo dohkálaččat , ahte juolludus sámi kulturfondii lasihuvvo 2 000 000 kruvnnuin . 2 Evttohussii gullet maiddái ruđat oastit dáidagiid Davvioarjesámi museasiidii ( Sámiid Vuorkádávviriidda ) . 2 Evttohussii 2008 várás gullet dat doaibmaruđat Nuortasámi museii Njávdámis , main Sámedikkis galgá leat hálddašanovddasvástádus . 2 Evttohusat nuppástuhttit láhkaásahusa bálká- ja bargoeavttuid birra mat gullet almmolaš soahpamušaide 2 Evttohusat mihtet bargoeallima bealálaččaid garra sávaldagaid , dajai stáhtaministtar Jens Stoltenberg go son odne galledii Eramet AS Saudas . 2 Evttohusat mat raportas bohtet ovdan leat bargojoavkku árvalusat . 2 Evttohusat mat ovddiduvvojit čilgehusaid oktavuođas , meannuduvvojit § 6 mielde . 2 Evttohusat mat ovddiduvvojit leat fágabirrasiid gulaskuddancealkámušaid vuođul . 2 Evttohusat maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea buktán gulaskuddama , vuhtiiváldinnjuolggadusaid , lágaide ovttastahttima ja láhkačujuhusaid birra leat hui positiivvalaččat . 2 Evttohusat láhčet ráđđádallamiidda sihke almmolaš orgánaid ja Sámedikki gaskka , ja almmolaš orgánaid ja eará sámi vuoigatvuođalaččaid ja beroštumiid gaskka . 2 Evttohusat galget leat vuođusin doaibmabijuide eNorge-plánii . 2 Evttohusat galget deavdit ILO-konvenšuvnna 15 artihkkala gáibádusaid sámiid oassálastimii sámi guovlluid eatnamiid ja luondduriggodagaid hálddašeamis . 2 Evttohusat dorjojuvvojedje viidát gulaskuddamis . 2 Evttohusat dohkkehuvvojedje ovttajienalaččat . 2 Evttohusat : 2 Evttohusat 2-6 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái gieđahallamii . 2 Evttohusat 1 – 12 leat sáddejuvvon Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái : 2 Evttohusas leat áigeguovdilis čuolbmačilgehusat . 2 Evttohusas lea vel lassi komponeantan mearridanorgána lohpi mearridit eavttuid váikkuhan dihtii vuostá ahte doaibma čuohcá unohasat sámi ávnnaslaš kulturdoaimmaheapmái . 2 Evttohusain vuoigatvuođakártema birra mearas ja ahte viiddida plána- ja huksenlága doaibmaguovllu , soaitá leat positiivva beaktu mearrasámi riddo- ja vuotnaguovlluide . 2 Evttohusain geahččalit čoavdit daid váttisvuođaid ja mearrideamis dakkar doaimmaid main lea báikkálaš beaktu ja nu čielga áigumuš go vejolaš . 2 Evttohusain garvá headjudahttime unnit biiriid ovddasteami . 2 Evttohusaid várddus Sámi vuoigatvuođalávdegotti okta váldoulbmilin lea láhčit dili vai stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sápmelaččaid ektui beaktilit čađahuvvojit . 2 Evttohusaid sáhttá ovddidit oppalaččat bušeahttakonferánssas nu movt dat biddjo ovdan dál . 2 Evttohusa § 2-4 čuodjá ná : 2 Evttohusa § 2-2 mielde ii mearkkaš doaba « eanaluobaheapmi » dušše vuovdima , muhto maiddái lihttoláigoheami , lobi dahje eará eanaháldema oktogeavaheapmái . 2 Evttohusa vuođđun galget leat áššáiguoskevaš álbmotrievttálaš geatnegasvuođat mat stáhtas lea eamiálbmoga guovdu , ja dat galgá huksejuvvot daidda álbmotrievttálaš árvvoštallamiidda mat leat stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid raporttas . 2 Evttohusa ulbmilin ahte ásahuvvošii ođđa duopmostuollu Sis-Finnmárkui , lea earret eará dat ahte čuovvulit daid láhkamearrádusaid mat leat sámegiela geavaheami vuoigatvuođa birra riektedoaimmahagas . 2 Evttohusa oassin ásahuvvo sierra nammagoddi mii galgá mearridit váidalusaid mat čájehit duhtameahttunvuođa Kringkastingráđđái . 2 Evttohusa mielde galget Sámediggi ja guoski fylkkadikkit nammadit golbma stivralahtu guhtege . 2 Evttohusa duogáš lea go Sámedikki dievasčoahkkin guovvamánu 25. b. 2003:s ovttajienalaččat mearridii dáhttut Kultur- ja girkodepartemeantta árvalit láhkarievdadusa sámelága § 3–1 hárrái , danne vai Divttasvuona suohkan sáhttá ovttastahttojuvvot sámegiela hálddašanguvlui . 2 Evttohusa dorjot čieža miellahtu , ja subsidiáralaččat dorjot dan vel njeallje . 2 Evttohus čuovvola ovddit liigeáŋgiruššamiid 2009:s ja 2010:s . 2 Evttohus čatnat dutkanvirggiid Sámi dutkamiid guovddážii lea ain duos dás guorahallojuvvon . 2 Evttohus rievdadit sámelága § 2–4 gáibida seammalágan ođasteami Sámedikki válgga láhkaásahusas . 2 Evttohus nanne dattege báikkálaš geavaheddjiid ja báikegottiid sajádaga . 2 Evttohus mii dáhtošii addit Sámediggái biehttalanvuoigatvuođa guđa jahkái luonddumeassamiin , lea Sámedikki mielas deatalaš lávki rivttes guvlui . 2 Evttohus mielddisbuktá ahte galgá juolluduvvot doarjja fágaolbmuid luvvet barggustis gaskal 2 ja 6 mánu áigodahkii gárvvistit ja álmmuhit oahpponeavvuid . 2 Evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 2 Evttohus mas Sámediggi ásahuvvo sorjjasmeahttunis riektesubjeaktan mielddisbuktá dasalassin ahte Riikarevišuvnna dárkkisteapmi Sámedikki stáhtajuolludusgeavaheami hárrái ferte láhkaregulerejuvvot . 2 Evttohus man mielde galggašii geassit sisa 100% vuovdinvolumas , raššudivččii mielkebuvttadeami vel eambbo . 2 Evttohus láhčá vel nu ahte sámi ja guovllu oassálastin nannejuvvo hálddašeamis guovllu meahccestivrraid bokte . 2 Evttohus láhčá nu ahte nannejuvvo sámi ja guovllu mielváikkuheapmi meahccehálddašeamis guovllu meahccestivrraid bokte . 2 Evttohus láhčá dili sámi oassálastimii mearridanproseassain daid áššiin mat soitet leat mearkkašahttin sámi vuoigatvuođalaččaide ja beroštumiide ILOkonvenšuvnna nr. 169 6 , 7 ja 15 artihkkaliid mielde . 2 Evttohus láhka mii rievdada sámelága 2 Evttohus lea hirbmat bures vuođustuvvon sihke fágalaččat , kulturpolitihkalaččat ja etihkalaččat . 2 Evttohus lea bálddalas Finnmárkolága 5 kapihttala . 2 Evttohus lea 1995 rájes gieđahallojuvvon politihkalaččat ON-as . 2 Evttohus lasihit gielddaid rápmajuolludusa ovttain miljárdda ruvnnuin jagi 2010 vai gielddat sáhttet fuolahit boarrásiid gelbboleappot , lea dalle rehkenastojuvvon mielde . 2 Evttohus ii vurdojuvvo dasto njuolgut váikkuhit nammadanproseassaide mat álget 2004 čavčča , muhto boahtá váikkuhit iešalddis válgabohtosiidda 2005 čavčča . 2 Evttohus ii nuppástuhte boazodoalu vuoigatvuođa Hålogalandalmennega eatnamiin . 2 Evttohus ii gal eisege leat dohkálaš , go sámiide ii addojuvvo makkárge dáhkádus molsašuddi politihkalaš rávnnjiid vejolaš rievdademiid ektui riikapolitihkalaš dásis . 2 Evttohus gáržžida Statskoga oamastanráđastallama . 2 Evttohus geavahit eambbo ruđaid doaibmabijuide gárrenmirkkuid geavaheami vuostá veahkeha maiddái dásset erohusaid . 2 Evttohus fátmmasta maiddái doarjjaruđaid dáidaga oastimii Davveoarjesámi museumsiidii ( Sámi vuorkádávvirii ) . 2 Evttohus bálkkašumi vuoitin oktan čálalaš ákkastallamiin man guhkkodat oažžu leat eanemustá 1-2 siiddu , galgá ollet geassemánu 13. beaivvi rádjai dán čujuhussii : 2 Evttohus 9 : Sámeálbmotfoandda njuolggadusat 2 Evttohus 8 : Oarje-Finnmárkku boazologu birra 2 Evttohus 7 : Álbmotmeahcit 2 Evttohus 6 : Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla masset oahpposurggiid 2 Evttohus 5 : Sámi dutkanprográmma 2 Evttohus 4 : Sámedikki cealkámuš kultuvrra ja oahppama birra ( Sd. dieđáhus nr. 30 ( 2003-2004 ) 2 Evttohus 2005 52 497 2 000 95 000 144 797 2 Evttohus 2005 18 000 2 Evttohus 2005 138 750 4 650 1 100 2 680 750 2 2611 ) 142 133 2 Evttohus 2005 11 080 2 Evttohus 2 ja evttohus 3 : Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu viiddideapmi 2 Evttohus 10 : Nammadit lávdegotti , mii galgá geahčadit dáloniid dili 2 Evttohus 1 : Sámit mearridit ieža EU lahttovuođas 2 Evttohit oahpu juohkit osiide maidda čiekŋuda vuđolaččat ja main leat sierra eksámenat . 2 Evttohit muhtun vejolaš luottaid Romssa universitehtii , ja maiddái evttohit konkrehta doaibmabijuid sámi dutkama ektui , oahpahusa ektui , diehtojuohkima ektui , oainnusin dahkama ektui jnv. 2 Evttohit muhtun vejolaš luottaid Romssa universitehtii , ja evttohit konkrehta doaibmabijuid sámi dutkama ektui , oahpahusa ektui , diehtojuohkima ektui , oainnusin dahkama ektui jnv. 2 Evttohat láivudit 9 kapihttala njuolggadusaid boazodolliid buhtadusovddasvástádusa hárrái . 2 Evttohat láhkanannet ahte deasta seailluhit sámi ávnnaslaš kulturvuđđosa galgá čilgejuvvot gáhttenulbmilin . 2 Evttohat earret eará ahte ohcan ( šerpen ) nu gohčoduvvon ozolaš ( lossa ) minerálaid dakkár guovllus gos leat dohkkehuvvon sámi oamastanvuoigatvuođat , ja eará guovlluin mat leat sakka mearkkašahttin sámi ávnnaslaš kulturdoaimmaheapmái , eaktuda miehtama oamasteaddjis / geavahanvuoigatvuođalaččain . 2 Evttohat dasto aiddostahttit ahte vahátbuhtadanlága oppalaš njuolggadusat mielmađđása ja ložžema birra bohtet gustojupmái bohccuid vahágahttimisge , ja dihto njuolggadusat áidedoallama birra ođđagilvimis . 2 Evttohanvuoigatvuohta válgakreatsain lea buohkain geat leat čálihuvvon válgakreatsa sámi jienastuslohkui . 2 Evttohanvuoigatvuohta - listtuid evttoheaddjit 2 Evttoha eambbo sorjjasmeahttun Mediabearráigeahču 2 Evaluerenraportta vuođul eavttuha ealáhusráđđi máŋga konkrehta doaibmabiju . 2 Evaluerenraporta árvvoštallá golbma váldoperspektiivva , sámi stivrema , biđggiidahttima ja koordinerema , ja konkludere ahte sámi beroštumit kulturmuitogáhttemis leat nanosmahttojuvvon dan áigodagas go Sámi kulturmuitogáhtten lea leamaš doaimmas . 2 Evaluerenraporta gárvvásmuvai dán jagi skábmamánus . 2 Evaluerenraporta geahččá golbma váldoperspektiivva nu gohčoduvvon sámi stivrema , biđggiidahttima ja koordinerema , ja konkludere ahte sámi beroštumit kulturmuitogáhttemis leat nanosmahttojuvvon dan áigodagas go sámi kulturmuitogáhtten lea leamaš doaimmas . 2 Evaluerema ja Sámi ealáhusráđi meannudeami vuođul lea Sámediggi čađahan gulaskuddama ođđa duodjedoarjjanjuolgga-dusaid ektui . 2 Eurohpás ja Davviriikkain fievrridan- ja logistihkkastruktuvrrat leat nuppástuvvamin . 2 Eurohpáráđi Cultural Heritage Committee dadjá ahte ii-vealaheami prinsihppa ii ábut heađuštit positiivvalaš vealaheami prinsihpa maid eiseválddit sáhttet geavahit kultuvrralaš minoritehtaid ja eamiálbmogiid kulturárbbi várjaleamis . 2 Eurohpápolitihka sekšuvdna 2 Eurohpá eahpesihkkaris dilli čájeha , ahte lea mávssolaš čavgadit stivret bušeahttapolitihka . 2 Eurohpalaš lihttu guovllu- dahje veahádatgielaid birra mearriduvvui Eurohparáđis skábmamánu 5. 1992 . 2 Etáhtastivren- , bušeahtta- ja hálddašansekšuvdna 2 Etáhta addodagat ja vuoigatvuođat leat dat dieđut mat dávjjimusat jearahuvvojit nav.no:s , ja danne dat galget leat gávdnamis sámegillii . 2 Etihkalaš árvvut leat hui nannosat sámi servodagas ja adnojuvvojit hui deaŧalažžan dain doaimmain maid Sámediggi čađaha dahje maidda earaláhkái lea searvan . 2 Etihkalaš gažaldagat sámi dutkamis 2 Erohussan ovdalaččas lea sámediggepresideanta / Sámediggeráđđi sierra čoahkkimis čilge departemeantta politihkalaš njunušgoddái makkár vuoruhemiid Sámediggi atná deaŧalažžan boahtteáiggis , ja ahte departemeantta njunušgoddi árrat bušeahttaproseassas boahtá diehtit Sámedikki ođđa áŋgiruššanevttohusaid . 2 Erohusat servodagas galget unniduvvot . 2 Erohusat leat nugomat skuvlaborramuš vuođđoskuvllas dehe gielddalaš mánáidgárddis , mánáidjoavkkuid sturrodat mánáuidgárddis , gáibádusat oahpaheaddjit oahppoduogážii jus jurddeša ovttasgeavaheapmái jna , mii dagaha váttisin lágidit 2 Erohusat iešguđetge riikkaid gaskkas leat maid dagahan váttisvuođaid bures gulahallat danin go seamma áššis geavahuvvojit iešguđetlágán doahpagat ( omd oahppoplána , kursaplána , oahppoplána vuođđu , eatnigiella , vierisgiella , vuosttašgiella , nubbingiella , ruovttugiella ) . 2 Erohus lea várra ahte dál rievdá dálkkádat jođáneappot go ovdal , ja daid iige leat álki ovdalgihtii árvvoštallat . 2 Erohus Norgga ja Suoma áittardeaddji doaimmaide man birra leat čállán 5. kapihttalis galgga rádjeovttasbargobuohtalasti leat áššedovdi ja oktavuođaolmmoš áššin mat gullet sosial- ja dearvvašvuođabálvalusaide rájáid rastá . 2 Eret seavdnjadasas ja diehtemeahttunvuođas mii máhcaimet fas ruoktot Norgii . 2 Erenomážit eaŋkiláššiin lea áigeguovdil ráđđádallat vuoigatvuođalaččaiguin ja beroštumiiguin . 2 Erenomáš ákkat sáhttet omd. leat ahte sámi geavaheapmi muhtin guovllus lea ovddit duomus váilevaččat čielggaduvvon . 2 Erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmi ja buvttadeapmi sámi geavaheddjiid várás lea hui guovddážis boahtte áigodagas . 2 Erenoamážit čujuhuvvo sámiid iešmearridanvuoigatvuhtii , ja ahte sámiid ( eamiálbmoga ) ja eiseválddiid gaskasaš šiehtadallamiid ferte lágain geatnegahttit , ja eamiálbmotrievtti ja eanavuoigatvuođaid dohkkeheami gáibádusa ferte čatnat Norgga lágaide . 2 Erenoamážit čujuhit siidui 38 , movt das lea 26 loahppa mandáhta evttohuvvon juogaduvvot . 2 Erenoamážit namuhit dás ovttasbarggu Sámi ealáhusráđiin ja Sámi kulturmuitoráđiin fágalaš árvvoštallamiin ja prošeavttaid oktasaš ruhtademiin . 2 Erenoamážit maŋemus jagiid lea Sámedikki bušeahtta lassánan . 2 Erenoamážit leat vuođđoskuvlla oahpponeavvut ja sámegielgirjjit leamaš vuoruhuvvon . 2 Erenoamážit leat deattuhuvvon čáhcefápmohuksemat . 2 Erenoamážit lea dárbu geahččat bearrái ahte sámi guovlluin geologalaš resurssaid geavaheapmi galgá árbevirolaš doaimmaide soahppevaš . 2 Erenoamážit lea 1993 Eamiálbmotkonferánsa , mátkedoarjjaortnet ja guovddáža oktiiheivehandoaibma Romssa universitehta sámi dutkamiid dutkiid ektui , beaggán viidát . 2 Erenoamážit háliidit deattuhit Eamiálbmotfierpmádaga ásaheami mearkkašumi . 2 Erenoamážit háliidan maiddái namuhit ovddeš stivrajođiheaddji Ánde Somby , gii lea čállán eanas oasi goalmmát kapihttalis . 2 Erenoamážit guovvamánu 6. oktavuođas , mii lea sámiid álbmotbeaivi , leat dárkilet njuolggadusat sámi leavgga geavaheapmi hárrái jearahuvvon . 2 Erenoamážit guovvamánu 6. beaivvi ektui , mii lea sámi álbmotbeaivi , leat ohcalan sámi leavgga geavaheami lagat njuolggadusaid . 2 Erenoamážit guoská dát sektovrraid gaskasaš áššesurggiide nugo nissonáššiide , dásseárvui , ja mánáid ja nuoraid áššiide . 2 Erenoamážit giittán Lars Andreassen , gii lea čállinbarggu dahkan ja čoahkkinastán universitehta fágabirrasiiguin . 2 Erenoamážit gieđahallo gelbbolašvuođahuksenoassi vuđolaččat , ja danin leage lunddolaš dán barggu čatnat eamiálbmotoahpuid Master- / Bachelor-prográmma ásaheapmái . 2 Erenoamážit galggašii čielggadit movt vejolaš duopmostuolu Sis-Finnmárkkus sáhtášii ovddidit nu ahte dan bokte sáhtášii bálvalit stuorát osiid sámi ássanguovllus . 2 Erenoamážit fertešeimmet jurddašit oainnusin dahkat sámi kultuvrra mánáide ja háhkat positiivvalaš miellaguottuid sámevuhtii . 2 Erenoamážit ferte namuhit ahte guokte doavttirgrádastudeantta , maid dutkanráđđi lea ruhtadan , dutkaba sámi historjjá : boazodoallo- ja preassahistorjjá . 2 Erenoamážit dat galgá čalmmustit dakkár máhttobuvttadeami mii čatnasa boazodoalu árbedihtui , eatnamiid ja čáziid geavaheapmái ja álgoálbmogiid borramuškultuvrii . 2 Erenoamážit bures lihkostuvvan ekspedišuvnna geažil vihtta albmá jovde eanajorbadasa lulimus čuoggái juovlamánu 14. beaivvi 1911 . 2 Erenoamážit buktá luonddu- ja kulturvuođus turismma lassáneapmi vejolašvuođaid ovddidit unnibuš mátkkoštusealáhusaid giliin . 2 Erenoamážit bohtet jearaldagat sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. oktavuođas . 2 Erenoamážit 1800- ja 1900-logu historjái lei buorre oččodeapmi . 2 Erenoamáš oktavuođain sáhttá prošeakta oažžut guhkit áigemeari gárvvistit barggu gitta golmma jagi rádjai maŋŋá doarjjareivve dáhtona , dán ferte erenoamážit vuođustit 2 Erenoamáš oktavuođain sáhttá prentejuvvon oahpponeavvuide addit gitta 150 000 ru doarjaga . 2 Erenoamáš hástalusat mat sámediggeválggas leat , dahká dárbbašlažžan geahččalit eará doaibmabijuid go mat leat dábálaččat eará válggain . 2 Erenoamáš hástalus mii sámi museain lea , lea dat ahte dat galget leat arenan ja oasálažžan ságastallamis kultuvrralaš iešáddejumi ja identitehta birra sihke sis- ja olggut konteavsttas . 2 Erenoamáš fuolalaš galgá leat ragatáigge , guottetáigge , mearkun- , rátkkašan- ja njuovadanáigge . 2 Erenoamáš dáhpáhusain sáhttá diggi 2/3 eanetloguin mearridit fámuhuhttit dán lađđasa mearrádusaid . 2 Erenoamáš doaimmat sámi studenttaid várás 2 Erenoamáš diliin sáhttá oažžut prošeavtta válbmenbeaivvi maŋiduvvot gitta guvttiin jagiin maŋŋá doarjjareivve beaivádeami , dan ferte erenoamážit vuođustit . 2 Erenoamáš dehálaš lea ahte nuorat šaddet gelbbolažžan hálddašit daid stuorra nuppástusaiguin maid mii sáhttit vásihit davviguovlluin boahtteáiggi , sihke dálkkádatnuppástuvvamiiguin ja dilálašvuođaiguin mat čuvvot resursageavaheami nuppástuvvamiin . 2 Erenoamáš deaŧalaš lea hehttet guolledávddaid mat ain lávejit vuolgit guollebiebmanrusttegiin njuommumis vádjolusluosaide jogain . 2 Erenoamáš deaŧalaš lea dat duoji oktavuođas gos vuovdin ja márkanfievrrideapmi leat guovddáš áŋgiruššansuorggit . 2 Erenoamáš deatalaccat dán oktavuođas leat Njávdan- , Álttá- ja Deanucázádagat . 2 Energiiijasuorgi vuoruhuvvo go návccat biddjojuvvojit ođasmuvvi energiijagálduide , karbonasirrema ja-vurkema dutkamii ja ovddideapmái . 2 Else Grete Broderstad , Stáhtadiehtaga instituhtta , Servodatdiehtaga fakultehta 2 Elsa Laula Renberg vuolggahii čoahkkinjurdaga ja duohtan dagai riikkačoahkkima masa bohte badjel čuođi sápmelačča ja eanašat sin gaskkas ledje nissonat . 2 Elsa Laula Renberg - sámenissoniid árbi 2 Elmine Valkeapää unna nieiddážin čohkkáme muhtin fuolkki askkis . 2 Elmine Valkeapää : - Eallin ii leamaš " dánsa ruvssuid alde " 2 Elmine Valkeapää ( Rijat Jovnna Elmiina ) lea riegádan 1934:s . 2 Ellinor Marita Jåma Sametinget ©Johan Mathis Gaup 2 Elliidsuodjalan láhka gáržžida bohccuid gáldema go lea dušše veterinearas geas lea lohpi gáldet . 2 Elisabeth Erke Blaser luvvejuvvo Sámedikki várrelahttun cuoŋománu 1. b. 2000 rájes gitta válgaáigodaga lohppii . 2 Elisabeth Erke Blaser 2 Elektronalaš gávppašeapmi dahká sullii 20% olles ealáhusdoaimma gávpejođus dán áiggi . 2 Eksámen - privatisttat 2 Eksámen - oahppit 2 Ekspedišuvdnahoavda – Mearraávkkástallan , mearrabiebmu ja márkan Magnor Nerheim 2 Ekspedišuvdnahoavda – Dutkan- ja innovašuvdnaossodat Arne Benjaminsen 2 Ekspedišuvdnahoavda Torkel Ramberg 2 Ekspedišuvdnahoavda Tomas Berg 2 Ekspedišuvdnahoavda Petter J. Drefvelin , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , jođiheaddji 2 Ekspedišuvdnahoavda Jon Rørvik 2 Ekspedišuvdnahoavda Jarle Jensen 2 Ekspedišuvdnahoavda Hæge Andenæs 2 Ekspeartačoahkkin ávžžuha ráđđehusaid heaittihit vealahanpolitihka ja lágaid mat biehttalit ja ráddjejit eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođaid , nu maiddái sin eana- ja luondduriggodatvuoigatvuođaid . 2 Ekspeartačoahkkin lohká maid alddis buori oskku dasa ahte iešguđetlágan šiehtadusat eamiálbmogiid ja stáhta gaskka , maid vuođđun leat eamiálbmogiid eanavuoigatvuođat , sáhttá leat vuohki mainna gávnnašii bistevaš ja konstruktiivvalaš čovdosiid eana- ja čáhcevuoigatvuođagažaldagaide . 2 Ekspeartačoahkkin lohká deatalažžan stáhtii sihkkarastit ahte nášuvnnalaš riektevuogádat lea dakkár mii sihkkarastá eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . 2 Ekspeartačoahkkin dadjá hui čielgasit ahte ii sáhte sirret eamiálbmogiid iežaset árbevirolaš guovlluid vuoigatvuođaid dohkkeheami eará vuoigatvuođain mat lunddolaččat gullet eamiálbmogiidda , earret eará sin ávnnaslaš ja kultuvrralaš ovdáneami dáfus , danne go eamiálbmogiin lea nu earenoamáš oktavuohta iežaset árbevirolaš guovlluide . 2 Eksaminerejuvvon suoidnemánu 9. ja 10. b. 2001. 108 2 Eksaminerejuvvon golggotmánu 20. b. 2000. 110 FN Document CCPR / CO/75/NZL čuokkis 7 . 2 Ekonomálaš-hálddahuslaš áššiin galgá buot mearrádusaid čálalaččat duođaštit . 2 Ekonomálaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 2 Ekonomálaš dili lea dárbu buoredit vai organisašuvnnat sáhttet ovddidit sámi giela ja kultuvrra . 2 Ekonomiijasekšuvdna 2 Ekonomiijaplána galgá sisttisdoallat unnimusat boahttevaš njeallje bušeahttajagi , ja dat galgá gokčat olles gieldda dahje fylkkagieldda doaimma ja addit realisttalaš gova plánaáigodaga vejolaš sisaboađuin , vurdojuvvon goluin ja vuoruhuvvon doaimmain . 2 Ekonomiijaossodat 2 Ekonomiijanjuolggadusat fertejit aŋkke geavahuvvot nu ahte Sámediggi beassá ieš árvvoštallat go lea álbmotválljejuvvon orgána . 2 Ekonomiijanjuolggadusaid § 3 nubbi lađas cealká ( dás jorgaluvvon ) departemeanttat galget mearridit bagadusaid njuolggadusaid rámmaid siskkobealde sihke departemeanttaid ja vuollásaš doaimmaid várás . 2 Ekonomiijanjuolggadusaid mearrádusat ja doaibmi gáibádusat eai leat mielde dán instruksas danne go instruksa lea ekonomiijanjuolggadusaid § 2.2 olis ráhkaduvvon lassin daidda čállosiidda . 2 Ekonomiija- ja stivrenossodagas lea váldoovddasvástádus plánet ja ovddidit Suodjalusa doaimmaid , organisašuvnna ja struktuvrra iešguđege guhkesáiggeplánema áigodagas . 2 Ekonomiija 2 Ekonomalaš šaddu ferte ovttastuvvot ceavzilis ovdánemiin . 2 Ekonomalaš vuoruheapmi ollašuhttojuvvo Ráđđehus árvala lasihit juolludusa Suodjalusa guhkesáiggiplána čuovvoleapmái 283 miljovnna kruvnnuin jagi 2011 sáldejuvvon bušeahta ektui ja ollašuhttá lohpádusaidis ahte lasihit 895 miljovnna kruvnnu áigodagas 2009 – 2012 . 2 Ekonomalaš sosiálaveahkki 2 Ekonomalaš rámmat sámi kulturásahusaid várás eai leat dohkálaččat . 2 Ekonomalaš rámmat gal eai leat seamma ollu lassánan . 2 Ekonomalaš rámmat gal dattetge eai leat lassánan seamma ollu . 2 Ekonomalaš politihkas lea ovttaskas olbmuid ja bearrašiid árgabeaivválaš dilis sáhka . 2 Ekonomalaš ja hálddahuslaš hástalusat 2 Ekonomalaš gažaldagat digaštallojuvvojit aŋkke jahkásaš ” riikačoahkkimiin ” maidda stáhtaministtar , Ruonaeatnama riikkastivrraovdaolmmoš ja Færsulluid lágamánni servet . 2 Ekonomalaš ceavzilvuohta 2 Ekologalaččat guoddevaš boazodoalu dáfus oaivvilduvvo ahte guohtungeavaheapmi ii billis guohtunkvalitehta dahje elliid ja šattuid valljodaga iešguđet áigodatguohtumiin . 2 Ekologalaš- , ekonomalaš- ja kultuvrralaš bissovašvuohta leat nana bissovaš boazodoalu golbma guovddáš mihttomeari . 2 Ekologalaš nanaguoddevašvuođa Duogáš dasa go leat fámohuhttán bajimus boazologu mearrádusa dáid orohagain , lea ahte departemeanta ii oainne duođaštuvvon iige jáhkehahttin ahte dát orohagat sáhttet olahit ekologalaš nanaguoddevašvuođa mearriduvvon boazologuin . 2 Ekologalaš guoddevaš boazologu eavttut / čujuhusat 2 Eivind Bråstad Jensen , diehtojuohkindirektevra ( 01.08.1999 rádjái ) 2 Eiseválddit oaivvildit ahte boazodoalus leat buorit vejolašvuođat nagodit dan dahkat vásáhusvuođđuduvvon luonddumáhtu vuođul . 2 Eiseválddit ja ásahusat sáhttet levget sámi leavggain sámi iežaset leavgabeivviid . ” 2 Eiseválddit galget láhčit dilálašvuođaid nu ahte árbediehtu galgá leat mearrádusvuođu oassi , earret eará ráđđádallančoahkkimiid bokte . 2 Eiseválddit fertejit álggahit iešguđetlágan doaibmabijuid vai feastonuohttefatnasat skáhppojit guliid gádderusttegiidda konsešuvdnageatnegasvuođaideaset mielde . 2 Eiseválddit fertejit boraspirehalddašeamis beaktileappot jávkadit vahágahtti boraspiriid ja nállemihtut fertejit olu unniduvvot . 2 Eiseválddit eai dáhto čujuhit movt unnideapmi galgá dahkkot iešguđet siidaosiid gaskka . 2 Eiseválddit duollet dalle lágidit hárjehallamiid ja daid bakte vuođđudit oktasaš bargovugiid ja vuođu vai ovttasbargu buoriduvvo . 2 Eiseválddiin lea dasa lassin lohpi bidjat gáibádusa ja álggahit ráŋggáštusaid jus ležžet lobihuššamat . 2 Eiseválddiide báikkálaš dásis goappaš riikkain evttohat ahte sii ovttas plánegohtet ovdánahttit luotta gaskal Bálojoga-Eanodaga ja Kyrkby-Guovdageainnu earenoamáš turismaluoddan . 2 Eiseválddiid njuolggadusat mat bienasta bitnii ja loahpalaččat mearridit orohagaid boazologu , eai vástit boazodoalu iežas resursahálddašeapmái ja dat eai vástit Stuoradikki mearrádusa prinsihpaide ođđa boazodoallolága oktavuođas , gos Stuoradiggi deattuhii addit boazodollui eambbo iešstivrejumi ja ovddasvástádusa . 2 Einar Lifjell Per A. Bæhr 2 Einar Lifjell , áššejođiheaddji 2 Einar Gerhardsens plass 3 , Poastaboksa 8019 Dep. , 0030 Oslo 2 Eigar eller innehavar av alltidvarande bruksrett kan krevje ahte jordskifteretten skal klarleggje og fastsette eigedoms- og bruksrettstilhøva i sameiger , i andre område der de er sambruk mellom eigedomar og i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , når dette er nødvendig av omsyn til ein rasjonell bruk av området eller for registrering av uregistrert jordsameige . 2 Egil Olli guhte dál lea várrelahttu šaddá lahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái ja Per Solli šaddá várrelahttun , nu guhká go Steinar Pedersenas lea pearmišuvdna Sámediggeáirras doaimmas . 2 Egil Olli Sametinget ©Johan Mathis Gaup 2 Egil Olli Geir Tommy Pedersen 2 Egil Olli ( čoahkkinortn . ) 2 Ee. dán geažil lea lávdegotti mielas dárbu evttohit muhtun rievdadusaid ja čilgejeaddji lasáhusaid Sámediggeráđi mearrádusárvalussii . 2 Ee. celkojuvvo dál ahte láhka galgá leat mielde sihkkarastime boazodoalloareálaid sámi boazodoalloguovllus boazodoalu deaŧaleamos resursavuođđun . 2 Eaŋkilolbmo vuoigatvuođat dohkkehuvvojit ja dáidet diggelogahuvvot dađistaga go vuoigatvuođat identifiserejuvvojit gártenbarggu bokte mii galgá čađahuvvot . ° 2 Eavttut galget doaibmat čuokkislistun ja korrektiivan orohatstivrraide ja eiseválddiide boazologu mearrideamis . 2 Eavttut / čujuhusat galget leat bagadeaddji vuođđun ja čujuhussan orohatstivrraide ja eiseválddiide boazologu mearrideami hárrái . 2 Eavttut / čujuhusat ekologalaččat guoddi boazologu várás mearriduvvojit loahpalaččat bargojoavkku rávvagiid ja evttohusaid vuođul gulaskuddama maŋŋel . 2 Eavttut 2 Eavttuhusat 1-5 sáddejuvvojit Sámediggeráđi áššemeannudeapmái . 2 Eavttuhus galgá leat ovddalgihtii dieđihuvvon ja buktojuvvon čoahkkinjođihangoddái Sámedikki hálddahusa bokte maŋimustá dii. 16.00 beaivvi ovdal go galgá meannuduvvot Sámedikkis . . 2 Eavttuhus 5 Boraspiredilálašvuohta 2 Eavttuhus 4 , ovttajienalaččat mearriduvvon . 2 Eavttuhus 3 gessojuvvui ruovttoluotta . 2 Eavttuhus 3 , ovttajienalaččat mearriduvvon . 2 Eavttuhus 2 , SVL sámediggejoavkku Roger Pedersen : 2 Eavttuhus 1 gieđahallojuvvo dán dievasčoahkkima 50/99 áššin . 2 Eavttuhus 1 , Friija joavkku Per A. Bæhr : 2 Eatnašiid dárbbaša sakka rievdadit dahje divvut . 2 Eatnašat ožžot dan veahki maid dárbbašit . 2 Eatnašat ledje dalle gávttehasat . 2 Eatnasiin dain lea dattetge okta oktasaš váldocealkka : » Doala ekonomiija čorgadiin ! ” 2 Eatnasiidda vuosttasgeardebálvalusas dál leat mealgat eanet movttiideaddji doaimmat . 2 Eatnasat sis ožžo oahpahusa fylkkagielddalaš skuvllain . 2 Eatnasat geat leat Sámedikki jienastuslogus orrot ovtta dain 47 gielddain gos beassá jienastit sámediggeválgii válgabeaivvi . 2 Eatnandieđalaččat leat máttasámeguovllu ja sámi riddo- ja vuotnaguovlluid nissonat leamaš prioriterejuvvon . 2 Eatge mii leat soardemeahttumat . 2 Eatge mii divtte balláma balu jávohuhttit min . 2 Eat máhttán hállat eatge čilget . 2 Eat mii goit dieđe dili boahttevaš operašuvnnas masa Norga searvá . 2 Eat mii dahkaluddan . 2 Eat goassege ovdal leat mii oktiibuot leamašan nu riggát ja jábálaččat go dál . 2 Easka go bođiimet ruoktot Guovdageidnui álgen skuvlii , 1946:s . 2 Easka 1600-logu loahpageahčen šaddagođii dakkár virggálaš oaidnu ahte Riddo-Finnmárkku eana gullá Gonagassii , muhto nu ahte gohčoduvvo Gonagasa almennegin . 2 Earát fas dárbbašit divššu birra jándora . 2 Earát dárbbašit eanet áiggi . 2 Eará čállosat girjjis Sámi skuvlahistorjá 2 2 Eará čuolbma sáhttá leat ahte sámi čálamearkkat eai biddjojuvvo doibmii buot fonttaide . 2 Eará čoahkkimat : 2 Eará áŋgiruššansuorggit leat mánát ja nuorat , dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit , riikkaidgaskasaš eamiálbmotbargu , sámedikkiid gaskasaš ovttasbargu , ovttasbargu davviriikkalaš dásis ja sámi regiovdnapolitihkka . 2 Eará ámmáhat 2 Eará áirasiin lea vuoigatvuohta beassat sárdnut eanemusat guktii . 2 Eará áigeguovdilis doaibmabijut leat ahte loatnaoassemáksu ja reanttut čadnojuvvojit , maiddái bargguhisvuođaruhta berre heivehuvvot guolásteddjiide . 2 Eará ágga manne ferte bisuhit muddemiid dárboárvvoštallamiiguin sáhttobiillaide lea ahte Finnmárkkus eai leat eará sáhttobiillat go taksibiillat mat leat heivehuvvon doaimmashehttejuvvon olbmuide , danne lea guovlluin dát joavku mii šaddá gillát . 2 Eará váikkuhusat ... 69 2 Eará vuojániidda geahpiduvvo divat 5 proseanttain . 2 Eará vejolašvuohta dien áššis lea guolástushálddašeapmi mas lea čielga beroštupmisearvevuohta davit fylkkaid áigumušaid ja Sámedikki mihttomeriid gaskkas . 2 Eará uhcitlohku ( guokte miellahtu ) evttoha joatkit Statskog SF eanaoamastansajádaga Nordlánddas ja Romssas , muhto nu ahte oamastanráđastallamis leat dihto gáržžideamit . 2 Eará teknihkalaš rusttegiid besset geavahit Sámedikki kantuvrrain , maiddái mátkedihtora interneahtain . 2 Eará sámi ásahusat mat barget sámi kulturhistorjjá dokumentašuvnnain ja gaskkustemiin , fertejit searvat organiseren- ja stivrenprosessii . 2 Eará suorggit maid dađistaga váldojit mielde plánii . 2 Eará suohkanis SED 2 Eará suohkanis Ii SED 2 Eará suohkanii Ii SED 2 Eará stáhtalaš friddjadoaimmat Leat olu friddja stáhtalaš doaimmat mat leat organiserejuvvon hálddašanorgánan dakko bokte ahte jahkásaš ruhtajuolludeamit luvvejuvvojit stáhtabušeahta doaibmapoasttain . 2 Eará stáhtalaš friddjadoaimmat ... 42 3.2 . 2 Eará siiddaid bohccot Siida mii iđiha vierrobohcco iežas ellui , galgá jođáneamos lági mielde dan dieđihit guoskevaš siidii . 2 Eará politihkalaš njunnožat 2 Eará politihkalaš jođiheaddjit 2 Eará ovttasbargu 2 Eará orgánat eai sáhte bagadit Sámedikki makkár cealkámuša dat oažžu buktit ja mas dat oažžu buktit . 2 Eará orgánaide mat árvvoštallet addit Sámediggái vejolašvuođa buktit cealkámuša ovdal go mearrádus dahkko sámelága § 2-2 vuođul , sáhttá dattege leat váddáset árvvoštallat gullá go ášši Sámedikki bargo- ja fápmosuorgái . 2 Eará orgánaid vásihusat čájehit ahte joksá buori čuovvoleami ja buriid bohtosiid go leat ásahuvvon sierra virggit . 2 Eará orgánaid maidda lea beroštupmi berre čuovvut dárkilit , ja árvvoštallat dađi mielde man dehálaččat dat leat dikki bargui . 2 Eará oktavuođain lea Sámedikkis fas unnán vejolašvuohta dahkat iežas mearrádusaid regulerenreivve eavttuid geažil . 2 Eará oktavuođain galget nammahámit mat ledje almmolašvuođa anus dalle go láhka gustogođii , geavahuvvot . 2 Eará nuppástuhttimat 2 Eará njuolggadusat bisuhuvvojit nugo leat dál . 2 Eará musihkka suorggit ožžot 10,7 miljovnna kruvnnu . 2 Eará mearrádusat oidnojit Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusain ja stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusain . 2 Eará lágaid rievdamat Dan rájes go dát láhka boahtá fápmui , rivdet čuovvovaš eará lágat ná : 1 . 2 Eará lágaid fámuhuhttin ja rievdadeapmi . 2 Eará luohttámušdoaimmat 2 Eará kántuvrrat leat buori muddui seamma sajiin go sámi kulturásahusat , ovdamearkka dihte Snoaases gos lea Saemien Sijtien ovttas , Divttasvuonas lea Árran julevsámi guovddážiin ovttas , Evenáššis lea Várdobáikki sámi guovddážiin ovttas , Gáivuonas lea Ája sámi guovddážiin ovttas ja Unjárggas gos Sámedikki kántuvrrat leat seamma sajis gos Várjjat Sámi Musea . 2 Eará institušuvnnat eai leat kategoriserejuvvon . 2 Eará guovllut obbalaččat 2 Eará guovlluid stággobivdit beasašedje oastit oaggungoartta guolástanstivrra njuolggadusaid vuođul . 2 Eará guoskevaš dihtorgulahallanoktavuođaid ektui de dilli rievddada . 2 Eará gielddat ja gilit galggašedje ohcama vuođul beassat Sámi eanahálddašeapmái mielde . 2 Eará fáttát mat guoskkahuvvojit raporttas leat lámisoadju ja sosiálaveahkki , oahppodássi ja ássanbáiki , ja sámegiella mánáidgárddis ja skuvllas . 2 Eará fágasuorggit gieđahallojuvvojit olggobealde dán plána doaibmasuorggi . 2 Eará fágain , nu go dárogielas , matematihkas ja mášenoahpus , geavaheimmet mii gilvvagárdeskuvlla oahpaheddjiid . 2 Eará evttohus lea stipendiáhttavirggiid virgáibidjamis vuoruhit ohcciid geat áigot dutkat fáttáid mat gullet Romssa universitehta ovddasvástádussurggiide . 2 Eará evttohus lea sisafievrridit sámi áššiid / davvinorgga áššiid fágaid vuođđodigaštallamiidda . 2 Eará eavttut ruđaid juogadeami , rutiinnaid , rapporteremiid j.d. ektui oidnojit Sámedikki juolludusreivves ovttaskas fágarádiide . 2 Eará ealáhusat 13 082 10 100 4 550 2 Eará dáidda gaskostandoaibmabijut ožžot 1,9 miljovnna kruvnnu lassidoarjaga nu go Bergen Kunsthall , Vestfossen Kunstlaboratorium ja Nordic Light – International Festival of Photography . 2 Eará doaibmabijut 2 431 2 500 2 500 2 Eará doaibmabijuid mat sáhttet ovddidit lobálaš gávppašeami kreatiivvalaš ( hutkkálaš ) sisdoaluin Interneahtas . 2 Eará dilli mii lea čadnojuvvon Sámedikki bušeahttadillái , mii maiddái guoská bušeahta sturrodahkii , lea dat ahte ovttaskas olbmuin , ásahusain ja organisašuvnnain leat stuora vuordámušat Sámediggái ahte áiggit galget buorránit go váldet badjelasaset departementtaid ortnegiid . 2 Eará dehálaš temá ođđa guhkesáiggiplánas lea soahteveaga boahtteáiggi doaimmat ja ráhkadusat . 2 Eará deaŧalaš rekrutterendoaibma lea desentraliserejuvvon oahppofálaldat . 2 Eará deatalaš álbmotrievttálaš bealit 2 Eará boazosápmelašmánát leat oahppan dárogiela geasset go leat leamaš rittus , muhto mu mánnávuođaáiggi ledje nu ollu sámegielat olbmot doppe Biertaváris maid , ahte eat gullan nu ollu dárogiela doppe ge . 2 Eará bealli sámi oahpaheaddjeoahpu studentarekrutteremis lea sámi skuvllaid oahpaheddjiid bargodilli . 2 Eará bealit stáhta ja Sámedikki riekteoktavuođas joatkašuvvet dattege nu movt dál leat . 2 Eará almmolaš orgánat berrejit addit Sámediggái vejolašvuođa addit cealkámuša ovdal go dahket mearrádusaid Sámedikki áššesuorggis . 2 Earret sámegielmateriála , de lea maiddái girjjálašvuohta eará gielaide , buot sámi guoskevaš fágasurggiin ja fáttáin váldon fárrui . 2 Earret ovtta lahtu , de dáhttot danne bargojoavkku lahtut rávvet norpmaid mat oppalaččat čujuhit ahte bohccot ealus leat buori vuoimmis , vrd. mielddus 2 mas lea 2 Earret ovdalis namuhuvvon surggiin dárbbašuvvo maid ovttasbargu ea.ea. heahtedivššus , boarrásiid fuolahusas ja gárihuhttin- ja narkotihkamirkuid geavaheddjiid divššus . 2 Earret namuhuvvon 6. artihkkala ILO-konvenšuvnnas mii čilge ráđđádallangeatnegasvuođa , de lea maiddái 7. artihkal áigeguovdil bušeahttagažaldagaid dáfus . 2 Earret mu , de lei fágaplánalávdegottis dušše stáhtakonsuleanta Loýd Villmo geas lei makkárge boazodoallofágalaš duogáš . 2 Earret lassánan struktuvrralaš vearroboađuid stáhtabušeahta goluid ja muđuid boađuid nuppástusat lassánahttet struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga 0,2 miljárdda ruvnnuin . 2 Earret guorahallamis gávdni statistalaš ávdnasiid galgá joavku maiddái čujuhit vejolaš váilevašvuođaide mat ležžet gáldo- ja máhttovuođus ja čujuhit guđe fáttáin dahje surggiin joavkku mielas lea dárbbašlaš ovdánahttit statistihka . 2 Earret eará čájeha raporta ahte Sámedikki jienastuslohku lea lassanan , earenoamážiid Tromssa ja Álttá suohkaniin . 2 Earret eará čujuhuvvo ahte doarjjaortnegiid ja njuolggadusaid fertešii geahčadit . 2 Earret eará áigu Sámi Válgalihttu čujuhit ahte lea dárbu lasihit buhtadusaid ráđđelahtuide , čoahkkinjođihangotti jođiheaddjái , joavkojođiheddjiide , ja joavkočálliruđaid . 2 Earret eará vuostálastá Ráđđehus Sámi vuoigatvuođalávdegotti eavttuhusa mas lea sáhka ahte boahtteáiggi Finnmárkku eanahálddašeapmi , vejolaččat maiddái sámi eanahálddašeapmi , galgá oažžut mearridanválddi minerálaáššiin nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea eavttuhan . 2 Earret eará sáhttá namuhit ahte leat ollu eambbosat geat leat biddjon virgáseaset hálddašit Finnmárkku fylkka ja gielddaid eanadoalloberoštumiid go sii geat galggašedje hálddašit boazodoalu beroštumiid . 2 Earret eará sáhttá namuhit Finnefondet ásaheami 1851:s , mii bálkkašii oahpaheddjiid guđet dáruiduhtte sámi / kvena skuvlamánáid . 2 Earret eará sierra eamiálbmot doaibmaprográmmaid bokte guovlluin . 2 Earret eará leat Norgga čázádatregulerenlága ja oljoroggan- ja oljoohcanlága prinsihpa vuođđun ahte juohke áidna resursaávkkástallamii galgá leat konsešuvdna . 2 Earret eará lea čázádatregulerenláhka ja lágat oljoohcama ja roggama birra norgalaš sokkelis vuođđuduvvon dan prinsihppii ahte buot resursaávkkástallamiidda adno konsešuvdna . 2 Earret eará lea veaháš váttis árvvoštallat man stuorra golut leat ođđa sámediggevistti stohpogálvvuide . 2 Earret eará lea dáruiduhttinpolitihkka dagahan ahte ollu sápmelaččat ožžo váilevaš oahpahusa ja heajut dearvvasvuođa- ja riektebálvalusaid go majoritehtaálbmot . 2 Earret eará lea dálá alimusriektijustitiarius cealkán ná Norgga riektegeatnegasvuođa birra : 2 Earret eará lea Sámi vuoigatvuođaládegoddi konkluderen ahte sápmelaččat leat sierra álbmot . 2 Earret eará lea Sámediggái ovttasráđiid giellaráđiin hástalussan bargat dan ala ahte oččodit fásta ruhtadeami sámi giellaguovddážiidda . 2 Earret eará cealká ráđđehus ahte « Tibetgažaldat ovddiduvvo kiinnálaš eiseválddiide dain oktavuođain go dat orru lunddolaš . 2 Earret eará bissovaš sámi mánáid- ja nuoraidbláđiid almmustuhttima sihkkarastima lea dárbu nannet ruđaid mánáid ja nuoraid várás dan bokte ahte rámma bajiduvvo 1 500 000 kruvnnuin . 2 Earret eará adno duođaštuvvon ja lea jáhkehahtti ahte konsešuvdnaoažžus lea vejolaš fidnet badjel 21 miljon ruvdnosaš kapitála ja kredihta . 2 Earret eará Vuođđolága § 110 a ja Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođat nannejit eiseválddiid ovddasvástádusa suodjalit boazodoalu guohtoneatnamiid . 2 Earret dán ráđđádallančoahkkima de lea Sámedikki politihkalaš jođihangottis oktavuohta ráđđehusa ovddasteddjiiguin dárbbu ja liibba mielde . 2 Earret dán lága čuoldimiid , de lea boazoeaiggádis ovddasvástádus vahága ovddas maid boazu dagaha , geahčakeahttá siva . 2 Earret dán guovtti mearrádusa eai namuhuvvo inuihtat iige Ruonaeana vuođđolágas . 2 Earret doarjagiid stáhtabušeahta bokte , juolluduvvo maiddái ruhta sámi ulbmiliidda EU ` struktuvrafoandda bokte . 2 Earret dieđuid buohtalas álggahanoasi doalli birra , de galgá maiddái čilgejuvvot leat go namuhuvvon eavttut devdojuvvon . 2 Earret dat ovttasbargovuogit mat vuosttamužžan gusket fitnodatdoibmi de lea maid ovttasbargu das mii guoská guovllu árgabeaivválaš eallimi . 2 Earret dan virggi mii čuovui báikenammabálvalusa , mearridii Sámediggi bušeahttamearrádusastis ásahit ovtta virggi mii fuolaha museafágalaš hástalusaid . 2 Earret dan eai sáhte stáhtaráđit guoddit ovddasvástádusa Sámedikki doaimma dahje válddi čađaheami dáfus . 2 Earret báikkálaš oassálastima hálddašeamis , lea vel láhččon nu ahte dat boađut maid dát ávkkástallan dagaha , galget máhcahuvvot báikegottiide . 2 Earret Sámedikki , leat vel eará sámi vuoigatvuođalaččain ja beroštumiin , mahkáš boazodolliin ja báikegottiid áirasiin , vuoigatvuohta ráđđádallamiidda , jus doaibma soaitá njuolga leat mearkkašahttin sidjiide . 2 Earret Sven Skjenneberg girjji " Rein og reindrift " ( " Boazu ja boazodoallu " ) , de fertiimet ieža dahkat ollu oahpponeavvuid . 2 Earret Afghanistána ja Iráhka lea soahteriidduid lohku ja goddojuvvon soahttiid lohku njiedjan . 2 Earet dan válddi mii Sámedikkis lea sámelága bokte , de lea Sámedikkis maiddái váldi boazodoallolága , oahpahuslága ja kulturmuitolága olis . 2 Earenoamášpedagogihka oahppostipeanddaid njuolggadusat 2 Earenoamášpedagogalaš oahppu ferte leat allaskuvlla dahje universitehta dásis . 2 Earenoamášpedagogalaš oahpponeavvut 2 Earenoamášpedagogalaš oahpponeavvobarggu áŋgiruššama oktavuođas lea dárbu nannet oahpahusossodaga 2 virggiin nugo lea evttohuvvon stuorradiggediedáhusas nr. 23 . 2 Earenoamážit čuohcá dát mearrasámi guovlluide . 2 Earenoamážit sámi mánát ja nuorat vásihit geažos áiggi ahte servodat viggá báidnit ja váikkuhit ođđa teknologiijain ja ođđa mediaiguin . 2 Earenoamážit plána- ja bušeahttabarggus lea deatalaš dán dahkat . 2 Earenoamážit lea bearašpolitihkka rievdan . 2 Earenoamážit guoská dát gávpogiidda , guovloguovddážiidda ja stuorit čoahkkebáikkiide . 2 Earenoamážit dain guovlluin gos sápmelaččat leat unnitlogus eai gallii dahkkojuvvo iskkadeamit earenoamážit sámi beroštumiid ektui , dahje vejolaš erohusat daddjojuvvojit leat vuolgán eará sivain . 2 Earenoamáš sámi statistihkalaš dieđuin lea guovddáš mearkkašupmi boahtteáiggi sámi giela , kultuvrra ja servodaga ovddideamis . 2 Earenoamáš oktavuođain sáhttá spiehkastit miellahttulogu gáibádusas . 2 Earenoamáš oktavuođain sáhttá prošeakta oažžut maŋiduvvot válmmastandáhtona gitta 2 jagi maŋŋel juolludanreivve dáhtona , dasa ferte sierra ákkasteapmi 2 Earenoamáš oktavuođain sáhttá Sámi giellaráđđi ohcama vuođul addit lobi sirdit doarjjaruđaid maŋit bušeahttajahkái . 2 Earenoamáš oahppan ohccit sáhttet biddjot virgekodii 1364 Seniorráđđeaddi . 2 Earenoamáš mearkkat sámi alfabehtas dagahit maid dávjá váttisvuođaid dihtormáilmmis vaikke vel Sámedikki nammadan dihtorlávdegoddi leage viggan čoavdit dán váttisvuođa . 2 Earenoamáš earri sámi riddo- ja vuotnaguovlluide 2 Earenoamáš doaibmagolut 2 Earenoamáš doaibmabijuid birra . 2 Earenoamáš dehálaš lea ahte dieđáhusat ja riektedieđut leat jovssahahtti dan gillii maid álbmot hálddaša . 2 Earenoamáš deatalaččat dán oktavuođas leat luondduriggodagat , ealáhusat ja ássan , mat leat dárbbašlaččat sámi kultuvrii . 2 Earenoamáš deatalažžan leat resurssat , ealáhusat ja ássan , maid duohken sámi kultuvra lea . 2 Eanodat suohkan ja guovllu mátkeealahusdoallit / oassálastit leat ožžon soahpamuša Söder Airline fitnodagain girdimis Eanodahkii mas lea sáhka guokte girdima vahkus mii lea leamašan giđa rájes , ja mii galgá bistit gitta 2004 loahpa rádjái . 2 Eanodaga sátnejođiheaddji lea 2003 čavčča Eeanodahkii mearridan ovdanahttinstrategiija ja doaibmaprográmma 2004-2008 áigodahkii . 2 Eanetlohku lea mearkkašan ahte Sámediggi bidjá vuođđun ahte dássemandáhtat galget dan sohkabeali váste mii lea unnitlogus ja bivdá ráđđehusa árvvoštallat dakkár ortnega . 2 Eanetlohku evttoha molssaeaktun ahte jus kárten čájeha oamastan- dahje geavahanvuoigatvuođaid gáhttejuvvon guovllus , de galget mearrádusat guovllu geavaheamis nuppástuhttot dán mielde . 2 Eanetlohku dadjá maiddái ahte láhkarievdadanevttohus ii dagat erenoamáš dahje lassi goluid , ii ge gáibádusaid ja geatnegahttimiid gielddaide ja fylkkagielddaide . 2 Eanetlohku ( ovcci miellahtu ) evttoha sirdit stáhtaeatnamiid Nordlánddas ja Romssas , sullii 30 000 km² , guovllu oamasteapmái Hålogalandalmennegii . 2 Eanetlohkoráđđehus lea St. dieđ. nr. 28 ( 2008-2009 ) Sámepolitihkka ja sámegielaid doaibmaplána bokte garrasit deattuhan sámegielaid ovdáneami . 2 Eanetgeavahus - 71 2 Eanet áŋgiruššama bakte . 2 Eanet soalddáhat ođđa guovlluin mielddisbuktá ahte dávjjibut vásihit stuibmejeddjiid . 2 Eanet rahčamuš fylkkasuohkana bealis livččii sápmelaččaide leamaš buorre ágga doalahit fylkkasuohkaniid . 2 Eanet rabasvuohta , eanet demokratiija . 2 Eanet ovttasbargu gaskal ráđđehusa ja suodjalusa - Sihke ráđđehus ja Suodjalus leaba čuvvon lohpádusaid mearriduvvon suodjalusplánas maid Stuoradiggi dohkkehii jagi 2008 . 2 Eanet olbmot go goassege ovdal ellet friddja servodagain . 2 Eanet nissoniid Sámediggái 2 Eanet máškidis virgeluopmonjuolggadusat 2 Eanet ja eanet riikkat leat dohkkehišgoahtán eamiálbmogiid historjjálaš vuoigatvuođaid , earret eará iešguđetlágan iešstivrema ásahemiin iežaset guovlluid badjel . 2 Eanet ja eanet almmolaš ásahusat barget dihtomielalaččat sámi gielaiguin . 2 Eanet go 60 miljon álgoálbmoga leat sorjavaččat vuvddiin birgejumiset dihte . 2 Eanet gillii ja kultuvrii 2 Eanet gielddat mat fállet sámegieloahpahusa lea garrasit lassánan , vaikko máŋga dain fállet oahpahusa ovtta dahje moatti oahppái . 2 Eanet doarjja gielddaide 2 Eanet dieđut : 2 Eanet dieđuid virggi birra oažžu go váldá oktavuođa prošeaktajođiheddjiin Inger Eline Eira Buljoin dahje ossodatjođiheddjiin Julie Eirain , tlf. 78 47 40 00 . 2 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Tommy Somby , vuolitdirektevra Berit Karen Paulsen dahje vuolitdirektevra Johan Anders Klemetsen , tlf. ( 47 ) 78 47 40 00 . 2 Eanet dieđuid virggi birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Hans Arild Holmestrand , tlf. 78 47 40 00 . 2 Eanet dieđuid 2 Eanet almmolaš vuođđodieđut galget lea olámuttos sidjiide geat háliidit daid ávkkástallat . 2 Eanemus heivvolaš dán sorjjasmeahttunvuhtii lea ahte Sámediggi ieš vállje iežas advokáhtaid . ” 2 Eanemus dárbbašlaš ovttasbargodárbu lea bohccobierggu márkanfievrrideamis . 2 Eanemus bargonávccahemiid gávdnat sin gaskkas , geain lea unnimus oahppu , sii leat sihke nissonolbmot ja dievdoolbmot . 2 Eanaš áššiin dahkkojuvvojit stivrramearrádusat dábálaš eanetloguin . 2 Eanaš sápmelaččat leat dál gohccevaččat váilevaš skuvlafálaldaga ja váilevaš oahpahusa ektui . 2 Eanaš ruđat manne dearvvasvuođa- ja sosiálabargiid máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuođa nannemii . 2 Eanaš konkrehta njuolggadusat dásseárvvu birra galget 4 čađahuvvot sámegiela dárkileappot mearriduvvon hálddahanguovllus . 2 Eanaš juolludeamis árvaluvvo geavahuvvot politiija- ja áššáskuhttineiseválddi lassánan návccaide , veahkaválddi gillán olbmuid buhtadusaide , psykososiála čuovvuleapmái gielddain ja biliduvvon visttiid sihkkarastimii ja ođđasit ceggemii . 2 Eanaš gielddat , maidda válddiimet oktavuođa maiddái olggobealde hálddahusguovllu , leat ásahan geavada levget sámi leavggain guovvamánu 6. , ja Divttasvuona suohkan lea ovdahas dainna lágiin , ahte levge buot sámi leavgabeivviid . 2 Eanaš gielddain mat jerrojedje , maiddái hálddašanguovllu olggobealde , leat jo vierut levget sámi leavggain guovvamánu 6. beaivvi . 2 Eanaš gielddaide Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllus váldojuvvui oktavuohta , ja muhtun gielddaide oarjelsámeguovllus ja muhtun gávpotgielddaide – oktiibuot 23 gildii ( mielddus 4 ) . 2 Eanaš doaibmabijut leat čuovvoluvvon unnit dahje eanet Sámi dutkamiid guovddáža bargguid čađa . 2 Eanaš báikegottit dáhtošedje alcceseaset « sierra » duopmostuolu . 2 Eanavuođđu mii galgá sirdojuvvot stáhtalaš eaiggátvuođas Finnmárkkuopmodaga bokte , šaddá buot fylkka ássiid oktasašopmodahkan . 2 Eanavuovdinláhka addá sániidisguin vealttakeahtes suodjalusa eatnamiid vuovdima ja láigoheami vuostá mat geavahuvvojit johtolahkan . 2 Eanavuovdineiseválddiid geavahusa vuođđun leat árvvoštallamat main « gierdan geavaheapmi » dávjá lea guovddážin , eaige baicce boazodoalu boaresvirot vuoigatvuođat ja dat ahte ealáhusas lea nana lonistanrievttálaš suodjaleapmi . 2 Eanas áššiin ráđđádallama boađusin lei ovttamielalašvuohta gaskal ráđđehusa ja Sámedikki . 2 Eanas árvalusat eai leat dan duohken ásahuvvogo Sámediggi sorjjakeahtes riektesubjeaktan dahje ii . 2 Eanas árvalusain lea vuođđun ahte Sámediggi ain sáhttá ” leat oassin stáhtas juridhkalaš peršovnnas ” . 2 Eanas videoid ja multimediaoahpponeavvuid dubbejit sihkkarastin dihte ahte sámegiella geavahuvvo aktiivvalaččat maiddái ođđamállet oktavuođain . 2 Eanas sámi oahpponeavvuid ráhkadeami ja buvttadeami resurssat bohtet Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementtas . 2 Eanas hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat leat fágalaččat sorjjasmeahttumat juogo njuolggadusaid dahje lága bokte . 2 Eanas boazodoalu rásseguohtunareálain leat šaddagoahtán skierrešattut maid boazu hejot suolbmuda . 2 Eanas Romssa universitehta eksáminerejuvvon kandidáhtat ožžot deaŧalaš virggiid dutkamis , oahpahusas , hálddahusas , dearvvašvuođasuorggis ja ealáhuseallimis . 2 Eananeaiggát dahje son geas lea geavahanvuoigatvuohta , ii galgga geavahit iežas eatnama boazodoalloguovllus man ge ládje mii lea mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan boazodollui mii doaimmahuvvo dán lága mielde . 2 Eanandoallu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Eanandoallu 2 Eanandoallošiehtadus : Ovddida gáibádusas 2 Eanandoallopolitihkalaš ossodat 2 Eanandoallodepartemeanta vuorjašuvvá Finnmárkku alla boazologuin . 2 Eanandoallodepartemeanta lea sihtán boazodoallohálddahusa Álttás gárvvistit boazologu-unnidan plána mas lea vuođđu lágas ahte ovttaskas dollui mearridit boazologu . 2 Eanandoallodepartemeanta lea nammadan lávdegotti mii galgá guorahallat nissonolbmuid dili boazodoalus . 2 Eanandoallodepartemeanta atná áibbas deaŧalažžan heivehit boazologu guohtunresurssaide , ja boahtá dárkilit čuovvut 2004/2005 ` njuovvanáigodaga ovdáneami . 2 Eanandoallodepartemeanta ( 1000 kr ) Kap. 1147 1149 1151 Submi 2 Eanandoallo- ja biebmoministtár Lars Peder Brekk 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( eanandoallo- ja biebmoministtar ) Lars Peder Brekk ( Gb ) 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta nammadan bargojoavkku raporta 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta mearridan geassemánu 14. b. 2010 Stuoradikki jahkásaš mearrádusa mielde boazodoallošiehtadusa birra . 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta čielggada vástádusreivves guovvamánu 28.b.2011:s dilálašvuođaid nugo stivrendialoga gaskkal departemeantta ja hálddahusa , ja Boazodoallohálddahusa rolla stáhtalaš hálddašaneiseváldin . 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta čielggada reivves ođđajagimánu 24.b.2011:s Boazodoallohálddahussii muhtun dilálašvuođaid dan oktavuođas go departemeanta lea fámuhuhttán Boazodoallostivrra mearrádusa go guoská muhtun Finnmárkku orohagaid boazologuide . 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 19. b 2008 Stuoradikki jahkásaš bušeahttamearrádusa vuođul . 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 19. b 2008 , gč. eanandoallošiehtadusa ja boazodoallošiehtadusa ja Stuoradikki jahkásaš bušeahttamearrádusa . 2 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta fállá lágidit seminára Boazodoallohálddahusain dan birra mot geavahit eavttuid mearridit ekolagalaš ceavzilis boazologuid . 2 Eanahálddašeamis leat stuorra hástalusat buohtalastit ja ovttastahttit boazodoallolága ja plána- ja huksenlága mearrádusaid » . 2 Eanahálddašeamis leat máŋga hástalusa boazodoallolága mearrádusaid oktiiheiveheami oktavuođas plána- ja huksenláhkii . 2 Eanahálddašanorgánat galget mearridit njuolggadusaid gielddalaš orgánaide ja vejolaš gillefidnoortnegiidda . 2 Eanaeaiggáduššanvuoigatvuohta ja eará eanavuoigatvuođat 2 Eanadoalus sámi guovlluin lea uhca vejolašvuođat ceavzit dán gilvvus . 2 Eanadoalu sáhttá heivehit eará fidnuide lotnolas oktavuođas , ja nu leat mielde dahkamin bistevaš heivehallamiid sektorrájáid rastá . 2 Eanadoalu lea maid deatalaš árvvoštallat ollislaš guovllupolitihkalaš oktavuođas . 2 Eanadoalu ii sáhte čuoldit eret eará ealáhusain . 2 Eanadoalu earalágan rámmaeavttut lassánan boraspiriid geažil ii leat čuovvuluvvon doarvái ekonomalaš resurssaiguin doaibmabijuide ja nuppástuhttimii . 2 Eanadoallu lea dehálaš ja integrerejuvvon oassi báikkálaš barggahanvuogádagas . 2 Eanadoallu lea dehálaš barggahan - ja ássanfáktor sámi guovlluin . 2 Eanadoallu lea deaŧalaš barggolašvuođa- ja ássanbealli sámi guovlluin . 2 Eanadoallu , guovddážis ođđa stuorradiggedieđáhusa ovddideapmi eanadoalu birra 2 Eanadoallu , boazodoallu , guolástus ja resursahálddašeapmi leat namahuvvon dakkár suorgin main sámit dárbbašit dadjamuša . 2 Eanadoalloplána ođasmahttima oktavuođas daddjo ahte bajit dási mihttomearrin lea bissovaš barggolašvuohta , sierra buktagiid náláštuhttima nannen , buoremus vejolaš buvttadus luonddu ovdamuni mielde , sámi kultuvrra goziheapmi vuođđoealáhusain ja buvttaduskapasitehta buoredeapmi . 2 Eanadoalloopmodagaide leat vuoigatvuođat oapmeguohtumiidda ja čujuhit muoraid dállodárbui ja dárbbašlaš geassesajiid ja lassi eatnamiid . 2 Eanadoallodepartemeantta stádačálli lea reivves 28.05.04 lohkan ahte sii áigot čakčat 2004s ovddidit boazodaollo láhkaevttohusa Stuoradiggái . 2 Eanadoallodepartemeantta iežas boazodoallosekšuvdna ge ii gul leat searvan bargui . 2 Eanadoallodepartemeanta berre váldit ovddasvástádusa lávdegotti ekonomalaš dilis , ja goluid berre doallat olggobealde Sámedikki ja NBR bušeahtaid . 2 Eanadoallodepartemeanta 2 Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta lea lagabut čilgejuvvon eavttuin addán lobi hukset 90 km guhkkosaš boazoáiddi orohagaid 9 ja 13 gaskii - riikageainnus 98 Idjavuonas Darjohkii . 2 Eanadoallo- , guolástus- ja boazodoallopolitihka váikkuhangaskaomiid geavaheami koordineren livččii deaŧalaš vai ealáhuspolitihka álkibut sáhtášii heivehit lotnolasealáhusdoaimma ovddideamis . 2 Eana- ja čáhcevuoigatvuođat 2 Eamiálbmotčállingoddi , Indigenous Peoples Secretariat , mii lea Københámmanis , veahkeha eamiálbmogiid Ráđđeoassálastima oktavuođas . 2 Eamiálbmotáirasat , ekspearttat , industriijafitnodagaid áirasat ja regionála eiseválddit leat boahtán dán konferensii lonuhit vásáhusaid namuhuvvon áššečuolmmaid ja guoskevaš hástalusaid birra . 2 Eamiálbmotvuoigatvuođat eai leat dakkár vuoigatvuođat maid sámit leat váldán alcceseaset dahje ožžon daid Norgga eiseválddiin . 2 Eamiálbmotvuoigatvuođaid sihkkarastin , dohkkeheapmi ja ovddideapmi , maiddái iešmearrideami , lea guovddážis dán barggus . 2 Eamiálbmotstudeanttat / olgoriikkastudeanttat 2 Eamiálbmotrievtti guovddážin , earenoamážit go eamiálbmogat leat logu dáfus unnibut , lea ahte leat vissis rájit mat muitalit maid stuorátálbmot oažžu dahkat . 2 Eamiálbmotriekti hábmejuvvo álelassii go buorit morálalaš ákkat leat formálalaš mearrádusaid vuođđun . 2 Eamiálbmotprográmmat leat dávjá organiserejuvvon nu ahte iešguđet eamiálbmotjoavkkut sáddejit prošeaktaohcamiid vai ožžot daid ekonomalaš doarjagiid mat leat oaivvilduvvon eamiálbmotulbmiliidda . 2 Eamiálbmotoahpuid Master-prográmma plánenbargu gárvvistuvvo . 2 Eamiálbmotoahpuid Bachelor-progámma 2 Eamiálbmotlogijagi rámma siskkobealde galggašii ON olis oažžut áigái eanet doaibmabijuid nissonolbmuide . 2 Eamiálbmotkultuvrii , nugo sámi kultuvra lea , lea kultuvrra ávnnaslaš vuođđu ja kultuvrra ovddideapmi , dan duohken ahte sápmelaččat ieža hálddašit luondduresurssaid . 2 Eamiálbmotjulggaštus bidjá deaŧalaš eavttuid bargui mearridit makkár vuoigatvuođat eamiálbmogiin leat , lohká Berit Oskal Eira . 2 Eamiálbmotfierpmádat lea organiserejuvvon nu ahte nanne dáid ásahusaid ovttasbarggu . 2 Eamiálbmotfierpmádat lea Sámi allaskuvlla , Sámi Instituhta ja Romssa universitehta ovttasbargoprošeakta . 2 Eamiálbmotfierpmádat 2 Eamiálbmogiin miehtá máilmmi leat dakkáraš vásáhusat . 2 Eamiálbmogiin ja boazodoalloálbmogiin leat dál stuora ealáhuslaš ja kultuvrralaš hástalusat garra dálkkádatrievdamiid geažil . 2 Eamiálbmogiidda ferte addit ovdánan vejolašvuođaid , ja vejolašvuođa sihkkarastit ja ovddidit sin máhtolašvuođa ja gelbbolašvuođa earret eará dárbbašlaš eamiálbmotinstitušuvnnaid huksema bokte . 2 Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra dajai kommišuvdna ná : « Stuorámus bargun stáhtaide mat dorjot pluralismma ja demokratiija lea hukset vuođu mii dáhkida ovdáneami ja ahte duohta beroštupmi lea geavatlaš politihka vuođđun . 2 Eamiálbmogiid riekti searvat ráđđádallamiidda ja stáhta geatnegasvuohta ráđđádallat leat vuđolaš prinsihpat ILO-konvenšuvnnas nr. 169 , ja dat leat maiddái eará artihkkaliin konvenšuvnnas . 2 Eamiálbmogiid konstitušuvnnalaš ja rievttálaš dilli Sápmelaččat leat dohkkehuvvon eamiálbmogin Ruoŧas ja Suomas . 2 Eamiálbmogiid guovlulaš bargojoavku ja eamiálbmogiid ovddasteaddjit hálddahuslaš komiteas ja Barentsguovllu guovlluráđis álggahit doaibmabijuid eamiálbmotdili nannema várás Barentsguovllus . 2 Eamiálbmogiid geavahusa nana bissovaš ovdánemiin ferte nanosmahttit nu ahte ekonomálaš , sosiálalaš ja historjjálaš bealit eai goazaše dán ovdáneami . 2 Eamiálbmogiid dilli Suomas , Ruoŧas , Danmárkkus , Canadas ja Ođđa Zealandas 52 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalus ... 55 2 Eamiálbmogiid dilli Suomas , Ruoŧas , Danmárkkus , Canadas ja Ođđa Zealand- das Bargojoavku lea dáhtton John Bernhard Henriksena ráhkadit raportta Suoma , Ruoŧa , Danmárkku , Canada ja Ođđa Zealándda eamiálbmogiid konstitušuvnnalaš , rievttálaš ja ekonomalaš dili birra . 2 Eamiálbmogiid dearvvašvuođa- ja sosiáladilálašvuođat leat daid maŋemus jagiid beaggán miellagiddevaš dutkanfáddán . 2 Eamiálbmogiid bargojoavku lea mearridan eamiálbmotdoaibmaplána 2000-2003 Barentsguovllu mearridanorgánaide . 2 Eamiálbmogat leat ollu sohkabuolvvaid bokte oahppan ollislaččat iežaset eatnamiid , luondduresurssaid ja birrasa birra , ja sis leat árbevierut dan ektui ja dieđalaš diehtu . 2 Eambbosat fáhtehallet demensii ja mii fertet ásahit buriid , heivehuvvon ássanfálaldagaid seammás go háhkat eanet bargiid ja gelbbolašvuođa . 2 Eambbo ruhta jiekŋa- ja oljogáhttenakšuvdnii 2 Eambbo ollisteaddji dieđut leat gávdnamis dás : Prop. 47 LS ( 2010-2011 ) . 2 Eambbo olgoriikkas orruma birra čuožžu Gaskariikkalaš oasis olgešbealde válljenvejolašvuođain . 2 Eambbo jáhkehahtti lea ahte gávdnojit iešguđetlágan geavahanvuoigatvuođat , ovdamearkka dihtii vuoigatvuohta geavahit muhtun guovllu boazodollui , muddejuvvon muorračuohppamii , lavdnjeloggumii ja sullasaččaide . 2 Eambbo informašuvnna oainnát dáppe : www.enorge.dep.no Jorri plána ferte oktilaččat ođasmahttojuvvot dovdáhuvvon dárbbuid mielde . 2 Eambbo go okta departem . 2 Eambbo go 1200 otná norgalaččain ledje riegádan go Roald Amundsen joavddai Lullibullii . 2 Eambbo dieđut bohtet deike : www.finnmarksloven.no 2 Eambbo dieđut : ° 2 Ealáhussii leat sáddejuvvon njuolggadusat sihke dárogillii ja sámegillii . 2 Ealáhusráđđi oaivvilda ahte Duodjeinstituhtta galgá viidásit doaibmat teknihkalaš ja fágalaš oaivadanguovddážin mii oažžu jođihandoarjaga 70 poastta ruđain . 2 Ealáhuspolitihkas lea Sámedikkis earenoamáš ovddasvástádus duoji ovddideamis . 2 Ealáhusovttasbargu gaskal Norgga ja Ruošša 2 Ealáhusovdáneami deaŧalaš miellaguoddosiepmanat gilvojuvvojit juo árrat skuvlaásahusas . 2 Ealáhusovdánahttin ja guovllu plánen ja areálahálddašeapmi leat guovddážis šiehtadusain . 2 Ealáhusovddideapmi ja prográmmabargu 2 Ealáhusovddideapmi 2 Ealáhusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Ealáhusas leat unnán resurssat daid ektui geat dáhtošedje geavahit areálaid gilvaleaddji doaimmaide , nugo ovdamearkka dihte gávpothuksejeaddjit , suodjalus , bivdo- ja guolástanberoštumit , minerálaindustriija jna. 2 Ealáhusas leat smávva doaimmat mat uhccán barget ovttas . 2 Ealáhusas leat ollu unnibuš fitnodagat mat leat ovdánahttindásis . 2 Ealáhusa ovdánanvejolašvuođaid sámi guovlluin ferte árvvoštallat garrasabbot oktasaš guovlulaš ovddidanperspektiivvas . 2 Ealáhusa hálddašeamis lea maiddái deaŧalaš deattuhit boazodoalu kultuvrra ja árbevieruid . 2 Ealáhusa guohton- ja areálavuođu sihkkarastin 2 Ealáhusa buresbirgenortnegat 2 Ealáhus-ja gávpedepartemeanta 2 Ealáhus- ja kulturlávdegotti árvalus Álgu 2 Ealáhus- ja kulturlávdegotti árvalus 2 Ealáhus- ja kulturlávdegotti 11 lahtuin , jođiheaddji unnitlogus ja Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 3 lahtuin jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji unnitlogus . 2 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi 21.09.2004 PFL 007/04 2 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi 21.09.2004 EKL 007/04 2 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi 21.09.2004 EKL 006/04 2 Ealáhus- ja gávpedepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( ealáhus- ja gávpeministtar ) Trond Giske ( Bb ) 2 Ealáhus- ja gávpedepartemeantta ovddasvástádus lea hábmet boahttevuhtii ealáhuspolitihka . 2 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta galgá maid váikkuhit oktiiheivehit iešguđet departemeanttaid barggu sihkkarastit ollislaš , buori ja ovddosguvluidoaibmi ealáhuspolitihka . 2 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta ( EGD ) hálddaša dál dakkár sektuvrraid ja resurssaid mat leat hui deaŧalaččat sámi servodahkii . 2 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta 2 Ealáhus lea mealgadii ieš šaddan váldit ekonomalaš ovddasvástádusa , go lea massán eambbo šibihiid meahcceguohtumiin ja go leat nuppástuhttingolut . 2 Ealáhus lea buori muddui ieš šaddan gillát ekonomalaččat go lea massán eambbo elliid go ovdal ja nuppástuhttingoluid geažil . 2 Ealáhus galgá ain leat márkan- ja oastiheivehuvvon . Boahttevaš márkan gáibida buoret kvalitehta , dárkilis buvttadeaddjiguorrama , dohkkehuvvon elliddilli ja buoret vuovdinbijuid . 2 Eallingearddi mielde leat mis iešguđetlágan dárbbut . 2 Eallineavttuid erohusat dássejuvvojit earret eará stuorát juolludusain ássandoarjagii , doaibmabijuide mat galget oaččohit eanebuid čađahit joatkkaoahpahusa , stuorát doarjagiin mánáidsuodjalussii ja nuppástusaiguin vearrovuogádagas movtiidahttit eanebuid bargat penšuvnna lassin . 2 Eallin , pasieantaduhtavašvuohta , sávatmeahttun dáhpáhusat ja váttisvuođat lea ovdamearkkaid das maid mii áigut mihtidit . 2 Ealli deattut sáhttet adnot lassin . 2 Eaktun sámi kultuvrra ovddideapmái lea ahte sámi mánát ja nuorat ožžot kultuvrralaš oktilašvuođa sámevuođa ektui . 2 Eaktun prioriterejuvvon dárbbuide mat ovddiduvvojit bajábealde ja mat leat ákkastallojuvvon dás maŋŋelis lea ahte 2000-bušeahta rámma lasihuvvo nugo lea eavttuhuvvon 1999-bušeahta ektui . 2 Eaktun luohttevašvuhtii boarrásiidfuolahusas lea ahte mii dáhkidat bálvalusfálu mas mihttomearrin lea ahte juohkehaš galgá oažžut árvvolaš boarisvuođa ja vejolašvuođa eallin juohkehačča vejolašvuođaid ja vuođđudeaddji dárbbuid mielde , lohká Stoltenberg . 2 Eaktun lihkostuvvat boazologu heivehemiin lea ahte ođđa boazodoalloláhka gárvvistuvvo ja doaibmagoahtá . 2 Eaktun lea dattetge ahte maiddái dás definerejuvvojit čielga barggut fylkkasuohkaniidda ja Landsdelutvalgai áššiin mat gusket sápmelaččaide , ja ahte ráhkaduvvo čielga rapporterenvuogádat . 2 Eaktun lea ahte ásahusaid doaibma ruhtaduvvo dohkálaččat stáhta bealis . 2 Eaktun lea ahte dálá boaresvirot geavahanvuoigatvuođat ain leat bissumin . 2 Eaktun lea ahte dakkár sajiide mat leat buriid eallineavttuid vuođđun , ii galgga ovttage biehttalit beassamis ( oahppovuogádat , bargomárkan , viessomárkan ) sohkabeali , čearddalaš duogáža , ássanbáikki jdd. geažil ( gč. čuo. 8.3 s. 197-198 ) . 2 Eaktun lea ahte bargodienas lea massojuvvon ja ahte dat lea dohkálaččat duođaštuvvon . 2 Eaktun juolludeapmái lea ahte Sámi allaskuvllas galgá leat ovddasvástádus davvi- , julev- ja lullisámegielaid ektui . 2 Eaktun juogademiide lea Stuorradikki loahpalaš bušeahttamearrádus jahkái 2000 . 2 Eaktun juogademiide lea Stuorradikki loahpalaš bušeahttamearrádus . 2 Eaktun dasa lea ahte eará sámedikkit seamma mađe servet dása . 2 Eaktun dasa ahte sámegiela galgá sáhttit geavahit fágalaš oktavuođain , lea dat ahte gávdnojit fágatearpmat ja fágadoahpagat sámegillii mat duhtadit dárbbu buot oktavuođain . 2 Eaktun dasa ahte oažžut sámi oahpahusa fierpmi doaibmat lea ahte oahpahusásahusat ožžot čielgasit definerejuvvon doaimmaid ja ahte ovttasbargorutiinnat ásahusaid gaskkas ovdánit . 2 Eaktun dasa ahte Sámediggi váldá badjelasas hálddašanovddasvástádusa sámi museain , lea vuos ahte sirdojuvvojit doarjjaresurssat mat leat unnimusat dálá sámi museaid ollislaš stáhtalaš ja fylkkagielddalaš dásis , ja ahte Sámediggái resurssaid dáfus lea vejolaš hálddašit dán ođđa barggu . 2 Eaktudáhtolaš searvanortnet ii dáhkidivčče ahte sámi beroštumit gozihuvvošedje ILO-konvenšuvnna nr. 169 gáibádusaid ektui sámi guovlluid identifiserema birra . 2 Eaktuduvvo maiddái ahte dalle go Stuorradiggi meannuda dán ášši ahte Sámediggi oažžu guovddáš saji . 2 Eaktuduvvo ahte kulturráddi poastta 52.4 rámma siste prioritere maiddái organisašuvnnaid maid bajimuš olahusjoavkun leat sámi mánát ja nuorat . 2 Eaktuduvvo ahte foandda juolludusas várrejuvvo 2.500.000,- kr. doaibmabijuide mánáid ja nuoraid várás earret eará sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjjaortnega bokte ja sámi mánáid- ja nuoraidbládi almmustuhttima bokte . 2 Eaktuduvvo ahte dát ovddiduvvo dainna lágiin ahte mátta- ja julevsámi guovlluide ja eará guovlluide ásahuvvojit ossodagat nugo Sámediggi lea mearridan . 2 Eaktuduvvo ahte dát bargu dahkko lávga ovttasráđiid Sámedikki bargiidorganisašuvnnaiguin . 2 Eaktuduvvo ahte dán lasáhusas biddjo 150.000,- kr. . Sámi dáiddárrádi nanosmahttimii . 2 Eaktuduvvo ahte Sámediggi sáhttá viežžat daid áššedovdiid mat eai leat alddis . 2 Eaktuduvvo ahte Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta ja Bearaš- ja mánáiddepartemeanta ruhtadeaba 2 ½ virggi . 2 Eaktu lihkostuvvat lea maid ahte Finnmárkku orohatjuohkin čađahuvvo ja ahte evttohus boazodoallolága ođasmahttimii ( NOU 2001:35 ) mearriduvvo . 2 Eaktodáhtolaččaid oahpahusprográmma sisttisdoallá web-uskádaga , e-oahpahusprográmma ja čoahkkanemiid . 2 Eaktodáhtolaš organisašuvnnat Buohkat geat eaktodáhtolaččat barge dehálaš barggu Ráđđehuskvartálas ja Utøyas Bargit guoskevaš departemeanttain Bargit Sundvolden hoteallas Buohkat geat Tyrivuona gáttiin veahkehedje . 2 Eaktodáhtolaš dásis ii oro miige hehttemin sihke Norgga ja sámi leavgga geavaheami go dat orru leamen lunddolaš . 2 Eaktodáhtolaš buollindustehusa bargit váldet oahpu gádjuninstituhttas Kuopios . 2 Eaiggáduššanráđđejupmi ja dan sirdin lea prinsihpalaččat deatalaš váldogažaldat sápmelaččaide álbmogin , ja danne ferte eaiggáduššanráđđejumi vuođu hui dárkilit árvvoštallat . 2 Eai sámi áviissat eai ge sin organisašuvnnat leat bovdejuvvon buktit cealkámušaid , ja lávdegoddi duhttá dáinna cealkámušain sámi áviissaid dili birra : " Sámi áviissat leat sávvan eambbo doarjagiid . " 2 Eai nu galle logijagi dás ovdal lei boarrásiidfuolla Norggas eanaš priváhta ovddasvástádus . 2 Eai muđui ge leat nu oallu sámegielat mánát ja soames guovlluin leat váttisvuođat bisuhit klássaid main lea sámegielat oahpahus . 2 Eai mii divtte balu vuollánahttit min . 2 Eai leat nu ollosat geat FERTEJIT ovddalgihtii jienastit 2 Eai leat leamaš váttisvuođat ja digaštallamat sámi leavgga geassima birra . 2 Eai leat eará golut go leavggaid bajás ja vulosgeassimii daid beivviid go guovvamánu 6. beaivi ii leat árgabeaivi . 2 Eai guhtege earát vásit seamma váttis ehtalaš čuolbmabeliid go soalddáhat soahtedilis , danin lean ilus go dát váldo duođalažžan . 2 Eahpitkeahttá leat sámi álbmogis nana eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođat mealgadii olles Finnmárkui — dan gohčoduvvon čálekeahtes eatnamii . 2 Eahpitkeahttá leat sámi beroštumit stuorra osiin Finnmárkkus nu nannosat ahte vaikke mo de árvvoštalažii , de livččii eanemus riekta go sámi álbmot ieš hálddašivččii eatnamiid ja ođasmuvakeahtes resurssaid . 2 Eahpitkeahttá lea sámegieloahpahusas berre leat buorre kvalitehta vai eanet válljejit sámegiela ja unnit heitet gasku skuvlajagi . 2 Eahpitkeahttá lea maiddái mearridanorgánas ja láhkaaddis stuorra ovddasvástádus dán oktavuođas . 2 Eahpitkeahttá lea Sámediggi dat orgána mas lea buoremus máhttu ja gelbbolašvuohta eamiálbmogiid birra , maiddái máilmmi eará guovlluid eamiálbmogiid birra , ja danne livččii dat orgána mii buoremusat sáhtášii gozihit ja oažžut dohkkejumi dán bargui , ja dasto velá nannet Norgga oppalaš eamiálbmotpolitihka ovttastahttima . 2 Eahpitkeahttá eai dálá njuolggadusat sihkkarastte sámi guolásteddjiide sin govttolaš oasi ollislaš guolleresurssain . 2 Eahpečielga dilli vuođđočájálmasaid ruhtadeami oktavuođas lea buktán ekonomalaš lassinoađi Sámi kulturfondii . 2 Eahperealistalaš vuordámušaid Sámedikki bargui sáhttá garvit go iešguđet oasálaččaid sadji čilgejuvvo . 2 Eahpecielga dilli vuođđočájálmasaid ruhtadeami oktavuođas lea buktán ekonomalaš lassinoadi Sámi kulturfondii . 2 EUnjuolggadusat rádjerastá doapparfievrrideapmái leat átnojuvvon váttisvuohtan , go omd mearrádusat dieđihanvuohkái leat atnojuvvon váttisin ja dagahan liige goluid go lea sáhka fievrridit doappariid gielddalaš doapparovttasbarggu oktavuođas . 2 EU rámmamearrádus čázi hárrái 2 EU lea dál vástideaddji vugiin kártemin eahpegovttolaš gávppašanvugiid ja digaštallá sierralágan doaimmaid . 2 EU lea analyseren Norgga digitála riikan . 2 EU duollomearrádusat doaibmagohte Suomas ođđajagimánu 1. beaivvi 1995 go Suopma searvvai EU:i . 2 EDG:a sisabuktimiin joatkašuvve váttisvuođat . 2 EARÁ EALÁHUSAT 2 EANADOALLU 2 EALÁT- dutkan lea čuovvoleapmi Árktalaš ráđi dálkkádatraporttas mas boahtá ovdan ahte máilmmi liegganeami stuorámus váikkuhusat bohtet čuožžilit Árktis-guovlluin . 2 EALÁT – dutkanprošeavtta rahpan 15. 2.07 Guovdageainnus 2 E-poasta : publikasjonsbestilling(at)dss.dep.no 2 Dáža servodaga ásahusat ja organisašuvnnat leat bures sajáiduvvan ja adnojuvvojit diehttelassan go fas sámi servodaga ásaheapmi lea easka álgindásis . 2 Dávvirvuorkká prošekteren álggahuvvo 2004 ` čavčča ja huksemat vurdojuvvojit álggahuvvot 2005 ` geasi . 2 Dávjá oidno , ovdamearkka dihtii , ahte hoteallat gesset eará riikkaid našuvnnalašleavggaid čalmmustandihtii hávskás bures boahtima olgoeatnam gussiide . 2 Dávjá leat olbmot iešguđet áiggiid ja iešguđetlágan kultuvrralaš gullevašvuođain geavahan seamma eanadagaid . 2 Dávjá leat guhkes gaskkat davvinorgalaš fitnodagaid ja dutkan- ja ovddidanlágádusaid gaskka sihke mátkkiid ja jurdagiid dáfus . 2 Dávjá leat dát plánabarggut ruhtaduvvon olggobealde ruđaiguin . 2 Dávjá ferte ovttasbargu sámi áššiid birra mannat iešguđetge hálddáhuslaš dásiid čađa ja maiddái suohkanrájiid badjel . 2 Dávjá daddjo maid ahte stáhta dálá eaiggáduššanvuoigatvuohta lea vuolgán cieggan dilis . 2 Dávggasvuohta ja nuppástuhttin , kontinuitehta ja ođasmahttin leat guovddáš doahpagat . 2 Dátge láhka gusto ollásit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Dát čájehivččii goas lea dárbu rievdadit áŋgiruššansurggiid ja čilgešii earenoamáš doaibmabidjodárbbuid mat sáhtášedje váikkuhit guhkesáiggi integrerema . 2 Dát čájeha ahte lea viehka stuorra beroštupmi Sámedikki bargui , ja mii lea viehka stuorra hástalus vuogádaga sturrodaga ektui . 2 Dát čájeha ahte Nordahl Grieg sánit leat riekta : ” Mii leat nu unnánaš olbmot dán riikkas , juohke jápmán olmmoš lea juogo viellja dahje ustit ” Dán galgat atnit muittus go bargagoahtit hábmemis Norgga maŋŋil suoidnemánu 22. beaivvi 2011 . 2 Dát čuovvuluvvo 5 virggiin Sámedikki hálddahussii , gč. organiserema rievdadahttima . 2 Dát čuovvu dábálaš norgalaš rievttis ( oamastus ja dološ áiggi geavaheapmi ) . 2 Dát čuovvoluvvo dárkileappot doaibmanjuolggadusaid barggus . 2 Dát čuolmmat eai čovdojuvvo . 2 Dát čuolbma lea maiddái čadnojuvvon Sámedikki legitimitehtii álbmotválljen orgánan ja sápmelaččaid ovddasteaddji orgánan . 2 Dát čuolbma guoská garrasit Romssa universitehtii , danne go dat lea guovlluuniversitehta . 2 Dát čoavddus deattuha dalle sihke Sámedikki rievttálaš sorjjasmeahttunvuođa ja Sámedikki politihkalaš sorjjasmeahttunvuođa . 2 Dát čoahkkin mearridii máŋga deatalaš konklušuvnna ja rávvagiid eamiálbmogiid iežaset guovlluid eana- , čáhce- ja luondduriggodatvuoigatvuođaid birra . 2 Dát čilgejuvvui munnje hui dárkilit go ledjen mátkis juovlamánus Pakistanas ja Afganistanas . 2 Dát čilgejuvvo ee. dainna ahte jahkedieđáhusa gieđahallan , sihke Sámedikkis , ráđđehusas ja Stuoradikkis , oppamuddui lea maŋosgeahčastat . 2 Dát čilgehus lea ráhkaduvvon 1999 álggus ja gulaskuddanáigemearri lei geassemánu seammá jagi . 2 Dát šattašii fálaldahkan man sáhtašii geavahit eará oktavuođain maiddai . 2 Dát ášši guoská dieđusge min álbmoga boahtteáigái . 2 Dát áŋgiruššan jotkojuvvo . 2 Dát ávdnasat leat sámi kulturárbbi oassin , ja danne ii daga ovtta geas boahtteáiggis lea eaiggáduššan- ja hálddašanovddasvástádus dáin ávdnasiin . 2 Dát ásahusat fertejit ieža ja ovttas leat mielde oččodeames máhtu ja ovddideames oahpahusfálaldagaid main sámi servodaga sadji ja duohtavuođaipmárdus ja dárbu lea vuođđun . 2 Dát árvalus lea aŋkke nu eahpesihkar go ii leat riektegeavadis dahje juridihkalaš teoriijjas guorahallojuvvon , ja danne lea ge dárbu dán oasi čielggadit . 2 Dát áinnas soaitá gustot áššemeannudan- ja ráđđádallannjuolggadusaide mat bohtet gustojupmái guolástanmuddemiid mearrideamis . 2 Dát áigerámma mielddisbuktá seammás ahte šiehtadallan ferte álggahuvvot áramusat ođđajagemánus ja ahte gáibádus ja fálaldat dasto ferte ovddiduvvot ovdal ođđajagemánu . 2 Dát » Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus Sámi parlamentáralaš ráđi bokte » šiehtadus gieđahallojuvvo vejolaš rievdademiid hárrái ovdal 2000 jagi loahpa . 2 Dát váttisvuohta iige leat dalle go lea sáhka oahpaheaddjit lonohallamis . 2 Dát válljen galgá dáhpáhuvvat vuosttaš dievascoahkkimis maŋŋil ođđa sámediggeválgga . 2 Dát váilevašvuođat vuoigatvuođačielggadeamis oidnojit earret eará báikegoddeálbmoga ja ovttaskas riektelačča báikkálaš luondduriggodagaid viežžama ja geavaheami oktavuođas . 2 Dát váikkuha máŋgga láhkai . 2 Dát vuođđo vuoigatvuohta bissu beroškeahttá hálddašanortnegiin . 2 Dát vuoruheapmi lea signálan Ráđđehussii das makkár plánaid ja doaibmabijuid Sámediggi háliida álggahit / nannet ja man vuođul Ráđđehus de sáhttá bargat 2000-jagi bušeahtain . 2 Dát vuollebáza gokčojuvvo seammasturrosaš ruhtasupmiin Stáhta penšuvdnafoanddas olgoriikkas . 2 Dát vuolgá fylkkagielddaid ollislaš ovddasvástádusas sámi kultuvrra ektui . 2 Dát vuolggasaddji lea mealgadis spiehkastus eará guovlluid ektui sihke Norggas ja Suomas . 2 Dát vuoigatvuođat leat nannosat sihke sámi searvevuođa ektui ja maid nášuvnnalaš searvevuođa ii-sámi oasi ektui . 2 Dát vuoigatvuođat leat leamaš don doložis ja leat ain bissumin dal juo dadjat ideálalaš eavttuin , beroškeahttá das leatgo formálalaš dáža riektegáldot dohkkehan daid . 2 Dát vuoigatvuohta lea sis ILO-konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid ja olmmoščearddaid birra iešheanalis stáhtain 6. artihkkala mielde . 2 Dát vuoigatvuohta guoská maiddái cealkinfriddjavuođa ekonomalaš rámmaide . 2 Dát virggit leat meroštuvvon máksit sulii 3,5 milj. kr. . Dasto dárbbašuvvo 800 000 kr. lasáhus Sámedikki bargui Sámi giellalávdegottis , mii lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid oktasaš sámi giellaáššiid orgána . 2 Dát veahka ii leat goassege ovdal leamašan buorebut go maid dii geat dál leat dáppe . 2 Dát vaikko evttohuvvon boallebeavdi helleha veaháš boallobeavddis maid Microsoft lea gárgedan . 2 Dát unnidivččii infrastruktuvrra ja doallogoluid dovdomassii . 2 Dát teknologiija – grammatihkka- ja stávendárkkisteapmi , sátnejuohkinprográmma js synonymasátnegirji – lea hui mávssolaš veahkkeneavvu sámegiela ovdáneamis ja áittardeamis . 2 Dát sáhtášii sihke nannet luohttámuša ávdnasiid gieđahallamii ja vejolašvuođa boahtteáiggis vurkkodit dákteriggeávdnasiid anatomalaš instituhtas . 2 Dát sáhtášii nannet barggolašvuođa ráhkadan ávdnasiid buvttadeami náláštuhttima bokte . 2 Dát sáhtášii leat mielde ovddideamen áddejumi dáža ja sámi servodaga gaskka . 2 Dát sáhttá čájehit ahte luossa lea rašit mearas go ovdal . 2 Dát sáhttá čađahuvvot jos NATO oktasaš váldoguovddážis lea áddejupmi ja máhtu iešguđet miellahtturiikkaid sihkkarvuođa- ja suodjaluspolitihkalaš áššiide . 2 Dát sáhttá gáržžiduvvot lága bokte jus dát lea dárbbašlaš iežá deaŧalaš oainnu dihte , earenoamážit iežá olmmošvuoigatvuođaid dihte nugo sátnefriddjavuohta ja gielddus vealaheami vuostá . 2 Dát sáhttá addit dakkár boasttu gova ahte vuođđu ii ane sámi čálamearkkaid . 2 Dát sáhttet leat unnit militeara falleheamit ja falleheamit maid soahteveagat eai daga , omd. Cyberfalleheamit . 2 Dát surggiidgaskasaš áŋgiruššan bidjá earenoamáš gáibádusaid ja hástalusaid oppa sámediggevuogádahkii , ja earenoamážit kulturráđđái mii hálddaša doarjjaortnegiid mat leat deaŧalaš váikkuhangaskaoapmin konkrehta doaibmabijuid duohtandahkamis sámi mánáide ja nuoraide . 2 Dát suohkanat leat ; Muoná , Eanodat , Guovdageaidnu ja Giron . 2 Dát streamejuvvo neahtas . 2 Dát strategiijaplána galgá nannet dan dilálašvuođa , ja maid čohkket návccaid ja vugiid lasihit sámivuođa maiddái dainna deaŧalaš vugiin . 2 Dát soahpamuš lea guovddášlaš dasgo čuovvu olmmošvuoigatvuođalágas 1999 ahte soahpamuš galgá gustot norgalaš láhkii . 2 Dát siskkilda maiddái vuoigatvuođa oažžut lágaid , árbevieruid ja boares vieruid , eanahálddašanvuogádagaid ja resursahálddašan ja - ovddidanásahusaid ollásit dohkkehuvvot . 2 Dát sihkarastášii dárbbašlaš ruđaid sámi dutkamii ja addá einnostan vejolašvuođa sámi dutkiide . 2 Dát sierraprográmmat leat leamaš sihke divrasat ja teknihkalaččat čuolmmalaččat sámi dihtorgeavaheddjiide . 2 Dát rámmat galget leat vuođđun Sámedikki ja minerálafitnodagaid gaskasaš šiehtadallamiidda mineráladoaimmaid birra sámi guovlluin . 2 Dát rámma juogaduvvo čuovvuvaččat : 2 Dát rádjemekanismmat luossabivddus leat guhkit áiggi juo garrasit čuohcan sámi beroštumiide ja dagahan ahte deaŧalaš guolástanvuoigatvuođat leat javkaduvvon . 2 Dát ráddjejuvvo gustot dušše dalle go lea deaŧalaš ahte mánná lea mielde , dihte máná njamaheami oktavuođas . 2 Dát ruđat siskkildit prošeaktarudaid NOU 1995:6 Dearvvasvuoda- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii cuovvuleapmái , maid Sámediggi juolluda . 2 Dát ruđat sirdojuvvojit ođđa postii Sámedikki opposišuvdnajoavkkut . 2 Dát ruđat leat maiddái deaŧalaš váikkuhangaskaoamit Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeavttas . 2 Dát ruđat leat lassin eará departemeanttaid sámegielaid áŋgiruššamiidda dábálaš bušeahtaid bokte . 2 Dát ruđat leat jurddašuvvon olles olbmuid várás geaidda almmolaš ortnegat eai guoskka vai ožžot vejolašvuođa oažžut doarjaga sámegiel oahpu váldimii . 2 Dát ruđat hálddašuvvojit sierra njuolggadusaid haga . 2 Dát ruđat galget maiddái gokčat Interreg gozihanlávdegotti ja guovtti mearridanjoavkku goluid ja bálkká áššemeannudeaddjái , gii galgá hálddašit Interreg-prográmmaruđaid . 2 Dát rievdadusat bohtet fápmui dan áigemearis go Sámediggi dahká mearrádusa vuođđonjuolggadusaid § 5-4 ektui . 2 Dát rievdadeapmi mearkkaša ahte biebmogálvoindustriija golut sakka njidjet . 2 Dát realitehta ferte leat vuođđun dákkár ásahusaid jođiheapmái ja stivremii , mii mearkkaša ahte stivrenmállet mat leat heivehuvvon árbevirolaš komandosurggiid ja formálalaš autoritehta mielde eai boađe doaibmat . 2 Dát rahpá ođđa oahppanarenaid ja addá ođđa vejolašvuođaid lohkan- ja čállinoahpahusas , teavsttaid ráhkadeamis , komponeremis ja divodeamis . 2 Dát publikašuvnnat leat earenoamáš deatŧalaččat , ja Sámediggi oaidná ahte maiddái boahtteáiggi almmuhemiid ferte eanaš sihkkarastit Sámedikki nana ruđalaš doarjagiin . 2 Dát prošeavttat leat oassin universitehta riikkaidgaskasaš dutkanprofiillas , seammás go sihke sáhttet ja berrejit bovdet eamiálbmogiid ovttasbargguide . 2 Dát prošeakta sáhttá boahtteáiggis šaddat oassin stuorát prošeavttas man namma lea " Digitála sámi girjerájus " . 2 Dát prošeakta lea hui konkrehta ja ulbmállaš , ja Sámediggi áigu prioriteret prošeaktaruđaid geavaheami dainna lágiin . 2 Dát prošeakta berre čatnot TND-prošektii . 2 Dát prinsihppa čiekŋuduvvo ja nannejuvvo art. 4:s nr. 2 mas celkojuvvo ahte stáhta lea geatnegahttojuvvon doahttalit eamiálbmogiid čielga dáhtuid go álggaha erenoamáš doaimmat mat sáhttet váikkuhit ovttaskas olbmui dahje eamiálbmogiid ásahusaide , opmodahkii , kultuvrii , bargui dahje birrasii . 2 Dát prinsihppa lea vuođđun Sámedikki bargui ja gullá maiddái válganjuolggadusaid hábmemii . » 2 Dát prinsihpat mielddisbuktet ahte mis seamma láhkai go earáge álbmogiin , galgá leat vuoigatvuohta seailluhit ja ovddidit min iežamet kultuvrra , giela ja servodaga min árbevirolaš guovlluid ja iežamet riekteáddejumi vuođul . 2 Dát politihkkasuorgi lea hui viiddis ja fátmmasta ollu sektuvrraid . 2 Dát poasta ferte lasihuvvot vai gokčá riidoeastadeaddji doaibmabijuid . 2 Dát plánat lea deaŧalaččat sámegiela oktilaš nanosmahttimis ealli giellan . 2 Dát paragráfa ii gusto fuođđo- ja smávvafuđošbivdui , stággo- ja duorgobivdui čázádagain ja sáivačázis gođđi luossaguliid bivdimii gittaneavvuiguin . § 2 Dát ođđa áigumuš mielddisbuktá buoret njuovžilisvuođa ja doaibmannávccaid dustet dálá ja boahttevaš sihkkarvuođa hástalusaid . 2 Dát ođđa prošeakta álggahuvvo 2011 čavčča ja loahpahuvvo jagi 2013 giđa . 2 Dát ođđa girdimášiinnat nannejit dorvvolašvuođa , sihke daidda geat girdet ja daidda geat barget eatnan nalde . 2 Dát ovttasbargu doaimmahuvvo guovtti ládje : Suoma Sámedikki oahpahus- ja oahpponeavvokontuvra , Norgga Sámedikki oahpahusossodat ja Ruoŧa Sámeskuvllaid hálddašaneiseváldi , Sámeskuvlastivra , lágidit ovttasbargočoahkkimiid gaskal 1 ja 3 geardde jagis . 2 Dát ovttasbargoprošeakta lea jurddašuvvon leat vuođđun positiiva ovddideapmái davvin . 2 Dát ovdáneapmi čájeha ahte dokemeantamearri maid Sámediggi gieđahallá álgá juksat departemeanttaid dási . 2 Dát ovddastus lea deaŧalaš vai sámi servodagas lea luohttámuš duopmostuoluide . 2 Dát ovddastit vuolimus meari fálaldagain mat gáibiduvvojit , oktan oahppoplánain ja metodalaš bagadallamiiguin . 2 Dát ovdanahttašvččii ja nannešivččii ealáhuslaš ja kultuvrralaš ovttasbarggu dán guovtti riikkaid / guovlluid gaskkas . 2 Dát ossodat galgá ráhkkanahttit áššiid doarjjastivrii , bargat siskkáldas áššiiguin ( gč. poastta 57 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu ) , ja doaibmat Sámediggeráđi politihkalaš čállingoddin kultur- ja ealáhusáššiin . 2 Dát ortnet lea dušše preassa ja áibmomediaid ovddasteddjiid várás . 2 Dát ortnet lea biddjojuvvon dan ovddit geavahusa sadjái ahte preassadieđáhus sáddejuvvo ollislaččat e-poasttain . 2 Dát ortnet hálddašuvvo sierra njuolggadusaid mielde . 2 Dát ortnegat galget leat buot sápmelaččaid várás , beroškeahttá sámegiela máhtus . 2 Dát orgána ásahuvvo juo álgovuorus , iige galgá leat gielddaid ja giliid duohken dieđihit iežaset dán hálddašanortnegii . 2 Dát orgána galgá hálddašit dan oasi eatnamiin ja ođasmuvakeahtes resurssain Finnmárkkus mat eai gula Sámi eanahálddašeapmái . 2 Dát orgána berre ráhkadit sámi dutkama etihkalaš njuolggadusaid vai fuolaha sámi beroštumiid , ja maiddái čilget gii oamasta dutkanmateriála mii lea áiggiid čađa čohkkejuvvon . 2 Dát oktavuohta lea earenoamáš deaŧalaš sámi kulturmuitosuodjaleamis . 2 Dát oassečielggadus lea dán rádjái stuorámus ášši mii njuolga váikkuha sámi kultuvrra vuođu . 2 Dát oaidnu boahtá maiddái ovdan máŋgga eará oktavuođain , ee. St.dieđ. nr. 21:s ( 1999-2000 ) ” Menneskeverd i sentrum”19 , ja Norgga raporteremis ON`olmmošvuoigatvuođalávdegoddái 2004:s20 . 2 Dát oahpahus sáhttá leat fálaldahkan sápmelaččaide geat iešguđet ákkaid dihte leat váldán universitehta- , dahje allaskuvlaoahpahusa mas pedagogalaš fága ii leat leamaš oassin . 2 Dát njuolggadusat lea mearriduvvon Sámedikkis 1. b. geassemánu 2005 , ja gusket Sámedikki politihkalaš dássái ja reviderejuvvojit jus lea dárbu maŋŋá juohke bušeahttameannudeami Sámedikkis . 2 Dát njuolggadusat heaittihuvvojit bušeahttajagi 2001 rájes , mii guoská doarjagii mii juolluduvvo sámegiela hálddašanguvlui . 2 Dát njuolggadusat gustojit beroškeahttá das ahte leat go orohagas buot áigodatguohtumat vai leat go áigodatguohtumat máŋgga orohagas . 2 Dát njuolggadusat gustogohtet ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes , ja bohtet ođđajagimánu 1. b. 2002 mánnosaš njuolggadusaid sadjái . 2 Dát njuolggadusat gusket Sámedikki politihkalaš dássái ja reviderejuvvojit jus lea dárbu maŋŋá juohke bušeahttameannudeami Sámedikkis . 2 Dát njuolggadusat biddjojuvvojit fápmui 01.01.2001 . 2 Dát nanosmahttá vuosttažettiin bibliotehka- ja diehtojuohkin ovttadaga ásaheami Sámedikki meannudan plánaid mielde mat gusket Sámi Sierrabibliotehka sirdimii Sámediggái . 2 Dát nannešivččii sámegiela árvvu skuvllas danin go skuvllas besset geavahit sámegiela oahpahusgiellan . 2 Dát namahus lea eanet gokčavaš ja dárkil go sámiid leavga ja sámeleavga , mat leamaš geavahuvvon norgalaš gaskaboddasaš sámi leavgga geavahannjuolggadusain . 2 Dát máksá ahte Finnmárkkuopmodat vuolggasajis sáhttá mearridit , mo eatnamat galget ávkkástallojuvvot . 2 Dát muitala ahte servodagat nákcejit ceavzit ođđa dilálašvuođain ja eavttuiguin , ja ahte nákcejit oažžut daidda sámi sisdoalu maid gaskkustit sámi iešáddejumi rámma siskkobealde . 2 Dát modealla lea maiddái mielde čalmmustahttime Sámedikki sorjákeahtes sajádaga ráđđehusa ektui . 2 Dát mielddisbuvttii ahte departementtat – prinsihpas – eai galgga vuoruhit Sámedikki ovddas . 2 Dát mielddisbuktá čuovvovaš ráhkadeami ja buvttádeami sámi oahpponeavvuin go bargat vuoruhuvvon doaibmabijuid ja konkrehta vuoruhemiid vuođul , nugo ovddit čuoggáin leat čilgen : 2 Dát mielddisbuktá mandáhta ektui dattetge nu guovddáš váilivuođa čielggadusas ahte Sámediggi ii sáhte dohkkehit dán čovdosa . 2 Dát mielddisbuktá girjás ja gelddolaš skuvlaastoáiggi , dadjá Halvorsen . 2 Dát mielddisbuktá dan ahte boazodoalus ii šat leat váikkuhanvejolašvuohta dan dillái mii lea guovllus . 2 Dát mielddisbuktá ahte šaddet eambbo oahppit miehtá riikka geat ohppet sámegiela nubbingiellan dahje sámi giela ja kultuvrra . 2 Dát mielddisbuktá ahte ásahuvvojit vuogit mat dahket ahte Sámediggi oažžu vejolašvuođa čielgasit váikkuhit proseassaid ja bohtosiid . 2 Dát mielddisbuktá ahte okta bargovuohki čalmmustahttá ekonomalaš ja ekologalaš čuolmmaid , ja nubbi fas bidjá boazoeaiggádiid dološvieruid ja sin ollislaš beroštumiid guovddážii . 2 Dát mielddisbuktá ahte oahpponeavvut sáhttet leat juogo sámegillii dahje dárogillii , muhto maiddái eŋgelasgillii . 2 Dát mielddisbuktá ahte galgá levget Norgga leavggain stáhta visttiin dán beaivvi . 2 Dát mielddisbuktá ahte ferte hábmet stivren- ja jođihanortnegiid main fágabirrasiid siskkáldas dynamihkka ja ovdáneapmi lea vuođđun , ja ferte maiddái gávdnat málliid movt servodatlaččat váikkuhit ja movt universitehtaid ja allaskuvllaid stivret . 2 Dát mielddisbuktá ahte ekologalaš ceavzilis boazodoalu ságastallamiin čalmmustahtto dušše ja ovttageardánit boazodoalu iežas fuolaheapmi guohtuneatnamiin . 2 Dát mielddisbuktá ahte eai galgga ráhkaduvvon vásedin njuolggadusat movt ruđat galget geavahuvvot ( nu go dál juo lea prinsihpas ) . 2 Dát mielddisbuktá ahte dulkonnbálvalusat geavahuvvojit viidát , main lea mearrideaddji mearkkašupmi eanas oktavuođain ja dagaha ollu liigegoluid ovttasbargobealálaččaide . 2 Dát mielddisbuktá ahte doarjja lasihuvvo 3,0 miljovnna kruvnnuin kultur- , norggaovddidan- ja diehtojuohkindoaimmaide Olgoriikkadepartemeantta bušeahta bokte . 2 Dát mielddisbuktá ahte Romssa universitehta ovdamearkka dihte háliida searvat NORAD eamiálbmotprográmma gelbbolašvuođahuksemii , vuoruhit eambbo eamiálbmotstudeanttaid oaččuhit universitehtii , leat mielde hábmeme Arctic University jna. 2 Dát mielddisbuktá Sámedikki oaivila mielde ahte sámi beroštumit galget čađa váldot vuhtii sihke hálddahusas ja organisašuvnna iešguđetge mearridanjoavkkuin . 2 Dát meroštallan fástmmásta Geađgeluobbala , Njávdáná , Buolbmát , Ohcejoga ja Gáregasnjárgga duollostašuvnnaid . 2 Dát mekanisma vuolggaha dehálaš njuolggadusaid vuovdeovttasbargui mii ásahuvvui Oslos dán jagi miessemánus . 2 Dát mearrádusat gustojit sihke gáhttenmearrádusas ja geavahanmearrádusaid hábmemis dan guvlui mii gáhttejuvvo . 2 Dát mearrádusat eai nuppástuhte gustojeaddji rievtti . 2 Dát mearrádus lasihuvvui dalle go Sámediggi nettobušetteregođii sihkkarastin dihte ahte Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi čađahuvvo buriid rámmaid siskkobealde . 2 Dát mearrádus geatnegahttá stáhta láhčit dili nu ahte sápmelaččat beasašedje leat mielde iežaset luondduriggodagaid hálddašeamis . 2 Dát mearrádus ferte adnojuvvot sápmelaččaid iežaset árbevirolaš guovlluid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid rievttálaš nannemin , maid Norga dohkkehemiin lea geatnegahttán iežas čađahit . 2 Dát mearkkaša stuorámus jahkásaš juolluduslassáneami dan rájes go ođastus álggahuvvui . 2 Dát mearkkaša priváhta eallima vuoigatvuohta , iešmearridanvuoigatvuođa , vuoigatvuohta oažžut oktagaslaš heivehuvvon bálvalusaid ja vejolašvuohta aktiivvalaččat oassálastit ja vuoigatvuohta oažžut buori bálvalusaid mas lea buorre kvalitehta . 2 Dát mearkkaša nannoseabbo mieldeváikkuheami , nannoseabbo regiovnnalaš gullevašvuohta ja stuorát oasi hálddašeapmi váikkuhangaskaomiin mat geavahuvvojit davimus riikkaoasi ealáhusovddideapmái . 2 Dát mearkkaša midjiide hui olu . 2 Dát mearkkaša ee. ahte joatkit ovttasbarggu Sámedikkiin čađahit Sámedikki eSápmiplána ja eará IT gažaldagaid , SamIT ( Sámegiela ja IT gelbbolašvuođabása – www.sámit.no ) ovddideami ja doaimma , davviriikkalaš ovttasbarggu ja vejolaččat ruđalaččat doarjut prošeavttaid mat leat mielde nanneme sámegiela ealli giellan maiddái ITmáilmmis , vrd kap. 541 , poasta 72 . 2 Dát mearkkaša earret eará dan ahte guolástus lea issoras deaŧalaš ássamii sámi riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Dát mearkkaša dieđusge maiddái dan ahte Sámedikkis galgá leat guovddáš sadji das . 2 Dát mearkkaša dattege ahte stivrra , rektora ja fágalaš kolegiija doaimmaid ja ovddasvástádusa oktavuohta berre dárkileappot čilgejuvvot . 2 Dát mearkkaša dan ahte sámiid boahtteáigi lea dan duohken ahte stáhta dohkkeha sámiid vuoigatvuođaid ja addá sámiide vejolašvuođa sihkkarastit ja ovddidit sámi kultuvrra , giela ja servodaga . 2 Dát mearkkaša dan ahte sámi vuoigatvuođaid ja eamiálbmotdimenšuvnna oktavuođa boahtteáiggi hálddašeamis dán suorggis , ii sáhte meannudit ollislaččat ovdal go dološgeavahusprošeakta lea ollašuhtton . 2 Dát mearkkaša dan ahte sámi oahpahussuorggis sirdojuvvojit doaimmat ja váldi Sámediggái , earret eará doaimmat mat čatnasit oahppoplánaide . 2 Dát mearkkaša dan ahte sámelága ja sámiid riektedili ferte dárkkistit ja ođasmahttit . 2 Dát mearkkaša dan ahte ovddit jagi rehketdoalu ferte ovddidit dievasčoahkkimii loahpaheami maŋŋá ja rievdadit bušeahta vejolaš báhcán ruđaid / vuolláibáhcaga ektui . 2 Dát mearkkaša dan ahte muhtun oahpponeavvut fertejit leat sihke sáme- ja dárogillii , ja danne lea dárbu jorgalit muhtun oahppaneavvuid sámegielas dárogillii . 2 Dát mearkkaša dan ahte maiddái gelbbolašvuođa ferte ovddidit giela oppalaš ovddidemiin bálddalagaid jos galgá juksat daid mihttomeriid mat leat biddjon giela ovddideami várás . 2 Dát mearkkaša dan ahte juohke ovttadat Sámedikki rehketdoalu loahpas 1999:s oažžu vejolaš badjelbáhcaga dahje das gessojuvvo vuolláibáza 2000-bušeahtas dan vuođul mii dás ovdalis namuhuvvui . 2 Dát mearkkaša dan ahte go sámi servodat lea vuođđuduvvomin , de lea našuvnnalaš servodat nuppástuhttojuvvomin . 2 Dát mearkkaša dan ahte ferte bargat lávga ovttas Ráđđehusain ja Stuorradikkiin Sámedikki ruhtarámmaid dáfus . 2 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi jagi 2001 juolluda doarjaga čuovvuvaččat kulturorganisašuvnnaide . 2 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi hálddaša ruđaid rámmajuolludusa siskkobealde mas ieš beassá mearridit maid áigu vuoruhit . 2 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi hálddaša rudaidis rámmastis nugo ieš vuoruha . 2 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi galgá váldit badjelasas oktoovddasvástádusa . 2 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi ferte nammadit golbma ( 3 ) Sámi giellaráđi lahttu dán lávdegoddái . 2 Dát mearkkaša dan ahte Láhka sámedikki ja sámi riektidiliid birra , sámeláhka , dárkkistuvvo ja ođasmahttojuvvo . 2 Dát mearkkaša boazodoalu mas leat ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš návccat . 2 Dát mearkkaša ahte šaddá hálbbibun oastit adnon vuojána . 2 Dát mearkkaša ahte vuogádat maid NATO juo lea ásaheamen ja maid soahteveagat sáhttet geavahit , galgá maid guoskat lihttoriikkaid eatnamiidda ja álbmogiidda . 2 Dát mearkkaša ahte sihke dutkan ja alit oahpahus ferte váldit vuođu ja váldit vuhtii iešguđet sámi servvodagaid dárbbuid , ja leahkit relevánta maiddái sámi ealáhusovddideapmái . 2 Dát mearkkaša ahte olu sámi studenttat šaddet guhkidit lohkanáiggi , ja fertejit guoddit dan ekonomalaš noađi maid liige lohkanjahki mielddisbuktá . 2 Dát mearkkaša ahte olles sámi peršpektiiva galgá buorebut boahtit oidnosii . 2 Dát mearkkaša ahte olles plánaáigodahkii , 2001-2005 jagiin , oažžut oktiibuot 70 000 000,- ruvnno . 2 Dát mearkkaša ahte oahpaheaddjebagadallamat ja oahpaheddjiid veahkkegirjjit eai leat deattuhuvvon . 2 Dát mearkkaša ahte mánáidgárddit ja skuvllat leat áibbaš deaŧalaččat rekruteremis ođđa giellageavaheddjiid . 2 Dát mearkkaša ahte lágádusat ožžot stuorit ovddasvástádusa dievaslaš ovdánahttinprošeavttaide , ja ahte Sámedikki rolla dađistaga laktása plánemii , bajit prošeaktastivremii , bagadallamii , kvalitehtasihkkarastimii , gelbbolašvuođaovdánahttimii ja evalueremii . 2 Dát mearkkaša ahte hárjehallamat ja bargoveahka vuoruhuvvojit brigadevuogádagas . 2 Dát mearkkaša ahte go gálvvuuid doalvu Norggas Supmii , de dat dahkko Suoma duollamearrádusaid vuođul , ja go doalvu gálvvuid Suomas Norgii , de dat ges dahkko Norgga duollomearrádusaid vuođul . 2 Dát mearkkaša ahte galgá addit fágalaš ráđiid stáhtaráđđái ja ráđđehussii ealáhuspolitihkalaš suorggis ja veahkehit ráhkadit Stuoradiggái dokumenttaid . 2 Dát mearkkaša ahte foanda heaittihuvvo . 2 Dát mearkkaša ahte doaimmat Mearrasuodjalusas lassánit jagi 2011 ektui . 2 Dát mearkkaša ahte dat galgá doaibmat oppa sámi álbmogii buorrin buot njealji riikkas gos sámit orrot . 2 Dát mearkkaša ahte buot oahpahusásahusat mat fállet oahpaheaddjeoahpu davvisámi , julevsámi ja lullisámi álbmogii fertejit dán vuhtii váldit . 2 Dát mearkkaša ahte boazodoallu sáhttá boahtit dan dillái ahte ferte máksit stuora buhtadusaid . 2 Dát mearkkaša ahte berre buorebut fuolahit daid suohkaniid gos sámit orrot . 2 Dát mearkkaša ahte allaskuvla ferte deavdit daid gáibádusaid mat ovdanbohtet universitehta- ja allaskuvlalága ja priváhta allaskuvlalága akkrediteren- , árvvoštallan- ja dohkkehusnjuolggadusaid § 2 Dát mearkkaša ahte Sámi kulturmuitoráđđái bohtet buot sámi geavahan- ja ássanguovlluid areálaplánat Norggas , ja ráđis lea máhtolašvuohta buot dáid guovlluid birra . 2 Dát mearkkaša 3 milj. kr. lassigolu . 2 Dát meannuduvvojit § 6 mielde . 2 Dát maŋimuš vuođđuduvvá de facto standárdii , mii maiddái lea adnojuvvon ovddeš LEVI-čovdosiin . 2 Dát lávdegottit galget erenoamážit bearráigeahččat ahte báikkálaš museaberoštumit fuolahuvvojit . 2 Dát láhčá buori vuođu daidda digaštallamiidda mat galget čađahuvvot sámi áššiid ja sámi doaibmavuoruhemiid birra bušeahta oktavuođas . 2 Dát láhka doaibmagoahtá dan áiggi rájes maid Gonagas mearrida . 2 Dát luoddaoktavuohta galggašii ovdánahttit mátkeealáhusa Hammasduoddara , Leammijoga ja Avvila eanu guovlluin . 2 Dát livččii veahkkin boktimin beroštumi sámi kulturmuittuide erenoamážit , ja sámi kultuvrii ja historjái oppalaččat . 2 Dát livččii molssaeaktun Suoma sámiguovllu guovddášbuohcciviissui divššohahkan sámi mánáide . 2 Dát livčče de váikkuhan Eurohpái eanet sođiiid ja uhcit riikkat livčče ballan ahte stuorit ja fámolaš riikkat livčče sin fallehan . 2 Dát liiba lei sidjiide geat máhtte veaháš dárogiela . 2 Dát lei vuosttas geardi , go sámit ledje čoahkkanan bargat oktasaš áššiid beales našuvnnalašstáhtarájáid rastá . 2 Dát lei vuosttas geardi , go sámit ledje čoahkkanan bargat oktasaš sámi áššiid beales maŋŋilgo našuvnnalašráját gessojuvvojedje Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša gaskii . 2 Dát lei ortnet mii álggahuvvui 1930-logu . 2 Dát lei okta miel- sivain dasa ahte 1981:s sirdojuvvui skuvla Guovdageidnui . 2 Dát lei departemeantta láhkaossodagas , dát muitala ahte oidne boazodoalu eambbo dego noađđin mii galggai stivrejuvvot , go ealáhussan mii galggašii ovdánit . 2 Dát leat á , č , đ , ŋ , š , ŧ ja ž 1. Dássážii leat sierraprográmmat geavahuvvon vai sáhttá čállit sámi čálamearkkaid dihtoriiguin . 2 Dát leat vuođđo vuoigatvuođagažaldagat maid oktavuođas boazodoalu eatnamat leat áitojuvvon , ja dávjá leat juogo priváhta eanaeaiggádat dahje almmolaš doaibmabijut mat leat sivalaččat dasa go boazodoallit gártet dákkár diggeáššiide . 2 Dát leat viiddis gažaldagat maidda departemeantabargiide akto dáidá váttisin gávdnat vástádusaid . 2 Dát leat sámerievttálaš oainnu mielde guovddáš eaktun ođđa hálddašanorgánaid ásaheapmái . 2 Dát leat prošeaktaruđat NOU 1995.6 Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleapmái Norggas , ja dáid ruđaid juohká Sámediggi . 2 Dát leat prošeaktarudat maid Sámediggi juolluda NOU 1995:6 Dearvvasvuoda- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii cuovvuleapmái . 2 Dát leat oahpes váttisvuođat olles kulturmuitosuodjaleamis , muhto sámi kulturmuitosuodjaleamis leat dát váttisvuođat ain stuorábut . 2 Dát leat hui buorit doaibmabijut maid Sámediggi ollásit doarju . 2 Dát leat heivehuvvon riekteveahkkelága njuolggadusaide seammás go erenoamážit galget dustet sámegielat álbmoga erenoamáš dárbbuid , ja álkidahttit nuvttá 2 Dát leat guovddáš sámi guolástusguovllut , gos ásset ollu sápmelaččat . 2 Dát leat guoktása dain geaid mii leat massán . 2 Dát leat gažaldagat maid ovddasguvlui ain berret eanet deattuhit . 2 Dát leat doarjjalohpádusat doarjjaoažžuide . 2 Dát leat dehálaš vuođđun Sámi kulturmuitoráđi viidásit ovdáneapmái . 2 Dát leat deaŧalaš gažaldagat mat gusket buot eará dutkansurggiide ja fágabirrasiidda . 2 Dát leat dakkár dilit mat sáhttet leat mielde billisteame Sámedikki legitimitehta sámi álbmoga bealis . 2 Dát leat : Rehketdoalloregisttar ( Regnskapsregisteret ) , Konkursaregisttar ( Konkursregisteret ) , Náittoslihttoregisttar ( Ektepaktregisteret ) , Divatguovddáš ( Gebyrsentralen ) , Vealgeortnetregisttar ( Gjeldsordningsregisteret ) , Ovttadatregisttar ( Enhetsregisteret ) , Bajásčuvgehusregisttar ( Oppgaveregisteret ) , EMAS ( biraslogahallama eaktodáhtolaš ortnet ) ja Bivdiidregisttar ( Jegerregisteret ) . 2 Dát leage geaidnu man geažis lea militeara operašuvnna loahppa Afghanistanas . 2 Dát lea čuolbmabealli mainna bargat ovddasguvlui vai dasa gávdnat čovdosa . 2 Dát lea čuokkis mii nuppe vuorus sáhttá dagahit dárbbašmeahttun eahpesihkarvuođa ja deattu boazodolliide . 2 Dát lea čielga eastta rádjerasttildeaddji doaimmaide . 2 Dát lea árbevirolaš vuoigatvuohta , mii vuođđuduvvá sámiid leahkimii iežaset guovlluin don doloža rájes . 2 Dát lea áibbas daid ulbmiliid ja mearrádusaid mielde maid Sturadiggi bijai go mearridi St. dieđahusa alit oahpahusa ja dutkama birra . 2 Dát lea vuosttaš dehálaš lávkin dasa mii galgá buoridit ipmárdusa ja dihtomielalašvuođa viidáset geavaheami birra , ja makkár árvu vuođđodieđuin lea servodahkii , lohká stáhtaráđđi . 2 Dát lea vuosttas ráfáiduhttineavttuhus sámi orgánas . 2 Dát lea vuoitun diggái eavttuid biddjin ja vástideaddji orgánan mii galgá árvvoštallat ja vuoruhit sámi servodaga dárbbuid . 2 Dát lea vuohki movt govdadit bargat eastademiin – vai eastadit veahkeválddálaš guottuid vuolggahit dákkár daguid – ja leat dán plána váldomihttomearit . 2 Dát lea vissásit okta dain stuorámus hástalusain mat boazodoalus leat , ja lea konstruktiivvalaš go lea digaštallojuvvon proposišuvnnas . 2 Dát lea viidámus vuoigatvuođadássi . 2 Dát lea veahá unnit go maid ásahus ieš lei bušeteren 1999 várás , mii lei 3,2 milj. kruvnnu . 2 Dát lea sávahahtti ahte lávdegoddi bargá vuorrohálešteami bokte osku- ja eallinoaidnoservodaga ja iežá áššáiosolaččaid ovddas servodagas . 2 Dát lea sullii 7 mill kr lassáneapmi 2004 ektui ( 3,1 pst ) . 2 Dát lea stuorra ávkin midjiide go gulahallat min riikka eamiálbmogin , sámiin . 2 Dát lea stuorimus petroleagávnnus Barentsábis maŋŋil Goliat mii dáhpáhuvai jagi 2000 . 2 Dát lea stuorimus juolludeapmi sámi ulbmiliidda obanassiige . Ráđđehus lea 2005 rájes lasihan juolludeami sámi ulbmiliidda sullii 172,5 miljovnna ruvnnuin . 2 Dát lea sihke Sámedikki ja guoskevaš departemeanttaid ovddasvástádus . 2 Dát lea sierraduopmostuollu mas galget leat vihtta miellahtu . 2 Dát lea sakka unnit go maid teáhter ieš lea bušeteren . 2 Dát lea prinsihpalaččat dáhpáhuvvan seamma vuogi mielde go stáhta ja stuorátálbmot muđui lea duvdilan sámi vuoigatvuođaid eret oktageardánis láhkateknihkalaš vugiiguin . 2 Dát lea politihkalaš ovddasvástádus . 2 Dát lea ođđa bargosuorgi Sámediggái jagi 2000 borgemánu rájes . 2 Dát lea ovddiduvvon deavdin dihtii stáhta geatnegasvuođaid ILO-konvenšuvnna nr. 169 14 artihkkala mielde . 2 Dát lea oktasaš hástalus , ja industriijafitnodagain ja našunála stáhtain geat addet lobiid , lea erenoamáš ovddasvástádus . 2 Dát lea okta evttohusain maid bargojoavku ovddida raporttas " Tiltak for å effektivisere utvikling og produksjon av samiske læremidler " . 2 Dát lea okta dain deaŧaleamos gaskaomiin maiguin movttiidahttit joatkkaskuvllaid ohppiid válljet oahpahusa sámegielas . 2 Dát lea oassin váldoáššis maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus ja čielggadusa politihkalaš gieđahallan galggašii čoavdit . 2 Dát lea oaivvilduvvon oassin ollislaš dearvvašvuođafálaldaga viiddideamis , sihke psyhkalaččat ja somáhtalaččat eastadeaddji dásis . 2 Dát lea norgalaš lágasguovlluid doaibmamušaid eavttuid mielde maiguin mii guhká juo leat ráhčan . 2 Dát lea mielde oččodeamen ovttaskas fágadepartemeanttaid dovdat ovddasvástádusaset dan seammás go rámmajuolludus addojuvvo Sámediggái . 2 Dát lea midjiide buorre vuolggasadjin boahttevaš rievdadusaide . 2 Dát lea mearrideaddjin joatki dálkkádatšiehtadallamiidda , dadjá Stoltenberg . 2 Dát lea mealgat unnit go teáhter ieš lea bušehteren . 2 Dát lea maiddái kulturpolitihkalaš vuoigatvuohta sámelágas , mii mearkkaša ahte dihto eanadieđalaš guovlluin ja dihto institušuvnnain galgá sámegiella geavahuvvot aktiivvalaš gulahallangaskaoapmin sámegiel buhcciid ektui . 2 Dát lea lihkostuvvan muitalus ! 2 Dát lea leamaš mielde vaháguhttimin kulturfoandda friija ruđaid . 2 Dát lea leamaš mielde headušteamen kulturfoandda friija ruđaid geavaheami . 2 Dát lea lassánan sullii 1,5 miljon kruvnnuin 1997 loguid ektui . 2 Dát lea jurddešanvuohki mii oažžu stuora doarjaga eará Davviriikkain . 2 Dát lea issoras dramáhtalaš ja Sámedikki oainnus áibbas dohkketmeahttun . 2 Dát lea hui heajos rievdan ja guhkkin eret das mo galggašii , namalassii 50 % . 2 Dát lea hui deaŧalaš go sámi kulturmuittut ja kulturbirrasat plánejuvvojit dikšojuvvot , restaurerejuvvot ja lágiduvvot . 2 Dát lea hui deaŧalaš doaibma oččodan dihte eanet sámi studeanttaid dutkat ja alit oahpu váldit . 2 Dát lea ge vuođđováttisvuohta Norgga otná sámepolitihkas . 2 Dát lea gaskaneassoahpamuš man buot riikkat leat beassan váikkuhit áššiiguin mat sidjiide leat dehálačča . 2 Dát lea erenoamáš mávssolaš go sámi oahpahus ja dutkan ain lea bajáshuksendásis . 2 Dát lea erenoamáš duođalaš ášši Norgga geatnegasvuođaid ektui sámi álbmogii mii lea deattuhuvvon internašunála ja našunála rievttis , ja muđui riika politihkas . 2 Dát lea erenoamáš deaŧalaš go lea duohta váttis boktit viiddis ja nanu beroštumi sámepolitihkkii jienasteddjiid gaskka . 2 Dát lea earenoamážit sámi museáide dagahan heajos váikkuhusaid danne go eai leat nu bures nagodan ovddidit áššiideaset stáhta eiseválddiide . 2 Dát lea eanet go mii duosttaimet jurddašit moadde jagi dás ovdal . 2 Dát lea eanavuovdinlága § 2 nuppi lađđasa ( a ) joatkka , nugo lea geavahuvvon almmá boazodoalu boaresvirot vuoigatvuođaid vuhtiiváldima haga . 2 Dát lea dárbbašlaš gávdnat dássádatdilálašvuođa mii váldá vuhtii sihke osku- ja eallinoaidnofriddjavuohta ja iežá vuoigatvuođat ja guovddaš vuođđojurdagat . 2 Dát lea dán rádjai leamaš dakkár sadji gos Sámediggi lea beassan leat mielde ráhkkanančoahkkimiin aiddo ovdal šiehtadallančoahkkimiid ja dasto vel ieš šiehtadallamiin . 2 Dát lea dáhpáhuvvan oktanaga dainna go barggut leat lassánan , ja ođđa čuolmmat leat ovddiduvvon . 2 Dát lea duođalaš dan dihte go jurddašit dan barggu maid gáhtteneiseválddit eai leat dahkan nuortalaš gili gáhttenplána ektui , ja go Riikaantikvára čielgasit lea ávžžuhan Sámi kulturmuitoráđi juo dalle go ráđđi ásahuvvui 1994:s ahte váldit ovdan dán barggu . 2 Dát lea dilli earenoamážiid daid guovlluin Finnmárkkus gos odne lea beare alla boazolohku ja guohtunriiddut , dadjá Brekk . 2 Dát lea dehálaš sihke doaimmaid ja barggaheami hárrái gilvovuloš ealáhusain ja guhkesáigásaš ceavzilvuođa hárrái almmolaš ruhtadiliin , dadjá finánsaministtar . 2 Dát lea dehálaš lávki vel eambbo rahpat rájá Norgga ja Ruošša gaskasaš lagat oktavuođaide ja ovttasbargui davvin , cealká olgoriikaministtar Jonas Gahr Støre . 2 Dát lea dehálaš lávki ovddasguvlui dálkkádatrievdademiid vuostá bargamis , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Dát lea dehálaš guorbmebiilaealáhussii , go guorbmebiillain , gálvobiillain ja goallovovnnain divat gaskamearálaččat njiedjá 20 proseanttain . 2 Dát lea dehálaš , danin go leat dušše afghanistanalaččat ieža geat sáhttet hálddašit boahttevaš hástalusaid ja ovddasguvlui ja guhkit áiggi vuollái ovdánahttit iežaset riikka . 2 Dát lea deaŧalaš sámi servodaga ektui oppalaččat , ja sámi kulturmuittuid ja sámi ealáhusaid ektui erenoamážit . 2 Dát lea dattetge dan duohken guđe detáljadásis šiehtadallamat leat , movt šiehtadallan- / ráđđádallanbohtosat čállojuvvojit loahppadokumentii ja stuoradiggeproposišuvdnii , ja muhtun muddui movt ruđat sirdojuvvojit ( máŋga 50-poastta iešguđetge departemeanttain , vai okta oktasaš 50-poasta ) . 2 Dát lea dan dihte vai Sámi allaskuvla šaddá eambbo bivnnut ođđa studenttaide . 2 Dát lea dahkkon earret eará Vuođđolága § 110 a vuođul . 2 Dát lea dahkan váttisin ruhtadit čájálmasaid , ja dahkan sámi ásahusaide váttisin duohtan dahkat plánaid . 2 Dát lea dahkan váttisin ruhtadit cájálmasaid , ja dahkan sámi ásahusaide váttisin duohtandahkat plánejuvvon áigumušaid . 2 Dát lea dahkan ahte eambo olbmot leat čalmmustahttán dárbbu ollislaš osku- ja eallinoaidnopolitihkkii ja leat gáibidan almmolaš guorahallama dan suorggis . 2 Dát lea dagahan hui váidalahtti ja váttis riiddu stáhta ja sámi álbmoga gaskii . 2 Dát lea dagahan ahte dillečilgehus , boahtteáiggi rámmaeavttuiguin ja váikkuhangaskaomiiguin , nu deaŧalaš kulturpolitihkalaš suorggis go dát lea sámi kultursuodjaleapmái ja - ovddideapmái , lea váilevaš . 2 Dát lea celkojuvvon sihke politihkalaččat ja Vuođđolágas , ja Sámediggi dáhttu ain luohttit ahte nu geavvá . 2 Dát lea buktán stuorra vahágiid ja váttisvuođaid eanadollui , ja ollugat leat ferten heaitit doaluin . 2 Dát lea boađus guhkit áiggi dárkilis áŋgiruššamis , ja lea givrodahkan buvttadeapmái ja bargamii . 2 Dát lea biddjojuvvon sámi oasseprográmmaid prográmmaevttohussii Davvikalohta ja máttasámi guovllu várás . 2 Dát lea Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 03.08.04 beaiváduvvvon jearaldaga Sámediggeráđđái čuovvoleapmi ahte makkár váikkuhusat WTO-šiehtadusas šattašedje sámi guovlluid eanadollui . 2 Dát lea 59 miljovnna eanet go sáldejuvvon 2011 bušeahtta ektui . 2 Dát lea 42 proseantta lassáneapmi jagi 2010 ektui . 2 Dát lea 2001 áŋgiruššamiidda joatkkan . 2 Dát lea 20 proseantta eanet – 10 miljovnna kruvnnu – go jagi 2010 reviderejuvvon stáhtabušeahtta mii lei 50 miljovnna kruvnnu . 2 Dát lasáhus lea šaddan áigeguovdilin danin go Sámi kulturfoanda guokte maŋimuš jagi lea ožžon máŋga doarjjaohcama sámi ásahusain vuođđočájálmasaid lágidit . 2 Dát lassáneapmi illudahttá ja lea seammás stuorra hástalussan diggái sihke hálddahuslaččat ja politihkalaččat . 2 Dát lassa ferte vuoliduvvot vai buohkat geat sáhttet oassálastit , besset sisa . 2 Dát lahtut deattuhit ahte minerálaid iskkadeapmi ja roggan sáhttá dušše čađahuvvot go máilmmiviidosaš olmmošvuoigatvuođat adnojit dievaslaččat árvvus ja doahttaluvvojit árjjalaččat , ja dan láhkai dat leat mielde duddjomin rehálaš ja ceavzilis ovddideami . 2 Dát konferánsa fearrá dan maid iešmearridanvuoigatvuohta sáhttá mearkkašit geavadis go dat čađahuvvo sámi servodaga sierranas surggiin . 2 Dát juolludus lea mannan sámi kulturorganisašuvnnaide , sámi valáštallanlihttui ja organisašuvnnaide mat eai gula sámi váldoorganisašuvnnaid doarjjaortnegii . 2 Dát juolludus lea leamaš seamma máŋggaid jagiid ja ohccit dán jagi ožžot sullii 2.100,- kr. stipeandda . 2 Dát juolludus lea juogaduvvon sámi kulturorganisašuvnnaide , sámi valáštallamii ja sámi organisašuvnnaide maidda ii sáhte addit doarjaga sámi váldoorganisašuvnnaid doarjjaortnegis . 2 Dát juolludus jotkojuvvo 2004:s . 2 Dát juolludus ii joatkašuvvan 2006 stáhtabušeahtas . 2 Dát ipmárdus gokčá dušše unna oasáža oahpponeavvuin mat berrejit gávdnot pedagogalaš fálaldahkan oahpahusbirrasis . 2 Dát instruksa galgá mearridit Sámedikki siskkáldas ekonomiijahálddašeami válde- , bargo- ja ovddasvástádusjuogadeami . 2 Dát individuálalaš vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas eaktuda strategiijaid sihke oahpaheddjiid oahpu ja oahpahusfálaldagaid organiserema ektui dassážii go leat doarvái oahpaheaddjit . 2 Dát ilbmá dán jagi mielde . 2 Dát ii čuoza dušše Norgga beale sápmelaččaide , muhto maiddái Ruoŧa ja Suoma beale sápmelaččaide . 2 Dát ii mearkkaš ahte ii dárbbašuvvo diehtovuođđu das movt dilli lea ja movt ovdáneapmi lea iešguđetge surggiin sámi servodagas . 2 Dát ii leat riekta . 2 Dát ii gusto várrejuvvon ruđaide eará departemeanttaid poasttain , nugo poasttain 22 ja 72 . 2 Dát ii gal sáhte buhtadit vahágiid . 2 Dát ii dattetge gusto go njálmmálaččat váldojuvvo oktavuohta virgeolbmuin guhte lea doaibmamin eará sajis go orgána kantovrras . 2 Dát ii dattetge berre hehttet ahte árvvoštallá prinsihpalaččat eará láhkái goahte- ja bartahuksema árbevirolaš meahcceealáhusa geavaheapmái ja guvluigullevašvuođa dikšumii go huksema dábálaš astoáigge várás . 2 Dát ii dattege gusto dakkár opmodagaide ja ráddjejuvvon vuoigatvuođaide opmodagain , mat leat čuldojuvvon almmolaš juohkogávppi bokte ja mat leat biddjojuvvon huksenguovlun plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje čuldojuvvon duktasajiide maidda lea huksejuvvon . 2 Dát ii dagat earágo váttisvuođaid liige báberhivvodaga skoviid oktavuođas ( skjemabyråkrati ) . 2 Dát iešvuođat leat maiddái Hercules-girdis . 2 Dát iešalddis nannešivččii davviriikkalaš oahpponeavvo-ovttasbarggu danin go dálá dilli , ovtta bargiin , ii leat doarvái plánet ja ovdánahttit davviriikkalaš oahpponeavvuid . 2 Dát ideálalaš eavttut ( riidoláivudeaddji ja stáđisindahkan beroštumit ) leat dattetge relatiivvalaš doahpagat maid majoritehta ieš dávjá definere ja čilge dan láhkai ahte dahká váttisin ovdánit sámerievtti suorggis . 2 Dát hábme sámi riektigova maid sáhttá čoahkkáigeassit earret eará čuovvovaš sisdoaluin : 2 Dát huksenprošeakta álggahuvvui jagis 2007 ja galgá plána mielde leat gárvvis 2008:s . 2 Dát huksen álggahuvvui 2007:s ja galgá plána mielde leat gárvvis 2008:s . 2 Dát historjjálaš duohtavuođat leat vuođđun Sámedikki oidnui Finnmárkku luondduresurssaid eaiggáduššan- ja ráđđenvuoigatvuođagažaldagain . 2 Dát heiveheapmi ádjána veahá ja soaitá mielddisbuktit earret eará ahte ráđđelahtuid ovddasvástádussuorggit galget árvvoštallojuvvot . 2 Dát hehtte guhkesáiggi plánema ja riggodagaid geavaheami , mii fas gáržžida vejolašvuođaid ásahit heivvolaš doaluid . 2 Dát gáibádus lea ollašuhttojuvvon Sámedikki neahttasiidduin . 2 Dát gáibida vuorddehahtti ja jearggalaš suodjalusa ja sihkkarvuođa man vuođđun lea NATO-miellahttuvuohta ja lagamus lihttoriikkaiguin lagaš ovttasdoaibman . 2 Dát gáibida stuorra resurssaid . 2 Dát gáibida politihkalaš dáhtu ja ásahusas nuppástuhttinnávccaid . 2 Dát gáibida ahte eamiálbmogiid oainnut ja árvevirolaš máhttu mii sis lea servodagaset ja birraseaset birra árvvusadnojuvvojit , ja nu maid sin kultuvrralaš ásahusat . 2 Dát gusto váilevašvuođaide ja dárbbuide mat leat earret virgeresurssaid ja dutkanrelaterejuvvon doaimmaid . 2 Dát gusto vaikko eatnis ii leat riekti váhnenruhtii . 2 Dát gusto máŋgga eurohpalaš gillii , daid gaskkas dárogillii ja vel eanet sámegillii ( davvisámegillii 2. ) Čoavdin dihtii dáid čuolmmat lea gárgeduvvon ođđa ISO-standárda , gohčoduvvon Unicode 10646 . 2 Dát gusto maiddái sámi guovlluid eanadoallopolitihka ovdánahttimii ja hábmemii . 2 Dát gusto erenoamážit sámi studenttaide geat dáhttot formálalaš sámegielgelbbolašvuođa . 2 Dát gusto davvisámi čálamearkačoahki geavaheapmái prográmmagálvvuin ja registariin . 2 Dát gusto Finnmárkkus nugo muđuige riikkas . 2 Dát gusket riddo- ja vuotnasuohkaniidda Davvi-Norggas ja suohkaniidda lullisámiguovllus . 2 Dát gursa galgá leat oassin ođđa cand.scient. oahpus man namma lea " Árktalaš eanandoallu ja boazodoallu " . 2 Dát guovddáš galgá gaskkustit várrehusaid ja heahtedieđuid olles fylkkas . 2 Dát guoská árgabeaivválaš ságastallamiidda ja almmolašvuođas . 2 Dát guoská sihke prentejuvvon ja digitála oahpponeavvuide 2 Dát guoská osiide nugo ássanovddideapmái , kulturluottaid dulkomii mat illá oidnojit , iešguđetlágan kulturmuittuid oktavuhtii , eanadieđalaš ja ealáhuslaš erohusaide , visttiide ja visttiid historjái , kulturmuitoterminologiijai , hálddašanstrategiijaide , kulturmuitosuodjaleapmái , etihkkii jna. . 2 Dát guoská organisašuvnna siskkáldas huksemii ja boahtteáigái heivehuvvon ealáhuspolitihkalaš duodjepolitihka hábmemii . 2 Dát guoská omd. oljobohkamii , gearggusvuhtii , dearvvašvuođaásahusaide ja energiijaváráiduhttimi . 2 Dát guoská maiddái visttiide . 2 Dát guoská maiddái sámi dutkamii . 2 Dát guoská maiddái institušuvdnafálaldagaide veajuiduhttima oktavuođas mat leat namuhuvvon doaibmaplánas . 2 Dát guoská maiddái iežamet soahteveaga doaibmannávccaide . 2 Dát guoská maid ruošša stáhtaássiide ja sin bearrašiidda , geat leat ásaiduvvan norggabeallai . 2 Dát guoská friddjavuhtii čoahkkanit vuoiŋŋalaš ulbmiliid dihte , ja searvat vuoiŋŋalaš rituálaide ja dát guoská maid riektái hálddašit oktasaš oskkolaš eallima . 2 Dát guoská erenoamážit joatkkaskuvllaide . 2 Dát guoská erenoamážit eanadollošiehtadallamiidda . 2 Dát guoská erenoamážit Stáhta ealáhus- ja guovllubáŋkku ( SND ) njuolggadusmearrádusaide . 2 Dát guoská earret eará sosiokultuvrralaš , dearvvasvuođa ja ealáhuslaš čielggadusaide mat bidjet buot luonddulihkahallamiid ja guohtonguovlluid massima muđui , ollislaš oktavuhtii . 2 Dát guoská earenoamážit riikkaviidosaš organisašuvnnaide mat ovddastit nášuvnnalaš bivdo- ja guolástanberoštumiid , ja mat gitta otnážii dávjá leat badjelgeahččan báikkálaš sámi beroštumiid ja maid oainnuset bokte čájehan ahte duođas dáhttot joatkit ovddeš áiggi vealaheaddji politihka . 2 Dát guoská earenoamážit prošeavttaide mat gusket mearrasámi guovlluide . 2 Dát guoská earenoamážit gielddaide maidda eai nu ollu boazodoallit mávsse vearu , muhto gos dattetge leat guohtoneatnamat bohccuide . 2 Dát guoská earenoamážit alitoahpu / oahpaheaddjeoahpu rekrutterenvuođu kártemii , statistihkkii ja dárkilis dárboanalysii dálá oahpaheaddjeoahpu oktavuođas . 2 Dát guoská dušše ođđa dilálašvuođaide . 2 Dát guoská dan máksojuvvon jagi 2010 vuoittu máhcaheapmái mii bođii Statkraftas . 2 Dát guoská buot oahpahusdásiide . 2 Dát guoská Sámedikki iežas bargui ja maiddái bargui eará ásahusaid ja orgánaid ektui mat váikkuhit sámi servodaga ovdáneami . 2 Dát guoská Sámediggeráđđái ja joavkojođiheddjiide . 2 Dát guoská Suodjalussii , siviila dearvvašvuođabálvalussii , NAVii , Stáhta penšuvdnakássii , gielddaide ja fástadoaktáriidda . 2 Dát guoská Saemien Sijtii , Sijti Jarngii ja Varjjat Sámi Museái , ja lassin dasa lea Ája sámi guovddáš ásahuvvon ja ferte oažžut doaibmadoarjaga . 2 Dát guoská Finnmárku , Tromsii , Norlándii , Davvi-Trøndelahkii , Mátta-Trøndelahkii ja Hedemárkui . 2 Dát guoská Finnmárkku , Tromssa , Norlándda , Davvi- ja Lulli Trøndelaga ja Hedmárkku fylkkaide . 2 Dát guoská 1893 olbmuide , dahje sullii 14 % válljejeddjiin . 2 Dát guoskkai sihke jođihan- ja ovddidandoarjjaortnegii . 2 Dát guokte prošeavtta dollojuvvojit danne olggobealde vuoruhanlisttu ja geahččaluvvojit ollašuhttot nu johtilit go vejolaš . 2 Dát gullá maiddái daidda ortnegiidda maid Sámediggi hálddaša . 2 Dát govve sihke Suodjalusa ja politihkkariid áigumušaid , mii addá munnje jáhku ahte mii joavdat mollii , ja olahit plánejuvvon dássejuvvon doaimmaid , struktuvrra ja resurssaid . 2 Dát ges mearkkaša ahte dii geat lehpet searvan dán konferánsii , dii geat beaivválaččat bargabehtet sámi gielaiguin mánáidgárddiin ja skuvllain , dii lehpet earenoamáš deaŧalaš resurssat giellaovdánahttinbargui . 2 Dát geavaheapmi lea ollásit goksimin árbevirolaš sámi vuoigatvuođalaččaid . 2 Dát geavahanvuoigatvuohta ráddje maiddái maid eaiggát oažžu dahkat . 2 Dát geatnegasvuohta manná guhkkelii go dušše viežžat ráđiid , ja ferte geatnegahttit goappašiid beliid . Dán ferte reguleret Norgga lágain . 2 Dát geahpedeapmi ii lean sávahahtti iige guhkit áigái dohkálaš hástalusaid ektui mat leat sámi ealáhusovddideamis . 2 Dát gažaldagat leat dálge hui áigeguovdilat , earret eará Røros-guovllus . 2 Dát gaskaboddasaš doarjjaortnet duokŋá maŋimuš váilevašvuođaid govdaoallefálaldaga viidodagas , ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud dadjala . 2 Dát galgá čađahuvvot nuppástuhttimiid , innovašuvnna ja ođđasisálggahemiid movttiidahttima bokte . 2 Dát galgá vuosttažettiin gozihuvvot 80 81 2 Dát galgá leat gaskaoapmin dasa ahte sámi ohppiid oahpahus joatkkaskuvladásis suodjala , ovddida ja gaskkusta sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 2 Dát galgá gokčat goluid politiijaid dutkkalmasaid . 2 Dát galgá fylkii eambbo geasuhit olbmuid fárret , ja seammás guovddážat galget doaibmat duoddin guovlluide ja fylkii , vai olbmot eai fárre eret . 2 Dát galgá buoridit veajuiduhttinfálaldaga sámi guovlluin ja addit sámi olbmuide vejolašvuođa geavahit sámegiela veajuiduhttindilis . 2 Dát galggašii leat eavttukeahtes vuođđoprinsihppan , mii gusto sihke Finnmárkui ja riikka eará guovlluide . 2 Dát galggašii dahkkot 2002:s . 2 Dát galget sihkkarastit demokráhtalaš stivrejumi ja buori áššemeannudeami . 2 Dát fápmosirdáseapmi , mii dáhpáhuvvá maiddái riikkaidgaskasaččat , nanne ahte lei boahtteáiggi ovdáneami dáfus dehálaš ásahit borramušgávpeovttastusaid lávdegotti , Lars Peder Brekk cealká . 2 Dát fuomášuhttá ahte sámi mearridanvuogit muhtun muddui leat earaláganat go dáčča vuogit , ja danne lea deaŧalaš ahte universitehta bealis dovdet dan dili . 2 Dát fuolastahttá , danne go dát de sáhttá mielddisbuktit ahte militearafápmu geavahuvvo , erenoamážit unnit riikkaid vuostá . 2 Dát foanda ruhtada maiddái eamiálbmotprošeavtta mas globaliserema áŋgiruššama sámi bealli deattuhuvvo . 2 Dát ferte oidnot čielgasit mearrádusaid vuođus . 2 Dát ferte leat vuođđun buot digaštallamii Finnmárkku eana- ja čáhcevuoigatvuođaid birra . 2 Dát ferte leat gustojeaddji vuođđun beroškeahttá das mii muđui lea daddjojuvvon nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš lágain . 2 Dát ferte leat bargojoavkku árvvoštallamiid ja evttohusaid vuođđu . ” 2 Dát ferte fas biddjojuvvot sámeláhkii ja eará lágaide ja njuolggadusaide . 2 Dát ferte dahkkot lagaš ovttasbargguin Sámi kulturmuitoráđiin , nuortasámi birrasiiguin , Mátta-Várjjaga gielddain ja eará lunddolaš ovttasbargoguimmiiguin . 2 Dát ferte boahtit buot boazoeaiggádiidda buorrin . 2 Dát evttohus ii leat báljo čuvvojuvvon . 2 Dát evttohus deattuha duopmostuoluid sorjankeahtes dili , mii lea maiddái deaŧalaš dasa ahte sámi servodagas lea luohttámuš duopmostuoluide . 2 Dát eastadivččii dan ahte čuožžilit vuorddekeahtes ja uhccánit sávahahtti dilálašvuođat . 2 Dát ealáhus gáibida ollu návccaid ja das leat vejolašvuođat addit vel ain eanet barggolašvuođa . 2 Dát ealáhus ferte čuovvut láhkaásahusaid alimus hattiid birra – earret stuorát gávpogiin . 2 Dát eaktuda oktasaš áŋggirdemit ja márkanfievrradoaimmaid ja dasa lassin vel buvttagárgideami . 2 Dát eahpečielga dilli vuođđočájáhusaid ruhtadeami ektui lea noađuhan sakka ekonomalaččat Sámi kulturfoandda . 2 Dát dávista ráđđehusa sámepolitihkalaš sávaldagaid . 2 Dát dávista maiddái NASCO mihttomearrái ahte ásahit riikkaidgaskasaš ortnega man bokte suodjala deháleamos luossačázádagaid ja luossavuonaid miehtá Davvi-Atlantera , « International Samon Heritage Rivers and Fjords » . 2 Dát dávista maiddái NASCO mihttomearrái ahte ásahit riikkaidgaskasaš ortnega man bokte suodjala deháleamos luossačázádagaid ja luossavuonaid miehtá Davvi-Atlantera , " International Samon Heritage Rivers and Fjords " . 2 Dát dávista Sámedikki áigumušaide njuolggadusaid rievdadeami ektui . 2 Dát dávista Sámedikki sávaldahkii ahte nannoseabbot ovttastahttit váikkuhangaskaomiid geavaheami . 2 Dát dávista Sámedikki bajitdási mihttomearrái ja Sámi O97:ái ahte sámi oahppit galget šaddat funkšuvnnalaččat guovttegielagin . 2 Dát dávista Ráđđehusa ođđa áigumuššii mas vuođđun biddjo ahte ovttaskas fágadepartemeanttain maiddái lea iešheanalis ovddasvástádus Sámedikki bušeahta ektui . 2 Dát dárbu lea boahtán oidnosii maŋimuš jagiid ohcamiid ja oktavuođa váldimiid bokte Sámediggái . 2 Dát dáidá vuosttažettiin leat guovddáš vuohki gaskkustit sátnelisttuid , fáktágirjjiid ja čoavddagirjjid , pedagogalaš prográmmagálvvuid ja fáddágihppagiid . 2 Dát dáhpáhuvvá ovttas Nordlándda fylkkasuohkaniin . 2 Dát dáhpáhuvvá min ránnjágottis , ja dat guoská midjiide . 2 Dát dáhpáhuvai dakkár áiggis go Norga prinsihpalaččat lei dovddastan geatnegasvuođaidis sihkkarastit sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 2 Dát dáhpáhusat sámerievtti ovdáneamis dahket vuđđosa Finnmárkkulága bargui : † Riidu Álttá-Guovdageainnu-eanu dulvadeamis 1980 † Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui 1980 † Sámediggi ásahuvvui sámelága geassemánu 12. 1987 bokte † Vuođđolága § 110 a sámiid birra mearriduvvui miessemánu 27. 1988 † Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ovdanbuvttii čielggadusas NAČ 1997 : 4 Sámi kultuvrra luondduvuođus ođđajagemánus 1997 † Ráđđehus bijai ovdan evttohusas finnmárkkulága birra Od.prp. nr. 53 ( 2002–2003 ) cuoŋománu 4. 2003 † Stuorradiggi mearridii Finnmárkkulága miessemánu 24. 2005 ( Odeldiggi ) ja geassemánu 8. 2005 ( Láhkadiggi ) ja Gonagas nannii ( « sankšonerii » ) dan stáhtaráđis geassemánu 17. 2005 Dan guovtti jagis go Stuorradikki Justiisalávdegoddi barggai lágain , doalai lávdegoddi earret eará rabas gullamiid geassemánus 2003 ja oahppalattai Finnmárkku čakčat 2003 . 2 Dát dutkančuolmmat leat deaŧalaččat sámi servodaga olbmuide ja eará eamiálbmotservodagaid olbmuide . 2 Dát duođašta ahte ruhta ii leat ovttasbarggu ektun . 2 Dát duođašta ahte lei duođai veara rahčat ! 2 Dát doarju lihttoriikkaid oktasaš sihkkarvuođa vuođđoprinsihpaid , masa mis Norggas lea stuorra beroštupmi . 2 Dát doarjjaortnet ii ásahuvvo 2005 , muhto árvvoštallojuvvo ođđasis ásahuvvot 2006 . 2 Dát doaimmat leat sirdojuvvon earáin , nu ahte dat eai leat ođđa doaibmabijut . 2 Dát doaimmat eaktudit ahte guovddáš nannejuvvo fágalaččat , ja ahte guovddáš oažžu buoret vejolašvuođaid doaimmahit dutkandoaimmaid bargguidis čađa . 2 Dát doaibmaplána lea NOU 1995:6 Norgga sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa plána čuovvoleapmi . 2 Dát doaibmadoarjjaortnet lassánii 1999:s ain eambbo organisašuvnnaide mat prioriterejit doaibmabijuid mánáide ja nuoraide . 2 Dát doaibmabijut maiddái viidáset fievrridit Sámegiela doaibmaplána “ Fágalaš jorgaleapmi ” - prošeavtta . 2 Dát doaibmabidju mielddisbuvttášii ahte Romssa musea / Romssa universitehtamusea oččošii buoret oktavuođa dáid iešguđetge fágaid váldofágastudeanttaiguin . 2 Dát doaibma váikkuha bearrašiid ja báikegottiid guottuid ja árvvuid . 2 Dát dilli vuorjá Sámedikki . 2 Dát dilit eaktudit sierra áŋgiruššama das ahte bisuhit doaluid mat odne doibmet . 2 Dát dieđáhus galgá geavahuvvon vuođđun čuovvovaš jagiid barggus . 2 Dát dietnasat dat ásahit vuođu min čálgoservodahkii . 2 Dát diehtočálus lea almmuhuvvon maiddái 1999:s ( johtučálus H-12/98 ) , 2000:s ( H-29/99 ) , 2001:s ( H-13/00 ) , 2002:s ( H-32/01 ) , 2003:s ( H-11/02 ) ja 2004:s ( H-22/03 ) . 2 Dát deattuha suohkaniid dehálaš sajádaga čálggu ektui . 2 Dát deattuha man dehálaš uhcit riikkaide leat buorit lihtolaččat ja ustibat . 2 Dát dahká de vejolažžan rievdadit soahteveaga ja dađistaga geahpedit norgga soahteveahkaoasi jagi 2014 rádjai . 2 Dát dagahivččii “ synergiijabeavttu ” mii dagahivččii vejolažžan eanet gulahallat ja ipmirdit guhtet guimmiideaset maiddai rastá gielalaš ja kultuvrralaš rájáid . 2 Dát dagahivččii vuođđo- ja logahatoahppu šattašii sihke ovttalágan ja oktasasaš , mii fas dagahivččii ohppiide buort vejolašvuođa oahpu dáfus vádjolit rájáid rastá . 2 Dát dagahivččii seammalágan oahpaheaddjioahpu ja studeanttat sáhttet váldit oasi oahpu ovtta riikkas ja nuppi oasi ges eará riikkas . 2 Dát dagahivččii ovttalágan alitdási sámegieloahpahusa ja studeanttat sáhttet váldit oasi oahpu ovtta riikkas ja nuppi oasi ges eará riikkas . 2 Dát dagaha dárbbašmeahttun divada mii šaddá hehttehussan lášmadis ja beaktilis ealáhusdoibmii . 2 Dát dagaha dárbbašlažžan joatkit ovttasbarggu . 2 Dát dagaha dorvvuhisvuođa sámi servodagas . 2 Dát dagaha ahte ” gessojuvvo ” árvvoštallamis . 2 Dát dagaha ahte muhtun oahppit geain lea leamaš sámegiella vuosttašgiellan vuođđoskuvllas , válljejit sámegiela nubbingiellan joatkkaskuvllas . 2 Dát caggá levgema sámi leavggain Norgga olgoriikastašuvnnain , gos dán livččii álki boastut áddet . 2 Dát bálddalas hálddašanortnet dagaha stuorra hástalusa . 2 Dát buorre ovdáneapmi lea deaividan danin go Kiiná , India ja eará ovdáneaddji ekonomiijat leat leavvat riikkaidgaskasaš gávpemárkanii . 2 Dát buoridivččii gulahallama ja ovttasbarggu daid hástalusaid ektui mat sámepolitihkas leat ovddabealde . 2 Dát buktá hástalusaid oktasaš bargiidpolitihka ovddideami ektui boahtteáiggis man bokte Sámedikki bargit besset ovdánit , movttáskahttojuvvojit ja šaddet beaktilin . 2 Dát boađášii lassin golmma ja njealji jagi oahpahallibálkái . 2 Dát boahtá ovdan guorahallamis man Difi lea čađahan Ođasmahttin- hálddahus- ja girkodepartemeanta ( FAD ) ovddas . 2 Dát boahtá ovdan go muhtimat ain vuosttildit heaittihit HV 016. 2 Dát boahtá lassin dan áŋgiruššamii mii juo lea álggahuvvon . 2 Dát boahtá lassin 1 miljon ruvdnui maid departemeanta juolludii Máilmmi čuoigangilvvuid eaktodáhtolašvuođaprošektii jagi 2009 . 2 Dát boahtá ee. ovdan Ot. prp.:s . nr. 66 ( 1988-89 ) siidu 7 gos daddjojuvvo ahte ” Lávdegoddi lea árvvoštallan galgágo spiehkastuvvot muhtun nammajoavkkuid hárrái , ja evttoha ahte sohka- ja firpmánamat prinsihpalaččat ja juridihkalaččat leat eará dilis . ” 2 Dát boahtá das go hálddahusa fápmudusrádji ohcamiid mearrideapmái lea bajiduvvon . 2 Dát boahtá das go doarjjaortnegat leat vuođđuduvvon biergobuvttadussii , ja dat lea juste nuppe láhkái go eanadoalus . 2 Dát bidjá stuorra hástalusaid Sámediggái ja guovddáš eiseválddiide láhčima dáfus . 2 Dát bidjá gáibádusaid sámi ja norgalaš eiseválddiide , ahte gielddaid ja fylkagielddaid sámepolitihkalaš ovddasvástádusa ferte čielgaseabbot defineret . 2 Dát biddjojuvvojit bissovaš virgin 1 000 000 kruvdnosaš gollurámmain . 2 Dát beavdegirji lea dál oassi EO-njuolggadusain ja njuolgga geatnegahtti sihke Supmii ja Ruŧŧii . 2 Dát bealli ferte oidnot vejolaš ođđa ortnegiin maid áigumuššan lea njulget historjjálaš boasttuvuođaid ja daid heivehit hálddašeami dálá duohtavuođaide . 2 Dát bealit leat maiddái áigeguovdilat šibitealáhusaide mat atnet šibihiid guohtumiin . 2 Dát bargu maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku lea dahkan ( NOU 1997:5 Urfolks landrettigheter etter folkerett og utenlandsk rett ) ferte leat hui guovddážis sámi guovlluid eana- ja čáhcevuoigatvuođaášši viidáseabbu gieđahallamis . 2 Dát bargu lea álggahuvvon 1998 ođđajagimánus , ja ođđa ekonomiijavuogádat doaibmagoahtá ođđajagimánu 1. b. 1999 . 2 Dát bargu lea hirbmat deaŧalaš ja bidjá jáhku mielde vuođu eanet aktiivvalaš sámi servodatplánemii . 2 Dát bargu lea dakkár ahte dainna ferte ulbmállaččat áŋgiruššat sierra proseassain ja prográmmain mat leat relevánta eamiálbmogiid dillái oppalaččat ja sámi álbmogii erenoamážit . 2 Dát bargu lea bures boahtán johtui . 2 Dát bargu gáibida ollu resurssaid ja dan ferte aktiivvalaččat koordineret ja muhtumin ferte maiddái oastit čovdosiid ja bálvalusaid . 2 Dát bargu gáibida ollu ja eaktuda ulbmillaš searvama daid iešguđet proseassaide mat leat deatálaččat eamiálbmotdillái oppalaččat ja sámi álbmogii erenoamážit . 2 Dát bargu gáibida ollu , ja eaktuda ulbmillaš searvama iešguđet prošeavttaide mat leat dehálaččat eamiálbmogiid dillái oppalaččat ja sámi álbmoga dillái erenoamážit . 2 Dát bargu galgá fátmmastuvvot dábálaš váikkuhangaskaoapmeapparáhtii 2001 rájes . 2 Dát bargu eaktuda ulbmállaš áŋgiruššamiid sierra proseassain ja prográmmain mat leat relevántta eamiálbmot dillái oppalaččat ja sámi álbmogii erenoamážit . 2 Dát bargu dáhpáhuvvá lagas oktavuođain guoskevaš museáiguin ja Sámi museáservviin . 2 Dát bargu dahkkojuvvo skuvlajagi 2004/2005 , ja daid meannudeapmi Sámedikkis vurdojuvvo giđđat 2005 . 2 Dát barggut leat dakkárat maid lea buoret bidjat dán lávdegoddái . 2 Dát barggut , earret eará Sámedikki saji ektui ovddidanovttasbarggus , gáibida resurssaid maid Sámediggi dál ii hálddaš . 2 Dát attášii njuovžilet ja nannoset organiserema ja buoret vejolašvuođaid váldit oahpu ruovttubáikkis . 2 Dát attášii maid Norgii vejolašvuođa earáide leat ofelažžan olmmošvuoigatvuođaáššiin . 2 Dát areala , mii lea badjel 45.000 km² , sirdojuvvo báikkálaš eaiggátvuhtii Finnmárkkuopmodaga ( Finnmarkseiendommen ) bokte . 2 Dát addá čorgadis dili ja dagaha ahte dát guokte ášši eai seahkan dárbbašmeahttumit , muhto doalahuvvojit sierra . 2 Dát addá midjiide áddejumi ja vuorddehahttivuođa dákkár doaimmaide . 2 Dát addá eambbo fleksibilitehta ja dagaha ahte buohkain geain lea sámi oahpaheaddjeoahppu ii leat áibbas seammá fágaovttastus . 2 Dássážii čájehit logut ahte sullii 60 proseanta 62-jahkasaččain geat ođđajagimánu 1. beaivi rájes oažžugohte árrapenšuvnna , ain barget . 2 Dássádat goas šaddá máksit allavearu dahje oažžu personvuoládusa ja goas oažžu alimus vuolimus gessosa bálkkás ja penšuvdna lassána vurdojuvvon bálkálassáneami ektui . 2 Dásseárvvu sápmelaččaid ja dážaid gaskka ii sáhte joksat earágo jos vuhtiiválddášii dákkár beliid . 2 Dásseárvvu integreren : 2 Dásseárvu ja nissonpolitihkalaš áššit leat guovddáš hástalussan sámi servodahkii , danne lea ge deaŧalaš ahte Sámediggi čuovvu ovdáneami dán suorggis , ja geavaha dárbbašlaš resurssaid dán bargui . 2 Dásseárvu ja nissonpolitihkalaš gažaldagat leat sámi servodaga guovddáš hástalusat , ja leat ožžon guovddáš saji Sámedikki barggus . 2 Dásseárvosašvuohta , mii mearkkaša ahte olbmot leat seamma árvosaččat ja ahte mii bargat nu bures go vejolaš , lea eaktun jus dás galgá lihkostuvvat . 2 Dásseárvoplána sámi nissoniid diliin guovddážis 1999-2001 áŋgiruššansuorggit , mihttomearit ja doaibmabijut 2 Dásseárvoláhka , 1a § Plikt til å arbeide for likestilling ( geatnegasvuohta ovddidit dásseárvvu ) , geatnegahttá almmolaš eiseválddiid árjjalaččat ja ulbmillaččat ovddidit dásseárvvu sohkabeliid gaskkas buot servodatsurggiin . 2 Dásseárvodoaibmaplánabargu galgá dahkkot guovtteoasat proseassas . Cakcamánu 21 . 2 Dásseárvodoaibmaplána livččii maid guovddáš neavvun dasa ahte buoremus lági mielde sihkkarastit Sámedikki nisson- ja dásseárvobarggu kontinuitehta . 2 Dásseárvodoaibmaplána lea juogaduvvon golmma oassái . 2 Dásseárvodoaibmaplána lea juhkkon golmma oassái . 2 Dásseárvodoaibmaplána ii galggašii atnit sierahuvvon buvttagin , muhto proseassaoassin Sámedikki čielga dásseárvo- ja nissonperspektiiva áigumusain iežas barggus . 2 Dásseárvobálkkášupmi lea dáidda ja ruhtasupmi mas lea oktasaš árvu € 10 000,- . 2 Dásseárvobálkkašumi ulbmil lea movttiidahttit ain eanet bargat dásseárvvu ja ovttaárvosašvuođa ovddidemiin nissoniid ja dievdduid gaskka riikarájáid rastá sámi servodagas . 2 Dásseárvobarggu sáhttá atnit nuppástuhttinbargun . 2 Dásseárvobarggu ferte atnit sektuvrraidgaskasaš politihkkasuorgin . 2 Dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš mihttomearit ođasmahttojuvvojit geažos áiggi , ja danne lea deatalaš ahte Sámediggi atná dán barggu proseassabargun . 2 Dássenmandáhtaid juohkásan demográfalaš vuođu alde boahtá nannet erohusaid sámi birrasis ja leat vahágin lullisámeguovllu kultuvrii ja gillii . 2 Dássenmandáhtaid juohkimis berrejit dušše dat bellodagat / listoovddideaddjit geat leat olahan vissis muttu doarjaga oažžut dássenmandáhtaid . » 2 Dássenmandáhtaid atnuiváldimis , deattuha sihke departemeanta ja Sámediggi prinsihpa ahte leat jienasteaddjit geat vulget jienastit geat mearridit válgga . 2 Dásge lea mihttun ahte áššeráhkkaneapmi galgá čielggadit láhkaásahusa váikkuhusaid sámi ávnnaslaš kulturdoaimmaheapmái , ja sihkarastit ahte kulturdoaimmaheapmi váldo doarvái vuhtii mearrádusas ja láhkaásahusaid geavaheamis . 2 Dása lea dárbu 1 milj. kr. lasáhussi rámmas . 2 Dása lea biddjon guovddáš sadji dán jagi šiehtadusas . 2 Dása lassin livččii maid dárbu ásahit oktasaš terminologiija bargojoavkku man bargun livččii heivehit oahpponeavvuid giela ja terminologiija davvisámegiela ektui . 2 Dása lassin finadit skuvlaklássat guhtet guimmiiset guossis oktii lohkanbájis ja servet skuvlabeai ´ doaluide lohkanvuogi vuođul . 2 Dása lassi leat čađahuvvon smávit oahpponeavvoprošeavttat ja davviriikkalaš oahpponeavvokonfereánsa , mii lágiduvvui Gironis jagi 2003 . 2 Dása lasihuvvui Bondevika II-ráđđehus liigedieđáhusa miessemánus 2002:s ( St.dieđ. nr. 33 ( 2001-2002 ) ) . 2 Dása gullá maiddái dat ahte doaibmabijut , mat čađahuvvojit , leat vuođđuduvvon álbmotriektái . 2 Dása gullá maid mihttomeriid ja boađusgáibádusaid čuovvoleapmi mat juolludusreivves leat namuhuvvon . 2 Dása gullá ea.ea. : 2 Dása gullet maiddái printejuvvon oahpponeavvut mat almmuhuvvojit almmolaš doarjagiin , ja guoskkahit unnit oasi oahpahusmearis . 2 Dása gullet maiddái dárogiel dahje eará giela oahpponeavvut sámi diliid birra dahje eará diliid birra main lea mearkkašupmi sápmelaččaide . 2 Dása gullet ee. Davvi-Hålogalándda bismágotti sámegielat báhpat , ja sierra lullisámi báhppa- ja diakonavirgi Nidaros bismágottis . 2 Dása fertejit maŋggas ovttas bargat ja heivehit dili sihke njuovvanhivvodaga , márkkafievrrideami ja logistihka ektui . 2 Dás čuovvu čoahkkáigeassu raportta váldočuoggáin mat leat áigeguovdilat bargojoavkku mandáhta oktavuođas . 2 Dás čujuhuvvo maid dárbui oahppat eará riikkaid vásihusain ( s. 79 ) . 2 Dás čujuhit earret eará ON eamiálbmotjulggaštusbargui ja gažaldagaide maid ON olmmošvuoigatvuođakomiteá lea divvon maiddái Norgii , eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa birra 1. artihkkala vuođul ON-konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 2 Dás čilget erenoamážit siidda rolla , rievdadusaid orohatstivremis ja doaibmanjuolggadusaid ráhkadeami . 2 Dás čilget eanet maid dalle fertet dahkat . 2 Dás vuolábealde leat moadde njuolggogeainnu sátnelisttuide mat leat interneahtas . 2 Dás vuolábealde lea tabealla mas oidnojit 2001 evttohuvvon doaibmabijut ja de dasto leat vuodustuvvon ovttaskas evttohusat . 2 Dás sáhttá namuhit Sis-Finmárkku nuppástuhttinprográmma ja Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti . 2 Dás sáhttá namuhit ON-julggaštus barggu eamiálbmot vuoigatvuođaid ektui ja bissovaš eamiálbmotforuma ásaheami ON:s . 2 Dás sáhttit namuhit Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma ja Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti . 2 Dás sáhttit namuhit Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti , Interreg-prográmma , Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbarggu ja Oarjevuona ovddidanbarggu . 2 Dás sáhttit erenoamážit namuhit Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma ja Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti . 2 Dás ovddasguvlui ferte sihkkarastit buoret hárjehallamiid ja nu buriid beavttálmahttindoaimmaid go vejolaš . 2 Dás oaivvilduvvo Sámedikki čielggadeapmi sámi dutkanpolitihka birra , ja Norgga dutkanráđi oppalaš čielggadeapmi sámi dutkama dilálašvuođas . 2 Dás oaivvildit vuos dábálaš erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid iešguđetge váddosurggiide , muhto deattuhit erenoamážit multifunkšunála oahpponeavvuid . 2 Dás oaidná sámi dutkama vuogi válljendárbbu . 2 Dás namuhuvvojit muhtun áššit mat sáhttet maŋit namuhuvvon bargui leat deaŧalaččat . 2 Dás mearriduvvui earret eará bargat dan ala ahte ásahuvvošii sámi guovlluid guolástuspolitihkalaš biire geahččalanortnet , mas « dan heajos dili geažil mii mearrasámi servodagain lea otne , čujuhit man stuorra dárbu lea álggahit dárbbašlaš doaibmabijuid ja reguleremiid » . 2 Dás láhkanannejuvvojit buori boazodoallovieruid njuolggadusat . 2 Dás leat čielga čanastagat dasa movt resurssaid sámi ássanguovlluin sáhttá ja berre hálddašit . 2 Dás leat mielde oainnut daidda čuolmmaide maid raporta ovddida , ja ođđa duodjedoarjjanjuolggaduseavttuhusat . 2 Dás leat mielde dušše dat poasttat mat leat eavttuhuvvon lasihuvvot : 2 Dás lea vuosttažettiin sáhka ohppiid / studeanttaid riektesihkarvuođas ja vuođđudeaddji friddjavuođain- ja vuogatvuođain : movt galgat dáhkidit suomabeale ássiide fuoladeami mii čuovvu suomabeale lágaid das mii gullá oahpahusa sisdollui , oahpaheaddjit gelbbolašvuhtii , oahpahussosiálalaš ovdamunit , gelbbolašvuohta joatkit lohkamin , eiseválddit bearráigeahčču jna fuoladeapmi norggabeale ássiide lágaid vuođul ? 2 Dás lea sáhka šiehtadallamiin main leat guokte beali , stáhta ja NBR , ekonomalaš váikkuhangaskaomiid birra boazodollui . 2 Dás lea sáhka ásahusain Ája , Árran , Saemien Sijte , Sijte Jarnge , Várjjat Sámi Museá ja Sámi Dáiddaguovddáš . 2 Dás lea sáhka ásahusain Ája , Várjjat Sámi Museá ja Sámi Dáiddaguovddáš . 2 Dás lea sáhka áibbas ođđalágan boarisvuođas . 2 Dás lea sáhka stáhta ja eamiálbmoga gaskavuođa birra man oktavuođas ferte láhčit eamiálbmotpolitihka nu ahte das leat lassin ollu eará surggiide oasit namuhuvvon surggiin , ja dat ovttas dahket stuorát ollisvuođa . 2 Dás lea sáhka smávva ovttaskas áššiin gitta viiddis plánačállosiid rádjai . 2 Dás lea sáhka ee. ahte mis lea jáhkehahtti našunála doaibmannávccat hálddašit heahtediliid viissis dásis , ja návccat veahkehit NATO oktasaš suodjalusa jos dat gáibiduvvo . 2 Dás lea sáhka daid 100 bargiin RappBomek fitnodagas Bådådjos geat vurdet buori gilvalaneavttuid olgoriikka ektui vai sáhttet vuovdit iežaset earenoamáš ovdánahttojuvvon buollinuvssaid . 2 Dás lea sáhka Raufoss fitnodagain Oarje Totenis . 2 Dás lea ovddemuš sáhka dain vuođđoprinsihpaid ovddidemiin mat leat olmmošárvvu doahttaleami vuođđun sihke nášuvnnalaččat ja globálalaččat . 2 Dás lea mearkkašupmi riektesihkkarvuhtii ja dat buoridivččii sápmelaččaid luohttámuša riektevuogádahkii . 2 Dás lea maiddái sáhka smávit ja stuorit fitnodagain miehta riikka suohkaniin . 2 Dás lea maiddái sáhka guottuin . 2 Dás lea maiddái mearkkašupmi boazodollui dehálaš kulturguoddin . 2 Dás lea maid sáhka olmmošvuoigatvuođas maid eamiálbmot lea massán , stáhta morálalaš ja politihkalaš geatnegasvuođas fasttášit dan mo lea sápmelaččaid vealahan , ja geavahit vejolašvuođa soabadeami , árvvusatnima ja ovttaárvosašvuođa vuođul ásahit ođđa vuođu sápmelaččaid ja Norgga stáhta gaskka . Dán vuođul dáhttu Sámediggi Stuorradikki dahkat vejolažžan njulget dan vearrivuođa mii lea dahkkojuvvon . 2 Dás lea guovddáš mearkkašupmi mearrasámi eallinvuođu seailluheamis ja ovddideamis . 2 Dás lea erenoamážit sáhka sámi kulturmuittuid gáhttemis . 2 Dás lea ee. daddjon ahte ráđđehus áigu “ sihkkarastit Sámediggái duohta váikkuhanválddi eanandoallo- , boazodoallo- ja guolástuspolitihka hábmemis , ja sámi servodateallima mearrideaddji resurssaid hálddašeamis , álggahit árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaid dáfus sámi guovlluin – vuoruhit sámi 2 Dás lea earenoamážit sáhka áššiin mat gusket ealáhusaide ja barggolašvuhtii . 2 Dás lea eanaš sáhka mánáidgárddiin mat eai oaččo doarjaga sámi mánáidgárddiid doarjjaortnegis . 2 Dás lea dehálaš ahte suohkanat geavahit daid vejolašvuođaid mat rahppasit sihke Barentsovttasbarggu ja eará interregprošeavttaid bakte . 2 Dás lea dehálaš ahte mii árvvusatnit máŋggabealátvuođaid . 2 Dás jorgaluvvon : ” … nammadit Olbmo guhte ii leat Stuordiggeáirras , dakkár vuogi mielde mii lea lagabui mearriduvvon Lágas , bearráigeahččat almmolaš Hálddašeami ja buohkaid geat dan bálvalit , sihkkarastin dihte ahte eai dahkkojuvvo Vearrivuođat ovttaskas Boargára vuostá ; ” 83 Lov om Stortingets ombudsmann for forvaltningen av 22. juni 1962. http://www.lovdata.no/all/nl-19620622008.html 84 Lov av 7. mai 2004 nr. 21 http://www.lovdata.no/all/nl-20040507-021.html 85 Instruks om Riksrevisjonens virksomhet av 11. mars 2004 oktan mearkkašumiiguin . 2 Dás ii čielggat dattege bargojoavku dan čuoggá . 2 Dás háliidan geardduhit oasi das maid Khaled Hosseini čálii báras girjjis , » Drageløperen : 2 Dás han lea sáhka heaittihit ovddeš ja boahtteáiggi sohkabuolvvaid kulturguoddi ealáhusa . 2 Dás gávnnat válgabiiriid loahpalaš jienatuslogu . 2 Dás gávnnat olles iskkadeami ja juohke áidna fylkkaid boađusraporttaid ( girjedárogillii ) 2 Dás gávnnat diehtojuohkingihppaga ohppiid oahpahusvuoigatvuođa birra sámegielas dahje sámegillii , ja makkár geatnegasvuođaid dat buktá skuvlaeaiggádii . 2 Dás geavahuvvo Historjjá instituhta ovdáneapmi ovdamearkan dasa movt instituhtta dássidit lea huksen stuora gelbbolašvuođa sámi fáttáin . Historjjá instituhta válddáhagat leat earret eará sámi ja eamiálbmotfáttát , ja dat lea dahkan sihke instituhta ja Romssa universitehta dovddusin riikkaidgaskasaččat . 2 Dás galgá leat fágalaš ja hálddahuslaš oktavuohta Sámi allaskuvlii . 2 Dás galgat otne geahččalit gávdnat buriid čovdosiid guovlluid oktasaš ovdánahttimii – ovdánahttin mii maiddái galgá árvvusatnit eamiálbmogiid gullevašvuođa guovlluide ja dohkkehit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ovddidit iežaset giela , kultuvrra ja eallinvuođu . 2 Dás ferte maiddái vuhtiiváldit eará áigodatguohtumiid , nu ahte vuhtiiváldá daid guohtumiid mii lea unnimusmearrin . 2 Dás ferte maiddái fuobmášahttit eanadoalu árvvu dasa ahte buvttadit oktasaš buriid nu mo bisuhit kulturduovdagiid , biologalaš eatnatvuođa , biebmooadjebasvuođa ja ealli giliid . 2 Dás ferte maiddái defineret makkár sadji ja ovddasvástádus iešguđet oasálaččain oahpahussuorggis galgá leat . 2 Dás ferte leat deaŧalaš gávnnahit dan ahte boahtá go dát njuolggadusain vai geavahusas . 2 Dás ferte dattege deattuhit ahte ILO ieš cealká ahte ILO-konvenšuvdna nr. 169 ii ásat makkárge oppalaš ráddjema eamiálbmogiid iešmearridanrievtti hárrái , ja ahte dan sáhttá ovttastit vaikko makkár riikkaidgaskasaš instrumeanttain mii ásaha dahje definere dakkár rievtti eamiálbmogiidda . 2 Dás evttohuvvo juolluduvvot 91 miljovnna ruvdno álggahit ođđa ng. jođánprošeavttaid 2011:s . 2 Dás evttohat čielggadit vejolašvuođa álggahit dien barggu sierra prošeaktan . 2 Dás evttohat álggahit prošeavtta mii lasihivččii oahppovejolašvuođaid guovllus , earenomážit luonddu- ja kulturturisma ektui . 2 Dás eat logahala priváhta joatkkaskuvllaid . 2 Dás eat dattege čielggat dan lagabui . 2 Dás eaktuduvvo ahte Boazodoallostivra váldá oktavuođa guoskevaš orohagaiguin joatki barggu oktavuođas , ja ahte Boazodoallostivra ášši loahpalaččat meannuda ovdal 2011 njukčamánu 15 . 2 Dás deattuhuvvo ráhkadit modeallaid sihke smávit ja stuorit gielddaide . 2 Dás dattege eat guorahala dan lagabui . 2 Dás dahke struktuvrralaš vearut sullii 3 miljárdda ruvnnu , erenoamážit dat mat čatnasedje fitnodagaid lasseovdaruđaid alla sisamáksimiidda miessemánus . 2 Dás berrešii ávkkástallat dulkonvejolašvuođaid . 2 Dás berre hoahpuhit oahpponeavvoháhkama . 2 Dáruiduhttináiggis lei son ovddimuččaid gaskkas Porsáŋggus doalaheamen sámi iešdovddu , giela ja kultuvrra . 2 Dáruiduhttináigge dáhpáhuvai dát čiegakeahttá . 2 Dáruiduhttinpolitihkka lea okta Norgga historjjá seavdnjadeamos kapihttaliin . 2 Dárugiella ohcanskovi ( PDF ) 2 Dáru giela áimmahuššan lea deaŧalaš , seammás go mii fertet diktit iežamet riggudahttojuvvot gielalaš váikkuhusas olggul . 2 Dárogillii : Samisk forskningssenter 2 Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan gaskadásis 2 Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan - oahppoplána mielde galgá ohppiin geain lea sihke sáme- ja dárogiella vuosttaš giellan leat dušše okta eksámenbeaivi jos sii bohtet bajás dárogielas . 2 Dárogiella ja suomagiella leat nu go diehtit áibbas guovttelágán giela , go suomagiella gullá suomaugrálaš giellajovkui , ja dárogiella ges gullá germánalaš gielaide . 2 Dárogiella 2 Dárogielat oahpahus berre leat oassin oahpaheaddjioahpahusas . 2 Dárogiel oahpahusas in ipmirdan olu . 2 Dárkojeaddji ON veahkadatkonferánssas 2 Dárkojeaddji Belarusis , Georgias , Ruoššas ja Ukráinas 2 Dárkkistuvvo ovdanbuktima ektui 2 Dárkkistus ja giehtaguššan . 2 Dárkilit plánejuvvon ja čađahuvvon massakreremis lei áigumuš AUF fallehit . 2 Dárkilis ohcan 2 Dárkilet válddahallan departemeanttaid juolludusaid badjel sámi ulbmiliidda golbma maŋemus jagi lea 7. mildosis . 2 Dárkilet válddahallan daid ortnegiid badjel maid Sámediggi hálddaša ja goas ortnegat sirdojuvvojedje lea 3. mildosis . 2 Dárkileappot plánamearrádusaid birra 2 Dárkileappot daddjon lea dat universitehta fágalaš bajáshuksen , ja mainnalágiin universitehta mearridanválddit leat hábmejuvvon . 2 Dárkilat ja viidát ovdáneamis de lea leamašan dehálaš viiddidit ovttasbarggu dihtorgulahallanoktavuođaid ektui rájáid rastá . 2 Dárkilat evttohuvvo ahte buhtadusgáibádus álggos ferte ovddiduvvot vahágahtti elliid oamasteaddjái . 2 Dárbun 2002:s árvvoštallojuvvo 1 400 000 kruvnnu . 2 Dárbu čájeha ahte Sámi kulturfoandda ferte ain nanosmahttit boahttevaš jagiin . 2 Dárbu oažžut juridihkalaš gelbbolašvuođa lea erenoamážit oahppaneavvuid ovddideami ja sámi mánáid oahpahusvuoigatvuođaid oktavuođas Norggas . 2 Dárbu lea suodjalit lagašbirrasa olggustallanguovlluid ja ruonas guovlluid . 2 Dárbu lea plánet prošeavtta bures ja čuovvolit dan . 2 Dárbu lea hukset vásahus- ja máhttoarenaide mat juo leat , ja oñña arenaide mat bohtet . 2 Dárbu lea defineret eambbo mat áššiid dat gullet lunddolaččat riikkalaš , guvllolaš ja báikkálaš johtalusfierpmádahkii . 2 Dárbu lea dakkár rápmaeavttuide maid lea álkit dovdat ovddalgihtii , erenoamážit guovlluin . 2 Dárbu lea buoridit ovdáneami fievrrádusealáhusain , IKT ja máhttointensiiva gávppálaš bálvalusdoaimmain ( KIFT ) . 2 Dárbu lea bargat dan badjelii ahte lea nana báikkálaš eanandoallu mii buvttada luohtehahtti ja áivan borramušaid . 2 Dárbu ii leat váldit válgakoartta jienasteapmái , muhto jos nu dagat , de dat geahpeda válgadoaimmahasaid barggu . 2 Dárbu 2002:s lea árvvu mielde 1 600 000 kruvnnu . 2 Dárbu 2002:s lea árvvu mielde 1 400 000 kruvnnu . 2 Dárboárvvoštallama sihkkun váikkuha ahte juohkehaš sáhttá álgit taksiin vuodjit measta vaikko gos , dat sihkku vuodjingeatnegasvuođa ( vahkkoloahppa- , bassebeaive- ja idjavuodjin ) . 2 Dárbbut dán mielde dahket oktiibuot badjelaš 53 milj. kruvnnu . 2 Dárbbu mielde láigohuvvojit sierra áššemeannudanbálvalusat nannen dihte Sámedikki bearráigeahččandoaimma . 2 Dárbbu mielde lea vejolaš fállat oahpu dain gielain mat geavahuvvojit rádjeguovlluin juogo geatnegahtton giellat dehe válljegiellan . 2 Dárbbašuvvojit sierraortnegat nugo Carsten Smith 1990:s lea dadjan iežas čielggadusas , ja masa Stuorradikki guolástuskomitéa lea guorrasan . 2 Dárbbašuvvojit maiddái sierranjuolggadusat vealgečuovvoleapmái . 2 Dárbbašuvvojit maiddái ollu ruđat ja resurssat sámi servodaga huksemii . 2 Dárbbašuvvojit maiddái ollu ruđat ja resurssat sámi servodaga huksemii , danne go sámi servodat easkka dál lea vuođđudandásis . 2 Dárbbašit fágaskuvllaid , fágaguovddážiid ja vejolašvuođaid váldit alit oahpu arktalaš eanadoalus ja giliidovdánahttimis . 2 Dáppe sáhtte čiehkat ahte sii ledje sápmelaččat . 2 Dáppe gávnnat vástádusaid muhtun dábálaš gažaldagaide Finnmárkkulága birra . 2 Dáppe gávnnat ohcanskovi . 2 Dáppe gávnnat maiddái dieđuid dan birra makkár dárbbašlaš duođaštusaid galggat bidjat váhnenruđa ohcama mielde . 2 Dáppe gávnnat dieđuid makkár skuvllat ja doaimmat leat ožžon doarjagiid ( . 2 Dán čoahkkáigeasus ovdanbuktit plána sisdoalu . 2 Dán čoahkkimis lei ovttaoaivilvuohta ásahit ođđa davviriikkalaš ovttasbarggu sámi áššiid hárrái mat leat oktasaš davviriikkalaš beroštumit . 2 Dán čoahkkima loahppajurdda lei ahte golmma riikka sáttatgottit galget geahččalit gávdnat oktasaš evttohusaid ja čovdosiid . 2 Dán čoahkkima loahppajurdda lei ahte golmma riikka sáttagottit geahččalit gávdnat oktasaš rávvagiid ja čovdosiid maidda ministarat ja sámediggepresideanttat sáhttet guorrasit . 2 Dán čielggadusas čilgejuvvo makkár dárbbut leat dearvvasvuođa dutkama ja oahpahusa oktavuođas . 2 Dán čielggademi vuođul mearriduvvojit dárbbašlaš doaimmat ja čuovvoleamit . 2 Dán čielggadeamis čujuhuvvo Romssa universitehta bargui riikka stuorámus dutkanásahussan mii gieđahallá sámi dutkangažaldagaid , ja stuora dutkandárbbuide mat leat sámi servodagas . 2 Dán šiehtadusas leat nugo Finnmárkku ja Romssa fylkkagielddaid šiehtadusain oktasaš bargosuorggit nugo giella ja oahppa , muhto leat dattetge heivehuvvon oarjelsámeguovllu dilálašvuođaide . 2 Dán šiehtadusa « Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus Sámi parlamentáralaš ráđi bokte » sáhttet rievdadit dušše sámedikkit maŋŋá go Sámi parlamentáralaš ráđđi nu lea árvalan , ja go buot golmma sámedikki eanetlohku doarju rievdadusárvalusa . 2 Dán čavčča lea mediain máŋgii beaggán ahte leat oahppit geain máŋga jagi lea leamašan sámegieloahpahus vuođđoskuvllas dattetge eai máhte sámegiela go skuvllas gerget . 2 Dán šaddá suohtas čuovvut , ja dan mii boahtit áinnas dahkat . 2 Dán áššis ferte iešguđet vuostálas mihttomeriid ja beroštumiid vihkket nubbi nuppi ektui . 2 Dán áŋgiruššamis ferte Sámedikki nannet resurssaiguin nu ahte Davvi-Norlánda oažžu áššemeannudeaddji virggi . 2 Dán árvvoštallamis deattuha ráđđehus Sámedikki iešstivrejeaddji ja sorjjakeahtes saji ráđđehusa ektui . 2 Dán árvalusa ovddideapmi lea bohciidahttán hirbmat deaŧalaš digaštallama sámiid vuoigatvuođaid birra ja dan birra makkár sadji Sámedikkis galggašii leat boahtteáiggi resrursahálddašeamis ja areálaplánemis . 2 Dán áigái levgejuvvo , go lea moraš ja illu , guktuid oktavuođain gudnejahttojupmin sutnje dahje dasa , man dihtii levgejuvvo . 2 Dán áigut árvvoštallat Sámedikki 2001 bušeahta oktavuođas . 2 Dán áigu Sámediggi čuovvolit go ráđđehusain ráđđádallá boazodoallolága ođasmahttima birra . 2 Dán áigodagas oaččuhedje olu váldofágastudeanttaid ja dr. art. studeanttaid dutkansuorgái . 2 Dán áigodagas leat dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit ođđa bargosuorgin Sámediggái . 2 Dán áigodagas leat badjel 30 áššiin lea ráđđehus ráđđádallan Sámedikkiin . 2 Dán áigodaga sámediggeplánas lea guovddáš mihttomearrin ahte sámi giellabargu nanosmahtto ja ovddiduvvo buot giellaguovlluin . 2 Dán áigodaga Sámediggeplánas ja Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánas leat čielga eavttut , prinsihpat , hástalusat ja áŋgiruššansuorggit maiguin lea deaŧalaš Sámi ealáhusráđđái viidáseappot bargat . 2 Dán áigodaga Sámediggeplána ja Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána bidjet čielga eavttuid , prinsihpaid , hástalusaid ja áŋgiruššansurggiid maiguin Sámi ealáhusráđđi ferte bargat viidáset . 2 Dán áiggis lei oallugiin boazodoalus unnán skuvla , earret eará ledje oallugat massán skuvlaoahpu soađi vuolde . 2 Dán áiggi ođđa áitagat nugo dihtorfalleheamit ja terror , gáibidit maid áibbas ođđa siviila-militeara ovttasbargoáŋgiruššama . 2 Dán áigge leat nissonolbmot gáidan eanet ahte eanet ealáhusa dahkamušain sihke ealáhusa doaimmas ja lopolitihkas . 2 Dán áigge leat nissonolbmot gáidan eanet ahte eanet ealáhusa dahkamušain sihke ealáhusa doaimmas ja boazodoallopolitihkas . 2 Dán vuođul šaddet buot ossodagat dássálaga ja šaddet njuolga Sámedikki direktevra vuollásažžan . 2 Dán vuođul áigu Sámediggi prioriteret čuovvovaš ulbmiliid 2000:s : 2 Dán vuođul áigu Sámediggi deattuhit guokte deaŧalaš suorggi maidda EGD:s lea ovddasvástádus ja main lea mearkkašupmi Sámedikki bargui . 2 Dán vuođul áigu Sámediggi deattuhit ahte Sámedikkis ja Boazodoallostivrras lea ovttalágan oaidnu mii guoská dasa man deaŧalaš lea sihkkarastit boazodoalu eatnamiid . 2 Dán vuođul áigu Sámediggi bivdit ahte maiddái OED váikkuha Sámedikki bušehttii fievrridemiid ja addá ovtta virgái ruđa oastit bálvalusaid olggobealde ja čielggadusaide . 2 Dán vuođul sáhttá Sámediggi miehtat dasa ahte Justiisalávdegotti eanetlohkoevttohus ovddiduvvo Stuorradiggái dálá hámis , ja rávve Stuorradikki dohkkehit evttohusa . 2 Dán vuođul prioritere Sámediggi ođđa visttiid investerema čuovvovaš ásahusaide : 2 Dán vuođul ovddida Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi čuovvovaš árvalusa Sámediggái : 2 Dán vuođul oaivvilda ge Sámediggi ahte eavttuhuvvon doaibmabijut čađahuvvojit , muhto ahte sámiid vuoigatvuođaid meannudeapmi viidáseappot bivddu ja hálddašeami ektui ii meannuduvvo ovdal go Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus lea čilgejuvvon ja loahpalaččat meannuduvvon Stuorradikkis . 2 Dán vuođul oaivvilda Sámediggi ahte : 2 Dán vuođul oaidná departemeanta ahte juste dál ii leat áigeguovdil viiddidit sámi guovllu . » 2 Dán vuođul lea lávdegoddi evttohan ođđa lágaid dáid birra : • kártet ja dohkkehit vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide árbevirolaš sámi guovlluin Romssa rájes ja máttás , • ođđa hálddašanortnega stáhtaeatnamiidda Nordlánddas ja Romssas , • áššemeannudeami ja ráđđádallamiid dakkár doaimmaid oktavuođas mat soitet váikkuhit árbevirolaš sámi guovlluid luondduvuđđosa Norggas . 2 Dán vuođul konkluderejuvvo ahte Sámi guovlluin : 2 Dán vuođul ii mearkkaš almmolaš levgen guovvamánu 6. beaivvi ahte gielddain lea geatnagasvuohta levget sámi 6 álbmotbreaivvi , muhto lea eambbo garra ávžžuhus ahte čuvvot stáhta levgema ovdamearkan ja levgejit gieldda visttiin sámi álbmotbeaivvi . 2 Dán vuođul guorrasa Sámediggi lávdegotti árvalussii ahte ovddidit sámi oahpaheaddjeoahpu mii gusto olles Sápmái . 2 Dán vuođul galggašii viidáseappot bargat hálddašanortnegiid hábmemiin mat leat vuohkkasat ja maid lea vejolaš čađahit . 2 Dán vuođul evttohuvvo ahte várrejuvvojit ruđat nuoraid- ja mánáidbláđi almmustuhttimii . 2 Dán vuođul doarju Sámediggi ahte evttohuvvon doaibmabijut cadahuvvojit , muhto ahte dan viidáset meannudeapmi mii guoská sámi vuoigatvuođaide bivddus ja hálddašeamis ii meannuduvvo ovdal go Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus lea cielggas ja loahpalaččat meannuduvvon Stuorradikkis . 2 Dán vuođul bivdá Sámediggi Sámediggeráđi joatkit barggus sámi mátkeealáhusain . 2 Dán vuođu mielde mii galgat ráhkkanit – ja hukset boahtteáiggi . 2 Dán vuođu lea Sámi vuoigatvuođalávdegoddi leamaš mielde láhčimin . 2 Dán unnitlohkoevttohusa dáfus dáhttu Sámediggi deattuhit ahte álbmotrievtti vuođul leat hui nana rievttálaš ákkat mat bealuštit Sámi eanahálddašeami ásaheami . 2 Dán ulbmil galgá leat movttiidahttit mánáid ja nuoraid áŋgiruššat faláštallamiin . 2 Dán sáhttá earret eará dahkat gulahallamiin Sámedikkiin . 2 Dán sáhttá dulkot nu ahte lea eaktuduvvon ahte Sámedikkis muhtun oktavuođain lea bealálašnákca , ii ge mieđihuvvo dasa ahte Sámediggi galgá sáhttit čađahit prosessuála doaibmanávcca stáhta bealis go stáhta eiseválddiin ja Sámedikkis sáhttet leat goabbatlágán politihkalaš oainnut konkrehta áššiin , ja go sáhttet čuožžilit dilálašvuođat main Sámediggi falleha stáhta mearrádusaid . 2 Dán sáhttá dahkat dan bokte ahte jahkásaččat ovddiduvvo sierra stuoradiggedieđáhus sámi servodaga dili ja ovdánahttindárbbuid birra , ja gos eiseválddiid ja Sámedikki ovttasdoaibman deattuhuvvo eambbo . 2 Dán sáhttet eará ge eaktodáhtolaš organisašuvnnat geavahit ávkin , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Dán supmis lea 164 miljovdna njuolga čadnon suoidnemánu 22. beaivvi dáhpáhusaide . 2 Dán suorggis lea ain dagakeahttá ollu DjO-bargu . 2 Dán strategalaš plánas ipmirdit sámi oahpponeavvuid čuovvovaččat : 2 Dán strategalaš plána plánaáigodaga álgogeahčen sáhttá hástalusaid ja dárbbuid oanehaččat ná čilget : 2 Dán stipeandda juolludaneavttut berrejit leat čadnon dasa makkár fáddái ohcá ruđaid , ovdal go dasa makkár árvosánit ohccis leat . 2 Dán stipeandaortnegii evttohit 1 milj. kruvnnu juolludusa . 2 Dán sirkumpolára ovttasbarggus lea ulbmilin ovdánahttit birasovttasbarggu ja ovddidit arktalaš guovlluid nanaguoddi ovdáneami . 2 Dán sihkarasttimis evttohuvvo birasgáhtteneiseválddiide ahte diehtojuohkin ja doaimmat mat sihkarasttet oassálasttima berrejit nannejuvvot rádjeguovlluin . 2 Dán ráđđádallančoahkkimis leat Sámedikki vuoruheamit , Fágalaš analysajoavkku raporta ja vejolaš beavdegirjjit eará ráđđádallančoahkkimiin Sámedikki ja ráđđehusa gaskka gos lea ovttamielalašvuohta álggahit doaimmaid mat gáibidit ekonomalaš čuovvoleami , deaŧalaš vuođđodokumenttat . 2 Dán ráđđádallančoahkkima ulbmil lea ahte Sámediggi ja ráđđehus buoremus áigumušaid mielde olahit ovttamielalašvuođa sámepolitihkalaš vuoruhansurggiid dáfus čuovvovaš jahkái . 2 Dán rámmas leai 3,2 miljon kruvnnu lotnolasealáhusortnega joatkimii . 2 Dán rámmas , 3.535.000,- kr. lea earret eará sirdin kapihttalis 326 poasttas 78 Sámi Sierrabibliotehkii . 2 Dán rámma siskkobealde mii árvalat máŋga doaibmasajádaga olbmuide geain lea heajut birgennávccat . 2 Dán rádjái leat vuosttažettiin deattuhan ráhkadit dárkilis ohppiidgirjiid mat gokčet áššiid maid oahppit galget oahppat . 2 Dán rádjái lea ásahuvvon nana dutkanovttasbargu . 2 Dán rádjái eat leat dan gal vásihan , muhto váruhus lea das . 2 Dán rádjai lea leamaš stuorra váttisvuohtan sámi áššiid bargui go lágat leat nu eahpečielgasat ja go iešguđet orgánaid fuomášupmi lea leamaš váilevaš . 2 Dán rádjai lea bargojuvvon praktihkalaš beliiguin nugo bušeahttateknihkalaš ja bargiid áššiiguin . 2 Dán rádjai lea Sámi giellaráđđi bargan sámegiela ovddidemiin eanaš sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus . 2 Dán riektái gullá riekti oassálastit buot mearridandásiin láhkaaddin- ja hálddašanáššiin , ja sápmelaččaid politihkalaš vuogádagaid bisuhan- ja ovddidanbarggus . 2 Dán resolušuvdnaevttohusas váivahuvvo maiddái Tibehta dili hárrái . 2 Dán raporttas galgá oidnot mo ruđat leat geavahuvvon ja mielddusin galgá leat duođaštus oahppoásahusas ahte stipeandaoažžu lea skuvlla oahppi . 2 Dán prošeavttas leat mielde Statistisk sentralbyrå , Norsk samfunnsvitenskapelig datatjeneste , Tromssa universitehta ja Sámi allaskuvla . 2 Dán prošeavtta ulbmilin lea geahččalit organiseret systemáhtalažžan sámi tearbmabarggu ovddideami , ja johtileabbot ja viidábut sáhttit geavahit giela neahta bokte . 2 Dán prošeavtta ulbmilin lea geahččalit lágidit systemáhtalaš sámi tearbmaovddidanbarggu , olahit eambbogiid johtileappot ja maiddái viidábut fierpmádaga bokte , láhčit dilálašvuođaid sámegiela koordinerejuvvon ovddideapmái , ja buktit tearpmaid olámuddui nu ollugiidda go vejolaš . 2 Dán proseassa oktavuođas lea maiddái lunddolaš árvvoštallat makkár oktavuohta sámeskuvllain Snoasas ja Árborddis galgá leat sámediggevuogádahkii . 2 Dán prográmmii galggašedje gullat buot relevánta oasálaččat mat ovttas sáhttet váikkuhit duoji ovddideami nannoseabbo ealáhussan . 2 Dán prinsihppadieđáhusas galget eiseválddit dasto guorahallat vuđoleabbot ja prinsihpalaččat Ráđđehusa sámepolitihka juohke stuorradiggeáigodagas . 2 Dán politihkalaš vuođus leat golbma ráđđehusbellodaga dadjan čielgasit ahte ” Sámedikkis ferte leat duohta váikkuhus dakkár surggiin mat leat dehálaččat sámi servodahkii ” . 2 Dán poasttas lea ruhta Sámedikki dievasčoahkkima , čoahkkinjođihangotti , Sámediggeráđi , dárkkistanlávdegotti , joavkkuid ja parlamentáralaš ráđi goluid várás . 2 Dán poastta rámman galggašii leat 1 000 000 kruvnnu 2002:s . 2 Dán poastta hálddaša Sámedikki oahpahusossodat . 2 Dán poastta bokte juolluduvvojit maiddái ruđat sámi guovlluid katekehtaid ja diakonaid bálká- ja doaibmagoluide . 2 Dán plánaáigodaga álgogeahčen lea oahpponeavvodilli vuođđoskuvllas , lullisámegielas čuovvovaš : 2 Dán plánaáigodaga álgogeahčen lea oahpponeavvodilli vuođđoskuvllas , julevsámegielas čuovvovaš : 2 Dán plánaáigodaga álgogeahčen lea oahpponeavvodilli vuođđoskuvllas , davvisámegielas čuovvovaš : 2 Dán plánas mearriduvvo makkár vuoruheamit galget čađahuvvot erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeamis . 2 Dán plánas mearridit erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeami vuoruhemiid . 2 Dán plánas leat canastagat prošeavttaid prioriteremii vuoddoskuvlla ja joatkkaoahpahusa várás . 2 Dán perspektiivvas šaddá Norgga politihkalaš ja hálddahuslaš vuogádat kultuvrralaš beallin ja kultuvrralaš manifestašuvdnan masa majoritehtaálbmot lea bidjan eavttuid . 2 Dán paragráfa mielde dahkkojuvvon hilguma ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . § 2 Dán ođđa oamastanorgána stivrras galget leat guhtta miellahtu , guokte nammada Sámediggi , guokte Nordlándda fylkkadiggi ja guokte Romssa fylkkadiggi . 2 Dán ođasmahttimii lea 2002:s dárbu lasihit rámma 1 750 000 kruvnnu . 2 Dán ovttasbarggus áigot ovdánahttit vuođu oktiičatnat fierpmádagaid . 2 Dán ovttasbarggu bakte háliidit geavahit juo dan sisráhkadusa mii juo gávdno elrávdnjesirddihanrustegiin maidda sáhttá heaŋgut fiibeoptihkkalaš johtasa allagealddamástaide . 2 Dán ovttadahkii gullet Sámedikki dievascoahkkin , coahkkinjodihangoddi , sámedikki joavkkut , bearráigeahccanlávdegoddi ja Sámediggeráddi . 2 Dán ovddasvástádusa fertejit stáhta orgánat ovttas Sámedikkiin mearridit . 2 Dán ovddas berreše oažžut ovdamuni go ohcet alit ohppui . 2 Dán ossodahkii gullet Mediabearráigeahčču , Norgga filbmainstituhtta ja Lotteriija- ja vuođđudusbearráigeahčču . 2 Dán ortnega rámman biddjo 7 310 000 kruvnnu . 2 Dán ortnega ovdamunni lea ahte ásahuvvo dakkár ortnet mii fuolaha daid goluid ruhtadeami maid viesuid hálddašeapmi , doaibma ja ortnegisdoallan dagahit . 2 Dán ortnega ferte dalle ovttastahttit hálddahuslaš kapasitehta nannema ruhtadárbbuin ja fievrriduvvo 50-poastta bokte , oktiibuot 4 600 000 kruvnnu . 2 Dán ollašuhttimii evttohuvvo ahte stivramiellahtuid lohku lasihuvvo viđas čieža rádjai daid guoski várrestivrrain . 2 Dán olis dáidet čuožžilit máŋga vejolašvuođa ovttasbargat rájáid rastá , goittot ealáhusdoaimma oktavuođas . 2 Dán oktavuođas čujuhuvvo árvvoštallamiidda prinsihpalaš ja stáhtarievttálaš mearkkašumiid čuoggá vuolde bajábealde . 2 Dán oktavuođas čujuhuvvo earret eará siidaortnega ceavzilis doibmii ja siskkáldas riektevuogádagaide . 2 Dán oktavuođas čujuhit ásahuvvon prošeaktakantuvrii mii galgá čađahit daid šiehtadusaid mat leat dahkkon boazodolliiguin boazologu unnideami hárrái . 2 Dán oktavuođas čujuhit dasa go váilot sámegielat bargit geat doaimmahit iešguđetlágán doaimmaid sámi servodagas . 2 Dán oktavuođas čujuha lávdegoddi Duopmostuollokomišuvnna čielggadussii mas kommišuvdna ádde Vuođđolága § 110 a nu ahte dan vuođul « lea geatnegasvuohta mas maiddái lea mearkkašupmi duopmostuoluid organiseremii riikkas » . 2 Dán oktavuođas čujuha Sámediggi ahte boazoealáhusas maid livčče stuorra geavatlaš váttisvuođat iežaset beroštumiid gozihemiin jos ášši gieđahallojuvvo « geassegielddas » dalle go leat geasseorohagas ja fas nuppeláhkai . 2 Dán oktavuođas ásahuvvo stipeandaortnet , ja kulturráđđi áigu vuoruhit mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa almmustuhttima . 2 Dán oktavuođas ásahuvvo dán ossodahkii 1 ođđa ossodatdirektøra virgi . 2 Dán oktavuođas áigut mii gáibádusaid ektui vuđolaččat guorahallat ja čielggadit ja áiggemuni dahkat rivttes mearrádusaid . 2 Dán oktavuođas áigu Sámediggi lágidit seminára mánáidkonvenšuvnna birra Sámediggeáirasiidda ja earáide geat beroštit gullat . 2 Dán oktavuođas áigu Sámediggi erenoamážit čujuhit eanajuohkinrivttiid sadjái vuostálasvuođaid čoavdima oktavuođas boazodoalus . 2 Dán oktavuođas sáhttá árvvoštallat 500 000 kruvnnu jahkásaš rámman . 2 Dán oktavuođas oaidná Sámediggi earret eará vejolažžan geahččat dán daid stuora dárbbuid ektui mat leat sámi kulturviesuide . 2 Dán oktavuođas oaidná Sámediggi dárbun ođasmahttit sisrievttálaš vuođu nu ahte dat dávista eamiálbmotáššiid riektiovdáneapmái . 2 Dán oktavuođas nammaduvvo sierra guorahallanjoavku man bargun lea ovddidit jahkásaš raportta . 2 Dán oktavuođas mii deattuhit čuovvovaččat : 2 Dán oktavuođas leat ásahuvvon ollu fierpmádaga e.e. girjerájus , huksendoaimmahaga ja fitnodagaid gaskkas ovttasbarggu vai ealáhusovttasbarggu bakte ollášuhttet EO-njuolggadusaid go guoská vuođđoávdnasiidda ja buvttadeapmái . 2 Dán oktavuođas leat lágiduvvon oktasaš čoahkkimat ja seminárat , masa leat hárvenaš bohtosat . 2 Dán oktavuođas leat kulturmuittut , dávvirvuorkkát , duoji buvttadeapmi ja vuovdin vejolašvuohtan sámi mátkeealáhussii . 2 Dán oktavuođas lea maid lunddolaš ságastallat vejolašvuođas viiddidit gádjunbálvalusa vai oččoše sierra davviriikkalaš sámegielat heahtedieđáhusa . 2 Dán oktavuođas lea dárbu árbevirolaš oahpponeavvuide , muhto ferte maiddái ráhkadit iešguđetlágán gáiddusoahpahanvugiid , danne go eanas báikkiin gos leat unnán oahppit geat háliidit sámegieloahpahusa , lea váttis gávdnat oahpaheddjiid . 2 Dán oktavuođas lea dárbu sáhttit fállat mealgat buoret ja dan bokte eanet realisttalaš fálaldaga doaluid eaktodáhtolaš lotnumi go dáláš nu gohčoduvvon Finnmárkkumálle . 2 Dán oktavuođas lea dárbu deattuhit ahte boazodoalu heivehanvejolašvuođat dál leat hui gáržžit . 2 Dán oktavuođas lea doaibmanjuolggadusaid ráhkadeapmi guovddážis , ja dasa gullá maiddái boazologu mearrideapmi . 2 Dán oktavuođas lea deaŧalaš čujuhit stuorradiggedieđáhussii nr 50 ( 1998-99 ) Utjamningsmeldinga , mas boahtá ovdan ahte veajuiduhttin sámi guovlluin lea erenoamáš váttis . 2 Dán oktavuođas lea boazodoalu vuoigatvuođaid sihkkarastin guovddážis . 2 Dán oktavuođas lea almmolaš ja priváhta suorggis stuora ovddasvástádus , dajai Stoltenberg . 2 Dán oktavuođas galgá árvvoštallat livččiigo buorra bidjat sámi váldoorganisašuvnnaid doarjaga ja politihkalaš joavkkuid doarjaga oktii . 2 Dán oktavuođas galgá hálddahus bargat dan badjelii ahte Boazodoalu ovdánahttinfoandda ja Boazodoalu árvoháhkanprográmma gaskaoamit ovttastahttojuvvojit , vai dát guokte ortnega doibmet nu bures go vejolaš . 2 Dán oktavuođas galgá earenoamážit vuhtiiváldit johtti álbmogiid ja johtaleaddji eanadolliid dilálašvuođaid . » 2 Dán oktavuođas ferte árvvoštallat sámi oahpaheddjiid konverterenresurssaid geavaheami , ja maiddái movt joavkogirječálliid sáhttá buorebut organiseret vuđolet bearráigeahčuin ja bagadallamiin . 2 Dán oktavuođas ferte maiddái váldit ovttasráđiid ovddasvástádusa boazodoalu eatnamiid suodjaleapmái boahtteáigái . 2 Dán oktavuođas ferte boahttevaš doaimmaid plánemis deattuhit maiddai sápmelaččaid árbevirolaš vuogi geavahit ja reidet bohccobierggu . 2 Dán oktavuođas ferte atnit muittus ahte guokte ON-a áššedovdi orgána olmmošvuoigatvuođasuorggis leat mearridan julggaštusevttohusa , ON-a eamiálbmotáššiid bargojoavku ja ON-a vuolitkommišuvdna minoritehtaid vealaheami heađusteami ja minoritehtaid suodjaleami várás , ja ahte danne galggašii gaskkustit rievttálaš dásiid mat ollašuhttet álbmotrievtti gáibádusaid . 2 Dán oktavuođas deattuhuvvo eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta iežaset guovlluin earenoamáš deatalažžan . 2 Dán oktavuođas berre sámi leavga leat eambbo oidnosis go dat lei sámi álbmotbeaivvi 2003 . 2 Dán oktavuođas berre stáhta nammadit olbmuid geaidda ásahusa fágabiras čájeha luohttámuša . Sis berre leat gelbbolašvuohta ja vásahusat mat leat ávkkálaččat ásahusa stivremii , ja sii sáhttet leat čadnon birrasiidda ja ásahusaide main lea mearkkašupmi ásahussii . 2 Dán oktavuođas berre maid čujuhit ahte ILO-vuogádat ii atte stáhtaide vejolašvuođa reserveret iežaset konvenšuvnna ovttaskas mearrádusaid ektui . 2 Dán oktavuođas berre earenoamážit vuhtiiváldit daid vejolašvuođaid mat Polarnehtas juo leat dihtorgulahallanfierpmádaga ovdanahttimis . 2 Dán oktavuođas badjána maiddái gažaldat oažžut eanet ollesáigepolitihkkáriid . 2 Dán oassin lea maiddái giehtaduodjemáhtolašvuođa , ávnnasmáhtolašvuođa , báikenamaid ja dološáiggi máhtolašvuođa geavaheami gáhtten ja bisuheapmi . 2 Dán oasseváldima bokte iešguđetge OG-prošeavtta dásiin sihkkarasttášii ahte mávssolaš gelbbolašvuohta ja fierpmadagat bohtet sámi servvodahkii buorrin . 2 Dán oassekapihttalis bušeahtas lea daddjon juoidá Sámedikki kulturgáhttenbarggu birra sámi museaid oktavuođas . 2 Dán máhtu ferte geavahit go olles dákteriggečoakkádus reviderejuvvo , ja go sámi dákteriggeávdnasat galget sirrejuvvot eará ávdnasiin . 2 Dán mun illudan , danin go etihkka ja morála maiddái mearkkaša vealaheami eastadeames . 2 Dán modeallas čájehuvvo ahte bohcco vuoibmi geažuha lea go boazolohku heivehuvvon guohtumii , ja man olu ferte njuovvat . 2 Dán modeallas lea vuođđun ahte varihiid unnimus mearri gaskamearálaš njuovvandeattu dáfus lea 25 kg . 2 Dán modeallas lea maiddái ulbmilin buvttadit unnimusat 8 kg juohke bohcco nammii giđđaealu ektui jus varihat deddet 25 kg . 2 Dán mearrádusa čađaheami várás juolluduvvui ruhta ásahit prošeaktakantuvrra mii golmma jagi áigodagas galgá bargat boazologu heivehemiin . 2 Dán mearrádusa sáhttá váidit ovdalgo 3 vahku leat vássán . 2 Dán mearrádusa sáhttá váidit golmma vahku sisa . 2 Dán mearrádusa ja prioriterema lea Sámediggi čuovvulan dikki 2000 bušeahtas , gos doarjjaortnegii lea lasihuvvon 1,6 milj. kr. . 2 Dán mearrádusa galgá maid áddet Dásseárvodoaibmaplánain ovttas , ja Sámedikki dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš mihttomeriid integrerenbargguin . 2 Dán meannudeamis galgá maiddái leat áigumuššan čilget movt dáláš institušuvnnaid doaibma vuoruhuvvo ja sihkkarasto . 2 Dán láhkái sáhttá nannet ásahusa servodatlaš mearkkašumi , ja seammás nannet ásahusa gullevašvuođa dan servodahkii mas ásahus lea oassin . 2 Dán láhkái oččošedje eamiálbmotstudeanttat buot riikkain vejolašvuođa ohcat sisaváldima earreprográmma bokte . 2 Dán láhkái ovddida EALÁT-prošeakta máhtu sihke boazodoalloálbmogiidda ja eiseválddiide háhkat ođđa positiiva hálddašanstrategiijjaid mat sáhttet nanusmuhttit boazodoalu nuppástuvvamiid dáfus ja maiddái várjalit boazoguohtuneatnamiid boahtteáiggis . 2 Dán láhkái lea Sámediggi mielde sámi dutkangelbbolašvuođa nannemis ja bajáshuksemis . 2 Dán láhkái boahtá Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkiin ja Ruošša sámiin leahkit oktasaš váldoovddasvástádus oktiiheivehit sámi oahpahus- ja dutkanpolitihkalaš hábmema . 2 Dán láhkai sii ožžo buoret virggiid . 2 Dán láhkai mun háliidan sihkkarastit árvalusaid eará doaibmiin ja berošeaddjiin go dain geat leat njuolgga leamaš mielde čielggadanbarggus , nu ahte nu ollu hástalusat , váikkuhusat ja vejolašvuođat go jo vejolaš bohtet ovdan . 2 Dán láhkai gártet maiddái kulturmuittut sámi iešguđet áiggiid oassin go leat mielde nannemin kultuvrralaš gullevašvuođa ja dihtomielalašvuođa das mo luonddus galggašii láhttet ja mo dan galggašii geavahit . 2 Dán lágán vuogit leat juo ásahuvvon eará surggiin bušeahta jahkásaš barggus , nu go gielddaidčielggadeapmi ja eanandoallošiehtadusa ja boazodoallošiehtadusa šiehtadallamat . 2 Dán lágas mearkkaša siida joavkku mas leat boazoeaiggádat mat doaimmahit boazodoalu ovttas dihto eatnamiin . 2 Dán lágas mearkkaša siida joavkku mas leat boazoeaiggádat geat doaimmahit boazodoalu ovttas dihto eatnamiin . 2 Dán lágan politihkka dávista Finnmárkku fylkaplánii ( 1996-99 ) . 2 Dán lágan ovdáneapmi eaktuda ahte gelbbolašvuohta , oaivadus , buvttaovddideapmi , márkanfievrrideapmi ja vuovdin deattuhuvvojit sakka . 2 Dán lágan ortnet gáibida viiddis bearráigeahččanbarggu ja gáibida hirbmat ollu resurssaid . 2 Dán lágan oainnuid buktin dál lea áibbas dárbbašmeahttun . 2 Dán lágan maŋideapmái lea dárbu erenoamážit danne go proposišuvdna duođai ovdagihtii meannuda dehálaš čuoggáid Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas . 2 Dán lágan bargu lea dán rádjái dahkkojuvvon prošeavttaid ja ad-hoc proseassaid bokte , ja oaidnit ahte dál lea oktilaččat dárbu buoredit kapasitehta dán suorggis . 2 Dán lágan atomavearjjut leat ain stuora uhkádussan sihkkarvuhtii . 2 Dán lágan arenaid sáhttá ásahit visttiide mat juo gávdnojit , ja ahte ođđa visttit plánejuvvojit hálbbes vuogi mielde sihke investerema ja jođiheami ektui . 2 Dán luotta dihte lea mátki suoma sámiguvlui oaniduvvon badjel 100 km ´ in . 2 Dán leat earret eará lohkameahttun ja iešguđetlágan sámi cealkámušat ja gáibádusat duođaštan , sihke ovttaskas olbmuid , joavkkuid , organisašuvnnaid ja eará ovddasteaddji sámi orgánaid . 2 Dán lea áigumuš dahkat nu ahte njuolggadusat mat gusket Finnmárkkuopmodahkii sáhttet biddjojuvvot fápmui nuppi njealjádasjagi mielde 2006 ( kapihtal 1 ja 3 ) . 2 Dán lea earret eará Alimusriekti cealkán . 2 Dán lea boazodoallostivra 26.10.99 beaiváduvvon reivves váldán ovdan ovddasvástideaddji stáhtaráđiiguin . 2 Dán lea Sámediggi meannudan áššis 24/98 ja lea gearggus váldit ovddasvástádusa nuppástuhttinbarggu joatkimis , jos rámmaeavttut dávistit daid doaimmaide maid ferte čoavdit . 2 Dán lea Sámediggi maiddái deattuhan Sámedikki iežas dutkanplána meannudettiin ( ášši 19/97 ) . 2 Dán lea Sámediggi deattuhan Sámedikki iežas dutkanplána ( ášši 19/97 ) meannudeami oktavuođas . 2 Dán lea Sámediggi deattuhan Sámediggeplána kap. 5.4.4 . 2 Dán lađđasa mielde dahkkojuvvon mearrádusaid ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . § 2 Dán lassáneami sáhttá buori muddui čatnat dasa ahte Sámediggi lea váldán badjelasás máŋggaid ortnegiid hálddašeami mat ovdal leat gullan ee. departemeanttaide . 2 Dán kápihttalis eai leat ođđa mearrádusat main lea njuolgga mearkkašupmi boazodolliide . 2 Dán kulturgáhttenbarggu ferte sihke sámi ja našuvnnalaš oktavuođas atnit hirbmat dehálaš bargun . 2 Dán kontrávtta vuođul galgá Sámi Instituhtas leat davviriikkalaš stivra mas leat vihtta lahtu . 2 Dán konteavsttas adnojuvvui iešmearrideapmi dakkár vuoigatvuohtan mii gulai juohke koloniserejuvvon riikka dahje territoria álbmogii , ja ” álbmot ” mas lei dat vuoigatvuohta , adnojuvvui guovdilis guovllu oppa álbmogin , beroškeahttá kultuvrralaš , čearddalaš dahje gielalaš dovdomearkkain . 2 Dán kommišuvnna galgá Ráđđehus ja Sámediggi ovttasráđiid nammadit . 2 Dán kapihttalis čilget gielddaid ja fylkkagielddaid oktavuođa ráđđehussii čujuhettiin dasa ahte leat go buorrevuođat maid sáhtášii sirdit Sámedikki formála dilálašvuođa ektui , ja Sámedikki ja ráđđehusa dialoga ektui . 2 Dán kapihttalis čalmmustit guovddáš áššesurggiid maid Sámediggi ja Sámediggeráđđi leat meannudan dán jagis . 2 Dán kapihttala njuolggadusat eai gusto juos eará čuovvu sierra riektediliin . § 2 Dán kapihttala njuolggadusat eai gusto juos eará čuovvu sierra riektediliin . 2 Dán joavkku riekteveahkkedárbu lea erenoamáš stuoris . ” 2 Dán joavkku mandáhtta ja miellahtut eai leat vuos mearriduvvon , muhto plána mielde galgá dat čielgat giđa mielde . 2 Dán jagáš faláštalli Norgga beale sámis 2 Dán jagi šiehtadusas lea náittosbeallalašdoarjja lassánan 25.000 ruvnnus 50.000 ruvdnui . 2 Dán jagi šiehtadus addá vejolašvuođa geavahit BOF:a ruđaid ekonomalaš veahkkin boazodoalu guođohanvuoigatvuođaid sihkkarastimii . 2 Dán jagi šiehtadallamiid loahpageahčen sohpe bealit , issoras ollu muohttaga geažil Tromssas , nammadit gearggusvuođajoavkku man ovddasvástádussan lea čuovvut dili . 2 Dán jagi vuosttaš jahkebeali bargguhisvuohta lea sullii 3 ¼ proseanta . 2 Dán jagi lea logi jagi dasságo terroristtat fallehedje amerihkálaš gávpogiid ja dagahedje ahte Afghanistána akšuvdna álggahuvvui . 2 Dán jagi gihppagis leat maiddái juolludeamit mat eai leat ovdal leamaš ja danne ii sáhte buot loguid buohtastahttit diimmá loguiguin . 2 Dán jagi ektui lea konkrehta rievdadus go 2000 rájes ferte bušeahta meannudit maiddái gasku jagi , ja áinnas miessemánu dievasčoahkkimis . 2 Dán jagi ektui lea buorre dat go Ráđđehus lea čuvvon Sámedikki vuoruheami go lea oaidnán vejolašvuođa lasihit bušeahta . 2 Dán jagi bušeahtta meannudeamis ovddiduvvojit dárbbut lasihit bušeahta oktiibuot 8 departementii . 2 Dán jagi bušeahtas vuoruhuvvojit erenoamážit friija joavkkut ja guovlulaš teáhterat . 2 Dán jagi bušeahtas maid evttohuvvo ruhtajuolludeapmi ođđahuksehussii . 2 Dán jagi Sámedikki ja gielddaid gaskasaš oktasašseminára lágiduvvo Álttás 30.09.-01.10.04 . 2 Dán ja moatti eará suorggis raporta govvida Norgga ovddasmanni riikan álgo ¬álbmogiid vuoigatvuođaid dáfus . 2 Dán instruksa galgá atnit Sámedikki ekonomiijahálddašeami siskkáldas doaimma instruksan , mas maiddái Sámedikki vuollásaš ráđiid stivren lea mielde ( gohčoduvvojit doaibmaovttadahkan ) . 2 Dán guovllus lea 2002:s dárbu lasihit áŋgiruššamiid ja Sámediggi oaidná ahte dárbu olggobealde rámma lea 1 800 000 kruvnnu . 2 Dán guoskkahat lagabui 2.1 kapihttalis . 2 Dán guorahallamis leat ollu gelddolaš evttohusat , mat čujuhit dan guvlui , mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttinministtar Audun Lysbakken ( SG ) dadjá . 2 Dán guokte prošeavtta doallat ge danin eret prioriterenlisttus ja geahččaluvvojit nu johtilit go vejolaš duohtan dahkkot . 2 Dán giđa lea davviriikkaid sámekonvenšuvnna bargu ja Sámedikki moaitámušat ráđđehusa konvenšuvdnašiehtadallama válljejuvvon modealla vuostá , dagahan mediaberoštumi . 2 Dán gihppagis leat dieđut lága deaŧaleamos rievdadusaid birra mat váikkuhit resursahálddašeami ja boazoeaiggádiid vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid . 2 Dán geažil leat sii massán vuoigatvuođaid , resursavuođu ja giela . 2 Dán geažil fertii Sámediggi ođđasis guorahallat 1996:s dahkkon mearrádusa ja mearridit ođđa vuoruheami . 2 Dán geažil doalaha Sámediggi gáibádusas ahte oažžut sierra cielggadusa luosa mearkkašumi birra sámi ealáhusaide , gillii , kultuvrii ja servodateallimii . 2 Dán geasi searvevuohta ja oktavuohta ožžo ođđa mearkkašumi . 2 Dán garrasit vásiheimmet mannán sotnabeaivvi , go ovcci norgalaš soalddáha roasmmohuvve doaimmas . 2 Dán galget dahkat seamma áigemeari siste ja seamma meannudemiin go eavttuhusain mat buktojuvvojit § 6 mielde . 2 Dán friddjavuođas leat máŋga vuođu . 2 Dán fertešii čuovvulit nu ahte lasihit hálddahuslaš resurssaid ja ná sihkkarastit Sámedikki searvama . 2 Dán fertet dahkat vai sihkkarastit dohkálaš álbmotsáddehatfálaldaga sámi álbmogii . 2 Dán ferte čuovvulit resurssaid nanosmahttimiin sámi museaide 2 Dán ferte čuovvulit , erenoamážit daid guovlluid ektui gos sámegielas lea fuones dilli ja gos lea dárbu liigeáŋgiruššamiidda ja lea dárbu geavahit ii-árbevirolaš vugiid go galgá oažžut áigái ovdáneami . 2 Dán ferte váldit vuhtii boahttevaš čovdosiid árvvoštallamis . 2 Dán ferte vuođustit čálalaččat . 2 Dán ferte sihkkarastit šiehtadusain mas stáhtaeiseválddit dohkkehit Sámedikki vuoigatvuođa eambbo bissovaččat biehttalit meassamiid sámi guovlluin . 2 Dán ferte muittus atnit go Sámi dutkamiid guovddážii galgá virgáibidjat eambbo bargiid . 2 Dán ferte dahkat daid juridihkalaš , moralalaš ja politihkalaš geatnegasvuođaid vuođul , mat álbmotstáhtas leat sámiid ektui . 2 Dán evttohusas ( § 2-3 ) joatkašuvvá eanavuovdinlága mearrádus mii gieldá luobaheamis eatnama mii geavahuvvo dahje jáhkkimis šaddá geavahuvvot bohccuide johtolahkan . 2 Dán evttohusa ferte geahččat Romssa universitehta mihttomeari ektui beaggit riikkaidgaskasaččat . 2 Dán evttohit vai guovlluid álbmogii sihkkarastejuvvo buorre ja dássedis taksifálaldat . 2 Dán evttoha nannen dihte eamiálbmothámádaga OG:in Romssas 2014 . 2 Dán ektui sáhttá hábmet čuovvuvaš oassemihttomeriid sámi oahpahussii : 2 Dán ektui orrot eanaš eará áššit min riikka kulturpolitihkas veahttumin . » 2 Dán eahpečielga hálddašan- ja ovddasvástádus dili geažil lea sámi vistegáhtten eahpeoiddolaččat vuoruhuvvon bodnái . 2 Dán duohtan dahkamis lea hirbmat deaŧalaš gozihit dan ahte boazodoallu ja dan guovllut eai jámma masse eatnamiid eará beroštumiide . 2 Dán doaibmabiju galggašii sáhttit čuovvulit , ja maid gozihit evttohusaid mat ovddiduvvojit ođđa orohatjuohkima barggus . 2 Dán dili leat dieđihan Gieldda- ja guolvodepartementii , muhto GGD ii leat vel vástidan áššái . 2 Dán dili lea dárbun rievdadit . 2 Dán dieđáhusas galget eiseválddit dasto guorahallat vuđoleabbot ja prinsihpalaččat iežaset sámepolitihka juohke stuorradiggeáigodagas . 2 Dán dieđiha kontofievrrideaddjái . 2 Dán dahket oažžun dihte buoret sámegielárvosániid , seammás go báhcá áigi bargat eambbo eará fágaiguin . 2 Dán bokte sáhttá buoredit oadjebasvuođa dáža riektevuogádaga ja sápmelaččaid gaskka . 2 Dán bokte lea maiddái vejolašvuohta buorebut koordineret váikkuhangaskaomiid geavaheami . 2 Dán birra čuozzu áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus . 2 Dán birra dadjá Álbmotriektejoavku ahte : « . 2 Dán beaivvi čalmmustahttima politihkalaš ja almmolaš beroštupmi lea lassánan mearkkašahtti láhkai maŋimuš jagiid . 2 Dán bargui várrejuvvojit čuovvuvaš ekonomalaš váikkuhangaskaoamit : 2 Dán bargui lea dárbu 2002:s bajidit rámma 400 000 kruvnnu . 2 Dán bargui lea 2002:s dárbu lasihit rámma oktiibuot 1 100 000 kruvnnuin . 2 Dán bargui fertešii ásahuvvot 1 virgi , juogo bissovaš resurssaiguin dahje juo guhkidit prošeavtta njeljiin jagiin vel . 2 Dán bargui evttohuvvo gollorámma oktiibuot 361,5 miljovnna ruvdnui . 2 Dán bargui biddjojuvvojit čuovvuvaš váikkuhangaskaoamit : 2 Dán barggus leat áŋgiruššansuorggit ja doaibmabijut mat earenoamážit vuhtiiváldet máttasámi nissoniid beroštumiid , guovddáš hástalussan . 2 Dán barggus lea boazodoalu vuoigatvuođaid sihkkarastin guovddážis . 2 Dán barggu álggaheami duogáš lea guovtti oasis . 2 Dán barggu vuođđodokumeantan lea leamašan Suoma davimus Sámiguovllu bargojoavkku raporta , mii lea čielggadan ovttasbarggu buoridemiid riikkarájád rastá , earenoamážit suoma oaivila mielde . 2 Dán barggu vuosttaš lávki berre leat ahte jođáneamos lági mielde mearridit juohke náli ollislaš indiviidalogu mii Bern-konvenšuvnna ektui gáibiduvvo , vai boahtteáiggis leat čielga logut maid ektui meannuda . » 2 Dán barggu vuosttaš lávki berre leat ahte jođáneamos lági mielde mearridit juohke náli ollislaš indiviidalogu mii Bern-konvenšuvnna ektui gáibiduvvo , vai boahtteáiggis leat čielga logut maid ektui meannuda . 2 Dán barggu rámman leat 2001:s meroštallojuvvon 1 000 000 kruvnnu , ja bargui viidáseappot lea dárbu 2002:s lasihit rámma 700 000 kruvnnu . 2 Dán barggu rámma siskkobealde lea ulbmil buohtasdahttit oahppodilálašvuođaid ja kártet erohusaid daid áššin mat gusket sámegiela árvui , lágaide , resurssaide , oahppoplánii , hálddašeapmái jna davviriikkaid gaskkas . 2 Dán barggu raporta ovddiduvvui 2010 geassemánus . 2 Dán barggu organiserema ja ruhtadeami oktavuođas leat máŋga hástalusa . 2 Dán barggu mihttomearit leat earret eará leamaš : 2 Dán barggu galggašedje šiehtadanbealit lágidit . 2 Dán barggu galggašedje šiehtadallanbealit lágidit . 2 Dán barggu duogáš lei sápmelaččaid vuoigatvuohta beassat ráđđádallat eiseválddiiguin sámiidguoskevaš áššiin mii lea vuoigatvuohta maid álbmotrievttálaš njuolggadusat nannejit , erenoamážit ILO-konvenšuvdna nr. 169 iešmearrideaddji stáhtaid eamiálbmogiid ja čearddaid birra . 2 Dán barggu dahke boazosápmelaččat ieža . Elliidsuodjalan láhka gáržžida bohccuid gáldema go lea dušše veterinearas geas lea lohpi gáldet . 2 Dán barggu dahke boazosápmelaččat ieža . 2 Dán barggu bohtosiid galgat ávkkástallat ovdanahttindoaimmaid plánemis . 2 Dán Stuorradiggedieđáhusas bidjá ráđđehus ovdan konkrehta árvalusaid movt heivehit Stuorradikki ánsobuhtadusortnega namuhuvvon joavkkuide . 2 Dáláš vuollásaš ráđit heaittihuvvojitt juovlamánu 31. b. 2000 . 2 Dáláš sámi musihkas leat ollu vuogit , muhto eatnašiidda buktá sámi musihkka millii vuosttažettiin juigosa . 2 Dáláš našuvnnalaš eanadoallopolitihkka oide stuorra doaluid mas lotnolas- ja smávvadoalut bázahallet . 2 Dáláš doaibmabijut leat eavttuhuvvon doalahuvvot nugo oidno 1999-bušeahta juogadeamis áššis 46/98 . 2 Dálá áiggi soalddáhat lea buot ládje seamma dássásažžat ja buorit go maid ovddit buolvvaid nuorra nissonat ja dievddut ledje , ja dii doalvvuhat min čeavlás árbevieruid ovddasguvlui . 2 Dálá váttis márkandilis , de livččen vuordán ahte NBR livččii váldán ovddasvástádusa ja aktiivvalaččat searvan gávdnamis čovdosiid ealáhusa dálá hástalusaide , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 2 Dálá válgaortnega leat cuiggodan , erenoamážit stuorámus válgabiirret main leat unnit áirasat go mat galggaše leat jienastuslogu mielde válgabirriid ektui main leat unnán olbmot čálihuvvon jienastuslohkui . 2 Dálá vuogádat mas leat álggaheaddji diehtojuohkinčoahkkimat stáhtaráđi- ja presideantadásis Sámedikki bajimus vuoruhemiid birra , ja maŋŋel fas ovttaskas čoahkkimat departemeantta ja Sámedikki gaskka ovttaskas áššesurggiid dáfus , gáibidit olu resurssaid , muhto dat geatnegahttet departementtaid unnán . 2 Dálá sámi kulturásahusaide ferte váfistit buoret doaibmaruhtadeami . 2 Dálá suodjalusstruktuvra lea buorre vuolggasadjin dustet dán dilis . 2 Dálá ortnet goittotge lea áibbas dohkketmeahttun . 2 Dálá ortnet boazodilleovddasteamis várrestivrrain daid stáhtaalmennegiin gos jođihuvvo sámi boazodoallu , evttohuvvo geatnegas ortnegin . 2 Dálá ortnegiid lea vejolaš dahkat ollu buorebun . 2 Dálá njuolggadusat nappo eai daja maidege sámi leavgga geavaheami birra stáhta visttiin almmolaš leavgabeivviid . 2 Dálá njuolggadusaid ja njuolggadusaid geavaheami ferte heivehit báikegottiid olbmuid dárbbuide meahcceresurssaid geavaheami oktavuođas , nugo ovdamearkka dihte meahcásteami , guollebivddu ja muorječoaggima oktavuođas . 2 Dálá njuolggadusaid ja johtučállosiid mielde eai sáhte fitnodagat mat ožžot almmolaš doaibmadoarjaga , oažžut doarjaga fitnodagaide jurddašuvvon guovllupolitihkalaš váikkuhangaskaomiin maid SND hálddaša . 2 Dálá njuolggadusaid ja johtočállosiid mielde lea nu ahte fitnodagat mat ožžot bistevaš almmolaš doarjaga , eai šat oažžu doarjaga fitnodagaid várás čujuhuvvon distriktapolitihkalaš váikkuhangaskaomiin maid SND hálddaša . 2 Dálá njuolggadusaid ja johtocállosiid mielde eai sáhte fitnodagat mat ožžot joatki almmolaš doarjaga , oažžut doarjaga guovllupolitihkalaš váikkuhangaskaomiin maid SND hálddaša fitnodagaid várás . 2 Dálá njuolggadusaid ferte nappo ložžet . Nissonat fertejit árvoháhkanprográmma bokte beassat oassálastit ealáhusas . 2 Dálá media- ja servodatdigaštallan boazodoalu birra , čájeha ahte boazodoalu dáfus lea máŋggafágalaš dutkanprošeakta erenoamáš dárbbašlaš . 2 Dálá mearriduvvon missiilasuodjalus lea vuođđuduvvon NATO bokte ja dasa leat čatnon lihttoriikkaid kommando- ja dárkkástusvuogit . 2 Dálá meahcástallannjuolggadusaid ja daid geavaheami ferte heivehit báikegotteolbmuid dárbbuide meahcástallama oktavuođas . 2 Dálá lágat eai govčča dáid diliid . 2 Dálá hálddašanortnegiid ferte rievdadit . 2 Dálá doaibmabijut leat evttohuvvon jotkojuvvot nugo oidno 2000 bušeahta juogadeamis . 2 Dálá doaibmabijut leat evttohuvvon jotkojuvvot , ja ođđa dárbbut 2001 ektui ovddiduvvojit ovttaskas fágadepartementii vuoruhuvvon doaibmabijuiguin . 2 Dálá dilli lea ollu máttasámi guovllu sámi joavkkuide dohkketmeahttun , geat doaisttážii duopmostuoluin fertejit bealuštit vuoigatvuođaideaset majoritehtaálbmoga vuostá . 2 Dálá digaštallamis leat lohkameahttun ovdamearkkat das ahte stuorát álbmot čujuha ovddeš áiggiid « stáđis ja soabalaš dillái » almmá namutkeahttá vearrivuođa mii lei dán « soabalaš stáđisvuođa » vuođđun . 2 Dálá bušeahttavuogit hástalit unnán dakkár prosessii gos Sámediggi ja ráđđehus guovttebealát dialogas sáhttet soahpat makkár vuoruheamit sámepolitihkalaš suorggis galget leat . 2 Dálá bušeahttavuogit eai oro leame nu geatnegahttin ráđđehussii , ja Sámediggi atná olu resurssaid ja čájehuvvo ahte ožžot unnán doarjaga . 2 Dálá bušeahttaproseassaid árvvoštallan Vuosttaš jagiid maŋŋel Sámedikki ásaheami sulastahtii Sámedikki rolla bušeahttaproseassas dábálaš hálddašanorgánaid rolla , namalassii ahte bušeahttaárvalus meannuduvvui departemeanttas ja de biddjui vejolaččat bušeahttamateriálai . 2 Dálá bušeahttaproseassaid árvvoštallan ... 75 9.3 . 2 Dálá bušeahttabargovuogit Sámedikki rutiinnat bušeahttaproseassas leat čilgejuvvon 6. mildosis . 2 Dálá bušeahttabargovuogit ... 31 2.10.2 . 2 Dálá boazodoalloláhka mearriduvvui 1978:s . 2 Dálá a ) čuo. ja dálá b ) čuo. šaddet namalassii b ) čuo. ja ođđa c ) čuo. 2 Dálá Stuoradiggi , oažžu nugo ovddit Stuoradiggi , vejolašvuođaid divaštallat rámmaid Suodjalusa ovdáneapmái . 2 Dálá IT-prográmmat geavahuvvojit jorgalemiid vuođđun go ain lea dárbbašlaš . 2 Dálá DT-duohtavuohta sáhttá leat sihke áittan ja vejolašvuohtan sámi giela ja kultuvrra gaskkusteamis ja ovddideamis . 2 Dálvesiida ges doaimmaha boazodoalu vuosttažettiin dálveja giđđaguohtumiin . 2 Dálvesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin dálve- ja giđđaguohtumiin . 2 Dálvegilvvut buktet vejolašvuođaid dahkat dovddusin ođđaáigásaš sámi kultur-- ja faláštallaneallima , buoridit mátkkoštanealáhusa , movttiidahttit sámi dáidda- ja duodjebirrasiid , lasihit mávssolaš gealbbuid organisašuvnnaide ja lágideddjiide , ja sámi ealáhusat sáhttet maiddái oažžut bargguid ja jođihangeainnuid . 2 Dálvegilvvut buktet vejolašvuođaid dahkat dovddusin ođđaáigásaš sámi kultur- ja faláštallaneallima , buoridit mátkkoštanealáhusa , movttiidahttit sámi dáidda- ja duodjebirrasiid , lasihit mávssolaš gealbbuid organisašuvnnaide ja lágideddjiide , ja sámi ealáhusat sáhttet maiddái oažžut bargguid ja jođihangeainnuid . 2 Dálle guorahallojuvvojedje ja vuoruhuvvojedje ođđa doaibmabijut . 2 Dálkkádatsoahpamuš Stuorradikkis ja Ráđđehusa dieđihuvvon áŋgiruššan doaibmabijuiguin mat galget geahpedit vuvddiid jávkama ja billašuvvama bázahallan riikkain , čuovvoluvvojit . 2 Dálkkádatrievdamat sáhttet mielddisbuktit siskkáldas ráfehisvuođa ja soahpameahttunvuođa , erenoamáš daid máilmmiosiin gos lea stáđismeahttunvuohta ja heajos dilli . 2 Dálkkádatrievdamat ja industriijadoaimmaid leavvan dál ja boahtteáiggis lea okta dain stuorimus hástalusain árktalaš eamiálbmogiidda . 2 Dálkkádatrievdamat Arktisas nannejit ain eanet min riikka strategalaš sajusteami . 2 Dálkkádat- ja nuoskkidandirektoráhta birra 2 Dálkkádat ja Afghanistána ledje guovdilis áššit Stoltenberga ja Obama čoahkkimis 2 Dál áigut čájehit ahte mii leat lihkadus mii nákce atnit fuola guhtet guimmiideametguin . 2 Dál áigut hukset smávit searvevuođaid . 2 Dál váldet ollu sámi nissonat alit oahpu , muhto maiddái dán jovkui lea váttis gávdnat bargosajiid sámi báikegottiin . 2 Dál váilot hui ollu oahpponeavvut mat leat dohkkehuvvon ođđa oahppoplánaid , O- 97 mielde . 2 Dál vuoruhuvvojit ođđa fatnasiid borjjasteamit áhpeguovlluin olgolis mearas , ja ráđđehusa davviguovlluidáŋgiruššamat . 2 Dál sáhttet eatnašat rehkenastit ahte sii besset eallit guhká penšonistan . 2 Dál stiillat čohkkejuvvojit sámi-dáru girjin givssideami birra , mas sihte čállit ja govvejeaddjit leat sámi nuorat . 2 Dál rahpasa maiddái vejolašvuohta ásahit buohtalas álggahanoasi vai buolvvaid gaskka sirdimat šaddet njuovžilat . 2 Dál ovddida Sámediggi jahkedieđáhusa Gonagassii ( gč. Sámelága § 1-3 ) mii biddjo jahkásaš stuoradiggedieđáhusa vuođđun Sámedikki doaimma birra . 2 Dál orru ášši oahppováillat sámiid ja kvenaid birra maŋŋá nuppi máilmmisoađi čoavdášuvvamin . 2 Dál oaidnit dađibahábut dávjjit ja dávjjit ahte eambbosat ja eambbosat masset iežaset govttolaš oasi guolleresurssain , ja dat guoská maid ii-sámi álbmogii . 2 Dál mii áigut dárkilit logadit raportta , ja dál lea menddo árrat komentet raportta dárkilit , cealká stáhtaráđđi Aasrud . 2 Dál mii válljet soalddáhiid ehtalaš vuođu mielde go olgguldas dovdomearkkaid vuođul . 2 Dál mii oaidnit bohtosiid dain bargguin mat leat dahkkon universitehta 25 jagi historjjás . 2 Dál mii leat áŋgiruššamin nuppiin stuora doaibmamušain : 2 Dál mii leat hábmemin našunála cyberstrategiija . 2 Dál mii hávdádit sin geat jápme Utøyas ja ráđđehuskvartálas . 2 Dál mii digaštallat mo dán áigumuša fievrridit ovddasguvlui . 2 Dál maŋŋil mii galgat muittašit sin geat jápme . 2 Dál lágiduvvo sierra dárboiskkadeapmi doaresoktavođa birra gaskal Riebanjoga ja Guhttora man goluid Anár ja Gihttel gielddat ja luoddadoaimmahat leat máksán . 2 Dál lei nu lihkku ahte dalá stáhtačállis Eanandoallodepartemeanttas , Johan Kleppes , lei hui stuora beroštupmi boazodollui . 2 Dál leat uhccán juristtat geat hállet sámegiela , muhto sáhttá jáhkkit ahte boahtteáiggis sin lohku lassána . 2 Dál leat sullii 11.000 olbmo čálihan iežaset sámi jienastuslohkui , dan ektui go válgajagis 2001 lei lohku 9.923 . 2 Dál leat ollu eanet albmát go nissonat Sámedikki hálddahusa jođiheaddjivirggiin . 2 Dál leat nissoniin ja albmáin Norggas formálalaččat seamma vuoigatvuođat eanaš surggiin , muhto lea ain ollu barggakeahttá duohta dásseárvvu joksamis . 2 Dál leat nieiddat šaddamiin lunddolaš oassin suodjalusas . 2 Dál leat máŋga min buoremus nuorain jápmán . 2 Dál leat maiddái guokte maŋimus girdimášiinna – Siv ja Nanna- sajis . 2 Dál leat juo máŋga prošeavtta álggahuvvon , ovdamearkka dihte Nicaraguas , Guatemalas , Oarjedavvi-Ruoššas , Vietnamas ja Botswanas . 2 Dál leat juo guollenálit nohkamin , ii dušše dorskenálli , muhto maiddái eará guollenáliin nugo dikso- , sáide- ja háhkkánáliin lea várra . 2 Dál leat ilbmame sámi dutkit geain lea alla dutkandássi . Leat maiddái almmuhuvvon dutkanbohtosat main lea stuora mearkkašupmi sámi servodahkii . 2 Dál leat iešguđet agiid ja sohkabeliid gaskamearálaš njuovvandeattut buoremus čujuhussan ja mihttun . 2 Dál leat dušše Finnmárkku jeagelguohtumat kártejuvvon ja gozihuvvome . 2 Dál leat diehtovuođus sullii 6800 sáni , ja beaivválaččat registrerejuvvojit gaskal 80 ja 100 sáni . 2 Dál lea čuolbman ahte sámi čálamearkkat eai ovdanbuktojuvvo rivttes láhkai eai Trip-vuođus , interneahtas eaige CD-rom:s . 2 Dál lea “ Sámi historjá / eamiálbmot- ja minoritehtahistorjá ” okta Historjjá instituhta njealji váldovuoruhansurggiin ... 2 Dál lea álggahuvvon prošeakta mii lea luonddu- ja birasfágaid gaskadási ja joatkkaskuvlla servodatfága oahppogirjjiid jorgaleapmi . 2 Dál lea áigi dássedis rievdademiide , iige buotbeallásaš ođastusaide . 2 Dál lea váile guokte jándora áigi go Norga vásihii stuorimus vearredagu soađi rájes . 2 Dál lea mis professorvirgi sámi historjjás , ja máŋggas earát geat leat čadnon instituhttii , omd. fásta bargit , stipendiáhtat ja dutkit , leat dahkan dutkamušaid main lea molssašuddi mearkkašupmi dutkansuorgái . 2 Dál lea lohpi vuordit ahte stáda orgánat ja buohkat geat barget stáda ovddas galget doarjut sámi kultuvrra ja dan ávnnaslaš vuođu nannema . 2 Dál lea interreg-prošeakta álggahuvvon mii juste guoskka dáid gažaldagaide . 2 Dál lea guovllustivra dahje boazodoallostivra mii mearrida dan divada . 2 Dál lea guohtunresurssaid detáljamáhttu boazodoalus alddis ; danne oaivvilda bargojoavku ahte ferte deattuhit orohagaid árvvoštallamiid áigodatguohtumiid kvalitehta ja valljivuođa hárrái go boazolohku mearriduvvo . 2 Dál lea din eallin seavdnjadeamos dilis . 2 Dál lea dilli dakkár ahte čálamearkkat eai ovdanbuktojuvvo riekta , eai ozadettiin vuođus eaige ozadettiin interneahtas . 2 Dál lea departemeanttas ovddasvástádus gažaldagain , mat gustojit ásodatpolitihkkii , regionála- ja guovllupolitihkkii , báikkálašhálddaheapmái ja válggaid čađaheapmái . 2 Dál lea deaŧalaš viiddidit áŋgiruššamiid davvisámi guovllus sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Dál lea báhcán loahpalaš lohkan , mandáhtaid juohkin ja evttohasaid válljen . 2 Dál lea boazodoalus alddis dárkileamos diehtovuođđu . 2 Dál lea biddjon 2 milj. ruvnnu Sámi ovddidanfondii doarjjan lotnolasealáhusaide main boazodoallu lea oassin . 2 Dál lea ain nu ahte eanaš oassi ii-sámi álbmogis orru gávpogiin , stuorát čoahkkebáikkiin , guolástusgiliin ja industriijabáikkiin . 2 Dál lea RUF:a stivra mii juogada ruđaid dutkamii . 2 Dál lea 37,8 % nissonolbmot geat ožžot doarjaga Sámi ovddidanfoanddas . 2 Dál juo oaidnit ahte dálkkádatrievdamiid negatiiva váikkuhusat dagahit heđiid ja vuostálasvuođaid muhtun guovlluin , nugo Afrika Horn:s . 2 Dál ii miige dan cagga . 2 Dál ii leat áigeguovdil sierra davviriikkalaš solidaritehtajulggaštussii militeara veahkkelohppádusaiguin . 2 Dál ii leat doarjja doarvái stuoris sámi kulturorganisašuvnnaide dárbbuid ektui . 2 Dál ii gávdno nu olu máhttu das makkár guohtungeavaheapmi vuorjjašii daŋasšattuid nu ahte produktiivadet guohtunšattut šaddagoađašivčče . 2 Dál hálddaša Sámediggi máŋga doarjjaortnega ja doaimma maid departementtat leat dasa sirdán . 2 Dál hálddaha stáhtafitnodat Statskog SF sullii 95 proseantta Finnmárkku eatnamiin . 2 Dál gávdnojit ođđa giellaoahpahusvuogit maid maiddái berre rievdadit rávisolbmuid várás . 2 Dál gulat ahte mu eallin ii leat leamaš makkárge " dánsa ruvssuid alde " . 2 Dál go kommersialiseren ja globaliseren lea ovdáneame de lea maid stuorát dárbu viiddis ja máŋggabealat mediafálaldahkii . 2 Dál go golbma vejolaš strategiija leat čilgejuvvon sámivuođa boahtimis dieđalašvuođa latnjii , de lea seammás namuhuvvon ahte ii oktage dain strategiijain akto sáhte addit buori sámivuođa ásaheami . 2 Dál go START-šiehtadus lea dohkkehuvvon áigut mii hoahpuhit barggu geahpedit ja heaittihit oanehis ollilis atomavearjjuid . 2 Dál fertet oažžut ráfi du ja vilbealát gaskii . 2 Dál eat dieđe gii lea juste sámi studeanta , muhto sámi studeanttaid gaskkas dáidet leat oalle olu rávis olbmot . 2 Dál eai leat makkárge dievaslaš metodat mihtidit movt dát bealit váikkuhit deattuide ja iešguđet buvttadančujuhusaide . 2 Dál dat ii livčče šat vejolaš , go eiseválddit leat rievidan mis min árbbi , boazomearkkaid . 2 Dál buot golmmas orrot márkanis , ja sin mánnávuođa gilážiin ii oro šat báljo oktage . 2 Dál beassá orohatstivra baicca fuolahit orohaga 2 Dál bargojuvvo sámi riektiáddejumi ja dološvuoigatvuođa kártemiin riddolagaš resurssaid geavaheami oktavuođas . 2 Dál bargojuvvo sámepolitihkalaš perspektiivva ovttastahttimiin dakkár surggiin main gielddain ja fylkagielddain lea ovddasvástádus . 2 Dál bargojuvvo sámepolitihkalaš perspektiivva ovttastahttimiin daid surggiide maidda gielddain ja fylkagielddain lea ovddasvástádus . 2 Dál barget ovdánahttit gádjundoaimma rádjerasttildeaddji ovttasbarggu . 2 Dál , jagi 2011 , vásihat ođđa , goalmmát áigeearu . 2 Dákkáraš reguleremat luossabivddus leat guhkes áiggi badjel cuohcan hirbmat sakka sámi beroštumiide , ja maid geažil deaŧalaš sámi guolástusvuoigatvuodat leat jávkan . 2 Dákkár čielggadeapmi váikkuha maiddái dasa ahte oahpahusa fleksibilitehta árvvoštallojuvvo eambbo ollislaččat . 2 Dákkár áššiin šaddá Fylkkamánnii dávjá árvvoštallat riikkalaš beroštumiid báikkálaš beroštumiid ektui , ja mii dagaha ahte sin mearrádus ii álot heive oktii suohkana mearrádusain , dadjá Aasrud . 2 Dákkár ásaheami vejolaš váikkuhusaid ja dávistemiid ferte čielggadit , sihke oppalaččat ja eará servodatjoavkkuid ektui . 2 Dákkár árvvoštallamis berre sámi oahpaheaddjeoahppu váldot mielde . 2 Dákkár ákkastallamis ii leat makkárge doarjja álbmotrievttis . 2 Dákkár ákkastallama dohkkeheapmi rihkošii gustovaš rievttálaš prinsihpaid , ja dasto livččii morálalaččat áibbas boastut dovddahit dákkár heajušteaddji oainnu eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ektui . 2 Dákkár vuoruheapmi eaktuda ahte Romssa universitehta čájeha iežas erenoamášvuođaid Norggafierpmádagas ja maiddái riikkaidgaskasaš universitehtasearvevuođas . 2 Dákkár vuoruheami ággan lei earret eará Romssa musea / Romssa universitehtamusea ( Sámi etnográfalaš ossodat ) nanu biras , ja dutkandoaimmat maid sosiologat , sosialantropologat ja pedagogat álggahedje 1960-logu loahpageahčen . 2 Dákkár vejolašvuođaid galgat ollásit geavahit . 2 Dákkár soabadeami álgun livččii ahte gillájeaddjit beasaše vásáhusaideaset muitalit . 2 Dákkár sajádat lea vuohkkaseamos oččodeami ektui , ja ossodat lea dasto maiddái lahka eará sámi dearvvašvuođaásahusaid . 2 Dákkár rámmaplánain sáhttá olahit ollislaš sámi ovdaskuvlaoahpu buot sámi guovlluide . 2 Dákkár raporttat livčče guovddáš vuođđomateriálan go galget defineret surggiid maidda ferte čájehit erenoamáš olu beroštupmi jahkásaš bušeahttaproseassain , gč. Fágalaš analysajoavkku čilgehusa . 2 Dákkár prošeavttat leat mielde oktavuođaid čatname , gelbbolašvuođaid hukseme , ja oččodeame – ii dušše Romssa universitehtas – muhto maiddái ovttasbargoriikkaid studeanttaid ja dutkiid dáfus . 2 Dákkár politihkas mii fertet bissut ovddasguvlui . 2 Dákkár ovddidanprográmmii fertejit várrejuvvot ekonomalaš resurssat , ja prográmmadoaimmas ferte maiddái leat sadji studeanttaide . 2 Dákkár ovddasteamis livččii hui deaŧalaš mearkkašupmi sámi servodaga luohttámuššii duopmostuoluide . 2 Dákkár ortnet gáibida dattetge ahte sihkkarastá ahte geahpedeapmi maid lotnun mielddisbuktá , ii dagat ahte earát fas ceggejit stuorát ealuid . 2 Dákkár ortnegat galggašedje guoskat olles Finnmárkui , ja dasto velá guovlluide Tromssas ja Norlánddas gos lea sámi álbmot . 2 Dákkár organiseren dagaha maiddái ahte sámegielat ohcciide livččii álkit beassat váldit oahpu . 2 Dákkár oktavuođain livčče sámi boaresvieruin ja riekteáddejumiin seamma deaŧalaš mearkkašupmi go muđui eará báikkálaš boaresvieruid oktavuođas . 2 Dákkár oktavuođain ii leat ovttasbargu álot doaibman nu bures go galggašii . 2 Dákkár oaivadeapmi máksá heiveheami ja ahte sámi kulturmuittut ja kulturbirrasat vuhtiiváldojuvvojit doarvái bures . 2 Dákkár mátkkin barge oahppit ollu , sii galge čállit beaivegirjjiid ja čállit visot maid ohppe . 2 Dákkár mátkkiin máksojuvvo dušše sieiva mátkegoluid ovddas , borran- / idjadanlasáhus ii máksojuvvo . 2 Dákkár movttiidahttindoaimmat sáhttet unnidit erohusaid gaskkal fágaid autonomiija ja Romssa universitehta dárbbuid stivret vuoruhansurggiid bokte olahan dihte ulbmiliid . 2 Dákkár mearrádusat mearkkašit , ahte dihtolágan doaimmat gildojuvvojit dain guovlluin maidda mearrádus gusto . 2 Dákkár láhkamearrádus nannešii ja čilgešii guođohanvuoigatvuođa šibihiidda . 2 Dákkár lágidanhámi olis čuvvot dat váttisvuođat maid prošeakta lea gieđahallan ja masa lea evttohan čovdosiid mat lea oalle viidát ja oalle hástaleaddjin . 2 Dákkár leavga ii doala aiddo seamma saji ja dási go leavga mii livčče dárkkuhuvvon dušše Norgga sámiide . 2 Dákkár konsešuvnnaid riikkalaš almmuhemiid oktavuođas mearridii Guolástusdepartemeanta geassemánu 21. b. 2002 sierra láhkaásahusaid konsešuvnnaid addimii Moskkis Divttasvuona suohkanis luosaid ja dápmohiid biepmama oktavuođas borramušguollin mearračázis . 2 Dákkár joavkojođiheapmi sáhtášii leat ávkkálaš jođihanmállen dákkár ásahusaide . 2 Dákkár infrastruktuvrra heaittiheapmi lea maid mielde unnideamen ealáhusvejolašvuođaid sámi gilážiin . 2 Dákkár gáibádus lea áibbas dohkkemeahttun . 2 Dákkár gáibádus ii rihko mange áigemeari . 2 Dákkár guovttegeardásaš ulbmil lea gáibideaddji . 2 Dákkár guovddáža ásaheapmi Romssa universitehtii lea dárbbašlaš ovdáneapmi Romssa universitehtii . 2 Dákkár guovddáža ásaheami oktavuođas lea maid deaŧalaš bargu eamiálbmotstudeanttaid oččodit universitehtii , ja eaktuduvvo maid seammás erenoamážit heivehit oahpahusa . 2 Dákkár guovddáža vuođđun livčče sámi dutkit , dutkit geat dutket sámi dilálašvuođaid , dutkit geat dutket eamiálbmogiid , ja eará eamiálbmotdutkit . 2 Dákkár guovddáš ferte sámi dutkama , oahpaheami ja oahpahusa bidjat guovddážii , ja maiddái eambbo oppalaš eamiálbmotdutkama bidjat guovddážii . 2 Dákkár girdimášiinnat lea dehálačča dán áiggis go min suodjalusas leat ollu olgoriikkadoaimmat , seammásgo leat dehálačča Norgga suodjaleapmái . 2 Dákkár falleheamit loavkašuhttet min ja sáhttet čielgasit áitit min iežamet territoriála oppalašvuođa ja doaibmanfriddjavuođa . 2 Dákkár eavttu sáhttet omd. ovttaskas joavkkut dahje ovttaskas bellodagat bidjat iežaset njuolggadusaide . 2 Dákkár dáhpáhusat sakka váivvidit mu . 2 Dákkár dutkan dagašii vejolažžan sámi kulturárbbi gieđahallat seammaárvossažžan jo majoritehta kulturárbbi . 2 Dákkár dovddut leat vuhtton ee. Sámi oahpoplánadigáštallamis . 2 Dákkár doarjagat geahpedivčče liigebuvttadusa , seammás go sáhttet váikkuhit ássama ja barggolašvuođa doalaheami . 2 Dákkár doaimmaide dahje eará stuorra meassamiidda ii galgga addot bággolonistanlohpi eará go jos doaimmat leat hui deatalaččat našuvnnalaččat . 2 Dákkár doaibmabijuid goluid sáhttá bákkuin mávssihit . 2 Dákkár dispensašuvdna kulturmuitolágas mielddisbuktá dábálaččat dokumentašuvnna ja roggama . 2 Dákkár dilálašvuođat ja erohusat eai leat dohkalačča rádjeguovllus . 2 Dákkár diehtojuohkima galggašii prioriteret , ja Sámediggi dáhttu eiseválddiid bidjat eanet searaid dán bargui ja jođáneabbot go dieđáhusas lea áigumuššan . 2 Dákkár báikkálaš guovddážiid galggašii ásahit daid guovlluide gos giella ii lea nanus . 2 Dákkár barggut leat hui lossadat danne go sámi kultuvra lea leamaš garrasit vealahuvvon ja ollu sápmelaččaid sámi iešáddejupmi lea definerejuvvon heittohin . 2 Dákko lea stuorra vejolašvuohta ovddidit erenoamážit vásihusturismma ektui . 2 Dákko lea liikká sáhka ovddeš ja boahtteáiggi sohkabuolvvaid kulturguoddi ealáhusas vejolaš heaitimis . 2 Dáinna áŋgiruššamiin sávvá Ráđđehus veahkehit oažžut ođastemiid ja ođđafuomášemiid iešguđetlágan sámi ealáhusaide , dadjá stáhtaráđđi Bjarne Håkon Hanssen . 2 Dáinna lágiin váfista láhka ahte sámi beroštusat váldojuvvojit vuhtii , go stivra dahká mearrádusaid main lea mearkkašupmi meahcceguovlluide gos sámiin leat beroštusat . ° 2 Dáinna lágiin sáhttet buot riikkaid eamiálbmotstudeanttat ohcat sisaváldima earreprográmma bokte . 2 Dáinna lágiin stáhta veahkaválddálašvuođain definerii iežas eaiggádin Stuorradikki mearrádusaiguin , almmá álgo háldejaččaid ja eaiggádiid dárbbašlaš lobi haga . 2 Dáinna lágiin leat vuollásaš ráđit leamaš mielde gávdnamin čuolmmaid main sámi nissonat leat beroštan . 2 Dáinna lágiin leat sii beassan ságastallat seammaahkásaš nuoraiguin das movt lea eallit sámenuorran dán áiggi . 2 Dáinna lágiin lea Sámediggi mielde ovddideamen dakkár mátkkoštusealáhusaid mat leat vuođđuduvvon sámi kultuvrii ja servodahkii . 2 Dáinna lágiin diehtit mii ahte veahkki manná njuolga ruoššabeale sámiide . 2 Dáinna lágiin beassá Finnmárkku veahkadat mearridit fylkka eatnamiid hálddaheami . 2 Dáinna juolludusain heliida Sámediggeráđđi addit museii oadjebas ekonomalaš rámmaid bargui vuođđočájáhusain ovdal rahpama . 2 Dáinna diehtočállosiin dáhttu ráđđehus oanehaččat ja oppalaččat čilget iešguđet departementtaid 2005 ` juolludanevttohusaid sámi ulbmiliidda . 2 Dáinna bargguin leat regiovnnalaš eiseválddit ja Sámediggi oaidnigoahtán deaŧalažžan nannet regiovnnalaš doaibmaprográmma , gos nášuvnnalaš politihka prosedyrat ja rutiinnat buorebut heivehuvvojit regiovnnalaš dási mihttomeriide . 2 Dáin čoahkkimiin lea olu diehtojuohkin main bealit čilgejit politihkalaš ja ekonomalaš ovdáneami . 2 Dáin čoahkkimiin definerejuvvojedje sámi nissonat sámi báikegottiid guovddáš resursajoavkun . 2 Dáin šiehtadallamiin šiehtadallojuvvojit boazodoalu ekonomalaš váikkuhangaskaoamit guovtti beallálačča gaskka , stáhta ja NBR:a . 2 Dáin áigu diggi deattuhit duoji vejolašvuođaid ; oassin lotnolasealáhusain , deatalaš beallin boazodoalu nuppástuhttimis , ja nissonbargosajiid huksejeaddjin ( gč. čuo. 15.6 s. 78-79 ) . 2 Dáin siidduin gávnnat proposišuvnnaid ja dieđáhusaid maid [ ... ]departemeanta lea almmuhan . 2 Dáin ruđain galgá 300 000 ru mannat Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti áššemeannudannávccaid nannemii ja 300 000 ru Sámedikki hálddahusa siskkáldas bearráigeahču nannemii ( geahča vuolábeale tabealla , 01 hálddahusa doaibmagolut ) . 2 Dáin namuhit ILO-konvenšuvnna nr. 169 , mii dadjá dan maid dál atnit unnimusdássin , ja maid Norga rievttálaččat lea geatnegahtton čađahit . 2 Dáin guovlluin leat maiddái varihiid ja njiŋŋelasaid gaskamearálaš njuovvandeattut arvat badjel 30 kg . 2 Dáin gielddain , earret Gáivuona suohkanis , leat guokte dahje máŋga leavgastákku vai sáhttet levget guktuid leavggaiguin oktanaga . 2 Dáin bargguin leat golmmalágan hástalusat . 2 Dáiguin áššiiguin lea hui lossat bargat ja Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte maiddái EGD livččii mielde nannemin Sámedikki kapasitehta dan bokte ahte attašii ruđa ovtta virgái ja resurssaid oastit veahki olggobealde , ekspeartafágalaš árvvoštallamiid . 2 Dáiguin oahpponeavvuiguin šaddá vejolaš čađahit oahpahusa oahppoplána mielde : Sámi kulturmáhtolašvuohta skuvllain gos lea váttis oažžut gelbbolaš oahpaheddjiid . 2 Dáidá maid leat nu ahte dárbbaša ovttasbarggu riikka eiseválddit gaskkas ja iešguhtege riikkaid oahpahus buorebut sáhttá ovttasdahttojuvvot . 2 Dáidet leat máŋggas geat háliidivčče seamma dili go Norggas . 2 Dáidet baicca leat ollu eará buori iešvuođat , nugomat stuora gálvokapasitehta , guhkes ja oskkáldas bálvalusas ja doaimmas ” stáđis bargoheastan ” , mii lea vuođđun dien doabaatnui . 2 Dáiddáršiehtadus . . . . . . . . . . . . . . . 2 Dáiddár Astrid Båhl lea leavgga sárgon . 2 Dáiddahistorjjá instituhtta 2 Dáidda vállješedje dalle Sámediggi ja fylkkadiggi stivrra eanetlogu . 2 Dáidda vuoigatvuođaide gullá dáid álbmogiid vuoigatvuohta leat mielde geavaheamen , stivremin ja seailluheamen dáid luondduriggodagaid . » 2 Dáidda hástalusaide dohppemis dárbbašuvvo vuođđo áddejupmi sápmelaččaid saji birra servodagas — eamiálbmogin man ássanguovllut leat máŋgga našuvnnalaš stáhtas . 2 Dáidda guovlluide lea bahkken lassánan dađistaga sihke ealáhusaid , mátkkoštanealáhusa ja asttuáigedoaimmaid oktavuođas . 2 Dáidda gullá ILO-konvenšuvnna 14. artihkkal nr. 1 vuosttaš čuokkis , gos nannejuvvo ahte stáhtas lea geatnegasvuohta dohkkehit dáid eamiálbmogiid vuoigatvuođa eaiggáduššat ja háldet eatnamiid gos árbevirolaččat ásset . 2 Dáidda doaibmabijuide gullet : 2 Dáidda Sámediggeviesus 2 Dáid šiehtadusruđaid rámma lea maŋimuš jagiin leamaš 2.000 000 kruvnnu . 2 Dáid šiehtadusbealit leat oaidnán dárbbašlažžan ovttastahttit áŋgiruššamiid lotnolasealáhusain sámi guovlluin daid ortnegiid bokte maid Sámediggi juo hálddaša . 2 Dáid áŋgiruššamiidda lea dárbu lasihit rámma 2 miljon kruvnnu . 2 Dáid ásahusaid ovddasteaddjit leat čoahkkanan deike Guovdageidnui dáid beivviid . 2 Dáid árvvut mat galget leat vuođđun olbmuidgaskasaš ovttastallamis , galget leat min deháleamos suojit eastadeames dakkár servodaga maid mii eat háliit . 2 Dáid ákkaid vuođul orru lunddolaš ahte Sámedikkis muhtun oktavuođain lea riekti oažžut Ráđđehusadvokáhta veahki . 2 Dáid váttisvuođaidguin ferte bargat ja gávdnat geavatlaš čovdosiid . 2 Dáid vuoigatvuođaid galgá álgovuorus atnit oktasaš vuoigatvuohtan , dattetge doalahettiin vejolašvuođa ahte muhtun guovlluin sáhttet leat vuoigatvuođadilálašvuođat gos sihke eaiggáduššan- ja geavahanvuoigatvuohta lunddolaččat gullá ovttaskas sápmelažžii dahje vuoigatvuođalaš joavkkuide . 2 Dáid virggiid oktavuođas lea son vástidan viiddis organisašuvdna rievdadusaid ja nuppástuhttimiid . 2 Dáid strategiijaid deaŧalašvuohta ii sáhte doarvái olu deattuhuvvot . 2 Dáid stivrrain lea dehálaš rolla Statskoga mearrádusaid ráhkkanettiin . 2 Dáid ruđain manná 643,7 miljovnna kruvnnu ollašuhttit Kulturlokten áigumušaid . 2 Dáid ruđaid mearri molsašuddá jahkásaččat , ja daid ferte sierra raporteret . 2 Dáid ruđaid leat šiehtadusbealit šiehtadan addit ealáhusovddidanbarggu nannemii Sámi ealáhusráđi bokte . 2 Dáid ruđaid lea hálddašan Sámi giellaráđđi , muhto jagi 2001 rájes hálddaša dáid ruđaid doarjjastivra nugo earáge ortnegiid . 2 Dáid ruđaid juolludusas lea issoras stuorra váikkuhus Sámedikki doaibmaplána čađaheapmái , ja dasto nannešedje dat hálddahuslaš oasi . 2 Dáid ruđaid juogadeamis biddjojuvvojit vuođđun dat čanastagat mat biddjojuvvojit šiehtadusráđaid fievrrideamis . 2 Dáid ruđaid birra raporterejuvvo jahkásaččat Boazodoallohálddahussii . 2 Dáid prinsihpaid ferte dahkat konkrehtan muhtun riektesurggiin ja eallinsurggiin . 2 Dáid ođđa girdimášiinnain lea nana rievdadanmunni ja dat leat anus eanaslágan doaimmain . 2 Dáid ortnegiid sirdima oktavuođas oaččui Sámediggi 13 ođđa virggi ( ja daidda gullevaš doaibmaruđa 29. ) 1994:s ásahuvvui Sámi kulturmuitoráđđi ja dat šattai Sámedikki vuollásažžan . 2 Dáid orgánaid vásihusat livčče deatalaččat Sámedikki áŋgiruššamis . 2 Dáid oktavuođa váldimiid duogážin lea geavahusa rievdadus ahte čájáhusgolut galget leat huksenbušeahta oassin . 2 Dáid oahpposurggin ii oahpahusgiella leat seamma váttisvuohtan go vuođđooahpahusas : dasa lassin lea álkibut studeanttaide mátkkoštit . 2 Dáid njuolggadusaid sáhttá Sámediggi rievdadit . 2 Dáid mihttomeriid vuođul guorahallojuvvo makkár hástalusat Sámi kulturmuitoráđis leat . 2 Dáid mearrádusaid sisdoallu ja viidodat leat ain guorahallama vuolde , mii sáhttá dahkat eahpesihkarin deattuhit dáid álbmotrievttalaš njuolggadusaid go galgá válljet bušeahttavugiid modealla . 2 Dáid lágaid ja sámi biras- ja areálaberoštumiid goziheapmi dáid lágaid bokte lea guovddáš mihttomearri Sámedikkis . 2 Dáid konsultašuvdnavugiid birra sohpe jagi 2005 . 2 Dáid juohká Sámedikki válgalávdegoddi sohkabeallái mii lea unnitlogus dassážii go goappeš sohkabeliid ovddasteapmi lea 40% . 2 Dáid juogada Sámedikki válgalávdegoddi vuolleovddastuvvon sohkabeallái dassážii go unnimusat leat 40% goappáge sohkabealis . 2 Dáid gáibádusaide gullá joavkku sturrodat , biepmu mii fállojuvvo dikšunbáikkis ja gáibádusat bairgiid gelbbolašvuhtii . 2 Dáid guovlluid sáhttet leat johtaleaddji sápmelaččat dahje dálonat , dahje guktot , geavahan . 2 Dáid gulaskuddancealkámušaid čoahkkádus lea čalmmustuvvon midjiide , ja midjiide lea lohpiduvvon ahte Suoma , Norgga ja Ruoŧa ráđđehusat áigot čilget iežaset oainnuid jagi sisa . 2 Dáid goluide galggašii sihkkarastit eará almmolaš ruđaid ii ge geavahit Boazodoalloovddidanfoandda dasa , go ii sáhte vuordit ahte diggeáššit geahppánivčče . 2 Dáid goluid geahpedeami berre regionáliseret ja differánsieret eambbo nu ahte addá buoret ovdamuniid sámi guovlluide . 2 Dáid gielddaid ja fylkagielddaid gulaskuddancealkámušaid bokte lea boahtán ovdan ahte juolluduvvon ruđat eai dávis guovttegielalaš hálddahusa ulbmiliid . 2 Dáid geavahanvugiid vuoigatvuođadiliid nuppástuhttimat eai leat danne láhkanuppástuhttimiid boađus , muhto baicce šaddet vuoigatvuođakártema geažil . 2 Dáid ferte geahččalit geavahit dakkár positiivvalaš vugiin mii lea mielde dagaheamen ceavzi geavaheami . 2 Dáid erohusaid ja instituhtaid historjjá guorahallat lagabui A mildosis Romssa universitehta ja guoskevaš ásahusaid sámi dutkan ja oahpahus . 2 Dáid dilálašvuođaid ferte dutkat sihke máŋggafágalaččat ja fakultehtaidgaskasaččat , go sihke sosiálalaš , kultuvrralaš ja biologalaš / genehtalaš dilálašvuođat váikkuhit olbmo dearvvašvuhtii , ja vai gokčá buot beliid olbmuid dearvvašvuođaipmárdusas . 2 Dáid deaivvademiin sii ságastallet áigeguovdilis gažaldagaid birra , buoridit diehtojuohkima ja šiehtadit ovttasbargoprošeavttaid . 2 Dáid bálvalusaid leat eanas priváhta ásahusat hábmen vaikko daidda leat čohkkejuvvon dieđut mat leat almmolaš hálddus . 2 Dáid beliid rievttálaš sisdoalu ferte dulkot seanadeami ja ođasteami doahpagiid vuođul . 2 Dáid beliid ferte beassat geahčadit ovdamearkka dihte evttohuvvon kommišuvnnas , dahje sierra vuoigatvuođakommišuvnnas man bargun lea čielggadit dákkár vuoigatvuođaid báikkálaš gáibádusaid vuođul . 2 Dáid beivviid lea 100 jagi dasságo Roald Amundsen áŋkorasttii Fálesgohppái . 2 Dáhtabearráigeahčču 2 Dáhpáhusain nugo namahuvvo §:s 22 a goalmmát lađđasis mearrida departemeanta , galgágo doallat mihtádusgávppi ovdal vai maŋŋil go departemeanta lea gieđahallan ohcamuša . § 2 Dáhpáhusain nugo namahuvvo §:s 22 a goalmmát lađđasis mearrida departemeanta , galgágo doallat mihtádusgávppi ovdal vai maŋŋil go departemeanta lea gieđahallan ohcamuša . 2 Dáhkádusaid min boahtteáigái ferte ovttastahttit Norgga lágaide ja dálá stáhtalaš hálddašanorgánaide ortnegiiguin mat devdet min dárbbuid ja vuoigatvuođaid . 2 Dáhkideames ja oažžut bistevaš girdioktavuođa Eanodahkii lea doaibmaguovllu dehaleamos gažaldat . 2 Dábáleamos sivvan lea go bellodagat eai leat čuvvon sisaboađuid raporteren gáibádusaid diimmá jagi ovddas . 2 Dábálaččat lea álkit rábidit geavahanvuoigatvuođaid go oamastanvuoigatvuođaid . 2 Dábálaččat 2 Dábálaččamus dásis lea álbmogis – maiddái sis geat eai ása Finnmárkkus – lohpi bivdit smávvafuđđožiid ja guolástit stákkuin ja giehtaduorgguin ja čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui . 2 Dábálaš áigodat ovddalgihtii jienastit álgá borgemánu 10. beaivvi ja bistá čakčamánu 11. beaivvi lohppii . 2 Dábálaš ovddalgihtii jienasteapmi 2 Dábálaš oahpponeavvuid háhkan vuođđoskuvlla sámi oahppoplánaid čađaheami várás galgá ain leat stuorimus hástalus , ja dárbbut dakko leat stuorimusat . 2 Dábálaš njuolggadus norgga rievttis lea leamaš nu ahte jus galggaš sáhttit vejolaš álbmotrievtti rihkkuma vuolggahit áššin , de ferte ovttastahttojuvvon konvenšuvdna leat rihkkojuvvon . 2 Dábálaš hálddašanorgánat ... 41 3.1.2 . 2 Dábálaš duopmostuoluin šattašii juohkehaš ieš čuoččáldahttit ášši ja gáibidit vuoigatvuođas . 2 Dá livččii dat čoavddus mainna buoremusat sáhtášii ávkin atnit resurssaid mat gávdnojit . 2 Dá leat eavttuhusat main fuomášupmi lea divvojuvvon doaibmabijuide maid sáhttá čađahit viehka geahppasit ja maidda eai guoskka proseassat mat muđui leat jođus . 2 Dá leat deháleamos dieđut vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra . Lassin gávnnat liŋkkaid dievasmahtti dieđuide . 2 Dá lea áššelista : 2 Dá lea su sáhkavuorru . 2 Dušše stuorimus fidnosuorgeorganisašuvdna sáhttá vuordit oažžut doarjaga organisašuvnna jođiheapmái . 2 Dušše spiehkastagain namuhuvvojit sámiid beroštumit almmolaš čielggademiin , ja vel hárvvit guorahallojuvvojit sámiid dárbbut go mearrádusat dahkkojit . 2 Dušše ovtta telefovnna ovddas máksojuvvo . 2 Dušše ollu diggeáššit leat noađđin dán muttos smávva jovkkožii . 2 Dušše guokte maŋimuš jagiid lea lohku lassánan 60:iin , ja danne lea oassi maid oahppit ožžot stipeandan maid unnon ovddeža ektui . 2 Dušše dát galggašii dagahit nannoseabbo áŋgiruššama sámi museaid ektui go eará museásuorggi ektui . 2 Dušše bohccuid nálášuhttima dihte iežas birrasis de eaktuduvvo ahte bohccos njuovvanbázahusaid sáhttá dikšut lagasbirrasis gos nálášuhttin dáhpáhuvvo . 2 Dušše Sámediggi ja Ráđđehus sáhttet dohkkehit eretcealkima Sámi eanahálddašeamis . 2 Dutnje gii galggat jienastit , mearkkaša dat ahte soaittát beassat dušše ovdalgihtii jienastit . 2 Dutkkus lea stuora birgenlágiiskkadeami oassi mii čađahuvvo 11 árktalaš guovllu eamiálbmogiid gaskka . 2 Dutkanásahusaide ii leat dattege lunddolaš ásahit ja jođihit dihtorbása eará go iežas dárbbuid várás . 2 Dutkanráđi sámedutkanprográmma lea lasihuvvon 1,179 miljon ruvnnuin . 2 Dutkanlávdegoddi čujuha gulaskuddancealkámušastis ahte leat várrejuvvon ruđat riikkaidgaskasaš konferánssaid lágidit Romssa universitehtas . 2 Dutkanlávdegoddi árvala gulaskuddancealkámušastis ahte maiddái boahtteáiggis galgá stipendiáhttavirggiid juogadettiin vuoruhit stipendiáhttavirggiid mat leat sámi dutkama várás . 2 Dutkanlávdegoddi gulaskuddancealkámušastis 2 Dutkanlávdegoddi evttoha ahte Sámi dutkamiid guovddáža stivra berre bargat dáinna áššiin viidáseappot . 2 Dutkanlávdegoddi cealká gulaskuddancealkámušastis ahte sámi dilálašvuođaid dutkamat ja oppalaččat eamiálbmot- ja minoritehtadilálašvuođaid dutkamat sáhttet šaddat Romssa universitehta “ Centre of excellence ” , áivan dutkamiid guovddážin . 2 Dutkanlávdegoddi cealká gulaskuddancealkámušas ahte váillaha Romssa universitehta dutkanhástalusaid . 2 Dutkandieđáhusa čuovvoleapmin mii almmuhuvvui 2009:s leat Sámediggi ja Máhttodepartemeanta dál soahpan makkár čoahkkádus sámi dutkan ja alit oahpu lávdegottis galgá leat . 2 Dutkanbirrasat mat áiggiid mielde leat bargan sámiide guoskevaš dutkančuolmmaiguin , leat vuođđun dutkanservodahkii mii lea gearggus searvat riikkaidgaskasaš dutkanservodahkii . 2 Dutkan- ja innovašuvdnaossodat 2 Dutkan ja ovddidanbargu lea earenoamáš deaŧalaš eaktu sámi oahpaheaddjeoahpu duohtandahkamis , ja dat lea okta dain deaŧalaččamus doaimmain mii sáhttá dagahit ahte sámi servodat ieš seailluha ja ovdánahttá sámegiela ja kulturárbevieru . 2 Dutkan ja ovddidanbargu 2 Dutkama ja oahpaheami bajimuš mihttomearrin sámi dearvvasvuodadiliid birra lea nannet dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sámi álbmogii , vai sosiála- ja dearvvasvuodabálvalusat sámi álbmogii livčče seammaárvosaccat go dat bálvalusat maid dáža álbmot oažžu . 2 Dustet álbmotrievtti geatnegasvuođaid Ráđđádallamis galgá Sámediggi oažžut buot dieđuid buot barggu dásiin . 2 Dustet álbmotrievtti geatnegasvuođaid ... 84 9.6.2 . 2 Dus ii galgga leat oktavuohta máná nuppi váhnemiin mii sáhttá mearkkašit ahte it leat okto eadni dahje áhčči . 2 Dus ferte leat jienastanvuoigatvuohta ja don fertet leat girjejuvvon jienastuslohkui jus galggat beassat jienastit . 2 Duppal ruhtadoarjjaortnet NSR:i ferte heaittihuvvot 2 Duođaštussan sáhttá dohkkehuvvot : 2 Duođaštusat ja atteastat eai sáddejuvvo ruovttoluotta , daid mii jávkadit . 2 Duođaštusas mus ledje guokte S:a ( S lei buoremus árvosátni ; " Særdeles godt " ) . 2 Duođaštus ferte čájehit ahte buot virgelohpebeaivvit maid sáhttá oažžut , duođai leat geavahuvvon go dat virgelohpi mas lea sáhka , addojuvvo . 2 Duođaštangeatnegasvuođanjuolggadusat . 2 Duopmáriid nammadeapmi 2 Duopmostuolut gullet dán jovkui 74. Duopmostuollohálddahus Duopmostuollohálddahus ásahuvvui Troandimis 1.11.2002 ja das lea hálddahuslaš ovddasvástádus duopmostuoluide . 2 Duopmostuollu gieđahallá dušše soahpameahttunvuođaid vuoigatvuođaid alde Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Duopmostuollu galgá biddjot giellahálddašanguvlui Sis-Finnmárkkus . 2 Duopmostuollolága kap. 1 A 76 čilge Duopmostuollohálddahusa doaimma . 2 Duopmostuollokommišuvnna eanetlohku 77 evttohii láhkanannet dan ahte bušeahttaárvalus dovddusindahkko Stuoradiggái . 2 Duopmostuollokomišuvdna oaidná barggus bokte ahte livččii dárbu ásahit sierra duopmostuolu Sis-Finnmárkui , almmá ahte dađi eanet guorahallá dan . 2 Duopmostuollokomišuvdna lea čielggadusastis oaidnán ahte geavaheddjiid luohttámušas duopmostullui lea mearkkašupmi , ja namuha das maiddái erenoamáš beliid das mii guoská sámi álbmoga luohttámuššii dáža duopmostuoluide . 2 Duopmostuollokomišuvdna lea čielggadusas deattuhan Vuođđolága § 110 a ja daid geatnegasvuođaid maid dat buktá maiddái duopmostuoluide . 2 Duopmostuollokomišuvdna lea dahkan vuđolaš ja viiddis barggu . 2 Duopmostuollokomišuvdna lea barggus bokte guorahallan máŋga deaŧalaš beali . 2 Duopmostuollohálddahusa doaibma lea gullevaš hálddašanlága ja almmolašvuođalága vuollái ( Duopmostuolloláhka § 33 b ) . 2 Duopmostuollohálddahus oažžu juolludusas Justiisadepartemeantta kap. 411 , poastta 01 bokte . 2 Duopmostuollohálddahus lea organiserejuvvon sorjjakeahtes stáhtalaš orgánan ja dan jođiha stivra . 2 Duopmostuollohálddahus galgá ovddidit duopmostuoluid bušeahttaárvalusa departementii ( § 33 c ) . 2 Duon boahtimii leat stuorra lágasteamit jođus , ja RUF ` ortnet man mielde sáhttá oažžut ruđa goluid gokčamii , dahká álkibun orohagaide birget ekonomalaččat . 2 Duollovuogádaga bargguin mearriduvvojit juridihkalaš earenoamáš gáibádusat sihke riikka lágaid ja EU-lágaid vuođul . 2 Duollostastihkain de 52,1% 1459 busse vudje Norgii Gáregasnjárgga bakte . Dábálaš billa 33% 111400 ja guorbmebillat ges 25,8% 3435 vudje Gáregasnjárgga bakte Norgii . 2 Duollogažaldagat vásihuvvojit váttisin ee. skohtermátkkalaččaide ja go gálvvut galget fievrriduvvot márkanastindoaluide . 2 Duollo- ja divatetáhtta / Duollodoaimmahat 2 Duoji ealáhusšiehtadus . . . . . . . . . . 2 Duohtavuohta čájeha ahte § 3-8 ja dan láhkaásahusat gusket dušše davvisámegillii , DAVVIN ja SÁMAS kurssaide ja oahppoorganisašuvnnaide . 2 Duohtavuohta lea ahte dán oainnu vuođđun lei diehtemeahttunvuohta ja sápmelaččaid eallinvugiid , geavaheami ja johtima dihtomielalaš badjelgeahččan , ja danne ii sáhte dan atnit doallevažžan . 2 Duohtadieđut 2 Duohta ráđđádallamat mearkkašit ahte Sámediggi árrat juo beassá searvat áššemannolahkii , ja ahte stáhtalaš ásahus ja Sámediggi bargaba dan badjelii ahte ipmirdit goabbat guoimmiska beroštumiid ja dárbbuid . 2 Duohta lohku lea 1000 . 2 Duohta dilis lea čájehuvvon ahte go Sámediggi lea ožžon juolluduvvot lassiruđaid , de leat oppalohkái leamaš ruđat mat leat vásedin juolluduvvon ovttaskas doaimmaide . 2 Duohta , vuollálas gollolassáneapmi jagi 2010 stáhtabušeahtas meroštallojuvvo dál 1 ½ proseantan mihtiduvvon jagi 2009 rehketdoalu ektui . 2 Duogážin lea soabetmeahttunvuohta márkanmuddejeaddji doaibmabijuid oktavuođas , dás čuovvoleames ja heaittiheames muddenrádjosa mii ásahuvvui 2010/2011 áigodagas . 2 Duogážin dán áŋgiruššansuorgái leat dieđut mat čájehit ahte fertejit leat vissis meare nissonovddasteaddjit ovdal go bastet váikkuhit orgána sohkabealalaš oainnuid ja árvvuid . 2 Duogážin dán áŋgiruššansuorgái lea go Norgga Sámediggi háliida nanusmahttit ja konkretiseret dásseárvo- ja nissonpolitihkalaš ovttasbarggu Suoma ja Ruoŧa sámedikkiiguin . 2 Duogážin dán áŋgiruššansuorgái lea ahte Sámediggi háliida sihkkarastit dásseárvui ja nissonáŋgiruššamii guovddáš saji dikki barggus . 2 Duogážin dán áŋgiruššamii lea go sámi báikegottin leat šaddagoahtán unnit nissonat go albmát . 2 Duogážin dasa lei ahte Sámediggi dáhtui eanet ollislaš hálddašeami ja čielgadet rollajuohkima . 2 Duogáš mearrádussii lei dárbu oažžut sámegielat beaivveruovttu manáide Nuorggámis . 2 Duogáš dáhtonii lea ahte sámiid vuosttaš riikkačoahkkin dollojuvvui guovvamánu 6. b. 1917:s Troandimis . 2 Duogáš dasa lei ahte stáhta galggai lága meannudettiin deavdit iežas ráđđádallangeatnegasvuođa ILOkonvenšuvnna nr. 169 olis . 2 Duogáš Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui fas 2001 čielggadan dihtii eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođaid ja hálddašeami ja geavaheami árbevirolaš sámi guovlluin earret Finnmárkku fylkkas . 2 Duogušteapmi . 2 Duodji lea guovddáš sámi kulturbealli ja ealáhus mas leat stuorra ovdánanvejolašvuođat . 2 Duodji Gávpi Os 125 0 0 2 Duodji 2 086 791 2 380 2 Duodjeinstituhtta galggašii iežas ulbmila mielde doaibmat duoji riikkaviidosaš oaivadan- ja gelbbolašvuođaguovddážin . 2 Duodjeealáhusšiehtadus - lotnolasealáhusaid doaibmadoarjjaortnega joatkka 2 Duodjedoarjja 2 Duodjedoarjaga juogadeapmi 2 Dulkonnbálvalusaid ovddas šaddet Norggas máksit 24% momsa ja 22% ges Suomas . 2 Dulkongeaččaleami ortnet ja autoriserenortnet 2 Dulkongeahččaleapmi galgá dahkat dulkkaide vejolažžan duođaštit gelbbolašvuođaset . 2 Dulkaoahppu sámi dulkkaid ja jorgaleddjiid várás 2 Dulkageahččaleapmi ja autorisašuvdnaortnet 2 Duiskalaččat ledje min maŋis . 2 Duhátjahkemolsuma čalmmusteapmi bisuhuvvon nuortalaš guovllus čatná oktii sámi ovdahistorjjá ja historjjá ovdal ja maŋŋá min áigerehkenastima . 2 Duhátjahkemolsuma čalmmusteami oktavuođas Norggas eavttuha Sámediggi áššis 20/98 Nuortalaš sámi museárusttega / kulturguovddáža Njávdámis sámi duhátjahkesadjin . 2 Duhátjahkebáiki – Nuortasámi musea Njávdámis 2 Duhátjahkebáiki — Nuortalaš museárusttet Njávdámis 2 Duháhiid mielde norgalaččat , Oslos ja miehtá riikka , dahket dan seamma dán eahkeda . 2 Du váhnemat eai sáhte du čálihit jienastuslohkui . 2 Du niegut sáhttet duohtan šaddat . 2 Du jienastat sáddejuvvo du ruovttugildii , vai váldojuvvo mielde lohkamii . 2 Dovddiidus ahte guovddážat leat guhtege sierra dásis , mearkkaša ahte doaibmadeaddu ferte leat bálvalusšlája ektui , nu ahte muhtun dáhpáhusain fálaldat lunddolaččat gullá fylkkaguovddážii Romsii dahje omd. dan golmma guovddážii Romsii , Hárštái ja Finnsnesii . 2 Dovddan sámelihkadusa bures ja dieđán ahte sierra sámi stáhtas dahje sámi iešmearridanguovllus ii leat sáhka – ja ahte dušše soapmásat , jus jo giige oppassii , aneš dan guovdilis jurddan . 2 Dorvvuhis áiggis fertet seailluhit daid beliid mat buktet buoremus bohtosiid . 2 Dorvvolašvuođa- ja suodjaluspolitihkalaš váikkuhusat 2 Dorvvolašvuohta juohkehažžii lea dehálaš . 2 Dorvodilli lea iežáláganin , ja báiki gos ovttasdoaibmat siviila oassálastiiguin lea stuorit go dalle go mii leat njuolga riidodoaimmas mielde , nugomat Afghanistanas . 2 Dorvodilli davvin lea dađistaga šaddan eanet gáibideaddjin . 2 Doppe orro nieiddat nuppi bealde feaskáris ja bártnit fas nuppi bealde . 2 Doppe oaččut álggus dieđu man guhká ášši ádjána meannudit . 2 Doppe mii áigut muittuhit guhtet guoibmaseamet ahte juohke buolva ferte alcces válljet jálos ulbmiliid : 2 Doppe láhččojuvvo mánáide deaŧalaš vuođđu giellaovdáneapmái . 2 Doppe leimmet 1946 rádjái , Vaimak-nammasaš báikkis . 2 Doppe lei sus okta sámi studeanta , Johan Albert Kalstad , Hábmeris eret . 2 Doppe lei politihkalaš bádji . 2 Doppe lei dan sivas buorre sadji mii mielddisbuvttii ahte lei álki álggahit boazodoalloskuvlla johtilit . 2 Doppe lea viiddis akademiijabiras , mas lea beroštupmi ja máhttu gilvoekonomiija ja gilvovuoigatvuođaid hárrái , ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud dadjala . 2 Doppe han lei geasseskuvla lávus . 2 Doppe han ledje olbmot iešguđetge riikkain , ja humaimet iešguđetge gielaid . 2 Doppe han fuomášedje ahte ipmirdin hui unnán dárogiela . 2 Doppe gos leat sámi kultureanadaga oassin lea dattetge lunddolaš gieđahallat daid gullevažžan dan oassái sámi kultuvrras mii lea čadnon fysalaš birrasii . 2 Doppe gos báikenamma lea oassin doaimma dahje sullasačča namas , de ii ásahala báikenammaláhka dán doaimmanama čállinvuogi . 2 Doppe gos Norggas lea suodjalusovttasbargu eai gávdno vuostálasvuođat iešguđet arenaid gaskkas . 2 Doppe deaivvadit eará riikkaid veagain mat sulastahttet min riikka . 2 Doppe daddjojuvvo ahte ” Sámi ja suoma báikenamaid maid báikki olbmot atnet , galgá dábálaččat almmolašvuohta geavahit kárttain , galbbain , logahallamiin jdd. , oktan vejolaš dáru nammahámiin . ” 2 Don sáhtát veahkehit . 2 Don sáhtát rievdadit jienastuslihpu 2 Don sáhtát ovddalgihtii jienastit vaikko man gielddas riikka miehtá . 2 Don sáhtát ovddalgihtii jienastit man fal gielddas dahje suohkanis miehtá riikka . 2 Don sáhtát dagahit erohusa . 2 Don manat jienastanlovkui , válljet jienastanlihpu , rievdadat dan jos háliidat ja bijat jienastanlihpu dasto jienastanlihppokonvoluhttii . 2 Don ja mánná galgabeahtti orron Norggas golbma maŋemus jagi . 2 Don ja mánná galgabeahtti leat Norggas . 2 Don geavahat unnit áiggi jienastit jos dus lea válgakoarta mielddát . 2 Don galggat okto fuolahit máná . 2 Don galggat leat náitalkeahttá , earránan dahje sierranan . 2 Don dárbbašat pinkoda ja kodabrihkká go áiggut logget sisa Sámedikki nehttii . 2 Domus media 2. dássi ođasmahttinbargu ja daid eará guovddášvisttiin Oslo Universiteahtas galgá oažžut 45 miljovnna ruvnno álggahanjuolludeami . 2 Domus Media vuosttaš dási gollorámma lea 520 miljovnna ruvnno . 2 Dološmuitodihtorvuođđu maid NIKU dál hálddaša ii leat ráhkaduvvon guovtteoasat hálddašanovddasvástádusa várás ja sámi kulturmuitosuodjaleami earenoamáš dárbbuid várás . 2 Dološ áiggi rájes geavaheami vuođul sáhttá oažžut oamastan- dahje geavahanvuoigatvuođa muhtun guvlui vaikko oamastusa eavttut eai leat devdojuvvon . 2 Dološ davvi bivdokultuvrra báikkálaš manifestašuvnnat leat deaŧalaš bealit dás . 2 Dokumeanttat gávdnojit maiddái Sámedikki neahttasiidduin : www.samediggi.no 2 Dokumeanta pdf-hámis ( 1,1 Mb ) 2 Dokko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikki árvvoštallamat ja oainnut boahtit čielgasit ovdan árvalusas . 2 Dohkálaš doaibmajuolludusa sihkkarastin Sámediggái ja vuollásaš ráđiide lea jagi 2001 rájes vuoruhuvvon bajimužžii dálá rámmaid siste , mas mielde luvvejuvvon investerenrudat . 2 Dohkálaš doaibmajuolludeami sihkkarastin Sámediggái ja vuollásaš ráđiide 2001 rájes vuoruhuvvo bajimužžii dálá rámmas oktan luvvejuvvon investerenrudaiguin . 2 Dohko almmuhuvvui rabas virgi oahpaheaddjin boazodoalus , muhto ii oktage ohcan dasa . 2 Dohkkehuvvon stáhtaráđis seamma beaivvi . 2 Dohkkehuvvon listta sámediggeválgii 2 Dohkkehuvvon jienaid lohku lea ná juohkásan gaskal njealji stuorámus válgabiirre : Guovdageaidnu 1066 , Kárášjohka 910 , Deatnu 655 ja Lulli-Norga 508 dohkke 2 2 Dohkkeheapmi lea Sámedikki oahpahusossodaga duohken , muhto mearrádusaid sáhttá váidalit departementii . 2 Dohkkeheapmi Sámi leavga dohkkehuvvui Sámiid 13. konfereanssas Åres 15.8.1986 . 2 Dohkkeheami oktavuođas adnojuvvui vuođđun ahte lea sámi álbmot masa stáhta geatnegsvuođat konvenšuvnna vuođul gusket . 2 Dohkkehangáibádus mearkkaša ges eará go lobálašvuođadárkkisteapmi , namalassii ahte gieldda mearrádus easkka lea gustojeaddji go stáhta lea dan dohkkehan . 2 Doarjut ovdaprošeavttaid ja ruhtadit náláštuhttinfitnodagaid investeremiid ja sihkkarastit bálválusaid uhcit sámi báikegottiin 2 Doarjut ollásit dan ahte dát bargu geahčaduvvo ja evaluerejuvvo . 2 Doarjut doaibmabijuid Sámi mátkkoštusplána ja Reginn-prošeavtta čuovvuleamis 2 Doarjut dan ahte dát bargu geahčaduvvo ja evaluerejuvvo ollásit . 2 Doarju sámi mánáidteáhtera 2 Doarju davviálbmogiid kulturgaskkustanguovddáža ásaheami Ruošša bealde 2 Doarju Sámi Báikki Troandimis 2 Doarjjavuoigaduvvon ealáhusorganisašuvnnnain galget 31.12.2006 muttus leat uhcimusat 40 lahtu uhcimusat 2 fylkkas mat leat máksán lahttovuođaruđa . 2 Doarjjastivrra čieža lahtu leat válljejuvvon Sámedikki áirasiid ja várreáirasiid gaskkas . 2 Doarjjastivrra njuolggadusevttohus galgá biddjot Sámediggái meannudeapmái golggotmánus 2000 . 2 Doarjjastivra 2009-2013 2 Doarjjaruđaid ii sáhte sirdit maŋit bušeahttajahkái . 2 Doarjjaortnet lea regulerejuvvon njukčamánu 17. b. 1997 ` sámi aviissaid doarjaga njuolggadusain . 2 Doarjjaortnet guoská guđa gildii mat dahket sámegiela hálddašanguovllu , Kárášjoga , Deanu , Guovdageainnu , Unjárgga ja Porsáŋggu gielddat Finnmárkku fylkkas ja Gáivuona gielda Romssa fylkkas , dasto velá Finnmárkku ja Romssa fylkkagielddat , báikkálaš ja guovlulaš orgánat ja earát sámegiela hálddašanguovllus mat / geat geavahit sámegiela hálddašangiellan . 2 Doarjjaortnet guoská guđa gildii hálddašanguovllus ja Finnmárkku ja Tromssa fylkagielddaide . Sámediggi lea maiddái mearridan ahte guovlluide mat leat olggobealde hálddašanguovllu galgá sáhttit addit doarjaga . 2 Doarjjaortnet galgá áimmahuššat sámi kulturmuitobarggu ja kulturbirasbarggu váldokulturmuitofágalaš beliid . 2 Doarjjaortnet galgá jeavddalaččat árvvoštallojuvvot Sámedikki mihttomeriid ektui . 2 Doarjjaortnet almmuhuvvo oktii jagis . 2 Doarjjaortnet almmuhuvvo mediain . 2 Doarjjaortnet Doarjjaorgána Submi 1999 1000 kruvnnuin 2 Doarjjaortnegis leat sierra doarjjanjuolggadusat . 2 Doarjjaortnegis eai leat sierra njuolggadusat . 2 Doarjjaortnegii gullet maid eará báikkálaš ja regiovnnalaš orgánat ja earát sámegiela hálddašanguovllus mat geavahit sámegiela hálddašeamis . 2 Doarjjaortnega ulbmilin lea ovddidit sámi identitehta ja gullevašvuođa doaimmaid bokte , ja nannet mánáid ja nuoraid searvama sámi valáštallamii . 2 Doarjjaortnega ulbmilin lea : nannet ja ovddidit sámi kultuvrra ja identitehta mii earret eará galgá váikkuhit sámi kultuvrra riggudahttima , máŋggabealálažžan ja aktiivvalažžan dahkama ( Sámi kulturorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusat ) . 2 Doarjjaortnega rámma lea 15 miljovnna kruvnno ja dainna áigot ordnet govdaoali dakkár guovlluide , maidda viiddideapmi ii ruđalaččat gánnet dálá dilis . 2 Doarjjaortnega ohcamat lassánit sakka , ja 1997:s dagai ollislaš ohcansubmi 3,1 milj. kruvnnu . 2 Doarjjaortnega galgá jeavddalaččat árvvoštallat iskan dihte leat go Sámedikki mearridan áigumusat joksojuvvon . 2 Doarjjaohcci sádde dušše ovtta ohcama , man oassin sáhttet leat máŋga iešguđet prošeavtta . 2 Doarjjaohcci galgá giellaráđi mearridan áigái ovdanbuktit dohkkehuvvon plána ( - id ja bušeahta ( - id mat čájehit mo doarjaga áigu geavahit . 2 Doarjjaohcan meannudeami heivehettiin , álkidahttidettiin ja beavttálmahttidettiin , lea Boazodoallohálddahus váikkuhan deaŧaleamos rievdademiide mat leat dahkkon . 2 Doarjjaohcamiid sámi kulturmuitodoaibmabijuide ferte árvvoštallat Sámedikki 1998-2001 kulturmuitoplána mearridan áŋgiruššansurggiid mielde . 2 Doarjjaoažžus galgá leat šiehtadus girječálliiguin , govaheddjiiguin , jorgaleddjiiguin ja eará vehkiiguin das ahte oahpponeavvu ollislaččat dahje osiid das sáhttá almmuhit , juohkit dahje ráhkadit girjehámis , elektrovnnalaš hámis ( maiddái neahttavuđot veršuvdna ) dahje makkár ihkinassii medias . 2 Doarjjaoažžu sáhttá gáibidit guhkit áigemeari jus Sámediggi gáibida rievdadusaid prošeavttas dahje prošeavtta álggaheamis 2 Doarjjaoažžu galgá čálalaččat dohkkehit juolludaneavttuid maŋemusat 3 vahku maŋŋel juolludanreivve dáhtona 2 Doarjjaoažžu galgá šiehtadusas girječálliin bidjat sierra dieđuid dán birra , maid maiddái girječálli galgá leat dohkkehan . 2 Doarjjaoažžu galgá prentejuvvon oahpponeavvuin váldit vára maŋimuš veršuvnna teakstafiillas govaid haga mas korrektuvra lea lohkkojuvvon , vai sáhttá sáddet fiilla gelbbolašvuođa guovddážii mii buvttada čuokkisčálagirjjiid 2 Doarjjaoažžu galgá ovdalgo golbma vahku lea gollan doarjjareivve dáhtona rájes čálalaččat dohkkehit doarjaga eavttuid . 2 Doarjjaoažžu galgá ohcamis ovddidit vurken- ja juohkinplánaid 2 Doarjjaoažžu galgá dieđihit movt prošeakta ovdána guhtta mánu maŋŋá go prošeakta lea álggahuvvon 2 Doarjjaoažžu galgá buktit rehketdoalu ja raportta mii čájeha movt ruđat leat geavahuvvon . 2 Doarjjaoažžu galgá buktit 2009 rehketdoalu ja raportta ruđaid geavaheamis . 2 Doarjjalohpádus addojuvvo ohcama vuođul . 2 Doarjjahálddašeami sáhttá juohkit čieža oassái : - 2 Doarjjahálddašeami láhkaásahusgelbbolašvuohta Sámediggi hálddaša máŋggaid doarjjaortnegiid nu movt čilgejuvvo bargojoavkku raportta kapihtal 2.4:s ja 4. mildosis . 2 Doarjjahálddašeami láhkaásahusgelbbolašvuohta ... 63 6.5 . 2 Doarjjahálddašeami dáfus lea Riikarevišuvdna 2006:s cuigen váttisvuođa Sámedikki njuolggadusaid ja rutiinnaid hárrái doarjjaortnegiid hálddašeamis . 2 Doarjja áigumuš lea doarjut daid erenoamáš sámi valáštallandoaimmaid bisuheami ja viidásetovddideami , mat leat oassin árbevirolaš sámi kultuvrras . 2 Doarjja sámi váldoorganisašuvnnaide Sámediggeráđđi 2 600 2 Doarjja sámi oahpponeavvuide 2 Doarjja sámi lágádusaide galggašii lasihuvvot 4 milj. kruvnnuin . 2 Doarjja sámi kulturviesuide Sámi kulturráđđi 2 843 2 Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide Sámi kulturráđđi 1 333 2 Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide 2 Doarjja sámi kulturmuittuide Sámi kulturmuitoráđđi 600 2 Doarjja sámi girjelágádusaide galggašii lasihuvvot . 2 Doarjja sámi girjelágádusaide 2 Doarjja sámi giellaguovddážiidda 2 Doarjja risttalaš áviisii Nuorttanaste evttohuvvo biddjot sámi áviisa- bostii , vaikko dat ii sáhte rehkenastojuvvot dábálaš sámi áviisan . 2 Doarjja riikkaidgaskasaš bargui Olgoriikkadepartementa áigu nugo ovdal árvvoštallat Sámedikki doarjjaohcama searvat ON:ii ja eará riikkaidgaskasaš bargguide . 2 Doarjja prošeavttaide máksojuvvo 50 % dalle go prošeakta álggahuvvon . 2 Doarjja prošeaktabargui 2 Doarjja nissonolbmuide 2 Doarjja máksojuvvo ollásit go buot eavttut leat devdojuvvon 2 Doarjja mii lea vuollil 100 000 kr. máksojuvvo oktii jagis . 2 Doarjja mii lea unnit go 50 000 ru máksojuvvo ollislaččat dalle go prošeakta álggahuvvo . 2 Doarjja lulli- ja julevsámegielaide 2 Doarjja juolluduvvo ohcama b. 17.12.07 mielde . 2 Doarjja juolluduvvo KGD:s Sámediggái . 2 Doarjja guovttegielatvuhtii 2 Doarjja guovttegielalašvuhtii 2 Doarjja golmmagielat prošektii Omasvuona suohkanis 2 Doarjja gitta 85 000 ru rádjai . 2 Doarjja gitta 250 000 ru rádjai . 2 Doarjja gitta 100 000 ru rádjai . 2 Doarjja galgá vuosttažettiin geavahuvvot mánáid ja nuoraid doaimmaide . 2 Doarjja fatnasiidda gal lea bisson seamma dásis . 2 Doarjja diehtojuohkindoaibmabijuide 2009 stuorradigge- ja sámediggeválgga oktavuođas 2 Doarjja addojuvvo seamma ollu buot listtuide . 2 Doarjja addojuvvo doaibmabijuide maid bokte gozihuvvo bajit dási kulturmuitofágalaš beroštupmi dan barggus mii guoská sámi kulturmuittuide ja kulturbirrasii , ja sámi huksengáhttemii . 2 Doarjja addo vuosttažettiin Sámi dutkanprográmma ( 2001-2005 ) bokte . 2 Doarjja addo maiddái nannet oahpaheddjiid sámi giela ja kultuvrra gelbbolašvuođa . 2 Doarjja addjojuvvo njuolga vuođđojuolludussan maid sáhttá geavahit plánemii juksan dihte oktilašvuođa festiválaide mii dasto addá buoret plánenvejolašvuođa . 2 Doarjja Sámedikki politihkalaš joavkkuide Sámediggeráđđi 1 300 2 Doarjja Saemien Sijti ( 265 ’ kruvnnu ) ja Várjjat Sámi Musea ( 240 ’ kruvnnu ) lea jagi 2001 ektui fievrriduvvon sierra postii 54.1 Museat . 2 Doarjja Oslo-Filharmonienii lea lassánan lagabui 10,6 miljovnna kruvnnuin , ja dása gullá maiddái musihkkáriid ođđa šiehtadusaid buhtadit . 2 Doarjja Eanandoalu ovddidanfondii Maŋemus jagiid lea Sámi ovddidanfondii juolluduvvon 2 milj kr eanandoallošiehtadusa bokte . 2 Doarjagiin leat buvttaduvvon dábáleamos vuođđogirjjit , mielddusávdnasat ja AV-ávdnasat . 2 Doarjagiid sisdoallun lea dat ovddeš rámma , ja juolludus prošeavttaide . 2 Doarjagat mat leat vuollel 50 000 ru máksojuvvojit ollásit prošeaktaálggus . 2 Doarjagat leat juolluduvvon viidát ja buot riikka fylkkat leat ovddastuvvon , lohká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Doarjagat galget movttiidahttit organisašuvnnaid atnit fuola ja váldit mieldeovddasvástádusa , ja sihkkarastit organisašuvnnaid mieldemearridan- ja demokratiijaarenan . 2 Doarjaga vuostáiváldi lea geatnegas fievrridit rehketdoalu ruđaid geavaheamis . 2 Doarjaga ulbmilin lea seailluhit , nannet ja ovddidit sámegiela geavaheami almmolaš hálddahusas . 2 Doarjaga ulbmilin lea ovdánahttit ja buvttadit erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid sámi geavaheddjiid várás . 2 Doarjaga ulbmilin lea movttiidahttit nuoraid válljet sámegiela joatkkaskuvllain , ja dat juogaduvvo Sámedikki mearridan njuolggadusaid mielde . 2 Doarjaga sáhttá addit oaivadanbálvalussii ja guovddáža jođiheapmái . 2 Doarjaga sturrodat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul . 2 Doarjaga sturrodat leat bisson seamma dásis 1993 rájes . Maŋimus jagid leat leamašan dušše smávit rievdadusat . 2 Doarjaga loahpalaš mearrádus lea bággobearrama vuođđun . 2 Doarjaga juogadeapmi sámi kulturviesuide 2 Doarjaga juogadeapmi 2 Doarjaga juogada doarjjastivra gustovaš njuolggadusaid mielde . 2 Doarjaga ii oaččo geavahit dábálaš doibmii . 2 Doarjaga eaktu lea ahte doalut olahit dohkálaš ruhtadeami . 2 Doapparhálddašeapmi gaskal Ohcejoga ja soames Norggabeale gielddaid lea ovdamearka movt ovttasbargu doapparhálddašeamis lea lihkostuvvan . 2 Doapparhálddašeamis máksá Ohcejoga gielda divada juohke 1000 doapparkilos mat dolvojit doapparbáikái . 2 Doappargieđahallamis lea guovllu struktuvrrat ja johtolatoktavuođat dehalačča ovttasbarggus . 2 Doappargieđadallan 2 Doalut sámi guovlluin ožžot stuorát gorrelogu mielkebuvttadussii 2 Doaluid láigoeatnamiid oassi lea mealgat sámi guovlluin . 2 Doaluid lotnun ja doarjja riekteáššiide vuoigatvuođagažaldagain leat stuorra gollun Boazodoalloovddidanfondii . 2 Doalahan dihte juobe juo veaháš ge doaimmas Sámi kulturviesuid / institušuvnnaid lea leamaš dárbu dasa geavahit sámi kulturfoandda ruđaid . 2 Doaktára dieđuid vuođul guhte bargá guovllus de sii sahttet geavahit oadjedoaimmahaga hattiid áibbas váttisvuođaid haga dearvvašvuođa ja buozalmasvuođadivššus . 2 Doaivvun ahte kultuvrralaš bákčasa sáhtášii dálkkodit soabadanproseassain . 2 Doaivumis álggahuvvojit formála šiehtadallamat Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna birra fargga , main golmma sámedikki ja golmma ráđđehusa ovddasteaddjit galget leat šiehtadallanbeavddi birra . 2 Doaivumis lávdegoddi geahčada ášši hui vuđolaččat ja buktá eavttuhusaid ollu beliide ja hástalusaide maid boazodoallostivra lea geahčadan jahkedieđáhusastis . 2 Doaivumis joatkašuvvá gulahallan šiehtadallamiid rájáid siskkobealde iešmearrideapmi-doahpaga birra ja iešmearrideami geavatlaš čađaheami birra . 2 Doaivumis gávdnojit doarvái buori davviriikkalaš konvenšuvnnat dán suorgái , muhto buot báikkálaš oadjokontuvrrain ii leat doarvái áššáigullevaš máhttu ja gelbbolašvuohta . 2 Doaivumis de sáhttá dát raporta geavahuvvot čujuhussan go ohcat ruđaid prošektii – beroškeahttá ruhtagáldu . 2 Doaivu buriid bohtosiid ođđa skuvllas 2 Doaivagiin boahttevaš áigái ja dasa maid ođđa jahki sáhttá buktit , mun sávan didjiide buohkaide erenoamáš buori ođđajagi ! 2 Doaisttážii ii leat vuos mearriduvvon goas boahtte čoahkkin Sámedikki ja Stuorradikki Justislávdegotti gaskka galgá dollojuvvot . 2 Doaimmat sáhttet oažžut liigefápmudusaid , ovdamearkka dihte hálddahuslaš , fágalaš dahje bargiideguoskevaš gažaldagaid hárrái . 2 Doaimmat prošeaktajuolludemiid barggu lassin ja prošeavttaid čuovvuleapmi gáibidit olmmošnávccaid eanet go mat Sámedikkis dál leat . 2 Doaimmat mat leat organiserejuvvon sierra riektesubjeaktan Go stáhtalaš doaibma lohkko sierra riektesubjeaktan , de mearkkaša dat ahte doaibma juridihkalaččat ii leat oassin stáhtas . 2 Doaimmat mat leat organiserejuvvon sierra riektesubjeaktan ... 44 3.3 . 2 Doaimmat leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan , ja dain váldá stáhta politihkalaš ja ekonomalaš ovddasvástádusa . 2 Doaimmat leat lassánan ja ođđa čuolmmat leat čuožžilan , ja ekonomalaš rámmat fal dattetge eai leat lassánan vástesaččat . 2 Doaimmat Sámi oahpahushálddašeapmi , Doarjja Sámediggái Sámi oahpahushálddašeapmi , Doarjja Sámediggái Stuora bierggasoastimat ja má asdoallan Vuo oskuvlla ja joatkkaoahpahusa oktasaš doaibmabijut , Sámi oahpposuorgi Vuo oskuvlla ja joatkkaoahpahusa kvalitehtaovddideapmi , Erenoamáš doaibmagolut Stáhtalaš skuvllat main lea joatkkaoahpahus , Doaibmagolut Stáhtalaš skuvllat main lea joatkkaoahpahus , Stuora bierggasoastimat ja má asdoallan Oahpahusa sierra IKT-doaimmat , Erenoamáš doaibmagolut Stáhtalaš allaskuvllat , Doaibmagolut Stáhtalaš allaskuvllat , Erenoamáš doaibmagolut Stáhtalaš allaskuvllat , Stuora bierggasoastimat ja má asdoallan Stáhtadoarjja 2 Doaimmain lea buori muddui iešstivrejupmi vaikko ožžot ruhtajuolludemiid stáhtas . 2 Doaimmaidahttinruđaid hálddaša Bargo- ja searvadahttindepartemeanta álbmotoadjolága 10. kapihttala vuođul . 2 Doaimmaidahttin 2 Doaimmaid vuođđun leat váilevaš ja boasttu dieđut guovllu boazodoalu birra . 2 Doaimmaid ulbmilin Afghanistanas lea ahte Afghanistana álbmot ieš galgá bádjelasas váldit ja fuolahit sihkarvuođa iežaset riikkas . 2 Doaimmahusgollun oaivvilduvvojit gielalaš , fágalaš ja pedagogalaš válmmaštallan ja korrektuvrra lohkan 2 Doaimmaheaddji : Hanne Lauveng - E-poasta : 2 Doaimma sáhttasii álggahit čoahkkimiin masa bovdejuvvojit Suoma , Norgga ja Ruoŧa boazoeaiggádat , ja buvttaorganisašuvnnat , gos sáhtašii šiehtadit makkár doaimmaid sáhttá oktasaččat mearridit . 2 Doaimma jođiheaddji galgá : 2 Doaimma eanaháldduid ja meahccegeavaheami boađuid galggašii sáhttit máhcahit guovlluide ja báikegottiide , muhto njuolggadusat eai leat seamma geatnegahtti go eanetlogu evttohusas . 2 Doaim . ) 2 Doaibmi sisráhkadusas mii sáhttá birra jagi geavahuvvot lea dehálaš mearkkašupmi girdioktavuođaide . 2 Doaibmi guovttegielatvuohta ja guovttekultuvrrat gelbbolašvuohta lea ovdehussan dasa ahte sámit sáhttet árjjálaččat oassálastit servodahkii . 2 Doaibmi ekspedišuvdnahoavda – Áhperesursa- ja ridduossodat Johán H. Williams 2 Doaibmavisttiid eanadoalus ferte ain prioriteret , dákko ferte erenoamážit vuhtii váldit doaluid viiddidemiid ja stuorát ođasmahttindoaimmaid . 2 Doaibmaviidodat Dát láhka lea riikkas fámus daid gáržžádusaiguin mat bohtet ovdan lágas geassemánu 9. b. 1972 nr. 31 Ruoŧa boazoguohtuma birra Norggas ja Norgga boazoguohtuma birra Ruoŧas . 2 Doaibmarudaid juogadeapmi poasttas 01 2 Doaibmaplánas čujuhuvvo ahte dát regulerejuvvo individuálalaš vuoigatvuohtan lágas buhcciid vuoigatvuođa birra man bokte gozihuvvo buohcci sihkkarvuohta oažžut rivttes divššu ja ovddasmorraša . 2 Doaibmaplánas leat máŋga doaibmabiju mat leat veahkkin joksamis dán mihttomeari . 2 Doaibmaplánas leat fáddásurggiid , ásahusstrategiijaid ja doaibmaprofiillaid čielggadusat . 2 Doaibmaplánas leat arvat doaibmabijut mat galget ee. čuvget ja addit diehttevassii dán joavkku dili bargoeallimis . 2 Doaibmaplánas deattuhuvvojit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaimmaid olggut rámmat , danne go plánas váldoáššis lea sáhka gelbbolašvuođa huksema birra sámegielas ja kultuvrralaš áddejumis . 2 Doaibmaplána » I tjeneste for Norge ” sisttisdoallá 126 doaibmabiju ja suodjalussuorgi galgá gozihit sullii 80 , ja doaibmabijut leat bures juo boahtán johtui . 2 Doaibmaplána oktavuođas , gč. 2.1.2 bajábealde , galgá ráhkaduvvot siskkáldas bušeahtta ( disponerenplána ) man vuođul dađistaga beassá geavaheami dárkkistit . 2 Doaibmaplána mas leat 30 doaibmabiju lea gustovaš 2010 gitta 2013 rádjai leat njeallje áŋgiruššansuorggi : Lasihit máhtolašvuođa ja dieđuid , nannet eiseválddiid ovttasdoaimma , nannet gulahallama ja lassáneaddji searvan , ja doarjja hearkkes ja uhkiduvvon olbmuide . 2 Doaibmaplána lea leamašan ovddasmanni bargun . 2 Doaibmaplána lea juogaduvvon viđa oassái . 2 Doaibmaplána gusto 2002-2005 áigodagas . 2 Doaibmaplána galgá doaibmat vihtta jagi . 2 Doaibmaplána evttohus ahte hukset sámi dearvvasvuođa- ja sosiáladutkanovttadaga lea doaibmabidju mii orru leat árvvoštallojuvvon ovddabealde namuhuvvon čuoggáid vuođul , mainna Sámediggi lea erenoamáš duhtavaš . 2 Doaibmaplána deaŧalaš áŋgiruššansuorgin leat maiddái diehtojuohkin ja dulkabálvalus . 2 Doaibmaovttadagain lea ovddasvástádus daid bušeahttakapihttaliid ja - poasttaid ekonomiijahálddašeamis mat dáidda gullet , sihke olggosgollo- ja sisaboahtopoasttain . 2 Doaibmaovttadaga njuolggadusaid galgá váldohálddahus dohkkehit . 2 Doaibmannávccat leat nannejuvvon ja nannejuvvojit vel eanet maŋŋil guhkesáiggiplána 2009-2012 ulbmiliid ollašuhttimiid . 2 Doaibmanjuolggadusat leat orohaga doaimma vuođđu , ja earet eará lea ođđa siidaosiid dahje buohtalas álggahanosiid ásaheapmi dan duohken leat go gárvves dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat . 2 Doaibmanjuolggadusat leat dárkilet mearrádusat orohaga resurssaid hálddašeamis . 2 Doaibmanjuolggadusat galget sihkkarastit orohaga guohtumiid ekologalaččat guoddi geavaheami ja sisttisdoallat dárkilet mearrádusaid dáid birra : 1. guohtungeavaheami birra , gč. § 59 2. boazologu birra , gč. § 60 3. gárddiid , áiddiid ja eará oktasaš rusttegiid geavaheami ja máŧasdoallama birra 4. mohtorfievrruid geavaheami birra 5. boazodoallofoandda geavaheami birra , gč. § 47 6. orohaga eará opmodaga hálddašeami birra 7. bargogeatnegasvuođaid ja investeremiid juogu birra 8. eará áššiid birra maid lea vuogas čielggadit orohaga doaibmanjuolggadusain . 2 Doaibmanjuolggadusat galget sihkkarastit orohaga guohtumiid ekologalaččat guoddi geavaheami ja sisttisdoallat dárkilet mearrádusaid dáid birra : 2 Doaibmanjuolggadusat galget sihkkarastit orohaga guohtumiid ekologalaččat guoddi geavaheami ja das galget leat dárkilet mearrádusat - guohtungeavaheami birra - boazologu birra - gárddiid ja eará searverusttegiid geavaheami ja máŧasdoallama birra - mohtorfievrruid geavaheami birra - boazodoallofoandda hálddašeami birra - orohaga eará opmodaga hálddašeami birra - bargogeatnegasvuođaid ja investeremiid birra - eará áššiid birra maid lea vuogas čielggadit orohaga doaibmanjuolggadusain Orohatstivra ráhkada doaibmanjuolggadusaid ja guovllustivra galgá daid dohkkehit . 2 Doaibmanjuolggadusat galget maid sihkkarastit guohtuneatnamiid guoddevaš geavaheami . 2 Doaibmanjuolggadusat galget danne dohkkehuvvot guovllustivrras . 2 Doaibmanjuolggadusat bohtet dálá orohatplána siskkáldas osiid sadjái . 2 Doaibmanjuolggadusat Orohaga resurssaid hálddašeapmái ja geavaheapmái galget ráhkaduvvot doaibmanjuolggadusat . 2 Doaibmanjuolggadusain , gč. § 57 , galgá mearriduvvot bajimus boazolohku juohke geassesiidii . 2 Doaibmanjuolggadusaid čuoggát mat leat guohtungeavaheami ja boazologu birra , mearriduvvojit dárkileappot § 59:s ja § 60:s . 2 Doaibmanjuolggadusaid ráhkadeapmi ja dohkkeheapmi Orohatstivra ráhkada doaibmanjuolggadusaid ja daid galgá guovllustivra dohkkehit . 2 Doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat manná siidafondii jus leažžá dakkár , dahje boazodoallofondii . 2 Doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá , Gonagasa addin dárkilet mearrádusaid mielde , mearridit siidaoasi jođiheaddjái divada § 57 olis mearriduvvon doaibmanjuolggadusaid rihkkuma ovddas . 2 Doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat : Dat divat sáhttá mearriduvvot siidaoasi jođiheaddjái doaibmanjuolggadusaid rihkkuma ovddas . 2 Doaibman eaktodáhtolaš bargin lea dehálaš sidjiide ge geat servet , cealká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Doaibmajođiheaddjis lea juolludusreivviid , lágaid ja njuolggadusaid rámmaid siskkobealde , váldi bidjat johtui dárbbašlaš doaimmaid iežas ovddasvástádussuorggi siskkobealde . 2 Doaibmajođiheaddji delegere bušeahttadisponerenválddi iežas doaibmaovttadagaide disponerenčállosiin masa lea bidjan mihttomeriid ja boađusgáibádusaid . 2 Doaibmaguovllu viiddideapmi ja áŋgiruššan nissondoaimmaid oktavuođas , mielddisbuktá eambbo áššemeannudanbarggu Sámi ealáhusráđđái . 2 Doaibmaguovllu viiddideami oktavuođas ferte lasihit foandda bušeahta . 2 Doaibmagolut — Sámedikki oahpahusossodat Earenoamášpedagogalaš oahpponeavvobarggu áŋgiruššama oktavuođas lea dárbu nannet oahpahusossodaga 2 virggiin nugo lea evttohuvvon stuorradiggediedáhusas nr. 23 . 2 Doaibmagolut – 6 ođđa virggi 2 Doaibmagolut politihkalaš dásis 2 Doaibmagolut 2 Doaibmafriddjavuođa mearri ferte árvvoštallojuvvot stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa ektui . 2 Doaibmafriddjavuohta bušeahtas lea juo gáržon álbmotoaju gollolassáneami dihte . 2 Doaibmaevttohussat leat čohkkejuvvon 6 . 2 Doaibmadoarjja sámi kulturviesuide 2 Doaibmadoarjja sámi kulturorganisašuvnnaide 2 Doaibmadoarjaga lasihemiin galgá sihkkarastit dan ahte museat sáhttet bidjat virgái olbmo geas lea museafágalaš duogáš . 2 Doaibmadoarjaga lasiheapmi Saemien Sijtii ja Várjjat Sámi Museai vuođustuvvo dainna ahte lea dárbu sihkkarastit daid museaid doaimma maid Sámediggi lea prioriteren áššis 21/99 . 2 Doaibmabušehttii árvaluvvo 30 510 miljovnna kruvnnu , ollislaš lassáneapmi lea 410 miljovnna kruvnnu . 2 Doaibmabušeahtta lassanan 710 miljovnnain , álkit beaiveruhtameannudeapmi , fuopmášahtti organisatuvrralaš doaibmabijut ja lassáneaddji stivren ja siskkáldas dárkkisteapmi leat váldočuoggát stuoradiggeproposišuvnnas Bargo- ja čálgoetáhta birra man ráđđehus odne almmuha . 2 Doaibmabijut sámi prográmmain galget vuolgit guovtti áŋgiruššansuorggi vuođul ; sámi servodatovddideapmi ja máhtolašvuohta ja gelbbolašvuohta . 2 Doaibmabijut strategalaš plánas eaktudit 14 miljon kruvdnosaš juolludusaid jahkásaččat dábálaš oahpponeavvuide . 2 Doaibmabijut mearkkašit ahte juolludusat almmolaš visttiide ja rusttegiidda , ja bajásdoalahusprošeavttaide , lassánit mealgat . 2 Doaibmabijut mat unnidivčče boraspirevahágiid 2 Doaibmabijut mat láhččojit bargama ovdal go oajuhuvvot , lea juohkehažžii dehálaš . 2 Doaibmabijut mat gusket sámegillii ja Sámi ovddidanfondii , leat dan ovdamearkkat . 2 Doaibmabijut leat : 2 Doaibmabijut jotkojuvvojit dán čavčča ja 2005 giđa . 2 Doaibmabijut gárrenmirkkuid geavaheami vuostá nannejuvvojit ja Fuollaplána 2015 čuovvoluvvo earret eará árvalusain addit investerendoarjagiid eanet ođđa buohcciidruoktosajiide ja fuollavisttiide . 2 Doaibmabijut gárihuhttima ektui ja eastadandoaibmabijut oppalaččat 2 Doaibmabijut gusket vuosttažettiin vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa fágasurggiide . 2 Doaibmabijut fertejit maiddái bistit dihtoáiggi , juos galgá sáhttit lohkat meahcceeatnama geavaheami « nuppástuvvan » . 2 Doaibmabijut eamiálbmogiidda fertejit árvvoštallojuvvot sin iežaset dárbbuid ja historjjá vuođul . 2 Doaibmabijut Tromssa universitehta , Stáhtadoarjja Norgga dutkanráđđi , Dutkanulbmilat 2 Doaibmabijut Sámi kulturulbmilat Nuortasámi dávvirvuorká Sámi giellateknologiija Sámi arkiiva Doarjja sámi aviissaide 2 Doaibmabijut Sámediggi Vuoitu Sámeálbmotfonddas Doarjja sámi ulbmiliidda Sámi giella ja diehtojuohkin j ea Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Árvvoštusdoarjja 2 Doaibmabijut Sierra dutkan- ja čielggadandoaimmat Norgga dutkanráđi dutkanprográmma Našovnnalaš doaibmabijut guovlluovddideami várás , Interreg 2 Doaibmabijut Psykalaš dearvvašvuođasuodjalus 2 Doaibmabijut Giella- , girjjálalašvuohta- ja girjerájusulbmilat ( Našovnnabibliotehka ) Guovddášdoaibmaásahusat 2 Doaibmabijut Doarjja sámi mánáidgárdefálaldagaide 2 Doaibmabijut Doarjja Ovddidan- ja investerenfondii Doarjja organisašuvdnabargguide Goluidgeahpedan- ja njuolggadoarjja , sáhttá sirdojuvvot Čálgoortnegat Bohccobierggu radioaktiivvalašvuođa golut 2 Doaibmabijut Doaibmagolut Stuora bierggasoastimat ja máŧasdoallan , sáhttá sirdojuvvot Doarjja duottarstobuide Sis-Finnmárkku nuppástuhttindoaimmat , sáhttá sirdojuvvot 2 Doaibmabijut - Dutkanprošeakta sámi vieruiduvvamiid ja riekteoainnuid birra Finnmárkku fylkka lulábealde - Sámi vuoigatvuođalávdegoddi Doarjja politiijaguovlluide main leat gielddat mat gullet sámegiela hálddašanguvlui Doarjja Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrii 2 Doaibmabijuide ráhkaduvvojit sierra doaibmaplánat main čilgejuvvo movt doaibmabijuid čađahit . 2 Doaibmabijuid ollislaš rámman biddjojuvvo 3 750 000 kruvnnu . 2 Doaibmabijuid ja prošeavttaid prioriteremis berre addit ovdamuni nuoraide ja nissoniidda . 2 Doaibmabijuid dáfus mat galggašedje heivehit boazologu orohagaid guohtumii , ferte Sámedikki mielas prosentalaš njuovvangáibádusa vuođus beassat geassit eret 20 njiŋŋelasa . 2 Doaibmabiergasat main lea bistevaš árvu , galget fievrriduvvot listui . 2 Doaibmabidjun sáhttet leat ekonomalaš váikkuhangaskaomit dahje ruovttoluotta váldimat . 2 Doaibmabidju čađahuvvo Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta ovttasbargguid Eamiálbmotfierpmádaga bokte ( gč. Eamiálbmotfierpmádaga jagi 2000 doaibmaplána , čuoggá 1.A.6 vuolde ) . 2 Doaibmabidju maid erenoamážit háliidit namuhit lea ásahit sierra sosialbálvalusa sámi studeanttaide . 2 Doaibmabidju : 2 Doaibmabidju 25 . 2 Doaibmabidju 21 . 2 Doaibmabidju 20 . 2 Doaibmabidju 19 . 2 Doaibmabidju 18 . 2 Doaibma- ja investerengoluide ii oaččo doarjaga 2 Doaibma lea ráddjejuvvon stašuvnna heajos doaibma- ja vuostáiváldin vejolašvuođa dihte . 2 Doaibma lea buori muddui leamašan dego dikšunruoktun . 2 Doaibma Sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa plána 1 ) 2003 ` juolludusat addojuvvojedje kap. 701 poasta 21 bokte 2 Doaibma Doarjja sámi kulturmuitosuodjaleapmái 2 Doaibma Doarjja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide Humanitára veahkki ja olmmošvuoigatvuođat 2 Doaibma Boazodoallohálddahus Árvoháhkan ja ovddidandoaibmabijut eanandoalus Boazodoallošiehtadusa čađaheapmái 2 Doaibma Afganistanas lea hástaleaddji – erenoamáš Hærenii . 2 Doahpagat biras , luondu ja kultuvra gullet lávgadit oktii . 2 Doahpaga rievttálaš sisdoallu lea čielgasit rievdan guhkit áiggi mielde , ja iešguđetlágan álbmotrievttálaš teavsttain . 2 Doaba ” iešmearridanvuoigatvuohta ” lea hui mohkkás doaba , ja dan doahpaga rievttálaš sisdoalu digaštallet ollu riikkaidgaskasaččat . 2 Doaba ” hálddahuslaš doaimmat ” berre maiddái dulkojuvvot ILO 169 artihkal 7.1 oktavuođas mii cealká ahte ” Dáin álbmogiin galgá leat vuoigatvuohta mearridit dehálašvuođaortnega dan ovdánumis mii guoská sin eallimii , oskui , ásahusaide , vuoiŋŋalaš birgenláhkái ja eatnamiidda main sii orrot dahje maid sii eará láhkái geavahit , ja vuoigatvuohta nu guhkás go vejolaš jođihit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdánumi . ” 2 Doaba « oktogeavaheapmi » § 2-2:s siskkildda Sámi vuoigatvuođalávdegotti mearkkašumi mielde dán mearrádusa ektui , buotlágan geavaheami mii heađušta Finnmárkku álbmoga geavaheamis eatnama ja čáziid almmá earenoamáš hehttehusaid haga ( s. 465 ) . 2 Doaba siidaoassi boahtá dálá doallodoahpaga sadjái . 2 Doaba oppalašsámi oahpaheaddjeoahppu lea Sámedikki áddejumi mielde sámi oahpaheaddjeoahppu mii sisttisdoallá iešguđet sámi servodagaid ovttalágánvuođa ja girjáivuođa . 2 Doaba ja dan digaštallan ii leat nu oahpis Norggas , ja háliidan rámiidit Gáldu ja earáid geat leat lágidan dán arena ovddidan dihtii digaštallama ja čuvgen dihtii Norgga almmolašvuođa fáttá birra . 2 Doaba ii sáhte čilget buot luossabivddu dálá girjás ortnegiid . 2 Divvun buktagat leat gávdnamis neahtas , ja sáhttet nuvttá geavahuvvot . 2 Divttasvuotna lea sámegiela giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus . 2 Divttasvuotna 400 2 Divttasvuona suohkan Nordlánddas levge buot leavgabeivviid . 2 Divttasvuona nissonguovddáš « Kvinnekraftsenteret » lea ođđa ja miellagiddevaš vuohki dearvvasvuođabarggu eastadanbeali lahkoneamis . 2 Divadii galget ráhkaduvvot dárkilet njuolggadusat . 2 Divada oažžu ruovttoluotta go máhccá gálvvuiguin , muhto ii njuolga , go šaddá vuordit ruđaid ruovttoluotta máksima . 2 Dispensašuvdnameannudeamis šaddá dávjá vihkkedallat goabbá lea deataleabbo , gullevašvuohta vai kulturmuittuid ja kultureanadagaid suodjalanárvu . 2 Disdaga guovvamánu 15. b. 2000:s čoahkkanii hálddahus ollesbeaiveseminárii guorahallat plána . 2 Dis lea ollu máhttu ja čehppodat ođđaáigásaš vearjjuid ja teknologiija birra . 2 Direktøras lea ovddasvástádus fuolahit ahte ásahuvvojit dohkálaš rutiinnat ja vuogádagat Sámedikki opmodaga hálddašeapmái . 2 Direktøras lea ovddasvástádus fuolahit ahte ođasmahttojuvvon čálus mii čájeha geain lea mávssihanváldi ja dáid bálvváid vuolláičála álelassii gávdno Sámedikki ekonomiijaovttadagas . 2 Direktøras lea ovddasvástádus d.g. čuo. 4-3 mielde raporteret guovddáš stáhtarehketdollui , rivttes rehketdoallosupmiiguin kontántaprinsihpa mielde kapihttalis / poasttas / vuolitpoasttas ja dássedeaddoposteremiin , ja dáid raporttaid dárbbašlaš dárkkistemiin ja loguid iskamiin , gč. d.g. kap. 6 . 2 Direktøras lea iešheanalis ovddasvástádus doaimma rehketdoallofievrrideamis , gč. e. n. § 14.1 , ja galgá mearridit njuolggadusaid ja rutiinnaid mat fuolahit ahte dát dáhpáhuvvá dohkálaš vuogi mielde . 2 Direktovrras ja dievasčoahkkinbargojoavkku bargoaddiovddasvástádus , ja čoahkkinjođiheaddjis lea bagadanváldi . 2 Direktevrra vállje kontofievrrideaddji ja jearrá Gielda- ja guovlodepartemeantta bokte oažžut máksinkontu Norges Bank:ii Finansdepartemeantta rámmašiehtadusa , konsernkontoortnega šiehtadusaid ja njuolggadusaid mielde buot rehketdoallofievrrideddjiide geat raporterejit Finansdepartementii . 2 Direktevrra sáhttá sierra čállosiin delegeret mávssihanválddi bálvái geas doaibmaovttadaga jođiheaddjin lea bušeahttadisponerenváldi . 2 Direktevrra sáhttá maid ieš delegeret mávssihanválddi Sámedikki ekonomiijaovttadaga ovttaskas bálvváide . 2 Direktevrra rehkegiid galgá attesteret ja mávssihit son Sámedikki ekonomiijaovttadagas gii lea ožžon mávssihanválddi . 2 Direktevrra mearrida njuolggadusaid ja rutiinnaid mat konkrehtiserejit mo Sámedikkis galgá čađahit d.g. kap. 7 dietnasiid birra . 2 Direktevrra galgá čálačaččat mearridit geat kontofievrrideaddji lusa besset ásahit bargokontuid . 2 Direktevrra galgá čálalaččat mearridit geas lea váldi dohkkehit máksinbargguid . 2 Direktevrra galgá viežžat dárbbašlaš raporttaid ja dáin ráhkadit buohtastahttimiid doaimma jođiheddjiide . 2 Direktevrra galgá mearridit njuolggadusaid ja rutiinnaid mat sihkkarastet ahte buot ovttadagat mat leat ožžon bušeahttadisponerenválddi , fuolahit ahte : 2 Direktevrra galgá mearridit njuolggadusaid ja rutiinnaid mat konkretiserejit mo d.g. kap. 9 galgá čađahuvvot Sámedikkis , dás maiddái : 2 Direktevrra galgá fuolahit ahte siskkáldasrehketdollui mearriduvvo kontoplána dárbbašlaš čilgehusaiguin , gč. d.g. čuo. 4-2.1 . 2 Direktevrra galgá fuolahit ahte ođasmahttojuvvon čálus mii čájeha geain lea dohkkehanváldi álelassii gávdno Sámedikki ekonomiijaovttadagas . 2 Direktevrra galgá fuolahit ahte Sámedikkis lea EDB:ii čadnon vuogádat mii deavdá d.g. kap. 8 gáibádusaid . 2 Direktevrra galgá dasto mearridit njuolggadusaid ja rutiinnaid mat konkretiserejit mo d.g. kap. 8 gáibádusaid galgá čađahit , dás maiddái : 2 Din ref. 2 Din geat dál lehpet suodjalusbálvalusas Suodjalus duođaid dárbbaša . 2 Dilálašvuođat Tromssas 2 Dilálašvuođa oktavuođas mii čuožžilii dán jagi šiehtadallamiin , ovddidii Sámediggi máŋga ášši Ráđđehussii , ja earenoamážit Eanadoallodepartementii . 2 Dilli vádjolusluosa ektui orru dattetge suorggahahtti olles dan guovllus gos dát nálli gávdno , vaikko váikkuhusat nállái orrot leamen uhcit davveleabbos go guhkkelis máddin . 2 Dilli sáhtášii buorránit jos sámi giella ja kultuvra deattuhuvvošii go duopmárat nammaduvvojit ja go duopmáriid gelbbolašvuohta sámi dilálašvuođaid birra buoriduvvošii . 2 Dilli soaitá vuolgit boazodoalu dahje muhtun guovlluin riddoguolásteami geavahusas . 2 Dilli lea vearranan maiddai earáid eanangeavaheami dihte , go guohtuneatnamat geavahuvvojit eará doaimmaide de boazodoalu doaibmaeavttut gáržot . 2 Dilli lea veaháš buoret oahpponeavvuid jorgaleddjiid ja heiveheddjiid dáfus . 2 Dilli Afganistanas čájeha man gáibideaddji bistevaš politihkalaš čovdosiid sajáiduhttin lea . 2 Dikšunásahusaid main lea sierra gelbbolašvuohta ja našuvnnalaš stáhtus ferte láhčit nu ahte dat sáhttet fállat oaivadusbálvalusa eará dikšunásahusaide sámi ássanguovlluin . 2 Dikšunguovddáš galgá heaittihuvvot , mii lea šállošahtii , go guovddáš lea báiki gos Ohcejoga bearrášat ja sámegielat oahpaheaddjit sáhttet oažžut doarjaga ja veahki go guovddáža doaibma lea heivehuvvon olbmuide geat leat Ohcejogas eret . 2 Dikki mandáhtaválljema njuolggadusat bohtet maid gullet dássenmandáhtaid ja sadjásaš áirasiid válljemii . 2 Diimmá čavčča mearridii Stuorradiggi jahkái 2010 dakkár bušeahta masa oljoboađut galge geavahuvvot , mihtiduvvon struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš bušeahttavuollebáhcagiin , mii lei 148,5 miljárdda ruvnnu . 2 Diibmá bovdejin , brihttalaš bargoskihpára dáhtu mielde , čoahkkimii Osloi mas oasálaste buot davviriikkat ja báltalaš riikkat , maiddái Puola , Duiska ja Stuorra-Británnia . 2 Dii. 18.30 : Mállásat ja guoimmuheapmi Kaffestuggu báikkis 2 Dii. 16.00 – 18.00 : Sámiálbmotbeaivi ávvuduvvo Plassje museas . 2 Dii. 14.45 – 15.45 : Čoahkkin fylkkamánniin Kåre Gjønnes 2 Dii. 14.15 – 14.45 : Oahpisteapmi Plassje girkus 2 Dii. 13.00 – 14.00 : Galledit NRK Sápmi : Oahpisteapmi Báiki : Mari Boine geaidnu 12 2 Dii. 12.15 – 14.00 : Beaiveborramuš lullisámi herskuiguin Rørosrein báikkis . 2 Dii. 11.00 – 12.00 : Stáhtaráđdi Rigmor Aasrud ja Sámedikki presideanta Egil Olli doallaba čoahkkima mo viidáset čuovvolit Sámi vuoigatvuođalávdegotti II árvalusaid mat gusket guovlluide lulábealde Finnmárkku . 2 Dii. 11.00 : Ipmilbálvalus Prahke girkus 2 Dii. 09.40 – 10.45 : Čoahkkin Plassje sátnejođiheddjiin Hans Vintervold 2 Dii. 08.30 – 11.00 : Čoahkkin gaskal stáhtaráđi ja sámediggepresideantta Temát : Áigeguovdilis temáid ságaškuššat Báiki : Sámediggi , Ávjovárgeaidnu 50 Báikkálaš gulahallanolmmoš : Anders Henriksen , tlf. 958 19 844 2 Dii. 08.30 – 09.30 : Čoahkkin Aajegeain 2 Dii lehpet álbmotdáhttu . 2 Dii lehpet oassin gealboorganisašuvnnas , mas leat alla gáibádusat buohkaide , goittot soalddáhiidda . 2 Dii lehpet buori ovdamearkkat midjiide buohkaide . 2 Dii lehpet buoremus oahppan soalddáhat mat Gonagasriikka leat bajásšaddan , ja dii lehpet máŋgga geardde čájehan ahte ceavzibehtet buotlágan dilálašvuođain ja guovlluin máilmmis . 2 Dii galgabehtet diehtit ahte mii dinguin ovttas čierrut . 2 Dii berrebehtet čielgasit jurddašit go mii politihkkarat čájehit dovdduid Norgga ja norgalaččaid ovddas . 2 Dihtorfalleheapmi lea njealját duođalaš áitta min rabas servodaga vuostá . 2 Dihtorbásat sámi servodatdilálašvuođaid birra 2 Dihto fágasurggiid siskkobealde , gč 4.2.4 , geahččalit čuovvut joatkkaoahpahusa fágaplánaid . 2 Dihtet beare unnán Norggas leat sullii 120 000 dievddu ja nissona geat leat leamašan suodjalusdoaimmain olgoriikkas nuppi máilmmisoađi rájes . 2 Digitála oahpponeavvut : 2 Digitála oahpponeavvuid ráhkadeami oktavuođas galgá geavahit teknihkalaš čovdosiid main lea vejolaš geavahit sámi bustávaid / čálamearkkaid 2 Digitála oahpponeavvuid oktavuođas lea doarjjaoažžus ovddasvástádus vejolaš bálvváris 2 Diggi čujuha maiddái Bearaš- , kultur- ja hálddahuskomiteá árvalussii nr 246 ja Bušeahttaárvalussii S nr 2 - 1999 - 2000 main eaktuduvvo ahte ásahuvvo sámi duhátjahkesadji . Huksen álggahuvvo 2001:s ja dat galgá gárvvistuvvot ovdal jagi 2005 . 2 Diggi čujuha dasa maid ovdal lea mearridan váldesirdimis dán sektovrras earret eará gulaskuddancealkámuša bokte Sd. dieđáhusa nr 41 ( 1996-97 ) ja Sd. dieđáhusa nr 18 ( 1997-98 ) oktavuođas , ja váldá vuhtii doaimmaid sirdima mii lea boađusin das go Stuorradiggi meannuda dáid dieđáhusaid , ja váldá vuhtii daid váikkuhusaid maid ođđa oahpahusláhka dagaha . 2 Diggi čujuha dasa go ovddabeali namuhuvvon stuorradiggedieđáhusas adnojuvvo deatalažžan maiddái geahčadit duoji rámmaeavttuid ealáhussan . 2 Diggi áigu 2001 bušeahta oktavuođas ovddidit ovttaskas fágadepartemeanttaide ođđa dárbbuid vuoruhuvvon doaibmabijuiguin . 2 Diggi ádde dan , earenoamážit fágareiveoahpu láhčima dáfus máŋgga fylkii . 2 Diggi vuhtiiváldá ahte dilálašvuođat heivehuvvojit nu ahte dohkkehuvvo vissis lunddolaš boraspirenálli sámi guovlluin . 2 Diggi oaidná ahte lea čielga dárbu institušuvdnan dahkat sámi dutkama stivrema ja ovddasvástádusa bidjat ovtta orgánii . 2 Diggi mearridii ráđiid áigodahkii 01.01.1998 - 31.12.2001 , jos Sámediggi dan gaskkas ii mearrideaš eará . 2 Diggi lea gáibidan meannudettiinis oahpahuslága láhkaásahusaid ahte departemeanta álggaha proseassa doahpaga « sámi guovlu » viiddideami ektui ( gč. oahpahuslága § 6-1 « - sámi guovlu : 1 ) sámegiela hálddašanguovlu sámelága § 3-1 mielde , 2 ) eará gielddat dahje gielddaid oasit dan láhkaásahusa mielde maid Gonagas stáhtaráđis lea addán maŋŋá go Sámediggi ja dat gielddat maidda ášši guoská leat buktán cealkámuša . » ) 2 Diggi lea Guolástusdepartemeantta ja Guolástusdirektoráhta guovdu evttohan ahte njurjobivddu ferte lasihit ja ahte Sámediggi áigu álggahit prográmma mii atná njurjuid deaŧalaš resursan sámi riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 Diggi gáibida maiddái ahte eatnamat eai galgga bákkus lotnojuvvot guovllu boazodolliin ja ahte Suodjalussii ii addojuvvo ovdagihtiilohpi ovdal go ášši lea rievttálaččat guorahallojuvvon . 2 Diggi dáhttu dattetge čujuhit ahte maiddái eará barggut livčče sirdinláhkai Sámediggái , nu go bargojoavku dadjá Sámedikki giella- ja oahpahusáššiid čielggadusas . Sámediggi bidjá eaktun ahte čuvvot sihke ekonomalaš resurssat ja bargit go barggut ja váldi sirdojuvvojit , vai Sámediggi beassá doaimmahit barggus buoremus lági mielde . 2 Digaštallan boahttevaš eananhálddašanorgána čohkkehusa birra Finnmárkkus , mas fylka ja Sámediggi oasseváldiba , lea geavahuvvon buori ággan fylkkasuohkana boahttevaš eallima digaštallamis . 2 Dieđán maid ahte rievdadusat leat gáibideaddji sihke Suodjalussii ja olbmuide muđui , muhto nuppástuhttinnávccat oaččuhit áigái dorvvolašvuođa . 2 Dieđáhussii leat čohkkejuvvon dieđut ráđđádallamiid birra Sámedikkiin 2009 ođđajagimánu 1. beaivvi rájes gitta 2010 miessemánu rádjai . 2 Dieđáhusas čujuhuvvo heajos diliide sisaboađu , sosiálaveahki ja oadjoruđaid , oahpu ja barggu oktavuođas sámi guovlluin Davvi-Norggas . 2 Dieđáhusas čilgejuvvo boahtteáiggi strategalaš dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš bargu Sámedikkis . 2 Dieđáhusas lea hui uhccán gádderusttegiid birra ja maid dat mearkkašit sámi álbmogii earret eará bargosajiid oktavuođas . 2 Dieđáhusas guovllustivrii čilgejuvvo mii lea deattuhuvvon mearridettiin ásaheami . 2 Dieđáhusas deattuhuvvo ahte Sámedikki máhttu ja gelbbolašvuohta eamiálbmotáššiin galgá eambbo geavahuvvot ávkin . 2 Dieđáhusa ulbmilin lea bidjat vuođu sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka bajimuš ságaškuššamii . 2 Dieđáhusa mielde gáibiduvvo ekologalaš ceavzilvuhtii » ahte resursahálddašeapmi ja guohtuneatnamiid geavaheapmi mii dagaha ahte boazodoallu sáhttá joatkašuvvat ja ain ovdánit ealáhussan maiddái boahtteáiggis bissu , ja ahte luonddu riggodat ii hedjon » . 2 Dieđáhus lohká sápmelaččaid guovdu dáhpáhuvvan garra ja guhkesáiggi dáruiduhttinpolitihkka , mii lea garrasit čuohcan sámi gillii ja kultuvrii . 2 Dieđáhus Sámedikki barggu birra 2009:s muitala politihkalaš barggu birra Sámedikkis , dat doaimmat maid Sámediggi galgá hálddašit , ja ekonomalaš ja hálddahuslaš hástalusat . 2 Dieđut leat váldon St. prp. nr. 61 ( 2005-2006 ) Om lokaldemokrati , velferd og økonomi i kommunesektoren 2007 ( kommuneproposisjonen ) 2 Dieđut leat váldon NOU 2004 : 17:s Statlig tilsyn med kommunesektoren ja Ot.prp. nr. 43:s ( 1999-2000 ) Om lov om endring i lov 25. september 1992 nr. 107 om kommuner og fylkeskommuner 89 Gielda- ja guovlodepartemeantta neahttasiiddut KOSTRA birra http://www.regjeringen.no/nb/dep/krd/tema/KOSTRA/Om-KOSTRA.html?id 412867 = 2 Dieđut gielddalaš bálvalusain ja resursageavaheamis iešguđet bálvalussurggiin registrerejuvvojit ja oktiiheivehuvvojit vai mearrádusdahkkit sihke riikka dásis ja báikkálaš dásis ožžot áššáiguoskevaš dieđuid . 2 Dieđut galget addit buoret vuođu analysii , plánemii ja stivremii , ja dakko bokte veahkehit dat árvvoštallat olahuvvojit go našovnnalašulbmilat . 2 Dieđut Sámi vuoigatvuođalávdegotti birra : 2 Dieđuid sáhttá juohkit guovllu mediad bakte , dehe ahte lágiduvvojit sierra digaštallamat guovllu ealáhusdolliide ášši birra . 2 Dieđuid dáhtto ođđajagemánus 2000 . 2 Dieđuid bivde Sámi ovddidanfoandda 1 doaibmaguovllu eanaš gielddain , ja vel muhtun lullisámi gielddain ja muhtun gávpotgielddain – oktiibuot 23 gielddas . 2 Dieđiheapmi ođđajagemánu 28. b. 2 Dieđiheapmi ferte dahkkot unnimusat guhtta mánu ovdal nuppe jagi boazodoallodieđáhusa sáddema áigemeari . 2 Dieđiheapmi 2 Dieđihanáigemearri 2 Dieđihangeatnegasvuohta . 2 Dieđalaš máhtolašvuođa ja báikkálaš máhtolašvuođa buohtalas geavaheapmi ja juvssahahttindahkan lea eaktun dasa ahte sámi kulturmuitosuodjaleapmi galgá sáhttit fuolahit iežas fágalaš ja kulturpolitihkalaš bargguid . 2 Dieđalaš dutkamii dákkár fáttáin lea stuorra dárbu , earenoamážit máttasámi guovlluin gos sámi kulturmuittuid leat hui unnán dahje eai obage dutkan . 2 Dieđalaš allaskuvlla dohkkeheapmi mearriduvvo gonagaslaš resolušuvnna bokte . 2 Dieđaguovddáža huksen lágidivččii dili fysalaččat oktiibidjat erenoamážit Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta , mii livččii mielde čohkkemis iešguđet ásahusaid bargguid ja dieđalaš doaimmaid stuorát fágalaš ja dieđalaš birrasii . 2 Dieđ. St. 22 2 Dievasčoahkkinjoavkku ovddasvástádussan lea lávdegottiid ja dievasčoahkkimiid lágideapmi , meannudit áššiid čoahkkinjođihangoddái , válgalávdegoddái ja válganammagoddái , doaibmat čállin bearráigeahččangoddái , sámediggeválggat ja válganjuolggadusat ja diehtojuohkin iežas suorggis . 2 Dievasčoahkkin álgá maŋŋebárgga čakčamánu 28. b. dii. 09.00 ja loahpahuvvo bearjadaga čakčamánu 30. b. ovdal dii. 15.00 . 2 Dievasčoahkkin sáhttá ieš mearridit doaimmaidis daid rámmaid mielde mat leat mearriduvvon geassemánu 12. b. 1987 lágas nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektidiliid birra . 2 Dievasčoahkkin mearridii sohkabealjuohkogáibádusa 2009 sámediggeválgga listaevttohusaide 2 Dievasčoahkkin dahje lávdegoddečoahkkin , badjel 4 diimmu beaivái 1.200 ru 2 Dievasčoahkkin dahje lávdegoddečoahkkin , 4 diimmu rádjai beaivái 800 ru 2 Dievasčoahkkima áššelistu : 2 Dievasčoahkkima bargoveahka 2 Dievasčoahkkima bargoveaga ovddasvástádus lea lágidit lávdegodde- ja dievasčoahkkimiid , ja galgá áirasiid bálvalit ja sin áššiid fuolahit . 2 Dievascoahkkin sáhttá ieš mearridit doaimmaidis daid rámmaid mielde mat leat mearriduvvon geassemánu 12. b. 1987 lágas nr 56 Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra . 2 Dievas dienaslassáneapmi dagaha oktiibuot 5 miljárdda ruvnno . 2 Dievadasmandáhtat juogaduvvojit dušše daid listtuide mat leat ožžon unnimusat 4% ( dássenmandáhtarádjá ) buot jienastagain mat leat dohkkehuvvon sámediggeválggas . 2 Dietnasat , buvttadeapmi ja barggahus lea sakka lassánan . 2 Diet áŋgiruššamat čuvvot ođđa oahpahuslága , dan oktavuođas go sámi ohppiin lea individuálalaš vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas . 2 Dienasvearuhusa ja opmodatvearuheami ovdáneapmi joatkašuvvá . 2 Dienaskeahtes opmodagaid doibmii ja áimmahuššamii , vuosttažettiin kulturhistorjjálaš opmodagaide , árvaluvvo dán jahkái juolluduvvot 15,9 miljovnna ruvdno . 2 Dien oktavuođas čujuhit 05.07.04 beaiváduvvon notáhtii mildosiiguin . 2 Dien oktavuođas sáhttá eanadoallu leat dehálaš rájáidrastá ovttasbarggus sihke Barents- ja Interregprográmmaid bokte . 2 Dien beaivvi rájes ii leat šat Sámi oahpahusráđđi Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta ráđđeaddi orgána . 2 Diekkár ovttasbargu lea deaŧalaš jus návccalaš ovdáneapmi galggaš ollašuvvat . 2 Diekkár oktavuođain lea registtar nappo geatnegas geavahit sámi čálamearkkaid juos dat leat oassin báikenamas . 2 Diekkár mearrideami sáhttá siidaoassi gáibidit gávcci vahkku sisa maŋŋel go oaččui dieđu doarjjamearrádusa birra . 2 Diekkár lobit galget addojuvvot dihto áigái ja dihto eavttuid vuođul . 2 Diekkár gielddus gáržžida vejolašvuođaid náláštuhttit sávzzabierggu . 2 Dieid ruđaide lassin boahtá vel sierra juolludus sámi erenoamáš pedagogalaš oahpponeavvuide . 2 Diehtu eará eamiálbmogiid ja kultuvrraid birra váikkuha dasa ahte olmmoš buorebut ipmirda ja árvvusatná earáid , ja maid dasa ahte buorebut ipmirda iežas kultuvrra . 2 Diehtovuođđu galgá doaibmat diehtojuohkin- ja veahkkeorgánan maiddái badjel riikkarájiid . 2 Diehtojuohkinteknihkka 2 Diehtojuohkinovttadaga preassatelefuvnnas 90 23 10 93 lea vástideaddji árgabeivviid gaskal diibmu 0800 ja 1545 . 2 Diehtojuohkinovttadaga bargun lea juohkit dieđuid departemeantta politihkalaš profiilla birra , váikkuhit oažžut buoret dieđuid servodahkii kultur- , falástallan ja eaktodáhtolašvuođapolitihka birra , dieđihit departemeantta dehálaš mearrádusaid ja árvvoštallamiid áigeguovdilis áššiin ja leahkit mielde bargamin dan badjelii ahte almmolašvuođalága áigumuš čuvvojuvvo . 2 Diehtojuohkingihpa mánáidgárdefálaldagaid birra 2 Diehtojuohkindoaibma lea sihke Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid ovddasvástádus . 2 Diehtojuohkin- ja kommunikašuvdnateknologiija ( DKT ) oktavuođas lea allaleaktoneahta fysalaš láhčin davvin vuoruhuvvon . 2 Diehtojuohkin sámi leavgga birra ja sámi leavgabeivviid birra lea dehálaš ja galggašii leat sihke Sámedikki ja guovddášeiseválddiid ovddasvástádus . ” 2 Diehtojuohkin ja gielalaš neavvun 2 Diehtobearráigeačču sáhttá gáibidit ahte persondieđuid meannudeapmi mii rihkku lága galgá bissehuvvot , dahje bidjat eavttuid mat galget ollašuhttot vai meannudeapmi čuovvu lága . 2 Diehtobearráigeahčču sáhttá maiddái sáhkkohit . 2 Diehtobearráigeahčču lea sihke bearráigeahčči ja áittardeaddji , ja dat lea friddja departemeantta ja ráđđehusa ektui . 2 Diehtobearráigeahčču ja Personsuodjaluslávdegoddi ovddidit jahkedieđáhusaid Gonagassii , vrd. §§ 42 ja 43 . 2 Diehtobearráigeahčču ja Personsuodjaluslávdegoddi Diehtobearráigeahčču lea sorjjakeahtes hálddašanorgána mii hálddahuslaččat gullá Gonagasa ja departemeantta vuollái . 2 Diehtobearráigeahču barggut ja váldi lea čilgejuvvon persondiehtolágas . 2 Diehtit maid ahte sámi álbmot ii leat čájehan doarvái buori áddejumi nuortalaččaid dillái . 2 Die lea dušše ovdamearka min kultuvrra oallut soahpameahttunvuođa čoavdinmálliin . 2 Dette er et svært viktig perspektiv å ha med seg i utforming og praktisering av retningslinjer , samt den videre debatt om barmarkskjøring » . 2 Desentraliserejuvvon ja IKT-heivehuvvon oahpahusvuogit heivejit earenoamáš bures lassi- ja joatkkaoahppofálaldahkan . 2 Departementtas galgá nu movt dál nai leat ovddasvástádus ovttastahttit sámi áššiid bušeahttaproseassas . 2 Departementtaid suorgeovddasvástádusprinsihppa gusto buot fágasurggiide , ja departemeanttain lea ovddasvástádus čuovvolit sámepolitihka iešguđet ge suorggis . 2 Departementta jahkásaš 1,5 mill kr sturrosaš juolludus Norgga dutkanráđi sámi dutkanprográmmii , evttohuvvo lasihuvvot 2,5 mill kruvdnii 2005:s . 2 Departemeanttat ja vuolit etáhtat fertejit ođasmahttit iežaset prográmmagálvvu vai ovdanbuktin ja áššegieđahallan šaddá vejolažžan sámegillii , sihke interneahtas ja deaddiluvvon publikašuvnnain . 2 Departemeanttas lea váldoovddasvástádus lágidit , sihkkarastit ja dárkkistit stivrenvuogádagaid kvalitehta , das lea váldoovddasvástádus organisašuvdnaovddideamis ja váldoovddasvástádus ámmáhiid rápmaeavttuin . 2 Departemeanttas lea ovddasvástádus arvat stáhtalaš oktasašbálvalusain mat gullet namuhuvvon politihkkasurggiide . 2 Departemeanttas lea dieđihanovttadat , mii galgá čuvgehit vuoigatvuođain , evttohusain ja mearrádusain , mat gullet departemeantta vuollái . 2 Departemeanttas ja Sámedikkis lea guovttelágan oaidnu das makkár eavttut galget vuođđun dássemandáhtaid juohkimii . 2 Departemeanttaid rievdademiid oktavuođas sirdojuvvo girkoáššit Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii ođđajagimánu 1. beaivvi rájes . 2 Departemeanttaid ovddasvástádus dán oktavuođas lea bearráigeahččat ahte Sámedikki doarjjageavaheami njuolggadusat vástidit stáhta ekonomiijamearrádusaide . 2 Departemeanttaid juolludusat sámi ulbmiliidda 2005-2007 Sierra mielddus : Eamiálbmogiid konstitušuvnnalaš , rievttálaš ja ekonomalaš sajádat Suomas , Ruoŧas , Danmárkkus , Canadas ja Ođđa Zealánddas . 2 Departemeanttaid dialoga Sámedikkiin galgá dáhpáhuvvat váldodoaimmalaš dásis , ja das ii leat ulbmilin váikkuhit dahje čuovvolit Sámedikki ulbmilolaheami ja bohtosiid . 2 Departemeanttaid bargojoavkolahtut leat leamaš vuosttaškonsuleanta Benny Solheim Láhkaossodagas , Justiisadepartemeanttas , ráđđeaddi Nancy V. Olsen , ráđđeaddi Cecilie Haare ja prošeaktajođiheaddji Ninni Kate Rognli Bargo- ja searvadahttindepartemeantta Sámi- ja unnitlogupolitihkalaš ossodagas 3. Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea doaibman bargojoavkku jođiheaddjin ja čállin . 2 Departemeantta árvvoštallan 2 Departemeantta árvvoštallama mielde sáhttá dainna gozihit áigumuša viiddiduvvon sámi guovllu hárrái . 2 Departemeantta sámi áššiid stáhtačálli lea doallan beaivvi sártni . 2 Departemeantta ovddasvástádussii gullet maiddái : 2 Departemeantta ossodagat 2 Departemeantta neahttasiidu ráđđádallanšiehtadusa birra http://www.regjeringen.no/se/dep/aid/Fadda/Samepolitihkka/Konsultauvdnageatnegasvuohta-sami-aiin.html?id 86931 = 39 2005:s nammaduvvui bargojoavku mas Sámediggi , Riikaantikvára , Birasgáhttendepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta leat ovddastuvvon . 2 Departemeantta neahttasiiddut ráđđádallamiid birra KS:in http://www.regjeringen.no/nb/dep/krd/tema/Kommune_og_fylkesforvaltning/Konsultasjoner.html?id=418388&epslanguage=NO 2 Departemeantta mielas ii leat vuođđu doarjut Sámedikki evttohusa das ahte njeallje ođđa dássenmandáhta galget boahtit buorrin sohkabeallái mii lea unnitlogus . 2 Departemeantta evttohus boahtá ovdan láhkaásahusevttohusas , mii lea mielddusin . 2 Departemeantaráđđi lea departemeantta bajimus fásta virgeolmmoš . 2 Departemeantaráđđi helpe ja rávve stáhtaráđi , ja bálddalastá departemeantta barggu . 2 Departemeantaráđđi galgá veahkehit stáhtaráđi ja addit ráđiid stáhtaráđđái departemeantta jođihan- ja buohtalastinbarggus . 2 Departemeanta čujuha ahte ođđa § 3–1 árvalusa vuosttaš čuoggáin orru leame de go gáržžideame kapihttalii doaibmasuorggi , go muhtun njuolggadusat 3. kápihttalis sáhttet dagahit v áikkuhusaid sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Departemeanta čielggada maiddái dilálašvuođaid álbmotrievtti ektui . 2 Departemeanta áigu veahkehit čađaheame dakkár ollislaš guorahallama numot Sámediggi evttoha , ja ahte jus ilbmet dárbbut rievdadit Sámedikki válganjuolggadusaid , de daid árvvoštallat ja vejolaččat čađahit láhkarievdadusaiguin ovdal 2009 válgga . 2 Departemeanta áigu joatkit iskkademiin 2005:s . 2 Departemeanta áigu dán čuovvolit , ja nammadit joavkku mas lea fágaidrasttideaddji gelbbolašvuohta sihke dutkama ja ealáhusa bealde . ” 2 Departemeanta áigu ain vuoruhit Barentguovllu nuoraidpolitihkalaš ovttasbarggu dan doaibmaplána vuoruhemiid ja evttohusaid vuođul mii dohkkehuvvui Nuoraidministtarkonferánssas Tromssas 2001:s . 2 Departemeanta vástida 27.10.99 reivves vánhensearvái ná : « Departemeanta oaidná ahte lea dárbu nanosmahttit sámegiel oahpahusa olggobealde sámi guovllu . 2 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusaid bivdosiid gádjuma birra . 2 Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet njuolggadusaid bohccuid merkema ja mearkkaid sisačáliheami birra , ja nu maiddái dakkár mearkkaid sirdima ja sihkkuma birra mat eai leat anus . 2 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas maiddái mearridit spiehkastagaid áigemearrenjuolggadusaid birra . 2 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dán lága mearrádusaid čađaheapmái ja ollisteapmái , dás maiddái áigemeriid birra plána- ja huksenáššiid muhtun osiid áššeráhkkaneami ja meannudeami oktavuođas , ja váiddameannudeami birra ja áigemeriid rihkkuma váikkuhusaid birra . 2 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa das ahte gii galgá doaibmat váidinásahussan ovttaskas mearrádusaide maid fitnodagat leat dahkan . 2 Departemeanta sádde dan bagadusa 2008 čavčča mielde . 2 Departemeanta máhccá fas sámi vuođđoskuvllaoahpahusa organiseremii ja stáhtalaš skuvla- ja internáhttadoaimmaid gažaldagaide . 2 Departemeanta mielas lea lunddolaš geahčadit dáid orohagaid bajimus boazologu go iešguđetge jahkodatguohtumiid geavaheapmi lea čielggaduvvon . 2 Departemeanta mielas eaige leat doarvái ákkat doarjut Sámedikki evttohusa ahte dušše listtut mat olahit unnimusat 4% buot dohkkehuvvon jienain sámediggeválggas galget oažžut dássenmandáhta . 2 Departemeanta lea ráhkadan aiddostahtti mearkkašumiid láhkaásahusaide , main deattuhuvvo ahte : 2 Departemeanta lea maiddái juolludan ruđa Nordlandsforskningii árvvoštallat prosessaid mat leat čadnon guovtti luossa- ja guvžábiebmankonsešuvdnii Mosskes Divttasvuonas . 2 Departemeanta lea juolludan ruđaid guovtti virjái jagi 2001 lohppii . 2 Departemeanta lea juolludan 173 000 ruvnno obbalaččat dáidda prošeavttaide . 2 Departemeanta lea gulahallančoahkkimiin bivdán fylkkamánniid movttiidahttit eanet suohkaniid gos lea sámi mánáidgárddit ohcat stáhtalaš gealboruđaid . 2 Departemeanta lea fámohuhttán Boazodoallostivrra bajimus boazologu mearrádusa čuovvovaš orohagain : 2 Departemeanta lea evttohan Sámiid Vuorká-Dávviriidda ( SVD ) 2001 juolludussan 2 872 000 kruvnnu . 2 Departemeanta lea evttohan 2,788 miljon kruvdnosaš juolludusa Sámiid Vuorká-Dávviriidda ( SVD ) 2000:s . 2 Departemeanta lea evttohan 2,788 milj. kr. juolludusa Sámiid Vuorká-Dávviriidda ( SVD ) 2000:s . 2 Departemeanta lea evttohan 10,047 milj. kr. juolludusa Beaivváš Sámi Teáhterii 2000:s . 2 Departemeanta lea evttohan 10 244 000 kruvdnosaš juolludusa Beaivváš Sámi Teáhterii 2001:s . 2 Departemeanta lea evttohan 10 047 milj. kr. juolludusa Beaivváš Sámi Teáhterii 2000:s . 2 Departemeanta lea ealáhus-ja gávpeministara čállingoddi . 2 Departemeanta lea dán oktavuođas mearkkašan maid gielddakomitea eanetlohku dadjá ja lea ovttaoaivilis dainna , vrd. Evtt. S. nr. 110 ( 2002–2003 ) go dat jáhkká « ahte ii makkárge oktavuođas boađe leat doarvái dasa ahte sihkkarastime dohkálaš dásseárvvu sohkabeliid ovddasteamis » . 2 Departemeanta lea dán meroštallamis bidjan vuođđun ahte lassin Sámedikki vuođđudančoahkkimii 2005 golggotmánus , čađahuvvo dievasčoahkkin 2005 skábmamánus komitea- ja joavkočoahkkimiiguin . 2 Departemeanta lea das rájes go álggahuvvui ja dađistaga go servodat lea gárgeduvvan , ožžon eatnat ođđa bargoduovdagiid . 2 Departemeanta lea dan oktavuođas mearkkašan ahte gielddakomitea eanetlohku , vrd. Evtt. S. nr. 110 ( 2002–2003 ) oaivvilda válgabiirejuogu , man geažil eanas listtut dušše ožžot ovtta áirasa , sivvan dasa go leat nu unnán nissonáirasat , ja ahte eanasgerddiid leat dievddut biddjon vuosttaš sajiide listtuin . 2 Departemeanta lea 1999 várás evttohan 9,531 milj. kruvnnu Beaivváš Sámi Teáhterii . 2 Departemeanta lea 1999 várás evttohan 2,712 milj. kruvnnu Sámi Vuorká-Dávviriidda . 2 Departemeanta ja doarjjahálddašeaddji galgá bearráigeahččat ahte čađahuvvojit árvvoštallamat vai oaidná leat go doarjjaortnegat bevttolaččat resursageavaheami , organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui , geahča Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.5. kap. 2 Departemeanta iige leat guorrasan Sámedikki evttohussii ahte leat dušše listtut mat Sámediggeválggas ožžot unnimusat 4% buot dohkkehuvvon jienain mat sáhttet oažžut dássenmandáhta . 2 Departemeanta ii čuovvulan Sámedikki gáibádusa cealkámuša ektui oahpahuslága láhkaasahussii . 2 Departemeanta ii leat lasihan hálddahuslaš resurssaid dán bargui 1999 rájes . 2 Departemeanta ii dorjon dan , muhto Justiisalávdegoddi celkkii ahte ” dat ii dattege hehtte duopmostuollohálddahusa sáddemis bušeahttaárvalusa Stuoradiggái . 2 Departemeanta ii beasa šat stivret Mediabearráigeahču bođuáššiin dahje rievdadit mearrádusaid . 2 Departemeanta ii ane dan šat ulbmilažžan poastta sturrodaga geažil . 2 Departemeanta galgá čielggadit ja čuovvolit mo ođđa teknologiija ja lassáneaddji IKT-geavaheapmi váikkuhit servodahkii ja mo dat bohciidahttet ođđa vejolašvuođaid ja dárbbuid nuppastahttimiidda . 2 Departemeanta galgá oassin dán barggus váldit oktavuođa Sámedikkiin ja čielggadit lagabui ášši eanet konsultašuvnnaid hárrái ; vejolaččat šiehtadit lagabui movt dákkár konsultašuvdna galgá dahkkojuvvot . 2 Departemeanta galgá hábmet , hálddašit ja láhčit dili norgga ealáhuspolitihkkii ja ovddidit gávppašeami , dutkama ja innovašuvnna , barggaheaddji doaimma , gelbbolaš kapitála oažžuma , ja eará ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaomiid ja skiipajohtolatpolitihka . 2 Departemeanta ferte sihkkarastit ahte universitehtain ja allaskuvllain main leat dutkan- ja oahpahusdoaimmat dakkár fágasurggiin mat leat mávssolaččat sámi álbmogii ja servodahkii , lea stivračohkkehus mii dán čájeha . 2 Departemeanta evttoha danin sámediggeválgga láhkaásahusa evttohusas ahte Sámediggi sáhttá bidjat gáibádussan válgalisttuid evttoheddjiide ahte galgá leat unnimusat 40% sohkabeale juohku listtuin maid ceggejit válgii . 2 Departemeanta eaktuda lagas ovttasbarggu Sámedikki ja Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta gaskka doaibmaplána doaibmabijuid čađahettiin . 2 Departemeanta doarju dattetge Sámedikki oainnu das ahte dárbbaša dahkat stuorát guorahallama Sámedikki válgaortnega birra ja ahte dát guorahallan earret eará berre geahččalit čielggadit lea go dárbu rievdadit válgabiirejuoguid ja man galle áirasa iešguhtet ge biirriin galget leat . 2 Departemeanta doarju dattege Justiisadepartemeantta oaiviliid ja árvala sihkkut vuosttaš čuoggá . 2 Departemeanta doarju Justiisadepartemeantta oaiviliid , ja árvala ovttastahttit ođđa § 3–1 árvalusa dálá § 3–1:ain . 2 Departemeanta doaibmá bargogoddin stáhtaráđđai , juos oanehaččat galgá muitalit . 2 Departemeanta dieđihii dáid orohagaide reive bakte juo juovlamánu loahpas ahte sii áigo árvvoštallan Boazodoallostivrra mearrádusaid . 2 Departemeanta boahtá váldit oktavuođa Finnmárkku fylkkagielddain Ođastus 94 ` sámi joatkkaoahpahusa árvvoštallama čuovvoleami hárrái . 2 Departemeanta bivdá gielddaid árvvoštallat guđe vuogi mielde Sámedikki jienastuslohku galgá almmuhuvvot . 2 Departemeanta addá dárkilet mearrádusaid dan birra mii muđui galgá dieđihuvvot , áigemeari birra jna. 2 Den 6. februari 1917 samlades samer till Trondheim till första landsmöte både nord- och sydsamar ... 2 Demokráhtat ( 9 ) : Demokráhtat Østfold Demokráhtat Akershus Demokráhtat Kvinesdal Demokráhtat Sund Demokráhtat Fjell Demokráhtat Sogn og Fjordane Demokráhtat Møre og Romsdal Demokráhtat Nordlánda Demokráhtat Romsa 2 Demokráhtalaš organiserema birra . 2 Deháleamos eallinárvvuid eat gávnna stáhtabušeahta poasttain ja kapihttaliin . 2 Dehálaš álbmotrievttálaš dokumeanta mas dákkár lahkaneapmi lea , lea ON-julggaštus koloniijaid heaittiheami birra , resolušuvdna 1514 . 2 Dehálaš ráđđádallangeatnegasvuođa ulbmilin lea olahit ovttamielalašvuođa Sámedikkiin . 2 Dehálaš oktasašdoaimmat nugomat dearvvašvuođasuorgi , fuolahussuorgi , skuvllat ja mánáidgárddit nannejuvvojit . 2 Dehálaš gaskaoapmi dán ulbmila juksamis lea dálá joatkašuvvi bargu davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ráhkademiin . 2 Dehálaš deasta lea vel ahte eatnamiid ja luondduriggodagaid galgá hálddašit dássidis ja ekologalaš ceavzilis vuogi mielde , ja buoremussan sihke sámi kultuvrii ja ealáhusaide , báikegoddái muđui ja almmolašvuhtii . 2 Dehaleamos livččii gávdnat vugiid movt lasihit bohccobierggu geavahusa . 2 Dehaleamos eaktun prográmma ollašuhttimis lea ahte jođánit ja álkit beassá dán guvlui . 2 Dehalaš ággan ovttastahttit oahppoplánaid , ja dakko bakte buoridit oahpponeavvobuvttadeami , lea ahte dalle sáhttašii buorebut ávkkástallat olmmošlaš návccaid . 2 Dehalaš vuolggasadji oasseprošeavttain lea ahte ealáhusdoaibma galgá buorranit ja barggahus lassánit . 2 Definišuvnna geavaheamis olbmos dieđusge ferte leat máhttu sámi duogáža , historjjá ja kultuvrra birra . 2 Definišuvdnii sáhttet maiddái gullat oahpponeavvut maid earát leat ráhkadan ja mat jorgaluvvojit sámegillii . 2 Definerejuvvon áŋgiruššansurggiid čuovvulanbarggu oktavuođas leat earret eará 1999:s dollojuvvon čoahkkimat guvttiin gielddain dan njealji namuhuvvon gielddas . 2 Deduktiiva logihkas lea omd. oppalaš tearbma masa oktagaslaš kásus galgá geavahuvvot , ja dat doaibmá bures . 2 Deaŧalet oaidnu lea dat maid Stuoradiggi anii vuođđun go dohkkehii sámelága mas Sámediggi vuosttažettiin veardiduvvo lea stáhta eiseválddiid ráđđeaddi orgánan sámepolitihkas . 2 Deaŧaleamos oktasaš ášši riikarájiid rastá lea oktasaš sámi giellabargu . 2 Deaŧalaččat leat dás dakkár bealit go priváhta geavaheapmi , almmolaš suorggi šaddu , olgoriikagávpi , ruhtaárvu ja ruhtadanmearri almmolaš ja priváhta surggiin . 2 Deaŧalaččamus nuppástusaid dahká báktedoaibmaláhkii . 2 Deaŧalaš vuoruhansuorgi lea instituhtaide ráhkadit lohkanmeriid sámegillii sihke vuođđo- , gaska- ja váldofágadásis . 2 Deaŧalaš oaččuhandoaibma lea bistevažžan dahkat Norgga dutkanráđi sámi dutkamiid váldofágastipeanddaid buot fágasurggiid várás . 2 Deaŧalaš oassi lassánan systematihkas lea álggahit dutkandoaimma mii guoská oahpponeavvuid geavaheami ja maiddái oahpponeavvuid ráhkadanproseassa evalueremii . 2 Deaŧalaš oasit dás leat ekonomalaš rámmaid oktilasvuohta , ja siviila sámi servodaga vejolašvuohta oassálastit ja váikkuhit Sámedikki bušeahttavuoruhemiid . 2 Deaŧalaš mihttomearrin lea maiddái ahte Sámi dutkamiid guovddáža hálddahus meannuda áššiid sihke sámegillii ja dárogillii . 2 Deaŧalaš lea vuhtii váldit sámi kulturdovdomearkkaid geavaheami mátkkoštusealáhusoktavuođas nu ahte sii guđet márkanastet sámi buktagiid leat dakkár olbmot geain lea kultuvrralaš gelbbolašvuohta ja máhtolašvuohta . 2 Deaŧalaš lea maiddái háhkat rámmáeavttuid sámi kulturbargui eanet priváhta dásis . 2 Deaŧalaš lea maiddái dovddusin dahkat makkár dieđut gávdnojit sámegillii , vai sámi studeanttat sáhttet daid geavahit . 2 Deaŧalaš lea hábmet hutkanpolitihka mii lea heivehuvvon erenoamážit guovlluid unna ealáhusbirrasiidda . 2 Deaŧalaš lea gávdnat strategiijaid maiguin sáhttit sihkkarastit bálvalusfálaldagaid . 2 Deaŧalaš lea fuomášit ahte russennjienastuslogus II galgga leat ollislaš riegádannummir dan raporttas mii almmuhuvvo . 2 Deaŧalaš lea ahte ii doama bearehaga dáinna , muhto atná dan áiggi maid dárbbaša gávdnat sin geat leat dohkálaččamusat čohkkát komišuvnnas ja meahcceduopmostuolus . 2 Deaŧalaš hástalus lea nannet minoritehta- ja eamiálbmotoasi Romssa universitehta oahpahusfálaldagain . 2 Deaŧalaš fievrridankorriduvrrat vuoruhuvvojit ja deaivvadanbáikkit šaddet boaittobeal guovlun . 2 Deaŧalaš doaibmabidju lea ráhkadit sámi girjjálašvuođa ja eamiálbmotgirjjálašvuođa čielggadusaid sihke sáme- , dáro- ja eŋgelasgillii . 2 Deattut váikkuhit sakka ealu buvttadeapmái , ja bargojoavku oaivvilda danne ahte sihke miesseproseanta ja biergobuvttadeapmi sáhttá leat diehtun lassin daidda dieđuide maid deattut addet guohtundili birra . 2 Deattuhuvvo ahte eavttut / čujuhusat eai galgga áddejuvvot ođđa vuohkin man mielde eiseválddit mearridit boazologu . 2 Deattuhuvvo ahte Finnmárkkuláhka čalmmusta historjjálaš ráji mii guoská daidda prinsihpaide maidda eatnamiid ja resurssaid hálddašeapmi Finnmárkkus galgá vuođđuduvvot . 2 Deattuhit ahte juolludusat kulturfoanddas lea gaskaboddosaš čoavddus dassážii go doaimma sáhttá sihkkarastit sierra juolludusaiguin . 2 Deattuhettiin sámi kultuvrra guovddáš árvvuid , sáhttá fága maid čujuhit mainnalágiin sámi árvvuid sáhttá heivehit ja ainovdánahttit ođđa dilálašvuođaide ja rievdi áigái . 2 Deattuhannjuolggadus plánalága ulbmilparagráfas lea dákko deaŧalaš . 2 Deattuha 2 Deattastuvvo ahte sámi vuoigatvuođaid sihkkarastin , siskkáldasrievtti ja álbmotrievtti vuođul , nuortasámi guovlluin ja mearraguovlluin , lea boahtte lávki vuoigatvuođabarggus Finnmárkkus . 2 Deattastuvvo ahte sámi leavgga vejholaš geavaheapmi stáhta visttiin Norggas galgá dáhpáhuvvat daid rájáid siskkobealde ahte ii bohciit gažaldat Vuođđolága § 1 ( ” Norgga Gonagasriika lea … juohkemeahttun ja § 111 ( ” Norgga Leavgga Hámi ja Ivnni learrida Láhka ” ) , mat eaktudit ahte lea dušše okta leavga . 2 Deataleamos bargu jagis 2000 lea álggahit vuoddoskuvlla mánáiddási matematihkkagirjjiid jorgaleami . 2 Deatalažžan dás lea maid ahte gulaskuddanorgánat orrot duhtavaččat dainna mo lea hábmejuvvon . 2 Deatalaš dulkonbeallin lea go ođđa konvenšuvnna ( nr. 169 ) áigumuššan lea nannet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid , ja ahte ii oktage dain mearrádusain danne sáhte áddejuvvot nu ahte ásaha heajut vuoigatvuođaid go maid ovddeš konvenšuvdna ( nr. 107 ) dahká — jos dat ii daddjojuvvo čielgasit konvenšuvnnas nr. 169 . 2 Dearvvuođat muhtun bártnis 2 Dearvvuođaiguin Doktor`ánden 2 Dearvvašvuođafitnodatlágas leat moanat sierramearrádusat mat leat heivehuvvon suorgái ja daidda erenoamáš stivrendárbbuide mat suorggis leat . 2 Dearvvašvuođadepartementa áigu joatkit plánain viiddidit Kárášjoga ja Leavnnja psykalaš dearvvašvuođasuodjalusa riikaviidosaš gelbbolašvuođabásan sámi álbmoga bálvalusaid várás . 2 Dearvvašvuođadepartementa Kap. 7281 ) 2 Dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar lea danin mearridan ahte dearvvašvuođadoaimmahagain galget leat ehtalaš njuolggadusat stivralahtuid várás . 2 Dearvvašvuođa- ja fuolahusfálaldat lea dehálaš juohkehačča birgenláhkái ja eallimii . 2 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar ) Anne-Grete Strøm-Erichsen ( Bb ) 2 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta 2 Dearvvašvuođa ja fuolahusdepartemeanta 2 Dearvvasvuođafitnodagaid sisaboađut lassánit duođas 1 miljárdda ruvnnuin . 2 Dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleapmi Sámediggeráđđi 4 400 2 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plánen- ja doaimmahanbarggut leat lága bokte biddjojuvvon ea.ea. gielddaide ja fylkkagielddaide . 2 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii 2 Dearvvasvuođa- ja sosiálabargiid oahpaheami sámi gielas ja kulturáddejumis . 2 Dearvvasvuođa- ja fuollafálaldat leat mávssolaččat juohke olbmo eallindillái ja eallindássái , ja dat lea buori servodaga dehálaš eaktu , dadjá finánsaministtar . 2 Dearvvasvuođa dutkama ja sámi dearvvasvuođa diliid birra oahpahusa bajit dási ulbmilin lea buoridit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sámi álbmoga várás , ja ná dahkat dáža ja sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggi bálvalusaid ovttaárvosažžan . 2 Dearvvahansárdni 19. sámekonferánsii Roavvenjárggas 2 Dearvva buohkaide ! 2 Deapartemeantta árvvoštallan ja árvalus 2 Deanučázádat ja Guovdageainnueatnu-Álttájohka 2 Deanučázádat 2 Deanučazádaga máŋggageavahanplána 2 Deanus lea Sieiddájoga mánáidpsykiatralaš dikšunguovddáš ja skuvla , mii lea 6-12 jahkásaš mánáide várás . 2 Deanus ja Kárášjogas lea suomagiella válljeláhkai dehe válljefága . 2 Deanujohka lea okta dain máilmmi stuorámus luossajogain mas leat erenoamáš genehtalaš variašuvnnat , ja danne lea dat hui dehálaš biologálaš eatnatgeardáivuođa suodjaleapmái . 2 Deanujohka lea máilmmi stuorámus luossajohka mas leat erenoamáš genehtalaš variašuvnnat , ja danne lea hui dehálaš suodjalit biologálaš eatnatgeardáivuođa . 2 Deanu musea , Várjjaga Sámi Musea , Saviomusea ja Nuortasámi musea leat dál ožžon oktasaš doaibmaorganisašuvnna . 2 Deanu ja Várjjaga museasiida lea ásahuvvon 2 Deanu gielda lea min bovden deike digaštallat bievlavuodjima birra . 2 Deanu gielda lea loahpahan bálvalusa mii vástida bealle dearvvašvuođabargi virggi ja guovtti sámegielat dearvvašvuođabargin nubbi bargá 50% eará barggu . 2 Deanu gielda lea dorjon áiddi huksema . 2 Deanu gielda 2 116 2 190 2 489 2 Deaivvadanbáikkit sáhttet lea gurssat ja seminárat mat earret eará leat vuođđuduvvon sámi dutkama ja eamiálbmotdutkama dieđateorehtalaš gažaldagaide . 2 Deaddiluvvon muhttašumiin gal leat buot čálamearkkat riekta . 2 Deaddilan : Lundblad Grafisk as Nubbi deaddileapmi 2002 © Sámi dutkamiid guovddáš 2 Deaddil oza . 2 Deaddil linkka vái beasat čuovvut dievasčoahkkima dákko . 2 Deaddel Loga eambbo vai oainnát njuolggogeainnuid . 2 De šattaimet mannat ruoktut . 2 De ožžon dieđu ahte jus dát skuvla galggai álggahuvvot , de ferten mun álgit oahpaheaddjin . 2 De mii bosuimet báberbihtáid , daid ala geaidda mii eati liikon , ja lei lohpi hárdit , muđuid dušše suohtastallama dihtii . 2 De ledje mis maid mátkkit gos ohppe guohtumiid ja šattuid birra . 2 De leat vuos luonddu- ja birasberoštumit , mat dieđusge leat deatalaččat boazodoalu ekologalaš vuođu ektui . 2 De ii dárbbaš ođđasis nummarastit čuovvovaš paragráfaid ja bidjat bustávanummariid . 2 Dađistaga čuožžilit ođđa čuolmmat maidda ferte gávdnat ođđa čovdosiid . 2 Dađistaga áddegohten ahte sii gáibidedje mis dan mii alddiset váillui : áššálašvuohta ja miellamáššu . 2 Dađistaga go viiddui skuvlavázzinbággu , de gártai mánáide ja nuoraide unnit ja unnit áigi oahppat praktihkalaš boazodoalu ruovttus . 2 Dađistaga ferte máhccat ruovttoluotta gažaldagaide mat gusket sámi guovlluid meahcceresurssaid vuoigatvuođaide ja hálddašeapmái . 2 Dađistaga eanet máilmmiviidosaš duohtavuođas leat dákkár vásáhusat dehálačča . 2 Dađibahábut dat lea duohta váttisvuohta máŋgga sajis máilmmis . 2 Dađibahabut ii gávdno dárogielat oahpahus Eanodagas . 2 Dađi mielde go afganistanlaččat čađahit iešheanalaš operašuvnnaid , galgá NATO eanet duogábealde ja das galgá de eanet doarjun rolla . 2 Davvisámi guovlluin vuoruhuvvojit ohcamat 2. ossodagas ja bajás . 2 Davvisámegiela oahpponeavvuid ráhkadeamis berre čuovvut rávvagiid mat leat " Čállinrávagirjjis www.oahpponeahtta.no 2 Davviriikkalaš áššedovdijoavkku raporttas váldo ovdan ovdamearka das ahte Sámedikki rolla almmolaš hálddašeamis dohkkehuvvo : Norgga guovllukommišuvnna árvalusas , NOU 2004 : 19 rávve Guovllukommišuvdna čuovvovaččat ( čuokkis 7.4.2 Anbefalinger vedrørende styringsstruktur ) : • • • Dain regiovnnain gos sámit ásset berrejit ásahuvvot golmmabealát šiehtadallamat stáhta , regiovnna ja Sámedikki gaskka vai Norgga geatnegasvuođat sápmelaččaid guovdu álbmorievtti mielde , sihkkarastojuvvojit . 2 Davviriikkalaš sámi dutkanbirrasiin leat dutkit geain lea gelbbolašvuohta , ja geat leat gergosat váldit badjelasaset eará sámi ásahusaid doaimmaid . 2 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalus Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalusa 96 lea davviriikkalaš áššedovdijoavku ráhkadan maŋŋel go ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiide , ja Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámediggepresideanttat dan dáhtto . 2 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna evttohus almmuhuvvui jagi 2005 . 2 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdnaevttohus , maid davviriikkalaš áššedovdijoavku lea ráhkadan , geigejuvvui ministtariidda geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid presideanttaide , ja dat lea leamaš gulaskuddamis giđđat 2006 . 2 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdnabargu prioriterejuvvo . 2 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna 2 Davviriikkalaš ovttasbarggu olis gávdno šiehtadus das mii guoská oktasaš bargomárkanii vuođđoskuvlla oahpaheddjiide geain lea unnimusat golbma jagi oahppu . 2 Davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš dili 5.1 . 2 Davviriikkaid ministtarráđđi lea mearridan ahte buot davviriikkalaš instituhtat galget sirdojuvvot iešguđet ruovtturiikkaide ja ahte dat ožžot eanet ovddasvástádusa ruhtadit instituhtaid . 2 Davviriikkaid ministtarráđđi lea bovden Sámedikkiid presideanttaid dahkat áigumušjulggaštusa Sámi Instituhta boahtteáiggi organiseremis . 2 Davviriikkaid ja sámedikkiid ovddasteaddjit ledje das su galledeamis . 2 Davviriikkaid almmolaš ásahusain leat ožžon áigái buriid málliid dásseárvoáššiid ja nissonáŋgiruššamiid gieđahallamis , ja maŋimuš guoktelogi jagi leat joksan buriid bohtosiid . 2 Davviriikkaid Ráđđi bidjá guovddážii bargat rádjacakkiiguin 2 Davviriikkaid Ráđi doaibmaprográmmas lea viiddis davviriikkalaš rájarasta ovttasbargu okta vuoruhansurggin . 2 Davviriikalaš suodjalusovttasbargu čađat buoriduvvo . 2 Davviriikalaš ovttasbargu Ruoŧa ja Suoma sámi skuvlaráđiiguin galgá nannejuvvot , ja dain galgá leat konkrehta oktavuohta ovdánahttinprošeavttaide . 2 Davviriikalaš giellapolitihka julggaštus 2 Davvinorgga Opera ja Symfoniorkester oažžu 3,1 miljovnna kruvnnu lassijuolludusa . 2 Davviguovlostrategiija lea viidáseappot ovddiduvvon ja almmustahttojuvvon jagi 2009 Ođđa huksengeađggit davvin nammasaš preanttusin , mas váldoulbmil lea sihkkarastit álgoálbmogiid kultuvrra ja eallinvuođu . 2 Davviguovllut leat strategalaččat mávssolaččat Ruššii maid . 2 Davviguovllut leat min deháleamos strategalaš áŋgiruššansuorgi olgoriikapolitihkas . Danne lea ráđđehus systemáhtalaččat nannen áŋgiruššama davviguovlluin maŋimuš jagiid . 2 Davviguovllut leat historjjálaččat eamiálbmogiid ássanguovllut geat áiggiid čađa leat heivehan ja ovdánahttán kultuvrraset ja eallinvuogiset dáidá márginála subarktalaš guovlluide . 2 Davviguovllut . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Davviguovlluin sáhttet bohciidit vuostálas beroštumit jieŋaid-suddama geažil , boahttevaš fievrrádusgeainnuid , guolástusresurssaid , ja oljo- ja gássaresurssaid geažil . 2 Davviguovllu ovdanahttima várás lea dehálaš ođasmahttit luotta maiddai gaskal Bállojoga ja Gilbbesjávrri . 2 Davvi-Trøndelágas leat eanas orohagaid dálveguohtumat rittuid lahka , muhto leat gal dálveguohtumat maiddái siseatnamiin . 2 Davvi-Trøndelágas lea ovdal leamaš alla buvttadeapmi , muhto stuora massimat 1990-logu álgobáliid leat dagahan ahte sihke njuovvanhivvodat , buvttadeapmi ja boazolohku lea gahččan mearkkašahtti olu . 2 Davvi-Trøndelága stuoradiggeáirras 2 Davvi-Trøndelága fylkkaráđđi oaivvilda fertet eaktudit ahte guoskevaš bealit ovttasráđđádallet , jus ođđa guovllut ovttastahttojuvvojit hálddašanguvlui láhkaásahusa bokte . 2 Davvi-Trøndelága allaskuvla lea máŋga jagi ožžon 300 000 kr sturrosaš sierra juolludusa lullisámegiela ja kultuvrra várás . 2 Davvi-Trøndelaga 2 Davvi-Norgga searvegottiin ožžot máŋga searvegotti main lea sámegielat álbmot 2004 rájes , stáhtadoarjaga čađahit viiddis ja vuogálaš oahpahusfálaldaga . 2 Davvi-Norgga fylkagielddat ja Nordlandsklinikken / Finnmárkku klinihkka ovttasbarget ja plánejit ollislaš institušuvdnafálaldaga gárrenávdnasiid geavaheddjiid várás . 2 Davvi-Hålogalánddas lea maiddái bismágoddekapellána guhte bargá guovlluin gos sámit ásset bieđgguid . 2 Davvi guovlluin leat lagabui 100 000 olbmo sullii 20 iešguđet čearddas , čadnon boazodollui . 2 Davvegouvllu válgabiires leat 9 listta : 2 Davit Nordlánda 2 Davimus Suoma rádjegielddain leat guokte ođđaáigahas girdigietti , Avvilis ja Eanodagas . 2 David Jonasson válljejuvvui sámi giellalávdegotti ságadoallin ja ođđa láhttut válljejuvvoje bargolávdegoddái 2010-2011 áigodahkii . 2 Dattetge áigu Sámediggi garrasit čujuhit dárbbu dakkár hálddašeapmái mii sihkkarastá ja gáhtte šibitdoalu ja boazodoalu vuođu . 2 Dattetge vuođđoskuvlla ohppiidlohku geain lea sámegiella njiedjá ( unnu ) . 2 Dattetge sáhtášii addit guođohanlobi olggobealde iežas gieldda jos dilálašvuođat bealuštivčče dákkár viiddideami ja jos dákkár viiddideapmi ii livčče menddo stuorra vahágin eará vuoigatvuođalaččaide . 2 Dattetge orru leamen váttis mihtidit lávdegotti barggu beaktilvuođa daiguin áššiiguin maid lávdegoddi lea ovddidan guovddáš eiseválddiid ja Norgga kulturráđi čuovvuleami ektui . 2 Dattetge orru dego Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttas livččii šaddan buoret ovttasbargu eará ovddasvástideaddji departemeanttaiguin plánabarggus . 2 Dattetge oaivvilda Sámediggi ahte dát dáhkádus galgá oidnot njuolga lágas , ja dat galgá guoskat olles sámi ássanguvlui , ii ge dušše Finnmárkui . 2 Dattetge muhtun mánát dan dárbbašit eanet go earát . 2 Dattetge livččii dábálaš dohkkehuvvon rievttálaš jurddašeami vuostá jos dakkár vuoigatvuođaáššiin geahččalivččii bágget olbmuid ala čovdosiid mat rihkkot nuppi beali čielga vuoigatvuođaid , danne go nubbi bealli — mii vearrivuođain lea ožžon dáid vuoigatvuođaid — sáhtášii álggahit riiddu danne go ii sáhte dohkkehit ahte dát vuoigatvuođat leat fas ásahuvvon . 2 Dattetge livččii albma nissonlasáhus vuogas , mas eaktun lea ahte lea dušše nissonolbmo dienas mii geavahuvvo vuođđun juolludeapmái . 2 Dattetge lei deaŧalaš nannet dán lágas . 2 Dattetge lea veara mearkkašit ahte dát sáhttá dagahit váttisvuođaid bivdofatnasiid ruhtadeami oktavuođas , ja váttisvuođaid go galgá fidnet earrevuoigatvuođaid bivdui . 2 Dattetge lea proseassa jođus mii galgá buoridit ovttasbarggu , ja dan atná Sámediggi lávkin rivttes guvlui . 2 Dattetge lea nu ahte riikkaidgaskasaš rievttálaš mearrádusat galget dulkojuvvot sánis sátnái jos eai leat nana ákkat mat gáibidit dulkoma mii garvá sánis sátnái dulkoma . 2 Dattetge lea nu ahte leat sápmelaččat ieža , iežaset ovddasteaddji orgánaiguin , buoremusat sáhtášedje árvvoštallat livččii go luonddumeassan ollislaččat vahágin sámi kultuvrra boahtteáigái . 2 Dattetge lea nu ahte go dát dáhpáhuvvá sámi álbmoga guovdu , de dat rihkku álbmorievttálaš geatnegasvuođaid maid Norga lea váldán badjelasas sámi álbmoga ektui . 2 Dattetge lea mihttomearrin buoredit kapasitehta sámediggevuogádagas daid gáibádusaid ektui mat biddjojuvvojit Sámediggái sihke hálddašanorgánan ja politihkalaš orgánan . 2 Dattetge lea lávdegoddi ovttaoaivilis ahte muhtun rievdadusaid mat gusket áirrasjuhkui seađášii bidjat gustot juo 2001 válggas , go válgakreatsain leat nu stuorra erohusat dan ektui man ollugat leat čálihuvvon jienastuslohkui . 2 Dattetge lea hálddahuslaš hástalussan ovttastahttit dásseárvoperspektiivva ja defineret nissoniid áŋgiruššansuorgin Sámedikki doaibmaplánain , doarjjaortnegiin ja doarjjageavahusas . 2 Dattetge lea dárbu stuorát searaide surggiin nugo dearvvasvuohta , mánát , nissonat , riektesihkkarvuohta , diehtojuohkin , jna , gozihan dihte geatnegasvuođaid mat Norggas leat sihke nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 2 Dattetge lea deaŧalaš bargat dan ala ahte šaddat iešheanaleabbo váikkuhangaskaoapmeoasálažžan lagabui definerejuvvon čielga profiillain sámi ealáhusovddideami ektui . 2 Dattetge lea deaŧalaš ahte ođđa háldenguovlluide sihkkarastojuvvojit resurssat ja gelbbolašvuohta nu ahte sáhttá čuovvolit stáhta sámepolitihka . 2 Dattetge lea buorre go váttisvuohta lea geahččaluvvon čovdojuvvot čoahkkimiin Sámi kulturmuitoráđi jođiheaddji ja kultur- ja oahpahusa fylkkaráđi gaskka , čilgen dihte dili ja plánen dihte oktasaš ovttasbargoseminára . 2 Dattetge lea bargodilli mii sealggis nalde guoddá min oktasaš čálggu . 2 Dattetge lea Sámedikki mielas dárbu čujuhit ahte stuorra oassi BOF:as lea ovdagihtii čadnon šiehtadussoahpamušaid bokte . 2 Dattetge lea Sámediggái deaŧalaš deattuhit ahte eará aktørat go guovddáš eiseválddit ja Sámediggi eai galgga defineret makkár surggiin Sámedikkis boahtteáiggis galgá leat váldi . 2 Dattetge lea Norgga stáhta dovddastan ahte sápmelaččat leat sierra álbmot — eamiálbmot mii lea kultuvrralaš minoritehta dáža servodagas . 2 Dattetge ii sáhte njuolga gulahallama buhtadit jorgalemiin . 2 Dattetge ii ovddit modealla Sámedikki sajádaga sorjjakeahtes álbmotválljen orgánan čielgaseappot go dál ge . 2 Dattetge ii leat ruhtajuolludeapmi lassanan . 2 Dattetge ii leat nu buorre go dát ruhta lea váldon Boazodoalu ovddidanfoanddas . 2 Dattetge ii leat evttohus lahkage dohkálaš danne go ii atte sápmelaččaide dáhkádusaid rievdadusaid vuostá maid molsašuddi politihkalaš oainnut riikkapolitihkas sáhttet dagahit . 2 Dattetge háliida diggi čujuhit ahte ovddasvástádus ferte maid mielddisbuktit vejolašvuođa ollásit searvat proseassaide . 2 Dattetge gávdnojit 2 sierranas Stuorradiggeproposišuvnna , maid Sámediggi ii leat bidjan mielddusin áššái ; nammalassii Stuorradiggeproposišuvdna nr. 42 , nr. 70 ja nr. 45 . 2 Dattetge gádjundoaibma measta olles sámiguovllus doaimmahuvvo gielddalaš eaktodáhtolaš buollinveagain , mii mearkkaša viiddis ovddasvástádusa báikkálaš ja dávjá eaktodáhtolaš buollinvehkii . 2 Dattetge galggašii Sámedikki mielas rievddalmasáiggis leat vejolaš sierra doaibmabijuiguin sihkkarastit sápmelaččaid duopmárámmáhii . 2 Dattetge ferte árvvoštallat ahte ii go dáid ruđaid 2002 rájes galggašii bidjat bissovaš fievrrideapmin Sámedikki bušehttii Eanadoallodepartemeantta sierra 50-poastta bokte , ja váldit daid eret šiehtadallamiid oassin . 2 Dattetge ferte leat nu ahte ealáhusdárbu mii lea sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođđun , ferte bájimužžii vuoruhuvvot . 2 Dattetge eahpida Sámediggi hui garrasit ahte ii leat riekta heivehit boazodoallošiehtadusa váikkuhangaskaomiid dakkár dillái mii lea čuožžilan boasttu boraspirehálddašeami geažil . 2 Dattetge dáhttu Sámediggi doarjut dákkár ortnega jos lea sáhka giliin maid rájit leat hui čielgasat , ja dainna eavttuin ahte sihke Sámi eanahálddašeami ja Finnmárkku eanahálddašeami stivrrat mihtet dákkár searvamii . 2 Dattetge dáhttu Sámediggi dadjat ahte ii leat dušše boazodoalu ovddasvástádus suodjalit guohtoneatnamiid ; plánaeiseválddiin lea maid ovddasvástádus ieža gozihit boazodoalu vuoigatvuođaid . 2 Dattege spiehkastuvvo virgeolbmolága § 5:s dannego virgádanváldi lea sámelága § 2-12 nuppi čuoggá mielde biddjon Sámediggái . 2 Dattege rávve bargojoavku ahte dain guovlluin gos guohtun ii leat bistevaččat heitot dálvet ja gos eai leat olu boraspiret , ii berre miesseproseantta rievddadit eambbo go 10-15 % jagis jahkái . 2 Dattege leat orohatstivrras muhtun hástalusat boazologu mearrideami hárrái . 2 Dattege lea váttis árvvoštallat rásseguohtumiid ja jeagelguohtumiid geavaheami . 2 Dattege lea guláskuddanvuoigatvuohta viidát go ráđđádallanšiehtadus ovtta doaibmasuorggis : Gulaskuddanvuoigatvuođa doaibmasuorgi čujuha ” almmolaš orgánaide ” mat leat orgánat sihke guovddáš , guovllu ja báikkálaš dásis , vrd. Od.prp. nr. 33 ( 1986-87 ) siidu 118 . 2 Dattege lea dehálaš ahte mii čuovvut álbmotrievtti . 2 Dattege lea Sámediggi almmolaš orgána mii lea ásahuvvon almmolašrievttálaš lágaid vuođul . Sámediggi hálddaša almmolašrievttálaš njuolggadusaid , ja hálddaša goasii dušše almmolaš ruđaid ( vrd. kap. 7.1 ) . 2 Dattege ii sáhte nu dahkat jus lea ásahuvvon buohtalas álggahanoassi . 2 Dattege ferte ain oaidnit dán mearrádusa sisdoalu ja viidodaga go dan galgá geavahit . 2 Dattege eaktuduvvo ahte ekonomiijanjuolggadusat ja mearrádusat adnojit dakkár málle mielde ahte Sámediggi álbmotválljejuvvon orgánan oažžu vejolašvuođa ieš árvvoštallat . 2 Dattege eahpidan ulbmilašvuođa das ahte mearridit deaddologu norpmaid , ja ahte dat fas leat mearrideaddjin alimus boazologu hárrái . 2 Dattege eahpida bargojoavku sisttisdoallá go riikarevišuvdnalága § 9 vuosttaš lađas Sámedikki rehketdoalu jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan . 2 Dattege berre boazolohku ollislaččat doalahuvvot dássedin 3-jagi áigodagas . 2 Dattege Norga ii leat mearridan luohpanbeaivi – mii sisa manaimet iežamet lihtolaččaiguin ja áigut , go áigi lea láddan , ovttas singuin fas guođđit dán riikka . 2 Datte leat gávnnahan ahte stáhtaeatnamiidda Nordlánddas ja Romssas ii berre várrelága iige Finnmárkolága málliin joatkit daid nuppástuhtekeahttá . 2 Dato 2 Dat čuovvu konvenšuvnna bajimus ulbmila das ahte eamiálbmogat galget ieža beassat jođihit iežaset ovdáneami , ja ahte ráđđádallamat leat guovddáš prinsihppan . 2 Dat čoahkkimat lea čielga čielggadan- ja digaštallančoahkkimat . 2 Dat čilgejuvvo dainna ahte mearrádus gusto mearridanválddi sirdimii daid politihkalaš ja ekonomalaš rámmaid siskkobealde maid Stuoradiggi ja ráđđehus bidjá jahkásaš bušeahttamearrádusain , juolludannjuolggadusain ja departemeantta juolludusreivviin . 2 Dat čielggadahttet makkár geatnegasvuođat mearridanorgánain leat sámi deasttaid fuolaheamis áššeráhkkaneamis ja mearrádusaid dagadettiin . 2 Dat čielga ráddjejumit mat leat ovdánahttinbeali gelbbolašvuođas ja kvalitehtas , leat guovddážis čuollame vuoruhuvvon doaibmabijuid beali . 2 Dat čiegus eretfárren mielddisbuktá erenoamáš stuorra váikkuhusaid dáidda guovlluide . 2 Dat čađahuvvo gorrelohkoválgan . 2 Dat šaddá lossat , muhto ovttas mii gal birget . 2 Dat šadde dalle Sámedikki hálddahusa vuollái , mii Sámedikki mearrádusa mielde organiserejuvvui ossodagaide . 2 Dat ” Sámi leavgga geavaheapmi ” - raportta gulaskuddancealkámušat mat dovddahit vuostemiela ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin , oaivvildit ahte gielddat ja fylkkagielddat galget ieža beassat mearridit galgá go levgejuvvot guovvamánu 6. beaivvi . 2 Dat árvvoštallan lea biddjon hálddahusa friddja árvvoštusa vuollái , ja dan ii sáhte rievttálaččat dárkkistit . 2 Dat árvala juolludit politiijai ja áššáskuhttineiseválddiide oktiibuot 696 miljovnna kruvnno eanet , mas 164 miljovnna kruvnno geavahuvvojit doaimmaide , mat laktásit suoidnemánu 22. b. 2011 daguide . 2 Dat váldi mii lea sirdojuvvon Sámediggái , lea váldi vuoruhit ja juohkit stáhta juolludusaid sámi giela , kultuvrra ja servodateallima vásedin doaimmaide . 2 Dat váldi mii Sámedikkis lea dán oktavuođas , lea mearridit doarjjaortnegiid njuolggadusaid . 2 Dat váldi lea addon láhkaásahusa bokte , ja Sámediggi lea fágalaččat Riikaantikvára / Birasgáhttendepartemeantta vuollásaš . 2 Dat váikkuhangaskaoamit mat leat sektuvrii , leat daid doaimmaid várás mat leat vuolgán boazodoalus . 2 Dat váikkuha sidjiide jus ásodathattit njidjet ja reantu goargŋu . 2 Dat váikkuha ollu Romsii . 2 Dat vuovddášii stággobivdogoarttaid ja mearridivččii goartahattiid , háldešii sisaboađuid , organiserešii čázádaga bearráigeahču ja sáhtášii gáržžidit bivdolobi mii ii leat mearriduvvon lágain ja láhkaásahusain , jos nu lea dárbu dahkat guollemáddodaga dihte dahje guollebivddu dihte . 2 Dat vuohki movt oahpaheaddji ja ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpahus čađahuvvo ? 2 Dat vihtta gieldda Finnmárkkus maidda giellanjuolggadusat gusket , gullet golmma sierra fálddi kantuvrii mat leat olggobealde giellahálddašanguovllu . 2 Dat vel lea mearkkašahttin dálá gáhttenguovlluid geavaheami gustojeaddji mearrádusaid ođasteamis . 2 Dat vahágahtášii dearvvaš gilvaleami , mii lea golaheddjiid ovdun . 2 Dat sáhtášii maid dagahit stuorát áddejumi sámepolitihka vuođđoprinsihpaide , ja stuorát máhtu sámi kultuvrra , sámi servodateallima ja sámediggevuogádaga birra sihke dáža eiseválddiin ja muđui servodagas . 2 Dat sáhttá váikkuhit borramušgávpeovttastusaid gaskasaš gilvodillái . 2 Dat sáhttá ovdamearkka dihte leat ovttaskas boazodolliid gaskka , guovtti siidda gaskka dahje guovtti orohaga gaskka . 2 Dat sáhttá mielddisbuktit ahte sámi servodat olaha buoret ipmárdusa eará servodagain . 2 Dat sáhttá dahkkot ovttasbargguin dainna ođđa journalisttaoahpahusain Sámi allaskuvllas Guovdageainnus . 2 Dat sáhttá dahkkot nu ahte ráđđádallanbargovugiin ( dahje sámelagas ) rahppojuvvo vejolašvuohta beliide searválaga soahpat geavahit sorjjakeahtes áššedovdiid áššiin main ii leat ovttaoaivilvuohta dahje main ii soaitte olahit ovttaoaivilvuođa dainna go lea goabbat ipmárdus álbmotrievtti sisdoalus . 2 Dat sáhttet ovdamearka dihte leat álbmotšilljut , valáštallanhuksehusat , industriijaguovllut dahje lunddolaš hehttehusat nugo , jogat dahje gilvvaeatnamat . 2 Dat sáhttet leat raporttat , analysat ( guorahallamat ) ja kártemat mat geigejuvvojit departementii . 2 Dat sáhttet leat heajos guohtumat dálkkiid geažil , go čakča / giđđaguohtuneatnamat jikŋot , go olu borgá ja arvá dálveguohtuneatnamiin ja dat jikŋot , geassebahkat ja divri ja eará muosehuhttimat boraspiriid dahje olbmuid doaimmaid geažil . 2 Dat sáhttet geavahuvvot fievrridit soalddáhiid ja dávviriid olggos - sisa doaibmaguovlluin ja guovlluid siskkobealde . 2 Dat sáhttet fievrridit eanet gálvvu , ja sáhttet girdit ihkku ja seaivut áibbas gaskaboddosaš seaivunbáikkiide . 2 Dat sáhttet atnot viežžamis olggos soalddáhiid geat leat vaháguvvon soađis dahje lihkohisvuođain . 2 Dat stuorimus lea lullisámi dávvirvuorkká ja kulturguovddáža , Saemien Sijte , ođđa vistti huksen Snoasa suohkanis . 2 Dat stuora ja boares doibmiibidjansuodjalus lea dál historjá . 2 Dat sohkabealli mas lea vuolláibáza áirasiid ektui maŋŋá válgga Sámedikkis galgá oažžut dán guokte áirrassaji . 2 Dat sisttisdoallá ahte universitehta lanja hábmen ii leat áibbas mearkkašumi haga . 2 Dat ráddje man olu bohccuid guovlu gierdá ja man stuora badjebáza buvttaduvvo ja man stuora osiin ávkkástallá . 2 Dat ruđat galget geavahuvvot infrastruktuvrra huksemii ja guolástusa ovddidandoaibmabijuide Sámedikki sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána ja Sámi guolástuslávdegotti árvalusa ektui . 2 Dat ruhtadivccii gaskamearálaccat 2 cielggadusa / plánaprošeavtta jagis . 2 Dat resurssat mat leat sámi guovlluin eai álo atte doarvái dietnasa oktoámmátheiveheamis . 2 Dat ovdáneapmi mii lea leamaš maŋŋel § 110a dohkkeheami , mielddisbuktá stáhtii eará ja viidát ovddasvástádusa go dat mii lea dássážii leamaš . 2 Dat ovddiduvvo ON-soahpamuša ulbmilis , art. 1:s nr. 2 . 2 Dat ovddasvástádus sáhttá maiddái gustot jus dieđut sámi giela , kultuvrra ja servodateallima stáhtusa birra leat váilevaččat . 2 Dat ovddasvástádus fuolahuvvo dábálaččat nu ahte eiseválddit maŋŋel loahpalaččat dohkkehit daid mearrádusaid mat leat dahkkon boazodoalus . 2 Dat ortnegat mat dán rádjai leat álggahuvvon divvun dihte muhtun oasi vahágis , eai leat ávkkuhan . 2 Dat ortnegat maid Sámedikki doarjjastivra hálddaša , ovdanbohtet Sámedikki jahkásaš bušeahtas . 2 Dat orru čájehuvvome ahte Stuorradiggi lea ožžon boasttu ipmárdusa dain dutkamin mat leat čađahuvvon ovdal . 2 Dat orru dego agálaš áigi . 2 Dat orohatstivrrat mat ledje válljejuvvon ovdalgo dát láhka bođii fápmui , leat beassan ráhkkanišgoahtit doaibmanjuolggadusaid ráhkadeami . 2 Dat orgána mii lea fápmudan [ ... ]ferte maiddái sáhttit addit direktiivvaid das movt konkrehta áššit galget mearriduvvot . 2 Dat ollu ruoŧŧilaččat geat doalahit Norgga jođus , dadjet ahte Norga giktala hirbmadit alla bálkkáiguin ja buriid bargofálaldagaiguin . 2 Dat ollu lihkahallamat mat leat dahkkon ja ain dahkkojuvvojit boazodoallu guovlluin , leat maiddái mielde ráddjemin guohtumiid ja buktet váttisvuođaid boazologu heiveheapmái . 2 Dat oassi biddjo dalle dan siidaoassái mas álggahanoassi vuođđuduvvui . 2 Dat oasit gustovaš duodjeorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusain mat gusket institušuvnnaide mat leat dán poasttas sihkkojuvvojit . 2 Dat nubbi bealli lea berošmeahttunvuohta . 2 Dat njuolggadusat galget sáddejuvvot guovllustivrii dohkkeheapmái . 2 Dat njuolggadus galgá čavgadit geavahuvvot . 2 Dat máhttu lea maiddái iešguđetlágán dálkkiid ja muohtadilálašvuođaid birra , ja guđiin guovlluin boazu bissu iešguđet áiggiid . 2 Dat muitala ieš alddis ahte dutkamat eai doala deaivása . 2 Dat muitala ahte lea dárbu lasihit prošeaktaruhtaoasi danne go prošeavttain orru stuorra mearkkašupmi sámegiela ovddideapmái . 2 Dat movt departemeanta dáinna áššiin dagai sáhtii dagahit dan ahte sámi servodat álggii eahpidit duopmostuoluid iešheanalis saji váttis politihkalaš dilis . 2 Dat modeallat maid bargojoavku čilge , fertejit árvvoštallojuvvot daid álbmotrievttalaš geatnegasvuođaid ektui mat Norggas leat . 2 Dat mii pasieanttaide lea dehálaš lea divššu kvalitehta . 2 Dat mii nappo váilu lea dáid vuoigatvuođaid formálalaš dohkkeheapmi , ráddjen ja mearrideapmi . 2 Dat mii nappo lea deataleamus rievttálaččat , lea dihto guovllu ealáhusdoaimma vuoigatvuođa rievttálaš vuođđu . 2 Dat mii mearrida lea go Sámedikkis ášševuolggahangelbbolašvuohta lea bealálašnákca ja pro 40 2 Dat mii lea ođas dán jagi šiehtadusas lea ahte bealit sohpe heaittihit boazodoalu fágaráđi . 2 Dat mii lea ođas , lea ahte árbediehtu ge šaddá leat mielde mearrádusproseassaide , ja daidda ge mearrádusproseassaide mat gusket álgoálbmogiidda ja sin servodatovdáneapmái . 2 Dat mii lea oktasaš dáin ákkain , lea ahte ákkaid lea váttis rievttálaččat bealuštit . 2 Dat mii lea leamašan váttisvuohtan Anáris lea ahte eiseválddit eai dovdda nuppi riikka lágaid ja mearrádusaid dehe eiseválddit rávvagiid . 2 Dat mii lea deatalaš boahttevaš hálddašanorgánaid ektui , lea earret eará mo vejolaš báikkálaš hálddašanorgána stivrra čoahkádus lea . 2 Dat mii lea buot deháleamos dearvvašvuođafálaldagaid stivrejumis leat divššu bohtosat . 2 Dat mii dás lea deatalaš lea man muddui eatnama vuovdin , láigoheapmi dahje eará hálden gáržžidivččii boazodoalu vuoigatvuođaid . 2 Dat mii dahká Norgga nu rikkisin , lea ahte nu olut leat barggus . 2 Dat mielddisbuvttii maiddái bargoaddiovddasvástádusa Norgga sámiráđi fásta bargiide . 2 Dat mielddisbuktá soames váttis dilálašvuođaid . 2 Dat mielddisbuktá mealgat stuorát mátkegoluid ja goluid iešguđetlágan áššedovdibálvalusaid oastimiidda . 2 Dat mielddisbuktá lassáneaddji dorvvolašvuođa olbmuide . 2 Dat mielddisbuktá earret eará ahte dušše geavahanvuoigatvuohta ja háldu eai deavdde konvenšuvnna gáibádusaid , danne go dat ii attáše sámi álbmogii doarvái buori vejolašvuođa bearráigeahččat guovlluid . 2 Dat mielddisbuktá ahte sápmelaččaid historjjálaš vuoigatvuođat , geavaheapmi ja riekteáddejupmi — ja buot mii muđui adnojuvvo gustojeaddji rievtti vuođđun , láhkasuodjaleapmi ja hálddašeapmi , galget leat riekteovdáneami ja hálddašeami vuođđun — seamma láhkai go dážaid vuoigatvuođat , geavaheapmi ja riekteáddejupmi leat . 2 Dat mielddisbuktá ahte sámi beroštumiid ovddasteapmi ja mieldeváikkuheapmi lea hirbmat deaŧalaš . 2 Dat mielddisbuktá ahte leat unnán rievttálaš njuolggadusat maid mielde hálddahus galgá árvvoštallat , earret dábálaš hálddahuslaš prinsihpat kontradiktoralaš gieđahallama ja bealátkeahtesvuođa birra ja ahte mearrádus galgá leat áššálaš ii ge dagahit áššehis vealaheami . 2 Dat mielddisbuktá ahte juohke áŋgiruššansuorggis plánas galget ráhkaduvvot earenoamáš doaibmabijut mat vuhtiiváldet sámi riddo- ja vuotnaguovlluid nissoniid beroštumiid . 2 Dat mielddisbuktá ahte jos Sámediggái ja Finnmárkku fylkkadiggái eai leat juogaduvvon seamma ollu stivralahtu , de ii sáhte eisege sirdit eaiggáduššanráđđejumiid Finnmárkku eanahálddašeapmái . 2 Dat mielddisbuktá ahte buot departemeanttaid árvalusaid sámiguoskevaš ulbmiliid oktavuođas ovddida dat ministtar geas lea ovddasvástádus oktiiheivehit sámi áššiid . 2 Dat mearrádusat kapihttaliin I – VIIa mat eai fámohuhttojuvvo suoidnemánu 1. b. 2009 rájes : § 6 . 2 Dat mearrádus ovddida prinsihpa ahte eamiálbmogis galgá leat riekti dahkat deaŧalašvuođaortnega ovdánanproseassas ja nu guhkás go vejolaš beassat jođihit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2 Dat mearkkašii ahte Sámediggi ieš sáhtii lasihit bargiid go fal bálkágolut ledje doaibmajuolludusa siskkobealde . 2 Dat mearkkaša čuovvovačča : 2 Dat mearkkaša vearrogeahpádusa sidjiide geain leat vuolimus bálkkát ja nanne bargofálaldagaid . 2 Dat mearkkaša ovdamearkka dihte ahte son guhte aktiivadit searvá bargguide galgá válljejuvvot ovdalii ohcci guhte ii leat searvan bargguide . 2 Dat mearkkaša mii dál joksat measta buot nuorra nieiddaide . 2 Dat mearkkaša maiddái earráneami . 2 Dat mearkkaša ee. ahte vejolaš spiehkastemiid berre árvvoštallat . 2 Dat mearkkaša ee. ahte ollu eanet fylkkageainnuide biddjojuvvo čavga geaidnobajáldas ja ahte geaidnofierpmádat buoriduvvo nu ahte guoddá ollu stuorit biilagurpmiid . 2 Dat mearkkaša earret eará ahte sápmelaččain lea álbmogin vuoigatvuohta maid dušše sámi álbmot ieš sáhttá hálddašit ja šiehtadit . 2 Dat mearkkaša ea.ea. ahte lea ovddasvástádus fuolahit : 2 Dat mearkkaša doaibmabijuid mat galget geahpedit guhkes gaskkaid buktin heajos beliid ja ovddidit geasuheaddji ja dynámalaš ealáhusbirrasiid . 2 Dat mearkkaša dan ahte soaitá leat sáhka ollu eanet vuoigatvuođaid birra go guođohanvuoigatvuođa birra mat vejolaččat šaddet bággolonistuvvot . 2 Dat mearkkaša dan ahte soaitá leat sáhka ollu eanet vuoigatvuođaid birra go guođodanvuoigatvuođa birra mat vejolaččat šaddet bággolonistuvvot . 2 Dat mearkkaša dan ahte organisašuvdna sáhttá bidjat listtaid buot válgabiirriin boahtte sámediggeválggas . 2 Dat mearkkaša dan ahte olggobealde sámegiela hálddašanguovllu galget leat unnimusat logi oahppi gielddas geat dáhttot oahpahusa sámegillii . 2 Dat mearkkaša ahte sihke eaiggáduššanvuoigatvuohta ja háldovuoigatvuohta ferte dohkkehuvvot . 2 Dat mearkkaša ahte ruhta mii juolluduvvo ovdamearkka dihte Máhttodepartemeantta bušeahta badjel galgá golahuvvot daidda ulbmiliidda mat adnojedje vuođđun Stuoradikki bušeahttameannudeamis . 2 Dat mearkkaša ahte ovtta standárdda siskkabealde lea leamaš 27= 128 dahje 28=256 mearkka geavaheapmái . 2 Dat mearkkaša ahte orohatstivrras eai leat šat almmolašrievttálaš doaimmat . 2 Dat mearkkaša ahte olbmot galget oažžut ruovttoluotta vuoigatvuođa iežaset vuonas bivdit alcceceaset jahkedietnasa . 2 Dat mearkkaša ahte okta bustávva / symbola sisdoallá binára 4 ( guovtteoasat ) logu mas leat 16 lohkomearkka . 2 Dat mearkkaša ahte mii bargat áŋgirit dihto prošeavttaiguin juolluduvvon resurssaid siskkobealde . 2 Dat mearkkaša ahte láhka lágida dili ee. sidjiide geain eai leat sámi máttut , muhto geat dál doaimmahit boazodoalu Finnmárkku nuorttamus guovlluin , ain joatkit boazodoaluin boazodoallolága mearrádusaid mielde . 2 Dat mearkkaša ahte lea čielggas ahte sámi álbmogis lea rievttálaš vuoigatvuohta oažžut eaiggáduššanvuoigatvuođa dohkkehuvvot , seammás go dát guovllut galget bissut sámi geahču vuolde . 2 Dat mearkkaša ahte lea váttis gaikut muhtun váldosparruid huksehusas almmá váikkuhusaid haga huksemii muđui . 2 Dat mearkkaša ahte jus guovvamánu 6. beaivvi dahket almmolaš leavgabeaivin gonagaslaš resolušuvnnain , dát mielddisbuvttášii geatnegasvuođa levget Norgga leavggain stáhta visttiin . 2 Dat mearkkaša ahte ii leat vejolaš sirdit eará siidii ovdalgo ođđa siidda siidaosiid jođiheaddjit ovttamielalaččat addet lobi nu dahkat . 2 Dat mearkkaša ahte iešguđet fágadepartemeanttain lea bušeahttačuovvolanovddasvástádus , maiddái daidda ortnegiidda mat 1993:s ja maŋŋel leat sirdojuvvon Gielda- ja guovlodepartemeantta bušehttii . 2 Dat mearkkaša ahte iešguđege áššeoasála ieš ferte máksit goluidis , juos nubbi áššeoasálaš ii vuoittáhala áššis oalát . 2 Dat mearkkaša ahte giellagelbbolašvuohta ferte ovdánit ovttas giela ovdánemiin oppalaččat , vai jovssašii giellaovddidanáigumušaid . 2 Dat mearkkaša ahte galgá váikkuhit buot politihkkasurggiide mat gusket árvoháhkamii . 2 Dat mearkkaša ahte eanet buohccit ožžot divššu . 2 Dat mearkkaša ahte dáid vuoigatvuođaid ii sáhte gieđahallat ovttalágan vuoigatvuohtan nu ahte daid lunddolaš earenoamášvuođat eai iskkaduvvo . 2 Dat mearkkaša ahte dáid olbmuid vuoigatvuohta eallinvuođđui ja dan buktagiidda dáhkiduvvo stáhta ja riikkaidgaskasaš riekteortnega doarjagiin . » 2 Dat mearkkaša ahte boazolohku dál galgá mearriduvvot ” vuođđodásis ” , ja daid guohtuneatnamiid ektui maid siida hálddaša . 2 Dat mearkkaša ahte boazodoalu vuhtiiváldin lea dušše okta bealli maid galgá deattuhit luobahangažaldagaid oktavuođas . 2 Dat mearkkaša ahte boazodoallit eai sáhte orohatjuohkima bokte , massit boares áiggi rájes vuoigatvuođaid jus vel maŋŋel čájehuvvo ge ahte rájit eai deavdde dakkár vuoigatvuođaid . 2 Dat mearkkaša ahte bargo- ja searvadahttinministtar geas lea oktiiheivehanovddasvástádus sámi áššiin ovddida buot departemeanttaid áŋgiruššanevttohusat sámi ulbmiliid dáfus – jus ležžet dakkárat . 2 Dat mearkkaša ahte Sámedikkis leat stuorra hástalusat giellabarggu oktavuođas . 2 Dat mearkkaša ahte Sámedikkis lea rievttálaš doaibmanákca ja ahte das lea alddis ovddasvástádus ekonomalaš geatnegasvuođaid hárrái . 2 Dat mearkkaša ahte Sámedikkis lea alddis lea dahje áigu alcces čatnat dan fágalaš gelbbolašvuođa maid dárbbaša dákkár vejolaš árvvoštallamiin . 2 Dat mearkkaša ahte Sámedikkis ii leat mearridanváldi jus Sámediggái ii leat addojuvvon dakkár váldi , sámelága vuođđooaivila mielde ferte danne Sámediggi gohčoduvvot ráđđeaddi orgánan . 2 Dat mearkkaša ahte Sámedikki oainnu mielde ii galggaše Finnmárkku eanahálddašeamis leat eaiggáduššanváldi dán areálas . 2 Dat mearkkaša ahte Sámediggi áigu vuoruhit dán láhkabarggu dassážiigo vurdojuvvon mearrádus dahkkojuvvo . 2 Dat mearkkaša ahte Sámediggi sáhttá čatnat šiehtadusaid ja váldit ovddasvástádusa ja geantnegasvuođaid . 2 Dat mearkkaša ahte Sámediggi dáhttu mearridit galget go , ja jos galget , de mo minerálaresurssaiguin boahtteáiggis galggašii ávkašuvvat . 2 Dat mearkkaša ahte Norgga stáhtaleavga gessojuvvo stáhtii gulli visttiin , ja erenoamážit ráđđehusa visttiin . 2 Dat mearkkaša ahte Norga dohkkeheami bokte lea dohkkehan sápmelaččaid saji eamiálbmogin Norggas , ja geatnegahttán iežas čađahit geatnegasvuođaidis konvenšuvnna mearrádusaid mielde . 2 Dat mat leat sádden ohcamiid ja čájehan beroštumi sámi giellaguovddáža ásaheapmái leat : Lulli-Trøndelaga fylkkasuohkan Rørossamisk opplæringsprogram bokte , Snåsa suohkan , Foreningen Samisk Hus i Oslo ja Kunnskapssenteret i Gildeskål . 2 Dat mat gohčoduvvojit ” stáhtalaš doaimmaid ja eará eiseválddiid rehketdoallun ” sáhttet áiggi vuollái rievddadit stáhtalaš hálddašeami mielde ja dan mielde movt stáhtalaš rehketdoalloortnet ásahuvvo . 2 Dat massin lassána mearkkašahtti olu go leat heajos dálkkit ja guohtumat . 2 Dat maiddái geahčada guđege molssaeavttu váikkuhusaid ja goluid . 2 Dat maiddai dagaha vejolažžan buorebut ovttasbargat rájáid rastá , nugomat oahpahussuorggis , dearvvašvuođa- ja dikšunbálvalusas ja ealáhusdoaimmas . 2 Dat maid stuorraservodat atná meahccin unnán árvoduddjomiin , sáhttá sápmelaččaide leat kultureanadat maid geavahit aktiivvalaččat . 2 Dat maid ovdanboahtá čielgasit čoahkkinjođihangotti sierra bargoveaga bokte mii organisere ja doaimmaha dievasčoahkkima doaimma . 2 Dat maid juohke áidna dis lea bargan MINURCATas árvvusadnojuvvo . 2 Dat maid caggá bohccuid guohtumis gittiid , dadjá eanadoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 2 Dat lokte buktagiid árvvu ja váikkuha positiivvalaččat ealáhusoasálaččaide ja báikkálaš servodahkii . 2 Dat livččii mielde buorideamen mihttomeriid ja váikkuhangaskaomiid ovttastahttima . 2 Dat lei risttalašvuođas ja meannudeamis . 2 Dat lei fievrriduvvon čakčat mearragáttis ja giđđat dat lei áibbas goston . 2 Dat leat čuovvuvaččas namuhuvvon mihttomeriiguin , strategiijaiguin ja doaibmabijuiguin daid váikkuhangaskaomiid ektui mat leat Sámedikkis . 2 Dat leat álbmábut , dain lea stuorát produktivitehta ja leat buoret guohtunšattut go šlájat mat suksešuvnnas leat hilljánat . 2 Dat leat vuđolaš geasseguohtumat , muhto leat maiddái deaŧalaččat giđđa- ja 2 Dat leat sisaboađut maid gielddat ja fylkkagielddat besset friddjadit golahit almmá makkárge eará čujuhusaid haga go lágaid ja njuolggadusaid . 2 Dat leat ovdehan ahte sámegiel elektrovnnalaš dokumeanttaid vuostáváldiide leat installerejuvvon ovttalágan sierraprográmmat . 2 Dat leat ovdamearkka dihte kulturmuitosuodjalus , doarjjahálddašeapmi ja sámi oahppoplánaid dohkkeheapmi . 2 Dat leat olgguldas , parlamentáralaš veahkkeorgánat Stuoradikki ráđđehus- ja hálddahusdárkkisteapmái . 2 Dat leat mii . 2 Dat leat maiddái fidnemis Sámedikki ja Gielda- ja guovlodepartemeantta interneahttasiidduin . 2 Dat leat maiddái dakkár doaimmat maid ráđđehus ii sáhte álggahit almmá Sámedikki veahki haga . 2 Dat leat lahtuide vuođđuduvvon organisašuvnnat mat iežaset báikkálaš servviid bokte aktiivvalaččat váikkuhit sámi servodateallima . 2 Dat leat eanasmuddui ruđat vearuin ja divvagiin ja dasa lassin eksportasisaboađut . 2 Dat leat eanas árvalusat mat njuolggadusnannejit dálá praksisa ráđđehusa bagadanválddi hárrái Sámedikki , ekonomiijahálddašeami ja doarjjahálddašeami guovdu . 2 Dat leat : 1 . 2 Dat lea čuohcan midjiide . 2 Dat lea ávkkástallan riikkaidgaskasaš vásáhusaid vástideaddji barggus eará eurohpálaš riikkain . 2 Dat lea ¼ proseantaovttadaga unnit go diibmá ja 1 proseantaovttadaga vuolábealde maŋimus jagiid gaskamearri . 2 Dat lea váldon mielde St.dieđ. nr. 21:s ( 1999-2000 ) čuokkis 4.6.2 : ” Sápmelaččat leat šaddan gillát garra ja guhkilmas dáruiduhttinpolitihka ... Politihkka mielddisbuvttii duođalaš olmmošvuoigatvuođa rihkkumiid . 2 Dat lea unnon eanaš dannego sisaboađuid meroštallan lea lassánan 32 miljárdda ruvnnuin , eanaš alit vearro- ja divatsisaboađuid geažil nannánekonomiijas , seammás go goluid logut leat vuoliduvvon 12,5 miljárdda ruvnnuin . 2 Dat lea stuorámus nuppástuhttin merkemis rápmadoarjagii dan rájis go gieldasuorggi sisaboahtovuogádat doaibmagođii jagi 1986 . 2 Dat lea stuorra hástalus , jos guktuid beliid sávaldagat galget váldojuvvot vuhtii . 2 Dat lea stuorimus oktagaslaš soahtegirdiid háhkan min historjjás . 2 Dat lea sivvan dasa go mii otná rájes oažžut áibbas ođđa penšuvdnavuogádaga Norgii . 2 Dat lea seamma go 2000:s . 2 Dat lea ruhtadoarjja Aust-Agder Kulturhistorjjálaš guovddážii . 2 Dat lea riekta ; muhto ollu dehálat lea dát : 2 Dat lea otná fáddá . 2 Dat lea omd. sámi kulturmuittuid hálddašeapmi mas Sámediggi lea fágalaččat Riikaantikvára ja Birasgáhttendepartemeantta vuollásaš . 2 Dat lea okta dain deaŧaleamos olmmošvuoigatvuođaneavuin mii eamiálbmogiid bealušta . 2 Dat lea nu vuoigatmeahttun . 2 Dat lea nu ahte máŋgga lágan riikkaidgaskasaš ovttasbargu addá ođđa vejolašvuođaid , muhto seammás áitojuvvo eamiálbmogiid kultuvra ja eallineavttut ain eanet . 2 Dat lea njuolgga mearriduvvon §§ 51–56:s . 2 Dat lea muitun vuosttas sámi riikkačoahkkimii , mii dollojuvvui Troandimis 1917:s . 2 Dat lea mielddisbuktán ráđđádallanvugiid šiehtadusa stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 2 Dat lea maid mii leat ovddit buolvvas leat árben . 2 Dat lea maid mearrideaddjin stivremis suodjalussuorggi beaktilit ja dohkálaččat . 2 Dat lea maid deattuhuvvon Vuođđolága § 110a:s . 2 Dat lea lohpi . 2 Dat lea joatkka dain njuolggadusain mat ovdal gustojedje Norgga sámeráđđái . 2 Dat lea ipmirmeahttun . 2 Dat lea iešalddis deatalaš sivvan dasa manne galggašii leat várrugas menddo ollu lihkahallamis evttohusaid maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea buktán . 2 Dat lea hui šállošahtti . 2 Dat lea eanas muddui čadnon dasa ahte doaibma lea nettobušetterejuvvon ja nappo oažžu juolludusa 50-poastta bokte , nu movt Sámediggi oažžu . 2 Dat lea dávjá šaddan váttis ja áddjás proseassan mas gollet iešáiggit dan rájesgo ráhkadanbargu álggahuvvo dassážii go oahppogirji lea válmmas . 2 Dat lea dávjá divrras ja sáhtášii mielddisbuktit ahte dušše sii geat suitet vuodjit ášši , oččošedje čielggaduvvot iežaset rábidan vuoigatvuođaid eatnamii Finnmárkkus . 2 Dat lea dárogillii jorgaluvvon ” samenes nasjonaldag ” . 2 Dat lea dehálaš vai girdimášiinnaid galgá sáhttot geavahit riikkaidgaskasaš doaimmain , nugomat Afghanistanas . 2 Dat lea dehálaš ahte regionála ja našunála eiseválddiin ja industriijafitnodagain ja eará oasálastiin geain leat doaimmat jođus eamiálbmotguovlluin , lea máhttu našunála ja riikkaidgaskasaš šiehtadusaid ja mearrádusaid birra mat gusket eamiálbmot vuoigatvuođaide ja beroštumiide . 2 Dat lea dađistaga rievdan . Go Sámediggi nettobušetteregođii 1999:s , ráhkaduvvojedje seammás ođđa bušeahttabargovuogit sámi áššiid meannudeami ja oktiiheiveheami várás ( geahča kap. 2.10 ) . 2 Dat lea dannego massimiid stuora logut mielddisbuktet ahte guovlluin lea vuolleget buvttadeapmi go miessešaddu ja biergohivvodat juohke bohcco nammii . 2 Dat lea dannego lea Sámedikki hálddahus mii dahká biehttalanmearrádusa ja dat ii leat dalle mearrádus mii dahkko ” lávdegottiin , ráđiin dahje sullasaččat ” . 2 Dat lea dannego dálkkádat sihke geasset ja dálvet sakka rievddada , ja dat sáhttá dagahit ahte maiddái buvttadeapmi sakka rievddada . 2 Dat lea dagahan ahte min historjjálaš vuoigatvuođain , boaresvirot vuoigatvuođain , riekteáddejumiin ja riektevuogádagain ii leat leamaš makkárge mearkkašupmi nášuvnnalaš váldedoaimmaheamis . 2 Dat lea buorren vuođđun guorahallamiidda sámi ulbmiliid bušeahta ja sámi doaimmaid áŋgiruššamiid oktavuođas . 2 Dat lea Norga . 2 Dat lea 5,1 miljovnna kruvnnu eanet go jagis 2010 . 2 Dat lea 4,5 mill kr eambbo go dán jagi šiehtadus . 2 Dat lea 2,4 miljárdda ruvnno vuolábealde 4-proseantastealli . 2 Dat lea 2,4 miljárdda kruvnno 4-proseanttabána vuolábealde . 2 Dat jurdda ahte Norgga sámiin lea vuoigatvuohta dahkat iežaset mearrádusaid mat gusket sin ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneapmái , ii leat ođas . 2 Dat ii váldon mielde loahpalaš láhkamearrádusas . 2 Dat ii sáhte odne geavahuvvot dannego iešguđet áigodatguohtumiid kárten lea váilevaš . 2 Dat ii namut maoriid sierra . 2 Dat ii mávsse dan ahte mearriduvvon lohku dárbbaha rievdat nu ollu . 2 Dat ii mearkkaš ahte lávdegoddi vuostálastá lotnolasealáhusaid mat leat lassidienasin boazodollui . 2 Dat ii livčče doallevaš , ii juridihkalaččat iige etihkalaččat . 2 Dat ii leat álkes digaštallanfáddá . 2 Dat ii leat ráđđehusa vuollásaš orgána , ja ráđđehusas ii lea danne ovddasvástádus Sámedikki politihkalaš doaimmas dahje dain politihkalaš mearrádusain maid Sámediggi dahká . 2 Dat ii leat riekta . 2 Dat ii lean borahahtti ja mii eat oba nagodan borrat ge dan . 2 Dat ii galggaše leat dušše ráđđádallangeatnegasvuohta , muhto dat ferte geatnegahttit goappašiid beliid ja dan ferte reguleret Norgga lágain . 2 Dat ii daga maidege jus boazolohku orohagain álggádettin lea sullii 10 000 eambbo go dat mii lea mearriduvvon Oarje-Finnmárkui . 2 Dat gáibida sis čehppodaga ja dáhtu doaimmahit viiddis ovttasbarggu , ahte oasálaččain ja joavkkuin lea bargoguoibmevuohta ja guvllolaš bargojuohku . 2 Dat gáibida guhkitáiggi áŋgiruššama . 2 Dat gáhtte sihke Sámedikki sorjjakeahtes dili departemeanttaid ja direktoráhtaid guovdu , ja sihkkarastá ahte lea Stuoradiggi mii formáladit meannuda Sámedikki válddi čađaheami ektui . 2 Dat gusto nu guhkás merrii go ovttaskas oamastanvuoigatvuohta ollá , nappo árvvu mielde sullii 2 mehtera čikŋodahkii . 2 Dat gusto maiddái daidda ortnegiidda maid Sámediggi hálddaša . 2 Dat gusto erenoamážit daidda guovlluide gos leat stuora massimat boraspiriide ja/dahje buvttadeapmi rievddada dálkkádaga dahje eará muosehuhttimiid geažil . 2 Dat gusto ee. almmolaš orgánaide mat eai leat departemeantta dárkkisteami ja goziheami vuolde ja dat čuodjá ná : ” Go stáhtaruđain addojuvvo doarjja almmolaš dahje priváhta doibmii mii muđui ii leat departemeantta goziheame vuolde , de galgá dan hálddašansuorggis mii doarjaga addá ja Riikarevišuvnnas , leat vejolašvuohta , jus doarjjaoažžu guovdu ii mearriduvvo eará , dárkkistit ahte ruđat geavahuvvojit evttolaččat ” . 2 Dat guoská álgovuorus buot fylkka areálaide — dat mii ovdal gohčoduvvui « stáhta čálekeahtes eanan » . 2 Dat guoská sisriikkalaš buvttadeapmái , riikka iežas boazodolliid dienasdássái , bohccobierggu márkanosiide , njuovahatstruktuvrii , bargosajiide guovllus gos leat uhccán ealáhusat , ja sápmelaččaid ovttasbargovejolašvuođaide rastá riikkarájiid . 2 Dat guoská politihkkariidda ja váldodoaimmaheddjiide . 2 Dat guoská ovdamearkka dihte 3. , 8. , 9. ja 10 kapihttala mearrádusaide . 2 Dat guoská mánnaoadjoeriid nominála bisuheapmái ja árvalit maid geahpedit guovlluovdánahttindoarjagiid . 2 Dat guoská bargui ođđa plána- ja huksenlágain ja boazodoallolávdegotti bargui . 2 Dat guokte stuorimus prošeavttat leat ođđa visti Gávpeallaskuvlii Bergenis mas gollorámma lea 452,5 miljovnna ruvnno ja Oslo Universiteahta Domus Medica vistestuorádussii mas gollorámma lea 521,7 miljovnna ruvnno . 2 Dat guokte foandda galget fitnodagaide ja dállodoaluide álkkásmahttit oažžut loanaid ja nu leat mielde stargadeamen ruhtadusmárkana , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 Dat gulaskuddancealkámušat mat lea evttohusa vuostá ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin , oaivvildit ahte gielddat ja fylkkagielddat ieža galget beassat mearridit levgejit go guovvamánu 6. beaivvi ja leat ovttaoaivilis departemeanttaid ovddasteddjiiguin geat ” oaivvildit ahte dákkár evttohusa ii berre vel ovddidit , ja čujuhit baicce Leavganjuolggadusaid § 4 , 3. lađđasii , mii rahpá vejolašvuođa levget stáhtaleavggain ” eará ge allaáigásaš ja ávvodilálašvuođain riikkas ” . ” 2 Dat go julggaštusevttohus ii leat vel politihkalaččat mearriduvvon ON-as , máksá vuos ahte miellahtoriikkain leat politihkalaš váttisvuođat julggaštusevttohusa sisdoalu ektui . 2 Dat go Sámediggi juogada doaibmarudaid vuollásaš ráđiide ja ossodagaide main alddiineaset lea ovddasvástádus iežaset bušeahtas ja doaimmas mielddis buktá dan ahte ovttaskas ovttadagain lea ovddasvástádus doallat iežaset bušeahtaid addojuvvon rámmaid siste . 2 Dat gieđahallá makkár dárbbut leat servodagas heivehit iežas dálkkádatnuppástuvvamiidda . 2 Dat gievrudahttá . 2 Dat geavahus maid Ráđđehus lea bidjan sámi doaibmabijuid bušeahttabargui rahpá ođđa vejolašvuođaid maiddái Sámedikki bušeahttabarggus . 2 Dat geatnegahttá . 2 Dat geat leat eanemus sorjavaččat luonddus , bohtet maiddái leat hearkkimus dilis . 2 Dat galgá ovddidit árvoháhkama ja barggahusa , seammásgo buorida ekonomiija doaibmavuogi . 2 Dat galgá maiddái leat árbi mii seailluhuvvo čuovvovaš bulvii . 2 Dat galgá maid sáhttit jođihit doaimmaid olggobealde NATO lágašguovlluid . 2 Dat galgá dáhpáhuvvat nu ahte Sámedikki doarjjastivra doaibmagoahtá Sámedikki foanddaid stivran ja eará doarjjaortnegiid doarjjahálddašeaddjin . 2 Dat galgá dagahit dorvvolašvuođa ja leat heivehuvvon juohke geavaheaddji dárbbuide . 2 Dat galggai vel árvvoštallat vuoigatvuođadili nuppástuhttimiid dárbbu . 2 Dat galget ákkastuvvot čálalaččat . 2 Dat galget vuođđuduvvot eaktivuhtii ja jáhkehahttivuhtii vai etihkalaš dássi gozihuvvo dávistettiin sámi beroštumiide , eallinvuohkái , norpmaide ja dábiide . 2 Dat galget eanemus lági mielde dušše juolluduvvot nuppástuhttináigodagain , ovdamearkka dihte jus lea bálvalusa hukseme , dahje daid háviid go doarjja dušše addo muhtun moatti gildii . 2 Dat galgaba leat ovttaárvosaččat goalmmát kapihttala mearrádusaid mielde . 2 Dat gal dárbbašuvvo , go gielddat sihkkarastet ássiidasaset buriid čálgofálaldagaid , Navarsete dadjala . 2 Dat fátmmasta maid válddi árvvoštallat ja čañahit dihto guollenáliid dáfus báikkálaš hálddašanmálliid . 2 Dat friddjavuohta lea maiddái láhkanannejuvvon sámelága § 2-1:s ja maiddái Sámedikki ásaheami oktavuođas . 2 Dat ferte dakkár boađus maid olbmot geaidda guoská dohkkehit ja boađus maid dutkan sáhttá čájehit . 2 Dat ferte dahkkot ovdal go loahpalaččat mearridit bargguidjuogadeami stáda , fylkka ja suohkana gaskkas . 2 Dat fas buoridivččii eavttuid oažžut oktasaš ulbmila jus galgá ráhkaduvvot sierra EU-mearrádus boazodoalu birra . 2 Dat eiseválddit eaktuduvvojit aŋkke oažžut dieđuid plánabargguin , ja galget oažžut diehttevassii plána váldosisdoalu ovdalgo dat dohkke- 2 Dat eaktuda guhkes áiggi áŋgiruššama . 2 Dat eai mearrit guđe láhkai sámi beroštusaid vuhtiiváldin galgá vihkkehallojuvvot eará beroštusaid vuostá , ovdamearkan ealáhusovddideami dahje infrastruktuvrra huksendárbbu vuhtiiváldima vuostá . 2 Dat eai danne leat rievttálaččat čadni buođu olbmuide , muhto soitet leat dehálaš váikkuhanoapmin 12 sihkarastit sámi areálageavahanberoštumiid fuolaheami . 2 Dat dárkun ii suolát návccaid ja dat dahkko beaivválaš boazobarggus . 2 Dat dáhpáhuvvá oppalaš árvvoštallama mielde , mas deaŧalaččamus momeanttat leat : † Guovllu guhkes áiggi geavaheapmi . 2 Dat dáhpáhuvvá maŋŋil go ohppiidlohku guovttelot jagis dássidit lea lassánan . 2 Dat doarjjaortnegat maid kulturráđđi hálddaša leat dehálaš váikkuhangaskaoapmin ollašuhttit konkrehta doaibmabijuid sámi mánáide ja nuoraide . 2 Dat doaimmat eai leat sierralágán doaimmat ja daidda sáhttet gullat dutkaninstituhtat , universitehtat ja allaskuvllat , doarjja- ja foandahálddašeapmi ja árvovuođđuduvvon doaimmat main lea gelbbolašvuohta dihto fágasuorggis , ovdamearkka dihte Dásseárvoguovddáš ja Geavaheddjiid áittardeaddji . 2 Dat doaibmá bures , dadjá justiisaministtar Knut Storberget . 2 Dat doaibma veahkeha hehttet váttisvuođaid dieđuid háhkamis giela geažil , ja maiddái buktá dehálaš ruhtadoarjaga sámi áviissaide . 2 Dat dilli go ILO-konvenšuvdna nr. 169 14. artihkkal nr. 1 nubbi čuokkis earenoamážit namuha eamiálbmogiid « vuoigatvuođa geavahit » ( « right to use » ) guovlluid gos sii árbevirolaččat leat ealihan iežaset ja maid leat geavahan árbevirolaš doaimmaide , maid garrasit bealušta « eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa » dajaldaga bustávvadulkoma . 2 Dat dattege ii gusto jus leaska dahje báhcán ovttasássi geavaha iežas vuoigatvuođa badjelasás váldit siidaoasi . 2 Dat dat lea mii galgá leat vuođđun vejolaš doaibmarievdademiide dahje boazolohkorievdademiide vai optimalisere doaimma ja maksimere ekonomiija . 2 Dat dahká vejolažžan giktit data máŋgga iešguđetlágan vuogádaga čađa , almmá bilitkeahttá daid . 2 Dat dahká ahte sihke resursadilálašvuođa , ealáhusa ekonomiija ja kultuvrralaš ja sosiálalaš diliid fertejit šiehtadusaid bokte heivehit oktii . 2 Dat dahkko ovdal go Stuoradiggi dahká iežas loahpalaš 38 2 Dat dagaha váttisvuođaid go lea sáhka divatvuogis . 2 Dat dagaha stáđisvuođa reanto- ja ruhtamárkanis . 2 Dat dagaha min vuorddehahttin muđui vuorddekeahtes máilmmis . 2 Dat dagaha maiddái stuorit erohusaid gaskal sin geat juo leat oastán ásodagaid ja sin geat aitto leat oastimin ásodaga . 2 Dat dagaha maiddái buoret vejolašvuođa ovttastahttit barggu ja penšuvnna . 2 Dat dagaha fitnodagaid nannoseabbon . 2 Dat dagaha dan ahte 1996 livnnega ferte bidjat vuođđun doarjaga juogadeapmái . 2 Dat dagaha ahte sii geat olggul čuvvot Norgga ja Norgga ekonomiija luhttet dasa ahte mii jur dan nagodat . 2 Dat dagaha ahte báhcá unnit ruhta bargui ja čálgui . 2 Dat buvttii váikkuhusaid vuollásaš ráđiid hálddahusaide . 2 Dat buot deháleamos doaibma maid lehpet fállan lea gaskaboddosaš gearggusvuohta . 2 Dat buorida maiddái álbmogis-álbmogii-ovttasbarggu eavttuid guovtti riikkasteamet , cealká gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 2 Dat buorebut movttiidahttá soalddáhiid . 2 Dat boazolohku mii ovdal lea mearriduvvon , gusto ain dassážii go dohkkehuvvon doaibmanjuolggadusat boazodoalu hárrái leat sajis . 2 Dat boahtá vuosttažettiin ovdan dainna go nannejuvvo ahte eiseválddiin lea šiehtadallangeatnegasvuohta Sámedikkiin dain áššiin mat gusket sámi beroštumiide ruovttuguovllus . 2 Dat boahtá das go lea guhkes áiggi juo leamaš stuorra ollašuvakeahtes dárbu . 2 Dat boahtá das go doarjjaortnegat leat vuođđuduvvon biergobuvttadussii , ja dat lea juste nuppe láhkái go eanadoalus . 2 Dat biomássa mii boahtá vuovddis ja eanandoalus , lea geavatkeahtes riggodat mii heive bioenergiijabuvttadeapmái . 2 Dat berre mannat ovddabeallái fylkka- ja sullalaš leavggai , dasgo lea dakkár joavkka simbolan , mii sisriikkalaččat oláha fylkkarájáid badjel . 2 Dat berre konkrehtadit ovdanboahtit lágain . 2 Dat beaivi goas republihka presideanta biddjo ámmáhii . 2 Dat beaivi goas lea stáhtaválga , gielddaválga , ovddasteddjiid válljen Eurohpaparlamentii dahje álbmotjienasteapmi . 2 Dat ahte sámi áššiid bušeahttarámmat leat čielggaduvvon buori áiggis ovdal go ođđa bušeahttajahki álgá , lea mielde láhčime diliid buriid demokráhtalaš proseassaide sámi servodagas ja Sámedikkis vuoruhemiid dáfus ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 2 Dat ahte leat unnán ohccit dábálašoahpaheaddjeohppui , ja ahte lea dárbu sámi oahpaheddjiide , muitala ahte rekrutterenbargu gáibida virgeresurssaid ja eará ekonomalaš resurssaid . 2 Dat ahte Sámedikki bušeahttaáŋgiruššanevttohus duođaid ovdána bušeahttaproseassas lea ain ovttaskas departemeantta , dahje namalassii stáhtaráđi duohken . 2 Dat adnojuvvo maiddái deháleamos kulturmuitun vuođđolága ávvudeami oktavuođas 2014:s . 2 Dat addá seamma riektesuodjaleami eamiálbmogiidda go minoritehtaide ge dakkár oktavuođain go eamiálbmogat leat logu dáfus unnitlogus . 2 Dat addá maiddái vejolašvuođa ovdánahttit ovttasdoaibmanperspektiivva ja oktasaš ipmárdusa sámi servodaga dili ja ovdánanmearkkaid birra . 2 Dasá lassin háliida Sámediggi deattuhit ahte sámi áviissaid otná ruhtadilli dagaha ahte sii eai nagot doalahit fágaolbmuid eaige ráhkadit neahtta dahje eará digitála mediabálvalusaid . 2 Dasto čájeha dát ahte lea dárbu koordineret doarjjaortnegiid , ja čujuhit dasa maid Sámediggi dás lea dadjan mearkkašumiid vuosttas čuoggás . 2 Dasto čuoččuhuvvo sakkarat ahte boazodoallu fágalaččat ii guđege dásis leat leamaš mielde doaibmaplána ráhkadeamis , ja ahte das danne lea váilevaš fágalaš vuođđu . 2 Dasto čuožžu kapihttalis 3 , 22. siiddus : « Dán lágan barggu mihttomearrin ferte leat gávdnat ortnegiid maid bokte Sámedikkis sáhttá leat nu stuorra vejolaš váikkuhanfápmu go vejolaš sámi servodaga ovddideamis , dan seammás go Ráđđehus doalaha dárbbašlaš ollislaš fágalaš válddi iežas ovddasvástádussuorgái . . . 2 Dasto čuožžu ahte « ferte leat duođálaš dásseárvu guovtti álbmoga olbmuid gaskka , dážaid ja sápmelaččaid gaskka go guoská dasa ahte oažžut iežaset riekteáššiid meannuduvvot duopmostuoluin . » 2 Dasto čujuhuvvo ahte ii gávdno makkárge geavahus movt deattuhit sámegiela máhtolašvuođa duopmáriid nammadeami oktavuođas , go eai leat galle juristta geat máhttet sámegiela . 2 Dasto čujuha Sámediggi ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus Finnmárkku eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođa ja daid hálddašeami birra dál lea gulaskuddamis , ja galgá fargga meannuduvvot Ráđđehusas ja Stuorradikkis . 2 Dasto čujuha Justiisadepartemeanta ahte ođđa § 3–1 árvalusa vuosttaš čuokkis gáržžida kapihttala doaibmasuorggi , danne go muhtun njuolggadusat váikkuhit sámegiela hálddašanguovllu olggobeallái . 2 Dasto čađahuvvojit šiehtadallamat / ráđđádallamat man ulbmil lea boahtit ovttaoaivilii bajimus vuoruhemiid dáfus sámi guovlluin . 2 Dasto árvvoštallojuvvojit maiddái dárbbut ekonomiija ja bargiid ektui mat galggašedje čuovvut doaimmaid sirdima Sámediggái . 2 Dasto árvalii Bargiidbellodaga sámediggejoavku ahte ferte leat realisma konsešuvdnaohcciid árvalusain ja ahte ohcci vejolašvuohta duohtandahkat doaibmabijuid váldojuvvojit mielde árvvoštallamii , ja ahte doaibmabijut berrejit dávistit duohta dárbbuide , mat bohtet ovdan ee. dalá Oarjevuona gieldaoasselávdegotti áššemeannudeamis . 2 Dasto áigu Sámediggi geahččalit ásahit sámi kultursáttatolbmoortnegiid daid riikkaid Norgga olgoriikkastášuvnnaide maiguin lea lunddolaš bargat ovttas eamiálbmotáššiin . 2 Dasto válljejuvvojit 6 miellahtu vuorbádeami bokte 9 eará geassesiidda evttohasaid gaskkas . 2 Dasto válljejuvvojit 4 dássenáirasa dan njealji válgabiires gos leat eanemusat jienastan . 2 Dasto válljejuvvo okta áirras guovtti dakkár válgakreatsas gos leat eanemus olbmot sámi jienastuslogus maŋŋá go sámi jienastuslohkui čáliheapmi lea loahpahuvvon ovdal válgga . 2 Dasto vurdojuvvo ahte váldohálddahus nanosmahtto Sámedikki ođđa doaibmabiddjoárvalusa , jahkái 2000 prioriterema ektui nugo evttohuvvon áššis 47/98 . 2 Dasto sápmelaččat dan áigge eahpitkeahttá atne iežaset danin maid dál galggašii sáhttit gohčodit eaiggádin juridihkalaš áddejumi mielde . 2 Dasto sáhttá ruđaid juolludit maiddái doaibmabijuide sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 2 Dasto ráhkaduvvo maid hui šállošahtti vuostemiella sápmelaččaid vuostá álbmoga ii-sámi oasis , ja guhkit áiggi vuollái dat billista sápmelaččaid beaivválaš dili ja sin gaskavuođaid daidda geat eai leat sápmelaččat . 2 Dasto plánejuvvo geavahit 70 miljovnna kruvnnu čorget nuoskidemiid mearabotnis Ramsund:s , 57 miljovnna lasáhus jagi 2011 ektui . 2 Dasto orru leamen nu ahte sámegánddat eai váldde alit oahpu nu ollu go sámenieiddat dahket . 2 Dasto oaivvilduvvo maiddái ahte mearrádusat mat dahkkojit almmolašvuođalága mielde eai sáhte gohčoduvvot ovttaskas mearrádussan , nu movt sámelága § 2-12 gáibida jus váidda galgá sáhttit meannuduvvot ” Sámedikkis dahje vásedin váidinlávdegottis ” maid Sámediggi lea nammadan . 2 Dasto oaivvilda Sámediggi deatalažžan mearridit mii lea orgána eanaháldema vuođđun . 2 Dasto oaivvilda Sámediggi ahte lea deaŧalaš ovddidit ollislaš politihka nu ahte oktavuohta departemeanttaid gaskka nanosmahttojuvvo , dan seammás go fágadepartemeanttaide biddjo ovddasvástádus čuoččaldahttit ja bargat viidáseappot sámi áššiiguin iežaset politihkkasurggiin . 2 Dasto lážii son dili nu ahte Johan Albert oaččui ruđa dutkanráđis vuolgit studeret skuvlla birrasa . 2 Dasto livčče gielddat , fylkkagielddat ja guovddáš eiseválddit ovttasbargooassálaččat Sámedikki dásseárvobarggus . 2 Dasto leat ásahuvvon guokte bargoveaga dievasčoahkkima ja Sámediggeráđi ovddas ( geahča kap. 2.11 dievasčoahkkinbargoveaga ásaheami birra ) . 2 Dasto leat áigeguovdilis gažaldagat Suoma , Ruoŧa , Canada ja Ođđa Zealándda eamiálbmogiid diliid hárrái čilgejuvvon . 2 Dasto leat stáhtainstitušuvnnain ollu bargit geat eai máhte sámegiela . 2 Dasto leat sii geat ohce jođihandoarjaga 1996:s positiivvalaččat ožžon dieđuid ahte ođđa njuolggadusat bohtet , ja diehtu dan birra sáddejuvvui geassit 1996 juolludusreivve bokte , gos čuovvovaš čilgehus addojuvvui reivves : « Lotnolasealáhusaid jođihandoarjjaortnet loahpahuvvo 1996:s . 2 Dasto leat proseassaláhkaaddimis mearrádusat mat dadjet ahte olmmoš galgá sáhttit váldit oktavuođa njálmmálaččat duopmostullui , ja oažžut duopmára ráhkadit čállosa rivttes hámi mielde , omd. riektái gohččuma , vástádusa , guoddaleami jna. . 2 Dasto leat mearridan oastit ođđa F- 35 soahtegirdiid ja dál plánet oastimiid . 2 Dasto leat luohtehahtti geainnut ja geaidnofierpmádagat deaŧalaš eavttut . 2 Dasto leat juolludusat nissonolbmuide lassánan danin go Sámi ealáhusráđđi maŋimuš jagiin lea viiddidan doarjjageavahusa bálvalusealáhusaide gos nissonolbmot eanet barget . 2 Dasto leat háhkagoahtán njeallje F- 35 soahtegirdi hárjehallamiid várás , ja diŋgonproseassa dáidda lea juo álggahuvvon . 2 Dasto leat elliidsuodjalan- ja veterinearaberoštumit deatalaččat ja dakkárat main sáhttá leat mearkkašupmi márkanii oppalaččat . 2 Dasto leat doallan vihtta dábálaš čoahkkima . 2 Dasto leat bušeahttamearrádusat politihkalaš mearrádusat dahje mearkkat dasa guđe guvlui eiseválddit dáhttot politihka ovdánit . 2 Dasto leat boazodoalloovddasteaddjit ožžon árvalusaid iežaset guovlluid orohatovdaolbmuin ja johtolatovdaolbmuin . 2 Dasto leat boahtán jearaldagat muddet doaibmaguovllu maiddái muhtun eará gielddain . 2 Dasto leat Norggas geatnegasvuođat sámi álbmoga guovdu earret eará ILO nr. 169 eamiálbmotkonvenšuvnna bokte . 2 Dasto leat Norggas geatnegasvuodat sámi álbmoga guovdu earret eará eamiálbmotkonvenšuvnna ILO-konvenšuvnna nr. 169 bokte . 2 Dasto lea álgoálbmogiin , geavahettiin iešmearridanvuoigatvuođaset , vuoigatvuohta autonomiijii dahje iešstivrejupmái dakkár áššiin mat gusket sin siskkáldas ja báikkálaš dilálašvuođaide , ja vuoigatvuohta oažžut ásahuvvot vuogádaga mainna sáhttet ruhtadit iešstivrendoaimmaideaset . 2 Dasto lea vuođđobargun Sámediggái háhkat buriid bajásšaddaneavttuid sámi mánáide ja nuoraide . ” 2 Dasto lea vejolaš kombineret ee. dujiin , ruoktodujiin , mátkkoštanealáhusain ja kultuvrrain . 2 Dasto lea sávaldahkan ahte Sámediggi nanne barggus sámi filmmaid ja video ektui . 2 Dasto lea sámi aviissain deaŧalaš mearkkašupmi sámi čállingiela seailluheamis ja ovddideamis . 2 Dasto lea ráddehus rievdadan vuogis movt meannuda sámi áššiid stáhtabušeahta oktavuođas . 2 Dasto lea nuortasámi kultuvra hirbmat dehálaš refereansavuođđu sámi ovdahistorjái ja historjái oppalaččat . 2 Dasto lea maiddái čielggas ahte Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas ja Sámediggi ii sáhte bagaduvvot politihkalaš gažaldagain . 2 Dasto lea maiddái eaktu sámi kultuvrra boahtteáigái dat ahte sámiin lea vejolašvuohta geavahit iežaset giela . 2 Dasto lea maid hástalussan ahte bargu lea mielde ovddideamen báikkálaš beroštumi ja kultuvrralaš doaimmaid . 2 Dasto lea maid dárbu nannet eamiálbmotnissoniid vejolašvuođa searvat riikkaidgaskasaš mearridanproseassaide , ja oažžut dásseárvoperspektiivva ovdan riikkaidgaskasaččat . 2 Dasto lea maid deatalaš áddet Dásseárvodoaibmaplána sámediggevuogádaga olggobealde guovddáš oasálaččaid plánaiguin ovttas . 2 Dasto lea maid deatalaš ahte leat doarvái hálddahuslaš resurssat mat vuhtiiválddášedje kontinuitehta dásseárvvu ja nissonáŋgiruššama integrerenbarggus . 2 Dasto lea lunddolaš ollislaš árvvoštallama mielde ahte ovttaskas ovttadat sáhttá geavahit vejolaccat báhcán ruđaid maŋit jagi , bajásguvlui ráddjejuvvon 5%:ii ovddit jagi doaibmajuolludusas . 2 Dasto lea evttohuvvon ásahit vuotnabivdolávdegotti Finnmárkku , Romssa ja Nordlándda várás mii galgá doaibmat ráđđeaddin našunála eiseválddiide . 2 Dasto lea ealáhus hui deatalaš ássanstáđisvuhtii ja barggolašvuhtii , ja deatalaš kulturguoddi ja regiovnnalaš borramušsihkkarvuohtan / - válmmasvuohtan . 2 Dasto lea dávjá dárbu earenoamáš doaibmabijuide go galgá joksat dásseárvobarggu mihttomeriid . 2 Dasto lea dát proseassa buktán Sámediggái dađistaga stuorát ovddasvástádusa . 2 Dasto lea dehálaš doallat oktavuođa gielddaiguin , fylkagielddaiguin ja sámi organisašuvnnaiguin . 2 Dasto lea deaŧalaš hukset doaresfágalaš birrasa / fierpmádaga mii sáhttá ráhkadit buriid málliid iešsoardineastadan doaibmabijuid várás . 2 Dasto lea deaŧalaš ahte ortnegiid strategiijat ja doaibmabijut heivehuvvojit sámi norpmaide ja árvvuide . 2 Dasto lea deatalaš Sámediggái integreret dásseárvobarggu olles doaibmasis , ja danne ferte dát oidnot maiddái ekonomalaš váikkuhangaskaomiin . 2 Dasto lea deatalaS sihkkarastit ja ovdánahttit barqosajiid nissonolbmuide ja nuoraide . 2 Dasto lea bargojoavku deattuhan sámepolitihkalaš ovdáneami , erenoamážit Sámedikki rolla ovdáneami sápmelaččaid ovddasteaddji orgánan . 2 Dasto lea ain dárbu aktiivvalaččat bealuštit boraspirepolitihka mii unnidivččii boraspirelogu . 2 Dasto lea Sámi ealáhusráđis leamaš ovddasvástádus stáhtalaš ruđaid hálddašeamis mat leat addon Interreg II-prográmmaid bokte , ovttasbargu riikarájiid rastá mii loahpahuvvui 1999:s . 2 Dasto lea Sámeráđi mearrádusas geavahuvvon duoba sámi álbmotlávlla mii dárgogillii gártá samisk folkesang . 2 Dasto lea Sámedikkis ja ráđđehusas jámmadit oktavuohta virgeolbmodásis . 2 Dasto lea Sámediggái hástalussan koordineret iežas plánabarggu ja oažžut plánaidis doaibmat vai dávistivčče daid váikkuhangaskaomiide ja doarjjaortnegiidda maid Sámediggi áiggis áigái hálddaša . 2 Dasto lea Sámediggái hástalussan koordineret doaimmaid ja plánaid eará almmolaš plána- ja váikkuhangaskaoapmeoasálaččaiguin gieldda , fylkka ja stáhta dásis . 2 Dasto lea Sámediggi áššis 058/05 Sámedikki bušeahtta 2006 lasihan juolludusa Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti barggu nannemii . 2 Dasto lea Sámediggi juolludan ruđaid seailluheapmái ja gaskkusteapmái Sámedikki bušeahttamearrádusa ektui . 2 Dasto lea Ráđđehusas rievdaduvvon dat vuohki movt sámi áššit meannuduvvojit stáhtabušeahtas . 2 Dasto lea ON Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi selvehan ráđđádallan- ja oassálastinprinsihpa konvenšuvdnii siviilla ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ( SP ) 27 artihkkalis . 2 Dasto konstaterejuvvo ahte eamiálbmogat ain dávjá gillájit iešguđetlágan kolonialiserema geažil , man váikkuhus lea ahte sin eana- ja luondduriggodatvuoigatvuođat eai doahttaluvvo . 2 Dasto juolluduvvui maiddái doarjja 16 dáčča mánáidgárddiid sámegieloahpahussii . 2 Dasto háliida gieldaminister ahte Sámediggi váldá stuorát ovddasvástádusa dán barggus . 2 Dasto gávdnojit áššit maid oktavuođas fylkagielddain ja Sámedikkis sáhttet leat sierralágan beroštumit . 2 Dasto gáibiduvvo lagas oktavuohta ealáhusa ovddasteddjiid ja Boazodoallohálddahusa gaskkas duddjon dihte luohttámuša ja ipmárdusa . 2 Dasto gusto maiddái almmolašvuođaláhka fitnodagaid doaimmas . 2 Dasto gullá Sámi kulturráđđái diehtojuohkindoaibma iešguđet sámi joavkkuid ja eanadieđalaš guovlluid ektui , ja das lea maiddái diehtojuohkinstrategiija eará almmolaš instánssaid ektui . 2 Dasto gullet kulturmuittuide buot luottat mat leat báhcán sápmelaččaid maŋis — ássama , bargguid , oskku , johtalusa jna. birra . 2 Dasto gehččet guolgga , kvalitehta ja goas borgáda . 2 Dasto galgá ovttas registrerenohcamiin biddjojuvvot ovdan Sámediggái julggaštus maid unnimusat 200 olbmo leat ieža vuolláičállán , ja geain lea jienastanvuoigatvuohta sámediggeválggas , ahte áigot registrerehit ovttadaga . 2 Dasto galgá hálddahus láhčit dili boazodoalloealáhusa , Innovasjon Norge ja iežas hálddahusa positiiva ovttasbargui árvoháhkanprográmma čađahettiin . 2 Dasto galgá hálddahus fuolahit ahte iešguđet boazodoalloguovlluid ovttaskas boazodolliid áššit gieđahallojuvvojit johtilit ja vuoiggalaččat . 2 Dasto galgá hálddahus bidjat árjjaid loktet sihke iežas bargiid ja boazodolliid gelbbolašvuođa gustojeaddji láhkamearrádusaid ja njuolggadusaid hárrái . 2 Dasto galgá doarjjaortnet váikkuhit áddejumi háhkama sámi kulturmuittuide ja kulturbirrasa biraslaš , historjálaš ja kultuvrralaš árvui . 2 Dasto galgá Sámi parlamentáralaš ráđđi maiddái bargat sámedikkiid oktasaš riikkaidgaskasaš áššiiguin . 2 Dasto galggašii čuolmmaide maid sáhttá defineret kultur- , kulturmuito- , giella- ja oahpahussuorgái gávdnat saji plánain mat dáin surggiin ráhkaduvvojit sámediggevuogádagas . 2 Dasto galggašii čielggadit vejolašvuođa ekspropieret ođđa guohtoneatnamiid mat sáhtášedje addit buriid boazodoallorájiid ja mat livčče kompensašuvdnan guohtoneatnamiid ovddas maid boazodoallu dávjjit ahte dávjjit massá servodatovdáneami geažil » . 2 Dasto galggašii ásahuvvot bissovaš konsultašuvdna- ja šiehtadanortnet riikka politihkalaš eiseválddiiguin deatalaš áššiin mat gusket min álbmogii , nugo láhkaválmmastanbarggut mat sáhttet guoskat sámi vuoigatvuođaide . 2 Dasto galggašii duojáriin leat vuoigatvuohta viežžat duodjeávdnasiid buotlágan muorraslájáin . 2 Dasto galget dilálašvuođat láhččojuvvot nu ahte buohkat galget beassat geavahit gálggaideaset ja bargonávccaideaset buoremus lági mielde . 2 Dasto fertešii Ráđđehus várret sierra ruđaid plána čađaheapmái . Sámediggi hálddaša dikki ruđaid mat leat NOU 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána birra sámi álbmoga várás Norggas , friija daid vuoruhemiid vuođul maid diggi bidjá áiggis áigái . 2 Dasto fertejit eamiálbmogat / sámit oažžut buoret kapasitehta dán suorggis . 2 Dasto fertejit Sámediggái juolluduvvot resurssat čađahit šiehtadallamiid . 2 Dasto ferte čuovvulit duodjeprográmma barggu , jos bargolávdegotti prográmmaevttohus mearriduvvo álggahuvvot . 2 Dasto ferte ásahuvvot čielga láhkavuođđu Sámediggái man vuođul beasašii gáibidit čielggademiid go Sámediggi dan atná dárbun , dahje jos meassan guoská sámi beroštumiide dahje jos meassamiid váikkuhusaid ii dieđe dahje dat leat eahpečielgasat . 2 Dasto ferte árvvoštallat doaibmabijuid maiguin njulget dáid erohusaid . 2 Dasto ferte láhčit nu ahte sámi perspektiivva sáhttá ovddidit olles sámi guovllu gielddaid ja fylkagielddaid dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagain . 2 Dasto ferte doaibmabijuid sámi giela ja kultuvrralaš gelbbolašvuođa nannemii dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis vuoruhit sihke oahpahus- ja dikšunásahusaid ektui . 2 Dasto evttohuvvo maiddái ahte rektor galgá jođihit fágalaš kolegiija . 2 Dasto evttohuvvo dieđihanáigemearri guhkiduvvot ovtta vahkkus ovtta mánnui . 2 Dasto evttohuvvo ahte sámelága § 2-4 biddjo čuovvovaš lasáhus : 2 Dasto evttohuvvo ahte galggašii seammalágan ulbmilparagráfa goappašiid hálddašanorgánaide — Finnmárkku eanahálddašeapmái ja Sámi eanahálddašeapmái . 2 Dasto eavttuhuvvo ahte mandáhta dievasmahttošii . 2 Dasto eaktuduvvo ahte canastagat mat vejolaccat cuvvot eanadoallo- ja boazodoallošiehtadusaid cuovvuluvvojit . 2 Dasto eaktuduvvo ahte Gielda- ja guovludepartemeanta mii galgá ovttastahttit sámi áššiid barggu departemeanttaid beales , koordinere bušeahttabarggu . 2 Dasto eahpida Sámediggi otnáš regulerenvuogi , mas geavahuvvo « bihtás bihtái » reguleren , mii dagaha dan ahte olbmot masset iežaset historjjálaš bivdovuoigatvuodaid . 2 Dasto dáhttu Sámediggi giitit Oslo universitehta go lea gieđahallan dán ášši jođánit ja dakkár vuogi mielde mii addá luohttámuša . 2 Dasto dáhttu Sámediggi deattuhit ahte vahágat maid juohke okta meassan dagaha boazodoalu eatnamiin sturrot gorrálassii meassamiid loguin , ja nappo danne go boazodoalu heivehanvejolašvuođat leat nohkan . 2 Dasto dáhttu Sámediggi ahte Norgga eiseválddit , dál go Norga lea ON olmmošvuoigatvuođakomišuvnna lahttun , ovddidit Tibehta dili njálmmálaš sátnevuoruin kommišuvnna jahkásaš sešuvnnain . 2 Dasto dáhtošeimmet sátnebáŋkku ásaheami mátta- ja julevsámegillii . 2 Dasto deháleappot lea ahte mis lea čielga mihttun dasa ahte dađistaga lasihit Afghanistana coavcci ja eaiggátvuođa . 2 Dasto deattuha maiddái bargojoavku sámepolitihkalaš ovdáneami , erenoamážit Sámedikki ovdáneami iešmearrideaddji álbmotválljejuvvon orgánan . 2 Dasto dahká Stuoradiggi bušeahttamearrádusa juohke jagi . 2 Dasto dahkkui mearrádus dáhttut ” Ráđđehusa ovddida Stuoradiggái jahkásaččat stuoradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 2 Dasto daddjo ahte stáhtain lea geatnegasvuohta sihkkarastit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid čađaheami almmá makkárge vealaheami haga eamiálbmogiid guovdu . 2 Dasto daddjo ahte lea stáhta geatnegasvuohta álggahit dárbbašlaš doaibmabijuid hehtten dihte dáid vuoigatvuođaid rihkkuma . 2 Dasto daddjo ahte galget bargat ovttas go lea dárbbašlaš dahje ávkkálaš . 2 Dasto daddjo ahte eamiálbmogiid árbevirolaš ja njuolgga dárbu ođasmahtti resurssaide ja ekovuogádagaide lea vuođđun sin kultuvrralaš , ekonomalaš ja rumašlaš buresbirejupmái . 2 Dasto daddjo ahte dát deatalaš vuoigatvuohta bissu nu guhká go Sámediggi šiehtadusain ii leat luobahan dáid vuoigatvuođaid , vuovdán daid dahje eará lobálaš láhkai addán vuoigatvuođaid muhtun earái . 2 Dasto cealká riikarevišuvdnalága § 9 goalmmát lađas ahte Riikarevišuvdna galgá čađahit vuogádatlaš ekonomiija , produktivitehta , ulbmilolaheami ja váikkuhusaid iskkademiid Stuoradikki mearrádusaid ja eavttuid ( hálddašanrevišuvnna ) vuođul . 2 Dasto buktá joavkoturisma ja sámi kultuvrra eahpekritihkalaš geavaheapmi ollu hástalusaid mátkeealáhusa oktavuođas . 2 Dasto bođii lassijuolludus 1 miljon kruvdnu Hellemo-prošektii ja 2 miljon kruvnnu Sámedikki sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvuleapmái . 2 Dasto boahtá ovdan ahte sámiin leat stuorra váttisvuođat oažžut earáid dohkkehit sin riektekultuvrra . 2 Dasto boahtá departemeanta čuovvolit dan evttohusa , ja árvvoštallagoahtit galgá go sámegiela hálddašanguovllu láhkaásahusevttohus rievdaduvvot . 2 Dasto berrejit dát guokte nammadanorgána vurrolagaid juohke nuppi jagi beassat stivrra jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji ámmáhiidda . 2 Dasto berre universitehta gozihanprográmmaid bokte čájehit beroštumi studeanttaid reála gelbbolašvuhtii , ja maiddái bargat studeanttaid sosiála birrasa heivehemiin . 2 Dasto berre materiála nu guhkás go vejolaš leat ráhkaduvvon statistihka vuođul , muhto jus statistihkka váilu , de berrejit lávdegotti analysat leat vuođđuduvvon lávdegotti iežas árvvoštallamiidda . 2 Dasto addá dat maiddái vejolašvuođaid buorebut ovttastahttit váikkuhangaskaomiid geavaheami plánaid , prográmmaid ja doaibmabijuid čuovvuleapmái ja ollašuhttimii . 2 Dasto , bures boahtin bloggii , čađat digaštallamiid ja oaivillonohallamiid ! 2 Dassážii lea sámi bibliografiija almmuhuvvon deaddiluvvon hámis golmma háve , ja dan sáhttá maiddái dábuhit elektrovnnalaš dokumentan . 2 Dassážii go Unicode lea sajáiduvvan de facto standárdan , de šaddet ain máŋga dihtorprográmma ja eará elektrovnnalaš ráhkkanusa ( mobiila , PDA , jna. ) vuođđuduvvat 8-bits teknologiijai . 2 Dasságo dievaslaš Sámi Parlamentáralaš Ráđđi ásahuvvo , ferte ovddasvástádus ja váldi sámi álbmoga alit oahpu ja dutkama hárrái miehta Norgga , ja earenoamážit sámi oahpaheaddjeoahpu hárrái , leat konkrehtalaš ovttasbargun Norgga ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 2 Dasgo váilot dohkkehuvvon mearrádusat Norggas , de lea čujuhuvvon dasa mii dás bajábealde lohkkojuvvo ja seammás rávvejuvvon leavgga gieđahallat gudnejahttejumiin , dasgo sámi leavga lea álbmotjoavkku dovdomearka ja danin dasa čatnašuvvvá dihto allaáiggálašvuohta . 2 Dasgo sámi leavga lea dohkkehuvvon Sámiid konfereanssas ja váldojuvvon atnui , de lea dárbbašmeahttun čađahit dohkkehanproseduraid Norggas . 2 Dasalassin ráhkada TBU notáhta das movt gielddasuorggi golut veardiduvvojit váikkuhuvvot demográfalaš ovdáneamis . 2 Dasalassin leat čuovvovaš kapihttaliin juolluduvvon ruđat sámi ulbmiliidda : Kap. 197 2 Dasalassin lea Gielda- ja guovlodepartemeanttas láhkavuođđu § 59 nr. 5 vuođul iešheanalis váldit ovdan mearrádusaid dárkkisteapmái . 2 Dasalassin geavaha Sámeráđđi duohpagiid sámiid čearddalaš dovdomearkkat ( samenes etniske kjennemerker ) ja sámiid nášuvnnalaš dovdomearkkat ( samenes nasjonale symboler / kjennemerker ) . 2 Dasa várrejuvvo 1,2 miljon kruvnnu jahkásaččat . 2 Dasa orrot leamen golbma váldosiva . 2 Dasa mii gusto dáid doahpagiid geavahussii , lea Sámediggi atnán Sámeráđi mearrádusa vuođđun ja evttoha geavahit doahpagiid sámiid álbmotbeivi ( samenes nasjonaldag ) , sámiid nášuvnnalaš dovdomearkkat ( samenes nasjonalsymboler ) ja sámiid álbmotlávlla ( samenes nasjonalsang ) . 2 Dasa leat máŋga siva . 2 Dasa leat guokte ákka ; sihkkarastit ahte eiseválddiid bajimus ovddasvástádus ekologalaččat guoddevaš resursahálddašeami hárrái fuolahuvvo , ja sihkkarastit ahte iešguđet boazoorohagaid boazolohkoárvvoštallamii lea ollislaš fágalaš árvvoštallan / vuođđu . 2 Dasa leat golbma siva . 2 Dasa leat Norgga geatnegasvuođat ON ’ nissonkonvenšuvnna olis leamaš vuođđun . 2 Dasa lea dárbu lasihit rámma 1,2 miljon kruvnnu 2002:s . 2 Dasa lea Sámediggeráđđi maiddái buktán árvalusaid boahttevaš Stuorradiggedieđáhusa dutkama birra plánema oktavuođas , mii galgá meannuduvvot Stuorradikkis giđđat 2005 . 2 Dasa lassin čujuhuvvo ahte almmolaš levgen bajidivččii sámiid árvodási álgoálbmogin . 2 Dasa lassin árvala Ráđđehus viiddidit buhtadusortnega ahte máksojuvvo 65 G jos lea šaddan 100 proseantta bargonávccaheapmin psykalaš gillámušaid geažil ja jos deavdá daid seammá láhkavuođustuvvon objektiivvalaš vástideaddji gáibádusaid . 2 Dasa lassin sáhttá foanda addit doarjaga sámi álbmogii guovlluin Sálttoduoddara rájes Norlánddas gitta Engerdalen rádjai Hedemárkku fylkkas . 2 Dasa lassin sáhttá dát modealla mielddisbuktit ahte šaddá buorre áigi gieđahallat vuoruhemiid sámediggebušeahtas , nu guhká go boahtte bušeahttajagi ekonomalaš rámmat leat almmuhuvvon stuoradiggeproposišuvnna gieđahallama bokte giđđajahkebealis . 2 Dasa lassin ortnet lihccu daid olbmuid geain lea nu vuollegis bálká ahte eai dárbbaš vearu máksit . 2 Dasa lassin oasálastá Justisdepartemeantta stáhtačálli Astri Aas-Hansen ja sámediggeáirras Ann-Mari Thomassen . 2 Dasa lassin oaivvilda Sámediggi ahte galgá ásahuvvot sierra sámi hálddášanorgána - Sámi eanahálddašeapmi - muhtun osiide Finnmárkkus . 2 Dasa lassin nanosmahttojuvvo ossodat dainna lágiin ahte 1 áššemeannudeaddji virgi ealáhuspolitihkalaš áššiid oktavuođas geavahuvvo earáláhkái . 2 Dasa lassin mii árvalat 2012 čavčča rájes álggahit válljenfága 8. luohkáide ja nu dagahit oahpahusa praktihkalažžan , girjáset ja eanet hástaleaddjin . 2 Dasa lassin mii doarjut Diabetes searvvi barggu oalgguhusjoavkkuin vai árrat juo sáhttá fuomášit sohkardávdda . 2 Dasa lassin mielddisbuktá čavgadis čanastagaid iežamet deháleamos lihtolaččaide . 2 Dasa lassin maid evttohat ahte báikkálaš eiseválddit čielggadit vejolašvuođaid buoridit doaibmavejolašvuođaid biobázahus komposterenfitnodahkii mii lea Ohcejoga gielddas ja mii e.e. hálddaša bohccos njuovvanvásahuhsaid . 2 Dasa lassin lei árvat ovttamielalašvuohta viidásat bargui . 2 Dasa lassin leat studeanttain maid leamaš erenoamáš dahkosat álggahankollokviaid ja erenoamášfágaid oktavuođas . 2 Dasa lassin leat olu skuvllaid oahppit searvan bargomárkanoahpahussii . 2 Dasa lassin leat ollu sierralágat nugo kulturmuitoláhka , mohtorjohtalusláhka ja luonddugáhttenláhka . 2 Dasa lassin leat olgguldas rámmaeavttut nugo resursaráddjen , bivdoearrereguleremat , buvttadusdoarjaga dássi šiehtadusaid bokte ja fuones márkanvejolašvuođat hehttejit dohkálaš oktoámmátheivehemiid sámi báikegottiin . 2 Dasa lassin leat muhtun kulturbealit mat nanosmuvvet ealáhusovddideami bokte . 2 Dasa lassin leat maiddai váttisvuođat das movt ovttas geavahit oahpaheaddjit ja oahpaheaddjit gelbbolašvuhtii . 2 Dasa lassin leat guokte bassi biddjon 2/3 virggiide . 2 Dasa lassin leat eanemus dievdoolbmot bargonávccahemiid gaskkas nannámis siskkobealde SED guovllu ja leat persovnnat alimus ahkedásis . 2 Dasa lassin leat duollostašuvnnain iešguđetlágán vierut dán oktavuođas . 2 Dasa lassin leat buot gustovaš suohkaniin maiddai nammaduvvon gulahallanolbmot . 2 Dasa lassin leat boahtán ođđa hástalusat , váikkuhusaiguin maid ferte guorahallat ja maidda ferte gávdnat čovdosiid . 2 Dasa lassin lea Áibmosuodjalusas guokte skuvlla ja golbma helikopterdoaimmahusa . 2 Dasa lassin lea ráđđehus golmma maŋimus jagiid sihkkarasttán oktiibuot 23 miljovnna ruvnno lassáneami sámi gielaide Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta bušeahta bokte . 2 Dasa lassin lea ossodaga ovddasvástádus oktiiheivehit riikkaidgaskasaš áššiid kultursuorggis . 2 Dasa lassin lea mánáidgárddiin ja gielddain stuorra dárbu rámmaplána heiveheami oktavuođas báikkálaš diliide , oaivadussii ja čuovvuleapmái . 2 Dasa lassin lea luossabivdu guovddáš oassi sámi kultuvrra , ássama ja servodateallima ávnnaslaš vuođus . 2 Dasa lassin lea kultur- ja girkodepartemeanta iežas bušeahtas evttohan juolludit ruđa guovtti sámi kulturvissui . 2 Dasa lassin lea juolluduvvon doarjja pedagogalaš ovddidanprošeavttaide maid Sámediggi fuolaha , ja lullisámi guovllu gáiddusoahpahussii . 2 Dasa lassin lea evttohuvvon mearrádusat dieđiheamis beroštumiide main lea vuoigatvuohta ráđđádallot , áigemeriid , beavdegirječállima ja almmolašvuođa birra , ja fágadepartementtaid ja Sámedikki erenomáš rollain ráđđádallamiin – ja njuolggadus áššiin maid ráđđehus meannuda . 2 Dasa lassin lea Sámi giellalávdegotti ulbmilin oažžut sámegiela virggálaš sajádaga ovtta dássái buot njealji riikkas . 2 Dasa lassin lea Riikarevišuvnnas , mii lea Stuoradikki olggobealde bearráigeahččanorgána , ovddasvástádus gozihit ahte Sámediggi geavaha ruđaid Stuoradikki mearrádusaid ja eavttuid mielde . 2 Dasa lassin juolluduvvojit ruđat sámi ulbmiliidda čuovvovaš kapihttaliid bokte : Kap. 854 854 857 857 2 Dasa lassin juolluduvvojit ruđat sámi ulbmiliidda čuovvovaš bušehttakapihttaliid bokte : Kap. 500 500 552 2 Dasa lassin juolluduvvojit ruđat sámi ulbmiliidda čuovvovaš bušeahttakapihttaliid bokte : Kap. 326 334 2 Dasa lassin juolluduvvojit ruđat sámi ulbmiliidda čuovvovaš bušeahttakapihttaliid bokte : ( 1000 kr ) Kap. 743 2 Dasa lassin juolluduvvojit ruđat sámi ulbmiliidda dáid kapihttaliid ja poasttaid bokte : Kap. 263 285 2 Dasa lassin juolluduvvo 7 mill kr kap. 571 poasttas 64 Árvvoštusdoarjja , sámegiela hálddašanguovllu gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielalašvuođadoaimmaid várás . 2 Dasa lassin gártet vel golut ođđa kantuvrraide máŋgga departemeanttaide , ja golut ráđđehusvisttiid ođasteapmái ja divodeapmái . 2 Dasa lassin go nuortalaš gili ráfáiduhttin goziha historjjálaš , kultuvrralaš , oskkolaš ja eanadatlaš árvvuid guovllus , de lea deaŧalaš oaidnit ahte ráfáiduhttimis lea čielga oktavuohta nuortasámi kulturgáhttemii ja - gaskkusteapmái . 2 Dasa lassin geavahuvvo poasttas ruhta : 2 Dasa lassin galgá ráhkaduvvot rámmašiehtadus gaskal Guolástus- ja riddodepartemeantta ja Sámedikki ráđđádallamiid birra . 2 Dasa lassin galgá guovllustivra árvvoštallat rihkku go ásaheapmi guoddevaš boazodoalu ulbmila . 2 Dasa lassin galgá Norggaáittardeaddji ovddidit dábálaš oktasašbálvalusa suohkaniidda rádjeguovlluin ja dábálaččat plánet , ovttastahttit ja veahkehit buot rádjerasttildeaddji prošeavttaid ja doaimmaid . 2 Dasa lassin galgá Bargo- ja searvadahttindepartemeanta veahkehit eará departemeanttaid mat guorahallet sámi álbmogii guoskevaš áššesurggiid . 2 Dasa lassin galggašii čielggadit vejolašvuođa bággolonistit ođđa guohtonguovlluid mainna sáhttá oažžut áigái buriid doallorájiid ja mainna sáhttá buhttet guohtoneatnamiid massima lassáneami dan geažil go mávssolaš guohtoneatnamat biddjojuvvojit eará ulbmiliidda . » 2 Dasa lassin galget gielddat láhččet vejolašvuođa bargiide lasihit ja buoridit iežaset giellamáhto . 2 Dasa lassin ferte maiddái boahtteáiggis proseassa láhkái bargat gielddaid ektui . 2 Dasa lassin ferte kártet makkár váikkuhus uhca / stuorra šákša- , sallit ja sivlanáliin , ja mearranjiččehasaid , čeavrá , miŋka ja goalsevalljodagas lea luosa ahtanuššamii ja birgenvejolašvuhtii . 2 Dasa lassin ferte kantuvra bargat njealji sierra fylkka ektui ja hirbmat ollu gielddaid ektui . 2 Dasa lassin evttohuvvo juolludit 54,5 miljovnna kruvnnu Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta bušeahta bokte álggahit Eidsvoll-vistti plánejuvvon divodanbargguid . 2 Dasa lassin evttohuvvo 64 miljovnna huksendoarjjan . 2 Dasa lassin evttohit moanaid gáržžidemiid iešguđetge departemeanttaid surggiin . 2 Dasa lassin doaimmat mat váikkuhit ee. čahcemuddema , čáhcehivvodaga , čázi ráinnasvuhtii , čáhcegearraga dási dehe man jođánit čáhci govdu šaddet dárkilit vákšojuvvot go ovdal rámmamearrádusa vuođul . 2 Dasa lassin deattuhuvvojit buorre fágalaš máhttu , buorit ovttasbargo- ja gulahallandáiddut , maiddái čálalaš ovdanbidjandáidu , dáidu iešheanalit ja ulbmillaččat bargat ja veahkkáivuohta . 2 Dasa lassin deattuhit mii buori fágalaš gelbbolašvuođa , ovttasbargan- ja gulahallanattáldagaid , čálalaš ovdanbuktin dáiddu , dáiddu bargat iešheanalaččat ja ulbmildiđolaččat ja veahkkáivuođa . 2 Dasa lassin boahtá 250- 300 miljovnna ruvnno stáda annonseremii . 2 Dasa lassin biddjo 4,5 milj. ruvnnu sturrosaš disposišuvdnajuolludeapmi radioaktivitehta-goluid gokčamii . 2 Dasa lassin addo Fágalaš analysajovkui rolla šiehtadallamiin dan bokte ahte galget fuolahit dárkilis árvvoštallamiid ja heivehemiid bealálaččaide . 2 Dasa lasin lea Eanodaga suohkan ja Duottarsámiguovlu ( Fjällappland ) ekonomalaš guovlu evttohan doares luoddaoktavuođa Njunnasis Eanodagas ja Pokkaluddii Anáris . 2 Dasa gáibiduvvo ahte bohccoeaiggádat ja njuovahagat kvalitehta ektuija ulbmilaččat válljit njuovvanbohccuid , ja ahte sii dovdet oasti vuordámušaid , sávaldagaid ja gáibádusaid loahppabuktagii . 2 Dasa gullá maid buot diehtojuohkin bargoveaga bargosuorggis . 2 Dasa gullet sihke eallinstandárda , čálgofálaldagat , vuoigatvuođat nuppástuhttinproseassas márkanekonomiijai , váttisvuođat doalahit árbevirolaš vuoigatvuođa luondduresurssaide ja almmolaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid geahppáneapmi . 2 Dasa galgá maid čállit gean lea dikšun dahje / ja máná nama ja jagi . 2 Dasa evttohuvvo 2002:s lasihuvvot 0,5 miljon kruvnnu . 2 Dasa deattuhuvvo ahte váldojuovvo boazodoallofágalaš gelbbolašvuohta . 2 Das čuovvu historjjálaš ovddasvástádus . 2 Das sáhttá Sámedikki dievasčoahkkin prioriteret makkár fágasurggiide galget ovddiduvvot oahpponeavvut . 2 Das oaidnit ahte EALÁT prošeakta lea stuora ovttasbargoprošeakta mas lea arvat stuorát resursaáŋgiruššan go dát 9 miljovnna ruvnno . 2 Das movt válddi juohká Sámediggái lea maiddái mearkkašupmi dasa makkár rievttálaš saji Sámediggi oažžu . 2 Das movt luondu ja biras hálddašuvvo lea guovddáš mearkkašupmi kultuvrralaš oktilašvuođa ja ovdáneami vejolašvuhtii . 2 Das mii sáhttit oahppat . 2 Das maŋŋá nammada Sámediggi iežas áirasiid 4 jahkái . 2 Das ledje 2 ođđa virggi ( oktiibuot 4 bargi ) . 2 Das leat sihke olmmošlaš ja sosiála váikkuhusat . 2 Das leat servodatlaš ja kultuvrralaš bealit , danne go dilli čuohcá njuolga máŋgga boazodoallái ja bearrašii . 2 Das leat ráhkaduvvon oahpponeavvut sihke suomagilli ja sámegilli . 2 Das lea ođđasis prioriterejuvvon sihke doaibmaruhtadeapmi ja investeremat . 2 Das lea nappo oadjebas demokráhtalaš vuođđu , mii addá buori vuolggasaji ođđa Finnmárkkuopmodahkii ja vuoigatvuođaid boahttevaš čielgamii . 2 Das lea maid mearkkašupmi kultuvrralaš gullevašvuhtii , ja dasto velá servodaga bisuheapmái ja ovddideapmái . 2 Das lea eanaš árvvoštallojuvvon man heivvolaččat molssaeavttut leat . 2 Das lea alla golut easttan rádjerasta doaimmaide . 2 Das ii leat duššefal vejolašvuohta doaimmahit bearráigeahču , muhto dat lea dábálaččat geatnegahtton bearráigeahččat movt fápmuduvvon váldi geavahuvvo ja vejolaččat maiddái addit dárkilet njuolggadusaid . 2 Das gáibiduvvo sihke viissisvuohta , duostilvuohta ja nággárisvuohta . 2 Das geavahuvvo sullii 383 miljovnna kruvnno dasa , ahte jotket nominálalaččat ortnega , mas lea bajimuš rádji dasa , man ollu váhnemat galget máksit mánáidgárdesaji ovddas . 2 Das galgá maiddái čilget vurdojuvvon gaskamearálaš njuovvandeattu njiŋŋelasain badjel 2 jagi , varihiin ja misiin . 2 Das galgá maiddái oidnot movt Sámedikki barggu politihkalaš dásis sáhttá nannet . 6 . 2 Das ferte leat unnimusat dat árvu mii riikkaidgaskasaš álbmotriekte- ja eamiálbmotmearrádusain lea , ja dat galgá maiddái vuođđuduvvot 1751 Lappekodisilla prinsihpaide , mii duohtavuođas lei vuosttas davviriikkalaš sámekonvenšuvdna . 2 Das evttohuvvo ahte oahpahusdepartemeanta , oahpahusstivra ja sisriikkaáššit departemeanta álggahit čielggadeami ášši birra Suomas . 2 Das eaige leat leamašan giellaváttisvuođat . 2 Das celkkii Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ahte art. 27 ii duššefal suddje stáhtalaš billistemiid vuostá mat gáržžidit joavkku kulturovdanbuktima , muhto ahte stáhtain lea maid dihto geatnegasvuohta sihkkarastit ahte unnitlogut ožžot aktiiva doarjaga . 2 Das berre maiddái čilget eará siiddaid guohtungeavaheami . 2 Dannego orohatstivrra váldi ja doaimmat leat rievdan , de ii leat das šat makkárge rolla go doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat mearriduvvo . 2 Dannego maiddái eará bealit go boazolohku váikkuhit dan ovdáneami , de oaivvilda bargojoavku ahte 10-15 % sturrosaš rievddadeapmi lea lunddolaš . 2 Danne čuovvut seamma strategiija maiddái dán plána doaibmaáigodagas , 2001-2005 . 2 Danne čađahuvvojit dát áŋgiruššamat , dadjá Larsen . 2 Danne čađahuvvo stáhtalaš stivren gielddaid ja fylkkagielddaid dáfus eanas muddui lágaid , bušeahttamearrádusaid ja šiehtadallamiid bokte . 2 Danne šaddá otná rájes álkit ovttastit penšuvnna ja barggu . 2 Danne šaddetge oahpponeavvut sámegielas hui guovddážii dán guovtti giellajoavkku doaibmabijuin , muhto leat gal maiddái eará vuoruhuvvon prošeavttat . 2 Danne ávžžuhit EGD addit resurssaid ovtta ITK-koordináhtor virgái ja resurssaid prošeavttaid ruhtadeapmái ja olggobeale bálvalusaid oastimii . 2 Danne ávžžuha Sámediggi Norgga hui duođas váldit iežas sániid ja doarjut resolušuvdnaevttohusa Kiinná olmmošvuoigatvuođa dili hárrái . Sámediggi dáhttu maiddái ahte Norga dahká dan maid sáhttá oidnosii buktit Tibehta dili resolušuvdnaevttohusas . 2 Danne ásahuvvo 1 fágavirgi máttasámegielas ja 1 fágavirgi julevsámegielas giellaossodahkii , mat biddjoba Sámedikki kantuvrraide Snoasas ja Divttasvuonas . 2 Danne ásaha Sámediggi ođđa poastta riikkaidgaskasaš barggu várás masa várrejuvvo ruhta Inter-reg bargui , Barentsovttasbargui ja dikki eará riikkaidgaskasaš doibmii . 2 Danne árvala Ráđđehus doalahit bargomárkandoaibmabijuid alla dásis , lasihit juolludusaid gealbudanprográmmaid daid olbmuid várás geain leat hedjonan bargonávccat ja dinennávccat ja šaddan bissovažžan ja nannet doarjjaortnegiid mat váikkuhit gelbbolašvuođa lassáneapmái ealáhusain , dadjá finánsaministtar . 2 Danne áigut boahtteáiggis árvvoštallat berre go sin gelbbolašvuohta bargoeallimis ja eará servodatoassálastimis boahtit buorrin maiddái universitehtavuogádagas . 2 Danne áigu kulturráđđi ásahit sierra stipeandaortnega nuoraide geat čállet nuoraide sámegillii , ja bajás vuoruhit mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa almmuhemiid . 2 Danne áigu ge ráđđehus čalmmustit sámi geavaheddjiid deaivvadeami almmolaš hálddašemiin ja bálvalusdoaimmaiguin , dadjá bargo- ja searvadahttinministtaar Bjarne Håkon Hanssen . 2 Danne áigu Sámediggi álggahit Sámi parlamentáralaš ráđi ovttasbarggu Sámedikkiin Suoma bealde , ja ásaheapmi dahkko nu johtilit go lea vejolaš . 2 Danne áigu Sámediggi dáhttut Oslo universitehta árvvoštallat livččii go dákkár ortnet ávkkálaš . 2 Danne áigu Sámediggeráđđi bargat dan ala ahte biddjojuvvojit eanet resurssat sámi alit ohppui vai rekrutteren sámi dutkamii sihkkarastojuvvo dál goas šaddá stuorát ja stuorát gilvu dutkanruđaid alde . 2 Danne áigu Ráđđehus prioriteret báikkálaš ja regiovnnalaš hálddašandássái stuorra friijavuođa ieža ovddidit bálvalusaid dakko gokko ovttaskas geavaheaddjit leat lagamusat váikkuhit fálaldagaid ( gč. čuo. 8.3 s. 199 ) . 2 Danne áigot čavget ja čielggasmahttit buohkaid geatnegasvuođa geahččalit caggat fasttes vearredaguid dan láhkai ahte váidet dakkáriid politiijii . 2 Danne váldde mielddát legitimašuvnna go leat vuolgimin jienastit , go doarvái ii leat muitalit nama ja riegádanbeaivvi . 2 Danne vuoruhuvvo sámi kultuvra hui bajás boahtteáiggis , lasihii Eira . 2 Danne vuordá Sámediggi ahte dát bealit dárkilit guorahallojuvvojit Justisdepartemeantta ja Sámedikki prošeavttas boares sámi vieruid ja riekteáddejumi birra . 2 Danne vai foanda šattašii dan muttos ahte dainna sáhtášii ollašuhttit sierra oasálaččaid prošeakta ruhtasávaldagaid . 2 Danne sáhttá stáhta váldosaččat rollas bokte márkanoassádallin váikkuhit ja hoahpuhit gárgedusa mii dahká vejolažžan čállit ja sáddet sámi čálamearkkaid dihtoriin . 2 Danne sáhttet stáhta doaimmahagat geavahit sámi leavgga oktanaga Norgga leavggain sámi álbmotbeaivvi , go dat orru leamen lunddolaš . 2 Danne sáhttet deaividit dávisteamit mat leat dan vuostá ahte sámi álbmotbeaivi ásahuvvo almmolaš leavgabeaivin . 2 Danne sáhttet ain šaddat čuolmmat sámi čálamearkačohkiiguin , erenoamážit boares datamateriála ja boares prográmmaid hárrái . 2 Danne sáddii Sámedikki presideanta reivve Stáhtaráđđái Otto Gregussen : 2 Danne soaittášedje vel unnit meassamatge dagahit stuorra vahágiid . 2 Danne sii ollásit ánssášit ahte ođđa penšuvdnavuogádat , eambbo go ovddeš pešuvdnavuogádagat , bálkkaša nissonolbmuid fuollaáŋgiruššama . 2 Danne seađášii boahtteáiggis árvvoštallat láhčit vejolaš buhtadusortnegiid . 2 Danne ráđđehusat ávžžuhuvvojit mearridit politihka ja lágaid mat čielgasit dohkkehit eamiálbmogiid oktasaš vuoigatvuođaid , nu maiddái sin eanavuoigatvuođaid . 2 Danne ráđđehus odne bidjá ovdan doaibmabijuid mat galget bisuhit dáláš bargosajiid ja vuođđudit ođđage . 2 Danne ovddida lávdegoddi árvalusa maiddái dan birra lassin Sámediggeráđi árvalussii . 2 Danne orru leame unnán mii duođašta ahte Sámedikkis lea bealálašnákca . 2 Danne oaivvilda bargojoavku ahte departemeanta ii berre mearridit Sámedikki ekonomiijahálddašeami váldobagadusa , ja Sámediggi berre ieš mearridit váldobagadusa ekonomiijanjuolggadusaid rámmaid siskkobealde . 2 Danne oaivvilda Sámediggi ahte livččii lunddolaš ásahit dákkár fálaldaga Kárášjoga Spesialista Doavtterguovddážii . 2 Danne oaivvilda Sámediggi ahte ferte vuosttažettiin geahpedit boraspiriid logu vai boazodoalu buvttadeapmi šattašii olbmobiebmun . 2 Danne nammadii ge ráđđehus čakčamánu 11. beaivvi 2003 departemeanttaidgaskasaš bargojoavkku mas lei čuovvovaš bargomearrádus : ” Bargojoavku berre árvvoštallat 1. gažaldaga galgá go ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin – mii mielddisbuvttášii ahte ferte levget Norgga leavggain stáhta visttiin , 2. mo de vejolaččat galggašii geavahit sámi leavgga stáhta visttiin , ja 3. mo galgá čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi ráđđehuskvartálas , mii maiddái berrešii mielddisbuktit vejolaš njuolggadusaid dasa mo ráđđehus galgá ovddastuvvot vejolaš čalmmustahttimiin ja doaluin sámi álbmotbeaivvi . 2 Danne mun álggán ođđajagi buriid vuordámušaiguin ja muittuhan ahte » olmmošsohkagoddi dahká iežas historjjá ” . 2 Danne mii áigut ge dán jagi ávvudit dehálaš vuođđologu riikamet historjjás . 2 Danne mii dárbbašat bisánkeahtes divaštallamiid boahttevaš ollislaš suodjaluspolitihkalaš hástalusaid birra . 2 Danne mii dál hukset boarrásiidsiidafálaldagaid dahje jándorbirrasaš fuola buohkaide guđet dan dárbbašit . 2 Danne mearridii Ráđđehus geassemánu 2003:s ahte stáhtalaš etáhtat galget árvvo- štallat sámegieldoarjaga dárbbuid vai fuolaha sámegielgeavaheami go prográmmat / dihtorvuođut ođastuvvojit . 2 Danne livččii lunddolaš ahte dasa biddjošedje lassiruđat olggobeale šiehtadusa . 2 Danne livččii Sámedikki mielas lunddolaš go njuolggadusat guoskkašedje maiddái eará dákteriggeávdnasiidda . 2 Danne leat árvvoštallan eavttuid mat leat eaŋkalat , objektiivat ja maid sáhttá dárkut . 2 Danne leat ge boarrasepmosat min gaskkas buriin ánssášemiin gohčoduvvon » ovddimus buolvan ” . 2 Danne leat evttohuvvon njuolggadusat bággolonisteami ja buhtadusa birra . 2 Danne leat earet eará mearrádusat merkema birra , mat ovdal ledje sierra láhkaásahusas , dál váldon mielde láhkii . 2 Danne leat dát fáttát guovdilat julggaštusas , dadjá olgoriikaministtar . 2 Danne leat dán geahpedeami buhtadeami vuoruhan hui bajás , 2 milj. kr. dárbbuin olggobealde rámma . 2 Danne leat duojis stuorra kultuvrralaš , fágalaš ja ealáhuslaš ovdánanvejolašvuođat jos rámmaeavttut láhččojuvvošedje . 2 Danne leat bohccot buori vuoimmi nalde , miesseprosenta lea loktanan ja bohccot leat buorebut seilon . 2 Danne leat biddjojuvvon máŋga vuoigatvuođadási dasa , man lahka iešguđege joavku lea čadnojuvvon iešguđetlágan valljodagaide . 2 Danne lean ilus gávnnahit ahte julggaštusa dorjot viidát sihke davviriikkain , sámelihkadusas ja sámedikkiin . 2 Danne lean duhtavaš go Norgga dutkanráđđi lea juolludan 9 mill. ruvnno EALÁT dutkanprošektii . 2 Danne lea čielggas ahte maiddái ekspeartačoahkkima konklušuvnnat ja rávvagat fertejit váldojuvvot vuhtii go sápmelaččaid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat gustovaš álbmotrievtti vuođul árvvoštallojuvvojit . 2 Danne lea čielggas ahte Sámedikkis lea gáibádus oažžut dieđuid , muhto ášši maid ferte čielggadit lea makkár dieđuid Sámediggi galgá oažžut , ja ahte lea go vejolaš ahte Sámediggi oažžu dieđuid ovdamearkka dihte juolludemiid sturrodaga birra ovdal go stáhtabušeahtta almmuhuvvo . 2 Danne lea ásahuvvon dakkár áddejupmi man mielde buohkat leat ovttaláganat , ii dušše demokráhtalaš ja ovttaskas olbmo vuoigatvuođaid dáfus , muhto maiddái kultuvrralaš áddejumi , gullevašvuođa ja giela dáfus . 2 Danne lea áibbas čielggas ahte Finnmárkku eanahálddašeami vejolaš ásaheapmi , almmá Sámedikki čielga lobi haga , rihkošii ILO-konvenšuvnna nr. 169 , danne go dákkár ortnet ii sáhte ásahuvvot earágo Sámediggi dohkkeha ortnega , ja iešdáhtus dahká šiehtadusa dákkár oktasaš hálddašanortnega birra . 2 Danne lea ágga jáhkkit ahte hálddahuslaš doaimmat maiddái mearkkašit sámi ulbmiliid bušeahta mearrideami . 2 Danne lea váttis árvvoštallat váikkuhangaskaomiid sámi museáide . 2 Danne lea vejolašvuohta geavahit soabahanortnega mii lea riektevuogádaga olggobealde . 2 Danne lea stáhtas earenoamáš geatnegasvuohta láhčit dilálašvuođaid mearrasápmelaččaid vuoigatvuođaid sihkkarastimii ja nannemii sápmelaččaid iežaset eavttuid vuođul . 2 Danne lea stivrraid ja jahkečoahkkima čoahkádus deatalaš dáid gažaldagaide . 2 Danne lea sihke miesseproseanta ja biergobuvttadeapmi subjektiivadet eaktu . 2 Danne lea sidjiide leamaš hui váttis gozihit iežaset vuoigatvuođaid , sihke Norgga eiseválddiid ektui ja maiddái gievrrat sámi joavkkuid ektui . 2 Danne lea ráđđehus systemáhtalaččat nannen áŋgiruššama davviguovlluin maŋimuš jagiid . 2 Danne lea riekteprinsihppa vuosttačettiin ožžon riekterelevánssa go lea olgguldas iešmearridanrievttis sáhka , namalassii álbmoga iešmearridanriekti stáhta siskkobealde olggobealde riikkaidgaskasaš beliid guovdu . 2 Danne lea nu ahte go guohtumiin leat eanas urtasat ja rásit , de guohtu boazu šattuid mat jođánit suddet ja dalle manná maiddái eananduhttin eatnamis jođáneappot . 2 Danne lea maid deatalaš sihkkarastit bajimuš orgána dárkkistanvejolašvuođa nago datte váidealeaddjis lea sivva váidalit . 2 Danne lea lávdegoddi gávnnahan ahte áigu ovddidit árvalusa dán birra lassin Sámediggeráđi árvalussii . 2 Danne lea láhkaásahusvuođđu heivvolaččat go dan ahte lágas čilget guđet suohkanat sámegiela hálddašanguovllus leat ( vrd. 3. čuoggá čilgehusa ) . 2 Danne lea lunddolaš ahte davviriikkalaš eiseválddit barget ovttas hástalusaid hárrái . 2 Danne lea kulturmuittuid eaiggátvuohta dávjá hui uhccán čadnon formálalaš earenoamášmáhttui dahje eanaeaiggátvuoigatvuhtii , muhto baicce báikegottiid máhttui , geavaheapmái ja árbevirrui . 2 Danne lea hástalussan oažžut áigái ovttasbarggu mii sáhttá leat ávkin goappašiid beliide . 2 Danne lea hástalussan oažžut áigái báikkálaš doaimmaid sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid oktavuođas . 2 Danne lea hástalussan Sámediggái ollislaččat geahčadit iežas áŋgiruššama giella- , oahpahus- , kultur- , kulturmuito- ja ealáhussuorggis . 2 Danne lea hui deatalaš garvit giellageavaheami mii orru dadjamin ahte stáhta dál áigu « addit » sápmelaččaide dáid vuoigatvuođaid . Duohtavuođas han lea sáhka das ahte formálalaččat dohkkehit daid ja ásahit riektesuodjaleami vuoigatvuođaide mat sápmelaččain duohtavuođas leat , sihke oktasaččat ja ovttaskaslaččat . 2 Danne lea hui deatalaš ahte láhkalávdegoddi oažžu ekonomalaš resurssaid maid dárbbaša barggus gárvvistit . 2 Danne lea ge strukturlávdegoddi evttohan ahte duopmostuolu báikin šattašii giellahálddašanguovlu Sis-Finnmárkkus , ja Sámediggi doarju dán . 2 Danne lea ge sivva geahččat makkár beroštumit sámiin leat go duopmárat válljejuvvojit . 2 Danne lea ge ráhkaduvvon sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplánaevttohus ( gč. sd. dieđ. nr. 21 ( 1999-2000 ) čuo. 4.6.2 s. 47-50 ) . 2 Danne lea ge positiivvalaš go lávdegoddi lea meannudan ollu beliid ja doaibmabijuid viidát , ovdamearkka dihtii čázádatreguleremiid ja el-fápmohuksemiid , guollebiebmandoaimma , predatoranáliid , čázádagaid lihkahallamiid ja nuoskkidemiid jna. 2 Danne lea ge hui imaš go Ráđđehus evttoha ná liberála lohpegieđahallama minerálaresurssaid ohcamiid , iskamiid ja roggamiid oktavuođas almmá servodatlaš bearráigeahču haga dákkár doaimmaid ásaheami oktavuođas . 2 Danne lea ge hirbmat deaŧalaš ahte láhkalávdegoddi oažžu doarvái ekonomalaš návccaid vai sáhttá ollašuhttit barggus . 2 Danne lea ge dárbu bidjat fuomášumi ealáhusaide ja bargosajiide olggobealde vuođđoealáhusaid . 2 Danne lea ge dehálaš geavahit ovdagihtii várrugas prinsihpa vai dát nálit sihkkarastojuvvojit boahtteáiggis . 2 Danne lea ge Sámedikki vuođđo ja guhkes áiggi mihttomearrin ahte ásahuvvošii davviriikkalaš sámi dutkanráđđi masa gullá olles sámi ássanguovlu . 2 Danne lea ge Sámedikki mielas eahpidahtti dat go lávdegoddi fitnodatekonomálaš málles čilge makkár servodatekonomálaš mearkkašupmi luossabivddus lea dál . 2 Danne lea ge Sámediggái deaŧalaš mihttomearrin a ) oččodit olbmuid áddet makkár biraslaš , historjálaš ja kultuvrralaš árvu lea sámi kulturmuittuin ja kulturbirrasis , b ) hálddašit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa lágaid ja láhkaásahusaid mielde , ja c ) váikkuhit dan ahte birashálddašeapmi ja sámi institušuvnnat našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat ovttas barggašedje sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa gáhttemiin ja hálddašemiin . 2 Danne lea ge Sámediggi 1990 rájes buktán máŋga cealkámuša Meavkke ja Alitčohka báhčinšiljuid plánaid ovttastahttima oktavuođas . 2 Danne lea eavttuhis gáibádus ahte buot dat guolásteaddjit dáin guovlluin , geain leat vuollel 15 mehter guhkkosaš fatnasat , galget beassat oassálastit beroškeahttá fanassturrodagas . 2 Danne lea eanemus lunddolaš earuhit iešguđet doaimmaid maid Sámediggi čađaha . 2 Danne lea dát čoavddus gaskaboddosaš . 2 Danne lea dát ráđđehus meannudan veteránaid dili áibbas eará láhkai go ovdal . 2 Danne lea dás vuogas giitit lávdegotti ollislaččat , dan miellahtuid ja čállingotti , dán hirbmat deatalaš barggu ovddas sámerievtti ja sámepolitihka ovddideamis dán riikkas . 2 Danne lea dárbu ásahit čielga prinsihpaid ja rievttálaš dásiid vaikke vel buohkat eai liikošege dasa . 2 Danne lea dárbu sihkkarastit boazodollui earenoamáš rievttálaš suodjaleami , earenoamážit dain guovlluin mat leat olggobealde daid gielddaid gos boazodoallit formálalaččat ásset ja gosa mákset vearu . 2 Danne lea dárbu sihkarastit ahte mánáide ja nuoraide gávdnojit molssaevttolaš buvttadeamit dárogillii ja dáru sisdoaluin . 2 Danne lea dárbu resurssaide , earret eará áššemeannudeapmái boazodoalloáššiin . 2 Danne lea dárbu prioriteret maid Sámediggi galgá bargat lagamus jagiid , ja maid galggašii guhkit perspektiivvas guorahallat . 2 Danne lea dárbu oažžut eanet resurssaid , áššemeannudeaddji virggi 2002:s , dán gollun lea rehkenastojuvvon 600 000 kruvnnu . 2 Danne lea dárbu ahte lea ollisalaš oaidnin dakkár mearrádusa vuođus mas leat nu stuorra ekonomalaš ja servodatlaš čuovvumušat . 2 Danne lea dárbu ahte fylkkasuohkan váldá badjelasas koordineren- ja stivrendoaimma áššiin mat gusket guvllolaš johtalussii . 2 Danne lea dárbbašlaš dahkat stádalaš etáhtaid dihtomielalažžan das ahte stáhta lea geatnegahttojuvvon báikenammalága mielde geavahit sámi sierramearkkaid adreassaregistariin . 2 Danne lea dárbbašlaš ahte teakstačállit ja jorgaleaddjit geat barget departemeanttaid ovddas ođasmahttet prográmmagálvvuideaset . 2 Danne lea dušše sámi álbmot mii njuolgga válggaid bokte juohke 4. jagi , sáhttá bagadit Sámedikki . 2 Danne lea deháleabbo go goassige ovdal ovttastahttit siviila ja militeara gaskaomiid . 2 Danne lea dehálaš árvvoštallat Duodjeinstituhta vejolašvuođaid dutkanbirrasa siste , nu ahte sáhttá vuolidit ee. iežas jođihanbušeahta , ja ahte stuorra oassi sin doarjjaruđain manašii duojáriidda . 2 Danne lea dehálaš standárdiseret almmolaš vuogádagaid , vai lea vejolaš geavahit sámi čálamearkkaid ja čállit riekta sámi namaid ja čujuhusaid , lohká ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud . 2 Danne lea dehálaš ahte bearráigehččui sihkkarastojuvvo stuorra sorjjasmeahttunvuohta politihkalaš eiseválddiin . 2 Danne lea deaŧalaš ovddidit ja gozihit dan ealáhusdoaimma mii lea sámi kultuvrra ja identitehta vuođđun . 2 Danne lea deaŧalaš láhčit váikkuhangaskaomiid geavaheami nu ahte daiguin sáhttá sihke dustet ja doarjut dan ealáhusstruktuvrra mii juo gávdno sámi báikegottiin . 2 Danne lea deaŧalaš buoridit oahpponeavvobuvttadeami rámmaeavttuid . 2 Danne lea deaŧalaš bargat dan ala ahte buoredit rámmaeavttuid oahpponeavvobuvttadussii . 2 Danne lea deaŧalaš ahte dásseárvoperspektiiva váldojuvvo mielde seamma dásis go eará indikáhtorat , mihttomearit , strategiijat ja doaibmabijut . 2 Danne lea deaŧalaš ahte bálvaleaddjit láhčet sámegiel fálaldagaid nu ahte váldojuvvo doarvái vuhtii ovttaskas buohcci individuálaš dárbu . 2 Danne lea deaŧalaš ahte báikkálaš orgánat ožžot eanet váikkuhanfámu go mii dain dál lea ja hálddašaneiseváldi ferte vuhtii váldit sámi dološ geavahanvuoigatvuođaid ja duohta geavaheami . 2 Danne lea deatalaš oažžut áigái doaibmabijuid mat movttidahtášedje nuorra albmáid oahpu váldit , ja buoridit vuođđoealáhusaid eavttuid dainna áigumušain ahte rahpat vejolašvuođaid sihke nuorra nissoniidda ja albmáide . 2 Danne lea deatalaš konkrehta árvvoštallagoahtit dáid riikka duodjedoaimma mihttomeriid , stratejiijaid , organiserema ja ruhtadeami ollislaš árvvoštallama vuođul . 2 Danne lea deatalaš geahčadit eavttuid mat leat biddjon ealáhusdoarjaga oažžumii , vai dát buorebut heivehuvvošedje nissoniid dárbbuide . 2 Danne lea buorre go Ráđđehus nášuvnnalaš dásis dáhttu searaid bidjat olmmošvuoigatvuođaáššiide . 2 Danne lea buorre go Romssa universitehta lea ceggen goađi gasku universitehtašilju . 2 Danne lea bargu buohkaide Ráđđehusa váldoulbmil . 2 Danne lea bahá defineret dásseárvobarggu seaiva nissonáššin . 2 Danne lea Sámi kulturmuitoráđđái hástalussan oažžut stáhtalaš eiseválddiid ja dutkanásahusaid bidjat searaid dutkamii mii earenoamážit guoská sámi kulturmuitosuodjaleapmái . 2 Danne lea Sámi kulturmuitoráđđái hástalussan leat mielde hábmemin riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ja konvenšuvnnaid čuovvuleami , ja bidjamin eavttuid dán bargui . 2 Danne lea Sámedikkis jáhkku ahte dát ášši dál lea čoavdášuvvan . 2 Danne lea Sámedikkis dat oaidnu ahte lávdegoddi berre joatkit barggus ahte gávdnat rievttalaš ja buriid málliid mat sáhttet leat ávkkálaččat boahtteáiggis . 2 Danne lea Sámedikki mielas lunddolaš ahte bargu sihkkarastit riddo- ja vuotnaálbmogii vuoigatvuođaid mearraresurssaide , čuovvoluvvo guovlluin máttabealde Finnmárkku . 2 Danne lea Sámedikki mielas dárbu nannet guođohanvuoigatvuođa velá čielgaseabbut go dálá lágas . 2 Danne lea Sámedikki mielas buorre go Guolástusdepartemeanta lea várren eanet ruđaid dutkamii ja go riddonjurjo bivdoearri lea lasihuvvon 30 proseanttain 1999 rájes 2000 rádjai . 2 Danne lea Sámedikki mielas buorre bo NBR lea dáhtton šiehtadusa vuogádaga geahčaduvvot . 2 Danne lea Sámediggái deatalaš álelassii ođasmahttit nissonpolitihkalaš mihttomeriid , ja addit bargui sisdoalu ja árvvu . 2 Danne lea Sámediggi ovddidan ášši suodjalusministerii , vai šiehtadallamiid šiehtadusa ektui sáhttá joatkit Suodjalusa ja boazodoalu gaskka . 2 Danne lea Sámediggi meannudettiinis NOU 1996:1 Minerálaláhkaárvalusa birra bivdán ahte ođđa minerálaláhkaárvalusa meannudeapmi bissehuvvo dassážii go Stuorradiggi lea meannudan Sámi vuoigatvuođalávdegotti maŋimuš árvalusa . 2 Danne lea Sámediggi juo guhkkit áiggi oččodan giellaguovddážiidda bissovaš doarjaga . 2 Danne lea Sámediggi hui duhtavaš go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi álggahii vuđolaš čielggadeami álbmotrievttelaš beliin main lea mearkkašupmi sápmelaččaid eana- ja čáhcevuoigatvuođagažaldagain . 2 Danne lea Sámediggi ferten ruhtadit kulturviesuid doaibmadoarjjanannema ja unnit juolludit Sámi ovddidanfondii . 2 Danne lea Sámediggi duhtavaš go Sámi ealáhusráđđi lea addán organisašuvdnii jođihandoarjaga 1999 várás . 2 Danne lea Sámediggeráđđi vuođđuduvvon čielga eanetlogu vuođul Sámedikki dievasčoahkkimis . 2 Danne lea Ráđđehus mielas láhčit dilálašvuođaid dasa ahte sámi aviissat almmuhuvvojit dávjjibut ja evttoha lasihit doarjaga sámi aviissaide 5 miljon ruvnnuin . 2 Danne lea Ruoŧa Television dán čavčča searvan dán erenoamáš davviriikkalaš prošektii mas ođassáddagat sáddejuvvojit buohtalaga sihke Ruoŧas ja Norggas . 2 Danne lea 2001:s dárbu nannet dán poastta 1 milj. kruvnnuin . 2 Danne joatkit nuppástuhttit . 2 Danne illudahttá go Ráđđehusa áigumuššan Stuorradiggedieđáhusas nr 48 ( 1998-99 ) Sámedikki 1998 doaimma birra , lea leamaš buktit signálaid daid áššiide maid Sámediggi lea válddahallan jahkedieđáhusastis . 2 Danne ii sáhte ásahit rievttalaš ja dohkálaš hálddašanortnegiid attekeahttá sámi orgánaide váikkuhanfámu ja bearráigeahččama . 2 Danne ii sáhte Stáhtaráđđi dábálaččat guoddit ovddasvástádusa Sámedikki doibmii , jus gozihan- dahje bagadanváldi ii leačča eará vuođu nala ásahuvvon . 2 Danne ii sáhte Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta hálddašit das ruđaid iežas initiatiivvaide . 2 Danne ii leat veara oppa eahpiditge ahte Norga ii leat álbmotrievttálaččat geatnegahtton sápmelaččaid guovdu čađahit konvenšuvnna mearrádusaid . 2 Danne ii leat riekta gáržžidit sámi guovlluid buvttadeami geahpedan dihte nášuvnnalaš badjelmearálaš produkšuvnna . 2 Danne ii leat makkárge mearkkašupmi ILO-konvenšuvnna nr. 169 14. arktihkkal nr. 1 vuosttas čuoggá dulkomii jos vel Norga vikkašiige dadjat ahte lea dohkkeheami oktavuođas bidjan vuođđun ahte nannoseabbu suodjaluvvon geavahanvuoigatvuohta duhtada konvenšuvnna gáibádusaid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa ektui . 2 Danne ii leat doarvái dálá njuolggadusaid juohke jagi heivehit . 2 Danne ii leat doarvái dušše nuppi dán guovtti vuoigatvuođas dohkkehit . 2 Danne ii galgggašii čoavddus Finnmárkku dáfus gártat nu guhkás eret molssaeavttuin maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan . 2 Danne ii galggašiige leat váttis ásahit bistevaš suodjaleami meassamiid vuostá mat billistit luonddu . 2 Danne ii galggaše leat dárbu gáržžet dulkot ILO-konvenšuvnna mearrádusaid . » ( NOU 1997:5 s. 51 ) 2 Danne háliidan nanu mearrasuodjalusa . 2 Danne gáibida Sámediggi beassat nammadit guokte ovddasteaddji duopmostuollohálddahusa stivrii . 2 Danne go sápmelaččat leat dohkkehuvvon sierra álbmogin , de sáhttet maiddái Norgga politihkalaš ja hálddahuslaš vuogádagaid kultuvrralaš iešvuođat dohkkehuvvot . 2 Danne go lea nu stuorra dárbu bidjat searaid sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide , lea dán poasttas 2001:s dárbu 2 milj. kr. lasáhussii rámmas . 2 Danne go lea nu stuorra dárbu bidjat searaid sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide , lea 2001:s dárbu bajidit dán poastta rámma . 2 Danne go dát luondduresurssat leat nu deatŧalaččat sámi kultuvrra ovdáneapmái , galgá Sámedikki oainnu mielde lagasvuođa- ja sorjjasvuođaprinsihppa gustot báikkálaš riggodagaid ávkkáiduvvamis ja hálddašeamis . 2 Danne go dilli sáhttá leat muhtun muddui dohkálaš geasseorohagain , muhto váttisvuođat leat ain guovlluin gos leat oktasaš dálveguohtumat . 2 Danne go das lea ovddasvástádus eastadit sosiála váttisvuođaid ja buoridit heajumuččaid eallindili , de lea sosiálabálvalus dehálaš geafivuođa eastadeaddji . 2 Danne go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat doarvái bures iskan sámi geavaheami , de lea árvalan ahte Sámi eanahálddašeapmi galgá leat eaktudáhtolaš . 2 Danne go ILO-konvenšuvdna nr. 169 lea 1957 ILO-konvenšuvnna nr. 107 eamiálbmogiid ja eará álbmotjoavkkuid birra mat ellet čearddalaš dilis , ođasmahttin , de lea konvenšuvdna nr. 107 viehka deatalaš go konvenšuvdna nr. 169 galgá dulkojuvvot . 2 Danne galgá kapihtal 2 gustot dakkár doaibmabijuide . 2 Danne galggašii departemeanta bidjat konkrehta áigerámmaid dasa . 2 Danne galggašii buoridit otnáš buhtadusortnegiid , ja ráhkadit eaŋkileabbo njuolggadusaid boraspriid njeaidimii ja eará vaháteastadeaddji doaibmabijuide . 2 Danne galggašii buoridit otnáš buhtadusortnegiid , ja ráhkadit eaŋkileabbo njuolggadusaid boraspiriid njeaidimii ja eará vaháteastadeaddji doaibmabijuide . 2 Danne galgat dál dahkat deatalaš historjjálaš barggu , namalassii barggu mii galgá heivehit Norgga lágaid ja hálddašeami rievttálaš ideálaide ja eamiálbmotpolitihkkii maid Norga prinsihpalaččat dáhtošii ovddastit . 2 Danne fertejit dáža eiseválddit láhčit dilálašvuođaid njuorjobivdui amas dat ealáhus áibbas nohkat . 2 Danne fertejit boahtteáiggis maid ovddiduvvot ja čađahuvvot earenoamáš doaibmabijut stáhta olis go lea sáhka dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain sámi álbmogii . 2 Danne ferte áŋgiruššat almmuhit iešguđetlágán oahpponeavvuid mat leat heivehuvvon sámi mánáidgárddiide , bagadallat ja gozihit mánáidgárddiid ja suohkaniid , semináraid sámi mánáidgárddiide , ja bagadallat eatnigiellahárjeheddjiid ja ovddidanbarggu mánáidgárddiin . 2 Danne ferte ásahit fierpmádaga sierra mátkkoštusealáhusaid gaskka ja struktureret ovttasbarggu márkanfievrrideami ja fálaldagaid vuovdima ektui . 2 Danne ferte sámi kultuvrra suodjaleames ja ovddideames leat ollislaš perspektiiva mas servodat ja ovttaskas olmmoš biddjojuvvo guovddážii . 2 Danne ferte ráhkadit viidát ja eambbo relevánta definišuvnna sámi oahpponeavvuid dáfus . 2 Danne ferte rievdadit njuolggadusaid nu ahte fitnodagagaide mat ožžot almmolaš doarjaga sámi giela , kultuvrra ja servodateallima ovddideapmái , eai guoskka dát njuolggadusat . 2 Danne ferte prošeaktaruđaid oasi bajidit , go dain prošeaktaohcamiin maidda ii juolluduvvon ruhta , orru deaŧalaš mearkkašupmi sámegiela ovddideapmái . 2 Danne ferte ovddidit ja gozihit dan ealáhusdoaimma mii lea vuođđun sámi kultuvrra ja identitehta ávnnaslaš vuđđui . 2 Danne ferte njuolggadusaid rievdadit nu ahte fitnodagat mat ožžot bistevaš almmolaš doarjaga sámi giela , kultuvrra ja servodateallima ovddideapmái besset spiehkastit dán njuolggadusat . 2 Danne ferte jahkásaš guolástusregulerenmearrádusain bidjat sierra eari sámi riddo- ja vuotnaguovlluid guolásteddjiide . 2 Danne ferte ge lága áigumuša vádjolusluosa suodjaleami ja ovddideami hárrái beavttálmahttit . 2 Danne ferte ge leat lávga ja geatnegahtti ovttasbargu Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka . 2 Danne ferte fuolahit ahte oaivadus , čuovvuleapmi ja movttiidahttin leat buoret go bargosajit ásahuvvojit nissonolbmuid ja nuoraid várás . 2 Danne ferte dát media- ja diehtojuohkinovddideapmi šaddat Sámedikki boahtteáiggi sámi kulturáŋgiruššama guovddáš beallin . 2 Danne ferte dákkár áitagiid vuosttildit sihke siviila ja militeara gaskaomiiguin . 2 Danne ferte buot Sámedikki áššesurggiin sihkkarastit kontinuitehta dásseárvvu ja nissonperspektiivva integreremis . 2 Danne ferte Sámedikki mielas ain prioriteret boraspireváttisvuođaid , ja diggi dáhtošii dán suorggis bargat ovttas boazodoalu stivrenorgánaiguin vai eiseválddit álggahivčče doaibmabijuid mat regulerešedje boraspiriid logu . 2 Danne ferte Sámediggi atnit deatalažžan rekruteret nissoniid jođiheaddjivirggiide , ja dán ferte bidjat Sámedikki bargiidplánii . 2 Danne ferte Ráđđehus , ovttas Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkagielddain , jođáhit álggahit diehtojuohkima eastadit daid boasttu dieđuid , mat vuogádatlaččat leat gilvojuvvom lága sisdoalu ja dan váikkuhusaid birra . 2 Danne evttohuvvo ahte árvvoštallojuvvo sierra stivrraid nammadeapmi sámi institušuvnnaide , áinnas lávdegottiin bajit dásis mii goziha koordinerema ja ollislaš perspektiivva . 2 Danne evttohuvvo ahte sierrabibliotehka rámma bajiduvvo . 2 Danne evttohuvvo Sámedikki bušeahttarámma lasihuvvot 2 milj. kruvnnuin gokčan dihte dikki dárbbuid iežas plánaid ja čielggadusaid ráhkadeami oktavuođas . 2 Danne evttohuvvo Sámedikki bušeahttarámma lasihuvvot 2 milj. kruvnnuin gokcan dihte dikki dárbbuid iežas plánaid ja cielggadusaid ráhkadeami oktavuođas . 2 Danne evttohuvvo 800 000 kr. lasáhus sierrabibliotehka rámmii dán barggu nammii . 2 Danne evttohit ahte Guolástusdepartemeanta ásaha sierra poastta Sámediggái man rámman biddjo 3 000 000 kruvnnu . 2 Danne evttohii departemeanta rievdadusa vai ieš láhka ii šat mearrit guđet suohkanat sámegiela hálddašanguvlui galget gullat , muhto ahte Gonagas mearrida dan láhkaásahusas . 2 Danne evttoha ráđđehus gokčat lassigoluid 400 000 ruvdnosaš lassijuolludusain Sámediggái reviderejuvvon nationálabušeahtas . 2 Danne evttoha lasihit doarjjaruđa sámi kulturmuitosuodjalanbargguide Birasgáhttendepartemeanta bušeahtas 1 miljovnna kruvnnuin 2008:s , gitta 3 miljovnna kruvdnui . 2 Danne evttoha ge Sámediggi ahte ásahuvvo stipeandaortnet olbmuid várás geat háliidit oahppat sámegiela . 2 Danne evttoha Sámediggi lágas nannet vuoigatvuođa šibihiid guođohit mehciin , vai ii eahpiduvvo ahte eanadoallodáluin ii livčče vuoigatvuohta dákkár meahcceguohtumiidda . 2 Danne evttoha Sámediggi ahte addojuvvo oahppostipeanda olbmuide geat áigot váldit oahpu sámegielas , 1 000 000 kruvnnu . 2 Danne eat oaččo dievaslaš válgabohtosa dán ija nugo leimmet vuordán , lohká gulahallandirektevra Jan Roger Østby . 2 Danne eaktuda ge Sámediggi ahte dahkkojuvvo lagat šiehtadus sámiid ja stáhta gaskka man bokte oažžut dárbbašlaš sihkkarvuođa vaháguhtti luonddulihkahallamiid vuostá sámi guovlluin . 2 Danne eai leat makkárge sivat dasa manne bohccot / ealut galggašedje leat sierra . 2 Danne dáhttu Sámediggi deattuhit ahte Finnmárkku meahcceguovllut eai leat « ávdin meahcit » eaige « buigameahcit » , muhto guovllut gos don doložis lea leamaš sámi boazodoallu , ja gos boazodoallu dološ áiggi rájes geavahemiin lea ásahan eahpitkeahtes vuoigatvuođaid . 2 Danne dáhttu Sámediggi Stuorradikki leat mielde fuolaheamen ahte ráhkaduvvošii viidát prográmma sámi guovlluid eallineavttuid ovddideapmái . 2 Danne dáhttu Sámediggi Stuorradikki fuolahit ahte dilálašvuođat láhččojuvvojit vai sáhttá čohkkegoahtit dieđuid sámi servodatdiliid birra . 2 Danne dáhttu Sámediggi Stuoradikki fuolahit ahte biddjojuvvojit ruđat Davviriikkaid ráđi lagasguovlluprográmmii Barentsregiovnna eamiálbmotprográmma várás . 2 Danne dáhtošii Sámediggi ahte ásahuvvošii sierra sámi hálddašanorgána — Sámi eanahálddašeapmi — muhtun oassái Finnmárkku eatnamiin . 2 Danne don berret ovddalgihtii jienastit buresge áiggil . 2 Danne doarju lávdegoddi Sámediggeráđi oainnu áššis . 2 Danne doarju ge Sámediggi lávdegotti árvvoštallama go dadjá ahte galggašii lagabui árvvoštallat makkár sadji eanajuohkinrivttiin ( eanajuohkindoaimmahagas ) galggašii leat . 2 Danne doarju Sámediggi ahte duopmostuoluid organiseren geahčaduvvo sierra dainna áigumušain ahte juksat buot daid dárbbuid mat olles sámi servodagas leat . 2 Danne doarju Sámediggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti jurdaga oažžut « boazodoalu nu árrat go vejolaš oassin gielddaid areálaplámemiin , vai boazodoallu ovdal go plánat mearriduvvojit , beasašii ovddidit iežas sávaldagaid dakkár plánema hárrái mii soahpá ealáhusa dárbbuide » ( gč. s. 336 ) . 2 Danne doarju Sámediggi Strukturlávdegotti evttohusa ahte ásahuvvo duopmostuollu Sis-Finnmárkui , earret eará oppalaš mearrádusaid geažil mat dadjet ahte sámegiela lea vuoigatvuohta geavahit sihke almmolaš hálddašeamis ja riektedoaimmahagas . 2 Danne doarju Sámediggi NBR:a evttohusa bidjat boahttevaš láhkii Finnmárkku eatnamiid hálddašeami birra , mearrádusa mii vástida Fjelloven § 12 mearrádusa , mii čuodjá ná : 2 Danne deattuhuvvo erenoamáš deaŧalažžan fargga čielggadit bivdovuoigatvuođaid mearas olggobealde Finnmárkku , ja čuovvolit láhkanannejuvvon vuoigatvuođaiguin ja Finnmárkkukommišuvnna mandáhta viiddidemiin maiddái dasa ahte identifiseret vuoigatvuođaid ávkkástallat mearraresurssaiguin . 2 Danne das leat heajos eavttut dáid gielaid ovddideami ektui . 2 Danne bivdá Sámediggi Sámediggeráđi oaččuhit guovddášeiseválddiid ja departemeantta váikkuhit ahte konsešuvdnaoažžu ollašuhttá konsešuvdnaeavttuid dáid mávssekeahtes konsešuvnnaid juolludemiid áigumušaid ja láhkaásahusaid mielde – vai ollašuvvet dat servodatávkkálaš ulbmilat , mat leat biddjojuvvon dán juolludeapmái . 2 Danne bidjá ge Bearráigeahččanlávdegoddi vuođđun dan ahte njuolggadusa čuoggá 3.5 galgá áddet nu ahte njuolggadusat galget geavahuvvogoahtit ja čuvvojuvvojit 01.01.97 rájes . 2 Danne berret legitimašuvnna váldit mielde go áiggut jienastit , ii leat doarvái muitalit iežat nama ja riegádanbeaivvi . 2 Danne berrejit Sámediggi ja guovddáš eiseválddit ovttasráđiid hábmet strategiija mainna gozihit servodagas lassánan diehtojuohkindárbbu sámi dilálašvuođaid birra . 2 Danne berre vuoigatvuođa hálddašit guolástanstivra maid Álttá suohkanstivra lea nammadan Alta Laksefiskeri interessentselskap nammasaš searvvi / johkagátti eanadolliid , vuotnabivdiid ja guovllu boazoorohagaid evttohusaid vuođul . 2 Danne berre veardádallat bargojoavkku evttohusa nannet Sámediggái formálalaččat eambbo sorjjakeahtes sajádaga ja ođđa bušeahttavugiid evttohusa . 2 Danne berre ráhkaduvvot bargiidplána , mas deattuhuvvo earret eará jođiheaddji- , gelbbolašvuođa- ja organisašuvdnaovddideapmi , bálká- ja rekrutterenpolitihkka , virgelohpeáššit , bargobiras ja eará čálgoáššit . 2 Danne berre jurddašit dahkat sámi leavgga oidnoseabbun guovvamánu 6. beaivvi čalmmustahtidettiin . 2 Danne berre Sámi allaskuvlla beaivválaš oahpahusgiella leat sámegiella . 2 Danne atná Sámediggi lunddolažžan ja riektan ahte Sámediggi ja Ráđđehus dallánaga ásahit lagas ovttasbarggu man vuođđun lea ovttaárvosašvuohta ja nubbi nuppi árvvusatnin , hábmen dihte láhkaproposišuvnnaid sámi vuoigatvuođaid ja dáid hálddašeami birra . 2 Danne anášii Sámediggi buorrin čoavddusin go luonddugeavahanvuoigatvuođaprinsihppa livččii čadnon báikkálaš ássamii , iige čearddalaš duogážii . 2 Danmárkkus lea maiddái ráđđeaddi lávdegoddi Ruonaeatnama ekonomiija áššiid hárrái . 2 Danmárkku áigodatraportta oktavuođas cealká lávdegoddi ” … commends Denmark for … the promotion of Greenland ´ s financial independence … ” . 2 Danin ásahit dál virgeolbmuid joavkku , maid Ođasmahttindepartemeanta ja Justisdepartemeanta jođihit . 2 Danin álggaha Ođasmahttindepartemeanta Ođasmahttin- ja DGT-blogga mas fágamielbargit sáhttet digaštallat fáttá birra eará fágačehpiiguin olggobealde departemeanta . 2 Danin áigu ráđđehus ovddidit láhkaárvalusa Stuorradiggái ja lágain gáibidit systemáhtalaš kvalitehta- ja pasieantadorvvolašvuođabarggu olles dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusas dán giđa , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 2 Danin vai gávdnošii ortnet mii beaktilit sihkkarasttášii smávvafanasbivdiid vejolašvuođa fidnet albma dietnasa , maiddái lotnolassii eará ealáhusaiguin , doarju Sámediggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa álggahit friija bivddu smávit fatnasiidda mat eai leat guhkit go 10,60 m. 2 Danin sáhtašii ovttasbargu gádjundoaimmas ovdanahttojuvvot earenoamážit das go lea sáhka gádjunbargit oahpaheames . 2 Danin rievdaduvvo dutkama ja hutkáivuođa foandda vuoitu bušeahtas nu ahte šaddá leat dábálaš juolludeapmin . 2 Danin mu mielas maiddái suodjalusas goappaš sohkabeliin galget leat seamma vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat . 2 Danin mu deattuhan ahte Sámedikkis ja ráđđehusas lea oktasaš beroštupmi olaheames ovttamielalašvuođa . 2 Danin mii šaddat reidet ja ovdánahttit bargofámu . 2 Danin mii áigut , ruvnnuid mielde , buhtadit vearrogessosa njuolggo juolludemiin bušeahta bakte , mii vuosttažettiin galgá buhtadit daid seamma ulbmiliid . 2 Danin mii maid nannet stáhta investerendoarjaga sajiid huksemii , stáhtaministtar Jens Stoltenberg dadjá . 2 Danin mii fertet seastis mánáidasamet . 2 Danin mii fertet investeret iežamet mánáide . 2 Danin mii fertet duostat hástalit guottuid ja vugiid oažžumis eanet nissoniid Suodjalussii . 2 Danin mearkkaša daid doaibma ollu sápmelaččaid beaivválaš eallimii . 2 Danin lávdegoddi evttoha : 2 Danin leage doaibmanjuolggadus dehálaš . 2 Danin lea áibbas dárbbašlaš háhkat dáid dieđuid vai sáhttit eastadit čuovvu psykalaš gillámušaid ja fállat rievttes ja heivehuvvon čuovvoleami , lohka Reichelt . 2 Danin lea stáđisvuohta ja einnostahttivuohta dehálaš . 2 Danin lea ráđđehusa ealáhuspolitihka ulbmil ahte mis galgá leat nu buorre árvoháhkan go vejolaš norgga ekonomiijas . 2 Danin lea ođasmahttinministtar , gieldaministtar ja johtalusministtar sádden oktasaš reivve buot riika suohkaniidda , mas bivdet suohkaniid leat buore láhččojeaddjin . 2 Danin lea ge áibbas bággu nannet áŋgiruššamiid lullisámi oahpahusain . 2 Danin lea ge hástalussan Sámediggái ja Sámi giellaráđđái nanosmahttit giellabarggu lullisámi guovllus , julevsámi guovllus ja Ofuohtas ja Lulli-Tromssas Sámedikki plánaid ektui . 2 Danin lea ge erenoamáš váidalahtti go Riikaantikvára ii leat čuovvulan ráfáiduhttineavttuhusa barggu guovddáš gulaskuddamiin ja meannudemiin . 2 Danin lea ge dárbu viiddidit prošeaktaáigodaga meaddil 1999 vai sáhttá ollašuhttit plánejuvvon doaibmabijuid . 2 Danin lea dárbu oažžut oktasaš davviriikkalaš standárda gádjunrustegiidda / - dávviriidda mii dagahivččii ahte rustegat ja dávvirat sáhttet buoremus lági mielde geavahuvvot mii sihkarsttašii buoremus gádjunbálvalusa ovttasbargoguimmiide . 2 Danin lea doaibmanjuolggadus dehálaš . 2 Danin lea dehálaš čađahit joatkkaskuvlla . 2 Danin lea dehálaš áimmahuššat vuogádaga ja čađat árvvoštallat leago dárbbašlaš muddet ja buoridit maidege . 2 Danin lea dehálaš eaktun jođanisfierpmádaga huksemis dán guovllus ahte sihkarrastta doarvái buori leahtu fierpmádagas . 2 Danin lea dehálaš dagahit girdioktavuođaid álkibun smávvagirdigittide . 2 Danin lea dehálaš ahte sii geat ledje mielde jotket hupmamis ja čállimis dáhpáhusaid birra nu guhka go sáhttet . 2 Danin lea dehálaš ahte mis lea buorre mánáidsuodjalus . 2 Danin lea deaŧalaš kandidáhtaide juohkit dohkálaš gelbbolašvuođaid doaibmat máŋggakultuvrralaš ja máŋggačearddalaš servodagas . 2 Danin lea deaŧalaš gullát ja áicat din vásáhusaid ja makkár buoridanárvalusaid dii buktibehtet buorideames dili . 2 Danin juohkinváikkuhusat eai leat buorit . 2 Danin ii galggašii sámi servodaga buohtastahttit našuvnnalaš servodagain resurssaid juogadeami oktavuođas . 2 Danin geavahuvvojit ge foandaruđat produkšuvdnaásahemiide amaset investerengolut álggahandásis gártat menddo stuorisin . 2 Danin galgá olles buolvadat guhtet guimmiideaset veahkehit . 2 Danin galgat jierpmálaččat geavahit oljoriggodaga . 2 Danin fertet joatkit . 2 Danin ferte rievdadit njuolggadusaid nu ahte fitnodagaide mat ožžot almmolaš doaibmadoarjaga sámegiela , kultuvrra ja servodateallima ovddideapmái , ii guoskka dát njuolggadus . 2 Danin ferte leat njuovžilisvuohta , go jáhkkimis ii leat vejolaš fállat dákkár oahpu juohke jagi . 2 Danin evttohuvvo goappaš riikkaide ahte ložžejit gáibádusaid vai livččii bvejolaš spiehkastit gáibádusain soames surggiid ja áššin nu movt boahtá ovdan ovttasbarggus . 2 Danin evttohat riikkaid guovddaáeiseválddiide ahte dulkonnbálvalusaid ovddas dán guovllus ii dárbbaš máksit momsadivada . 2 Danin evttohat ahte riikka sosial- ja dearvvašvuođaoahpus eanet deattuha gielladilalašvuođaid . 2 Danin evttohat ahte oahpahuseiseválddit iešguđetge riikkas veardádallet iežaset oahppoplánvuođu dan olis barget oahpoplánaid vuođu ovttastahttit . 2 Danin dárbbašuvvojit ruhtanávccat friddjaoastit bargiid dákkár oktiiheivehanbargguid dahkat . 2 Danin diibmá ja dán jagi fylkkamánni vuosttaš geardde lea gozihan sámegieloahpahusa vuođđoskuvllas . 2 Danin ahte bisuhit doarvái stuora hivvodaga eanadoallogálvvuide , de lea dehálaš doallat strukturgoluid nu vuollin go vejolaš . 2 Danin Sámediggi loahpaha dainna ahte Dagspresselávdegotti evttohus lassáneapmái sámi áviisa- bostii duohtavuođas mearkkaša unna lassáneapmi sámi preassadoarjagii . 2 Danin Afghanistana dorvoveaga ja ISAF-veaga lohku sakka lea lassanan . 2 Dan čájeha árvvoštallan maid Norut Alta lea čađahan Sámedikki ovddas . 2 Dan čuohtejagis mii lea gollan dan rájes , sii leat vásihan man ipmašiid ollu Norga lea nuppástuvvan . 2 Dan čilge Justiisadepartemeantta láhkaossodat ođđajagimánu 26. b. 1995 reivves Gielda- ja guovlodepartementii ná ( dás jorgaluvvon ) ” Sámedikki sorjjasmeahttunvuođas lea mearkkašupmi stáhtaráđi konstitušuvnnalaš ovddasvástádussii . 2 Dan áiggis go departemeanta lea bargan ođđa lágain , de leat leamaš ráđđádallamat NBR : in ja Sámedikkiin . 2 Dan áiggi mun maiddái buhcen guhká ja áhčči lei boarásmuvvagoahtán , ja dan dihte fertiimet heaitit boazodoalus . 2 Dan áiggi adnojuvvui iešmearridanvuoigatvuođa guovddášoassi vuoigatvuohtan mearridit guovdilis territoria politihkalaš árvodási ja boahtteáiggi , dábálaččat álbmotjienastemiin , mii sáhtii dagahit ahte ođđa stáhta vuođđuduvvui , dahje molssaevttolaččat ahte territoriai ásahuvvui sierralágan čatnaseapmi nuppi stáhtii . 2 Dan áigemearrái galget listtat leat joavdan Sámediggái . 2 Dan váivvádusa maid bággonjuovvan mielddisbuktá , lea ahte buvttaduvvon bierggu gilohaddi njiedjá sakka ja ahte buvttadeaddjit dat šaddet vuoittáhallin . 2 Dan vuođul árvala bargojoavku ahte sámelága § 1-3 heaittihuvvo . 2 Dan vuođul árvala bargojaovku , beroškeahttá das makkár čoavddus Sámedikki rievttálaš dillái válljejuvvo , ahte sámelága § 2-1 goalmmát lađđasa nubbi čuokkis heaittihuvvo , ja ahte dan sadjái biddjo čuovvovaš cealkka : Stáhta ekonomiijanjuolggadusat gustojit Sámediggái dan muddui go heive . 2 Dan vuođul mii bajábealde lea namuhuvvon galgá maiddái leat nu ahte dain institušuvnnain ja ovttadagain mat galget bidjat eavttuid sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiide , galgá leat stiviraovddastus mas váldoáššis leat Sámedikki ovddasteaddjit . 2 Dan vuođul mii bajábealde lea namuhuvvon , ja go lea dárbu nannet SVD dáláš bušeahta , de evttoha Sámediggi ahte rámma bajiduvvo 6 288 000 kruvdnun . 2 Dan vuođul mii bajábealde lea namahuvvon , ii miige oro caggamin sullasaš čalmmustahttima boahtte jagi ge . 2 Dan vuođul juolludii MBD 2003:s ruđaid Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa ovddidanguovddážii hábmet njeallje temágihppaga sámi mánáidsuodjalusa birra mat galget adnot studeanttaid vuođđo- ja joatkkaoahpahusas ja mánáidsuodjalusbálvalusa bargiide . 2 Dan vuođul go Sámedikkis lea nettobušehterejuvvon doaibma , eaktuda dat dan ahte departemeanttat ráhkkanahttet vejolaš fievrridemiid Sámediggái 50-poasta juolludussan . 2 Dan vuođul evttohuvvo ahte juolludus kapihttala 320 poasttas 53 Sámi kulturulbmilat , lasihuvvo 2 000 000 ruvnnuin bajábeale namuhuvvon ulbmilii , gč. St. prp. nr 65 ( 2004-2005 ) . 2 Dan vuođul doarju Sámediggi Finnmárkku eanahálddašeami ásaheami . 2 Dan vearrivuođa , mii dahkkojuvvui smávvaguolásteddjiid vuostá go sis váldojuvvui eret bivdovuoigatvuohta gávccilotlogu loahpageahčen , ferte njulget vuoiggalažžan , ja dat olbmot , geain váldojuvvui eret duohta vejolašvuohta oažžut dietnasa guollebivddus , fertejit oažžut ruovttoluotta dan vejolašvuođa . 2 Dan sáhttá čilget dainna ahte sámi máilmmis leat áibbas erenoamáš servodatdárbbut . 2 Dan sáhttá sihke guovllustivra ja boazodoallostivra gohččut . 2 Dan sáhttá ovdamearkka dihte sorjjakeahtes áššedovdiorgána dahkat mii ii leat njuolgga stáhtalaš bagadanválddi vuollásaš . 2 Dan sáhttá oaidnit das go oahpahus ja dutkan mii universitehta bealis adnojuvvo máŋggafágalažžan , ii leat nu sámi oaidninvugiin . 2 Dan sáhttá gohččut dahkat dihto áigemearis . 2 Dan sáhttá dahkat máŋgga láhkái , ovdamearkka dihte : 2 Dan sáhttá dahkat earret eará ná : 2 Dan sáhttet dušše feastonuohttefatnasat ja stuorra guollefatnasat skáhppot . 2 Dan sáddejedje NRK ja TV 2 ođđajagemánu 1. b. 2011 2 Dan stáhtaráđis geas lea ovddasvástádus sámi áššiide , lea ovddasvástádus gohččut ráđđádallančoahkkimii Sámedikki ja guoskevaš fágastáhtaráđiid gaskka ođđajagemánus . 2 Dan sivas go váilot ollu sámi oahpponeavvut mat heivešedje mánáidgárddiide , lea dárbu lasihit submi 500 000,- kruvdnui jahkái . 2 Dan sivas go almmolaš DT-vuogádagaid doaibmanáigi lea guhki , de leat gielddat geatnegahttojuvvon gávdnat čovdosiid guđa davvisámegiel erenoamáš čálamerkii ovdal ođđajagimánu 1. b. 2013 . 2 Dan sivas go Sámedikkis jagis 2003 lei 49 575 ruvdnosaš negatiiva iežaskapitála , de šaddá 593 353 ruvdnosaš badjebáza mii galgá ođđasis juogaduvvot jagi 2005 reviderejuvvon bušeahtas . 2 Dan sivas bargojuvvo ain 8-bits sámegiel čálamearkačoahki standárdiserema beales . 2 Dan sii duođaid ánssášit . 2 Dan seammás leat dain suohkaniin hirbmat heajos ealáhus . 2 Dan seammás evttoha lávdegoddi ahte kveana áviisa Ruijan Kaiku maid galgá gullat sámi áviissaid vuollái . 2 Dan seamma lea almmolaš ásahusain mat leat organiserejuvvon sierra riektesubjeaktan . 2 Dan sadjái lea Guolástusdepartemeanta dáhtton Sámedikki váldit oktavuođa Norges Fiskarlag:in vai dat iežaset šiehtadallamiid bokte stáhtain sáhttet ovddidit Sámedikki gáibádusaid . 2 Dan sadjái go seamma fágii ráhkaduvvojit girjjit buot golmma riikkain , de sáhttá buvttadit oahppogirjjiid mat leat heivehuvvon oahpahussii buot golmma riikkain . 2 Dan sadjái galgá ođđaáigge boazodoallopolitihka bidjat stuorát sámepolitihkalaš oktavuhtii , ja Sámediggi vuordá ahte dát atno árvvus go eiseválddit álggahit ođđa doaibmabijuid boazodoallohálddašeamis . 2 Dan rájes leat leamaš guhtta válgga . 2 Dan rájes go ođđa ortnet doaibmagođii lea lassáneapmi leamaš oktiibuot 412 miljovnna kruvnnu . 2 Dan rájes go dát láhka boahtá fápmui , rivdet čuovvovaš eará lágat ná : 2 Dan rájes go Sámekonferánsa Åres dohkkehii leavgga , de leat sámedikkit Norggas , Ruoŧas ja Suomas ja sámeorganisašuvnnat Ruošša bealde dan geavahan . 2 Dan rievttálaš sisdoallu , ja geavaheapmi , rievdada duohta dili ektui . 2 Dan rievtti fámu bokte mearridit sii friddjadit iežaset politihkalaš sajádaga , ja ovddidit friddjadit sin iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami ” . 2 Dan ovddasvástádus lea hálddašit falástallanulbmiliidda ruđaid mat Norsk Tippingas báhcet buorrin . Falástallanossodat lea maid falástallanrusttegiid , falástallanpolitihkalaš gažaldagaid , internašuvnnalaš falástallanbargguid ja dopeneastadeami ovddasvástideaddji . 2 Dan ovddas giitán odne . 2 Dan ovdal Solheim lei Norgga Spábbačiekčanlihtu diehtojuohkinhoavda . 2 Dan olis ásahuvvo Sámediggi sápmelaččaid ovddasteaddji álbmotválljejuvvon orgánan sápmelaččaid várás . 2 Dan oktavuođas čujuha Sámediggi dasa go Stuorradikki gielddakomiteá árvalusas S nr. 73 ( 1995-96 ) dáhtui Ráđđehusa ovddidit stuorradiggedieđáhusa sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiid birra . 2 Dan oktavuođas ásahuvvojit čuovvuvaš virggit : 2 Dan oktavuođas áigu departemeanta ođđasit árvvoštallat preassadoarjagiid njuolggadusaid sámi aviissaid várás . 2 Dan oktavuođas oaivvilda bargojoavku sámelága leat láddan rievdaduvvot . 2 Dan oktavuođas mii dárbbašit evttohusaid , árvvoštallamiid ja oainnuid sámepolitihkalaš áššiid birra nu ollugiin go vejolaš sihke sámi birrasiin ja sámi birrasiid olggobealde , dadjá stáhtaráđđi Bjarne Håkon Hanssen . 2 Dan oktavuođas mearrida Sámediggi njuolggadusaid doarjjahálddašeapmái , dábálaččat iešheanalis , muhto muhtun háviid ovttasráđiid guoskevaš departemeanttain . 2 Dan oktavuođas lea sávaldat ásahit ortnega mii siihkkarasttášii dákkár prošeavttaid ruhtadeami . 2 Dan oktavuođas lea sávaldat ásahit ortnega mii sihkkarasttášii dákkár prošeavttaid ruhtadeami . 2 Dan oktavuođas lea deatalaš muittuhit ahte earenoamážit nissoniid vuoigatvuođaiguin ja vejolašvuođaiguin lea leamaš ja lea dárbu bargat nappo danin vai joksat dan maid dál gohčodit formálalaš dásseárvun . 2 Dan oktavuođas go adoptere máná gii lea vuollel 15 jagi , sáhttá oažžut virgelobi gitta 39 vahku rádjai olles bálkkáin dahje gitta 49 vahku rádjai 80% bálkkáin . 2 Dan oktavuođas galggašii árvvoštallat livččii go vejolaš geavahit dasa almmolaš tihpparuđaid . 2 Dan oktavuođas fertešii árvvoštallat čuovvovačča : 2 Dan oktavuođas ferte divaštallat eahpesihkkaris doaibmagoluid ođđa sámediggevisttis ja stuorát bargiiddárbbu . 2 Dan oktavuođas cealká Láhkaossodat ahte ( dás jorgaluvvon ) ” Dannego Sámediggi ferte lohkkot sorjjakeahtes orgánan ráđđehusa / departemeantta ektui , de lea eahpesihkar sáhttá go ( ja man muddui ) ráđđehus / departemeanta fápmudit válddi Sámediggái almmá láhkavuođu dahje plenarmearrádusa haga . 2 Dan oaidná vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas , gos barget oahpaheaddjit geat leat unnán ožžon dahje eai leat oba ožžonge sámegiela ja kultuvrralaš gelbbolašvuođa iežaset oahpus . 2 Dan oaidná bures « Korssjøfjell-áššis » 1988:s ja « Aursunden-áššis » 1997:s . 2 Dan oaidná Sámedikki 21.02.00 ja 10.03.00 notáhtain . 2 Dan modealla mielde ovddiduvvo giđđat sierra stuoradiggedieđáhus sámi servodaga dili ja ovdánandárbbu birra , mas ráđđáhus sáhttá Sámediggái addit eanet geatnegahtti signálaid das movt ráđđehus ieš árvvoštallá ee. Sámedikki bušeahttadárbbu čuovvoleami , doaimmaid mat ovddiduvvojit Fágalaš analysajoavkku raporttas ja čuoggáid maid Sámediggi ja iešguđet ráđđehusat leat soahpan maŋemus jagiid ráđđádallančoahkkimiin . 2 Dan mii sávvat bures boahtima . 2 Dan mii leat atnán muittus . 2 Dan mii gohčodeimmet » Solidaritehtamolssaeaktu ” . 2 Dan mii dahkat nanu searvevuođa bakte . 2 Dan mearrádusas spiehkastuvvo agivuloš máná dáfus gean váhnemat eaba eale ovttas . 2 Dan mearrádusa mielde berrejit eará almmolaš orgánat ” addit Sámediggái vejolašvuođa buktit cealkámuša ovdalgo dahket mearrádusaid Sámedikki bargosuorggis ” . 2 Dan mearrida § 58 nuppi lađas . 2 Dan mearrida siida ieš . 2 Dan maŋŋá sii geavahedje eallimeaset hukset dakkár čálgoservodaga maid ii oktage eará álbmogiid , ii gostege eará sajis máilmmis , ii goassege historjjás leat vásihan . 2 Dan maŋŋá livčče Sámedikki hálddahusas 89,8 bissovaš virggi . 2 Dan maŋŋil lean bargan feara maid , hoteallas idjaváktan , ja dálueamida sadjásažžan . 2 Dan maŋŋil in ožžon makkárge skuvlla ovdal go maŋŋil evakuerema . 2 Dan maŋemuš njealji jagi lea boazolohku mannan bajás ja gaskamearálaš deaddu lea maid lassánan . 2 Dan maŋemus áiggi olu áššit almmolaš digaštallamis leat čalmmustahttán riidduid mat sáhttet ihttit osku- ja eallinoaidnofriddjavuođa ja norgga servodaga vuđolaš norpmaid ja árvvuid gaskkas . 2 Dan mađe maid dál máhtán dárogiela lean oahppan maŋŋil . 2 Dan maid vissásit dieđán , lea ahte maŋŋil morraša de beassat vásihit nannosat ja lieggaset AUF searvvi . 2 Dan maid vel ferte dahkat lea aktiviseret dáid dieđuid eanet ollislaš vuogádagas olggobeale dihtorgálduid geavaheami ektui . 2 Dan maid mii válljet váikkuha dasa man ealli geavahan- ja gulahallangiellan sámegiella lea maiddái min mánáin ja mánáidmánáin . 2 Dan maid mii diehtit dál lea ahte gávpejođu duođašteapmi čavgejuvvo . » 2 Dan maid earenoamážiid mearkkašin dalle go ledjen Tsjadas lei din ilu ja bargomovtta . 2 Dan maid dál eahkes vásihat sáhttá leat stuorimus ja deháleamos vádjolus man Norgga álbmot lea čađahan maŋŋil 2. máilmmisoađi . 2 Dan leat Sámediggi ja Máhttodepartemeanta soahpan . 2 Dan lassin árvaluvvo lasihit goluid arvat eará surggiin mat maiddái mearkkašit ollu Ráđđehusa beaittobeallepolitihka ulbmiliid ollašuhttimii , ja maiddái gielddaekonomiija , eanadoalu ja meahccedoalu nannemii ja doaibmabijuid nannemii davviguovlluin . 2 Dan lassin árvaluvvo juolludit eambbo ruđaid ovttasdoaibmandoaibmabijuide . 2 Dan lassin vuoliduvvojedje golut 3,7 miljárdda ruvnnuin , eanaš álbmotodjui guoski vuolit goluid geažil . 2 Dan lassin vuoliduvvojedje golut 3 miljárdda ruvnnuin . 2 Dan lassin mii háliidit gullat áššáiguoskevaš almmolaš ja bođolaš ásahusaid ja organisašuvnnaid oainnu . 2 Dan lassin mielddisbuktá evttohus ahte lávdegoddi berre gávdnat čovdosa vai dálonat sáhttet geavahit mohtorfievrruid guovlluineaset , ja vel vejolašvuođa hukset gođiid / barttaid dain guovlluin , maid sii leat geavahan buolvvaid čađa . 2 Dan lassin Chucks lei čoahkkin gielddaministariin ge . 2 Dan lassin , vaikko vel eanaš koloniijaid heaittihedje ge 1960-logus ja 1970-logu álgogeahčen , de váivvidit ain sullasaš dilálašvuođat , ovdamearkka dihtii áššiin mat gusket Nuorta-Timorii ja Oarje-Sahárai . 2 Dan kapihttala juolludus lea eanas muddui sirdojuvvon kap. 222:ii . 2 Dan ii leat Sámediggi sáhttán doallat go ii leat leamaš ožžon jearaldaga buktit gulaskuddancealkámuša . 2 Dan ii eaiggáduša stáhta dahje priváhta riektesubjeavttat . 2 Dan iešmearridanvuoigatvuođa dohkkeheapmi masa julggaštus čujuha , gáibida ahte álgoálbmogiin lea olles ja doaibmilis oassálastin demokráhtalaš servodahkii , ja daidda mearridanproseassaide mat gusket dáidda álgoálbmogiidda . 2 Dan gávdná maiddái interneahtas : www.jd.dep.no Publikašuvdnanummir : G- 0381 B + S Buot govat : Samfoto Grafalaš hábmen : Sissel Sandve Deaddileapmi : Zoom Grafisk AS 08/2005 – preantalohku 35.000 2 Dan geažil lea ge riekta strategiija nuppástuhttit buvttadusdoarjaga buvttadussorjavaš doarjjan . 2 Dan geažil lea ge dehálaš álggahit sierranas doaimmaid vai ain lea vuođđu eanadoallobuvttadeapmái sámi guovlluin . 2 Dan geažil go váttisvuođat sámi guovlluin lassánit , gč. maiddái stuorradiggedieđáhusa nr 50 ( 1998-99 ) Utjamningsmeldinga , mas statistihkalaš iskkadeamit čájehit ahte eallineavttut sámi guovlluin leat arvat heajut go muđui Davvi-Norggas , de ferte Sámedikki mielas deattuhit erenoamáš doaibmabijuid maidda lea dárbu bidjat eanet deattu doaibmaplánas . 2 Dan geažil go sámeláhka rievdaduvvui cuoŋománu 15. b. 2005 , lassána áirasiid lohku Sámedikkis 39 áirasis 43 áirasii 2005 čavčča rájes . 2 Dan geažil go stáhta guhkit áiggi lea healbadan geatnegasvuođaidis , de lea sámi servodat easkka álggahan guovddáš servodatsurggiid fálaldagaid huksema . 2 Dan galgá ráđđádallamiin čálalaččat ovddidit čoahkkinjođiheaddjái . 2 Dan galggai dat doaibmaplána boazodoalu várás mii čuovui mielddusin St. prp. nr. 85 ( 1995-96 ) Meavkke ja Alitčohka báhčin- ja hárjehallanšiljuid laktima ja viiddideami birra Sis-Tromssas , dáhkidit . 2 Dan galgat geavahit sihke ođasmahttimii ja áimmahuššamiidda . 2 Dan gal sáhttet máŋggas geat leat leamašan suodjalusdoaimmas duođaštit . 2 Dan fertet dahkat vai oažžut buoremus mearridanvuođu daidda digaštallamiidda , maid dalle ferte čađahit . 2 Dan ferte hálddašit nu ahte joksá ceavzi resursaekonomálaš ovdáneami ja ceavzi ovdáneami mas sosiálalaš ja kultuvrralaš árvvut leat oassin . 2 Dan ferte de bidjat sámeláhkii , ja eará lágaide ja njuolggadusaide . 2 Dan evttohusa ráhkadedje sorjjasmeahttun joavku , mas ledje láhkagažaldagaid áššedovdit , ja máŋggas sis leat dás dál . 2 Dan dásis go Sámediggi dál lea , de lea biddjon buorre vuođđu dasa ahte sáhttá oaidnit movt váikkuhangaskaoamit duođas geavahuvvojit . 2 Dan dás oaidnit . 2 Dan dáfus lea erenoamáš dehálaš bargat dutkiidbestemiin ja láhčit dili sihkkarastit eanet doavttergrádabargguid . 2 Dan dáfus lea Norway Seafood Hammerfest AS ( NWS ) dakkár ovdagovvafitnodat , mas leat 5-6 feastonuohttefatnasa ja 3-4 feastonuohttefatnasis lea ovddasvástádus skáhppot guliid fabrihkkarusttegii Lávželuovttas . 2 Dan dovddasteamis ahte sápmelaččat ja earát guhkes áiggi eatnamiid ja čáziid geavaheamis sáhttet leat háhkan vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide , evttoha lávdegoddi kommišuvnna mii galgá kártet dáid vuoigatvuođaid . 2 Dan doarjagis mii juolluduvvo poasta 75 bokte Norgga girku oskkuoahpahusa várás , lea sámi álbmoga oahppofálaldaga ovddideapmi vuoruhuvvon áŋgiruššansuorgi . 2 Dan dilis sámi áviissat fertejit oažžut almmolaš doarjagiid vai sáhttet čađahit barggu preassapolitihkalaš váldoulbmila sámi servodaga ektui . 2 Dan dii lehpet ipmirdan , mii čielgasit ovdanboahtá dán jagi soalddátakšuvnnas . 2 Dan dihtii bijai Gieldaja guovludepartementa čakčat 1999 bargojoavkku ráhkadit njuolggadusevttohusa sámi leavgga geavaheapmái . 2 Dan dihte lea universitehtas stuora bargu juohkit dieđuid ja buriid geavahusvugiid . 2 Dan dihte galggašii plánet movt guovllu čáhcceriggodagat ovddasguvlui galget geavahuvvot nu lášmadit go vejolaš ja vuhtiiváldit ja dárkut báikkálaš earenoamášvuođaid . 2 Dan dihte berre árvvoštallat dárkileappot gozihit sámi studeanttaid , eastadan dihte sin oahpu heaitimis . 2 Dan dieđáhusa meannudettiin dollojuvvo rabas gulaskuddančoahkkin Sámedikkiin . 2 Dan deaŧaleamos bargu lea leat mielde váikkuheamen ja bidjamin eavttuid servodaga hápmemii movt gozihit , nannet ja ovddidit sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodaga . 2 Dan dahkat mii dál Suodjalusas . 2 Dan dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 2 Dan cealká ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud komentan preassa čállimii ahte ođđa elektruvnnalaš poastajournála sáhttá dagahit ahte olbmot eai šat beasa ovddeš poastajounála sisdoalu lohkat . 2 Dan botta , jagi 2000 borgemánu rájes lea jođus kártenbargu , man bokte galgá gávnnahit makkár hástalusat leat Sámedikkis ovddabealde , sihke mii guoská doaibmabijuide gelbbolašvuođa ovddideamis ja oahpponeavvo ovddideamis . 2 Dan bokte sáhttá maiddái oktii čatnat daid rievdadusaid maid Stuorradikki válgaláhkalávdegoddi evttoha . 2 Dan bokte go bušeahttašiehtadallamat / - ráđđádallamat šaddet sierra áššin , šattašii álkit gieđahallat dan čuolmma mii lea bušeahttačiegus dieđuid dáfus . 2 Dan boazologu mearrida siida ieš . 2 Dan bargui ahte háhkat buoret dássema gaskkal ealáhusa resursavuođu ja olmmošlogus geain galgá leat dienas- ja bargovuođđu ealáhusas , lea dehálaš movttiidahttit ovttaskas boazodoalli lassi árvoháhkamiid . 2 Dan barggus ahte heivehit boazologu guohtumiidda , berre Sámediggi ja Eanadoallodepartemeanta , boazodoallu ( NBR ) ja guoskevaš suohkanat nammadit lávdegotti , mii oažžu váldin buktit evttohusa ovdalgo bajimuš boazolohku mearriduvvo . 2 Dan Norgga álbmot mis vuordá . 2 Dalle šaddá fas ođđa geahččalus . 2 Dalle šaddá almmolaš stivrenorgánaid duohkái mearridit prinsihpaid ja njuolggadusaid boazodolliid gaskasaš áššiin . 2 Dalle šaddá Ruoŧa , Suoma ja Norgga sámedikkiid oktasaš bajit dási ovddasvástádussan hábmet ollislaš sámi dutkanpolitihka . 2 Dalle sáhtát addit iežat jiena válgabeaivvi buot válgalanjain gávpogis . 2 Dalle sohpe álggahit prošeavtta mas galge plánet luotta . 2 Dalle rehkenastojuvvui ahte dasa lea jahkebeale váikkuhus 2000:s . 2 Dalle ožžot boazoeaiggádat , siiddat ja orohagat dárbbašlaš rámmaeavttuid boazodoalu siskkáldas áššiid čoavdimiidda . 2 Dalle ovttadássásašvuođaoaivadeaddji barggašii Sámedikki váldoulbmila mielde plánas . 2 Dalle oažžu Norga dakkár bearráigeahččovuogádaga mii muđuid lea dábálaš Eurohpás . 2 Dalle mun in šat dovdan iežan heajubun . 2 Dalle mii áddiimet . 2 Dalle mii gievrudat NATO luohttevašvuođa ja beavttalmahttinvuođa ovttastahttit ja jođihit oktasaš árjasuodjalusa Eurohpás . 2 Dalle manná váidalus njuolga Alimusriektái . ° 2 Dalle livččii Sámedikkis buoret várri oastit dakkár dárbbašlaš geavaheaddjidávviriid mat vástidivccii parlamentárávistti dási . 2 Dalle lei vuosttaš háve historjjás go davve- ja lullesámit iešguđet riikkas deaivvadedje divaštallat ja fuomášahttit oktasaš áššiid ja váttisvuođaid . 2 Dalle lei Dearvvašvuođa-Norga áibbas earálágan dálá dili ektui . 2 Dalle lea siiddas ovddasvástádus bearráigeahččat ahte siidaoassi duođai heaittihuvvo ja dieđihuvvo guovllustivrii . 2 Dalle lea orohatstivrraid ovttasbargu dárbbašlaš . 2 Dalle lea dárbu geahčastit maŋos guvlui . 2 Dalle lassánit Norgga almmolaš leavgabeivviid lohku . 2 Dalle lassánii Sámedikki bargiidlohku 25 bargiin . 2 Dalle kvalitehta šaddá eanet guovddážis earret eará buohcceviesuid stivrejumis . 2 Dalle jos lea eahpádus ahte sáhttá go oassi mátkkis dahje olles mátki lohkkojuvvot bargomátkin , mearrida Sámediggepresideanta ášši . 2 Dalle ii sáhte čuoččuhit dan ge ahte gilvvohallan lea gažaldat mii caggá lasi sámi preassadoarjaga . 2 Dalle hálddaša Sámedikki doarjjastivra doarjaga . 2 Dalle han manai bures . 2 Dalle gáibiduvvo ahte guovddáš eiseválddit ( Sámediggi ja ráđđehus ) ovttas čilgejit stivrema , ovddasvástádusa , organiserema ja ásahusaid resursajuolludeami . 2 Dalle gustojit § 49 mearrádusat orohatjahkečoahkkima birra . 2 Dalle gustojit § 47 mearrádusat boazodoallofoandda birra . 2 Dalle gustojit § 46 mearrádusat orohatkássa birra . 2 Dalle go stáhtačálli Raimo Valle galledii fylkkaoaivegávpoga Bådåddjo Nordlánddas de son almmuhii ahte Nordlánda lea válljejuvvon geahččalanfylkan . 2 Dalle go ráđđehus 2007 miessemánus evttohii háhkat ođđa geasehangirdimášiinnaid , de lei áibbas dárbbašlaš . 2 Dalle go lea dárbbašlaš , de sáhttá guovllustivra gohččut guokte dahjet eanet orohagaid ráhkadit oktasaš doaibmanjuolggadusaid ovtta dahje eanet áššiin mat leat vuosttaš lađđasis namuhuvvon . 2 Dalle go gelbbolašvuohta lea bures huksejuvvon sáhttá leat áigeguovdil árvvoštallat uhcit ovttadagaid ásaheami eará sámi guovlluide . 2 Dalle ferte oahpahusláhka rievdaduvvot nu ahte njuolggadusat šaddet seammalágánat go sámelága § 3–1 nr. 1 dálá definišuvdna . 2 Dalle ferte njuovvat eambbo . 2 Dalle ferte dahkkot ollislaš árvvoštallan mas olu bealit váikkuhit , ja vuođđooaidnun lea ahte hálddašan- ja almmolašvuođaláhka prinsihpalaččat maiddái regulere hálddašanorgánaid main lea iežas riektesubjektivitehta jus fal eai leačča čielga gávpedoaimmat , vrd. earet eará Woxholth : Forvaltningsloven ( Oslo 2000 ) siidu 47 . 2 Dalle ferte areala- ja regulerenplána sáddejuvvot departementii loahpalaš dohkkeheapmái . 2 Dalle easka bahávuođa ilgadis viidodat ollásit leavvá min ovdii . 2 Dalle eaktuduvvo ahte ruksesgoddelohku lea jámmadit dakkár dásis mii mearkkaša náli šaddama , namalassii ahte miessešaddu lea maksimála dásis . 2 Dalle eai čuozaše diggeáššit daid ruđaide mat leat eará doaibmabijuid ja ulbmiliid várás . 2 Dalle dáin institušuvnnain lea našuvnnalaš doaibma ja sáhttet gokčat sámi geavaheddjiid dárbbuid sorjjakeahttá gielda- ja fylkarájiin . 2 Dalle deattuhuvvojit riddo- ja vuotnaguovllut ja dat dávista Sámedikki mearridan riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánii . 2 Dalle báhcá vel 14,2 mill kruvnno huksendoarjjan boahttevaš jagiide . 2 Dalle bággejuvvo vuoruhit doaimmaid , go ii geargga buot bargat . 2 Dalle buoriduvvo maiddái Sámedikki áššemeannudeapmi aktiivadit , ja Sámediggi sáhttá doaimmahit buriid proseassaid dain ásahusain maidda das lea ovddasvástádus , ja muđui nai sámi siviila servodagas vuoruhemiid hárrái ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 2 Dalle berrejit guovllut gos boazologu mearrideapmi lea erenoamáš váttis , vuoruhuvvot . 2 Dalle beassá Stuoradiggi jahkásaččat veardádallat sámi servodaga ovdáneami , muhto dalle čálmmustahttojuvvo boahtteáiggiperspektiiva eambbo go dál . 2 Dakkárat sáhttet ovdamearkka dihtii leat huksendoaimmat , vuođđostruktuvrra dárbu ja ráhtasuodjaleami dárbu . 2 Dakkár čovdosiin sáhttá Riikarevišuvdna maiddái čađahit hálddašanrevišuvnna Sámedikkis . 2 Dakkár čoavddus addá maiddái njuovžilisvuođa nu ahte dábálaš ráđđádallavuogit ja suodjalusbarggu vuogit sáhttet rievdaduvvot ja dohkkehuvvot gonagaslaš resolušuvnna bokte , ii ge dárbbaš ádjánit láhkarievdademiin . 2 Dakkár áigumuš lea ee. Bargo- ja čálgoetáhta , guvllolaš dearvvašvuođa ¬doaibmabijuid ja stáhtalaš mánáidsuodjalusa dáfus . 2 Dakkár vuoruheapmái lea dárbu , ráddjejuvvon áigodagas , viežžat ruđaid boazodoallošiehtadusa rámmaid olggobealde . 2 Dakkár vejolaš ođđasisjuogadeami ferte Sámediggeráđđi ovttasráđiid čoahkkinjođihangottiin dahkat . 2 Dakkár vejolaš dilis go Sámediggeráđđi guođđá doaimmas ja ođđa sámediggeráđđi válljejuvvo , de šaddá ođđa válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái . 2 Dakkár skiipa sáhttá háhkat dieđuid vuođđun politihkalaš mearrádusaide ja davveguovlluid hálddašeapmái . 2 Dakkár rámmaide gullet etihkalaš njuolggadusat dakkár doaimmaide , birasdeasttat , sosiála ja kultuvrralaš deasttat , ekonomalaš buhtadus ja Sámedikki rolla ealáhusovddideaddjin ja oassálastin sámi guovlluin , dás maiddái gávppálaš eaiggátvuođa čielggadeapmi industriijadoaimmaid oktavuođas ja industriijaovddideami oassálastima oktavuođas . 2 Dakkár riikkaviidosaš guovddáža huksemii leat hui buorit eavttut Bergenis . 2 Dakkár regulerenmállet fertejit ovddiduvvot mat dahket sávahahttin buktit guliid main lea alla kvalitehta . 2 Dakkár proseassas sáhttá bušeahttaárvalus árvvoštallojuvvot leat unnán vearan čuovvolit departemeantta hálddahuslaš dásis . 2 Dakkár paramehterat sáhttet leat eambbo hearkkit guohtuma rievdamii , ja dat sáhttet ealus sakka rievddadit áigodagaid mielde ja jagiid mielde . 2 Dakkár ovdamearkkat leat : 2 Dakkár ortnegat mat rahpet sápmelaččaid duohta váikkuheami sámi kultuvrra , giela ja servodateallima ovdáneamis , mearkkaša ovdáneami Sámedikkis sápmelaččaid ovddasteaddji orgánan . 2 Dakkár opmodaga eaiggát ( láigolaš ) mainna galgá ávkkástallojuvvot buoret vuogi mielde , sáhttá gáibidit ovddalgihtii árvvoštallama mearridit buhtadusgažaldaga go loahpalaš muddenplána dahje huksenplána lea ráhkaduvvon . 2 Dakkár láhkavuođu sáhttá vejolaččat addit sámelágas . 2 Dakkár heiveheapmi mielddisbuktá ahte deattut bohtet seammá dássái go dain guovlluin gos lea dássedis alla biergobuvttadeapmi / njuovvan ja dássedis alla njuovvandeattut . 2 Dakkár gielddain main leat unnit go golbmalogis jienastuslogus , vrd. § 39a , ii leat vejolaš jienastit sámediggeválgii válgabeaivvi . 2 Dakkár eatnamat eai heivestuva geasseguohtumin , erenoamážit jus lea olu čáhppesmuorji . 2 Dakkár dulkon nannejuvvo vel eambbo njuolggadusa duogáža bokte , ja dát dulkon lea dat mii buoremusat heive dábálaš riekteideálaide . Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea maiddái bidjan vuođđun ahte sáhttá čujuhit ILO-konvenšuvnna rihkkumiid duopmostuoluide 46. Juridihkalaš teoriijjas doarjuba Skoghøy47 , ja Skogvang 48 dán . 2 Dakkár doaimmat ožžot menddo uhccán beroštumi sin bealis geat leat ruhtadan prošeavtta . 2 Dakkár doaimmaiduvvanvuohki ferte leat njuovžil vai fálaldagat álo mannet rattát álbmoga dárbbuide . 2 Dakkár doaibma boktá ođđa dovddastusaid . 2 Dakkár dilálašvuođain rávve danne bargojoavku eiseválddiid rahpat vejolašvuođa atnit dieđuid ealli deattuid birra lassin njuovvandeattuide . 2 Dakkár dilálašvuođain main sámit leat bovdejeaddjin stuorát riikkaidgaskasaš konferensii , lea lunddolaš ahte sámi leavga biddjojuvvo isit- ja eamitleavgan bálddalagaid norgalaš leavggain ja árvodássejuvvo guosseeatnamiid našuvnnalaš leavggaid ovddabeallái . 2 Dakkár diliin sáhttet leat čuovvumušat geavaheddjiid gálvovalljodahkii ja hattiide , ja dat váikkuhit maid borramuša olles árvoviđjái . 2 Dakkár bása váilu , ja dagaha bargodili váttisin sidjiide geat dárbbašit dákkár materiála . 2 Dakkár bálvalusat maid olbmot dárbbašit beaivválaččat , berrejit leat fállamassii juohke suohkanis . 2 Dakkár báikkálaš heiveheami sáhtášii čoavdit go ásahivččii báikkálaš guolástan- , murjen- ja bivdokoarttaid maid báikkálaš mátkeealáhusdoaimmaheaddjit vuovddášedje . 2 Dakko gokko stáhta tariffašiehtadusa njuolggadusat geavahuvvojit , de gustojit áiggis áigái gustovaš njuolggadusat . 2 Dakko bokte dohkkehuvvo eamiálbmogiid dáhttu bisuhit ja ovdánáhttit iežaset identitehta , giela ja oskku daid stáhtaid rámmaid siskkobealde gos sii ellet . 2 Dainnalágiin šaddá sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmi njunuš veahkkeneavvun sámi álbmoga deaŧalaš mihttomeriid duohtandahkamis . 2 Dainnalágiin šaddá ohppiidlogu ovdáneapmi dušše okta máŋgga faktuvrras mat váikkuhit oahpponeavvoráhkadeami . 2 Dainna čilgehusain háliida Sámediggeráđđi álggahit digaštallama dan birra ahte loktet duoji kultuvrralaš beali vai sihke kulturbealli ja ealáhusbealli šaddet ovttadássásažžan . 2 Dainna čielga eavttuin ahte Finnmárkku eanahálddašeami stivrra ja jahkečoahkkima čoahkádusa vuođđun lea ovttaárvosašvuođaprinsihppa , doarju Sámediggi ahte Finnmárkku eanahálddašeapmi ásahuvvo iešheanalis riektesubjeaktan . 2 Dainna áigut oidnosii buktit daid surggiid maid juo dál prioriteret sámediggevuogádaga dáláš váikkuhangaskaoapmeortnegiid bokte . 2 Dainna áigumušain ahte sihkkarastit ávnnaslaš vuođu sin kulturbargui , báikegottiid ovddidanbargui , dearvvasvuođa- ja čálgofálaldagaid ovddideapmái , ja skuvla- ja oahpahusfálaldagaide . 2 Dainna vuolggasajiin lea Sámediggi mearridan 3 váldoáŋgiruššansuorggi dán plánaáigodahkii , mii lea biddjojuvvon vuođđun juogademiide Sámedikki bušeahtas . 2 Dainna ortnegiin bálddalagaid lea maiddái otnáš vejolašvuohta bidjat listtuid uhcit vuolláičálaloguin doalahuvvon . 2 Dainna mii ain fertet joatkit . 2 Dainna lágiin servodat sáhttá seastit miljárddaid seammás go nu olusat go vejolaš ožžot govdafierpmi . 2 Dainna lágiin ferte Sámedikki konstitušuvnnalaš saji čilget lagabui nu ahte ovttasvástádus Sámedikki ja stáhtaeiseválddiid gaskka čilgejuvvo . 2 Dainna lea sadji 216=65536 merkii ovtta standárdda siskkabeallái . 2 Dainna fertejitge registariin leat sámi fonttat , juoga mii dahká ahte dat sáhttet čállit maiddái doaimmanama sámi čálamearkkaiguin , vaikko dain ii leat geatnegasvuohta dan dahkat báikenammalága mielde . 2 Dainna eavttuin ahte ruhtadeapmi ordnašuvvá , guhkiduvvo prošeakta 31.12.12 rádjai . 2 Dainna eavttuin ahte juolluduvvo ruhta prošektii maŋŋá 2004 , bisttášii prošeakta jagi 2006 lohppii . 2 Dainna básastruktuvrrain maid mii dál válljet , fertet mii birget máŋgalot jagi . 2 Dain čuoggáin evttoha bargojoavku ásahit Sámedikki sierra riektesubjeaktan . 2 Dain čoahkkimiin guorahallá ráđđehus ja Sámediggi buot áigeguovdilis sámepolitihkalaš áššiid , dalle maiddái Sámedikki ekonomalaš dárbbuid ovddiduvvon bušeahttaárvalusa vuođul . 2 Dain šattai deháleappot mearkkašupmi stuorit oktavuođas . 2 Dain váilot vuogit movt bargat giellaovttadássásašvuođain ja dain eai leat galle bargi geain lea sámegiela gelbbolašvuohta . 2 Dain surggiin mas stáhtaráđis ii leat bearráigeahččandahje bagadanváldi , ii sáhte sus leat konstitušuvnnalaš ovddasvástádus ge . 2 Dain oktavuođain goas meannuduvvojit áššit maiguin Sámediggi aktiivvalaččat bargá , dahje go lea doaimmaheamen eará bálvalusbargguid mátkki oktavuođas , sáhttá mátki dattetge lohkkojuvvot bargomátkin . 2 Dain oktavuođain go Sámedikki mearridanváldi dahkat ovttaskas mearrádusaid lea fápmudeami vuođul , lea dábálaččat vejolaš váidit seammás go fápmudeaddji eiseváldi bisuha vejolašvuođa dárkkistit mearrádusa , vrd. hálddašanlága § 28 nuppi lađđasa maŋemus čuoggá . 2 Dain oktavuođain galgá orohatstivra válljejuvvot § 52 njuolggadusaid mielde , muhto stivrra ásaheapmi lea geatnegahtton , vrd. § 43 viđat lađđasa . 2 Dain joavkkuin main eai leat ovddasteaddjit dan lávdegottis mii ovddida evttohusa dievasčoahkkimii , lea vejolašvuohta ovddidit árvalusaid ja mearkkašumiid juohke áidna áššái maid Sámediggi meannuda . 2 Dain guđa boares girdimášiinnain ledje dološ ipmiliid namat ; Odin , Tor , Balder , Brage , Ty ja Frøy . 2 Dain guovlluin main ovdal sáhtte buhttet nettofárremiid alla mánnáriegádusloguiguin , dain guovlluin dál nissonolmmošváili , ahkečoahkádus ja nissonolbmuid gaskamearálaš vuollegis riegáduslohku leat bealit mat dahket dan veadjemeahttumin . 2 Dain guovlluin gos njuvvojuvvo gaskal 50 ja 60 % ja gos njuvvojuvvojit eanas miesit ja varrasat , ja gos dušše buvttadanbohccot ealihuvvojit , lea buvttadeapmi ja miessešaddu hui stuoris . 2 Dain guovlluin gos massimat dálvedálkkádaga ja boraspiriid geažil leat nu stuorrát ahte dat váikkuhit boazodoalu vejolašvuođa stivret boazologu ovdáneami , lea maiddái váddáset bohcco vuoimmi ja buvttadeami vuođul , árvvoštallat lea go dihto boazolohku ekologalaččat guoddevaš guohtunvuođu ektui . 2 Dain guovlluin gos leat hui vuollegis deattut addojuvvo vejolašvuohta cehkiid mielde joksat mihtuid . 2 Dain guovlluin gos leat guhkilmas heajos dálvvit , lea leamaš dárbu biebmat bohccuid oanehet áiggi maŋŋidálvvi vai eastada massima . 2 Dain guovlluin gos gaskamearálaš miessedeattut leat 20-21 kg , oaidná ahte boazolohku lea dásset ja buvttadeapmi lea jámma dásset . 2 Dain guovlluin gos eai leat sámi museat , ferte báikkálaš sámi álbmot beassat fárrui álbmotmeahcceguovddáža ásaheapmái . 2 Dain gulaskuddaneiseválddiin maŋŋá bajábealde máinnašuvvon raportta mat sáddejedsje cealkámuša geat celke sámi álbmotbeaivvi ásaheami birra almmolaš leavgabeaivin , dorjo bealleveadi dákkár evttohusa . 2 Dain gielddain ja fylkkain mat leat biddjon registarii , eai leat čuovvovaš mearrádusat gustojeaddjit ovdalgo departemeanta ( fylkkamánni ) lea daid dohkkehan : • • 2 Dain gielddain gos dat orru govttolaččamus , sáhttá almmuhit njuolgga dieđuin juohkehažžii gii lea čálihuvvon jienastuslohkui . 2 Dain dolliin geat eai deavdde kriteriaid , ii leat danne vuoigatvuohta oažžut doarjaga . 2 Dain doaimmain maid Ráđđehus jahkásaččat bidjá regionála dearvvašvuođadoaimmahagaide bisuhuvvo sámi pasieanttaid vuoigatvuohta , ja dárbu oažžut láhččojuvvon bálvalusaid nu ahte daid ferte ohcalit ja oainnusmahttit . 2 Dain boazoorohagain gos leat buot áigodatguohtumat orohaga siskkobealde šaddá dilli álkit go guohtuneatnamiid dalle juhket siskkáldasat orohagas . 2 Daiguin rievdadusaiguin gielddat sáhttet stáhtadoarjagiin sihke ásahit fuolahansajiid , maid sii ieža oamastit , dahje sii sáhttet doarjagiin ruhtadit vástideaddji sajiid háhkama guhkes áiggi soahpamušaiguin ideála dahje eará priváhta oasálaččaiguin . 2 Daidda institušuvnnaide , mat leat ožžon doarjaga doibmii poasttas 51.2 ii sáhte addit doarjaga dán poasttas . 2 Daidda gullevaš doaimmat 2 Daidda dálveguohtonguovlluide johtet buohkat beroškeahttá lea go « doaibmabiddjoorohat » vai ii . 2 Daid áššiid oktavuođas sáhttá iešmearridanvuoigatvuohta gehččojuvvot váikkuhanvuoigatvuohtan buot áššiin mat gusket sámiide joavkun . 2 Daid áššiid ja bargamušaid hárrái mat gusket dušše sámiide , čađahuvvo iešmearrideapmi dávjá dan láhkai ahte dušše Sámedikkis lea mearridanváldi . 2 Daid váikkuhangaskaomiid bokte maid Sámediggi hálddaša addojuvvo doarjja sihke investeremiidda ja gelbbolašvuođa huksemii ovttas eará guoskevaš ovttasbargo oasálaččaiguin . 2 Daid sáhttá defineret sápmin go ealli dahje čállojuvvon sámi árbevierru lea čadnon daidda ja go báikkálaš sámi máhttu čatná daid sámi kulturoktavuhtii . 2 Daid proseassaid ja prošeavttaid leat mii háliidan nu guhkás go vejolaš váldit mielde plánii . 2 Daid osiid ássit Norggas ja Ruoššas mat leat lagabus go 30 kilomehtera eret rájás , ja vel oppa Korzunovo gielda , sáhttet ohcat rádjaássiduođaštusa . 2 Daid ohcciide geat ohce jođihandoarjaga jahkái 1996 , čilgejuvvui ahte ođđa njuolggadusat bohtet fápmui 01.01.97 rájes . 2 Daid oažžut go jearat dihtorbargiin . 2 Daid mearrádusaid maid Diehtobearráigeahčču dahká ovttaskas áššiin sáhttá váidit Personsuodjaluslávdegoddái , ja muhtun oktavuođain Gonagassii . 2 Daid maŋemus logi jagi norgga servodat lea vásihan stuorra rievdadusaid , kulturáláš ja oskkolaš valljivuohta lea lássanan . 2 Daid maŋemus jagiid leat máŋga doaimma álggahuvvon lasihan dihte sámi dutkandoaimmaid , oččodan dihte lasi sámi studeanttaid universitehtii , oainnusin dahkan dihte sámi kultuvrra ja oainnusin dahkan dihte sámegiela geavaheami hálddahusas ja dutkamis jnv. 2 Daid láhkaásahusaid vuođul mat gusket stáhtaleavgga ja gávpeleavgga geavaheapmái ( leavganjuolggadusaide ) lea levgen geatnegahtton dušše stáhta almmolaš opmodagain almmolaš leavgabeivviid . 2 Daid lohku lea dál jo allat , ja bargojoavkku vuođđooaivil lea ahte berrešii leat várrugas lasiheames dálá logu ii ge seammás suokkardallat lea go vejolaš dán buhttet dainna lágiin ahte sihkku muhtun eará almmolaš leavgabeaivvi . 2 Daid jagiid go váldostuoradiggedieđáhus sámepolitihka birra lea ráhkaduvvon , de lea Sámedikki jahkedieđáhus čuvvon mielddusin stuoradiggedieđáhussii . 2 Daid iešguđetge fágasurggiid dárbbut sámi lohkanmeriid ráhkadit eai leat čielggaduvvon , ja muhtun fágasurggiid dáidá erenoamážit fertet bearráigeahččat , vai sisafievrridit sámi áššiid lohkanmeriidasaset . 2 Daid háviid go ášši vuolggahuvvo orgánaid dahje fitnodagaid bealis dahje vuostá ja dain ii leat bealálašnákca , de berre mu oaivila mielde navdit stáhta [ … ] bealálažžan , ja dat orgána mii ovddasta ášši ferte navdojuvvot danin instánsan mii čađaha stáhta [ … ] prosessuála doaibmanávcca . ” St. dieđ. nr. 55 ( 2000-2001 ) kap. 5.1.2:s mii čilge Sámedikki oktavuođa Ráđđehusadvokahttii lea ráđđehus cealkán ( dás jorgaluvvon ) : ” Ráđđehusadvokáhtta lea vuosttažettiin ráđđehusa ja departemeanttaid advokáhtta . 2 Daid guorahallan čájeha nana beroštumi sámi-guoski dutkamii . 2 Daid gielddaid jienasteaddjit gos leat unnit go golbmalogis jienastuslogus , sáhttet sámediggeválggas dušše jienastit ovdalgihtii . 2 Daid gielddaid ja fylkkagielddaid dáfus mat leat biddjon ROBEK:ii , galgá departemeanta ( fylkkamánni ) maiddái dárkkistit gielddastivrra / fylkkadikki bušeahttamearrádusaid lobálašvuođa . 2 Daid geatnegasvuođaid ektui mat maiddái OED:s leat Sámedikki ektui , lea lunddolaš bivdit dán ge departemeanttas veahki nannet Sámedikki kapasitehta bargat guoskevaš áššiiguin . 2 Daid ferte koordineret . 2 Daid ektui mearrida sisdoallu ja dárbu ruhtadeami vuoruheami , sihke doaimma ja investeremiid oktavuođas . 2 Daid eatnamiid maid Hålogalandalmennet oamastivččii maŋŋil go vuoigatvuođakárten lea čađahuvvon , leat eatnamat maidda earát eai leat háhkan oamastanvuoigatvuođaid ja maid stáhta lea oamastan . 2 Daid dieđuid vuođul mat dál leat fidnemis mearkkaša dat ahte misiid gaskamearálaš njuovvandeaddu lea 20-21 kg . 2 Daid berre doallat sierra dakkár njuolggadusain mat sisttisdollet hálddahuslaš bagadusaid ja organisatovrralaš mearrádusaid . 2 Dahkkivuoigatvuođalaččat suodjaluvvon materiála lobihis fiilajuogadeapmi , nugo musihkka , filmmat , dihtorspealut , girjjit ja jietnagirjjit , leat dađistaga lassáneaddji áitta dahkkivuoigatvuođalaččaid vejolašvuhtii dinet ruđaid iežaset dáiddabargguin . 2 Dahkat dárbbašlaš mearrádusaid Sámedikki ášševálmmastemiid oktavuođas , vrd. § 24 . 2 Dahkan dihte báikegottiid sámevuođa oainnusin , dáhtošii Sámediggi čađahit báikeovddidandoaibmabijuid mat čielgasit oainnusindahket sámevuođa , omd. galbbaiguin , gielain , ivnniiguin , huksenvieruiguin , borramušvieruiguin jna. 2 Dahje dadjo eará ládje – if you can make it there , you ’ ll make it anywhere . 2 Dagspresselávdegoddi evttoha preassadoarjagii lasihit rámmaid 164 miljovnnas 240 miljuvdnii , mas lasáhus gávcci miljovnnas logi miljovdnii evttohuvvo sámi áviissaide . 2 Dagspresselávdegoddi deattuha ieš dan mávssolašvuođa mii norgga áviissain lea norgga gillii , identitehtai ja kultuvrii . 2 Daga dan ! 2 Dag Lenvikas lei ovddasvástádus dán oahpaheamis . 2 Daelie vijrebe barkedh guktie eenergijenuhtjemem giehpiedidh . 2 Daddjui maid ahte sámi nissonat leat hui guovddážis giella- ja kulturseailudeaddjin , ja evttuhuvvui maid deattuhit smávva báikegottiid nissoniid ođđa diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija oktavuođas . 2 Daddjojuvvo dattetge ahte smávva ja máŋgga láhkái váilevaš resurssat ja unnán vuođđodieđut registrerejuvvon kulturmuittuid hámis , dagahit dan ahte Sámi kulturmuitoráđđi ii leat doarvái guhkás olahan bargguinis . 2 Daddjojuvvo ahte suorggi ulbmilin lea maid joksat olbmuid dieđuiguin olmmošvuoigatvuođaid birra , ja duddjot beroštumi ja gohccevašvuođa dábálaš olbmuid gaskka olmmošvuoigatvuođaide . 2 Daddjo earret eará ahte dákkár gielddus ovdamearkka dihte sáhtášii heađuštit eanadoalu oažžumis mihtiduvvot eatnama dárbbašlaš lassieanan dahje šibihiidda guohtuneanan dahje meahcásteddjiid ceggemis ealáhusbartta . 2 Daddjo dattetge ahte smávva ja máŋgga láhkái váilevaš resurssat ja go váilot vuođđoávdnasat registrerejuvvon kulturmuittuid hámis , dagahit ahte Sámi kulturmuitoráđđi ii olat doarvái guhkás bargguinis . 2 Daddjo dasto ahte « dat orgána mas lea váldi cealkit sápmelaččaid ovddas , ferte leat Sámediggi . » 2 Daddjo dasto ahte lea deatalaš eamiálbmogiid ovdáneapmái ja bissumii álbmogin ahte sin guovlo- ja luondduriggodatvuoigatvuođat ovddiduvvojit ja várjaluvvojit . 2 Daddjo dasto ahte dákkár njuolggadus soabašii fylkka báikkálaš riekteáddejupmái . 2 Daddjo ahte stáhta galgá geahččalit soahpat dáid álbmogiiguin ovdal go dohkkeha makkárge doaimmaid sin guovlluin mat sáhttet váikkuhit sin eatnamiid ja resurssaid , nu maiddái čáhce- ja minerálaresurssaid . 2 Daddjo ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta oažžut ruovttoluotta vuoigatvuođa guovlluide ja luondduriggodagaide maid árbevirolaččat leat eaiggáduššan , hálddus atnán dahje geavahan , muhto mat leat duoguštuvvon , vuollástuvvon , dahje maid stáhta dahje earát leat geavahišgoahtán almmá sohppojuvvon šiehtadusa haga eamiálbmogiiguin . 2 DUOGÁŠ Sámi leavga dohkkehuvvui 13 . 2 DUOGÁŠ ... 3 2 DUOGÁŠ ... 2 2 . 2 DSJ-Doajmmasiebbre Julevsábme 83 95 95 2 DOAIBMABIJUT JA Váikkuhangaskaoamit : 2 DOAIBMABIJUT JA Váikkuhangaskaoamit 2 DOAIBMABIJUT : 2 DOABAID ČILGEN JA GEAVAHEAPMI Dasa mii guoská sámiid álbmotbeaivái / samefolkets dag , de oidno ahte Sámiid konfereansa / Sámiráđđi lea mearrádusainis sámegillii atnán doahpaga sámi álbmotbeaivi , mii njuolga jorgaluvvon dárogillii šaddá samisk folkedag . 2 DOABAID ČILGEN JA GEAVAHEAPMI ... 3 4 . 2 DIEHTU OHCANVUĐOT DOARJAGIID BIRRA » KULTURDOAIBMABIJUT MÁNÁIDE JA NUORAIDE ” JA » EARÁ KULTURDOAIBMABIJUT ” 2 DGT-vuogádagaid falleheapmi lea ođđa vuohki soahtat , mii sáhttá billistit el-rávdnjelágideami , industriproseassaid ja eará dehálaš servodatdoaimmaid ja doaibmamušaid . 2 DGT ( diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ) - d oaibmabargi - jahkái sadjásaš - ref. nr. 10/2742 Sámedikkis lea rabas DGT-doaibmabargi sadjásaš virgi , álgin farggamusat . 2 DAVVIRIIKKALAŠ SÁMI GIELLABÁLKKAŠUPMI - GOLLEGIELLA 2 Cuoŋománus 2005:s ovddiduvvui raporta Sámedikki bearráigeahččanortnegiid birra 1. Raportta ráhkadii bargojoavku maid Gielda- ja guovlodepartemeanta lei nammadan ovttasráđiid Sámedikkiin ja Riikarevišuvnnain . 2 Cuoŋománus 2005:s ovddidii nubbi bargojoavku raportta mas árvaluvvui ásahit stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid . 2 Cuoŋománus 1998 ovddidii lávdegoddi árvalusas ja evttohii njuolggadusaid dákteriggeávdnasiid geavaheapmái ja hálddašeapmái . 2 Cuoŋománu 9. beaivi , Mikael Agricolabeaivi , suomagiela beaivi , maiddái Elias Lønnrota riegádanbeaivi . 2 Cuoŋománu 27. beaivi , Riikka veteránaidbeaivi . 2 Cuigejuvvo ahte lea deaŧalaš ahte šiehtadallamat dollojuvvojit nu árrat go vejolaš áššemeannudeamis . 2 Controller ( ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - Ref. nr 08/5044 2 Coahkkináiggit 2 Coahkkinjodihangotti árvalus : 2 Coahkkinjodihangoddi galgá earret eará gohccut Sámedikki dievascoahkkimiidda ja jođihit daid , nammadit Sámedikki oasseváldiid parlamentáralaš coahkkimiidda ja konfereanssaide ja mearridit pearbmišuvdnaohcamiid . 2 Cielggadus gárvvistuvvui 1999 geassemánus . 2 Cielggadus cilge ahte lea dárbu dutkat ja oahpahit sámi álbmoga dearvvasvuodadiliid birra . 2 Christian Nellemann ja Ingunn Vistnes , med vedlegg av Peer Gaup Hálkavárie – Iŋggášguolbana báhčinguovlu . 2 Centre for Sámi and indigenous research 2 Ceavzilis gieldaekonomiija lea eaktu buori čálgofálaldahkii miehtá riikka . 2 Cealkámušas daddjo ahte : 2 Cealkagiin " Boađe geahččat " ávvudit mánáidgárddit miehta Norgga mánáidgárddebeaivvi . 2 Ceahkkelinnjá čájeha ahte buvttadeapmi njiedjá juohke bohcco nammii go guohtundeaddu lassána . 2 Cay Sevón ossodathoavda 2 Carsten Smith oažžu 2010 Riektesihkarvuođabálkkašumi 2 Cand.mag. ( historjá ja servodatfágat ) , Oslo universitehtas 2 Cancunas leat ollu buori ja dássejuvvon mearrádusat . 2 Canadas ja Ođđa Zealánddas eai leat eamiálbmogiin guovddáš politihkalaš ásahusat maid sáhttá buohtastahttit davviriikkaid sámedikkiiguin . 2 Canadas ii leat fásta jahkásaš ráđđádallanortnet mas buot eamiálbmotjoavkkut leat fárus . 2 Canada ráđđehusa ráđđádallan eamiálbmotkongreassain 2004:s , mielddisbuvttii ahte Canadas leat prográmmasuorggit identifiserejuvvon ja mearriduvvon áŋgiruššansuorgin . 2 Canada Constitution Act 1982 nanne konstitušuvnnalaš eamiálbmotvuoigatvuođaid suoji . 2 Cadahan dihte dáidaga ja kulturhistorjjá sámi našonalmuseá ásaheami , lea dárbu bidjat ruđaid Sámiid Vuorká-Dávviriid viiddideapmái vai cáhkada maiddái sámi dáiddamuseá . Álgovuorus ohcat 1,5 milj. kr. plánenjuolludusa dán bargui . 2 Cadahan dihte dáidaga ja kulturhistorjjá sámi našonalmuseá ásaheami , de ferte viiddidit Sámiid Vuorká-Dávviriid visttiid nu ahte dasa cáhká maiddái sámi dáiddamuseá . Dán ulbmilii ferte várre ruđaid . 2 C. eará ovddidandoaimmat nugo iešguđetlágan kr. 500.000oahppoarenat , boarrásat resursan ja DT ovddidanproš . 2 C-130J fievrridangirdit galget ostojuvvot . 2 Báŋkkuin maid lea ovddasvástádus váruheames ahte eai juollut loana sidjiide jus loatnagolut šaddet beare garra noađđin . 2 Báŋkkuin lea alddiineaset mealgadis ovddasvástádus . 2 Bávkkanasaid ja báhčinvearjjuid geavaheapmi . 2 Bása lea mávssolaš sámi servodatdutkamii ja plánemii , muhto maiddái guovddáš , regionála ja báikkálaš eiseválddit dárbbašit statistihkalaš materiála sámi diliid birra iešguđet doaimmaid plánemis mat leat jurddašuvvon sámi álbmoga várás . 2 Báron Bjarne Erlingssøn Bjarkeajus gii jámii 1313 , geavahii griffa dovdomearkan . 2 Bánasekšuvdna 2 Bálvalusčilgehus 2 Bálvalusealáhusain gávdno eanemus bargu nissonolbmuide . 2 Bálvalusdoaimmat Bisuhit ja ovddidit servodatbálvalusa ja buriid eallineavttuid fylkka buot osiid ássiide . 2 Bálvalus čadnojuvvo departemeanttaid bálvalusguovddážii ( Servicesenteret for departementene ( DSS ) ) . 2 Bálvalus lea leamašan lasahussan eará spesialistadoavttir-fálaldagaide mat leat guhkeleappos eret , ja go vel bálvalusat leat sámegilli de dat lea maid lea dehálaš . 2 Bálvalus lea Justidepartemeanta vuollásažžan ja buollin- ja elfápmosihkarvuođa direktoráhtas ( DBE ) ges lea bearráigeahččanovddasvástádus . 2 Bállojohka – Eanodat – Guovdageaidnu – Áltá – Nordkáhppa Riikageainnu 21´as vuolgá váldoluottaa 79 Bállojogas Eanodaga suohkanguovddaža bakte ja viidáset Norggabeallai , Guovdageidnui , Áltái , Jiekŋaáhpái ja Nordkáhppii . 2 Bálkáčielggadeapmi gilvobáruhis industriijain berre leat čujuhussan dasa man ollu mii earát sáhttit oažžut . 2 Bálkákopiijaid ja buvttarehkegiid reskontrofievrrideapmi galgá dahkkot d.g. čuo. 4-2.4 ja 4-2.5 mielde 2 Bálkágolut Norggas leat lassánan ollu . 2 Bálkágoluid refušuvdnagáibádusas gálgá boahtit ovdan beaivi , guđe čoahkkimiin lea sáhka , beaivemáksomearri , oktan sosiálagoluiguin . 2 Bálkkašupmi juhkkojuvvo muhtun faláštallái gii lea positiivvalaččat ovddastan sámi álbmoga faláštallamiid oktavuođas . 2 Bálkkašupmi juhkkojuvvo juohke viđát jagi . 2 Bálkkašumi sáhttet oažžut ovttaskas olbmot , joavkkut , fitnodagat , organisašuvnnat , ovttastumit , searvvit , skuvllat dahje eará almmolaš etahtat mat leat bargan dakkár bargguid , dahje čađahan doaibmabijuid mat leat nannen ja ovddidan dásseárvvu geavatlaččat . 2 Bálkkašumi juogadeapmái leat ráhkaduvvon njuolggadusat . 2 Bákteruvkedoaibma ja minerála resurssat sámi guovlluin 2 Báikkálaš veahkadagas seahtá leat stuorát vuoigatvuohta ávkkástallat luondduvalljodagain go earáin . 2 Báikkálaš hálddašeami viidodat ja hápmi 2 Báikkálaš hálddašeami ortnet galggašii Sámedikki mielas guoskat buot ođasmuvvi meahcceriggodagaide . 2 Báikkálaš guolástusbearráigeahču soabaheapmi . 2 Báikkálaš guolástusbearráigeahču gelbbolašvuohta . 2 Báikkálaš eisveválddit eai leat ožžon veahki ja rávvagiid riikka eiseválddin maid sii dárbbašit . 2 Báikkálaš ealáhusaid , mat leat nana vuođđun sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđui , lea deaŧalaš nannet ja ovddidit váikkuhangaskaomiid aktiivvalaš geavaheami bokte . 2 Báikkálaš dássái evttohuvvo ahte máŋggabealat ovttasbargu Deanu čázadaga ovdanahttinbargu berre jotkojuvvot . 2 Báikkálaš demokratiijii leat gielddat vuođđogeađggit . 2 Báikkálaš agenda 21 2 Báikkálaccat ja guovlulaccat leat álggahuvvon prošeavttat NOU 1995:6 cuovvuleapmái , muhto prošeavttaid ii leat leamaš vejolaš lasihit go ii leat leamaš doarvái ruhta . 2 Báikkalaš ja guovlulaš oassálastit ávžžuhuvvojit oaččuhit oktasaš bargovugiid . 2 Báikkalaš dássái ges evttohat ahte sii bures galbejit luottaid buohcciviesuide ja bahkadasdoavttirstašuvnnaide . 2 Báiki : Rørosrein 2 Báiki 2 Báhččon ja goddon seammás go son barggai ásaheames fuolahusa ja dorvvolašvuođa nuoraide geat miehta riikkas ledje čoagganan sullui . 2 Báhčinguovlluid váikkuhus boazodollui Orohagasas nr 14 A , Spiertagáisá ( 1982 ) 2 Báhcán submi áigut evttohit 2001 stáhtabušehttii . 2 Bággolotnun sihkkarastit boazodollui guohtumiid Gonagas sáhttá stáhtii gáibidit luobahuvvot eatnama ja vuoigatvuođaid , dás maiddái vuoigatvuođaid namuhuvvon 3. kapihttalis , ja maiddái vuoigatvuođa buhtadusaide vahágiid ovddas maid bohccot leat dagahan , go nu gávnnahuvvo dárbbašlažžan boazodoalu geažil sámi boazodoalloguovllus , ja go ferte vuordit ahte dákkár dahku eahpitkeahttá gártá eambbo ávkin go vahágin . 2 Bággolonistanvejolašvuođa ráddjen 2 Bággodoaimmat sáhttet leat : 1. ahte doaimmahuvvo dárbbašlaš bargu ja bearráigeahčču vai gohččun čohkket , rátkit , merket , vuojehit ja lohkat bohccuid čađahuvvo , 2. bohccuid goddin dalle go ii sáhte eret vuojehit , 3. siidaoasi boazologu unnideapmi , 4. gaikut lobihemet ceggejuvvon barttaid , áiddiid dahje rusttegiid . 2 Bággodoaimmat sáhttet leat : 2 Bággodoaimmat Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá , jus gohččun § 75 mielde ii leat čuvvojuvvon , ja eará doaimmat eai adno ulbmillažžan , mearridit bággočađaheami . 2 Bággensáhkku Gohččumis § 75 mielde sáhttá Boazodoallostivra dahje guovllustivra mearridit bággensáhku juohke beaivvi , vahkku dahje mánu nammii mii gollá maŋŋelii áigemeari mii lei biddjon gohččuma ollašuhttimii , dassážii go dat lea ollašuhttojuvvon . 2 Byråkráhtadássi bargá sihke váddáset ja njozet sihke Suomas ja Norggas . 2 Bušehta ja rehketdoalu hárrái ( § 8 ) ovddida Kollegiija Riikarevišuvnna bušeahttaárvalusa njuolgga Stuoradiggái . 2 Bušeahttašiehtadallamiid / - ráđđádallamiid čađaheapmi ja boađus ferte leat dainnalágiin ahte Sámediggi ieš sáhttá ovddidit ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami sámi servodagas , ja ahte Sámedikkis lea duohta vejolašvuohta ieš vuoruhit mearriduvvon ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 2 Bušeahttaárvalusas lea čielga ja boahtteáigásaš birasprofiila . 2 Bušeahttaárvalusas evttohit fállat politiijabarggu buohkaide , geat gerget Politiijaallaskuvllas geassit 2012 . 2 Bušeahttaárvalusa mielde geavahuvvošii 9,9 miljárdda kruvnno eanet oljoboađuin go 2011 . 2 Bušeahttavuogit fertejit mielddisbuktit ahte ásahuvvo guovttebealát gulahallan . 2 Bušeahttavugiid evttohus ... 79 9.5.1 . 2 Bušeahttavugiid evttohus 2 Bušeahttarutiinnat mat ovdal ledje ásahuvvon Norgga Sámiráđi vástte , sirdojuvvojedje almmá makkárge árvvoštallamiid haga das movt Sámedikki árvu álbmotválljejuvvon orgánan lea . 2 Bušeahttaprosedyramodeallaid oppalaš árvvoštallama vuođul oaivvilda bargojoavku ahte 3. modealla lea dat modealla mii buoremusat doahttala daid áššiid maid bargojoavkku mielas berre deattuhit go rievdada dálá bušeahttavugiid ( gč. kap. 9.4 ) . 2 Bušeahttaproseassa ráđđádallamat eai dattege gieđahallojuvvon . 2 Bušeahttaovdáneapmi 1989 kruvnnuin ( 1000 kruvnnuin ) . 2 Bušeahttaoktavuođas lea dát vejolašvuohta čadnojuvvon gaskaomiide maid Sámediggi ieš ráđđe , dat mearkkaša vejolašvuođa juolludit smávit ruhtasupmiid ovtta doibmii ovtta jahkái nannen dihte eará doaimma . 2 Bušeahttaoktavuođas lea Sámediggi dađistaga ožžon eambbo váikkuhanválddi go Sámediggi lea hálddašišgoahtán ortnegiid mat ásahuvvojedje nannet sámi kultuvrra , giela ja ealáhusovdáneami , ja mat dainnalágiin galget bisuhit ássama sámi guovlluin . 2 Bušeahttamearrádusas bokte bidjá Stuoradiggi muhtun eavttuid daid ruđaid geavaheapmái mat juolluduvvojit stáhtabušeahta badjel . 2 Bušeahttamearrádusain sáhttá leat njuolgga váikkuhus sápmelaččaide . 2 Bušeahttamearrádus guoskkaha máŋga fágasuorggi ja nu maiddái máŋga departemeantta . 2 Bušeahttameannudeamis ( 1998 ) departemeanttas lea dasto mearriduvvon ahte Sámediggái sirdojuvvojit ruđat 1999 rájes iešguđetlágan prošeavttaide ovddidit dássásaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid sámi álbmogii . 2 Bušeahttalassáneapmi geavahuvvo Suodjalusa guhkesáiggeplána vuoruhuvvon doaimmaide , nugo bargiidveaga lasihit , eanet hárjehallamat , stuorra dálvehárjehallan Davvi-Norggas ja ođđa rusttegiid oastit nugo fatnasiid , helikopteriid ja fievrridangirdiid . 2 Bušeahttafáktat Jagi 2012 Suodjalusbušeahtta evttohuvvo lasihuvvot 1 315 miljovnna kruvnnuin jagi 2011 sáldejuvvon bušeahta ektui . 2 Bušeahttaevttohusas lea Ráđđehus fuolahan dettolaš láhkái lasihit juolludemiid sámi ulbmiliidda . 2 Bušeahttaevttohusas evttohuvvo lasihit 3,8 miljovnna kruvnnu Norgga kulturfoandda visuála dáidaga doarjjaortnegiidda . 2 Bušeahttaevttohus ii ollašuhte buot gáibádusaid ja sávaldagaid lassáneaddji áŋgiruššamiidda . 2 Bušeahttabargu ja bargu ođđa dárbbuiguin leat bealit mat viehka álkidit sáhttet leat šiehtadallama oassin , gos duohta šiehtadallamiiguin čájehit ruhtadárbbuid , juogadit ovddasvástádusa ja jagis jahkái soabadit bušeahttarámmaid ektui . 2 Bušeahttabargu ja bargu eará dárbbuiguin sáhtášii viehka álkidit leat šiehtadusaid oassin , nu ahte duohta šiehtadallamiid bokte gávnnahit ruhtadárbbuid , juohkit ovddasvástádusa ja šaddat ovttaoaivilii bušeahttarámmaid ektui jahkásaččat . 2 Bušeahttabargovuogit eai meannuduvvon dás dainna go dat čuolmmat mielddisbuktet olu erenoamáš gažaldagaid . 2 Bušeahttabarggu sáhttá álkidit heivehit šiehtadallamiid oassin man oktavuođas duohta šiehtadallamiid bokte iktit ruhtadárbbuid ja juogadit ovddasvástádusa . 2 Bušeahtta rievdadusat maid stáhtaráđđi almmuhii adde munnje daid vástádusaid maid dárbbašin vuostái váldit dán doaimma , muitala Aasheim . 2 Bušeahtta lea hábmejuvvon birrasis gos lea leamašan ráfehisvuohta ja stuorra eahkesihkkarisvuohta . 2 Bušeahtta lea heivehuvvon ruhtadillái , masa lea mihtilmas stuorra riikkaidgaskasaš eahpesihkarvuohta , finánsaministtar Sigbjørn Johnsen dadjala . 2 Bušeahtta lea bures heivehuvvon ekonomalaš dilálašvuhtii . 2 Bušeahtta ja ekonomiija 2 Bušeahtas árvaluvvojit netto vearro- ja divatgeahpádusat ealáhusaide sullii 1 miljárdda ruvnno ovddas . 2 Bušeahtas vuoruhuvvo erenoamážit dánsun suorgi . 2 Bušeahtain oadjebas bargosajit , árvoráhkadeapmi ja čálgu 2 Bušeahtain dahkat váikkuhusanalysaid oažžun dihte albmosii leat go ekonomalaš resurssaid juogadeamis nissoniid ja albmáid gaskka erohusat . 2 Bušeahtaevttuhusa 2007 2 Bušeahta ollislaš juolludus lávdedáidda doaimmaide lea 1,6 miljárdda kruvnnu . 2 Bušeahta gáržžidemiid dihte lea virgi heaittihuvvon , muhto dál barget oaččuhit dán virggi fas ruovttoluotta . 2 Buš 2007 2 Buvttaovddideapmi , diehtojuohkin ja sámi kultuvrra ja mátkeealáhusbuktagiid vuovdaleamis ferte leat sisdoallu ja olggoš maid sápmelaččat ieža sáhttet bealuštit . 2 Buvttadeapmi juohke bohccos ( kg bohcco nammii ) lea allat , ja buvttadeapmi juohke areálaovttadaga mielde lassána boazologu mielde . 2 Buvttadeapmi biergokiloid mielde bohccos giđđaealu ektui ja miesseproseantta rievdamat maŋemus 5 jagis , čilgejuvvojit maiddái . 2 Buvttadeapmi areála mielde njiedjagoahtá go guohtundeaddu lea nu stuoris ahte bohccodeattut unnot , miessešaddu unnu ja bohccot jápmigohtet . 2 Buvttadeami geahpedandoaibmabijut leat čađahuvvon ollu ealáhusain , ja sihkkaris vuohki barggolašvuođa sihkkarastimii sierra ealáhusain lea ahte oččodit oalge- ja kvalitehtabuktagiid árbevirolaš buvttadeami lassin . 2 Buvttadankurvvat nu movt 1. fig. čájeha , eai čájet dattege davviguovlluid guohtunvuogádaga dievaslaš dynamihka . 2 Buvttadandoarjaga gáibádusas ferte maiddái boraspirebuhtadeapmi lohkot . 2 Busses leat mielde suomagielat , dárogielat , ruoŧagielat ja sámegielat girjjit , eaige gávdno makkárge eastagat viiddit dán ovttasbarggu . 2 Buriin guohtumiin leat olu pionèrašlájat mat girdet guohtuma , muhto mat goitge bisuhit buori šaddobuvttadeami . 2 Buriid doaibmabijuid ferte institušonaliseret , ja mihttomearrin fertejit leat bissovaš čovdosat . 2 Buresdoaibmi telegulahallama sisráhkadus bálvala sihke ealáhusdoaimma ja servvodatlaš buvttadeaddji bálvalusaid . 2 Bures huksejuvvon čálgoservodat lea vuođđudeaddjin dasa ahte juohke áidna mis galgat dovdat dorvvolašvuođa . 2 Bures doaibmi sierrabibliotehka olles sámi guovllu várás lea guovddáš oassi Sámedikki barggus nannet áŋgiruššamiid gielas ja kultuvrras buot sámiide . 2 Bures doaibmi luoddaoktavuohta mearkkaša mealgat buoret beasatlašvuođa dan guvlui mii lea nuorttabealde Anarjávrri ja Vätseri meahcceguvlui , ja das lea maid stuora mearkkašupmi guovllu eanandollui , meahccedollui , guolásteapmái , boazodollui , muorraindustriiji , ruvkedoibmii ja mátkeealáhussii . 2 Bures doaibmi davviriikkalaš ovttasbargu gáibida doarvái návccaid . 2 Bures boahtin ! 2 Buotlágan oahpponeavvut nugo omd : Oahppogirjjit , bargogirjjit , oahpaheaddjerávvagat , gáiddusoahpahusprográmmat , prográmmagálvvut , jietnabáttit , video , čuovgagovat , transparenttat , plánsjat , bargočilgehusat , modeallat ja minstarat , spealut , stohkosat , dáidda- ja kulturdoahpagat ja eará neavvut mat galget almmustahttit sámi kultuvrra oahpahusbirrasis . 2 Buotlágan morašteamit leat seamma dábálačča . 2 Buot čoahkkima áirasiin lea geatnegasvuohta jienastit juogo vuostái dahje beale § 14 a ja b vuođul go jienastuvvo . 2 Buot áŋgiruššansuorggit mat plánas leat definerejuvvon , gáibidit olles sámediggevuogádagas koordinerejuvvon ja ulbmildiđolaš áŋgiruššama . 2 Buot árvalusaid galgá ovddidit čálalaččat čoahkkinjođiheaddjái . 2 Buot vearrámus lea ahte eiseválddit leat sihkkon min mearkkaid . 2 Buot sámiin Norggas geat leat badjel 18 jagi dahje devdet 18 jagi válgajagi , lea vuoigatvuohta čálihit iežaset Sámedikki jienastuslohkui . 2 Buot surggiid čielggadeapmi ii leat vel gárvvis . 2 Buot stáhtalaš doaimmahusat leat juo ovdalis geatnegahttojuvvon geavahit UTF- 8 čálastandárdda jos nuppástuhttet dahje ođasmahttet iežaset DT-vuogádagaid . 2 Buot stivrralahtut galget ássat Finnmárkkus . 2 Buot skeaŋkkaid maid oažžu dan olis go lea ovddasteamen Sámedikki , lohkkojuvvojit skeaŋkan bargodilis ja dat galget fievrriduvvot Sámedikki skeaŋkaprotokollii ja daid galgá Sámediggi hálddašit . 2 Buot ráđiin lea sierra hálddahus . 2 Buot rádiin lea sierra hálddahus . 2 Buot politihkalaš bellodagat , gielddadásis riikkadássái , galget juohke jagi ovdal suoidnemánu 1. beaivvi raporteret sisaboađuset Statistihkalaš Guovddášdoaimmahussii . 2 Buot orru čájeheamen ahte easka guhká maŋŋá ovddiduvvui stáhta áirasiin Finnmárkkus dat oaidnu ahte eana gullá Gonagassii . 2 Buot orohagat lea hábmen geavahannjuolggadusaid , ja dat dohkkehuvvojit jagi 2011 mielde . 2 Buot orohaga boazoeaiggádat sáhttet oassálastit jahkečoahkkimis ságastan- ja evttohanvuoigatvuođain . 2 Buot oktavuođat ja ohcamat meannuduvvojit oskkáldasvuođain . 2 Buot oahpahusfágain galgá leat fágadidaktihkka ja galget leat profešuvdnii ráhkkanahtti oahpaheaddjeoahppofágat . 2 Buot oahpaheaddjit geat gerget oahpaheaddjeallaskuvllas , galget sáhttit oahpahit sámi diliid birra almmá liige- dahje viidásetoahpu haga . 2 Buot mánát dárbbašit searvevuođa áicilvuođa ja fuolahusa . 2 Buot lágideaddjigielddat ávžžuhuvvojit várret ruđaid museadoibmii . 2 Buot kopiijaid , sihke bálkkáin , oastimiin ja doarjagiin , ja eará rehketdoalloávdnasiid , masa gullá ekonomiijavuogádaga váldo čilgen , galget arkiverejuvvot unnimusat 10 jagi dahje agi beaivái , gč. d.g. čuo. 6-3 ja 6-4 . 2 Buot jurdagat leat jeđđen . 2 Buot jienasteddjiide sáddejuvvo válgakoarta poasttas . 2 Buot guovlluin nanne ealáhus ahte boraspiret váldet stuorámus oasi ollislaš massimiin . 2 Buot guoskevaš stáhtalaš orgánain leat prinsihpalaččat seamma geatnegasvuođat sámi kultuvrra seailluheamis ja ovddideamis go dáža kultuvrra seailluheamis ja ovddideamis . 2 Buot golmma váldosuopmanis deattuhit erenoamážit IKT-oahpponeavvuid ráhkadeami . 2 Buot golbma sámedikki leat dorjon evttohusa , ja Suoma , Ruoŧa ja Norgga stáhtaeiseválddit leat ain evttohusa árvvoštallamin . 2 Buot gieldda ássiin galgá leat vuoigatvuohta ávkkástallat dihto luondduvalljodagain gieldda rájáid siskkobealde , earret eará mannet , uvjet ja murret dihto 2 Buot fágabirrasat berrejit leat dihtomielalaččat sámi studeanttaid erenoamáš dárbbuid ektui , ja sidjiide berre erenoamážit heivehit dili . 2 Buot evttohusat sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 2 Buot dát njuolggadusat mearkkašit gáržžádusaid Finnmárkkuopmodaga vuoigatvuhtii mearridit eatnamiid badjel maid oamasta . 2 Buot dásiid eiseválddiin lea geatnegasvuohta álggahit doaimmaid vai jovssašii seamma buriid bohtosiid sápmelaččaide . 2 Buot dán mii dáhttut . 2 Buot dáid stáhtaid ovddasvástádus lea láhčit eavttuid nu ahte sámi vuoigatvuođat váldojuvvojit vuhtii , ollislaččat , ja nu ahte dat heađušteamit maid stáhtaráját dagahit , geahpiduvvojit nu eatnat go vejolaš . 2 Buot dáid ferte seamma árvvuin gieđahallat , ja seamma láhkai go dákkár vuoigatvuođat muđui gieđahallojuvvojit . 2 Buot duohta vahágiid ferte ollásit buhtadit . 2 Buot delegerenmearrádusat galget dahkkot čálalaččat e. n. § 16 ja d.g. čuo. 2-4 njuolggadusaid mielde , gč. maiddái ekonomiijanjuolggadusaid § 8 mearkkašumiid . 2 Buot deaŧaleamos váikkuhussan das livččii várra ahte Norga nannešii sajis máilmmi njunošbealušteaddjin eamiálbmot- ja olmmošvuoigatvuođa áššiin . 2 Buot buriid fámuid ovttasbargan dárbbašuvvo , vai juksat iežamet ulbmiliid birrajándora fuolaheami hárrái , nu ahte buohkat geat dan dárbbašit galget dan maid oažžut ovdal 2015 . 2 Buot bohccuid dáfus berre vuhtiiváldit ovddeš vásáhusaid siidda / orohaga njuovvandeattuin , ovdamearkka dihte maŋemus 5-10 jagi . 2 Buot bohccot sámi boazodoalloguovllus galget merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii . 2 Buot boarrásat galget oažžut dan veahki maid sii dárbbašit . 2 Buot beliid Suodjalusas ferte geavahit , erenoamáš riikkaidgaskasaš heahtedilis mii gáibida guhkit áiggi bistevaš oassálastima . 2 Buot Sámedikki vuollásaš fágaráđit leat leamaš mielde dáin čoahkkimiin , ja leat doallan ságastallamiid earenoamážit sámi nissoniid várás . 2 Buot Sámedikki 39 áirasa galget juogaduvvot válgabiirriide . 2 Buot Finnmárkku ássit ožžot vuoigatvuođa ávkkástallat luondduvalljodagain Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Buot Finnmárkku ássit ožžot vuoigatvuođa ávkkástallat luondduvalljodagain Finnmárkkuopmodaga eatnamiin , earret eará bivdit , guolástit ja lubmet . 2 Buot 27 gulaskuddancealkámušain mat leat boahtán , dorjot eatnasat departemeantta evttohusa ahte Sámedikkis váldit atnui njeallje dássenmandáhtaid , ahte dat eai várrejuvvo sohkabeallái mii lea unnitlogus ja ahte ii ásahuvvo 4% vuolimusrádji eaktun dasa ahte galgá leat vejolašvuohta oažžut dássenmandáhta . 2 Buot , lagaš birrasa rájes mediaid rádjai leat mielde hábmemin sámi mánáid ja nuoraid árgabeaivvi . 2 Buorre čiegusvákšun 2 Buorre servodat lea dakkár servodat gos áimmahuššat sihke nuoraid ja boarrásiid , dearvvaš ja buohcci olbmuid , sihke smávit ja stuorit báikegottiin . 2 Buorre ovttasbargu organisašuvnnaiguin lea guovddážis sihkkarastimis virkos ja gievrras suodjalusa maiddái boahttevaš jagiid . 2 Buorre ovttasbargu lea deaŧalaš 2 Buorre ovttasbargu Sámedikki ja birrasa gaskka attašii buriid bohtosiid dásseárvobarggu mihttomeriid joksamis . 2 Buorre ovdamearka praktihkalaš ovttasbarggus go lea sáhka dihtorgulahallama ovdanahttimis lea Suoma davimus sámiguovllu ekonomalaš guovllu fierpmádat . 2 Buorre lihkus lei ovttamielalašvuohta joatkit NATO-ovttasbarggu . 2 Buorre leavgavierru mearkkaša maiddái , ahte čuvvojuvvo čavges geavat ja láhtten , dalle go leavga lea anus gávppálaš dilálašvuođain . 2 Buorre leavgavierru Sámi leavga lea sámi álbmoga dovdomearka , masa čatnašuvvá allaáiggálašvuohta ja mii galgá gieđahallojuvvot gudnejahttojumiin . 2 Buorre kvalitehta oahpahusa eaktuda maiddái ahte oahpponeavvut gávdnojit . 2 Buorre gearggusvuohta dagaha dorvvolašvuođa . 2 Buorre davviriikkalaš ovttasbargu galgá lassin eará doaimmaide . 2 Buorre boarrásiidfuolahus mas lea buorre kvalitehta gáibida ahte bálvalus huksejuvvo dakkár árvovuođu nala mii nu bures go vejolaš sihkkarastá juohkehačča iehčanasvuođa ja árvvuid . 2 Buorit vuođđoávdnasat leat eaktun unnitbuktagiid ovdánahttimii . 2 Buorit ustibat . 2 Buorit ustibat 2 Buorit olbmot ! 2 Buorit oasseváldit , dutkit ja guossit . 2 Buorit mánáidgárddit ja buorre boarrásiidfuolla leat dehálaččat mánáide ja boarrásiidda , muhto dat leat maiddái addán nissoniidda vejolašvuođaid váldit oahpu ja dienasbarggu . 2 Buorit ja beaktilis bušeahttavuogit eaktudit viiddis rabasvuođa ášši iešguđetge beliid dáfus . 2 Buorit dálvvit ja miessás jagit , bohccot mat leat buori vuoimmis ja váttis márkandilálašvuohta , lea dagahan ahte boazologu heiveheapmi šattai stuorát hástalussan go dat maid álggos leimmet vuordán . 2 Buoridit sámegielalaš fidnomáhtolaš olbmuid háhkama virggiide . 2 Buoridit ráđđehusa barggu sámi áššiid dáfus Visot modeallat bidjet eambbo ovddasvástádusa departementtaide sámi servodaga ovdánahttims go dál . 2 Buoridit ráđđehusa barggu sámi áššiid dáfus ... 85 9.6.6 . 2 Buoridit máhtu sámi dilálašvuođaid birra ja čalmmustahttit sámi kultuvrra lasi dutkama ja gaskkusteami bokte Ráđđehus oaivvilda diehtojuohkima ja máhtolašvuođa sápmelaččaid ja sámi kultuvrra birra , eastadit negatiiva guottuid sámiid ja sámi kulturovddideami guovdu . 2 Buori kvaliteahta eaktun lea ahte leat dihtomielalaš ja gelbbolaš oahpaheaddjit , rektorat ja skuvlaeaiggádat . 2 Buori báikkálaš heiveheapmái gáibiduvvo ahte gielddat ožžot doaibmavejolašvuođaid . 2 Buoret čielggadus sáhtášii nannet ahte geavahanvuoigatvuođalaččain dahje dáid joavkkuin leat sihkkaris geavahanvuoigatvuođat , maid sihke olggobeali olbmot ja hálddašanorgánat fertejit vuhtiiváldit . 2 Buoret ávkki oažžun ráhkadanávdnasiin sáhtášii váikkuhit ahte árvoháhkamis šattašii buoret . 2 Buoret buhtadusortnega sidjiide geat leat lápmašuvvan ovdal jagi 2010 , buorebut čuovvolit sin geat bohtet ruoktot soahteriikkain ja vuogádaga álggahit mii galgá áimmahuššat veteránaid . 2 Buoremus vuohki movt suodjalit buolvadatsoahpamuša go eallinahki lassána , lea lassáneaddji bargoárja . 2 Buolbmágis / Várjjagis lea fas leamaš jámmadis ovdáneapmi , alla buvttadeapmi ja buorit njuovvandeattut . 2 Buohtastahttin dihte dán dili ledje Eanadoallodepartemeanttas 1998:s 22 643 journalfievrrideami . 2 Buohtastahttima dihte lei fylkkadikkiin riikadásis nissonolbmuid áirraslohku 42% 1999:s ja Stuoradikkis lei 36% 2001:s . 2 Buohtalastti galgá ráhkadit čilgehusa iešguhtege riikka bálvalusvuogadagaid birra oktan dieđuidguin oktavuođaolbmuid birra , čohkket dieđuid ovttasbargofierpmádaga birra ja čielggadit juridihkalaš beliid ovttasbarggu čađaheamis . 2 Buohtalasat dasa galget maid ráhkaduvvot dárkilis luoddaplánat . 2 Buohtalas álggahanoassi sáhttá dušše doalahuvvot čieža jagi rádjái , ja de eaktuduvvo ahte dahkkojuvvo soahpamuš siidaoasi sirdima várás . 2 Buohtalas álggahanoassi Siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji sáhttá mearridit ahte ásahuvvo buohtalas álggahanoassi mii gullá siidaoassái . 2 Buohtalas álggahanoasi ásaheapmi galgá dieđihuvvot guovllustivrii . 2 Buohtalas álggahanoasi ásaheapmi galgá dieđihuvvot guovllustivrii , mii dárkkista ahte buohtalas álggahanoasi ásaheami formála eavttut leat devdojuvvon . 2 Buohtalaga evttohuvvon 10-jagi prográmmain sámi alit oahpu ja dutkama várás , ferte maiddái álggahit 10-jagi sámegiela dutkan- ja vitaliserenprográmma mii erenoamážit gusto daidda guovlluide gos giella lea rašes dilis . 2 Buohkat – maiddái sii geat eai ása Finnmárkkus – besset bivdit smávvafuđđožiid Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( § 23 ) . 2 Buohkat – maiddái olbmot geat ásset olggobealde Finnmárkku – sáhttet danne johtit veaiddalassii meahcceguovlluin , mat leat Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 Buohkat ánssášit rehálaš vejolašvuođa . 2 Buohkat sáhttet oaggut stákkuin ja giehtaduorgguin jogain ja jávrriin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( § 25 ) . 2 Buohkat sis leat bajásšaddan Guovdageainnu suohkanis , doaresbealbáikkiin , gaskal guokte ja vihtta miilla márkanis eret . 2 Buohkat geat servviid , joavkkuid ja organisašuvnnaid bakte bures nannejit iežamet čálggu seammás go ovdánahttit kvaliteahta iežamet servodagas . 2 Buohkat geat julggaštit ahte atnet iežaset sápmelažžan , ja sis juogo a ) lea sámegiellan ruovttugiellan , dahje b ) lea dahje lea leamaš vánhen , vánhenvánhen dahje máttarvánhen geas leai sámegiella ruovttugiellan , dahje c ) lea dakkár olbmo mánná gii lea dahje lea leamaš jienastuslogus sáhttet gáibidit čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui . 2 Buohkat geat barget bohccobierggu buvttadusain háliidit lasihit bohccobierggu jođu . 2 Buohkat galget vuostáiváldit mearriduvvon doapparfievrrideami . 2 Buohkanas buvttadeapmi lea measta duppalastojuvvon logi jagis . 2 Buohkain lea vuoigatvuohta oaggut mearas stákkuin ja giehtaduorgguin ja smávva firpmiiguin ja liinnaiguin ( sáltečáhceguolástanlága § 4 a ) . 2 Buohkain geain lea jienastanvuoigatvuohta biire gielddastivraválggas , ja geat válgabeaivvi lea čállojuvvon biire sámi jienastuslohkui , lea jienastanvuoigatvuohta Sámedikki válggain . 2 Buohkaidriekti galgá nu go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi čilge dan ( NOU 1997:4 ) , dieđusge bisuhuvvot ja árvvusadnojuvvot váikke gii livččii eanaeaiggádin dahje eanahálddašeaddjin . 2 Buohkaide galget almmolaš bálvalusat olámuttos ja digitála geavaheapmi lassána ain eanet almmolaš oktavuođain . 2 Buohkaid geat veahkaválddálašvuođain ja hirbmaválddálašvuođain dagahit dorvvuhisvuođa ja balu , galgat eastadit ja ráŋggáštit , lohka stáhtaministtar . 2 Buohcciviessu lei áibbas guovddážis vai ON-operašuvdna galggai lihkostuvvat , danin go juste dat ahte lea buohcciviessu mas lea alla kvalitehta lea áibbas mearrideaddjin go eará riikkat mearridit sáddet soalddáhiiddis . 2 Buohcciid gielalaš cakkit sáhttet buktit doaibmabidjodárbbuid maiguin sihkkarastit riekta čielggadusa , rivttes diagnosa ja buori ovddasmorraša . 2 Buohccibiillat lea Ohcejogas ( ovtta olbmos lea bargovuorru ja váldá mielde nuppi dearvvašvuođabargi dearvvašvuođaguovddažis jus šaddá vuolgit ) ja Gáregasnjárggas ( ovttas bargovuorru , ja geahččala oažžut nuppi milde jus šaddá heahtevuolgga ) . 2 Buohcci , boarrása ja doaibmahehttejuvvon olbmo dárbbašlaš divššu ja/dahje geahčču ovddas buhtaduvvo 1.200 ru beaivái . 2 Buohccesáhttu Heahteguovddášdoaibma Suomas galgá ođasmahttojuvvot biriid mielde 2001-2006 áigodagas . 2 Buktagiid oktavuođas ferte deattuhit vásihusaid ja doaimmaid fállama , áinnas borramuš- ja kulturgaskkustemiin lotnolaga . 2 Buhtadusárvvoštus Jus ii leat ovttamielalašvuohta man boazoeaiggát dahje orohatstivra ovdaolbmo bokte lea čálalaččat duođaštan , de mearriduvvo buhtadusgáibádus vahága ovddas maid bohccot leat dagahan , eananjuohkindikki dahje diggerievtti árvvošteami bokte . 2 Buhtadussubmi ii sáhte biddjojuvvot stuorábun go dat árvostuorrun lea maid guoskevaš opmodaga buoret ávkkástallan mielddisbuktá , maŋŋágo leat gessojuvvon eret dat refušuvdnasupmit maid eaiggát ( láigolaš ) vejolaččat lea geatnegahttojuvvon máksit lága kap. IX mearrádusaid vuođul opmodaga ávkkástallama geažil . 2 Buhtadussubmi galgá máksojuvvot go huksenbarggut leat álggahuvvon , muhto áramusat 3 mánu maŋŋágo submi lea loahpalaččat mearriduvvon . 2 Buhtadussan vejolaš barggolašvuođa massimis luossabiebmanfriija sonaid fievrrideami geažil , fertejit riđđo- ja vuotnaolbmot oažžut ruovttoluotta sin árbevirolaš bivdovuoigatvuođaid ovdal go dát sonat ásahuvvojit . 2 Buhtadussan vejolaš barggolašvuođa massimis luossabiebmanfriija sonaid fievrrideami geažil , fertejit riddo- ja vuotnaolbmot oažžut ruovttoluotta sin árbevirolaš bivdovuoigatvuođaid ovdal go dát sonat ásahuvvojit . 2 Buhtadusgáibádus galgá leat ovddiduvvon maŋimusat 3 jagi maŋŋágo muddenplána lea almmuhuvvon § 27-2 nr. 3 vuođul , dahje mearrádus § 28-1 nr. 2 vuođul lea almmuhuvvon dahje viessoplána lea almmuhuvvon § 28-2 viđát lađđasa vuođul . 2 Buhtadusgáibádus ferte leat ovddiduvvon maŋimusat 3 mánu maŋŋágo huksenlohpi lea addojuvvon . 2 Buhtadusat mat eai máksojuvvo bálkán máksojuvvojit luopmobálkálasáhusa dahje luopmoruđaid haga . 2 Buhtadusaide barggu ovddas mii dahkkojuvvo ; fásta buhtadus ja bargobuhtadus , ovddastus dahje oasseváldin Sámedikki čoahkkimiin . 2 Buhtadusa massima ovddas mii lea šaddan dakkár muddenplána geažil , maid departemeanta dahje gielda ráhkada ja dohkkeha § 18 vuođul , galgá go eará ii leat mearriduvvon , stáhta máksit . 2 Buhtadus máksojuvvo maid sihke fásta- ja mátketelefovdnii . 2 Buhtadus máksojuvvo dalle go stáhtabargiide máksojuvvo bálká . 2 Buhtadus lea čoahkkima / ovddasteami ráhkkaneapmái ja čoahkkinoassálastimii . 2 Buhtadus gusto sihke sis- ja olgoriikka čoahkkinoassálastimii / ovddasteapmái . 2 Buhtadus . 2 Buhcciidsiiddain lea doavttirjahkibarggu lohku lassánan 10 proseanttain 2009:s. – Fuolahusplána 2015:s lea mihttomearri lasihit buhcciidsiidda doavttirlogu . 2 Buerie destie sjïdti eenergijelijrehtimmien muhteste Vaarjelimmesne 2 Budejjus galget guokte boahttevaš jagi earret eará ovddiduvvot gávpejurdagat , gávpeplánagilvu , konkrehta prošeavttaid álggaheami rávven , ja studeanttat galget searvat Nordlándda fitnodagaid iešguđetlágan ođđahutkanprošeavttaide . 2 Bruken og nærheten til landskapet er endret over tid , og motorferdsel er ett uttrykk for de . 2 Britt Kramvig , stivralahttu 2 Bredbåndsdekning 2011 - raporta čájeha , ahte 99,7 proseanttas lea govdaoali vuođđofálaldat ( 0,64 Mbit / s leavttuin ) , 94 proseanttas lea unnimusat 4 Mbit / s fálaldat , ja 67 proseanttas fas lea unnimusat 25 Mbit / s fálaldat . 2 Bredbuktnesveien 50 B 2 Bođiimet ruovttoluotta Norgii 1946 giđa . 2 Bovdet pressakonferánsii disdaga njukčamánu 2. beaivvi , dii. 14.00 Sámedikkis , Kárášjogas . 2 Bovdet gáfeguossái . 2 Bovdet dálkkádatságastallamiidda 2 Bovde veahkkálasbargui vai eanebut sáhttet bargat guhkit 2 Botswana 2 Borramušgávpeovttastusaid lávdegoddi čájeha fápmoguorahallamisttis ” Mat , Makt og avmakt – om styrkeforholdene i verdikjeden for mat ” ahte stuorra borramušgávpeovttastusaid fápmu lea áiggi mielde lassánan árvoviđjjiid eará lađđasiid ektui . 2 Borramušgávpeovttastumiid lávdegoddi lea guorahallan olles árvoviđjji , maiddái gálvolágideddjiid ja borramušindustriija . 2 Borramuš , fápmu ja fámuhisvuohta 2 Borkenesas olggobealde Hrastad lei dan áigge okta unna gilvvagárddeskuvllaš , muhto dohko ledje nu unnán ohccit leamaš daid maŋimus jagiid , ahte lei áitojuvvon heaittihuvvot . 2 Borgemánus biddjui bargui prošeaktabargi gean bargu lea hálddašit ossodaga viidáset huksema . 2 Borgemánu 30. b. 1991 lága nr. 71 stáhtafitnodagaid birra ( stáhtafitnodatláhka ) § 3:s , ja Geassemánu 15. b. 2001 lága nr. 93 dearvvašvuođafitnodagaid j. ea. birra ( dearvvašvuođafitnodatláhka ) § 6:s leat cealkagat mat deattuhit váikkuhusaid das go fitnodat lea iešstivrejeaddji riektesubjeaktan sihke šiehtadusgelbbolašvuođa ja ášševuolggahangelbbolašvuođa hárrái ( dás jorgaluvvon ) : § 3/§ 6 Bealálašárvu Fitnodagas leat alddis vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat , lea osolaš šiehtadusain priváhta ja almmolaš eiseválddiiguin , ja lea bealálašárvu duopmostuoluid ja eará eiseválddiid ovddas . 2 Borgemánu 27. b. 2004 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu mearriduvvui ovttajienalaččat oktan liigeáššiin 44/04 Sámedikki jagi 2005 čoahkkinplána . 2 Borgemánu 27. b. 2004 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkkehuvvo ja čuovvovaš liigeášši dohkkehuvvo : 2 Borgemánu 27. b. 2004 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 2 Borgemánu 10. b. álgá ovddalgihtejienasteapmi . 2 Borgemánu 10. b. álgá dábálaš ovddalgihtii jienasteapmi . 2 Boraspireváttisvuođat eai leat meannuduvvon sierra 1999-2000 boazodoallošiehtadusas . 2 Boraspireváttisvuođat 2 Boraspireváttisvuohta lea bealli maid dađistaga ferte guorahallat boazodoalu oktavuođas . 2 Boraspirevahát addá vuođu buhtadeapmái . 2 Boraspirevahágiid unnideapmi 2 Boraspirevahágat / njuovvan- ja buvttadangáibádusat 2 Boraspirepolitihkka 2 Boraspirehálddašeapmi lea dagahan dan ahte boraspiret sámi guovlluin leat garrasit laskan . 2 Boraspirehálddašeapmi . . . . . . . . . . 2 Boradanlanjas ja neahtas . 2 Bohtosiid lei vejolaš oaidnit jagi 1946 alla riegádahttinloguin . 2 Bohtosat čájehit ahte measta buot stáhtabálvalusa bargit geain bálvalanviidodahkan lea olles gielda dahje oassi gielddas sámegiela hálddašanguovllus , leat ovttagielat dárogielagat . 2 Bohccuin mat leat heajos vuoimmis hedjona miessešaddu , ja misiid seailun unnu . 2 Bohccot galget gehččojuvvot nu ahte buoremus lági mielde hehttejuvvojit dahkamis vahága , mannamis olggobeallái lobálaš guohtunguovllu dahje mastamis eará ealuide . 2 Bohccobierggu importeren sisttisdoallá máŋga beali maid ferte ovttas vihkkedallat . 2 Bohccobierggu earenoamášvuođa ektui lea dárbbašlaš ahte bierggu fáluheamis ja márkanfievrrideamis deattuha bierggu beakkálmasvuođa sámi gálvun . 2 Bohcco ja boazodoalu vuođđodutkan galggašii eambbo go ovdal biddjot ásahuvvon dutkan- ja oahpahusásahusaide ruhtaduvvon Norgga dutkanráđi prográmmaiguin . 2 Bohcco ja boazodoalu vuođđodutkan galggašii eambbo go ovdal biddjot dutkan- ja oahpahusásahusaide ruhtaduvvon Norgga dutkanráđi prográmmaiguin . 2 Bohcco hápmi maid muitala man buori vuoimmis dat lea . 2 Bohcco / bohccobierggu importeren 2 Boađusin dás leat riikkaidgaskasaš eamiálbmotkonvenšuvnnaid ratifiseren , Vuođđolága § 110a mearrideapmi , sámeláhka ja Sámedikki ásaheapmi . 2 Boađusin dás leat nissonat dál definerejuvvon váldo áŋgiruššansuorgin Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánas , ja nissoniin lea guovddáš sadji 1998 - 2001 Sámediggeplánas . 2 Boađusiin maŋimus jagiid ovttasbarggus lea ahte leat čohkkejuvvon dieđut gávdni sámi oahpponeavvuid birra ( almmuhuvvo jahkasaččat ) . 2 Boađus dás lea ahte Norggas reálahálddašeaddji dietnasat sakka leat lassanan . 2 Boađi - boađi lea lassáneaddji golut penšuvdnii ja fuolahussii dađistaga go olbmot boarásnuvvet . 2 Boazu millosepmosit guohtu bohccojeahkála , diehppejeahkála ja lahpu , ovdalii geađgeganaid , ja sáltejeagil ja jeagil mas leat nitrogenafiksejeaddji debbot dohkkejit dušše de go lea áibbas heitot guohtun . 2 Boazu guohtu viiddis duovdagiid gos leat olu iešguđetlágán lunddolaš resurssat , ja daid resurssaid lotnolasvuohta lea dávjá áibbas erenoamáš iešguđet orohagas . 2 Boazoodallohálddahus galgá joatkit barggus boazodoalu areálaid árvoklassifiseremiin , ja oččodit ođastuvvon orohatplánaid gárvvistuvvot . 2 Boazomáddodagain gos ođđa šaddu njuvvojuvvo , šaddá sihke boazolohku ja bohccobiergobuvttadeapmi dásset . 2 Boazolohku lea mearriduvvon sullii 64 000 Oarje Finnmárkui , ja otne lea sullii beali eambbo boazolohku go dat mii lea mearriduvvon . 2 Boazolohku ii leat unniduvvon 2002 ektui . 2 Boazolohku ferte ođđasit mearriduvvot 2 Boazolohku Doaibmanjuolggadusain , gč. § 57 , galgá mearriduvvot bajimus boazolohku juohke geassesiidii . 2 Boazolohkoskovvi : Guohtunvuođđu ( guohtungeavahannjuolggadusa vuođul ) Geasseguohtun Čakčaguohtun Dálveguohtun Giđđaguohtun Siidda / orohaga árvvoštallamat ( boazolohkonjuolggadusa olis ) Guohtunárvvoštallamat ( dás maiddái áigodatguohtumiid kvalitehta čilgehus ) : Doaibmaárvvoštallamat : Addá vuođu čuovvovaš boazolohkui Bohccot giđđaealus : Čujuhusat dasa ahte dát lea ekologalaččat guoddevaš boazolohku Siidda / orohaga gaskamearálaš njuovvandeaddu ; Misiin : Varihiin : Njiŋŋelasain badjel 2 jagi : Siidda / orohaga biergobuvttadeapmi ( kg juohke bohcco nammii ) : Siidda / orohaga miesseproseantta rievdan : Siidda / orohaga čilgehus das leat go eavttut olahuvvon rávvejuvvon norpmaid dahje árvvuid ektui maŋemus 5-10 jagi gaskameriid vuođul : Siidda / orohaga čilgehus / plána movt optimaliseret buvttadeami : Eará árvvoštallamat ( mat leat čujuhusaid vuođul mat leat vásihuvvon ) : 2 Boazologumearrideami oktavuođas lea álggahuvvon bargu hábmet eavttuid mat galget leat sihke orohagaide ja eiseválddiide veahkkin dan barggus . 2 Boazologuheiveheapmi 2 Boazologu unnideapmi Jus siidda boazolohku lea alit go dat mii lea mearriduvvon doaibmanjuolggadusain , de ferte dat § 60 mielde vuoliduvvot lobálaš dássái . 2 Boazologu mearrádusat mat lea dahkkon 1978-lága olis , gustojit nappo dassážii go ođđa boazologu mearrádusat dahkkojit oassin doaibmanjuolggadusaid dohkkeheamis . 2 Boazologu mearridettiin ferte orohatstivra ovttasbargat orohaga siiddaiguin . 2 Boazologu mearrideapmi ferte árvvoštallojuvvot iešguđet áigodatguohtumiid guohtunáiggiid ektui . 2 Boazologu mearrideapmi Go guohtungeavaheami njuolggadusat leat ráhkaduvvon , de lea vuođđu mearridit iešguđet siidda boazologu . 2 Boazologu mearrideami vuođđu čilgejuvvo guohtungeavaheami njuolggadusas ( § 59 ) , dárbbašlaš guohtumiid sihkkarastima birra . 2 Boazologu lassáneapmi heađušta boazologu heiveheami , ja guhkilmasat boahtá dát vahágahttit ealáhusa ekologalaš návccaid . 2 Boazologu heiveheapmi guohtumiidda Finnmárkkus 2 Boazologu heiveheapmi guohtumiid ektui ferte veardidit sisabáhkkehemiid , borasspiriid ja johtolaga ektui orohagain . 2 Boazoealáhusa vahát stuorát boraspireloguid geažil , lea earenoamáš eará ealáhusaid ektui . 2 Boazoealáhusa vahágat stuorát boraspireloguid geažil , leat earenoamážat eará ealáhusaid ektui . 2 Boazoealáhus ja eanadoallu 2 Boazoealáhus ii leat dán rádjai ožžon govttolaš oasi buhtadusain , ja dát guoská earenoamážit ekonomalaš vahágiidda go lea ollu bohccuid massán . 2 Boazoeaiggát geahččá čorvviid , čorvviid gassodaga , ivnni ja go čallagohtet námiid . 2 Boazoeaiggát galgá fuolahit ahte boazodoallu doaimmahuvvo dán lága meriid mielde ja orohaga doaibmanjuolggadusaid mielde . 2 Boazoeaiggádiidda lea maid dehálaš ovdánahttit buvttadanvugiid dan dan vuođul buoridit dietnasa mii sidjiide fas boahtte buorrin . 2 Boazoeaiggádiidda lea dárbbašlaš oahpásmuvvat lága mearrádusaide . 2 Boazoeaiggádat ledje eanetlogus lávdegottis mas ledje oktiibuot 11 lahtu ( 10 lahtu barggu loahpahettiin ) . 2 Boazodollui livččii ávkin jus boazodoalu oahpus livčče eambbo sihke servodatdieđalaš fágat ja luonddudieđalaš fágat . 2 Boazodolliin lea boazodoalu doaimmahettiin gielddas seamma vuoigatvuohta go gielddas ássi olbmuin . § 2 Boazodolliin lea boazodoalu doaimmahettiin gielddas seamma vuoigatvuohta go gielddas ássi olbmuin . 2 Boazodoalus leat olu hástalusat , ja dát fertejit boahtit ovdan ekonomalaš eavttuin . 2 Boazodoalus leat maiddái eará vuogit árvvoštallat bohcco vuoimmi vaikko dál orru deaddu leame buoremus čujuhussan . 2 Boazodoalus lea sullasaš dilli . 2 Boazodoalu árvoháhkanprográmma ulbmilat galget leat seammaláganat go prográmma álgoáigumušat ledje . 2 Boazodoalu árvoháhkanprográmma ferte oažžut lassi ruđaid vai boazodolliin lea vejolašvuohta nannet ealáhusa ekonomiija . 2 Boazodoalu vuoigatvuođat leat guovddážis , ja lea áibbas deaŧalaš sihkkarastit boazodoalu areálaid boahttevaš buolvvaide . 2 Boazodoalu vuoigatvuođat ja guohtonvuođđu uhkiduvvojit čađa gaskka . 2 Boazodoalu vuoigatvuođat ja guohtoneatnamat leat jámma áitojuvvon . 2 Boazodoalu vuoigatvuođat galget bissut ja doahttaluvvot , vaikke gii de eaiggádušašii eatnamiid ja hálddašivččii luondduriggodagaid . 2 Boazodoalu vuoigatvuođaid sihkkarastin lea prioriterejuvvon maiddái Sámediggeplánas , gč. kap. 5.4.4 . 2 Boazodoalu vuoigatvuodat 2 Boazodoalu vuhtiiváldin oidno gal eanavuovdinlága § 2 , gos daddjo ahte ii sáhte vuovdit dahje láigohit eatnama « maid almmolašvuohta atná dárbbašlažžan bohccuide guohtoneanan , ja eatnama mii « geavahuvvo dahje jáhkkimis šaddá geavahuvvot johtolahkan johttisápmelačča jođedettiin » . 2 Boazodoalu vejolašvuođaid ásahit unnit boazoeaiggátstivrejuvvon njuovahagaid ja biergobuvttadanrusttegiid lea dárbbašlaš lasihit . 2 Boazodoalu vahágiidda leat olu árttat , dábálaččat heajos dálke- ja guohtundilálašvuođat , boraspiret , dávddat , lihkohisvuođat ja suoládeapmi . 2 Boazodoalu suodjaleapmi ja ovddideapmi nu ahte albmát , nissonolbmot ja mánát leat aktiivvalaš oasálaččat 2 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš 2 Boazodoalu rievttálaš vuođđu 2 Boazodoalu resursaguovddáža ásaheapmi álggahuvvui 2004 ` čavčča . 2 Boazodoalu ovddidanfonddas lea 2 mill kr sirdojuvvon Sámi ovddidanfondii . 2 Boazodoalu johtimat rievddadit sihke guovllu , guhkkodaga ja áiggi dáfus , dat leat namalassii luonddudilálašvuođaid duohken . 2 Boazodoalu iežas árvvoštallamat das makkár vuoimmis bohccot leat , adnojit subjektiiva lassičujuhussan . 2 Boazodoalu hearkkes dilli nomadismma geažil dagaha ahte dasa ferte sihkkarastit sierra rievttálaš suodjaleami , earenoamážit go ii leat iežas « dálvegielddas » ( vearrogielddas ) . 2 Boazodoalu guođohanvuoigatvuođa ferte danne atnit sámi boaresvirot vuoigatvuohtan , maid ii sáhte almmá mange haga duvdilit eret , ii šat lágainge . 2 Boazodoalu eatnamiid sihkkarastin lea boahtteáiggi boazodoalu eaktun deatalaš kulturseailluheaddjin buriin buvttademiin ja dienasvejolašvuođain . 2 Boazodoalu earenoamáš sadji sámi servodagas 2 Boazodoalu earenoamáš hástalusat muhtun guovlluin Finnmárkkus 2 Boazodoalu buvttadeapmi ja márkandilli Besten ja barggahus 2 Boazodoalu boraspirevahágat leat unnon 2000/01 rájes go ledje eanemus , muhto ain leat vahágat dohkkemeahttun stuorrát muhtun guovlluin . 2 Boazodoalu boahtteáigi lea areálaid duohken . 2 Boazodoalu boahtteáiggi sihkkarastimii lea áibbas deaŧalaš ahte das lea nana riektegáhtten amas boazodoalu eatnamiid sáhttit bidjat eará ulbmiliidda . » 2 Boazodoalu boahtteáiggi sihkkarastimii lea áibbas deaŧalaš ahte das lea nana riektegáhtten amas boazodoalu eatnamiid sáhttit bidjat eará ulbmiliidda . 2 Boazodoalu bealis sávve eanet fágalaš hálddašeami mii sáhtii leat ávkin boazodoalu ovdáneapmái . 2 Boazodoalu areálageavaheami ja dan vuoigatvuođaid duođašteapmi mearrida ealáhusa boahtteáiggi . 2 Boazodoallušiehtadus lea deaŧalaš váikkuhangaskaoapmi ealáhusa stivremis . 2 Boazodoallu árvoháhkanprográmma lea vuosttaš doaibmabidju maid eiseválddit bidjet johtui movttiidahttit máŋggabealat ja báikkálaš boazobuvttadeapmái boazodoalus . 2 Boazodoallu viggá dál várjalit iežas areálaid meassamiin ja muosehuhttimiin . 2 Boazodoallu olggobealde sámi boazodoalloguovllu Olggobealde sámi boazodoalloguovllu ii oaččo boazodoallu doaimmahuvvot Gonagasa addin erenoamáš lobi haga . 2 Boazodoallu lea sámi ealáhusaid guovddáš ealáhus ja deataleamus kulturguoddin . 2 Boazodoallu lea ovdal ge vásihan ahte dutkan- ja ovdánahttinruđat leat jávkan guovddášstivrejuvvon ja hálddahuslaččat lossa systemas . 2 Boazodoallu lea okta dain guovdileamos sámi ealáhusain , mas boazodoalu mihttomearrin lea kultuvrralaččat , ekonomalaččat ja ekologálaččat nana bissovaš ealáhus . 2 Boazodoallu lea gártan hirbmat váttis dillái erenoamážit danne go ii leat šat makkárge šiehtadus Suodjalusain . 2 Boazodoallu lea guovddáš máteriálalaš vuođđu sámi kultuvrra nannemii ja ovdáneapmái sámi servvodagas . 2 Boazodoallu lea geavahan Finnmárkku areálaid don doložis , ja ealáhusas leat danne nana vuoigatvuođat . 2 Boazodoallu lea eanaš surggiin nagodan bisuhit nana sámi geavaheami ja danne lea okta dain guovddáš sámi vuoigatvuođaguoddiin . 2 Boazodoallu lea ealáhus mii dárbbaša stuorra areálaid ja man lea dárbu várjalit ráfehisvuođa ja eará olggobeali váikkuhusaid vuostá . 2 Boazodoallu lea dat ovttaskas ealáhus mas lea stuorámus areáladárbu ja mii geavaha eanemus eatnamiid . 2 Boazodoallu ja eanadoallu fidneba goabbáge guokte miellahtu . 2 Boazodoallu guohtuneatnamat leat áiggiid mielde veahážiid mielde gáržžiduvvon ja otná dilli ii luoitte eambbo gáržžidemiid nu ahte ii čuoza boazodoalu boahtteáigái . 2 Boazodoallu guohtuneatnamat leat áiggiid mielde veahážiid mielde gáržžiduvvon , ja otná dilli ii luoitte eambbo gáržžidemiid nu ahte ii čuoza boazolohkui ja birgejupmái . 2 Boazodoallu berre oažžut sárdnun- ja evttohanvuoigatvuođa meahccestivrrain . 2 Boazodoallu Boazoeaiggát galgá iežas boazodoalu doaimmahettiin vuhtii váldit eará boazodolliid doaimma , ii ge geavahit guohtumiid dainna lágiin ahte dat hedjonit eará boazoeaiggádiidda . 2 Boazodoallu : Stáhta šiehtadallanlávdegoddi ja eanaeaiggátlávdegoddi davábealde Aursundena leat soahpan boazoguohtunšiehtadusa . 2 Boazodoallu : Ođđa šiehtadusa soahpan 2 Boazodoallu : Ođđa boazodoalloláhka doaibmagoahtá 1. beaivvi suoidnemánus 2007 . 2 Boazodoallu : Ođđa boazodoalloláhka 2 Boazodoallu : Boazoguohtunšiehtadusa soabadeapmi 2 Boazodoallošiehtadusas mearriduvvo movt ekonomalaš gaskaoamit galget geavahuvvot , ee. boazodoallolága áigumušaid ja mearrádusaid vuođul . 2 Boazodoallošiehtadusa rámma lea dán jagi lassánan 88 milj. ruvdnui , go fas diibmá lei 80 milj. ruvnnu . 2 Boazodoallošiehtadusa bokte bođii 2 miljon kruvnnu ja eanadoallošiehtadusa bokte fas 1 miljon kruvdnu Sámi ealáhusráđi geavahussii . 2 Boazodoallošiehtadus ja boazodoalloláhka leat boazodoallopolitihka ulbmiliid ja njuolggadusaid olaheami deaŧaleamos doaibmi gaskaoamit . 2 Boazodoallošiehtadus 2011/2012 – NBR gáibádusat 2 Boazodoallošiehtadallamat dáhpáhuvvet dušše dárogillii . 2 Boazodoallošiehtadallamat boatkanan 2 Boazodoalloálbmogat leat áiggiid čađa háhkan alcceseaset deaŧalaš máhtuid ja vásáhusaid mat leat vuođđun ealáhusa doaimmaheamis luonddu , dálkkádaga ja birrasa , elliid ja elliidsuodjaleami , luonddugeavaheami ja luondduriggodagaid ja guohtuneatnamiid hálddašeami hárrái . 2 Boazodoallostivrra dohkkehemiin sáhttá mearkalávdegoddi mearridit dievasmahtti njuolggadusaid mearkkaid birra jna. 2 Boazodoallostivrra bajimus boazologu mearrádus orohagain 13 Lágesduottar ja 14 A Spiertagáisá ii leat fámohuhttojuvvon . 2 Boazodoallostivra čujuha ollislaš rehketdollui ja dasa man duohta váttis ekonomalaš dilli ealáhusas lea . 2 Boazodoallostivra čujuha gávcci deatalaš hástalussii boahtteáiggis , ja ávžžuha čohkket searaid vai hástalusaide gávnnašii čovdosiid . 2 Boazodoallostivra čujuha ahte eai leat duhtavaččat vuoigatvuođagažaldagaid čoavdima leavttu ektui máttaguovlluin . 2 Boazodoallostivra ávžžuha bargat dan ala ahte ovttasráđiid čoavdit dáid hástalusaid . 2 Boazodoallostivra sáhttá mearridit ahte stivrras galget leat 11 miellahtu rádjái jus dasa leat erenoamáš ákkat . 2 Boazodoallostivra sáhttá maiddái mieđihit ovttaskas olbmuid dahje ásahusaid eaiggáduššat bohccuid dutkamiid ja geahččalemiid várás almmolaš jođiheami dahje geahču vuolde . 2 Boazodoallostivra sáhttá maiddái mearridit ahte geassesiiddas mii lea mihá stuorát go orohaga gaskamearálaš siiddat , galgá leat stuorát ovddasteapmi go dan mii dábálaččat gusto . 2 Boazodoallostivra nammada váiddaásahusa . 2 Boazodoallostivra nammada sierra váiddaásahusa mearkaáššiid várás . 2 Boazodoallostivra lea namuhan ollu hástalusaid mat leat guovddážis boahtteáiggis : 2 Boazodoallostivra háliida deattuhit man dárbu lea stáhtas váldit ollislaš ovddasvástádusa máttasámi boazodoalu sihkkarastimis . 2 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá , Gonagasa addin dárkilet mearrádusaid mielde , mearridit siidaoasi jođiheaddjái divada § 57 olis mearriduvvon doaibmanjuolggadusaid rihkkuma ovddas . 2 Boazodoallostivra Nammaduvvo Boazodoallostivra mas leat čieža lahtu ja persovnnalaš várrelahtut , geain Gonagas nammada njeallje lahtu ja várrelahtuid ja Sámediggi golbma lahtu ja várrelahtuid . 2 Boazodoallostivra , guovllustivra , fylkkaeanadoallostivra jd. maid sáhttet gáibidit árvvoštallama sin dihte geain boahtteáiggis soaitá šaddat geavahanvuoigatvuohta . 2 Boazodoallopolitihkalaš ulbmilat leat ovttastuvvon “ Nana bistevaš boazodallu ” - doahpagis . 2 Boazodoallopolitihka guokte iehčanas vuođđoárvvu leat ealáhuspolitihkalaš buvttadanárvu ja sámepolitihkalaš kulturárvu . 2 Boazodoallopolitihka bajimus ulbmilin lea lágidit dili boazodollui mii lea ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat guoddevaš . 2 Boazodoalloplánalávdegoddi galgá earret eará árvvoštallat boazodoallopolitihka dálá mihttomeriid , váikkuhangaskaomiid ja ovddasvástádusa juogadeami earenoamážit boazodoalu guovddáš saji ektui sámi ealáhussan . 2 Boazodoalloovddasteddjiid nammadii Norgga boazosápmelaččaid riikkasearvi ( NBR ) . 2 Boazodoalloorohagaide orohatplána ráhkadeapmi earet eará fárrenminstariid , guohtonresurssaid , boazoáiddiid ja rusttegiid várás nannešii vejolašvuođa árjjaleabbot gáhttet eatnamiid , maiddái bákteruvkedoaimmaid , biđggiidahtton bartahuksemiid , meahccebiilageainnuid ráhkadeami ja eará mohtorjohtalusa oktavuođas . 2 Boazodoalloorohaga váldodoaibman šaddá organiseret boazodoalu orohaga siskkobealde , ja siida ja siidaoassi fas doaimmahit praktihkalaš boazobargguid . 2 Boazodoalloorganisašuvnnaide ja áigeguovdilis guovllu eará geavaheaddjiberoštusaid ovddasteddjiide ja Sámediggái , Finnmárkku fylkkadiggái , Finnmárkkuopmodahkii ja guoskevaš gielddaide dieđihuvvo sierra . § 2 Boazodoalloláhkalávdegotti bargu 2 Boazodoalloláhka lea , oktan boazodoallošiehtadusain , deaŧaleamos reaidu dáid ulbmiliid olaheamis . 2 Boazodoalloláhka Beaivi : LÁHKA-2007-06-15- 40 Departemeanta : EBD ( Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta ) Almmuhuvvon : I 2007 gihpa 6 Fápmuiboahtin : 2007-07-01 Rievdada : Láhka-1959-10-23-3 , Láhka 1978-06-09-49 , Láhka-1979-12-21- 77. Láhka-1981-05-29-38 , Láhka-1984-12-21-101 , Láhka-1992-05-15-47 , Láhka-2003-07-04-74 , Láhka-2005-07-17- 101 2 Boazodoallolágas evttoha lávdegoddi bálddalastit njuolggadusaid boazodolliid buhtadusovddasvástádusas njuolggadusaiguin eará guohtunealliid oamasteaddjiide . 2 Boazodoallohálddahusas lea ovddasvástádus áimmahuššat boazodoalu areálaberoštusaid dábálaš areálahálddašeamis . 2 Boazodoallohálddahusa reive váldá ovdan earret eará áššeráhkkananproseassa , bagadusa geavaheami alimus boazologuid mearrideapmái ja mearrádusa maid Boazodoallostivra lea dahkan boazologuid mearrideami prinsihpaid birra . 2 Boazodoallohálddahusa beaivválaš ságastallamat boazodolliiguin , sihke meahcis ja kantuvrrain , leat mávssolaččat gustojeaddji politihka gulaheamis . 2 Boazodoallohálddahus lea ásahan sierra prošeaktakántuvrra mii bargá dušše boazologu heivehemiin . 2 Boazodoallohálddahus lea reivves guovvamánu 11.b.2011:s vástidan departemeantta reivve . 2 Boazodoallohálddahus lea rahpan ođđa neahttasiidduid mas maiddái digitála boazodoallokárttat leat mielde . 2 Boazodoallohálddahus lea ovttasráđiid Fylkkamánni birasgáhttenossodagaiguin áŋgirit geahččalan buoridit duođaštusaid daid 2 Boazodoallohálddahus lea maiddái Boazodoallostivrra ja guovllustivrraid čállingoddi ja čađaheaddji orgána ja dat doaibmá ráđđeaddin ealáhussii . 2 Boazodoallohálddahus lea geahččalan oččodit stuorát ipmárdusa dasa movt olu plánejuvvon bieggafápmoprošeavttat vahágahttet boazodoalu , ja maiddái man deaŧalaš lea oažžut ollislaš árvvoštallama dáid prošeavttaid oktavuođas mat leat čađahuvvon ja mat leat plánejuvvome . 2 Boazodoallohálddahus lea bargan boazodoalu váikkuhanfámu buoridemiin daid gaskaomiid bokte mat stivrejit areálageavaheami . 2 Boazodoallohálddahus lea Boazodoalu ovdánahttinfoandda ( BOF ) čálli ja lea dakko bokte vuoruhan dutkanohcamušaid main lea ulbmil duođaštit boazodoalu areálaberoštusaid ja ovddidit vugiid movt duođaštit boazodoalloguovlluid sisabáhkkemiid váikkuhusaid . 2 Boazodoallohálddahus lea 2003:s ráhkadan ođđa bargoveahkanjuolggadusaid ja dasa gullevaš bagadusaid ja virgáibidjanvugiid . 2 Boazodoallohálddahus hálddaša boazodoallolága ja boazodoallošiehtadusa gaskaomiid . 2 Boazodoallohálddahus galgá árjjalaččat leat mielde ovddideames riidoeastadeaddji doaibmabijuid eará ealáhusberoštusaid ektui . 2 Boazodoallohálddahus galgá váikkuhit dasa ahte guovddáš šaddá daid boazodolliid bálvalusguovddážin geat dáhttot heaitit ealáhusas ja geat ohcet eará sisboađuid . 2 Boazodoallohálddahus galgá veahkkin loktet boazodoalu árvoháhkama . 2 Boazodoallohálddahus galgá leat mielde fuolaheamis ahte doarjjaortnegat adnojit vuogálaččat vai árvoháhkama lokte álkit ja buoret njuolggadusaid bokte . 2 Boazodoallohálddahus galgá dábuhit gáibiduvvon vuođđodieđuid , vai Finnmárkku guohtunresursadili dárkkistuvvo dan muddui go dárbbašuvvo . 2 Boazodoallohálddahus galgá ain áŋgiruššat ovddidit bargiid- ja bálkápolitihka , gelbbolašvuođaloktema , organisašuvdnaovddideami , ekonomiijastivrema , jođiheaddjeovddideami , siskkáldas doaimmaid ja IKT . 2 Boazodoallohálddahus galgá ain ásahit fierpmádagaid ja ovttasbargolihtuid eará almmolaš orgánaiguin ja oahpásnuhttit sin boazodoalu dárbui bisuhit oktilis areálaid , ja dasa movt iešguđet doaibmabijut boazoguohtuneatnamiin váikkuhit boazodollui . 2 Boazodoalloguohtuneatnamat leat áiggiid mielde veahážiid mielde gáržžiduvvon ja otná dilli ii luoitte eambbo gáržžidemiid nu ahte ii čuoza boazodoalu boahtteáigái . 2 Boazodoallofoanda § 47 mielde galgá orohagas leat boazodoallofoanda . 2 Boazodoallofoanda Orohagas galgá leat boazodoallofoanda . 2 Boazodoalloealáhussii lea dárbbašlaš ahte dat ipmirduvvo ja hálddašuvvo ealáhussan mas lea ekonomalaš árvoháhkan ja beaktilis buvttadeapmi . 2 Boazodoalloealáhusas bohte moaitámušat stivrraid nammademiide ja konstitueremiidda . 2 Boazodoallodutkan speadjalastá akademia máhtu organiserema . 2 Boazodoallodutkamii livčče sihke luonddudieđa , servodatdieđa , riektedieđa ja humaniora ávkkálaččat . 2 Boazodoallodieđáhus Siidaoasi jođiheaddji galgá jahkásaččat addit boazodoallodieđáhusa guovllustivrii . 2 Boazodoalllošiehtadusas lea ásahuvvon dakkár ordnet mas leat riidočoavdi doaibmabijut . 2 Boazodoalli sáhttá mávssu ovddas oažžut čájehuvvot orrunviessosaji jus son ii eará ládje dábut orrunviesu maid dárbbaša doaimmahit ulbmillaš boazodoalu . 2 Boazodillevuoigatvuohta evttohuvvo vel čielgasabbun oidnot lága mearrádusas Statskoga lobis álggahit eanaháldduid ja luohpat eatnamiid , ja mearrádusain várrestivrra oapmeguohtumiid háldduin ja geassesaji ja lassieatnamiid čujuheamis . 2 Boazodili ovddastupmi ii galgga nugo dál buhttet eanadoalu ovddastumi , muhto goappašiid joavkkuin galget leat guokte stivramiellahtu . 2 Boazodallohálddahus galgá áŋgirit oččodit areálageavaheami stivrejeaddji lágaid ja njuolggadusaid nuppástuhttot . 2 Boazodallohálddahus galgá leat doaibma mii ávkkástallá návccaidisguin buresdoaibmi vuogi mielde , ja mii hálddašeami ja ráđđeaddima bokte sihkkarastá geavaheddjiide buresdoaibmi bálvalusaid . 2 Boazobargiid máhttu bohcco olgguldas hámiid , goruda ja struktuvrra ( morfologiijja ) birra leat aŋkke deaŧalaččat , ja addet buriid čujuhusaid dasa makkár guohtunáigodat lea leamaš . ” 2 Boarrásiidfuolahus mihttomearrin lea sihkkarastit juohkehažžii dorvvolašvuođa ja miellagiddevaš eallima . 2 Boarrásiid fuolahusas galget fállat oadjebasvuođa ja bálvalusaid , mat leat heivehuvvon ovttaskas olbmuid dárbbuide . 2 Boarráset muddenplána ja ássanvisteplána leat ain vuođđun bággolonisteapmái bággolonisteami logi jagi áigemeari siskkobealde . 2 Boargojoavkku dieđus eai leat leamaš dávisteamit dán čalmmustahttima vuostá . 2 Boaresdárogiela giellageavaheami mielde lei guovllu namma Finnmork , namalassii sápmelaččaid eana ( gč. ea.ea. NOU 1997:4 s. 242 ) . 2 Boares áigásaš jurddašeapmi ii buvtte oadjebasvuođa rievddadeaddji máilbmái . 2 Boares vieruid iskamat mat ain leat jođus , vurdojuvvojit buorebut čilget detáljaid dán birra . 2 Boares sámi ásahusaid seailluheapmi ja ovddideapmi čájeha ahte sápmelaččat atnet fuola árbevieruin , muhto leat seammás ođđa áiggi servodaga oassin . 2 Boares girdimášiinnat ledje oalát boarásmuvvan ja gollan , ja daid ođasmahttit livččii váldán beare guhkes áiggi . 2 Boaldámušat ja muorat sámi boazodoalloguovllus Sámi boazodoalloguovllus mielddisbuktá boazodoallovuoigatvuohta lobálaš boazodoalu doaimmahettiin , vuoigatvuođa iežas atnui váldit lastamuoraid , miestagiid , gaskasiid , sieđggaid , soahkerissiid , sorvviid , goike bieggagahčahasaid , gahččan ovssiid ja rissiid , jalgŋáid ja gudduid , bessiid ja bárkku , sihke almmolaš ja priváhta eatnamis , go dat galget geavahuvvot : 1. boaldámuššan , 2. gođiide , gámmiide , áittiide , buvrriide , suonjiriidda ja luviide biergasiid ja borramušaid várás , 3. goahtemuorran / lávvomuorran bargoneavvun ja smávit atnubiergasiid ávnnasin 4. gárddiide ( jorriide / girtnuide gárddiide ) , 5. ostemii ja bárkemii . 2 Boahtteáigái rávvet aŋkke ahte dárkilet láhkavuođđu Sámedikki fápmudeami dáfus , árvvoštallojuvvo . ” 2 Boahtteáiggis lea dárbu geahččalit ortnegiid movt Sámediggi galggašii searvat fylkaplánabargui ja dan ollašuhttimii . 2 Boahtteáiggis lea Sámi parlamentáralaš ráđđi lunddolaš ásahus sámi kulturáššiid ovttastahttimis davviriikkalaš dásis , ja dát ásahus boahtteáiggis galggašii organiseret ja ruhtadit oktasaš sámi kulturfoandda ja dan hálddašeami . 2 Boahtteáiggis galget NATOs leat guokte oktasaš váldoguovddáža . 2 Boahtteáiggis ferte deattuhit sámiid historjjálaš vuoigatvuođaid ja guolleresurssaid suodjaleami vádjolusluossanáliid hálddašeamis sámi guovlluin . 2 Boahtteáiggis ferte deattuhit sámiid historjjálaš vuoigatvuođaid ja guolleresurssaid suodjaleami vádjolusluossanáli hálddašeami oktavuođas sámi guovlluin . 2 Boahtteáiggis bohtet sámi áviissaid lohkit ja annonsat unnut . 2 Boahtteáiggi várás galget árvvoštallojuvvot relevánta organisatuvrralaš molsaeavttut , maiddái dušše okta doarjjaorgána . 2 Boahtteáiggi sámi museat 2 Boahtteáiggi soahtegirdibása válljen lea hui dehálaš mearrádus guoskevaš báikkálaš servodagaide , nu go dat lea Suodjalussii ge . 2 Boahtteáiggi hástalusat 2 Boahtteáiggi hálddašanortnegiid bokte ferte Sámediggi oažžut válddi mearridit ja hálddašit luondduresurssaid geavaheami sámi ássanguovlluin . 2 Boahttevaš mánuid son jođiha proseassa man boađusin leat bienalaš suodjalusfágalaš rávvagat ođđa guhkesáiggiplána ektui . 2 Boahttevaš jagiid de vuordimis doaimmat lassánit sihke Norgga ja Ruošša bealde . 2 Boahttevaš hálddašeami áigumuša vuođđun fertejit leat rievttelaš ja bistevaš čovdosat sápmelaččaide . 2 Boahttevaš hálddašeami vuođđun ferte leat dakkár lagašvuođa- ja sorjavašvuođaprinsihppa , mas resurssat hálddašuvvojit guovlulaččat ja báikkálaččat vai sihkkarastet riddo- ja vuotnaguovlluid barggaheami ja ássama . 2 Boahttevaš hálddašannjuolggadusaid hábmemiin lea njuolggadusdahkkiin geatnegasvuohta vuhtiiváldit dáid geavahanvuoigatvuođaid . 2 Boahttejagi bušeahtas evttoha ráđđehus juolludit ruđaid čuovvovaš stuorit prošeavttaide : 2 Boahtte válgii ferte Sámediggi dattetge ovttasráđiid Gieldadepartemeanttain čilget gielddaide makkár doaimmat gullet sámeválgastivrraide vai gielddat duođaleabbot barget iežaset bargguid go maid ovddit válggain leat dahkan . 2 Boahtte jahkái ii unniduvvo suodjalusbušeahtta , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . 2 Boahtte ja boahttevaš guhkesáiggiplánain sáhttit mii guorahallat áššiid maid ollislaš rámmaid siskkobealde dárbbaša heivehit dahje maid bajitdásis ferte mearridit . 2 Boahtte guhkesáiggiplánas leat temát mat dál orrot áigeguovdilat : 2 Blohkkadoarjjaortnega váldoulbmil lea addit Ruonaeatnamii duohta ekonomalaš iešstivrejumi . 2 Blohkkadoarjja juolluduvvo Álbmotdikki ( Folketinget ) nannejumi bokte Danmárkku ruhtadanlága olis guoskevaš bušeahttajahkái . 2 Bloggas mii digaštallat nugomat : Makkár almmolaš bálvalusaid háliidat don mii galgat fállat iešbirgejeaddji čoavddusin neahtas ? 2 Bjørn Bjerkli ja Per Selle čilgeba dán ovdáneami kap. 2:s Sametinget – kjerneinstitusjonen innenfor den nye samiske offentligheten i Samer , makt og demokrati . 2 Bjarne Store-Jakobsen , ( čoahkkinortnegii ) 2 Bivdui ja guolásteapmái ferte oažžut lobi Finnmárkkuopmodagas . 2 Bivdui ja guolásteapmái dárbbašuvvo álo lohpi , ovdamearkan bivdo- dahje guolástangoarta . 2 Bivdu ja guolásteapmi sámi boazodoalloguovllus Sámi boazodoalloguovllus mielddisbuktá boazodoallovuoigatvuohta lobálaš boazodoalu doaimmahettiin vuoigatvuođa bivdit ja guolástit stáhta almennegiin , ja dakkár stáhtaeatnamiin mat eai leat erenoamážit mihtiduvvon ja Finnmárkkuopmodagas dan orohaga siskkobealde gos boazodoallu doaimmahuvvo , seamma eavttuiguin mat leat gieldda , gili dahje báikegotti ássiin gos almennet , stahtaeanan dahje Finnmárkkuopmodaga guoskevaš eanan lea . 2 Bivdu gáibida álo lobi . 2 Bivdostatistihkat čájehit ahte luossasállašat Norggas leat uhccon eanet go beliin logijagi áigodagas . 2 Bivdosiid merken . 2 Bivdosiid gádjun . 2 Bivdojuvvo dan dihte ahte skuvla viiddiduvvo nu ahte maiddái dán oahppofálaldahkii lea sadji . 2 Bivdojuvvo ahte skuvllat ožžot ruoa nu ahte budSeahttarihkkumat dán dáfus sáhttet eastaduvvot . 2 Bivdoearreregulerejuvvon bivdu eaktuda máŋggalágan vihkkedallamiid das makkár beroštumiin galgá leat stuorámus deaddu , ja movt iešguđet beroštupmijoavkkuid galgá sáhttit sirret . 2 Bivdoearreregulerejuvvon bivdu 2 Bivdoearrejuogadeapmi nugo lávdegoddi árvala sáhttá danne šaddat hirbmat váttisin ja dagahit stuorra vuostálasvuođaid . 2 Bivdo- ja guolástanvuoigatvuođaid njuolggadusat jotket dálá njuolggadusaiguin stáhtaeatnamiin . 2 Bivdit ohcci almmuhit goappá virgái ohcá , dahje goappá virggi vuoruha . 2 Bivdit Sámi kulturráđi váikkuhit Gába sámi nissonbládi almmustuhttima . 2 Bivdit Sámi kulturráđi koordineret doaibmabijuid mat leat Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeavttas mánáid ja nuoraid várás . 2 Bivdit Sámediggeráđi oččodit dáid ruđaid hálddašeami Sámediggái . 2 Bivdit Sámediggeráđi heivehit ekonomalaš váikkuhusaid bušeahtas . 2 Bivdit Sámediggeráđi bidjat johtui dárbbašlaš doaibmabijuid dán oktavuođas , earret eará : 2 Bivdit Ráđđehusa árvvoštallat ášši ráŋggáštuslága láhkaproposišuvnna oktavuođas mii dahkko seksuálaláhkarihkkunlávdegotti čielggadusa maŋŋá . 2 Bivdis ferte leat boares fanas mas lea earri , ja dan sáhttá sirdit ođđa fatnasii . 2 Bistevaš čoavddus vuordimis gáibida láhkarievdadusa . 2 Bissovaš čoahkkin Bissovaš čoahkkin 2 Bissovaš ovttasbarggu lágideami láhcimii álbmotválljen sámedikkiid gaskka ásahuvvo Sámi parlamentáralaš ráddi . 2 Bissovaš foruma ásaheami oktavuođas eamiálbmogiidda ON:s , dáhtošii Sámediggi ahte forumis galggašedje leat sihke eamiálbmogiid ja nášuvnnalaš stáhtaid ovddasteaddjit ja ahte sin ovddasteapmi galggašii leat ovttaárvosaš . 2 Bissovaš doarjja sámi giellaguovddážiidda lea jagi 2002 bušeahtas evttohuvvon lasihuvvot 1 200 000 kruvnnuin . 2 Birrasis , ovttas luondduin ja kulturmuittuiguin , lea njuolgga mearkkašupmi sámi ealáhusaide ja ássamii . 2 Birrasa ja ovdáneami 1992 máilmmekonferánssa agenda 21 kap. 26 lea eamiálbmogiid saji birra resursahálddašeamis . 2 Birger Nymo ( čoahkkinortnegii ) 2 Birasgáhttendepartementa sirddii 2001:s kulturmuitolága válddi Sámediggái . 2 Birasgáhttendepartemeanttas lea Riikkaantikvara bokte bajimuš fágalaš ovddasvástádus . 2 Birasgáhttendepartemeanttas Riikaantikvára bokte lea bajit dási fágaovddasvástádus kulturmuitoráđis . 2 Birasgáhttendepartemeantta ja Olgoriikadepartemeantta ovddidanáššiid stáhtaráđđi ja njunuš ( biras- ja ovddidanministtar ) Erik Solheim ( SGb ) 2 Birasgáhttendepartemeanta ruhtadii 1999 rádjái 12 virggi kultursuodjalusbargui . 2 Birasgáhttendepartemeanta lea delegeren válddi Sámi kulturmuitoráddái ja geatnegahttán dan hálddašit sámi kulturmuittuid geassemánu 9. b. 1978 nr 50 kulturmuitolága mielde . 2 Birasgáhttendepartemeanta lea delegeren Sámi kulturmuitoráđđái válddi ja gohččon ráđi hálddašit sámi kulturmuittuid geassemánu 9. b. 1978 lága nr. 50 mielde mii lea kulturmuittuid birra . 2 Birasgáhttendepartemeanta lea cealkán ahte Sámi kulturmuitoráđi geahččalanortnet lea lihkostuvvan , ahte dainna galgá joatkit ja ahte dat galgá nanosmahttojuvvot boahtteáiggis . 2 Birasgáhttendepartemeanta lea cealkán ahte Sámi kulturmuitoráđi geahččalanortnet lea lihkostuvvan , ahte dainna galgá joatkit ja ahte dan galgá nannet boahtteáiggis . 2 Birasgáhttendepartemeanta ja Riikaantikvára bargaba dan ala ahte eanet geavahit návccaid kulturmuittuid gáhttemii . 2 Birasgáhtten 2 Biras- ja kultursuodjaleapmi 2 Biras- ja kulturgáhtten 2 Biras- ja fárrolasjohtolatsekšuvdna 2 Biras- ja dálkkádatdoaibmabijuid gaskkas maid mii vuoruhat leat , doaibmabijut vuovdenjáskama vuostá ovdáneaddji riikkain , dálkkádateriid oastin , nannet oktasašjohtolaga , doarjja ođasmahtti energiijii ja energiijabeaktilastimii , ja luonddušláddjivuođa sihkkarastima . 2 Biras 2 Biologiija instituhtta evttoha gulaskuddancealkámušastis várret ovtta dahje eanet universitehtastipendiáhttavirggi bohccobiologiija dutkamiidda . 2 Biologiija instituhtta deattuha ahte Norgga dutkanráđi Kultuvra- ja servodatprográmma maiddái galggašii ruhtadit sámi dutkamiid luonddudieđalaš fágain . 2 Biologiija instituhtta 2 Billighetserstatningslávdegottis lea danne stuorra ovddasvástádus ovttaskas ohcamiid árvvoštallamis , man oktavuođas ferte vuhtii váldit maiddái dan ahte goas dohkálaš skuvlafálaldat ásahuvvui . 2 Bill Clinton sánit govvidit bures manne mii geat háliidat gievrras suodjalusa álo fertet jurddašit rievdadusaid birra . 2 Bilaterála ealáhusoktavuođat leat deaŧalaččat go Ruošša presideanta Medvedjev guossástallá Norgga . 2 Biirriin gos leat gaskal guokte ja njeallje mandáhta , galget leat ovcci evttohasa listaevttohusas . 2 Biire- ja áirrasjuohku Sámediggi dáhttu bisuhit dálá biirejuohkima — 13 válgabiire . 2 Biiladivat njiedjá veaháš jagi 2012:is . 2 Biiladivadat galgá searvevuhtii háhkat dietnasiid seammásgo dagaha ahte dearvvašvuođa- ja birasvahágat luoddajohtolaga dihte geahpiduvvojit . 2 Bievlavuodjima birra lea Sámediggi addán cealkámuša Finnmárkku fylkkagieldda prošektii “ Bievlavuodjin Finnmárkkus » . 2 Bievlaluottaid ulbmil berre leat álkidit báikegottiid álbmoga beassama daidda árbevirolaš ávkkástallanguovlluide , maid sii árbevirolaččat leat geavahan . 2 Bievlageainnuid ulbmilin galgá leat álkidahttit beassama árbevirolaš geavahanguovlluide . 2 Bievlageaidnun ja scooterlahttun berre nu ollu go vejolaš geavahit daid luottaid mat juo gávdnojit . 2 Biergobuvttadus ja dássedis miesseproseanta adno subjektiiva čujuhussan lassin deattuide . 2 Biehttaleamit leat váidaluvvon Stuorradiggái . 2 Biebmobearráigeahčču ( Mattilsynet ) mas lea váldokantuvra Oslos , lea oktasaš etáhta Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta , guolástus ja riddodepartemeantta ja dearvvašvuođa ja fuolahusdepartemeantta vuolde . 2 Biebmobearráigeahču ovddasvástádus lea mearrabiepmu oadjebasvuođa ja kvaliteahta . 2 Biddjojuvvui bargojoavku man oktavuođas bealit galget árvalit ođđa kontrávtta Sámi Instituhta ektui . 2 Biddjojuvvo sierra poasta lávdegotti , čielggadusaid ja plánaid ruhtadeapmái . 2 Besten ja barggahus 2 Berrešivččii maid iskkadit vejolašvuođa oahppat dárogiela Suomas juogo A1- ja / dehe B 1 – giellan , - Suomagiela árvu Finnmárkkus berre buoriduvvot . 2 Berrešii ásahit našuvnnalaš luossajogaid ja vuonaid , muhto dáid guovlluid viidodaga ferte árvvoštallat hirbmat dárkilit . 2 Berrešii , buhtadan dihtii muhtun ráji daid reguleremiid mat leat čađahuvvon mearrabivddus , vai dain áigodagain go eai leat vádjolusluosat vuonain , sáhttá rahpat viiddis lobi mearas bivdit buot árbevirolaš bivdoneavvuiguin vai sáhttá bivdit nu ollu go vejolaš daid biebmoluosaid ovdal go dat gorkŋejit jogaide . 2 Berrelivčči vejolažžan dávjjibut deaivvadit rájáid rastá ságastallat oktasaš áiugumušain skuvllaide ja mánáidgárddiide . 2 Berrebehtet beroštit . 2 Berre šaddat vejolaš meroštallat massimiid boraspiriide buvttadeami ektui , vaikko dál ii sáhte addit dárkilis loguid dasa . 2 Berre ásahuvvot konserverenguovddáš buot museasiiddaid várás . 2 Berre ásahuvvot juohke museasiidii virgi , mas lea seailluhangelbbolašvuohta . 2 Berre árvvoštallojuvvot ásahit 5-jagi rádjái ovddidanprográmma duodjái kultuvran , fágan ja ealáhussan , masa biddjošedje sierra ruđat . 2 Berre árvvoštallojuvvot galgá go dat ovddiduvvot njuolgga sámelágas . 2 Berre árvvoštallat galgá go sámi studeanttaide fállagoahtit organiserejuvvon oahpásmuvvama Romssa universitehtii , seammá vuogi mielde go olgoriikkastudeanttaide fállojuvvo juohke čavčča . 2 Berre nammaduvvot bargojoavku man bargu lea čujuhit muhtun dutkanfáttáid / surggiid maid háliidit vuoruhit sámi / eamiálbmotdutkamis . 2 Berre nammadit bargojoavkku mii galgá vuoruhit dutkanfáttáid / surggiid sámi / eamiálbmotdutkamiin . 2 Berre leat vejolaš nammadit stivrraid main leat ovcci dahje čieža lahtu . 2 Berre guorahallat vejolašvuođaid oažžut stipeanddaid sámi dutkamiidda maiddái Norgga dutkanráđi eará prográmmasurggiid bokte . 2 Berre guorahallat lágaid eanaláigoheami ja geavahanrievtti ektui . 2 Berre guorahallat galgá go lágidišgoahtit geavatlaš sámegielgurssaid máŋgga dásis ( sihke davvi- , julev- ja lullisámegielas ) Romssa universitehta dutkiid ja studeanttaid várás . 2 Berre guorahallat galgá go doarjagiid maiddái fállat vuolit gráda studeanttaide movttiidan dihte ja oaččuhan dihte studeanttaid alit gráda oahpuide . 2 Berre erenoamážit čilget iešguđet áigodatguohtumiid kvalitehta . 2 Berre earenoamážit deattuhit ealáhuslaš beliid . 2 Berre dárkilit gullat makkár dieđut doppe duođai bohtet , ja láhčit dilálašvuođaid vai sámi dutkanservodaga siskkobealde sáhttet iešheanalis dutkit boahtit oidnosii , go dat livččii eaktun searvat riikkaidgaskasaš dutkanmáilbmái . 2 Berre dattege leat čielga ulbmil ahte universitehta ieš ovddida daid beliid . 2 Berre baicca juolludit goluidgokčama gitta 60% rádjái . 2 Beroštupmái dárbu lea nuppe dáfus stuorámus doppe gos sápmelaččat orrot biđgolagaid ja leat rašit . 2 Beroštupmi- ja fidnosuorgeorganisašuvnnain galget leat miellahtut unnimusat golmma fylkkas , ja unnimusat 50 miellahtu . 2 Beroštupmi ceavzilis ovdáneapmái dagaha dan ahte guollebiebmanrusttegiid ii galgga ásahit sajiide gos sáhttá leat várra ahte dávddat / parasihtat njommot luossajogaide . 2 Beroškeahttá politihkalaš gieđahallama bohtosa , de lea stuorra ovttamielalašvuohta das ahte bargojoavkku ja vuolitkommišuvnna julggaštusevttohus ovddasta riikkaidgaskasaš unnimusdásiid eamiálbmogiid vuoigatvuođaid oktavuođas . 2 Beroškeahttá guđe ipmila bálvalat . 2 Beroškeahttá gos orut . 2 Beroškeahttá eanahálddašanortnegis — ja dat han gal leat ollu leamaš áiggiid čađa — de bissot sápmelaččaid guovddáš eaiggáduššan- , geavahan- ja háldovuoigatvuođat . 2 Beroškeahttá das , de ii leat vejolaš ásahit dákkár ortnega vátna rámmaid geažil mat leat Sámedikki bušeahtas jahkái 2000 . 2 Beroškeahtta dás lea Sámedikki mielas dárbu ásahit SPR:a nu johtilit go vejolaš . 2 Bernt Johansen Lenvikhalvøya – šattuid ja boazoguohtumiid kárten . NORUT golggotmánu 28. b. 2002 2 Bernt Johansen Andøya – šattuid ja boazoguohtumiid kárten NORUT ođđajagemánu 28. b. 2002 . 2 Berlin-čoahkkimis buohkat geain leat soahteveagat Davvi-Afghanistanas gahččalit ovttastahttit iežamet militeara áŋgiruššama ođđa hástalusaid ja ođđa áigumušaid ektui . 2 Berit Ranveig Nilssen , jienasteapmái 2 Berit Ranveig Nilssen , evttohusaide 2 Berit Ranveig Nilssen ( čoahkkinortnegii ) 2 Berit R. Nilssen 2 Berit Alette Utsi Eira Egil Olli várrelahttu 28 . 2 Berit Alette Utsi 2 Bergen Centre for Competition Law and Economics ( BECCLE ) galgá earret eará fátmmastit UiB ja NHH bissovaš fágabargiid , postdoc-bargiid ja doavttirgrádastipendiáhtaid , geat barget gilvopolitihka gažaldagaiguin birrasis . 2 Bergen Allaskuvla , čohkket seamma sadjái 325 miljovnna ruvnno 2 Bentzrud ja Øyhovden leaba ollu reportášain ja ođasáššiin máŋggaid jagiid fuomášuhttán duođalaš systemabeahttima mánáid ektui . 2 Bente Hætta 2 Beløp 2 Bellodatláhkalávdegoddi lea dál mearridan várret doarjaga dušše 98 searvái . 2 Bellodagat / joavkkut leat juhkkojuvvon válgabiiriid mielde , go deaddilat bellodaga / joavkku de ihtá sin válgaprográmma . 2 Beavdegurrii ledje čoahkkanan NBČ , Vearrodirektoráhta , Olgoriikkalaččaid direktoráhta , Stáhta penšuvdnakássa ja stáhtaráđi iežas Ođasmahttin- hálddahus- ja girkodepartemeantta direktevrrat ja gulahallandirektevrrat , geat mielas guldaledje rávvagiid , maid čielga giela eadnin gohčoduvvon Annetta Cheek juogadii . ” 2 Beavdegirji 2/91 2 Beavdegirjelasáhusas sáhttá dušše buktit mearkkašumiid áššemeannudeapmái ja čilgehusa jienasteapmái . 2 Beavdegirjelasáhusas ii sáhte refereret dahje siteret daid hilgojuvvon árvalusaid mat juo leat čoahkkingirjjis . 2 Beavdegirjeevttohusa čállá stáhtalaš eiseváldi , ja beavdegirjji galget dohkkehit sihke stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi / sámi beroštupmiorganisašuvnnat / sámi riekteoamasteaddjit . 2 Beatnagat Beatnaga sihkkarastima , luovosbeatnaga gitta váldima , beatnaga heakkahuhttima , reakšuvnnaid hárrái beanahálddašeaddji vuostá jna. gusto beanaláhka . 2 Bearráigeahčču ásahuvvui ođđajagimánu 1. b. 1980:s ja dat galgá dárkkistit ahte persondiehtoláhka čuvvojuvvo . 2 Bearráigeahčču maid sápmelaččat galget oažžut eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa vuođul galgá ILO-konvenšuvnna gáibádusaid vuođul čađahuvvot dan hámi mielde go veardiduvvojit ja adnojuvvojit ovttaskas stáhtas , ii eanet iige unnit . 2 Bearráigeahččit ja juhkosat . 2 Bearráigeahččiid bargamušat . 2 Bearráigeahččanortnegat ja revišuvdna Stáhtalaš goziheapmi Sámedikki doaimmas lea dál bajábealdásis ja muddejuvvo dan eavttu vuođul ahte sápmelaččaid álbmotválljejuvvon orgána Sámediggi ii leat ráđđehusa bagadanválddi vuollásaš . 2 Bearráigeahččanortnegat ja revišuvdna ... 67 7.5 . 2 Bearráigeahččanortnegat Sámedikkis ja Sámedikki várás , Bargojoavkku raporta njukčamánu 2005 . 2 Bearráigeahččanlávdegottis lea leamaš vejolašvuohta geahččat buot áššebáhpiriid mat gullet áššái . 2 Bearráigeahččanlávdegotti čilgehusa vuođul eai leat Sámedikkis makkárge mearkkašumit áššái . 2 Bearráigeahččanlávdegotti eanetlohku sáhttá Riikarevišuvnna raporttaid vuođul , eará iskkademiid vuođul ja iešheanalis ovddidit áššiid Sámedikki dievasčoahkkimii . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi čujuha ahte boahtteáiggis , go galgá juksat dieđuiguin vejolaš doarjjavuostáiváldiid , livččii vuogas ahte Sámediggi dahká mearrádusaidis áššiin mat gusket njuolggadusaid rievdadusaide dahje vástesaččaide , guovvamánus dahje miessemánus . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi muittuha ahte ohcci ovddasvástádus dat lea oahpásmuvvat gustovaš njuolggadusaide . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi lea árvvoštallan lea go lotnolasealáhusnjuolggadusaid rievdadeapmi leamaš eahperievttalaš lotnolasdolliide . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi lea go lea geahčadan ja dulkon ášši , gávnnahan ahte ii sáhte eahpidit movt ášši 38/96 mearrádusa galgá áddet . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi lea Sámedikki dievasčoahkkima neavvu parlamentáralaččat gozihit doaimma maid Sámedikki bušeahtta ruhtada . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi galgá ovddidit árvalusaid sierra mearriduvvon njuolggadusaid mielde . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi fuomášuhttá ahte ovddidandoarjjaortnet ii leat fáddán dán áššis . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi deattuha ahte áššis lea sáhka jođihandoarjjaortnega ja njuolggadusaid fápmuibidjama áigemeari birra ášši 38/96 ektui . 2 Bearráigeahččanlávdegoddi 2 Bearráigeahččaneiseválddit sáhttet , vrd. persondiehtolága , gáibidit daid dieđuid maid dárbbašit nu ahte sáhttet doaimmahit iežaset doaimmaid . 2 Bearráigeahččandoaimmat joatkašuvvet jagi 2011-dási mielde , sihke siskelis ja olgolis mearas . 2 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti bargun lea : 2 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddái válljejuvvo sihke jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji opposišuvnnas . 2 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi galgá ovddidit evttohusa § 24 vuosttas lađđasa c čuoggá mielde ja § 24 maŋimus lađđasa mielde . 2 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 21.09.2004 BVL 007/04 2 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 21.09.2004 BVL 006/04 2 Bearraša guhkes morrašis leat geahččalusat maid mii eará dušše gamus dovdat . 2 Bearjadat ja lávvardat eahkediid lea guoimmuheapmi . 2 Bearjadaga suoidnemánu 25. b. stáhtaráđi siste ráđđehus álmmuhii Dieđáhusa Stuorradiggái Sámedikki doaimma birra 2009:s . 2 Beare unnán doarjja juolluduvvo , man máŋga jagi áigi juo cuiggodišgohte . 2 Bearašossodaga ja nuoraidpsykiatriija fáhkkasajiid huksen lea vuoruhuvvon doaibmabidju . 2 Beara ollu čoahkkimat lágiduvvojit gos doivot ahte buohkat birgejit suoma / ruoŧa-gielain ja dárogielain dulkka haga . 2 Bealálašnávccain oaivvilduvvojit dat gáibádusat mat biddjojit olbmui dahje ovttastussii vai sáhttá leat bealálažžan áššis mii boahtá duopmostuoluid ovdii . 2 Bealli sis geat eai gávppaš neahta bokte , čilgejit ahte sii háliidit persovnnalaččat gávppašit . 2 Bealit válljejedje geassit ášši mii guoská bajimuš boazolohkui eret šiehtadallamiin . 2 Bealit leat soahpan ahte jos dát ii dahkkojuvvo , de sáhttá Eanadoallodepartemeanta láhkaásahusain mearridit ovttaskas doalu njuovvangáibádusa . 2 Bealit leat ráhkadan oktasaš stáhtusraportta , beaiváduvvon 07.07.04 mii čájeha makkár artihkkalat leat čuovvoluvvon . 2 Bealit leat bidjan kr. 5,0 milj. dutkamii ja oaivadeapmái 2000:s . 2 Bealistan vikkan doallat geatnegasvuođa mii mis sápmelaččain lea , iežan dutkamušas . 2 Beaktilis áibmosoahteveahka lea mearrideaddji dehálaš Suodalussii vai dat sáhttá čađahit iežas doaibmamušaid , sihke riikkasteamet ja dan olggobealde . 2 Beaivvážis , Sámiid Vuorká-Dávviriin dáiddaossodagain ja Sámi Sierra Bibliotehkas galgá ain leat našuvnnalaš stáhtus . 2 Beaivváža juolludus maŋimuš jagiid ii leat lassánan mearkkašan veara ja dárbu lea bures loktestit doarjaga vai dat sáhttá ovddidit iežas viidáseappot sámi kulturinstitušuvdnan . 2 Beaivváš Sámi Teáhteris , Sámi Vuorká-Dávviriin oktan dáiddaossodagain ja Sámi sierrabibliotehkas lea našuvnnalaš stahtus . 2 Beaivvi bártnit , Anders Fjellner lea čallan , oidno Bor Lundmark girjjis 1979 : Anders Fjellner – samernas homros och diktningen om solsønerna . 2 Beaggin ja ipmárdus dasa ahte bohccobiergu lea buorre buvta ferte buoriduvvot . 2 Basset ja dikšot . 2 Barmarksløypene bør ha son formål å lette tilgangen til tradisjonelle høstingsområder for befolkningen i de lokalsamfunn son tradisjonelt har brukt områdene . 2 Barmarkskjøring vil i sum kunne virke til naturødeleggelser , også i sentrale samiske områder . 2 Barkmarksløyper bør i størst mulig grad legges til eller i tilknytning til allerede eksisterende ferdselsårer og veier . 2 Bargun šaddet áššit nugo giella , kultuvra , oahpahus , dutkan , dearvvasvuohta , ealáhusaid ovddideapmi ja biras . 2 Bargui ráhkadahttit ovdaprošeavtta lea ráddjejuvvon 10 miljovnna ruvdno . 2 Bargu nannemis sámi gielaid lea bistilis proseassa . 2 Bargu lea lagabui cilgejuvvon čuoggás 2.17.2 . 2 Bargu ja árvoháhkan lea váldogáldun sihke iežas ja servodaga dietnasiidda . 2 Bargu ii šatta nu beaktil go galggašii jus juohke riikka iežas sierranas vuogi mielde bargá . 2 Bargu hálddašanplánain . Luondduhálddašan direktoráhtas dat lea váldi dohkkehit hálddašanplánaid . 2 Bargu galgá vuolggahit máhtolašvuođa mii sáhttá geavahuvvot sámepolitihkalaš barggus ráđđehusas ja Sámedikkis , sihke ráđđádallamiin , bušeahttaráhkkananbarggus ja doaibmabijuid ovdánahttimis . 2 Bargu ferte gal boahtit johtui čavčča 2000 mielde . 2 Bargu eastada geafivuođa , dásse sosiála erohusaid ja veahkeha olaheames dásseárvvu nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskkas . 2 Bargu dagaha juohkehažžii ekonomalaš iešheanalašvuođa . 2 Bargu addá ovttaskas olbmui ekonomalaš iehčanasvuođa ja dat lea deháleamos váikkuhangaskaoapmi go áigumuš lea caggat geafivuođa šaddamis ja dásset sosiála erohusaid , cealká finánsaministtar Sigbjørn Johnsen . 2 Bargovásáhusat bargiidguoskevaš bargguiguin , almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras deattuhuvvojit . 2 Bargovásáhusat almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras deattuhuvvojit . 2 Bargosadjin šaddá okta Sámedikki kanturbáikkiin . 2 Bargosadjin lea okta Sámedikki kantorbáikkiin . 2 Bargosadji lea ovtta dain Sámedikki kántorbáikkiin . 2 Bargosadji lea okta Sámedikki kanturbáikkiin . 2 Bargosadji lea Kárášjogas . 2 Bargosaddji lea maiddái dehálaš sosiála sajádat gos sáhttit iežamet návccaid ja máhtolašvuođa geavahit . 2 Bargorapporta ovttasbarggu birra gaskal Suoma ja Norgga davviguovlluid 2 Bargomátkin lohkkojuvvo mátki oassálastit čoahkkimiin , seminárain , konferánssain dahje kurssain maidda presideanta dahje čoahkkinjođihangotti jođiheaddji lea gohččon ja dohkkehan , dahje mátki masa presideanta dahje čoahkkinjođihangotti jođiheaddji lea gohččon . 2 Bargomátkin lohkko mátki mii lea badjel 15 km Sámedikki oasseáiggipolitihkkariid orrunsajis , ja Sámedikki ollesáiggipolitihkkariid orrunsajis ja/dahje bargosajis . 2 Bargomárkanpolitihka muhtun deaháleamos váikkuhangaskaoamit ovddidan dihtii buresdoaibmi bargomárkana leat bargomárkandoaibmabijut . 2 Bargomárkandoaibmabijut 2 Bargolávdegotti čoahkádusas galget leat earret eará guoskevaš sámi beroštupmiorganisašuvnnaid / sámi riekteoamasteaddjiid ovddasteaddjit . 2 Bargolávdegoddi galgá sáhttit ovddidit evttohusa sierranas čielggadusaid hárrái vai sihkkarastojuvvošii buoremus vejolaš mearrádusvuođđu gažaldagain mat gusket suodjalan ja eará áššiide maid lea dárbu lagabui čilget dien dási áššemeannudeames , ja main lea mearkkašupmi suodjalanáššái . 2 Bargojuvvo ulbmillaččat dan ala ahte oažžut láhkamearrádusaid bivdovuoigatvuođaid ja bivddu hálddašeami birra Deanus Sámedikki ja Stuorradikki justislávdegotti gaskasaš ráđđádallamiid bokte 2 Bargojuvvo oažžut áigái movttiidahttinstipeandda buot ohppiide geat álget duodjefága joatkkaoahppokursii 1 . 2 Bargojoavku čujuha ságasškuššamii dás ovdaleappos Sámedikki sorjjasmeahttunvuođa birra , ja čujuha ahte mearrádus mas departemeanta mearrida Sámedikki váldobagadusa – ii oro heiveme dálá ovdáeapmái iige bargojoavkku eará árvalusaide . 2 Bargojoavku čujuha dás dušše moadde ovdamearkka dakkár almmolašrievttálaš láhkavuođuide , ja deattuha ahte listu lea vel guhkit . 2 Bargojoavku čujuha dušše dan vejolašvuhtii , muhto dat ii ovddit dás makkárge konkrehta árvalusaid dan hárrái . 2 Bargojoavku čujuha ahte visot dát oasit dahket Sámedikki erenoamáš ásahussan ja dahká váttisin válljet “ standardčovdosiid ” bušeahttavugiid dáfus . 2 Bargojoavku čujuha ahte láhkarievdadusevttohusat leat jurddašuvvon ollislaččat . 2 Bargojoavku čielggada golbma iešguđetlágán modealla : 1. modealla vuođđun leat dálá bušeahttarutiinnat ja ráđđádallanvuogit . 2 Bargojoavku árvvoštallá ahte čoavddus mas Sámediggi bissu stáhta juridihkalaš peršovnna oassin , mielddisbuktá ahte dikki gelbbolašvuohta eará surggiin bisuhuvvo nu movt dál . 2 Bargojoavku árvala dán vuođul ođđa lađđasa sámelága § 2-1:s mas celkojuvvo ná : Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas ja dat ii sáhte bagaduvvot eará go jus eará lágat dan mielddisbuktet . 2 Bargojoavku árvala dan vuođul ahte čuovvovaš mearrádus lasihuvvo sámelága § 1-7:ii ( dás jorgaluvvon ) : § 1-7 . 2 Bargojoavku árvala dan vuođul ahte sámelága § 2-2 hábmejuvvo ná : § 2-2 Ráđđádallan ja gulaskuddan Stáhtalaš eiseválddit galget ráđđádallat Sámedikkiin go lea áigumuš ásahit lágaid dahje álggahit hálddahuslaš doaimmaid mat sáhttet njuolgut váikkuhit sápmelaččaide . 2 Bargojoavku árvala ahte sámeláhkii lasihuvvo sierrá mearrádus das ahte Sámedikkis lea riekti ráđđádallat dakkár áššiin mat sáhttet njuolgut váikkuhit sámi beroštumiid . 2 Bargojoavku váldá vuođu das ahte Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusat ja daidda gullevaš mearrádusat gustojit jus Sámediggi lea oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas . 2 Bargojoavku rávve maiddái ahte jus áigodatguohtumiid kárten ja goziheapmi álggahuvvo , de berre vuoruhit daid guovlluid gos guoddevaš boazologu mearrideapmi lea leamaš erenoamáš hástalussan . 2 Bargojoavku rávve maiddái ahte boazolohku evaluerejuvvo jámmadit danne go deattut ja buvttadeapmi vástida oalle jođánit boazologu rievdamiidda . 2 Bargojoavku rávve maiddái ahte biergobuvttadus ii berre leat vuollel 8-9 kg bohccos giđđaealus . 2 Bargojoavku rávve gielddaid ráhkadit levgennjuolggadusaid , mat maiddái siskkildit levgema sámi leavggain ja levgema sámi leavgabeivviid . 2 Bargojoavku rávve dán vuođul ahte sámi álbmotbeaivi , guovvamánu 6. beaivi , ásahuvvo almmolaš leavgabeaivin Norggas . 2 Bargojoavku rávve danne ahte sámelahkii lasihuvvo čielga mearrádus mas Riikarevišuvdna galgá gozihit Sámedikki riikarevišuvdnalága mielde , vrd. molssaeavttu riikarevišuvdnalága § 9 vuosttaš lađđasis ” eará orgánat dahje doaimmat mat leat nannejuvvon sierra lágas ” . 2 Bargojoavku rávve aŋkke geavahit iešguđet bohccuid gaskamearálaš njuovvandeattuid čujuhussan , 90-logu loahpa rájes lea gártan oalle buorre lohkomateriála njuovvandeattuid hárrái resursarehketdollui man vuođđun lea sohkabealli ja ahki , ja maid dán oktavuođas sáhttá atnit . 2 Bargojoavku rávve ahte dain guovlluin gos leat erenoamáš vuollegis njuovvandeattut , addo siiddaide / orohagaide vejolašvuohta buoridit buvttadanbohccuid vuoimmi , ja ahte dan áigodagas eai geavahuvvo njiŋŋelasaid deaddonorpmat . 2 Bargojoavku rávve Sámedikki ovttasbarggus Gielda- ja guovlodepartemeanttain , mii lea sámi áššiid bálddalasti departemeanta , doallat dialoga Norgga Standárdiserenlihtuin 8-bits čámegiel čálamearkačoahki standárdiserenáigumušain . 2 Bargojoavku rávve Sámedikki ja Gielda- ja guovlodepartemeantta jotkkolaččat gulahallet sihke Norgga Standárdiserenlihtuin ja ovdalis namahuvvon oktasašdavviriikkalaš politihkalaš orgánain dán áššis . 2 Bargojoavku ovddidii iežas barggu čakčat 1999 . 2 Bargojoavku ovddida muđui nai máŋga láhkarievdadusevttohusa mat formaliserejit Sámedikki dili iešstivrejeaddji álbmotválljen orgánan . 2 Bargojoavku ovddida evttohusaidis ovdal njukčamánu 15. b. 2007 . 2 Bargojoavku ovddida dás máŋggaid lágalaš doaimmaid árvalusaid , mat bargojoavkku mielas sáhttet váikkuhit Sámediggái eanet sorjjakeahtes dili . 2 Bargojoavku oaivvilda leat doarvái čielggasin ahte Sámediggái gusto almmolašvuođaláhka ja hálddašanláhka de nai jus ásahuvvo sierra riektesubjeaktan . 2 Bargojoavku oaivvilda dán čovdosa čuovvut dan sorjjakeahtes árvvu mii Sámedikkis juo lea , ja ahte dát čoavddus buorebut čilge gažaldagaid stáhtaráđiid bagadanválddi ja konstitušuvnnalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádusa hárrái . 2 Bargojoavku oaivvilda dán oainnu šaddat vel nannoseabbon jus Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan ja dat ii šat formáladit leat oassin stáhtahierarkiijjas . 2 Bargojoavku oaivvilda dán mearrádusa addit čielga ja álkis njuolggadusa mii álkidahttá dálá moalkás ja váttis njuolggadusaid , ja mii maiddái čilge Sámedikki rievttálaš dili . 2 Bargojoavku oaivvilda dattetge ahte berre láhčit diliid nu ahte eiseválddiid sámepolitihkka galgá oppalaš gieđahallojuvvot ja árvvoštallojuvvot Stuoradikkis , muhto eará fokusiin go ovdal . 2 Bargojoavku oaivvilda danne ahte sáhttá lea vuođđu árvvoštallat bidjat Fágalaš analysajoavkku mandáhttii ahte jahkásaš raporta berre gárvvistuvvot ovdal golggotmánu 1. beaivvi juohke jagi , ja ahte sin rolla bušeahttaprosedyraiin boahtá čielgasit ovdan . 2 Bargojoavku oaivvilda danne ahte lea dárbu oažžut logu daidda massimiidda ovdalgo biergobuvttadus sáhttá geavahuvvot objektiiva eaktun . 2 Bargojoavku oaivvilda danne ahte dát leat mávssolaš lassidieđut go lea árvvoštallame optimála boazologu ja go orohaga doaibmanjuolggadusat galget hábmejuvvot . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte čoavddus mas Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan mii lea formáladit friddja ráđđehusas , jáhkkimis lea buoremus čoavddus dálá geavada ja oainnu vuođul das ahte Sámediggi lea iešstivrejeaddji álbmotválljejuvvon orgána . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte vejolaš čoavddus maid seahtá darkileappot guorahallat , lea ásahit Sámedikki sierra riektesubjeaktan nu ahte Sámediggi oažžu seamma iešstivrejeaddji árvvu politihkalaččat ja bušeahta dáfus go fylkkagielddat ja gielddat . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte seađášii árvvoštallat galgá go dat ovdanboahtit njuolga sámelágas . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte muhtun guovlluin lea ain vejolaš optimaliseret buvttadeami dakko bokte ahte ain heivehallá boazologu . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte leat eiseválddit mat fertejit álggahit vejolaš kártema ja goziheami iešguđet áigodatguohtumiid ektui . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , de lea dat dakkár almmolašrievttálaš orgána movt celko § 2:s , ja láhka gusto dalle ain Sámediggái . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte dákkár čoavddus livččii mielde nanneme sámi áššiid ovttastahttima ráđđehusas , ja livččii maiddái mielde buorideame fokusa sámepolitihkalaš áššiid dáfus . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte dain guovlluin leat ovddeš vásáhusat deattuiguin ja buvttadandieđuiguin dat mat addet buoremus gova das mii boazologu guohtunvuođđu lea . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte berrejit ásahuvvot bušeahttavuogit mat čuvvot dan ulbmila ahte Sámedikkis galgá leat friddjavuohta vuoruhit iežas bušeahta , dat mearkkaša ahte galgá maiddái leat friddjavuohta mearridit masa lassijuolludeamit galget geavahuvvot . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte analysajoavkku raportta geavaheapmi lea deaŧalaš oassi ođđa bušeahttavugiin . 2 Bargojoavku oaivvilda ahte Sámediggi berre árvvoštallat rievdadit dievasčoahkkimiid áiggiid . 2 Bargojoavku oaivvilda Sámedikki leat čielga almmolaš orgána vaikko ásahuvvo ge iešstivrejeaddji riektesubjeaktan . 2 Bargojoavku oaidná maiddái ahte sáhttá leat váttis olahit ealu optimála dili ja buvttadeami ovtta njuovvanáigodagas , Danne sáhttá dain guovlluin gos deattut ja buvttadanmihtut leat vuollin , leat dárbu cehkiidmiel prosessii . 2 Bargojoavku miellahtut Bargo- ja searvadahttindepartementtas ja Justis- ja politiijadepartementtas árvvoštallet ahte dát modealla ii leat áigeguovdil . 2 Bargojoavku mearkkašii ahte sámi leavga ii lean 8 doarvái oidnosis . 2 Bargojoavku mas leat mielde Sámediggi , Máhttodepartemeanta ja Oahpahusdirektoráhta evttoha ahte nuvttá oahpponeavvoortnet heaittihuvvošii . 2 Bargojoavku lea čuigen ahte dán čovdosa oktavuođas ráhkaduvvo riidočoavdinmodealla Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid riidduid várás , ja ahte ráđđehusadvokáhtas lea ovddasvástádus veahkehit Sámedikki áššiin mat vuolggahuvvojit earáid go stáhta vuostá . 2 Bargojoavku lea árvvoštallan iešguđetlágán čovdosiid . 2 Bargojoavku lea árvvoštallan ahte láhkamearrádus mii nanne Sámedikki sorjjasmeahttunvuođa duššefal lea dálá gustojeaddji geavada kodifiseren . 2 Bargojoavku lea vuđolaččat guorahallan doahpaga ekologalaš guoddevaš resursahálddašeami ja boazologu sisdoalu . 2 Bargojoavku lea viežžan čuvgehusaid leavgga dálá geavaheami birra dihto válljejuvvon gielddain , dahkkojuvvon ođđajagemánu 5. ja 6. 2000 . 2 Bargojoavku lea ovttaoaivilis das ahte dálá dieđuid mielde de lea vuosttažettiin dat makkár vuoimmis bohccot leat mii čujuha heive go dihto boazolohku guohtunvuđđui . 2 Bargojoavku lea oaidnán ahte lea ovttamielalašvuohta das ahte guohtunvuođđu , bohccuid lohku , vuoibmi ja buvttadeapmi leat oktiičadnon . 2 Bargojoavku lea maiddái fuopmášan Deanu gieldda mearrádusa levgema birra guktuid leavggaiguin miessemánu 17. ja sátnádallama mearrádusa ovddal- ja maŋálgihtii . 2 Bargojoavku lea gávnnahan ahte ealus mas bohccot leat buori vuoimmis berrejit misiid gaskamearálaš njuovvandeattut leat 17-19 kg , ja varihiid gaskamearálaš njuovvandeattut fas 25-27 kg . 2 Bargojoavku lea guorahallan berre go ráđđádallanšiehtadus váldot fárrui sámeláhkii , muhto lea gávnnahan ahte dat ii leat riekteteknihkalaččat buorre čoavddus . 2 Bargojoavku lea geahččalan dan vuhtiiváldit go lea hábmen dáid eavttuid , muhto barggu váldodeaddu lea čadnon boazologu ja guohtuma oktavuhtii . 2 Bargojoavku lea geahččalan addit ollislaš gova Sámedikki doaimmas ja ovdáneamis sihke hálddašansuorggis ja politihkalaš suorggis . 2 Bargojoavku lea fágabirrasiid , studeanttaid ja earáid bovden mielde bargui . 2 Bargojoavku lea earet eará mearkkašan deavvašvuođafitnodatlága ja stáhtafitnodatlága , mas bargit eai leat stáhtavirgeolbmuid lága njuolggadusaid vuollásaččat . 2 Bargojoavku lea eanas muddui ovttaoaivilis das ahte sihke boazodoallofágalaš máhttu ja dátávuođđu mii odne lea fidnemis , muitala makkár deaddomihtut čájehit ahte bohccot iešguđet agis ja sohkabealis leat buori vuoimmis . 2 Bargojoavku lea buohtastahttán gielddaid oktavuođa ráđđehussii guorahallan dihte sáhttá go dan sirdit Sámediggái . 2 Bargojoavku lea bovden fakultehtaid ja instituhtaid , eará ossodagaid , ovttaskas olbmuid , studeantaservviid ja earáid mielde plána ráhkadeapmái . 2 Bargojoavku lea baicca čujuhan muhtun universitehtapolitihkalaš hástalusaid mat gusket Romssa universitehta profileremii ja ovddasvástádusaide . 2 Bargojoavku lea almmotge atnán ávkkálažžan árvvoštallat miesseproseantta dássehisvuođa čakčat ( miesit mat leat ceavzán ) lassin deaddoeavttuide . 2 Bargojoavku lea 6.5.-kapihttalis evttohan ahte sámelága mearrádus mii mearrida goas Sámedikki jahkedieđáhus galgá sáddejuvvot Gonagassii , galgá heaittihuvvot . 2 Bargojoavku ii oainne makkárge áigaga dieinna lágiin árvodásset sámi leavgga njuolggadusain . 2 Bargojoavku ii oainne ahte árvalusat formáladit mearkkašit goabbeliige parlamentáralaš ovddasvástádusa dáfus . 2 Bargojoavku ii leat nákcen árvvoštallat eanet váikkuhusaid . 2 Bargojoavku ii leat háliidan ráhkadit dutkan- ja oahpahusplána mas gieđahallojit fáttát maid boahtteáiggis berre oahpahit dahje dutkat . 2 Bargojoavku ii leat dárkileappot guorahallan ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 2 Bargojoavku ii dovddat das oaivila galget go njuolggadusat ja makkár vejolaš njuolggadusat galggaše gullat hálddašanlága láhkaásahusdefinišuvnna vuollái , muhto cuige ahte lea eahpesihkarvuohta das makkár rievttálaš árvu Sámedikki iešguđet doarjjaortnegiid njuolggadusain leat . 2 Bargojoavku ii dieđe leat go eará ásahusain mat leat oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas , njuolggadusat ráddjejuvvon ášševuolggahangelbbolašvuođa birra . 2 Bargojoavku galgá árvvoštallat vejolaš váikkuhusaid Sámedikki bearráigeahččanortnegiidda ja revišuvdnii ja Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuhtii iešguđetlágán áššiin . 2 Bargojoavku galgá árvvoštallat evttohusaid ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid ja oktavuođa eará lágaide . 2 Bargojoavku galgá maiddái evttohit dieđihandoaibmabijuid leavgga geavaheami birra . 2 Bargojoavku galgá maiddái evttohit bargovugiid ráđđehusa ja Sámedikki bargui Sámedikki bušeahtain . 2 Bargojoavku ferte maiddái árvvoštallat vejolaš evttohusaid ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 2 Bargojoavku evttoha ahte ráđđádallanriekti nannejuvvo sámelágas , ja ahte lága § 1-3 mii mearrida ahte Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvo Gonagassii , fámohuhttojuvvo . 2 Bargojoavku evttoha ahte dulkonnbálvalusaid ovddas ii galggaše máksit momsadivada . 2 Bargojoavku evttoha , ahte čuovvovaš njuolggadusat mearriduvvojit sámi leavgga geavaheapmái : 1 . 2 Bargojoavku dáhttu muđui čujuhit ahte dat doaimmat mat evttohuvvojit dainna eavttuin ahte Sámediggi bissu oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas , berrejit árvvoštallojuvvot kap. 6.2-6.5 kapihttaliid evttohusaid oktavuođas . 6.1.2 . 2 Bargojoavku dáhttu muđui cuiget ahte dat doaimmat mat evttohuvvojit dainna eavttuin ahte Sámediggi lea sierra riektesubjeaktan , berrejit árvvoštallojuvvot kap. 6.2-6.5 kapihttaliid evttohusaid oktavuođas . 6.1.3 . 2 Bargojoavku dulko riikarevišuvdnalága § 9 nu ahte Riikarevišuvnnas ain galgá leat revišuvdnaovddasvástádus Sámedikki rehketdoalus jus vállje čovdosa mas Sámedikki ain lea oassin stáhta juridihkalaš peršovnnas . 2 Bargojoavku doarju álgagiid mat leat dahkkojuvvon ruoŧa bealde . 2 Bargojoavku doarju maiddái álgagiid mat leat dahkkojuvvon boallobeavdečovdosiid standárdiserema hárrái sámegiela várás . 2 Bargojoavku doarju Sámedikki árvvoštallamiid ahte boallobeavdehámi standárdiseren berre vuođđuduvvat čovdosii maid Stáhtakantuvra Ruoŧas lea gávnnahan . 2 Bargojoavku diehtá maiddái ahte gažaldat boallobeavddis lea ášši mainna Norgga Standárdiserenlihttu lea bargamin . 2 Bargojoavku diehtá dán barggu leat álggahuvvon . 2 Bargojoavku diehtá ahte ii árvvoštallajuvvon erenoamážit makkár dárbbu hálddahuslaš resurssaide dán barggu sirdin dagahii Sámediggái . 2 Bargojoavku cealká maiddái ahte berre árvvoštallojuvvot movt sámeláhka , Sámedikki juolludanvuogádat ja Sámedikki bearráigeahččanortnegat ja revišuvdna galggašii rievdaduvvot . 2 Bargojoavku bivdojuvvo evttohit eavttuid / čujuhusaid mat galget leat buori ja doaibmi resursahálddašeami vuođđun . 2 Bargojoavku bidjá maid vuođđun ahte ođđa bušeahttavuogit berrejit leat mielde nanneme ja buorideame ráđđehusa barggu sámi áššiid čađaheami ja ovttastahttima dáfus . 2 Bargojoavku atná positiivvalažžan , go eanaš gielddat maidda lea váldojuvvon oktavuohta , leat háhkan alcceset leavgga , maiddái Birggon ( Bergen ) gielda , mii ii gula árbevirolaš sámi ássanguvlui . 2 Bargojoavku Bargojoavkkus leat leamaš lahttun Sámedikki ja departemeanttaid ovddasteaddjit . 2 Bargojoavkoraporttas ráđđádallanbargovugiid birra leat álbmotrievttálaš geatnegasvuođat ráđđádallat eamiálbmogiiguin , oppalaččat árvvoštallojuvvon . 2 Bargojoavkkus leat stivrajođiheaddji Ánde Somby , stivralahtut Ivar Bjørklund ja Britt Kramvig , diehtojuohkindirektevra Eivind Bråstad Jensen ja studeantalahttu Tor-Henrik Buljo . 2 Bargojoavkkus leat leamaš vihtta čoahkkima cuoŋománu 22. b. 1998 rájes . 2 Bargojoavkkus leat leamaš lahtut Sámedikkis , Justiisa- ja politiijadepartemeanttas ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas . 2 Bargojoavkkus leat leamaš : Synnøve Solbakk , vuosttaskonsuleanta , Sámediggi Eldbjørg Haug , ráđđeaddi , Olgoriikkadepartementa Ninni Kate Rognli , vuolitdirektora , Gielda- ja guovludepartementa Anne Kristin Bryne , vuosttaskonsuleanta , Gielda- ja guovludepartementa Gielda- ja guovludepartementtas leamaš ovddasvástádus fuolahit jođiheami ja čálli doaimmaid . 2 Bargojoavkkus leat Sámi Instituhta , Oahpahus- ja dutkandepartemeantta Norgga bealde , Oahpahusdepartemeantta Ruoŧa bealde , Oahpahusdepartemeantta Suoma bealde , Davviriikkaid Ministtarráđi , Sámi allaskuvlla ja Sámi parlamentáralaš ráđi ovddasteaddjit . 2 Bargojoavkkus lea fágalaš ovddasvástádus Romssa universitehta sámi strategiijaplánii . 2 Bargojoavkkus lea danne dat oaidnu ahte Statskonsult:a kvalitehttakriteriijat almmolaš neahttabáikkiide fertejit ođđasisárvvoštallojuvvot dán ektui vai vejolašvuohta sámegiel almmuheamis bálkkašuvvo árvvoštallanvuogádagas . 2 Bargojoavkku čálli lea Lars Andreassen , Árran Julevsáme guovdásj , Divtasvuodna . 2 Bargojoavkku árvvoštallamiid ja evttohusaid čoahkkáigeassu Bargojoavku deattuha ahte Sámediggi lea iešheanalaš , álbmotválljen orgána ja maid dasto sáhttá buohtastahttit suohkaniiguin ja fylkkasuohkaniiguin . 2 Bargojoavkku árvvoštallamiid ja evttohusaid čoahkkáigeassu ... 85 2 Bargojoavkku árvvoštallamat ja árvalusat Sámedikki rievttálaš dili hárrái Bargojoavku oaivvilda čovdosa mas Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan mii formálaladit ii leat ráđđehusas gitta , jáhkkimis leat buoremussan dálá geavada ja oainnu mielde das ahte Sámediggi lea iešbirgejeaddji álbmotválljejuvvon orgána . 2 Bargojoavkku árvvoštallamat ja árvalusat Sámedikki rievttálaš dili hárrái ... 61 6.2 . 2 Bargojoavkku árvalusat Sámedikki formálalaš sajádaga birra ... 71 8.1 . 2 Bargojoavkku árvalusat Sámedikki formálalaš sajádaga birra 2 Bargojoavkku árvalus galgá maiddái vuođđuduvvot stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid raportta álbmotrievttálat árvvoštallamiidda . 2 Bargojoavkku vuođđooaidnu lea danne dat ahte Sámedikkis berre leat eanet formálalaš sorjjakeahtes dilli go dat mii dál lea . 2 Bargojoavkku sámediggemiellahtut deattuhit ahte dát modealla ii sáhte leat álbmotrievttalaš gáibádusaid siskkobealde mat gáibiduvvojit dakkár doaimmaid ráđđádallamiin main lea njuolggo mearkkašupmi sápmelaččaide ja Sámedikki vuoigatvuhtii ovddidit ja bearráigeahččat iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2 Bargojoavkku sámediggelahtut háliidit čujuhit ahte 2. modealla vuosttažettiin deattuha dárkkistit ja ovddidit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami SP1(1 ) ja ILO 169 7. artihkkala mielde . 2 Bargojoavkku ságastallamin bođii ge ovdan ahte dulkonnbálvalusat galggeše leat nuvttá ja galggašii hálddašuvvot oktasaš suohkanlaš hálddahusaid bakte . 2 Bargojoavkku ráporta 2 Bargojoavkku organiserenevttohusa ekonomalaš váikkuhusat leat oktiibuot 3.375.764,- kr. . 2 Bargojoavkku oppalaš árvvoštallamat ođđa bušeahttavugiid birra ... 84 9.6.1 . 2 Bargojoavkku oppalaš árvvoštallamat ođđa bušeahttavugiid birra 2 Bargojoavkku oaivila mielde sáhttá leat váttis dán olahit 1. modealla bokte , lea goit hástalus gávnnahit maid dát galgá sisttisdoallat dálá bušeahttarutiinnaid siskkobealde . 2 Bargojoavkku oainnu mielde doahttala 3. modealla álbmotrievttalaš geatnegasvuođaid govttolaš vugiin , dat nanne demokráhtalaš mearridanproseassa vejolašvuođaid dasa mii guoská sámi áššiid bušehttii sámi guovlluin , ja dat láhčá dili nu ahte Sámediggi beassá ieš mearridit iežas vuoruhemiid ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 2 Bargojoavkku oainnu mielde berre láhčit diliid nu ahte Sámedikkis livččii bušeahttaproseassas áigi čađahit buriid proseassaid sámi aktevrraiguin mat ožžot ruđaid Sámedikkis . 2 Bargojoavkku mandáhtta lei čilget pvddasvástáduslinjjáid Sámedikki doaimma hárrái , ja siskkáldas dárkkisteami , bearráigeahču ja revišuvnna Sámedikkis ja Sámedikki guovdu . 2 Bargojoavkku mandáhtii eai gula vejolaš gažaldagaŧ mat lea čadnon Sámedikki formála árvui olgoriikkas . 2 Bargojoavkku lahtut leat leamaš vuosttaškonsuleanta Kristin Ryan Justisdepartemeanttas , vuosttaškonsuleanta Nancy V. Olsen ja ossodatdirektora Ninni Kate Rognli Gielda- ja guovludepartemeanttas ja ráđđeaddi Svenn Bjerkem , ráđđeaddi Ylva Bie ja ossodatdirektora Thomas Hauff Olgoriikadepartemeanttas . 2 Bargojoavkku lahtut Sámedikki bealis eai oaivvil dán modealla deavdit daid álbmotrievttálaš gáibádusaid mat biddjojit daid doaimmaid ráđđádallamiidda main lea njuolgga mearkkašupmi sápmelaččaide ja Sámedikki riektái ovdánanhttit ja háldet iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2 Bargojoavkku guorahallan ii siskkil dilálašvuođaid , mat eai gula geavatlaš hehttehusaide sámi leavgga geavahettiin , dat ii leat earret eará jearran , manne leavga ii leat háhkkojuvvon dahje manne ii levgejuvvo ( dain gielddain main ii leat / mat eai daga dan ) . 2 Bargojoavkku evttohusa čoahkkáigeassu Vuođđomateriálas čilgejuvvo dálá dilli , ee. Sámedikki barggu ja válddi suorgi , dálá bušeahttarutiinnat , ášševuolggahangelbbolašvuohta ja oktavuohta Ráđđehusadvokáhttii . 2 Bargojoavkku evttohusa láhkateknihkalaš beliid ferte suokkardit lagabui . 2 Bargojoavkku evttohus galgá maiddái vuođđuduvvot daidda álbmotrievttálaš árvvoštallamiidda mat leat stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid raporttas . 2 Bargojoavkku bušeahttabargovugiid evttohus kapihtal 9:s mearkkaša ahte Stuoradiggái ovddiduvvo jahkásaččat Sámedikki ja sámi ulbmiliid bušeahta stuoradiggeproposišuvdna . 2 Bargojoavkku bajimuš orgána , mas leat mielde 26 áššedovdi riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođain , ON-a vuolitkommišuvdna minoritehtaid vealaheami heađusteami ja minoritehtaid suodjaleami várás , mearridii maŋŋá ovttajienalaččat bargojoavkku julggaštusevttohusa . 2 Bargojaovku árvala ođđa nuppi čuoggá § 2-1:s goalmmát lađđasis : Sámediggi sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárkilet mearrádusaid daid doarjjaortnegiid hárrái maid diggi hálddaša . 2 Bargojaovku vuordá ahte stáhtaráđiid ovddasvástádus Sámediggejuolludusaide stáhtabušeahta badjel , boahtá leat dan duohken movt guoskevaš juolludusmearrádus dulkojuvvo . 2 Bargojaovku oaivvilda danne leat eanemus ulbmilažžan ahte stáhta ekonomiijanjuolggadusat maiddái gustojit Sámediggái . 2 Bargojaovku leat čađahan 3 čoahkkima . 2 Bargojaovkku árvalusa váikkuhusat Sámedikki formála dili hárrái ... 65 7.1 . 2 Bargojaovkku árvalusa váikkuhusat Sámedikki formála dili hárrái 2 Bargofápmu dat lea 85 proseanta min oktasaš opmodagas , ja olju dušše 7 proseanta . 2 Bargoeallimis doaibmanveahkki 2 Bargodepartemeantta stáhtaráđđi ja njunuš ( bargoministtar ) Hanne Bjurstrøm ( Bb ) 2 Bargodepartemeanta hálddaša iešguđetlágan doaibmabijuid olbmuid bargui oaččuheami várás ( doarjagiid , bálvalusaid ja bargomárkandoaibmabijuid ) . 2 Bargobáikin lea okta Sámedikki kántorbáikkiin . 2 Bargobáikin lea kantorbáiki Kárášjogas . 2 Bargobiras- ja sihkarvuođaossodat 2 Bargobearráigeahčču goziha ahte mearrádusat mat leat addojuvvon bargobiraslágas ja dan vuođul , čuvvojuvvojit . 2 Bargoaddit fertejit iežaset bargofámuide investeret , danin go bargit leat fitnodagaid deháleamos kapitála , sihke dál ja ovddasguvlui . 2 Bargo- ja searvadahttinministtar ja sámediggepresideanta leaba ovttas ásahan bargojoavkku . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus oktiiheivehit sámi áššiid . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ávžžuhus njukčamánu 28. b. 2008 , dohkkehuvvoni stáhtaráđis seamma beaivvi . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddasvástádus sihkkarastit ahte ráđđehusa ollislaš sámepolitihkka čađahuvvo , mielddisbuktá ahte das leat iešguđet rollat nuppiid departemeanttaid guovdu ; dieđuid juohkit sámepolitihka birra ja gozihit ahte sámepolitihkka lea fárus go suorgepolitihkka hábmejuvvo , gozihit ja árvvoštallat suorgepolitihka váikkuhusaid sámepolitihkkii , doalahit oppalaš gova sámepolitihkalaš doaimmaid juolludusain , doaibmat fágadepartemeanttaid ja Sámedikki gaskaolmmájin ja sihkkarastit ahte gulaskuddan- ja oassálastinvuogit čuvvojuvvojit . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta bušeahtas evttohit lasihit Sámedikki juolludemiid 27,3 miljovnna kruvnnuin jahkái 2008 , gitta 191,4 miljovnna kruvdnui . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta bajimus ovddasvástádus ja iešguđet fágadepartemeanttaid ovddasvástádus iežaset surggiid siskkobealde , cegge gažaldaga stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa hárrái ja das man viiddis dat ovddasvástádus lea , ja das movt stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa prinsihppa oktiiheive Sámedikki sorjjasmeahttunvuođa prinsihppii . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea danin dán jagi lasihan juolludeami Sámi ofelaččaid prošektii 350 000 kruvnnuin , ja mearkkaša oktiibuot 1 650 000 kruvnno . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta juolluda 150.000 ruvnno ovdaprošektii mas Sámi allaskuvla galgá árvvoštallat sáhttá go sámi ofelaččaid prošeavtta maiddái viiddidit Ruŧŧii ja Supmii . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta juolluda 100 000 ruvnno doarjjan ovdaprošektii Mangfold styrker ( Máŋggabealatvuohta nanne ) , ovddasmanniprošeakta man ulbmil lea čalmmustahttit dáru , sámi ja kvena / suoma kultuvrra ja giela ja dahkat daid dásseárvosažžan Omasvuona suohkanis . 2 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) nanne sámiid árbedieđu čohkkema , systematiserema ja gaskkusteami Norggas oktiibuot 1,6 milj. ruvnnuin . 2 Bargo- ja searvadahttin ­departemeanta ja Sámediggi leat ráhkadan sámediggeválgga láhkaásahusa § 67 vuođul mearriduvvon sámediggeválgga válgabeavdegirjjiid ( čoahkkingirjjid ) . 2 Bargit leat stáhtavirgeolbmot geat gullet virgeolbmolága ja virgeriidolága vuollái . 2 Bargit ja gearggusvuohta 2 Bargit eai leat stáhtavirgeolbmot ja sii eai gula dábálaččat stáhtain sohppojuvvon tariffašiehtadusaide . 2 Bargit eai leat stáhtavirgeolbmot , vrd. lága § 5 . 2 Bargit biddjojit virgái gustovaš njuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea dohkkehan . 2 Bargiidlihkadus riegádii vuođđudeaddji demokráhtalaš vuoigatvuođaid rahčamuša oktavuođas . 2 Bargiidbellodat ( Bb ) , Sosialisttalaš Gurutbellodat ( SGb ) ja Guovddášbellodat ( Gb ) leat vuođđudan ráđđehusa . 2 Bargiidbellodat ( 13 ) : Lyngdal Bargiidbellodat Nærøy Bargiidbellodat Vevelstad Bargiidbellodat Rávddá Bargiidbellodat Bájddár Bargiidbellodat Evenášši Bargiidbellodat Værøy Bargiidbellodat Vestvågøy Bargiidbellodat Bievák Bargiidbellodat Loabák Bargiidbellodat Divrrák Bargiidbellodat Doasku Bargiidbellodat Skiervá Bargiidbellodat 2 Bargiidbellodaga sámediggelistu lullisámeguovllus maiddái vuosttilda evttohusa dainna ákkastemiin ahte minoritehtat sámi birrasis berrejit oažžut eanet ovddasteami . 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavku árvalii miessemánu dievasčoahkkimis 2002 aiddostahttit namuhuvvon mávssekeahtes konsešuvnnain ahte Sámediggi deattuha earret eará dan ahte konsešuvnnaid addima oktavuođas ferte leat deaŧalaš dat ahte ollašuhttá go ohcci álgoálgosaš ulbmilparagráfa áigumušaid , lassin daid dábálaš eavttuide , mat leat biddjojuvvon ee. akvakultuvralágas ( gelbbolašvuohta , kapitála ja lanjat ) . 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ja SVL sámediggejoavku ovddidedje beavdegirjelasáhusa : 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavku evttoha ahte Sámediggi ásaha sierra poastta iežas jagi 2005 bušehttii dan jagáš faláštalli várás . 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavku evttoha ahte Sámediggi ásaha sierra faláštallanstipeandda nuorahaččaide . 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavku bivdá ahte Sámediggi jođáneamos lági mielde lahttuda olles Divttasvuona , Hábmera ja Bállága suohkaniid Sámi ovddidanfoandda doaibmaguvlui . 2 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku , Jørn Are Gaski ja Margreta Påve Kristiansen , ja NSR ovttasbargojoavkku , Klemet Erland Hætta árvalus 2 Bargiidbellodaga Per Solli gažaldat , beaiváduvvon 20.09.99 2 Bargiid vejolašvuohta oahppat sámegiela galgá vuoruhuvvot bajás . 2 Bargiid lohku lassána dárbbašlaš surggiin . 2 Bargiid ja oktasašbálvalusaid ossodat fátmmasta máŋga fágasuorggi , sihke hálddahusa ja daid surggiid dáfus , mat laktásit ovdánahttimii . 2 Bargiid dilli Sámedikki bargit gullet stáhtavirgeolbmuid lága vuollái dan muddui go lea heivvolaš , vrd. sámelága § 2-12 nuppi lađđasa . 2 Bargiid dilli ... 66 7.3 . 2 Barggustis lea ráđđehusas leamaš lagas ovttasbarggu Sámedikkiin mii čađat lea leamaš ovddastuvvon norgga sáttagottis go leat šiehtadallan eamiálbmotjulggaštusa ON ’ as . 2 Barggus mii guoská biras- ja resursageavaheami guottuide ferte vuođđun atnit báikegottiid iešáddejumiid ja iešárvvuid . 2 Bargguidjuogadeamis iešguđet dásiid gaskkas ferte leat ulbmilin konkretiseret bargguid , ja maiddái ovddidit vuogádaga sámi doaimmaid rapporteremii ja evalueremii . 2 Barggu vuođđun lea leamaš « guovttegeardánis strategiija » jurdda , mas sihke integreren ja earenoamáš doaibmabijut leat leamaš guovddážis . 2 Barggu viidodat lea 15 oahppočuoggá pedagogihka ja oahppimáhtu oahppoollisvuođas . Dieđateoriija ja metodat galget čadnojuvvot bachelorbargui . 2 Barggu ráhkkanit ollašuhttit viiddis proseassan , mas juohkit dieđuid ja háhkat dieđuid guovlluid ássiin , erenoamážit guovllu fylkkagielddaid , gielddaid , Sámedikki ja ealáhus- ja beroštumiservviid bokte . 2 Barggu mihttomearri 2 Barggu lea Máhttodepartemeantta ruhtadan , geas maid lea ovddasvástádus čuovvut ášši . 2 Barggu galgá Riddodoaimmahat jođihit . 2 Barggu , oktasašvuođa ja ovttasbarggu bakte leat mii daid ovttastahttán . 2 Barggadettiin ovdánahttit allaskuvllaid ovttasbarggu lea dehálaš muitit ahte studeanttat berrejit oažžut buorebut vejolašvuođaid bures lihkostuvvat lohkamin . 2 Barggadettiin oaivvildan iežan gávnnahan muhtun struktuvrralaš headjuvuođaid dálá riekteteoriijas , ja sávan mu dulkon- ja válddahallanevttohusat šattaše ávkin sidjiide geat barget riekteteoriijain . 2 Barggadettiin jagi 2013 ja 2014 bušeahtain de áigut gulahallat geavaheaddji organisašuvnnaiguin das movt geavakeahtes ruđat galget geavahuvvot . 2 Bargat diehtojuohkimiin ja oktavuohta duddjon doaimmain 2 Bargat dan ala vai sámi oahppit olggobealde sámegiela hálddašanguovllu ožžot ollesárvosaš sámi skuvlafálaldaga . 2 Bargat dan ala ahte ásahuvvo Nuortalaš musea Njávdámii , sámi duhátjahkesadjin 2 Bargat dan ala ahte vuođđoskuvla sáhttá leat gaskaoapmin sámi giela , kultuvrra ja servodateallima suodjaleamis , ovddideamis ja gaskkusteamis . 2 Bargat dan ala ahte vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas viiddiduvvo . 2 Bargat dan ala ahte sámiin riddo- ja vuotnaguovlluin ii goariduvvo sámi giela , kultuvrra ja identitehta vejolašvuohta ávkkástallat mearraresurssaiguin , nu ahte mearraguovllut vuosttažettiin várrejuvvojit báikkálaš berošteddjiide oktan heivvolaš hálddašanvuoigatvuođain . 2 Bargat dan ala ahte sámi ohppiid individuálalaš vuoigatvuohta sámegiela oahpahussii duohtan dahkkojuvvo . 2 Bargat dan ala ahte dat biebmandoaimmat – maid nuvttá doaibmalobiiguin leat vuođđudan – nannejit lagasservodaga ja báikkálaš sámi kultuvrra ja identitehta vuođu . 2 Bargat dan ala ahte báikkálaš berošteaddjit – vuosttažettiin ovttaid mielde dahje oktasaččat – galget leat eanetlohkoeaiggádin geat lágaid vuođul besset hálddašit biebmandoaibmalobiid ja doaimma mii jođiha doaibmalobiid . 2 Bargat dan ala ahte bisuhit ja nannet sámi riddo- ja vuotnaguovlluid guolleriggodagaid . 2 Bargat dan ala ahte biebmandoaibmalobit juhkkojuvvojit nuvttá sámi riddo- ja vuotnaguovlluin gáhtten ja nannen dihte sámi giela , kultuvrra ja identitehta . 2 Bargat dan ala ahte Sámediggi oažžu stuorát váikkuhanfámu sámi dutkamii ja alit oahpahussii . 2 Bargat dan ala ahte Sámediggi oažžu eanet váikkuhanfámu sámi skuvlla sisdoalu mearrideapmái , sihke vuođđo- ja joatkkaskuvladásis . 2 Bargamušat mat čatnasit Luonddu- ja boazodoallobálvalusaid resursaguovddážii , sirdojuvvojit NAVii 2 Bargamušat ja váldi plánemis 2 Barentčállingoddi lea váldán badjelasas Barentguovllu multilaterála nuoraidovttasbarggu doarjjaortnega hálddašeami . 2 Barentsábis seammá go Adenluovttas . Mearrasuodjalusa nubbi stuora hástalus guoská čáhcevuolefatnasiid investeremiidda . 2 Barentsábi geavatkeahtes šlájat ja hivvodagat fertejit kártejuvvot , ja njuorjjuid lea dárbu garraseappot geahpedit . 2 Barentsovttasbarggus servet eamiálbmogat ja čađahuvvojit prošeavttat . 2 Barentsovttasbarggus lea ráhkaduvvon doaibmaplána Barentsregiovnna eamiálbmogiidda . 2 Barentsguovllus leat sámiin , nenetssain ja vepsalaččain eamiálbmotsadji . 2 Barents-prográmma , Davvikalohttaprográmma ja aiddonassii sierra Interreg-prográmmat ja eará EES / EO-prográmmat leat heivehuvvon dakkár ovttasbargui . 2 Balánsa Tabealla 1.2 Čilgehus 2 Balaheapmi ja ovdagáttut sápmelaččaid vuostá lei dábálaš dan áigge , ja vuhttui sihke gilvvagárdeskuvlla ohppiin ja bargiin . 2 Bajášaddan- ja oahppolávdegoddi evttohus 2 Bajásšaddán- ja oahppolávdegoddi 21.09.2004 BOL 005/04 2 Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti 12 lahtuin ja jođiheaddji eanetlogus duppaljienain . 2 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi 21.08.2004 BOL 006/04 2 Bajásšaddan- fuolahus- ja oahppolávdegotti árvalus Álggahus 2 Bajásmuddema ferte geahččat dienasjagi 2009 vearrorehketdoalu ektui maid vearroeiseválddit almmuhedje golggotmánu 20. beaivvi . 2 Bajásdoallamii , doaibmavuđot goluide , doaibmabijuide mat váikkuhit gilvvu botnjama , mobiila vuojániidda ja gálvojorriide , láigoviesuide , vuorkávisttiide , visttiid ja giddodagaid oastimii , leasemii , seaiva lonohallamiidda , kurssaid , semináraid ja konferánssaid lágideapmái ja doaibmabijuide mat ruhtaduvvojit almmolaš bušeahtaid bokte 2 Bajábeali namuhuvvoma vuođul ja SVD:a dárbbuid vuođul nannet dálá bušeahta , evttoha Sámediggi ahte rámma bajiduvvo . 2 Bajábeali namuhuvvoma vuođul ja SVD:a dárbbuid vuođul nannet dálá bušeahta , evttoha Sámediggi 3,5 milj. kr. lasáhusa rámmas . 2 Bajábealde namuhuvvon váttisvuođaid vuođul oaivvilda Sámediggi ahte doaibmaplánas ferte bidjat deattu eastadandoaibmabijuide mat erenoamážit leat oaivvilduvvon mánáid ja nuoraid dearvvasvuođa- ja sosiáladili nanosmahttimii . 2 Bajábealde namuhuvvoma vuođul luohpá Sámediggi dan kategoriseremis mii lea dahkkon áššis 23/96 . 2 Bajit ulbmilin lea garvit doaimmaid mat leat vuostá álbmotrievtti gáibádusa gáhttet sámi ávnnaslaš kultuvrra . 2 Bajit prošeaktastivren ja bearráigeahččan lágádusaid dáfus 2 Bajit dási rámmaeavttut addojuvvojit doarjjaortnega njuolggadusaid bokte , ja Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusaid ja jahkedieđáhusa bokte . 2 Bajit dási mihttomearrin lea ahte gielddahálddahusat ollásit šattašedje guovttegielagin , nu ahte sáme- ja dárogielagat ožžot ovttaárvosaš bálvalusaid . 2 Bajit dási mihttomearrin dán doarjjaortnegis lea dat ahte dainna galgá doarjut dakkár doaibmabijuid mat váikkuhit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa gáhttema nu ahte dainna nanosmahtto ja gaskkustuvvo sámi kultuvra . 2 Bajimuš mihttomearrin lea ahte gielddaid hálddahusat šattašedje ollásit guovttegielalažžan , nu ahte sáme- ja dárogielagat ožžot ovttaárvosaš bálvalusaid gielddaid hálddahusain . 2 Bajimuš mihttomearri lea : 2 Bajimuš mihttomearis leat fas vuolggahuvvon golbma váldomihttomeari mat konktehtalaččabut čilgejit bajimuš mihttomeari sisdoalu , ja mat buorebut govvidit Sámi kulturmuitoráđi bargosurggiid . 2 Bajimuš boazologu ferte heivehit juohke guovllu / orohaga duohta guohtumiidda . 2 Bajilgovva - juolludeamit sámi ulbmiliidda ( 1000 kr ) : 2 Bajemus gávpevuođđudusorgána vállje revisora . 2 Bajabealde namuhuvvon doaimmaid čuovvolamis de lea stuorimus hástalussan ovdánahttit oktasaš márkanfievrridanáŋggirdemit ja buvttagárgema . 2 Baicce manaimet fulkkiid lusa márkanis ja boraimet doppe . 2 Baicce lea sáhka das ahte galget go riikka eiseválddit dohkkehit sámiid vuoigatvuođaid go dat lea eamiálbmot . 2 Baicce lea nu ahte ovdáneapmi manná ain johtileabbo . 2 Baicca berre bellodagain / organisašuvnnain / válgalisttuin ain leat váldoovddasvástádus sihkkarastit dássejuvvon sohkabealalaš ovddasteami listtuin mat ceggejuvvojit válgii . 2 Bahávuohta sáhttá olbmo goddit , muhto ii goassege vuoitit álbmoga badjel . 2 Bagadusa máŋggus galgá sáddejuvvot Riikarevišuvdnii . 2 Bagadan- dahje gozihanváldi Sámedikki guovdu ráddjejuvvon surggiin eará vuođuin go lágain dahje stuoradiggemearrádusain , lea gažaldat maid Láhkaossodat čilge nu ahte vejolaš vuođđu lea fápmudeami ráđđehusas dahje departemeanttas Sámediggái . 2 Badjelbáza boahtá das go ruhta lea gessojuvvon ruovttoluotta ja go doarjja lea ruovttoluotta máksojuvvon go 2 Badjelaš jagi maŋŋil – 2008 skábmamánus – seaivvui vuosttaš girdimášiidna Gardermoenii . 2 Badjebáhcaga juogadeapmi 2 Bachelorbargu galgá leat profešuvdnii gullevaš ja temáhtalaččat čatnasit pedagogihkkii ja oahppimáhttui ja/dahje eará fágaide . 2 Bachelor-prográmma addá gelbbolašvuođa lohkagoahtit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma , muhto Bachelor-prográmma lea maiddái sierra oahppu . 2 BOF:a ruđain lea 5,0 milj. kr. biddjon dutkamii ja oaivadeapmái maid Boazodoalu fágaráđđi disponere . 2 BOAZODOALLU 2 BOAZODOALLOSTIVRRA JA BOAZODOALLOOVDDIDANFOANDDA STIVRRA DOAIBMA 2 BOAZODOALLOLÁGA BIRRA geassemánu 15. b. 2007 2 BD Sámi kulturmuitosuodjalus 2 BARGU DÁSSÁŽII – DUOGÁŠ Sámi leavga dohkkehuvvui 13 . 2 BARGU DÁSSÁŽII – DUOGÁŠ 2 BARGOJOAVKU JA FÁMADUS Bargojoavku galgá ráhkadit njuolggadusevttohusa sámi leavgga geavaheapmái . 2 BARGOJOAVKU JA FÁMADUS ... 2 3 . 2 BARGOJOAVKU JA BARGOMEARRÁDUs Sámi álbmotbeaivvi čalmmustahtte 2003 ráđđehuskvartálas geasidettiin sámi leavgga Norgga leavgga báldii . 2 BARGOJOAVKU JA BARGOMEARRÁDUs 2 BARGOJOAVKKU ČOAKKÁDUS JA MANDÁHTTA ... 6 2 BARGOJOAVKKU ÁRVVOŠTALLAMAT 10.1 . 2 BARGOJOAVKKU ÁRVVOŠTALLAMAT ... 11 11 . 2 BARGOJOAVKKU RAPORTA 2 BARGOJOAVKKU NEAVVAGAT ... 17 2 BARGOJOAVKKU EVTTOHUSAT 11.1 . 2 BARGOJOAVKKU EVTTOHUSAT ... 13 Mildosat 2 BA in arctic studies ” soaitá šaddat leat boahttevaš oahppofálaldat Romssa universitehtas . 2 B. sámegiel álgooahppoprošeakta kr. 1.000.000 2 Aŋkke sáhttá leat vejolaš ohcat spiehkastanlobi ekonomiijanjuolggadusaid ovttaskas mearrádusain , go juo dálá dilli rahpá dan vejolašvuođa . 2 Av forsvarsminister Grete Faremo 2 Austrália 2 Atomavearjjut , missilsuodjalus , vearjogeahpedeapmi 2 Atnit earenoamáš sivvan muittuhit ahte earenoamážit mearrasápmelaččaid resursageavaheapmi lea leamaš vajálduvvan , muhto ahte lea deatalaš vuođđun sámi vuoigatvuođaid čuoččuheamis sihke mearas ja eatnamis . 2 Aslak-helikopter lea ávkkálaš go dušše áigu fievrridit veahki ávdin meahccái . 2 Asgeir Hegestad , Samfoto . 2 Asbjørg Skåden , NSR 2 Artikkel 8 . 2 Artihkkalis 28 čuožžu čállojuvvon ee. : 3 . 2 Artihkkal 18 čilge oktavuođaid našunalčoahkkimiidda . 2 Artihkkal 18 vuosttaš lađđasa čilgehusas celkojuvvo ahte sámiide guoskevaš gažaldagain lea Sámedikkis vuoigatvuohta čilget oainnus njuolgga našunalčoahkkimii dahje lávdegottiide dahje eará orgánaide mat leat vuolggahuvvon nášunalčoahkkimii . 2 Artihkkal 18 nuppi lađđasa mielde galgá Sámediggi vuhtiiváldojuvvot dakkár áššiin mat erenomážit gusket sámi álbmogii . 2 Artihkkal 15 vuosttaš lađđasa čilgehusas celkojuvvo ahte dát mearrádus boahtá muddet sámedikkiid vejolašvuođa dahkat iešheanalis mearrádusaid . 2 Artihkal evttoha reguleret sámedikki ja našunalčoahkkima oktavuođa , ja celkojuvvo ee. ahte gažaldagain main lea mearkkašupmi sápmelaččaide , galgá sámedikki oaivil vuhtiiváldojuvvot dakkár áššiin mat erenoamážit gusket sápmelaččaide . 2 Artihkal cealká ahte dain stáhtain gos leat čearddalaš , religiovnnalaš dahje gielalaš unnitlogut , eai galgga sii geat daidda unnitloguide gullet , massit rievtti ovttas earáiguin seamma joavkkus ovddidit iežaset kultuvrra , dovddastit ja geavahit iežaset religiovnna dahje atnit iežaset giela . 2 Artihkal 9 . 2 Artihkal 7 . 2 Artihkal 6.2 dulkojupmu artihkal 7 oktavuođas mielddisbuktá ahte berre váldit vuođu das ahte stáhta lea geatnegahtton gávnnahit oktasaš čovdosiid , ovdamearkka dihte ráđđádallamiid bokte guoskevaš eamiálbmogiiguin dakkár áššiin mat namuhuvvojit artihkal 7:s. 9.2 . 2 Artihkal 6 . 2 Artihkal 5 . 2 Artihkal 4 . 2 Artihkal 3 . 2 Artihkal 27 ON ` 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid hárrái Art. 27 ON 1966 ` konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid hárrái lea guovddáš njuolggadus unnitloguid suddjemis riikkaidgaskasaččat . 2 Artihkal 27 ON ` 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid hárrái ... 10 1.1.2 . 2 Artihkal 2 . 2 Artihkal 10 . 2 Artihkal 1 . 2 Arthur Tørfos 2 Arnulf Øverland dajai beakkán divttastis » Du må ikke sove ” : ” Don it galgga ollinge dohkkehit dan vearrivuođa mii alccat ii čuoza ” . 2 Arnesen . 2 Arne Nordheima komponistabálkkašupmi Ruben Sverre Gjertsenii 2 Arktalaš ráđi ministeriid čoahkkin 17.-18.09.98 mearridii ahte ásahuvvo prográmma Arktisa ahtanuššamii , mas maiddái leat eamiálbmotprošeavttat . 2 Arkiiva ja IKT 2 Arkeologiija instituhtta evttoha nannet Sámi dutkamiid guovddáža sihke ekonomalaččat ja fágalaččat , vai maiddái sáhttá sámi dutkamiidda doaibmat fágalaš resursan ja deaivvadanbáikin , ovdamearkka dihte máŋggadieđalaš dutkanjoavkkuid deaivvadanbáikin alla dutkamiid guovddáža modealla mielde . 2 Arkeologiija instituhtta doarju gulaskuddancealkámušastis evttohusa ásahit eamiálbmotoahpuid MA-prográmma . 2 Arkeologiija instituhtta deattuha ahte lea deaŧalaš nannet vuolit gráda lohkamiid oahppofálaldagaid , vai movttiidahttá studeanttaid joatkit oahpu gázzat . 2 Arkeologiija instituhtta 2 Arkeologiija instituhtas leat relevánta fáttát , ovdamearkka dihte kulturhistorjá , kulturmuitogáhtten , eanadat , bassi báikkit , etihkka , fágahistorjá , minoritehta ja majoritehta gaskavuođat . 2 Arkeologiija instituhta evttohus movt dán sáhttá dahkat lea dárkkistit historjjá fágaplánaid ja nannet sámi perspektiivva jus dárbbašuvvo . 2 Arild Johnsen lei čoahkkimis 23.09.04 rájes áirasa nr. 2 Magnhild Mathisen ovddas . 2 Areálaplánen 2 Areálaid hálddašeami oktavuođas leat stuorra hástalusat boazodoallolága ja plána- ja huksenlága mearrádusaid ovttastahttimis . 2 Areálagáhttenbarggu ferte nannet . 2 Areálageavaheami lágaid ja njuolggadusaid rievdadettiin lea hálddahus buktán árvalusaid . 2 Areála- ja biraspolitihkka . . . . . . . . . 2 Areála- / servodatplánejeaddji - bistevaš virgi - ref. 10/1811 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas galggašii álgin 01.07.2010 . 2 Aotearoa ( Ođđa Zealánda ) 2 Anár gielddas lea leamašan ovttasbargu suohkanlaš beaiveruovttuin Njávdámis . 2 Anár gieldda dieđuid vuođul de lea ovttasbargu eiseválddit gaskkas ja praktihkalaš doaimmaiguin bures lihkostuvvan . 2 Anár gielda lea ea.ea. ovttasbargan Mátta-Várjjat gielddain spesialistadearvvašvuođa oktavuođas . Maiddai Anár gielda háliidivččii ávkkástallat bálvalusaid maid heahteja inceastaguovddáš Kárášjogas fállá . 2 Antárktisis jagi 2011 ii leat sáhka gilvaleamis , muhto ovttasbarggus . 2 Antropologiija instituhtta deattuha maiddái ahte Sámi dutkamiid guovddáža hálddahusa berre nannet ovttain virggiin mii galgá háldet MA-prográmma oahpahusaid . 2 Annetta Cheek , gii lea johttáhan presideanta Obama čielga giela lága , deaivvadii ođasmahttinministtar Rigmor Aasrudiin mannan vahkus . 2 Anne Aasheim ođđa direktevran Kulturráđđái 2 Anne Aasheim ja kulturministtar Anniken Huitfeldt . 2 Anders Kintel , lahttu persovnnalaš várrelahttu Anders Nystø 2 Anders Eira stáhtačálli 2 Analysas maid boahtá ovdan ahte báris ahkásaččat dávjjibut gávppašit neahta bokte gálvvuid ja bálvalusaid . 2 Analysas galggašii guorahallat ealáhusaid heivehanvugiid nu ahte sáhtášii oažžut buoret áddejumi váikkuhangaskaomiid váikkuhusas . 2 Analysa- ja sisaboahtopolitihkalaš sekšuvdna ( AS ) 2 Amundsena máinnalmas dahku šattai nuorra riikii rámádussan . 2 Almmá Sámedikki čiekŋudeami haga metodalaš gažaldagaide čatnon ođđa orohatjuogadanbargui , Sámedikki dievasčoahkkin háliida deattuhit man dehálaš lea ahte boazoeaiggádiid beroštumit biddjojit guovddážii . 2 Almmuhuvvot galgá báikkálaš mediaid bokte dahje eará ulbmillaš vuogi mielde . 2 Almmuhuvvon dás : Stoltenberga ráđđehus II 2 Almmuhusat galget uhcimusat válddahallat doarjjaortnega ulbmila , vuoruhansurggiid , juolludaneavttuid , makkár dieđuid ohcci ferte almmuhit ohcamis ja ohcanáigemeari . 2 Almmuhus addá dárkilet čuvgehusaid das , guđe láhkai olmmoš galgá dieđihit ahte sus lea gáibádus . 2 Almmuhus - 20. konsešuvdnavuorru 2 Almmuhit ruđaid oahpponeavvuid ovddideapmái ja juohkit dieđuid lágádusaide oahpponeavvuid áŋgiruššansurggiid birra Sámedikki oahpponeavvuid ovddidan strategalaš plána ektui , juohkit dieđuid juogadaneavttuid birra , ja oaivadit oahpponeavvoovddideddjiid sámi oahpponeavvuid ovddideami oktavuođas . 2 Almmuhit ja juohkit sámi nuoraid oahppostipeandda . 2 Almmuhit ii dárbbaš jus gielddas eai leat registrerejuvvon olbmot Sámedikki jienastuslogus . 2 Almmuhit dutkanbohtosiid sámegillii . 2 Almmuheapmi 2 Almmuheames galgá maiddái čuvgehit áigemearis doalvut soahpameahttunvuođaid meahcceduopmostullui . § 2 Almmuheames galgá maiddái čuvgehit áigemearis doalvut soahpameahttunvuođaid meahcceduopmostullui . 2 Almmuheaddji : Sámi dutkamiid guovddáš 2 Almmuhan Magga , Sárá Márja . 2 Almmuhan Grønmo , John Osvald . 2 Almmuhan 31.08.2009 2 Almmuhan 30.03.2010 2 Almmuhan 29.09.2010 2 Almmuhan 29.09.2009 2 Almmuhan 29.05.2009 2 Almmuhan 28.05.2009 2 Almmuhan 27.08.2010 2 Almmuhan 27.04.2010 2 Almmuhan 27.01.2009 2 Almmuhan 26.11.2008 2 Almmuhan 25.03.2010 2 Almmuhan 24.03.2010 2 Almmuhan 23.09.2010 2 Almmuhan 23.04.2008 2 Almmuhan 21.04.2010 2 Almmuhan 20.04.2010 2 Almmuhan 19.08.2010 2 Almmuhan 17.07.2009 2 Almmuhan 17.03.2010 2 Almmuhan 15.09.2010 2 Almmuhan 15.06.2010 2 Almmuhan 13.03.2008 2 Almmuhan 12.02.2010 2 Almmuhan 10.07.2009 2 Almmuhan 09.08.2010 2 Almmuhan 08.09.2008 2 Almmuhan 05.03.2008 2 Almmuhan 03.09.2009 2 Almmuhan 01.12.2008 2 Almmolašvuođaláhka gusto dan doibmii maid hálddašanorgána jođiha jus eará ii leačča mearriduvvon lágas dahje lága olis . 2 Almmolaš čálgoortnegiid áigot ođasmahttit ja ovddidit , ja Ráđđehus háliida bargat dakkár bargoeallima ovdii , masa buohkat sáhttet searvat . 2 Almmolaš suorggis lea vejolašvuohta lasihit ovttasbarggu teknihkkalaš suorggis nugomat doapparhálddašeamis ja buollin- ja gádjundustehusas . 2 Almmolaš orgánat leat geatnegahttojuvvon geavahit báikenama čállinvuogi mii lea mearriduvvon njuolggadusaid §:s 6 ja mat leat čállojuvvon sisa báikenammaregistarii . 2 Almmolaš oktavuođain galgá šaddat álkit geavahit sámegiela 2 Almmolaš leavgabeivviid galget departemeanttat ( eiseválddit ) ja ásahusat levget . 2 Almmolaš leavgabeaivvit leat : guovvamánu 28 beaivi , Kalevalabeaivi , Suoma kultuvrra beaivi . 2 Almmolaš leavgabeaivvit 3 leat mearriduvvon njuolggadusain Suoma leavgga geavaheami birra . 2 Almmolaš leavgabeaivi mielddisbuvttášii dušše geatnegasvuođa geavahit Norgga gávpeleavgga / stáhtaleavgga iige sámi leavgga . 2 Almmolaš konsuma 2 Almmolaš ja priváhta suorggi jođiheaddjit fertejit dál váldit ovddasvástádusa ja eanet ráhčat ja láhčit diliid buorebut , celkkii stáhtaministtar Jens Stoltenberg NHO jahkekonfereanssas gaskavahku . 2 Almmolaš hálddahusain galgá doarjja geavahuvvot guovttegielalašvuođa bálvalussii ja guovttegielalašvuođa gelbbolašvuođa huksemii . 2 Almmolaš elektrovnnalaš poastajournála ( AEP ) lea máilmmi vuosttamus almmolaš elektrovnnalaš poastajournála mii oppanassiige lea almmuhuvvon . 2 Almmolaš doarjja girjjálašvuhtii , musihkkii , filmmaide ja teáhterii buktá váimmusdoaimmaid ja das leat riekkisváikkuhusat eará kulturfálaldagaide . 2 Almmolaš doarjja girjjálašvuhtii , govvadáidagii , dáiddaduodjái , musihkkii , teáhterii ja filbmii duddjo guovddáš doaimmaid mat fas váikkuhit eará kulturfálaldagaid . 2 Almmolaš digitála bálvalusaid ovdáneapmi jagi 2012 galgá vuoruhuvvot , vai hálddahusa kvaliteahta sáhttá buoriduvvot . 2 Almmolaš bálvalusaid dáhkiideamis leat Anár , Ohcejoga ja Soađegili gielddat čađahan sierra ovdanahttinprošeavtta guovlluneahta ektui . 2 Almmolaš beroštupmi lea stuoris dán suorggis . 2 Almmatge oaivvildit máŋggas Suodjalusa deháleamos bargun galgá suodjalit eatnamiid . 2 Almmatge leat muhtun deaŧalaš spiehkastagat dás . 2 Almmatge lea áican sátnádallama mediain leavgga háhkama ja geavaheami birra muhtun gielddain , omd. Fálesnuoris ja Álttás . 2 Almmatge lea dárbbašlaš heivehit oktii dálá geavada ja norgalaš lága . 2 Almmatge ferte fuolahit ahte fáddágihppagat sihke hámi ja sisdoalu dáfus leat kvalitehtalaččat buorit ja ahte dat maiddái sisttisdollet ođđa oahpahusmálliid nugo omd giellalávguma . 2 Alm./priv./sos . 2 Allaskuvla lea akkrediterejuvvon universitehtaid ja allaskuvllaid lága § 1-2 ja § 3-1 vuođul . 2 Allaskuvla ferte ee. oažžut dohkkehuvvot vuoigatvuođa addit doavttirgráda . 2 Alla bargoárja juohke ássi nammii dagaha stuorit vearrovuođu ja stuorit almmolaš dietnasiid . 2 Alitoahpu oahpponeavvuid ráhkadeapmi ii gula dán plána doaibmasuorgái , earret vuođđoskuvlla oahpaheaddjebagadusat mat sáhttet oahpaheaddjeoahpus geavahuvvot . 2 Alit oahpu rekrutterenvuođu kárten iešguđet ahkejoavkkuid , giellajoavkkuid ja regiovnnaid gaskka lea hui viiddis čuokkis mandáhtas , ja dán sáhttá leat váttis ollášuhttit váilevaš statistihkalaš materiála geažil . 2 Alimusriektijustitiarius Carsten Smith lea čohkken 13 tesan sámerievttálaš gova nugo su mielas lea Norgga nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš rievttálaš geatnegasvuohtan sápmelaččaide . 2 Alimusriekti lea maid cealkán ahte vuođđun boazodoalu geavahanvuoigatvuhtii ii leat dušše boazodoalloláhka , muhto maiddái geavaheapmi dološ áiggi rájes . 2 Algot Jåma , boazoeaiggát , Limingen 6 . 2 Alcces bálká sáhttá unniduvvot jus stipeandaoažžus lea eará dienas stipeandaáigodagas 2 Alcces bálká sáhttá leat gitta 12 000 ru rádjái mánus . 2 Alaköngäs Deanujogas , mii lea okta Eurohpá dehaleamos gáddebivdobáiki , mii lea Njuoggán luotta guoras . 2 Aktstykker og oversikter . 2 Aktiivvalaš váikkuhangaskaomiid geavahemiin ovddidit ja ođasmahttit báikkálaččat heivehuvvon fatnasiid . 2 Aktiivvalaš oassálastin čoahkkinjodihangottis , juohke dievasčoahkkimis 1.500 ru 2 Aktiivvalaš bargu sámi servodaga ovddas gáibida danne mealgadii stuorát resurssaid go dáža servodagas , gos ásahusat ja hálddahusvuogádagat leat juo ásahuvvon ja nanusmuvvan . 2 Akershus 2 Akersgata 59 Postboks 8036 Dep. 0030 Oslo 2 Akersgata 59 , OsloPost : Postboks 8007 , Dep. 0030 Oslo 2 Akademihkar 2 Aina Kant 2 Ain lea stuorra dárbu álggahit oahpponeavvoprošeavttaid mat eai ovddiduvvo girjelágádusaid bokte . 2 Ain lea stuorra dárbu nannet Sámi kulturmuitoráđi hálddahusa vai dat sáhttá ollašuhttit daid bargguid mat dasa leat biddjon ja daid mihttomeriid maid dat lea alccesis bidjan . 2 Ain dárbbašuvvojit standárdiseremat 8-bits čálamearkačohkiid hárrái . 2 Ain dáhpáhuvvá struktuvrralaš dáruiduhttin sápmelaččaid guovdu , ja lea hui deaŧalaš dálá mánáide ja nuoraide sihkkarastit oadjebas identitehtavuođu , vai sámi kultuvra ja sámi servodat ain sáhttet ovdánit . 2 Aiddo dáhpáhuvvan ovdamearkkat leat Nobel-lávdegotti interneahttasiidduid lobihis rahpan , ja Wikileaks čiegus dieđuid almmustahttin . 2 Aiddo dat ahte nu olut mis ellet guhkit , soaitá leat ge dan ovdáneami buoremus mearkan maid mii leat vásihan . 2 Ahte leat alla gáibádusat suodjalusgeatnegahtton nuoraide ii lea gal ođas min historjjás . 2 Ahte lea bures doaibmi fealtabuohcciviessu lea áibbas dehálaš suodjalusa doaimmas . 2 Ahkeoaidnu rievdá agi mielde ge . 2 Agibeaivái jávkan . 2 Agenda 21 ’ guhkesáiggi mihttomearri luonddu- ja birasárvvuid ceavzi geavaheami birra sáhttá addit kulturmuitosuodjaleapmái vejolašvuođa bidjat guovddážii doaimmaid , luondduáddejumiid ja resursaáddejumiid mat leat duddjon kulturmuittuid ja kultureanadagaid . 2 Agenda 21 , 26. kapihttalis lea sáhka nannet eamiálbmogiid saji nana ceavzilis ovdáneapmái . 2 Agderraporta 2 Afghanistanas mii deaivvadit vašálaččain guhte ii doahttal iige dovdda álbmotrievtti . 2 Afganistanlaččat ovddasvástidit juo sihkkarvuođa Kabulas . 2 Afganistana 2 Adresseliste 2 Adopterenvirgelohpi bálkkáin sáhttá guhkiduvvot viđain vahkuin ( 7 vahkuin go lea 80% bálká ) juohke máná nammii , jos oktanaga adoptere eanet go ovtta máná . 2 Addojuvvo doarjja gitta 60 000 ru rádjai ohppui 60 dahje eanet oahppočuoggáid ovddas 2 Addojuvvo doarjja gitta 30 000 ru rádjai ohppui gaskal 30 ja 60 oahppočuoggá 2 Addojuvvo doarjja gitta 15 000 ru rádjai ohppui gaskal 15 ja 30 oahppočuoggá 2 Addojuvvo 15 000 doarjja sámegiel álgolohkamiidda main leat uhcimusat 15 oahppočuoggá 2 Addit doarjaga birasustitlaš guollebiebmanealáhusa ovddideapmái sierra náliid várás . 2 Aasrud iige hirpmahuvvo go soames fylkkain leat heajut bohtosat go earáin . 2 Aasrud galledii Sámedikki 2 Aasheim álgá bargui nu johtilit go vejolaš ja go departemeanttain lea šiehtadallan . 2 Aasheim lea leamaš doaimmaheaddjin Dagbladet áviissas ja NRK guovllu- ja ođasdirektevran . 2 Aage Pedersen 24 . 2 AUF-nuoraid duostilvuohta lea leavvan earáide . 2 AUF ja Bargiidbellodat leat čoahkkanan Álbmotvistái muittašit sin geat báhččojedje Utøyas . 2 AUF dat báhčaledje . 2 AEP lea rabasvuohta ja demokratiija geavadis , cealká ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 2 A:s j B:s leat unnideami maŋŋel 240 bohcco goappásnai , ja C:s fas 320 bohcco , oktiibuot 800 bohcco . 2 A. Álggahuvvon prošeavttaid joatkka : 2 A ja B ferteba goabbáge unnidit 60 bohccuin , ja C ferte unnidit 80 bohccuin . 2 : VUOIGATVUOHTA JOHTIT MEAHCIS Olgoáibmolága § 2 lohká : « Mehciin sáhttá juohkehaš johtit juolgásii miehtá jagi , go dat dáhpáhuvvá deasttalaččat ja dárbbašlaš várrugasvuođain . » 2 : PLÁNA- JA HUKSENLÁHKA Plána- ja huksenláhka sisdoallá njuolggadusaid arealaplánemis ja huksenáššegieđahallamis . 2 : Ođasmuvvi valljodagaid hálddaheapmi : SÁMEDIKKI VÁLDDAHUSAT Sámediggi sáhttá addit válddahusaid ( rávvagiid ) dasa , mo galgá árvvoštallat guđe láhkai mearrádusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheamis váikkuhit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii ( § 4 ) . 2 : OAMASTUS JA DOLOŠ ÁIGGI RÁJES GEAVAHEAPMI Norgga rievtti mielde sáhttá olmmoš dihtoeavttuid vuođul rábidit sihke geavahanvuoigatvuođa ja eaiggátvuoigatvuođa muhtun guvlui , go dan geavaha dahje ráđđe guhkes áiggi badjel . 2 : Nuppástusat eará lágain Finnmárkkuláhka dahká muhtun nuppástusaid eará lágaide , main lea mearkkašupmi Finnmárkkuopmodaga vuoigatvuhtii ráđđet daid eatnamiid maid váldá badjelasas . 2 : MII LEA MEAHCCEEATNAMIID NUPPÁSTUVVAN GEAVAHEAPMI ? 2 : Lága sisdoalu oktiigeassu : FINNMÁRKKULÁGA OVDAHISTORJJÁ DÁHPÁHUSAT : Finnmárkkulága barggu duogážin lea dárbu čielggadit stáhta gaskavuođa sámi álbmogii , ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođa geavahit ja ávkkástallat luondduvalljodagaid sin iežaset kultuvrra mielde . 2 : Lága fápmuiboahtin Lága njuolggadusat eai gusto ovdal go biddjojuvvojit fápmui . 2 : Leahkki vuoigatvuođat eai lihkahallojuvvo Finnmárkkuláhka ii nuppástuhte geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ( earret opmodagaid sirdima Statskog SF as Finnmárkkuopmodahkii ) . 2 : Leahkki vuoigatvuođaid gárten Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi lea deaŧalaš oassi Finnmárkkulágas . 2 : Finnmárkkuopmodat Go Finnmárkkuláhka boahtá fápmui , de sirdojuvvojit buot Finnmárkku eatnamat , maid Statskog SF dál hálddaha , ođđa orgánii mii gohčoduvvo Finnmárkkuopmodahkan ( Finnmarkseiendommen ) . 2 : Finnmárkkulága váldosisdoallu Finnmárkkulága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte Finnmárkku eatnamat ja luondduvalljodagat hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . 2 99 Dakkár ortnet sáhttá buoridit ráđđádallanproseassaid , seammás go mearrádusaid lobálašvuohta nannejuvvo . 2 98 bellodatsearvvi masset stáhtadoarjaga jagi 2011 2 98 Nu movt čilgejuvvo kap. 2.5 de lea jáhkehahtti ahte Sámedikkis dálá čovdosa mielde sáhttá leat ášševuolggahangelbbolašvuohta dihto áššiin , vaikko Sámedikkis ii leat dat dábálaččat . 2 970 kr. 2 95 Riikka maoriráđis mii lea ráđđeaddinorgána , lea jámmadit oktavuohta stáhtalaš eiseválddiiguin . 2 92 olbmoheakka eai leat šat . 2 92 Maiddái KOSTRA-dieđut leat vuođđun guorahallamiidda ee. daid ulbmiliid hárrái mat leat olahuvvon gielddasuorggis . 2 9037 ROMSA 2 9.4 miljon ru duodjeealáhussii 2 9.3 čuoggás s. 127 čuožžu ahte « Go Sámi kulturráđđi ásahuvvui 1993:s , de sirdojuvvojedje Sámi kulturráđđái Norgga kulturfoandda várrejumit sámi kulturvisttiide » . 2 9.3 Mieđušteaddji golut 2 9.2 Politihkalaš ráđđeaddiide 2 9.1 Sámediggeáirasiidda 2 9 Čorgas 2 9 STr 2 9 Raporterengáibádusat 2 9 Ragnhild Lydia Nystad 2 9 Per Solli 2 9 Per A. Bæhr Randi A. Skum 2 9 Klemet Erland Hætta 2 9 Kap. 540 poasta 52 Sámi kulturfoanda 2 9 Kap. 328/Dep . 2 9 Jávohisvuođageasku 2 9 Jus stáhtain lea áigumuš ovttasbargat , ja ahte giella lea dehálaš ovttasbarggu eaktu , de berrejit sámegiella , suomagiella ja dárogiella šaddat geatnegahttojuvvon gielat buot rádjeguovlluid vuođđo- ja joatkkaskuvllaid ohppiide . 2 9 Johan Mikkel Sara 2 9 Gunvald Nilsen Steinar Pedersen 2 9 Bargomátkkit 2 9 Bargojoavkku neavvagat Departemeanttat fertejit dahkat vuolit etáhtaid dihtomielalažžan das ahte fertejit doibmiibidjat vuogádagaid mat vuođđuduvvet Unicode:i . 2 9 540.50 6 hálddahuslaš virggi 46 869 50 469 3 600 2 9 23.03.04 Duodjeinstituhtta Gulaskuddancealkámuš 2 9 - Čuovvuleapmi , geahčču ja evalueren 2 9 - STr 2 86 Dás jorgaluvvon : ” nammadit vihtta Revisora geat jahkásaččat galget geahččat Stáhta Rehketdoaluid ja das almmuhit Osiid ja danne galget Rehketdoalut addojuvvot dáidda Revisoraide maŋemusat guhtta Mánu maŋŋel dan Jagi Loahpa man ovddas Stuoadikki Juolludusat leat addojuvvon , ja maiddái dahkat Mearrádusaid Decisionválddi Ortnega hárrái Stáhta Rehketdolliid oktavuođas ; ” 2 833 400 ru leat čadnojuvvon stáhta oassái Interreg ruhtadeamis , Lulli Ruoŧŧa-Norga 2 81 Oktasaš dáidda ásahusaide lea ahte daid lea Stuoradiggi ásahan , dain lea sorjjakeahtesvuohta hálddahusa ektui , Stuoradiggi addá doaimmaide bagadusa – ee. almmolašvuođa hárrái , ja dat raporterejit njuolga Stuoradiggái . 2 80-logu loahpas ja 90-logu álggus go ledje stuorra hástalusat iežamet ekonomiijas , de mii mobiliseriimet ja searválaga barge . 2 8.3 Stáhtalaš bargosajit Stáhtalaš doaimmat leat struktuvrralaččat nuppástuvvame ja nuppástuvvet várra ain eambbo vel . 2 8.3 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat Sámi álbmotbeaivvi ásaheapmi almmolaš leavgabeaivin dagaha smávva ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid stáhta doaimmahagaide . 2 8.3 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 2 8.2 Rávvagat Bargojoavku lea ollislaš árvvoštallamiid vuođul mearridan addit dáid rávvagiid : Sámi álbmotbeaivi almmolaš leavgabeaivin Og áigumuš orru leamen davviriikkalaš ovttasbargu , de oaivvilda bargojoavku sámi álbmotbeaivi berrešii ásahuvvot almmolaš leavgabeaivin oktanaga Ruoŧas , Suomas ja Norggas . 2 8.2 Rávvagat 2 8.1 Bargojoavkku loahppaárvvoštallamat 2 8.-10 jahkecehkiin : 2 8. vahkus guovvamánu 19. b. – 23. b. 2 8. vahkus : guovvamánu 21 . 2 8-bits čálamearkačoahkki ... 13 2 8 Árvvoštallamat Geatnegasvuođat maid stáhta lea váldán badjelasas ILO-soahpamuša nr. 169 , Eurohpalaš lihtu guovllu- ja veahádatgielaid birra , ON-konvenšuvnna siviila ja ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja sámelága bokte , mielddisbuktet ahte stáhta ferte láhčit dilálašvuođaid sámi giela ja čálamearkačohkiid geavaheapmái dihtoriin . 2 8 Ája sámi guovddáš Gáivuonas 2 8 Terje Tretnes Olaf Eliassen 2 8 Terje Tretnes Isak Mathis O. Hætta 2 8 Terje Tretnes 2 8 Sámi instituhtta . Doaibmabidju : 2 8 Olaf Eliassen Per Edvin Varsi 2 8 Margreta Påve Kristiansen 2 8 MTr 2 8 Jávkan buohcuvuođa geažil 2 8 Jon Erland Balto 2 8 Isak Mathis O. Hætta Terje Tretnes 2 8 Henrik Eriksen 2 8 Departemeantta árvvoštallamat 2 8 540.50 Sámi nuoraid oahppostipeanda 850 1 200 350 2 8 25.03.04 Sámi Allaskuvla – Samisk Høgskole Gulaskuddancealkámuš 2 8 21.09.04 Jon Erland Balto ja Jánoš Trosten , NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat Sámi valáštallandieđáhus 2 8 . Bernt Johansen ja Hans Tømmervik Boazoguohtumiid kárten Meavkkis – Blåtind:as . 2 8 - Raporteren 2 78 ” Jahkásaš bušeahttameannudeami rámmaid siskkobealde , eaktuduvvo ahte Duopmostuollohálddahusas galgá leat mearkkašahtti doaibmafriddjavuohta oasseulbmiliid hábmemis ja doaibmabijuid válljemis . 2 77 olbmo goddojuvvojedje . 2 77 heakka . 2 72 Dát čatnanmálle lea erenoamážit adnon dutkamis ja alit oahpus . 2 710 miljovnna NAV:i 2 71 NOU 1999:15 Hvor nært skal de være , kapihtal 5.4.2 2 70 Doarjja eará sámi áigumušaide 9 922 9 905 17 2 7.4 Jávkan máná buohcuvuođa geažil 2 7.3 Čálgovirgelohpi 2 7.2 Adopterenvirgelohpi 2 7.1 Riegádahttinvirgelohpi 2 7. vahkus guovvamánu 14 . 2 7-jahkásažžan bohčigohten gusaid . 2 7 siidu 7 siiddus 2 7 Váidalusásahus 2 7 Váidalusmeannudeapmi 2 7 Virgelobit 2 7 Lulli-Norgga válgabiire / Sør-Norge valgkrets 2 7 Kap. 540 poasta 21 Sámedikki cielggadusat ja plánat 2 7 Jon Erland Balto Janoš Trosten 2 7 Gába - nissonbláđđi 2 7 Gunvald Nilsen 2 7 Finnmárkkuopmodaga stivra Finnmárkkuopmodaga jođiha stivra , mas leat guhtta olbmo . 2 7 Boazodoalloláhkalávdegotti árvalus 2 7 Boallobeavdi Ruoŧa Stáhtakantuvrras IT-infrastruktuvrra várás dáhpáhuvvá standárdiserenbargu mii čatnašuvvá sámi boallobeavdehápmái . 2 7 Anders Urheim Johan Mikkel Sara 2 7 5.4 Jus guovvamánu 6. beaivi šaddá almmolaš leavgabeaivin , sáhttit go válljet geavahit Norgga leavgga dahje sámi leavgga ? 2 7 328.60 Sámi museat - 11 800 - 2 7 23.03.04 Manndalen Husflidslag – Olmmáivákki duodjesearvi Gulaskuddancealkámuš 2 7 21.09.04 Terje Tretnes , Sámeálbmot bellodat ja Sámit lulli-Norggas Ráđđehus háliida sihkkut dárboárvvoštallama taksi-doaibmalohpái 2 7 . Sven Skjenneberg Meavkki ja Blåtind báhčinguovlluid oktiilaktin . 2 7 - Váidalanvejolašvuohta ja vuođustangeatnegasvuohta 2 7 ) Ferte várret ekonomalaš resurssaid Sámedikki jahkásaš bušeahttašiehtadallamiin dán bargui . 2 6a . 2 66,7 miljovnna juolluduvvo dál , ja reastaruhta fas maŋŋelis dán jagi . 2 66 ” Láhkaossodat cealká ahte Sámediggái eai leat lága bokte dahje láhkavuođu bokte biddjon barggut mas láhka seammás bidjá ráđđehussii dahje departementii bagadan- dahje bearráigeahččanválddi Sámedikki guovdu . 2 65 Lassin konstitušuvnnalaš ovddasvástádussii dáidá maiddái čuožžilit parlamentáralaš ovddasvástádus . 2 65 Go árvvoštallá ovttaskas stáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa daid mearrádusaid ovddas maid Sámediggi dahká , de ferte dat sorjjasmeahttunvuohta mii Sámedikkis lea sámelága mielde ja maŋit áiggi ovdáneapmi sámepolitihkas leat deaŧalaš vuođđun . 2 62 Danne lea juohke departemeanttas ovddasvástádus ovddidit evttohusaid sámi ulbmiliidda iežas bušeahtas . 2 60 proseantta doarjagiin juolluduvvojedje nuorra guolásteddjiide . 2 60 miljovnna kruvnnu buhtadit lassiárvovearu valáštallanrusttegiid huksehusain 2 60 Dat vuohki nevttii dattege sakka moalkábun ja formalisttalažžan go dakkár čoavddus mas olles juolludus lea ovtta poasttas . 2 6.4 Dálkkádat ja energiija Riikkalaš ulbmila oassin , ahte unnidit nuoskkideami ja dálkkádatgássaid luoitimiid lundui , Romssa fylkkas fertejit leat guvllolaš áigumušat , strategiijat ja doaibmabijut . 2 6.3.1.5 Sámegielat govvasárggusráiddut 2 6.2 Earalágan čalmmustahttin go levgen ráđđehuskvartálas 2 6.1 Levgen sámi leavggain ráđđehuskvartálas sámi álbmotbeaivvi 2 6.1 Gáibádusat almmolaš neahttabáikkiide Statskonsult árvvoštallá jotkkolaččat almmolaš neahttabáikkiid . 2 6. vahkus : guovvamánu 09. – 11. b. 2 6. vahkus : guovvamánu 09 . 2 6. paragráfa maŋimuš lađas rievdaduvvo dánin : 2 6 Åarjel-Saepmie veeljemegievlie / Sørsamisk valgkrets 2 6 virggi vuollásaš ráđiide + Sámi giellalávdegoddi 2 6 oahppis lea sámegiella válljenfágan . 2 6 Sámi giellaguovddážat 2 6 Simon Ivar Andersen Anders Urheim 2 6 Roger Pedersen Johan Mikkel Sara 2 6 Olaf Eliassen Per Solli 2 6 Olaf Eliassen 2 6 ODIN ja eará almmolaš dokumeanttat ODIN lea oktasaš , elektrovnnalaš dieđihanbálvalus ráđđehusas ja departemeanttain . 2 6 Luopmovuoigatvuođat 2 6 Kap. 328 poasta 70 Sámiid Vuorká-Dávvirat 2 6 Kap 0228 poasta 21 Gelbbolašvuodaovddideapmi vuoddoskuvllas 2 6 Gunvald Nilsen 2 6 Anders Urheim 2 6 Aili Keskitalo 2 6 A / K 2 6 540.50 Politihkalaš dási doaibmagolut 8 775 10 525 1 750 2 6 328.70 Sámiid Vuorká Dávvirat 2 872 6 288 3 416 2 6 21.09.04 Josef Vedhugnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Politiijareforbma 2 6 18.03.04 Tromssa Sámiid duodji Gulaskuddancealkámuš 2 6 - Loahpalaš mearkkašumit 2 6 - Juolludusreive ja máksinrutiinnat 2 6 - A / K 2 6 ) Sámediggeráđđi ferte čuovvolit Norgga Ráđđehusa ja Stuorradikki ektui daid vuoruhemiid , mat leat árvaluvvon guolástusdieđáhusas . 2 57.3 Eará 100 100 2 57.2 Barentsovttasbargu 200 200 2 57.1 Interreg 1 000 1 000 2 57 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1 300 1 300 2 56.4 Mánáidgárddit 7 000 7 310 310 2 56.3 Earenoamáš pedogagalaš oahpponeavvut 1 750 1 750 2 56.2 Doaibmabijut erenoamáš pedagogihkas 1 750 1 750 2 56.1 Sámi oahpponeavvut 10 954 10 954 0 2 56 Stuoradiggedieđáhus geahččala maiddái suokkardit Sámedikki iešguđet doaibmasurggiid ( dás jorgaluvvon ) : ” Heive jearrat sáhttá go Ráđđehusadvokáhtta veahkehit Sámedikki eanet ráddjejuvvon áššiin , áššiin mat guoskkahit Sámedikki doaimma hálddašanorgánan ( ovdamearkka dihte ruhtajuolludusaid priváhta beliide ) dahje iežashálddašeapmái ( ovdamearkka dihte bálvalusbargiáššiide dahje visttiid láigoheapmái ) . 2 56 Geahča sitáhtaid Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuođa čilgejumi kap. 2.5:s. 57 Stáhtabušeahtaid rámmaid siskkobealde ja iešguđet doarjjaortnegiid njuolggadusaid mielde . 2 55.4 Doarjja Sámediggeválga listtuide 1 200 1 200 2 55.2 Doarjja Sámedikki politihkalaš joavkkuide 1 800 1 800 0 2 55.1 Doarjja sámi váldoorganisašuvnnaide 2 600 2 600 0 2 55 Vaikko eai leat čielga mearrádusat dasa movt rádji lea , de ferte aŋkke navdit dán leat sihkkaris riektin . 2 54.2 Museat 970 970 2 54.1 Kulturmuittut 1 000 1 000 0 2 54,9 miljovnna eanet museaide ja kultursuodjaleapmái 2 54 Biras- ja kulturgáhtten 1 000 1 970 970 2 53.4 Giellaguovddážat 1 600 1 600 2 53.3 Giellaprošeavttat giellaplánaid ektui 2 956 2 406 -550 2 53.1 Guovtteg . vuođa doarjja gielddaide / fylkkaide 16 650 15 850 -800 2 53 Vrd. Arvid Frihagen : Forvaltningsrett III , Oslo 1992 , s. 108 ja Torstein Eckhoff ja Eivind Smith : Forvaltningsrett , Oslo 2003 , s. 471-472. 47 2 53 Sámi giellaráddi 18 206 18 206 2 53 Submi 20 456 19 856 -600 2 53 Submi 1 000 1 970 970 2 52.6 Sámi valáštallan 500 500 2 52.5 Festivála doarjja 700 700 2 52.4 Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide 1 583 1 072 -511 2 52.3 Doarjja sámi kulturviesuide 4 443 3 998 -445 2 52.2 Doarjja sámi girjelágádusaide 1 500 1 500 0 2 52.1 Sámi kulturfoanda 9 475 9 475 0 2 52 Sámi kulturráddi 10 376 10 376 2 52 Submi 17 001 17 245 244 2 52 Maiddái Stuoradiggi sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid dán hárrái , muhto dat ii leat dássážii dahkkon . 2 52 Kultuvra 17 001 17 245 244 2 52 Juridihka teoriijjas 53 čujuhuvvo ahte dáidá leat vuoiggalaš ” fanahit ” áittardeaddji gelbbolašvuođa veahá guhkkelii ” erenoamážit beallealmmolaš ásahusaid guovdu mat almmolaš ruđaiguin doaimmahit doaimmaid main lea eanet almmolaš ja servodatlaš hápmi . ” 2 51 Sámi ealáhusráddi 20 597 20 597 2 51 Láhka geassemánu 19. b. 1970 almmolašvuođa birra hálddašeamis . 2 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 2 5.5.3 Konferánssat 45 2 5.5.3 Konferánssat 2 5.5.2 Romssa universitehta ovttasbargošiehtadusat 45 2 5.5.2 Romssa universitehta ovttasbargošiehtadusat 2 5.5.1 Viiddidit našuvnnalaš earreprográmma 45 2 5.5.1 Viiddidit našunála earreprográmma 2 5.5 Riikkaidgaskasaš doaimmaheapmi 44 2 5.5 Riikkaidgaskasaš doaimmaheapmi 2 5.4.4 Doavttirgrádagurssat / seminárat 44 2 5.4.4 Doavttirgrádagurssat / seminárat 2 5.4.3 Čielggadit dutkanhástalusaid 44 2 5.4.3 Čielggadit dutkanhástalusaid 2 5.4.2 Oktasaš davviriikkalaš-ruošša sámi bibliografiija 44 2 5.4.2 Oktasaš davviriikkalaš-ruošša sámi bibliografiija 2 5.4.1 Stipeanda prošeaktaohcamiid čállimii 43 2 5.4.1 Stipeanda prošeaktaohcamiid čállimii 2 5.4 Jus guovvamánu 6. beaivi šaddá almmolaš leavgabeaivin , sáhttit go válljet geavahit Norgga leavgga dahje sámi leavgga ? 2 5.4 Erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeami viidodat 2 5.4 Dutkan 43 2 5.4 Dutkan 2 5.3.6 Ovddidit oahpahusfálaldagaid bohcco ja boazodoalu birra 43 2 5.3.6 Ovddidit oahpahusfálaldagaid bohcco ja boazodoalu birra 2 5.3.5 Romssa musea / Universitehtamusea bargit bagadallin 43 2 5.3.5 Romssa musea / Romssa universitehtamusea bargit bagadallin 2 5.3.4 Oahpahus ja DGT ( Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ) 43 2 5.3.4 Oahpahus ja DGT ( Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ) 2 5.3.3 Fágaidgaskasaš seminárat 2 5.3.3 Fágaid rasttildeaddji seminárat 42 2 5.3.2 Álggahankollokviat sámi studeanttaide 42 2 5.3.2 Álggahankollokviat sámi studeanttaide 2 5.3.2 Giellaprošeavttat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu 2 5.3.1 Sámi dearvvašvuođadutkanossodaga ásaheapmi ( Med-fak ) 42 2 5.3.1 Sámi dearvvašvuođadutkamiid ossodaga ásaheampi ( Med-fak 2 5.3.1 Giellaprošeavttat sámegiela hálddašanguovllus 2 5.3 Oahpahusdoaibmabijut 41 2 5.3 Doaimmaid viidodat mat leat Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta liige ruhtadeami vuođul 2 5.2.6 Dutkan ja duođašteapmi 2 5.2.4 Jorgalanbálvalus 41 2 5.2.4 Jorgalanbálvalus 2 5.2.3 Vuođđoskuvlla oahpponeavvut , lullisámegiella : 2 5.2.3 Ođasmahtton oahppomateriála Romssa universitehta birra sámegillii 2 5.2.3 Ođasmahtton oahppomateriála Romssa universitehta birra 41 2 5.2.2 Sámegillii galbet RMD-girjerádjosa 41 2 5.2.1 Vuođđoskuvlla oahpponeavvut , davvisámegiella : 2 5.2.1 Giellagurssat bargiide ja studeanttaide 40 2 5.2.1 Giellagurssat bargiide ja studeanttaide 2 5.2 Prisihpalaš ja stáhtarievttálaš mearkkašumit Sámi leavga lea Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša sámiid oktasaš leavga , ja lea ge dainna lágiin sámi álbmoga oktasaš symbola . 2 5.2 Prisihpalaš ja stáhtarievttálaš mearkkašumit 2 5.2 Oahpponeavvuid ráhkadeami viidodat mat leat Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta rámmaid siskkobealde 2 5.2 Gielladoaibmabijut 40 2 5.2 Gielladoaibmabijut 2 5.2 8-bits čálamearkačoahkki Mii leat ovdalis raporttas ákkastallan 16-bits čálamearkačoahki ( Unicode ) sisabuktima beales . 2 5.1.9 Sámi studeanttaid oččodeapmi 36 2 5.1.9 Sámi studeanttaid oččodeapmi 2 5.1.8 Ráhkadit lohkanmeriid sámi / eamiálbmot áššiid birra ja ráhkadit lohkanmeriid sámegillii 35 2 5.1.8 Ráhkadit lohkanmeriid sámi / eamiálbmot áššiid birra ja ráhkadit lohkanmeriid sámegillii 2 5.1.7 Nannet ásahusovttasbarggu 2 5.1.7 Nannet institušuvdnaovttasbarggu 34 2 5.1.6 Ásahit friddjaoastinortnegiid 33 2 5.1.6 Ásahit friddjaoastinortnegiid 2 5.1.5 Sámegielmáhttu reella kvalifikašuvdnan dieđalaš virggiid virgáibidjamis 2 5.1.5 Sámegielmáhttu reella gáibádussan dieđalaš virggiid virgáibidjamis 33 2 5.1.4 Ásahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma ja Bachelor-prográmma 31 2 5.1.4 Ásahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma ja Bachelor-prográmma 2 5.1.3 Ásahit rekrutterenvirggiid sámi fáttáin 30 2 5.1.3 Ásahit rekrutterenvirggiid sámi fáttáin 2 5.1.2 Fakultehtaidgaskasaš dutkanprográmmat 2 5.1.2 Fakultehtaid rasttildeaddji dutkanprográmmat 29 2 5.1.13 Bistevažžan dahkat sámi kultuvradieđu lohkanbajioahpu 39 2 5.1.12 Fásta sámi ovddasteaddjesadji Universitehtastivrii 39 2 5.1.12 Bistevaš sámi ovddassteaddjesadji Universitehtastivrii 2 5.1.11 Nannet sámegiela geavaheami rápmaeavttuid 39 2 5.1.11 Nannet sámegiela geavaheami rámmaeavttuid 2 5.1.10 Nannet dutkandieđuid juohkima 38 2 5.1.10 Nannet dutkandieđuid gaskkusteami 2 5.1.1 Sámi dutkanguovddáš 28 2 5.1 Čuolmmat vaikko vel Unicode lea sisabuktojuvvon Vaikko vel Unicode lea sisabuktojuvvo , de leat ain čuolmmat boares prográmmagálvvuin mat eat vuođđuduva dán standárdii . 2 5.1 Álggaheapmi 2 5.1 Vuoruhuvvon doaibmabijut 28 2 5.1 Vuoruhuvvon doaibmabijut 2 5.1 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 2 5 Ásodat- ja ruovttusfitnanmátkegolut 2 5 ođđa ohcama leat boahtán beassat mielde foandda doaibmaguvlui . 2 5 jagi ealloceggenáigodat 2 5 Viestarmera válggabijrra / Viesttarmeara válgabiire / Vesthavet valgkret 2 5 Terje Tretnes Åge Nordkild 2 5 Terje Tretnes Johan Mikkel Sara 2 5 Terje Tretnes Isak Mathis O. Hætta 2 5 Ragnhild Lydia Nystad 2 5 Per Edvin Varsi Johan Mikkel Sara 2 5 Oppalaš čovdosat - Unicode Nugo čájehuvvon bajábealde , de leat máŋga geavatlaš čuolmma sámi sierramearkkaid geavaheamis . 2 5 Olav Dikkanen 2 5 Olaf Eliassen Geir Tommy Pedersen 2 5 Olaf Eliassen 2 5 Kap. 540 poasta 53 Doarjja sámi giellaguovddážiidda 2 5 Kap. 324 poasta 70 Beaivváš Sámi Teáhter 2 5 Kap 0206 poasta 21 Earenoamáš doaibmagolut 2 5 Hástalusat 2 5 Gustovaš riekti 2 5 Duhátjahkebáiki - nuortalaččaid museárusttet Njávdámis 2 5 Doaibmabijuid evttohusat 2 5 DOAIBMABIJUID EVTTOHUSAT 27 2 5 Berit Alette Utsi Eira 2 5 540.50 Gába – sámi nissonbláđđi 1 200 1 200 2 5 324.70 Beaivváš Sámi Teáhter 10 244 13 000 2 756 2 5 22.03.04 Duojáriid ealáhussearvi – Næringsorganisasjon for duodjeprodusenter Gulaskuddancealkámuš 2 5 21.09.04 Magnhild Mathisen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Faláštallanstipeanda – nuorahaččat 2 5 . Opmodaga hálddašeapmi , d.g. čuo. 2-7 , e. n. § 24 2 5 . Eará áššit Sámediggeráđi iešheanalis árvvoštallama vuođul 2 5 - Sámi oahpponeavvut - doaimmaid viidodat 2001-2005 2 5 - Mearkkašumit Sámi giellaráđi doibmii 2 5 - Juogadaneavttut 2 5 ) Ii galgga caggat vuollel logi mehter guhkkosaš fatnasiid bivdimis Finnmárkkus ja Davvi-Romssas ja eará lagabui mearriduvvon guovlluin . 2 48,1 miljovnna kruvnnu eanet musihkkii 2 47. vahkus skábmamánu 20 . 2 468 oahppi ožžot sámegieloahpahusa , ja sis lea 2 45 Stuorát dávviroastimat 5 000 0 -5 000 2 45 Rádjegeassin ja diggelogaheapmi Meahcceduopmostuolu riektefámolaš duomuid ja julggaštusaid ja šiehtadusaid , mat leat addojuvvon dahje dahkkojuvvon Finnmárkkukomišuvnna konklušuvnnaid mielde , sáhttá doalvut eanajuohkoriektái eanajuohkolága § 88 mielde . 2 45 Lea dattege lunddolaš dulkot ILO- 169 12. artihkkala vuosttaš čuoggá dainna lágiin 43 2 45 Finnmárkkulágas manná dattege ILO-konvenšuvdna ovdalii , lága doaibmasuorggi siskkobealde . 2 44 jagi mu eallimis lei mus áhčči guhte lei soahteveterána . 2 44 - Deanu čázadaga máŋgageavahusplána ollašuhttin berre dorjojuvvot . 2 42 vuosttas lađas nubbi čuokkis čuodjá : Ruvkkiide Finnmárkkuopmodaga eatnamiin sáhttá Gonagas láhkaásahusa bokte mearridit alit divada . 2 42 Váidalus ja guoddalus Meahcceduopmostuolu mearrádusain sáhttá váidalit Alimusriektái . 2 42 Norgga alit oahpahussii lea čiekŋuduvvon dat prisnsihppa ahte oahpponeavvut vuođđooahpahussi galget gávdnot eatnigilli . 2 42 Mii lea juoga mii maiddái čuovvu sámelága § 2-1 . 2 41 - Gielddat movttidahttojuvvojit ávkkástallat fieropmádatoahpaheami ja geavahit lotnolašvuođavuođi máŋgga ládje . 2 40 Áššiid ovttastahttin , juohkin jna. 2 40 miljovnna kulturskuvllaide ja kulturdoaimmaide 2 40 Sámedikkis ii leat dál láhkavuođđu ráhkadit dárbbašlaš njuolggadusaid láhkaásahussan . 2 40 Orda 2 4.7 Bálvalusaddi ealáhusat Bálvalusaddi ealáhusat leat viehka deaŧalaččat fylkka bargosadjedillái . 2 4.6 Gollovuolideaddji ja njuolgga doarjja 2 4.5 Čálgoortnegat 2 4.4.2 Eará doaibmabijut 25 2 4.4.2 Eará doaibmabijut 2 4.4.1 Sámi dutkamiid guovddáža ásaheapmi 2 4.4 Áŋgiruššansuorgi 4 : Nissoniid sadji sámi báikegottiid kulturseailluheaddjin ja árvoduojárin guovddážis 2 4.4 Ovttasbargu 2 4.4 Organisašuvdnadoarjja 2 4.4 Lávdegoddi mii guorahalai Romssa universitehta sámi dutkama , 2 4.4 Bagadus boazolohkoskovvi Geasseguohtun lea boazologu vuođđu , muhto siiddas / orohagas fertejit leat buot áigodatguohtumat . 2 4.3.3 Guolleindustriija Dakkár áššit go guollehivvodagat , bivdofanasstruktuvrrat , guollegávppašeami minstarat ja olgoriikkalaš fatnasiid guollebuktimiid nuppástusat váikkuhit guolleindustriija siskkáldas struktuvrraide . 2 4.3.2 Guolástanfatnasat Romssas fatnasiid joavku lea máŋgga šládjii , go leat arvat áhpefatnasat ja ollu riddofatnasat . 2 4.3.2 . ON-a komitéa nallevealaheami jávkadeami várás 2 4.3.1 Historjjá ossodat ovdamearkan / Historjjá instituhtta 20 2 4.3.1 Historjjá ossodat ovdamearkan / Historjjá instituhtta 2 4.3 Áŋgiruššansuorgi 3 : Sámi nissoniid árvvu nannet našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš almmolaš oktavuođas 2 4.3 Sámi kulturmuittut ja areálahálddašeapmi 2 4.3 Romssa universitehta fágabirrasiid ovdáneapmi 20 2 4.3 Mearkkašumit ealáhusa ovddideapmái 2 4.2.8 Kvalitehta- ja gelbbolašvuođadoaimmat 2 4.2.7 . Ovttasbargooktavuođaid deattuheapmi 2 4.2.6 Ráhkadeami ja jorgaleami deattuheapmi 2 4.2.5 Oahpponeavvomálliid juohku 2 4.2.4 Fágasurggiid ja oahpahusdásiid juohku 2 4.2.3 Oahpahusdásiid juohku 2 4.2.2.1 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella joatkkaskuvlla fágasuorggis 2 4.2.2 Čovdosat BIBSYS ovdanbuktojuvvui á rrat 2000s čoavddusin mii vuođđuduvvá Sámedikki sámegielčovdosii LEVI . 2 4.2.2 Giellapolitihkalaš vuoruheamit 2 4.2.1 Iešguđet sámi giellajoavkkuid doaibmabijuid deattuheapmi 2 4.2 Čujuhusaid / eavttuid norpmat Eavttut čujuhit dasa mii galgá mihtiduvvot , norpmat fas čujuhit makkár árvvut leat guoddevaš boazologu mihttun . 2 4.2 Áŋgiruššansuorgi 2 : Eanet nissoniid Sámediggái 2 4.2 Siskkáldas ekonomiijadárkkisteapmi Sámedikkis , d.g. čuo. 2-6 , e. n. § 21 2 4.2 Resursadárbu 2001:s 2 4.2 Profiila ja vuoruheamit 2001-2005 2 4.2 Organiseren 2 4.2 Norgga dutkanráđi mearkkašupmi 19 2 4.2 Eará čuolmmat 2 4.2 Birassuodjaleapmi , kultursuodjaleapmi ja sámi servodagat 2 4.2 2000-jagi resursadárbu 2 4.1.4 Loahpahus Leat leamaš jearaldagat sáminamat firpmáid logahallama birra almmolaš registariidda . 2 4.1.3 Árvvoštallan Báikenammalága ektui Lea jerrojuvvon sáhttágo Báikenammalága vuođul skihkket Børnnøysundregistariid logahallat fitnodatnamaid sámi čálamearkkaiguin . 2 4.1.3 Dábálaš váikkuhangaskaoamit Romssa ealáhuseallima várás Gáržžes guovlopolitihkas guvllolaš ja guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaoamit leat lávdaduvvon fylkkasuohkaniidda . 2 4.1.2 Hehttehusat Ovttadatregistarat eai leat suovvan geavahit sámi čálamearkkaid firpmánamaid logahaladettiin . 2 4.1.1 Riikkalaš ruhtapolitihkka ja ealáhusdoaimmat Romssas Riikkalaš ruhtapolitihkka čalmmusta ulbmilin vuollegis ja bissovaš inflašuvnna riikkalaččat . 2 4.1.1 Dárbbut Leat ovdanbuktojuvvon sávaldagat ja gáibádusat beassat geavahit sámi čálamearkačohkiid firpmánamaid logahaladettiin ovttadatregistarii . 2 4.1 Áŋgiruššansuorgi 1 : Nissonat váldoáŋgiruššansuorgin Sámedikki doaimmas 2 4.1 Váldostrategiija : Vuoruhuvvon doaibmabijut 2 4.1 Romssa universitehta ásaheami vuođusteapmi 19 2 4.1 Mihttomearit 2 4.1 Eavttut / čujuhusat boazolohkui mii lea ekologalaččat guoddevaš Bargojoavkku hástalussan lea leamaš válljet eavttuid / čujuhusaid mat devdet ekologalaš guoddevašvuođa gáibádusaid , mat leat anihahttit ja mat vástidit boazodoalu fágalaš oainnuide . 2 4.1 Eavttut / čujuhusat boazolohkui mii lea ekologalaččat guoddevaš 4.2 Čujuhusaid / eavttuid norpmat 4.3 Bargojoavkku rávvagiid čoahkkáigeassu 4.4 Bagadus ” boazolohkoskovvái ” 2 4.1 Brønnøysundregistarat Brønnøysundregistarat ( Brønnøysundregistrene ) leat Norgga guovddášlaš logahallamat main lea ovddasvástádus máŋgga stádalaš edg-logahallamis . 2 4.1 Boađusčuovvuleapmi , d.g. čuo. 2-5 , e. n. § 3.4 2 4.1 Boazodoallostivrra diimmá jahkedieđáhusa Sámedikki mearkkašumiid čuovvuleapmi 2 4. mildosis čilgejuvvo dárkileappot guđiid doarjjaortnegiid Sámediggi hálddaša . 2 4. figuvra čájeha oppalaš ovdáneami sámi ulbmiliid juolludusain , mat leat divvojuvvon hadde- ja bálkágoargŋuma mielde . 2 4. 1999 - 2001 áŋgiruššansuorggit , mihttomearit ja doaibmabijut 2 4% vuolimusrádji Sortlándda suohkan doarju departemeantta evttohusa ahte ii galgga leat 4% vuolimusrádji go galgá sáhttit oažžut dássenmandáhta , Kárášjoga gielda fas oaivvilda ahte 4% vuolimusrádji berre leat eaktun dakkár juohkimii . 2 4 virggi Sámedikki váldohálddahussii 2 4 Sámi kulturviesut , doaibmadoarjja 2 4 Sámegiela geavaheddjiid čuolmmat almmolaš registariin ja hálddahusas Ráđđehus lea bidjan juksanmearrin ahte elektrovnnalaš bálvalusat galget leat váldočoavddusin hálddahusas 2003 mielde . 2 4 Sámedikki válddahusat meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái Sámediggi sáhttá addit válddahusaid dasa , mo meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami váikkuhus sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii galgá árvvoštallojuvvot . 2 4 SÁMEGIELA GEAVAHEDDJIID ČUOLMMAT ALMMOLAŠ REGISTARIIN JA HÁLDDAHUSAS ... 9 4.1 Brønnøysundregistarat ... 9 4.1.1 Dárbbut ... 9 4.1.2 Hehttehusat ... 9 4.1.3 Árvvoštallan Báikenammalága ektui ... 9 4.1.4 Loahpahus ... 10 4.2 Girjerádjosuorgi ... 10 4.2.1 Čuolmmat ... 10 4.2.2 Čovdosat ... 11 5 2 4 Sven-Roald Nystø Janoš Trosten 2 4 Steinar Pedersen Berit Ranveig Nilssen 2 4 Roger Pedersen Geir Tommy Pedersen 2 4 Per A. Bæhr 2 4 Olaf Eliassen Per Edvin Varsi 2 4 Ohcangieđahallan 2 4 Ohcamiid gieđahallan 2 4 Láhkarievdadus evttohusat 2 4 Laskenv . 2 4 Kau 2 4 Kap. 540 poasta 52 Sámi kulturviesut , doaibmadoarjja 2 4 Kap. 0244 poasta 70 Earenoamášpedagogalaš oahpponeavvut 2 4 Johan Mikkel Sara Klemet Erland Hætta 2 4 Johan Mikkel Sara 2 4 HISTORJJÁLAŠ ČIELGGADEAPMI 19 2 4 Gáiseguovllu válgabiire / Gáisi valgkrets 2 4 Geir Tommy Pedersen 2 4 Fuolahusbargogoluid buhtadus 2 4 Dálá boazodoallu 2 4 Dábálaš leavgabeaivvit leat : Guovvamánu 5. beaivi , Runebergbeaivi . 2 4 Berit Ranveig Nilssen Sven-Roald Nystø 2 4 540.50 Sámi valáštallan 500 2 000 1 500 2 4 21.09.04 Magnhild Mathisen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Dán jagáš faláštalli Norgga beale sámis 2 4 15.03.04 Boazosápmelaččaid Riikkasearvi – Norske reindriftsamers Landsforbund Gulaskuddancealkámuš 2 4 11. beivviid 2003 . 2 4 04/300 – 7 16.08.2004 Sámediggeráđđi Sámedikki dieđáhus guolásteami birra ealáhussan ja kultuvran riddo- ja vuotnaguovlluin . 2 4 . Sámedikki doarjjaortnegiid váldonjuolggadusat 2 4 . Sámediggi ásaha Sámedikki giellastivrra mii meannuda sámi giellaáššiid . 2 4 . Mihttomearit , hástalusat ja áŋgiruššansuorggit 2 4 . Dárkkisteapmi ja boađusčuovvuleapmi 2 4 . Bajimuš doarjjarádjá ovttaskas ohccái lea 10 000 kr oahpahusjahkái . 2 4 - Sámi oahpponeavvut – profiila ja vuoruheamit2001- 2005 2 4 - Mearkkašumit Sámi ealáhusráđi doibmii 2 4 - Gáibádus ohcamiidda ja ohcamiid meannudeapmi 2 4 - Ekonomalaš ja hálddahuslaš hástalusat 2 4 ) Lávdegoddi lea sakka fuolastuvvan go áhpenjuorjo- , deavut- ja gonagasreabbámáddodagat leat sturron nu sakka . 2 39 áirasis ledje 30 čoahkis . 2 39 áirasis leat dušše 11 nissona . 2 39 Hilgun Áššiid mat eai gávnnahuvvo dohkket meahcceduopmostuolu gieđahallamii , sáhttá duopmostuollu riektecealkámušain hilgut ollásit dahje osohahkii . 2 38 áirasis ledje 37 čoahkis . 2 38 proseantta oste bileahtaid , ja jagi 2009 osttii juohke njealját olmmoš biktasiid , girjjiid , filmmaid ja musihka Interneahta bokte . 2 38 Gulaskuddanvuoigatvuohta gusto buohtalaga ráđđádallangeatnegasvuođain ii ge dan sajis . 2 37 Jávkan Juos oktage bissovaš lahttu lea eret , de gohččojuvvo dat sadjásašlahttu boahtit gii galgá bálvalit bissovaš lahtu sajis gii lea eret . 2 37 Go ášši ” erenoamážit guoská sámi álbmogii ” de ii sáhte dat mearkkašit ahte ášši galgá duššefal sápmelaččaid guoskat vai biddjo Sámedikki bargo- ja fápmosuorggi vuollái . 2 36 Danne eai dáidde geavatlaččat čuožžilit váttisvuođat das ahte gullá go ášši Sámedikki bargo- ja fápmosuorggi vuollái go Sámediggi iešheanalaččat cegge áššiid , vrd. sámelága §2-1 nuppi lađđasa . 2 35 ásahusa 42 ásahusa gaskkas vástidedje dán iskkadeami . 2 35 Guolástusdepartemeantta kap. 1000 poasta 01 , bálkágolut , čielggadeamit , mátkkit , kánturbálvalusat , gelbbolašvuođalokten , biergasat ja rusttegat ja diehtojuohkindoaibma , vrd. GRD ` St.prp. nr. 1 ( 2006-2007 ) . 2 35 Fávrrosorda 2 34 Gieđahallan Finnmárkkuopmodagas Finnmárkkuopmodat galgá vuođohis áji haga buktit oaivila komišuvnna konklušuvnnaide . 2 33 Spalca 2 320 kr. 2 32 miljovnna eanet ee. dokumentáraide , TV-drámái ja kinofilmmaide 2 32 Ovddasvástádus ášši čuvgeheames Finnmárkkukomišuvnnas lea alddis ovddasvástádus das , ahte ášši čuvgehuvvo doarvái . 2 32 Nammaduvvui bargojoavku ( Mánáid- ja bearašdepartemeanta , Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi ) mii árvvoštalai sámi mánáidgárddiid ovddasvástádusa sirdima , dás maiddái ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid Sámediggái . 2 32 Miessemánus 2000:s mearridii Sámediggi rievdadit Sámedikki struktuvrra ja vuollásaš fágaráđiid . 2 31 Vejolaš vuoigatvuođalaččaide dieđiheapmi Guovllu čielggadanbarggu birra galgá dieđihit ja vejolaš vuoigatvuođalaččaid galgá ávžžuhit almmuhit iežaset . 2 31 Juolludus bibliotehkii duppalastojuvvui 1999 rájes 2000 rádjái 3,5 miljovnna kruvdnii . 2 30% orru leamen krihtihkalaš vuolimusrádji . 2 30 Sámi kulturmuitoráđđi heaittihuvvui 2000:s ja dan hálddahus šattai de ossodahkan Sámedikki hálddahusas . 2 30 000 ruvnnuin reviderejuvvon nationálabušeahta oktavuođas . 2 3.5 Ovttasbargu bohccobierggu márkanfievrrideamis ja boazoealáhusa oppalaččat Boazoealáhus vásiha dál váddáseamos áigodaga maid ealáhus goasege lea vásihan . 2 3.5 Jahkeraporta ja áigodatraporttat departemeanttaide , d.g. čuo. 1-3.2 ja 1-3.3 , e. n. § 11 2 3.4.4 - Bargu sámi ealáhusáššiiguin 2 3.4.3 - Bargu sámi kulturáššiiguin 2 3.4.2 - Sámi kulturmuitogáhttenbargu 2 3.4.1 - Bargu sámegiela ektui 2 3.4 Universitehta jurddašanbáikin 14 2 3.4 Sámedikki vuollásaš ráđiid hálddašan- ja fágapolitihkalaš doaimmat 2 3.4 Siskkáldasrehketdoallu , d.g. čuo. 2-3 ja kap. 4 ja 5 , ø. r. § 18 2 3.4 Ovddasvástádus sámi kultuvrras ja servodagas 2 3.4 Boazodoallostivrra mearkkašumit muhtun áššiide 2 3.3 Universitehta gávnnadanbáikin 12 2 3.3 Sámediggeráđđi 2 3.3 Resurssat 2 3.3 Raporteren guovddáš stáhtarehketdollui , d.g. čuo. 4-3 2 3.3 Márkandilálašvuohta 2 3.3 Mearkkašumit Boazodoalloovddidanfoandda doibmii 2 3.3 Eará láidesteamit eamiálbmogiid saji ektui resursahálddašeamis 2 3.2.4 Bargu sámi ealáhusáššiiguin 2 3.2.3 Sámedikki siskkáldas hástalusat 2 3.2.3 Bargu sámegielain 2 3.2.2 Ovttasbargu Suoma ja Ruoŧa sámedikkiiguin , ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu 2 3.2.2 Bargu sámi kulturáššiiguin 2 3.2.10 Gárgedit digitála oahppaneavvuid sámegillii . 2 3.2.1 Sámi kulturmuitobargu 2 3.2.1 Nana sámi servodagat 2 3.2 Ásahusrámmat 2 3.2 Universitehta oahpposadjin 10 2 3.2 Sámedikki vuollásaš ráđiid hálddašan- ja fágapolitihkalaš doaimmat 2 3.2 Sámedikki 1998 doaibmarehketdoallu 2 3.2 Rehketdoalloávdnasiid ja rehketdoalloduođaštusaid arkiveren 2 3.2 Iešmearridanvuoigatvuohta 2 3.2 Hástalusat 2 3.2 Ekonomalaš dilálašvuohta 2 3.2 DjO-áŋgiruššan Romssas Davvi-Norggas oppalaš DjO-searvamat leat viehka ollu unnit go riikkas gaskamearálaččat . 2 3.2 Boazolohku ja buvttadeapmi Nu movt ovdalis daddjon de stivrejit luondduvuođđu , dálkkádat ja guohtu eallit iešguđet guohtunšattuid šattu . 2 3.1 Álgu 9 2 3.1 Váldomihttomearri 2 3.1 Sámi kultuvrra ávnnaslaš ja eahpeávnnaslaš beliid eavttut 2 3.1 Resursadilálašvuohta 2 3.1 Rehketdoallofievrrideapmi ja ekonomiijavuogádat , d.g. kap. 4 , e. n. §§ 14 ja 15 2 3.1 Guohtun Boazodoalus lea sáhka guovttelágán guohtumiin , ruonasguohtumat ja jeagelguohtumat . 2 3.1 Guohtun 3.2 Boazolohku ja buvttadeapmi 2 3.1 Dohkkeheami njuolggadusat 2 3.1 Dievasčoahkkimis áššis 21/04 almmuhuvvon ođđa áššiid čuovvoleapmi ráđi beales 2 3. teakstaoassi , lasáhus : 2 3. modeallas lea heivehuvvon ahte šaddá rabas dialoga maiddái Sámedikki váldesuorggi ovdánahttima dáfus . 2 3. modealla vuođđu lea gielddaid ja fylkkagielddaid dilli bušeahttaoktavuođain ja dovddus jahkásaš váldošiehtadallamat stáhta ja ealáhusorganisašuvnnaid gaskka eanandoalu ja boazodoalu siskkobealde . 2 3. modealla ovddida maiddái beaktilis ovttasbarggu ráđđehusa ja Sámedikki gaskka dan bokte ahte leat čielga njuolggadusat maid seammás dovdá dálá mearridanproseassaid vuogádagas bušeahttaoktavuođas . 2 3. modealla ovddida dárkilis ja geatnegahtti jahkásaš dialoga ráđđehusa ja Sámedikki gsakka . 2 3. modealla heiveha proseassa gos Sámedikki dievasčoahkkin ja sámi siviilaservodat sáhttet váikkuhit jahkásaš váldovuoruhemiid . 2 3. modealla bidjá mihá eambbo fokusa sámi áššiide bušeahttaoktavuođas go dál lea . 2 3. 51 % ollislaš juolludeamis juogaduvvo gielddaide nu ahte 1/3 juogaduvvo gielddaid olmmošlogu vuođul , 1/3 juogaduvvo gieldda olbmuid logu vuođul geat leat čálihan iežaset sámi jienastuslohkui , ja 1/3 vuođđoskuvlla ohppiid logu vuođul geain lea oahpahus sámegillii dahje sámegielas . 2 3 Åge Nordkild Isak Mathis O. Hætta 2 3 eNorge eNorge lea ráđđehusa informašuvdna- ja diehtoservodaga gárgedeami hoahpuheami oppanasplána Norggas . 2 3 Vuolláičállon šiehtadusteaksta 2 3 VIŠUVNNAT 9 2 3 Sámi mánát ja nuorat 2 3 Stáhta tariffašiehtadusaid birra 2 3 Ráđđádallamat Sámedikkiin 2 3 Roger Pedersen Ragnhild Lydia Nystad 2 3 Proposišuvdnabargu 2 3 Per Solli Janoš Trosten 2 3 Ove Johnsen 2 3 OVTTASBARGU EALÁHUSDOAIMMA OKTAVUOĐAS 3.1 Dábálaččat Oljobohkanguovlu Snøhvit Hámmirfeasta olggobealde lea dehálaš álgga ávkkástallat gássa- ja oljoriggodagaid Barentsábis . 2 3 Nordre 2 3 Nord 2 3 Kar 2 3 Kap. 540 poasta 52 Sámi mánát ja nuorat 2 3 Kap. 320 poasta 73 Ája sámi guovddáš , Gáivuotna 2 3 Kap. 0243 poasta Sámi earenoamášpedagogalaš doaibmabijut 2 3 Jon Erland Balto 2 3 Jaruma rápoarta : Lea go govttolaš duodjái ásahit ealáhusšiehtadusa ? 2 3 Janoš Trosten 2 3 Isak Mathis O. Hætta Janoš Trosten 2 3 Iešguđetlágán mállet organiseret stáhtalaš orgánaid . 2 3 Historjjá instituhtta , lea instituhtta ásahan sámi oahppofálaldagaid , álggahan máŋga dutkanprošeavtta main ovttasbarget eará instituhtaiguin . 2 3 Gaskavuohta álbmotriektái Láhka gusto daid ráddjehusaiguin mat čuvvot ILO - konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain . 2 3 Ekonomalaš ja hálddatlaš váikkuhusat Sámedikki áirasiid logu lasihit 39 rájes 43 rádjái dagaha 2005 bušeahttajahkái kr 400 000 lassigoluid ja dasto sullii kr 800 000 lassigoluid jahkásaččat . 2 3 Dát máksá ahte standárda Unicode ii leat čadnojuvvon ovtta gávppálaš firbmái , muhto lea standárda man buohkat sáhttet geavahit . 2 3 Davveguovllu válgabiire / Nordre valgkrets 2 3 Ann-Mari Thomassen 2 3 Anders Urheim Geir Tommy Pedersen 2 3 Almmuhusat ja ohcangáibádusat 2 3 Almmuheapmi ja ohcangáibádusat 2 3 320.73 Ája sámi guovddáš 13 000 13 000 2 3 21.09.04 Anders Urheim , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu viiddideapmi 2 3 19.09.2002 Sámediggái Sak 35/02 - Regler for valg av Sametinget 2 3 19.05.2004 Lene Hansen , Romssa 2014 AS stivrenjoavkku miellahttu Notáhtta – čilgehus Romssa 2014 AS olympiijagilvvuid ohcamuša birra 2 3 04/927 - 23 Norut NIBR Finnmark Kjønn og etnisitet i fiskeripolitikken 2 3 . Sámi oahpponeavvut – rámmat ja njuolggadusat 2 3 . Sámi kulturmuitoráđi vuođđu 2 3 . Sámedikki hálddahuslaš ja fágapolitihkalaš doaimmat 2 3 . Rehketdoallofievrrideapmi ja raporteren 2 3 - Váikkuhangaskaoamit 2 3 - Mearkkašumit Sámi kulturráđi doibmii 2 3 , lasáhus : 2 3 ) Sámi parlamentáralaš ráđi lahtuid nammadeapmi 2 3 ) Lávdegoddi oaivvilda ahte Norgga guolástushálddašeapmi ii čuovo daid riikkalaš ja riikkaidgaskasaš lágaid ja soahpamušaid , mat geatnegahttet Norgga stáhta váikkuhit ahte mearrasámi kultuvrra ealáhusvuođđu sihkkarastojuvvo . 2 29.06.04 dollojuvvi čoahkkin Sámedikki presideantta , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku jođiheaddji ja Kárášjoga ja Deanu sátnejođiheddjiid gaskka Deanulága meannudeami birra . 2 29 Go bajábealde namuhuvvon duollo- ja lassiárvodaivdaga vuođđu lea muddejuvvon EU-dásis , mii lea riikka lágaid bajábealde , de ii leat riikka dásis vejolaš daid muddet dehe rievdadit . 2 28 Skábmamánu 1992:s mearridii Sámediggi ásahit fágapolitihkalaš vuollásaš ráđi mii galggai hálddašit daid sámi doarjjaortnegiid mat dalle sirdojuvvojedje Sámediggái . 2 28 Máŋga mátkefitnodaga Norgga bealde vuvdet váhkkoloahpa mátkkiid sumabeallai , e.e. gávppašanmátkiid ja lágidit iešguđetlágan doaluid ja semináraid . 2 27.10.2008 mearridii ovttajienalaš dievasčoahkkin sohkabealjuohkogáibádusa 2009 sámediggeválgga listaevttohusaide . 2 27.05.04 dollojuvvui čoahkkin Kárášjogas Sámedikki ja Finnmárkku fylkkagieldda hálddahusaid gaskka . 2 27. artihkkala dulkon eamiálbmotvuoigatvuođaid dáfus , earenoamážit ON-a Olmmošvuoigatvuođakomitéa dulkon , lea hui ollu mannan dan guvlui mii ILO-konvenšuvnnas nr. 169 lea mearriduvvon . 2 27 Joahkonjárga 2 26. artihkkalis daddjo ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta eaiggáduššat , ovddidit , bearráigeahččat ja geavahit eatnamiid ja guovlluid , nu maiddái ollislaš birrasa , eatnama , áimmu , čázi , riddoguovllu , áhpejieŋa , elliid ja šattuid ja eará resurssaid maid árbevirolaččat leat eaiggáduššan dahje eará láhkai hálddus atnán dahje geavahan . 2 26 Stivra hálddaša earet eará Sámi ovdánahttinfoandda ja Sámi kulturfoandda . 2 26 Lákkonjárga 2 26 Bivddu ja guolásteami báikkálaš hálddaheapmi Finnmárkkuopmodat sáhttá gitta 10 jagi rádjai háválassii juohkit báikkálaš servviide ja dakkár ovttastusaide , maid ulbmilin lea ovddidit oktasaččat bivddu ja guolásteami , sierranas vuoigatvuođa hálddahit bivddu ja guolásteami dárkileappot albmaduvvon guovlluin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 2 250000 ED 2 25 Vrd. sámelága § 2-4 . 2 25 Sven-Roald Nystø 2 25 Earrásiid beassan Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , beassá juohkehaš Finnmárkkuopmodaga eatnamiin bivdit smávvafuđđožiid ja oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin ja lubmet iežas ruovttudollui . 2 24.09.04 dii. 08.30 – 12.00 41/04 58 2 24.06.04 lei Sámedikkis nubbi čoahkkin Stuorradikki Justislávdegottiin ođđa finnmárkkuláhka árvalusa meannudeami ektui . 2 24 báhpirat eai leat doarvái , ja lea dárbu oažžut čielga ovttasbargovugiid , doaibmamodeallaid ja čujuhusaid . 2 24 Steinar Pedersen 2 24 Ovdal lei organiserejuvvon vuollásaš ráđiide main ledje iežaset hálddahusat čielga surggiid siskkobealde , muhto dál lea Sámediggeráđis ollislaš ovddasvástádus dievasčoahkkima guovdu . 2 24 Johan Mikkel Sara 2 238.01 Kvalitehta ovddideapmi joatkkaoahpahusas 280 1 000 720 2 23.09.04 dii. 14.20 – 18.40 37/04 38 2 23.09.04 dii. 09.00 – 13.00 36/04 32 2 23 milj. ruvnno Vikersunda sabetsaddinluohká nuppástuhttinhuksemii 2 23 art. 27 rádjái . 2 23 Ragnhild Lydia Nystad 2 23 Finnmárkkus ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin gielddas vuoigatvuohta : a ) bivdit fuođđuid , b ) bivdit smávvafuđožiid , c ) oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin , d ) lubmet ja e ) ávnnastit ruovttuduodjái . 2 23 Dan áigodaga go šiehtadus buollin- ja gádjundustegusas lea leamašan doaimmas , de leat fuomášan ahte rustegis ja dávviriin ii leat seamma mihttu iešguđetge riikkas . 2 22.09.04 dii. 15.25 - 16.45 34/04 22 2 22. vahkus miessemánu 28. b. – geassemánu 1. b. 2 22 jahkásažžan son dubmejuvvui jápmimii , muhto máŋgii son garvvii jápmima , ja gáddjojuvvui dalle go vilges busset 1945 vižže ruoktot norgalaš fáŋggaid . 2 22 Berit Alette Utsi 2 212 miljovnna buhtadit lassiárvovearu eaktodáhtolaš organisašuvnnaide 2 21. vahkus miessemánu 22 . 2 21. vahkus : miessemánu 25. – 27. b. 2 21. vahkus : miessemánu 25 . 2 21 ” Sihke Vuođđolága § 110a , dohkkeheapmi das ahte Norga lea ásahuvvon guovtti álbmoga guvlui ja ovddeš vearredaguid mieđiheapmi , mearkkaša ahte stáhta politihkka sápmelaččaid guovdu lea ođastuvvon . 2 21 Sverre Anderssen 2 21 Ove Johnsen 2 21 Jagi 1998 dohkkehii Ohcejoga vuođđooadjebasvuođalávdegoddi ( grunntrygghetsnemnd ) Venenkenttã beaiveruovttu man Deanu ovttastus doaimmaha , ja mii fáluha priváhta dikšunfálaldaga . 2 21 Geahča http://www.regjeringen.no/nb/dep/ud/dok/regpubl/stmeld/19992000/Stmeld-nr-21-1999-2000.html?id 192704 = 22 Seanadeapmi ja ođasteapmi mearkkaša proseassa man ulbmilin lea ásahit oktasaš duohtavuođagova ovddeš daguin ja boahttevaš proseassa man vuođđun lea oktasaš vuoiggalašvuođa áddejupmi mainna sáhttá oččodit seanadeami . 2 21 Erenoamáš doaibmagolut 2 000 1 800 -200 2 206.50 Sámi oahpponeavvut 10 954 14 054 3 100 2 206.50 Doaibmagolut - Sámediggi 11 770 13 070 1 300 2 2012 árvaluvvojit gielddaid oppalaš duohtaboađut lassánit sullii 5 miljárdda kruvnno , mii vástida 1,4 proseantta duohtalassáneami , ja mas 3,75 miljárdda kruvnno leat lassánan friija boađut . 2 2012 árvalit juolludit doarjaga 1 500 sadjái eanet go diibmá . 2 2012 árvalit juolludit 240 miljovnna kruvnno sullii 2 600 ođđa oahpposadjái , go fálaldat lea ovddežis viiddiduvvon ja leat boahtán ođđa studeantajoavkkut . 2 2012 eanandoallošiehtadusa vuođul ealáhus beassá bures ovdánit . 2 2012 eanandoallošiehtadus vuođđuda vejolašvuođa olahit positiiva ovdáneami ealáhusas . 2 2012 bušeahttaárvalus mielddisbuktá gealboloktema ja viidásut oktasaš čovdosiid dearvvašvuođa , fuolaheami , skuvlla ja mánáidgárddi suorggis . 2 2012 bušeahttaárvalus lea láhččojuvvon dakkár ruhtadili ovdáneapmái , mas nannánekonomiija ovdána sullii dábálaš láhkai ja bargguhisvuohta bissu sullii dálá dilis . 2 2012 bušeahtta lea bures heivehuvvon dan dillái mas mii leat . 2 2012 bušeahtas mii čuovvut oljodietnasiid geavaheami doaibmanjuolggadusaid . 2 2012 bušeahtas mii árvalat geavahit 122 miljárdda oljoruvnnuid . 2 2012 bušeahtas mii áigut geavahit eanet oljodietnasiin dálá áigodaga foandda vurdojuvvon gaskamearalaš ruhtavuoittu mielde i. Oljodietnasiid duohta lassáneapmi dagaha váile 10 miljárdda ruvnno . 2 2012 Stáhtabušeahtta lea bušeahtta barggu , árvoháhkama ja čálggu várás . 2 2011 – rievdadeami áigi Afghanistanas 2 2011 rájes galget gielddat almmuhit ja bidjat ovdan Sámedikki jienastuslogu almmolaš dárkkisteapmái juohke válgajagi . 2 2011 ođđajagimánu 1. beaivvi rájes galget buot heivvolaš vuođđodieđut lágiduvvot olahahttin ládje mášiidnalohkanhápmái . 2 2011 ja 2012 lea vuordagis ahte nannánekonomiija ahtanuššá seamma dásis go historjjálaš gaskkamearri , jus Amerihkká ja Eurohpá ekonomalaš dilli ii hedjon vel eanet Miessemánu dárkkistuvvon bušeahta ektui de ahtanuššanmerošteamit dattetge lea veaháš unniduvvon . 2 2010 beaivvit . 2 2009:s lei mearkkašahtti nissoneanetlohku ahkejoavkkus 18 ja 29 jagi . 2 2009:s lea 20 jagi áigi go ON konvenšuvdna mánáid vuoigatvuođaide mearriduvvui . 2 2009-2012 guhkesáiggiplána čilge suodjalusa rámmaid ja ulbmiliid ja min vuordámušaid lihtolaččain . 2 2009 kulturbušeahtta : 2 2009 gávdnojedje Norgga Girkku olggobealde sullii 400 000 miellahttu mat leat vuogáiduvvon oažžut doarjaga osku- ja eallinoaidnoservodagain ja sullii 600 iešguđetlágan osku- ja eallinoaidnuservodaga . Daid maŋemus jagiid stáda , servodaga , indiviidda , oskku ja eallinoainnu oktavuohta lea boahtán politihkalaš áššelistui nannosit dásis Norggas ja olu iežá riikkain . 2 2009 geassemánu 15. beaivvi rájes , go operašuvdna álggahuvvui , de leat čađahuvvon 319 čuohpadeamit ja 5900 ráđđejearramat norgalaš fealtabuohcciviesus , ja čáhcebovrenvuogádaga olis leat ráhkaduvvon 16 čáhcegáivo viđa guovlluin . 2 2008:s juolludii Sámediggi 215 000 ruvdnosaš njuolgga doarjaga . 2 2007:s várrejuvvui 58,245 milj. kruvnno Sámedikki hálddahuslaš doaibmagoluide , ja 1,5 milj. kruvnno investeremiidda ja 2,875 milj. kruvnno erenoamáš prošeavttaide . 2 2007:s lasihuvvui rámma vel 3,5 milj. ruvnnuin maid Sámediggi ieš jugii iežas vuoruheami mielde . 2 2007 giđa dáidá Stuoradiggái ovddiduvvot ođđa plána- ja huksenláhka . 2 2006:s lea Riikarevišuvdna divvon gažaldaga Sámedikki hálddašeami njuolggadusaide ja rutiinnaide . 2 2006 vearroođastus lei dárbbašlaš danin vai vearrovuogádat galggai šaddat eanet vuoiggalaš ja beaktil . 2 2006 rájes dat nannejuvvo vel 500 000 ruvnnuin . 2 2005:s ovddida Sámediggi dattetge ahte dárbbaša 40 milj. ruvnno gielladoaimmaide , gos 10 milj. kr galget guovttegielalašvuhtii suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda sámegiela hálddašanguovllus . 2 2005:s lea evttohuvvon juolludit 2 mill kr ulbmilii . 2 2005:s galgá Boazodoallohálddahus ain láhčit dili hálddahusa elektrovnnalaš iešbálvalančovdosiidda , vuogádatovddideapmái ja evttohit álkidahttit boazodoallošiehtadusa ekonomalaš gaskaomiid ortnegiid . 2 2005:s evttohuvvo sámi vuođđo- ja joatkkaskuvllaid juolludus seamma dássái go 2004:s . 2 2005:s evttohuvvo oppalaččat 269,3 mill kr juolludus kap. 552 , poastta 72 bokte . 2 2005:s evttohuvvo juolluduvvot 4,5 mill kr sámi ulbmiliidda dán guovtti bušeahttakapihttala bokte . 2 2005:s evttohuvvo juolluduvvot 0,5 mill kruvnno dán ulbmilii . 2 2005:s evttoha ráđđehus juolludit 143,4 mill kr poasta 50 bokte . 2 2005/2006 boazodoallošiehtadussii cealkámuš 2 2005 rájes ii leat Sámediggi nummarastán áššiid mat namuhuvvojit bušeahttavuoruhanmearrádusas . 2 2005 rájes gitta 2011 rádjái árvaluvvojit oppalaš duohtaboađut lassánan badjelaš 49 miljárdda kruvnno , mii vástida 2,7 proseantta gaskamearálaš duohtalassáneami jahkái . 2 2005 rájes evttohuvvo ovttasráđiid Sámedikkiin ja Riikaarkivárain 0,7 mill kr sámi arkiivii dán poastta bokte sirdojuvvot stáhtalaš Arkiivadoaimmahahkii . 2 2005 ja 2007 gaskka unnidišgoahtá Davviriikkaid ministtarráđđi Davviriikkaid Sámi Instituhta ruhtadeami . 2 2005 ` čavčča ráđđehusmolsuma oktavuođas sirdojuvvui Sámi- ja unnitlogupolitihkalaš ossodat Gielda- ja guovlodepartemeanttas Bargo- ja searvadahttindepartementii . 2 2005 ` juolludusevttohus dán poastta vuolde mii lea 1,2 mill kr , gusto eanas muddui dán bargui mii vuordimis bistá 10 jagi . 2 2005 ` juolludus evttohuvvo jotkojuvvot seamma dásis go 2004:s . 2 2005 ` juolludeapmi plánejuvvo lasihuvvot sullii 18 mill kruvdnii . 2 2005 ` doaibmabijut 2005:s jotkojuvvo " Girjáivuohta ja ovttaárvosašvuohta " doaibmaplána čađaheapmi . 2 2005 ` bušeahttaárvalus lea mearkkašahtti lassáneapmi , ja boahtá mearkkašit stuorát áŋgiruššama maiddái sámi álbmoga guovdu . 2 2005 ` bušeahttaárvalus Boazodoallohálddahus galgá vuoruhit Nuorta-Finnmárkku boazodoalloguovllu orohagaid alimus boazologu mearrideami , ja čađahit Boazodoallostivrra mearrádusa Oarje- Finnmárkku boazodoalloguovllu geasseguohtunorohagaid alimus boazologu mearrádusa , vai boazolohku heivehuvvo guohtunváriide ja vai Finnmárkku boazodoalu návccat nannejuvvojit . 2 2004:s ruhtadii prográmma oktiibuot 37 prošeavtta mat ledje sihke humanisttalaš ja servodatdieđalaš dutkanprošeavttat . 2 2004:s orrot Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrra áššit vel eambbo lassáneame . 2 2004:s lea maiddái lágiduvvon plánen- ja hábmengilvu ja arkiteakta lea válljejuvvon . 2 2004:s juolluduvvui dán poastta bokte 11,6 mill kr , mii lei 0,4 mill kr eanet go ovddit jagi . 2 2004:s juolluduvvojedje studeantastipenddat logi nissonolbmui ja ovtta dievdoolbmui , doavttirgrádastipenddat guđa nissonolbmui ja guovtti dievdoolbmui ja poastadoavttirstipenda ovtta nissonolbmui . 2 2004 álggahedje oktasaš prošeavtta Suoma ja Norgga eiseválddit gaskkas , man interreg ruhtadii oasi , vai galge ođasmahttit ovdalis ráhkaduvvon plánaid ja čađahit ođđa váikkuhusguorahallama . 2 2004 stáhtabušeahtas evttohuvvo 258.000 euro . 2 2004 ` čavčča juolludii Kultur- ja girkodepartementa , Oahpahus- ja dutkandepartemeanta ja Gielda- ja guovludepartementa 6 mill kruvnno elektrovnnalaš teakstameannudeami sámi dárkkistanprográmma ráhkadeapmái . 2 2004 ` giđa ledje joatkkaoahpahusas 279 oahppi geat ožžo sámegieloahpahusa , 2003 ` giđa ledje 232 ( Gáldu : GSI ) . 2 2004 EEO-guovllu viiddideapmi dagahii ahte mii leat ožžon ođđa bargofámuid . 2 2003:s árvvoštalai NIBR geahččalanortnega ja dat guhkiduvvo 2004 lohppii . 2 2003:s meannudii kantuvra 171 ášši . 2 2003:s ledje seammalágán gielladoaimmat biddjojuvvon 5. ja 6. vuoruhussan , ja 2004:s fas 3. ja 6. sadjái vuoruhanlisttus , ja guovttegielalašvuođaruđat fas 10. sadjái . 2 2003:s lea kantuvra ovttasráđiid guoskevaš boazoeaiggádiiguin ohcan čovdosiid dasa movt heivehit iešguđet orohagaid boazologu nu njuovžilit go vejolaš . 2 2003:s lea Norgga ovddasvástádus fuolahit čállingoddedoaimmaid . 2 2003:s golahii Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 361 000 kr eambbo , danne go dihtorrusttegat ja elektrovnnalaš arkiivavuogádatoahpahus mielddisbuvttii vuorddekeahtes goluid . 2 2003-04 skuvlajagi lei sullii 2 800 vuođđoskuvlaoahppis sámegieloahpahus mii lea 7 pst. sturrosaš lassáneapmi 2002-03 skuvlajagi ektui . 2 2003 čavčča oaččui maiddái Omasvuona suohkan Tromssas jearaldaga lea go beroštupmi searvat sámegiela hálddašanguvlui . 2 2003 giđa álggahuvvui ođđa virtuella prošeakta sámegiela várás Ohcejogas . 2 2003 borgemánus álggahuvvui prošeakta Arctic Trail II , mii lea davviriikkalaš ruhtaduvvon ja stivrejuvvon prošeakta . 2 2003 ` raporta Ođđajagimánus 2002 mearridii Boazodoallostivra Oarje-Finnmárkku boazodoalloguovllu geasseguohtunorohagaide 63 700 bohcco alimus boazolohkun , dát divvojuvvui maŋŋil 64 300 sturrosaš boazolohkun . 2 2003 : jugii Sámediggi ruđaid 45 sámi mánáidgárdái ( 70 ossodahkii ) . 2 2003 , levgema lassin , lágiduvvojedje doalut bargiide Fylkkaviesu kantiinnas – mii guossohii sámi borramuša dán beaivvi – mas fylkkasátnejođiheaddji doalai sártni ja mas ledje kulturoasit ja čájáhus . 2 2002:s sáhttá leat de vejolaš ásahit guovddážiid máttasámi guovllus , Vuovlevuonas ja Álttás . 2 2002:s ferte joatkit oahpponeavvoovddidan barggu prioriterejuvvon surggiin . 2 2002-2003 álggahuvvui suoma-norgga gaskkas ovttasbargu ja dan oktavuođas čađahuvvui sierra ovdabargu mas galge čielggadit eiseválddit oainnu boahttevaš ođđa riikageidnui . 2 2002 rájes lea juolludus biddjon universitehta bušeahttarámmii . 2 2002 rájes ii ruhtat šat Norgga dutkanráđđi Eamiálbmotfierpmádaga , ja eará ruhtadeapmi lea dárbbašlaš jus fierpmádaga doaimmat galget ceavzit . 2 2002 rájes bohte ruđat bibliotehkii oassin Kulturdepartemeantta juolludusas . 2 2002 ` evaluerema mielde , lea Sámedikkis iehčanas ovddasvástádus hálddašit doarjjaruđaid . 2 2001:s mearridedje ministarat ja sámediggepresidenttat nammadit áššedovdijoavkku mii galgá ráhkadit árvalusa davviriikkalaš sámekonvenšuvdnii . 2 2001:s ledje čálihuvvon 9921 olbmo sámi jienastuslohkui . 2 2001:s ledje dušše 7:s ( 17,9% dikki 39 áirasiin nissonolbmot . 2 2001:s lea 10 jagi dassážii go sámelága giellanjuolggadusat mearriduvvojedje . 2 2001:s lea 10 jagi dassá go sámelága giellanjuolggadusat mearriduvvojedje . 2 2001:is juolluduvvo doarjja Rundskriv ” Q-2 200 / B statstilskudd til drift av barnehager i 2000 ” vuođul . 2 2001-2004 áigodagas lea juolludus leamaš 400 000 kr jahkái . 2 2001 stáhtabušeahtta árvalusas lea sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiid oktavuođas evttohuvvon 5 miljon kruvnnu dán ulbmilii . 2 2001 stáhtabušeahtas evttohuvvo 2,5 milj. kr. lasáhus . 2 2001 jagis lea dárbu nannet váldohálddahusa 4 ođđa virggiin , mii dahká ahte lea dárbu 2 milj. kr. lasáhussii rámmas . 2 2001 jagis lea dárbu nannet váldohálddahusa 3 ođđa virggiin , mii dahká ahte lea dárbu 1,5 milj. kr. lasáhussii rámmas . 2 2001 jagis lea dárbu nannet váldohálddahusa . Girko- oahpahus- ja dutkandepartemeanta 2 2001 bušeahttajagi rájes galgá Sámediggi hálddašit sierra sámi mánáidgárdedoarjaga . 2 2001 SVL árv . 2 2001 SVL arv . 2 2000:s ja 2001:s oaččui Sámediggi ruđaid bibliotehkii Stáhta bibliotehkabearráigeahčus mii maiddái ráhkadii juolludusreivve . 2 2000-jahkái lea earret eará jotkojuvvon 5 milj. kr. juolludus stuorát investeremiidda ođđa sámediggevissui . 2 2000 bušeahtas lea eaktun ahte juolludusat kap. 206 poasttas 50 , 23.525.000,- kr. , kap. 326 poasttas 78 , 3.535.000,- kr. ja kap. 1429 poasttas 72.7 1.000.000,- kr. sirdojuvvojit Sámediggái . 2 2000 - 2001 boazodoallošiehtadus sisttisdoallá duššefal ekonomalaš gaskaomiid , lágalaš gaskaoamit eai leat vel namuhuvvon eai ge váldon mielde šiehtadusas . 2 20.09.04 dii. 09.00 – 15.00 32/04 4 2 20 “ Implementation of the international covenant on civil and political rights , November 2004 , “ The fifth report of Norway , Request of Human Rights Committee in its concluding observations on Norways ’ s fourth periodic report to submit the report by October 2004 ( CCPR ( C/79/Add.112 ) . 2 20 jagi dás ovdal de vuolil bealli borasbuhcciin elle vihtta jagi maŋŋil go ožžo borasdiagnosa , ja dál ges váile guokte goalmmádas oassi , lohka Stoltenberg . 2 20 Simon Ivar Andersen 2 20 Magnhild Mathisen 2 20 Klemet Erland Hætta 2 20 Guokte virggi Sámedikki vuollásaš ráđiide 2 20 Gaskavuohta boahttevaš láhkamearrádusaide Finnmárkkuopmodat ii leat suddjejuvvon dan vuostá , ahte dan riektedilli dahje vuoigatvuođat nuppástuhttojuvvojit , gáržžiduvvojit dahje fámuhuhttojuvvojit lága bokte . 2 2.9 Interreg 2 2.9 Hellemoprošeakta 2 2.9 - Dákteriggeávdnasiid geavaheapmi ja hálddašeapmi Anatomalaš instituhtas 2 2.8.3 Sámi jienastuslohku 2 2.8.2 Nissonkampánnja 2 2.8.1 Láhkaásahusat 2 2.8 Válga 2 2.8 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána 2 2.8 - Sámedikki guovllupolitihkalaš bargu 2 2.7.4 Boraspirehálddašeapmi 2 2.7.3 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma joatkin 2 2.7.2 Boazodoallošiehtadus 1998 - 1999 2 2.7.1 Guolástus sámi riddo- ja vuotnaguovlluin 2 2.7 Ealáhusat 2 2.7 - Sámi dutkan 2 2.6.3 Eará oahpahusáššit 2 2.6.2 Oahpahuslága láhkaásahus 2 2.6.1 Sámedikki bargu oahpahusáššiid organiserema oktavuođas 2 2.6.1 Finnmárkkuláhka 2 2.6 Vuoigatvuođat 2 2.6 Sámedikki riikkaidgaskasaš áŋgiruššamat 2 2.6 Sisaboađut , d.g. kap. 7 2 2.6 - Oahpahus 2 2.5.3 Barentsovttasbargu 2 2.5.2 Sámedikki bargu Arktalaš ráđis 2 2.5.1 ON eamiálbmotjulggaštus 2 2.5.1 Kulturbirrasa hálddašeapmi 2 2.5 Sámi parlamentáralaš ráđđi 2 2.5 Máksingaskkusteapmi ja rehketdoallofievrrideapmi , d.g. kap. 5 , e. n. § 17 2 2.5 Dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit 2 2.5 Birasgáhtten ja kulturmuitosuodjaleapmi 2 2.5 - Sámedikki bargu riikkaidgaskasaččat 2 2.4.4 Eará riektiáššit 2 2.4.3 Romssa fylkkagieldda regionaliserenlávdegoddi 2 2.4.3 EU-Sápmi , rámmaprográmma áigodahkii 2000 - 2006 2 2.4.3 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna 2 2.4.2 Sámedikki oktasašseminára gielddaiguin 2 2.4.2 Oktasaš sámi giellaovttasbargu 2 2.4.2 Massojuvvon bargodienas duođaštusa haga 2 2.4.2 Luonddugeđggiid rogganlohpi Riebanváris ja Náranaččas 2 2.4.1.2 Sámediggi ja Romssa fylkkagielda 2 2.4.1.1 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda 2 2.4.1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi - mandáhta ja joatkin 2 2.4.1 Sámi parlamentáralaš ráđđi 2 2.4.1 Ovttasbargošiehtadusat 2 2.4.1 Duođaštus massojuvvon bargodietnasa ovddas 2 2.4 Vuoigatvuođat 2 2.4 Olggosmáksimiid mávssiheapmi ja reskontrofievrrideapmi , d.g. čuo. 2-4 ja 4-2.4 , e. n. §16 2 2.4 Massojuvvon bargodietnasa birra 2 2.4 - Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargu 2 2.3.3 Guolástus 2 2.3.2.2 Boazodoallolága ođamahttin 2 2.3.2.1 Boazodoalu stivrenorgánat 2 2.3.2 Gálvvuid ja bálvalusaid oastin , d.g. kap. 9 2 2.3.2 Boazodoallu 2 2.3.1 Eanadoallu 2 2.3.1 Bálká- ja bargiidgolut , d.g. kap. 8 2 2.3 Sámi nissonprošeakta - vuosttaš lávki ovddasguvlui 2 2.3 Sámi duhátjahkesadji - duhátjahkemolsuma čalmmusteapmi Norggas 2 2.3 Sámedikki evttohus ja gulaskuddancealkámuš Sámediggi lea čakčamánu 19. b. 2002:s áššemearrádusas 35/02 sámelága ja Sámedikki válgga njuolggadusaid ođasteami evttohusas , bidjan vuođđun ahte sámelága § 2–4 rievdadusevttohusas ferte áigumuššan dásset veaháš bonjuvuođas mii lea Sámedikki sohkabeale ovddasteamis ja ahte dássenmandáhtat várrejuvvojit sohkabeallái mii lea unnitlogus dassážii go goappeš sohkabeliid ovddasteapmi unnimusat lea 40% . 2 2.3 Olggosgolločállosiid gieđahallan 2 2.3 Máksima birra 2 2.3 Boraspirehálddašeapmi 2 2.2.8 Bagadus 2 2.2.7 Ráhkadit fierpmádatčovdosiid oahpponeavvuid gaskkusteapmái 2 2.2.6 Rievdadit oahpponeavvomálliid váldominstara 2 2.2.5 Systematihkka oahpponeavvobuvttadeami plánemis , ráhkadeamis ja čuovvoleamis 2 2.2.5 Eanadoallu sámi guovlluin 2 2.2.4 Sámegiela hálddašanguovllu viiddideapmi 2 2.2.4 Gelbbolašvuođa ođasteami čađaheapmi 2 2.2.4 Boazodoallošiehtadus 1999 - 2000 2 2.2.3 NOU 1999:9 Til laks åt alla kan ingen gjera 2 2.2.3 Erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmi 2 2.2.3 Eará virgedoaimmat ( Sámedikki ovddasteamit ) 2 2.2.2 Sámi sátnevuorká 2 2.2.2 Stivrraid ja lávdegottiid lahtuide 2 2.2.2 Ođđa oahpahuslága fápmuiboahtin 2 2.2.2 Dilli guolástusain 2 2.2.1 Sámi oahppoplánaid čađaheapmi vuođđoskuvllas 2 2.2.1 Sámegiela korrektuvraprográmma elektrovnnalaš teakstagieđahallamii 2 2.2.1 Duodji - kultuvra , fága ja ealáhus 2 2.2.1 Aktiivvalaš oassálastin politihkalaš barggus dievasčoahkkimiid oktavuođas 2 2.2. Sámi eanahálddašeapmi 2 2.2 Sámi ja dáža servodagat 2 2.2 Sd. dieđáhus nr 41 ( 1996-97 ) ja Sd. dieđáhus nr 18 ( 1997-98 ) Norgga sámepolitihka birra 2 2.2 Ovttasbargu oasálaccaiguin Sámedikki olggobealde 2 2.2 Oahpahusáššit 2 2.2 Molsašuddi buhtadusat 2 2.2 Hástalusat ja dárbbut 2 2.2 Ealáhusat 2 2.2 Dássenmandáhtaid válljen – rievdadus § 2–4 Dássen dihte muhtin muddui dan bonjuvuođa mii Sámedikkis lea unnimus ja stuorámus válgabiirriid áirrasovddasteami dáfus , de evttoha Gieldda- ja guovlodepartemeanttas rievdadit sámelága § 2- 4 dainna ahte válljet 4 dássenmandáhta oktan sadjásaš áirasiiguin Sámediggái maid juohká dan njealji válgabiirii mat leat ožžon eanemusat dohkkehuvvot jienaid válggas . 2 2.17.5 Meavkke ja Alitčohka báhčinšiljuid ovttastahttin 2 2.17.4 Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinšillju 2 2.17.3 Interregprošeakta Norgesfararleden ja Harvasstua Árborddi gielddas 2 2.17.2 Nuortalaš musea 2 2.17.1 Njávdáma nuortalaš gili ráfáiduhttima árvalus 2 2.17 Eará áššit 2 2.17 Eará 2 2.16 - Čázádathuksen 2 2.15.5 - Sámi kulturmuitogáhttema organiseren 2 2.15.4 - Báikkálaš Agenda 21 2 2.15.3 - Heahteveahkki Guoládatnjárgga sámiide 2 2.15.2 - Prostitušuvnna vuostálastindoaibmabijut 2 2.15.1 - Nuortalaš gili kulturmuitoguovllu ráfáiduhttin Njávdámis 2 2.15 Eará 2 2.15 - Mánáid- ja nuoraidáššit 2 2.14 Njuolggadusat ja láhkaásahusat 2 2.14 - Duopmostuolut servodagas 2 2.13 Nisson- ja dásseárvoáššit 2 2.13 - Duopmostuolut vuosttas instánsan 2 2.12 Dásseárvodoaibmaplána sámi nissoniid diliin guovddážis 2 2.12 Dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit 2 2.11.2 Gulaskuddancealkámušat 2 2.11.1 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána čuovvuleapmi sámi álbmoga várás 2 2.11 Mánáid- ja nuoraidprošeakta 2 2.11 - Dearvvasvuođa- ja sosiálaáššit 2 2.10.2 Åarjelsaemien øøhpetimmie / lullisámi oahpahus 2 2.10.1 Sámi oahpahussuorgi - válddi sirdin Sámediggái 2 2.10 Sámedikki Romssa kantuvrra fárreheapmi Ája sámi guovddážii Gáivuona suohkanis 2 2.10 Oahpahus 2 2.10 - Sámi kulturviesuid ollislaš plána - ođđasis prioriteren 2 2.1.6 Oahpponeavvuid ráhkadeami progrešuvdna 2 2.1.5 Sámi instituhtta 2 2.1.5 Lágádusdilli 2 2.1.4 Girječálliiddilli 2 2.1.4 Erenoamášpedagogalaš bargu 2 2.1.3 Siskkáldasbušeahtta , d.g. 4-6 , e. n. §§ 3.4 ja 21.2 2 2.1.3 Prošeavttat mat leat doaimmas 2 2.1.3 Politihkalaš ráđđeaddiide 2 2.1.3 Od. prp. nr. 35 ( 1998-99 ) Minerálaresurssaid ohcanlobi lága birra 2 2.1.3 Oahppoplána geahččaleapmi joatkkakurssa 1 várás duojis ja hábmemis 2 2.1.2 čoahkkinjođihangoddái 2 2.1.2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu Tromssas , Norlánddas ja lullisámi guovllus 2 2.1.2 Stuorradiggedieđáhus « Kultur for læring » 2 2.1.2 Dárbogokčan 2 2.1.2 Doaibmaplána , d.g. 2-1.2 , e. n. § 3.4 2 2.1.2 , vrd. 2.1.3 , čuoggáid árvalusat eai čuovo dattege dán vuođu . 2 2.1.1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus NOU 1997:4 Sámi kultuvra luondduvuođus 2 2.1.1 Sámediggeráđi lahtuide 2 2.1.1 Ohppiidlogu ovdáneapmi 2 2.1.1 Oahpahusdirektoráhta 2 2.1.1 Juolludusreive ja disponerenčálus , d.g. čuo. 1-1.2 , e. n. § 6 , 7 , 8 ja 9 2 2.1.1 Bissovaš mánnosaš buhtadus 2 2.1 Váldi 6 2 2.1 Vuoigatvuođat 2 2.1 Stivrenčállosat 2 2.1 Politihkalaš ja hálddahuslaš vuogádat 2 2.1 Oahpahus ja oahppu 2 2.1 Fásta buhtadusat 2 2.1 Dásseárvu sektuvrraidgaskasaš politihkkasuorgin 2 2.1 Diliid čilgen 2 2.1 1998 - 2001 sámediggeplána 2 2.0 Váldi ja ovddasvástádus 2 2. modealla vuođđu lea ahte Sámediggái sirdojuvvo dihto proseantaoassi sámi ulbmiliid stáhtabušeahtas . 2 2. modealla mielddisbuvttášii ahte šaddá oalle kompleksa ovttasdoaibman šiehtadallandásis ja dasto hui váilevaš ovttasdoaibman bušeahttaáššiid dáfus . 2 2. modealla eaktuda ahte Sámedikki ovddasvástádus- ja váldesuorgi viimmat čielggaduvvojit . 2 2. kapihttalis leat čujuhan Sámedikki oanehis- ja guhkesáiggi hástalusaide dásseárvvu ja nissonáššiid barggus . 2 2. 09.09.04 04/1482-7 Sámedikki ja Romssa fylkkagieldda gaskasaš ovttasbargošiehtadus – stáhtus 07.07.04 nammii 2 2 Åge Nordkild 2 2 Ášši 18/04 Sámediggeráđi kulturpolitihkalasj diedádus 2 2 Áššemeannudeaddjit Sámedikki váldohálddahussii 2 2 Ávjovári válgabiire / Ávjovári valgkrets 2 2 Ávjovári 2 2 siidu 7 siiddus 2 2 miljovnna kruvnnu girjerádjosiid dihtorspealuid sisaoastinortnegii 2 2 milj. kr. sáhttá doaivumis ođđasis háldet maŋŋá go investerenrudat leat luvvejuvvon , ja dan mii váilu ferte ruhtadit rámma lasihemiin , nu ahte dárbu olggobealde rámma livččii 2,3 milj. kr. 2 2 Váldi , bargu ja bargojoavkku lahtut 2 2 VÁLDI , BARGU JA BARGOJOAVKKU LAHTUT 5 2 2 Universitehta oktavuođat sámi servodahkii , ja čuoggás A.7 . 2 2 Terje Tretnes 2 2 Tan 2 2 Sámi oahpponeavvut - čilgehusat ja dárbbut 2 2 Steinar Pedersen 2 2 Siskkáldas ekonomiijahálddašeapmi , raporteren ja dárkkisteapmi 2 2 Romssa universitehta oktavuođat sámi servodahkii , ságastallojuvvo ahte ferte nannet daid iešguđetge fágabirrasiid sámi dutkama eavttut , ja ahte maiddái ferte ásahit ortnegiid mat ovddidit máŋggafágalaš dutkanprošeavttaid ( geahča maiddái Arkeologiija instituhta cealkámuša , čuokkis A.7.1 ) . 2 2 Per-Bjørn Lakselvnes 2 2 Per Edvin Varsi Jon Harald Skum 2 2 Per A. Bæhr Jarle Jonassen 2 2 Per A. Bæhr 2 2 Ollislaš juolludeapmi sámi ulbmiliidda juogaduvvo maŋŋil . 2 2 OVTTASBARGU SUOHKANLAŠ BÁLVALUSAID OKTAVUOĐAS 2.1 2 2 Miessemánnu 2004 Romsa 2014 Našunálalaš ohcan lágidit 2014 dálveolymiijagilvvuid ( ovdal juhkkojuvvon ) 2 2 Magnhild Mathisen Johan Mikkel Sara 2 2 Klemet Erland Hætta 2 2 Kap. 701 poasta 21 Dearvvasvuoda- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii 2 2 Kap. 540 poasta 51 Sámi ovddidanfoanda 2 2 Kap. 320 poasta 73 Duhátjahkebáiki — Nuortalaš museárusttet Njávdámis 2 2 Kaleanddar 2 2 Jørn Are Gaski Berit Ranveig Nilssen 2 2 John Harald Skum 2 2 Jaruma rapport : Er de grunnlag for en næringsavtale for duodji ? 2 2 Janoš Trosten 2 2 Jahkebuhtadus ja bálká Sámedikke áirasiidda ja politihkalaš ráđđeaddiide 2 2 Isak Mathis O. Hætta Egil Olli 2 2 Filosofiija instituhtta 2 2 Egil Olli Sven-Roald Nystø 2 2 Egil Olli 2 2 Doaibmaviidodat Láhka gusto gittaopmodagaide ja čázádagaide oktan luondduvalljodagaiguin Finnmárkku fylkkas . 2 2 Dievasčoahkkin Sámedikki mearrádusat guolástusáššiin 1990-2003 2 2 Dea 2 2 Berit Oskal Eira 2 2 Bargojoavkku čoakkádus ja mandáhtta Bargojoavku nammaduvvui golggotmánu 19. 2000 čuovvovaš mandáhtain : Bargojoavku galgá ráđđehusa IT-vuoruheami , eNorge , plána vuođul kártet dárbbuid , čuolmmaid ja hehttehusaid sámi čálamearkačoahki geavaheamis IT-oktavuođas . 2 2 320.73 Duhátjahkebáiki – Nuortasámi musea 10 000 10 000 2 2 21.09.04 Anders Urheim , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Luossa- ja dápmotkonsešuvnnat Moskkis Divttasvuona suohkanis 2 2 2.1 Duogáš ja cealkámušat evttohussii Duogáš 2 2 05.07.2004 KRD / Sámediggái Høringsbrev med vedlegg av høringsnotat 2 2 02.07.2004 St. meld nr 44 ( 2003-2004 ) Erstatningsordning for krigsbarn og erstatningssordninger for romanifolk / tatere og eldre utdanningsskadelidte samer og kvener . 2 2 000 Evttohus 2005 2 000 2 2 . Sámi kulturmuitoráđi rámmaeavttut 2 2 . Go opmodahkii huksejuvvo dakkár muddenplána dahje huksenplána vuođul , mii addá dasa mealgat buoret ávkkástallama go eará opmodagat guovllus , ja daid árvu dan geažil njiedjá mearkkašahtti láhkai , de sáhttet daid eaiggádat ( láigolaččat ) árvvoštallama vuođul oažžut buhtadusa vuosttažin namuhuvvon opmodaga eaiggádis . 2 2 . Doaibmabijut čuovvovaš jagi stáhtabušehttii 2 2 - Ulbmiljoavku ja doaibmaviidodat 2 2 - Mearkkašumit Sámi kulturmuitoráđi doibmii 2 2 ) Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargošiehtadus Sámi parlamentáralaš ráđi bokte 2 2 ) Lávdegoddi deattasta ahte beassat geavahit oktasašmearraguovlluid ja mearraareálaid lea stuorra areálahástalus mearrasámi guovlluin . 2 2 ) Jagi loahpas . 2 1999:s ásahuvvo Norlándda guovllukantuvra Divttasvutnii . 2 1999:s álggahuvvui sámi dearvvasvuođa dutkama čielggadusbargu masa Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta juolludii ruđa . 2 1999:s rehkenastojuvvo dat Sámedikki oktasaš dienasin dainna eavttuin ahte kulturmuitoráddi oaccui 529 000,- kr. eanet jagi 1999 juolludusreivves . 2 1999:s registrerejuvvojedje veahá vuollel 18 000 dokumeantta , 2005:s ledje olles 27 000 dokumeantta , ja 2006 fas registrerejuvvojedje sullii 25 500 dokumeantta ( geahča mielddus 2 ) . 2 1999:s nanosmahttojuvvo Sámi kulturmuitoráđđi dan bokte go oažžu ovtta ođđa virggi ja ođđa distriktakantuvrra Divttasvutnii Norlánddas . 2 1999:s lei dán doarjjarámmas oktiibuot kr. 700.000,- . 2 1999:s ledje sullii seamma ollu áššit go 1998:s ge . 2 1999:s ledje ohcamat fondii oktiibuot sullii 17,8 miljon kruvnnu ovddas . 2 1999:s ledje guokte prošeaktabargi geat barge dainna , ja virggiid ruhtadii Sámi kulturráđđi ja Sámi ealáhusráđđi . 2 1999:s leai Máilmmi dearvvasvuođaorganisašuvnnas ( WHO ) Geneves vuosttas ráđđádallan eamiálbmogiiguin , masa Sámediggi searvvai Norgga delegašuvnnas . 2 1999:s lea hálddahus vástidan sullii 2000 terminologiija- ja giellagažaldagaid . 2 1999:s lea guolásteddjiide leamaš váttis ođđa fatnasa oastit danne go eai juoge rekrutereneriid . 2 1999:s lea Sámediggi hálddašan čuovvovaš doarjjaortnegiid : 2 1999:s lassánii Sámi kulturfoanda 2,7 milj. kr. . Sámedikkis eai leat makkárge mearkkašumit dasa mo kulturráđđi lea juogadan kulturfoandda ruđaid , muhto oaidná ahte lasáhus lea gártan buot dáiddasurggiide buorrin . 2 1999:s juogaduvvui váile 3,7 miljon kruvnnu prošeaktaruhta NOU 1995:6 dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga várás Norggas čuovvuleapmái . 2 1999:s eŋgašerejuvvojedje 2 prošeaktamielbargi dán bargui , ja virggiid ruhtadedje Sámi kulturráddi ja Sámi ealáhusráddi . 2 1999:s dahkkui sámi váldofága- ja doavttirgrádastudeanttaid mátkedoarjjaortnet bistevaš doaibman . 2 1999:s dagai dát kr. 16 650 000,- . 2 1999:as oaččui Ruijan Kaiku kr. 250.000,- doarjaga " vissis publikašuvnnat " namas . 2 1999-2000 stáhtabušeahtas leat biddjon ruđat sámegiel oahpahusa várás olggobealde sámi guovllu maid Sámi oahpahuskantuvra árvvoštallama mielde juohká . 2 1999 stáhtabušeahttaeavttuhusas leat biddjon ruđat nissondoaibmabijuide boazodoalus , ja Boazodoallohálddahussii lea plánejuvvon konsuleantavirgi mii galggašii nannet dán oasi ealáhusas . 2 1999 rájes oaččui Sámediggi spiehkastit bruttobušetterenprinsihpas , ja lea dál doaibma mas leat erenoamáš fápmudusat ( vrd. čuokkis 3.1 ) . 2 1999 rájes go Sámediggi álggii nettobušetteret ( geahča kap. 2.10 ) , de lea Sámedikki dievasčoahkkima duohken juohkit ruđaid poasttaide , ja nu maiddái mearridit ruhtajuolludusa Sámedikki hálddahuslaš resurssaide . 2 1999 nettobušetterema oktavuođas oaivvilduvvui ahte bušeahttavuogádagas ii leat mihkke mii dadjá ahte doaibma mii nettobušetterejuvvo ii galgga gullat njuolggadusaid vuollái mat gustojit erenoamážit stáhtalaš bargiide . 2 1999 jahkedieđáhusas lea Sámediggi earret eará cealkán : 2 1999 giđa ráhkadišgođii Norgga dutkanráđđi sámi dutkama doaibmaplána . 2 1999 bušeahtas lea kulturráđđi ožžon ođđa ruđaid . 2 1999 bušeahta mielddisbuktá ahte Sámediggi sáhttá nannet dáláš ortnegiid . 2 1998:s manai 30 % lotnolasealáhusdoarjagis nissonolbmuide . 2 1998:s leai stuorra beroštupmi oahppostipendii . 2 1998:s lea maiddái boahtán ovdan ahte ođđa njuolggadusat ráddjejit oažžumis investeren- ja ovddidandoarjaga eará almmolaš instánssain , dainna čujuhusain ahte doarjja ii addo dakkár ealáhusdoibmii mii oažžu doarjaga eará almmolaš bušeahtain ( girjelágádusdoarjja ) . 2 1998:s bođii 2 miljon kruvnnu boazodoallošiehtadusas ja 1 miljon kruvdnu eanadoallošiehtadusas . 2 1998-2001 Sámediggeplánas čuožžu ahte : 2 1998-2001 Sámediggeplánas lea áigumuššan ahte « . . 2 1998 stáhtabušeahtas leai foandda juolludus 17.597.000,- kruvnnu . 2 1998 - 2001 Sámediggeplánas čujuhuvvo dađistaga stuorát sohkabealdássedeattohisvuhtii maid oaidnit sámi guovlluin . 2 1997:s ledje Sámedikkis 40 hálddahusbargi . 2 1997:s lea sámi kulturáššiid oktavuohtalávdegotti bargu geahčaduvvon / evaluerejuvvon man oktavuođas lea ságastallojuvvon mandáhta , bargguid , eavttuid ja doaimmaid birra . 2 1997:s lasihuvvui sámelága § 2-12:ii ahte “ ovttaskas mearrádusat ” maid “ Sámedikki nammaduvvon stivrrat , ráđit dahje lávdegottit ” leat dahkan hálddašanlága mearrádusaid mielde , sáhttet váidojuvvot “ Sámediggái dahje vásedin váidinlávdegoddái maid Sámediggi lea nammadan ” . 2 1997 sámediggeválggain gahčai nissoniidlohku , ja Sámedikki nissoniidlohku lea dál 28,2% . 2 1997 rájes lea leamaš giellaráđi ovddasvástádussan juogadit sámi nuoraid oahppostipeandda . 2 1996:s leai nissonoassi 57% ja 1997:s fas 45% . 2 1995 čavčča álggahuvvui prošeakta mii galgá háhkat sámi filbmaprográmmaid mat sáhttet geavahuvvot oahpponeavvun . 2 1993 rájes lea instituhtas leamaš sierra njunušvirgi erenoamážit sámi historjjá váras . 2 1991 rájes jagi 2006 rádjái lei son kapellána Álttás , ja jagi 2006 rájes suohkanbáhppan Álttás . 2 1990-logu váldoulbmil lea leamaš sihkkarastit institušuvnnalaš huksema seailluhan dihte gelbbolašvuođaid maiddái boahtteáiggis – sihke našunála bajitdási ásahusain ja sierra sámi dutkan- , oahpahus- ja diehtojuohkinásahusain ( omd. báikkálaš ja guovlulaš dávvervuorkkáin ja kulturguovddážiin ) . 2 1989:s ledje 13 nissonolbmo áirrasin dikkis , 1993:s 12 nissonolbmo ja 1997:s ledje 9 nissonolbmo áirrasin . 2 1989 rájes leat lágiduvvon máŋga fáddáčoahkkima , seminára ja sullasačča sámi dutkama sajádaga birra Romssa universitehtas . 2 1989 ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešmearrideaddji stáhtain maid Norga dohkkehii 1990 geassemánus , doaibmagođii 1991 čakčamánus . 2 1988:s virgáibidje olbmo dán virgái ja bargi čadnojuvvui Historjjá ossodahkii iežas fágaduogáža dihte . 2 1988:s nammadii Universitehtastivra lávdegotti mii galggai guorahallat Romssa universitehta sámi dutkama , oahpahusa , populearadieđalaš diehtojuohkima ja kulturmuitogáhttema viidáset fievrrideami . 2 1984:s ledje njeallje fágabirrasa main lei erenoamáš ovddasvástádus sámi dutkamii , oahpahussii , diehtojuohkimii ja kulturmuitogáhttemii : 2 1984 rájes leat sihke ILO-konvenšuvdna nr. 169 , Vuođđolága § 110 A ja guokte stuorradiggedieđáhusa ( Sd.dieđ. nr. 52 ( 1992-93 ) ja Sd.dieđ. nr. 41 ( 1996-97 ) nannen stáhta riektegeatnegasvuođa . 2 1980-logu álgogeahčen sáhtii vuođđofágadásis válljet čiekŋudit norgga minoritehtapolitihkkii . 2 1980-logu loahpageahčen ásahuvvui ođđa virgi sámi historjjás ja kultuvrras maŋŋel go musea sámi birrasat , giella ja girjjálašvuohtabirrasat , sosialantropologiijabiras ja historjábiras ovttas ledje bargan dan badjelii . 2 1978-lága ektui lea eanas dál ođas . 2 1978-lága ektui lea dál rievdaduvvon nu ahte leat mearrádusat siidaoasi heaittiheami hárrái , ja das mii de galgá dáhpáhuvvat 2 1976 rájes 1982 rádjái , lei ossodagas dieđalaš assisteanta / NAVF-stipendiáhtta sámi historjjás . 2 1970-logu loahpas oinniimet ahte Álttá-Guovdageaineanu buođđudeapmi sáhtii bilidit min ealáhusvuođu , geat barggaimet boazodoaluin dán guovllus . 2 1968:s sirrejuvvui dát stašuvdna eret šibitdoavtterlaboratoriijas , ja Skjenneberg álggii geahččaladdanjođiheaddjin boazodollui . 2 1967-87:s son jearahalai earret eará Háns-Hánssa skuvllavázzima birra Porsáŋggus . 2 1966 ’ ON-konvenšuvnna 27. artihkal siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ii guoskka sámi kultuvrra dušše gáržžes sihkkarastimii , muhto maiddái ávnnaslaš eavttuide sámi kultuvrra seailluheamis ja nannemis oppalaččat . 2 1966 ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra suodjala vissis muddui eamiálbmogiid vuoigatvuođaid seailluhit kultuvrraset , seammás go geatnegahttá stáhtaid láhčit dilálašvuođaid vai sáhttet bisuhit ja ovddidit dan . 2 1962 Eanavuovdinkomitéa árvalusas daddjui ahte Finnmárkku eatnamat doložis leat adnojuvvon stáhta dahje Gonagasa opmodahkan . 2 1960-loguid rájes leat nissoniid ja albmáid vuoigatvuođat ja vejolašvuođat rievdan nannosit . 2 1960- ja 70-loguin huksejuvvui buođđu Guolášjávrái , dohko gos min siiddas lei geasseorohat . 2 1954:s ásahuvvui geahččaladdanstašuvdna boazodoalu várás Lodegii . 2 1954-55 vázzen Sámi álbmotallaskuvlla Kárášjogas , muhto ferten dadjat ahte in oahppan nu ollu doppe ge . 2 1953:s ožžon gohččuma soahtevehkii ja mannen dohko Høybuktmoenii , Mátta-Várjjagii . 2 1947:s vázzen Láhpoluobbalis skuvlla 5 vahkku giđđat . 2 1947 álgen vuohččan skuvlii . 2 19. vahkus : miessemánu 11. – 13. b. 2 19. vahkus : miessemánu 11 . 2 19. sámekonferánsa lágiduvvo Roavvenjárggas 27.10 – 2.11.08 , ja sámi kulturárbi lea váldofáddán . 2 19 Álbmotmeahcit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin Eatnamat , maid Finnmárkkuopmodat oamasta , sáhttet biddjojuvvot álbmotmeahccin luonddugáhttenlága mielde . 2 19 Sállan 2 19 Per A. Bæhr 2 19 Klemet Erland Hætta 2 19 Kap. 1429/Dep . 2 19 Jon Erland Balto 2 19 Janoš Trosten 2 19 Jagi 2002 čađahii Ohcejohka gielda soahpamuša Kárášjoga heahte- ja inceastaguovddažin . 2 19 Arkiiváššenr . 2 187 áššis addui njálmmálaš ráđđeaddin . 2 1847 Od . prp. - as nr. 21 I ákkastuvvo stáhta eaiggáduššanvuoigatvuohta Finnmárkku eatnamiidda vuosttažettiin dainna ahte Finnmárkkus orrot eanaš sápmelaččat geai eai leat bissovaš ásodagat . 2 18.08 Sámiráđđi ceggejuvvui . 2 18 Sámi ovddidanfoanda 2 18 Ragnhild Lydia Nystad 2 17 Vuođđodikšu Rádjeguovlluin orrot ollu bearrašat geain leat fuolkkit goappaš beale ráji . 2 17 Sámi kulturfoanda 2 17 Olav Dikkanen 2 17 Anders Urheim 2 163 miljovnna kruvnnu doarjja našunála kulturviesuide 2 16,2 miljovnna kruvnnu lasihuvvo visuála dáidagii , arkitektuvrii ja hábmemii 2 16 miljovnna ruvnno eanet sámi kulturulbmiliidda 2 16 Vuoigatvuohta sámegiela oahppat 2 16 Ragnhild Lydia Nystad 2 16 Janoš Trosten Olav Dikkanen 2 16 Henrik Eriksen 2 16 Gozihanlávdegoddi Stivrra doaimma geahččá bearrái gozihanlávdegoddi , mas leat golbma lahtu . 2 16 . Harald Rundberg ja earát Andøya – dálveguohtumat , golggotmánnu 2002 2 15.30 - 15.45 Loahpaheapmi 2 15.08 Leavgga dohkkehanbeaivi ja Sáppá Issáha riegádanbeaivi . 2 15.00 - 15.30 Viessobáŋkoprošeakta " Utfordringer i planlegging av de bygde miljøet i samiske områder " Gunhild Engstad , prošeaktajoavkku lahttu ( Husbanken , ossodat Hammerfest ) 2 15. sámekonfereansa mii dollojuvvui Helssegis geassemánus 1992 mearridii ahte sámi álbmotbeaivi lea guovvamánu 6. beaivi . 2 15. artihkkal nr. 1 čuodjá ná : 2 15-39 jagi 40-59 jagi Badjel 60 jagi 2 15 miljovnna kruvnno govdaoallái 2 15 Sven-Roald Nystø 2 15 Roger Pedersen 2 15 Kap. 335/Dep . 2 15 Josef Vedhugnes 2 15 Fápmuibidjan 2 15 Ann-Mari Thomassen 2 15 Anders Urheim Simon Ivar Andersen 2 15 . Jens H. Mosli ja earát Boahtteáiggi boazodoallu Meavkkis - KonTur AS čielggadus , golggotmánnu 2002 2 1408 Vuosttaškonsuleanta / 1434 Ráđđeaddi 2 14.30 - 15.00 Boddu 2 14.00 - 14.30 Ságastallan 2 14 vuosttas lađas vuosttas čuokkis čuodjá : Bivdo- ja guolástanvuoigatvuohta addá lobi lobálaš boazodoaluin barggadettiin boazoguovllus bivdit ja guolástit stáhta oktasašmehciin , dakkár stáhtaeatnamiin mat eai leat erenoamážit mihtiduvvon ja Finnmárkkuopmodaga eatnamiin dan orohaga siskkobealde gos boazodoaluin bargojuvvo , seamma eavttuiguin go dan gieldda , gili dahje báikegotti fásta ássit , gos oktasašmeahcci , stáhtaeana dahje guoskevaš oassi Finnmárkkuopmodaga eatnamiin lea . 2 14 miljovnna kruvnnu Arkivverket ásahussii 2 14 Terje Tretnes 2 14 Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 2 14 Suomas lea vuođđolága bakte dáhkiduvvon riekti oažžut nuvttá vuođđoohpu . 2 14 Njuolggadusaid rievdadeapmi 2 14 Kap. 540 poasta 01 4 virggi Sámedikki váldohálddahussii 2 14 Jon Harald Skum 2 14 Geir Tommy Pedersen Terje Tretnes 2 14 Anders Urheim 2 14 540.50 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1300 2 400 1 100 2 14 ( 2007-2008 ) Dataspill ja St.dieđ. no . 23 ( 2008-2009 ) Bibliotek evttohuvvo ásahit dihtorspealuid sisaoastin- ja luoikanortnega girjerádjosiidda . 2 135 miljovnna manná Našunálamusea plánenbargguide . 2 13.40 - 14.00 Filkkamánni rolla ja vuordámušat ođđa hálddašanreformma oktavuođas erenoamážit sámi beroštumiid ektui , Finnmárkku filkkamánni bokte 2 13.20 - 13.40 Ságastallan 2 13.00 - 13.20 Regiuvdnareforbma , demokratiija ja sámi servodat , professor Nils Aarsæther bokte , Romssa universitehta 2 13 Árvvoštallan 2 13 Sámi dáidda- ja kulturhistorjjálaš musea 2 13 SNo 2 13 Olav Skogmo 2 13 LNo 2 13 Kap. 540 poasta 52 Doarjja sámi lágádusaide 2 13 ILO-konvenšuvnna nr. 169 dohkkeheami oktavuođas celkkii Sámediggi ahte ” eahpida deavdá go norgga láhkavuođđu ja geavat ollásit daid gáibádusaid mat ovddiduvvojit K-169:s ” , vrd. St. prp. nr. 102 ( 1989-90 ) , siidu 12 . 2 13 ILO áššedovdijoavku : Norway , 21003 , Observation concerning Convention No 169 , indigenous and Tribal peoples ( 1989 ) , paragraph 19 2 13 Doaimmas luohpan ja heaitin 2 13 Ann-Mari Thomassen 2 13 - SNo 2 13 - Fápmuiboahtin 2 12.00 - 13.00 Borran 2 12 Sso 2 12 Per Solli 2 12 Penšuvdna 2 12 Olav Dikkanen 2 12 Kap. 540 poasta 53 Sámi giellakámpanja 2 12 Kap. 323/Dep KD Sámi filbmafoanda 2 12 Jávohisvuođageasku 2 12 Johan Mikkel Sara 2 12 Jarle Jonassen 2 12 Innst. O.nr. ( 2004-2005 ) Justiisalávdegotti láhkaárvalus Finnmárkku fylkka eatnamiid ja luondduriggodagaid riektedili ja hálddašeami birra ( Finnmárkoláhka ) . 2 12 Hans Tømmervik Meavkki - Blåtind - Fagerfjell boazoguohtonkárten . 2 12 Fápmuibidjan 2 12 - Sso 2 12 - Njuolggadusaid rievdadeapmi 2 113 Ovdamearka sihke dasa ahte ráđđehus lea juolludan ja várren ruđaid doaimmaide maid Sámediggi ieš ii leat namuhan iežas vuoruhanlisttus , ja ahte ráđđehus lea juolludan ruđaid doaimmaide maid ráđđehus ieš oaivvilda deaŧalažžan , muhto maid Sámediggi ii leat vuoruhan nu bajás iežas listtus , leat guovttegielalašvuođaruđat suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda sámegiela hálddašanguovllus . 2 111 prošeavtta olles riikkkas ožžot oktiibuot 73 miljovnna dearvvašvuođa ovttasdoaibmamii . 2 110 Dan oktavuođas mearkkašit ahte Olmmošvuoigat- 2 11.3 Sámedikki eará fásta áirasat 2 11.20 - 12.00 Ságastallan 2 11.2 Sámedikki oasseáiggipolitihkkarat , lávdegoddejođiheaddjit ja joavkojođiheaddjit 2 11.1 Sámedikki ollesáiggipolitihkkárat ja politihkalaš ráđđeaddit 2 11.00 - 11.20 Sámi gielddaid hástalusat vejolaš stuorát regiuvnnas , Klemet Erland Hætta , Guovdageainnu sátnejođiheaddji 2 11 Čuovvuleapmi 2 11 Åge Nordkild 2 11 Terje Tretnes 2 11 Telefovdna- ja teknihkalaš veahkkeneavvo-golut 2 11 Sten Erling Jønsson 2 11 Ohcejoga ja Anara gielddain sáhttet dál lohkat dárogiela juogo A2- , B2- dehe B3-giellan . 2 11 Njuolggadusaid rievdadeapmi 2 11 MNo 2 11 Klemet Erland Hætta 2 11 Josef Vedhugnes 2 11 Johan Mikkel Sara 2 11 Iešguđet čielggadusat ja plánat 2 11 ILO-konvenšuvnna nr. 169 dohkkehettiin 1990:s , celkkii Norga ahte Norgga láhkavuođđu vástidii konvenšuvdnii , vrd. St. prp. nr. 102 ( 1989-90 ) . 2 11 619 44 653 Evttohus 2005 32 113 12 000 500 700 12 969 58 282 2 11 - MNo 2 11 - Jávohisvuođageasku 2 109 New Zealand áigodatraportta hárrái cealká lávdegoddi : “ The approach of providing compensation from public funds helps to avoid tensions that might otherwise hamper the recognition of indigenous land and resource rights ” . 2 107 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdnaárvalusa čilgehusas ILO-konvenšuvnna nr. 169 7. artihkkala birra cealká suoma-norgga-ruoŧa-sámi áššedovdijoavku : ” Gažaldat lea leamaš , ásahago dát mearrádus šiehtadallangeatnegasvuođa dahje leago doarvái ahte stáhta konsultemiin addá álgoálbmogiidda vejolašvuođa cealkit oaiviliiddiset dábálaš gulaskuddamis . ” 2 105 ILO-konvenšuvnna nr. 169 2. artihkkalis ovddiduvvo prinsihppa ahte eamiálbmogiin lea riekti searvat ráđđehusa oktiiheivehuvvon doibmii vai besset suodjalit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ja dáhkidit ahte sin integritehta doahttaluvvo . 2 104 Cealkka orru mearkkašeame ahte Riikarevišuvdnii ii biddjo revišuvdnaovddasvástádus Sámedikki rehketdoalus jus Sámediggi ásahuvvo sierra riektesubjeaktan , muhto eará bealit fas orrot addime eará mearkkašumi . 2 102 Sámedikki sorjjakeahtes dilli ráđđehusa ektui ii oro soahpame dasa ahte lea mearriduvvon raporteret ráđđehussii . 2 101,6 miljovnna kruvnnu lávdedáidagii 2 100 jagi dás ovdal ollu 65-jahkásaččaid fuolahedje sin mánát . 2 100 Go lágas nanne ahte Sámediggi lea sorjjasmeahttun ja ahte dikki ii sáhte bagadit , de lea dainna formalisereme vuođđojurdaga ahte Sámedikki eai sáhte almmolaš eiseválddit bagadit dábálaš bagadanválddi láhkavuođuin . 2 100 000 ru leat várrejuvvon Åarjelsaemien Dajve doibmii , nappo teknihkalaš veahki ruđat 2 10.5 Sámi leavgga geavahusa dieđut Dát ráporta galggašii nagodit juohkit govdagis dieđuid sámi leavgga geavahusa hárrái . 2 10.35 - 11.00 Boddu 2 10.3 Honorárat 2 10.2.6 Sámi organisašuvnnat mat barget nuppi máilmme soađi geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin 2 10.2.3 Sámi kulturorganisašuvnnat 2 10.2 Skeaŋkkat Sámedikkis 2 10.15 - 10.35 Gielddaid vuordámušat doaimmaide ja váldefievrrideapmái , KS bokte 2 10.1 Skeaŋkkaid oažžun 2 10.00 - 10.15 Ságastallan ja gažaldagat 2 10-jagi prográmma sámi dutkama bajáshuksemii ja ovddideapmái 2 10 Áššit meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami ja gittaopmodagaid luobaheami jd. birra Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheami birra galgá Finnmárkkuopmodat árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 2 10 Árvvoštallan 2 10 jagi maŋŋil leat mii čađahan stuorimus ja buoremus nuppástuhttinproseassa go goassige ovdal Norggas . 2 10 jagi Politiijadirektoráhta direktevran ja ovdal dan vihtta jagi Oslo politiijameašttirin lea son leamašan mihtilmas , oinnolaš ja čielga jođiheaddji . 2 10 Steinar Pedersen 2 10 Skeaŋkkat ja honorárat 2 10 Mearkkašumit iešguđet ... > 2 10 Klemet Erland Hætta 2 10 Kap. 540 poasta 53 Vuoigatvuohta oahppat sámegiela 2 10 Kap. 324/Dep . 2 10 Jon Harald Skum 2 10 ILO-konvenšuvnna nr. 169 dohkkehettiin , de lea ráđđehus geatnegahttán iežas ráđđádallat guoskevaš álbmoga ulbmilaš ortnegiid bokte ja erenoamážit sin ovddasteaddji orgánaid bokte go lea árvvoštallame álggahit lágaid dahje hálddahuslaš doaimmaid mat sáhttet njuolgga váikkuhit guoskevaš álbmoga , vrd. art. 6 . 2 10 Dárkkisteapmi 2 10 Berit Alette Utsi Eira 2 10 540.50 Giellabargu olggobealde hálddašanguovllu 2 956 4 956 2 000 2 10 17.06.04 Sámiid Duodji – Riikasearvi sámi duojis – Landsorganisasjonen for samisk husflid Gulaskuddancealkámuš 2 10 000,- . ja muhtun dáiddára ráhkadan diploma . 2 10 . Sven Skjenneberg Meavkki ja Blåtind báhčinguovlluid oktiilaktin . 2 10 - Ruovttoluotta máksin 2 10 - NNo 2 1.6 Mielddus A 3 2 1.6 Mielddus A 2 1.5 Doaibmabijuid evttohusat 3 2 1.5 Doaibmabijuid evttohusat 2 1.4 Áššemeannudannjuolggadusat 2 1.4 Historjjálaš čielggadeapmi 2 2 1.4 Historjjálaš čielggadeapmi 2 1.4 Guorahallanjoavku Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Sámediggi leaba soahpan ahte ovttas nammadit jođiheaddji , nubbinjođiheaddji ja golbma lahttu guorahallanjovkui , man doaibmaáigodahkan lea njealji jagi . 2 1.3 Višuvnnat 2 2 1.3 Višuvnnat 2 1.3 Ođđa boazodoallolága čujuhusat , doaibmanjuolggadusat ja boazolohku Ođđa lága mielde galgá boazolohku mearriduvvot geassesiidadásis , ja dan galgá siida ja orohatstivra dahkat . 2 1.3 Oktavuohta eará plánaide 2 1.3 Njuolggadusaid ráhkadeapmi 2 1.3 Boahtteáiggi hástalusat 2 1.2.3 Sámedikki doaibmaovttadagat 2 1.2.2 Sámedikki váldohálddahus 2 1.2.1 Sámediggi 2 1.2 Váldi , bargu ja bargojoavkku lahtut 1 2 1.2 Váldi , bargu ja bargojoavkku lahtut 2 1.2 Válde- , bargo- ja ovddasvástádusjuogadeami váldobealit , gč. d.g. čuo. 2-0 2 1.2 Višuvdna : Sámi giela , kultuvrra ja identitehta nannen ja ovdánahttin 2 1.2 Ráđđádallamat gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki Sápmelaččain lea álgoálbmogiin dat vuoigatvuohta ahte singuin galgá ráđđádallojuvvot buot áššiin mat njuolga váikkuhit sin dillái . 2 1.2 Riikkaidgaskasaš soahpamušat ja riikkagottálaš láhkamearrádusat Artihkal 27 FN-konvenšuvnnas 1966 nanne : Stáhtain gos gávdnojit čearddalaš , oskkoldatlaš dahje gielalaš veahádagat , ii galgga sis geat gullet dákkár veahádagaide gildojuvvot vuoigatvuohta ovttas iežaset joavkku nuppiid miellahtuiguin , dikšut iežaset kultuvrra , dovddastit ja bálvalit iežaset oskkoldaga , dahje geavahit iežaset giela . 2 1.2 Plánaproseassa 2 1.2 Ovttasbargu Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka 2 1.2 Boahtteáiggi hástalusat 2 1.2 Bargojoavkku mandáhtta Bargojoavkkus lea leamaš čuovvovaš mandáhtta : Ođđa lága olis lea dál boazodoalus álddis ovddasvástádus mearridit alimus boazologu orohaga doaibmanjuolggadusaid mearrideami oktavuođas . 2 1.1.2002 rájes oaččui Sámediggi hálddašanovddasvástádusa máŋgga ortnegii maid Kulturdepartemeanta ovdal lea hálddašan 33. Kulturdepartemeanta lasihii juolludusa dáidda ortnegiidda 2,9 milj. kruvnnuin ovddit jagi ektui , nu ahte ollislaš juolludus lei 29,1 milj. kruvnno . 2 1.1 Álgu 1 2 1.1 Álgu 2 1.1 Álggahus Ođđa boazodoallolágas mii bođii fápmui suoidnemánu 1. b. 2007 , álggahuvvo ođđa proseassa resursahálddašeami ja boazologu mearrideami hárrái . 2 1.1 Teknihkalaš čuolmmat Davvisámi alfabehtas leat čieža bustáva mat eai gávdno dáru alfabehtas . 2 1.1 Mat leat sámi oahpponeavvut ? 2 1.1 Manne dásseárvodoaibmaplána 2 1.1 Instruksa earenoamášvuođat 2 1.1 Guorahallanjoavkku fápmudus Sámi statistihka fágalaš guorahallanjoavku galgá jahkásaččat ovdal golggotmánu 1. beaivvi ovddidit raportta Bargo- ja searvadahttindepartementii ja Sámediggái . 2 1.1 Eaiggáduššanvuoigatvuođa sirdin 2 1.0 Sámedikki organiseren 2 1. teakstaoassi : 2 1. teakstaoassi , lasáhus : 2 1. modeallas lea unnán vejolašvuohta doalahit rabas dialoga áššiid dáfus mat leat bušeahttačiegusvuođat , ii ge das leat guovttebealátvuohta , nu movt ráđđádallanvugiin lea . 2 1. modealla dáfus sáhttá dát vuosttažettiin dáhpáhuvvat dan bokte ahte čalmmustahttá ja struktrurere sámi áššiid barggu buorebut . 2 1. modealla dáfus eai šatta makkárge rievdadusat dálá dili ektui . 2 1. mildosis lea bargojoavku ráhkadan konkrehta evttohusa vugiide mat čuvvot 3. modealla hámi . 2 1. figuvra . 2 1. 09.09.04 04/639-14 Čoahkkimat ja ovddasteamit 2 1,75 miljon kruvnnu . ( gč. Stuorradiggeproposišuvnna nr. 1 Lasáhus nr. 6 ) . 2 1,5 mill kr dás galgá gokčat sámediggeválggaid oassalasti bellodagaid / organisašuvnnaid / listtuid diehtojuohkinbargguid , ja dat galgá maiddái gokčat Sámedikki diehtojuohkinbarggu 2005 ` sámediggeválggaid oktavuođas . 2 1 Čoahkkáigeassu 2 1 ČOAHKKÁIGEASSU 1 2 1 áššemeannudeaddji virgi – sámi kulturmuitofágalaš gelbbolašvuođain 2 1 áššemeannudeaddji virgi – huksenfágalaš gelbbolašvuođain 2 1 Østre 2 1 Ášši 29/04 Sámedikkiid oktasaščoahkin 2 1 Álgu 2 1 ½ virggi sierra mánáidgárddiid doarjaga hálddašeapmái 2 1 miljon ruvnnu eanet Máilmmi čuoigangilvvuid eaktodáhtolašvuođaprošektii 2 1 Vár 2 1 Vuođđu ja fápmudus 2005 miessemánu 11 . beaivvi Ráđđádallanprosedyraid vuođul gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki , mearriduvvon gonagaslaš res. bakte 2005 suoidnemánu 1. beaivvi , mearridii Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 2007 geassemánu 22. beaivvi ásahit sámi statistihka guorahallanjoavkku . 2 1 Var 2 1 Sámi sierrabibliotehka ( SSB ) 2 1 Sámedikki jahkedieđáhus ... > 2 1 Sámediggeráđi ášši R 084/4 2 1 Sámediggeráđi ášši R 083/04 2 1 Sámediggeráđi ášši R 082/04 2 1 Sámediggeráđi ášši R 062/4 Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja sámi dáiddárservviid gaskkas 2 1 Sámediggeráđi ášši R 061/04 2 1 Sámediggeráđi ášši R 058/04 2 1 Sámediggeráđi ášši R 057/04 2 1 Sverre Anderssen , áššeovddiheaddji 2 1 Sven-Roald Nystø áššeovddideaddji 2 1 Sven-Roald Nystø 2 1 Steinar Pedersen Olaf Eliassen 2 1 Ruhta sámi ulbmiliidda juogaduvvo maŋŋil . 2 1 Olav Dikkanen , áššeovddideaddji 2 1 Nuortaguovllu válgabiire / Østre valgkrets 2 1 Mii lea sámi dutkan ja oahpahus ? 2 1 Klemet Erland Hætta , áššeovddideadji Sten Erling Jønsson 2 1 Kap. 701 poasta 21 Sámi dearvvasvuodadutkan 2 1 Kap. 540 poasta 01 6 virggi vuollásaš ráđiide + sámi giellalávdegoddi 2 1 Kap. 206 poasta 50 Sámi oahpponeavvut 2 1 Jørn Are Gaski , áššeovddideaddji Jon Harald Skum 2 1 Jørn Are Gaski ( áššejođiheaddji ) 2 1 Josef Vedhugnes , áššejođiheaddji 2 1 Josef Vedhugnes ( áššejođiheaddji ) Terje Tretnes 2 1 Jon Harald Skum , áššeovddideaddji 2 1 Jarle Jonassen , áššeovddideaddji 2 1 Janoš Trosten 2 1 Isak Mathis O. Hætta Terje Tretnes 2 1 Duogáš Sámi giella ja kultuvra lea ođđasis ealáskeamen maŋŋil go guhkes áiggi lea sordojuvvon ja dáruiduhttojuvvon . 2 1 Doaibmasuorgi 2 1 935 500 ru reastaruđat Interreg – oasseprográmmii Sápmi ja Åarjelsaemien Dajve juohkásit ná : 2 1 558,4 miljon ruvdno speallaruhta falástallanulbmiliidda 2010´s 2 1 326.78 Sámi sierrabibliotehka 3 626 4 626 1 000 2 1 21.09.04 Steinar Pedersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Duppal ruhtadoarjjaortnet NSR:i ferte heaittihuvvot 2 1 002 100 ru leat čadnojuvvon stáhta oassái Interreg ruhtadeamis , Davvi Sápmi 2 1 . Sámedikki jahkásaš bušeahta juogadeapmi 2 1 . Ohcci ferte duođaštit ahte son lea ollesáiggi oahppi skuvllas mii lea dohkkehuvvon oažžut doarjaga Statens Lånekasse for ungdom nammasaš ásahusas . 2 1 . Jus muddenplána dahje viessohuksenplána mearrádusaid geažil huksenrájáid birra geaidnolinnjá siskkobealde dahje eará erenoamáš sivaid geažil opmodat billašuvvá viessosadjin , ii ge dainna sáhte ávkkástallat eará gánnáhahtti láhkai , de galgá gielda máksit buhtadusa árvvoštallama mielde muđuid go dat oamasta opmodaga § 43 vuođul . 2 1 - Ulbmil 2 1 - Oppalaččat 2 1 , Oslo 2 1 ) Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid ássit leat bahčavuođain ferten vásihit ahte Norgga guolástuspolitihkka lea veahážiid mielde rivven sin vuoigatvuođa ávkašuvvat mearraresurssaiguin . 2 1 ) Sámi parlamentáralaš ráđđi 2 1 ) Dasa lassin oaččui Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 1,2 mill kr Olgoriikkadepartementtas . 2 1 ) 52,5 mill kr lea sirdojuvvon kap. 232.01:s. 2 ) Meroštallan 3 ) 2005:s ii leat evttohuvvon juolludus kap. 232 , 01 ja 45 poasttaid bokte . 2 1 ) 2002:s ja 2002 rádjai lea ru ahte juolluduvvon eanandoallušiehtadusas 2 09.30 - 10.00 Regiuvnnaid ovddasvástádus hálddašanreformma oktavuođas ja sámi beroštumit , Roger Ingebrigtsen bokte - filkkaráđđi gelbbolašvuođas ja ovdáneamis , Romssa filkkasuohkan 2 08.07.04 sáddejuvvui cealkámuš kulturministarii , Girko- ja kulturdepartementii ja Stuorradikki Finnmárkku áirasiidda . 2 06 Sámedikki oahpahusossodat 2 05 Sámi ealáhusráddi 2 044/04 Sámedikki jagi 2005 čoahkkinplána . 2 044/04 Sámedikki jagi 2004 čoahkkinplána 2 043/04 Olympiijagilvvut Romssas 2014 2 042/04 Gulaskuddancealkámuš Sámelága ođasteapmái – dievadasmandáhtat 2 041/04 2005/2006 boazodoallošiehtadussii cealkámuš 2 040/04 Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja sámi dáiddárservviid gaskkas 2 04 Sámi kulturmuitoráddi 2 039/04 Duodjeealáhusšiehtadus - lotnolasealáhusaid doaibmadoarjjaortnega joatkka 2 038/04 Sd. dieđáhus nr 44 ( 2003-2004 ) Buhtadusortnegiid birra soahtemánáide ja buhtadusortnegiid birra romaniálbmogii ja boarráset oahppováillat sámiide ja kvenaide 2 037/04 Hálkavári ja Meavkki / Blåtind báhčinguovlu 2 036/04 Sámedikki dieđáhus guolásteami birra ealáhussan ja kultuvran riddu ja vuotnaguovlluin 2 035/04 Ođđa áššiid dieđiheapmi 2 034/04 Gažaldagat Sámediggeráđđái Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul 2 033/04 Sámediggeráđđi doaibmadieđáhus 2 032/04 Vuođđudeapmi 2 03 Sámi kulturráddi 2 02 Sámi giellaráddi 2 013 SÁMEDIGGI , HÁLDDAHUSA DÁSSI 2 010 SÁMEDIKKI POLITIHKALAŠ DÁSSI 2 01.01.2001 rájes organiserejuvvojit kultur- ja ealáhusáššit ovtta ossodahkii . 2 01.01.2000 rájes laktojuvvojit Sámi oahpahusráddi ja Sámi Sierrabibliotehka Sámediggevuogádahkii . 2 01.01.2000 rájes gullaba Sámi oahpahusráđđi , mii dál gohčoduvvo Sámedikki oahpahusossodahkan ja Sámi sierrabibliotehka sámediggevuogádahkii . 2 01 Sámediggi , maiddái Sámi Sierrabibliotehka 2 01 Jodihangolut 27 263 30 075 - 2 812 2 00 Sámedikkis Kárášjogas . 2 / Barkoe- jïh ektiedimmiedepartemente ( AID ) galka nænnoestidh dovne tjöönghkeme- jïh öörnemebarkoem , jïh aaj bæjkoehtimmiem saemien aerpiemaahtoen muhteste Nöörjesne , abpe 1,6 millijovnh kråvnajgujmie . 2 . Čoahkkinjođihangottis galget leat jođiheaddji , nubbinjođiheaddji ja golbma lahtu geat galget dasto jođihit dievasčoahkkima . 2 . vuoigatvuođat mat eamiálbmogiin leat ILO-konvenšuvnna vuođul , sohpet oppalaččat dan eamiálbmotoidnui mii riikkaidgaskasaš servodagas lea . 2 . . . . Vaikko boazodoalloláhka gáhtte ge boazodoallobarggu , de lea liikká dehálaš sihkkarastit eatnamiid geavaheami maiddái plána- ja huksenlága bokte . 2 - Čoahkkin departemeanttain manai nugo vurdojuvvui , ja goappašagat bealit oaivvildeaba ahte proseassain ferte joatkit viidáseappot , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 2 - Šiehtadusat dahkkojuvvojedje geahpedan dihtii daid árvat olu vearjolánaid Eurohpás - Strategalaš atomavearjjuid geahpedeapmi šiehtadallojuvvui - NATO geahpedii dábálaš soahteveaga gearggusvuođa - Balkanis lassánii eahpedorvvolašvuohta . 2 - Šiehtadus sihkkarastá eanandollui buori vejolašvuođaid olahit seamma dienasovdáneami go eará joavkkuin , dadjá eanandoallu - ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 2 - Ášši 07/07 Njuolggadusat suodjalanplánabargui luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin 2 - Árvvusatnin , gulahallan ja ovttamielalašvuohta lea áibbas deaŧalaš gaskal ruvkefitnodagaid ja guovllu eará geavaheddjiid , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli maŋŋá báikediđoštallama dan guovllus Kárášjogas gos Store Norske Gull lea čađahan geahččalanbohkamii 2009:s . 2 - Árvodáhkádus sihkkarastá buori bálvalusfálu boarrásiidda . 2 - Áktejupmi , ovddasvástádus ja jálluvuohta leat suodjalusa guovddášárvvut 2 - vai ovttasbargu oahaphusa sámegielas ja sámegilli sáhttá ovddiduvvot čuovvovaš doaimmat evttohuvvojit : - Ovttastahttit oahppoplánaid buot dásin Váttisvuohtan odne lea go oahppoplánat eai leat ovttastahttojuvvon . 2 - riikkaidgaskasaš ovddasvástádus 2 - ovttas guovddáš eiseválddiiguin geahčadit mo sámi nissoniid dásseárvopolitihkalaš sadji našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat sáhtášii nannejuvvot 2 - ohppiide geain lea sámegiella vuosttaš giellan 2 - ohppiide geain lea sámegiella vierisgiellan 2 - ohppiide geain lea sámegiella nubbin giellan 2 - oažžut doarvái hálddahuslaš resurssaid Sámedikki hálddahussii 2 - nissonperspektiivva integreren Sámedikki bargosurggiin 2 - nannet dásseárvoovttasbarggu Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid gaskka 2 - movttiidahttit organisašuvnnaid , belodagaid ja joavkkuid mat bidjet listtuid sámediggeválgii , rekruteret ja nomineret nissoniid sihkkaris sajiide 2 - leat mielde oažžumin áigái oktasaš seminára dásseárvogažaldagaid birra Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiide 2 - leat mielde oažžumin áigái fierpmádaga ja eará doaibmabijuid eamiálbmotnissoniidda ON:a eamiálbmotlogijagi olis , ja nannet áŋgiruššama eamiálbmotnissoniid guovdu Barentsovttasbarggu ja Arktalaš Ráđi bokte 2 - leat mielde oažžumin áigái doaimmaid mat hábmejit olbmuid guottuid 2 - leat mielde integrereheamen mánáidgárdái ja vuođđoskuvlii čuolmmaid mat gusket gánddaid ja nieiddaid guovttelágan oahpaheapmái 2 - initieret sierra dutkanprográmma sámi servodaga dásseárvo-ja nissonáŋgiruššansuorggis 2 - initieret nissoniid ekonomalaš , máhtolaš ja kultuvrralaš resurssaid ja árvoduddjoma kártema ja oainnusindahkama 2 - initieret guovddáš eiseválddiide bidjat johtui doaibmabijuid mat bissehivčče prostitušuvnna 2 - evalueret válgaortnega , ja árvvoštallat galggašii go válganjuolggadusaid rievdadit nu ahte nissoniidda sihkkarastošii stuorát oassi Sámedikki mandáhtain 2 - eanet nissoniid Sámediggái 2 - defineret nissoniid áŋgiruššansuorgin Sámedikki vuollásaš ráđiid jahkásaš doaibmaplánain ja dikki doarjjaortnegiin , ja jeavddalaččat juohkit dieđuid earenoamážit nissoniidda 2 - buorit eavttut sámi servodaga nissoniin 2 - Vásihusat ovttasbarggus gaskal Ohcejoga ja Deanu gielddaid go guoská doapparhálddašeapmái berrejit ávkkástallojuvvot maiddai earái surggiin , báikkálaš mearradusaid bakte . 2 - Vuosttažettiin čalmmustuvvui ahte finánsaroassu lei šaddan duođalaš maŋŋil olu jagiid systemáhtalaš heajos ruhtajuolludemiiguin ovdalis mearriduvvon suodjalusdoaimmaide - Dasto son čujuhii man njozet geađgemuvrra gahččan váikkuhusat dohkkehuvvojedje » Suodjaluspolitihkalaš birrasat gohccájedje tornerosenahkáriin , - ii ge čáppa prinsa sin boktán , muhto balddonas gii almmuhii sidjiide duohtavuođa maid eai háliidan gullat . ” 2 - Vuosttažettiin loktejuvvojit oktasaš iešsuodjalusa geatnegasvuođat ođđa strategalaš bargui . 2 - Virgelohpi bálkkáin gárvvistit oahpponeavvuid ja daid almmuhit . 2 - Vierisgiella 2 / sámegielas , dárogiealas dahje eŋgelasgielas čiekŋudeapmi ( das lea árvvoštallan ) 227 diimmu 2 - Vejolašvuođat válljet dárogiela vuođđooahpus- dehe logahagas berre lassánit . 2 - Veahkehit go ON ja NATO min dárbbašit . 2 - Veahkehit dássedit guovlluid mat sáhttet dagahit stuora internašunála ráfehisvuođaid ja sođiid . 2 - Vaarjelimmiesurkie stoerre barkoem dorje guktie eatnemedavjh gorredidh skaaran jih deerjemen dïhre . 2 - Tone Finnesen 2 - Terrorismma vuosttildit . 2 - Sávan ahte neahttauskkádat geavahuvvo árjjalaččat ! 2 - Sámi girkoeallimis leat máŋga hástalusa . 2 - Sámi báikegottit dárbbašit gánnáhahtti bargosajiid ja danne lea deaŧalaš čuovvolit daid álggaheddjiid , geat ožžot almmolaš doarjaga Sámedikkis , dadjá sámediggeráđđi Marianne Balto . 2 - Sámekonferánsa lea leamašan dehálaš sámepolitihkalaš ovdáneapmái maŋŋel 2. máilmmisoađi ja dat lea ain hui dehálaš sámi organisašuvnnaide ja sáme- ja álgoálbmotpolitihkkii sihke sisriikkalaš , davviriikkalaš ja gaskariikkalaš perspektiivvas , dadjá Valle . 2 - Sámegielas galgá leat sihkkaris boahtteáigi Norggas . 2 - Sámedikkis lea muhtun oktavuođain doaibman evttohit iešguđet stivrraide ovddasteddjiid ( Sámi allaskuvla , Dearvvašvuođafitnodat , Sámi joatkkaskuvllaide ) Eará nammadeamit ja searvamat : - Boazodoallokonvenšuvnna šiehtadallanlávdegoddi - Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lulde - Eurohpapolitihkalaš forum , Sámediggeráđđi oassálastá - Davviriikkalaš sámi áššiid ámmátorgána . 2 - Sámediggeráđđi ovddida jahkásaččat Sámedikki dievasčoahkkimii politihkalaš čilgehusa dásseárvobarggu ja sohkabealguoskevaš áššiid birra , ja Dásseárvodoaibmaplána ođasmahttojuvvo juohke áigodagas . 2 - Sámediggeráđi mielas lea dehálaš ahte sámiin stuorit gávpogiin lea kultuvrralaš fálaldat ja mii leat ilus go sáhttit doarjut dán prošeavtta , lohká Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 2 - Suomas evttohuvvo ahte ruhtasupmi mii lea várrejuvvon sámegielat oahpponeavvuide berre lasihuvvot go dárbu ja beroštupmi sámegilli ja sámi oahpahussii lea lassanan ja go lea dárbu ovttasbargat davviriikkalaš terminologiija ovdanahttimin . 2 - Suoma luoddahálddašaneiseválddide ja báikkálaš eiseválddiide evttohuvvo ahte ovttas álggahit plánet buordit luotta gaskal Bálojoga ja Gilbbesjávrri lassin luottabuorideami gaskal Ohcejoga- Njuorggána ja GápmasaGáregasnjárgga . 2 - Suoma gulahallanministeria ektui evttohat ahte girdioktavuohta Eanodaga girdigiettis fas álggahuvvo jagi 2005 rájes , daid prinsiphpaid vuođul maid gulahallanministeria bargojoavkju lea evttohan girdiruvttuid hárrái mat unnán geavahuvvojit . 2 - Stáhtas lea geatnegasvuohta čađahit ráđđádallamiid dakkár áššiin mat leat erenoamáš dehálaččat sámiide ja sámi beroštumiide , ja dán áššis lea mus leamaš áigumuš juksat ovttamielalašvuođa Sámedikkiin , cealká guolástus- ja riddoministtar Lisbeth Berg-Hansen . 2 - Stáhtadiehtaga instituhtta . 2 - Soahpamuš rádjaássiduođaštusa birra álkkásmahttá mearkkašahtti láhkai rájá goappáge beallásaš guovlluid ássiid dili , ja nu dat láhčá dilálašvuođaid dasa ahte Norgga ja Ruošša oktavuođat lassánit ja nanosmuvvet . 2 - Soahpamuš nanne guvllolaš ovttasbarggu davvin ja láhčá dilálašvuođaid eanet gáddedoaimmaide , sihke turismii ja eará ealáhusaide . 2 - Searvevuođa ovddas mii hálddašat hirbmat stuora árvvuid , sihke dálá visttiid ja ođđa huksenprošeavttaid . 2 - Ráđđehusa ulbmil lea , ahte ássiin galgá leat govdaoallefálaldat . 2 - Ráđđehusa politihka vuođđun lea politihkas vuoiggalašvuohta ja oktasašvuohta . 2 - Ráđđehusa bušeahttaárvalus ollašuhttá Suodjalusa 2009-2012 guhkes áiggi plána váldoulbmiliid . 2 - Ráđđehus čađaha Kulturloktema dainna ulbmliin , ahte 1 pst. stáhtabušeahta goluin geavahuvvošedje kulturulbmiliidda ovdal 2014 . 2 - Ráđđehus áŋgiruššá oahpu ja boahtteáiggi bargiid ovdii , vuođđooahpahusas gitta rávesolbmuid oahpahussii . 2 - Ráđđehus áŋgiruššá ain nannosit dálkkádat- ja birasdoaimmaid ovdii 2012. 2012 árvalit vuoruhit biras- ja dálkkádatdoaimmaid , maiguin hehttejit mehciid jávkama ja goarráneami ovdánanriikkain , dálkkádateriid oastima , biiladivadiid rievdadeami , oktasaš johtalusa nannema ja ruovdemáđiid huksema , ođasmuvvi energiija doarjuma ja energiijabeavttálmahttima , ja maiddái luonddu máŋggabealatvuođa sihkkarastima . 2 - Ráđđehus árvala muhtin seastindoaimmaid , vai oažžu buoret doaibmamuni bušehttii . 2 - Ráđđehus áigu ovddidit viiddes stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka prinsihpaid birra čakčat . 2 - Ráđđehus áigu láhčit dilálašvuođaid dasa , ahte árvoráhkadeapmi ja ovdáneapmi lassána olles riikkas . 2 - Ráđđehus áigo nannet buohcceviesuid ruhtadili , nu ahte sáhttet dikšut sullii 1,4 proseantta eanet divššohasaid . 2 - Ráđđehus vuoruha doaimmaid , maiguin servodaga dahket oadjebassan . 2 - Ráđđehus vuoruha boarrásiid fuolaheami ja buori dearvvašvuođafálaldaga . 2 - Rádjeguovllu gielddaid oahpahuseiseválddit ávžžuhuvvojit virolaččat lágidit čoahkkimit vai ovttasbargu ovdanivččii . 2 - Rikkis kultureallin nanne sámi gullevašvuođa ja identitehta , ja ealáskuhttá báikegottiid gos olbmot háliidit ássat , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 2 - Riikkaidgaskasaš servodat ferte ovttasbargat orustahttimis vearjogeavaheami , ja militeara veagaid eret riikkaid ja baicca čáhkket saji humaniteara veahkkeorganisašuvnnaide . 2 - Riikka guovddašeiseválddit ja eará guoskevaš eiseválddit galget bargat oaččuhit oktasaš skoviid , dálkkasčujuhusaide ja eará dearvvašvuođa ja sosialdoaimmaide ja / dehe bargat dan badjeli ahte dáhkidit doaimmaid dohkkalašvuođa nuppi riikkas . 2 - Raporttas leat máŋga sierra fáttá , mat gullet iešguđetlágan politihkkasurggiide . 2 - Rabas norgalaš searvevuođa givrodahkan leage juste dat - ahte buohkaid galgat guldalit . 2 - Prošeakta sáhttá buvttihit ođđa doaimmaid ja optimismma vuonain gos guollebivdu lea vátnon . 2 - Prošeakta lea gelddolaš ja ođas . 2 - Ovttastahttit alit oahpahusa ja dutkama Lea dárbu ovttastahttit dutkama ja alit oahpahusa . 2 - Ovttasbarggu nannemis oahppoahussuorggis berrešii ovttastahttit riikkaid oahppoplánaid ja / dehe ráhkadit oktasaš oahppoplánaid . 2 - Ovttasbarggu kártemis leat boahtán ovdan dieđut mat duođaštit erohusaid riikkaid lágain . 2 - Ovdanahttit oahpponeavvuid alit oahpahussii 2 - Otne leat mii čađahan konstruktiivvalaš čoahkkima gos mii leat meannudan ja soahpan evttohuvvon doaimmaid . 2 - Ortnega njuolggadusat rivdet , nu ahte gielddat besset mearridit huksejitgo sii ieža vai dahketgo huksensoahpamušaid ideála oasálaččaiguin , viessohuksenservviiguin dahje eará priváhta oasálaččaiguin . 2 - Ollu máŋggadáfot jearaldagat vurdet čoavdima , nu ahte proseassa šaddat gáibidit ollu , stáhtaráđđi Aasrud dadjalii čoahkkima maŋŋá . 2 - Oktasašjulggaštus rádjalagaš ovttasbarggu nannema birra čájeha ahte Ruoššas ja Norggas lea oktasaš áigumuš das mii guoská ovttasbarggu ovddideapmái davvin . 2 - Oktasaš ruhtadeapmi ja oahpponeavvuid ovdánahttit ( maiddái Ruoŧain ) Vuoitun lea earenoamážit olmmošlaš návccaid jierpmálaš geavaheames . 2 - Ohcejoga sámi logahaga doaimma nannemis ja oažžut nannoset vuođu dán doibmi , de evttohuvvo ahte logahat hálddahuslaččat sirdojuvvo Sámiguovllu oahpahusguovddáža vuollásažžan , muhto nu ahte logahaga oahpahus bisuhuvvo Ohcejogas . 2 - Odne čakčamánu 13. beaivvi , mearriduvvui eamiálbmotjulggaštus ON ’ a váldočoahkkin . 2 - Oahppogirjjit ja eará oahpponeavvut mat dárbbašuvvojit dárgielat oahpahusas berrejit maid leat gávdnamis Suomas . 2 - Norggaáittardeaddji prošeavtta berre doarjut . 2 - Norgga ja Ruošša šiehtadallansáttagottit šadde ovttaoaivilii rádjelinjjá geassima hárrá Barentsábis ja Polarábis , lohká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 2 - Norgga bealis čuovvu ráđđehus politihka sámiid guovdu eamiálbmotjulggaštusa , deattuha , sámeministtar Bjarne Håkon Hanssen . 2 - Norgga bargu lea váikkuhan heakkaid suddjet Libyas 2 - Norgga Báŋkku mearrádus odne ahte lasihit stivrenreanttu 0,25 proseantaosiin , 2,0 prosentii , čuovvu daid signálaid maid Norgga Báŋkku celkkii ruhtapolitihkalaš raporttas njukčamánus . Mun mearkkašan ahte váldostivra maiddái lea árvvoštallan evttohusa ahte ii rievdadit reanttu dainna várain ahte Eurohpás sáhttá ahtanuššan hedjonit ovddasguvlui , dadjá ruhtadanministtar Sigbjørn Johnsen . 2 - Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi berrešii geavahit Sámedikki . 2 - Norga ovdána digitálalaččat ja ođđahutkamušat lassánit neahttagávppašeami bokte , mii illudahttá , muitala ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud cealkámušastis SGD ( SSB ) analysa ektui . 2 - Norga lea earenoamáš duhtavaš go leat olahan ovttamielalašvuođa mekanismmaid ektui mat galget dagahit nuoskkidangeahpideami earenoamážiid ovdánahttinriikkain . 2 - Nordlándda fylkkas lea leat sihke davvisámegielat , julevsámegielat ja lullisámegielat guovllut . 2 - Neahttagávppašeapmi lasiha ođđaáigásaš DGT- bálvalusaid ja gálvo- ja bálvalusealáhusaid ođđahutkamušaid . 2 - NATO soahteveahka galgá leat johttisoahteveahka mii galgá sáhttit doaibmat doppe gos lea dárbu . 2 - NATO kommandodoammahat galgá bargat eanet regionálalaččat . 2 - Mun ovddidan dál ilus sierra plánaveahki sámi kultuvrra luondduvuđđosa sihkkarastima várás buot plánemiin , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen 2 - Mun oainnán ahte álggahuvvon bargu lea hástalussan Boazodoalostivrii , dadjá Brekk . 2 - Mun lean ilus go sáhtán almmuhit historjjálaččat buori girkobušeahta . 2 - Mun lean ilus dál go dálkkádatčoahkkima loahppašiehtadus Mexicoas lea mearriduvvon . 2 - Mun lean hui ilus go mii dál oažžut ođđa departemeantaráđi geas lea nana ja viiddis jođihanvásáhus . 2 - Mun lean hui duhtavaš go Sámediggi ja Nussir ASA odne leat vuolláičállán áigumuššiehtadusa ahte mii galgat gieđahallat Nussira plánaid ruvkedoaimma konsešuvdnaohcamis , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 2 - Mun lean hui duhtavaš daiguin doaibmabijuiguin maid bargojoavku lea ovddidan ja doarjjun evttohusaid ollásit , cealká ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 2 - Mun lean hui duhtavaš ahte dát soahpamuš lea vuolláičállojuvvon . 2 - Mun lean diŋgon alccesan steampala , mas čuožžu ” Dárbbašuvvo čielga giella ” , stáhtaráđđi muitalii . 2 - Mun deattuhan dan ahte min soalddáhiid galgat áimmahuššat buoremus lági mielde , maiddái maŋŋil go leat geargan suodjalusbálvalusas . 2 - Mun dattetge ollásit luohtán ahte stivra , bures ja dárkilit gulahallá bakte áigeguovdilis orohagaiguin , ođđasit mearrida bajimus boazologu nu ahte dat čielgasit čájeha ja duođašta ahte vástida ekologalaš nanaguoddevaš boazodoalu mihttomeari , cealká eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 2 - Mu áhčči lei dálon , eadni fas boazodoallobearrašis . 2 - Mu áhčči ii máhttán dárogiela , ja mu eadni jámii go mun ledjen unni . 2 - Mis lea dáhttu juolludit ruđa ovdaprošektii , dadjá Oskal Eira . Mii áigut maid čavčča mielde doalvut ášši min davviriikkalaš departemeantakollegaide . 2 - Minerálaveahkki láhčá dilálašvuođa dasa ahte sihkkarastojuvvo ahte árvoháhkan báhcá báikegottiide , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 2 - Min áigumuš lea dahkat Bergena gilvopolitihka guovddážin – ii dušše Norggas , muhto Davviriikkain ja áiggi mielde kánske maiddái Eurohpás , gilvodirektevra Knut Eggum Johansen cealká . 2 - Mii ásaheimmet lávdegotti , vai gávnnašeimmet čovdosiid , maiguin sáhttit buoridit geavaheddjiid luohttámuša suorgái , ja mis lea dáhttu čuovvulit ášši politihkalaš doaimmaiguin , vai juksat ulbmiliid , Lysbakken dadjala . 2 - Mii leat válljen álgit daid dieđuiguin maid lea álkimus luvvet čiegusvuođas . 2 - Mii leat maiddái bargamin ovdánahttimis našunála kvalitehtamearkkaid , mat leat oassin riikkaidgaskasaš ovttasbarggus . 2 - Mii leat duđavaččat , lohká Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto . 2 - Mii leat duhtavaččat go nu ollu nuorra guolásteaddjit háliidit bidjat searaid guolástussii , dadjá Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji Marie Therese Nordsletta Aslaksen . 2 - Mii lea olahan buori bohtosiid norgga dearvvašvuođabálvalusas , muhto lea gal vejolaš ain eanet buoridit . 2 - Mii háliidat buori pasieantadorvvolašvuođa dilálašvuođa , ja láhččet vuogádaga mas oahppat dieđihuvvon vahágiin . 2 - Mii eat sáhte dohkkehit ahte skuvlavuogádat beahttá 2 - Mii eat galgga vajálduhttit , ahte ássithan lohket min reivviid ja sin várás mii ráhkadit skoviid , dajai ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Aasrud . 2 - Mii doarjut riikkaviidosaš gilvopolitihka guovddáža ásaheami Bergenii . 2 - Mii Sámedikkis háliidat oažžut ságastallama dáid hástalusaid birra danne go mii oaidnit ahte váilu ollislaš plána ruoná áŋgiruššamiidda . 2 - Menddo ollugat navdet , ahte sii fertejit čállit mohkkájit vai sii orrot nu jierbmái go vejolaš , muhto dat ii dieđusge doala deaivása , čilgii áššiin áŋgiruššan Annetta Cheek . 2 - Mediaid okta deháleamos doaibmamušain lea gozihit mo almmolaš eiseválddit geavahit fámu . 2 - Maiddái dan vuođul go ON ’ a váldočoahkkin mearridii ON-julggaštusa eamiálbmogiid birra čakčamánu 13. beaivvi , lea dát prošeakta deaŧalaš . 2 - Lávdegotti guorahallan čájeha , ahte gávpi ii leat šat dušše gávpi , muhto dat stivre maiddái distribušuvnna , oastimiid ja eanet ja eanet maiddái industriija ja vuođđobuvttadeami . 2 - Láhkaásahus galgá sihkkarastit rivttes vuoruheami ja áŋgiruššama fuolahusbálvalusas , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 2 - Lihku beivviin , buot sápmelaččat ! 2 - Lei áibbas riekta ahte Norga válddi oasi ovddasvástádusas suddjemis siviila álbmoga Libyas . 2 - Leat vihtta gieldda mat eai leat dieđihan válgabohtosiid Statistihkalaš guovddášbyro:i . 2 - Leat ollu sierralágan beroštumit , mat galget fátmmastuvvot , ja lean dál ovddemusat ásaheamen buriid ovttasbargooktavuođaid buot oasálaččaiguin , geaidda ášši guoská , stáhtaráđđi joatká . 2 - Lea lunddolaš ja maiddái riekta ahte ámmáhiin leat iešguđetlágan bohtosat . 2 - Lassin evttohuvvo maid báikkálaš dásis álggahit earenoamáš prošeavtta , vuođđobálvalusaid rádjeovttasbargobuohtalasti ( koordinahtora ) . 2 - Kulturráđis leat stuorra organisatuvrralaš hástalusat ovddabealde , ja mun háliidan dili láhčit nu bures go vejolaš čeahpes fágaolbmuide . 2 - Jus rádjarasttideaddji ovttasbargu galggaš doaibmat , de fertejit leat buorit ortnegat rádjarasttideami , bargiid johtaleami ja tuollodárkkisteami várás . 2 - Irak fallehii Kuwait , ja mii balaimet stuorrasoađi šaddat Persialuovttas . 2 - Guovllu boazoeaiggádiidda ja buvttadanorganisašuvnnaide Suomas , Norgga ja Ruoŧas evttohuvvo lágiduvvot oktasaš čoahkkin , gos sáhttá ságastallat boahttevaš oktasaš doaimmaid bohccobiergobuvttadeami ektui . 2 - Go ovttasbargu oahpahusain sámegilli ja sámegielas ovdanahttojuvvo de lea dehálaš searvat dan bargui maid Sámi parlamentáralaš ráđđi lea álggahan ja mii čielggada sámegielat mánáid oahpahusa davviriikkain . 2 - Go oberst Gadaffi lea geavahan militeara fámu iežas álbmoga vuostá de eanas oassi riikkaidgaskasaš servodagain leat cealkán ahte Gadaffi lea massán jođihanlobálašvuođa ja ahte son berre geassádit . 2 - Go leat nagodan soahpat de dat vuosttažettiin lea rápmi Mexicoi dasa movt sii leat jođihan proseassa ja čoahkkima Cancunas . 2 - Go 82 proseanta sis geat leat vástidan , dadjet ahte gulahallan Fylkkamánniin čađahuvvo rabasvuođain ja luohttevašvuođain , de dat dagaha nana vuođu ovddasguvlui , deattuha Aasrud . 2 - Girji lea klassihkar . " 2 - Giitu áŋgiruššama ovddas Tsjadas 2 - Giella lea árbi maid mii leat geatnegahttojuvvon gáhttet , lei su sáhka konferánsaoassálastiide . 2 - Gielddat ožžot dál stuorát válljenmuni boahtte áiggi fuolahanfálaldaga ráhkadeamis . 2 - Gielddat , mat leat jo huksen dahje leat huksemin fuolahansajiid , eai galgga dás dáhpet . 2 - Gielddaid nana ja dearvvaš ruhtadilli lea buori čálgofálaldaga vuođđun olles riikkas . 2 - Galgá leat buorre boarásmuvvat Norggas . 2 - FAD áigu danin vuolggahit ságastallama ovddasvástideaddji fágadepartemeanttaiguin ja ámmáhiiguin , ja guorahallat ja buoridit ámmáhiid áššemeannudanáiggi , lohka Aasrud . 2 - Eidsvoll-visttis lea earenoamáš mearkkašupmi min riika historjjás . 2 - Eatnasat leat ožžon ávkkálaš vásáhusaid olgoriikka suodjalusdoaimmain , muhto muhtumat gillájit fysalaš ja psykalaš vahágiiguin . 2 - Eanaš ohcamušat leat ovttasbargoprošeavttat gaskal kulturskuvllaid ja SFO . 2 - Eadni ii máhttán sánige dárogiela . 2 - Dát vahágat leat noađđin boazoeaiggádiidda , sihke persovnnalaččat ja ekonomalaččat , dadjá ráđđelahtu Ellinor Marita Jåma . 2 - Dát lea stuora mearkkašupmi petroleadoibmii Barentsábis . 2 - Dát guoská buot dieđuide main lea servodatlaš árvvolašvuohta , maid buohkat sáhttet ávkkástallat , maidda jávohisvuođageasku ii guoskka ja almmuheapmi ii dagat stuora goluid , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 2 - Dát buorre boađus nanne Fylkkamánne dehálaš sajádaga go lea sáhka hábmemis ja čađaheames stáhtalaš politihka daid surggiin main riika beroštumit galget deattuhuvvot seammásgo guovlulaš beroštumit maiddái vuhtiiváldojuvvojit , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 2 - Dát bargu lea dehálaš vai juohke áidna sápmelaš galgá sáhttit ávkkástallat vuoigatvuođa- ja politihkkaovdáneami mii lea dáhpáhuvvan maŋimus moaddelot jagi ja boahtán ávkin sápmelaččaide Norggas . 2 - Dássálagaid jotkkolaš suodjalusnuppástuhttimiin fuolaha Suodjalus buriid bohtosiid juohke beaivvi sihke ruovtturiikkas ja olgoriikkas . 2 - Dál áiggun steampalastit dokumeanttaid , mat leat menddo eahpečielgasat ja sáddet daid ruovttoluotta daidda , geat leat čállán dokumeantta , ja gáibidit čielgasut giela . 2 - Dál mii leat jođus 2 - Dákkár dilis lea earenoamáš dehálaš ahte boazolohku rievdá nu ahte lea heivehuvvon guovllu riggodatvuđđui , deattuha eanadoallo- ja biebmoministtar . 2 - Dáid njuolggadusaid lea Oahpahusdirektoráhta bidjan , ja dáid njuolggadusaid galget skuvllat čuovvut , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 2 - Duollo-ja lassiárvodivat vuohki berre ovttasdahttojuvvot olles davimus rádjeguovllus . 2 - Duiska fas čoahkkanii - Warzsawalihttu lei oalát hádjaneamen - Borgemánus jagi 1991 hehttejuvvui militearaválddigomiheapmi Ruoššas . 2 - Dievas mánáidgárdefálaldaga ulbmila mii leat juksan . 2 - Deaŧalaš lea čađahit buriid gielladoaibmabijuid 2 - Dearvvašvuođadoaimmahagat hálddašit čálgoburiid álbmoga ovddas . 2 - Deanu kulturskuvla hábme sámegielat čájálmasaid mat bures váikkuhit dasa ahte sámi giella čalmmustuvvo , ja dan sivas doarjut mii prošeavtta , lohká Sámediggeráđđi Marianne Balto . 2 - Deanu gieldda prošeakta heive hui bures ráđđehusa ulbmiliidda ahte sámegiella galgá eanet ja aktiivvalaččat geavahuvvot . 2 - Dat mii dál lea dehálaš lea láhččet dieđuid olámuddui ja nu oahppat masa almmolaš dieđut sáhttet geavahuvvot , joatká Aasrud . 2 - Dasto galgá oktasaš doaibmi plánabargu nannejuvvot suodjalit miellahtturiikkaid eatnamiid . 2 - Dakkár áidi addá ovddalgihtii vuorddehahttivuođa guohtumiid geavaheami hárrái ja dat hehtte ealuid mastadeami . 2 - Cancun-šiehtadus fas ásaha luohttevašvuođa ON-prosessii ja dagaha ođđa doaivaga dasa ahte olles máilbmi nagoda čoavdit dálkkádatroasu . 2 - Buot fápmodásin galgá stuorit beroštupmi deattuhuvvot ovttasbarggu dábálaš ovdáneami bakte , ovttastahttit doaimma ja lasihit diehtojuohkima mii heivehuvvo eará eiseválddiide ja olbmuide . 2 - Buorideames máhtolašvuođa de galgá omd. boras ja eará surggiin ásahuvvot kvalitehtaregisttar . 2 - Budejjus áŋgiruššet ealáhusat ja dutkanbirrasat ođđahutkamiin daid ođđa vejolašvuođaid vuođul mat leat miehtá Davvi-Norgga . 2 - Borramušgávpeovttastusaid lávdegoddi čujuha mávssolaš hástalusaide , mat gusket fápmogaskavuođaide , rabasvuhtii ja dieđuide márkanmekanismmaid ja buktagiid birra . 2 - Borramušgávpeovttastusaid lávdegoddi lea árvalan viiddis doaimmaid , maiguin sáhttá váikkuhit gálvolágideddjiid ja borramušgávpeovttastusaid gaskavuođa . 2 - Borramušgávpeovttastusaid lávdegoddi ( Matkjedeutvalget ) lea vuđolaččat guorahallan árvoviđjji fápmogaskavuođaid ja čájehan , ahte fápmogaskavuođat leat nannosit rievdan , nu ahte gávppi dilli lea sakka buorránan . 2 - Boraspirehálddašeami oktavuođalávdegoddi - Boazodoalu árvoháhkanprográmma BÁP-boazu stivra - Norgga-Ruošša oktasaš guolástuskommišuvdna - Guolástusšiehtadallanráđđi - Guolástusa regulerenčoahkkin - Mearranjuiččehasráđđi - Anadroma luossaguollehálddašeami ovttasbargočoahkkin - Davvi-Tromssa ja Finnmárkku dustehusstašuvnnaid foandda lahttu - Álttá máilmmeárbbi / báktegovaid bargojoavku - Davvi-Trøndelága , Nordlándda ja Lulli-Trøndelága biras- ja kultureatnamiid joavku , Sámedikki hálddahus oassálastá . 2 - Bija boahttevaš fiberjohtasiidda bohcciid , ovttastahte goaivunbargguid ja ále bija nu alla gáibádusaid dasa man čiekŋalat goivvohagat galget leat . 2 - Bargu oažžumis boazodoalu ekologalaš nanaguoddevaš ealáhussan lea dál váttis ja dehálaš dásis . 2 - Bargu buohkaide lea vuosttamuš ulbmil . 2 - Bargu addá olbmui ruđalaš iešbirgejumi ja lea mávssoleamos reaidu , mainna eastadit geafivuođa , dásset sosiála earuid ja juksat nissoniid ja albmáid ovttadássásašvuođa . 2 - Badjelaš 400 ohcamuša miehtá riikka čájehit ahte lea stuora beroštupmi báikkálaš čadnon kultuvrii , mánáide ja mánáiguin , nuoraide ja nuoraiguin , muitala máhttoministtar Kristin Halvorsen . 2 - Anne Aasheim lea dat buoremus maid mii sáhttit oažžut dán virgái . 2 - Almmolaš DT-vuogádagaid ođđa standardiseren gáibádusat dahket vejolažžan geavahit sámegiela olu almmolaš surggiin , cealká sámeministtar Rigmor Aasrud . 2 - Alit dási skuvla mii fállá fitnooahpahusa ja fitnodagat ja eará oassálaččat Suoma davimus sámiguovlluin ja Finnmárku ávžžuhuvvojit nannet ovttasbarggu vai oahppodárbbut ja fálaldagat buoriduvvojit guhtet guimiiset fálaldagad ektui . 2 - Ain leat ollu hástalusat sámepolitihkas 2 - Ahte suohkanat leat duhtameahttumat Fylkkamánni plána- ja huksenáššiid meannudemiin ii hirpmáhuhte . 2 - 49. vahkus : juovlamánu 05 . 2 - 47. vahkus : skábmamánu 21 . 2 - 46. vahkus : skábmamánu 13 . 2 - 42. vahkus : golggotmánu 19 . 2 - 39. vahkus : čakčamánu 25 . 2 - 36/10 Ođastuvvon ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja máttasámi fylkkagielddaid gaskka 2010-2013. - 37/10 Válddi delegeren Sámediggeráđđái oahppoplánaid sisdoalu mearrideamis . 2 - 35/10 Sámi girkoeallima strategiijaplána . 2 - 34/10 Duoji ealáhusšiehtadus ođđajagimái 1. b. - juovlamánu 31. b. 2011 - dohkkeheapmi . 2 - 33/10 Suodjalanproseassat sámi guovlluin . 2 - 31/10 Sámedikki cealkámuš 2011/2012 boazodoallošiehtadussii . - 32/10 Sámedikki čoahkkinplána 2011 ja 2012 - rievdadusat . 2 - 30/10 Ođđa áššiid dieđiheapmi . 2 - 29/10 Gažaldagat Sámediggeráđđái . 2 - 28/10 Sámediggeráđđi doaibmađiedahus . 2 - 27/10 Vuođđudeapmi . 2 - 26. b. 2 - 25. b. 1998 ođasmahtii plána , definerejuvvojedje nissonat váldoáŋgiruššansuorgin . 2 - 25. b. 1998 ovddiduvvui Sámedikki dievascoahkkimii guorahallanárvalus . 2 - 25. b. 2 - 2012 bušeahtain áigot sihkkarastit bargosajiid , árvoháhkama ja čálggu boahtteáiggis . 2 - 20. b. 2 - 2 200 eaktodáhtolačča ožžot oahpahusa mii gealbuda sin doibmii . 2 - 19. vahkus : miessemánu 08 . 2 - 18. b. 2 - 12. b. 2 - 09. b. 2 - 07. vahkus : guovvamánu 13 . 2 , maid Agderforskning lea ráhkadan čujuhuvvo ahte Sámi ealáhusráđđái livččii ávki jos ealáhusaid dilli sámi guovlluin analyserejuvvošii vuđolaččat . 2 ( Čájáhusa lágida Eanodaga ealáhussearvi jahkasaččat ođđajagimánu-guovvamánu molsumis ) . 2 ( f ) 8 oahppis fas lullisámegiella váldosuopmanin . 2 ( e ) 17 oahppis julevsámegiella ja 2 ( d ) 443 oahppis davvisámegiella , 2 ( c ) 559 oahppi ožžot oahpahusa fágas sámi giella ja kultuvra . 2 ( b ) 811 oahppis lea sámegiella nubbingiellan , ja sis lea 771 oahppis davvisámegiella , 36 oahppis julevsámegiella ja 64 oahppis fas lullisámegiella váldosuopmanin . 2 ( a ) Leat registrerejuvvon 971 oahppi geain lea sámegiella vuosttašgiellan , ja dan logus lea 950 oahppis davvisámegiella , 21 oahppis julevsámegiella ja ii ovttasge leat lullisámegiella vuosttašgiellan . 2 ( Vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvlalágaid čuovvuleapmi gullá eará institušuvnnaide ) . 2 ( Vrd. maid kap. 8 ) . 2 ( Sárgun : Josef Halse ) 2 ( Sámi I = golbma buolvva sámegiella , Sámi II = unnimusat okta sámi mearka giella dahje bearašduogáš . ) 2 ( Sámedikki vuođđooaidnu lea ahte mohtorjohtolaga mehciin ferte heivehallat báikkálaš diliide . Bievlaluottaid berre nu guhkás go vejolaš bidjat dakko gokko leat jo johtolagat ja geainnut . 2 ( Sáhkavuorru Sámedikkis Kárášjogas 1996 guovvamánu 27. b. ) 2 ( Stoltenberg II ráđđehus ) 2 ( SED = 53,6 proseanta ) 2 ( Leat oktiibuot 27 joatkkaskuvlla mat fállet sámegieloahpahusa . 2 ( Leat oktiibuot 119 vuođđoskuvlla , 48 suohkanis , main lea oahpahus sámegielas ja sámegillii . 2 ( Gávdnojit 55 mánáidgárddi ja ossodaga main leat sámi fálaldagat oktiibuot 644 mánnái . 2 ( Gáldu : Muitalusat ja dáhpáhusat Guovdageainnus 8 ) 2 ( Govva : Trøndelag Folkemuseum / Schrøderarkivet ) 2 ( Govva : Solveig Oskal ) 2 ( Govva : Siri Broch Johansen ) 2 ( Govva : Ragnhild Enoksen ) 2 ( Govva : Per Jernsletten ) 2 ( Govva : Peer Gaup ) 2 ( Govva : Marit & Bill Aubert ) 2 ( Govva : Loyd Villmo ) 2 ( Govva : Fredsvennenes hjelpetjeneste ) 2 ( Govva : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsena govvačoahkkáldat ) 2 ( Govva : Basia Głowacka ) 2 ( Govva : Asbjørg Skåden ) 2 ( Gova luoikan SJSBS ) 2 ( Gova luoikan Magnhild Andreassen ) 2 ( Gova lea Elmine Valkeapää luoikan ) 2 ( Gova lea Anne K. Østby luoikan ) 2 ( Geahča kapihttala ođasmuvvi luondduvalljodagaid hálddaheamis . ) 2 ( Foto : Arvid Petterson / Porsanger bygdebok ) 2 ( Dát gohčoduvvo « buorrin jáhkkun » . ) 2 ( Carsten Smith : Fra Samerettsutvalget til Sametinget . Sáhkavuorru Sámedikkis 27.02.1996 ) 2 ( Bondevika II ráđđehus ) 2 ( Bondevik II Ráđđehus ) 2 ( Astri Andresen : “ Nuppástuhttináigodat . 2 ( Almmuhuvvon earret eará Avisa Nordland nammasaš aviissas , 06.05.2010 ) 2 ( 9 ) Religiovdna 2 ( 2 ) Oahpuid lágideapmi Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dássi : 1.–3 . oahppojahki : Hárjehallanoahppu Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá Sámegiella 30 oahppočuoggá Dárogiella 30 oahppočuoggá Matematihkka 30 oahppočuoggá Oahpahusfága 60 oahppočuoggá 4. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Oahpahusfága 60 oahppočuoggá , vejolaččat guokte fága goabbáge 30 oahppočuoggá , main nubbi sáhttá leat 30 oahppočuoggá skuvlarelevánta fága . 2 ( 2 ) Eará ovttastusain go dat mat leat vuosttaš lađđasa vuolde , lea bealálašnákca dan muddui go oppalaš árvvoštallan čájeha mas erenoamážit deattuha - lea go ovttastusas fásta organisašuvdnahápmi , - lea go stivra dahje eará orgána mii ovddasta ovttastusa olggošguvlui , - lea go ovttastusas formaliserejuvvon miellahttovuohtaortnet , - leat go ovttastusas iežas ruđat , ja - ovttastusa ulbmila ja man birra ášševuolggaheapmi lea ” . 2 ( 13 ) Hálddahusoahppu 2 ( 12 ) Márkanastinfága 2 ( 11 ) Sámegiella ekonomalaš / administratiivalaš fágaid suorgefágan 2 ( 1000 kr:n ) Rev 2006 2 ( 1000 kr ) Evttohus 2005 33 500 5 800 53 900 1 800 95 000 2 ( 1000 kr ) Evttohus 2005 11 000 2 < 8 Departemeantta árvvoštallamat 2 < 18 Ekonomalaš ja administratiiva ... 2 " Vuoruhit sámi dutkamiid ... lea deaŧalaš oassi Romssa universitehta riikkaidgaskasaš profileremis . " 2 " Riikkaidgaskasaš doaimmaheami " vuolde evttohit čuovvovaš doaibmabijuid : 2 " Boazodoallovuoigatvuođa vuođđun lea dat geavaheapmi mii lea dáhpáhuvvan dain guovlluin gos boazodoallu lea leamaš boares áiggi rájes . " 1 –– Lean beroštan das ahte juohkehaš gii háliideaš sámegiela , galgá oažžut fálaldaga iežas dásis ja gáibádusaid maid sáhttá hálddašit . 1 Čázádat ja energiijaáššit , 1 Čázádagat leat Norgga luonddu dehálaš oasit . 1 Čázádaga leat dál lihttoláigohan bivdiid- ja guolástansearvi davábealde njárgga , nu ahte Unjárgga olbmot leat massán ovtta sin dološ válljodatguovlluin . 1 Šáttai automatihkka , go gullen sámegiela , de giddejin beljiid , go dathan lei giella mii mahkáš ii gullan munnje . 1 Čáppagirjjálašvuohta mii lea jorgaluvvon sámegillii , váldoáššis mánáid ja nuoraid várás 1 Čáppagirjjálašvuohta man originálamánus lea sámegillii , čáppagirjjálašvuohta erenoamážit mánáid ja nuoraid várás 1 Čáppa dálkin manai luohkká dohko niestti borrat . 1 Čálus čájeha ahte dál lei boahtán áibbas ođđa suorgestruktuvra skuvlii , mii sulastahttá suorgejuohkima dáru fidnoskuvllain ja duodjeskuvllain : 1 Čálus oassi leat váldon kápihttaliin maid leat čállán : Svanhild Andersen , Torunn Pettersen , Magritt Brustad , Øyvind Rustad , Jon Todal ja Yngve Johansen . 1 Čálus lea sihke dárogillii ja sámegillii , ja orru leame Hans J. Henriksen guhte lea jorgalan dan . 1 Čálus lea rievdaduvvon hámis jorgaluvvon ja almmuhuvvon eŋgelasgillii Acta Borealias 2003 , nr. 2 . 1 Čálus lea dás dan hámis nu go son ieš dan čálii . 1 Čálus Stavanger Aftenbladas 1 Čálus Nationen-áviissas 1 Šállošit hui sakka dan go sámi museat eai leat ekonomalaččat nannejuvvon nugo lei vurdojuvvon ja nugo lei lohpiduvvon museaođastusas , dadjá Nyvoll loahpas . 1 Šállošit go árat dán jagi gárttaimet vásihit balddusovdamearkka man oktavuođas finnmárkkukomišuvdnii juolluduvvui birrasii 7,5 miljon ru jahkái 2010 . 1 Šállošahtti lea go sii eai leat olus maidige oahppan . 1 Šállošahtti lea go mii leat maiddái ožžon dakkár dieđuid ahte sámi mánát dávjá deaivvadit bálvalusain mas ii leat gelbbolašvuohta eaige ane muittus ahte mánás lea sámi identitehta . 1 Šállošahtti lea go dát riikkaidgaskasaš ovdánahttin ii leat joavdan Norgii nu ollu . 1 Šállošahtti lea go Sámediggi ii lean bovdejuvvon searvat Norgga delegašuvnna mielde dálkkádatkonferánsii Poznanis čakčat 2008 . 1 Čállosis skuvlajagis 1954/55:s muitaluvvo ahte dán rádjái ii leat čađahuvvon eksámen guđege fágas , muhto lea jurdda geahččalit čađahit eksámena giđđat 1955:s . 1 Čállosis Melding om skolene i Finnmark 1945–70 čállá skuvlahoavda Per Gulbrandsen : « Suohkana oahpaheaddjidilli lea leamaš hui molsašuddi , muhtun báikkiin oažžu dadjat eai oppa leatge oahppan oahpaheaddjit , nuppiin fas leat dušše oahppan oahpaheaddjit . 1 Čállosii leat váldán vuođu sierra oassečielggadusas sámi girjerájusbálvalusa birra . 1 Čállosat galget vástiduvvot dan gillii maid sáddejeaddji lea geavahan . Reivelonuhallan alrnrnolaš ja priváhta sámi institušuvnnaiguin ja organisašuvnnaiguin olggobealde hálddašanguovllu , galget dahkkot sáme- ja dárogillii . § 1 Čállosa teaksta suodjala mearrádusa gáhttet ideála kultuvrra ja dakkár kultuvrralaš dovddahanvugiid go giela ja oskku . 1 Čállosa leat ráhkadan daid riikkaidgaskasaš veahkkeneavvuid bokte maidda dat golbma riika leat čadnojuvvon . 1 Čállosa lea Wringsted čállán ja 36 olbmo vuolláičállán . 1 Čállosa gávnnat dán interneahttačujuhusas 1 Čállosa doallevašvuhtii sáhttá dajat ahta dan áigge ledje eanas sápmelaččat dálu olbmot , ja sápmelaččat ledje máŋga čuođi jagi máksán vearu , dávjá máŋgga stáhtii . 1 Čállojuvvoje guokte raportta boazodoalloskuvlla ja dan birrasa birra vuosttaš jagi . 1 Šállobuhtaduslávdegotti beavdegirjji čálahus 1 Šállobuhtaduslávdegoddi čuovvola ráhkkaneaddji ásahusaid árvvoštallama ja loahppacealkaga . 1 Šállobuhtadus daidda sámiide ja kvenaide , geat eai ožžon oahpu nuppi máilmmi soađi ja dáruiduhttinpolitihka geažil . 1 Čállivirgi doalahuvvui dain áigodagain go stáhtaministtar maiddái jođihii ovtta departemeantta . 1 čállit čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosateavsttaid 1 čállit teavsttaid mat muitalit , válddahallet dahje almmuhit čálli áddejumiid 1 čállit teavsttaid geavahettiin iešguđetlágan gálduid ja váikkuhangaskaomiid 1 čállit oktilit persovnnalaš ja doaibmi giehtačállagiin 1 čállit oktiičadnon ja doaibmi giehtačállagiin 1 čállit muitalusaid , divttaid , reivviid ja áššeteavsttaid 1 čállit muitaleaddji ja válddahalli teavsttaid 1 čállit ja ovdandivvut vásáhusaid filbmageahččamis ja girjjálašvuođalohkamis 1 čállit hutkkálaš teavsttaid iešguđetlágan šáŋrain 1 čállit diđožiid , sániid ja oanehis cealkagiid 1 čállit beaivválaš dili birra dieđuid ja teavsttaid 1 Čállinváttisvuođaid geažil lean álohii ferten bivdalit earáin veahki . 1 Čállinvuohkedárkkistus lea maiddái mávssolaš neavvu skuvllas ja giellaoahpahusa oktavuođas . 1 Čállinvuohkedárkkistus davvisámegillii ja julevsámegillii ráhkaduvvui jagi 2007 . 1 Čállingottis lea maid stáhtaráđi militeara sadjásaš . 1 Čállingottis bargá buvttadeaddji / beaivválašjođiheaddji . 1 Čállingotti ulbmil lea dađistaga gokčat buot sámegielaid . 1 Čállingoddin doaibmá dat sámediggi mas lea presideanta . Sámedikkit ruhtadit barggu . 1 Čállingoddin doaibmá dat Sámediggi geas lea presideanta . 1 Čállingoddi ásahuvvui ođđajagimánus 2008 ja oažžu stáhtusa riikkaidgaskasaš organisašuvdnan . 1 Čállingoddi áigu 2008 rájes bidjat johtui Barents-kulturprográmma mii maid lea veahkkin oččodit lagat ovttasbarggu guovllu álgoálbmogiiguin . 1 Čállingoddi mas dál leat guokte bargi , lea ovtta sajis Sámedikki kantuvrraiguin Guovdageainnus . 1 Čállingoddi lea álggahan diehtojuohkingihppaga ja eará diehtojuohkinávdnasiid jorgalahttima , ja ruovttusiiddu dieđuid ođasmahttima . 1 Čállingoddi lea hálddahuslaččat čadnojuvvon departemeantaráđđái . 1 Čállingoddi lea Guovdageainnus , seamma lanjain gos Sámedikki kantuvrrat leat . 1 Čállingoddedoaibma čuovvu dan sámedikki mas lea presideantadoaibma . 1 Čállingoddedoaibma juogaduvvo dál gaskal Romssa fylkkagieldda ja Davvi-Trøndelága fylkkagieldda . 1 Čállin lei noađđin su olggiide . 1 Čállin lea vuohki ovdánahttit ja struktureret fuomášumiid ja jurdagiid ja lea maid gulahallanmálle ja oahppanvuohki . 1 Čállin lea vuohki ovdánahttit ja hábmet fuomášumiid ja jurdagiid , muhto maid gulahallanmálle ja oahppanvuohki . 1 Čállin : Kirsten Anne Guttorm ja Kåre Balto 1 Čállin : Inger Eline Eira Buljo Gažaldat Sámediggeráđđái : 1 Čállin : Inger Eline Eira Buljo Gažaldat Sámediggeráđđái / Čoahkkinjođihangoddái / Bearráigeahččanlávdegoddái 1 Čállin : Anne Marie Hætta Lennart Mikkelsen 02.04.08 . Synnøve Solbakk 03.05.08 Per Anders Bær 1 Čálliidlágádus 1999 [ 12 ] Bisma Johannes N. Skaar vuolggahii Norgga Sámemiššovnna álggaheami 1888:s. miššovnnas ledje sámegielat sárdnideaddjit ja maŋŋil searvegottedivššárat . 1 ČálliidLágádus áigu maiddái almmuhit " Muitalus sámiid birra " ođđadárogillii ja eaŋgalasgillii , maid vuođđun lea sámegiel originála . 1 ČálliidLágádus oaččui doarjaga gitta 1 262 000 ru rádjái ovddidit ja buvttadit 3 fáddágihppaga ja oahpaheaddjibagádusa davvisámegillii OEE fágii 5.-7. luohkkái . 1 ČálliidLágádus dat háliida almmuhit Johan Turi girjji " Muitalus sámiid birra " ávvu- ja hearvagirjin . 1 Čálliid Lágádus 2001 Tanens skolestyre : Skoleplan for Tanens folkeskoler . 1 Čálligihpa Eva Jensen ilmmai dárogillii ja jorgaluvvui sáme- ja ruoššagillii ge . 1 Čálligihpa Eivor Bergum almmustahttojuvvui sámegillii ja Cora Sandel-gihpa jorgaluvvui maiddái ruoššagillii . 1 Čálli / konsuleanta - arkiiva - bistevaš virgi - 3. almmuheapmi - Ref. nr. 08/5017 1 Čálle aviisii mu birra . 1 Čáliheddjiid lohku 1989 1993 1997 2001 2005 2009 1989-2009 1 čáliheapmi sámi jienastuslohkui § 2-6 vuođul eaktuda ahte persovdna ieš gáibida dan seammás go duođašta ahte atná iežas leat sápmelažžan , ja geas lea juogo a ) sámegiella ruovttugiellan , dahje b ) lea váhnen , áhkku / áddjá dahje máttaráhkku / máttaráddjá geas lea sámegiella ruovttugiellan , dahje c ) lea mánná persovdnii gii čuožžu dahje lea čužžon sámi jienastuslogus . 1 čáliheapmi sámi jienastuslohkui lea ovdánan positiivvalaččat go 1989:s ledje 5497 olbmo čálihan jienastuslohkui ja 2001:s ges 9921 olbmo čálihan jienastuslohkui . 1 Čálihanáigemearri beassat jienastit dán válggas lea miessemánu 31. b. 2005 . 1 Čálihanskovvi gávdno Sámedikki neahttasiidduin . 1 Čálihanohcan sáddejuvvo Sámediggái ja ferte ovdal dii. 21 čakčamánu 14. b. dohko joavdat . 1 Čálgopolitihkka 1 Čálgopolitihkalaš ossodagas lea ovddasvástádus dan politihkas mii čatnasa sisaboahtosihkkarastimii buohcuvuođaruđa , veajuidahttinruđa , barguimáhcahandoarjaga , áiggi dáfus ráddjejuvvon bargonávccahisvuođaruđa ja álbmotoaju bargonávccahisvuođaealáhaga olis , ja vel ekonomalaš sosiálaveahki olis . 1 Čálgopolitihkalaš barggus lea maid ovddasvástádus Oadjorievtti etáhtastivrejumis ja ođđa Bargo- ja čálgoetáhtas . 1 Čálgoortnegiid njuolggadusat duojis 1 Čálgoortnegiid duojis lea šiehtadusa mielde 320 000 ruvnno . 1 Čálgoortnegat boanddaide nannejuvvojit 55 miljovnna sturrosaš juolludeami bakte . 1 Čálgoortnegat ( Ohcamat meannuduvvojit dađistaga . ) 1 Čále sániid nu dárkilit go vejolaš . 1 Čále ovtta dahje máŋga sáni ohcangieddái . 1 Čále nástemearkka jus áiggut ohcat sániid main lea rabas geažus . 1 Čále geavaheaddjinamat . 1 Čále aisttonmearkkaid " " jus áiggut ohcat máŋga sáni earenoamáš ortnetvuoru mielde . 1 Čále OR máŋgga sániid gaskkas jus háliidat gávdnat daid siidduid main leat juogo okta dahje máŋga ohcansániin . 1 Čále - mearkka ( minus ) ovddabeallai dan sáni maid ohcan galgá hilgut . 1 Čálalašvuohta servodagas lassána , earenoamážit digitála gulahallanvugiid ovdáneami geažil . Gáibádus hálddašit čálalaš ovdanbuktima iešguđet šáŋrain lea sturron . 1 Čálalašvuohta servodagas lassána , earenoamážit digitála gulahallanvugiid ovdáneami geažil . 1 Čálalaš gáldut : Devik , Bjørn Arnfinn : Sameskolen i Havika 1910-1951 . 1 Čálalaš gulahallan váldooasis lea lohkan ja čállin guovddážis ja mearkkaša dan ahte ipmirdit earáid teavsttaid ja čálalaččat gulahallat earáiguin . 1 Čálalaš evttohus eanemusat 1-2 siidosaš ákkastallamiin sáddejuvvo árvvoštallanlávdegotti čállái : 1 Šákšabivddu ii galgga rahpat ovdalgo mii diehtit eanet makkár váikkuhusat das leat ekovuogádahkii vuonain ja miehtá rittu . 1 Čájálmasas čájehuvvojit maiddái govvadáiddára Elisaeth Werps dáidagat nu movt dat leat govahuvvon románas . 1 Čájálmasas " Jovsset ja su vieljat " . 1 Čájáhusbuhtadusortnega hálddašeapmi 1 čájáhusbuhtadas sámi kulturinstitušuvnnaide 1 Čájáhusat ja gaskkusteapmi 1 Čájáhusas leat dáidagat maid mánát Unjárgga skuvllas , Stuoravuona skuvllas , Kárášjoga kulturskuvllas , Aarborte skuvllas ja Divttasvuona skuvllas , ja maid Naina Helen Jåma Wigdahl Snåases eret ja Anna- Kajsa Partapuoli Skániin eret leat ráhkadan . 1 Čájáhusas lea oassi Galleri Beaiveratta:s . 1 Čájáhusareálain ja bibliotehkas lea láhttis massiivvalaš eaikaparkeahtta . 1 Čájáhusa geahččamen lei dušše okta mu dološ skuvlaskihpáriin . 1 Čájáhus « Sápmi – našuvdna riegáda » čilge sámiid politihkalaš čoahkkaneami álbmogin , ja dat čoahkkaneapmi lea leamaš ovddit čuohtejagi gaskkamuttu rájes . 1 Čájáhus « Sámi kultuvra » lea vuosttaš čohkkejuvvon čilgehus sámi kulturhistorjjás ja lei dalle go ráhkaduvvui láidesteaddjin sámi historjjá ja kulturárbevieru ovdanbuktimis . 1 Čájáhus ráhkaduvvo jagi 2011 vuosttas jahkebeali , ja viiddiduvvon oasi museadoaimmat ja girjerádju rahppojuvvojit álbmoga geavaheapmái geasset jagi 2011 . 1 Čájáhus maid stáhtaráđđi Enoksen doalai preassakonferánssas pdf . 1 Čájáhus lea ráhkadan neahttabáikki mii lea erenoamážit skuvlla atnui jurddašuvvon ( http://sapmi.uit.no ) . 1 Čájáhus geahččala vuosttamužžan guovdilastit mo ovttaskas olbmot ođđa jurdagiid ja doaimmaid bokte , álggahedje sátnádallamiid ja doaibmabijuid mat vehážiid mielde hábmejedje ja devde ođđa Sámi . 1 Čájáhus galgá dahkat oainnusin sámi kulturovdáneami boares gálduid rájes gitta dan dillái mii lea 20. jahkečuođis . 1 Čájehuvvui ahte stáhta lei oasttán hotealla dávviriid haga , nu ahte hoteallaeaiggát lei váldán buot dávviriid mielde , earret eará buot gievkkanreaidduid . 1 Čájehuvvui ahte gurssat ledje hui bivnnuhis doaimmat . 1 Čájehuvvui ahte dát eavttut eai dollojuvvon . 1 Čájehuvvui ahte bargu lei sihke viiddis ja váttis , mii dagahii ahte bargu ádjánii guhkit go jurddašuvvon . 1 Čájehuvvojin gávttiin 1 Čájehuvvo maiddái , ahte dat sámenuorat , mat leat geargan ovccijahkásaš skuvllas ja máhtte dárogiela áibbas čielgasit go gerge skuvllain , dat geavahit sámegiela seammá láhkái go ovdal , go dat bohtet ruoktut ja dáppe márkanis maid nu . 1 čájehuvvo dattetge ahte EDB-čálihuvvon jienastuslohku iešalddis ii leat leamaš doarvái dasa ahte jienastuslohku šattai riekta . 1 Čájehuvvo ahte heajos dálveguohtumis atná áldu eambbo návccaid iežas birgehit go miesi , mii lea nuppeládje go de go leat buorit dálveguohtundilálašvuođat . 1 Čájehuvvo ahte heajos dálveguohtumis atná áldu eambbo návccaid iežas birgehit go miesi , mii lea ládje go de go leat buorit dálveguohtundilálašvuođat . 1 Čájehuvvo ahte go sámi álbmot dáruiduvai ja čuovuhuvvui mielde ovdáneapmái , de nagode sii gilvalit dáru sogalaččaiguin , sihke bargguin ja girjjálaš oahpa dáfus . 1 Čájehuvvo ahte dát lea váttis fáddá juste dan dihtii go sámi historjjá birra ii leat oahpahuvvon ovdalaš mearrasámi suohkaniin , nugo ovdamearkka dihte Láhpis . 1 čájehit oktasaččat buot bálvalussurggiid ja buot 2.100 bargi , cealká Romssa fylkkasuohkana gullahallanhoavda , Knut Are Mortensen . 1 čájehit movt giella rievddada dilálašvuođa , áiggi ja báikki mielde 1 čájehit goal lea váldocealkka ja oalgecealkka , ja geavahit iešguđet cealkkaráhkadusaid 1 Čájehan lea ahte sis geat eai leat mielde oktasaš doalus leat stuorát hástalusat oažžut sadjásačča . 1 Čájeha dávjá ahte mii bidjat ođđa bargguid earret eará vuollásaš ráđiide jahkásaččat , ja ma ? ná bušeahta meannudeami oktavuođas orrut dego vajálduhttimin daid mearrádusaid maid ovdal leat dahkan . 1 Čájeha ahte váikkuhangaskaoapmerehketdoalus 2009:s lea oktiibuot 3 378 183 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte politihkalaš dási doaibmagoluin lea vuolláibáza -1 351 444 ru. . 1 Čájeha ahte politihkalaš doaibmadási doaibmagoluin lea 1 022 557 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte poasttas kulturovddideapmi lea vuolláibáza -638 063 ru. . 1 Čájeha ahte poasttas kulturovddideapmi lea 836 050 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte poasttas kulturmuitosuodjaleapmi lea badjebáza 325 946 ru. . 1 Čájeha ahte poasttas kulturmuitosuodjaleapmi lea 565 900 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte poasttas giellaprošeavttaide hálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde lea 497 450 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte poasttas giellaprošeavttaide hálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde lea 1 880 133 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte poasttas ealáhusovddideapmi , árvoháhkanprográmma ja duodješiehtadusa lea 1 608 933 ruvdnosaš badjebáza . 1 Čájeha ahte ohcanvuđot doarjagiin sámi oahpahussii lea badjebáza 3 856 905 ru. . 1 Čájeha ahte ohcanvuđot doarjagiin oahpahussii lea -1 362 845 ruvdnosaš vuolláibáza . 1 Čájeha ahte kampánja nissonolbmuid ektui lea leamaš beaktil , ja nissonolbmuid lohku lea lassánan 36 proseanttas 46 prosentii . 1 Čájeha ahte dat lea máilmmiviidosaš ođđa osku ja ruhtafámolaš sierrasearvi mii lea ohcamin dievaslaš olbmo , viisá mii lea bajábealde buot eará viisáid . 1 Čájeha ahte Sámediggeráđis lea -373 567 ruvdnosaš vuollebáza . 1 Čájeamis oaččuiga luhkáid sámediggepresideanttas Egil Olli . 1 Čáhputvuovddi hálddahii álggus stáhta beales Romssa Vuovdehálddaheaddji , muhto 1936 rájes Sámedoaibmahat , ja 1980 rájes Statskog ( Stáhtavuovdi ) . 1 Čáhkkehit sámi eanandoallopolitihkalaš biire našuvnnalaš eanandoalloperspektiivii 2 . 1 Čáhci bođii bohccráigge siste gáivvos mii lei várrevealtti vuolde skuvlla bajábealde . 1 Čáhci , impedimeanta , gilvojuvvon eanan ja huksejuvvon guovllut gessojuvvojit eret . 1 Čáhceviežžan ja muoraidsahán lei juohkebeaivválaš doaibma . 1 Čáhcesuolu , Narviika , Harstad , Leikanger ja Molde leat dakkár gielddat , maidda leat maŋimuš jagiid lasihan doaimmaid ja bargiid . 1 Čáhcesullos bođii daláš skuvladirektevra Gjermundsen , sámekonsuleanta Hans Henriksen ja Sámiradio Kathrine Johnsen . 1 Čáhcesullo giddagasas leat guokte sámegielalaš bargi , ja Finnmárkku friddjafuola kontuvrras lea okta sámegielalaš bargi . 1 Čáhcerusttega ja kloáhkkavuogádaga huksen ja gieldda buohccestobu ja boarrásiid siidda huksen 1 Čáhcedoaimmahagaid beaivválaš jođiheapmi galgá leat starggas , vai sii bures nagadit dustet vejolaš heahtediliid . 1 Čuvvot go gustovaš njuolggadusat Sámediggeráđi mielas sámi árbevieruid ja riekteáddejumiid ? 1 Šuvggajođáldaga ( bredbånd ) ja eará telekommunikašuvnna huksen lea maid vuođđoášši dakkár strategiijas mas áigumuš lea buoridit geavahahttivuođa ja guvllolaš integrašuvnna , geahča váldofáttá 3 - Logistihka ja siskkáldas struktuvrra . 1 Čuvgejuvvui maid ahte lei buorre doaivva gávdnat sámi oahpaheaddji Mortensena sadjái « Láhpi sámi ja Ákšovuona skuvlabiirii » . 1 Čuvgehuslágádusa foanda galgá fuolahit girkolaš ulbmiliid Vuođđolága § 106 vuođul ja lága vuođul Čuvgehuslágádusa foandda birra . 1 Čuvgehusdoaimmahaga ( Opplysningsvesenet ) foandda bajimus ovddasvástádus gullá ossodaga vuollái . 1 Čuvgehusbargu ealáhusa historjjá , iešlági ja vuođu birra lea deaŧalaš oassi nággoeastadeaddji doaibmabijuin . 1 Čurbošeapmi 1 Čuožžut gurut bealde : Jan Johansen , Inger Anna Johansen , Inga Eira , Åse Amundsen , Inger Johansen , Georg Johansen ja Willy Grøtte . 1 Čuoččun dás stuora vuollegašvuođain , norgga ráđđehusa ovddasteaddjin , ja buvttán dearvvuođaid ja sávan lihku stuorámus sámi váldoorganisašuvdnii 40. riikačoahkkimiin . 1 Čuožžume : Torill Grøtte , Anne Lise Johansen , Berit Johansen , Anne Kirsten Eira ja Marit Utsi . 1 Čuoččuimet ja lávlluimet . 1 Čuoččuhuvvo ahte muhtun sajiin geavahuvvo « siskkáldas iešlágasteapmi » almmá dan ahte eiseválddit čuovvulit dan moktege . 1 Čuoččuhus mearkkaša eahpenjuolgadit ahte guovlu gullá Olmmáivákki veahkadahkii oktasaččat muhtun lágan gilisearveopmodahkan . 1 Čuožžovaš kapihttalis lea vuolgga ovtta válgadutkanprográmma oasseprošeavttas . 1 čuožžilii maiddái dárbu šiehtadallat čilgetkeahtes gažaldagain mat guske eamiálbmogiid vuoigatvuođaide . 1 čuowuvaš 1 Čuovvuvaš lasáhus evttohuvvo vel : 1 čuovvut álbmotrievttálaš ráđđádallangeatnegasvuođaid oččodit beaktilet ovttasdoaimma ráđđehusa ja Sámedikki gaskka bures doaibmat ráđđehusa dábálaš bušeahttaproseassa ektui bidjat stuorát ovddasvástádusa departemeanttaide go dál lea dakko bokte ahte bušeahttaproseassas deattuhuvvo oktasaš ipmárdus sámi servodaga dilálašvuhtii ja ovdánandárbui váikkuhit ráđđehusa barggu ja oktiiheiveheami nannemii ja doaimmaheapmái sámiguoskevaš áššiin nannet Sámedikki vejolašvuođa ieš vuoruhit doaimmaid sámi kultuvrra várás nannet Sámedikki ságastallama sámi siviila servodagain láhčit dili ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádus- ja fápmosuorggi váikkuhit dasa ahte čielggadit Sámedikki sorjjakeahtes dili . 1 čuovvut prošeavtta matematihkaoahpahusa kvalitehta hárrái – KIM- prošeakta sámi skuvllain 1 čuovvut evaluerenbarggu mii álggahuvvui Ođastus 94 oktavuođas dainna ulbmiliin ahte kártet makkár bohtosiid ođastus lea buktán sámi ohppiide . 1 čuovvut DOB-plána mii dál lea meannuduvvome Girko- oahpahus- ja dutkandepartementtas . 1 Čuovvumuš sáhttá hui farga leat dat ahte sámegiella njuohkána dárogillii , ja ahte beaivválaš dárbu geavahit sámegiela unnu olbmuid gaskkas . 1 Čuovvuleapmin mearrádussii áššis 21/99 Sámi kulturviesuid ollislaš plána — vuoruheapmi , dollojuvvui golggotmánu 11. b. hálddahusa dási čoahkkin Kulturdepartemeanttain . 1 Čuovvuleapmin lea várrepresideanta 05.01.00 doallan čoahkkima dearvvasvuođadirektøra Anne Alvik fágabargiiguin , gii lea WHO stivrra davviriikkalaš ovddasteaddji . 1 Čuovvuleapmin dása lea Sámediggi dál ovttas gielddain bargamin nannet mánáidgárddi giellafálaldaga . 1 Čuovvuleapmi 3 jagi maŋŋá , oktiibuot 4 jagi 1 Čuovvulan dihte dán barggu dollui 08.05.00 čoahkkin Sámedikki hálddahusa , Deanu , Gáŋgaviikka ja Bearralvákki gielddaid ja Guolástusdirektoráhta Finnmárkku guovllukántuvrra gaskka . 1 Čuovvovččat válljejuvvojedje válgalávdegoddái : 1 Čuovvovččat válljejuvvojedje Sámediggeráđđái : 1 Čuovvovaččat čilget mat dán guovtti ášši váldočuoggát leat , ja mo Ráđđehus árvvoštallá duomuid . 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje sámi parlamentáralaš ráđđái : 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje plána- ja finánsalávdegoddái : 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje ealáhus- ja kulturlávdegoddái : 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje bearráigeahččanlávdegoddái : 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje bajásšaddan- ja oahppolávdegoddái : 1 Čuovvovaččat válljejuvvojedje Sámedikki čoahkkinjođiheaddjin : 1 Čuovvovaččat ovdanbuktit muhtun loguid mat gávdnojit jienastuslogu ahkejuogu birra válggain jagiid 2005 ja 2009 . 1 Čuovvovaččat leat nammaduvvon lahttun ja persuvnnalaš várrelahttun Sámedikki válgalávdegoddái : 1 Čuovvovaččat leat juohkán disipliinnaid :  luonddufágat : biologiija / fysiologiija  humanisttalaš fágat : arkeologiija , filosofiija , historjáfágat , religiovdnadieđafágat ja giellafágat ;  medisiidna ja dearvvašvuođafágat ;  riektedieđa ;  servodatfágat : antropologiija , pedagogihkka , stáhtadieđa , plánen ja sosiologiija . Juohke fágasuorggi lohkamiin leat mielde ovdalaš doavttergrádat , dr. philos. ja PhD oahput . 1 Čuovvovaš čuoggát sáhttet leat vuolggasadjin servodatoasi láiddanjuolggadusaid sisdollui : 1 čuovvovaš árvalusa : 1 Čuovvovaš áirasat ožžo virgelobiid : 1 Čuovvovaš váldočuoggát leat mielde prošeavttas : 1 Čuovvovaš virggit leat rahpasat main ohcanáigi lea 16.12.08 : 1 Čuovvovaš virggit leat rahpasat main ohcanáigi lea 09.01.09 : 1 Čuovvovaš virggit leat rahpasat main ohcanáigi lea 04.03.09 : 1 Čuovvovaš virggit leat rahpasat main ohcanáigi lea 01.07.2009 : 1 Čuovvovaš virggi lea rabas mas ohcanáigi lea 18.05.2009 . 1 Čuovvovaš vihtta sámi dáiddársearvvi leat lahttun Sámi Dáiddárrádis ( SDR ) : Sámi Girječálliid Searvi ( SGS ) , Sámi Dáiddačehpiid Searvi ( SDS ) , Juigiid Searvi ( JS ) , Sámi Teáhtersearvi ( STS ) , Foreningen Samiske Komponister ( FSK ) . Sámi dáiddárráđđi juohká ekonomalaš rámma ovttaskas organisašuvdnii ja SDRii . 1 Čuovvovaš tabeallain ja figuvrrain geavahit “ SED-guovllu ” mii lea Sámedikki ealáhusovddideami doarjjaortnet guovlu , ovdal gohčoduvvon SOF-guovlu . 1 Čuovvovaš skuvllat galget leat galbejuvvon sámegillii , maiddái siskkabealde : • • 1 Čuovvovaš rievdadusat evttohuvvojit : 1 Čuovvovaš prošeavttat leat ožžon doarjaga : 1 Čuovvovaš ođđa oahppoplánat leat mearriduvvon : 1 Čuovvovaš organisašuvnnat vuođđudedje dan : SGS ( Sámi Girječálliid Searvi ) , SDS ( Sámi Dáiddačehpiid Searvi ) ja SMS ( Sámi Musihkkáriid Searvi ) . 1 Čuovvovaš oahppaladdamis jagis 1894 ii dihtton Matheussen iežas skuvlamánáiguin . 1 Čuovvovaš mihttomeriid bidjat Romssa fylkkasuohkana bargguide sámegielas ja sámi kulturgealbbus : 1 Čuovvovaš mearrádus dahkkojuvvui : Fylkkadiggi váldá ” Romssa guhkiduvvon fylkkaplána áigodahkii 2008-2009 ” diehtun . 1 Čuovvovaš lávdegottit ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta sten.erling.jonsson@samediggi.no Nubbinjođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.com - Ášši 33/10 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái 1 Čuovvovaš lávdegottit ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta sten.erling.jonsson@samediggi.no Nubbinjođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.com - Ášši 20/10 Sámedikke 2010 reviderejuvvon bušeahtta Áššejođiheaddji : Ragnhild M. Aslaksen , tlf 94 15 56 64 , e-poasta ragnhild.aslaksen@hinas.no Suoivanáššejođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.com - Ášši 25/10 Sámi giellalága hálddašanguovllu suohkaniid ja fylkkasuohkaniid njuolggodoarjagiid raporteren 2008 Sámedikkis Áššejođiheaddji : Jarle Jonassen , tlf 97 58 16 37 , e-poasta jarle.jonassen@samediggi.no Suoivanáššejođiheaddji : Alf Isaksen , tlf 91 54 21 00 , e-poasta ahkmas@e-vei.no Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Silje Katrine Muotka , tlf 98 48 75 76 , e-poasta siljekarine@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Geir Johnsen , tlf 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net - Ášši 22/10 Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskal Norgga ja Ruoŧa ( maŋiduvvon ášši ) Áššejođiheaddji Geir Johnsen , tlf. 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net Suoivanáššejođiheaddji Anders Somby jr. tlf. 45 41 45 94 , e-poasta anders.somby.jr@samediggi.no - Ášši 24/10 Deanu čázádat - báikkálaš hálddašeapmi Áššejođiheaddji Hans Eriksen , tlf 48 28 91 05 , e-poasta hansaer@hotmail.com Suoivanáššejođiheaddji Mariann Wollmann Magga , tlf 97 70 23 50 , e-poasta mariann@reindata.noEaláhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Toril Bakken Kåven , tlf 92 86 86 70 , e-poasa toril@nordlysmat.no Nubbinjođiheaddji : Geir Tommy Pedersen , tlf 94 82 31 04 , e-poasta gtpedersen@gmail.com - Ášši 21/10 Sámedikki minerálaplánaveahkki minerálaresurssaid iskkademiide ja roggamiidda Áššejođiheaddji : Skjalg Jensen , tlf 97689509 , e-poasta skjalg.jensen@fikas.no Suoivanáššejođiheaddji : Geir Tommy Pedersen , tlf 91543995 , e-poasta gtpedersen@gmail.com - Ášši 23/10 Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii Áššejođiheaddji : Mathis N. Eira , tlf 99275980 , e-poasta mathis49@hotmail.com Suoivanáššejođiheaddji : Knut Store , tlf 95720629 , e-poasta knut.inge.store@nesseby.kommune.no Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis geassemánu 8. - 11. b. . 1 Čuovvovaš lávdegottit ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta sten.erling.jonsson@samediggi.no Nubbinjođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.com 1 Čuovvovaš lávdegottit ovddidit árvalusa luovvovaš áššiin : 1 Čuovvovaš lasáhus ráđi árvalussii : 1 Čuovvovaš lasáhus lasihuvvo ráđi evttohussii : 1 Čuovvovaš lahtut nammaduvvojit lávdegoddái mii galgá čielggadit njuolggadusaid bággema ja sullasaš áššiid birra psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas Advokáhta Kari Paulsrud , jođiheaddji ja lahttu , Oslo Advokáhta Marius Emberland - Oslo Advokáhta Mette Yvonne Larsen - Nesodden Vuosttašamanueansa Bjørn Henning Østenstad - Fjell Advokáhta Tor Kolden - Lillehammer Ossodathoavda Trond Fjetland Aarre - Eid Ossodatbajimusdoavttir Marit Bjartveit Krüger - Oslo Psyhkiáhtralaš buohcciiddivššár Unn Hammervold - Stavanger Dábálašdoavttir Harald Sunde - Mátta-Várjjat / Sør-Varanger Psykologa Nadia Ansar - Oslo Leder Ståle Luther - Tromsø Børre Oscar Bilset Gundersen - Porsgrunn Anne Grete Klunderud – Øvre Eiker Ingunn Sætervadet - Bærum Hege Orefellen - Vestby 1 Čuovvovaš juohkimat leat maŋiduvvon : Olles stipeandajuolludus fágagirjjálašvuođa čálliid jovkui , olles stipeandajuolludus teáhtermielbargiid jovkui , ja vel nuorat / easkkaálgán dáiddáriid vástevaš bargostipeandajuolludus jovkui masa gullet bivnnutkomponisttat . 1 Čuovvovaš jagi rájes ii ábuhan oktage oahpaheaddji vuordit lasáhusa jos ii lean dárkilit ja áŋgirit čuvvon Bagadusa . » 1 Čuovvovaš hálbbiduvvon hattit gustojit:Guovllu girdinšiljut / Widerøe 1 Čuovvovaš guoská konsešuvdnaohcamušaide main NČEii lea fápmuduvvon konsešuvdnafápmu , álggus dat mearkkaša ohcamiid fápmorusttegiidda mat meannuduvvojit energiijalága dahje čáhceresursalága vuođul . 1 Čuovvovaš gielddat leat mielde diehtovuođus : Norlánda Olles Divttasvuona suohkan ja oasit Narviikka , Hábmira ja Evenášši suohkaniin . 1 Čuovvovaš galledeamit leat prográmmas : 1 Čuovvovaš fágalávdegottit ovddidit árvalusaid čuovvovaš áššiin : Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta sten.erling.jonsson@samediggi.no Nubbinjođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.com - ášši 45/09 Sámedikki 2010 bušeahtta Áššejođiheaddji : Willy Ørnebakk , tlf 91 17 47 52 , e-poasta willy.ornebakk@gmail.com Suoivanáššejođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta amthomassen@gmail.comBajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Silje Katrine Muotka , tlf 41 64 57 35 , e-poasta siljekarine@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Geir Johnsen , tlf 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net - ášši 47/09 Sámeálbmotfoanda - vuoruheamit ođđa válgaáigodahkii Áššejođiheaddji : Jørn Are Gaski , tlf 92 22 05 98 , e-poasta jorn.are.gaski@samediggi.no Suoivanáššejođiheaddji : Kirsti Guvsam , tlf 90 83 56 49 , e-poasta kirstiguvsam@gmail.comEaláhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Toril Bakken Kåven , tlf 92 86 86 70 , e-poasa toril@nordlysmat.no Nubbinjođiheaddji : Geir Tommy Pedersen , tlf 94 82 31 04 , e-poasta gtpedersen@gmail.com - ášši 49/09 Sámedikki evttohusat 2010/ 2011 boazodoallo-šiehtadussii Áššejođiheaddji : Mathis Nilsen Eira , tlf 99 27 59 80 , e-poasta mathis49@hotmail.com Suoivanáššejođiheaddji : Margit Eli Anti Oskal , tlf 45 03 39 33 , e-poasta mea.oskal@gmail.com 1 Čuovvovaš dáiddárat ožžo stitpeandda jagis 2005 : 1 Čuovvovaš dáiddárat leat ožžon stipeandda jagis 2006 : 1 Čuovvovaš doaimmaid bargit vuoruhuvvojit : • • • 1 Čuovvovaš doaibmabijut leat konkrehta gaskaoamit diekkár strategiijas : 1 Čuovvovaš cealkka 3. oasis sihkkojuvvo : 1 Čuovvovaš blohkat dahje blohkkaoasit leat almmuhuvvon 20. konsešuvdnavuorus : 1 Čuovvovaš bajimuš ulbmilat biddjojuvvojit vuoññun : Romssas buot doaibmamušaid vuoñus galgá ealanávccalašvuoña vuoññojurdda leat , mii sihkkarastá ahte luonddus váldojuvvo várra ja ahte dat seailu boahttevaš sogaide . 1 Čuovvovaš bajimus ulbmilat biddjojuvvojit vuođđun : Ealanávccalas ovdáneapmi tán mielddis stuorit dárbbu viidodagaide . 1 Čuovvovai gaialdagat , ~oahkkinortnega 26. § vuođul , ovddiduvvojedje ja vástiduvvojedje : Airasa Egil 1 čuovvolit projeavtta « Eanadoallovisttit arktisas » dainna áigumušain ahte gárgeduvvojit hálbbit ja buoret eanadoallovisttit 1 Čuovvolit ja oñasmahttit ” Handlingsplan for klima & energi i Troms ” nammasaš plána . 1 čuovvolit dan barggu ahte álkidahttit rájiid rasttideami davvin ovttas Ruošša eiseválddiiguin 1 Čuovvolettiin Doaibmaplána dásseárvvu várás mánáidgárddis 2004 – 2007 , leat Sámediggi ja Nordlándda , Romssa ja Finnmárkku fylkkamánnit erenoamážit čalmmustahttán dievdu ovdaskuvlaoahpaheddjiid háhkama , earret eará sámi mánáidgárddiide . 1 Čuovvoleapmi ja dárkkisteapmi 1 čuovvoleapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Čuovvoleames ráđđádallamiid hálddašanođastusa birra de leat álggahuvvon ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja Ealáhus- ja gávpedepartemeanta Innovašuvdna Norgii hábmemis ođđa njuolggadusaid . 1 Čuovvoleames ovddit doarjjalohpádusaid našunálarusttegiidda , juhkkojuvvo 20 miljovnna ruvdno davviriikkalaš falástallansurggiide ja 5 miljon ruvdno čuoiganbáhčimii Holmenkollenis . 1 Čuovvoleames St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka birra , de 2008 rájes čađahuvvojit guokte ovttasbargočoahkkima gaskal Máhttodepartemeantta ja Sámedikki hástalusaid doaibmabijuid birra sámi mánáidgárdeossodagas . 1 Čuovvolanprošeakta : kulturáddejumi buorideapmi ja dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid heiveheapmi oarjelsámi álbmogii Ovddidit ja álggahit gelbbolašvuođa bajidanprográmma sámi kulturáddejumis dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid váste Rørosguovllus Čuovvolanprošeakta : Dáruiduhttin , identitehta ja gorut Mánáidsuodjalus sámi oktavuođas Ovdaprošeakta : ” Ođđa ” dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmoga ektui 1 Čuovvolanprošeakta : Sámi pasieanttat – psykiatriija ja árbevirolaš medisiinna gealdagassuorggis 1 Čuovvolanprošeakta : Oarjelsámi ráđđeaddibálvalusa plánen dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiin Joatkkaprošeakta : Dáruiduhttin , identitehta ja gorut Joatkkaprošeakta : ” Ođđa ” dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmoga ektui Joatkkaprošeakta : Álbmotlaš ipmárdus dávddaid ja dálkkodeami birra skuvla- ja dutkanmedisiinnalaš perspektiivvas ( guvhlláruššan ) Joatkkaprošeakta : Sámi pasieanttat – psykiatriija ja árbevirolaš medisiinna gealdagassuorggis 1 Čuovvolanprošeakta : Iskkadeapmi nannejit go dahje fuonidahttet go dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat Romssa gielddas sámi pasieanttaid / - divššohagaid iešguđet veahkkedárbbu Davvi-Norgga universitehta Álbmotlaš ipmárdus dávddaid ja dálkkodeami birra skuvla- ja buohcciviessu , Geriátralaš álbmotmedisiinnalaš perspektiivvas ( guvhlláruššan ) ossodat , Romsa Bongo Berit Andersdatter , Čuovvolanprošeakta : Psyhkalaš váttuid ipmárdus sámi Guovdageaidnu kultuvrras Finnmárkku DearvvašMovt bargat birasterapiijain sámi oktavuođas Seidajoga vuohta / Helse Finnmark HF , Divššohagas ? 1 Čuovvolanbálvalusa bokte ožžot nuorat oktavuođa rávesolbmuiguin geat sáhttet neavvut sin ja muitalit sidjii- 1 Čuovvolanbálvalus 1 Čuovvolanbargu galgá leat loahpahuvvon geassemánus . 1 Čuovvolan dihtii stuorradiggedieđáhusa Justiisadepartemeanta áigu ráhkadahttit doaibmaplána , mas maiddái sámegielalaš dubmehallan olbmuid čohkkándilálašvuođat ja kriminálafuola sámegiela ja sámi kulturmáhttu gieđahallojuvvojit . 1 Čuovvolan dihtii dálkkádatsoahpamuša Ráđđehus árvala 300 miljon ruvdnosaš juolluduslasiheami dutkamii ja ovddideapmái mat gusket ođasmuvvi energiijagálduide ja karbongiddemii ja - vurkemii , ja vel lasi 50 miljon ruvnnu eará dálkkádatdutkamii . 1 Čuovvolan dihte dán dieđáhusa ii leat dárbu nannet Sámedikki hálddahuslaččat . 1 Čuovvolan dihte dulkonbálvalusaid sámi álbmogii , lea Davvi Dearvvašvuohta RHF bivdán erenoamáš raporterema dan birra dan bargodokumeanttas mii lea dearvvašvuođaásahusaide 2008 hárrái . 1 Čuovvolan dihte Stuorradikki mearrádusa nammadii Birasgáhttendepartemeanta geassemánu 6. b. 2008 viidát čohkkejuvvon lávdegotti , mii oaččui bargun čielggadit evttohusa movt báikkálaččat hálddašit joga guolleresurssaid . 1 Čuovusin das go adnojuvvo deasta bohcco luonddus lea ahte guohtunminsttar ferte deattuhuvvot . 1 Čuovuiga mu márkanii ja leigga beaivvi skuvllas . 1 Čuovo dán čujuhusa : http://sametinget.exss.no/bruker/pages / ( dát čujuhus geavahuvvo maid go lea dievasčaohkkin sátta ) . 1 Čuovo dan Dat lea oanibut Davvi lea buoremus Dálvvi eahketroađđi Geasseija beaivváža oavdudahku Mana biekka guvlui . 1 Čuovggat nannejit lanjaid erenoamáš geometriija ja ávdnasiid válljema . 1 Čuovgaláhttuid divodeapmi lea maiddái leamaš vuoruhuvvon guovddášeiseválddiid láidestusaid vuođul váldit eret PCB-sisdoalli ruovdádagaid ja bidjat daid sadjái ođđa dohkkehuvvon birasseasti ruovdádagaid . 1 Čuorvvassátnin lea ahte mii olbmot galgat eallit luondduin fárrolaga boahtteáiggis . 1 čuorvu namaid ja vuostáiváldá áirasiid ja sadjásaš áirasiid fápmudusaid . 1 Čuoládagat maid sámediggi geavaha jienastuslogukampánjas Čuoládagat leat čavga čadnojuvvon govaid dolkomii ja leat stoagus sániiguin . 1 čuolmmat mat gusket fága- ja diibmojuohkimii ja sámi oahppaplánabargui 1 Čuolmmat joatkašuvvve vel guhkás 90-lohkui . 1 Čuolmmaid dáfus maid áirras Skåden ovddida , de lea ráđđi addán cealkámuša oahpahuslága láhkaásahusaide áššis R 16/99 . 1 Čuoldin Vuoddagat ja bárggežat , boahkánat ja daid válbmen . 1 Čuolbmačilgehusat mat čatnasit birrasii ja areálii leat viidát ja fátmmastit hui iešguđetlágan áššesurggiid . 1 Čuolbmačilgehus lea ovddiduvvon máŋgga departementii ja momsaluvvenortnet ii leat liikká ollašuhttojuvvon . 1 Čuolbma lea ahte mánát eai gula , eai hála , eaige loga sámegiela eará oktavuođain go sámegieldiimmuin . 1 Čuolbma lea , ahte departemeanttas leat nu ollu olbmot geaiguin ferte áddehallat . 1 Čuokkislisttu galget eiseválddit ja ealáhus ovttasráđiid ráhkadit . 1 čuokkis d lea dalle ná : Sáhttá addot doarjja ovttaskas prošeavttaide mat gusket gálvvuid ovdánahttimii , duddjomii ja márkanfievrrideapmái . 1 Čuokkis 7 Buhtadus vahága , heađušteami dahje eretduvdima ovddas Čuokkis 7 rievdaduvvo dánin : 1 Čuokkis 6.4 Rievdadus : Sihko sáni ” ja ” 3. linjás . 1 Čuokkis 6.3 Lasáhus : … go šibitdoallu sáhttá biebmat dálvvi miehtá , ja areálaid dárbbašlaš installašuvnnaide . 1 Čuokkis 4.6 " Dilálašvuođat Tromssas " 2. oassi rievdaduvvo : 1 Čuokkis 4.6 " Dilálašvuođat Tromssas " 1 Čuokkis 4.3 " Ovddidan ja investerendoaibmabijut " 5. oassi , 2. cealkagii lasihuvvo : 1 Čuokkis 3.2 " Ekonomalaš dilálašvuohta " Nubbi oassi rievdaduvvo čuovvovaččat : 1 Čuokkis 3.1 " Finnmárkku boazologu heiveheapmi " Olles 4. oassi sihkkojuvvo 1 Čuokkis 3.1 " Finnmárkku boazologu heiveheapmi " Nubbin maŋemus oassi rievdaduvvo čuovvovaččat : 1 Čuokkis 2.3 . Boraspirehálddašeapmi 1 Čuokkis 2.1.5 sihkkojuvvo ja dan sadjái čállojuvvo : 1 Čuokkis 2.1.1 . 1 Čuokkis 1.2 ja 1.3 Dás leat vuoigatvuođagažaldagat čilgejuvvon nu ahte sáhttá dagahit eahpesealvvi Sámedikki oaivila birra dán áššis . 1 čuokkis 1 . 1 Čuokkis 1 Čuoigit ja jođiheaddjit ožžo ávkkálaš vásáhusa sihke valáštallama ja kultuvrra dáfus . 1 Čuoiganlihttu ( Skiforbundet ) lei dalle gávnnahan ahte sii galget nannet ohppiid fysalaš hárjehallama , ja sáddejedje čuoiganbagadalliid skuvllaide miehtá riikka . 1 Čuohte máná čáhket dohko . 1 Čuohcá čalbmái ja lea imaš go ii goassige hállojuvvo molsaeavttu birra nuppi guvlui - Mo livčče boraspiredilli jos eai livčče šibihat ja bohccot maiguin dat ealihivčče iežaset ? 1 Čuohcá báikegottiide 1 Čuoggát 6. ja 7. galget leat sámi strategiijaplána duogášdokumeanttat . Strategiijaplánas galget leat guokte váldodokumeantta : 1 Čuoggát 6. ja 7. galget leat sámi strategiijaplána duogášdokumeanttat . 1 Čuoggás A. 3 Juridihka fakultehta , evttohuvvo várret ruđaid ruhtadit 1-1 ½ jahkebarggu oahpponeavvuid ráhkadit . 1 Čuoggás A . 3 Juridihka fakultehta , evttohuvvo várret ruđaid ruhtadit 1-1 ½ jahkebarggu oahpponeavvuid ráhkadit . 1 Čuoggás 9.3.3 eavttuhuvvo ahte fievrriduvvošii ođđa bivdoregulerenvuogádat : Árvvoštallamii vuođđuduvvon bivdoearit . 1 Čuoggás 7.1 árvalusas celkojuvvo ahte " Sámediggi doarju daid váldolinnjáid maid NBR lea ovddidan sihke Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeami árvvoštallamii ja daid sierrabeliid maid lea dárbu geahčadit boazodoalu dárbbuid ja vuoigatvuođaid ektui . Orru unnán soahpamin čuoggái 9 mii lea Njávdáma nuortalaččaid birra . 1 Čuoggás 5.5 Davvi Norga čuožžu ahte Sámediggi berre leat mielde guovlulaš searvevuođas dalle go lea lunddolaš . 1 Čuoggás 5.1.1. 2. ja 3. oassi mearkkašumit rievdaduwo ná : Ekonomálaš resuššat váldolávdegottiid heaittihemiid oktavuodas , geavahuwojit joavkkuid politihkálaš doaimmaide , ja juogaduwojit joavkkuid áirraslogu vuođul Sámedikkis . 1 Čuoggáid bidje čoahkkái , ja logu juhke skuvlla oasseváldiid loguin . 1 čuoggái : 1 Čuoggái 4.2 . 1 čuoggái 3.1 : 1 čuoggái 1 čuoggá láhkavuođuin . 1 Čuoggá 4.2 njulgen — Jagi 2000 resursadárbu , tabeallas prioriterejuvvon vuoru mielde : 1 Čuo. III 4.1 Deanučázádat 1 Čuo. III 3.2.1 Gillefidnoguovllut 1 Čuo. III 3.1 Giliid ja gielddaid vuoigatvuohta meahcceresurssaide ja daid hálddašeapmi 1 Čuo. III 2.4 Eará bealit 1 Čuo. 9 Nuortalaččat Njávdámis 1 Čuo. 9 . Nuortalaččat Njávdámis 1 Čuo. 9 . 1 Čuo. 7.3 Boazodoalu rievttálaš vuođđu 1 Čuo. 5.1 - 5.4 rievdaduvvo dánin : 1 Čuo. 4.3 Mearkkašumit ealáhusa rievdadusaide 1 Čuo. 4.2.6 1 Čuo. 4.2.4 1 Čuo. 4.2 Álttájohka : 1 Čuo. 4.2 Álttájohka 1 Čuo. 4.2 Eará čuolmmat Orohatjuohkin duovdagiin 1 Čuo. 4.2 Eará čuolmmat Máttaguovlluid vuoigatvuođagažaldagat 1 Čuo. 4.1 Deanučázádat : 1 Čuo. 2.2 Sámi eanahálddašeapmi - sihkkojuvvo . 1 Čuo. 2.2 Sámi eanahálddašeapmi 1 Čuo. 2.1 Finnmárkku eanahálddašeapmi - Sihkkojuvvo . 1 Čuo. 2 Eará áššit - Sámi friija sáni stipeanda 1 Čuo 4.2.2 ILO-konvenšuvnna gáibádusat árbevirolaš sámi guovlluid eanahálddašanortnegiidda 1 Čuo 2.1 Finnmárkku eanahálddašeapmi 1 Čumppe bargu lea ovdánahttit ja čuovvolit Sámedikki politihka dáin fágasurggiin . 1 Čullojuvvon , šliipejuvvon dahje málejuvvon báktái Báktedáidda lea gelddolaš go don dan oainnát bávttis , geađggis , ja dovdát hámiid , olbmuid , áđaid dahje elliid . 1 Čujuhuvvui viidáseappot Vuođđolága §:i 110 a. Vuosttasjienasteaddji dadjá čuovvovaččat das , boahtágo ILO-soahpamuša nr. 169 artihkal 14 nr. 1 nubbi čuokkis atnui : « Historihkkarat eai leat ovttaoaivilis bohtego sámit Lulli-Trøndelága siskkit osiide ovdal vai maŋŋil go boanddat ledje njáskan alcceset dáluid dohko . 1 Čujuhuvvui ahte Stuorradiggedieđáhusas nr. 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving čuožžu ahte lea dárbu bajáshukset sámi museaid . 1 Čujuhuvvo čuoggái 2.4.5.5 Oahpahuslága láhkaásahusa rievdadeami birra – gáibádusat seamma girjjiid almmuhit máŋgga gillii ja árvvoštallan . 1 Čujuhuvvo šiehtadusa čuoggái čuovvoleami birra gos čuožžu ahte galget dollojuvvot jahkásaš čoahkkimat hálddahuslaš ja politihkalaš dásis . 1 Čujuhuvvo ságaskuššamii dás maŋŋelis . 1 Čujuhuvvo sullasaš mearrádussii čáhceresursalága § 22 njealját lađđasii . 1 Čujuhuvvo sullasaš mearrádusaide čázádatbuođđunláhkii ja čáhceresursalága § 22 njealját lađđasii . 1 Čujuhuvvo ohcamii 30.04.97 mii lea mielddusin . 1 Čujuhuvvo muđuid mearkkašumiide Odeld . 1 Čujuhuvvo muđui čielggadeami čuoggái 7.6 . 1 Čujuhuvvo muđui árvalusa § 9 – 4 . 1 Čujuhuvvo muđui kapihttalii 15.5 Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargošiehtadusa joatkima birra . 1 Čujuhuvvo muđui dáidda Od.prp. nr. 75 ( 2004 – 2005 ) ja árv . O.nr. 98 ( 2004 – 2005 ) . 1 Čujuhuvvo muđui Od.prp. nr. 75 ( 2004 – 2005 ) ja Evtt. O. nr. 98 ( 2004 – 2005 ) 1 Čujuhuvvo muđui 12. kapihttalii mii lea alla oahpahusa birra . 1 Čujuhuvvo mearkkašumiide §:i 6-4 mat dárkileappot válddahallet , mearrádusa . 1 Čujuhuvvo mearkkašumiide §:i 6-4 mas mearrádus válddahallojuvvo lagabui . 1 Čujuhuvvo mearkkašumiide ođđa plána- ja huksenlága §:i 6-4 mii dárkileappot válddahallá mearrádusa . 1 Čujuhuvvo maiddái dasa ahte « Oskkufriddjavuohta rihkkojuvvo » ja ahte « Kristtalašvuođa bajásčuvgejupmi heađuštuvvo » . 1 Čujuhuvvo maiddái ahte čogget ollu čurrohiid , mii lea hui unohas . 1 Čujuhuvvo maiddái ahte guollenális lea fuonit kvalitehta dál go dalle go sii duođas barge ealáhusbivdduin . 1 Čujuhuvvo maid Sámedikki mearrádussii áššis 16/05 Sámedikki jahkedieđáhus 2004 : 1 Čujuhuvvo lávdegotti árvalan § 1 – 1 goalmmát lađđasii ja § 1 – 2 . 1 Čujuhuvvo lávdegotti ákkastallamiidda , mat albmanit gulaskuddannotáhtas mii lea mielddusin . 1 Čujuhuvvo lávdegotti mearkkašumiide čielggadeami čuoggás 9.7 . 1 Čujuhuvvo gulaskuddamii maid Oahpahus- ja dutkandepartementta ( ODD ) lea sádden gulaskuddamii ja mas lea gulaskuddanáigemearri 16.01.2006 . 1 Čujuhuvvo gal ahte eará beroštumit berrejit eanet beassat leat mielde doaibmanjuolggadusaid ráhkadeamis . 1 Čujuhuvvo erenoamážit mánnalogu rievdamiidda sámi mánáidgárddiin , man oktavuođas earálágan vuohki fievrridit statistihka sáhttá leat sivvan rievdadusaide . 1 Čujuhuvvo dasa ahte guolásteapmi máŋgga vuonas lea hedjonan erenoamážit dain vuonain gos lea ollu guollebiebman . 1 Čujuhuvvo ahte lávdegoddi ii leat čilgen manne atná iešguđet doahpagiid , ii ge daid sisdoalu . 1 Čujuhuvvo ahte doaibma čájeha deaŧalaš osiid lullisámi kultuvrras ja historjás . 1 Čujuhuvvo ahte dasgo sámit ledje vájaldeaddjit ja eanaš geavahedje orgánalaš ávdnasiid mat misket , de sáhttá maiddái leat váttis gávdnat fysalaš luottaid boazodoalu maŋis . 1 Čujuhuvvo ahte Stáhta luonddubearráigeahčus dál juo leat moanat doaimmat guovlluin gos lea boazodoallu . 1 Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa čuoggái 2.5.3.1 . 1 Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.4.6 . 1 Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.15.4 . 1 Čujuhuvvo St.prp. nr. 65 ( 1999 – 2000 ) . 1 Čujuhuvvo Sd.prp. nr. 59:i ( 2007–2008 ) Lassejuolludeamit ja ođđasisvuo ­ruheamit mas evttohuvvo ahte gollorámma lasihuvvo 42 milj. ruvdnui . 1 Čujuhuvvo Sd.prp. nr. 49:i ( 1997 – 98 ) ja Sd.dieđ. nr. 18:i ( 1997 – 98 ) . 1 Čujuhuvvo Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mieldebiddjojuvvon reivii Gielda- ja guovluministerii , ja ministera 20.01.99 vástádussii . 1 Čujuhusat eai leat čadni dasa makkár mearrádusaid dahká , dahje mo sámi beroštumiid deasttat galget vihkkedallot ovdamearkka dihtii ealáhusovdáneami dárbbu ektui . 1 Čujuhusat báttiide galgá ráhkaduvvot . 1 Čujuhus streaming ´ ii 1 Čujuhus lei Agnes Eriksen , 9074 Olmmáivággi . 1 Čujuhus lea maid árvalussii S. nr. 110 ( 2002 – 2003 ) , čuoggái 5.2.1 iešmearrideami doahpaga birra . 1 Čujuhus bistevaš lávdegoddái lea sihkkojuvvon go dakkár lávdegoddi ii leat šat geatnegahttojuvvon . 1 Čujuhus Sámediggi - Sametinget Bredbuktnesveien 50 9520 Kautokeino / Guovdageaidnu E-post samediggi@samediggi.no Telefovdna ( 47 ) 78 47 40 00 Fáksa ( 47 ) 78 47 40 90 1 Čujuhus 1 Čujuhit čoahkkingirjjiide R 3/05 , R 04/05 ja R 5/05 . 1 Čujuhit áššái 046/05 , plána- ja finánsalávdegotti válljen . 1 Čujuhit árvvoštallamiidda kapihttaliin 8.3 ja 8.19 . 1 Čujuhit árvalusa § 4 – 7 ja § 4 – 9 oktan mearkkašumiiguin . 1 Čujuhit stuorradiggedieđáhussii nr. 28 ( 2007- 2008 ) Sámepolitihka birra , kapihtal 7.9 strategiijat ja doaibmabijut . 1 Čujuhit našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu gulaskuddannotáhtii dalle , go láhkaásahusdajaldagat leat ovttaláganat , geahča ovddabealde namuhuvvon Máhttodepartemeantta reivve . 1 čujuhit nana ja heajos beliid ja vuorddekeahtes positiivvalaš ja negatiivvalaš váikkuhusaid 1 Čujuhit muđui áššái 3/00 Sámedikki oahpahuspolitihkalaš čilgehus . 1 Čujuhit muđui § 58 mearkkašumiide . 1 Čujuhit muđui § 13 mearkkašumiide . 1 Čujuhit muđui mearkkašumiide paragráfii 81 láhkaásahusaid ja ráđđádallamiid birra Sámedikkiin ja NBR:in . 1 Čujuhit muđui lávdegotti čielggadeami 6. ja 7. kapihttaliidda . 1 Čujuhit muđui artihkkalii Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2010 miessemánus mii maid lea min neahttasiidduin . 1 Čujuhit mearkkašupmái 1 , mas oaidná ahte 1 300 000 ru Máhttodepartemeantta juolludusas lea fievrriduvvon ruovttoluotta , ja Sámedikki 2009 bušehttii , kapihttalii 1 , mas oaidná ahte juolludus eaktudii doarjjalohpádusa . 1 Čujuhit mearkkašumiide ulbmilparagráfii 10. kapihttalis . 1 Čujuhit mearkkašumiide iešguđet mearrádusaide . 1 Čujuhit maŋidanárvalusa meannudeapmái ja jienasteapmái áššis 9/00 - Sámelága ja sámediggeválganjuolggadusaid ođasmahttin . 1 Čujuhit maiddái NOU 2001:34 Samiske sedvaner og rettsoppfatninger , oassi V ( Sámi dábit ja riekteáddejumit , oassi V ) . 1 Čujuhit maiddái 16.02.2005 beaiváduvvon reivii Sámi Vuorká-Dávviriidda , Kárášjogas Kultur- ja girkodepartemeanttas ruđaid hárrái ovdaprošektii – sámi dáiddamusea ásaheapmi . 1 Čujuhit maid ášši 26/00 áššebáhpiriidda . 1 Čujuhit lávdegotti čielggadeami čuoggái 6.2.6 . 1 Čujuhit lávdegotti čielggadeami 8. kapihttalii , gos lea eanet muitaluvvon dan birra . 1 Čujuhit kapihttalii 8.5 ja § 1 mearkkašumiide . 1 Čujuhit jienasteapmái dáloniid evttohusa ektui áššis . 1 Čujuhit erenoamážit § 8 nuppi lađđasii gos daddjo ahte orohatstivra jođiheaddji bokte ovddasta orohaga beroštumiid ja sáhttá dahkat soahpamušaid , áššáskuhttit ja áššáskuhttojuvvot orohaga oktasaš áššiin . 1 Čujuhit erenoamážit mediabeaggimii maŋimuš vahkus gos lei okta ášši dálonsámi birra guhte olles eallinagis lei geavahan iežas šaddanbáikki duoddaris luonddu ávkkástallamii . 1 Čujuhit dás dan gaskaboddosaš čalmmusteapmái Sámediggái 1999 čavčča . 1 Čujuhit dán oktavuođas kapihttalii 8.21 . 1 čujuhit dasa man ávkkálaš sámiid oktasaš gielladoaimmat leamaš sámi kultuvrra ovdánahttinbargguin ollislaččat ja 1 Čujuhit bargui mii lea jođus “ Nasjonalt utvalg for bruk og vern i lulesamisk område ” olis , ja eaktudit ahte dán barggu ja ” Finnmárkkuopmodat ” barggu bohtosiin vurdojuvvo . 1 Čujuhit ahte iešguđet servviin leat boahtán sihke plána- , doaibma- ja investerendoarjjaohcamat . 1 Čujuhit ahte evttohuvvon § 10 nubbi lađas čielgasit deattuha ahte ovddasvástideaddji jođiheaddji mearrida ieš gii su siidaoasis oažžu atnit bohccuid , ja galle bohcco . 1 Čujuhit ahte davviriikkalaš dásis leat čađaheamen tearbmabarggu masa giellaráđis eai leat ruđat searvat aktiivvalaččat . 1 Čujuhit Sámediggeráđi fápmudussii eará láhkai geavaheami hárrái . 1 Čujuhit Stordahlii 2008 vuđolaš ságaškuššamii alit oahpu ja dutkama mearkkašumis oahppo- ja institušuvdnahuksemis , sámi dutkama rollas ja dutkanparadigmain . 41 2009:s ledje 115 geat nákkáhalle , jagi maŋŋil lei lohku 96 , UiT neahttasiidduid mielde . 1 Čujuhit Od.prp. nr. 28 ( 1994 – 95 ) . 1 Čujuhit Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mearkkašumiide čuoggáin J ja K , ja Guovddášbellodaga mearkkašumiide Finnmárkku eanahálddašeami birra . 1 Čujuhit 3. § mearkkašumiide ráđđádallanbealálaččaid goabbatlágán oainnuid birra dulkonprinsihpaid formulerema hárrái ILO-soahpamušas nr. 169 ja boazodoallolágas . 1 Čujuhit 25.05.99 reivii Sámediggeráđđái sámi mediijaplána barggu birra , man oktavuođas ovddiduvvo gažaldat movt Sámediggeráđđi lea bargan válljedettiinis dutkanásahusa dán barggu oktavuođas . 1 Čujuhettiin konvenšuvnna 15. artihkkalii celkkii Sámediggi áššis 39/92 ILO-rapporta , dohkkehuwon konvenšuvnnat - konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid hárrái 1989:s vuosttas gearddi dieđiheapmi , čuowovačča : Artihkkal 15 eaktuda ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta luondduváriide iežaset eananosiin . 1 Čujuheamit siidduid vuolágeahčen : Atle Mysterud rievssatnáli njiedjama birra : http://www.inatur.no/smavilt/artiklersmavilt/8035030.o2.html DIRNAT reive boraspirelávdegoddai guovllus 8 : http://www.rovviltportalen.no/multimedia/46074/DNs-uttalelse-region8.pdf&contentdisposition=attachment Eallit Luonddus : http://www.rovvilt.net / - 13. apr . 2011 kl. . 1 Čujuhat vel vejolašvuhtii ásahit hálddašanráđđenvugiid mat diktet doalahit guolleeriin stuorát osiid riddo- ja vuotnaguolásteddjiide , ja mat sáhttet addit 13 guolástanberoštumiide gullevaččat mearrásámi guovlluide eanet váikkuheami hálddašeapmái . 1 Čujuhat maiddái 3.16.1 Guolásteami čuoggái . 1 Čujuhan dasa ahte Steinar Pedersen lea FD:as dán áššis ožžon sáni saji stuorra wosttašsiido-bajilčállagiiguin , ja mar ) r ) á bihtáin kommentára-sajis " debatt " vuolde , go tas mu cealkámuš dušše váldui lohkiidbihttán . 1 Čujuhan Sámedikki 07.07.97 reivii 752-2/97 referánssain Sámigiel Berošteaddjiide . 1 čuhppojuvvojit , man geažil ollu resurssat misket meahccái ja guohtumiid kvalitehta hedjona . 1 Čovdosis lei earret eará vejolaš guovtti gillii bálddalagaid almmuhit ja lei válljenvejolašvuohta . 1 Čovdosis leat maiddái mearrádusat guolástus- ja petroleasuorggi ovttasbarggu birra . 1 Čovdosat dáid gažaldagaidda ferte čađahuvvot ieš gudetge stáhtas . 1 Čovdosat dáid gažaldagaidda ferte čadahuvvot ieš gudetge stáhtas . 1 Čorgengeasku Iskkadeaddji , roggi ja minerálaid ávkkástalli galgá fuolahit ahte guovlu čorgejuvvo dohkálaččat sihke dalle go guovllus barget ja maiddái maŋŋil go bargu loahpahuvvo . 1 Čohkkándilálašvuođaid geahčadeapmi Dubmehallan sámi olbmuid dáfus , de kriminálafuolla lea eanaš váldán vuhtii doaibmabijuid mat dahket vejolažžan geavahit ja seailluhit sámegiela . 1 Čohkkándilálašvuođaid geahčadeapmi Doaibmabidju 47 . 1 Čohkkájeaddjiin ja dubmehallan olbmuin lea maid vuoigatvuohta geavahit sámegiela go sii njálmmálaččat váldet oktavuođa kriminálafullii . 1 Čohkkinjođihangotti , válgalávdegotti ja válganammagotti áššemeannudeapmi 1 Čohkkiimet ealuid , bijaimet gárdái , njoarosteimmet , mearkkuimet ja njuovaimet . 1 Čohkket sámi doaimmaid fylkkas ovtta sadjái daid guovddážiid oktavuoñas lea áigeguovdil áigodagas . 1 Čohkket dieđuid máŋggalágan guolástanvugiid birra lea dehálaš báikemáhttu , ja lea dehálaš dokumenteret sániid ja dadjanvugiid mat gullet guolástussii , ja guolástanvuohkái . 1 čohkket dieđuid lagasbirrasis diiddaid ja sátnevádjasiid birra ja movt daid geavahit beaivválaš eallimis 1 Čohkkenvuogit leat daguhan ollu báikkiid ávdimin . 1 Čohkkentabealla – Sámi oahpahus 1 Čohkken ja duođašteapmi 1 Čohkken doahpagis ” Eará doaimmat ” leat sámi kulturviesut , festiválat , sámi girkoáššit , sámi valáštallan ja unnit prošeavttat . 1 Čohkkame gurut bealde : Ole Henriksen , Tor Amundsen , Nils Utsi , Kato Stene ja Reidar Johansen . 1 Čoggon reanttut ledje veaháš badjelaš 30 000 000 ru dalle go foanda váldojuvvui atnui . 1 Čoavdin dihte čuolmma boazodoallorievtti geográfalaš viidodaga birra , de rievdaduvvui boazodoallolága 2. § 1996:s nu ahte lágas daddjo njuolga ahte meahcceguovllut boazodoalloguovllu siskkobealde adnojuvvojit lobálaš boazoguohtuneanamin , jus eará ii čuvoš erenoamáš riektedilálašvuođain , geahča muđui mearkkašumiid 4. paragráfii 10. kapihttalis . 1 Čoavdin dihte dáid doaimmaid , sáhttá ásahit heivvolaš ovttasbargo-orgána . 1 Čoavddusin gárttai Troanddin ja bealjehemiid skuvla . 1 Čoavddusin ferte leat ahte našuvnnalaš eiseválddit ja riikkaidgaskasaš prográmmabuvttadeaddjit beroštišgohtet riikkaidgaskasaš standárddaid ovddideamis dihtorsámegiela dáfus . 1 Čoavddus orru leamen buorre ja dássit ja šaddá leat ávkin guktuid riikkaide , cealká stáhtaministtar Stoltenberg . 1 Čoavddus lea geahpedit fossiila energiija doalli ávdnasiid geavaheami ja baičče sirdit dain eret ođasmuvvi energiija doalli ávdnasiid geavaheapmái . 1 Čoavddus lea geahpedit fossiila energiija doalli ávdnasiid geavaheami ja baicce sirdit dain eret oñasmuvvan energiija doalli ávdnasiid geavaheapmái . 1 Čoavddus doibmá buoremus Internet Exploreris . 1 Čoavddus dattege deattuha dárbbu dasa ahte Sámedikkis lea iešheanalis ovddasvástádus váidinmeannudeapmái hálddašan- ja almmolašvuođalága mielde , ja danne lea ágga bisuhit oainnu das ahte Sámediggi iešakto čađaha váidinmeannudeami , guovtteinstánsameannudeami bokte mas Sámediggeráđđi dahje eará sierra nammaduvvon lávdegoddi meannuda váidagiid nubbin instánsan . 1 Čoavddus dattege deattuha dárbbu dasa ahte Sámedikkis lea iešheanalis ovddasvástádus váidinmeannudeapmái hálddašan- ja almmolašvuođalága mielde , ja danne lea ágga bisuhit oainnu das ahte Sámediggi akto čađaha váidinmeannudeami , guovtteinstánsameannudeami bokte mas Sámediggeráđđi dahje eará sierra nammaduvvon lávdegoddi meannuda váidagiid nubbin instánsan . 1 Čoavddasániid hámis sáhttá lohkat geavaheami jotkkolažžan , buotdivnnagin ja árjagin , ja máškidin . 1 Čoavddalogut norgga ekonomiijas Bures doaibmi norgga ekonomiija Norgga ekonomiija lea dál nana allakonjunktuvrras . 1 Čoarveduojis báhce bázahusat maid ii sáhttán geavahit atnu- dahje čikŋabiergasiidda , ja jagi 1954:s čálii rektor reivve máŋggalágáš fabrihkáide ahte ostet go sii daid ávnnasin liibmii . Maŋimuš ožžo jođu A / S Norsk Benindustriai , guhte áiggui máksit 0,15 ruvnnu gilos , go leat buktojuvvon Lørenskog stašuvdnii Oslo lahka . 1 Čoarvebázahusat Lørenskogii 1 Čoarve- ja dákteduodji Čiktingeahpa , čoarvegielat , ávohasfakkit , boaganroahkit , nállogoađit , njuikun , gođđinsákkit , niibenađat ja dohpat . 1 Čoakkáldatdokumeanta , árvalus Romssa fylkkaplánii 2004-2007 Notáhta - Bargomárkka ja oahpahus Romssas Notáhta - Demográfalaš ja ealáhuslaš ovddádussárgosat Romssas otnáš plánaguovlluid mielde Ovddeš fylkkadiggemearrádusat ja plánadokumeanttat 1 Čoakkáldagas leat badjel 35 000 girjji lassin áigečállagiidda , aviissaide ja jietna- ja govvamediaide . 1 Čoakkáldagaid fertet organiseret ja bidjat ovdan dan láhkai ahte dat leat olámuttos ohppiid bargodili mielde . 1 čoakkádus galgá leat presideanta , sadjásaš presideanta ja 3 lahtu . 1 Čoahkádus Bargomearrádus Nammadanreive 1 Čoahkkáigeassu Čielgaseamos ja duođaleamos tendeansa sámegiela statistihkas mánáidgárddis ja skuvllas skuvlajagi 2010/11 , lea njiedjan logus galle oahppi válljejit sámegiela nubbingiellan vuođđoskuvllas . 1 Čoahkkáigeassu sáhttá leat sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , muhto jos mihttomearit ležžet deaŧalaččat oahppi boahttevaš ovdáneapmái , de daid galggašii čállit . 1 Čoahkkáigeassu prošeavttas « Sørsamisk rådgivningstjeneste i helse- og sosialspørsmål » mii lea prošeakta maid Soasa suoh ­kan álggahii jagi 2005 . 1 Čoahkkáigeassu lea ahte sámegielfága ii leat nagodan doalahit stuora ohppiid joavkku geat ovdal áibbas eaktodáhtolaččat válljejedje sámegiela , dahje geain goit ledje váhnemat geat válljejedje fága eaktodáhtolaččat sin ovddas . 1 Čoahkkáigeassu lea ahte Rovbase 3.0 geavaheaddjivejolašvuohta sáhttá dahkkot oppalaččat eanet beasatlažžan vaikko ii leat dahkkon analysareaidun . 1 Čoahkkáigeassu ealáhus , ohcanvuđot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Čoahkkáigeassu Sámi mediain lea leamaš positiivalaš ovdáneapmi duhátjagimolsuma rájes fálaldagaid , álbmoga beroštumi ja rámmaeavttuid ektui . 1 Čoahkkáigeassu Sámedikki jienastuslohku lassánii ollislaččat 5.500 rájes jagi 1989 measta 14.000 rádjái jagi 2009 . 1 Čoahkkáigeassu Sámediggeráđi dieđáhusas sámi museaid birra 2004 1 Čoahkkáigeassu Kapihtal čiekŋuda sámi-guoskevaš doavttergrádabuvttademiide Romssa universitehtas danne go dat lea dutkan- ja oahppoásahus riikkas mii go guoská sámi guoskevaš dutkamii , lea stuorimus fátmmasteami ja viidodaga dáfus . 1 Čoahkkáigeassu Joatkkaskuvla oahpu čađaheapmi ovdalgo 5 jagi leat gollan , váikkuha hui ollu 30 jahkásaččaid oahppodássái . 1 Čoahkkáigeassu Eai gávdno makkárge almmuhuvvon dieđut Norgga sámi álbmoga sosiálabálvalusaid ja bargonávccahisvuođaoaju geavaheamis . 1 Čoahkkáigeassu : Sámediggi doarju čielggadusjoavkku ovdanbuktojuvvon doaibma-evttohusa . 1 Čoahkkáigeassu , kulturovdánahttin , 1 čoahkkáigeassu 1 Čoahkkáigeassit ja oaidnit ahte Romsa ja Áltá leat dehálaš báikkit fárremiid ektui SED-guovlluin . 1 Čoahkkáigeassi ja ollislaš govahallan Sámedikki jienastuslogu ahke- ja sohkabealejuogus 2009 jagi , sáhttá leat dakkár hámis go čuovvovaš Govadat lea oktan čuoggáide biddjon čilgehusai 86 1 Čoahkkádus čájeha Árktalaš ráđi čoahkkádusa . 1 Čoahkkinplána 09.00-12.00 ráđđečoahkkin 1 Čoahkkinortnet . 1 Čoahkkinortnet 1 Čoahkkinortnega § 24 . 1 čoahkkinortnega 1 Čoahkkinlatnja : Diehtosiida ; Allavárdu , 3 . 1 Čoahkkinlanjas šattai hirbmat illu go buohkat ledje ovttaoaivilis hábmet riikkaidgaskasaš geatnegahtti čoahkkingirjji mii sihkkarastá ahte luonddu genaresurssaid geavaheami ovdamunit galget vuoiggalaččat juhkkojuvvot . 1 Čoahkkinjođiheaddji Josef Vedhugnes háliida deaivvadit doaimmaheaddjiiguin ja journalisttaiguin ja juohkit dieđuid Sámediggái beassama mearrádusaid birra . 1 Čoahkkinjođiheaddji Josef Vedhugnes . 1 Čoahkkinjođiheaddji , ráhkis olbmot ! 1 Čoahkkinjođihangottis galget leat jođiheaddji ( Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji ) , nubbinjođiheaddji ja golbma lahtu geat galget dasto jođihit dievasčoahkkima . 1 Čoahkkinjođihangottis galget leat jođiheaddji ( Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji ) , nubbinjođiheaddji ja golbma lahtu . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus sadjásaš čoahkkinjođiheddjiid hárrái mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus ođđa 5. lađas § 20 , mearriduvvui 3 jiena vuostá 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus mearriduvvoi ovttajienatalaččat daiguin rievdadusaiguin ahte dievasčoahkkin vahkkus 42 mearriduvvo , ja ahte čoahkkinplána muđui rávvejuvvo . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus ja ovddiduvvon mearkkašumit váldojuvvojedje vuhtii . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus gaskavahku čakčamánu 29. b. dii. 15.00 : 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus Sámediggái : Sámediggi ii rievdat čoahkkinortnega dál . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus , earret mearriduvvon árvalusat mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Čoahkkinjođihangotti árvalus 1 Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji , dievasčoahkkinjođiheaddji , lea ollesáiggepolitihkar ja sus lea kantuvra Sámedikkis Kárášjogas . 1 Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji , Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji , lea Sámedikki dievasčoahkkima jođiheaddji . 1 čoahkkinjođihangotti geavahussii . . 1 Čoahkkinjođihangotti evttohus 1 Čoahkkinjođihangotti evttohan áššelistu : - ášši 13/09 Vuođđudeapmi - ášši 14/09 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 15/09 Gažaldagat Sámediggeráđđái - ášši 16/09 Ođđa áššiid dieđiheapmi - ášši 17/09 Doaibmaplána sihkkarastin ja ovddidan dihtii sámi giliid - ságastallanášši - ášši 18/09 Sámediggeráđi dieđáhus sámi boazodoalu birra - ášši 19/09 Sámedikki guovttegielalašvuođadoarjja suohkaniidda ja fylkkasuohkaniidda evalueren - ságastallanášši - ášši 20/09 Sámedikki doarjjastivra raporta 2008 - ášši 21/09 Sámedikki 2010 čoahkkinplána - ášši 22/09 Sámedikki 2010 čoahkkinplána - ášši 23/09 Sámediggeráđi biras- ja areáladieđáhus - ášši 24/09 Sámedikke 2009 reviderejuvvon bušeahtta - ášši 25/09 Sámedikki bargoortnega revideren - ášši 26/09 Norgga-Ruoŧa boazoguohtonkonvenšuvdna 1 Čoahkkinjođihangotti bargun lea earret eará mearridit permišuvdnaohcamiid , ovddidit árvalusaid dievasčoahkkimii áššiin mat gusket Sámedikki bargoortnegii ja dahkat dárbbašlaš mearrádusaid ášševálbmemiid ektui dievasčoahkkimiidda . 1 Čoahkkinjođihangoddi árvala čuovvovaš čoahkkinplána Sámediggái 2001 jahkái : 1 Čoahkkinjođihangoddi ovddida čuovvovaš mearrádus-árvalusa Sámedikki ollesčoahkkimiid čoahkkinplána 1992 várás čoahkkinjođiheaddji Ester Fjellheim bokte : Guovvamánu 11. - 14. b. 1 Čoahkkinjođihangoddi meannuda doarjaga sámepolitihkalaš bargui . 1 Čoahkkinjođihangoddi lea ovttasráđiid presideanttain ja Sámedikki joavkojođiheddjiiguin maŋidan ášši 32/99 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus NAČ 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođus eavttuhusaid , mat buktojit čoahkkinortnega § 6 , nuppi lađđasa vuođul , buktima áigemeari gaskavahkkui čakčamánu 29. b. dii. 09.00 . 1 Čoahkkinjođihangoddi gesii árvalusas ruovttoluotta . 1 Čoahkkinjođihangoddi gesii árvalusas ruovttaluotta . 1 Čoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : 41/09 Vuođđudeapmi 42/09 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus 43/09 Gažaldagat Sámediggeráđđái 44/09 Ođđa áššiid dieđiheapmi 45/09 Sámedikki 2010 bušeahtta 46/09 Miellahtuid válljen Finnmárkkuopmodaga stivrii ja bearráigeahččanlávdegoddái 47/09 Sámeálbmotfoanda - vuoruheamit ođđa válgaáigodahkii 48/09 Sámedikki bargoortnega revideren - vuođđonjuolggadusat 49/09 Sámedikki evttohusat 2010/ 2011 boazodoallošiehtadussii 1 Čoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : - ášši 30/08 Vuoddudeapmi - ášši 31/08 Sámediggeráđi doaibmadiedahus - ášši 32/08 Sámediggeráđi dieđáhus sámi ásahusovddideami birra - ášši 33/08 Gáibádus listaevttohusaid sohkabealjuogadeapmái 2009 sámediggeválggas - ášši 34/08 Sámedikki cealkámuš 2009/ 2010 boazodoallošiehtadussii - ášši 35/08 Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 Čoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : - Ášši 1/10 Vuođđudeapmi - Ášši 2/10 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 3/10 Gažaldagat Sámediggeráđđái - Ášši 04/10 Ođđa áššiid dieđiheapmi - Ášši 05/10 Sámi guovlluid giliskuvllat - ságastallan - Ášši 06/10 Sámedikki 2009 jahkedieđáhus - Ášši 09/10 Čoahkkinortnega revideren - Ášši 07/10 Sámi giellaguovddážiid raporttat Sámedikki 2008 njuolgadoarjagiin - Ášši 08/10 Boazodoallokonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa - ášši ii gieđahallojuvvo - Ášši 10/10 Ealáhusovddideami ohcanvuđot doarjagiid geográfalaš doaibmaguovlu - Ášši 11/10 2010 eanadoallošiehtadallamiid evttohusat - Ášši 12/10 Sámedikki 2010 čoahkkinplána - rievdadusat - Ášši 13/10 Ohcan luvvejuvvot politihkalaš ámmáhis - Martin Rimpi - Ášši 14/10 Hástalusat birasseasti el-fápmogálduid huksemiin ja árbevirolaš sámi kulturmuittuid ja ealáhusaid beroštumiid vuhtiiváldin - ságastallan Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja dievasčoahkkima birra , geahča dokumeanttaid fiillain vulobealde dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf 78 47 40 00 , e-poasta samediggi@samediggi.no 1 Čoahkkinjođihangoddi eavttuha čoahkkinortnega § 8 , njealját lađđasa vuođul ahte ášši 32/99 NAČ 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođus meannuduvvo čuovvovaš vuogi mielde : Maŋŋeb . 1 Čoahkkinjođihangoddi 21.12.04 1 Čoahkkinjođihangoddi 12.04.05 01/05 Sámedikki politihkalaš dasi njuolggadusat 1 Čoahkkinjoáiheaddji de sáhttá čaáahit vuostejienasteami . Nubbi vejolašvuohta lea atnit jienastanreaiddu . 1 čoahkkinjodiheapmi Čoahkkinjodihangoddi ráhkada áššelisttuid Sámedikki ráddádallamiid várás , gohčču čoahkkái ja jodiha ollesčoahkkimiid . 1 Čoahkkinjodiheaddji dahje áirasat sáhttet eavttuhit ahte ráddádallan loahpahuwo . 1 Čoahkkinjodihangottis galget leat jodiheaddji , su sadjásaš ja okta lahttu , gudet leat válljejuwon Sámedikkis ja Sámedikki áirasiin . 1 Čoahkkinjodihangottis berrejit joavkkut buoremus lági mielde leat ovddastuwon . 1 Čoahkkinjodihangotti árvalus mearriduwui 33 jienain 4 jiena vuostá mat dorjo Ruth Rye Josefsen:a evttohusa . 1 Čoahkkinjodihangotti árvalus . 1 Čoahkkinjodihangotti mearrádus-árvalus ovttajienalaččat 1 čoahkkinjodihangotti 1 Čoahkkinjodihangoddi evttoha ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuvvo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 Čoahkkinjodihangoddi doaibmá guokte jagi . 1 čoahkkingirjjis leat okliibuol 8 siiddu . 1 Čoahkkingirjji oassi — Sámi ealáhusráđi ášši SN 84/98 1 čoahkkingirjji oassi áššis SG 54/00 — stipeandaortnet 1 Čoahkkingirjji oassi áššis R 19/99 lea sáddejuvvon Oljo- ja energiijadepartementii . 1 Čoahkkingirjji oassi áššis 47/98 Sámedikki 2000 stáhtabušeahttaeavttuhus 1 Čoahkkingirjji oassi áššis 46/98 Sámedikki 1999 stáhtabušeahttaeavttuhus 1 Čoahkkingirjji oassi áššis 44/99 Sámedikki 2000 bušeahtta 1 Čoahkkingirjji oassi áššis 31/95 1 Čoahkkingirjji oassi ášši 47/99 Sámedikki eavttuhus stáhtabušehttii 2000 1 Čoahkkingirjji oassi 4/05 1 Čoahkkingirjji oassi 01/04 1 Čoahkkingirji : riikkačoahkkin Troanddimi 1 Čoahkkingirji : Randi R. Salto ja Rune s. Fjellheim 1 čoahkkingirji : Randi R. Salto ja Rune s. 1 Čoahkkingirji : Randi R. Balto ja Rune s. Fjellheim 1 Čoahkkingirji : Randi R. Balto ja Rune S. Fjetlheim 1 Čoahkkingirji : Randi R. Balto ja Rune S. FJellheim 1 Čoahkkingirji : 1 Čoahkkingirji 5/05 1 Čoahkkingirji 4/99 1 Čoahkkingirji 3/99 1 Čoahkkingirji 3/2000 1 Čoahkkingirji 3/05 1 Čoahkkingirji 2/99 1 Čoahkkingirji 2/2000 1 Čoahkkingirji 1/99 1 Čoahkkingirji 1/2000 1 Čoahkkingirji 01/05 1 Čoahkkingirjeoassi , ášši R 70/93 Sámediggeráddi Reive 09.07.93 Sámediggeráđis Kulturdepartementii Reive 09.07.93 Kulturdepartemeanttas Sámediggái Dihto publikašuvnnaid doarjagiid njuolggadusat Sámi publikašuvnnaid ja áviissaid giellaovdáneami doarjaga njuolggadusat 1 Čoahkkinalmmolašvuohta Sámedikki bargoortnegis muddejuvvo Sámedikki čoahkkinalmmolašvuohta . 1 Čoahkkin čuovvoluvvui Justiisalávdegotti beales 24.01.05 beaiváduvvon reivviin mas evttohuvvui konkrehta áššejohtoplána . 1 Čoahkkin álgá gáskaváhku 06.01.2010 dii.12 . 1 Čoahkkin álgá diibmu 09.00 Sámedikkis Kárášjogas . 1 Čoahkkin álgá dii. 09.00 Sámedikkis Kárášjogas . 1 Čoahkkin olju- ja energiijaminstariin Odd Roger Enoksen 1 Čoahkkin mii lei plánejuvvon Mátta-Várjjat gieldda politihkalaš njunnošiiguin 28.03.00 ii šaddan heajos dálkki geažil dollojuvvot . 1 Čoahkkin mearriduvvui maŋŋá go Sámediggi 11.09.00 dáhtui čoahkkima Gielda- ja guovludepartemeanttain gos govda dásis sáhttá digaštallat báikkálaš guolástushálddašeami . 1 Čoahkkin mearridii muđui studeantalonohallanprográmma ja dearvvasvuođaovttasbargoprográmma . 1 Čoahkkin maid dollojuvvui Sámedikkiin . 1 Čoahkkin loahpahuvvo geassemánu 2. b. . 1 Čoahkkin lei positiivvalaš , muhto minister ii lohpidan gal maidege konkrehta . Doaibmaplána dáfus ovddidii vuos presideanta ruhtagažaldaga Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti čoahkkimis 30.06.99 , gč. maiddái čuo. 5.2 . 1 Čoahkkin lei ovdačoahkkin Bistevaš Foruma sešuvdnii New Yorkas . 1 Čoahkkin lei oassin komiteá stuorradiggedieđáhusa gieđahallamis arkiivvaid , bibliotehkaid ja museaid birra . 1 Čoahkkin lei Kárášjogas Sámedikkis . 1 Čoahkkin lea vuosttažettiin jurddašuvvon giellamielbargiide ja dievdoolbmuide , muhto heive bures buohkaide geat barget mánáidgárddis . 1 Čoahkkin lea vuosttažettiin jurddašuvvon giellamielbargiide , muhto heive bures buohkaide geat barget mánáidgárddis . 1 Čoahkkin lea rábas pressii 1 Čoahkkin lea rábas buohkaide . 1 Čoahkkin lea rabas dárkojeddjiide ja mediai ja iešmearrideapmi fáddán galgá báidnit olles čoahkkima . 1 Čoahkkin lea maid lágiduvvon sámi giellaguovddážiin Moskavuonas , guovddáža jođiheami ja ovdáneami birra . 1 Čoahkkin lea jurddašuvvon deaivvadanbaikiin gos earet eará lea gelbbolašvuođalokten ja beassá vásáhusaid lonuhit . 1 Čoahkkin lea erenoamážit jurddašuvvon válgabiirriid Lulli-Romsa 9 ja 10 Davvi-Nordlánda várás . 1 Čoahkkin lea Sámedikkis Kárášjogas , duorsdaga njukčamánu 19. b , dii. 09.00-12.00 1 Čoahkkin justisminstariin ja suodjalusminstariin 1 Čoahkkin galgá dollojuvvot 20.03.00 1 Čoahkkin dollojuvvo Diehtosiiddas skábmamánu 04.-05. beaivvi 2009 . 1 Čoahkkin dollo Sámedikkis Kárášjogas dii. 10.00-12.00 . 1 Čoahkkin ceavzilis ja vuoiggalaš stivrejumi birra Árktisas 1 Čoahkkin Válmmaš 19.03.2009 čuovvole-miin 1 Čoahkkin Sámediggeráđis cuoŋománu 28. - 30. b. 2010 Kárášjogas . 1 Čoahkkin Sámediggeráđis Kárášjogas 1 Čoahkkin Suodjalusdepartemeanttain šaddá várra golggotmánus . 1 Čoahkkin Nussir AS:in . 1 Čoahkkin Fylkkamánniin , Porsáŋggu sátnejođiheddjiin ja Kveana instituhtain . 1 Čoahkkin Centrum eiendom 1 Čoahkkims áigu Tretnes válddahallat sámi eanadoalu hástalusaid ja ovddidit konkrehta doaibmabidjoevttohusaid mo sáhtášii buoridit davviguovlluid eanadoalu eavttuid ja gánnáhahttivuođa . 1 Čoahkkimis šattai ovttamielalašvuohta dasa ahte geavahit šiehtadusa eanet aktiivvalaččat boahtteáiggis . 1 Čoahkkimis ságastallui dáid áššiid birra : Norgga riddodorski juogadeapmi , riddo- ja vuotnafatnasiidda stuorát bivdovuoigatvuođat , trolabivddu gáržžideapmi , autoliidna ja snoranuohtti 12 n. miilla davábealde 62. govdodatgráđa , friija sáideruovttubivdu 1999:s uhcit riddo- ja vuotnafatnasiidda , ja šákšabivdu ( gč. čuo. 4 evttohus 10 ) . 1 Čoahkkimis ságastallojuvvui maid Sámedikki ja departemeantta gaskasaš ovttasbargu . 1 Čoahkkimis ságastallojuvvui earret eará ođđa doaibmabijuid birra 2009:s. 2.21.5 Njávdáma ortodoksa hávdesadji nuortalašgilis Jagi 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 2 220 000 ru Njávdáma ortodoksa hávdesaji várás nuortalašgilis . 1 Čoahkkimis stáhtačálli Strømmen:iin golggotmánu 14. b. ii ožžon Sámediggi dieđuid Norgga raporterema birrage olmmošvuoigatvuođakomitéii . 1 Čoahkkimis stáhtačálli Skogholt deattuhii dehálažžan ovddidit vuođđostruktuvrra go áigumuš lea ávkin geavahit vejolašvuođaid . 1 Čoahkkimis stáhtaráđiin Valgerd Svarstad Haugland 14.12.04 geigejuvvui raporta ” Dokumentasjon av samisk idretts organisasjon og aktivitet i Norge ” ( Sámi valáštallama organisašuvnna ja doaimma duođaštus Norggas ) KGD:ii . 1 Čoahkkimis sohppui álggahit dán proseassa 2000 giđa . 1 Čoahkkimis soabaiga minister ja presideanta ahte Justisdepartemeanta ráhkada listtu mas leat ođđa sámi vuoigatvuođalávdegotti vejolaš miellahtut . Dasto galget departemeanta ja Sámediggi ovttas bidjat čoahkkái lávdegotti . 1 Čoahkkimis ráhkaduvvui stáhtusraporta mii lea čadnojuvvon ovttasbargošiehtadusa iešguđet artihkkaliidda . 1 Čoahkkimis presideanttain ledje ovdan čuovvuvaš áššit : Ođastuss 94 evalueren , fylkagieldda ovddasvástádus sámi kulturáddejumi heiveheamis dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain , Ája sámi guovddáš Gáivuonas , ovttasruhtadeapmi SND ja fylkagieldda gaskka ja Sámi ovddidanfoanda . 1 Čoahkkimis ovddiduvvojit stáhtabušeahtta , Sámedikki vuoruhansuorggit ovddos guvlui ja sámi ásahusat olggobeale sámediggebušeahta . 1 Čoahkkimis ovddideimmet maid regulerenráđi 07.- 08.99 čoahkkima gáibádusa rekrutereneari várrema birra dorskebivddus , vai nuorat ja earát geat áiggošedje bargagoahtit guolástusealáhusas beasašedje searvat bivdui . 1 Čoahkkimis ovddidedje gielddat ja fylkkagielddat plánaideaset ja áigumušaid ja hástalusaid mat leat ovddabealde sámegiela geavaheami ektui . 1 Čoahkkimis oahpahusministeriin čakčamánu 17. b. muitaluvvui ahte departemeanta ii áiggo vuos álggahit proseassa mii viiddidivččii oahpahuslága « sámi guovllu » . 1 Čoahkkimis meannuduvvojedje deaŧalaš ja guovddáš fáttát nugo davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , davviriikkalaš-sámi mánáidáittardeaddji ovttasbargu ja rájiid rastásaš ovttasbargu . 1 Čoahkkimis mas sámi organisašuvnnat ledje mielde guowamánu 17. b. 1981 lohpidii Ráđđehus ea.ea. čuowovačča : 1 Čoahkkimis logai guolástusminister iežas áddet Sámedikki oainnu , muhto departemeanttas eai lean dál ruđat mat livčče dárbbašuvvon . 1 Čoahkkimis lei viiddis ovttamielalašvuohta das ahte láhka ferte čielgasit leat álbmotrievtti siskkobealde , seammás ovddidii lávdegoddi muhtun gažaldagaid Sámediggái maid Sámediggi váldoáššis válddii mielde vástidan dihte daid boahtte ráđđádallančoahkkimis geassemánu 24. b. . 1 Čoahkkimis lei sáhka vejolašvuođa birra suohkaniid gaskasaš doaimmas Skániid joatkkaskuvlla hárrái . 1 Čoahkkimis lei ovttaoaivilvuohta das ahte Sámediggi ovttas departemeanttain ja Guolástusdirektoráhtain galggai ráhkadit dárbbašlaš vuođđoduođaštusa , nu ahte Regulerenráđđi čoahkkimisttis geassemánu 8. b. dán jagi sáhttá addit rávvagiid áššis . 1 Čoahkkimis lei ovttamielalašvuohta dasa ahte Olgoriikkadepartemeanta ain ferte ruhtadit prošeavttaid ja heahteveahki . 1 Čoahkkimis lei mielde váldočálli Unckel , dutkama ja oahpahusa ossodathoavda Riitta Lampola ja ossodathoavda Rigmor Dun Grande Davviriikkaid ministtarráđis ja guovddáš eiseválddiid ovddasteaddjit Norgga bealde . 1 Čoahkkimis ledje Olgoriikkadepartemeantta , Gielda- ja guovlodepartemeantta , Ruošša eiseválddiid , Barentsovttasbarggu eamiálbmotlávdegotti , RAIPON:a , Inuit Circumpolar Conference ( ICC ) , Sámiráđi ja guoskevaš fágabirrasiid ovddasteaddjit . 1 Čoahkkimis ledje 60 olbmo , ja mearkkašumit ásaheapmái ledje hui positiivvalaččat . 1 Čoahkkimis lahttoriikkat digaštalle vejolašvuođaid ovddidit ealáhusaid regiuvnnas , mas eanaš čalmmustahtte álgoávnnasváriid , energiija ja energiijabeavttálmahttima . 1 Čoahkkimis kulturminister Ellen Horn:ain 03.05.00 jearai presideanta fas ođđasis gosa departemeantta vástádus Sámedikki ja Stuorradikki mearrádussii juolludeami hárrái nuortalaš museái 2001:s lea šaddan . 1 Čoahkkimis háliidat gullat makkár veahkkeortnegat leat suohkaniin go guoská lohkan- ja čállinveahkkái vuorrasiidda geat eai hálddaš nu bures dárogiela ja mo sáhtášii Sámediggi veahkkin oažžut johtui doaimmaid mat buoridit dili . 1 Čoahkkimis gieđahallojuvvojedje , erenoamážit ealáhus- ja oahppoáššit . 1 1 Čoahkkimis gieđahallojuvvojedje , erenoamážit ealáhus- ja oahppoáššit . 1 Čoahkkimis geigii ráđđi Sámedikki oainnuid notáhta hámis dieđáhussii . 1 Čoahkkimis geahčaduvvui ráhkkananbargoplána 2001 sámediggeválgii . 1 Čoahkkimis energiijabevttolašvuohta ja ođasmuvvi energiija maiddái digaštallojuvvui Barentsguovllu vejolaš ealáhusovddideapmin . 1 Čoahkkimis digáštallojuvvui maid earenoamážit dát ášši . 1 Čoahkkimis bođi ovdan ahte vuorrasiin leat stuora dárbbut čállin- ja lohkanveahkkái , ja sis lei sávaldat ahte juohke suohkanis galggašii leat okta dihto olmmoš gii sin sáhtášii veahkehit sin . 1 Čoahkkimis beasai departemeanta gullat oaiviliid ja evttohusaid mat de leat váldon mielde stuoradiggedieđáhusa barggus . 1 Čoahkkimis bargiidorganisašuvnnaiguin 14.02.03 šihttojuvvui dat , muhto dalle ii čállojuvvon protokolla . 1 Čoahkkimis Tromssa fylkkasátnejođiheddjiin ságastallojuvvui čuovvovaš fáttáid birra : fylkkaplánabargu , Tromssa regiovnnalaš ovddidanprográmma , sámi kulturguovddážat , sámi kulturgažaldagat , joatkkaoahpahus , NAČ 1995:6 Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleapmi ja Arctic Council . 1 Čoahkkimis Sámedikki , Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta , Bargo- ja sosiáladepartemeantta ja Gielda- ja guovlodepartemeantta gaskka borgemánu 18. b. lea šaddan ovttaoaivilvuohta das ahte galgá ásahuvvot guovddáš oktiiortnejeaddji orgána Sámedikki ja namuhuvvon departemeanttaid gaskka . 1 Čoahkkimis Human Rights and Minorities Committee:in váldá Sámedikki sáttagoddi ovdan Sámedikki ja Stuorradikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadusa , ja Norgga raportta ONii ILO-konvenšuvnna oktavuođas . Vuolgit oahppat 1 Čoahkkimis Bergenis 1910:s ovttastahtte dien njeallje sámemiššuvdnasearvvi oktan searvin , Norgga-lutheralaš Sámemiššonlihttu ( Det norsk-lutherske Finnemisjonsforbund ) , miellaseamosit gohčoduvvon Sámelihttun ( Finneforbundet ) . 1 Čoahkkimis : 1 Čoahkkimis 06.10.00 Moskkes muitalii guolástusdepartemeantta sáhtačálli ahte vejolaš konsešuvnnat árvvoštallojuvvojit dábálaš juogadanvuorus 2001:s . 1 Čoahkkimiin lea leamaš vejolaš digaštallat oahpahusfálaldaga organiserema ja láhčima . 1 Čoahkkimiin lea leamaš rabasvuohta ja lotnolas dáhttu ovttasbargat , lohká stáhtaministtar . 1 Čoahkkimiin lea leamaš positiiva vuoigŋa vaikke vel bealit ain leat guhkkálagaid . 1 Čoahkkimiin guoskevaš bealálaččaiguin de leat digaštallan makkár vejolašvuođaid leat lasihit ovdánahttimis ja buvttadeames oahpponeavvuid , ja jorgaleames dárogielat oahpponeavvuid sámegillii . 1 Čoahkkimiin galgá earret eará čilget čuovvovaš mánuid áigeguovdilis sámepolitihkalaš áššiid . 1 Čoahkkimiin galget earret eará boahttevaš áigodaga áigeguovdilis sámepolitihkalaš áššiid . ~ 1 Čoahkkimiin galget earret eará boahttevaš áigodaga áigeguovdilis sámepolitihkalaš áššiid 1 Čoahkkimiin ee. árvaluvvui ahte guktot riikkat galget iskat makkár vejolašvuođat ja hehttehusat leat lágain dasa mii guoská ovttasbargui vuođđoskuvlaoahpahusas riikkarájáid rastá . 1 Čoahkkimiiid vuođul celkojuvvui ahte eanandoalu dárbbuid Sis-Finnmárkkus fertešii kártet , ja rámmaeavttuid maiguin dustet dáid dárb 28 1 Čoahkkimiidda bohte mealgat olbmot ja Sámediggeráđđi lea ožžon ollu buriid árvalusaid / rávvagiid viidáset prosessii . 1 Čoahkkimiid ulbmilin lei viežžat dieđuid ja oainnuid ámmátjoavkkuin ja birrasiin main lea oktavuohta riddo- ja vuotnabivdui Finnmárkkus . 1 Čoahkkimiid ulbmilin lea ságastallat giellaguovddážiid barggu ja hástalusaid birra sámegielain , ja movt Sámediggi sáhttá leat mielde buorideamen eavttuid ja rámmaeavttuid . 1 Čoahkkimiid ul-bmilin lea leamaš oažžut árvalusaid organisašuvnnain hástalusaide mat leat dásseárvvu siskko ­bealde ja ovttas gávnnahit prošeavttaid mat sáhtášedje ovdánahttit dásseárvvu sámi servodagas . 1 Čoahkkimiid logu ja čoahkkimiid hámi galget árvvoštallat lagabui . 1 čoahkkimiid ja konfereanssaid čuovvoleapmi 1 Čoahkkimiid fáttát ledje oahpponeavvodilli , sámi mánát sadjásašruovttuin , sámi nuorat ja skuvlavázzin ja sámi kultuvrra gáhtten gávpotservodagain . 1 Čoahkkimiid fáddán lea earret eará leamaš Finnmárkkuopmodaga beaggin ja Finnmárkkuopmodaga boahttevaš badjebáhcaga hálddašeapmi . 1 Čoahkkimii leat čoagganan 8000 oasseváldi ja áici , ja sin gaskkas leat birrasii 200 álgoálbmoga miehtá máilmmi . 1 Čoahkkimat leat oassin gulaskuddanproseassas Sámedikki gaskaboddosaš njuolggadusaid , ja lea vuođđuduvvon finnmárkkulágas . 1 Čoahkkimat leat dollojuvvon sihke suodjalusáššiid birra ja barggu birra hálddahusplánaiguin . 1 Čoahkkimat leat arena gos lea goabbat guvlui diehtojuohkin ja fágalaš digaštallan , gos fáttát leat bušeahtta ja diehtojuohkin ja digaštallan áigeguovdilis áššiin . 1 Čoahkkimat ja ságastallamat eai láven leat formálalaččat , ja eatnašat máhtte sámegiela buorebut go dárogiela . 1 Čoahkkimat ja ovddasteamit 1999 guovvamánu 9. b. rájes miessemánu 18. b. rádjai . Sámediggeráđi čoahkkingirjjit 2/99 ja 3/99 1 Čoahkkimat ja ovddasteamit 1 Čoahkkimat galget váikkuhit oktavuođa buorideami sámedikkiid ja ráđđehusaid gaskka . 1 Čoahkkimat galget dollojuvvot davvin sierralágan fáttáiguin , muhto galgá bidjat unnit deattu oktasaš oidnui áššiin hálddahuslaš dásis . 1 Čoahkkimat dollojuvvojit oktii jagis . 1 Čoahkkimat dollojuvvojit golggotmánu ja skábmamánu Kárášjogas , Báhcavuonas , Hámmárfeasttas , Muosáhis , Álttás , Unjárggas ja Guovdageainnus . 1 Čoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis skábmamánu 22.-24. beaivvi ja álget disdaga skábmamánu 22. beaivvi diimmu 11.15 . 1 Čoahkkimat dollojuvvojit Sámedikki ja Finnmárkku fylkkagieldda gaskasaš ovttasbargošiehtadusa vuođul , mas daddjojuvvo ahte bealit galget « láhčit dilálašvuođa buori ovttasdoaibmamii Finnmárkkuopmodagain » . 1 Čoahkkima áigumuššan lei dahkat oainnusin makkár dárbbut leat báikkálaš hálddašeapmái Deanuvuonas . 1 Čoahkkima váldofáddán lei fuorragávpašeapmi Finnmárkkus . 1 Čoahkkima vuođđun ledje raporttat : « Committee of Experts ’ 3 rd Evaluation Report on Norway » , « Text of the Charter » ja « Fourth Report of the Norwegian Government » . 1 Čoahkkima ulbmilin leai ovddidit árvalusaid luondduluosa dutkanprográmma prográmmakomiteai maid Norgga dutkanráđđi lea nammadan . 1 Čoahkkima ulbmilin lea čalmmustit bievlavuodjenprošeavtta álggaheami Finnmárkkus . 1 Čoahkkima ulbmil lei oažžut dieđuid Sámedikki doaimmaid birra ja ságaškuššat áigeguovdilis ovttasbargosurggiid birra . 1 Čoahkkima ulbmil lea váikkuhit ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat fuolahuvvojit Crew Gold nammasaš fitonodaga nihkkelrogganplánaid oktavuođas Mindoros , Filippiinnain . 1 Čoahkkima oktavuođas Davvi-Trøndelága fylkkasátnejođiheddjiin dollui čoahkkin Saemien Sijte jođiheddjiin ja boazosámesearvvi jođiheddjiin . 1 Čoahkkima fáddán lei sámi mánáid fuolaheapmi mánáidsuodjalusas . 1 Čoahkkima fáddán lei stuorradiggedieđáhus Sámedikki doaimma birra . 1 Čoahkkima fáddán lei eanadoallu ja guolásteapmi . 1 Čoahkkima fáddán lei eamiálbmotnuoraide almmolaš hálddašeami oahpahusprošektii oahpásmahttin . 1 Čoahkkima fáddán lei ea.ea. gieldda sámi mánáid ja nuoraid mánáidgárde- ja skuvladilálašvuohta . 1 Čoahkkima fáddán lei dákteriggeávdnasiid sámi oasi hálddašeapmi Schreinera vuorkkás . 1 Čoahkkima fáddán lei báikkálaš hálddašeami geahččaleapmi Divttasvuonas , Ivggus ja Deanuvuonas . 1 Čoahkkima fáddán lei bargu ON:a eamiálbmotjulggaštusain . 1 Čoahkkima fáddán lei Sámedikki gáibádus unnimus fatnasiid vuoigatvuođaid birra bivdit reappáid . 1 Čoahkkima fáddán lei : ruđat Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvuleapmái , gonagasreappá hálddašeapmi , bivdin ja dutkan , autoliinná ja snoranuohti geavaheapmi riddolagas mearraguovlluin , njuorjo- ja guollomáhtováttisvuođat riddo- ja vuotnaguovlluin , ja Norgga riddoguolásteddjiidsearvvi ovddasteapmi Regulerenráđis . 1 Čoahkkima fáddán ledje sámi museat , ja erenoamážit deattuhuvvui Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 . 1 Čoahkkima fáddán ledje Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána , sámi guolástuslávdegotti árvalusa ( geigejuvvon 10.04.97 ) čuovvuleapmi , gonarasreabbá — hálddašeapmi , bivdu ja dutkan — ja njuorjo- ja « kveis » - váttisvuohta riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Čoahkkima fáddán ledje OV-kommišuvnna julggaštusárvalusain bargamin bargojoavkku čoahkkimiid Norgga posišuvnnat 30.11.-11.12.1998 Geneves . 1 Čoahkkima fáddán ledje : 1 Čoahkkima fáddán ledje 1999 guolástusreguleremat . 1 Čoahkkima fáddán lea : Sámediggeválgga válgaortnet – dárbbašuvvo go rievdaduvvot ? 1 Čoahkkima fáddá lei geahčadit mo riikkat ovttas sáhttet váikkuhit ON ja ISAFa ulbmila ollašuhttimii mii lea ahte afghanistánalaš soahteveahka ieš nákce hálddašit dorvvolašvuođa diliin . 1 Čoahkkima eará fáttát : 1 Čoahkkima duogážin lei okta interregprošeakta ja sávaldat geavahit Harvasstua ja guovlluid Norgga ja Ruoŧa bealde ráji turistaáigumuššii . 1 Čoahkkima boađusin lei ahte Sámediggi — ovttas namuhuvvon departemeanttaiguin ja signálaid vuođul mat čoahkkimis ovddiduvvojedje — galgá jođihit viidáseabbo barggu . 1 Čoahkkijođihangoddi Čoahkkinjođihangoddi ráhkada áššelistta , bovde Sámedikki dievasčoahkkimiidda ja jođiha daid Sámedikki bargoortnega njuolggadusaid mielde . 1 Čoahkketabealla - Kultuvra 1 Čoahkkeevttohus — čuo. III 2 . 1 čoahkkeearri mearkkaša vuolggasajis ahte juohke fanas oažžu eari mii siskkilda dorski , divssu ja sáiddi , mas ovtta šlája rehkenastá ekvivaleanttalažžan , mii dasto fas rehkenastojuvvo oassin čoahkkeearrái . 1 Čoahkkebáikkiin lea nissoniid vástideaddji oassi veaháš vuolábealde riikkagaskameari . 1 Čoahkkebáiki oaččui sierra mánáidskuvlla , Hesseng máŋggaatnoguovddáža , 1998 . Muhtimat geat leat fárren dán guovtti gilážii , bohtet Mátta-Várjjaga boaittobeale guovlluin , dahje Unjárgga ja Deanu gielddain . 1 Čoahkkanemiid gaskkas lea Sámediggeráđis ovddasvástádus Sámedikki doaimmas . 1 Čoahkis lávdegoddi evttoha ođđa lága mii lea vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide árbevirolaš sámi guovlluin Romssa rájes ja máttás kártema ja dohkkeheami birra . 1 Čoahkis Davvi-Norga oččošii ollu stuorát riikkalaš dadjamuša . 1 Čoahkinjođihangoddi 22.04.05 002/05 1 Šlurváivuohta gal ii dohkkehuvvon . 1 Šloahtta 1 Šloahta lokta lea maŋimuš 20 jagi geavahuvvon dakkár doaimmaide mat leat mielddisbuktán ahte lea leamaš dárbu ligget lovtta . 1 Šloahta dáhki ođasteapmi Ráđđehus árvala 25 milj. ruvdnosaš álgojuolludusa Šloahta dáhki ođasteapmái jagi 2011 . 1 Šloahta dáhki ođastanbarggut galget leat čađahuvvon 2012/2013 jahkemolsašupmái . 1 Čiŋatkeahttá . 1 Čiŋat sáhttet čájehit guovllu , masa olmmoš gullá , bearraša ja dange leago olmmoš náitalan vai náitalkeahttá . 1 Čiŋaheapmi Den son ... maid dáiddár Kristin Ytreberg lea dahkan lea buot seinniin guhkesfeaskáris . 1 Čivga vástidii ahte ii ožžon lobi váhnemiiddis . 1 Čilla Guhkesjávrris , Ráisduoddaris Ingvild Larsen 1 Šiljus fuomášan ahte skuvlabusse ii leat vel vuoddján , muhto buohkat earát gal leat jo čohkkámen busses , eatnašat deaddimen busse glásaid vuostá njuniid go gehččet go mun bázán vázzit . 1 čilget váldoosiid sámi ovdal-kristtalaš oskku religiuvnnas ja rievdama kristtalašvuhtii guorahallat árvoáššiid main sámit beroštit dán áiggi 1 čilget vejolaš johtolatjuogu ( guohtunguovlojuogu ) 1 čilget sátneluohkáid , sojahanoahpa , suorggideami ja cealkkaoahpa vuođđoáššiid , barggadettiin gielain ja teavsttaiguin 1 čilget sámi giellahistorjjá ja buohtastahttit sámi giellahistorjjá váldolinjjáid davviriikkalaš gielaid historjjáin 1 čilget orohaga johtinvieruid 1 čilget movt ođđa sánit ja tearpmat sámegielas ráhkaduvvojit ja loatnasániid geavaheami ja heivehallama 1 čilget movt gielat ja kultuvrrat Sámis deaivvadit ja gilvalit ja movt iežas giella ja kultuvra váikkuhuvvo ja rievdá go lea oktavuohta earáiguin 1 čilget mii gulahallamii váikkuha , makkár dagaldagat sáhttet ovddidit ja hehttet gulahallama 1 Čilget johtinvuogádaga iešguđet áigodatguohtumiid gaskka 1 čilget ja čájehit ovdamearkkaiguin movt sániid sáhttá suorggidit 1 čilget guovddáš osiid sámi historjjás ja digaštallat sámiid oktavuođa daiguin stáhtaiguin gos sámit ásse gitta sullii 1850 rádjái 1 Čilget geasseorohaga 1 čilget daid vuoigatvuođaid mat leat sámegielas ja gos gávdnojit iešguđet sámegielat Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas 1 Čilget ahte guovttegielalašvuohta lea buoret go sihke eaŋkil ja duppal ovttagielalašvuohta . 1 Čilgen dihte dili ain lagabui , geavahit dás Tromssa fylkkamanni loguid ( 1998 ) : Vahágiid ovddas ohccojuvvon buhtadus juolluduvvo sullii 50% . 1 Čilgemiid ja bagadallama vuođul beassá oahppi diehtit maid son sáhttá bargat buoridit iežas oahppama ja ovdáneami . 1 Čilgejuvvo mo Sámediggi dađistaga lea ožžon friddjaset sajádaga , ja mas Sámedikki formála sajádat orru leamen eahpečielggas . 1 Čilgejuvvo maiddái ahte dáruiduhttin vuosttalduvvo : « Doppe ássi olbmot leat dadjat dušše sápmelaččat , sii leat fuollameahttumat ja berošmeahttumat , eai beroš bajásčuvgehusas , eai ge ádde bajásčuvgehusa mávssolašvuođa ja sii hilggodit dahje juo vuosttaldit skuvlla » . 1 Čilgehussan lea ahte bohcco lundui gullá johtit buoremus guohtumiidda , dat lea dan láhkai heivehan iežas guorba birrasii . 1 Čilgehusat leat vuođđuduvvon ásahusaid ruovttusiidduide ja buktojuvvon raporttaide . 1 Čilgehusat eai leat dievaslaččat , muhto čájehit guđe ládje sámi kultuvra oainnusin dahkkojuvvo kultursuorggi iešguđet osiin . 1 Čilgehusastis gonagassii juovlamánu 18. b. 1790 son čállá : « Maŋŋel gonagaslaš gohččuma skábmamánu 3. b. 1774 mainna Seminarium Lapponicum heaittihuvvui , de lea ja berre leat mearriduvvon , ahte lea áibbas duššás bargu oahpahit sápmelaččaide risttalašvuođa sámegillii , ja nu maiddái dikšut sin giela dan dáfus . 1 Čilgehusas biddjojedje guovddážii muhtun áŋgiruššansuorggit dásseárvvu siskkobealde . 1 Čilgehusa oktavuođas lágida Sámediggi rabas duodjeseminára geassemánu 9. b. 2010 dii. 09 - 12 . 1 Čilgehus manne leat válljen jagiid maŋŋel 1994 , lea go “ Refoarbma 94 ” sisafievrrideami maŋŋil šattai riekti 3 jagáš joatkkaskuvla ohppui . 1 Čilgehus geográfalaš erohusaide bargonávccahisvuođaoajus lea vuosttažettiin čadnon suohkaniid ahkeerohusaide ja movt dat leat áiggi badjel ovdánan , buohcanruđaid geavaheapmi suohkaniin , netto sisa- ja fárren , bargguhisvuohta ja bargomárkan . 1 Čilgehus dasa sáhttá várra leat moatti sajis . 1 Čilgehus dasa lea várra ahte fágaplána ” sámi giella ja kultuvra ” heaittihuvvui jagi 2006 , muhto fágalaš guorahallanjoavku oaivvilda leat siva divaštallat nubbegiellaeavttuidge erenoamážit . 1 Čilgehus 207 1 Čikŋan gávttiide ja gahpiriidda leat e.e. máŋggalágan čikŋabáttit , speallavearkkat , datneárpogorolmasat , riebansilba ja sisti . 1 Čihččet teakstaoasi nuppi cealkagis sihkkojuvvo sátni « guovddáš » . 1 Čiežaáigge iđđedis biiggát bokte ohppiid . 1 Čiežajahkásaš sámenieiddaža Anárjogas fertejedje sáddet internáhttii Kárášjohkii . 1 Čieža-gávcci-jahkásažžan áigot mánát dahkat seammá go ustitjoavkku jođiheaddjit dahket . 1 Čieža stuorámus suohkana , go lea loguin sáhka , oamastedje jagi 2009 oktiibuot oalle dárkilit beali buot dieđiheddjiin Sámedikki jienastuslogus , birrasiid 6.980 olbmo , obbalaš 13.890 olbmos . 1 Čieža seammaárvosaš vuoiti ledje , ja okta dain lei Skuvvanvári skuvla . 1 Čieža miljovnna lassi sámi kulturulbmiliidda 1 Čieža miljon ruvnno eahpitkeahttá lokte sámi kultuvrra ja Sámedikkis lea dal vejolašvuohta ain nannoseabbo bargat kulturpolitihkain ovddasguvlui . 1 Čieža lahtu válljejuvvojit Sámedikki áirasiid gaskkas . 1 Čieža jagi áigemearri doaibmagoahtá das rájes go guorahalli lea ožžon buoremus vuoruheami guorahallanguovllus . 1 Čieža fylkkasuohkanis oahppit ožžot oahpahusas sáme- 1 Čieža 1 Čievra / málbma / ráktu 1 Čiestti skuvla lei áidna skuvla gielddas mii ii boldojuvvon , ja oahpahus bođii fas jođánit johtui . 1 Čiestti skuvla 1 Čierastanluohkáid leat jo ráhkadeamen , ja vuosttaš huksenceahkki rahppojuvvo skábmamánus 2007 . 1 Čielggatkeahtes áššit ovddiduvvojit áigodaga loahpageahčen alla dássái dalle go máilmmi birasministarat deaivvadit . 1 Čielggas lea dattetge ahte dás lea jurisdikšuvdnaváttisvuohta masa ii leat álki gávdnat buori čovdosa . 1 Čielggas lea ahte muhtun fágasuorggit leat lihkostuvvan buorebut go earát sámiguoski doavttergrádabuvttadeami ektui . 1 Čielggas lea ahte lávdegoddi galgá gozihit visotsámi ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotperspektiivva . 1 Čielggas lea ahte kommišuvdna galgá ásahuvvot čielggadit lea go earáin vuoigatvuohta Finnmárkkuopmodaga eatnamiidda , ja galgá maiddái ásahuvvot meahcceduopmostuollu mii galgá meannudit áššiid riektevuogádaga siskkobealde , jus dasa šaddá dárbu . 1 čielggaduwon 1 Čielggaduvvot ferte leago vejolaš ovtta báikái bidjat sierralágan náliid biebmanrusttegiid , go dat sáhttá stuorrudit buvttadannávččaid ja leat mielde čoavdimin eará báikkiid . 1 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2009 1 Čielggadussii váldojuvvui maid mielde dat gáibádus ahte doaibmabiju ovddut ja hehttehusat galget árvvoštallojuvvot ja maid dat mearkkaša regiovdnii . 1 čielggadusjoavku prioriteren njeallje oassemihttomeari ; 1 čielggadusjoavku 1 Čielggadusbarggu loahppaboađus meannuduvvui Sámedikkis miessemánu 29. b. 1997 . 1 Čielggadusas čujuhuvvo maiddái ahte sámi pedagogalaš ovddidanbargu skuvladoaimmahagas gillá dan geažil go lea guhkes gaska Sámi oahpahusráđi čállingoddái . 1 Čielggadusas čujuhuvvo ahte guovllu oahpaheaddjit fertejit bargat máŋgga skuvllas ja johtit friijaminuvttain . 1 Čielggadusas čujuhuvvo ahte dán guovllus leat uhccán gelbbolaš oahpaheaddjit . 1 Čielggadusas lea evttohuvvon gelbbolašvuođafierpmádat vuođđuduvvon ásahusaid gaskkas masa earret eará Bioforsk , sámi guovddážat ja Sámi allaskuvla / Sámi University College servet . 1 Čielggadusas eavttuhuvvo ahte Sámedikkis ovttasráđiid Sámi oahpahusráđiin lea ovddasvástádus doaibmabiju čađaheapmái . 1 Čielggadusas " Sámi kultuvra ja oahpahus " ( Samisk kultur- og utdanning ) ( NAČ / NOU 85:14 ) sáhttá lohkat : - Áidna skuvla mii 50-logus fálai jeavddalaččat sámegiela ja kulturhistorjjá oahpahusa lei Sámi álbmotallaskuvla Kárášjogas . 1 Čielggadus- ja prošeaktabargu man áigumuššan lea heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi duohtavuhtii Metodaovddideapmi ja doaibmabijuid láhčin iešguđet dárbbuide dábáláš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid siskkobealde sámi guovlluin Dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahpahus sámi gielas ja kulturáddejumis Pasieantaguoski girjjálašvuohta sámi bálvalusdárbbašeaddjiide 1 čielggadus sámi parlamentáralaš ovttasbarggu birra . 1 Čielggadus rahpá miellagiddevaš čuolmmaid , muhto Sámediggi áigu álggos mearkkašit ahte oppalaččat vajálduvvet dákkáraš čielggadusaid oktavuođas sámi oainnut go lávdegottiid mandáhta ja nammadeapmi dáhpáhuvvá , ja ieš čielggadusproseassas . 1 Čielggadus meannuduvvo Sámedikki dievasčoahkkimis guovvamánu 2007 , ja lea gulaskuddamáigi lea maŋiduvvon gitta juovlamánu 27. beaivvi . 1 Čielggadus maid Sámiid Valáštallanlihttu dagai čuovvoluvvo Kultur- ja girkodepartemeantta ektui . 1 Čielggadus maid Ole Christian Borge ja Kristian S. Myrbakk leaba dahkan . 1 Čielggadus lea leamaš viiddis gulaskuddamis 1997 rájes 1999 rádjai , mas Sámediggi , Finnmárkku fylkkadiggi ja departemeanttat čađahedje iežaset gieđahallama maŋŋil go gulaskuddan lei loahpahuvvon . 1 Čielggadus guorahallui ja mearriduvvui Sámedikki nuppi áigodagas . Čielggadusas leat erenoamáš doaimmat guovllu várás . 1 Čielggadus galgá árvvoštallat sámi álbmoga spesialistadearvvašvuođabálvalusa viidáset dárbbu ja čatnaseami . 1 Čielggadus galgá meannuduvvot Sámedikki dievasčoahkkimis guovvamánus 2007 . 1 Čielggadus galgá maiddái váldit mielde veajuiduhttin- ja gealbudansuorggi . 1 Čielggadus galgá maid guorahallat beliid čielggadusguovllus ja evttohit strategiijaid museadoaimma huksemii ja fierpmádatásaheapmái . 1 Čielggadus galgá leat gárvvis ovdal 2007 loahpa . 1 Čielggadus Sámedikki vuollásaš ráđiid doaimma boahttevaš organiserema birra 1 Čielggadus Sámedikki vuollásaš ráđiid boahttevaš organiserema birra . 1 Čielggadit sápmelaččaid rievttálaš vuoigatvuođa hálddašit ja geavahit eatnamiid ja čáziid sámi guovlluin Finnmárkku máttabealde , mas riikkaidgaskasaš riekteovdáneapmi deattuhuvvo ja dat ahte ovddiduvvon evttohusat eai rihko Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid . 1 čielggadit prinsihpalaš gažaldagaid eiseválddiid gaskavuođas Sámediggái , dása gusto maiddái stáhtaráđiid vejolaš parlamentáralaš ovddasvástádus Sámedikki doaimma hárrái 1 Čielggadit ja árvvoštallat rievdadanevttohusaid mat ráhkaduvvojit vearronjuolggadusaide ja árvvoštallat dienas ( proveny ) váikkuhusaid . 1 čielggademiin beaktilis oahpponeavvoráhkadeami ektui . 1 Čielggadeapmái lea maiddái nammaduvvon referánsajoavku ja maŋŋá go Sámediggi evttohii RiddoDuottarMuseaid , de dat lea ovddastuvvon referánsajoavkkus . 1 Čielggadeapmi sáddejuvvui gulaskuddamii borgemánu 25. b. 2009 . 1 Čielggadeapmi lea prentejuvvon NOU 2001:35 . 1 Čielggadeapmi lea leamaš viiddis gulaskuddamis . 1 Čielggadeapmi lea gulaskuddamis geassemánu 2008 rádjai . 1 Čielggadeapmi ja čorgen lea čađahuvvon go geavahuvvo oktasaš ja ollislaš vuogádat dáin plánenbargamušain . 1 Čielggadeapmi galgá ráhkaduvvot ovttasráđiid fágaolbmuiguin , fágabirrasiiguin , organisašuvnnaiguin ja earáiguin . 1 Čielggadeapmi almmuhuvvui geassemánu 15. b. 2009 ja rávve ahte buot heahtedieđáhusat mannet čieža dahje gávcci oktasaš heahteguovddážii , eai ge nu go odne 69 guovddážii . 1 Čielggadeamit , plána- , ekonomiija- ja bušeahttaáššit . 1 Čielggadeamit , guorahallamat ja luoddajohtolaga politihkkahábmen mii lea čadnon luoddajohtolaga sihkkárvuhtii . 1 Čielggadeamis čujuhuvvo maid ahte lea ere ­noamáš hástalus gaskkustit sámi girjjálašvuođa nuorra lohkkiide danne go eai ráhkaduvvo nu ollu ođđa girjjit . 1 Čielggadeamis čujuhuvvo girjerádjoláhkii mii ii geatnegahte girjerádjosiid váldit erenoamáš ovddasvástádusa sámi álbmoga ektui , muhto gohčoda geavaheddjiid « buohkat geat orrot riikkas » . 1 Čielggadeamis čilgejuvvojit máŋga registara mat soitet leat áigeguovdilat geavahit vuođđun , go áigumuš lea ráhkadit sápmelaččain anonymiserejuvvon čoahkkelogu . 1 Čielggadeamis ávžžuhedje váldit atnui ovtta oktasaš heahtenummara ja ásahit stuorát heahtedieđihanguovddážiid . 1 Čielggadeamis deattuhuvvo váttisin árvvoštallat daid girjerájusbálvalusaid mat leat sámi álbmogii danne go nationála girjerájusstatistihkka ii bija dan materiealla mii lea sámegillii sierra kategoriijan . 1 Čielggadeami áiggan lei álggus oažžut áigái nu čielga vástádusaid go vejolaš das ahte leatgo fidnemis diehtoávdnasat ja metoda man mielde sáhttá ráhkadit statistihka sámeálbmogis , ja mas lea nu buorre kvalitehta ahte dohkke almmuhuvvot . 1 Čielggadeami ulbmil lea : 1 Čielggadeami mielde berre Norga , go lea dat riika gos orrot eanemus sámegielagat , vuolggahit barggu ahte oččodit dakkár ortnega . 1 Čielggadeami mandáhtta hábmejuvvui daid eavttuid mielde mat leat čállojuvvon Sd.dieđ. nr. 48 ( 2002 – 2003 ) Kulturpolitihkka 2014 rádjái . 1 Čielggadeaddji ii evttot iehčanas gelbbolašvuođaguovddáža . 1 Čielggadansekšuvdna ( ČS ) Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Erik Storm Barggut : Čielggadanjuhkosis lea bajitdási ovddasvástádus čielggadanbargguin ja galgá maid ovddidit meroštallan- ja analyserenmálliid ossodaga áššesurggiin . 1 Čielggadanprošeavttat ja eará 1 Čielggadanlávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Čielggadanlávdegoddi ovddidii čuovvovaš árvalusa Sámediggái joaiheaddji Sámedikki presideantta Ole Henrik Magga bokte : 1 Čielggadanbarggu boađus ferte leat sierra láhkaevttohus vuoigatvuođaid birra guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái , gos maiddái mariidna eamiálbmotavádaga ášši fuolahuvvo . 1 Čielgga ­deapmi geigejuvvui departementii 2007 skábmamánu . 1 Čielgasit čájehit man válggas lea sáhka , ja das ferte bajilčála almmuhit mii joavkkuiddan ovddida , ja bajilčállaga ii galgga sáhttit eará listta bajilčállagiin malssihi t. Jos listaeavttuhus lea heaittihuvvon dan oktavuođas mii lea registrerejuvvon § 17 a mielde , galgá listabajilčála dávistit registrerejuvvon namain . 1 Čielgaseamos tendeansa sámegiela loguin mánáidgárddiin ja skuvllain jagi 2009/10 lea ahte vuođđoskuvlaohppiid lohku geain lea sámegiella fágan njiedjá . 1 Čielgaseamos muitu lea báhcán go ledjen olgun stoahkame Elliin , oambeliin . 1 Čielgaseamos ja duođaleamos tendeansa statistihkas sámegiella mánáidgárddis ja skuvllas skuvlajagi 2010/2011 lea ohppiidlogu njiedjan dain geat válljejit sámegiella nubbingiellan vuođđoskuvllas . 1 Čielgaseamos dain lea dat go SOF geografalaš doaibmaguvlui gullet dušše guovllut davábealde Sáltoduoddara . 1 Čielgaseabbot orru dát boahtimin oidnosii go presideanta notáhtas stáhtaráđđái Kåre Gj ¸nnes Eanadoallodeparemeanta čállá ahte « Sámediggi ii vuostálastte láhkageatnegahtton doaibmabijuid . 1 Čielga vuoruheamit - Dát lea buorre , muhto čavgadis bušeahtta čielga vuoruhemiiguin . 1 Čielga ulbmil leat álkidahttit ja eanet ulbmillažžan dahkat doaimmaid , vuolidit bargguhisvuoña ja olbmuid logu geat ožžot veahkkeruña . 1 Čielga sániiguin cealkki dat mearkkaša , ahte Norga ferte olbmuide addit ruovttoluotta vuoigatvuođa guolástit alcceseaset jahkedietnasa iežaset vuonain . 1 Čielga rámmaeavttut boazoealáhussii lea eaktun juksat ceavzilis boazodoalu mihtu . 1 Čielga rekruhttendoaibmabijuin , mat leat álggahuvvon , sáhttit namahit : • Almmuheapmi sámegillii sámegielalaš guovlluin • Politiijaallaskuvlla Budejju ossodat ja Nuortaja Oarje-Finnmárkku politiijaguovlu barget ovttasráđiid fidnen dihtii olbmuid politiijaoahpahussii . 1 Čielga referánssat álgoálbmogiid vuoigatvuođaide leat mielde šiehtadallanteavsttas man ulbmilin lea geahpedit vuvddiid goarideami geafes riikkain ( REDD ) . 1 Čielga prošeavttaiguin guovddáš álggaha ja jođiha sierra dutkamiid , ja bidjá johtui ja oktii heiveha fágaidrasttideaddji dutkan- ja oahpahusovttasbarggu . 1 Čielga nuoraidskuvllat ( 8.–10. luohkát ) ja skuvllat main leat visot luohkát ( 1.–10. ceahki ) mat álggahit ráđđehusa frukta- ja ruonasáŋgiruššama . 1 Čielga loguid ektui lei lassáneapmi erenoamáš ollu ovddabealde válggaid 2005 . 1 Čielga ja ruonas profiila lea doaibmabijuide . 1 Čielga gearddádat olgo- ja sisseinniid gaskka lea geahččaluvvon nanosmahttot dainna ahte vistái galgá mannat njuolga , ja olgo- ja sisgova gaskasaš erohus lea seamma ovttačilggolaš go lávus . 1 Šielbmá das mii galgá čielggaduvvot , ferte maiddái leat vuollegaš , ja seamma guoská vejolašvuođaide fas váldit ovdan riektefámolaš áššiid duopmostuolu meannudeapmái . 1 Čiekŋudeapmi sámegielas galgá deattuhuvvot seamma dásis go eará čiekŋudeamit . 1 Šiehtaduvvui ahte Ája galgá ráhkadit ođđa ja hálbbit prošeavtta mii galgá geavahuvvot dan oktavuođas go Ája oččoduvvo stáhtabušehttii . 1 Šiehtaduvvui ahte dollojuvvo čoahkkin gos ságaškuššat láhkabarggu áššejođu birra ođđajagimánu 11. b. 2005 . 1 Šiehtaduvvui ahte dollojuvvo ođđa čoahkkin Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskka guorahallat museadoaimma Ája Sámi Guovddážis . 1 Šiehtaduvvon čoavddus mearkkaša ahte váldoáššis áidojuvvojit golbma áiddi . 1 Šiehtaduvvon penšuvdna bargiide gaskal 64 ja 67 jagi 1 Šiehtaduvvon ja ođđa ovttasbargošiehtadusat dahje searvevuohta nannejit ovttasbarggu ja oktavuođa fylkkagielddaid ja Sámedikki gaskka . 1 Šiehtadussii gullet čuovvovaš doaimmat : – Dáiddárfoanda 700 000 ru. – Stipeanda sámi dáiddáriidda 2 100 000 ru. – Doaibmadoarjja sámi dáiddárorganisašuvnnaide ja Sámi Dáiddárráđđái 1 750 000 ru. – Sisaoastinortnet sámi govvadáidagii ja dáiddaduodjái 350 000 ru. – Fágalaš bagadeapmi 250 000 ru. . Sámi dáiddárráđđi hálddaša šiehtadusa várrejumiid earret sisaoastinortnega ruđaid govvadáidagiidda ja dáiddaduodjái . 1 Šiehtadusoktavuođas fertejit ekonomalaš doaibmabijut leat ceahkkálastojuvvon doallo ­sturrodagaid mielde , dan dihte vai lotnolasdoalut oččošedje stuorát oasi njuolggo doarjagiin . 1 Šiehtadusbealit áigot dasto oktiiheivehit politihkalaš ovdáneami nu ahte sihke álgoálbmogis ja eará ássiin davvin lea ceavzilis , eallinnávccalaš ja ovddos guvlui geahčči servodat . 1 Šiehtadusbealit áigot dahkat šiehtadusa mii eambbo geatnegahttá kulturmuittuid hálddašemiid . 1 Šiehtadusbealit áigot dahkat šiehtadusa mii eambbo geatnegahttá kulturmuittuid hálddašeapmái . 1 Šiehtadusbealit áigot dahkat šiehtadusa mii eambbo geatnegahttá kulturmuittuid hálddašeami . 1 Šiehtadusbealit lávejit jahkásaččat várret 1,4 miljon ru nággoeastadeaddji doaibmabijuide . 1 Šiehtadusbealit leat ovttaoaivilis ahte ráhkaduvvo duodjeregistar . 1 Šiehtadusbealit leat ovtta ­oaivilis ahte ásahit duodjeregisttara , muhto Databearráigeahčču ferte dohkkehit duodjeregisttara ásaheami nu guhká go registtar vuođđuduvvo etnálašvuhtii . 1 Šiehtadusat ovddidit maiddái oktasaš ovddasvástádusa ollislaš servodatovdáneamis , ja dat sisttisdollet sihke politihkkaovdánahttima ja geažosáiggi ovttasbarggu hálddašeamis ja máŋgga eará suorggis . 1 Šiehtadusat ovddidit maiddái oktasaš ovddasvástádusa ollislaš servodatovdáneamis , ja dat sisttisdollet sihke politihkkaovdánahttima ja geažos áiggi ovttasbarggu hálddašeamis ja máŋgga eará suorggis . 1 Šiehtadusat leat vuolláičállojuvvon bođui juohke golmmain davimus fylkkagielddain ja oktasaččat oarjelsámi guovllu fylkkasuohkaniiguin Nordlánddain , Trøndelága-fylkkaiguin ja Hedmárkkuin . 1 Šiehtadusat eambbo go 1 500 milj. ruvnno ovddas Jagi 2009 fylkkasuohkan dagai fearga- ja fanasruvttuid šiehtadusaid eambbo go 1 500 milj. ruvnno ovddas njeljiin fanaseaiggátfitnodagain . 1 Šiehtadusat dovddahit maiddái oktasaš ovddasvástádusa ollislaš servodatovdáneamis , ja sisttisetdollet sihke politihkkaovddideami ja oktilis ovttasbarggu máŋgga suorggi hálddašeamis . 1 Šiehtadusat bohtet ásahallat reaiddoulbmiliid ja ovttasbarggu guvllolaš vuoruhemiid siskkabealde daid árvvusatnojuvvon ovttasbargoguimmiid doaibmaguovlluin . 1 Šiehtadusat 4.3.1 . 1 Šiehtadusat ... 12 4.3.1 . 1 Šiehtadusas čuožžu čielgasit ahte váldoulbmila oassin lea nannet ja čalmmustahttit sámi kultuvrra ja sámegiela , ja das leat sierra mearrádusat kultursurggiide , earret eará museaide , musihkkii , govvadáidagii ja teáhterii . 1 Šiehtadusas stáhta ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid čađahanvugiid birra , man vuollai gielda- ja guovloministtar ja sámediggepresideanta čáliiga miessemánu 11. beaivvi 2005 , leat mearriduvvon dárkilet vuogit mo konsultašuvnnat Sámedikkiin galget čađahuvvot . 1 Šiehtadusas ovttasbarggu birra sámedikkiid gaskkas Sámi parlamentáralaš ráđi bokte , mii vuolláičállijuvvui cuoŋománu 25. b. 2002 , lea sámedikkiid ulbmil láhčit diliid nu ahte ovttasbargu ásahuvvo bistevaččat sámedikkiid gaskkas dakkár áššiin , mat gusket sámiide máŋgga stáhtas dahje sámiide oktan álbmogin ( 1. artihkal ) . 1 Šiehtadusas lea čielga profiila mii váldá vuhtii njuovvanhivvodaga ja váikkuha ceavzilis boazodollui . 1 Šiehtadusas lea áigumuš bidjat searaid dáidda guovdilis surggiide : ➤ Kultuvra ja giella g 1 Šiehtadusas lea áigumuš bidjat searaid dáidda guovdilis surggiide : Kultuvra ja giella • Doaibmabijuid čañaheapmi , maiddái sámi guovddážiid dáfus , Ája Sámi Guovddáš ja Várdobáiki , sávaldat oažžut áigái Moskavuona ja Sáčča giellaguovddážiid , sámegiela ja kultuvrra oahpaheapmi , ja maiddái sámi báikenamaid geavaheapmi . 1 Šiehtadusas lea váldošiehtadus mas leat oppalaš mearrádusat ja okta sámi dáiddašiehtadus . Das leat mielde mearrádusat juohke jahkásaš šiehtadusaid birra mas čuožžu earret eará organisašundoarjaga birra sámi dáiddaorganisašuvnnaide , ja stipeanda , máksoor ­tnegiid ja dáiddárfoandda birra . 1 Šiehtadusas lea doaibmaoassi ja strategiijaoassi . 1 Šiehtadusas lea buohkanis árvu 30 milj. ruvnno ja gusto jagi 2010 . 1 Šiehtadusas lasihit doaibmadoarjaga dáiddárorganisašuvnnaide ja duppalastet sámi dáiddafoandda sturrodaga . 1 Šiehtadusas galget leat eavttut ekonomalaš buhtadussii 1 Šiehtadusas duohta iskkadanbargguin gozihuvvo beliid ovttasbargoovddasvástádus iskkadanbargguid plánema ja čađaheami oktavuođas . 1 Šiehtadusas boahtá ovdan ahte lea dárbbašlaš guorahallat 1978 ` Boazodoallolága ođđasit ja erenoamážit dan mii guoská boazodoalu kultuvrii , árbevirrui ja movt láhka ja láhkacoakkáldat váikkuha boazodoalu árbevirolaš bearašealáhusa . 1 Šiehtadusas Nussir ASA ja Sámedikki gaskka čilgejuvvo movt proseassa oasálaččaid gaskka galgá čađahuvvot ja makkár fáttát galget šiehtadallojuvvot . 1 Šiehtadusain mat dál leat vuolláičállojuvvon leat maiddái boazodoalloorohagat D- 34 ja D-30A oasálažžan , mii Sámedikki presideantta Egil Olli oaivila mielde nanne ovttasbarggu . 1 Šiehtadusain lea veahá iešguđetlágán hápmi . 1 Šiehtadusain galget leat eavttut ekonomalaš buhtadusaide 1 Šiehtadusaid ulbmilin lea nannet ovttasbarggu Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskka , ja dieinna lágiin nannet barggu sámi ja regiovdnapolitihkalaš áššiiguin . 1 Šiehtadusaid ulbmilin lea nannet ja buktit oidnosii sámi giela , kultuvrra ja servodateallima ovttasbargguin fylkkagielddaiguin . 1 Šiehtadusaid ulbmil lea nannet sámi kultuvrra , giela ja servodateallima , ja nannet fylkkaid ja Sámedikki ovttasbarggu ja ovttasbargoarenaid . 1 Šiehtadusaid ulbmil lea nannet sámi kultuvrra , giela ja servodateallima , ja nannet fylkkagielddaid ja Sámedikki gaskasaš ovttasbarggu ja ovttasbargoárenaid , ja dan láhkai nanosmahttit barggu sámi ja regionálapolitihkalaš áššiiguin . 1 Šiehtadusaid dahkat eará riikkaiguin dahje riikkaidgaskasaš organisašuvnnaiguin , sáhttet leat dehálaš áššit . 1 Šiehtadusabealit áigot lágidit dilálašvuođaid nu , ahte sámit sáhttet seail- 1 Šiehtadusabealit áigot lágidit dilálašvuoñaid nu , ahte sámit sáhttet seailluhit ja ovddidit gielaset , kultuvrraset , servodateallimeaset ja ealáhusaideaset Romssa fylkkas . 1 Šiehtadusa vuođđun galget leat sihke geatnegasvuođat sápmelaččaide álgoálbmogin ja Ráđđehusa politihkka luđolaš luosa várás . 1 Šiehtadusa vuođul dollojuvvo juohke jahkebealis konsultašuvdnačoahkkin gaskal sámeáššiid ovddasvástideaddji stáhtaráđi ja sámediggepresideantta . 1 Šiehtadusa ulbmilin lea ásahit buori ja máŋggabealat sámi kultureallima ja láhčit dili nu ahte sáhttá ráhkadit ja gaskkustit sámi girjjiid , musihka , dánsuma , teáhtera , filmmaid , govvadáidaga ja dáiddaduoji . 1 Šiehtadusa ulbmilin lea láhčit nannoset ealáhuslaš duoji ovddideami , nu ahte lea buoret gánnáhahttivuohta ja eanet iešbuvttaduvvon gálvvuid vuovdin . 1 Šiehtadusa ulbmil lea ásahit guhkesáigásaš ja lotnolassii ovddideaddji dutkan- ja oahppoovttasbarggu gaskal Bådådjo allaskuvlla ja árrana . 1 Šiehtadusa sisdoallu lea ekonomalaš doaibmabijut oktiibuot 97,0 mill kr ovddas , earret radioaktivitehta doaibmabijuid . 1 Šiehtadusa rámma lea 97 mill kruvnno , mii lea 4,5 mill kr lassáneapmi otná šiehtadusa ektui . 1 Šiehtadusa rámma lea 101 miljon ruvnnu , mii lea 4 miljon ruvnnu lassáneapmi 2008 – 2009 šiehtadusa ektui . 1 Šiehtadusa ollislaš rámma lea 8,5 miljovnna ruvnno ja sisttisdoallá ortnegiid nu movt doaibmadoarjagiid , čálgoortnegiid , investeren- , fitnodatovdánahttin- ja organisašuvnnadoarjjaortnegiid . 1 Šiehtadusa mihttomearri sáhttá maiddái leat ahte oahpaheaddji ja/dahje váhnemat váruhit mihttomeriid olahit . 1 Šiehtadusa mielde gielddaiguin rahppojuvvo vejolašvuohta jienastit ovdagihtii suoidnemánu 1. b. rájes . 1 Šiehtadusa mielde Statskog SFain lea Finnmárkkuopmodagas vuoigatvuohta váldit badjelasas šiehta dusaid , maid Statskog SF lea dahkan doaimma hárrái Finnmárkkus . 1 Šiehtadusa leaba Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja birasgáhttenministtar Helen Bjørnøy otne vuolláičállán Oslos . 1 Šiehtadusa ieš ráđđádallanprosedyraid hárrái leaba gielda- ja guovloministtar ja Sámedikki presideanta formálalaččat vuolláičállán 11.05.2005 . 1 Šiehtadusa duogážin lea sámi kulturmuittuid maŋimuš jagiid registreremat historjjálaš áiggis Aursjøen birrasis Lesja gielddas ja Vestre Slidre gielddas Valdresis . 1 Šiehtadusa das makkár vugiid mielde stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnat galget čađahuvvot , vuolláičáliiga gielda- ja guovloministtar ja sámediggepresideanta mies-semánu 11. beaivvi 2005 . 1 Šiehtadusa beliid vuođđun lea ahte doaibmabidjoorohagaid orohatstivrrat mearridit mo áiggošedje áldduid njuovvat , loahppaprotokolla čuo. 1 c ) ja 1 a ) , muhto Sámediggi oaivvilda ahte veavttat fertejit leat sihkkarat ja dohkkehuvvon almmolaš vihkkenorgánain . 1 Šiehtadusa beliid vuođđun lea ahte doaibmabidjoorohagaid orohatstivrrat mearridit mo áiggošedje áldduid njuovvat , loahppaprotokolla čuo. 1 c ) ja ( lasihuvvo vel ) 1 a ) muhto Sámediggi oaivvilda ahte veavttat fertejit leat sihkkarat ja dohkkehuvvon almmolaš vihkkenorgánain . 1 Šiehtadusa beliid vuođđun lea ahte doaibmabidjoorohagaid orohatstivrrat mearridit mo áiggošedje áldduid njuovvat , loahppaprotokolla čuo. 1 c ) . 1 Šiehtadus čájeha doaimmalašvuođa sihke Sámedikki ja Nussira bealis go geahččalit gávdnat konstruktiiva čovdosiid main lea ávki buot oasálaččaide . 1 Šiehtadus čuovvola Dáiddaršiehtadusa váldošiehtadusa beaiváduvvon borgemánu 19. beaivvi 2004 . 1 Šiehtadus álgá doaibmagoahtit go Ruošša Duma lea dohkkehan dan . 1 Šiehtadus várre ruđa doai ­bmadoarjagii čálgoortnegiidda , investeremiidda , ovdánahttindoaimmaide ja mearkagálvodoibmii jna. . 1 Šiehtadus váldá vuhtii ahte REDD + galgá sihkkarastit vuvddiid biologalaš šláddjivuođa . 1 Šiehtadus váikkuha seammás ahte duodjeárbevierut seailluhuvvojit ja addá vejolašvuođaid hukset bargosajiid maiddái nuorra álggaheaddji duojáriidda . 1 Šiehtadus vurdojuvvo boahtit fápmui 2008 čavčča . 1 Šiehtadus vuolláičállojuvvo 11.02.2009 Kárášjogas ja galgá leat fámus 2011 rádjai . 1 Šiehtadus sáhttá siskkildit doaibmabijuid eastadan dihte vahágiid ja hehttehusaid dáláš ja árbevirolaš ávkkástallama ektui . 1 Šiehtadus sáhttá maid váikkuhit duodjeárbe ­vieruid goziheami ja bargosajiid háhkama nuorra duodjeásaheaddjiide . 1 Šiehtadus siskkilda ekonomalaš doaibmabijuid boazodollui buohkanassii 101,0 milj. ruvnno ovddas . 1 Šiehtadus sihkkarastá ahte mii sáhttit bidjat eavttuid ja leat ovddabealde mielde mearrádusproseassain dadjá orohatjođiheaddji Johan Aslak Logje orohagas 30 A Oarjjabealli ja orohatjođiheaddji Nils Isak Sara orohagas 34 Ábborášša . 1 Šiehtadus ruhtaduvvo Sámeálbmotfoandda bokte . 1 Šiehtadus regulere prošeavtta ulbmila , doaimmaid , organiserema , čuovvuleami , ekonomiija ja bistima . 1 Šiehtadus nannejuvvui suoidnemánu 1. b. 2005-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Šiehtadus nanne ahte lullisámi servodaga ferte nannet ja sáhttit ovddidit dan eavttuid mielde . 1 Šiehtadus mii čállui bearjadaga maiddái mearkkaša ahte Sámedikki 2009 bušeahtta oahpponeavvuide ii stuoro . 1 Šiehtadus mielddisbuktá jahkásaš ovttasbargočoahkkimiid ja ođđa árvvoštallama dárbbu mielde . 1 Šiehtadus mearkkaša ahte juolludeapmi 2011 stáhtabušeahtas lasihuvvo 375 miljovnna ruvnnuin ja badjerádjehattit eanandoalu vuođđogálvvuin lassánit 420 miljovnna ruvnnuin . 1 Šiehtadus mearkkaša ahte duojáriin leat vejolašvuođat viidáset ovddidit ovttaskas doaimmaset . 1 Šiehtadus mearkkaša ahte duojárat dál ožžot ortnega mii addá vejolašvuođaid ovdánahttit iežaset doaimmaid . 1 Šiehtadus lea čuovvoluvvon dakkár ássánguovllu roggamiin Rensrennis Oarjjit Slidre suohkanis , maid mii navdit máttasámi ássamin . 1 Šiehtadus lea viiddiduvvon ođđa artihkkaliiguin nana ceavzilis ovdáneami ektui , Finnmárkkuopmodaga ektui ja areálahálddašeami ja álbmotdearvvašvuođa ektui . 1 Šiehtadus lea máŋggaid jagiid dorjon ollu buriid áigumušaid earenoamážit buvttadeami ja vuođđostruktuvrralaš ( áiddiid , boazodoallorusttegiid , guođohanbarttaid jna. ) doaibmabijuid ektui . 1 Šiehtadus lea mearriduvvon gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. beaivvi 2005 . 1 Šiehtadus lea erenoamážit energiijaáššiid oktavuođas daid bajimuš prosedyraid konkretiseren ja ávkkálaš aiddostahttin , mat gustojit Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš konsultašuvnnaide . 1 Šiehtadus lea dál gárvvis vuolláičállima várás . 1 Šiehtadus lea deaŧalaš reaidu mii lea mielde sihkkarastimin ahte mearrádusain lea lobálašvuohta sámi ál-bmogis dan álbmotválljen orgána bokte . 1 Šiehtadus lea dahkkojuvvon golmma jagi áigodahkii . 1 Šiehtadus konsultašuvnnaid birr 1 Šiehtadus ii mearkkaš makkárge nuppástusaid earáide guđiide gáhttenplánabargu guoská . 1 Šiehtadus ii man ge láhkai geahnohuhtte bajimus konsultašuvdnaprosedyraid sisdoalu . 1 Šiehtadus guoská oktiibuot 307 tihttela ja sihkkarastá ahte skuvllat ja mánáidgárddit ožžot nuvttá oahpponeavvuid ja čáppagirjjálašvuođa . 1 Šiehtadus guoská maid Máhttoloktemii Šiehtadus guoská 307 tihttela ja sullii 100 000 girjji : 1 Šiehtadus geatnegahttá beliid bargat dan ala ahte galgá leat vejolaš čađahit ollislaš oahpu sámegielas . 1 Šiehtadus galgá čielggadit mearrarájá Norgga ja Ruošša gaskkas Barentsábis ja Buollaábis . 1 Šiehtadus galgá reviderejuvvot ovdalgo konsešuvdna reviderejuvvo minerálalága § 43 mielde . 1 Šiehtadus galgá maŋŋil vuolláičállima sáddejuvvot dohkkeheapmái Stuoradiggái ja ruošša dumai . 1 Šiehtadus fátmmasta dáiddarorganisašuvnnaid doaibmadoarjaga , sámi dáiddárstipeanddaid , govvadáidaga ja dáiddaduoji oastinortnega , ja sámi dáiddafoandda . 1 Šiehtadus dárkilet prosedyraid birra stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid várás leat ráhkaduvvon daid geatnegasvuođaid vuođul mat leat ILO-konvenšuvnnas nr. 169 6. artihkkalis . 1 Šiehtadus dárkilet bargovugiid birra stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid várás vuolláičállojuvvui miessemánus 2005 , gč. kap. 7.2 . 1 Šiehtadus deattasta ahte bealit galget šiehtadallat oktilis ealáhusšiehtadusa duodjái dakkár doaibmabijuiguin maid áigumuš lea ovddidit ealáhusa politihkalaš mihttomeriid ja ealáhusnjuolggadusaid vuođul . 1 Šiehtadus dahká vejolažžan mátkkoštit visuma haga álbmogii 30 km avádagas goappašat bealde ráji , lohká Stoltenberg . 1 Šiehtadus dahkkojuvvo hálddahuslaš dásis . 1 Šiehtadus bođii gáddái maŋŋel go máilmmi álgoálbmogat ovddidedje mávssolaš osiid . 1 Šiehtadus bidjá ruhtadeami njuolggadusaid juohke eaŋkil doibmii siskkabealde iešguñetge surggiin . Ulbmilsuorggit : Kultuvra ja giella 1 . 1 Šiehtadus almmuhuvvo vuolláičáledettiin . 1 Šiehtadus Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskka suodjalan ­plána njuolggadusaid hárrái luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin 1 Šiehtadus Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtain . . . . . . . . . . 1 Šiehtadit galget bušeahttadoarjaga , mihttohattiid ja márkanmuddenortnegiid eanandoalu vuođđogálvvuide . 1 Šiehtadallit leat ovttamielalaččat das ahte Finnmárkkus galgá leat seamma doarjjamáksomearri areálaide mat leat badjel 200 dekára go vuollel 200 dekára . 1 Šiehtadallanvuogádaga gaskkal Sámedikki , guoskevaš sámi beroštumiid / báikkálaš servodaga ja minerálagávpelágádusaid 1 Šiehtadallanteavsttas boahtá ovdan ahte bealit leat ovttaoaivilis álggahit proseassa ovddidit protokolla , earálágan juridihkalaš gaskaoami dahje šiehtadusa mas lea rievttálaš fápmu ja mii guoská buot riikkaide . 1 Šiehtadallansáttagottit leat váldoáššis ovttaoaivilis ollu prinsihpaid ja ortnegiid hárrái ođđa konvenšuvnnas , muhto eai leat ovttaoaivilis rastá boazodoalu eanadieđalaš muddemis . 1 Šiehtadallanoasehasat leat dasa mielas ahte boazodoalu ovttadássásašvuođa ovddidanbargu galgá joatkašuvvat . 1 Šiehtadallanbeliin lea ovttamielalašvuohta šiehtadallamiid lohkovuđđui , man eanandoalu Bušeahttalávdegoddi lea gárven ja ovddidan mannán bearjadaga – cuoŋománu 16. beaivvi . 1 Šiehtadallanbealit leat dán atnán vuođđun šiehtadusas . 1 Šiehtadallamis čuovvovaš áigodaga ealáhusšiehtadusa dáhpáhuvvá Stáhta ja Norgga Boanddaidsearvvi ja Norgga Boanddaid- ja smávvadáluidsearvvi gaskkas . 1 Šiehtadallamiin ii leat dán rádjái leamaš vejolaš boahtit ovttaide . 1 Šiehtadallamiid áigeplána mielde galget šiehtadallamat loahpahuvvot miessemánu 15 . 1 Šiehtadallamiid vuođul sáhttá šiehttat eavttuid iskamiidda ja roggamiidda mat vuhtiiváldet sámi kultuvrra . 1 Šiehtadallamiid stuorra oassi leat maiddái bušeahtta 71 dilálašvuođat mat eai gula ráđđádallanvuogádahkii . 1 Šiehtadallamiid ovdalaš Sámediggi meannudii árvalusaidis 2010/2011 Boazodoallošiehtadusa 1 Šiehtadallamiid guovddážis lea leamaš gažaldat gokko áidut . 1 Šiehtadallamat mat dán vuođul čađahuvvojedje 2009 guovvamánus . 1 Šiehtadallamat leat dál loahpahuvvon , muhto ain lea báhcán veaháš teknihkalaš dárkkistanbargu ovdalgo šiehtadus lea válmmaš vuolláičállimii . 1 Šiehtadallamat gusket sullii beallái buot eamiálbmogiin Kanádas , ja 34 šiehtadallama mat leat jođus gusket eamiálbmotjoavkkuide mat leat stuorát go 8000 olbmo . 1 Šiehtadallamat boatkanedje danne go organisašuvnnaid gáibádusat sierra márkankonsulentii eai dohkkehuvvon . 1 Šiehtadallamat Sámelaččat galget Sámedikki bokte beassat šiehtadallat minerálaresurssaid iskkadeami ja roggama oktavuođas vai ožžot oasi dakkár doaimma ovdduin . 1 Šiehtadallamat Københámmana ektui leat organiserejuvvon guovtti bargojoavkkus . 1 Šiehtadallamat FIN fágaservviiguin jna. . 1 Šiehtadallama boađus lea ovddiduvvon dán guovtti riikkaid ráđđehusaide viidáset čuovvoleapmái . 1 Šiega olmmái 1 Šibihiid guođoheapmi deattuhuvvo eanet . Eanet áŋgiruššat oalgebuvttadusain ja báikkálaš sierrabuktagiiguin . 1 Šibihiid dálvebiebmun láddjejedje suinniid meahcis ja jekkiin , ja dohpo sámmáliid , dakŋasiid ja jeahká 6 1 Čehkoslovákias bođii skuvlaolbmuid joavku ja sii guldaledje áŋgirit go mun čielggadin gielladili ja oahpahusa . 1 Čearu miellahtuid vuoigatvuohta váikkuhit movt čearru galgá stivrejuvvot , lea čearu čoahkkimiid bokte . 1 Čearu goluid boazodollui gokčet čearu miellahtut dan mielde galle bohcco guđesge leat . 1 Čearu geatnegasvuohta lea maiddái fuolahit boazodoalu beroštumiid iešguđetlágán šiehtadallamiin omd. stáhtalaš eiseválddiiguin . 1 Čearru ovddasta miellahtuid gažaldagain mat gusket boazodollui ja miellahtuid oktasaš beroštumiide muđui boazoealáhusa oktavuođas ( § 10 ) . 1 Čearru mearrida miellahttogažaldagaid , ja ohcan lea dan duohken man muddui sus guhte ohcá beassat álgit boazodoallin , lea gullevašvuohta čearu boazodollui . 1 Čearru lea rievttálaš ovddasteaddji áššiin gos lea riidu beroštumiid gaskka omd. eanangeavaheami hárrái . 1 Čearru lea muhtun muddui geográfalaš guovlu , ja muhtun muddui ekonomalaš ja hálddahuslaš ovttastus . 1 Čearggosmielat oahppit . 1 čearddat hálddahedje guolástusbearráigeahču iežaset vieruiduvvan rájáid siskkabealde . 1 Čearddalašvuođa gullevašvuohta Dáčča Suopmelaš Sápmelaš Sápmelaš / Suopmelaš 1 Čearddalaš joavkun sámiin lea kultuvrralaš iešvuođat ja oktiigullevašvuohta mat mearkkašit ahte sii leat sierra searvevuohta riikka nuppiid olbmuid ektui . 1 čearddalaš 1 Šearbmasturrodat Go logget sisa , de oaččut jearaldaga šearbmasturrodaga birra . 1 Šearbmalohkki lea sorjavaš das ahte sisdoallu lea teakstahámis , juogo nu ahte teaksta oidno buohkaide dahje teaksta mii čájehuvvo dušše sidjiide geat dan dárbbašit , ovdamearkka dihte govaid teakstačilgehusat . 1 Čeahpes oahpaheddjiid haga geat sáhttet oahpahit sámegielas ja sámegillii sáhttá ovdáneapmi bisánit , dadjá Nyvoll . 1 Čeagŋut gurutbealde Kjell Grønnås , Asbjørn Kristoffersen , Mogens Bidstrup Andersen , Øyvind Ravna , Merethe Berg , Marit Ravna , Mona Stensgård , Solfrid Aslaksen ja Bjørg Sabbasen 1 Čeabehačča skuvlla 2. luohkká 1958 1 Čeabehačča skuvla 1 Čađat oaidnit stuorát hástalussan gávdnat dakkár gielalaš gelbbolašvuođa mas livččii ávki máná giellaovdáneapmái , go gávdnat resurssaid mat váikkuhit máná kultuvrralaš identitehta ja sierra sámi gálggaid . 1 Čađaivdnejuvvon glásain fasádas bajimuččas oidnojit ivnnit sihke olggosja sisaguvlui , ja dat nuppástuvvet čuovgga / seavdnjadasa mielde . 1 Čađahuvvui hárjehusráidu , dan láhkái mii lei dábálaš nu gohčoduvvon barggahatskuvllain . 1 Čađahuvvon sámi-guoski doavttergrádaid proseantajuohku , iešguđetge fágasurggiin áigodagas 1990-2010 , lea čájehuvvon govvosis 1 . 1 Čađahuvvon iskkadeapmi čájeha nappo dan ahte dilli ii leat dohkálaš . 1 Čađahuvvon dárkkistandoaimmat galget duođaštuvvot dohkálaččat . 1 čađahuvvon 91 500 ru ja loahppa lea geavatkeahtes ruhta . 1 Čađahuvvojedje maiddái prošeakta- čalmmusteamit maidda Sámediggi searvvai Interreg-prošeavtta Kola Sámi Radio čalmmustemiin mii lea ásahuvvomin Lujávrris . 1 Čađahit oahpahusa oahpaheddjiide geavahit skuvlagirjeráju oahppoarenan ohppiide Oahpaheddjiid guottut – ja gealbu skuvlagirjeráju geavahussii oahpahusbarggus leat deaŧalaččat ohppiide skuvlagirjeráju geavahusas . 1 Čađahit iešluoikkaheami Iešluokkaheapmi dagaha skuvlagirjeráju čoagganemiid ja oahppogirjjiid ohppiide ja oahpaheddjiide olámuttos , dasgo girjjiid ja eará mediaid luoikkaheapmi ii leat sorjavaš skuvlagirjerádjobargis . 1 Čađahit geavaheaddjioahpahusa ohppiide Oahppit galget oažžut oahpahusa skuvlagirjeráju geavahussii , ja oahpahus ferte čadnot oahppodillái nu ahte oahppit ožžot buoremus lági mielde ávkki das . 1 čađahit eaŋkalis logaldallamiid , ovdanbuktimiid , muitaleaddji lohkamiid , rollaneavttašemiid ja dramatiserema , heivehuvvon iešguđetlágan vuostáiváldiide 1 čađahit dohkkehuvvon ollesáiggi oahpu 1 čađahit dohkkehuvvon oahpu lotnolagaid bargguin mii oktiibuot vástida ollesáiggi 1 Čađahit doaimmaid vai buorida rekrutterema eanandollui . 1 Čađahit EØS-šiehtadusa gilvonjuolggadusaid , njuolggadusaid almmolaš háhkamiid birra ja almmolaš doarjaga birra Norgga rievttis 1 Čađahettiinis iežas sámepolitihka atná ráđđehus hui dehálažžan gulahallat Sámedikkiin , mii lea sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgána . 1 Čađaheapmi lea guovddážis ođđa PhD oahpuid siskkobealde ja ođđa ortnega dutkanskuvllain , muhto dat ortnegat eai leat leamaš doaimmas doavttergrádaprošeavttain eanas oasi áigodagas maid mii leat iskan . 1 Čađaheapmi dahkkojuvvo ovttas Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanttain , Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain , Bargodepartemeanttain ja Máhttodepartemeanttain . 1 Čađahan normerejuvvon áiggis 1 Čađahan golmmajagáš prošeavtta 1 Čađahan eanet go normerejuvvon áiggis 1 Čađahan VKII dahje váldán fágageahččaleami , ii ceavzán 1 Čađaha diehtojuohkimiid Sámediggi lea doallan máŋga diehtojuohkinčoahkkimiid dán jagi Sámedikki váikkuhangaskaoapmeortnegiid birra máttasámi guovlluin . 1 Čavččabeallái lasihuvvojit dárkileappot dieđut dan diehtojuohkimii mii dál lea ráhkaduvvon . 1 Čavčča rájes leat Sámedikkis 43 áirsa . Dál leat 39 . 1 Čavčča ja dálvvi mielde barge departemeantta bealis plána dahkat dohkálažžan buohkaide . 1 Čavčča 2003 mielde ledje ságastallamat ja oktavuohta Sámedikki presideantta , Justiisalávdegotti jođiheaddji ja Stuorradikki presideantta gaskka viidáset barggu birra Finnmárkkulágain . 1 Čavgadis vuoruhemiid geažil lea juolludeapmi OHRii geahpeduvvon 131 miljovnna kruvnnuin , ja juolludeapmi NATO-siskkáldas struktuvrii lea geahpeduvvon 98 miljovnna kruvnnuin , ja váldosivvan dasa lea ahte Joint Warfare Centre diehtojuohkin siskkáldas struktuvra doaimmat gárvánišgohtet Stavangeris . 1 Čavgadis ruhtapolitihkka sáhttá menddo ollu váidudit guvllolaš ruhtadili , go guovlluin leat heajut konjuntuvraovdáneapmi go riikka dásis . 1 Čavgadis ruhtapolitihkka sáhttá menddo ollu váidudit guvllolaš ruhtadili , go guovlluin lea heajut konjuntuvraovdáneapmi go riikka dásis . 1 Čavgadeabbo bargomárkka dahká deaŧaleabbon válljet rivttes oahpahussuorggi . 1 Čavga duođaštangáibádusaid geažil eai oaččo boazodoallit ja eanandoallit buhtaduvvot duohta vahágiid ovddas maid boraspiret dagahit . 1 Šattašedje buorit eavttut beaktilis ja ceavzin vejolaš fierpmádagaid ásaheapmái jos ásahusaid geahpedivččii , ja loahppa ásahusaid nannešii . 1 Šattaimet ovttaoaivili das ahte Sámedikkis ja Kulturdepartemeanttas galgá lea oktavuohta čielggadan dihte ášši prošeaktageahčadeami ja jođu ektui . 1 Šattaimet ieža ordnet buot mii galggai ordnejuvvot visttiin . 1 Šattai sierra sámi oásan guovdu Oslo gávpoga ! 1 Šattai ovttaoaivilvuohta das mii proseassas goziha álgoálbmotperspektiivva , ja mii lea vuođđun boahttevaš šiehtadallamiidda boahtte oasálaščoahkkima ektui 2010:s . 1 Šattai oalle seaguhus oahpahusas go oahpaimet sihke dakkáriid mat sohpe ja eai soahpan áššiide . 1 Šattai garra bargu beassat bajás maŋit jagi , vai eat livčče dárbbašan vázzit seammá ceahki vel oktii . 1 Šattai gal váttis dán bealuštit . 1 Šattai dovdomearkkaid birra bargu , ii ge sivaid vuostá bargojuvvot . 1 Šattai buoret maŋŋil juovllaid , go nubbi joavku gilvvagárdeohppiin bohte . 1 Čatnojit bagadeaddjivirggit Duodjeinstituhttii , mat organiserejuvvojit guovlluide gos lea ealli ja ovdánahtti duodjebiras . 1 Čatnaseami museaide ferte mearridit oktagaslaččat ja iešheanalaččat . 1 Čatnasanvuohki mearkkaša departemeantta / ráđđehusa ja dan vuollásaš orgána dahje doaimmahusa gaskavuođa . 1 Čatnasanvuohki bidjá earret eará rámmaid stáhta stivrenvejolašvuođaide ja stáhtalaš doaimmahusaid doaibmanfriddjavuhtii . 1 Čatnasangáibádus ii evttohuvvo bisuhuvvot go dat gáržžidivččii vuoigatvuođa náitalit . 1 Čanastat gaskal genaresurssaid olaheami ja álgoálbmogiid árbedieđu daid birra lea guovddáš oassi beavdegirjjis . 1 Čanastan beatnaga ja viehkalan sisa . 1 Čalmmustuvvot galgá infrastruktuvrii vai lea Romssa guovlluide ovdánanvuoññun : - Gilvonávccalaš oahpahus- , dutkan ja ovddidanbirrasat galget ovddiduvvot ain eambbo . 1 Čalmmusteapmi ferte leat davviguovlluid petroleumdoaimmaide sihke ruošša ja norgalaš oasis Barentsábis . 1 Čalmmusteapmi ferte leat davveguovlluid petroleumdoaimmaide sihke ruošša ja norgalaš oasis Barentsábis . 1 Čalmmusteami virggálaš oassi lei Bådådjo ráđđeviesu gávpotstivrasáles . 1 čalmmustahttá petroleii guoski fievrrideami , ja ovttasbarggu oassálastiiguin Ruošša bealde . 1 Čalmmustahttit áigot mo báikkálaš searaid ja doaibmabijuid lea vejolaš geavahit ráhkadan dihtii mánáid ja nuoraid deaivvadanbáikkiid main sii sáhttet ovttastahttit astoberoštumiid ja beroštumi geavahit sámegiela . 1 Čalmmustahttin dihte guovddáža riikkaidgaskasaš doaibmaguovllu , de departemeanta evttoha ahte » Norggas ja eará riikkain ” sadjái boahtá » iešguđetge boazodoalloriikkain ” § 2 , 4. lađđasis . 1 Čalmmit besset vuoiŋŋastit dan ráfálaš luonddus , ja lohkansajit leat biddjojuvvon rytmálaččat galleriijas . 1 Čalbmáičuohcci vástádus lei , ahte plána doaimmat leat hui unnán čađahuvvon . 1 Čakčačoahkkin dollojuvvo 39. vahkus 2000 , 25 . 1 Čakčat mun fitnen Stovnera joatkkaskuvllas Oslos . 1 Čakčat mii áigut goarrut juoidá dáin čuomain . 1 Čakčat lei bođufaláštallan ja dálvet fas gilvočuoigan . 1 Čakčat gárvána Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohus , ja mun vuorddán ahte ráđđehus johtilit álggaha barggu ođđa ja ollislaš boazodoallolágain , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Čakčat bohtet smávvaskuvllalaččat , 1. ja 2. ossodat čieža vahkkui , nu ahte Máret oažžu álgoálgiid ja mun 2. ja 3. luohká . 1 Čakčat 2008 ásahuvvojedje oahppobájit válljejuvvon joatkkaskuvllaide Romssa fylkkas . 1 Čakčat 2006 árvvoštallagohte ” 5 jagi FYSAK Troms:in ” . 1 Čakčat 2006 váldojuvvui huksema maŋimus oassi , birrasii 4 000 m² , atnui . Dearvvašvuohta ja sosiála ja vel media ja gulahallan dat ožžo ođđa oahpahuslanjaid . 1 Čakčat 2004 váillui dattetge dát oktavuohta , mii Sámedikki mielas maŋŋonahtii láhkabarggu jođu . 1 Čakčat 2001 ásahii NRK Sámi Radio ja SvT Sápmi Gironis beaivválaš sámi ođassáddagiid TV:s . 1 Čakčat 1968:s álggaheimmet sámegiela álgo-oahpu guvttiin mánáin , dat lei bealli vuosttašklássamánáin . 1 Čakčat 1955 , go mun galgen álgit goalmmát luohkkái , lei Richard Bergh fárren álgin dihte oahpaheaddjiskuvlii , ja ođđa oahpaheaddji lei boahtán lulde , Bjørg Haugland ( maŋŋil náitalan Nørve ) . 1 Čakčat 1949:s lei Bill militearas Gardenis . 1 Čakčamánus lei fas bággu coggat dálveskuovaid . 1 Čakčamánus ledje guokte vuolláičállinlisttu jođus Vuolle-Deanus . 1 Čakčamánus 2009:s boatkanedje ealáhusšiehtadallamat jagi 2010 várás . 1 Čakčamánus 1944:s evakuerejuvvui bearaš Helgelándii , dás sii vulge Bergenii , gos áhkus lei oabbá ja guokte vielja . 1 Čakčamánu čoahkkin sirdojuvvo 38. vahkus , 18 . 1 Čakčamánu 3. b. dajai son Dagen-áviisii : « Čoavddus lea maŋidit reforpma jagiin ja vuoruhit vuordinjagi go garra vuosteháhku lea boahtán oidnosii . 1 Čakčamánu 3. b. 1997 dajai son , Dagen - aviissa mielde : " Čoavddus lea ođastusa maŋidit . Go leat garra vuostehágu vávján , de lea buorre vuordit jagi . 1 Čakčamánu 29. b. 1968-mannosaš lágas erenoamáš hálddašanvuoigatvuođaid birra vieris opmodagain . 1 Čakčamánu 28. b. 2003-mannosaš lágas nr. 98 konsešuvnna ( doaibmalobi ) birra mii guoská gittaopmodaga háhkamii . 1 Čakčamánu 28. b. 1905 rájes biddjojuvvojedje dakkár áššit Justisdepartementii , mat guske vearredahkkiid olggosaddimii ja eará riikkaidgaskasaš riekteveahkkái ja maiddái olggosfárrenlágaide . 1 čakčamánu 27. b. - golggotmánu 01. b. 1 Čakčamánu 25. b. 1992-mannosaš lágas nr. 107 gielddaid ( suohkaniid ) ja fylkkagielddaid ( fylkkasuohkaniid ) birra 1 Čakčamánu 24. b. 1996 sádden reive Ealáhus- ja energiijadepartemeanttas - gulaskuddan NAČ 1996:11 minerálaláhkaárvalus 1 Čakčamánu 17. beaivve : ... De moai letne oahpahan 14 beaivvi juo . 1 čakčamánu 13. - 17. b. 1 čakčamánu 1.b.2010 . 1 Čadnojuvvon hálden- ja investerenfoanddat dahke 82,7 miljon ruvnno , mii lei 148,3 miljon uhcit go 2005:s . 1 Čadnojit bagadeaddjivirggit Duodjeinstituhttii , mat organiserejuvvojit guovlluide gos lea ealli ja ovdánahtti duodjebiras . 1 Čadni rámmat , mat bohtet ovdan loahpalaš muddenplánas , eai sáhte iskkaduvvot ođđasis dainna lágiin ahte váidojuvvo mearrádus mii miehtá lohpeohcamii dahje hilgu lohpeohcama . 1 Šaddá nu dannego ovttaskas oahpaheaddjái ii fállojuvvo oahpahus eará fágain , ja dan dihte ii leat dán oahpaheaddjis lunddolaš ovttasbargoguoibmi bargoskihpáriid gaskkas . 1 Šaddá miellagiddevaš muosáhit bohtosiid dán lagaš ovttasbarggus , mat vulget oktasaš organisermis , dadjá sámediggeráđđi Vibeke Larsen . 1 Šaddá jođánit bargguid eretduvdin ja garvin dákkár nuppis nubbái bargovugiin ja B-diimmuid [ 2 ] boasttugeavaheapmi , go atnet dáid diimmuid čoavdit sadjásašoahpaheddjiid dárbbuid go fáhkka čuožžila dat dárbu , seamma leahtuin go ahte šaddá beaktilis oahpaheapmi . 1 Šaddá hástalussan gávnnahit rievttes dássedeattu siskkáldas ja almmolaš stivrema gaskka . 1 Šaddá go baicce nu ahte boahtteáiggi sámi servodagaid ássit barget ekonomiijastivrejumiin , vuovdalemiin ja ođđaáiggi diehtobuktagiid buvttaovddidemiin . 1 Šaddá dálkkádatparadoksa jos geafes riikkat ja álgoálbmogat , mat goappašagat hui unnán leat sivalaččat dálkkádatrossui , galget guoddit daid stuorámus nođiid dan oktavuođas go dálkkádat ­doaibmabijut plánejuvvojit ja čađahuvvojit . 1 Šaddá dan dihte lunddolažžan oahpahit dárogillii . . 1 Šaddooahpus oahpaimet eanas gálaid ja rušppiid birra , gortniid ja gilvima birra . 1 Šaddet leat guokte sierra oasseprográmma dan dáfus ahte galget nammaduvvot sierra mearridanjoavkku goappáge prográmmii , ja dat galget ovddasvástidit das mo ruđat geavahuvvojit dihto doaibmabijuide . 1 Šaddet leat guokte oasseprográmma ; lullisámi Interreg Åarjelsaemien dajve nammasaš prográmma man siskkilda Interreg III A Sverige – Norge ja Intereg Sápmi nammasaš prográmma man siskkilda Interreg Nordkalotten ja Intereg Kolarctic nammasš oktasaš prográmmat . 1 Šaddet joavkobarggut ja digaštallan dievasčoahkkimis . 1 Šadden measta buohcci ja viehkalin eret . 1 Šadden leat ollu iehčanassii . 1 Šadden bajás siskkit Návuonas 1950- ja 60-logus . 1 Šadden Fjell skilag klubbameašttirin dáiguin sabehiiguin guokte jagi maŋŋálaga . 1 Šadde miellagiddevaš . 1 ČUOVVOLANBÁLVALUS Eai buot nuorat loavtte joatkkaskuvllas . 1 ČOahkkinjodihangoddi čállet namaset ráddádallanbeavdegi ~ái juohke čoahkkimis . 1 ČOAHKKJlGIRJI 4/91 Sámeválgastivra galgá dallánaga dieđihit daidda olbmuide geaid jienastanvuoigatvuhtii lea vuosteháhku . 1 ČOAHKKINGIRJI 4/93 - MEAR ~DUSAT 1 ŠIEHTADUS Mihttomearit : Lohkat jitnosit 10 min . vuossárggaid ja gaskavahkuid buoridan dihtii lohkannjuovžilvuođa Bargat bihtáid mat leat bargoplánas Ii gaskkalduhttit su gii lea hállamin Čállit távvalii buot njálmmálaš dieđuid 1 ČDAI-IKKlN:;IRJ 1 ČDAI-IKIlmIRJI 1 ČDAI-IKIa1:GIR 4/91 1 ČDAI-IIIllGIR 4/91 I : 1 ČDAHKKIlillRJI 4/91 Sámediggi sáhttá dadjat iežas leat erenoamáš duhtavaš go lea evttohuvvon ásahuvvot Sámi giellaráddi . 1 ČDAHKKIN:mill 4/91 Kreatsasámeválgastivra galgá válgajagis ma ~imušta borgemánu 10. beaivvi mearridit dohkkejitgo eavttuhuvvon listtat . 1 ČDAHIKlNTIRJI 4/91 1 ČDAHIKIlGIRJI 4/91 § 1 ČDAHIKINnRJI 4/91 1 ČDAHIKIJ:-rnRJI 1 ČDAHIKI:tGIRJ 4/91 1 ČDAHIIThGIRJI 4/91 1 ČB-soahpamuša juksanmearri lea geahpidit oppalaš buozalmasjávkama 20 proseanttain , ja fylkkadási logut maidda čujuhuvvo guoská dušše doavttirdieđihuvvon buozalmasjávkamiidda . 1 ČAĐAHEAPMI DAĐISTAGA Máhttolokten lea vuođđooahpahusa ođđa ođastus mii álggahuvvui 2006 čavčča . 1 • Čuovvolit ja oñasmahttit ” Handlingsplan for klima & energi i Troms ” nammasaš plána . Riikkalaš dási oasáluš • Buoridit ekonomalaš rápmaeavttuid vai leat vejolašvuoñat geavahit guvllolaš oñasmuvvi energiijagaskaomiid servodat- ja ealáhusovddideamis . 1 • Čoddagis dovdo go ságastallat dan birra mii ii leat nu vuogas . 1 • Čoahkkingirjji oassi áššis 11/00 - Sd. dieđ. 22 ( 1999-00 ) Kjelder til kunnskap og oppleving 1 — čoahkkimat ja ovddasteamit 1998 skábmamánu 13. b. - 1999 guovvamánu 8. b — Sámediggeráđi čoahkkingirji 1/99 1 ▪ čoaggit maniid ja uvjjaid 1 ▪ čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui 1 ▪ čoaggit luopmániid 1 • Čilgehus movt prošeakta movttiidahttá báikkálaš doibmii sámi servodagas ja movt oasseváldit váikkuhit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid hábmema . 1 • Čievrageaidnoprográmma : 300 milj. ruvdnosaš rámas lea 40 milj. ruvnno mearriduvvon veahkkálas gollojuohkimii . 1 • čielggasmahttit skuvllaid ja oahppofitnodagaid ovddasvástádusa das ahte oahppit ja fidnooahppit ožžot oahpahusa mii ovddida máŋggakultuvrralaš ja sosiálalaš gealbbu , oahppanstrategiijaid ja movtta . 1 – Čielggadusprošeakta ovttasráđiid Máhttodepartemeanttain movt boahtteáiggis organiseret oahpponeavvobuvttadeami . 1 • Čielggadan- ja prošeaktabarggut , main lea áigumuš heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi duohtavuhtii . 1 • Čalmmustuvvot galgá siskkáldas struktuvrii vai lea Romssa guovlluide ovdánanvuođđun : - Gilvonávččalaš oahpahus- , dutkan ja ovddidanbirrasat galget ovddiduvvot ain eambbo . 1 • Čalmmustit latnjalasbuktagiid distribušuvnna hástalusaid . 1 • Čalmmusteapmi ferte leat gánnáhahtti ovdádusa vuoññojurdagii ja birrasii dainna lágiin ahte vuoruhuvvot šaddet doaimmat mat galget gássain buhttet dáláš energiijačovdosiid , erenoamážit fievrrádussuorggis . 1 – ČB-áigodaga buozalmasjávkama geahpideapmi , earret eará Finnmárkkus ja Oslos , lea hui illodahtti ja duođašta man dehálaš lea bargat vuogádatlaččat ja ulbmillaččat vai olahat 20 proseanta geahpideami mihtu , dadjá bargoministtar Hanne Bjurstrøm . 1 – – – – – – Poasta 100–102 150–153 200–212 300–302 400–402 450 650–652 551–554 750–756 500–503 600–602 800–899 1 • • • plánaproseassa buktá áigái oktasaš guovlopolitihkalaš njuolggadusaid ja strategiijaid viidodatgeavaheami várás . 1 • • • makkár sisdoallu oahpahusfálaldagain lea odne sierralágan fágain , omd. gielas , duojis , kulturhistorjjás . 1 ” … árbevirolaš vuotnabivdu lotnolagaid eará ealáhusaiguin , lea sámi kultuvrra dehálaš guoddi ja okta eavttuin máŋgga smávit báikkiid ássami ” . 1 ” … de kan gii et uheldig inntrykk av ahte man her setter folkeretten og mulige fortolkninger av denne foran de son virkelig skulle være de vesentlige i et slikt lovforslag : nemlig å komme fram til en samlet løsning son ivaretar både hensynet til samiske interesser og hensynet til Finnmarks befolkning forøvrig , - og , ikke minst , å oppnå en løsning son ikke innebærer ahte noen samer får urimelig styrket stilling på andre samers bekostning . 1 • ” Viken ” - guovddáš psykiatriija ja siellodivššu várás davvin lea Modum Bad málle mielde , ja dat nanne riikkalaš searaid psykiatriijas . 1 • ” Nasjonalt Senter for Telemedisin ” ferte oažžut vejolašvuoñaid ovdánit , nu ahte telemedisiidnalaš bálvalusaiguin lea guovlluin álkit olahit dearvvašvuoñabálvalusaid uhcit goluid vuogi mielde . 1 • ” Nasjonal turistveg ” ja dasa gullevaš infrastruktuvra ferte buoriduvvot . 1 • ” Barentshavet på skjerm ” fertet ásahuvvot . 1 ” … , mearrasámi guovlluin lea stuorra mearkkašupmi dasa ahte doalahit sámi kultuvrra dáid guovlluin . 1 • áššemeannudeami ja bagadallama plánen- ja huksenlága ja kultursuodjalanlága birra 1 — ázádatdoaibmabijuid oktavuođas fuolahuvvojit sámi beroštusat dohkkehahtti láhkái konsešuvdnagieđahallama bokte . 1 — állingielain , main eai leat eŋgelasalfabehta bustávat , leat gillán bárttiid juo dalá rájes go čállinmašiidna geavahuvvogođii , bárttit mat eai nohkan go EDG 2 sisafievrriduvvui . 1 • álggahanstipeandda álgit lotnolasealáhusfitnodaga • doarjja álggahit ođđa fitnodagaid ja ovdánahttit fitnodagaid 1 — ájáhus galgá vuosttažettiin čájehuvvot Venezuelas , muhto sáhttá maiddái šaddat áigeguovdilin čájehit dan Guatemalas ja Norggas . 1 ● Áššiin , mat laktásit ávnnaslaš kulturvuđđui , nu mo areálageavaheamis , areálaid eará atnui váldimis ja eanavuoigatvuođain , konsultašuvnnaid geográfalaš doaibmaviidodahkii gullet ( árbevirolaš sámi guovllut ) Finnmárku , Romsa , Nordlánda ja Davvi-Trøndelága fylka , ja Mátta-Trøndelága gielddat Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Plassje ( Røros ) , ja Hedemárkku fylkka gielddat Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal , ja Møre ja Romsdal gielddat Surnadal ja Rindal . 1 ● Áššiin , main stáhta áigu konsulteret sámi báikkálaš servodagaiguin ja/dahje dihto sámi beroštumiiguin , maidda láhka dahje doaibma veadjá guoskat njuolga , stáhta galgá nu árrat go vejolaš almmuhit guđe beroštumiide / organisašuvnnaide stáhta oaivvilda ášši guoskat , ja ságastallat Sámedikkiin konsultašuvdnaproseassaid ovttastahttima hárrái . 1 ● Áššiide , mat leat nu oppalaččat , ahte daid navdet váikkuhit olles servodahkii , ii dábálaččat gusto konsultašuvdnageatnegasvuohta . 1 – Áŋgiruššama dehálaš perspektiiva lea jáhkihit dálá ” digitála ” nuoraide ahte Davvikalohtta ovddasta boahtteáiggi digitála máilmmi , cealká ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl . 1 • Ávnnasstipeanddat , 45 200 ruvnno , juhkkojuvvui govvadáddárii Hilde Skancke Pedersen , Guovdageaidnu , 10 000,- ruvnno govvadáiddárii Marit Anne Iversdatter Sara , Guovdageaidnu , 20 000,- ruvnno filbmabargái Per Ivar Jensen , Oslo . 1 – Ásahusaid gaskasaš ovttasdoaibman ja ovttasbargu . – Ođđavisttiid ruhtadeapmi . 1 • Ásahit luonddugássa dahje biogássa guvllolaš distribušuvdnasystema , ja leat mielde oččodeamen geavaheddjiid baicce geavahit luonddugássa ja biogássa boaldámuššan . 1 • Árvvoštallama birra 1 • Árran Julevsáme guovdásja gulaskuddanreivei , čakčamánu 19. b. 2000 1 • Álkit lea ságastallat váttes áššiid birra mánáid gulakeahttá . 1 – Álggos go dát guokte skuvlla ovttastahttojuvvoje , de ledje váttisvuođat . 1 – Álggiimet ovttasbargat Anáriin , maŋŋil bođii Lujávri mielde ja loahpas Johkamohkki . 1 • Álggahanstipeanda , 32 000 ruvnno , juhkkojuvvui govvadáddárii Gjert Rognli , Oslo . 1 – Álbmotjoavkkut leat biddjon vuostálagaid . 1 • Ája sámi guovddáža čakčamánu 30. b. 2000 cealkámuš 1 • Áigumuš lea siviila-militeara ovttasbargguin , mii lea buot suodjalussurggiin , buoridit Suodjalusa máhtu polára / árktalaš dilálašvuoñaid birra , vai norgalaš Suodjalusa ovdamunit nannejuvvojit . 1 – Áigodaga 2006 – 2009 njiejai 593 ohppiin daid vuođđoskuvlaoahppiid lohku geat ožžo oahpu Sámegielas nubbigiellan , dat mearkkaša ahte fága massii 29 pst ohppiin maŋimus golmma jagis . 1 – Áiggun liibba geavahit ávžžuhit sámiid jurddašišgoahtit dieđihit iežaset Sámedikki jienastuslohkui ja dan láhkai váikkuhit sámi demokratiijii ja servodatovdáneapmái , dadjá stáhtaráđđi . 1 – Áhkus ledje sámegiel biibbal ja sálbmagirji , muhto mun in lohkan daid goassege . 1 – Áhkku ii goassege čiegadan ahte son lei sápmelaš . 1 – Áddetgo don veaháge sámegiela dál ? 1 • · Ráhkadit ja juohkit dieđuid álgoálbmotáššiid birra 1 • · Nannet dihtomielalašvuođa doaimmaid birra mat gusket álgoálbmogiidda ja ovddidit dáid doaimmaid ovttaiduhttima ja oktiiordnáma ; ON vuogádaga siskkobealde 1 • · Addit áššedovdi ráđiid ja rávvagiid ON ekonomalaš ja sosiála ráđđái ja ON vuogádaga iešguđet prográmmaide , foanddaide ja organisašuvnnaide 1 – « Ii , mun in ádden gosa dii áigguidet » , mun vástidin . 1 — vállje fylkkadiggi . 1 ▪ váldit muoraid duodjá 1 ▪ váldit lastamuoraid áidestoalpun ja áhcestoalpun boazodoallo- ja eanandoalloealáhussii 1 ▪ váldit lastamuoraid boaldámuššan dáludárbui 1 • vuoigatvuođaid birra sámegieloahpahussii oahpahuslága mielde 1 • vejolašvuođa fitnat min fágagirjerájus ja min kulturhistorjjálaš arkiivvas Unjárggas šiehtadallama maŋŋil 1 ● veahkehit stáhta geavadis ollášuhttit geatnegasvuođa , mii das álbmotrievtti vuođul lea konsulteret álgoálbmogiin . 1 — uovvovaš sámediggeválggat leat čakčamánu 10. 2001 . 1 — uovvovaš doaibmabijuid lea áigeguovdil sirdit Sámediggái das mii gusto stáhtadoarjagiid hálddaheapmái Kultuvradepartemeantta duovdagis : 1 — uovvoleamis galgá ovttasbargu almmolaš orgánaiguin vuosttažettiin fuolahit ahte mánáid- ja nuoraid bajásšaddaneavttut ožžot dohkálaš rámmaid . 1 — uovvolanprográmma válddahallá máŋgga ášši main Norga ferte oaivila dahkat , boahttevaš álgoálbmot-veahkkedoaimmaid áŋgiruššama dáfus . Okta dáin lea Sámedikki vejolaš searvan . 1 — uovvolanplána siskkilda ee. bearašdikšunovttadaga álggaheami Mánáid- ja nuoraidpsykiátralaš poliklinihkkii ( MNP ) Kárášjohkii , ja MNP:a Kárášjogas ja guovllupsykiátralaš guovddáža Leavnnjas gárgedeami sámi veahkadaga silolaš dearvvasvuođafálaldagaid riikkagottálaš gelbbolašvuođavuođđun . 1 — uovusin Sámedikki ođđasisorganiseremis lea ahte kulturmuitolága hálddaheami váldi sirdojuvvui Sámediggái , iige Sámi kulturmuitoráđđái . 1 — uovga lávu ja goađi reahpenis lea áddestallojuvvon nu ahte oktasašlanjas leat dáhkkelásat ja alit robi vuollái go ássanovttadagain . 1 — ujuhuvvo maiddái dutkanbargui masa Arktalaš Ráđđi lea dahkan álgaga , vrd. kap. 16 . 1 — ujuhuvvo dasa ahte sámi oahppogirjjiid ráhkadeami ii sáhte buohtastahttit sullasaš gilvaleaddji girjemárkaniin mii Norgga oahppogirjjiin lea . 1 • sámi mánáidgárddiid pedagogalaš sisdoalu birra 1 • sámi mánáid- ja nuoraid doaibmabijuide 1 • sámi fágaid birra 10-jagi vuođđoskuvlla sámi oahppoplánain 1 – sámi dutkanprográmma 1 • sámi doahpagiid ovdánahttima birra 1 – sámi beroštusaid ja gelbbolašvuođa ovttastupmi Dutkanráđi orgánain 1 • sámelága giellanjuolggadusaid birra 1 • sámegiela ja sámi giellagažaldagaid birra 1 • sámegiel sániid ja dadjanvugiid mearrádusaid birra 1 • sihkarastit jienasteddjiid vuoigatvuođaid leat jienastuslogus ja oassálastit sámediggeválggain 1 “ rievdaduvvo leat ná : “ 500 000 kruvnnu várrejuvvo opposišuvnna bargoeavttuid buorideapmái Sámedikkis . ” 1 • ovttasbarggu oahpahusdoaibmabijuid plánemis guktuid etáhtaid olis • ovttasbarggu dakkár oahpahusdoaibmabijuid vejolaš oktasašruhtadeami birra mat leat oktasaš geavaheaddjiidjoavkkuid várás • šiehtadusa hárjehallilunddot doaibmabijuid birra nuoraid várás . 1 – ovttalágan ja dábálaš beassanláhki oassálastit doaimmalaččat demokráhtalaš prosessii 1 — ovdosat eaige leat dássážii doaibman dohkkehahtti láhkai dieđuid lonohallamii prográmmaid gaskka ja iešguđetlágan geavaheddjiid gaskka . 1 ● ovddidit oktasaš áddejumi sámi servodaga dili ja ovdánahttindárbbu hárrái . 1 – ovddidit jurdagiid , fálaldagaid ja gelbbolašvuođa mat bohtet olles guovllu lullisámi álbmogii ávkin , ja veahkehit nannet oktavuođaid ja fágalaš birrasa . 1 — orgadis ovttasbargu politihkalaš ja hálddahuslaš dásiid gaskka váikkuhit hálddahusa vejolašvuođaid doaimmahit buriid , koordinerejuvvon ja beaktilis bálvalusaid . 1 • oktiigeassit ja čiekŋudit oahpahuslága ja láhkaásahusa mearrádusaid , das maid Máhttolokten - Sámi oahppoplánabuvttus , ja dan ferte geahččat buot njuolggadusaid vuođul . 1 – oinnolažžan dahkan ja mieldeváldin Dutkanráđi prográmmaide ja doaibmabijuide 1 • oažžut njuolggadusaid maid lea álki ipmiridit ja maid sáhttá beaktilmasat hálddašit 1 – oažžomassii informašuvdna iežaset vuoigatvuođaid , geatnegasvuođaid ja vejolašvuođaid birra 1 — oavddus lea ráhkaduvvon nu ahte ipmirda sihke sámegiela ja dárogiela ollislaččat , ja dat lea álkidis vuogádat mii galgá sihkkarastit geavaheddjiide jođánis diehtojuohkima . 1 — oavddus lea biddjome doibmii juovlamánus 2000 , ja loahpalaš almmuheapmi galgá dáhpáhuvvat ođđajagimánus / guovvamánus 2001 . 1 — oakkáldagat eai leat stuorrát eaige duhtat dárbbuid mat leat . 1 — oakkáldagaid sihkkarastin- ja teknihkalaš seailudahttindárbu berre kártejuvvot . 1 • oahppostipeandda sámi nuoraide 1 — oahkkimis čállojuvvui čoahkkingirji . 1 — oahkkimis sohpe álggahit ođđa davviriikkalaš ovttasbarggu sámi áššiid dáfus mat guoskkahit oktasaš davviriikkalaš beroštumiid . 1 — oahkkimiidda oassálastet maiddái fágastáhtaráđit fáttáid mielde mat váldojuvvojit ovdan . 1 — oahkkimat galget dollojuvvot maiddái projeavtta čuovvoleamis . 1 — oahkkeearreprojeakta lea dakkár projeakta mas smávvamahtosaš 3 dahje báikkálaš perspektiivvas geahččaladdá regulerendahkosa mii vuolggasajis lei riikkagottálaš regulerendagus . 1 – njuolgga doarjagat . . . . . . . . . . . . . 1 – nanusmahttit lullisámi giela , kultuvrra ja árbevieruid , dása gullet maid girjerádjobálvalusat . 1 • nannet Sámedikki legitimitehta ja oassálastima sámediggeválggain 1 • nana ja geasuheaddji báikegottit • biras- ja dálkkádatpolitihkka • ealáhuspolitihkka Fylkkaplána áigodahkii • kulturpolitihkka 2010 - 2013 lea oktasaš do- • gelbbolašvuođapolitihkka kumeanta oppa fylkka várás . 1 • mánáidgárddi rámmáplánaid birra 1 • min bargit galget álo loaiddastit buorrelunddogin ja buorremenolažžan . 1 • mii bagadit ja veahkehit du go dus leat jearaldagat . 1 ▪ mearridit gáržžádusaid valljodagaid ávkkástallamii mearriduvvon guovlluin 1 ” mat dohkkehit dáid álbmogiid sávaldaga bearráigeahččat sin iežaset ásahusaid , eallinvuogi ja ekonomalaš ovdáneami ja doalahit ja ovddidit viidáseappot sin identitehta , giela ja oskku daid stáhtaid rámmaid siskkobealde gos sii ásset , ... ” 1 – maid Svein Lund lea čoaggán 1 • láhčit ohppiide buori skuvlaálggaheami • plánejuvvon , molssaeavttot oahpahusvuogádagat mat Olus sis geat eai oaččo dievas gelbbolašvuođa , sis váilu uhccán addet gelbbolašvuođa vuolit dásis go olles fágareivve addá čađahit oahpahusa , dávjá dušše okta fága . 1 ● láhčit dilálašvuođaid dasa , ahte stáhta eiseválddit ja Sámediggi bohtet ovtta oaivilii , go lea ● áigomuš ásahit lágaid dahje doaimmaid , mat soitet njuolga váikkuhit sápmelaččaid beroštumiide . 1 ● láhčit dilálašvuođaid dasa , ahte stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskii ovdána oasálašvuođaperspektiiva , mii nanne sámi kultuvrra ja servodaga . 1 • lágidit oahpponeavvočájáhusaid doaluid oktavuođas gos geavaheaddjejoavkkut deaivvadit 1 • lunddolaš oassi báikkálaš oahppoplána barggus 1 ▪ loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbui 1 • leat vuođđun vuođđooahpahusa kvalitehta viidásetovdánahttimis ja skuvlla ja oahppofitnodaga systemáhtalaš árvvoštallamis 1 • leat mielde čielggasmahttime skuvlaeaiggáda ovddasvástádusa fállat oahpahusa mii čuovvu lága ja láhkaásahusaid , olmmošvuoigatvuođaid ja álgoálbmotvuoigatvuođaid ja mii lea heivehuvvon báikkálaš ja oktagasláš eavttuid ja dárbbuid mielde 1 – leat guovddáš oassálastin ja eaktudeaddjin ovddidit lullisámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid . 1 • leat geatnegahtti buot dásiin vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas ohppiide geat ožžot oahpahusa Máhttolokten - Sámi oahppoplánabuktosa mielde 1 • leat deaivvadeamis ja čuovvulit du ovddidusaid . 1 • lea organiserejuvvon njealljin guovlun : Davvi-RomRomssa fylkka almmolaš bátnedearvvaš‑ sa , Romssa gávpot , Gaska-Romsa ja Hárštá ja juohke vuođabálvalusas lea ovddasvástádus bátguovllu jođiha bajimusbátnedoavttir nedearvvašvuođabálvalusain , maiddái • siskkilda 24 bissovaččat doaibmi bátnedivššohaga dahje spesialistabálvalusain , ja das ahte dat leat - klinihka , guovtti buohcciidviessobátnedivššohaga ja fállamassii ja olámuttos oppa álbmogii . 1 — lea fylkkasuohkana bajimus politihkalaš orgána . 1 • lasihit Sámedikki representativiteahta sámi servodaga ektui 1 • justiisadoaimmahaga bargguid bargat ja gozihit bálvalusaid álbmogii 1 • journála ja iešguđet áššedokumeanttaid 1 – jeavddalaš oktavuohta Sámedikkiin 1 — ilgehus mii galgá leat gárvvis álgogeahčen 2001 , galgá buori ja čorgadis vuogi mielde addit dieđuid geavaheddjiide das makkár bálvalusaid Sámedikki hálddahusas ja hálddašeamis sáhttet fidnet . 1 — ielggadeapmi evttoha ulbmilparagráfa viiddidit vai nammejahkii dadjá ahte láhka earret eará galgá fuolahit luonddubirrasa gáhttema oppalaččat , ja sámi kultuvrra ja ealáhusaid luondduvuđđosa . 1 — ielggadan- ja prošeaktabargu man ulbmil lea heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi dilálašvuođaide 1 ” guokte olbmo dahje eanet ” sihkkojuvvo ja sadjái boahtá ” okta dahje eanet ” 1 • guoddit viiddiduvvon ovddasvástádusa almmolaš olgodallamis ja fuođđo- ja guollešlájaid bivddu hálddašeamis • fuolahit viiddiduvvon bargamušaid spealloruđaid hálddašeamis báikkálaš ja regionála kulturviesuide ja guoddit stuorát ovddasvástádusa nammadit stivrraid kulturásahusaide • lágas mearriduvvon ovddasvástádusa guoddit álbmotdearvvašvuođas dan lága mielde mii lea fylkkasuohkaniid bargamušaid birra álbmotdearvvašvuođabarggus Seammás go leat sirdojuvvon friddja ja merkejuvvon ruđat stáhtas dáidda doaibmamušaide , de virgáduvvojit dahje bálkáhuvvojit maid bargit guđet galget batgat fylkkasuohkana stivrejumi vuolde . 1 • gulahallan- ja vuođđostruktuvrapolitihkka Plána lea stivrenreaidu suohkaniid , fylkkasuohkana , re- Kapihtal nana ja geasuheaddji báikegottiid birra addá ollislaš giuvnna stáhtaásahusaid ja visogova dain surggiin mat leat bajimusat ja mat čađabáidnet eará ovttasbargoguimmiid plána ja mat nákcejit oidnosii buktit iešguđet politihkkasurggiid gittalasvuođa . 1 • go riŋget , de oaččut ovttatmano vástádusa dahje čujuhuvvot rivttes instánsii . 1 • go fertet guorahallat ášši buorebut , de šiehtadit duinna goas ja movt oaččut vástádusa . 1 • geažosáigge buktit ovdan ođđa sámi oahpponeavvuid Sámedikki ruovttosiidui 1 • fállat iežamet bálvalusaid dan gillii maid geavahat – sámegiela dahje dáru . 1 — fylkkadikki áirasat leat juhkkojuvvon njealljin lávdegoddin . 1 • erenoamášpedagogihka ja rehabiliterenfága • gelbbolašvuođalokten stipeandda 1 — eavetjávrris Suomas ásset eambbo nuortasámit / goltásámit go Norggas . 1 – duohta beassanláhki informašuvnii almmolaš doaimmaid birra 1 • doarjja riikkaviidosaš duodjeorgánisašuvnnaide 1 • doarjagiid sámi oahpponeavvoráhkadeapmái 1 • doarjaga birra sámi dáidda- ja kulturdoaibmabijuide 1 • doallat oahpponeavvočájáhusa oahpahusossodagas Guovdageainnus 1 • doaibmadoarjja lotnolasealáhusaide guolásteami , eanandoalu , boazodoalu , duoji ja meahcceealáhusaid hárrái 1 • doaibmadoarjaga sámi mánáidgárddiide 1 • dieđuid sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa ( masa gullet sámi huksehusat ) hálddašeami ja suodjaleami birra 1 • dieđuid , rávvágiid ja bagadallama sámi museaid birra 1 • dieđuid , rávvagiid ja bagadallama sámi kulturmuittuid , kulturbirrasa ja kulturhistorjjá birra 1 • dieđuid , rávvagiid ja bagadallama birasgáhtten ja báikkálaš Agenda 21 birra 1 – diehtodili kárten 1 • dakkár guovttejahkásaš oahpahus fitnodagas ja golbma oktasašfága skuvllas mas lea ulbmil oažžut hárjehallireivve . 1 • bálvalusaid lohku ja báikádeapmi galgá čuovvut joatkkaoahpahusa regionála skuvlajuogu • fylkkaoahpahushoavddas lea bajimus fágalaš ja hálddahuslaš ovddasvástádus Nuppástuhttima duogáš lei earret eará ahte ovddeš organiseren váttásmahtii oktasaš čalmmustahttima ja vuoruhemiid joatkkaoahpahusas , ja vel ledje hástalusaid máŋgga kontuvrra ja stivrra jođiheamis . 1 ▪ bivdit mearrarávddu , mearradápmoha ja luosa gittaneavvuguin mearas 1 ▪ bivdit fuođđuid 1 – bargu etihkalaš čuolbmabidjamiiguin 1 • bagadallan doarjjaohcama birra sámi museaide ja museumdoaibmabiejuide 1 • bagadallama doarjjaohcamii sámi kultursuodjaleami hárrái 1 • bagadallama doarjagiid birra sámi kulturmuito doaibmabijuide 1 — avčča rájes 2000 lea maiddái álggahuvvon erenoamášpedagogalaš guovddáš sámi geavaheddjiide . 1 • ahte váhnemiin lea vuoigatvuohta váidalit ? 1 • ahte oahppit geat eai nákce čuovvut dohkálaččat dábálaš skuvlafálaldaga , ožžot sierraoahpahusa ? 1 • ahte don sáhtát váikkuhit máná oahppamii ja skuvlavázzimii go doaimmat váhnenovddasteaddjin , váhnenráđi lahttun , FAU dahje ovttasbargolávdegotti / stivrra lahttun ? 1 • ahte buot ohppiin lea vuoigatvuohta oažžut heivehuvvon oahpahusa iežaset návccaid ja eavttuid mielde ? 1 • ahte buot ohppiin lea vuoigatvuohta oažžut fysihkalaš ja psykososiálalaš birrasa mii nanne veaju , loaktima ja oahppama ? 1 • addit pedagogalaš rávvagiid oahpponeavvuid geavaheami birra , ja oahpponeavvuid sisdoaluid ja fáttaid birra 1 ▪ addit eaŋkilolbmuide dahje joavkkuide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa ávkkástallat muhtun valljodagaind dárkileappot mearriduvvon guovlluin gili lahka . 1 ▪ addit eará joavkkuide dahje álbmogii lobi ávkkástallat luondduvalljodagain viidábut og sis lea vuoigatvuohta lága mielde 1 ▪ addit dárkilet njuolggadusaid ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama birra 1 ▪ addit báikkálaš servviide 10 jahkái háválassii vuoigatvuođa hálddašit luondduvalljodagaid ávkkástallama mearriduvvon guovlluin 1 ” Vásáhusaid čađa leat norgga mediat čájehan ahte sii bidjet eambbo deattu čuovvut riidduid álbmotjoavkkuid gaskkas , go doaibmat sadjin digaštallamiidda , diehtojuohkimii ja oaivilheaibumii minoritehtaid siste ” . 1 – Váldohástalussan šaddá dat , go galgat buoridit oahpahus- ja dutkaninstitušuvnnaid ja ealáhusaid ovttasdoaibmama . 1 • Váldohástalus lea buoridit sámegiela geavaheami dain guovlluin main giella odne lea rašši , nugo mearrasámi , márkosámi , julevsámi ja oarjilsámi guovlluin . Nubbi stuorra hástalus lea stuorrudit daid almmolaš bargiid logu geain lea sámegiela máhttu , sihkkarastit sámegielalaččaid vuoigatvuođaid kriminálafuolas , ja sihkkarastit buriid dearvvasvuođa- , fuolla- ja sosiálabálvalusaid ja girkolaš bálvalusaid sámegillii sámegielalaš geavaheddjiide . 1 • Váldit vára boazodoalloberoštumiin viidodat- ja guohtunvuoñu sihkkarastin bokte . 1 • Váldit báikkálaš buohcceviesu atnui dego spesialistadearvvašvuoñabálvalusa válmmašvuoña oassin . 1 • Váikkuhusaid mielkebuvttadeami ekonomiijai , oanehis ja guhkes áiggis . 1 • Váikkuhit dasa ahte lea nu ulbmilaš mátkevuovdaleapmi go vejolaš , ja vuovdalanbarggu árvvoštallat . 1 • Váikkuhangaskaoamit fertejit maid siskkildit doarjagiid mat leat fysalaš ruhtadeapmái . 1 • Váikkuhangaskaoamit fertejit biddjojuvvot vuoruhuvvon bioteknologiijaáŋgiruššamii . 1 – Váigadeamos lei kursaplánaáigodat . 1 • Vuoññudit váikkuhangaskaomiid maiguin čañahit guvllolaš doaibmabijuid buoridan dihte nuoraid ohcama reálafágaid oahpuide . 1 • Vuoññofierpmádat galgá ollit fylkkas buot suohkaniidda . 1 – Vuosttaš luohkás mis lei duođaid ártegis olmmái oahpaheaddjin . 1 – Vikersunda sattáhallanrusttet lea dehálaš go mii galgat seailluhit Norgga sabetárbevieruid nu ahte mii sáhttit lágidit riikkaidgaskasaš meašttirsattáhallamiid boahttevaš áiggi . 1 • Viiddidit ovttasbarggu ránnjáfylkkaid DjO-birrasiiguin . 1 ” Vi har kommet et skritt lenger i dag , kanskje flere skritt , føler jeg . 1 – Varas oahpaheaddjin bohten Bissojohkii 1965:s . 1 – Vaikko mu eatnigiella lea sámegiella , de mun máhtten juo dárogiela ovdalgo álgen skuvlii . 1 – Vaikko mis ledje ollu negatiivvalaš vásáhusat , de lei sihke váhnemiin ja ohppiin oppalaččat positiiva oaidnu skuvlii ja oahpahussii . 1 – Vaikke vel dát vuolidivččii ge daid fatnasiid dienasvuođu mat dál juo leat mielde bivddus , de mun jáhkán ahte olbmot geat ásset daid guovlluin maidda gonagasreabbá guoská eanemusat , dorjot eanet ja eanet dán muddema , dadjá guolástus- ja riddoministtar Helga Pedersen . 1 – Vai váilevaš ruhtadeamit eai hehtte buriid prošeavttaid oažžumis dárbbašlaš ruđalaš vuođu ja dakkár doaimmaid mat muđuid leat buorit , bissáneames , de ráđđehus dál árvala doaibmabijuid mat galggašedje virkkosmahttit ruhtadusmárkaniid buorebut doaibmat , cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete . 1 – Vai sámegiella sáhttá leat ealli giella , de lea dárbu ahte gillii láhččojuvvojit dilálašvuođat ja ahte giella oidno ja gullo almmolaš oktavuođain . 1 • Vai movttiidit ovddidit iežaset , šaddat iešbirgejeaddjin ja ovddasvástideaddji olmmožin , de mánáide ja nuoraide galget sihkkarastojuvvot vejolašvuođat searvat guvllolaš demokratiijii ja váikkuhit dasa . 1 • Vai guvllolaš ássamiid ja eallinvugiid šláddjiivuohta seailu , de min oktasaš kulturárbi , sihke dárrulaš , sámi ja kvenalaš , biddjojuvvot buot servodatsurggiid ovdáneami vuođđun . 1 • Unjárgga gieldda gulaskuddanreive čakčamánu 25. b. 2000 1 • Ulbmilin lea juksat ovttamielatvuođa buotlágan lágaid ja doaibmabijuid oktavuođas , mat váikkuhit sámiid njuolgga . 1 – Ulbmil lea ovddidit eallinnávccalaš doaimmahusaid ja ceavzilis ovdáneami sámi servodagain . 1 • Tromssa universitehta gulaskuddancealkámus , Tromssa musea , Tromsø Museum , čakčamánu 14. b. 2000 1 • Tromssa fylkagieldda hálddahuslaš meannudeapmi , sáddejuvvo Sámediggái sullii golggotmánu 6. b. 2000 , Sámi lávdegoddi meannuda cealkámuša golggotmánu 12. b. ja Kulturlávdegoddi fas golggotmánu 31. b. 2000 1 • Troláriid buktingeatnegasvuohta ferte bisuhuvvot . 1 ” Tenner for livet ” mii lea mánáid ja nuoraid áŋgiruššan earret eará dearvvašvuođastašuvnnaid ja álbmotdearvvašvuođabarggu bokte . 1 ” Sápmi – nášuvdna riegáda ” museaprošeakta lea oaivvilduvvon njulget almmolaš muitalusa sámiid birra . 1 • Sápmelaččaid joatkkaoahpahusa čielggadanlávdegottis 1 ” Sámiin lea , dan geažil go dat lea eamiálbmot , vuoigatvuohta ráđđádallat áššiin main sáhttá leat njuolga mearkkašupmi sámiide . 1 • Sámiide guoski statistihkka Norggas 1 • Sámiid Vuorká-Dávviriid čakčamánu 29. b. 2000 gulaskuddanreive 1 – Sámi áššiid vuhtiiváldin galgá čađahuvvot buot servodatsurggiin . 1 ● Sámi áššiid stáhtačálli ja Sámediggepresideanta galgaba doallat fásta čoahkkima juohke jahkebeali . 1 – Sámi álbmotbeaivvi lea lunddolaš čilgestit ráđđehusa sámepolitihka vuođu , joatká son . 1 • Sámi álbmoga oahpahusminsttar – rievdadusat das go vállje sámegiela vuosttaš- ja nubbingiellan vuođđoskuvllas . 1 • Sámi visttiid ovddešteapmi , hálddašeapmi ja suodjaleapmi 1 • Sámi sierrabibliotehka 1 – Sámi ofelaččat dahket mávssolaš barggu go sii juhket dieđuid sámi kultuvrra , identitehta ja servodatdiliid birra Norgga nuoraide . 1 • Sámi oahppoplána - Sámegiella vuosttašgiellan 1 • Sámi oahppoplána - Sámegiella nubbingiellan 1 • Sámi oahppoplána - Sámegiela čiekŋudeapmi 1 • Sámi oahppoplána - Servodatfága 1 • Sámi oahppoplána - Risttalašvuođa- , oskku- ja eallinoainnumáhttu 1 • Sámi oahppoplána - Religiovdna ja etihkka 1 • Sámi oahppoplána - Musihkka 1 • Sámi oahppoplána - Luonddufága 1 • Sámi oahppoplána - Historjá 1 • Sámi oahppoplána - Geografiija 1 • Sámi oahppoplána - Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan 1 • Sámi oahppoplána - Duodji 1 • Sámi oahppoplána - Biebmu ja dearvvašvuohta 1 – Sámi oahpahusráđđi lei okta dain ráđiin , mii duođaid lei departementii ávkin . 1 • Sámi oahpahusráđis 1 • Sámi mánát galget leat ovttasajis . 1 • Sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid láhčin / gaskkusteapmi ja seailluheapmi 1 – Sámi kulturdoalut sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. b. čalmmustuhttima oktavuođas – Filbmabuvttadusaid sámi diliid birra oasseruhtadeapmi – Heargegilvvohallamiid lágideapmi – Sámi govvadáidda- ja duodječájáhusat Norggas , oktan katalogaiguin ja plakáhtaiguin – Sámi amatevrateáhter ja revydoaimmat – Doaibmabijut dahje prošeavttat mat ovddidit sámi girjjálašvuođa Nordlándda fylkka skuvlaja álbmotgirjerájuid geavaheddjiid várás – Artistahonorárat sámi artisttaide – Gierdomátkedoarjja Norggas sámi artisttaide – Girkolaš álgoálbmotovttasbarggu oassálastin – Oktasaš sámi- kveana kulturlágideamit 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 3 093 000 ru eará kulturdoaimmaide . 1 • Sámi giellalávdegottis 1 – Sámi divššohasaid vuoigatvuohta ja dárbu oažžut heivehuvvon bálvalusaid , lea dárbu ohcalit ja váldit vuhtii plánain , čielggademiin ja mearrádusain mat dahkkojuvvojit guvllolaš dearvvašvuođadoaimmahusain . 1 • Sámi Museasearvvi čakčamánu 26. b. 2000 gulaskuddanreive 1 • Sámi Instituhta geassemánu 23. b. 2000 beaiváduvvon reive , sámi museačielggadusa sádden 1 • Sámi Dáiddačehpiid Searvvi čakčamánu 15. b. 2000 gulaskuddanreive 1 – Sámepolitihkka ferte čađahuvvot sihke báikkálaš ja guvllolaš dásis ge nu ahte lea vejolaš fállat dakkár bálvalusaid mat leat heivehuvvon sámi gillii ja kultuvrii buot surggiin main almmolaš bálvalusat fállojuvvojit . 1 • Sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan , mii čađahuvvui jagi 2007 , buvttii oidnosii ahte eanaš almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket , eai ollašuhte lága gáibádusaid dievvasii . 1 • Sámekulturlávdegottis 1 – Sámegiella lea unnitlohkogiella Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 – Sámegielat leat rašis dilis , ja dárbu lea oaččohit eanebuid geavahit sámegiela . 1 – Sámegielas ja kultuvrras lea moanaid jagiid váilon erenoamáš sadji kultuvrralaš máŋggabealalašvuođa nannemis , dajai stáhtaráđđi . 1 – Sámegielalaš fidnomáhtolaš bargiid háhkan lea dattetge hástalus , ja dán dili háliida ráđđehus buoridit , dadjá Bjarne Håkon Hanssen . 1 – Sámegiela doaibmaplánas galgá sámegiella almmolaš giellan leat dehálaš oassi . 1 • Sámegiel sáddagiid prográmmaráđis 1 ● Sámedikkiin galgá konsulteret luohttámušain ja dainna ulbmiliin , ahte evttohuvvon doaimma hárrái bohtet ovtta oaivilii . 1 • Sámedikki čoahkkinjođihangoddái ásahuvvo dievasčoahkkinčállingoddi mii lea organisatoralaččat sorjjasmeahttun Sámediggeráđis . 1 • Sámedikki vistečájeheapmi 1 • Sámedikki suoidnemánu 10. b. 2000 beaiváduvvon museačielggadusa gulaskuddanreive 1 • Sámedikki rámma berre lasihuvvot 800 000 kruvnnuin jahkásaččat mainna nanne bearráigeahččanlávdegotti návccaid . 1 • Sámedikki presideantta juovlamánu 13. b. 1999 beaiváduvvon reive Kulturdepartementii 1 • Sámedikki mihttomearit ja ekonomalaš rámmajuogadeapmi 1 – Sámedikki iežas válgaortnega revišuvdna lea ášši mas lea lunddolaš ja ulbmillaš ahte Sámedikkis lea fuopmášahtti váikkuheapmi . 1 • Sámedikki hálddahusa bušeahtta berre nannejuvvot ovttain virggiin siskkáldas bearráigeahču várás , ja Sámedikki bušeahtta berre dalle lasihuvvot 600 000 kruvnnuin dán ulbmilii . 1 – Sámedikki duohta vejolašvuohta váikkuhit sámi ásahusovddideami eavttuide bušeahttaráđđádallamiid bokte stáhta eiseválddiiguin . 1 ● Sámediggi ja departemeanttaid gaskasaš sámi áššiid ovttastahttinlávdegoddi galget doallat fásta čoahkkima juohke jahkebeali . 1 • Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan áigot erenoamážit čalmmustit Romssa suohkaniid vai ovddidit iežaset sámepolitihka . 1 • Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan fertejit bargat ovttasráñiid vai sáhttet váikkuhit riikkalaš rápmaeavttuide nu ahte lea vejolaš hukset eallinnávccalaš báikkálaš servodagaid Romssas . 1 ” Sámediggi ii háliit ahte ođđa vuolggahemiid galgá leat veadjemeahttun čađahit dikki prioriteremiid geažil , ja mearrida ge danne ahte Sámediggi dađistaga doarju daid prošeavttaid investerema maidda lea sihkkarastojuvvon doaibmaruhta ja mat muđui leat realisttalaččat ja maid duohtavuođas lea vejolaš ollašuhttit , earret eará dikki jahkásaš bušeahttaeavttuhusa vuođul . 1 • Sámediggi galgá oažžut áiggi árvvoštallat áigeguovdilis gažaldagaid ja addit ruovttoluottadieđu . 1 • Sámediggi galgá oažžut ollislaš dieđuid áigeguovdilis ášši guoskevaš beliin nu árrat go vejolaš , ja buot dásiin ášši meannudeamis . 1 ” Sámediggi ferte ain bargat aktiivvalaččat dan ala ahte ásahuvvo etnomusihkkaguovddáš , ja vejolaš ohcan ovdaprošeavtta hárrái vuoruhuvvo . 1 • Sámediggi , Sámi kulturmuitoráđi ođđajagimánu 7. b. 2000 beaiváduvvon reive Sámi Instituhttii , jearaldagain čielggadit sámi museaid boahtteáiggi organiseren- ja stivrenstruktuvrra mielddusin biddjon bargočilgehusa mielde 1 • Sállira joatkkaskuvlla ođđa visti gárvánii jagi 2009 . 1 – Sáhtášedje garvet riiddu ollásit jus livčče juohkán dieđuid buorebut , dahje jus gohčodivčče oahppoplána « davvinorggalaš » , ii ge sápmin . 1 – Sáhtán mottiin ovdamearkkain čilget mo sáhtášii geavvat min guovllus jus oahppoplána ádde justa nu mo lea čállojuvvon . 1 • Suohkanguovddážat doibmet guovddášstruktuvrra vuoññoávnnasin . 1 • Suohkanat barget nu mo gávnnahit ulbmálažžan , guovloráñit ovttasráñiid ja earálágange ovttasdoaibmamiin . 1 • Suohkan várre resurssaid báikkálaš ovddidanbargui . 1 • Suohkan váikkuha dasa ahte identitehta ja ássanmovtta ovddiduvvojit báikkálaš luonddu ja kultuvrra vuođul . 1 • Suohkan váikkuha báikkálaš ovddidanprošeavttaide maidda olus servet . 1 • Suohkan lea váikkuhan ásahit ealáhusfora ja ealáskahttit báikkálaš ealáhusaid . 1 • Suohkan ja ealáhusat barget bures ovttas . 1 • Suohkan deattuha báikegottiid ovddideami ja báikkálaš resurssaid ja ovdamuniid atnui váldima . 1 • Suohkan bidjá resurssaid ealáhusbargui – iežas ge resurssaid . 1 • Suohkan bidjá deattu kultuvrra ja ealáhusaid ovddidanbargui . 1 • Suohkan bargá árjjalaččat fidnohutkiiguin / fidnoálggaheaddjiiguin . 1 • Stáhtas lea ekonomalaš ovddasvástádus doibmii mii ii sáhte reastaluvvat . 1 • Stáhtadoarjja ferte vuovdedollui fas lágiduvvot . 1 • Stáhta ferte stuoridit iežas oasi maid bidjá sámi kultuvrii ja sámi guovddážiid huksemii . 1 • Stáhta ferte joatkit buresdoaibmi ja lávdaduvvon spesialistadearvvašvuoñabálvalusain Romssas . 1 ● Stáhta eiseválddit galget nu árrat go vejolaš dieđihit Sámediggái , go bohciidit áigeguovdilis áššit , mat soitet váikkuhit sápmelaččaide njuolga , ja guđe sámi beroštumiide ja dilálašvuođaide dat soitet guoskat . 1 ● Stáhta eiseválddit galget addit ollislaš dieđuid áigeguovdilis áššiin , mat soitet váikkuhit sápmelaččaide njuolga , ja maiddái relevánta áššiid birra áššemeannudeami buot dásiin . 1 • Stuorát čalmmusteapmi ja diđolašvuohta das man mávssolaš oahpposadji lea njuovžilis oahppočađaheapmái ja movttiideapmái . 1 • Stuorit guvllolaš váikkuheapmi riikkalaš hálddašanplánaide mat leat ábi ja mearragátti várás . 1 – Streaikka maŋŋá fertiimet dattetge mannat Davvesiidii . 1 • Strategiija berre siskkildit riikkalaš ja rádjerasttideaddji doaibmabijuid . 1 – Stivrenráđđádallamiin mat leat stáhtalaš doaimmahusaiguin , ferte ulbmil leat oažžut oidnosii sámi dárbbuid . 1 – Soria Moria-julggaštusas deattastii ráđđehus ahte davviguovllut leat Norgga deháleamos strategalaš áŋgiruššanguovllut . 1 – Son váccii fidnofágaid suorggis , doppe ii leat C-giella . 1 – Son lea bargan eamiálbmot vuoigatvuođaiguin sihke našonalaččat ja riikkaidgaskasaččat ja danne lea ánssášan oažžut Oslo Universitehta olmmošvuoigatvuođabálkkašumi – Lisl og Leo Eitingers nammasaš foanddas , muitala juryjođiheaddji , prorektor Haakon Breien Benestad Uniforum:ii . 1 • Somá lea buriid sániid gullat oahpaheaddjis . 1 – Soađi maŋŋá lei huksejuvvon bráhkkaskuvla Gussanjárgii , ja doppe mun vázzen skuvlla vuosttaš guokte jagi . 1 – Soames mánát dáppe máhttet measta dušše sámegiela , soames mánát máhttet seammá bures sámegiela ja dárogiela , ja soames mánát máhttet dušše dárogiela , muitala ossodatjođiheaddji Tore Johansen . 1 • Snoasá gieldda čakčamánu 25. b. 2000 gulaskuddanreive 1 – Skuvllas álgen dárogielat luohkái . 1 – Skuvllas muhtimat hárde mu dannego lohken sámegiela , muhto mun jávkadin dušše čáibmamiin diekkár negatiivva kommentáraid eará mánáin . 1 – Skuvllas Lávželuovttas ii lean goassege sáhka báikkálaš dilis ja báikkálaš historjjás . 1 – Skuvllaide ja váhnemiidda lei váilevaš diehtojuohkin sámi oahppoplána birra , sihke departemeantta bealis ja gieldda bealis , joatká Svein Kollstrøm . 1 • Skuvlla ja fuolaheaddji ( id oahppi ja fitnodaga gaskasaš nanosmahttojuvvon ovttasbargu . 1 – Skuvlastreaika lei bahča riidu ja vuostálašvuođat ledje bastilat guhká dan maŋŋá . 1 – Skuvladirektevra galggai dárkkistit ahte skuvlastivrraid mearrádusat ledje lágaid ja njuolggadusaid mielde . 1 – Skuvla lea rivven mis iežamet máhtu 1 – Skuvla lea dohkkehuvvon gitta 90 oahppi várás , muitala rektor , muhto dása eai čága eanet oahppit go dat mat dál leat . 1 • Skiipajohtalusgeainnut fertejit buoriduvvot , váralaš ávdnasiid fiervrrideamit fertejit dieñi- • • • • 1 • Siviilamilitearalaš ovttasbargu Romssas ferte vuhtiiváldojuvvot guvllolaš perspektiivvas . 1 – Sis lei iežaset sárdneolmmái , Per Nilsen ( Niillas Piera ) . 1 – Sii ledje iešguđetláganat : Frette lei systemáhtalaš ja teorehtalaš , Bergsland lei gis hui mohkkái ja Nesheim , geas lei váldoovddasvástádus kulturhistorjjás , lei hui čeahppi oahpahit . 1 – Sii geat válljejit sámegiela dahje suomagiela bohtet dávjá sáme- dahje suomasogas . 1 – Sihkkarastit čielggadeami vuoigatvuođain mat leat dehálaččat sámi álbmogii ja eará meahccegeavaheddjiide Finnmárkkus ja lea dehálaš oassin Finnmárkkulágas , dadjá justisministtár Knut Storberget . 1 ” Sihkkarastit Minerálahálddašeami direktoráhtii resurssaid , fámu ja válddi vai našunála minerálalaš resurssain livčče buoremus lági hálddašeapmi , ja oktan iskamiin oktavuođas plána ja huksenláhkii ” . 1 • Signaliseret guovdilis dássái jos riikkalaš doaibmabijut čuhcet bahás Romssa ealáhusdoaimmaide iešguñetlágan konjunktuvraovdánemiid geažil . 1 • Sierra sámegielalaš fállu ráhkaduvvo www.nav.no ovdasiidui • Sierra váldosiidu ráhkaduvvo buot sámegielalaš diehtojuohkimii mii lea dás : www.nav.no • Referánsadieđut addosiid ja ortnegiid birra , jorgaluvvojit sámegillii , ee. : • Bearašsuorgái gullevaš referánsateavsttat • Beaiveruđaide guoski referánsateavsttat • Áššáigullevaš skovit , jorgaluvvojit seammás • Ohcanskoviide gullevaš rávvagat , jorgaluvvojit seammás VUORAS SÁMIID DEARVVASVUOĐADEAIVVADEAPMI Várdobáiki sámi guovddáš čalmmustahttá diđolaččat sámegiela ja sámi kultuvrra . 1 ” Searvevuohta ja vejolašvuođat davvin ! ” 1 • Searat fertejit biddjojuvvot suohkanlaš ovddidanfondii . 1 • Sd. dieđ. 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving 1 ● Sara Marja Magga , leder ( persovnnalaš várrelahttu Arne Nystad ) 1 ” Sametingets president er ansvarlig for ahte de utarbeides en detaljert økonomiinstruks . 1 “ Samemanntall ” sáni geavahus dagahii ahte dán jienastuslogu muhtimin doivo leat muhtin lágan obbalaš “ sámeregisttarin ” . 1 • Ráđđádallamat sáhttet váikkuhit gielddasuorgái eanet stabiila ja vuordevaš rámmaeavttuid . 1 • Ráđđádallamat gielddasuorggi resursageavaheami vuoruheami hárrái , sáhttet leat mielde unnideamis stáhta njuolggadus- ja ruhtavárrenstivrema . 1 – Ráđđehusa davviguovlopolitihkka galgá leat mielde suddjemin álgoálbmogiid giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen . 1 – Ráđđehus áigu ráhkadit ođđa prognosaid das mo norgga ekonomiija ovdána . 1 – Ráđđehus áigu nannet barggu nuortalaččaid / goltálaččaid gillii ja kultuvrii ávkin . Erenoamáš deaddu biddjojuvvo dasa , ahte buoridit rádjerasttideaddji ovttasbarggu davviriikkalaš ja davviguvllolaš dásis , ee. gielladoaimmaid , oahpahusa ja oahpponeavvuid , dutkama ja alit oahpahusa , mánáid ja nuoraid , ja ealáhusaid ovddideami oktavuođas . 1 – Ráđđehus áigu láhčit dilálašvuođaid Sámediggái , vai sáhttá jođihit iešheanalaš kulturpolitihka , ja árvaluvvo ahte Sámediggi galgá oažžut ovddasvástádussan vuoruhit áigeguovdilis kulturhuksenprošeavttaid . 1 – Ráđđehus áigu kártet man muddui lea duohta ahte skuvlavážžiid vuoigtatvuođat oažžut dievas oahppofálaldagaid sámegielas eai ollašuva , ja dat vejolaččat galget buorránit . 1 – Ráđđehus lea láhčán dilálašvuođa dasa ahte reantu galgá njiedjat . 1 – Ráđđehus háliida erenoamážit vuoruhit oarjel- ja julevsámegiela . 1 • Ráđđehus galgá gonagaslaš resolušuvnna bokte sáhttit bagadit Duopmostuollohálddahusa hálddahuslaš ovttaskasáššiid ektui . 1 – Ráđđehus dáhttu eambbo fuomášumi dasa , mo sámepolitihkalaš ulbmilat ja vuođđu ­duvvon vuoigatvuođat bohtet geavatlaš ávkin čálgostáhta ortnegiin ja fálaldagain , vai sámit sáhttet luohttit dasa , ahte sin dárbbut váldojuvvojit vuhtii . 1 • Ráññehusa dearvvašvuoña ja sosiála bargiid rekruterenplána 15 lea deaŧalaš go galgat oažžut lasi veahkkedikšuid ja oažžut joatkkaoahpu addi doaibmabijuid veahkkedikšuid ja fuollabargiid várás . 1 • Ráisavuonas galgá leat guovdilis rolla muorraindustriijaguovddážin . 1 • Rádjerasttideaddji mátkkoštanvejolašvuoñat fertejit buoriduvvot Davvikalohtas . 1 – Ruošša lea jo dehálaš riika Norgga gávppašeapmái . 1 – Ruovttus humaimet suomagiela , muhto ohppen sihke sámegiela ja dárogiela eará mánáin , ja hupmen buot golbma giela ovdal go álgen skuvlii . 1 • Romssas bargosadjebáikkiin leat buorit vejolašvuoñat váldit vára doaimmain mat gáibidit sierralágan máhtuid . 1 • Romssas Suodjalusa máhttu ferte nuppástusbargguin boahtit guvlui ávkin , vai Suodjalusa geahpedeamit eai čuoze nu lossadit báikkálaš máhttomassima geažil . 1 • Romssa ássanminstara váldosárgosat galget bisuhuvvot go oppa guovddášstruktuvra nannejuvvo ja eallingelbbolaš báikegottit movttiiduvvojit . 1 • Romssa petroleumplána ferte oñasmahttojuvvot . 1 • Romssa militearabuohcceviessu galgá joatkit spesialistadearvvašvuoña deaŧalaš oassin , dát bálvalus berre viiddiduvvot ja nannejuvvot . 1 • Romssa fylkkasuohkan ferte oažžut ekonomalaš rápmáid maiguin sáhttá bargat suohkaniiguin , dutkan- ja oahpahuslágádusaiguin ja ealáhusdoaimmaiguin ovttas proaktiivvalaččat buoridan dihte ealáhusovddideami rápmaeavttuid . 1 • Romsa galgá ain lágidit daid erenoamáš vejolašvuoñaid mat leat fylkkas ovttashárjehallamiidda . 1 • Riikkaoasis fertejit šaddat stuorit ekonomalaš bohtosat DjO-barggus . 1 • Riikkaidgaskasaš bargu 1 ” Riikka eanandoallopolitihka ferte nuppástuhttit vai sáhttá sihkkarastit eanandoalu buriid ovdánanvejolašvuođaid sámi ássanguovlluin ” 1 “ Riikka eanadoallopolitihka galggašii nuppástuhttit jos galgá sihkkarastit buriid ovdánanvejolašvuođaid sámi ássanguovlluid eanadollui . ” 1 • Riikasearvvi Sámiid duodji čakčamánu 25. b. 2000 gulaskuddanreive 1 • Riikarevišuvdnadárkkisteapmi čađahuvvo das ahte juolludusat hálddašuvvojit gustojeaddji njuolggadusaid mielde ja Stuoradikki juolluduseavttuid mielde . 1 ’ Rievdadus dáhpáhuvvá go šattat danin mii don leat , ii ge go geahččalat šaddat danin mii don it leat ’ ( sitáhta : Beisser ) 1 • Riddoruktu bisuhuvvo fievrridansysteman mii goluid dáfus lea viehka buorre . 1 • Riddo- ja vuotnasystemaid viiddis kártema lea dárbu čañahit iešguñetlágan guollešlájaid šaddanguovlluid , goññanbáikkiid jna. dihte . 1 • Reálafágalaš ja teknologalaš oahpahus Romssa universtitehtas ja fylkka allaskuvllain ferte nannejuvvot . 1 • Reálafágaid oahppofálaldagaid offensiiva huksen juo ovdal dieñihuvvon fitnodatdárbbuid čuožžileami , vai huksejuvvo gilvalanovdamunit go fitnodagat válljejit oñña ásahanbáikkiid doaimmaidasaset . 1 • Resepšuvdnabálvalusat 1 “ Rekruttere og Beholde ” ( 2007-2008 ) nammasaš prošeakta lea Politiijaallaskuvlla ja Politiijadirektoráhta gaskasaš ovttasbargoprošeakta . 1 ” Regjeringen kan ikke fullt ut slutte seg til utredningens beskrivelse av gjeldende folkerett , herunder ILO-konvensjonen nr. 169 om urfolk og stammefolk artikkel 14 . 1 • Regionaliseret váikkuhangaskaomiid dálkkádat- ja energiijasuorggis . 1 • Raporta maŋimuš jagiid juolluduvvon ruđaid geavaheamis ja makkár bohtosiid leat olahan . 1 ● Rahpan / Bures boahtin 1 • Rabasvuođa go metodihkka ja luoittut lea áddehahttit , logalaččat ja go daid maŋŋel sáhttá geahččalit . 1 ● Rabas digaštallan , guldaleddjiid jearaldagat ja komeanttat 1 – Prošeavttat mat duođaštit sámi meahccegeavaheami ja ealáhusbarggu historjjálaš perspektiivvas – Prošeavttat mat duođaštit movt nissonolbmot geavahedje ja gaskkustedje árbedieđuid luonddu ráhkadanávdnasiid muohkadeami oktavuođas Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 600 000 ru árbedieđuid duođaštanja gaskkustanprošeavttaide , sámeálbmotfoanddas . 1 – Prošeavttat maid ulbmilin lei ovddidit kvalitehtasihkkarastin vuogádagaid mat leat heivehuvvon sámi vuođđooahpahussii : Sámedikki , máhttodepartemeantta ja Oahpahusdirektoráhta ovddasteddjiid gaskka lea ásahuvvon oktasaš bargojoavku . 1 • Prošeavttat maid ulbmilin lea ovdánahttit ja evttohit buriid reaidduid dasa movt mihtidit ja sihkkarastit sámi álbmoga vástevaš dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldagaid kvalitehta . 1 • Prošeavtta čuovvoleapmi boahtteáiggis doaimma iežas bušeahttarámmaid siskkobealde 1 ” Prošeavtta loahpparaporta sámi kulturmáhttu Romssa fylkka joatkkaskuvllain . 1 • Prošeaktaovddasvástideaddji ja mielbargiid ja sin vásihusaid ja duogáža birra čilgehus 1 • Prošeakta berre viiddiduvvot nu ahte fátmmasta riikkaidgaskasaš ovttasbarggu Davvikalohtas ja Barents-guovllus . 1 – Proposišuvnnain addo Stuoradiggái čohkkejuvvon ja ollislaš diehtu Bargo- ja čálgoetáhta dili birra ja makkár hástalusat etáhtas leat , dadjá stáhtaráđđi . 1 • Prográmma doaibmá ulbmillaš eaktun Innovasjon Norge Troms iežaset geavahussii fitnodatnjuolgut reaidduide ja gilidovddidanruñaide . 1 • Politiijaallaskuvlii beassannjuolggadusat addet vejolašvuođa váldit ohppui joba 20 proseanttage dain guđet ohcet nu gohčoduvvon erenoamáš heivvolašvuođa geažil , namalassii go ohcciin leat attáldagat dahje máhtut maid politiijaetáhta dárbbaša . 1 • Politihkalaš dási doaibmagolut 1 • Per Edvind Varsi 1  Oččodit ovttamielalašvuođa gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki go árvvoštallojuvvo ásaheames lágaid dahje doaimmaid mat sáhttet váikkuhit sámiid beroštumiide . 1 – Ođđahutkan ja ođđahutkanvuoigŋa buoremus sorttas , cealká jierástuvvan ealáhusa fykkaráđđi Irene Lange Nordahl . 1 • Oñña buktagat mat ráhkaduvvojit , fertejit heivet gávpemárkanii . 1 • Oñña bargosajiid ovddideapmi máhttointensiiva ealáhusaid siskkobealde , ferte buoriduvvot . 1 • Oñña almmolaš guvllolaš doaimmaid ásaheapmi galgá ovddimusat geavvat guovddážiin mat leat dásis 1 , 2 ja 3 , main eai leat eará guovddážat erenoamáš ovdduiguin . 1 • Ovttasráñiid kvenaiguin ja sin organisašuvnnaiguin fylkkasuohkan ferte gávdnat doaibmabijuid maiguin sáhttet nannet kvenalaš revitaliserema . 1 • Ovttasbargu lea ávkkálaš ja dárbu fylkkarájiid rastá , erenoamážit Lulli-Romssas / DavviNordlánddas . 1 “ Ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ” geatnegahttá Romssa fylkkasuohkana čuovvolit doaibmaplána . 1 • Ovttamielatvuohta dáid ráđđádallanbargovugiid oktavuođas lea hui deaŧalaš vai ovddiduvvojit ja nannejuvvojit ovttasdoaibmanvuogit stáhta ja Sámedikki gaskkas , dadjá Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø . 1 – Ovttadássásašvuođa barggu historjjálaš lávki , dadjá mánáid- ja dásseárvoministtar Anniken Huitfeldt . 1 • Ovdehuvvo ahte fidnomáhtolaš kulturlágádusat huksejuvvojit ain eambbo . 1 • Ovddádusguvllat , ođđaháltásaš ja gilvonávččalaš ealáhuseallimii galget láhččojuvvot vejolašvuođat . 1 • Ovddidit viidodatpolitihka mii sihkkarastá guhkesáigásaš gánnáhahtti bargoosiid . 1 • Ovddidit guvllolaš váikkuhangaskaomiid Romssa ealáhusovdáneapmái vuoññun . 1 – Ovddidanvisti mas šaddadanniegut šaddet duohtan , mas nuorat besset hábmet iežaset boahtteáiggi ja deavdit vistti hutkanfámuin , jotkkii Lange Nordahl . 1 – Ovdalgo álgen internáhttii , de ledjen jođiheaddjin Duottarstobus . 1 – Ovdal go galgen skuvlii álgit , bessen gullat : – Don fertet oahppat lohkat ja čállit ovdal go boađát skuvlii – go oaččut « frøken Anderssen » . 1 – Ovdal go dáinna álggiimet , de in dorjon priváhtaskuvllaid . 1 – Osku , eallinoaidnu ja etihkka ( OEE ) – Fáddágihpa 8.–10 . 1 – Oruimet dakkár báikkis gosa hui hárve bohte dážat . 1 • Oppalaš oassi 1 • Olmmošlogu ovdáneapmi – guovddušteapmi ja stáđisvuohta sámi ássanguovlluin . 1 • Ollislaš ja guhkesáigásaš eanandoallopolitihkka ferte leat ulbmilin , mii eanaš váldá vuhtii báikkálaš resurssaid . 1 ● Olav Skogmo , nestleder ( persovnnalaš várrelahttu Kirsti Guvsam ) 1 ” Oktasaš oadjebasvuohta– oktasaš ovddasvástádus ” 1 “ Oktagaslaš girkolaš bálvalusat mearkkašit vuos ja ovddimusat oktagaslaš sielu divššu . 1 • Ohppiidráđibargu 1 – Ohppet go sámegiela dáppe sii geat eai máhte sámegiela ovddežis ? 1 • Ohcci namma ja čujuhus , telefon- ja fáksanummir , e-poastačujuhus ja organisašuvdnanummir ( vejolaš heagganummir ) 1 • Ohcansubmi ja bušeahtta 1 • Ohcama mielde sáhttá addit vejolašvuođa spiehkastit giellagáibádusas , geahča mánáidgárdelága ja spiehkastaga oahpahusgáibádusas . 1 • Ohcama mielde addojuvvo vejolašvuohta bisuhit doarjaga mánáidgárddiide mat ovdal leat ožžon doarjaga ja main gaskaboddosaččat leat unnit mánát go rádji lea . 1 – Obligašuvdnamárkan lea árbevirolaččat deaŧalaš ruhtadangáldu sihke báŋkkuide ja eará fidnodoaimmaide , muhto dat ii šat doaimma dohkálaččat . 1 – Oasehasat fertejit maid láhčit dilálašvuođaid dakkár ovddasvástideaddji bálkášiehtadallamii , mii veahkeha sihkkarastit bargosajiid . 1 • Oarjelsámegielas vuoruhuvvojit ohccit geat váldet alit oahpu sámegielas , mastergráda ja vuolit dási , maiddái sámegielagat geat váldet ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpu dahje dábálašoahpaheaddjioahpu . 1 – Oahppoplána mielde galgá deattuhit goappašiid beliid . 1 • Oahppoplána - Vierisgiella 1 • Oahppoplána - Suomagiella nubbingiellan 1 • Oahppoplána - Matematihkka 1 • Oahppoplána - Lášmohallan 1 • Oahppoplána - Eŋgelasgiella bealjjehemiide ja lossaguluhidda 1 • Oahppoplána - Eŋgelasgiella 1 • Oahppoplána - Eŋgelasgiela čiekŋudeapmi 1 • Oahppoplána - Dárogiella mearkagiella 1 • Oahppoplána - Dárogiella bealjjehemiide ja lossaguluhidda 1 • Oahppoplána - Dárogiella 1 • Oahppoplána - Dárogiela čiekŋudeapmi 1 • Oahppoplána - Drama ja rytmihkka bealjjehemiide ja lossaguluhidda 1 – Oahppodássi olbmuin gaskal 24 ja 65 jagi geat ásset SOF-guovllus ( Guovllus mas Sámediggi addá doarjagiid sámi ealáhusdoaimmaide ) čájeha ahte leat eanebut geat eai čađat joatkkaoahpu go dat geat riikkas gaskamearálaččat eai čađat joatkkaoahpu . 1 – Oahppit geain sámegiella lea vuosttaš dehe nubbi giellan bohtet Unjárggas , Deanus , Kárášjogas ja Guovdageainnus . 1 • Oahpahusetáhta lea maŋimus guokte jagi geavahan mearkkašahtti eanet ruđaid go vurdojuvvon vaikko vel lea čađahuvvon viiddis bargu geahpidit goluid . 1 • Oahpahusdirektoráhtas lea ee. ovddasvástádussan dieđihit ja fámuiduhttit Máhttoloktema – Sámegiela bálddalas oahppoplánaid , ráhkadit bagadallamiid dábálaš fágaide , viežžat bearráigeahču raporttaid , hálddašit Sámedikki juolludemiid oahpahussii sámegielas ja sámegillii , ja ovddideaddji doaibmabijuide mat leat stáhtabušeahta olis , ja válmmaštit guovdilis eksámeniid sámegielas vuosttasgiellan ja nubbegiellan . 1 • Oahpahusa prinsihpat 1 • Oahpahus galgá eambbo vuoññuduvvot čuolbma- ja prošeaktajurddaga guvlui , masa gullet olgguldas hárjehusbarggut . 1 • Oahpahus 1 • Oahpaheaddjit váldet stuorát ovddasvástádusa váikkuhit dasa ahte oahppit galget sáhttit čađahit olles oahpahusa . 1 – Oahpaheaddjit leat maid duođaid bargan , lasiha Anne Smeland . Sii leat olu nuvttá bargan bargoáiggi maŋŋá , jus galggašeimmet buot máksit , de eat livčče birgen . 1 ” Oadjebasat ruoktot vihttalogeža ovddas ” ” Oadjebasat ruoktot vihttalogeža ovddas ” lea dárkkuhuvvon nuoraide amaset deaividit lihkuhisvuođat go sii leat eahketdoaluin ruoktot johtimin . 1 – Ná , lea go dus oabbábealle , dalle ? 1 “ Nuorat ” kategoriija , man nuoraidprográmma IZÜ-tv ovddidii , dagai 2 % ollislaš sáddenduovdagis . Sis ledje 2009:s oppalaččat logi prográmma , mas juohke okta bisttii 20 minuhta . 1 • Nuorat fertejit oažžut dieñuid iežaset guovllu ealáhusstruktuvrra birra , ja daid vejolašvuoñaid birra maid eahpedábálaš oahpahusválljemat addet . 1 • Nuoraidpolitihkka • Eará ealáhusáššit ( earret eanandoalu ja duoji ) 1 – Nu mo mun dulkon sámi identitehta , de lea dát ođđaáigásaš , boahtteáigásaš ja máŋggagielat olmmoš . 1 – Nu guhkás go vejolaš , de ferte ovttasbargojuvvot nuoraidskuvllain juogadit erenoamášlanjaid ja diibmooahpaheddjiid , vai seastit nu ollu go vejolaš oahpahusvistti ja oahpaheaddjidáluid goluid dáfus . 1 – Nu dalle jurddašedje , dadjá son dál . 1 – Nu ahte go mii nuppi luohkás oaččuimet Richard Bergh oahpaheaddjin , de lei stuora nuppástus . 1 • Norsk Museumsutvikling čakčamánu 29. b. 2000 gulaskuddanreive 1 • Norsk Museumsforbund čakčamánu 26. b. 2000 gulaskuddanreive 1 – Norggasge mii leat dahkan ollu geahpedan dihtii váttis dili . 1 – Norggas lea falleheaddji politihkka lobihis ruhtaspealuid vuostá ja lea vuosttas riika Eurohpás mii mearrida dakkár gildosa , muhto eanet riikkat EUs leat ráhkkaneamen čađahit dakár riikkalaš máksingildosiid , dadjá stáhtaráđđi Huitfeldt . 1 • Norgga sámeráđis 1 – Norgga ja ruošša gaskavuohta ii leat goassege leamaš buoret go dál . 1 • Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvvi čakčamánu 28. b. 2000 cealkámuš 1 – Norga vuoruha EFTA-riikkaid ja Ruošša gávpešiehtadusa hui bajás ja mii doarjut ruošša WTO-mielláhttovuođa , lohká Stoltenberg . 1 • Njuolggadusat fertejit heivehuvvot guolleindustriija dárbbuide oažžut varasávdnasiid jeavddaleappot . 1 ● Njuohlggadusaid ráhkadeami bajimuš prinsihpat 1 – Nieiddažin ledjen ollu Deanus , ja mus lei sámegielat skibir doppe geainna ledjen ollu ovttas . 1 • Nannoseabbo čatnasat fertejit leat reálamáhtu ja formála máhtu gaskka . 1 • Nannet riikkalaš dieñuid ja máhtu áhpeguovlluid ja polarguovlluid dilálašvuoñaid birra . 1 • Nannet lea dárbu Suodjalusa lahkaorruma buriid váikkuhusaid Romssas , ja seammás bidjat searaid daidda nuppástusaide maid soalddátlogu unnideapmi dagaha guovllus . 1 ● Nancy Porsanger ( persovnnalaš várrelahttu Berit Marie P. Eira ) 1 – Na ba studieplánat ? 1 – Máŋggas dáppe Deanus dovdet gullevašvuođa máŋgga čerdii , lohká Svein Kollstrøm . 1 • Mátke- ja oahppostipeanddat , 25 000 ruvnno juhkkojuvvui filbmabargái Per Ivar Jensen , Oslo , 13 000,- ruvnno musihkkárii Kenneth Hætta , Guovdageaidnu , 19 520,- ruvnno neavttárii Bernt Bjørn , Tromsa , ja 60 000,- ruvnno govvijeaddjái Fred Ivar Utsi Klemetsen , Bergen , 30 000,- ruvnno govvadáiddárii Asbjørn Forsøget , Bergen , 13 000,- ruvnno girječállái Inger Anne Eira , Áltá ja 20 000,- ruvnno gieječállái Marry A. Somby , Tromsa . 1 • Mánát ja nuorat leat fylkka deaŧaleamos resurssat eallinnávccalaš ja hutkás Romssa huksemii . 1 – Mánáidskuvlla vázzen Kárášjogas . 1 • Mánáidgárdi ( ovttaskas ossodagat dahje mánnájoavkkut ) galget vuođđuduvvot sámi giela ja kultuvrra ala ( geahča mearrádusaid ) . 1 • Mánáidgárddis galgá leat unnimusat okta sámegielat bargi . 1 • Mánáidgárddis / mánnájoavkkus galget leat unnimusat 5 máná vuollel 3 jagi dahje 10 máná badjel 3 jagi . 1 • Mánáidgárddi njuolggadusat čájehit ahte mánáidgárdedoaibma vuođđuduvvo sámi giela ja kultuvrra ala . 1 • Mánáidgárddi jahkeplána mas oidno makkár konkrehta doaibmabijut galget čađahuvvot nannen dihte sámi giela ja kultuvrra . 1 • Mánáidgárddi jahkeplána galgá ulbmiliid , doaibmabijuid ja árvvoštallamiid bokte čájehit makkár prošeavttat galget nannet sámi giela ja kultuvrra . 1 • Mánáidgárddi guhkesáigge plána ( 3-5 jagi ) mas leat doaibmabijut sámi giela ja kultuvrra nannemii , geahča mánáidgárddiid rámmaplána . 1 – Mánnávuođas orron eanáš áhku ja ádjá luhtte . 1 – Mánnávuođa rájes ledjen hárjánan gullat sámegiela , vaikko mii mánát humaimet dušše dárogiela . 1 • Máhtu ferte bisuhuvvot ja buoriduvvot ovddideaddji prošeakta- ja prográmmabargguin . 1 – Máhttu árvvoštallojuvvo iešguđet láhkai dan mielde geas dat máhttu lea . 1 – Máhttu lea ieš namma davveguovlostrategiijas 1 • Máhttodepartemeanttas lea ee. ovddasvástádussan ráhkadit lágaid ja mearridit láhkaásahusaid , ráhkadit sámegiela viidodat- ja resursaplánaid ja earáge sierra oahppoplánaid , mearridit fága- ja diibmojuogu , ja leat suorggis bajimuš dieđiheaddji ja čađahit konsultašuvnnaid Sámedikkiin . 1 – Museaid nannen lea dehálaš oassi ovddidanbarggus mii lea dárbbašalaš vai museat šaddet nanu ásahussan sámi servodagas . 1 – Mus ledje stuora lohkan- ja čállinváttisvuođat , inge goassege nagodan čállit riekta . 1 – Mus lea jáhkku ahte Alitstálloriika lihkostuvvá ulbmiliinnis šaddat Davvi-Norggas danin manin Nisseland Suomas ja Dyreparken Kristiansandas leat šaddan , dadjá ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl . 1 – Mus lea dat oaidnu ahte dán ášši leat dahkan stuorábun go dat oba lea ge . 1 – Munnje lea mearrideaddjin ahte biras lea guovddážis davviguovlluáŋgiruššamis , ja máhttoloktema deattuheapmi riikkaoasi várás čuovvu min vuoruhemiid , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 – Mun muittán uhcit ahte uhcit , muhto ádden ain muhtin sániid . 1 – Mun lihkuhan min buohkaid . 1 – Mun lean rámis dan geažil go Loabága suohkan dál sáhttá šaddat sámegielaid hálddašanguovllu ovccát lahttun . 1 – Mun háliidan ahte sámegiella galgá eallit ja viššalit geavahuvvot . 1 – Mun han lean lohkan olles sámi oahppoplána . 1 – Muittán ovtta oahpaheaddji gean namma lei Eivind Tønnesen , ja gii lei suovvan ohppiid čállit moadde sámegiel sáni , muitala Trygve . 1 – Muhtun ovddeš oahppi Mátta-Várjjagis eret muitalii ahte son ii ožžon sámegieloahpahusa iežas dási mielde vaikko sus lei leamaš sámegiella mánáidskuvllas ja nuoraidskuvllas . 1 • Muhtun háviid háliidivččiimet ságastallat dakkár áššiid birra maid mánát eai galggašii gullat . 1 – Muhto mo galggan beassat ruoktot , jearai áhkku , dohko ii mana fanas odne . 1 – Muhto dál mii leat álgán ja dat jierásmuhttá olbmo oaidnit dan lunddolaš saji maid PC lea ožžon ovdamearkka dihtii matematihkkaoahpahusas , dadjá Ivar Odd Størkersen , Kongsbakkena joatkkaskuvlla rektor . 1 – Muhto , lohken , – liikká de háliidehpet ahte min mánát , geat eai máhte sánige sámegiela , galget bidjat ja juoigat luđiid olles luohká ovddabealde . 1 – Muhtin birrasiin sámi guovddášguovllu olggobealde gullojit muhtimin dakkár moaitagat ahte skuvlagirjjit ja oahpahusfáttát lea menddo sakka gullevaččat Sis-Finnmárkui , sihke das mii guoská kultuvrii ja gillii . 1 – Mu álbmotskuvla lei boares giliálbmotskuvla , muitala Randi . 1 – Mu váhnemat fárrejedje Sálttus Guovdageidnui jagis 1920 . 1 – Mu eadni bođii Giemas Suomas , áhčči ges Bovccás Deanus . 1 – Mu bargu Redningsselskapas lea eanaš eastadeaddji bargu mánáid ja nuoraid gaskkas ovttasbarggus skuvllaiguin . 1 • Movttiidahttit fitnodagaid searvat riikkarájiid rasttideaddji ovttasbargguide , ja oñña gávpemárkaniid guorahallamii . 1 – Mot lea sámegielfálaldat rievdan daid jagiid go don leat bargan oahpaheaddjin dáppe ? 1 – Mot lea din sámegieloahpahus organiserejuvvon ? 1 – Montessoriskuvlla ii sáhte ovtta ijas hukset , muitala rektor . 1 – Mo lei dutnje deaivvadit skuvllain gos visot dáhpáhuvai dárogillii ? 1 – Mis lei oktavuohta soames váhnemiiguin geat sihte sámegiel oahpu mánáidgárddis , ja danin guorahalai suohkan dárbbu . 1 – Mis lei Erling Hirsti gii logai ođđasiid , Agnes Øwre ráhkadii dálueamitprográmmaid ja mu viellja Erland Madsen lágidii gis eanadoalloprográmmaid . 1 – Mis leat Norggas riikkaidgaskasaš dásis njunušdutkanbirrasat máŋgga suorggis mat gusket davveguovlluide , ja mii fertet válmmaštit buoremus dutkanbirrasiid miehtá riikka , vai sáhttit vuoitit daid máhttohástalusaid mat bohtet min ovddal davvin , cealká Djupedal . 1 – Mis lea leamaš stuorra ávki orrumis Cambridge:s , ja mii leat loaktán hui bures . 1 – Mis lea erenoamáš miella láhčit dilálašvuođaid ođđa bargosajiid ásaheddjiide ja álggaheaddjiide , nu ahte Romsa šaddá das riikka njunušin , dadjá ealáhusa 1 – Mis han lei oalle buorre dilli mánnávuođas . 1 – Min viidáset barggu vuođus galget leat Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš konsultašuvdnasoahpamuša buorit vásáhusat , ja mii háliidit ovddidit ođđa bušeahttabargovugiid mat sihkkarastet ahte Sámediggi árabut ja buorebut sáhttá gulahallat ráđđehusain sámi servodaga bušeahttadárbbuid birra , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar . 1 – Min mielas vuođđohaddi čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa ektui ovddida girjjálaš viidodaga , ja vuođđohatti vahága gilvo ektui lea gáržžiduvvon . 1 – Min bargu lea veahkehit Afghanistána lobálaš eiseválddiid ovdddit álbmogii buoret molssaeav ttu go dan maid stuibmejeaddji joavkkut sáhttet fállat . 1 – Mii vácciimet skuvlla juohke nuppi beaivvi , ja daid beivviid go ii lean skuvla , de ledjen bearrašan mielde bargamin máŋggalágan bargguid , ee. gilvviimet muoraid . 1 – Mii oahpaimet olu iešguđetlágán áššiid skuvllas . 1 – Mii mállagiid dat bistá 4 000 jagi ja gos dan fidnejedje ? – Oste go dan Byggkjøp:s ? 1 – Mii mearrida ohppiid dahje váhnemiid giellaválljema ? 1 – Mii maid šaddat geavahit neahta ja bovdet buohkaid leat mielde divaštallamiin , dajai Stoltenberg . 1 – Mii leat árjjalaččat bargan máŋga jagi gávnnahan dihtii eavttuid álggahit barggu siehtadusain . 1 – Mii leat álgán sámegiela atnit maid luohkálanjaid olggobealde . 1 – Mii leat ožžon prošeaktaruđaid Sámedikkis , sihke fylkkagieldda bokte ja njuolga Sámedikkis . Daid giellaruđaid lea leamaš álki oažžut . 1 – Mii leat ovttaoaivilis bargat oažžut šiehtadusa rádjeássiduođaštusa vuolláičállojuvvot johtilit . 1 – Mii leat fargga deaivan 200 áidnalunddot ja hui ebmos nuora geain leat iešvuođat ja gálggat maid servodat ohcala , dadjaba kursajođiheaddjiguovttos Ann Karin Lindseth ja Aida Badiane ( ob ) . 1 – Mii leat dážat , eat ge háliit ahte min mánát galget indoktrinerejuvvot sámi identitehtii , dadjá váhnenjoavku man njunuš lea Jan Olsen . 1 – Mii lea dás ávki ? jearai son , ja jearaimet de ráđiid sihke Romssa skuvladirektevrras ja Sámi oahpahusráđis . 1 – Mii lea dehálamos montessoripedagogihkas ? 1 – Mii háliidit ahte mánáide lea oahpahus sámegielas 1991 čavčča rájes , ja sávvat ahte skuvlastivra nagoda láhčit dili dassážii , čuoččui reivves . 1 – Mii geat bođiimet Gussanjárgga skuvlabiirres , ja geat leimmet massán measta olles skuvlajagi , biddjojuvvuimet njuolga dan luohkkái masa mii rievtti mielde gulaimetge . 1 – Mii fertet hukset afghanistánalaš návccaid , eat ge dagahit iežamet afghanistánalaččaid sadjái . 1 – Mii ferte dáhkidit ahte olbmot ožžot buvttuid rivttes áigái . 1 – Mii eat leat sápmelaččat eat ge dohkke ahte min mánát galget bággehallat sápmelažžan , dajai « Ii fal Sápmi » Jan Olsen birrasii 50 váhnemiidda ja mánáide geat ledje boahtán miellačájáhussii . 1 – Mii dál váldit atnui oktasaš servodaga resurssaid , ja danne mii bidjat eavttuid mat ráddjejit daid bálkkáid ja bonus-mávssuid meriid maid báŋkkuid jođiheaddjit sáhttet oažžut , cealká Halvorsen . 1 – Mii doaivut ahte Erik Stifjell Romssa fylkkasuohkana bargostipeandda vehkiin galgá sáhttit ovdánit , ja ahte son dainna astá vuojulduvvat buot daidda gelddolaš prošeavttaide maiguin son áigu bargat 2007:s , dajai fylkkaráđđi Mariam Rapp stipeandda geigendilálašvuođas . 1 – Mii atnit dehálažžan geavahit vejolašvuođaid davvin ovddidit eallinnávccalaš servodagaid maid dovdomearka lea mokta , ođđahutkan ja boahtteáiggidoaivva – nu ahte min nuorat háliidit geavahit 1 – Mieđihemiin jus guoimmi guovttos leaba ovttasorrut . Galgá leat vejolaš mearridit mieleadnivuođa dušše dalle go mánná lea sahkkehuvvon donorasiepmana vehkiin . 1 – Maŋŋil go bođiime Lávželuktii eai leat leamaš sámegielat mánát internáhtas doppe . 1 – Maŋŋil dan guokte jagi , maid leimmet Davvesiiddas , beasaimet álgit ođđa , aiddo huksejuvvon Gussanjárgga skuvlii , ja doppe oaččuimet fas Richard Bergh oahpaheaddjin . 1 – Maŋŋel go gergen bealjehemiid skuvllas , de vázzen bealjehemiid dálueamitskuvlla Stavangeris . 1 – Maŋŋel boazodoalloskuvlla mannen fas ruovttoluotta boazodollui iežan bearraša lusa . 1 – Maŋimus jagiid leat máŋga doaibmabiju álggahuvvon nannen ja ovddidan dihtii sámegiela ollu surggiin . 1 • Maŋimus jagiid lea oahppiidlohku lassánan Romssa fylkkas . 1 – Maŋimus jagi lea ruđalaš stáđisvuohta buorránan . 1 – Manne dus buollái beroštupmi sámi áššiide ja háliidit oahppat sámegiela ? 1 ” Man bør ( … ) se på om Indre Finnmark tingrett vil kunne spille en rolle , for eksempel slik ahte kommisjonens sekretariat samlokaliseres med tingretten med felles støttefunksjoner . ” 1 – Makkár oahppit válljejit sámegiela ? 1 – Makkár guottuid vásihit don skuvlla bargiin ? 1 • Makkár bargovugiide liikot ? 1 • Maid mearkkaša lihtolaččaide NATO ovddideapmi ja Suodjalusa ođasmahttin • Mo galgat mii hálddašit hástalusaid ruovtturiikkas ja olgoriikkas buoremus lági mielde ? 1 • Maid don liikot bargat friddjabottuin ? 1 – Maid don jáhkát sámegiela boahtteáiggi birra Mátta-Várjjagis ? 1 – Maid bat Britt Erna lea vásihan Mátta-Várjjagis danin go lea čájehan beroštumi sámi áššiide ? 1 • Láhčit dilálašvuođaid sámegielalaš joregiid vuođđudeapmái ja nanusmahttimii • Láhčit dilálašvuođaid sámegielalaš TV- ja radiosáddagiidda • Láhčit dilálašvuođaid sámegielalaš aviissaid ovddideapmái ja julevsámegielalaš ja oarjilsámegielalaš aviisasiidduid ráhkadeapmái • Buktit oidnosii sámegiela dainna lágiin ahte almmolaš visttit ja báikenamat ožžot sámegielalaš galbbaid • Buoridit sámegielalaš girjjálašvuođa fállama girjerájuin riikka miehtá • Nannet teáhtera , filmma , girjjálašvuođa ja girjegoasttideami sihke davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii 1 • Láhčit dilálašvuođaid nu , ahte šaddet neahttasiiddut main leat diehtojuohkinbálvalusat sámegillii ja sámegielaid birra • Sihkkarastit ahte sámegielalaš teavsttat leat olámuttos interneahtas 1 • Láhčit dilálašvuoñaid nu ahte oahpahuslágádusat ja doaimmat sáhttet nannet gaskavuoñaideaset ja diehtojuohkindoaimmaid nubbi nuppi ektui , omd. NHO ” partnerskapskonsept ” bokte . 1 • Láhčit dilálašvuoñaid nu ahte guovlluid bargonákcadárbbut gokčojuvvojit olbmuiguin geain lea rivttes máhttu . 1 • Láhkaásahus ferte heivehuvvot oñña dárbbuide dainnago čalmmusteapmi lea kvalitehtasihkkarastimii ja guorranvejolašvuoñaide . 1 – Láhkarievdadusa ulbmil lea sihkkarastit stuorát lobálašvuođa ja árvvu Sámediggái , ja dakko bokte váikkuhit ahte eanebut servet sámediggeválgii , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 1 • Lágidit nu , ahte leat buorit rápmaeavttut sámegiela oahpahallamii • Lágidit nu , ahte oahpahus sámegielas ja sámegillii lea buorre • Movttiidahttit ohppiid joatkit sámegielain nuoraidskuvllas ja joatkkaskuvllas • Lágidit nu , ahte eanet ja buoret oahpponeavvut leat oahpahusas sámegielas ja sámegillii • Lágidit nu , ahte eanet sámegielalaččat sáhttet váldit ovdaskuvlaoahpaheaddji oahpu ja oahpaheaddji oahpu • Lágidit nu , ahte mánáidgárddiid ja skuvllaid oahpaheaddjit ožžot lasseoahpu ja joatkkaoahpu sámegielas • Lágidit nu , ahte mánáide , nuoraide ja rávesolbmuide lea álki oažžut fálaldagaid oahppat sámegiela • Buoridit rávesolbmuide fálaldagaid oahppat davvisámegiela , julevsámegieal ja oarjilsámegiela • Lágidit nu , ahte bearrašatge sáhttet oahpahallat davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela . 1 – Loabát suohkanii báhcá ruhta buorrin Sámeskuvlla doaimmain stáhtadoarjaga geažil . 1 – Loabát skuvlla hálddahusas dávjá vajáldahttet Sámeskuvlla . 1 – Livččii ollu muitaleamoš skuvlaáiggis , muhto muittán erenoamážit čielgasit cealkin- ja bavssaipmirdandiimmu vuosttaš klássas . 1 – Livččii gal buoremus ahte skuvlla oahpaheaddjit leat montessoripedagogat . 1 – Lihku beaivái ! 1 – Lihkku beivviin Sámediggi [ 09.10.2009 ] 1 • Lene Hansen , nubbin jođiheaddji 1 – Lei nu ahte SAS:s lei hirbmat buorre fálaldat mánáide , geat eai lean vel deavdán 12 jagi ja geat mátkkoštedje rávesolbmuiguin fárrolaga . 1 – Lei golmma mánnosaš kursa , ja mun ledjen akto oahpaheaddjin dán kurssas . 1 – Lei go dát vuosttaš geardi go dus lei oktavuohta sámegiela čállingielain ? 1 – Ledje erenoamážit dajaldagat sámi oahppoplána ulbmila birra , mat dagahedje riiddu , joatká Anne Smeland . 1 – Leaččan go son mun dat olmmoš gii lea leamaš eanemus dievasčoahkkimiin ? 1 – Leatgo deaividan negatiivva guottuiguin sámegieloahpahussii eará oahpaheddjiid bealis , earret eará dan dihte go oahppit guđđet dábálaš diimmuid oahppat sámegiela ? 1 – Leat go vássán jagiid leamaš váttisvuođat sámegieloahpahusas dehe muđui sámegiela geavahusas dán skuvllas ? 1 • Leat go fuolalaš oahpahusas ? 1 – Lean hui ilus go Sámediggeráđđi dál ovddida dán dieđáhusa , ja vuorddán mielas ságastallama Sámedikki dievasčoahkkimis miessemánu loahpas . 1 – Lean earáid bokte gullan ahte sámegieloahpahus lea váivin muhtin oahpaheddjiide , muhto in leat ieš deaividan dákkár guottuiguin . 1 – Leago sámegieloahpahus dušše sámegiel oahppu vai leago maid oahpahus sámi kultuvrras ? 1 • Lea vejolašvuohta bajit stivremii buot beliin geažos áiggi doaimmas . 1 – Lea suddu go mis lei nu unnán dáhttu oahppat sámegiela , lohká ieš . 1 – Lea sihke lunddolaš ja ulbmillaš ahte Sámedikkis lea mearkkašahtti váikkuhusfápmu Sámedikki iežas válgaortnega ođasmahttii . 1 – Lea illudahtti go buot suohkanat dál leat mielde FYSAK Troms:s , dadjá kultuvrra , dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi Mariam Rapp . 1 • Lea go ohcci ovdal ožžon prošeaktaruđaid 1 – Lea go dis buot maid dárbbašehpet sámegieloahpahussii ? 1 – Lea earálágán oahppanvuohki , dadjá stivrajođiheaddji . 1 – Lea eahpitkeahttá nu ahte reakšuvnnat čujuhit departemeantta čurbošeapmái go plána doaibmagođii . 1 • Lea dárbu bargat vai petroleumsresurssaid geavaheapmi ja dan mielddásaš doaimmat váikkuhit guovlluide . 1 – Lea dehálaš ahte mii ožžon sadjái prošeavtta kultuvrra váste fátmmasteaddji bargoeallima oktavuođas . 1 – Lea deaŧalaš veahkki addime ohppiide buoret biebmodoalu ja dainna lágiin oažžut eanet ávkki oahpahusas , lohká máhttoninisttar Øystein Djupedal . 1 – Lea buorre ČB-bargu mii dan lea dagahan : jođánit ja dárkilit čuovvolan buohccindieđihuvvon olbmuid , seammás go bealálaččat leat ipmirdan mii sin rolla lea . 1 – Lea buoret jearrat go muitalit , oaivvildii Helfrid , Willy eammi , ja golbma vahku maŋŋil oaččuimet vástádusa . 1 – Lea alla gudnin go leat ožžon šáhkka-OG doaluid lágidit ja rápmin Romsii ja dan bargui maid fitnodat Sjakk Tromsø 2010 lea bargan . 1 • Langsund-oktavuohta : Nannánoktavuohta Ráidnái , álggahuvvo jagi 2011 . 1 • Kárášjoga gieldda čakčamánu 22. b. 2000 gulaskuddanreive 1 – Kultuvra nuoraid várás ja nuoraiguin boahtá oidnosii UKMa bokte . 1 • Kultuvra 1 – Kulturlonohallanfoanda lea dehálaš veahkki mii váikkuha lasihit máhtu ja beroštumi sihke Norgga ja Buola kultuvrras , ja dat lea dakkár ovdamearka mii čájeha ahte EØS-ruđat dađistaga buoridit Buola ja Norgga gaskasaš oktavuođaid ja ovttasbarggu . 1 ” Kulturelle kommunikasjonsproblemer mellom helse- og sosialpersonell og samer handler om ahte personell ikke kjenner til eller forstår samers bakgrunn , tenke- og væremåte . 1 • Kopiija maŋimuš jahkedieđáhusas . 1 – Konvenšuvnna lea áššedovdijoavku ráhkkanahttán ja dat lea ráhkadan konvenšuvdnaevttohusa , mas lea dievaslaš juridihkalaš vuođđu . 1 ● Konsultašuvdnaprosedyrat gustojit áššiin , mat sáhttet váikkuhit sápmelaččaid beroštumiide njuolga . 1 ● Konsultašuvdnaprosedyrat gusket ráđđehussii , departemeanttaide , direktoráhtaide ja daid vuollásaš eará doaimmaide . 1 • Konferánssat 1 • Konferánsadiibmu = Ovdánanságastallan • Ráhkkaneapmi • Organiseren ja vuođđu • Ságastallama sisdoallu • Erenoamáš hástalusat 1 ● Komeanttat 1 • Klemet Erland Hætta , jođiheaddji 1 • Kjersti Myrnes Balto 1 ” Justiskomiteen forelegger sitt utkast til innstilling om Ot.prp. nr. 53(2002-2003 ) finnmarksloven – foruten for kommunalkomiteen – for Sametinget og Finnmark fylkesting til uttalelse før innstilling av gis , jf . § 64 i Stortingets foretningsorden ” . 1 – Jus áigu ovddidit sámegiela ja kultuvrra , de livččii buoret diktit skuvllaid ieža válljet oahppoplána , dadjá son . 1 – Jus sámi oahppoplána livččii dál biddjojuvvon johtui bákkuin , de livččii seammá boađus , vástida Svein Kollstrøm . 1 ● Jus stáhta eiseválddit ja Sámediggi leat ovtta oaivilis das , ahte čađahit lasi konsultašuvnnaid dihto ášši hárrái , de galget sii ovttasráđiid soahpat konsultašuvnnaid ollašuhttimis , earret eará boahtte gulahallama áiggi ja báikki ( omd. čoahkkima , videokonferánssa , telefonoktavuođa , čálalaš materiála lonuhaddama ) , vástidanáigemeriid , vej . politihkalaš dási konsulterendárbbu ja politihkalaš meannudanvuogi . 1 – Jus dan ieža ráhkadedje , mas de ? 1 • Juolludeapmi Sámediggái buohkanassii 1 – Juogo gerget ? 1 • Julevsámegielas vuoruhuvvojit ohccit geat váldet alit oahpu sámegielas , mastergráda ja vuolit dási , maiddái sámegielagat geat váldet ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpu dahje dábálašoahpaheaddjioahpu . 1 • Jotkojuvvot galgá DjO / stáhtalaš lágádusaid ovttasbargu fylkkas . 1 ” Jos vástevaš ávkkástallama livčče čuoččuhan eará olbmot geain lea eará duogáš , de livččii várra sin áigumuš eaiggáduššet guovllu . 1 – Jos evttohuvvon rievdadusat čađahuvvojit ovdalgo dát bargu lea gárvvis ja ovdalgo guolástanvuoigatvuođat leat čielggaduvvon Stuorradikki bealis , de dat stuorra rievdadusat mat leat jurddašuvvon mearraluossabivddu reguleremis sáhttet buktit njulgekeahtes vahágiid sámi kultuvrii ja váttásmahttit vuoigatvuođaproseassaid mat leat ovddabealde , dadjá Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto . 1 • Johtui ferte biddjojuvvot bargu mii ovddida oñña ovttasbarganvugiid ja mii movttiidahttá suohkaniid eambbo ovddidit iežaset suohkaniidgaskasaš / guvllolaš ovttasbarggu bálvalusbuvttadeamis , ja dás maid iešguñetlágan surggiid máhttoresurssaid geavaheamis . 1 • Johtalussihkkarvuohta , vázzin- ja sihkkelluoddaprográmma : Juolludusaiguin fylkkageaidnoplána bokte ja johtalusdorvvolašvuođaruđaiguin lea áigumuš geavahit 100 milj. ruvnno vázzin- ja sihkkelgeainnuid huksemii logijagi áigodagas . 1 • Johtalusa infrastruktuvra , almmolaš kommunikašuvnnat ja govdabáddi leat eavttut dasa man muddui guovddášstrategiija sáhttá doaibmat áigumuša mielde . 1 • Johan Mikkel Sara 1 – Joatkkaskuvllas lea plánat fállat rávesolbmuidkurssa sveisemis ja dihtorbarggus , ja soaittán sáhttit dahkat juoidá das . 1 • Joatkit dilálašvuoñaid láhčima nu ahte lea vejolaš eambbo buvttadit luossa- ja dápmoveajehiid gilvinguollin Romssas . 1 • Joatkevaččat bargat ovttas iešguñet oasálaččain prošeavttas ” Ungt entreprenørskap ” ja ovddidit viidáseappot oahppofálaldagaid allaskuvllaid dahje universitehtaid entreprenevradoaimmain . 1 • Joatkevaš offensiiva áŋgiruššan doaibmaguovllu buorrin , ja ovttalágan máksomearit ja ruhtamearit olles doaibmaguovllus . 1 – Jagis mii boahtá mun ja dat stáhtaráđit geaidda áššit leat eanemusat čuohcán , áigut bovdet olbmuid sierranas birrasiin ráđđádallat dáid áššiid birra , dajai stáhtaministtar . 1 – Jagi 1915 Oslo universitehta anatomalaš instituhtta čađahii roggamiid nuortalaš gili Njávdáma ortodoksalaš hávdebáikkis , mas válde dákteriggeosiid . 1 – Iskkadeamit čájehit ahte leat nuoraidluohkáid oahppit geain leat heajumus borrandábiid . 1 • Investeremat dahkkojit reaidoruhtaprinsihpa mielde . 1 • Infrastruktuvra ferte buoriduvvot ee. gássa distribušuvdnasystema bokte . 1 – In mun dieđe maid galggažan dadjat . 1 – In leat jearran manne sii váldet sámegiela ja lea go sis sámi duogáš . 1 – In lean jurddašan šaddat ollesáiggi sámegieloahpaheaddjin . 1 – In dieđe ollen go goassege dohko , muhto in leat vel áibbas gidden uvssa . 1 – In diehtán ollenge mii mus lei vuordagis . 1 – In , dáppe leat sihke váhnemat ja oahppit ilus go sis lea sámegiel oahpaheaddji . 1 – Ilolaš ášši lea ahte ON:a erenoamášraportevra erenoamážit rohtte ovdan Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš gulaskuddanortnega ja cealká dan leat buorre ja dehálaš reaidu . 1 – Ilolaš ášši lea ahte ON erenoamášraportevra erenoamážit rohtte ovdan Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš gulaskuddanortnega ja cealká dan leat buorre ja dehálaš reaidu . 1 – Ii oktage lean muitalan eará gielaid birra go dárogiela 1 – Ii leat leamaš álki leat almmolaš sápmelažžan Hámmárfeastta gávpogis , ii ge ovddeš Sállannuori suohkanis . 1 – Ii lean nu álki leahkit áidna gii galggai nuppi skuvlii mannat moatti geardde vahkus . 1 – Ii go dat oro leamen eambbo sávzza láhkai ? 1 – Ii dat leat goit mu sivva ahte skuvllas lea nu guhkes namma . 1 – Ii Hánssagietti skuvla váldán sámegieloahpahusa duođas . 1 – Ii , du namma lea Kirsten , dajai oahpaheaddji . 1 – Iešguđet olbmot čilgejedje iešguđetgeláhkái , ja ledje áibbas vuostálasti konklušuvnnat . 1 – Ieš mun jearrahišgohten sámegiel oahpahusa birra , muitala Britt Erna . 1 – IMF cealkámuš lea mávssolaš Norgga digaštallamii ekonomiija ja politihka birra . 1 – IKT galgá boahtit ávkin vai bevttolaččabut doaibmá beassanláhki daidda diehtovalljodagaide ja muosáhanvalljodagaide maid min kulturinstitušuvnnat ja šáhkkemediat 3 hálddahit . 1 – IB-linnjá mearkkaša sihke reálafágaid ja vierisgielaid nannen . 1 – Hástalus ovddos guvlui lea oažžut áigái nu buori virgeháhkanvuođu go vejolaš , ja movtiidahttit olbmuid váldit oahpu sámegielas buot dásiin . 1 – Háliidivččen leat mielde oahpaheame sidjiide dan maid ieš ohppen mánnán fiervvás ja muđui meahcis . 1 • Hálddašeapmi 1 – Hálddahusas berre leat eanet ipmárdus dasa movt lea unnitlohkun eallit . 1 • Hálddahusa doaibmagolut 1 – Hálddahus berre galledit Sámeskuvlla dávjjibut ja čájehit ahte sii beroštit das . 1 – Humat go giehtagiela ? 1 • Hukset guolástanfatnasiid guolástus- ja maritiibma oahpahussii . 1 – Homofiila ja heterofiila ovttaseallin leat ovttaárvosaččat . 1 ● Henrik Eriksen ( persovnnalaš várrelahttu Per Edvin Varsi ) 1 • Heahpat gal lea gullat go oahpaheaddji rábmo mu , muhto somá gal maid lei ! 1 • Gávpotguovlluin lea dárbu oažžut kollektiivafievrruide stuorit oasi mátkkošteddjiin . 1 – Gáldu bargu buorida ain eambbo min ipmárdusa das maid sámi iešmearrideapmi duođaid mearkkaša , ja mo dán iešmearrideami lea buoremus čađahit geavatlaš politihkas , cealká bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 1 ● Gáffeboddu 1 • Guvllolaš váldi ruhtadangaskaomiid badjel ferte nannejuvvot vai leat vejolaš ovddidit ja geavahit guvllolaš ovdamuniid . 1 • Guvllolaš strategiija ferte hábmejuvvot mariidna šlájaid biebmama várás . 1 ➤ Guvllolaš ovdáneapmi 1 • Guvllolaš dilálašvuoñaide ja ovdehusaide fertejit heivehuvvot doaibmabijut máhtus , entreprenevradoaimmas , hutkamis ja álggaheamis . 1 – Guovttejahkásažžan álgen gullanapparáhtain . 1 • Guovlomedisiidnalaš guovddáš ferte ásahuvvot Leaŋgáviikii ja Ráisii . 1 • Guovloguovddážat Stuorragieddi , Beardu ja Vuotnasiida leat ovdánan positiivvalaččat , ja dan ovdáneami lea dárbbu joatkit ja buoridit . 1 • Guovllut fertejit oažžut eambbo válddi váikkuhit daidda hálddašandoaimmaide mat čatnasit guolástus- ja mearradoalloealáhussii . 1 • Guovddášstrategiija mielddisbuktá suorggáiduvvan álššaid dakkár doaimmaide maid guovddáš galgá doaimmahit dásis mielde . 1 • Guoskevaš stáhtaráđis lea konstitušuvnnalaš ovddasvástádus buot beliide orgána doaimmas ( jus eiseváldi ii leačča ráddjen dán lága bokte ) . 1 • Guolástussii ferte bargojuvvot nuoraid rekruterenvejolašvuoñaid . 1 • Guolástusaid hálddašeapmi ferte leat nu ahte lea guhkesáigásaš bissovaš gánnáhahttivuohta . 1 • Guolástus- ja mearraealáhus lea kompleksa ealáhus , ja danne berrejit oñña njuolggadusčoahkiid ja váikkuhangaskaomiid váikkuhusat guorahallojuvvot . 1 • Guolástus- ja mearradoalloealáhusa vástevaš váikkuhangaskaoamit fertejit sihkkarastit guvllolaš ovddidanulbmiliid . 1 • Guolleindustriija ásaheami vuoññu ferte ain leat báikki lagašvuohta varasguollehivvodagaide . 1 • Guollefatnasiid struktureren ferte váldit guovlluid ja guollepolitihka vuhtii . 1 – Gulaidetgo goassege sámi kultuvrra birra skuvllas ? 1 – Gulahallan , giella ja teaksta – Lohku , latnja ja hápmi 2009 bušeahtas lei 1 000 000 ru várrejuvvon oahpponeavvoráhkadeapmái mánáidgárddiid várás . 1 – Guhtet guimmiideamet bargguiguin ja guhtet guimmiideamet máhtuiguin mii galgat birget boahtteáiggis . 1 – Govven : Malin Waaler , Hæren 1 • Goluid máksimii ; mátke- ja orrungoluide , mánnabiigái dahje eará fuolahusbargui , telefongoluide ja teknihkalaš veahkkeneavvuide , massojuvvon bargodietnasii ja eará . 1 • Gollomeroštus ja ruhtadanplána . 1 ” Gollegiela ” árvvoštallanlávdegoddi galgá árvvoštallat árvaluvvon evttohasaid ja ákkastit iežas vuoitiárvalusa . 1 – Goappašat váhnemat bođiiga Suoma bealde , áhčči Eanodagas ja eadni Lulli-Suomas . 1 – Go šaddet seastit ruđa galget unnidit ruđa sámi doaimmaide . 1 ● Go áššiid dáfus lea vealtameahttun , de galgá sáhttit lágidit eanet konsultašuvdnačoahkkimiid , eaige áššiid galgga loahpahit nu guhká go Sámediggi ja stáhta navdet vejolažžan boahtit ovtta oaivilii . 1 ● Go áššiid , maid ráđđehus meannuda , ovdanbuktet eará departemeanttaide , maidda ášši guoská , de galgá čielgasit boahtit ovdan man hárrái leat boahtán ovtta oaivilii Sámedikkiin , ja vejolaččat man hárrái eai leat boahtán ovtta oaivilii . 1 – Go álgen mánáidgárdái ledje doppe muhtun bargit geat máhtte mearkkaid . 1 – Go álgen joatkkaskuvlii lei munnje lunddolaš joatkit sámegielain . 1 – Go álgen departementii bargui , de fas šattai mu bargun sámegieloahpahusa ruđaid hálddašit , muhto dál eará láhkai , namalassii juohkit ruđaid fylkkaide . 1 – Go vuosttaš háve álgen oahpaheaddjin , de mus ii lean go beannot jagi gymnása ja beannot jagi mekánalaš oahppu . 1 • Go stáhtalaš doaibma nuppástuvvá , de ferte vuhtii váldojuvvot ahte dan bálvalusat leat geavaheddjiid olámuttos . 1  Go stáhta eiseválddit dahje Sámediggi oaivvildit ahte čielggadeapmi dárbbašuvvo vai nanne árvvoštallama ja mearrideami fáktavuođu dahje formálalaš vuođu de dan berrejit dieđihit nu fargga go vejolaš , ja bealit galget ovddidit gažaldagaid mat gusket vejolaš čielggadeami fápmudussii ráđđádallamiid oktavuođas . 1 ● Go stáhta eiseválddit dahje Sámediggi oaivvilda , ahte dárbbašit guorahallamiiguin čohkket fákta- dahje formáladieđuid ja dan láhkai nannet ášši árvvoštallan- dahje mearridanvuođu , de galgá dan ovdanbuktit nu árrat go vejolaš , ja oasálaččat galget konsultašuvdnaproseassas váldit ovdan jearaldagaid guorahallamiid mandáhta birra . 1 – Go stuorámus válgabiiret ožžot dássenmandáhtaid , de njulgejuvvojit erohusat , muhto seammás ii hedjon unnit biiriid ovddasteapmi . 1 – Go smiehttá man galle diimmu sámegiella mus leat leamaš ja man galle jagi mun lean golahan dán fágii , de lean hui unnán oahppan , lohká Viktor . 1 – Go olbmot ávkkástallet sihke árbevirolaš ja ođđa ealáhusaiguin veahkkálagaid , de dat addá resurssaid buoret ávkkástallama , jeavddalet sisaboađu ja vejolašvuođaid lasi dinet , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar . 1 – Go ledjen jahkásaš de gávnnahuvvui ahte lean bealjeheapmi , dahje lossagulot nugo sii dadje . 1 – Go lean leamaš sullii guokte mánu studeantan dáppe Cambridge:s , lean mun vásihan eanet go dan maid ledjen vuordán vásihit . 1 ● Go Sámediggi lea ožžon dieđu áigeguovdilis áššiin , Sámediggi galgá nu fargga go vejolaš vástidit , háliditgo sii čađahit eambo konsultašuvnnaid . 1 – Girkonjárgga joatkkaskuvllas leat sihke lohkangelbbolašvuođa ja fidnofágaid oahpahusprográmmat . 1 • Girjerádjobálvalusat 1 † Gii lea geavahan dahje ráđđen guovllu , ferte dán dahkan buori jáhkus . 1 ” Gierdomátki ” álggii cuoŋománus go lágiduvvui golmmabeaivásaš bussemátki Romssas Finnmárkui . 1 • Giella 1 ● Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi ásahit ovttas fágalaš analysajoavkku , mii earret eará sámi statistihka vuođul juohke jagi čállá raportta sámi servodagaid dili ja ovdánansárgosiid birra . 1 • Gielda- ja guovlodepartemeanta berre guorahallat ovttasráđiid Sámedikkiin , galgá go Sámediggi sirrejuvvot sierra riektesubjeaktan ja movt galggaš dan dahkat . 1 • Geavahit siviila-militeara ovttasbarggus Suodjalusa máhtuid ávkin ealáhusovddideapmái . 1 • Geainna ovttastalat skuvllas ? 1 – Gea duo , – diet lea borahallan gumpii ja gumpe sáhttá borrat du maid , dajaiga garrasit munnje , muhto mun in dohkkehan in ge ipmirdan maidege maid in lean oaidnán ieš . 1 ● Gaskaboddosaš njuolggadusaid sisdoallu - čuolmmat ja čielggadusat 1 • Galgá láhččojuvvot das ahte ráđđádallanproseassa ii loahpahuvvo nu guhká go Sámediggi ja stáhta atnet vejolažžan soabadit . 1 • Fálesnuori gieldda čakčamánu 27. b. 2000 gulaskuddanreive 1 • Fága ulbmila birra 1 • Fága struktuvrra birra 1 • Fága ja diibmojuohku 1 • Fága gelbbolašvuođamihtomeari birra 1 • Fylkkasuohkan áigu ráhkadit fylkkaoasseplána Romssa viidodathálddašeami várás . 1 • Fylkkamánniin lea ee. ovddasvástádus bearráigeahčus ja lobálašvuođagoziheamis , váiddaáššiin , diehtojuohkimis ja bagadallamis , lágaid ja njuolggadusaid čuovvoleamis ja fámuiduhttimis , ja doarjagiid oktii ordnet ja juogadit . 1 – Fylkkamánniid bokte lea ráđđehus bivdán gielddaid bidjat iežaset mihttomeriid doavttirlogu ektui . 1 • Fylkka vuovderesurssaid hálddašeami ulbmil galgá leat viiddit vuovdegeavaheapmi . 1 • Fylkka lávdaduvvon oahppofálaldagat fertejit buoriduvvot ain eambbo . 1 • Fylkka DjO-lágádusat fertejit ovddidit iežaset máhttogaskkusteami ja viiddidit oktavuoñaid olggobeallái . 1 • Fitnodagat fertejit movttiidahttit olbmuid oaidnit ávkki das go bargit váldet alit oahpu , vai oktavuoñat nanusmuvvet máhttobirrasiiguin . 1 • Finnmárkkuláhka • konsultašuvdnameanut • plána- ja huksenlága ođđa mearrádusat • ođđa minerálalága mearrádusat sámi beroštusaid birra • lágat maid Smith-lávdegoddi evttoha guovtti vahku geahčen , vuoigatvuođaid birra mearraguolásteapmái , ja • Sámi vuoigatvuođalávdegotti ( SRU2 ) maŋimus evttohusat Gulahaladettiin dakkár doaibmabijuid birra vuođđuduvvá ráđđehusa oaidnu dálá Norgga ráđđehusa politihkalaš vuđđui , Soria Moria-julggaštussii . 1 – Fievrrádusa ja logistihka ovddideapmi leat guovdilis fáktorat daid resurssaid ávkkástallamis mat leat regiuvnnas , dadjá Skogholt 1 • Fertet bargat dan badjelii ahte guolástus- ja mearradoalloealáhusa struktuvranuppástusat leat ávkin servodat- ja ealáhusovdáneapmái fylkkas , go lávdadanprofiila joatká . 1 – Evttohit oppasámi prográmma man vuođus leat vásáhusat prošeavttas , teorehtalaš proseassaid ja vásáhusaid guorahallan ja vuđolaš analysa , geavatlaš oahppu eará guovlluin álgoálbmotmáilmmis , ja vel metodat mat ovddiduvvojit ja geahččaluvvojit suorggis . 1 – Eat goassege . 1 – Easkka Guovdageidnui ásahuvvon NAV-kontuvrra doaimmaid oassi lea veahkehit daid olbmuid geat heitet boazodoalus ja álget eará bálkáhuvvon bargui . 1 • Eará váikkuhangaskaoamit 1 • Eará mearkkašumit ? 1 ” Earrebivdu ” Fylkkamánni mearrida fylkkas jahkásaččat nálledili mielde earrebivddu albasii . 1 • Eanet diđolašvuohta geavahit PTF-fága oassin skuvllaid veahkeheamis ohppiide gávdnat oahpposaji . 1 • Eanet báikkálaš friddjavuohta doaibmačoavdimis sáhttá addit buoret resursageavaheami ja nannet báikkálaš demokratiijja . 1 • Eanandoalus ferte ain leat deaŧalaš rolla riikkaoasi ássamii . 1 • Eambbo searat biddjojuvvojit bivdovugiide ja sálašmuohkadeapmái mat eanemusat buoridit varasávnnaskvalitehta . 1 • Eambbo bargat dakkár fidnofágalaš oahpahusa beales maid guovlu dárbbaša . 1 • Ealáhusvástesaš prográmmat ja prográmmadoaimmat ( NFR , IN ja SIVA várás ) mat leat DjO ja ealáhusovddideami olis fertejit regionaliserejuvvot . 1 • Ealáhusovddideapmi 1 • Ealáhusdoaimmaid , máhttolágádusaid ja almmolaš eiseválddiid ovttasbargu ferte buorránit guñege dásis vai guovllu máhttoresurssat šaddet ealáhuslaččat ávkin . 1  Ealáhusat , dákko bakte barggahus , ealáhusstruktuvra , á ealáhusat árbevirolaš 1 – Eai , dat mis eai gal leat . 1 – Dát čoavddus sihkkarastá buori láhkai sihke máttasámi boazodoalu ja guovllu doaibmi eanadolliid , dadjá eanadoallo- ja biebmoministtar Terje Riis-Johansen . 1 – Dát lei hirbmat miellagiddevaš ja lean oahppan olu . 1 – Dát lea maid šiehtaduvvon skuvlahoavda Bjørn Olseniin , čálii skuvladirektevra Harry Kvalvik . 1 – Dát lea hui illudahtti ovdáneapmi . 1 – Dát lea gelddolaš prošeakta masa mis leat stuorra vuordámušat , dadjá Nordahl . 1 – Dát lea dehálaš lávki dakkár almmolaš suirggi ođasmahttimii ja ovddideapmái mii buorebut váldá geavaheddjiid vuhtii , cealká dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 1 – Dát lea deaŧalaš oažžun dihtii johtui buriid ealáhusprošeavttaid maiguin sáhttit seailluhit ja vuođđudit ođđa bargosajiid , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 – Dát dat lea dál dehálabbot go sámi oahppoplána-gažaldat . 1 • Dásseárvu 1 • Dárbu lea nannet ja ollásmahttit allaskuvllaid ja guvllolaš DjO-birrasiid . 1 • Dárbu lea lágidit čuovvovaš doaimmaide sihkkarastin dihte Romsii beassama buriid riikkaidgaskasaš korriduvrraid : Intermodála deaivvandanbáikehámman / seaillushámman ferte ráhkaduvvot Romsii . 1 • Dárbu lea bargat dan badjelii ahte lea ovdáneapmi máhttointensiiva gávppálaš bálvalusaddi ealáhusas ja diehtojuohkin- ja kommunikašuvdnateknologiija suorggis . 1 • Dárbu lea ain návccaid bidjat geaidnogaskkaid sihkkarastinbargguide , vai geainnut bissot rabas . 1 – Dárbbašin goitge oaidnalit eará olbmuiguin . 1 – Dárbbaša go erenoamáš oahpu beassat montessoriskuvlla oahpaheaddjivirgái ? 1 – Dáppe Davit Sievjjus lea mis iežamet sámegákti . 1 – Dán ákka dovddan bures , dadjá Svein Kollstrøm . 1 • Dáláš geainnut fertejit buoriduvvot ja dollojuvvot ortnegis , vai leat nu buorit ahte eai heañuš johtalusa dálvet . 1 • Dálá skuvlastruktuvra mii hábmejuvvui 80-logus , lea hui Okta deháleamos eavttuin dasa ahte fylkka ealáhusat galget divrras ii ge heivehuvvon otná ja boahtteáiggi dárbbuide . 1 – Dál sihkkarastit mii ahte Slettmeg.no šaddá bissovaš doaibman . 1 – Dál maŋit áiggis mii diehtit ahte sivvan dasa lei ahte sis ledje dušše dárogielat oahpaheaddjit , dadjá Gunvor . 1 – Dál ferte Sámeskuvla gearjidit « dáččaskuvllas » resurssaid . 1 – Dál ferte Kultur- ja girkodepartemeanta čuovvolit museaođastusa ruhtajuolludemiiguin , maiddái sámi museaide , dadjá Sara . 1 – Dáiddárorganisašuvnnain barggadettiin jearai Čáhcesullo joatkkaskuvla mus ahte sáhtášin go oahpahit sámegiela doppe . 1 – Dáid rievdadusaiguin šaddá álkit juogadit virgeluomuid , ollásit dahje belohahkii , eanet bargiid gaskkas ja guhkit áigodahkii . 1 – Dáid doaimmaiguin mii nannet NAV-ođastusa čađaheami , ođastus masa lea govdadit politihkalaš ovttaoaivilvuohta , dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen . 1 • Duođaštus gielddas ahte virgái leat biddjojuvvon sámegielhálli bargit , vejolaš almmuhusteaksta ja ohcan beassat spiehkastit giellagáibádusas . 1 • Duođaštus gielddas ahte leat unnimusat 5/10 máná mánáidgárddis / mánnájoavkkus vejolaš ohcan beassat spiehkastit dán gáibádusas . 1 • Duopmostuollohálddahusa stivren čađahuvvá lága , láhkaásahusa dahje Stuoradikki plenarmearradusa bokte dábálaš vuogi mielde ráđđehusa árvalusa vuođul . 1 • Duojáriid ealáhus searvvii gulaskuddanreive čakčamánu 1. b. 2000 1 • Duoji juohkima birra viđa fágan Jo3 / oahppofitnodaga oahpus 1 – Duohta lea ahte hástalusat davvin leat earenoamáš stuorrát , ja dál mii áigut oanedit maŋášvuođa . 1 – Dovden ahte bággehallen masa nu maid in ieš háliidan , ja reagerejin vuosteháguin . 1 – Doppe gos eanemusat leat čalmmustahttán ČB , leat čielgaseamos bohtosat , duođašta NAV-Finnmárkku fylkkadirektevra Nina Haugen . 1 – Doppe gal lei áibbas iežá ášši lohkat sámegiela skuvllas . 1 – Don oahpat giela servvodagas gos giella adnojuvvo . 1 – Don fertet ovtta ášši oažžut ovdan , loahpaha Svein Kollstrøm : – Ovdamunni dáinna skuvllain lea ahte mii váhnemat leat fidnen olu buoret oktavuođa oahpaheaddjiiguin . 1 • Dohkkehuvovn guovddášstruktuvra ii galgga heañuštit fylkka eará báikkiid lunddolaš ovdáneami . 1 • Doarjut suohkaniid vai dávistit EO gáibádusaide maid rápmadirektiiva bidjá čáhcái . 1 • Doaibmabijuid ovddideapmi buoridan dihte mátkkoštanbuktagiid kvalitehta Romssas . 1 • Doaibmabijuid metodaovddideapmi ja láhčin sámi guovlluid dábálaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid iešguđet dárbbuid várás . 1 • Doaibma oažžu ruđalaš resurssaid Stuoradikki juolludusaid bokte maid oažžu háldosis departemeanttas juolludusnjuolggadusaid ja stáhta ekonomiijanjuolggadusaid mielde . 1 • Doaibma ferte sihkkarastojuvvot Leaŋgáviikka ja Ráissa riegádahttin- ja buohcceviesuin , ja maiddá Háršttá riegádahttin- ja heahteviesus . 1 – Divrrát lea ohpit čájehan ahte ” dat mii livččii veadjemeahttun , lea vejolaš ” ja lea ollašuhttán iežas stuorra niegu háhkat alcces ovddidanviesu mas jurdagat galget ihtit ja šaddat , dajai ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl iežas dearvvahansártnis Divrrátseminárii . 1 • Direktevrra / beaivválaš jođiheddjiid nammada dávjá Gonagas / guoskevaš departemeanta . 1 • Dilálašvuoñaid leat dárbu lágidit nu ahte guolástus buoremus lági mielde sáhttá ovdánit ja geavahit bivdosiid mat unnimusat vahágahttet resurssaid . 1 • Dihtomielalašvuođa ja systematihka ( vuogádatlašvuođa ) huksen dakkár doaibmabijuid geavaheami hárrái mat galget cakkadit eretgahččamiid joatkkaoahpahusas . 1 – Dihtomielalaš váhnemat válljejit dan maid sii atnet buoremus pedagogihkkan mánáidasaset , lohká stivrajođiheaddji . 1 – Dieđát go lea go dain Mátta-Várjjat ohppiin sámi duogáš ? 1 ● Dieđuid , maid stáhta eiseválddit ja Sámediggi addet nubbi nubbái konsultašuvnnaid oktavuođas , sáhttá mearridit ii-almmolažžan , jus dasa lea láhkavuođđu . 1 ” Det lykkelige valg ” nammasaš girjji mieldoaimmaheaddji Hatland-lávdegotti lahttu , mii ráhkadii NOU : Et apparat for likestilling . 1 – Departemeanta lea čurbošan , oaivvilda rektor Kjell Munkebye Sieiddá skuvllas . 1 – Dego dat dál boahtá fas diet « birošeaffa » , sáhtte sii dadjat . 1 • Deaŧalaš lea ságastallat das mii lea positiiva , das mii manná bures , muhto olmmoš han ferte maid duoddut gullat dan mii lea heittot . 1 • Deaŧalaš lea beassat iežas buohtastahttit iežainis , iige geainnage earáin . 1 • Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan 1 • Dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahpaheapmi sámegielas ja sámi kulturáddejumis . 1 • Deaivvadeapmi galggašii bistit unnimusat 30 minuhta , amas šaddat doapmamuš , ja buohkat besset hállat . 1 – De maid mun dál jurddašan ? 1 • Davvisámegielas vuoruhuvvojit ohccit geat váldet alit oahpu sámegielas ja barget sámi mánáidgárddiin dahje mánáidgárddiid sámi ossodagain . 1 • Davvinorgalaš gávpemárkanoassi petroleumdoaimmas ferte lassánit dainna lágiin ahte máhttodássi buoriduvvo ja fierpmádat huksejuvvo . 1 • Davvin máhttovuññosaš ealáhusdoaimmat fertejit lassánit ee. gássa industriijalaš ávkinatnimis . 1 – Davviguovlopolitihkas lea sáhka das ahte čohkket áŋgiruššama lossa prošeavttaide dakkár strategalaš áŋgiruššansurgiin main Norggas lea lunddolaš ovdu , historjjálaččat , geográfalaččat ja gelbbolašvuođa dáfus , vai sáhttit ásahit bohtteáiggiguvllot doaimmaid davvin , ja seammás nannet sihke riikkaoasi ja Norgga sajádaga riikkaidgaskasaččat , dadjá olgoriikaministtar Jonas Gahr Støre . 1 – Davviguovllustrategiija boahtte ceahkis leat hui guovddáš huksengeađggit vuođđostruktuvrra ja mearrasihkarvuođa várás miehtá rittu , ja boahttevaš mariidna ealáhusaid ovddideami várás . 1 • Davvi-Trøndelága fylkagieldda golggotmánu 2. b. 2000 gulaskuddanreive 1 • Davvi-Tromssa guovlumusea stivrra mearrádus , borgemánu 24. b. 2000 1 • Davvi-Norgga juolludeapmi ferte juohke stáhtabušeahtas heivehuvvot haddegoarŋuma mielde . 1 • Davvi Dearvvašvuoña plána- ja mearridanproseassat fertejit leat almmolaččat . 1 ➤ Davveguovloovdáneapmi 1 – Dat mii čuohcá čalbmái lea man viiddis saji sámi áššit leat ožžon ráđđehusvuogádagas , ja man dehálaš sajádat Sámedikkis lea dán vuogádagas . 1 “ Dat mii lea hui erenoamáš Sálašvákki joatkkaskuvllain lea ahte skuvla lea čájehan erenoamášvuođa pedagogalaš ođđajurddašemiin vai oahppit ohppet eanebut reálafágain go ovdal . 1 – Dat manná kurssas kursii , mis váilo ain strategiija ovddosguvlui . 1 – Dat lei ges negatiiva guoddu , earenoamážit rektora bealis . 1 – Dat doaibmabijut mat dál leat šihttojuvvon duođaštit dan vuoruheami mii lea leamaš boazodoallošiehtadusas maŋemus jagiid , namalassii eambbo fokus dasa ahte boazodoallu galgá ealáhussan ja maiddái láhčit dili buorebut sidjiide geain lea boazodoallu váldoealáhussan , dadjá Riis-Johansen . 1 – Dasto oaivvilda várrepresideanta ahte go juo Deanujohka lea dat stuorámus eavttuid biddji ii dušše johkabivddus muhto maiddái mearráluossabivddus fylkkas , de berre guolástus hálddašuvvot sihke mearra- ja johkaluossabivddu ceavzima sihkkarastimiin boahtteáiggis . 1 “ Dasto lea dárbu rievdadit Sámedikki váikkuhangaskaomiid geavaheami eanandollui nu ahte doarjja eanandoalus vuoruhuvvo bodnái mášeniidda ja reaidduide ja eará ovttasbargo doaibmabijuide fas bajás . ” 1 – Danne dát mielddisbuktá ahte eanebut ožžot ollašuhttajuvvot daid vuoigatvuođaid mat sis leat , dadjá Strøm-Erichsen . 1 – Danin leat ain huksemin skuvlla . 1 – Danin go fertiimet olles skuvlaáiggi orrut internáhtas , de šattai stuora gaska min ja ruovttugili beaivválaš eallima gaskkas . 1 – Dan maid mii dál diehtit lohkama ja áddema birra , de sáhttá dadjat ahte dát ii addán rivttes gova . 1 – Dan gal dáruiduhttindoarjaleaddjit válde ovdan skuvlastivrras ja háliidedje ahte oahpaheaddji galggai cuiggoduvvot . 1 • Dan badjelii lea dárbu bargat , ahte davvinorgalaš ealáhuseallimis váldet eambbo atnui dutkamiid go odne . 1 – Dalle go mun šadden bajás hupme ain eatnasat Gussanjárggas ja muđui siskkit Lágesvuonas sámegiela . 1 – Dalle go mun vázzen skuvla ii lean fearga ii ge geaidnu deike . Álgojagiid sáddejuvvuimet sáhttofatnasiin « Streif » , boares njoazes fatnasiin , mii sugadii issorasat go bosui , ja dábálaččat lei ollu biegga dáppe . 1 – Dalle go mun válljejuvvojin / bessen Sámediggái ledje doppe guovddáš olbmot geat jerre mus maid mun doppe . 1 – Dalle go ellen Hámmárfeasttas adnojuvvojin Deanu « finnan » . 1 • Dakkár regulerenmállet fertejit ovddiduvvot mat dahket sávahahttin buktit guliid main leat alla kvalitehta . 1 • Dakkár fáttát go rekruteren , vuoigatvuoñat ja daid juogadeapmi fertejit čalmmustuvvot eambbo guolástuspolitihkas . 1 • Dainnago mearradoallo- ja guolástusealáhusain lea dárbu fievrridit varasguliid gávpemárkaniidda , de ferte čilgejuvvot mii daid deaŧaleamos geaidnofierpmádat leat , ja dan regularitehta ja johtingelbbolašvuohta ferte leat deaŧalaš árvvoštallamis . 1 – Dain lea hirpmus stuorra gávpemárkan Norgii . 1 • Dahkat vejolažžan buohkaide oažžut iežaset oppalaš máhttu vuhtii váldojuvvot . 1 – Daate geerve barkoe årrome daejtie bøøremes veeljedh daejstie 260 ohtsemijstie , tjïelten- jih regijovnaleministere Liv Signe Navarsete jeahta . Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Laavenjosteme ” – akte maahtoejarnge jïjtjesyjhtehts barkoen åvteste 1 – Daate geerve barkoe årrome daejtie bøøremes veeljedh daejstie 260 ohtsemijstie , tjïelten- jih regijovnaleministere Liv Signe Navarsete jeahta . Sámedikki doaibma 2009:s 1 – Daate geerve barkoe årrome daejtie bøøremes veeljedh daejstie 260 ohtsemijstie , tjïelten- jih regijovnaleministere Liv Signe Navarsete jeahta . Evttohusat nuppástuhttit láhkaásahusa bálká- ja bargoeavttuid birra mat gullet almmolaš soahpamušaide 1 – Cambridge lea buot heivvoleamos gávpot dákkár lonohallanprošektii . Go dat lea okta máilmmi stuorámus studeantagávpogiin , de dat fállá midjiide nuoraide buori birrasa ja ollu doaimmaid . 1 • Bálkkašumiid geigen 1 – Báhppa ii oaččo dieđuid ahte Sámeskuvllas leat oahppit geat galggaše rihppaskuvlii , dahje ahte 5. klássa mánát galggaše oažžut biibbaliid . 1 • Bušeahttadárbu 2007 1 ● Buot stáhta eiseválddiid ja Sámedikki konsultašuvdnačoahkkimiin galgá čállit beavdegirjji . 1 – Buot ruđat mannet « dáččaskuvlii » . 1 … Buot mii šealgu 1 – Buot almmolaš orgánain lea ovddasvástádus váldit sámepolitihkalaš deastagiid vuhtii . 1 • Buorránan gelbbolašvuohta skuvlabirrasis oahpahuskontuvrra , fitnodagaid ja oahpposaji ohcanproseassa birra . 1 • Buorre lea beassat ráhkkanit ságastallamii . 1 • Buorre go oahppi lea mielde , dalle sii sáhttet gullat sihke buriid ja heajos beliid . 1 • Buorit lahtat ja lahttaoktavuoñat ja buorre ortnegisdoallu dálvet dahket geainnuid luohtehahttin ja sihkkarin . 1 – Buoridit sámegielalaš fidnomáhtolaš olbmuid háhkama virggiide . 1 • Buoret diehtovuođu ráđđehussii ja Stuoradiggái hábmet gielddasuorggi našuvnnalaš stivrejumi . 1 • Buoremus dieđuid oažžu dalle go buohkat leat das : oahppi , váhnemat ja oahpaheaddji . 1 – Buollaguovlluid dálkkádatdutkan addá midjiide deaŧalaš dieđuid das mo biras- ja dálkkádatnuppástusat bohtet áigái . 1 • Buhtadusortnegat mat čatnasit viidodagaide , resurssaide ja buvttadanvuoigatvuoñaide , fertejit čielggaduvvot plánaáigodagas , ja váikkuhusčielggadeapmi , ovdalgo álggahuvvojit . 1 • Buhtadusaide barggu ovddas mii dahkkojuvvo ; fásta buhtadus ja bargobuhtadus , ovddastus dahje oasseváldin Sámedikki čoahkkimiin . 1 – Bođiime skuvlii mii deattuhii sámegiela . 1 • Boraspirenálit fertejit unniduvvot ( geatki ja albbas ) . 1 – Boares , skávžáluvvan ádját oktan nuorra bártniiguin , buohkat mojunjálmmiid ja reaškki . 1 • Boahtteáiggeplána áigemuttuiguin 1 • Bjarkeajuoktavuohta : Bjarkeaju ja Rivttiidsullo geaidnooktavuohta , álggahuvvo jagi 2012 . 1 – Bisuhit ja ovddidit dialoga guovddáš , regionála ja báikkálaš eiseválddiiguin nannen dihte sámi kulturovdáneami rámmaeavttuid – Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskasaš ovttasbargošiehtadusaid bokte vel eanet geatnegahttit ovttas ovddidit sámi dáidda- ja kultureallima – Dáiddáršiehtadusa bokte láhčit dili sámi dáidaga dahkamii ja gaskkusteapmái – Veahkkin ásahit sámi dáiddamusea – Bargat dan badjelii ahte duohtandahkat ođđa teáhtervistti Beaivváš Sámi Teáhterii – Bargat vuoruhuvvon sámi kulturviesuid stuoridemiin – Váikkuhit ahte sámi museat ožžot buriid rámmaeavttuid doaibmamii ja fágalaš ovddideapmái 1 – Bistevaš diehtoservodahkii galgá hábmejuvvot ollislaš politihkka , mii vuođđuduvvá birasinformašuvdnii , lasihuvvon telekommunikašuvnna geavaheapmái dan sadjái go juođaheapmái , ruoná buvttapolitihkkii ja ruoná almmolaš sisaoastimiidda . 1 • Birasgáhtten ja kultursuodjalus 1  Biras- ja resursahálddašeapmi , ávnnaslaš kulturvuođu rievdadusat , searvan ja váikkuheapmi  Kulturbargu ja dábálaš kultuvra , dákko bakte dáiddašlája , media  Siviila sámi servodat , dás organisašuvdna- ja ásahusovdáneapmi 1 • Bidjat návccaid prošeavttaide mat ovddidit davvinorgalaš oahpponeavvuid . 1 • Bidjat deattu oahpahussii guolástusas ja guollebiebmamii guoskevaš fágain , ja maiddái bargat buoridan dihte máhtu ja ipmárdusa sálašgieñahallamis ja das mo seailluhit guollekvalitehta . 1 • Bearašmánáidgárddiin , main lea mearriduvvon ahte ortnet dahje eaŋkilruoktu vuođđuduvvo sámi giela ja kultuvrra ala , galgá veahkkebargi leat sámegielat ja mánáin galgá leat sámi duogáš . 1 • Bargu ferte dahkkojuvvot mii unnida viidodatvátnivuoña , go dat hehtte guollebiebmanealáhusa ovdáneames eambbo . 1 ” Bargu buohkaide ” lea eallingeardi čálgostáhtas . Nu lea álot leamašan . 1 ” Bargu buohkaide ” lea eallingeardi čálgostáhtas . 1 – Bargovuogit dagahit vejolažžan ahte searvevuohta stáhta ja Sámedikki gaskkas sáhttá ovdánit , juoga mii lea deaŧalaš go galgá nannet sámi kultuvrra ja sámi servodagaid , loahpaha Sámedikki presideanta . 1 • Bargostipenda 3 jahkái juhkkojuvvui dramatihkkárii Sven Henriksen , Oslo , girječállái Marry A. Somby , Tromsa ja musihkkárii Johan Sara jr. . 1 • Bargostipeanda 5 jahkái juhkkojuvvui govvadáiddárii Mathis Nango , Volda . 1 – Bargo- ja čálgoetáhta galgá čuovvolit doaibmabijuid mat bohtet ovdan sámegielaid doaibmaplánas maid Ráđđehus almmuhii miessemánus 2009 . 1 – Bargiid lohku lea njiedjan vuođđoealáhusain boazodoalus , eanadoalus ja guolástusas sámi ássanguovlluin maŋimus logijagiid . 1 – Barggahus lea lassánan 30 000 olbmuin maŋimus beannot jagis , ja Ráđđehus atná vuođđun ahte ahtanuššan ain joatkašuvvá . 1 • Bargat dan badjelii ahte fylkkasuohkana viesuin sestojuvvo energiija , ja ahte leat earáiguin energiijaseasti ovttasbargu . 1 • Barentsábi oppalaš hálddašanplána ii berrešii bissehit ohcamiid , muhto dasto leat buorre vuoññun oñña juohkimiidda ja stuorit doaimmaide davvin . 1 • Arkiivabálvalusat 1 • Arkeologalaš iskkadeamit / áigemeroštallamat 1 “ Antropologiijabuvttadeapmi ” – mii lea 8 % sámi-guoski olleslogus- das lea mihtilmasvuohta ahte sámi geahččanvuohki lea vuosttaš ja maŋemus oasis min guorahallanáigodagas , seammás go leat válljen siskkildit bargguid main lea internašunála eamiálbmotgeahččanvuohki go dat adnojit sámi-guoskevažžan . 1 – Almmusis lanjat galget váldojuvvot atnui vai buohkaide lea informašuvdna- ja kommunikašuvdnateknologiija olámuttos , beroškeahttá gos sii orošežžet , makkár sin ahki , ekonomiija ja oahppu lea . 1 • Almmolaš ohccit fertejit čilget manne doaibmabidju ii sáhte ruhtaduvvot dábálaš doaibmabušeahtas . 1 ● Aina Dahl ( persovnnalaš várrelahttu Svein Ole Granefjell ) 1 – Ain leat ollu hástalusat , dál mii áigut fuolahit ahte dieđáhusa doaibmabijut čađahuvvojit , earret eará ahte sámegiela doaibmaplána ráhkaduvvo . 1 • Ain lea dárbu addit doarjaga vuorjjes guovlluid dállodoallogávppiide . 1  Ahte galget lágiduvvot jahkebeallásaš čoahkkimat gaskal Sámedikki ja departemeanttaid gaskasaš sámi áššiid ovttastahttinlávdegotti . 1 – Addit dárbbašlaš dieđuid ja bagadusa sámi oahpahusa birra mánáidgárddiin ja vuođđooahpahusas – Álggahit terminologiijaprošeavttaid vuoruhuvvon fágain 1 – 24. b. Lágidii Eurohparáđđi / Bern-konvenšuvnna ekspeartajoavkku čoahkkima stuorra boranávddiid birra Hurdalssjøenis . 1 – 24. b. 2004 1 – 24. b. ( sámedikkiid oktasaščoahkkin , gieđahallon Sámedikkis miessemánu 2004 dievasčoahkimis ) 1 – 24. b. ( Sámedikkiid oktasaščoahkkin , gieđahallon Sámedikkis miessemánu 2004 dievasčoahkimis ) 1 – 22.08.00 anadromalaš luossabivddu ovttasbargoráđi čoahkkimis . 1  2009 lei ahkejoavku vuollil 30 jagi 15 % jienastuslogus . Dan joavkkus ledje nissonat eanetlogus 55 % .  1 “ 2008:s lei nissonoassi 13 proseanta ( 70 oktiibuot 533:s ) . 50 Seamma jagi eaiggádedje nissonat 24 % boazologus . 1 – 2006:s dárbbašii skuvla jagi sadjásaš oahpaheaddji mekánalaš fágain . 1 • 2005-09 Sámediggeáirras ; Doarjjastivrra jođiheaddji , Plána- ja finánsalávdegotti lahttu , Sámi parlamentáralaš ráđi várrelahttu 1 – 2005 válggas lohpideimmet 10 000 jahkivirggi . 1 • 2001-05 Sámediggeáirras ; Ealáhus- ja kulturlávdegotti nubbinjođiheaddji , Sámi parlamentáralaš ráđi lahttu 1 — 2.2 ja 2.3 1 . 1 – 1950-logu loahpas lei dáppe garra riidu internáhttaskuvlla sajusteami birra . 1 • 10-jagi vuođđoskuvlla sámi oahppoplánaid áigumušaid ja sisdoalu birra 1 évttohusa : 1 éoahkkingirjjis leat oktiibuol 8 siiddu . 1 éoahkkingirji : Randi R. 8 alto ja Rune s. Fjellheim 1 éoahkkingirji : Randi R Balto ja Rune s. Fjellheim 1 áššáigullevaš girjjálašvuođa- , filbma- ja musihkkačoakkáldagaid maid skuvllat ja álbmotgirjerájut galget beassat geavahit , ja dat galgá vel veahkehit ovddidit báikkálaš diliide guoski čoakkáldagaid suohkaniin . 1 áššit mat leat njuolga beroštahttit sámi álbmogii buktojit dás ovdan sámegillii – vuosttažettiin davvisámegillii , muhton maiddái julevsámegillii ja lullisámegillii . 1 áššit mat gusket njuolga sámi álbmogii , almmuhuvvojit dies maid sámegillii – eanemusat davvisámegillii , muhto maiddái julevsámegillii ja lullisámegillii . 1 áššit maid birra maiddái digáštallojuvvui ledje sámi mánáid dilli mánáidgárddis ja skuvllas , oahppu ­neavvodilli ja ovttasbargu davviriikkalaš mánáidáittardeddjiid gaskkas sámi áššiid birra . 1 áššis ii leat ovttamielalašvuohta ja dat lea sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 áššis R 62/93 , 1 áššis R 49/93 , 1 áššis R 46/93 , 1 áššis R 42/93 , 1 áššiin main dattetge ii sohppojuvvo miige sierramielalašvuođa geažil , lea mearkkašahtti dehálaš ahte Sámedikki oainnut čielgasit bohtet ovdan áššebáhpiriin mat mannet ášši loahpalaš mearrideaddjái . 1 áššiin , main lea hui stuorra mearkkašupmi sámi kultuvrii ja ealáhusbargui . 1 ášši máinnašuvvo boazodoalloproposišuvnnas mii ovdanbiddjo 2008 giđa . 1 ášši meannuduvvui Sámedikki čakčamánu 2006 dievasčoahkkimis . 1 ášši 38/96 Lotnolasealáhusaid njuolggadusat , čoahkkingirji 3/96 čakčamánu 26. b. 1996 1 ášši 18/98 Vástádus gažalddahkii Sámediggeráđđái — áirras Steinar Pedersen — vánhurskkisvuohta lotnolasealáhusbargiide 1 áššemeannudandagaldumiid bokte leat máŋggaid jagiid geahččalan ráhkadit mekanismmaid vai geahpedivččii riidduid ja beroštus ­vuostálasvuođaid gaskal árbevirolaš sámi ávkkástal ­lamiid sihke gáhttendáhtu ja ealáhusovdánandáhtu ektui . 1 áššejođiheaddji : Willy Ørnebakk , tlf : 77 71 54 98 1 áššejođiheaddji : Toril Bakken , tlf. 91 73 21 73 1 áššejođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf : 78 46 96 00 1 áššejođiheaddji : Olaf Eliassen , tlf : 48 28 91 29 1 áššejođiheaddji : Klemet Erland Hætta , tlf : 91 8717 44 1 áššejođiheaddji : Kjersti Myrnes Balto , tlf : 41 50 35 29 1 áššejođiheaddji : Janoš Trosten , tlf. 99 52 32 63 1 áššejođiheaddji : Hilde Nyvoll Vangen , tlf. 91807130 , 1 áššejođiheaddji : Gunn-Britt Retter , tlf : 91 35 92 22 1 áššedovdimekanisma . . . . . . . . . . . . 1 áššedovdilávdegoddái . . . . . . . . . . . 1 áššedovdilávdegoddi ávžžuha Norgga ja Ruoŧa eiseválddiid bargat eambbo veahkkálagaid . 1 áššedovdilávdegoddi rámida raporttastis barggu maid Norgga eiseválddit dahket joatkin dihte soahpamuša čađaheami Norggas ja čujuhit ahte Norga lea guorrasan ministtarlávdegotti ávžžuhusaide Norgga vuosttaš ja nuppi raportta oktavuođas . 1 áššedovdilávdegoddi oaivvilda ollašuhttindási leame čielgasit buorránan . 1 áššedovdilávdegoddi oaidná dárbbu dakk viđe čađahit doaimmaid seailluhan dihte giela , erenoamážit dakkár surggiin go oahpahusas , oahpaheddjiid háhkamis ja heivehuvvon oahpponeavvuid ovdánahttimis . 1 áššedovdilávdegoddi lea maiddái heađis go lullisámegiella lea erenoamáš rašis dilis . 1 áššedovdilávdegoddi dadjá ahte Divttasvuona gieldda searvan lahttun hálddašanguvlui lea lávki rievttes guvlui seailluhit ja ovddidit julevsámegiela . 1 áššebáhpirat ja čoahkkingirjjit 1 áŋgiruššat eanet sámi guovlluid eanadoalu ovttasloargo doaibmabijuid ja ovttasdoaimmahoami avdii . 1 áŋgiruššamiiddis birra . Ráđđehus lea maiddái guorahallan boazodoalu vearro- ja divatortnega árvoháhkama lassáneami olis . 1 ássanguovllus leat lavdnjegoahti , viesut ja láđut ja lea áidnalunddot kulturbirrasis gos leat goahtesajit , boares giettit , áiddit ja máđijat . 1 ásahuvvui 2009 golggotmánu gaskkamuttus . 1 ásahuvvo sámi veajuiduhttinguovddáš gos lea sihke medisiinnalaš ja barguiguoskevaš veajuiduhttin mii lea heivehuvvon sámi álbmogii , danne go dál ii gávdno organiserejuvvon veajuiduhttinfálaldat mii lea heivehuvvon sámi álbmogii , vaikke vel dát leage našuvnnalaš áŋgiruššansuorgi . 1 ásahuspolitihkka . . . . . . . . . . . . . . . . 1 ásahusat ja ossodagat main lea joatkkaoahpahusa ovddasvástádus fertejit oažžut sierra . várrejuvvon doariaga rávisolbmuid oahpaheapmái ja dábálaS skuvlafálaldagaide . 1 ásahusa eaiggáduššet Lulli-Trøndelága fylkkagielda , Hedmárkku fylkkagielda ja Plassje gielda . 1 ásahit uhcimusat ovtta pedagogalaš konsuleantavirggi Ofuohta / Lulli-Tromssa guvlui . 1 ásahedje maid ođđa oktasašorgána arkiivva , girjeráju ja musea várás , AGM-ovdáneami . 1 ásaheapmái , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 árvvu mielde leat 2000 julevsápmeláčča Norgga-bealde rájá , ja sullii 600 sis geavahit giela , gč. 19.1 kap. 1 árvvoštallat ávkkálaš strategiijaid movt oahppat ođđa sániid ja dajaldagaid 1 árvvoštallat sámegielaid dili servodagas ja buohtastahttit eará eamiálbmogiid gielladiliin 1 árvvoštallat máidnosiid ja guoimmuhanmediaid váikkuhangaskaomiid ja reflekteret movt dat váikkuhit 1 árvvoštallat lávdegotti eavttuhusaid ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 1 árvvoštallat leat go válljejuvvon čovdosat dohkálaččat daid mihttomeriid ollašuhttimii mat leat biddjon 1 árvvoštallat ja geavahit iešguđetlágan guldalanstrategiijaid heivehuvvon ulbmiliidda ja dilálašvuođaide 1 árvvoštallat iežas čálalaš barggu ja iežas čálalaš gulahallama ovdáneami 1 árvvoštallat iežas ja earáid njálmmálaš ovdanbuktimiid 1 árvvoštallat gáldogeavaheami sisdoalu , dahkkivuoigatvuođa ja persovdnagáhttema dáfus 1 árvvoštallat dálá birrasiid alit dutkamis ja ovddidit evttohusa mat buvttihit dutkandoaimmaid surggiin maid lea stuorra mearkkašupmi sámi servodaga ovddideapmái . 1 árvvoštallat Sámi allaskuvlla ovddideami dieđalaš allaskuvlan ja dasto viidáseappot álgoálbmotuniversitehtan . 1 árvvoštallat Sámedikki saji sámi mediapolitihkas , maiddái preassadoarjjaortnega oktavuodas , ja 1 árvvoštallan galgá sisttisdoallat golbma oasseprošeavtta : 1 árvvoštallamis čállet ahte stuorámus sivvan dasa ahte ráhkaduvvojit nu unnán sámegiel oahp ­poneavvut lea ahte gávdnojit beare unnán olbmot geain lea ovddidangelbbolašvuohta , leat smávva fágabirrasat ja ahte oahpponeavvuid ovddideapmi lea unnán gánnáhahtti . 1 árvvoštallamis vuhtto ahte doaibma lea buorre , ja čájeha ahte ofelaččaid galledeamit leat leamaš ávkkálaččat , sihke oahpaheddjiide ja ohppiide . 1 árvvoštallamis bohtet oasseraporttat cuoŋománus 2009 ja 2010 , ja loahpparaporta galgá leat gárvvis cuoŋománus 2011 . 1 árvvoStallama ja geográfalaS biogema ja ie ~qubet guovlluid bargosadje-dilálaSvuooa vuooul , árvala Sámediggi geahččaladdanortnega geográfalaS guovlun : 1 árvoháhkanprográmma mihttun lea lasihit árvoháhkama vuoruhettiin ja ovdánattimiin innovatiiva lotnolasealáhusaid ja sámi mátkeealáhusaid . 1 árvoháhkanprográmma ferte vel geahččat ráđđehusa mátkeealáhusstrategiija oktavuođas , ja áinnas dan barggu oktavuođas mii lea ReiselivsArena Finnmark olis . 1 árvoháhkanprográmma . . . . . . . . . . Lotnolasealáhusat . . . . . . . . . . . . . . . 1 árvoháhkama ; šattu , barggaheami ja riikkaidgaskasaš gilvonávccalaš ealáhusaid ealáhusovdánahttima , innovašuvnna ja entreprenoravuođa bokte 1 árvalusastis nanne lávdegoddi Finnmárkku ássiide vuoigatvuođa mearraguolástussii olggo ­bealde Finnmárkku . 1 árvalusas konkretiserejuvvojit « Nana bissovaš boazodoalu » golbma čuovvovaš juksanmeari : 1 árvalus geigejuvvui guolástus- ja riddoministarii álbmotčoahkkimis Deanodagas guovvamánu 18. b. 2008. árvalus sáddejuvvo gulaskuddamii viehka ollusiidda . 1 árvalus galgá leat gulaskuddamii viehka ollu ­siidda . 1 árranis lea mánáidgárdi , giellaguovddáš ja museaoassi , earret eará lea okta bistevaš čájáhus gullevaččat julevsámi identitehta fáddái . 1 árranis lea girjerádju , giella- ja oahppoguovddáš giellaoahpahusain , musea ja mánáidgárdi . 1 árran válljejuvvui fierpmádaga koordinahtorin – Sámi ásahusaid davviguovlofierpmádat . 1 árran oahpaha dál julevsámegielas videokonferánssa bokte máŋgga vuođđo- ja joatk-kaskuvl ­laid ohppiid Hordalánddas , Davvi-Trøndelágas , Mátta-Trøndelágas ja Nordlánddas . 1 árran lulesámi musea ovddasvástida bihtánsámi guovllu museadoaimma . 1 árran lea prošeaktačađaheaddji , ja barggu ekonomalaš rámma lea 3 milj. ruvnno . 1 árran julevsámi guovddáš lea nationála sámi ásahus mii galgá sihkkarastit , ovddidit ja doalvut viidáseappot julevsámi kultuvrra , giela ja servo ­dateallima . 1 árran julevsámi guovddáš ceggejuvvui suoidne ­mánu 30. b. 1994 ja lea áiluovttas Divttasvuona suoh ­kanis . 1 árran julevsáme guovdásj : 9,9 milj. ruvnno 1 árktalaš universitehta lea fier-pmádat mas leat Davvipuola biras alla oahppobáikkit , mat earret eará koordinerejit mobilitehtaprográmma north2north , Bachelor of Circumpolar nammasaš lohkansurggiid ja gieddekurssaid . 1 árktalaš ráđi dálkkádatraporta ( ACIA ) duo-đašta movt álgoálbmogat leat iežaset heivehan ovdalaš dálkkádatrievdamiidda . 1 árktalaš ovttasbargui gullá maiddái árktalaš stáhtaid parlamentáralaš čoahkkanemiid ovttasbargu . 1 árborddis lea mánáidgárdi gos lea fálaldat sámi kultuvrras ja giellamovttiidahttimis . 1 árbevirolaččat lea sámi ássanguovlluid guollebivdu leamaš dállodoallodásis lotnolasat eará ealáhusaiguin , nugo eanadoaluin , sávzadoaluin jna. . 1 árbevirolaččat lea leamaš ovttasbargu rájáid rastá . 1 árbevirolaš verddevuođa bearašlahtuid vuoigatvuođaid dálá lágaid ektui 1 árbevirolaš sámi servodagas bajásgessojuvvojit nieiddat ja gánddat guovtti láhkai , muhto ledje guhkás ovttadásis formála vuoigatvuođaid dáfus . 1 árbevirolaš sámi luonddudoallu ja luondduáddejupmi lea danne máŋggaláhkai earálágan go klassihkalaš olgunastineallin , nu go dat lea válddahallon ee. Sd.dieđ. nr. 39:s ( 2000 – 2001 ) Friluftsliv – Ein veg til høgare livskvalitet . 1 árbevirolaš sámi guovllut , oktan guovlluin gos dál jođihuvvo boazodoallu , lea sullii 40 proseantta Norgga nannámis . 1 árbevirolaš mearrasámi ássanguovllut álget riddo- ja vuotnaguovlluin davit Nordlánddas ja mannet gitta ruoššarájá duohkái nuortadavil . 1 árbevirolaš mearrasámi ássanguovllut leat eanaš riddo- ja vuotnaguovlluin Nordlándda davviguovlluin , Romssa bokte ja Finnmárkkus gitta Ruošša rájá rádjai . 1 árbevirolaš duoji čielggadeamis maid Kultur- ja girkodepartemeanta lea ožžon , leat doaibmabijut maid guhkit áigái berre geahččat daid dárbbuid ektui mat duodjeealáhusas leat . 1 árbevirolaš bihtánsámi ássanguovlu Norggas siskkilda sullii olles Lulli-Sáltto Nordlándda fylkkas , oktan Bájddára , Sáláha , Meløy ja Oarjje-Bájddára gielddaiguin , ja Bådådjo ja Fuosko gielddaid osiiguin . 1 ámtadiggi dajai ahte « Oktii ferte dat dilli loahppat ahte juohkehaš hállá iežas gillii dáppe davvi riikkaosiin ge . Sis guđet ásset dáppe , lea buorre vejolašvuohta oahppat rikka giela jus ieža dušše háliidit . » 1 ámmátoahpohis girkobargi gean bismagotti ámmátoahpohis bargit leat válljen , 1 ámi Parlamentáralaš ráđi Norgga beale sáttagoddi ( SPR-N ) lea ášši 015/05 mearrádusastis čujuhan dasa ahte Sámediggi ii leat dieđihuvvon iige jerrojuvvon ođđa boazoguohtunkonvenšuvnna ođđasis šiehtadallamiid mandáhta ja organiserema birra . 1 álot ii leat čielggas mo plána váikkuha sámi beroštumiide . 1 álkit geavaheddjiide ja heivehuvvon juohke-hačča dárbbuide . 1 álkidan dihte vel ain eambbo rádjerasttideami , de leat nammadan bargojoavkku mas leat ovddasteaddjit guoskevaš ásahusain guovddáš , regionála ja báikkálaš dásis , mat guorahalaše Norgga rutiinnaid Storskoga báikkis ja Ruošša olgoriikkastašuvnnain . 1 álgoálbmotáššiid ovttasbargu lea eanaš leamaš dat ahte doarjut álgoálbmotvuoigatvuođaid nannema Latin-Amerih ­kás muhto maŋimus jagiid leat doarjagat Afrihká ja ásia álgoálbmogiidda ožžon eanemus beroštumi . 1 álgoálbmotáššiid digaštallet ráđđehus- ja ámmátdásis , ovttasráđiid árktalaš ráđis , Barentsovttasbarggus ja Davvi dimenšuvnnas . 1 álgoálbmotpolitihkalaš áššit vedjet mearkkašit ollu go ođđa áŋgiruššamiid galget árvvoštallat . 1 álgoálbmotjulggaštusa álggus daddjojuvvo ahte álgoálbmogiid dilli lea iešguđetlágan guovllus guvlui ja riikkas riikii , ja ahte nationála ja guovllu iešvuođaid mearkkašupmi ja erohusat historjjálaš ja kultuvrralaš duogážis galget váldojuvvot mielde árvvoštallamiin . 1 álgoálbmotfierpmádahkii juolluduvvojit ruđat Romssa Universitehta bušeahtas . 1 álgoálbmotdutkan polára guovlluin 1 álgoálbmotdimenšuvdna lea guovd-dážis ráđđehusa davviguovlostrategiijas ja Norgga ovdagottis árktalaš ráđis . 1 álgoálbmogin sámiin lea ILO-konvenšuvnna nr. 169 vuođul vuoigatvuohta ráđđádallat dakkár áššiin mat sáhttet njuolga váikkuhit sidjiide . 1 álgoálbmogiin lea mávssolaš máhttu luonddu , birrasa ja árbevieruid birra . 1 álgoálbmogiin lea , go sii atnet iežaset iešmearridanvuoigatvuođa , riekti autonomiijii dahje iešmearrideapmái dakkár áššiin mat gusket sin siskkáldas ja báikkálaš áššiide , ja sis lea maid riekti oažžut ruhtadanvuogádaga iežaset iešmearridandoaimmaide gč. art. 4 . 1 álgoálbmogiin galgá alddiineaset leat vejolašvuohta hukset návccaid ja gelbbolašvuođa vai dain sáhttá leat duohta mieldemearrideapmi oppalaš servodatovdáneamis , ja erenoamážit ovdáneamis mii lea davvin . 1 álgoálbmogiid árbevirolaš máhttu veadjá leat deaŧalaš dálkkádathástalusaid oktavuođas ja olbmuid ja luonddu ovttasdoaibmamis . 1 álgoálbmogiid vuoigatvuođaid álbmotrievttálaš suddjen lea eambbo konkrehta , go dat olaha viidábut ja fátmmasta eambbo surggiid go dat suddjen mii lea riikkalaš minoritehtain riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid geažil maid Norga lea dohkkehan . 1 álgoálbmogiid ovddasteaddjit ja ON miellahttoriikkat barge lahkalagaid ovttas dainna teavsttain . 1 álgoálbmogiid máhtu ja áicamiid bidjat eambbo guovddážii go árktalaš ráđi dálkká dat ­raportta ( ACIA ) galget čuovvolit 1 álgoálbmogiid historjjá , kultuvrra , ealáhusaid ja servodaga ferte gáhttet ja ovddidit , dan seammás go álgoálbmogat galget beassat oassálastit ja aktiivvalaččat leat mielde álbmogis-álbmogii ovttasbarggus . 1 álgoálbmogiid eananvuoigatvuođat Norggas leat definerejuvvon ILO-konvenšuvnna 169:s. . 1 álgoálbmogiid dilli lea lunddolaš ja deaŧalaš oassi ráđđehusa davi ovttasbarggus Ruoššain . 1 álgoálbmogat leat dávjá geafit iežaset riikkain , ja maid rikkis riikkain , ja danne eai leat prošeakta-doaimmat Norgga álgoálbmotáŋgiruššamis jurd-dašuvvon dušše UOR-riikkaide ( unnimusat ovdánan riikkaide ) . 1 álgoálbmogat dárbbašit eambbo vejolaš-vuođaid ovttasdoaibmat ieža gaskkaneaset ja heivvolaš ovttasbargoguimmiiguin davviguovllus . 1 álggus vuos áigu ráđđehus láhčit dili nu ahte Sámediggi beassá jođihit iešheanalaš kulturpolitihka dainna lágiin ahte hálddaša máŋggaid sámi ásahusaid ja ortnegiid kultursuorggis . 1 álggus vuos mearriduvvo Sámediggái riekti okto mearridit dakkár áššiin main Sámedikkis lea nationála dahje riikkaidgaskasaš rievtti bokte váldi dan dahkat ( artihkal 15 ) . 1 álggus vuos , de sáhttá leat sáhka dakkár rievttis ahte okto mearridit dakkár áššiin mat dušše gullet sápmelaččaide , namalassii kultuvrralaš ja gielalaš autonomiija . 1 álggus lea vuos sáhka birasnuoskkidemiin sámi árbevirolaš biepmus ; bohccobierggus ja guolis . 1 álggus dan áigodaga , go buohtastahttá guovllu olggobeliin , muhto loahpas dan áigodaga ii leat šat nie . 1 álggus almmuhuvvo aviisa golmma geardde vahkus , muhto fálaldat viiddiduvvo dađistaga ja dalle almmuhišgohtet aviissa viđa gearddi vahkus . 1 álggahuvvojedje šiehtadallamat oažžut gaskaboddosaš soahpamušaid servodagaiguin maidda Marshallduopmu guoskkai . 1 álggahit nationála guovddáža sámegiela váras 1 álggahit ja jođihit digaštallamiid 1 álbmotmusihkkabiras álggahii dien jurdaga , muhto sihke sámi ja máŋggakultuvrrat birrasat leat integrerejuvvon dien doibmii . 1 álbmotmeahci evttohus stuorát guovl ­lus Divttasvuonas / Moskevuonas Nordlánddas , lea máinnašuvvon sierra vulobealde . 1 álbmotiskama ” Dearvvašvuođa ja eallindileiskkadeapmi guovlluin gos ásset sápmelaččat ja dáččat– SAMINOR . ” 1 álbmotgirjerádjosat fertejit kártet sámegielat girjerájusbálvalusa dárbbu iežaset suohkaniin , erenoamážit jus leat doppe leat mánát geat leat skuvllain ja mánáidgárddiin . 1 álbmot-rievtti vuođul lea sámiin eamiálbmogin maiddái vuoigatvuođat oljui ja gássii iežaset árbevirolaš resursaguovlluin . 1 álbmogiid vuoigatvuođaid birra ee. álgoálbmogiid gielalaš vuoigatvuođaid . St. dieđáhusas nr. 31 ( 2007-2008 ) Kvalitet i skolen ráđđehus deattuha ahte lea dárbu árrat vuoruhit guovdilis vuođđogálggaid . 1 álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , 1989 , maiddái dorjon dán oainnu . Konvenšuvnna 14. artihkkalis daddjojuvvo earret eará ahte : Bene dohkkehit dáid álbmogiid oamastan- ja hálddašanvuoigatvuoda eatnamiidda main sii árbevieru mielde ásset . ... 1 álbmoga dearvvašvuhtii , buresloaktimii ja doaibmandássái 1 álaheaju oahpaheaddjiallaskuvla , sámi oahpahusráđđi , Sámi Instituhtta čađahedje 1970-logus dulkonkurssaid buotlágan dulkkaid várás – diggedulkkaid , girkodulkkaid ja čoahkkindulkkaid várás . 1 ákkastuvvon dieđáhus lea addojuvvon ahte vuosttaldeapmi sáhttá árvvoštallojuvvot easkka dalle go plána lea dárkileabbo 1 ája sámi guovddáš oažžu sámi museaovddasvástádusa Davvi-Romsii ja davit Gaska-Romsii , Várdobáikki sámi guovddáš oažžu sámi museaovddasvástádusa Davit Nordlándda , lulit Gaska- Romssa ja Lofuohta ja Viestterállasa márkosámi guovlluide ja árran julevsámi guovddáš oažžu museaovddasvástádusa julevsámi ja bihtánsámi guvlui . 1 ája sámi guovddáš Gáivuonas : Guovddážis leat eanet suohkanlaš doaimmat ja lanjat earret eará NRK Sámirádioi ja Sámediggái . 1 áittardeaddjis lea dasto sihke oppalaš ovddasvástádus ja erenoamáš ovddasvástádus sámi mánáin ja nuorain . 1 áittardeaddjis lea 2008 rájes iežas ráđđeaddi geas lea fágalaš ovddasvástádus sámi mánáin ja nuorain , nationála unnitlohkoálbmogiin ja dain mánáin geain lea máŋggakultuvrrat duogáš . 1 áittardeaddji oppalaš bargodoaimmat lea sihkkarastit buot mánáide Norggas buori bajásšaddama ja sihkkarastit vuoigatvuođaid mat sis leat ON mánáidkonvenšuvnna bokte . 1 áittardeaddji lea ovttasbarggus Sámedikkiin ja fágalbmuiguin háhkan ollu máhtu áigeguovdilis čuolmmaid birra sámi mánáid bajásšaddamis . 1 áittardeaddji lea maŋimus jagiid bargan ee. čuovvovaš fáttáiguin : 1 áittardeaddji lea maid juohke jagi oassálastán bajásšaddan- ja mánáidgárdekonferánssain sámi mánáid birra . 1 áittardeaddji duvddabargu mearkkaša ee. : 1 áirasiidda : 1 áirasiid juogadeapmi SPR:ii politihkalaš vuoimmi juogadeami vuođul 1 áirasiid gaskka , ja dasto sihkkarastit johtileappo válgaloahpparehkenastima . 1 áinnas lea Márkomeannu sámi festivála ja Várdobáikki nammasaš sámi guovddáža ceggen leamaš hui mearkkašahtti . 1 áinnas bearašturisttaide lea doalloturisma dakkár doaibma maid sáhttá ráhkadahttit lotnolasat guolleturismmain oktan sihke sáivaguollebivd ­duin boazodoaluin , ja veadjá eanemus johkabivd ­duin nugo Deanuleagis . 1 áinnas Davvi-Norggas lea Innovašuvdna Norga dehálaš sajádat . 1 áimmahuššan dihte sápmelaččaid riektesihkkarvuođa lea deaŧalaš vealtat boasttuáddejumiin giellavealaid dihte . 1 áigumuššan lea juohkit guokte konsešuvnna , mat mannet Oarjjevudnii Divttasvuona suohkanii , vai nannejuvvo julevsámi servodat Mosskes . 1 áigumuššan lea earret eará árvvoštallat dáid organisašuvnnaid ovddideami ja makkár mearkkašupmi dáin leat duojáriidda ja báikegottii-de . 1 áigumuššan lea dákkár áššiin hábmet dárkilat njuolggadusaid ráđđádallanprosessii . 1 áigumuš livččii jahkásaččat oažžut unnimusat golbma sámegielaga aspirántan . 1 áigumuš lea árvvoštallat gažaldaga lagabui láhkabarggu oktavuođas mii galgá álggahuvvot Sámedikki rievttálaš ja formála sajádaga birra , gč. kap. 7.4.9 . 1 áigumuš lea álggahit fálaldaga jagi 2009 čavčča . 1 áigumuš lea oaččohit fágalaš lonohallama ja buori gulahallama . 1 áigu-muššan lea ahte kommišuvdna galgá leat doaimmas borgemánu / čakčamánu 2008 molsašumis . 1 áigot maid guorahallat lagabui ahte váldojuvvojit go dálá organiseremiin doarvái bures vuhtii dat erenoamáš dárbbut mat leat julev- ja lullisámiguovlluin . 1 áigodat manná guovvamánus 1994 gitta ođđajagimánnui 1999 áigodat manná guovvamánus 1999 gitta ođđajagimánnui 2004 áigodat manná guovvamánus 2004 gitta juovlamánnui 2008 Tabealla 4.12 Ođđa sosiálaveahki vuostáiváldit ( 1000 ássis ) iešguđege áigebottain SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . 1 áigodat manná guovvamánus 1994 gitta ođđajagimánnui 1999 áigodat manná guovvamánus 1999 gitta ođđajagimánnui 2004 áigodat manná guovvamánus 2004 gitta juovlamánnui 2008 1 áigodat lea guovvamánus 1994 gitta ođđajagimánnui 1999 áigodat lea guovvamánus 1999 gitta ođđajagimánnui 2004 áigodat lea guovvamánus 2004 gitta juovlamannui 2008 1 áigodat guovvamánu 1994 rájes ođđajagimánu 1999 rádjai áigodat guovvamánu 1999 rájes ođđajagimánu 2004 rádjai áigodat guovvamánu 2004 rájes juovlamánu 2008 rádjai 1 áigodagas 2004 – 2006 leat leamaš 15 jeavddalaš šiehtadusa duojis , ja golmmas sis leat juo váldán fágareivve . 1 áigodagas 1995 – 96 čađahuvvui dulkaoahp ­povuogádat Sámi allaskuvllas . 1 áigodagas 1989 rájes 1999 rádjai geahppánedje mielkebuvttadandoalu 25 pst. . 1 áigodaga 2002 – 2006 rasismma ja vealaheami vuostálastima doaibmaplána siskkilda maid doai ­bmabijuid mat unnidit sámiid vealaheami . 1 áigmuš lea ahte almmolaš doaimmahusat galget sáhttit váldit oktavuođa dohko oažžun dihte veahki . 1 áiggi mielde soaitá dát buoridit miellaguottuid sámi kultuvrii . 1 áiggi mielde galget buot oahppit Norggas oahppat sámi dilálašvuođaid birra . 1 áiggan lei heivehit dili nu ahte sáhttá varas guoli buktit reidenindustriijai dakkár guovlluide mat eai birge dan haga , ja dakko bokte lea daid guovlluin sihkarastimin doaimma , barggaheami ja árvoháhkama . 1 áiggan lea olahit dáhtolaš čovdo ­siidda eanaeaiggádiiguin . 1 áiggan lea leamaš čohkket oaiviliid ja evttohit doai ­bmabijuid dáid lotnolasealáhusaid ovddideapmái , ja buoridit dán ealáhusdoallejoavkku dili . 1 áiggan lea ee. árvvoštallat dáid organisašuvnnaid ovdáneami , ja oaidnit makkár mearkkašupmi dain leat duojá ­riidda ja báikegoddái . 1 áiggan lea beavttálmahttit ja buoridit dan barggu mii lea sámi guovlluin . 1 áigečála lea fágaáigečála mánáidgárddiid váste gos leat sámi mánát , dat lea nuvttá ja dat sáddejuvvo mánáidgárddiide gos leat sámi mánát , ja eará berošteddjii-de . 1 áigeplána čájeha loahpaheami 2011:s . 1 áigeplána ii leat mearriduvvon , muhto Statsbygg jáhkká ahte viiddideapmi sáhttá gárvvistuvvot 2010:s . 1 áigeguovdilis doaibmabijut heivehuvvojit ovttasráđiid nuortalaččaiguin ja Sámedikkiin . 1 áigeguovdil rievdadit iešguđet šlájaid máddodatloguin . 1 áiddiid ággan lea heađuštit bohccuid vahágahttit eanadoalloareálaid , sihkarastit doarvái guohtuma doaibmi oapmedoaluide , ja buoridit doaibmadilálašvuođaid sihke eanadoallái ja boazodollui . 1 áibbas nuppe láhkai go eará vuođđoealáhusain , leat boazoeálahusas ollu olbmot čadnojuvvon ealáhussii . 1 áhpehisvuohta , riegádahttin ja mánnaoažžun-fuolla . 1 áhpedoallu lea maŋimuš jagiid assosierejuvvon riggodagain , ovdánemiin ja Norgga boahtteáiggiin . 1 ággan lea go dál vuosttain lea liiggás eahpečielggas mii dákkár avádagain oaivvilduvvo . 1 á ~~i 1 Øzerk rámida dan maid gohčoda Loabága guovttegielat modeallan danne go dat čájeha ahte « suohkana skuvllat vuhtiiváldet ohppiid sosiokultuvrralaš eavttuid ja bearášduogáža . 1 Øzerk ii čiegat dan ahte ollu vuolgá das movt skuvlaservodat obbalaččat vuhtiiváldá guovttegielat oahpahusa . 1 Øystein Nilsen muitala ahte son anii sámegiela sámegielagiiguin . 1 Øystein Ballari bokte , Bioforsk dii. 15.10 - 15.50 Ságastallan dii. 15.50 - 16.15 Boddu dii. 16.15 - 16.50 Ealáhusbivdu Davvi-Suomas , Teuvo Niva bokte , Oulun riistan- ja kalantutkimus dii. 16.50 - 17.05 Gažaldagat ja ságastallan dii. 17.05 - 17.20 Manin čuovžža ja eará guliid buvttadit . Helmen kjøtt og fisk bokte dii. 17.20 - 17.45 Báikkálaš hálddašeapmi ja ealáhusdoaibma meahcis . 1 Øystein Ballari 2 . 1 Øystein Ballari , áirasa nr. 1 Berit Ranveig Nilsen várrelahttu , čoahkkimis 23. - 24.02.99 . 1 Øyfrid Johansen diplomain ja medaljain man vuittii čuoigamis Oarje-Finnmárkku biiremeašttirvuođa luohkástis . 1 Østlánddas gos mun lean orron moanaid jagiid lea mis Kárášjogasearvi mii dávjá doallá čoahkkimiid ja riemuid . 1 Østfold Politiallaskuvllas váldobagadalli 1 Østersund nammasaš báiki Ruoŧa bealde Sámis galgá dás duohko leat Staare lullisámegillii , iige Luvlieluspie , no go muhtun sajiin lea oidnon ovdal . 1 Østersund lea Staare sámegillii 1 Østersund báikenamma lea Staare sámegillii . 1 Ørnebakka cealkámuš láktasa stuorit treandai mas máŋga ovddasteaddji sihke guovlulaš hálddahusas , ealáhusas ja guoskevaš suohkaniin leat dovddahan vuorrádusa boraspirehálddašeami mihtuide ja ruhtadeapmái . 1 Økt stem 1 Økt satsing i nordområdene ( eanet áŋgiruššan davviguovlluin ) 1 Økonomi- og administrasjonsetaten Personal- og organisasjonssenteret Dokumentsenteret Bygg- og eiendomssenteret IT-senteret Informasjonssenteret Økonomisenteret 1 Øklandas lea guhkes ja nana vásihus departemeantas , sihke áššemeannudeaddjin ja jođiheaddjin . 1 Økland lea riegádan 20.10.1954 ja lea 1980´s váldán cand.mag. dási oahpu Oslo Universitehtas historjjá gaskafága ja dárogiella ja stáhtadieđa vuođđofága . 1 Ø. Joavkku eará mearkkašumit . 1 Ø M E R KE T ILJ 1 Özkal Lorentzen lea bargan oahpaheaddjin filbmasuorggis ja lea máŋgii bargan Kultuvrralaš skuvlalávkka ovddas . 1 Æ. Mearkkašumit : " 11 . 1 Åđđa internáttas leat buorit årronlanjat elevaide ja bårramuš fuolahuvvu dievvasit . 1 Åsgårdvegen Sykehusvegen 38 1 Åsgård Åsgård 30 1 Åsgård Plánen 2007 1 Åsgård 1 Åse Kleveland jođiha joavkku . 1 Åse Gunleiksrud ja Karin Helle leamašan Máhttodepartemeantta bealis áicin . 1 Åsbjørg Skåden , áššejođiheaddji 1 Åsane Gymnasas dábálaš , ekonomalaš ja hálddahuslaš fágat 1 Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Gnest ” Snåasesne [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 02.07.2010 ] 1 Åpningstale Laila Susanne Vars 1 Ålesund 1 Åge Norkild áššejođiheaddji 1 Åge Norkild , NSR:a ovttasbargojoavku 1 Åge Nordkild , NSR:a ovttasbargojoavku 1 Åge Nordkild , ( čoahkkinortnegii ) 1 Åarjelsaemien teatere / máttasámi teáhter ... 18 4.7.3 Riikkaid gaskasaš sámi filbmaguovddáš ... 18 4.8 Festiválat ... 19 4.8.1 . 1 Åarjelsaemien teatere / máttasámi teáhter 1 Åarjelsaemien gïelen orremes normeremh 1 Åarjelsaemien gïelen dïejvesedåehkie lea normeremeaamhtesh goerehtalleme guktie löönemebaakoeh galka tjaeledh jih guktie dejtie sojjehtidh . 1 Åarjelsaemien Teatre oažžu bistevaš doaibmadoarjaga Sámedikki bušeahtas . 1 Åarjelsaemien Teatere / Sydsamisk teáhter ásahuvvui jagi 1985 . 1 Åarjelhsaemien teáhteris lea kántursadji Nordlándda teáhtera ođđa visttis . 1 Åarjelhsaemien teatere ásahedje Norgga ja Ruoŧa sámit 1985:s . 1 Åarjelhsaemien Teatere lea mearridan ođđasisorganiseret ja álggahit vuođđudusa , ja dát proseassa lea álggahuvvon . 1 Åarjelhsaemien Teatere / Sydsamisk teáhter čájálmasain Aernien Bijre / Ved ildstedet ja Gállánuoraid Teáhter teáhterbájiin Gállábártnit , leat leamaš oasit sámi prográmmafálaldagas . 1 Åarjelhsaemien Teatere / Lullisámi teáhter lea deaŧalaš lullisámi kultuvrra , giela , identitehta ja iešdovddu nanosmahttimii . 1 Åarjelh-saemien gielesnePå norsk 1 Åarjelh-saemien gielesne På norsk 1 Åarjel-Saepmie veeljemegievlies lei go bálddastahttá , 12 % obbalašovdáneamis . 1 Åarjel-Saemiej skuvles Snoasas lea vuođđo-skuvlafálaldat dálolaččaide ja internáhttaoahp ­piide . 1 Å. Loahppamearkkašupmi . 1 Áššálaš doaibmaguovlu 1 Áššáigullevaš bargo- ja skuvladuođastusaid kopiijat galget biddjot mielddusin . 1 ÁŠŠl22 93 / ÁRVALUS SÁMEDIKKI Čielggadanjoavkkus MÁTTASÁMEGIELA HÁRRÁI Áššebáhpirat Nu go 1 ÁŠŠl21 93 / SÁMI ORGANISAŠUVNNAID DOARJJA-NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go áššečilgehusas áššis R 51/93 . 1 ÁŠŠl17 93 / SÁMI GIRJELÁGÁDUSAID DOAIBMADOARJAGA NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go áššečilge , busas áššis R 47/93 , čuo. 1 . 1 ÁŠŠl16 93 / 1 ÁŠŠl14 93 / oaDA ÁŠŠIlD ALMMUHEAPMI ÁŠŠl15 93 / SČ 1:1993 ÁRVALUS LÁVDEGOTTIS MAID SÁMEDIGGI NAMMADII GUOWAMÁNU 11 . 1 ÁŠŠl13 93 / SÁMEDIGGERÁDI DIEDÁHUS DOAIMMAS BIRRA , DÁS MAIDDÁI REFERÁHTAÁŠŠIT 1 Áššit mat ovdamearkka dihte gieđahallojuvvojit álbmotoadjolága mielde leat buohcanruđat , beaiveruđat ja lámisvuođapenšuvdna . 1 Áššit mat meannuduvvojit 1 Áššit mat meannoduvvojit leat finnmárkkulága ođđa orgánat lokaliseren , boazodoallošiehtadus , Sámedikki bušeahtta ja boazodoalu vuoigatvuođat Meavkkis-Arvenjárggas . 1 Áššit mat loktejuvvojit leat oahppováillagat ja Báhčinšillju Mauken-Blåtind . 1 Áššit mat leat árvvoštallon leat : sierra ealáhussoahpamuš duojáriidda Sámedikki lotnolasealáhusortnegiid viidásetovdáneami vejolašvuođaid ektui , duodjeoahppu ja - oahpahus ovddasvástádusjuoguin , iešguđetlágán ortnegiid organiseren ja ruhtadeapmi , erenoamáš doaimmat gávpe- ja vuovdalanáššiid dáfus , ja duoji oppalaš rámmanjuolggadusat . 1 Áššit mat leat gieđahallon Sámedikki dievasčoahkkimiin , namuhuvvojit sierra áššenummariin . 1 Áššit mat gusket sámi gillii , oahpahussii , dutkamii ja ealáhusovddideapmái leat deaŧalaččat Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Áššit mat gusket stielgomanni fievrruide ja báddeluottaide . 1 Áššit mat gusket ovttaskas boazodolliid doibmii eai gula orohatstivrra válddi vuollái . 1 Áššit mat gusket eamiálbmotjulggaštussii , berrejit digaštallojuvvot dohkálaš dásis , ja nu ahte digaštallamiid ovttaárvosašvuohta doahttaluvvo . 1 Áššit mat gieđahallojuvvoje ledje davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , sámi vuoigatvuođačilgehusat , nuortasápmelaččaid / skoaltasápmelaččaid giella ja kultuvra , davviriikkalaš-sámi profešuvdnaoahppu , sámi alit dáiddaoahpahus ja sámedikkiid ovttasbargu ( Sámi parlamentáralaš ráđđi ) . 1 Áššit mat galget meannuduvvot leat earret eará Sámediggeráđi doaibmadieđáhus , Sámedikki bearráigeahččanortnegat ja reviderejuvvon bušeahtta . 1 Áššit mat galget meannuduvvot lea ea. eará Museadoaimma ásaheapmi Várdobáikki sámi guovddážii , Museadoaimma ásaheapmi ja jođiheapmi biehtánsámi guovllus - lassejuolludus ja prošeakta Sámi kulturluottat Anárjoga muorain . 1 Áššit maid ráđđečoahkkimis leat gieđahallan leat ON álgoálbmotáššiid bargu , dán vuollái gullet eamiálbmotjulggaštus , bissovaš forum ja Máilmmi dearvvašvuođaorganisašuvnna bargu , Barentsovttasbargu , sámeministariid oktasaščoahkkimat , sierra sámi dáiddaoahpahusa álggaheapmi ja Sámi parlamentáralaš ráđi doaimmaid organiseren . 1 Áššit maid guorahalaiga ledje USA gaskavuohta ON julggaštussii álgoálbmotvuoigatvuođaide , dálkkádatrievdamat árktalaš guovlluin ja indianár- aktivista Leonard Peltiera luovosluoitin guhte lea čohkkán giddagasas . 1 Áššit maid Sámediggeráđđi ovddida lávdegottiide , galget dieđihuvvot čoahkkinjođihangoddái maŋimuštá 6 guhtta vahku ovdal dievasčoahkkima . 1 Áššit maid Sámediggeráđđi ovddida lávdegottiide , galget dieđihuvvot čoahkkinjođihangoddái maŋimuštá 4 – njeallje vahku ovdal dievasčoahkkima . 1 Áššit maid Sámediggeráđđi ovddida lávdegottiide , galget dieđihuvvot čoahkkinjođihangoddái maŋimuštá 4 vahku ovdal dievasčoahkkima . 1 Áššit maid Sámediggeráđđi ovddida lávdegottiide , galget dieđihuvvot čoahkkinjođihangoddái maŋimuštá 4 - njeallje vahku ovdal dievasčoahkkima . 1 Áššit luoddajohtolatlága , báddebánalága ja sihkkárvuođalága mielde . 1 Áššit leat guovtti váldooasis . 1 Áššit leat eambbo nu mo leat leamaš . 1 Áššit fertejit bissut ovttas ja gehččojuvvot fárrolagaid . 1 Áššit almmatge heaittihuvvojedje go vuoigatvuođadilálašvuođat orro leamen eahpečielgasat . 1 Áššit : Sámi duhátjahkebáiki ( Nuortalaš musea ) , Ája sámi guovddáš ja doarjja sámi áviissaide . 1 Áššit : Eambbo doarjaga sámi kulturviesuide ja bissovaš doaibmadoarjaga sámi giellaguovddážiidda . 1 Áššit 6 , 7 , 10 , 11 , 12 ja 14 maŋiduvvojit Sámedikki bargoortnega § 24 mielde . 1 Áššit 33/99 ja 39/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 1 Áššit 33/99 ja 35/99 maŋiduvvojit boahtte dievasčoahkkimii skábmamánu 23 . 1 Áššit 33/99 ja 35/99 maŋiduvvojit boahtte dievasčoahkkimii , mii lea skábmamánu 23 . 1 Áššit 1-3 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái . 1 Áššit 1 Áššis leat máŋga beali , ja rusttegiid ásaheapmi ii leat omd. goassege politihkalaččat gieđahallojuvvon , ja dasto lea dán áššis sáhka sámi vuoigatvuođain . 1 Áššis ii leat sáhka dušše dain boazosámi bearrašiin mat fárrejit rájá rastá , vaikko sin eahpesihkkaris dilli lea deaŧaleamos , muhto maiddái oppalaččat sámi ovttasbarggus riikaráji rastá . 1 Áššis ii leat goasse čađahuvvon plánejuvvon duođaštanbargu . 1 Áššis eai lean áššebáhpirat 1 Áššis dasto jienastuwo . 1 Áššis R 113/98 Doarjja sámi váldoorganisašuvnnaide , ii leat ráđđi juolludan ruđaid boazodoallosámiid ovttasbargosearvái nuppásteddjiid várás ( Sfruo ) , danne go organisašuvdna ii leat riikaviidosaš ja go dan sáhttá atnit ealáhusorganisašuvdnan . 1 Áššis 50/04 Sámedikki 2005 bušeahtta mearriduvvui ahte Sámedikki doarjjastivra galgá ovddidit dieđáhusa doaimmas birra válgaáigodagas 2001- 2005 miessemánu 2005 dievasčoahkkimii . 1 Áššis 46/99 oidno ahte : 1 Áššis 44/02 Sámedikki 2004 stáhtabušeahtta evttohusas ovddiduvvui evttohus hukset Saemien Sijte 20 miljon ruvnno ovddas . 1 Áššis 17/05 – Ekonomiijahálddašeami ovddasvástádus ja váldi Sámedikkis mearriduvvon 23.02.05 dievasčoahkkimis kapihttalis Fápmudeapmi čuokkis 3 , lea mearriduvvon ná : 1 Áššin ledje SPR bargu , oktasaš sámi giellabargu , sámi dáiddaallaskuvlla ásaheapmi , eamiálbmotbargu ON:s , 02.11.00 čoahkkin ministeriiguin , Barentsovttasbargu ja ođđa stivralahtu válljen ráđđái . 1 Áššin : Sámi dearvvasvuođadutkama ásaheapmi . 1 Áššiin rievdaduvvon meahcceávkkástallama birra lea Sámedikki oaidnu dat ahte Finnmárkkuopmodat galgá iehčanassii árvvoštallat rievdadusaid mearkkašumi sámi kultuvrii , boazodollui , meahcceávkkástallamii , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 1 Áššiin meahccegeavaheami rievdadeami hárrái galgá Finnmárkkuopmodat árvvoštallat makkár mearkkašupmi rievdadusas lea sámi kultuvrii , boazodollui , meahccegeavaheapmái , ealáhusbargui ja servodateallimii . 1 Áššiin meahcceeatnamiid nuppástuvvan geava - he ami birra galget stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš eiseválddit árvvoštallat , mo nuppástupmi váikkuha sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii . 1 Áššiin mat čatnasit materiálalaš kulturvuđđui , nugo areálageavaheamit , areáladuohtadeamit ja eanavuoigatvuođat , lea eanadieđálaš doaibmaguovlu ráđđádallamiid váste ( árbevirolaš sámi guovllut ) Finnmárkku , Romssa , Norlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkat , ja dasto gielddat Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros Mátta-Trøndelága fylkkas , Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal gielddat Hedmárkku fylkkas ja Surnadal ja Rindal gielddat Møre ja Romsdal fylkkas . 1 Áššiin main lea eahpečielggas váikkuhuvvojit go sámit njuolga , lea lunddolaš deattastit Sámedikki árvvoštallama das maid njuolga váikkuhus mearkkaša ja háliida go Sámediggi konsultašuvnnaid . 1 Áššiin main doaibmabijut njuolga gusket sámi báikegottiide ja/dahje ovddasteaddji beroštupmiorganisašuvnnaide , galgá stáhta dieđihit Sámediggái makkár beroštumiide / organisašuvnnaide dat oaivvilda ahte ášši guoská , ja dan vuođul galgá sáhttit oktiiortnet ráđđádallanproseassaid Sámedikkiin . 1 Áššiin maid Sámedikki dievasčoahkkin lea meannudan , čujuhuvvo ovttaskas áššenummirii . 1 Áššiin maid Sámedikki dievascoahkkin lea meannudan , cujuhuvvo ovttaskas áššenummirii . 1 Áššiid vuoruheapmi 1999:s 1 Áššiid searvvis maiguin bálkkašumi vuostáiváldi lea bargan , de háliidan earenoamážit namuhit váttisvuođa gárihuhttinmirkkuin mainna olu sámi servodagat suoma bealde leat rahčan . 1 Áššiid ráhkkaneami ja čuovvoleami fuolaha Davviriikkaid ámmátolbmoorgána sámi áššiid várás . 1 Áššiid nugo sámi dáiddaoahpu ásaheapmi , Sámi parlamentáralaš ráđi ruhtadeapmi , bargu sámekonvenšuvnnain , nuortasámiid / koltálašsámiid dilli , birra lea ságastuvvon . 1 Áššiid mat ovddiduvvojit sámegillii galgá giellakonsuleanta jorgalit . 1 Áššiid mat gullet meahcceduopmostuolu vuollái , ii sáhte doalvut dábálaš duopmostuoluide dahje eanajuohkoriektái , juos meahcceduopmostuollu lea hilgon ášši § 40 mielde , dahje juos áššečuoččáldahttináigemearri § 38 mielde lea nohkan , iige meahcceduopmostuollu galgga váldit ášši gieđahallamii § 38 nuppi lađđasa mielde . 1 Áššiid dáfus mat ovddiduvvojedje 1999 guovvamánu 23.-26. b. , ja mat eai leat namuhuvvon ovddabealde : 1 Ášši váldui de jienasteapmái . 1 Ášši váldojuvvui ovdan oktasaš-čoahkkimis ministariiguin 2.11.00 ja doppe mearriduvvui ahte ruhtadeapmi galgá čielggaduvvot . 1 Ášši váilevaš boazodoallofágalaš árvvoštallamiid geažil ja bealledagus doaibmaplána geažil livččii báhčinsajiid oktiičatnan stuorra vearredahkkun sámi vuoigatvuođaid ektui oppalaččat ja guovllu boazodoalloberoštumiid ektui earenoamážit . 1 Ášši sáddejuvvo 1 Ášši riidoguovlu – Čáhputvuovdi – lea lulimus ja alimus oassi vákkis , ja siskkilda sihke ieš vákki ja várreguovlluid das birra . 1 Ášši ovddiduvvo dievasčoahkkimii vai Sámediggi oažžu ollislaččat diehttevassii dálá dili , dainna ulbmiliin ahte beassat guorahallat vejolaš strategiijaid ja doaibmabijuid vai Finnmárkku luonddubiras ja luondduvuođđu sihkkarasto boahttevaš buolvvaide ávkin . 1 Ášši ovddiduvvo de Sámediggeráđđái dainna ulbmilin ahte joatkit barggu . 1 Ášši ollislaš árvvoštallama vuođul lea Sámedikki mielas riekta ahte addojuvvo vejolašvuohta ohcat lotnolasealáhusdoarjaga livnnetjahkái 1996 daid njuolggadusaid mielde mat gustojedje 01.01.93 rájes . 1 Ášši nr. 54/60 : Sámelávdegotti árvalus 1 Ášši máinnašuvvui st.dieđ. nr. 41 ( 1996–97 ) Norgga sámepolitihka birra . 1 Ášši mii orru leamen uhcit , sáhttá dattetge čuoččaldahttit dehálaš prinsihpalaš gažaldagaid , main ášši válljejuvvon čoavdin sáhttá dagahit mearkkašahtti váikkuhusaid olggobeallái ášši mas lea sáhka . 1 Ášši mii ii leat leamaš nu oidnosis go historjá Gáivuona sámeriidduid birra čállojuvvo , lea vuođđoskuvla mihtilmas ovdáneapmi sámegielfálaldaga ektui . 1 Ášši mearrádusas bivddii Sámediggi Ráđđehusas fas rahpat konsultašuvnnaid ja geahččalit sohpat čovdosiid ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Ášši mearriduvvui álkidit skuvlastivrras , ja sámegiela álgooahppu álggahuvvui - ainjuo ovtta skuvllas Porsáŋggus . 1 Ášši meannuduvvui ođđasit 10.02.05 . 1 Ášši meannuduvvo sierra guolástusášši oktavuođas dán dievasčoahkkimis . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 15.30 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.30 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.10 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmmánu 6. b. 2000 dii. 16.53 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 18.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 16.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 11.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 10.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 15.30 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 11.25 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 09.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 16.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 16.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 09.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.40 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 11.35 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 11.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 10.55 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 16.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 10.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 16.40 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 15.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 10.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 09.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui mánnodaga miessemánu 30. b. 2005 dii. 19.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui mánnodaga miessemánu 30. b. 2005 dii. 15.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui mánnodaga miessemánu 30. b 2005 dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 26. b. dii. 12.40 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 26. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 17.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 16.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 15.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 12.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 11.05 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 25. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23.. b. dii. 16.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 17.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 15.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 0913 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.30 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.18 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui maŋŋebárgga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 17.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui ja loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 10.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 9.45 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 18.10 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 16.45 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 16.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 26. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 15.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 15.05 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 11.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 24. b. dii. 11.05 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 24. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 16.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 15.40 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 15.30 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 09.20 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 09.05 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui golggotmánu 1. b. dii. 09.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskaváhkku geassemánu 01. b. 2005 dii. 15.05 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku miessemánu 01. b. 2005 dii 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku guovvamánu 9. b. 2005 dii. 11.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku guovvamánu 9. b. 2005 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku golggotmánu 19.b.05 dii. 17.10 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku golggotmánu 19. b. 2005 dii. 17.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 16.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 13.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 11.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku geassemánu 01. b. 2005 dii. 15.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui gaskavahkku geassemánu 01. b. 2005 dii. 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 16.42 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 15.40 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 15.15 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 15.00 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 12.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 09.40 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 09.25 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 dii. 09.15 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 , dii. 17. 25 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 , dii. 16.48 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 , dii. 16.44 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga golggotmánu 20.b.05 , dii. 16.40 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga geassemánu 2. b. 2005 dii. 10.25 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui duorastaga geassemánu 02. b. 2005 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 15.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 13.35 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 10.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga miessemánu 1. b. 2005 dii. 16.30 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 13.25 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 13.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 10.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 26. b. dii. 10.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 26. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 16.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 11.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 24. b. dii. 17.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 24. b. dii. 16.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 24. b. dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 17.40 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 16.50 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.45 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.30 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 04. b. dii. 10.40 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 17.55 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 16.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 11.20 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 02. b. dii. 11.25 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 02. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 17.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 17.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 15.00 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 09.10 . 1 Ášši meannudeapmi álggahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 09.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 30. b. dii. 18.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 12.05 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.35 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.30 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 28. b. dii. 09.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui čakčamánu 27. b. dii. 09.10 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmámánu 7. b. 2000 dii. 12.05 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 18.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 18.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 11.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 10.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 9. b. 2000 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 18.35 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 15.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 7. b. 2000 dii. 11.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii.09 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 17.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 16.52 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 16.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 16.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 6. b. 2000 dii. 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 12.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 09.10 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui skábmamánu 10. b. 2000 dii. 08.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 11.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 11.35 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 11.00 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 10.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 3. b. dii. 09.20 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 9.55 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 16.00 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 12.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 2. b. dii. 10.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 16.20 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui njukčamánu 1. b. dii. 10.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui mánnodaga miessemánu 30. b. 2005 dii. 15.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 26. b. dii. 12.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 26. b. dii. 11.05 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 26. b. dii. 09.18 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 26. b. 2000 dii. 12.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 25. b. dii. 19.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 25. b. dii. 17.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 25. b. dii. 16.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 25. b. dii. 15.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 25. b. dii. 12.05 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 17.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 17.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 16.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 15.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 0913 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 23. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui miessemánu 13. b. 2005 dii. 09.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 9.45 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 18.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 18.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 29. b. dii. 16.00 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 26. b. dii. 10.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 15.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 15.35 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 12.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 25. b. dii. 10.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 24. b. dii. 12.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 24. b. dii. 11.05 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 17.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 16.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 15.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 15.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. dii. 09.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui guovvamánu 23. b. 1999 dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui golggotmánu 1. b. dii. 10.15 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskaváhkku geassemánu 01. b. 2005 dii. 16.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku miessemánu 01 b. 2005 dii. 15.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku guovvamánu 9. b. 2005 dii. 11.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku guovvamánu 9. b. 2005 dii. 11.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 18.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 14.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 11.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku geassemánu 1. b. 2005 dii. 10.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui gaskavahkku geassemánu 01. b 2005 dii. 15.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui duorastaga guovvamánu 10. b. 2005 dii. 11.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui duorastaga geassemánu 2. b. 2005 dii. 11.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui duorastaga geassemánu 02. b. 2005 dii. 10.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessmánu 31.05.2005 dii 10.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. dii. 10.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 17.35 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii. 16.35 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga miessemánu 31. b. 2005 dii 10.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 17.35 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 13.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui disdaga guovvamánu 8. b. 2005 dii. 10.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui bearjadaga miessemánu 13. b. 2005 dii. 14.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05. dii. 15.20 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 dii. 15.15 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 dii. 11.57 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 dii. 09.30 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 dii. 09.25 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 18.40 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 16.50 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 16.47 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 16.44 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 16.42 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 16.35 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 20.10.05 , dii. 12.05 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 26. b. dii. 18.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 26. b. dii. 11.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 26. b. dii. 10.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 17.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 16.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 15.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 25. b. dii. 11.15. Jienasteapmi dáhpáhuvai 26. b. dii. 11.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 24. b. dii. 17.50 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 24. b. dii. 16.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 18.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 17.40 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 16.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 skábmamánu 23. b. dii. 09.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 2. b. dii. 16.30 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 04. b. dii. 12.15 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 04. b. dii. 11.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 17.55 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 16.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 12.05 . Ášši 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 03. b. dii. 11.20 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 02. b. dii. 11.25 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 19.00 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 17.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 16.45 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 12.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 1999 geassemánu 01. b. dii. 09.10 . 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 19.10.05 dii. 17.20 040/05 : Fápmuduslávdegotti fápmudusárvalus - válggaid dohkkeheapmi 1 Ášši meannudeapmi loahpahuvvui 19.10.05 dii. 17.10 1 Ášši maŋŋiduvvu boahtte SPR:a čohkkemii 010/04 : Samiske IT-strategier 1 Ášši maŋŋiduvvu boahtte SPR:a čoahkkimii 1 Ášši manná Sámediggeráđđái loahpalaš guoddalusmeannudeapmái . 1 Ášši manai nu guhkás ahte skuvladirektevra uhkidii guoddalit Larsena politiijai ja lihccut su oahpaheaddjivirggis . 1 Ášši lea suoidnemánu 7. b. čuovvuluvvon reivviin departementii . 1 Ášši lea nu ahte mii logahalaimet ja ain logahallat buot doaimmaid systemáhtalaččat , ja jus mii geahččat lohkanlisttu maŋos áigodahkii skábmamánu 2005:s miessemánu 2006 rádjái , gávdnat mii vuođđoskuvlla girjjiid doppe . 1 Ášši lea meannuduvvome departemeanttas . 1 Ášši lea maiddái namuhuvvon presideantta 21.02.00 notáhtas dán guoktái . 1 Ášši lea loktejuvvon Sámi parlamentáralaš ráđđái danin vai Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiin šaddá oktasaš čuovvuleapmi . 1 Ášši lea leamaš gulaskuddamis Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtas ( NČEs ) . 1 Ášši lea juste dál gulaskuddamis ja vejolaččat ovdandivvojuvvo Stuorradiggái jagi 2001 čavčča mielde rievdadanevttohusa hámis nu ahte rievdaduvvo juohkinnammaláhka ( inndelingsnavneloven ) . 1 Ášši lea jeavddalaččat váldojuvvon ovdan guovddáš eiseválddiiguin , dat lea dahkkojuvvon vuođđo- ja spesialistadearvvašvuođabálvalusa , buohcciviessodoaimma , veajuiduhttima , psykalaš dearvvašvuođasuodjaleami , bearaš- ja mánáidsuodjaleami ja gárrendilledivššu ektui . 1 Ášši lea gulaskuddamis Sámedikkis ovdal go loahpalaččat meannuduvvo Stuoradikkis . 1 Ášši lea deaŧalaš sihke máttasámi boazosápmelaš , historjjálaš ja kulturmuitofágalaš oainnu mielde . 1 Ášši lea almmotge oalle girjái ja muhtun áššit mat váikkuhit produktivitehta eai leat šiehtadallanfáddán , erenoamážit boraspirehálddašeapmi ja guohtunresursa-áššit . 1 Ášši juhkkojuvvui Kommišuvnna gieđahaladettiin , ja guovllu Gáivuona oasi gieđahallan maŋiduvvui go dárbbašuvvojedje dárkilet guorahallamat , erenoamážit Čáhputvuovddi hárrái . 1 Ášši ii sáhte leat meannuduvvon skuvlastivrras , muhto ledjen várra áidna ohcci mas lei oahpaheaddjioahppu . 1 Ášši ii leat njuolga muddejuvvon namuhuvvon láhkamearrádusain . 1 Ášši gustui boazoguohtunriektái priváhta eatnamis Selbu gielddas Lulli-Trøndelága fylkkas , Saanti sijtes ja Gåebrien sijtes . 1 Ášši guorahallojuvvui maiddái 04.07.00 čoahkkimis olgoriikaministeriin . 1 Ášši gieđahallan ii leat vel loahpahuvvon . Boksa 4.5 Váldi mii ovdalis lea sirdojuvvon Sámediggái 1 Ášši galgá čuovvoluvvot . 1 Ášši galgá várra meannuduvvot Finnmárkku fylkkadikkis 2010 dálvvi . 2.8.10 Lotnolas- ja meahcceeáláhusat 2.8.10.1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusat Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma prográmmačilgehus ja sámi mátkeealáhus árvvoštallojuvvojit jeavddalaččat heivehan dihtii ealáhuseallima ovddideapmái , ja Stuorradikki ja Sámedikki bušeahttamearrádusaide . 1 Ášši galgá maŋŋá gieđahallojuvvot politihkalaččat . Báikkálaš hálddašeami dáfus Divttasvuonas ja Ivggus , lea Sámi ealáhusráđđi dálá bušeahttarámmaid siskkobealde mearridan vuos álggahit dán Deanuvuonas . 1 Ášši ferte ollislaččat guorahallat , gos čielggada makkár váikkuhusat leat guovllu sámi kultuvrii oppalaččat , ja boazodollui erenoamážit , ja gos guorahallá sámi kulturmuittuid . 1 Ášši dahje eavttuhus galgá ovddiduwot čálalaččat nu buori áiggis ahte čoahkkinjodihangoddi sáhttá ášši diedihit buot áirasiidda ovdalgo čoahkkin álgá . 1 Ášši bođii Alimusriektái maŋŋil go eanaeaiggádat ja vuoigatvuođalaččat Olmmáivákkis ledje váidalan Meahccekommiašuvnna njukčamánu 5. 1999 duomu áššis . 1 Ášši berre biddjojuvvot áššelistui áššin 50/99 Guolástusealáhusa dilli . 1 Ášši SPR 13/04 Samisk parlamentarisk råds EU politikk 1 Ášši HK 049/10 váidda - Norsk tannpleierforening , Álttá suohkan - doarjjaohcan artistahonoráraide . 1 Ášši HK 034/10 váidda Lysne , Geir , Asker gielda - Eará kulturdoaibmabijut 2010 - Juogi Johan Sara jr. mátki ja honorára . 1 Ášši DSE 429/08 váidalus P / R Nordnesfisk ANS , Gáivuona suohkan - Doarjjaohcan bivdofatnasii 1 Ášši DSE 318/09 váidalus - Eira Marit Gaup , Guovdageainnu suohkan - Duodješiehtadus 2008 1 Ášši DSE 255/09 váidda - Duojáriid ealáhussearvi , Kárášjoga gielda - doarjjaohcan duodje- ja kulturlágideapmái . 1 Ášši 9/00 Sámelága ja Sámedikki válganjuolggadusaid revideren 1 Ášši 8/97 ođđa minerálaláhkaárvalus 1 Ášši 8/00 Sámedikki bargoortnet 1 Ášši 7/00 Sámedikki 1999 jahkedieđáhus 1 Ášši 6/00 Sámedikki vuollásaš ráđiid 1999 jahkedieđáhus 1 Ášši 55/96 NOU 1996:7 museaid birra 1 Ášši 51/00 NRK Sámi Radio tv-sáddagat 1 Ášši 5/00 Ođđa áššiid almmuheapmi 1 Ášši 49/99 Sámi parlamentáralaš ráddi — ásaheapmi 1 Ášši 49/00 Sámedikki doarjjastivrra nammadeapmmi 1 Ášši 49/00 Sámedikki doarjjastivrra nammadeapmi 1 Ášši 46/00 NOU 2000:15 Preassapolitihkka duhátjahkemolsášumis 1 Ášši 46/00 NOU 2000:15 Preassapolitihkka duhátjahke-molsášumis 1 Ášši 45/99 2001 stáhtabušeahtta 1 Ášši 45/00 NOU 2000:22 Stáhta , regiovnna ja gieldda gaskasaš doaibmajuohkáseapmi - gulaskuddan 1 Ášši 45/00 NOU 2000:22 Bargojuohkimiid birra stáda , guovllu ja suohkana gaskkas 1 Ášši 44/99 Sámedikki bušeahtta 2000 1 Ášši 43/99 2000-jagi vuoruheamit — Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii čuovvuleapmi 1 Ášši 43/99 2000-jagi vuoruheamit — Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii cuovvuleapmi 1 Ášši 43/05 rievdadusain mearriduvvui ovttajienalaččat 1 Ášši 42/99 Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti árvalus 1 Ášši 42/99 Sámedikki bearráigeahccanlávdegotti árvalus 1 Ášši 42/96 mearrádus - Sámi giellalávdegotti organiseren boahtteáiggis 1 Ášši 42/00 2002 stáhtabušeahtta 1 Ášši 42/00 2002 Stáhtabušeahtta 1 Ášši 41/99 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 41/99 Odda áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 40/99 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 40/99 Gažaldagat Sámediggeráddái coahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 40/00 NOU 1995:6 dearvvasvuođa- ja sosiálaplána sámi álbmoga várás Norggas čuovvuleapmi , áŋgiruššansuorggit jahkái 2001 1 Ášši 40/00 NOU 1995:6 Dearvvasvuođa ja sosiálaplána sámi álbmoga várás čuovvuleapmi , áŋgiruššansuorggit jahkái 2001 1 Ášši 4/99 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 4/99 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortega § 11 vuođul 1 Ášši 4/00 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 4 áirasis Klemet Erland Hætta , NSR sámediggejoavku : 1 Ášši 4 áirasis Josef Vedhugnes , BB sámediggejoavku : 1 Ášši 4 meannuduvvo maŋimuš áššin dán dievasčoahkkimis ; ášši 31/00 Ovddit rabáhttaortnegiid ja hálbbiduvvon hattiid mátkkošteddjiide Leavnnja girdinšilljus ferte fas váldit atnui . 1 Ášši 39/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra — oktan áššiin 33/99 1 Ášši 39/00 Sámi mánáidgárddiid sierra doarjjanjuolggadusat 1 Ášši 39/00 Sámi mánáidgárddiid sierra doarjaga njuolggadusat 1 Ášši 38/00 Sámi museat Norggas – organiseren- ja stivrenstruktuvra boahtteáiggis 1 Ášši 38/00 Museat Norggas – organiseren- ja stivrenstruktuvra boahtteáiggis 1 Ášši 37/05 Sámedikki čoahkkinplána 2005/2006 1 Ášši 37/05 1 Ášši 37/00 Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeakta – raporta ja čuovvuleapmi 1 Ášši 37/00 Sámedikki mánáid- ja nuoraidplána – rapporta ja čuovvuleapmi 1 Ášši 36/99 Vuođđudeapmi - nammačuorvun , pearbmišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut - áššelisttu ja gohččuma dohkkeheapmi 1 Ášši 36/99 Vuoddudeapmi 1 Ášši 36/05 Válmmašteaddji fápmuduslávdegotti válljen 1 Ášši 36/05 1 Ášši 35/99 Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti árvalus ( maŋiduvvui ) 1 Ášši 35/05 Sámedikki bargiidnjuolggadusat 1 Ášši 35/05 1 Ášši 35/00 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 35/00 Ođđa áššiid almmuheapmi 1 Ášši 34/05 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2005 1 Ášši 34/05 Joatká , Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2005 1 Ášši 34/05 1 Ášši 34/00 Gažaldagat sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 34/00 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 33/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra , dás maiddái referáhtaáššit ( maŋiduvvui ) 1 Ášši 33/05 1 Ášši 33/01 Lahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 1 Ášši 33/00 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus ja referáhtaáššit 1 Ášši 32/99 meannudanvuohki mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Ášši 32/05 Ráđđehus ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanortnegat 1 Ášši 32/05 1 Ášši 32/00 Čoahkkima vuođđudeapmi- nammačuorvun , pearmišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut- gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 Ášši 32/00 Čoahkkima vuođđudeapmi 1 Ášši 31/05 Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusat 1 Ášši 31/05 1 Ášši 30/05 Ovttasbargošiehtadus oarjelsámi guovlluid fylkkasuohkaniid ja Sámedikki gaskkas 1 Ášši 30/05 1 Ášši 30/00 Várrelahttun luvven - Elisabeth Erke Blaser 1 Ášši 3/00 Oahpahuspolitihkalaš čilgehus 1 Ášši 3 áirasis Nils O. Nilsen , NSR sámediggejoavku : 1 Ášši 3 áirasis Einar Lifjell , NSR sámediggejoavku : 1 Ášši 3 ferte maŋiduvvot jus čoahkkinplána ii rievdaduvvo nu ahte oasit gávccát áššis gieđahallojit ovdal go ášši 3 meannuduvvo . 1 Ášši 29/99 Sámedikki čoahkkinplána 2000 1 Ášši 29/99 Sámedikki čoahkkinplána 1 Ášši 29/05 Duodjeealáhusa váldošiehtadus 1 Ášši 29/05 1 Ášši 29/00 Sámedikki mátkeealáhuspolitihkka 1 Ášši 28/99 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 28/99 Ođđa áššiid almmuheapmi 1 Ášši 28/05 Sámedikki dieđáhus sámi mánáidgárddiid birra 1 Ášši 28/05 1 Ášši 27/99 Čoahkkima vuođđudeapmi- nammačuorvun , pearmišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut , gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 Ášši 27/99 Čoahkkima vuođđudeapmi 1 Ášši 27/05 Sámedikki bargoortnet - vuođđonjuolggadusat 1 Ášši 27/05 1 Ášši 26/08 Sámedikki raporta ILO:i áigodagas gitta 2008 miessemánu rádjai 1 Ášši 26/05 Sámedikki bearráigeahččanortnegat 1 Ášši 26/05 1 Ášši 26/00 Boazodoallošiehtadus 2000 1 Ášši 26/00 Boazodoallošiehtadus 1 Ášši 25/05 Raporta Sámedikki doarjjastivrras 2001 - 2005 1 Ášši 25/05 1 Ášši 24/10 Deanu čázádat – báikkálaš hálddašeapmi Hans Eriksen Magga 1 Ášši 24/05 Gažaldagat Sámediggeráđđái Sámedikki čoahkkinortngea § 11 vuođul 1 Ášši 24/05 1 Ášši 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus 1 Ášši 23/96 prioriterejuvvon listtu ektui ( 5 vuosttas ) lea ráđđi dahkan ovtta rievdadusa . 1 Ášši 23/05 Sámediggeráđi dieđáhus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra 1 Ášši 23/05 1 Ášši 22/05 Ođđa áššiid almmuheapmi 1 Ášši 22/05 1 Ášši 21/10 Sámedikki minerálaplánaveahkki minerálaresurssaid iskkademiide ja roggamiidda Áššejođiheaddji Skjalg Jensen Suoivanáššejođiheaddji Geir Tommy Pedersen Ášši 23/10 Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii Áššejođiheaddji Mathis N. Eira 1 Ášši 21/05 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 1 Ášši 21/05 1 Ášši 21/00 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 21/00 Ođđa áššiid almmuheapmi 1 Ášši 20/99 NAČ 1999:9 Ii oktage sáhte buohkaid duhtadit - gulaskuddan 1 Ášši 20/99 NAC 1999:9 Ii oktage sáhte buohkaid duhtadit - gulaskuddan 1 Ášši 20/05 Vuođđudeapmi 1 Ášši 20/05 1 Ášši 2/00 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra , dás maiddái referáhtaáššit 1 Ášši 2 áirasis Randi A. Skum , NSR sámediggejoavku : 1 Ášši 2 áirasis Asbjørg Skåden , NSR sámediggejoavku : 1 Ášši 19/97 Sámi dutkan – čielggadeapmi 1 Ášši 19/97 Sámi dutkan - Čielggadus 1 Ášši 19/05 1 Ášši 18/05 1 Ášši 17/99 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 17/99 Odda áššiid diediheapmi 1 Ášši 16/99 Gažaldagat Sámediggeráđđái čoahkkinortega § 11 vuođul 1 Ášši 16/99 Gažaldagat Sámediggeráddái coahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 16/00 Čoahkkima vuođđudeapmi- nammačuorvun , permišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut- gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 Ášši 16/00 Čoahkkima vuođđudeapmi 1 Ášši 15/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 1 Ášši 15/99 Sámediggeráđi diedáhus doaimmas birra 1 Ášši 14/99 Vuođđudeapmi - nammačuorvun , pearbmišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut - áššelisttu ja gohččuma dohkkeheapmi 1 Ášši 14/99 Vuoddudeapmi 1 Ášši 14/00 Stuorradiggedieđáhus nr 50 ( 1998-99 ) sisaboađu ja eallineavttuid juoganeami birra Norggas 1 Ášši 14/00 Stuorradiggedieđáhus nr 50 ( 1998-99 ) sisaboađu ja eallineavttuid juogadeapmi Norggas 1 Ášši 13/99 Sámi kulturmuitoplána 1998-2001 1 Ášši 13/99 Sámi kulturmuitoplána 1998 - 2001 1 Ášši 13/09 NAČ 2007:13 Ođđa sámeriekti – Sámedikki 1 Ášši 12/00 Stuorradiggedieđáhus nr 22 ( 1999-2000 ) olmmošvuoigatvuođa doaibmaplána 1 Ášši 12/00 Stuorradiggedieđáhus nr 21 ( 1999-2000 ) olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplána 1 Ášši 1/99 Vuođđudeapmi - nammačuorvun , pearbmišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut - áššelisttu ja gohččuma dohkkeheapmi 1 Ášši 1/99 Vuođđudeapmi 1 Ášši 1/00 Čoahkkima vuođđudeapmi 1 Ášši 1 áirasis Steinar Pedersen bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Ášši 1 áirasis Geir Liland , Sámi válgalihttu : 1 Ášši 09/00 Sámelága ja Sámedikki válganjuolggadusaid revideren 1 Ášši 08/00 Sámedikki bargoortnet 1 Ášši 07/10 Sámi giellaguovddážiid raporttat Sámedikki 2008 njuolggodoarjagiin Áššejođiheaddji Åge Norkild Suoivvanáššejođiheaddji Ronny Wilhelmsen Ášši 08/10 Boazodoallokonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa Áššejođiheaddji Geir Johnsen Suoivvanáššejođiheaddji Anders Somby jr. 1 Ášši 07/00 Sámedikki 1999 jahkedieđáhus 1 Ášši 06/05 1 Ášši 06/00 Sámedikki vuollásaš ráđiid 1999 jahkedieđáhus 1 Ášši 05/05 1 Ášši 05/00 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 Ášši 04/05 1 Ášši 04/00 Gažaldagat sámediggeráđđái čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Ášši 03/05 1 Ášši 03/00 Sámedikki oahpahuspolitihkalaš čilgehus 1 Ášši 03/00 Oahpahuspolitihkalaš čilgehus 1 Ášši 02/05 1 Ášši 02/00 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra , dás maiddái referáhtaáššit 1 Ášši 011/07 Sámediggeráđi čilgehus regiovnnalaš ovttasbarggu birra ( ovddiduvvo mannebár maŋŋágaskabeaivvi ja digáštallojuvvo duorastat maŋŋágaskabeaivvi ) 1 Ášši 01/05 1 Ášši 01/00 Čoahkkima vuođđudeapmi- nammačuorvun , permišuvnnat , gohččojuvvon várrelahtut- gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 Áššečuoččaldahttin soahpameahttunvuođa geažil mii lea bohciidan guolásteamis dahje guolásteami oktavuođas dalle go bearráigeahčču ain lea doaimmas , sáhttá , go eará láhka dahje tariffašiehtadus ii dan cakka , dikki ovdii biddjojuvvot dan diggegottis gos guolásteapmi lei jus áššáskuhttojuvvon olmmoš , dalle go stevdnen boahtá riektái , ain orru riektegotti guovllus dahje man diggegoddi ain lea su ruoktodiggi . 1 Áššečuolbma lea dárkileappot mearkkašuvvon 7. kapihttalis . 1 Áššečokumeanttaid áššis gávndná dás . 1 Áššesurggiid juogadeapmi : 1 Áššesuorgi / jahki 1 Áššesuorggi 1 Áđđestallat oarjemáilmmi dutkama ? Dutkat sámi servodaga iežas árbevieruid ja servodateallima vuođul ja birra ? 1 Áđđestallat oarjemáilmmi dutkama ? 1 Áššerneannudeaprni 1 Áššeovddidus ráđđái . 1 Áššeovddidus lea mielddusin nuppi siiddus . 1 Áššeovddidus , árvalusat , cealkámušat ja rnearrádusat , ja čoahkkingirjjit ja šiehtadusreferáhtat galget leat sárne- ja dárogillii . SÁMEDIGGE ČDAHKKINTIRJI 1 Áššeovddidus 1 Áššeovddideaddji dahje eavttuheaddji sárdnunáigi ii galgga guđege áššis guhkidit 15 minuhta . 1 Áššeoasálaččat sáhttet gáibidit álggahit doaibmabijuid vuost tas lađđasa mielde . 1 Áššeoasálaččat oaivvildit ahte dál lea realisttalaš vuordit 15-17 miljon tonnasaš CO2-ekvivaleantta geahpedeami Norgga dálkkádatgássaluoitimiin ovdal 2020 go váldá mielde vuovddi . 1 Áššeoasálaččain lea vuoigatvuohta čilget duođalaš diliid ja bidjat ovdan duođaštusaid main lea mearkkašupmi kommišuvnna konklušuvnnaide . 1 Áššeoasálaččaid ovddasteddjiid goluid másá sáhta . 1 Áššenr. 1 Áššemearri Sámedikkis lea lassánan jagis jahkái . 1 Áššemeannudeapmi áššis 42/00 Stáhtabušeahtta 2002 , maŋiduvvo bearjadahkii 10.11.00 1 Áššemeannudeapmi váiddaáššiin čuovvu áššemeannudeami mii lea dás ovdal čilgejuvvon . 1 Áššemeannudeapmi ja guoddalusmeannudeapmi 1 Áššemeannudeaddjit veahkehit ee. čilgedettiineaset makkár dieđut leat diehtojuohkinávdnasiin mat dušše leat dárogillii . 1 Áššemeannudanáigi lea 1-2 mánu . 1 Áššemeannudanáigemearit gieldda plánameannudeapmái gustojit maiddái huksenáššái . 1 Áššemeannudan- ja ráđđádallanláhka 1 Áššelogahallan lea dás . 1 Áššelistu mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš lassiáššiin:Ášši 51/00 Sámi tv-sáddagat . Ášši 42/00 Stáhtabušeahtta 2002 sirdo bearjadahkii 10.11.00 . 1 Áššelistu mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš lassiáššiiguin : 1 Áššelistu : ÁŠŠI 25/93 ČOAHKKIMA VUOO9UDEAPMI - Áirasiid nammačuorvun - Juohke kreatssa 1. áirras buktá válgakreatssa fápmudusaid . ÁŠŠI 26/93 FÁPMUDUSLÁVDEGOTTI VÁLLJEN ÁŠŠI 27/93 FÁPMUDUSLÁVDEGOTTI ÁRVALUSAT FÁPMUDUSAID HÁRRÁI ÁŠŠI 28/93 ČOAHKKINJOOIHANGOTTI VÁLLJEN ÁŠŠI 29/93 SÁMEDIGGERÁEI VÁLLJEN 1 Áššelistu : - Referáhta áššit - Raavrhvijhke suohkan - Ovttasbargošiehtadus 2010 - Doarjjaohcan váldoprošektii lullisámi giela ja kulturgelbbolašvuođa ovdánahttimii Raavrhvijhke suohkanis . 1 ÁŠŠelistu : 1 Áššelistu , mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat , oktan čuovvovaš lassiáššiin : 1 Áššelistu ( sámegiella ) 1 Áššelistu ( dárogiella ) 1 Áššelisttut ja áššit mat meannuduwojit čuožžu § 21 c mielde , eai gula dán paragráfa njuolggadusaid vuolláL 1 Áššelisttus ledje lassin bajábealde namuhuvvon stivraáššiide , riikkaidgaskasaš bargu ON:s , Máilmmi dearvvasvuođa organisašuvnna barggu birra čilgen , davviriikkalaš sámi girkoeallin ja Reinprodukter A / S reastaluvvama čuovvuleapmi . 1 Áššelisttus ledje Arktálaš ráđđi ja Barentsovttasbargu , Interreg , Sámi parlamentáralaš ráđi ruhtadeapmi , sámi ovddastus Davviriikkaid ráđis ja sámedikkiid presideanttaid ja sámeministeriid gaskasaš čoahkkin . 1 Áššelisttu áššin leat Sámi parlamentáralaš ráđi barggu ruhtadeapmi , Interreg-bargu , Árktalaš ráđđi , Barentsovttasbarggu eamiálbmotáššit , sámeministeriid ja sámediggepresideanttaid oktasasčoahkkin 2000 čavčča ja sámi ovddasteapmi Davviriikkaid Ráđis . 1 Áššelisttu lávdegotti - ja dievasčoahkkimii , ja prográmma gávnnat artihkkalis mii lea mielddusin dán artihkkalis . 1 Áššelisttu ja gulaheapmi 1 Áššelisttu dohkkeheapmi:Áššelistu , mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš lassiáššiin , eavttuhus 1 Áššin 15/00 Dievasčoahkkimiid oktiibidjan čakčat . 1 Áššelisttu dohkkeheapmi:Áššelistu , mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Áššelisttu dohkkeheapmi : 1 Áššelisttu dievvasčoahkkin 27.02.2007 1 Áššelisttu : Sámedikki dievasčoahkkin 1 Áššelisttu : Sámedikki dievascoahkkin 1 Áššelista , r áđđečoahkkin : 1 Áššejođiheaddjit eai let vuos válljejuvvon . 1 Áššejođiheaddji ja suoivanáššejođiheaddji eai leat vel válljejuvvon . 1 Áššejođiheaddji ja joavkkuid váldoságasteaddji ožžot guhkebuš sártnunáiggi . Sii ožžot 20 minuhta sártnunáiggi osiid I ja II meannudeamis , muđui dan maŋŋá leat dábálaš sártnunáiggit čoahkkinortnega § 8 vuođul . 1 Áššejođiheaddji albmanahtii nuppi gearddi gieđahallamis Odeldikkis ahte mearrádus , Láhkaossodaga cealkámuša mielde , fertii adnojuvvot láivves presumšuvdnanjuolggadussan . 1 Áššejođiheaddji Willy Ørnebakk gesii njealját oasi 1. evttohusas . 1 Áššejođiheaddji Várreáššejođiheaddji 1 Áššejođiheaddji : Vibeke Larsen , tlf. 91 14 15 78 1 Áššejođiheaddji : Tor Mikalsen , tlf : 99 32 67 44 1 Áššejođiheaddji : Tone Finnesen , tlf : 99 52 86 12 , 1 Áššejođiheaddji : Susanne Amalie Andersen , tlf : 92 83 56 49 1 Áššejođiheaddji : Roger Pedersen , tlf : 97 06 23 44 1 Áššejođiheaddji : Miriam Paulsen , tlf : 97 61 73 77 1 Áššejođiheaddji : Marie Therese N. Gaup , tlf : 41 41 12 99 1 Áššejođiheaddji : Marie Therese N. Aslaksen , tlf : 41 41 12 99 1 Áššejođiheaddji : Knut Store , tlf : 95 72 06 29 1 Áššejođiheaddji : Klemet Erland Hætta , tlf : 91 87 17 44 1 Áššejođiheaddji : Kjersti Myrnes Balto , tlf : 41 50 35 29 1 Áššejođiheaddji : John Harald Skum , tlf : 41 12 15 29 1 Áššejođiheaddji : Jarle Jonassen , tlf 97 58 16 37 , e-post : jarle.jonassen@samediggi.noBajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Silje Katrine Muotka , tlf 41 64 57 35 , e-poasta siljekarine@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Geir Johnsen , tlf 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net - Ášši 35/10 Sámi girkoeallima strategiijaplánaÁššejođiheaddji : Jørn Are Gaski , tlf 92 22 05 98 , e-post jorn.are.gaski@samediggi.no 1 Áššejođiheaddji : Inga-Lill Sundset , tlf : 90 21 20 95 , e-post : inga-lill.sundset@nfk.no - Ášši 32/10 Sámedikki čoahkkinplána 2011-2012 - rievdadusat Lávdegottit válljejit áššejođiheddjiid iešguđet áššiide farggamusat . 1 Áššejođiheaddji : Hilde Nyvoll , tlf : 91 80 71 30 , e-post : hilde.nyvoll@nordtroms.net - Ášši 34/10 Suodjalanproseassat sámi guovlluin 1 Áššejođiheaddji : Hilde Anita Nyvoll , tlf : 91 80 71 30 , 1 Áššejođiheaddji : Hilde Anita Nyvoll , tlf : 91 80 71 30 1 Áššejođiheaddji : Henrik Eriksen , tlf : 98 04 04 29 1 Áššejođiheaddji : Egil Olli , tlf : 90 02 68 80 1 Áššejođiheaddji : Bjarne Store-Jakobsen , tlf : 95 92 62 91 1 Áššegoluid gokčan 1 Áššegoluid gokčama gáibádusa sáddet iežat NAV-kantuvrii . 1 Áššefáttát soitet leat omd. musihkka , teáhter , girjjálašvuohta , dáidda , media , giella , osku , kulturárbi , ii-materiála vuoigatvuođat ja árbevirolaš máhttu , báikenamat , dearvvašvuođa- ja sosiálasuorgi , mánáidgárddit , oahppu , dutkan , opmodat- ja geavahanvuoigatvuođat , areálaid eará atnui váldin ja areálageavahanáššit , ealáhusovddideapmi , boazodoallu , guolástus , eanadoallu , mineráladoaimmat , bieggafápmu , čáhcefápmu , nana ovdáneapmi , kulturmuitosuodjaleapmi , biogirjásvuohta ja luonddusuodjaleapmi . 1 Áššefáddán sáhttet omd. leat musihkka , teáhter , girjjálašvuohta , dáidda , media , giella , oskkoldat , kulturárbi , matriálmeahttun vuoigatvuođat ja árbevirolaš máhtolašvuohta , báikenamat , dearvvašvuohta ja sosiála , mánáidgárddit , oahpahus , dutkan , oamastan- ja geavahanvuoigatvuođat , areáladuohtadeamit ja areáladisponerenáššit , ealáhusovddideapmi , boazodoallu , guolástus , eanadoallu , mineráladoaibma , bieggafápmu , čáhcefápmu , nana ceavzilis ovdáneapmi , kulturmuittuid suodjaleapmi , biomáŋggabealatvuohta ja luonddu suodjaleapmi . 1 Áššedovdimekanismma vuosttaš čoahkkimis golggotmánus 2008 válljejuvvui John B. Henriksen dán orgána vuosttaš jođiheaddjin . 1 Áššedovdimekanismma rávvagat ja evttohus ođđa čielggadusmandáhtan dohkkehuvvui Olmmošvuoigatvuođaráđis . 1 Áššedovdimekanisma oaččui mandáhtan čielggadit álgoálbmotrievtti mielde mearrideami hárrái áššiin mat gusket daidda . 1 Áššedovdimekanisma lea buktán rávvagiiddis « advice » - rávvagiid hámis . 1 Áššedovdilávdegoddi válljii nama Riddoguolástuslávdegoddi ja jođiheaddjin šattai ovddeš alimusriektejustitiárius Carsten Smith . Riddoguolástuslávdegotti iežas bargu válbmanii loahpageahčen juovlamánu 2007 . 1 Áššedovdilahttu Jon Bernhard Henriksen lei giitevaš earret eará daid cealkámušaid ovddas mat ávžžuhedje EMRIP sin loahpalaš raporttas eanet fokuseret doaimmaid lágaid vuođul mat sihkkarastet vuoigatvuođaid searvat mearridanproseassaide . 1 Áššedovdijoavku man professora ja ovddeš Alimusrievttijustitiarius Carsten Smith jođiha bijai skábmamánu 2005 ovdan Davviriikalaš sámekonvenšuvdna evttohusa . 1 Áššedovdijoavku geigii evttohusa Helssegis skábmamánu 16. b. 2005 , Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministariid ja gullevaš sámediggepresideanttaid oktasaščoahkkimis . 1 Áššedovdijoavku bargagođii ođđajagimánus 2003 , ja áigumuš lea ahte joavku lea ráhkadan sámekonvenšuvdnaevttohusa jagis 2005 . 1 Áššedovdijoavkkus leat vihtta miellahtu ja dat galgá rávvet Olmmošvuoigatvuođaráđi áššiin mat gusket álgoálbmogiidda . 1 Áššedovdijoavkkus leat vihtta lahtu ja dat buktá Olmmošvuoigatvuođaráđđái áššiid mat gusket álgoálbmogiidda . 1 Áššedokumenta : Notáhta maid Sven Roald Nystø lea 21/2-2000 cállán Stáhtarádiguoktái Kåre Gjønnes , Eanandoallodepartemeanta ja Odd Roger Enoksen , Gieldadepartementa . 1 Áššedokumeanttat leat čadnon dán artihkkalii ja daid gávnnat dákko . 1 Áššedokumeantaid gávnnat go manat váldomenyii Áššit ja čoahkkingirjjit . 1 Áššedokumeantaid gávnnat go manat menyii Áššit ja čoahkkingirjjit ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkin 9. vahku rukses ruvttu . 1 Áššedokumeantaid gávnnat go manat menyii Áššit ja čoahkkingirjjit ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkin 48. vahku rukses ruvttu . 1 Áššedokumeantaid gávnnat go manat menyii Áššit ja čoahkkingirjjit ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkin 21. vahku rukses ruvttu . 1 Áššecilgehus 1 Áššebáhpárat eai jorgaluvvo sámegillii . 1 Áššebáhpiriid sádden 1 Áššebáhpiriid gávnnat go manat váldomenyii 1 Áššebáhpiriid gávnnat dákko . 1 Áššebáhpiriid ektui eat gávnna makkárge siva manne galggašeimmet rievdadit ášši 23/96 prioriterenlisttu . 1 Áššebáhpirat poastajournálas ( poasta olggos ja sisa ) eai jorgaluvvo , muhto dat leat dušše dan gillii go leat čállojuvvon . 1 Áššebáhpirat almmuhuvvojit dađi mielde menya " Áššit ja čoahkkingirjjit " vuolde . 1 Áššebáhpir ( sámegiella ) 1 Áššebáhpir ( dárogiella ) 1 Áššebáhbir 1 Ášše nr. Áššenamma 1 ÁŠŠI23 92 / ÁŠŠI 24/92 1 ÁŠŠI21 93 / SÁMI ORGANISAŠUVNNAID DOARJJA-NJUOLGGADUSAT ÁŠŠI22 93 / ÁRVALUS SÁMEDlKKI Čielggadanjoavkkus MÁTTASÁMEGIELA HÁRRÁI ÁŠŠl23 93 / NORLÁNDDA JA TROMSSA Meahccekommišuvdna ÁŠŠI24 93 / VÁLMMASTEADDJI Fápmuduslávdegotti NAMMADEAPMI ( gč. Sámedikki čoahkkinortnega § 42 ) . 1 ÁŠŠI18 93 / SÁMI KULTURRÁDI NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go áššečilgehusas áššis R 50/93 , čuokkis 1 . 1 ÁŠŠI13 93 / SÁMEDIGGERÁDI DIEDÁHUS DOAIMMAS BIRRA , DÁS MAIDDÁI REFERÁHTAÁŠŠIT Sámedikki presideanta Ole Henrik Magga diehtun . 1 ÁŠŠI I 40/91 1 ÁŠŠI I 38/91 1 ÁŠŠI I 25/92 1 ÁŠŠI 43/93 BUHTADUSAT SÁMEDIKKI ÁIRASIIDDA JA VUOLLÁSAŠ RÁDIIO LAHTUIDE Sámediggi dagai 1 ÁŠŠI 42/93 SÁMEDIKKI BUŠEAHTTA 1994 VÁRÁs - JUOHKIN AŠŠebáhpirat : • • 1 ÁŠŠI 40/91 1 ÁŠŠI 39/91 1 ÁŠŠI 38/91 1 ÁŠŠI 36/91 I 1 ÁŠŠI 35/91 1 ÁŠŠI 34/91 1 ÁŠŠI 33/91 1 ÁŠŠI 32/91 1 ÁŠŠI 30/93 VÁLGALÁVDEGOTTI VÁLLJEN ÁŠŠI 31/93 SÁMEDIKKI ČOAHKKINPLÁNA 1993/94 ÁŠŠI 32/93 OEIDA ÁŠŠIID ALMMUHEAPMI 1 ÁŠŠI 28/93 ČOAHKKINJOOIHANGOTTI VÁLLJEN Sven-Roald Nyst buvttii čuovvovaš evttohusa : Mary Mikalsen Trollvik nubbi jodiheaddjin Aage Pedersen várrelahtlun Per Solli buvttii čuovvovaš evttohusa : Egil Olli jodiheaddjin Magnhild Mathisen várrelahttun Hartvik Hansen buvttii čuovvuvašŽevttohusa : Heaika Skum miellahttun Anders Oskal várrelahttun Árvalusat mearreduvvojedje ovttajienalaččat . 1 ÁŠŠI 25/92 sÁMEGIELA GE ' AVAHE ' AMI NJUOIillAOOSAT SÁMEDIKKIS ÁŠŠI 18/92 ČDAHKKIMA VUOIDJDF . 1 ÁŠŠI 24/92 I 1 ÁŠŠI 23/93 NORLÁNDDA JA TROMSSA Meahccekommišuvdna 1 ÁŠŠI 23/92 1 ÁŠŠI 22/92 1 ÁŠŠI 21/92 1 ÁŠŠI 20/92 1 ÁŠŠI 19/92 1 ÁŠŠI 18/92 ll1OfJIXJIJEAE 1 ÁŠŠI 15/93 SČ 1 :1993 ÁRVALUS LÁVDEGOTTIS MAID SÁMEDIGGI NAMMADII GUOWAMÁNU 11 . 1 ÁŠŠI 12/93 ČOAHKKIMA VUODDUDEAPMI Čoahkkinjodihangoddi Hans Guttorm bokte rabai čoahkkima . 1 ÁŠŠEBÁHPlRAT - 1992 kalender 1 ÁŠŠEBÁHPIRAT - Ohcan 14.10.91 1 ÁŠŠ124 93 / VÁLMMASTEADDJI Fápmuduslávdegotti NAMMADEAPMI Áššebáhpirat Válgalávdegotti árvalus áššis 24/93 . 1 Áŋkorastojuvvon fanas mii heađušta nuohttuma , galgá sirdit go gohčohallá jus eará dohkálaš áŋkorastinsadji lea dakko lahkosiin . 1 Ášielistu : Á ! ! 1 Áŋgiruššojuvvo dievaslaččat buot dásiin – mánáiguin ja nuoraiguin , gealbudemiin ja fitnolaš filbmabirrasiin . 1 Áŋgiruššet rumašlaš lášmmohallamiin bargobáikkiin 1 Áŋgiruššat dutkat earret eará leavvangažaldagaid , ekovuogádatváikkuhusaid , bioekonomalaš váikkuhusaid ja servodat- ja ealáhusekonomalaš diliid 1 Áŋgiruššansurggiid siskkobealde leat mearriduvvon ulbmilat , strategiijat ja doaibmabijut . 1 Áŋgiruššansuorgái 1 lea juolluduvvon : 1 Áŋgiruššansuorgi pasieantaguoski girjjálašvuohta sámi bálvalusdárbbašeaddjiide lea ođđa ja mearriduvvui vuosttaš gearddi prošeaktaruhtageavaheapmin 2005:s . 1 Áŋgiruššansuorggit 2007s 1 Áŋgiruššan šaddá leat erenoamáš dehálaš smávit gielddaiide , gávpogiidda ja regionála guovddážiidda main olmmošlohku ja barggaheapmi illá ovdána , cealká gielda- ja guovloministtar Magnhild Meltveit Kleppa . 1 Áŋgiruššan servodagažiiguin Romssa fylkkas Fylkkaráđđi háliida ovddidit buori servodatovdáneami fylkka miethá . 1 Áŋgiruššan oktasaš davvinorgalaš stánddain ferte dadjat lihkostuvai bures . 1 Áŋgiruššan oahpahusain ja máhtuin lea okta ráđđehusa deháleamos vuoruhemiin . 1 Áŋgiruššan mánáid , nuoraid ja boarrásiid ektui leat deaŧalaččat Sámedikki 2011 bušeahtas , lassin giela ja kultuvrra bisuheami áŋgiruššama . 1 Áŋgiruššan lei oassi ovddeš RDA- geavahuvvošgoahtán . Davvinorgalaš dieđaguovddáš lea ásaortnegis Romssa fylkkas , mii lei buvttadusortnet lassánan han diehtovuođu mas leat buot reálafágaprošeavttat fylkkas , nu ahte lea vejolaš váldit atnui vásáhusaid ja ođđa máhtu bargoaddidivada geažil Romssa fylkkas . 1 Áŋgiruššan lea stuorámus mii lea čađahuvvon 1989 rájes . 1 Áŋgiruššan lea leamaš hui viiddis , mii maiddái lei Ráđi ulbmil , vaikke vel eai leat leamaš doarvái resurssat . 1 Áŋgiruššan galgá fokuseret golbma doaibmabiddjosuorggi : Industiijalaš huksema , muorrabuktagiid ja árbevirolaš muoraid ja innovašuvdnavuogádagaid . 1 Áŋgiruššamis ovddasguvlui áigu ráđđehus láhččet dili nu ahte álgoálbmogiin leat eavttut searvat proseassaide ja ávkkástallat daid vejolašvuođaid maid ovdáneapmi davvin mielddisbuktá . 1 Áŋgiruššamat suohkaniid , huksemiid ja johtalusa ávkin - Mii áigut bargat bargguhisvuođa vuostái ja rustet riikamet . 1 Áŋgiruššamat oktasaš skuvlla dihtii jotket alladásat juolludemiiguin . 1 Áŋgiruššamat mat ovddidit johtalusa , birrasa , ovddideami ja dutkama , lassánit mearkkašahtti ollu . 1 Áŋgiruššamat mat gullet Kulturdepartementta ovddasvástádussuorgái , vuoruhuvvojit čoahkisin nu ahte iešguđet poasttaid doaibmabijut eai šatta vuostálaga . 1 Áŋgiruššamat dálkkádatáitagiid vuostá nannejuvvojit . 1 Áŋgiruššama ulbmil lea viehka ollu dat ahte galggašii dahkat regiovnna geasuheaddjin , oaččohit olbmuid ássat dáppe ja nannet guvllolaš ovdáneami eavttuid . 1 Áŋgiruššama geažil lea leamaš vejolaš nannet dan barggu maid skuvllat ieža leat čađahan reálafágaprošeavttain Doaibmabijut leat čađahuvvon vuođđoskuvllas , joatkka- ja leat váikkuhan dasa ahte ođđa oahpahanvuogit leat skuvllas ja alit oahpahusas . 1 Áŋgiris olbmot 1 Áŋgirdeapmi " Gollevirgi " lihkostuvai bures mannan jagi . 1 Áŋggirdeami ulbmilin lea lasihit dieđu sámiid birra Ruoŧa eamiálbmogin ja sámiid kultuvrra birra miehtá riikka . 1 Áŋggirdeami ulbmil lea movttiidahttit nuoraid váldit ovdaskuvla- ja vuođđooahpaheaddjioahpu . 1 ÁŊGIRUŠŠANSUORGGIT ... 25 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10 1 Ávžžuhusa prinisihpalaš duogáš lea dáhttu doalahit dan , maid lea vejolaš seailluhit ja mii lea mávssolaš dološ sámi kultuvrras , erenoamážit giela . 1 Ávžžuhus Sámediggeráđđái : 1 Ávžžuhit buot áššeoasálaččaid geat háliidit buktit árvalusaid searvat aktiivvalaččat . 1 Ávžžiluodda 9 1 Ávvudanmállásiid vuolde Århusas geigii presideanta Egil Olli skeaŋkka buohkaide The BlackSheeps joavkkus , ja almmuhii ahte sámediggeráđđi addá ruhtaskeaŋkka mas lea árvu 10.000 ru Unjárgga kulturskuvlii . 1 Ávvira eaiggádit Altaposten ( 33 % ja Finnmark Dagblad ( 33 % ja dasto vel Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ja Sis-Finnmárkku Ovddidanfitnodat ( oktiibuot 33 % Ruovttusiidu muitala ahte geassemánu 2010 ledje áviissas 19 bargi . 1 Ávvira deaddilanlohku ii lean 2009 bálljo badjelis go dan logu maid Min Áigi akto dagai ovdal ovttastumi Áššuin . 1 Ávvira deaddilanlogut ledje jagi 2009 duššo 100 badjel dan logu mii Min Áiggis lei jagi ovdal ovttasteami , jagi 2008 álggus . 1 Ávvira 2 dieđut muitalit ahte eai leat dahkan makkárge erenoamáš analysaid das . 1 Ávvir čállá davvisámegillii ja das leat váldokantuvrrat Guovdageainnus ja Kárášjogas , ja báikkálaškantuvrrat Deanus ja Romssas . 1 Ávvir vuvddii maŋŋel ovttasteami duššo 100 eanet gáhppálaga go Min Áigi akto vuvddii jagi 2007 . 1 Ávvir fas nuppe geažis ii leat nagodan dustet ovdavázziid Min Áiggi ja Áššu obbalaš deaddilanloguid . 1 Ávnnasstipeanda addojuvvui govvadáiddárii May-Liss Nilsen , Oslo , girječállái Jens Martin Mienna , Guovdageaidnu , govvejeaddjái Fred Ivar Utsi Klemetsen , Bergen , musihkkárii Niko Valkeapää ja musihkkárii Kenneth Hætta , Guovdageaidnu . 1 Ávkkástallat našuvnnalaš doaibmanmuni maid EEŠ-šiehtadus addá , nu ahte Norga oažžu geabbilis njuolggadusaid biebmosuorggis seamma ládje go eará EEŠ- riikkain ge . 1 Ávkkálaš lea go oahppi ieš beassá oassálastit , muhto ollesolbmuin soaitá muhtumin leat dárbu ságastallat sierra . 1 Ávjovári válgabiire 1 Ávjovári Kristtalaš Álbmotbellodat 1 Áviissat gokčet oalle stuora guovlluid , gos goappaš áviissat leat ásahan eanet báikkálaškantuvrraid , vaikko vel dáin áviissain ii leatge stuorát deaddilanlohku go unna norgga báikkálašáviissain . 1 Áviissas lea stuorámus deaddilanlohku dán guovtti beaiveáviissas , ja veaháš stuorat guovlu maid gokčá . 1 Áviissas beroštedje goitge unnimusat Lullisámeguovllus gos duššo 7 % vástidedje ahte lohke áviissa dávjá , lassin dasa ahte duššo 59 % lohke áviissa hárve ( 2-5 gearddi mánus dahje hárvebat ) . 1 Áviissain lea danin sorjjasvuohta almmolaš preassadoarjagii . 1 Áviissain lea Ságat áviisa deaddilanlohku lassánan 14,7 % 2000 rájes , seammás go ollislaš áviisajohtu Norggas lea mannan maŋos . 1 Áviissaid gaskkas lea Ságat aviissas leamaš deaddilanlogu lassáneapmi 14,7 % jagi 2000 rájes . 1 Áviissa ásahedje ovttastumi bokte , gaskal ovdalaš Min Áigi ja Áššu áviissaid , ja almmuhuvvui vuosttaš gearddi guovvamánu 6. beaivvi 2008 . 1 Áviissa vuođđudedje 1956 . Duohken lei “ Utvalget for samisk avis ” maid Finnmárkku fylkadiggi lei nammadan ( sagat.no ) . 1 Áviissa eaiggádit odne suohkanat ja fylkasuohkanat ( sullii 47 % sámi kulturorganisašuvnnat ( sullii 10 % ja priváhta oasuseaiggádat ( sullii 43 % ii ovttasge stuorát eaiggáduššanoassi go 4 % Ságat ruovttusiidu muitala ahte áviissas leat 24 bargi . 1 Áviisagovain oainnán áhččán oarpmeliid demonstreremin . 1 Áviisabealis lea Ságat mii áibbas čielgasit olaha guhkimussii , go dain lea duppalit nu stuora deaddilanlohku go sámegielat Ávviris . 1 Áviisa sáhttá dainnalágiin irgalit dan stuora oassái sámi álbmogis , sidjiide geat eai hálddaš sámegiela , seammás go das lea buoret vejolašvuohta olahit sin geat eai leat sápmelaččat , muhto geain lea beroštupmi sámi dilálašvuođaide . 1 Áviisa lea oalle bures ovdánan álggu rájes jagi 2000 , vaikko vel obbalaš deaddilanlogut Norggas gahčče seamma áigodagas . 1 Áviisa báhkkoda aŋkke ahte muhtin lohkkit dolle goappaš áviissaid ovdal ovttasteami , ja maŋŋel oastigohte duššo ovtta áviissa , baicca go guokte nugo ovdal . 1 Áviisa Ságat , mii lei ásahuvvon juo 1956:s , šattai váhkkoáviisan 1975:s , Sámi Radio ásahuvvui oassin NRK:s Kárášjohkii 1976:s , ja Sámi Áigi , mii maŋŋá šattai Min Áigin ja dasto Ávvirin ( 2008:s ) , ásahuvvui 1979:s. 1980-logus ásahuvvojedje unnit priváhta ja gieldalaš museat ja kulturguovddážat nugo Saemien Sijte , Várjjat Sámi Musea , Deanu Musea , Guovdageaidnu gilišillju , Sijti Jarnge ja Sámi Dáiddaguovddás . 1 Ávgadas ja čáppa luonddu , myhta davvinorgalačča birra ahte son lea duostil ja njuolggočoalat ja čázi mii birastahttá min čáhcin ja mearran , ja mii lea ealáhusaid stuorra oasi vuođđu Romssa fylkkas . 1 Ávdnasiin , detáljjain ja ivnniin galgá oidnot vistti áiggihis hápmi . 1 Ávdnasat sáddejuvvojit Finnmárkku , Romssa ja Davit Nordlándda válgabiirre nuorra jienasteddjiide ja bearrašiidda , ja Lulli-Trøndelága , Nordlándda , Romssa ja Finnmárkku joatkkaskuvllaide . 1 Ávdnasat lea čohkkejuvvon duogášnotáhtii 06/02 ” Regionrådsinnspill ” Guovlojuohku , guvllolaš doaimmat ja guovddášstrategiija . ” 1 Átnumuš nuppi riikkas iežas háldui oažžut olbmo . 1 Átlasis lea vejolaš ohcat máŋgga kriteria mielde , ja áitojuvvon gielat leat ordnejuvvon viđa dássái : Eahpesihkkaris gielat , čielgasit áitojuvvon gielat , 1 Ástávuona giellagoahti lea logát giellaguovddáš mii lea ásahuvvon . 1 Ássá Nesoddenis . 1 Ássá Hedemárkkus . 1 Ássit Hárštás guđet eai jođe bussiin , leat eambbo duhtameahttumat bussefálaldagain go ássit Romssas . 1 Ássiportála galgá dahkat olbmuid árgabeaivvi álkibun dainna lágiin ahte almmolaš bálvalusat galget leat eanet olámuttos . 1 Ásselistu : 1 Ássat mii gal davábealde Sinsekryssa , muhto doppe eai leat dušše sámit geat ásset . 1 Ássanvisti gal čuožžu ja galgá divoduvvot bálvalusvistin báhpaide mat dollet ipmilbálvalusaid ja galledit searvegotti , ja orrunsadjin ja vuorkán eanadatdikšuma ja kulturbirrasa dikšuma oktavuođas . 1 Ássanovdáneami bajimus ulbmilčealkámuš vuolgá das ahte goappašat bealit , namalassii guovddáš ja biraseatnamat , dárbbašit nubbi nuppi . 1 Ássanovdáneami bajimus ulbmilcealkámuš vuolgá das ahte goappašat bealit , namalassii guovddáš ja biraseatnamat , dárbbašit nubbi nuppi . 1 Ássankollektiivvas lea gievkkan biddjojuvvon guovdu ja ássanovttadagat dan birra U-hápmin . 1 Ássanguovlu ii galgga mearridit oahppi sámi oahpahusfálaldaga ! 1 Ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 ja čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii 1994-1996 ja geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Ássan árbevirolaš sámi guovlluin viiddis áddejumiin lea dat deaŧaleamos eaŋkilfaktuvra sámi kultuvrra bisuheamis , gaskkusteamis ja ovddideamis . 1 Ássan 1/1-2008 oahppodásiin 1/10-2007 Dievddut Nissonat Bieđggus Bieđggus Čoahkkebáiki ássan Čoahkkebáiki ássan 28 1 Ásodatinvesteremat 1 Ásodagaid litnetárvu lassána 10 proseanttain , ja opmodatvearu vuođđogeasus lassána sakka vai eanebut geain leat smávva opmodagat besset eret dan vearus . 1 Ásahuvvui Girkonjárgga julggaštusain ođđajagemánus 1993 . 1 Ásahuvvot galgá bargojuogus suodjalanbarggu várás Davvi-Trøndelága fylkkamánne olis . 1 Ásahuvvot galget fámolaš museastruktuvrrat main lea ruohttasat guvllolaš ja riikkalaš máhttosurggiin , ja erenoamáš deaddu galgá leat gaskaáiggis , mearragátti kultuvrras , fanasgáhttemis , buollahistorjjás , bákteruvkehistorjjás , suodjalushistorjjás ja golmma čeardda deaivvadeamis . 1 Ásahuvvot fertejit nana guvllolaš oasit main leat buorit báikkálaš fálaldagat , mat leat hábmejuvvon dárbbuid mielde – maid gaskkas girjebussefálaldatge berre leat . 1 Ásahuvvot ferte fálaldat govvadáidaga suorggis , " Nordnorsk kunstakademi " , Romssas . 1 Ásahuvvot ferte earáláhkáiovttastuvvon riikkalaš strategiija , man vuoññun leat guvllolaš ovdamunit guolástus- ja mearradoalloealáhusa ovddideami dáfus , ja váikkuhangaskaoamitge fertejit čuovvut strategiija ( id mielde . 1 Ásahuvvon sámi lágádusat mat ollašuhttet juolludaneavttuid 1 Ásahuvvon ráđđádallanortnegat mat čielgasit leat álbmotrievtti siskkabealde , láhčet dilálašvuođa dasa ahte ovddidit searvevuođaperspektiivva ráđđehusa ja Sámedikki gaskkas . 1 Ásahuvvo seamma vuoigatvuohta homofiila náittospáraide árvvoštallojuvvot adoptiivaváhnemin go heterofiila náittospárain lea odne . 1 Ásahuvvo referánsajoavku mii galgá buktit fágalaš ráđiid ja evttohusaid čielggadanbargui . 1 Ásahuvvo plánenjoavku mas leat njealjis , okta ovddasteaddji Sámedikki hálddahusan Norgga bealde ja okta nuorra guđege riikkas konferánssa plánemii ja čađaheapmái . 1 Ásahuvvo oastin- / controllervirgi dálá Plána- ja hálddahusossodahkii 600 000 ruvdnosaš jahkásaš rámmain vai Sámediggi sáhttá áimmahuššat daid gáibádusaid , mat biddjojit min ekonomiija- ja dárkkástusvuogádagaide . ” 1 Ásahuvvo oahpahallanguovddáš duodjefágii . Okta váldobargguin galgá leat lágidit fágaoahpahusa ovttas fidnooahpahuslávdegottiin ja iskkadanlávdegottiin . 1 Ásahuvvo oahpahallanguovddáš duodjefágii . 1 Ásahuvvo lávdegoddevuogádat Nystølávdegotti árvalusa áigumuša mielde . 1 Ásahuvvo guovlulaš stivrenorgána , mii lágas gohčoduvvo Finnmárkku guolástushálddašeapmin , masa Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi goabbáge válljeba golbma lahtu stivrii . 1 Ásahuvvo bargolávdegoddi man bokte meara ja jogaid vuoigatvuođaoamasteaddjit besset gulahallat njuolga Luondduhálddašan direktoráhtain , mas lea láhkaásahusváldi . 1 Ásahuvvo Sámi kulturráddi sierra hálddašanovttadahkan mii lea čadnojuvvon Sámediggái formálalaččat iežas nammademiid ja bargovugiid bokte . 1 Ásahuvvo 6-olbmo lávdegoddi , maid Ruoŧa , Suoma ja Norgga sámedikkit nammadit , guhtege ovtta nissonolbmo ja ovtta albmá . 1 Ásahuspolitihkka 1 Ásahusdieđáhusas ávžžuha Sámediggi ahte Ája sámi guovddáš , Riddu Riđđu , Gáivuona sámi giellaguovddáš ja Lásságámmi ovttastahttojuvvojit oktasaš ovttadahkan . 1 Ásahusat – mat Davvi-Trøndelágas ja lullisámiguovllus barget ollu iešguđetlágan sámepolitihkalaš bargguid– muitaledje doaimmaideaset birra ja bukte sámepolitihka bargui ollu buriid árvalusaid . 1 Ásahusat mat leat ožžon ruđaid galget ásahit sierra prošeaktanummara . 1 Ásahusat mat galget ođđa vistái láigoheaddjin mákset viessoláiggu , mii áiggi mielde gokčá Stáhta huksendoaimmahaga goluid prošeavtta olis . 1 Ásahusat maid Romssa fylkkasuohkan eaiggáduššá ja jođiha : Bátneklinihkat 1 Davágeaži bátnedivššohat 2 Lulágeaži bátnedivššohat 3 Sálašvákki bátnedivššohat 4 Biežavákki bátnedivššohat 5 Sálnjárgga bátnedivššohat 6 Hansnesa bátnedivššohat 7 Vánddareaju johttidivššohat 8 Áisajoga bátnedivššohat 9 Bearddu bátnedivššohat 10 Vuotnasiidda bátnedivššohat 11 Eliasnjárgga bátnedivššohat 12 Finnsnesa bátnedivššohat 13 Ráisavuona bátnedivššohat 14 Hárštá bátnedivššohat 15 Kanebogena bátnedivššohat 16 Skániid bátnedivššohat 17 Ivvárstáđiid bátnedivššohat 18 Giehtavuona bátnedivššohat 19 Rivttága bátnedivššohat 20 Ráissa bátnedivššohat 21 Skiervvá bátnedivššohat 22 Ivgomuotkki bátnedivššohat 23 Háhta bátnedivššohat 24 Dálošvákki bátnedivššohat 25 Buvrovuona bátnedivššohat 26 Ártnihámmana johttidivššohat Davvi-Norggabátnedearvvašvuođabálvalusa 27 gelbbolašvuođaguovddáš , TkNN 28 TkNNa ossodat Finnsnesas 29 Universitehtabátnedivššohat 30 Åsgård buohcciidviesu bátnedivššohat 31 UDNa bátnedivššohat 32 Bátnedoavttirvákta 1 Ásahusat maid Romssa fylkkasuohkan eaiggáduššá Bátneklinihkat 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 27 27 27 28 29 30 31 32 1 Ásahusat ieža mearridit mo dan dahket . 1 Ásahusat geaidda Sámediggi juolluda stuorámus oasi doaibmadoarjagis ... 29 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 31 5.3.2 . 1 Ásahusat geaidda Sámediggi juolluda stuorámus oasi doaibmadoarjagis 1 Ásahusat galget viidáseappot : • 1 Ásahusat dál juo raporterejit prográmmadoaimma kultuvrralaš valljivuođa barggu , gehččiiddivššu ja bargiidpolitihka birra . 1 Ásahusat biebmodoallobarggus 1 Ásahusat Deanus : Boarrásiidruoktu Juovlavuonas ( 1914 ) , mánáidruoktu Hans Schanches Minne Guhkesnjárggas ( 1925 ) ja Deanodaga kapealla ( 1934 ) . 1 Ásahusas ii leat oktage bistevaš bargi . 1 Ásahusas doaimmahit guovttis kulturviessobargguid , mii čájeha ahte doaimmat čađahuvvojit dohkálaččat . 1 Ásahusain leat iešguđetlágan vuolggasajit eaige leat olle seamma guhkás iežaset proseassaiguin . 1 Ásahusain lea dattetge alddiset ovddasvástádus doalahit ja ovdánit ásahussan , ja hukset buriid ovttasbargovugiid sierranas oassálastiide . 1 Ásahusaid ektui eai stivre lágat nu ollu politihkkahábmema . 1 Ásahusaid bargosuorggit gullet máhtolašvuođabuvttadeapmái ja politihkkahábmemii sámi servodaga ja álgoálbmotservodaga ektui . 1 Ásahusa stivrajođiheaddji lea Liv Østmo . 1 Ásahusa dárbbuid diekkár gelbui galgá árvvoštallat ođđaorganiseremiid oktavuođas , go almmuha dakkár virggiid mat juo gávdnojit ja go ásaha ođđa virggiid . 1 Ásahus čađahuvvui dan mearrádusa geažil mii dahkkojuvvui fylkkadikkis geassemánus 2007 mas Rávesolbmuid strategiijaplána áigodahkii 2007 – 2012 mearriduvvui . 1 Ásahus masa prošeakta lea čadnon ( prošeakta masa ohcco doarjja galgá leat fágalaččat dahje hálddahuslaččat čadnon muhtin ásahussii , ja dat galgá boahtit ovdan ohcamis ) 1 Ásahus lea alit oahpu ja dutkama allaskuvla . 1 Ásahus galgá geahččalit soabahit bargoeallima beliid go beroštussoahpameahttunvuođat bohciidit , dat mearkkaša geahččalit oaččohit beliid dohkkehit dahje ođasmahttit tariffašiehtadusaid . 1 Ásahus Davveoarjesámi museasiida lea dál vuođđuduvvon . 1 Ásahit álgoálbmotprográmma kulturvuđot ealáhusovddideami várás . 1 Ásahit sorjjasmeahttun geahččalanbirrasa DGT-doaimma várás vai lasiha stáđisvuođa DGT-vuogádagain ja dáhkida dássedis áššebuvttadeami . 1 Ásahit rádjerasttideaddji máhttoprográmma man vuođul duođaštit sámi árbedieđu davviguovlluperspektiivvas . 1 Ásahit ovttasbarggu Mearradutkaninstituhta dutkanstašuvnnain mii lea Čuolovuonas . 1 Ásahit ovddidanjoavkku skuvlagirjerádjui Ulbmil ovddidit skuvlagirjeráju šaddat buorre oahppoarenain buot ohppiide ja resursaguovddážiin oahpaheddjiide , eaktuda nu ahte skuvlagirjerádju šaddá oktasaš ovddasvástádussan skuvllas . 1 Ásahit luonddugássa / biogássa guvllolaš distribušuvdnasystema , ja leat mielde oččodeamen geavaheddjiid baicce geavahit luonddugássa ja biogássa boaldámuššan . 1 Ásahit guovlulaš giliovdánahttinprográmmaid masa gullet gaskaoamit ealáhusovdáneami , birasdoaimmaid ja vuovdedoaimmaid váste . 1 Ásahit fágaforuma deaivvadanarenan Fágaforumas lea oktasaš deaivvandanarena buot skuvlagirjerádjobargiide joatkkaskuvllas . 1 Ásahit Eanadieđalaš diehtojuohkinvuogádaga mii geavahuvvo áššemeannudeapmái ja kulturmuittuid ja areálaplánaid hálddašeapmái 1 Ásaheapmi lea ovttasbargu gaskal Sámi allaskuvlla , boazodoalloguovddáža ja WRH . 1 Ásaheami ulbmiliin lea nannet diehtovuođu árvvoštallamis ja mearrideames ráđđádallamiid oktavuođas . 1 Ásaheami rájes 1933:s lea áibmomediafitnodat háhkan ollu organisatovrralaš ja journalisttalaš vásáhusaid ja gelbbolašvuođa . 1 Ásaheami duogáš lei váilevaš máhttu dearvvašvuođa ja sosiála dilálašvuođain ja váilevaš dutkojuvvon kvantitatiiva máhttu sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja eallindileguoski čuolbmačilgehusain . Eaktun bidjat johtui dakkár dutkamiid lei čađahit stuora ja ovddasteaddji dearvvašvuođa ja 1 Ásaheames ođđa NAV-kantuvrraid suohkaniin gos sápmelaččat ásset , de galgá sámi giela ja kul 2008– 2009 47 1 Ásahančoahkkimii ledje čoahkkanan badjel 50 sámi nuora Sállirii Romsii . 1 Ásahan dihte juohke boazoeaiggádii buoret plánenvejolašvuođa ja riektesihkarvuođa , de ferte láhka muitalit makkár vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat sis leat . 1 Ásaha sierra jorgalanbálvalusa regjeringen.no oktavuođas 1 Árvvusge sáhttá atnit vuođđun ahte siiddas iešalddis eai leat rievttálaš návccat / rievttálaš doaibmannávccat . 1 Árvvusatnin ja gierdilvuohta leat eará doahpagat mat čatnasit dása . 1 Árvvuid dállodoalloekonomiijas ja loaktima oktavuođas ássansaji válljedettiin ii sáhte mihtidit dienasaddi sisaboahtun , muhto servodatekonomalaččat das lea stuorra mearkkašupmi . 1 Árvvoštus 1 Árvvošteapmi Árvvošteapmi §§ 21 , 32 , 52 ja 57 mielde galgá dahkkot riekteárvvošteami bakte . 1 Árvvoštallojuvvot galgá leago dárbu vuođđudit fierpmádaga politiija- ja leansmánneetáhta bargiide , geain lea máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Árvvoštallojuvvot galget doaibmadoarjjaeavttut , doaibmadoarjjaortnega beaktu ja áššemeannudeapmi ja áššejohtu . 1 Árvvoštallojuvvo daid vásihusaid vuođul maid ovdal leat ožžon , ahte Interreg lea deaŧalaš oassi norgalaš guovlopolitihkas , erenoamážit rájiid rastásaš ovttasbarggus Sámis . 1 Árvvoštallojuvvo ahte Romssa suohkanis ain stuorru olmmošlohku maiddái čuovvovaš áigodagas , vaikko ii seamma meriiguin go 1990-logus . 1 Árvvoštallat čuovvolit Biebmogoalluslávdegotti guorahallama daid árvalusaid geažil mat dan gulaskuddama oktavuođas bohtet . 1 Árvvoštallat vuođđudit koordináhtordoaimma skuvlagirjerájuide Okta koordináhtor galgá bargat áŋgirit skuvlagirjerádjogažaldagain ja skuvlagirjerádjobargi lea oktavuođaolmmoš oahpahusetáhttii ja fylkkagirjerádjui . 1 Árvvoštallat sámegiela dili fylkkasuohkanis . 1 Árvvoštallat ovddasvástádusa iešguđege hálddašandásiid gaskkas dainna áigumušain ahte čađahit dárbbašlaš álkidemiid ja buoridemiid , dákko bakte árvvoštallat surggiid mas ovttasvástádusa gaskal NAV-kantuvrraid ja hálddašanovttadagaid berre muddet . 1 Árvvoštallat guovlojuohkima eanandoallopolitihkalaš gaskaomiin . 1 Árvvoštallat evttohusaid rievdadit dahje evttohit ođđa hálddašanortnegiid , lágaid ja mearrádusaid , dás galgá maiddái árvvoštallojuvvot galgá go meahcceláhka biddjojuvvot vuođđun . 1 Árvvoštallat evttohusa ásahit foandda mii veahke luottahuhttit gonagasreappá gávpeguovllu siskkobealde 1 Árvvoštallat eanandoallo- ja gilvvagárddedoallooahpu struktuvrra ja sisdoalu joatkkaskuvlla dásis , kártet fágaskuvlafálaldaga ja servodaga dárbbuid eanandoallo- ja biebmofágalaš ohppui fágaskuvllain . 1 Árvvoštallat eanandoallo- ja gilvvagárddebargioahpu struktuvrra ja sisdoalu joatkkaskuvlla dásis . 1 Árvvoštallat dárbbu nannejuvvon juridihkalaš gaskaomiide vai geahpida eanandoalu birasčuozahusaid vel eambbo . 1 Árvvoštallat dárbbašuvvogo gealboguovddáš meahcástanealáhusaid várás 1 Árvvoštallanreaiddu VUK geavahit buot skuvllat dán guovtti gielddas ja lea hui deaŧalaš oassi ovdánanságastallamiin . Dát gihpa láidesta ovdánanságastallama sisdollui . 1 Árvvoštallanraporttas danne árvaluvvo ahte njuovžilat geográfalaš ráddjema ášši árvvoštallojuvvo sierra . 1 Árvvoštallanraporta čájeha ahte almmolaš ásahusat maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket eai ollášuhte lága gáibádusaid ollásit . 1 Árvvoštallanraporta čájeha ahte almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gustojit , eai ollašuhte lága dievvasii . 1 Árvvoštallanraporta čájeha ahte almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket , eai ollásit ollašuhte lága gáibádusaid . 1 Árvvoštallanlávdegottis leat oktiibuot vihtta lahtu . 1 Árvvoštallanlávdegottis galgá leat vuđolaš áššedovdamuš sámegielas ja sámi giellabarggus sihke sámi kultuvrras ja servodateallimis . 1 Árvvoštallanlávdegotti mielas dagaha Máret Sárá viiddes áŋgiruššan sámegielain ahte son lea gelbbolaš Gollegiela bálkkašumi vuoiti . 1 Árvvoštallanlávdegoddi čilge manne Máret Sárá guovttos Lajla Mattsson Maggain oažžuba jagi 2010 Gollagiela bálkkašumi : 1 Árvvoštallanlávdegoddi válljejuvvo juohke njealját jagi . 1 Árvvoštallanlávdegoddi nammada ságajođiheaddji . 1 Árvvoštallanláhkaásahusa nuppástuhttin Láhkaásahusa nuppástuhttin oahpahuslága kapihttalii 17 – gáibádusat almmustahttit seamma girjjiid moatti gillii ( paraleallaalmmuhusat ) Regionála dutkanfoanddat 1 Árvvoštallan čájeha viidáset ahte prošeavttat eai leat váikkuhan dasa ahte ovddasvástideddjiid gaskkas bajit dásiin lea šaddan eanet fokus sámi buhcciid dárbbuide . 1 Árvvoštallan čájeha maiddái ahte Sámedikkis lea buoridanmunni bagadallama , prošeavttaid lagat čuovvoleami ja buoret dárkkisteami máksimiid oktavuođas . 1 Árvvoštallan čájeha maid ahte julev- ja lullisámi guovlluin eai leat prošeavttat váikkuhan dasa ahte lea šaddan stuorit ipmárdus dearvvašvuođabálvalusaid ovdáneapmái mat váldet vuhtii sámi giela ja kultuvrra . 1 Árvvoštallan čájeha dasto vel ahte lea vejolaš eahpidit ahte sámelága giellanjuolggadusat eai doarvái bures ollašuhte daid gáibádusaid maid eurohpalaš lihttu bidjá guovlo- ja unnitlohkogielaid hárrái . 1 Árvvoštallan čájeha ahte vuovdinboahtu lea lassánan 117 721 ruvnnus jagis 2005 183 903 ruvdnui jagis 2008. - Mii leat duhtavaččat dáinna ovdánemiin . 1 Árvvoštallan čájeha ahte ruđat leat geavahuvvon ollu doaibmabijuide mat leat vuolggahan stuorra áŋgiruššama sámi kultureallimis . 1 Árvvoštallan čájeha ahte prošeavttain maid Sámediggi lea dorjon lea leamaš stuora ávki máhttui ja ipmárdussii sámi kultuvrra ja giela birra dearvvašvuođabálvalusas . 1 Árvvoštallan čájeha ahte njaid iešguđet skuvllaide fylkkas . skuvllat mat leat ožžon prošeaktadoarjaga , maiddái maŋŋá leat čađahan erenoamáš áŋgiruššamiid reálafágaiguin . 1 Árvvoštallan čájeha ahte mii leat lihkostuvvamin , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Árvvoštallan čájeha ahte dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid gaskkas ipmárdus lea lassánan dasa ahte sámi giella- ja kulturipmárdus lea dehálaš go deaivvada sámi buhcciiguin . 1 Árvvoštallan geahčada mo váikkuhangaskaoamit leat geavahuvvon , ja mo doarjjaortnega ohccit árvvoštallet Sámedikki bálvalusa bagadallama ja áššemeannudeami oktavuođas . 1 Árvvoštallan galgá geavahuvvot vuođđun fága- ja diibmojuohkima vejolaš rievdadusaide ja oahppoplánaid oktiiordnemii ja heiveheapmái . 1 Árvvoštallamis sámelága giellanjuolggadusaid Sámelága giellanjuolggadusat lea árvvoštallojuvvon 2007 . 1 Árvvoštallamis leatgo gáibádusat dološ áiggi rájes geavaheapmái devdojuvvon , atná Alimusriekti vuođđun ahte galgá adnojuvvot deasta erenoamáš dilálašvuođain mat leat boazodoalus . 1 Árvvoštallamis galgá mearkkašahtti mahttái deattuhit deastta sámi kultuvrras , boazodoalus , meah cásteames , ealáhusdoaimmaheames ja servodateal limis . 1 Árvvoštallamii 1 Árvvoštallamat dáhpáhuvvet ovttasbarggus Sámedikkiin ja guoskevaš organisašuvnnaiguin / institušuvnnaiguin . 1 Árvvoštallama čađahii Sámi instituhtta Kultur- ja girkodepartemeantta ovddas . 1 Árvvoštallama ulbmil lea oažžut systemáhtalaš dieđuid gos sii leat strategalaš plána ulbmiliid ja strategiijaid ektui . 1 Árvvoštallama dat áigu čađahit ráđđádaladettiinis Sámedikkiin . 1 Árvvoštallama boađus mearrida viidáset barggu FYSAK Troms:in . 1 Árvvoštallam lea álggahuvvon ja gárvvistuvvo plána mielde ovdal 01.03.10. 2.10.3.4 Duoji čálgoortnegat Doarjjaortnega mihttomearri – Bisuhit bargonávccalaš duojáriid čálgoortnegiid 1 Árvvoštalaimet steinerskuvlla , montessoriskuvlla ja risttalaš skuvlla . 1 Árvvoštaladettiin galgá earenoamážiid vuhtiiváldit sámi kultuvrra , boazodoalu , ealáhusdoaimma ja servodateallima . 1 Árvvoštaladettiin bággolonisteami mieđáhusa de galgá maiddái deattuhit ahte leago ohcci guorahallan gávdnostumi . 1 Árvvoštaladettiin ahte galgá go mieđihit doaibmalobi , de galgá maiddái árvvoštallat ja deattuhit dan ahte leago ohccis dohkálaš máhtolašvuohta roggat gávdnostumi . 1 Árvvolaš vásáhusat 1 Árvosátnelistu lei Henrik Arilda ohcamušas Finnefondii . 1 Árvosánit leat jámma buorit , muhto muhtin ohppiide lea sensora namuhan ahte dain ohppiin ferte leamaš beare heajos duogáš davvisámegielas ahte dáidda livččii sáhttán addit rievttalaš árvvoštallama . 1 Árvohákanprográmma 1 Árvohákan ja ođđahutkan davvi ealáhusain searvada teknologiija , servodaga ja ealáhuseallima . 1 Árvoháhkanvejolašvuođat máttasámi guovlluin 1 Árvoháhkanprográmmii berre maiddái fárrui ahte duodji galgá šaddat ealáhussan , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 1 Árvoháhkanprográmmas juolluduvvojedje oktiibuot 1 298 000 ruvnno doarjagat lotnolasealáhusaide ja sámi mátkkoštusealáhusaide . 1 Árvoháhkanprográmma ulbmil sáhttá ea.ea. leat doarjut doaibmabijuid mat ođastit ja ovdánahttet jávrreguollebivddu , luossabivddu , vuotnaguolásteami ja boazodoalloturismma . 1 Árvoháhkanprográmma sáhttá bajidit eanandoalu árvoháhkama sihke buvttadeami dásis ja náláštuhttima dásis nugo meieriijain ja njuovahagain . 1 Árvoháhkanprográmma mii doahttala eará vuođđoealáhusaid , ja dat rádjeearut mat bohciidit eará ealáhusaid lotnolasdoaimmain , šaddet mearrideaddjin Sámedikki barggu dáfus bisuhit ja ovddidit sámi guovlluid barggolašvuođa ja ássama . 1 Árvoháhkanprográmma . . . . . . . . . . Njávdáma ortodoksa hávdesadji 1 Árvobuvttadeapmi eanandoalus Norsk Institutt for landbruksøkonomisk forskning ( NILF ) ráhkada jahkásaš doaibmaguorahallamiid eanandoalus . 1 Árvobuvttadanprográmma sámi eanandoalu váste 1 Árvlsus hilgojuvvui 15 jiena vuostá . 1 Árvideamis sámi buohccit , nu go eará buohccit , álo ohcet dan buot buoremus dálkkodanveahki mii gávdnoš áiggis áigái . 1 Árvaluvvon sámi jienastuslohku galgá gárvánit suoidnemánu 24. beai vái . 1 Árvaluvvon sámi jienastuslohku 1 Árvaluvvon rádji lea 67 kilo vai šaddá dat seamma deaddorádji mii boazodoallošiehtadusa ekonomalaš váikkuhangaskaomiin lea . 1 Árvaluvvon ođđa láhka nationála unnitloguid ja unnitlohkogielaid birra Ruoŧas Ruoŧŧilaš ráđđehus lea ođđajagemánu 29. b. 2009 geigen Láhkaráđđái ođđa árvaluvvon lága nationála unnitloguid ja unnitlohkogielaid birra . 1 Árvaluvvon njuolggadusain orohatstivrra birra lea eaktuduvvon ahte buot geassesiiddain ( geasseorohagain ) galgá leat stivrasadji . 1 Árvaluvvon lea ahte sámi prográmmaárvalusat biddjojuvvojit daidda šiehtadallamiidda mat šaddet leat EU-kommišuvnnain . 1 Árvaluvvon lasáhus Sámediggái , mii lea nu movt stuorradiggedieđáhus sámepolitihka birra dovddaha , nanne Sámedikki vejolašvuođa seailluhit ja ovdánahttit sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Árvaluvvon Njávdánjoga guolástusstivrras berre leat dakkár čoahkádus mii vuhtii váldá Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa prinsihpaid . 1 Árvaluvvojit maiddái njuolggadusat orohatkássa ja orohaga boazodoallofoandda ja dáid ruđaid dárkkisteami birra , geahča §§ 8 – 5 , 8 – 6 ja 8 – 7 . 1 Árvaluvvojit 100 miljon ruvnnu ođđa doarjjaortnegii mii doarju birasteknologiijaáŋgiruššama , ja Birasgáhttendepartemeantta bušeahta juolludeamit árvaluvvojit lassánit lagabui 370 miljon ruvnnuin arvat birasdoaibmabijuide Norggas , ee. kulturmuittuide , luonddušláddjiivuođa seailluheapmái ja olggustallamii . 1 Árvaluvvo ásahit válddi addit bággensáhku , mii lea ekonomalaš váikkuhandoaibma man bokte bágge doahttalit gohččosa . 1 Árvaluvvo mearrádus divada birra guohtungeavaheami njuolggadusaid rihkkuma ovddas , geahča § 13 – 4 . 1 Árvaluvvo maiddái váldi mearridit sáhkkocelkosa , mii lea gohčus čuovvut ovdalis mearriduvvon gohččosa , geahča § 13 – 5 . 1 Árvaluvvo alla dássi GIEKa ja Innovašuvdna Norgga loatna- ja dáhkádusrámaide maiddái jahkái 2010 . 1 Árvaluvvo ahte orgánat main lea váldi dahkat bággenmearrádusaid maiddái galget nammarievttis sáhttit gáibidit bággočađaheami bággočađahanlága § 13 – 14 mielde . 1 Árvaluvvo ahte Boazodoallohálddahus dahje Boazopolitiijat galget bearráigeahču fuolahit . 1 Árvalussii mii lea Finnmárkku eananhálddašeami hárrái , gullet maid eatnanvuoláš resurssat . 1 Árvalusat láhkarievdadusaide leat huksejuvvon ovtta áššedovdelávdegotti ráhkadan raportta ala . Sámediggi lei nammadan áššedovdelávdegotti ovttasbargguin departemeanttain . 1 Árvalusat gálggašedje leat min hálddus ovdal ođđajagimánu 09. beaivve 2010 . 1 Árvalusas čuoččuhuvvo ahte maŋimuš áiggiid lea vuhttojuvvon dakkár sodju , ahte báikkálaš ja guovlulaš orgánat eai doarvái doarjjo sámi kulturovdáneami , ja ahte " ... ovddasvástádusa duvdet stáhtii iežaset oasi dovddakeahttá ... " s. 8 ) . 1 Árvalusas čujuhuvvo Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejovkui ( NOU 1997:5 ) , mii nanne ahte sámit leat vealtameahttumit Finnmárkku muhtun osiid eaiggádat . 1 Árvalusas leat čuovvovaš váldooasit sámegiela hárrái : Sámegiela , meänkieli ja suomagiela hálddašanguovlu galgá viiddiduvvot . 1 Árvalusas lea váldojuvvon ovdan statistihkaid ja dutkama váilun dásseárvohástalusaid ektui sámi servodagas , sámi nissonolbmuid dearvvašvuođas ja sámi nissonolbmuid birra vuođđoealáhusain . 1 Árvalusas ii leat eaktuduvvon ahte siidastivra galgá leat bákkolaš , gč. árvalusa § 8 – 11 . 1 Árvalusas gessojuvvojit ovdan ollu momeanttat maid joatkimis lea riekta čuovvulit , ja masa joavku muhtun spiehkastagain guorrasa . 1 Árvalusas danne dorjojuvvo dat jurdda , ahte vihtta finnmárkolaš gieldda galget jo álggos gullat Sámi eananhálddašeapmái . 1 Árvalusas daddjojuvvo ahte dat mearkkaša dan ahte dalle ii sáhte Sámediggi miehtat daidda doaimmaide ge , maid láhkaevttohus geahččala muddet . 1 Árvalusas celkojuvvo dattetge ahte SVL barggus lea stuorra váili dat go sámi boaresvirot vuoigatvuođat eai leat čielggaduvvon . 1 Árvalusas celkojuvvo ahte riikkaviidosaš priváhta organisašuvnnaid vejolašvuođa láigohit meahcceriggodagaid geavaheami , berre ráddjejuvvot . 1 Árvalusas Sámediggeráđđi čuoččuha vuot dán oasis ahte dainnago sámi eaiggáduššan- geavahan- ja háldovuoigatvuođat leat dihtosis viidát Finnmárkkus , ja go dát lea sámi guovlu , de ii leat vejolaš ásahit " ... rievttalaš ja dohkálaš hálddašanortnegiid mieđitkeahttá sámi organisašuvnnaide mearrideaddji váikkuhanválddi ja bearráigeahču sihke ieš hálddahusa ja hálddašanorgánaid nammadeami badjelii . " 1 Árvalusas S. nr. 301 ( 1996-97 ) , 7. siiddus čujuha komitea ahte Norgga ILO-konvenšuvnna nr. 169 ratifiseren ja dat duohtavuohta ahte Norga dan bokte lea geatnegahtton suodjalit ja láhčit dilálašvuođaid sámi álbmoga ja kultuvrra ávnnaslaš eavttuide , erenoamážit lea boazodoallu ja mearrasámi eanadoallu masa maiddái sávzadoallu ge gullá namuhuvvon . 1 Árvalusas S nr. 145 ( 1997-98 ) , lea Stuorradikki gieldakomitéa mearkkašumistis Sd. dieđáhussii nr. 41 ( 1996-97 ) ja Sd. dieđáhussii nr. 18 ( 1997-98 ) Norgga sámepolitihka birra , eanetlohku mii lea vuolgán Bargiidbellodagas , Kristtalaš álbmotbellodagas , Guovddášbellodagas ja Sosialisttalaš gurutbellodagas dadjan ahte « . 1 Árvalusain lea okta dat , ahte galgá huksejuvvot oktasaš dutkan- , fága- ja resursaguovddáš sámegielaid várás . 1 Árvalusa ulbmil lea addit báŋkkuide stuorát sihkkarvuođa sin guhkesáigásaš ruhtademiid ovdii , ja lávdadit soahpamušaid ja daid heaitimiid máŋgga áigodahkii . 1 Árvalusa sániid mielde " ... vuođđudeaddji vuoigatvuođaáššiid váillálaš čielggadeapmi lea erenoamán heivemeahttun ja vahátlaš sámi beroštumiide . " ( s. 26 ) . 1 Árvalusa lea , ahte gielddat galget hálddašit meahcceresurssaid , ja maiddái juogadit govttolaččat gieldda ássiid ja eará geavaheddjiid gaskka . 1 Árvalusa duogážiin lea ahte maŋimus jagi duohta bálkáovdáneapmi sáhttá rievdat maŋŋil go oadjočielggadeapmi lea gárvvis ja ođđa vuođđosupmi mearriduvvon . 1 Árvalus čoahkkinjođihangotti árvalussii : 1 Árvalus vástida dálá lága § 8 b resursadivada birra . 1 Árvalus unnida opmodatvearu buohkanassii 760 miljon ruvnnuin , ja unnit go 120000 olbmo dárbbašit máksit opmodatvearu , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Árvalus sáddejuvvo dál raportan Durbana dálkkádatkonferánsii ( COP-17 ) , mas dan digaštallet viidáseappot ja vejolaččat dohkkehit . 1 Árvalus siskkilda máŋggalágan vuoigatvuođadilálašvuođaid , Finnmárkku hálddaheami ja areálasuodjaleami , ja evttohusaid riikka olles árbevirolaš sámi guovllu areálasuodjaleami birra . 1 Árvalus ođđa neahttasiidui Acos 1 Árvalus olles lávdegottis : NSR:a sámediggejoavku ; Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Rannveig Nilssen , John Harald Skum , Guovddášbellodaga sámediggejoavku ; Jon Erland Balto , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Anders Urheim , Henrik Eriksen , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodagat ; Per Arnesen . 1 Árvalus olles lávdegottis : NSR sámediggejoavku ; Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Rannveig Nilssen , John Harald Skum , Guovddášbellodaga sámediggejoavku ; Jon Erland Balto , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Anders Urheim , Henrik Eriksen , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodagat ; Per Arnesen . 1 Árvalus mielddisbuktá 200 miljovnna lasáhusa 2010 salderejuvvon bušeahta ektui . 1 Árvalus lea viiddis kompromissa ovdánahttin- ja industriijariikkaid gaskka , ja árvalusa dohkkehedje buot riikkat earret Saudi-Arábia ja USA. 1 Árvalus lea Sámedikki mielas bearehaga gáidan evttohusas mii ovdanboahtá bargojoavku raportas Sámedikki formálalaš sajádat ja bušeahttaprosedyrat . 1 Árvalus galgá leat joavdan árvvoštallanlávdegoddái ovdal čakčamánu 1. b. 2010 . 1 Árvalus evttohii ollu váldočuoggáid nannen dihtii sámegiela ja - kultuvrra . 1 Árvalus cealká maid ahte sámi álbmoga vuoigatvuođaid vuođđun galgá leat sámiid eaiggátvuohta dáidda guovlluide , ja ahte earát galget dohkkehit dáid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid . 1 Árvalus addá fitnodagaide gaskaboddasaš vejolašvuođa máhcahit vuollebáhcagiid mat leat gitta 5 miljon ruvnnu sturrosaččat . 1 Árvalus addojuvvui 1892s , ja dan vuđolaš barggu ja lahkavuođa vuođul guoskevaš čuolbmabidjamiidda lea dasa biddjojuvvon stuorra deaddu . 1 Árvalus S nr. 145 ( 1997-98 ) ( ovddal sáddejuvvon ) 1 Árvalus NSR:a sámediggejoavku , Guovdášbellodaga sámediggejoavku , Bargiidbellodaga sámediggejoavku , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodat háliidit mearkkašit : 1 Árvalus NSR sámediggejoavku , Guovdášbellodaga sámediggejoavku , Bargiidbellodaga sámediggejoavku , Johttisápmelaččaidlistu ja Olgešbellodat háliidit mearkkašit : 1 Árvalus Johttisámpelaččaidlisttas / Olgešbellodagas 1 Árvalus : 1 Árvalus 9 , áirras Olaf Eliassen , NSR:a ovttasbargojoavku : 1 Árvalus 9 , áirras Olaf Eliassen , NSR ovttasbargojoavku : 1 Árvalus 8 , áirras Jon Erland Balto ja áirras Jánoš Trosten , NSR:a ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat : 1 Árvalus 8 , áirras Jon Erland Balto ja áirras Jánoš Trosten , NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat : 1 Árvalus 7 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Árvalus 7 , áirras Ove Johnsen , SVL 1 Árvalus 4 gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Árvalus 4 , NSR , BB , GB ja Friija joavkku oktasaš árvalus : 1 Árvalus 2009 1 Árvalus 2 vuosttaš oassi mearriduvvui ovtta jiena vuostá . 1 Árvalus 2 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Árvalus 2 : Áirras Terje Tretnes , Sámeálbmot Bellodat 1 Árvalus 2 , áirras Isak Mathis O. Hætta , Friijajoavku 1 Árvalus 2 , nubbi oassi mearriduvvui 11 jiena vuostá , maid Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti § 11 árvalus oaččui . 1 Árvalus 1 sáddejuvvo čoahkkinjođihangoddái . 1 Árvalus 1 oktan čoahkkinjođihangotti árvalusain earret § 11 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Árvalus 1 : Lávdegotti árvalus , lahtuin Bargiidbellodaga sámediggejoavku , Jørn Are Gaski ja NSR sámediggejoavku , Ole Henrik Magga . 1 Árvalus 1 , čuo. 7 ja 8 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Árvalus 1 , áirras Egil Olli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku 1 Árvalus 1 , vuosttaš oassi hilgojuvvui 24 jienain . 1 Árvalus 1 , nubbi oassi hilgojuvvui 22 jienain . 1 Árvalus . 1 Árvalit maid unnit seastimiid sierra departemeanttaid surggiin . 1 Árv . S 145 ( 1997-98 ) 1 Ártegis olmmái 1 Ártegeamos lei ahte dán oahppis ii lean sámi duogáš , son lei rivgonieida . 1 Árta lea jáhkkit ahte stipeandaortnet arvvosmahttá eambbo nuoraid ohcat ovdaskuvlaoahpoeaddjeohppui . 1 Árravuođđosuopma lea váldán loatnasániid baltalaš gielain omd. luossa ja suoldni . 1 Árrat juo mearridin ahte áiggun oahpaheaddjin šaddat . 1 Árrat iđđedis mun rahpen skuvlaolgouvssa . 1 Árrat iđit ovdalgo oktage eará lihkai finaime oahppamen sáimmaid ja doppe aitto lei stuorra hávga , ean goabbáge lean guollebivdit , muhto nagodeimme hávgga goddit ja gálgat . 1 Árrat fuomášin ahte Skuvvanvárri lei namahuvvon máŋgga boares girjjis . 1 Árranis mii lea julevsámi guovddáš lea ovddasvástádus álggahit doaimma . 1 Árranis leat 20 bargi juogaduvvon doaimmaide nugo musea , giellaoahpahus , sámi mánáidgárdi , dutkan ja duođašteapmi . 1 Árran oaččui 2008:s 1 492 000 ruvnno njuolgga doarjaga kulturviessodoibmii . 1 Árran lea vuođđudus maid almmolaš orgánat leat ásahan . 1 Árran julevsámij guovdátsja álggaheapmi lea dagahan positiiva oalgeváikkuhusaid guvlui . 1 Árran julevsámij guovdásj Ájluovtas Divttasvuona suohkanis ásahuvvon suoidnanánu 30.6. 1994 , lea váldodahkamuššan hálddahit julevsámi giela ja kulturárbbi . 1 Árran julevsámi guovddážis lea stivra mas leat vihtta olbmo . 1 Árran julev sámi guovddážis lea dan lassin giellaossodat , ja dat láigoha lanjaid NRK:ii , Sámediggái ja Bådoddjo allaskuvlii . 1 Árran Julevsámi guovddáš lea geigen Plána museadoaimmaid ásaheapmái Bihtánsámi guovllus , Várdobáiki sámi guovddáš lea geigen Plána museadoaimmaid ásaheapmái Várdobáiki sámi guovddážis- museadoaimmat márkosámi guovllus ja Lofuohtas ja Viestterállasis , ja Ája sámi guovddáš lea geigen Plána sámi museadoaimmain davit Gaska- Romssas ja Davvi- Romssas . 1 Árran Julevsámi guovddáš lea bargováldi ja barggus lea 3 milj. ruvnno ekonomalaš rámma . 1 Árran Julevsáme guovdáš 31.05.99 reive Sámediggái 1 Árran Julevsáme Guovdásj , Divttasvuotna Sámi Dáiddaguovddáš , Kárášjohka Ája Samisk Senter , Gáivuotna Sjøsamisk kompetansesenter , Billávuotna Sijti Jarnge , Arborde Várdobáiki , Evenášši / Skánit Gamtofta , Ráisavuotna Bihttámsámi viessu Sámi viessu Oslos Vilgesvárri Lásságámmi Sámi viessu Saččas a ) 1 Árran Guhkesjávrris , Ráisduoddaris Ingvild Larsen 1 Árran - julevsáme guovdásj bovde buot ohppiid geat lohket julevsámegiela skuvlajagi 2010-2011 , ohppiidvahkkui / giellavahkui . 1 Árra ja oahpes ovdamearka oarje-eurohpalaš giellaealáskahttimis lea dattetge riika mii daid áiggiid lei geafes stáhta . 1 Árra giellaoahpaheapmi lea buoremus vuohki ovddidit máŋggagielalašvuođa . 1 Árpput mat hábmejit ohppiid identitehta leat girjjagat ja rašit . 1 Árppohis govdafierpmádat ja 3 G geavahuvvojit eambbo Norggas go dat mii lea gaskamearri EUs . 1 Árktis lea čoavddaguovlu , go erenoamážit dán guovllu áitet lulit guovlluid nuoskkideamit , mat čoagganit dasa . 1 Árktalaš ráđđi lea áidna guovlulaš ovttasbargoorgána , mas leat mielde buot dat gávcci árktalaš riikka : vihtta davviriikka , USA , Kanada ja Ruošša . 1 Árktalaš ráđđi , mii lea ráđđehusa ovttasbargoorgána , lea ásahuvvon ovddidit ovttasbarggu , oktiiordnema ja ovttasdoaibmama oktasaš áššiin , erenoamážit áššiin nugo ceavzilis ovdáneapmi ja birasgáhtten . 1 Árktalaš ráđi bargu 1 Árktalaš riikkaid formaliserejuvvon ovttasbargu lea oalle ođas . 1 Árktalaš parlamentáralaččaid konferánsa lágiduvvo juohke nuppi jagi . 1 Árktalaš parlamentáralaš konferánsa dollojuvvo juohke nuppi jagi . 1 Árktalaš ovttasbargui gullá maiddái ovttasbargu parlamentáralaš čoahkkimiid gaskka , árktalaš parlamentáralaš konferánssas , árktalaš riikkain . 1 Árktalaš ovttasbargui gullá maiddái ovttasbargu parlamentarihkkáriid čoahkkimiid gaskka árktalaš stáhtain . 1 Árktalaš ovttasbargu . . . . . . . . . . . . 1 Árktalaš ovttasbargu , Barents-ovttasbargu , Norgga bilaterála bargu eará árktalaš stáhtaid ektui , EO davveguovlluid dimenšuvdna ja árktalaš luŋká , Davvekalohttabargu ja dat bargu maid Northern Forum dahká , leat mielde . 1 Árktalaš guovlluid hálddašeami ja geavaheami birra ságastallojuvvo alla politihkalaš dásis . 1 Árktalaš guovlluid eanadoalus leat hástalusat go šaddanáigodat lea oanehaš , muhto seammás ii leat nu stuorra dárbu geavahit šaddosuodjalanávdnasiid árktalaš dálkkádaga geažil . 1 Árktalaš birasgáhttenprográmma ( AMAP ) 1 Árktalaš Ráđđi lea áidna regionála ovttasbargoorgána mas buot gávcci árktalaš riikka leat mielde ; vihtta davviriikka , USA , Kanada ja Ruošša . 1 Árktalaš Ráđđi galgá ovddidit ovttasbarggu ja oktiiordnema gaskal árktalaš riikkaid dakkár áššiin mat gullet árktalaš guovlluide . 1 Árktalaš Ráđis leat vihtta prográmma , maid juohke prográmma bargojuogus hálddaša . 1 Árktalaš Ráđi álgoálbmotčállingoddi lea Københámmanis ja lea ásahuvvon veahkehit bistevaš oassálastiid fágalaččat ja geavatlaččat daid oassálastima oktavuođas Árktalaš Ráđđái . 1 Árktalaš Ráđi erenoamáš dovdomearka lea ahte buot davviguovllu álgoálbmotorganisašuvnnat sáhttet oažžut stáhtusa bistevaš oassálastin . 1 Árjjáláš almmolaš váikkuhangaskaoapmeatnu , erenoamážit dakkár mii čatnasa smávit sámi joavkkuide , veahkeha nannet sámi servodaga kultuvrralaš máŋggadáfotvuođa . 1 Árjjálaš dagut stáhta bealis sáhttet máŋgii leat dárbbašlaččat divvut vahágiid mat kultuvrii ja gillii leat dagahuvvon , ja dahkat vuđđosa gielalaš ja kultuvrralaš ođđasisvirkkosmahttimii . 1 Árjjalaččat bargojuvvo geahpedit goluid ja beavttálmahttit doaimmasdoallama ja ortnegisdoallama nu ahte ruđat galget guhkibui ollit . 1 Árjjalaš váikkuhangaskaoapmegeavahemiin galgá oahpahus mánáidgárddiin ja skuvllain láhčit vuođu máhtto- ja gelbbolašvuođahuksemii sámi servodagain . 1 Árjjalaš oassálastin mearkkaša maiddái viidásetovddidit otná ovttasbarggu daid ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin , riikkagottálaččat ja riikkaidgaskasaččat , mat barget eamiálbmotáššiiguin , ja leat gearggus álggahit ovttasbarggu ođđa oassálastiiguin . 1 Árjjalaš bargguin kulturmuittuiguin ja kulturbirrasiiguin duođašta Sámediggi sámi historjjá sápmelaččaid iežaset eavttuid vuođul . 1 Árjabidjamiid galgá viidáset ovdánahttit vai muorrageavaheapmi lassána , ja go šaddá eanet jearru vuovddi álgoávdnasiidda , de galgá láhčit dili eambbo muorračuollamiidda ja vuovdebiomássaid viežžamii . 1 Árja daid mihttomeriid ektui čilgejuvvojit doaibmabidjooasis , maid fylkkaráđđi árvvostallá ođđasit juohke jagi . 1 Árja Láilá Susanne Vars bokte Láhpoluoppal 9520 GUOVDAGEAIDNU / KAUTOKEINO Gulahallii : Láila Susanne Vars Guovddášbellodat Senterpartiet P.b. . 1191 Sentrum 0107 OSLO Gulahallii : Ivar Egeberg Norgga Bargiidbellodat Vuona Baarggijbelludahka Nøørjen Barkijebielien partije Det norske Arbeiderparti Youngstorget 2 A 0181 OSLO Gulahallii : Rune Solenes Opstad Norgga Sámiid Riikasearvi Vuona Sámij Rijkasiebrre Nøørjen Samiej Rijhkesiebrie Norske Samers Riksforbund Postboks 173 9521 GUOVDAGEAIDNU / KAUTOKEINO Gulahallii : Thomas Erlend Myrnes Nygård Olgešbellodat Høyre Stortingsgata 20 0161 OSLO Gulahallii : Kjell Reinsfeldt Ovddádusbellodat Fremskrittspartiet Karl Johans gate 25 0159 OSLO Gulahallii : Geir Almåsvold Mo Sámeálbmot Bellodat Samefolkets Parti Postboks 157 9730 KÁRÁŠJOHKA / KARASJOK Gulahallii : Birger Nymo Sámi Álbmotlihttu Sáme Álmmuklihtto Saemiej Åålmegesibrie Samenes Folkeforbund samepolitiske enhet Nordmoveien 236 8530 BJERKVIK Gulahallii : Odd-Roar Strømme Sosialisttalaš Gurutbellodat Sosialistisk Venstreparti Akersgata 35 0158 OSLO Gulahallii : Edle Daasvand 1 Árdnahámmana bátnedivššohat 1 Árdna sáddejuvvo okte mánus , ja dat maiddái bistá 15 minuhta . 1 Árbevuoigatvuođaláhka guoská boarrásepmosa vuosttasvuoigatvuhtii , ja dat ii čuovo min árbevieru . 1 Árbevuoigatvuođaláhka guoská boarrasepmosa vuosttasvuoigatvuhtii , ja dat ii čuovo min árbevieru . 1 Árbeviroláš sámi mearkabeaivi . 1 Árbevirolaččat leat eanandoalu , guolásteami , meahcásteami ja duoji buvttadeapmi , ja daid lotnolas buvttadeapmi , leamaš vuođđun ássamii ja barggolašvuhtii . 1 Árbevirolaččat lea sámi vuovdedoalu dovdomearkan leamaš várrugas čuollamat go lávejit váldit boaldinmuoraid , huksenávdnasiid ja čuolddaid lávvo- ja goahtehuksemii . 1 Árbevirolaččat lea sámi guovlluin leamaš ealáhusdoaibma mii lea vuođđuduvvan vuođđobuvttadeapmái ( guolásteapmái , meahcásteapmái , boazodollui ja eanadollui ) . 1 Árbevirolaččat lea sámi eanandoallu buvttadan máŋggalágan buktagiid iežas atnui . 1 Árbevirolaččat lea boazodoallu adnon oktasaš , kollektiiva , vuoigatvuohtan . 1 Árbevirolaččat eai leat oahpahusvuogádagat addán ohppiide máhtu sámi kultuvrra birra . 1 Árbevirolaš ávkkástallamis ii leat dattetge seamma mearkkašupmi mii das lei ovtta dahje guovtti sohkabuolvva ovdal min , erenoamážit guoská dát sidjiide geat leat válljen fárret eret gilážiin ja guovlluin , ja nie sis ii šat leat beaivválaš luonddudállodoallu . 1 Árbevirolaš sámi ássanguovlu Norggas fatná Elgå rájes Hedmarkas gitta Finnmárkui davvin , ja dan álbmot lea heterogena ja bieđggus . 1 Árbevirolaš sámi symbolaid ii galgga leat lobálaš geavahit sámiid mieđiheami haga , ja dat galget duššefal geavahuvvot dakkár ulbmiliidda maid sámit ieža dohkkehit . 1 Árbevirolaš sámi ealáhusvuogit nugo boazodoallu ja lotnolasealáhusat dárbbašit garrasit geavahit stuorra areálaid . 1 Árbevirolaš sámi ealáhusvuogit nugo boazodoallu , eanadoallu ja lotnolasealáhusat dárbbašit garrasit geavahit stuorra areálaid . 1 Árbevirolaš sámi ealáhusvuogit eaktudit stuorra eanaviidodagaid viiddis geavaheami . 1 Árbevirolaš sámi ealáhusat , ee. duodji , boazodoallu , guolásteapmi ja meahcásteapmi leat lagas oktavuođas luondduin . 1 Árbevirolaš sámi ealáhusaid leahkinvuođu ferte sihkkarastit seammás go daidda láhččojuvvo sadji ovddideapmái . 1 Árbevirolaš riekti guolástussii lágašguovlluin ferte sihkkarastojuvvot . 1 Árbevirolaš reahkaindustriija Romssas lea garrasit geahpeduvvon danne go ii leat gánnáhahtti , earret eará go lieggačáhcereahkaid fálaldagat leat lassánan . 1 Árbevirolaš máhtu lea dehálaš bisuhit ja duođaštit go galgá bisuhit ja ovdánahttit sámi kultuvrra . 1 Árbevirolaš máhtu fievrredeapmi buolvvas bulvii lea guovddážis . 1 Árbevirolaš máhtu fievrredeapmi buolvvas bulvii lea deaŧalaš . 1 Árbevirolaš máhttu váldooasis deattuhuvvo ovdánahttit giela mii guoská árbevirolaš doabageavaheapmái ja dadjanvugiide . 1 Árbevirolaš lágideaddjiindustriija , erenomážit skiipahuksehat- ja inšenearadoaimmaid , guhkesáigge váldohástalus lea heivehit iežaset boahtteáigge petroleumindustriija gávpemárkaniidda mas leat oñña huksenčovdosat ja oñña teknologiija . 1 Árbevirolaš lotnolasealáhusaid ovddideapmi ja ođasmahttin 1 Árbevirolaš juoiggus gal ii ollu heivehuvvon eará musihkkainstrumeanttaiguin , muhto ođđaáigásaš juoigama geavahit ollugat musihka oassin buot vugiin ; rockas , viisalávlumis , dánsamusihkas . 1 Árbevirolaš ja ođđamállet lotnolasealáhusat leat guovddážis sámi guovlluid ealáhusovdánahttimis . 1 Árbevirolaš gálvvut 1 Árbevirolaš gilli 1 Árbevirolaš eanadoalu bokte sámi guovlluin , lea meahcceeatnamiid ávkkástallat šibihiide guhkit áiggi árbevierru . 1 Árbevirolaš ealáhusbargu galgá sihkkarastojuvvot ja ođđa ealáhusaide addojuvvojit ovdánanvejolašvuođat . 1 Árbevirolaš ealáhusbargu ferte sihkkarastojuvvot ja viidáset ovddiduvvot , ja ođđa ealáhusaide fertejit addojuvvot ovdánanvejolašvuođat . 1 Árbevirolaš dutkan vásiha ollu váttisvuođaid ja deaivvada ehtalaš bahkadasaiguin . 1 Árbevirolaš deatnulaš ii leat goassige leamaš dakkár gii álkit vuolgá fárrui našunalisttalaš dahje čearddalaš identitehtačájáhallamii . 1 Árbevirolaš deaddiluvvon kárttaid márkánfievrridit ja maid vuvdet máŋggat gávppit . 1 Árbevirolaš bivdu mii doaimmahuvvo ovttain ealáhusain dahje máŋggain earáin ealáhusaiguin , lea vuosttažettiin dáin vuotnaguovlluin ” 1 Árbevierru lea juoga mii ii leat stirdon , rievdan lea maiddái árbevierru . 1 Árbemáhttu lea vuođđun sámi boares vieruide mat čatnasit ovdamearkka dihte guolástussii , boazodollui , eanandollui , duodjái , meahcásteapmái , bivdui , moarječoaggimii ja eará meahccegeavaheapmái . 1 Árbemáhttu lea maiddái okta dain deháleamos osiin sámi huksendábiin ja ávnnasgeavaheamis . 1 Árbedieđu ferte kommuniseret , ja dan ávkkástallanárvu ferte čalmmustahttojuvvot ođđa oktavuođain . 1 Árbediehtu-prošeakta galgá : – Ovddidit metodologiija duođaštit , seailluhit , suodjalit ja vurket árbedieđuid . 1 Árbediehtu sáhttá definerejuvvot máhttun mii boahtá vásáhusain ja maid earenoamážit álgoálbmogat máhttet , mat čatnašuvvet sihke iešguđetlágan geavahanvugiide ja luondduresurssaid hálddašeapmái . 1 Árbediehtu lea dehálaš oassi sámi kultuvrras ja identitehtas . 1 Árbediehtu ja oahpahus boazodoalus 1 Árbediehtu Ulbmilin lea ahte árbediehtu galgá eallit sámiid gaskkas . 1 Árbediehtu Njunuščoahkkin joatkkihii dohkkeheami lagas sorjjasvuođa ektui mii lea gaskal álgoálbmogiid ja luonddu . 1 Árbediehtu Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.16 . 1 Árbediehtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Árbediehtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Árbediehtu - duođašteapmi ja gaskkusteapmi - sámeálbmotfoanda . 1 Árbediehtu - Duođaštan- ja gaskkustanprošeavttat 1 Áravuopmi lea oassi boazoorohagas mas lea aktiiva boazodoallu . 1 Áravuopmi lea Narviikka suohkanis Davit Nordlándda válgabiires . 1 Áravuopmi gullá SOFa doaibmaguvlui . 1 Áravuomis leat dál doallit geat bisuhit min sámi vuođđoealáhusaid ; eanadoalu ja sávzadoalu . 1 Áravuomis lea aktiivvalaš eanaeaiggátsearvi , mii lea čađahan ollu virkkosmahtti ja čálgudeaddji doaibmabijuid buoridan dihtii álbmoga eallindási . 1 Árat dan jagis oaččui gielda sámi giellaguovddáža . 1 Árajávri juhkančáhcegáldun ! 1 Áppesa golbma oasi , bagadusaiguin ja bargobihtáiguin , almmuhuvvojedje áigodagas 1967-69 . 1 Ánná osttii flánealla Suomas , ja dáin gearuin son goarui báiddiid ja buvssaid ohppiide . 1 Ánná mielas lei dát somás muitalus . 1 Ánná fertii čilget sutnje ahte go mii leat nu máŋggas orrumin seamma sajis , de ferte čuovvut eará njuolggadusaid go mat ruovttus duoddaris ledje . 1 Ánná , internáhta dálueamit , sáhtii muitalit ahte dáid ledje lottát Mossas sádden maŋŋá soađi . 1 Ánne-goaski lei veahkkebargin maiddái dán joavkkus . 1 Ánne viggá jeđđet , muhto mun lean ballán , doarggistan ja čierun . 1 Ánne gullo bassamen nuppi skuvlalanja das bálddas . 1 Ánne bassá lanja láhttiid , bassá távvala ja geargá menddo johtilit mu mielas . 1 Ánne Kirste konfirmerejuvvui dáloniid joavkkus . 1 Ánne Kirste ii čiegat ahte lei váivi go geasset 1999:s guokte maŋimus internáhta Kárášjogas ja Guovdageainnus heittihuvvojedje . 1 Ánne Kirste ii eahpit ahte leat ollosat bargan Finnmárkku internáhtain geat eai goassige livčče galgan doppe bargat . 1 Ánjaras Ánde lei mis váldooahpaheaddjin , son oahpahii min misiid njuovvat , biergguid lahpat ja ollu eará . 1 Ánde Trosten , Deanus 1 Ámtamánne Christen Heiberg ja proavás Christopher Garmann evttoheigga ahte sápmelaččaid galggai gieldit náitaleamis jos eai lean oahppan dárogiela . 1 Ámmátorgánalea rávven ahte ášši ovddiduvvo sámeministariid ja sámediggepresideanttaid oktasaš davviriikkalaš čoahkkimii skábmamánu 12. beaivvi 2003 . 1 Ámmátjoavkkut čuhcet eanemus dievdoolbmuide , ja oahppu ges lea stuorimus riska nissonolbmuide . 1 Áltáášši loktii eatnamiid ja jávrriid suodjaleami beaivválaš áššin . 1 Áltá-Fálesnuori , Lulli-Romssa ja Lulli-Norgga válgabiiriin rievddadii válgaoassálastin eanemus ; rehkenastin čájeha , ahte vuolimus ja bajimus válgaoassálastima gaska lei 13 % ja 16 % . 1 Áltá ja Girkonjárga / SAS 1 Áltá geahččalii maid , skuvlabearráigeahčči Hj . 1 Áltá 26.05.2000 1 Áltá / Fálesnuorri ( Fálesnuori , Hámmerfest , Álttá , Ákŋoluovtta ja Láhpi gielddat 1 Áltá / Fálesnuorri 1 Áltá 1 Álttávuonas lei eanemus sullii 32 tonna , Mátta-Várjjagis 16,7 tonna . 1 Álttás lea eanemus báktedáidda čoahkis ovttasajis Davvi-Eurohpas maid guolásteaddji ja bivdi čearddat dahke . 1 Álttás lea ain haddi 2400,- ruvnno . 1 Álttá-Guovdageainnu-eanu dulvadanriidu lei sámehistorjjálaš áigejorggaldat . 1 Álttá- Guovdageainnu ášši lea guovddáš sámi historjjás . 1 Álttá váhnenfierpmádat muitalii makkár rahčámušat sis leat leamaš oččodettiin sámi skuvlafáladaga mánáidasaset . 1 Álttá vuostálastináiggi sámi akšuvnnat 1979-82 leat dovdoseamosat , muhto dan maŋŋá ledje moanat báikkálaš akšuvnnat mat eai leat nu oahppásat Norgga almmolašvuođas . 1 Álttá sátnejođiheaddji searvá bussemátkái ja muitala suohkana birra . 1 Álttá sámi giellaguovddáš lea oasussearvi mii doaibmá Álttá siidda lokálain . 1 Álttá sámi giellaguovddáš , Álttá sámesearvi ja mánáidgárdi láigohit lanjaid guhkit áiggi badjel . 1 Álttá suohkana mánáidgárddit ožžot dán jagi 585 000 ru doarjaga Sámedikkis . 1 Álttá suohkan árvvoštallá lea go vejolaš ásahit sierra sámi ossodaga Oterfaret mánáidgárdái Álttás čavčča rájes juo , jus lea doarvái buorre beroštupmi . 1 Álttá siiddas leat 12 bargi . 1 Álttá siiddas lea eaiggátstivra mas leat vihtta lahtu , maid váldočoahkkin lea lagabuidda mearridan . 1 Álttá siida lea oasussearvi ja dat eaiggáduššá ja jođiha sámi mánáidgárddi ja kulturviesu . 1 Álttá giellaguovddáš sáhttá maid veahkehit bajidit daid oahpaheddjiid ja váhnemiid gelbbolašvuođa geat háliidit oahppat sámegiela . 1 Álttá bearašmánáidgárdi oaččui 62 500 ru doarjaga 2008:s . 1 Álttá bealjeheamit gal ledje áigá álgán vázzit bealjehemiid skuvllaid , álge dohko go šadde skuvliiálgima ahkái . 1 Álttá allaskuvlii ásahuvvui 1974:s sámi ossodat , gos lei oahpahus sámi gielas ja kulturmáhtus . 1 Álttá Siida árvvoštallojuvvo maid dakkár ortnegii jus eai organiserejuvvo ođđasit , gč. kapihtal 5.3.1 . 1 Álttá Siida sávvá kulturviessostahtusa Sámedikki bušeahtas . 1 Álttá Siida bargá ođđaorganiseremiin . 1 Álta 1 Áloálbmogiid erenoamáš máhtuid dohkkeheapmi ja dáid máhtuid bisuheami dehálašvuohta go galgá áddet árktalaš servodagaid , leat guovddážis ministtarjulggaštusas Árktalaš Ráđi ásaheami birra . 1 Álohii leat guossit maŋŋel vistti čájeheame jearran : « – juo , muhto gos lea dalle boazodoalloskuvla ? » 1 Álohii go skuvlasuorggi dienasvuođđu hedjona , de dagaha dat dan ahte ferte seastit . 1 Álohii galgá addojuvvot vejolašvuohta doallat dán lágan loahpaheaddji konsultašuvdna ­čoahkkima jos maŋŋá departemeanttas ovddiheami šaddet rievdadusat dan ektui mas stáhtalaš eiseválddiin ja Sámedikkis ovdal lea leamaš oktasaš oaidnu . 1 Álkkásmahttin dihtii skáhppojeaddjiide čállit fálaldagaid , de Almmolaš háhkamiid lágat nannejit ahte ii leat lohpi válljet lea fylkkasuohkan váldán atnui fálaldatkonferánssaid . 1 Álkivuođa dihtii dajan ná : Jos dakkár dilli čuožžilivččii , maid lea veadjemeahttun jurddašit , ahte mii buohkat čohkánivččiimet ja heaittášeimmet bargamis eallin dihtii penšonfoandda ruđaiguin , de olles dat opmodat livččii lohppii gollan go badjelaš jahki lea vássán . 1 Álkit válljet : sámegiela vai dárogiela neahtas 1 Álkimus čoavddus dan hástalussii lea geahččalit lasihit ekonomalaš rámmaid sámi ásahusaide . 1 Álkidit sáhttit gártat seamma dillái go Ođastusa 94 evaluerema oktavuođas , go dalle ođastusa evalueremis eai váldojuvvon vuhtii buot sámi oahppit . 1 Álkidahttit ja beavttálmahttit boazodoalu almmolaš hálddašeami Norggas . 1 Álkes áššemeannudeapmi sáhttá maid leat oassin ovddasvástádussuorggis . 1 Álkes sánit dego « ytre vegg » ledje váddásat . 1 Álgá ođđa áigi . 1 Álgu Sámediggi lea dál doaibmamin iežas vuosttáš áigodagas . Sámediggi válljijuvvui njuolggo válggain oktanaga Stuorradikki válggain mat ledje 1989:s . 1 Álgu 1.1 Ruovttoluottageahčastat ” Sámegiela ja sámi kulturgealbbu doaibmaplána 2002-2004 ” dohkkehuvvui juovlamánus 2001 . 1 Álgu ... 4 1.1 Ruovttoluottageahčastat ... 4 1.2 Váldovuoruhansuorggit ... 4 1.3 Strategiijaplána mas leat konkrehta doaibmabijut ... 4 2 . 1 Álgu . Mearkkašumiid duogáš . 1 Álgoálggus ávžžuhuvvo ahte guovddáš organiserejuvvo vuođđudussan maid Sámediggi , Romssa fylkkasuohkan , Gáivuona suohkan ja Omasvuona suohkan ásahit , ja maŋŋel organiserejuvvo oasussearvin mas dat seamma instánssat šaddet eaiggádat . 1 Álgoálggus ii lean sámi lávdedáidda namuhuv 2008– 2009 1 Álgoálggus háliideimmet sámiid bealis ásahit iešheanalaš ja oktasaš sámi prográmma mii fátmmastii visot sámi ássanguovlluid Suomas , Ruoŧas , Ruoššas ja Norggas . 1 Álgoálggos lei mu niehkun šaddat njuovvin ja bargat boazonjuovahagas Rørosas vai beasan leat sámi birrasis . 1 Álgoálbmotáššit leat dehálaččat Barentsovttasbarggus . 1 Álgoálbmotáššit ge leat dehálaš oassi ráđđehusa davviguovloáŋgiruššamis . 1 Álgoálbmotvuoigatvuođat 1 Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma lea dáid beivviid čoahkkanan digaštallat gaskaboddosaš raportta evttohusa . 1 Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma ( EMRIP ) ovddidii gaskaboddosaš raporttas álgoálbmotrievtti birra beassat searvat mearrádus ­proseassaide . 1 Álgoálbmotvuoigatvuođaid álbmotrievtti prinsihpat leat čielgasat , ja nannejit eahpitkeahttá dan ahte stáhtat fertejit dohkkehit ja mearridit álgoálbmotvuoigatvuođaid gullevaš olbmuid riektevuogádagaid ja riekteipmárdusaid vuođul . 1 Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža lea Norgga ráđđehus ásahan , ja dat lea Guovdageainnus . 1 Álgoálbmotvuoigat ­vuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Gáldu , Guovdageainnus galgá oktiiordnet barggu . 1 Álgoálbmotsuorggi doaibmabijut leat earret eará : 1 Álgoálbmotsearvan proseassas lea dohkkehuvvon , ja áigumuš lea viidát šiehtadallat álgoálbmogiid árbedieđuid hárrái mat čatnasit genehtalaš resurssaide . 1 Álgoálbmotprográmma nuoraide Barentsregiovnnas : várrepresideanta Marianne Balto , mobiila 48 06 33 58 | prošeaktajođiheaddji Lars Miguel Utsi , mobiila 47 24 29 81 1 Álgoálbmotprográmma Barentsregiovnna nuoraide Interregprošeakta Indigenous Entrepreneurship lea multilaterála prošeakta mii galgá váikkuhit ealáhusovddideapmái ja álgoálbmotservodagaid nannemii ja ovdánahttimii Barentsregiovnnas . 1 Álgoálbmotperspektiiva mielde ON dálkkádatkonvenšuvdnii 1 Álgoálbmotovttasbarggus lea potensiála mii ii leat geavahuvvon . 1 Álgoálbmotoktavuođas lea earenoamáš dárbbašlaš ahte mis leat bures hábmejuvvon ásahusat main lea alla fágalaš kvalitehta , mat sáhttet čohkket , várjalit ja gaskkustit min historjjá , kulturárbbi ja árbevierromáhtu . 1 Álgoálbmotoappát ja - vieljat , stáhtačálli , sátnejođiheaddji ja dán kongreassa eará oassálastit . 1 Álgoálbmotnuorain leat sierra ovddasteaddjit fierpmádagas . 1 Álgoálbmotjulggáštusa sáhttá adnojuvvot riikkaidgaskasaš prinsihpaid čoakkáldahkan ja daid systematiseren , prinsihpaid maid ollu máilmmi stáhtat leat dohkkehan . 1 Álgoálbmotjulggaštusa evttohus ( eaŋgalašgielat teaksta ) 1 Álgoálbmotjulggaštus nanne viidáseappot dan ahte lea hui dárbbašlaš ahte buot álbmogiin lea vuoigatvuohta iešmearrideapmái . 1 Álgoálbmotjulggaštus dovddasta ahte lea áibbas dárbbašlaš árvvusatnit ja ovddidit daid vuoigatvuođaid mat álgoálbmogiin leat . 1 Álgoálbmotjoavku lei duhtavaš bargojoavkočoahkkima bohtosiin álgoálbmogiidda guoskevaš áššiiguin ja árbedieđuin , ja oaivvilda ahte dat addá buori vuođu konstruktiiva mearrádusaide beliid čoahkkimis biologalaš šláddjivuođakonvenšuvnna čoahkkimis 2010:s . 1 Álgoálbmotforuma IIFB rahpansáhkavuorus dovddahuvvui illu go Japána dál virggálaččat lea dohkkehan Ainu-álbmoga iežas álgoálbmogin . 1 Álgoálbmotdoaimmat eai leat Sámedikki mielas ovdánan dohkálaš dási mielde . 1 Álgoálbmotcealkámuš lea politihkalaččat geatnegahtti stáhtaide . 1 Álgoálbmotberoštumit nannejuvvojit ođđa lágas . 1 Álgoálbmot bargojoavkkus lea ráđđeaddi stáhtus Guovlluráđis ja Barentsráđis . 1 Álgoálbmogin lea sámiin vuoigatvuohta jerrojuvvot sidjiide guoski áššiin . 1 Álgoálbmogiin leat maiddái vuoigatvuođat iežaset kulturárbái ja geavahit ja fievrridit máhtolašvuođa historjjá , giela ja máhttovuogádagaid birra . 1 Álgoálbmogiin lea riekti čalmmustahttit , doaimmahit , ovdánahttit ja oahppat iežaset kultuvrra ja árbevieruid birra . 1 Álgoálbmogiin lea ovddastus bissovaš searvin ja Sámi parlamentáralaš ráđđi ovddasta sámiid dán ovttasbarggus . 1 Álgoálbmogiin lea ovddasteaddji ekonomalaš dili mielde . 1 Álgoálbmogiin lea okta oktasaš ovddasteaddji Barents Guovlluráđis ja Guovllukomiteas . 1 Álgoálbmogiin ii leat ovddasteaddji Barentsráđis . 1 Álgoálbmogiin eai leat iežaset ekonomalaš várit geavahusas , ja leat sorjavaččat guoskevaš nationálastáhtaid ekonomalaš doarjagis . 1 Álgoálbmogiidda mearkkaša dát earret eará dan ahte mii searvvahuvvot plánaproseassaide dálkkádatdoaibmabijuid oktavuođas . 1 Álgoálbmogiid ásahusat leat namuhuvvon máŋgga artihkkalis álgoálbmotcealkámušas . 1 Álgoálbmogiid árbedieđuid árvvus atnin ja álgoálbmogiid vuoigatvuođat leat dál mielde mearrádusteavsttas , ja das leat maiddái referánssat ON álgoálbmot julggaštussii . 1 Álgoálbmogiid vuoigatvuođat ja árbediehtu árvvusadnojuvvo 1 Álgoálbmogiid vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat galggašedje biddjot doibmii nationála lágain . 1 Álgoálbmogiid vuoigatvuođat Muhto vuos álggán álgguin . 1 Álgoálbmogiid riektedilli . 1 Álgoálbmogiid ovddasteaddjit oassálastet Barentsovttasbarggu buot osiide . 1 Álgoálbmogiid kultuvrra ja eallivuođu suddjen lea okta dain čieža áŋgiruššansuorggis mat gullet strategiijii . 1 Álgoálbmogiid ja minoritehtaid dárbbut – sámi álbmoga ja kvenaid – deattuhuvvojedje maiddái ságastallamiin . 1 Álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođas lea lagas oktavuohta oppalaš olmmošvuoigatvuođaáššiide . 1 Álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođaid áššiid dáfus gáibidit vel guovddáš proseassaid , danne go orrot leame iešguđetlágán ipmárdusat iešmearrideami doahpagis . 1 Álgoálbmogiid gelbbolašvuođaguovddáš (Gáldu ) ... 25 4.12.4 . 1 Álgoálbmogiid gelbbolašvuođaguovddáš ( Gáldu ) 1 Álgoálbmogiid erenoamáš vásáhusaid ja máhtu ferte seailluhit ja viidásetovddidit , maiddái danne vai sáhttit dustet boahttevaš hástalusaid . 1 Álgoálbmogiid ealáhusaid luondduvuđđosa sihkkarastin lea nappo hui deaŧalaš oassi stáhta geatnegasvuođain álgoálbmogiid guovdu . 1 Álgoálbmogiid biras dat lea mii sáhttá billašuvvat , eanet sisabahkkemat čuhcet sin eatnamiidda eai ge sii oaččo makkárge ovdduid nu go vejolašvuođa ođasmahttit iežaset servodagaid . 1 Álgoálbmogat rašimusat ON generálačálli Ban Ki-moon deattuhii ahte lea máilmmi ovddasvástideaddji jođiheddjiid bargu ráhkadit riikkaidgaskasaš šiehtadusaid mat láhčet dili nu ahte máilbmi sáhttá birget dáiguin dramáhtalaš dálkkádatrievdamiin maid mii dál vásihit . 1 Álgoálbmogat ovddidanbarggus 1 Álgoálbmogat leat ovddidan ja heivehan iežaset kultuvrra ja ávkkástallan luondduváriiguin dáin marginála subárktalaš guovlluin . 1 Álgoálbmogat leat buori miehtebiekkas dálkkádatšiehtadallamiin mat dál leat Københámmanis . 1 Álgoálbmogat ja unnitlogut 1 Álgoálbmogat davvin , dás maiddái sápmelaččat , fertejit gillát eanaspáppa liegganeami , muhto vurdojuvvo maiddái ahte sii láhčet areálaid vai mii sáhttit gazzat dán garra dálkasa . 1 Álgoálbmogat bukte eanemus cealkámušaid 1 Álgoáigodagas álggahedje doaibmabijuid sámiid vuostá nu gohčoduvvon dili muhttásanguovlluin . 1 Álgoáiggiid gal eai ožžon miehttemiela . 1 Álgoáiggiid dorjo Christiania ja Stockholma eiseválddit sudno ollásit . 1 Álgovuorus jotkojuvvo phl. 85 § 33 vuosttaš lađđasa rájes gitta goalmmát lađđasa rádjai gaskaboddasaš gildosa birra juohkima ja huksema vuostá , muhto álkis muddemiiguin ja čielggademiiguin dakkár gažaldagaid vuođul mat leat čuožžilan geavaheami oktavuođas . 1 Álgosátni Sámi logut muitalit 3 - girji sisttisdoallá muhtin oasi artihkkaliid , mat guoskkahit eará fáttáid go daid maid ovddit girjjiin leat guorahallan . 1 Álgosátni Prográmma 1 Álgosiidduid birra 1 Álgoolbmotkárta Wikipedia 1 Álgoolbmot birra Wikipedias 1 Álgooahpahusprošeavtta váldoulbmil lea gávnnahit daid lohkanmetodaid ja dan lohkanmetodihka mii buoremusat heive mánáide geain lea sámegiella vuosttašgiellan ja geat ožžot vuođđo lohkanoahpahusa sámegillii . 1 Álgooahpahusprošeavtta oktavuođas lea maiddái álggahuvvon gelbbolašvuođaloktenprográmma skuvlajođiheddjiid ja PP-bálvalusa bargiid várás . 1 Álgooahpahusa eatnigiela geavaheami vuođđun leat guorahallamat mat duođaštit ahte ollislaš giella- ja doabaovdáneapmi dušše ovdána eatnigiela bokte , namalassii giela bokte mii addá mánnái oadjebasvuođa ja masa mánás leat dovddut . 1 Álgománná internáhtas - mo dovdui ? Áidnamánnái dahje mánnajoavkku boarráseamos mánnái fertii leat " garra dilli " fárret internáhttii . 1 Álgomerken ja kvalitehtamerken leat deaŧalaš doaibmabijut maiguin buoridit árvobuvttadeami eanet oalgebuktagiiguin . 1 Álgoláhkaevttohusas eai lean mearrádusat mearraresurssaid birra . 1 Álgokursa 2 1 Álgokursa 1 1 Álgokapihttalis , s. 2 , lea meaddádus . 1 Álgojurdaga mielde vuođđuduvvojit áigádandagaldumit sihke beaivválaš hálddahuslaš áššemeannudandagaldumiide ja áigodatlaš áigádeapmái ovdamearkka dihtii fotogrammehtralaš kártenvugiiguin . 1 Álgojalgejeaddjibargu 1 Álgojagit ledje garrasat , go oahppit eai ipmirdan oahpaheaddji , ja sámegiela hupmat gaskaneaset lei gildojuvvon . 1 Álgojagis leat golbma joatkkaskuvlla leamaš dehálaš arenat geahččalan dihtii málliid ja fágalaš čađahemiid mat gullet dan váldoulbmiliid ahte buot oahppit galget oahppat sámi kultuvrra birra . 1 Álgojagis juo Skuvvanvári skuvla lei njunnošis ráiddus . 1 Álgojagiid sáhtte oahppit ohcat doarjaga oastit mašiinnaid ja duodjeneavvuid . 1 Álgojagiid lei hui gárži , oruimet 12–14 oahppi seamma lanjas . 1 Álgojagiid go mun vázzen skuvlla lei ain nu ahte eat lean skuvllas olles jagi . 1 Álgogovaid bilidii beaivváščuovga , govaid kopiijat heŋgejuvvojedje giđđat 2004 bibliotehkii . 1 Álgogihppaga , FISKERIENE i vår kommune ( Guolástus min gielddas ) , válde bures vuostá . 1 Álgodásis fállat váldogihppagiid , plakáhtaid , ja eanemus guovddáš fálaldatdieđuid www.nav.no siiddus sámegillii . 1 Álgobáliid lei oalle váttis áigi ollu mánáide moattegielat guovlluin . 1 Álgo- ja kvalitehtamerken . 1 Álgo ­álbmogiid njunuščoahkkima julggaštusas Anchorages cuoŋománus 2009 daddjo earret eará ahte álgoálbmogat háliidit oahpahit sin árbevirolašmáhtolašvuođa luonddu birra dáistalan dihte dálkkádatrievdamiid vuostá . 1 Álgo skuvlaoahpahusfálaldagat álbmoga várás álggahuvvojedje Davvi-Møres ja Romsdalas . 1 Álginsártnistis son dovddahii earret eará ahte lea dehálaš nannet regiuvdnaráđi rolla árjjalaš hoahpuheaddjin ja eaktudeaddjin guovdilis barentsáššiin earret eará birrasa , vuođđostruktuvrra ja energiija hárrái . 1 Álgin lea golggotmánu 5. b. 2010 . 1 Álgin farggamusat . Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga girjáivuođa . 1 Álgin farggamusat . Eambbo dieđuid virggi birra oaccut Sámedikki direktevrras Rune Fjellheim , tlf 78 47 40 40 / mob. 910 09 320 . 1 Álggus šattai suomagiella skuvlagiellan , álggus joatkkaskuvllas , dasto vuođđoskuvllas . 1 Álggus unna stábaš , masa gulle čieža olbmo , fárrii olgoriikaministariin Kohtiin gárpagárdimii Bracknellii , mii lei Berkshires , sullii 50 km olggobealde Londona . 1 Álggus oaččut dieđu man guhká ášši ádjána meannudit . 1 Álggus meannudii politihkalaš ossodat dáid áššiid , ja jagi 1962 rájes » Norsk Utviklingshjelp ” ( Norwegian Agency for Development Aid ) , mii oaččui ovddasvástádussan njuolga guovtti ­vurrosaš ovddádusveahki . 1 Álggus ledjen mun klássajođiheaddjin sidjiide maiddái . 1 Álggus ledje vihtta oahppi , maŋŋil njeallje . 1 Álggus ledje sii geat boazoguohtumii ledje vuoigadahttojuvvon , boazoorohat nr. 36 ja 37 , áššeoasálažžan áššis . 1 Álggus ledje buot vahkkoplánat aivve sámegillii , muhto oidnen siidologus maid galge iešguđet girjjis bargat . 1 Álggus internáhtaid huksejedje rádjarusttegin kveanaid váldoguovlluide , muhto maŋŋá internáhttahuksenprográmma guoskkai maiddái Sis-Finnmárkui ja Divtasvudnii . 1 Álggus háliidan mielastan giitit sin geat leat ráhkkanahttán dán konferánssa : • Gáldu – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža • Sámi allaskuvlla ja • Sámi instituhta dán vejolašvuođa ovddas čiekŋudit iežan erenoamáš dehálaš fáddái : Sámiid iešmearridanvuoigatvuođa duhkodahkii ja čađaheapmái . 1 Álggus háliidan mielastan giitit sin geat leat ráhkkanahttán dán konferánssa : 1 Álggus goddebivdin , dasto ealuid guođoheaddjin . 1 Álggus dat orro olbmuid luhtte , oainnat , go eai lean viesut , muhto ovccinuppelot čuođi njealjis – vai lei go viđas 25 ? 1 Álggus bohte miššonearat sámegiel oahpahusain , dasto dáruiduhttit . 1 Álggu rájes lea juo leamaš váttis gávdnat oahpaheddjiid , geain lea sihke alit oahppu eanandoalus ja pedagogihkas , ja geat bures dovdet boazodoalu . 1 Álggu rájes juo lei álo nubbi munnos lanjas leaksolohkamis . 1 Álggos áiggun giitit bovdejumi ovddas NSR riikačoahkkimii mii lágiduvvo dáppe Guovdageainnus ! 1 Álggos vázzen doppe jagi , muhto sii oaivvildedje ahte mun ferten vázzit vel jagi doppe . 1 Álggos vácciimet moadde vahku Girkovuona skuvllas Sállama davágeahčen . 1 Álggos son várra lea oahpahan sihke Ákšovuonas ja Cukcavuonas , várra guovtti báikkis goappáge vuonas . . ... 1 Álggos son lea oahppan buriid bargovugiid , movt buoremusat oahpahit giela mánáide ja nuoraide . 1 Álggos politihkalaččat bátnedoavttirstudeanttaid váldobáikin 7. lohkanbajisteaset ja váikkuhii oaččohit stáhta ásahit oahpu , ja go ásaheapmi beali 10. lohkanbajisteaset . 1 Álggos mii almmuhit dás čállosa man son čálii Finnmarksposten-aviisii 25.11.1958 . 1 Álggos lei oktavuohta vuosttažettiin oahpaheddjiid gaskkas , muhto dađistaga šattai maiddái ohppiidlonuhallan . 1 Álggos lei maid oahpaheapmi sámegillii , muhto 1800-logu mielde dát dilli nuppástuvai sakka . 1 Álggos lei dievas ovttamielalašvuohta ahte deike ferte hukset ođđasa , muhto álge goitge gaskaboddosaš čovdosiiguin ; barggahagat iešguđetlágán bráhkáin ja teoriijaoahpaheapmi álbmotskuvllas eahkediid . 1 Álggos ledje mu lágidan internáhttii orrut , muhto go váhnemat fuomášedje mo mun doppe šadden gillát , de gal in dárbbašan šat doppe orrut . 1 Álggos lea logaldallan mas stáhtaráđđi čálalaččat čilge ášši ja iežas árvvoštallamiid . 1 Álggos juhkui biiriid ektui . Dat govviduvvo gráfalaččat vuolábealde Govadat 3.9. 10 1 Álggos jearai Sámiid Searvvi Ragnhild Nystad mus ahte sáhtášin go váldit badjelasan eahketkurssa . 1 Álggos iđđedis mis lei diibmu teoriija ja de manaimet « Duiskkaluohkái » . 1 Álggos ii lean buohkain bátnegusta . 1 Álggos háliidan vuos giitit go lehpet boahtán dán čoahkkimii . 1 Álggos háliidan giitit bovdejumi ovddas Sámi cultural heritage week:i . 1 Álggos gehččot buhtadusaid riikkadásis bohccuid ovddas maid leat massán boraspiriide áigodagas 2005200921 : 1 Álggos gal álggiimet álkit diŋggaid goarrut . 1 Álggos eat ipmirdan nu ollu , muhto velá go ipmirdišgođiimet dovddaimet ahte dat ii guoskan midjiide . 1 Álggos bohte ollu evttohusat iešguđetlágán gurssaid doallat , muhto ovttasráđiid muhtun skuvlaolbmuiguin gávnnahedje sii ahte dárbbašlaččamus dalle lei snihkkárgursa , mekanihkkárgursa bártniide ja goarrun- ja ruovttudoallogursa nieiddaide . 1 Álggedettiin lei mis maiddái ovddasvástádus geahčadit oahpaheddjiid virgádemiid , dat mearkkaša ahte mii galggaimet dohkkehit skuvlastivrraid mearrádusaid . 1 Álggedettiin háliidii departemeanta oktasaš plána mas lea dáru ja sámi oassi . 1 Álggahuvvon leat bissovaš čoahkkimat politihkalaš dásis Sámedikki budjeahta hárrái Sámedikki ja Gielda- ja guovlodepartemeantta , ja muhtun eará departemeanttaid gaskkas , ovdal ráđđehusa vuosttas jahkásaš budjeahttakonfereanssa . 1 Álggahuvvon lea sámi neahttabáiki oarjilsámegillii , julevsámegillii , davvisámegillii , ja dárogillii : www.osko.no ” Osku ” mearkkaša tro dahje tillit dárogillii . 1 Álggahuvvon doaimmaide guoská § 51 viđa jahkái maŋŋil lága fápmuiboahtima . 1 Álggahuvvon doaibma industriijakonsešuvdnalága § 13 , háhkankonsešuvdna kálkageađgelága , kvartsalága ja konsešuvdnalága konsešuvnna vuođul sáhttá joatkit doaimmain almmá § 43 eastagiid haga juolluduvvon konsešuvnna eavttuid vuođul . 1 Álggahuvvon , muhto eai gárvvistuvvon prošeavttat / bargu mii sirdojuvvo jahkái 2009 : Matematihkkagirjjiid jorgaleami ja heiveheapmi 3 Dáiddamusea Kárášjogs 5 Duođaštanguovddáš Áltá / Guovdageaidnu 5 Museareforbma , konsoliderenproseassa Nuortasámi musea 5 Árvoháhkanprográmma 6 Kulturovdánahttinruđaid evalueren 11 Ealáhusšiehtadusa doaibmadoarjjaortnega evalueren 6 Ruđat dutkamii ja ovdánahttimii , čielggademiide ja duođaštanprošeavttaide 11 Sámi giellanammagotti prošeavttat 13 SUPU- diehtojuohkinkampánja 13 Sámi korrektuvraprográmma – Divvun II 15 Válgabargguid 15 Buoret bálvalus geavaheddjiide 15 Njávdáma Ortodoksa hávdesadji nuortasámisiiddas 15 Eará golut : Iešguđetlágan goluid juohkin áigodagaide / golut rehkegiidda mat 13–14 eai leat boahtán sisa 2009:s Vistegálvvut ja reaiddut dieđavistái Guovdageaindui 14 Submi eará golut 1 Álggahuvvon , muhto eai gárvvistuvvon prošeavttat / bargu mii sirdojuvvo jahkái 2009 : Dáiddamusea Kárášjogs Árvoháhkanprográmma Guovttegielalašruđaid árvvoštallan Dearvvašvuođa- ja sosiálaruđaid árvvoštallan Sámi giellanammagotti prošeavttat Sátnejođiheaddji- ja jienastanrusttet dievasčoahkkinlanjas Vistegálvvut ja reaiddut dieđavistái Guovdageaindui Sámi korrektuvraprográmma – Divvun II Vuođđudanskuvla lotnolasealáhusaid ja sámi mátkeealáhusaid várás Njávdáma Ortodoksa hávdesadji nuortasámisiiddas Buoret bálvalus geavaheddjiide Eará golut : Iešguđetlágan goluid juohkin áigodagaide / golut rehkegiidda mat eai leat boahtán sisa 2008:s Submi eará golut 1 Álggahuvvo bargu čielggadit dárbbuid ráhkadit , dahje jorgalit , Romssa universitehta lohkanmeriid sámegillii . 1 Álggahus : Soahti , ođđasishuksen ja oahppoplánariiddut 1 Álggahus : Dáruiduhttin , ealáskahttin ja erenoamášoahppu 1 Álggahus : 1 Álggahus , doabačilgen ja lagadeapmi Sámediggeráđi barggu bajimuš mihttomearrin sámi ásahusovddidemiin lea : - nannet ja ovddidit sámi ásahusaid guovddáš servodatsurggiin vuođđun sámi demoktrátiijai , máhtolašvuhtii ja kapasitehtii sámi servodagas ja dan várás . 1 Álggahit guorahallat oktasaš elektrovnnalaš oktasaš girjerádjokataloga joatkkaskuvllaide Katalogat joatkkaskuvllain dahkat olámuttos regionálalaš ovttasohcamuša bokte Romssa fylkkas . 1 Álggahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma 1 Álggahettiin nuoraidskuvlla son fárrii bearrašiinnis Troandimii vai sáhtii vázzit A. C. Møller skuvllas , bealjehemiid vuođđoskuvllas . 1 Álggaheapmi Stuorradiggi mearridii njukčamánu 30. b. 2004 rievdadit geassemánu 12. b. 1987-mannosaš lága nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra ( sámelága ) . 1 Álggaheapmi Romssa fylka galgá ovdánit guvllolaš demokratiija nannemiin . 1 Álggaheapmi , sámediggeráđi Marianne Balto bokte 1 Álggaheames bargočielggadanruđaid ja bargonávccaárvvoštallama ja doaibmaplána maŋiduvvo 2010 njukčamánu 1 . 1 Álggaheaddjiidstipeanda 1 Álggahanáigodagas leat Sámediggi ja Nordlándda ja Romssa fylkkasuohkanat ruhtadan prošeavttaid . 1 Álggahanstipeanddat . . . . . . . . . . . . 1 Álggahanstipeandda sáhttá oažžut gitta jagi rádjái 1 Álggahanstipeandda ohcanáigemearri lea guovvamánu 1. b. . 1 Álggahanstipeandda ohcanáigemearri lea guovvamánu 1. b. 1 Álggahanstipeandda máksineavttut : 1 Álggahanstipeandda meroštallannjuolggadusat : 1 Álggahanstipeanda sáhttá juolluduvvot gitta ovtta jagi rádjái 1 Álggahanstipeanda addojuvvui govvadáiddárii Charlotte Nilsen , Oslo ja girječállái Kari Lisbeth Hermansen , Máze . 1 Álggahansiidaoasi ulbmilin lea lágidit dili njuovžilis buolvamolsumii , ja go dakkár ortnega ásaha , de ii berre sirdin leat menddo guhkkin boahtteáiggis . Čujuhit muđui mearkkašumiide mearrádussii . 1 Álggahanhálu ferte ipmirdit dán vuođul . Vaikko ollu jagiid lea bargojuvvon oažžut boazologu unnut muhtun sajiin Finnmárkkus , de lea dilli liikká nu ahte boazolohku ii leat buot guovlluin heivehuvvon guohtumiidda . 1 Álggahandoarjja riikaviidosaš nuoraidorganisašuvnnaide 1 Álggaha ehtalaš njuolggadusaid dearvvašvuođadoaimmahagaid stivramiellahtuid várás [ Preassadieđáhus , Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 20.08.2010 ] 1 Álggaha ehtalaš njuolggadusaid dearvvašvuođadoaimmahagaid stivramiellahtuid várás [ Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 20.08.2010 ] 1 Álggadettiin lei dasa eanet dárbu ja lei áigeguovdil , go Oslo gielddas ii lean nu ollu miehtemiella ja buorredáhtolašvuohta mánáidgárdái . 1 Álbmotčoahkkin álgá gaskavahku 15.12.10 dii. 18.00 Rica Victoria Hoteallas Rosenkrantz gate 13:s . 1 Álbmotčoahkkin lágiduvvo Rica Nidelven Hoteallas gaskavahkku geassemánu 23. b. dii.18 00. : Jáhkkimis bistá 21:00 rádjái ja čoahkkimis leat čuovvovaš fáttát : 1 Álbmotčoahkkin dáhttu álggos deattuhit ja nannet vuosttalkeahtes duohtavuohtan ahte nu gohčoduvvon " Sámelávdegotti " nammadeapmi ii leat sámi álbmoga eanetlogu sávaldat iige gáibádus . 1 Álbmotčoahkkin bievlavuodjima birra Deanus . Presideantta sáhkavuorru . 1 Álbmotčoahkkimis Kárášjogas odne almmuha son neahttauskkádaga www.samepolitikken.no álboga oaiviliid ja evttohusaid várás . 1 Álbmotčoahkkimis Kárášjogas . 1 Álbmotčoahkkimii ledje boahtán lagabui 300 olbmo , ja givssidanproblematihkka oaččui ollu mediaberoštumi . 1 Álbmotčoahkkimat Deanus ja Poršáŋggus 1 Álbmotčoahkkima váldofáddán lei givssideapmi . 1 Álbmotčoahkkima oainnu mielde ja lávdegotti evttohusaid dárkilis guorahallama vuođul , ovdagoddi ovdanbuktá čuovvovaš ovttajienalaš evttohusa gielddastivrii : Gielddastivra ii oainne dárbbu sirret unna oasáža Norgga álbmogis , ii kultuvrralaččat iige ekonomalaččat , nie mo lávdegotti evttohus lea mii guoská sámi álbmogii Finnmárkkus , buohtastahte evttohusa II c-čuoggá : " Giellaášši ja sámi kulturoasi nannema ášši . " 1 Álbmotčoahkkima fáddán leat earret eará sámi oahpahus Oslos , Ovttasbargošiehtadus Oslo gielddain ja sámi deaivvadanbáikkit gávpogiin . 1 Álbmotválljen áirasat čuvvot váldoáššis stáhta almmolaš mátkeregulatiivva go mátkkoštit Sámedikki ovddas . 1 Álbmotvuoigatvuođalaččat dohkkehuvvon rievtti olis iešmearrideami birra lea sámi álbmogis vuoigatvuohta ieš mearridit iežas politihkalaš dili ja ovddidit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami , ja iežas ulbmiliidda ráđđet iežas luondduriggodagaid ja gávdosiid . 1 Álbmotstáhtat hápmašuvvet Gaskaáiggi miehtá sihke Norga , Ruoŧŧa ja Ruošša geahččaledje oažžut háloseaset sámi guovlluid . 1 Álbmotskuvllaoahpahusas maid mii leimmet čađahan lei unnán sirddihanárvu sámegiela Sámi nuoraidskuvlla oahpahussii . 1 Álbmotskuvlla son váccii 1953–60 , belohahkii Gussanjárggas , belohahkii Davvesiiddas . 1 Álbmotrievttálaččat lea erenoamážit artihkal 27 ON konvenšuvnnas 1966 siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja ILO-soahpamuš nr. 169 1989 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain mat bidjet rámmaid norgalaš sámepolitihkkii . 1 Álbmotrievttálaš rámmaid oanehis čoahkkáigeassu : 1 Álbmotrievttálaš ja vuođđoláhkarievttálaš gažaldagat , erenoamážit dat mat gusket Eurohpáráđđái ja Ovttastuvvon Našuvnnaide , dás maiddái Eurohpáráđi álbmotriektejovkui ( CAHDIi ) , ON álbmotriektekommišuvdnii ( ILCii ) ja Váldočoahkkima 6. lávdegoddái . 1 Álbmotrievttálaš ja našuvnnalaš geatnegasvuođat 1.1 . 1 Álbmotrievttálaš ja našuvnnalaš geatnegasvuođat ... 10 1.1 . 1 Álbmotrievttálaš ja našovnnalaš geatnegasvuođat 1.1 . 1 Álbmotrievttálaš ja našovnnalaš geatnegasvuođat ... 10 1.1 . 1 Álbmotrievttálaš gažaldagat Ođđa ovdandoallamin Alimusriektái čujuhedje boazoorohagat Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid láhkavuđđosii . 1 Álbmotrievttis leat čielga geatnegasvuođat stáhta ektui heivehit sámi ásahusaid nannema ja ovdánahttima . 1 Álbmotriekti sihkkarastá sápmelaččaide ja álgoálbmogiidda vuoigatvuođa vuođđudit iežaset mediaid iežaset gillii , ja sis lea maid vuoigatvuohta beassat geavahit buot earalágan mediad , seamma láhkai go buohkain earáin ge . 1 Álbmotriekti riidduin main vearjjuid geavahit . 1 Álbmotriekti lea rámman daid árvvoštallamiidda ja evttohusaide , mat ovddiduvvojit . 1 Álbmotriekti ja Vuođđolága §§ 110a ja 110 b dagahit ahte areálaplánemis ferte earenoamážit deattuhit sámi kultur- ja servodateallima luonddu- ja resursavuođu , vai hálddašeami áigumuššan sáhttá leat resursageavaheapmi mii ii loavtte luonddu . 1 Álbmotriekti gierdá dákkár doaimmaid duššefal heahtediliin ja go daidda lea dievaslaš ipmárdus dákkár álbmogiid ovddasvástideaddji eiseválddiid bealis . 1 Álbmotriekti doaibmá maiddái gaskaoapmin vuostálasvuođaid váidudeapmái ja čorgadis ja lobálaš riektediliide . 1 Álbmotriekti 1 Álbmotriektejoavku ákkastallá beallalašmolsuma beale nu , ahte dan ovdii maid sámit masset go fertejit juogadit hálddašeami dain guovlluin maidda sis livčče vuoigatvuohta oažžut dohkkehuvvon eaiggáduššan- ja hálddašanvuoigatvuođaid , sii ožžot ovttadássásaš vejolašvuođa eará álbmotjoavkkuiguin hálddašit dain fylkkaosiin maidda sis eai leat ILO-soahpamuša vuođul vuoigatvuohta gáibidit dakkár hálddašeami . 1 Álbmotriektejoavku lohká ahte « garrasit suodjaluvvon geavahanvuoigatvuohta » ii sáhte duhtadit konvenšuvnna gáibádusaid dohkkehit eamiálbmogiid « eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa » . 1 Álbmotriektejoavku ii leat nappo dalle ovddidan , jos SE ásahuvvo nugo Sámediggeráđđi bidjá eaktun , ahte Sámedikkis dallege galgá leat eanemus váldi FE stivrras . 1 Álbmotriektejoavkku árvvoštallamiidda guoski boasttu ipmárdusat joatkašuvvet árvalusas go das čuoččuhuvvo ahte joavkku čielggadeapmi čájeha ahte " ... ii leat vissis ahte Finnmárkku eananhálddašanorgána ásaheapmi ollašuhttá ILO-soahpamuša gáibádusaid . " 1 Álbmotriekteekspearttat mat dahke NOU 1997 : 5 Eamiálbmogiid eanavuoigatvuođat álbmotrievtti ja olgoriikkalaš rievtti mielde , oaivvildit ahte artihkkala 27 dulkojupmi eamiálbmogiid hárrái riikkaidgaskasaš geavadis lea mannan seamma guvlui go ILO-soahpamuš nr. 169 . 1 Álbmotregisttareiseválddis lea ovddasvástádus fuolahit ahte Sámediggi oažžu daid álbmotregisttardieđuid maid dat dárbbaša jienastuslogu gárvvisteapmái . 1 Álbmotpyramida SED-guovllut 2007 1 Álbmotoadjoláhka lea rievdan suoidnemánu 1.b.2009 rájes . 1 Álbmotoadjolága nuppástusdoarjaga eavttuid birra sáhtát eambbo lohkat Njuolggadusat oasis neahttasiiddu olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Álbmotoadjolága muddenmearrádusat leat sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 Álbmotoadjolága eavttuid birra sáhtát eambbo lohkat Njuolggadusat oasis neahttasiiddu olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Álbmotoadjofoandda norgga oasusportefølje lea maŋemus viđa jagis sirdašuvvon oalle muddui referánsaportefølje 3,8 proseantačuoggá ektui . 1 Álbmotoadjofoandda hálddašeami bohtosat lea dárkileappot čilgejuvvon dáppe : Kredittmeldinga 2005 mii almmuhuvvui 7. beaivvi cuoŋománus 2006 . 1 Álbmotoadjofoandda boađus ( mas leat mielde realiseretkeahtes vuoittuid rievddadeamit ) lei 15 861 mill. ruvnno 2005:s . 1 Álbmotoadjofoanda hálddašii 2005 loahpas 191,3 mrd. ruvnno . 1 Álbmotmehciid ja eará stuorra suodjalanguovlluid hálddašanmálle galgá dađistaga čađahuvvot jagi 2010 mielde . 1 Álbmotmeahcit ja eará suodjalanguovllut 1 Álbmotmeahccestivrrain galget leat sihke guoskevaš gielddaid ja fylkkagieldda álbmotválljen áirasat . 1 Álbmotmeahcceguovddážiid vejolaš ásahemiid sámi guovlluin galggašii árvvoštallat heivehit dahje čatnat oktii sámi museaide . 1 Álbmotlohkan 1865:s namuha ovtta nissonoahpaheaddji , Maren Chr. Normann , gii lei Romssas eret ja ásai Geaissvearas [ 1 ] , muhto vuona siste ii lean oktage . 1 Álbmotlohkamat Muosát-guovllus jagis 1801 muitalit ahte doppe ledje guokte oahpaheaddji , « skuvlameasttir » Muosáin ja « sámeskuvlameasttir » Čielgevuonas . 1 Álbmotlahttuvuođa eat leat sirren govahallamiin , muhto olgoriika álbmotlahtuin lei goasii ovttadássásašvuohta gaskal sisa- ja eretfárremiid . 1 Álbmotjoavku lea nammalassii árvvoštallan maiddái ortnega mas lea vejolaš searvat hálddašeapmái iešdáhtolaččat , ja dat lea gávnnahan dakkár prinsihppa vuostálagaid ILO-soahpamuša 169 mearrádusaiguin ( NOU:5 , s. 44 ) . 1 Álbmotgirjerájut ; dehálaš oahpporesurssat Romssa boaittobeliin Álbmotgirjerájut Hárštá ja Romssa olggobealde ožžot jahkái oahpu váldi rávisolbmuin meroštallama vuođul unnimusat 3 000 jearaldaga maidda sii vástidit . 1 Álbmotgirjerájuid bálvalusat oahpu váldiide Girjerájut ožžo njealji vahkus buohkanassii 328 jearaldaga studeanttain geat dárbbašedje girjerádjobálvalusaid oahpu váldima olis . 1 Álbmotgirjerádju oahpporesursan . 1 Álbmotgirjerádju láhka nanne ahte fylkkagirjerájus galgá leat šiehtadussii čadnon ovttasbargat fylkkasuohkana skuvlanjunnužiin ja fylkkagirjerájuin fágalaš gealbbu biddju geavahussii dárbbu mielde skuvlaeiseváldiide . 1 Álbmotdearvvašvuođainstituhtta galgá doaimmahit hálddašandoaimmaid , ( čáhcedoaimmahatregistera , analysaid ja neavvumiid ) 1 Álbmotdearvvašvuođabargu galgá váikkuhit dan ahte olbmot ellet guhkit ja dearvaseabbon , uhcit buohccánvárain , ja dat maid galgá váikkuhit ahte olbmuid dearvvašvuohta lea seamma buorre beroškeahttá sosiálaerohusain . 1 Álbmotdearvvašvuođa čalmmusteapmi joatkkaskuvllas lea ođas Romssa fylkkas . 1 Álbmotdearvvašvuoñabargu ferte vuoruhuvvot ja dasa fertejit juolluduvvot mealgat stuorát ruhtadeamit . 1 Álbmotbeaivi lea oktasaš sámiide , beroškeahttá orrot go sii Norggas , Ruoŧas , Suomas vai Ruoššas . 1 Álbmotallaskuvlii álgin rabai munnje máŋga ođđa ášši . 1 Álbmot válljen áirasiid birra Sámedikki dievasčoahkkimis leat 39 áirasa 7 válgabiirres . 1 Álbmot mii ballá ii leat friija álbmot . 1 Álbmot ledje belohahkii sámit , belohahkii dážat . 1 Álbmot gaskaregiuvnnas : 1 Álbmot dárbbaša jođiheddjiid . 1 Álbmot , mii orru olggobealde SED guovlluid , lea definerejuvvon orrume Davvi-Norggas davábealde Sáltoduoddara , olggobealde SED- guovllu . 1 Álbmot , mii dovdá buoremus guohtumiid , ja mii rahčamušain vuojiha ealu dohko . Álbmot , mii diehtá goas lea áigi johtit ealuin buoret guohtumiidda , ja mii čeavlájit juoigá guohtumiiddis , bohccuidis ja kultureanadagaidis . 1 Álbmogis miehtá rittu ja vuonain lea boaresvirot riekti ja eamiálbmotguovdásaš riekti ávkkástallat oktasašguolástusguovlluiguin . 1 Álbmogiid jápminlogu almmuhit iešguđet ládje . 1 Álbmoga sápmelaš oassi šattai áiggi mielde unnitlohkui kveanaid ja dážaid lassánan sisafárrema geažil , earenoamážit 1800-logu loahpageaži rájes , ja Sydvaranger ruvkefitnodaga ásaheami 1900-logu álgogeahčen , mii mielddisbuvttii vel stuorát olmmošlogu lassáneami . 1 Álbmoga stuoribuš joavkkuide suohkan lea guovdileamos bálvalusaddi , ja dat mearkkaša ollu ahte suohkanat ožžot vejolašvuođa bures čađahit iežaset doaibman- ja ovddidanbargguid . 1 Álbmoga stuoribuš joavkkuide lea suohkan guovdileamos bálvalusaddi , ja dat mearkkaša ollu ahte suohkanat ožžot vejolašvuoña bures čañahit iežaset doaibman- ja ovddidanbargguid . 1 Álbmoga gaskamearálašahki . 1990 – 2010 Jábmiidlogut . 1 Álaheadju / Fálesnuorri 7. Davvi-Tromsa 8 . 1 Ákšovutnii huksejuvvui girku 1848:s , ja girkus galggai leat lávlunláidesteaddji . 1 Ákšovuonas ferte leamaš skuvla ja sierra skuvlavisti juo dalle . 1 Ákšovuona mánáidskuvlla 4. luohkká 1953:s . 1 Ákšovuona internáhtta 1913 1 Ákŋoluovttas lei ođđa skuvla internáhtain gárvvis 1957:s . 1 Ákŋoluovtta-gillái leat fárren ollu sámit veagahuvvon vuonain Sállama siskkobealde . 1 Ákŋoluovtta suohkanis ledje oalle ollu NS-miellahtut , muhto vissa eai lean oahpaheaddjit sin gaskkas , vaikko unnimusat okta oahpaheaddji iskkaduvvui soađi maŋŋá dan dihte go sus ledje « eahpečielga našuvnnalaš guottut » . 1 Ákŋoluovtta suohkana vuosttaš internáhtat ledje jáhkkimis Gálttas ja Goahteluovttas , gos galget leat leamaš skuvllat internáhttalovttain juo 1880-logu rájes . 1 Ákŋoluovtta suohkana skuvlaarkiivva . 1 Ákŋoluovtta suohkan lea oarjelullin Finnmárkkus . Sállama oarjelulli oasi lassin gullá suohkanii Stiertnás bihttá , gos eai oro šat olbmot . 1 Ákŋoluovtta suohkan cealká vástádusastis ahte skuvlakommišuvdna geassemánu 10. b. 1881 ovttajienalaččat lea mearridan : « Ođđa instruksa čađahuvvo Ákŋoluovtta oahpaheaddjibirrasis ahkeráji haga , ja maiddái Gáltta biirres Gáltta-Duorppalvuona guovllus , muhto ahkerádji doalahuvvo Duorppalvuona biirres namuhuvvon guovllus , daid mánáid hárrái , geat dál vázzet skuvlla , ja mánáid hárrái , geat dán rájes šaddet skuvlageatnegahttomin geahččaluvvo dattetge dáppe nai ođđa instruksa čađahuvvot . » 1 Ákŋoluovtta skuvlla oahppit murjenmeahcis Sállanis 1957 čavčča . 1 Ákŋoluovtta skuvlastivra , Bredvik ( Govdaluokta ) 25/11 1901 Dearvvuođaiguin Alb . 1 Ákŋoluovtta internáhtta lei maŋimus mii lei doaimmas suohkanis , ja dat heaittihuvvui 1968:s . 1 Ákŋoluokta gullá suohkaniidda main maŋŋil soađi ledje stuora váttisvuođat háhkat bistevaš ja gelbbolaš oahpaheddjiid . 1 Ákkástallan : Čujuhuvvo ahte ohcan guoská olgoareálaid láhčimii ja galbemii . 1 Ákkat orrot leamen dakkárat ahte ii oro leamen riekta dohkkehit válgakreatssa 13 MáttaNorgga válgga . 1 Ákkat ledje ahte Sámelávdegoddi dáhtui ovdáneami bissehit ja mannat vássánáigái . 1 Ákkastuvvui dainna ahte bargohivvodat unnošii mealgat go oktasaš olgoriikabálvalus loahpalaččat juhkkojuvvošii . 1 Ákkastuvvui ahte eiseválddit balle ahte ruoššat atne dan propagándan Ruošša oskku vuostá ja nuortasápmelaččaid oskku vealaheapmin jos nuortasápmelaš mánát bággehalle vázzit skuvlla . 1 Ákkasteapmin čujuhan sámi árbevieru dehálaš mihtilmasvuhtii , namalassii nuppástuhttinnákcii ja - dáhttui . 1 Ákkasteapmi : · · · · · · · · · · · · 1 Ákkasteapmi : Sámedikki mielas lea boastut nammadit lávdegotti dán áššis . 1 Ákkasteapmi : Sámedikki doarjjastivra čujuha lassihuksenprošektii ja doarjju akkaid mat bohtet ovdan Måsski diehtošávahaga dárbbu ektui . 1 Ákkasteapmi : Sámedikki doarjjastivra čujuha dasa ahte eanaš gielddat mat leat siskkobealde Sámedikki ealáhusovvdideami eanandieđálaš doaibmaguovllu leat riddo- ja vuotna gielddat . Dát sáhttá mielddisbuktit ollu doarjjaohcamiid fanasservviin . 1 Ákkasteapmi : Sámediggi lea árvvoštallan váidaga sisdoalu , ii ge oainne ahte leat boahtán ođđa dieđut maid eat diehtán ovddit háve go ášši meannuduvvui ja mat dagahivčče ahte ášši HS 20/07 ovddidit mearrádus rievddašii . 1 Ákkasteamis galgá čielgasit boahtit ovdan manne plána ii sáhte dohkkehuvvot , ja ferte duođaštit ahte lágas mearriduvvon eavttut vuosttaldeami ovddideapmái leat ollašuhttojuvvon . 1 Ákkastallan vuođđuda oahpahuslága §:i 6-1 ja mearkkaša davvi- , julev- ja máttasámegiela , ja lea maiddái čadnojuvvon sámelága giellanjuolggadusaide . 1 Ákkastallan goappašiid dáid báikkiid ektui lea dohkálaš ja áddehahtti . 1 Ákkastallan : Čujuhuvvo dasa ahte ohcci lea doaimmahan skuhter- vuovdima ja divvonskuhteriid máŋga jagi . 1 Ákkastallan : Váidaleaddji čujuha ahte ii leat sáhka reaidolonuheamis , muhto otnáš doaimma viiddideamis . 1 Ákkastallan : Sámi kulturfoandda gáržžes ruhtadili dihte ferte Sámediggi čavgasit vuoruhit daid ollu doarjjaohcamiid gaskal . 1 Ákkastallan : Sámedikki gáržžes ruhtadili dihte ferte Sámediggi čavgasit vuoruhit daid ollu doarjjaohcamiid gaskal . 1 Ákkastallan : Sámedikki doarjjastivra čujuha mearrádussii áššis HK 115/07 . 1 Ákkastallan : Sámedikki doarjjastivra čujuha dasa ahte doarjja sámi prentosiidda dahkko njuolggo daorjjan Sámedikki bušeahtas , jfr . ášši 60/07 Sámedikki 2008 bušeahtas . 1 Ákkastallan : Sámedikki 2008 bušeahta mielde lea doaibmaortnega Eará kulturdoaibmabijuid ulbmil bisuhit ja ovddidit eará sámi kulturdoaibmabijuid doaimmaid . 1 Ákkastallan : Sámediggi lea árvvoštallan ášši ja ohcci mearkkašumiid mearrádussii . 1 Ákkastallan : Sámediggi lea veardidan ohcama Sámedikki 2008 bušeahta vuoruhemiid vuođul . Das ohcco doarjja doallat dávgebáhčinkurssa , ja maiddái oasttit ođđa rusttegiid ja ávdnasiid ráhkadit dávgebáhčinšillju . 1 Ákkastallan : Sámediggi lea veardidan ohcama Sámedikki 2008 bušeahta vuoruhemiid vuođul . 1 Ákkastallan : Skaidi Hotell AS ohcá doarjaga hukset goađi Skáiddi hotella oktavuođas . 1 Ákkastallan : Sisdoallu lea buorre ja dehálaš gelbbolašvuođa nannen sidjiide geain ii leat fágalaš oahppu . 1 Ákkastallan : Sametinget ser på generelt grunnlag positivt på slike initiativ til kulturarrangement son bidrar til synliggjøring av samisk kultur- og musikk . 1 Ákkastallan : Lea buorre go lea beroštupmi viidáseappot ovddidit heargegilvvuid sámi valáštallamin . 1 Ákkastallan : Doaibmabidju lea buorre ja mii oaidnit ahte dárbbašuvvo áŋgiruššat regionála TV-kanálain . 1 Ákkastallamis spiehkastit das maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan , nammalassii das ahte guđege orgánas galgá leat FE jahkečoahkkimii duššefal okta áirras , geavahuvvo ohpit Álbmotriektejoavku doarjjan - NOU 1997:5 , s. 43 - mii dovddaha ahte " ILO-soahpamuš rihkkojuvvošii " jos jahkečoahkkin nammaduvvo nugo SVL lea árvalan . 1 Ákkastallama vuođuštussan daddjo , ahte studeanttaide lea dehálaš oažžut gelbbolašvuođa sápmelaččaid ja álgoálbmogiid mihtilmas oahpahus- ja oahppanvugiin ja máhttit reflekteret dáid oahpus ja geavatlaš barggus . Departemeantta árvvoštallan Departemeanta doarju lávdegotti evttohusa ahte bachelorbarggu galgat speadjalastit sámi dahje álgoálbmotperspektiivva . 1 Ájluovttas ásse dušše sápmelaččat ja mis ii lean dađe eanet oktavuohta singuin . 1 Ájluovttas Divttasvuonas lea dollojuvvon seminára mii čalmmustahttá sámegiela . 1 Ája sámi musea 2010–2015 . 1 Ája sámi guovddážis leat dál čieža bargi jođiheapmái , čorgemii , DGT:ii ja prošektii . 1 Ája sámi guovddáža huksenprošeaktaplánat maid eai leat mielde Sámedikki vuoruhanlisttas áigodahkii 2009-2014 , go goalmmát huksenceahkki lea vuoruhuvvon 2008 stáhta bušeahtas . 1 Ája sámi guovddáža huksen , Gáivuotna 1 Ája sámi guovddáža 31.08.98 reive 1 Ája sámi guovddáš lea plánen ovdaprošeavtta dainna ulbmilin ahte ásahit gealboguovddáža lotnolasealáhusaid váste Gáivuona suohkanis . 1 Ája sámi guovddáš ja Deanu ja Várjjaga museat leat nu bures go gárvvistan nuppástuhttinproseassaid . 1 Ája sámi guovddáš Gáivuonas Romssas lea riddosámi ealáhus- , kultur- ja oahppoguovddáš mii galgá duođaštit , váret ja gaskkustit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Ája sámi guovddáš . 1 Ája sámi guovddáš , Várdobáiki sámi guovddáš , ja Árran julevsámi guovddáš ožžot váldoovddasvástádusa sámi museadoaimmain iežaset guovlluin . 1 Ája oaččui 2008:s 1 094 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessodoibmii . 1 Ája lea ohcan 500 000 ruvnno ollislaš huksema prošekterengoluide . 1 Ája lea almmuhan mealgat stuorát investerendárbbu , earret eará lassi areálaid geažil . 1 Ája ja Várdobáiki leat geavahan viehka stuorra resurssaid bargat iežas visttiin ja siskkáldas organiseremiin . 1 Ája Sámi Guovddážii evttohuvvo juolludit 1;5 miljon ruvnno lanjaid nuppástuhttimii ja ođđa lanjaid huksemii . 1 Ája Sámi Guovddážii Gáivuonas juolluduvvo 5,2 miljovnna ruvdno viidáset prošekteret ja álggahit huksemiid . 1 Ája Sámi Guovddáš galgá viiddiduvvot ja hukset ođđa lanjaid vuorkádavviriid ja sámi girjerádjosa várás . 1 Ája Samisk senter Ája sámiid guovddáš 1 Ája - Sámi guovddáš 1 Áivaniid buvttadeapmi eaktuda ahte eatnamis ja čázis eai leat birrasa ja dearvvašvuođa vahágahtti mirkkot , ja dan ferte leat vejolaš duođaštit . 1 Áivaniid buvttadeapmi eaktuda ahte eatnamis ja čázis eai leat birrasa ja dearvvašvuoña vahágahtti mirkkot , ja dan ferte leat vejolaš duoñaštit . 1 Áittardeaddji cealká muđuid ahte orru leamen riekta ja čorgat čađahit ođđa konsešuvdnaalmmuheami . 1 Áiteuksa . 1 Áirrassajit juogaduvvojit daidda listtuide main leat stuorámus kvotienttat . 1 Áirrasgottit dohkkehedje evttohuvvon konvenšuvnna evttohusa oktan njuolggadusaiguin oktasaš hálddašanásahusaide mat evttohuvvojit ásahuvvot , ja maiddái guovllubeavdegirjji oktan geográfalaš guovllujuohkimiin , dákko bakte lagabui mearrádusat áiddiid birra . 1 Áirrasgoddi áigu ođđa jagi bealde čállit viidásut raportta , maid digaštallet dasto IMF stivrras . 1 Áirrasgoddi navdá nannánekonomiija ovdánit muhtin veardde dás ovddos guvlui , ja dasa váikkuha eanaš sisriikka jearru . 1 Áirrasgoddi lea árvvoštallamisttis deattuhan riikkaidgaskasaš riskagova , ja eaktudan makrogaskaomiid geavaheami . 1 Áirrasgoddi lea maid vuohttán , ahte Norggas badjánit guhkes áigodaga hástalusat ruhtadanpolitihkas , go dearvvašvuođagolut , penšuvnnat ja bargonávccahisvuođaoadju lassánit . 1 Áirrasat Asbjørg Skåden ( NSR ) , Per Solli ( BB ) , Stein Willy Andersen ( NSR ) , Laila Gunilla Wilks ( NSR ) , Roger Pedersen ( SVL ) , Geir Liland ( SVL ) , Inger-Anne Johansen ( BB ) , Sissel Sildnes ( NSR ) , Randi A. Skum ( NSR ) , Olav Magnar Dikkanen ( NSR ) , Nils Isak Siri ( SVL ) , Margreta Påve Kristiansen ( BB ) , Amund Eriksen ( FJ ) , Olaf Eliassen ( GB ) , Nils O. Nilsen ( NSR ) ovddidedje čuovvovaččat protokollii : 1 Áirrasa nr. 29 Magne A. Huvva várrelahttu Stein W. Andersen leai čoahkkimis 07 . 1 Áirras nr. 8 Egil Olli oaččui pearbmišuvnna 09 . 1 Áirras nr. 7 Ragnhild L. Nystad ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 6 Nils Henrik Måsø ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 39 Laila Gunilla Wilks ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 39 Laila Gunilla Wilks ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06. 1999 . 1 Áirras nr. 39 Laila G. Wilks oaččui pearbmišuvnna 10.11.00 1 Áirras nr. 38 Johan Mikkel Sara ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . 1 Áirras nr. 37 Birger Nymo ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . Várrelahtut : 1 Áirras nr. 37 Birger Nymo oaččui permišuvnna 03.03.00 dii. 10.30 rájes Várrelahtut 1 Áirras nr. 36 Leif Elsvatn ožžon virgelobi guovvamánu 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 35 Kjell Jøran Jåma Várrelahtut 1 Áirras nr. 34 Jarle Jonassen ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 34 Jarle Jonassen 1 Áirras nr. 32 Amund Eriksen ožžon virgelobi geassemánu 03.-04.06 . 1 Áirras nr. 32 Amund Eriksen oaččui pearbmišuvnna 06 . 1 Áirras nr. 30 Roger Pedersen oaččui pearbmišuvnna 10.11.00 1 Áirras nr. 3 Olav M. Dikkanen ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . Áirras nr. 5 Marie Therese N. Aslaksen ožžon virgelobi geassemánu 02.06. dii. 09.00-12.00 1 Áirras nr. 3 Olav Dikkanen oaččui pearmišuvnna 01.10.99 1 Áirras nr. 29 Magne A. S. Huvva ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 29 Magne A. S. Huvva oaččui pearbmišuvnna 06 . 1 Áirras nr. 28 Per Solli ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 28 Per Solli oaččui pearbmišuvnna 09 . 1 Áirras nr. 27 Arvid Skjellhaug oaččui pearbmišuvnna 09 . 1 Áirras nr. 26 Ove Johnsen oaččui pearbmišuvnna 09 . 1 Áirras nr. 25 Asbjørg Skåden ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 22 Randi A. Skum 1 Áirras nr. 21 Tor Nilsen ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 2 válgabiire 6 Áltá / Fálesnuorri . 1 Áirras nr. 2 Magnhild Mathisen oaččui permišuvnna 23. - 24.09.04 . 1 Áirras nr. 2 Magnhild Mathisen oaččui permišuvnna 23 . - 24.09.04 . 1 Áirras nr. 2 Magnhild Mathisen oaččui pearbmišuvnna 09 . 1 Áirras nr. 18 Eva Josefsen ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 18 Eva Josefsen oaččui pearbmišuvnna 06 . 1 Áirras nr. 17 Randi Solli Pedersen ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 16 Willy Olsen ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 16 Willy Olsen ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 16 Willy Olsen ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . 1 Áirras nr. 16 Willy Olsen oaččui pearbmišuvnna 06.11 . 1 Áirras nr. 15 Sverre Andersen ; permišuvdna maŋŋil dii 14.00 bearjadaga miessemánu 13. b. 1 Áirras nr. 15 Sverre Andersen 1 Áirras nr. 15 Geir Liland ožžon virgelobi skábmamánu 23.-26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 15 Geir Liland ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . 1 Áirras nr. 14 Peder Mathisen oaččui pearbmišuvnna 06 . 1 Áirras nr. 13 Josef Vedhugnes ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 26. b. 1999 . 1 Áirras nr. 13 Josef Vedhugnes ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . 1 Áirras nr. 13 Josef Vedhugnes oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 Áirras nr. 11 Per A. Bæhr várrelahttu Nils Henrik P. Sara leai čoahkkimis 08 . - 10.11.00 1 Áirras nr. 11 Per A. Bæhr oaččui pearbmišuvnna 08.-10.11.00 1 Áirras nr. 10 Ole Henrik Magga várrelahttu Klemet E. Hætta leai čoahkkimis 06 . 1 Áirras nr. 10 Ole Henrik Magga ožžon virgelobi geassemánu 01.-04.06 . 1 Áirras nr. 10 Ole Henrik Magga oaččui pearmišuvnna 01.10.99 1 Áirras nr. 10 Ole Henrik Magga oaččui pearbmišuvnna 06.-07.11.00 1 Áirras nr. 1 Berit Ranveig Nilssen várrelahttu Sissel Sildnes leai čoahkkimis 09 . 1 Áirras nr. 1 Berit Ranveig Nilssen ožžon virgelobi guovvamánu 23. - 24. b. 1999 . 1 Áirras nr. 1 Berit Ranveig Nilssen oaččui pearbmišuvnna 30.09.- 01.10.99 . 1 Áirras nr. 1 Berit Ranveig Nilssen oaččui pearbmišuvnna 09.-10.11.00 1 Áirras nr 5 Marie Therese N. Aslaksen oaččui permišuvnna 23. - 26.05.00 1 Áirras nr 4 Steinar Pedersen oaččui permišuvnna 23. - 26.05.00 1 Áirras nr 4 Steinar Pedersen oaččui permišuvnna 03.03.00 1 Áirras nr 32 Amund Eriksen oaččui permišuvnna 02. - 03.03.00 1 Áirras nr 31 Ing-Lill Pavall oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 25 Asbjørg Skåden oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 21 Tore Nilsen oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 21 Tor Nilsen oaččui permišuvnna 23. - 26.05.00 1 Áirras nr 19 Geir Tommy Pedersen oaččui permišuvnna 03.03.00 dii. 10.00 rájes 1 Áirras nr 16 Willy Olsen oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 16 Willy Olsen oaččui permišuvnna 23. - 26.05.00 1 Áirras nr 14 Peder Mathisen oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 13 Josef Vedhugnes oaččui permišuvnna 03.03.00 dii. 10.00 rájes 1 Áirras nr 10 Ole Henrik Magga oaččui permišuvnna 29.02. - 03.03.00 1 Áirras nr 10 Ole Henrik Magga oaččui permišuvnna 23.05 dii. 16.00 rádjái 1 Áirras guhte ii leat čoahkkinlanjas go čoahkkinjodiheaddji gulaha ahte áššis jienastuwo , ii searwa jienasteapmái . 1 Áirras bidjá stuorra gáibádusaid Sámediggeráđi kapasitehtii oahpahussuorggis , ja ráđi mielas lea dárbu čujuhit makkár kapasitehta Sámedikki hálddahusas lea dál . 1 Áirras Svein Henning Bardsen oaččui virgelobi gaskavahku 27.11.91 , dii. 1430 rájes gitta čoahkkima lohppii . 1 Áirras Steinar Pedersen ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa Bargiidbellodaga sámediggejoavkku bealis : 1 Áirras Skåden evttoha čatnat earenoamáš fuomášumi guovlluide Mátta-Tromssas , Davvi-Norlánddas ja julev- ja máttasámis . 1 Áirras Ruth Rye Josefsen ovddidii čuowovaš evttohusa : 1. oassi . 1 . 1 Áirras Representant Várrelahttu Vararepresentant Bellodat / lista Parti / liste Lávdegoddi Komite : 1 Áirras Pedersen beassá liikká friija buktit oainnuid lávdegottiide maidda dáhttu . 1 Áirras Olav Dikkanen ovddidii čuovvovaš lassievttohusa : Sámit geat eai leat ožžon oahpahusa eatnigielas fertejit oažžut oahpu bargomárkandoaimmaid bokte . 1 Áirras Nora Bransfjell oaččui virgelobi duorastaga 28.11.91 , dii. 1200 rájes gitta čoahkkima lohppii . 1 Áirras Miriam Paulsen celkkii Ságat áviissas duorastaga golggotmánu 14. b. ahte lea ahkit ja imaš go Sámediggeráđđi biehttalii addimis prošeaktadoarjaga Sijti Jarngei . 1 Áirras Mathis Mathisen Sara ovddidii čuovvovaš evttohusa : 1 Áirras Mary Mikalsen Trollvik ovddidii 1 Áirras Jørn Are Gaski , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 1 Áirras Josef Veđhugnes ovddidii lávdegotti unnitlogu árvalusa daiguin rievdadusaiguin mat bohtet ovdan evttohusas . 1 Áirras Josef Vedhugnes ovddidii čuowovaš evttohusa : Lassi 1 Áirras Josef Vedhugnes ovddidii čuowovaš evttohusa : 1 . 1 Áirras Jon Harald Skum , Norgga Sámiid Riikkasearvvis ( NSR ) , válljejuvvui odne Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddjin . 1 Áirras John Nordfjealla ovddidii čuovvovaš árvalusa : Sámi kultureallima nannen barggus áigu Mijjieh Áarjeledtjh maiddái namuhit dárbbu hukset sierra sámi kulturviesu R0rosii mii lea lunddolaš sámi guovddáš sámiide R0rosguovllus . 1 Áirras John H. Eira ovddidii čuovvovaš rievdadus-evttohusa Sámelága §:ii 2 -4 Válgakreatsat ja áirasiid juohkáseapmi : 1 Áirras Jarle Jonassen ovddidii 1 Áirras Isak Mathis O Hætta , Guovdageainnu Dáloniid lista , ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 1 Áirras Ingrid Wernberg ovddidii čuowovaš evttohusa : § 7 : " Sámediggi " 1. cealkagis rievdaduwo " Sámi ealáhusráđđin " . 1 Áirras Haldis Thomassen oaččui virgelobi 26.11.91 , dii. 1500 rájes loahppa čoahkkinbeaivái . 1 Áirras Ester Fjellheim ovddidii čuovvovaš 1 Áirras Egil Olli ovddidii čuovvovaš árvalusa : Sámediggi ávžžuha sámediggerád ~kulturrádi ja ealáhusrádi báikki mearrideami oktavuodas , seammás árvvoštallat gosa boahttevaš sámi kul turmui toráddi galgá biddjot . " 1 Áirras Egil Olli ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa Bargiidbellodaga sámediggejoavkku bealis : 1 Áirras Egil Olli lea 25.05.99 reivves čujuhan ahte Sámedikki várrepresideanta lea mieđihan ložžet gáibádusa sámegiel sáddagiid hárrái oppalašsáddehagas . 1 Áirras Birger Nymo ovddidii čuovvovaš beavegirjelasáhusa NSR ovttasbargojoavkku ja Guovddášbellodaga sámediggejoavkku bealis : 1 Áirras Asbjørg Skåden ovddida iežas gažaldagas ollu beliid mat gusket oahpahussii oppalaččat ja oahpahussii erenoamážit Ofuohtas / Lulli-Tromssas . 1 Áirras Anne Marie Gaup Eira válljejuvvui seamma áigodahkii Sámedikki doarjjastivrra lahttun , ja áirras Kirsti Guvsam fas doaibmá Eira persovnnalš várrrelahttun . 1 Áirras Aage Pedersen ovddidii čuowovaš evttohusa : § 6 : " Sámedikki " sadjái 1. cealkagis galgá biddjot " Sámi ealáhusráddi " . 1 Áirras Aage Pedersen ovddidii čuovvovaš evttohusa : 1 Áirras 7 Ragnhild L. Nystad oaččui permišuvnna geassemánnu 1. b. dii. 16.50 rádjai . 1 Áirras 33 Anders Urheim oaččui permišuvnna miessemánu 30. b 2005 1 Áirras 3 Berit Ranveig Nilssen oaččui permišuvnna miessemánu 31. b. dii. 14.30 rájes 1 Áirras 3 Berit Ranveig Nilssen oaččui permišuvnna guovvamánu 08. b. ja 10. b. 2005 1 Áirras 25 Ann Mari Thomassen oaččui miessemánu 31. b. dii. 15.30 rájes 1 Áirras 1 Olav Dikkanen oaččui permišuvnna miessemánu 31. b. dii. 14.30 rájes 1 Áirasiid válljejupmi Ođđa goalmmát oassi : Juohke lista galgá oažžut - maoe mielde lea vejolaš - seammá ollu várrelahtuid go leat áirasat , ja vel lassin guokte . 1 Áirasii Aage Pedersenii addui ovttajienalaččat virgelohpi diL 11.30 rájes . 1 Áirasat ja várrelahtut 2009 - 2013 1 Áirasat guđet manahit jienastanvuoigatvuođaset Vuođđolága 53. § mielde , dahje guđet biddjojuvvojit virgái Sámedikki hálddahussii , guđđet Sámedikki válgaáigodaga lohppii . § 2-10 . 1 Áirasat gudet leat čoahkis , eai galgga guoddit čoahkkinlanja ovdalgo lea jienastuwon . 1 Áirasat eai searwa iežaset fápmudusaid dohkkehanjienasteapmái . 1 Áirasat deattuhit ahte Várdobáikki doaimmat galget leat lávdaduvvon . 1 Áirasa nr. 8 Egil Olli várrelahttu Berit Alette Utsi Eira leai čoahkkimis 09 . 1 Áirasa nr. 6 várrelahttu : Magnar Helander manai sadjásis . 1 Áirasa nr. 37 várrelahttu : Haldis Balto manai sadjásis geassemánu 2. b. 1 Áirasa nr. 37 , Birger Nymo várrelahttu Gro Merete Siri leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 32 Amund Eriksena várrelahttu Tone Amundsen leai čoahkkimis 06 . 1 Áirasa nr. 32 , Amund Eriksen várrelahttu Anders Urheim leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 31 várrelahttu : Kirsti Knutsen manai sadjásis geassernánu 2. b. dii. 11.00 . 1 Áirasa nr. 31 Ing-Lill Pavall várrelahttu Kjell-Arne Mathisen leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 29 várrelahttu : Roger Pedersen manai sadjásis . 1 Áirasa nr. 29 , Magne A. S. Huuva várrelahttu Stein Willy Andersen leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 28 Per Solli várrelahttu Inger Anne Johansen leai čoahkkimis 09 . 1 Áirasa nr. 27 Arvid Skjellhaug várrelahttu Nils Isak Siri leai čoahkkimis 09 . 1 Áirasa nr. 25 Asbjørg Skåden várrelahttu Nils Isak Siri leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 21 várrelahttu Catrine Breivik oaččui permišuvnna 03.03.00 dii. 10.00 rájes 1 Áirasa nr. 21 Tore Nilsen várrelahttu Cathrine Breivik leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 21 , Tor Nilsena várrelahttu Terje Josefsen leai čoahkkimis čakčamánu 29. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 20 , Willy Ørnebakk várrelahttu Hans Petter Myrland leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 2 Magnhild Mathisen várrelahttu Sigrund Rasmussen leai čoahkkimis 09 . 1 Áirasa nr. 18 Eva Josefsena várrelahttu Tore Bongo leai čoahkkimis 06 . 1 Áirasa nr. 16 Willy Olsen várrelahttu Randi Kvivesen leai čoahkkimis 06 . 1 Áirasa nr. 16 , Willy Olsen várrelahttu Randi Kvivesen leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 15 várrelahttu : Ingunn utsi gohččojuvvon , muhto ii sáhttán boahtit . 1 Áirasa nr. 15 Geir Liland ovddas ii boahtán oktage várrelahttu . 1 Áirasa nr. 14 Peder Mathisena várrelahttu Olaf Eliassen leai čoahkkimis 06 . 1 Áirasa nr. 14 Peder Mathisen várrelahttu Olaf Eliassen leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 13 , Josef Vedhugnes várrelahttu Sverre Andersen leai čoahkkimis čakčamánu 28. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr. 12 várrelahttu : Kirsten Anne B. Eira gohččojuvvon , muhto ii sáhttán boahtit . 1 Áirasa nr. 10 Willy Olsen várrelahttu Randi Kvivesen leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 10 Ole Henrik Magga várrelahttu Klemet Erland Hætta leai dievasčoahkkimis 29.02. - 03.03.00 1 Áirasa nr. 1 , Berit Ranveig Nilssena várrelahttu Øystein Ballari leai čoahkkimis čakčamánu 30. b. ja golggotmánu 1. b. 1 Áirasa nr 5 Marie Therese N. Aslaksen várrelahttu Elisabeth H. Guttorm leai čoahkkimis 23. - 27.05.00 1 Áirasa nr 4 Steinar Pedersen várrelahttu Jan Atle Samuelsen leai čoahkkimis 23. - 26.05.00 1 Áirasa nr 21 Tor Nilsen várrelahttu Kaja Langgård leai čoahkkimis 23. - 26.05.00 1 Áirasa nr 16 Willy Olsen várrelahttu Per Edvin Varsi leai čoahkkimis 23. - 26.05.00 1 Áirasa nr 10 Ole Henrik Magga várrelahttu Klemet Erland Hætta leai čoahkkimis 23.05. dii 15.45 rádjái . 1 Áirasa Magnhild Mathisena gažaldat lea boahtán maŋŋá go áigemearri dievai . 1 Áirasa Magnhild Mathisena gažaldahkii mii guoská plána čuovvulanressurssaide vástiduvvo dán ášši meannudeami oktavuođas . 1 Áinnas berre eiseváldi dieđihit vejolaš vuosttaldeami dalle jo go plánaprográmma ráhkaduvvo , go oaidná ahte dat ii sáhte dohkkehit plána ovtta vejolaš čovdosiin . 1 Áin leat ollu hástalusat sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkas . 1 Áile Jávu 1 Áile Javo 8 . 1 Áile Javo , áirasa nr. 7 Ragnhild L. Nystad várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Áigáduvvon jahkái 1800 o.Kr. , árra metállaáigái . 1 Áigádeapmi galgá leat heivehuvvon dan aiddolašvuođa- ja dárkilvuođadássái maid gielda geavaha kártavuođđun gieldda iešguđet osiin . 1 Áigá 6–7 jahkásažžan lei juo oahppan čivttašeaddji . 1 Áigut maiddái rámiidit Stuorradikki justiisalávdegotti go sii leat evttohan dakkár cealkámušaid earáid vejolašvuođaid birra beassat ávkkástallat Finnmárkku ođasmuvvi resurssaiguin , mat eai raba EØS-guovllu olbmuide seamma vuoigatvuođa smávvafuođđobivdui ja giehtaváđđoguolastussii jávrriin ja čázádagain , go dat mii Finnmárkku ássiin lea . 1 Áigut dás čalmmustahttit vuosttažettiin surggiid main ráhkadit jahkásaš statistihka . 1 Áigut bivdit vejolaš vuovdiid buktit fálaldaga ollislaš elektruvnnalaš publiserenčovdosii intranehttii , ekstranehttii ja internehttii . 1 Áigumuššiehtadusa sisdoallu almmuhuvvo preassakonferansas . 1 Áigumuššiehtadus ii guoskka boahttevaš šiehtadallanbohtosiidda mat galget čađahuvvot . 1 Áigumuššiehtadus Sámedikki ja Nussir ... 1 Áigumuššan lei oččodit eanet sápmelaččaid čálihit iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Áigumuššan lea čalmmustahttit bajábealde namuhuvvon fáttáid , muhto organisašuvnnat válljejit ieža maid sii váldet ovdan . 1 Áigumuššan lea viidát huksenprošeavttas čájehit sámivuođa . 1 Áigumuššan lea oažžut soađi eret jungelis , iige eamiálgmogiid . 1 Áigumuššan lea oažžut johtui prošeaktajođiheaddjivirggi ja referánsajoavkku 1999 vuosttaš jahkebealis . 1 Áigumuššan lea nannet ássiid identitehtadovddu ja addit juohkehažžii vejolašvuođa gávdnat oadjebasvuođa iežas kulturgullevašvuođas . 1 Áigumuššan lea nannet siskkáldas iešstivrejumi , ja ahte Sámediggi galgá oažžut eanet guovddáš sajádaga . 1 Áigumuššan lea nannet rahčamuša fievrridansuorggi dálkkádatluoitima vuostá , ja nu ferte ge geahččat evttohusa kollektiivafievrrideami áŋgiruššama ektui . 1 Áigumuššan lea leamaš bearráigeahččat ahte álgoálbmotoaidnu váldojuvvo mielde dievaslaččat , ja sihkkarastit duohta váikkuhanfámu dán suorggi politihkkahábmemis . 1 Áigumuššan lea joatkit prošeavttain ja dađistaga divvut buot 46 ráfáidahttojuvvon viesu Sirbmáguovllus . 1 Áigumuššan lea gárgedit sámi arkiiva- , informašuvdna- ja dokumentašuvdnaguovddáža man vuolggasadjin lea dálá Sámi Arkiiva . 1 Áigumuššan lea ahte iešguđet sámedikkit ja ráđđehusat galget beassat ovdanbuktit oainnuset čuovvovaš surggiid stáhtusii : 1 Áigumuššan lea ahte guovddáš galgá leat doaimmas jahkemolsuma 2001/2002 rájes . 1 Áigumuššan lea ahte geafes riikkat mat unnidit luoitimiid meahcihuvvamis ožžot ekonomalaš buhtadusa . 1 Áigumuššan lea ahte Davvenuortasámi ja Davveoarjesámi museasiiddat ásahuvvojit nannejuvvon sámi museaovttadahkan , go leat oaidnán ahte vuođđudus dat lea eanemus ulbmillaš organisašuvdnahápmi . 1 Áigumuššan dákkár semináraiguin lea gulahallan hálddašeddjiid ja politihkkaoassálastiid gaskkas , ja ahte čalmmustahttit daid hástalusaid mat čuožžilit go eallit mat guhtot ja ráfáidahttojuvvon boraspiret leat ovttas dakkár guovlluin gos lea sámi eanadoallu ja bozodoallu . 1 Áigumušat leat nannet regiuvdnaráđi politihkalaččat nu ahte dat oažžu eambbo doaibmanvá1ddi buorrin oppa regiuvdnii . 1 Áigumuš čoahkkimiin lei ovddidit Norgga ja Kanada gaskasaš álgoálbmotovttasbarggu . 1 Áigumuš čoahkkimiin lei oažžut beliid fas šiehtadallagoahtit , seammás go boazodoalu ovddasteaddji beasai čilget iežaset geavaheami ja boazodoalu dili . 1 Áigumuš vuosttaldemiin mii čatnasa konsešuvdnaohcamiid ( doaibmalohpeohcamiid ) meannudeapmái lea ahte namuhuvvon eiseválddit galget sáhttit buktit ovdan daid riidduid mat leat ohcama ja stáhtalaš ja guvllolaš eiseválddiid beroštumiid gaskkas guđege eiseválddi ovddasvástádussuorggis . 1 Áigumuš mii dávjá čuoččuhuvvo daid áššiid digaštallamis maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea gieđahallan , lea stáđisvuohta ja ráfálaš ovttaseallin . Lávdegoddi dáhttu čujuhit ahte eavttut stáđisvuođa ja gohčoduvvon ráfálaš ovttaseallima joksamii eai álo leat seamma go rievttalašvuođa eavttut . 1 Áigumuš mii dávjá čuoččuhuvvo daid áššiid digaštallamis maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea gieđahallan , lea stáđisvuohta ja ráfálaš ovttaseallin . 1 Áigumuš lea čađahit láhkarievdadusa nu ahte bargu láhčit jienastuslogu čáliheami rievdadusa sáhttá álgit buori áiggis ovdal boahtte sámediggeválgga 2005:s . 1 Áigumuš lea sáhttit dievaslaččat čuovvolit daid olbmuid geat dárbbašit veahki dahje gelbbolašvuođa beassat bargui . 1 Áigumuš lea sihkkarastit buoremus vuođu luossabivddu muddemii Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 Áigumuš lea ráhkadit jahkásaš dilleraporttaid . SÁMEGIELAID OTNÁŠ DILLI 1 Áigumuš lea ovttasbargat ulbmillaš váikkuhangaskaomiid bokte ja njuolga politihkalaš oktavuođain guovlulaš ja guovddáš eiseválddiiguin , main lea ovddasvástádus láhčit ealáhuspolitihka . 1 Áigumuš lea ovdánahttit teáhtera mii šaddá bistevaš sámi mánáidteáhterinstitušuvdnan . 1 Áigumuš lea oažžut dievaslaš áddejumi ja oktasaš málle dán dehálaš oassái plánaid meannudeamis , ja nu maiddái lága álkideami . 1 Áigumuš lea lágidit oktasaš čoahkkanemiid máŋgii jagis . 1 Áigumuš lea girjji almmuhit stuorra riikkaidgaskasaš Johan Turi-semináras Romssa universitehtas . 1 Áigumuš lea fállat sámi nuoraide doaimmaid main sii beroštit , ja seammás sidjiide oahpahit beroštit sámegiela ja sámi kultuvrra seailluheamis ja ovddideamis . 1 Áigumuš lea ealáskahttit , nannet ja ovddidit oarjilsámegiela . 1 Áigumuš lea buoridit plánavuogádaga ovddalgihtii vuorddehahttivuođa ja beaktilvuođa . 1 Áigumuš lea buorebut ávkašuvvat oktasaš resurssaiguin ja sihkkarastit sámi mánáide buori sámi vuođu ja oahpahusa . 1 Áigumuš lea bidjat álgoprošeavtta johtui jagi 2009 . 1 Áigumuš lea ahte vuosttaldandárbu galgá vuoliduvvot dainna lágiin ahte vejolaš riiddut váldojuvvojit árrat ovdan ja čovdojuvvojit plánaproseassas . 1 Áigumuš lea ahte láidestusat sámegillii vuosttasgiellan ja sámegillii nubbegiellan galget leat válbmasat 15.05.2010 . 1 Áigumuš lea ahte fylkkasuohkanis 01.01.2011 rájes galgá leat gárvvis regiuvdnejuvvon organisašuvdnamálle mas PPB / ČB galgá čalmmustahttit ollisvuođa geahčadanhálttis joatkkaoahpahusa ja ovddideami vuogádatdásis mas skuvla lea oassi ollisvuođas . 1 Áigumuš lea ahte eanet divššohasat galget dikšojuvvot buohcciviesuid olggobealde . 1 Áigumuš lea ahte buot dokumeanttat maid stáhtalaš orgánat jorgalahttet , galget leat giellafágalaččat dárkkistuvvon , ja daid ođđa terminologiijat leat dohkkehuvvon rivttes vuogi mielde . 1 Áigumuš lea ahte Romssa fylkkas oahppoguovddážat viđa guđa báikkis čađahit kurssaid . 1 Áigumuš lea addit buohkaide guđet dan háliidit , oáhpahusa sámegielas – jogo davvisámegielas , julevsámegielas dahje oarjilsámegielas . 1 Áigumuš dákkár konvenšuvnnain lea sihkkarastet sámi álbmoga rivttiid nu ahte riikarájit leat unnimus lági mielde hehttehussan . 1 Áigumuš dáinna vugiin lea mandáhtaid juohkimis oaččuhit áigái dakkár politihkalaš juogadeami mii lea rievttaleabbo go jos čađa ¬huvvošii juogadeapmi aivvestassii biiriid mielde . 1 Áigumuš dáinna ovttasbargguin lei ee buoridit diehtojuohkima riikkaid gaskka iešguđet sámi oahpahusgažaldagaid dáfus . 1 Áigumuš bálvalusain lea addit ráđiid ja rávvagiid das mo galgá sihkuhit almmuhuvvon sávakeahtes persovdnadieđuid mat leat neahtas . 1 Áigumuš berre leat háhkat bargiid geain lea máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Áigumuš beassannjuolggadusaiguin lea nannet Sámedikki bargiid , álbmotválljen áirasiid ja gallejeaddjiid sihkkarvuođa ja bargobirrasa . 1 Áigu vuoruhit iešsorbmema eastadeami 1 Áigu sihkkarastit eurohpalaš ekonomiija 1 Áigu nannet sámi mánáid vuoigatvuođaid 1 Áigu go ráđđi boahtteáiggis fuolahit ahte riekta dieđut bohtet medijaide ? 1 Áigu go Sámediggi vuordit dassážii go sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu gielddaid hálddašeamit leat joksan ollislaš guovttegielalašvuođa ovdal go addá dábálaš giellaruđaid guovlluide hálddašanguovllu olggobealde , ja supmi dáfus nu ollu go livččii heivvolaš daid ruđaid ektui maid guovddáš eiseválddit juolludit sámi gielladoaibmabijuide ? 1 Áigu go Sámediggi juohkigoahtit dieđuid gielddaide njuolggadusaid birra maid galgá čuovvut go geavaha namuhuvvon jienastuslogu ? 1 Áigu go Sámediggeráđđi rievdadit geavahusa dákkár lávdegottiid čoahkkinreferáhtaid dáfus ? 1 Áigu go Sámediggeráđđi dahkat maidege gávdnan dihtii čovdosa riidui ? 1 Áigu go Sámediggeráđđi bargat dan ala vai sámegiella fágasuorggis šattašii duohta gelbbolašvuohtan , nu ahte attášii earret eará čiekŋudančuoggáid mat vástidit 8 vahkkodiimmu . 1 Áigu galledit Chile Sámediggepresideanta Egil Olli lea bovdejuvvon searvat stuorradiggepresideantta Dag Terje Andersena sáttagoddái , mii áigu galledit Chile cuoŋománu 17.-21. b. . 1 Áigu eanedit sámegiela geavaheami 1 Áigot oaččohit ealáhuseallima ja DjO-ásahusaid eambbo ovttas bargat . 1 Áigot duvdit fidnohutkiid johtui Hárštá , Romssa ja Narviikka prošeakta lea stuorát áŋgiruššama oassi mii galgá nannet ođđahutkankultuvrra riikka allaskuvllain . 1 Áigot duvdit fidnohutkiid johtui Finnmárkku prošeakta lea stuorát áŋgiruššama oassi man ulbmil lea nannet fidnohutkankultuvrra riikka allaskuvllain . 1 Áigodatguohtumat Guohtunvuoigatvuohta sisttisdoallá vuoigatvuođa dárbbašlaš áigodatguohtumiidda , namalassii giđđa- , geasse- , čakča- ja dálveguohtumiidda , dás maiddái johtingeainnuide , guottet- ja ragatbáikkiide . § 1 Áigodatguohtumat Guohtunvuoigatvuohta sisttisdoallá vuoigatvuođa dárbbašlaš áigodatguohtumiidda , namalassii giđđa- , geasse- , čakča- ja dálveguohtumiidda , dás maiddái johtingeainnuide , guottet- ja ragatbáikkiide . 1 Áigodat sáhttá guhkiduvvot jus leat čađaheame oasseáiggeoahpu . 1 Áigodat lei vássán , ja boahtteáiggi eahpesihkkarvuohta givssidii Ánne Kirstte ja eará internáhttabargiid Kárášjogas . 1 Áigodat Ođđajagimán nu 1992 Ii SED SED 1,8 1,0 5,7 4,0 33,4 24,7 Ahki 20-30 31-45 46-66 Oktiibu 14,2 ot 1 Áigodat 2003–2007 lea leamaš historjjálaš dan láhkai ahte dat lea leamaš Romssa fylkka parlamentáralaš stivrenvuogádaga vuosttaš áigodat sierra fylkkaráđđehusa – 1 Áigodat 1999 – 2003 SED Ii SED 142,0 113,4 108,4 76,1 66,5 37,4 99,6 71,4 1 Áigodat 1999 – 2003 SED Ii SED 137,8 113,6 103,5 71,0 54,7 30,4 92,1 67,0 1 Áigodat 1994–1998 Dievddut 11,7 37,9 109,2 55,9 Nissonat 12,5 44,9 106,0 57,7 1 Áigodat 1994 -1998 Ahki SED Ii SED 12,5 12,9 20-30 44,9 49,5 31-45 106,0 117,3 46-66 61,8 Oktiibuot 57,7 1 Áigodat 1994 -1998 Ahki SED Ii SED 11,7 10,3 20-30 37,9 26,9 31-45 109,2 104,4 46-66 47,8 Oktiibuot 55,9 1 Áigodat / Tidsrom 13.05.05 1 Áigodahkii 2009-2013 lea Jarle Jonassen , Norgga Sámiid Riikkaservvis , válljejuvvon dievasčoahkkinjođiheaddjin . 1 Áigodahkii 2009-2013 lea Egil Olli , Bargiidbellodagas , válljejuvvon Sámedikki presideantan . 1 Áigodagat Ođđajagimánnu 1999 Dievddut Nissonat 2,1 2,0 2,4 1,2 0,9 0,7 1,8 1 Áigodagat Ođđajagimán nu 1992 Ii SED SED 1,6 1,1 8,5 6,3 38,7 33,1 Ahki 20-30 31-45 46-66 Oktiibu 17,4 ot 1 Áigodagat Ođđajagimán Ođđajagimán Ođđajagimán nu 1992 nu 1994 nu 1999 Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED 2,6 3,5 2,1 2,9 2,6 2,6 2,3 2,1 2,4 2,0 2,4 1,9 1,2 0,8 0,9 0,8 1,5 0,7 1 Áigodagat Ođđajagimán Ođđajagimán Ođđajagimán nu 1992 nu 1994 nu 1999 Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED 2,1 2,6 2,0 2,2 2,0 1,7 1,6 1,5 1,2 1,3 1,5 1,2 0,6 0,7 0,7 0,6 0,5 0,5 1 Áigodagat Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá nnu nnu 1994 nnu 1999 nnu 2004 Ii Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED SED SED 1 Áigodagat Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá nnu 1992 nnu 1994 nnu 1999 nnu 2004 Ii Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED SED SED 2,3 2,6 2,1 2,5 2,6 2,4 2,9 3,1 1,2 1,2 1,1 1,1 1,1 0,9 0,9 0,9 1 Áigodagat Ođđajagim Ođđajagim ánnu 1994 ánnu 1999 Ii Ii SED SED SED SED 13,4 10,8 13,4 10,8 7,7 5,7 9,6 6,6 1 Áigodagas suoidnemánus 2007 cuoŋománnui 2008 ii leat dáhpáhuvvan dán áššis mihkkege . 1 Áigodagas skábmamánnu - guovvamánnu gessojuvvo leavga dii. 10.00 ja luitojuvvo dii. 15.00 . 1 Áigodagas ođđasithuksemis 1990-logu rádjái lea váttis gávdnat maidege almmolaš skuvlabáhpáriin mii čájehivččii ahte leat leamaš sámit Ákŋoluovtta suohkanis . 1 Áigodagas mii bistá suoidnemánu 1. b. rájis gitta borgemánu 9. b. rádjai , don fertet váldit oktavuođa gildii ja soahpat áiggi go dutnje heive jienastit . 1 Áigodagas maŋŋel jahkeduhátmolsašumi lea oalle garrasit lassánan dihtomielalašvuohta sápmelašvuhtii , mii earet eará oidno Sámedikki jienastuslogu lassáneamis . 1 Áigodagas leat vásihan garra guovddušteami , ja eanaš suohkaniin ja guovlluin fylkkas njiejai olmmošlohku . 1 Áigodagas leat viežžan fálaldagaid elektronalaš diehtojuohkinvuogádaga ( intraneahtta , ekstraneahtta ja interneahtta ) ásaheapmái Sámediggái ja šiehtadallan dan hárrái . 1 Áigodagas lea olmmošlohku lassánan 2463 olbmuin . 1 Áigodagas lea maid áigeguovdil dahkat šiehtadusa riikkalaš ja guvllolaš oasálaččaiguin nugo Dutkanráñiin , SIVA:in ja Viessobáŋkkuin . 1 Áigodagas juovlamánu 7-18 beivviid 2009 lágiduvvo dálkkádatnjunuščoahkkin Københámmanis . 1 Áigodagas golggotmánu 18. - 29. b. dahkkojuvvojit máŋga deaŧalaš mearrádusa oasálaščoahkkimis mat leat čujuheaddjit ja stivrejeaddjit máilmmi luodduresurssaid ceavzilis geavahusa ja suodjaleami ektui . 1 Áigodagas ealáhus sáhttá leat guovtti juogus , mas nuppi juogus olbmot doaimmahit árbevirolaš eanandoalu , ja nuppis fas latnjalas buvttadeami . 1 Áigodagas 2009/2010 njiejai olles 21 % ovddit áigodaga ektui . 1 Áigodagas 2006-2011 lea leamaš gaskamearálaš juolludeapmi kulturulbmiliidda juohke jagi badjelaš 13 miljovnna . 1 Áigodagas 2006-2010 leat dušše jagi 2006:s leamaš eanet juolluduvvon go hilgojuvvon ohcamušat . 1 Áigodagas 2006-2010 lea ohcamušaid supmi measta 2/3 oasi eanet go dat mii juolluduvvui Sámedikki kulturulbmiliin . 1 Áigodagas 2006 gitta 2010 njiejai olles Finnmárkkus golmma- , njeallje- ja viđajahkásaččaid lohku 16 % Romssas vuollelaš 6 % ja Nordlánddas 2 10% . 1 Áigodagas 2005-2009 lei sohkabealejuohku 52/48 proseanta ( dievddut / nissonat siidaosiin oktiibuot , muhto veaháš erohusat guovlluid gaskkas : Finnmárku : 52/48 , Romsa : 57/43 , Nordlánda : 53/47 , muđui riikkas : 48/52.51 1 Áigodagas 2004 – 2008 vuostáválddii bures 5 % SED-guovllu álbmogis gaskal 20 ja 66 jagi bargonávccahisvuođaoaju , veaháš eanet dievddut go nissonat . 1 Áigodagas 2002 - 2006 lea juolluduvvon sullii 109 miljon ruvnno Sámi ovddidanfoandda bokte iešguđet ealáhusovddidanprošeavttaide sámi doaibmaguovllus . Birrasii 14 % daid gaskkas , 15,2 miljon ruvnno lea mannan eanandoalloulbmiliidda . 1 Áigodagas 2001-2005 lei nissonolbmuid oassi dušše 18 proseantta dahje čiezas golbmalogiovcci áirasis . 1 Áigodagas 2000-2005 lassánii bargguiduhttinlohku 0,5 % Romssas . 1 Áigodagas 2000-2005 lassánii bargguiduhttin Háršttás 2,0 % ( 178 ) ja Leaŋgáviikkas 1,0 % ( 30 ) . 1 Áigodagas 1997 – 1999 lea deattuhuvvon gávdnat dieđuid nuortasámi kulturmuittuin konfereanssa , jearahallamiid , gáldoiskkademiid ja registreremiid bokte , dahkkojuvvojedje 2001:s arkeologálaš iskkadeamit Norgga bealde Báhčaveaijoga . 1 Áigodagas 1991–1999 son lei oahpaheaddjin Sámi Álbmotallaskuvllas Kárášjogas gos oahpahii sihke sámi kultuvrra ja historjjá , ja mediafágaid . 1 Áigodagas 1958-60 barggaiga goappašagat Rájá skuvllas Kárášjoga gielddas , Trygve lei jođiheaddjin ja Randi oahpaheaddjin . 1 Áigodagas 1953-1996 lei son oahpaheaddjin Guovdageainnu mánáidskuvllas . 1 Áigodagas 1846 – 1903 gulle sosiálaáššit Indredepartementet:i . 1 Áigodagas 1826–40 seminára válddii ohppui ovcci sápmelačča , guhtta dáža ja ovtta kveana Finnmárkkus . 1 Áigodaga mihttomeriid čuovvoleapmi Guovtti ovdánanságastallama gaskkas sáhttá leat ávkkálaš ahte ságastallanguimmežat doalahit oktavuođa ja gaskkohagaid addet dieđuid mo dat orru mannamin . 1 Áigodaga mielde čielggaduvvo dat ge nákce go juohke oahppi čuovvut bargoeallima njuolggadusaid das mii guoská bargui boahtimii ja miellaguottuide . 1 Áigodaga ealáhusovddideami bajimuš ulbmil lea ahte Ovddádusjurddat , ođasteaddji ja gilvalannávččalaš ealáhusdoaimmaide galget dilálašvuođat láhččojuvvot . 1 Áigodaga ealáhusovddideami bajimuš ulbmil lea ahte Ovddádusjurddat , oñasteaddji ja gilvalannávccalaš ealáhusdoaimmaide galget dilálašvuoñat láhččojuvvot . 1 Áigodaga 2009 - 2013 sámediggeráđis leat mielde sámediggepresideanta Egil Olli , várrepresideanta Laila Susanne Vars , ráđđelahttu Vibeke Larsen , ráđđelahttu Marianne Balto ja ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Áigodaga 2004-2007 fylkkaplána 1 Áigodaga 1962–63 leigga sihke Randi ja Trygve Oslos lohkamin sámegiela vuođđofága . 1 Áigi goas lei tabu-ášši hállat iešsoardimiid birra lea meaddel , ja rabasvuođain dán fáttás sáhttit mii leat mielde eastadeamen dáid surgadis dáhpáhusaid . 1 Áigi Ovdánanságastallama ii galgga heittot áigi ja hoahppu stivret . 1 Áigi Bearjadaga 01.10.2010 dii.13 . 1 Áigi : Čakčamánu 20. – 24. b. 2004 1 Áigi : Čakčamánu 20 . 1 Áigi : skábmamánu 23. b. 1993 dii. 0900 - 1200 ja 1500 - 1815 skábmamánu 24. b. 1993 dii. 0900 - 1200 ja 1500 - 1815 skábmamánu 25. b. 1993 dii. 0900 - 1200 ja 1315 - 1415 1 Áigi : skábmamánu 23. - 26. b. 1999 1 Áigi : guovvamánu 23. - 26. b. 1999 1 Áigi : geassemánu 01 . - 04. b. 1999 1 Áigi : gaskavahku 7.- duorastaga 8. b. miessemánus 2006 1 Áigi : Vuossárgga njukčamánu 8. b. dii 18.00 - 20.00 . 1 Áigi : Miessemánu 18. b. 2004 dii. 13.00 – 19.00 1 Áigi : Guovvamánu 08. b. – 10. b. 2005 1 Áigi : Golggotmánu 19 . 1 Áigi : 30.05.2005 – 02.06.2005 1 Áigi : 29.02. - 03.03.2000 1 Áigi : 28.09 . - 01.10.1999 1 Áigi : 26.05.10-28.05.10 Báiki : Kárášjohka Áššelistu : Saksnr. 1 Áigi : 22. - 26.05.00 1 Áigi : 17.11.2009-19.11.2009 Báiki : Kárášjohka Áššelistu : Saksnr. 1 Áigi : 13.05.2005 1 Áigi : 10.30 1 Áigi : 07.02.08 dii. 14.00 - 19.00 08.02.08 dii. 09.00 - 14.00 Báiki : Tromsø Áššelistu : Saksnr. 1 Áigi : 06 . 1 Áigi 1 Áiggut go iežat maid dahkat bogostahkan ? 1 Áiggun stáhtaráđi Rigmor Aasrud ovddas , geas lea ovddasvástádus sámi- ja minoritehtapolitihkalaš áššiide , cealkit dearvvuođaid buohkaide geat dál ožžot dan ilu ahte beaivválaččat beassat doaibmat dán visttis , Diehtosiiddas . 1 Áiggun oljet doppe láhtti odne . 1 Áiggun maiddái váldit ovdan boraspireášši , mii lea hui ollu boanddaide rámmaeavttuid guovddážis . 1 Áiggun loahpas ávžžuhit didjiide bures boahtima kommenteret ja divaštallat min árvalusaid . 1 Áiggun dás čállit veahá giellaváttisvuođaid birra maid mun vásihin doppe davvin , ja daid gažaldagaid mat gusket skuvlla oahpahusgillii . 1 Áiggun dás ságaškuššat vejolaš sivaid , nugo oppalaš urbaniseren servodagas , oppalaš njiedjan mánáidbessodagain Davvi Norggas maŋemus vihtta jagi , okta sámegiela fágaplánamolssaeavttu heaittiheapmi jagis 2006 , sámegielfága váttisvuođat fága- ja diibmojuhkosiin ja unnán heivvolaš oahpahusmodealla mii dál lea anus ohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan . 1 Áiggun dás bidjat ovdamearkan man ovttageardánit muhtumat sis čuvvo dáruiduhttima . 1 Áiggui buoret mannat jieŋa ala oaggut . 1 Áiggit : 09.02.2010 dii. 09:00 10.02.2010 dii. 09:00-15:30 , 17:00-18:00 , frakšunjođiheaddjičoahkkin dii. 20:00-20:30 11.02.2010 dii. 09:00 Báiki : Kárášjohka Áššelistu : Áššenr. 1 Áiggiid čađa leat skuvlla stivrras leamaš máŋga virgáibidjanášši . 1 Áiggiid čađa lea máŋgii dáhpáhuvvan ahte ođđa olbmot Eanandoallodepartemeanttas , Oahpahusdepartemeanttas ja eará guovddáš eiseválddit leat boahtán dárkkistit skuvlla . 1 Áiggiid guhkkodahkii lei virggálaš politihkka ahte sámi giella ja sámi kultuvra galggai jávkat . Dálá politihka ulbmilin ii leat addit sámiide sierrasajádaga , muhto njulget ovddeš dáruiduhttinpolitihka heajos váikkuhusaid , oažžut duođalaš ovttalágan gieđahallama ja vuosttaldit vealaheami . 1 Áiggi mielde šadde eanet ahte eanet dáža oahpaheaddjit . 1 Áiggi mielde álgen jáhkkit ahte mu namma , Magne , mearkkaša doavki . 1 Áiggi mielde vuosehuvvui ahte son lei čeahppi mánáiguin . 1 Áiggi mielde ohppen ahte dat maid dadjen , bođii olggos dušše čuorvvasin vaikko iežan oaivvis gullen maid dadjen . 1 Áiggi mielde oaččui skuvla buori nama , ja oahppit barge buori barggu . 1 Áiggi mielde oaččui aviisa ekonomalaš váttisvuođaid . 1 Áiggi mielde leat vásedin doaibmabijut deattuhuvvon vai sámi ohcciid besten alit ohppui buoriduvvo . 1 Áiggi mielde leat eanet ja eanet « buorebut ipmirdišgoahtán čalmmehisvuođa mii lea oasseboađusin obbalaš dáruiduhttinproseassas mii lea leamaš , ja mii duohtavuođas ain lea doaimmas gitta otná beaivvi rádjái . » 1 Áiggi mielde lea jienastuslogu deaddu sirdásan dainna lágiin ahte stuorit ja stuorit oassi čálihuvvon olbmuin leat ássit riikka lulágeahčen ja/dahje gávpotsuohkaniin . 1 Áiggi mielde lea iešguđegelágan medias boahtán ovdan cealkámušat main ovttaskasolbmot leat dovddahan ahte politihkalaš ákkaid geažil eai šat áiggo leat oassin Sámedikki politihkalaš vuođus . 1 Áiggi mielde lea Sámediggi šaddan stuorra hálddašanorgánan ja iige šat nu nana politihkalaš orgánan go ovdal . 1 Áiggi mielde lea Johan oahppan muhtin láhkái čállit dárogillii ja maiddái geavahit dihtora . 1 Áiggi mielde fárrejedje eanet dážat ja suopmelaččat ( kveanat ) gildii , ja daid mánáide ásahedje sierra dáro- ja suomagielat skuvlafálaldagaid . 1 Áiggi mielde eanet oahpaheaddjit biddjojuvvojedje virggiide ja guovlu juhkkojuvvui eanet skuvlabiirriide . 1 Áiggi mielde dohkehuvvui sámegiella " buhtisin " skuvlašiljus . 1 Áiggi mielde boahtá maiddái luoikkahanfálaldat uskkádaga bokte , ja ráhkaduvvo almmuhanreaidu oahpponeavvuid buvttadeddjiide ja juohkinarena gos oahpaheaddjit ja oahppit sáhttet juogadit iežaset buvttadan resurssaid . 1 Áiggi mielde almmuhišgohte eanet ja eanet artisttat musihka sámi teavsttaiguin . 1 Áiggi mielde Anders Larsen váibbai ja vuollánii rahčamis vuostebiggii sámiid áššiid ovddas . 1 Áiggi bihtáidlohkamii golahedje máŋgga láhkai . 1 Áigečujuhussii merkejuvvo guđe kaseahtas ja guđe bealde ja sullii gokko nama gávdná báttis , omd. 1 Áigeráddjejuvvon rievdadeapmi ja máhcaheapmi sáhttá leat evttolažžan dan ektui ahte dihto dilálašvuođat buoriduvvojit dahje rievdaduvvojit . 1 Áigemuddu 1 Áigemearri § 22 vuosttaš lađđasa mielde rehkenastojuvvo das rájes go rogganreive juridihkalaččat čállojuvvui . 1 Áigemearri vuolggahit ášši lea guhtta mánu dan rájes go leat ožžon dieđu Oadjorievtti diggemearrádusa birra . 1 Áigemearri ovddidit gulaskuddancealkámušaid Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadussii loahpai guovvamánus 2009 ja Sámediggi áigu dál konsulteret Ráđđehusa viidáset barggus Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusain . 1 Áigemearri ohcat čálihuvvama sámi jienastuslohkui lea sámeválgaláhkaásahusas evttohuvvon biddjojuvvot miessemánu 31. beaivái . 1 Áigemearri gulaskuddancealkámušaid buktimii Sámediggái lea geassemánu 30. b. 2010 . 1 Áigemearri evttohit kandidáhtaid lea čakčamánu 1. beaivvi 2010 . 1 Áigemearri dieđihit lea ovdal ođđajagimánu 14. b. 2011 Bures boahtin 1 Áigemearri dieđihit koneránsii lea maŋiduvvon 25.05.09 rádjái . 1 Áigemearri buktit mearkkašumiid ja evttohusaid bearjadaga 28.05.10 , dii 0900 . 1 Áigemearri 1 Áigemearit válgabeaivvi dii. 21 1 Áigemearit 2009 sámediggeválgga oktavuođas 1 Áigemearit 1 Áigemeari siskkobealde ledje čuovvovaččat dieđihan : Per Anders Nutti , Saarivuoma Čearu ságadoalli John Tomas Påve , Saarivuoma Čearu nubbin ságadoalli Per Ole Oskal , Saltfjellet boazodoalloorohat Nina Oskal , Saltfjellet boazodoalloorohat Per Mathis Oskal , Hjerttind boazodoalloorohat nubbinjođiheaddji Gulaskuddan dii 13.00 - 14.00 : Per Anders Nutti ovddidii iežas oainnu áššis . 1 Áigemeari guhkidanohcamuš ferte leat joavdan Minerálahálddašandirektoráhtii ovdal § 22 mearriduvvon áigemeari loahpa . 1 Áigemeari guhkidanohcamuš berre sáddejuvvot Minerálahálddašandirektoráhtii § 33 vuosttaš lađđasa a-c bustávaid áigemeari mielde . 1 Áigeguovdilisáššit , mánáid- ja nuoraidprográmmat , valáštallan ja oskkui gullevaš áššit leat dássedit juhkkojuvvon gaskal 3 ja 5 % . 1 Áigeguovdilis áššit guovllus . 1 Áigeguovdilis áššit , ohccanáigemearit , konferánsat ... 1 Áigeguovdilis áššit 1 Áigeguovdilis vejolašvuohta maid fertešii čielggadit lea rájá rahpan Supmii , nu ahte luossabivdit sáhttet Supmii vuovdit luosaid , ja/dahje ahte Suoma beale luossaoastiide addojuvvo vejolašvuohta oastit luosaid Norgga bealde . 1 Áigeguovdilis oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Sámediggi , Finnmárkku- ja Nordlándda fylkkasuohkanat , Romssa fylkkamánni , NAV Troms , Innovasjon Norge Troms , Norgga dutkanráññi , Romssa Universitehta , allaskuvllat fylkkas , kompetansemessige næringsstruktur , DjO-biras muñui ja NHO / ealáhusat . 1 Áigeguovdilis oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráñit / suohkanat Romssa fylkkamánni , Innovasjon Norge Troms , Sámediggi , NHO / ealáhuseallin ja NAV Troms . 1 Áigeguovdilis oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Joatkkaoahpahusa dáfus lea Romssa fylkkasuohkanis erenoamáš ovddasvástádus láhčit doaimmaid ja álggahemiid . Eará doaimmaheaddjit leat guovloráññi / suohkanat Sámediggi , Finnmárkku ja Nordlándda fylkkasuohkanat , NAV Troms , Innovasjon Norge Troms , LO , oahpahus- ja ovddidanbiras , kompetansemessig næringsstruktur ja NHO / ealáhusat . 1 Áigeguovdilis oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Innovasjon Norge Troms lea operatevraovddasvástádus erenoamážit álggagiid . Eará oasálaččat leat Romssa fylkkasuohkan , guovloráñit / suohkanat Sámediggi , Fiskeridirektoratet region Troms , oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbirrasat , guolástusfatnasiidsearvvit ja NHO . 1 Áigeguovdilis mielbargit leat ee. suohkanat , Sámediggi3 , stáhtaetáhtat , DjObirrasat ( Dutkan- ja Oahpahusbirrasat ) , alit oahpahuslágádusat , ealáhusdoaimmat , bargodilleorganisašuvnnat ja earát . 1 Áigeguovdilis mielbargit leat ee. suohkanat , Sámediggi3 , stáhtaetáhtat , DjO-birrasat ( Dutkan- ja Oahpahusbirrasat ) , alit oahpahuslágádusat , ealáhusdoaimmat , bargodilleorganisašuvnnat ja earát . 1 Áigeguovdilis mielbargit leat ee. suohkanat , Sámediggi , guvllolaš stáhtaetáhtat , DjObirrasat , alit oahpahuslágádusat , ealáhusdoaimmat , bargodilleorganisašuvnnat . 1 Áigeguovdilis ja riidduvuloš fáddán lea man stuora oassi fágain nugo mat dárogielas , matematihkas , eŋgelasgielas jna. berre leat oktasaš buot ovttaahkásaš skuvlamánáide Loabágis . 1 Áigeguovdilis doaibmabijut galget álggahuvvot ovttasráđiid bihtánsámiiguin , Árraniin - julevsámi guovddážiin ja Sámedikkiin . 1 Áigeguovdilis doaibmabidju lea addit lávdaduvvon fálaldaga . 1 Áigeguovdilin lea válljet ovtta gieldda sámi giela hálddahanguovllus . 1 Áigeguovdil lea maid árvvoštallat daid árvalusaid maid Sámediggi ja Sámi girkoráđđi leat buktán , ja mat gusket hálddašanguovllu girkuid guovttegielalašvuođa doibmii . 1 Áidna šiehtadus mii sus lea skuvllain lea ahte son galgá váldit muhtin luohkáid mielde meahccái oahpahit meahcásteami . 1 Áidna oahppogirji lei Margrehte Wiiga ABC , mii lei duppálit tekstejuvvon davvisámegillii ja dárogillii . 1 Áidna oahpaheaddjin sámegielas ii leat oktage geainna sáhtášii háleštit fága birra ja plánet ovttas . 1 Áidna mii lei váttis , lei go šadden buot daid olbmuid lusa guossái . 1 Áidna mii geažuhivččii sápmelašvuođa min birrasis , lei bearaš mii lei boahtán Ruoŧas ja orui Sisnuorres . 1 Áidna man sealggadin dadjat lei « Bittu » , beana , « Ánte » viellja , ja « e e » , eadni . 1 Áidna maid áddejin das mii daddjui dien beaivvi , lei « buorre iđit » . 1 Áidna maid sáhtiimet dahkat lei heivehit dárogiel lávlagiid sámegillii ja ráhkadit ođđa lávlagiid . 1 Áidna maid muittán gullan lea beanašáikasa . 1 Áidna maid mii vissásit sáhttit dadjat lea ahte dat fertii leat dehálaš ja mearkkašii juoidá mávssolačča , muhto mis lea lohpi smiehttat ja árvaladdat , vel busses ge čohkkádettiin . 1 Áidna maid dárbbašat dáhkat leat sáddet čálalaš ákkastallama , man guhkkodat lea eanemustá 1-2 siiddu , árvvoštallanlávdegotti čállái , Ruoŧa sámedikkis . 1 Áidna lei ahte mis lei guovttegielat áppes ja oahpaimet moadde sálbmavearssa sámegillii . 1 Áidi almmatge ii goassege ceggejuvvon , ja Alimusriekti cealká ahte dattetge ii leat muitaluvvon makkárge namahan veara geavahanriiddu birra dálolaččaid ja boazodoalu gaskkas . 1 Áideárvvoštus Jus ládje ii sohppojuvvo dan hárrái , de sáhttá orohagas sihke orohatstivra ja ovttaskas boazoeaiggát oažžut eananjuohkindikki árvvošteami bokte čielggaduvvot galgá go boazoeaiggát beassat hukset áiddi mii lea veahkkin sutnje ollašuhttit doallogeatnegasvuođa dahje mii gáhtte su buhttenovddasvástádusain . 1 Áideárvvoštus Jus eará ládje ii sohppojuvvo dan hárrái , de sáhttá orohagas sihke orohatstivra ja ovttaskas boazoeaiggát oažžut eananjuohkindikki árvvošteami bokte čielggaduvvot galgá go boazoeaiggát beassat hukset áiddi mii lea veahkkin sutnje ollašuhttit doallogeatnegasvuođa dahje mii gáhtte su buhttenovddasvástádusain . 1 Áiddiid ja rusttegiid mat galget orrut guhkit go ovtta bargobotta jagis , galgá nuppi lađđasa mielde departemeanta dohkkehit . 1 Áiddiid ja rusttegiid mat eai leat vuosttaš ja nuppi lađđasiid mearrádusaid mielde , sáhttá guovllustivra gáibidit ovddasvástideaddji njeaidit dahje rievdadit . 1 Áiddiid ceggemiin seasttášii eanadoalu maŋit áiggis liigebarggu ja dan seammás sihkkarastojuvvošii šaddu . 1 Áiccalmahttin dihtii dán oahpu lea vejolaš dan buohtastahttit spesialitehtain mii gohčoduvvo dábálaš medisiidnan . 1 Áibmojohtolatsekšuvdna [ Sekšuvdna , Johtalusdepartemeanta , 05.11.2006 ] 1 Áibmojohtolaga rámmaeavttut . 1 Áibmojohtolaga bearráigeahču ( Luftfartstilsynet ) ja Stáhta fievrredanlihkuhisvuođaid kommišuvdna ( Statens havarikommisjon for transport ) etáhtastivren . 1 Áibbas uhca unnitlogožis lea sámegiella eatnigiellan . 1 Áibbas sihkkarit boahtá sámegiella čuodjat unnimusat 100 jagi ovddasguvlui - manin de ii galggašii oahppat giela buorebut go ruovttus dahket ? 1 Áibbas olgeš bealde « Frøken » Isaksen , « Issa » , gii lei Jáhkogohpi internáhta vuosttaš dálueamit . 1 Áibbas nuppeládje go olu eará juristtat Norgga juridihkalaš birrasis , lea Otto Jebens nákcen ohcat vuoiggalašvuođa ja gudnejahttima das ahte sámi kultuvra ja eallinvuohki ja duhát jagi heiveheapmi luonddubirrasii lea ráhkadan earenoamáš sámi vuoigatvuođaipmárdusa . 1 Áibbas juohkebeaivválaš áššit , nu mo buozalmasvuohta , árgabeaiáššit maid olmmoš muđui diehtá iežas bearraša birra . 1 Áibbas hárdima haga goitge ii lean . 1 Áibbas guovddážis lea ahte Finnmárkkukomišuvnna ekonomalaš rámmat duođas addet vejolašvuođa čađahit dan barggu maid kommišuvdna lea geatnegahttojuvvon dahkat finnmárkkulága mielde . 1 Áibbas eará ášši lea dat ahte giliid boaresvirot meahccegeavaheapmi dattetge joatkašuvai viidát Finnmárkkus guhkás soađimaŋŋásaš áigái . 1 Áibbas dárbu lea oažžut sadjái buriid geatnegahtti riikkaidgaskasaš šiehtadusaid dálkkádatgássaid unnideamis . 1 Áibbas dárbbašlaš lea lávga oktavuohta álbmogiin ja rabasvuohta kommišuvnna barggu ektui go galgá juohkit dieđuid ja bisuhit sin gártaduvvon legitimitehta vejolaš vuoigatvuođaoamasteddjiid gaskkas . 1 Áibbas diehtemeahttunvuođas leigga guokte máná geaid váhnemat ledje sihtan oahpahit dárogillii , ja soai eaba ipmirdan maidege das maid oahpahalaiga bajiloaivvi , čilgii oahpaheaddji . 1 Áibbas akto . 1 Áhččán muitalii ahte Anna geasehii sudno etniin miehtá gili oahpásmuvvat sudno sohkii . 1 Áhččán lei 4. buolvva kveana Norggas , muhto ii máhttán ii veaháge dárogiela go skuvlii álggii . 1 Áhččán ii háliidan midjiide oahpahit suomagiela , nu ahte mun in hála suomagiela . 1 Áhččin , ekonoman ja politihkkárin mun oaivvildan ahte dát ii leat moralalaččat dohkálaš ja oainnán dán duođalaš easttan geafes riikkaid ovddideapmái . 1 Áhčči sáhttá gártadit rievtti váhnenruhtii dan botta go eadni oažžu váhnenruđa . 1 Áhčči sáhttá eanemusat oažžut 37/47 vahku váhnenruđain riegádahttimis . 1 Áhčči sáhtii dahkat gávppi vaikko mas ja sus lei váikkuhus ollu birrasiin . 1 Áhčči muitalii ahte áddjá lei Just Qvigstada informánttaid gaskkas sámegiel sániide ja báikenamaide . 1 Áhčči logai sámegiela báhppa Smithain , ja hállagođii sámegiela njuovžilit . 1 Áhčči lei rávdi , son lei čađahan 4 jagi rávdeoahpu Durdnosis . 1 Áhčči jámii go ledjen 7-jahkásaš , ja moadde jagi maŋŋá náitalii eadni fas , – maiddái dán háve kveanain Deanus . 1 Áhčči beasai oahpaheaddjin dohko , ja dohko soai ásaiduvaiga . 1 Áhččeeari sáhtát geavahit oktanis dahje heivehit mot dan geavahat ( váhnenruhta lotnolagaid bargguin ) . 1 Áhččeeari galgá geavahit doarjjaáigodagas vaikko goas nu . 1 Áhčis sáhttá leat riekti váhnenruhtii jus dus lea leamašan penšuvdnaaddi sisaboahtu unnimusat guđa dan maŋemus logi mánus ovdal go doarjjaáigodat álgá . 1 Áhčis lei suomagiella eatnigiellan , ja eadni humai buorebut dárogiela go suomagiela , ja dasto šattai dárogiella min ruovttugiellan . 1 Áhčis ii leat riekti áhččeearrái jus eadni ovdal riegádahttima / adopšuvnna lea bargan unnit go bealle virggis . 1 Áhči lassin ledje Anders Bongo , Alfred Larsen ja Marit Grønolen . 1 Áhpi badjána . 1 Áhperiektegažaldagat . 1 Áhperesursa- ja ridduossodat lea ovddasvástideaddji fágaossodat fáhkkatlaš nuoskkideami gearggusvuhtii , mearrasihkkarvuhtii ja Norgga ealli mariinna riggodagaid hálddašeapmái . 1 Áhperesursa- ja ridduossodat lea bálddalas ossodat riddo- ja áhpebirasgažaldagaide , hálddašanplánaide , d ja petroleumdoaimmaid oktavuođaide , ON mearrajohtalusorganisašuvnnaide ( IMO ) , ja mearrasihkarvuhtii , oljosihkarvuođagearggusvuhtii , ja eará áhpebirasgažaldagaide Svalbardas . 1 Áhperesursa- ja ridduossodagas lea danne ovddasvástádus bidjat johtui ođđa hápman- ja mearraguovlulága , čađahit ođđa áhperesursalága , ja čuovvolit loksalága , oasálastilága ja njuoskaguollelága . 1 Áhpegeavaheami- , mearrabiebmo- ja márkanossodat 1 Áhkuin ja ádjáin lei máhttu oahpahit sámegiela viidáseappot sin mánáide . 1 Áhku skuvla 1 Áhku ja ádjá ággan válljet dárogiela lei vuosttažettiin dat go skuvla lei dušše dárogillii ja oahpaheaddji ii máhttán sámegiela . 1 Áhkkun ja áddján 1 Áhkku áinnas livččii háliidan oahppat , muhto giellaváttisvuođaid geažil ádjánii guhká ovdal go oahpai maidege skuvllas . 1 Áhkku soaitá leamaš veaháš rivgu . 1 Áhkku lei sadjásaš internáhttadálueamidin Vuotnabađas ja maŋŋil moatti gaskaboddosaš internáhtas Sállannuoris . 1 Áhkku lei loavkašuvvan , son ii máhttán áddet mo olmmoš sáhtii vajáldahttit eatnigiela . 1 Áhkku lei bálvalan njárgagonagasa Bull luhtte Reihvágis ja Grand hoteallas Hámmárfeasttas ja lei ollu háviid leamaš sadjásaš internáhttadálueamidin . 1 Áhkku han lei hui dihtomielas man árvvolaš lei báikkálaš kultuvrra ja máhttu , dat dagahii álkibun midjiide fuobmát mii váillui skuvllas . 1 Áhkku , guhte lei Ohcejogas eret , ii máhttán eará go sámegiela ja mánnávuođa báikki giella lei lunddolaččat sámegiella . 1 Áhkkilsámegiella , mii geavahuvvui seamma guovllus go darji , lea measta juo nohkan . 1 Ággan sáhttá leat ahte doaibmabiddji ii sáhte ovddidit govttolaš ákka das ahte doaibmabidju ii leat čađahuvvon ja ahte orru leamen nu ahte dat ii čađahuvvo govttolaš áiggis . 1 Ággan lea geavahuvvon ahte Báktehoavda ii leat árvvoštallan rogganlohpeohcama finnmárkkulága ja Sámedikki rievdaduvvon meahcceávkkástallama njuolggadusaid vuođul . 1 Ággan lea dárbu addit áiggi gielddaplána ođasmahttimii ja vai regionála plána ja plánamearrádus sáhttet ráhkaduvvot . 1 Ággan lea ahte jus boazodoallu ii oaččo loahpalaš válddi mearridit boazologu , ii ge oaččo eanetlogu stivrenorgánain , de headjuda dat ráŋggáštusmearrádusaid legitimitehta ( doallevašvuođa ) . 1 Ággan lea ahte Ruošša lea stuorámus boazodoalloriika máilmmis gos 2/3 oassi máilmmi boazodoalus doaimmahuvvo areálalaččat viiddis boazodoalloguovlluin . 1 Ággan geavahuvvui earret eará 1979–88 jagiid njurjoleavvan , gonagasreappá leavvan ja feastonuohttefatnasii badjelmeare bivdin . 1 Ággan dása lea leamaš ahte olbmuid prioriteren geain lea sámegiel máhtolašvuohta , ii soaba bargobiraslága mearrádusaide etnalaš vealaheami gildosa birra . 1 Ággan dasa leai ahte Sámediggi lea našuvnnalaš orgána , go fas diet ráđđi lea guovlulaš . 1 Ággan dahkat šiehtadusa boares oahpponeavvuid oastimis ja daid juohkimis nuvttá skuvllaide lei dat ahte buoridit dili go váilo sámi oahpponeavvut . 1 Ággan Saemien Sijtii lea ahte ” guovddáš lea revideren ja rievdadan álgohuksenplánaid ja dan ulbmilin lea álggahit huksenproseassa vuosttas oasi divvut dáláš vistti ja stuoridit dan . ” 1 Ágga manne Plassje suohkanis eai lean dakkár fálaldagat 2010 , lei og olmmoš guhte lei virgáiduvvon olles áigái doaimmahit dan 2009:s , lei virgelobis olles 2010:s 3 . Nu jávkkai statistihkas 27 % fálaldagain riikkadásis ( ! ) 1 Ágga lei dakkár , ahte álggos fertiimet oažžut industriija guovddážii nu ahte suohkan oččošii eambbo vearroruđaid , dan maŋŋá soaitá bázášii ruhtabinná doaresbealbáikkiide . 1 Ádjáš lei ollu oktavuohta Qvigstadain ja sus ledje ollu Qvigstada girjjiin . 1 Ádjánii ovdal go hárjánin oasálastit ságastallamiidda ja leat mielde dahkamen mearrádusaid . 1 Ádjánii guhká dan rájes go jurdda badjánii cegget sierra sámi gymnása dassái go " Karasjok gymnasklasser med samisk " álggahuvvui 1969:s . 1 Ádjaga viiddideapmi galgá čađahuvvot jagi 2010 . 1 Áddjá lei oastán váhnemiiddis opmodaga , ja niehku lei álkis eallin Deanus . 1 Áddjá gohččojuvvui Vuotnabađa skuvlaleirii . 1 Áddejupmi boazodoalu areálageavaheami rievttálaš vuođu hárrái lea ovdánan , earret eará riektegeavada geažil iešguđet surggiin . 1 Áddejin ahte min joavkku olbmot dat ledje geahččalan munnje muitalit dan – go ledje coggalan čuvddiideaset bealjeráigái ja bárdán oaivvi . 1 Áddejin ahte juoga lei áibbas endorii , go Norggas sáhtii oažžut artiuma [ Examen artium = gymnásaeksamen , dárbbašlaš eksámen beassat universitehtii . 1 ÁSSI 13/91 I 1 ÁSSI 12/91 1 ÁSSEBÁHPIRAT 1 ÁRVALUS 1 ÁRRAN , 8270 ÁJUOKTA , 05.11.99 1 ÁLGGAHUS : 2 . CEALKAGII LASÁHUS : 1 ÁLGGAHUS 1 ÁLGGAHEAPMI ... 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1 ÁIffiAHUS Sámediggi nammadii áššis 5/92 lávdegotti mii galggai čielggadit áigeguovdilis gažaldagaid Sámedikki organiserema ja áššemeannudeami oktavuoaas . 1 Á §§I 45193 SÁMI KULTURMUITOGÁHTTENŽ SIRDIN JA NJUOLGGADUSAT ÁššebáhDiratj • • • • • 1 Á §§I 39/93 NAČ 1993:18 LÁHKA OLMMO §VUOIGATVUOOAID HÁRRÁIGULASKUDDAN Áššebáhpirat : • • 1 Á §§I 38/93 SÁMI ÁLBMOTVÁLLJEN ORGÁNAID GASKASA § ORGANISEREJUWON OVTTASBARGU Áššebáhpirat : • Árvalus áššis R 108/93 1 Á ~~I 36/93 NAČ 1992:15 GIELDDAID JA FYLKAGIELDDAID JUOHKIN 1 » Sámi Self-Determination ” - konferánssa álgosáhkavuorru : Stáhtačálli Raimo Valle 04.02.2008 1 » Sámi Self-Determination ” - konferánssa álgosáhkavuorru : Eaŋgalasgiella vuođđogiellan 1 » Sámi Self-Determination ” - konferánssa álgosáhkavuorru : 1 » 1 ) sámi hálddašanguovlu sámelága § 3-1 mielde , 2 ) eará suohkanat dahje oasit suohkaniin njuolggadusaid mielde maid Gonagas stádaráđis lea addán , maŋŋil go Sámediggi ja guoskevaš suohkanat ja fylkasuohkanat leat buktán cealkámuša . » 1 ·Várrepresideanta , Laila Susanne Vars Árja bellodagas . 1 ·Vibeke Larsen Bb . 1 ·Marianne Balto Bb . 1 ·Ellinor Marita Jåma Åarjel-Saemiej Gïelh bellodagas . 1 · Čađahit geavatlaš kurssaid namuhuvvon čieža gielddas duojáriidda ja eará berošteddjiide , buoridan dihte máhtolašvuođa náhki birra ja beroštumi dasa . 1 · Čatnat prošeavtta dan čieža gildii mat servet , politihkalaččat ja hálddahuslaččat . 1 · Ásahit ovttasbarggu Romssa universitehta guolledutkanfierpmádagain " Fávllis " , duođaštan dihte báikkálaš máhtolašvuođa dutkanoktavuođas . 1 · Ásahit dakkár fierpmádaga mas leat mielde njuorjjoaktevrrat , nugo bivdit , duojárat ja aktevrrat mat reidejit njuorjjobierggu biebmun . 1 · Álgoálbmotjulggaštusa . 1 · Álggahit njuorjjobivddu vuonain ja oktiiortnet dan báikkálaš gielddalaš doaibmabijuiguin nugo addit njuorjjobáhčinbálkká . 1 · Álggahanstipeanddat : 1.33 milj ru 1 · stáhtaid ja álgoálbmogiid gaskasaš dili ja ovttasbarggu , 1 · skábmamánu 9. b. ( Sámi parlameantta vuođđudanbeaivi – skábmamánu 9. b. 1973 ) 1 · sin vuoiŋŋalaš árbevieruide , 1 · sin kultuvrraide , 1 · sin historjái ja 1 · sin eallinoidnui 1 · politihkalaš , · ekonomalaš ja sosiálalaš struktuvrraide , 1 · ovddidit friija iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 1 · olmmošvuoigatvuođa árvvusatnimii , 1 · njukčamánu 25. b. ( Márjjabeaivi – Márjjá ávaštusbeaivi . 1 · mii lea vuođđuduvvon vuoiggalašvuhtii , 1 · ja iežaset árbevieruid . 1 · ja erenoamážit dasa ahte sis lea vuoigatvuohta sierra eatnamiidda ja resurssaide . 1 · iežaset ásahusaid , 1 · iežaset kultuvrra 1 · guovvamánu 6. b. ( Sámi álbmotbeaivi ) 1 · gulaskuddamii , áigemearri lea 2 mánu . 1 · golggotmánu 9. b. ( Ruoŧa beale Sámedikki vuođđudanbeaivi – golggotmánu 9. b. 1989 ) 1 · geassemánu 24. b. ( Mihcamarbeaivi . 1 · friija sin politihkalaš dili ja 1 · demokratiijii , 1 · dasa ahte ii galgga leat vealaheapmi . 1 · borgemánu 9. b. ( Ovttastuvvan našuvnnaid álgoálbmotbeaivi ) 1 · borgemánu 26. b. ( Ruoŧa beale Sámedikki vuođđudanbeaivi - borgemánu 26. b. 1993 ) 1 · borgemánu 18. b. ( Sámiráđi vuođđudanbeaivi - borgemánu 18. b. 1956 ) 1 · borgemánu 15. b. ( Sámi leavgga dohkkehanbeaivi – borgemánu 15. b. 1986 ) 1 · ahte sámegiela dilli mánáidgárddin , oahpahusas ja muđui sámi servodagas nannejuvvo 1 · ahte eanet sápmelažžat váldet alit oahpu 1 · ahte eanet pedagogain lea sámegiella ja kulturmáhttu 1 · Vuossárgga njukčamánu 1 b. dii. 1900 Várdobáikkis Evenáššis . 1 · Torstein Appfjell Grane suohkanis lea ožžon 150 000 ruvdnosaš álggahanstipeandda sáivaguliid vuostáiváldinrusttegii lotnolassan duodjevuovdimiin . 1 · Sámi tearpmaid ovddideapmi ( fágaterminologiija ja fágadoahpagat ) : Julev- ja máttasámegiella : servodatfágatearpmat Davvisámegiella : luonddufágatearpmat 1 · Sámi statistihkka čájeha 38 468 ássi 01.01.09 muttus i SDE-guovllus ( Sámedikki doarjjaortnegat ealáhuseallimii , ovdal SOF ) . 1 · Sámediggi váillaha viidáseappot mohtorjohtalusa meahcis vuđolaš duođaštan- ja kártenbarggu . 1 · Sámediggi lea ovttaoaivilis das ahte mohtorjohtalus maŋimuš jagiin lea lassánan , erenoamážit Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 · Stáhtas lea konsultašuvdnageatnegasvuohta sámiid ektui . 1 · Stuorát barggolašvuođa oassi sámi guovlluin , 10,9 % vuođđoealáhusain go eará guovlluin , 4,7 % . 1 · Sentrála báikenammaregistarii ( SSR ) Stáhta Kártadoaimmahaga regionála kantuvrii . 1 · Ruhtadit oktasaš kvena ja sámi kulturdoaluid 1 · Prošeavttat mat váikkuhit sámegiela ealáskahttimii guovlluin gos sámegiella lea heajos dilis 1 · Prošeavttat mat ovddidit sámegielgeavaheami eanet ja ođđa giellaarenain 1 · Prošeavttat mat ovddidit sámegielageavaheami eanet ja ođđa giellaarenain 1 · Prošeavttat main lea ulbmilin nannet giellafievrrideami buolvvaid gaskkas 1 · Prošeavtta vásihusaid vuođul ráhkadit evttohusa movt báikkálaš / guovlulaš riddonjuorjjohálddašeapmi galggašii doaibmat boahtteáiggis . 1 · Paradoksa lea dat go álgoálbmotguovlluide davvin vuosttažettiin čuhcet dálkkádatrievdamiid váikkuhusat ja jáhkkimis gártet maiddái guoddit stuorámus nođiid go guoská váidudeaddji doaibmabijuide . 1 · Ovddidit oktasaš kvena ja sámi doaimmaid sierra doarjjaortnegiiguin 1 · Ortnet berre speadjalastit ahte aviisabuvttadeapmi sámegillii lea divraset go dárogiel aviissaid buvttadeapmi ja ahte sámegielat aviissat lea mielde bisuheamen ja ovddideamen sámegielaid . 1 · Ortnet berre leat einnostuhtti aviissaide . 1 · Olmmošlohku njiedjan 15,7 % áigodagas 1990-2009 SDE-guovllus . 1 · Oljo- ja energiijadepartemeanta ferte váikkuhit dan ahte Sámediggi oažžu vejolašvuođa meannudit energiijaáššiid , vai álgoálbmotriekti ollašuhttojuvvo ja nu ahte áššemeannudanáigi ii šatta eahpegovttolaš guhkki . 1 · Oktasašprošeavttat sámi-kveana báikenamaid čohkkemii ja duođašteapmái Omasvuona suohkanis 1 · Oktasašprošeavttat sámi - kveana báikenamaid čohkkema ja duođašteami várás Porsáŋggu gielddas Giellaprošeavttat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu 2009:s lea juolluduvvon 2 854 000 ru giellaprošeavttaide olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 · Ohcanáigemearri guovvamánu 1. b. 2010 . 1 · Oahppodássi olbmuid gaskkas geat leat gaskal 24 ja 65 jagi Sámi ovddidanfoandda guovllus ( guovlu gos Sámediggi juolluda doarjagiid ) čájeha ahte leat eambbogat geat eai leat čađahan joatkkaoahpu riikka gaskameari ektui . 1 · ON álgoálbmot ­vuoigatvuođaid áššedovdi ­mekanismma [ 4 ] ( EMRIP ) . 1 · ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna ja 1 · ON ekonomalaš , sosiálalaš ja kultuvrralaš konvenšuvnna , 1 · ON Bissovaš Forum ja 1 · Nammaášši álggahuvvo báikenammalága mielde . 1 · Movttiidahttit geavahit njuorjjonáhki giehtaduodjeávnnasin . 1 · Movttidahttit geavahit njurjuid resursan mearrasámi turismmas , njuorjjosafári ja čájáhusaid oktavuođas . 1 · Mearrádusorgánii ( §5 nuppi ja goalmmát oasis čuočču gii lea mearrádusorgána iešguđege namaide ) . 1 · Mearrádusorgána dahká mearrádusa . 1 · Maŋŋebargga njukčamánu 2. b. dii.19 . 00 Árran julevsámi guovddážis Divttasvuonas . 1 · Maŋimuš logijagiin lea barggolašvuohta vuođđoealáhusain boazodoallu , eanadoallu ja guolástus sámi ássanguovlluin njiedjan . 1 · Mariidna ealáhusat 2.08 milj ru 1 · Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusat 1,33 milj ru 1 · Leairaskuvla sámegillii , movttiidahttit sámegiela geavaheami ja oainnusmahttit sámi kultuvrra girjáivuođa 1 · Kártet vejolaš vuostáiváldinbáikkiid gáttis ja dahkat šiehtadusaid vuostáiváldimis ja vurkemis . 1 · Kártet ulbmillaš vugiid movt reidet náhki , lávga ovttasbargguin báikkálaš duojáriiguin . . 1 · Kártet ja viidásit gaskkustit gáibádusaid maid njuorjjobivdit fertejit jeagadit , nugo mat movt meannudit njurjuiguin dan rájes go dat leat báhččojuvvon dan rádjai go dat buktojuvvojit vuostáiváldin báikkiide . 1 · Iešguđetlágan ealáhusat 2.32 milj ru 1 · Iešguđetlágan ealáhusaid oktavuođas sáhttá namuhit ahte Loabága fysioterapiijabálvalus Aud J. Johnsen bokte Loabága suohkanis lea ožžon 300 000 ruvdnosaš doarjaga ođđa fysioterapiijavistti investeremii . 1 · INKA AS . 1 · ILO-konvenšuvnna ja 1 · Gávppašeamis , hotealla- ja restauráŋŋadoaimmain 13,1 % SDE-guovllus ja 17,2 % eará guovlluin Sámi guovlluid ealáhusstruktuvrra mihtilmasvuohtan lea ahte ealáhusdoaimmat leat smávvát ja fitnodagat vuvdet dávjá gálvvuideaset báikkálaš márkanii . 1 · Gáskaváhko njukčamánu 3. b. dii.19 . 00 Meyergården hotellas Ruovadis 1 · Golmma jagis 2006 rájes 2009 rádjai njiejai vuođđoskuvlaohppiid lohku sámegielas nubbingiellan 593 ohppiin . 1 · Go guoská bieggafápmui , de leat álgán boasttu geažis riikkas . 1 · Gisle Pettersen , Deanu gielddas lea ožžon 140 000 ruvdnosaš investerendoarjaga VSP lotnolasealáhusaid ja sámi mátkeealáhusaid kapihttalis mátkeealáhusfitnodaga vuođđudeapmái . 1 · Giellalávgunprošeavttat mánáide , nuoraide ja rávesolbmuide 1 · Giellaealáskuhttinprošeavttat 1 · Gieddebargu / duođašteapmi mii čatnasa njuorjjonáliid registreremii gielddain mat servet prošektii . 1 · Evttohusas lea unnán sáhka makkár árvvut leat vuođđun eanadaga geavaheapmái ja áddejupmái . 1 · Eanadoallu 2.1 milj ru Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji Marie Therese Nordsletta Aslaksen háliida muđui váldit ovdan čuovvovaš juolludemiid : 1 · Dán raportta bohtosat čájehit ahte eai leat gávdnon čielga erohusat dearvvašvuođas sámi ja ii-sámi álbmoga gaskkas , nugo lea raporterejuvvon muhtun eará álgoálbmotjoavkkuid birra . 1 · Duorastaga njukčamánus 4. b. dii.19 . 00 Torgkroa ( Storjord Kro ) Báidár . 1 · Duodji : 1.24 milj ru 1 · Dokumenteret kvena ja sámi báikenamaid Porsáŋggus ja Omasvuonas Tromssa fylkkas . 1 · Doaibmabijut guovddáš eiseválddiid ja dutkanbirrasiid várás oažžun dihte sin buorebut dohkkehit báikkálaš máhtolašvuođa dan áddejumi ektui makkár rolla njurjuin lea vuotnaekologiijas . 1 · Diehtojuohkinbargu mii čatnasa njuorjjonáliid kultiverendárbui , ja daid báikkálaš árbevieruide dan ektui . 1 · Dasto attii Sámediggi čielga signálaid das ahte lea dárbu sierraláhkai meannudit ohcciiguin . 1 · Dalen gård DA , Ivgu suohkanis lea ožžon 400 000 ruvdnosaš doarjaga eanadoallokapihttalis sávzzaidgoađi divvumii / ođasmahttimii . 1 · Báikenammaprošeavttat julev- ja davvisámi guovlluin 1 · Báikenammaprošeavttat Lulli-Trøndelaga ja Hedemárkku fylkkain 1 · Báikenammaprošeavttat Helgelánddas Nordlándda fylkkas · Báikenammaprošeavttat Davvi-Trøndelaga fylkkas 1 · Buoridit máhtolašvuođa njuorjjobierggu birra biebmun , ja čađahit geavatlaš kurssaid gos oahppat ráhkadit biepmu njurjos , njuovvat dan ja reidet náhkiid ja bivdokurssa . 1 · Birasgáhttenorganisašuvnnat ja birasgáhtteneiseválddit eai sáhte nuppi vuoro dadjat ahte mii fertet árjjalaččat bargat lihkahallanfriija luonddu sihkkarastimiin , ja seammás miehtat dakkár energiijabuvttadeapmái mii mielddis buktá stuorámus luonddulihkahallamiid go goassige seamma luondduguovlluin . 1 ­Veahkadagas lea ain dálge unnán duohta válljenmunni mii guoská sámegiela dahje dárogiela geavaheapmái go leat oktavuođas sihke stáhtalaš , guovlluguovdasaš ja gielddalaš almmolaš etáhtaiguin . 1 « Čielga dáru biire » 1 « Šadde báhkimin , eai ge dáruiduvvan veaháge » 1 « Állet vajáldahte giela ja ruovttobáikki ! » 1 « Álbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa » viidáset gárgedemiin mat leat dáhpáhuvvan eará neavvuin , leat buohkain leamaš koloniijadilit ja militeara vuollásteamit jurdagis , ja sisdoaluset mielde ii leat daid álki geavahit eará diliide . 1 « Álbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa » jurdda lea álggus vuolgán 1700-jagiid jurddašeamis « álbmotsorjjasmeahttunvuođaprinsihpas » . 1 « Álbmogat iešstivrejeaddji stáhtain mat leat adnojuvvon álgovuolggalažžan dasgo surggiidit álbmogiin mat ásse riikkas dahje geográfalaš guovllus masa riika gullá dalle go vuollásteapmi ja koloniseren dáhpáhuvai dahje dalle go dálá stáhtaráját mearriduvvojedje , ja geat – beroškeahttá sin rievttálaš dilálašvuođas – leat bisuhan buot dahje muhtun iežaset sosiála , ekonomalaš , kultuvrralaš ja politihkalaš institušuvnnaid . » 1 « Áidna dán lágán olles máilmmis » 1 « Áidi , mii bat dat lea , ja manne lea das ? » 1 « ovddeš Sámi oahpahusráđi ja Sámi oahpponeavvoguovddáža ekonomalaš ja hálddahuslaš ... » 1 « e Norge » lea ráđđehusa ollislaš plána mainna bidjá vuđđosa gárgedit informašuvdna- ja diehtoservodaga Norggas . 1 « Váttisvuođat » mat mus leamaš ja leat ain sámeskuvllas dárogielhálli eadnin eai dáidde sáhttit buohtastahttit daiguin hástálusaiguin maiguin sámegielat váhnemat rahčet muđui Norggas . 1 « Váldo váttisvuohtan dál lea ahte leat menddo ollu doalloovttadagat lunddolaš resurssaid ektui . 1 « Válddát go konstitušuvnna Deanu njealjeoasát skuvllas 1959/60 tiibmolohku 1216 = Deanu skuvlastivra » [ « Er De villig ta konstitusjon Tana firedelte skole 1959/60 timetall 1216 = Tana skolestyre » ] Ná čuoččui virgáibidjantelegrámmas maid ožžon suoidnemánu 9. b. 1959 . 1 « Váhnenakšuvdna nášunála oahppoplána bealis Detnui » vuođđuduvvui . Čakčamánus 1997 váldojuvvojedje badjel 80 máná eret skuvllas . 1 « Vuosteháhku dárogillii » 1 « Sátni sámeskuvla vuolggaha gičču . 1 « Sápmelašvuođa » dáfus lea árvortnet . 1 « Sámi » gymnásii 1 « Sámi logut muitalit » almmuhuvvo várra boahtte háve guovvamánus 2010 . 1 « Sámi guolástusavádat » doahpaga sadjái biddjojuvvo « Sámi guolástuspolitihkalaš guovlu » ( vrd. 98 skábmamánu Sámediggeplána čuo. 5.4.4 ) . 1 « Sámevuostálasti » skuvladirektevra 1 « Sámeskuvla » , « Guovddášskuvla » ja suohkana njunnožat 1 « Sámeskuvla dat álo šaddá seastit ruđaid ja gohčoduvvo skuvlla ruhtanjiellun , muhto nu ii leat goassege dáččaskuvllain . » 1 « Sámegiella lei dárbbašmeahttun » , logai son ieš maŋŋil . 1 « Sámegiella lea váibmogiellamet , ja jus mii galgat áddet daid vuoiŋŋalaš duohtavuođaid rievttesládje , fertet mii beassat gullat daid váibmogillii . » 1 « Sámegiella dárbbašmeahttun » 1 « Sámegiela galgá duššadit buoremus lági mielde » 1 « Sámedikkis eai leat makkárge konkrehta árvalusat dán suorggis . 1 « Sámedikki váldi ja sajádat norgalaš hálddahusas ferte gehččojuvvot ovddasvástádus- ja dahkamušjuohkima ektui stáhta , fylkkagieldda ja gieldda gaskkas . 1 « Sámediggi áigu maŋŋá Sámediggeráđi vuođustuvvon evttohusa vuođul guorahallat gosa dat ođđa duopmostuollu eanadieđalaččat galgá biddjot . » 1 « Sámediggi vuorjašuvvá earenoamážit danne go suodjalus nu dávjá viiddida iežas báhčinguovlluid boazoguohtonguovlluin , vrd. Meavki-Blåtind ja Hálkavárri . » 1 « Sámediggi lea ovdal ovddidan doaibmabidjoeavttuhusaid lassin dasa maid bealit leat soahpan dán jagi boazodoallošiehtadusas . 1 « Sámediggeráđđi šálloša ja imaštalla go departemeanta ii namut sámi skuvlla sániin ge skuvlla IKT-áŋgiruššanplánas » . 1 « Stáhta eiseválddit leat geatnegahttojuvvon láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá seailluhit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . » 1 « Stuorra-Ánne » , logai nuoramus viellja Piera , go son oaivvildii Anna lei beare válddálaš . 1 « Stuoradikki dárkkistan- ja vuođđudanlávdegoddi lea Evtt. S. nr. 296 ( 1995 – 96 ) dárkilit ságaskuššan gažaldagaid mat gusket hálddahusa láhkaásahusgeavaheapmái . 1 « Son berre leat akademihkar » 1 « Skuvlahoavda mátkkošta ja ovddasta min sámi skuvlakonferánssain almmá addimis midjiide makkárge dieđuid dehe čilgehusaid . » 1 « Skolenes landsforbund » luohttámušolmmoš Sámi oahpahusráđis , 25.09.98 1 « Samiske tall forteller 1 – komentejuvvon statistihkka jagi 2008 » maid Sámi statistihka fágalaš guorahallanjoavku lea ráhkadan , muitaluvvo ahte sámegiela ohppiid lohku lea njiedjan nubbegiellafágas ja ahte livččii sivva divaštallat erenoamážit nubbegiellafága eavttuid . 1 « Samiske tall forteller 1 » – komentejuvvon statistihkka jagi 2008 maid Sámi statistihka 9 fágalaš guorahallanjoavku lea ráhkadan , čájehit ahte daid vuođđoskuvlaoahppiid lohku geain lea sámegiella fágan , duppalastojuvvui dan 17 jagis , mat vásse 1990 rájis 2007 rádjai . 1 « Samiske tall forteller 1 » . 1 « Samfunnsviternes fagforening » , 26.09.98 1 « Riikkain gos gávdnojit čearddalaš , oskkoldatlaš ja gielalaš veahádagat dahje eamiálbmogat , ii galgga mánná gii gullá diekkár veahádahkii dahje eamiálbmogii , gildojuvvot oažžumis vuoigatvuođa ovttas iežas joavkku eará miellahtuiguin návddašit iežas kultuvrra buriid , dovddastit ja atnit iežas oskkoldaga dahje geavahit iežas giela . » 1 « Rektor ii oidno goassege dáppe sámeskuvllas . » 1 « RIEVDADUSEVTTOHUS MIESSEMÁNU 29 . 1 « Orru leamen nu ahte min , sápmelaččaid , oaivilat eai vuhtiiváldojuvvo – sii nivkkuhit gal ja lohket iežaset ovttaoaivilis , muhto sii eai goitge bargga nu . 1 « Oainnán unnán ipmárdusa sámi birrasa olggobealde sámevuhtii Loabát suohkanis . 1 « Oahpaheapmi sámi bártniide » 1 « Oahpaheaddji galggai čađat atnit muittus dan ahte dárogiella dađistaga galggai šaddat oahpahusgiellan mánáid viidásit oahpaheamis . » 1 « Nuorra davvin » iskkadeami oktavuođas čájehii raporta ahte « Nuorra Sámis » ( 2003 ) iešdieđihuvvon alkohol- ja narkotihkkaatnin sámi nuoraid gaskkas lea unnit go muđui álbmogis , ja buot unni ­mus Sis-Finnmárkkus . 1 « Nu sáhtálii ge » , vástidii son . » 1 « Norgga girku čájeha eambbo duohta ja ollislaš girku go sámi girkoeallin beassá doaibmat iežaset eavttuid vuođul . 1 « Norgga girku berre láhčit dili dakkárin ahte sámi álbmot friddja beassá vuhtii váldit ja viidáseappot ovddidit iežaset giela , iežaset symbolaid ja ovdanbuktinvugiid , ja dat berre addit buriid rámmaeavttuid vai šattašii ealli ja nana sámi girko- ja kultureallin . 1 « Mánát čájehedje , earret moadde , ahte sii leat bures oahpahuvvon » . 1 « Mánáid čalmmit vigget čuovvut aivve sámegiel teavstta . » 1 « Mánáid máhtolašvuođa dássi čájehuvvui leat hui vuollin . » 1 « Mun in beroštan váhnemiid dáhtus , ja gáibidin gánddas , ahte son galgá lohkat dárogiela » . 1 « Muhto dál gal lei heajos dilli » . 1 « Mon in gávdnan suoidnemánus makkárge vahágiid ruonasguohtumiin , maid bohccuid dálveguohtun livččii dagahan . 1 « Mii áigut čađahit sámepolitihka mii galgá leat ávkin sámi álbmogii , nu ahte sámegielas , sámi kultuvrras ja servodateallimis lea sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 « Mearrádus gaikuma birra galgá čuovvut hálddašanlága njuolggadusaid , gč. ođđa § 35 . 1 « Maŋimuš jagiid leat ráhkaduvvon čielggadeamit sámi dutkama organiserema , stivrema , ruhtadeami ja gaskkusteami birra . 1 « Lávdegoddi lea ovttaoaivilis ahte Sámedikki váldi ii sáhte mearriduvvot oktii agi beaivái . 1 « Lávdegoddi galgá guorahallat geassemánu 9. beaivvi 1978 Boazodoallolága dainna ulbmiliin ahte rievdadit mearrádusaid dán hárrái : 1 « Láhka gusto daid ráddjehusaiguin mat čuvvot ILO-konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain . 1 « Lei ahkit oaidnit » — čállá bisma « mot dat movttegis mánát ledje goarráneame heivemeahttun bagadusa geažil . 1 « Lea vejolašvuohta ovddidit mearkkašumiid juohke áidna áššái maid Sámediggi meannuda , ja mearkkašumit galget čuovvut ášši » . 1 « Lea stáhta eiseválddiid ovddasvástádus láhčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . » 1 « Lea nu čáppat » , dajai ieš . 1 « Laila » kinos Várggáin 1 « Komitea oaivila mielde sáhttá mátkeeallinealáhus maiddái sámi guovlluin šaddat guoddinnávccalaš ealáhussan , man bokte váfistuvvojit bargosajit ja ássan . 1 « Juogadeapmi dahkko ná : 39 mandáhta dálá ortnega mielde + 4 dássenmandáhta lassin » 1 « Joatkin skuv ' lea ii dieđusge hei ' ve . 1 « Jagi vai Beaivvi » , mii maŋŋá šattai « Riddu Riđđu » , lei issoras riidduvuloš . 1 « Indre riksveg » ii lean vel gárvis , ja fertiimet johtit juogo Álttá ja Leavnnja bokte dahje Suoma bealde Anára bokte . 1 « Ii leat vejolaš oažžut čeahpes sámeskuvlaolbmá suohkanii » , daddjui . 1 « Ii heađisge , ii oktage mis gal hupman sámegiela skuvllas » . 1 « Ii fal Sápmi » searvvai , ja nu dát šattai anti-sámi vuostálastin . 1 « Iežan 75 jagis in leat ožžon gutneheappo čálu go dá . 1 « Hálddahus » Olmmoš mu dilis lea sorjavaš buori hálddahusas obbalaččat . 1 « Husmødrenes barnehage » ( Dálueamidiid mánáidgárdi ) , geain lei mánáidgárdi Finnmarksgata 27:s , lei guovttiossodagat mánáidgárdi mii galggai loahpahuvvot . 1 « Hr. Matheussen čuovvu su njuolggadusaid ja lea hirbmat čeahpes oahpaheaddji » , ja vaikko sus lea viiddis biire mii lea 12–14 miilla guhku , de lea son bargan buori ja oskkáldas barggu dáruiduhttima ja čuvgejumi bálvalusas ollu jagiid . 1 « Heivemeahttun sápmelašvealaheapmi » 1 « Hearrá Gonagas » , Gonagas Olav , lei gussiid gaskkas . 1 « Gutter i Finnmark » ( Finnmárkku bártnit ) lea 3- jagi prošeakta , ja Finnmárkku fylkkamánnis lea bajit prošeaktaovddasvástádus . 1 « Guovttegielat oahpahanmodealla lea maiddái kultuvrralaš ođđasithuksema doaibmabidju . » 1 « Gulli » skuvllas buot hálešteapmi geavvá dulkkain , ja dat ii leat álo nu somá . 1 « Guhte galgá oahppat sámegiela » 1 « Gal dii lehpet gutneheamet . 1 « Fávllis » lea ovttasbargu máŋggalágan dutkanásahusa ja gealboguovddáža gaskkas , mat iešguđetláhkai barget daid resursahálddašemiiguin , vuoigatvuođaáššiiguin ja ekonomalaš ja kultuvrralaš diliin , mat mearrasámi ássanguovlluin leat . 1 « Frøken » Anderssen ii lean háleštanmuttus skuvlajođiheddjiin . 1 « Fjellfinn » lei cielossátni maid geavaheimmet go galggaimet olbmástallat nuoraidskuvllas . 1 « Finnmárkku boazodoalu hárrái lea vahágahtti ovdáneapmi . 1 « Eiseválddit galget lágidit dilálašvuođaid dasa ahte boazodoallu sáhttá doaimmahuvvot sámi riekteipmárdusaid ja bargovugiid mielde . » 1 « Eanetloguráđđehusa politihkalaš vuođustusas » daddjo čuovvovaš ( dás jorgaluvvon ) : 1 « Dáččaskuvllas bahádallet min . » 1 « Dážat , muhto geafes dilis » 1 « Dát skuvla lea áidna iežas láganis olles máilmmis » , nu dajai dalá ruovttufidnoráđi kánturhoavda Ragnar Nordby skuvlla birra man namma dalle lei Statens heimeyrkeskole for samer ( Stáhta ruovttufidnoskuvla sámiide ) . 1 « Dát eavttuhus deattuha duopmostuoluid friija saji , mii lea maid deaŧalaš luohttámuššii duopmostuoluide . » 1 « Dárogiella lea deháleamos » , logai son ohppiidasas . 1 « Dáppe sámeskuvllas leat mii oahpaheaddjit iežamet rektorat . » 1 « Dán lágas lea siida geográfalaš ja sosiála joavku mas leat boazoeaiggádat mat doaimmahit boazodoalu ovttas dihto eatnamiin . 1 « Doaibmaplána váldoulbmil lea láhčit dilálašvuođaid nu , ahte sámegielaid aktiivvalaš geavaheaddjit lassánit ... » 1 « Dilis mii lea čuožžilan leat máŋga beali . 1 « Det var en merkelig Fremgang disse tvende Folks Ungdom i de sidste tvende Aar , efter Indførelsen af Lærebøger i deres Fædrenesprog , havde gjort » . 1 « Det kan virke klargjørende å regelfeste et generelt prinsipp om en konsultasjonsplikt for offentlige myndigheter . 1 « Det Grønne Arktis » Riikkaoasselávdegotti 2000-2003 prográmma 1 « Departemeanta eaktuda dán vuođul ahte boazodoallolága rievdadeapmi , boazodoalu vuđolaš riektegažaldagaid hárrái , ferte vuos árvvoštallot Sámevuoigatvuođalávdegotti viidáset barggus . 1 « Davvi-Norgga ealáhusstrategiijat . » Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti stahtusraporta , geassemánnu 1999 1 « Dan beaivvi go sámegiella lea jávkan , de lea maiddái sápmelačča váldu dovdomearka jávkan . » . 1 « Buot stuorámus olahus ealáhusa historjjás » 1 « Boazodoalu areálaid sihkkarastima ovddasvástádus lea sihke boazodoallovuoigatvuođalaččain , eará vuoigatvuođalaččain ja eiseválddiin » . 1 « Bargiidbelloddaga sámediggejovkui ii leat leamaš somá oaidnit ahte olbmot geat leat massán vuođđoskuvlaoahpu soađi geažil , billistuvvon skuvllaid geažil jd. leat gieđahallojuvvon dakkár vugiin maid ii sáhte gohčodit ii govttolažžan ii ge vánhurskisin . 1 « Astta lohkat » lea doaibma- ja strategiijaplána mii galgá movttiidahttit mánáid ja nuoraid lohkanmovtta ja lohkanmáhtu . 1 « Artikkel 15 krever ahte samenes rett til ressurser på de områder de befolker skal være den samme son den rett til ressurser en eier generelt har etter norsk rett , samt ahte de skal sikres innflytelse og deltakelse over beslutninger son treffes av myndighetene med hensyn til ressursutnyttelsen . » 1 « Almmolaš válddi čađahettiin eará lágaid olis galget eiseválddit vuhtii váldit ahte lea dárbbašlaš várjalit sámi boazodoalu sámi kultuvrra ja servodateallima vuođđun » . 1 « Almmolaš orgánat » lea oktasaš namahus stáhta , fylkkagieldda dahje gieldda instánssain ja dasa gullet sihke eiseválddit ja ovttadagat mat eai lunddolaččat gula doahpagii « eiseváldi » go sin ovddemuš bargamuš lea doaibmat bálvaleaddjin dahje sullasažžan , ii ge válddi hálddašeaddjin . 1 « Allot fal vajálduhte máttuideamet buot das maid rievdadit ja jorgalit , go sii adde midjiide vuorkádávvira mii lea mihá stuorát go ollugat doivot . 1 « 1978-lága mearrádusain boazodoalu siskkáldas áššiid birra lea vuosttažettiin almmolašrievttálaš vuogádat . 1 « --- eanet friija duopmostuollohálddahusa ektui sierra stivrrain . » 1 « ( 1. málle vuolggasadji lea dálá bušeahttadagaldumit ja konsultašuvnnaid bargovuogit . 1 © Sara Marja Magga 1 © Pål Hivand © Pål Hivand 1 © Kåre Kivijärvi 1 © Jaro Hollan Gulaskuddan dollojuvvo Sámedikkis Kárášjogas . 1 §§ 76–79 mearriduvvo ahte eiseválddit sáhttet iešguđet dilálašvuođain čađahit máŋggalágán doaimmaid , ovdamearkka dihte bággensáhku , sáhkkocelkosa dahje doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divada . 1 §§ 6 ja 7 sisttisdollet mearrádusaid kollegiála stivrenorgánaid boazodoallostivrra ja guovllustivrra nammademiid birra . 1 §§ 3 – 4 goalmmát lađas ja 3 – 5 regulere dán . 1 §§ 25 , 26 og 27 sisttisdollet mearrádusaid ovddasvástádusa birra vahágiid ovddas maid boazu lea dagahan . 1 §§ 21 , 22 ja 23 sisttisdollet mearrádusaid masttademiid , rátkkašemiid ja čohkkemiid birra . 1 §§ 16 – 18 sisttisdollet njulggadusaid bohccuid merkema birra . 1 §§ 11-10 ja 11-11 mat dadjet guđe mearrádusat sáhttet addojuvvot daid areálaáigumušaide , mat leat almmuhuvvon §:s 11-7 dáid ollistan dihtii . 1 §:s. 3 . 1 §:s-5 leat mearrádusat ođđa ja boarráset plánaid gaskavuođa birra . 1 §:s 3-6 leat váldojuvvon ovdan muhtun dehálaš plánenbargamušat . 1 §:s 3-2 boahtá ovdan ahte ovddasvástádus plánemis lága vuođul gullá gielddastivrraide , fylkkadikkiide ja Gonagassii , geahča §§ 3-3 rájes 3-7 rádjai . 1 §:s 3-1 leat váldojuvvon ovdan muhtun dehálaš servodatdeasttat maid plánen galgá vuhtii váldit . 1 §:s 2 rievdaduvvo geográfalaš doaibmaviidodat nu ahte dat šaddá seamma lágan go plána- ja huksenlágas , dat mearkkaša ovtta mearramiilla rádjai olggobealde vuođđolinnjáid . 1 §:as 2-10 lea Sámediggi biddjon bajimuš válgaváldin Sámediggeválggain . Dán geažil lea lunddolaš ahte Sámediggi berre leat orgána mii ráhkada lassimearrádusaid Sámediggeválgii . 1 §:a mearkkašumiin , Vuoigatvuohta oažžut oahpu sámegielas , čuožžu ea.ea. ahte : Mearrádus guoská sidjiide geat agi , orrunsaji j.d. geažil eai gula eará njuolggadusaid vuollái mat geavahusas addet vuoigatvuođa oažžut oahpu sámegielas . 1 §5 Meannudanproseassa : Fylkkamánnis , Luondduhálddašan direktoráhtas ja Birasgáhttendepartemeanttas dat lea ovddasvástádus plánaáššiiguin bargat ja ráhkkanahttit suodjalanevttohusa luonddusuodjalanlága mielde . § 1 §5 Meannudanproseassa : Fylkkamánnis , Luondduhálddašan direktoráhtas ja Birasgáhttendepartemeanttas dat lea ovddasvástádus plánaáššiiguin bargat ja ráhkkanahttit suodjalanevttohusa luonddusuodjalanlága mielde . 1 §5 Meannudanproseassa : 1 §4 Mearrádusas muddejuvvo leavgga geavaheapmi sámi dilálašvuođain ja sámi leavgabeivviin . 1 §4 Beavdegirji : 1 §3 Diehtojuohkin : 1 §2 Doaibmaguovlu : Njuolggadusat gusket buotlágan suodjalemiide luonddusuodjalanlága mielde Finnmárkku , Romssa , Norlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkain , ja dasto Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros gielddain Mátta 1 Erenoamážit ; ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja earddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , ONa konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuo aid hárrái , art. 1 ja 27 ja ONa biologalaš šláddjivuo a konvenšuvdna . 1 §2 Doaibmaguovlu : Njuolggadusat gusket buotlágan suodjalemiide luonddusuodjalanlága mielde Finnmárkku , Romssa , Norlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkain , ja dasto Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros gielddain Mátta 1 Erenoamážit ; ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja earddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , ON konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuo aid hárrái , art. 1 ja 27 ja ON biologalaš šláddjivuo a konvenšuvdna . Trøndelága fylkkas , ja Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal gielddain Hedemárkku fylkkas ja Surnadal ja Rindal gielddain Møre og Romsdal fylkkas . 1 §2 Doaibmaguovlu : 1 §1 Ulbmil : 1 §.13 Sámedikki doaibmanáigi Sámediggeráđi válljejupmi lea fámus Sámedikki áigodaga , jos jo Sámediggi ii lihco ráđi eahpeluohttámuša geažil . 1 § čáliheapmi 1 § Páhkkamátkkiid Lága ( páhkkamátkeláhka ) 1 § Priváhta olbmuid eaktodáhtolaš ja bákkolaš vealgeortnega lága ( vealgeortnetláhka ) 1 § Márkanfievrredeami ja šiehtaduseavttuid dárkkisteami lága ( márkanfievrredanláhka ) 1 § Gáiddusvuovdima ja olggobeale vuovdinsaji vuovdima dieđihangeatnegasvuođa ja gáhtanrievtti lága ( gáhtanriektelága ) 1 § Golle- , silba- ja platinagálvvuid čábbodaga ja steamppalastima lága 1 § Golaheaddji nákkuid gieđahallama lága 1 § Golahangálvvuid merkema lága 1 § Astoáigevisttiid áigeosiid vuovdima lága ( áigeoasseláhka ) 1 § 9 Čoahkkinjodihangoddi Mal ' ) l ' ) ágo fápmuduslávdegotti eavttuhus lea meannuduwon gárwisin , de Sámediggi vállje 3-0lbmosaš čoahkkinjodihangotti ja seamma logu várreláhtuid , mii dasto álgá jođihit ollesčoahkkima . 1 § 9 nanne ahte vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu lea geavahanvuoigatvuohta , beroškeahttá das gii lea eananeaiggát , nu guhkás go eará ii leat mearriduvvon erenoamáš riektediliid bokte ja dat sisttisdoallá : 1 § 9 galgá leat ná : Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 § 9 Sámi giellalávdegoddi , bargolávdegoddi , giellajoavkku juhkosa ja áššedovdi bargojoavkku čoakkánmearrádusat dahkkojit eanetloguin . 1 § 9 Njuolggadusaid rievdadeapmi Dáid njuolggadusaid ja bálkkašumi supmi sáhttet Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámeministarat ja dáid riikkaid sámediggepresideanttat rievdadit . 1 § 9 Mearrádusas mearriduvvo ahte Sámediggi lea rivttes orgána mearridit daid áššiid mat čatnasit dáid njuolggadusaid dulkomii ja geavaheapmái . 1 § 9 Go lea eahpádus sámi leavgga geavaheami birra almmolaš visttiin , de galgá váldit oktavuođa Sámedikkiin . 1 § 88 nubbi lađas nubbi cealkka galgá čuodjat : I område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , kan og leiar av reinbeitedistrikt krevje grensegang . 1 § 88 nubbi lađas nubbi cealkka galgá čuodjat : 1 § 88 a vuosttaš lađas galgá čuodjat : Eigar eller innehavar av alltidvarande bruksrett kan krevje ahte jordskifteretten skal klarleggje og fastsette eigedoms- og bruksrettstilhøva i sameiger , i andre område der de er sambruk mellom eigedomar og i område i de samiske reinbeiteområdet der detgår føre seg reindrift , når dette er nødvendig av omsyn til ein rasjonell bruk av området eller for registrering av uregistrert jordsameige . 1 § 88 a vuosttaš lađas galgá čuodjat : 1 § 85 vuosttaš lađđasis boahtá ovdan ahta gaskaboddasaš dahje fievrridahtti visttit , huksehusat dahje rusttegat eai galgga biddjojuvvot orrut nu ahte dat hehttejit dábálaš johtaleami dahje olggustallama dahje eará láhkai dagahit stuorra hehttehusaid birrasiidda . 1 § 83 Eará lágaid rievdamat 1 § 82 Fápmuiboahtin 1 § 8 vuosttaš lađđasa olis galgá leat orohatstivra , man orohaga aktiiva boazodoallit válljejit iežaset gaskkas . 1 § 8 nubbi lađas galgá čuodjat : 1 § 8 ja § 9 nuppástuhttimat leat teknihkalaččat . 1 § 8 galgá leat ná : Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . Áirras John Nordfjell ovddidii čuowovaš evttohusa : § 2 , čuo. d : Sátni " Duodjeorganisašuvnnat " sihkkojuwo . 1 § 8 b sisttisdoallá mearrádusaid orohatplána rihkkuma váikkuhusaid birra . 1 § 8 Sámi giellalávdegoddi lea mearridanválddálaš go mielde leat unnimusat čieža ( 7 ) lahtu , guđet ovddastit unnimusat golmma ( 3 ) giellajoavkku . 1 § 8 Sámediggi sáhttá erenoamáš dilálašvuođain suovvat sámi leavgga geavahit eará láhkai go dan mii dáin njuolggadusain čuožžu . 1 § 8 Ruhta Norgga , Ruoŧa ja Suoma ráđđehusat juolludit ruđa bálkkašumi ruhtamearrái ja dasa gullevaš hálddašeapmái . 1 § 8 Mearrádus luoitá Sámedikki addit lobi spiehkastit dáin njuolggadusain . 1 § 8 Geatnegasvuohta váldit badjelasas doaimmaid Áirasiin lea geatnegasvuohta váldit badjelasaset daid doaimmaid maidda Sámediggi sin vállje . 1 § 8 Fápmuibidjan Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 § 8 Digáštallamat 1 § 8 Digaštallamat 1 § 79 mearrida ahte dat sáhttá leat ovdamearkka dihte ahte doaimmahuvvo dárbbašlaš bargu ja bearráigeahčču vai gohččun čohkket ja rátkit bohccuid čađahuvvo . 1 § 78 Sáhkkocealkkus 1 § 77 Doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat 1 § 75 Lobihis diliid heaittiheami gohččun 1 § 73 Soabaheapmi 1 § 7 Áigodagas njukčamánnu - golggotmánnu gessojuvvo leavga dii. 08.00 ja luitojuvvo go beaivi luoitáda , muhto ii dattetge maŋŋá dii. 21.00 . 1 § 7 nubbi lađas šaddá ođđa njealját lađasin . 1 § 7 nubbi lađas galgá čuodjat : 1 § 7 njealját lađas geavahuvvo seamma láhkai . 1 § 7 Ohcamus jienastuslohkui čáliheamis 1 § 7 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá máiddái rievdadit njuolggadusaid . Galgá diedihuwot Gieldda- ja bargodepartementii njuolggadusaid rievdadeami birra . 1 § 7 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá maiddái rievdadit njuolggadusaid . 1 § 7 Mearrádusas leat lagat njuolggadusat dasa , goas leavga galgá gessojuvvot stággui ja fas eret váldojuvvot , ja dat lea sisdoalu dáfus seammalágan go Norgga leavgamearrádus . 1 § 7 Fápmuibidjan Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 § 7 Fápmudusaid dohkkeheapmi Áirasiid fápmudusat dohkkehuwojit jienastemiin . 1 § 7 Finnmárkkuopmodaga stivra , § 10 Áššit meahcceeatnamiid j.d. nuppástahttojuvvon geavaheami birra § 22 Gieldda ássiid vuoigatvuođat 1 § 7 Finnmárkkuopmodaga stivra 1 § 7 Digáštallamiid birra 1 § 7 Digaštallamiid birra 1 § 7 Dieđiheapmi 1 § 7 Bálkkašumi juohkin Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo sámeministariid ja sámediggepresideanttaid oktasaš čoahkkimis árvvoštallanlávdegotti čálalaš ákkastallama vuođul . 1 § 7 Almmuheapmi – ávžžuhus jienastuslohkui čáliheamis 1 § 7 - Lassi , biddjojuvvo 2. ossehusa lohppii manná sániid Tromssa Universitehta : ja Riika-antikvára . 1 § 6a ođđa nubbi lađas galgá čuodjat : 1 § 69 Áideárvvoštus 1 § 69 Fápmuibidjan Láhka gusto dan áiggi rájes maid Gonagas mearrida . 1 § 67 Láhkaásahusat Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid lága čađaheami várás . 1 § 65 Duogušteapmi Go rihkku mearrádusaid mat leat namuhuvvon § 60 rájes § 63 rádjai , de sáhttet duoguštit sállaša . 1 § 62 Orohatplánat 1 § 61 Ávkkástallančađaheami ja ortnetdoallama njuolggadusaid rihkkun bivdoguovllus Son gii iešdáhtus dahje váruheamet rihkku daid mearrádusaid mat leat addojuvvon § 15 , 16 nuppi lađđasis , § 18 rájes § 21 rádjai , § 22 vuosttaš ja goalmmát lađđasiin ja § 23 ja § 24 , dahje dáid paragráfaid vuođul , ráŋggáštuvvo sáhkuin dahje giddagasain gitta jahkái jus ášši ii gula garraset ráŋggáštusmearrádusaide . 1 § 60 nuppástuhttin lea teknihkalaš . 1 § 60 Boazolohku 1 § 6 galgá leat ná : Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 § 6 a vuosttaš lađđasa vuosttaš cealkka galgá čuodjat : Jordskifteretten kan i særskild sak eller i samband med jordskifte halde skjønn etter reindriftslova . 1 § 6 a vuosttaš lađđasa vuosttaš cealkka galgá čuodjat : 1 § 6 Sámi orohagat 1 § 6 Oktavuohta álbmotriektái Láhka gusto daid ráddjejumiiguin mat čuvvot riikkaidgaskasaš šiehtadusain ja álbmotrievttis muđuidge . 1 § 6 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá rievdadit njuolggadusaid . 1 § 6 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá maiddái rievdadit njuolggadusaid . Galgá diedihuwot Gieldda- ja bargodepartementii rievdadusaid birra . 1 § 6 Mearrádusas daddjojuvvo movt leavga galgá biddjojuvvot dalle go dat geavahuvvo ovttas Norgga leavggain almmolaš oktavuođain Norggas . 1 § 6 Hálddašeapmi 1 § 6 Guđege giellajoavkku ovddasteaddji lahtuin ja várrelahtuin čohkiida giellajoavkku juogus . 1 § 6 Go sámi leavga geavahuvvo virggálaš norgalaš leavgabeivviid ja virggálaš norgalaš dilálašvuođain , de galgá sámi leavga leat olgešbealde norgalaš leavgga . 1 § 6 Fápmuibidjan • ( - Njuolggadusat biddjojit fápmui go Sámediggepresideanta nu mearrida 1 § 6 Fápmuduslávdegoddi Sámediggi vállje iežas áirasiin vida olbmo lávdegotti mii iská áirasiid ja sadjásaš áirasiid fápmudusaid ođđa sámedikkis . 1 § 6 FÁPMUIBOAHTIN JA GASKABODDOSAŠ NJUOLGGADUSAT Láhkaásahus lea fámus njukčamánu 1. beaivvi 2010 rájes ja gusto 2010-2011 oahppojagi sisaváldimii . 1 § 6 FÁPMUIBOAHTIN JA GASKABODDOSAŠ NJUOLGGADUSAT Láhkaásahus lea fámus njukčamánu 1. beaivvi 2010 rájes . 1 § 6 Finnmárkkuopmodaga riektedilli Finnmárkkuopmodat ( Finnmarkseiendommen ) lea Finnmárkkus sierra riektesubjeakta , mii galgá hálddahit eatnamiid ja luondduvalljodagaid jna , maid dat oamasta lága ulbmila mielde ja dán lága njuolggadusaid mielde . 1 § 6 Beaivválaš jođiheaddji 1 § 6 Almmuheapmi Árvvoštallanlávdegoddi almmuha Davviriikkalaš sámi giellabálkkašumis – Gollegielas ja dasa gullevaš almmolaš evttohanrievttis vuogas lági mielde . 1 § 6 : " Sámedikki " sadjái 1. cealkagis biddjo " Sámi kulturráddi " . 1 § 6 : " Sámediggi " rievdaduwo " Sámi ealáhusráddin " 1. cealkagis . 1 § 59 Láhkarihkkundivat Departemeanta sáhttá sutnje gii eaktodáhtolaččat dahje váruheamet rihkku dán lága dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid , mávssihit láhkarihkkundivada . 1 § 57 Geatnegasvuohta dieđihit fatnasa jođiheami birra Departemeanta sáhttá láhkaásahusain gáibidit bivdofatnasa eaiggáda dahje geavaheaddji addit Guolástusdirektoráhtii rehketdoaluid ja eará dieđuid fatnasa jođiheami birra . 1 § 57 Doaibmanjuolggadusat 1 § 56 . Jahkedivat stáhtii Stáhta minerálaid iskkadeaddji ja roggi galgá máksit jahkásaš divvaga stáhtii iskan ja rogganvuoigatvuođa ovddas . 1 § 55:s mearriduvvo ahte jahkečoahkkin sáhttá mearridit ásahit siidakássa vaikko ii válljejuvvo sierra stivra . 1 § 55 Dárkkistandivat Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa dárkkistandivada birra . 1 § 54 Siidajahkečoahkkima áššit ja váldi Jahkečoahkkin galgá : 1 § 54 Siidajahkečoahkkima áššit ja váldi 1 § 53 Geassesiidda jahkečoahkkin Geassesiida galgá doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal miessemánu loahpa . 1 § 53 Geassesiidda jahkečoahkkin 1 § 52 Gielddus dakkár doaimma vuostá , mii sáhttá vuoldit hálddašandoaibmabiju Caggan dihtii lobihis , dieđitkeahtes ja muddekeahtes guolásteami sáhttá departemeanta gieldit dakkár doaimma mii sáhttá leat mielde vuoldimin nationála hálddašandoaibmabijuid ja riikkaidgaskasaš ja regionála guolástushálddašanorganisašuvnnaid doaibmabijuid . 1 § 52 Geassesiidastivra 1 § 51 Doaibmabijut sin vuostá , geat čađahit dahje leat mielde čađaheamen lobihis , dieđitkeahtes ja muddekeahtes guolásteami Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa 1 § 50 Sállaša gáddáibuktingielddus Departemeanta sáhttá gieldit dakkár luđolaš mearraresurssaid gáddáibuktima mat leat bivdojuvvon dakkár fatnasiiguin mat eai gula Norgii , dahje dakkár fatnasiiguin maid Norgga stáhtalahtut dahje sii geat leat ovttadásis Norgga stáhtalahtuin eai geavat , go 1 § 50 Orohatjahkečoahkkima áššit ja váldi 1 § 50 Eará láhkamearrádusaid nuppástuhttimat Dán áiggi rájes go Gonagas mearrida , dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat eará láhkamearrádusaide : 1 § 5.3 Ráđđehusa meannudeamit 1 . 1 § 5.3 Ráđđehusa meannudeamit 1 § 5-3 deattasta ahte juohke regiovnnas berre leat regionála plánafora . 1 § 5-2 dadjá dál čielgasit ahte plánaevttohus maiddái galgá dahkkojuvvot olahahttin elektrovnnalaš mediaid bokte . 1 § 5-2 almmuha mii oaivvilduvvo dajaldagain « sáddejuvvot gulaskuddamii » , mii lea máŋgga mearrádusas maŋŋeleappos lágas . 1 § 5-1 mearrádus oassálastima birra lea iehčanas mearrádus mii joatká phl. 85 diehtojuohkin- ja oassálastinmearrádusa , muhto mii maiddái nanne dáid njuolggadusaid máŋgga dehálaš čuoggás . 1 § 5-1 evttohuvvo čuodjat ná : Čoahkkinjođihangotti jođiheaddji , Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji , lea Sámedikki dievasčoahkkima jođiheaddji . 1 § 5 Árvvoštallanlávdegoddi Giellabálkkašumi várás nammaduvvo árvvoštallanlávdegoddi , mii vállje bálkkašumi vuoiti . 1 § 5 Sámi leavgga sáhttá geavahit okto dahje ovttas norgalaš stáhtaleavggain , norgalaš gávpeleavggain , eará našuvnnaid leavggaiguin ja earalágan leavggaiguin . 1 § 5 Stivra 1 § 5 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá njuolggadusaid dárkimii ja čadaheapmái addit dárkilat njuolggadusaid . 1 § 5 Mearrádusas čilgejuvvo ahte leavgga sáhttá geavahit okto dahje oktanaga eará leavggaiguin . 1 § 5 FRIDDJENMEARRÁDUSAT Eksámen dahje geahččaleapmi , mii ii leat čađahuvvon vuođđoskuvlaoahpu oassin , sáhttá leat vuođđun friddjet eksámenis , geahča universitehta- ja allaskuvlalága § 3-5 . 1 § 5 - Lassi , ođđa manimuš ossehus : 1 § 49 nuppi lađđasa mearrádusat gustojit seamma ládje dás . 1 § 49 nuppi lađđasa mearrádusat gustojit dán dáfus . 1 § 49 Orohatjahkečoahkkin Orohaga boazoeaiggádat galget doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal geassemánu loahpa . 1 § 49 Orohatjahkečoahkkin 1 § 49 Muhttádusnjuolggadusat Kapihttala 2 fápmuiboahtimis váldá Finnmárkkuopmodat badjelasas daid gittaopmodagaid Finnmárkkus , maidda Statskog SFas lea giddodatvuođđu dahje maid dat oamasta almmá giddodatvuođu haga . 1 § 49 Muhttádusnjuolggadusat Kapihttala 2 fápmuiboahtimis váldá Finnmárkkuopmodat badjelasas daid gittaopmodagaid Finnmárkkus , maidda Statskog SF as lea giddodatvuođđu dahje maid dat oamasta almmá giddodatvuođu haga . 1 § 48 njuolggadusat orohaga boazodoallofoandda dárkkisteami hárrái , gustojit maiddái siidafondii jus leažžá dakkár . 1 § 48 Rehketdoallodárkkisteapmi 1 § 48 Fápmuiboahtin Láhka gusto dan áiggi rájes , go Gonagas mearrida . 1 § 47 Dárkkisteaddjiid ja dárkojeaddjiid bidjan fatnasii Dárkkisteaddjit ja dárkojeaddjit sáhttet biddjojuvvot bivdofatnasiidda . 1 § 47 Boazodoallofoanda 1 § 46 njuolggadusat orohatkássa divada mearrideami birra , gustojit maiddái go siidajahkečoahkkin mearrida siidakássa divada . 1 § 46 Orohatkássa 1 § 46 Gaskavuohta eará láhkamearrádusaide Duopmostuollolága kapihtal 6 bealátkeahtesvuođa birra ja almmolašvuođaláhka gustojit nu guhkás og heive Finnmárkkukomišuvnna doibmii . 1 § 46 Dárkkástusa čađaheapmi Guolástusdirektoráhta galgá hehttejumi haga ja njuolgga beassat fatnasii čađahit dárkkástusa § 44 vuođul . 1 § 45 Rádjegeassin ja diggelogaheapmi Meahcceduopmostuolu riektefámolaš duomuid ja julggaštusaid ja šiehtadusaid , mat leat addojuvvon dahje dahkkojuvvon Finnmárkkukomišuvnna konklušuvnnaid mielde , sáhttá doalvut eanajuohkoriektái eanajuohkolága § 88 mielde . 1 § 44 Orohatstivrra doaibma ja váldi 1 § 43 Elektrovnnalaš reaidduid ja prográmmagálvvuid geavaheapmi Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit ahte dán kapihttalis namuhuvvon dieđuid registarastin ja sirdin galgá dahkkojuvvot dihto elektrovnnalaš reaidduiguin ja prográmmagálvvuiguin . 1 § 42 Váidalus ja guoddalus Meahcceduopmostuolu mearrádusain sáhttá váidalit Alimusriektái . 1 § 42 Nuppástusrehkenastinfáktorat Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit daid fáktoriid maiguin rehkenastá man ollu buvttaduvvon dahje gáddáibuktojuvvon sálaš šattašii obbaguollin ja maiguin rehkenastá man ollu guolli galgá deaddit iešguđet buvttadeami maŋŋá . 1 § 42 . Dieđihangeatnegas roggan Go roggá badjel 500 m 3 mássa de galgá čálalaš dieđáhus sáddejuvvot Minerálahálddašandirektoráhtii . 1 § 41 Merken olggobealde sámi boazodoalloguovllu Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid mearkkaid ja merkema birra olggobealde sámi boazodoalloguovllu . 1 § 41 Merken olggobealde sámi boazodoalloguovllu 1 § 40 Čoahkkinortnega gustovašvuohta ( Dát čoahkkinortnet boahtá fápmui dan rájes go Sámediggi mearrida . 1 § 40 Árrajienasteapmi lea lohpi riikkas áigodagas mii lea 1 § 40 Ovddalgihtii jienastus loahpahuvvo riikkas maŋimuš bearjadaga Svalbárddas ja Jan Mayenis 1 § 40 Ovddalgihtii jienasteapmi álgá riikkas 1 § 40 Ovddalgihtii jienasteapmi álgá olgoriikkas ja Svalbárddas ja Jan Mayenis 1 § 40 Ovddalgihtii jienasteapmi loahpahuvvo olgoriikkas 1 § 40 Dievasmahtti njuolggadusat mearkkaid birra 1 § 4-3 vuođul galgá plánaeiseváldi huksenplánaid ráhkadettiin bearráigeahččat ahte riska- ja raššivuođaanalysa čađahuvvo plánaguovllus , dahje ieš čađahit dakkár analysa . 1 § 4-1 vuođul galgá buot plánaevttohusain lága vuođul almmolaš geahčadeami oktavuođas leat plánačilgehus mii válddahallá plána ulbmila , váldosisdoalu ja váikkuhusaid , ja vel plána gaskavuođa daid rámmaide ja láiddanjuolggadusaide mat gusket guvlui . 1 § 4-1 vuođul galgá buot guvllolaš plánaid ja gielddaplánaid várás , ja daid muddenplánaid várás main sáhttet leat mearkkašahtti váikkuhusat birrasii ja servodahkii , oassin plánaálggaheami dieđiheamis , ráhkaduvvot plánaprográmma vuođđun plánabargui . 1 § 4 Áššemeannudeapmi - váidalusásahus Sámi kulturráddi sáhttá mearridit dárkilat njuolggadusaid ja bidjat eavttuid doarjja-juogadeapmái . 1 § 4 vuosttaš lađas galgá čuodjat : Reindriftslovens regler om reindrift i samiske regionale reinbeiteområder og samiske reinbeitedistrikter gjelder tilsvarende for reindriften i området son omfattes av denne lov , så langt de passer . 1 § 4 vuosttaš lađas galgá čuodjat : 1 § 4 goalmmát lađas galgá čuodjat ná : 1 § 4 Virgelobit ja heaibamat Ohccojuwon virgelobiid Sámediggi meannuda presideantta eavttuhusa mielde . 1 § 4 Sámi leavga galgá geavahuvvot mearriduvvon sámi leavgabeivviid ja almmolaš sámi dilálašvuođain ja čalmmustemiin . 1 § 4 Sámi giellalávdegoddái válljejuvvojit njealji jahkái hávil 12 lahtu ovddastit Ruota , Suoma , Norgga ja Ruošša sámi giellajoavkkuid . 1 § 4 Stivrra nammmadeapmi 1 § 4 NAŠUNÁLA NJUOLGGADUSAT , PROGRÁMMAPLÁNAT JA INDIKÁHTORAT Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuide ráhkaduvvojit našunála njuolggadusat fágaide ja indikáhtorat mat meroštallet vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid , main lea alla kvalitehta . 1 § 4 Hálddašeapmi Sámi ealáhusráddi galgá doaimmahit sámi duoji doarjja-juogadeami . 1 § 4 Bálkkašumi sturrodat Giellabálkkašumi sturrodat lea oktiibuot 12 500 euro . 1 § 3:s gaskavuođas álbmotriektái váldo mielde čujuhus ILO-konvenšuvdnii nr. 169 . 1 § 39 Áššegieđahallan 1 § 39 Gáiddáibuktin- ja loahppaseattal ja ovddalgihtii dieđiheapmi gáddáibuktima birra Bivdo- dahje fievrridanfatnasa eaiggát ja son gii vuostáiváldá sállaša , galget čállit gáddáibuktinseattala mas leat dieđut sállaša birra . Dat galgá dahkkojuvvot beroškeahttá das fievrriduvvoš dal sálaš gádderusttegii , eará fatnasii vai vurkemii meara alde . 1 § 39 Gaskaáigásaš árvalus Lávdegoddi galgá , ovdalgo Sámediggi čoahkkana , buktit gaskaáigásaš árvalusa Sámedikki hálddahussii buot válga- ja fápmudusáššiid hárrái maid rehkenastá sáhttet váikkuhit dasa mat áirasat besset leat ođđa Sámedikkis . 1 § 38 Válmmašteaddji fápmuduslávdegoddi Válgaáigodaga mal ' ) imuš ollesčoahkkimis vállje Sámediggi iežas áirasiid logus lávdegotti mas leat vidas ja vel sin sadjásaš várrelahtut vai siř gaskaboddosaččat iskkadit ođđa sámedikki áirasiid ja sadjásaš áirasiid fápmudusaid . 1 § 37 Sállaša sirdin nuppi fatnasis nuppi fatnasii , ávkkástallanguovllu molsun ja ávkkástallama loahpaheapmi Departemeanta sáhttá dárkkisteami dihtii gieldit sállaša sirdima nuppi fatnasis nuppi fatnasii dahje mearridit dárkilet njuolggadusaid dan birra , earret eará ahte son gii sirdá sállaša , galgá dieđihit dan birra dihto áigemeriide , ja ahte sirdit lea lohpi dušše dihto posišuvnnain dahje dihto posišuvnnaid siskkobealde dahje dihto hámmanis . 1 § 37 Eará njuolggadusat Sámediggi sáhttá mearridit Sámediggerádi , Sámedikki njuolggadusaid . čoahkkin 1 § 36 Ávkkástalli dieđihangeatnegasvuođat ( sálašbeaivegirji je. ) Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit fatnasa eaiggáda dahje geavaheaddji čállit sálašbeaivegirjji , ja addit dárkilet njuolggadusaid dan birra mo dat galgá čállojuvvot , makkár dieđut das galget leat , ja sálašbeaivegirjji vurkkodeami ja sisasáddema birra . 1 § 36 sisttisdoallá mearrádusa sáhkkoheami birra láhkaásahusaid , gohččosiid , gildosiid dahje eará mearrádusaid rihkkuma oktavuođas . 1 § 36 nubbi lađas galgá čuodjat : Rett til reindrift i de samiske reinbeiteområdet kan ikkje avløysast . 1 § 36 nubbi lađas galgá čuodjat : 1 § 36 Jahkediedáhus Jahkásaš diedáhus Sámedikki doaimma birra dohkkehuvvo Sámedikkis nu árrat go vejolaš čuowovaš jagi , ja dasto sáddejuwo diedáhus Gonagassii ( vrd. sámelága § 3-1 ) . 1 § 35 nanne ahte hálddašanláhka gusto hálddahuslaš ja kollegiála ásahusaide . 1 § 35 bustávva i galgá čuodjat : ordne tilhøva mellom reindrifta og grunneigarar og andre rettshavarar i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , når de gjeld beite , flyttlei og liknande . 1 § 35 bustávva i galgá čuodjat : 1 § 35 Hálddahus Sámedikkis lea sierra hálddahus . 1 § 35 Geatnegasvuohta háhkat dieđuid Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit fatnasiid guldalit dihto radiofrekveanssaid dihto áiggiid ja geatnegahttit daid háhkat ja geavahit eará gulahallanreaidduid maiguin lea vejolaš vuostáiváldit dieđuid eiseválddiin . 1 § 35 Buot dohkkehuvvon listtuid jienastanlihput galget leat prentejuvvon ovdal 1 § 34 Áššebáhpiriid rájadeapmi Sámedikki presideanta geahččá bearrái ahte Sámedikki , Sámediggeráđi ja váldolávdegotliid beavdegirjjit leat dohkálaš rájus ja ortnegis . 1 § 34 sisttisdoallá mearrádusaid bággodoaimmaid birra . 1 § 34 njealját lađđasa mielde lea boazodoalloeiseválddiid bággodoaibmamearrádus bággočađaheami vuođđun , ja sáhttá ollašuhttojuvvot bággočađaheami lága mearrádusaid mielde . 1 § 34 Merkenvuogit 1 § 33 vuosttaš lađđasa a-bustáva áigemearri doaibmá mihtádusa mearrideami rájes . 1 § 33 addá departementii válddi ráhkadit láhkaásahusaid . 1 § 33 Mearrádusaid diediheapmi Juohke čoahkkima mal ' ) l ' ) il sáddejuwo Sámedikki ja Rádi čoahkkinbeavdegirjji čálus Sámedikki áirasiidda ja sadjásaš áirasiidda . 1 § 33 Finnmárkkukomišuvnna raporta Maŋŋil go kommišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu , galgá dat addit raportta , mii sisdoallá čuvgehusaid das : a ) gii kommišuvnna áddejumi mielde lea eatnama eaiggát b ) makkár geavahanvuoigatvuođat kommišuvnna áddejumi mielde leat c ) maid áššediliide kommišuvdna vuođđuda konklušuvnnaidis . Raporttas galgá boahtit ovdan , leatgo konklušuvnnat ovttamielalaččat . 1 § 33 Finnmárkkukomišuvnna raporta Maŋŋil go kommišuvdna lea čielggadan muhtun guovllu , galgá dat addit raportta , mii sisdoallá čuv gehusaid das : 1 § 32 sisttisdoallá mearrádusaid boazodoallofoandda birra . 1 § 32 Mearkavuoigatvuohta 1 § 32 Listoárvalusat dohkkehuvvojit maŋimusat 1 § 32 Báikkálaš muddemat ja lávdegottit Departemeanta sáhttá ásahit lávdegoddeguovlluid main Guolástusdirektoráhta dahje lávdegottit maid Guolástusdirektoráhta lea nammadan , sáhttet mearridit báikkálaš láhkaásahusaid 1 § 31 Vejolaš vuoigatvuođalaččaide dieđiheapmi Guovllu čielggadanbarggu birra galgá dieđihit ja vejolaš vuoigatvuođalaččaid galgá ávžžuhit almmuhit iežaset . 1 § 31 Rátkkašeapmi Son geas leat bohccot ealus ovttas earáiguin , sáhttá gáibidit rátkkašeami vai beassá bohccuidis sierra rátkit . 1 § 31 Rátkkašeapmi 1 § 31 Maŋimuš áigemearri geassit listoárvalusaid ruoktot 1 § 31 Jienasteamit virgáibidjamiid oktavuođas Virgáibidjamiid oktavuoáas gustojit čuovvovaš njuolggadusat : Jos ii guhtege oaččo eanet go beali buot jienastuvvon jienastagain , de jienastuwo oááasis . 1 § 30 vuosttaš lađđasa mielde sáhttá departemeanta láhkaásahusaid bokte reguleret jeagelbordima . 1 § 30 nuppi lađđasa mearrádusat bohte láhkii 1996 láhkaođasteami olis . 1 § 30 Jienasteamit § 29 a , b ja c mielde a ) Go jienastuwo § 29 a ja b mielde , de ášši mearriduwo dábálaš jienastateanetloguin , nammalassii badjel beliin . 1 § 3-7 vuođul sáhttet dat eiseválddit main lea ovddasvástádus stuorra johtolatrusttegiin ja teknihkalaš vuođđostruktuvrras , ovttasráđiid plánaeiseválddiiguin ráhkadit ja ovddidit areálaplánaevttohusa dakkár doaibmabijuid várás ja mearridit bidjat dakkár plánaid almmolaš geahčadeapmái guoskevaš plánašlája mearrádusaid vuođul . 1 § 3-5 vuođul lea Gonagasas ovddasvástádus plánendoaimmas nationála dásis ja galgá jođihit plánendoaimma nationála dásis . 1 § 3-5 . Viiddiduvvon vuoigatvuohta atnit sámegiela dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis 1 § 3-2 . Láhkaásahusaid jorgaleapmi . 1 § 3-1a . 1 § 3 vuosttaš lađas galgá čuodjat : I kommunene Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal og Surnadal kan Kongen mot vederlag etter skjønn kreve avstått til staten rett til å utøve reindrift slik denne beskrives i reindriftsloven §§ 19 til 24 , når dette finnes nødvendig for å sikre fortsatt samisk reindrift i området og de må regnes med ahte inngrepet utvilsomt vil være til mer gagn enn skade . 1 § 3 vuosttaš lađas galgá čuodjat : 1 § 3 vuosttas lađas vuosttas čuokkis nanne ahte ” Go báikenama čállinvuohki lea mearriduvvon dán lága mielde ja sisačállojuvvon báikenammaragistarii , de galget čállinvuogi geavahit buot almmolaš orgánat , searvvit maid almmolašvuohta eaiggáduššá ollásit , ja vuođđu- 1 § 3 Sámi leavgga geavaheapmi galgá dávistit dan árvvusatnima , maid juohke álbmotsymbola geavaheapmi ánssáša . 1 § 3 Sámi giellamearrádusat § 2 vuolde gusket prinsihpalaččat buot sámegielaide main lea iežaset čállinvuohki . 1 § 3 Sámediggi Sámediggi geahččá bearrái ahte ruđat hálddašuwojit mearriduwon njuolggadusaid mielde . 1 § 3 SIERRANAHTTI Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu STRUKTUVRA Lávdegotti láhkaásahusevttohus ( 1 ) Spesialiserema ja fágalaš ovttasteami gáibádusat Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput leat spesialiserejuvvon skuvlla ahkeluohkáide , ja gealbudahttet oahpahit jogo 1.-7. dásis dahje 5.-10.dásis . 1 § 3 SIERRANAHTTI Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu STRUKTUVRA ( 1 ) Spesialiserema ja fágalaš ovttasteami gáibádusat Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput leat spesialiserejuvvon skuvlla ahkeluohkáide , ja gealbudahttet oahpahit jogo 1 . –7. dásis dahje 5 . 1 § 3 SIERRANAHTTI VUOĐĐOSKUVLAOAHPAHEADDJEOAHPU STRUKTUVRA ( 1 ) Spesialiserema ja fágalaš ovttasteami gáibádusat Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput leat spesialiserejuvvon skuvlla ahkeluohkáide , ja gealbudahttet oahpahit jogo 1. –7. dásis dahje 5. – 10 . 1 § 3 Organiseren 1 § 3 Mearrádusas deattuhuvvo leavgga symbolaárvu . 1 § 3 Hálddašeapmi Sámi kulturráddi galgá doaimmahit sámi almmuheami ja juolludeami . 1 § 3 Hálddašeapmi Sámi ealáhusráddi galgá doaimmahit almmuheami , ohcamiid meannudeami ja doaibmadoarjaga juolludeami sámi girjelágádusaide . 1 § 3 Gáibádusat doarjaga vuostáiváldiide Doarjjaohcamis galgá doaimma op palaš govva ollásit čilgejuwot . 1 § 3 Gaskavuohta álbmotriektái Láhka gusto daid ráddjehusaiguin mat čuvvot ILO-konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain . 1 § 3 Gaskavuohta álbmotriektái Láhka gusto daid ráddjehusaiguin mat čuvvot ILO - konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain . 1 § 3 Gaskaboddosaš jodiheapmi Sámedikki vuos ' ttamuš dábálaš ollesčoahkkima mal ) l ) á válgga almmuha ja jodiha ovddeš sámedikki presideanta , dasságo ođđa sámedikki čoahkkinjodihangoddi lea válljejuwon . 1 § 3 Bálkkašumi oažžu Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide dahje servošiidda , mat leat bidjan earenoamáš návccaid ovddidit , gárggiidahttit dahje seailluhit sámegiela . 1 § 3 Boazodoalloláhka ja álbmotriekti 1 § 29 vuosttaš láđđasa vuosttaš dajus rievdaduvvo nu ahte huksenráját maiddái sáhttet mearriduvvot gielddaplána areálaoasis . 1 § 29 sisttisdoallá mearrádusaid ovddasvástádusa birra beatnaga hárrái , ja nanne ahte beanaláhka gusto maiddái dás . 1 § 29 sisdoallu šaddá ná : Soahpamuš mii sáhttá rihkkut § 36 mearrádusaid , sáhttá gáibiduvvot guhkiduvvot jus doaibmalohpi oamastanháhkama várás dieđihuvvo . 1 § 28 sisttisdoallá mearrádusaid johtaleami birra guovlluin gos bohccot guhtot . 1 § 28 Listoárvalusaid maŋimuš áigemearri 1 § 28 Jienasteami dohkálašvuohta Ovdalgo Sámedikki mearrádusat leat fámus , de gáibiduwo ahte jienastuwon jienastagain lea eanetlohku daid dohkkehan , jos jo eará láhkai ii leačča mearriduwon dán čoahkkinortnegis . 1 § 28 Geahčču 1 § 27 vuosttaš lađas galgá čuodjat : 1 § 27 Lohkka- ja steaŋgabidjan Buohkain guđet bivdet nuhtiin , lea vuoigatvuohta giddet feastonuohti gáddái go dat dáhpáhuvvá govttolaš gaskkas eret visttiin main olbmot orrot , dahje barttain mat leat anus , ja mat eai leat heivetmeahttun hehttehussan dahje váivvádussan nuppiide . 1 § 27 Jienastanortnet Go sii gudet ledje čálihan iežaset sáhkalistui , leat geargan sáhkavuoruineaset , de čoahkkinjodiheaddji gulaha ahte sátnevurostallan lea nohkan . 1 § 27 Dieđiheapmi – ávžžuhus ovddidit listoárvalusaid 1 § 27 Boazodoallu Boazoeaiggát galgá iežas boazodoalu doaimmahettiin vuhtii váldit eará boazodolliid doaimma , ii ge geavahit guohtumiid dainna lágiin ahte dat hedjonit eará boazoeaiggádiidda . 1 § 27 Boazodoallu 1 § 26 Gažaldagat 5 ámediggeráddái Áirasiin lea vejolašvuohta bidjat gažaldaga Sámediggeráddái go Sámedikkis lea ollesčoahkkin . 1 § 26 Bivddu ja guolásteami báikkálaš hálddaheapmi Finnmárkkuopmodat sáhttá gitta 10 jagi rádjai háválassii juohkit báikkálaš servviide ja dakkár ovttastusaide , maid ulbmilin lea ovddidit oktasaččat bivddu ja guolásteami , sierranas vuoigatvuođa hálddahit bivddu ja guolásteami dárkileappot albmaduvvon guovlluin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 1 § 26 , og reindriftsloven § 65. § 27 vuosttaš lađas galgá čuodjat : Om erstatningsansvar for skade voldt av hund gjelder de son følger av andre lovfestede og ulovfestede regler , bl . 1 § 26 , og reindriftsloven § 65 . 1 § 25 nanne ahte boazoeaiggádis lea objektiivvalaš ovddasvástádus , beroškeahttá sivas . 1 § 25 mielde vahátbuhtadusa birra , sáhttá vaháguvvan ovddidit gáibádusa njuolga orohahkii , mii dasto šaddá buhtadangeatnegas jus vaháguvvan bealli vuoitá . 1 § 25 Suohppunovdavuorronjuolggadus Sus guhte vuosttamužžan suohppugoahtá bivdosiiddis ja joatká dan dadjat jo oruskeahttái , lea vuoigatvuohta dan mearraviidodahkii maid bivdosat gáibidit ja šaddet gokčat . 1 § 25 Earrásiid beassan Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , beassá juohkehaš Finnmárkkuopmodaga eatnamiin bivdit smávvafuđđožiid ja oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin ja lubmet iežas ruovttudollui . 1 § 25 Beavdegirjelasáhusat Juohke áššis lea vejolaš ovddidit beavdegirjái lasáhusa . 1 § 24 čoahkkinortnegis , lassičuokkis maŋŋá vuosttas lađđasa : 1 § 24 Áššemeannudeapmi Dálá maŋimuš čuokkis sihkkojuvvo ja sadjái biddjojuvvo : 1 § 24 Áiddit ja eará rusttegat 1 § 24 sisttisdoallá iešguđet mearrádusaid lobihemet guohttu bohccuid eretvuojeheami birra . 1 § 24 rievdaduvvo leat ná : 1 § 24 maŋimuš lađas sihkkojuvvo . 1 § 24 Replihkkavurostallan Čoahkkinjodiheaddji sáhttá čáhkket saji replihkka- vurostallamii . 1 § 24 Njuolggadusat várrugasvuođa birra Son guhte boahtá ávkkástallanguvlui mas bivdosat leat mearas , galgá váldit čielgasa gokko bivdosat leat . 1 § 24 Bearráigeahččanlávdegotti barggut 1 § 23 rievdaduvvo leat ná : 1 § 23 Ráddádallamat Áirasat sárdnot Sámedikki sáhkastuolus . 1 § 23 Lusta- ja astoáiggiguolásteami sállaša vuovdinrádjá Olmmoš dahje fitnodat ii sáhte ovtta kaleanddarjagi vuovdit sállaša mii lea fidnejuvvon fatnasiin mii ii leat registarastojuvvon mearkkain , dahje sállaša mii lea gáttis fidnejuvvon , stuorát supmi ovddas go dan mii lea mearriduvvon geassemánu 19. b. 1969-mannosaš lága nr. 66 lasseárvodivada birra ( lasseárvodivatlága ) § 28 vuosttaš lađđasa vuosttaš dadjosa vuođul . 1 § 23 Finnmárkkus ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin gielddas vuoigatvuohta : a ) bivdit fuođđuid , b ) bivdit smávvafuđožiid , c ) oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin , d ) lubmet ja e ) ávnnastit ruovttuduodjái . 1 § 23 Finnmárkkus ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin gielddas vuoigatvuohta : 1 § 22a:s Sierranjuolggadusat ohcama birra Finnmárkkus lea Sámediggi okta dain ásahusain mii galgá oažžut vejoalšvuođa buktit cealkámuša ohcanlobiid birra . 1 § 22 rievdaduvvo leat ná : 1 § 22 nr. 1 nuppástuhttimat leat seammaláganat go lasáhusat luonddugáhttenlága § 18 vuosttaš lađđasii , geahča badjelis . 1 § 22 njealját lađđasa ođđa nubbi dajus : Ođđa nubbi dajus nanne ahte Oljo- ja energiijadepartemeanta sáhttá mearridit ahte fápmobuvttadanrusttega loahpalaš konsešuvdna iešalddis sáhttá doaibmat stáhta areálaplánan . 1 § 22 njealját ja viđát lađas fámuhuhttojuvvojit . 1 § 22 Lusta- ja astoáiggiguolásteapmi Go ávkkástallan čađahuvvo fatnasiiguin mat eai leat registarastojuvvon mearkkain , dahje go guolástuvvo gáttis , de ii leat lohpi geavahit eará bivdosiid go 1 § 22 Gielddas ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin vuoigatvuohta : a ) bivdit sáivaguliid firpmiiguin , b ) bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas , c ) mannet ja uvjet , d ) čuohppat lastamuoraid boaldámuššan dáludárbui , e ) loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbbuide ja f ) čuohppat lastamuoraid áiddisin ja áhcestávrán boazodoallo- ja eanadoalloealáhusa atnui . 1 § 22 Gielddas ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin vuoigatvuohta : 1 § 22 Eavttuhusaid meannudeapmi Buot eavttuhusat galget ovddiduwot čállaga hámis čoahkkinjodiheaddjáL Eavttuhusat mat ovddiduwojit dan ášši oktavuođas man birra ráddádallojuwo , meannuduwojit čuowovaš mearrádusaid mielde : Go lea eavttuhus man birra Sámediggeráddi lea čállán , ja man lea hábmen iežas árvalussii , de dat váldojuwo ovdan ja mearriduwo oktan dainna árvalusain go eavttuheaddji nu gáibida . 1 § 21 rievdaduvvo leat ná : 1 § 21 Odda áššit Juohke áirras sáhttá Sámedikki ollesčoahkkimiin ovddidit ođđa ኚi . 1 § 21 Gielddus ávkkástallat guovlluin mat leat nuoskkiduvvon Departemeanta sáhttá gieldit dahje ráddjet ávkkástallama dakkár guovlluin ja dakkár šlájaid ávkkástallama mat sáhttet leat nuoskkiduvvon . 1 § 20 Čoahkkingiella Sámedikki čoahkkimiin lea buohkain vuoigatvuohta iežaset dáhtu mielde sárdnut jogo sámegillii dahje dárogillii ( vrd. sámelága § 2-13 ) . 1 § 20 sisttisdoallá mearrádusaid doallogeatnegasvuođa birra . 1 § 20 mearrádusaid ulbmil , nu movt dat leat dál , lea lága bokte vuohkkaseappot ja ávkkálet vugiin čujuhit fágalaš dási . 1 § 20 mearrádus ii eastat su guhte ovdal lága fápmuiboahtima juo lea álggahan iskkadanroggama industriijakonsešuvdnalága vuođul , joatkimis dákkár doaimma velá ovttain jagiin maŋŋil lága fápmuiboahtima . 1 § 20 Gaskavuohta boahttevaš láhkamearrádusaide Finnmárkkuopmodat ii leat suddjejuvvon dan vuostá , ahte dan riektedilli dahje vuoigatvuođat nuppástuhttojuvvojit , gáržžiduvvojit dahje fámuhuhttojuvvojit lága bokte . 1 § 20 Gaskavuohta boahttevaš láhkamearrádusaide Finnmárkkuopmodat ii leat suddjejuvvon dan vuo stá , ahte dan riektedilli dahje vuoigatvuođat nuppástuhttojuvvojit , gáržžiduvvojit dahje fámuhuhttojuvvojit lága bokte . 1 § 20 , vuosttaš lađas rievdaduvvo leat ná : 1 § 2-8 Geatnegasvuohta vuostáváldit válgga , vealtadansivat ja geatnegasvuohta boahtit čoahkkimii . 1 § 2-7 . Gean lea vejolaš válljet ja evttohanvuoigatvuohta . 1 § 2-6 rievdaduvvo leat ná : 1 § 2-6 Sámi jienastuslohku Buohkat geat duođaštit ahte sii atnet iežaset leat sápmelažžan , ja geain lea juogo 1 § 2-3 b ) sihkkojuvvo . 1 § 2-2 ođđa vuosttaš lađđasii Ráđđádallamat ja gulaskuddan Mearrádusa vuosttaš lađas nanne ahte Sámedikkis lea riekte ráđđádallat dakkár áššiin mat njuolgut váikkuhit sámi beršotumiid . 1 § 2-2 ođđa vuosttaš lađas čuodjá : Stáhtalaš eiseválddit galget ráđđádallat Sámedikkiin go árvvoštallet ásahit lágaid dahje hálddahuslaš doaimmaid mat sáhttet njuolgut váikkuhit sápmelaččaide . 1 § 2-2 ođđa bajilčála lea : Ráđđádallamat ja gulaskuddan § 2-16 galgá leat : § 2-16 Riikarevišuvnna bearráigeahččan Riikarevišuvdna doallá revišuvnna ja bearráigeahččá Sámedikki doaimma Riikarevišuvnna lága mielde ja Riikarevišuvnna doaimma bagadusa mielde maid Stuoradiggi lea mearridan . 1 § 2-2 evttohuvvo čuodjat ná : Čoahkkinjođihangottis galger leat jođiheaddji ( Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji ) , nubbinjođiheaddji … jna. 1 § 2-1c . 1 § 2-1b . 1 § 2-1a . 1 § 2-16 Riikarevišuvnna bearráigeahččan Mearrádus nanne ahte Riikarevišuvdna čađaha revišuvnna ja dárkkista Sámedikki doaimma Miessemánu 7. b. 2004 láhka nr. 21 mielde , Riikarevišuvnna ja Riikarevišuvnna bagadusa birra Stuoradikkis dohkkehuvvon njukčamánu 11. b. 2004:s . 1 § 2-12 Sámedikki hálddahus , organiseren ja áššemeannudeapmi . 1 § 2-1 ođđa vuosttaš lađđasii Mearrádus nanne ahte Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas , ja ahte Sámediggi ii sáhte bagaduvvot jus ii leačča sierra láhkavuođđu dan dahkat . 1 § 2-1 ođđa vuosttaš lađas čuodjá ná : Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas ja ii sáhte bagaduvvot jus eará lágat dan eai nanne . 1 § 2-1 goalmmát lađđasaš nubbi čuokkis galgá čuodjat : Sámediggi sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárkilet njuolggadusaid daid doarjjaortnegiid birra maid diggi hálddaša . 1 § 2-1 goalmmát lađđasaš nubbi čuokkis galgá čuodjat : Stáhta ekonomiijanjuolggadusat gustojit Sámediggái dan muddui go heive . 1 § 2-1 goalmmát lađđasa nuppi čuoggái Mearrádus nanne ahte Sámedikkis lea gelbbolašvuohta mearridit láhkaásahusaid main leat dárkilet njuolggadusat daid doarjjaortnegiid birra maid Sámediggi hálddaša . 1 § 2-1 goalmmát lađđasa nubbi čuokkis fámuhuhttojuvvo . 1 § 2-1 goalmmát lađđasa goalmmát čuoggái Mearrádus nanne ahte Sámediggi čuovvu Stáhta ekonomiijanjuolggadusaid iežas ekonomiijahálddašeamis . 1 § 2 vuosttaš lađđasa bustávat h ja i ja § 5 nuppi lađđasa nubbi ja goalmmát dajus , ja njealját lađas : Mearrádus joatkkiha sisdoalu gustojeaddji plána- ja huksenlága § 26 vuosttaš lađđasa ođđa viđát dadjosis nu go mearrádus čuojai maŋŋágo eanajuohkinlága § 2 vuosttaš lađas ođđa bustávat h ja i mearriduvvojedje ja bohte fápmui ođđajagemánu 1. b. 2007 . 1 § 2 vuosttaš ja nubbi cealkagat galget čuodjat : 1 § 2 galgá čuodjat ná : Láhka gusto anadroma luossaguliide ja sáivaguliide Norgga nannámis . 1 § 2 galgá čuodjat ná : 1 § 2 bustávva c nr. 3 galgá čuodjat : 1 § 2 addá vuođu juohkit eatnamiid boazodoalloguovlun ja orohahkan , ja mearridit boazologu , deaddomeriid ja eará rámmaeavttuid . 1 § 2 Sámi giellalávdegotti bargun lea ovddidit doaimmaid buot sámegielaide buorrin . 1 § 2 Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáža doaibma 1 § 2 OAHPPANJOKSOSAT Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput gealbudahttet oahpaheddjiid bargagoahtit ja čađahit hástaleaddji ja máŋggabealat ámmáha girjás ja rievdi servodagas . Oahppanjoksosat leat hábmejuvvon našunála kvalifiserenrámmaid vuođul . 1 § 2 OAHPPANJOKSOSAT Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput gealbudahttet oahpaheddjiid bargagoahtit ja čađahit hástaleaddji ja máŋggabealat ámmáha girjás ja rievdi servodagas . 1 § 2 OAHPPANJOKSOSAT Lávdegotti láhkaásahusevttohus Oktasaš oahppanjoksosat kandidáhtaide goappaš oahpuin : Oahppanjoksosat biddjojit dán guovtti vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu fágaid sisdoaluid ja bargovugiid oktavuhtii . 1 § 2 OAHPPANJOKSOSAT 1 § 2 Norgga beale Sámediggi mearrida dáinna láhkaásahusain geatnegahtti njuolggadusaid das mo sámi leavga galgá geavhuvvot Norgga stáhta eatnamiin . 1 § 2 Hálddašeapmi Sámi kulturráddi galgá doaimmahit juogadit daid ruáaid matáiggis áigái leataddon Sámi kulturráái hálddašeapmái . 1 § 2 Dán paragráfas čilgejuvvojit guokte beali . 1 § 2 Doarjjavuoigadasat a ) Sámi duoji váldoorganisašuvnnat Sámi duoji váldoorganisašuvnnat mat barget riikaviidosaš dásis sáhttet oažžut doarjaga . 1 § 2 Doarjaga eavttut Doarjja juogaduwo ohcama vuođul . 1 § 2 Doaibmaviidodat Láhka gusto gittaopmodagaide ja čázádagaide oktan luondduvalljodagaiguin Finnmárkku fylkkas . 1 § 2 : Doariiavuoigadasat : Doa ~javuoigadasat leat sámepolitihkalaš organisašuvnnat main leat unnimusat 200 čuodi máksán miellahtu , ja báikkálaš searvvit unnimusat 3 fylkkas . 1 § 19 rievdaduvvo leat ná : 1 § 19 mielde galgá doalloovttadaga eaiggát juohke jagi addit orohatstivrii dieđáhusa boazodoalu birra maŋemus doaibmajagi ( cuoŋománu 1. beaivvis njukčamánu 31. beaivái ) . 1 § 19 gáibádusat válgalisttuide čuokkis d , gos čuožžu " galget leat vihttalogi sápmelačča vuolláičállán " rievdaduvvo leat " 15 geat leat fievrriduvvon jienastuslohkui " . 1 § 19 goalmmát lađas čuodjá : Stáhta dahje Finnmárkkuopmodaga gittaopmodaga vuovdimis Finnmárkkus sáhttá guolástanvuoigatvuohta doalahallojuvvot buorrin álbmogii . 1 § 19 Jietnadan- ja eavttuhanvuoigatvuohta Duššefal válljejuwon áirasiin ja čoahkkimii gohččojuwon sadjásaš áirasiin lea vuoigatvuohta jietnadit ja eavttuhit Sámedikki čoahkkimiin . 1 § 18 Čoahkkinalmmusvuohta ja čiegusindoallan-geatnegasvuohta Sámediggi čoahkkinstallá almmustaga ( rabas uvssaid ) . 1 § 18 vuosttaš lađđasa vuosttaš dadjosii lasihuvvo mearrádus mii čilge suodjalaneiseválddiid ja plánaeiseválddiid geatnegasvuođa árvvoštallat ja čielggadit galgá go suodjalanbargu maiddái oktiiheivehuvvot plánabargui plána- ja huksenlága vuođul . 1 § 18 Gielddus geavahit bávkkanasaid jna. . 1 § 18 Gaskavuohta almmolašvuođaláhkii ja hálddašanláhkii Finnmárkkuopmodahkii gusto hálddašanlága kapih tal II bealátkeahtesvuođa birra , § 11 oaivadangeat negasvuođa birra , § 11 a áššemeannudanáiggi ja gaskaboddasaš vástádusa birra ja §§ 13 rájes 13 f rádjai jávohisvuođageaskku birra seamma láhkai . 1 § 17 Čoahkkinjođihangotti barggut , bustávva d ) rievdaduvvo leat ná : 1 § 17 Stivrralahtuid je. ráŋggáštus- ja buhtadasovddasvástádus Stivrra lahttu , fi rpmávuolláičálli , rehketdoallodárkkisteaddji , hovdejeaddji virgehas geasa lea addo juvvon váldi dahkat mearrádusaid Finnmárkkuopmodaga beales ráddjejuvvon áššeduovdagiid siskkobealde , dahje gozihanlávdegotti lahttu , gii fasttes jearggahisvuođain čađaha dahkamušaidis Finnmárkku opmodaga ovddas , ráŋggáštuvvo sáhkuiguin dahje čavgejeaddji dilálašvuođain giddagasain gitta jagi rádjai . 1 § 17 Mearridanfápmu Ohccojuwon virgelobiid Sámediggi meannuda go čoahkkinjodihangoddi lea buktán árvalusas . 1 § 17 Bivdosiid massin Son guhte massá dahje ferte botket bivdosiid , lea geatnegas ohcat daid bivdosiid . 1 § 16 Ávkkástallama čađaheapmi Luđolaš mearraresurssaid buot ávkkástallan ja eará geavaheapmi galgá čađahuvvot nu várrugasat go jo vejolaš . 1 § 16 rievdaduvvo leat ná : 1 § 16 mielde galget buot bohccot merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii , ja § 17 njealját lađđasa mielde lea eaktun oažžut sisačálihuvvot , eaiggáduššat dahje atnit boazomearkka ahte boazu gullá dohkkehuvvon doalloovttadahkii , mii lea iežas nammii registrerejuvvon dahje eará olbmui gii lea namuhuvvon § 4 nuppi lađđasis dahje § 3 goalmmát lađđasis . 1 § 16 cealká ahte siida lea ožžon ovddasvástádusa heaittiheami hárrái . 1 § 16 Gozihanlávdegoddi Stivrra doaimma geahččá bearrái gozihanlávdegoddi , mas leat golbma lahtu . 1 § 15 sisttisdoallá mearrádusaid mat dárkileappot regulerejit gaskavuođa boazodoallorievtti ja eananeaiggátrievtti gaskka . 1 § 15 Badjebáhcaga juogadeapmi Juos Finnmárkkuopmodagas lea báŋkoduksan , reaidaruhtan dahje sullasaš aktivan , main lea gessojuvvon vejolaš vealggi ovddas , eambbo go dat mii dárbbašuvvo várrin váfistit doaimma , de sáhttá stivra mearridit ahte badjebáza ollásit dahje oassálassii máksojuvvo Finnmárkku fylkkagildii , Sámediggái , fylkka gielddaide dahje dakkár oktasašávkki ulbmiliidda , mat bohtet fylkka ássiide buorrin . 1 § 15 Badjebáhcaga juogadeapmi Juos Finnmárkkuopmodagas lea báŋkoduksan , reaidaruhtan dahje sullasaš aktivan , main lea gessojuvvon vejolaš vealggi ovddas , eambbo go dat mii dárbbašuvvo várrin váfi stit doaimma , de sáhttá stivra mearridit ahte badjebáza ollásit dahje oassálassii mákso juvvo Finnmárkku fylkkagildii , Sámediggái , fylkka gielddaide dahje dakkár oktasašávkki ulbmiliidda , mat bohtet fylkka ássiide buorrin . 1 § 14 vuosttas lađas vuosttas čuokkis čuodjá : Bivdo- ja guolástanvuoigatvuohta addá lobi lobálaš boazodoaluin barggadettiin boazoguovllus bivdit ja guolástit stáhta oktasašmehciin , dakkár stáhtaeatnamiin mat eai leat erenoamážit mihtiduvvon ja Finnmárkkuopmodaga eatnamiin dan orohaga siskkobealde gos boazodoaluin bargojuvvo , seamma eavttuiguin go dan gieldda , gili dahje báikegotti fásta ássit , gos oktasašmeahcci , stáhtaeana dahje guoskevaš oassi Finnmárkkuopmodaga eatnamiin lea . 1 § 14 addá mearrádusaid vuoigatvuođa birra bivdit ja guolástit . 1 § 14 Erenoamáš earreortnegat Heivehan dihtii guolástusfatnasiid resursavuđđui sáhttá departemeanta láhkaásahusain addit njuolggadusaid alit eari birra buođu fatnasiidda go eará fanas bistevaččat dahje boddasaččat ii beasa ávkkástallat . 1 § 14 , nubbi lađas dadjá ahte sámi luondduvuođđu galgá doarvái deattuhuvvot go mearrádus dahkkojuvvo luonddušláddjilágas dahje dan vuođul , ja dat čuovvu maiddái konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra artihkkalis 27 . 1 § 13 Rehketdoallu , rehketdoallodárkkisteapmi ja logaheapmi Finnmárkkuopmodat doallá rehketdoalu rehketdoallolága njuolggadusaid mielde . 1 § 13 Earit dutkamii , goziheapmái , oahpahussii ja geavatlaš bivddusgeahččaladdamiidda 1 § 13 Dáid njuolggadusaid sáhttá rievdadit jos dat orgánat mat leat nammadan lávdegotti , dohkkehit dan ( vrd. § 3 ) . 1 § 12–2 guoská guovlomuddemii ja čájeha dán plánavuogi geavahanviidodaga . 1 § 12-9 addá sierra njuolggadusaid dakkár muddenplánabarggu álggaheami birra , mas lea mearkkašahtti váikkuhus birrasii ja servodahkii , dás maiddái plánaprográmma birra . 1 § 12-8 addá njuolggadusaid muddenplánabarggu álggaheami birra . 1 § 12-7 muitala guđe mearrádusat sáhttet čadnojuvvot muddenplánii . 1 § 12-6 guoská muddenplána deastaavádagaid geavaheapmái . 1 § 12-5 mearrida guđe areálaulbmiliid muddenplána galgá sisttisdoallat . 1 § 12-4 sisttisdoallá mearrádusaid muddenplána riekteváikkuhusa birra . 1 § 12-3 guoská bienalaš muddemii ja čájeha dán plánavuogi geavahanviidodaga . 1 § 12-15 addá njuolggadusaid muddenplánaevttohusa ja huksenohcama oktasaš meannudeami birra . 1 § 12-14 guoská muddenplána heaittiheami rievdadeapmái . 1 § 12-13 sisttisdoallá dakkár plánaid meannudannjuolggadusaid , maidda lea ovddiduvvon vuosttaldeapmi . 1 § 12-12 nuppi lađđasis lea sierra láhkavuođđu fápmudit válddi gielddastivrras earáide mearridit uhcit muddenplánaid . 1 § 12-12 guoská muddenplána dohkkeheapmái . 1 § 12-11 sisttisdoallá erenoamážit njuolggadusaid priváhta muddenevttohusaid birra ( bienalaš muddema birra ) . 1 § 12-10 sisttisdoallá njuolggadusaid muddenplánaevttohusa meannudeami birra . 1 § 12-1 definere muddenplána ja mearrida goas muddenplána galgá ráhkaduvvot . 1 § 12 sisttisdoallá boazodoalu vuoigatvuođa cegget áiddiid , gárddiid ja rusttegiid . 1 § 12 mielde eaktuda buohtalas álggahanoasi ásaheapmi ahte mearriduvvo alimus boazolohku maid siidaoassi ja buohtalas álggahanoassi oktiibuot doalaheaba . 1 § 12 Ovddastus Stivra ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui ja vuolláičállá firpmá beales . 1 § 12 Ovddastus Stivra ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui ja vuolláičállá fi rpmá beales . 1 § 12 Mearridanváldi Sámediggerádis lea mearridanváldi go unnimustá bealli áirasiin leat čoahkis . 1 § 12 Buohtalas álggahansiidaoassi 1 § 12 Buohtalas álggahanoassi 1 § 11:s mearriduvvo ahte siidda siidaosiid jođiheaddjit sáhttet mearridit ásahit ođđa siidaoasi siiddas jus leat ovttamielalaččat . 1 § 11-9 mii vuoigada addit daid oppalaš mearrádusaid plánii , mat eai dárbbaš leat njuolgga čadnojuvvon buođu areálaide ja areálaáigumušaide . 1 § 11-8 mii vuoigada čájehit daid deastaavádagaid , mat muitalit guđe deasttat galget fuolahuvvot areála geavaheamis . 1 § 11-7 mii válddahallá daid areálaáigumušaid mat sáhttet leat areálaoasis ja mat dalle galget čájehuvvot plánakárttas . 1 § 11-6 mii sisttisdoallá mearrádusaid mat muitalit guđe riekteváikkuhusat lágalaččat mearriduvvon areálaoasis leat . 1 § 11-5 mii cealká juoidá dan birra mii gielddaplána areálaoassi lea ja geatnegasvuođa birra ráhkadit dakkár plánaid . 1 § 11-2 mearrádus lea ođas ovddit lága ektui , ja váldá atnui doahpaga gielddaplána servodatoassi dakkár guhkesáiggi gielddaplánema birra mas lea viiddes servodatlaš lahkoneapmi . 1 § 11-18 mii vuoigada ráddjet gielddaid vejolašvuođa rievdadit dohkkehuvvon areálaoasi . 1 § 11-15 gielddaplána almmuheami birra lea spiehkastat hálddahuslága gáibádusas láhkaásahusaid almmuheami birra , muhto § 11-15 almmuhusgáibádusat oktan § 2-2 gáibádusaiguin gielddalaš plánaregistara birra , addet uhcimusat seamma buori diehtojuohkima ja dábálaš olahahttivuođa . 1 § 11-12 rájes § 11-17 rádjai mat sisttiset dollet njuolggadusaid das mo areálaoassi galgá meannuduvvot vai šaddá lágalažžan . 1 § 11 sisttisdoallá ahte vuoigatvuohta guohtumii addá lobi diktit bohccuid guohtut váriin ja eará meahcceeatnamiin , maiddái láidumiin : ovdalaš gilvojuvvon eatnamiin ja ovdalaš ládjosajiin jus dat leat sierra , eai ge ássanguovllu dahje gilvojuvvon eatnama lahka , eai ge leat áimmahuššon eai ge anus dikšojuvvon guohtuneanamin . 1 § 11 Válga Presideantta , sadjásaš presideantta ja Sámediggeráđi lahtuid vállje Sámediggi iežas áirasiid logus . 1 § 11 Riikka-earri , joavkoearri ja guovloearri Departemeanta sáhttá mearridit stuorámus lobálaš meari váldit luđolaš mearraresurssaid ( riikka-eari ) meroštallojuvvon hivvodaga , olbmuid , ávkkástallanjándoriid dahje eará váikkuhanfáktoriid mielde . 1 § 11 : Sámediggi nammada sámi báikenammakonsuleanttaid . 1 § 11 , § 12 , § 13 , § 17 , § 18 , § 28 , § 40 ja § 41a heaittihuvvo . 1 § 10 Áššit meahccegeavaheami rievdadeami birra ja gittaopmodaga luobaheapmi 1 § 10 sisttisdoallá mearrádusaid orruma , johtaleami ja johtingeainnuid birra . 1 § 10 bidjá ráŋggáštusa ráđđehuslahttui guhte dagaha dahje váikkuha dasa ahte stáhta opmodagat dahje eará ruđat eai geavahuvvo dahje stivrejuvvo dohkálaš vuogi mielde dahje guhte eará ládje jierpmemeahttumit doaimmaha doaimmas . 1 § 10 Sámi giellalávdegoddi , bargolávdegoddi , suopmanjoavkku juhkosa ja áššedovdi bargojoavkku čoakkánmearrádusat čállojuvvojit beavdegirjái ja dieđihuvvojit . 1 § 10 Sámi giellalávdegoddi , bargolávdegoddi , giellajoavkku juhkosa ja áššedovdi bargojoavkku čoakkánmearrádusat čállojuvvojit beavdegirjái ja dieđihuvvojit . 1 § 10 Sámediggeráddi Sámediggi vállje sámediggerádi mii jodiha ja hovde Sámedikki doaimmaid . 1 § 10 Siidaoassi 1 § 10 Siidaoasi 1 § 10 Ovddut genehtalaš mearraávdnasiid ávkkástallamis Lobi oažžumii lea § 9 vuođul vejolaš mearridit ahte Norgga genehtalaš mearraávdnasiid ávkkástallamis gullá ovdduid oassi stáhtii . 1 § 10 Láhkaásahusa mearrádusain ii leat mearkkašupmi priváhta dahje almmolaš gávpedoibmii , ja danne daid sáhttá bidjat fápmui dallánaga . 1 § 10 Dát láhkaásahus biddjo fápmui dalán . 1 § 1-8 joatká ja čavge huksengildosa gáddeavádagas ja boahtá phl. 85 § 17–2 sadjái gildosa birra beassat hukset 100-mehter govdosaš gáddeavádahkii ja čuoldit eatnama das mearragáttis . 1 § 1-7 galgá čuodjat : § 1-7 Sámedikki rievttálaš sajádat Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta ja lea osolaš šiehtadusain mat dahkkojuvvojit priváhta ja almmolaš eiseválddiguin , ja das lea osolašsajádat duopmostuoluid ja eará eiseválddiid guovdu . 1 § 1-6 čielggada ahte dát gáibádus guoská maiddái daidda doaibmabijuide , maid doaibmabidjoeaiggát ieš sáhttá čađahit dahje maidda álgojurdaga mielde ii dárbbaš ohcat lobi . 1 § 1-4 mearrida plána- ja hukseneiseválddiid váldobargamušaid plána- ja huksenáššiin ja sin oktiiordnen- ja ovttasbargogeatnegasvuođaid . 1 § 1-3 vuođul spiehkastit guovttelágan doaibmabijut lágas . 1 § 1-1 dadjá juoidá daid bajimus deasttaid birra , mat galget fuolahuvvot , ja dan birra mii doaimmahuvvo lága vuođul . 1 § 1 – DOAIBMAVIIDODAT JA ULBMIL Lávdegotti láhkaásahusevttohus Láhkaásahus gusto universitehtaide ja allaskuvllaide Norgga , mat fállet sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu ja leat akkrediterejuvvon universitehtaid ja allaskuvllaid lága § 1-2 ja § 3-1 vuođul . 1 § 1 – 3 guovddáš motiiva lea « ahte eiseválddiid sámepolitih-ka berre Stuorradiggi jeavddalaččat árvvoštallat » . 1 § 1 Ásaheapmi Davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi leat ásahan Norgga , Suoma ja Ruoŧa sámi áššiin vástideaddji ministarat ja dáid riikkaid sámedikkiid presideanttat . 1 § 1 mielde lea dálá lága ulbmil lágidit dilálašvuođaid ekologalaš guoddevaš guohtunváriid geavaheapmái buorrin boazodollui alccesis ja servodahkii muđui . 1 § 1 Vuosttamuš dábálaš ollesčoahkkin 1 § 1 Ulbmil Doarjjajuogadeami ulbmil lea ovddidit sámi kultuvrra ovdáneami . 1 § 1 Ulbmil Doarjaga ulbmillea seailudit , ovdánahttit ja ovddidit duoji ealáhussan ja kultuvrralaš dovdomearkan . 1 § 1 Ulbmil Doa ~aga ulbmillea veahkehit ovddidit sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doaimmaiguin mat nannejit ja seailudit sámi giela ja kultuvrra . 1 § 1 Ulbmil 1 § 1 Sámiin Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas lea oktasaš leavga , mii dainna lágiin lea olles sámi álbmoga oktasaš álbmotsymbola . 1 § 1 Paragráfas čilgejuvvo leavgga stáhtus olles sámi álbmoga symbolan . 1 § 1 DOAIBMAVIIDODAT JA ULBMIL 1 ~ÁMI OAHPAHUSRÁDDI - OĐĐA LAHIUID ~ 1 ~ R. NILLJUr - OIjCAN BFASSAT EREl ' SÁMEDIKKI VARRELAI-fI ' IOAS - VAIGABIIRE 5 , IORSNpJ 39/91 1 ~ R. NILLJUr - Cl:JCAN BFJ . SSAT EREl ' S ~IKKI VARRELl-HI ' IUi - VAIGAKRFATSA 5 - roRS~ 1 ~ 47 ~ namain Sametinget i navn og tall , muhto sisdoallu dain rievddadii man viidát fátmmastii ja logut eai lean álo kvalitehtasihkkarastojuvvon . 1 ~ 39 ~ Tabealla 2.6 1 zz . 1 xx lága § 4 goalmmát lađas gusto seamma láhkai . Láhka gusto mearraguliid bivdimii go dat boahtá ovdan mearrádusain . 1 xx gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš rievdadusaiguin : Lassiáššit : 1 x Suohkan ii leat SED-guovllus , muhto lea oassin Sámegiela hálddašanguovllus . 1 www.utdanning.no siidduide galgá ásahuvvot sierra neahttabáiki sámi oahppu ­neavvuide . 1 www.ungitroms.no joatkašuvvá vai nuorat oččošedje dieđuid , earret eará UKMa ( Ungdommens kulturmønstringa ) birra . 1 www.unesco.no 21 1 www.tromsfylke.no www.troms.kulturnett.no www.kulturitroms.no www.177troms.no 1 www.sami-statistics.info neahttasiidduin oaidná mo leat meroštallan sámeálbmoga logu , sámegielagiid logu jna. 1 www.samepolitikken.no : ođđa neahttauskkádaga 1 www.ráddehus.no 1 www.publikasjoner.dep.no 1 www.nav.no lea Norgga stuorámus almmolaš neahttabáiki ja váldokanála mii addá dieđuid bargo- ja čálgobálvalusaid birra . 1 www.musikkitroms.no 1 www.kulturitroms.no 1 www.fagbokforlaget.no/offpub 1 www.facebook.com/samediggi 1 www.divvun.no 1 www.diggi.no . 1 www.Norge.no/minside.no neahttasiidduin sáhttá maid válljet sámegiela . 1 váttisvuohta alla divvadiiguin go galgá lohkat lulli- ja julevsámegiela ja fuomášuhtii dárbbu doaimmaide oččodit eanebuid váldit oahpu julev- ja lullisámegielas 1 várás ja báikkálaš kulturvisttiide Troms , Kultuvrralaš skuvlalávkka Romssas ja FYSAK Troms Teatera ( Romssa gávpogis ) , Tromsø symfoniorkestera , Nordnorsk landsdelsscene for dans 1 várás . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 várrelahtut 1 válmmašteapmi ovdal čoahkkimiid ja konfereanssaid 1 válljet siidastivrra , gč. § 52 1 válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , gč. § 56 nuppi lađđasa 1 válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , dahje dárkkistanlávdegotti , gč. § 48 1 válljet orohatstivrra ovdaolbmo § 43 mielde 1 válljet gulahallanolbmo , gč. § 53 nuppi lađđasa 1 válljet evttohasa orohatstivrii § 43 mielde 1 válljet buriid lohkanstrategiijaid iešguđetlágan teavsttaid lohkamii 1 válgii 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 válgaortnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 váldit čállingiela atnui . 1 váldit vuhtii álgoálbmotáššiid Norgga Girku bealis ja ovttasráđiid Gaskagirkolaš ráđiin . 1 váldit dálkkádaga vuhtii energiijalágideami ja fievrrideami čovdosiiguin 1 válddahit sámegiela ja eará gielaid ovttaláganvuođaid ja erohusaid ja geavahit grammatihkalaš doahpagiid 1 válddahit movt giella rievddada dili , áiggi ja báikki mielde 1 válddahit ja árvvoštallat iežas ovdáneami sámegiela oahpahallamis 1 válddahit iežas sámegiela oahpahallama ja ságastallat movt oahppat ođđa sániid 1 válddahit giela ja giellageavaheami , sátneluohkáid ja daid doaimma 1 válddahit earenoamášvuođaid iežas suopmanis čállingiela ektui 1 váikkuhusat gielddaide ja báikegottiide . 1 váikkuhus buot suohkaniid bálvalusfálaldagaide . 1 váikkuhit oktiiheivehallojuvvon ja goluid dáfus bevttolaš DGT-geavaheapmái almmolaš suorggis 1 váikkuhit dasa ahte ráđđehusa politihkka čađahuvvo 1 váikkuhit dan ahte sámegiela oahpahus olggobealde hálddašanguovllu šaddá bissovažžan ja vuogádatlažžan . 1 váikkuhit dan ahte stáhta geavatlaččat ollašuhttá álbmotrievttálaš geatnegasvuođaidis ráđđádallamiin eamiálbmogiin . 1 váikkuhit buriid nuppástuhttinproseassaide stáhtas 1 váikkuhangaskaoamit . . . . . . . . . . . . 1 váidagiid hárrái ja iežas oainnu mielde , vrd. láhkaásahusa fágalaš ovddasvástádusjuohkima birra kulturmuitolága mielde , kap. 3 Fápmudeapmi kulturmuitolága mielde § 12. 2002 Kulturdepartemeanta : Ođđa poasta 320 , poasta 53 Sámi kulturulbmilat ásahuvvo . 1 váhnemin ozaime maid sámegieloahpahusa nuoramus mánnáseame , gii duođaid háliidii oahppat . 1 váhnemiid árbi gal baicca lea ávkin eallimis iige noađđin , go mii fal háliidat leat mat mii leat , ja go fal leat mielas viidásut fievrredit váhnemiid árbbi . " 1 váhnemat leat šiehtadan ahte mánas lea guovttesajes orrunbáiki ja mánáidoaju galgá juohkit guovtti sadjái 1 vuođul šaddá maiddái olgodaddan oassin oahpahusas . Oassi juolluduvvon RDA-ruđain geavahuvvo heivehit ja ovddidit oahpahusa báikkálaš mátkeealáhusfitnodagaid dálá dárbbuid ektui . 1 vuođul . 1 vuođa Opplándda fylkkagielddain dan ektui ahte dahkat ovttasbargošiehtadusa kulturmuitosuodjaleami ektui . 1 vuostálastin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 vuostáiváldojuvvon juolludusat , doaibmarehketdoallu juogaduvvon váldopoasttaide , váikkuhangaskaoapmerehketdoallu juogaduvvon váikkuhangaskaoapmeortnegiidda ja ovttaskas balánsapoasttaid dárkilastin . 1 vuostáiváldinvuođđu lea áidnolaš , suohkan lea erenoamáš guovlu luonddu ja kultuvrra dáfus . suohkana oahpásmahttima dehálaš oassin . 1 vuostáiváldi nama , poastačujuhusa , organisašuvdnanummira ja kontonummira mii geavahuvvo doarjjamáksimii 1 vuosttaš válggaid rájes jagi 1989 , lei leamaš stuora erohus das gallis ledje čálihan Sámedikki jienastuslohkui guđege válgabiires . 1 vuosttaš riikačoahkkima oktavuođas golggotmánu 7.-10. b. . Hemnesas Nordlánddas dán jagi . 1 vuosttaš oktavuođa duohta diliin bátnedivššohagas univerRomssa fylkkasuohkan lea leamaš váldodoaibmi oaččohan sitehta olggobealde . 1 vuosttaš oasi konsultašuvdnanjuolggadusat gustojit , čujuha Sámediggi maiddái dasa ahte stáhta eiseválddit ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 13 nr. 1 vuođul leat geatnegahttojuvvon čájehit « … respekt for den særlige betydning for vedkommende folks kultur- og åndelige verdier av de landområder og / eller territorier der de lever eller bruker på annen måte , og spesielt de kollektive sidene av dette forholdet . » 1 vuosttaš golbma skuvlajagi váccii son sámegiel luohkás Buolbmát skuvllas , gosa álggii 1979:s . 1 vuoruhuvvon áŋgiruššansuorggit ja erenoamáš váikkuhangaskaomiid suorggit 1 vuoruhuvvon plánabargamušaid árvvoštallan ja dárbu ođasmahttit gielddaplána servodatoasi ja areálaoasi . 1 vuoruhit viidáseappot máhttohuksema dálkkádatrievdademiin , dain váikkuhusain ja álgoál ­bmogiid eallinvuogi heivehemiin ovttasráđiid eará davviriikkaiguin 1 vuoruhit universála hábmejuvvon teknologiija , 1 vuooookompneanttaid , rUhtajorrama . váikkuhangaskaomiid , organiserema , gelbbolaSvuooa loktema ja ovddidandoaimmaid birra . 1 vuollásaš ráđiid 1998 jahkedieđáhusat ( ovdal sáddejuvvon ) 1 vuolggahit sámiid oahpahusdili čielggadeami olggobealde Sámi oahppoplánaid doaibmaguovllu . 1 vuolde ) 1 vuoiŋŋasteapmi ja olgodaddan 1 vuoiŋŋalaš kulturárbbi suodjaleami birra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 vuoigatvuođat guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái 1 vuoigatvuođaide , de leat unnán árbevierut Finnmárkkus čuoččuhit vuoigatvuođaid . 1 vuoigatvuođa ásahit boazodollui dárbbašlaš rusttegiid 1 vuoigatvuođa orrut ja johtalit bohccuiguin , ja vuoigatvuođa johtimii ja johtolagaide 1 vuoigatvuođa boazoguohtumiidda 1 vuoigatvuođa boaldámuššii ja muoraide 1 vuoigatvuođa bivdit ja guolástit 1 vot dainna jáhkuin ahte vuoigatvuođat gávdnojit , amaset ođđa njuolggadusat hehttet vuoigatvuođadilálašvuođaid mat leat vuođus . 1 von ruovttoluotta prošeavttain mat eai leat čađahuvvon . 1 von Stuoradiggedieđáhusas . 1 vojit seamma vistái ja oktasaš jođiheami vuollai , de álggahuvvo rutiinnaid ja doaibmabijuid mearridanbargu . 1 vissásit lea ollašuhttán , " dadjá jury viidáseappot . Filmma leat nuorra báikkálaš searat ráhkadan . 1 viidásit fievrredit dieđuid iešguđetlágan gálduin ja mediain 1 viidáset fievrrideami 23 4.4.1 Sámi dutkamiid guovddáža ásaheapmi 23 1 viiddiduvvon mánáidoaju 1 vieruid , dábiid ja áddejumiid / govahallamiid mat olbmuide leat dábálaččat ja mat unnit ja eanet leat lunddolaččat . 1 vejolaš mearkkašumiid coahkkalettiin bissehatnammii 1 vejolaš gáibádusaid dohkkehit vuoigatvuođaid vuotna- ja riddoguovlluin olggobealde Finnmárkku . 1 vealtat bargamis latnjalassii iešguđetge nannensurggiid gaskkas 1 veahádat = minoritehtta , unnitlohku ; eanádat = majoritehtta , eanetlohku 1 veahkkálas ealáhusaid várás . . . . . . 1 veahkehit ovddidit jođiheddjiid , mielbargiid ja olmmošlaš resurssaid hálddašeami stáhtas 1 veahkehit gárgedahttit málliid mat váfistit guhkesáiggejurddašeami sámi ássanguovlluid meahccevalljodatváriid geavaheamis 1 valøysletta Kvaløysletta Kvaløysletta 5 Selnes Selnes 1 valusat ollet geavaheddjiide elektrovnnalaččat , ja dasa lea telemedisiidna buorre ovdamearka . 1 v. č. ... .1 ... • . 1 v Norsk Finne-Mission : Aarsberetning 1888–1920 . 1 uppl . ) . 1 unnitlohkui dahje álgoálbmogiidda gullevaš mánáin ii galgga gildojuvvot vuoigatvuohta eallit su joavkku eará olbmuiguin ovttas iežaset kultuvrra mielde , geavahit iežaset giela ja dovddastit iežaset oskku ja eallit dan mielde . 1 unnit go 30 1 ulbmila ja guđe doaibmabijuide doarjja galgá geavahuvvot 1 ulbmila birra ja dan birra ortnet lea jurddaSuvvon . orru leamen dohkálaS . 1 troms.samsok.no 1 troms.kulturnett.no vuođđudii iežas maiddái sosiála mediaide Twitterii ja Facebookii jagi 2009 . 1 troms.kulturnett.no sisttisdoallá maiddái fáddákártta mas leat ásahusoahpistus , dáiddaregisttar ja fáddáoahpistus . 1 treanda olles áigodaga 1973 rájes , dalle go badjel bealli borgguhii beaivválaččat . 1 tos-mar.vgs.no www.smi-skolen.vgs.no 1 tolašvuhtii ja áddejupmái dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusas , ja erenoamážit boarrásiidfuolahusas . 1 tlf : 78 46 96 00 1 tlf : 41 64 57 35 04 1 tlf 93 : 48 43 47 , e-post : perivar.kokelv@start.no 1 tlf +47 78 95 05 48/+47 90 18 24 16 1 tlf +47 78 48 77 21/+47 91 74 11 39 1 tlf +47 78 48 42 08 /+47 90 05 61 95 1 tlf ( +47 ) 900 26 880 1 tiiva bealit boađe njuolgga ovdan láhkateavsttas . 1 tidlegare lover 9 feb 1923 nr. 2 ( tilleggslov 28 juli 1949 nr. 7 ) , 29 mai 1964 nr. 1 . 1 telefáksa : 78 48 42 42 1 telefáksa 78 48 42 42 1 telefovdna : 78 48 42 00 1 telefovdna 78 48 42 00 1 tel : +46(0)70-33 99 575 , fáksa +46 ( 0)980-780 31 sleađgaboasta : brita@sametinget.se 1 tabealla 2 , 9 , 9 miljon ruvnno , mii lea 28,3 miljon ruvnno njiedjan 2005 rájes . 1 sátnehámi ođđa mánáidgárdeláhkii , § 3 , 3 . 1 sámi strategiijaplána 1 sámi riikka-čoahkkin ja dohko ledje čoahkkanan sihke davvi- ja lullisámit ... ” Samernas nationaldag . ” 1 sámi mánát dárbbašit doarjuma vai nagadit seailluhit ja ovddidit gielaset ja kultuvrraset beroškeahttá das gos sii orrot riikkas . ” 1 sámi mánáide psykalaš dearvvašvuođasuodjalus 1 sámi mánáid vejolašvuođat váldit vára iežaset kultuvrras go fárrehuvvojit fuollaruktui 1 sámi jienastuslohkui 1 sámi guovlluid vuođđodearvvašvuođabálvalusa doavtterdilli , 1 sámi guovlluid olggobealde lea ohppiin riekti oažžut oahpahusa sámegillii ja sámegielas go fal leat unnimusat 5 oahppi geat dáhttot dakkár oahpahusa , ja nu guhká go báhcet unnimusat 3 oahppi vel jovkui . 1 sámi guovlluid eaiggáduššanrievtti dohkkeheami birra , cealkámuša ahte Sámediggi galgá mearridit seamma guovlluid minerálaresurssaid geavaheami badjel , cealkámuša ahte visot resurssat sihke eatnama nalde ja eatnama vuolde sámi guovlluin gullet sápmelaččaide , jnv. 1 sámi girjebusset 1 sámi giellaoahpahusa kvalitehta 1 sámi fáqasurggiid áktiivvalaS ovdánahttinbarggu bokte . erenoamážit namuhuvvo boazodoallu , duodji ja sámegiella . 1 sámi festiválat 1 sámi dáiddárstipeanddat 1 sámi dáiddárat galget oažžut dohkálaš rámmaeavttuid barggusteaset , ja ahte 1 sámi dutkama birra davviriikkalaš dásis 1 sámi divššohasaid dárbu ollislaš veajuiduhttinfálaldahkii , 1 sámepolitihkka.no 1 sámeministariid ja sámedikkiid 1 sámegiella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mánáidgárddit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 sámegielas Doaibmabidju 14 . 1 sámegiela máhtolašvuohta lea nana lassigelbbolašvuohta 1 sámegiela máhtolašvuhtii biddjojuvvo stuorra deaddu ohcciid dáfus geat muđui leat gelbbolaččat 1 sámegiela hálddašanguovlluin : dat gielddat maid Gonagas láhkaásahusa bokte lea mearridan galget gullat sámegiela hálddašanguvlui almmolaš orgánain : juohke stáhta ja gieldda orgána 1 sámediggeválgii , olles dán áigodagas , leamaš ollu eambbo válgaoassálastin go suohkan- ja fylkkadiggeválggaide . 1 sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll Tlf : +47 918 07 130 1 sámediggepresideanttaid ... áigodaga čoahkkimiid mearrádusat 1 sámediggepresideantta Egil Olli ja várrepresideantta Marianne Balto : Váldiiba vuosttá Norggá ruvdnaprinsabára Sámedikkis Kárášjogas dii. 10.00 , ja guoimmuheaba sudno dii. 12.30 rádjái . 1 sámediggepresideantta 14.02.96 reive UiO rektorii 1 sámediggepresideanta Sven-Roald Nystø ja gielda- ja guovloministtar Erna Solberg 1 sáhttit bálvalit álbmoga sámegillii nu ahte : • 1 ságaškuššamii áigut vuos oanehaččat čielggadit makkár data lea vuođđun guorahallamii . 1 ságastallat áigeguovdilis dáhpáhusaid ja áššiid birra 1 ságastallat teavstta ja gova birra álkis dajaldagaiguin 1 ságastallat sámi dáiddašlájaid sisdoalu ja ovdanbuktinvugiid birra 1 ságastallat sámegiela birra ja dan birra goas lea ávkkálaš máhttit sámegiela 1 ságastallat persovnna ja sisdoalu birra sámi máidnasiin ja muitalusain 1 ságastallat oahpes ja áigeguovdilis fáttáid birra 1 ságastallat máŋggagielalašvuođa doahpaga birra ja muitalit makkár ovdamunit leat go lea máŋggagielalaš 1 ságastallat máŋggagielalašvuođa birra 1 ságastallat movt lagasbirrasa sáhttá geavahit sámegielsániid ja dadjanvugiid oahpahallamis 1 ságastallat mii sátni , cealkka , čuokkis ja gažaldatmearka lea 1 ságastallat makkár sámegielsániid máhttá ja makkár dilálašvuođain geavaha sámegiela 1 ságastallat ja albmanahttit estehtalaš muosáhusaid birra dáidaga ja duoji geahčadeamis 1 ságastallat iešguđet kultuvrraid gulahallanvugiid birra 1 ságastallat iežas vásáhusaid sámi mánáidgirjjálašvuođas ja sámi tv-prográmmain 1 ságastallat govaid ja govvaráidduid birra , ja ieš muitalit govaiguin 1 ságastallat girjjálašvuođas ja geavahit guovddáš doahpagiid 1 ságastallat elliid namahusaid birra sámi ealáhusain , nugo boazodoalus , šibitdoalus , guolásteamis ja bivddus 1 ságastallat eará kultuvrraid gulahallanvugiid birra 1 ságastallat das movt giellageavaheapmi sáhttá doaibmat positiivvalaš ja negatiivvalaš áigumušain 1 ságastallat báikkálaš sámi báikenamaid ja daid mearkkašumi birra ja buohtastahttit daid dárogiel ja earágiel báikenamaiguin 1 ságastallat bargoeallima ja fidnuid birra 1 ságaskuššat teavsttaid iešguđetlágan diehtojuohkingálduin 1 ságaskuššat nuorra olbmuid eallinvuogi , ovttastallanmálliid , eallinoainnuid ja árvvuid dán áiggi Sámis 1 ságaskuššat movt áimmahuššat gielladikšuma ja giellaovdánahttima 1 ságaskuššat mat váikkuhit giellageavaheami áiggi čađa 1 ságaskuššat man láhkái skuvla , servodat ja bargoeallin sáhtáše doarjut guovttegielalašvuođa 1 ságaskuššat ja čilget máŋggagielalašvuođa ja máŋggakultuvrralaš gullevašvuođa 1 ságaskuššat ja ovdandivvut historjjálaš ja áigeguovdilis dáhpáhusaid Sámis 1 ságadoalli Lars Anders Baer John-Marcus Kuhmunen 1 sÁMEmELA GFAVAI-IE'.AMI NJUOIG3AUJSAT SÁMEDIKKIS - ÁRVALUs 1 sÁMELÁGA GIELLANJOOIillAIlJSAID MEARRÁIXJSAT GULl-SK.UDIlAN 1 sÁMEGIELA GFAVAHE'.AMI NJOOIillAIlJSAT SÁMEDIKKIS ÁŠŠEBÁHPIRAT 1 sÁMEDlmr 1 sÁMEDImr 1 sÁMEDIan 1 sÁM [ RADIO J1.GI 2000 w::erÁ - ~ sÁM [ ŽGIEL1JDAIN - ~ 1 sÁM ! KULWRMUITIUID ORGANISEREN OOAHITEÁIOOIS 1 systematisere ráđđálahtuid mátkkiid 1 svalbardlasáhusa , jus don leat asáiduvvan Svalbárdii 1 surggiid plánadárbbuid árvvoštallan , ja 1 suorgi 2 ) Ávkkástallat daid vejolašvuoñaid ovttasbarggu ja lágidemiid dán oktavuoñas g o stuorru ruošša petroleumdoaimmat Barentsábis ja oljotáŋkajohtolagat rittu mielde . 1 suokkardit movt teknologiija ja servodatnuppástusat váikkuhit sámegiela ja giela geavahusa ja ságaskuššat árbemáhtu mearkkašumi dálá servodagas 1 suokkardit ja čilget sámi muitalanárbevieruid birra 1 suokkardallat ovttaláganvuođaid ja erohusaid sámegielas ja eará gielain 1 suokkardallat ja geahččaladdat sániiguin , jienaiguin , riimmaiguin ja hoahkamiiguin 1 suoivanáššejođiheaddji : kirsti Guvsam , tlf. 90 83 56 49 1 suoivanáššejođiheaddji : Vibeke Larsen , tlf. 98 85 88 84 1 suoivanáššejođiheaddji : Rita-Alise Porsanger , tlf. 95230748 , 1 suoivanáššejođiheaddji : Per Edvin Varsi , tlf : 95 96 48 96 1 suoivanáššejođiheaddji : Martin Urheim , tlf : 99 50 61 95 1 suoivanáššejođiheaddji : Magnhild Mathisen , tlf : 97 57 25 93 1 suoivanáššejođiheaddji : Knut Store , tlf : 95 72 06 29 knut.store@nesseby.kommune.no 1 suoivanáššejođiheaddji : Jørn Are Gaski , tlf : 92 22 05 98 , 1 suoivanáššejođiheaddji : Inger Jørstad , tlf : 99 16 31 99 1 suoivanáššejođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf : 90 05 71 23 1 suoidnemánu 1. beaivvi válgajagis . Eavttuhuvvon lista lea siste go dat lea kreatssa sámeválgastivrra duohkái ollen . 1 suoidnemánu 1. b. rájis borgemánu 9. beaivái 1 suoidnemánu 1. b. 1 suohkaniid éaoaheami árvaleami birra , evttoha lávdegoddi ahte geahččalandoaimma njuolgqadusat meannuduvvojit ollesčoahkkimis éakéamánu 17 . - 19. b. 1991 nu ahte sáhttá ~ii álggahit doaimma jahkemolsumis 1991/92 . 1 suohkanii . 1 suodjaluvvon guovlluide . . . . . . . . . 1 suodjaleapmi ja geavaheapmi . . . . . 1 sullii guovtti vahkkosaš pilohtaáigodaga ovdalgo olles vuogádat váldojuvvui atnui buot joatkkaskuvllain . 1 sudnos leat dahje leat leamaš oktasaš mánát , 1 suddjema ja ovddideami várás . . . . . 1 submi – váikkuhangaskaomit 1 stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivra 1 stáhta ovddasvástádus buohcceviesuin , 1 stuorradiggedieđáhusa girjerájuid birra jagi 2009 . 1 stuorra fuomášumi sihke riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat , ja ráđđehusas lea áigumuš ain eambbo hukset bioenergiija 14 Suohkanat ožžot go mákset iešoasi geavahit govvamateriála . TWh ovdal jagi 2020 . 1 struktureret teavstta áigeortnetvuoru ja fáttá mielde ja ráhkadit oktavuođa gaskkal cealkagiid ja teakstaosiid 1 struktureret iežas giela iešguđet dárbbuide 1 stoahkat ja geahččaladdat gielain riimmaid , hoahkamiid , ritmmaid , jienaid ja sániid geavahemiin 1 stoahkat , geahččaladdat ja bargat jietnademiin ja intonašuvnnain 1 stivrralahtu doarjaga , juos olles uhcitlohku vuođđudallá oainnus sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima destii mii lea árvvoštallojuvvon Sámedikki válddahusaid vuođul . 1 stivrajođiheaddji 1 sten.erling.jonsson@samediggi.no 1 ssodagas lea ovddasvástádus bargamušain mat čatnasit bures doaibmi bargomárkana ovddideapmái , ja das lea maiddái ovddasvástádus politihkas ja váikkuhangaskaomiin barggohemiid várás ja doaibmabijuid osiin bargonávccahemiid várás . 1 srrru 1 sosiálapolitihkka . . . . . . . . . . . . . . . . Sámi mánáid vuoigatvuođat . . . . . . . 1 sosiála ovddideapmái ( omd. ovttasbargui bálvalusbuvttadeami hárrái ) 1 sosiála mediaid , nugo ovdamearkka dihte Facebook , de livččii oassi dáidán leat vel ain stuorát . 1 son ii leat áibbas gal vuostá sirret radio ja TV go lea sáhka gáibádusas sáddagiid birra sámegillii . 1 son binder disse sammen . 1 soai ovdal leaba goabbat guimmiineaska leamaš náitalan , dahje 1 soahpamušsubmis lea máksojuvvon ja loahppa oassi lea várrejuvvon . 1 snitt Romsa Riikagaskamearri , utenomOslo earret Oslo 1 smávvamánnálasáhusa , mii boahtá mánáidoaju lassin . Dan ožžot ovttaskas fuolaheaddjit geain leat mánát nulla ja golmma jagi gaskkas , ja geat ožžot viiddiduvvon mánáidoaju ja dievas nuppástusdoarjaga . 1 slettmeg.no lea almmuhuvvon 1 skábmamánu 30. b. - juovlamánu 04. b. 1 skábmamánu 29. b. - juovlamánu 03. b. 1 skábmamánu 26. b. 1999 dii. 09.00-12.00 48/99 94 1 skábmamánu 25. b. 1999 dii. 15.00-17.30 45/99 — joatk . 1 skábmamánu 25. b. 1999 dii. 09.00-12.15 44/99 45 1 skábmamánu 24. b. 1999 dii. 15.00-18.10 42/99 37 1 skábmamánu 23. b. 1999 dii. 15.00-18.10 33/99 ja 39/99 joatk . 1 skábmamánu 23. b. 1999 dii. 09.00-12.00 36/99 3 1 skábmamánu 22. - 26. beiwiid 1 skábmamánu 16. - 20. b. 1 skábmamánu 15. - 19. b. 1 skuvlarelevánta fága . 1 skuvlajahki álgá . Sámediggi lea ožžon Boazodoalu ja duoji oahppokantuvrra organiseret ortnega . 1 skovvi mainna ohcat iežas čálihuvvot jienastuslohkui [ pdf-hápmi ] [ word-hápmi ] 1 skohtera ii leat lohpi geavahit bivddus - ( sierra vuodjenlobi ii oaččo addit measta ii sevttiid ge bidjamii ) 1 sk skuvlabáiki Vuotnasiida Skiervvá joatkkaskuvla Vågsfjorda joatkkaskuvla , Skánit Stággogeaži joatkkaskuvla Sálašvákki joatkkaskuvla Romssa maritiimma skuvla Sosiála medisiinnalaš ásahusaid skuvla 1 sk skuvlabáiki Høgtun Kongsbakkena joatkkaskuvla Sállira joatkkaskuvla Ráissa Joatkkaskuvla Gárgána joatkkaskuvla Rå joatkkaskuvla Sáččá joatkkaskuvla Sis-Romssa jtk . 1 sjur.moshagen@samediggi.no 1 sisttisdoallat uhcimusat ovcci válljehahtti evttohasa válgabiirres . 1 sisttisdoallat uhcimusat 40 proseantta ovddastusa goappá ge sohkabealis 1 sisttisdoallat luohttámušolbmo ja su várreolbmo nama daid olbmuid gaskkas geat leat vuolláičállán listaevttohusa 1 siskkáldas iešstivrejupmái . Siida lea ožžon guovddáš saji , ja lea deaŧalaš oassi siskkáldas organiserema mearrádusain . 1 siidu 8 1 siidu 6 . 1 siidu 6 1 siidu 4 1 siidu 31 1 siidu 28 1 siidu 2 1 siidu 16 1 siidu 15 1 siidu 12 1 siidu . 7 1 siiddus Ráđi evttohusPoasta 56.4 Mánáidgárddit lasihuvvo 200.000 kruvnnuinPoasta 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut unniduvvojit 200.000 kruvnnuinLassicealkka : Sámediggi oaivvilda ahte 1 virgi lea doarvái sámi mánáidgárddiid erenoamáš doarjaga hálddašeapmái . 1 siiddus Ráđi evttohus , ođđa doaibmabidju:Saviomuseai Mátta-Várjjagis juolluduvvo 100.000 kruvnnoSámi kulturfoanda , eará doaibmabijut poasta 52.1 unniduvvo 100.000 kruvnnuin 1 siiddus Ovdanbiddjon oktasaševttohusPoasta 51.2 Duodjeinstituhtta unniduvvo 1.720.000 kruvdnuiPoasta 51.3 Duodjeorganisašuvnnat unniduvvo 900.000 kruvdnuiOđđa poasta šaddá Doaibmadoarjja duodjeinstitušuvnnaide 160.000 kruvnnoLassicealkka : Doarjaga duodjeinstitušuvnnaide juohká doarjjastivra ohcamušaid vuođul maid dat institušuvnnat mat eai oaččo doarjaga tabeallapoastta 51.3 mielde , leat sádden . 1 sihkkut juohke sajis gos čuožžu « ráhkadit » 1 sihkkojuvvo . 1 sihkkarastá buori gulahallama boazodolliid , gielddaid ja areálahálddašeami eará geavahusberoštumiid gaskka 1 sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima luondduvuđđosa 1 sihkkarastit olles riikii fálaldaga čatnasit govdaoallenehttii ( gč. 20.6.4 ) 1 sihkkarastit eanaresurssaid , eanadaga kvalitehtaid ja árvvolaš eanadagaid ja kulturbirrasiid suodjaleami 1 sihkkarastit bearašiid eallima ekonomalaččat ja sosialalaččat 1 sihkkarastit ahte kulturmuittut ja kulturbirrasat geavahuvvojit ja hálddašuvvojit dainna lágiin ahte árvvut seailluhuvvojit ja aktiviserejuvvojit nana ovdánahttima dihte 1 sihkkarastit ahte kulturmuittut ja kulturbirrasat addet eavttuid das movt adnojit areálat ja movt hábmejuvvojit báikkit ja áigeguovdilis rusttet- , ođastan- ja stuoridandoaimmat 1 sierranas stuorát areálaplánaid 1 sierranas gealbudandoaibmabijuide ja ovddidanbargguide máhttoloktema oktavuođas . 1 sierracealkámuš . Seammás lea čielggas ahte guohtun- ja doaibmaeavttut sakka rievddadit iešguđet guovlluin . 1 sierra sámi oahppaplánaid ovdánahttin oktasašfágaide joatkkaoahpahusas ja ahte sisdoallu fágas sámi kulturoahppu jotkojuvvo ja heivehuvvo ođđa prográmmasurggiide 1 sierra sámi dutkanráđi birra Norggas 1 servodahkii ja leat fárus mearrideamin servogagas 1 servodagaiguin 47. Arkeologiijafágas leat leamaš iežaset universitehtastipeanddat merkejuvvon sámi-guoski dutkamii lassin dutkanráđeruhtadeapmái . 1 seniorráđđeaddi 1 selvehit sámi organisašuvnnaid ja institušuvnnaid 1 selvehit sámi mediaid 1 selvehit sámi mediahistorjjá váldoosiid 1 selvehit sámi girjjálašvuođa váldoáigodagaid ja muitalit sámi girječálliid ja sámi girjjálašvuođa klassihkkáriid birra 1 selvehit sámi girjjálašvuođa ja dovddus čálliid birra ovdalaš ja dálá áiggis 1 selvehit sámi giellahistorjjá 1 selvehit sámegiela sajádaga suoma-ugralaš giellajoavkkus 1 selvehit sámegiela girjjálašvuođahistorjjá 1 selvehit sámegiela giellahistorjjá váldoosiid 1 selvehit rivttiid mat gusket sámegillii 1 selvehit máidnasiid variánttaid ja buktit ovdamearkkaid movt kulturlonohallan vuhtto máidnasiin 1 selvehit movt sámegiella rievdá internašunaliseremiin ja eará gielaid váikkuhemiin 1 selvehit movt ráhkadit goallossániid ja suorggádusaid ja movt heivehit loatnasániid 1 selvehit movt ođđa tearpmat šaddet dahje ráhkaduvvojit 1 selvehit movt muitalusat , sátnevádjasat , diiddat ja nárrideapmi geavahuvvojit mánáidbajásgeassimis 1 selvehit movt eanetlogugielat leat váikkuhan ja ain váikkuhit sámegillii 1 selvehit mii váikkuha gulahallama , ja movt dan máhtu sáhttá geavahit go bargá gielain ja teavsttain 1 selvehit juoiganárbevieru ja luođi árvvu ja dili dálá servodagas 1 selvehit juoiganárbevieru ja luođi saji , árvvu ja dili ovdal ja dál 1 selvehit gielalaš ovttaláganvuođaid ja erohusaid sámegielas ja dárogielas 1 sejuvvojit ain eambbo , nugo " Davvi-Norgga feastaspealut " , " riikkaoassemusihkárortnet " , " Romssa symfoniijaorkeasttar " , " Hålogalándda teáhter " , " Davvinorgalaš dáiddamusea " ja museat . 1 seassuála doaibmanákca . 1 searvá lullisámi giellaealáskuhttinsemináras Elgås Engerdalas . 1 searvá guovvamánu 6. b. ávvudemiin Egge mánáidskuvllas Steinkjeras . 1 searvá doaluide Kvitbryggas Suorttain , maid Viestterála ja Biras Sámesearvi lágida . 1 searvá Kárášjoga doaluin . 1 searvan Ruošša bealde ( berre čilgejuvvot Sámiráđiin danne go Ruoššas dál leat eanet go okta sámesearvi ) bissovaš ruhtadanortnega ásaheapmi sámedikkiid gaskka 1 searvan Ruošša bealde ( berre čilgejuvvot Sámiráđiin danne go Ruoššas dál leat eanet go okta sámesearvi ) , 1 searvan Ruošša bealde ( berre čilgejuvvot Sámiráđiin danne go Ruoššas dál leat eanet go okta sámesearvi ) 1 searva doaluide Gamtoftas Sørreisain . 1 seamma dilli lea mielde plánas mii ovdalis lea mearriduvvon vuosttaldemiin vássán 10 jagis 1 sat muosáhit alitstáluid ja eallima ” Alitváris ” doaibmaguovddážis mas leat kultur- ja teáhterdoaimmat . 1 sambib@samediggi.no 1 samIT hálddašanovddasvástádus lea ođđajagimánu 1. b. 2006 rájes Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas . Standard Norge doaimmaha gealbovuođu Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddas . 1 said bálvalusbuvttadeamis , ja seammás dainna ahte dinestusvuođđu hedjona . Maiddái dainge suohkaniin main olmmošlohku stuorru , nuppástuvvet gollodárbbut , maid fertejit buhttejuvvot . 1 sadjásažžii 1.500 ru rádjai beaivái . 1 sUdu 14 1 s. Dáid oainnut leat maiddái oahppasat Sámediggis searvamiin Struktuvralávdegottis ja cealkámušain lávdegotti raportii ja ávžžuhusain . 1 s. 36 : Nubbi cealkka , « Nuortalaččat leat iešguđetlágan sivaid geažil massán stivrema ja boazodoallovuoigatvuođa dán guovllus » , sihkkojuvvo . 1 s. 341 [ 12 ] Dálbmeluovtta báhpaarkiivas . 1 s. 325 1 s. 31 [ 16 ] Váldon Adolf Steen girjjis : Samenes kristning ... s. 314–315 . 1 s. 277. [ 13 ] Gávpoga almmolaš namma lei Oslo 1624 rádjái , ja de Christiania 1877 rádjái , Kristiania 1924 rádjái ja de fas Oslo . 1 s. 26 1 s. 243. [ 8 ] J. K. Qvigstad : Historisk oversikt over Oplysningsarbeidet blant Finnerne i Finmarken . 1 s. 2 s. 3 s. 3 1 s. 2 s. 3 1 s. 13–14 [ 5 ] Baard Tvete : Skolebøker for samebarn i Norge fra Thomas von Westen til i dag . 1 ráđđádallanprosedyraide gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki , 1 ráđđelahttu Vibeke Larsen : Váldoságastalli sámi álbmotbeaivvedoaluin Harstad gávpogis , Harstad allaskuvllas . 1 ráđđelahttu Randi A. Skum , tlf : 970 90 338 1 ráđđelahttu Jørn Are Gaski : Oassálastta oktasaš iđitborramušdoaluin Oslo Ráđđeviesus ovdalgo manná viidásit Bergenii oassálasttit sámi álbmotbeaivvdoaluin doppe . 1 ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll : Váldoságastalli sámi álbmotbeaivvedoaluin Romssa Universitehtas . 1 ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen , tlf. 95 16 89 41 1 ráđđelahttu Aili Keskitalo , tlf : 971 29 305 1 ráđđehusas , nu guhká go dat le NRK-vuogádaga ja stáhta vuollásaš . Sámediggeráđđi oaidná prinsihppalaččat eanemus riekta ahte Sámi Radio boahtteáiggis čadnojuvvo Sámediggái organisatovrralaččat ja ekonomalaččat . 1 ráđđehusa prinsihppadieđáhusas sámepolitihka birra mii lea ráhkaduvvomin , de čuovvola ráđđehus čovdosa man vuođus lea 1. málle . 1 ráđi doaimmaid birra . Rádi diedáhus váldojuwui 1 rávvet ja oaivadit čearddalaš máŋggabealatvuođa birra bargoeallimis almmolaš ja priváhta surggiid bargoaddiide 1 rájis galgá čađahuvvot geahččalanprošeakta Interneahta šaddama ja viidáneami geažil leat ođđa joregat ja vejolašvuođat ihtán unnitlohko- 1 rájes leat duođavuogis atnán olles guovllu guohtumii , ja ahte ii lean vuođus kommišuvnna gáržžádussii guohtuma válddahallamis . » 1 ráhčat vai dearvvašlaš biebmut gávdnojit mánáidgárddiin , skuvllain , bargoeallimis ja friddjaáiggis 1 ráhkkanahttit áššiid ráđđehussii , Gonagassii stáhtaráđis ja Stuoradiggái 1 ráhkadit muitalusaid main ovttastahttá teavstta ja gova ja main geavaha digitála reaidduid 1 ráhkadit ja juohkit dieđuid álgoálbmotáššiid birra 1 ráhkadit doaibmaplánaid ja jahkeplánaid sámi erenoamášpedagogihkalaš oahpponeavvuid ovddideapmái . 1 ráhkadit buori stáhtalaš diehtojuohkinpolitihka 1 ráhkada giellaplánaid main boahtá čielgasit ovdan mo fylkkasuohkan áigu bargat nannet sámegiela ovddasguvlui . 1 ruvnno rádjai . Birasgáhttendepartemeanta sirddii áigodagas 1993 – 1999 ruđaid 12 virggi ovddas Gieldadepartemeantta bušehttii . 1 ruovttoluotta . 1 roken Kroken 4 1 ris logahallojuvvojedje 7 259 lágideami , ja kulturneahtta lea jagi 2009 mielde álggahan ovttasbarggu eanet lágideaddjiiguin mat čállet iežaset doaluid kaleandarii . 1 riikkaviidosaš sámi organisašuvnnain ja riikkamiehtásaš almmolaš orgánain mat leat erenoamáš dehálaččat oppa sámi álbmogii dahje dan osiide , lea váidalanvuoigatvuohta 1 riikkaidgaskasaš šiehtadusaide ja geatnegasvuođaide , áinnas ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iehčanas stáhtain , ON-konvenšuvdna siviilla ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra , art. 1 ja 27 ja ON konvenšuvdna biologalaš máŋggabealatvuođa birra . 1 riikkaantikvara 26.10.98 gulaskuddancealkámuš 1 rievttálaš geatnegasvuođaid hárrái . 1 rievdaduvvon ávkkástallan- dahje suodjalanvuohkái rievdaduvvon pálanulbmiliin 1 rievdaduvvon muddenmearrádusaide . 1 rievdaduvvon huksenhivvodahkii ja ávkkástallandássái 1 rievdadit válddi doaimmaheami dainna lágiin ahte bidjá álkis gáibádusaid maid lea álki dárkkistit , ja maiddái guhkitáiggi gáibádusaid 1 riektestáhta vuhtiiváldimii , de lea deaŧalaš ahte stáhta sámepolitihka prinsihpalaš vuođđu lea nannosit čadnojuvvon riikka lágaide . 1 refereret sártniid ja logaldallamiid 1 realskuvlarektor fuonášii sin geat bohte vuonabealde . 1 realisttalaš , ja ahte oanehut áiggi badjel buoremus vuohki lea unnidit goluid ja dieinna lágiin buoridit gánnáhahttivuođa . 1 rasa ja areálaid hálddašeami ja ávkkástallama . Nubbi lea vuoigatvuohta eatnamii , ja nubbi lea biras- ja resursahálddašeami lágat . 1 raporterengáibádusa 1 raporteren ILO 1 raide 15 jagi agi rájes 19 jagi agi rádjái . 1 ragávpotbarggu vásáhusaid gilvit eará suohkaniidda lea guovddáš ulbmil dannego lea čájehuvvon ahte doaibmabidju sáhttá jorgalahttit máŋgga máná ja nuora negatiiva ovdáneami rumašlaš lihkademiin . 1 rabasvuohta ja demokratiija 1 psykalaš dearvvašvuođasuodjalusa huksen sápmelaččaid várás , 1 prp. nr. 35 ( 1998-99 ) Láhka minerálares . háhkama ja roggama birra ( minerálaláhka ) 1 prp. nr. 25 ( 2006-2007 ) Lága birra boazodoalu hárrái ( s. 47 ) : ” Viidáseappot sáhttá orohatstivrra barggu ja eiseválddiid dohkkehangieđahallama oktavuođas leat oppalaš dárbu ovdánahttit objektiiva / dieđalašeavttuid omd. bohcco vuoimmi , buvttadeami , boazologu dássetvuođa , biologalaš šláddjivuođa jd. hárrái . 1 prp. nr 28 ( 94-95 ) ja Árvalus O.nr. 8 ( 95-96 ) ) . 1 prp mas áššin váldojuvvo ovdan olmmošvuoigatvuohtasoahpamušaid váldojupmi oassin fárrui norgalaš láhkii . 1 prošeavttat eai leat čađahuvvon , 1 318 350 ru. . 1 prošeavttat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 proposišuvnnas nr. 64 ( 2008–2009 ) . 1 proposišuvnnas nr. 43 ( 2007 – 2008 ) evttohii ráđđehus rievdadit sámelága mearrádusaid Sámedikki válgaortnega birra . 1 prográmma sámi mátkeealáhusaiguin . Prográmma rámma 2008:s lei 6,5 miljon ru. . 1 prográmma sáme olles vahku 42-2009 1 prográmma rahpan 2009 1 prográmma lávdegoddečoahkkimat 1 prográmma dievasčoahkkin 1 prog plen 4-09 1 prog plen 3-08 sámi 1 prog lávd sámi 1-09 1 prog lávd sám ja dáru 1-10 1 prog lávd sám 2-09 1 prog lávd dáru 2-09 1 prog lávd 4-09 1 prog lávd 4-08 sámi 1 prog lávd 4-08 dáru 1 prog lávd 3-08 1 prog lávd 2-10 1 prog kom sam 3-10 1 prog dievasčoahkkin 4-09 ođđa 1 prog dievas sam 3-10 1 prog diev sám ja dáru 1-10 1 pri . 1 presideanttaid gaskka . . . . . . . . . . . 1 presideantta 19.10.99 čálus Sámi parlamentáralaš ráđi Sámedikki áirasiidda 1 presenteret iežas ja muitalit iežas bearraša ja fulkkiid birra 1 politihkalaš vuoigatvuođaid 1 politihkalaš ráđđeaddi Josef Vedhugnes : Oassálastta sámi álbmotbeaivvedoaluin Leavnnjas . 1 politihkalaš ráđđeaddi Bjarne Store-Jakobsen : Váldoságastalli sámi álbmotbeaivvedoaluin Beaivveálggu oktavuođas , kulturbeaivvit Bjerkvikas . 1 politihkalaš 1 plánet ja čađahit čállinprošeavtta jurdaga rájes gárvves buvttan ja árvvoštallat iežas teavstta ja iežas čállinovdáneami giella- ja teakstamáhtu vuođul 1 plánet , čađahit ja ovdandivvut iskkadeami das movt mánát ja nuorat geavahit sámegiela ja movt iešguđet ahkejoavkkut geavahit giela iešguđetládje 1 plánen , dás maiddái areálaáššiit davviguovlopolitihkka riikkaidgaskasaš bargu dutkan ja ovddideapmi gulahallan ja diehtojuohkinbargu suodjaluspolitihkka 1 plána- ja huksenlága ođđa mearrádusat 1 plána soahpá dakkár plánii maid ieš lea dohkkehan vássán 10 jagis ii ge leat ovddiduvvon vuosttaldeapmi plánii . 1 plána masa ođđa plána lea vuođđuduvvon , lea boarráset go 10 jagi . 1 piide vejolašvuođa váldit eksámena ja oažžut oahppočuoggáid kurssain . 1 peršuvndálaš várrelahttu 1 penšuvdnaoažžun leat leamaš psykososiála dilálašvuođat , sosionomiija stahtus , oahppu ja ámmátjoavkkut . 1 oččodit dárkkistandoaimma šaddat vuogádatdárkkisteapmin 1 ođđajagimánu 31. beaivi 2007 . 1 ođđa áššit ovddiduvvojedje : 1 ) Aage Pedersen : 1 ođđa suorggit nugo omd. bioteknologiija ja ođđa šlájaid biebman ovdána dađistaga . 1 ođđa sosiálaveahki vuostáiváldin , mat leat juhkkon orrunbáikki ektui guovlluide siskkobealde ja olggobealde Sámedikki ealáhusovdáneami doarjjaortnega ( SED ) . 1 ođđa rápmaeavttuide dainna lágiin ahte njuovžžálmahttet bálvalusaid ain eambbo , geahčadit kritihkalaččat bálvalus-fálaldagaid nu ahte sáhttet ovddimusat čađahit lága mearridan doaimmaid ja struktuvranuppástusaid . 1 ođđa plána ulbmil ja mearrádusat leat rievdaduvvon dahje leat dárkileappot go ovddeš plánas 1 ođđa oahppiidfitnodaga ásahuvvojedje čakčat . 1 ođđa minerálalága mearrádusat sámi beroštusaid birra 1 ođđa diliide ja osiide , viidáset bienalašvuođaide boahtte dásis 1 oystein@nussir.no 1 ovttaskas boazodoalli riektesihkarvuođa . Odda lága rievdadusaid válddahallan Kapihtal 1 Álggaheaddji mearrádusat . 1 ovttaskas boazodoalli riektesihkarvuođa . 1 ovttasdoaibman priváhta ja eaktodáhtolaš surggiid gaskka 1 ovttasbargošiehtadus oktasaš mihttomeriid ja Sámi parlamentáralaš ráđi ásaheami birra , maid sámedikkiid jođiheaddjit leat vuolláičállán Troandima 06.02.1997 oktasaščoahkkima mearrádusa vuođul 1 ovttas Sámedikkiin čielggadit árvoloktenprográmma sámi guovlluide . 1 ovttas Sámedikkiin árvvoštallat doaibmabijuid mat váfistit mielkebuvttadeami ja eará buvttadanvugiid sámi guovlluin 1 ovttajienalaš doarjaga fylkkadikkis Romssa Fylkka- Ovttasbargu Davvi-Ruoŧain ja Davvi-Suomain lea geaidnoplánii 2010-2019 . 1 ovttaidahttit hástalusa sámi eanadoalu ja jávrebivddu hárrái , oassin davvinorgalaš eanadoalu gelbbolašvuođaguovddáža ovddasvástádusduovdagii . 1 ovttaid eavttuid mielde . 1 ovttadássásašvuođa ja eastadan dihtii čearddalaš vealaheami áigo 1 ovdánit servodaga nannejeaddji oassin , ja daidda galgá leat sadji ovdánit buot servodaga surggiin . Mun dieđán ahte sámit ollu barggu dahket nannen dihtii sámegiela sihke bearrašiin , báikegottiin , mánáidgárddiin ja vuođđooahpahusas , sámi giellaja kulturguovddážiin , ja sámi organisašuvnnain ja ásahusain . 1 ovdánahttit iežas čállosa jurdagis gárvves buvttan , ja árvvoštallat teavstta ovdáneami responssa vuođul 1 ovdii ahte Soria-Moria julggaštusa áigumuš čalmmustit davviguovlluid čielgaseappot ollašuhttojuvvo , ja ahte suodjalus dehálaš servodatoassálastin Romssas nanosmahtášii iežas doaimma buot suodjalussurggiin . 1 ovddádusministtar dajai ahte son lea ovttaoaivilis dárkkástus- ja konstitušuvdnalávdegottiin ahte lea dárbbašlaš álggahit máŋggalágan doaibmabijuid sihkkarastin dihtii buori ulbmiljuksama ovdal jagi 2020 , ja viidáseappot ahte departemeanta maŋŋá máhccá Stuorradiggái lagat lážáldagain mii galgá čuovvolit Riikkarevišuvnna raportta . 1 ovddiduvvoiedje : 1 ) Magnhild Mathisen : 1 ovddiduvvo allakvalitehta varas guolli ja dan buktagat mat fállojit márkaniidda 1 ovddidit álbmoga dearvvašvuođa ja eastadit sosiála dearvvašvuođaerohusaid , ja veahkehit eastadit rihkolašvuođa 1 ovddidit sámegiela dutkama , 1 ovddidit servodatsihkkarvuođa nu ahte mii eastadit heaggamassima ja dearvvašvuođa- ja birasvahágiid ja vahágiid dehálaš vuođđostruktuvrii ja ávnnaslaš árvvuide jed. 1 ovddidit orohatjuohkima mii bures doaibmá ja doaibmaplánaid boazodollui 1 ovddidit oppalaš diehtojuohkindoaimma oahpahus- ja oahppansuorggis iešguđet oahpahusdásiid ektui . 1 ovddidit oktasaš áddejumi das makkár dilli ja ovddidandárbu sámi servodagas lea . 1 ovddidit ja čuovvut olggobealde etáhtaid ja duopmostuoluid 1 ovddidit ja doarjut riikkaid iežaset dearvvašvuođaplánaid 1 ovddidit , gáhttet ja ovttastahttit sámi girkoeallima Norgga girkus . 1 ovddidanprográmmas . 1 ovddida mearrádus-árvalusa čoahkkinjođiheaddji Ester Fjellheim bokte : 1 ovddasvástádus hálddašit doarjjaortnegiid sámi oahppaneavvuid ráhkadeapmái , dása gullá sámi oahpponeavvuid ovddideapmi , kvalitehtasihkkarastin ja buvttadeapmi mat leat heivehuvvon vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa oahppoplánaide . 1 ovddas- Kvaliteahtta ohppiid oahpamis leat sorjavaš máŋggaid osiin , earret eará buorre skuvlagirjerádjofálaldagas mii leat heivehuvvon skuvlla pedagogalaš doibmii . 1 ovdandivvut čálalaš barggu man vuolggasadji lea girjjálašvuođa čiekŋudeapmi 1 ovdandivvut sátnevádjasiid ja gielalaš govahallamiid sámegillii ja buohtastahttit eará gielaiguin , ja ságastallat movt dákkár dajaldagat sáhttet ovddastit iešguđet jurddašanvugiid 1 ovdandivvut ja buohtastahttit vissis meari sámi ja eará kultuvrraid girjjálašvuođas 1 ovdandivvut iežas čáppagirjjálašvuođa ja fágagirjjiid lohkanvásáhusaid ja geavahit dáid vásáhusaid vuođđun iežas čállinbargguide 1 ovdandivvut iežas válljen čiekŋudanfáttá bohtosiid 1 ovdandivvut fágaáššiid njálmmálaččat veahkkeneavvuiguin dahje haga 1 ovdandivvut fágaidrasttideaddji fáttáid birra 1 ovdandivvut dihto meari sániid ja dajaldagaid mat leat ovttaláganat ja iešguđetláganat iešguđet sámegielain 1 ovdanbuktit teavsttaid 1 ovdanbuktit prográmma mii lea ovttastuvvon iešguđetlágan ovdanbuktinhámiiguin iežas dahje earáid teavsttaid vuođul 1 ovdanbuktit iežas teavsttaid earáide 1 ovdanbuktit dárkilit ja geavahit girjás ja máŋggabealat sátneriggodaga iešguđetlágan teavsttain 1 ovdanbuktit drámáin , rollaneavttašemiin ja improviseremiin 1 ovdanbuktit dramatiseremiin lávlagiid , luđiid , hoahkamiid ja máidnasiid 1 ovdamearkkat : Sáhttá leat vuogas álggahettiin • Oahppi guldala earáid geahčastit mihttomeriid maid mannan • Oahppi bargá aktiivvalaččat oktasaš deaivvadeamis mearridedje . 1 ovdamearkka dihte goddit bohccuid , unnidit siidaoasi boazologu ja gaikut lobihis visttiid , gárddiid ja rusttegiid . 1 ovdalgo dohkkehuvvo , 1 ostemii ja bárkemii . 1 orruge eanemus beroštupmi sámeradio radiosáddagat main máŋgga ládje lea leamaš ásaheamis . Ain lea radiobealis ollu govddit sáhka sihke áigeskovádagas ja temáhtalaš 1 orohaga eará opmodaga hálddašeami birra 1 orgánat ” dahje ” stáhta dahje gielddaid ” orgánat . 1 org maid nuvttá oažžu viežžat , Microsoft Offica sajis , dat doaibmá Linuxis nai . 1 ordnet teavsttaid bajilčállagiin , álggahusain ja loahpahusain 1 ordne tilhøva mellom reindrifta og grunneigarar og andre rettshavarar i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , når de gjeld beite , flyttlei og liknande . 1 om gažaldat 15.11.93 . 1 ollu « ovttaskas » fitnodagat main leat hárve vejolaš , guovlluguovdasaš ovttasbargoguoimmit 1 ollu smávva fitnodagat / viessodoallodoaibmit dávjá unnán dienas 1 ollu eahpeformála gelbbolašvuohta ( árbevirolaš giehtaduodji ja « oahppan barggu čađa » ) ja iige nu alla formála gelbbolašvuohta omd. ekonomiijas ja fitnodatdoalus 1 ollislaš vahágiin , ja dušše 21 % das buhtaduvvui . 1 ollesčoahkkin Čakčamánu 1 ollesčoahkkin ii sáhte álgit ovdalgo áirasiin leat unnimusat bealli das 1 ollesčoahkkima rahpan mál ) l ) á válgga Sámedikki vuosttamuš dábálaš ollesčoahkkima mal ) l ) á válgga ráhppá son gean Gonagas dasa bidjá . 1 oljogelbbolašvuođa . Dát bargu vuoruhuvvo čavgadit dás ovddos guvlui ja ONSas 2008 . 1 olis , árvvoštallan orru čájeheamen ahte leat ollu ja čoahkáduvvon váttisvuođat dasa ahte oahppit botkejit oahpahusa . 1 olbmuid buotlágan fitnuin vai sáhttit sihkkarastit boahttevaš Norgga beroštumiid . 1 oktavuođas nu ahte beroštumit seailluhuvvojit , eaige áitojuvvo . 1 oktavuođas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 oktavuođas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 oktavuođas , ja kártema dasge makkár oahpponeavvut váilot guđege fágii / fáddái ja dássái . 1 oktavuođa birra fágabirrasiid , áŋgiruššansurggiid ja bajimuš politihkalaš prioriteremiid jed. gaskka 1 okta ovddasteaddji bjealjehemiid searvegottiin Oslo bismagodderáđis . 1 okta báhppa gean bismagotti báhpat válljejit , 1 ohppui , dutkamii ja gealbudeapmái . 1 ohcat dohkkeheami máilmmemiehtásaš IBOs , vuovdalit fálaldaga ja háhkat ohppiid . 1 ohcanvuđot doarjjan . 1 ohcanmeannudeami , dás maiddá meroštallanbohtosiid duođašteami 1 ohcamisttis . 1 oažžut áigái dieđuid doaibmabijuid plánemis ja čađaheamis main lea dettolaš mearkkašupmi sámi gažaldagaide 1 oažžut sierra stuorradiggedieđáhusa sámi dutkama ja alit oahpu birra , dadjá Ráđđehus ahte ášši berre árvvoštallat stuorát oktavuođas , ea.ea. Dutkanráđi boahttevaš sámi dutkandoaibmaplána olis ja čielggadusa olis alit oahpahusa birra maŋŋá 2000-jagi ( Mjøs-lávdegoddi ) . 1 oažžut oahpahusa sámegielas Doaibmabidju 7 . 1 oažžut eambbo ollislaš organiserema sámi dutkamis nášuvnnalaš dásis , dadjá Ráđđehus ahte lea lunddolaš vuođđun atnit daid vejolašvuođaid mat leat dálá dutkanvuogádagas dan sadjái go ásahit ođđa orgánaid . 1 oažžut davviriikkalaš sámi dutkanráđi olles sámi ássanguvlui , dadjá Ráđđehus ahte sáhttá leat vuođđu geahčadit makkár vejolašvuođat gávdnojit ovddideamis davviriikkalaš ovttasbarggu sámi dutkama birra , ea.ea. Sámi Instituhta bokte , lassin dasa mii dál dáhpáhuvvá . 1 oaččuhit ollislaš ja duohta dásseárvvu nissoniid ja dievdduid gaskka 1 oasálastit gaskariikkalaš ovttasbargui vai lea veahkkin sihkkarastime kultuvrralaš vuoigatvuođaid , lonohallat dieđuid ja ásahit kulturmuitosuodjaleami , mii galgá leat deaŧalaš oassin sektorrasttideaddji birasgáhttemis . 1 oassálastit álkis beaivválaš ságastallamis mas geavaha álkis dadjanmálliid nu ahte ipmirda earáid ja ieš ipmirduvvo 1 oassálastit ságastallamis sámi árbevirolaš ealáhusaid birra 1 oassálastit ságastallamis iežas muosáhusaid ja vásáhusaid birra 1 oassálastit ságastallamis geavatlaš bargguid birra skuvllas ja olggobealde skuvlla 1 oassálastit ságastallamiin árgabeaivválaš diliid birra 1 oassálastit iešguđetlágan doaimmain main sámegiella geavahuvvo ja ráhkadit ja ovdandivvut muitalusaid dan birra 1 oassálastit gealbudahttinprográmmii olbmuide geain leat ollu vuoliduvvon bargo- ja sisaboahtonávccat 1 oassálastit aitto boahtán sisafárrejeddjiid oahpásnuvvanprográmmii 1 oassálastin čoahkkimiidda ja konfereanssaide 1 oassálastiiguin . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 oasseprográmma Interreg IV A Sápmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 oalgguhit dihtomielalašvuhtii ja leat duvddan miellaguottuid ja láhttemiid nuppástuhttimii 1 oahpásmahttá maŋimus viđa jagi 50 buoremus vistti maid Norgga arkiteavttat leat sárgon Norggas ja olgoriikkas . 1 oahpu . Muhto oanehit universitehta / allaskuvlaoahpu dáfus de leat su. 16 % eanet nissonat go dievddut váldán dakkár oahpu . 1 oahppoplána . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 oahpponeavvut leat juhkkojuvvon vuođđoskuvllaide ja mánáidgárddiide . 1 oahppofága mii eaktuda guokte jagi oahppoáiggi fitnodagas , juoga mii bidjá alla gáibádusaid suohkaniidda . 1 oahpahuslága « sámi guovllu » viiddideapmi 1 oahpahusas ja eará máilmmiviidosaš áššečuolmmain nugo dálkkádatrievdamis , ja dássedettolaš resursaávkkástallamis . 1 oahpahusa . 1 oahpahus sámi oahppoplána mielde dán guovllus 1 oahpahus sámegillii olggobealde oahpahuslágas definerejuvvon « sámi guovllu » 1 oadjebasvuohta ja riektesihkarvuohta 1 o Árvvoštallama oktavuođas sáhttet go sisabahkkemat vaháguhttit sámi kultuvrra , galget ovddeš ja plánejuvvon sisabahkkemiid váikkuhusat váldojuvvot ovdan . 1 o Álbmotriekti addá buoret vejolašvuođa go Norgga riekteregelat dohkkehit sámi geavahusa dakkár vuogádahkan mii duddjo vuoigatvuođaid , ná lea erenoamážit oktasaš eaiggát- ja geavahanvuoigat ­vuođaid oktavuođas . 1 o islánda ( gutna OR gavja ) title:girdijohtolat – čoahkkádus ohcan mii gávdná dokumeanttaid main sátni islánda ja dahje gutna dahje gavja gávdno gokko nu , ja mas sátni girdijohtolat gávdno bajilčállagis . 1 o Sápmelaččain lea searvan- ja konsultašuvdnavuoigatvuohta iežaset vuoruhemiid oktavuođas earret eará go lea sáhka árbevirolaš eatnamiin . 1 o Sápmelaččain lea iešmearridanvuoigatvuohta . Iešmearridanvuoigatvuohta lea oktasaš vuoigatvuohta . 1 o Sámediggi ii leat sáhttán miehtat láhkaevttohussii dannego dat earret eará ii sihkkaraste Sámedikki iige boazodoalu vejolašvuođa searvat iskan- ja rogganrievtti mearrádusain go lea sáhka minerálain nugo veaiki , nihkkel , ruovdi ja golli sámi boazodoalloguovlluin olggobealde Finnmárkku . 1 o Ráđđehus ii leat čađahan duohta konsultašuvnnaid boazodoaluin sin iežaset organisašuvnna NBR bokte . 1 o NEAR ( stáhtaministtar Hanssen Meltveit N=11 ) – gávdná dokumeanttaid main buot dát sánit gávdnojit 11 sáni siskkobealde . 1 o NEAR ( jens stáhtaministtar ) – gávdná dokumeanttaid main sánit jens ja stáhtaministtar lea lahkalaga ( eanemusat 4 sáni gaskkas ) . 1 o Láhkaevttohus maid ii sihkkaraste dan ahte njuolga guoskkahallon sámit , nugo ovdamearkka dihte boazodoallu , ožžošedje ávkki minerálaroggamis nugo lea nannejuvvon ILO 169 artihkkalis 15 nr 2 . 1 o Jus čálát stáhtaministtar ( Jagland OR Bondevik OR Stoltenberg ) – de ohcandoaibma gávdná dokumeanttaid main máinnašit ovtta dahje eanet stáhtaministariid . 1 o Jus čálát jođanistoga NOT gardermo – de gávdnojit dokumeanttat main sátni jođanistoga adno muhto ii daid main leat dát sátnemolssaeavttut gardermo [ en / banen ] . 1 o Jus čálát NEAR ( jens stáhtaministtar N=6 ) – de gávdná dokumeanttaid main sánit jens ja stáhtaministtar gávdnojit ja eanemusat 6 sáni gaskkas ( N 6 = galgá leat stuora N bustávva ! ) 1 o Guhkes áiggi kártenproseassa guovlluin gos leat sámi oktasaš ja ovttaskas eana- ja resursavuoigatvuođat ii leat iešalddis doarvái duohta ja geavatlaš eaiggát- ja geavahanvuoigatvuođaid dohkkeheapmái . 1 o Go Ráđđehus ovddida dakkár láhkaevttohusa mii ii soaba oktii álbmotrivttiin , de Sámedikkis ii leat eará vejolašvuohta go hilgut evttohusa , ja maiddái dan doaimma maid láhka lea oaivvilduvvon reguleret . 1 o Ealáhusat eai dárbbaš leat kulturvuđot jos galget suodjaluvvot . 1 o Dakkár doaibmabijuid árvvoštallama oktavuođas , mat sáhttet gáržžidit kulturdoaibmama , galgá deasta sámi kultuvrii deattuhuvvot . 1 náitalat 1 náitalan , guokte máná 1 nuppi siiddus viđat teakstaoasis sihkkojuvvo , ja dan sadjái biddjo čuovvovaš cealkka : 1 nuppi maŋimuš bearjadaga válga-beaivvi ovdal 1 nuortalašgilis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 nubbin maoimuš oassái : Jebens ja Kalstad mielde guoská dat Divttasvuonfealttas olles nággovuloš guvluL Dan leat muhtun priváhta oasálaččat justa čuoččuhan proseassačállosis 28.05.93 meahccekomišuvdnii . 1 nubbi váhnen lea jápmán ja mánás ii leat riekti oažžut mánnápenšuvnna 1 nu . 1 nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. nr. 1 nr. nr. nr. nr. 1 nr. 80 ( 2004–3005 ) : www.stortinget.no 1 nr. 7 ( 2006–2007 ) Sámedikki jagi 2005 doaimma birra mii čilge ahte ráđđehus ii sáhte oaidnit ahte leat álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sámiid ektui das mii guoská petroleadoaimma vuitui nannánjuolggis . 1 nr. 10/651 ( nubbi almmuheapmi ) Sadjásaš 50 % virgi mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.12.10 rádjai . 1 nr. 10/3147 Sadjásaš 100 % virgi mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.08.12 rádjai . 1 nr. 10/3146 Sadjásaš 100 % virgi mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.12.10 rádjai , ja sáhttá guhkiduvvot 31.12.12 rádjai . 1 nr. 1 lávdegottis mii galgá čielggadit áigeguovdilis áššiid mat gusket Sámedikki organiseremii ja áššemeannudeapmái 1 nr 8 ( 20032004 ) Rikt mangfold i Nord . 1 no rievdá ja šaddá ná : 1 no dahje initiála . 1 njuolggo doarjagat . . . . . . . . . . . . . . . 1 njuolggadusaid gulaskuddama birra ja ahte mearridanorgána lea geatnegas čielggadit doaimma váikkuhusaid sámi ávnnaslaš kulturdoaimmaheapmái . Sámediggi galgá sáhttit addit čujuhusaid mearridanorgánaide sámi deasttaid árvvoštallamis . 1 njuolggadusaid gulaskuddama birra ja ahte mearridanorgána lea geatnegas čielggadit doaimma váikkuhusaid sámi ávnnaslaš kulturdoaimmaheapmái . 1 njuolggadusaid 09.02.79 § 10 , ja ieš organiseren lea mearriduvvon čállosis ( rundskriv T-6 89 / geassemánnu 1989 mii lea rievdaduvvon cuooománu 30. b. 1990 . 1 njukčamánus 2009 – golggománnui 2009 1 njukčamánu 31. b. 1 njukčamánu 16. - 18. b. 1 njuikejin girdái deike Cambridge:i . 1 njeallje eará ámmátoahpoheami geaid bismagotti searvegoddelahtut leat válljen , 1 njealji johtti bátnedivššohaga • organisere bátnedoavttirvávtta ovttasráđiid priváhta Etáhtahoavda : Peter Marstrander bátnedoaktáriiguin • hálddaša spesialistabálvalusa mas leat čieža iešguđetlágan spesialistta geat leat organiserejuv- • siskkilda universitehtaklinihka mas lea ovddasvon Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođabálvalusa vástádus bátnedoavttir- ja bátnedivššárstudeanttaid gelbbolašvuođaguovddážii ( TkNNii ) klinihkalaš hárjehallamis 1 neavvut sámegiela áššiin , 1 neavvuid ektui . 1 nannet ja ovddidit sámi identitehta dain guovl ­luin gos leat vátnásat sápmelaččat 1 nannet golaheddjiid rivtiiid , beroštumiid ja sihkkarvuođa addit mánáide ja nuoraide oadjebas bajasšaddandili , ja vejolašvuođa searvat 1 nannet gaskariikkalaš ovttasbargodoaimma ja bargat eanemusat dakko gokko boađusin leat geatnegahtti šiehtadusat 1 nannet dihtomielalašvuođa doaimmaid birra mat gusket álgoálbmogiidda ja ovddidit dáid doaimmaid ovttaiduhttima ja oktiiordnáma ; ON vuogádaga siskkobealde 1 nannet digitála gelbbolašvuođa fállama álbmogii , ja 1 nannet IKT-áŋgiruššama oahpahusas . Ráđđehus ovddidii cuoŋománus 2008 Od.prp. nr. 44 ( 2007 – 2008 ) ođđa vealahan- ja olámuddolága . 1 nana kultuvrralaš identitehta 1 nana beliid birra , de ferte maiddái ságastallat daid áššiid birra mat oahppái leat hástalussan . 1 nammačuorvun , virgelobit , gohččujun gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 na gaskasaš ovttasbarggu ovddas doarjaga čieža doaibmabidjui bálkkašanortnegis 2006 . 1 n Vaikko šaddá ge siskkáldas n Láhka deattuha sihkkarastit joatkašuvvá , muhto orohatstivra doaibmá dál čielgasit priváhtarievttálaš orgánan . 1 n Almmolaš organiserema hárrái mos doaimmain šaddá doaibmanjuolggadusaid ráhkadeapmi . 1 mátkeealáhusgelbbolašvuođa ovttas oassálastiiguin duohta dárbbuid vuođul gelbbolašvuođa keealáhussii ja oahppat buorebut dovdat iežas guovllu vejolašvuođaid 1 mánáidoadju galgá árvvoštallojuvvot EØS-šiehtadusa njuolggadusaid dahje eará oadjošiehtadusaid vuođul 1 mánáidgárddiin . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 máná áhčči ii leat duođaštuvvon 1 mánná lea badjel guhtta mánu go deavdá eavttuid oažžut mánáidoaju 1 mánná lea adopterejuvvon ja don leat ovttaskas adoptánta 1 máksu ja luoddaruhtadeapmi . 1 máksojuvvon prošeavttain mat eai leat čađahuvvon . 1 máilmmi geat čuvvo Arctic Frontierskonferánssa njuolgga Interneahtas . 1 máhttit riektačállinnjuolggadusaid barggadettiin iežas teavsttaiguin 1 máhttit beaivválaš dili sániid 1 muđuid bargat sámegiela áššiiguin 1 musihkkáriid ja jietnabargiid earret earáid gelbbolašvuohta . 1 muosáhit ja muitalit drámá- ja teáhterčájáhusain 1 muosáhit ja dovdat giela luđiid , lávlagiid , sálmmaid , álkis muitalusaid , máidnasiid , govaid , spealuid , tv-prográmmaid ja digitála reaidduid bokte 1 muittuhit ahte giella lea kultuvrra guovddáš oassi ja 1 muitalit áigodatguohtumiid , guottetbáikkiid jna. 1 muitalit sámiid , Norgga álgoálbmoga birra , ja kultuvrra guovddáš osiid birra ja sámiid eallindili birra vikiŋgaáiggi rádjái 1 muitalit muhtun iešvuođaid sámegiela suopmaniin ja sosioleavttain 1 muitalit movt njálmmálaš giella earrána čálalaš gielas 1 muitalit man guvlui mii lohkat ja čállit ja ságastallat čállinmálliid birra eará sajiin máilmmis 1 muitalit makkár dárbbašlaš fievrrut leat , maiddái guđiid meahccefievrruid orohat geavaha ja vejolaš áigeráddjejuvvon helikoptera dahje eará áibmofievrru geavaheami . 1 muitalit kultuvrra guovddáš osiid birra ja sámiid dili birra vikiŋgaáiggi rájes gitta dánskaáiggi loahpageahčái ja sámiid oktavuođa birra Davvikalohta stáhtaide dien áigodagas 1 muitalit juoidá iežas ja earáid birra sámegillii 1 muitalit iežas mielamiel girjjiid ja girječálliid birra ja ákkastallat girjeválljemiiddis 1 muitalit gulahallanvugiid birra ja movt gielalaš ja kultuvrralaš girjáivuohta váikkuha gulahallamii 1 muitalit eará sámegielaid iešvuođaid birra 1 muitalit dáhpáhusaid ja muitalusaid birra 1 muitalit buot bistevaš áiddiid ja rusttegiid , ja dan muddui go vejolaš maiddái gaskaboddosaš áiddiid ja rusttegiid 1 muhtun muddui lea dagahan ahte mánáid lohku geat ožžot sámegieloahpahusa lea loktanan , lea ahte mánáidgárddiid lohku mat olahit eavttuid dohkkehuvvot sámi mánáidgárdin , lea njiedjan . 1 muddui lea leamaš čatnasan organiserejuvvon valáštallama rámmaeavttuide ja dárbbuide . 1 muddeman ja fápmohuksema birra Muhtun guovlluid ráfáiduhttin 1 movt áigu Sámediggi čuovvulit dáid áŋgiruššansurggiid go ii leat virgi mii bargá juste nissonpolitihkalaš áššiiguin ? 1 movt ohcanvuđot váikkuhangaskaoamit maid doarjjastivra hálddaša leat geavahuvvon . Čájeha ahte váikkuhangaskaoapmerehketdoalus 2008:s lea 6 530 337 ruvdnosaš badjebáza . 1 movt láhčit ovttasbargorutiinnaid riikarájiid rastá Lahtuid nammadeapmi Sámi giellalávdegoddái : 1 movt láhčit ovttasbargorutiinnaid riikarájiid rastá 1 mohtorfievrruid geavaheami birra 1 moga dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldaga hábmemis ja čađaheamis – Váikkuhangaskaomiid aktiivvalaš geavaheami bokte veahkkin heivehit dakkár dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa mii lea vuođđuduvvon sámi giella- ja kulturáddejupmái buot dásiin 1 mo ovddidit ja hukset institušuvnnaid mat gávdnojit od ne joatkkaoahpahusa ektui . 1 mo fuolahit sámi beroštumiid buot mariidnariggodagaid hálddašeami dásis 1 min ođđa joavkojodiheaddji Steinar Pedersen lea nu eahpeáššálaš ahte vuolláičállis ain . 1 min 31.01.00 reive kulturminister Åslaug Haga:aiSámi kulturmuitoráđi 24.02.2000 ja 14.01.2000 notáhtat 1 mii odne lea Sámedikki jienastuslohku . 1 mii lea 1 mii heaittihuvvo čakčat 2010 , lea dál fálaldatšiehtadusat . Bussefálaldagaid vuosttaš vuorru lea čađahuvvon . 1 mii celkkii : « ... dás ovddos guvlui ii leat dárbu eará nammii kursafálaldahkii go boazodoallokursa » . 1 mihtilmasvuođaid ságaškuššan guhkesáiggi areálastrategiijas ( lanjalaš ovddideami prinsihpat ) , 1 miessemánu rádjai . . . . . . . . . . . . . . 1 miessemánu 4. beaivi : Stáhta galgá ovddidit fálaldagas 1 miessemánu 31. b. 1 miessemánu 28. beaivi : Eanandoallošiehtadusa proposišuvdna gieđahallojuvvo stáhtaráđis 1 miessemánu 25. - 28. b. ( maŋebárggas bearjadahkii ) 1 miessemánu 15. beaivi : Eanandoallošiehtadallamat galget leat loahpahuvvan 1 mielde sáhttet čuovvut dakkár váikkuhusat mat dahket ahte miellaguottut earáhuvvet ja olbmot ožžot eambbo diđolašvuođa sámegielas ja kultuvrras . 1 mielddisbuktá váikkuhusaid fága- ja diibmojuohkimii . 2.5.5.6 Fága- ja diibmojuohkin Sámediggi lea máŋgii ovddidan Máhttodepartementii fága- ja diibmojuohkinčuolmma mii váikkuha ohppiide geain lea sámegiella fágan . 1 medisiinna dutkanetihkalaš regiovnnalaš lávdegotti 30.06.98 gulaskuddancealkámuš , dearvvasvuođaregiovdna V 1 medisiinna dutkanetihkalaš regiovnnalaš lávdegotti 27.08.98 gulaskuddancealkámuš , dearvvasvuođaregiovdna II 1 medisiinna dutkanetihkalaš regiovnnalaš lávdegotti 10.09.98 gulaskuddancealkámuš , dearvvasvuođaregiovdna II 1 medisiinna dutkanetihkalaš regiovnnalaš lávdegotti 02.09.98 gulaskuddancealkámuš , dearvvasvuođaregiovdna III 1 mearrádusain ON-konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid birra ( SP ) art. 1:s ja ONkonvenšuvnnas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš rivttiid birra ( ESK ) art. 1 . Lea guhká digaštallajuvvon gokčá go iešmearridanriekti maiddái eamiálbmogiid ásahuvvon stáhtaid siskkobealde . 1 mearrádusain ON-konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš rivttiid birra ( SP ) art. 1:s ja ONkonvenšuvnnas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš rivttiid birra ( ESK ) art. 1 . 1 mearrádusain . 1 mearrádusaide almmolašrievttálaš mearrádusaid birra mat gusket sin vuoigatvuođaide . ) 1 mearrádusa : Sámediggi oaidná dehálažžan ahte prinsihpalaš njuolggadusat boahttevaš gielddaid ja fylkagielddaid juohkimis árvvoštallojuvvojit . 1 mearrádusa : 1993 rájes lea Sámedikki doaibmaplána sadjái biddjojuwon seaiva bušeahttameannudeapmi mas sierralágan doaibmabijuid rámmajuolludusat lea juhkkojuvvon , ja ahte ruđat leat juhkkojuvvon politihkalaš- ja hálddahuslaš bargui sierra . 1 mearrádus-árvalus mearriduvvon ovtta- 1 mearriduvvuon . 1 mearridit siidakássa njuolggadusaid , gč. § 55 1 mearridit siidafoandda njuolggadusaid , gč. § 56 vuosttaš lađđasa 1 mearridit orohatstivrra válljema njuolggadusaid § 43 nuppi lađđasa mielde 1 mearridit orohatstivrra lahtuide buhtadusa barggu ovddas 1 mearridit orohatkássii doarjaga bohcco nammii , gč. § 46 1 mearridit gielddaid ja regiovnnaid fysihkalaš , biraslaš , ekonomalaš , sosiálalaš ja kultuvrralaš ovddideami ulbmiliid , čielggadit servodatlaš dárbbuid ja bargamušaid , ja čujuhit mo bargamušaid lea vejolaš čoavdit 1 mearridit galbema riikka- ja fylkkageainnuin , ja gielddain fas lea ovddasvástádus mearridit gielddageainnuid galbema ( galbenváldi ) . 1 mearridit doarjaga siidakássii , gč. § 55 1 mearrideaddji dehálaš oadjebas ihčodaga váikkuheaddjin sidjiide – ja ahte hivvomediat menddo unnán gaskkustit fáluid sámi nuoraide . 1 mearridan SÁMI NUORAID OAHPPOSTIPEANDANJUOLGGADUSAT 1 mearrabearráigeahčču . 1 mearkkaša nuorat máttasámegillii . 1 mearkkaša ahte sámegiela boahtteáigái sihkkarastin maid gullá bajimuš giellapolitihkalaš ovddasvástádussii oassin . 1 maŋimuš bearjadaga válgabeaivvi ovdal 1 mas leat vahkkosaš web-TV-sáddagat . 1 man vuođđun lea hábmen , áššehasheivehallan , kvalitehtasihkkarastin , ođđa teknologiija ja viiddis máhttu . 1 main lea sámi duogáš . de leat daln ecenoamáS ovddasvástádus olles sám i servodaqa ovddas . 1 maiddái ekonomiija dáfus galget sáhttit bidjat johtui doaimmaid maiguin nannet sámegiela geavaheami gielddain . 1 maiddái " sihkkojuwo 2. cealkagis . § 1 maid FAD dál lea meannudeamen , ráđđi árvala váldit atnui mearkavuogádahkii ISO / IEC 10646 gullevaš UTF- 8 veršuvnna almmolaš neahttabáikkiin ja almmolaš registariin . 1 m. 98 , č. 5.4.4 . ) 1 lávii ohppiide rávvet . 1 lávdegotti árvalus mildosiiguin , man bargun lei árvvoštallat Oslo universitehta anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddašeami njuolggadusaid 1 lávdegoddi – SUPU . . . . . . . . . . . . . 1 lávdegoddi árvvoštallat áššemeannudannjuolggadusaid ja láhkastruktuvrra . 1 lávdegoddi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 lájat mat lunddolaččat gávdnojit Norggas , galget seailluhuvvot sin lunddolaš eallinguovlluin , vai eatnatgeardáivuohta váfistuvvo . 1 láhčit vuođu ođđahutkamii ja innovašuvdnii movttiiidettiinis dutkamii ja ovddideapmái ealáhusain ja almmolaš suorggis . 1 láhčit vejolašvuođaid árvoháhkamii ja ealáhusovddideapmái 1 láhčit vejolašvuođaid dasa ahte huksejuvvon birrasat , buorit ássanbirrasat ja buorit bajásšaddan- ja eallineavttut hábmejuvvojit vuohkkasit buot riikka osiin 1 láhčit dilálašvuođaid beallálašperspektiivva ovddideapmái stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka mii váikkuha sámi kultuvrra ja servodaga nannema . 1 láhčit diliid ja koordineret Sámedikki diehtojuohkinfágalaš doaimma 1 láhčit dili nu ahte šattašii eambbo álbmogis-álbmogii-ovttasbargu ja bargat dan ala ahte lasihit kulturovttasbarggu Ruoššain 1 láhčit dili nu ahte sámi fága- ja dutkanbirrasiin Suomas , Norggas , Ruoŧas ja Ruoššas leat buorit eavttut go galget bargat oktasaš dutkanstrategiijaiguin ja standárddaiguin 1 lágidit dievasčoahkkimiid 1 lágidit buriid almmolaš sisaoastinvugiid 1 lágat maid Smith-lávdegoddi evttoha guovtti vahku geahčen , vuoigatvuođaid birra mearraguolásteapmái , ja 1 lága sánit eai albmanahte mearrádusa duođalaš sisdoalu , muhto dat ferte áddejuvvot nu ahte dat geatnegahttá eanaeaiggádiidda duođaštusnoađi boazoguovlluin . 1 ládje sáhttá eananeaiggát oažžut eananjuohkindikki árvvošteami mearridit berre go oassi diekkár áiddi huksema goluin mii lea namuhuvvon §:s 19 ja § 68 nuppi lađđasis biddjojuvvot boazoeaiggádiid ala . § 1 ládje sáhttet jeageleatnamat leat eambbo produktiivat jus doppe leat eallit mat guhtot , muhto jeageleana lea hearkkit duolbmuma ja guohtuma vuostá , ja dat nohká jođáneappot . 1 ládje lea boazologu mearridemiin § 60 mielde . 1 ládje go ovdamearkka dihte boazdoallošiehtadallamiin ovddida ráđđehus fálaldaga maŋŋel go lea gieđahallojuvvon ráđđehusas . 1 ládje dollojuvvojit jahkebeallásaš čoahkkimat Sámedikki ja iešguđet guoskevaš departementtaid gaskka . 1 lusaid sámi álbmogii . 1 luonddugáhttenlága mearrádusaide , 1 lonuhuvvo ná : Sámi parlamentáralaš ráđđi doaibmagoahtá go ruhtadeapmi lea čielgan . 1 lohppii . 1 lohkat vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , ovdanbuktit jurdagiid , dulkot ja reflekteret sisdoalu , hámi , ulbmila ja temá birra 1 lohkat vissis meari iešguđetlágan teavsttaid 1 lohkat teavsttaid ja ságastallat earáiguin dan birra maid lea lohkan 1 lohkat sámegillii 1-20 rádjái , ja geavahit loguid gulahallamis 1 lohkat sámegillii 1-100 rádjái ja geavahit loguid gulahallamis 1 lohkat maŋŋálagaid sámi alfabehta ja dadjat sámi jietnadagaid 1 lohkat ja čállit álkis árgabeaisániid 1 lohkat ja čállit iešguđetlágan šáŋra teavsttaid 1 lohkat ja ovdandivvut iešguđetlágan fágateavsttain 1 lohkat ja ovdandivvut eará eamiálbmogiid ja eará kultuvrraid girjjálašvuođas 1 lohkat ja ovdandivvut dihto meari iežasválljen teavsttaid 1 lohkat ja ipmirdit diđožiid ja oanehis teavsttaid 1 lohkat ja ieš čállit teavsttaid iešguđetlágan šáŋrain , sihke áššeprosa ja čáppagirjjálašvuođa teavsttaid 1 lohkat ja dovdat oanehis sániid 1 lohkat ja buohtastahttit sámi ja eará eamiálbmogiid girjjálašvuođa 1 lohkat ja analyseret vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , sihke čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa šáŋraid , mat gullet áigodahkii maŋŋil jagi 1995 1 lohkat ja analyseret vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , sihke čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa šáŋraid , mat gullet áigodahkii 1965-1995 ja , digaštallat movt áigodaga servodatlaš ja kultuvrralaš dilit oidnojit teavsttain 1 lohkat ja analyseret vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , sihke čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa šáŋraid , mat gullet maŋŋá 1995 áigodahkii 1 lohkat ja analyseret vissis meari iešguđetlágan teavsttaid , sihke čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa šáŋraid , mat gullet 1965-1995 áigodahkii ja digaštallat movt áigodaga servodatlaš ja kultuvrralaš dilit oidnojit teavsttain 1 lohkat iešguđetlágan šáŋra teavsttaid ja geavahit muosáhusaid fuomášupmin iežas barggus 1 lohkat iešguđet guhkkosaš iešguđetlágan šáŋra teavsttaid , sihke originála ja jorgaluvvon čállosiid 1 lohkat guhkit čáppagirjjálašvuođateavsttaid , mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa- ja áššeprosateavsttaid , ja albmanahttit ipmárdusa ja lohkanmuosáhusaid 1 lohkat go vejolaš , muhto sáhttá maiddái veara mearkkašit ahte biiret 1-6 dahke biiriid mat ledje Finnmárkku fylkkas ) . 1 lohkat eará kultuvrraid ja eará eamiálbmogiid teavsttaid ja muitalit iežas lohkanmuosáhusaid birra 1 lohkat eará eamiálbmogiid árbevirolaš muitalusaid ja buohtastahttit daid sámi máidnasiiguin ja muitalusaiguin 1 lohkat ahkái heivvolaš teavsttaid njuovžilit , ja fáhtet teavsttaid sisdoalu 1 lohkat , ságaskuššat ja buohtastahttit boares ja ođđa sámegiel teavsttaid 1 lohkat , dulkot ja reflekteret vissis meari ođđa teavsttaid sisdoalu , hámi ja ulbmila 1 logahallama rehketdollui 1 loahpa Sandra Nystø Ráhka . 1 llu buriid árvalusaid vuođul lea Sámediggeráđđi geahččalan hábmet njuolggadusaid nu ahte dat šattašedje álkibut olámuttos ja eaŋkaleabbot geavahusas . 1 livčče berren leat dát doaibma ovddit áigodaga Bargiidbellodaga joavku lea " álohii " leamaš hirbmat duhtavaš sámediggeráđi bargguin , ja ahte lea imašlaš ahte mii moraštit demokratiija orgánas mas váldoáššis lea ráddeaddi váldi 1 lii ja guokte prošeavtta julevsámegillii leat álggahuvvon , ja dat earát leat davvisámi prošeavttat . 1 lihkostuvvan ” daid gáibádusaid ektui maid váhnemat , skuvla ja servodat muđui bidjet sidjiide . 1 lei ásahuvvon cuoŋománus 2006 nannet gulahallama eiseválddiid ja sápmelaččaid gaskka . 1 lei golggotmánu 12. b. 1 lei gaskal Norrbottena leanadikki Ruoŧas ja Romssa fylkkadikki . 1 ledje girjejuvvon Norgga ássin álbmotregistarii válgajagi geassemánu 30. b. , ja guđet 1 ledje gergosat dustet stuorraáŋgiruššama borgemánus skuvlaálgima rájes . 1 leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui válgabeaivvi , ja guđet 1 leat čoahkkananbáikin ja diehtojuohkin ­guovddážin mii láhčá guoskevaš doaimmaheddjiide ovttasbarggu 1 leat čađahuvvon Sámedikkiin . . . . . Sámediggeválga jagi 2009 – ođđa 1 leat áibbas veahki hálddus go máná galgá fuolahit buozanvuođa dahje vahága geažil dahje go lea sisačálihuvvon dearvvašvuođaásahussii 1 leat veahkkin dagaheame álkibun ovttastahttit rádjerasttideaddji doaimmaid ja oktasaš pro-šeavttaid mat gusket sápmelaččaide erenoamážit 1 leat mielde sihkkarastime buriid eavttuid Sámi parlamentáralaš ráđi doibmii 1 leat mielde ráhkadeame eambbo oktavuođa ja ovttasbarggu gaskal boazodoalu ja Norgga , Ruoŧa ja Suoma boazodoalloeiseválddiid 1 leat mearkkašahtti váilevašvuođat áššemeannudeamis 1 leat maiddái muhtun eaŋkilohcamušat main lea stuora ohcamušsupmi , mat eai leat ožžon juolludemiid maŋemus jagiid . 1 leat leamaš , girjejuvvon Norgga ássin álbmotregistarii maŋimuš golbma jagi válgajagi ovdal , ja guđet 1 leat fárus viidáseappot ovddideame árktalaš Universitehta 1 leat fárus nanneme fierpmádaga davviguovl ­­luid sámeradioid gaskkas ja doarjut oktasaš radiokanála ásaheami go digitála sádden ­neahtta lea gárvvistuvvon davviriikkain 1 leat fárus das ahte ráhkaduvvoše oktasaš álgoálbmotstandárddat davviguovlluid ekono ­malaš doaimmain 1 leat fárus ceggeme kapasitehta sámi ásahusain go lea sáhka álgoálbmogiidda guoskevaš dutkamis 1 leat fylkkasuohkana doaimmaid vuođđu čájehit suohkanlaš- ja stáhtalaš plánemiid ja doaimmaid háltti fylkkas . 1 leat fylkkasuohkana doaimmaid vuoññu čájehit suohkanlaš- ja stáhtalaš plánemiid ja doaimmaid háltti fylkkas . 1 leat friddjema vuođđun , galgá leat jogo fága , mii vástida skuvlafága dahje fága mas lea relevánsa vuođđoskuvlla oahpaheaddjebargui , geahča § 1 , ja berre fátmmastit fágadidaktihka ja hárjehallanoahpu . 1 leat dat oahppit dál badjel 30 jagi ja eatnasat geargan vuođđooahpuin ja leat bargoeallimis . 1 leat 12 mánu mielguimmeš ovttain geainna dus eai leat oktasaš mánát 1 leaba ovttas eallán guokte jagi náittosdili sullasaš oktavuođas . 1 lea šajuštuvvon 43,6 milj. ruvnno disposišuvdnafoanddaide Nette doaibmaboađus lea ge dalle guovddáš sturrodat go bušeahttačuovvoleami mielde skábmamánus 2009 , maid olmmoš galgá árvvoštallat fylkkasuohkana ” ekonomalaš fylkkadiggi meannudii juovlamánus . 1 lea leamaš sivvan liigegeavaheapmái , ja lea gokčojuvvon eará sajis unnit geavaheami bokte ja go geavatkeahtes doarjjalohpádusat leat ruovttoluotta máhcahuvvon . 1 lea go vánis ekonomalaš resurssaid dihtii ahte ii sáhte vuoruhit nissonpolitihkalaš áššiid ? 1 lea erenoamážit hástalussan láhčit politihka mii galgá suodjalit sihke kultuvra- , diehtojuohkima- ja gielalaš beroštumiid dakkár mediasuorggis go sáddehatsuorgi lea . 1 lea erenoamážit Sis-Finnmárku mas relatiivalaččat lea stuora sisriikkalaš nettoeretfárren . 1 lea buorre ovdamearka arenan gos sámi nuoraid oainnut , identitehta , giella ja kultuvra sáhttet boahtit ovdan , dadjá Larsen . 1 laš čovdosiid bajimus riikkalaš kulturpolitihka rámaid siskkobealde . Fylkkasuohkan ferte oažžut stuorit ekonomalaš ja politihkalaš doaibmanvejolašvuođa , ja oktasaš ruhtadeamiid , mii lea kultursuorggis , ferte stuorit oassi čuovvut guvllolaš vuoruhemiid . 1 lassigáhppálagaid dáppe : 1 lasihuvvo ovttasbargu biebmanealáhusain ja guolástusain ja daid gaskkas . 1 lain , ja dainnage fuolain ahte vánhemiidda ja eará rávesolbmuide maid leat buorit vejolašvuođat oahppat sámegiela . 1 lahttu peršuvdnálaš várrelahttu lahttu peršuvdnálaš várrelahttu 1 lahttu 1 lagaš ovttasbarggus sámi ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin leat fárus ovddideame ja čađaheame konkrehta prošeavttaid ja doaimmaid mat dagahit máhtto- ja gelbbolašvuođaovdánahttima davviguovlluin , dakkáriin mat leat árktalaš ráđi vuolde ja oassálastit prošeaktaovttasbargui Davvioarje-Ruoššain 1 l oassin kl. l1tl.lvrra1aš ja etnihkka1aš eatnatgeardáivuoi1as mii 1 ea fy1kkas , ja bajit dási mihttomearrin berre danin 1 eat gáhttet ja ovddidit dán rikkisvuoi1a . Dát dainna u1bmi1iin ahte boahtteáiggi sámepo1itihkka1aš doaimmat nu govdádit go vejo1aš dohkkehuvvojit báikká1aš birrasiin gos doaimmat biddjojit johtui . 1 l ' IlGEr 1 kártet ja guorahallat dáid váttisvuodaid ja hástalusaid mat gusket sámi mediade , ii dušše doaimmaid ja rámmaeavttuid ektui , muhto maiddái ruhtadeami , eaiggádatstruktuvrra , etihka hálddašeami jna. ektui . 1 kártet daid rievdadusaid ja dan ovdáneami mii buktá duogáža vuođđoskuvlasuorggi viidáseabbo plánemii , justeremii ja čuovvuleapmái 1 kárten ja fitnodagaid ja DjO gaskavuođa kárten lea jo álggahuvvon . 1 kártema ja Sámedikki mihttomeari ; beaivválaš sámegiel mediafálaldagat , vuođul eavttuhit doaimmaid , 1 kár ealáhusvuđot duoji mii lea eanet gánnáhahtti ja mas vuvdojuvvojit gálvvut maid ieža leat ráhkadan . 1 kápihttalis Muđui vuordit bistevaš ortnega loahpalaš evttohusa sámi kulturmuittuid hálddašeames dassážiigo Sámi Vuoigatvuođalávdegotti evttohus lea meannuduvvon . 1 kultuvrralaš oktilašvuohta mas lea vuođđun sápmelaččaid árvu ja vuoigatvuođat álbmogin ja eamiálbmogin , 1 kultuvrralaš bistevašvuohta 1 kulturárbbi gáhttemis . . . . . . . . . . . . 1 kulturovddideapmái ( omd. ovttasbargui kulturdoaibmabijuid hárrái ) 1 kr 510 000 1 kr 1 114 010 1 kopiija Nils Jørgen Nystø , Barentsregiovnna eamiálbmogiid bargojoavkku miellahttu , 12.01.2000 reivves Olgoriikkadepartementii 1 koordineret sámi giellabarggu , 1 konsultašuvdnameanut 1 konsuleanta Trine Guttorm Anti , tlf. 78 47 40 00 1 konsuleanta Trine Guttorm Anti , tlf. 48 18 19 33 1 kon báhčin lohpi 1 Njeidon eallit 1 km km 1 km Prospektering AIS čilge ahte YYQQ ~gYQylY lea 1.6 kV . km muhto ieS gQ iQm g ~Qyl~ ii suige Satta badjel 35 dekara , muhto dan oaidná geahččalandoaimma bohtosiin . 1 km Guovllu boazodoalu vuhtii valdin . Dieout bargosajiid logu blrra , mald luondduqeaňqe-doaibma buvttaSii suohkanii . 1 klart ahte havressursloven må være innenfor udiskutable folkerettslige rammer . 1 kit áiggiid jagis leat studeanttat klinihkas . 1 ketdoalu mearkkašumiin oidnojit vuostáiváldojuvvon juolludusat , doaibmarehketdoallu juogaduvvon váldopoasttaide , váikkuhangaskaoapmerehketdoallu juogaduvvon váikkuhangaskaoapmeortnegiidda ja ovttaskas balánsapoasttaid dárkilastin . 1 kemihkalaš ávdnasat ja buktagat gozihit nuoskkidandili áimmus ja čázis 1 katalánagiella maid eahpitkeahttá nanusmuvvan Espánnjas Franco-stivrra gahččama maŋŋá 1970-logus . 1 kap. ' ii : Sámi ássiid ásSedovdi lUlli-Norgqas : Hedioneaddii ealáhusvuooou ja váilevas oah ~ahusfálaldaqat heivehuvvon sámi servodahkii leat daoahan ahte daoistaoa eanet sámit leat báqgehallan quoooit sámi ássanquovlluid . 1 kan maŋŋá ođasmahttima ja viiddideami . 1 kan lea šaddan oassin sámegiela hálddašanguovllus 2009:s . 1 jus sámi boazodoalu deasta várrestivrraid hálddašanguovllus dan beariha . 1 juovlamánu 14. - 16. b. 1 juovlamánu 07. -- 08. b. 1 juolluduvvon doarjja 2000 jagis — dearvvasvuođa- ja sosiálaprošeavttat Kulturdepartemeantta 04.05.00 reive nuortalaš musea birra sámi duhátjahkebáikin 1 juohkit sániid stávvaliid mielde 1 juohkin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 juohke mánás maid adopteret okto 1 jođihit čoahkkima 1 jođihit ja refereret čoahkkimiin ja digaštallamiin , albmanahttit oaiviliiddis ja árvvoštallat mii lea áššálaš ákkasteapmi 1 jođiheaddji sadj . 1 jođiheaddji galgá deavdit gáibádusaid beassat alimusrievttiduopmárin . 1 jođheaddjin lea Susanne Amalie Andersen . 1 jos dat ii buvtte dohkálaš bohtosiid , de ferte proseanttalaš geahpedeapmi čađahuvvot . 1 jos Stáhta Oahpahuskantuvrras leat menddo uhccán diimmut gozihit oahppoplánaid ulbmila oahpahusa ja fukšuvnnalaš guovttegielalašvuođa oktavuođas , de fuolaha ahte departemeanta addá doarvái resurssaid . 1 jorgalit teavsttaid sámegillii 1 jorgalit njálmmálaččat álkis teavsttaid 1 jorgalit njuolggadusaid ja skoviid sámegillii 1 jorgalit iežas čállin teavsttaid dárogielas sámegillii 1 johttičállosii T-3 99 / Birasgáhttendeparte ­meanttas áššemeannudanregeliid birra luonddugáhttenlága mielde , 1 johtolatguovddážiin nu mo Romssa gávpogis , Hárštás , Finnsnesis , Buktamoenis ja Skiervvás . 1 johtolaga oahppit sáhttet bidjat mihttomearrin oažžut fágareivve mátkeealáhusas dahje vuostáiváldinfágas . 1 joatkit barggu O 97 Sámi álggahemiin , dása gullá maiddái diehtojuohkin , gelbbolašvuođa ovddideapmi , bagadallan ja ovddidandoaimmat O 97 Sámi álggaheami oktavuođas 1 jienalaččat . 1 ji s. 16 1 jearan dis . 1 jearai Ánná . " 1 jearahallat ja refereret 1 jahki 2000 jahki 2001 jahki 2002 jahki 2003 jahki 2004 Submi : Áŋgiruššansuorgái 2 lea juolluduvvon : 1 jahkebealis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 jagi 1988 Stuorradiggi mearridii vuođđolága § 110 a , mas stáhta geatnegahttojuvvo " láhčit dilálašvuođaid sámi álbmotčerdii nu ahte sii sáhttet seailluhit ja ovddidit gielaset , kultuvrraset ja servodateallimeaset . " 1 ja áigu maiddái čuovvolit dan iežas Ovttasbargošiehtadusa bokte Sámedikkiin , maid oasehasat leat mearridan ođđasit šiehtadallat 2006/2007 . 1 ja « Galle sámi oahpaheaddji oassálastet dáid mánáid oahpaheapmái ... » . 1 ja sávdni . » 1 ja sámiide guoskevaš dutkamiid ” . 1 ja son cuiggodii báhpaid go « čigŋáivuođaineaset ledje ráhkásnuvvan sápmelaččaid gillii . » . 1 ja otnáš duohta dilálašvuođas mii oaivvildat ahte Girkodepartemeantta skuvlanjuolggadus beaiváduvvon 18.04.1898 galgá leat min báikki skuvlla boahtteáiggi njuolggadussan . " 1 ja jorgaleapmi Doaibmabidju 11 . Sámegiela oahpahusa vuoigatvuođa ja geatnegasvuođa 1 ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkin 9 vahku rukses ruvttu . 1 ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkin 22 vahku rukses ruvttu . 1 ja deaddilat Sámedikki dievasčoahkkima rukses ruvttu vahkku 22 . 1 ja dal mii giitit buot burid åvdas mii giđđaskuvllas fas gavnadit ! 1 ja atná eaktun ahte báikki olbmot eanemus lági mielde ozzot barggu . 1 ja Sámedikki jahkedieđáhusa čuovvoleapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 ja Márkomeanu , dása lea Márkomeannu mieđihan . 1 ja 29 . a rti hkal vuoigatvuođa birra oažžut oahpu 1 j. 2005 1 j. 2004 1 j. 2003 1 ipmirdit muitalusaid ja válddahallamiid sisdoalu 1 ipmirdit ja muitalit álkis diđožiid , jearaldagaid ja dieđuid sámegillii 1 ipmirdit ja geavahit loguid geavatlaš dilálašvuođain 1 innvik Finnvik Lanes Lanes 1 info@samediggi.no 1 indiánaid bivddu 1 ii-peršovnnalaš doalli 1 ii-indiánaid lustabivddu 1 ii-indiánaid gávppálaš bivddu 1 ii ságas Ii ságas 1 ii ságas 1 ii leat lohpi geavahit eastadeaddji bargui juolluduvvon ruđaid omd. báhčinbálkán , dahje máksun bivdiide . " 1 ii ii ii ii ii 1 ii ii 1 iešstivrejupmi , de dárbbašuvvo eiseválddiid čuovvoleapmi dihto dilálašvuođain . 1 iešmearrideami prošektii ea.ea. kultuvrra , giela , oahpahusa , dutkama ja ekonomiija ektui . 1 iežas vuoruhemiid . 3. modealla láhčá maiddái dili nu ahte Sámediggi sáhttá ieš mearridit makkár doaimmaide juolluduvvojit ruđat . 1 iežas gielddas 1 iežas gelbbolašvuođa . 1 iežas eatnigiela lea hui dehálaš . 1 ieš álggahit , joatkit ja loahpahit ságastallama , geavahit iešguđetlágan strategiijaid nu ahte gulahallan doaibmá 1 iehtadusáigodahkii 2000–2001 lei juolludus 5 milj. kruvnnu . 1 iehtadusbealit válljejedje guođđit áššiid šiehtadallamiin mat gusket bajimus boazolohkui . 1 iehtadallančoahkkimis ON eamiálbmogiid julggaštusa birra Geneves skábmamánus 2000 celkkii norgalaš sáttagoddi ahte iešmearridanvuoigatvuohta lea vuoigatvuohta mii galgá geavahuvvot dálá iešráđđejeaddji ja demokráhtalaš stáhtaid siskkabealde . 1 iehtadallanvuorus eamiálbmotjulggaštusa birra 2000 válljii Sámediggi vealtat oassálastimis norgalaš sáttagottis . 1 iehtadallangeatnegasvuohta ferte regulerejuvvot Norgga lágain . 1 iehtadaladettiin ovdan ON-konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1966 ja ON-konvenšuvnna ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra 1966 , loktejuvvui gažaldat fas áššin . 1 iega bealli álgovuolggalaš siiddas lea dál Suoma bealde rájá . 1 identifiseret sámegielaid ja muitalit ovttaláganvuođaid ja erohusaid birra dain ja muitalit suoma-ugralaš giellajoavkku birra 1 hástalussan Sámedikki legitimitehtii , sámi demokratiijii ja maŋimus instánsan maiddái sámi servodaga vejolašvuhtii movt suodjalit ja ovddidit kultuvrra , identitehta , giela , ealáhusaid ja vuoigatvuođaid . 1 hárjehallanbargu movttiidahtášii eanet ohppiid áŋgiruššat reálafágaiguin boahtteáiggi . 1 háliida čađahit 2010 čavčča , buorre prošeakta mii lea vuođđuduvvon sámi nuoraid sávaldahkii ahte sámi servodat galgá leat rahpaset , čáhkkilet ja eanet riidoeastadeaddji . 1 hálddašit sámi kulturmuittuid kulturmuitolága ja plána- ja huksenlága ektui nu ahte áššit meannuduvvojit johtilit ja beaktilit . 1 hálddašit riektačállima ja ortografiija ja dábálaš teakstalađastanvugiid 1 hálddašit ollu sániid ja ovdanbuktit njálmmálaččat máŋggaládje ja heivvolaččat dilálašvuhtii 1 hálddašit iešguđetlágan čállirollaid skuvlla almmolašvuođas ja servodat- ja bargoeallimis 1 hálddašit iešguđetlágan njálmmálaš rollaid joavkoságastallamiin , logaldallamiin , dramatiseremiin , ovdandivvumiiguin ja čájálmasain sihke oassálastin ja guldaleaddjin 1 hálddašit iešguđetlágan njálmmálaš ovdanbuktinvugiid 1 hálddašit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 2. málle vuolggasadji lea dat ahte stáhtabušeahtas sirdojuvvo vissis proseantaoassi Sámediggái sámi ulbmiliidda . 1 hálddašeapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 hálddašeami várás . . . . . . . . . . . . . . . 1 hálddašanguovllus . . . . . . . . . . . . . . . 1 hálddašanbargguid ovddasvástideaddji mat gusket ovttaskas olbmuide fitnodagaide , institušuvnnaide , suohkaniidda ja stáhta doaimmaide 1 háld . 1 háhkat ruđaid ovddidit / duohtan dahkat Ája Sámi guovddáža ja Várdobáiki Sámi guovddáža . 1 háhkat ja gaskkustit dieđuid mat leat vuođđun aktiivvalaš ja eastadeaddji birasgáhttenbarggus davvi- ja polarguovlluin 1 huvvo . 1 hutkat divttaid ja ovdanbuktit daid 1 http://www.sametinget.no/artikkelRSSFeed.asp??NyhetsKategoriID=1&spraak=Samisk 1 http://www.sametinget.no/artikkelRSSFeed.asp??NyhetsKategoriID=1&spraak=Norsk 1 http://www.sametinget.no/Artikkel.aspx?AId=2908&back=1&MId1=1&MId2=1707&MId3 2943 = & 1 http://www.samediggi.no/artikkel.aspx?AId=16&MId1=9&back 1 = 1 http://www.rovviltportalen.no/multimedia/46074/DNs-uttalelse-region8.pdf&contentdisposition=attachment 1 http://www.rovviltportalen.no/content/500041279/Jerv-og-gaupe-tar-mest-sau 1 http://www.rovviltportalen.no/content/500039612 / 1 http://www.rovvilt.net/images/stories/Innvilget%20skadefellingstillatelse%20p%C3%A5%20gaupe 2 % 0i%20omr%C3%A5det%20Maisa%20og%20Altevassh%C3%B8gda.pdf 26 http://www.nrk.no/kanal/nrk_sapmi/1 . 1 http://www.rovvilt.net / - 13. apr . 2011 kl. . 1 http://www.riksarkivet.no/samisk/om.html . 1 http://www.regjeringen.no/upload/kilde/fin/rus/2002/0013/nb_/pdfv/278193-06-1962.pdf 1 http://www.regjeringen.no/nb/dep/smk/dok/veiledninger/2003/om_statsrad.html?id 87950 = 1 http://www.regjeringen.no/nb/dep/fkd/pressesenter/pressemeldinger/2010/Reguleringer-for-fangst-av-kongekrabbe-i-20102011.html?id=608354# ) Porsáŋgguvuotna gullá dál bivdoearreregulerejuvvon guvlui ja regulerejuvvon guovllu davimus rádji lea sirdojuvvon guhkkelii eret nannámis , nie movt Sámediggi evttohii . 1 http://www.nrk.no/nyheter/norge/1 . 1 http://www.nrk.no/nyheter/distrikt/troms_og_finnmark/1 . 1 http://www.nrk.no/kanal/nrk_sapmi/1 . 1 http://www.inatur.no/smavilt/artiklersmavilt/8035030.o2.html 1 http://www.fylkesmannen.no/fagom.aspx?m=4061&amid 3475577 = Boraspirebuhtadusat 2009 , Finnmárkku fylkkamánni : http://www.fylkesmannen.no/enkel.aspx?m=2139&amid 1852983 = Samisk statistikk 2010 ( NOS - Norges offisielle statistikk ) http://www.ssb.no/emner/00/00/20/nos_samer/nos_d437/nos_d437.pdf Stuoradiggedieđáhus nr. 15 " Rovvilt i norsk natur " . 1 http://www.fylkesmannen.no/fagom.aspx?m=2747&amid 3478687 = 18.04.2011 kl . 1 http://www.fefo.no/no/jakt/Dokumenter/Elg/2011/Jaktfelt,%20fellingskvoter%20og%20grunnpriser 20 % 2011.pdf 1 http://www.fefo.no/no/fefo/Documents/Styrem%C3%B8ter/Styresaker/2011 2011 / -03-31%20Styrem%C3%B8te%20i%20Alta/Styresak%20232011%20Vedlegg%202%20Aktivitetsregnskap.pdf Fefo , bivdoguovllut ja earit : http://www.fefo.no/no/jakt/Dokumenter/Elg/2011/Jaktfelt,%20fellingskvoter%20o g%20grunnpriser%202011.pdf Fefo , mineralat ja geađggit : http://www.fefo.no/no/Naturressurser/Sider/Mineraleroggrus.aspx Geatki váldá eanemus bohccuid : http://www.rovviltportalen.no/content/500039612 / Geatki ja albbas váldet eanemus sávzzaid : http://www.rovviltportalen.no/content/500041279/Jerv-og-gaupe-tar-mest-sau . 1 http://www.fefo.no/no/Naturressurser/Sider/Mineraleroggrus.aspx 1 http://www.dokpro.uio.no/friiskartene/1861/1861oversikt.html 1 http://www.cbd.int/cop10/insession / 1 http://www.arcticgovernance.org/agp-report-and-action-agenda.156784.en.html 1 http://gruppe.via.no/viagruppe/hovedside?id=konfdef_ 0344 1 hpalaččat mearriduvvon . Oahppoplánaevttohusat galget plána mielde sáddejuvvot gulaskuddamii ođđajagimánu 2010 . 1 hpahuvvo ja ahte prošeavttat formálalaččat gessojuvvojit ruovttoluotta gulaskuddancealkámušaid geažil . 1 hilde.nyvoll@nordtroms.net 1 heivehuvvon fálaldat sámiide geain iešguđet sivaid geažil váilu gelbbolašvuohta sámegielas . 1 heivehuvvon fálaldat studeanttaide geat háliidit váldigoahtit oahpu Sámi allaskuvllas ( studeanta rekruteren ) 1 heapmi buolvvas bulvii mealgadii lea sirdašuvvan mánáidgárddiide ja vuođđo- ja joatkkaskuvllaide . 1 hattiid birra oaččut dáppe : 1 haddegaskaoamit 1 gávnnahit gielalaš erohusaid ja ovttaláganvuođaid sámegiela ja dárogiela huksehusain 1 gávdnat čáppagirjjálašvuođa- ja fágagirjjiid girjerádjosis alcces lohkandihte 1 gávdnat fáttáid iežas čállinbargguide girjerádjosis ja Interneahtas , ja ráhkadit , vurket ja viežžat fas teavsttaid digitála reaidduid geavahemiin 1 gávdnat buoridaneavttuhusaid ja doaibmabijuid mat daidda čatnasit 1 gárvvisteapmi Synnøve Søndergaard áŋgiruššá kollektiivajohtolagain . 1 gárrenmirkkoođastus 1 gárdumiin ja guollebivdduin , ja eará fáttáiguin main sámi giella ja kultuvra leat leamaš váldofáttát . 1 gárddiide ( jorriide / girtnuide gárddiide ) , 1 gárddiid , áiddiid ja eará oktasaš rusttegiid geavaheami ja máŧasdoallama birra 1 gánnáhahtti ovdáneamis lea sihkkarastit boazoguohtumii eananviidodagaid . 1 gáibádus rievdadit oahpahuslága nu ahte sápmelaččat ožžot oktagaslaš rievtti oahpahussii sámegillii 1 gáibádus ahte duodji bisuhuvvo sierra prográmmasuorgin joa-2`s , ja čujuhii Sámedikki áŋgiruššamii duodjeealáhusa ektui 1 gáhttet ja ovddidit sámegiela , 1 guovvamánus 2008 – njukčamánnui 2009 1 guovvamánu 28. b. 1 guovvamánu 26. b. 1999 dii. 09.00-10.00 13/99 131 1 guovvamánu 25. b. 1999 dii. 15.00-15.45 11/99 111 1 guovvamánu 25. b. 1999 dii. 09.00-12.00 9/99 95 1 guovvamánu 24. b. 1999 dii. 14.00-18.00 Seminára sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusa birra 1 guovvamánu 24. b. 1999 dii. 09.00-12.10 7/99 26 1 guovvamánu 23. b. 1999 dii. 15.00-17.00 3/99 1 guovvamánu 23. b. 1999 dii. 09.00-12.00 1/99 3 1 guovvamánu 22. - 26. b. 1 guovvamánu 08. - 12. b. 1 guovttegielagin 11. Oahpaheddjiid , ohppiid ja váhnemiin vásáhusain sámi guovlluin lea nappo oktasašvuohta dainna mii čuožžu internašunála fágagirjjálašvuođas . 1 guovllus go dievddut geat leat váldán dábálašfágalaš oahpposuorggi . 1 guovlluin lei viđá guovllus dievdduid oassi vuollelis go buot SED-guovlluin . 1 guovlluin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 guovlluid álbmotválljejuvvon dássi ain bissu doppe gos buohcciviesuid , erenoamášdearvvašvuođabálvalusa , joatkkaskuvllaid , geainnuid ja kultuvrra doaimmaheapmi leat guovddážis guovlluid álbmotválljejuvvon orgánat váldet eambbo ovddasvástádusa regionála plánemis , ealáhusovdánahttimis ja johtolagas go dálá fylkkagielddat dahket 1 guovllu almmolaš orgánain hálddašanguovllus : juohke fylkkagieldda ja stáhta orgána mas lea bálvalanviidodahkan ollásit dahje muhtun muddui gielddat sámegiela hálddašanguovllus , muhto mii aŋkke ii leat riikkaviidosaš . 1 guoská sámi guovlluidege . 1 guorahallan lea dahkkon SAMINOR dearvvašvuođa ja eallindiliguorahallama dataid vuođul guovlluin gos sápmelaččat ja dáččat ásset seahkálagaid . 1 guolástanberoštumiide gullevaččat mearrasámi guovlluide eanet váikkuheami hálddašeapmái . 1 guolleresurssaid 1 guohtungeavaheami birra , gč. § 59 1 gunn.britt.retter@samediggi.no 1 guldalit ja oassálastit juoigamis , lávlla- ja sálbmalávlumis , riibmemis , hoahkamis ja divttaid ovdanbuktimis 1 guldalit ja lohkat teavsttaid čállon eará sámegielaide ja ságastallat ovttaláganvuođaid ja erohusaid birra 1 guldalit ja lohkat teavsttaid eará sámegielaide ja ságastallat ovttaláganvuođaid ja erohusaid birra 1 guldalit ja ipmirdit álkis ságastallamiid ja muitalusaid 1 guldalit ja ipmirdit ságastallamiid , dáhpáhusaid ja muitalusaid 1 guldalit ja ipmirdit guhkit njálmmálaš ovdanbuktimiid váldosisdoalu 1 guldalit earáid ovdanbuktimiid , jearahallat ja albmanahttit iežas jurdagiid ja oaiviliid 1 guldalit earáid , albmanahttit ja ákkastallat oaiviliiddis ja árvvusatnit earáid oaiviliid 1 guldalit , stoahkat ja geahččaladdat sámegiela giellajienaiguin 1 guldalit , rámidit ja jearahallat go earát muitalit ja lohket 1 guldalit , lohkat ja ovdanbuktit iešguđetlágan mielamiel čáppagirjjálašvuođa teavsttaid ja ságastallat teavsttaid birra 1 guldalit , ipmirdit ja oassálastit spontánalaš ságastallamiin 1 guldalit , ipmirdit ja máhttit ságastallat álkis ságastallamiid 1 gulaskuddancealkámušat : 1 gulaskuddancealkámušat 1 gulahallat guovddáš dáhpáhusaid birra mat gullet giellaguovllu historjái 1 gulahallat digitála reaidduid bokte 1 guhkesáiggi vuoruheapmi eksplisihtta strategiijaid bokte ja bargonávccalaš ovddideapmi addán bohtosiid . 1 guhkesáiggi hástalusat guđege suorggis ja daid ovttasbarggus 1 gu man fáddán leat davi fievrráduskorriduvrrat . 1 grámma . Sámediggi lea vuoruhan ovddidit deaivilis váikkuhangaskaomiid prográmma hárrái . 1 gođiide , gámmiide dahje áittiide , njalaide , buvrriide , suonjiriidda ja luviide biergasiid ja borramušaid várás , 1 gozihit dan ahte prográmma čađaheapmi dávista addojuvvon rámmaide ja ulbmiliidda prográmma sierra doaibmabidjoguovlluid ektui . 1 goziheami nu ahte fátmmasta olles suorggi , ja lea mearriduvvon gealbogáibádus man buohkat geat doaimmahit minerálabohkama galget ollášuhttit . 1 govvosa 3 . Govus 3 : Netto doaibmaboađus proseantan brutto doaibmaboađuin 10 1 gosa loahpalaččat bidjat čállingotti 1 golggotmánu 6. beaivvi 1993 diL 17.45 - 18.00 golggotmánu 7. beaiwi 1993 dii. 10.00 - 13.00 Báiki : Kárášjoga kulturviessu 1 golggotmánu 26. - 27. b. 1 golggotmánu 05.-07 . 1 golbma sámi universitehtastipeandda . Juridihkalaš fakultehtas lea maiddái universitehtastipeanda oassin sámerievttálaš dutkama strategalaš vuoruheamis . 1 gohččun sám 1-10 1 gohččun plen 4-09 sáme 1 gohččun plen 4-08 dáru 1 gohččun ja dárkkisteapmi dain doaimmain mat leat nuoskkideami vuostá 1 gohččun dáru 1-10 1 gohččun dievasčoahkkimii ja lávdegoddečoahkkimii 1 gohčodit iežas lagas fulkkiid fuolkenamahusaiguin ja diehtit mii lea gáibmi 1 gohčodan ráđđádallamiid ja oassálastima prinsihpaid ILO-konvenšuvnna 6 , 7 ja 15 artihkkaliin , konvenšuvnna čiehkajuolgin . 1 goahtemuorran , bargoneavvun ja smávit atnubiergasiid ávnnasin 1 go oaččut váhnenovddasvástádusa go nubbi váhnen jápmá 1 go náittusguoibmi / mielguoibmi lea leamaš jávkan / láhppon unnimusat guhtta mánu 1 go mánáidlága §§ 38 ja 63 vuođul dutnje addojuvvo váhnenovddasvástádus 1 go eavttut leat muđui dássálaga , de biddjo ovddabeallái ohcci guhte máhttá sihke sáme- ja dárogiela 1 go eanet geavaha báikkálaš Sámediggeáirasiid 1 go buorebut árvvoštallá ja pláne mátkkiid ovdago gohčču bargiid vuolgit mátkái 1 go 53 vahku siste maŋŋel riegádahttima dahje fuollabadjelasasváldima don leat váldán badjelasat mánáfuolahusa dainna áigumušain ahte váhnenovddasvástádusa válddát okto badjelasat mánáidlága mielde 1 gjelder også viltloven § 23 , jf . 1 gitta 1983 ' rádjái . 1 giliin , ja dan ii sáhte maid eará ealáhuseallin okto dahkat . 1 giitá bálkkašumi ovddas . 1 gii teknihkalaš meroštallanlávdegoddi rehkenastá netto doaibmabohtosa leat ekonomalaš dássádaga váldočujuheaddji suohkansuorggis , ja rávve ahte netto doaibmaboađus proseantan doaibmaboađuin berre guhkit áiggi vuollái leat 3 % . 1 gii reglar om bruken i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift . 1 gielddaservodaga guhkesáiggi hástalusat 1 gieldda plánabarggu láiddanjuolggadusat . 1 gieldda iežas ovddasvástádus . 1 gielda- ja guovloministtar 1 gelbbolašvuođa gillái , c ) sáhttit márkanfievrridit ja vuovdit márkanis olggobealde báikkálaš márkana ja d ) ovddidit ealáhusaid ja giliid birrasa vuolde . 1 geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin . 1 geavahit árbevirolaš muitalusaid iežas barggus 1 geavahit árbevirolaš bargguide čadnon sániid ja doahpagiid ja ságastallat mii birgejupmi lea 1 geavahit árbevirolaš barggu ja ealáhusaid tearpmaid 1 geavahit vahkkobeivviid , mánuid ja dan gávcci jahkodaga namahusaid 1 geavahit ulbmillaččat girjerádjosa , sámegiel diehtogirjjiid , sámegiel mediaid ja digitála diehtogálduid 1 geavahit teavsttaid maid lea viežžan girjerádjosis , Interneahtas ja mediain kritihkalaččat , ságaskuššat teavsttaid ja čujuhit geavahuvvon gálduide 1 geavahit teakstagieđahallanreaidduid iežas bargguid vurket ja systematiseret 1 geavahit sátnehivvodaga mii dárbbašuvvo árgabeaivválaš dilis 1 geavahit sátnegirjjiid , diehtobuktosiid , digitála reaidduid ja eará veahkkeneavvuid iežas giellaoahpahallamis 1 geavahit sániid ja dajaldagaid mat čatnasit árbevirolaš ja ođđaáigásaš bargoeallimii ja evttohit ja árvvoštallat ođđa tearpmaid 1 geavahit sániid ja dajaldagaid mat gusket árbevirolaš ja ođđaáigásaš bargoeallimii , árvalit ja árvvoštallat ođđa tearpmaid 1 geavahit sániid , doahpagiid ja dadjanvugiid mat gusket lundui 1 geavahit sámi bustávaid ja geahččaladdat sámegiel sániiguin 1 geavahit sámegiel bivttasnamahusaid ja muitalit iešguđetguovllu sámigávttiid ovttaláganvuođaid ja erohusaid 1 geavahit prográmmafágaid fágamáhtu fágalaš gulahallamis 1 geavahit mediaid iežas giellabarggus 1 geavahit luonddunamahusaid ja sámi báikenamaid 1 geavahit loguid áiggi ja dáhtoniid muitaleamis 1 geavahit loguid go čilge hattiid , hivvodagaid ja sturrodagaid 1 geavahit iešheanalaččat máŋggalágan digitála reaidduid ja eará veahkkeneavvuid 1 geavahit iešguđetlágan ovdanbuktinmálliid iežas barggu ovdanbuktimis 1 geavahit iešguđetlágan lohkanstrategiijaid lohkat iešguđetlágan teavsttaid iešguđet leahtuin 1 geavahit iešguđetlágan dajaldagaid dilálašvuođaid mielde 1 geavahit iežas vásáhusaid ja teavsttaid mat muitalit guovtte- ja máŋggakultuvrralašvuođa birra vuolggasadjin ságastallamii 1 geavahit hálddahuslaš doahpagiid gulahaladettiin almmolaš ásahusaiguin 1 geavahit heivvolaš gálduid ja diehtogirjjiid barggadettiin teavsttaiguin 1 geavahit giellaoahpa ja teakstahuksema vuođđodoahpagiid 1 geavahit giellaoahpa ja teakstahuksema doahpagiid veahkkin iežas barggus 1 geavahit giela eanet ja eanet iešguđetlágan dilálašvuođain ja atnigoahtit ođđa sániid ja dajaldagaid 1 geavahit giela aktiivvalaččat iešguđetlágan gielladilálašvuođain ja iešguđetlágan oktavuođain ja doaimmain 1 geavahit fágaiguoski terminologiija válddahaladettiin giela hámiid ja struktuvrra 1 geavahit fuolkevuođanamahusaid 1 geavahit dálke- ja siivusániid ja - doahpagiid , ja muitalit mearkabeivviid ja dálkemearkkaid birra 1 geavahit doahpagiid mat čilgejit dálkki , dálkemearkkaid , muohttaga ja siivvu 1 geavahit doahpagiid mat gullet sámegiela lohkan- ja rehkenastinvuohkái 1 geavahit dihtomielalaččat sámegielsániid ja dajaldagaid 1 geavahit digitála reaidduid čállinproseassas ja interaktiivateavsttaid buvttadeamis 1 geavahit digitála reaidduid čállimis 1 geavahit digitála reaidduid teavsttaid systematiseret ja vurket ja iežas bargguid ovdandivvut ja almmuhit 1 geavahit digitála reaidduid iežas teavsttaid ovdanbuktimis ja almmuheamis 1 geavahit digitála reaidduid iežas teakstabarggus 1 geavahit digitála reaidduid iežas giellaoahppamis 1 geavahit digitála reaidduid dieđuid ohcamis ja reaidun teavsttaid ráhkadit 1 geavahit deaddiluvvon ja digitála sátnegirjjiid ja diehtobuktosiid 1 geavahit bustávaid ja geahččaladdat sániiguin , iežas giehtačállosiin ja dihtoriin 1 geavahit biepmu , biebmogálvvuid ja biebmoráhkadeami doahpagiid ja ságastit sámi borramušaid birra 1 geavahit almmiguovllu doahpagiid ja ságastallat sámi nástegovaid birra 1 geat gullet siidaoassái dahje bohtet gullat siidaoassái mearrádusa mielde § 10 nuppi lađđasa olis dahje geat galget jođihit siidaoasi dahje buohtalas álggahansiidaoasi § 11 rájes gitta § 15 olis . 1 geassemánu 30. b. 1 geassemánu 2. b. 1992 , dii.09 . 1 geassemánu 15. b. 1998 čielggadus « Sámedikki giella- ja oahpahusáššiid barggu organiseren » ( ovdal sáddejuvvon ) 1 geassemánu 15. - 17. b. 1 geassemánu 1. b. 1 geassemánu 07. b. - 11. b. 1 geassemánu 04. b. 1999 dii. 09.00-12.15 25/99 — joatkka 1 geassemánu 03. b. 1999 dii. 15.00-18.15 23/99 86 1 geassemánu 03. b. 1999 dii. 09.15-12.05 21/99 68 1 geassemánu 02. b. 1999 dii. 15.15-16.30 20/99 1 geassemánu 02. b. 1999 dii. 09.15-11.50 19/99 47 1 geassemánu 01. b. 1999 dii. 15.00-19.00 16/99 18 1 geassemánu 01. b. 1999 dii. 09.00-12.10 14/99 3 1 gearddealmmuheapmi 1 geain váhnemiin dahje váhnenváhnemiin lea boazodoallu leamaš váldoealáhussan , ja geat 1 geain lága fápmuiboahtimis alddiineaset lea boazodoallu váldoealáhussan orohagas lága mielde geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra , gč. § 4 , vrd. § 3 , dahje geain 1 geahččat lea Sámedikki ásaheapmi sierra riektesubjeaktan nu ahte Sámediggi oažžu seamma sorjjakeahtes dili politihkalaččat ja bušeahta dáfus go fylkkagielddain ja gielddain lea ” . Dan oktavuođas dáhtui Sámediggi ášši guorahallojuvvot ráđđálaga Sámedikkiin . 1 geahččat lea Sámedikki ásaheapmi sierra riektesubjeaktan nu ahte Sámediggi oažžu seamma sorjjakeahtes dili politihkalaččat ja bušeahta dáfus go fylkkagielddain ja gielddain lea ” . 1 geahččalit juksat ovttamielalašvuođa stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka dalle go árvvoštallojuvvo váldojuvvot atnui láhka dahje doaibmabidju mii sáhttá váikkuhit sámi beroštumiid njuolga . 1 geahččaladdat iešguđetlágan njálmmálaš ja čálalaš ovdanbuktinhámiiguin iešguđet šáŋrain 1 geahččaladdat dulkomiin ja jorgalemiin sámegiela ja eará gielaid gaskkas ja ságastallat movt oaivil rievdá sátneválljema ja konteavstta dáfus 1 geahčastat cealkámušain mat leat joavdan Justisdepartementii áigodagas 08 . 1 geahčastat cealkámušain mat leat joavdan Justisdepartementii maŋŋá 23.03.99 1 geahčastat cealkámušain mat leat joavdan Justisdepartementii 05.03.99 nammii 1 geahčadit ealáhusovdáneami vejolašvuođaid ja rámmaid sámi guovlluin 1 geahpedit vearredaguid 1 geahpedit boazodoalu áiddiid geavaheami ja bievlavuojániid 1 gaskkustit sámepolitihkalaš juksanmeriid , prinsihpaid ja njuolggadusaid 1 gaskkustit máhtu ja ráhkadit duođašteami dásseárvvu birra ja gozihit vealaheami lági ja duhkodaga 1 gaskkustit ja kommenteret mediaáššiid iežasválljen mediain ja ráhkadit iežas áššiid iešguđetlágan mediaide 1 gaskkustit iežas lohkanvásáhusaid ja lohkanmuosáhusaid dulkoma ja reflekterema vuođul 1 gaskkustit iežas filbma- , teáhter- ja musihkkamuosáhusaid ja árvvoštallat váikkuhangaskaomiid geavaheami 1 gaskkusteapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 gaskkas lei etnalaš bargojuohku fanashuksema dáfus , movt dat váikkuha min ipmárdusa Davvikalohta álbmogiid gaskavuođaid dáfus ? 1 galgá veahkehit ovddidit , buohtastahttit ja gaskkustit máhtu dálkkádatrievdamiid , váikkuhusaid ja heivehemiid birra Norgga bealde Árktisas . 1 galgá eanet ja jámmadit fidnet varas guoli miehtá jagi 1 galgá Stáhta luonddugeahčču váldit badjelasas . 1 galget go sámediggeráđit ja sámediggepresideanttat automahtalaččat beassat SPR:a miellahttun 1 gaikut lobihemet ceggejuvvon barttaid , áiddiid dahje rusttegiid . 1 gaduvvui čieža regionála fondii . 1 g Čuovvolit prošeavtta man namma lea " Regionale kvinnebilder i Troms " iešguđetge ulbmilsuorggis . 1 g Čuovvolit ja ođasmahttit " Handlingsplan for klima & energi i Troms " nammasaš plána . 1 g Čalmmustit hástalusaid latnjalasbuktagiid distribušuvdnii . 1 g Čalmmusteapmi ferte leat gánnáhahtti ovdádusa vuođđojurdagii ja birrasii dainna lágiin ahte vuoruhuvvot šaddet doaimmat mat galget gássain buhttet dáláš energiijačovdosiid , erenoamážit fievrrádussuorggis . 1 g Ásahit luonddugássa dahje biogássa guvllolaš distribušuvdnasystema , ja leat mielde oččodeamen geavaheddjiid baičče geavahit luonddugássa ja biogássa boaldámuššan . 1 g Áigumuš lea siviila-militeara ovttasbargguin , mii lea buot suodjalussurggiin , buoridit Suodjalusa máhtu buolalaš / árktalaš dilálašvuođaid birra , vai norgalaš Suodjalusa ovdamunit nannejuvvojit . 1 g Váldit vára boazodoalloberoštumiin viidodat- ja guohtunvuođu sihkkarastimiin . 1 g Váikkuhit dasa ahte lea nu ulbmilaš mátkevuovdaleapmi go vejolaš , ja vuovdalanbarggu árvvoštallan . 1 g Vuođđudit váikkuhangaskaomiid maiguin čađahit guvllolaš doaibmabijuid buoridan dihte nuoraid ohcama realfágaid lohkamiidda . 1 g Vuođđofierpmádat galgá ollit fylkka buot suohkaniidda . 1 g Viidodatgeavaheapmi ferte nu lágiduvvot ahte ii šatta stuorit dárbu ruhtadit geainnuid . 1 g Viiddidit ovttasbarggu ránnjáfylkkaid DjO-birrasiiguin . 1 g Teknalaš fágaskuvlla fálaldat ferte bisuhuvvot ja buoriduvvot otnáš skuvlastruktuvrra rámaid siskkobealde . 1 g Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan áigot erenoamážit čalmmustit Romssa suohkaniid vai ovddidit iežaset sámepolitihka . 1 g Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan fertejit bargat ovttasráđiid vai sáhttet váikkuhit riikkalaš rápmaeavttuide nu ahte lea vejolaš hukset ealasis báikkálaš servodagaid Romssas . 1 g Suohkanat barget nu mo gávnnahit ulbmálažžan , guovloráđit ovttasráđiid ja earálágange ovttasdoaibmamiin . 1 g Stáhta ferte čielggadit resursareanttuid ja viidodatdivadiid álggaheami várás málliid guolástusas ja mearradoalloealáhusas . 1 g Stáhta ferte joatkit buresdoaibmi ja lávdaduvvon spesialistadearvvašvuođabálvalusain Romssas . 1 g Stuorit guvllolaš váikkuheapmi riikkalaš hálddašanplánaide mat leat ábi ja mearragátti várás . 1 g Strategiija berre siskkildit riikkalaš ja rádjerasttideaddji doaibmabijuid . 1 g Skiipajohtalusgeainnut fertejit buoriduvvot , váralaš ávdnasiid fiervrrideamit fertejit dieđihuvvot , ja skiipajohtaleamit fertejit leat buoret bearráigeahčus . 1 g Siviilamilitearalaš ovttasbargu Romssas ferte vuhtiiváldojuvvot guvllolaš perspektiivvas . 1 g Signaliseret guovdilis dássái jos riikkalaš doaibmag 1 g Searat fertejit biddjojuvvot suohkanlaš ovddidanfondii . 1 g Ráđđehusa dearvvašvuođa ja sosiála bargiid rekruterenplána 15 lea deaŧalaš go galgat oažžut lasi veahkkedikšuid ja oažžut joatkkaoahpu addi doaibmabijuid veahkkedikšuid ja fuollabargiid várás . 1 g Ráisavuonas galgá leat guovdilis rolla muorraindustriijaguovddážin . 1 g Ráhkadit strategiijaid norgalaš áhpeviidodagaid várás . 1 g Rádjerasttideaddji mátkkoštanvejolašvuođat fertejit buoriduvvot Davvikalohtas . 1 g Ruošša oljofievrridangeaidnu Eurohpái ferte leat unnimusat 12 mearramiilla gáttis eret . 1 g Romssa petroleumplána ferte ođasmahttojuvvot jagi 2004. g 1 g Romsa galgá ain lágidit daid erenoamáš g 1 g Riikkaoasis fertejit šaddat stuorit ekonomalaš bohtosat DjO-barggus . 1 g Riddo- ja vuotnasystemaid viiddis kártema lea dárbu čađahit iešguđetlágan guollešlájaid šaddanguovlluid , gođđanbáikkiid jna. dihte . 1 g Realfágalaš ja teknologalaš oahpahus Romssa universtitehtas ja fylkka allaskuvllain ferte nannejuvvot . 1 g Realfágaid lohkanfálaldagaid offensiiva huksen juo ovdal dieđihuvvon fitnodatdárbbuid čuožžileami , vai huksejuvvo gilvalanovdamunit go fitnodagat válljejit ođđa ásahanbáikkiid doaimmaidasaset . 1 g Prošeakta berre viiddiduvvot nu ahte fátmmasta riikkaidgaskasaš ovttasbarggu Davvikalohtas ja Barents-guovllus . 1 g Ođđa buktagat mat ráhkaduvvojit , fertejit heivet gávpemárkanii . 1 g Ođđa bargosajiid ovddideapmi máhttointensiiva ealáhusaid siskkobealde , ferte buoriduvvot . 1 g Ovttasráđiid kvenaiguin ja sin organisašuvnnaiguin fylkkasuohkan ferte gávdnat doaibmabijuid maiguin sáhttet nannet kvenalaš revitaliserema . 1 g Ovttasbargu oahpahuskantuvrraiguin buoridan dihte fidnoválljenbagadeami dakkárin mii buorebut heive fylkka bargonákčadárbbuide ja fidnovejolašvuođaid . 1 g Ovttasbargu lea ávkkálaš ja dárbu fylkkarájiid rastá , erenoamážit Lulli-Romssas / DavviNordlánddas . 1 g Ovttasbargansoahpamuš Nordborg joatkkaskuvlla ja Romssa fylkkasuohkan gaskka ferte dahkkojuvvot . 1 g Ovddidit viidodatpolitihka mii sihkkarastá guhkesáigásaš gánnáhahtti bargoosiid . 1 g Ovddidit guvllolaš váikkuhangaskaomiid Romssa ealáhusovdáneapmái vuođđun . 1 g Ollislaš ja guhkesáigásaš eanandoallopolitihkka ferte leat ulbmilin , mii eanaš váldá vuhtii báikkálaš resurssaid . 1 g Nannoseabbo čatnasat fertejit leat reálamáhtu ja formála máhtu gaskka . 1 g Nannet siviila - militeara ovttasbarggu vai buoremus lági mielde geavahuvvojit riikkalaš resurssat norgalaš áhpeguovlluid bearráigehččui , ee. geavahit máhtu ja vejolašvuođaid mat leat marig 1 g Nannet riikkalaš dieđuid ja máhtu áhpeguovlluid ja buollaguovlluid dilálašvuođaid birra . 1 g Nannet lea dárbu Suodjalusa lahkaorruma buriid váikkuhusaid Romssas , ja seammás bidjat searaid daidda nuppástusaide maid soalddátlogu unnideapmi dagaha guovllus . 1 g Mánát ja nuorat leat fylkka deaŧaleamos resurssat ealasis ja hutkás Romssa huksemii . 1 g Máhtu ferte bisuhuvvot ja buoriduvvot ovddideaddji prošeakta- ja prográmmabargguin . 1 g Movttiidahttit fitnodagaid searvat riikkarájiid rasttideaddji ovttasbargguide , ja ođđa gávpemárkaniid guorahallamii . 1 g Láhkaásahus ferte heivehuvvot ođđa dárbbuide dainnago čalmmusteapmi lea kvalitehtasihkkarastimii ja guorranvejolašvuođaide . 1 g Jotkojuvvot galgá DjO / stáhtalaš lágádusaid ovttasbargu fylkkas . 1 g Johtui ferte biddjojuvvot bargu mii ovddida ođđa ovttasbarganvugiid ja mii movttiidahttá suohkaniid eambbo ovddidit iežaset suohkaniidgaskasaš / guvllolaš ovttasbarggu bálvalusbuvttadeamis , ja dás maid iešguđetlágan surggiid máhttoresurssaid geavaheamis . 1 g Joatkit dilálašvuođaid láhčima nu ahte lea vejolaš eambbo buvttadit luossa- ja dápmoveajehiid gilvinguollin Romssas . 1 g Infrastruktuvra ferte buoriduvvot ee. gássa distribušuvdnasystema bokte . 1 g Hukset guolástanfatnasiid guolástus- ja maritiibma oahpahussii . 1 g Gávpotguovlluin siskkáldasstruktuvrra galget geavaheaddjit máksit dađistaga eambbo . 1 g Gávpotguovlluin lea dárbu oažžut kollektiivafievrruide stuorit oasi mátkkošteddjiin . 1 g Guvllolaš váldi ruhtadangaskaomiid badjel ferte nannejuvvot vai lea vejolaš ovddidit ja geavahit guvllolaš ovdamuniid . 1 g Guvllolaš strategiija ferte hábmejuvvot mariidna šlájaid biebmama várás . 1 g Guvllolaš dilálašvuođaide ja ovdehusaide fertejit heivehuvvot doaibmabijut máhtus , entreprenevradoaimmas , hutkamis ja álggaheamis . 1 g Guovllut fertejit oažžut eambbo válddi váikkuhit daidda hálddašandoaimmaide mat čatnasit guolástus- ja mearradoalloealáhussii . 1 g Guovddášstrategiija mielddisbuktá suorggáiduvvan álššaid dakkár doaimmaide maid guovddáš galgá doaimmahit dásis mielde . 1 g Guovddášdásit juohkásit ná : dássi 1 Romsa dássi 2 Hárštá ja Finnsnes dássi 3 Stuorragieddi , Beardu ja Vuotnasiida Skiervá maritiibma doaimmaid guovddážin guovddážis leat sierralágan doaimmat , ja ahte guovddáža birasguovllut rievddadit dan doaimmaid ja fálaldagaid mielde . 1 g Guolástusaid hálddašeapmi ferte leat nu ahte lea guhkesáigásaš bissovaš gánnáhahttivuohta . 1 g Guolástus- ja mearraealáhus lea kompleksa ealáhus , ja danne berrejit ođđa njuolggadusčoahkiid ja váikkuhangaskaomiid váikkuhusat guorahallojuvvot . 1 g Guolástus- ja mearradoalloealáhusa vástevaš váikkuhangaskaoamit fertejit sihkkarastit guvllolaš ovddidanulbmiliid . 1 g Guolleindustriija ásaheami vuođđu ferte ain leat báikki lagašvuohta varasguollehivvodagaide . 1 g Guollefatnasiid struktureren ferte váldit guovlluid ja guollepolitihka vuhtii . 1 g Go stáhtalaš doaibma nuppástuvvá , de ferte vuhtii váldojuvvot ahte dan bálvalusat leat geavaheddjiid olámuttos . 1 g Go almmolaš ja beallealmmolaš fálaldagat nuppástuvvet , de fertejit buot golut meroštallojuvvot rehketdoaluin23 , ee. eastadan dihte ahte dihto etáhta dahje doaimma nuppástus buktá olbmuide ja ealáhusdoaimmaide stuorit fievrrádusgoluid , mat dasto leat duššadan vejolaš njuovžžálmahttinovdamuniid . 1 g Girdi- ja fanasjohtimat Lulli-Romssa / DavviNordlándda ja Bodeaju-Romssa-Finnmárkku gaskka fertejit buoriduvvot . 1 g Geologalaš resurssaid láhkaásahus berre vuhtii váldit guvllolaš beroštumiid ja addit suorggis vejolašvuođa bargosajiid lassánit gánnáhahtti láhkai . 1 g Geavaheapmi maid lea suodjaleapmi ; báikkálaš olbmuid árbevirolaš mearra- ja eanangeavaheapmi ferte váldojuvvot vuhtii . 1 g Fylkkasuohkana šuvggajođáldatfoanda galgá nannejuvvot . 1 g Fylkka vuovderesurssaid hálddašeami ulbmil galgá leat viiddit vuovdegeavaheapmi . 1 g Fylkka lávdaduvvon lohkanfálaldagat fertejit buoriduvvot ain eambbo . 1 g Fylkka DjO-lágádusat fertejit ovddidit iežaset máhttogaskkusteami ja viiddidit oktavuođaid olggobeallái . 1 g Eambbo searat biddjojuvvojit bivdovugiide ja sálašmuohkadeapmái mat eanemusat buoridit varasávnnaskvalitehta . 1 g Eambbo bargat dakkár fidnofágalaš oahpahusa beales maid guovlu dárbbaša . 1 g Ealáhusdoaimmaid , máhttolágádusaid ja almmolaš eiseválddiid ovttasbargu ferte buorránit guđege dásis vai guovllu máhttoresurssat šaddet ealáhuslaččat ávkin . 1 g Dárbu lea ráhkadit árvvoštallanrehkega das mo šaddá jos valisfanasfálaldat viiddiduvvo leat maiddái Siellatgieldda ja Háršttá gaskka . 1 g Dárbu lea nannet ja ollásmahttit allaskuvllaid ja guvllolaš DjO-birrasiid . 1 g Dárbu lea lágidit nu ahte Romsa bissu ja ovddida iežas ovdamuniid ja lihkostuvvá bioteknologiija ovddidanbarggus . g Vai bioteknologiija bissu ja ovdána Romssas , de lea vuođđun dárbu movttiidahttit guovllu dutkiidbirrasiid máhtolaš olbmuid bissut guovllus . 1 g Doarjut suohkaniid vai dávistit EO gáibádusaide maid rápmadirektiiva bidjá čáhcái . 1 g Doaibmabijuid ovddideapmi buoridan dihte mátkkoštanbuktagiid kvalitehta Romssas . 1 g Dilálašvuođaid lea dárbu lágidit nu ahte guolástus buoremus lági mielde sáhttá ovdánit ja geavahit bivdosiid mat unnimusat vahágahttet resurssaid . 1 g Davvinorgalaš gávpemárkanoassi petroleumdoaimmas ferte lassánit dainna lágiin ahte máhttodássi buoriduvvo ja fierpmádat huksejuvvo . 1 g Davvin máhttovuđđosaš ealáhusdoaimmat fertejit lassánit ee. gássa industriijalaš ávkinatnimis . 1 g Dan badjelii lea dárbu bargat , ahte davvinorgalaš ealáhuseallimis váldet eambbo atnui dutkamiid go odne . 1 g Dakkár fáttát go rekruteren , vuoigatvuođat ja daid juogadeapmi fertejit čalmmustuvvot eambbo guolástuspolitihkas . 1 g Buhtadusortnegat mat čatnasit viidodagaide , resurssaide ja buvttadanvuoigatvuođaide , fertejit čielggaduvvot plánaáigodagas , ja váikkuhusčielggadeamis , ovdalgo álggahuvvojit . 1 g Borespirenálit fertejit unniduvvot ( geatki ja albbas ) . 1 g Birrasa ja sihkkarvuođa riikkaidgaskasaš foraid eiseválddit fertejit geahččat bearrái ahte skiippat mat johtet Norgga gátti , devdet dábálaš gáibádusaid birrasa ja sihkkarvuođa dáfus . 1 g Bidjat návccaid prošeavttaide mat ovddidit davvinorgalaš oahpponeavvuid . 1 g Bidjat deattu oahpahussii guolástusas ja guollebiebmamii guoskevaš fágain , ja maiddái bargat buoridat dihte máhtu ja ipmárdusa sálašgieđahallamis ja das mo seailluhit guollekvalitehta . 1 g Bargat lea dárbu vai petroleumsresurssaid geavaheapmi ja dan mielddásaš doaimmat váikkuhit guovlluide . 1 g Bargat fertet dan badjelii ahte guolástus- ja mearradoalloealáhusa struktuvranuppástusat leat ávkin servodat- ja ealáhusovdáneapmái fylkkas , go lávdadanprofiila joatká . 1 g Bargat dan badjelii ahte fylkkasuohkana viesuin sestojuvvo energiija , ja ahte lea earáiguin energiijaseasti ovttasbargu . 1 g Barentsábi oppalaš hálddašanplána ii berre bissehit ohcamiid , muhto dasto leat buorre vuođđun ođđa juohkimiidda ja stuorit doaimmaide davvin . 1 g Ain lea dárbu addit doarjaga vuorjjes guovlluid dállodoallogávppiide . 1 g ) stivret sámi sátnebánkku doaimma Sámediggi áigu maiddái čujuhit ahte mearrádusaid § 4 ii leat gárvvistuvvon . 1 g ) Doairnrnaid johtui bidjarna sáhttá árvvoštallot biddjot bargiidlávdegoddái nu ahte bargiid ovddasteaddjit leat mielde go gielladoaimmaid duohtan dahkan galgá rnearriduvvot nugo lea eaktuduvvon sierralágan šiehtadusain gaskal bargoaddi ja bargiid . 1 g " Nasjonal turistveg " ja dasa gullevaš siskkáldas struktuvra ferte buoriduvvot . 1 g " Barents-áhpi šerbmii " fertet lágidit . 1 fállat dieđuid sámegillii neahttasiidduin 1 fállat arkiiva- ja diehtojuohkinbálvalusaid hálddahussii ja olgguldas olbmuide 1 fáhkkestaga nuoskkideapmi 1 fágalaš hálddašeami ollašuhttin ja hálddahuslaš doaibma ( daid bargamušaid hálddašeapmi mat čatnasit oahpahusláhkii , kulturmuitoláhkii ja sámeláhkii , ja daid iešguđetlágan hálddahuslaš gulaskuddanáššiid hálddašeapmi mat čatnasit doaibmabijuide mat leat dehálaččat sámi servodagaide , ja vel oppa doaimma ekonomiija- ja bargiidstivrejupmi ) . 1 fysihkalaš ovddideapmái ( omd. johtolathuksemii , viesuid , ealáhusvisttiid , astoáiggeviesuid huksema sajušteapmái jna. ) 1 fylkkaráđi – ásahemiin . 1 fylkkaplána ulbmilsurggiide . 1 fylkkagielddaiguin . . . . . . . . . . . . . . . 1 fuomášumi čállojuvvon teavsttaid bođđemii , mii ee. ovddida ohcanvejolašvuođaid interneahtas ja automáhtalaš jorgaleami . 1 fuomášit ja čujuhit vealaheaddji diliid ja diliid mat doibmet vuostá ovttalágan meannudeami 1 fuolahit sámedikkevistti bajásdoallama ja jođiheami 1 fuolahit bargguid mat gullet Sámi sierrabibliotehkii ja doaibmat Sámedikki hálddašangirjerájusin 1 fuolahit aktiivvalaš ja rievttes dieđuid medijai ja bidjat eavttuid medija beroštumiide Sámedikki ektui 1 fuolahit ahte sámi ohppiid oahpahus olggobealde sámegiela hálddašanguovllu ja sámegiela oahpahus ohppiide geat leat olggobealde giellahálddašanguovllu evaluerejuvvojit sierra . 1 fuolahit ahte omd. oahpaheaddjioahpu oktavuođas Harstad allaskuvllas lea oahpahus mii goziha maiddái guovllu sámiid oahpahusa . 1 fuolahit ahte oahpahus sámegillii dohkkehuvvo gaskaboddosaččat sámi guovlluin olggobealde hálddašanguovllu oahppoplánaid áigumuša ektui , dassážii go formalalaš mearrádus nugo Oahpahuslága § 6-1 gáibida lea dahkkon . 1 fuolahit ahte kulturmuittut ja kulturbirrasat , main váldet vára , lea stuora geográfalaš , sosiálala , čearddalaš ja áiggi ektui girjáivuohta 1 formála mearrádusgelbbolašvuhtii kulturmuitolága bokte , lea Sámedikkis ovddasvástádus áittardit sámi kulturmuitobeliid plána- ja huksenáššiin plána- ja huksenlága olis . 1 finnmárkolasáhusa jus don orut dahje leat Finnmárkkus dahje dáin davvi-Romssa suohkaniin : Gálsa , Návuotna , Ivgu , Ráisa , Skiervá dahje Omasvuotna . 1 filbmasearvi ja Guovdageainnu suohkan , ja dat lea máŋga jagi ožžon doarjaga Sámedikki ohcanvuđot doarjjaortnegiin . 1 fievrrádusa ja telekommunikašuvnna infrastruktuvra galgá hálddašuvvot ja ovddidit dainna lágiin ahte addá servodat- ja ealáhuseallimii vejolašvuoñaid ovdánit ja beassat gávpemárkaniidda ovttadássásažžan riikka guovdilis guovlluiguin . 1 fierpmádathuksemii sámi mátkeealáhusaid siskkobealde . . . . 1 feránssaiguin fakultehtain Oslos telemedisiinnalaš rusttegiin . 1 feránssa . Konferánsa dollojuvvui Troandimis ja birrasii 50 nuora serve . 1 fertejit leat 16-25 jagi boarrásat dan jagi go bálkkašupmi 1 fas jerren mun . 1 fagmiljøer i Troms fylke REGIONINNDELING OG VIKTIGE FAGMILJØER 1 fagmiljøer i Troms fylke 1 f ) Ráhkaduvvo pIána gos mihttornearrin berre leat ahte 50% bargiin sáhttet geavahit sárnegiela čálalaččat ja 80 100 % bargiin geavahit sárnegiela njálrnrnálaččat golrnma jagi geahčen . 1 f ) Goabbáge sohkabealli galgá oažžut unnimusat 40 proseantta evttohasaid listui . 1 f ) Dohkkehit vuoittu juohkima . 1 evttohuvvo ná : 1 evttohusa finnmárkkuguolástusláhkan . 1 evttohus sámi oahppoplakáhttii 1 evttohit doaibmabijuid maiguin nannet sámegiela dutkangiellan . 1 erenoamážit leat smávva sámegielat áitojuvvon . 1 erenoamážit lea dat dehálaš vai sihkkarastá ahte hálddašanovddasvástádusa sirdin Sámediggái ii dagat ahte sámi kultuvra marginali ­serejuvvo . 1 erenoamážit dakkár guovlluin gos sápmelaččat leat unnitlogus soaitá leat áigi ­guovdil čatnat doaimmaid sámi kultur- ­guovddážiidda nu go ovdamearkka dihte Várdobáikái Evenáššái . 1 erenoamášdearvvašvuođabálvalusas áigu Dearvvašvuođa- ja ­fuolahusdepartemeanta vuhtiiváldit sámi álbmoga bálvalusfálaldagaid eaiggátstivrema bokte . 1 erenoamáš hástalus leat dat go Norggas leat máŋga sámegiela anus . 1 erenoamáš guovddážis leat dat mearrádusat mat leat sámedikki válddi birra mearridanproseassain . 1 en spesialklasse til med yngre elever . 1 ekonomiijanjuolggadusaid doaibmaviidodat stáhtalaš ásahusaid ektui maidda ii guoskka bruttobušeterenprinsihppa - Finansdepartemeantta 10.12.98 johtučála R-11 98 / 1 ekonomiijahálddašeami stáhta bajimus eavttuid ja standárddaid mielde stáhta ekonomiijahálddašeami hárrái , lea dan duohken makkár formálalaš sajádat Sámediggái válljejuvvo . 1 ekonomiija ja háhkamiid bargiid ja organisašuvnna diehtojuohkinteknologiija ( DT ) viesso- ja opmodathálddašeami juridihkalaš áššiid kontuvrahálddahuslaš resurssaid Fylkkaráđi jođiheaddji : Pia Svensgaard ( BB ) Hálddahusetáhtas galgá leat njunušgelbbolašvuohta fylkkasuohkanlaš hálddahuslaš hálddašeamis ja dat galgá fállat siskkáldas bálvalusaid mat nannejit etáhta hálddahusa dárbbuid ja gelbbolašvuođa mielde . 1 ekonomalaš návccat joñihit DjO . 5 ) Lasihit DjO ovttasbarggu ollislaš vuoruheami eanandoalu gullevaš dutkanprošeavttaide . 1 ekonomalaš bistevašvuohta 1 ekologalaš guoddinnávccalaš gárgedeapmi 1 ekologalaš bistevašvuohta 1 eará áššiid birra maid lea vuogas čielggadit orohaga doaibmanjuolggadusain . 1 eará ruđat mat bohtet orohahkii . 1 eará huksenvuohkái , - allodahkii ja - sajušteapmái 1 eará NSPA-guovllu industriijalaš profiilla , olmmošresurssaid , entreprenevravuođa , geográfalaš diliid ja boahtteáiggi doaivvaáigumušaid , ja dat buktá duođaštusaid mat sáhttet nannet guovllu sajádaga Eurohpás . 1 eanetlohku , lohku 89 75 70 67 64 43 43 39 37 35 35 34 33 26 24 23 21 19 17 16 15 1 eanet hálddašandoaimmat ja servodaga vuordámušat gáibidit kapasitehta ja alla fágalaš gelbbolašvuođa ollu surggiin . 1 eanet bártnit go nieiddat geain lea joatkkaskuvla oahppu alimus oahppodássin jagi 2009 . 1 eanašeanas árbevirolaš fitnodagat mii guoská buktagiidda , buvttadanneavvuide ja gávpemárkanii 1 eanaoamastandili evttohuvvon nuppástuhttimis . Meahccestivrraid bargun galgá leat hálddašit vuoigatvuođaid ávkkástallama mii lea muddejuvvon hålogalandlágas . 1 eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođaid nannen , 1 eami birra . Dat raporta lea vuođđun árvvoštallat sámi kultuvrra , giela ja servodateallima sihkkarastima ja ovdánahttima áŋgiruššamiid . 1 eami birra . 1 eambbo ortnegisdoallamii . 1 ealáhusovddideapmái 1 ealáhuseallimiin galgá leat mielde geasuheamen gelbbolaš nuoraid boahtteáigái Davvi-Norgii , dadjá rektor Margoth HovdaLien , gii oaivvilda ahte IB-linnjá lea dehálaš doaibmabidju Davviguovloáŋgiruššamis . 1 eallit proseanta 1 eallit Olles riikka 1 eaktuduvvo máhtolašvuohta sámegielas man ferte duođaštit 1 eaktodáhtolaččat definerejit olles dahje oasi suohkanis sámi suohkanin ja mat ieža lea ohcan beassat SED guovlun . 1 eaige sii galgga ealáhusaideaset massit . 1 eai leat massán jienastanvuoigatvuođaset Vuođđolága § 53 vuođul . 1 eai leat massán jienastanvuoigatvuođaset Vuođđolága § 53 vuođul 1 eadni ii leat registrerejuvvon Norgga ássin 1 eSápmi - sámi IT-strategiijat 1 e. leat dakkár evttohasa haga guhte lea eará listtas . 1 e-posta : rektor@sami.vgs.no 1 e-posta : marianne@ifu.no 1 e-posta : lene@riddu.com 1 e-posta : kmb@same.net 1 e-posta : keh@kautokeini.kommune.no 1 e-posta : ingerjo@student.uit.no 1 e-post : willyorn@online.no 1 e-post : toril@bakken.as 1 e-post : tone.finnesen@samediggi.no 1 e-post : sten.erling.jonsson@samediggi.no 1 e-post : rogerpd@online.no 1 e-post : ritaalis@start.no 1 e-post : per.edvin.varsi@samisk.vgs.no 1 e-post : olaf@eliassen.no 1 e-post : olaf.eliassen@samediggi.no 1 e-post : marietng@msn.com 1 e-post : marie.aslaksen@samediggi.no 1 e-post : marianne.balto.henriksen@samediggi.no 1 e-post : magnhima@start.no 1 e-post : knut.store@samediggi.no 1 e-post : klemet.erland.hætta@samediggi.no 1 e-post : kjersti.myrnes.balto@samediggi.no 1 e-post : kirstigo@student.uio.no 1 e-post : kirsti.guvsam@samediggi.no 1 e-post : kirsten.appfjell@samediggi.no 1 e-post : hilde.nyvoll@samediggi.no 1 e-post : henrik.eriksen@samediggi.no 1 e-post : gunnbritt@gmail.com 1 e-post : bjarne.storejakobsen@samediggi.no 1 e-post : ann-mari.thomassen@same.net 1 e-poasta : willy.ornebakk@samediggi.no 1 e-poasta : susanne.s.andersen@samediggi.no 1 e-poasta : per.ivar.henriksen@samediggi.no 1 e-poasta : per.edvind.varsi@samediggi.no 1 e-poasta : murheim@online.no 1 e-poasta : miriam.paulsen@samediggi.no 1 e-poasta : marie.aslaksen@samediggi.no 1 e-poasta : magnhild.mathisen@samediggi.no 1 e-poasta : knut.store@samediggi.no 1 e-poasta : klemet.erland.hætta@samediggi.no 1 e-poasta : kjersti.myrnes.balto@samediggi.no 1 e-poasta : kirsti.guvsam@samediggi.no 1 e-poasta : kirsten.appfjell@samediggi.no 1 e-poasta : jorn.are.gaski@samediggi.no 1 e-poasta : jon.petter.gintal@samediggi.no 1 e-poasta : john.harald.skum@samediggi.no 1 e-poasta : hilde.nyvoll@samediggi.no 1 e-poasta : gunn.britt.retter@samediggi.no 1 e-poasta : egil.olli@samediggi.no 1 e ) Vuovdaleapmi ja juohkin Dan lassin sáhttá doarjjavuostáiváldi oažžut gitta 15 % rádjai b ) čuoggá buvttadangoluin vuovdaleapmái ja juohkimii . 1 e ) Jos geavaha sámegiela čálalaččat lassin dárogillii beaivválaš áššerneannudearnis berre dát bálkášuvvot . 1 e ) Dohkkehit loatnaváldimiid ja dáhkádusaddimiid . 1 e ) Dahkat dárbbašlaš mearrádusaid Sámedikki ášševálmmaštemiid oktavuođasja mearridit movt dulkot gažaldagaid mat gusket mátkeregulatiivii ja daid njuolggadusaide mat leat namuhuvvon bajábealde §:s 17 d , gč. § 25 . 1 e ) Dahkat dárbbašlaš mearrádusaid Sámedikki ášševálmmaštemiid oktavuođas ja mearridit movt dulkot gažaldagaid mat gusket mátkeregulatiivii ja daid njuolggadusaide mat leat namuhuvvon bajábealde §:s 17 d , gč. § 25 . 1 dávistanvugiid jus vuostáiváldi ii meannut doarjjaeavttuid vuođul , dás maiddái ruovttoluottamáksinnjuolggadusaid . 7. Máksindagaldumit Máksindagaldumit bohtet ovdan Sámedikki ekonomiijanjuolggadusain ja iešguđet ortnega sierra eavttuin . 1 dát fálaldat ealáskuhtašii sámegiela njuolga ovdamearkka dihte riddoguovlluin 1 dárogiela , nugo ovdan boahtá sámi giellalágas , buktá geatnegasvuodaid ja bidjá eambbo gáibádusaid NRK:a ovdáneapmái sámi sáddehahkan juksan dihte dási maid vuočdo-oainnu áigumušat garrasit barget beali . 1 dárbbašlašvuođa ain sihkkarastit ja ovdánahttit sámi kultuvrra , giela ja oahpahusa , sámi árbevieruid ja ealáhusaid , ja diehtá dan dáfus min iežamet geatnegasvuođaid ; 1 dán čoahkkima historjjálaš muitobázzin sámepolitihkalaš barggus , ja muittuhussan dasa ahte mii sámit leat okta álbmot , oktiičadnojuvvon oktasaš historjjá , kultuvrra , giela ja eatnamiid bokte , ja duođastussan dasa ahte riikkarájit eai galgga , eai ge sáhte botket min oktasašvuođa ; 1 dán barggu dearvvašeallinmálle mielde . 1 dákkár erenoamáš dilálašvuođain . Bargojoavku jáhkká ortnega mas Sámediggeráđđi meannuda váidága , joatkašuvvat . 1 dáidda oahpuide ferte leat stuorra deaddu buot ásahusain main lea dat ovddasvástádus dán suorggis . 1 dáid suohkanii ovdalgo prošeakta loahpahuvvo jagi 2010 . 1 dáhkidit stivrema kvalitehta 1 dáfus lea sámegielat aviisafálaldagaid deaddilanlohku unnon measta beliin maŋŋil Min Áiggi ja Áššu oktii časkimiin Ávvirin . 1 dábálaš mánáidoaju , vissis ruhtameari juohke mánná ovddas 1 duvvojedje 26 bissehaga ođđa dálkesujiiguin ja dađis ruvttoáiggi almmuhemiin . Romssa fylkkasuohkan man ovddasvástádus kollektiivajohtolat lea , ozai Romssa suohkana , Stáhta geaidnolágádusa ja fylkkasuohka- 1 dutkan- ja duođaštanprošeavtta 2. máilmmisoađi rádjelovssajohtolaga birra . 1 dus álgoálbmotbuhtadusa birra hámuhuvvo nu ahte dat guoská sihke eaiggádiidda ja geavahanvuoigatvuođalaččaide árbevirolaš sámi guovllus . 1 dus sáhttá leat riekti oažžut viiddiduvvon mánáidoaju 1 dus lea láhkamearriduvvon luopmu , mii mearkkaša 21 bargobeaivvi . 1 duođaštusgieđahallama doarjjavuostáiváldis . Doarjjavuostáiváldi dieđuid dárkkisteapmi Sámediggi galgá dárkkistit daid dieđuid vuostáiváldis , main lea mearkkašupmi Sámedikki doarjjasupmi ja juolludeami merošteapmái . 1 duođaštanprošeavttaide . . . . . . . . . . 1 duođaštanguovddážii ja 163 000 ru Nuortasámi museaođastusa nannenprosessii museaođastusa ektui . 1 duoji rámmaeavttut 1 duoji oahpaheapmi ja oahppu , man oassin leat iešguđetlágan ortnegiid oaddasvástádusjuogadeapmi , organiseren ja ruhtadeapmi 1 duoji oahpaheapmi ja oahppu , man oassin lea iešguđetlágan ortnegiid oaddasvástádusjuogadeapmi , organiseren ja ruhtadeapmi 1 duoji oahoaheapmi ja oahppu , man oassin leat iešguđetlágan ortnegiid oaddasvástádusjuogadeapmi , organiseren ja ruhtadeapmi 1 dulkot áššiid mat gusket skuvlii dárogielas sámegillii 1 dulkot beaivválaš áššiid dárogielas sámegillii 1 dovdát muhtin suopmansániid iežas suopmanis mat leat ovttaláganat dahje earaláganat go eará suopmanis 1 dovdát jietnadagaid ja čállit unna ja stuora bustávaid 1 dovdát ja geavahit muhtin gielalaš váikkuhangaskaomiid iežas teavsttain 1 dovdát iešguđetlágan gielalaš váikkuhangaskaomiid ja geavahit daid iežas teavsttain 1 dovdat álkis , árgabeaivválaš dili sániid , namaid , doahpagiid ja oanehis cealkagiid 1 dovdat sániid ja dajaldagaid čállagiin 1 dovdat sámi bustávaid 1 dorjjageavahaneavttuid mat leat mearriduvvon Sámedikki bušeahttamearrádusas ja vuostáiváldi áigemeari dohkkehit eavttuid 1 don leat ollesáiggebarggus 1 don dahje mánná leahppi sisačálihuvvon dearvvašvuođaásahussii 1 don buozanvuođa geažil leat veahki hálddus gii sáhttá fuolahit máná 1 dokumenteret ja árvvoštallat iežas ovdáneami teakstabargguin 1 dokumenteret ja árvvoštallat iežas ovdáneami bargguin guorahallat giela geavahusas 1 doibmii . Evenášši gielda addá 10 proseantta kulturkonsuleantta virgái , máksá kanturgoluid . 1 dohkálaš gánnáhahttivuhtii buot sturrodatjoavkkuid siskkobealde . 1 dohkkehuvvui 1 dohkkehuvvon . 1 dohkkeheapmi Gohččun 1 dohkkeheapmi 1 dohkkehanortnet sámi oahpponeavvuide 1 doarvái informašuvdna mearrádusaid vuođusin ja doaibmabijuid čađaheami vuođusin 1 doarju oahppi go son sirdá mánáidgárddis vuođđoskuvlii , ja viidáseappot vuođđoskuvllas joatkkaskuvlii . 1 doarjjasupmi máksinvuogi 1 doarjjastivra ( vástida doarjjahálddašeamis daid njuolggadusaid vuođul maid dievasčoahkkin lea mearridan , ja hálddahusa evttohusa vuođul ) ja giellastivra ( sámi terminologiija ja čállinvuogi mearridanorgána ) , 1 doarjjamáksima rivttes olbmui ja rivttes áigái 1 doarjjalohpádusaid logahallama 1 doarjagat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 doallo-doahpaga . 1 doallit lága bokte ieža ohcet ja gávnnahit jierpmálaš ja guhkilmas čovdosiid . 1 doalahit oktavuođaid daiguin girkuiguin gos leat sámi searvegottit Davviriikkain ja Guoládagas ja ovddidit doaimmaid ja ovttastahttit dakkár áššiid mat leat oktasaš sámi-girkolaš áššit 1 doaimmat ” sisttisdoallá nu ollu doarjagiid iešguđetgelágan kulturulbmiliidda , de livčče boahtteáiggis sávahahtti juohkit dan poasta . 1 doaimmaide berrejit leat movttiidahttin , mat geavahit ođasmahtti energiijaresurssaid . 1 doaimmahit áššemeannudeami čoahkkinjođihangoddái , doaibmat bearráigeahččolávdegotti čállingoddin , ja bargat áššemeannudemiin Sámediggeráđđái ossodaga suorggi siskkobealde ja fuolahit ahte áššit čuovvoluvvojit go lea dárbu 1 doaimmahit oktasašbálvalusaid nugo jorgaleami , máŋgema , gávppašit mašiinnaid , biergasiid ja dávviriid 1 doaimmahit oktasaš terminologiija- ja normerenbarggu 1 doaimmahit giellabarggu ja giellagáhttema , erenoamážit mánáidgárddiid ja skuvllaid oahpponeavvuid ektui . 1 doaibmat resursan sámi servodahkii – dahje osiide sámi servodagas – mat háliidit vuhtii váldit sámi árbevieruid , sámi identitehta ja sámegiela – geavaš dál dát ovddeš ja dálá kulturovdanbuktimiid dutkama bokte , dahje go searvá sámi kulturovdanbuktimiidda . Lávdegoddi háliidii maiddái čielggadit doahpaga sámi dutkan . 1 doaibmat resursan sámi servodahkii – dahje osiide sámi servodagas – mat háliidit vuhtii váldit sámi árbevieruid , sámi identitehta ja sámegiela – geavaš dál dát ovddeš ja dálá kulturovdanbuktimiid dutkama bokte , dahje go searvá sámi kulturovdanbuktimiidda . 1 doaibmat iešguđetlágan giellarollain rollaneavttašeami ja drámá , lohkama , jearahallamiid ja ovdanbuktimiid bokte 1 doaibmaprográmma ja ekonomiijaplána láiddanjuolggadusat 1 doaibmaplána birra sámi dutkamii 1 doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat , gč. § 77 , 1 doaibmalobi divat ( konsešuvdnadivat ) orohahkii bággolotnuma ovddas , 1 doaibmabijut árvoháhkanprográmmas . . . . . . . . . 1 dnat heivvolaš ovttasbargoguimmiid . 1 diŋgot ja kvaliteahttasihkkarastit go geavahat olggobeale jorgaleddjiid hálddašit sámemedia almmuhemiide galbemiidda eará bargguide sámegiela ektui 1 divššus sosiála medisiinnalaš ásahusain ja giddagasain čohkkájeaddjiid oahpaheamis N U Etáhtahoavda Sedolf Slettli • fágaskuvllas mas leat birrasii 300 studeantta S • havariijasuodjalusguovddážis mas addet dorvvolašsuohkaniiguin ja vel čuovvolanbálvalusas man ovdH • vuođaoahpahusa bargiide skiipa- ja fávleealáhusas guolásteddjiid dorvvolašvuođaoahpahusas ( GODO ) dasvástádus lea addit fálaldaga nuoraide guđet eai • pedagogalaš-psykologalaš bálvalusas ovttasráđiid geavat iežaset vuoigatvuođa váldit joatkkaoahpahusa . Ø Y R Buoret karrieararávven E Geassemánus NAV ja Romssa fylkkasuohkana Karriearaguovddážat oahpahusetáhta čálle vuollái golmmajahkásaš ovttasbargošiehtadusa . 1 dit leat vuođđuduvvon main oarjilsámegiella dahje julevsámegiella lea váldogiella , ja máŋga oahppi dál ožžot oahpahusa jogo oarjilsámegielas dahje oarjilsámegillii , dahje jogo julevsámegielas dahje julevsámegillii . 1 dilálašvuođaid mat leat čadnon doarjjahálddašeapmái . Dan vuođul árvala bargojoavku rievdadit sámelága nu ahte Sámediggi oažžu oppalaš gelbbolašvuođa mearridit láhkaásahusaid doarjjaáššiin . 1 dikki ieZas ovdala~ mearrádussii beliid birra sámi vuoigatvuooaid hárrái Náranasguovllus . 1 diimmu matematihkka ja 38 diimmu eŋgelasgiella . 1 diid gaskasaš konsultašuvdnabargovugiid vuođul dollojuvvojedje ođđajagimánu rájes geassemánu rádjai 2006 golbma konsultašuvdnačoahkkima , main Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lei dárkojeaddjin , gaskal Sámedikki ja Guolástus- ja riddodepartemeantta . 1 diibmobeallásaš čáŋadan-kurssaid sámegielas girjerájus . 1 dii. 19.00 – 20.00 022/05 37 1 dii. 17.10 – 17.20 039/05 1 dii. 16.50 –18.10 023/05 48 1 dii. 16.30 – 17.35 027/05 64 1 dii. 15.55 – 16.20 037/05 141 1 dii. 15.50 – 15.55 036/05 138 1 dii. 15.35 – 16.30 026/05 60 1 dii. 15.35 022/05 jienasteapmi 1 dii. 15.35 021/05 jienasteapmi 1 dii. 15.15 – 19.00 021/05 7 1 dii. 15.05 – 15.45 031/05 82 1 dii. 14.00 Čoahkkin Snoasa suohkaniin Laila Susanne oassálastá maŋebárgga 05.10.10 maŋŋágaskabeaivvi konferánsii julevsámegiela oahpahusa birra mii lágiduvvo Bådåddjos . 1 dii. 13.35 – 15.35 025/05 54 1 dii. 13.35 – 14.45 030/05 77 1 dii. 13.00-16.30 Čoahkkin Agendum:iin - " Innspill til kommunikasjonsarbeidet".Duorastaga07.10 : 1 dii. 13.00 Čoahkkin Riddu Riđđu Festiválain 1 dii. 12.00 - 13.00 Lunša Sámedikkis dii. 13.00 - 13.15 Álggaheapmi . Marianne Balto bokte , Sámediggeráđđi dii. 13.15 - 13.45 Sáivaguolásteami ovddidanprográmma - áigumušat ja duohtavuođat Finn Børre Stokholm bokte , Eana- ja biebmodepartemeanta dii. 13.45 - 14.15 Gelbbolašvuođafierpmádat meahcásteamis . 1 dii. 11.00 Čoahkkin Divttasvuona suohkaniin sátnejođiheaddji bokte 1 dii. 11.00 – 11.30 029/05 75 1 dii. 10.25 – 11.55 034/05 111 1 dii. 10.20 – 10.25 035/05 136 1 dii. 10.20 – 10.20 024/05 52 1 dii. 10.00 - 12.00 Hálddahus muitala regionálapolitihka / ovttasbargošiehtadusaid birra 1 dii. 09.00 - 12.00 Sámediggeráđđi guorahallá stáhtabušeahta . 1 dii. 09.00 - 10.00 Digaštallan 2011 bušeahta birra 1 dii 09.10 – 14.40 19/05 7 1 dihte rámmaeavttuid sámi ealáhusovddideapmái – Láhčit gelbbolašvuođaovddideami ja innovašuvnna ovttasbarggu bokte gelbbolašvuođa- ja máhtolašvuođabirrasiiguin – Ovttasbarggu bokte relevánta beliiguin váikkuhit dan ahte ealáhusovddidanbargu šaddá eanet boahtteáiggiváikkuheaddjin ja ahte vuođđudeaddjit čuovvoluvvojit buorebut 1 digitála reaidduid bokte ráhkadit ja ovdandivvut máŋggabealat teavsttaid maid vuolggan leat girječálli barggut 1 diggi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta doallaba hálddahuslaš dialogačoahkkimiid oktii juohke jahkebeale , gos earet eará váldogažaldagat ekonomiijahálddašeami hárrái sáhttet leat fáddán . 1 digaštallat ođđasiid ja áigeguovdilis dáhpáhusaid Sámis 1 digaštallat ođđasiid ja áigeguovdilis dáhpáhusaid 1 digaštallat movt iešguđet mediat doibmet diehtojuohkingáldun ja movt dat váikkuhit min kulturipmárdussii 1 digaštallat movt giella sáhttá albmanahttit ja dahkat miellaguottuid ovttaskas olbmui ja olmmošjoavkkuide 1 digaštallat movt giela árvu servodagas lea váikkuhan sámiid giellamáhttui , guovttegielalašvuhtii ja iešdovdui 1 digaštallat movt giela árvu servodagas lea váikkuhan sámiid gielladáidui , guovttegielalašvuhtii ja iešdovdui ja man láhkái skuvla , servodat ja bargoeallin sáhtášedje doarjut guovttegielalašvuođa 1 digaštallat ja buohtastahttit gielalaš ja estehtalaš váikkuhangaskaomiid girjjálašvuođas , TV-ráidduin ja máidnasiin 1 digaštallat gielladikšuma 1 digaštallat eatnigiela , guovttegielalašvuođa ja doaibmi guovttegielalašvuođa doahpagiid iežas gielladili ja vásáhusaid vuođul ja árvvoštallat iežas giellamáhtu guđege gielas ja iešguđetlágan giellaoktavuođain 1 digaštallat , ákkastallat ja albmanahttit iežas oaiviliid ja jurdagiid 1 dieđáhussii nr. 32 ( 2007–2008 ) Bak kulissene , evttohuvvui Proposišuvnnas 1 S 1 dieđáhusa nr. 28 ( 2007 – 2008 ) Sámepolitihkka čuovvoleapmin leat Máhttodepartemeantta Mánáidgárdeossodat ja Sámediggi jagi 2008 rájes čađahan guovtti jahkásaš hálddahuslaš ovttasbargočoahkkima sámi mánáidgárdesuorggi hástalusaid ja doaibmabijuid birra . 1 dieđiheapmi proseassaid ja mearrádusaid birra 1 dieđ. nr. 30 ( 2008–2009 ) Klima for forskning ( Dálkkádat dutkama várás ) Std . dieđ. nr. 41 ( 2008–2009 ) Kvalitehta mánáidgárddis Sámegielaid doaibmaplána Odeldiggeproposišuvnna álgoevttohus ođđa lága birra rávesolbmuid oahpu birra formála oahpahusvuogádaga olggobealde Rávvagat LK06-S:ii 1 dieđ. nr. 25 ( 2008–2009 ) boaittobealle- ja regionálapolitihka birra , ja Std . dieđ. nr. 7 ( 2008–2009 ) Hutkás ja ceavzilis Norga . ) . 1 dieđ. nr 30 ( 2008–2009 ) « Klima for forskning » ( Dálkkádat dutkama várás ) deattasta dehálažžan ásahit ealáhusaid ja entreprenevravuođa sámi servodagaide . 1 dieđ. Nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka válddahallá Ráđđehusa eavttuid áŋgiruššat sámi 1 dievasčoahkkin ( parlameantadoaibma lávdegodde- ja dievasčoahkkimiiguin njelljii jagis , čoahkkinjođihangoddi sierra čállingottiin mii jođiha ja hálddaša dievasčoahkkima doaimma ) , 1 dievasčoahkkimiid 1 diehtojuohkinvuogádagat . . . . . . . . . 1 diehtojuohkindoaibmabijut Giliskuvllat Rávesolbmuid giellaoahpahus ja alfabehtten Doaibmabidju 12 . Rávesolbmuid 5-jahkásaš oahpahusprográmma sámegielas Doaibmabidju 13 . 1 diehtobuvttadeaddji sámi demokratiija várás . 1 dideaddji , dávddaid áiddasteaddji ja buorideaddji doaibmabijuin dainna lágiin ahte searat biddjojuvvojit álbmotdearvvašvuođa bargguide ja erenoamážit rumašlaš hárjehallamiidda . 1 devdet 18 jagi ovdal válgajagi loahpa ja guđet 1 dela liekkus gova mas son lea konseartalávddis Romssas čáppa geassedálkin sárdnideamen máŋgga duhát olbmui ” Mandela-šiljus ” Ishavskatedralena lahka . 1 dehálaš áŋgiruššamat , ja doaimmaid konkrehta čađaheapmái ma ovdamearkan mii sáhttit čujuhit Arctic Think Tank váldsierranas surggiin . 1 dehálaš regionála luonddu- , olggustallan- ja eará guovlluide mat leat vuoiŋŋasteami ja lustadoaimmaid várás 1 dehálaš dasa movt olbmot ipmirdit sámi ovddasteaddji orgánaid mihttomeriid . Danne lea dehálaš ahte vuođđun doahpagiidda maid atná ja ulbmiliidda maid ovddida , lea sámi riektevuođđu Norgga dálá politihkalaš duohtavuođa ektui . 1 defineret sámi identitehta olggobeale árbevirolaš sámi ealáhusaid 1 deaŧalaš lea ahte dakkár dearvvašvuođafálaldat ásahuvvo ealli sámi birrasii gos fálaldaga sisdoallu heivehuvvo divššohasa gielalaš , sosiála ja kultuvrralaš dillái . 1 deattuhit ovddos guvlui barggu go lea sáhka davviriikkalaš sámekonvenšuvnnas 1 deattuhit buoret dearvvašvuođavuogádagaid oppalohkái dan sadjái go deattuhit bođudávddaid dahje bođuáššiid 1 dearvvašvuođadoaimmat ovttasbargošiehtadusas Norgga ja Suoma gaskkas – Rájáid haga davvin , ja 1 dearvvašvuođadoaimmahagaid stivrraide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 dearvvašvuođa birra . 1 dearvvasvuođabálvalusaid sámi mánáide ja nuoraide Sihkkarastit sámegielalaš dearvvasvuođabálvalusaid boarrásat sámiide Sihkkarastit sámegielalaš olbmuid vuoigatvuođaid kriminálafuolas Oaččuhit áigái buori ja buresdoaibmi sámegielalaš dulkonbálvalusa Oaččuhit áigái sámi dulkkaid dohkkehanortnega Hukset kurssaid sámegielas ja kultuvrras almmolaš bargiid várás Ráhkadahttit sátnegirjjiid almmolaš hálddahusa várás davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii Ráhkadahttit departemeanttaid neahttasiidduid davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii Álggahit buriid ortnegiid lágaid , láhkaásahusaid ja almmolaš dokumeanttaid jorgaleami várás davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii Oaččuhit áigái sámegillii jorgaluvvon lágaid dohkkehanortnega Sihkkarastit bearráigeahččanortnegiid sámelága giellanjuolggadusaid čuovvoleami várás Sihkkarastit ahte stáhtalaš etáhtat váldet atnui prográmmaid mat geavahit sámi čállinmearkkaid Sihkkarastit ahte almmolaš registarat sáhttet geavahit sámi čállinmearkkaid 1 dearvvasvuohta , čálgu ja eallindilli 1 dearvvahit , giitit ja muitalit gii son lea sámegillii 1 de vástidit nu jođánit go vejolaš ja maŋemusat njealji vahku sisa . 1 de ovddideamen ruoná resepta-ortnega . Ovttasráđiid Háleštemiin ulbmil lea oaččohit áigái movtta ja searvadeami . 1 de leat áirasiin sajit válgakreatssaid nummiriid mielde ( vrd. sámelága 1 davvisápmelaš ovddasteaddji Davvi-Hålogalándda bismagodderášđis , julevsámi ovddasteaddji Lulli-Hålogalándda bismagodderáđis , ja oarjelsámi ovddasteaddji Nidarosa bismagodderáđis . 1 davviriikkalaš sámekonvenšuvdnii dárbu ja dan vuođđu . 1 davviriikkalaš ekspeartajoavkku bargui davvirikkalaš sámekonvenšuvnnain , ja atná deaŧalažžan ahte maiddái Ruošša oččoduvvo áiggi mielde dovddastit ja sikkarastit sámiid vuođđovuoigatvuođaid riikkarájiid rastá ; 1 davviguovlostrategiijain , sihke gulahallamii das mat leat 1 dat- ja energiijadirektoráhta geatnegahttojuvvon čađahit konsultašuvnnaid Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš bajimus konsultašuvdnašiehtadusa vuođul . 1 dasvástádus bidjat dárbbašlaš rápmaeavttuid sámegiela gáhttejupmái ja ovddideapmái . Sámedikkis okto ii sáhte lea ovddasvástádus sámegiela ovddideami lágideamis . 1 dastii Romssa fylkkasuohkana CPMRa váldočoahkkimis Göteborggas golggotmánus ja ávžžuhii oassálastiid čađahit ceavzileappo guolástushálddašeami Eurohpás , ja Eurohpá riddoregiuvnnain čoahkkanan politihkkárat ja byrokráhtat spežžo gieđaid su ávžžuhussii . 1 dan oktavuođas ahte lea dárbbašlaš ahte nationalstáhtat , jagi 1751 rádjesoahpamuša , dás maid lappekodisiilla ja álbmotrievtti mielde , ain dás duohko dovddastit ja doahttalit sámi álbmoga iežas vuoigatvuođa geavahit ja hálddašit iežas luondduriggodagaid ja resurssaid buoremussan sámi servodahkii , ja deattuha ahte sámi álbmogis ii guđege dáfus sáhte eallinvuođđu eret váldojuvvot ; 1 dan láhkai dehálaččat ahte álkit lea oažžut sin gaskkas studeantRomssa fylkkasuohkan jođiha Universitehtaklinihka mas taid spesialistaohppui ja dieđalaš doibmii . 1 dan geažil go báhce ruđat geavatkeahttá . 1 dakkár joavkkuid dárbbut main lea erenoamáš areáladárbbut 1 dakkár davviguovlluid ovddideapmi mii nanne sámi ja eará eamiálbmogiid kultuvrra ja servodaga . 1 dakkár ceavzilis ovddideapmi mii sihkkarastá sámi ja eará eamiálbmogiid kultuvrra ávnnaslaš vuđđosa , ja 1 dajai munnje muhtun bargoskibir gii guhká lei leamaš gielddas . 1 dainna áigumušain ahte nammagottis galggai leat buorre ja ovddasteaddji čoahkkádus , dákkár ásahusaid dábálaš ja formálalaš gáibádusaid mielde . 1 dainna go Ovttastuvvon natiovnnat guovttilogi jagi barggus universála julggaštusain álgoálbmotvuoigatvuođaid hárrái eai vel ge leat soahpan teavstta mii dovddastivččii universála unnimusmeriid álgoálbmogiid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid dáfus , seammás go davviriikkalaš stáhtaid bargu dán proseassas maŋemus jagiid dovddastuvvo deaŧalažžan rahčamušas olahit konsensusa ; 1 dain leat vihtta julevsámegillii , okta lullisámegillii ja 30 davvisámegillii . 1 daid ovddideami mihtilmasvuođaid ja hástalusaid čilgehus mat čatnasit servodatovddideapmái ja birrasii , 1 dahkii 2009–2012 . . . . . . . . . . . . . . . 1 dahket dán soahpamuša oktasaš sámi giellabargguid organiserema hárrái , ja dasto 1 dahkat almmolaš dieđuid ja bálvalusaid Interneahtas álkibut olahahttin sihke ássiide ja hálddahussii 1 dahje dáhttot stivret Sámedikki ládje , de ferte dain leat láhkavuođđu , nu movt eará iešstivrejeaddji riektesubjeavttaid dáfus nai . 1 dahje dáhttot stivret Sámedikki eará ládje , de ferte dain leat láhkavuođđu , nu movt eará iešstivrejeaddji riektesubjeavttaid dáfus nai . 1 dahje " mainna lágiin galggan dieđihit iežan Sámedikki jienastuslohkui ? " 1 dahje 1 dadjá son garra jienain . 1 dadjá SNPL lahttu Sandra Nystø Ráhka movttegit . 1 d. leat unnimustá vihttalogi sápmelačča iežaset gieoain vuolláičállojuvvon , guoet leat vuoigadis eavttuhit , vrd. § 17 . 1 d ) Ovddidit mearrádusárvalusa Bearráigeahččanlávdegoddái áššiin mat gusket Sámedikki čoahkkinortnegii ja Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusaide , gč. § 25 . 1 d ) Giellaoahpahusdoairnrnat galget váldojuvvot mielde jahkásaš doaibrnaplánaide sierra teakstaoassin . 1 d ) Eará doaimmat Duodjeorganisašuvnnat sáhttet oažžut doarjaga ovttaskas prošeavttaide mat gusket gálwuid ovdánahttimii , duddjomii ja márkanastimii . 1 d ) Dohkkehit stivrra bálkkáid . 1 d ) Bahcelorbargu Lávdegotti árvvoštallan Sámi rámmaplánalávdegoddi oaivvilda bachelorbarggu galgat speadjalastit sámi dahje álgoálbmotperspektiivva . 1 cuoŋománu 28. - 30. b. ( FUOM ! 1 cuoŋománu 27. beaivi : Eanandoallu ovddida gáibádusas 1 cuoŋománu 20. b. 1 cuoŋománu 1b.2010 Ohcanáigemearri musihkkaalmmuhemiide lea 1 c. leat čielgasit čállojuvvon , gávcci válljehahtti kreatsaolbmo namat ma ~~álagaid vrd. § 14 . 1 c. Sámedikki válgalávdegotti ektui duođaštit ahte sii eai sáhte doaimmahit iežaset geatnegasvuođaid Sámedikki miellahttun váttisvuođaid haga . 1 c ) lea mánná persovdnii gii čuožžu dahje lea čužžon jienastuslogus sáhttet gáibidit čálihuvvot sámi jienastuslohkui . 1 c ) Ovddidit eavttuhusa dievasčoahkkimii dakkár áššiin maid čoahkkinjođihangoddi sádde ja main čoahkkinjođihangoddi ovddida mearrádusárvalusa , ee. buhtadusnjuolggadusaid ja čoahkkinortnega . 1 c ) Oaivadusbájit Sáhttá addot doarjja ásahit ja jođihit oaivadusbáji duodjái , jos ulbmillea gálwuid ovdánahttin ja/dahje kvalitehtagálwuid duddjon . 1 c ) Nuortasámi musea ii leat ožžon doarvái ruđa doibmii ja lea ožžon doarjaga kulturfoanddas . 1 c ) Kárášjoga gielda d ) Guovdageainnu suohkan e ) Porsáŋggu gielda . Vuotkevuotna , Muotki , Muorralvuotna , Gádde-Iččát Muosáid gielddas , Dáigevuona skuvlabiire , Siskkit Lágesvuotna Sáltesavjjus - Beahkkirvuona sisa ja vuotnaráigge Davvesiidda gielddas f ) Fálesnuori suohkan ja ovddeš Dálbmeluovtta suohkan earret ieš čoahkkebáiki Dálbmeluokta Álttá suohkanis . 1 c ) Kárášjoga gielda d ) Guovdageainnu suohkan e ) Porsáŋggu gielda . 1 c ) Illustrašuvdnagolut Illustrašuvdnamávssut šiehtaduvvojit juohke eaŋkildilis govvadáiddáriin / illustrerejeaddjiin . 1 c ) Geatnegahtton fágat vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5 . – 10. dásis Lávdegotti árvvoštallan Sámi rámmaplánalávdegoddi evttoha sámegiela 30 oahppočuoggá geatnegahtton fágan 5 . 1 c ) Erenoamáš ovdanbuktingolut 1 c ) Dohkkehit Finnmárkkuopmodaga jahkerehketdoalu , jahkedieđáhusa ja revišuvdnadieđáhusa . 1 c ) Doarjja vuovdaleapmái ja juohkimii 1 c ) Boahtteáiggi sámi eanandoallu vuoitá guhkkit áiggi vuollái jos eanet áŋgiruššá oalge- ja kvalitehtabuktagiiguin dan sadjái go buvttadit ollu ja hálbái . 1 c ) Bargit galget oažžut vejolašvuođa virgelohpái oktan bálkkáin lohkan dihte sárnegiela . 1 c ) 2007:s sirdojuvvo kr 500 000 300 poasttas 899 postii sámi ovdánahttinfoandda doarjagiid evaluerema geažil 1 bátnedearvvašvuođabálvalusa gelbbolašvuođaguovddáš ja Studeanttat geat leat ožžon oahpu Romssa gávpogis leat maiddái Klinihkalaš odontologiija instituhtta leat . 1 bálvalusat álbmogii 1 bálvalusat ( kultuvra ) vuolde lea vuosttažettiin doarjja gielddaid ja gielddaidgaskasaš doaibmaprošeavttaide , dán vuolde dustenstašuvnnaid doarjjafoanda , iešguđetlágán doaimmat maid Sis-Finnmárkku Nuppástuhttinprográmma hovde , álggahanoahppu , Interreg-áššit , kultur- ja gielddaáššit . 1 bálvalusat ( kultuvra ) 1 bálkkašupmi sáhttá juhkkojuvvot maiddái nuorat valáštalliide . 1 báikkálaš almmolaš orgánain hálddašanguovllus : juohke gieldda , fylkkagieldda ja stáhta orgána mas lea bálvalanviidodahkan olles gielda dahje oassi gielddas sámegiela hálddašanguovllus , 1 bušeahttabargovuogit . . . . . . . . . . . . 1 bušeahtas – eará iežaskap:ii Geavahusa submi 1 bušeahta bakte , lasihuvvui danin 5 milj. ruvnnuin 2008 ja velá 3 milj. ruvnnuin 2009 láhčimis vejolašvuođa ásahit beaivválaš áviissaid . 1 buvttadit ja ovdanbuktit iežas teavsttaid 1 buvttadit iešguđetlágan áigumušaide teavsttaid ja geavahit iešguđetlágan váikkuhangaskaomiid teakstabarggus 1 buvttadeapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 buot skuvllat barget dál ulbmillaččat integreret sámi kulturmáhtu máŋgga láhkai . 1 buot sajiin 1 buot boazoorohagain mearridit stuorimus boazologu ja doaluid logu , heivehuvvon dálveguohtumii 1 buot 30 saji . 1 buorránan buot fidnosurggiin mat leat leamaš mielde : Davvi-Norgga filbmabargiid , fuolahus- ja gálvoskáhppojeaddjiid , fidnobargiid , neavttáriid , statisttaid , fievrrideaddjiid ja sáhtašeaddjiid , 1 buorrin ahte dakkár filbmaguovddáš vuođđuduvvo , mii sáhttá buoridit ain eambbo sámi filbmabuvttadeami . 1 buoridit sámegiela sajádaga , 1 buoridit dieđuid birrasa dili birra ja bohtosiid dieđiheami birasmihtuid ektui 1 buorebut oktiiordnet ruhtaaddiid 1 buohtastahttit čálalaš sámegiela sániid ja grammáhtalaš hámiid hupmangielain ja ovdandivvut buohtastahttima bohtosiid 1 buohtastahttit árbevirolaš sámegielteavsttaid ođđaáigásaš teavsttaiguin 1 buohtastahttit sámi máidnasiid eará eamiálbmogiid ja eará kultuvrraid máidnasiiguin 1 buohtastahttit sámi ja eará eamiálbmogiid máidnasiid ja eará kultuvrraid máidnasiid 1 buohtastahttit sámi ja dáru sátnevádjasiid 1 buohtastahttit sámi giellahistorjjá váldolinjjáid davviriikkalaš gielaid historjjáin 1 buohtastahttit sámegielaid dili servodagas eará eamiálbmogiid gielladiliin 1 buohtastahttit ja árvvoštallat sámegiel neahttasajiid máŋggagielalašvuođa , geavahanvugiid , diehtoávkki ja designa dáfus 1 buohtalasealáhusaide ja mátkeealáhusaide . . . . . . . . . . . . . . . 1 buohkain lei gaskal 270 ja 300 jienastusloguineaset , dan bottu go njealji suohkanis lei gaskal 190 ja 160 dieđiheaddji , namalassii Ivggus , Davvesiiddas , Skánihis ja Troandimis . 1 buohccát dahje sin várás guđet leat buohcan ja leat dearvvasmuvvamin . 1 buktán ahte ráđđehus buorebut vuhtiiváldá sámi perspektiivva . Nuppi dáfus eai atte konsultašuvnnat doarvái váikkuhanfámu Sámediggái dain proseassain mat mielddisbuktet juolludemiid sámi ulbmiliidda stáhtabušeahta bokte . 1 buktit oaiviliiddis dakkár áššiide mat ráđi ipmárdusa mielde gusket sámi girkoeallimii ja álgoálbmogiidda 1 buktit konkrehta oaiviladdimiid 1 buid čađaheami , buoret oahppanbohtosiid , movttidahtti ja searvadeaddji oahppanbirrasiid , ja vel gealbudeaddji doaibmabijuid čađaheami . 1 buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. 1 buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. 1 bovdet Sámedikki ságáškuššat eanadoallopolitihka hábmema birra , ja hástalusaid birra sámi eanadoalus sierra , ovdal jahkásaš eanadoallošiehtadallamiid 1 bovdet Sámedikki ja álgoálbmotovddasted ­djiid lagaš ovttasbargui davviguovloáššiin ja nationála heivehanstrategiijaid ráhkadeamis 1 borramušmuosáhusaid oktavuođas . 1 borramušaid merken 1 borgemánu 24. - 25. b. 1 borgemánu 22. - 24. b. ( FUOM ! 1 borgemánu 10. b. 1 borgemánu 10. b 1 bohte dán guovllus , dan bottu go oassi mii manná Sis-Finnmárkui ja Davit Nordlándii dagai birrasiid 29 proseanta , golmmageardánit stuorát oasi . 1 bohccuid ovddas maid boraspire váldá , ja lea maiddái oččodan boraspiriid máddodatdási čielggaduvvot , ja lágidan ja čađahan doaimmaid maiguin eastada massimiid . 1 bohccuid goddin dalle go ii sáhte eret vuojehit , 1 boazologu birra , gč. § 60 1 boazoguohtuma vuostá 1 boazoealáhusa ollislaš rehketdoallu , boazodoallojahkái cuoŋománu 1. b. 1997 - njukčamánu 31. b. 1998 bušeahtta ( ovdal sáddejuvvon ) 1 boazodoalu- ja njuovvanráddjemat mat hehttejit mánáid beassamis vásihit ja oahppat hálddašit deaŧalaš oasi sámi kultuvrras , earret eará danne go mánáidgárdemánát eai beasa leat mielde njuovadettiin 1 boazodoalu birra . . . . . . . . . . . . . . . . 1 boazodoallofoandda geavaheami birra , gč. § 47 1 boaldámuššan , 1 boahtu geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdimis , 1 bmotlohkamis álbmogis 21 % dieđihedje iežaset kymrigielalažžan . 1 bivdoáiggit ja bivdovuogit . 1 bivdodeaddu guhkit áiggi ollu guovlluin . 1 bivdin EVTTOHUS 1 bistevaš dieđuid logahallama 1 bissovaš ruhtadanortnega ásaheapmi sámedikkiid gaskka gosa loahpalaččat bidjat čállingotti 1 bissovaš ruhtadanortnega ásaheapmi sámedikkiid gaskka 1 bisma , 1 birrasii guoski hástalusat , fysihkalaš váikkuhusaid árvvoštallan plána ovddidan- ja suodjalanstrategiijaid ektui , vuođđun areálaplánii 1 birra . 1 biraslaš ovddideapmái ( omd. suodjaleapmái ja ulbmillaš hálddašeapmái dihto guovlluin , čázádagain jed. ) 1 biologalaš eatnatgeardáivuohta 1 bijut čuhčet bahás Romssa ealáhusdoaimmaide iešguđetlágan konjunktuvraovdánemiid geažil . Riikkaidgaskasaš ovttasbargu addá lasi vejolašvuođa dahkat árvvuid ja buoridit ealáhusdoaimmaid gilvalannávččaid . 1 bieggafápmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 bidjat olámuddui iežas polarhistorjjálaš čoakkáldaga ja iežas girjerádjosa , main besset earret eará olggobeale dutkit studeret norgga- ja gaskariikkalaš polarhistorjjá . 1 bidjat oktii álkis sániid oanehis cealkkan 1 bidjan stivrengulahallamii sierra ulbmilsuorgin háhkat giddagasskuvlii sámegielalaš aspiránttaid . 1 berre nannejuvvot ja berre oažžut ja ovddasvástádusa daid doaimmaid ektui mat stivrii leat addon . 1 beivve . Almmuhan Østby , Jan Roger . 1 beavdeqirji 2/91 Airasa nr. nr. aSSi 11/91 Airasa nr. 1 sadjasae airras : 0 ystein Ballari manai sadjasis . 1 beavdegirjelasáhusa ovddidii áirras Inger K. Juuso : Várjjat Sámi Musea galgá veardiduvvot sihke hálddahusbáikin Sámi kulturmuitoráddái ja maiddái báikkálaš kulturmuitohálddahuskántuvran . 1 bearráigeahččandoaimmat mat sáhttet čađahuvvot , čujuhettiin juolludannjuolggadusaid § 10 nuppi lađđasii 1 bearrái ahte ruđat hálddašuwojit njuolggadusaid mielde . 1 bealde leat skuvllat main eai leat diekkár rustegat , ja dat dagaha váttisvuođaid . 1 bealde leat maid váttisvuođat go geaidnu gokko earrána buohccivisuide ja bahkadasdoavttirstašuvdnii ii leat doarvái bures galbejuvvon . 1 bealde lea doavttirvuorru Kárášjogas ja Deanus ( gielddas lea ovddasvástádus doavttirbálvalusas , muhto priváhta doaktáris lea vuorru ; Oadjodoaimmahat , ii suohkan , máksá eanas goluid ) . 1 bealde Sámedikki oahpahusossodat gal ii buvttat ieš oahpponeavvuid muhto stivre ja ruhtada prošeavttaid . 1 beal gielddat rahčet otne hui garrasit ekonomiijain . 1 beal gielda galgá , go lágida gielddalaš mánáidgárddi , bearráigeahččat ahte bálvalus , sisdoalu ja kvaliteahta dáfus ollášuhtta mánáidgárddelága ( 36/1973 ) gáibádusaid . 1 beaktilvuohta ( valljodatseastimat , ávkkástallat vátna valljodagaid buorebut / vai rahčamušain boahtá buorebut ávki ) 1 beaivái . 1 beaivái ( 2011 ) , gitta 5 geatkái guovlluin gos ledje ollu geatkevahágahttimat , mii fas guhkiduvvui cuoŋománu 15. beaivái . 1 beaivve . 1 bargogeatnegasvuođaid ja investeremiid birra 1 barggus . 1 bargguiguin . 1 bargat ovttas Luondduhálddašan direktoráhtain ( LD ) ovdánahttin dihte dan bagadallanválddi rolla mii lea fylkkamánniid hárrái ja ovdánahttit organisašuvnna Stáda nuoskkidanbearráigeahču . 1 bargat ollásit dahje belohahkii 1 bargat eastadeaddji birasgáhttemiin ja aktiivvalaččat atnit doarjjaruđaid 1 bargat dan ala ahte sámi girkoeallin váldojuvvošii vuhtii dárbbašlaš ja ovttadássásaš oassin Norgga girkus 1 bargat dan ala ahte sámegielat fágabargit Ofuohtas ja Lulli-Tromssas ožžot seammalágan ekonomalaš rámmaeavttuid go Davvi-Tromssas ja Finnmárkkus leat . 1 bargat dan ala ahte suohkanat ja eará sektoreiseválddit servodagas válddáše iežaset oasi ovddasvástádusas ja čađahivčče doaimmaid vai olahit birasmihtuid 1 bargat dan ala ahte nannet sámi álbmoga kultuvrra ja giela ja ovddidit máhtu ja beroštumi sámiid sajádagas Norgga Girku siskkobealde 1 bargat dan ala ahte luondduluossa suodjaluvvo ja ahte luosa mearkkašupmi sámi kultuvrii ja servodateallimii deattuhuvvo dán barggus . 1 bargat dan ala ahte guovllut Ofuohtas / Lulli-Tromssas maiddái Skánit , meroštallojuvvojit sámi guovlun . 1 bajásdoallan- ja divodangoluide , gč , mearkkašumi 18 . 1 bajilčállagis almmuhit guoskevaš bellodaga / organisašuvnna 1 bahás áitojuvvon gielat , jábmejassii áitojuvvon gielat ja jápmán / jávkan gielat . 1 bagadallat muđui sámedikkevuogádaga arkiivadoaimmaid dáfus 1 badjelgeavaheami sivva lei ahte ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjeoahpu ja sámegieloahpu stipeanddaid vuoruheapmi jotkojuvvui . 1 b. nr. nr. nr. nr. 1 várrelahttu : 0 ystein Ballari manai sadjásis . 1 b. guđet leat doaibman Sámediggelahttun maŋimuš njeallje jagi , dahje 1 b. 1997 nr. 18 . § 2-2 . 1 b. . Dat cealkámuš almmuhuvvo min neahttasiidduin maŋŋel . 1 b : galgá 1 eat Sámedikki ja eará almmolaš orgánaid fágapolitihkkálaš ráddi sámi ku1turmuittuid gáhttema gaža1dagain . 1 b - 500.000 kruvnnu várrejuvvo Sámedikki opposišuvdnii 1 b ) Áššelistu dohkkeheapmi : Mearrádus : Áššelistu mii čuovui gohččuma dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 b ) Áššelisttu dohkkeheapmi Mearrádus : ' Áššelistu mii čuovui gohččuma dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 b ) Áššelisttu dohkkeheapmi : Mearrádus : Áššelistu mii čuovui gohččuma mearriduvvui ovttajienalaččat . ÁŠŠI 1 b ) på annan måte er eit særeige namn , eller c ) av andre grunnar bør vernast . 1 b ) lea dahje lea leamaš váhnen , áhkku / áddjá dahje máttaráhkku / máttaráddjá geas lea sámegiella ruovttugiellan , dahje 1 b ) a ) c ) b ) a ) 1 b ) Válljet ovtta dahje eanet stáhta dohkkehan revisoraid dárkkistit Finnmárkkuopmodaga rehketdoalu . 1 b ) Sámedikki doarjjastivra árvvoštallá doarjut sámegiel lohkanráidduid davvi- , julev- ja lullisámegillii ohcamušaid mielde . 1 b ) Samien Sitje lea maiddái ožžon kr 500 000 museaođastusa bokte ( poasta 40111 ) fásta doaibmadoarjjan . 1 b ) Nammačuorvumiin . 1 b ) Kr 700 000 lea biddjon Interregprogrammii . 1 b ) Go jienastuwo § 29 c mielde , de ovttageardásaš eanetlohku , nammalassii go muhtun eavttuhusas leat eanet doarju jienastagat go guáege nuppi eavttuhusas , mearrida válgga bohtosa , jos njuolggadusain dahje guáege dáhpáhusas ii gáibiduwo jienastagain eanet go bealli ovdalgo guhtege lea válljejuwon . 1 b ) Dárogiella geatnegahtton vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1 . – 7. dásis Lávdegotti árvvoštallan Sámi rámmaplánalávdegoddi evttoha ahte dárogiella ii leat geatnegahtton fágan 1 . 1 b ) Diliid galgá láhčit nu ahte bargit sáhttet dustet daid prinsihpaid maid Sámedikki ollesčoahkkin lea mearridan . 1 b ) Báikkálaš duodjeguovddážat Báikkálaš duodjeguovddážat sáhttet oažžut doarjaga máksit oaivadan- ja bálvalusgoluid mat leat duojáriid várás . 1 b ) Buvttasorjjasmeahttun doarjja unnida buvttadanbákku ja dan vuođul lea álkit ekologalaččat heivehallat sámi guovlluid luonddu attáldagaid ektui . 1 b > Siviiladilli 1 aššejođiheaddji : Janoš Trosten , tlf : 41 92 77 63 1 avvente Kystfiskeutvalgets konklusjoner før disse grunnleggende forhold innarbeides i lovteksten vil de naturligste stadig være ahte man også avventer med å fremme proposisjonen son sådan , slik ahte urfolksrettighetene kan innarbeides slik statlige myndigheter er forpliktet til . 1 aviissain , nu ahte maiddái oarjilsámegielalaš siiddutge oažžot dakkár doarjaga . 1 atnui 2006 máŋgga jagi ovddeštanbargguid maŋŋá , lei earret eará A:rt gymsal Hárštás . 1 aspx ? 1 areálasuodjaleapmi . . . . . . . . . . . . . . 1 apmi " . 1 analyseret teavsttaid iešguđet šáŋrain vai sáhttá oaivvildit maidege dain gažaldagain mat teavsttain bohtet ovdan ja árvvuin maid dat ovddastit 1 analyseret rámmaid , rollajuogadeami ja váikkuhanfámu vuoruhemiide sámi dutkamis . 1 amthomassen@gmail.com 1 amen ja gávppáiduhttimin ođđa šlájaid geavaheami guollebiebmamis , ja systemat fertejit heivehuvvot guollebuktagiid fievrrideami ja jođiheami várás . Bargu ferte dahkkojuvvot mii unnida viidodatvátnivuođa , go dat hehtte guollebiebmanealáhusa ovdáneames eambbo . 1 almmuhit sámegillii ( maiddái galbema ) 1 almmuhit geat dat doibmet luohttámušlávdegoddin 1 almmuhit ahte dat guoská sámediggeválgii 1 almmolaš skuvlla ekonomiija mii galgá jođihit guovttegielalaš oahpahusa ja daid gielddaid ekonomiija gos ásahuvvojit priváhta skuvllat 1 allaskuvlii ja Árranii fas galgá biddjojuvvot geavatlaš , ekonomalaš ja hálddašan ovddasvástádus doaimmas ja ásaheamis . 1 albmanahttit muosáhusaid ja vásáhusaid 1 albmanahttit ja muitalit njuovžilit dovdduidis , muosáhusaidis ja oaiviliiddis birra 1 albmanahttit iežas vásáhusaid ja ákkastallat iežas oaiviliid 1 aktevrraiguin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 ain ovdánit ja oažžut iežaset nana saji , lea oahpahusásahu- • Čakčat 2009 ledje 790 rabas oahppisaji joatkkaskuvllain . 1 ain doalahit 1 milj. ruvnno juolludeami jagi 2008 Barentsčállingoddái máŋggariikkagaskasaš doaimmaide ja prošeavttaide mánáid- ja nuoraidsuorggis . 1 aili.keskitalo@gmail.com 1 ahte sámi servodaga buot oasit servet min servodagaid hábmemii , maiddái nissonolbmot , mánát , nuorat ja boarrásat – geat buohkat iežaset erenoamáš vuogi mielde ovddastit deaŧalaš oktavuođačanastagaid min historjjá , dálá áiggi ja boahtteáiggi gaskka ; 1 ahte siidii dábálaččat gullet okta dahje eanet bearrašat geat gehččet bohccuideaset ovttas . 1 ahte ruđat hálddašuwojit njuolggadusaid mielde . 1 ahte oassálastit sáhttet ássat iešguđet báikkiin riikkaoasis čađahettiin joatkkaoahpahusa almmá dárbbaškeahttá fárret bistevaččat . 1 ahte mii leat sihke geatnegasat , vuoigatvuođalaččat ja gárvásat hálddašit iežamet servodagaid ja guovlluid ovdáneami guoddevaš vuogi mielde , ja vuordá ahte nationalstáhtat dorjot dán , dan bokte ahte ollásit dovddastit , doahttalit , sihkkarastet ja lágidit dilálašvuođaid dasa ahte sámi álbmoga iešmearridanvuoigatvuohta čađahuvvo álbmotvuoigatvuođalaš njuolggadusaid mielde ; 1 ahte mii atnit iežamet geatnegahtton ovttasráđiid hálddašit ja ovddos guvlui doalvut min máttuid oktasaš árbbi buoremus ávkin sámi servodahkii , ja ahte mii ain áigut suodjalit iežamet massekeahtes álgoálbmotvuoigatvuođaid eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide – vuođđuduvvon dasa ahte min álbmot lea dáid guovlluid geavahan dondološ áiggiid rájes . 1 ahte mearranjiččehasat ( nugo njurjot ) ja vieris šlájat váldojuvvojit mielde dán barggus 1 ahte maŋŋil gaskaboddosaš álgodili goas leat norgalaš oahpaheaddjit , de galget sin sadjái boahtit sápmelaččat nu johtilit go fágalaččat lea dohkálaš ja geavatlaččat vejolaš . ) 1 ahte maiddái nationalstáhtat devdet iežaset geatnegasvuođaid sihkkarasit ja ovdánahttit sámi ealáhusaid , sámi kultuvrra , giela ja oahpahusa , ovttasbarggus sámedikkiiguin ja iežaset álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid mielde ; 1 ahte lágat ja láhkaásahusat mat erenoamážit gusket oppa sámi álbmogii dahje sámi álbmoga osiide , galget jorgaluvvot sámegillii . 1 ahte lea fylkkaráđi ovddasvástádus go áššit bures čovdojuvvojit ja go áššiin livččii galgan dahkat eará láhkai . 1 ahte eallu dollojuvvo čoahkis ja aktiivvalaččat adno geahču vuolde , 1 ahte doaimmahuvvo dárbbašlaš bargu ja bearráigeahčču vai gohččun čohkket , rátkit , merket , vuojehit ja lohkat bohccuid čađahuvvo , 1 ahte Eurohpá uniovdna dál lea dohkkehan sámiid oktan álgoálbmogin Eurohpás ja ahte vuoigatvuođat sámi kultuvrra , giela ja ealáhusaid dáfus nappo dalle leat uniovnna vuođustusa oassin ; 1 ahte Davviriikkat , jagi 1751 lappekodisiila bokte , leat dovddastan sámiid álbmogin mas lea vuoigatvuohta iežas boahttevuhtii almma hehttekeahttá dalá riikkarájiin . 1 addá almmotge nu ahte juohke fágaossodat ferte ieš juohkit dieđuid ja máksit juolludemiid formálalaš juolludusreivviid bokte mat sáddejuvvojit daidda geaidda galget . 1 addit áššedovdi ráđiid ja rávvagiid ON ekonomalaš ja sosiála ráđđái ja ON vuogádaga iešguđet prográmmaide , foanddaide ja organisašuvnnaide 1 addit ovdamearkkaid álbmotdálkasiin , earret eará sámi dálkasiin , ja ságastallat erohusa gaskal alternatiiva dálkasiin ja skuvladálkasiin 1 addit ovdamearkkaid das movt sámit atnet luondduriggodagaid 1 addit olbmuide dieđu dain erenoamáš árvvuin maid sámi girkoeallin ja sámi kristtalaš árbi addá girkui ollislaččat , ja bargat áššiiguin maiguin girku deaivvada sámi kultuvrras , árbevierus ja historjjás 1 addit fágalaš neavvagiid ja doarjaga oahpaheddjiide geat oahpahit sámi ohppiid mánáidgárddiin , vuođđoskuvllain ja joatkkaskuvllain . 1 addit dieđuid , doarjaga ja oaivadeami bargguin dásseárvvu ovddideami ja vealaheami vuostá 1 addit cealkámuša áššái man soames , geas lea vuoigatvuohta boahtit jahkečoahkkimii , lea unnimusat vahkku ovdal jahkečoahkkima ovddidan orohatstivrii ja gáibidan gieđahallot 1 addit cealkámuša orohatstivrra jahkedieđáhussii ja mearridit jahkerehketdoalu 1 addit cealkámuša orohatstivrra evttohan orohatplánii , gč. § 62 1 addit cealkámuša orohatstivrra evttohan doaibmanjuolggadusaide , gč. § 57 1 addit cealkámuša eará áššiide maid orohatstivra ovddida ja maidda bivdá jahkečoahkkimis cealkámuša . 1 addit bálkáhuvvon oahpahusvirgelobi oahpahallat sámegiela go orgánas lea dárbu dakkár máhttui 6 1 a. skadeserstatningsloven § 1 – 5 om ansvar for dyr og reindriftsloven § 66 om hunder . 1 a. leat deavdán 60 jagi ovdalgo válgajahki nohká , dahje 1 a. addit mearrádusaid dárkojeaddji válddi ja geatnegasvuođaid birra , b. mearridit makkár fanasčohkiin ja galli fatnasis galgá leat dárkkisteaddji dahje dárkojeaddji , ja vel mo daid fatnasiid galgá válljet , c. mearridit ahte fanas ollásit dahje muhtumassii galgá máksit bálká- ja fievrridangoluid jna. dárkkisteaddji- ja dárkojeaddjiortnegiid čađahettiin , d. mearridit ahte dárkkisteaddji- ja dárkojeaddjiortnegiid golut galget juogaduvvot buot oasseváldi fatnasiidda , mat leat lagabut mearriduvvon fanasčoahkis , ja e. mearridit ahte fanas mii ii leat máksán geatnegahttojuvvon dárkkisteaddji- dahje dárkojeaddjigoluid , sáhttá gildojuvvot guolásteames . 1 a evttohus rievdaduvvo ná : Lassi 1 a - Sámediggái biddjojuvvo virgái politihkalaš ráđđeaddi 1 a , § 20 ja § 1 a ) Čállihonorar 1 a ) sámegiella ruovttugiellan , dahje 1 a ) sáddejuwo Sámediggeráddái jienaskeahttá sisdoalu hárrái , oažžut cealkámuša dahje eavttuhusa , SilOU 11 b ) biddjojuvvo diggeáirasiid ovdii unnimustá ovtta beaivásaš geahčamassii ja fievrriduwo dasto áššelistui , c ) meannuduwo dasttánaga jos čoahkkinjodiheaddji dahje 1/5 oassi áirasiin gudet leat čoahkis , eai vuosttal dan , d ) hilgojuvvo dahje ii meannuduwo . 1 a ) reahka- dahje šákšatrolemii , b ) guolásteapmái snoranuhtiin , c ) rádjaguovlluide gokko trolas ja/dahje snoranuohtis lea áidnavuoigatvuohta dihto guvlui § 4 bustáva g vuođul . 1 a ) oasusfitnodat , dábálaš oasusfitnodat ja eará fitnodat ráddjejuvvon ovddasvástádusain go fitnodaga váldokantuvra ja stivra lea Norggas , b ) stáhta , lágádus dahje foanda man stáhta stivre , ja vel Norgga gielda , c ) juohkehaš gii guolásta dahje bivdá Norgga fatnasiin . 1 a ) mii gieldá geange buktimis sállaša gáiddái Norgga hámmanii , lástemis sállaša nuppi fatnasii Norgga hámmanis ja buvttadeamis sállaša Norgga hámmanis dakkár fatnasiin mii ii gula Norgii , go fanas lea leamaš mielde dakkár guolásteamis mii čielgasit rihkku sávahahtti ávkkástallan- dahje guolástanmálle , dahje čielgasit rihkku daid guolástannjuolggadusaid mat leat šiehtaduvvon vieris stáhtain b ) mii gieldá geange buktimis sállaša gáiddái Norgga hámmanii , lástemis sállaša nuppi fatnasii Norgga hámmanis ja buvttadeamis sállaša Norgga hámmanis dakkár fatnasiin mii ii gula Norgii , go son gii eaiggáduššá dahje jođiha fatnasa lea riektesubjeakta mii eará fatnasiin lea leamaš mielde dakkár guolásteamis mii čielgasit rihkku sávahahtti ávkkástallan- dahje guolástanmálle , dahje čielgasit rihkku daid guolástannjuolggadusaid mat leat šiehtaduvvon vieris stáhtain c ) mii gieldá dakkár fatnasii dahje fatnasis lástema ja boltuma ja mii gieldá geange dasa addimis hámman- , váráiduhttin- ja doarjjabálvalusaid Norgga hámmanis mas lea gielddus dahje oažžu gildosa a dahje b bustáva vuođul d ) gieldá geange territoriálamearas addimis váráiduhttin- ja doarjjabálvalusaid ja ođđasislástemis dakkár fatnasii dahje fatnasis mas lea gielddus dahje oažžu gildosa a dahje b bustáva vuođul e ) gieldá geange addimis váráiduhttin- ja doarjjabálvalusaid eará fatnasii dahje fatnasis Norgga fatnasiin dahje eará láhkai , go vuosttamusat namuhuvvon fatnasis lea gielddus dahje oažžu gildosa bustávaid vuođul a rájes d rádjai f ) gildosa birra bustávaid a rájes e rádjai daidda fatnasiidda mat leat logahallojuvvon regionála guolástushálddahusorganisašuvnnaid listtaide dakkár fanasin , mat doaimmahit lobihis , dieđitkeahtes dahje muddekeahtes bivddu . 1 a ) mearrajuohkima birra ja dorvvolaš gaskka birra mii galgá leat iešguđetlágan bivddusjoavkkuid gaskkas b ) bivdosiid merrii bidjama birra ja daid merkema birra c ) merrii vuolgima ja sullasaš áigemuttuid birra d ) dieđihan- ja girjengeatnegasvuođa birra Guolástusdirektoráhtii go olmmoš áigu ávkkástallat dakkár guovllus . 1 a ) mearraguovlluin mat gullet Norgga duopmováldái , b ) mearraguovlluin mat eai gula mange stáhta guolástusduopmováldái , Norgga fatnasis mii guolásta dahje bivdá , dahje mii váldá vuostá dahje fievrrida guliid , c ) mearraguovlluin mat gullet vieris riikka guolástusduopmováldái jus guolástit dahje bivdet Norgga fatnasiin , muhto dušše dalle go dat guoská kapihttaliidda II , III , X ja §:i 24 . 1 a ) mearragaskkaid juohkima birra iešguđet bivdosiid geavaheddjiid mielde , b ) bivdosiid suohppuma ja geassima birra , dás maiddái mearrádusaid birra mat gusket suohppuma ja geassima signálaide ja áiggiide , c ) bivdobáikái vuolgima áiggiid birra , dás maiddái signálamearrádusaid birra , d ) gildosa birra leat bivdobáikkis dihto áiggiid , e ) bivdosiid buddema birra , f ) bivdosiid merkema birra go dat eai šatta vuostálagaid daid láhkaásahusaiguin , mat leat addojuvvon § 23 vuođul . 1 a ) hálddustis atnit biergasiid sálašhivvodaga dárkkisteami várás , b ) dealgat sállaša dihto láhkai , ja c ) hálddustis atnit vurkenlánjaid ja sálašlanjaid tevnnegiid ja válddahusaid ja vel dokumeantta mii čájeha mo sálaš lea delgojuvvon . 1 a ) guolásteami ja bivdima jierpmálaš dahje ulbmillaš doaimmaheami ja čađaheami , b ) dábálaš ráfáiduhttima bassin , dahje c ) eará erenoamáš dilálašvuođaid . 1 a ) gii kommišuvnna áddejumi mielde lea eatnama eaiggát b ) makkár geavahanvuoigatvuođat kommišuvnna áddejumi mielde leat c ) maid áššediliide kommišuvdna vuođđuda konklu šuvnnaidis . 1 a ) giehtaváđuin , stákkuin ja dušše ovttain giehtaváđđomašiinnain dahje uštinmašiinnain , b ) firpmiiguin mat oktiibuot eai leat guhkibut go 210 mehtera , c ) liinnaiguin main leat eanemusat 300 vuokka ja d ) eanemusat 20 dáinniin dahje merddiin . 1 a ) fanas- ja bivddusjoavkkuide b ) guovlluide , šlájaide ja jagiáiggiide c ) doaibmašlájaide . 1 a ) bivdit fuođđuid , b ) bivdit smávvafuđožiid , c ) oaggut čázádagain stákkuin ja duorgguin , d ) lubmet ja e ) ávnnastit ruovttuduodjái . 1 a ) b ) c ) 1 a ) b ) 1 a ) atnit bivdosiid fatnasis dahje daid geavahit b ) mo bivdosat mat eai leat geavahusas , galget vurkejuvvot c ) atnit fatnasis dahje geavahit biergasiid mat galget geavahuvvot sállašiid sortet , málet , merrii bálkestit , merrii luoitit jed. d ) atnit fatnasis ja geavahit reaidduid mat gozihit ja raportejit fatnasa doaimma , ovdamearkka dihtii satelihttaguorranreaidduid ja mátkediehtti čálána e ) atnit fatnasis dohkkehuvvon sárgumiid mat čájehit vurkensajiid ja fatnasa osiid muđuid f ) mo sálaš galgá merkejuvvot ja vurkejuvvot , ja atnit fatnasis visogovalaš dieđuid das mo sálaš lea vurkejuvvon g ) atnit ja geavahit fatnasis biergasiid ja duođaštusa mat sihkkarastet ahte sálašhivvodaga sáhttá dárkkistit . 1 a ) a ) a ) 1 a ) Vuođđodoarjja : 1 a ) Sámi viessu Oslos evaluerejuvvo áramusat 2007:s . 1 a ) Sámegiela oahpaheami galgá prioriteret otnás ektui . 1 a ) Sámedikki doarjjastivra árvvoštallá addit doarjaga Álttá siidii , ohcamuša mielde . 1 a ) Sámediggi árvvoštallá addit doarjaga Skiippágurrafestiválii , ohcamuša mielde . 1 a ) Sámediggi lea 2006:s juolludan ruđaid poasttas 651 “ Eará dásseárvodoaimmat ” dásseárvokonferánsii . 1 a ) Sámediggi doarjjastivra áigu árvvoštallat addit ásahandoarjaga eará sámi váldoorganisašuvnnaide ohcamuša mielde . 1 a ) SVD , Guovdageaidnu , Goavkejohka ja Porsáŋgu doibmet 01.07.06 oktasaččat Davvioarjesámi museasiidda bokte . 1 a ) SIIIXJ 1 a ) Kr 100 000 várrejuvvo Guovdageainnu filbmafestiválii ja doarjja earret dan ohccojuvvo Finnmárkku fylkkagieldda ovttasbargošiehtadusa bokte . 1 a ) Gozihit ahte doaibma Finnmárkkuopmodagas čađahuvvo finnmárkkulága ja eará lágaid mielde . 1 a ) Dásseárvodutkan sirdojuvvo postii 651 , vai buot dásseárvodoaimmat šaddet ovtta sadjái . 1 a ) Doarjja máksojuvvo dainna eavttuin ahte buot gáibádusat juolludusreivves devdojuvvojit . 1 a ) 2007:s sirdojuvvo poasta 20804 sámegiel govvaráiddut sámi kulturfoandda postii 20060 . 1 a ) 2007:s sirdojuvvo kr 500 000 poasttas 300 , ja kr 500 000 poasttas 450 postii 899 sámi ovdánahttinfoandda ja dearvvašvuođa- ja sosiálaruđaid doarjjaortnega evaluerema geažil . 1 a ) 2007:s eai lágiduvvo Arctic Winter Games . 1 a ) 2006:s sirdojuvvui kr 500 000 poasta 100:s poasta 899:ii oahpponeavvodoarjaga evaluerema geažil , dat sirdin máhcahuvvo 2007:s . Tabealla 4.2 1 a ) 2006:s gulai dát poasta 208:ii sámi almmuheamit . 1 a ) 2006:s addui organisašuvdnadoarjja duodjeásahusaide / organisašuvnnaide dán poastta vuolde . 1 a ) 2006 stáhtabušeahtas oaččui Sámediggi kr 5 400 000 prošeaktaruhtan Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas . 1 a ) 2005 rehketdoallologut leat sihke siskkobealde ja olggobealde hálddašanguovlluid . 1 a ) 1 520 1 ________________________ Preassakonferánssa sáhttá maid geahččat : Neahtta-TV-sáttan siiddus regjeringen.no Norway 2011 article IV consultation : Concluding statement of the IMF mission 1 _____________________ Ortnet ii guoskka fápmohuksemiidda vuollel 4000 luondduheastafámu . 1 [ … ] « ... Skal loven oppfylle artikkel 15 må dessuten samene sikres deltakelse i offentlige beslutninger om offentligrettslige avgjørelser son berører deres rettigheter . » 1 [ … ] Sámedikkis galgá leat duohta váikkuhanfápmu dain surggiin mat leat dehálaččat sámi servodahkii . 1 [ … ] Skal Finnmarksloven oppfylle ILO-konvensjonens krav til landrettigheter må beslutningsreglene endres slik ahte samene sikres den kontroll son ligger til en eierposisjon . 1 [ … ] Mii áigut jođihit dakkár sámepolitihka mii galgá leat ávkin sámi álbmogii nu ahte sámegielas , kultuvrras ja servodateallimis galgá leat sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 [ … ] I den ustrekning særlige samiske områder blir identifisert gjennom en slik utvikling [ domstolene foretar identifikasjon ] , vil de av seg selv vokse frem en delt eiendoms- og forvaltningsordning for fylket . 1 [ Trygve Madsen muitala eambbo dán birra artihkkalis Norgga sámeskuvlla birra , girjjis Sámi skuvlahistorjá 1. ] 1 [ Tor Edvin Dahl : Samene i dag - og i morgen . 1 [ Til 25-årsmeldingen om skolene i Finnmark . 1 [ Sárdni / artihkal Suodjalusdepartemeanta , 17.08.2010 ] Sárdni guokte ođđa C 130 J Hercules fievrredangirdiid gástta oktavuođas , 17.08.2010 , Suodjalusministtar Grete Faremo . 1 [ Suodjalusdepartemeanta , 29.09.2010 ] 1 [ Suodjalusdepartemeanta , 08.07.2010 ] 1 [ Stáhtaministara kantuvra , 15.09.2010 ] 1 [ Stáhtaministara kantuvra , 06.09.2010 ] 1 [ Stortingsproposisjon nr. 1 , tillegg nr. 30 , 5. siidu lasáhusas . ] 1 [ Sierračálus Guovdageainnu skuvlastivrra čoahkkingirjjis , 16.11.1951 . 1 [ Ráđđehus mearridii geassemánus 2001 Norgga sámi veahkadaga dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide doaibmaplána . ] 1 [ Roald Berg : Norge på egen hånd . 1 [ Reive 30.10.1968 : Reindriftskurset – navnespørsmålet . 1 [ Reindriftsnytt 2-1969 , s. 20 . ] 1 [ Preassadieđáhus , Suodjalusdepartemeanta , 11.08.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 27.04.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 26.11.2008 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 26.01.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 24.03.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 23.08.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 10.12.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 08.02.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Ruhtadandepartemeanta , 22.04.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Ruhtadandepartemeanta , 05.10.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 27.05.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 17.09.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Oljo- ja energiijadepartemeanta , 27.06.2008 ] 1 [ Preassadieđáhus , Oljo- ja energiijadepartemeanta , 10.08.2007 ] 1 [ Preassadieđáhus , Oljo- ja energiijadepartemeanta , 08.05.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Máhttodepartemeanta , 15.05.2007 ] 1 [ Preassadieđáhus , Máhttodepartemeanta , 01.12.2006 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 29.01.2010 ] 21 ođđa ovttasbargoprošeavtta leat dál dohkkehuvvon ruhtaduvvot Kulturlonohallanfoanddas . 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 29.01.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 25.06.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 24.09.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 18.03.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 12.03.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 07.06.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 07.05.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 02.10.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Johtalusdepartemeanta , 13.10.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Johtalusdepartemeanta , 13.03.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Johtalusdepartemeanta , 07.10.2008 ] 1 [ Preassadieđáhus , Johtalusdepartemeanta , 01.12.2006 ] 1 [ Preassadieđáhus , Guolástus- ja riddodepartemeanta , 11.05.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Guolástus- ja riddodepartemeanta , 01.12.2006 ] 1 [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 28.06.2010 ] 35 prosjekth abpe rijhkesne leah åådtjeme 32 miljovnh kruvnh juktie barkedh årromelastojne . 1 [ Preassadieđáhus , Ealáhus-ja gávpedepartemeanta , 26.04.2010 ] 1 [ Preassadieđáhus , Bargodepartemeanta , 21.08.2009 ] 1 [ Preassadieđáhus , Bargodepartemeanta , 20.03.2009 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 27.05.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 25.06.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 21.07.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 18.05.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 17.09.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 16.07.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 11.06.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 06.07.2010 ] EU lea analyseren Norgga digitála riikan . 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 06.07.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 05.07.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.10.2010 ] 1 [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.07.2010 ] 1 [ Ođas , Suodjalusdepartemeanta , 29.09.2010 ] 1 [ Ođas , Suodjalusdepartemeanta , 08.07.2010 ] - Vaarjelimmiesurkie stoerre barkoem dorje guktie eatnemedavjh gorredidh skaaran jih deerjemen dïhre . 1 [ Ođas , Suodjalusdepartemeanta , 08.07.2010 ] 1 [ Ođas , Stáhtaministara kantuvra , 26.04.2010 ] 1 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 25.06.2010 ] 1 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 21.07.2010 ] 1 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 16.07.2010 ] 1 [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 05.07.2010 ] 1 [ Ođas , Guolástus- ja riddodepartemeanta , 25.06.2010 ] 1 [ Ođas , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , 15.05.2010 ] 1 [ Ossodat , Ruhtadandepartemeanta , 17.06.2006 ] 1 [ Láhka , Ráđđehus.no , 27.06.2008 ] 1 [ Láhka , Ráđđehus.no , 19.10.2006 ] 1 [ Listeside , Johtalusdepartemeanta , 14.06.2006 ] Organisašuvdna 1 [ Leansmánnefearán : Skápma 1925 bođii leansmánni bággobiddjega doallat Olmmáivákki dáluin gos eai lean vearu máksán . 1 [ Kárášjoga Sámi Searvi vuođđuduvvui 1959:s , ja lei dalle iešheanalaš searvi . Dat searvvai Norgga Sámiid Riikkasearvái 1968 ja namma lea dál Kárášjoga Sámiid Searvi ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 25.06.2010 ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 24.09.2010 ] Dáiddáriid vástevaš stáhta stipeanddaid ja garantiijasisaboađuid lávdegoddi lea Kulturdepartemeantta namas addán vihtta ođđa stipeandda vuorrasat ánssášeaddji dáiddárii . 1 [ Kulturdepartemeanta , 24.09.2010 ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 17.09.2010 ] Komponista Ruben Sverre Gjertsen lea ožžon Arne Nordheima komponistabálkkašumi jagi 2010 . 1 [ Kulturdepartemeanta , 10.06.2010 ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 07.07.2010 ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 07.06.2010 ] Kulturministtar Anniken Huitfeldt lea nammadan joavkku mii galgá ovttasbargat kulturásahusaiguin govdadit valljivuođa ektui . 1 [ Kulturdepartemeanta , 04.06.2010 ] 1 [ Kulturdepartemeanta , 03.09.2010 ] 1 [ Johtočállosat , Birasgáhttendepartemeanta , 23.06.2009 ] 1 [ Ivar Bjørklund : Fjordfolket i Kvænangen . 1 [ Hoëm og Tjeldvoll : Etnopolitikk son skolepolitikk . 1 [ Guolástus- ja riddodepartemeanta , 25.06.2010 ] Ráđđehus lea mearridan ahte Guolástus- ja riddodepartemeanta oažžu ovddasvástádusa ásaheames ođđa dievaslaš vákšun- ja diehtojuohkinvuogádaga davvi áhpe- ja riddoguovlluide ( ” BarentsWatch ” ) . 1 [ Guolástus- ja riddodepartemeanta , 11.05.2010 ] 1 [ Gulaskuddandokumeanta , Máhttodepartemeanta , 10.12.2009 ] 1 [ Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.08.2010 ] Finnmárkku allaskuvla galgá nannet fidnohutkankultuvrra allaskuvllas . 1 [ Geahča Edel Hætta Eriksena muitalus , Sámi skuvlahistorjá 1 . ] 1 [ Eivind Bråstad Jensen : Den norske skoles rolle i fleretniske samfunn i Nord-Troms på trettitallet , Norsk Pedagogisk Tidsskrift 3-1990 , s. 14 ] 1 [ Einar Niemi : Kulturmøte , etnisitet og statlig intervensjon på Nordkalotten . 1 [ Dát kapihtal lea čállon vuosttažettiin K. G. Rasmussen 1976 ja S. Wikan 1995 vuođul , geahččá gáldolisttu . ] 1 [ Doaimmahusartihkal , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 26.09.2006 ] Álgoálbmotáššit leat dehálaččat Barentsovttasbarggus . 1 [ Doaimmahusartihkal , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , 18.02.2010 ] 1 [ Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta , 20.08.2010 ] 1 [ Dađe bahábut ii sáhte Skoglund leat dahkan dan , go Edel Hætta Eriksen muitala ahte son ii goassege ožžon dakkár stiilla . 1 [ Bájuhan Helge Dahl : Språkpolitikk og skolestell i Finnmark Universitetsforlaget 1957 ] 1 [ Bjørn Hvinden ( red. ) : Romanifolket og de norske samfunnet . 1 [ Arkiteakta Kjell Borgen čokkii 1950-logus ollu dieđuid sámi guovlluid huksenvieruid birra . 1 [ Anders Ole Hauglid : Deaivvadeapmi Porsáŋgguin / Om å møte Porsanger , girjjážis : Gaup / Utsi ( red ) Ruovttobálgá rái / På hjemveger 1984 ] 1 [ 9 ] Váhnemat geat gulle Deanu gieldda bajit oassái , ovddeš Buolbmát gildii , jurddašedje dalle jitnosit : – Jus eiseválddit eai fuola ahte sin láhka sámegiela ja kultuvrra birra čuvvojuvvo , de berret digaštallat gieldajuohkima , dajai Deanu sámiid searvi – NSR ’ jođiheaddji Viktor Trosten [ 10 ] . 1 [ 9 ] Helge Dahl : Språkpolitikk og skolestell i Finnmark 1814–1905 , s. 161 [ 10 ] Helge Dahl : Språkpolitikk og skolestell i Finnmark 1814–1905 , s. 227 [ 11 ] Olles instruksa gávdno Henry Minde artihkkalis Sámi skuvlahistorjá 1 - girjjis . [ 12 ] Mii čállit dás su nama nugo lea čállon su hávdegeađgái Ákŋoluovtta boares girkogárddis . 1 [ 9 ] Goitge lei ain beanta bággu heaitit sámegielain ja álgit dárogielain . 1 [ 9 ] Dološ áigi lei čálalaš giella ja buorre muddui formálalaš njálmmálaš giella dánskkagiella . 1 [ 8 ] Kárttaid ja báikenamaid birra dáruiduhttimis , geahča Kaisa Rautio Helander : Namat dan nammii . 1 [ 7 ] Nils Vibe Stockfleth lei báhppa ja sámegieladutki ja váikkuhii ollu skuvlapolitihkkii áiggis 1820–50 . 1 [ 7 ] Muhto Ákŋoluovtta sámemánát han eai beassan illudit guhká sámegiel girjjiid dihte , go juste dán áiggi rievdadedje eiseválddit skuvlapolitihka sámiid hárrái . 1 [ 7 ] Maiddái moanat báhpat ja miššonearat oaivvildedje nu , ea. ea. proavás Hans Frugård Álttás , gii sáddii miššonvirgegoddái evttohusa ahte « sámegiela galggašii duššadit buoremus lági mielde » [ 8 ] Ollu miššonearain lei várra dakkár oaivil danne go sii eai ieža goassege lean nagodan oahppat sámegiela , nu go sin geatnegasvuohta lei ovtta gaskka . 1 [ 7 ] Jens Berg-Hansen : Gløtt fra Kvalsunds skolehistorie . 1 [ 7 ] Helge Dahl : Språkpolitikk og skolestell i Finnmark 1814-1905 , s. 106 [ 8 ] Sámefoandda birra sáhttá lohkat Henry Minde artihkkalis Sámi skuvlahistorjá 1 - girjjis . . 1 [ 6 ] Iskkadeamis maid skuvladirektevra čađahii 1899:s geavahii bealli Ákŋoluovtta bearrašiin dárogiela ruovttugiellan . Loahpat juohkásedje oalle dássidit sámegielagiidda ja guovtti- ja golmmagielagiidda . 1 [ 6 ] Ii dáidde sáhttán vearrát áigái buktit dakkár ođđasa . 1 [ 6 ] Finnmarken 05.06.1997 [ 7 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 58 [ 8 ] Finnmarken 17.06.1997 [ 9 ] Aftenposten 25.08.1997 [ 10 ] Aftenposten 26.08.1997 [ 11 ] Aftenposten 26.08.1997 [ 12 ] Finnmarken 25.09.1997 [ 13 ] Nordlys 05.09.1997 [ 14 ] Aftenposten 11.09.1997 [ 15 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 61. [ 16 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning , s. 107 [ 17 ] « Det samiske « [ 18 ] Framtid i Nord 08.04.1995 [ 19 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning , s. 53 [ 20 ] Totalteáhtera čájálmas « Siste kveld med mamma « ( Maŋimuš eahket etniin ) mas lei earret eará lávlla « Skiltskyttera » ( Galbabáhččit ) . 1 [ 6 ] Dás mii oaidnit vuohččan virgeolbmá deattuheame ahte sii galget gulahallat sápmelaččaiguin sámegillii , ja seammás oahpahit daidda dánskagiela . Nu eiseválddit jáhkke dasa mii arvat maŋŋil gohčoduvvui guovttegielalašvuohtan . 1 [ 5 ] Sámefoandda birra muitaluvvo ollu sajiin Sámi skuvlahistorjjás , ee. Henry Minde artihkkalis 1. girjjis . [ 6 ] Geahča ee. Steinar Pedersena čállosiid Lappecodicillen i nord 1751 – 1859 . 1 [ 5 ] Hidle og Otterbech ( red ) : Fornorskingen i Finnmark . 1 [ 5 ] Dát čájehedje dat ahte Ákŋoluovttas ledje measta bealli bearrašiin sámit . 1 [ 4 ] Sørøysund bygdebok čuoččuha baicce ahte 1861:s Láhppi báhpagielddas , mii dalle maiddái fátmmastii Ákŋoluovtta , ii lean oktage bistevaš skuvla , dušše 3 johttiskuvlla [ 5 ] Friis etnográfalaš kárttat gávdnojit interneahtas : http://www.dokpro.uio.no/friiskartene/1861/1861oversikt.html [ 6 ] Stortingsproposisjon nr. 2–1878 : Ang . 1 [ 4 ] Ii sáhttán leat beare buorre viessu , go juo 1878:s huksejuvvui ođđa skuvla , mas ledje guokte gearddi . 1 [ 31 ] 1889 rádjái galggai suohkanbáhppa leat skuvlastivrra ovdaolmmoš . 1 [ 30 ] Thor Frette ( 1918–1987 ) lei bajásšaddan Kárášjogas ja lei 1949-62 NRK sámegiel sáddagiid prográmmačállin . 1 [ 3 ] Soaittáhagas dát dáhpáhuvai dušše badjelaš vahku ovdal go Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta ( GOD ) celkkii ahte buot sámi hálddašanguovllu vuođđoskuvllat galge geavahišgoahtit sámi oahppoplána – dás duohko gohččoduvvon O97S . 1 [ 3 ] Reidar Hirsti : En symfoni med sterke dissonanser . 1 [ 3 ] Powerpoint lea čájehanprográmma dihtoriin , oassi kánturprográmmapáhkas Microsoft Office . 1 [ 3 ] Hans Jonas Henriksen ( 1903–1977 ) lei Fanasgiettis , Deanus eret . 1 [ 3 ] Finnmarken 24.05.1997 [ 4 ] Finnmarken 20.06.1997 [ 5 ] Unjárgga , Kárášjoga ja Guovdageainnu skuvllat , ja de vel guokte Deanuskuvlla geavahedje M87S uhcit dahje eanet . 1 [ 3 ] Dálá sámi čállinvuogi mielde namma livččii « Ságaid muitaleaddji » . [ 4 ] Dálá sámi čállinvuogi mielde Beaivvi álgu . 1 [ 29 ] Maŋŋil álbmotskuvlla son barggai guođoheaddjin ja guolásteaddjin . 1 [ 29 ] Liikká , go dál smiehttá Gáivuona suohkana ii leat goassege jurdda « sámivuođas » amas . 1 [ 29 ] Geahča Per Erik Saraksena muitalusa dán girjjis : Muittut mu álbmotskuvlaáiggis , Deanodaga skuvlalovttas . 1 [ 28 ] Ole Kristian Hallesby ( 1879-1961 ) lei teologiija professor Menighetsfakultetas Oslos ja Norgga luhteránalaš sismiššovdnasearvvi ( Det norske lutherske Indremisjonsselskap ) ovdaolmmoš . 1 [ 28 ] Deanus go čuojahat gildii , de gulat dán : « Velkommen til Tana kommune . 1 [ 27 ] Sámemiššovdnasearvi almmustahttán 1910:s , 1925:s oaččui bláđđi nama Samenes Venn . 1 [ 26 ] Øytun álbmotallaskuvla dahje Finnmárkku risttalaš nuoraidskuvla lei áibbas ođas 1917:s . 1 [ 25 ] Son lei gásttašuvvon Gunnar Olsen Lille , muhto rávisin geavahii dušše Gunnar Olsen . 1 [ 24 ] Haakon Henriksen ( 1920–1980 ) Lávvonjárggas eret lei oahpaheaddji ja gielddastivralahttu Álttás . 1 [ 22 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 60 [ 23 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 65 [ 24 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 55 [ 25 ] Sálbmagirji II , Verbum 2005 . 1 [ 22 ] Oahppoplánariiddu lassin lei skuvlajagi 1997/98 maiddái ođđa sámegiela- ja kultuvrra doaibmaplána gulaskuddamis . 1 [ 21 ] Son baicca dárkkuhii ohppiidasas rievttes dárogiela , maiddái risttalašvuođadiimmuin . 1 [ 21 ] Sierra lestadiánalaš suorgi . 1 [ 21 ] Hádjáneapmi juohkásii siskkit Gáivuona ja hávvádahtii garrasit . 1 [ 20 ] Lossat lei prosámiide . 1 [ 20 ] Girjjis : Hannaas ( red ) : Norsk aarbok 1923 [ 21 ] Geahča Ragnhild Ravna artihkkala Sámi skuvlahistorjá 2. - girjjis [ 22 ] Stuorravuonas lei stáhtainternáhtta 1933 rájes . 1 [ 2 ] Álo sus lei čáhppes readdju ja vilges báidi badjelis ja čuolmmastat čeabehis . 1 [ 2 ] Sii čállet ahte « Stuoradikkis lea celkojuvvon , ahte sámegiella ii galgga geavahuvvot stáhta girkuin ja skuvllain , ja ahte stáhtagirkui gullevaččat , geat háliidit skuvllaid ja Ipmila sáni sámegillii , galget ieža máksit oahpaheddjiideaset ja sáni sárdnideami . 1 [ 2 ] Ođđa linjás Skáiddi-Vuonnabađa gaskka 2025:s lea neahtas kapasitehta 1000-1500 megawatt ođđa fápmobuvttadussii . 1 [ 2 ] Olles čálus gávdno girjjis Ola Graff : Om kjæresten min vil jeg joike , s. 276 , ja maiddái dán girjji interneahttaveršuvnnas . 1 [ 2 ] NÁČ 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođđu ja NOU 1997:5 Urfolks landrettigheter etter folkerett og utenlandsk rett . 1 [ 2 ] Geahča fáksimiila Ságat-aviisas , Sámi skuvlahistorjá 2 . 1 [ 2 ] Das lea varra sáhka guovtti girjjis : Kjell Kristoffersen : Eventyret om Jåmpa , Tapas , Bergen 1945 ja Margarethe Wiiga Áppesgirji . 1 [ 2 ] Baard Tvete : Skolebøker for samebarn i Norge fra Thomas von Westen til i dag . 1 [ 2 ] B-diimmut leat liige oahpaheaddjidiimmut maid skuvllat ožžot oahpahan dihte ohppiid geain leat erenoamáš dárbbut . 1 [ 2 ] Anton Hoëm : Fra noaidiens verden til forskerens . 1 [ 2 ] Anders Larsena áigi oahpaheaddjin Reaššvuonas lea válddahallon girjjis Sámi skuvlahistorjá 1 , artihkkalis Golbma buolvva oahppin Álttás . . 1 [ 2 ] 1918 geavaheigga goappašagat dárogielat dállonama Fokstad goargun dan sadjái go Pavelsen . 1 [ 19 ] Seammá áigodagas ledje maid ođđa suohkangalbbaid vuostálastimat . 1 [ 19 ] Artihkal prentejuvvui girjjis Hidle og Otterbech ( red. ) : Fornorskningen i Finmarken , ja lea mielde dán girjjis . 1 [ 18 ] Gjermundsen lei áŋgir Bargiidbellodagas ja beroštii Finnmárkku ja skuvlastruktuvrra ođasmahttimis . 1 [ 17 ] Bájuhuvvon girjjis : Adolf Steen : Samenes kristning . . 1 [ 16 ] Pavel Andersen lei Deanus eret ja lei eváhko rádjái Jáhkogohpi ( Korhámmana ) internáhta oahpaheaddjin . 1 [ 16 ] Gáldut : Steinar Pedersen : Lappekodisillen i nord 1751–1859 : Fra grenseavtale og sikring av samenes rettigheter til grensesperring og samisk ulykke . 1 [ 16 ] Buohkat eai lean dattetge seamma duhtavaččat diliiguin , ja mii diehtit ahte unnimusat okta bearaš Ákŋoluovttas vieččai mánáidis ruovttoluotta leairras , vaikko sidjiide ii leange eará molssaevttolaš skuvlafálaldat . 1 [ 15 ] Ná vástiduvvo Ákŋoluovttas gažaldahkii galle sámi máná leat suohkanis : « Vihtta sámi máná . 1 [ 15 ] Easka geassemánu 1998 nogai riidu oalát . 1 [ 15 ] Artihkal dán iskkadeami birra boahtá maŋŋelis Sámi skuvlahistorjjás . 1 [ 14 ] Reidar Nielsen : Folk uten fortid . 1 [ 14 ] Randi Thrane : Glimt fra Tana skolehistorie . 1 [ 14 ] J. A. Friis : En Sommer i Finmarken , Russisk Lapland og Nordkarelen . 1 [ 13 ] Thomassen , Ole : Lappenes forhold . 1 [ 13 ] Skábmamánu 22. beaivvi 1892:s mearridii Deanu skuvlastivra ahte sámegiella ii galgan leat risttalašvuođa oahpahusgiellan iige eará fágaid veahkkegiellan . 1 [ 13 ] Aslak Bergland lei suohkanbáhppa ja skuvlastivrra ovdaolmmoš 1892 rájes 1903 rádjái . 1 [ 12.02.2010 ] Ekspedišuvdnahoavda Roy Kristiansen ( 60 ) galgá jođihit Kulturdepartmeantta Kultursuodjalusossodaga mii ásahuvvui ođđa ossodahkan ođđajagimánu 1. beaivvi 2010 . 1 [ 11 ] Meløy / Mathiesen / Olsen ( red. ) : Melding om skolene i Finnmark 1945–1970 . 1 [ 11 ] Bang lei nu garas gohččut dárogiela ( dánskkagiela ) oahpahusgiellan ahte son skuldui báhpaid ja miššonearaid geat ain atne sámegiela searvegottiineaset , ja son bearráigeahčai čavgadit ahte gonagaslaš « Gohččun ahte sámi nuorat gohččojuvvojit oahppat risttalašvuođaset dárogillii , galgá čuvvojuvvot » [ 12 ] 1 [ 10 ] Svanvik ungdomsskole ( nuoraidskuvla ) , maŋŋil folkehøgskole ( álbmotallaskuvla ) , lei fylkkagielddalaš skuvlla Finnmarkens Amtskole ( vuođđuduvvon 1876 ) maŋisčuovvu . 1 [ 10 ] Deanu ja Buolbmát gielda časkojedje oktii 1964:s . [ 11 ] Solbakk , John T. / Aage ( red ) : - dasgo eallin gáibida min soahtái / - selve livet kalder os til kamp . 1 [ 1 ] Árvosátnevuogádat lei dalle juste nuppi gežiid go dál , nu ahte dát vástidit sullii dálá árvosániid 2 , 1 ja . 1 [ 1 ] « Nei til Sameland » ( « Ii fal Sápmi » ) lei searvi mii álggahuvvui Deanus 1997:s vuostálastit ee. Sámevuoigatvuođalávdegotti evttohusa . 1 [ 1 ] Sámiid ruovttuguvlui gullet Eanodaga , Anára ja Ohcejoga gielddat ja maiddái Soađegili gieldda davvioassi ( Lappi bálgosa / Vuohču gili guovlu ) . 1 [ 1 ] Sámegielprofessor Jens Andreas Friis čálii romána . Dat almmuhuvvui vuosttaš háve 1881:s , dalle namain . 1 [ 1 ] Suohkanviidodahkii gulle dalle sullii dáláš Ákŋoluovtta ja Álttá suohkanat , ja árvideames eanáš dážat orro Sállanis go fas eanáš sámit orro Álttávuona siskkit osiin . 1 [ 1 ] Son hálai dárogiela ja mearkagiela , muhto áddii sámegiela ja muhtumin sámástii mearkagielain . 1 [ 1 ] Richard Bergha muitalus lea mielde dán girjjis . [ 2 ] Leif Isaksena girjjáža Kunes skole i tidsrommet 1946–1979 mielde su namma lei Karl Hagen ja son lei Svarstadas , Vestfoldas eret . 1 [ 1 ] Paula Simonsen lea čállán iežas muitalusa Sámi skuvlahistorjá 1:s , tihtteliin « Bajásšaddan giellásiin » . 1 [ 1 ] Norut-rápporta 4/2004 , gávdno dušše dárogillii . 1 [ 1 ] Niels Knag : Matricul oc Beschrifuelse ofuer Findmarchen for Anno 1694 . 1 [ 1 ] Mun ledjen das Kysthospitalas measta 7 jagi ( 09.05.1949 – 21.09.1956 ) tuberkulosadávdda dihtii , muhto in goassege ožžon dálkasa dan vuostá . 1 [ 1 ] Katekismusa vearša 1693 rájes , Norsk salmebok 548 [ 2 ] Dáid cealkagiid lea Ivar Aasen čállán , lávlagii « Dei vil alltid klaga og kyta » 1 [ 1 ] Jon Eldar Einejord ( 1939-2007 ) barggai Kárášjoga gymnásas / Sámi joatkkaskuvllas 1969–1997 , 1975 rájes rektorin . 1 [ 1 ] Iešguđet gáldot čállet lotnolassii « dánskagiella » ja « dárogiella » skuvlagiela dáfus . 1 [ 1 ] Harald Eidheim : Heahteoahpaheaddji Sámis – vásáhusat ja dárkostusat . 1 [ 1 ] Geaissvearra lea guollevearra Máhkarávjjus . 1 [ 1 ] Erenoamážit ; ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , ON konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái , art. 1 ja 27 ja ON biologalaš šláddjivuođa konvenšuvdna . 1 [ 1 ] Dát dulka lea seammá olmmoš guhte lea čállán muitui Juhán Niillasa muitalusa . 1 [ 1 ] Dáláš neahtas lea Stáhtaneahta dieđuid mielde sadji 120-160 megawatt ođđa fápmobuvttadussii nuorta bealde Hámmárfeastta . 1 [ 1 ] Deanodat lea historjjálaččat leamaš vuolit Deatnu ja stuorra oasit Deanuvuonas . 1 [ 1 ] Dađistaga rievdaduvvui čállingiella dánskkagielas dálá girjedárogillii , ja dáruiduhttin-sátni lea maiddái geavahuvvon dán proseassa birra , ja jorgaleami birra girjedárogielas ođđadárogillii ja amassániid heiveheami birra dárogillii . 1 [ 1 ] Dat darvánii bures muitui ja mus šattai miella oaidnit dan guovllu gos filbma lea ráhkaduvvon . 1 [ 1 ] Báikkálaš sámegiel suopmana mielde : Muorkevuonna . 1 [ 1 ] 4–joavkkut ja 8-joavkkut leat unna luohkážat joatkkaskuvllas , mat leat oaivvilduvvon psykalaš doaimmashehttejuvvon olbmuide dahje earáide geain leat oahppanváttisvuođat . 1 [ 04.07.2009 ] Golbma ođđa sámi ofelččat davvisámi , oarjelsámi ja bihtánsámi guovllus oahpásmahttojuvvojedje Skiippagurrafestiválas Deanus Finnmárkkus . 1 Z. Mearkkašumit : " 10.2 . 1 Ytreberg lei nubbi dan guoktásis geat giddejuvvon gilvvus masa ledje bovdejuvvon 12 dáiddára Sámediggeviesu čiŋaheami oktavuođas vuittiiga . 1 Yngve Johansen lea leamaš dán girjji prošeaktajođiheaddji , nugo lei dan guovtti vuosttažis maiddái . 1 YOUTUBE LEA JULEVSÁMEGIELA geahččalanprošeakta mas háliidus lea neahttavideosáddagiiguin ja ollu olbmuid searvamiin ráhkadit eahpeformála ja interaktiiva jorega julevsámegielalaččaid várás . 1 YLE lea almmatge doaisttážii geassádan projeavttas , muhto sáddagat álggahuvvojit NRK Sámi Radio ja Ruoŧa SVT Sámi TV ovttasbargun . 1 Y. Mearkkašumit : " 9 . 1 X. Mearkkašumit : " 7 . 1 Workshop galgá guoskat minerála- / oljo- ja gássadoaimma ja eamiálbmotvuoigatvuođaid / - beroštumiid / - ealáhusaid ja servodaga gaskasaš oktavuhtii . » 1 Wollert Konow lei jo ođđajagimánu 25. b. 1906-mannosaš ovdanbuktimisttis dovddahan vigolašvuođa buot vuostá , mii gulai diplomatiijii . 1 Wisløff lea riegádan 1952:s ja Nesbruas Askeris . 1 Willy Ørnebakk Sven-Roald Nystø 1 Willy Ørnebakk Ragnhild L. Nystad 1 Willy Ørnebakk , ( čoahkkinortnegii ) 1 Willy Ørnebakk ( čoahkkinortnegii ) 1 Willy Ørnebakk ( eavttuhussii ) 1 Willy Ørnebakk ( eavttuhusaide ) 1 Willy Ørnebakk ( Eavttuhussii ) 1 Willy Ørnebakk ( Bargoortnegii ) 1 Willy Olsen , vara for Steinar Pedersen 1 Willy Larsena boarráseamos bártniguovttos vácciiga vuosttaš ja nuppi luohká . 1 William Nygaard NRK ođđa stivrajođiheaddjin [ 10.06.2010 ] 1 William Nygaard , stivrajođiheaddji Ođđa 1 William Aubert jámii 1985:s , muhto Marit Aubert gal ain orru Drammenis . 1 Wikipedia sámegillii 1 Wikipedia nammasaš proševttas lea odne vejolaš gávdnat neahttadiehtogirjji máŋgga unnitlohkogillii . 1 Wikipedia dárugillii 1 Wikan , Steinar : Grensebygda Neiden . 1 Wiig oahpahii buot sámegillii . 1 Wiig lea riegádan jagi 1949 ja lea cand. jur. oahpu čađahan Oslo universitehtas . 1 Wiig lea bargan máŋgga servodatsuorggis . 1 Wiebke Synnøve Slåtsveen 39 . 1 Westerdahl , Christer : « Et sätt son liknar them uti theras öfriga lefnadsart , Olli äldre samiskt båtbygge och samisk båthantering » Johan Nordlander-sällskapet , Ubmi 1987 . 1 Wenke T0rrnrenen , geassernánu 4. b. dii. 12.00 rájes . 1 Wedel Jarlsberg sáddejuvvui Københámmanii ministara grádain - " envoyé extraordinare et minstre plénipotenitaire ad interim " , seammás go rehkenastojuvvui leamen doarvái sáddet chargé d ' affaires Stockholbmii , Londonii , Pariisii , Berliidnii , St. Peterburgii ja Washingtonii . 1 Websak:ii , geavahanguvlui ja eará sadjái válljet terminálaservera . 1 Web-redaktevras lea bajimuš redakšuvnnalaš ovddasvástádus oahpponeavvouskkádaga sisdoalu ovddideamis , ja sus vurdojuvvo hui nana iešheanalisvuohta . 1 Web-redaktevra lea maiddái oassi redakšuvnna operatiivvalaš oasis . 1 Web-redaktevra galgá maiddái leat guovddážis go guoská bálvalusa sisdoalu ja konseapta ovddideapmái , man oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš fuolahit ahte bálvalusas lea geavaheddjiide ávki ja dat duhtada sin dárbbuid . 1 Web-redaktevra - Ref. nr. 10/3136 Prošeakta Sámi resursaarena - rabas virgi web-redaktevran mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.12.10 rádjai , ja sáhttá guhkiduvvot 31.12.12 rádjai . 1 Web-adresse www.bardufoss.vgs.no www.breivang.vgs.no www.breivika.vgs.no www.finnfjordbotn.vgs.no www.heggen.vgs.no www.kongsbakken.vgs.no www.kvaloya.vgs.no www.nordreisa.vgs.no www.nordkjosbotn.vgs.no www.ra.vgs.no www.senja.vgs.no www.sjovegan.vgs.no www.skjervoy.vgs.no www.skanland.vgs.no www.stangnes.vgs.no www.tromsdalen.vgs.no www . 1 Walisalaččat ledje menddo njunnošis , sihke das mii guoskkai guovttegielalaš skuvladoibmii ja áššáigullevaš dutkamii . 1 Walesa lei muhtun lágan Mekka buohkaide geat beroštedje guovttegielalaš oahpahusas , ja danin mu garrasit rávvejedje dohko mátkkoštit . 1 WTO ( World Trade Organization ) ja UNESCO ( United Nations Educational , Scientific and Cultural Organization ) leat maiddái organisašuvnnat , main SPR lei berret beroštit eanet . 1 WRH lea sirkumpolára organisašuvdna mii ovddasta buot máilmmi boazoál ­bmogiid . 1 WHO ja UNEP sohpe ráhkadit sierra plána eamiálbmogiid dearvvasvuođa birra birasváttisvuođaid oktavuođas . 1 W. Mearkkašumit : " 5.1 . 1 Vår ref 1 Vázzin- ja sihkkelastingeainnut 2012 geavahit oktiibuot 376,1 miljovnna kruvnno vázzin- ja sihkkelastingeainnuid ráhkadeapmái dálá geainnuid báldii , nu ahte šaddá oktilaš sihkkelgeaidnofierbmi gávpogiin ja čoahkkebáikkiin ja skuvlageainnuide . 1 Vázzen skuvlla moadde mánu , ja dađi eanet skuvlla in vázzán gal Guovdageainnus . 1 Vázzen semináras iežan fágaiguin ja máksen goluidan ieš , in ge geavahan nuvttá saji . 1 Vázzen gymnása beannot jagi , ja de heiten . 1 Vázzen doppe guokte jagi . 1 Váttisvuođat mat bohciidedje sámi guovlluid skuvllain , dál eai ráddjejuvvon dušše gielalaš áššiide maid sáhtii čoavdit pedagogalaš juonaiguin . 1 Váttisvuođat fidnet máhtolaš olbmuid dihto fágasurggiide vulget máŋgga áššis . 1 Váttisvuođat boazodoalus - bággonjuovvamat 1 Váttisvuođaid galgá dattege čoavdit ee. nannemiin bargomárkanetáhta , oadjoetáhta ja sosiálabálvalusa doaibmabijuid ovttaidahttima . 1 Váttisvuođa fertii geahččat sihke skuvlaviesu siskkáldas ja olgguldas sosiálalaš proseassaid ektui . 1 Váttisvuođa dihte go skuvlaeaiggádat eai oastte sámi oahpponeavvuid vaikko dat gávdnojit , háliidii Sámediggi geahččalit ođđa ortnega bokte addit nuvttá oahpponeavvuid skuvlaeaiggádiidda . 1 Váttisvuohtan sáhttá leat go mátkeeallinealáhus , mii čadnojuvvo boazodoallobargguide , sáhttá dagahit sáhtosteami olggobeale dálá mohtorjohtolatlága mearrádusaid . 1 Váttisvuohtan lei earret eará ahte váilo sámegielat oahpaheaddjit ja oahppogirječállit . 1 Váttisvuohtan lea maiddái go váilot fidnooahpposajit . 1 Váttisvuohtan dálá njuolggadusaiguin boazologu birra , lea lávdegotti oainnu mielde , ahte dat ledje čadnon orohahkii ja doalloovttadahkii . 1 Váttisvuohta odne lea ahte geafes riikkat eai sáhte riggut nugo mii rikkuimet . 1 Váttisvuohta lei soabadit gielddain gos mánná orui , nu ahte sin ruovttugielda sáhtii máksit lassigoluid mii Oslos lei juohke mánáidgárdesajis . Go ledjen jođiheaddji Cizážis , loktejin dien ášši máŋgii . 1 Váttisvuohta fága- ja diibmojuohkimis lea og fága sámegiella nubbingiella diimmuid máŋgga skuvllain fertejit bidjat olggobeallai dábálaš skuvlaáiggi vai diibmoplánat ollašuvvet . 1 Váttis plánet kursafálaldagaid 1 Váttis lea maid áddet dan čuoččuhusa ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuođđooaidnu ii leat áibbas áiggi dási , ja ahte SVL vuođđooaidnu ovddit oassečielggadeamis , NOU 1984:18 , lea " ollu eambbo " dássálagaid riikkalaš ja riikkaidgaskasaš riektediliin , nu mo dat lea ovdánan , go NOU 1997:4 . 1 Váttis lea loguide čatnat ealáhuslaš árvvu , muhto lea čielggas ahte das lea leamaš stuorra mearkkašupmi . 1 Váttis lea dárkilit meroštallat man stuorra lohku lea guđege sámegielas , muhto davvisámegiella lea eahpitkeahttá viidámus sámegiella Norggas . 1 Váttis lea albmadit guđe muddui vuoigatvuođat berrejit bajilstivret gielddalaš iešstivrejumi . 1 Váttis dálkkádatlaš ja geografalaš dilit váttásmahttet bivddu ja dan eari masa lea addojuvvon bivdolohpi ii leat vejolaš deavdit jos bivdoáigi ii viiddiduvvoš . 1 Váttis bátnedoavttirdilli lea dagahan ahte 5 296:s mánáin ja nuorain ( gaskal 3 ja 18 jagi ) ja oktiibuot 7 295:s Almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalusa vuoruhuvvon divššohasjoavkkuin , geaid ledje plánen iskkadit ja dikšut ollásit 2006:s , eai leat gohččojuvvon boahtit ja/dahje eai leat ollásit dikšojuvvon . 1 Vátnivuohta boahtá bistit álbmoga ahkestruktuvrra geažil mii čájeha ahte dat oassi álbmogis mii lea bargoagis njiedjá . 1 Vátna resurssat resursaávkkástallamis leat suodjaluvvon dávggasvuođain . 1 Vásáhusárvu árvvoštallojuvvo stuorisin . 1 Vásáhusat čájehit ahte syntehtalaš jietnadeapmi doarju lohkan- ja čállindáiddu . 1 Vásáhusat čájehit ahte lea jierpmálaš geavahit dulkkaid ságastaladettiin sihke singuin geat leat oanehis áigge ássan riikkas ja singuin geat leat ássan dáppe guhká . 1 Vásáhusat čájehit ahte lea doaimmahanmuttos goas áiggi mielde hábmejuvvojit stuorámus njuolggo lassiváikkuhusat bargguiduhttima , báikkálaš ja guvllolaš gálvo- ja bálvaluslágidemiid , kapitálalasihemiid ja investeremiid ektui . 1 Vásáhusat čađahuvvon doaimmain sámi geavaheddjiid ektui galget čilgejuvvot , nugomat dieđut www.nav.no ja eará diehtojuohkinávdnasat , ja bohtosat geavaheaddjiguorahallamis sámi guovlluin . 1 Vásáhusat molsašuddet jahkodagaid mielde , dan mielde go bohccot leat dálveorohagas dahje geasseorohagas . 1 Vásáhusat leat čájehan ahte muhtin studeanttat dárbbašit guhkit oahppoáiggi iešguđetlágan sivaid dihtii . 1 Vásáhusat leat čájehan ahte dákkár orgánat geavahuvvojit min dáhtuid ja beroštumiid vuostá , ja min mielas dákkár suodjárdilli lea sihke loavkidahtti ja dárbbašmeahttun . 1 Vásáhusat leat ahte fidnoteoriija lea oahppanáiggis buoremus ávkin . 1 Vásáhusat konsultašuvdnaortnegiin lei váldofáddá go ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud galledii Sámedikki geassemánus . 1 Vásáhusat konsultašuvdnaortnegiin leat eanaš positiivvat . 1 Vásáhusat dán rádjai leat leamaš ahte lan deháleamos doaibmiiguin EU-kommišuvnnas , ja dat lea dát leat ávkkálaš seminárat guktuid beliide , go dárbu lono- erenoamáš mávssolaš go olmmoš bargá earret eará mariidna hállat dieđuid lea leamaš stuoris . 1 Vásáhusat dán mátkkis leat hui buorit . 1 Vásáhusat duođaštit dattetge ahte gildii lea váttis ollašuhttit giellanjuolggadusaid mearrádusaid , erenoamážit dannego váilot dakkár olbmot guđet hálddašit sámegiela čálalaččat ja njálmmálaččat , ja maid livččii vejolaš virgádit gildii bargin . 1 Vásáhusat almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámi servodatdiliin ja sámegielas deattuhuvvo . 1 Vásáhusat almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuohta sámi servodatdiliin deattuhuvvojit . 1 Vásáhusat almmolaš hálddahusas ja máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra ja gelbbolašvuohta sámegielas deattuhuvvojit . 1 Vásáhusat almmolaš hálddahusas dahje eará relevánta bargovásáhusat , máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra ja gelbbolašvuohta sámegielas deattuhuvvojit . 1 Vásáhusat Davvesiidda internáhtas dahke ahte máŋgasat mis šadde hui eahpideaddjit , ja badjánii bistevaš eahpeluohttámuš buot eiseválddiide . 1 Vásáhusat , gulahallanoktavuođat , ja raporta ja julggaštus Anchoragečoahkkimis , leat deaŧalaččat oažžumis álgoálbmotposišuvnnaid mielde Københavna dálkkádatkonvenšuvnna njunusčoahkkimii . 1 Vásáhusaid čađa leat norgga mediat čájehan ahte sii bidjet eambbo deattu čuovvut riidduid álbmotjoavkkuid gaskkas , go doaibmat sadjin digaštallamiidda , diehtojuohkimii ja oaivilheaibumii minoritehtaid siste . 1 Vásáhusaid vuođul prošeaktaáigodagas mearrida fylkkaráđđi galgá go dát šaddat bistevaš fálaldahkan buot Romssa fylkka girjerájuide . 1 Vásáhusaid vuođul maid leat ožžon riikka eará guovlluin , lea vejolaš dadjat ahte Goliat buktá doaibmanáiggis sullii 500 bargosaji guvlui . 1 Vásáhusaid vuođul maid lea háhkan válggain maid lea čađahan 1989 rájes , ja Sámedikki iežas árvvoštallamiid vuođul leat mearridan eanet rievdadusaid Sámelágas vai buorebut láhčet dilálašvuođaid Sámediggeválgii . 1 Vástádussan ožžon dábálaččat : Ale čearggo nie , Magne ! 1 Vástádusat gažaldagaide prf 11 vuođul , galget juogaduvvot áirasiidda ovdal go ášši gieđahallan álggahuvvo . 1 Vástádusat Stuorradiggái 1 Vástádusat Olli guovtti vuosttaš gažaldahkii leat " in " . 1 Vástádus lea » eat ” . 1 Vástádus lea ahte mii galgat eallit guhtet guimmiideamet bargguin . 1 Vástádus gullui : « Nils Olsena luhtte . » 1 Vástidii sullii dálá joatkkaskuvlla oppalašfágalaš suorggi eksamenii . ] gulakeahttá ahte doppe leat seamma riikka olbmot , geat hálle eará giela go dárogiela . 1 Vástidii maid , ahte skuvla sáhtii oahpahusa fállat sámegiella vierisgiellan-fágas , jus skuvllas lei gelbbolaš skuvllot . 1 Vástideaddjin dán de doaibmi áššemeannudannjuolggadusat go meannudit ohcan- ja bohkanlobiid jotkojuvvojit báktelágas . 1 Vástideaddji mearrádusat leat váldojuvvon mielde energiijaláhkii ja čázádatbuođđunláhkii . 1 Vástideaddji mearrádus lea maŋimuš jagiid leamaš láhkaásahusas . 1 Vástideaddji mearrádus dálá lágas dahká dan , ja departemeanta ii oainne ákka rievdadit dan . 1 Vástideaddji leat ruoŧa boazodoallit hálddašan guohtumiid Norggas . 1 Vástideaddji doaimmain maiddái vuosttaš lađas guoská stáhta minerálaid iskkadeaddjái , jus buhtadasovddasvástádus ii leat muddejuvvon soahpamuša bakte eanaeaiggádiin . 1 Vástideaddji berre dákkár áššiid meannudit regionála plánemis . 1 Vástidat mii ovttain árkkesjienain . 1 Vástidanproseanta lei allat . 1 Vástida máŋgga eará riikka mearrádusaide ( earret eará Ruoŧa , Suoma , Danmárkku , Stuorrabritánnia mearrádusaide ) . 1 Vástesaš lohku maŋimuš 1 Vástesaš logut Østfolddas ja Hedmárkkus leat 18 % ja 25 % . Buvttadandoarjagiid unnideapmi eanandoalus čuohcá eanemusat guovlluide main leat alimus doarjagat , mii mearkkaša sámi guovlluide . 1 Vássánáiggi deaivvadeapmi dálááiggiin nanne sámi gullevašvuođa , dan maid mii háliidit juogadit min birrasiin – sihke festivála bokte ja sámi ofelaččaid bokte . 1 Vássán jahki lei erenoamáš máŋgga dáfus , sihke midjiide sámiide , ja eará álgoálbmogiidda . 1 Vásihuvvon lea ahte lea dárbu heivehit konsultašuvdnavugiid stáhtalaš sajáiduvvan áššemean ­nudanrutiinnaide . 1 Vásihuvvo positiivan čalmmustahttit juoidá mii lea luohkkálanja olggobealde ja diktit ohppiid oahpásmuvvat iežaset lagašbirrasa vejolašvuođaiguin mátkeealáhusa ja 1 Vásihusárvui lea mearrideaddji ahte lagašguovllut geidnui ja eará johttinmáđijaide rahpet geahčastaga . 1 Vásihusvuđot mátkeealáhusdoaimmaid ovddideapmi 1 Vásihusat čájehit maiddái ahte sis geain lea fidnoteoriija ožžot stuorát ávkki oahppoáiggis go sii geain ii leat fidnoteoriija . 1 Vásihusat čájehit ahte álgoálbmogiid ja báikegottiid beroštusat hui dávjá vuoittahallet sakka minerálaindustriija doaimmaid oktavuođas , ja ahte lea dárbu reguleret dán industriija ja álgoálbmogiid beroštusaid gaskka . 1 Vásihusat čájehit ahte § 40a , nugo lea hábmejuwon , dagaha váttisvuođaid sámegiela oahpaheami čađaheapmái dain sajiin sámi guovlluin mat leat olggobealde Sámelága giellanjuoiggadusaid hálddašanguovllu . 1 Vásihusat čájehit ahte muhtun gielddat eai dovdda iežaset bargun fuolahit boazodoalu mii doaibmá siskkabealde sin gieldarájáid . 1 Vásihusat čájehit ahte hupmansyntesa geavaheapmi doarju sihke lohkan- ja čállinproseassa . 1 Vásihusat prošeavttas čájehit ahte mielkegusain šaddá alladot proteinaproseanta ja ahte šibitdoavttirgolut leat unnit galbmanávehiin . 1 Vásihusat maid dalle oaččuimet leat vuođđun dán konferánsii . 1 Vásihusat leat čájehan ahte dát dagaha stuorra váttisvuodaid doaimaid čadaheapmái sámi mánáide mat leat olggobealde Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu . 1 Vásihusat dán prošeavttas livčče mávssolaččat boahtteáiggi ovddidanprográmma ásaheapmái meahcceealáhusaide . 1 Vásihusat 1989 válggain čájehit ahte čálihan áigemearri lei menddo árrat . 1 Vásihusaid vuođul sáhttá meroštallat ahte golut gártet leat gaskal 3-5 miljon ruvnno , ja daid ferte oalle guhkás ruhtadit prošeaktaruđaiguin . 1 Vásihin maiddái go oahppit áđđestalle mu ja njezzo munnje . 1 Vásihin ahte lei hui váttis dán fidnet , go eai lean rutiinnat das . Dáinna fertet bargat viidásabbot ovttas skuvllain , vai stáhta ádde min dárbbuid . 1 Vásiheimmet ahte mánát dávjjit válljejedje dárogiela stoahkangiellan . 1 Vásedin mearrádusaid bokte lea Sámediggi vuoruhan Nuortasámi dávvervuorkárusttega Njávdámis sámi jahkeduhátbáikin ja Sámi Dáiddamusea Kárášjogas . 1 Várreskuvllas ledje ollugat geat bagadalle min , muittán erenoamážit Ánjaras Máhte gii lei hui smáđáhkes ja áŋgir minguin servvoštallat . 1 Várrepresideanttas lea čoahkkin maiddái Loabága suohkaniin ( ovdagottiin ja Gielddalaš sámegiela áššiid ráđđeaddi orgána lahtuiguin ) dili birra Loabága suohkanis ja dan laktimis sámegiela hálddašanguvlui . 1 Várrepresideantta Ragnhild L. Nystad ságastallan geassemánu 5. b. lea čuovvuluvvon reivviin suoidnemánu 7. b. . 1 Várrepresideantta Marianne Balto dearvvahansárdni sámigiellaprográmma almmolaš ráhppama oktavuođas njukčamánu 17.b.2009 1 Várrepresideantta Marianne Balto dearvvahansárdni ON bissovaš forumii 1 Várrepresideanta čilgii Barentsregiovnna eamiálbmogiid dili . 1 Várrepresideanta áigu leat mielde WHO riikkaidgaskasaš konsultašuvnnas eamiálbmogiid dearvvasvuođa birra Geneves Sveitsas skábmamánu 23.-26. b. 1 Várrepresideanta váidalii go Sámediggái eai boađe dieđut ášši birra ja minister lohpidii addit dieđuid ášši jođu birra . 1 Várrepresideanta váidalii go Suodjalusminister lea addán Suodjalusa huksebálvalussii lobi álggahit geainnu ráhkdadeami Akkasæteris ovdal go boazodoallofágalaš čielggadusat leat čađahuvvon . 1 Várrepresideanta namuhan dan sártnesttis . 1 Várrepresideanta muitalii Sámedikki rolla ja doaimma birra , gaskavuođa birra stáhta eiseválddiide ja boahtteáiggi vuordámušaid birra . 1 Várrepresideanta lohpidii ahte Sámediggi áigu dáhttut Norgga Ráđđehusa čielgaseabbot ráŋgut Kiinná danne go lea okkuperen Tibehta , ja ovttastahttit doarjaga Tibehtai eará oarjemáilmmi eiseválddiiguin . 1 Várrepresideanta lei čakčamánu 18.-28. b. mielde Barentsregiovnna eamiálbmotdelegašuvnna mátkkis Narjan-Mar:ii Nenets okrug:as . 1 Várrepresideanta lei mielde go Loabága gieldda sámeskuvla rahppojuvvui 05.02.00 . 1 Várrepresideanta lei mielde Arctic leaders summit konferánssas Moskva:s čakčamánu13.- 17. b. . 1 Várrepresideanta lei golggotmánu 21. b. ruvkeindustriija čakčačoahkkimis . 1 Várrepresideanta lei 09.02.00. čoahkkimis Loabága gieldda politihkalaš njunnošiiguin . 1 Várrepresideanta lea čoahkkimis olgoriikkaminister Vollebæk:ain bivdán su ságastallat Ruošša eiseválddiiguin ruoššabeal sápmelaččaid vuoigatvuođaid birra . 1 Várrepresideanta lea čilgen Sámedikki oainnu ášši birra , ja čujuhii Sámedikki 28.06.00 reivii mas diggi bivddii ahte guovlu ii šat lihkahallojuvvo go ođđa boazodoallofágalaš čielggadus lea dahkkojuvvomin . 1 Várrepresideanta lea ávžžuhan bissehit buot doaimmaid báhčinšiljuin dassážii go leat geargan šiehtadallamiiguin boazodoaluin , ja ođđa šiehtadus lea dahkkojuvvon . 1 Várrepresideanta lea maid 05.01.00 leamaš čoahkkimis Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttain čilgen dihte Sámedikki juolludemiid sámi dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleamis . 1 Várrepresideanta lea 19.05.00 čoahkkimis Girko- , oahpahus- ja dutkanministeriin Trond Giske ságastallan 2001 bušeahta birra , mas earenoamážit deattuhuvvojedje sámi oahpponeavvut ja FOU-bargu vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas . 1 Várrepresideanta konkluderii raporttastis ahte guovllu eamiálbmogat fertejit leat guovddážis defineremin dárbbuid ja prošeavttaid sisdoalu . 1 Várrepresideanta kommentere Dagbladet.no Gamst Pedersen skuovaid 1 Várrepresideanta ja vuosttaskonsuleanta Else M. Boine leigga mielde Norgga delegašuvnnas máilmmi dearvvasvuođaorganisašuvnna ( WHO ) eamiálbmotkonsultašuvdnii Geneves 23. - 26.11.99 . 1 Várrepresideanta ja ráđđelahttu Ing-Lill Pavall doalaiga 25.09.00 čoahkkima suodjalusministeriin Bjørn Tore Godal , Hálkavári ja Inggášguolbana ja Meavkke-Blåtind báhčinšiljuid birra . 1 Várrepresideanta ja ráđđelahttu Ing-Lill Pavall doalaiga 25.09.00 čoahkkima oljo- ja energiijaministeriin , goas bivddiiga vuordit huksenplánaid álggahemiin dassážii go ášši lea vuđolaččat geahčaduvvon ja ođđa váikkuhusčielggadusat leat dahkkojuvvon . 1 Várrepresideanta ja ráđđelahttu Ing Lill Pavall leaba 04.01.00 leamaš čoahkkimis Eanadoallodepartemeantta stáhtačálli Sundby:ain Harvasstua boahttevaš geavaheami birra . 1 Várrepresideanta ja joavkojođiheaddji Egil Olli leaba 07.06.99 ja 18.11.99 leamaš Stuorradikki ealáhuskomiteá gulaskuddamis ođđa minerálalága birra . 1 Várrepresideanta geavahii maiddái liibba bidjat beroštumi sámegillii ja sámi kultuvrii . 1 Várrepresideanta doalai čoahkkima Rigoberta Menchu Tum:ain davviriikkalaš nissonforumas geassemánus . 1 Várrepresideanta deaivvai Sosiálakomiteá áirasiid skábmamánu 4. b. . 1 Várrepresideanta deaivvai 03.04.00 eamiálbmotorganisašuvnna Organizasion de Pueblo de Indigenas de Amazonia ( OPIAC ) jođiheaddji Emperatriz Cahuache Casade . 1 Várrepresideanta Ragnhild Nystad lei das go kollegiija gieđahalai ášši . 1 Várrepresideanta Ragnhild Nystad deaivvadii 1998 skábmamánu 30. b. . Kárášjoga gieldda sátnejođiheaddji Kjell Sæther:iin . 1 Várrepresideanta Ragnhild Nystad Bente Hætta 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lei 7.04 . Davviriikkaid ráđi Barents Parlametarihkárkonferánssas Álttás . 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lei 15.03 - 19.03.99 mielde birrabeavddekonferánssas Moskvas stáhtaid ja eamiálbmotparlameanttaid birra . 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lei 12.03.99 čoahkkimis instituhta jođiheddjiin professor Ole Petter Ottersen ja Oslo universitehta njunnožiiguin . 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lea nammaduvvon lahttun Gielda- ja guovlodepartemeantta iskkadeami referánsajovkui mii galgá iskkadit guovttegielalaš service sámegiela hálddašanguovllus . 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lea maid dáhtton čoahkkima Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttain ovdal go láhkaásahus mearriduvvo . 1 Várrepresideanta Ragnhild L. Nystad lea 18.05.99 leamaš čoahkkimis Oljo- ja energiijadepartemeantta stáhtačálli Erlend Grimstad:ain . 1 Várrepresideanta Marianne Balto rabai fálaldaga almmolaččat Thon Hoteallas Guovdageainnus maŋŋebárgga njukčamánu 17. beaivvi . Son deattuhii man dehálaš lea dagahit sámegiela beaivválaš giellan sámi guovlluin . 1 Várrepresideanta Marianne Balto háliida čalmmustahttit finánsaroasu ja dan váikkuhusat sámi guovlluid ealáhuseallimii . 1 Várrepresideanta Marianne Balto deattuha maiddái ahte Sámediggeráđđái lei deaŧalaš ahte stuorát deaddu biddjojuvvui báikkálaš vásáhusaide ja árbedihtui muddenbarggus . 1 Várrepresideanta Láilá Susanne Vars ovdasiiddus mildosis Sámedikki birra Aftenposten aviissas 30.06.2010 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars ovddidii mearrasámi vuoigatvuođarahčamušaid iežas sáhkavuorus ON olmmošvuoigatvuođaráđđái . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars oaivvilda ahte Sámedikki evttohas , Roger Skarvik , lea deaŧalaš resursa . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars lea hui duhtavaš konsultašuvdnaproseassain ja loahpalaš mandáhtain . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars lea hui duhtavaš go Máhttodepartemeanta lea váldán vuhtii Sámediggeráđi rávvaga ja lea nammadan Roger Skarviikka ráđđehusa mánáidgárdevánhen ­lávdegotti bissovaš lahttun . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars deattuha deaŧalažžan ahte boarrásat adnojuvvojit resursan ii dušše árbedieđuid oktavuođas , muhto maiddái go lea sáhka politihka hábmemis . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars dadjá ahte okta Sámedikki váldomihttomeriin lea sihkkarastit sámi kultuvrra luondduvuđđosa ja suodjalit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid . 1 Várrepresideanta Laila Susanne Vars dadjá ahte Sámediggeráđđi lea juo álgán árvvoštallat nuvttá oahpponeavvoortnega ođđa strategalaš oahpponeavvoovddidanplána oktavuođas áigodahkii maŋŋá 2012 . 1 Várrepresideanta Johan Mikkel Sara sáhkavuorru Blåfjella-Skjækerfjella / Låarte - Skæhkere álbmotmeahci ja Lierne / Lijre álbmotmeahci rahpamis , geassemánu 26. b. 2006 . 1 Várrepresideanta Johan Mikkel Sara oaivvilda ahte dán jagi stáhtabušeahttaevttohus duođašta ahte dárbbašuvvojit duohta ja geatnegahtti šiehtadallamat gaskal Sámedikki ja ráđđehusa . 1 Várrepresideanta Johan Mikkel Sara ja birasgáhttenministtar Helen Bjørnøy oaččuiga odne raportta dan birra mo julevsámeguovllu ; Divttasvuona / Oarjevuona geavaheami ja suodjaleami našuvnnalaš bargu galgá joktojuvvot . 1 Várrepresideanta Johan Mikkel Sara deattuha ahte bušeahttaprosedyrat fertejit mielddisbuktit duohta šiehtadallamiid gaskal Norgga stáhta ja Sámedikki . 1 Várrepresideanta Johan Mikkel Sara 1 Várrepresideanta Balto čállá reivves ahte son lea hirpmahuvvan go departemeanta áigu álggahit ráđđádallamiid Ruoššain ja EU:in mearraluossareguleremiid birra Norggas , iige leat dieđihan Sámediggái iige konsulteren Sámedikkiin dan oktavuođas . 1 Várrelahtut : Marit Breie Henriksen , Sámi allaskuvla / Sámi University College Monica Alterskjær Sundset , Tromssa Universitehta Juha Magga , Suoma Boazosámit rs Michael Pogodaev , Boazoolbmuid máilmmilihttu 1 Várrelahttun : Harald Schjelderup Ođđa 1 Várrelahttu : Stig Furu . 1 Várrelahttu : Randi A. Skum . 1 Várrelahttu : Mathis N. Eira . 1 Várrelahttu : Mariann Wollmann Magga . 1 Várrelahttu : Kirsti Guvsam . 1 Várrelahttu : Johan Mikkel Sara . 1 Várrelah ttun eavttohasa t válljejuvvoji t joa tkevaš lohkamiin seammá láhkái go áirrasin dás bajábealde . 1 Várrejuvvui 6 mrd ruvnno ( 0 ) studeantabargamušain 4 , ( 0 ) DjO-Internship ja 10 ruhta- fondii ja dán foandda vuoitu juo- Govvideaddji : Torgrim Rathduvvon ovdaprošeavtta ( jagi 2008-logut ruođuid siste ) . 1 Várrejuvvojit maiddái ruđat vejolaš politihkalaš profileremiidda , mat juhkkojuvvojit borgemánu bušeahttakonferánssas . 1 Várrejuvvojedje ruđat unnidan dihte boazologu , ja ásahuvvui sierra prošeaktakantuvra . 1 Várrejuvvo sierra poasta 100.000 kr eará sámi festiválaid lágideddjiid várás , mat sáhttet ohcat doarjaga . 1 Várrejuvvo 500.000,- ruvdno Sámedikki oppošuvdnii . 1 Várrejuvvo 33 903 250 ru gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 1 Várrejuvvo 3 386 198 ru gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2008 muttus . 1 Várrejuvvo 2.263 ’ kruvnnu prošeaktaruhtan . 1 Várrejupmi sisttisdoallá maid 1 800 000 ru mii galgá geavahuvvot museareforbma čuovvoleapmái . 1 Várrejupmi lea 220 000 ru , gč. 23. mearkkašumi . 1 Várrehusain ahte Sámediggi dohkkeha 2009 válgga , de leat dát áirasat ja várrelahtut Sámedikkis boahtte áigodagas : 1 Várrehus lea ahte dihto sámi joavkkut eai galgga oidojuvvot nuppiide vahágin , go dat vahágahttá vealahuvvon joavkkuid sámi iešvuođa dovddu , mii fas dađistaga duššada sámi servodaga otnáš moanaidvuođa ( máŋggaláganvuođa ) . 1 Várra šaddá Sámi dáiddamuseas ja Várdobáikkis njealjehasmehtera haddin gaskal 2.000 ja 2.700 ruvnno . 1 Várra sámi identitehta Sámedikkis lea seammá geahnoheamet vuođuštuvvon go dáža identitehta « Nei til Sameland»-searvvis ? 1 Várra sáhtášedje fatnasat leat vel guhkibut , omd. 35 juolggi guhku . 1 Várra seamma ládje go earát ohppet ovtta giela passiivvalaččat . 1 Várra ledjen dat vuosttašluohkáhas guhte lei eanemus gealdagasas gii álggii giliskuvlii dan jagi . 1 Várra ii lean seammá čábbát hervejuvvon leaŋga mii sáddejuvvui Ruonaeatnamii . 1 Várra erenoamážit danne go ollu álgoálbmogat ellet hirpmus váttis diliin , ja dávjá dát joavkkut ožžot hui negatiiva fuomášumi máilmmis duolbmama , doarrádallama ja heađi geažil , dadjá stáhtaráđđi Bjarne Håkon Hanssen . 1 Várra ehpet leat buohkat ovttaoaivilis muinna buot das maid mun dajan , muhto mun lea sámediggepresideanta vuosttažettiin sápmelaččaid ja min álbmotválljen orgána , Sámedikki , ságadoalli ja dan vuođul mun hálan . 1 Várjjatvuona davábealde , guovllus Unjárgga guvlui , muitaluvvo ahte olbmot lávejit ovdalis áigge maŋešgeasi , maŋŋá go ládju lei nohkan , vuolgit Ordojávrái ja Oardavuonjohkii Báhccavuona gielddas bivdit dálvvi várás jávreguliid . 1 Várjjat à Mun manan Várjjagii . 1 Várjjat Sámi Musea Deanu Musea Sámiid Vuorká-Dávvirat GuovdageainnuGilišilju Goavkejoga mearrasámi musea Gállogiedde musea Árran julevsámi musea Saemien Sitje Porsáŋggu musea Savio musea Nuorta-sámi musea Museaođastus Davvioarjesámi museasiida ( ođđa ) 1 Várjjat Sámi Musea : 12,2 milj. ruvnno . 1 Várjjat Duodji AS , 10.09.98 1 Várjjat : Mátta-Várjjat , Báhcavuona 1 Várjjat 2 . 1 Várit , duoddarat ja jávrrit leat álkiduhttán ássama dáppe davvin . 1 Várggát à Mun manan Várggáide . 1 Várggát ja 1 Várdobáikki sámi guovddáža vuosttas dási huksen , Ofuohta ja Mátta Tromsa 1 Várdobáikki sámi guovddáš ásahii sámi duođaštusguovddáža 2004:s . 1 Várdobáikki mielas lea ođđasisorganiseren eaktun dasa ahte bargu hukset kulturviesu sáhttá álggahuvvot nu go plánejuvvon ásahusdieđáhusas . 1 Várdobáikki huksen berre dahkkot lávkkiid mielde , ja vuosttas lávki berre álggahuvvot hui fargga . 1 Várdobáikki , Gállogiette , Vilgesvári ja Kvandahl-prošeavtta álggaheddjiid gaskka lea vuolláičállojuvvon áigumuššiehtadus ahte oažžut čoahkes museahálddahusa Várdobáikki sámi guovddáža vuollásažžan . 1 Várdobáiki áiggošii vel cegget dán guvlui sámi musea . 1 Várdobáiki sámi guovddážis leat 4,4 bistevaš virggi , main 3,4 virggi gullet Márkománák sámi mánáidgárdái mii lea oassi doaimmas . 1 Várdobáiki sámi guovddáža ovdaprošekterengoluide addojuvvo ruhta 2011:s ja daid sturrodahkan lea meroštallojuvvon 600 000 ruvnno . 1 Várdobáiki sámi guovddáža oktavuođas lea maiddái sáhka stuorát oktiiorganiserenproseassas mii galgá čađahuvvot . 1 Várdobáiki sámi guovddáš lea dehálaš čoahkkananbáiki sámi giella- ja kulturbargguide Davvi Nordlánddas ja Mátta-Romssas . 1 Várdobáiki sámi guovddáš Skániid suohkan 1 Várdobáiki sámi guovddáš Evenáššis / Skániin lea bures boahtán johtui ođđavistti plánemiin . 1 Várdobáiki sámi giellaguovddáš bargá ee. gielladoaimmaiguin mánáide , nuoraide ja ollesol ­bmuide . 1 Várdobáiki oaččui 2008:s 551 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessodoibmii . 1 Várdobáiki nuoraid siidda ulbmilin lea fállat doaimmaid sámi nuoraide seammás go mihttun lea miehtemielalašvuođain seailluhit ja ovddidit sámi giela ja kultuvrra . 1 Várdobáiki lea ásahan duođastanguovddáža mii galgá duođaštit guovllu sámi historjjá . 1 Várdobáiki lea soah ­pan formálalaš ovttasbarggu guovllu sámi muse ­aiguin gaskkustanbarggu , máđas atnima , ovdánahttima ja seailluheami hárrái . 1 Várdobáiki ja Ája leat organiserejuvvon BA:n ja dat láigohit lanjaid earret eará Sámediggái . 1 Várdobáiki fárrii 2007:s ođđa ja stuorát lanjaide . 1 Várdobáiki bargá plánain hukset iežas vistti . 1 Várdobáiki BA , Evenáši suohkan - doarjjaohcan Várdobáiki Ba ođđa organiseremii / ođđasis organiseremii . 1 Várdobáiki : prošekteren 2011-2012 , huksen álggahuvvo 2013 3 . 1 Várašumiin maid ferten vuhtiiváldit go veardádalan guhkit áiggiid badjel , de liikká čuoččuhan ahte jahkásaš juolludeamit su. 1870:s vissásit ledje seamma ollu go dálá ollislaš juolludeapmi stáhtabušeahtas " arvvosmahttit " ja nannet sámi servodaga . 1 Vánhurskkis sohkabealjuohku 1 Vánhurskkis sohkabealjuogadeapmi ; rievdadusevttohus:lasáhus : 1 Vánhurskkis sohkabealjuogadeapmi : 1 Vánhurskkis sohkabealjuogadeami ii dáidde sáhttit lágain mearridit . 1 Vánhenčoahkkimiin ságastallojuvvo velá sámegillii ! 1 Vánhenmáksu mánáidgárdesaji ovddas unniduvvo duođaid dainnago alimusmáksu doalahuvvo nominálalaččat rievdatkeahttá jagis 2009 jahkái 2010 , ja áigumuš lea ahte vánhenmáksu galgá bissut seamma nominála dásis dasságo alimusmáksu vástida 1 750 ruvdnui jagi 2005-ruvnnu árvvu mielde . 1 Vánhenjoavku bargá doaimmaiguin nugo giellalávgun ja bovde eará gielddaid sámegieloahpahusa searvat . 1 Vánhemiinnámet leat árbin ožžon eatnan- , čázi- ja luondduriggodagaid ja ealáhus ­vuoigatvuođaid . 1 Vánhemiid galggaimet oažžut mielde skuvlla stivrejupmái . 1 Vánhemat sáhttet liikká oanehit dahje guhkit áigái dárbbašit veahki , ovdamearkka dihte váttis eallindilálašvuođa geažil . 1 Vánhemat ledje badjeolbmot , muhto son bajásšattai mearrasámi bearraša luhtte Reihvágis . 1 Vánhemat geat ledje ohcan mánáidgárdesaji sámi mánáidgárdái ožžo huksenáiggis fálaldaga eará mánáidgárddiide , juoga mii dagahii sin váttes dillái . 1 Vánhemat geaid mánáin lea sámegiela oahpahus vuođđoskuvllain Skániin , leat formaliseren ovttasbarggu rastá olles gieldaráji eará gielddaide . 1 Válmmašvuođaprográmma nuoskkidemiid vuostá lihkuhisvuođaid oktavuođas ( EPPR ) 1 Válmmaštit riikkaidgaskasaš lohkamiid várás lohkandilálašvuodaid dainna lágiin ahte IB-linnjá lohkan álggahuvvo . 1 Válmmašteaddji lávdegoddi ii galgga árvalusa almmuhit . 1 Válmmašteaddji fápmuduslávdegotti válljen 1 Válmmaš Válmmaš 1 Válmmasvuođa dárbbut gáibidit ahte báikkálaš veajetbuvttadeapmi ferte stuorrut . 1 Válmmasvuoña dárbbut gáibidit ahte báikkálaš veajetbuvttadeapmi ferte stuorrut . 1 Válmmastit lea dárbu ovttasbarganstruktuvrraid mii deattuha oktavuoña DjOealáhusovddideapmái . 1 Válmmastit lea dárbu ovttasbarganstruktuvrraid main lea deaddu oktavuohta DjOealáhusovddideapmái . 1 Válmmastit lea dárbu ovttasbarganstruktuvrraid main lea deaddu oktavuohta DjO-ealáhusovddideapmái . 1 Válljenvuohki , válljenáigi ja válgaáigodat . 1 Válljenmunni 1 Válljenfága ja oahpposuorgefága fálaldat sámi kulturmáhttus maiddái fállojuvvo Romssa skuvllain skuvlajagis 05/06 . 1 Válljejuvvon spáittusmolssaeaktu lea hálbbimus molssaeaktu , muhto šaddá vuostálagaid guohtuneatnamiiguin ja máŋgga johtolat- , vuojehan- ja johtingeainnuiguin guoskevaš orohagas Jillen-Njaarke . 1 Válljejuvvon ovddasteaddji kulturmuittut ja kulturbirrasat galget seailluhuvvot guhkilmas perspektiivii » ( gč. Birasgáhttendepartemeantta Sd.prp.nr. 1 ( 2007 – 2008 ) ) . 1 Válljejuvvon oarjilsámegielalaš sálmmat leat váldojuvvon mielde « Salmer 1997 » nammasaš girjái . 1 Válljejupmi ii dáhpáhuva nappo jahkečoahkkimis , gos juohke jietna lohkko ovtta meari . Dakkár válljen sáhtášii dahkat ahte ovttahat joavkkut álo ožžot eanetlogu stivrii . 1 Válljejeddjiin daid suohkaniin main leat vuolil 30 jienastuslogus lea dušše vejolaš ovdalgihtii jienastit sámediggeválggas . 1 Válljedettiin 10 ođđa gieldda oassálastit bajásšaddanbirrasa nannema gárgedanprográmmii lea áigeguovdil válljet ovtta gieldda sámi giela hálddahanguovllus . 1 Vállje bálvalusa uskkádagas E-postii válljet Webmailla . 1 Válle lea dán rádjai bargan veahkkebargoveakhahoavdan Romssa Fylkkasuohkanis . Lasihit áŋgiruššama sámi ulbmiliidda 49 miljovnna kruvnnuin 1 Válle lea dán rádjai bargan veahkkebargoveakhahoavdan Romssa Fylkkasuohkanis . 1 Váljjejuvvojit 3 lahtu ja sin sadjásaččat guđege riikas , Suomas , Ruoŧas , Norggas ja Ruoššas . 1 Váljenfágat organiserejuvvojit skuvladásis , ja skuvlakantuvra danin ii dárbbaš iežas seaguhit dasa . 1 Válggas jagi 2005 rájes gitta 2009 válgga rádjái lei Romsa ja Áltá main lei stuorámus lassáneapmi jienastuslogus , buriin 150 olbmuin goappaš suohkaniin . 1 Válggain 2009:s lei goitge válgabiires Mátta-Norga veaháš nissoneanetlohku . 1 Válggaid oktavuođas háliidan maiddái namuhit ahte min álbmot ruoššabeale sámis dál lea mearridan ásahit iežaset álbmotválljen politihkalaš orgána . 1 Válgga geažil 2009:s lassin dievasčoahkkimii mii dollojuvvui ođđa Sámedikki rahpama oktavuođas , leat dollojuvvon 3 dábálaš dievasčoahkkima . 1 Válgaávdnasat 1 Válgaáigodat álgá golggotmánu vuosttas beaivvi válgajagis . 1 Válgaáigodagas 2009 - 2013 leat čuovvovaš olbmot bissovaš áirrasin dievasčoahkkimis : 1 Válgastivrrat ja sámeválgastivrrat galget gieđahallat daid seamma láhkai go ovddal ¬gihtii jienastagaid . 1 Válgastivra lea geatnegas váldit vuhtii jienasteaddji sávaldaga jienasteami áiggi hárrái ( láhkaásahusa § 40 ) . 1 Válgastivra lea geatnegas lágidit nu ahte jienasteaddjit sáhttet jienastit dan áigodagas , ja dat galgá mearridit dakkár jienasteami báikki . 1 Válgastivra ja jienastanstivra fertejit fuolahit ahte eai gávdno luovos liibmalihput válgalokálas . 1 Válgaseminára prográmma sámegillii 1 Válgaseminára prográmma dárogillii 1 Válgasearvandoarjja bisuhuvvo nugo dál lea . 1 Válgaortnet rievdaduvvui hui viidát 2009:s . 1 Válgaortnet maid Sámediggi lea láhččán lea bures lihkostuvvan , lohká gulahallandirektevra Jan Roger Østby . 1 Válgaortnelávdegotti árvalus 1 Válgaorgánat : 1 Válganjuolggaduslávdegotti árvalus 1 Válganjuolggadusat 1 Válganjuolggadusain lea maiddái dát mearrádus . 1 Válganammagoddi lea dárkkistan lohkanválgastivrraid barggu ja lea Láhkaásahusa sámediggeválgga birra §72 vuođul ovttajienalaččat mearridan ráhkadit fápmudusaid dáid válljejuvvon áirasiidda ja várrelahtuide : 1 Válgalávdgotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Válgalávdegottis galggašedje leat 5 lahtu ja sis várrelahtut , ja sis galggašii leat buorre máhtolašvuohta válgga birra . 1 Válgalávdegottis galggašedje leat 5 lahttu ja sis várrelahtut , ja sis galggašii leat buorre máhtolašvuohta válgga birra . 1 Válgalávdegotti čoahkkingirji 1/99 1 Válgalávdegotti árvalus ovddiduwon válgalávdegotti jođiheaddji lav Andersen bokte . 1 Válgalávdegotti lahttu 1 Válgalávdegotti evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Válgalávdegotti eavttuhus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Válgalávdegotti bargun šaddá earret eará dohkkehit registrerejuvvon sámepolitihkalaš ovttadagaid válganjuolggadusaid § 17 mielde Go registrerenohcamat sáhttet boahtit goas beare válgaáigodagas , de berre lávdegoddi válljejuvvot olles áigodaga várás ja čoahkkanit dárbbu mielde . 1 Válgalávdegotti bargun šaddá earret eará dohkkehit registrerejuvvon sámepolitihkalaš ovttadagaid válganjuolggadusaid § 17 mielde . 1 Válgalávdegotti 23.05.00 čoahkkingirji 1 Válgalávdegoddi ovddida čuovvovaš árvalusa dievasčoahkkimii : 1 Válgalávdegoddi ovddida čuovvovaš árvalusa : 1 Válgalávdegoddi ovddida eavttuhusa buot válggain maid Sámediggi bidjá dan válmmaštit . 1 Válgalávdegoddi eavttuha buot válggaide maid Sámediggi bidjá dan válmmaštit . 1 Válgalávdegoddi doaibmá olles válgaáigodaga . 1 Válgalávdegoddi 2009-2013 1 Válgaláhka gáibida ahte juohke jienasteaddji guhte lea vieris jienastagaid vuostáiváldái , galgá duođaštit gii son lea . 1 Válgalágas máŋga nuppástusa váikkuhit ja leat áigeguovdilat sámediggeválgga čađaheapmái . 1 Válgalága rievdadusat váikkuhit maiddái sámediggeválgga čađaheami . 1 Válgalisttuid buktima ja jienastuslohkui fievrrideami áigemearit leat heivehuvvon stuorradiggeválgga áigemeriiguin , dat mearkkaša dan ahte áigemearri sáddet válgalisttuid lea njukčamánu 31. b. 2001 ja sámi jienastuslohkui fievrrideapmái lea áigemearrin miessemánu 1. b. 2001 . 1 Válgalisttat galget leat logahallojuvvon Sámedikkis maŋimusat njukčamánu 31. b. 2009 . 1 Válgalisttas ii ( eai galgga leat oktasaš evttohas ( ahte ovttainge eará válgalisttain . 1 Válgalisttas galgá almmuhuvvot ahte dat guoská sámediggeválgii . 1 Válgalisttaid dohkkeheapmi 1 Válgalistta olbmot almmuhuvvojit ovdanamain , goargguin ja riegádanjagiin . 1 Válgalista sáddojuvvo juogo poastta mielde , telefáksan dahje dolvojuvvo persovnnalaččat Sámediggái . 1 Válgalanjat rahppojuvvojit 205 gielddas juo sotnabeaivvi čakčamánu 13. b. . 1 Válgalanjat giddejuvvojit dii. 21 ja váikkuhit dáidda áššiide : 1 Válgalanjas válddát oktavuođa válgadoaimmahasain gii addá dutnje jienastanlihppokonfaluhta ja čilge dutnje mo don galggat jienastit . 1 Válgakonfereanssaid čalmmušteapmi 1 Válgakoarttas čuožžu goas jienastanáigi lea ja man válgalanjas don galggat jienastit válgabeaivvi . 1 Válgakoarttas oidno gosa jienastat galgá sáddejuvvot . 1 Válgakoarttas leat dieđut dan birra guđe válgalokálas galggat fitnat jienasteamen válgabeaivvi vai fertet go dán jagi ovdagihtii jienastit , ja gosa jienastat galgá sáddejuvvot . 1 Válgakoarttas don gávnnat dieđuid jienastanáiggi ja dan jienastanlanja birra mas don galggat jienastit válgabeaivvi . 1 Válgakoarttas don gávnnat dieđuid jienastanáiggi ja dan jienastanlanja birra mas don galggat jienastit válgabeaivvi , ja gosa du jienastat galgá sáddejuvvot jos don fertet ovddalgihtii jienastit dán jagi . 1 Válgakoarta ráhkaduvvo daid dieđuid vuođul mat leat álbmotregistaris jienasteddjiid ássanadreassa birra válgajagi geassemánu 30. b. . 1 Válgakoarta ráhkaduvvo daid dieđuid vuođul mat leat Sámedikki jienastuslogus ja álbmotregistaris jienasteddjiid ássanadreassa birra válgajagi geassemánu 30. b. . 1 Válgakoarta ráhkaduvvo Sámedikki jienastuslogu ja álbmotregistara dieđuid vuođul mat muitalit man gildii dahje suohkanii jienasteaddjit ledje girjejuvvon ássin geassemánu 30. beaivvi válgajagi . 1 Válgakoarta i i dohkke persovdnaduođaštussan . 1 Válgakanála lea dieđusge álohii áibbas dárbbašlaš eaktu juohke demokráhtalaš vuogádagas . 1 Válgajagis 1934:s dieđihii Kárášjoga bargiidbellodat Norgga bargiidbellodahkii miellahttun . 1 Válgajagi čujuhus álbmotregistaris adnojuvvo sámediggeválggas . 1 Válgajagi 2005 rájes lea Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas leamaš ovddasvástádus ráhkadit almmolaš válgastatistihka ( maiddái ) sámediggeválggain , ja almmuhit dan interneahta bokte . 1 Válgaija diehtovuođđu / SSB – dieđiheapmi Lohkanválgastivrrat ja sámeválgastivrrat dain gielddain main leat eanet go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galget dieđihit gaskaboddasaš válgabohtosa Statistihkalaš guovddášdoaimmahahkii ( SSB ) nu farga go dat lea válmmas válgabeaivvi / válgaija . 1 Válgaeiseváldi lea geatnegas geavahit mearriduvvon lávadagaid . 1 Válgadiggi Don sáhtát jienastit dušše dan gieldda válgadikkis gos leat álbmotregistaris ja dušše dain gielddain Norggas gos leat badjel 30:s registrerejuvvon Sámedikki jienastuslogus 2005 ektui . 1 Válgabohtosat čájehit stuorra rievddaldemiid jienasteaddjiidlogus sierranas válgabiirriin ja ovddit válgga ektui . 1 Válgabohtosat ja prognosat mat leat ráhkaduvvon iskkademiid vuođul mat leat čađa-huvvon dan beaivvi dahje daid beivviid go válga čađahuvvo , eai sáhte almmuhuvvot ovdal áramusat dii. 21 válgabeaivvi vuossárgga ( láhkaásahusa § 55 ) . 1 Válgaboadus válgakreatsa 5 - Poršaogu čilgejuvvo oooasit ja válljejuvvo ođđa várreáirras Máddjá R. Nilljut sadjái . 1 Válgabiirre lohkanválgastivra čađaha loahpalaš lohkama ovddalgihtii jienastagain ja válgadiggejienastagain mat bohtet gielddain main leat eanet go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ja loahpalaš lohkama ovddalgihtii jienastagain mat bohtet gielddain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Válgabiiriin lei maiddái hui stuora erohus geográfalaš sturrodagas ; guokte biire rájes main lei okta suohkan , ovtta biire rádjái mas lei measta olles Lulli-Norga . 1 Válgabiiriid lohku lea unniduvvon 13 válgabiirres 7 válgabiirii . 1 Válgabiiriid lohku Sámediggeválgga oktavuođas árvaluvvo geahpeduvvot 7 rádjai , 13 rájis odne . 1 Válgabiiret leat : 1 Válgabiiret ja áirrasjuohku . 1 Válgabiiret 1 Válgabiirejuohku lea rievdaduvvon nu ahte ovddeš 13 biire ovttastahttojuvvojedje 7 biirii . 1 Válgabiire 13 Mátta-Norggas leat lagabui 300 suohkana . 1 Válgabiire 1 Várjjat , válgabiire 2 Deatnu , válgabiire 3 Kárášjohka , válgabiire 4 Guovdageaidnu , válgabiire 5 Poršáŋgu , válgabiire 6 Áltá / Falesnuorri válgabiire 7 Davvi-Romsa , válgabiire 8 Gaska-Romsa , válgabiire 9 Mátta-Romsa , válgabiire 10 Davvi-Norlánda , válgabiire 11 Gaska-Norlánda , válgabiire 12 máttasámeguovlu , válgabiire 13 Mátta-Norga áirasaiid ja várrelahtuid fápmudusat dohkkehuvvojit . 1 Válgabeaivvis fertet jienastit dan suohkanis gos ledjet álbmotregistaris čálihuvvon ássin 30.06.09 . 1 Válgabeaivvi čakčamánu 14. beaivvi ( ja čakčamánu 13. beaivvi dain gielddain dahje suohkaniin main válga bistá guokte beaivvi ) don fertet jienastit dan gielddas man gieldda ássin don ledjet čálihuvvon álbmotregistarii / jienastuslohkui geassemánu 30. beaivvi . 1 Válgabeaivvi čakčamánu 14. b. don galggat jienastit dan gielddas man jienastuslohkui don leat čálihuvvon , namalassii dan gielddas mas don ledjet girjejuvvon álbmotregistarii Norgga ássin geassemánu 30. b. 1 Válgabeaivvi lea dušše 47 gielddas dahje suohkanis vejolaš jienastit . 1 Válgabeaivvi don sáhtát jienastit dan gielddas dahje suohkanis man jienastuslohkui don ledjet čálihuvvon , dat mearkkaša dan gieldda álbmotregistarii don ledjet girjejuvvon ássin geassemánu 30. beaivvi 2009 . 1 Válgabeaivi lea 14.09.09 . 1 Válgabargi addá dutnje jienastanlihpu konvoluhta ja mieđušta du muhtun jienastančihkii . 1 Válga čađahuvvo gorrelohkoválgan . 1 Válga čađahuvvo gorrelohkaválgan . 1 Válga lágiduvvo gorrelohkkoválgan go válgabiires leat eanet dohkkehuvvon listtat go okta . 1 Válga lea seamma beaivvi go stuoradiggeválga . 1 Váldán buohccidivššároahpu ja lea ovdalaš bargovásihus psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas , dálkkalaš ossodaga jođiheaddji buhcciidviesus ja geriatriija gielddas . 1 Váldán buohccidivššároahpu ja lea maiddái master servodatplánemis ja jođiheamis . 1 Váldán agronomaoahpu . 1 Váldá áiggi ja návccaid njulget badjel čuohte jagi badjelgeahččama ja vealaheami maid sámi álbmot lea gillán . 1 Váldočála Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø : 1 Váldočuokkis sin kritihkas lei ahte plána rihkui váhnenrievtti . 1 Váldočuoggát njuolggadusnuppástusain : 1 Váldočoahkkin mearrideaš julggaštusa ovdal jagi 2006 loahpa . 1 Váldočoahkkin dat vállje stivrajođiheaddji , nubbinjođiheaddji ja guokte stivralahtu . 1 Váldočoahkkin addá fápmudusaid eaiggátstivrii . 1 Váldočoahkkima mearrádus sáhttá vuolggahit ođđa šiehtadallamiid sisdoalu dáfus , muhto dán vuoru nu ahte eamiálbmogat eai beasa searvat prosessii . 1 Váldočoahkkima jienasteamis buvttii Norga dulkonjulggaštusa álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa birra mas deattuhuvvo ahte dat vuoigatvuohta galgá geavahuvvot stáhta territoriealla integritehta siskkobealde , ja ahte Norggas dat adnojuvvo leat vuhtii váldojuvvon gustovaš ortnegiid ja vuoigatvuođaid bokte mat čuvvot Norgga lága . 1 Váldošiehtadusa mielde šiehtadit šiehtadusa mii bures ovddida eanandoalu mearriduvvon ulbmiliid . 1 Váldošiehtadusa mielde mearriduvvon 19. 08. 04 lea Sámediggi ja Sámi dáiddárráđđi šiehtadallan 2009 šiehtadusa , mii doaibmá áigodagas 01.01.–31.12.09 . 1 Váldošiehtadus sámi dáiddárorganisašuvnnaiguin ... 12 4.3.2 . 1 Váldošiehtadus sámi dáiddárorganisašuvnnaiguin 1 Váldoáššis doarju Sámediggeráđđi Deanulávdegotti evttohusa . 1 Váldoáigumuš doarjjapoasttain lea doarjut doaibmabijuid maiguin galgá háhkat , vuogáidahttit ja gaskkustit sámiid árbevirolaš máhtuid . 1 Váldoággan heajos skuvllaboahtimii lei , skuvllastivrra ovdaolbmo mielde , váivvádus sáddet mánáid priváhta olbmuid lusa skuvllaáiggis . Stuorát konfereansa Oslos 1899:s gávnnahii ahte internáhttadoaibma ferte leat buoremus čoavddus boaittobeale mánáide ja johttisápmelaččaide . 1 Váldovuođustusat ledje ahte stuorra eanetlohku , geain lei oaivilvuoigatvuohta , dohkkehedje doaibmi politihka . 1 Váldovuoruhus šaddá nannet afghanalaččaččaid návccaid vai sii ieža sáhttet áimmahuššat dorvvolašvuođa ja stáđisvuođa . 1 Váldouvssaid galben ok 1 Váldoulbmilin lea ovddidit sámi álbmogii dássásaš dearvvasvuođa- ja sosiálafálaldagaid . 1 Váldoulbmil lei ahte galggai čuovvut normálaplána . 1 Váldoulbmil lea veahkehit suodjalit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa dainna lágiin ahte váikkuhit nannet sámi kultuvrra ja identitehta . 1 Váldoulbmil lea ovddidit ja geahččalit ođđa máhtolašvuođa heivehuvvon oahpaheamis ja dahkat DjO-barggu bohtosiid olámuddui fágabirrásiidda ja eará berošteddjiide dutkan- , geahččaladdan- ja ovddidanbargguid raporttaid / čálalaš materiálaid bokte . 1 Váldoulbmil lea nannet lullisámi identitehta ja searvevuođadovddu . 1 Váldoulbmil lea loktet gelbbolašvuođa ja buoridit fálaldaga sámi álbmogii mánáidgárdde- ja oahpahussurggiin . 1 Váldoulbmil lea buoridit earenoamášpedagogalaš fálaldaga sámi mánáide . 1 Váldoulbmil lea buoridit earenoamášpedagogalaš fálaldaga sámi mánáide , geat dárbbašit earenoamášpedagogalaš heiveheami . 1 Váldosuorgái gullá guorahallat sámegiela , mas guovddáš oasit leat iežas giellageavaheapmi , dálá áiggi giella ja movt giella geavahuvvo iešguđet dilálašvuođain ja konteavsttain . 1 Váldosuorgái gullet ovdanbuktinhámit nugo girjjit , teáhter , filmmat , aviissat , musihkkavideot ja ođđa digitála ovdanbuktinhámit . 1 Váldosuorgi guorahallat giela geavahusas válddaha oktavuođa gaskkal giellavuogádaga ja giellageavahusa . 1 Váldosuorgi giella ja gulahallan galgá ainovdánahttit njálmmálaš ja čálalaš gulahallama , lohkan- ja čállingelbbolašvuođa . 1 Váldosuorggi guovddážis lea ipmirdit , árvvoštallat ja smiehttat njálmmálaš ja čálalaš ovdanbuktinhámiid ja ieš ráhkadit ja ovdanbuktit iešguđetlágan teavsttaid . 1 Váldostrategiijjat olahan dihte mihtuid leat : 1 Váldostrategiijjat mihtuid joksamis leat : 1 Váldostrategiijjat das go galgá olahit mihttomeriid leat : 1 Váldostrategiija lea ásahit ceavzilat boazodoalu . 1 Váldostivrra čoahkkádus ođđajagimánu 1. beaivve 2012 rájes ( bargiid áirras ii leat dás mielde ) : 1 Váldostivrii ii dáidde leat amas ahte « Sámi Ráđđi » dovdá iežas beahtahallan go oaidná vuogi man leat válljen čuovvut Sámi Nuoraidskuvllas Kárášjogas . 1 Váldosivvan orru leame almmolaš etáhtaid bargiid váilevaš sámegielgelbbolašvuohta . 1 Váldosivvan orru dat leamen ahte almmolaš etáhtain váilot bargit geain lea sámegielmáhttu . 1 Váldosivvan lea ahte biergohaddi boazoeaiggadiidda lea njiedjan 25% maŋimus jagi . 1 Váldosivvan dasa ahte boazodilis massojit erenomáš ollu bora ­spiriide lea ahte boazu lea áidna guohtonealli mii guohtu mehciin birra jagi . 1 Váldosivva orru leamen ahte sámegiela máhttu váilu almmolaš etáhtaid bargiin . 1 Váldosivva orru leame almmolaš etáhtaid bargiid váilevaš sámegielgelbbolašvuohta . 1 Váldosivva lea ahte eai galgga leat konsultašuvnnat bušehttii gulli čiegos dieđuid birra . 1 Váldosivva dasa lei giella . 1 Váldoprošeavtta jođiheaddji ja ovttastahtti lea Nordlandsforskning , ja visot raporttat bohtet oktan váldoprošeavtta mielde . 1 Váldoprošeakta biddjo johtui 2001 vuosttaš jahkebealis . 1 Váldoprinsihppa lea ahte bealit geatnegahttojuvvojit gieđahallat sihkkarvuođalaččat čiegusin mearriduvvon dieđuid maid ožžot nuppi soahpamušbealis seamma láhkai go sii gieđahallet iežaset dieđuid mat leat mearriduvvon seammadássásaš čiegusvuohtan . 1 Váldoprinsihppa Konvenšuvnnas eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , ILO-konvenšuvnnas nr 169 , lea ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta suodjalit ja ovddidit iežaset mihtilmasvuođa bissovaš dásis , ieža mearridit iežaset ovddideami vuoruhemiid ja man guvlui háliidit ovdáneami , ja sis galgá jearrat ráđiid ja bivdit sin searvat mearrádusaid čađaheapmái mat sáhttet váikkuhit sin eallima ja eallinvuogi . 1 Váldoprinsihppa ILO-konvenšuvdna nr.169:s ( gč. kap. 1.3.4 ) lea álgoálbmogiid vuoigatvuohta bisuhit ja ain ovddidit iežaset kultuvrra , ja eiseválddiid geatnegasvuohta álggahit doaibmabijuid mat dorjot dan barggu . 1 Váldoprinsihpat ovdanbohtet art. 2:s mas celko : ” Ráđđehusain lea ovddasvástádus veahkkálagaid daiguin álbmogiiguin maidda dat gusket , fuolahit koordinerejuvvon ja vuogádatlaš doaimmaid suodja- Side 11 av 86 1 Váldoprinsihpat ovdanbohtet art. 2:s mas celko : ” Ráđđehusain lea ovddasvástádus veahkkálagaid daiguin álbmogiiguin maidda dat gusket , fuolahit koordinerejuvvon ja vuogádatlaš doaimmaid suodja- 1 Váldoprinsihpat bohtet ovdan artihkkalis 2 mas daddjojuvvo ahte « ráđđehusain galgá leat ovddasvástádus – guoskevaš álbmoga oassálastimiin – álggahit bálddalastojuvvon ja vuogádatlaš doaimma suodjalit dáid álbmogiid vuoigatvuođaid ja dáhkidit ahte sin iehčanasvuohta árvvusadnojuvvo » . 1 Váldopersovdna ohcá dorvvu luonddus . 1 Váldoovdehussan galgá leat ahte dát fitnodagat galget leat ceavzilat ja ekonomalaččat guoddinnávccalaččat . 1 Váldoovddasvástádus : Oktasašáššit , gulaskuddamat , ekonomalaš áššit , olggoovddas doaimmat , dutkan ja ovdáneapmi . 1 Váldoohcci lea Ohcejoga gielda ja singuin searvá Deanu sámi giellaguovddáš . 1 Váldooassái gullá máhttu sámi giella- ja girjjálašvuođahistorjjá ja sámegielaid ja suopmaniid birra . 1 Váldooassái gullá maid dat makkár doaimmat árvvuin nugo fuolkevuođagullevašvuohta , birgejupmi ja barggu čađa oahppan ledje ja leat dálá áiggis ja ovdalaš áiggis ja movt dát heivehuvvojit ja ainovdánahttojit . 1 Váldooassái gullá bargat iešguđetlágan teavsttaiguin , čálalaš , govva- ja jietnateavsttaiguin . 1 Váldooassin doaimmain lávejit leat mánáid várás mánáidgárde- ja skuvlaagis . 1 Váldooassi ásahuvvon sámi ásahusain barget psykalaš dearvvašvuođain . 1 Váldooassi suohkaniid dietnasis mearriduvvo olmmošlogus ja álbmoga jahkečoahkádusas . 1 Váldooassi ruđain juogaduvvui dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide ohcama mielde , 2004:s ožžo 25 prošeavtta ruđaid , geahča mildosis . 1 Váldooassi láigodilálašvuođain bođii fápmui ođđajagimánu 1. b. 1993:s . 1 Váldooassi fálaldagas lea gáiddusoahpahus mas oahppit besset čoahkkanit muhtun vahkuid skuvlajagis dan resursaskuvlii masa sii gullet . 1 Váldooaidnu lea dattetge ahte sámegiella lea áitojuvvon dilis , maiddái dange guovllus maid mii odne gohčodit sámegiela hálddašanguovlun . 1 Váldonjuolggadussan ruđaid geavaheapmái mat leat báhcán buorrin , lea ahte dat ovddemustá galget adnot falástallanrusttegiid huksemiidda . 1 Váldonjuolggadussan lea ulbmillaččat ovttaiduhttit sámi beroštusaid deastta dábálaš hálddahussii dan sadjái go hukset sierra sámi ortnegiid . 1 Váldonjuolggadussan lea ahte ii sáhte eaiggáduššat bohccuid jus dat eai gula siidaoassái / buohtalaš álggahansiidaoassái . 1 Váldonjuolggadussan galgá buot fylkkasuohkana huksehusain ja doaimmain leat sámegielnamma . 1 Váldonjuolggadussan galget buot bistevaš dieđut leat olámuttos sámegillii . 1 Váldonjuolggadus lea ahte stáhtalaš ruhtadanoassi ii galgga leat eanet go 60 proseantta almmolaš doarjagis . 1 Váldonjuolggadus lea ahte buohkain lea vuoigatvuohta beassat geahčadit áššebáhpáriid jus eará ii čuovo lágas dahje láhkaásahusas , gč. almmolašvuođalága ja dan vuođul addojuvvon láhakásahusa . 1 Váldon Adolf Steen girjjis : Samenes kristning . . 1 Váldomuorrašládja sámi guovlluin lea soahki . Sogiiguin ávkkástallui eanemusat ja dat váldojuvvojedje sihke boaldámuššan iežas atnui ja vuovdinmuorran . 1 Váldomoaitámuššan otná lága vuostá lea leamaš ahte das lea beare garra « dáčča » oaidnu vuođđun ja ahte dat duođai ii doaimma dohkálaččat boazosámi oktavuođas . 1 Váldomoaitta lea ahte ortnet sáhttá dagahit stuora álggahangilvvu mii áiggi mielde headjuda ealáhusa gánnáheami , ja sáhttá dagahit boazonákkisvuođa . 1 Váldomihttomearrin lea ovddidit birgejeaddji doaimmaid ja leat veahkkin ceavzilis ovdánahttimis sámi servodagain . 1 Váldolávdeqotti evttohus dohkkehuvvui ovttajienalaééat . 1 Váldolávdegotti árvalus § 2 biddjui jienasteapmái ja mearriduvvui 22 jienain 15 jiena vuostá . 1 Váldolávdegotti árvalus oktan daid mearriduvvon rievdadusain ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Váldolávdegotti árvalus oktan Josef Vedhugnes:a ja Aage Pedersen:a evttohusaiguin mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Váldolávdegotti árvalus oktan Aage Pedersen:a evttohusain mearriduwui 1 Váldolávdegotti árvalus oktan Aage Pedersen:a evttohusain mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Váldolávdegotti árvalus mearriduwui ovttajienalaččat . 1 Váldolávdegotti unnitlogu árvalus oktan Aage Pedersen:a evttohusain mearriduwui ovttajienalaččat . 1 Váldolávdegotti unnitlogu árvalus earret § 7 mearriduwui 23 jienain 13 jiena vuostá mat dorjo lávdegotti eanetlogu árvalusa . 1 Váldolávdegotti uhcitlogu rievdadus-árvalus hilgujuvvui 9 jiena vuostá . 1 Váldolávdegotti uhcitlogu lassi mearrádus-árvalus hilgujuvvui 11 vuostá . SÁMEDIOOI 1 Váldolávdegotti uhccitlohku Josef Vedhugnes bokte ovddidii čuovvovaš rievdadus-evttohusa : 1 . 1 Váldolávdegotti mearrádus-árvalus ovttajienalaččat 1 Váldolávdegotti mearrádus-árvalus mearriduvvon . 1 Váldolávdegotti mearrádus-árvalus 1 Váldolávdegotti evttohus hilgojuvvui 1 jiena vuostá , 34 jienain mat addoje Ovttasbargojoavkku / NSR ja Bargiidbellodaga sámediggejoavkku searve evttohussii . 1 Váldolávdegotti eanetlogu evttohus dohkkehuvvui 24 jienain 12 jiena vuostá , maid lávdegotti unnitlogu evttohus oačČui . 1 VáldolávdegottLárvalus oktan Mary Mikalsen Trollvik:a evttohusain mearriduwui ovttajienalaččat . 1 Váldologut stáhtabušeahtas ja Stáhta penšunfoanddas . 1 Váldologut norgga ekonomiijas . 1 Váldologaldallit leat professor Nils Øivind Helander , professor Jon Todal , vuosttašamanuensa JorunHøier ja professor Kamil Øzerk . 1 Váldokontuvra lea Oslos ja regiuvdnakontuvrrat leat Oslos , Porsgrunnas , Bergenis , Troandimis ja Romssa gávpogis . 1 Váldokonklušuvdna lea ahte Sámediggi vuosttáš vuorus sávvá lagat formaliserejuvvon ovttasbarggu sihke Romssa museain ja Norlándda fylkkagielddain báktedáidaga láhčima , seailluheami ja gaskkusteami hárrái . 1 Váldojuvvo oktavuohta fitnodagain ásahan dihtii hárjehallisaji , ja nuorat leat ieža árjjalaččat dán barggus . 1 Váldojuvvo mielde mearrádus das ahte eiseválddit main lea vuosttaldanvuoigatvuohta plánalága vuođul , maiddái ožžot vuosttaldanvuoigatvuođa ja viiddiduvvon váidinvuoigatvuođa . 1 Váldojuksanmearrin lea ahte galgá lágidit dilálašvuođaid ja veahkehit nuortasámi / goltásámi kultuvrra gaskkusteapmái , máŧasdoallamii ja gárgedeapmái . 1 Váldojuksanemearri lea bisuhit ja gárgedit skuvllaid fágalaš gelbbolašvuođa ja váfistit dohkálaš veahkkevárreávkkástallama áiggi vuollái . 1 Váldohástalussan dál lea dat go Ráđđehusa láhkaevttohus spiehkasta oalle ollu Sámedikki sávaldagas – ja lea guhkkin eret Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođain sámi álbmoga ektui . 1 Váldohástalus joatkkaoahpahusas Romssas lea oažžut buoret oahpahusheiveheami vai lasihivččii čañahangráda ja attášii fágalaš hástalusaid buohkaide . 1 Váldohástalus Nordlándda ja Davvi-Trøndelága boazoguohtunguovllui-de lea sihkkarastit areálaid ja hehttet ollu massimiid boraspiiriide . 1 Váldohástalus Mátta-Trøndelága / Hedmárkku boazoguohtunguovlluide lea fas sihkkarastit buriid doallodiliid , ja doarvái areálaid maŋŋil go boazodoallu máŋgga vuoigatvuođavertniid bokte eanaeaiggádiiguin massii guohtuneatnamiid ( gč. 20.3.4 kap. boazodoalu birra ) . 1 Váldoguovdilastin lea leamaš veahkehit lávdadit govdafierpmi dan láhkai ahte doarju ruđalaččat ovdánahttinprošeavttaid mat leat almmolaš doaimmaid olis , ja gos govda ­fierpmi galgá atnigoahtit . 1 Váldogovvádus Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Váldogovvádus 1 Váldogirku sirdojuvvui 1696:s Ákŋováhkái ja 1705:s Dálbmeluktii . 1 Váldogažaldat lea leamaš lea go riekti dušše áiggis áigái gustovaš boazodoallolága olis , vai lea go boazodoalus iešheanalis vuođđu beroškeahttá lágas . 1 Váldogažaldat lea : Nákcet go mii oažžut sámepolitihka duohta ávkin dain beaivválaš doaimmain gos gávnnadit sámi geavaheddjiiguin ? 1 Váldogažaldahkan lea maid fertešii dahkat mineráladoaimma ásaheami ektui Finnmárkkus vai das livččii ávki buot guoskevaš beliide . 1 Váldogaskaoapmi lei instruksa man Romssa bismaguovllu hálddahus ráhkadii oahpaheddjiide gielladili muhttásanguovlluin . 1 Váldogalben guoská buot visttiide . 1 Váldofáttát maid birra šiehtaduvvui ledje ráđđenvuogi ulbmil ja doaibmaguovlu , mihtilmasvuohta , doahttaleapmi , vuoitojuogadeapmi ja genaresurssaid oažžunvejolašvuohta , ja kapasitehtahuksen ja árbedieđut genaresurssaid oktavuođas . 1 Váldofáddán čoahkkimiin ledje dálkkádatrievdamat ja dárbbašlaš heivehanstrategiijat oppamáilmmálaš liegganeami oktavuođas . 1 Váldofáddán ledje oahppu , gelbbolašvuođa dárbu Sámis ja ON mánáidkonvenšuvdna . 1 Váldofáddán jagi 2007 sešuvdnii ledje álgoálbmogiid vuoigatvuođat eatnamiidda , guovl-luide ja luondduriggodagaide . 1 Váldofáddá lei oahpahus . 1 Váldofáddá lea fylkkaid hálddašanreforbma . 1 Váldofáddá 3 : Logistihkka ja infrastruktuvra riikkaidgaskasaš fievrráduskorriduvrrat ruhtaduvvot . 1 Váldofáddá 3 : Logistihkka ja infrastruktuvra 1 Váldofáddá 2 : Ealáhusovdáneapmi Dáin ealáhusdoaimmain leat maid stuorra ovdánanvejolašvuođat . 1 Váldofáddá 2 : Ealáhusovdáneapmi 1 Váldofáddá 1 : Máhttu riikkalaš deaddobáikin eatnanbuolalaš ja davviguvllolaš diliid dutkamis ja hálddašeamis , ja Barents-guovllu áššiin . 1 Váldofáddá 1 : Máhttu 1 Váldoeaktun lágaid ja doaibmabijuid hábmema oktavuođas maiguin sihkkarastit sápmelaččaide eana- ja resursavuoigatvuođaid lea álbmotriekti . 1 Váldodoaimmahusa lea maid divrras jođihit . 1 Váldodoaibmabidju Marina árvoháhkanprográmmas lea fitnodatfierpmádat maid doarju muhtin gealboprográmma , traineeortnet , ja vel internationáliserendoaibmabijut ja ovdánahttindoaibmabijut . 1 Váldodoaibma lea čadnon stáhta ekonomiijanjuolggadusaid hálddašeapmái , stáhtarehketdoalu konsernsystemaide ja stáhta konsernakontoortnegii . Váldodoaibman lea maid fuolahit ekonomiijabálvalusaid stáhta hálddašandoaimmaide . 1 Váldodoaibma lea čadnon stáhta ekonomiija njuolggadusaid hálddašeapmái , stáhtarehketdoalu konsernasystemaide ja stáhta konsernakontoortnegii , ja dasa ahte fuolahit ekonomiijabálvalusaid stáhta hálddašandoaimmaide . 1 Váldodietnasis boahtá 80 % oaggunkoartavuovdimis . 1 Váldodeaddu galgá leat álgooahpahus . 1 Váldobálggis Riikkabálggis ei 1 Váldoborramuššan lea ealga mii lea báhččojuvvon Kárášjogas . 1 Váldoborramuš : Báistojuvvon ealggasavodeahkki urttasbuđehiiguin , uvdnarahtádagaiguin ja liemain . 1 Váldobargun dán árvvoštallamis galgá leat guorahallat dan ahte váikkuha go Sámi Máhttolokten dasa ahte joksat ulbmila mii lea seammaárvosaš oahpahus sámi giellajoavkkuide Norggas , man lági mielde leat oahppoplánat váldojuvvon atnui ja movt dat leat váikkuhan skuvllaid bargovugiide . 1 Váldobargu lea olahit duohta ovttadássásaš meannudeami ja hehttet vealaheami . 1 Váldobargosuorggit : Speallanruđain juohkin . 1 Váldobargosuorggit : Oppalaš falástallanpolitihkalaš gažaldagat . 1 Váldobarggaheaddji lea leamaš Kolo vegdekke nammasaš fitnodat . 1 Váldobagadus gusto maiddái ruđaide mat juolluduvvojit eará departemeanttaid bušeahta badjel ja sisaboađuide mat bohtet sajis . 1 Váldobagadus gusto maiddái ruđaide mat juolluduvvojit eará departemeanttaid bušeahta badjel ja sisaboađuide mat bohtet earasajis . 1 Váldo mihttomearrin fierpmádagaiguin lea hukset gelbbolašvuođa , dieđuid juohkit ja gilvit buriid vásáhusaid mánáidgárdebargiid gaskii . 1 Váldo hástalussan lea dalle ráhkadit njuolggadusaid mat ovttastit ealáhusa iešstivrejumi bearráigeahččanortnegiiguin ja ráŋggáštanortnegiiguin mat dahket ahte eiseválddit sáhttet fuolahit iežaset ovddasvástádusa sihke guoddevaš boazodoalu ja eará servodatberoštumiid hárrái . 1 Váldo diehtun ahte dát mearkkaša goabbatbeallásaš geatnegasvuođa hilgut buot doaimmaid mat rihkkot šiehtadusbohtosa . 1 Váldit vára suojeheames mánáin . 1 Váldit lassesállaša gávpeguovllu siskkobealde 1 Váldit geavahussii oahppovuođudaga Frontera veahkkeneavvun skuvlagirjerádjusis Vai ávkkástallat girjeráju oahppoarenan fertet maiddái girjerádju aktiivvalaččat geavahit Frontera , mii lea guovddáš pedagogalaš veahkkeneavvu joatkkaskuvllain Romssa fylkkas . 1 Váldit báikkálaš buohččeviesu atnui dego spesialistadearvvašvuodabálvalusa válmmašvuođa oassin . " 1 Váldi ovddidit vuosttaldeami 1 Váldi mii lea sirdojuvvon , lea : 1 Váldi mieđihit huksen- dahje rusttetdoaibmabidjui masa plánamearrádus gusto , gullá regionála plánaeiseváldái . 1 Váldi lea fápmuduvvon lága vuođul ( gč. kap. 11.1 ) . 1 Váldi ja doaimmat oahpahussuorggi dáfus , gč. oahpahuslága § 6–4 . 1 Váldi 1 Váldet iešsorbmemiid duođas 1 Váldet baicca ovddasvástádusa duohta váttisvuhtii , - boraspirenáliid mat aivve sturrot , hástala ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Váldesirdin Gonagasas galgá mearriduvvot stáhtaráđis . 1 Válden suinna oktavuođa ja son logai ahte galgen áinnas riŋget ruovttoluotta maŋŋá go ledjen gávdnán eatnibeale máttaráhku nama . 1 Válden gal moadde eksámena , muhto in birgen dietnasa haga , go dalle sihke eamit ja nieiddaguovttos ledje seammás skuvllaid vázzime . 1 Válde- ja demokratiijačielggadus Romssa universitehta bokte galgá kártet muhtun buvttadahkkiid mat váikkuhit váldegaskavuođaid norgalaš eanádatveahkadaga ja sámi veahkadaga gaskkas , ja sihke norgalaš álbmotstivrra eavttuid ja sámiid iešmearrideami vejolaš-vuođaid . 1 Válddálaš lullisámi njunnožat 1 Válddi sirdin fágadepartemeanttain Sámediggái mearkkaša ahte veahkkevárit hálddahit dán válddi maiddái fertejit sirdojuvvot Sámediggái . 1 Válddi sirdimiid ovdehussan lea ahte Birasgáhttendepartemeanttas ja Riikkaantikváras lea bagadus- ja ođđasisdahkangelbbolašvuohta váidalusaid oktavuođas ja iežaset álgaga vuođul . 1 Válddi ja ja dahkamušaid sirdin departemeanttain Sámediggái dáhpáhuvvá dialogas Sámedikkiin . 1 Válddi ja bargamušaid vejolaš sirdin departemeanttain Sámediggái mielddisbuktá ahte Sámediggi maiddái oažžu resurssaid juohke sirdojuvvon válddi ja bargamuša hálddahuslaš čuovvu ­leapmái . 1 Váldde áinnas oktavuođa midjiide jus dus leat mearkkašumit ja evttohusat movt sáhttit buoridit iežamet bálvalusaid . 1 Váldde oktavuođat neahttas 1 Váldde oktavuođa suohkana bálvaluskantuvrrain . 1 Váldde oktavuođa lágádusaiguin jus áiggut diŋgot ja jus leat jearaldagat nuvttá oahpponeavvuid birra . 1 Váldde oktavuođa dainna fágaovttadagain mii buoremusat sáhttá vástidit du gažaldagaide . 1 Váldde oktavuođa Sámedikkiin tlf. 78 47 40 00 , dahje e-poastta bokte samediggi@samediggi.no 1 Váldde oktavuođa Sámedikkiin jos dus ležžet gažaldagat : 1 Váldde oktavuođa Sámediggái jos it leat ožžon sámediggeválgakoartta poasttas ja oaivvildat ahte leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Váldde oktavuođa Sámediggái jos dus leat gažaldagat válgakoartta birra . 1 Váldde oktavuođa Preassaoktavuođat 1 Váldde oktavuođa Ofelaš-prošeavtta jođiheddjiin Marit Broch Johanseniin , Sámi allaskuvllas Tel : +47 7848 7728 Mob : +47 9700 7625 e-poasta : 1 Váldde oktavoađa 1 Váldde mielde válgakoartta go áiggut jienastit . 1 Váldde dalle oktavuođa sámi nammanevvohagain samediggi@samediggi.no , dahje tlf 784 74 000 . 1 Válddahallan lea vuoññuduvvon kultur-Retur rapport 4/2007-raportta oassái , maid NIFU / STEP lea dahkan Gielda- ja guovlodepartementta ovddas . 1 Válddahallan ja cealkámušat Sámedikki ekonomiijahálddašeami birra leat guođđán dakkár dovddu ahte Sámedikkis lea ekonomalaš moivi ja skihkahisvuohta . 1 Válddahallan ii soaitte leat ollislaš . 1 Válddahallama leat Justiisadepartemeanta ja Gielda- ja guovlodepartemeanta ráhkadan . 1 Válbmašat / eai válbmašat 1 Vákki ássiid birra mearkkaša Alimusriekti ee. ahte vuosttas dovddus hálddašeaddjit bohtet ovdan geahččalanmatrihkkalis 1723 , mas leat logahallojuvvon guokte hálddašeaddji geain lea ovttamađe matrihkalvealgi . 1 Vákki olbmuid gaskkas leat dasa lassin leamaš uhccán riiddut geavaheami alde , ja go leat leamaš sierramielalašvuođat , de leat báikkálaččat čoavdán daid . 1 Váivvádus lei orrut ja bargat Oslos , muhto dan buorrin lei ahte mus ledje máŋga sámegielat giellakonsuleantta das lahkosis . 1 Váivvimus muitu lea go čohkkájin skuvlapulttes in ge ipmirdan maidege . 1 Váilu máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras ja daid birra fágaolbmuid gaskkas buot dásiin dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid siskkobealde , ja dat dagaha dan ahte sámi pasieanttat eai oaččo dássásaš bálvalusfálaldaga . 1 Váilot ovdaskuvlaoahpaheaddjit , oahpaheaddjit , oahppogirječállit , jorgaleaddjit ja dulkkat . 1 Váillui el-čuovga , ja čázi fertejedje guhkkin guoddit . 1 Váillahuvvojit ee. eanet doaibmi čovdosat mat leat heivehuvvon jahkeáigesorjavaš bargodoaimmaide mat vuođđoealáhusaide gulli olbmuin leat . 1 Váilivuođaid geažil minerálalágas álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiidda ja unnitlohkui háliida Sámediggi veardádallat ásahit iežas njuolggadusaid minerálageavaheapmái maidda stáhta oaivvilda oamastanvuoigatvuođa . 1 Váilivuohta lea dattetge leamaš das go ii leat čilgejuvvon ja duođaštuvvon geaidda dat jođiheaddji virggiin guoská . 1 Váilivuohta Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusas lea go boares sámi vierut ja riekteáddejupmi eai leat čilgejuvvon nugo lei eaktun lávdegotti mandáhtas . 1 Váilevašvuohta plánačilgehusas sáhttá leat áššemeannudanmeattáhus . 1 Váilevaš mánáidgárdebargit , oahpaheaddjit , oahppogirječállit , jorgaleaddjit , dulkkat , ja olbmot geain lea sámegielgelbbolašvuohta dearvvašvuođa- ja sosiallágádusas ja ollu eará servodatsurggiin dagaha ahte deaŧalaš prinsihpat ja láhkageatnegahtton vuoigatvuođat eai ollašuhtto , gč. kap. 5.2.2 ja 19.4.2 . 1 Váilevaš duođašteapmi dagaha ahte organisašuvdna ii ollašuhte jagi 2008 organisašuvdndoarjjaeavttuid . 1 Váilevaš bargonávccaid geažil ii sáhte Sámediggi prioriteret dán ášši . 1 Váile mánu lea molsašuddi sturrosaš mánnájoavku oahpahuvvon ruovttus go váhnemat vuosttaldit sámi oahppoplána . 1 Váile duhátsiidosaš girji sámegillii , julevsámegillii ja dárogillii mii čilgii mo skuvllat galget ovddidit báikkálaš kultuvrra ja máŋggagielatvuođa . 1 Váikkuhusčielggadusmearrádusat dán kapihttala vuođul mearkkašit phl. 85 § 16-2 ja kap. . VII-a mearrádusaid joatkima . 1 Váikkuhusčielggadusgáibádus gusto daidda regionála plánaide ja gielddaplánaide , mat mearridit njuolggadusaid dahje rámmaid boahttevaš huksemii , ja muddenplánaide main sáhttet leat stuorra váikkuhusat birrasii ja servodahkii . 1 Váikkuhusčielggadusas fertejit sámi beroštusaid ja vuoigatvuođaid váldojuvvot dohkálaččat vuhtii . 1 Váikkuhusčielggadusain lea dehálaš čielggadit guoskevaš ja realisttalaš molssaeavttuid . 1 Váikkuhusčielggadusa sisdoallu , viidodat ja dárkilvuođa dássi galgá heivehuvvot guovdilis plánašládjii ja čielggadandárbbuide . 1 Váikkuhusčielggadusa meannudeapmi doaibmá sajáiduvvan oassin plánameannudeamis ja lea lagabui válddahallojuvvon iešguđet plánašlája mearrádusain . 1 Váikkuhusčielggadus mii lea álggahuvvon gustojeaddji lága vuođul , sáhttá válmmastuvvot dáid njuolggadusaid vuođul maŋŋágo plánaprográmma lea dohkkehuvvon . 1 Váikkuhusčielggadus galgá ráhkaduvvot mearriduvvon plánaprográmma vuođul , geahča § 4–1 , ja válddahallat ja árvvoštallat plána váikkuhusaid áššáiguoskevaš biras- ja servodatfáttáide . 1 Váikkuhusčielggadus 1 Váikkuhusčielggademiid láhkaásahusat leat dehálaččat veahkkin kártet iešguđetlágan plánaid ja doaibmabijuid vejolaš váikkuhusaid boazodollui . 1 Váikkuhussan lea , ahte gáržžes válljenmunni ii govčča skuvllaid dárbbu , mii guoská oahpahusfágaid fágalaš govdodahkii . 1 Váikkuhusat gielddaideLáhkaásahusrievdadusat eaktudit ahte gielddat almmuhit ja bidjet ovdan Sámedikki jienastuslogu almmolaš dárkkisteapmái juohke válgajagi , namalassii sihke dan jagi go lea gielddastivrii ja fylkkadiggái válga , ja dan jagi go lea sámediggeválga . 1 Váikkuhusat gielddaide Láhkaásahusrievdadusat eaktudit ahte gielddat almmuhit ja bidjet ovdan Sámedikki jienastuslogu almmolaš dárkkisteapmái juohke válgajagi , namalassii sihke dan jagi go lea gielddastivrii ja fylkkadiggái válga , ja dan jagi go lea sámediggeválga . 1 Váikkuhusat boazodollui , eará sámi meahcceealáhusaide ja sámi kulturmuittuide galget čielggaduvvot . 1 Váikkuhusat birrasii , luondduberoštumiide ja eará servodatdiliide leat ain eahpesihkkarat . 1 Váikkuhusaid mat čuvvot Bern-konvenšuvnna ollašuhttimis stuora boraspiriid birra fertege dasto buohtastahttit daiguin geatnegasvuođaiguin maid Norgga stáhta lea lohpidan Norgga sámepolitihka ulbmiliid bokte , ja daiguin riektegeatnegasvuođaiguin mat Norgga stáhtas leat našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš álgoálbmotvuoigatvuođaid lágaid bokte . 1 Váikkuhusaid geažil dábálaš skuvladoaimmahahkii divun mun čuovvovaš gažaldaga Sámedikki presidentii : 1 Váikkuhusaid boazodoallošiehtadusa doarjjaortnegiid hárrái fertejit bealálaččat čuovvolit šiehtadallamiin . 1 Váikkuhus šaddá ahte unnit nuorat sáhttet searvat gilvvuide , kurssaide ja hárjehallančoahkkanemiide eará guovlluin . 1 Váikkuhus šaddá ahte regiuvdna massá ollu luopmo- ja friijaáiggemátkkošteddjiid Leavnnja girdišillju / gaskafylkka badjel . 1 Váikkuhus lea ee. ahte njiedjá njuovvan , go ii sáhte systemáhtalaččat válljet maid njuovvá ja optimaliseret sohkabealle- ja ahkečoakkádusa seamma láhkai go ovdal . 1 Váikkuhus eiseválddiid mearrádusas šaddá : Eurobonučuoggáid dinen ja atnin lea loahpahuvvon . 1 Váikkuhit dássedis márkandillái vai boazodollui sihkkarastá ealáhusvuođu . 1 Váikkuhit dasa ahte gilvodeasttaid fuolahit doarvái bures eará politihkalaš surggiin 1 Váikkuhit dan ahte áddejupmi dan birra mii lea beliid ovddasvástádus sámi guovlluid ealáhusovddideamis , buoriduvvo , ja beliid rolla servodatovddideaddjin nannejuvvo . 1 Váikkuheaddji fáktor lassáneapmái sáhttá leat go joatkkaskuvllat dál ožžot daid stuora vuođđoskuvlabessodagaid main lei sámegiella fágan jagi 2005 áiggiid . 1 Váikkuhanruđaid juolludeami dahká ohcama vuođul ođđa ortnega mielde Sámedikki doarjjastivra , man nammada Sámediggi , ja giellaáššiid gieđahallá fas Giellastivra man Sámediggeráđđi nammada . 1 Váikkuhangaskaomiid submi Sámedikki váikkuhangaskaoamit leat sihke njuolga juolludusat ja ohcanvuđot doarjjaortnegat mat addojuvvojit doarjjan ja mat gustojit máŋga jagi dahje addojuvvojit jahkásaš doarjjan . 1 Váikkuhangaskaomiid oktavuođas maid Sámediggi hálddaša Sámi ovddidanfoandda ( SOF ) bokte , lea Sámedikkis viiddis ovttasbargu báikkálaš dásiin , erenoamážit gielddalaš ealáhusfoanddaiguin . 1 Váikkuhangaskaomiid mihttomearri lea leamaš ovddidit dáidda- ja kultureallima máŋggabealatvuođa , ja sihkkarastit sámi váikkuhanfámu sámi kulturovddideamis . 1 Váikkuhangaskaomiid mearkkašupmi ođastusa johtui bidjamii ja čađaheapmái , berre leat mielde dan dutkanevalueremis . 1 Váikkuhangaskaomiid geavaheapmi 1 Váikkuhangaskaomiid evalueren dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamiidda . . . . . . . . . . 1 Váikkuhangaskaoamit – ealáhusat – ohcanvuđot 1 Váikkuhangaskaoamit – ealáhusat – njuolgga doarjagat 1 Váikkuhangaskaoamit – ealáhusat 1 Váikkuhangaskaoamit – dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamat – ohcanvuđot doarjagat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Váikkuhangaskaoamit – birasgáhtten ja kulturmuitosuodjalus – Ohcanvuđot doarjagat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Váikkuhangaskaoamit – Kultuvra , 1 Váikkuhangaskaoamit maid Sámi kulturráđđi hálddaša , almmuhuvvojit juohke jagi ohcanáigemeriiguin iešguđet aviissain . 1 Váikkuhangaskaoamit jagis 2009 . . 1 Váikkuhangaskaoamit fertejit maid siskkildit doarjagiid mat leat fysalaš ruhtadeapmái . 1 Váikkuhangaskaoamit Oahpahus Giella Kultuvra Ealáhus Birasgáhtten ja kultursuodjalus Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan Sámi organisašuvnnat Eará váikkuhangaskaoamit Sámeálbmotfoandda Eará doaibmabijut Váikkuhangaskaomiid submi 1 Váikkuhanfápmu eatnamiid ja čáziid hálddašeapmái Finnmárkkulága bokte lea dušše okta ovdamearka dasa movt Sámediggi dál guoskkaha ovttaskasolbmuid árgabeaivvi eanet go ovdal , konstatere Nystad . 1 Váikkuhandoaimmat galget doarjut ráđđehusa ollislaš mihttomeari geafivuođa eastadeamis . 1 Váikke riikadásis eai leat makkárge logut das gos sápmelaččat ásset , de lea dihtosis ahte ollu sápmelaččat dál ásset olggobealde árbevirolaš ássanguovlluidge . 1 Váidudeaddji doaibmabijut boraspiriid hálddašeamis leat dagahan ahte sávzadoallit leat earret eará gártan unnidit meahci geavaheami ja bidjat sávzzaid áiddiid sisa bealdduide . 1 Váidudeaddji doaibmabijut ( ovdal sávzzaid viežžan guohtumiin , áiddit jna ) divrudahttet sávzadoalu ja hehttejit dolliid geavaheames meahci eanemus ávkkálaš vugiin . 1 Váidináigemearri lea guhtta vahku dan rájes go vuostáiválddát dieđu mearrádusa birra . 1 Váidináigemearit leat dan duohken makkár ášši don háliidat váidit . 1 Váidináigemearit 1 Váidinvuoigatvuohta lea doalahuvvon dain dáhpáhusain go guoskevaš eiseválddis ii leat vejolašvuohta ovddidit vuosttaldeami , omd. go guoskevaš eiseváldi lea bealálaš dahje go muddenmearrádusas leat eará váilivuođat go dakkárat mat sáhttet leat ággan vuosttaldeapmái ( lágahisvuohta ) . 1 Váidinvuoigatvuohta botkejuvvo vaikke vel vuoigatvuohta ii leat geavahuvvon plánaáššis dahje dispensašuvdnaáššis . 1 Váidinortnet ... 29 Mildosat ... 30 1 Váidineiseváldi ferte árvvoštallat lea go dilli mearriduvvon vai ii ovdalgo ášši vejolaččat sáhttá hilgojuvvot . 1 Váidineiseváldi 1 Váidin 1 Váidima birra 1 Váiddačálus lohkkojuvvui Stuoradiggái ja sáddejuvvui dasto ráđđehussii . 1 Váiddanammagottis lea čállingoddi ja nammagoddi mas leat oktiibuot 10 lahtu . 1 Váiddanammagoddi doaibmagođii ođđajagemánu 1. b. 2003 . 1 Váiddalávdegoddi sáhttá addit Sámediggái liibba buktit cealkámuša . 1 Váidda áššái HE 091/09 Kristiansen Stein Inge , Gáŋgaviikka gielda - doarjjaohcan ruggui / bivddusvistái / guollebuvrái 1 Váidda áššái HE 013/10 Kristoffersen Line , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan rusttegii mii juohká fuođđara 1 Váidda áššái HE 012/10 Kristoffersen Line , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan gálbbebiepmanautomáhtii 1 Váidda ovddiduvvo Sámediggái ja galgá leat čálalaš ja ákkastuvvon . 1 Váidda mearrádussii áššis He 168/09- Vangen , Jan Steinar- Ivgu suohkan- johtolatsertifikáhtaid ođasmahttin , ođđa bivdosat ja navigašuvdnareaidduid ođasmahttin 1 Váidalusat galget boahtit čállosis ja ákkaiguin . 1 Váidalusas ovdánbuktojuvvo ahte lea erohus ođđadárogielat ja sámegielat doarjagiid gaskka . 1 Váidalin eadnásan , ja son lohpidii addit munnje miesi . 1 Váidaleimmet siviláittardeaddjái go lágat ja njuolggadusat eai lean čuvvojuvvon dán áššis . 1 Váidaleapmi galgá maŋidit ollašuhttima , jus stáhta dearvvašvuođageahčču ii mearrit ahte mearrádus galgá ollašuhttojuvvot vajot . 1 Váidaleapmi Váidalanásahussan lea sierra váidaluslávdegoddi maid Sámediggi lea nammadan . 1 Váidaleaddji reivves čilge áittardeaddji loahppajurddan ahte ii leat vuođđu dadjat ahte leat lágalaš vuosttildanákkat departemeantta meannudeapmái QFM ektui dahje ahte departemeanta lea bidjan deattu eahpeáššálaš dahje dakkár deasttaide mat eai gula áššái . 1 Váidaga sáddet iežat NAV-kantuvrii . 1 Váibmu bisána go skuvlalanja uksa rahpasa , in lean áigon geahččat ja oaidnit dán gopmi , muhto ferten geahčastit go Dybvik uksagaskkas čerge . 1 Váibmogiela jávkama bállu 1 Váiben nu daid bissovaš cuoigumiidda mu meattáhusaid birra , ahte mahkáš lohkkadin iežan , in luoitán ovttage sisa . 1 Vái sihkkarastojuvvo ahte konsultašuvdnageatnegasvuohta čađahuvvo dohkálaččat , de dagai Ráđđehus ja Sámediggi 2005:s šiehtadusa prosedyraid hárrái mii galggai leat vuođđun konsultašuvnnaide . 1 Váhnenčoahkkima gal eat doallan . 1 Váhnenvuohta – evttohus rievdadit mánáidlága 1 Váhnenruđa áigodagain sáhtát áramusat álgit guhtta vahku maŋŋel riegádahttima . 1 Váhnenruđa áigodagain galggat álgit maŋemusat guhtta vahku maŋŋel riegádahttima dahje adopšuvnna vai beasat geavahit buot vahkuid maidda dus lea riekti . 1 Váhnenruđa geavaheapmi vuoliduvvo barggu viidodaga ektui nu ahte geavaheapmi juohkása guhkit áigge badjel . 1 Váhnenruđa galggat ohcat čálalaččat . 1 Váhnenruđa / áhččeeari ozat blankeahtain » Doarjaga ohcan riegádahttimis ja adopšuvnnas ” maid interneahtas gávnnat Skovit ja mildosat olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Váhnenruhta áhččái riegádahttimis ja adopšuvnnas 1 Váhnenruhta ii sáhte oktiibuot dahkat eambbo go 100 proseantta jus válljebeahtti geavahit dan oktanis . 1 Váhnenruhta ii máksojuvvo lávvordagaid ja sotnabeivviid ovddas . 1 Váhnenoktavuohta 1 Váhnenkonferánsa lea okta deaŧaleamos sajiin gos máná ektui sáhttá duddjot ovttasbarggu . 1 Váhnenkonferánsa lea aiddo dat deaivvadansadji gos dákkár ovttasbarggu sáhttá duddjot máná / oahppi ektui . 1 Váhnenguovttos Nils Pedersen Joma ja Anna Sofie leigga boazosápmelaččat Nuorta Namdala boazoguohtunorohagas Davvi-Trøndelagas . 1 Váhnenfierpmádat lágidii vuosttaš čoahkkimis 2000 ' giđa ja olu váhnemat ledje boahtán . 1 Váhnenfierpmádat lei jurddašuvvon dien láhkái ahte juohká dieđuid guovttegielatvuođas . diehtojuohkinguovddáš mo veahkehit mánáid šaddat guovttegielagin váhnenveahkki ruovttubargguide giellaarenat diehtojuohkin sámegiel girjjiid birra diehtojuohkin video / filmmaid jna. birra 1 Váhnenbuolvvas jávkkai sámegiela Njižževuonas , muhto bisttii veaháš guhkit Muotkevuonas . 1 Váhnen- ja áhpehisvuođaruhta 1 Váhnemiin lea ovddasvástádus 1 Váhnemiin geain alddiset ii leat leamaš vejolašvuohta oahppat sámegiela , lea áinnas nana beroštupmi das ahte mánát ohppet sámegiela . 1 Váhnemiidmáksu bisuhuvvo seamma dásis go 2007:s . 1 Váhnemiidda lea dehálaš ahte lea govttolaš skuvlamáksu . 1 Váhnemiid mielas lei áibbas boastut virgádit oahpaheaddjin sámeskuvlii dakkár ruŋgolaččaid geain ii lean sámegielmáhttu . 1 Váhnemiid gaskkas geat čuvvo mánáideaset vuosttaš skuvlabeaivái , ledjen mun áidna gii in máhttán sámegiela . 1 Váhnemiid fuolahannákca ii ge váhnemiid sohkabealli dat mearrida leaba go soai buorit váhnemat . 1 Váhnemiid ekonomiija buorrána maiddái dannego mánáiddivššu váhnengessosa liigeoassi lasihuvvo 5 000 kruvnnos 15 000 kruvdnui juohke máná ovddas earret vuosttaža , dadjá ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Váhnemiid deaivvadeapmi dávjá heammástuhtii ja sii jearahedje ; - Ehpetgo oahpa sámegiela oahpaheaddjiskuvllas ? 1 Váhnemiid bealis lea leamaš guhká duhtameahttunvuohta sámegiella nubbingiella fágain váilevaš mihttomeriid olaheami dihte . 1 Váhnemat ledje dieđusge guossin , nu dávjá go sáhtte boahtit . 1 Váhnemat leat dasto beassan váldit mánáideaset mielde meahccái dahje ealu lusa , eai ge sii leat dárbbašan máksit saji ovddas dan botta . 1 Váhnemat leaba Anders Anderssen ( Stáhpogiette-Ánde ) ja Anna Pavelsen Ravna ( Bávval-Ánne ) . Ovdabealde Petter Erik , njeallje nieidda g. b. Ragnhild Kristine , Gunhild , Anna Katrine , Marit , njeallje gándda ; g. b. Ole , Pavel , Nils ja Anders . 1 Váhnemat ja skuvla Sihkkarastin dihtii buori ovttasbarggu , de sáhtášii ovdánanságastallan leat ovdamearkka dihtii váhnenčoahkkimis fáddán . 1 Váhnemat ja penšunerejuvvon oahpaheaddjit oahpahedje mánáid ruovttuin . 1 Váhnemat geat rahče sámegieloahpahusa ovddas Loabágis , orrot vuordán ahte dušše skuvlafálaldat livččii doarvái vai mánát oahpaše hupmat sámegiela . 1 Váhnemat geat eai háliit iežaset mánáide sámegiela álgooahpahusa , berrejit dan beassat garvit . 1 Váhnemat eai šat daguidisguin ja oskkáldasat doarjjo Sámeskuvlla , ja moanat váhnemat leat baicca heađástuvvamis sádden mánáideaset « dáččaskuvlii » . 1 Váhnemat eai ožžon dan vejolašvuođa . 1 Váhnemat eai diehtán maid galge dahkat , sis ii lean goassege jerrojuvvon dien áššis . 1 Váhnemat dábálaččat válljejedje vuolimus kursaplána , eai sii navdán mánáideaset nagodit eambbo . 1 Váhnemat dolvo mánáid skuvlii ja vižže fas sin go skuvlavuorru nogai . 1 Váhnemat boazodoalus álge bargat dan ala ahte ásahit skuvlla . 1 Váhnemat Anders Anderssen , Stáhpogietti-Ánde , ja Anna Pavelsen Ravna , Bávval-Ánne , leigga Deanuvuonas eret . 1 Váhnemat / fuolaheaddjit 1 Váhnemat , geat ledje streiken , ráŋggáštuvvojedje garrasit , sii sáhkkohalle . 1 Váfistan dihtii Sámediggái duođalaš váikkuhanfámu , maiddái daid eará fágaide ohppiide geat ožžot oahpaheami vásedin sámi oahppaplána mielde , lea Sámediggi ožžon ovddasvástádusa plánaid ráhkadeamis , ja Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta doalada fas iežas válddis mearridit plánaid . 1 Váddásmahtti ja eahpečielga eaktu « erenoamáš ákkat » lea sihkkojuvvon ja mearrádus lea hábmejuvvon nu ahte šaddá čielgaseabbon guđe vihkkedallamiid lea dárbu dahkat . 1 Váddáseamos lei oahpahit máŋggasivavuloš mánáid . 1 Váddáseabbo sáhttá leat ovdamearkka dihte barttaid ja rusttegiid dáfus mat leat ceggejuvvon siidda eatnamii almmá lobi haga , dahje boazologu unnideami gohččumiid dáfus . 1 Váccidettiin oahpahedje midjiide iešguđet šattuid birra , ja erenoamážit maid boazu borrá . 1 Vácci 24,5% 1 Vácci 18,0% Biilavuoddji 63,7% 1 Váccašeamen Murmánskkas . 1 VÁNHURSKISVUOHTA OLBMUIDE GEAT LEAT OAHPU MASSÁN 1 VÁLGA : Válga 2009 1 VÁLGA : Statistihkka 1 VÁLDOFÁDDÁ 3 : LOGISTIHKKA JA INFRASTRUKTUVRA ... 31 5.1 FIEVRRÁDUSINFRASTRUKTUVRA ... 31 5.1.1 Davi fievrráduskorriduvrrat , bajimuš fievrrádussystema ... 31 5.1.2 Guvllolaš fievrrádussystema ... 32 5.1.3 Olbmuidfievrrádus ... 32 5.1.4 Fievrrádusplánema regionaliseren ... 33 5.2 RIDDOBEARRÁIGEAHČČU ... 33 5.3 GOVDABÁDDI – BOAHTTEÁIGGI INFRASTRUKTUVRA ... 34 1 VÁLDOFÁDDÁ 2 : EALÁHUSOVDÁNEAPMI ... 18 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.5 4.6 4.7 4.7.1 4.7.2 4.8 1 VÁLDOFÁDDÁ 1 : MÁHTTU ... 11 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.5.1 1 VÁIKKUHUSAT OÐÐA ORTNEGA GEAŽIL 1 VÁIKKUHUSAT GASKAFINNMÁRKKU REGIUVDNII DÁID MEARRÁDUSRIEVDADEMIID GEAŽIL : 1 Vuđolaš váttisvuohta lea dattege ahte sámi bustávat eai doaimma dohkálaččat ovttaskas dihtoriin eaige interneahtas . 1 Vuđolaš plánenproseassa ferte čađahuvvot ovdalgo lea vejolaš loahpalaččat mearridit ahte skiippat galget huksejuvvot . 1 Vuđolaš jurdda projeavtta duogábealde lea álggahit metodaid sámi vuoigatvuođaid dutkamii , nappo dábálaš strategiija sámi riektedutkamii . 1 Vuvdojuvvon earit máhcahuvvojit sámi guovlluide nannen dihte báhcán doaimmaid ja álggahit ođđa eriid . 1 Vurkejuvvon ovttas dáinna reivviin gávnnaimet čállosa mii čielgasit lea jurddašuvvon aviisaalmmuhussan ja vaikko muđui almmuheapmin . 1 Vurdojuvvon stuorra dálkkádatrievdamat buktet ođđa hástalusaid árbebirolaš sámi meahcceávkkástallamii ja nu dat váikkuhit sámi kultuvrii ja ealáhuseallimii . 1 Vurdojuvvon muddenjagi bálkálassáneapmi adno vuođđun álbmotoaju vuođđosupmi heiveheamis , mii muddejuvvo maŋimus jagi vurdojuvvon ja duohta bálkáovdáneami mielde . 1 Vurdojuvvo nappo ahte davviriikkalaš sámekonvenšuvdna šaddá historjjálaš lávkin álgoálbmogiid vuoigatvuođaid dovddasteami dáfus , ja ahte konvenšuvdna bisuha , sihkkarastá ja nanne dálá álbmotvuoigatvuođalaš dásiid álgoálbmotvuoigatvuođaid dáfus ; 1 Vurdojuvvo ahte virgi váikkuha viidát sámi álbmogii ja ovddida eambbo diđolašvuođa dáin surggiin . 1 Vurdojuvvo ahte sámedikkit , sámi organisašuvnnat ja guoskevaš nationalstáhtat ain servet aktiivvalaččat ON ` álgoálbmotáššiid bistevaš foruma bargui , dainna ulbmiliin ahte ovddidit ja suodjalit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid . 1 Vurdojuvvo ahte samedikkit ožžot vejolašvuođa searvat ovttadássásaš beallin stáhtaidgaskasaš šiehtadallamiidda loahpalaš konvenšuvdnateavstta hárrái . 1 Vurdojuvvo ahte ođđa oahppu ja gelbbolašvuođaguovddáš galgá dagahit sihke buoret rekruterema ja dássedis dili Davvi-Nogga bátnedikšunbargiid dáfus , eambbo dutkama ja fágaovdánahttima , ja buoret kvalitehta bálvalusaide . 1 Vurdojuvvo ahte ođastuvvon ekonomiijagiehtagirji lea gárvvis geassit 2005 . 1 Vurdojuvvo ahte nationalstáhtat veahkehit sámedikkiid deavdit iežaset geatnegasvuođaid sámi álbmoga ektui , dan bokte ahte lágidit dilálašvuođaid dasa ahte sámedikkit ain dás duohko sáhttet aktiivvalaččat ja bevttolaččat searvat ON ` šiehtadallamiidda álgoálbmotjulggaštusa hárrái ; 1 Vurdojuvvo ahte almmolaš ásahusat ollašuhttet sámelága giellanjuolggadusaid ja láhčet vejolašvuođaid gulahallat čálalaččat sámegillii . 1 Vurdojuvvo ahte Norga ollislaččat lea elfámu nettofievrrideaddji lagamus boahtteáiggis ja Ruoŧŧa ferte vuhtii váldit iežas stuorra bieggafápmoplánaid . 1 Vuođđun šiehtadallamiidda vejolaš minerálafitnodagaiguin ferte leat ollislaš ealáhuspolitihkka ja erenoamážit minerálapolitihkka . 1 Vuođđun ráđđadallanbargovugiide lea earret eará ahte : 1 Vuođđun plánemii , ođđa árjjaid bidjamii ja vuoruhemiide galggaše ráhkaduvvot jeavddalaččat oppalašgeahčastagat / analysat sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin sihke UiT:s , riikka dásis ja davviriikkalaš oktavuođas . 1 Vuođđun plánemii , ođđa árjjaid bidjamii ja vuoruhemiide galggaše ráhkaduvvot jeavddalaččat oppalašgeahča-stagat / analysat sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin sihke UiT:s , riikka dásis ja davviriikkalaš oktavuođas . 1 Vuođđun organiseret doaimma ravdaavádatdoaibman lea juhkkon guovtti oassái : Doaibma galgá leat olggobealde váldoásahusa vuođđobargosurggiid , ja dat galgá ollislaččat ruhtaduvvot dahje stuora oassi 39 das galgá ruhtaduvvot olggobealde ruhtademiin . 1 Vuođđun lea leamaš Erik-Wilhelm Norman ja Jon Bech čállin teaksta . 1 Vuođđun lea biddjijuvvon : 1 Vuođđun lea adnojuvvon ahte geavaheaddjit ruhtadit doaimma , lassin Sámedikki doarjagii . 1 Vuođđun lea adnojuvvon ahte doaibmabidju berre organiserejuvvot ovttaiduvvan oassin Sámi Vuorká-Dávviriin Kárášjogas . 1 Vuođđun han ii sáhte bidjat dušše johtolaga lohkama muhtun , soaittáhagas válljejuvvon sajiin . 1 Vuođđun dása galgá earret eará leat Norgga dutkanráđi doaibmaplána ja eamiálbmotfierpmádaga seminára . 1 Vuođđun dán spiehkastahkii lea ahte gielddat galget oažžut áiggi dahkat mearrádusaid § 11-11 nr. 4 vuođul , mii addá vejolašvuođa diktit hukset dárbbašlaš visttiid ja uhcit rusttegiid earret eará eanadoalu doaimmaheapmái . 1 Vuođđun doaibmadoarjaga juogadeapmái leat oktiibuot 63 duojára , mat leat dohkkehuvvon daid eavttuid mielde mat leat duoji ealáhusšiehtadusas . 1 Vuođđun dakkár ovttamielalašvuođa ásaheapmái lea ahte bealit dihtet mo nubbi bealli árvvoštallá váikkuhusaid nu go guđe eavttuid sii geavahit ja mo sii deattuhit daid eavttuid . 1 Vuođđun bidjet du dahje bargoaddi maŋemus ovddiduvvon gáibádusa . 1 Vuođđun biddjojuvvo ohppiidlohku mii lea vuođđoskuvlla diehtojuohkinvuogádagas interneahtas ( www.wis.no/gsi ) . 1 Vuođđun biddjojuvvo ohppiidlohku mii lea vuođđoskuvlla diehtojuohkinvuogádagas interneahtas ( www.wis.no/gsi ) 1 Vuođđun biddjojuvvo ahte regionála plánaeiseváldi ii sáhte mieđihit jus fylkkamánni sáhttá čujuhit dasa ahte dát čielgasit gártá vuostálagaid nationála beroštusaiguin . 1 Vuođđun biddjo ahte lasáhus čuovvuluvvo sámi preassadoarjaga njuolggadusaid rievdademiin , nu ahte váldooassi lasáhusas manná áviissaide mat almmustuvvet sámegillii . 1 Vuođđun Riektesihkarvuođabálkkašumi 2010 juohkimii deattuha Jurya erenoamážit su barggu olmmošvuoigatvuođaiguin Norggas . 1 Vuođđuduvvui bargojoavku masa oassálaste iešguđet departemeanttat ja juohke riikka Sámediggi ja man mandáhttan lea čielggadit makkár duovdagiin atnet dárbbu ja vuđđosa lagat ovttasbargui . 1 Vuođđuduvvon sámi teáhteriin lea dehálaš doaibma sámegiela geavaheami dáfus . 1 Vuođđuduvvon lea riikkaoasseráđđi fylkkaráđi leat árvalan kultuvrii golbma áŋgiruššansuorggi : kultuvrra várás nannen dihtii Finnmárkku , Romssa Fitnolaš musihka , visuála dáidaga ja filmma . 1 Vuođđuduvvon doaimmat galget leat logahallojuvvon Brønnøysund-registariidda 1 Vuođđuduvvo siskkáldas ovttasbargojoavku Olgoriikkadepartementii mii , ovttas Sámedikkiin , galgá ráhkadit hámádagaid ja dagaldusaid Sámedikki ja Olgoriikkadepartemeantta ovttasbargui . 1 Vuođđuduskapitála lea 604 500 ruvnno masa Sámiid duodji lea bidjan 450 000 ruvnno . 1 Vuođđudusas lea stivra mas leat vihtta lahtu ja okta várrelahtu , ealáhusain leat guokte lahtu , servviin guokte lahttui ja gielddas okta lahttu . 1 Vuođđudusas ii leat oamastanriekti daid ossodagaid vuođđoopmodahkii , visttiide , dávviriidda , dáidagii ja arkivaliaide maid jođihit . 1 Vuođđudusain ja servviin gáibiduvvo dihto organisašuvdnahápmi , dihto struktuvra ja bissovašvuohta ovdal go dain lea bealálašnákca siviilaproseassas . 1 Vuođđudusa ásaheapmi lea oassin nationála museaođastusas ja Tove-Lill Labahå Magga Mátta-Várjjagis válljejuvvui Deanu ja Várjjaga museasiidda stivrajođiheaddjin . 1 Vuođđudusa ulbmil lea ovddidit bihtánsámi giela , kultuvrra ja ihčodaga bihtánsámi guovlluide Norgga bealde . 1 Vuođđudusa stivrras leat vihtta lahtu main Sámediggi nammada guoktása , mas mielde jođiheaddji , ovddit eaiggádat nammadit guoktása , ja bargit nammadit ovtta lahtu . 1 Vuođđudusa stivra lea ráhkadeame strategiijaplána vuođđudusa viidásit doibmii . 1 Vuođđudusa doaibma galgá ruhtaduvvot dietnasiiguin mat bohtet ovddidanbargguin , kurssain , bagadusain , láigodietnasis ja stáhtalaš vuođđoruhtadeami bokte . 1 Vuođđudus áigu nu mot Valkeapää ieš hálii-dii , čohkket buot su bargguid ja su buktosiid vuoigatvuođaid Lásságámmái . 1 Vuođđudus áigu hukset bihtánsámi guovddáža . 1 Vuođđudus sihkkarastá ahte ásahusa árvvut leat čoahkis ja ahte mearridanváldi lea ásahusa iežas orgánain . 1 Vuođđudus lea doaibmaovttastupmi Várjjat Sámi Musea , Deanu musea , Saviomusea ja Nuortasámi musea / đvv – Saa ’ mii mu ’ zei gaskka . 1 Vuođđudus hukse iehčanasvuođa ja čalmmustahttá fágalaš bargamušaid , seammás go dat addá vejolašvuođa Sámediggái , doaimma stuorámus ruhtadeaddjin , nammadit stivralahtuid . 1 Vuođđudus galgá dán oktavuođas leat mielde ovddideamen fágagelbbolašvuođa duojis ja leat das veahkkin , fállat veahki buvttaovddideapmái ja buvttabagadeapmái , álggahit geahččalan- ja ovddidandoaibmabijuid ja searvat daidda . 1 Vuođđudus galgá bidjat stuorra deattu dasa ahte dán ovddidanbarggu lea vejolaš čađahit lávga ja aktiivvalaš ovttasbargguin vuođđudeaddjiiguin , eará servviiguin , fitnodagaiguin ja ovttaskas olbmuiguin go guoská duodjedoibmii , sámi dutkan- ja oahpahusbirrasiidda ja almmolaš doaibmabiddjoorgánaide . 1 Vuođđudus fuolaha maiddái buoremusat ásahusaid fágalaš integritehta , dan lassin ahte stivralahtut álkibut dovdet eanet gullevašvuođa vuođđudussii go dan orgánii mii sin lea nammadan . 1 Vuođđudus fuolaha maiddái buoremusat dan deastta ahte doarjjaaddit ja hálddašandásit leat nu lahka go vejolaš . 1 Vuođđudus diktá válljejuvvon olbmuid ássat ja bargat iežaset dáidagiin ja dutkamiin Nils Aslak Valkeapää viesus . 1 Vuođđudus addá iehčanasvuođa ii ge leat čadnon nu lávga Sámediggái seammás go Sámedikkis lea muhtun muddui stivrenvejolašvuohta stivralahtuid nammadeami bokte . 1 Vuođđudus Skiippagurrafestivála- Deanu gielda - doarjjaohcan lágidit Skiippagurrafestivála 2010 1 Vuođđudus Lásságámmi hálddaša Nils Aslak Valkeapää maŋis báhcán dáiddalaš buvttadusa vuoigatvuođaid . 1 Vuođđudus Deanu ja Várjjat museasiida lea álggahuvvome . 1 Vuođđudeimmet bargojoavkku njealji lahtuin mat bohte iešguđet báikkis ja iešguđet gielladilis . 1 Vuođđudeapmi šaddá dii. 17.00 seamma beaivvi . 1 Vuođđudeami rájes jagis 1968 leat IBO alit standárddat dagahan ahte IB-prográmma lea dohkkehuvvon miehtá máilmmi . 1 Vuođđudeaddjit leat Sámediggi , Sámi allaskuvla ja Boazodolliid máilmmisearvi . 1 Vuođđudeaddjin leat Davviálbmogiid guovddáš , Riddu Riđđu ja Namgar Lkhasaranova Moskovas . 1 Vuođđu ásahit sámi gymnása 1 Vuođđu sámi kulturmuittuid guovlluapparáhta organiseremii berre addot dás . 1 Vuođđu raporttaid ráhkadeapmái biddjojuvvo jahkásaš čoahkkimiin politihkalaš dásis guoskevaš fylkkagielddaiguin . 1 Vuođđu raporttaid ráhkadeapmái biddjo jahkásaš čoahkkimiin politihkalaš dásis guoskevaš fylkkagielddain . 1 Vuođđu ja fápmudus Guorahallanjoavkku fápmudus Ráđđádallamat gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki Máhttovuođu dárbun Guorahallanjoavku 1 Vuođđu ja fápmudus 1.1 Guorahallanjoavkku fápmudus 1.2 Ráđđádallamat gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki 1.3 Máhttovuođu dárbun 1.4 Guorahallanjoavku 1 Vuođđu 2.1 Láhkavuođđu Romssa fylkkasuohkana politihkka sámegiela ja sámi kultuvrra ektui galgá ain leat álbmotlaš láhkavuođu ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotvuoigatvuođaid mielde , seammásgo fylkkasuohkan hábme sierra iešheanalis politihka dain surggiin . 1 Vuođđu ... 5 2.1 Láhkavuođđu ... 5 2.1.1 Sámelága giellanjuolggadusat ... 6 2.1.2 Guđe fylkkasuohkana doaimmaide gusto láhka ? ... 1 Vuođđočájáhusas « Eallingovat » leat mielde dávvirat ja muitalusat mat leat čadnojuvvon sámi kultuvrii . 1 Vuođđoávdnasiin lea visogovva mieldečállosis 1 . 1 Vuođđosámegiella árvaluvvo leat ovdánan dáláš suopmaniidda njealji áigodaga čađa . Vuosttaš čállojuvvon gálduin ( 15-1600-loguin ) suopmanjuogadus lei sullii nu mo dál . 1 Vuođđosubmi muddejuvvo dábálaččat oktii jahkái ( miessemánu 1. b. ) nu ahte čuovvu eallingoluid ja dábálaš sisaboahtodási rievdadusaid 1 Vuođđoskuvllas ledje skuvlajagi 2010/11 lagabui 10 proseantapoeaŋŋa eanet nieiddat go bártnit geain lei sámegiella fágabiires . 1 Vuođđoskuvllas ledje oktiibuot 60 buvttadusa , main 15 ledje oktasašbuvttadusat joatkkaskuvllain . 1 Vuođđoskuvllas Divttasvuonas leat ovdamearkka dihtii dál álggahuvvon luohkát main lea oahpaheapmi sámegillii ja sámegielas , Oahpahuslága § 6–2 , nuppi lađđasa , mielde . 1 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi almmustahttá Ságastallanáigigihppaga vai dat livččii reaidun buoridit ruovttu ja skuvlla ovttasbarggu . 1 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi Poastaboksa 8119 Dep. 0032 Oslo www.fug.no www.foreldrenettet.no bestilling(at)fug.no post(at)fug.no Tel. : 22 24 75 63 Fáksa : 22 24 75 90 1 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi Geassemánnu 2005 1 1 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi ( VVL ) FUG ( VVL 2005 ) Hábmen : Nygaard Design Lávva : deville design Deaddilan : AS Papermill Teaksta : Kåre Lutro ja Marianne Vangsnes ovttas FUG:in ( VVL:in ) Sárgun : Ragnhild Ronja Berge Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi Poastaboksa 8119 Dep. 0032 OSLO Tel. : 22 24 75 63 Fáksa : 22 24 75 90 www.fug.no www.foreldrenettet.no post(at)fug.no 1. hápmi 1. deaddileapmi 2005 ISBN : 82-92517-70-7 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi 1 Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi 1 Vuođđoskuvlla njuolggadusaid § 3-2 dadjá earret eará ná skuvlla ja ruovttu ovttasbarggu birra : - Skuvla galgá doallat buori oktavuođa váhnemiiguin . 1 Vuođđoskuvlla njuolggadusaid § 3-1 ja § 3-3 dadjet earret eará árvvoštallama hárrái ná : - Mánáidskuvllas galgá skuvla árvvoštallat dušše árvosániid haga . 1 Vuođđoskuvlla maŋŋil son barggai boazodoalus ja moadde jagi meara alde cruise-fatnasiin . 1 Vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla sámegiela ja sámegillii oahpaheami várás gustojit dat njuolggadusat mat leat vuođđoskuvlalágas ja joatkkaoahpahuslágas ( oahpahuslágas ) , ja dat njuolggadusat mat leat daidda lágaide lassin . 1 Vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa láhka ( oahpahusláhka ) mii bođii fápmui borgemánu 1.b.1999:s , vuoigatvuođavuođđuda oahpahusa sámegielas ja sámegillii vuođđo- ja joatkkaskuvllas . 1 Vuođđoskuvlla diibmologu loktema oktavuođas lea departemeanta bidjan vuođđun ahte plánejuvvon diimmuid lasiheapmi galgá maid guoskat sámi ohppiid fága- ja diibmojuohkimii . 1 Vuođđoskuvlla diehtojuohkinsystema ( GSI ) ii registrere rávisolbmuid logu geat ožžot vuođđoskuvlaoahpu sámegillii dahje sámegielas vuođđoskuvladásis , ja eai ge leat čohkkejuvvon dieđut mat muitalivčče man ollu rávisolbmot ožžot sámegiel oahpaheami joatkkaoahpahusas , ja ožžot go sii dan oahpahusa maid sis lága bokte lea vuoigatvuohta oažžut . 1 Vuođđoskuvlaráđi byrokráhtat ledje buorredáhtolaš olbmot , muhto sis dáide leat eavttut maid fertejedje čuovvut . 1 Vuođđoskuvlaođastusa - Ođastusa 97 evalueren 1 Vuođđoskuvlaoahppu lea gielddaid ovddasvástádus , ja joatkka oahppu lea fas fylkkagielddaid ovddasvástádus . 1 Vuođđoskuvlaoahppu , Skuvlla astoáiggeortnet , earenoamášpedagoglaš gelbboalšvuođaguovddážat . 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpuid fágaid njuolggadusain lea čielga sámi profiila . 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput gealbudahttet kandidáhtaid bastit oahpahit sámi dilálašvuođaid birra ja sii galget diehtit ja dovdat sámi mánáid vuoigatvuođaid oahpahuslága mielde ja vuođđooahpahussii gustovaš oahppoplánaid vuođul . 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput galget kandidáhtaide addit nana fágalaš ja didáktalaš máhtuid , gealbudahttit sin atnit ávkin dutkama oahpaheaddjeámmáhis ja ámmátlaš ovdáneamis jeavddalaččat . 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dássi : 1.–3. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá ( dábálaš juohkin lea 15 oahppočuoggá goabbáige dan guovtti vuosttaš oahppojahkái ja goalmmát oahppojahkái 30 oahppočuoggá ) Oahpahusfága I 60 oahppočuoggá Oahpahusfága II 60 oahppočuoggá 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dásis sáhttá friddjet nuppi dain dárogiela čállingiela ( girjedárogiela ja ođđadárogiela ) geahččaleamis daid studeanttaid , geaidda ii leat addojuvvon árvvoštallan dárogiela goappaš čállingielain joatkkaskuvlaoahpus . 1 Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.-7. dásis leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá , matematihkka 30 oahppočuoggá ja sámegiella 30 oahppočuoggá . Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.-10. dásis leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá ja sámegiella 30 oahppočuoggá . 1 Vuođđoskuvlafágaide ja dábálaš fágaide vuođđo- ja joatkkaoahpahusas nugo fágaide luonddufága , servodatfága , musihkka , biebmu ja dearvvašvuohta , risttalašvuohta- , osku ja eallinoainnumáhttu , dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan ja duodji ( paralleallaplána kunst og håndverk ) leat ráhkaduvvon ja mearriduvvon sámi parallealla plánat . 1 Vuođđoskuvla lea ožžot viiddiduvvon dieđihangeatnegasvuođa sámiid ja sámi dilálašvuođaid hárrái ođđa oahppaplánaid sisabuktimiin vuođđoskuvlii . 1 Vuođđoskuvla ja joatkkaoahp . 1 Vuođđoskuvla Maŋŋel 10. jahkeceahki Dássi 1-7 Dássi 1-4 1 Vuođđoskuvla : Vuođđoskuvlla sámegieloahpahusa loguid leat viežžan Oahppodirektoráhtas neahttasajis : http://www.wis.no/gsi/tallene . 1 Vuođđoresurssat Divvunreaidduin addet lullisámegillii seamma vejolašvuođaid . 1 Vuođđooainnu dáfus geahča NOU 1984:18 ... girjáivuođa birra . 1 Vuođđooahppofálaldat sámegielas ja sámegillii Máhttodepartemeanta galgá fuolahit ahte lágat ja vuođđooahppofálaldaga čađaheapmi bissu álbmotrievttálaš rámaid siskkobealde , ja aktiivvalaččat gozihit láhkageavaheamis daid juridihkalaš ja politihkalaš geatnegasvuođaid maid Norga lea váldán badjelasas dohkkehettiinis ILO-soahpamuša nr. 169 ja ON-julggaštusa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Vuođđonjuolggadusaid § 1-4 vuođul gulahit dakko bokte ahte Majestehtalaš Gonagas Harald V rahpá viđát sámedikki gaskavahku golggotmánu 19. b. 2005 dii. 13.00 Kárášjogas . 1 Vuođđomáksomearri lea gitta 70 000 ru rádjai juohke ossodaga nammii 1 Vuođđoláhkapragráfa lea bajit riektenjuolggadus mii ásaha prinsihpalaš njuolggadusaid norgalaš sámepolitihkkii beroškeahttá lonuheaddji ráđđehusaid oainnus . 1 Vuođđoláhkaparagráfa lea hábmejuvvon sihke suodjalusa ja gárgedeami dihtii . 1 Vuođđoláhkamearrádusa ovdabargguid oktavuođas ( Innst. S. nr. 147 ( 1987–88 ) ) deattastii Stuorradikki olgoriikka- ja konstitušuvdnakomitea maid dat mearkkaša go eiseválddit « eanemus allaáiggálaš ja geatnegahtti hámis maid min riekteortnet dovdá » , leat dohkkehan ja geassán čuvvosiid dan duohta dilálašvuođas ahte Norgga historjjá čađa lea gávdnon sierra sámi álbmotjoavku min riikkas . 1 Vuođđoláhka § 100 cealká eiseválddiin lea ovddasvástádus « láhčit dili nu ahte šattašii rabas ja bajásčuvgejuvvon almmolaš ságastallan » . 1 Vuođđolágas § 28 daddjo Stáhtaráđđi galgá mearridit áššiin mat leat dehálaččat , dat mearkkaša mearrádusaid gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Vuođđolágas leat ovdamearkkat makkár áššit leat dehálaččat , nappo nammadeamit stáhtalaš ámmáhiidda , ja árpmihanáššit . 1 Vuođđolágaparagráfa vuođđojurdagat leat maid mielddisbuktán konkrehta doaibmaplánaid iešguđet servodatsurggiid dáfus . 1 Vuođđolága §:s 110a lea sullasaš sisdoallu go artihkkalis 27 ON-konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 1 Vuođđolága §:a 110 A ja sámeláhka leat buktán ođđa rámmaeavttuid sámi áššiid bargui Norggas . 1 Vuođđolága § 110a čuodjá ná : Lea stáhta eiseválddiid geatnegasvuohta láhčit diliid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá seailluhit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Vuođđolága § 110a ovdabargguin lea dán birra ságaskuššon , ja dábálaš dulkon lea ahte dán mearrádusa vuođul sáhttá eiseválddiin gáibidit positiivvalaš doaibmabijuid maiguin ollašuhttit dáid geatnegasvuođaid . 1 Vuođđolága § 110a lea bajimus láhkanjuolggadus mii vuos nanne sámi álbmoga vuoigatvuođaid , ja dáfus geatnegahttá norgga stáhta láhčit diliid nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas ja servodateallimis . 1 Vuođđolága § 110a lea bajimus láhkanjuolggadus mii vuos nanne sámi álbmoga vuoigat-vuođaid , ja dáfus geatnegahttá norgga stáhta láhčit diliid nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas ja servodateallimis . 1 Vuođđolága § 110a ja riikkaidgaskasaš regelat geatnegahttet sihke gieldda , regionála ja stáhta eiseválddiid ereliiggánit meannudit ja árvvoštallat sámi kultuvrra , ealáhusdoaimma ja servodateallima deastta servodatplánemis oppalaččat , ja areálaplánemis erenomážit . 1 Vuođđolága § 110a ja riikkaidgaskasaš njuolggadusat geatnegahttet sihke gielddalaš , guvllolaš ja stáhtalaš eiseválddiid vuhtii váldit sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima nu ahte dat ožžot erenoamáš gieđahallama ja árvvoštallama servodatplánemis oppalaččat ja areálaplánemis erenoamážit . 1 Vuođđolága § 110a 1 Vuođđolága § 110A:s daddjo ahte sámi álbmogis lea vuoigatvuohta ovddidit sin giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Vuođđolága § 110 a ásaha stáhta eiseválddiid geatnegasvuođa láhčit dili dainna lágiin ahte sámi ál-bmotjoavku sáhttá « sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima » . 1 Vuođđolága § 110 a nanne : 1 Vuođđolága § 110 a mielde lea stáhta geatnegahttojuvvon láhčit dili dainna lágiin ahte sámi ál ­bmot beassá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Vuođđolága § 110 a lea sánis sátnái measta nu mo ON-konvenšuvnna 27. artihkal siviila ja politih-kalaš vuoigatvuođaid birra . 1 Vuođđolága § 110 a ja riikkaidgaskasaš soahpamušat geatnegahttet earenoamážiid stáhtalaš eiseválddiid earenoamážit meannudit ja árvvoštallat sámi kultuvrra , ealáhusdoaimma ja servodateallima hálddašeames nanaguoddevaš geavaheami ja suodjaleames luonddu . 1 Vuođđolága § 110 a cealká ahte " Lea stáhta eiseválddiid ovddasvástádus láhčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servvodateallimis . " 1 Vuođđolága § 110 a 1 Vuođđolága paragráfa lea hábmejuvvon sihke suodjaleami ja ovddideami dihtii . 1 Vuođđolága paragráfa 110a lohká : 1 Vuođđolága mearrádus lea vuođđun stáhta buot sámerivttiide guoskevaš bargguide . 1 Vuođđolága ja sámelága bokte lea Norga cealkán ahte stáhta eiseválddiin lea geatnegasvuohta sihkarastit ahte sámit sáhttet sihkarastit ja ovddidit iežaset giela , kultuvrra ja servodaga . 1 Vuođđolohku Norga 1 Vuođđokapitála mii lea 50 miljárdda stuoru , sáhttá , go dat sierra gehččojuvvo , vástidit loatnajuolludanvuoibmái mii lea 400-500 miljárdda stuoru . 1 Vuođđohaddeortnet lea deaŧalaš kulturpolitihkalaš gaskaoapmi got ovddidit norgga kultuvrra ja nannet norgga giela globálalaš valljivuođas . 1 Vuođđogiella : darogiella 1 Vuođđogiella : : Dárogiella 1 Vuođđoeavttut čuoččaldahttit ášši Norgga duopmostuoluin lea ahte áššečuoččaldahtti oaivvilda ahte lea riektegáibádus , ja ahte lea duohta dárbu mearridit gáibádusa áššáskuhttojuvvoma ektui , gč. veardnelága § 1 – 3 . 1 Vuođđoeavttuid gaskkas lea datte ahte dát ii galgga šaddat vuostálaga váldo mihttomeriin , mii lea ahte boazodoallu galgá leat ekologalaččat ja ekonomalaččat guoddevaš . 1 Vuođđoealáhusoktavuođas lea baicca sáhka sierra ássanvuogis mii gáibida earalágan plánačovdosiid go dábálaš tiipaviesut . 1 Vuođđoealáhusat nu movt boazodoallu , eanandoallu ja guolásteapmi leat guovddáš oasit sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođus . 1 Vuođđoealáhusat leat árbevirolačča leat leamaš sámi servodaga geađgejuolgin . 1 Vuođđoealáhusat leat ain dábálaččabut sámi álbmogis , go muđui riikkagaskamearis ( samediggi.no , Andersen 2008 ) . 1 Vuođđoealáhusain lea deaŧalaš sadji sámi servodagas , sihke ealáhussan ja kulturguoddin . 1 Vuođđoealáhusaid dáfus leat dáluin oktasaš doallovttadagat gosa sihke nissonolbmot ja dievdoolbmot gullet . 1 Vuođđoealáhusaid bokte leat sámit álohii beassan ovddidit ja bisuhit sin kultuvrra ja giela . 1 Vuođđoeaiggáda minerálaid eaiggáduššá vuođđoeaiggát , ja dat leat buot minerálat mat eai leat stáhta . 1 Vuođđodoarjjaortnet ii galgga heađuštit oažžumis doarjaga eará doarjjaortnegiin . 1 Vuođđodoarjja lea ovtta stuoris buot ortnega aviissaide ja galgá buohkanassii dahkat 2/3 juolludusas sámi aviissaide . 1 Vuođđodoarjja ii galgga heađuštit oažžumis doarjaga eará doarjjaortnegiin . 1 Vuođđodoarjja dahká 90 % buvttadusdoarjagis . 1 Vuođđodoarjagat giellaguovddážiidda 1 Vuođđo-čájáhusas ovdanbuktojuvvojit sámi osku ja dat osku mii lea čadnon bivdinmeanuide , meavrresgárrái ja oaffarbáikkiide . Museas lea maid báiki gos čájehit álttaášši . 1 Vuođđo- ja joatkkaskuvllat leat Máhttoloktema – Sámegiela geažil geatnegasat addit buori oahpahusa man vuođđun lea sámegiella , sámi kultuvra ja sámi servodateallin . 1 Vuođđo- ja joatkkaoahppu 1 Vuođustus čuoggáin 1a , 2 , 3 , 4 , ja 6 maŋiduvvojit . 1 Vuođustus : 1 Vuođusin geavahuvvo gieldda álbmotregisttar , maŋimus válgga jienastuslohku ja dat ohcamušat čálihuvvat jienastuslohkui dahje sihkkojuvvot jienastuslogus , mat leat boahtán maŋimustá válgajagi geassemánu 30. b. Álbmotregisttareiseválddis lea ovddasvástádus fuolahit ahte Sámediggi oažžu daid álbmotregisttardieđuid maid dat dárbbaša jienastuslogu gárvvisteapmái . 1 Vuođusin geavahuvvo gieldda álbmotregisttar , maŋimus válgga jienastuslohku ja dat ohcamušat čálihuvvat jienastuslohkui dahje sihkkojuvvot jienastuslogus , mat leat boahtán maŋimustá válgajagi geassemánu 30. b. . 1 Vuođu formálalaš namma lea “ samIT – Gealbu sámegielas ja IT:s . ” 1 Vuoññun dáidda plánadokumeanttaide leat fylkkaplána ulbmilat ja vuoruhansuorggit , mat leat boahtán áigái ságastallamiid vuoñul mielde ovttasbargoguimmiiguin ja dasto mearriduvvon fylkkadikkis . 1 Vuoññuin bargui lea Máhttoservodat Romsa – áigodaga 20042007 fylkkaplána ja Guvllulaš ovddidanprográmma Romsii 2004-2007 ja searválagaid bargoguimmiin . 1 Vuoññudit váikkuhangaskaomiid maiguin čañahit guvllolaš doaibmabijuid buoridan dihte nuoraid ohcama realfágaid lohkamiidda . 1 Vuoññojurdda lea buorre . Stáhtalaš doaimmaid geográfalaš juogadeapmi lea e.e. mielde nanneme guovlluid máhttobirrasiid ja guovlluid šaddanfámu . 1 Vuovdinorganisašuvnnaid dárkkistanovddasvástádus jna. . 1 Vuovdinorganisašuvnnaid dárkkistanovddasvástádus jna. 1 Vuovdinorganisašuvdna sáhttá viidáseappot dárkilat njuolggadusaid vuođul fápmudahttojuvvot addit láhkaásahusaid guolásteami ulmmálaš čađaheami birra . 1 Vuovdinorganisašuvdna mearrida lea go sáhka badjelmearálaš bivddus nu mo namahuvvon vuosttas lađđasis , ja dat maiddái rehkenastá lassesállaša sturrodaga ja dan árvvu . 1 Vuovdinorganisašuvdna mas leat njuolggadusat mat leat dohkkehuvvon juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid gávppašeami birra , galgá gozihit ahte dát láhka ja dán lága vuođul mearriduvvon láhkaásahusat čuvvojuvvojit . 1 Vuovdindietnasat 1 Vuovdinbáikkit duoji várás 1 Vuovdin- ja vuovdalandoaibmabijut 1 Vuovdin- ja márkanoss . 1 Vuovdin- ja márkandoaibmabijut meahcceealáhusaid siskkobealde 1 Vuovdin ferte árvvoštallojuvvot Sámi kulturmuitoráđi ja báikkálaš boazodoalu ( guovllustivrra ) prošeavtta konklušuvnnaid vuođul . 1 Vuovdimat čađahuvvojedje fylkkadiggemearrádusa čuovvoleapmin vuovdit visteopmodagaid 73,3 miljon ruvnno ovddas áigodagas 2005-2007 . 1 Vuovdima rájes 1885s lei dán áigodaga ovdal leamaš lagabui 100 jagi geavaheapmi mii siskkildii visot masa guovlu sáhtii adnojuvvot . 1 Vuovdi mii lassána váldá vuostá ollu CO 2 hivvodagaid áimmus , ja vuorku daid guhkes áigái muoraide dahje huksenávdnasiidda . 1 Vuovderesurssat leat ođasmahtti ja vuovdedoallu gullá min deháleamos guovlluealáhusaide , miehtá riikka das lea stuora ekonomalaš mearkkašupmi . 1 Vuovdekultuvrra loguid vuođđun lea maŋimuš vihtta jagi gaskamearri . Logut čájehit ahte šaddu lea mealgat stuorát jahkásaččat go geavaheapmi , geahča tabealla dás vuolábealde . 1 Vuovdegeavaheapmi lea leamaš lunddolaš ja deaŧalaš oassi sámi guovlluid meahccegeavaheamis . 1 Vuovdedoalus galgá láhčit dili nu ahte lea eambbo mearrediđolaš birasárjjaid dáfus . 1 Vuovdedoalu infrastruktuvrra galgá ovdánahttojuvvot . 1 Vuovddit ja karbonačatnamat . 1 Vuovddi birasárvvuid dilálašvuođa ja ovdáneami galgá sáhttit duođaštit ja biddjojuvvot almmolašvuhtii olahanláhkái . 1 Vuovdaleapmi sámi biepmuin mátkkoštanealáhusa ja dárjjodanealáhusa siskkobealde 1 Vuovdaleamis geardduhuvvojit nugo gávttehassápmelaččat , bohccot , sámeheajat ja muhtin muddui vel duodji . 1 Vuotnasiidda joatkkaskuvllas lea maid árbevierru geavahit nuoraidfitnodagaid vuohkin . 1 Vuotnasiidda joatkkaskuvlla oahppit leat bargamin joavkun ovttas oahpheaddjiiguin ja mátkeealáhusa ovddasteddjiiguin . 1 Vuotnasiidda bátnedivššohat 1 Vuotnasiida leat ovdánan positiivvalaččat , ja dan ovdáneami lea dárbbu joatkit ja buoridit . 1 Vuotnasiida jtk 1 Vuotnasiida joatkkaskuvlage Siellatgielddas fállá sámegieloahpahusa . 1 Vuotnaráfáiduhttingažaldagat eai ovdán . Báikkálaš riddoguollenáliid eanet ulbmildiđolaš hálddašeapmi váilu . 1 Vuotnaguolástanturismmas leat sámi riddo- ja vuotnaguovlluin vejolašvuođat turistavásáhusaide mat molsašuddet jahkodagaid mielde . 1 Vuotnaguolástanturisma lea geahččaluvvon muhtin báikegottiin . 1 Vuotnabivdu okto , ja vuotnabivdu lotnolaga eará ealáhusaiguin , lea deaŧalaš barggolašvuođa faktuvra rikkis mearrasámi árbevieruiguin . 1 Vuotnabađa skuvlaleaira lea nu buorre go mii dálá diliin lea vejolaš , ja lea máksán ollu ruđa ja rahčamušaid álggahit ja jođihit dan . ... 1 Vuotnabađa joatkkaskuvllas šaddet ođđa Nuoraidfitnodagat ( NF ) . 1 Vuotnabađa joatkkaskuvla Finnfjordbotn Plánen 2007 vidaregåande skole 1 Vuotnabađa fitnodatjođiheaddji-guovttos Silje Andersen ja Jannicke Thomassen válljejuvvuiga oassálastit Female Future:i . 1 Vuotkevuotna , Muotki , Muorralvuotna , Gádde-Iččát Muosáid gielddas , Dáigevuona skuvlabiire , Siskkit Lágesvuotna Sáltesavjjus - Beahkkirvuona sisa ja vuotnaráigge Davvesiidda gielddas f ) Fálesnuori suohkan ja ovddeš Dálbmeluovtta suohkan earret ieš čoahkkebáiki Dálbmeluokta Álttá suohkanis . 1 Vuosárgga guovvamánu 12. b. rájes álggaha Guolástus- ja riddodepartemeanta preassafáktavuorroortnega bargoáiggis . Preassa galgá dušše geavahit telefonnummara 22 24 66 99 gaskal 08.00 ja 15.45 árgabeivviid . 1 Vuostáváldi máksá hálddahuslaš divada ja sáddema . 1 Vuostálasvuođat ledje belohahkii čadnon dasa ahte eanaš mánát internáhtas ledje sámit , go fas eatnasat girkobáikkis ledje dážat dahje geat oidne iežaset dážan . 1 Vuostálastinvuoigatvuohta ii mearkkaš ahte dat lea gieldinvuoigatvuohta , muhto ahte vuostálastima lea dárbu árvvoštallat eará vuhtiiváldimiid ektui . 1 Vuostálastima ulbmil lei earret eará hilgut buot duppaltekstejuvvon skuvlagirjjiid . 1 Vuostáiváldit mearkkašumiid sániide ja tearpmaide álbmogis – Bidját ođđa sániid » gulaskuddamii ” nehttii , olbmot besset kommenteret daid . 1 Vuostá ja mieđas . 1 Vuosttážettiin hállet dán guovtti báikki olbmot dárogiela . 1 Vuosttáš lea dáiddadagus " Luottat " maid Hilde Skancke Pedersen lea tevdnen , lea biddjojuvvon dievasčoahkkinlatnjii . 1 Vuosttáš konferánssas Johkamohkis jagi 2005 dohkkehuvvui Johkamohke-julggaštus . 1 Vuosttaščájáhus lei min stuorra feasttas basiid gaskkas , maid vánhemat lágidedje . 1 Vuosttašluohkálaččain leat stuorra vuordámušat . 1 Vuosttaškonsuleanta Gro Dikkanen ovddasta Sámedikki dán referánsajoavkkus . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis - bistevaš virgi - ref. nr. 09/4922 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš 50% virgi - ref. nr. 10/651 Sámedikkis lea rabas sadjásaš 50 % virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 31.12.2010 rádjái . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš 50% virgi - Ref. nr. 10/651 Sámedikkis lea rabas sadjásaš 50 % virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 31.12.2010 rádjái . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš - Ref. nr. 09/4240 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš - Ref. nr. 09/2785 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš ( ref 09/2787 ) Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 1,5 jahkái , 2010 lohppii . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš ( ref 09/2785 ) Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin jahkái , mas lea álgin farggamusat . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - bistevaš virgi - ref. nr. 09/3030 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - bistevaš virgi - Ref. nr. 09/2786 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - bistevaš virgi ( 09/2786 ) Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - bistevaš 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr. 09/719 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr. 09/2787 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr : 08/5300 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr : 08/5031 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr 08/5045 1 Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr 08 : 5045 1 Vuosttažin namuhuvvon fágasurggiid ektui leat Romssa universitehtas leamaš guhkes árbevierut boazodoalu ja guohtumiid dutkamis . 1 Vuosttažettiin áigut mii oččodit buriid ortnegiid nuorra olbmuid rekrutteremii ealáhussii . 1 Vuosttažettiin áigu departemeanta buoremus lági mielde láhčit dili nu ahte buohkain geain lea vuoigatvuohta oažžut sámegiel oahpahusa , ožžot dan . 1 Vuosttažettiin áigu Sámediggeráđđi deattuhit ahte Sámediggi doaibmá áicin stáhta bealde boazodoallošiehtadallamiin stáhta ja boazodoalu váldoorganisašuvnna NBR:a gaskka . 1 Vuosttažettiin áiggun mun deattuhit ahte boazodoalloriekti lea vuođđuduvvon oktasaš sámi vuoigatvuhtii mii lea árbejuvvon sohkabuolvvas nubbái , ja mas galgá leat ávki boahttevaš sohkabuolvvaide . 1 Vuosttažettiin ádjánii guokte mánu dan rájes go Sámediggi oaččui min reivve ášši birra ovdal go diggi sáddii reivve universitehtii . 1 Vuosttažettiin váillui mus oahppanmokta . 1 Vuosttažettiin sáhttet leat iešguđetlágan sivat dasa , ahte sii geat besset jienastit eai jienas sámediggeválggas , eaige dat dárbbaš leat dat “ ođđa jienastuslogu dieđiheaddjit ” geat eai jienas . 1 Vuosttažettiin sáddejedje mu buohccestohpui ja vel mánáidruktui Detnui , ja dan maŋŋá Čáhcesullo buohccevissui , ovdal go moai Kristine Johnseniin Deanodagas bođiime fatnasa mielde Kysthospitalii Romsasullos Romssa gávpoga lahka . Kysten lei dan buohcceviesu dábálaš namma . 1 Vuosttažettiin njiedjá lohku ohppiin geain lea davvisámegiella nubbingiellan . 1 Vuosttažettiin lei ruovttufidnoskuvla eaktodáhtolaš fálaldat nuoraide geat ieža háliidedje oahpu . 1 Vuosttažettiin ledje ieža sordojuvvon mánnávuođas internáhttaskuvllas , sii balle vuostálastimis eiseválddiid . 1 Vuosttažettiin leat oahpaheaddjit čađahan dán joatkkaoahpu . 1 Vuosttažettiin leat museaid ekonomalaš hástalusat geahčaduvvon . 1 Vuosttažettiin lea ráđđehusa doaibmaplána diehtohuksema , dearvvasvuođa- ja sosiálabargiid gelbbolašvuođaloktema ja hálddahusdási dihtomielalažžan dahkama strategiija . 1 Vuosttažettiin lea gažaldat geas galgá leat váldi dahkat soahpamušaid mat geatnegahttet ja gusket maiddái earáide geain leat boazodoallovuoigatvuođat . 1 Vuosttažettiin lea evttohusa ulbmil ahte go buohkat galget gorálaččat unnidit , de šaddet stuorámus doalut unnidit eanemus . 1 Vuosttažettiin lea dárbu nannet sámegielfálaldaga mánáidgárddiin , vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas . 1 Vuosttažettiin in orron iežan mielas doarvái fávru . 1 Vuosttažettiin gáibidivččii stuorát láhkarevišuvdna ođđa čielggademiid ja árvvoštemiid . 1 Vuosttažettiin guoská dát báhppabálvalusa goluide . 1 Vuosttažettiin ferte ráđđehus bealistis vuordit ahte regiovnnat áimmahuššet sámi beroštumiid dan láhkái ahte vuhtiiváldet stáhta ja Sámedikki ráđđádallansoahpamuša , masa gusket riikkaidgaskasaš geatnegasvuođat . Ja ahte regiovnnat dahket dan iešalddis , suohkana iešmearridanvuođđojurdaga vuođul , nu ahte eai dárbbaš lágat ja láhka ­njuolggadusat bidjat sin dan dahkat . 1 Vuosttažettiin ferte ovddasvástádusgaskavuohta stáhta ja Sámedikki gaskkas čielggaduvvot . 1 Vuosttažettiin ferte láhka hui čielgasit nannet ovddasvástádusa das ahte mearriduvvon boazolohku ja guohtunáiggit dollojuvvojit . 1 Vuosttažettiin dát guoskkai konfirmašuvdnaskuvllaide . 1 Vuosttažettiin dán vejolašvuođa leat gilisearvvit ožžon siskkit riikageainnu guora gaskal Kárášjoga ja Guovdadeainnu . 1 Vuosttažettiin dat fertii oažžut luohttámuša sámi nuoraid gaskkas , ja dan gal dagai . 1 Vuosttažettiin dannego dat lea hui deaŧalaš , dasto dannego Norga lea geatnegahttojuvvon dasa biošláddjivuođakonvenšuvnna vuođul ja loahpas vel dannego dat livččii ráđđehusa iežas davviguovlostrategiija lunddolaš čuovvoleapmi . 1 Vuosttažettiin : Sii háliidit eallit Norgga ássin ja dasa gullá dárogiella ja dáččaid vuogit ja vierut . 1 Vuosttažat guđet dahke dan , ledje muhtin nieiddat geat álge snihkkársuorgái 70-logu álggus . 1 Vuosttašamanuensa Marianne Storjord logaldalai iežas dutkama birra mas fáddán lea Kultuvrralaš oaivilhábmen sámi oahppan- ja ovddidanperspektiivvas . 1 Vuosttaš čállagat mat prentejuvvojedje 1600-logus ledje čállojuvvon upmisámegillii , earret eará okta ABC-girji . 1 Vuosttaš čuoččuhus ii leat riekta go in leat seaguhan ieŽ8n eará joavkkuid siskkáldas áššiide , muhto buktán mearkkašumiid Bargiidbellodat-joavkku oainnuide maid jođiheaddji Pedersen lea buktán . 1 Vuosttaš čuokkis ii gusto dakkár opmodaga luobaheapmái mii lea sirrejuvvon almmolaš juohkingávppi bokte ja mii lea biddjojuvvon huksenguvlui plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje sirrejuvvon huksejuvvon dutkasajiin . 1 Vuosttaš čuokkis guoská maiddái váivvádusaide maid eanaeaiggát dahje guovllu geavaheaddji šaddá gillát . 1 Vuosttaš čuoggát gusket ássamii ja eallineavttuide . 1 Vuosttaš čoahkkimis oasálaččaid gaskka jagi 2011 ođđajagimánus konsulterejuvvo dan birra movt dát bargu konkrehta galgá čađahuvvot . 1 Vuosttaš čoagganeapmi skábmamánus Sámediggi lea bivdán oažžut fálaldagaid prošektii . 1 Vuosttaš čoagganeapmi guovvamánus Mii eat leat vel mearridan gos čoagganeamit galget leat - fertet oaidnit gos oasseváldit bohtet . 1 Vuosttaš šiehtadallančoahkkima lágidit Ruoŧa bealde njukčamánu 14. ja 15. beaivvi 2011. - Mun illudan go golbma ráđđehusa ja sámedikki leat dál ovtta oaivilis ja sáhttit šiehtadallagoahtit . 1 Vuosttaš šiehtadallančoahkkima lágidit Ruoŧa bealde njukčamánu 14. ja 15. beaivvi 2011 . 1 Vuosttaš áiggi lei skuvla gaskaboddosaš lanjain dan botta go bistevaš skuvlla huksejupmi ain maŋiduvvui . 1 Vuosttaš áiggi ii lean dan ráđis mihkke dadjamušaid , muhto veahá áiggi geažis ožžo eanet dadjamuša . 1 Vuosttaš áiggi gulaimet dávjá : " Ná láviimet mii dahkat Havikas . " 1 Vuosttaš váldoulbmil lea láhčit diliid nu ahte luondduresursaealáhusat sáhttet álggahuvvot , bisuhuvvot ja ovddiduvvot . 1 Vuosttaš sámegiel girji erenoamášoahpahussii , ja áidna girji mii almmuhuvvui boares čállinvugiin , lei Ma ælo lut ' te , man Inger Seierstad lea sihke čállán ja masa son lea govaid sárgon . 1 Vuosttaš sámediggeválggaid rájes jo leat suohkaniin Guovdageainnus ja Kárášjogas leamaš stuorimus jienastuslogut suohkandásis . 1 Vuosttaš stáhtusraporta galgá lea válmmaš jagi 2010 čavčča mielde . 1 Vuosttaš stáhtaráđđečálli , gii gohčoduvvui " regjeringssekretær " , álggii bargat njukčamánu 1814 , go prinsa Christian Frederik nammadii iežas ráđđehusráđi . 1 Vuosttaš spesialistaoahpahus oalulortopediijas Golmmajahkásaš spesialistaprográmma álggaheapmi Davvi-Norgga olis čalmmustahttojuvvui rahpamiin golggotmánus . 1 Vuosttaš skuvlaplánat čájehedje čielgasit skuvlla duppal ulbmila . 1 Vuosttaš skuvlajagi orron internáhtas , vaikko min ruoktu ii lean go beannot kilomehtera skuvllas eret . 1 Vuosttaš skuvlajagi , 1952/53 ledje skuvllas 8 nisson- ja 7 dievdooahppi , ja maŋŋel ledje maiddái nieiddat dávjá eanetlogus . 1 Vuosttaš skuvladiimmus juohke beaivvi lei mis sálbmalávlun , ja rohkadalaimet Áhčči min – lei religiuvdnadiibmu . 1 Vuosttaš skuvlabeaivvi doalvvui áhčči mu Buolbmágii čakčat 1956 . 1 Vuosttaš skuvlabeaivi Bovccá skuvllas , su. borgemánu 25.b.1968 . 1 Vuosttaš skuvla lei sámiid várás 1 Vuosttaš sihkkaris diehtu mii mis lea girku birra Sállanis lea Mearragohpi ( Sørvær ) girku 1496:s . 1 Vuosttaš semestera oahpahusas lea eanaš leamaš vuođđofáttát , muhto dan lassin lea várrejuvvon ollu áigi digaštallat iešguđetlágan divššohasdáhpáhusaid . 1 Vuosttaš ráđđádallančoahkkin dollojuvvui borgemánu 25. b. 2009 , mas Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta ge oassálaste . 1 Vuosttaš ráđđádallančoahkkin Stuorradikki Justiisalávdegotti ja Sámedikki gaskka dollojuvvui njukčamánu 29. b. 2004 . 1 Vuosttaš ráđđádallan lei Deanus njukčamánu 29. b. 2004 . 1 Vuosttaš paragráfa nannii ahte oahpaheaddjit galge « buot návccaiguin » bargat dan ala ahte dárogiella viidána . 1 Vuosttaš olmmožin Davviriikkain Sletsjøe válddii romanalaš filologiija magistargráda mas ledje portugálagiella , espánnjagiella ja ránskkagiella ja oahpahii maŋŋel dáid gielaid Oslo universitehtas ja Bergena gávpeallaskuvllas . 1 Vuosttaš oktasaš čoahkkin dollijuvvui skábmamánus 2000:is . 1 Vuosttaš oktasaš davviriikkalaš giellapolitihka julggaštus lea gávcci gillii almmuhuvvon . 1 Vuosttaš oassi prošeavttas lei gárvvis 2007 ja lea ráhkaduvvon listu mas leat 691 sámi juridihkalaš tearpma . 1 Vuosttaš oassi gieđahallá plána , plánaproseassa ja eará plánaid oktavuođaid duogáža . 1 Vuosttaš oassi doarjagis máksojuvvo go gávpešiehtadus lea dahkkon 1 Vuosttaš oasis ságaškuššanoasis lea oppalašgeahčastat fágasurggiin ovttažiid mielde . 1 Vuosttaš oasi , lás ’ se ja mat ’ te - ruovtos , ođasmahttii Sverre Hatle ja almmustuvai 1977:s namahusain dá læba lás ’ se ja mat ’ te . 1 Vuosttaš oahppit heite juo vuosttaš jagi maŋŋil . 1 Vuosttaš oahpahus Fálesnuoris álggahuvvui 1946 giđa beallegárvves skuvlabráhkas Čeaváhaččas ( Ráhkkerávjju lahka ) . Skuvlajagi 1946/47:s ledje ceggejuvvon skuvlabráhkat buot biirriide : Stállogárggui , Jáhkovutnii , Gámanjárgii , Náivutnii , Jiepmaluktii , Riehppovutnii . 1 Vuosttaš oahpaheaddji mii mus lei Fjordtunas lei Pavel Anderssen . 1 Vuosttaš oahpaheaddji dárogielat mánáide biddjui virgái 1849:s , gitta dassážii lei Mátta-Várjjat čielga sámi skuvlabiire , mas buot oahpaheaddjit ledje sápmelaččat ja oahpahus lei ollásit oaivvilduvvon sápmelaččaide . 1 Vuosttaš nuoraid gease – OG lágiduvvui Singaporas 2010:s , ja vuosttaš dálvegilvvut lágiduvvojit Innsbruckas , Nuortariikkas 2012 ođđajagimánus . 1 Vuosttaš nuoraid dálve-OG historjjás álgá dán vahkku bearjadaga Innsbruckas . 1 Vuosttaš namma , « Statens heimeyrkeskole for samer » , ii ožžon goasse makkárge almmolaš sámi nama , muhto go skuvla daddjui sámegillii , de geavahuvvojedje máŋggalágán namat . 1 Vuosttaš máná báhcán doarjjaáigodat eretgahččá jus ii leat geargan geavaheami vuosttaš máná váhnenruđa ovdal go ođđa doarjjaáigodat álgá . 1 Vuosttaš luohkás ožžon Anders Bongo oahpaheaddjin . 1 Vuosttaš luohkás oahpahin Margarethe Wiig sámegiela / dárogiela Áppesa mielde . 1 Vuosttaš linnjás 1 Vuosttaš linjá čuodjá de ná : « Árbevirolaš sámi ealáhusvuogit nugo boazodoallu , eanandoallu ja lotnalusealáhusat » , viidáseappot nu movt árvalusas lea evttohuvvon . 1 Vuosttaš lea lahtuid viidun ealgabivddu oktavuođas maŋimuš jagiin . 1 Vuosttaš lea Romssa universitehta ovddasvástádus juohkit dutkandieđuid sámi servodahkii . 1 Vuosttaš lađđasis sihkkut « orrunsuohkanis » . 1 Vuosttaš lađđasis nannejuvvo ahte juohkehaš lea geatnegas geavahit iežas fuolalašvuođain ja várrogasvuođain vai dárbbašmeahttumit ii ráfehuhte dahje gavdnje bohccuid mat leat guohtume , johtime jna. . 1 Vuosttaš lađđasa mearrádusat eai gusto doppe gosa leat ásahuvvon lávdegoddeguovllut ja gos leat čađahan mearrajuohkima § 32 vuođul . 1 Vuosttaš lađđasa mearrádus heaittiheami čađaheami birra gusto dán dáfus . § 1 Vuosttaš kursa maid ođđa oahpaheaddjit čađahedje , lei sámegiela eahketkursa . 1 Vuosttaš kursa bisttii golggotmánu 1. b. rájes gitta juovlamánu 15. b. 1946 , ja nubbi gursa ges bisttii ođđajagimánu 6. b. rájes gitta njukčamánu 29. b. jagi 1947 . 1 Vuosttaš konsultašuvdnačoahkkin lea plánejuvvon dollojuvvot 39. vahkkus ja lea hálddahuslaš dásis . 1 Vuosttaš konferánsa dollojuvvui Johkamohkis guovvamánu 24. b. 2005 . 1 Vuosttaš klássas mus lei Marit Aubert oahpaheaddjin , nuppi jagi ožžon Sissel ja Einar Gullichsena . 1 Vuosttaš jahki lei mearrideaddji skuvlla boahtteáigái , ja ledje hui balus ahte eai lihkostuvvan . 1 Vuosttaš jagit čájehit ahte Finnmárkkuopmodat ferte ruhtadit doaimma iežaset dietnasa bokte , dakkáriid maid stáda ovdal mávssii . 1 Vuosttaš jagiid lei skuvllas doarvái ceavzit . 1 Vuosttaš jagiid lei 4 vahkku skuvla ja 4 vahkku friddja , ja dalle lei maid skuvla lávvordagaid . 1 Vuosttaš jagiid ledje measta buot oahppit eret Guovdageainnus , ja nu ledje eanas oahppit sámegielagat . 1 Vuosttaš jagiid ledje guokte olles ja okta bealle oahpaheaddjivirggi . 1 Vuosttaš jagiid ii lean ge eksámen skuvllas . 1 Vuosttaš jagiid ii adnojuvvon Nuorta-Finnmárku – ja dainna iige Mátta-Várjjat – giellaseaguhusguovlun . 1 Vuosttaš jagiid go leigga Kárášjogas , de Trygve láidestii seahkalaskoara . 1 Vuosttaš jagi álggahuvvui boazodoallooahpahus maŋŋit čakčat , Duottarstobu jođiheaddjiviesus . 1 Vuosttaš jagi rájes go skuvla álggahuvvui , de lea dát skuvla ferten rahčat birgejumis ovddas . 1 Vuosttaš jagi ođđasis almmuheami maŋŋá lea deaddu biddjojuvvon kulturkaleandarii mii addá visogova kulturdoaluin ja festiválain mat lágiduvvojit miehtá fylkka . Kulturkaleanda- 1 Vuosttaš jagi lei mus dušše okta oahppi , ja ledjen dušše diibmooahpaheaddjin . 1 Vuosttaš jagi lei mis oahpahus Duottarstobus . 1 Vuosttaš jagi ledje mus oahppin golbma kárášjotnieidda geat vázze oppalašfágaid . Lei maiddái bárdni geas lei sámegiella C-giellan , amasgiellan . 1 Vuosttaš jagi joatkkaskuvllas ledje dušše guhtta oahppi dáloniid joavkkus . 1 Vuosttaš jagi galggat deavdit doaibmagáibádusa . 1 Vuosttaš ja nubbi luohkás lei mis skuvllot Soleng . 1 Vuosttaš ja nubbi luohkká lei skuvladálu nuppi gearddis . 1 Vuosttaš internáhttahoavdan šattai Johan Matheussen ( r. 1876 ) . 1 Vuosttaš háve ii ožžon , muhto jagi maŋŋil lei nubbi oahpaheaddji mielde ohcamis ja dalle oaččuiga veahá . 1 Vuosttaš hárštálaš dáiddii leat ássan aiddo dás . 1 Vuosttaš hárštálaš ? 1 Vuosttaš guovddáš lea ásahuvvomin Romssa gávpogii . 1 Vuosttaš gitta njealját lađas gusto vástevaččat áššiide meahci luobaheami ja láigoheami ektui dahje vuoigatvuođaid ektui meahcis . 1 Vuosttaš girji lei sámegielas dánskkagillii ja latiinnagillii , nubbi girji lei dánskkagielas ja latiinnagielas sámegillii . 1 Vuosttaš girji ilmmai 1948:s , nubbi gis 1980:s . 1 Vuosttaš geavaheaddjit ledje boazosápmelaččat guđet juohke giđa johte dálveorohagas ruoŧa-bealde siseatnamis geasseorohahkii Norgga rittus . 1 Vuosttaš gearddis lei oahpaheaddji ásodat , nuppi gearddis guokte luohkkálanja . 1 Vuosttaš gearddis lei oahpaheaddji orrunlatnja ja guokte lanja biiggáide . 1 Vuosttaš gearddis ledje guokte " klássalanja " , namalassii biisestoboš ja resepšuvdna feaskáris . 1 Vuosttaš gearddi go gulaime sáni Sirbmá , de ean diehtán oppanassiige gos lei . 1 Vuosttaš geardde máŋgga jahkái sus eai leat fásta diimmut joatkkaskuvllas . 1 Vuosttaš geardde go sápmelaččatge čájehišgohte vuostálastinvuoiŋŋa , lei Guovdageainnu stuimmiid áigge , muhto muđui sii leat baicca gillán . 1 Vuosttaš geardde almmuhan 30.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 30.05.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 28.11.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 28.10.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 28.02.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 28.01.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 27.04.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 25.11.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 24.06.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 23.05.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 22.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 21.10.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 21.06.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 21.02.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 20.06.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 19.10.2005 © Jaro Hollan 1 Vuosttaš geardde almmuhan 19.10.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 19.08.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 18.04.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 18.03.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 16.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 16.03.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 15.11.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 14.06.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 14.03.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 13.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 13.04.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 12.10.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 12.05.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 11.11.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 11.08.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 10.11.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 10.05.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 09.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 08.04.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 07.03.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 07.02.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 04.03.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 04.02.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 02.12.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 02.09.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 02.02.2005 1 Vuosttaš geardde almmuhan 01.07.2005 1 Vuosttaš evttohus lea organiseret Sámi dutkamiid guovddáža seamma ládje go áivan dutkamiid guovddážiid ( Centre of excellence ) , ja nubbi evttohus lea organiseret guovddáža alla dutkamiid guovddáža ( Senter for høyere studier ) modealla mielde . 1 Vuosttaš evttohus lea organiseret Sámi dutkamiid guovddáža ládje go áivan dutkamiid guovddážiid ( Centre of excellence ) , ja nubbi evttohus lea organiseret guovddáža alla dutkamiid guovddáža ( Senter for høyere studier ) modealla mielde . 1 Vuosttaš dárkilis dialoga fáddá lea ekovuogádagaid hálddašeapmi , ekovuogádatbálvalusat ja guovllusuodjalus . 1 Vuosttaš dálvve jieŋui láhtti . 1 Vuosttaš dálvi lei vearrámus . 1 Vuosttaš duopmu guoskkai riidui bohccuid guođohanvuoigatvuođaid birra mat gulle Selbu gieldda osiide , ja nubbi duopmu fas gulai riidui gaskal Olmmáivákki ássiid Gáivuona suohkanis ja stáhta oamastanvuoigatvuođaid birra Čáhppevuovdái , mii lea sullii 120 km 2 - sturrosaš meahcceguovlu . 1 Vuosttaš dokumeanttaid mii leat gávdnan Hans J. Henriksen rohki arkiivvas ( Sámi arkiivvas ) ja maŋimus Girko- ja oahpahusdepartemeantta arkiivvas ( Riikkaarkiivvas).Buot dokumeanttat ledje čállon dárogillii . 1 Vuosttaš deaivvadeapmi Finnmárkkoduoddariin lei filbma Laila , maid oidnen kinos Várggáin go ledjen 14-jahkásaš . 1 Vuosttaš cealkka sirdojuwo dasto 4 . §:ii mal ) imuš cealkkan . § 1 Vuosttaš cealkka sirdojuvvo dasto 3 . §-ii ma'1imuš cealkkan . § 1 Vuosttaš cealkka galgá dasto sirdot 4 . §-ii maf ) imuš cealkkan . 1 Vuosttaš cealkka datte ii hehtte eatnama dábálaš geavaheami eanandollui , vuovdedollui dahje eará geavaheami eanandoalloulbmiliidda . 1 Vuosttaš bátnedoaktárat geat leat čađahan oahpu davvin Geassemánus 2009 lágiduvvui daid vuosttaš bátnedoavttirstudeanttaid joavkku loahpaheapmi geat čađahedje eksámena Romssa universitehtas . 1 Vuosttaš beaivvi áigut váldoáššis deattuhit hástalusaid oppalaččat prošeaktabarggu oktavuođas . 1 Vuosttaš beaivvi rájes go skuvlii álgá , de ferte oahppagoahtit " amas " giela , namalassii dárogiela . 1 Vuosttaš artihkal lea čoahkkáigeassu guhkes historjjás 1990 rádjái 1 Vuosttaš almmuheapmi ođđa aviissas , ávviris , lei vuovdimassii guovvamánu 6. beaivvi dán jagi . 1 Vuosttaš almmuheami maŋŋel ii ohcan oktage bargui , muhto Paul Fjellheim , gii lei šibitdoavttir ja maiddái NBR ' jođiheaddji , mieđihii váldit oahpaheaddjibarggu vuosttaš jagi . 1 Vuosttaš aggan lei háhkat dakkár allaskuvlla mas lea sámi biras go guoská gillii , kultuvrii ja sisdollui . 1 Vuosttaš Sámiparlamentarihkkárkonferánsa , mas leat Suoma , Norgga ja Ruoŧa beale Sámedikkiid áirasat ja Ruošša sámiid ovddasteaddjit mearridedje historjjálaš julggaštusa . 1 Vuosttaš Sámedikki ollesčoahkkima mal ) l ) á čakčat , buvttii Sámedikki presideanta muhtun muddui imašlaš oainnuid preassadiedáhusas 08.10.93 . 1 Vuosttaš Divvun- prošeakta ráhkadii reaiddu davvi- ja julevsámegillii mii lei válmmas 2007;as . 1 Vuosttaš Biibbal dánskagillii bođii 1550:s . 1 Vuosttaš Bagadus bođii l870:s . Das lei bagadus oahpaheaddjái dárogiela ja sámegiela anu dáfus . 1 Vuosttaš - giella 1 Vuosttaskonsuleanta man váldobargun lea dásseárvopolitihkalaš áššit , álggii bargui 26.06.00 . 1 Vuosttaskonsuleanta Inge Arne Eriksen searvá ovttasbargoráđiid čoahkkimiidda . 1 Vuosttaskonsuleanta Inge Arne Eriksen searvá bargojoavkku čoahkkimiidda . 1 Vuosttaskonsuleanta Gro Dikkanen lei mielde Norgga delegašuvnnas . 1 Vuosttasjienasteaddji čujuha dasto ILO-soahpamuša artihkkala 1 nr. 1 bustáva b meroštallamii geasa konvenšuvdna gusto , ja nanne : « Ii leat eahpidahtti ahte sámiin dán meroštallama mielde lea stáhtus eamiálbmogin Norggas , ja ahte min álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sidjiide konvenšuvnna artihkkala 14 mielde maiddái gustojit Lulli-Trøndeláhkii . » 1 Vuosttasjienasteaddji čujuha ahte guoddaleaddji áššeoasálaččaid čuoččuhus lea ahte stáhta ii eaiggáduša Čáhputvuovddi . 1 Vuosttasjienasteaddji oktiigeassá ášši ná : « Meahccekommišuvdna mii maiddái gávnnahii ahte váidagat 1920- ja 1940-logus eai rivven veahkadagas sin buori oskku , ii gávnnahan , nugo namahuvvon , rievttálaš vuđđosa mieđihit eambbo go murren- ja guohtunrievtti . 1 Vuosttasjienasteaddji oktiigeassá ná : « 1970-logu loahpas lea baicca veahkadat eambbo meannudan stáhta ektui – erenoamážit maŋŋil go Statskog válddii badjelasas hálddaheami 1980s . 1 Vuosttasjienasteaddji oktiigeassu geavaheami hárrái lea ná : « Konklušuvdna šaddá dás duohko ahte masá gitta árbejuogu rájes 1879s lea Olmmáivákki veahkadat , earret boazodoalu , ávkkástallan buot geavahanvugiin mat Čáhputvuovddis leat vejolaččat . 1 Vuosttasjienasteaddji oaivvilda ahte ii sáhte leat mearrideaddjin ahte leat geavahuvvon muhtun iešguđetlágan dajaldagat , ja ahte « geavahanriekti » orru leamen eanemus geavahuvvon dajaldat . 1 Vuosttasjienasteaddji nanne ahte materiála mii Lappekommišuvnna maŋis bázii , go bálddalastojuvvo topografiijain , bohcco luondduin jna. , addá buori vuđđosa iskat Lappekommišuvnna oainnuid . 1 Vuosttasjienasteaddji mearkkaša almmatge nugo namahuvon dás bajábealde , ahte boahtá eahpenjuolgadit ovdan guoddaleaddji áššeoasálaččaid čuoččuhusas ahte Čáhputvuovdi gullá Olmmáivákki olbmuide oktasaččat muhtun lágan « gilisearveopmodahkan » . 1 Vuosttasjienasteaddji deattasta almmatge ahte oarjjimus guovlluid uhcit geavaheamis guohtumii sáhttá leat mearkkašupmi beroštusvihkkedallamiidda mat boazodoallolága § 15 mielde , mii ásahallá dárkileappot eanaeaiggátberoštusaid ja boazodoalu gaskavuođa , galget dahkkojuvvot eanaeaiggádiid ja sámiid geavaheami hárrái guovllus . 1 Vuosttasgeardásaš militearabálvalus , Brig N 1 Vuosttasgeardebálvalus dál lea áibbas eará go maid lei moanat jagiid dás ovdal . 1 Vuosttas čoahkkinbeaivvi deattuhuvvojedje muhtun ráji dat čuolmmat ja hástalusat mat Skandinavias leat ovddabealde boranávddiid hálddašeami oktavuođas . 1 Vuosttas čoahkkin navdojuvvo dollojuvvot 2002 . 1 Vuosttas čoahkkin lea juo dollojuvvon . 1 Vuosttas čoahkkin dollojuvvui 12.10.00 . 1 Vuosttas várrelahttu : Universitehta stipendiáhta Gøril Bjerkan , Bærum Nubbi várrelahttu : Professor Espen R. Moen , Oslo 1 Vuosttas válggat dollojuvvojedje 1989 ja nuppit 1983 . 1 Vuosttas teakstaoassi sihkkojuvvo 1 Vuosttas teakstaoasis biddjojuvvo sáni « njeallje » sadjái « vihtta » . 1 Vuosttas sámediggeválggaid oktavuođas sáddii Gieldadepartemeanta jienastuslohkoskovi buot jienastanvuoigaduvvon olbmuide viđa davimus fylkii . 1 Vuosttas stáhta mainna Norga čanai diplomáhtalaš oktavuođaid , lei Ovttastuvvon stáhtat , gos Norgga chargé d ' affaires Hjalmar Christian Hauge , skábmamánu 6. b. 1905 beasai loaiddastit olgoriikaministara Elihu Root ovdii Washingtonas . 1 Vuosttas stivrračoahkkin dollojuvvo Kárášjogas 09.05.00 . 1 Vuosttas ossodaga jođiheaddji galggai maiddái doaibmat departemeantta bajimus fágahoavdan árvonamain olgoriikaráđđi ( váldočálli ) . 1 Vuosttas oktasaščoahkkin sámediggepresideanttaiguin dollojuvvui čakčat 2000. — oahkkima fáddán ledje boahttevaš ovttasbargovuogit , bargu davviriikkalaš sámekonvenšuvnna guvlui , Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámevuoigatvuođaid čielggadeamit , goltásámiid ( nuortasámiid ) dilli ja muhtun sámi alitohppui guoski gažaldagat . 1 Vuosttas oasis maŋimus cealkka sihkkojuvvo , dát cealkka : 1 Vuosttas nuppástuhttimis heaittihuvvojedje oanehis áiggis 1500 báikkálaš boastakantuvrra Norgga disrivttain . 1 Vuosttas neahttasiidduid ektui lei dan ođđa čovdosa vuođul buoret vejolašvuohta geavahit interneahta aktiivvalaččat Sámedikki siidduin . 1 Vuosttas máilmmisoahti rabai čalmmiid erenoamážit sis , geat ledje navdán ahte Norga birgešii olgoriikapolitihka haga . 1 Vuosttas lávki livččii oažžut áicistáhtusa Bissovaš Foruma jahkásaš čoahkkimiin . 1 Vuosttas luohkás galgá oahppat sámi luđiid , lávlagiid ja sálmmaid . 1 Vuosttas listu guoská áššiide maid sáhttá bidjat eamiálbmotráđđehusaide . 1 Vuosttas lađas gusto seamma láhkai eará fatnasiidda mat oassálastet čohkiin , maidda searvan lea ráddjejuvvon . 1 Vuosttas lađas gusto seamma láhkai dákkár áššečuoččaldahttimiidda . 1 Vuosttas kuvlačuokkis rievdaduvvo dánin : Sadjásažžii ruovttus 1500 ru rádjai jándorii . 1 Vuosttas huksenceahkki 4,2 milj. kruvdnui lea juo ollašuhttojuvvon . 1 Vuosttas giellaleaira lágiduvvui Mittådalenii jagi 2008 . 1 Vuosttas geardde leat India , Kina ja USA riikkat miehtan searvat prosessii oaččuhit áigái boahttevaš juridihkalaš šiehtadusa dainna ulbmilin ahte geahpedit dálkkádatnuoskidemiid . 1 Vuosttas geardde go árran álggii dáinna oahpahusvugiin lei guovvamánus 1999. árran čađaha vel máŋga eará giellafálaldaga , nu go giellalávguma ja fitnodatsiskkáldas giellakurssaid . 1 Vuosttas duopmu gustui riidui Saanti sijte ja Gåebrien sijte bohccuid guohtunvuoigatvuođaid alde osiin Selbu gielddas LulliTrøndelágas . 1 Vuosttas doaibmabijut oaččuhit Norgga olgoriikabálvalusa juolgásiid ala orro muđui leamen hui gaskaboddasaččat . 1 Vuosttas cealkka kap. 2.4 s. 25 rievdaduvvo dánin : 1 Vuosttamuččat gosa ollejin , de jerren čivggas manne lei heaitán . 1 Vuosttamužžan jahkečuođis bivde sii firpmiiguin jávrriin mat ledje lahka dálvesajiid siskelis . 1 Vuosttamuš vuorus lea dárbu meroštallat guđemuš bellodagat galget oažžut dássenman-dáhtaid . 1 Vuosttamuš mandáhta oažžu dat listu mas lea stuorámus kvotienta , nuppi mandáhta oažžu dat listu mas lea nubbi stuorámus kvotienta , jna. 1 Vuosttamuš bargu lea áitti muorrarobi divvun . 1 Vuosttamus áššin ođđa skuvlastivralahttun son evttohiige hukset skuvlla ruovttugillái . 1 Vuosttaldemiid geavahansuorggit leat gieldda areálaplánat . 1 Vuosttaldeapmi váldojuvvo oassin departemeantta bargui gonagaslaš resolušuvnna árvalusain . 1 Vuosttaldeapmi sáhttá maid ovddiduvvot go plána rihkku bajit plána . 1 Vuosttaldeapmi sáhttá maid ovddiduvvot dainna ákkain ahte plána rihkku stáhta plánaláiddanjuolggadusa ( § 6–2 ) plánamearrádusa ( § 6–3 ) dahje regionála plánamearrádusa ( § 8–5 ) . 1 Vuosttaldeapmi mii čatnasa dasa ahte váikkuhusčielggadeapmi váilu dahje lea váilevaš , berre dattetge ovddiduvvot jus das sáhttet leat duohta čuvvosat plánii daid beroštusaid ektui main guoskevaš eiseválddis iežas vuosttaldangelbbolašvuođain lea ovddasvástádus fuolahit . 1 Vuosttaldeapmi mii ovddiduvvo dan maŋŋá , ii galgga dolvojuvvot viidáseappot soabaheapmái ja vejolaš mearrideapmái departementii . 1 Vuosttaldeapmi lea ovddiduvvon daid kulturmuitodiđoštallamiid vuođul , mat lea čađahuvvon guoskevaš guovllus . 1 Vuosttaldeapmi ii šat doaimma go gonagaslaš resolušuvdna lea gárvvis . 1 Vuosttaldeapmi galgá álo ákkastuvvot . 1 Vuosttaldeapmi galgá ovddiduvvot nu árrat go vejolaš plánaproseassas , geahča § 5-4 . 1 Vuosttaldeapmi bođii Finánsadepartemeanttas ( ! ) 1 Vuosttaldeamis lea dalle dat váikkuhus ahte konsešuvdnamearrádus ii leat loahpalaš , nu go mearrádus ge mii lea váidojuvvon . 1 Vuosttaldeami ovddideapmái lea biddjojuvvon áigemearri . 1 Vuosttaldanvuoigatvuođa ráddjejumis leat maid váikkuhusat eará eiseválddiid vejolašvuhtii ovddidit vuosttaldeami maŋit plánaide mat leat vuođđuduvvon departemeantta mearrádussii . 1 Vuosttaldanvuoigatvuođa lassin Sámediggái sisttisdoallá ođđa plána- ja huksenláhka earret eará dan ulbmilmearrádusa , ahte buot areálaplánen galgá sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusdoaibmama ja servodateallima luondduvuđđosa . 1 Vuosttaldanvejolašvuohta guoská stáhta dahje regionála orgánii . 1 Vuosttaldanvejolašvuohta galgá sihkkarastit ahte gielddat eai dohkket plánaid mat rihkkot dákkár beroštusaid . 1 Vuosttaldanortnet galgá sihkkarastit ahte bajimus beroštusat fuolahuvvojit ja čuovvoluvvojit doarvái bures gieldda plánain , ja ahte plánaáššit loktejuvvojit guovddáš mearrideapmái go lea riidu eiseválddiid gaskkas dehálaš áššiin . 1 Vuosttaldannjuolggadusain lea dat eaktu ahte eiseválddit oassálastet plánabargui árra muttus . 1 Vuosttaldanmearrádusa sisdoallu lea juhkkojuvvon golmma iehčanas mearrádussan válddi birra ovddidit vuosttaldeami § 5-4 vuođul , gáržžidusaid birra beassat ovddidit vuosttaldeami §5-5 vuođul ja departemeantta soabaheami ja mearrideami birra § 5-6 vuođul . 1 Vuosttaldandoaibma čatnasa muđuid almmolaš eiseváldeorgánaide , muhto biddjojuvvo Sámediggái álbmotválljen orgánan mii galgá fuolahit áššiid main lea stuorra mearkkašupmi sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimmaheapmái . 1 Vuosteákkas ­tanortnet lea dárbbašlaš olles plánavuogádahkii sihkkarastin dihtii ahte bajimus beroštumit vuhtiiváldojuvvojit ja čuovvoluvvojit doarvái bures gielddaplánain , ja ahte plánaáššit loktejuvvojit guovddáš mearrideapmái go lea sierramielalašvuohta eiseválddiid gaskkas dehálaš áššiid birra . 1 Vuostepoastaárvovuolideamit 1 Vuosteháhku oahpofálaldahkii lei áibbas láivi . 1 Vuosteháhku báddadeapmái garai nu ollu ahte ráđđehus jagi 1980 fertii nammadit Sámi Vuoigatvuođalávdegotti mii čielggada sámiid riektedili . 1 Vuostašamanueansa Margareth Sandvik bokte , Oslo allaskuvllas . 1 Vuossárgga skábmamánu 13. b. dollojuvvojit joavkočoahkkimat . 1 Vuossárgga miessemánu 7. b. dollojuvvojit joavkočoahkkimat . 1 Vuossárgga guovvamánu 12. b. dollojuvvojit joavkočoahkkimat , ja maŋŋebárgga guovvamánu 13. b. doallá Sámediggeráđđi seminára Sámeálbmot foandda birra . 1 Vuossárgga golggotmánu 18. b. álget šiehtadallamat ON oasálaščoahkkima vuolde biologalaš riggodaga konsešuvnna ektui Nagoyas Japánas . 1 Vuossárga čakčamánu 27. b. lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda ja gaskavahku 29. b. lágiduvvo semináraš Sámedikki guovttegielalašvuođaruđaid ođđa juolludaneavttuid birra dii. 09.00 - 12.00 . 1 Vuossárga čakčamánu 25. b. dollojuvvojit joavkočoahkkimat . 1 Vuossárga čakčamánu 22. b. lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga čakčamánu 13. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda ja sámediggeráđi ja dievasčoahkkinjođihangotti áššiid ovddideapmái . 1 Vuossárga čakčamánu 13 . b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda ja sámediggeráđi ja dievasčoahkkinjođihangotti áššiid ovddideapmái . 1 Vuossárga skábmanánu 16. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga skábmamánu 30. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda , ja bearjadaga juovlamánu 4. b. dollojuvvo kursa áirasiidda hálddahuslága birra . 1 Vuossárga skábmamánu 29. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga skábmamánu 10. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga miessemánu 8. b. lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga miessemánu 28. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga miessemánu 11. beaivi lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 9. beaivi lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 8. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 26. b. lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 26. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda , ja gaskavahku guovvamánu 28. b. maŋŋá gaskabeaivvi doallá Sámediggeráđđi seminára árbevirolaš ja ođđa 1 Vuossárga guovvamánu 23. b. lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 22. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga guovvamánu 14. b. 2006 lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga geassemánu 7. b. lea biddjojuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga 27.02.2006 lea várrejuvvon joavkočoahkkimiidda . 1 Vuossárga 01.11 1 Vuos čujuhuvvo gokko lágas iešguđet plánaid riekteváikkuhusat leat . 1 Vuos áiggun giitit go lean bovdejuvvon dán gelddolaš konferánsii dakkár fáttáin mii lea dehálaš midjiide buohkaide ; energiija . 1 Vuos válden lohkangelbbolašvuođa privatistan . 1 Vuos veaháš ovdahistorjá . 1 Vuos son buohccái ruksesfeberiin mii vearránii ruhkanassan . 1 Vuos orro realisttalaš maid LOR oaivvilda , namalassii ahte oahpahus čađahuvvo dárogillii , muhto ahte dábálašfágaoasis addojuvvojit bákkolaš gielladiimmut buohkaide sihke sámegielas ja dárogielas , main oahppit leat juhkkojuvvon joavkkuide dan mielde man ollu máhtte giela ovdalaččas . » 1 Vuos lohkkojuvvojit dat namat main lea nr. 1 jienastanlihpus . 1 Vuos lei váttis fidnet juovlabeazi . 1 Vuos lei doarru oidnosii buktin dihtii giela ( omd. kymrigielalaš báikenamaid oažžuma dihtii geaidnogalbbaide ja kárttaide ) , dasto vuoigatvuođa dihtii geavahit giela servodaga buot surggiin . 1 Vuos ledjen sorjavaš dulkkas ja de in sáhttán čuovvut mielde go in lean ádden man birra sii háleštedje . 1 Vuos ledjen " heahteoahpaheaddjin " , oahpaheaiskuvlla haga ja in máhttán in sánige sámegiela . 1 Vuos lea árrat dadjat makkár čovdosat šaddet evttohuvvot . 1 Vuos lea ilá árrat dadjat leago dát treanda dahje soaittahis rievddadeapmi . 1 Vuos lea dárbu ásahit juohke museasiidii virggi , mas lea gelbbolašvuohta seailluhanbarggus . 1 Vuos lea dušše lulli- , julev- , davvi- , anaraš- , nuortalaš- ja gielddasámegielas sierra čállinvuohki . 1 Vuos lea dat go Riikarevišuvdna formálalaččat ii raportere Sámediggái . 1 Vuos lea dat ahte Sámedikkis okto lea váldi addit njuolggadusaid sámi leavgga geavaheapmái . 1 Vuos iskojuvvo galle áirasa bellodat / joavku oažžu ( mandáhtajuohku ) . 1 Vuos háliidan giitit bovdejumi ovddas doallat dearvvuohtasártni din riikkačoahkkimii . 1 Vuos ferte iskojuvvot galle mandáhta bellodat dahje joavku oažžu ( mandáhtajuogadeapmi ) . 1 Vuos dat go sápmelaččat ballet ahte sin giela leat áigume duššadit , ja dasto oaivvildit sii ahte go dárogiella dahkko sin mánáid oahpahusgiellan , de heađuštuvvojit sin mánát oahppamis risttalašvuođa duohtavuođaid . 1 Vuos dat go moaitta ii deaivva , go SVL eanetlohku ii árval SE ásaheami . Dan lávdegotti unnitlohku dat árvala nu - ja nammalassii ahte Sámi hálddašanorgána ásaheami vuođđu galgá leat iešdáhtolaš searvan . 1 Vuoruhuvvot ferte teakstačállin ja dan bokte gulahallan . 1 Vuoruhuvvot berrejit láidestusat sámegillii vuosttasgiellan ja sámegillii nubbegiellan . 1 Vuoruhuvvon áŋgiruššansuorggit ja eavttut oidnojit Sámediggeplánas ja Sámedikki strategalaš mánáidgárdeplánas . 1 Vuoruhuvvon suorgi lea leamaš sámegiella , earenoamážit lulli- ja julevsámegiella . 1 Vuoruhuvvon suorggit , lassin sámi filmmaid ovdabargui ja buvttadeapmái , leat maiddái mánáid ja nuoraid filmmaid ráhkadeapmi ja sámi filmmaid gaskkusteapmi . 1 Vuoruhuvvon joavkkut leat fidnonávccaheamit , guhkesáiggibargguheamit , nuorat , guhkesáiggi sosiálaveahki vuostáiváldit , sisafárrejeaddjit , dás maiddái oahpistanprográmmaide easkkaálgi sisafárrejeaddjit ja olbmot geat leat oažžugoahtán beaiveruđaid guhkit áigodahkii . 1 Vuoruhuvvon guovlluid áŋgiruššandoaimmat mielddisbuktet ahte šaddet hárvenaš fanasklássaid borjjastandoaimmat earret Fridtjof Nansen ja Skjold fanasklássat , ja uhcit doaibma Áibmosuodjalusas , ja Suodjalusa logistihkkaorganisašuvnnas šaddá maid čavgadis bušeahtta . 1 Vuoruhuvvon dárbbut : 1 Vuoruhuvvon doaibmabijut : - Sámediggeráđđi áigu árvvoštallat ohcanvuđot doarjjaortnegiid ásaheami mii movttiidahttá produktiivvalaš fierpmádatovttasbarggu gelbbolašvuođaásahusaid , kulturguovddážiid , giellaguovddážiid ja museaid gaskka nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Vuoruhuvvon doaibmabijut 1 Vuoruhuvvon dahkamušat leat doaibmabijut mat galget nannet ja seailluhit eamiálbmogiid giela , kultuvrra , árbevirolaš ealáhus- ja duodjedoaimma , ja bargat ekonomalaš gárgedeami beales . 1 Vuoruhuvvon bargu boazodollui ja eiseválddiide lea danin mearridit boazologu mii lea heivehuvvon guohtuneatnamiid ektui . 1 Vuoruhuvvon bargamušat leat 1 Vuoruhuvvojit dakkár doaibmabijut mat galget nannet ja bisuhit álgoálbmogiid giela , kultuvrra , sin árbevirolaš ealáhus- ja duodjedoaimmaid , ja vel ovdánahttit sin ekonomiija . 1 Vuoruhus Guorahalli vuoruhus guorahallanguovllus meroštallojuvvo dan beaivvi rájes go guorahallanohcamuš joavdá Minerálahálddašandirektoráhtii . 1 Vuoruhit ovddidit ealáhusdoaimma dakkár surggiin main iešguđet regiovnnain leat erenomáš ovdamunit . 1 Vuoruhit mánáid , nuoraid , boarrásiid ja kultuvrra 1 Vuoruhit giela Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars doalai sáhkavuoru Sámedikki ovddas , ja muitalii maid Sámediggi vuoruha dán áigodagas ja makkár doaimmat leat jođus . 1 Vuoruhit geaidnogaskka buorideami Ráđđehus lea 2006 rájes vuoruhan doaimmaid , maiguin buoridit geaidnogaskka ja dan láhkai hehttejit vuostálagaid beaškkehemiid . 1 Vuoruhit ee. huksen- ja olgobirrasa dálkkádatheiveheami hábmema ja ávnnasatnima bokte . 1 Vuoruheapmi joatkašuvvá ain . 1 Vuoruheamit váikkuhangaskaoapmeortnegis leat sivvan liigegeavaheapmái , ja lea gokčojuvvon eará sajis unnit geavaheami bokte ja go geavatkeahtes doarjjalohpádusat leat ruovttoluotta máhcahuvvon . 1 Vuoruheamit leat “ Sámi oahpponeavvuid ráhkadeami Strategalaš plána 2001-2005 ” vuođul . 1 Vuoruheamit jagi 2010 čavčča 1 Vuoruheamit : 1 Vuoruheamit 2009:s : – Sámi mánáidgárddit – Sámegiela oahpahus sámi mánáide norgalaš mánáidgárddiin – Doarjja prošeavttaide ja ovddidanbargguide sámi giellaoahpahusa siskkobealde 1 Vuoruheamit 2009:s : – Prošeavttat mat movttiidahttet sámegiela geavaheami duhkoraddangiellan – Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan skuvlaastoáiggeortnegis – Prošeavttat mat nannejit sámegiela geavaheami gulahallangiellan joavkkuin ja servviin – Prošeavttat main lea ulbmilin nannet giellafievrrideami buolvvaid gaskkas – Prošeavttat mat movttiidahttet sámegiela geavaheami juohkebeaivválaš eallimis – Prošeavttat mat ovddidit sámegielgeavaheami eanet ja ođđa giellaarenain – Gielladikšundoaimmat mat nannejit sámegiela guovlluin gos sámegiella geavahuvvo beaivválaččat – Báikenammaprošeavttat Helgelánddas Nordlándda fylkkas – Báikenammaprošeavttat Davvi-Trøndelaga fylkkas – Báikenammaprošeavttat Lulli-Trøndelaga ja Hedemárkku fylkkain – Oktasašprošeavttat sámi-kveana báikenamaid čohkkemii ja duođašteapmái Omasvuona suohkanis Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 810 000 ru giellaprošeavttaide sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde . 1 Vuoruheamit 2009:s : – Oahpponeavvut dieđihuvvon , individuála dárbbuid vuođul – Oahpponeavvut daidda geain leat oaidnin- , gullan- ja lohkan / čállinváttisvuođat – Kárten- ja bagadanávdnasat 2009 bušeahtas lei 1 900 000 ru várrejuvvon earenoamážit heivehuvvon oahpponeavvuid ráhkadeapmái . Mii juolludeimmet 1 743 000 ru 11 prošektii mearriduvvon vuoruhansurggiid siskkobealde . 1 Vuoruheamit 2009:s : – Gáiddusoahpahusgelbbolašvuođa bajidandoaibmabijut doarjjaortnega olahusjoavkku bargiide 2009 bušeahtas lei 800 000 ru várrejuvvon fágalaš gelbbolašvuođaloktemii . 1 Vuoruheamit 2009:s : – Alit oahppu sámi oahpponeavvopedagogihkas – Ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjestudeanttat geain lea sámegiella fágasuorggis – Alit oahppu mátta- , julev dahje davvisámegielas . 1 Vuoruheamit 2. siiddus rievdaduvvojit ná : 1 Vuoruheami vuođđun leat dat váilevaš fálaldagat mat dán ulbmiljovkui leat , ja sámegiel lohkandábiid nannema mávssolašvuohta . 1 Vuoruheami dáfus lea gáibádus ovttadássásaš dainna gáibádusain , mii lea namahuvvon mearralága § 51 vuosttas lađđasa 4. nummiris . 1 Vuoruhansuorggit šiehtadusas leat laktásan kultuvrii ja gillii , guvllulaš ovdáneapmái ja davviguovloovdáneapmái . 1 Vuoruhanevttohusat iešguđet departemeantta ovddasvástádussurggiin fertejit váldojuvvot ovdan dábálaš budjeahttagieđahallama olis . 1 Vuoruhan vuorasatolbmuid Sámediggi lea dán jagi bušeahtas vuoruhan ruđa oažžut johtui sierra veahki vuorasolbmuide suohkaniin gos leat ollu sámegielat vuorasolbmot geat soitet bártidit čálalaš ja njálmmálaš gulahallamiin sihke almmolaš ja priváhta ásahusaiguin . 1 Vuoruha falástallanrusttegiid 1 Vuorroskuvlaortnet nogai . 1 Vuorrasat ledje ilus go ledje bovdejuvvon dákkár čoahkkimii ja sávve ahte Sámediggi boahtteáiggis ain doalaha singuin lagaš oktavuođa . 1 Vuorká-Dávviriid Kárášjohkii , mii lei ásahuvvon lahttosearvin nu árrat gon 1939:s , ja ruhtaduvvui almmolaš doaibmadoarjagiin Kulturdepartemeanttas . 1 Vuordámušat Finnmárkkuláhkii 1 Vuordá 1 Vuordu 2010 16 480 65 047 7 814 28 969 5 784 31 414 155 508 468 545 4 723 544 1 Vuordu 2002-2010 -102 4 523 -292 62 -194 -162 3 835 9 342 199 478 1 Vuordit ahte bargojoavkku raporta gárvvistuvvo oanehis áiggis . 1 Vuordinjagis sáhtášedje dat guokte skuvlabiire main lea eanetlohku sámi oahppoplánii čuovvut sámi oahppoplána , ja dat golbma skuvlabiire main lea eanetlohku našunála oahppoplánii sáhtášedje čuovvut našunála oahppoplána . 1 Vuordinjagis sáhtášedje dat guokte skuvlabiire , gos lea eanetlohku sámi oahppoplánii , geavahit sámi oahppopláná , ja dat golbma skuvlabiire , gos lea eanetlohku nášunála oahppoplánii , sáhtášedje nášunála oahppoplána čuovvut . 1 Vuordimis šaddá nu ahte sámi guovllut ja Ruonáeana dahket ovtta regiovnna . 1 Vuordimis álggahuvvojit šiehtadallamat jagi 2011 dálvvi . 1 Vuordimis lea ahte čielggadus gárvána 2005 čavčča . 1 Vuordimis gearggahuvvo orohatjuohkin Finnmárkkuguovlluin 1. jahkebealis jagis 2002 , ja Romssa bargu lea fas ráddjojuvvon eret dan boddii go vuordá Norgga-Ruoŧa boazoguohtunkonvenšuvnna ođasteami . 1 Vuordimis gearggahuvvo bargu Oarje-Finnmárkkus loahpageahčen 2001 , ja Nuorta-Finnmárkkus fas 1. jahkebeali jagis 2002 . 1 Vuorddekeahtes oaidninvuogis dakkár dutkan bohciidii , namalassii guorahallan man vuođđun lei olgoriikka- ja sihkkarvuođapolitihkka . 1 Vuordde dassážii go du sisaloggen lea dohkkehuvvon . 1 Vuordagis lea ahte álget barggu go EU-lávdegoddi lea dohkkehan ášši , maid várra dahká njukčamánus / cuoŋománus 2001 . 1 Vuonat mearrasámi guovlluin leat álohii leamaš deaŧaleamos guovllut meahcceávkkástallamis . 1 Vuonain lea sierra guolástanvuoigatvuohta dain olbmuin mat ásset dan vuonas , lágas gohčoduvvon vuotnavuoigatvuohta . 1 Vuonain lea erenoamáš guolástanvuoigatvuohta olbmuin geat ásset ovttaskas vuonas , lágas gohčoduvvon vuotnariekti . 1 Vuonaid olggobealde lea guolásteddjiin geat ásset olggobealde Finnmárkku , guolástanvuoigatvuohta seamma dásis go finnmárkkuguolásteaddjiin ge lea . 1 Vuolábeale tabeallat čájehit mo Gielda- ja guovludepartemeantta 2 100 000 ru liigejuolludeapmi Interregii juohkása . ja 3 000 000 ruvdnosaš lassijuolludusa GGDa ja Kultur- ja girkodepartemeantta reviderejuvvon nationálabušeahta bokte . 1 Vuolábeale tabeallat čájehit mo Gielda- ja guovludepartemeantta 2 100 000 ru liigejuolludeapmi Interregii juohkása . 1 Vuolábealde čájehuvvojit rievdaduvvon tabeallat oktan mearkkašumiiguin iešguđet poasttaide : 1 Vuolábealde čuovvu raportta govva 18 mas oidno elitemielkeoassi ollislaš buvttadusa ektui . 1 Vuolábealde válddahallojuvvojit oppalaččat eanaš dát ásahusat . 1 Vuolábealde skuvlašilju lei duottarstobu geađgejuolgi ja dán dálu ledje duiskalaččat boaldán 1944 čavčča seamma láhkai go muđuige gili . 1 Vuolábealde muitaluvvo muhtin Sámedikki hálddašeami vuolde ásahusaid ja eará ásahusaid sámi kulturdoaibmabijuid ja - prošeavttaid birra . 1 Vuolábealde gávnnat gulaskuddancealkámušaid maid departemeanta lea ožžon áššis ( dáhton ruođuid siste cealká goas gulaskuddancealkámuš lea almmuhuvvon ) . 1 Vuolábealde gávnnat dieđuid sámediggeráđi , lávdegottiid ja čoahkkinjođihangotti válljema birra 1 Vuolábealde gávnnat RSS Feed muhtun dain bálvalusain mat leat čujuhusas samediggi.no 1 Vuolábealde govvosis čájehuvvo movt kulturovdánahttima doarjagat leat juolluduvvon fylkkaid mielde . 1 Vuolábealde govadat čájeha nissonolbmuid , almmáiolbmuid ja fitnodagaid oassi dain doarjagiin mat leat juolluduvvon ealáhusovddideamis , lotnolasealáhusain ja duodješiehtadusas , ja ortnegiin ollislaččat . Kárta boahtte siiddus čájeha juolluduvvon doarjagiid juogadeami gielddaid mielde ealáhusa ohcanvuđot ortnegiidda . 1 Vuollásaš ráđiid ođđasis organiserema barggus váilu čielggadus vejolaš politihkalaš málle birra , namalassii lávdegoddemálle birra . 1 Vuollásaš etáhtaid bargoveahkapolitihkka . 1 Vuollásaš etáhtaid bargiidpolitihkka . 1 Vuolláičállán : 1 Vuolláičállosa vuolde « Boazodoalu earenoamáš hástalusat muhtun guovlluin Finnmárkkus » mearrádusas oaidná Sámediggi ahte šiehtadusoasálaččat leat šaddan ovttaoaivilii dan eavttuhusa ektui . 1 Vuolláičállojuvvui maiddái ovttasbargošiehtadus meterologijjasuorggis , mii buorida dálkedieđuid addima barentsábi dáfus ja guovlluin dakko birrasis . 1 Vuolláičállit leat lohkan čoahkkinbeavdegirjji ja leat gávnnahan ahte čoahkkingirjái fievrriduovvon mearrádusat leat nu mo lávdegoddi lea mearridan . 1 Vuolláičállit eai sáhte eai ovttage ea ~á listta eavttuhi t. Jos listaeavttuhus heaittihuvvo oktavuođas mii lea registrerejuvvon § 17 a mielde , lea doarvái jos evttohusa leat vuolláičállán kreatsa oktavuođa báikkálaš ossodaga jođiheaddji ja čálli . 1 Vuolláičállit , geain lea erenoamášoahppu sámegielas ja kulturmáhtus , eai gal oza oahpahusvirggiide Áltái . 1 Vuolláičállin áigumušsoahpamuša - Olli ja Rushfeldt Sámediggi / Sara Marja Magga 1 Vuolláičállima oktavuođas dollojuvvo miniseminára dievasčoahkkinsálas man fáddán lea : Sámi dološ áigi Mátta-Norggas . 1 Vuolláičálli sámediggeáirasat 2. válgabiires Deatnu - Gáŋgaviika – Bearalváhki , diehtit ahte ovdalis dán jagi bođii politihkarasttideaddji evttohus buot Deanu gieldda politihkalaš bellodagain Stuorradikki justiisalávdegoddái ahte Deatnu lea rivttes báiki gos doaimmahit juridihkalaš čielggademiid Finnmárkkulága oktavuođas . 1 Vuolláičállatkeahtes lihpuiguin . 1 Vuolláičállagiin duođašta ohcci ahte ohcamis leat rievttes dieđut , ja ahte Sámediggi sáhttá viežžat dieđuid eará almmolaš ásahusain mat dorjot prošeavtta ekonomalaččat . 1 Vuolláičálii davviriikkalaš sihkkarvuođasoahpamuša 1 Vuolláičála ja duođašteapmi 1 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 26 siidu 58 siiddus 1 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 17 siidu 58 siiddus 1 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 15 siidu 58 siiddus 1 Vuolláibáza mii lea -239 309 boahtá das go šadde stuorát mátkegolut ja buhtadusat go lei vurdojuvvon . 1 Vuolláibáhcagii dán poasttas váldojuvvo 3 068 713 ru ruovttoluottageassimiin prošeavttain mat eai leat čađahuvvon ja doarjja mii lea ruovttoluotta máksojuvvon . 1 Vuollái 10-jahkásaš sámemánáin olles 70 % ássá sámiid ruovttuguovllu olggobealde . 1 Vuollin leat gievkkan , boradanlatnja , stohpu ja klássalatnja . 1 Vuollemudden ferte ee. leat dan oktavuođas go oljohatti meroštallan lea vuoliduvvon , 390 kruvnnus juohke lihti nammii salderejuvvon bušeahtas 370 kruvdnui lihti nammii dál , seammás go petroleumbuvttadeami meroštallan lea vuoliduvvon buori 9 proseanttain . 1 Vuollelis čuvvot departemeantta árvvoštallamat sihke lága struktuvrra ja huksehusa birra , eavttut maid departemeanta lea atnán vuođđun barggustis , ja láhkalávdegotti ovttaskasevttohusaid árvvoštallamat . 1 Vuollelis čilget movt lea gustovaš boazodoalloriekti , ovdal go das maŋŋelis buktit mearkkašumiid lága iešguđet mearrádusaide . 1 Vuollel 5 % máilmmi gielain ( badjelaš 200 ) sáhttet gohčoduvvot stuorra giellan , dat mearkkaša ahte gielas leat badjel 1 milj. geavaheaddji . 1 Vuollel 20 000 ruvdnosaš doarjjaohcamat máhcahuvvojit almmá meannudeami haga 1 Vuollegis reantu ja buoret vejolašvuohta oažžut loana lea dat doaibmbidju mii váikkuha johtilepmosit . 1 Vuollegis reanttut ja nana boahtolassáneapmi lea dorjon čalmmustahtti lassáneami bearatgottiid jearus . 1 Vuollegis juoigan gullui gal maŋŋelaš dán áiggege . 1 Vuollegis goddinlogus sáhttá leat oktavuohta dainna ahte bivdojoavku mas ovdal ledje hárjánan bivdit ja geat maŋemus jagiid leat doaimmahan eanas boraspire jávkademiid , leat bidjan eret vearjjuid vuosttaldeapmin go prošeakta Eallit Luonddus / Leve i Naturen ( geahča siidu 14 ) , unnidii bušeahta bivdiid bálkái ja buhtadusaide . 1 Vuolleeatnamiid giella geavai oahpahusgiellan ja frisalaš giella doalahii diimmuid sierra fágan diibmoplánas . 1 Vuollebáza poasttas 801 sámi guoski statistihkka boahtá das go golut Statistihkalaš guovddášdoaimmahahkii statistihka ráhkadeapmái ledje eanet go álggos jurddašuvvui . 1 Vuollebáza boahtá vuoruhemiid geažil dán váikkuhangaskaoapmeortnegis . 1 Vuolitdirektevra ( ii leat giige virgáduvvon ) 1 Vuolitdirektevra ( gaskaboddasaš virgi ) Sámedikkis 1 Vuolimušráji bajidemiin 10 000 ruvdnui unniduvvošii ohcamiid lohku . 1 Vuolimuš doarjjarádji prošeavttaide dahje doaibmabijuide lea 20 000 ru. . 1 Vuolimuš doarjjarádji prošeavttaide , doaibmabijuide dahje mielkeeriide lea 30 000 ru Doarjjaohcamat mat leat unnit go 30 000 ru máhcahuvvojit almmá realitehtameannudeami haga . 1 Vuolimusadmirála Jørgen Berggrav 1 Vuolimus divatmearri sáhttá mearriduvvot mii galgá máksojuvvot beroškeahttá buvttadanhivvodaga . 1 Vuolideapmi lei gilvvu heajut beliid árvvu mielde árvvostallama vuođul , go dáppe leat guhkes gaskkat márkaniidda ja guhkit buvttadanáigi go muđui riikkas . 1 Vuolggasajit Nugo válddahallojuvvon vuosttaš kapihttalis , de leat maŋimuš 20 jagis šaddan eanet ja nannoset sámi ásahusat . 1 Vuolggasajit ... 6 2.1 Demokratiija ... 6 2.2 Máhtolašvuohta ... 7 2.3 Kapasitehta ... 8 3 . 1 Vuolggasajis oaivvilda Sámediggeráđđi ahte dát leat dakkár golut maid ásahusat fertejit leat gergosat máksit dáláš doaibmarámmaid siskkobealde . 1 Vuolggasajis leat olbmot sihke ovttaláganat ja iešguđetláganat . 1 Vuolggasajis lea dieđusge min mielas buorre go buot sápmelaččat riikkas ožžot dássásaš rádiofálaldagaid , muhto dattetge min mielas šaddet moadde váttisvuođa dán digitálarádio ovddideami oktavuođas . 1 Vuolggasadjin lágaid ja doaimmaid hábmemii sihkkarastit ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduresurssaide , lea álbmotrievttis . 1 Vuolggasadjin lea čohkket ja duođaštit báikkálaš árbevirolaš máhtu , ja mihttun lea ee. ovddidit máhttovuođđuduvvon mátkeealáhusa báikkálaš sámi kultuvrra vuođul . 1 Vuolggasadjin lea dáhttu ovddidit oktasaš áddejumi daid riidduide mat leat regiovnnas ja ásahit oktavuođa ja dialoga iešguđet beroštumiid gaskka . 1 Vuolggasadjin lea dattetge ahte tuollomáksomearit ja doarjjadássi galget unniduvvot . 1 Vuolggasadjin lea ahte sápmelaččat berrejit ieža oažžut ovddasvástádusa hábmet iežaset ealáhuseallima , muhto ahte iešguđet doaimmaide galgá gustot birasmihttomearri mii vuhtii váldá luondduresurssaid guhkit áiggi buvttadannávcca , biologalaš šláddjivuođa , luonddu- ja kulturárvvuid ja olgonastima beroštumiid . 1 Vuolggasadjin lea ahte buot gažaldagat mat leat dakkárat main Stuoradiggi berre oaivila dahkat , berrejit regulerejuvvot formála lága bokte , eai ge láhkaásahusaid bokte . 1 Vuolggasadjin lea Sámedikki sávaldat oažžut alcces sámi dávvirvuorkkáid ollislaš hálddahanovddasvástádusa . 1 Vuolggasadji ovdanbuktimiidda leat logut mat leat bájuhuvvon Tabealla 10 . 1 Vuolggasadji lea bellodagaid jienastatlogut fylkkain . 1 Vuolggasadji galgá váldojuvvot rádjaofelaččaid barggus Divdasvuonas ja guovlluin dan birra , dasto galgá viidáset leat fokusis oppalaš rádjaofelašbargu eai ge ovttaskas olbmot galgga seaguhuvvot dasa . 1 Vuolggaheaddji kulturpolitihkka galgá nannet kultuvrra mearkkašumi ja leahkima olles servodagas . 1 Vuolgga ruoktot 1 Vuolgga mielde muhtun organisašuvdnii . 1 Vuolgga Leavnnjas sullii diibmu 22.00 , sáhtosteapmi Kárášjohkii . 1 Vuolemus ahkemearri ohppiide lei 15 jagi . 1 Vuola ja viidna lea lassánan eanemus maŋemus 20 jagi . 1 Vuojadeapmi ja lášmmohallan lei mis ovttas iežá mánáiguin . 1 Vuoiŋŋat ráfis . 1 Vuoiŋŋastanbottus son beasai mu skuvlamánáid ságaide , ja mun fuomášin ahte sii sámástedje gaskaneaset . 1 Vuoitu lea 5000,- NOK. 1 Vuoitit ožžo diploma ja liđiid čalmmustuvvon lágideamážis go fylkkadiggi lei čoahkis juovlamánus 2009 . 1 Vuoitis leat leamaš ollu luohttámušdoaimmat maid oktavuođas son lea bargan hui áŋgirit dáid áššiiguin . 1 Vuoiti árvalus govvida fylkamet mii sisttisdoallá vaikko maid . 1 Vuoiti lea ollu jagiid bargan dásseárvvu ovddidemiin boazodoalus , ja dáinna lágiin čalmmustahttán nissonolbmuid saji ealáhusas . 1 Vuoiti lea bargan sámepolitihkain máŋga jagi , sihke Sámediggeáirrasin ja miellahttun Sámi parlamentáralaš ráđis . Son lea máŋggaid jagiid politihkarin ja dehálaš kulturguoddin ovddastan sámi nissoniid . 1 Vuoiggalaččat . 1 Vuoigatvuođat sihkkarastet earret eará vuoigatvuođa dárbbašlaš dearvvašvuođaveahkkái ja diehtojuohkimii sin iežaset gillii . 1 Vuoigatvuođat sihkkarastet earret eará rievtti oažžut dárbbašlaš veahki ja diehtojuohkima iežaset gillii . 1 Vuoigatvuođat mehciin Deaŧalaš lea sihkkarastit eanandollui rievtti guođohit šibihiid meahcis . 1 Vuoigatvuođat mat leat vuođđuduvvon sin : 1 Vuoigatvuođat leat maid čadnon ollu eará surggiide nu go ovdamearkka dihtii gillii , kultuvrii , ohppui , dearvvašvuhtii ja kulturmuittui-de . 1 Vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat berrejit vuosttažettiin mearriduvvot lága bokte . 1 Vuoigatvuođat hukset gođiid / barttaid árbevirolaš ávkkástallanguovlluin leat gažaldagat mat čatnasit lunddolaččat vuoigatvuođaáššái . 1 Vuoigatvuođat fertejit buktojuvvot ruovttoluotta riikkaoassái . 1 Vuoigatvuođat Norgga láhkaaddimis gusket dieđusge sihke sápmelaš ja norgalaš bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Vuoigatvuođat 1 Vuoigatvuođamátkit eai guoskkahuvvo . 1 Vuoigatvuođalaččat ja báikkálaš servodagat ožžot stuorát ovddasvástádusa luossabivddu hálddaheamis , seammás go Sámediggi váldojuvvo mielde luossahálddaheapmái daid guovlluin gos lea sámi ássan . 1 Vuoigatvuođalaččaide ja báikkálašservodagaide addojuvvojuvvo stuorát ovddasvástádus luossabivddu hálddaheamis , dan seammás go Sámediggi gessojuvvo mielde luossahálddaheapmái dain guovlluin gos ásset sámit . 1 Vuoigatvuođaid ruovttoluotta fievrrideapmi sámi kulturárbái 1 Vuoigatvuođaid resurssaide eatnama vuolde ( minerálat ) ferte lága bokte nannet 1 Vuoigatvuođaid hárrái , maid meahcceduopmostuolu lágafámolaš duopmu dahje Finnmárkkukomišuvnna konklušuvnnaid mielde dahkkojuvvon julggaštus dahje šiehtadus lea mearridan , eai eastat dakkár vuoigatvuođaid vuođđudan- dahje luobahan vejolašvuođaid almmolašrievttálaš gáržžá dusat digge logaheames vuoigatvuođa . Divat dahje dokumenta divat ii máksojuvvo diggelogaheami ovddas . 1 Vuoigatvuođaid hálddašeapmi evttohuvvo biddjot gitta guđa guovllu meahccestivrii . Guovllut galget ráddjejuvvot láhkaásahusa mielde , ja vuoigatvuođalaččaid , guoski beroštumiid , Sámedikki ja gielddaid mielváikkuhemiin . 1 Vuoigatvuođaid háhku 2 lea váfistit ahte dat mii lea erenoamáš sámi álbmotjovkui , nugo giella ja kultuvra , galgá sáhttit váfistuvvot ja gárgeduvvot sámiid iežaset eavttuid mielde . 1 Vuoigatvuođaid doallin dat leat huksen- ja jođihanplánas buktán várašupmin ahte áigot vuos meroštallat prošeavtta gánnáhahttivuođa ovdalgo juogadit soahpamušaid ( kontravttaid ) . 1 Vuoigatvuođaid , mat Ruoŧa boazodoallolágas gusket sápmelaččaide , čilge lága § 1 leat vuoigatvuohtan sidjiide , geat leat sámi sogas , geavahit eatnamiid ja čáziid birgejupmin alcceseaset ja sin bohccuide . 1 Vuoigatvuođagažaldagat eai leat bálljo oppage nu go eará áššit heivehuvvon Norgga stáhta celkojuvvon prinsihpalaš dáhttui eamiálmotpolitihkas . 1 Vuoigatvuođagažaldagaid dáfus lea min oainnu vuođđun dat oaivilat maid ovddideimmet dán áigodaga Sámediggeplána meannudettiin , dat oaivilat maid ovddideimmet máŋgga ovddeš jahkedieđáhusaid meannudettiin , ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa « NAČ1997 4 : Sámi kultuvra luondduvuođus » meannudettiin . 1 Vuoigatvuođa-mearrádusat , mat lágas čatnasit dáid namahusaide , leat dainna šaddan aiddolaččabun . 1 Vuoigatvuođa áššis deháleamos lea sihkkarastit Norgga sámi kultuvrra luondduváriid nugo vuođđolága § 110 a ja stáhta álbmotriektegeatnegasvuođat gáibidit . 1 Vuoigatvuođa vuolláičállit firpmá beales sáhttá goas ihkinassii rávkat ruoktot . 1 Vuoigatvuođa vuolláičállit fi rpmá beales sáhttá goas ihkinassii rávkat ruoktot . 1 Vuoigatvuođa oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii , ii galgga ráddjejuvvot . 1 Vuoigatvuođa lea vejolaš čatnat bargi geatnegasvuhtii bálvalit orgána dihto áigemeari oahpahusa maŋŋá . 1 Vuoigatvuoñat fertejit buktojuvvot ruovttoluotta riikkaoassái . 1 Vuoigatvuooaid váldolavdeqoddi oVddidii , áSSevuoddji Inger K. Juuso bokte cuovvovaS evttohusa : PROSPEKTERING A / S LUONDDUGEADGE-VALDDAHAT NARANASAS GEAHCCALAN-DOAIBMA I 1 Vuoigatvuohta- , ealáhus- ja birasossodagas lea ovddasvástádus hábmet buot politihka ja hálddašit buot surggiid siskkobealde nugo servodatplánen , ealáhusat , biras ja vuoigatvuođat , dearvvasvuohta ja sosiála , kultursuodjaleapmi ja guovlulaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu . 1 Vuoigatvuohta visttiide , áittiide jna. . 1 Vuoigatvuohta visttiide , áittiide jna. 1 Vuoigatvuohta sáhttit geavahit sámegiela go sis lea dahkamuš almmolaš eiseválddiiguin , lea sámiid deháleamos vuoigatvuohta álbmogin . 1 Vuoigatvuohta seailudit , geavahit ja ovdánahttit iežas giela lea vuođđoolmmošvuoigatvuohta . 1 Vuoigatvuohta roggat stáhta minerálaid 1 Vuoigatvuohta pántan váldit sállaša gahččá eret go sálaš lea vuostáiváldái dolvojuvvon , muhto velgoheaddji oažžu dan sadjái pántavuoigatvuođa vuovdinárvui . 1 Vuoigatvuohta oktagaslaš oahpahussii sámegielas ja sámegillii ferte gustot buot sámi mánáide vuođđo- ja joatkkaoahpahusas , beroškeahttá ássanbáikkis . 1 Vuoigatvuohta oažžut vástádusa sámegillii . 1 Vuoigatvuohta oahppovirgelohpái Sis guđet barget báikkálaš dahje guovllu almmolaš orgánas mii lea hálddašan-guovllus , lea vuoigatvuohta oažžut bálkáhuvvon virgelobi háhkan dihtii alcceseaset sámegielmáhtu go orgána dárbbaša dakkár máhtu . 1 Vuoigatvuohta oahpahussii sámi oahppoplána mielde lea namuhuvvon gielddaid lassin , maid čadnon dasa ahte unnimusat 10 oahppi muhtun gielddas dáhttot oahpahusa sámegielas ja sámegillii ja nu maid ožžot vuoigatvuođa oahpahuvvot sámi oahppoplána mielde . 1 Vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas 1 Vuoigatvuohta mánáidgárdefálaldahkii mii lea heivehuvvon sámi gillii ja kultuvrii ferte leat individuálalaš vuoigatvuohta iige leat dan duohken gos riikkas orru . 1 Vuoigatvuohta mearkkaša ahte lávdegoddi vástida positiivvalaččat gažaldahkii uhcimuseari birra . 1 Vuoigatvuohta lea vuođđuduv ­von historjjálaš atnui ja álbmotrievtti regeliidda eamiálbmogiid ja minoritehtaid birra . 1 Vuoigatvuohta lea evttohuvvon čállojuvvot láhkii guolástanvuoigatvuođa birra mearas olggobealde Finnmárkku ( finnmárkoguolástanláhka ) . 1 Vuoigatvuohta jienastit Sámediggeválggas lea buohkain geain lea jienastanvuoigatvuohta gielddastivrraválggain biires , ja guđet válgabeaivvi leat sámi jienastuslogus biires ( vrd. 2-6 § ) . 1 Vuoigatvuohta iešmearrideapmái , searvamii ja konsultašuvnnaide leat iehčanas vuoigatvuođat , mat leat mearriduvvon sierranas riikkaidgaskasaš riekteinstrumeanttain . 1 Vuoigatvuohta iešmearrideapmái , nugo dat lea nannejuvvon guovtti ON-konvenšuvnnas 1966 , ráddjejuvvo viiddis geavaheami ektui mii « prinsihpas álbmogiid ovttalágáš vuoigatvuođa ja iešámearrideami birra » lea ON-lihtu mielde . 1 Vuoigatvuohta gullá sápmelaččaide ja lea huksejuvvon « urminnes hävd » ala ( vuoigatvuohta dološ áiggi geavaheami rájes ) . 1 Vuoigatvuohta geavahit sámegiela gusto maiddái go olmmoš gillá servodatráŋggáštusa ja lea searvamin promillaprográmmii . 1 Vuoigatvuohta geavahit , ja oažžut oahpaheami iežas gielas , lea okta dain vuđolaš ja deaŧalaččamus vuoigatvuođain mii sámi veahkadahkii lea ásahuvvon . 1 Vuoigatvuohta eatnamiidda ja čáziide sámi ... 1 Vuoigatvuohta eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide 1 Vuoigatvuohta dán paragráfa mielde guoská buohkaide , sihke sápmelaččaide ja daidda geat eai leat sápmelaččat . 1 Vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu ii leat dušše sámi vuoigatvuohta . 1 Vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu addá vuoigatvuođa hukset gárddiid ja áiddiid , njuovvanrusttegiid , šalddiid ja eará rusttegiid maid boazodoalus dárbbaša . Áiddit ja rusttegat eai galgga biddjot nu ahte šaddet dárbbašmeahttun fastin dahje mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan eananeaiggádii dahje eará vuoiggalaš beroštumiid guovdu . 1 Vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu addá vuoigatvuođa hukset gárddiid ja áiddiid , njuovvanrusttegiid , šalddiid ja eará rusttegiid maid boazodoalus dárbbaša . 1 Vuoigatvuohta dieđuid oažžut lea dárbbašlaš juohke ovttaskas olbmo servodatdigáštallansearvamii . 1 Vuoigatvuohta boazomerkii lea olbmuin geaid váhnemiin dahje ádjáin / áhkuin leat bohccot ja siidaoassi . 1 Vuoigatvuohta boaldámuššii ja muoraide § 13 mielde lea iežas atnui lobálaš boazodoalu doaimmahettiin . 1 Vuoigatvuohta beassat oassálastit almmolašrievttálaš hálddašeapmái gusto maiddái dalle go sápmelaččain lea geavahanvuoigatvuohta artihkal 14 nr. 1 nuppi molssaeavttu vuođul . 1 Vuoigatvuohta beassat atnit iežas giela ja oažžut oahpahusa iežas gielas lea okta dain vuđoleamos ja deaŧaleamos vuoigatvuođain mat sámi álbmogis leat ( vrd. ee. St. dieđ. nr. 55 ( 2000– 2001 ) Sámepolitihka birra ) . 1 Vuoigatvuohta beassat atnit iežas giela ja oažžut oahpahusa iežas gielas lea okta dain vuđoleamos ja deataleamos vuoigatvuođain mat sámi álbmogis leat ( vrd. ee. St. dieđ. nr. 55 ( 2000– 2001 ) Sámepolitihka birra ) . 1 Vuoigatvuhtii gullá vuoigatvuohta bivdit iežas atnui ; dasto vuoigatvuohta álggahit guolástanealáhusa ; ja viidáseappot vuoigatvuohta fidnoguolásteaddjin bivdit dan mađe ahte dat addá vuođu ruovttudollui , jogo ealáhusláhkin okto dahje ovttas eará ealáhusain . 1 Vuoigatvuhtii gullá earret eará boazoguohtun , bivdu , guolásteapmi ja vissis vuovdedoallu . 1 Vuoigadahttojuvvon olbmuid biire lea maiddái Olmmáivákkis , ja hálddaheapmi lea earalágan . 1 Vuoi mánnariebut , geain eai leat oahpaheaddjit geat hállet gielaset . 1 Vuoi mánnariebut ! 1 Vuoi man njuovžil sin njuovčča lei go ságastalle gaskaneaset , ja vuoi mo sii roahkkasadde ja vavddadedje oahppodiimmuin . » 1 Vuohpoš lea njárga Leaibevuona ja Smiervuona gaskkas . 1 Vuohki mo dat dahkkojuvvo , lea ahte juohke bellodaga riikka ¬miehtásaš jienastusdoarjja vuhtiiváldojuvvo . 1 Vuohki man mielde dát lea dáhpáhuvvan , lea prinsihpalaččat seammalágan go dat vuogit maid mielde stáhta ja majoritehtaálbmot muđui lea badjelgeahččan sámi vuoigatvuođaid ja oktageardánis láhkateknihkalaš peannasárgáin dušše sihkastan sámi vuoigatvuođaid . 1 Vuohki galgá vuolggahuvvot dálá areálageavahankárttaid árvoklassifiseremis . 1 Vuogádat jotkojuvvo boahtte áigodagas . 1 Vuogádat ferte huksejuvvot dan čielga ulbmilii ahte riddo- ja vuotnafatnasat oidojuvvojit , ja dan ulbmilii ahte earit sirdojuvvojit feastonuohttefatnasiin smávit fatnasiidda . 1 Vuogádagas oahpistuvvojit oahppit dasa mii báktedáidda lea . 1 Vuogádaga vuođđu lea nu , ahte áirrassajit galget juogaduvvot gorálaččat bellodagaid / joavkkuid gaskka dan jienastatlogu mielde mii gullá guđege válgalistui . 1 Vuogádaga lea Sámediggi ovddidan ja dasa lea vejolašvuohta maŋŋá bidjat eanet gielaid . 1 Vuogit mat váldojuvvojit atnui , sorjájit ee. báikkálaš dilálašvuođain ja guovllu gielladilis . 1 Vuogi namma lea St. Laguë heivehuvvon vuohki . 1 Vuoggabivdosiiguin galgá guolástit sihkkaris gaskkas eret suhppojuvvon nuohtis ii ge lagat go 100 mehtera das eret . 1 Vuodustussan lea ahte fágalaš hálddahuslaš ovddasvástádus eará ortnegiidda mat gusket sámi lágádusaid doibmii leat hui lahka čadnon eará doaimmaide mat gullet kulturráddái . 1 Vuoddolága § 110 a. sámi vuoigatvuođaid birra Sámeláhka , geassemánu 12. b. 1987 mii mal ' ) l ' ) á lea rievdaduvvon Kulturgáhttenmearrádus ON:aid konvenšuvnna 27. artihkkalis siviila ja politihkálaš vuoigatvuođaid birra , 1966:s ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogatja čearddalaš álbmogat iešmearrideaddji riikkain 1751 Lappekodisilla Buot dát gaskaoamit ovttas leat addán áibbas ođđa rámmaeavttuid sámi áššiid bargui , sihke politihkálaččat , láhkalaččat ja moralalaččat . 1 Vuoddodoarjja juogaduvvo seammasturrosaš oassin riikkaviidosaš organisašuvnnaide . 1 Vuoddodoarjja Guoktelogivihtta proseantta ( 25% juolludeamis addojuwo vuoddodoarjjan . 1 Vulobealde muitalit ovddemusat áhči vuoigatvuođaid birra . 1 Vulobealde leat riektenjuolggadusaid muhtun ovdamearkkat mat álgoálggus leat oppalaččat , ja mat leat dehálaččat sámiid riektedillái go sis lea dahkamuš almmolaš eiseválddiin ja priváhta riektesubjeavttain . 1 Vulobealde leat oanehaččat čilgejuvvon dat lága mearrádusat , mat bidjet rámmaid gielddaplána areálaoassái : 1 Vulobealde : Measta guokte goalmmádasa buot johtimiin maid Hárštá ássiid dahket , leat biilavuoddjin ( Govus 10 ) . 1 Vulgen ruovttus 6 áigge iđđedis ja in joavdan ruoktot ovdalgo maŋŋiteahkeda . 1 Vulgen davás inge diehtán veaháge makkár dilis galgen orrut , ja in ge diehtán maidege makkár skuvllas galgen bargat . 1 Vuiteš oahppit 1 Vuhttui stuora beroštupmi ja áŋgirvuohta oasseváldiin ovddidit oainnuideaset dákkár kafeavuogi mielde . 1 Vuhtiiváldin dihte sápmelaččaid riektesihkarvuođa , de lea dehálaš garvit boasttu ipmárdusaid maidda giellaerohusat leat sivvan . 1 Vuhtiiválddidettiin ruoŧŧilaš eiseválddiid dieđihuvvui olgoriikaráđđi Bull legašuvdnaráđđin . 1 Vugiid ovddideami ja doaimmaid láhččima iešguđet dárbbuide dábálaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain sámi guovlluin . 1 Vugiid ovddideami ja doaimmaid láhčima iešguđet dárbbuide dábálaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain sámi guovlluin . 1 Vudjet go olbmot boares máđijaid mielde vai ráhkaduvvojit go dađistaga ođđa láhtut guovlluide gos ovdal ii leat leamaš mohtorjohtalus ? 1 Vudjet go olbmot boares luottaid mielde , vai ráhkaduvvojit go čađat ođđa luottat dakkár guovlluide gos ovdal ii leat leamaš mohtorjohtolat ? 1 Vudjet go dušše eallilan almmáiolbmot nugo dávjá čuoččuhuvvo , vai leat bearrašat mielde ? 1 Vuddjojuvvo go vuosttažettiin ealgabivddu ja fierpmuma oktavuođas ? 1 Vuddjet go vuosttažettiin rávesalbmát , vai leat go dát bearašmátkkit ? 1 Vrd. č. 3.1 : Sámedikki dásseárvobarggu váldomihttomearri : Sámi nissoniin ja albmáin galget leat seamma vuoigatvuođat , geatnegasvuođat ja vejolašvuođat buot servodatsurggiin . 1 Vrd. č. 1.3 , 1. teakstaoassi 1 Vrd. ” Romssa guvllolaš nissongovat ” nammasaš fylkkaplánaprošeavtta raportta . 1 Vrd. raportta ” Konsekvenser forbundet med overgang til større budsjettmessig frihet for Sametinget ” . 1 Vrd. plána- ja huksenlága § 19-1. « Fylkkaplánas lea ulbmilat ja guhkesáigásaš čujuhusat dasa mo fylka galgá ovdánit , ja das lea čohkis doaibmaplána mii čájeha stáhtalaš ja fylkkasuohkanlaš surggiid doaimmaid ja mo daid ulbmilat galget ollašuvvat » . 1 Vrd. notáhta ” Demografiske og næringsmessige utviklingstrekk i Troms ut fra dagens regionrådsinndeling ” . 1 Vrd. muđui nu movt ovdanboahtá St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka , kap. 14.6.1 . 1 Vrd. juolludusreivve masa lea biddjon ” 2 milj. kruvnno duohtalassáneapmin namuhuvvon ulbmiliid nannemii ja hálddašeapmái ” . 1 Vrd. geahččalanortnet ” Distribuerte klasser ” . 1 Vrd. earet eará Maivân Clech Lâm , At the edge of the State : Indigenous Peoples and Self-determination , New York , 2000 . 1 Vrd. duogášnotáhta 06/02 Romssa fylkkaplána 2004-2007 , ” Regionrådsinnspill ” Regional inndeling , regionale funksjoner og senterstrategi ” ” 35 1 Vrd. Dearvvašvuođa ja sosiálabargiid rekruterenplána 2003-2006 – Rekruteren buoret kvalitehta dihte . 1 Vrd. Dearvvašvuoña ja sosiálabargiid rekruterenplána 2003-2006 – Rekruteren buoret kvalitehta dihte . 1 Vrd visogova mii lea fylkkaplána mieldečállosis 2 . 1 Vrd visogova mii lea fylkkaplána mieldečuvvosis 2 . 1 Von Westen oaivvildii ahte sámit berrejit beassat gullat evangeliuma iežaset gillii . 1 Viđát teakstaoassi sihkkojuvvo . 1 Viđát teakstaoasis sihkkojuvvo maŋimuš cealkka « Dál ii šat sáhte . 1 Viđát teakstaoasi vuosttas cealkagis sihkkojuvvojit sánit « nugo Sámi vuoigatvuođalávdegotti riektejoavkku eanetlohku dagai ( NOU 1993:34 ) » . 1 Viđát sámedikki vuosttas dábálaš dievasčoahkkima gulaheapmi golggotmánu 19. – 20. b. 2005 Kárášjogas 1 Viđát kapihttalis válddahallojuvvojit hástalusat ja doaibmabijut sámi ásahusaid ovddideapmái . 1 Višuvdna 1 Viđat artihkkalis čuožžu earret eará ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta bisuhit ja nannet iežaset politihkalaš , rievttálaš , ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ásahusaid . 1 Viđajagi áigodagas 2001 rájes 2005 rádjái , lea gaskamearálaš jahkásaš vuoitu leamaš 8,2 pst. ollislaš portefølje ektui , mii lea 0,8 proseantačuoggá unnit go referánseportefølje vuoitu . 1 Viđa oahppoplána buvttadeapmi duojis joatkkaoahpahusa váste lea álggahuvvon , ja árvalusat oahppoplánaide leat sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 Viđa jahkásaš áigemearri gusto dattetge jus addojuvvon rámmalohpi ii geavahuvvo ja jus vejolaččat ovddiduvvo ođđa ohcan eará doaibmabidjui plánaguovllus . 1 Viđa jahkásaš rádjá biddjojuvvo dakkár bienalaš muddema álggaheapmái ja čađaheapmái , mii lea ovddiduvvon priváhta evttohusa vuođul . 1 Viđa jagi áiggis mii doaivut ahte bátnedoavttiroahpu geažil oažžut eanet rabas virggiide bátnedoaktáriid . 1 Viđa jagi áigemearri čađahit bienalaš muddema gusto dakkár plánaide ođđa lága vuođul . 1 Viđa fágaossodagas lea eará galledančujuhus . 1 Visummeannudeapmi Norgga generálalkonsuláhtas Murmanskkas lea beavttálmahttojuvvon ja rahpanáiggi lea vejolaš guhkidit Storskoga rádjestašuvnnas nu johtilit go sullasaš čoavddus guhkiduvvon rahpanáiggiin lea ordnejuvvon Ruošša bealde . 1 Visubut dieđoin ad ' dá skuv ' lea gå dasa sádde jæraldaga adreassain : Statens heimeyrkeskole for samer , Kautokeino . 1 Visttit main lea fievrriduvvon čáhceliggen , sáhttet geavahit eará liggengálduid go elfámu , ovdamearkka dihtii bioenergiija smáhkuin ja pelletsiin dahje liekkaspumppaid . 1 Visttit galget divvojuvvojit ja duođaštuvvot , ja seammás čállojuvvo visttiid birra historjá . 1 Visttit boarásmuvvet ja daid ođasteapmi manná njozet . 1 Visttit 1 Visttis leat guokte hui stuorra dáiddadahkosa . 1 Visttis lea maiddái ollu eará dáidagat . 1 Visttis lea dárkilis geometriija mas beallejorbadas , mas leat kantuvrrat ja čoahkkinlanjat guovtti gearddis , lea gitta čáppa olgolanjas máttásguvlui , ja mas oaidná miehtá Kárášjoga . 1 Visttiid ortegisdoallanruđat leat adnojuvvon Breivika joatkkaskuvlla áibmomolsunrusttegii ja Stangnesa joatkkaskuvlla dáhkkelovddežiid molsumii . 1 Visttiid hálddašeapmái , doibmii ja áimmahuššamii stáhtalaš viessoláigoortnega siskkobealde , lea bušehttii biddjon 1,4 miljárdda ruvdno 2011 . 1 Vistti árvu lea maindái gozihuvvon ivnniid válljemis . 1 Vistti virggálaš rahpama galggašii majestehtalaš Gonagas Harald V doaimmahit . 1 Vistti leaba tevdnen siviilaarkiteavtta guovttos Stein Halvorsen ja Christian Sundby . 1 Vistti huksegohte 1898:s ja gerge dainna1906:s . 1 Vistti cagget álu válddahagat . 1 Visti šaddá nuortalaš kultuvrra ja historjjá gaskkustanbáikin . 1 Visti vurdojuvvo gárvvistuvvot sisafárrema ládje 2009:s . 1 Visti mas Sámeskuvla dál lea , berre Loabága sámi biras sáhttit atnit deaivvadanbáikin jus dálá ortnet heaittihuvvo . 1 Visti lea hábmejuvvon beallegeardun mas leat guokte gearddi gos leat bibliotehka , resepšuvdna , čoahkkinlanjat ja 40 kantuvrra . 1 Visti heive maiddái bures čájáhusaide , omd. čájehit sámi dujiid ja govvadáidaga mii govvida sámi servodaga ovdáneami , ja girjjálašvuođa čájáhussii . 1 Visti gárvána jagi 2000 . 1 Visti addá beroštahtti ođđasis dulkoma das mas oktavuohta lea lundui , ja árbevirolaš hámit ja ávnnasatnin maid ovdanbuktojuvvo . 1 Vistesuodjalusa oktavuođas lea Sámediggi joatkán Sirpmá- prošeavtta Deanu gielddas . 1 Vistesuodjalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vuosttaldeamit . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Vistesuodjalanprošeavttat . . . . . . . . 1 Vistehivvodagas leat skuvlavisttit , hálddahusvisttit , valáštallanhállat , bátnedivššohagat , bealjehisčalmmehemiid guovddáš , ássanvisttit ja mánáidgárddit pahusa / gelbbolašvuođaguovddáža ođđavisti Romssa gávpogis ) ođđahuksemiid doaimmain 1 Vissis eavttuid vuođul sáhtát oažžut nuppástusdoarjaga dassážii go mánná deavdá 18 jagi jus du mánná dárbbaša earenoamáš geahču doaimmashehttejumi , buozanvuođa dahje stuora sosiála váttisvuođaid geažil . 1 Visot váldologuid , bušeahta ja rehketdoalu rávvet almmuhit dakkár vugiin ahte lea álki ja čielggas oaidnit neahttasiidduin . 1 Visot ruđat mat ledje 2009 bušeahtas várrejuvvon Sámediggeviesu bajásdoallamii doalahuvvojit . 1 Visot oahppu lea heivehuvvon sámi servodaga ja birrasa dárbbuide . 1 Visot mánát mánáidgámmáris hupme dan birra . Dát orui buot deháleamos diŋga dán máilmmis . 1 Visot guoski departemeanttat oassálastet barggus . 1 Visot dát lea guorideamin boaittobealbáikkiid ássama rámmaeavttuid . 1 Visot dát lea goarideamin boaittobealbáikkiid ássama rámmaeavttuid . 1 Visot dušše fal dárogillii , maiddái sálmmat . 1 Visot diekkár dieđuid livčče sáhttán álkivuođa dihte biddjot čoahkkái ja almmuhuvvot lohkobáŋkkus . 1 Visot boazoguovlluide lea oktasaš dat ahte eai leat ollu bohccot ( boazolohku juohke km 2 ) hui stuor ­ra areálain . 1 Visot almmolaš stivrengaskaoamit háldet eatnamiid ja luondduriggodagaid gustojit Hålogalandalmennega eatnamiin . Almmolašvuođas lea seamma vejolašvuohta gáržžidit eanaoamstanráđastallama duhkodaga , go eará eanaoamasteddjiide . 1 Visot almmolaš stivrengaskaoamit háldet eatnamiid ja luondduriggodagaid gustojit Hålogalandalmennega eatnamiin . 1 Visot SAS « Unike priser » 1 Visogovvaplánaid oktavuođas ja guovlomuddemiid oktavuođas plána- ja huksenlága vuođul lea plánaeiseváldi dábálaččat sihke evttoheaddji ja ovddasvástideaddji eiseváldi . 1 Visogovva čájeha dáláš birrasiid mat leat ovddidanguovddážiid / - servviid lohkanguovddážiid , ealáhusgárddiid jna. siskkobealde . 1 Visogovva čájeha dáláš birrasiid mat leat ovddidanguovddážiid / - servviid lohkanguovddážiid , ealáhusgárddiid jna siskkobealde . 1 Visogova mielde galgá maiddái čuovvut gaskaboddasaš bušeahtta ja plána mas leat mielde doaimma vuoruhuvvon bargamušat jagis 2009. 50 % máksojuvvo go boahtá máksinávžžuhus , dat 50 % mii vel báhcá máksojuvvo go juolludaneavttut leat ollašuhttojuvvon . 1 Virtuála boallobeavdevuogádat sáhttá orrut váttis , muhto dat lea buorre álgu dasa ahte beassat ohcat sámi báikenamaid kárttas interneahta bokte . 1 Virqelobi ohcamat almmuhuvvojedje ja juolluduvvoje áirasiidda : 1 Virkos álbmotstivra dárbbaša lahkavuođa ja čorgadis visogova . 1 Virgáibidjanlávdegotti árvalus gulahallandirektevrii lei čuovvovaččat : 1 ) Jan Roger Østby , 2 ) Kent Valio , og 3 ) Pål Hivand . 1 Virgáibidjamis deattuhuvvojit návccat bargat iešheanalit ja ulbmillaččat ja ahte ohcci lea ovttasbargo- ja bálvalusdáhtolaš . 1 Virgái sávvat vuosttažettiin olbmuid geain lea relevánta alit oahppu ovddemusat unnimusat bachelordásis , vásáhusat gieddebarggus / kulturmuitoregistreremis ja geat máhttet geavahit digitála giedderusttegiid ( GIS / GPS / PDA ja geain lea gelbbolašvuohta sámi servodatdilis ja sámegielas . 1 Virgái sávvat vuosttažettiin olbmuid geain lea juridihkalaš ámmáteksámen / master . 1 Virgái sávvat vuosttažettiin olbmo geas lea dohkkehuvvon girjerádjofágalaš oahppu dahje eará relevánta oahppu uhcimusat bachelordásis . 1 Virgái sávvat olbmuid geain lea alit allaskuvla- / universitehtaoahppu áinnaš mastergráda / váldofága sámegielas ja servodatdieđalaš fágain . 1 Virgái sáhttet maiddái biddjot eará barggut . 1 Virgái sáhttet maiddái biddjojuvvot eará barggut mat čatnasit Sámedikki doibmii , dás maiddái sámi vistesuodjalusa prošeaktaovddideapmái ja suodjalanguovlluid hálddašanplánaide . 1 Virgái sáhttet maid biddjojuvvot vuostáiváldin- ja telefonguovddášbálvalusat , áššehas- ja poastagieđahallan , iešguđetlágan kantorbálvalusat , čoahkkimiid lágideapmi ja čállingoddeveahkki ja álkes áššemeannudeapmi . 1 Virgái sáhttet maid biddjojuvvot vuostáiváldin- ja telefonguovddášbálvalusat , áššehas- ja poastagiedahallan , iešguđetlágan kantorbálvalusat , coahkkimiid lágideapmi ja cállingoddeveahkki ja álkes áššemeannudeapmi . 1 Virgái sáhttet maid biddjojuvvot eará barggut Sámedikki doaimmain . 1 Virgái sáhttet biddjot eará barggut mat gullet Sámedikki doibmii . Virgái ohcat olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas vuosttažettiin master- / váldofágadásis pedagogihkas , dahje pedagogalaš oahppu . 1 Virgái sáhttet biddjot eará barggut mat gullet Sámedikki doibmii . 1 Virgái sáhttet biddjojuvvot maiddái eará juridihkalaš barggut nugo areálastivren . 1 Virgái sáhttet biddjojuvvot maiddái eará Sámedikki doaimmain , nu go Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosialpolitihika barggut . 1 Virgái ohcat vuosttažettiin olbmo geas lea plánafágalaš gelbbolašvuohta servodatdieđalaš oahpu bokte master- / váldofágadásis . 1 Virgái ohcat olbmo gii máhttá kombineret bargiidhálddašan rolla ja strategalaččat deattuhit organisašuvdna- , jođihan- ja mielbargiidovddideami . 1 Virgái ohcat olbmo gii máhttá kombineret bargiidhálddašan rolla ja strategalaccat deattuhit organisašuvdna- , jodihan- ja mielbargiidovddideami . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea unnimusat 3 jagi relevánta oahppu allaskuvllas dahje universitehtas , áinnas almmolaš hálddašeami fágain . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea relevánta oahppu universitehtas dahje allaskuvllas , vuosttažettiin master- / váldofágas ja dearvvašvuođa- ja/dahje sosiálasurggiin . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea relevánta alit oahppu allaskuvllas / universitehtas áinnas ekonomiijas , servodatfágas dahje sullásaš fágain . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea relevánta alit oahppu allaskuvllas / universitehtas vuosttažettiin váldofága- / masterdásis ja áinnas ekonomiijasuorggis , servodatsuorggis ds. . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea guoskevaš alit oahppu allaskuvllas / universitehtas ovddemusat váldofága- / masterdásis ja áinnas ekonomiijas , servodatoahpus dahje sullásaš . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea guoskevaš alit oahppu , ovddemusat mastergráda- / váldofágadásis ja áinnas arkeologiijas / kulturmuitohálddašeamis vásáhusat ja máhttu geavahit digitála giedderusttegiid ( GIS / GPS / PDA ) . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea alit sámegieloahppu allaskuvllas / universitehtas ja sosiála- dahje dearvvašvuođafágalaš oahppu . 1 Virgái ohcat olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas ovddemusat mastergráda / váldofága ekonomiijas , prošeaktajođiheamis , plánemis dahje servodatdieđalaš fágain . 1 Virgái háliidivččiimet olbmo geas lea allaskuvla- / universitehtaoahppu DGT siskkobealde , unnimusat bachelor . 1 Virgái háliidivččiimet olbmo geas lea allaoahppu , ovddemusat master- / váldofága dási oahppu allaskuvllas / universitehtas sámegielas . 1 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas vuosttažettiin arkiteaktaoahpuin master- / váldofágadásis relevánta vásáhus ja máhtut GIS / GPS / PDA / SEFRAK-geavaheamis . 1 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit oahppu allaskuvllas / universitehtas master- / váldofágadásis pedagogihkas , dahje eará relevánta oahppu . 1 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit giellaoahppu allaskuvllas / universitehtas áinnas master / váldofágadásis . 1 Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea alit ekonomijaoahppu allaskuvllas / universitehtas áinnas prošeaktajođiheamis ja - barggus . 1 Virgái háliidit ovddimustá dakkár olbmo geas lea allaskuvla / universitehtaoahppu arkeologiijas / historjjás dahje sullasaš oahppu . 1 Virgái háliidit olbmo geas lea universitehta- dahje allaskuvlaoahppu , áinnas siviilaekonoma , revisora dahje sus galgá leat eará áššáiguoskevaš ekonomalaš oahppu . 1 Virgái háliidit olbmo geas lea relevánta alit oahppu , vuosttažettiin master- / váldofágadásis ja áinnas sámegielas . 1 Virgái háliidit olbmo geas lea relevánta alit oahppu , ovddemusat master / - váldofágadásis ja áinnas arkeologiija / kulturmuitohálddašeamis ja maiddái relevánta vásáhusat ja máhtolašvuohta digitála gieddereaidduid ( GIS / GPS / PDA geavaheamis . 1 Virgái háliidit olbmo geas lea mávssolaš alit oahppu , ovddemustá master / váldofága dásis ja áinnas arkeologiijas / kulturmuitohálddašeamis mávssolaš bargohárjáneapmi ja máhtolašvuohta " GIS / GPS / PDA reaidduid geavaheamis . 1 Virgái háliidit olbmo geas lea juridihkalaš ámmáteksamen / master ja mávssolaš bargohárjáneapmi . 1 Virgái háliidit dakkár olbmo geas vuosttažettiin lea pedagogalaš oahppu mastergrádadásis , ja bargohárjáneapmi oahpahusvuogádagas . 1 Virgái gáibiduvvo máhttu Sámedikki ja sámi servodaga birra ja máhttu politihkas ja mearrádusproseassain . 1 Virgái gullá áššemeannudeapmi ja politihkkaovddideapmi sámegiela ektui . 1 Virgái gullet vuosttažettiin arkiivafágalaš barggut nu go earret eará poasttaid beaivválaš journálaregistreren , čuovvolit gustovaš njuolggadusaid mat gullet arkiivii , elektrovnnalaš áššemeannudeapmái ja arkiivavuogádagaide . 1 Virgái gullet seamma barggut go bajábeal sadjásašvirggis . 1 Virgái gullet gieddebarggut ja ovda- ja maŋŋebarggut kulturmuitoregistrerenprošeavttaid ja stuorát huksenáššiid oktavuođas . 1 Virgái gullet dakkár barggut go ovddidit ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka , vuosttažettiin doarjjahálddašeami . 1 Virgái gullet dakkár barggut go ovddidit Sámedikki ealáhuspolitihka ja váikkuhangaskaoapmepolitihka , dasa gullá doarjjahálddašeapmi , vuosttažettiin ealáhusdoarjagat . 1 Virgái gullet arkiivafágalaš barggut nu go arkiivaplána , ráhkadit bargovugiid ja gohččumiid , álggahit dárbbašlaš oahpahandoaibmabijuid , čuovvolit gustovaš njuolggadusaid mat gullet arkiivii , elektrovnnalaš áššemeannudeapmái ja arkiivavuogádagaide . 1 Virgái gullet arkiivafágalaš barggut nu go arkiivaplána , ráhkadit bargovugiid ja gohccumiid , álggahit dárbbašlaš oahpahandoaibmabijuid , cuovvolit gustovaš njuolggadusaid mat gullet arkiivii , elektrovnnalaš áššemeannudeapmái ja arkiivavuogádagaide . 1 Virgi čadnojuvvo prošektii « Dásseárvu ja šláddjiivuohta sámi servodagas » . 1 Virgi siskkáldasat organisašuvnnas doaibmá čanastahkan redakšuvnna ja prošeaktajođiheddjiid gaskka , dasa lassin gullá dasa doallat oktavuođa olggobeale ásahusaiguin ja diehtobuktiiguin ja čuovvolit daid . 1 Virgi ráđi beaivválaš jođiheaddjin ruhtaduvvo stáhtabudjeahta bokte . 1 Virgi man bargosuorgin leat oastin- ja bearráigeahččandoaimmat lea gárvvistuvvon almmuheami várás . 1 Virgi lea ortnega mielde biddjon diehtojuohkinguovddážii . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1434 ráddeaddi dahje 1364 seniorráddeaddi . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta dahje 1434 ráđđeaddi . Ohcci geas lea earenoamáš gelbbolašvuohta sáhttá árvvoštallojuvvot seniorráđđeaddin . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta dahje 1434 ráđđeaddi , ohcci geas lea earenoamáš gelbbolašvuohta sáhttit árvvoštallat virgádit seniorráđđeaddin . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1070 čálli dahje virgekodii 1065 konsuleanta . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1060 Ossodatdirektevra . 1 Virgi lea biddjon virgekodii 1060 Ossodatdirektevra , bc.70- 80. Bálkkás gessojuvvo 2% Stáhta penšuvdnakássii . 1 Virgi lea biddjojuvvon Ája sámi guovddážii vai dat lea sámi birrasis mii sáhttá leat mávssolaš veahkkin fágalaš ovdáneamis , ja dannego báikádeapmi seamma vistái sáhttá bohciidahttit sihke oktasaš doaibmabijuid ja oktasaš strategiijaid . 1 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1434 ráđđeaddi dahje virgekodii 1364 seniorráđđeaddi . 1 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1434 ráddeaddi dahje virgekodii 1364 seniorráddeaddi . 1 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1434 Ráđđeaddi 1364 / Seniorráđđeaddi . 1 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1410 Bibliotekára vejolaččat virgekodii 1515 sierrabibliotekára . 1 Virgi lea biddjojuvvon virgekodii 1070 čálli . 1 Virgi lea biddjojuvvon Plána- ja hálddahusossodahkii , mii maiddái galgá koordineret Sámedikki dásseárvobarggu sihke plánaid , doarjjaortnegiid ja doarjjageavahusa ektui . 1 Virgi lea almmuhuvvon . 1 Virgi gáibida olbmo geas lea guoskevaš oahppu allaskuvllas dahje universitehtas , áinnas bachelor , muhto goit mastergráda almmolaš hálddašeamis ja jođiheamis , jusas , siviilaekonomas , psykologiijas dahje sullásaš , ja gii dovdá bargorievtti lágaid ja njuolggadusaid . 1 Virgi gáibida olbmo geas lea guoskevaš oahppu allaskuvllas dahje universitehtas , áinnas bachelor , muhto goit mastergráda almmolaš hálddašeamis ja jodiheamis , jusas , siviilaekonomas , psykologiijas dahje sullásaš , ja gii dovdá bargorievtti lágaid ja njuolggadusaid . 1 Virgi gullá dearvvašvuođa- , fuolahus- ja sosiálačumpii . 1 Virgi biddjo virgekodii 1408 Vuosttaškonsuleanta dahje 1434 Ráđđeaddi . 1 Virgi / virggit galget maiddái earret eará láhčit maŋŋáoahpahusa sámi diliid / etnalaš relašuvnnaid birra oahpaheddjiide ja ovdaskuvlaoahpaheaddjiide , doaibmat gielddaid ráđđeaddin sámi skuvlagažaldagain , veahkehit oahpaheddjiid láhčit sámi sisdoalu oahpahusas , koordineret plánaid skuvllaid gaskka , vejolaččat gielddaid / fylkarájiid jna. ektui . 1 Virggálaččat ásahuvvon Stáhtaministaris lea leamaš sierra čállingoddi máŋggain bargiin dan rájis go ráđđehus 1945 máhcai fas Osloi , maŋŋil eksiila Londonis nuppi máilmmisoađis . 1 Virggálaččas 1 Virggit sirdojuvvojedje dohko váldodoaimmahusas mii lea Kárášjogas . Snoasa ja Divttasvuona 1 Virggit leat biddjon virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta , 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 1 Virggit leat biddjon virgekodii 1065 konsuleanta , 1408 vuosttaškonsuleanta dahje 1434 ráđđeaddi . 1 Virggit leat biddjon virgekodii 1065 konsuleanta , 1408 vuosttaškonsuleanta , 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 1 Virggit gáibidit juridihkalaš ámmáteksámena / mastera . 1 Virggis galgá leat ovddasvástádus čuovvut sámi mánáid bajásSaddandiliid ovdáneami ja ovddidit sámi mánáid beroStumiid almmolaS ja priváhta ásahusaid ektui . 1 Virggiide sávvat vuosttažettiin olbmuid geain lea relevánta alit oahppu ovddemusat unnimusat bachelordásis , vásáhusat áššemeannudeamis ja/dahje gieddebarggus ja geat máhttet geavahit digitála giedderusttegiid ( GIS / GPS / PDA ja geain lea gelbbolašvuohta sámi servodatdilis ja sámegielas . 1 Virggiid ásaheamis stáhtalaččat virgáduvvon girkodulkan lea leamaš stuorra mearkkašupmi girku sáni gaskkusteapmái davvisámegillii . 1 Virggi váldobargu čatnasa gulahallanossodahkii , mas lea ovddasvástádus gulahallamis ja diehtojuohkimis Sámedikki doaimma birra . 1 Virggi váldobargu lea áššemeannudeapmi sámi kulturmuitohálddašeamis mas vistesuodjalus deattuhuvvo . 1 Virggi váldobargu lea politihkkaovddideapmi sámegielsuorggis ja terminologiija- ja báikenammasuorggis , earenoamážit lullisámegielas . 1 Virggi váldobargu lea ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka mánáidgárddiid , oahpahusa , sámi oahpponeavvuid ja bearašpolitihka ektui . 1 Virggi váldobarggut leat ráhkkanahttit ja čađahit Sámedikki lávdegodde- ja divasčoahkkimiid , hálddašit Sámedikki áirasiid ja politihkalaš joavkkuid njuolggadusaid , ja sámediggeválggat ja Sámedikki jienastuslohku . 1 Virggi váldobarggut leat ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahusa ja sámi oahpponeavvuid suorggis . 1 Virggi váldobarggut leat ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahusa ja sámi oahpponeavvuid ektui . 1 Virggi váldobarggut leat ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahusa ja sámi oahpponeavvuid ektui , Sámedikki oahpponeavvoguovddáš ja redakšuvnnalaš ovddasvástádus Sámi oahpponeahtas . 1 Virggi váldobarggut leat ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahusa , alit oahpu ja dutkama ektui . 1 Virggi váldobarggut leat DGT-doaimma ja bajásdoallama siskkobealde , ja dasto geavaheddjiid oahpahus . 1 Virggi váldobargamuššan lea ovddidit ja čuovvolit Sámedikki giella- ja kulturpolitihka , ja ovddidit Sámedikki doarjjahálddašeami . 1 Virggi ruhtadit Sámediggi ja Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta . 1 Virggi ovddasvástádussuorgi lea dál oassi fylkkaráđijođiheaddji kantuvrras . 1 Virggi kánturbáikin lea okta Sámedikki kánturbáikkiin Romssas dahje Finnmárkkus . 1 Virggi bargun lea dat maid Sámediggi lea defineren doaibmaplánas . 1 Virggi bargun dábálaččat leat báikenammaovddideapmi ja terminologiija . 1 Virggi bargosuorgái gullá maiddái ovdánahttit ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka dán fágasuorggi siskkobealde . 1 Virggi bargosuorgi lea ovddidit Sámedikki ealáhuspolitihka ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka . 1 Virggi barggut leat riekteovddideapmi , juridihkalaš čielggadeamit ja láhkabargu sáme- ja álgo álbmot ­rievttis . 1 Virggi barggut leat ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihkkaovddideami sámegielsuorggis , ja ovddidit Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka . 1 Virggi barggut leat ea.ea. tearbma - ja báikenammabarggut , ja ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka , vuosttažettiin giellaáššiin . 1 Virggi barggut leat ea.ea. ovddidit ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka , vuosttažettiin doarjjahálddašeami . 1 Virggi barggut leat ea.ea. nannet ja viidásetovddidit ja beavttálmahttit siskkáldas dárkkistanvuogádaga . 1 Virggi barggut leat e.e. ovddidit ja čuovvolit Sámedikki váikkuhangaskaoapmepolitihka , vuosttažettiin doarjjahálddašeami ealáhusovddideamis . 1 Virggi barggut lea áššemeannudeapmi sámi kulturmuittuid hálddašeami siskkobealde . 1 Virggi barggut gullet servodatplánemii ja areálahálddašeapmái . 1 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://min.e-kommune.no/Sametinget . 1 Virgelohpi sámegiela lohkat ii galgga šaddat golahus eará virgelobiid ektui . 1 Virgelohpi lohkat sámegiela vuoittáhallá gilvalettiin eará fágaiguin , ja danne fertešii sámegiela ektui leat erenoamáš movttiidahttin omd. oaniduvvon čatnanáigi dahje ii čatnanáigi obanassiige . 1 Virgelohpi dábálaččat ii addo jus ásahusas alddis leat Sámi álbmotbeaivedoalut . 1 Virgelohpeáigodat árvvoštallo leat njeallje mánu . 1 Virgelohpeohcamat almmuhuvvojedje ja juolluduvvojedje áirasiidda : Áirras Áirras Áirras Áirras Áirras čuovvovaš 1 Virgelohpenjuolggadusaid mielde sáhttit addit čálgovirgelobi gitta guokte beaivvi ávvudit Sámi álbmotbeaivvi . 1 Virgehasas vurdojuvvo buorre oktavuohta siskkáldas ja olgguldas ovttasbargoguimmiiguin . 1 Virgehas galgá leat mielde beaivválaččat doaimmaheamen Sámedikki girjeráju , ja váldobargamuššan lea katalogiseren ja oastin . 1 Virgehas ferte hálddašit skandinávalaš gielaid , sámegiela ja eaŋgalasgiela . 1 Virgegiella , gávpegiella ja skuvlagiella lei dárogiella [ 9 ] , dattetge bisui sámegiella eatnigiellan rittus gitta 2. máilmmisoađi rádjái . 1 Vilgesvári eaiggáduššet Sandmark giliovddidansearvi mii lea oasussearvi . 1 Vil øke bruken av samiske språk 1 Vil du ha denne årsrapporten på samisk ? 1 Viktor sárdnu eŋgelasgiela bures ja gulahallá thai-gielain . 1 Viktor ja Rolf Erling fertiiga ovdavázzin , eanet dahje unnit eahpedáhtolaš ovdavázzin váhnemiid sávaldagaid mielde . 1 Viktor dadjá sullii seamma : – Sámegieloahpahus ii lean profešunealla , ii doallan seammá dási go iežá fágat . 1 Vikkan mánáidasan oahpahit ahte galget jeagadit oahpaheddjiid , muhto šaddá čađa váivi . 1 Vikkaimet gal suoli atnit giehtagiela , muhto oahpaheaddji oinnii min dakkaviđe . 1 Vikersund lea ožžon Máilmmemeaštirsattáhallamiid jagi 2012 ja lágida geahččalan-máilmmemeašttir- sattáhallamiid jagi 2011 . 1 Vikersund guhkesnjuikehahkii juhkkojuvvo 11,5 miljovnna ruvdno . 1 Viken " - guovddáš psykiatriija ja siellodivššu várás davvin lea Modum Bad málle mielde , ja dat nanne riikkalaš searaid psykiatriijas . 1 Viimmat ožžo goit stuora táŋkka mainna biila geasehii čázi – dat buoridii olu , muhto mávssii 10 ruvnno beaivái , mii dovdui bures sin bušeahtas . 1 Viimmat oaččuimet Norges Lærerinneforbund-nammasaš searvvis radio mii galggai leat internáhttastobus . 1 Viimmat lohkandiibmu nohká ja nu maid skuvlabeaivi . 1 Viimmat iežamet skuvla 1 Viimmat guokte sámi beaivválaš aviissa 1 Viimmat de eai šat bisson mánáid čalmmit rabasin , ja moai sáhtiimet sávvat buori ija ja njáhkalit olggos . 1 Viimmat bođii fanas bajás manadettiin . 1 Viidásit čuožžu artihkal 34:s ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta ovddidit , ovdánahttit ja bisuhit iežaset ásahuslaš struktuvrraid ja earenoamáš dábiid , árbevieruid ja boares vieruid . 1 Viidásit čielggadit doavttergrádabuvttadeami ovdáneamis , das maiddái fágasurggiid juogu , ja man stuora oassi sámi-guoski dutkamiin lea fágasurggiid áššáiguoskevaš oppalašoasi ektui . 1 Viidásit árvvoštallo geográfalaš erohusaide bargonávccahisvuođaoajus , sáhttá čatnasit iešguđetlágan áššemeannudeddjiid , doaktáriid ja bargonávccahisvuođaoaju ohcciid guottuide . 1 Viidásit orru nu ahte dievdduin SED-guovlluin lea leamaš alit jápminlohku go našunalalaš lohku . 1 Viidásit leat kápihttalis sierra oassekápihttalat jienastuslogu ahke- ja sohkabealejuoguin iešguđet dásiin , ja okta jienastuslogu eret dieđiheami birra . 1 Viidásit lea ulbmil ahte sámi ássanguovlluid eanandoallu sáhttá sihkkarastit biebmohivvodaga daidda guovlluide . 1 Viidásit eat guorahala oktasaš norgga mediaid nu stuorrát . 1 Viidásit boahtá ovdan ahte 2001 rájes 2005 rádjái njealji dan 13 biires njiejai nissonoassi . 1 Viidásit berrejit dát ásahusat friddjabut beassat ovdánahttit iežaset fágalaš , máhtolašvuođahábmejeaddji ja máhtolašvuođagaskkusteaddji hámi . 1 Viidáset Ája Sámi Guovddáža prošekte ¬remii ja huksemii árvaluvvo juolluduvvot 5,2 miljovnna ruvdno . 1 Viidáset rahppui ahte mánát persovnnaide geat čužžot dahje leat čužžon jienastuslogus galget sáhttit gáibidit čálihuvvot jienastuslohkui almmá váldimis vuhtii giellaeavttuid ( ođđa bustávva c ) . 1 Viidáset proseassas galgá leat lagaš ovttasbargu báikkálaš olbmuiguin . 1 Viidáset proseassa Šiehtadeapmi mearkkaša ahte šiehtadallanlávdegottit áigot dieđihit ja rávvet boazoguohtunšiehtadusa bargoaddiidasaset , namalassii Eanadoallo- ja biebmodepartementii ja guoskevaš eanaeaiggádiidda davábealde Aursundena . 1 Viidáset proseassa - Galget čađahuvvot viiddis konsultašuvnnat gaskal departemeantta ja Sámedikki láhkaevttohusaid birra . 1 Viidáset petroleumdoaibma ja eavttut dán guovllus árvvoštallojuvvojit hálddašanplánas . 1 Viidáset ožžot 120 oahppi oahpahusa sámegielas . 1 Viidáset oaidnit ahte doppe gos eanemusat leat čalmmustahttán ČB , doppe maid leat olahan buoremus bohtosiid . 1 Viidáset náláštuhttinfitnodagat , mat dávjá leat ovttasdoaibmafitnodagat leat maiddái sorjavaččat gánnihahttivuođas . 1 Viidáset ledje Sámedikkis ságastallamat Sheila Watt-Cloutheriin buori ovttasbarggu birra mii lea inuihtaid ja sápmelaččaid gaskkas ja mii ferte viidásetfievrriduvvot dálkkádatšiehtadallamiin boahtteáiggis . 1 Viidáset leat guovddáš barggut koordineret davviriikkalaš ovttasbarggu , EU / EØS- ja OECD-ovttasbarggu , ovttasbarggu riikkaiguin Guovddáš- ja Nuorta-Eurohpás , Máttanuorta-Eurohpás ja Sorjjasmeahttun stáhtaid álbmogiidservodagas ( SUS ) , ja maid gávppašeami ja birrasa . 1 Viidáset lea mearriduvvon ahte 2014 geassegilvvut galget lágiduvvot Nanjingas , Kiinnás . 1 Viidáset juohkima sáhttá orohat ieš dahkat . 1 Viidáset gálgá álggahuvvot guorahallanbargu čielggadeames deháleamos hástalusaid maid sámi alit oahpahus ja dutkan vásihit davviguovllu perspektiivvas . 1 Viidáset giellaoahpuin allaskuvlla- / universitehtadásis lea sis ovdamunni geain lea eksámen ovtta 1.giella-fágas daid ektui geain lea giella 2 . giellan . 1 Viidáset fievrredit daid ollu dutkanárjjaid eanandoallo- ja biebmosuorggis . 1 Viidáset evttohuvvo ahte ásahuvvojit bušeahttabargovuogit maiguin mearrida jahkásaš bajitdási ekonomalaš rámmaid Sámediggái ja eará sámi doaimmaide . 1 Viidáset dieđiha St. dieđáhus nr. 11 ( 2008-2009 ) ahte " fágalaš gelbbolašvuohta boahtteáiggis čatnasa eambbo oahpaheapmái iige duššefal virgádeapmái " . 1 Viidáset dat čájeha bajilgova Stuoradikki oktiibidjamis , ráđđehusas , gonagasviesus , duopmostuoluin ja dieđuin hervemiid birra . 1 Viidáset dat lea dehálaš ealáhusa legitimitehtii ja áddejupmái servodagas , ja boazodoalu boahtteáigái lea dehálaš sámi kulturguoddin ja eallinvuohkin , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Viidáset barggus ođđa lágain Finnmárkku eatnama hálddaheami birra árvvoštallojuvvojit lávdegotti evttohusat nuortasámiid / goltásámiid kultuvrra ja ealáhusvuđđosa ođđasisálggaheami birra . 1 Viidáset barggus Sámi vuoigatvuođalávdegotti II evttohusain lea deaŧalaš ahte Sámedikkis lea viiddis máhttu dili birra nugo dat odne lea , ja ahte Sámediggi diehtá makkár oainnut olbmuin leat boahtteáiggi čovdosiid ektui . 1 Viidáseappot čuožžu muittuhussan ahte sihke almmolašvuođalága ja birasdiehtojuohkinlága njuolggadusat geahččama birra ja vuoigatvuođa birra oažžut dieđuid , maiddái gustojit plánaáššiide . 1 Viidáseappot čielggaduvvo ahte juohkinruktádat maiddái siskkilda areála « ovttalágan doaibmabijuide » mat galget leat buorrin guvlui . 1 Viidáseappot čatnasit várra muhtun kulturmuittut boares sámi oskui ja árbevirrui . 1 Viidáseappot šaddá deaŧalažžan hukset fierpmádagaid sámi mánáidgárddiid gaskii informašuvdna- ja dovddiiduslonohallama nammii . 1 Viidáseappot ávžžuha joavku ráđđehusa interneahttasiidui ODIN:i álggahit sámi giellaválljema , vai stuorradiggedieđáhusat , proposišuvnnat , lágat , láhkaásahusat ja eará áššegirjjit mat leat gávdnamis sámegillii , láhččojuvvojit vai daidda lea beassanláhki interneahta bokte . 1 Viidáseappot áigut namuhit ráđđehusa minerálaláhkaevttohusa ja Sámedikki oainnu dasa ahte lea go dárbu ásahit sierra álgoálbmotbuhtadusa ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 15 nr. 2 vuođul . 1 Viidáseappot vuoruhat sámi giella- ja kulturguovddážiid leat deaŧalaš sámegiela ja kultuvrra seailluheapmái ja ovddideapmái . 1 Viidáseappot sáhttá orohatstivrra barggu ja eiseválddiid dohkkehangieđahallama oktavuođas leat oppalaš dárbu ovdánahttit objektiiva / dieđalaš eavttuid omd. bohcco vuoimmi , buvttadeami , boazologu dássetvuođa , biologalaš šláddjivuođa jd. hárrái . 1 Viidáseappot sáhttá mearridit sálašráddjema dahje gildosa oassálastit muhtun eriid dáfus muddejuvvon guolástusain , go eará guolástusaid fatnasat oktiibuot ožžot govttoleabbo sálašortnega . 1 Viidáseappot sáhttá mearridit boazologu iešguđet dálvesiiddaide ja eará joavkkuide jus dat lea dárbbašlaš olahan dihte bealuštahtti dálveguohtungeavaheami . 1 Viidáseappot sáhttá gonagas mearridit ahte kapihttalat V ja X galget gustot anadroma luossaguliid bivdimii . 1 Viidáseappot spiehkasta modealla Juolludusnjuolggadusaid vuođđoprinsihpain . 1 Viidáseappot ovddidit buriid regionála ovddidan- ja ovttasbargoarenaid . 1 Viidáseappot oažžu Sámiid Álbmotlihttu doaibmadoarjaga Sámedikkis 2008 várás , mii dagaha ahte organisašuvdna ii ollašuhte eavttuid oažžut vuođđodoarjaga poasttas 754 - sámi politihkalaš bellodagat . 1 Viidáseappot oaivvilda Sámediggi ahte sámi beroštusaide lea mearrideaddji mearkkašupmi das mii dáhpáhuvvá huksemiid ja servodathábmemiid dáfus , ja mo láhččojuvvo dilli vai sámi beroštusat váldojuvvojit mielde doaibmabijuid árvvoštallamis nu mo geaidnohuksemiid , čážádathuksemiid , mássavieččahagaid , minerálaroggamiid jna. oktavuođas . 1 Viidáseappot oaidná Sámediggeráđđi govttolažžan ahte dán guovtti smávva ásahussii lea ovdamunnin ovttastahttojuvvot oktasaš ovttadahkan mas lea oktasaš stivra ja hálddahus . 1 Viidáseappot oahpaimet eanandoalu doaibmavisttiid birra , mii iige lean ávkkálaš boazodollui . 1 Viidáseappot mearkkaša lávdegotti unnitlohku ahte allaskuvllat ja Romssa universitehta leat deaŧalaš oahpahusásahusat fierpmádagas joatkkaskuvllaid , Sámedikki ja fylkkasuohkaniid gaskkas . 1 Viidáseappot lei positiiva ovdáneapmi barggus etihkalaš kodaid , indikáhtoriid ja dološ vieruiduvvanrievtti ovttaiduhttima oktavuođas ovddideamis vuogádagaid mat galget suodjalit álgoálbmogiid árbedieđuid . 1 Viidáseappot leat investerenfitnodagat SNN Invest AS ja Hålogaland Kapital ovdamearkkat guvllolaš ásahemiide mat leat leamaš mielde riikkaoassái lasiheame riskakapitála ja ovddideame váikkuhangaskaomiid main lea stuorát heivehanmunni . 1 Viidáseappot leat dahkkojuvvon muhtun gielalaš ja teknihkalaš heiveheamit vai geavahuvvojit seamma doahpagat go ođđa lága mearrádusain muđuid , geahča earret eará § 1-6 vuosttaš lađđasa doaibmabidjologahallama . 1 Viidáseappot leat Sámediggi ja fylkkadikkit guovddážis nammadeami oktavuođas . 1 Viidáseappot lea várrejuvvon 360 288 ru árvoháhkanprográmma oktavuođas šiehtadusa vuođul Finnmárkku allaskuvllain ja Asplan Viak AS – vuođđudanskuvla lotnolasealáhusaid ja sámi mátkeealáhusaid várás . 1 Viidáseappot lea raportta loahppajurdda ahte deaddu luonddubirrasii ja servodaga raššivuohta dálkkádatrievdamiidda gáibidit duostilis heivehanbarggu . 1 Viidáseappot lea orohatstivrra ovddasvástádus ráhkadit orohatplána ja mearridit resursadivada § 8 a ja § 8 b njealját lađđasa olis . 1 Viidáseappot lea nu ahte almmolaš eiseválddit galget šiehtadallat Sámedikkiin dakkár áššiin mat leat hui deaŧalaččat sápmelaččaide ( artihkal 16 ) . 1 Viidáseappot lea lávdegoddi cuigen dárbbu buorebut bálddalastit boazodoallolága ja plána- ja huksenlága , ee. boazodoalu plánendárbbu ektui rastá gieldda- ja fylkkarájáid ja bálddalastit ealáhusa orohatplánaid ektui . 1 Viidáseappot lea jáhkehahtti ahte SPa 27. artihkal eará lágaid geavaheami dulkonfáktorin lea na-nosuvvan olmmošvuoigatvuođalága mearridemiin . 1 Viidáseappot lea dárbu rievdadit soames mearrádusaid ovttadássásašavuođa prinsihpaid dihte . 1 Viidáseappot lea dán modeallas guovddážis dat ahte ovddiduvvo sierra stuoradiggeproposišuvdna giđđat , seamma ládje go gielddaidčielggadeapmi ja ealáhusšiehtadallamiin . 1 Viidáseappot lea dán modeallas guovddážis dat ahte ovddiduvvo sierra stuoradiggeproposišuvdna giđđat , ládje go gielddaidčielggadeapmi ja ealáhusšiehtadallamiin . 1 Viidáseappot lea dáhpáhuvvan ahte ráđđehus ovttabeallásaččat lea rievdadan juoidá mas lea leamaš ovttamielalašvuohta , ja máŋgii leat stáhta bealis gohčodan čielga diehtojuohkinčoahkkimiid konsultašuvdnan . 1 Viidáseappot lea dohkketmeahttun ahte dát mieleaiggátvuoigatvuohta ii sihkkarastte nissonolbmuid dietnasa ealáhusas . 1 Viidáseappot lea departemeanttas leamaš buorre áigi ja dievaslaš vejolašvuohta oktiiordnet NÁČ 2007:13 Ođđa sámeriekti dainna láhkabargguin mii boahtá ovdan Justiisadepartemeantta gulaskuddanreivves dán čielggadeami várás . 1 Viidáseappot lea deaŧalaš láhčit dili ráves sápmelaččaide geat leat massán eatnigielaset , oahppat sámegiela , ja addit lohkan- ja čállinoahpahusa ráves sápmelaččaide geat hupmet sámegiela , gč. kap. 11.2.3 . 1 Viidáseappot lea deaŧalaš ahte nammadeaddji orgánat barget ovttas vai stivra oažžu buoremus čoahkádusa . 1 Viidáseappot lea deaŧalaš ahte dikšut dovdet bures báikkálaš historjjá ja árbevieruid , erenoamážit ovddešáiggiid vealahuvvon sápmelaččaid ektui . 1 Viidáseappot lea deaŧalaš ahte Sámediggi maiddái lea álkit gávdnamis ja oidnomis diehtojuohkima dáfus . 1 Viidáseappot lea buot sámi guovlluid vuođđoskuvlaahkáhaččain riekti oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii . 1 Viidáseappot lea Sámedikkis bistevaš čájáhus 1. gearddis maid Synnøve Persen , Kåre Kivijärvi , Astri Aasen , Hilde Skancke Pedersen , Inga Nordsletta , Jon Ole Andersen , Martha Jåma , Maja Dunfjell ja Kristin Ytreberg leat hábmen . 1 Viidáseappot lea Sámedikki ulbmil háhkat eanet fágaolbmuid , ja Sámediggi juohká dan oktavuođas stipeanddaid sidjiide geat lohket veajuiduhttinfágaid . 1 Viidáseappot lea Sámediggi álggahan prošeavtta ” Erenoamášpedagogihka gelbbolašvuođalokten 2004-2006 julev- ja lullisámeguovlluin ja Lulli-Romssa ja Davvi-Nordlándda guovlluin ” . 1 Viidáseappot lea Sámediggeráđđi bálkáhan sorjjasmeahttun áššedovdiid árvvoštallat láhkaevttohusa iešguđet beliid . 1 Viidáseappot lea SUPU čuovvolan gulahallama Mánáidáittardeddjiin , buktán mearkkašumiid mat gullet earret eará Oslo sámi mánáidgárdái , sámi oahpponeavvuid dillái ja lágabokte vuoigatvuhtii oažžut sámi oahpponeavvuid , oahpaheaddjeoahpusa evalueremii , dárbui gelbbolašvuhtii sámi kultuvrras ja gielas psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas nuoraid várás . 1 Viidáseappot lea Miessemánu 21. b. 1999-mannosaš láhka nr. 30 olmmošvuoigatvuođaid nannema birra Norgga ­rievttis ( olmmošvuoigatvuođaláhka ) dehálaš . 1 Viidáseappot ii čilge ohcci mo árbevierrodiehtovuođu sáhttet hálddašeaddjit ja eará gullevaš eiseválddit geavahit go dat lea válmmas . 1 Viidáseappot ii leat eahpádus ge das ahte fágalaččat ja doaimmahuslaččat lea Sámi Radioi stuorra ovdun ain leat čadnojuvvon dakkár stuorra mediakonsernii go NRKii . 1 Viidáseappot gáibiduvvo ahte dat bohccot mat gullet dutnje , galget gullat siidaoassái dahje buohtalas rekrutterenoassái ( boazodoallolága § 32 vuoigatvuohta boazomerkii ) . 1 Viidáseappot gusto rámmalobi golmma jahkásaš čađahanáigemearri konkrehta doaibmabidjui . 1 Viidáseappot galgá kommišuvdna ja sierraduopmostuollu dovdáhit vuoigatvuođadiliid Finnmárkkus . 1 Viidáseappot galgá Sámediggi dárkkistit daid raporttaid ulbmiljuksama birra , maid doarjjavuostáiváldi sádde Sámediggái , gč. Stáhta ekonomiijastivrema mearrádusaid čuoggá 6.3.6 . 1 Viidáseappot galgá Boazodoallostivra čađahit daid bargguid mat addojuvvojit Lágas boazodoalu birra ( Lov om reindrift ) dahje dán láhkavuđđosiin . 1 Viidáseappot galget plánat oktiiordnejuvvot dainna lágiin ahte dat šaddet dakkár oktasaš čađahanvuođđun maid sihke eiseválddit ja priváhta olbmot sáhttet čuovvut . 1 Viidáseappot galget maiddái guovllustivrrat doaimmahit bargguid mat leat mearriduvvon Lágas boazodoalu birra dahje dán láhkavuđđosiin . 1 Viidáseappot galget gáibádusat ohcamii ja ohcanáigemearri almmuhuvvot ja gosa ohcan galgá sáddejuvvot . 1 Viidáseappot galget 2009:s doaimma , bajásdoallama , ovddideami ja boahttevaš ásahusčatnaseami molssaeavttut čielggaduvvot . 1 Viidáseappot fertet oažžut nu duohta logu juohke šlája čivggain go lea vejolaš vuođđun dasa man ollu boraspiriid sáhttá goddit . 1 Viidáseappot ferte § 17 rievdadus-evttohus Sámepolitihkkálaš oktavuođaid registreren sihkkojuvvot . 1 Viidáseappot ferte suodjalanguovllluid hálddašanváldi biddjojuvvot sierra hálddašanstivrraide main lea nana sámi oassálastin . 1 Viidáseappot ferte dábálaSfága suorgi viiddiduvvot jk I ' ain ja II ' iin jagalgá leat vejolaS válI jet boazodoallosuorggi dahje duoji čieknnudansuorgin . 1 Viidáseappot ferte dábálaSfága suorgi viiddiduvvot jk I ' ain ja II ' iin ja galgá leat vejolaS váli jet boazodoallosuorggi dahje duoji éieknnudansuorgin . 1 Viidáseappot evttoha ráđđehus viiddidit fanashuksenloatnadáhkádusa ortnega dálá 5 miljárdda ruvdnosaš rámmas 8 miljárdda ruvdnui . 1 Viidáseappot eaktuduvvo ahte Luondduhálddašandirektoráhta konsultašuvnnain Sámedikkiin mearrida gii dat galgá leat suodjalanguovlluid hálddašaneiseváldi , ja ahte sámi beroštusat sihkkarastojuvvojit dan hálddašanortnegis mii ásahuvvo . 1 Viidáseappot dát caggá sámi leavgga geavaheami almmolaš dovdomearkan ee. Norgga skiippain . 1 Viidáseappot dovddahii Sámediggi čielgasit ahte buot ohcciiguin ii sáhte meannudit ovttaláhkai . 1 Viidáseappot diehtá Bargiidbellodaga sámediggejoavku ahte Sámediggeráđđi , 20.05.05 , lea ovddidan ođđa evttohusa departementii – eavttuid birra beassat searvat reabbábivdui . 1 Viidáseappot deattuhuvvo plána- , huksenáššiid ja resursahálddašeami guhkesáigásaš iešvuohta ja konvenšuvnna vuođul mearriduvvon gáibádus ahte areála- ja resursahálddašanmearrádusa birasváikkuhusat galget árvvoštallojuvvot ja válddahallojuvvot . 1 Viidáseappot deattastuvvo ahte vuoigatvuođat mat boazodoallolága §§ 10–14 mielde čuvvot boazodoallorievttis , gustojit nu guhkás go eará ii čuvoš erenoamáš riektedilálašvuođain , vrd. lága §:in 9 . 1 Viidáseappot de lea ulbmilin ahte buot relevánta oassálastit kultur- ­suorggis galget eambbo jurddašišgoahtit daid ovdánanvejolašvuođaid mat kultuvrralaš girjáivuođas leat . 1 Viidáseappot de galgá NP sihke našuvnnalaš ja gaskariikkalaš dutkandoaimmaid ásaheami bokte Svalbardas leat mielde fuolaheame ahte dat dáhpáhuvvá dainna lágiin ahte našuvnnalaš beroštumit dain sulluin váldojit vuhtii . 1 Viidáseappot dadjá vuosttasjienasteaddji : « Dát dilálašvuođat gáibidit várrugasvuođa cealkimis ahte váilot konkrehta čuvgehusat sámiid leahkima birra ovtta guovllus . 1 Viidáseappot dadjá bargojoavku ahte jus Sámediggi ásahuvvo iehčanas riektesubjeaktan , de lea lunddolaš ráhkadit dihto sierranjuolggadusaid vealgečuovvoleapmi ja reastaluvvama hárrái , vejolaččat njuolggadusa mii gáržžida Sámedikki vejolašvuođa vealgáduhttit iežas . 1 Viidáseappot dadjet juolludaneavttut : Bellodagat mat bohtet dán ortnega vuollái – ja jos bellodagain lea ovddastus Sámedikkis ja ožžot oktiibuot eará doarjaga mii lea eanet og vuođđosubmi / vuođđodoarjja eai leat vuoigadahttojuvvon oažžut 250 000 ruvdnosaš vuođđodoarjaga Sámiid Álbmotlihttu ii leat logahallaojuvvon Brønnøysunda bellodatregistarii . 1 Viidáseappot daddjojuvvui ahte « málle mas ovddiduvvo stuorradiggedieđáhus mii čielggada bušeahttarámmaid , láhčá diliid buoret áššemean ­nudeapmái Sámedikkis , ja dat lea vuosttaš lávki rivttes guvlui iešmearrideami hárrái . 1 Viidáseappot daddjojuvvo mearrádusas ahte « Sámediggi bivdá ahte ráđđehus , konsutašuvnnaiguin Sámedikkiin , johtilit álggaha rievdadit sámelága vai sáhttá formaliseret Sámedikki iehčanasvuođa ja sorjjas ­meahttunvuođa ráđđehusa ektui » . 1 Viidáseappot daddjojuvvo das ahte stáhtat berrejit dovddastit ja doarjut eamiálbmogiid identitehta , kultuvrra ja beroštusaid , ja dahkat sin doaibmilis oassálastin bistevaš gárgedeami viggamušaiguin . 1 Viidáseappot daddjojuvvo ahte « ulbmil bisuhit sámi čearddalašvuođa riikkas ii leat vejolaš sierra doaibmabijuid haga sámi álbmoga várás » ( s. 23 ) . 1 Viidáseappot daddjo ahte dábálaš duopmostuoluid duopmáriin lea buoret juridihkalaš gelbbolašvuohta . 1 Viidáseappot celkkii diggi ahte sámi dátabáokku geahččalanprošeakta dál berre šaddat bissovažžan ja ruhtaduvvot stáhtalaš váriid bokte . 1 Viidáseappot cealká Sámediggi ahte Boazopolitiijaid doaibmaviidodat berre viiddiduvvot olles boazodoalloguvlui . 1 Viidáseappot boahtá ovdan ahte plánen galgá ovddidit ollislašvuođa dan láhkai ahte suorggit , bargamušat ja beroštusat gehččojuvvojit gittalagaid go suorgeeiseválddiid gaskasaš , stáhta , regionála ja gieldda orgánaid , priváhta organisašuvnnaid ja ásahusaid , ja almmolašvuođa gaskasaš bargamušat čovdojuvvojit oktiiheivehallamiin ja ovttasbargguin . 1 Viidáseappot biddjojuvvo sámi iešmearridan ­vuoigatvuođa prinsihppa vuođđun : « Jus sámi kultuvra galggaš ceavzit boahtteáiggi [ … ] , de eaktuda dat ahte sámiide addojuvvo mearkkašahtti iešmearridanvuoigatvuohta ja dadjamuš dakkár áššiin mat leat erenoamáš dehálaččat sámi kultuvrra sajádahkii » . ( Od.prp. nr. 33 ( 1986 – 87 ) s. 67 ) . 1 Viidáseappot berrejit dat stáhta láidestusat čilgejuvvot , mat leat vuođđun vuosttaldeapmái . 1 Viidáseappot barggus ovddolsguvlui čađahuvvojit dárkilis čielggadeamit ja doahttalahtti gulaskuddanvuorru mii sihkkarastá doarvái gieđahallama ovdal go láhka mearriduvvo loahpalaččat , lohká Enoksen . 1 Viidáseabbu bargu - Dása heivehuvvo dát teakstaoassi : 1 Viidáseabbo dutkanbarggus dáid gažaldagaid oktavuođas háliidit rávvet ahte biddjo stuorra deaddu olbmuid árgabeaivvi máhtolašvuođa kártemii ja analyseremii luondduoktavuođaid birra — dán oktavuođas guoská dát lussii . 1 Viidásat barggus deattuhuvvo gávdnat deaivvadančuoggáid ja oktasaš jorega bioenergiijabirrasa várás Romssa fylkkas . 1 Viidá ­seappot lea sámi nuoraid arenain nugo ovdamearkka dihte , riemuin / festiválain , valáštallandoaluin , ja giellaleairrain , deaŧalaš rolla sámegiela geavahahttit ovttasdoaibman- ja gulahallangiellan . 1 Viidodatplánema guvllolaš oktiiheiveheapmi lea deaŧalaš luonddu boatkankeahtes viidodagaid seailluheapmái ja mávssolaš kultureanadagaid sihkkarastimii . 1 Viidodatplánema guvllolaš oktiiheiveheapmi lea deaŧalaš luonddu boatkankeahtes viidodagaid seailluheapmái . 1 Viidodatgeavaheapmi ferte nu lágiduvvot ahte ii šatta stuorit dárbu ruhtadit geainnuid . 1 Viidodat ja sisdoalu . 1 Viidodagat leat vátna resurssat , ja daidda dárbbašuvvo oktiiheivehuvvon ja oppalaš guvllolaš hálddašeapmi . Romssas leat máŋga ja deaŧalaš viidodathástalusat . 1 Viidna jođu lassáneami čatnet nu gohčoduvvon “ ” kontinentála ” juhkandáhpái , mii mearkkaša juhkat dávjá muhto unnit juohke juhkandilálašvuođas . 1 Viidna , vilges : Gruen Rheingau Riesling . 1 Viidna , rukses Laroche Syrah . 1 Viiddis čielggadeapmi galgá ráhkaduvvot mii earret eará maiddái galgá addit visogova surggiin mat eai gokčojuvvo , historjjálaččat ja dálááiggis , main lea dárbu čađahit erenoamáš doaibmabijuid . 1 Viiddis vuoigatvuođanannen addá unnán lihkadanmuni báikkálaš árvvoštussii ja politihkkahábmemii . 1 Viiddis searvan 1 Viiddis ipmárdusas fátmmasta doaba árvvuid , norpmaid , máhtuid , symbolaid ja dadjanmálliid mat leat seammaláganat dihto servodaga dihto joavkkus . 1 Viiddis guovlluin , erenoamážit oarjelsámi guovlluin , lea váttis oažžut áigái vuđolaš buorráneami dearvvasvuođasuorggi gielladilis . 1 Viiddis gielalaš ja kultuvrralaš gelbbolašvuohta sáhttá váikkuhit dasa ahte oahppit buorebut máhttet servvoštallat sihke iežas ja eará kultuvrra olbmuiguin rabasvuođain , gierdilvuođain ja árvvusatnimiin . 1 Viiddis doaibmanvejolašvuođat Ráđđehusa evttohus mearkkaša ahte Suodjalusa guhkesáiggeplána 2009-2012 čuovvoleapmái lasihuvvo ruhtadoarjja vel 75 miljovnna kruvnnuin jagis 2011 . 1 Viiddis doaibmabijut leat dál álggahuvvon ruhtadusmárkana bahkadasa geahpedeapmái Mannan čavčča rájis leat riikkaidgaskasaš ruhtadusmárkaniid dovdomearkan leamaš eahpesihkkarvuohta ja ballu massimis eambbo ruđaid . 1 Viiddiduvvon váldi oahpahusa ja oahppama dáfus mielddisbuktá čuovvovaš áššesurggiid Sámediggái : 1 Viiddiduvvon mánáidoadju ovttaskas fuolaheaddjái : 1 Viiddiduvvon mánáidoadju lea mánáidoadju ovtta mánnái eambbo go dan gii orru du luhtte . 1 Viiddiduvvon almmolašvuohta galgá praktiserejuvvot . 1 Viiddidit ovttasbarggu ránnjáfylkkaid DjO-birrasiiguin . 8 . 1 Viiddidemiid álkkásmahtii dat go loahpageahčen 1940 olgoriikadepartemeanta ovttas duoid nuppiid ráđđehuskantuvrraiguin fárrii stuorát kantuvrraide Kingston House ’ ii mii lei Princess Gate lahka Oarje-Londonis . 1 Viiddideapmái sáhttet bidjot eavttut . 1 Viiddideapmi eaktuda ahte ođđa ruđat čuvvot mielde dađistaga go eanet gielddat laktojuvvojit hálddašanguvlui . 1 Viiddes sámi jienastuslohkoáŋgiruššan 1 Viiddes guovllut , gos olbmot ásset bieđgguid ja gos maiddái leat oalle stuorra luondduriggodagat , leat álo geasuheaddjin sidjiide geat áiggošedje ávkkástallat ekonomalaččat dáid luondduriggodagaiguin . 1 Viiddes doaba « eará doaibmabijut » gokčá dušše áiddiid , nu mo ovdal . 1 Viidaseappot ovdeha juksanmearri ahte riikkagottálaš juksanmearit bistevašvuođa olaheamis gáibidit maiddái boazodoalu heivehit iežas guohtuneanageavaheami ja doaibmavugiid luonddu eavttuid vuhtiiváldimiin ja nu ahte seailluha ja gárgeda biraskvalitehta viiddis áddejumis . 1 Viidaseappot ferte dabala ~faga suorgi viiddiduvvot jk I ' ain ja II ' iin ja galg~ leat vejola~ válljet boazodoallosuorggi dahje duoji čiekDnudansuorgin . 1 Viidaseappot deattuha Sámediggi ahte bargu daiguin aššiiguin ferte álggahuvvot fargga ja vuoruhuvvot . 1 Viidaseappot atna Sámediggi deatalazzan obbala~ ealahus- ja guovllupolitihkkala~ oktavuooas , ahte a ~Sai qulli fylkagielddat geahccalanguovllus berrejit leat doaimmas áktiivvala~ oassevaldin ja ruoalaééat veahkehit lotnolasealahusgeahééaleami valljejuvvon suohkaniin . 1 Vihttanuppelot – guoktelot máná álge sámegielain vuosttaš jagi , soaitá okta dahje guokte sis máhttit earáin sárdnut sámegillii , reivve čállit dahje guhkit teavstta lohkat . 1 Vihtta oahppoplánajoavkku leat ráhkadan duodjefágaid Jo3 / oahppofitnodaga oahpu oahppoplánaid gulaskuddanevttohusaid , oassin Máhttoloktemis - sámi , mat lea ráhkaduvvon fágaoahppoplánabargguid njuolggadusat vuođul . 1 Vihtta jagi maŋŋá go ortnet álggahuvvui , lea illudahtti vásihit ahte eanaš ráđđádallanáššiin lea leamaš ovttamielalašvuohta sihke proseassa ja bohtosa dáfus , cealká stáhtaráđđi Aasrud . 1 Vihtta eará lahtus njunuš-čieža-suohkaniin jagi 2009 , ledje gaskal 1000 ja 600 dieđiheaddji . 1 Vihken su maŋis ja moai čiehkádeimme , muhto in ipmirdan maidege . 1 Viggamuššan oažžut áigái mátkeeallinealáhusbuktagiid maid turisttat jearahit , gárgedit geasuheaddji mátkebáikkiid iešguđege osiin riikkas ja nu maiddái Norgga márkanfievrridit ja čalmmustahttit mátkebáikin leat hui guovdilis viggamušsuorggit . 1 Viggamuššan lea maiddái dat ahte doaibmabijuid mat dávistit mearriduvvon areálaplánaide ii leat dárbu ođđasis árvvoštallat . 1 Viggamuš ii leat oažžut áibbas dárkilis logu dain olbmuin guđet gullet dáidda joavkkuide , muhto guorahallan galgá čájehit váillálaš lohkan- ja čállindáiddu viidodaga , ja árvvoštallat oahpahusdárbbuid . 1 Viečča sáhkavuoru 1 Viessu láigoha lanjaid E-skuvlii ja Sámediggái jna. 1 Viessoláigui gullet hálddašeami , jođiheami ja ortnegisdoallama golut ja kapitálagolut . 1 Viessoláigu gokčojuvvo jahkásaš juolludusaiguin mat leat stáhtabušeahta kapihttalis 320 , poasttas 53 Sámi kulturulbmilat maid Sámediggi hálddaša . 1 Viessoláigoortnega investeremat biddjojuvvojit brutton stáhtabušeahtas ja árvun čállojuvvojit Statsbygga balánsii / kapitálarehketdollui . 1 Viessoláigodienas ja girjevuovdin buktet maid ruđaid doibmii . 1 Viessoláiggus leat mielde hálddašan , doaibma ja bajásdoallan golut ja kapitálagolut . 1 Viessoinvesteremat 1 Viessohoaiddár 1 Viessobáŋku nevvoda maiddái konkrehtalaččat ja čuovvola projeavttaid . 1 Viessobáŋku lea ođđasis addigoahtán loanaid viessohuksemiid ruhtadeapmái báikái . 1 Viessobáŋkkus leat maiddái vejolašvuođat veahkehit geahččalanprojeavttaid ruhtademiin , ovdamearkka dihtii gárgedit sámi viessomálliid . 1 Viessobáŋkkus lea ovddasvástádus stáhtalaš huksenvierrobarggus . 1 Viessobáŋkku váldobargun lea lágidit dilálašvuođaid nu ahte suohkanat sáhttet fuolahit doaimmaideaset ollislaš ja ávkkálaš vuogi mielde . 1 Viessobáŋkku ossodatkantuvra Hámmarfeasttas bovdii huksensuorggi , gielddaid , institušuvnnaid , skuvllaid ja eará berošteddjiid rabas seminárii sámi ássanvugiid ja ássanvieruid birra golggotmánus 2000 . 1 Viessobáŋkku nannejuvvon sajádat suohkaniid gelbbolašvuođaguovddážin lea erenoamážit deattuhuvvon Stuoradiggedieđáhusas nr 23 ( 2003-2004 ) Ássanpolitihka birra : St.meld. nr. 23 ( 2003 - 2004 ) Om boligpolitikken . 1 Vieruiduvvan vuoigatvuohta , nu mo « tapu » ja « rahui » sisafievrrideapmi várjalan dihtii veajetguovlluid ja áitojuvvon šlájaid , ledje anus maiguin valljodagaid ásahallá . 1 Vierisgielat Kongsbakkenis Kongsbakkena joatkkaskuvla lea álo atnán dehálažžan fállat buori ohpahusa vierisgielain . 1 Vieris riikkaid virggálaš namaid , stáhtaoaivámuččaid ja ráđđehuslahtuid logahallan . 1 Vielljan oahpahii munnje bustávaid maiddái , vai beasaime čállit namaid . 1 Viehká guovdu Deanu ovdalgo jávká . 1 Viehka unnán olbmot odne máhttet nuortalašgiela / golttágiela ja bihtánsámegiela Norggas . 1 Viehka unnán mánát ohppet giela , ja ain hárvvibut leat sii guđet hállet giela . 1 Viehka dehálaš lea ahte guovllu olbmot masa dihto málle válljejuvvo , ieža atnet dan málle rievttalažžan , lehkos dal sáhkan oppa fylkka dábálaš prinsihpat vai báikkálaš mállet . 1 Videokonferánssat ja neahttavuđot oahppavuogádagat leat dán áŋgiruššama dehálaš oasit . 1 Videokonferánsa geavahuvvo árjjalaččat ja logaldallamat sáddejuvvojit ovtta báikkis vaikko vel oahppit leat ge miehtá fylkka . 1 Viddáseappot daddjojuvvo : « Deltakelsesrettighetene son må tilstås er sterkere enn alminnelige partsrettigheter i forvaltningsloven . 1 Victoria Tauli-Corpuz - Bistevaš Forum jođiheaddji 1 Victor Norman Servidatekonomiija professor Norgga Gávpeallaskuvlla ( NGA ) Bergenis . 1 Vibeke Larsen šálloša dan boatkaneami . 1 Vibeke Larsen sámediggeráđis vástidii gažaldahkii 26.05.10 dii 15.35 Čoahkkingirjji čálli : Siv Marit Romsdal Eira 1 Vibeke Larsen sámediggeráđis vástidii gažaldagaide 27.05.10 dii 09.30 , dan lassin son vástidii lávdegotti gažaldagaide minerálalága birra . 1 Vibeke Larsen ovddasvástádussuorggit leat : 1 Vibeke Larsen , nubbinjođiheaddji 1 Vi mener ahte heller ikke den forvaltningsordning son lovutkastet legger opp til oppfyller konvensjonens krav . 1 Vi bivdit ahte vejolaš gulaskuddancealkámušat sáddejuvvojit sihke čálalaččat ja elektrovnnalaččat dán e-poastačujuhussii . 1 Veterinærinstituttet , Pb 8156 Dep. , 0033 Oslo 1 Vestlándalaš Lars Jørgensen Eldevik virgáduvvui oahpaheaddjin Muosáid sápmelaččaide . 1 Vestfold allaskuvla kártii 2006:s makkár fálaldagat ja dárbbut leat liige- ja viidáset oahpus mánáidgárdesuorggis . Máhttodepartemeanta lei sin bivdán dan bargat . 1 Vestertana kapell- og bygdelag 1 Vest-Finnmark jeger- og fiskerforening ( 2009 ) : Revidert driftsplan for Repparfjordelva 2010-2013 http://www.vfjff.no/filer/nydriftsplanforrepparfjordelva2010-2013.pdf 03.05.2011 kl. . 15.00 1 Verremus lei jos govahallojuvvon biras lei menddo amas . 1 Verremus lei ahte sii eai beassan náitalit . 1 Verrebut lei dálumánáide . 1 Verddevuohta lei ahte dáluolbmot eaiggádušše veahá bohccuid , ng. geahččobohccuid , maid boazosámit atne iežaset ealuin . 1 Verdde AS , Návuona suohkanis - Doarjjaohcan investeremiidda bohccobierggu buvttadeami oktavuođas . 1 Vepselaččat , geat ásset Gárjilis Ruoššas , lohkkojit eamiálbmogin Barents-guovllus , nu go sámit ja njenecat ge leat . 1 Veolia Transport Nord AS nammasaš fanaseaiggátfitnodagain vuolláičállojuvvui 711 milj. ruvdnosaš šiehtadus stuorámus johtilisfatnasiidruvttuid ( ruvtto 2 , 6 ja 7 ) jođusdoallama ovddas áigodahkii 2010 -2019 . 1 Vennenes samfunn – kvekerne ( Ustibiid servodat – kvekerat ) lea risttalaš oskuservodat mii álggahuvvui Englánddas 1600-logus . 1 Venke Törmänen bokte , Báhčaveadji dii. 09.20 - 09.40 Luopmánat ja honnet resursan Gádde-Iččáhiin . Siss Heidi Hansena bokte dii. 09.40 - 10.20 Urttat ja šattut biebmun ja dearvvašvuođalassi sámi kultuvrras . 1 Veláhal odne , 2011:s , gulat čuovvovaš ovdalgihtii báddejuvvon dieđu go čuojahat Gáivuona suohkanii : « Velkommen til Kåfjord kommune . » 1 Velá muhtin mánát geat ieža hálle sámegiela ledje fárus hárdimis eará sámegielhálliid . 1 Velá healludeaddji lea Birasdepartemeantta oalle hejošteaddji oaidnu mii orru čájeheame ahte sii vigget gilvit eahpádusa dan hárrái máhttá go Sámediggi gieđahallat dávttiid jos dat sirdojuvvoše eret Anatomalaš instituhtas . 1 Velá dálge lea jávrebivdu deaŧalaš áigáboahtu muhtun lotnolasealáhusdolliide . 1 Velá buot buoremus buorredoaivvalaš meroštallamat čájehit ahte duššefal bealli dálá hállangielain leat ceavzimin jagis 2100 . 1 Vel čieža sámi oahppoplána joatkkaskuvlla várás sáddejuvvojit gulaskuddamii čakčat . 1 Vel okta ovdamearka : Muhtun 13-jahkásaš nieiddaš logai hui čielgasit , muhto lohkannuohtas dovdui ahte son ii ipmirdan lohkosa . 1 Vel ge eai leat juogaduvvon dat ruđat sámi huksensuodjalussii mat leat lohpiduvvon dieđáhusas , muhto Riikaantikvára vehkiin lea Sámedikkis liikká leamaš vejolašvuohta álggahit huksensuodjalusprošeavtta Deanu gielddas . 1 Vel eambbogiin eai soaitte leat dihtomielas makkárge heitot muittut skuvllas ( soitet geahččalit daid buriid muittuid muitit buoremusat ) , muhto geat almmá dihtomielain muitet eahpelihkostuvvama skuvllas . 1 Vel ain gáržžideapmi oamastanráđastallamis čuovvu das go hålogalandlágas leat erenomáš njuolggadusat vuoigatvuhtii geavahit meahcceriggodagaid Hålogalandalmennega eatnamiin ja dáid vuoigatvuođaid hálddašeapmái . 1 Vejolaččat sáhtášši Sámediggeráđđi dohkkehit ahte doaibma jotkojuvvo oasussearvin mas Sámediggi searvá okta eaiggádiin ja váldočoahkkimis oažžu nammadanválddi . 1 Vejolašvuođat leat máŋga , ferte dušše geahččaladdat . 1 Vejolašvuohta oažžut dakkár plánaid ovddiduvvot guovddáš meannudeapmái § 8-4 vuođul doaibmá dás dorvoventiilan . 1 Vejolašvuohta oasálastit ulbmillaš doaimmain , jos vejolaš barggahusas 1 Vejolašvuohta oasálastit sosiála ovttasdoaibmamis ja garvit sosiála sierravuođa 1 Vejolašvuohta gávdnat čovdosa sámi ovttasbarggu bokte riikkarájáid rastá ii leat dán rádjai ollásit geavahuvvon . 1 Vejolašvuohta guoddalit 1 Vejolašvuhtii ásahit eanet báikevuođđuduvvon hálddašanortnegiid leat velá gesson ovdan . Lávdegoddi geahčada vel Sámedikki sajádaga guolástanhálddašeamis . 1 Vejolašvuhtii ásahit eanet báikevuođđuduvvon hálddašanortnegiid leat velá gesson ovdan . 1 Vejolaš čoahkkinbohtosiid eat dieđe ovdal go Stuorradiggi ovdalaš juovllaid ovddida stáhtabušeahta . 1 Vejolaš áššit galget vuolggahuvvot Sámedikki vuostá eaige stáhta vuostá guoskevaš departemeantta bokte . 1 Vejolaš ákkat stuora njiedjamii ja vejolaš ákkat dasa go olles 70 % njiejai jagiid 2006-2008 , digaštallojuvvo lagabui kapihttalis 2.4 vuollelis . 1 Vejolaš veahkki vuolit etáhtaide ferte kanaliserejuvvot ovddasvástideaddji departemeantta bokte . 1 Vejolaš stáhtus riektesubjeaktan dagaha ráddjemiid Sámedikki ­rievttálaš doaibmannákcii , ovdamearkka dihtii Sámedikki vejolašvuhtii váldit badjelasas geatne-gasvuođaid soahpamušaiguin , vejolašvuhtii váldit loanaid , ja vejolašvuhtii oassálastit iešguđetlágan ekonomalaš doaimmaide . 1 Vejolaš stáhtus riektesubjeaktan dagaha ráddjemiid Sámedikki rievttálaš doaibmannákcii , ovdamearkka dihtii Sámedikki vejolašvuhtii váldit badjelasas geatnegasvuođaid soahpamušaiguin , vejolašvuhtii váldit loanaid , vejolašvuhtii oassálastit iešguđetlágan ekonomalaš doaimmaide . 1 Vejolaš stivrengaskaomiid ovddideames , sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid vuođu ektui , dárbbašuvvo fágagelbbolašvuohta máŋgga fágas omd. jussas , ekonomiijas , organisašuvdnateoriijas , sámi gielas ja dearvvašvuođas . 1 Vejolaš spiehkasteamit njuolggadusain ovddiduvvojit sierra áššin . § 1 Vejolaš spiehkasteamit njuolggadusain ovddiduvvojit sierra áššin . 1 Vejolaš sivvan lea ahte dat earri mii lei , lea juhkkojuvvon menddo máŋgga báikegoddái , nu ahte ii leat sáhttán ollu bivdit iešguđet rusttegiin . 1 Vejolaš sivat dakkár erohusaide digaštallojuvvojit čoahkkáigeasus . 1 Vejolaš sivaid manne njiedjan lei erenoamáš ollu dan guokte jagi , digaštallat lagabui oassekapihttalis 2.4.5 vuollelis . 1 Vejolaš riiddut čovdojuvvojit § 8-4 , nuppi lađđasa vuođul . 1 Vejolaš rievdadusat minerálalágas čađahuvvojit farggamusat maŋŋil go Sámi vuoigatvuođalávdegotti II evttohusat mearriduvvojit . 1 Vejolaš rievdadusat jagi loahpas lohkkojuvvojit go doarjja juhkkojuvvo maŋit jagi . 1 Vejolaš ođđa njuolggadusevttohus ferte sáddejuvvot viiddis gulaskuddamii geavaheddjiide ja gielddaide . 1 Vejolaš ovttasbarganoasálaččat sámiid vástevaš heivehallamis sáhttet leat Sámediggi ja sámi ásahusat ja gielddat . 1 Vejolaš lávdegotti ja lávdegotti mandáhta ferte árvvoštallat go dálá evalueremat leat loahpahuvvon . 1 Vejolaš láhkanuppástusaid evttohus soaitá biddjot Stuorradikki ovdii 2008:s . 1 Vejolaš livččii guhká logahallat . 1 Vejolaš lea váidalit jos mearriduvvon sámegielalaš báikenamma ii galbejuvvo . 1 Vejolaš lea ovddalgihtii jienastit maŋimusat čakčamánu 11. b. 1 Vejolaš lea ovddal ¬gihtii jienastit maŋimusat čakčamánu 11. b. 1 Vejolaš lea maiddái čállit dušše oasi namas . 1 Vejolaš lea buoridit barggolašvuođa iešguđet ealáhusaiguin ja sámi mátkkoštusealáhusain lotnolagaid áŋgiruššamiin . Dieinna lágiin sáhttá viidáset fievrridit árbevirolaš sámi ealáhusheiveheami . 1 Vejolaš lea ahte cealkámuša lea dárbu muddet veahá . 1 Vejolaš lassánan doarjja ferte juolluduvvot jahkásaš doaibmajuolludemiid siskkobealde mat bohtet stáhtabušeahta kapihttalis 320 poasttas 53 Sámi kulturulbmilat . 1 Vejolaš lassánan doarjja ferte juolluduvvot jahkásaš doai ­bmajuolludemiid siskkobealde mat bohtet stáhtabušeahta kapihttalis 320 poasttas 53 Sámi kulturulbmilat . 1 Vejolaš jearadit BodduVuođđoealáhusat boazodoallu , eanadoallu ja guolástus Vejolaš jearaditS ámegiella mánáidgárddiin ja skuvllain Vejolaš jearaditOahppu S O F- guovllus Vejolaš jearadit 1 Vejolaš fáttát leat : riikkaidgaskasaš eamiálbmotriekti , ON-vuogádat , sámeriekti , soahpameahttunvuođaidsosiologiija , etnisitehta-doaba , etnopolitihkka , eamiálbmotáššiid hálddašanásahusat , eamiálbmogiid oahpahuspolitihkka , eamiálbmothistorjá jna. . 1 Vejolaš fáttát leat : riikkaidgaskasaš eamiálbmotriekti , ON-vuogádat , sámeriekti , soahpameahttunvuođaidsosiologiija , etnisitehta-doaba , etnopolitihkka , eamiálbmotáššiid hálddašanásahusat , eamiálbmogiid oahpahuspolitihkka , eamiálbmothistorjá jna. 1 Vejolaš fievrrideamit bohtet lassin . 1 Vejolaš evttohusat báikkálaš hálddašančovdosiid hárrái sámi guovlluin váikkuhit maiddái gielddaid doibmii . 1 Vejolaš earráneami oktavuođas ii sihkkarastojuvvo nissonolbmo vuoigatvuohta beassat eaiggáduššat bohccuid , jus ovddeš náittosguoibmi dahje eará fuolkkit geain leat siidaoassi , suvvet nissonolbmo atnit bohccuid sin siidaoasis . 1 Vejolaš dálkkádatrievdamat garradálkkiiguin ja dulvviiguin addet maid hástalusaid boahtteáiggis . 1 Vejolaš divat ferte heivehuvvot dárbbuide ja vuhtii váldit daid mat lea boahtán dihtosii sihke guvllolaš ja báikkálaš dásis , ja dat divat ferte jorahuvvot ruovttoluotta báikkálaš servodahkii mas duot árvvut leat dahkkojuvvon , vai lea sihke regulerensystemii ja divdadiidda legitimitehta . 1 Vejolaš buohtastahttimiid ferte baicca dahkat “ giehtaanulaččat ” , bálddalastit daid suohkaniid , mat vástidit daid boares ja ođđa biriid maid háliida guorahallat . 1 Vejolaš badjel- dahje vuollebáza biddjojuvvo ruovttoluotta fondii rehketdoallojagi loahpas . 1 Vejolaš badjebáza galgá adnot maŋggalágan láhčindoaimmaide . Hålogalandalmennet – Mátta-Norggasge 1 Vejolaš badjebáza galgá adnot maŋggalágan láhčindoaimmaide . 1 Vejolaš Snøhvit gássa dietnasa geavaheami oktavuođas boahtteáiggis , de leat das dehálaš prinsihpalaš bealit . 1 Vegen og vi 1 Vedtak gjorde av Kongen og Stortinget kan ikkje påklagast . 1 Vedtak 1 Vedlegg II 1 Vedlegg I 1 Vedkommende kan likevel innen ti år : 1. ta son etternavn etternavnet til en ektefelle eller en samboer son vedkommende har bodd sammen med i minst to år eller har barn sammen med , eller for navn son har en tradisjon i en kultur- son ikke skiller mellom fornavn og etternavn , 41 1 Vedjet leat máŋgga siva dása . 1 Vedhugnes deattuha ahte son ii leat duhtavaš go jávkan lea 14 proseantta , ja áiggošii unnidit jávkama 1 Veasterállasis oruiga huksejeaddji ja oasi nu lahkalagaid ahte sáhtiiga njuolga gaskaneaska gávppašit . 1 Vearrámus maid sáhtiimet dahkat lei liinniin guovssahasaid bilkidit , dat galgá leat hui váralaš . Dalle sáhtii guovssahasat suhtus váldit gitta dan gii hárddii . 1 Vearrámus lei várra go sii čuojahedje šlohttii ja bivde galledanlobi gonagasa lusa . 1 Vearrámus lea , ahte iešdovdu , iešluohttámuš ja mokta vehážiidda moallanit . 1 Vearrámus dilis ledje sámi mánát jus sii jávke skuvllas , go sin váhnemat eai sáhttán veahkehit lohkamiin ruovttus , daningo sii eai lohkan iežaset ipmirdit olus maidege sámegiel girjjiin , namalassii Stockfletha girjjiin . 1 Vearrovuogádat buoriduvvo ain eambbo Ráđđehus lea maŋimuš jagiid nanusmahttán vearrovuogádaga ođđasis juogadeami , ja áigu joatkit dán barggu dán jagi bušeahttaárvalusas . 1 Vearrosekšuvdna ( VS ) Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Siren Solhaug Barggut : Vearroekonomalaš váttisvuođačuolmmaid analysat . 1 Vearroprofiila mas lea vuoiggalaš juogadeapmi - Ráđđehus nanne 2008:s vearrovuogádaga juohkinprofiilla ain eambbo . 1 Vearromáksit sáhttet válljet davvisámegiela go váldet oktavuođa Vearrodiehtojuohkimii , ja sin dalle bidjet sámegielalaš áššemeannudeaddji oktavuhtii . 1 Vearromáksit sáhttet ain muosáhit buriid bálvalusaid jogo elektrovnnalaččat dahje vearroetáhta telefonbálvalusa bokte ( Skatteopplysningen ) . 1 Vearroetáhtta čállá vearrogoarttaid , ovdagihtii vearu ja iská vearrodieđáhusaid , ja lea álbmotregistara ovddasvástideaddji . 1 Vearroetáhtta lea máŋgga suorggis bargan dan badjelii ahte nákcet fállat sámi vearromáksiide dieđuid sin iežaset gillii , ja sámegiel áššemeannudeami maid álkit ipmirdit . 1 Vearroetáhtta - Vearrodirektoráhtta 1 Vearroetáhtas ledje cuoŋománus 121 vearrokantuvrra , main ledje eanemusat 4 bargi . 1 Vearroetáhta – viiddiduvvon fálaldat sámegillii Vearroetáhta fuolaha sámegillii jorgaluvvon blankeahtaid ja skoviid vearromáksiide guđet daid sihtet oažžut . 1 Vearroetáhta – viiddiduvvon fálaldat sámegillii Kriminálafuolla Doaibmabidju 45 . 1 Vearroetáhta áigu álkkásmahttit skoviid ja dieđuid fidnema iežas neahttasiidduin . 1 Vearroetáhta ráhkadussii gullet ollu unna kantuvrražat , mii hástala sihke fágalaččat ja ruđalaččat . 1 Vearroetáhta neahttasiidduin gávdnojit máŋga dain eanemus geavahuvvon skoviin ja bagadallamiin sámegillii . 1 Vearroetáhta kantuvrrat 1 Vearroetáhta fállá bálvalusaid davvisámegillii vearromáksiide dárbbu mielde . 1 Vearroetáhta 1 Vearroekonomalaš ossodaga ovddasvástádus leat strukturpolitihkalaš gažaldagat mat gusket dábálaš ekonomalaš politihkkii ja jahkásaš vearro- ja divathommegiidda . 1 Vearrodirektoráhtta áigu sihkkarastit dohkálaš fálaldagaid , vearromáksiid ovttaárvosaččabut meannudeami ja beaktilis resursageavaheami , ja leage dan nammii ožžon Ráđđehusas fápmudusa heaittihit uhca vearrokantuvrražiid , main leat eanemusat 4 bargi . 1 Vearrodirektoráhtta goziha ahte vearut ja divvagat mearriduvvojit ja máksojuvvojit rievttes ládje ja ahte riikkas lea ođasmahttojuvvon álbmotregisttar . 1 Vearrodieđuin lea su namma čállojuvvon « Skattefinner » vuollái . 1 Vearrodiehtobálvalus lea čohkkejuvvon ovtta sadjái , váldokantuvra lea Leikangeris . 1 Vearrodiehtobálvalus ( dárogillii SOL ) ásahuvvui ođđajagimánu 1. beaivvi 2008 vearroetáhta bálvalussan masa olbmot sáhttet riŋget ja oažžut dieđuid . 1 Vearro- ja divatvuogádat gálgá ovddidit birasovdánahtti meanuid . 1 Vearro- ja divatdássi váikkuha mealgat eanadállodoalu sisabohtui . 1 Vearro- ja divadatdássi váikkuha mealgat eanadállodoalu sisabohtui . 1 Vearrevuohta maid okkupašuvdnafápmu stivrejeaddjin lei čájehan , almmostahtii dážaid hearrán unnitlogu ektui . 1 Vearra boldojuvvui soađis , muhto ii huksejuvvon ođđasit . 1 Vearjogeatnegasaid lohku vuosttasgearddebálvalusas čađahuvvo jagis 2011 seammá dásis go jagis 2010 . 1 Veardádussan sáhttá mearkkašit , ahte go álgen dán virgái 1885:s ledje dušše moadde máná , geat máhtte hupmat buorremuddui dárogillii . 1 Veardnelága § 1 – 4 nuppi lađđasis daddjojuvvo ahte « Almmolaš orgánat maid bargamuš lea ovddidit sierra beroštusaid sáhttá seamma láhkai čuoččaldahttit ášši daid fuolahan dihtii » . 1 Veardidangovvan ledje 1883-1905 áigodagas 10 sámi oahppi ja 5 kveana skuvllas . 1 Vearba juoigat , geavahuvvo miehtá sámi guovllu , muhto juoiganmelodiija gohčoduvvo luohtin davvin , máddin fas vuolle ja nuorttabealde leu ’ dd . 1 Vearba " leat " sáhttá sojahuvvot persovnnaide ja loguide , muhto máŋgii sáhttá seaguhit guvttiidlogu hámi ja máŋggaidlogu hámi . 1 Vearba " Leat " 1 Vealgesekšuvdna ( VS ) Doaibmi sekšuvdnajođiheaddji : Doaibmi ossodatdirektevra Hans Christian Tronstad . 1 Vealahuslága geavaheami goziha Dásseárvo- ja vealahusáittardeaddji ja oktasaš Dásseárvo- ja vealahuslávdegoddi , maid Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta galgá hálddašit . 1 Vealaheapmi lei vuosttažettiin bargodili , suohtastallama / gávpogis márkanastima oktavuođas ja dalle go deaivvadii almmolaš ásahusaiguin . 1 Vealaheapmi lea erohusmeannu-deapmi , ja nu lea go olmmoš olgguštuvvo , heađuštuvvo dahje oidojuvvo almmá makkárge objektiiva ja govttolaš siva haga . 1 Vealaheami vuostá suodjaleapmi lea vuođđovuoigatvuohta min servodagas , ja danne lea deaŧalaš suodjalit dán rievtti vuođđolága bokte . 1 Veajuiduhttinstipeanda 100 000 100 000 100 000 100 000 100 000 1 Veajuiduhttinfágá stipeanda 1 Veajuiduhttinfágas ledje 13 ohcci maid gaskkas guokte ožžo 50.000,- kruvdnosaš stipeandda guhtege . 1 Veaháš vuollelis listtus lea Porsáŋgu ja Gáivuotna mat goappašagat deaivaba badjelaš 20 % . 1 Veaháš sámegieloahpahus addojuvvui juo 1980-logus ohppiide , geat ledje fárren eará gielddain ja geain lei máhttu sámegielas ovddežis . 1 Veaháš rievdadeames oahpes cealkámuša : Boahtteáigi ii leat dušše min ovddabealde , dat lea dás dál juo . 1 Veaháš ovdalis juovllaid 1952:s čálii Bill mu eaŋgasgiela oahpaheaddjái Oslo oahpaheaddjiskuvllas ja ávžžuhii nuorra náittospára Sirbmái fárret . ... 1 Veaháš oktavuohta sámegillii lea Britt Ernas dál maid . 1 Veaháš maŋŋá go Sámelihttu ( Finneforbundet ) lei vuođđuduvvon mieđihii Norgga Sámemiššuvdna ( Norsk Finnemisjon ) buot gáibádusaid mat ovdal ledje ovddiduvvon . 1 Veaháš maŋŋelis son álggii bargat erenoamášluohkás . 1 Veaháš eanet Álbmotoadjofoandda birra Álbmotoadjofoandda doaimma regulerejit váldonjuolggadusat maid Stuoradiggi lea mearridan geassemánu 20. beaivvi 1997 . 1 Veaháš badjel bealli sis máhttet maiddái lohkat sámegiela . 1 Veahá áiggi geažes fertiimet juohkit kurssa guovtti dássái , daid várás geat ledje álgodásis ja daidda geat jo máhtte veahá . 1 Veahá maŋŋil oidnogođii dáruiduhttima vuosteháhku maiddái girjjiin . 1 Veahkki sáhttá maiddái leat bargoustit gii ostojuvvo friddjan várrejuvvon diimmuide , dahje olmmoš gii iešheanalaččat virgáibiddjojuvvo . 1 Veahkki sáhttá leat nu go rávvagat , bagadallan ja veahkkedoaimmat . 1 Veahkki lihkuhisvuođain ja eará akuhtta dáhpáhusain Juos dilit gáibidit dan , de galgá guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahaga dearvvašvuođabálvalus veahkehit eará guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid lihkuhisvuođain ja eará akuhtta dáhpáhusain . 1 Veahkki ja neavvun Sámedikki girjerádju sáhttá neavvut girjerájuid go dat áigot oastit girjjiid ja girjerádjoávdnasiid iežaset sámi čoakkáldagaide . 1 Veahkki iešbirgejupmái . 1 Veahkkesahkkehus – evttohus rievdadit bioteknologiij alága 1 Veahkkesahkkehus ferte leat čađahuvvon dohkkehuvvon dearvvašvuođalágádusas Norggas dahje olgoriikkas . 1 Veahkkeoahpahusas ferte oahpaheaddjis leat vuoigatvuohta geavahit duppalteavsttat oahppogirjjiid beroškeahttá mearrádusain jos oaidná dárbbašlažžan pedagogalaš sivaid geažil . 1 Veahkkeneavvun ođđasishábmemii ja njuovžžálmahttinbargui stáhta lea 2001 rájis álggahan KOSTRA , mii lea dakkár elektronalaš dieđihansystema , mas 1 Veahkkekantuvrraide biddjojit virgái áššemeannudeaddjit geain lea máhttu Sámedikki vuogádaga buot doaimmain . 1 Veahkkedepartemeantaráđđi fuolaha maiddái materiáladirektevrra barggu , ja sus lea ovddasvástádus bálddalastit departemeantta doaimmaid , mat gusket Suodjalusa materiálaháhkamiidda , ovddastit Norgga relevánta riikka siskkáldas ja riikkaidgaskasaš forumiin ja leat oktavuođaolmmoš norgga ja riikkaidgaskasaš industriija guovdu . 1 Veahkkedepartemeantaráđđi Tom Rådahl 1 Veahkkedepartemeantaráđđi 1 Veahkkeapparáhtas galgá nannejuvvot ovttasbargogelbbolašvuohta ja máhtolašvuohta 1 Veahkkeapparáhta geavaheapmi dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimmahagas , lea viehka ođas sámi servodagas , ja buohkat eai gáro mannat fágaolbmuid lusa . 1 Veahki sihkkut gielis / sávakeahtes profiillaid sosiála neahttaservodagain . 1 Veahki ja heahteveahki galggašii kanaliseret eamiálbmotorganisašuvnnaid čađa , danne go vásihusat čájehit ahte sihke eiseválddit ja geriljá geavahit riiddus dán veahki gaskaoapmin vuortnuhit eamiálbmogiid . 1 Veahki geavahit sihkkunbálalusaid maiguin olmmoš ieš sáhttá čađahit sihkkumiid ( ovdamdarkka dihtii Googles webpage removal request tool ) . 1 Veahki deavdit váidalusskoviid ja dakkáraččaid mat leat gávdnamis sierranas neahttabálvalusain . 1 Veahki bivdá dat dearvvašvuođadoaimmahat , mii dárbbaša veahki . 1 Veahkehit jođiheddjiid gávdnat áššáiguoskevaš dieđuid vuođđun mearrádusaide . 1 Veahkehit bušeahtta- ja jahkečielggadanbargguin . 1 Veahkeha Bosnia-Hercegovina Norggas lea dál uhca logoš stábaoffisearat Bosnia-Hercegovinas . 1 Veahkaváldin lagas gaskavuođain ii dohkkehuvvo , ja dan galgá hehttet ja vuosttildit . 1 Veahkaváldimat lagas gaskavuođain lea duođalaš servodatváttisvuohta . 1 Veahkaváldimat lagas gaskavuođain galget dahkkojuvvot eambbo oainnusin . 1 Veahkaváldimat lagas gaskavuođain 1 Veahkaváldiin láhčit ságastallamiid sidjiide geat lagas gaskavuođain vásihit veahkaváldimiid ( restorative justice ) 1 Veahkadahkan leat eanaš leamaš sápmelaččat ja sámegielalaččat , ja dihtomielalašvuohta sámi gullevašvuođa hárrái lea bisson nanusin miehtá 1900-logu . 1 Veahkadaga vejolašvuohta čatnasit govdabáddefierbmái galgá váfistuvvot jagi 2004 lohppii . 1 Veadjá dahkat buori jos ollesolbmot deaivvadit oktii jagis mánáid haga . 1 Vatne Pedersen lea álbmotválljen ja lea mieđihan vuolgit evttohassan válgii . 1 Vatne Pedersen ii muital makkár doaimmaid son vuoruha ovddabeallái , muhto lea hui vávjjehahtti jos álbmotválljen doaimma ovddabeallái vállje vuoruhit doaimmaid omd. eaktodáhtolaš organisašuvnnain dahje eará . 1 Vars háliida čujuhit muhtun beliide maiguin lávdegoddi galgá bargat ; 1 Vars dadjá ahte Sámediggeráđđi áigu evalueret ortnega . 1 Vars cealká dasto ahte Sámediggeráđi háliida álggos čađahit prošeavtta dain sámi suohkaniin Finnmárkkus gos váttisvuohta lea stuorámus . 1 Varis las buot 1 Varanger kraft lea juo ožžon konsešuvnna 40 + 160 megawatt fápmobuvttadussii Rákkočearus Bearalváhki gielddas . 1 Varanger kraft bieggafápmorusttegis Rákkočearus Bearalvákkis Nuorta-Finnmárkkus lea guovtti dásis huksejumiid geažil neahttakapasitehta dievva . 1 Vannareid tannklinikk 1 Vangsvik Sørreisa Vangsvik Sørreisa ! 1 Valáštallit čájehit ahte lea ávki garra bargguin ja positiivavuođain ollit guhkás beroškeahttá iežas duogážis ja hástalusain . 1 Valáštallit čájehit ahte gánnáha rahčat Ragnhild Flåten Andreassen , Nordreisa IL , čuoigan-báhčin ja Martin Hansen Lillevik , garrasit ja positiivavuođain ja ollit guhkás Jægervatnet IL , bođuvaláštallan . 1 Valáštallit gaskkal 16 ja 25 jagi dan jagi go stipeanda juolluduvvo Juolludaneavttut ja máksineavttut : 1 Valáštallibálkkašupmi sáhttá addojuvvot ovttaskas olbmuide gaskal 16 ja 25 jagi dahje muhtin jovkui dahje klubbii . 1 Valáštallansálas leat dál 14 bargosaji mat čatnasit buktagiid ja bálvalusaid ávdnemii , hábmemii , gaskkusteapmái ja čájeheapmái . 1 Valáštallanstipeanda - ohcangáibadusat 1 Valáštallanrusttegat leat dehálačča vai valáštallansearvvit sáhttet fállat mánáide ja nuoraide buriid ja máŋggašlájat fálaldagaid . 1 Valáštallandoaimmat leat buorrin ovdamearkan ovttasbargui ii dušše sámiid gaskka , muhto maiddái eará eamiálbmogiid gaskka , ja dat lea geavatlaš davveguovlopolitihkka . 1 Valáštallan lea kulturgaskkusteaddji mii mearkkaša ollu identitehta huksejeaddjin sámi birrasiin ja riikkarájiid rastá . 1 Valáštallan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Valáštallan 1 Valáštallama dáfus lei oassálastin festiválii hui ávkkálaš ja čuoigit besse gilvvohallat čuoigiiguin alla riikkaidgaskasaš dásis . 1 Valljodatvárredilli ja deatta luondduvuđđosii dahket mearkkašahtti hástalusaid vuođđubuvttadeapmái . 1 Valljodatvárit ja deatta luondduvuđđosii gártet vuođđobuvttadeami dáfus leat dettolaš hástalussan . 1 Valljodatvuđđosa galgá seailluhit dakkár vugiin mii dahká ekonomalaš ja sosiála gárgedeami vejolažžan . 1 Valle čuovvu Berit Oskal Eira ( Bb ) , gii máhccá Sámediggái . 1 Valget er ditt Tannhelsetjenesten i Troms 1 Valaštallanhaddebileahtta šaddá maŋŋel cuoŋománu 1. b. máksit olleshatti danne go eavttut ahte geavahit mini / midi bileahtaid eai heive mátkoštanminstarii . 1 Valaštallan lea maiddái áiggi dáfus dakkár gelddolaš dilis ahte das leat ollu hástalusat . 1 Vaikko árvalusas namahuvvoge ahte 1980- ja 1990-logu ledje buorráneamit , de mii oaidnit dan noađđin go Sámedikki gulaskuddancealkámuš álggus eanaš negatiivvalaččat válddahallá eisseválddiid miellaguottu sámerivttiide guoskevaš áššiin dán áigodaga . 1 Vaikko álbmotrievtti vuođul lea váttis jáhkkit ahte Sámediggi šaddá leat unnitlohku Finnmárkku eananhálddašanstivrras , mii hovde oppa Finnmárkku , de joavku jáhkká ahte dakkár vejolaš dilis Sámedikki maŋideaddji gieldinvuoigatvuohta galgá gustot Finnmárkkus . 1 Vaikko áibbas vissásit dáidet leat 30-jahkásaš ja boarrásit dievddut geat fárrejit ruovttoluotta SED-guovlluide oahpuin ja/dahje bargovásáhusaiguin , de goitge leat 60 eanet 30-jahkásaš ~ 147 ~ dievddu dahje boarráseappot , geat guđđet SED-guovllu , go fárrejit guvlui . 1 Vaikko áhkku máhtiige sámegiela bajásšattadettiin , de soai eaba geavahan goassege sámegiela ruovttus . 1 Vaikko áddejupmi sámi kultuvrra hárrái dál gárgeduvváge positiivvalaččat , de leat ain muhtun miellaguottut mat leat cieggan doloža rájes . 1 Vaikko Ákŋoluovtta internáhtta gulai suohkanii , de oaččui dat maid mealgat huksendoarjaga Sámefonddas , sullii oktiibuot 40000 ru. áigodagas 1927–30 . 1 Vaikko váhnencuiggodeapmi dutkanraporttas 1998:s lei dárkil ja čielggas , de ii dan maŋŋil dahkkon makkárge rievdadus sámegiela nubbingiella oahpahusvuogádagas . 1 Vaikko váhnemiin álo lei vejolašvuohta váldit mánáid olggos dán skuvllas , de lihkká eai lean galle oahppi geat heite . 1 Vaikko váhnemat eai máhte sámegiela , de lea aŋkke vejolaš duddjot gillii geađgejuolggi . 1 Vaikko vuosttašgiellaohppiid lohku lea leamaš dásset ollislaččat guhkit áigodaga , de oaidnit čielga njiedjama guokte maŋemus jagi , 72 ohppiin . 1 Vaikko velá ii leange oalát gildojuvvon geavahit sámegiela almmolaš lanjas , de ledje hui gáržžiduvvon vejolašvuođat dasa . 1 Vaikko vel čeahpimus mánát máhtte ge lohkat , de sii ipmirdedje áibbas unnán das maid lohke . 1 Vaikko vel álggahettiin ságastalloge ohppiid 1 Vaikko vel vuostefámut leat muhtun muddui geográfalaččat eaktuduvvon – lea erenoamážit sámegielat guovlluin dát gažaldat lea áigeguovdil – de ii leat doarvái dadjat ahte dát nággu lea sápmelaččaid ja norgalaččaid gaskkas . 1 Vaikko vel sámegielas lea olu stuorat ja eanet diehttelas sadji deanuservvodagas , lea Deatnu ain gielda mii mahkaluššá « sámivuođain » . 1 Vaikko vel stuorradiggedieđáhus dál lea almmuhuvvon , de dat ii mearkkaš ahte stáhtačállis šaddet barggohis beaivvit . 1 Vaikko vel standárda mearriduvvui jagi 2003 , eai leat odne márkanis gávdnamis dakkár mobiltelefovnnat mat dorjot visot sámi čállinmearkkaid . 1 Vaikko vel oaidnu sámi kultuvrra hárrái lea guhkit áigge positiiva guvlui gárgeduvvan , de lea liikká dárbbašlaš čađahit sihke oanehisáigge- ja guhkesáiggedoaibmabijuid mat vuosttaldit ja váidudit árbejuvvon negatiiva miellaguottuid sámiide ja sámi kultuvrii . 1 Vaikko vel ná leage dilli , de sámi kultuvra lea datte ceavzán . 1 Vaikko vel leatge álggahuvvon ollu positiivvalaš ovddidandoaibmabijut , prošeavttat ja dutkan sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid siskkobealde , de eai leat dán rádjai nagodan sihkkarastit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste , seamma dásis go álbmogis muđui leat . 1 Vaikko vel leatge erohusat nugo bajábealde namahuvvon , de lea eamiálbmotvuoigatvuođain liikká olu mii leat oktasaš riikkagottálaš veahádagaid vuoigatvuođaiguin , erenoamážit das mii gusto kultuvrra , giela ja kultuvrralaš identitehta ja suodjaleami vuoigatvuhtii . 1 Vaikko vel leage sámegielagat ja sii geat orrot Finnmárkkus eanetlogus sin gaskkas geat čuvvot sáddagiid , de leat čiežas logi olbmos eará guovlluin oaidnán unnimusat ovtta sáddaga maŋemus 30 beaivvis . 1 Vaikko vel leage nu - dološ sámi geavaheami dihtii - ahte otne lea sámi riektevuođđu dán guovllus , de Bargiidbellodaga joavku bealistis ii sáhte miehtat ahte lea sivva gáibidit sámiide oppalaš vuoigatvuođa eaiggáduššat ja háldet beali Norggas . 1 Vaikko vel lea ge leamaš dakkár heivehanáigodat , de lea dattetge parlamentarisma duođaštan ahte dál stivrejit politihkkárat . 1 Vaikko vel gáibiduvvoge duššefal smávit fatnasiidda friddja guolásteapmi , ii leat goittotge gustomeahttun dat guollehivvodaga mearri , maid dát fatnasat bivdet . 1 Vaikko vel fáttát sáhttet ja galggašedje molsašuvvat ságastallamis ságastallamii , de lea deaŧalaš ahte oahppi ja váhnemat dovdet ahte dat mii sin mielas lea deaŧaleamos , lea maiddái áššin ságastallamis . 1 Vaikko vel bivdoearit unniduvvojedjege , de leat dat dan muttos ahte daiguin sáhttá eallit ja dat addá vuođu viehka ollu doaimmaide guovllus . 1 Vaikko vel bajilčála geažuha ahte lea ođđaset áiggi birra sáhka , de lea dát muitalus 1946:s , ja muitala movt lullinorgalaš duddeoahpaheaddji vásihii movt skuvla lei Unjárgga sámi mánáide . 1 Vaikko vel Sámediggi váldá badjelasas doarjjaortnega dahje ásahusa hálddašeami , ja nu oažžu mearrideaddji dadjamuša dain , de lea ain fágadepartemeanttain bajimus ovddasvástádus ortnegiin maid Sámediggi hálddaša . 1 Vaikko vel Rønbecka oaidnu vuittešge ja sámegiel oahpahus heaittihuvvo skuvllas , de datte mannet máŋga buolvva ovdalgo nagodit jávkadit giela . 1 Vaikko vel Raimo Valle ii leat leamaš stáhtačálli guhkit go badjelaš jahkebeali , de lea son rievtti mielde bargan sámepolitihkain oppa ráves agis . 1 Vaikko vel Guollejoga skuvlla heaittiheapmi mielddisbuvttii ahte skuvlavisti bázii guorusin guovddáš lestadiánalaččaid orrunbáikkis , de ii goassege ásahuvvon risttalaš priváhtaskuvla Gáivutnii . 1 Vaikko vel Cizáš lei ođđa viesus mii devddii gáibádusaid , de ledje ain mánáidgárddis ollu ja stuorra hástalusat . 1 Vaikko tendeansa lea ahte eambbogat álggahit searvedoaluid , de árvvoštallá Sámediggi heivešii go oktodoallu dattege buoremusat sámi guovlluide . 1 Vaikko sápmelaččat ledje unnitlogus ja vásihedje garra dáruiduhttinpolitihka , de sámegielas ja - kultuvrras lei nana sajádat gielddas gitta nuppi máilmmisoađi rádjái , eandalit uhcit gilážiin vuotnaguovlluin ja boazosápmelaččaid gaskkas . 1 Vaikko sápmelaččat leat oassin ođđaáigásaš heivehuvvon fitnodateallimis , de lea vuođđoealáhusain earenoamáš mearkkašupmi sámi guovlluid ássamii ja bargodilálašvuhtii . 1 Vaikko sámivuohta ii leat ge leamaš dakkár ášši man birra hupme Láhpi skuvllas , de dat goitge lea eksisteanssalaš fáddá mii lea dehálaš ollugiidda mis , dihtomielalaččat dahje dieđekeahttá . 1 Vaikko sámi ásahusat leat vuolgán ja doibmet sámi servodatoktavuođas , de leat dat maiddái oassin stuorát oktavuođas sihke nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Vaikko sámepolitihkka lea ovdánan positiivvalaš guvlui , de jáhkán lea dehálaš jurddašit ahte ii leat diehttelasat ahte nu joatká . 1 Vaikko sámegiella leage 10 jagi dassái dahkkojuvvon ovttadássásažžan dárogielain , ferte dattege velá bargojuvvot ollu lassánahttit dihtomielalašvuođa sámegiela geavaheamis Norggas . 1 Vaikko sámegiella ja dárogiella raportta mielde eai velge leat ovttadássásaš gielat hálddašanguovl-lu siskkobealde , ipmirduvvojit dát guokte giela eanet ovttadássásažžan go ovdal . 1 Vaikko sámediggi lea hálddašan sámi kulturmuittuid 1994 rájes , ja lea buorre gelbbolašvuohta sámi kulturhistorjjá birra , de lea Sámediggeráđi mielas sámi kulturmuitosuodjaleami ovdáneapmi veahá bisánan . 1 Vaikko sámediggeválgga ii sáhte njuolga buohtastahttit eará válggaiguin Norggas , de lea goitge 90 beroštahtti geahččat man oallugat leat jienastan dain iešguđege válggain ja buohtastahttit daid . 1 Vaikko ságasteimmet gielddain dieid váttisvuođaid birra , de lei váttis rievdadit dábiid . 1 Vaikko suohkaniin ja fylkkasuohkaniin lea dehálaš ovddasvástádus doaimmahit našuvnnalaš buresbirjejeaddji servodaga fálaldagaid nugo mánáidgárddiid , vuođđoskuvlla , joatkkaoahpahusa ja dikšun-ja fuolahusbálvalusa , de lea lunddolaš ahte riikka eiseválddit sáhttet ásahit nuppástusaid ja stuorát nannenbargguid dieid surggiid siskko ­bealde . 1 Vaikko stáhtalaš ruhtadanortnegat mat gusket resursagáibideaddji geavaheddjiide leat lassánan , de galget suohkanat máksit stuorra iežasoasi ovdal go olahit stáhtalaš ruhtadeami . 1 Vaikko stáhta sámepolitihkka ovddemustá boahtá oidnosii Sámedikki , suohkaniid ja fylkasuohkaniid doaimmaid bokte , de lea stáhta doaimmaid fálaldagain maid stuora mearkkašupmi sápmelaččaid beaivválaš eallimii . 1 Vaikko son spirraliiguin giksašuvai , de son beaivválaččat ražai dola doalahit uvnnain ja bassat klássalanjaid . 1 Vaikko son muitá mu , son ii sáhte muitit dien dáhpáhusa gal . 1 Vaikko son ii oahppan lohkat iige čállit iežas eatnigillii sámegillii , iige skuvllagillii dárogillii , de biehttaledje sutnje máksimis buhtadusa go dan ozai . 1 Vaikko soaitit guođđán muhtun bargguid , de oaivvildit oppalašgeahčastaga addit ovddasteaddji gova fágasurggiid ovdáneamis . 1 Vaikko skuvladirektevrras leige negatiivvalaš mearrádusevttohus , oaččui Per Fokstad barggu Dárusullo skuvlii . 1 Vaikko skuvladirektevra lei garra dáruiduhtti , de son lea eanáš eará suohkaniin addán luohtehahtti dieđuid . 1 Vaikko sis ledje iešguđetge oaidnu giellapolitihkas , de sii doibme buohkat jegolaš dáruiduhttin skuvlaárgabeaivvis ja iežaset ruovttuin . 1 Vaikko sierra skuvlabiirre álggaheapmi gili várás gos orrot dušše dážat , ii oro leame juste Sámefoandda ovddasvástádus , de ohcan ferte leat dohkkehuvvon . 1 Vaikko proseassa ovddos guvlui šaddáge lossat , ja mii fertet konsulteret máŋggaid jagiid , de illudahttá mu dat go mii viimmat sáhttit álggahit dán deaŧalaš barggu , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Vaikko politihkalaš áigumušat leat dakkárat , ahte rápmajuolludeapmi dat galgá leat suohkansuorggi váldoruhtadanvuohki , de eai vásit suohkanat alddiineaset stuorit doaibmanfriddjavuođa . 1 Vaikko politihkain leat lágidan fárremiid Finnmárkui - na gitta nuppi máilmmisoađi rádjai - de joavku unohastá dan čuoččuhusa ahte " ... stuorra jogaid ja vuonaid valljámus gáttit " leat mihtiduvvon fárrejeaddjiide guđet eai leat sámit ( s. 19 ) . 1 Vaikko plánen , sosiologiija , stáhtadieđa leat hui áššáiguoskevaš fágasuorggit ja mearkkašahttit sámi servodatoktavuođaide , de leat dušše golbma čađahuvvon doavttergráda ( 4 % buot sámi-guoski bargguin ) dain surggiin olles áigodagas , guokte plánemis ja okta stáhtadiehtagis . 1 Vaikko ovdalis namahuvvon olmmái logai ge ahte 1900-logus ii leat hupmanveara sámi skuvlahistorjá , de son muitala ahte go son váccii skuvlla Láhpi suohkanis , birrasiid 1940:s , de máhtte buot mánát sámegiela . 1 Vaikko orohaga mearrádusat dahkkojit ge lága olis , ja leat mearrádusat boazodolliid vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra , de eai leat dat almmolaš válddi čađaheami bohtosat nu guhká go láhkaaddi ii leat dadjan ahte dat galgá leat almmolaš doaibman . 1 Vaikko oppalašgeahčastat ollislaččat lea positiivalaš dan ektui man fátmmasteaddji ja viiddis lea , de áigut áiddostallat dárbbu viidásit fokusii ja ođđa vuoruhemiide . 1 Vaikko olut orrot hálddašeamen dárogiela ja sámegiela ovtta bures , de sámegiella goit lea dat giella mainna olmmoš buoremusat dovddaha iežas . 1 Vaikko ollugat oaivvildedjege ahte lohkat ja čállit sámegiela lea iešalddis mávssolaš , de lei dárogiela oahppan ain áidna dohkkehuvvon mihttun . 1 Vaikko ollugat 2011 leat vuostáiváldán máškidis ealáhatruđa , de boarráset gearddi gaskkas ii leat fidnodoaibma njiedjan . 1 Vaikko ollu oahppit celke vuosttaš jagiid ahte sii loktet áiggi bures Borkenesas , de bohte áiggi mielde garrasit ahte ` garrasit gáibádusat sirdit skuvlla , sihke ohppiin , oahpaheddjiin ja boazodoalloealáhusas . 1 Vaikko ollu lea buorrána dan rájes go Sámediggi ásahuvvui , de leat mis ain hástalusat . 1 Vaikko oassi dás lea ge oppalaš skuvlaáššiid birra , de das gávdná maid ollu konkrehtalaš dieđuid Láhpi sápmelaččaid skuvladili birra . 1 Vaikko oahpahusfálaldat ja eandalit oahpahusa lágideapmi ii lean álo buot buoremus vuođđoskuvllas , de lea Britt Erna duđavaš dainna ahte son lea ožžon vejolašvuođa lohkat sámegiela ja oaivvilda iežas ja eará ohppiid leat šaddan oalle čeahppin dáid jagiid . 1 Vaikko nuortasápmelaččat formálalaččat ledje Norgga stáhtalahtut dallego skuvladoaibma álggahuvvui Mátta-Várjjagis , de Norgga eiseválddit eai láhčán mangelágan oahpahusfálaldaga dán jovkui . 1 Vaikko nubbi urálalaš gielaid dutki , Bjørn Collinder , ( 1945 , 1954 ) čuoččuhii ahte lea doarvái dadjat ahte sámegiella lea oarjji suoma-ugralaš giella , ja ahte fuolkevuohta suomagielain ii leat nu lahka go Ravila čuoččuhii , danne go oassi ovttaláhkasašvuođas sáhttá čilgejuvvot giellaváikkuhusain . 1 Vaikko máŋga dain vuoigatvuođain mat leat julggaštusas leat čađahuvvon Norggas ovdamearkka dihte finnmárkkulága bokte ja gulahallanšiehtadusa bokte mii lea šihttojuvvon gaskal ráđđehusa ja Sámedikki mies ­semánu 11. beaivvi 2005 , de lea julggaštus deaŧalaš signálan das makkár oaidnu stáhtas lea oppalaččat álgoálbmotvuoigatvuođaid hárrái . 1 Vaikko mánáin lei doarvái bargu skuvllas ja bihtáidbargamiin beaivvi mielde , de berre liikká dál maŋŋá fuomášuhttit ahte máŋggaid jagiid ii lean makkárge lágiduvvon asttuáigefálaldat mánáide . Ovdamearkka dihtii ii gávdnon radio internáhtas . 1 Vaikko mus leat ge dieđut dáruiduhttima , psyhka ja Láhpi historjjá birra , de liikká lea munnje váttis ráhkadit dás čoahkkáigeasu mii livččii sámi skuvlahistorjá . 1 Vaikko muhtun akademalaš fágasurggiin dássážii leat leamaš unnán sámi-guoski doavttergrádabuvttadeamit , de duođašta fágalaš govdodat čađahuvvon doavttergrádain Romssas , stuora dieđalaš beroštumi ja ipmárdusa oktavuođain main lea erenoamáš guoskevašvuohta sámi gažaldagaide . 1 Vaikko muhtimat sis geat leat riegádan ovdal 1960-logu , ipmirdit measta visot mii daddjo sámegillii , de eai leat galle sámi bajásšaddan Sállanis maŋŋil soađi geat ieža sámástivčče dál . 1 Vaikko mu bargoskihpárat eai lean sápmelaččat , inge mun lean sápmelaš , de mii ovddasteimmet sámi gili . 1 Vaikko mo de moai Márehiin háliidivččiime , de ean nákce ohppiide addit dohkálaš oahpahusa . 1 Vaikko minoritehttapolitihkka iešalddis lea stuorra fuomášumi ožžon , de leat dáruiduhttinpolitihka kultuvrralaš ja sosio-ekonomalaš váikkuhusat fuomášuhttojuvvon oalle unnán , vaikko fáddá lea guorahallojuvvon moanat stuorát bargguin ja dieđalaš artihkkaliin . 1 Vaikko mii maŋimuš jagiin leat ge čađahan ja loahpahan konsultašuvnnaid máŋgga stuorra áššis dohkálaš bohtosiiguin , de ferten liikká váidalit go mii dattege eat leat ožžon duohta konsultašuvdna vejolašvuohta buot áššiin mat gusket luondduresurssaid geavaheapmái min guovlluin . 1 Vaikko maŋŋáhan gal leat eahpidan ahte Porsáŋggu namma boahtá dán rásis . 1 Vaikko lotnolasealáhusat rivdet , de lea guolástus muhtun guovlluin ain deaŧalaš oalgeealáhus eanandollui , muhto dávjá eará hámis go ovdal . 1 Vaikko lohkaba ge dovdat eanet lagasvuođa sámegillii , de soai eaba gal sáhte iežaska gili gohčodit sámi gillin , ii ge sámivuohta leat juoga man birra doppe olbmot hupmet . 1 Vaikko leimmet juo árrat hárjánan vánddardit meahcis , de sáhtii leat várálaš . 1 Vaikko leimmet ge čadnojuvvon seaŋggaide , de goit fertiimet oahppat buot joavdelas ja ávkkálaš diŋggaid nugo eará mánát máilmmis . 1 Vaikko lei ge oalle ártet , de lei nu ahte diet dovddasteapmi vuodjugođii easka de mu ipmárdussii . 1 Vaikko lei dakkár válljenmunni , mat maiddái mielddisbukte ahte lei vejolaš válljet eret sámegiela ollásit , de čállojuvvui oahppoplána prinsihppaoasis ahte plána mihttomearri lei « ... sihkkarastit positiiva identitehtaovdáneami ja geavatlaš guovttegielatvuođa . » 1 Vaikko ledjen ge unna gánddaš gii in máhttán čállit in ge lohkat ; goit mu váimmus bulii dan girji . 1 Vaikko ledje moaitán skuvlla , de olbmot heaittiheami oktavuođas 1951:s máinnašedje skuvlla deaŧalaš guovddážin sihke ohppiide ja váhnemiidda - atne dan oktasašdoaibman masa ollu máttasámit serve . 1 Vaikko leatge ollu reivviid čállán ja ságastallan singuin , de unnán dáhpáhuvvá . 1 Vaikko leatge ollen guhkás dáppe Finnmárkkus , de lea maid dehálaš suddjet eará sámi servvodagaid ja guovlluid . 1 Vaikko leat veaháš eanet mánát geat ožžot sámegielat oahpahusa dárogielat mánáidgárddiin , de dattetge mánáidlohku njiedjá . 1 Vaikko leat ge servvodagas ealli sámegielat « lupmat » , de ii gávdno seamma lunddolaš girjáivuohta mii Deanus lea , ii ge dáidde goassege šaddat dakkár girjáivuohta Gáivuonas , mii dal lea eará sámegiela hálddašanguovllu gielddain geográfalaččat sirrejuvvon . 1 Vaikko leat ge hui stuorra erohusat EU oktavuođas guoskevaš našuvnnalaš riikkaid bokte , de lea min hástalussan oččodit sierra sámi oktavuođa EU:i . 1 Vaikko leat ge eŋgelas ja Ránská álgoteavsttat mat leat álbmotrievttalaččat čadni , de lea departemeanta ráhkadan eahpealmmolaš jorgalemiid dárogillii ja davvisámegilli . 1 Vaikko lean ge massán gielan , de ožžon goit oahpu juobe . [ 1 ] Bealjehemiid ruoktu Andebus Vestfoldas ásahuvvui 1931:s . 1 Vaikko lea gollan áigi dan rájes go lávdegoddi ovddidii iežas čielggadusa , de lea departemeanta válljen doalahit iežas daidda ráddjejumiide mat ledje lávdegotti mandáhtas . 1 Vaikko lea dušše 19 jahkásaš , de son lea čájehan hui buriid bohtosiid iežas valáštallamis . 1 Vaikko julggaštus ii leat ge rievttálaččat čadni , de das lea goit garra ávžžuhus stáhtii ahte dat galgá dohkkehit álgoál ­bmogiid eanan- ja riggodatvuoigatvuođaid . 1 Vaikko internáhtat galge leat dárogiela ja dáža kultuvrra nannenásahusat , fertii muhtumin váldit sámiid eallinlági vuhtii . 1 Vaikko internáhtas lei nu nákkis , ja skuvlavahkkut ledje guhkit , de ii oktage váidalan . 1 Vaikko ii mihkkege leat čállon dan birra báhpáriin mat leat seilon , de muitalit olbmot geat vázze skuvla soađi maŋŋil ahte dalle maid givssidedje sihke mieloahppit ja oahpaheaddjit sámi ohppiid dan dihte go ledje « fjellfinnat » . 1 Vaikko iešmearridandoahpagis ii leat čielga sisdoallu , de leat ráđđehus ja Sámediggi ságastallan praktihkalaš doaibmabijuid birra vai sáhttá čađahit sámi mearridanválddi ja mieldemearrideami dálá njuolggadusaid siskkobealde . 1 Vaikko gáiddusoahpahus ja IKT-geavaheapmi sáhttá muhtun muddui buhttet oahpaheáddjevátnivuođa , de fertejit aŋkke ráhkaduvvot strategiijat sámi oahpaheddjiid rekrutteremii skuvlii . 1 Vaikko guovllus lea ge dán áigodagas njuvvojuvvon hui ollu , de fertet mieđihit ahte ortnegii eai leat doarvái boazodoallit searvan , ii ge dan olis leat boazolohku fávdnádit unnon . Seammás lea boazolohku lassánan buriid dálveguohtumiid geažil . 1 Vaikko guokte maŋimus internáhta Finnmárkkus heaittihuvvojedje geasset 1999:s , de liikká gávdno internáhtta Soffá-Per-Jovnna Ánne Kirstte oaivvis . 1 Vaikko goappaš ráđit heaittihuvvojit , de bissot hálddahusaid geográfalaš ovttadagat nu movt leat . 1 Vaikko giellafágat oppalaččat leat unna universitehtafágažat , de lea dá ila unna 47 1 Vaikko giella lea ge veahttan ja geffon sániid ja doahpagiid dáfus , dat lea goitge sámegiella – ja adno ain eatnigiellan . 1 Vaikko formálalaččat ii leat nu , de sáhttá geavatlaččat šaddat siidaoasi eaiggádii váttis gieldit sin atnimis bohccuid siidaoasis . 1 Vaikko ekonomalaš rámmaeavttut buorránivčče olu , de lea jáhkehahtti ahte dát ásahusat guhkit áigge goitge bissot unnin . 1 Vaikko eiseválddit galget ge dohkkehit guohtungeavaheami njuolggadusaid , de oaivvilda fylkkamánni ahte diekkár láhkarievdadeapmi dagaha resursabearráigeahččama ovddasvástádusa biđgema . 1 Vaikko eiseválddiid mihttomearrin lea leamaš heivehit sámi dimenšuvnna dábálaš dearvvasvuođa- ja sosiálaplánaide , de dat ii vuhtto namuhuvvon áššiin , maid ráđđi lea čujuhan gulaskuddancealkámušastis . 1 Vaikko eat dárbbašan ge ballat luonddu stuorra fámuin , de mii goit oahpaimet daid fuomášit . 1 Vaikko eanandoallu lea eanet standardiserejuvvon , de das leat ain máŋga beali mat earuhit sámi eanandoalu norgalaš eanandoalus . Dan oktavuođas sáhttá namuhit : Buotbeallálaš ealáhusheiveheapmi . 1 Vaikko ealáhusa ekonomiija oppalaččat ii leat nu buorre , de dattege lea leamašan positiiva ovdáneapmi maŋimus jagiid , vuosttažettiin go eanet leat njuovvan ja buoret márkandilálašvuođat . 1 Vaikko eaktun lea ahte boazolohku galgá doalahuvvot siidii mearriduvvon alimus boazologu siskkobealde , de ballet soames gulaskuddanásahusat ahte ortnet sáhttá mielddisbuktit boazologu lasiheami doppe gos oallugat háliidivčče álgit boazodollui . 1 Vaikko eaiggátvuođa ášši ii leat Guovddášbellodaga sámediggejovkui guovdileamos ášši das mii guoská Finnmárkku eatnamiid boahttevaš hálddašeapmái , de mii dattetge doarjut Sámediggeráđi árvalusa iskat dárkileappot man viidát ILO-soahpamuša artihkkal 14 sáhttá dulkojuvvot . 1 Vaikko eai leat čielga dárkilis logut mat čájehit dan , de orru leamen nu ahte gánske eambbo go bealli Finnmárkku jienasteaddjiin devdet sámediggejienasteaddjiid eavttuid . 1 Vaikko eai dieđe ge dan ieža , de jurddašit sii ahte sámegiella gullá dan heajos birgenláhkái mas sii bajásšadde , ja dárogiella , dáru vuogit ja vierut gullet ges buresbirgejeaddji dáru álbmogii geaid sii dovde . 1 Vaikko dát lea vuollegeamos proseanta viđa jagis , de ferte goitge dadjat proseanta bisson relatiivalaš dássedin maŋemus jagiid . 1 Vaikko dát lea ge njuolga departemeantta sivva go lea addán guovllus vejolašvuođa spiehkastit mearriduvvon oahppoplánas . 1 Vaikko dásseárvu leage ulbmilin , de dárogiella , kultuvra ja árvvut mat gullet stuorát álbmogii dávjá ožžot váldosajádaga . 1 Vaikko dáruiduhttin Ruovdevuonas lei joavdan nu guhkás ahte ii oktage mánná šat hállan sámegiela , de Gunvor oaččui guokte ovttagielat sámegielat oahppi . 1 Vaikko dušše okta mánná sáhttá oažžut buohtalas álggahansiidaoasi , de ii dárbbaš earáide leat veadjemeahttun beassat siidaoasi jođiheaddjin . 1 Vaikko duohta lohku sámi-guoski doavttergrádain lea máŋgga geardde unnit go ollislaš lohku , de lea sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi juohke vihttajagiáigodaga 19902009 lassánan roahkka seamma ollu go ollislaš lassáneapmi lea universitehtas . 1 Vaikko duohta lohku sámi-guoski doavttergrádain lea máŋgga geardde unnit go ollislaš lohku , de lea sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi juohke vihttajagiáigodaga 1990-2009 lassánan roahkka seamma ollu go ollislaš lassáneapmi lea universitehtas . 1 Vaikko doavttergrádat almmolaččat leat čađahuvvon UiT bokte , de leat máŋga dain čađahuvvon eará alit dutkan- ja oahppoásahusain , nugo ovdamearka dihte Sámi allaskuvllas Guovdageainnus . 1 Vaikko doaibmabijuide oalgguhedje sosiálalaš ja buresbirgejumi fálaldahkan , de dát čađahuvvojedje ovttaguvllot gulahallama ja bákku bokte . 1 Vaikko dilli dál leage oalle dohkálaš das mii guoská sámi čálinmearkkaide persovnnalaš dihtoriin , lea vel báhcán oalle ollu bargu ovdalgo dat stuorra , almmolaš registarat hálddašit buot sámi čállinmearkkaid ollásit . 1 Vaikko dat nannii ge mearrádusa ahte oahpaheaddji galgá atnit eanas aivve dárogiela oahpahusastis , de lei Bagadus goitge oalle láivváš , nu ahte eanas oahpaheaddjit doalahedje sámegiela ja láttegiela . 1 Vaikko dat muhtumassii válddii vuhtii boazodoalu , de stáhta formálalaččat dattetge badjelgeahčai gili olbmuid boaresvirot resursageavaheami gitta 1800-logu gaskkamuttu rájis . 1 Vaikko dasa biddjui stuora ruhta , de lea prográmma ávki oppalaččat leamaš oalle unni , gč. Norut NIBR raportta 2003:5 . 1 Vaikko dan nai leat guhka diehtán , de ii leat datge buvttihan rievdadusaid . 1 Vaikko buvttadus sámi guovlluin lea dušše 1 % nationála buvttadusas , de fertejit boanddat min guovlluin liikká heivehallat daid seamma márkanmudden doaibmabijuid mielde go eará boanddat riikkas . 1 Vaikko buot oasálaččat ságastallamiin deattuhit ge ahte eai háliit jávkadit min boraspiriid , de lea juste hirbmat dábálaš deaivvadit dáinna dajaldagain jos dát váttisvuohta váldo ovdan . 1 Vaikko buot fáttát eai leat mielde juohke girjjis , de leat mii dan njealji girjjis mat leat ilbman , oktiibuot geahččalan fátmmastit visot fáttáid maid galggaimet . 1 Vaikko bohte oktilaš raporttat mat muitaledje « ovdáneami » birra , de eai diktán Ákŋoluovtta sámit iežaset dáruiduhttojuvvot nu álkit . 1 Vaikko boarráseamos ahkejoavkkus sápmelaččain badjel 65 jagi lea oahppodássi vuollelis go ii-sámi álbmogis , de ii leat etnalašjoavkkuin erohus nuorat ahkejoavkkuin main oassi geain lea oahppu badjel 12 jagi lassána . 1 Vaikko bismmain lei miehttemiella sámegillii 1743–73 áigodagas , de čađat fámolaš olbmuin stáhtahálddahusas lei áibbas eará áigumuš . 1 Vaikko beavdegirji addá ge stuora vejolašvuođa stáhtalaš heiveheapmái de dat nanne maiddái álgoálbmogiid vuoigatvuođaid máŋgga suorggis . 1 Vaikko bealit eai leange ovttaoaivilis ollu áššiid birra , de lei čoahkkin positiiva , ja stivra áigu joatkit diáloga ministtarráđiin . 1 Vaikko bealde ii regulerejuvvo sápmelaččaid erenoamáš dilli njuolgga , de leat Ruoŧas aŋkke eará riektegálduid mielde geatnegasvuođat sámi álbmoga guovdu nu go omd. ” Protokoll 3 om de samiska folket 17. ” Lassin formála stáhtarievttálaš njuolggadusaide , de lea maiddái dohkkehuvvogoahtán ahte sápmelaš álbmot galgá beassat eallit iežas guovllus davviriikkalaš stáhtaásahemiid oktavuođas . 1 Vaikko beakkán " sámiaktivisttat " nugo Isak Saba ja Anders Larsen fidniiga " sámegiela nuvttáoahppisaji " Romssa oahpaheaddjiskuvllas , de ledje dušše moattis geain sáhtii leat sámi ja kveana duogáš . 1 Vaikko bargofámu jearru ain lea hui allat , de bargguhisvuohta lea dássejuvvon maŋemus mánuid . 1 Vaikko Sámedikkis odne ii leat makkárge čielga guovlulaš oktavuohta hálddašaneiseválddiiguin dihto eatnandieđalaš guovlluin seamma dásis go fylkagielddain ja gielddain , de sáhttá jos Sámedikki váldesuorgi viiddiduwo maiddái mearkkašit ja rievdadahttit fylkagielddaid ja gielddaid rámmaeavttuid . 1 Vaikko Sámedikki sajádat lea nanusmuvvan ja mii leat oaidnán positiiva ovdáneami máŋgga suorggis sámi servodagas maŋimuš logiid jagiid , de ain leat Sámedikkis ja ráđđehusas stuorra ja dehálaš bargamušat mat fertejit čađahuvvon sámpolitihkalaš suorggis . 1 Vaikko Sámediggi lea váldán badjelasas muhtun doarjjaortnega dahje institušuvnna hálddaheami , ja lea ožžon mearrideaddji váikkuhanfámu dáid badjel , de lea departemeanttas ain bajit ovddasvástádus ortnegiin maid Sámediggi hálddaha . 1 Vaikko Sámediggi lea váldán badjelasas doarjjaortnega dahje institušuvnna , ja dikkis lea mearrideaddji váikkuhanfápmu dan badjel , de lea fágadepartemeanttain ain bajit ovddasvástádus ortnegiin maid Sámediggi hálddaha . 1 Vaikko Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit leat ovdánahttán dehálaš parlamentáralaš ovttasbarggu Sámi parlamentáralaš ráđi bokte , de lea maiddái dehálaš ahte gávdno bajit huksejeaddji sámi ovttasbargu siviila servodaga namas . 1 Vaikko Ruoŧabealde ii regulerejuvvo sápmelaččaid erenoamáš dilli njuolgga , de leat Ruoŧas aŋkke eará riektegálduid mielde geatnegasvuođat sámi álbmoga guovdu nu go omd. ” Protokoll 3 om de samiska folket 17. ” Lassin formála stáhtarievttálaš njuolggadusaide , de lea maiddái dohkkehuvvogoahtán ahte sápmelaš álbmot galgá beassat eallit iežas guovllus davviriikkalaš stáhtaásahemiid oktavuođas . 1 Vaikko NOU 1997:4 áššit leat earáláganat go dat maid NOU 1984:18 gieđahallá , de dattetge jagi 1984 vuođđooaidnu ferte leat vuođđun maiddái dáidda gažaldagaide mat gullet vuoigatvuođaide Sámiid ássanguovlluid eatnamiidda ja čáziide , ja daid hálddašeapmái . 1 Vaikko Harboe dás doarju oahpahusa dánskagillii , de su oaivilat leat áibbas earáláganat go ovddit virgeolbmás Krogas , gii oaivvildii ahte sápmelaččat galge oahppat dánskagiela / dáru vai « heitet iežaset eatnigiela , sámegiela . » . 1 Vaikko Davvi-Norgga vuosttaš bisma , Mathias Bonsach Krogh , cuiggodii garrasit daid ovddit virgeolbmáid ja prinsihpalaččat lei mielas sámegillii , de ii rievdan mihkkege álgoáiggiid . 1 Vaikko Bargiidbellodaga sámediggejoavku diehtá ahte nuortalaččat leat muosáhan váttes vuorbbi , de eat sáhte doarjut ođđa ortnegiid ásaheami , dakkáriid mat earuhit ovtta gili olbmuid . 1 Vaikko Bargiidbellodaga joavku čađat lea bargan aktiivvalaččat dainna áigumušain ahte olmmošvuoigatvuođaide , álgoálbmogiidda ja unnitčearddaide guoski álbmotrievtti njuolggadusat galggašedje válddojuvvot mielde láhkaásahussii , de mii dattetge dáhttut várret suollemasat geažideames ahte Norggas eai odne meannut sámiiguin nu mo álbmotriekti gáibida . 1 Vaikko Bargiidbellodaga joavku muhtun muddui čuovvola Sámediggeráđi ákkastallama vuoigatvuođaid massimis ( s. 29 ) , de dat dattetge livččii dohkketmeahttun riektedahku , jos Interesseantagottis váldojuvvošii bivdovuoigatvuohta eret vuođđudan dihtii ođđa hálddašanorgána , mas Interesseantagoddi dušše sáhttá ovddidit árvalusas . 1 Vaikko Bagadus lei ge garas ja ovttabealat , de bohte goitge duppalteavsttat oahppogirjjit , ja álo dárogiella gurutbealde , nu go daddjui ahte « dárogiel čálus boahtá máná ovddal álggos go lea gurutbealde . » 1 Vaikko 2005 lei “ sierralágan válga ” erenoamáš stuora mobiliseremiin jienastuslohkui , de čujuha Govadat 3.11 ahte nuorat eai soaitte čálihit Sámedikki jienastuslohkui vuosttaš jagiid maŋŋil go leat deavdán 18 jagi . ~ 1 Vaikko 1957/58 skuvlastreaikka boađus lei ahte váhnemat vuoittahalle ja ráŋggáštuvvojedje , de sii eai vuollánan . 1 Vaikko 1949 rájes lei fálaldat geavahit eanet sámegiela smávvaskuvllas , de lei váttis čađahit oahpahusa mii ávkkuhii . 1 Vaikko 1860-logus bohte oahppogirjjit duppal teavsttain , de geavahuvvojedje dušše dárogiel girjjit skuvllas . 1 Vaikko 1800-logus bohte sihke dážat ja kveanat Fálesnuorrái , de hupme eatnasat ain sámegiela . 1 Vaikke válgalohku dušše čujuha gos sápmelaččat dál ásset , de ii sáhte sámi jienastuslohku leat vuođđun sápmelaččaid lohkui . 1 Vaikke vel sámi vuoigatvuođalaččat leatge vuosttaldan dan , de leat eanet ahte eanet guovllut mat álgoálggus ledje sámi guovllut , mihtiduvvon sisafárrejeddjiide geat eai leat sápmelaččat . 1 Vaikke vel rusttegat mat leat namuhuvvon energiijalága § 3-1 ođđa goalmmát lađđasis spiehkastuvvojit lága doaibmaviidodagas , de oaivvilda departemeanta ahte lea dárbu ahte konsederejuvvon doaibmabijut leat mielde olámuttos báikáduvvon diehtun jna. . 1 Vaikke vel regionála plánat sáhttet leat máŋggaláganat das mii guoská geografiijii ja fáddái , de dat leat ovttaláganat meannudeami ja váikkuhusa dáfus . 1 Vaikke vel plánastrategiija omd. dadjá ahte oassi gielddaplána areálaoasis galgá ođasmahttojuvvot , de sáhttá eanaeaiggát joatkit huksema gustovaš areálaoasi dahje muddenplána vuođul nu guhká go dát plánat addet dan vejolašvuođa . 1 Vaikke vel máŋga gieldda sámi guovlluin eai vel leat ovddidan árjjalaš sámepolitihkalaš doaibmabijuid , de lea Sámedikki ovttasbargu gielddaiguin ovdánan positiivvalaččat guhkes áiggi . 1 Vaikke vel mearrádusas Sámedikki njuolggadusaid birra min oainnu mielde ii lean berret sisttisdoallat departemanttalaš bearráigeahču , de lea min mielas dát dattetge Sámedikki rolla dohkkeheapmi sámi beroštusaid ja árvvuid hálddašeaddjin . 1 Vaikke vel mearrádus Sámedikki njuolggadusaid birra min mielas ii berrešii sisttisdoallat departemeantta bearráigeahču , de mii atnit dán Sámedikki rolla dohkkeheapmin sámi beroštusaid ja árvvuid hálddašeaddjin . 1 Vaikke vel lága doaibmaviidodat ii galgga gustot dakkár rusttegiidda mat leat namuhuvvon energiijalága § 3-1 ođđa goalmmát lađđasis , de oaivvilda departemeanta ahte doaibmabijut dárbbašuvvojit leat olámuttos báikáduvvon diehtun jed. . 1 Vaikke vel leat ge dakkár váttisvuođat maid mun lean namuhan , de háliidan dovddahit duhtavašvuođa dainna ovttasbargguin maid Sámediggi lea ásahan Norgga guovddáš , regionála ja báikkálaš eiseválddiiguin . 1 Vaikke vel lassánii ge bargiid lohku mearkkašahtti láhkai , de dat orui uhccán váikkuheamen ieš organisašuvdnavuogádaga . 1 Vaikke vel kanála sáhttá fállat sáddagiid Guovdageainnu birrasii , de ii leat iešalddis čielggas ahte dákkár regionála TV-kanála gullá daidda ulbmiliidda mat Sámedikkis leat iežas mediapolitihas . 1 Vaikke vel in jáhke gal ahte seaguhan menddo sakka ihttá sáhkavurrui , de áiggun čalmmustahttit muhtun hástalusaid dálá lága ektui . 1 Vaikke vel fierpmádat ii vel atte vejolašvuođa stivret oktagaslaš neahttageavaheami báikkálaččat dihto áigodagaid , de leat sihke oahppit ja oahpaheaddjit dovddahan ilu go sis lea vuogádat mii duođas doaibmá . 1 Vaikke vel eai leange ovttaoaivilis , de ferte atnit buorrin dan go máŋga stáhta bargojoavkku čoahkkimis rahče vai bargu jotkojuvvošii . 1 Vaikke vel doaibmabijuid áigumuš lea dustet máilmmiviidosaš hástalusaid , de mii fertet maiddái árvvoštallat leat go báikkálaš váikkuhusat dohkálaččat ja vuoiggalaččat . 1 Vaikke vel diplomatiija ii lean njuolggá vahágin , de dat aŋkke ii lean ávkin masa ge ovddeš hámistis . 1 Vaikke vel Sápmelaččat eamiálbmogin maiddái leat čearddalaš minoritehtan Norggas , de dat ii mávsse ahte sápmelaččat definerejit iežaset dušše erousaiguin majoritehtakultuvrra ektui . 1 Vaikke vel Sápmelaččat eamiálbmogin maiddái leat čearddalaš minoritehtan Norggas , de dat ii mávsse ahte sápmelaččat definerejit iežaset dušše erohusaiguin majoritehtakultuvrra ektui . 1 Vaikke vel Sámediggi gehččojuvvo ge ráđđeaddi orgánan - ja vásiha muhtumin vuoittahallama - de ii dárbbaš eahpidit ge ahte Sámedikkis lea váikkuhanfápmu . 1 Vaikke vel Sámediggi ferte ge oažžut nannoset ja deaŧaleappo rolla Sámi Radio stivremis ja organiseremis , de leat máŋga iešguđet deastta maid ferte árvvoštallat dákkár oktavuođas . 1 Vaikke vel Norgga eiseválddit eai leat mearridan oaivila ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 7 nr. 1 ja 15 nr. 1 dulkomii , de leat dattetge ovdamearkkat mat čájehit ahte dakkár hálddašanortnegat leat čađahuvvon , mat sihkkarastet sámi oassálastima almmolašrievttálaš hálddašeapmái . Dat guoská Sámedikki njuolggadusaide meahcceeatnamiid rievdaduvvon ávkkástallanvugiid oktavuođas finnmárkkulágas . 1 Vaikke vel Norga bealuštage demokráhtalaš ideálaid , de lea dán ge riikkas dárbu oažžut dáhkádusaid mat sihkkarastet ahte eamiálbmot nugo mii sápmelaččat leat , gieđahallojuvvo álbmotrievtti mielde ja ahte min vuoigatvuođat ovttaskas olmmožin ja álbmogin sihkkarastojuvvojit . 1 Vaikke vel Kárášjogas ja Guovdageainnus leat matematihkalaččat menddo unnán áirasat , de dat leat liikká áidna ovttaskas gielddat mat sáddejit iežaset áirasiid Sámediggái , almmá gilvaleami haga eará gielddaiguin . 1 Vaikke riegádeapmi lei leamaš váttis , de Londonis olgoriikadepartemeanta dađistaga šattai sihke beaktilis ja buresdoaibmi organisašuvdnan mii jagi 1945 álgogeasi sáhtii máhccat ruovttoluotta friddjan dahkkojuvvon Norgii . 1 Vaikke ná lea , de leat sakka massimat mat čuhcet ealáhusa buvttadussii . 1 Vaikke nu lei , de sáddii Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta ohcama Plassje gildii oažžut lobi cegget áiddi plána- ja huksenlága mearrádusaid mielde . 1 Vaikke nissoniin ja albmáin formálalaččat leat seamma vuoigatvuođat dán riikkas , de lea ain guhkes geaidnu ovdal go leat duohta ovttalágan vejolašvuođat . 1 Vaikke našunála eiseválddit jođihitge dađis alvvalat ovdánahtti sámepolitihka ja sámepolitihkalaš doaibmabijuid , de leat iešguđet sámi joavkkuin ollu ja sierra dárbbut ja hástalusat mat eai nu álkit boađe oidnosii oppalaš sámepolitihkas . 1 Vaikke leat leamaš máŋggalágan čoavddavuogit daid riidduide mat leat leamaš , de leat eanaš riiddut čovdojuvvon go leat soahpan dáhtolaš šiehtadusaid . 1 Vaikke lea ge alla bargosirddolašvuohta , dieđihit dađis eanet fitnodagat váttisin háhkat dohkálaš bargofámu . 1 Vaikke eanadaga doaimma mearkkašupmi ii leat máŋggaláhkai nu nanus dál go ovdal , de soaitá dan symbolalaš mearkkašupmi sámi identitehtii nanosmuhtton . 1 Vaikke eai leat ollu bohccut orohat ­dásis de sáhttet duohtadeamit boazoguohtumiin liikká leat viehka mearkkašahttin boazodollui . Boazodoallu geavvá gávcci sierranas jahkodatguohtumiin . 1 Vaikke dáruiduhttinpolitihkka dál lea Norgga politih ­kas vássánáigi , de dán politihka heajos váikkuhusat ain sevnnjodahttet guhkes áiggi . 1 Vaikke departemeanta hovde sihke nu gohčoduvvon Nordkvartalet ja Midtkvartalet Victoria Terrasses , de lea čielgan ahte báiki lea menddo unni dainnago bargoveahka dađistaga stuorru ođđa bargguid geažil . 1 Vaikke Stuorradiggi St. dieđ. nr. 19 , 2004 – 2005 meannudeami oktavuođas ii evttohan ásahit sierra guolleeriid mearrasámi guovlluide , háliidat Sámedikki bealis joatkit bargguin oažžun dihtii guolástanvuoigatvuođaid ruovttoluotta sámi guovlluide , nu mo Sámediggi mearridii dieđáhusastis čakčamánu 23. b. 2004 . 1 Vai šláddjiivuohta sihkkarastojuvvo ja bures ovddasteaddji oassi kulturmuittuin ja kulturbirrasiin seailu , de lea dárbu eambbo deattu bidjat gaskkusteapmái ja máhttobuorideapmái sihke suohkaniin ja álbmogis muđui . 1 Vai šláddjiivuohta sihkkarastojuvvo ja bures ovddasteaddji oassi kulturmuittuin ja kulturbirrasiin seailu , de lea dárbu eambbo deattu bidjat gaskkusteapmái ja máhttobuorideapmái sihke suohkaniin ja álbmogis muñui . 1 Vai váfistuvvo alla kvalitehtta bargui maid gielddat dahket válggaid hárrái , de lea deaŧalaš ahte njuolggadusat maid gielddat galget čuovvut leat heivehuvvon eanemus lági mielde oktii buot válggaid hárrái mat čađahuvvojit . 1 Vai váfistuvvo ahte lávdegoddi sáhttá bargat bevttolaččat , de deattuhuvvo velá ahte lávdegoddi ii galgga šaddat menddo stuorisin . 1 Vai vuosttaldeami geavaheapmi boazodoalus uhciduvvo muhtun guovlluin , de lea dehálaš ahte boazodoalu stivren- ja hálddašanorgánat searvaduvvojit árrat plánaprosessii . 1 Vai uhcit , báikkálaš skáhppojeaddjiide galgá leat tojuvvo makkár meattáhusaid skáhppojeaddjit eai galgga vejolaš vuoitit šiehtadusa , de fylkkasuohkan , dalle go lea dahkat ja fálaldateavttut čilgejuvvojit . 1 Vai sámit / olbmot geain lea sámi gullevašvuohta atnet Sámedikki ovddastuslaš 5 orgánan ja vai addojuvvo lobálašvuohta dikki mearrádusaide , de lea earret eará dárbbašlaš atnit deastta das ahte maiddái unnit sámi joavkkut ovddastuvvojit , ja ahte šaddá dakkár áirasiid juohkašuvvan sámi guovlluide mii neaktá govttolažžan ja vánhurskkisin . 1 Vai sámiid girkoeallin sáhttá leat sajáiduvvan ovttadássásaš oassi girkoeallimis muđuid , de lea ee. dehálaš joatkit girku liturgiijaid heivehallama sámegillii ja sámi musihkkaárbevieruide , ja fertejit maid ráhkaduvvot eanet ávdnasat sámegillii – erenoamážit julevsámi ja oarjilsámi giellaguovlluid várás . 1 Vai sámi áviissat dávjjibut ilbmet de doarjja sámi áviissaide Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte lea lasihuvvon 5 miljovnna ruvnnuin 2008:s . 1 Vai sámi studeanttat davviriikkain galget sáhttit váldit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu Norggas , de lea sis vejolašvuohta luvvejuvvot eret bákkolaš dárogielas . 1 Vai sámi oahppit dovddaše gullevašvuođa oktasaš sámi-dáru skuvlii ; ja vai dáru oahppit ipmirdivčče ahte sámegiella ja sámi kultuvra gullá min oktasaš duogážii , ferteše buot skuvlla bargit čađahit geatnegahtti ovttasbarggu goappaš joavkkuid eavttuid vuođul . 1 Vai sámi mánáidgárddit sáhttet addit buori giellaoahpu , de lea eaktu ahte mánáidgárdebargit máhttet sámegiela ja geavahit dan viššalit . 1 Vai sámi mánáidgárddit háhket , bisuhit ja viidásetgárgedit gelbbolašvuođa , de lea dárbu bidjat doibmii iešguđetlágan lasse- ja joatkkaoahppodoaibmabijuid . 1 Vai sámi girkoeallin galgá leat ovttaiduvvan ja ovttaárvosaš oassi girkoeallimis muđui , de lea earret eará deaŧalaš joatkit heivehit girku liturgiijaid sámi gillii ja musihkkii ja gárgedit eambbo ávdnasiid sámegillii , erenoamážit oarjel- ja julevsámi giellaguovlluin . 1 Vai sámegiella galgá sáhttit ovdánit lunddolaš geavahusgiellan dain guovlluin main sámegiela geavaheaddjit leat unnitlogus , lea dehálaš oaččohit áigálii arenaid main sámegiella sáhttá geavahuvvot gulahallangiellan sihke sosiála ja kultuvrralaš oktavuođain . 1 Vai sámegielat sáhttet geavahuvvot dađistaga eanet áššiid birra sihke čálalaččat ja njálmmálaččat , de lea dárbu ráhkadahttit terminologiijaid davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Vai sámegielas galgá leat oadjebas boahtteáigi Norggas , de lea dárbu oktasaš viggamušaide ja morráneapmái ja viiddis fieskái mas leat máŋggalágan doaibmabijut máŋgga suorggis . 1 Vai sámegiela áŋgiruššan váikkuha bures , lea dárbu bargat ovttas riikarájáid rastá , sihke gielddalaš , guvllolaš ja stáhtalaš dásis , dadjá Hanssen . 1 Vai sámegiela geavaheapmi viidánivččii , de lea dehálaš oaččuhit eanet sámegielalaš teavsttaid ja sámegielalaš girjjálašvuođa eanet joregiidda ja nu maid eanet olbmuid olámuddui . 1 Vai sáhttá ávkkástallat daid vejolašvuođaiguin mat leat Norgga mátkeeallimis , de lea danne áibbas mearrideaddjin ahte fitnodagat ovttasbarget buorebut , dadjá Andersen . 1 Vai sáhttá sihkkarastit juohke oahppái vuogádatlaš čuovvoleami vuosttamuš skuvlajagiid , de departemeanta áigu geatnegahttit skuvllaid kártet ohppiid lohkančehppodaga sin skuvlavázzima vuosttamuš golbma jagi . 1 Vai sáhttá muhtun muddui váidudit dáid vahágiid , earret eará dainna lágiin ahte sámegielagiid lohku lassánivččii , de dárbbašuvvo stuorra ekonomalaš lassáneapmi . 1 Vai sáhttá fievrridit geavaheddjiide dan el-fámu mii dáin bieggafápmorusttegiin buvttaduvvo , de ferte maiddái eanaš háviid jođasfierpmádaga fievrridankapasitehta buoridit mealgadit , dat mearkkaša ahte ferte hukset fápmolinjáid máŋgga sajis miehtá riikka . 1 Vai sáhttá doalahit ovdáneami geográfalaš doaibmaguovllus seammás go dát guovlu viiddiduvvo lea Sámedikkis bággu oažžut lasi juolludemiid nášuvnnalaš eiseválddiin . 1 Vai strategiijas lea viiddes čatnaseapmi , de lea dehálaš ahte stáhta ja regionála orgánaid , ránnjágielddaid ja álbmoga oainnut das mo strategiija ja vuoruheamit árvvoštallojuvvojit leat almmolaččat go gielddastivra galgá dahkat mearrádusas . 1 Vai skiipahuksenindustriija galgá nákcet gilvalit árbevirolaš márkaniin ja dagahit davvinorgga skiipahuksenindustriija gánnáhahtti suorgin , de ferte lassin guolástanfatnasiid ja eará fatnasiid divodeapmái maiddái lágidišgoahtit bálvalusaid guollebiebmamiidda ja mearrarusttegiidda , eananvuoññuduvvon industriijii ja petroleumindustriijii . 1 Vai sin beroštusat fuolahuvvojit geaidda plánamearrádus váikkuha negatiivvalaččat , de ii galgga dajaldat « dilit mat leat mearriduvvon ovdalis » , dulkojuvvot menddo viidát . 1 Vai regionála stáhtaetáhtaid váikkuhusaid vuođđu lea čielggaduvvon , de galgá Gonagas dohkkehit regionála plánastrategiija . 1 Vai potensiála boañášii atnui ee. oñña biebmanšlájaid ja mariidna bioteknologiija olis , de lea dárbu ahte stáhta searvá ovddidan- ja álggahandásis nana ruhtademiin DjO-doaimmaide ja eará doaimmaide , main Davvi-Norggas leat erenoamáš luonddu addin lihkostuvvanovdamunit . 1 Vai potensiála boañášii atnui ee. oñña biebmanšlájaid ja mariidna bioteknologiija olis , de lea dárbu ahte stáhta searvá ovddidan- ja álggahandásis nana ruhtademiin DjO-doaimmaide ja eará doaimmaide , doppe gos Davvi-Norggas leat erenoamáš luonddu addin lihkostuvvanovdamunit . 1 Vai oččošii áigái buoret ekologalaš geavaheami geasseguohtonguovlluin , ja vai infrastruktuvragolut ja doallogolut unnušedje , galggašii árvvoštallat geasset bidjat oktii oktan doallojoavkun daid guovlluid geassesiiddaid gos dál leat guokte dahje eanet siiddat . Geasset eai leat boazobarggus nu ollu doaimmat . 1 Vai oččošii áigái buoret ekologalaš geavaheami geasseguohtonguovlluin , ja vai infrastruktuvragolut ja doallogolut unnušedje , galggašii árvvoštallat geasset bidjat oktii oktan doallojoavkun daid guovlluid geassesiiddaid gos dál leat guokte dahje eanet siiddat . 1 Vai oččošeimmet dan servodatovdáneami maid mii dáhtošeimmet sámi servodagas , de dárbbašuvvo árjjalaš politihkalaš dássi , muhto maiddái alla fágalaš gelbbolašvuohta ollu surggiin . 1 Vai ožžot buoremus lági mielde boraspire dutkamiid , de leat máŋggat unnit prošeavttat mat oasálastet Rovdatas . 1 Vai ođđa tearpmat šaddet nu buorit ja gokčilat go vejolaš , de háliida etáhta ávkin atnit dan sámi doabaovddideami mii dáhpáhuvvá go sámegielalaš mielbargit ja sámegielaš geavaheaddjit deaivvadit . 1 Vai ollislaččat nákcet geavahit ávkin daid pedagogalaš vejolašvuođaid mat elektruvnnalaš mediat leat , de lea dárbu skáhppot viidát gelbbolašvuođa das movt IKT geavaha pedagogalaččat , ja lea dárbu láhčit IKT joatkka- ja lassioahpu oahpaheddjiide geat galget oahpahit dien suorggis . 1 Vai ollesolbmuide šattašii stuorit vejolašvuohta háhkat oahpu sámegielas , de sávašin ahte ceggejuvvošii giellaguovddáš mii attášii rávisolbmooahpu sámegielas nuoraid- ja váhnenbulvii geat dađibahábut lea massán eatnigielaset . 1 Vai olles dat guovlu main doložis leat sámi ássamat ? 1 Vai ollašuvvet juksanmearit ahte sámi ja dáža kultuvrras galget leat ovttaárvosaš eavttut ja ahte sámi gielas ja kultuvrras galget leat buorit vejolašvuođat gárgeduvvat Norggas , de áigu ráđđehus addit Sámediggái stuorát váikkuhanfámu ja lasi mearridanválddi áššiin main sámi veahkadagas leat erenoamáš beroštumit . 1 Vai olahit plána ulbmiliid fertejit doaimmat čuovvoluvvot . 1 Vai oažžut áigái buori šiehtadallanáigumušaid , de lea vejolaš ahte Sámediggi eambbo berre deattuhit daid buriid doaibmabijuid mat leat boahtán Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu olis . 1 Vai oažžut vejolaš berošteddjiid geavahit fálaldagaid , ja vai nagodit atnit ávkki stuora doaimmaid jođihanortnegiin ja ovttasbarggus , de berre gáv ­dnat eanet oppalaš oktasaš ortnegiid maiddái teknologiija válljema dáfus . 1 Vai oažžut eambbo ealanávccalaš almmolaš suorggi , de ” ráđđehus áigu bidjat gáibádussan ahte leat buohkanasgollomerošteamit almmolaš bargofálaldagaid , ruhtademiid ja bálvalusfálaldagaid stuoribuš nuppástusaid olis . 1 Vai oažžu evttohusaid lávdegotti bargui , de bovde čoahkkimii Dielddanuoris cuoŋománu 27. beaivvi . 1 Vai oažžu doarjaga , ferte doarjjaoažžu ovddemustá láigohit lanjaid , sus ferte leat sierra visti dán várás dahje ovttastusbadji duoji várás 1 Vai oaidnit geográfalaš erohusaid SED-guovllu siskkobealde , leat juohkán loguid vel lasi . ~ 129 ~ 1 Vai oahppit ovdánahttet sámegielgelbbolašvuođa buoremus lági mielde , de lea deaŧalaš ahte oahppit besset geavahit iešguđetlágan giellaarenaid . 1 Vai oahppit galget buoremuslági mielde beassat ovdánahttit iežaset sámegielgelbbolašvuođa , de lea deaŧalaš ahte ohppiin lea vejolašvuohta geavahit iešguđet giellaarenaid . 1 Vai oahppit ( mánát , nuorat ja rávesolbmot ) sihke vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas ožžot oahpu masa sis leat riekti , de fertejit fylkamánnet – go čađahit bearráigeahču , earet eará deattuhit suohkaniid ja fylkasuohkaniid geatnegasvuođa mii guoská dasa ahte fállat sámegiel oahpu guoskevaš lágaid ja njuolggadusaid mielde , gč. oahpahuslága §§ 6 – 2 ja 6 – 3 . 1 Vai nákcešii buorebut ealáskahttit fas sámegiela Romssas , lea fylkkaráđđi danne váldán oktavuođa Sámedikkiin ja dáhtton álggahit stuorát alfabetiserenprográmma Romssa fylkkas . 1 Vai nákce ollašuhttit dán , fertet čađahit oktasaš máhttoloktendoaimmaid mat čalmmustahttit skuvlagirjeráju . 1 Vai nu ollugat go vejolaš galget sáhttit ávkki oažžut teknologiijas , galgá váfistuvvot gelbbolašvuođafálaldat báikkálaččat , ja ođđa buktagiid gárgedeami galgá váikkuhit dan guvlui ahte dat leat álkidahttojuvvon ja geavaheaddji ektui álkibut . 1 Vai nanusmuvvá vuođđu oaččuhit olbmuid válljet dakkár fidnooahpu mas sámegielalaš máhttu dárbbašuvvo , de lea dehálaš ahte ohppiin leat sámegielas buorit oahpahallanfálaldagat skuvlaáiggi miehtá . 1 Vai movttiidit ovddidit iežaset , šaddat iešbirgejeaddjin ja ovddasvástideaddji olmmožin , de mánáide ja nuoraide galget sihkkarastojuvvot vejolašvuođat searvat guvllolaš demokratiijii ja váikkuhit dasa . 1 Vai mii ovdánat našuvdnan de fertet mii leat oadjebasat das ahte mii oažžut diehtit buot mii lea dáhpáhuvvan . 1 Vai mii oažžut evttohusaid lávdegotti bargui , de bovdet čoahkkimii Tjeldsundbrua Kro og Hotellii , duorastaga cuoŋománu 27. b. 2006 , dii. 18.30 - 21.00 . 1 Vai láttašii dat maid don gilvet , ja vai mii dus gávnnašeimmet árpmu , ja don ges mis buorredáhtolašvuođat . » 1 Vai leat ovttalágan ovdánaneavttut sámegielaide , de lea dárbu geahčadit man muddui ortnegat ja doaibmabijut leat dássážii nannen sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela . 1 Vai leat mielde bisuheamen guovllu ássanminstara ja buorideamen guovlluid ealáhusaid rápmaeavttuid , de lea deaŧalaš ahte dáláš geainnut buoriduvvojit dihto dássái man heajut geainnut dál leaš , ja ahte daid ortnegisdoallan buoriduvvo . 1 Vai lea válmmastuvvon máhttovuđolaš ealáhusaid ovddideap- 1 Vai lea válmmastuvvon máhttovuñolaš ealáhusaid ovddideapmái , de lea dárbu dakkár soahpamušaide main stáhta lea mielde ruhtadeaddjin . 1 Vai lea vejolaš veahkehit suohkaniid sin ovddidanruđa vátnivuođas eret , de lea fylkkasuohkan vuođđudan suohkanlaš ovddidanfoandda . 1 Vai lea vejolaš veahkehit suohkaniid sin ovddidanruña vátnivuoñas eret , de lea fylkkasuohkan vuoññudan suohkanlaš ovddidanfoandda . 1 Vai lea vejolaš geavahit duoid vehkiid nu bures go vejolaš , de ferte leat dehálaš ahte Sámediggi ja boazodoalu hálddašanorgánat ožžot vejolašvuođa barget bures ovttasráđiid . 1 Vai lea sihkkar ahte oahpponeavvut jovdet guđege oahppái , de strategiijain lea maiddái dat jurdda ahte oahpponeavvut galget leat nuvttá . 1 Vai lea go nu ahte sáhttá leat sadji rievdadusaide dahje gáržžidemiide muhtun sajiin ? 1 Vai lea go nu ahte dan lea vejolaš rievdadit veaháš ? 1 Vai lea go dát juoga maid ieš boazodoalloealáhus ferte čorget ? 1 Vai juksá ulbmiliid skuvlagirjeráju geavahusas lea dárbbašlaš ahte buot dásiin skuvllain leat gealbu skuvlagirjerájusa birra , mearrádusaid dahkkiid rájes ohppiid rádjái . 1 Vai joksá álbmotrievttalaš dohkálaš ja ollislaš lága , de fertejit dát golbma láhkaevttohusa ovttas sihkkarastit : 1 Vai joksat dan lea fylkkaráññi davveguovlodieñáhusas válljen njeallje váldosuorggi . 1 Vai jaskkodit eahkedis , de álggiime moai Billiin lohkat ohppiide . 1 Vai ii šatta habilitehtas gažaldat , de ii áiggo Solheim searvat áššeráhkkanemiide gos NFF lea bealálažžan dan vuosttaš guđa mánus go son bargá departemeanttas . 1 Vai guvllolaš ássamiid ja eallinvugiid šláddjiivuohta seailu , de min oktasaš kulturárbi , sihke dárrulaš , sámi ja kvenalaš , biddjojuvvot buot servodatsurggiid ovdáneami vuođđun . 1 Vai guvllolaš ássamiid ja eallinvugiid šláddjiivuohta seailu , de min oktasaš kulturárbi , sihke dárrulaš , sámi ja kvenalaš , biddjojuvvot buot servodatsurggiid ovdáneami vuoññun . 1 Vai garvvášii unohas gilvvu go lea bivdimin sallidiid ja šealgoreavvasiid gáddenuhtiin , sáhttá departemeanta addit láhkaásahusaid das mat vuoigatvuođat bivdis galget leat gáddenuohttebivddus guolásteami ektui eará bivdosiiguin . 1 Vai garvit menddo stuora deivvolaš molsašumiid leat bidjan oktii maŋemus golmma jagi . 1 Vai galgá sáhttit sierra earreortnegiid sisafievrridit dán fanasveaga várás , ferte Stuorradiggi addit ráđđehussii ođđa láhkavuđđosa . 1 Vai galgá sáhttit oktiiordnet almmolaš bidjosa , ja kvalitehtasihkarastit dan barggu politihkalaš diŋgojumiid mielde , de ferte leat lagaš ovttasbargu Sámedikkiin , allaskuvllaiguin , ealáhusservviiguin ja gieldda ealáhusossodagaiguin / eanadoallokantuvrraiguin . 1 Vai galgá ipmirdit dán kapihttala loguid , de dárbbaša diehtit fága Sámi giella ja kultuvra ohppiidlogu leat oassin das maid dás gohčodit Sámegiella nubbingiellan skuvlajagi 2005/06 . 1 Vai galggai čoavdit boazodoallu ­vuoigatvuođa geográfalaš duhkodatgažaldaga , de nuppástuhttui boazodoalloláhka 1996:s nu ahte lágas boahtá njuolga ovdan ahte boazosápmelaččaid vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat gustojit sámi boazoguovlluid dálá rájáid siskko ­bealde earret jus eará ii čuovo sierra riektediliid . 1 Vai ealáhusdoaimmat galget bissut , de gáibiduvvojit dohkálaš rápmaeavttut ja gánnáhahttivuohta . 1 Vai ealáhusa gánnáhahttivuohta buorrána , de fertejit bidjat návccaid buoridit kvalitehta , gávpemárkkanii soahppevaš fálaldagaid , almmuheami ja siskkáldas struktuvrra . 1 Vai ealáhusa doaimmat galget bissut , de gáibiduvvojit dohkálaš rápmaeavttut ja gánnáhahttivuohta . 1 Vai eai galggašii báhcit eahpečielggasvuođat bivddán Sámedikki presideantta vástidit čuovvovaš gažaldaga : 1 Vai dát ovddasvástádus šaddá čielgaseabbon , de leat juolludusat Sámediggái eanaš addojuvvon fágadepartemeanttaid budjeahtaid bokte , eaige Gielda- ja guovlodepartemeantta budjeahta bokte . 1 Vai dát ollašuvvá , de galget , ILO-sohpamuša mielde , adnojuvvot ­veahkkevárit váfistit ahte historjjá oahppagirjjit ja oahppaneavvut muđui addet rehálaš , rivttes ja bajásčuvgeheaddji gova dáid álbmogiid servodagas ja kultuvrras . 1 Vai dát dáhpáhuvašii , de ferteše sámegiel sáddagat dađistaga viiddiduvvot . 1 Vai dásseárvobargu oažžu nannoset vuođu , áigu SPR álggahit viidáset ovttasbarggu sámi nissonorganisašuvnnaiguin ja earáguin , geat barget dásseárvvuin sámi servodagas . 1 Vai dán oažžu áigái , de lea Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta nugo boazodili ovddasvástideaddji fágadeparte ­meantan oaidnán dárbbašlažžan nannet departemeanttaidgaskasaš ovttasbarggu , ja dan bokte láhčit dili nu ahte sámi boazoguovlluin eanet jurddaša ollislašvuođa areálahálddašeami dáfus . 1 Vai dálá sámepolitihkka čatnašuvvá dihto oktavuhtii , de lea dárbbašlaš dieđáhusas addit sihke historjjálaš maŋásgeahčaldaga ja sámi kultuvrra rievttálaš vuđđosa oppalašgeahčaldaga . 1 Vai doalahuvvo čiegus válga , de eai sáhte gielddat main leat unnit go 30 olbmo jienastuslogus ieža lohkat jienaid . 1 Vai dieđuid Sámedikki birra lea vejolaš fitnet álkidit , de almmuhit diehtojuohkingihppagiid ja eará áigeguovdilis gihppagiid dál samediggi.no:s . 1 Vai dat lihkostuvašii , de ferte giellaovdánahttin ja giellaealáskahttin vuoruhuvvot hui ovddos . 1 Vai dat lea vejolaš , de lea dárbu buoridit unnitlohkogiela árvodási nu ollu servodatsurggiin go vejolaš , ja vai unnitlohkogiela lea olbmuide dohkálaš válljet . 1 Vai dat dilli njuolggašii , lei rektor láhčán oktasaš bargolanja oahpaheddjiide . 1 Vai dagaha álkibun barggaheddjiide doalahit gelbbolaš bargiid dakkár áigodagas go lea unnán doaibma ja fuonesáigi de leat beaiveruđaid- ja permitterennjuolggadusat viiddiduvvon máŋgga surggiin 2009 vuosttaš jahkebealis . 1 Vai buorránivčče daid sámi buhcciid dikšunbohtosat geat lea institušuvnnain , de áigu departemeanta ovttasráđiid Sámedikkiin ja sámi dearvvašvuođa- ja sosialfágalaš birrasiiguin ásahit dakkár fálaldaga mas lea mielde sámi kultuvrralaš vásáhus , gos árbevirolaš ealáhusaide čadnon fysalaš bargu ja duodji sáhttá leat guovddážis . 1 Vai buori čuvgejumi , ságaškuššama ja gieđahallama ožžot sámi gažaldagaid hárrái , de mearriduvvui ahte ministarat galget gávnnadit jeavddalaččat . 1 Vai buoremusat láhčá diliid nu ahte sáhttá geavahit molssaeavttot molsašuvvi energiija , de válljejuvvojit dávjá vuollegisliekkasrusttegat nu mo láhtteliekkas . 1 Vai boazodoallohálddahus buoremus lági mielde sáhttá čuovvolit áššiid , de lea deaŧalaš doalahit buori ovttasbargovuoiŋŋa boazodolliid ektui . 1 Vai boahtteáiggi buolvvat galget beassat návddašit buori birrasa ja buhtes luonddu , ferte birrasa vuhtiiváldin báidnit buot min daguid . 1 Vai birget Finnmárkkudálvvi badjel , de ráhkadeimmet darfegoađi . 1 Vai birgejit gilvvus olggobealde berošteddjiiguin , de lea deaŧalaš ahte guovlluid oasálaččat doaladit iežaset čoahkis duohtan dahkama dihte riikkaoasi ovdánanvejolašvuođaid . 1 Vai birgejit gilvvus olggobealde berošteddjiiguin , de lea deaŧalaš ahte guovlluid oasálaččat doaladit iežaset čoahkis duohtan dahkama dihte riikkaoasi ovdánanvejolašvuoñaid . 1 Vai bieggafápmorusttegiid hárrái šattašii ollislaččabut plánen , lea Oljo- ja energiijadepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta ovttas álggahan guokte gaskaoami . 1 Vai beassá jienastit válggas , de galgá leat čálihuvvon jienastuslohkui ovdal áigemeari mii lea geassemánu 30. b. 1 Vai beasan joatkit , de vulgen Trøndelagii . 1 Vai bargu realiseret Sámi dáiddamusea doaimmahuvvošii johtileabbo , lea Sámediggi juolludan oktiibuot 850 000 ruvnno musea prošekteremii . 1 Vai bargolávdegotti bargu šaddá duohta ja dohkálaš , de galgá lávdegoddi evttohit muddemiid 2012 várás . 1 Vai almmolaš doaimmaide galggai leat álkit váldit atnui sámegiel bustávaid jna , de ásahii Gielda- ja guovlodepartementa 2003:s sámi bustávaid ja ITgealbobása – samIT – www.samit.no . 1 Vai almmolaš doaimmahusaide šattašii álkit geavahišgoahtit sámegiela čállinmearkkaid , lea Gielda- ja guovlodepartemeanta ásahan gelbbolašvuođabása ja sierra neahttasaji sámegiela čállinmearkkaid ja ITa várás – www.samit.no . 1 Vai Sámi allaskuvllas lea dárbbašlaš dávggasvuohta , de dat ii dárbbaš čuovvut boahttevaš nationála rámmaplána iežas vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpahusas . 1 Vai Sámediggi duođaid sáhttá doaibmat ovttadássásaš oasehassan konsultašuvnnain , de fertejit Sámedikki váikkuhangaskaoamit ( means ) ja resurssat ( resources ) artihkkala 6 nr. 1 b ja c vuođul nanosmahttojuvvot . 1 Vai Sámediggi buorebut sáhtášii bidjat eavttuid sámi joatkkaoahpahusa sisdollui go dál , de oaivvilda ráđđi ahte Stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivra ferte sirdot Sámedikki doibmii nu jođánit go vejolaš . 1 Vahátváikkuhusat árbevirolaš guolástussii mearrasámi guovlluin , ja nu guovlluid ássamii , sáhttet šaddat roassun . 1 Vahátbuhtadusa gáibádussan dán lága vuođul ja buhtadusgáibádussan go oktii beaškkihit bivdofatnasat , veahkkefatnasat , fatnasat mat leat fievrrideamen guliid , dahje eará fatnasat mat leat fárus bivddus , lea vuoigatvuohta pántan váldit vahágahtti searvvi fatnasiid , bivdosiid ja sállaša . 1 Vahágat maid boraspiret leat dagahan leat laskan 2003 rájes 2006 rádjái . 1 Vahágat boraspiriid geažil sáhttet váibadit olbmo oalát ja dagahit stuorra ekonomalaš vahágiid . 1 Vahágat boraspiriid geažil lea okta dain stuorámus váttisvuodain maid geažil gillájit sihke boazodoallu ja eanadoallu . 1 Vahkut biddjojit oktasašáigodahkii jus goappaš váhnemiin lea riekti váhnenruhtii . 1 Vahkku 50 : juovlamánu 14. - 16. b. 1 Vahkku 50 : 1 Vahkku 48 : 1 Vahkku 47 : 1 Vahkku 46 : 1 Vahkku 43 : 1 Vahkku 41 : golggotmánu 05. - 07. b. 1 Vahkku 40 : 1 Vahkku 39 : 1 Vahkku 37 : 1 Vahkku 32 : borgemánu 10. - 12. b. 1 Vahkku 25 : geassemánu 22. - 24. b. ( FUOM ! 1 Vahkku 24 : 1 Vahkku 23 : 1 Vahkku 21 : 1 Vahkku 17 : cuoŋománu 28. - 30. b. ( FUOM ! 1 Vahkku 17 : 1 Vahkku 11 : njukčamánu 16. - 18. b. 1 Vahkku 11 : 1 Vahkku 08 : 1 Vahkku 06 : 1 Vahkku 03 : Ođđajagimánu 12. - 14. b. 1 Vahkku 03 : 1 Vahkkoloahpaid ja bassebeivviid leat sámeradios diibmosaš sáddagat guhtege beaivvi . 1 Vahhku 34 : 1 Vahhku 32 : 1 Vaartoe ( Centre for Sámi Research ) 1 Vaarjelimmiesuerkie tjarke byjreskeoffensivine [ Ođas , Suodjalusdepartemeanta , 08.07.2010 ] 1 Vaarjelimmie lea njuvvienuhtjemem giehpiedamme 15 prosentinie , mij lea mahte seamma goh 4000 årroehsijjiej nuhjteme . 1 Vaage , Odd Frank 2009 : Mosjon , friluftsliv og kulturaktiviteter : resultater fra Levekårsundersøkelsene fra 1997 til 2007 . 1 VUOĐĐU Árvvoštallan ja bagadeapmi Gulahallanoahpaheaddjis lea váldoovddasvástádus gohččut boahtit ovdánanságastallamii , ja son galgá ovttas váhnemiiguin gávnnahit mii sisdoaluid ja vuođuid galgá leat ságastallamis . 1 VUOochzn geavahuvvo gii elddaid álbmotregistar , ovddit válggaid jienastuslohku ja daid čálihan ávžžuhusaid vuođul mat leat boahtán válgaáigodaga mielde . 1 VUOIGATVUOHTA OAŽŽUT SÁMEGIELOAHPAHUSA 1 VRI-proseassa ja dan bokte muhtin váikkuhangaskaomiid vejolaš oktiiheiveheapmi , sáhttet leat deaŧalaččat dán oktavuoñas . 1 VRI Troms lea vuoruhan golbma áŋgiruššansuorggi : Energiija ( energiija / petrolea / birrasa mariidna resurssaid ja mátkeealáhusaid . 1 VPN lea vuohki man bokte ásahit sihkkaris oktavuođa du mašiinna ja Sámedikki neahta gaskka . 1 VOX , Nasjonalt organ for kompetansepolitikk : http://www.vox.no/default.aspx?id=19&epslanguage=NO 1 VJFF reviderejuvvon doaibmaplána ( 2009 ) mielde , manná 31 % dietnasiin olggos searvvis , das nappo 25 % FeFo:i . 1 VIP-viesu geavaheapmi Oslo Lufthavn Gardermoen-girdišiljus . 1 VIIDDIS JA GUHKESÁIGÁSAŠ ÁŊGIRUŠŠAN SÁMEGIELAIGUIN 1 VII , sáhttá departemeanta gieldit lustaoagguma ja astoáiggiguolásteami go láhkaásahusat leat dan várás addojuvvon vuosttas lađđasa vuođul : 1 VI VII VIII IX X 1 VI VII VIII 1 VI Sámedikki mearrádus gos mearradus lea ? 1 VI Sámedikki mearrádus Geahča čuoggá III. 1 VI . Sámedikki mearrádus maŋŋá jienasteami lea ná : 1 VELGGIID SUBMI ( D ) 1 VALÁŠTALLAMA STUORRAGÁVPOTBARGU Fylkkkaráđđi lasihii juolludeami Valáštallama stuoragávpotbargui maid Romssa valáštallankreatsa jođiha , 2006:s 240 000 ruvnno sturrosažžan . 1 VALGABIIRES . 1 V. Mearkkašumit : " 5 . 1 V. Fápmuiboahtin ja gaskaboddasaš mearrádusat 1 . 1 V = Válgadiggi 1 Uvnnat orrot buorit , ja bráhkka lea geađgejuolggi alde . 1 Uvnna birra oahppit maiddái bidje gámasuinniid goikat nuppe beaivái . 1 Utøvelse av reindrift i de kommunene loven omfatter krever særskilt tillatelse av Kongen i samsvar med reindriftsloven § 8 . 1 Utviklingssenter / - selskap Studiesenter ÁJA Ája Samisk senter 1 Utviklingen av norsk rett på dette punktet er dermed ikke tilstrekkelig til ahte konvensjonens krav til anerkjennelse av eier- eller besittelsesrettigheter kan anses å være oppfylt . 1 Utvalget foreslår en rekke lovendringer son legger til rette for gjennomføring av statens folkerettslige forpliktelser overfor samene . 1 Uttalelser uten merknader 1 Uttalelser med merknader 1 Utne og Solberg ( red. ) : Finnmark omkring 1700 . 1 Utkastet til Finnmarkslov griper ikke inn i denne typen rettigheter samene måtte ha til deler av Finnmark , og større eller mindre deler av fylket vil dermed ikke gå inn under Finnmarkeiendommens kompetanse . 1 Utenriksdepartementet ( 07.02.2010 ) ( pdf , 73 kb ) 1 Utdanningsstønad ( Nynorsk ) 1 Utdanningsnivået i STN-området i 2009 for menn og kvinner son startet på videregående opplæring i årene 1994 til 1996 , henholdsvis for dem son gjennomførte videregående opplæring innen fem år , og for dem son ikke gjorde de . 1 Utdanningsforbundet ved Samisk høgskole ( 10.02.2010 ) ( pdf , 243 kb ) 1 Utdanningsforbundet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 228 kb ) 1 Ustit Rolf Erling Mienna lea jagi nuorat , son fárrii Guovdageainnus Ráisái 3–4-jahkásažžan ja álggii Reaššegeaži mánáidgárdái . 1 Uskkádat lea geográfalas diehtojuohkinvuogádat ( GDV ) interneahta bokte , mas leat ollu geográfalaš dieđut maid áššemeannudeaddjit , doaibmabiddjoeaiggádat ja ovttaskas olbmot sáhttet geavahit . 1 Uskkádat almmuhuvvo 2011:s , muhto skábmamánu 2. b. almmuhii Sámediggi , ovttas IKT oahpahusguovddážiin geahččalanveršuvnna . 1 Uskkádagas leat dieđut olles sámi ássanguovllus Norgga bealde , ja addá bálvalusaid earret eará kárttaid , áibmogovaid , kulturmuittuid , boazoguohtonguovlluid , dulvevárraguovlluid , bievlavuodjen- ja skohterláhtuid , luonddušlájaid , náliid gávdnoštumiid ja eanadoalloareálaid birra . 1 Upmisámegiela ságastanguovlu lea rádjeguovlu gaskal orjješsámi ja davvisámi ja sulastahttá goappaš gielaid . 1 Unnán sáhttá jáhkkit ahte hástalusaid eanandoalus sáhttá čoavdit buvttadusa lasihemiin , geahča kapihttala 7.2 hástalusaid birra liigebuvttadusa geažil . 1 Unnán ovdáneapmi 1 Unnán oktavuohta ruovttuin 1 Unnán ohppen skuvllas dan čieža jagis maid doppe vázzen . 1 Unnán nuppástusat leat mannan skuvlajagi ektui . 1 Unnán ledje duhkorasat . 1 Unnán diđiime dalle ahte Sirbmá galggai munno nu geasuhit ahte šattai munno ruovttusadjin 1953:s gitta 1962 ’ rádjái , dušše gaskkalduhtton mottiin lohkanjagiin . 1 Unnán dihte sii kultuvramassima birra maid sii dagahedje oapmahaččaide . 1 Unnjárga 1 Unnitlohkun - gáibidit mii sápmelaččat - ahte min riektesihkkarvuohta ja min gielalaš , kultuvrralaš ja ávnnaslaš vuođđu čadnojuvvo lágaide ja hálddašeapmái . 1 Unnitlohku árvala válgabiireortnega orohagaide main leat eanet go čieža geassesiidda . 1 Unnitlohku gáibidii lasihit beavdegirjái ahte sii gal atnet oahpaheaddji Aarsetha ollásit dohkálažžan , muhto dán ii duddon gal Rønbeck , fámolaš almmái . 1 Unnitlohku doarju Gielda- ja guovludepartemeantta árvalusa . 1 Unnitlohku doarju Gielda- ja guovlodepartemeantta árvalusa . 1 Unnitlohku ballá ahte boazosámi beroštumit bázahallet gilvvus eará beroštumiiguin jus guovlulaš hálddašeapmi biddjojuvvo fylkkamánni háldui . 1 Unnitlohku , áirras Pavall árvala : Sámediggi ii ane ahte leat boahtán oooa mearkkašahtti dieout mat dagahit ahte lea ágga rievdadit ovdalaš gáibádusa váikkuhusiskkádeami birra . 1 Unnitlohku , okta lahttu , árvala doalahit dálá ortnega mas leat guovllustivrrat ja boazodoallokantuvrrat , ii ge háliidivčče hálddašeami biddjojuvvot fylkkamánnái . 1 Unnitlohkogielaid soahpamuša 15. artihkkalis čuovvu ahte oasehasat galget buktit ovdan raportta politihka birra mii lea nugo soahpamuša nuppi oasis , ja doaimmaid birra mat leat dahkkon čađahan dihte goalmmát oasi , maid oasehasat leat dohkkehan ratifikašuvnnas . 1 Unnitlohkogielaid lihtu goalmmát oassi sisttisdoallá viidát ja bienalet njuolggadusaid mat addet eiseválddiide konkrehta geatnegasvuođaid iešguđetge surggiin , ee. dakkár surggiin go oahpahusas , riektelágádusas ja almmolaš hálddašeamis . 1 Unnitloguevttohusat bohtet ovdan Sámedikki čoahkkingirjjiin . 1 Unnitlogu árvalusa mielde berre Sámediggi oažžut hálddašanovddasvástádusa , ja boazodoallohálddahus Álttás šattašii de Sámedikki vuollásaš fágakantuvran . 1 Unnitlogu árvalus Fylkkadiggi oaivvilda ahte jođáneamos lági mielde berre ásahuvvot gymnása sámegielain guovddáš sámi birrasii , ja dat berre ásahuvvot Kárášjohkii . 1 Unnitlogu evttohus man áirras Einar Gullichsen ovdanbuvttii čuodjá : Sámelávdegotti evttohusa smiehttamuš Prinsihpalaččat leat mii ovttaoaivilis Sámelávdegottiin ahte berre álggahit doaimmaid mat nannešedje ja suddješedje sámiid - ekonomalaččat , sosiálalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Unnit sámepolitihkka lea ges dat maid oktasaččat sáhttá oaidnit jahkásaš almmuheamis » Doarjagat sámi doaimmaide » , mii lea mielddusin Bargo-ja searvadahttindepartemeantta bušeahttaevttohusas . 1 Unnit prošeavttaid investeremiid galgá sáhttit čađahit vejolaš eará ruhtadanortnegiid bokte . ” 1 Unnit persovdnavearru 1 Unnit ja unnit sápmelaččat ellet luondduin dahje lahka luonddu mii gaskkustuvvo sámi dutkamis , dáidagis ja turistaindustriijas . 1 Unnimustá njeallje bargostipeandda nuorat easkkaálgán dáiddáriid bargostipeandda » ortnegis . 1 Unnimusmearri lea dán áššis beare unnán . 1 Unnimusmearri ii leat dán oktavuođas doarvái . 1 Unnimusfága sámi-guoski doavttergrádaoktavuođas lea filosofiija dušše ovttain čađahuvvon doavttergrádain . 1 Unnimusat 20 % lahtuin galgá leat ealáhusdienas . 1 Unnimusa rájes dán čieža stuorámus suohkanis , jienastuslogu dáfus , namalassii Oslo iežas 623 dieđiheddjiin , lei guhkes gaska boahtte suohkanii mii lei Unjárga 377 dieđiheddjiin . 1 Unnimus čoavddus lea sárgojuvvon bealde govvi . 1 Unnimus relatiiva ovdáneapmi lei jagi 2005 rájes 2009 rádjái ( 11 % Loguin dagai aŋkke dát ovdáneapmi goasii 100 olbmo eanet go 14 % - lassáneapmi dagai gaskal 1997 ja 2001 válggaid . 1 Unnimus oassi lei fágasurggiin politihkka / plánen / sosiologiija ja filosofiija 4 proseanttain ja 1 proseanttain . 1 Unnimus oassi beaivválaš borgguheaddjit leat Oslos 19 proseanttain , eanemus Finnmárkkus 32 proseanttain Statistihkalaš guovddášdoaimmahaga dieđuid mielde . 1 Unnimus kantuvrražiid heaittiheapmi ii olus váikkut daid gielddaid bálvalusfálaldahkii . 1 Unnimus gáibádus lea ahte dutkanberoštusat gozihuvvojit seamma vugiin árbevirolaš sámi guovllus . 1 Unnimus erohus lei 1997 , go lei dušše 1 % . 1 Unnimus erohus dievdduid ja nissoniid logu gaskkas lei loguid mielde unnimus biires , Åarjel-Saepmie válgabiires . 1 Unnimus doarjja lea 20 000 ru 1 Unnimus bivdoearri ii guoskka dušše fatnasiidda mat leat vuollel logi mehtera , muhto guoská buot guolásteddjiide geat ásset Finnmárkkus . 1 Unniduvvon ulbmilhattit čuhcet sámi ássanguovlluid eanandoalu buvttadandietnasiidda ja gánnáhahttivuhtii . 1 Unnidit váikkuhusaid vejolaš terrorfallehemiin . 1 Unnideapmi váikkuha ahte muhtun ortnegat heaittihuvvojit gos suodjalusa bargit sáhttet nuvttá mátkkoštit . 1 Unnidanvuohki váldo atnui dušše jus siida ii dáhto unnidit dahje ii lihkostuva unnidit boazologu . 1 Unnidan dihte areálavuostálasvuođaid eanadoalu ja boazodoalu gaskka lea dárbu lasihit ruđaid dán postii . 1 Unnaguolásteaddjiid vuostái dáhpáhuvai bahámus rihkkun dattetge dorskebivddu roahpi olis loahpageahčen 80-logu ja álgogeahčen 90-logu . 1 Unna čáhppes njuoratmánná boahtá bárggu viega . 1 Unna vearrokantuvrražiid heaittihit vehážiidda , ja ođđa ráhkadusa ektui gulahallet etáhta luohttámušolbmuiguin . 1 Unna suohkaniin gos olmmošlohku leat njiedjan šaddá dát stuorra ekonomalaš hástalussan . 1 Unna rievdadusaiguin 1898:s dát lei skuvlla politihka sullii 1960 rádjái . 1 Unna oasáš čađahuvvon bargguin sáhttá jáhku mielde čilget dainna go bestenvuođus lea unni . 1 Unna mánážat ovddabealde : Hilde ja Magne Bergh . 1 Unna cavgileami oažžut dattetge das ahte 1946 lei Dutnjesvuona biireovdaolbmá namma Mathis Mjenna . 1 Unna boradanlanjaš lei áibbas dievva go buohkat ledje boahtán . 1 Unn Teslo Ringerike buohcciviesu hálddašeaddji direktevra , buohcciviessu gos son lea bargan 1979 rájes . 1 Unjárgii bohtet eanemusat Čáhcesullos . 1 Unjárggas muitaluvvo stuorra ruhtadietnasiid birra go lei luomejahki . 1 Unjárggas muitaluvvo dattetge ahte báikegotti bearrašat ledje juogadan luomejekkiid gaskaneaset . 1 Unjárggas maid muitaluvvo viiddis sáivačáhcebivddu birra jávrriin . 1 Unjárggas ii gal lean dilli nu buorre . 1 Unjárgga skuvlla skuvlamánáid dáiddačájáhus Beana - Hunden čájehuvvui Várjjat Sámi Museas njukčamánu 11. beaivvi 2009 Finnmarksløpet váldobeaivvi oktavuođas Vuonnabađas . 1 Unjárgga mearrasámit , 1867 . 1 Unjárgga gieldda 07.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Unjárgga gieldda 03.02.00 gulaskuddancealkámuš 1 Unjárgga gielda láve addit viehka stuorra doarjaga doaibmaruhtadeapmin . 1 Unjárgga gielda lea ožžon ruhtadoarjaga , muhto seminára lea maŋiduvvon jahkái 2001 . 1 Unjárgga gielda 1 285 1 309 1 609 1 109 1 Unjárgga gielda / Nesseby kommune 1 Unjárgga gielda 1 Unjárgga Sámiid Duoji ( BA ) ja Duojáriid Dálu OS ulbmilin lea láhčit vuovdima , ja láhčit láigolanjaid duodjeartihkkaliid buvttadeami várás . 1 Unjárgga Sámiid Duodji AL , 09.09.98 1 Unjárgga Sámiid Duodji 125’,- 1 Unjárgga Sámiid Duodji 125 63 70 70 1 Unjárgga Sámiid Duodji 125 63 70 1 Unjárgga Deanu 1 Unjárgalaš Sigrid Mathisen ja gaskanjárgalaš Máret Somby leigga biigán vuosttaš guokte jagi . 1 Unjárga ja olles Sápmi lea hui vuovdnái The BlackSheeps joavkkuin ja dainna fiinna lávlagiin mii lea maid sámegillii . 1 Unjárga gieldda bajásšaddan- ja fuollasuorggi gulaskuddancealkámuš 30.06.00 1 Universálalaččat hábmejuvvon čovdosat . 1 University of the Arctic dohkkeha álgoálbmogiid sierra rolla davveguovlooahpus , ja geahččala oččodit sin 1 University of the Arctic bajimus ulbmil lea háhkat nana ja bissovaš sirkumpolára regiovnna dainna lágiin ahte nannet davviguovlluid álbmoga ja servodaga oahpahusain ja juogaduvvon máhtolašvuođain . 1 University of Lapland , Suopma , gulaskuddancealkámuš 13.07.00 1 Universitetsforlaget 1995 , s. 143 ] 1 Universitetsforlaget 1991 , s. 114 ] 1 Universitetsforlaget 1991 , s. 114 , s. 258 ] Brygfjelda mielas lei sámiid dáruiduhttin čielga sivilisatoralaš ( čuvgehuslaš ) bargu Norgga stáhtii go dážat ledje nálálaččat alladássáseabbot . 1 Universitetsforlaget 1985 ] B jørklunda dutkosis lea dáruiduhttin váldosivvan čearddalaš buhtisteapmái mii orui dáhpáhuvvamin : Sámiid lohku gielddas 1930:s 1950:i njiejai 44%:s gitta nullii ! 1 Universitetsforlaget 1980 ] Dás mii fuomášat ahte su vuođustus ii lean dušše našuvnnalaš ja sihkkarvuođapolitihkalaš , muhto maiddái čálgopolitihkalaš . 1 Universitetsforlaget 1975 ] – Mii eat beassan juigosiid gal geavahišgoahtit skuvllas . 1 Universitetsforlaget 1957 1 Universitetsforlaget , Oslo . 1 Universitetet i Tromsø Romssa Universitehta 1 Universitetet i Tromsø 2006 Pedersen , Steinar : Trekk fra historien til Deanu gielda – Tana kommune – med hovedvekt på noe eldre historie . 1 Universitetet i Tromsø 2000 1 Universitetet i Tromsø 1989 Meløy , L. L. Snøfjord internat . 1 Universitetet i Tromsø 1989 , s. 58 ja Historisk statistikk 1978 ] 1 Universitetet i Bergen ( 18.02.2010 ) ( pdf , 34 kb ) 1 Universitehtaáiggi rájes lea máttasámegiela gáhtten , oahpaheapmi ja ovddideapmi leamaš guovddážis su fidnodoaimmain ja priváhta eallimis . 1 Universitehtas lea stáhta ásahusa nama olis mieldeovddasvástádus “ láhčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . ” , gč. Vuođđolága § 110a . 1 Universitehtas lea stáhta ásahusa nama olis mieldeovddasvástádus “ láhčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . ” 1 Universitehtas lea buorre mediijadutkangelbbolašvuohta . 1 Universitehtaid earreortnegat orrot váilevaččat . 1 Universitehtadoaimmaid ektui ovttasbargat láigoheddjiin oažžun dihte oktilaš galbema . 7.4.4 Namahusat politihkalaš dásis Fylkkaráđđi : : Sámegillii 1 Universitehta ravdaavádatorganiserema vuolde gávdnojit odne sihke vuođđudusat ja oasussearvvit . 1 Universitehta galgá kvalitehtasihkkarastit oahpahusa ja diŋgot Romssa fylkkasuohkanis dárbbašlaš bálvalusaid , ja Romssa fylkkasuohkan galgá fas virgádit bagadalliid ja jođihit klinihka . 1 Universitehta doavttergrádaoppalašgeahčastagas leat geahččan doavttergrádalisttuid čađa ja lohkan ollu go lea oppalašlohku áššáiguoskevaš buohtastahttimii . 1 Universitehta 25 jagi ávvugirjjis áiddostallá Fulsås ahte universitehtavuođđudeapmi dagai vejolažžan našuvnnalaš vuoruheami dan suorggis , ja ahte NAVF 45 minoritehtadutkanprográmma – “ Sámi ja kvena : historjá , giella ja kultuvra ” lei erenoamáš váikkuheaddji dasa ( ibid . 1 Unidroit . Uncitral . 1 Unicode lea dál sisagođđojuvvon daidda buot eanemusviidánan prográmmagálvvuide . 1 Unicode bokte lea dihtorealáhus ásahan ođđa standárdda ( ISO / IEC 10646-X ) , earret eará sámegiela čállinmearkkaid čoavddusin . 1 Unicode bokte eai leat šat matge teknihkalaš hehttehusaid mat cakkašedje almmolaš orgánaid geavaheames sámegiela čállinmearkkaid ovdamearkka dihtii almmolaš registariin . 1 Ungt Entreprenørskap joatkašuvvá Romssas ja lágida Fylkkameassu jahkásaččat . 1 Ungt Entrepenørskap áigu hupmat dan birra movt sáhttá álggahit iežas fitnodaga , ja Sámediggi áigu juohkit dieđuid iešguđetlágan doarjjaortnegiid birra . 1 Ung.no 1 Ung i Troms Rolf Kviteberg Roald Røkeberg Gunnar Davidsson 1 Undersøkelser over en utdødd sjøsamisk joiketradisjon ( Juoigan Finnmárkku davvirittuin . 1 Undersøkelse Olli bruken av samisk språk . 1 Under disse forholdene henstiller komiteen regjeringen og Sametinget til å fornye diskusjonen om disponering av landrettigheter i Finnmark , i ånden til dialog og konsultasjon nedfelt i artiklene 6 og 7 i ILO konvensjon nr. 169 . 1 Ultrafiltreren addá mielkebuktaga Kvarg ( Kesam ) maid sáhttá geavahit máŋggalágan meieriijábuktagiidda . 1 Ullobiktasiiguin satnjidii liikki issorasat ja mii ruohkaimet iežamet varaide . 1 Ulfstein ja Gravera loahppajurdda dán raporttas lea ahte : 1 Ulbrnil Ulbrniliin lea duohtan dahkat sárnegiela geavahearni Sárnedikkis ja rnovttidahttit ja nannet sámegiela máhtolašvuoda Sárnedikki oganisašuvnnas . § 1 Ulbmáluššansuorggit 1 Ulbmilsuorgi 4 ja 5 : Geahčča maiddái kap. 4.2.4. ” Dálkkádat ja energiija ” 1 Ulbmilsuorggit • Áigodagas lea dárbu eambbo searaid bidjat lotnolas ealáhusaid heivehallamii . 1 Ulbmilsuorggit • Suohkanat , guovloráñit ja fylkkasuohkan fertejit bargat ovttasráñiid strategiijaid válljemis dainna ulbmiliin ahte oažžut stáhtalaš bargosajiid sirdit Romssa fylkii . 1 Ulbmilsuorggit • Ráhkadit insentiivvaid , nugo omd. Romssa universitehta ” Diehtoguovddáš ” lea , vai sáhttit buoridit ohcciid lohku fysihkkii , matematihkkii ja reálafágaáide oppalohkái , ja maiddái daidda dearvvašvuoña suorggi fágaide , maidda leat unnán ohccit vaikko bargomárkan dárbbašage eanet bargiid daidda . 1 Ulbmilsuorggit • Romssas lea guvllolaš dásis dárbu ovddidit ollislaš strategiija birrasa ja luonddu resurssaid várás , ja dat strategiija sáhttá leat ávkin maid suohkana dássái . 1 Ulbmilsuorggit • Petroleumbirrasiid fertejit nannejuvvot davvin . 1 Ulbmilsuorggit • Ovttasbargu ealáhusaiguin ja suohkaniiguin diehtojuohkimis ja doaibmabijuin mat galggašedje geahpedit boraspiriid guoridit šibihiid logu ja earáge sivaid man geažil sávzzat ja bohccot jápmet , ja ovddidit dáid doaibmabijuid . 1 Ulbmilsuorggit • Ovddidit Romssas gávpemárkanii heivehuvvon eanandoalu , mii sáhttá daid ovdamuniid geavahit mat mis leat davvin . 1 Ulbmilsuorggit • Nannet ovttasbarggu riikkalaš ja riikkaidgaskasaš oasálaččaiguin buoridan dihte mearraoadjebasvuoña . 1 Ulbmilsuorggit • Mátkkošteddjiid terminálat galget ráhkaduvvot Romssas , Háršttás , Finnsnesas ja Skiervvás . 1 Ulbmilsuorggit • Movttiidahttit ásahit guvllolaš innovašuvdnasystemaid / ealáhusgihpuid . 1 Ulbmilsuorggit • Guovllus ovddidit ovttasbarggu ealáhusdoaimmaid ja almmolaš ásahusaid gaskka , vai lea vejolaš ávkin atnit vejolašvuoñaid eambbo geavahit dakkár energiijaaddi ávdnasiid go bioboaldámušaid , biekkaid , liekkaspumppaid , biogássaid ja spilluimanni lieggasa . 1 Ulbmilsuorggit • Fylkkasuohkan ferte váldit badjelasas joñiheaddji rolla guolástus- ja mearradoalloealáhusa guvllolaš ovddideamis Romssas , ja geavahit fylkka ovdamuniid . 1 Ulbmilsuorggit • Fylkkasuohkan ferte leat politihkalaš álššaiduhtti vai ásahuvvojit stáhtalaš váikkuhangaskaoamit mat dahket vejolažžan čañahit kvenalaš kultuvrabargguid guvllolaš ovttasbargguin . 1 Ulbmilsuorggit • Dárkot konjunktuvraovdáneami Romssa fylkkas riikkalaš konjunktuvraovdáneami ektui . 1 Ulbmilsuorggit • Dárbu lea čalmmustit máhttobuoridandoaibmabijuid bálvalusaddi ealáhusain , vai árvoháhkange buorrána . 1 Ulbmilsuorggit • Dárbu lea čalmmustit industriija máhttobuorideaddji doaibmabijuide buoridan dihte árvodahkama . 1 Ulbmilsuorggit • Dárbu lea láhčit dilálašvuoñaid vai mearradoalloealáhusas lea ealanávccalaš ovdáneapmi . 1 Ulbmilsuorggit • Dárbu lea bargat dan badjelii ahte oažžut buresdoaibmi ja ulbmilaš organisašuvdnamálle fylkka dásis , ja riikkaoasseovttasbarggu . 1 Ulbmilsuorggit • Dárbu lea bargat dan badjelii ahte Suodjalusas šaddet positiiva váikkuhusat guovlluide . 1 Ulbmilsuorggit • Doaibmabidjo- ja ovddidanprošeavttaid lihkostuvvamii lea guovdilis ášši ahte dain lea báikkálaš gullevašvuohta ja oasálaččaid ovttasbargu , gulahallan ja arenahuksen . 1 Ulbmilsuorggit • DjO-rahčamušat riikkaoasis fertejit váldojuvvot ovdan riikka bajimuš dásis . 1 Ulbmilsuorggit • Davvi-Norggas ja Romssas fertejit oaidnit oñña fievrrádusfierpmádagaid ja lágidit searaid nu ahte heivejit oñña struktuvrraide main mii šaddat sorját boahtteáiggis . 1 Ulbmilsuorggit • Buoridit ain eambbo guvllolaš ovddidanmáhtu dainna lágiin ahte máhttodássi loktejuvvo , strategalaš guovlofierpmádat huksejuvvo , riikkaidgaskasaš prográmmaide ja riikkaidgaskasaš deaivvadanbáikkiide servojuvvo , main lea áššin guovlopolitihkka . 1 Ulbmilsuorggit • Bargat dan badjelii ahte doapparhivvodat geahpeduvvo , ahte dainna meannuduvvo dohkálaččat ja ahte ávdnasat máhcahuvvojit eambbo . 1 Ulbmilsuorggit Áigodagas lea dárbu eambbo searaid bidjat lotnolas ealáhusaid heivehallamii . 1 Ulbmilsuorggit Suohkanat , guovloráđit ja fylkkasuohkan fertejit bargat ovttasráđiid strátegiijaid válljemis dainna ulbmiliin ahte oažžut stáhtalaš bargosajiid sirdit Romssa fylkii . 1 Ulbmilsuorggit Ráhkadit insentiivvaid , nugo omd. Romssa universitehta " Diehtoguovddáš " lea , vai sáhttit buoridit ohcciid lohku fysihkkii , matematihkkii ja realfágaáide oppalohkái , ja maiddái daidda dearvvašvuođa suorggi fágaide , maidda leat unnán ohccit vaikko bargomárkka dárbbašage eanet bargiid daidda . 1 Ulbmilsuorggit Romssas lea guvllolaš dásis dárbu ovddidit ollislaš strategiija birrasa ja luonddu resurssaid várás , ja dat strategiija sáhttá leat ávkin maid suohkana dássái . 1 Ulbmilsuorggit Petroleumbirrasat fertejit nannejuvvot davvin . 1 Ulbmilsuorggit Ovttasbargu ealáhusaiguin ja suohkaniiguin diehtojuohkimis ja doaibmabijuin mat galggašedje geahpedit borespiriid guoridit šibihiid logu ja earáge sivaid man geažil sávzzat ja bohččot jápmet , ja ovddidit dáid doaibmabijuid . 1 Ulbmilsuorggit Ovddidit Romssas gávpemárkanii heivehuvvon eanandoalu , mii sáhttá daid ovdamuniid geavahit mat mis leat davvin . 1 Ulbmilsuorggit Olbmot galget movttiidahttojuvvot ásahit buriid fágalaš ja kultuvrralaš fierpmádagaid vuoññun guvllolaš ovttasbarggu huksemii , máhttobuorideapmái ja dáláš resurssaid buoret geavaheapmái . 1 Ulbmilsuorggit Nannet ovttasbarggu riikkalaš ja riikkaidgaskasaš oasálaččaiguin buoridan dihte mearraoadjebasvuođa . 1 Ulbmilsuorggit Mátkkošteddjiid terminálat galget ráhkaduvvot Romssas , Háršttás , Finnsnesas ja Skiervvás . 1 Ulbmilsuorggit Movttiidahttit ásahit guvllolaš innovašuvdnasystemaid / ealáhusgihpuid . 1 Ulbmilsuorggit Fylkkasuohkan ferte váldit badjelasas jođiheaddji rolla guolástus- ja mearradoalloealáhusa guvllolaš ovddideamis Romssas , ja geavahit fylkka ovdamuniid . 1 Ulbmilsuorggit Fylkkasuohkan ferte leat politihkalaš álššaiduhtti vai ásahuvvojit stáhtalaš váikkuhangaskaoamit mat dahket vejolažžan čađahit kvenalaš kultuvrabargguid guvllolaš ovttasbargguin . 1 Ulbmilsuorggit Dárkot konjunktuvraovdáneami Romssa fylkkas riikkalaš konjunktuvraovdáneami ektui . 1 Ulbmilsuorggit Dárbu lea čalmmustit industriija máhttobuorideaddji doaibmabijuide buoridan dihte árvodahkama . 1 Ulbmilsuorggit Dárbu lea láhčit dilálašvuođaid vai mearradoalloealáhusas lea ealanávččalaš ovdáneapmi . 1 Ulbmilsuorggit Dárbu lea bargat dan badjelii ahte oažžut buresdoaibmi ja ulbmilaš organisašuvdnamálle fylkka dásis , ja riikkaoasseovttasbarggu . 1 Ulbmilsuorggit Dárbu lea bargat dan badjelii ahte Suodjalusas šaddet positiiva váikkuhusat guovlluide . 1 Ulbmilsuorggit Doaibmabidjo- ja ovddidanprošeavttaid lihkostuvvamii lea guovdilis ášši ahte dain lea báikkálaš gullevašvuohta ja oasálaččaid ovttasbargu , gulahallan ja arenahuksen . 1 Ulbmilsuorggit DjO-rahčamušat riikkaoasis fertejit váldojuvvot ovdan riikka bajimuš dásis . 1 Ulbmilsuorggit Buoridit ain eambbo guvllolaš ovddidanmáhtu dainna lágiin ahte máhttodássi loktejuvvo , strategalaš guovlofierpmádat huksejuvvo , riikkaidgaskasaš prográmmaide ja riikkaidgaskasaš foraide servojuvvo , main lea áššin guovlopolitihkka . 1 Ulbmilsuorggit : 3.2 Fievrrádusinfrastruktuvra 1 . Davvi-Norggas ja Romssas fertejit oaidnit oñña fievrrádusfierpmádagaid ja lágidit searaid nu ahte heivejit oñña struktuvrraide main mii šaddat sorját boahtteáiggis . 1 Ulbmilsuorggit : 1 . 1 Ulbmilsuorggit / Riikkalaš dási oasáluš • Dárbu lea ásahit beaktilis ” feedersystema ” deaivvadanbáikkiide Romsii ja Narviikii . 1 Ulbmilsuorggit / Riikkalaš dási oasáluš Dárbu lea ásahit beaktilis " feedersystema " deaiv- 1 Ulbmilsuorggit ( suohkanat ja fylkkasuohkanat ) Almmolaš bálvalusat ja siskkáldas struktuvra , sihke báikkiid ja kvalitehta dáfus , leat kritihkalaš bealit bargosadjedillái , ássamiidda ja eallindillái . 1 Ulbmilsuorggit ( suohkanat ja fylkkasuohkanat ) Almmolaš bálvalusat ja siskkáldas struktuvra , sihke báikkiid ja kvalitehta dáfus , leat krihtalaš bealit bargosadjedillái , ássamiidda ja eallindillái . 1 Ulbmilparagráfii lea váldon mearrádus boazodoalu areálaid birra . 1 Ulbmilparagráfas lea čujuhus estetihkalaš deasttaide bisuhuvvon . 1 Ulbmilolahusa eavttut : Man ollu ollesáigeoahppit joatkkaskuvllain geain lea sámegiella fágasuorggis 1 Ulbmilolahusa eavttut : - Listaevttohusaid lohku sámediggeválggas 1 Ulbmilmearrádus dahká čielggasin ahte láhka gusto oppalaččat ja buot servodatplánemii , areálastivremii ja huksenáššemeannudeapmái . 1 Ulbmillávdegottiin lea sáhttit ovdanbidjat oktasaš lága buot sámi vuođđoealáhusaid várás ( boazodoallu , eanandoallu , guolástus , duodji ja meahcce-ealáhus ) . 1 Ulbmillaš stivrengaskaomiid barggus ja ovddideames go galgá juksat mihttomeari , dárbbašuvvo fágalaš gelbbolašvuohta máŋgga iešguđet fagas nugo jussas , ekonomiijas , organisašuvdnateoriijas ja dearvvašvuođas . 1 Ulbmillaš doaibmabijuiguin ja dáidda- , kultur- ja eaktodáhtolašvuođa ulbmiliid dábálaš nannemiin áigu ráđđehus čađahit áŋgiruššama kultur- ja eaktodáhtolaš suorggis . 1 Ulbmiljoavkun leat álbmot- ja skuvlagirjerádjosat mat háliidit hukset sámi girjerájusávdnasiid čoakkáldagaid . 1 Ulbmiljoavkun leat sámi nuorat . Čálliid Lágádus lea ožžon 336 000 ruvnno Avis i Skolen válgagihppagiid jorgaleames davvi- , julev- ja lullisámegielaide . 1 Ulbmiljoavku leat mánát ja nuorat dan 13 regiuvnnas ja álgoálbmogis Barentsguovllus 1 Ulbmiljoavku lea vuosttažettiin skuvllaid ja mánáidgárddiid bargit ja guovlluid PP-bálvalusa bargit . 1 Ulbmiljoavku lea buot suohkanlaš ja ii-suoh ­kanlaš mánáidgárddit . 1 Ulbmiljoavku konferánssas leat olbmot geat barget sámi mánáiguin ja sin ovddas mánáidgárddiin ja suohkaniid mánáidgárdehálddahusain . 1 Ulbmiljoavku : Buohkat geat barget sámi mánáiguin ja nuoraiguin ja sin ovddas , mánáidgárddiin , vuođđo- ja joatkkaskuvllain . 1 Ulbmiljoavkkut leat sihke sámi álbmot ja muđui olles álbmot . 1 Ulbmiljoavkkut leat buot ásahusat ja ovttaskas olbmot geain lea dárbu ja beroštupmi dákkáraš statistihkkii . 1 Ulbmilin stuorradiggedieđáhusain gonagas ­reabbá birra lei čájehit mo gonagasreabbá lea boahtán Norgga áhpeguovlluide ja mo gonagas ­reabbá lea hálddašuvvon dán rádjái , ja daid bokte ráhkadit oktasaš vuođu nationála strategiijai mo boahttevuođas hálddašit gonagasreabbá . 1 Ulbmilin prográmmain lea máŋggabealat ja sisdoallá sihke dokumenterenoasi ja dutkanoasi . 1 Ulbmilin mearrádusain lea vuosttažettiin dahkat čielggasin maid eananeaiggát ja geavaheaddji sáhttá dahkat eatnamiin almmá rihkukeahttá boazodoallorievtti . 1 Ulbmilin livččii systemáhtalaččat bargat ja defineret deaŧalaš joavkkuid , organisašuvnnaid ja institušuvnnaid jna. ( vejolaš gaskkusteaddjit ) maidda Sámedikkis lea oktavuohta sámi jienastuslohkui registrerema oktavuođas . 1 Ulbmilin lei sihkkarastit sámi historjjá čálalaš gálduid . 1 Ulbmilin lei oažžut válddi gieldit boazodoalu man earát go vuoigatvuođalaš boazosámit doaimmahit . 1 Ulbmilin lei erenoamážit fuomášuhttit nissoniid ja bearrašiid dili boazoealáhusas ja nissoniid mearkkašumi sámi kultuvrii . 1 Ulbmilin leai muitalit mielde riikkaid oasseváldiide ja áiciide dán fáttá birra . 1 Ulbmilin lea čielggasmahttit maid friddja sáhttá dahkat , masa dárbbašuvvo lagat čielggadeapmi dahje maid ii sáhte dahkat almmá bággolotnuma haga . 1 Ulbmilin lea čađahit áŋggirdeami viidát ja guhká vai diehtu , ja áddejupmi , sámiid ja sámi kultuvrra hárrái lassánivččii . 1 Ulbmilin lea viiddidit sámegiela hállanbirrasa Guoládatnjárgga sámiid iešguđetge ahkejoavkkuin . 1 Ulbmilin lea ráhkadit fásta oastinortnega ja lágádusšiehtadusa sámi lágádusaiguin , čilge Gaski . 1 Ulbmilin lea oččodit buoret oktavuođa ja ovttasbarggu álgoálbmogiid gaskka Barentsguovllus . 1 Ulbmilin lea ovddidit buori ja šláddjás sámi kultureallima ja láhčit diliid sámi girjjálašvuođa , musihka , dánssa , teáhtera , filmmaid , govvadáidaga ja dáiddaduoji hábmemii ja gaskkusteapmái . 1 Ulbmilin lea olahit ovttamielalašvuođa . 1 Ulbmilin lea oažžut áigái dássedis šiehtadallančovdosiid main buohtalasat doallá lagas oktavuođa boazodoaluin ja guoskevaš suohkaniiguin . 1 Ulbmilin lea oažžut dohkkehuvvot prototyhpa , nu ahte ovttaskas sámi valáštallansearvvit sáhttet ohcat speallanruđaid rusttegiid ceggemii . 1 Ulbmilin lea oažžut dakkár láhkamearrádusaid main prinsihpalaččat ja geavahusas dohkkehuvvojit sámiid vuoigatvuođat , sihke oamastit ja geavahit árbevirolaš sámi guovlluid olggobealde Finnmárkku , ja dasto searvat hálddašeapmái , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli loahpas . 1 Ulbmilin lea oažžut buoret áddejumi ovttaskas ealáhusdolliid heiveheapmái sihke olggut rámmaeavttuid ja ovttaskas doalli iešáddejumi ektui movt ieš buoremusat hábmet iežas ámmáha . 1 Ulbmilin lea oainnusin dahkat dárbbu vai ovddasvástádus dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideames ja kvalitehtasihkkarastimis sámi bálvalusdárbbašeaddjiide bajiduvvo ovttaskas olbmo dásis bajimuš stáhtalaš dássái . 1 Ulbmilin lea nannet ovttasbarggu ráđđehusa ja Sámedikki gaskkas dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiin mat gusket sámi veahkadahkii . 1 Ulbmilin lea láhčit dili vai sámegiella sáhttá ovdánit ja geavaheapmi lassánit . 1 Ulbmilin lea leamaš čilget movt sámeleavgga sáhttá ja galgá geavahit iešguđet oktavuođain . 1 Ulbmilin lea leamaš oččodit eanet prošeavttaid máttasámi guovlluin . 1 Ulbmilin lea jođihit ja ovdánahttit teáhterdoaimma sámegillii , ja gaskkustit sámi kultuvrra teáhterbarggu ja sullasaš doaimma bokte . 1 Ulbmilin lea gávdnat čovdosiid Seminára ulbmilin lea gávdnat dakkár čovdosiid mat vuođđuduvvojit máhtolašvuhtii ja vásihusaide boazodoalu , hálddašeami ja dutkama beales . 1 Ulbmilin lea eastadit bohccuid vahágahttimis gittiid , sihkkarastit doarvái meahcceguohtumiid doaibmi šibitdolliide , ja buoridit sihke eanadoalu ja boazodoalu doaibmandiliid . 1 Ulbmilin lea earret eará geahččat leatgo kulturmuittut billahuvvan astoáiggi ja boazodoalu vánddardeami geažil . 1 Ulbmilin lea eanet ollislaš sámepolitihkka riikkarájiid rastá . 1 Ulbmilin lea eanedit máhtu sámi dilálašvuođaid birra Norggas . 1 Ulbmilin lea duođaštit ja oainnusin dahkat sámi historjjá , sámi vuoigatvuođaid , ođđa áiggi ja eallineavttuid , hábmedáidaga ja vuoiŋŋalaš kultuvrra váldoáššis julevsámi guovllu deattuhemiin . 1 Ulbmilin lea buoridit duoji rámmaeavttuid kultuvran , fidnun ja ealáhussan . 1 Ulbmilin lea beavttálmahttit almmuheami . 1 Ulbmilin lea ahte sápmelaččat galget váldit gielaset ruovttoluotta ja ahte sámegiela dilli galgá buorránit go eanebut geavahit giela . 1 Ulbmilin lea ahte nu oallugat go vejolaš oččoše oahpu dán mielde . 1 Ulbmilin lea ahte galget gávdnot doarvái sámi oahpponeavvut vai sámi oahppit besset oažžut oahpahusa gustovaš lágaid ja plánaid mielde . 1 Ulbmilin lea ahte dát hálddašuvvo dan vuoiŋŋa mielde mii boahtá ovdan su bargguin ja almmuhemiin . 1 Ulbmilin lea ahte Várjjat sámi musea , Savio musea , Nuortasámi musea ja Deanu musea galget konsoliderejuvvot Deanu ja Várjjat museasiidan 01.01.09 rájes . 1 Ulbmilin lea ahte 5 jagi giellaprográmma bokte álggahit doaibmabijuid maid boađusin sáhttet leat eanet aktiivvalaš sámegiela geavaheaddjit . 1 Ulbmilin dáid mearrádusaiguin lei oažžut ođđa ja ávkkálaš reaiddu resursastivrejupmái . 1 Ulbmilin doarjjaortneqiin lea joksat joavkkuid qeain otne ii leat sihkkaraston dienas dábálaS ealáhusSiehtadusaid dahje doarjjaortneqiid bokte . 1 Ulbmilin doarjjaortnegiin lea joksat joavkkuid qeain otne ii leat sihkkaraston dienas dábálaS ealáhusSiehtadusaid dahje doarjjaortneqiid bokte . 1 Ulbmilin das lea sihkkarastit ahte Norgga Girkus galgá leat dakkár fálaldat mas buot miellahtut gaskal ja 18 jagi ožžot oahpahusa iežaset oskkus . 1 Ulbmilin das lea doalahit dakkár media infra ­stuktuvrra mii sáhttá doaibmat olbmuid cealkinkanálan ja ulbmilin lea maid fállat máŋggabealat ja jáhkehahtti dieđuid buot servodaga joavkkuide . 1 Ulbmilin dainna lei geahčadit vejolašvuođaid ráhkadit seammalágan skuvlla Jakutskii Sibiirii , vai gáhttešedje evenálbmoga giela ja kultuvrra . 1 Ulbmiliin lea olahit stuorit sosiála searvama go dagahit ahte stáhta kulturdoarjaga vuostáiváldiid dan barggus šaddet eanet dihtomielalaččat iežaset strategiijaid ektui . 1 Ulbmilcealkkan šattai dasto : « Ipmil divttášit min ovdánit du oahpahusas , vai dat maid mii oahppat ii goassege vajálduvvoše , muhto šattašii minguin oktanaga beaivvis beaivái . 1 Ulbmilat ja strategiijjat čilgejuvvojit dárkileappot st.prp. nr. 65:s ( 2003-2004 ) ja Árv . S. nr. 242:s ( 2003-2004 ) 2004-2005 ` boazodoallošiehtadusa birra , goluid gokčan maid bohccobierggu radioaktiivvalašvuohta dagaha , ja 2004 ` stáhtabušeahta rievdadusat . 1 Ulbmilat ja strategiijjat čilgejuvvojit dárkileappot st.prp. nr. 65:s ( 2003-2004 ) ja Árv . 1 Ulbmila ollislaš juolludeapmi 2004:s lea su. 13 mill kr ( 6 mill kr lassáneapmi 2003 rájes ) . 1 Ulbmila ollislaš juolludeapmi 2004:s lea su . 13 mill kr ( 6 mill kr lassáneapmi 2003 rájes ) . 1 Ulbmila juksamii sáhttet geavahuvvot buot vejolaš vuogit . 1 Ulbmil čoahkkimiin lea divaštallat sáhtášedje go gielddat initieret doaibmabijuid mat sáhttet leat mielde ovddideamen dikki áigumuša nannet sámi mánáid identitehta ja gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Ulbmil čoahkkimiiguin lea oažžut buoret oktavuođa EU:i , ovddidit sámepolitihka luondduvalljodatgeavaheami , davviguovlluid ovdánahttinplánaid , Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ja ruoššabeale sámiid dilálašvuođa ja riektadili ektui . 1 Ulbmil álgagiin lea vuođđudit dakkár vuogádaga mii galgá ruhtadit oanehisáigásaš ja guhkesáigásaš dálkkádatdoaibmabijuid geafes riikkain . 1 Ulbmil ~in livčče ásahit ovttasbargovugiid gažaldagain mat čujuhit eambbo ruovttoluotta nugo omd. sierralágan plánen , j.d. 1 Ulbmil válgaortnega nuppástuhttimiin lei lassáneaddji jienasteaddjit , johtilat ja álkit válgačađaheapmi ja stuorát legitimitehta Sámediggái , earret eará mandáhtajuogu ja jienastagaid oktiiheivvolašvuohta . 1 Ulbmil sámi heivehemiin lea ahte fágain galget vuhtiiváldit sámi viidodaga stuorát servodatoktavuođas . 1 Ulbmil soahtedoaimmaiguin Afghanistánas lea ahte afghanistánalaččat galget váldit badjelasaset sihkkarvuođa fuolaheami iežaset riikkas . 1 Ulbmil seminárain lei geahččat movt bátnedearvvašvuođabálvalus galgá áimmahuššat sámi álbmoga Romssa fylkkas . 1 Ulbmil ruhtageavahemiin lea joksat buoret dási ja nannet nissonolbmuid vuoigatvuođaid boazodoalus . 1 Ulbmil prošeavttain lea nannet ja ovddidit mánáid giellagealbbu boazodoalloterminologiijas , báikenamain , báikenamahusain ja dálke- ja siivodilálašvuođain . 1 Ulbmil prošeavttain lea ahte teáhterbuvttadeapmi galgá váikkuhit dasa ahte šaddá viiddiduvvon oahpahusfálaldat mánáide ja nuoraide drámá , musihka ja dánssa siskkobealde . 1 Ulbmil ovttasdoaibmanplánain sámegiela várás lea geahččat barggu mii dahkko sámegiela várás odne oppalaččat , ja ovttasbargamiin Sámedikkiin árvvoštallat mainna lea deaŧaleamos áŋgiruššat sihkkarastin dihte sámegiela ealli ja kulturguoddi giellan boahtteáiggis . 1 Ulbmil mátkepolitihkain : 1 Ulbmil máhttostáhtusiin lea háhkat ollislaš gova ee. dain metodain ja doaibmabijuin mat galget doaibmat bures sámi mánáide , nuoraide ja bearrašiidda . 1 Ulbmil maid vuosttaš plánenjoavku bijai , lea dás hui čielggas : 1. hukset vuođu buoret ruhtadillái – sihke dáloniidda ja boazosápmelaččaide . 1 Ulbmil lei ásahit ON foruma gos eamiálbmotáššit deattuhuvvojit eanet ja ollislaččabut go dál . 1 Ulbmil lei oažžut olgoriikapolitihka ge konstitutionála stivrra vuollái . 1 Ulbmil lei ee. : a ) vuosttaldit garra ja vuoigatmeahttun dáruiduhttima , á ) sárdnidit Ipmila sáni sámiide boaittobeale guovlluin , d ) vuosttaldit leastadialaš oskku mii lei girku vašálaš , e ) áddit sámiide olles biibala ja eará čállosiid sámegillii . 1 Ulbmil lei earret eará čájehit lullisámegielat dálá mediafálaldaga ja evttohit doaibmabijuid buoridan dihte dán fálaldaga . 1 Ulbmil lei ahte olbmot ieža galge máhttit lohkat Biibala , katekismusa ja eará ipmilbalolaš girjjiid . 1 Ulbmil leat lanjas lei guovtti sivas : 1 . 1 Ulbmil lea čohkket bihtánsámi terminologiijaid vai lea vejolaš ráhkadit stuorát sátnelisttu mii čájehivččii bihtánsámi giela ja kultuvrra . 1 Ulbmil lea čađahit eastadeaddji barggu mat galget geahpidit heaitimiid ja boasttuválljemiid joatkkaoahpahusas • šiehtadusa oktasaš rutiinnaid birra Čuovvolanbálvalusas • šiehtadusa rávesolbmuid duohtagelbbolašvuođa birra • fidno- ja oahpahusbagadallama buorideami , ja maiddái ásahit Karriearaguovddážiid fylkii 1 Ulbmil lea álggahit proseassa mii dagaha sámi servodaga rahpaset servodahkan . 1 Ulbmil lea váikkuhit stuorát dáidda- ja kulturprošeavttaid ollašuhttimii dain Norgga ja Ruošša osiin mat leat barentsguovllus . 1 Ulbmil lea vuovdit eanet roavva gordnebuktagiid ja šaddosiid / ruotnasiid ja váikkuhit dasa ahte nuorat eai bora nu ollu sohkkara , sáltti ja gallehuvvon buoiddi . 1 Ulbmil lea veahkehit vejolaš , dáhttu fálaldagaid regiuvnnas amas skáhppojeaddji skáhppojeaddjiid addit dakkár fálaldagaid mat eai dárbbaš dárbbašit bálvalit oppa fylkka . hilgojuvvot formála boasttuvuođaid geažil . 1 Ulbmil lea sihkkarastit fálaldaga oažžut sámegiela vuođđooahpahusa sidjiide geain lea vuoigatvuohta dasa sihke davvisámi , julevsámi ja oarjilsámi guovlluin . 1 Ulbmil lea sihkkarastit eambbo báikedoaluide interneahtta oktavuođa . 1 Ulbmil lea profileret bioenergiija dehálaš ođasmuvvi energiijagáldun ja čielggadit bioenergiijaresurssaid áŋgiruššama ja geavaheami fylkkas . 1 Ulbmil lea oččodit eambbo olbmuid ja nannet gelbbolašvuođa oahpahus- ja mánáidgárdesuorggis sámi servodagas . 1 Ulbmil lea ovttadássáiduhttit sámi kultursearvevuhtii gullevašvuođa ja searvama dasa nu bures go vejolaš eanetlohkokultuvrii gullevašvuođain ja dan kultuvrii searvamiin . 1 Ulbmil lea ovdánahttit fitnodagaid ja dainna lágiin nannet árvvu Barentsregiovnna álgoálbmotservodagaide . 1 Ulbmil lea ovddidit čuoigan- ja čierastanbáikki mii sulastahttá dakkár báikkiide Lulli-Norggas , Ruoŧas ja Suomas . 1 Ulbmil lea ovddidit ja geahččalit ođđa máhtolašvuođa heivehuvvon oahpaheamis ohppiide geat čuvvot Máhttolokten – Sámi oahppoplánabuktosa , Sámedikki vuoruhemiid ektui 2007 bušeahtas . 1 Ulbmil lea ovddidit fierpmádatovttasbarggu man erenoamáš ulbmil lea rádjaheađuštemiid jávkadeapmi . 1 Ulbmil lea ovddidit buori dervvašvuođa- ja sosiálabálvalusa , mii lea heivehuvvon sámi álbmoga dárbbuide . 1 Ulbmil lea ovddidit Sámedikki buoret politihkkaovddideaddjin ja politihkalaš eaktudeaddjin . 1 Ulbmil lea oažžut stuorát giellaloktema , mas árjjat ovttastahttojit hálddašanrájiid rastá ( mánáidgárddit , vuođđoskuvla , joatkkaskuvla ) ja priváhta doaimmeheddjiiguin ( mánáidgárddit , giellaguovddážat , rávesolbmuid oahpahus ) . 1 Ulbmil lea oažžut eanet sámegiel geavaheddjiid . 1 Ulbmil lea oažžut ealáhussearvái ja olgoriikabálvalussii dievas apparáhta ja lagaš fitnolaš ovttasbarggu . 1 Ulbmil lea oaččuhit áigái viiddis divaštallamiid maidda fágabirrasat , fitnodagat , organisašuvnnat ja earátge servet . 1 Ulbmil lea oaččuhit sámegielalaš fágaolbmuid dán fágasuorgái . 1 Ulbmil lea oaččohit áigái ekonomalaš ja sosiála ovdáneami Barentsguovllus ja dan láhakai váikkuhit ráfálaš ovdáneapmái Eurohpá davimus oasis . 1 Ulbmil lea oaččohit eanebuid bargui dahje oahpahussii buot váikkuhangaskaomiid bevttolaš oktiiheivehallamiin . 1 Ulbmil lea nanosmahttit Buola ja juolludeaddji riikkaid gaskasaš gulahallama ja kultuvrralaš ovttasbarggu . 1 Ulbmil lea nannet oarjilsámegielalaš girkoeallima ja oarjilsámegiela . 1 Ulbmil lea nannet mearkkašahtti láhkai álbmotválljen gaskadási dan láhkai ahte regiuvnnat ožžot stuorát ovddasvástádusa johtolagas , ealáhusovddideamis , mariinna suorggis , eanadoalus , birasgáhttemis , kultuvrras , oahpahusas ja dutkamis ja regionála plánemis . 1 Ulbmil lea nannet gulahallama ja kulturáláš ovddasbarggu Polskka ja juolludanriikkaid gaskas . 1 Ulbmil lea movttiidahttit háhkat eanet dieđuid sámegiela birra politiijaguovl ­luin gos lea sámegielat álbmot . 1 Ulbmil lea maiddái suorggis bajidit gelbbolašvuođa ja nannet sámegiel almmuhemiid ja oahpponeavvuid márkanfievrredeami ja juoh ­kima . 1 Ulbmil lea láhčit dorvvolaš boahtteáiggi sámegielaide Norggas – davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Ulbmil lea láhčit diliid nu ahte ohppiiguin . Romssa fylkka joatkkaskuvllaiguin áŋgiruššojuvvo eambbo • Lea 55 000 kvm . 1 Ulbmil lea láhčit dili lasi almmolaš sámegielgeavaheapmái , eanet almmolaš dieđuid sámegielagiidda ja ahte dieđut sámi dilálašvuođaid birra norgga álbmogii oppalaččat buorránit . 1 Ulbmil lea leamaš čađahit prošeavtta ovttas sámi báikegottiiguin . 1 Ulbmil lea leamaš sajáidahttit NSPA-ovttasbarggu ruovtturegiuvnnaide earret eará regionála lágidemiiguin main lea Jagi 2009 fierpmádagas lea leamaš váldoáigumuš gárvvistit vejolašvuohta buktit árvalusaid áššiin mat leat áššáigullevaččat raportta Northern Sparsely Populated Areas Foresight 2020 ja bargui . 1 Ulbmil lea juohke jagi váldit vissis logus aspiránttaid guđet máhttet sámegiela . 1 Ulbmil lea joatkit ovttasbarggu . 1 Ulbmil lea háhkat máŋggabealat , aktiivvalaš ja ovdánan sámi servodateallima sámi identitehta , kultuvrra ja ealáhusaid nannema bokte rájiidrasttideaddji ovttasbarggu ovddidemiin ain viidáseappot . 1 Ulbmil lea guorahallat ovttasbargovejolašvuođaid rájiid rastá sámi servodaga siskkobealde , ja lágidit eavttuid movt sáhttá duohtan dahkat vejolašvuođaid . 1 Ulbmil lea geasuhit berošteddjiid mátkeealáhussii ja nannet máhtu ja gelbbolašvuođa mátkeealáhusas . 1 Ulbmil lea geahpidit ohppiid eretgahččamiid dearvvašvuođabargifágas mii bistá njeallje jagi . 1 Ulbmil lea geahpedit reaidaruhtageavaheami ja dahkat vejolažžan guorrat ruhtasirdimiid báŋkkuin . 1 Ulbmil lea ee. oažžut buoret vuođu mas čađahit vejolaš nuppástusaid sámegiela oahpahusas , vai dat buorebut duhtada ohppiid oahpahusdárbbuid . 1 Ulbmil lea ea.ea. digaštallat makkár dárbbut ja hástalusat leat das go galgat oažžut lagat ovttasbarggu suohkaniid barggu ektui dán suorggis . 1 Ulbmil lea doarjut Min Áiggi ja Ášu ovttastumi ja ásahit beaivválaš sámi aviissa . 1 Ulbmil lea doalahit ođđaáigásaš vearrohálddašeami , mii lea gearggus dustet servodaga ovdáneami . 1 Ulbmil lea dahkat heterofiila ja homofiila páraid ovttadássásažžan . 1 Ulbmil lea buoridit sámegielalaš fágaolbmuid rekruhttema sierra fágasurggiide . 1 Ulbmil lea buoret dorvvolašvuohta . 1 Ulbmil lea aiddolaš doabageavaheapmi , nu ahte ii leat eahpádus guđemuš tearpmat leat dohkálaččat , ja guđemuš dárogielat sániid ja doahpagiid dat gokčet . 1 Ulbmil lea ahte čállinvuohkedárkkistus galgá dagahit ahte olbmot geat muđui eai leat sihtkkarat máhttet go sii sámegiela riektačállima , galget sáhttit geavahit sámegiela čálalaččat ollu oktavuođain . 1 Ulbmil lea ahte áiggi mielde galgá leat vejolaš sáddet sámegielalaš selvána elektruvnnalaččat . 1 Ulbmil lea ahte sámit galget váldit iežaset giela ruovttoluotta ja ahte sámegiela dilli galgá buorránit go eanebut dan hállagohtet . 1 Ulbmil lea ahte sierranas oahppoplána galgá dahkat ollisvuođa ja sihkkarastit sámi ohppiide gelbbolašvuođa sihke sámi ja našuvnnalaš oktavuođas , gč. ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 27 ja 29 . 1 Ulbmil lea ahte mánát galget sáhttit oažžut sámegiela oahpahusa vuosttasgiellan go sii álget skuvlii . Dál prošeaktaáigodaga maŋŋá lea mánáidgárdi álggahan prošeavtta ” Oahpat munnje sámegiela ovdalgo skuvla álgá ” . 1 Ulbmil lea ahte mánáidgárddit prošeaktabargguid bokte galget sáhttit čađahit iešguđetlágan doaibmabijuid mat ovddidit sámegiela ja kultuvra geavaheami mánáidgárddis . 1 Ulbmil lea ahte dát ge iešoasit galget registarastojuvvot automáhtalaččat jagi 2011 rájes . 1 Ulbmil lea ahte dákkár dagut eai galgga nuppes dáhpáhuvvat . 1 Ulbmil lea ahte buohkat galget oažžut friddjakoartta poasttas ovdalgo golbma vahku leat vássán maŋŋágo sii leat juksan friddjakoartarájá . 1 Ulbmil lea ahte boazodollui guoski diehtojuohkima galgá leat vejolaš oažžut eŋgelasgillii , ruoššagillii ja sámegillii boazodoallouskádaga bokte . 1 Ulbmil lea ahte Sámi allaskuvla galgá dohkkehuvvot dieđalaš allaskuvlan . 1 Ulbmil lea ahte SSB galgá šaddat sámi girjjálašvuođa ja sámi girjerádjo- ja diehtojuohkinbálvalusa gelbbolašvuođaguovddážin . 1 Ulbmil lea ahte Norggas nu šaddá sámegielaide dorvvolaš vuođđu boahtteáigái . 1 Ulbmil lea ahte Norga galgá ráhkkanan nu bures go vejolaš oažžun dihtii albmosii terrorfallehanplánaid . 1 Ulbmil lea ahte Intraneahtta ja Interneatta galget guovtti jagis šaddat Sámedikki deaŧaleamos diehtojuohkin- ja gulahallankanálan sihke siskkáldas ja olgguldas geavaheddjiide . 1 Ulbmil lea ahte 2014 ­rádjái galgá stádabušeahtas mannat okta proseanta kulturdoaimmaide . 1 Ulbmil lasihemiin lea buoridit Sámedikki vejolašvuođa jođihit aktiiva kulturpolitihka , daid áigumušaid vuođul mat leat Soria Moriajulggaštusas ja Kulturloktemis . 1 Ulbmil kápihttaliin lea čájehit ja kommenteret muhtun oasi tabeallaid ja figuvrraid mat sáhttet veahkkin čájehit jienastusloguovdáneami ja válgaoassálastima dain guđa sámediggeválggain mat leat leamaš . 1 Ulbmil kápihttaliin lea geahččat doavttergrádabuvttademiid ovdáneami UiT:s main leat sámi-guoski temát ja čuolbmačilgehusat . 1 Ulbmil konferánssain lei čájehit viidodaga ja norgga-ruošša boahtte áiggi ovttasbarggu vejolašvuođaid . 1 Ulbmil ja doaibmasuorgi 1 Ulbmil gáibida ahte buot boahtán ohcamat meannuduvvojit nu johtilit ja riekta go vejolaš ja ahte olus dain olbmuin geat iešguđetlágan sivaid geažil bohtet Norgii , fuolahuvvojit vuđolaččat . 1 Ulbmil giellaguovddážiiguin lea ovddidit sámegiela ja nannet sámegiela geavaheami . 1 Ulbmil gaskaboddosaš ortnegiin lea ahte riikka čáhcefápmoresurssat galget gullat álbmogii ja háddašuvvot buorrin buohkaide . 1 Ulbmil fertet leat ahte olbmot leat doaibmi guovttegielagat . 1 Ulbmil ferte leat gávdnat sidjiide eará dienasbarggu mas boazodoalli áidnolaš máhttu lea ávkkálaš , dadjá stáhtačálli Raimo Valle . 1 Ulbmil ferte leat dakkár hálddašeapmi mii čielgasit guorrasa álbmotrievtti gáibádusaide earret eará ieš- ja mielmearrideami hárrái . 1 Ulbmil dás lea dat ahte mii eamiálbmogin otne eat leat leamaš siskilduvvon riektioamasteaddjin makkárge resurssaide guovllus . 1 Ulbmil dáinna rahčamušain lea oaččohit eambbo spesialistabátnedoaktáriid riikkaoassái , nu ahte Davvi-Norgga ássit ožžot seamma buriid spesialistabálvalusaid go dat maid riikka ássit ožžot gaskamearálaččat . 1 Ulbmil dáinna bargguin lea gávdnat ollisvuođa dain doaimmain mat dál čađahuvvojit sámegiela nannema várás . 1 Ulbmil doarjagiin lea doarjut bisuheami ja ovdánahttima erenoamáš sámi valáštallandoaimmain mat leat oassin árbevirolaš sámi kultuvrras . 1 Ulbmil doarjagiin lea doalahit aktivitehta badjin orgábisašuvnnain Norggas . Sámedikki doarjjastivra lea dan oaivilis ahte organisašuvdna ferte vuoruhit doaimmaidis gaskkas , erenoamážit dat mii guoská mánáide ja nuoraide . 1 Ulbmil doarjagiin lea bisuhit ja ovddidit erenoamáš sámi falástallandoaimmaid mat leat oassin árbevirolaš sámi kultuvrras . 1 Ulbmil doaibmaplánain lea geahččat barggu mii dahkko sámegiela várás odne oppalaččat , ja ovttasbargamiin Sámedikkiin veardidit mainna lea deaháleamoš áŋgiruššat sihkkarastin dihte sámegiela ealli ja kulturguoddi giellan boahtteáiggis . 1 Ulbmil departemeantta politihkain dan suorggis lea ekonomalaččat , ekologalaččat , ja kultuvrralaččat ceavzilis boazodoallu . 1 Ulbmil dainna ruhtabidjamiin lea doarjut sin geat álggahit juoidá vai árvoháhkan lassánivččii sámi dáiddaealáhusas . 1 Ulbmil dainna plánain lea addit searvegottiide , girkolaš mielbargiide ja girkui oppalaččat konkrehta bagadallama ja veahki nannet sámi girkoeallima báikkálaččat . 1 Ulbmil dainna lea oažžut oppalaš gova dálá dilálašvuođas buot oahpahussurggiid dáfus , ja dainna vuođuin árvvoštallat boahttevaš dárbbuid ja doaimmaid . 1 Ulbmil dainna lea lonohallat vásáhusaid ja jurdagiid . 1 Ulbmil dainna lea kártet sámi oahpponeavvoráhkadeami beavttu , leat go olahan sámi oahpponeavvobuvttadeami mihttomeriid strategalaš plánas ja lea go dárbu rievdadit doarjjaortnega . 1 Ulbmil dainna juolludemiin lea nannet sámi ovttasbarggu kultursuorggis . 1 Ulbmil dainna erenoamáš doarjagiin sámi mánáidgárdefálaldahkii lea dagahit dan ahte sámi mánát galget beassat ovddidit sámi giela ja kultuvrra mánáidgárddis . 1 Ulbmil dainna doarjagiin lea gokčat daid liigegoluid maid sámi mánáidgárdefálaldat mielddisbuktá ja sihkkarastit ahte sámi mánát mánáidgárddiin ožžot vejolašvuođa ovddidit ja nannet iežaset giela ja kulturduogáža . 1 Ulbmil boahtte jahkái livčče oažžut ođđa lága boazodollui , mainna buorebut gozihit álbmotrievtti geatnegasvuođaid ja sámi riekteipmárdusa . 1 Ulbmil bargonávccahisvuođamávssuin lea sihkkarastit sisaboađu eallimii olbmuide geat eai sáhte šat dinet go leat šaddan buohccit , leat roasmmohuvvon dahje lea vihki ( Nav , 2010 ) . 1 Ulbmil Stáhta penšunfoanddain lea doarjut stáhta seastima mii galgá ruhtadit álbmotoaju penšungoluid ja nannet guhkesáiggi beroštumiid mat gusket dasa movt stáhta geavaha petroleumdietnasiid . 1 Ulbmil Spipeandaortnega áigumuš lea movttiidahttit sámi nuoraid joatkkaskuvllas válljet oahpahusa sámegielas dahje sámegillii . 1 Ulbmil Smith bovdemiin SPR čoahkkimii lea oažžut dieđuid ja geahčastaga ekspeartajoavkku barggus dán rádjai , dan seammás Smith háliida gulahallat ja oažžut árvalusaid SPR:s sámekonvenšuvdnabargui . 1 Ulbmil RDA-ruđaiguin lea váikkuhit árjjalaš ja erenoamáš áŋgiruššamii Romssa gávpoga ovddideapmái . 1 Ulbmil Nuoraid fylkkadikkiin ja Nuoraid fylkkaráđiin lea • nannet nuoraid oassálastima regionálapolitihkalaš dásis • sihkkarastit nuoraid mielváikkuhusa ja dadjamuša fylkkasuohkanlaš áššiin 1 Ulbmil ICOMOS ( International Council on Monuments and sites ) bargguin lea nannet beroštumi ja máhtolašvuođa 20. jahkečuođi arkitektuvrra birra . 1 Ulbmil Doarjaga ulbmil lea nannet sámepolitihkalaš doaimma riikkaviidosaš sámi organisašuvnnaid bokte maid ulbmillea ovddidit sámi identitehta , giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Ulbmil : • Ovddidit skuvlagirjeráju buorre oahppoarenain ohppiide ja resurssaguovddážiin oahpaheddjiide Doaibmabijut strategiijaplánas leat ráhkaduvvon vai dan ulbmila sáhttit juksat . 1 Ulbmil : Árbedieđuid duođašteapmi ja gaskkusteapmi luonddu suodjaleami ja geavaheami oktavuođas . 1 Ulbmil : Sihkkarastit lesbalaš náittosbeallalaččaid dahje ovttasorruid dakkár mánnái gii riegáda veahkkesahkkehusain , guokte juridihkalaš váhnema riegádeami rájes jo . 1 Ulbmil : Oažžut eambbogiid geavahit sámegiela . 1 Ulbmil : Lasihit sámi girjjálašvuođa almmuhanlogu 1 Ulbmil . 1 Ul-bmilin galggašii leat dán barggu laktit lotnolas ­ealáhusaid árvoháhkanprográmma bargguide . 1 Uksabeallás dien guovtti lanja gaskkas lea vákta . 1 Uksa dán guovtti lanja gaskkas lei rabas , nu ahte mii diđiimet mii dáhpáhuvai . 1 UiT:s ledje 2000 logu álgogeahčen golbma sierramerkejuvvon sámi doavttergrádastipeandda main guokte leat dán oppalašgeahčastagas mielde . 1 UiT 25 jagi ávvudemiid oktavuođas 1993:s , čujuha Fulsås heajos bestendilálašvuođa erenoamážit sámegiela ektui . 1 UiT 1998 [ 17 ] Askov højskole Sønderjyllánddas Danmárkkus ásahuvvui 1865:s ja lei okta bajimus dánska álbmotallaskuvllain N. F. S. Grundtviga árbevierus . 1 UiO medisiinnalaš fakultehta 10.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 UiO 04.06.98 gulaskuddanreive 1 UiB zoologalaš instituhta 29.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Uhcit suopmaniid , julev- ja máttasámegiela dárbbu berre maiddái deattuhit . 1 Uhcit olmmošjoavkkut ledje nuortasápmelaččat ja johttisápmelaččat . 1 Uhcimusearri ii gusto dušše daidda fatnasiidda mat leat oaneheabbut go logi mehtera , muhto buot guolásteddjiide geat ásset Finnmárkkus . 1 Uhccánaš ivnnit muhtun stohpogálvvuin lassin dáiddalaš čiŋaheapmái kontrasterejit dan boaittus vistti . 1 Uhccán lea jáhkehahtti ahte kommišuvdna gávnnaha oaktagaslaš oamastanvuoigatvuođa áktánas viidodagas rábiduvvon . 1 Uhccán lea jáhkehahtti ahte komišuvdna gávnnaha oaktagaslaš oamastanvuoigatvuođa áktánas viidodagas rábiduvvon . 1 Uhccitlogu evttohusat oidnojit Sámedikki coahkkingirjjiin . 1 Uhca jovkkoš čuovui plána [ 5 ] . Dál ráhkaduvvui ođđa oahppoplána M87S vuođul . 1 Udatert , etter 1976 1 Ubmi- ja bihtánsámegielagiid lohku lea oalle unni , ja dáid gielaid hállet duššefal Ruoŧas . 1 USA:s dagaha viessoinvesteremiid njiedjan dasa ahte veaháš bisána lassáneapmi diimmá rájes , ja lassáneapmi vurdo leat seamma euroguovllus ja Japanas . 1 USA:s , gos leat 290 miljon olbmo , ásset birrasii 1,6 miljon olbmo geat lohkkojuvvojit eamiálbmogin . 1 UPR- proseassa mielddisbuktá ahte juohke riikka hábme raportta olmmošvuoigatvuođaid čađaheami birra riikkas mii sáddejuvvo ON olmmošvuoigatvuođaráđđái . 1 UNOHISVUOĐABUHTADUSLÁVDEGODDI JD Ášši nr. 98/11068 A-AK JCL / kp BU 46/99 - STÁHTAKÁSSAS UNOHISVUOĐABUHTADUSA OHCAN - JOHAN JOHANSEN , RIEGÁDAN : 04.01.31 1 UNESCO áitojuvvon gielaid 3 rukses listtus davvisámegiella lea luohkkáduvvon áitojuvvon giellan , ja oarjilsámegiella ja julevsámegiella leat fas luohkkáduv- 1 UNESCO lea moanat sámi giela defineren áitojuvvon giellan , ja ollu sápmelaččat eai odne hálddaš sámegiela . 1 UNESCO kárta áitojuvvon gielain MOATTI BUOLVVA ÁIGGI leat čuđiid mielde gielat jávkan . 1 UNESCO konvenšuvnna čuovvoleapmi ávnnaskeahtes 1 ULMMUHUVVON : 1 UKM oaččui kulturbálkkašumi Romssa fylkka kulturbálkkašumi 2006 oaččui Ungdommens kulturmønstring i Troms ( UKM ) ja Odd Halvdan Jakobsen , Romssa UKMa jođiheaddji . 1 UKM lea buorre juohke oasseváldái ja lea fitnolaš kultuvrra rekruterenvuođu dehálaš oassi , dajai Mariam Rapp bálkkašumi geigedettiin . 1 UIT 1984 Lindkjølen , Hans : J. A. Friis og samene . 1 UD vuosttamuš golbma stáhtačálli ovddasvástidedje dihto áššesurggiid . 1 U. Deanučázádat . 1 Tønder bivddii Hans Rønbecka leat mielde Sámelávdegottis , muhto son ii miehtan go dát livččii sámiid dáhtu vuostá . 1 Távvalis čájeheapmi ja dakkár sullásaš oahpaheapmi han lea oassin oahpaheamis . 1 Tysfjord ASVO lea maid ásahuvvon addit vejolašvuođaid sidjiide geat leat eret bargoeallimis oanehis áiggi dahje guhkes áiggi . 1 Tysfjord ASVO AS , Divttasvuona suohkan - Regionála ovddideapmi 2010 - doarjjaohcan movttiidahttinprográmmii julevsámi guovllu nissonolbmuid várás 1 Tvibit lea máŋgga doaibmabiju álggaheaddji ja oassálasti . 1 Tverrkulturell kommunikasjon på arbeidsplassen . 1 Tv-sáddenduovdda lassánan mihtilmasat 1 Tv-sáddagiid sáddendiimmuid lohku . 1 Tv-fálaldat 1 Turistaprošeavtta ja boazodolliid lea váttis ovttastahttit dán guovllus . 1 Turistaguovddáža huksen bilidii dieđusge dáid áigumušaid . 1 Turistaealáhusas leat jearahišgoahtán eanet dakkár vásihusbuktagiid mat leat vuođđuduvvon sámi kultuvrii , dáidágii ja sámi ovdanbuktinvugiide . 1 Turisma sámi guovlluin addá eahpitkeahttá stuorra ovdánanvejolašvuođa . 1 Turisma sáhttá leat deaŧalaš arenan dán máhtu geahččaleamis ja gaskkusteamis . Innovašuvnnat ráhkadit ođđa vieruid , omd. go ođđa turistabuktagat ovddiduvvojit . 1 Turisma sáhttá leat deaŧalaš arenan dán máhtu geahččaleamis ja gaskkusteamis . 1 Turid Westerheim 1 Tunsberga bismagoddi 1 Tsjernolbyl-lihkohisvuohta lea deaividan mátta-sámi álbmoga garrasit sin ealáhusa ja eallinvugiid geažil . 1 Trygve šattai bajás ja váccii skuvlla áibbas eará birrasis : 1 Trygve oaččui gonagasa ánsomedálja dán barggu ovddas . 1 Trygve oahpahii sidjiide sámegiela , Randi gis dárogiela . 1 Trygve muitala : – 1987:s sámi dáiddárorganisašuvnnat ásahedje oktasaš čállingotti . 1 Trygve maid lágidii riikkateáhterčájálmasaid sámegillii , vuosttaš lei Dávggáid vuolde 1963:s , nubbi lei Dola birra Per Hættain . 1 Trygve lei Oline ja Anders Opdahla , duottarstohpohálddašeaddji-guoktá bárdni . 1 Trygve ja Randi leigga maid čájeheamen Riikkateáhtera vuosttaš vávváteáhterčájáhusa ; Mikku-Mát ' te ja su us ' tibat . 1 Trygve ja Randi barggaiga goappašagat Kárášjoga mánáidskuvllas go sámegiela álgooahpahus álggahuvvui 1967:s . 1 Trygve ja Randi Nordback Madsen čuččodeame barttaska ovddabealde Bassevuovddis Kárášjogas , 2003 beassážat . 1 Trygve hálai njuovžilit sihke dáro- , sámi- ja kveanagiela . 1 Trygve fárrii maiddái Osloi , gos son bargagođii rektorin kránnjágielddas Nittedalas ja maŋŋil Munkerud skuvllas Oslos . 1 Trygve Simonsen ( OvdB ) Jođiheaddji 1 Trygve Madsen riegádii 1927:s ja bajásšattai Guovdageainnus , gos su áhčči lei oahpaheaddjin . 1 Trygve Madsen lei dalle Kárášjoga mánáidskuvlla jođiheaddjin . 1 Trygve Madsen iežas barttas Basevuovddis , Kárášjogas , beassážiid 2004 . 1 Trygve Madsen barggai hui áŋgirit oaččuhit sámegiel teáhtera . 1 Trygve Madsen : 1 Trygve Lund Guttormsen lahttu 1 Trygderettsloven 1 Trond Are Anti ( pers. várrelahttu : Åge Nordkild ) 7 . 1 Tromsø – Norgga našunála ohccigávpot 2018 olympiagilvvuide 1 Tromsø off. lærerskole 1914 Samuelsen , John : Skriv 13. januar 1896 . 1 Tromsø musea 1979 1 Tromsø Statsarkivet i Tromsø : Folketellinger for Måsøy kommune Søknader til Finnefondet Visitasprotokoller for Hammerfest provsti Instruks for Lærerne i de lappiske og kvænske Overgangsdistrikter i Tromsø Stift . 1 Tromsø Museum 1980. 108 s. Melding om skolene i Finnmark 1945-1970 . 1 Tromsø Museum 1950 . 1 Tromsø 1974 Halvorsen , Karen : Fra Almueskolens historie Historisk tidsskrift . 1 Tromsø 1907 Steen , Adolf : Finnemisjonen 75 år . 1 Tromsø 1 Tromstun Framhaldsskole , Tromssas 1 Tromssas ja Davvi-Norlánddas lea dilli nu máŋggalágan . 1 Tromssa universitehta gulaskuddancealkámuš 18.07.00 1 Tromssa roassodili oktavuođas berre álggahit čuovvovaš doaimmaid : 1 Tromssa nuoraidviesu Tvibit nubbinjođiheaddjin . 1 Tromssa njuovahatdilli ii leat dohkálaš . Ferte duođas bargat dan badjelii ahte njuovvanvejolašvuođat lahka buorránit , ja fertet eastadit ahte šaddat seamma dillái go 1999 ` čavčča njuovvanáigodaga . 1 Tromssa musea universitehtamuseá 08.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Tromssa ja Davvi-Norlándda sámegiela oahpahusa čielggadus 1 Tromssa guovllukántuvrra vuollái gullá maid kantuvra mii lea Čáhcesullos . 1 Tromssa fylkkagieldda gulaskuddancealkámuš 08.09.00 1 Tromssa fylkkagieldda 02.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Tromssa fylkkagielda galgá fargga árvvoštallat joatkkaoahpahusa skuvlastruktuvrra . 1 Tromssa fylkkagielda , 16.12.99 1 Tromssa fylkkagielda 1 Tromssa fylkagielda lea gulaskuddancealkámušastis čujuhan ahte dainna uhca doarjagiin maid ožžot lea veadjemeahttun ollašuhttit guovttegielalaš hálddašeami bajit dási mihttomeriid . 1 Tromssa fylkagielda 83 125 808 400 1 Tromssa fylkadikki cealkámuš 1 Tromssa Universitehtas lea maid sierra masterprográmma eamiálbmotoahpahusas . 1 Tromssa Universitehta , Praktihkalaš pedagogihkka vuođđofága 1 Tromssa Sámskuvlla stivrra jođiheaddji Tromssa Sámiid Duoji jođiheaddji , ( Sámiid Duoji fylkkasearvi ) Sámi giellaráđi várrelahttu Boazodoallostivrra várrelahttu 1 Tromssa Musea čájehusa " Sápmi - nášuvdna riegada " lea dál interneahttas . 1 Tromssa Fylkkamánni , Svein Ludvigsen , lea doallan čoahkkima Sámedikki jođiheddjiiguin odne . 1 Tromskysten . 1 Tromsdalen tannklinikk Plánen 2010 1 Tromsdalen Tromsdalen 1 Tromsakantuvra lea ain rabas . 1 Tromsa ja Áltá leat leamaš ságas . 1 Tromsa : 1 Tromsa ( Moskavuotna ) 1 Troms – Vilt , vakkert og vått 1 Troms og Finnmark Lulli Romssa guovlluráđđi . 1 Troms og Finnmark Geahča maiddái appendix 2 16 Geahča www.rovviltportalen.no dárkilis oppalašgeahčastaga 1 Troms jođiheaddji , Unni K. Strand , ja Romssa fylkkamánne dearvvašvuođaossodaga ráđđeaddi , Anders Aasheim . 1 Troms fylkeskommune Romssa fylkkasuohkan Fylkkaviessu Poastaboksa 6600 9296 Tromsø / Romsa Tlf. ( +47 ) 77 78 80 00 Fáksa ( +47 ) 77 78 80 01 1 Troms fylkeskommune Romssa fylkkasuohkan Fylkeshuset Poastaboksa 6600 9296 Romsa Tel. +47 77 78 80 00 Fáksa +47 77 78 80 01 www.tromsfylke.no 1 Troms Romsa 1 Troms Kraft AS mávssii 60 miljon ruvnno vuoitun Romssa fylkkasuohkanii sihke jagiid 2003 , 2004 , 2005 ja dál jagi 2006 . 1 Troms Fylkeskommune Romssa fylkkasuohkan 1 Troláriid buktingeatnegasvuohta ferte bisuhuvvot . Fáddá 4 : Lotnolasealáhusat 1 . 1 Troláriid buktingeatnegasvuohta ferte bisuhuvvot . 1 Trollheimen ja biras boazodollui gustojit mearrádusat juovlamánu 21. b. 1984 lágas nr. 101 boazodoalu birra suohkaniin Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal ja Surnadal . § 1 Trollheimen ja Innerdalen suodjemehciid ja Minilldalsmyrene ja Svartåmoen luonddumehciid suodjalanguovlostivrraide Møre og Romsdalen ja Mátta-Trøndelága fylkkain leat čuovvovaš olbmot nammaduvvon : Gustav Kant , Rennebu . 1 Trollheimen boazodollui gustojit mearrádusat juovlamánu 21. b. 1984 lágas nr. 101 boazodoalu birra suohkaniin Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal ja Surnadal . 1 Troll-Ski A / S 1 Troandin 1 Troandimii fárren 1 Troandima universitehtagirjerájus fuolahii Sámi bibliografiija barggu 1979 rájes 1992 rádjái . 1 Troandima suohkan - Ohcan oažžut álggahanruđaid sámi deaivvadanbáikkiide 2010 - Prošeakta Samisk rom i Trondheim 1 Troandima bealjehemiid skuvla lei dán visttis 1855-1991 . 1 Trine Guttorm Anti , Norgga beale Sámedikkis Rickard Nutti , Ruoŧa beale Sámedikkis 1 Tretnes jáhkká ahte eanadoalus ain sáhttet leat deaŧalaš bargosajit sámi guovlluin . 1 Tretnes , Terje Kenneth Hætta 1 Transitional benefit ( Engelsk ) 1 Torstein Erlandsen , guhte lei njeallje máná áhčči Sieiddá skuvllas ja « Ii fal Sápmi » - searvvi miellahttu , dajai : » Mun oaivvildan ahte mu mánát dárbbašit našunála oahppoplána . 1 Torsken / Doasku Bardu / Beardu Steigen / Staigu Salangen / Siellat Ballangen / Bálát Tranøy / Ránáidsuolu Dyrøy / Divrrát 1 Tornensis , Berit Karen Mikkelsdr . 1 Tormod Bartholdsen Gunvald Nilsen Oppvekst- og utdanning 1 Tormod Bartholdsen 38 . 1 Tormod Bartholdsen ( čoahkkinortnegii ) Steinar Pedersen 1 Torleif Berg lei ovddahas filologa , ja lei lohkan maiddái klassihkalaš gielaid ja girjjálašvuođa ja sus lei ollu diehtu báikkálaš servodaga ja kultuvrra birra . 1 Torkel Riise Svenson ja Terje Andre Nymark dat leaba buvttadan dán filmma mii čájeha veaháš min fylkka stuorra šláddjiivuođas . 1 Toril Bakken Kåven lávdegotti jođiheaddji 1 Toril Bakken 42 . 1 Torghatten Nord AS nammasaš fitnodat lea ain fylkkasuohkana stuorámus fanas- ja feargaruvttuid searvvis , mainna ledje vuolláičállojuvvon šiehtadusat oktiibuot sullii 430 milj. ruvnno ovddas jagi 2009 . 1 Torgeir Hagen , Ridabu , Generalleutnánta . 1 Tore Bongo fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Tore Bongo 19 . 1 Tore Bongo 17 . 1 Torbjørn Schulstad lei ovttaoaivilis : " Mii oahpahat min nuoraid eret báikkálaš servvodagas . 1 Torbjørn Andersen ii leat ieš sápmelaš , muhto oallut eará dáža oahpaheddjiid ektui geat leat bargan sámeskuvllas , de lea sus leamaš oktavuohta sámiiguin mánnávuođa rájis . 1 Tor Zachariassen ( BB ) Jođiheaddji 1 Tor Nilsen ( bargoortnegii ) 1 Tor Edvin Dahl girjeraporttas muitala muhtun oahpaheaddji , guhte lei Oslos eret , ná : " Ja de fertiimet váruhit ahte mánát eai goassige hállan sámegiela dahje suomagiela , mii leimmet ožžon dieđu skuvlahoavddas ahte sii eai ožžon lobi hállat iežaset eatnigiela , eai bottuinge dahje ovdal ja maŋŋá skuvlaáiggi . 1 Topográfalaš kárttat ođđa báikenamaiguin [ 8 ] almmuhuvvojedje . 1 Tonna Oassi álbmoga dievdduin badjel 16 jagi geat bivde 2009/10 suohkaniid mielde . 1 Tonna 1 Tonje lea odne fidnohárjehalli seamma fatnasis . 1 Tone Merete Orti Olsen 1 Tone Finnesen , nubbinjođiheaddji 1 Tone Amundsen 33 . 1 Tone Amundsen , áirasa nr. 32 Amund Eriksen várrelahttu , čoahkkimis 03.-04.06.99 . 1 Tone Amundsen 1 Tommy Somby 1 Toll- og avgiftsdirektoratet Schweigaards gate 15 Postboks 8122 Dep. 0032 Oslo 1 Tolking i offentlig sektor lea oasseáiggioahppu mii bistá jagi ja čađahuvvo interneahtas ja viđain vahkkoloahp-pačoahkkanemiin Oslos . 1 Todal , Jon ( 1998 ) : Opplæringa i samisk son andrespråk . 1 TkNNas lea ovddasvástádus klinihkalaš bagadallamis . 1 TkNN áigu virgádit klinihkalaš jođiheaddji gii galgá jođihit Klinihkalaš odontologiija geavatlaš oasi . 1 Tinget.no 1 Tine lea geavahan viehka ollu resurssaid beassat davveoarji ruošša márkaniidda . 1 Tiltak for å imøtekomme avsenderlandenes behov ( doaibmabijut mat mieđihit sáddenriikkaid dárbbuide ) 1 Tilstand og utviklingstrekk 2005 " dienas- ja barggolašvuođamultiplikáhtorin 1,5 . 1 Tilskot til flytting ( Nynorsk ) 1 Tilråding fra en interdepartemental arbeidsgruppe : http://www.regjeringen.no/Upload/AID/temadokumenter/sami/sami_rapporter_Sametinget_1991.pdf 29 Vihtta virggi Sámi giellaráđđái ja Sámi kulturráđđái , njeallje sámi kulturmuitobargguide , golbma virggi ásahii Stuoradiggi bušeahttameannudeami oktavuođas mat várrejuvvojedje Sámi kulturráđđái , ja okta virgi ( váldo ) hálddahusa oppalaš nannemii , vrd. KAD ` St.prp. nr. 1 ( 1992-93 ) siidu 60 ja 25.1.1993 ` juolludusreivve . 30 Earret dan njeallje virggi mat sirdojuvvojedje 1993:s ( vrd. nohta ovdalis ) , oaččui Sámediggi 1994:s njeallje ođđa virggi , vrd. GGD`juolludusreivve 19.1.1994. 1995:s guokte virggi kulturmuitosuodjalussii mii ruhtaduvvui 27 1 Tilråding fra en interdepartemental arbeidsgruppe : http://www.regjeringen.no/Upload/AID/temadokumenter/sami/sami_rapporter_Sametinget_1991.pdf 29 Vihtta virggi Sámi giellaráđđái ja Sámi kulturráđđái , njeallje sámi kulturmuitobargguide , golbma virggi ásahii Stuoradiggi bušeahttameannudeami oktavuođas mat várrejuvvojedje Sámi kulturráđđái , ja okta virgi ( váldo ) hálddahusa oppalaš nannemii , vrd. KAD ` St.prp. nr. 1 ( 1992-93 ) siidu 60 ja 25.1.1993 ` juolludusreivve . 1 Tillatt felt 1 NjiŋŋeOktii- 1 Tillatelse kan bare gis til personer son oppfyller vilkårene i reindriftsloven § 9 for å eie rein i de samiske reinbeiteområdet . § 1 Tilgjengelig under BY-NC-SA 2.0 Lisens . 1 Til Minside 1 Tidskrift for Den norske legeforening , nr 6 , Oslo . 1 Tidlig innsats for livslang læring lea maid árvaluvvon ahte departemeanta álggaha movttiidahttin- ja diehtojuohkinbarggu rávisolbmuid oahppanvuoigatvuođaid birra . 1 Tiden 1982 / Kvekerforlaget 2006 . 1 Tibehta eksilparlameantta presideantta Samdhong Rinpoches oahppaladdama oktavuođas Tromssas , ságastalaiga várrepresideanta ja sámediggeáirras Ole Henrik Magga suinna Tibehta váttis dili birra . 1 Ti . 11.00 - 12.00 1 Ti . 10.30 - 10.50 1 Ti . 10.15 - 10.30 1 Ti . 10.05 - 10.15 1 Ti . 09.45 - 10.05 1 Ti . 09.35 - 09.45 1 Ti . 09.15 - 09.35 1 Ti . 09.00 - 09.15 1 Thorbjørn Andersen bajásšattai ovtta dálus Svætnoevuemies ránnjásuohkanis Gálas , ja barggai giliskuvllas ovdal 1954:s álggii hoavdan Aarborte sámeskuvlii . 1 Thorbjørn Andersen : 1 Thorbjørn Andersen , Aarbortes 2003 ( Govva : Svein Lund ) 1 Thor von Ditten , gii lei Løvlanda lagamus ráđđeaddi ja duohtavuođas ge su olgoriikaráđđi , oaččui ollu ovddasvástádusa organiseret ođđa olgoriikadepartemeantta ja Norgga diplomáhtalaš ja konsulára ossodaga . 1 Thomassen álgggii Sámediggeráđđái go ráđđelahttu Randi A. Skum álggii etniidpermišuvdnii . 1 Thomassen lea riegádan 1964:s , oahpaheaddji , sus lea ovttasorru ja njeallje máná . 1 Thomassen doaibmá 75 % virggis ráđđelahttun gaskamuttu borgemánu rádjái 2007 . 1 Thomassen deattuhii ahte luondu ii leat deaŧalaš dušše eamiálbmogiid ealáhusaide , muhto dat lea deaŧalaš maiddái sin árvvuide , oskui , árbevieruide ja ollislašvuhtii sin kultuvrras . 1 Thomassen , Ole : Lappenes forhold . 1 Thomasis lei su iežas dovdomearka , sus lei árba muođus , ja danne dovdomearka dahkkui das . 1 Thomas von Westena eatnigieloahpahusa jurdagiid mielde jorgalii su miššoneara Morten Lund Luthera uhca katekismusaža sámegillii . 1 Thomas von Westen namuha báhpa Alexander Larssøn Viganda Mearragohpi suohkanis ( « Sørvæhr sogn » ) oktan dain guhte erenoamáš áŋgirit leat bargan risttalašvuođa ovdii sámiid gaskkas . 1 Thomas von Westen mátkkoštii máŋgii sámi guovlluide skuvllaid álggahit ja girkuid hukset . 1 Thomas Andre Kjelbotn ( 20 jagi ) ii lean stipeandda geigendilálaštvuođas , go lei USA:s gilvvuin . 1 Therese Hellqvist , Nisu , 28 jagi , Ubmi 2 . 1 The United Nations Working Group on Indigenous Populations ; E / CN.4/Sub.2/1994/2/Add . 1 The Nomads trail Nubbi filbma , mánáid- ja nuoraidfilbma The Nomads trail , lea 11 jahkásaš Kárášjoga nieidda birra ja Israela bártni birra . 1 The Discourse of Sámi Higher Education and Research in Norway . 1 Thai oahpai dan oktanuppelot mánus go orui Thailandas lonohallanstudeantan . 1 Teáhteroktavuođas lea Sámediggi deattuhan addit doarjaga mánáid ja nuoraid amatorateáhterdoibmii Sámi kulturfoandda bokte . 1 Teáhteris lea teáhterhoavda 50 proseantta virggis , neavttár 50 proseantta virggis , ja dasto lea 30 % virgi teknihka / IT váste . 1 Teáhterbarggut 1 Teáhterat leat sámegiela geavaheami ja oidnosii buktima joregat . 1 Teáhterat galget ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami . 1 Teáhtera lanjat muđui eai leat doarvái buorit otná standárdda ja dárbbuid ektui . 1 Teáhtera lanjat eai leat mainnage lágiin dohkálaččat otnáš stándárdda ja dárbbuid mielde . 1 Teáhter ásahuvvui formálalaččat 1985:s ja dan stáhtus lea jagi 2000 rájes leamaš prošeaktateáhter . 1 Teáhter vuođđuduvvui friija joavkun 1981:s Guovdageidnui . 1 Teáhter láigoha čájálmasvistti , kantuvrraid ja eará lanjaid Guovdageainnu kulturviesus . 1 Teáhter láigoha čájálmaslanjaid , kantuvrraid ja eará lanjaid kulturviesus Guovdageainnu suohkanis . 1 Teáhter láigoha čájálmaslanjaid , kantuvrraid ja eará lanjaid Guovdageainnu gieldda kulturviesus . 1 Teáhter lea okta viđa riikkagottálaš teáhterinstitušuvnnas ja oažžu 100|SLIS}% almmolaš doarjagis stáhtas . 1 Teáhter lea lávdedáiddafálaldat oarjelsámiiide ja das lea deaŧalaš doaibma go lea sáhka oarjelsámi gielas ja identitehta nannemis . 1 Teáhter lea jeavddalaččat mátkkiin ja teáhtera čájálmasain boahtá ovdan sámi kultuvra ja dat maid sámi kultuvra mearkkaša dán guovllus . 1 Teáhter lea dál organiserejuvvon oasussearvin man eaiggádit stáhta ( 40% Guovdageainnu suohkan ( 40% Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) ( 10% ja Sámiid Eatnansearvi ( SE ) ( 10% Stivrras leat 17 čieža lahtu main leat persovnnalaš várrelahtut . 1 Teáhter lea Muoffis ja Deartnás . 1 Teáhter lea 2006 rájes ožžon fásta doaibmadoarjaga Sámedikki bušeahtas . 1 Teáhter jođihuvvo Muoffies ja Deartnás , gč. 14.11.2 kap. 1 Teáhter ja Filbmaguovddáš Sámi teáhter ja lávdedáidda leat ásahuvvon sámi kultuvrra ja muitalanárbevieru vuođđooassin . 1 Teáhter ja Filbmaguovddáš ... 17 4.7.1 . 1 Teáhter ieš , ja teáhtera biras , dovddahedje almmatge ahte áigi dalle ii lean láddan diekkár sirdimii . 1 Teáhter galgá vuosttažettiin bargat sámi guovlluin Norggas . 1 Teáhter galgá maiddái muhtumin sáhttit fállat čájálmasaid eará báikkiin riikkas ja sámi guovlluin Davviriikkain , ja muđui olgoriikkas jos lea vejolaš gávdnat dasa ruhtadeami . 1 Teáhter galgá fitnat Norgga sámi guovlluin , muhto dat bargá maid muhtin muddui ránnjáriikkaid sámi guovlluin . 1 Teáhter Beaivváš Sámi Teáhter lea riikkalaš institušuvdna mii viiddis teáhterfálaldagaiguin vuos ja ovddimusat bálvala sámi álbmoga Norggas , muhto mii maiddái johtá ránnjáriikkaid sámi guovlluinge . 1 Teuvo Niva , guolástusbiologa , áigu hállat ealáhusguolástusa vásihusaid birra Davvi-Suomas . 1 Teslo lea riegádan 1955:s ja orru Hønefossas . 1 Terminálii lea rahppojuvvon gáffádat , ja terminála gohčodit dál dávjá ” Unna kulturvisožin ” . 1 Terminálat fertejit dárbbu mielde ráhkaduvvot . Dannego dárbu lea birasustitlaš ja máŋggalágan gálvofievrridanfálaldagaide , de ferte projekterejuvvot ruovderaŧŧi mii čatná Romssa ja Ofuohta raŧi oktii . 1 Terminologiijaovddideapmi ja norbmen lea dehálaš almmolaš eiseválddiide lágaid , láhkaásahusaid ja skoviid jna. jorgaleamis . 1 Terminologiijaovddideapmi 1 Terminologiijagárgedeapmi iešguđet suorggi siskkabealde lea dás guovdil . 1 Terminologiijabarggus lea giellaráđđi nammadan golbma fágatearbmajoavkku mat galget gieđahallat ja dohkkehit daid iešguđetge giellajoavkkuid tearpmaid . 1 Terminologiija- ja normerenbargut Neavvut sámegiela áššiin 1 Terminologiija 1 Terje Tretnes 30 . 1 Terje Tretnes ( jienasteapmái ) 1 Terje Tretnes ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Terje Olsen Fylkkasátnejoñiheaddji 1 Terje K. Haugena fápmudus dohkkehuwui ovattajienalaččat . 1 Terje K. Haugen 18 . 1 Teoriijaoasi lohká interneahta bokte , das leat esseijat , digaštallanlatnja jna. ja vahkkosaš ruovttueksámen . 1 Teorehtalaččat sáhttá leat muhtun mánáidgárdi mas lea sámegiella fálaldahkan , muhto mii ii leat ohcan doarjaga ja nu ii leat mielde 2010 statistihkas . Muhto min báikkálašdieđuid mielde orru dat unnán jáhkehahtti . 1 Teorehtalaččat lean mun dalle beallesápmelaš . 1 Teorehtalaš oahpaheapmi : Sárgun , materiála- ja bargooahppu , dárogiella oktan breavalonohallamiin , rehkenastin ja rehketdoallu . 1 Teorehtalaš fágain mii oaidnit ahte sámegiella lea jávkan . 1 Tennevoll Hamnvik 17 Tennevoll Tennevoll Årstein Årstein Årstein ! 1 Tendeansa lea ahte luonddugeavaheami eanet ahte 76 eanet ipmirdit rekreašuvdnan ja meahcástallamin , muhto seammás ii heive Finnmárkku luonddugeavaheapmi dábálaš meahcástallandefinišuvdnii . 1 Tendeansa ahte eanet huksejeaddjit álggahit searvedoalu joatkašuvvá . 1 Temáid dáfus fátmmasta sámi dutkan viidát . 1 Temá mii čađat čuovvu Sámedikki cealkámušaid , lea leamaš sámi viidodaga systemáhtalaš integrerema jearru , mii lea eiseválddiid ulbmil sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosialabálvalusaid heiveheamis . 1 Teleodontologiija áŋgiruššamiin galgá bátnedoaktáriid joatkkaoahpaheapmi ain eambbo leavahuvvot . 1 Teleodontologiija OrtoPol ( ahte ) r Geasset 2006 loahpahuvvui hui bures lihkostuvvan prošeakta OrtoPol ( ahte ) r. OrtoPol ( ahte ) r lea vuosttaš spesialisttaid gáiddusjoatkkaoahpahusprošeakta Norggas . 1 Telenoras leat teknihkkalaš váttisvuođat , ja dat mielddisbuktá ahte Sámedikki telefuvdnaguovddáš ii doaimma . 1 Telemárkku johtalusdepartemeanta 1 Telemárkku fylkkadikki miellahttu 1 Telemárkku allaskuvlla stivramiellahttu 1 Telemárkku Stuoradiggeáirras 1 Telemedisiidna : Buorre pasientii – hálbbibun stáhtii 1 Telefáksa : 78 47 40 90 1 Telefáksa 78 47 40 90 1 Telefáksa 77 78 80 01 . 1 Telefuvdnaguovddáš lea rabas gáskaváhko ja duorastaga 09. ja 10.12.09 . 1 Telefuvdnaguovddáš lea rabas gáskaváhko ja duorastaga 1 Telefuvdnafierpmádaga huksen 1 Telefovdna : Telefovdnaguovddáš 22 24 90 90 1 Telefovdna : Diehtojuohkinovttadat 1 Telefovdna : 78 47 40 00 1 Telefovdna : 55 38 66 00 1 Telefovdna : 22 24 53 63/62/98 1 Telefovdna : +47 951 39 557 , e-poasta : samiskeveivisere@samiskhs.no 1 Telefovdna / mobiila 1 Telefovdna / Mobiila 1 Telefonáigi lea vuosárggas bearjadahkii dii. 10 – 18 . 1 Telefonnummir lea 22 39 69 90 ja e-poastačujuhus lea . 1 Telefonnummar 1 Telefonguovddáš Departemeanttaid oktasaš telefonguovddáš : 22 24 90 90 Suodjalusdepartemeanta : 23 09 80 00 Norga.no Jus dárbbašat veahki dádjadit almmolaš hálddahusas dahje veahki gávdnat almmolaš diehtojuohkima , de geahččal dáppe iskat : Norga.no , e-poasta : Guovddáš ovttadat ráđđehus.no várás Galledančujuhus : Einar Gerhardsens plass 3 , Oslo Poastačujuhus : Departementenes servicesenter , Postboks 8129 Dep. , 0032 Oslo Gulahallan doaimmahusgažaldagaid hárrái : . 1 Telefonguovdaš 1 Teknologiija ja internašunáliserenossodat ( TI ) ( goallostat dárogielat siidduide ) 1 Teknologalaš bealli ii leat dán rádjái doaibman áibbas bures , muhto mis lea mihttomearri buoridit dan fálaldaga . 1 Teknihkkalaš váttisvuođat telefuvdnaguovddážis 1 Teknihkalaččat dát válljen buktá dievas čovdosa teakstačállimii buot dain geavahansurggiin main odne eai leat áibbas dohkálaš čovdosat . 1 Teknihkalaš ja logistihkalaš hástalusaid lassin lei dieđusge stuorra hástalus oahpaheddjiide heivehit oahpahusa dasa ahte buot ohppiin dál lei iežaset mátke-PC . 1 Teknihkalaš fágas lei mis boares eanandoallofága oahpaheaddji , muhto mii divodeimmet ovtta boares skohtera , ja dat gal lei ávkkálaš midjiide . 1 Teknihkalaš buvttadeapmin oaivvilduvvo formáhta , báberkvalitehta , ivdnegeavaheapmi , korrektuvradivvumat , čatnan ja olggoš . 1 Teknihka dáfus lea dát stuora hástalus . 1 Teavstta vuođđun lea maŋimus ovdáneapmi riikkaidgaskasaš ja riikkalaš láhkaaddimis . 1 Tearpmat maid fágajoavku evttoha sáddejuvvojit Sámi giellalávdegoddái loahpalaš dohkkeheapmái . 1 Tearpmat leat eanaš čuvvon Norsk referansegrammatikk-girjji mii ilmmai 1997. Earret eará leat heaittihan sátneluohká lohkosánit ja lea boahtán ođđa sátneluohkkán determinatiivvat . 1 Tearpmat ja oahpponeavvu heivehuvvojit digitála fiilan ja interneahttafiilan , ja almmuhuvvojit lullisámi guovllu oahpaheddjiide . 1 Tearpmat biddjojuvvoojit neahttabáikái www.risten.no‘s dađistaga go Sámi giellalávdegoddi lea dohkkehan tearpmaid . 1 Tearpmat biddjojuvvojit neahttasiidui www.risten.no dađistaga go Sámi giellalávdegoddi daid dohkkeha . 1 Tearpmaid ráhkadeapmi sámegillii lea dehálaš go olmmoš lea áigumin bisuhit ja nannet sámegiela geavaheami . 1 Tearbmaovdánahttinprošeavtta bokte sáhttet sii hukset doabavuođu maid buohkat besset geavahit . 1 Tearbmaovddideapmi – hástalusat Bargo- ja čálgoetáhtii . . . . . . . . . . . . 1 Tearbmalisttut maid joavkkut dohkkehit almmuhuvvojit ja biddjojuvvojit sátnevuorkái Risten.no . 1 Tearbmajoavkkut čoahkkanit dárbbu mielde geahčadit tearbmalisttuid maid iešguđet oasálaččat mat geavahit sámegiela iežaset doaimmas ráhkadit . 1 Tearbmabáŋku Risten.no galgá áiggi mielde sisttisdoallat buot sámi terminologiija mii ráhkaduvvo ja dohkkehuvvo . 1 Tear ­bmaovdánahttinbarggus lea leamaš sihke giellafágalaš ja juridihkalaš gelbbolašvuohta . 1 Teakstaoassi boazodoalloguovlluid suodjaleami birra sihkkojuvvo . Ákkasteapmi : Sámedikki mielas lea boastut nammadit lávdegotti dán áššis . 1 Teakstaoassi boazodoalloguovlluid suodjaleami birra sihkkojuvvo . 1 Teaksta lea rievdaduvvon veahá , vai šaddá čielgaseabbon ja vai dárkileappot boahtá ovdan makkár njuolggadusat lágas namalassii leat . 1 Teaksta lea guhkkodaga dáfus buorre , ja don hálddašat juohkima bures . 1 Teaksta ja govva : Tom Henning Bratlie . 1 Teaksta biddjojuvvo ráđi árvalus lohppii s. 7 . 1 Teaksta biddjojuvvo lassioassin « 010 Sámedikki politihkalaš dássi » teakstaoassái s. 3 . Sámediggi čujuha mearrádussii áššis 46/99 čuokkis 2 gos ea.ea. bargu Sámedikki doarjjaortnetstruktuvrrain galgá hoahpuhuvvot , ja ovddiduvvot dikki dievasčoahkkimii 2000 miessemánus . 1 Teaksta Doarjjalohpádusat fámus 1/1–2009 Bušeahtta 2009 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Sámeálbmotfoanda boađus 2009 Čájeha ahte poasttas Sámeálbmotfoanda lea 1 535 750 ruvdnosaš badjebáza . 1 Teaching Fellow , Harvard negotiation project , Harvard Law School 1 Te Kōhanga Reo lea maōrigiella , ja mearkkaša ” giellabeassi ” . 1 Te Kōhanga Reo lea hirbmat bures lihkostuvvan , ja hui ollu maorimánát leat álggu rájis , namalassii 1980-logu rájis , beassan mánnán leat giellabeassemánáidgárddis . 1 Tast to for samisk . 1 Tast en for norsk , eller vent på svar . » 1 Tariffa- šiehtaduvvon luopmu ii váldojuvvo dasa fárrui 1 Tannklinikken UNN 1 Tannbygget : Plánen 2007 Tannhelsetjenestens Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođa- kompetansesenter i Nord-Norge bálvalusa gealboguovddáš 1 Tandberg guđii Finnmárkku jagi maŋŋá . 1 Tana årbok / Deanu jahkegirji 2007 . 1 Tana montessoriskole – vuostalastimis molssaektui 1 Tana kommune 2002 Qvigstad , Just : Tromsø off. lærerskole Beretning for 1910–1913 . 1 Tana Montessoriskole álggahuvvui go váhnemat eai háliidan sámi oahppoplánaid . 1 Tana 1 Tale til Sametinget 1 Tabellat Tabealla 2.1 Tabealla 2.2 Tabealla 2.3 Tabealla 2.4 Tabealla 2.5 Tabealla 2.6 Tabealla 3.1 Tabealla 3.2 NRK Sámi Radio tv-fálaldagaid gehččiidlogut ( 2009 ) Galle gearddi maŋemus vahkku Guldaleddjiid beroštupmi NRK Sámi Radio radiofálaldagaide ( 2009 ) Radio Norge - geatnegahtton prográmmalágideamit Diibmolohku sáddagiin mat leat oaivvilduvvon sámi albmogii P 4 – Ođđasat sámegillii Deaddilanlogut Preassadoarjaga juogadeapmi Sámedikki jienastuslogu rievdamat 1989-2009 . 1 Tabella 5.6 čájeha movt fárrenhámádat lea go olgguštit fárrejeddjiid ruovttusuohkaniid . 1 Tabeallat čájehit man oallugat ožžo bargonávccahisvuođaoaju iešguđege áigodagain 1992-2004 , dasa lassin vel man ollu ledje ođđa vuostáiváldi juohke 1000 ássis golmma áigebottas 1994-2008 . 1 Tabeallat Tabealla 2.1 Tabealla 2.2 Tabealla 2.3 Tabealla 2.4 Tabealla 2.5 Tabealla 2.6 Tabealla 2.7 Tabealla 2.8 Tabealla 2.9 Tabealla 2.10 Tabealla 2.11 Tabealla 2.12 Tabealla 2.13 1 Tabeallat 7.8 ja 7.9 vuolábealde čájehit rievdamiid ohppiidloguin , geain lei sámegiella fágabiires jagiin 2005/06 – 2009/2010 . 1 Tabeallat 2.14 ja 2.15 čájehit lassáneami proseanttas ohppiin geat ožžot sámegiela oahpahusa nubbingiella 3 guovtti áššáigullevaš skuvllain . 1 Tabeallas lasihuvvo č. 13 2,1 miljon kruvnnuin , oktiibuot 5,5 miljon kr. 1 Tabeallas 2.11 oaidnit fágas Nubbingiella 3 leat mihá eanegiid jávkan go Nubbingiella 2:s . 1 Tabeallas 2.10 oaidnit mii maiddái ahte ohppiidlohku fágas julevsámegiella nubbingiellan lea rievddadan gaskal 46 ja 67 maŋemus vihtta jagi . 1 Tabeallas 2.1 oaidnit lohku bissu dássedin mánáidgárddiin main lea sámegielfálaldat . 1 Tabeallas 1.0 lea visogovva juolludusain mat Sámediggái bohtet stáhtabušeahta bokte ovttaskas departemeanttain . 1 Tabeallain 7.3 – 7.7 vuolábealde oaidnit movt sámegielat mánáidgárdefálaldat lea juogaduvvon dan golmma dihto gillii . 1 Tabealla čájeha osiid guovlluin biddjon maŋŋálagaid . 1 Tabealla čájeha oasi , proseanttain mihtiduvvon , geat leat geahččan ovtta dahje eanet NRK Sámi Radio tv-prográmmaid maŋemus 30 beaivvis , ja vel lassin galle gearddi leat geahččan maŋemus vahkkus . 1 Tabealla čájeha oasi , maid leat mihtidan proseanttain , sis geat ledje guldalan NRK Sámi Radio radiosáddagiid ovtta dahje moadde beaivvi maŋemus 30 beaivvis , lassin dasa galle beaivvi maŋemus vahkkus . 1 Tabealla čájeha maŋemus golbma jagi nanu lassáneami ohppiid logus geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas . 1 Tabealla čájeha maiddái eanemus njiedjama , 548 unnit oahppi , leamaš guokte vuosttaš jagi maŋŋil 2006 . 1 Tabealla čájeha maid , ahte ledje gávcci suohkana 2009 válggas , mat olahedje 30 registrerejuvvon ráji . Sirrejuvvon válgabiiriid ja jienastuslogu sturrodaga mielde ledje dat čuovvovaš suohkanat : Biire 1 : Báhcavuotna Biire 6 : Steinkjer , Hattfjelldal Biire 7 : Skedsmo , Stavanger , Drammen , Lørenskog , Asker 1 Tabealla čájeha lunddolaččat stuora erohusaid joatkkaoahpus maŋŋel joatkkaskuvla oahpu , ohppiid gaskkas geat leat váldán dábálaš- dahje fidnofágalaš oahpposuorggi . 1 Tabealla čájeha earret eará ahte Guovdageainnu , Kárášjoga ja Ivggu gielddain leat mealgat unnit oassi elitemielki go gaskamearálaččat Davvi-Norggas . 1 Tabealla čájeha dasa lassin máŋgga dan 21 suohkanis nissonoasi bures vuollel 40 % . 1 Tabealla čájeha ahte ruhtasturrodat , maid stáhta geavahii dáruiduhttimii dušše Sámefoandda bokte , lei - earret guokte vuosttaš jahkeloguid - seamma ollu ja vaikkoba eanet go mii Sámedikkis dál lea . 1 Tabealla x čájeha juste man oallugat ledje dieđihan iežaset jienastuslohkui juohke suohkanis , suohkaniin gos ledje vissis lohku dieđihuvvon jienastuslohkui 2005 ja 2009 válggain . 1 Tabealla vuolábealde čájehage maiddái váikkuhusa das go sisaváldin alit ohppui reálagelbbolašvuođain álggahuvvui . 1 Tabealla vuolábealde čájeha ollislaš juolludusaid ja movt doarjja eanandollui juohkása . Birrasii bealli doarjagis lea mannan mašiinnaide ja bargoreaidduide . 1 Tabealla vuollelis lea ráhkaduvvon 2010 aktivitehtarehketdoalu 30 mielde čájehan dihte bušeahta brutto sisaboađu ektui deháleamos poasttaid , ii ollislaš rehketdoalu geardduheapmi . 1 Tabealla vulobealde čájeha iešguñetge reaidduid ja operatevrraid . 1 Tabealla lea vuoññuduvvon gustojeaddji programmakategoriijaid , namahusaid ja joavkkuid vuoñul jagis 2007 . 1 Tabealla duođašta unnitgolaheami kr 3 900,- dan ektui mii lei juolluduvvon , kr 6 975 000,- . 1 Tabealla 9.2 Museat 1 Tabealla 9.10 Oassi sosiálaveahki vuostáiváldiiguin iešguđege áigodagas siskkobealde ja olggobealde SED guovlluid , dievdoolbmot . 1 Tabealla 9.1 Kulturmuitosuodjalus Poasta 400 Doaibma 1 Tabealla 9.0 Čoahkketabealla – Sámi biras- ja kultursuodjalus Poasta 1 Tabealla 8.4 Goahtegearret Poasta 302 Doaibma 30200 1 Tabealla 8.3 Duodjeásahusat ja organisašuvnnat Poasta 301 Doaibma 30100 30022 30023 30024 1 Tabealla 8.2 Duodješiehtadus Poasta 300 Doaibma 30020 30020 30020 30020 30022 30023 30024 30025 30026 1 Tabealla 7.4 Lohku mánáin geat vuostáiválde sámegielfálaldaga mánáidgárddiin jagiin 2006/07 – 2009/10 1 Tabealla 7.2 vuolábealde čájeha rievdademiid sámegielat mánáidgárdefálaldagaid mánáidloguin jagiin 2005/06 rájes ja aktan , gitta ja aktan 2009/2010 . 1 Tabealla 7.2 Lohku mánáin geat vuostáiválde sámegielfálaldaga mánáidgárddiin 2005/06 – 2009/10 1 Tabealla 7.16 Ohppiid sámegielaválljen stáhtalaš joatkkaskuvllain Guovdageainnus ja Kárášjogas 1 Tabealla 7.14 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei davvisámegiella fágabiires 2005/ 06 – 2009/ 10 1 Tabealla 7.13 Vuođđoskuvlaohppiid lohku geain lei julevsámegiella nubbingiellan 2008/09 ja 2009/10 . Juogustuvvon fágaplána ektui 1 Tabealla 7.12 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei julevsámegiella fágabiires 2005/06 – 2009/10 . 1 Tabealla 7.10 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei lullisámegiella fágabiires 2005/06 – 2009/10 1 Tabealla 7.1 Lohku mánáidgárddiin main lei sámegielfálaldat jagiin 2005/06 – 2009/10 Tabealla 7.2 Lohku mánáin geat vuostáiválde sámegielfálaldaga mánáidgárddiin 2005/06 – 2009/10 Tabealla 7.3 Lohku mánáidgárddiin main lei davvisámegielat fálaldat jagiin 2006/07 – 2009/10 Tabealla 7.4 Lohku mánáin geat vuostáiválde sámegielfálaldaga mánáidgárddiin jagiin 2006/07 – 2009/10 Tabealla 7.5 Lohku mánáin geat ožžo julevsámegielfálaldaga mánáidgárddiin jagiin 2006/07 – 2009/10 Tabealla 7.6 Lohku mánáidgárddiin main lei lullisámegielfálaldat jagiin 2006/07 – 2009/10 Tabealla 7.7 Lohku mánáin geat ožžo lullisámegielfálaldaga mánáidgárddiin jagiin 2006–2009/10 Tabealla 7.8 Logut vuođđoskuvlaohppiin geain lei sámegiella fágabiires Tabealla 7.9 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei sámegiella nubbingiellan . 1 Tabealla 7.1 Lohku mánáidgárddiin main lei sámegielfálaldat jagiin 2005/06 – 2009/10 1 Tabealla 7.1 Doarjja sámi girjebussiide Poasta 250 Doaibma 25000 25001 25002 25003 25004 25005 25006 1 Tabealla 7.0 Sámi girjerájusbálvalus Poasta Doaibma 250 251 252 1 Tabealla 7 ja 8 čájeha bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuid orrunbáikki ektui rittus dahje siseatnamis iešguđege áigodagas gaskal 1992 ja 2004 . 1 Tabealla 7 Doaibmavuogit 2005 Mielki , gussaeallit 71 290 3 504 279 500 1 Tabealla 62 ( Eanadoallofitnodagat , váldoeanandoallit ja váldoeanandolliid gaskamearálašagi ektui SED-guovllus ) . 1 Tabealla 6.9 1 Tabealla 6.8 1 Tabealla 6.7 Poasta 206 20600 20601 1 Tabealla 6.6 Poasta 205 20500 20501 1 Tabealla 6.4 Ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii 1994 rájes 1996 rádjái ja jagi 2009 , ja geat EAI čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Tabealla 6.4 Poasta 203 20300 20301 20302 1 Tabealla 6.3 Ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii 1994-1996 ja 2009 , ja geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi siste , dábálašfágalaš- ja fidnofágalaš oahpposurggiin . 1 Tabealla 6.3 ja 6.4 juhkko čoahkkebáikeássamii ja bieđggus ássamii siskkobealde ja olggobealde SED-guovllu davábealde Sáltoduoddara ja ássit lulábealde Sáltoduoddara . 1 Tabealla 6.3 1 Tabealla 6.2 Poasta 201 20100 1 Tabealla 6.2 Oahppodássi jagi 2009 ohppiin geat álge vuođđokursii vuohččan jagiid 19941996 ja geat EAI čađahan 5 jagi sisa . 1 Tabealla 6.1 Poasta 200 20000 20010 20020 20030 20040 20050 20060 1 Tabealla 6.1 Oahppodássi jagi 2009 ohppiin geat álge vuođđokursii vuohččan jagiid 19941996 ja čađahedje dan 5 jagi sisa . 1 Tabealla 6.0 1 Tabealla 6 Barggolašvuohta eanandoalus Njuolga barggus eanandoalus Barggus eará ealáhusain multiplikáhtor 1,5 váikkuhusain Eanandoalu ollislaš barggolašvuohta 1 Tabealla 5.9 1 Tabealla 5.8 čájeha bargonávccahisvuođaoaju vuostáváldiid vihttajagigaskkadagain 1994 rájes gitta 2008 rádjai . 1 Tabealla 5.8 1 Tabealla 5.6 Fárremat suohkaniid gaskkas ja olgoriikii . 1 Tabealla 5.5 Fárremat main oassin leat suohkansiskkáldas fárremat . 1 Tabealla 5.4 Giellaguovddážiid vuođđodoarjja Poasta 153 Doaibma 15300 15301 15302 15303 15304 15305 15306 15307 15308 1 Tabealla 5.4 1 Tabealla 5.3 Giellaprošeavttat hálddašanguovllu olggobealde Poasta 152 Doaibma 15200 1 Tabealla 5.2 čájeha SED-guovlluid olmmošlogu lassáneami ja njiedjama , ja sierra lohkoráidduin leat dat eará guovllut seamma suohkaniin , lassin suohkaniidda main eai leat SED-guovllut . 1 Tabealla 5.2 Giellaprošeavttat hálddašanguovllu siskkobealde Poasta 151 Doaibma 15100 1 Tabealla 5.14 1 Tabealla 5.13 1 Tabealla 5.10 čájeha oasi sosiálaveahki ođđa vuostáváldiin leat mearkkašahtti stuorisin ahkejoavkkus vuollil 30 jagi ja unnimus boarráseamos ahkejoavkkus . 1 Tabealla 5.10 1 Tabealla 5.1 čájeha sohkabealejuogu olbmuin agis 16-67 jagi , ahkejoavku mii lea válljejuvvon govvidit álbmoga ” rávisolbmuid ” guovllus . 1 Tabealla 5.1 Guovttegielalašvuođa doarjja Poasta 150 Doaibma 15000 15001 15002 15003 15004 15005 15006 15007 15008 15009 1 Tabealla 5.1 1 Tabealla 5.0 Čoahkketabealla - Sámegiella Poasta 1 Tabealla 5 ja 6 čájeha bargonávccahisvuođa oahpu guhkkodaga ektui , almmuhuvvon iešguđege áigodagain 1992-2004 . 1 Tabealla 4.8 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin orrunbáikki ektui ( riddu vs. siseanan ) iešguđege áigebottas SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . Logut lea % 1 Tabealla 4.7 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin orrunbáikki ektui ( riddu vs. siseanan ) iešguđege áigebottas SED siskkobealde ja olggobealde , nissonolbmot . 1 Tabealla 4.6 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin oahppodási ektui iešguđege áigodagain SED siskkobealde ja olggobealde , nissonolbmot . 1 Tabealla 4.5 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin oahppodási ektui iešguđege áigodagain SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . 1 Tabealla 4.3 Ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldi ( 1000 ássis ) iešguđege áigodagain sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , nissonolbmot . 1 Tabealla 4.2 Oassi bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldin iešguđege áigodagas sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , dievdoolbmot . 1 Tabealla 4.16 Oassi sosiálavuostáiváldin orrunbáikki ektui ( riddoguovlu / siseanan iešguđege áigebottain SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . 1 Tabealla 4.13 Oassi sosiálavuostáiváldin oahppodási ektui iešguđege áigebottain SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . Logut leat % 1 Tabealla 4.11 Ođđa sosiálaveahki vuostáiváldit ( 1000 ássis ) iešguđege áigebottain Tabealla 5.1 Olmmošlohku ođđajagimánu 1. b. 1990 – 2010 Tabealla 5.2 Guovllut main stuorámus ja unnimus rievdan olmmošlogu ovdáneamis , proseanttain . 1 Tabealla 4.11 Ođđa sosiálaveahki vuostáiváldit ( 1000 ássis ) iešguđege áigebottain SED siskkobealde ja olggobealde , nissonolbmot . 1 Tabealla 4.1 Oassi bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldin iešguđege áigodagas sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , nissonolbmot . 1 Tabealla 3.9a čájeha viidáseappot ahte go dievdduid eanetlohku mihtiduvvo ráinnas loguid ektui , de Álttás leat heajumus logut . 1 Tabealla 3.9a čájeha ahte 21 suohkaniin , lea dušše Hámmárfeasta , Rana , Ákŋoluokta ja Ráisa mat eai leat nu gohčoduvvon SED-suohkanat . 1 Tabealla 3.9a vuolábealde čájeha suohkaniid main jagi 2009 lei dievdduid eanetlohku unnimusat 15 olbmuin Sámedikki jienastuslogus . 1 Tabealla 3.9a Jienastuslohku 2009 : 21 suohkana main lea dievdduid eanetlohku unnimusat 15 olbmuin . 1 Tabealla 3.8 čájeha ahte Lulli-Norgga nisson eanetlohku lei dušše okta proseanta , dahje 52 olbmo loguid mielde . 1 Tabealla 3.6 leat visot SED-suohkanat gesson Tabealla 4 ja biddjon daid respektiiva proseantasaš mahtodagaid maŋis mat ihtet go suohkaniid loguid Sámedikki jienastuslogus 2009 , čatná lohkui mii muitala man oallugiin suohkaniin lea jienastanlohpi stuoradiggeválggain seamma jagi . 1 Tabealla 3.6 . Dieđiheddjiidlohku Sámedikki jienastuslogus 2005 ja 2009 . 1 Tabealla 3.4 čájeha dan čieža suohkana mat spiehkastit daningo dain leat leamaš eanetgo 500 čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui sihke 2005 ja 2009 válggain . 1 Tabealla 3.4 čájeha ahte dan ollislaš 26 suohkanis main jagi 2009 ledje eanet go 100 Sámedikki jienastuslogus , leat 18 mat ollislaččat dahje belohahkii gullet SED-guvlui . 1 Tabealla 3.4 Sámedikki jienastuslogu dieđiheddjiid lohku jagi 2005 ja 2009 suohkaniin main ledje unnimusat 20 jienastuslogus jagi 2009 . 1 Tabealla 3.4 Ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldi ( 1000 ássis ) iešguđege áigodagain sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , dievdoolbmot 1 Tabealla 3.3 1 Tabealla 3.2 vuolábealde namuha daid eksplisihtta biirerievdamiid gaskal válggaid jagi 1989 ja 2005 sihke čielga loguin ja proseanttain . 1 Tabealla 3.2 gurut bealli čájeha jienastuslogu sturrodaga juohke biires válggain 1989 ja 2005 , erohallon biiriid sturrodaga nohkki loguide dain namuhuvvon válggain . 1 Tabealla 3.2 Jienastuslohku juohke biires válggain jagi 1989 ja 2005 , biiriid sturrodagaid mielde jagiin 1989 ja 2005 . 1 Tabealla 3.2 1 Tabealla 3.1 čájeha muđui ahte jienastuslogu stuorámus lassáneapmi proseanttain dássážii , lea leamaš gaskal vuosttaš ja nuppi válgga ( 31 % Muhto maiddái ovdal 2005-válgga lei lassáneapmi proseanttain stuoris ( 26 % Dat lassáneapmi lea dasto stuorámus mii lea leamaš olles loguin , go ledje eanet go 2.600 ođđa čáliheaddji . 1 Tabealla 3.1 Čađahuvvon ráđđádallamat Sámedikkiin Departemeanta 1 Tabealla 3.1 vuolábealde spesifiseret dán leat goasii 8.400 logahallon jienasteddjiin lassánan , dahje buori 150 % . 1 Tabealla 3.1 Tabealla 3.2 Tabealla 3.3 Tabealla 4.1 Tabealla 5.1 Tabealla 5.2 Tabealla 5.3 Tabealla 5.4 Tabealla 5.5 Tabealla 5.6 Tabealla 5.7 Tabealla 5.8 Tabealla 5.9 Tabealla 5.10 1 Tabealla 3.1 Sámedikki jienastuslogu rievdamat 1989-2009 . 1 Tabealla 3.1 1 Tabealla 3 čájeha ahte kanála ii leat deavdán gáibádusa sáddet 30 diimmu beaivválaš sáddagiid ii ovttage gearddi 2004 rájes . 1 Tabealla 3 ja 4 čájehit ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldiid , sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid viđa jagi áigodagas 1994 gitta 2008 rádjái . 1 Tabealla 3 : Romssa fylkkasuohkana jagi 2009 investerenrehketdoallu 1000 ruvnnuid mielde Doaibmabiergasiid ja gittaopmodagaid vuovdin Ruhtasirdimat buhtadusgáibádusaiguin Ruhtadoarjagat stáhtas ja earáin Reantoboađut , vuoitu ja eaiggáda ruhtalokten Investerenboađuid submi 1 Tabealla 3 : Jagi 2006 investerenrehketdoallu – Romssa fylkkasuohkan 150 100 50 2001 1 Tabealla 20.1 Sámedikki ruhtajuolludeamit gielladoaimmaide ( 1000 ru. ) . 1 Tabealla 2.8 čájeha viidásit ahte ollislaš lohku ohppiin geain lea sámegiella dárogielat vuođđoskuvllas lea njiedjan juohke jagi dan rájes go skuvlareforbma Máhttolokten čađahuvvui 2006:s . 1 Tabealla 2.8 mielde sáhttá orrut nu ahte váhnemat dál leat vuollánan ja ipmirdan ahte sámegiella nubbingiellan ii buvttit doaibmi guovttegielatvuođa iige daga dan boahtteáiggisge . 1 Tabealla 2.7 čájeha ahte 2009 lei buoremusjahki , muhto njiejai beliin jahkái 2010 . 1 Tabealla 2.7 1 Tabealla 2.6 čájeha ahte lullisámegielat fálaldagaid lohku lea leamaš dásset earret stuora lassáneami jagi 2009 ja njiedjama “ dábálaš ” dássái jagi 2010 . 1 Tabealla 2.6 1 Tabealla 2.5 Áviisa Áššu Min Áigi Ávvir Ságat Obbalaččat Min Áigi + Áššu 1 Tabealla 2.5 31.12.2007 1 Tabealla 2.5 1 Tabealla 2.4 Lohku Ohcamuš 400 1 Tabealla 2.4 Buohkanastabealla váikkuhangaskaoamit – Váldosuorggit ( 1000 ru ) Rehketdoallu- 08 1 Tabealla 2.4 1 Tabealla 2.3 Buohkanastabealla – Váikkuhangaskaoamit ( 1000 ru ) Čilgehus 1 Tabealla 2.3 1 Tabealla 2.2 vuolábealde čájeha logu mánáin geat válde vuostá sámegielfálaldaga mánáidgárddis 2006-2010 . 1 Tabealla 2.2 Guldaleddjiid beroštupmi NRK Sámi Radio radiofálaldagaide ( 2009 ) Galle beaivvi maŋemus vahkku Maŋemus 30 beaivvi 49 1 Tabealla 2.2 1 Tabealla 2.16 čájeha ahte stáhta sámi joatkkaskuvllain ii leat leamaš oahpahus sámegielas amasgiellan dan rájes go golbma oahppi ledje dan oahpus skuvlajagi 2008/09 . 1 Tabealla 2.14 Tabealla 2.15 1 Tabealla 2.14 1 Tabealla 2.13 čájeha ahte proseanta ohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan guovtti stáhta joatkkaskuvllain lea 68 skuvlajagi 2010/11 . 1 Tabealla 2.13 1 Tabealla 2.12 1 Tabealla 2.11 čájeha ohppiid logu fágas Nubbingiella 3 njiedjan eanet go Nubbingiella 2 . 1 Tabealla 2.11 1 Tabealla 2.10 čájeha ahte 70 % nubbingiellafága njiedjamis bođii guokte vuosttaš jagi maŋŋel Máhttoloktema sisafievrredeami ja fága Sámi giella ja kultuvra heaittiheapmi . 1 Tabealla 2.1 NRK Sámi Radio tv-fálaldagaid gehččiidlogut ( 2009 ) Galle gearddi maŋemus vahkku Maŋemus 30 beaivvi 78 1 Tabealla 2.1 1 Tabealla 2 čájeha nieiddaid eanet go bártniid válljet sámegiela joatkkaskuvllas , vaikko dát erohus ii dovdo sámegielas 1. giellan . 1 Tabealla 2 čájeha maiddái ahte dievdoolbmuid oassi , geat orrot SED guovlluin ja ožžot bargonávccahisvuođaoaju lea eambbo go olggobealde guovllu . 1 Tabealla 2 Eanandoalloareála doaimmas buohkanassii SOF - guovllus . 1 Tabealla 2 : Romssa bargosajit ealáhusaid mielde Gáldu : Panda Romsa 1 Tabealla 2 . 1 Tabealla 15.2 Sámedikki juolludeapmi kulturovdáneapmái ( ovdalaš Sámi kulturfoanda ) ( 1000 ruvnnuiguin ) 1 Tabealla 15.1 Sámedikki ruhtajuolludeamit kulturdoaibmabijuide 2006 – 2008 ( 1000 ruvnnuin ) 1 Tabealla 15.0Eará doarjagat – doarjja politihkalaš bargguide 1 Tabealla 14.1 Proseantalogut – logahallojuvvon bargguhis olbmot gaskal 25–66 jagi ja olbmot geain lea lámisvuođapenšuvdna juohke 1000 olbmo nammii sámegiela hálddahanguovllus ja riikkas . 1 Tabealla 14.0 Sámi statistihkka 1 Tabealla 14 Juolludusat eanandoalloulbmiliidda Sámi ovddidanfoandda bokte ruvnnuiguin movt juohkásan gielddaid gaskka 2006:s . 1 Tabealla 13.0 Dásseárvodoaimmat oppalaččat 1 Tabealla 13 Poasta 51.1 SOF – Doarjagiid juohkáseapmi iešguđet ealáhusaide 2002-2006 Sámi ovddidanfoanda Doaibmavisttit Mašiinnat ja bargoreaiddut Eará doaibmabijut Submi eanandoallu Submi SOF 1 Tabealla 12.3 Stáhta sámi joatkkaskuvllaid ohppiid lohku 1 Tabealla 12.2 Vuođđoskuvlla ohppiid lohku geat ožžot sámegielas ja sámekultuvrras oahpu . 1 Tabealla 12.2 1 Tabealla 12.1 Vuođđoskuvlla ohppiid lohku geat lohket sámegiela vuosttaš- dahje nubbigiellan . 1 Tabealla 12.1 Kultuvradepartemeantta kulturviesuide investeremiid ortnegat 1 Tabealla 12.0 1 Tabealla 11.0Guovllu ovdánahttin ja ovttasbargu 1 Tabealla 10.0 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan Poasta Doaibma 450 1 Tabealla 10 Doarjagiid sturrodat Finnmárkku fylkkas lei 2006:s : 1 Tabealla 1.9 Kr 3 804 010 sturrosaš doarjja lea juogaduvvon čuovvovaš vuoruhansurggiide 2000:s 1 Tabealla 1.9 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Jahki 1 Tabealla 1.8 Ná juohkásii Sámi kulturfoandda doarjja jagi 2000:s , ja ovddit jagi . ( Submi lea 1000 ruvnnuin ) 1 Tabealla 1.8 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2009:s 1 Tabealla 1.7 Sámi kulturmuitoráđđi juogadii doarjagiid čuovvovaš doaimmaide 2000:s 1 Tabealla 1.7 Oahpponeavvoráhkadeapmi 1 Tabealla 1.6 — uovvovaš tabeallas oaidnit fondda 2000 doarjaga geográfalaš juogadeami dan guokte ovddit jagi ektui 1 Tabealla 1.6 Ohcanvuđot doarjagat – Oahpahus Poasta 1 Tabealla 1.59 Iežaskapitála 1 Tabealla 1.58 Eará goluid spesifiseren 1 Tabealla 1.50 Sámeálbmotfoanda Sámeálbmotfoanda – Čadnojuvvonruđat 1 Tabealla 1.5 Poasta 1 Tabealla 1.5 Dán tabeallas oaidnit makkár doarjalohpádusaid nissonolbmot leat ožžon 2000:s 1 Tabealla 1.49 Sámeálbmotfoanda Reantoboađut Sámeálbmotfoanda 1 Tabealla 1.48 Sámeálbmotfoanda Teaksta 1 Tabealla 1.47 Ovddidan- , čielggadan- ja duođaštanruđat – Sámeálbmotfoanda Poasta 1 Tabealla 1.46 Sámeálbmotfoanda – Čadnojuvvonruđat 1 Tabealla 1.45 Reantoboađut Sámeálbmotfoanda 1 Tabealla 1.44 Sámeálbmotfoanda 1 Tabealla 1.43 Ovddidan- , čielggadan- ja duođaštanruđat – Sámeálbmotfoanda Poasta 1 Tabealla 1.42 Ohcanvuđot doarjagat – Sámeálbmotfoanda 1 Tabealla 1.40 Ohcanvuđot doarjagat – Sámi organisašuvnnat Poasta 1 Tabealla 1.4 — uovvovaš tabeallas oaidnit ealáhusdoarjagiid maid Sámi ovddidanfoanda doarju jagi 2000:s , daid ovddit jagiid ektui 1 Tabealla 1.39 Váikkuhangaskaoamit maid Čoahkkinjođihangoddi hálddaša Poasta 1 Tabealla 1.38 Riikkaidgaskasaš doaibmabijut – Interreg 1 Tabealla 1.38 Ohcanvuđot doarjja – Riikkaidgaskasaš bargu Poasta 1 Tabealla 1.37 Váikkuhangaskaoamit maid Sámediggeráđđi hálddaša 1 Tabealla 1.35 Ohcanvuđot doarjagat – Sámi organisašuvnnat 1 Tabealla 1.33 Ohcanvuđot doarjagat – Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan 1 Tabealla 1.31 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2009s 1 Tabealla 1.31 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Jahki 1 Tabealla 1.30 Kulturmuitosuodjaleapmi Teaksta 1 Tabealla 1.30 Kulturmuitosuodjaleapmi 1 Tabealla 1.3 Jagi 2000 juolludeapmi juohkásii čuovvovaš surggiide 1 Tabealla 1.29 Ohcanvuđot doarjagat – Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi 1 Tabealla 1.28 Njuolgga doarjagat – Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi Poasta 1 Tabealla 1.26 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2009s 1 Tabealla 1.26 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Jahki 1 Tabealla 1.24 Duodješiehtadus Poasta 1 Tabealla 1.23 Ohcanvuđot doarjagat – Árvohákanprográmma 1 Tabealla 1.21 Njuogga doarjagat – Ealáhusat 1 Tabealla 1.20 Sámi dáiddáršiehtadus Poasta 1 Tabealla 1.2 2000 ’ juolludeapmi 5.4 prošeavttaide 1 Tabealla 1.19 Sámi dáiddáršiehtadus Poasta 1 Tabealla 1.19 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Jahki 1 Tabealla 1.18 Kulturovddideapmi Teaksta 1 Tabealla 1.18 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2009s 1 Tabealla 1.17 Ohcanvuđot doarjagat – Kultuvra Poasta 1 Tabealla 1.17 Kulturovddideapmi 1 Tabealla 1.16 Ohcanvuđot doarjagat – Kultuvra Poasta 1 Tabealla 1.14 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Jahki 1 Tabealla 1.13 Giellaprošeavttat Teaksta 1 Tabealla 1.13 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2009s Jahki 1 Tabealla 1.12 Ohcanvuđot doarjagat – Giella Poasta 1 Tabealla 1.12 Giellaprošeavttat 1 Tabealla 1.10 Kr 3 804 010 sturrosaš doarjja lea juogaduvvon čuovvovaš vuoruhansurggiide 2000:s 1 Tabealla 1.1 Jagi 2000:s ledje Sámedikkis čuovvovaš doarjjaortnegat 1 Tabealla 1 čájeha ulbmilstivrejuvvon ovdaárvvoštallama 6 man vuoññun lea analysa maid analysaneavvu PANDA lea dahkan . 1 Tabealla 1 čájeha nissonolbmuin leamaš unnán njiedjan sin gaskkas , geat ožžo bargonávccahisvuođaoaju áigodagas 1992 gitta 2004 rádjái , sihke siskkobealde ja olggobealde SED guovllu . 1 Tabealla 1 Eanadoallofitnodagaid lohku SOF-guovllus Eanadoallofitnodagat buohkanassii 1 Tabealla 1 : Álbmotovdáneapmi 2002-2007 ja prognosa 20108 Jahkásaš % Jahkásaš % Nuppástus Prognosa nuppástus nuppástus Olmmoš 2002 -2007 2007 - 2010 2002 - 2007 2007 - 2010 lohku 2007 1 Tabealla 1 : Sámefoanda , jahkásaš juolludeamit ja stáhtahálddahusa goluid promilla [ Statistihka gáldu : Bjørg Larsson : Finnefondet . 1 Tabealla 1 : Jagi 2009 doaibmarehketdoallu . 1 Tabealla 1 : Jagi 2006 doaibmarehketdoallu – Romssa fylkkasuohkan 1 TV-sáddagiidda lea erenoamáš ollu beroštupmi , sihke sámi álbmogis ja ii-sápmelaččaid gaskkas . 1 TV-kanála ii gula dán ulbmiljovkui Danne biehttaluvvo ohcan . 1 TV-joavkku jođiheaddji lei leamaš soahtefáŋgan Davvi-Norggas ja hálai čielga dárogiela . 1 TV-fálaldat lea hirbmadit lassánan 2005 rájes , go sámeradio tv-sáddenduovdda lea eanet go duppalit sturron . 1 TV 2 , Kanal 24 ja P 4 leat gávpeáibmomediat ja sis lea doaibmalohpi áibmomedialága § 2 – 1 mielde . 1 TROMSØ 1 TIRS lea geahččalanprošeakta man váldobargu dahkkojuvvo 2006-2008 jagiid ja man váldoulbmil lea : ’ lotnolasat ávkkálaš ja guhkesáiggi čatnasemiid institušuvdnen gaskal ovddasmanni skuvlla ( Sálašvákki jsk . ) , ealáhuseallima , Romssa universitehta ja Romssa allaskuvlla deattastettiin reálafágaid ja riikkaidgaskašuhttima ohppiiguin guovddážis ’ . 1 TINE Rådgivning čujuha " Faglig rapport KU 2006 " nammasaš raporttas gusaid mielkebuvttadeami bohtosiidda jagis 2006 . 1 TIL supportar ja Isberg nammasaš supporterjoavkku jođiheaddji Jørgen M. Storvig illosii sakka go gullái skeaŋka birra . 1 TGV lea ámmátlaš musihkkáriid , amatevramusihkkáriid ja eará berošteddjiid festiválaarena ja deaivvadanbáiki . 1 TF Transport UB álggii erenoamáš ruđalaš vuoittuin go tráilár varasguliiguin gopmánii ja fáhkka dárbbašii veahki gálvvuid 1 T. Álttájohka . 1 T. v. Muotkki kapealla lei gárvvis 1896 . 1 T. v. : Pavel Anderssen nuorran . 1 T. v. : Johan Eriksen Soffá Stáhpogiettis lei johtti oahpaheaddji Deanuvuonas 1800-logu loahpas , muhto skuvlastivra buhttii su dáža seminaristtain . 1 T. h. : Ole A. Andersen Lávvonjárggas lei Nuorttanastte doaimmaheaddji 1912-16 . ( Gova luoikan Yngve Johansen ) 1 T. h. : Dát reive maid Pavel Anderssen čálii skuvladirektevrii 1910 čájeha man váttisin sáhtii leat oahpaheaddjioahpu ruhtadit . 1 T-3 98 / johtučállosis ges celkojuvvo ahte fylkkaplánen maid galgá leat mielde sámi kultuvrra , servodaga ja ealáhusaid nannemis ja ovdánahttimis , ja ahte Sámediggi galgá váldot fárrui fylkkaplánemii ráđđeaddi orgánan dain fylkkain gos leat sámi ássan- ja geavahanguovllut . 1 T-3 98 / johtočállosis ges celkojuvvo ahte fylkkaplánen maid galgá leat mielde sámi kultuvrra , servodaga ja ealáhusaid nannemis ja ovdánahttimis , ja ahte Sámediggi galgá váldot fárrui fylkkaplánemii ráđđeaddi orgánan dain fylkkain gos leat sámi ássan- ja geavahanguovllut . 1 T-2 09 / Plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi fápmuibidjan ( pdf ) 1 T : kaseahttadieđut namuhuvvo guđemuš kaseahtas ja gokko nammadieđut leat , omd. 1a : 1,34 ja 3 b : 2 , 42 ( seamma namma namahuvvo guovtti kaseahtas ja áigi , gokko báttis ) 2 . 1 SČ : 1:1991 Kulturmuitogáhttema boahttevaš organiseren , Sámedikki čielggadus Čoahkkingirjeoassi , Sámediggi , ášši 36/91 Sámi kulturmuitogáhttema boahttevaš organiseren - Sámedikki čielggadus Čoahkkingirjeoassi , Sámediggi , ášši 37/92 - Vuollásaš ráđiid čállingottiid lokaliseren Reive Birasgáhttendepartemeanttas 10.11.93 , Sámi kulturmuitogáhttema organiseren Sd. dieid . nr. 52 ( 1992-93 ) Norgga sámepolitihkka 1 Sørøysund kommune 1983 Olsen , Gunnar : Om fornorskninga av kystdistriktene . 1 Sørreisa 13 ! 1 Søraunet lea riegádan 1967:s ja orru Evenstadas Viknas . 1 Sør-Varanger 1 Sør-Tromsøya tannklinikk 1 Sølvi Johanne Kikvik , Nisu , 47 jagi , Narvik 5 . 1 Sætrums Fiskekjøp ja guoskevaš guolásteddjiide lea dát dohkálaš čoavddus . 1 Sætrums Fiskekjøp Smiervuonas Porsáŋggus váldá vuostá guliid máŋgga báikkálaš guolásteaddjis lagašguovllus . 1 Særskilde reglar om gardsnamn og bruksnamn Eigar eller festar kan fastsetje namn på eige bruk . 1 Sáččá joatkkaskuvla Senja Plánen 2008 videregående skole 1 Sáččá Sámi Viessu ja Oslo Sámi Viessu eai šat oaččo njuolgadoarjaga . 1 Sáččá 1 Sáčča sámi viesus ii leat dál oktage bargi . 1 Sáčča sámi viessu lea organiserejuvvon oasussearvin , Oslo sámi viessu lahttosearvin ja Bihtánsámi viessu vuođđudussan . 1 Sáčča sámi viessu lea báikáduvvon boares guossevissui Njukčavuopmái Ránáidsullo suohkanis . 1 Sáčča Sámi viessu , Oslo sámi viessu ja Bihtánsámi viessu / vuođđudus Duoda Rafne leat dakkár doaimmat mat vuosttažettiin doibmet servviid deaivvadansadjin , ja láigohit dasto lanjaid báikkálaš doaimmaide nugo kurssaide , vuovdimii ja unnit čájáhusaide . 1 Sávzzat Lábbát Sávzzat Lábbát Sávzzat Lábbát 1 Sávzaealáhusa logut dán ovdanbuktimis leat guovlluin Nordlánda , Romsa ja Finnmárku . 1 Sávzadoalus lea meahcci dat deaŧaleamos resursa . 1 Sávzadoaluid lohku fas lea njiedjan 42 %:in , ja muđui Finnmárkkus lea njiedjan leamaš 9 % . 1 Sávzadoalu ráddjejuvvon ekonomalaš dilis sáhttá boraspirevahágiid lassáneapmi dahkat ahte heitet doaluiguin . 1 Sávzadoallu gáibida ollu areálaid man oktavuođas meahci geavaheapmi lea leamaš mearrideaddji ekonomalaš bohtosii . 1 Sávza- ja gáicadoalut geahppánedje 42 pst. dahje lagabui 300 doaluin áigodagas 1989–1999 . 1 Sávvat ohccin sin , geain lea máhtolašvuohta ja beroštupmi olmmošvuoigatvuođain , diggerievttis ja hálddašanrievttis . 1 Sávvat lihku ásahemiin 1 Sávvat lihku nissonbeaivái – njukčamánu 8. b ! 1 Sávvat buresboahtima pressii dán miniseminárii . 1 Sávvat bures boahtima . 1 Sávvat ahte ohccis lea bargohárjáneapmi dáid siskkobealde ; MS Office , Windows , Exchange , SQL Server ja virtualiseren . 1 Sávvat ahte ohcci lea almmolaš hálddašeamis bargan áššemeannudemiin ja hálddaša áššáiguoskevaš dihtorreaidduid . 1 Sávvat ahte namuhuvvon njuolggadusat , ja ollislaš ohcamuš nu mo dat čuodjá , váldojuvvo vuostá áddejumiin ja buorredáhtolašvuođain ja ávžžuhitge váldostivrra meannudit dan nu jođánit go vejolaš . 1 Sávvat ahte Ráđđehus joatká dainna doaimmain maiddái boahtteáiggis . 1 Sávvamis lea ahte 1 Sávnnjojávrri mánát orro Anna ja Trygve Opdahl luhtte . 1 Sávašin ahte livččen ožžon vuđoleappo dárogielaoahpahusa , go das lea munnje čoavdda skuvlemii ja bargui . 1 Sávan vel oktii bures boahtima Sámediggái ja sávan lihku foruma čoahkkimiiguin . 1 Sávan sutnje hui ollu lihku bálkkašumiin . 1 Sávan oktii vel lihku dán jagi Gollegiella-bálkkašumiin . 1 Sávan njenecaide lihku sin kultuvrra ja árbevieruid oahpásmahttimiin ja illudan oahppat eanet din birra . 1 Sávan maid bures boahtima eará gussiide . 1 Sávan dát reaidu šaddá buorre veahkkin ealáskahttimii ja lullisámegiela geavaheapmái ja ahte dát teknologiija bidjá vuođu ođđa ovdánahttinprošeavttaide buot sámegielain . 1 Sávan dát lea doarvái vai sáhttit ain bargat áššiin . 1 Sávan dákko bokte riikačoahkkimii lihku daid ollu ja stuora áššiiguin mat galget gieđahallojuvvot ! 1 Sávan didjiide lihku seminárain ja giitu beroštumis ! 1 Sávan didjiide lihku ! 1 Sávan ahte vepselaččaid galledeapmi dáppe nanne eamiálbmogiid nuoraid oktavuođaid . 1 Sávan ahte ollugat dis dustebehtet hástalusa ja ohcabehtet alit ohppui . 1 Sávan ahte din mielas , geat dál heaitibehtet ofelažžan , vásihuvvo positiivan dat bargu maid dii lehpet čađahan dán maŋimus jagis ja ahte dii lehpet ožžon ávkkálaš vásáhusa ja máhtu boahtte áigái . 1 Sávan ahte Stuorradiggi sáhttá meannudit láhkarievdadanevttohusa buori áiggis ovdal jagi 2009 válggaid , loahpaha Nystad . 1 Sávan Sámi allaskuvlii lihku viidásit bargguiguin dan guvlui ahte beassat dohkkehuvvot dieđalaš allaskuvlan . 1 Sávaldat oažžut sámi boazodoallooahpu šattai vuostálaga departemeanttaid stivrejumiin ja guovddášeiseválddiid njuolggadusaiguin ja oahppoplánaiguin . 1 Sávaldat oažžut oahpaheami sámegielas dahje sámegillii ii baicca oba namuhuvvonge . 1 Sávaldat lea ásahit regionála fora mii galgá ovddidit ollislaš ja bajimus strategiijaid ođasmuvvi energiija suorggis , vuollejoavkkuiguin mat gullet bioenergiijii , bieggafápmui , fápmorusttegaččaide jna. Gáddeavádaga vinjugovvideapmi . 1 Sávaldat lea joatkit ja nannet dialoga Sámedikkiin vai sámi oainnut bohtet ovdan norgalaš politihkas Arktalaš Ráđi hárrái . 1 Sávaldat lea háhkat dohkálaš ja ollislaš gulahallanlinja Måsski gilážii Divttasvuona gielddas . 1 Sávaldat lea ahte Sámi parlamentáralaš ráđđi sáhtášii dán doaimma váldit badjelasás , muhto dat eaktuda ahte ráđđái juolluduvvojit doarvái ekonomalaš návccat . 1 Sávaldat galgá leat oidnosii buktit guovttegielalašvuođa oskkuoahpahusa geavadis . 1 Sávaldahkan lea máhtolašvuohta kulturmuittuid registreremis . 1 Sávahahtti livččii gilvalahttit daid dihtorskáhppojeaddjiid mat fállet iežaset buktagiid almmolaš ásahusaide . 1 Sávahahtti lea oažžut kártema čađahuvvot nu johtilit go lea vejolaš , muhto seammás ferte kárten čađahuvvot dohkálaš vugiin . 1 Sávahahtti lea maiddái juridihkalaš gelbbolašvuohta . 1 Sávahahtti lea maiddái ahte sámi erenoamášpedagogalaš doarjjavuogádat , ja Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš , ožžot saji dán oktasašvistái . 1 Sávahahtti lea maid vuođđudit lagat ovttasbarggu eará riikkai ­guin nugo Japánain , Indiain ja Kiinnáin . 1 Sávahahtti lea bisuhit lávdaduvvon ja kvalitehta dáfus buriid joatkkaskuvlafálaldagaid fylkkas . 1 Sávahahtti lea bisuhit lávdaduvvon ja kvalitehta dáfus buriid joatkkaskuvlafálaldagaid fylkkas , heivehuvvon oahppái ja bargoeallima bargonákcadárbbuide . 1 Sávahahtti lea ahte ásahuvvojit arvat dákkár lohkanfálaldagat , dábálaš ráma siskkobealde . 1 Sávahahtti lea ahte guovddáš galgá ráhkadit fágalaš fierpmádaga eará institušuvnnaide mat barget eamiálbmotgažaldagaiguin riikkagottálaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sávahahtti ii leat ahte stáhtas galgá leat aktiiva rolla interneahta sisdoalu hárrái . Sámegielalaš geavaheaddjit berrejit leat diđolaččat interneahta ja dan iešguđetlágan bálvalusaid vejolašvuođaid hárrái , go sáhka lea sámegielaid ovddideamis . 1 Sáttomohgátti skuvla 1907 1 Sáttomohgáddi lei buoremus báiki máilmmis , gitta dassážii go šadden nuppelot jahkásažžan . 1 Sáttomohgáddi lea ovdamearkka dihte dakkár gilli gos diet osku ii vuhtton nu bearehaga . 1 Sáttiidvuomi márkanovddidanfitnodat ( Sandmark Bygdeutviklingsselskap ) oaččui 205 000 ruvdnosaš doarjaga márkosámi ássansaji Vilgesvárre ovdánahttima oktavuođas Skániid suohkanis . 1 Sáttasáni miššuvdna midjiide oahpaheddjiide lei : Hálahit váhnemiid áddet ahte mánát birgejit buoremusat eallimis jos besset oahppat eatnigielaset . 1 Sáttagotti jođihii biras- ja ovddidanministtar Erik Solheim . 1 Sáttagoddi galleda Brasilas earret eará Xingu indiánaid guovllu . 1 Sátta gávdno dás . 1 Sátta bistá 2 minuhta . 1 Sátssat leat rievdan sisriikkálaš mátkkiin 01.05.2008 rájes . 1 Sátni mearkkaša sullii dan maid odne gohčodit duodjin , bargu mii bargojuvvo ruovttuin ráhkadit diŋggaid iežas atnui ja jus vuovdima várás . 1 Sátni logahallojuvvo oktan váldosátnin ja jorgaluvvo máŋgga gillii . 1 Sátni kretsasámeválgastivra lea namuhuvvon ovtta sajis lágas , ja dan ferte rievdadit . 1 Sátni doalloovttadat lea čadnon dálá ortnegii man mielde gáibiduvvo almmolaš eiseválddiid addin doaibmalohpi . 1 Sátni doallogeatnegasvuohta bođii boazodoalloláhkii 1996:s ovdalaš doahpagiid guođohangeatnegasvuođa ja bohcco lodjivuođa sadjái , mat ledje gávnnahuvvon unnán heivvolažžan dan ovdáneami hárrái mii boazodoalus lei leamaš . 1 Sátni " riikaviidosaš " sihkkojuvvo guovtti sajis 4. paragráfas 4. čuoggás , EARÁ DOARJAGAT . 1 Sátni " riikaviidosaš " sihkkojuvvo 1. paragráfas , ULBMIL . Sátni " riikaviidosaš " sihkkojuvvo guovtti sajis 2. paragráfas , Doarjjavuoigadasat . 1 Sátnejuohkin ja stávenkontrolla InDesignii ja reaiddut OpenOffice . orgii bohtet maŋŋil . 1 Sátnejođiheaddji Åge B. Pedersen fertii jeđđet olbmuid ja lohpidit ahte ii oktage galgan bákkus dadjat dán guovtti sáni sámegillii . 1 Sátnejođiheaddji presenterii min ruvdnoprinsabárrii . 1 Sátnejođiheaddji ja johtalusa fylkkaráđđi čađaheigga formála rahpama . 1 Sátnejođiheaddji Linda Randal lea juo sávvan bures boahtima Girkonjárgii ja stáhtačálli Erik Lahnstein lea dorjon kongreassa positiivvalaččat . 1 Sátnegirjjit ja sátne- / tearbmabáŋkkut leat buorit veahkkeneavvut go lea jorgaleame dehe áššiid meannudeame guovtti gillii . 1 Sátnegirjjit ja neahttaresurssat 1 Sátnediehtovuođđu sisttisdoallá sámegielat tearpmaid oarjelsámegillii , julevsámegillii ja davvisámegillii . 1 Sártnit mat dolloje presideantta Evo Morales galledeami oktavuođas 1 Sártnit ja čállosat 1 Sártnit ja artihkkalat 1 Sártnit ja artihkalat 1 Sártnistis son dajai earret eará : 1 Sártnistis ON bistevaš foruma guđát sešuvnnas ovddit vahkus deattuhii Sara ahte eamiálbmogiid ja sin vuoigatvuođaid dohkkeheapmi lea dehálaš reaidu juksamis ON duhátjahkemihttomeari . 1 Sártni Oslo Ráđđeviesus Sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. 2008 1 Sárni ovddidanfoanda ásahuvvo sierra hálddašanovttadahkan Sámedikki systemas , muhto čadnojuvvon Sámediggái formálalaččat iežas nammademiid ja bargovugiid bokte . 1 Sárnegiellan áddejuvvojit váldosuoprnanvuogit davvisárnegiella , julevsámegiella ja rnáttasárnegiella . § 3 1 Sárnegiella - definišuvdna 1 Sárnediggeráois lea dákkáraš vuogádaga oktavuočas rnaid rn 11 dás leat huksernin dušše vuolggaheaddji sajádat politihkalaš gažaldagain , Sárnedikki ovddastearnis olggosguvlui , vejolaš narnrnadanáššiin stivrraide ja ráčiide ( lávdegoddi galgá rnanná rnearridit dán ) ja leat váidalanásahussan hálddašanorgánaide . 1 Sárgun : Arvid Sveen , 1972 1 Sárggus lea girjjis Solbakk : 1 Sárdnunmáhttu ii leat boahtán fuotin , vaikko čuvvon sámegieloahpahusa miehtá vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla ge . 1 Sárdnunlistu ja replihkkavuorut 1 Sárdnon Riddu Riđđu Davvi Álbmogiid beaivve [ Sárdni / artihkal Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 26.07.2010 ] 1 Sárdnon Riddu Riđđu Davvi Álbmogiid beaivve 1 Sárdniid gávnnat go deaddilat " arkiiva arkiv " - " video " - Sámediggi " ja mahppa " Evo Morales Sámedikki guossis " . 1 Sárdni guokte ođđa C 130 J Hercules fievrredangirdiid gástta oktavuođas , 17.08.2010 , Suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Sárdni : sámedikkipresideanta Klemetti Näkkäläjärvi 1 Sárdni : sámedikki presideanta Egil Olli 1 Sárdni : ruoŧa sámediggi Sara Larsson 1 Sárdni : dievasčoahkkinjođiheaddi Jarle Jonassen 1 Sárdni / artihkal , 30.05.2008 1 Sárdni / artihkal , 29.10.2008 1 Sárdni / artihkal , 28.06.2011 1 Sárdni / artihkal , 27.10.2008 1 Sárdni / artihkal , 25.07.2008 1 Sárdni / artihkal , 22.11.2011 1 Sárdni / artihkal , 13.10.2011 1 Sárdni / artihkal , 12.07.2008 1 Sárdni / artihkal , 09.02.2009 1 Sárdni / artihkal , 07.01.2010 1 Sárdni / artihkal , 06.02.2012 1 Sárdni / artihkal , 03.11.2009 1 Sárdni / artihkal , 01.09.2008 1 Sárdni - Eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš polárajahki 1 Sápmi vuittii nissonjoavkkus ja Sámi dievdojoavku bođii goalmmádin dáin gilvvuin . 1 Sápmi searvvai valáštalliiguin ja kulturbargiiguin Arctic Winter Games ( AWG ) nammasaš doaluide mat lágiduvvojedje Alaskas njukčamánus dán jagi . 1 Sápmi searvvai ja vuittii 2006 VIVA World Cupa , mii lágiduvvui Occitanias Frankriikkas . 1 Sápmi oasseprográmmas lea čállingoddi Gironis ollu veahkehan prošeaktaohcciid oaivademiin ja diehtojuohkimiin , ja čállingoddi Norgga bealde lea dahkan ollu diehtojuohkinmátkiid ásahusaide jna. . 1 Sápmi oasseprográmma bajimuš ulbmilin lea » Delprogrammet Sápmis övergripande mål är att , med användning av de samiska samhällets alla resurser , utveckla samiskt kultur- och näringsliv utifrån ett ekologiskt och långsiktigt resursutnyttjande » Norgga beale Sámediggi lea jođihan SPR jagi 2007 njukčamánu rájes gitta 2008 golggotmánu rádjai . 1 Sápmelaččat suodjaluvvojit maiddái minoritehtan ON konvenšuvnna mielde siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 1 Sápmelaččat stáhtavuođđudeaddji álbmogin , 3 . 1 Sápmelaččat oktan álbmogin ja eamiálbmogin leat gáibidan sihke kultuvrralaš , gielalaš ja servodatlaš vuoigatvuođaid vuođđun visot dan máŋggabealat sámepolitihkalaš ovdáneapmái mii lea leamaš sámi servodaga vuođđun , nu mo dat lea dál . 1 Sápmelaččat ledje čielga eanetlohku Láhpi álbmogis , ja eanas oassi sis eai bálljo máhttán dárogiela dahje eai oppanassiige máhttán dan . ... 1 Sápmelaččat ledje dáppe ovdalgo stáhtat ásahuvvojedje , ja nu lea sis álgoálbmot - stáhtus riikkaidgaskasaš álbmotrievtti mielde . 1 Sápmelaččat ledje dohkkehuvvon Norgga álgoálbmogin ovdalgo konvenšuvnna ledje šiehtadan gárvásii ja dasa vuolláičállán . 1 Sápmelaččat ledje 1824:s eatnasat šaddan báhkimin , eai ge dáruiduvvan veaháge . » 1 Sápmelaččat leat čujuhan dasa ahte buktagat mat eará riikkain leat ráhkaduvvon , leat gohčoduvvon sámi kultuvrra oassin , ja leat vuvdon sámi buktagin . 1 Sápmelaččat leat árbevirolaččat eallán smávva servodagain . 1 Sápmelaččat leat áiggiid čađa geavahan meahcceriggodagaid , eallinvuogiset oassin . 1 Sápmelaččat leat unnitlogus eanas suohkaniin . 1 Sápmelaččat leat oktasaš čearda , máŋggalágan ealáhuslaš , gielalaš ja kultuvrralaš heivehallamiiguin , main leat iežaset dárbbut iežaset eavttuid vuođul . 1 Sápmelaččat leat norgalaččat , ja sii fertejit dan dohkkehit . 1 Sápmelaččat leat máŋga čuođi jagi leamaš geahnohet ja vuoittahalli bealli dain riidduin mat leat leamaš eatnamiid ja luondduriggodagaid alde . 1 Sápmelaččat leat murjen , guolástan , duodjái viežžan ávdnasiid , jeagildan , murren , bivdán fuođđuid ja ealggaid . 1 Sápmelaččat leat maiddái álgoálbmot árktalaš guovllus . 1 Sápmelaččat leat eanaš suohkaniin unnitlogus , earret muhtun moatti suohkanis . 1 Sápmelaččat leat ealihan iežaset bohccuiguin ja sin eallin lea uhcit eanet čatnasan bohccuide . 1 Sápmelaččat leat doložis ráđđen riggodagaid davvin ja viidáseappot máttás gitta dálá máttasámi ássamii Mátta-Trøndelágas ja Hedemárkkus , maiddái viidát go mii dál Mátta-Norggas lea definerejuvvon boazodoalloguovlun . 1 Sápmelaččat leat dohkkehuvvon Norgga álgoál-bmogin . 1 Sápmelaččat ja skuvla 1 Sápmelaččat ieža ja dat stáhtat gos sápmelaččat ásset , sáhttet buorebut ávkkástallat sámi ovttasbargguin . 1 Sápmelaččat guđet ássagohte siskkit vuotnaguovlluide nagodedje buorebut bisuhit árbevieruid ja giela , go sii guđet ásse olggut guovlluin Sálttus ja Ofuohtas . 1 Sápmelaččat galget oažžut doarvái resurssaid ja vejolašvuođaid sáhttit lágastit iežaset eanan- ja čáhcevuoigatvuođaáššiin . 1 Sápmelaččat fertejit ieža oažžut vejolašvuođa sihke searvat dáčča fágabirrasiidda ja hukset iežaset fágabirrasiid . 1 Sápmelaččat eai leat goassege luohpan meara riggodagain , ja danne ii sáhte eahpidit sápmelaččaid vuoigatvuođaid mearrariggodagaide , deattuha Keskitalo . 1 Sápmelaččat eai leat goassege dohkkehan ahte davviriikkalaš stáhtat dahje Ruošša ovddeš koloniijapolitihkka , man celkojuvvon ulbmilin lei jávkadit sámi kultuvrra ja assimileret sámi álbmoga , galgá stáhtaide ja majoritehtaálbmogii sáhttit geavahuvvot ággan oamastit vuoigatvuođaid . 1 Sápmelaččat eai leat goassege dohkkehan , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegotti riektejoavkku eanetlohku dagai , ahte davviriikkalaš stáhtat dahje Ruošša ovddeš koloniijapolitihkka , man celkojuvvon ulbmilin lei jávkadit sámi kultuvrra ja assimileret sámi álbmoga , galgá stáhtaide ja majoritehtaálbmogii sáhttit geavahuvvot ággan oamastit vuoigatvuođaid ( NOU 1993:34 ) . 1 Sápmelaččat dán vásihit hui garrasit danin go luondu lea árbevirolaš ealáhusdoaimma vuođđun nugomat meahcásteapmi , boazodoallu , guolásteapmi ja eanandoallu . 1 Sápmelaččat Romssas leat guhká bargan oččodit sámi čoahkkananbáikki / kulturviesu . Boksa 3.2 Guovvamánu 6. beaivvi čalmmusteapmi gávpogiin jagi 2008 1 Sápmelaččat Oslos leat váldán oktavuođa Oslo gielddain ja bivdán ahte ráhkaduvvo sámepolitihkalaš plána Osloi , gos ee. vuođđoskuvlaoahpahusa heiveheapmi lea dehálaš oassin . 1 Sápmelaččat Muosáin , dan gal ii leat oktage gullan ! " 1 Sápmelaččat , láddelaččat ja dáččat vuosttaldedje 1 Sápmelaččat , geain lea bures ovdánan njálmmálaš sámegiella , fertejit geavahuvvot resursaolmmožin mánáidgárddiin ja skuvllain vai sámi mánáin ja nuorain leat buorit giellamodeallat ja buorit háleštallanguoimmit . 1 Sápmelaččain ássá eanetlohku dál olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , mii lea dat guovlu gos eanemus sámepolitihkalaš doaibmabijut leat dássážii álggahuvvon . 1 Sápmelaččain leat eamiálbmogin rievttit vuođuštuvvon internašunála konvenšuvnnain . 1 Sápmelaččain lea álgoálbmogin vuoigatvuohta konsulterejuvvot dakkár áššiin , mat sidjiide sáhttet váikkuhit njuolga . 1 Sápmelaččain ja kvenain leat ollu seammalágan hástalusat , ja mis lea ollu maid mii sáhttit oahppat guhtet guimmiineamet . 1 Sápmelaččain ja kvenain leat ollu seammalágan hástalusat 1 Sápmelaččain ges ledje mearrasápmelaččat stuorra eanetlogus . 1 Sápmelaččain geat leat čađaheamen joatkkaoahpahusa lea vuoigatvuohta oažžut sámegiela oahpahusa , gč. oahpahuslága § 6 – 3 . 1 Sápmelaččain eamiálbmogin lea vuoigatvuohta konsulterejuvvot dakkár áššiin , mat gusket sápmelaččaide njuolgga . 1 Sápmelaččain eai leat álbmogin dán rádjái leamaš makkárge vuoigatvuođat . 1 Sápmelaččain Norggas lea sierra Sámediggi , mii maiddái vállje áirasiid Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Sápmelaččaide sáhttá dávda mearkkašit juoidá mii guoská sosiálalaš oktavuhtii , eallinguhkkosaš oktavuođaide . 1 Sápmelaččaide sihkkarastojuvvo lága bokte ahte sii besset leat mielde hálddašeamen eatnamiid ja resurssaid , ahte eanaeaiggátvuoigatvuohta dohkkehuvvo go sápmelaččat eai čađat leat unnitlogus ja besset leat mielde mearrideamen guđe doaibmabijut dárbbašuvvojit sihkkarastit boahttevaš sámi buolvvaid boahtteáiggi . 1 Sápmelaččaide lea skuvla dat báiki gos mánát ohppet religiovnna , eará fágain dat eai beroš – čállá Helge Dahl girjjis « Språkpolitikk og skolestell i Finnmark » ( Finnmárkku skuvlapolitihka ja skuvllaid lágideapmi . ) 1 Sápmelaččaide ferte addot iešmearridanváldi iežaset luondduriggodagaid dáfus . 1 Sápmelaččaide , ovttas álbmogiin muđui , sihkkarastojuvvo láhkamearriduvvon oassálastin eatnamiid ja resurssaid stivremis , ja sáhttá leat mielde mearrideamen guđe doaibmabijut dárbbašuvvojit sihkkarastit sámi buolvvaid boahtteáiggi . 1 Sápmelaččaide , njealji riikka álbmogin , lea ovttasbargu riikkarájiid rastá deaŧalaš . 1 Sápmelaččaid vásáhusat ovddešáiggid rájákeahtes bargguin ja otná ovttasbargovuogit rastá rájáid leat riggodagat , maiguin ain sáhttá ávkašuvvat . 1 Sápmelaččaid vuoigatvuođaid leat lágas gohčodan boazodoallovuoigatvuohtan . 1 Sápmelaččaid stáhtarievttálaš dilli Sámi álbmoga erenoamáš stáhtarievttálaš dilli boahtá ovdan ládje Ruoŧas , Suomas ja Norggas ( geahča maiddái kap. 5 ) . 1 Sápmelaččaid stáhtarievttálaš dilli Sámi álbmoga erenoamáš stáhtarievttálaš dilli boahtá ovdan iešguđetládje Ruoŧas , Suomas ja Norggas ( geahča maiddái kap. 5 ) . 1 Sápmelaččaid resursavuođđu gáržugođii loahpageahčen 1800-logu ja 1900-logu rájes maiddái lágaid ja duopmocealkagiid bokte . 1 Sápmelaččaid ovddidedje sihke Sámeráđđi ja Sámediggi , mii searvvai davviriikkaid delegašuvnnas . 1 Sápmelaččaid ovddeš rájáhis barggus , ja dálá rádjerasttideaddji ovttasbargovugiin , lea dál stuorra potensiála . 1 Sápmelaččaid mieldemearridanvuoigatvuođa ásaheami ferte maid árvvoštallat vejolaš riikkaidgaskasaš presedeansaváikkuhusaid ektui . 1 Sápmelaččaid ja kveanaid galggai dáruiduhttit vehážiid mielde . 1 Sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuohta čuovvoluvvo maiddái Siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid Konvenšuvnnas ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid Konvenšuvnnas 1966:s artihkal 1 ( SP / ESK artihkal 1 ) . 1 Sápmelaččaid hárdin , sihke leaikkastallamiin ja duođalašvuođas , lea juoga mii lea oahpes ášši buohkaide dán fylkkas . 1 Sápmelaččaid giela fertejit dohkkehit dakkár reaidun , sihke ieža sápmelaččat , muhto earátge , danne go dat lea deaŧalaš eaktu dasa ahte giella beassá stuorrut ja ovdánit . 1 Sápmelaččaid dáfus mearkkaša dat ahte doaibmabijut mat váikkuhit namuhuvvon surggiide eai sáhte álggahuvvot jus sápmelaččain leat čielga hálidusat ja vuoruheamit . 1 Sápmelaččaid bealis lea deaŧalaš čuovvut EU oktasašdoaimmaid ođđa Interreg III-prográmmaid čađa ( 2000–2006 ) . 1 Sápmelaččaid beales lea cuiggoduvvon ahte eai leat lágat mat sáhttet gieldit dahje heađuštit sámi symbolárvvuid kommersialiserema . 1 Sápmelaš sámegiela haga 1 Sápmelaš rávesolbmot ožžot oahpahusfálaldaga davvi- , julev- dahje máttasámegillii . 1 Sápmelaš lea beassan dovdat gillámušaid sihke rumašlaččat ja silolaččat . 1 Sápmelaš " motiiva lei govviduvvon , muhto ii goassige iđihuvvon . 1 Sánádat deattasta ahte olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnat ge mat Norg-ga láhkii eai ovttastuvvo lága § 2 bokte , galget adnojuvvot dehálaš riektegáldun . 1 Sánken Ailu Anti ja Brita Anne Marit Eira attiige liđiid ruvdnoprinsabárii 1 Sánit « čuovvovaš ráiddus » sihkkojuvvojit . 1 Sánit artihkkalis 3 leat ideanttalaččat sániiguin mat leat oktasaš artihkkalis 1 ON-konvenšuvnnain 1966 , earret daid mat čujuhit « eamiálbmogiidda » . 1 Sánddatlovttat " Nordlánddas ja Romssas gos mánát orro skuvllastobu bajábealde , ledje dábálaččat gitta 1900-lohkui . 1 Sámí Joatkkaskuvllat ja eará ioatkkaskuvllat qos vázzet oahppit main lea sámi duogáS , galget ressursaguovddážin barqat dan badjelíi ahte skuvllat dioostit sámi servodaga oahppodárbbu ja addet oahpu dán dárbbu mielde . Go sámi joatkkaskuvllaide váldojit oahppit miehtá riikka . 1 Sámí Joatkkaskuvllain lea erenoamአovddasvástádus addit oahpu sámegillii ja sámegielas , sám i kultuvrra , historjjá ja barqoeallima birra , ja addit ohppiide máhtolasvuooa válljet virggi ja doaibmabáikki vaikko gos sám i servodaqas , riikka servodaqas ja máílmmí servodaqas . " 1 Sámástit sihke Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámás lea ráhkaduvvon rávisol ­bmuide geain lea davvisámegiella eatnigiellan , geat eai máhte lohkat ja čállit sámegiela . 1 Sámás : Marit Eira Gaino 1 Sámás : Elle Márjá Vars 1 Sámmul lei joavdan stuorraskuvlii . 1 Sáml leavgga dohkkehanbeaivi . 1 Sámiálbmot bellodat áddii nu ahte ollislaš árvvoštallan galggai dahkkojuvvot mas sihke ekonomiija ja beaktilvuohta galggai árvvoštallojuvvot ja dat málle mii lei ulbmilleamos , galggai válljejuvvot . 1 Sámiálbmot bellodat ii sáhte oaidnit ahte mii leat válljen fásta málle mii galgá geavahuvvot boahtteáiggis . 1 Sámiálbmot bellodat ( 4 ) : Finnmárkku Sámiálbmot bellodat Guovdageainnu Sámiálbmot bellodat Kárášjoga Sámiálbmot bellodat Unjárgga Sámiálbmot bellodat 1 Sámit ásset bieđgguid miehtá riikka . 1 Sámit ásset bieđgguid . 1 Sámit ásset EU-riikkain Ruoŧas ja Suomas , ja Norga lea mielde EØS-ovttasbarggus . 1 Sámit sáhttet veahkkin ovttastahttit dieđalaš ja árbevirolaš máhtolašvuođa . 1 Sámit orrot njealji riikkas . 1 Sámit organiserejit iežaset Vaikko dáruiduhttindeaddu lei stuoris badjel čuođi jagi , de dattetge ledje ollu sámit guđet vigge vuostálastit dan , sihke davvin ja lulde . 1 Sámit ledje guollebivdit , smávvadálolaččat ja boazoeaiggádat , elle dábálaččat oalle geafes diliin ja sis lei unnán árvu stuoraservodagas . 1 Sámit leat čuohtenárjagiid atnán mearrariggodagaid . 1 Sámit leat álelassii deattuhan ovttasbarggu riikkarájáid rastá . 1 Sámit leat unnitálbmogin dan láhkaortnega ja daid politihkalaš árvvuid vuollásaččat maid álbmoga eanetlohku goasge ain doarju . 1 Sámit leat sin rahčamušain ahte oažžut buoret eallineavttuid , dohkkeheami ja rahčamušain oažžut vuoigatvuođaid geahččalan čoavdit váttisvuođaid gulahallama ja kompromissaid bokte . 1 Sámit leat ollu sohkabuolvvaid eallán luonddus ja viežžan das birgejumi ja sis lea erenoamáš gelbbolašvuohta luonddusuodjaleamis ja geavaheamis . 1 Sámit leat okta álbmot vaikko orrot iešguđet riikkas , ja giella čatná sámiid oktii riikarájiid rastá . 1 Sámit leat okta álbmot mas leat oktasaš historjá , kultuvra , giella ja árbevierut . 1 Sámit leat okta álbmot ja álgoálbmot . 1 Sámit leat oassi Norgga veahkadagas . 1 Sámit leat nu movt eará eanan- ja čáhcegeavaheaddjit , háhkan individuála ja kollektiiva geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid mat leat boahtán geavaheamis áiggiid čađa . 1 Sámit leat njeallje riikka eamiálbmot ; Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámit leat geavaheami bokte leamaš mielde fanasteknologiija ovdánahttimis seamma dásis go dáččat ja kveanat . Davvi-Norgga fanasgáhttenguovddáš Rivttágis Romssa fylkkas lea bargan dainna fáttáin 2005 rájes . 1 Sámit leat eamiálbmot dasgo leat adnojuvvon álgoálgosažžan ja dasgo surggiidit álbmogiin mat ásse eatnamis dalle go dálá stáhtaráját mearriduvvojedje , vrd. ILO-soahpamušain nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešmearrideaddji stáhtain , art. 1 . 1 Sámit leat dovddahan dan rájes go ráđđi ásahuvvui ahte háliidit sámi ovddastusa Davviriikkaid Ráđis . 1 Sámit leat dohkkehuvvon eamiálbmogin Norggas . 1 Sámit leat dan dilis ahte mis ovttas Arktisa eará eamiálbmogiiguin , leat ovddabealde stuorra plánat guovluovdáneami ektui davviguovlluin . 1 Sámit leat beassan mielde riikka konstitušuvdnii sierra vuođđolágaparagráfa ( 110a ) bokte . 1 Sámit leat Norgga stuorámus čearddalaš joavku . 1 Sámit leat Norgga eamiálbmot ja stáhtalahtut . 1 Sámit ja nationála unnitlogut 1850 – 1980 : Eanadoallodepartemeanta 1980 – 1989 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1990 – 1992 : Gieldadepartemeanta 1993 – 1997 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1998 – 2005 : Gielda- ja guovlodepartemeanta 2006 – 2009 : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 2010 – : Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta 1 Sámit ja dážat Ákŋoluovttas 1 Sámit ieža sámedikkiid bokte galget hálddašit sámegiela . 1 Sámit guđet ásset olgoriikkas : Olgoriikkas ássi sámit , guđet leat Norgga stáhtalahtut , ja geat ledje čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui jagi 2001 ja jagi 2005 válggas , čálihuvvojit automáhtalaččat Sámedikki jienastuslohkui dan gielddas man álbotregistarii sii sii maŋimusat ledje girjejuvvon ássin . 1 Sámit guđet ásset Norggas : Sámit geat ledje čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui jagi 2001 dahje jagi 2005 válggas , ja geat leat girjejuvvon Norgga ássin , čálihuvvojit automáhtalaččat Sámedikki jienastuslohkui dan gilddas man álbmotregistarii sii ledje girjejuvvon ássin geassemánu 30. b. 2009 . 1 Sámit guđet leat Norgga stáhtalahtut , ja guđet 1 Sámit guđet eai leat davviriikkaid stáhtalahtut ja geat 1 Sámit geavahedje oamastanrievtti eará láhkai go norgalaš boanda , odel ii gávdnon ja eana juogaduvvui mánáid gaskka ja viidáseappot mánáidmánáide . 1 Sámit geat ásset árbevirolaš sámi ássanguovllus vásihit stuorámus váttisvuođaid ja sodju lea čielgaseamos nuoraid gaskkas . 1 Sámit geat ásaiduvve siskkit vuotnaguvlluide , seailluhedje giela ja árbevieruid buorebut go sámit olggut guovlluin Sálltos ja Ofuohtas , geat dáruiduhttojuvvojedje garrasit 1800-logu mielde . 1 Sámit geat fárrejedje eará gildii geassemánu 30. b. 2009 maŋŋil , čálihuvvojit Sámedikki jienastuslohkui dan gielddas mas sii fárrejedje eret . 1 Sámit geat barget eanadoaluin ásset maiddái olggobealde Finnmárkku - erenoamážit Romssas ja Norlándda davvioasis . 1 Sámit garrasit deattuhit álgoálbmogiid vuoigatvuođajulggaštusa barggu . 1 Sámit galggašedje sáhttit luohttit dasa ahte maiddái sii , nugo earát ge , galget oažžut gielddalaš ja gielddalaš orgánain / institušuvnnain individualaččat heivehuvvon dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid . 1 Sámit galggašedje sáhttit luohttit dasa ahte maiddái sii , nugo earát ge , galget oažžut gielddalaš , gielddalaš ja regiovnnalaš orgánain / institušuvnnain individualaččat heivehuvvon dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid . 1 Sámit galggašedje ohcat bissovaš lahttovuođa organisašuvnnas man namma lea Artcitc Winter Games vai mii sáhttit searvat ollesárvosaš lahttun doaluide jagi 2006 rájes . 1 Sámit galget oažžut eatnamiid buhtadussan dahje eará buhtadusa go sin eatnamiid duohtadit . 1 Sámit galget ieža oassálastit dakkár dutkamii . 1 Sámit galge šaddat dárrun ja oahppat dárogiela , sámegiella galggai leat unnit ja unnit anus skuvllas . 1 Sámit eamiálbmogin ellet njealji riikkas : Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámit eai lea guhkásgullojeaddjit , ja sámegiella leage riidofáddán . 1 Sámit eai háliit sierranit stuorraservodagas , muhto gielalaččat ja kultuvrralaččat leat sámit dattetge earáláganat eará norgalaš álbmoga ektui ja sii galget sáhttit gáibidit ahte dát erenoamášvuohta vuhtiiváldojuvvo . . 1 Sámit deaividit áibbas eará dohkkehusa dál go dušše 20–30 jagi dás ovdal . 1 Sámit Ruoŧa bealde válde badjelasaset Guovlluráđi eamiálbmotovddastusa Norgga beale sámiid maŋŋá . 1 Sámit Nuor-Sálltos leat árbevirolaččat vuosttažettiin leamaš guolásteaddjit . 1 Sámis lea erenoamáš kultuvra ja eamiálbmogat riekta buvttaovddidemiin sáhttet leat miellagiddevaš mátkkoštusulbmil ollugiidda . 1 Sámis ilbmet duollet dálle ođđa sámegiela fágagirjjit sámegillii . 1 Sámiráđđi lea álggahan mearrguolástan- ja sáivaguolástanprošeavttaid Árktalaš Ráđi Ceavzilis ovdáneami prográmmarámmaid siskkobealde . 1 Sámiráđđi lea ovttasbargoorgána Suoma , Norgga , Ruoŧa ja Ruošša sámi organisašuvnnaide , ja dat lea sorjákeahts organisašuvdna ( NGO – non-governmental organization ) . 1 Sámiráđđi lea ovddastan sámiid Arktalaš ráđi ásaheami rájes . 1 Sámiráđđi lea okta dan guđa eamiálbmotorganisašuvnnas mat servet buot dásiin Árktalaš ráđis . 1 Sámiráđđi lea dahkan álgagiid riddoguolástan- ja siseatnanguolástanprojeavttaide Arktalaš Ráđi Ceavzilis gárgedeami prográmma siskkabealde . 1 Sámiráđđi , Kárášjoga gielda ja Finnmárkku fylkkagielda leat maiddái juolludan doarjaga . 1 Sámiráđđi , ICC ja RAIPON ráhkadedje oktasaš julggaštusa . 1 Sámiráđis ja ruoššabeale sámiin lea áicisadji ráđis . Jođiheaddjidoaimmat mannet vuoruid mielde gaskal dan golmma sámedikki , nu ahte buot sámedikkiin lea 4-jagi áigodagas presideanta dahje várre-presideanta 16 mánu . 1 Sámiráđis ja Ruošša beale sámiin lea áicisadji ráđis . 1 Sámiráđi vuođđudanbeaivi ( 1956 ) . 1 Sámiráđi sadji friija organisašuvdnan lea deaŧalaš sámi ovttasbargui . 1 Sámiráđi cealkámus Finnmárkku fylkadikki cealkámuš 1 Sámirelevánta girj-jálašvuohta lea dakkár girjjálašvuohta mii njuolga guoskkaha sámi dili . 1 Sámikomitea árvalus 1959s deattastii mearkkašumi das ahte álbmotjoavkkut árvvusatne guđet guimmiideaset . 1 Sámij åhpådusguovdásj ( Samernas utbildingscentrum ) , Johkamohkis , ja Árran julevsámij giella- ja åhpådusguovdásj leat ovttasbargan ovddidit julevsámi giellakurssa « Sámásta » . 1 Sámij skåvllåhiståvrrå 4 1 Sámiin álbmogin lea ON 1966 konvenšuvnna vuosttaš artihkkala mielde mii guoská iešmearridanvuoigatvuhtii riekti mearridit sin politihkalaš dili , ovdánahttit sin ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami ja ráđđet sin iežaset luondduriggodagaid ja gávdnosiid , ja eai man ge dihte galgga vuoigatvuođat resurssaide mat leat dárbbašlaččat sin birgenláhkái váldot sis eret . 1 Sámiin leat vuoigatvuođat individan , sierra álbmogin , sierra kultuvran ja eamiálbmogin . 1 Sámiin lea vuoigatvuohta geavahit ja gulahallat iežaset gielain . 1 Sámiin lea vuoigat ­vuohta eatnamiidda ja čáziide ja vuoigatvuohta daidda resurssaide mat leat vuođđun oktasaš ávnnaslaš kultuvrii . 1 Sámiin lea riekti bisuhit , suddjet ja ovdánahttit iežaset kulturárbbi , árbedieđuid ja kultuvrralaš ovdanbuktimiid gullevaš duogášvuoigatvuođaiguin . 1 Sámiin lea nugo eará álgoálbmogiin ge guhkes áiggi vásihusat ruvkedoaimmain ja minerálaroggamiin . 1 Sámiin lea gustojeaddji lága vuođul , goittotge muhtun muddui , vuoigatvuohta beassat gulahallat iežas gillii , ja bálvalusapparáhta ferte sin vuostáiváldit sin kulturduogáža áddejumiin . 1 Sámiin lea dat dilli dál ahte Suopma ja Ruoŧŧa leat mielde EU:s , muhto Norga ja Ruošša leat olggobealde . 1 Sámiin lea danne go lea eamiálbmot , ollu mii lea oktasaš eará eamiálbmogiiguin miehtá máilmmi . 1 Sámiin go lea eamiálbmot lea vuoigatvuohta konsulteret áššiin main sáhttá šaddat njuolga mearkkašupmi sidjiide . 1 Sámiin geat barget diplomatiijas dahje konsuláhtalágádusas , ja sin bearašlahtuin lea jienastan ¬vuoigatvuohta vaikko sii eai deavdde ássaneavttu . 1 Sámiin [ ... ] go sii leat ovttas ávkkástallan resurssaiguin , ii leat seamma vierru jurddašit oamastanvuoigatvuođa . 1 Sámiin , geat leat dahkan stuorámus oasi Olmmáivákki veahkadagas , ii leat almmatge sin oktasaš valljodatvárreávkkástallamis leamaš seamma árbevierru jurddašit eaiggáduššanrievtti . 1 Sámiide lea máŋggaid jagiid leamaš stuorra ávki ja leat ožžon inspirašuvnna eamiálbmogiid gaskasaš riikkaidgaskasaš ovttasbargui searvamis . 1 Sámiide heivehuvvon dearvvašvuođa- ja sosialafálaldaga oktavuođas lea dárbbašlaš oččodit gelbbolašvuođa eará álgoálbmogiin mat ellet minoritehtadilis ovttas eará álbmogiiguin . 1 Sámiide ferte sihkkarastojuvvot dásseárvosaš dearvvašvuođafálaldat buot dásiin . 1 Sámiid ávnnaslaš ja sosiála dilli lea ollu oktavuođain buorre go buohtastahttá ollu eará álgoálbmogiid diliin máilmmis . 1 Sámiid árbevirolaš ássanguovllut leat dál várra historjjá stuorámus rievdadusaid guovdu go guoská resursaávkkástallamii , dálkkádatrievdamiidda ja teknologalaš ođđafuomášumiide . 1 Sámiid árbediehtu mielddisbuktá iešalddis nana ceavzilis ovddideami . 1 Sámiid álbmotválljen orgánan Norggas lea Sámedikki ulbmil oažžut sámiid vuoigatvuođa dohkkehuvvot vuođđun sámi kultuvrra , giela ja servodateallima áimmahuššamii ja nannemii . 1 Sámiid vástesaš riikkalaš doarjunortnegat ja doaibmabijut berrejit hábmejuvvot dainna lágiin ahte sámit sáhttet nannet ovttasbarggu gaskaneaset rastá riikkarájáid . 1 Sámiid váikkuhanfápmu skuvlla sisdollui lea deaŧalaš reaidu sámi giela , kultuvrra ja servodateallima seailluheamis ja gárgedeamis . 1 Sámiid vuoigatvuođat olggo ¬bealde Finnmárkku , leat ain čielggatkeahttá . 1 Sámiid vuoigatvuođat iežaset duovdagiidda , čáziide ja luondduriggodagaide fertejit doahttaluvvot ja dohkkehuvvot , ja vuođđojearaldagat sámi vuoigatvuođaid ja eallineavttuid dáfus boahtteáiggis fertejit mearriduvvot Sámedikki ja stáhta digaštallamiid ja šiehtadallamiid bokte . 1 Sámiid vuoigatvuođalaš stáhtusa nannen vuođđolága bokte 1988 , sámelága mearrideapmi 1987 , Sámedikki vuođđudeapmi 1989 ja ILO-soahpamuša nr. 169 nannen 1990 , lea erenoamážit veahkehan sámiid oažžut eanet duođalaš váikkuhanfámu servodatdilálašvuođaide mat gusket sidjiide . 1 Sámiid vuoigatvuođaid sáltečáhcebivdui ja mearraguovlluid geavaheapmái ja mearravuođus resurssaide ferte lágain sihkkarastit 1 Sámiid vuoigatvuohta resurssaide mearas ja vuoigatvuohta geavahit daid lea mearrideaddji oassi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođus . 1 Sámiid vuoigatvuohta guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái 1 Sámiid vejolaSvuohta oahpu váldit ferte nanneiuvvot . 1 Sámiid sajáiduvvan vierut ja riekteipmárdus sáhttet máŋgii leat áššáigullevaš riektegáldovuođđu . 1 Sámiid riektedili várás lea lasihuvvo paragráffa Vuođđoláhkii . 1 Sámiid rekrutterema dáfus dutkamii ja alit oahpahussii ferte ásahuvvot 10-jagi prográmma hukset ja ovdánahttit sámi dutkama . 1 Sámiid politihkalaš vuoigatvuođat leat nannejuvvon sierra sámelágain ja sámiid válljen sámedikki ásahemiin . 1 Sámiid politihkalaš vuoigatvuođaid viiddideami ferte maid geahččat regionála ja báikkálaš perspektiivvas . 1 Sámiid ovttasbargu riikarájiid rastá 1 Sámiid ovddastit Sámeráđđi , Sámi parlamentáralaš ráđđi ja Sámedikkit . 1 Sámiid ovddasteaddji orgánan Sámediggi lea buktán oaiviliid ovdan stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš orgánaide arvat sierralágan áššiin ja lea váikkuhan sámepolitihkalaš ovdáneapmái Norggas . 1 Sámiid ovddadus livčče dehálaš lávdegottiin . 1 Sámiid organisašuvdna Juigiid Searvi lea okta vuođđudusorganisašuvnnain ( ovttas servviiguin Landslaget for spelemenn , Norsk folkemusikk- og danselag , Noregs ungdomslag ja Samspill International Music Network ) ásahusa doaibma galgá fátmmastit árbevirolaš ja geahččaleaddji dáčča ja sámi álbmotmusihka ja álbmotdánsuma , ja álbmotmusih-ka ja álbmotdánsuma mas lea olgoriikka duogáš . 1 Sámiid ohppiid oahpaheamis galgá leat sisdoallu ja kvalitehtta mii addá vuđolaš dieđuid ja veahkeha dahkat eallin sámi kulturárbbi nu ahte oahppit oaivaduvvojit oassálastit báikkálaš kultureallimii sámi ja norgalaš servodaga doaibmevaš miellahttun . 1 Sámiid oahpahanfálaldat hálddašuvvo ja doibmiibiddjojuvvo dábálaš oahppovuogádaga bokte . 1 Sámiid luonddu- ja resurssageavaheapmi sin árbevirolaš ássanguovlluin lea gitta min áigái adnon vigiheames geavahanvuoigatvuohtan dahje gierdan geavaheapmin mii álo lea šaddan garvvašit jus bođii dakkár geavaheami ovdii man stáhta dahje eará mearridahkes dáčča beroštumit vuoruhedje ovdalii . 1 Sámiid leavga lea árvodásis Norgga Girku leavgga bálddas . Juohke dáhpáhusa dilit mearridit goabbá leavga galgá biddjot ovddimužžii . 1 Sámiid ja riikkagottálaš veahádagaide guoski barggu nannema várás ásahuvvui geassemánu 15. 2001 sierra Sámi- ja veahádatpolitihkalaš ossodat Gielda- ja guovlodepartemeantta vuollásažžan . 1 Sámiid iešmearrideapmi ferte danne atnit vuolggasadjin vuoigatvuođa oassálastit buot mearrádusaide mat gusket sidjiide . 1 Sámiid iešmearridanvuoigatvuohta sisttisdoallá maiddái ahte sámi álbmogis lea vuoigatvuohta ieš ovddastit iežas vuoigatvuođaid ja beroštumiid natiovnnalaš , guovlulaš ja riikkaidgaskasaš oktavuođain , ja nappo vurdojuvvo ahte nationalstáhtat veahkehit ja lágidit dilálašvuođaid dasa ahte sámit sáhttet searvat guovlulaš ja riikkaidgaskasaš oktavuođaide , dás maiddái beassat miellahttun guovlulaš ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide maidda sámiide lea lunddolaš searvat ; 1 Sámiid iežaset gaskkas leat maiddái negatiiva miellaguottut ja áŧesmielalašvuohta – ovdal ­mearkka dihtii gažaldagas gii lea « eanemus » sápmelaš , riddosámit vai boazosápmelaččat . 1 Sámiid hárrái eamiálbmogin lea dábálaš dulkojupmi ahte mearrádus maiddái siskkilda ávnnaslaš ovdehusaid 10 sámiid buohkanas kulturgeavaheapmái . 1 Sámiid hárrái dáruiduhttinproseassa mearkkašii giellamolsuma lassin garra deattu dasa ahte galget váldit alcceseaset dáčča kultuvrra , bivttasmálliid , eallinlági ja ealáhusaid . 1 Sámiid gielalaš , kultuvrralaš ja oahpu dáfus vuoigatvuođat leat nannejuvvon ja ovddiduvvomin . 1 Sámiid galgá guldalit ja sii galget beassat searvat mearrádusproseassaide áššiin mat váikkuhit sámiide njuolga , ja stáhtat galget ovdalgihtii addit dieđu buot daid doaibmabijuid birra mat gusket sámiide ja maidda sámit galget leat miehtan . 1 Sámiid galget vuostáiváldit almmolaš bálvalusat main áddejit sámiid diliid ja dárbbuid , ovdamearkka dihtii go sis lea dáhkamuš dearvvasvuođalágádusain , NAVain dahje go sis leat mánát mánáidgárddis , cealká stáhtaráđđi . 1 Sámiid erenoamáš oktavuohta lundui siskkilda sihke geatnegasvuođa ja ovddasvástádusa váldit dárbbašlaččat vuhtii birrasa ja resurssaid ja dasto gaskkustit árbedieđuid boahttevaš sohkabuolvvaide . 1 Sámiid ektui sáhtii leat negatiivvalaš dát sierragieđahallan , mii lei vuođđuduvvon sivilisašuvdnamihtárii mas sámit eai olahan báljo mange muddui . 1 Sámiid ektui eamiálbmogin dulkojuvvo dat dábálaččat nu ahte mearrádus guoská maiddái sámiid ollislaš kulturbarggu ávnnaslaš eavttuide . 1 Sámiid eamiálbmotvuoigatvuođat fertejit boahtit ovdan go Barentsábi oljo- ja gássaresurssaiguin plánejuvvo ávkkástallat , go doaimmat čađahuvvojit ja go rig ­godagat juogaduvvojit . 1 Sámiid dáruiduhttin - manin , mo ja makkár váikkuhusat ? 1 Sámiid dáfus váikkuhivčče dát vuosttas vuorus ILO konvenšuvdnii nr. 169 ja ON-konvenšuvdnii siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái . 1 Sámiid dilli čielggaduvvui , ja sámiid vuoigatvuohta seailluhit ja ovddidit sámi giela ja kultuvrra dohkkehuvvui almmolaččat 1960-logus . 1 Sámiid dilli lea dán dáfus earalágan go suopmelašge unnitlogu , sin geaid gohčodit kvenan . 1 Sámiid beroštumit mineráladoaimma oktavuođas nannejuvvo dálá njuolggadusaid ektui . 1 Sámiid beroštumiid ja ráđđádallamat Otná ektui de álgoálbmotberoštumit nannejuvvojit ođđa lágain . 1 Sámiid beroštumiid deastagat leat dasto fuolahuvvon Norgga rievtti eará osiin – earret daid sierra láhkamearrádusaid mat leat mearriduvvon sihkkarstin dihtii ja ovddidan dihtii sámi kultuvrra . 1 Sámiid bealis lea čuoččuhuwon ahte riikkaid rájit ráhkadit stuorát váttisvuodaid go dáláš gielda- ja fylkarájit . 1 Sámiid bealis galgá ohcan konkretiserejuvvot , ja sihke návccaid ja gelbbolašvuođa ferte sihkkarastit . 1 Sámiid bealis eai leat goassige dohkkehan ahte árbevirolaš sámi eaiggádanvuoigatvuohta livčče loahpahuwon . 1 Sámiid beales Norggas sávan buresboahtima Sápmái ja Guovdageidnui eamiálbmogiid riikkaid ­gaskasaš polárajagi rahpamii . 1 Sámiid X. konfereansa mii dollojuvvui Árjjátluovis 20.-22.16.1978 , dohkkehii davvisámegiela oktasaš čállinvuogi . 1 Sámiid Vuorká-Dávviriid várás lea ásahuvvon sierra eaiggátvuođđudus mii hálddaša čoahkádusa eaiggátrievtti Kárášjogas , ja gielddat fas eaiggáduššet daid eará ossodagaid . 1 Sámiid Vuorká-Dávviriid hálddahanovddasvástádusa sirdin lea maiddái ovdal evttohuvvon . 1 Sámiid Vuorká-Dávvirat Kárášjogas álggahedje dávvirvuorkádoaimma Njávdámii projeaktan mas lei 1999 ja 2000 ovddas oktiibuot 1,6 milj. kruvdnosaš doarjja Gielda- ja guovlodepartemeanttas , Mátta-Várjjaga gielddas ja Sámedikkis . 1 Sámiid Vuorká-Dávvirat / De Samiske Samlinger 1 Sámiid Valáštallanlihttu / Samenes idrettsforbund ( SVL ) ja Sámi Spábbačiekčanlihttu / Samisk fotballforbund ( SSL ) organiserejit valáštallan ­doaimmaid sámi álbmoga váste dain guovlluin gos sámit ásset , rájárastá perspektiivvain . 1 Sámiid Duodji 400 500 650 400 1 Sámiid Duodji 400 500 650 1 Sámiid Duodji 2001 juolludeapmi unniduvvo 550.000,- ruvdnui 1 Sámiid Duodji , 24.09.98 1 Sámiid Duodji , 14.09.98 1 Sámiid 16. konfereansa Murmánskkas 1996 dohkkehii virggálaččat anárašgiela dálá čállinvuogi . 1 Sámiid " Magna Charta " - Lappekodicillen - mii lei Dánmárkku-Norgga ja Ruoýa jagi 1751 rádjasoahpamuššii dakkár lasáhus mii guoská rádjarasttideaddji sámiid vuoigatvuođaide , lea okta ovdamearka mii čájeha ahte stáhtat dohkkehedje sámiid álbmogin . 1 Sámiguoski dutkan gullá máŋgga fágasuorgái ja lea áššáiguoskevaš máŋgga oktavuođain . Nu go historjjálaš dahje dáláš perspektiivvat davviguovlluvuoruhemiin , ekologalaš oktavuođat , dálkkádatdutkan , lulli-davvi oktavuođat , demokratiija- ja riekteovdáneapmi , resursahálddašeapmi ja stivren , dearvvašvuohta ja eallindilli ja identitehta- ja giellahálddašeapmi ja ovdáneapmi . 1 Sámiguoskevaš statistihka 1 Sámi-guoski doavttergrádaid ovdáneapmi juohke vihttajagiáigodaga , 1990-2009 1 Sámi-bealjehis skuvlenbiras ii gávdno . 1 Sámi- ja minoritehtaáššiid stáhtačálli 1 Sámi- ja minoritehtapolitihkalaš ossodagas lea bajit ovddasvástádus hábmet ja oktiiordnet stáhta politihka sámi álbmoga ja nationála unnitloguid guovdu . 1 Sámi- ja minoritehtapolitihkalaš ossodagas lea Sámedikki bušeahta ja hálddahuslaš ovddasvástádus guovddášhálddahusas , ja fuolaha ahte lea oktavuohta ja gulahallan gaskal ráđđehusa ja Sámedikki . 1 Sámi čállosat ( geahča kap. 19.7.4 ) 1 Sámi čuolbmadusbáikki geahččaladdama galgá Norsk institutt for by- og regionforskning ( NIBR – Norgga gávpot- ja guovlodutkama instituhtta ) loahppaárvvoštallat . 1 Sámi šillju Rivttágis , Gamtofta Ráisavuona gielddas ja Sámi viessu Sáččás leat eará ásahusat main lea mearkkašupmi čalmmustahttit sámi kultuvrra márkosámi guovllus . 1 Sámi áššiid várás lea ásahuvvon sierra stáhtačálli virgi . 1 Sámi áššiid geahččanvuohki ii dárbbaš goitge leat čađat . 1 Sámi áššiid evttohusat ovddiduvvojit ráđđáhusa bušeahttakonferánssain . 1 Sámi áššiid davviriikkaid ámmátolbmoorgána bokte deaivvadit dán golmma riikka eiseválddit ja sámedikkit jeavddalaččat lonuhallat dieđuid ja digaštallat . 1 Sámi ávnnaslaš heiveheami mihtilmaš iešvuohtan lea máŋggabealátvuohta ealáhusaid iešguđet lotnolasšlájain . 1 Sámi áviissat leat ollu jagiid rahcan oažžut áigái doaibmajuolludusa mii dahká daidda vejolažžan deavdit rollaset giellahálddašeaddjin ja odasgaskkusteaddjin sámi servodagas . 1 Sámi áviissain lea sámi servodagas áktánas sajádat demokráhtalaš digaštallama ja giellaovdáneami reaidun . 1 Sámi áviissain ii leat vejolaš oažžut stuorra vuovdin- ja almmuhandietnasiid danne go lohkkiidlogu ii sáhte buohtastahttit dáža áviissaid lohkkiidloguin . 1 Sámi áviissain eai leat beare buorit dinenvejolašvuodat vuovdima ja almmuhusaid dáfus , danne go daid lohkkiidvuodu ii sáhte buohtastahttit dáža áviissaid lohkkiidvuoduin . 1 Sámi ássanguovlluin manná čielgasit dan guvlui ahte eanadoallu guovdduštuvvo muhtun vuotna- ja siseatnangielddaide . 1 Sámi ássanguovlluin leat eambbogat čadnojuvvon guolástussii go boazodollui . 1 Sámi ássanguovlluin lea leamaš ollu jagiid stuorra váttisvuođat bistevaš resursaheahtedili geažil , eaige dat galgga šat eambbo ja stuorrábot losidahttot dainna maid eahpesihkkaris boahtteáigi , oljogávdnosiid ektui sáhttá dagahit . 1 Sámi ássanguovlluid sávza- / gáicadoaluid gaskamearálaš sturrodat lea dál badjelis go riikka gaskamearálaš logut . 1 Sámi ássanguovlluid eanandoalu mihttomearit 1 Sámi ássanguovlluid eanandoallodieđáhusbarggus lei lunddolaš vuolggahit dan barggus mii lei juo dahkkojuvvon . 1 Sámi ássanguovlluid eanadoalloplána Sámi ealáhusráđđi mearridii 1999 čavčča ođasmahttit Sámi guovlluid eanadoalloplána ( 1995 ) . 1 Sámi ássanguovlluid eanadoalloplána 1 Sámi ássanguovlluid ealáhuseallin leat čađamannan ollu dain seammá rievdanproseassaid mat muđuige riikkas leamašan , mas vuođđoealáhusain lea lassáneaddji suorgáseapmi . 1 Sámi ássanguovlluid ealáhusat leat eanaš smávva ja gaskasturrosaš fitnodagat . 1 Sámi ássanguovllu ravddaid álbmoga geahččaledje báidnit risttalašvuođain ja miššoneremiin oažžu dadjat juo 1200–1300 logu rájes . 1 Sámi ássamat ja sámi kultuvra leat lahka gittalagaid daiguin guovlluiguin maid mii riikkalaš perspektiivvas atnit distriktan dahje guovlun . 1 Sámi ásahusovddideami dárbbu ferte danne áibbas čielgasit áddet dainna lágiin ahte dat lea Sámi lunddolaš demokráhtalaš ovddideapmi . 1 Sámi ásahusovddideami bokte beassá sámi siviila almmolašvuohta eanet bearráigeahččat ja stivret iežas giella- , kultur- ja servodatovddideami . 1 Sámi ásahusat ja siviila sámi servodat Sámediggeráđi dieđáhus sámi ásahusovddideami birra 1 Sámi ásahusat galget fuolahit dan ahte árbedieđut vurkejuvvojit , geavahuvvojit ja gaskkustuvvojit sohkabuolvvas nubbái nugo maiddái njálmmálaš dieđut . 1 Sámi ásahusat / Sámedikki 1 Sámi ásahusat , nugo kulturviesut , museat ja sámi giellaguovddážat iešguđet guovlluin leat dehálaš arenat nannet ja ovddidit joavkkuid mihtilmas giela ja kultuvrra . 1 Sámi ásahusaid vuođđudeamit leat leamaš dehálaččat sámi kultuvrra čalmmustahttimis . 1 Sámi ásahusaid stáhtus Sámediggi hálddaša dál ollu doarjjaortnegiid ealáhusovddideapmái , oahpahussii , gillii , kultuvrii , kultursuodjaleapmái ja kulturmuitosuodjaleapmái , dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide jna. 1 Sámi ásahusaid stáhtus ... 11 4.1 Njuolgga doarjagat ... 11 4.2 Ohcanvuđot doarjagat ... 11 4.3 . 1 Sámi ásahusaid ja organisašuvnnaid ovdánahttin ovddasguvlui lea danne dehálaš . 1 Sámi ásahusaid huksen ja nanusmahttin , nu go Nuortasámi musea ja Ája Sámi guovddáža huksen ja viiddideapmi , Riddu Riđđu ásaheapmi gávnnadanbáikki árvun ja vel golbma ođđa gieldda searvan sámegiela hálddašanguvlui addet sámi gillii ja kultuvrii ođđa joregiid . 1 Sámi ásahusaid dovdomearkan lea dávjá dat ahte daid eai leat vuolggahan báikkálaš dahje guovlulaš eiseválddit dan geažil go sámit dávjá leat unnitlogus . 1 Sámi árbevirolaš máhtu dehálaš oassin lea mo galgá meahci riggodagaid ávkkástallat . 1 Sámi árbevirolaš máhttu lea hui dehálaš máhttu , mii lea lassin dábálaš akademalaš dutkamii . 1 Sámi árbevirolaš kultuvrras lea meahcásteapmi leamaš oassin ealáhusvuođus . 1 Sámi árbevierut ja ovdanbuktinvuogit leat hui girját ja olbmuin sáhttá sámi identitehta leat iešguđetládje . 1 Sámi álgoálbmotáššedovdi Norggas , John Bernhard Henriksen , válljejuvvui mekanismma vuosttaš jođiheaddjin , ja dan maŋŋel lei Jenny Lasimbang Malaysias 2009:s . 1 Sámi álgooahpahus lei eaktodáhtolaš . 1 Sámi álgooahpahus ii galgan leat geatnegahtton . 1 Sámi álbmotlávlla 1 Sámi álbmotlávlaga sániid lea čállán Isak Saba ( 1875-1921 ) , oahpaheaddji ja girkolávlu Unjárggas eret . 1 Sámi álbmotbeaivvi ávvudit jahkásaččat guovvamánu 6 . 1 Sámi álbmotbeaivvi ávvudeapmi joatkašuvai Festgalleriet:s gos lei iđitbiebmu 130 guossái . 1 Sámi álbmotbeaivvi 2003 lágidii Oslo gielda leavgageassima mas Oslo sátnejođiheaddji ja oslosámiid ovddasteaddjit dolle sártniid , ja guossohedje iđitborramuša bovdejuvvon gussiide , ee. Sámediggepresidentii ja Gielda- ja guovludepartemeantta politihkkáriidda . 1 Sámi álbmotbeaivvi 2003 lágidii Oslo gielda leavgageassima mas Oslo sátnejođiheaddji ja oslosámiid ovddasteaddjit dolle sártniid , ja guossohedje iđitborramuša bovdejuvvon gussiide , ee. Sámediggepresidentii ja Gielda- ja guovlodepartemeantta politihkkáriidda . 1 Sámi álbmotbeaivi ávvuduvvo gilážiin ja gávpogiin eanas báikkiin riikkas ja muđui nai Sámis . 1 Sámi álbmotbeaivi lea ávvuduvvon Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas jagi 1993 rájes . 1 Sámi álbmotbeaivi lea mávssolaš mearkabeaivi , goas mii ávvudit sápmelaččaid ja sápmelašvuođa . 1 Sámi álbmotbeaivi guovvamánu 6. beaivve lea oktasaš buot sápmelaččaide , beroškeahttá orrot go Norggás , Ruoŧas , Suomas dahje Ruoššas . 1 Sámi álbmotbeaivi guovvamánu 6. b. 2008 ávvuduvvui leavgageassimiin olggobealde Oslo ráđđeviesu . Seammás čuojahuvvui Sámi soga lávlla ráđđeviesu biellodoartnas . 1 Sámi álbmotbeaivi . 1 Sámi álbmot vuođđoealáhusain olggo- bealde doaibmaguovllu 2500 1 Sámi álbmot lea ássan bieđgguid njealji álbmotstáhtas ja das leat álohii leamaš rikkis árbevierut ja máŋggabealat eallinvuogit . 1 Sámi álbmot lea vuos ain huksemin servodaga . 1 Sámi álbmot lea viehka moanaidvuođalaš , ja dat boahtá oidnosii sámiid gielas , ássamis ja heivehallamis ealáhusaide . 1 Sámi álbmot lea hui girjái . 1 Sámi álbmot lea eamiálbmot mas lea sierra giella ja kultuvra mii lea earalágan go Norgga váldoálbmoga giella ja kultuvra . 1 Sámi álbmot lea ain servodathuksenmuttus , ja árbediehtu sáhttá doaibmat huksengeađgin boahttevaš sámi servodahkii . 1 Sámi álbmot , ja 2 . 1 Sámi álbmogis lea sierra historjá , sierra árbevierut , sierra kultuvra , sierra giella ja eatnamat main sii leat okto ássan ja maid sii leat okto geavahan gitta historjjálaš áiggiid rádjai . 1 Sámi álbmogis lea eanandoallu leamaš deaŧalaš ealáhus máŋga čuohte jagi . 1 Sámi álbmogis ii leat dohkálaš riektesihkarvuohta čuollat bealis duopmostuoluid ektui . 1 Sámi álbmogis galgá leat riekti váldit atnui iežaset ovdanbuktinvugiid ja symbolaid girkus . 1 Sámi álbmogis galgá leat iežas riikkaviidosaš sámediggi , masa sámit leat válljen sámiid . 1 Sámi álbmogis eai leat ovttalágan oainnut ja dáhtut . Movt de háliida Sámediggeráđđi čoavdit dán hástalusa . 1 Sámi álbmogii lea dehálaš beassat ovttasbargat riikkarájiid rastá . 1 Sámi álbmogii heivehuvvon dearvvašvuođa- ja sosialfágaid dáfus lea hui dárbbašlaš dutkamiid oažžut áigái . 1 Sámi álbmogii gustojit váldosaččat oppalaš njuolggadusat ja doaibmabijut . 1 Sámi álbmogii galget fállojuvvot habiliteren- ja rehabiliterenbálvalusat dábálaš bálvalusfáladaga siskkobealde . 1 Sámi álbmogii buktet dat hástalusaid go guoská máhtolašvuhtii beassat áddet ja stivret iežas eallindili ja servodatovddideami . 1 Sámi álbmogii alccesis galgá addot vuoigat ­vuohta ja vejolašvuohta láhčit eavttuid ja meroštallat boahtteáiggi dárbbuid . 1 Sámi álbmoga vuoigatvuohta searvat guolástusaide lea hui nannosit dán barggu duohken . 1 Sámi álbmoga sáhkaguoddin dovdá Sámediggeráđđi alddis leat ovddasvástádusa ovddidit dáid áššečuolmmaid politihkalaš beaiveortnegii . 1 Sámi álbmoga ovdáneapmi manná rievttes guvlui , vaikko ollu dain áššiin maid min máttut digaštalle dalle , ain leat áigeguovdilat – ja čoavddekeahttá . 1 Sámi álbmoga oađđindálkkas geavaheapmi lea beali unnit go dáčča álbmoga geavaheapmi ja sámi dievddut váldet 13 % unnit oađđindálkasiid go sámi nissonat . 1 Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána ( ” mangfold og likeverd ” ) čuovvuleapmin , deaivvadii várrepresideanta dearvvasvuođa ministeriin Tore Tønne 15.08.00 . 1 Sámi áirasat čuovvoledje erenoamážit eamiálbmotáššiid , ovdduid oažžun ja juogadeapmi genaresurssaid geavaheami oktavuođas , suodjalanguovlluid , vieris sisaboahtán šlájaid , biošláddjiivuođa ja dálkkádatrievdamiid , ja mariidna- ja rittuid biošláddjiivuođa . 1 Sámi áirasat leat dearvvašvuođalágádusaid stivrraid gelbbolašvuođa deaŧalaš nannen . 1 Sámi áibmomediafálaldaga hálde ain NRK Sámi Radio . 1 Sámi Ædnamsearvvi cealkámuš 1 Sámi Álbmotlihtu cealkámuš 1 Sámi Álbmotlihttu lea ovdal hui garrasit moaitán dán dagu danne go ballat ahte dat sáhttá dagahit ain garraseabbu oainnu ollu áššiid vuostá maid ovddas mii buohkat Sámedikkis bargat , go gielddat Davvi-Norggas gos leat uhccán dahje eai oppage sápmelaččat , bággehallet álggahit juoidá maid eai dárbbaš eaige dáhto . 1 Sámi Álbmotallaskuvla , Johkamohkis ( duodji ) 1 Sámi Áigi ásahedje 1979:s ja lei Ottosen oaivilis ” ektefødt barn av den nye samiske mobiliseringen fra 1970- og 1980-årene ” ( Ottosen 1996:478 ) . 1 Sámi válgalihtus leat golbma áirasa Sámedikkis . 1 Sámi válgalihtus eai leat ovddasteaddjit dáin lávdegottiin , ja danne das ii leat vejolašvuohta oažžut dieđuid dáin lávdegottiin ja buktit vejolaš árvalusaid . 1 Sámi válgalihtu árvalus : 1 Sámi válgalihtu mielas lea váivi go bargu ii vel ge leat boahtán johtui nugo leai eaktuduvvon . 1 Sámi válgalihtu mielas lea dát earenoamáš deaŧalaš danne go leat hui ollu sápmelaš nuorat geat historjjálaš sivaid geažil eai hála sámegiela . 1 Sámi válgalihtu mielas lea buorre go ráđđehus dán doaibmaplánas nanne ahte sámi álbmogis galgá leat seamma dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusfálaldat go eará álbmogis . 1 Sámi válgalihtu mielas ii leat vuođđu dadjat nu go árvalusas daddjojuvvo , ahte jos Kárášjoga ja Guovdageainnu gielddat eai oaččo eambbo áirasiid , de Sámedikki legitimitehta hedjona . 1 Sámi válgalihtu mielas ii leat dát dohkálaš . 1 Sámi válgalihtu jearai dán birra hálddahusas , ja oaččui vástádussan ahte boazodoallolávdegottis eai boađe dieđut ovdal go dat lea geargan bargguinis . 1 Sámi válgalihttu šálloša go dát ášši ovddiduvvo dievasčoahkkimii almmá vuđolaš geahčadeami haga . 1 Sámi válgalihttu čujuha dasa maid presideanta vástidii SVL jearaldahkii áššebáhpiriid sáddemis guovvamánu 2000 dievasčoahkkima oktavuođas , ja evttoha dan vuođul ahte ášši 42/00 – Stáhtabušeahtta 2002 maŋiduvvo , ja meannuduvvo guovvamánu 2001 dievasčoahkkimii . 1 Sámi válgalihttu áigu dán vuođul divvut Sámediggeráđđái čuovvovaš gažaldagaid : 1 Sámi válgalihttu váidala sakka vuogi movt dát ášši lea meannuduvvon . 1 Sámi válgalihttu váidala sakka vaikko presideanta guovvamánu 25. b. reivves « váldá vuhtii » dan ahte Sámi válgalihttu bivdá sámediggeráđi dieđáhusas sáddejuvvot maŋimuštá vahku ovdal dievasčoahkkima , de vurddii dat gitta bearjadahkii guovvamánu 26. b. ovdal go sáddii dieđáhusas . 1 Sámi válgalihttu sáddii juovlamánu 10. b. 1999 reivve Sámediggeráđđái , mas fuomášuhtiimet ráđi ahte Oslo universitehta lea heaittiheamen buot sámegiel oahpahusa ( vuođđo- , gaska- ja váldofágadásis ) . 1 Sámi válgalihttu ovddida čuovvovaš evttohusa : 1 Sámi válgalihttu oaččui ássebáhpiriid guovvamánu 19. b. . 1 Sámi válgalihttu oaivvilda ahte Sámediggi dál galggašii bargagoahtit oažžut johtui albma diehtojuohkinkampanja man áigumuššan lea oččodit olbmuid čálihit iežaset jienastuslohkui , ja čađahit dakkár jienastuslohkui čáliheami mii lei ovdal vuosttas sámediggeválgga . 1 Sámi válgalihttu muittuha ahte mii áirasat leat geatnegasat doallat buot áigemeriid mat leat biddjojuvvon Sámedikki bargoortnegis , danne oaivvildit mii ahte Sámediggeráđđi maid ferte doallat áigemeriid , ja dasa gusket seamma láhkai gustovaš bargoortnega njuolggadusat . 1 Sámi válgalihttu fuomášuhttá ahte vaikko presideanta oaivvilda ahte sii leat doallan áigemeriid , de lea guovvamánu 11. b. máŋga beaivvi maŋŋá áigemeari mii dán oktavuođas leai guovvamánu 8. b. 1 Sámi válgalihttu dáhttu deattuhit guovddáš eiseválddiid dárbbu ásahit stipeandaortnegiid rekruteren dihte eambbo sápmelaččaid dearvvasvuođa- ja sosiálafágaoahpuide , nugo čuožžu doaibmaplánas . 1 Sámi válgalihttu bivdá Sámediggeráđi čilget movt lea jurddašan čoavdit váttisvuođaid dan oktavuođas go Sámi giellalávdegotti čállingoddi ii vel ge leat doaibmagoahtán ? 1 Sámi váldoorganisašuvnnat Sámi politihkalaš bellodagat Sámi rájáidrasttideaddjiorganisašuvnnat Sámi kulturorganisašuvnnat Sámi ealáhusorganisašuvnnat Sámi dásseárvoorganisašuvnnat Sámi org . 1 Sámi váldoorganisašuvnnat Sámi politihkalaš bellodagat Doarjja rájáidrasttideaddji sámi organisašuvnnaide 1 Sámi váldoorganisašuvnnaid ja Sámedikki politihkalaš joavkkuid doarjja biddjojuvvojit oktii , ja dat gohčoduvvo « doarjja sámepolitihkalaš bargui » . 1 Sámi váldoorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusat 1 Sámi váhnenjoavkkus iige leat nu buorre oktavuohta go ovdal lei . 1 Sámi váhnemiid ja skuvlla jođiheddjiid soahpameahttunvuođa vuođul čálii Norgga oahpaheddjiidsearvvi báikkálaš ossodat Loabát guovddášskuvllas cealkámuša 1997 geassemánu 17. beaivvi . Dás rávve searvi ahte eai galggaše sirret ohppiid ja čuoččuha ohppiid fágalaš , sosiála ja pedagogalaš vejolašvuođaid buoremusat áimmahuššat birrasis gos sihke dáru ja sámi kultuvra lea oidnosis . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu vuođđudussan leat sámi kultuvra ja servodat ja sámi oahppanáddejumit ja oahpahusvuogit leat vuolggasadjin . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu láhkaásahus lea lávkin dan guvlui , mainna sámiid iešmearrideapmi dahkko duohtan ja čalmmustahttojuvvo Norggas ja eará Davviriikkain . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput gealbudahttet oahpaheddjiid bargagoahtit ja čađahit hástaleaddji ja máŋggabealat ámmáha girjás ja rievdi servodagas . Oahppanjoksosat leat hábmejuvvon našunála kvalifiserenrámmaid vuođul . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus , man Sámi allaskuvla fállá , gáibiduvvojit seammalágan vuođđorievdadusat go našunála oahpaheaddjeoahpus . Gáibádussan leat earret eará buorebut oktiiheivehit teoriija ja geavatlaš barggu , dutkančanastumi , oahppoprográmmaid progrešuvnna ja profešuvdnii ráhkkaneami jeavddalaččat . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu váldooahpahusgiellan lea sámegiella . 1 Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu oahpahusgiellan lea sámegiella . 1 Sámi vuođđoealáhusat buvttadit ollu standárdabuktagiid . 1 Sámi vuođđoealáhusain leat erenoamáš hástalusat dainna go boraspiret vahágahttet guohtonelliid . 1 Sámi vuođđoealáhusain lea erenoamáš hástalus go masset guohtunelliid boraspiriide . 1 Sámi vuosttaldeapmi 1 Sámi vuonain Divttasvuona suohkanis lea dál dušše Moskkis Oarjjevuonas ássit birra jagi . 1 Sámi vuoigatvuođaáššiid daid guovlluide mat leat olggobealde Finnmárkku lea Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II čielggadan go bijai ovdan rávvagiidis 2007:s . 1 Sámi vuoigatvuođat sáhttet leat vuođđun dasa ahte mii buohkat oažžut stuorát váikkuhanfámu min iežamet árgabeaivái . 1 Sámi vuoigatvuođat ledje maid divaštallama fáddán . 1 Sámi vuoigatvuođat guovddážis 1 Sámi vuoigatvuođalávdegottis eanetlohku árvala maid ahte Sámediggi , go leat dahkan mearrádusa guovtti goalmmádasa eanetloguin , galgá guđa jahkái sáhttit hehttet stuoribuš meassamiid sámi guovlluin riikkasteamet . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegottis 12 áirasa leat árvalan ahte jos eanetlohku dakkár gilis mas lea árbevirolaš meahccegeavaheapmi , nu gáibida , de dan gilis galgá leat vuoigatvuohta sierra oažžut gillefidnoguovllu . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus mii lea NOU 1984:18 , buvttii nugo mii diehtit áigái ahte mearriduvvui geassemánu 12. b. 1987 láhka nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid hárrái ( sámeláhka ) . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus - gulaskuddancealkámuš 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeapmi guovlluin Tromssa rájes luksa ja Riddoguolástanlávdegotti evttohus lea maiddái namuhuvvon raporttas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa ákkastallanvuođđu lea ahte Finnmárkku giliin meahccegeavaheapmi lea dehálaš ávnnaslaš vuođđu sámi kultuvrii . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus ja sámi vuoigatvuođat eatnamiidda ja čáziide 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku suokkardii dáid mearrádusaid vuđolaččat ja konkluderii dainna ahte « … de beste grunner taler derfor for å legge til grunn ahte også sjøområder er omfattet av bestemmelsene i artikkel 15 og 16 … » . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti váldoevttohusaid sáhttá lohkat leat čadnon golmma láhkagáhppálagaide . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuosttas oassečilgehusas — NOU 1984:18 — ( kap. 9 ) čilgejuvvo vuođđooaidnu mii Sámedikki mielas ollu buorebut soahpá nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš riekteovdáneapmái go NOU 1997:4 . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuollálaslávdegoddi , nu gohčoduvvon Riektejoavku , oaččui dahkamuššan čielggadit ja árvvoštallat mii dál galgá adnojuvvot gustojeaddji riektin eatnamiid ja čáziid eaiggáduššanvuoigatvuođa ja geavahanvuoigatvuođa hárrái Finnmárkku fylkkas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti nuppi árvalusas ( NOU 1997:4 ) daddjojuvvo čielgasit ahte Vuođđolága § 110a maid doaibmá — seamma láhkái go álbmotriekti — njuolggadussan ja ráddjemiin stáhtaeiseválddiid lágaid oktavuođas sámi guovlluid luondduresurssaid geavaheamis . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti mandáhtta siskkildii maiddái « guorahallat sámi vieruid ja riekteoainnuid ja árvvoštallat man dettolažžan dáid galgá atnit » . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti ja Sámi kulturlávdegotti čielggadusat atne vuođđun sámepolitihkalaš oainnu mii dovddastii ahte norgalaš eiseválddiin lea ovddasvástádus váfistit sámi servodateallima ja kultuvrra láhkamearrádusaid ja eará doaibmabijuid veagas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa árvvoštallan 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohus 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlogu evttohus ( hålogalánddaláhka / allmennet ja unnitlogu nubbi evttohus ( ođastuvvon Statskog ) eai fuolat dáid beliid . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu olis máddelis Finnmárkku fylkka šaddet dáid guovlluid vierut ja riekteoainnut čielggaduvvot . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II čielggadusa čuovvoleapmi 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II čielggadus lea gárvvis , ja mis lea dál ođđa plána- ja huksenláhka ja go boazodoalloláhka maŋimusat ođasmahttojuvvui , de ii árvvoštallojuvvon boahttevaš boazodoallohálddašeapmi nu mo álggos lei áigumuššan . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II árvalusas , NOU 2007:13 , lea evttohuvvon ahte Sámedikki váldi mearridit njuolggadusaid das mo sámi kultuvrra mađis galgá árvvoštallot , galgá gustot oppalaččat árbevirolaš sámi guovlluin . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II viidáset bargui lea deaŧalaš ahte Sámedikkis leat viiddis dieđut otnáš dili birra , ja lea deaŧalaš oažžut olbmuid oainnuid boahtteáiggi čovdosiidda . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II evttohus earret eará kártenláhkaaddima birra lei čađačuovvu ságastallanfáddá ja olbmuid mielas oppalaččat lei dákkár láhkaevttohus buorre . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti II duogáš 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti Finnmárkku čilgehusa čuovvoleapmi NOU 1997 : 4 mainna Ráđđehus lea bargame , šaddá standardin sápmelaččaid viidáset vuoigatvuođabargui . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegotti ( SRU2 ) maŋimus evttohusat Gulahaladettiin dakkár doaibmabijuid birra vuođđuduvvá ráđđehusa oaidnu dálá Norgga ráđđehusa politihkalaš vuđđui , Soria Moria-julggaštussii . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi čujuhii nuppi oasseárvalusastis ( NOU 1997 : 4 ) nuortalaččaid ere ­nomáš uhkiduvvon ja heajos dili ja meannudii máŋga árvalusa mat leat vuođustuvvon dárbui bisuhit ja ovddidit dan rievddalmas nuortasámi kultuvrra . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ákkastalai maiddái dan bealis ahte artihkal 27 siskkilda kultuvrra seailluheami ja joatkima ávnnaslaš ovdehusaid . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi orru leamen hábmen evttohusaidis dan oskku vuođul ahte ođđa hálddašeapmi ii leat oppage čadnon ovttaskas olbmuid ja joavkkuid beroštumiide . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi oaččui 1980 earret eará mandáhttan čielggadit leago dárbu ja leago ulbmillaš vuođđudit álbmotválljejuvvon , ovddasteaddji orgána sámiide Norggas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui fas geassemánu 1. b. 2001 álbmotrievtti , sámerievtti ja sámepolitihka ovdáneami vuođul . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi livččii galgan buktit čielgaseabbu oainnu dán áššis , ja ain juo čielggadan guđe oasit Finnmárkkus galget adnojuvvot sámi eaiggáduššan- ja háldoguovlun ILO-konvenšuvnna nr. 169 art. 14.1 vuođul . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan ahte barttaid galgá leat vejolaš hukset duššefal dihto mearreguovlluide mat leat mielde guđege gieldda regulerenplánas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea vel evttohan ođđa lága áššemeannudeami ja ráđđádallamiid birra dakkár doaimmaide , mat soitet dahkat mađđása árbevirolaš sámi guovlluid luondduvuđđui Norggas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea nuppi oassečielggadusastis ( NOU 1997 : 4 ) gieđahallan máŋga evttohusa mat leat vuođustuvvon dárbbuin seailluhit ja gárgedit erenoamáš nuortasámi / goltásámi kultuvrra . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea menddo ollu deattuhan hálddašanortnegiid Finnmárkku eatnamiidda geavatlaš politihkalaš vihkkedallamiid vuođul mat eai čielgasit váldde vuhtii rievttálaš beliid mat gusket dáid guovlluide . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea mealgadii čatnan eanaš fuomášumi eana ja luondduresurssaid iešguđetlágan hálddašanortnegiidda . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea maiddái árvvoštallan dárbbu mearridit láhkanuppástusaid rittu ja vuotnabivddu várás , muhto diktá riddoguolástuslávdegotti evttohit konkrehta doaibmabijuid dán suorggis . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea guorahallan viehka viidát álgoálbmotrievtti . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan golbma stuorra láhkaevttohusa . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ja Sámi kulturlávdegoddi atne vuođđun ahte Norgga eiseválddiin lea ovddasvástádus sihkkarastit sámi servodateallima ja kultuvrra lágaiguin ja eará doaibmabijuiguin . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat váldán beali eaiggáduššanvuoigatvuođas stáhta matrihkkalahtes ( umatrikulert ) eatnamiidda mat leat guovdilis sámi guovlluin . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi geigii čielggadusas NOU 2007:13 " Den nye sameretten " ja NOU 2007:14 " Samisk ressursbruk og rettssituasjon fra Hedmark til Troms " juovlamánu 3. b. 2007 . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi fas nammaduvvui geassemánus 2001 ja galggai oppalaččat čielggadit « sámi álbmoga rievttálaš dili gažaldagaid eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođa ja hálddašeami ja geavaheami dáfus sámi geavahanguovlluin olggo ­bealde Finnmárkku fylkka » ( mandáhta 2.2 oassi ) . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttohii NA— 1984 : 18 Sámiid vuoigatvuođaid dilálašvuođaid birra láhkadit ahte fylkkagielddat ja gielddat galget skihkkejuvvot čađahit sámepolitihkalaš doaibmabijuid . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha stivrenmálliid mat galget dovdáhuvvot artihkkala 14 nr. 2 vuođul , main sámit álot leat unnitlogus . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi buvttii vuosttaš čielggadusas NÁČ 2007 : 13 " Ođđa sámeriekti " ja NÁČ 2007 : 14 " Sámi resursageavaheapmi ja riektedilli Hedemárkku rájes Romsii " juovlamánu 3. b. 2007 . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi buvttii 1984:s vuosttas oasseárvalusas , " Sámi vuoigatvuođaid dili birra " , ja dat lei vuođđun Stuorradikki 1987 mearrádussii ahte ásahit sierra sámelága ja nu maid ásahit Sámedikki . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II – viidáset čuovvoleapmi . . . . . . . . . . . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II lea leamaš fáddán álbmotčoahkkimiin mat dollojuvvojedje Romssas , Norlánddas ja Trøndelágas . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi 2 lea evttohusastis čuovvolan dán ovdáneami ja evttohan sullasaš njuolggadusaid guovlluide Finnmárkku lulábealde . Sámediggái lea áibbas dehálaš ahte dát čuovvoluvvo konkrehta lágalaš doaibmabijuiguin . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi 2 lea evttohan golbma ođđa lága . 1 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi , mii nammaduvvui 1980 , attii 1997 iežas nuppi oasseárvalusa , NOU 1997 : 4 Naturgrunnlaget for samisk kultur- ( Sámi kultuvrra luondduvuođus ) . 1 Sámi vuoigatvuođaid duohta dohkkeheami . 1 Sámi vistesuodjalus 1 Sámi viesu váldoulbmilin lea eanaš gozihit sámi kultuvrra ja árbevieruid . 1 Sámi vieruiduvvan geavahusa dainna lágiin dohkkeheapmi váikkuha dan ahte boahtte sohkabuolvva sámiide sihkkarastojuvvo oadjebas boahtteáigi nu ahte sii besset geavahit árbevirolaš guovlluid nugo sin máttut leat dahkan . 1 Sámi veahkadat lea maŋimuš jagiid oassálastán árjjálaččabut servodateallimii oppalaččat , ee. mediain , politihkas ja ođđa ealáhusgeainnuin . 1 Sámi veahkadahkii lea jávrebivdu doloža rájes leamaš deaŧalaš oassin ealáhusvuđđosis . 1 Sámi veahkadaga doaibmabijuid váldoprinsihppa lea ahte doaibmabijut addojuvvojit sajáiduvvan bálvalusaid siskkabealde , oktagaslaš heiveheami prinsihpa mielde . 1 Sámi varas Otterbech , Jens : Kan du tilgi ? 1 Sámi varas 1988 Norges samemisjon Årbok 1981-83 og 1984-86 . 1 Sámi varas 1983 Lindkjølen , Hans : Nordkalotten . 1 Sámi valáštallanlihttu lea geavahan ruđaid earret eará rekrutteret heargegilvovuodjimii guovlluin olggobealde Finnmárkku , ja láhčit čuoigamiid maid ovttastahttá njoarostemiin . 1 Sámi valáštallamis lea nana identitehtahábmejeaddji beaktu ja das lea deaŧalaš atnit fuola ja ovddidit viidáseappot . 1 Sámi ulbmiliidjuolludusaid ovdáneapmi ( divvojuvvon 2006-hattiid mielde ) Mearkkašupmi 4. figuvrii : 1997-2000 áigodagas juolluduvvui oktiibuot su. 120 milj. kruvnno Sámediggevistái . 1 Sámi ulbmiliidjuolludusaid ovdáneapmi ( divvojuvvon 2006-hattiid mielde ) Mearkkašupmi 4. figuvrii : 1997-2000 áigodagas juolluduvvui oktiibuot su . 120 milj. kruvnno Sámediggevistái . 1 Sámi teáhterdoaibmabijut main mánát ja nuorat oassálastet árjjalaččat 1 Sámi teáhterat leat deaŧalaččat sámi dáiddá- ja kulturovdanbuktimiid vásiheapmái ja sámegiela geavaheapmái . 1 Sámi teáhterat addet sámi gillii ja kultuvrii ođđa arena gos doaibmat , ja dat leat mielde juohkimin máhtolašvuođa sámi giela ja kultuvrra birra ja boktimin dasa beroštumi . 1 Sámi teáhterat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi teáhter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi teáhter 1 Sámi terminologiija ovddideapmi lea hui deaŧalaš doaibma sámegiela seailluheamis ja giellageavaheami nannemis . 1 Sámi terminologiija 1 Sámi teologaid hástala joatkit dainna deaŧalaš bargguin ja teologalaš oahpahusásahusat berrejit láhčit dili nu ahte diekkár máhtu sáhttá gaskkustit . » 1 Sámi sátnebáŋkku ásaheapmi mátta- ja julevsámegillii . 1 Sámi sáddehatdoaimma boahttevaš ovdáneapmi lea Norgga riikasáddehaga bargu , dábálaš sáddehaga olis , maid ferte prioriteret jos dát riikaásahus galgá deavdit oasis eiseválddiid sámepolitihkkálaš geatnegasvuodain ja ovddasvástádusas . 1 Sámi studenttat geain lea leamaš sámegiella fágan joatkkaoahpahusas eai oaččo lassičuoggáid sámegielmáhtu ovddas vaikko leat leamaš eanet vahkkodiimmut dárogiel- ja sámegieloahpahusa geažil . 1 Sámi studenttat geain lea leamaš sámegiella fágan joatkkaoahpahusas eai oaččo lassičuoggáid sámegielmáhtu ovddas vaikko leat leamaš eanet vahkkodiimmut dárogiel- ja sámegiel-oahpahusa geažil . 1 Sámi statistihkka čájeha ahte bargiid lohku vuođđoealáhusain boazodoalus , eanadoalus ja guolástusas sámi ássanguovlluin lea unnon maŋimus logijagiid . 1 Sámi statistihkka fágalaš lađastallan joavku Else Grete Broderstad 1 Sámi statistihkka dárbbaša eanet lohkomateriálaid mat sáhttet addit áššáiguoskevaš dieđuid iešguđetgelágan ealáhusheivehemiin dan birrasaš áššiin . 1 Sámi statistihkka Girji Samisk statistikk 2008 maid Statistihkalaš guovddášdoaimmahat lea almmuhan , siskkilda statistihkaid mat čájehit sámi servodatdilálašvuođaid Norggas . 1 Sámi statistihkka 2010 ( NOS - Norges offisielle statistikk ) http://www.ssb.no/emner/00/00/20/nos_samer/nos_d437/nos_d437.pdf 1 Sámi statistihkka 2008 , SGD. 1 Sámi statistihkas almmuhuvvo juohke nuppi jagi ođasmahttojuvvon hápmi . 1 Sámi statistihkalaš jahkegirji almmuhuvvo juohke nuppi jagi sihke dárogillii ja davvisámegillii . 1 Sámi statistihka fágalaš lađastallanjoavkku lea Bargoja searvadahttindepartemeanta ja Sámediggi ásahan stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas ráđđádallamiid bargovugiid vuođul . 1 Sámi statistihka fágalaš analysajoavkku ovddida raporttas 1 Sámi statistihka analysajoavku ovddida nuppi raporttas maŋŋebárgga skábmamánu 17. b. dii. 13.00 . 1 Sámi spábbačiekčanlihttu ( SSL ) lágidii suoidnemánu 2008 nuppi VIVA World cup , máilmmimeašttirgilvvuid spábbačiekčamis daid guovlluid ja našuvnnaid várás mat eai oaččo miellahttovuođa FIFA:s . 1 Sámi skuvllas lea dárbu loktet gelbbolašvuođa erenoamášpedagogalaš fágasuorggis go diggi borgemánu 1. b. 2000 rájes oažžu stuorát ovddasvástádusa dán fágasuorggis . 1 Sámi skuvllain lea ain stáhta ovddasvástádus láhčit lassiveahki erenoamáš lossa oahpaheapmái . 1 Sámi skuvllaid dilli lea iešguđetlágán iešguđet guovlluin . 1 Sámi skuvlla ođđa prinsihpat geatnegahttet skuvlaeaiggádiid fuolahit sámi mánáide sin vuoigatvuođaid dásseárvosaš ohppui , deattuha ráđđelahttu Jarle Jonassen . 1 Sámi skuvlakonferánsa 2005 1 Sámi skuvlahistorjá – čállit girjái erenoamášoahpahusa birra – lei gažaldat masa golai guhkes áigi vástidit , juo , olles 3 ja bealle jagi . 1 Sámi skuvlahistorjá ihtigoahtá fas easka go muhtin váhnemat 1990-logus ohce sámegieloahpahusa mánáidasaset . 1 Sámi skuvlahistorjá 4 1 Sámi skuvlahistorjá 1-girjjis mii leat muitalan Guovdageainnu váhnemiid birra , geat biehttaledje sáddemis eret psykalaš doaibmahehttejuvvon mánáid ja 3. girjjis dan birra go Ruŋggu váhnemat biehttaledje skuvlla sáddet sin mánáid attáldatváillagiidskuvlii ( « evneveikeskole » ) . 1 Sámi skuvlahistorjá 1 Sámi skuvlahistorjá 2 Sámi skuvlahistorjá 3 Samisk skolehistorie - felles startside 1 Sámi skuvlahistorjá 1 . [ 2 ] Geahča muitalusa Gunhild Fokstad birra Ragnhild Sandøya artihkkalis dán girjjis . 1 Sámi skuvlahistorjá 1 - girjjis lea eará muitalus mii muitala movt lei leat oahpaheaddjin Unjárggas dáruiduhttináigodagas . 1 Sámi skuvlahistorjjá vuosttaš girjjis buvttiimet Sigrunn Rønbecka muittuid dán áiggis ja moadde sitáhta Hans Rønbeckas . 1 Sámi skuvlahistorjjá vuosttaš girjjis beasaimet lohkat govt lei bajásšaddat ja skuvlla vázzit Olmmáivákkis Gáivuonas 1970-logus , go gilli lei mahkáš dáruiduvvan . 1 Sámi skuvlahistorjjá njealját girji álgá artihkkaliiguin ja dokumeanttaiguin dáruiduhttimis ja riiddus oahpahusgiela birra . 1 Sámi skuvlahistorjjá 2. girjjis čáliimet joatkkaoahpus , muhto dalle eanaš framhaldsskuvlla , boazodoalloskuvlla ja sámi joatkkaskuvllaid álgojagiid birra . 1 Sámi skuvlaeiseválddit leat maŋimus jagiid beassan searvat dan bargui , muhto oahpahusdepartemeantta rámmaid siskkobealde . 1 Sámi skuvlabávččas goitge čuohcá sámi servodahkii guhkes áiggi . Dán kapihttalis áigut geahčadit muhtun jurdagiid mat leat boahtán Romssa universitehtii , ásahusa čanastagaid dihte sámi servodahkii . 1 Sámi skuvlabávččas goitge čuohcá sámi servodahkii guhkes áiggi . 1 Sámi skuvla lea viehka ođas , ii leat ge gávdnan vuos hámis . 1 Sámi skuvla ii leat seammálahkái Romssas , Oslos dahje Divttasvuonas . 1 Sámi sisdoalu birra Kultuvrralaš skuvlaseahkas leat čállán Sd.dieđ. nr. 8:i ( 2007 – 2008 ) Kulturell skolesekk for framtida ( Kultuvrralaš skuvlaseahkka boahtteáigái ) . 1 Sámi sisdoalu Kultuvrralaš skuvlaseahkas leat guorahallan lagabui Sd.dieđ. nr. 8 ( 2007 – 2008 ) Kulturell skolesekk for framtida ( Kultuvrralaš skuvlaseahkka boahtteáigái ) . 1 Sámi sisdoallu norgga oahpaheaddjeoahpus 1 Sámi sisdoallu lea lasihuvvon buot oahppoplánaide ovttasbargguin direktoráhtain . 1 Sámi sisdoallu boahtá čielgaseappot ovdan riikka plánain ja dat bidjá ođđa gáibádusaid gealboloktemii . 1 Sámi sierrabibliotehkas leat seamma rahpanáiggit go Sámedikkis Kárášjogas ; dii. 08.00 – 15.45 dálvet ja dii. 08.00 – 15.00 geasset . 1 Sámi sierrabibliotehkas lea guovddáš sadji sámediggevisttis , ja lea buohkaid várás geat dárbbašit sámi girjerádjobálvalusaid . 1 Sámi sierrabibliotehka sirdojuvvui Sámediggái jagi 2000:s . 1 Sámi sierrabibliotehka huksejupmi álggahuvvui 1950-logus Kárášjoga álbmotgirječoakkáldagas . 1 Sámi sierrabibliotehka / Samisk spesialbibliotek , SSB , lea leamaš sierra stáhtaásahus 1983 rájes , ja našuvnnalaš kulturásahus 1996 rájes . Ođđajagimánu 1. b. 2000 šattai SSB Sámedikki hálddahusa oassin . 1 Sámi sierrabibliotehka ( SSB ) lea leamaš Sámedikki oassi dán jagi ođđajagimánu rájes . 1 Sámi sierrabibliotehka ( SSB ) lea guovdilis girjerádjobálvalus mas leat dahkamušat ávdnasiid sámegillii ja sámi dilálašvuođaid birra oastima , logahallama , vurkema ja luoikama hárrái . 1 Sámi sidoallu našuvnnalaš oahppoplánaide mearriduvvui ovdal go Sámi Máhttoloktema oahppoplánat ledje gárvásat . 1 Sámi servodatplánen 1 Sámi servodatperspektiiva ferte nannoseappot heivehuvvot Norgga davveguovlopolitihkkii guhkit áiggi perspektiivvas . 1 Sámi servodatdieđalaš diehtovuođđu lea ( NSI ) dutkan- ja ovdánahttinprošeakta . 1 Sámi servodatberoštusaid deasta ii leat čielgasit namahuvvon lágas . 1 Sámi servodat šaddá gulahallat riikasaš ja riikkaidgaskasaš gávpelágádusaiguin geat háliidit beassat luondduresurssaide sihke nannámis ja olggobealde mearragátti . 1 Sámi servodat lea sorjavaš gievrras ásahusain vai rievdadusproseassaid nagodivččiimet deaividit iežamet eavttuid vuođul . 1 Sámi servodat lea máŋgga oktavuođas uhcci ja seahkalas , mii dagaha ahte sámi ásahusat dárbbašit erenoamáš stuorra iehčanasvuođa ja rabasvuođa . 1 Sámi servodat lea molsašuddi ja gárgá viidát , ja dat sáhttá dagahit ahte ovttastahttin šaddá váttis praktihkalaččat , seammás go sáhttá váikkuhit ahte muhtun ásahussurggiin nohká máŋggabealatvuohta . 1 Sámi servodat lea maŋimus jagiid vásihan ahte veagal ­váldináššit leat ožžon ollu beroštumi preassas . 1 Sámi servodat lea maiddái oassi norgalaš stuorraservodagas . 1 Sámi servodat lea ain huksejuvvomin ja kultuvrra ja giela vuođđosuorggiid lea ferten ja ain ferte vuoruhit . 1 Sámi servodat dárbbaša eanet oahpaheddjiid mánáidgárddiide ja skuvllaide . 1 Sámi servodat dárbbaša danne máŋga gievrras máhtolašvuođaásahusa mat fuolahit doaresfágalaš kapasitehta huksema Sámis . 1 Sámi servodat berre maid ieš searvat riikkaidgaskasaš dutkanservodahkii Vuosttaš lea Romssa universitehta ovddasvástádus juohkit dutkandieđuid sámi servodahkii . 1 Sámi servodat berre maid ieš searvat riikkaidgaskasaš dutkanservodahkii 1 Sámi servodagasgoittotge eaileat dat seamma rámmaeavttut go Norgga servodagas ja lea hui hárve ahte sámi áviisadoaibma šaddá fitnodatekonomálaččat gánnáhahttin . 1 Sámi servodagas váilu ollu dat mii muđui servodagas adnojuvvo iešalddis čielga áššin . 1 Sámi servodagas leat stuorra dárbbut giela oktavuođas sámi giellahálddašanguovllu olggobealde . 1 Sámi servodagas leat nana bearašoktavuođat , ja dáhpin lea leamaš čoavdit váttisvuođaid siskkobealde bearraša . 1 Sámi servodagas lea seammalágan dárbu go Norgga servodagasge viiddis preassafálaldagaide . 1 Sámi servodagas lea gullevašvuohta sámi ealáhusaide ain alla árvvus , ja ollu gánddat bissot vuođđoealáhusain . 1 Sámi servodagas lea dat árbevierru ahte ovttaskas olbmuid dahje bearraša váttisvuođaid galgá čoavdit bearaš dahje hui deaŧalaš olbmot sogas , eaige olggobeale olbmot . 1 Sámi servodagas lea bargu almmotge easkka álggahuvvon guovddáš kultursurggiin , ja eanetlogu kultuvrra ektui leat sámi servodagas vuos oalle gáržžes vejolašvuođat aktiivvalaččat ovddidit iežas kultuvrra . 1 Sámi servodagas ii dáidde leat álo vuođđu ráhkadit spesialiserejuvvon organisašuvnnaid . 1 Sámi servodagas deattuhit ealáhusaid ja kultuvrra oktavuođa . 1 Sámi servodagain leat hástalusat mat gáibidit dakkár máškidis ja sektoriidrasttideaddji politihka ja hálddašeami , mii sihkkarastá min kultuvrra luondduvuđđosa . 1 Sámi servodaga viidáset ovdáneapmi sámiid iežaset eavttuid mielde , gáibida alla formálalaš gelbbolašvuođa ja alit oahppu ja dutkan lea guovddáš oassi dás . 1 Sámi servodaga vejolašvuohta nannet ja ovdánahttit iežaset giela , kultuvrra ja servodateallima , vuolgá gelbbolašvuođas ja kapasiteahtas . 1 Sámi servodaga sáhttá juohkit máŋgga láhkai gielalaččat , ealáhuslaččat , geográfalaččat ja kultuvrralaččat , omd. nuortalažžan , davvisápmelažžan , julevsápmelažžan , bihtánsápmelažžan , lullisápmelažžan , gávpotsápmelažžan , márkosápmelažžanžžan , mearrasápmelažžan ja boazosápmelažžan . 1 Sámi servodaga stuorimus resursa leat olbmot , guđet juohke beaivvi sáhttet dahkat oasiset vai sámi kultuvra bissu ealasin . 1 Sámi servodaga máhtolašvuođa dárbu lea stuoris . 1 Sámi servodaga mediastruktuvra ja mediageavaheapmi lea danne deaŧalaš gáldun sámi almmolašvuođa áddemii . 1 Sámi servodaga iešmearridanvuoigatvuohta ja ovddideapmi eaktuda ahte sámi álbmot Sámedikki bokte bessá mearridit mo almmolaččat eaiggáduššojuvvon sámi mediafitnodat galgá ovdánit boahtteáiggis . 1 Sámi servodaga dáidu suodjalit ja ovddidit iežas kultuvrra ja kulturárbbi , árbevieruid , ealáhusaid ja giela sorjá das ahte gávdnojit ásahusat main lea dáidu analyseret ja gaskkustit buot historjjálaš , kultuvrralaš , biraslaš ja servodatlaš beliid . 1 Sámi servodaga dáfus sáhttá dán buoremusat olahit sámi museapolitihka ovddidemiin , mas sámi servodat ieš váldá ovddasvástádusa kulturárbbi gáhttemis ja geavaheamis . 1 Sámi searvegoddi oarjilsámi giellaguovllus Kultur- ja girkodepartemeanta lea juolludan doarjagiid vuođđudit searvegotti oarjilsámi giellaguvlui jagi 2009 . 1 Sámi searvegoddi oarjilsámi giellaguovllus Doaibmabidju 43 . 1 Sámi sadjásašruovttut váilot . 1 Sámi ráđđi áigu mearkkašuhttit ahte eahpida Norgga stáhtafámuid oaidnit sámiid váttisvuođaid dainna duođalašvuođain , masa unna olmmoščearddažis , iežas mihtilmas árbevieruiguin , lea vuoigatvuohta , dákkár nuppástuhttináigodagas mii dál lea sámiid ovddabealde , mas leat nu stuora váikkuhusat . ... 1 Sámi rámmaplánalávdegotti bargun lea maiddái heivehit oktii barggu našunála oahpaheaddjeoahppoproseassain ovddidit našunála njuolggadusaid ja indikáhtoriid . 1 Sámi rámmaplánalávdegoddi oaččui bargun árvvoštallat guokte váldovejolašvuođa : 1 Sámi rámmaplánalávdegoddi lea mearridan evttohit sierra láhkaásahusa sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 1 Sámi ruovttufidnoskuvllas dáru fidnoskuvlii 1 Sámi ruovttufidnoskuvlla rievdamii dábálaš dáru skuvlla guvlui lei vuosteháhku ee. Finnmárkku sámi ráđi bealis , mii čoahkkimis geassemánu 29./30. beivviid 1962:s mearridii čállit ná Girko- ja Oahpahusdepartementii : « Šállošemiin ferte čujuhit daidda dábiide mat čielgasit bohtet ovdan Stáhta ruovttufidnoskuvllas sámiide Guovdageainnus , mat áitet rievdadit skuvlla dábálaš joatkkaskuvlla sullasažžan , mas lea unnimus lági mielde sámi hápmi . 1 Sámi ruovttufidnoskuvla lei šaddame dábálaš dáčča fidnoskuvlan . 1 Sámi riekteáddejumit leat unnán geahččaluvvon positiivvalaš bohtosiiguin Norgga duopmo ¬stuoluide . 1 Sámi riektačállinreaiddut sisttisetdollet davvi- ja julevsámegiela 1 Sámi riektačállinreaiddut sisttisdollet čállindárkkisteami davvi- ja julevsámegielaide ja automáhtalaš sátnejuohkkima davvisámegillii . 1 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid guolásteapmi lea sorjavaš báikkálaš , rittulagas valljodagain . 1 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána 1997 - 2001 - ođasmahttin 1 Sámi radio ovdáneapmi digitála rádioi 1 Sámi prošeavttat eai dattetge leat ožžon pilohttaprošeavttaid juolludusa dán suorggis . 1 Sámi prográmmaráđđi nammaduvvon 1 Sámi prográmmaráđi lahtut : 1 Sámi prográmmaráđi jođiheaddji čohkká maid Kringkastingsráđis , mii ságaškuššá ja cealká NRK prográmmadoaimmaid váldolinnjáid birra . 1 Sámi prográmma váldočállingoddi lea Sámedikkis Gironis . Sámedikkis galgá leat ráđđeaddi doaibma fylkkasuohkaniid ektui go guoská daid prošeaktaohcamiidda maid sámi mearridanjoavku meannuda . 1 Sámi prográmma , Sápmi , lea oasseprográmma Interreg IVA Nordas . 1 Sámi priváhta arkiivii gullet earret eará arkiivvat priváhta olbmuin , organisašuvnnain , ásahusain ja fitnodagain . 1 Sámi prentosat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi preassadoarjja ortnegat mat gávdnojit berrejit váldoáššis doarjut sámegielat preassa . 1 Sámi preassadoarjaga lassáneapmi galgá maiddái sihkkarastit sámi áviissaid almmuheami dárogillii , danne vai almmolaš sámi debáhtta viidána ja maiddái dárogielat sápmelaččaid identitehta nannema várás . 1 Sámi preassadoarjaga lassáneapmi galgá maiddái sihkkarastit sámi aviissaid almmuheami dárogillii , danne vai almmolaš sámi debáhtta viidána ja maiddái dárogielat sápmelaččaid identitehta nannema várás . 1 Sámi preassa ferte leat friddja ja čanakeahtes . 1 Sámi preassa dárbbaša erenoamáš váikkuhangaskaomiid jos galgá ceavzit . 1 Sámi plánadagus 10-jagi vuođđoskuvlii lea máinnašuvvon st. dieđ. nr. 18 ( 1997–98 ) Lasáhus st. dieđáh . nr. 41 ( 1996–97 ) Norgga sámepolitihka birra , čuoggás 9.4.1 . 1 Sámi perspektiivvas ferte dávdda ja dearvvašvuođa áddet ja dikšut ollislaš jurddašeami vuođul masa gullet gorut , heagga ja sosiálalaš oktavuohta ( Hylland Eriksen & Arntsen Sørheim , 2003 ; Olsen & Eide , 1999 ; Hanssen , 1998 ) . 1 Sámi perspektiiva sakka deattuhuvvo oahpahusas , oktasašfálaldagas ja earenoamážiid Finnmárkku allaskuvllas . 1 Sámi perspektiiva lea šaddan čielgaset máŋgga departementii ja etáhttii , ja Sámediggi lea oahppan eambbo stáhtahálddahusa rutiinnaid iešguđet osiid birra . 1 Sámi perspektiiva lea sisagođđojuvvon oassin ođđa rámmaplánas . 1 Sámi perspektiiva lea dehálaš oahpahussii ja oktasaš lážáldahkii , erenoamážit Finnmárkku allaskuvllas . 1 Sámi perspektiiva lea deattuhuvvon oahpahusas , oktasašlážáldagas ja erenoamážit Finnmárkku allaskuvllas . 1 Sámi perspektiiva ii galgga leat lassi eará buriid doaibmabijuid bálddas . 1 Sámi perspektiiva ii boađe ovdan , eai ge plánas leat čielga láidestusat das mo dearvvašvuođafálaldat sámi álbmogii galgá sihkkarastojuvvot . 1 Sámi pedagogalaš fágabeaivvit njukčamánu 3.-4. b. . Guovdageainnus . 1 Sámi pedagogalaš fágabeaivvit Guovdageainnus 1 Sámi pasieanttat leat unnán geavahan daid fálaldagaid maid oahppan- ja máhttinguovddážat dál fállet eaige dat doaimma dohkálaččat . 1 Sámi pasieanttat deaividit erenoamáš hástalusaid go deaividit norgalaš dearvvašvuođa- ja sosiálavuogádagain . 1 Sámi pasieanttaid vuoigatvuođaid ja dárbbuid goziheapmi . . . . . . . . . . 1 Sámi pasieanttaid vuoigatvuođa ja dárbbuid julggašteapmi heivehuvvon dearvvašvuođafálaldagaid ektui lea dagahan dan ahte ollu ásahusat leat ásahuvvon . 1 Sámi pasieanttaid sierra rievttit leat čállojuvvon norgalaš rievttis ja riikkaidgaskasaš julggaštusain ja konvenšuvnnain . 1 Sámi parlamenáralaš ráđđi deaivá maiddái guokte jođiheaddji EU parlameantta čieža stuorámus politihkalaš joavkkus - Graham Watson ( Alliansen af Liberaler og Demokrater nammasaš joavkku jođiheaddji ) ja Monica Frassoni ( De Grønne nammasaš joavkku jođiheaddji ) . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi čujuha dasa , ahte dálve-OG davvin , masa gullet maid álgoálbmogat , lokte álgoálbmotfokusa olles riikkaidgaskasaš servodagas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi čujuha dasa , ahte dain Norgga 2018 dálve-OG ohccigávpotkandidáhtain , lea Romsa váldán mielde sámiid mielguossoheaddjin , ja áigu maid bovdet eará árktalaš álgoálbmogiid mielde . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi čoahkkanii Kárášjogas 02.03.00 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ávžžuha ON bargojoavkku ( WGDD ) geahččat bearrái ahte eamiálbmotjulggaštusárvalus lea čielgasit eamiálbmotrievtti rámmaid siskkabealde . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ásahuvvui njukčamánu 2. b. 2000 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi áigu čielggadit beroštumi ja dárbbu , ja vejolaš láhčima , ásahit oktavuođa ja fierpmadaga nuorra sámepolitihkariid gaskkas dien golmma riikkas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi áigu lágidit oktasaš sámi nuoraidkonferánssa doaibmabidjun nannet sámi nuoraid servodat- ja politihkalaš beroštumi ja sin oassálastima ja váikkuheami sámi servodagas , ja maid oažžut eanet oktavuođa , oktasaš- ja ovttasbarggu sámi nuoraid gaskkas rastá riikarájiid . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi váldá dihtun stivra doaibmadieđáhusa , 01.11.03 – 17.05.04 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi váikkuha árjjalaččat riikkaidgaskasaš álgoálbmogiid riekteovdáneami . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi vuođđuduvvui Kárášjogas 02.03.00 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi sávvá ahte bálkkašupmi movttidahtášii su bargat viidásit dásseárvosaš sámepolitihkain . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi searvá Arktalaš parlamentáralaš komiteai ( SCPAR ) . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ovddasvástida diekkár konferánssaid organiserema ja čađaheami , gosa sámedikkiid álbmotválljejuvvon ovddasteaddjit čoahkkanit . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi oassálastá bistevaš oassálastin árktalaš parlamentáralaš lávdegottis , the Standing Committee of Parliamentarians of the Arctic Region ( SCPAR ) , mii lea parlamentarihkkariid ovttasbargoorgána árktalaš parlamentarihkarkonferánssaid gaskkas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi nammada čuovvovaččaid lahttun Davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi árvvoštallanlávdegoddái – Golle giella jahkái 2004 : 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi nammada sámiid ovddasteddjiid Barentsovttasbarggu orgánaide . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi nammada njeallje lahtu ja bálkkašumi mieđiheaddji riika ovtta lahtu . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lágidii dásseárvokonferánssa miessemánus 2003 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lei mielde gávccát parlamentarihkárkonferánssas árktalaš ovttasbarggu ektui Fairbanksas USA:s borgemánus 2008 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea čoahkkimisttis 04.-05.10.2004 dohkkehan dokumeantta Sámi IT-strategiijat . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea ávžžuhan Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid ja ráđđehusaid doarjut davviriikkaid sámekonvenšuvdnaevttohusa nugo dat lea ovddiduvvon . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea ávžžuhan Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid ja ráđđehusaid doarjut davviriikkaid sámekonvenšuvdnaevttohusa nugo dat lea ovddiduvvon , dajai Keskitalo . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea riikkaidgaskasažžat vuosttažettiin válljen áŋgiruššat muhtun ON-orgánaid ja máilmmi davviguovlluid ektui , ja vel EU-vuogádaga ja muđui Eurohpá ektui . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea parlamentáralaš ovttasbargoorgána Suoma beale , Norgga beale ja Ruoŧa beale sámedikkiid gaskkas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea ovdal mearridan buktit evttohusa ahte ráđđi nammada sápmelaččaid Regiovdnaráđi ovddasteaddji , bargojoavkku sámi ovddasteddjiid , ja ahte álgoálbmogat ožžot 1 ovddasteaddji sihke Regiovdnaráđđái ja Regiovdnalávdegoddái . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea mearridan sámi giellalávdegotti njuolggadusaid ráđi čoahkkimis 18.05.04 Kárášjogas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea maiddái čuvvon barggu árktalaš parlamentáralaš lávdegottis ( SCPAR ) . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea kártegoahtán sámi mánáid oahppodili ja davviriikkaid oahpponeavvobuvttadeami . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea jagis 2006 earret eará bargan Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain , dásseárvvuin sohkabeliid gaskka , ON eamiálbmotjulggaštusain , ja maiddái nannemin ovttasbarggu EUin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea evttohan professor Ole Henrik Magga sámi / inuhtalaš guovllu álgoálbmogiid ovddasteaddjin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea dehálaš orgána ođđa davviriikkalaš ovttasbarggus viidáseappot , ja das lea maiddái mearkkašupmi riikkaidgaskasaččat . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea deaŧalaš orgánan davviriikkalaš ovttasbarggus , ja das lea deaŧalaš doaibma riikkaidgaskasaččat . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi lea bargan SameNet-áššiin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi juohká jahkásaččat sámi dásseárvobálkkašumi . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ja Sámiráđđi sáhttet dievasmahttit nubbi nuppi ollu sajiin , erenoamážit ON riikkaidgaskasaš ovttasbarggu ektui . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ja Norgga , Ruoŧa ja Suoma beale sámedikkit raporterejedje konferánsii earret eará Davviriikkalaš sámekonvešuvdnaevttohusa , ON eamiálbmot ­julggaštusevttohusa Norgga eiseválddiid ja Norgga beale Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadusa , ja maiddái Finnmárkkulága . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi hálddaša daid prinsihpalaš oainnuid ja beroštusaid mat ovddiduvvojit ja bealuštuvvojit riikkaidgaskasaš arenain . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi galgá veahkehit bálddalastit áššiid mat gusket sámiide máŋgga stáhtas dahje sámiide oktan álbmogin , ja veahkehit gárgedit geavatlaš ovttasbargovugiid sámedikkiid gaskkas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi galgá leat oktasašorgána mii goziha sámi beroštusaid ja galgá nannet sámiid ovttasbarggu riikkarájáid rastá . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi galgá gozihit sámiid beroštumiid riikkarájáid rastá , ja dat lea sámiid riikkaidgaskasaš jietnaguoddi . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi galgá gozihit sámi beroštusaid riikkarájáid rastá ja doaibmat sámi jietnan riikkaidgaskasaččat . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi doallá čoahkkima Levis cuoŋománu 16.-17. beaivvi . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi doallá eahkes čoahkkima presideanttain José Manuel Barroso , gii lea EU kommišuvnna jođiheddji . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi doalai vuosttas dábálaš stivračoahkkima Anáris 06.10.00 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi deaivvada Levis 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi dajai sáhkavuorustis lávvardaga álgoálbmotbeaivvis nationála museas ahte sámit leat áican ahte dálkkádatrievdamiid olis bahkkehuvvojit eanet industriija huksemat meahcceguovlluide . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi bivdá stivrra čuovvolit ášši ja ovddidit dárbbašlaš árvalusaid proseassas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi bargá dan ala ahte maiddái eamiálbmotparlameanttat ja eará álbmotválljen orgánat galget beassat oassálastit iešheanalit ON proseassain ja orgánain eamiálbmogiidda guoski áššiin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi atná dán eamiálbmotjulggaštusbarggu hui deaŧalažžan . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi 4 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi 1 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) lea sámi oasseváldima vuođul 06.10.00 evttohan čuovvovaš organiserema Barentsregiovnna orgánaid dáfus : 1 : SPR nammada sámi ovddasteaddji Regiovdnaráđđái , 2:SPR nammada sámi ovddasteddjiid jus šaddet bargojoavkkut Barentsovttasbarggus , ja 3 : Regiovnna álgoálbmogat ožžot ovtta ovddasteaddji Barentsráđđái . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) lea deaŧalaš gaskaoapmin ovddideamis Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkiid ovttasdoaibmama dakkár áššiin mat gusket sápmelaččaide máŋgga stáhtas dahje sápmelaččaide oktan álbmogin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) . 1 Sámi parlamentáralaš ráđis lea áigumuš áŋgiruššat nannoseappot eamiálbmogiid dearvvašvuođain , ja dát galgá dahkkot WHO ( World Helth Organization ) ektui . 1 Sámi parlamentáralaš ráđis lea leamaš čoahkkin ON erenoamášdieđiheddjiin James Anaya:in . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi áššelisttu Levi-čoahkkimii : 1 Sámi parlamentáralaš ráđi váldoáŋgiruššansuorggit áigodagas 2002 ja 2003 leat leamaš sámegiela seailluhit ja ovdánahttit , oahpaheapmi , oahpponeavvobuvttadeapmi ja dásseárvu sámi servodagas . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi stivra doalai čoahkkima 09.05.00 . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi organiserenplána ja nammadeapmi 1 Sámi parlamentáralaš ráđi organiserema ja nammadeami plána . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi nuoraidkonferánssas Honnesvágis golggotmánus 2004 válde oassálastit ovdan dan ahte neahttafálaldat SameNet , maid Samernas Utbildningscentrum Johkamohkis doaimmaha , ain ferte veahkehuvvot doaibmat . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi nuoraidkonferansa Likšus 2008 1 Sámi parlamentáralaš ráđi nammada lahtuid . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi mielas lea barggus sámekonvenšuvnnain stuorra mearkkašupmi sámi álbmogii ja lea positiiva prosessii sámekonvenšuvnnain . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi mearridedje vuođđudit dat golbma sámedikki 1996. 1997 vuolláičálle sámedikkiid jođiheaddjit ovttasbarggu formaliserema šiehtadusa . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi lahttun válljejuvvo Magnhild Mathisen . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi lahttu ja stivralahttu . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi dievasčoahkkin nammáda giellalávdegotti 12 lahtu njealji jahkái , maid sámedikkit ja Ruošša sámi searvvit leat evttohan . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi Norgga beale sáttagoddi háliida váikkuhit dasa ahte Else Laula Renberga máinnalmas dáisttačállaga , ” Inför Lif eller Död ? ” 1 Sámi parlamentáralaš ráđi 2004 ja 2005 čoahkkinplána : 1 Sámi parlamentáralaš ráđi 14.09.98 reive - plánenjoavkku 01.09.98 beaiváduvvon árvalus 1 Sámi parlamentáralaš ráđi 02.12.98 reive 1 Sámi parlamentáralaš ráđi , Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš parlamentáralaš ovttasbarggu ovddas , háliidan dovddahit ahte mii leat duhtavaččat dainna go Davviriikkaid Ráđđi lea bidjan guovddážii barggu bargat davviikkaid rádjacakkiiguin . 1 Sámi parlamentáralaš ráđi ( SPR ) stivra lea maŋimuš SPR-čoahkkima rájes 30. – 31.11.03 doallan bargočoahkkima ođđajagemánu 27. – 28. b. 2004 Stjørdal:as ja dábálaš stivračoahkkima cuoŋománu 26. – 27. b. 2004 Anáris . 1 Sámi parlamentáralaš konferánsa Sámi parlamentáralaš ráđđi lágida juohke goalmmát jagi Sámi parlamentáralaš konferánssa Norgga , Ruoŧa ja Suoma sáme ­dikkiid áirasiid várás . 1 Sámi parlamentarihkárkonferánsa 1 Sámi parlamentarihkkárkonferánssas ikte gulaimet professora James Anya , ON spesiáladieđiheaddji álgoálbmogiid váste . 1 Sámi parlameantan galgá Sámediggi bargat oktasaš sámi identitehta suodjalemiin ja ovddidit ja hukset sámi servodaga . 1 Sámi ovttaskasarkiivvat oaivvildit arkiivvat ovttaskas olbmuid , organisašuvnnaid , servviid ja eará doaimmaid maŋis main lea sámi gullevašvuohta . 1 Sámi ovttasbargu riikkarájiid rastá lea formaliserejuvvon Sámi parlamentáralaš ráđi ja parlamentarihkarkonfereanssa bokte sámedikkiid ja Ruošša beale sámiid gaskka . 1 Sámi ovttasbargu riikkarájiid rastá ( SPR ) 1 Sámi ovttasbargu riikkarájiid rastá 1 Sámi ovttasbargu . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi ovttasbargu . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi ovddidanfoandda čállingoddi sirrejuvvo Sámedikki hálddahusas sierra ovttadahkan . 1 Sámi ovddidanfoandda vásedin ovddasvástádus berre leat addit doarjaga ja gárgedit lotnolasealáhusaid . 1 Sámi ovddidanfoandda ruđaide lea stuorra jearaldat . 1 Sámi ovddidanfoandda njuolggadusat § 3 — Doaibmaguovlu 1 Sámi ovddidanfoandda geográfalaš doaibmaguovlu viidduduvvui dalle go SOF njuolggadusat maŋimuččat rievdaduvvoje . 1 Sámi ovddidanfoandda doarjja manná váldoáššis unnitlágan doaimmaide . 1 Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovlu lea stuoris ja dasa gullet gielddat ja oasit muhtun gielddain . 1 Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovlu lea : Finnmárkkus : a ) Unjárgga gielda b ) Deanu gielda , Nuorttat Nuorevuotna ja Uhcavuotna Gáŋgaviikka gielddas . 1 Sámi ovddidanfoandda 2001 rámma lea bajiduvvon 503 000 kruvnnuin . 1 Sámi ovddidanfoandda ( SOF ) ulbmilin lea ovddidit doaibmabijuid main lea erenoamáš kultuvrralaš , sosiála ja ekonomalaš mearkka-šupmi sámi veahkadahkii ja sámi ássanguvlui . 1 Sámi ovddidanfoandda ( SOF ) eanadieđalaš doaibmaguovlu lea viiddiduvvon , mii lea lasihan 36% olmmošlogu siskkobeale SOF doaibmaguovllu . 1 Sámi ovddidanfoanda lea sámi prošeavttaid deaŧaleamos ruhtadeaddji . 1 Sámi ovddidanfoanda eaktuda ahte ruđaid geavaheamis fievrriduvvo rehketdoallu . 1 Sámi ovddidanfoanda 22 680 000 22 130 000 21 517 000 19 267 000 19 350 000 1 Sámi ovddidanfoanda ( SOF ) juolluda ruđaid Sámi guovlluid ealáhusovddidanulbmiliidda . 1 Sámi ovddasteapmi boraspirelávdegottiin nannejuvvon 1 Sámi ovdaskuvlamánáin galgá leat vejolašvuohta oažžut heivehuvvon mánáidgárdefálaldaga mas sámi giella ja kultuvra lea vuođđun , gos fal ain ležžet orrume riikkas . 1 Sámi oskkuoahpahusa viidáset ovdáneapmi lea ođastusa vuoruhuvvon surggiid gaskkas . 1 Sámi oskkuoahpahus galgá leat gitta sámiid vásáhusain ja sámiid báikkálaš girkoeallimis . 1 Sámi orohagat Boazodoallostivra juohká regiovnnalaš boazodoalloguovlluid sámi orohahkan § 42 mearrádusaid mielde . § 7 . 1 Sámi orohagat Boazodoallostivra juohká regiovnnalaš boazodoalloguovlluid sámi orohahkan § 42 mearrádusaid mielde . § 1 Sámi organisašuvnnat mat barget nuppi máilmmisoađi 1 Sámi organisašuvnnat ledje bovdejuvvon ovddidit iežaset hástalusaid erenoamášdieđiheaddjái . 1 Sámi organisašuvnnat leat álo ovttasbargan riikkarájiid rastá . 1 Sámi organisašuvnnat Ohcanáigemearri lea guovvamánu 1 b . 1 Sámi organisašuvnnain lea dehálaš sajádat báikegottiin ealáskahttit ja ovddidit sámi identitehta , giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 1 Sámi organisašuvnnain / ásahusain ja Sámedikkis lea guhkes vásáhus riikkaidgaskasaš ovttasbarggus ja ovttasdoaibmamis minoritehtajoavkkuiguin ja eará riikkaid álgoálbmogiiguin . 1 Sámi organisašuvnnaid stuorrun lea eanaš dáhpáhuvvan maŋŋil nuppi máilmmisoađi , gč. kap. 3 . 1 Sámi organisašuneallin lea álo doaibman riik ­karájiid rastá , gč. kap. 1.5 . 1 Sámi organisašuneallin lea maŋimus logenárjagiid šaddan hui girjái . 1 Sámi oktavuođas dat vuos ja ovddimusat mearkkaša ahte sámi olmmoš galgá sáhttit geavahit gielas buot IKT-oktavuođain , namalassii ahte sámi namaid galgá sáhttit čállit riekta almmolaš registariidda , ja ahte galget ráhkaduvvot prográmmaide sámegielalaš vejolašvuođat . 1 Sámi ohppiin leat dávjá leamaš erenoamáš váttisvuođat go sii man nu sivas leat dárbbašan erenoamážit heivehuvvon oahpahus . 1 Sámi ohppiid árvosátnelistu 1886:s čájeha ahte 35 oahppi gaskkas lei olles 23:s árvosátni 4,5 dahje 6 , mii mearkkaša ahte sii máhtte hui unnán dárogiela [ 1 ] 1 Sámi ohppiid oahpaheami vuolggasadjin galgá leat duođalaš ovttaárvosašvuohta . 1 Sámi ohp ­piide lea deaŧalaš ahte sin oahppu dáhpáhuvvá nu ahte oktasaš vuđđosa alde eai sáhte ohppiid dohkálašvuođat eahpiduvvot norgalaš servodagas . 1 Sámi ofelaččat vásihit ollu ja dávjjibut jearaldagaid skuvllain miehta riikka geat háliidit eanet dieđuid sápmelaččaid ja sámi kultuvrra birra . 1 Sámi ofelaččat prošeavttas Sámi allaskuvlla olis , maid Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea ruhtadan , lea ulbmil juksat nuoraid , guđet eai leat sápmelaččat , dieđuiguin sámi dilálašvuođaid birra ja mo lea leat sápmelažžan dálá Norggas . 1 Sámi ofelaččat , ođđa sámi nuoraidorganisašuvdna Nuoreh , Romssa sámi studeantasearvi , Lulli- Trøndelága ja Hedemárkku sámi searvi ja lonuhusprográmma SPOR bukte iešguđet lágan čalmmustemiid / čilgehusaid . 1 Sámi ofelažžan dii beassabehtet govvidit sámenuoraid , sámi kultuvrra ja sámi servodaga positiivalažžan . 1 Sámi oassálastin suodjalanguovlostivrraide 1 Sámi oasseváldit , sihke valáštallit ja kulturbargit ovddastedje sámi ál-bmoga dakkár vugiin maid Sámediggi atná árvvus . 1 Sámi oasseprográmma várás lea ásahuvvon sierra mearridanjoavku ( stivrenlávdegoddi ) mas leat lahtut Suomas , Ruoŧas ja Norggas , guđege riikkas guokte . 1 Sámi oasse ­prográmmii Sápmi lea erenomážit giddejuvvon fuomášupmi oažžut áigái máŋggalágan servodagaid sámi kultuvrra , ealáhusaid , árbevieruid , identitehta ja giela vuođul . 1 Sámi oamastan- ja hálddašanvuoigatvuođat Finnmárkku fylkkas fertejit identifiserejuvvot ja dovddastuvvot ja sámit fertejit oažžut doarvái váikkuheami resursahálddašeamis . 1 Sámi oainnu mielde livččii katastrofalaš jus Njávdáma , Deanu ja Álttá čázádagaide boađáše várálaš dávddat dahje parasihtat . 1 Sámi oahpus ja dutkamis lea čoavddadoaibma sámi kultuvrra , giela ja árbevieruid seailluheamis ja viidáset gárgedeamis , ja guoddinnávccalaš gárgedeapmái . 1 Sámi oahppái lea deaŧalaš ahte oahppi oahppu dáhpáhuvvá dakkár eavttuid vuolde ahte oktasaš vuđđosa alde eai sáhte oahppi dohkálašvuođat norgalaš servodagas eahpiduvvot . 1 Sámi oahppu ja dutkan leat allaskuvlla erenoamáš fágalaš profiila ja skuvlla váldogiella lea sámegiella . 1 Sámi oahppoplánat láhčet dili ohppiide oažžut olles 13-jagi vuođđoskuvllas oahpahusa mii lea vuođđuduvvon sámegillii , sámi kultuvrii ja sámi servodateallimii . 1 Sámi oahppoplánas čuožžu ahte mánát galget máhttit meroštallat gos Sápmi lea . 1 Sámi oahppoplána álggahettiin lasihii departemeanta ruhtajuolludeami daid gielddaide mat oahpahit dán oahppoplána mielde , ja gielddat leat dađi mielde go departemeanta lea ádden , leamaš oalle duhtavaččat dasa . 1 Sámi oahppoplána vuođđun lea sámi servodat . 1 Sámi oahppoplána gehččojuvvui dego siseatnandirektiivan , eai ge mearrasápmelaččat dovdda iežaset heivemin oahppoplána sámevuođagovvii . 1 Sámi oahppoplána doibmiibidjama vuostálastin Deanu ráđđevistti olggobealde 25.08.1997 . 1 Sámi oahppoplána , mii galggai leat eiseválddiid gudneskeaŋka sámiide , lea háddjen máŋggakultuvrralaš gieldda . 1 Sámi oahppoplakáhtas leat 12 čuoggá ; daid gaskkas lea sierra sámi čuokkis mas čuožžu : Sámi skuvla ja oahppofitnodat galgá láhčit dili nu ahte oahppit ja fidnooahppit ožžot kvalitehtalaš buori oahpahusa mas vuođđun lea sámegiella , sámi kultuvra ja servodateallin . 1 Sámi oahpponeavvut – oahpponeavvuid ráhkadeapmi ja sámi oahppogirjjiid dohkkeheapmi 1 Sámi oahpponeavvut leat leamaš fáddán olu Sámedikki čoahkkimiin , earret eará Máhttodepartemeanttain , Oahpahusdirektoráhtain , Finnmárkku Fylkkamánniin ja Sálasiin – Sámi almmuheaddji- ja aviisaservviin . 1 Sámi oahpponeavvut ja čáppagirjjálašvuohta John-Marcus Kuhmunen 1 Sámi oahpponeavvut galget váikkuhit nannet sámi kultuvrra ja iešdovddu dakko bokte ahte addit ohppiide vejolašvuođa oahppat sámegiela ja oažžut oahpahusa sámegillii . 1 Sámi oahpponeavvut eai galgga leat salderenpoastan gieldabušeahtain . 1 Sámi oahpponeavvut Daid ekonomalaš rámaid siskkobealde mat leat stáhtabušeahtas sámi oahpponeavvuide , Sámedikkis lea ovddasvástádus hálddašit ja vuoruhit rámaid siskkobealde . Ain váilot ollu oahpponeavvut oarjilsámegielas , julevsámegielas ja davvisámegielas mat livčče ráhkaduvvon Máhttoloktemii – Sámegilli . 1 Sámi oahpponeavvut - 1 Sámi oahpponeavvut ( 30. siidu ) 1 Sámi oahpponeavvuid ráhkadeami ja buvttadeami dáfus , galgá Sámediggi ráhkadit ođđa sámi oahpponeavvoráhkadeami strategalalaš plána 2001-2005 áigodahkii , mii biddjo Sámedikki plenuma meannudeapmái dán jagi mielde . 1 Sámi oahpponeavvuid ovddideapmi – Strategalaš plána 2001 – 2005 rámma siskkobealde leat ráhkaduvvon oahpponeavvut vuođđooahpahussii , eanemusat vuođđoskuvlii . 1 Sámi oahpponeavvobuvttadeapmi 1 Sámi oahpponeahtta lea Sámedikki neahttasii-du skuvllaid ja mánáidgárddiid váste . 1 Sámi oahppaplánadagus 10-jagi vuođđoskuvlla várás ásahuvvui 1997 ( O97 ) . 1 Sámi oahppaplána ásaheapmi 10-jagi vuođđo-skuvlii sámegiela hálddahanguovllu guđa gielddas ( O97S ) – mielddisbuvttii iešguđetlágan ­vuosteakšuvnnaid 1 Sámi oahppaneavvogárgedeapmi galgá siskkildit mánáidgárddiid , vuođđoskuvlla , joatkkaskuvlla ja erenoamášpedagogalaš oahppaneavvuid . 1 Sámi oahpahussuorgi stivrejuvvo daid rámmaid mielde maid lágat ja njuolggadusat bidjet , ja daid ulbmiliid ja višuvnnaid mielde mat ovdanbohtet Sámediggeplánas ja eará oahpahus- ja oahppoplánain ja strategiijain . 1 Sámi oahpahusráđđi ásahuvvui 1976:s ja lei okta dain vuosttaš sámi institušuvnnain mat ásahuvvojedje . 1 Sámi oahpahusráđđi lea fas evalueremin Ođastus 94 sámi ohppiid ektui . 1 Sámi oahpahusráđđi ja Sámi giellaráđđi eai leat namuhuvvon dohkkehanásahussan sámi oahpponeavvuide ja sátnegirjjiide oahpahuslága láhkaásahusain . 1 Sámi oahpahusráđđi doaimmai ráđđeaddi orgánan sámi skuvlaovddideami hárrái Girko- ja oahpahusdepartemeantta vuollásažžan 1975 rájes . 1 Sámi oahpahusráđđi doaimmai njuolga departemeantta vuolde . 1 Sámi oahpahusráđđi dagai buori barggu 1 Sámi oahpahusráđđi Norggas , Sámeskuvlastivra Ruoŧas ja Suoma Sámediggi ( oahpponeavvoossodat ) álggahedje 1994:s formálalaš ovttasbarggu sámi oahpponeavvuid buvttadeami ja ráhkadeami dáfus . 1 Sámi oahpahusráđđi - 15.09.98 čoahkkima čoahkkingirji 1 Sámi oahpahusráđđi , mii ásahuvvui jagi 1976 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta rávvejeaddji orgánan , heaittihuvvui 01.01.2000 . 1 Sámi oahpahusráđđi ( dál Sámedikki oahpahusossodat ) oaččui mearkkašahtti nannejumi 98-budjeahta bokte oahppaneavvobuvttadeapmái . 1 Sámi oahpahusráđi čállingotti sirdin Sámediggái — árvalus oktavuođajovkui — Sámedikki 12.04.99 notáhta GOD:ii 1 Sámi oahpahusráđi čállingoddi galgá boahtte jagi ođđajagimánu 1. b. rájes ásahuvvot sierra ossodahkan Sámedikki váldohálddahusas . 1 Sámi oahpahusráđi sirdima oktavuođas lea Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta bušeahtas biddjojuvvon ruhta maid Sámediggi beassá háldet oahpahusulbmiliidda , gč. ášši 44/99 . 1 Sámi oahpahusráđi mearrádus áššis R 21/99 - Strategálaš plána 1 Sámi oahpahusráđi direktevra lea dál mearreáigásaš virggis mii nohká dán jagi juovlamánu 31. b. . 1 Sámi oahpahusráđi DoB-plána mii erenoamážit deattuha oahpahusvuogádaga dutkama ja ovdáneami , boahtá heivehuvvot Sámedikki dutkanplánii . 1 Sámi oahpahusas máhccojuvvo álbmotskuvlla áigge dillái 1 Sámi oahpahusa IKT-plána bokte 1997-2001 áigodahkii lea Sámi oahpahusráđđi almmuhan pedagogalaš prográmmaid ( 6 ) mat galget adnot sámi skuvllas . 1 Sámi oahpahus- ja oahpposuorgi šattai dán rájes Sámedikki ovddasvástádussan go ovddeš Sámi oahpahusráđi ekonomalaš ja hálddahuslaš resurssat ja barggut sirdojedje Sámediggái ja oaččui nama Sámedikki oahpahusossodat . 1 Sámi oahpahus Oslos ovttasráđiid Sámi allaskuvllain 3 . 1 Sámi oahpaheddjiid dahkamuš lea earret eará fievrridit árbevirolaš sámi dieđu ja máhtu viidáseappot boahttevaš buolvvaide , seammás go sii leat mielde gárgedeamen ođđa dieđu ja máhtu . 1 Sámi oahpaheaddjit vuosttaldedje dan , oaivvildedje ahte dalle lei šaddat beare guhkki bargolanjas sin oahpahuslatnjii . 1 Sámi oahpaheaddjit ledje vátná dan áiggi . 1 Sámi oahpaheaddjit galget máhttit sámegiela 1 Sámi oahpaheaddjit dovde maiddái guhkes gaskka alddiineaset ja dain earáin go vásihedje ovdal go ožžo iežaset vistti ahte sii šadde čohkkát sierra sajes « dáččaskuvlla » bargiidlanjas . 1 Sámi oahpaheaddjit ? 1 Sámi oahpaheaddjipionerat Deanuvuonas 1 Sámi oahpaheaddjioahpu ektui ferte bidjat doaibmabijuid maiguin sihkkarastit sámegiela lohkangelbbolašvuođa rekruterenvuođu , nugo joatkka- ja rávisolbmuidoahpahusa oktavuođas . 1 Sámi oahpaheaddjioahpahus Vai lea dárbbašlaš njuovžilvuohta , de berre Sámi allaskuvla čovdojuvvot riikkalaš rápmaplánas mii lea vuođđoskuvlla oahpaheaddjioahpahusa várás . 1 Sámi oahpaheaddjioahpahus Doaibmabidju 16 . 1 Sámi oahpaheaddji ja sátnejođiheaddji 1 Sámi oahpaheaddjevátni skuvllain lea leamaš ja lea ain stuora váttisvuohtan iešguđet sámi servodagain . 1 Sámi oahpaheaddjeoahpus leat studeantajoavkkut smávvát . 1 Sámi oahpaheaddjeoahpu čielggadeami vuođul , Mjøslávdegotti barggu vuođul ja Sámedikki dutkanplána vuođul áigu ráđđi bargat dan badjelii ahte Ráđđehus ovddidivččii dákkár stuoradiggedieđáhusa . 1 Sámi oahpaheaddjeoahpu studeanttat , geat váldet dárogielas 30 oahppočuoggá , friddjejuvvojit nuppis dáin guovtti dárogiela suopmana geahččaleamis . 1 Sámi oahpaheaddjeoahppu galgá čatnat oahpaheaddjeámmáha sámi oktavuhtii ja álgoálbmotoktavuhtii . 1 Sámi oahpaheaddjeoahpahusa čielggadeapmi mii áittobáliid loahpahuvvui , boahtá meannuduvvot dakkaviđe go válbmana . 1 Sámi nuorat leat meroštallojuvvon dan vuođul leago sis gullevašvuohta sámi dilálašvuođaide servodagas árvvuid dáfus , nugo sámi giela , vuođđoservodatdoaimmaid jna. hárrái . 1 Sámi nuorat leat 2004 rájes oassálastán Arctic Winter Games:ii . 1 Sámi nuorat ja eanádatveahkadaga nuorat eai šat dušše hála guđetguimmiineaset , muhto sii hupmet maiddái guđetguimmiideasetguin ja guđetguimmiidasaset . 1 Sámi nuorat , geat dáhttot ohcat skuvllaide eará fylkkain , fertejit oažžut gokčojuvvot daid liigegoluid maid sámegieloahpahus dagaha . 1 Sámi nuoraidskuvla lei sámi skuvlapolitihkalaš suorggi álgojalgejeaddjibargu . 1 Sámi nuoraidskuvla 1 Sámi nuoraidpolitihkalaš lávdegotti ( SNPL ) čállingoddi 1 Sámi nuoraidorganisašuvnnat leat ožžon doaibmaruđa Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta juolludanortnegis vuođđodoarjjan eaktodáhtolaš mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaide . 1 Sámi nuoraidorganisašuvnnat dáidet leat guovddážis go Barentsguovllus galgá ásahuvvot nuoraidovttasbargu . 1 Sámi nuoraidorganisašuvnnat , nugo NSR nuoraidlávdegoddi ja Davvi Nuorra leat ožžon doarjaga doibmii , projeavttaide ja riikkaidgaskasaš doaimmaide . 1 Sámi nuoraidorganisašuvnnain šaddá guovdilis rolla Barentsguovllu nuoraidbarggu gárgedeamis . 1 Sámi nuoraid oahppostipeanda juhkkojuwui vuosttas gearddi 1993 čavčča 700.000,kruvdnosaš rámmain skuvlajahkái 1993-1994 . 1 Sámi nissonprošeavtta golmmajagi prošeaktaáigodat loahpahuvvui 1998 loahpas . 1 Sámi nissonprošeakta 1 Sámi nissonolbmot guddet vuođđo árvvuid ja máhtu , man galgá erenoamážit deattuhit . 1 Sámi nissoniin ja dievdduin galget leat seammalágan vejolašvuođat , vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat buot servodatsurggiin . 1 Sámi nissonforum , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan seminárii Motstrøms i gjeddevann 1 Sámi našuvnnalaš gealboguovddážis – psykalaš dearvvašvuođasuodjaleapmi ( SANKS ) lea nationála ovddasvástádus dássásaš falaldaga ovddideamis psykalaš dearvvašvuođas sámi álbmoga váste . 1 Sámi našunála mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa - 2010 1 Sámi nationála máhttoguovddáš psykalaš dearvvasvuođasuodjalusa várás ( SANKS ) SANKS lea ásahuvvon Kárášjohkii , ja das leat golbma ossodaga – rávesolbmuid ossodat , mánáid ja nuoraid ossodat ja Gaska- / Nuorta-Finnmárkku johtti joavku . 1 Sámi nationála gelbbolašvuođaguovddáš oahppama ja máhttima várás . . . . . . 1 Sámi nammanevvohatbálvalus mii dál gullá Norgga giellaráđđái , lea juo ollu jagiid čoaggán ja systematiseren sámi báikenamaid . 1 Sámi nammanevvohat 1 Sámi nammagoddi lea ráđđeaddi orgánan fylkkagielddas . 1 Sámi nammagoddi lea ožžon delegerejuvvot válddi hálddahit fylkkagielddalaš ruđaid sámi kulturdoaibmabijuide , doarjagiid sámi organisašuvnnaide ja oahppostipeanddaid sámiide geat váldet alit oahpu . 1 Sámi namaid geavaheapmi lea dasto vel nannejuvvon dainna lágiin ahte lága § 9:s lea mearriduvvon ahte sámi báikenamat maid dat olbmot geat orrot bissovaččat báikkis dahje leat čadnon báikái ealáhusa geažil , geavahit dábálaččat , galget geavahuvvot almmolaččat galbbain , kárttain jna. . 1 Sámi namaid , báikenamaid , adreassaid ferte sáhttit registarastit riekta , nugo lea daddjon nammalágas ja báikenammalágas . 1 Sámi mátkkoštusealáhusáŋgiruššamat 1 Sámi mátkkoštanealáhusa ii galgga subsidieret , muhto sámi mátkkoštanealáhusaktøraid galgá doarjut álggahandásis . 1 Sámi mátkefitnodagat ja globála rievdadeamit 1 Sámi mátkeealáhuskonferásan Álttás lea smávvaskálá mátkeealáhusat fáddán . 1 Sámi mátkeealáhuskonferánsa golggotmánu 7.-8. b. 2008 1 Sámi mátkeealáhuskonferánsa 2008 1 Sámi mátkeealáhusaid ovddideamis fertejit sámi árvvut adnojuvvot gutnis . 1 Sámi mátkeealáhusa dovdomearkan lea ahte luondu , sámi kultuvra , sámi kulturvierut , sámi borramuš ja « sámi vásáhusat » gullet muhtin konseptii mii lea vuođđuduvvon kultuvrralaš ja ekologalaš ceavzilvuhtii . 1 Sámi mátkeealáhus lea dávjá jahkodagaid mielde ja jođihuvvo dávjá lotnolasat eará doaimmaiguin , áinnas vuođđoealáhusaiguin . 1 Sámi mátkeeallinealáhusa galgá hábmet sámi eavttuid vuođul , ja mearrideaddjin lea ahte leat báikkálaš oassálastit fárus dákkár doaimmas . 1 Sámi mátkeeallin ferte hábmejuvvot báikkálaš servodagaid eavttuid ja báikegottiid ovdehusaid mielde . 1 Sámi mánát norgalaš mánáidgárddiin almmá sámegiel fálaldaga haga 1 Sámi mánát ja nuorat válljejit iešguđetlágan vugiid deaivvadit ovdagáttuiguin ja diehtemeahttunvuođain sámi árvvuid ja árbevie ­ruid birra . 1 Sámi mánát ja nuorat válljejit iešguđetlágan strategiijaid bokte ovddaldastit boares ovdagáttuid ja diehtemeahttunvuođa . 1 Sámi mánát ja nuorat leat deaŧalaš resurssat sámi servodaga ovdánahttimii , ja sii han dovdet iežaset árgabeaivvi buoremusat . 1 Sámi mánát ja nuorat lea deaŧalaš resursan sámi servodaga ovdáneamis . 1 Sámi mánát ja nuorat eai leat ovttalágáš joavku , eai ássanbáikki eaige dovddiidusduogáža dáfus . 1 Sámi mánát ja nuorat eai leat ovttalágánat juohke sajis , go sii orrot iešguđet báikkiin ja sis leat iešguđetlágan vásáhusat . 1 Sámi mánát ja nuorat eai leat lágáš joavku , eai ássanbáikki eaige dovddiidusduogáža dáfus . 1 Sámi mánát ja nuorat bajásšaddet árbevieru ja ođasmahttima gaskasaš gealdagasdilis ; nuppi bealde lea sámi servodaga dihtomielalaš gaskavuohta iežas árbevirrui , ja nuppi bealde lea ođđaáigásaš servodaga váikkuhanfápmu ja gáibádusat nuppástuvvamii buot eallinduovdagiin . 1 Sámi mánát gillájit go skuvllain eai leat albma oahppoávdnasat . 1 Sámi mánát geaid váhnemat beaivválaččat hupmet sámegiela , dáidet oahppat eanet sámegiela ruovttus go skuvllas . 1 Sámi mánát galget oažžut kvalitiatiiva buori vuođđooahpahusa sámi giela , kultuvrra ja servodateallima vuođul . 1 Sámi mánát galget leat oktiilokaliserejuvvon 1 Sámi mánát eai ožžon dohkálaš oahpu skuvllas dien áiggi , eai dalá áiggi dili ektui ge . 1 Sámi mánát dáčča mánáidgárddiin sáhttet oažžut fálaldaga sámegieloahpahusas . 1 Sámi mánát deaivvadit dakkár mánáidsuodjalusain , mas lea uhccán gelbbolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras . 1 Sámi mánáin sáhttet , nu go maiddái eará mánáin , leat váttisvuooat bajásSattadettiin . 1 Sámi mánáin leat vuoigatvuođat Norgga lágaid ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid vuođul . 1 Sámi mánáin lea vuoigatvuohta oažžut mánáidsuodjalanfálaldaga sin giela ja kultuvrra vuođul . 1 Sámi mánáin lea erenoamáš dárbu beassat ovddidit sin giela , kultuvrra , identitehta ja gullevašvuođa sámevuhtii . 1 Sámi mánáin lea erenoamáš dárbu beassat ovddidit iežaset giela , kultuvrra , identitehta ja gullevašvuođa sápmái , lohká Gaski . 1 Sámi mánáin ja nuorain lea vuoigatvuohta hállat ja oahppat iežaset giela , bargat kultuvrrain ja suodjalit ja ovddidit iežaset identitehta . 1 Sámi mánáin ja nuorain lea riekti oažžut dievaslaš dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldaga mas lea vuođđun sin iežaset giella ja kultuvra , ja mii vuhtiiváldá sin čearddalaš , kultuvrralaš , gielalaš ja osku duogáža doarjun- ja veahkkedoaibmabijuid bokte . 1 Sámi mánáin ja nuorain lea riekti hupmat ja oahppat iežaset giela , doaimmahit iežaset kultuvrra ja ovddidit iežaset identitehta . 1 Sámi mánáin ja nuorain lea dán áigái , áibbas eará láhkai go ovdal , oktavuohta norgalaš servodahkii muđui . 1 Sámi mánáin ja nuorain ja sin váhnemiin lea vuoigatvuohta vuordit almmolašvuođas ahte : Mánáidgárddit , skuvllat ja allaskuvllat , Sámediggi ja stáhta eiseválddit láhčet dilálašvuođaid dasa ahte mánáidgárdefálaldagat ja skuvlafálaldat heivehuvvojit sámi gillii ja kultuvrii . 1 Sámi mánáin geain leat earenoamáš dárbbut , galgá buorre earenoamášpedagogalaš fálaldat , dat lea mihttomearri . 1 Sámi mánáin Ruoŧas eai leat dakkár vuoigatvuođat go sámi mánáin Norggas . 1 Sámi mánáin , nuorain ja ollesolbmuin galgá leat vejolaš gullat ja geavahit sámegiela beaivválaš ovttastallamis eará sámegiel hálliiguin , maiddái almmolaš deaivvadansajiin . 1 Sámi mánáidgárdi galggai de juohkit lanjaid guvttiin ossodagain , muhto galggai leat sierra ossodahkan . 1 Sámi mánáidgárdesuorggis lea duppal hástalus go lea sáhka pedagogalaš bargiin : Oppalaččat lea juo váttis háhkat ovdaskuvlaoahpaheddjiid ja erenoamážit dakkár ovdaskuvlaoahpaheddjiid geain lea sáme ­gielmáhttu . 1 Sámi mánáidgárdekonferánsa 2006 1 Sámi mánáidgárdekonferánsa " Mánáidgárdi ja rámmaplána " dollojuvvo geassemánu 7.-8. b. . 1 Sámi mánáidgárdefálaldagat Gielddaid geatnegasvuohta sihkkarastit sámi mánáide dakkár mánáidgárdefálaldaga mainna sin giella ja sin kultuvra nanusmuvvá , boahtá čielgasit ovdan mánáidgárdelága paragráfas 8 : “ Gieldda ovddasvástádus lea atnit fuola das , ahte sámi guovlluin sámi mánáid vástevaš mánáidgárdefálaldaga vuođus leat sámi giella ja kultuvra . 1 Sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa 1 Sámi mánáidgárddit leat ásahuvvon Čáhcesullo rájes davvin gitta Osloi lulás . 1 Sámi mánáidgárddit leat mearkkašahtti láhkai lassánan maŋimuš logi jagis . 1 Sámi mánáidgárddit dárbbašit informašuvnna , nevvodeami ja dovddiiduslonohallama 12 . 1 Sámi mánáidgárddiid sierradoarjja sirdojuvvui Sámediggái ođđajagemánu 1. 2001 . 1 Sámi mánáidgárddiid lohku mat gokčet Sámedikki juolludaneavttuid , lea njiedjan 41 mánáidgárddis 2008:s , 37 mánáidgárdái 2009:s . 1 Sámi mánáidgárddiid lohku lea leamaš oalle dásset maŋemus jagiid , gč. govvosa 0.2 . 1 Sámi mánáidgárddiid lohku lea lassánan sakka maŋimuš jagiid . 1 Sámi mánáidgárddiid huksema ja doaimmaheami ferte vuoruhit . 1 Sámi mánáidgárddiid erenoamáš stáhtadoarjaga ulbmil lea buhtadit daid eambbogoluid maid sámi mánáidgárdefálaldat mielddisbuktá , ja dainnalágiin sihkkarastit ahte sámi mánáidgárdemánát besset ovddidit ja nannet iežaset sámegiela ja sámi kulturduogáža . 1 Sámi mánáidgárddiid erenoamáš stáhtado ­arjaga hálddašeapmi sirdojuvvo Mánáid- ja bearašdepartementtas Sámediggái ođđajagimánu 1. b. 2001 rájes . 1 Sámi mánáidgárddiid erenoamáš dilli giellaovddideami ja kulturgaskkusteami oktavuođas , gáibida ahte sámi mánáidgárddiid álggaheami ja jođiheami ruhtadeapmi sihkkarasto . 1 Sámi mánáidgárddiid doarjaga evalueren 1 Sámi mánáidgárddiid bargit čujuhit seamma gelbbolašvuođadárbbuide go daid mat bohtet ovdan Vestfold allaskuvlla kártemis , earret eará gelbbolašvuohta mánáid oassálastima birra , mánáidgárddi unnimus mánát , mánáidgárddi-skuvlla oktiigullan ja pedagogalaš duođašteapmi . 1 Sámi mánáidgárddi Oslos , Cizáš , ásahii Oslo gielda 1986:s go Oslo sámesearvi ovddidii jurdaga . 1 Sámi mánáid- ja nuoraidprošeavtta olis leat dollojuvvon čoahkkimat golmmain gielddain maid stivrenjoavku , Sámediggeráđđi , lea mearridan earenoamáš eanadieđalaš ulbmilguovlun . 1 Sámi mánáid- ja nuoraidprošeakta – prošeaktačilgehus , Sámediggeráđi 23.03.99 mearrádus 1 Sámi mánáid- ja nuoraidplána 1 Sámi mánáid áššiin galgá deattuhuvvot dat oppalaš gáibádus ahte álggus iskat leago vejolaš bidjat máná bearraša fulkkiid lusa ja máná fierpmádahkii . 1 Sámi mánáid vuoigatvuođat . . . . . . Sámi mánáid bearráigeahčču mánáidsuodjalusa fuolahusas . . . . . 1 Sámi mánáid sámi identitehta ja giela goziheapmi mánáidsuodjalusas 1 Sámi mánáid mánáidgárddit leat hui dehálaččat sámi mánáid kultur- ja giellaovdáneapmái . 1 Sámi mánáid lohku geat ožžot sámegieloahpahusa dáčča mánáidgárddiin lea loktanan 35 mánás 2008:s , 94 mánnái 2009:s . 1 Sámi mánáid ja nuoraid mánáid- ja nuoraidpolitihka hábmemis ja čuovvoleamis ferte leat mihttomearrin ásahit dakkár bajásšaddanbirrasiid mánáide gos sámi ja dáčča kultuvrras lea eanemus lági mielde seamma stáhtus ja gos dat adnojuvvojit ovttadássásažžan . 1 Sámi mánáid ja nuoraid mánáid- ja nuoraidpolitihka hábmemis ja čuovvoleamis ferte leat mihttomearrin ásahit dakkár bajásšaddanbirrasiid manaide gos sámi ja dáčča kultuvrras lea eanemus lági mielde seamma stáhtus ja gos dat adnojuvvojit ovttadássásažžan . 1 Sámi mánáid ja nuoraid mánáid- ja nuoraidpolitihka hábmema ja čuovvoleami juksanmearrin ferte leat ráhkadit bajásšaddanbirrasiid mánáide gos sámi ja dáža kultuvrras nu guhkás go vejolaš lea okta árvu ja gos dat adnojuvvojit ovttaárvosažžan . 1 Sámi mánáid ja nuoraid beroštumit leat dávjá oassin báikkálaš sámi servviid doaimmas . 1 Sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandiliid buorideami dáfus fertejit gaskaoamit vástidit dan girjáivuhtii mii lea bajásšaddaneavttuid ja giela dáfus . 1 Sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddan lea gaskal árbevirolaš ja ođđaáigásaš eallima . 1 Sámi mánáid eallindili kárten Kulturvuođđuduvvon bajásšaddan- ja fuolahusbálvalusa ovddideapmi Oahppu sámi gielas ja kulturáddejumis Anne Jorund Prošeakta lihkadeami ja luovvalasvuođa birra ollislaš Heggland / Aslaug Juliussen , perspektiivvas Kárášjohka 2001 Saemien Sijte , 7760 Snåasa / Nord-Trøndelagsforskning ( NTF ) , seviceboks 2533 , 7729 Steinkjer Sijti Jarnge , 8690 Arborde 1 Sámi mánáid dárbbut mánáidgárddiin , sámi ohppiid dárbbut vuođđo- ja joatkkaskuvllain ja sámi servodaga dárbbut rávisolbmuid oahpahusas ja alit oahpus ja dutkamis , fertejit lea Sámedikki beroštumi ja ráhčamušaid vuođđun dán suorggis . 1 Sámi mánáid bearráigeahčču mánáidsuodjalusásahusain galgá čađahuvvot láhkaásahusa vuođul . 1 Sámi mánáid bajásšaddaneavttut doarjjaortnega siskkobealde leat 2000:s erenoamážit áŋgiruššan almmuhit sámegielat mánáid- ja nuoraidbláđi . 1 Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doarjjanjuolggadusat 1 Sámi máinnasteapmi , luođit , lávlagat ja sálmmat , sátnevádjasat ja diiddat leat oasit árbevirolaš máhtus . 1 Sámi máinnasteapmi , luođit , lávlagat ja sálmmat , diiddat ja sátnevádjasat , čáppagirjjálašvuohta , govva , filbma ja teáhter leat oasit kultuvrras mat gaskkustit máhtu ja árvvuid . 1 Sámi máhttolokten 1 Sámi musihkkafestiválat sáhttet ohcat ja oažžut doarjaga Norgga kulturfoandda festiváladoarjjaortnegis , seamma eavttuid mielde go eará festiválat . 1 Sámi musihkkafestivála lágiduvvo jahkásaččat Guovdageainnus sámi kulturfestivála « Beassášfestivála » olis . 1 Sámi musihkka lea integrerejuvvon oassi Riikkakonsearttaid doaimmas . 1 Sámi musihkka lea duovdda mas muhtun joavkkut ja artisttat leat juksan alla dási profešonalitehta ja kvalitehta dáfus , vaikko vel sámi musihkkaeallima institušonaliseren lea unnán gárgeduvvon . 1 Sámi museat šaddet dieđusge dakkár ásahussan man doibmii gullá sámi ávdnasiid ja ávnnaskeahtes kultuvrra čohkken , seailluheapmi ja gaskkusteapmi . 1 Sámi museat leat viehka unnán , smávvát ja nuorat , ja dain leat stuorra hástalusat eará museaid ektui Norggas . 1 Sámi museat leat deaŧalaš ásahusat sámi kulturárbbi hálddašeamis , ja leat dasto dakkár arenat gos sámi kulturárbi ja árbevirolaš máhtolašvuohta gaskkustuvvo boahttevaš buolvvaide . 1 Sámi museat gozihit ja gaskkustit sámi kultuvrralaš máhtolašvuođaid mat čatnasit dávviriidda , govvaávdnasiidda , historjái ja oskkoldathistorjái , kulturmuittuide , resursaávkkástallamii ja kultureatnadahkii sámi geavahan- ja ássanguovlluin . 1 Sámi museat galggašedje ásahit fierpmádaga sámi museaiguin mat leat olggobealde Norgga . 1 Sámi museat galggašedje ovttas bargat museaiguin maid duogábealde leat eamiálbmogat , erenoamážit arktalaš guovllus . 1 Sámi museat galggašedje maiddái searvat áigeguovdilis temáhtalaš fierpmádagaide eará museaiguin Norggas . 1 Sámi museat fertejit oažžut govttolaš oasi museaid oppalaš juolluduslasihemiin , nu go Ráđđehusas leat plánat , gč. St. dieđ 22 ( 1999–2000 ) , ja ráhkkanahttá proseassaid sámi museaid ja guoskevaš gielddaid gaskka mat sáhttet sámi museaid ovttastahttit museasiidan . 1 Sámi museat Várjjagis ja Deanus leat dál organiserejuvvon vuođđudussan . 1 Sámi museat Norggas . 1 Sámi museat Dárbu 2002 SVL árv . 1 Sámi museat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi museat , kulturguovddážat ja visttit 1 Sámi museat 1 Sámi museasearvái ii guoskka eaktu lahttologu ektui . 1 Sámi museasearvi ásahuvvui 1989:s searvin sámi museaide ja eará museaide main leat sámi čoakkáldagat . 1 Sámi museasearvi gal lea leamašan friddja organisašuvdna , de Sámediggi lassin lea ásahan Sámi museaforuma , mii lea Sámedikki vuollásaš ovttasbargoorgána . 1 Sámi museaođastusa bokte museat ovttastuvvojit stuorát museasiiddaide main lea oktasaš doaibmastivra , beaivválaš jođiheaddji ja okta bargoaddi bargiide . 1 Sámi museain ja sámi kulturguovddážiin leat gelbbolašvuođabirrasat mat sáhttet viiddiduvvot dutkanja guorahallandoaimmaid hárrái . 1 Sámi museain galgá leat vejolašvuohta sámi museaálalaš dávvirávdnasiidda sin dutkama , duođašteami ja gaskkusteami geažil . 1 Sámi museain galggašedje várrejuvvot ruđat dutkanprošeavttaide . 1 Sámi museaide / museasiiddaide lea deaŧalaš ahte konserverenfága ii dušše fátmmas ávnnaslaš ja eahpeávnnaslaš kultuvrra – muhto maiddái bidjá njuolggadusaid biergasiid geavaheapmái ja juvssahahttivuhtii ja ovddida ávnnasjoavkkuid várás dakkár gieđahallanvugiid , mat vulget árbevirolaš sámi seailluhan- ja bajásdoallanvugiin . 1 Sámi museaid árvvu guorahallan čájeha stuorra dárbu ođastit visttiid , ođasmahttit čájáhusaid ja konserveren- ja seailluhanvejolašvuođaid . 1 Sámi museaid viidásit ovdáneapmái leat buorit rámmaeavttut dehálaččat . 1 Sámi museaid identitehtii lea hui deaŧalaš ahte konserveren- ja seailluhanbarggusge sáhttá viidásetovddidit dálá sámi fágamáhtu ja sámi árbevieruid oassin museasiiddaid seailluhangelbbolašvuođa ovddideamis . Lea lunddolaš máŋgga jagi badjel hukset ja ásahit seailluhan- ja konserverngelbbolašvuođa . 1 Sámi museaid hástalusat ja vuoruhuvvon doaibmabijut 1 Sámi museaid hálddašeapmi 1 Sámi museaid fierpmádat maid lea ásahuvvon . 1 Sámi museadoaimmat leat álggahandásis , ja mii fertet oažžut vejolašvuođa ásahit ođđa sámi museaid ja nannet daid mat leat jo ásahuvvon , dadjá Sara . 1 Sámi museadoaimma oassečielggadusa Romssa ja Davvi Norlándda ektui mearrádusa mielde biddjojuvvo Árranii museaovddasvástádus bihtán- ja julevsámi guovllus . 1 Sámi musea sáhttá leat sámi kulturguovddáš , muhto sámi kulturguovddáža ii sáhte beare gohčodit sámi musean , vaikko vel bargojuvvo ge sámi gielain ja kultuvrrain ja das lea gaskkustandoaibma . 1 Sámi medijapolitihka bajimus ulbmiliid ja prinsihpaid ráhkadeami oktavuođas lea ossodat lágidan medijaseminára . 1 Sámi mediija berre maiddái guoddit ovddasvástádusa oppa sámi álbmogis . 1 Sámi mediat - beroštupmi , mahtodat ja rámmaeavttut Čoahkkáigeassu 2.1 Álggahus 2.1.1 Diehtogáldut , metoda ja ráddjen 2.2 Mediageavaheapmi 2.2.1 NRK Sámi Radio vuosttašválljejupmi sámi dilálašvuođaid birra 2.3 Radio ja tv 2.3.1 NRK Sámi Radio 2.3.1.1 Tv-fálaldat 2.3.1.2 Tv-sáddenduovdda lassánan mihtilmasat 2.3.1.3 Stuora ja govda gehččiidberoštupmi 2.3.1.4 Radiofálaldat 2.3.1.5 Dássedis radiosáddenduovdda 2.3.1.6 Nanu beroštupmi guldaleddjiin 2.3.2 Radio Norga 2.3.3 P 4 2.4 Áviisafáladat 2.4.1 Ságat áviissas lassánan deaddilanlohku– sámegielat áviissain njiedjan 2.4.2 Beroštupmi áviissaide 2.4.3 Áviissaid rámmaeavttut 2.5 Interneahtta 2.6 Loahppaárvalusat 1 Sámi median adnojuvvojit mediat maid sápmelaččat buvttadit sápmelaččaid várás , ja main leat sámi servodaga áššit ja čuolbmačilgehusat maid sii deattuhit iežaset journalisttalaš barggus . 1 Sámi mediain lea dasto duppal dimenšuvdna danin go leat minoritehtagaskaoamit . 1 Sámi mediaid vuoruheapmi lea maŋemus logi jagiid leamaš stuoris , ja veahkkin lea leamaš nanu politihkalaš doarjja . 1 Sámi mediaid ovdánahttin lea danin leamaš guovddážis barggus bealuštit ja ovddidit sámi kultuvrra , gitta nu guhkás maŋás go vuosttaš sámi áviissa rádjái Muittalægje čuvgetusa sámi gaskat mii almmuhuvvui áigodagas 1873-1875 . 1 Sámi mediaid defineret dán vuoru riikkaviidosaš median mat vuostáváldet erenoamáš preassadoarjaga sámi fálaldagaideaset dihte ( Ávvir ja Ságat ) , ja kanálat mat njuolggadusaideaset ja konsešuvnnaideaset bokte leat geatnegahtton addit sámi fálaldaga ( váldonjuolggaduslaččat NRK , ja lassin muhtin muddui Radio Norge ja P4 ) . 1 Sámi media jagi 2000 guvlui 1 Sámi meahcástanealáhusaide láhčit dili lassi árvoháhkamii , mearkkaša dan seamma go ahte meahcásteami galgá ovddidit ođđaáigásaš ealáhussan . 1 Sámi lávdeovdanbuktimat galget leat oassin Riikkateáhtera doaimmas ja danne lea plánejuvvon ráhkadit ovttasbargobuvttadeami Riikkateáhteriin ja Beaivváš Sámi Teáhteriin 2009:s gos galget čájehit William Shakespeare bihtá « Stoarbma » . 1 Sámi lávdedáidda . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi lávdedáidaga hárrái lea erenoamáš hástalussan go sámi guovlluin ii leat nana teáhterárbevierru . 1 Sámi lágádusdoarjja lei 1993:s ru 1 500 000 ja 2004:s dat lei ru 1 573 000 , mii lea buktán duhtameahttunvuođa ja unnit einnostahttivuođa lágádussuorgái . 1 Sámi lágádusdoarjja 1 500 000 1 500 000 1 573 000 1 573 000 1 673 000 1 Sámi lágádusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi lágadusdoaimma doarjjanjuolggadusat 1 Sámi lágadusdoaibma ( s. 5 ) 1 Sámi luondu ja dan riggodagat leat leamaš ja leat ain dál ge min birgejupmi . 1 Sámi lohkanguovddáš oažžu bissovaš doarjaga 500 000 ru ja 2010:s čađahuvvo viiddis giellaiskkadeapmi . 1 Sámi logut muitalit 4 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2011 1 Sámi logut muitalit 3 Čielggaduvvon sámi statistihkka 2010 1 Sámi logut muitalit 3 raporttas eat danin liika vuđolaččat iskka rievdamiid dain iešguđetlágan tabeallain . 1 Sámi logut muitalit 2 1 Sámi logut 3 sisttisdoallá 5 artihkkala ja ovtta máhccavaš artihkkala . 1 Sámi logut 2 1 Sámi leavgga sáhttá maid geavahit priváhta ávvudemiid oktavuođas . 1 Sámi leavgga geavaheapmi lea okta deaŧalaš oassi sámi kulturbarggus mii lea sihkkarastojuvvon vuođđoláhkamearrádusas . 1 Sámi leavgga geavaheami 1 Sámi leavgabeivviid ođđa mearrádusa dahje eará rievdadusaid oktavuođas leavganjuolggadusain ferte láhkaásahusaid rievdadit vástesaččat . 1 Sámi leavgabeaivvit leat dat beaivvit maid Sámekonfereansa lea mearridan Helssegis 1992 , ja dasto dat guokte beaivvi mat maŋŋá leat mearriduvvon . 1 Sámi leavgabeaivvit leat 1 Sámi leavgabeaivvit Norggas 1 Sámi leavga ovddasta stuorát ovttadaga ( sámi álbmoga ) ii ge dušše sámejoavkkuid Norggas . 1 Sámi leavga libarda leavgastávrráin miehta riika nugo maiddai dáppe Olmmáivákkis . 1 Sámi leavga lea oktasaš buot sámiide , beroškeahttá guđe riikkas ásset . 1 Sámi kuuturmuitoráois galgá leat sierra hálddahus . 1 Sámi kultáddejumi goziheapmi NAV:as Sámediggi bivdá ahte NAV-ođastusas sámi guovlluin biddjojuvvo guovddážii sámi kulturáddejumi goziheapmi ja ahte dat dahkkojuvvo earret eará sámi geavaheddjiid veajuiduhttima ja dearvvaš ­vuođa oktavuođas . 1 Sámi kultuvrras lea positiiva ovdáneapmi visot kultursuorggis . 1 Sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođđu lea rievdan maŋimuš sohkabuolvva áigge . 1 Sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu sihkkarastin lea deaŧalaš . 1 Sámi kultuvrra suodjaleapmi , nannen ja viidásit fievrredeapmi , erenoamážit sámi ealáhusaid , nugo boazodoalu , bivddu , guolásteami ja eará luondduvuođustuvvon ealáhusaid , lea dan duohken ahte nationalstáhtat dovddastit ja bevttolaččat sihkkarastet sámiid historjjálaš vuoigatvuođaid eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide , nugo dat dahkkui juo jagi 1751 . 1 Sámi kultuvrra seailluheami ja ovddideami eaktun lea ahte beassat doaimmahit árbevirolaš bivddu , meahcásteami ja guolásteami ja beassat geavahit árbevirolaš guohtuneatnamiid . 1 Sámi kultuvrra ovddideami ja nannema viidáset proseassas lea Sámediggi dan duohken ahte guovddáš eiseválddit , erenoamážit Kulturdepartementtas čájehit beroštumi , ovttasbargodáhtu ja čuovvolit áigumušaid . 1 Sámi kultuvrra olggosbuktimis leat sakka iešguđetlágan eavttut mat leat das gitta gos mánát ásset . 1 Sámi kultuvrra oktavuođas lea deaŧalaš Sámediggái ja sámi kultuvrii ahte prinsihppa eaktivuohta ja jáhkehahttivuohta leat guovddážis . 1 Sámi kultuvrra johtui bidjan ja ovddideapmi viidáset lea nášuvnnalaš ovddasvástádus . 1 Sámi kultuvrra ja ealáhusa luondduvuođus galgá leat plánema deaŧalaš ulbmilin . 1 Sámi kultuvrra ja ealáhusa luondduvuođus galgá leat deaŧalaš ulbmil plánemis . 1 Sámi kultuvrra dáfus leat Sámedikkis stuora hástalusat . 1 Sámi kultuvrra , luonddumáhtolašvuođa ja ealáhusheiveheami doalaheapmi váikkuha fas ruovttoluotta vejolašvuhtii geavahit resurssaid ja luonddu ceavzilvuođain . 1 Sámi kultuvrii vuođđuduvvon mátkeealáhus lea dakkár ealáhus mii lea stuorrumin . 1 Sámi kultuvrii ja servodateallimii váikkuha maiddái dat ođđa dálkkádateaktu . 1 Sámi kultuvrii ja servodateallimii leat luonddu luossamáddodagat hui mávssolaččat eatnat guovlluide . 1 Sámi kultuvra sáhttá geavvat vel heajut dillái , erenoamážit lulli- ja julevsámi-guovlluin ja sámi riddoguovlluin , jus buot oktavuođain gáibida ahte sámi dutkansurggiid dutkit galget máhttit sámegiela . 1 Sámi kultuvra rehkenastojuvvui dakkárin mas ii gánnáhan váldit vára . 1 Sámi kultuvra ovdána oruskeahttá , vaikke vel mátkeealáhusa oktavuođas dávjá biddjojit árbevierut fuomášumi guovddážii . 1 Sámi kultuvra ovdána oktilassii , nugo earáge kultuvrrat . 1 Sámi kultuvra lea čadnojuvvon guovlluide maid riikkagottálaš perspektiivvas dadjet boaittobeallin dahje doaresbealbáikin . 1 Sámi kultuvra lea máŋgga láhkái dán plána rukses árpu . 1 Sámi kultuvra lea albma ja dat lea okta oassi dus maid . 1 Sámi kultuvra lea ain nannosit čadnojuvvon vuođđoealáhusaide ja das lea lagašvuohta lundui . 1 Sámi kultuvra ja árbevierru leat nana čalmmustahttingaskaoamit ja dáid sáhttá boazodoallu roahkka geavahit buktagiid árvvu loktemii gávpemárkanis . 1 Sámi kultuvra ja girkoeallin sáhttá buktit girkui ođđa jurdagiid das movt sáhttá ipmiridit oskku ja identitehta ja maid das movt luonddu ja eallima áiccalmas ­vuohta gullet oktii . 1 Sámi kultuvra ja ealáhusat leat máŋgga ládje garra deattu vuolde Norgga stuoraservodagas , muhto suohkanat ja fylkkasuohkanat sáhttet daid áššiid áimmahuššat ja ovddidit ávkkálaš dihtomie-lalaš plánemiin . 1 Sámi kultuvra guovddážis 1 Sámi kultuvra berre boahtteáiggis sáhttit leat dettolaččamus viggamušbuvttadahkkin sámi guovlluid mátkeeallinealáhusas . 1 Sámi kultuvra albmana iešguđet hámis dan mielde guđe ealáhussii sámit gullet ja ássetgo rittuin , vuonain , johkagáttiin vai siseatnamiin . 1 Sámi kultuvra . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kulturviesut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi kultuvra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi kultuvra - ja giellaguovddážat leat dakkár ovdamearkkat . 1 Sámi kultuvra , ássanmálle ja valljodatvárregeavaheapmi badjelgehččojuvvui dávjá . 1 Sámi kultuvra , ealáhusdoaimmat ja eanageavaheapmi leat hui ollu huksejuvvon čálakeahtes , njálmmálaš árbevieruide , ja sámiid vieruid birra gávdnojit unnán čálalaš duođaštusat . 1 Sámi kultuvra , ealáhusdoaimmaheapmi ja servodateallin lea máŋggaláhkai Norgga stuorraservodaga deattu vuolde , muhto daid sáhttá áimmahuššat ja ovddidit gielddaid ja fylkkaid beales doaibmi ja dihtomielalaš plánema bokte . 1 Sámi kultuvra 1 Sámi kulturáššiid gulahallanlávdegoddi ásahuvvui 1994:s . Ulbmil lei oppalaččat árvvoštallat doaimmaid mat guoskkahit sámi kultuvrra , ja dainnalágiin geavahit resurssaid buoremus lági mielde . 1 Sámi kulturvisttit 1 Sámi kulturviesut leat sámi servodaga deaŧalaš ovddidanarenat . 1 Sámi kulturviesut lea seagášdoaba . 1 Sámi kulturviesut 1 Sámi kulturviesuide gullet visttit ja lanjat sámi kulturdoaibmabijuide nugo teáhterii , musihkkii , govvadáidagii , museaide , sámi girjerádjosiidda ja arkiivvaide . 1 Sámi kulturviesuid čoahkkeplána 1995 rájes lea máinnašuvvon st. dieđáhusas . nr. 41 ( 1996–97 ) Norgga sámepolitihka birra . 1 Sámi kulturviesuid ollislaš plána , 1995 ( ii leat mielddusin ) 1 Sámi kulturviessoplána - ođasmahttin 1 Sámi kulturulbmilat Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahtta sámi kulturulbmiliidda árvaluvvo lasihuvvot 8,45 miljovnna ruvnnuin 62 miljovnna ruvdnui . 1 Sámi kulturráđđi — doaibmadoarjja 1 Sámi kulturráđđi lea vuollásaš ráđđi Sámedikkevuogádagas . Sámi kulturráđđi hálddašanbargu lea ee. čađahit Sámedikki politihka daiguin veahkkedoaimmaiguin mat leat juolluduvvon jahkásaš bušeahtas . 1 Sámi kulturráđđi lea jagi 2000:s vuosttažettiin bargan ollašuhttit daid gáibádusaid ja vuordámušaid maid álbmot ja eará orgánat bidjet , ja reguleret iežas doaimma daid ekonomalaš rámmaid mielde maid Sámediggi bidjá . 1 Sámi kulturráđđi lea delegeren hálddahussii válddi mieđihit ohcamiidda main ii leat duođi eanet eahpádus , 30 000 kr. rámma siskkabealde , ja válddi biehttalit ohcamiid main ii leat duođi eanet eahpádus dahje masa gustovaš njuolggadusat ja geavahus eai guoskka , vrd. kulturráđi mearrádusa áššis 50/95 . 1 Sámi kulturráđđi lea 2000:s hálddašan dáid doarjjaortnegiid : Sámi kulturfoanda , doarjja sámi lágádusdoibmii , doaibmadoarjja sámi kulturviesuide , doaibmadoarjja sámi kulturorganisašuvnnaide ja sámi mánáid bajásšaddaneavttuide . 1 Sámi kulturráđđi heaittihuvvui 2000 , geahča kap. 7.1.3 . 1 Sámi kulturráđđi gávdná ruđaid sámi kulturfoanddas . 1 Sámi kulturráđđi gieđahallá buot ohcamiid njuolggadusaid ja doarjjageavahusa mielde . 1 Sámi kulturráđi mearrádusaid sáhttá váidalit Sámediggeráddái . 1 Sámi kulturráđi juolludusat iešguđetlágan sámi kulturdoaibmabijuide , mearriduvvojit ohcamiid vuođul ja árvvoštallojuvvojit Sámi kulturfoandda njuolggadusaid ja doarjjageavahusa ektui . 1 Sámi kulturráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 07.01.00 čoahkkimis 1 Sámi kulturráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 05. - 06.01.00 1 Sámi kulturráđi 1998 jahkedieđáhus , mearriduvvon 05.01.99 čoahkkimis 1 Sámi kulturrááái sáhttá erenoamáš áššiin fápmudit iežas hálddahusa mearridit doarjjajuogadeami . 1 Sámi kulturráddi ásahuvvo oddajagimánu 1. b. 1993 mas leat 7 lahtu ja sis persovnnalaš várrelahtut . 1 Sámi kulturráddi váldá badjelasas sámi gii ~elágádusaid doa ~aga hálddašeami . 1 Sámi kulturráddi sáhttá njuolggadusaid dárkimii ja 1 Sámi kulturráddi sáhttá luwet dáin gáibádusain jos sám i mánát leat ohccit . 1 Sámi kulturráddi : Sámi kulturfoanda Sámi kulturguovddáš Árbordes Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide Doarjja sámi mánáid bajásšaddan eavttuide Sámi kulturguovddáš Árran Sámi lágádusdoaibma 1 Sámi kulturpolitihkas lea juo iešalddis árvu ja dat addá vásáhusaid mat sáhttet leat dehálažžan dasa ahte ovddidit ovttaskasolbmo iešvuođa ja eallinkvalitehta . 1 Sámi kulturovddideapmi 1 Sámi kulturosiid geavaheamis ja gaskkusteamis lea dehálaš ahte dan dahket dakkár olbmot ja ásahusat main lea kultuvrralaš máhttu ja báikediehtu . 1 Sámi kulturorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusat 1 Sámi kulturorganisašuvnnaid doarjja meannuduvvo ja kanaliserejuvvo Sámi kulturráđi bokte . 1 Sámi kulturoahpahus mánáide ja nuoraide doppe gos mánát ja nuorat goabbat beale Deanu galget ovttasbargat badjel riikkaráji iešguđetlágan kulturdoaimmaid bokte , nu go meahcástallama , duoji , árbevirolaš sámi ealáhusaid , teáhtera ja drámá , luođi ja musihka bokte . 1 Sámi kulturmáhttu Romssa joatkkaskuvllain áŋgirruššama vuosttaš jahki lea čađahuvvon . 1 Sámi kulturmáhttu , viiddis mearkkašumis , bargiid ja politihkkariid ektui . 1 Sámi kulturmuittut leat sámi historjjá ja ovdahistorjjá dehálaš duođaštanávdnasat . 1 Sámi kulturmuittut leat sámi historjjá ja ovdahistorj-já deaŧalaš duođaštusávdnasat . 1 Sámi kulturmuittut ja kulturbirrasat 1 Sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid hálddašanplánat 1 Sámi kulturmuittuid gáhtten lea deattuhan garrasit kultureanadaga iežas gáhtten barggus , áddejumi vuođul mii lea kulturmuittuid , eanadagaid ja dan geavaheami oktavuođa gaskka . 1 Sámi kulturmuitosuodjalusas lea sierra doarjjaortnet konkrehta doaibmabjuide dahje prošeavttaide mat gusket sámi kultur- muito ¬suodjalussii . 1 Sámi kulturmuitosuodjalusa 2007 doarjjaruđat 1 Sámi kulturmuitoráđđi — ovttasbargu eará hálddašemiin 1 Sámi kulturmuitoráđđi ásahuvvui 1.9.1994:s ja das lei sierra fágahálddahus . 1 Sámi kulturmuitoráđđi álggahuvvui sámi kulturmuitosuodjalusa hálddahusorgánan ja delegerejuvvon eiseváldin kulturmuitolága mielde váikkuhusain čakčamánu 1. 1994 rájes . 1 Sámi kulturmuitoráđđi oaččui 39 ohcama 2000:s . 1 Sámi kulturmuitoráđđi oaidná hástalussan ahte Sámediggi čuovvola dán barggu doaimmaiguin mat guoskkahit erenoamážit nuortasápmelaččaid . 1 Sámi kulturmuitoráđđi mearridii 1999:is ahte kantuvra galgá ovttas Ája sámi guovddážiin Olmmáivákkis . 1 Sámi kulturmuitoráđđi loahpahii 1998:s sámi visttiid gáhtten- ja hálddašanplána ovdaprošeavtta . 1 Sámi kulturmuitoráđđi lea 1997 rájes aktiivvalaččat oassálastán norgalaš-ruoššalaš birasgáhttenovttasbarggus . 1 Sámi kulturmuitoráđđi hálddaša doarjaga . 1 Sámi kulturmuitoráđđi heaittihuvvui jagi 2000 ja dan hálddahus ovttaidahttojuvvui Sámedikki hálddahusa ossodahkan . 1 Sámi kulturmuitoráđđi heaittihuvvui ja organiserejuvvui Sámedikki vuollái ođđajagemánu 1. 2001 rájes . 1 Sámi kulturmuitoráđđi , 20.12.99 1 Sámi kulturmuitoráđis lea ovddasvástádus sámi kulturmuitoprošeavttaid jahkásaš doarjagiid juogadeamis ja máksimis . 1 Sámi kulturmuitoráđis galgá leat sierra hálddahus . 1 Sámi kulturmuitoráđis galget leat čuovvovaš doaimmat : a. sámi kulturmuitogáhttema hálddašeami jodiheapmi b. leat fágapolitihkalaš ráddi Sámedikki ja eará almmolaš orgánaid várás sámi kulturmuitogáhtten áššiin 3 . 1 Sámi kulturmuitoráđi ášši 5/96 mearrádus 1 Sámi kulturmuitoráđi ášši 25/98 čoahkkingirjji oassi 1 Sámi kulturmuitoráđi mielas lea maid deaŧalaš viidáseappot ovddidit ovttasbarggu Ruoŧa ja Suoma sámi kulturmuitogáhttemiin . 1 Sámi kulturmuitoráđi hálddahus ovttastuvvui Sámedikki hálddahusain . 1 Sámi kulturmuitoráđi huksenmuttus lea Riikkaantikvára deaŧalaš oktavuođalađas . 1 Sámi kulturmuitoráđi golut gokčojuwojit stáhtabušeahta bokle . 1 Sámi kulturmuitoráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 07.01.00 čoahkkimis 1 Sámi kulturmuitoráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 01. - 03.02.00 1 Sámi kulturmuitoráđi 1998 jahkedieđáhus , mearriduvvon 12.01.99 čoahkkimis 1 Sámi kulturmuitoráđi 07.01.2000 reive oktan mildosiiguin Sámi Instituhtii 1 Sámi kulturmuitoráđi 03.08.98 reive 1 Sámi kulturmuitoráooi ráhkada juohke jagi evttohusa sámi kulturmuittuid gáhttema ruhtajuolludeami hárrái stáhtabušehtii ja jahkásaš doaibmaplánaid ja ovddida dáid Sámediggái giehtadallama várás . 1 Sámi kulturmuitoráooi ráhkada jahkásaš ráportta Sámediggái Norgga sámi kulturmuittuid gáhttema dilis . 1 Sámi kulturmuitoráoi golut bokte . gokčojuvvojit 1 Sámi kulturmuitoráddi ráhkada jahkásaš ráportta Sámediggái sámi kulturmuitogáhttema dili birra Norggas . 1 Sámi kulturmuitoráddi ráhkada jahkásaš juolludusevttohusa stáhtabušehttii sámi kulturmuitogáhttema várás ja jahkásaš doaibmaplánain ja ovddida dan Sámedikki meannudeapmái . 1 Sámi kulturmuitoráddi lea sámi kulturmuitogáhttema orgána 2 . 1 Sámi kulturmuitoprošeavttat 1 Sámi kulturmuitoplána 1998 - 2001 ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sámi kulturmuit-tuid lea maid vejolaš identifiseret jos dutkanbohtosa vuođul lea vejolaš čájehit ahte dat duođaštit sámi historjjá ja ovdahistorjjá . 1 Sámi kulturguovddážiin lea guovddáš sajádat sámi kultuvrra ovddideamis . 1 Sámi kulturguovddážat ... 12 4.6 . 1 Sámi kulturguovddáš Árran Ájluovttas Divttasvuonas garvána jagi 1994 mielde . 1 Sámi kulturgealbbu oahpahusbijut ja ávdnasat 338.000 1 Sámi kulturgažaldagaid oktavuođalávdegoddi álggahuvvui 1994 . 1 Sámi kulturfága váilu guovllu joatkkaskuvllain . 1 Sámi kulturfoanddas lei 2004:s ohcamiid submin ru 30 900 000 ja juogadeami váste lei ru 7 958 000.- mii lei 25% ohcansubmis . 1 Sámi kulturfoandda njuolggadusain maid Sámediggi lea 26.05.94 mearridan , lea Sámi kulturfoandda ulbmilin « ovddidit doaibmabijuid sámi kultuvrii , ja movttiidahttit sámi kulturdoaimmaid sámi álbmogii » , gč. § 2 ja § 7 . 1 Sámi kulturfoandda eará doaimmat poasta 52.1 unniduvvo 100.000,- ruvnnuin 1 Sámi kulturfoandda doarjjanjuolggadusat 1 Sámi kulturfoanda Sámi lágádusat Sámi kulturviesut Sámi kulturorganisašuvnnat Sámi festiválat- vuođđodoarjja Sámi valáštallan Sámi teáhter Sámi dáidda Sámi álmmuheamit 1 Sámi kulturfoanda 9 475 000 9 000 000 8 837 000 7 958 000 7 543 000 1 Sámi kulturfoanda , doarjagat girjelágádusdoibmii , sámi dáiddárorganisašuvnnaide , Sámi dáiddárguovddážii Kárášjohkii ja Sijte Jarngii Aarbortii sirdojuvvojedje Kultuvradepartemeanttas . 1 Sámi kulturdoalut sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. b. čalmmustuhttima oktavuođas 1 Sámi kulturdoalut main váldodeaddun lea sámi kultuvra ( lassin guovvamánu 6. beaivái ) 1 Sámi kulturdieđu lohkanbajiohppui ferte addit ekonomalaš vejolašvuođaid ovdánit eambbo . 1 Sámi kulturbargit ja valáštallit leat fas dovddusin dahkan ja ovddidan sápmelašvuođa . 1 Sámi kultur- ja giellaguovddážat leat dakkár ovdamearkkat . 1 Sámi konfereanssa mearrádus borgemánus 1992 : Sámi álbmotbeaivi . ” 1 Sámi klassihkar ČálliidLágádus háliida almmuhit hearvagirjji 100-jagi ávvudeami oktavuođas . 1 Sámi jtk . skuvla ja boazodoalloskuvla 1 Sámi jtk . skuvla Kárášjogas 1 Sámi joatkkaskuvllat sirdojuvvot Sámedikki ovddasvástádussan . 1 Sámi joatkkaskuvllas ja boazodoalloskuvllas lávejit lohkat ahte Lemet lea dego buđet – sáhttá geavahit su vaikko masa . 1 Sámi joatkkaskuvllas ja boazodoalloskuvllas lea measta álo leamaš rávesolbmuidkurssat , muhto lea leamaš ja lea ain váttis plánet dákkár kurssaid . 1 Sámi joatkkaskuvllaohppiid stipeanda Fágalaš gelbbolavuođa lokten Alit oahpu stipeanda 1 Sámi joatkkaskuvllaid eaiggáduššan digaštallojuvvui . 1 Sámi joatkkaskuvlla huksen lei plánejuvvon ovdalgo mearridedje sirdit boazodoalloskuvlla , nu ahte ii šaddan gal nu olu buoret sadji boazodoalloskuvlii go joatkkaskuvlla ođđa visti válbmanii 1982:s . 1 Sámi joatkkaskuvlla 50-jagi historjjás ii leat báljo oktage nu áŋgirit dorjon guovddáš skuvlaeiseválddiid bealis go son . 1 Sámi joatkkaskuvlii lea hirbmat ávkkálaš ahte sis lea oahpaheaddji gii sáhttá oahpahit sihke árbevirolaš meahcásteami , teknihkalaš fágaid boazodoalus , matematihka ja mekánalaš fágaid . 1 Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla lea áidna skuvla Norggas mas lea boazodoallooahppu . 1 Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla , Guovdageainnus , Lisbet Gran bokte Sámi joatkkaskuvla Kárášjogas , Trygve Guttorm bokte Oahppodirektoráhta / Utdanningsdirektoratet : http://www.wis.no/gsi/tallene / 1 Sámi joatkkaskuvla Kárášjogas ja Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla Guovdageainnus leat stáhtalaš skuvllat mat addet oahpaheami joatkkadásis . 1 Sámi joatkkaoahpahusa árvvoštallan Ođastusa 94 vuolde oktiigeassu man ráhkadii AGENDA . 1 Sámi joatkkaoahpahus – vuoigatvuođat ja sisdoallu ( Sámi Instituhtta ) 1 Sámi joatkkaoahpahus ođastusa 94 vuolde ( NIBR ) 1 Sámi joatkkaoahpahus galgá maiddái bajásdoallat , ovddidit ja nannet sámi giela , kultuvrra ja identitehta lassin dan bargui maid bargá Ođastus 94 našuvnnalaš ulbmiliid ja doaimmaid duohtandahkamiin . 1 Sámi jienastuslohkui čáliheami sáhttá dahkat daaistaga dasa mearriduvvon skovi bokte mii sáddejuvvo Sámediggái . 1 Sámi jienastuslohkui čáliheami subjektiivvalaš eavttu guorahallan 1 Sámi jienastuslohku ráhkaduvvo daid jagiin goas lea sámediggeválga . 1 Sámi jienastuslohku lea rabas čáliheami várás olles válgaáigodaga , jienastuslohkui sáhttá čálihit gielddas gos orru dahje Sámedikkis . Sámediggeráddi atná diehtojuohkima Sámedikki birra deaŧalaš strategiijan mainna lasihit sámi jienastuslohkui čáliheami . 1 Sámi jienastuslohku 1 Sámi jienastuslogus ledje miessemánu 31. b. 2005 12.475 olbmo . 1 Sámi jienastuslogu galgá čálihit suohkaniid vuođul . 1 Sámi jienastuslogu , mii árvaluvvo ja hábmejuvvo § 9 mielde , galget olbmot beassat oaidnit suoidnemánu 26. beaivvi rájes gitta borgemánu 15. beaivvi rádjái , nugo sámeválgastivra dárkileappot mearrida . 1 Sámi jienastus lea oaivvilduvvon dušše geavahuvvot sámediggeválggaid oktavuođas , gč. kap. 7.8 . 1 Sámi jahkeduhátbáiki , fylkkaid jahkeduhátbáikkit . 1 Sámi ja álgoálbmogiid fága- ja dutkanbirrasat Suomas , Norggas , Ruoŧas ja Ruoššas deattuhit ahte lea dárbu ráhkadit oktasaš strategiijaid ja standárddaid dan dutkamii mii lea sámi ja álgoálbmotguovl ­luin ( davviriikkalaš sámi seminára , raporta « Future challenges for reindeer husbandry societies » , Ubmi , cuoŋománus 2007 ) . 1 Sámi ja sámi-guoskidutkan Norggas lea maiddái nannejuvvon máŋggaid logijagiid ( Stordahl 2008 : 249 ) . 1 Sámi ja sámi-guoski dutkama ollislaš oppalašgeahčastaga ektui , čujuhit bargui maid Butenschønlávdegoddi lea jođiheame Máhttodepartemeantta gohččuma mielde ja ovttas Sámedikkiin guorahallet muhtun ráje áššiid mat čatnasit sámi dutkamii ja alit ohppui . 1 Sámi ja norgalaš almmolaš leavgabeaivvit 1 Sámi ja kveana oahpaheaddjit eai oaidnán makkárge áigaga ohcat dán lasáhusa , muhto dáža oahpaheaddjit fertejedje ekonomalaš sivaid geažil duođaštit iežaset áŋgirvuođa dáruiduhttinulbmila čađaheamis . 1 Sámi ja dáža ovttasteapmi lea váttis muhtumiidda . 1 Sámi ja dáža historjá 1 Sámi ja báikkálaš váikkuhus nannejuvvo regionála meahccestivrraid ceggemiin , main lea eanaš áššeráhkkaneaddji orgána doaibma . 1 Sámi ipmilbálvalus Akershusa šloahttakapeallas . 1 Sámi interneahttamediaidatnu lea maiddái ovdáneame , erenoamážit nuorabuid gaskkas . 1 Sámi interneahttamediaid geavaheapmi lea maiddái lassánan , erenoamážit nuoraid gaskkas . 1 Sámi institušuvnnaidásaheamis lea sámegielat olbmuide leamaš stuora dárbu , ja leat “ unnán olbmot sámi duogážiin ja geain lea sámegiella eatnigiellan geat leat čađahan stuorit dieđalaš barggu ” ( ibid . 1 Sámi instituhtta čađahii árvvoštallama Kultur- ja girkodepartemeantta ovddas . 1 Sámi instituhtta ásahuvvui 1973:s Davviriikkaid ministtarráđi vuollásaš ásahussan ja báikáduvvui Guovdegeidnui . 1 Sámi instituhtta lea Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddas jagis 2001 dahkan almmolaš sámi dieđihanbálvalusaid kártema – makkár almmolaš informašuvdna gávdno sámegillii , mii dárbbašuvvo ja geas lea ovddasvástádus dasa ahte addojuvvo informašuvdna . 1 Sámi instituhta dán vejolašvuođa ovddas čiekŋudit iežan erenoamáš dehálaš fáddái : Sámiid iešmearridanvuoigatvuođa duhkodahkii ja čađaheapmái . 1 Sámi informašuvnna juohkin dáhpáhuvvá sámi aviissaid , gielddaid ( erenoamážit sámi giela hálddahanguovllus ) , fylkkagielddaid , iežas etáhta , organisašuvnnaid js. bokte – sorjavaš das makkár iešvuohta informašuvnnas lea . 1 Sámi iešmearrideapmi lea , norgga oktavuođas , dalle gažaldat nagoda go min demokráhtalaš vuogádat addit sápmelaččaide doarvái váikkuhanválddi dain našuvnnalaš politihkalaš proseassain ja mearrádusain mat sidjiide gusket ” ( St.dieđ. nr. 55 ( 2000-2001 ) siidu 35 . 1 Sámi iešmearrideapmi lea , norgga oktavuođas , dalle gažaldat nagoda go min demokráhtalaš vuogádat addit sápmelaččaide doarvái váikkuhanválddi dain našovnnalaš politihkalaš proseassain ja mearrádusain mat sidjiide gusket ” ( St.dieđ. nr. 55 ( 2000-2001 ) siidu 35 . 1 Sámi iešmearrideapmi lea , norgalaš oktavuođas , gažaldat das nákcego min demokráhtalaš vuogádat addit sámi veahkadahkii doarvái váikkuhanfámu riikkagottálaš politihkalaš proseassaide ja mearrádusaide mat gusket sidjiide . 1 Sámi iešmearrideapmi lea , norgalaš oktavuođas , gažaldat das n ·kcego min demokr-htalaš vuog ·dat addit s ·mi veahkadahkii doarv ·i v ikkuhanf ·mu riikkagott ·laš politihkalaš proseassaide ja mearr ·dusaide mat gusket sidjiide . 1 Sámi iešmearrideami doaimmahusa guovddáš suorgi lea nannet ja ovdánahttit iežaset ásahusaid . 1 Sámi iešmearridanvuoigatvuođa vuođđojurdda lea dehálaš dasa mii guoská gažaldagaide Sáme ­dikki ruhtageavaheami bagadeami birra . 1 Sámi identitehtahálddašeapmi lea dán guovllus leamaš viehka čihkosis . 1 Sámi identitehtaguovddáš , Álttá Siida , Álttás 1 Sámi identitehtaguovddáš , Alttá Siida , Álttás 1 Sámi identitehta lea nannejuvvon ortnega bokte . Árvvoštallan čájehii almmatge ahte lagas ovttasbargo- ja buohtalastináigumuš birasgáhttenhálddahusain muđui ja sámediggevuogádagain ii leat joavdan doarvái guhkás . 1 Sámi identitehta ja kultuvrra suodjaleapmi ja ovddideapmi , lea riekti mii sámi mánáin lea . 1 Sámi identitehta ja kultuvra čatnasit lávga árbevirolaš sámi ealáhusaide . 1 Sámi identitehta ii leat leamaš dakkár ášši man birra olbmot leat hupman Láhpis . 1 Sámi identitehta dážaide ja kvenaide ? 1 Sámi hálddašanguovlu kulturmuitolága vuođul lea oppa riika , muhto lea ráddjejuvvon gustot sámi kulturmuittuide . 1 Sámi huksensuodjaleapmi lea sierra ulbmáluššansuorgi dan ođđa stuorradiggedieđáhusas kulturmuitopolitihka birra . 1 Sámi huksensuodjaleapmi 1 Sámi gáktegoarrun lea áibbas eará . 1 Sámi gymnásaášši 1 Sámi gymnásas berre ohppiin leat bákkolaš oahpahus sámegielas sihke čálalaččat ja njálmmálaččat ja maiddái sámi kulturhistorjjás . 1 Sámi gymnása Áltái vai Kárášjohkii ? 1 Sámi gymnása sámi birrasis : 1 Sámi guovttegielalaš suohkaniid dilli 1 Sámi guovlun oaivvilduvvojit čuovvovaš gielddat : Guovdageaidnu , Kárášjohka , Porsáŋgu , Deatnu , Unjárga , Gáivuotna ja Divtasvuodna . 1 Sámi guovlu lea čilgejuvvon oahpahuslágas . 1 Sámi guovllut definerejuvvojit Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas ( SGD ) oktahahkan Sámedikki foandda ealáhusovdáneami doarjjaortnega guovlluin ( SED12 ) , ovdal namain Sámedikki ealáhusfoanda . 1 Sámi guovllus sáhttá gielda addit láhkaásahusa dan birra ahte buohkain vuođđoskuvlaagis galgá leat sámegiela oahpaheapmi . 1 Sámi guovlluin mearkkašit mii dán ovdamearkka dihte dan bokte go nannámis plánejuvvo ja huksejuvvo eanet bieggafápmu maid čuvvot rávdnjejođđasat , geainnut ja eará infrastruktuvra mat váikkuhit sámi beroštusaid , ja erenoamážit boazodoalu , negatiivvalaš vugiin . 1 Sámi guovlluin leat sullii 260 konsešuvdnaášši gárvvistuvvon meannudeapmái , ja šiehtadusain lea áigumuš dáhkidit ahte ráđđádallamat čađahuvvojit buori vuogi mielde . 1 Sámi guovlluin leat smávva ealáhusat , smávva servodagat ja smávva doalut mihtilmasat . 1 Sámi guovlluin leat máŋggas geahččalan boahtogáldun ja ealáhusláhkin bargat lotnolasat gaskal vuođđoealáhusdoaimma ja turismma . 1 Sámi guovlluin leat guhkes gaskkat ja ássiid lohku uhcci , nu ahte prinsihpa doaibmevaš regiovnna hárrái sáhttá leat váttis geavahit vuolggasadjin buriid gielddalaš čovdosiidda . 1 Sámi guovlluin leat erenoamáš hástalusat maid lea dárbu váldit vuhtii . 1 Sámi guovlluin lea vejolaš ekonomalaš doaimmaid vuođđu sihke ođasmuvvi ja nohkavaš resurssaid olis . 1 Sámi guovlluin lea lassánan áitta árbevirolaš sámi ealáhusareálaide , mii nuppe vuorus váikkuha dát dan ahte dáid ealáhusaid ceavzilis areálageavaheapmi váttásmuvvá dađistaga . 1 Sámi guovlluin lea giella hui guovddážis eanandoallobarggus . 1 Sámi guovlluin lea báikkálaš márkan unni . 1 Sámi guovlluin ja sámi kultuvrras lea luonddu , luondduriggodagaid ja eanadaga geavaheapmi guovddážis . 1 Sámi guovlluin ferte boraspirenálli doalahit dakkár dásis ahte boraspiret eai šatta áittan sámi ealáhusberoštumiide , eaige áittan sámi báikegottiide oppalaččat . 1 Sámi guovlluin ferte boraspirenáli doalahit dakkár dásis ahte boraspiret eai šatta áittan sámi ealáhusberoštumiide , eaige áittan sámi báikegottiide oppalaččat . 1 Sámi guovlluin ferte boraspirelohku bissut dakkár dásis ahte ii vahágahte sámi ealáhusberoštumiid ja sámi báikkálašservodagaid oppalaččat . 1 Sámi guovlluin Finnmárkkus lea hui dábálaš bargat riddoguolástemiin ja vustnabivdduin lotnolasat eará ealáhusain . 1 Sámi guovlluide plánejit hukset eanet bieggamilluid , geainnuid ja ođđa el-fápmolinjáid . 1 Sámi guovlluide lea earret eará boahtteáiggis miellagiddevaš oažžut govdabáddekommunikašuvnna nuppiide riikkaide . 1 Sámi guovlluide bođii gávpeeanandoallu mealgat maŋŋelis go muđui riikii . 1 Sámi guovlluid viiddideapmi § 6-1 , čuokkis 2 mielde , ii leat čađahuvvon . 1 Sámi guovlluid sámi mánát ja nuorat galget sáhttit vuordit ahte dat suohkanat ja fylkkasuohkanat gos sii orrot , váldet vuhtii sin dárbbuid iežaset ovddasvástádussurggiin . 1 Sámi guovlluid sámi manat ja nuorat galget sáhttit vuordit ahte dat suohkanat gos sii orrot , váldet vuhtii sin dárbbuid iežaset ovddasvástádussurggiin . 1 Sámi guovlluid skuvla lea oassin oktasašskuvllas , ja addá sámi ohppiide oasi oktasaš diehtovuđđosis mii gusto buot norgalaš ohppiide . 1 Sámi guovlluid olggobealde lea ohppiin riekti oažžut oahpahusa sámegillii ja sámegielas go fal leat unnimusat logi oahppi geat dáhttot dákkár oahpahusa , ja nu guhká go báhcet unnimusat guhtta oahppi jovkui . 1 Sámi guovlluid mihtilmasvuohtan leat ge aiddo dat viiddes , oktilis luonddu- ja kultureanadagat maiguin vuođđoealáhusat leat ávkkástallan guhká ja maidda leat leamaš uhccán teknihkalaš sisabahkkemat . 1 Sámi guovlluid kulturbirrasat eai dušše sisttisdoala dan eanadaga mii lea oidnosis , muhto maiddái leat rikkis gaskaoamit materialekeahtes kulturmuittuin ja sámi báikenamain . 1 Sámi guovlluid eanandoallu buvttada dattetge ollu eará buktagiid go dáid . Earret eará gávdno buvttadus nugo spiinnit , villaspiinnit ja biebmolottit . 1 Sámi guovlluid eanadoalus leat rabas buvttadannávccat dakko bokte ahte leat eatnamat , bargofámut ja visttit mat eai geavahuvvo . 1 Sámi guovlluid eanadoalu ovdáneapmi maŋimuš jagiin lea leamaš negatiivvalaš ja dat fuolastuhttá . 1 Sámi guovlluid eanadoallobuvttadeapmi lea ráddjejuvvon šibit- ja sávzadollui . 1 Sámi guovlluid eanadoallit leat vuordán vistedivodemiiguin dassážiigo WTO-šiehtadusat čilget . 1 Sámi guovlluid ealáhusstruktuvrra dehálaš oassi vuođđuduvvá eanadoalu , guolásteami , boazodoalu , meahcásteami ja duoji buvttadeapmái . 1 Sámi guovlluid ealáhusstruktuvra lea dovdomearkan dasa ahte buvttadeapmi eanadoalus , guollebivddus , boazodoalus , meahccedoaimmas , duojis ja dáin lotnolasat , lea bidjan vuođu ássamii ja barggaheapmái . 1 Sámi guovlluid ealáhuseallima hástalusat 1 Sámi guovllu vuođđoskuvlla buot ohppiin lea vuoigatvuohta oahpaheapmái sámegielas ja sámegillii . 1 Sámi guovllu olggobealde lea unnimustá logi oahppis geat háliidit oahpaheami sámegielas ja sámegillii man nu gielddas , vuoigatvuohta diekkár oahpaheapmái juos leat unnimustá guhtta oahppi ( sámit ja eai-sámit ) vel báhcán jovkui . 1 Sámi guovddášsadji organiserejuvvo prošeaktan mas lea prošeaktajođiheaddji ja referánsajoavku mas leat mielde sámi kultur- ja ealáhusásahusaid ovddasteaddjit . 1 Sámi guovddážiin ja viesuin lea dehálaš doaibma sámi kultuvrra báikin viiddis ipmárdusas . 1 Sámi guovddášguovlluin leat stuora luondduárvvut ja lea riikii deaŧalaš bargu daid seailluhit maŋit áiggiide – iiba unnimusatge danne vai ain livččii vuođđu sámi ássamii , ealáhusdoaimmaide ja kultuvrii . 1 Sámi guovddášdoaibma doaibmagoahtá 01.01.2001 rájes . 1 Sámi guovddážat doibmet sihke kultuvrralaš guovddážin , sámi álbmogii sosiála čoahkkananbáikin ja deaivvadanbáikin ealáhusdoaimmaide ja báikegottiin oainnusin dahket sámi identitehta ja kultuvrra . 1 Sámi guovddážat Norggas 1 Sámi guovddáš ­guovlluin dáidet diet vejolašvuođat leat buorit . 1 Sámi guov l ­luid ássama vuođđun leat aktiiva ealáhus- ja barggahanpolitihkka ovttas áŋgirušši guovllupolitihkain . 1 Sámi guolástusávádat . 1 Sámi guolástuspolitihkalaš guovlu 1 Sámi guolástuslávdegotti evttohus – dahje « Gregussenutvalget » – lea leamaš gulaskuddamis ja Guolástusdepartemeanta lea gieđahallamin ášši . 1 Sámi guolástuslávdegotti ( Gregussenlávdegotti ) árvalus lea leamaš gulaskuddamis ja lea dál Guolástusdepartemeantta gieđahallamis . 1 Sámi guolástuslávdegoddi ságaškušša ee. mo galgá ráddjet iešguđege doaibmabijuid ulbmiljoavkkuid . 1 Sámi guolástusberoštumit eai leat gozihuvvon dohkálaččat dán proseassas . 1 Sámi guolástusavádat 1 Sámi guolásteapmi lea eanaš vuotna- ja riddoguolásteapmi . 1 Sámi guollebivdu lea ovddemustá vuotna- ja riddobivdu . 1 Sámi gullevašvuođa logahalle iešguđetlágán vugiin álbmotlohkamiin ovdal 1940 . 1 Sámi govvadáidda- ja duodječájáhusat Norggas , oktan katalogaiguin ja plakáhtaiguin 1 Sámi goarggut boares Čohkkiraš-guovllus eai geavahuvvon almmolaš registreremiin Norgga bealde . 1 Sámi girkoáššit . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi girkoráđđi lea ovttasbarggus golmmain davimus bismagodderáđiin ja Oslo bismagodderáđiin ráhkadan plána sámi girkoeallima várás " Strategiplan for samisk kirkeliv " ( sámi girkoeallima strategiijaplána ) . 1 Sámi girkoráđđi lea nammaduvvon 1992 Girkočoahkkima mearrádusain , ja raportere Girkočoahkkimii . 1 Sámi girkoráđđi lea nammadan lávdegotti 2006 – 2007 áigodahkii mii bargá ipmilbálvalusođastemiin sámegillii . Dan lávdegottis leat buot golbma sámi giellaguovllu ovddastuvvon . 1 Sámi girkoráđđi lea dál geargame 1978 liturgiija heivehanbargguin davvisámegiela riektačállimii . 1 Sámi girkoráđđi dajai čuovvovaččaid dan ráđđečoahkkimis maid dolle Romssas 2006 čakčamánu : 1 Sámi girkoráđđi Norgga Girkus lea Girkočoahkkima orgána sámi girkoeallimis . 1 Sámi girkoráđđi , Lulli Hålogalándda ja Davvi Hålogalándda bismagottit háliidit oažžut čielgasa mainna lágiin sámelága giellanjuolggadusat gustojit Girkui sámegiela hálddašanguovllus , masa gullet Guovdageainnu , Kárášjoga , Porsáŋggu , Deanu , Unjárgga , Gáivuona , Divttasvuona ja Snoasa gielddat . 1 Sámi girkoráđis leat leamaš iešguđetlágan doaibmabijut vai sápmelaččat rekruterejuvvoše girkolaš doaimmaide ja girkolaš oahpuide . 1 Sámi girkoráđis lea maid sierra nuoraidlávdegoddi mii galgá sihkkarastit ahte sámi nuorat váldojuvvojit vuhtii sámi ipmilbálvaluseallinbarggus . 1 Sámi girkoráđis ja Girkoráđis lea ovddasvástádus prošeavttas man namma lea “ Sámi mánáid ja nuoraid doaibmavuđot oskkuoahpahus neahtas ” . 1 Sámi girkoráđi čoahkkingirjji oassi - gulaskuddancealkámuš 1 Sámi girkoráđi váldobarggut leat : 1 Sámi girkoráđi vuođđudemiin lea Norgalaš girku ožžon ovddasteaddji orgána mii sáhttá ovddidit ja čuovvolit sámi girkoeallima doaibmabijuid . 1 Sámi girkoeallin galgá leat lunddolaš ja ovttaiduvvan oassi Norgga girkoeallimis muđui . 1 Sámi girkoeallin galgá leat lunddolaš ja ovttaiduhttojuvvon oassi Norgga girkoeallimis muđui . 1 Sámi girkoeallima strategiijaplána . 1 Sámi girko- ja skuvlahistorjá leat guokte beali seamma áššis . 1 Sámi girjjálašvuođas , sámi teáhteris ja sámi filmmain lea dehálaš rolla dahkat giela oahpisin olbmuide ja buoridit sin diđolašvuođa das . 1 Sámi girjjálašvuođa oastinortnet Sámi girjjálašvuođa sierra oastinortnega ulbmil lea movttiidahttit sámi girjjálašvuođa geavaheami ja viidáneami , ja vai dan dihtii almmuhuvvojit doarvái sámegielalaš girjjit main lea alla dássi . 1 Sámi girjjálašvuođa oastinortnet 1 Sámi girjjálašvuohta lei dassážii registarastojuvvon váilevaččat ja dat registreren lei háddjejuvvon iešguđet ohcanbáikkiide , áigečálaindeaksaide ja našunalbibliografiijaide . 1 Sámi girjjálašvuohta ii báljo gávdnon 50-logus . 1 Sámi girječálliid searvi , Sámi dáiddáriid searvi ja Sámi fágagirjjálaš čálliid- ja jorgaleaddjiidsearvi leat daid dáiddárorganisašuvnnaid gaskkas mat šiehtadallet ja ožžot girjerádjomávssu go almmolaččat luiket olggos daid buktagiid maid ásaheaddji lea buvttahan . 1 Sámi girjerájut Sámediggi lea ráhkadan listta mii čájeha sámi girjerájuid , ja eará girjerájuid main leat sámi čoakkáldagat ja gáldut . 1 Sámi girjerájusbálvalusa birra lea ollu čállojuvvon čielggadusa II oasis Norggagirjerájus – fier ­pmádat máhttui ja kultuvrii . 1 Sámi girjerájusbálvalus ( oktan girjebussiiguin ) 1 Sámi girjerádjobálvalusas lea maiddái ovddasvástádus dikšut neahttasaji Sámi gáldoneavvu http://troms.kulturnett.no / bibliotek / samisk Bálvalus galgá ovddiduvvot ovttas DavviRomssa álbmotgirjerájuiguin , ja Gáivuona girjebusse šaddá leat dehálaš gaskkustan- 1 Sámi girjerádjobálvalus Čakčat 2006 ásahii Romssa fylkkagirjerádju ovddidanprošeavtta Sámi girjerádjobálvalus mii biddjojuvvui Ája sámi guovddážii Olmmáivággái . 1 Sámi girjelágádussan oaiwliduwo lágádus mii lea registrejuwon Norggas , ja man váldodoaibma lea almmustahttit sámegiel girjjiid . 1 Sámi girjelágádussan oaiwilduwo lágádus mii lea registrejuwon Norggas , ja man váldodoaibma lea almmustahttit sámegiel girjjiid ja sámi musihka . 1 Sámi girjelágádusaid doarjjaortnega ulbmillea sihkkarastit ahte sámi girjjálašvuohta ja musihkka ráhkaduvvo jeavddalaččat , ja sihkkarastit beaktilis márkantievrrideami ja distribušuvnna . 1 Sámi girjelágádusa doarjjaortnega ulbmillea sihkkarastit sámi girjjálašvuodas jeavddalaš 1 Sámi girjekátalogaid gáldut Sámi sierrabibliotehka kataloga lea Bibsys Ask:s . 1 Sámi girjebusse Lulli- Trøndelága fylkkasuohkanii 1 Sámi girjebusse Guovdageainnu suohkanii 1 Sámi giliide ferte sihkkarastit vuođđostruktuvrra , bargosajiid ja kulturásahusaid mat várjalit ja ovddidit sámi historjjá ja kultuvrra , ja seammás sihkkarastet ássama . 1 Sámi giellávdegotti maŋemus normeremat davvisámegielas 1 Sámi giellavuoigatvuođat árgabeaivvis 1 Sámi giellaráđđi állggahii jagi 1994 sámi dulkkaid dohkkehanortnega ovttasráđiid Sámi allaskuvl ­lain ja Sámi Instituhtain . 1 Sámi giellaráđđi vuoruhii čuovvovaš doaimmaid : Giellaguovddážat / gielladoaimmat Terminologiija / Sátnevuorká Mánáid ja nuoraid gielladoaimmat , Rávisolbmuid oahppu / Davvin- / Sámás-kurssat Giellamovttiidahttinbálkkašupmi . 1 Sámi giellaráđđi vuoruhii maiddái ohcamiid mat eai oaččo doarjaga sámegiela ovddideapmái eará almmolaš ásahusain . 1 Sámi giellaráđđi maid galgá nammadit lahtu referánsajovkui . 1 Sámi giellaráđđi lea vuođđudan sámegiela movttiidahttinbálkkašumi olbmuide / ásahusaide / organisašuvnnaide geat / mat leat erenoamážit bargan olahit Sámi giellaráđi ulbmilparagráfa , ja rahčan sámegiela ovddas vai dat seailu ja ovdána . 1 Sámi giellaráđđi lea ráhkadan njuolggadusaid dán bálkkašupmái . 1 Sámi giellaráđđi lea máŋga jagi árvalan ahte namuhuvvon doaimmaide juolluduvvo sierra ruhta danne go dán rádjái lea čájehuvvon ahte Sámelága §§ 3–7 ja 3–8 leat dušše bábirmearrádusat nu guhká go daidda ii leat dihto ruhta biddjon . 1 Sámi giellaráđđi lea jagi 2000:s vuosttažettiin vuoruhan gielddaid ja fylkkagielddaid prošeavttaid . 1 Sámi giellaráđđi lea dán jagi vuosttaš geardde juohkán dáiddadiplomaid ásahusaide main leat vuogas sámegiel namat : 1 Sámi giellaráđđi lea bargan gávdnat vuogas vuogi movt ruovttoluotta oažžut dieđuid giellaruhtajuolludemiid birra sihke gielddain ja fylkkagielddain mat gullet Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui ja prošeaktaruđa vuostáváldiin . 1 Sámi giellaráđđi lea Sámelága giellanjuolggadusaid ásahus ja Sámedikki mearrádusa mielde áššis 45/94 geatnegahtton dahkat stuorát giellageavahaniskkadeami Sámediggái juohke njealját jagi . 1 Sámi giellaráđđi lea 24.09.1999 čállosis Sámediggeráđđái evttohan ahte giellaráđđi 2001 rájes oažžu máttasámi ja julevsámi giellakonsuleanttaid beallevirgái , ja ahte biddjojuvvo bušehttii 350 000 kr. dán guovtti virgái . 1 Sámi giellaráđđi ii oainne makkár válddiin Sámediggi sáhttá heaittihit giellaráđi mii lea Sámelága § 3–12 vuođul ásahuvvon . 1 Sámi giellaráđđi fuolaha Sámedikki giellabargguid . 1 Sámi giellaráđđi dohkkehii sámegielagiid dulkon- ja autoriserenortnega jagi 1995 . 1 Sámi giellaráđđi doaibmá Sámi kulturfoandda stivran ja jođiha juolludemiid iešguđetge doarjjaortnegiid mearriduvvon njuolggadusaid vuođul . 1 Sámi giellaráđđi attii jagi 1997 dohkkeheami viđa dulkii . 1 Sámi giellaráđđi attii gielddaide / fylkkagielddaide válddi vuoruhit makkár prošeavttaid čađahit . 1 Sámi giellaráđis lea leamaš bargojoavku mii lea ráhkadan evttohusa movt sáhttá oažžut dulkaautorisašuvnna . 1 Sámi giellaráđis lea dohkkehanortnet man vuođul sáhttá registreret dohkkehuvvon dulkkaid . 1 Sámi giellaráđi árvalus 5. árkkas ruoná siiddus . 1 Sámi giellaráđi hálddahus šattai Sámedikki hálddahusa oassin , gč. kap. 7.1 . 1 Sámi giellaráđi heaittiheapmi gáibidii ­rievdadusaid sámilágas , gč. Od.prp. nr. 114 ( 2001 – 2002 ) ja árv . O. nr. 13 ( 2002 – 2003 ) . 1 Sámi giellaráđi guorahallamis boahtá ovdan ( stobe 7.1 ) ahte sámegiella vuosttažettiin geavahuvvo lagasbirrasiin , ja unnán almmolaš institušuvnnaid oktavuođain . 1 Sámi giellaráđi bušeahtta nanosmahtto 1.427.400,- kruvnnuin . 1 Sámi giellaráđi bijai golggotmánu 1. 2000 ovdan raportta sámi giellageavaheamis . 1 Sámi giellaráđi 28.09.98 čuovusčállosiin 1 Sámi giellaráđi 28.09.98 sádden reive 1 Sámi giellaráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 07.01.00 1 Sámi giellaráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 05. - 06.01.00 čoahkkimis 1 Sámi giellaráđi 1998 jahkedieđáhus , hálddahusa árvalus 1 Sámi giellaráđi 17.03.99 reive - ášši SG 16/99 oktasaš sámi giellaorgána 1 Sámi giellaráđi 09.09.98 sádden reive 1 Sámi giellaráđi , Sámi kulturráđi , Sámi kulturmuitoráđi ja Sámi ealáhusráđi bušeahttaeavttuhusat 1 Sámi giellaráddi : Guovttegielalašvuođa ruđat gielddaide ja fylkagielddaide sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus . 1 Sámi giellará ~i Norgga beale lahtut galget leat mielde davviriikkalaš sámi giellaorgánas lahtun . 1 Sámi giellaprográmma rávisolbmuid vastte geat háliidit oahppat sámegiela 1 Sámi giellaovttasbargu . . . . . . . . . . . 1 Sámi giellaovdánahttin mánáidgárddis berre dahkkojuvvot mánáidgárddi , váhnemiid ja lagaš birrasa aktiiva ovttasdoaibmamiin . 1 Sámi giellaoktasašbarggu plánenprošeavtta jođiheaddji nammadeapmi , 17.08.1998 1 Sámi giellamearrádusat §:in 1 ja 2 gusket buot sámegieljoavkkuide ja earenoamážit daid čálalaš hámiide . 1 Sámi giellalávdegottis leat golbma tearbmajoavkku , davvisámegillii , oarjilsámegillii ja julevsámegillii , ja dain leat fágaolbmot guđet bohtet golmma sámedikkis ja guđege sámegiela guovllus . 1 Sámi giellalávdegottis leat 12 lahtu ja sii galget ovddastit Ruoŧa , Suoma , Norgga ja Ruošša beale sámi guovllu giellajoavkkuid . 1 Sámi giellalávdegottis lea ovddasvástádus sámegiela normeremiidda . 1 Sámi giellalávdegotti vuosttas čoahkkin dollojuvvui Avvilis 1999 čakčamánu 15. b. . 1 Sámi giellalávdegotti ul-bmil lea áimmahuššat ja ovddidit dan kulturárbbi mii lea čadnon sámegillii , ja nuvt doaibmat fága- ja áššedovdi orgánan , ovttastahttit ja heivehit sámegiela geavahan- ja dikšundoaimmaid , doaimmahit gaskkusteami nationála sámi giellaorgánaid gaskka ja ovttastahttit sámegielbarggu . 1 Sámi giellalávdegotti ruhtadit Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkit . 1 Sámi giellalávdegotti ođđa lahtut áigodahkii 2010-2011 1 Sámi giellalávdegotti organiseren ja doaimmat 1 Sámi giellalávdegotti njuolggadusat 1 Sámi giellalávdegotti jođiheaddji válddii dasto oktavuođa Sámi giellaráđiin ja bivddii veahki jođihit Sámi giellalávdegotti . 1 Sámi giellalávdegotti hálddahusjođiheaddji álggii virgái geassemánu 10. b. 1 Sámi giellalávdegotti hálddahus lea biddjojuvvon Sámi giellaráđi hálddahusa oktavuhtii Guovdageainnus . 1 Sámi giellalávdegotti guhkesáigeplánas áigodahkii 2007 – 2009 lea tearbmabargu okta golmma váldoáŋgiruššan-suorggis . 1 Sámi giellalávdegotti doaibma lea ee. dohkkehit sámegielaide tearpmaid ja normeremiid . 1 Sámi giellalávdegotti dieđuid mielde leat áibbas unnán olbmot Norggas geain lea nuortalašgiella eatnigiellan . 1 Sámi giellalávdegotti dievasčoahkkin 1 Sámi giellalávdegotti cealkámuš Ruoŧa giellaláhkii 1 Sámi giellalávdegotti bargun lea ovddidit doaimmaid buot sámegielaide buorrin buot giellajoavkkuide mat gullet sámegillii . 1 Sámi giellalávdegotti bargu lea nu mávssolaš sámegiela gáhttemii ja ovdáneapmái , ja danne lea buorre go orgána dál lea fas doaibmi , ii dušše politihkalaččat , muhto maiddái hálddašandásis . 1 Sámi giellalávdegoddi sáhttá goit fápmudit sierra suopmanjoavkkuid juhkosiid mearridit áššiin mat gusket dušše ovtta suopmanjovkui . 1 Sámi giellalávdegoddi sáhttá goit fápmudit sierra giellajoavkkuid juhkosiid mearridit áššiin mat gusket dušše ovtta giellajovkui . 1 Sámi giellalávdegoddi ovttasbargá davviriikkaid giellaráđiin ja terminologiijafágalaš ásahusaiguin . 1 Sámi giellalávdegoddi lágidii bargoseminára Guovdageainnus 15. b. miessemánus . 1 Sámi giellalávdegoddi lágidii bargoseminára 1 Sámi giellalávdegoddi lea normerenčoahkkimiin 2005-2006 mearridan normeremiid davvisámegiela čállinvuogis . 1 Sámi giellalávdegoddi lea addán cealkámuša dasa . 1 Sámi giellalávdegoddi lea Sámi parlamentáralaš ráđi orgána ja dat lea sámi álbmoga oktasaš mearridanorgána sámegiela gažaldagain . 1 Sámi giellalávdegoddi lea Sámegiela parlamentáralaš ráđi vullásaš ja lea mearridanorgána oktasaš sámi giellagažaldagain . 1 Sámi giellalávdegoddi doallá dievasčoahkkima Sámedikki visttis , Kárášjogas , cuoŋománu 27. b. 2010 . 1 Sámi giellalávdegoddi Sámi giellalávdegoddi ásahuvvui 1971:s ja galgá gozihit sáme ­giela ja doaibmat fága- ja áššedovdiorgánan . 1 Sámi giellalávdegoddi . . . . . . . . . . . . 1 Sámi giellalávdegoddi , mii lea Sámi parlamentáralaš ráđi vuollásaš , lea almmuhan muhtun terminologiijalisttuid dán neahttasiidui : www.giella.org . 1 Sámi giellalávdegoddi ( gč. kap. 19.7.5 ) dat dohkkeha sámegiel tearpmaid . 1 Sámi giellalávdegoddi ( SGL ) sirdojuvvui SPR:ii 2002 . Čállingoddi juogada lanjaid Norgga beale Sámedikki giellaossodagain . 1 Sámi giellalávdegoddi ( SGL ) lea Sámi parlamentáralaš ráđi mearridanorgána sámegiel áššiin , ja galgá ovddidit ja buoridit sámegiela čálalaš ja njálmmálaš giellan – geahča www.giella.org . 1 Sámi giellalága hálddašanguovllus lea juohkehaččas vuoigat ­vuohta sámegillii váldit oktavuođa duopmostuoluin , sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , ja juohkehaččas lea maid vuoigatvuohta hupmat sámegiela riektečoahkkimiin ja čađahit áššemeannudeami sámegillii . 1 Sámi giellalága hálddašanguovllus galgá čuovvut sámi giellalága njuolggadusaid . 1 Sámi giellakonsuleanta sáhttá veahkehit jorgalemiin ja addit listtu áigeguovdilis sámegiel aviissain . 1 Sámi giellajoavkkuin leat oktiibuot 15 ere-noamáš čállinmearkka earret daid dábálaš čállinmearkkaid mat leat angloamerihkálaš vuogádagas . 1 Sámi giellaguovddážiid bokte sihkkarastojuvvo vejolašvuohta oahppat ja viidáset ovddidit min sámi giellamáhtu báikkálaččat . 1 Sámi giellaguovddážat čalmmustahttet sámegiela , ja dakko bokte viidána sámegiela geavaheapmi iešguđetge dásiin . 1 Sámi giellaguovddážat leat mávssolaš oasálastit ja ovttasbargit prográmma čáŋaheamis . 1 Sámi giellaguovddážat leat gielddain Rørosa rájes máddin Unjárgga rádjai davvin . Giellaguovddážat galget maŋimuštá 01.08.10 leat raporteren movt doarjja 2009:s lea geavahuvvon . 1 Sámi giellaguovddážat leat dárbbašlaš arenat ovddidit ja seailluhit sámegiela . 1 Sámi giellaguovddážat leat dehálaš giellaarenat , erenoamážit doppe gos sámegiella lea heittot dilis . 1 Sámi giellaguovddážat leat deaŧalaš giellaarenat , erenoamážit doppe gos sámegiella lea rašši . 1 Sámi giellaguovddážat leat deaŧalaš giellaarenat , erenoamážit doppe gos sámegiella lea heittot dilis . 1 Sámi giellaguovddážat leat deaŧalaš arenat ja dat barget ollu sámegiela ovdánahttimiin ja suodja ­lemiin . 1 Sámi giellaguovddážat fállet bálvalusaid sihke sámi álbmogii ja gielddalaš ja almmolaš eiseválddiide . 1 Sámi giellaguovddážat addet vejolašvuođa oahppat ja ovddidit sámegiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , ja danne leat deaŧalaččat giela oppalaš suodjaleapmái ja bisuheapmái . 1 Sámi giellaguovddážat addet vejolašvuođa oahppat ja ovddidit sámegiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , ja danne lea sin bargu issoras mávssolaš giela oppalaš suodjaleapmái ja bisuheapmái . 1 Sámi giellaguovddážat Sámi giellaguovddážiid bokte sihkkarastojuvvo vejolašvuohta oahppat ja viidáset ovddidit min sámi giellamáhtu . 1 Sámi giellaguovddážat Gáivuonas , Moskavuonas ja Evenáššis / Skániin addet ollu rávesol- 1 Sámi giellaguovddážat ... 12 4.5 . 1 Sámi giellaguovddážat 1 Sámi giellaguovddáš geavaha boarráset olbmuid dieđu ja máhtu árbevirolaš bargguid birra . 1 Sámi giellaguovddáš , Gáivuotna 1999 . 1 Sámi giellaguovddáš , Gáivuotna 1999 1 Sámi giellaguoddiid geahppáneapmi lea stuorát go lassáneapmi . 1 Sámi gielladieđalaš , giella ja girjjálašvuođadiehtaga ja sámi giellateknologiija fágabirrasiin gáibiduvvo erenoamáš fokus dutkiidbestemii ja dasa ahte dilli láhččojuvvo vai sihkkarastet doavttergrádabargguid čađaheami . 1 Sámi giellabirrasat miehtá Norgga leat dehálačča vai juksat olles álbmoga dáinne oasseprográmmain mas lea sáhka ollesolbmuide fállat giellaoahpu . 1 Sámi giellabargguid ođđa organiseren 1 Sámi giellabarggu organiseren Sámediggi galgá suodjalit ja ovddidit sámegiela Norggas . Sámediggi dieđiha juohke njealját jagi Gonagassii mo sámegiela dilli lea Norggas . 1 Sámi giella- ja kulturáddejupmi lea dehálaš bealli masa mii bivdit buktit mearkkašumiid ja man mii bivdit meannuduvvot sierra . 1 Sámi giella- ja kulturáddejupmi lea deaŧalaš bealli masa mii bivdit buktit mearkkašumiid ja man mii bivdit meannuduvvot sierra . 1 Sámi giella- ja kulturguovddážiid hálddašeapmi 1 Sámi giella- ja kulturguovddážat leat odne ásahuvvon máŋgga guvlui riikkas . 1 Sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta almmolaš hálddašeamis lea hui dehálaš sámi geavaheddjiid čálgui ja riektesihkkarvuhtii . 1 Sámi giella- ja kulturgealbu lea dehálaš , go lagaš gulahallan kundariiguin lea dehálaš bargovuohkin Innovasjon Norgii . 1 Sámi giella ­guovddážat ( gč. kap. 19.7.3 ) leat maid ásahusat mat lágidit iešguđetlágan kurssiid rávisolbmuide . 1 Sámi giella ja kultuvra leat dušše hehttehussan , ja man gal berre duvdilit eret . 1 Sámi giella ja kultuvra lea maŋimuš jagiid leamaš – ja lea ain dálge – ođđasisvirkkosmuvvamin maŋŋil go guhkit áiggi lea deddojuvvon ja dáruiduvvan . 1 Sámi giela ja kultuvrra ovddasteaddji , Odd Mathis Hætta , dadjá earret eará iežas skuvlajagi birra Sámi nuoraidskuvllas Kárášjogas : - Sámegielas mis váilo heivvolaš oahppogirjjit ja girjjálašvuohta . 1 Sámi giela ja kultuvrra oahpahus galgá nannejuvvot ja viiddiduvvot joatkkaskuvllain olggobealde siskkit Finnmárkku . 1 Sámi giela dilli lea iešguđetlágan iešguđet guovllus , ja sámi giela geavaheapmi mánáidgárddis lea danne sorjavaš das leago mánáidgárddis sámegiella vai dárogiella váldogiellan . 1 Sámi giela , kultuvrra ja servodateallima čalmmustahttin almmolaš arenain lea dán oktavuođas dehálaš . 1 Sámi gelbbolašvuođabibliotehka Sijti Jarnge oktavuhtii sáhttá áramusat plánegoahtit 2015:s . 1 Sámi geavaheaddjiidiskkadallamat leat ovddiduvvomin , ja dat galget čađahuvvot juohke jagi . 1 Sámi geavahan- ja ássanguovllut eai leat dušše sámi ealáhusaid vuođđun , muhto leat maid deaŧalaš kultuvrralaš referánsarámmat . Danne lea hui deaŧalaš sámi kultuvrra seailluheapmái ja ovddideapmái mo guovllut hálddašuvvojit . 1 Sámi geavahan- ja ássanguovllut eai leat dušše sámi ealáhusaid vuođđun , muhto leat maid deaŧalaš kultuvrralaš referánsarámmat . 1 Sámi gažaldagat leat hui bures integrerejuvvon fylkkadikki dábálaš plánaide ja deaŧaleamos fylkkasuohkana áššegirjjiit leat jorgaluvvon sámegillii báberhámis dahje biddjon nehttii . 1 Sámi fáttát ja perspektiiva galgá maiddái oažžut saji kulturskuvlafálaldagain , mii muđui dál lea láhkageatnegahtton . 1 Sámi fáttáid integreren norgga skuvllaid oahpahusas árvvoštallojuvvo dađistaga go leat vásáhusat dán ođđa barggus . Govus 5.1 Vuosttaš sámi ofelaččat 2004–2005 1 Sámi fágat eai leat gal nu máŋga , muhto ledje bákkolaččat , ja sámi / kultuvrralaš biras , man skuvla geahččalii ovddidit , lea eahpitkeahttá rievdadan ođđa buolvvaid oaivila . 1 Sámi fágaplánain lea nappo soddjilis vuolginsadji . 1 Sámi fágaplánaid vuođđu lea dat , mii gohčoduvvo sámi skuvla , ja mii orru leamen prinsihpalaččat eará go oktasašskuvla . 1 Sámi fágaplána nana bealli lea , ahte fágaplánain leat eanet fáttát mat gusket mánáide ja váhnemiidda min guovllus , aiddo danin go leat čadnon beliide maid mii álkit sáhttit dovdat ja mainna mii álkit sáhttit identifiseret iežamet . 1 Sámi fágaolbmuid háhkan ja oahpaheapmi lea deaŧalaš eaktun sámi servodaga ovdáneapmái . 1 Sámi fágagirječálliid- ja jorgaleddjiidsearvi lágidii cuoŋománu loahpageahčen seminára gos okta fáddá lei guovttegielalašvuođadoarjaga geavaheapmi . 1 Sámi friija sáni stipeanda 1 Sámi filmmat , sámi artisttat ja sámi festiválat váikkuhit ollu dasa ahte beroštupmi sámegielas lassána servodagas . 1 Sámi filbmaráhkadeapmi lea ávkkálaš sámi servodahkii ja servodahkii muđui ge . 1 Sámi filbmalihttu ja Guovdageainnu suohkan eaiggáduššet vuođđudusa . 1 Sámi filbmafoanda 1 Sámi filbmafestivála lea sturron ásaheami rájes ja njuolggadoarjagiin dat sáhttá ain buoridit sámi filbmafálaldaga boahtteáiggis . 1 Sámi filbmafestivála Guovdageainnus lea lágiduvvon oktanuppelot geardde , ja lea Sámi filbmafestivála vuođđudus mii dan lágida . 1 Sámi filbmafestivála ... 20 4.8.6 . 1 Sámi filbmafestivála 1 Sámi filbmabuvttadeapmi ja teáhter lea hui divrras . 1 Sámi filbma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi festiválat – vuođđodoarjja 1 Sámi festiválat – Riddu Riđđu Festivála . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi festiválat mat ožžot doarjaga Sámedikki bušeahta bokte leat báikáduvvon Gáivuona , Evenáši , Guovdageainnu ja Kárášjoga suohkaniidda . 1 Sámi festiválat leat dehálaččat gaskkusteapmái sámi musihkas , seammás go dat leat deaivvadanbáikkit buot ahkásaš olbmuide . 1 Sámi festiválain lea deaŧalaš rolla sámi identitehta , giela ja kultuvrra suodjaleames ja ovddideames . 1 Sámi fanasdahkan ja giehta ­duodji leat leamaš deaŧalaš ealá hus heive hea ­mit erenoa-mážit daid áigodagaid go dakkár vuotnaguovl-luin gos meahcceriggodagat ledje , orro eanaš sámit . 1 Sámi falástallanjoavkkut sáhttet maid oažžut doarjaga dan doarjjaortnega bokte mii lea báikkálaš servviide . 1 Sámi falástallan oažžu Sámedikkis maid ruđalaš doarjaga . 1 Sámi falástallan 1 Sámi erenoamášpedagogalaš suorggis áigut bargat alidit gelbbolašvuođa dási vai fálaldat vástidišgoahtá geavaheddjiid dárbbuide . 1 Sámi erenoa-mášgirjerájus lea fálaldat sámiide árbevirolaš sámi orrunguovllu siste ja olggobealde , ja muđui álbmogii ja luoikkaheddjiide olgoriikkas . 1 Sámi ellet ja leat eallán sierralágan eavttuid vuođul Sámis . 1 Sámi eatnamiid duohtadeapmi ii galgga dáhpáhuvvat ovdal go sámit geat gullet dan guvlui leat ovdalgihtii ožžon dieđu ja miehtan dasa . 1 Sámi eananhálddašeapmi " . 1 Sámi eanandoalus leat diehttelas vejolašvuođat buvttadit stuorát šláddjivuođaid borramušaid . 1 Sámi eanandoalus ii leat leamaš árbevierrun buvttadit gálvvuid ja márkanfievrridit ovdamearkka dihte buktagiid dihto márkana várás . 1 Sámi eanandoalu árvoháhkanprográmma 3 . 1 Sámi eanandoallu 1 Sámi eanandoallopolitihkalaš avádat ja nationála eanandoallopolitihka regionaliseren 1 Sámi eanandoalloplána duođašta ahte nissoneanandolliid lohku lea gaskal 15 ja 35 % viđa válljejuvvon sámi gielddas . 1 Sámi eanan Váldoolmmoš lea Anneli ( 12 ) gii lea rivgu , ja Issát ( 12 ) gii lea sápmelaš . 1 Sámi eanahálddašeapmi ( kap. 2.2 ) 1 Sámi eanadollui lea árktalaš dálkkádat ja topografiija min guovlluin liige hástalussan . 1 Sámi eanadoalus lea stuorit oassi smávvakapitála eanadoallu , stuorit oassi smávva doalut vuollel 0,5 jahkedoaimma ja stuorit oassi lotnolasdoalut , eanodoaluin ja eará vuođđoealáhusaiguin ( guolásteapmi , meahcásteapmi , duodji ) lotnolassii , go muđui riikkas . 1 Sámi eanadoalus lea stuorit oassi smávvakapitála eanadoallu , stuorit oassi smávva doalut vuollel 0,5 jahkedoaimma ja stuorit oassi lotnolasdoalut , eanadoaluin ja eará vuođđoealáhusaiguin ( guolásteapmi , meahcásteapmi , duodji ) lotnolassii , go muđui riikkas . 1 Sámi eanadoalu rámmaeavttuid ii sáhte standardiseret Norgga eanadoallopolitihka mielde earret eará go doallosturrodagat leat smávvát sámi ássanguovlluin . 1 Sámi eanadoalu doaibmabijut čađahuvvojit ollislaš eanadoallopolitihka siskkobealde . 1 Sámi ealáhusráđđái lea veadjemeahttun searvat ovttaskas rusttegiid doaimmaid proseassaide . 1 Sámi ealáhusráđđi vuolggahii 1999:s jurdaga ođasmahttit eanandoalloplána ja nammadii olggobeale olbmuid lávdegoddái bargat dainna . 1 Sámi ealáhusráđđi oaidná dárbbašlažžan álggahit stuorát árvoháhkanprográmma sámi eanadollui eará institušuvnnaiguin ovttas ruhtademiin . 1 Sámi ealáhusráđđi ja dat hálddašanbarggut ja dat ovddasvástádusa mii das lea , heaittihuvvo 31.12.00 rájes . Galgá ásahuvvot ossodatstruktuvra Sámedikki hálddahussii . 1 Sámi ealáhusráđi ja Gáivuona suohkana gaskasaš soahpamuša mielde bargá Storslett dál Gáivuona ráddeviesus gos sus lea kantursadji . 1 Sámi ealáhusráđi geavahusa ja njuolggadusaid mielde leat eavttut devdojuvvon go čađahuvvon investeremat leat dahkkon . 1 Sámi ealáhusráđi bealis árvvoštallui deatálažžan johtuibidjat dán prošeavtta maiddái danin vai sáhttit veahkehit Sámedikki lahtuid dán barggus mii dahkkojuvvo Gregussen-Iávdegottis . 1 Sámi ealáhusráđi bajimus ulbmil lea : Nanu ja ealli servodat gos lea sihkkaris ássan ja viiddis ealáhus- ja servodateallin . 1 Sámi ealáhusráđi 24.03.98 reive lotnolasealáhusaid njuolggadusaid geavaheami birra 1 Sámi ealáhusráđi 1999 jahkedieđáhus , mearriduvvon 07.01.00 1 Sámi ealáhusráđi 1999 jahkedieđáhus , hálddahusa árvalus 1 Sámi ealáhusráđi 1998 jahkedieđáhus , hálddahusa árvalus 1 Sámi ealáhusráddi sáhttá muđui mearridit eavttuid iešdudetge juolludemiide . 1 Sámi ealáhusráddi mearridii bidjat sierra foandda ruđaid ; 450 000 kruvnnu dán prošektii . 1 Sámi ealáhusráddi galgá maiddái ráhkadit jahkásaččat diedáhusa Sámediggái ruđaid hálddašeami birra . 1 Sámi ealáhusráddi galgá fuolahit ahte ruđat geavahuvvojit njuolggadusaid mielde . 1 Sámi ealáhusráddi : Sámi ovddidanfoanda Lotnolasealáhusaid geahččalanprošeakta Doarjja sámi duodjái Oahppostipeanda sámi nuoraide 1 Sámi ealáhusovddideamis lea duodji deaŧalaš áŋgiruššansuorgi . 1 Sámi ealáhusheiveheapmi lea árbevirolaččat leamaš lotnolasealáhusaide vuođđuduvvan . 1 Sámi ealáhusheiveheami dovdomearkan lea álohii leamaš buotbeallálašvuohta . 1 Sámi ealáhusdoaibma leat árbevirolaččat vuođđuduvvan vuođđobuvttadeapmái ( guolásteapmái , meahcásteapmái , boazodollui ja eanadollui ) . 1 Sámi ealáhusat leat šaddan eanas aivve álgobuktaga buvttadeaddjin . Nubbi lea ahte gáibiduvvo erenoamáš gelbbolašvuohta jus ollislaččat galgá sáhttit searvat dutkanságastallamiidda . 1 Sámi ealáhusat leat šaddan eanas aivve álgobuktaga buvttadeaddjin . 1 Sámi ealáhusat boares ja ođđa gávttis » lágiduvvui Svanhovd birasguovddážis lahka Girkonjárgga golggotmánus 2006 . 1 Sámi ealáhusa- ja guorahallanguovddáš , Deatnu golggotmánnu 2000 http://www.helsinki.fi/~tasalmin/europe_report.html 1 Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáš , SEG , lea vuolggahan ealáhusgárddi Deanus . 1 Sámi eaiggáduššanriekti 1 Sámi eaiggáduššan- , háldo- ja geavahanvuoigatvuođat " ( s. 5,6 ) . 1 Sámi eaiggáduššama doaba . 1 Sámi dávviriid fievrridanválddi organiseren galgá árvvoštallojuvvot ođđa sámi museastruktuvrra olis . 1 Sámi dásseárvoorganisašuvnnat 1 Sámi dárbbut eai leat oppalaččat doarvái bures áimmahuššojuvvon bálvalusfálaldagaid plánemis , ovdamearkka dihtii boarrásiidfuolahusas . 1 Sámi dárbbuide heivehuvvon oahppofálaldagaid ovddideapmi Metodaovddideapmi bargui autistaiguin sámi guovlluin Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideapmi / mánáidsuodjalanbálvalus heivehuvvon sámi dárbbuide 1 Sámi dálá servodatdilálašvuođa birra váilot ollu lohkodieđut , ja lea deaŧalaš ahte statistihkkaprošeakta ovdánahttojuvvo ain viidásit ja ahte dasa sihkkarastojuvvo ruhtadeapmi . 1 Sámi dállodoalus ii leat leamaš nu ollu dáhpin čohkket kapitála ja laskadit badjelbáhcaga . 1 Sámi dákterikkiid geavaheapmi , mat leat Oslo Universitehta Anatomálaš instituhtas , nu mo čilgenlávdegoddi lea evttohan , šaddá historjjálaš čoavddus jos lávdegotti evttohus dohkkehuvvo ja dat loahpaha guhkes ja losses áigodaga min álbmoga historjjás . 1 Sámi dáiddáršiehtadus . . . . . . . . . . . 1 Sámi dáiddáráđđi lea daid dáiddárorganisašuvnnaid gaskkas mat šiehtadallet ja ožžot čájehanmávssu . 1 Sámi dáiddárstipeanddaid sirdin galgá ságaškuššojuvvot dáiddárorganisašuvnnaiguin ja Sámedikkiin . 1 Sámi dáiddárráđđi šiehtadallan jagi 2009 dáiddáršiehtadusa . 1 Sámi dáiddárráđđi dat 2007s ollásit administrere dáiddárstipeandda . 1 Sámi dáiddárorganisašuvnnat nammadit komitea . 1 Sámi dáiddáriin Iver Jåksas ja John Savios leat oktiibuot 87 dáidaga maid sáhttá oaidnit musea čoakkáldagas . 1 Sámi dáiddáriid stipeandaortnega hálddašeapmi 1 Sámi dáiddáriid prošeavttat dahje prošeavttain main lea sámi kultuvra fáddán , leat maŋimus jagiid juolluduvvon ruđat , ja lea viiddis kulturlonohallan gaskal Norgga ja sámi ásahusaid . 1 Sámi dáiddáriid ja kulturinstitušuvnnaid oassálastin profileren- ja kulturbargui lea lunddolaš ja diehttelas oassi min kulturlonohallamis olgoriikkain . 1 Sámi dáiddárat sáhttet čoagganit lonohallat vásáhusaid , metodaid ja sii sáhttet movttiidahttit guđetguimmiideaset viidáseappot ovddidit sámi ovdanbuktimiid . 1 Sámi dáiddárat sáhttet ohcat ja maid oažžut juohkelágan stipeanddaid ja dáhkidandietnasiid mat juolluduvvojit Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahttakapihttal 321 bokte . 1 Sámi dáiddárat leat váldojuvvon mielde iskka ­deamis gos isket dáiddára dienas- ja bargodili maid Telemarksforskning-Bø čađaha Kultur- ja girko ­departemeantta gohččuma mielde . 1 Sámi dáiddárat ja sámi kulturguovddážat lea mearkkašahtti láhkai leamaš mielde váikkuheamen positiiva miellaguottuid beales sápmelašvuhtii , sihke riikkagottálaš ja riikkaidgaskasaš oktavuođain . 1 Sámi dáiddáorganisasšuvnnat Davvin ja Sámeráđđi leat nammadan kulturlávdegotti mii hálddaša juolludemiid kulturovttasbargui . 1 Sámi dáiddaráđđi lea arvegoavdeorganisašuvdna viđa sámi dáiddársearvái – Sámi girječálliid searvái , Sámi dáiddačehpiid searvái , Juigiid searvái , Sámi teáhtersearvái ja Sámi komponisttaid searvái . Sámi dáiddaráđđi juohká doarjagiid dáiddaservviide ja hálddaša dáiddastipeanddaid ja máksoortnegiid . 1 Sámi dáiddaohpahus 1 Sámi dáiddamusea ulbmilin lea lasihit beroštumi ja dieđu govvadáidagis ja dáiddaduojis sámi servodaga siskkabealde ja olggobealde . 1 Sámi dáiddamusea ovddiduvvo viidáset Sámiid Vuorká-Dávviriid oassin . 1 Sámi dáiddamusea ovdaprošekterengolut leat máksojuvvon 2008:s , ja huksen lea plánejuvvon álggahuvvot 2010:s . 1 Sámi dáiddamusea Kárášjogas : Davveoarji museasiida lea ráhkadan sámi dáiddamuseai latnja- ja funkšuvdnaprográmma . 1 Sámi dáiddamusea : Prošekteren 2008-2009 , huksen álggahuvvo 2010 2 . 1 Sámi dáiddaguovddáža eaiggáduššá ja jođiha Sámi dáiddáriid searvi mii lea lahttosearvi . 1 Sámi dáiddaguovddáš lea vuođ-đudus maid Sámi dáiddačehpiid searvi eaiggáduššá . 1 Sámi dáiddaguovddáš lea gaskkustan- , diehtojuohkin- ja koordinerenguovddáš sámi govvadáiddáriidda , giehtaduojáriidda ja dáiddalaš govvideaddjiide . 1 Sámi dáiddaguovddáš , Kárášjohka Sijti Jarnge , Árborde 1 Sámi dáidda ( dáiddašiehtadus je. ) 1 Sámi dáidagis váldet vára vuorkkáid bokte maid , ja erenoamážit go lea sáhka dán áiggi dáidaga birra de leat dat kulturviesuin . 1 Sámi dáidagiid oastinortnega hálddašeapmi 1 Sámi dáidagiid ja sámi ovdanbuktinvugiid máŋggalágan ráhkadanvuogit ásahit sámi guovllui-de bargosajiid nu ahte olbmot dohko bisánit . Dákkár buktagiin leat ain ollu vejolašvuođat . 1 Sámi dáidaga seailudeami ja gaskkusteami dilli lea ain váttis . 1 Sámi dáidaga oastima váste galggašii ráhkaduvvot plána . 1 Sámi dádda Doaibma 1 Sámi dutkanprográmma lea okta deaŧalaččamus osiin doaibmaplánas . 1 Sámi dutkanprográmma Dutkanráđis lea addán doarjaga máŋggajahkásaš Sámi válgadutkanprográmmii . 1 Sámi dutkanpolitihkka ferte dattege maiddái árvvoštallojuvvot alit oahpu plánaid ja ovdánanlinjjáid ektui , ja daid dárbbuid ektui mat sámi servodagas leat gelbbolašvuođa loktema ja muđui ovddideami ektui . 1 Sámi dutkanbiras lea unni ja hearki . 1 Sámi dutkanberoštusat berrejit vuolggasajis gozihuvvojit seamma dásis miehtá riikka . 1 Sámi dutkan lea áibbas dárbbašlaš go galgá ovddidit máhtu ja dieđuid , ja ásahit vuođu politihkalaš mearrádusaide ja servodatovdáneapmái . 1 Sámi dutkan lea mielde čatnamin sámi vássánáiggi ja sámi árbevieruid ođđaáigásaš sámi servodaga ovdáneapmái , ja nu sihkkarastá ge dutkan ahte kultuvra ja giella seailu . 1 Sámi dutkan lea guoskkahuvvon čuoggás 3.6 Samisk forskning . 1 Sámi dutkan ja strategalaš institušuvdnahuksen 1 Sámi dutkan ja alit oahppu mearkkašit ollu sámi servodaga viidáset ovddideapmái . 1 Sámi dutkan ii leat fáddán dán dieđáhusas , iige oppa namuhuvvoge . 1 Sámi dutkan dáhpáhuvvá erenoamážit Romssa universitehtas , Sámi allaskuvllas ja Sámi Instituhtas , ja dát leat maiddái álggahan eamiálbmotdutkama fierpmádaga . 1 Sámi dutkan Prográmma II ulbmil lea ovddidit guhkes áiggi dutkama sámi diliid birra mas lea alla dássi . Ulbmilin lea maid oččodit eanet dutkiid , ja ovdánahttit sámegiela dutkangiellan . 1 Sámi dutkan Prográmma II lea ásahuvvon áigodahkii 2007-2017 . 1 Sámi dutkamiidguovddáža stivralahttu , UiTø 1 Sámi dutkamiid guovddáža stivra evttoha ahte nammaduvvo bargojoavku mii bargá viidáseappot Sámi dutkanguovddáža ásahemiin . 1 Sámi dutkamiid guovddáš čuovvolii evttohusa , ja ráhkadišgođii plána . 1 Sámi dutkamiid guovddáš lágidii 1993:s stuora konferánssa man namma lei " Indigenous Politics and Self-Government " ja almmuhii konferánssa maŋŋel raportta " Becoming Visible " . 1 Sámi dutkamiid guovddáš lea nammadan bargojoavkku man bargu lea plánet Romssa universitehta oassálastima eamiálbmotprográmmii . Fágabirrasat leat hástaluvvon buktit evttohusaid dán bargui . 1 Sámi dutkamiid guovddáš lea nammadan bargojoavkku man bargu lea plánet Romssa universitehta oassálastima eamiálbmotprográmmii . 1 Sámi dutkamiid guovddáš hálddaša olu doaimmaid , váldodoaimmat leat earret eará : 1 Sámi dutkamiid guovddáš bisui 1995 : s Universitehtastivrra vuollásažžan , ja bisuhii dasto maiddái friddjavuođas , vaikko eará guovddážat sirdojuvvo Dutkanossodahkii . Friddjavuođa ággan ledje guovddáža doaibmasuorggit ja ulbmilat , maid buoremusat vuhtii váldá dákkár vuogádagas . 1 Sámi dutkamiid guovddáš bisui 1995 : s Universitehtastivrra vuollásažžan , ja bisuhii dasto maiddái friddjavuođas , vaikko eará guovddážat sirdojuvvo Dutkanossodahkii . 1 Sámi dutkamaiid guovddáš , mii lea Romssa universitehtas , bargá nannen dihtii universitehta buohkanas dutkan- ja oahpahusdoaimmaid mat gusket sámiid ja álgoálbmogiid dilálašvuođaide . 1 Sámi dutkama sáhttá viidásit ipmirdit máŋgga dimenšuvnnas ; institušuvdna geahččanvuohki ( gos doaimmahit dutkama ) ; sisdoallo geahččanvuohki ( maid dutket ) ja áššáiguoskevaš geahččanvuohki ( makkár ulbmiliin ) . 1 Sámi duodjegávppi organisašuvnnat . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi dulkonbálvalus doaibmá beaivet sihke Dearvvasvuohta Finnmárkkus ja Davvi-Norgga universitehtabuohcciviesus ( UNNas ) . 1 Sámi duhátjahkebáiki čalmmustuvvui 26.08 – 3.09.00 ja dan oktavuođas ledje máŋggalágan kulturdoalut Njávdámis . 1 Sámi divššohasat ásset iešguđet regionála dearvvašvuođadoaimmaid doaibmaguovlluin . 1 Sámi divššohasat dárbbašit buoccidivššáriid geain lea buorre gelbbolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras . 1 Sámi distrivttat leat Sámedikki áddejumi mielde dat gielddat Hedemárkkus , LulliTr ( lJndelágas Dawi-Tr ( lJndelágas Nordlánddas , Tromssas ja Finnmárkkus , gos sámit ásset . 1 Sámi dimenšuvnna goziheapmái fertejit ovddiduvvot earret eará girkolaš ávdnasat , ovdamearkka dihte sálbmágirjjit ja biibbalat , buot golmma sámegillii Norggas , ja fertet oažžut eanet sámegielat báhpaid ja earáid geat barget girkolaš áššiiguin . 1 Sámi dilálašvuođat leat lunddolaš oassin Norgga ja norgalaš dilálašvuođaid ovdanbuktimis olgoriikkas . 1 Sámi diliid birra gaskkusteapmi oppalaččat váilu , dahje dat lea ovttaskas oahpaheaddji duohken , dahká go dan ja lea go sus máhtolašvuohta . 1 Sámi dihtoráššit 1 Sámi dieđavisti Guovdageainnus 1 Sámi dieđalašvisti Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Kultur- ja girkodepartemeanta ja Máhttodepartemeanta lea bidjan Statsbygg cegget ođđa sámi dieđalaš vistti Guovdageainnus . 1 Sámi dieđalaš vistti gollorámma lasihuvvui 2008 reviderejuvvon stáhtabušeahtas 86,3 miljovnna ruvnnuin nu ahte 2009 suoidnemánu 1. beaivvi rámma lea oktiibuot 445,4 miljovnna ruvnno . 1 Sámi diehtoinstitušuvnnaid ovttasbargu dáppe Guovdageainnus nannejuvvo go ođđa Diehtosiida gárvána jagis 2009 . 1 Sámi diakoniijai lea 2007:s almmuhuvvon giehtagirji . 1 Sámi designa galggašii sáhttit ovddidit , ja álggahit mearkagálvobargguin dakkár buktagiidda mat leat vuođđoealáhusaid vuođul , nu ahte datge sáhttet leat oasit uhcitlágan mátkeealáhusain . 1 Sámi demokráhtalaš servodagas lea dán oktavuođas stuorra ovddasvástádus politihkalaš ságastallama fievrrideamis ja beaiveortnega bidjamis Sámi rikkis variašunnaid ja šláddjivuođa ektui . 1 Sámi dearvvašvuođadutkanguovddážis lea sihke epidemiologalaš ja servodatdieđalaš gelbbolašvuohta , ja dat sáhttá leat mielde fuomášuhttime sosiála erohusaid dearvvašvuođas ja dearvvašvuođameannudeamis , jus dat gávnojit , gaskal dáčča ja sámi álbmoga ja maid siskkobealde sámi álbmoga . 1 Sámi dearvvašvuođadutkamiid guovddáš lea sierra sekšuvdna Romssa universitehta servodatmedisiinnalaš instituhta vuollásažžan . 1 Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš ásahuvvui ođđajagimánu 1. b. 2001 ja lea ain bajásráhkadandásis . 1 Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš ásahuvvui 2001:s , ja ruhtaduvvo Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas . 1 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastin dál lea oalle guhkás daid ovttaskas olbmuid duohken geain lea erenoamáš gelbbolašvuohta dahje lea erenoamáš beroštupmi sámi gillii ja kultuvrii . 1 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa kvalitehtasihkkarastin sorjá buori muddui ovttaskas olbmuin buot dásiin . 1 Sámi dearvvasvuođadutkama guovddáš galgá vuoruhit suorggi dálá gelbbolašvuođa duođaštusaid ráhkadeami . 1 Sámi deaivvadansajit . . . . . . . . . . . . . 1 Sámi deaivvadansajit 1 Sámi deaivvadanbáikkit gávpogiin 5 . 1 Sámi deaivvadanbáikkit , leat dehálaččat , giela geavaheamis . 1 Sámi báikkálaš servodagaid ferte ráhkkanahttit vai dat sáhttet dustet hástalusaid mat čuvvot sin guovlluid resursaávkašuvvamis . 1 Sámi báikenammakonsuleantta mielas álkiduhttá dát ođas hui ollu sámi báikenamaid geavaheami . 1 Sámi báikenamat neahtas 1 Sámi báikenamat mat geavahuvvojit olbmuin geat orrot báikkis dahje lea gullevašvuohta ealáhusa bokte báikái , galget geavahuvvot almmolaš kárttain , galbbain jna. ( §9 ) 1 Sámi báikenamat maid báikki olbmot geavahit dahje olbmot geain lea ealáhus báikkis , galget dábálaččat geavahuvvot almmolaš galbbaide , kárttaide jna. ( § 9 ) . 1 Sámi báikenamat ja sámegielalaš galbbat Dehálaš lea sámi báikenamaid galbet sámegillii ( ráhkadit báikenammagalbbaid ja geaidnočujuhusgalbbaid ) , vai sámegiella ja sámiid orrun bohtet oidnosii . 1 Sámi báikenamat galggaše nu guhkás go fal vejolaš jearahallojuvvot sámegillii . 1 Sámi báikenamat ( Báikenammaláhka ) 1 Sámi báikenamaid nammakonsuleanttat Báikenammalága § 11 addá Sámediggá válddi nammadit sámi báikenammakonsuleanttaid . 1 Sámi báikenamaid geavaheapmi ja galbbat sámegillii ávkkuhit čájehit ahte sámegiella lea giella mii lea anus . 1 Sámi buohccit , nu go eará buohccit ge , dárbbašit buot lágan dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid . 1 Sámi buohccidivššárlávdaoahppu 1 Sámi buhcciid vuoigatvuohta ja dárbu oažžut láhččojuvvot bálvalusaid , galgá jerrojuvvot ja boahtit oidnosii plánemis , čielggademiin ja dalle go mearrádusat dahkkojuvvojit . 1 Sámi borramušvieruin , mat leat báikkálaččat gullevaččat , lea potensiála ovddidit sihke báikkálaš ja regionála márkaniin . 1 Sámi boazoguohtunguovllus leat 83 boazoorohaga . 1 Sámi boazodoalu ollislaš rehketdoallu Norggas čájeha ahte golut mat čatnasit boazodollui lassánit , man oktavuođas stuorámus gollun leat investeremat , doaibma ja geahpádusat mašiinnain ja reaidduin . 1 Sámi boazodoalu eanaš oassi lea Finnmárkkus , gos leat 398 siidaoasi ja vádjit 2100 olbmo . 1 Sámi boazodoallu lea máŋgga dáfus eallinvuohki nana kultuvrra vuođul . 1 Sámi boazodoallu lea hálddahuslaččat juhkkon 6 boazoguvlui , mat fas leat juhkkon boazoorohagaide , oktiibuot 82 . 1 Sámi boazodoallu lea hálddahuslaččat juhkkojuvvon 6 boazodoalloguovlun , gč. boazodoallolága § 2 . 1 Sámi boazodoallu galgá seailluhuvvot sámi kultuvrra ja servodateallima deaŧalaš vuođđun , buorrin boazodollui alccesis ja servodahkii muđui . 1 Sámi boazodoallu eaktuduvvo doaimmahuvvot doppe gos doložis lea leamaš . 1 Sámi boazodoallu buvttada hersko , man máistu ja biebmoárvvut leat áidnalunddogat , namalassii bohccobierggu . 1 Sámi boazodoalloturismma potensiála lea dál luonddu- ja kulturvuođđuduvvon mátkeealáhus , mas turisttaid ulbmilin lea vásihit luonddu ja kultuvrra , ja searvat boazodoalu doaimmaide . 1 Sámi boazodoallokultuvrras leat bohccuid njuovvamis guhkes árbevierut ávkkástallat bohccuin ollásit . 1 Sámi boazodoalloguovlu juhkkojuvvo sámi regiovnnalaš boazodoalloguovlun gos boazodoallu oažžu doaimmahuvvot dakkár erenoamáš vuoigatvuođaiguin ja geatnegasvuođaiguin mat leat mearriduvvon dán lágas dahje dán lága olis . 1 Sámi boazodoalloguovlu Sámi álbmogis lea dološ áiggi rájes geavahemi vuođul vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu dain osiin Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkain gos boazosámit doložis leat doaimmahan boazodoalu ( sámi boazodoalloguovlu ) . 1 Sámi boazodoalloguovlu Sámi álbmogis lea dološ áiggi rájes geavahemi vuođul vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu dain osiin Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkain gos boazosámit doložis leat doaimmahan boazodoalu ( sámi boazodoalloguovlu ) . 1 Sámi boazodoalloguovllut leat juhkkojuvvon orohahkan . Orohatjuohkin lea ásahuvvon juo loahpageahčen 1800-logu . 1 Sámi boazodoalloguovllus mielddisbuktá boazodoallovuoigatvuohta lobálaš boazodoalu doaimmahettiin vuoigatvuođa bivdit ja guolástit stáhta almennegiin , ja dakkár stáhtaeatnamiin mat eai leat erenoamážit mihtiduvvon ja Finnmárkkuopmodagas dan orohaga siskkobealde gos boazodoallu doaimmahuvvo , seamma eavttuiguin mat leat gieldda , gili dahje báikegotti ássiin gos almennet , stahtaeanan dahje Finnmárkkuopmodaga guoskevaš eanan lea . 1 Sámi boazodoalloguovllus mielddisbuktá boazodoallovuoigatvuohta lobálaš boazodoalu doaimmahettiin , vuoigatvuođa iežas atnui váldit lastamuoraid , miestagiid , gaskasiid , sieđggaid , soahkerissiid , sorvviid , goike bieggagahčahasaid , gahččan ovssiid ja rissiid , jalgŋáid ja gudduid , bessiid ja bárkku , sihke almmolaš ja priváhta eatnamis , go dat galget geavahuvvot : 1. boaldámuššan , 2. gođiide , gámmiide , áittiide , buvrriide , suonjiriidda ja luviide biergasiid ja borramušaid várás , 3. goahtemuorran / lávvomuorran bargoneavvun ja smávit atnubiergasiid ávnnasin 4. gárddiide ( jorriide / girtnuide gárddiide ) , 5. ostemii ja bárkemii . 1 Sámi boazodoalloguovllus mielddisbuktá boazodoallovuoigatvuohta lobálaš boazodoalu doaimmahettiin , vuoigatvuođa iežas atnui váldit lastamuoraid , miestagiid , gaskasiid , sieđggaid , soahkerissiid , sorvviid , goike bieggagahčahasaid , gahččan ovssiid ja rissiid , jalgŋáid ja gudduid , bessiid ja bárkku , sihke almmolaš ja priváhta eatnamis , go dat galget geavahuvvot : 1 Sámi boazodoalloguovllus galgá láhka lágidit dili boazodollui mii lea ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat guoddevaš ja mii lea vuođđuduvvon sámi kultuvrra , árbevieruid ja dábiid ala ávkin boazodollui alccesis ja servodahkii muđui . 1 Sámi boazodoalloguovllus galget bohccot bealljemerkejuvvot boazoeaiggáda sisačálihuvvon bealljemerkii . Váldomearkka lassin sáhttá biddjot bealljegilkor go ovdalaččas merkejuvvon boazu jorrá ođđa eaiggádii . 1 Sámi boazodoallodieđáhus ráhkaduvvui earret eará ságaškuššanášši vuođul boazodoallopolitihka birra maid Sámediggi meannudii , čoahkkimiid vuođul buot Norgga orohagaiguin ja čoahkkima vuođul Norgga boazosápmelaččaid riikkaservviin . 1 Sámi boares vieru mielde lea nuoramusas vuosttašvuoigatvuohta váldit badjelasas doalu . 1 Sámi bivdo- ja meahcástansearvái juolluduvvo čuovvovaš doarjja : Vuođđodoarjja Aktivitehtadoarjja 1 Sámi birrasiin leat stuorra erohusat sihke guoli , bohccobierggu ja sávzza ­bierggu ráhkadeamis . 1 Sámi birrasiidda maid lea deaŧalaš ahte lea nana organisašuvnaeallin mii sáhttá čatnat oktii olbmuid ja mii lea fárus seailluheamen oktasaš árvvuid ja kultuvrralaš identitehta . 1 Sámi birrasiidda lea deaŧalaš nana organisašuneallin mii sáhttá čatnat olbmuid oktii ja mii sáhttá leat fárus doalaheame oktasaš árvvuid ja kultuvrralaš identitehta . 1 Sámi birrasat mat barget ovttas árktalaš ráđi ja Barentsráđi vuolde ožžot maid mátkedoarjaga . 1 Sámi biras Oslos leat máŋggaid logiid jagiid bargan sápmelaš ássiid ovddas sosiálalaš , kultuvrralaš ja ekonomalaš vuoigatvuođaid dáfus . 1 Sámi biepmoárbevieruid lea deaŧalaš ovddidit . 1 Sámi bibliografiijas váilot registarastimat jagiin 1988 – 1992 . 1 Sámi bibliografiijas boahtá ovdan makkár girj ­jálašvuohta gávdno sámegilli , ja dáro- ja eará gielaide go fáddá lea sámirelevánta . 1 Sámi bibliografiija lea maid oassi sámi girjerájusdoaimma ovdánahttimis ja dan diehtojuohkindoaimma ovdánahttimis mii lea sámi álbmogii . 1 Sámi bibliografiija lea deaŧalaš duođaštus sámi kultuvrras ja sámi kulturárbbis Norggas . 1 Sámi bibliografiija ja Sámi arkiivii lea hui ávkkálaš ovttastahttojuvvot stuorát fágabirrasiiguin . 1 Sámi bibliografiija Nationalbiblioteket hálddaša Sámi bibliografiija Norggas . 1 Sámi bibliografiija 1 Sámi bibligrafiija bargá ovttas Sámi erenoa-mášgirjerádjosiin mas nubbi sáhtášii nuppi fágalaččat veahkehit ja maid neavvut . 1 Sámi beroštusat čielggaduvvojit dán lágan plánema bokte . 1 Sámi beroštusat kulturmuitosuodjalusa siskkabealde leat nannejuvvon ja geográfalaččat lea desentraliserejuvvon nu ahte báikegottiid ja hálddahusa gaskii lea šaddan eanet lagasvuohta . 1 Sámi beroštusat adnojuvvjoit oppalaš beroštussan mat sáhttet bohciidahttit konsešuvdnageatnegasvuođa ja deattastuvvojit dalle go mearriduvvo galgágo addojuvvot konsešuvdna . 1 Sámi beroštusaid váilevaš áimmahuššan báikkálaš ja guovlluguovdasaš dásis dahká stuorra čuvvosiid sámi kultuvrra gárgedanvejolašvuođaide . 1 Sámi beroštusaid diekkár ovttaiduhttin hálddahussii berre dáhpáhuvvat ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Sámi beroštumit Norggas , ja erenoamážit boazodoallu , leat ovdal leamaš positiiva iešguđet suodjalannjuolggadusaide ja nu leat dorjon álbmotmehciid ásaheami . 1 Sámi beroštumit 1 Sámi beroštumiin galgá leat vejolašvuohta beassat ovdan plánaproseassas . 1 Sámi beroštumiid áirasiidda ferte addit buori vejolašvuođa oassálastit plánaproseassain fylkkain ja gielddain . 1 Sámi beroštumiid áimmahuššama galgá plánenbargguin sáhttit dikšut seamma ládje go eará dehálaš našuvnnalaš ja regionála beroštumiid . 1 Sámi beroštumiid deastta galgá plánemis sáhttit áimmahuššat seamma láhkai go eará dehálaš nationála ja regionála deasttaid . 1 Sámi beliid regionáliseremis ja davveguovlloovddideamis fertet ain áimmahuššat . 1 Sámi bealis leat juolludan ollu beroštumi sierra sámi mediaid ásaheapmái , man bargu lea dagahan ahte odne leat sámi mediafálaldagat radios , tv:s , áviissain ja interneahtas . 1 Sámi bealis lea čielga eaktun ahte konvenšuvdnateaksta ii sáhte dohkkehuvvot ja ratifiserejuvvot jus sámedikkit eai leat dohkkehan loahpalaš teavstta ; 1 Sámi aviissat ožžot ollislaččat 22,3 miljovnna kruvnno doarjjan . 1 Sámi aviissat leat ožžon stáhta doaibmadoarjaga 1978 rájes . 1 Sámi aviissat leat leamaš , ja šaddet ain leat , sierrasajádagas eará aviissaid ektui . 1 Sámi aviissain galggašii čađahit jeavddalaš bealátkeahtes lohkki- ja sisdoalloanaliissaid .  1 Sámi aviissaide leat maid evttohan lasihit doarjaga mii galgá gokčat bálká- ja haddelasáhusa , ja dat lea maid buorre , muhto dat nappo ii leat sámi preassa duohta nannen , dadjá ráđđelahttu Jarle Jonassen . 1 Sámi aviissaid pressedoarjja Kulturdepartementta bušeahtas kap. 35 poasta 75 , ferte lassánit boahttevaš jagiid vai dán ulbmila joksá . 1 Sámi aviissaid pressedoarjja Kulturdepartementta bušeahtas kap. 335 poasta 75 , ferte lassánit boahttevaš jagiid vai dán ulbmila joksá . 1 Sámi aviisaminstara rievdadusat leat liikká dahkat dárbbašlažžan dárkileappot guorahallat sámi aviissaid preassadoarjaga hámi . 1 Sámi aviisa Ságat lea dieđihan ahte sii golggotmánu 1. beaivvi rájes šaddet beaivválaš aviisan go almmuhišgohtet aviissa viđa geardde vahkus . 1 Sámi arkiivva ođđa lanjat ruhtaduvvojit stáhta viessoláigoortnega siskkobealde , mas Arkiiva ­doaimmahat galgá máksit viessoláiggu Statsbyggii go lanjat váldojuvvojit atnui . 1 Sámi arkiivva jođiheapmi gokčojuvvo jahkásaš ruhtajuolludemiiguin Arkiivadoaimmahahkii . 1 Sámi arkiivva doaimma leat pláneme stuoridit , ja dat dagaha earret eará ahte doaibma gártá leat olles riikka ektui . 1 Sámi arkiivva doaibma lea erenoamážit leamaš sámi dutkan- ja oahppoásahusaid ektui . 1 Sámi arkiivva bargu ii leat dušše fal arkiiva nu movt dat dábálaččat ipmirduvvo , muhto dasa gullá maid njálmmálaš árbevierru , muittuid čohkken , ja dan árgabeaivvi ja bargoproseassaid duođašteapmi mat dál leat jávkame . 1 Sámi arkiiva álggahii jagi 1988 ovttasbargoprošeavtta masa serve máŋga ásahusa , omd. Sámi Instituhta ja Arkivdoaimmahat . 1 Sámi arkiiva lea Arkiivadoaimmahaga vuollásaš ossodat ja ruhtaduvvo stáhtabušeahta bokte ja Guovdageainnu suohkana doarjaga bokte . 1 Sámi arkiiva fuolaha arkivsuorggi beroštumiid sámi servodaga ja sámi kultuvrra ovddas . 1 Sámi arkiiva : Vuođđogeađgi Sámi Arkiivva ođđa lanjaide biddjojuvvui eatnamii 2007:s , ja huksemat leat álggahuvvon . 1 Sámi and Indigenous research survey 1 Sámi amatevrateáhter ja revyadoaimmat 1 Sámi allaskuvllas lea áirras dan ođđa prográmmastivrras . 1 Sámi allaskuvllas lea riikkalaš ovddasvástádus sámi servodaga alitoahpahusas ja das lea erenoamáš guovddášdoaibma sámi oahpaheaddjioahpus , ja Bodådjo allaskuvllas ja Davvi-Trøndelága allaskuvllas fas lea oasseovddasvástádus oahppofalaldagaid ovddideamis julevsámi ja lullisámi álbmogii , gč. NAČ 2003:3 Sámi oahpaheaddjioahppu . 1 Sámi allaskuvllas lea našunála ovddasvástádus sámi oahpaheaddjeoahpus ja oktiiordnet fierpmádathuksema Bodåddjå ja Davvi-Trøndelága allaskuvllaiguin . 1 Sámi allaskuvllas lea deaŧalaš rolla gealbobargosadjin ja arenan gos árbediehtu seailluhuvvo davviriikkalaš dásis . 1 Sámi allaskuvllas lea , stáhtusiinnis áidna sámegiel alit oahppoinstitušuvdnan , vásedin servodatovddasvástádus árjjálaččat seailluhit ja gárgedit sámegiela , vrd. allaskuvlla strategiijaplánain 1999–2005 . 1 Sámi allaskuvllas ja Sámedikkis galgá leat lagas ovttasbargu dainna , ja dat vurdojuvvo gárvvistuvvot vuosttaš jahkebealis 2009:s . 1 Sámi allaskuvllas ii leat buot jagiin leamaš doarvái ohccivuođus álggahit oahpu . 1 Sámi allaskuvllas ii dábálaččat leat vejolašvuohta vuoruhit dán kursaráiddu allaskuvlla dábálaš bušeahta siskkobealde . 1 Sámi allaskuvllas / Sámi Instituhtas lea fágalaš gelbbolašvuohta álgoálbmotáššiin ja Statoil atná das ávkki go galgá hábmet ja kvalitehtasihkkarastit ehtalaš njuolggadusaid dakkár oljo- ja gássadoaimmaid várás mat gusket álgoálbmo ­giidda . 1 Sámi allaskuvllas , áidna allaskuvla mii oahpaha ovdaskuvlaoahpaheddjiid geain lea sámegielat gelbbolašvuohta , lea máŋggaid jagiid leamašan váttisvuođat bestet studeanttaid ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui . 1 Sámi allaskuvlla váldodoaibma lea dutkan ja oahpahus . 1 Sámi allaskuvlla rektor Steinar Pedersen lea nammaduvvon lávdegoddelahttun . 1 Sámi allaskuvlla rektor Steinar Pedersen ( olgešb . ) ja Riikkaidgaskasaš boazodoallofága- ja gaskkustanguovddáža stivrajođiheaddji Johan Mathis Turi vuostái válddiiga Rigmor Aasrud Sámi allaskuvllas . 1 Sámi allaskuvlla rektor , Steinar Pedersen , lea leamaš lahttun lávdegottis mii earret eará dadjá ahte dálkkádatrievdamat sáhttet šaddat stuorra hástalussan boazodollui go šaddá váttis gávdnat buori ja doarvái guohtuma , ja nu rievdá maiddái dat biepmu maid boazu guohtu . 1 Sámi allaskuvlla ovdaskuvlaohppui lassánii ohcciidlohku skuvlajahkái 2009/2010 , ja kampánnja sáhttá leat váikkuhan njuolgga dasa . 1 Sámi allaskuvlla oahppofálaldat lea guovdilis váikkuhangaskaoapmi váfistit dohkálaš bargiid sámi guovlluid mánáidgárddiide ja skuvladoibmii . 1 Sámi allaskuvlla oahpaheaddjioahpu Guovdageainnus ja guovtti jagi oahpaheaddjibarggu maŋŋá Oslos son bođii Mátta-Várjjagii oahpaheaddjin 2001:s . 1 Sámi allaskuvlla gulaskuddancealkámuš 27.09.00 1 Sámi allaskuvlla dulkaoahpahus galgá oahpistit ja ráhkkanahttit ohppiid dulkabargui . 1 Sámi allaskuvlii Guovdageainnus lea dál ásahuvvon biras mas lea vejolašvuohta ovdánit viidáseappot . 1 Sámi allaskuvla ásahii 2007 giđa Sámi lohkan ­guovddáža sierra doaibman . 1 Sámi allaskuvla ásahii 2007 Sámegiel oahpahusa guovddáža . 1 Sámi allaskuvla álggahuvvui 1989 áimmahuššat sámi servodaga gárgedeami ja gelbbolašvuođa ja dutkama dárbbu . 1 Sámi allaskuvla rekruttere sámi studeanttaid Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámi allaskuvla ohcá golbma ođđa sámi ofelačča ja ohcanáigemearri lea geassemánu 4. b. 2010 . 1 Sámi allaskuvla oaččui bargun ovddidit ja čađahit lassioahpahusa Sámi oahpahusa prinsihpat ja lasseoahpahus sámegielas nubbingiellan . 1 Sámi allaskuvla oažžu ovddasvástádussan prošeavtta geavatlaš čađaheami . 1 Sámi allaskuvla oažžu ovddasvástádusa prošeavtta geavatlaš čađaheamis , dadjá várrepresideanta Marianne Balto . 1 Sámi allaskuvla oažžu bargun čielggadit boahttevaš sámi dulka- ja jorgaleaddjioahpu . 1 Sámi allaskuvla lágidii Oslo allaskuvllain muhtin seminára bargiide universitehta- ja allaskuvllassuorggis , fylkkamánniid oahppoossodagain ja eará berošteddjiide ee. movttiidahttin dihte liigeoah ­pahusfálaldagaid ráhkadit . 1 Sámi allaskuvla leage dat áidna allaskuvlla mii lea huksen sámi birrasa gos sámi giella ja kultuvra lea vuođđun oahpaheapmái . 1 Sámi allaskuvla lea árvalan ahte lohkanguovddáš ásahuvvošii fásta birasin sámi lohkanoahpahussii , ja ahte doppe galgá čađahuvvot sámegiel lohkamis dutkan- ja ovddidanbargu , ja dat galgá maid doaibmat fágalaččat veahkkin sámegiela ja skuvlla oktavuođas , ja leahkit sámi fágabiras mii guoská sámegiel lohkanoahpahussii . 1 Sámi allaskuvla lea áidna allaskuvla Norggas gos oahpahus lea sámegillii . 1 Sámi allaskuvla lea váldán álgaga doallat fierpmádatčoahkkima 26.05.05 lullisámi oahpaheaddjioahpu ja dutkandárbbu birra . 1 Sámi allaskuvla lea ráhkadan rámmaplána ođđa oahpaheaddjioahpahusa struktuvrra ja ráhkadusa várás sámegillii . 1 Sámi allaskuvla lea ráhkadan bagadallama sámi sisdoalus nationála oahppoplánain go riikka oahppoeiseválddit sin dáhtto dan bargat . 1 Sámi allaskuvla lea ožžon bargun árvvoštallat O 97 ásaheami . 1 Sámi allaskuvla lea ožžon bargun árvvoštallat 097 Sámi sisafievrrideami . 1 Sámi allaskuvla lea ovddidan kursaráiddu sidjiide geat eai hála sámegiela buoridan dihte giellagelbbolašvuođa , nu ahte sii sáhttet čuovvut allaskuvlla dábálaš oahpahusa . 1 Sámi allaskuvla lea okta dain deháleamos institušuvnnain sámi servodagas . 1 Sámi allaskuvla lea okta dain allaskuvllain mii čavčča rájes fállá oahpu gollevirggis . 1 Sámi allaskuvla lea oaččohan áigái ovttasbarggu doaibmiiguin báikegottiin oarjelsámi , davvisámi ja julevsámi álbmogiin . 1 Sámi allaskuvla lea máŋga jagi juo fállan viidásit oahpu oahpponeavvopedagogihkas , ja sis leamaš IKT-oahpponeavvuid ovddidankursset . 1 Sámi allaskuvla lea mielde ásaheamen vuođustusa sámi servodaga ovdáneapmái . 1 Sámi allaskuvla lea mielde Ealat dutkanprošeavttas , mii lea Arktihkalaš Ráđi dálkkádatraportta čuovvolanbargu . Dat lea riikkaidgaskasaš polarjagi ( 2007-2008 ) prošeakta . 1 Sámi allaskuvla lea maid máŋga jagi bargan sámegieloahpahusain rávisolbmuide . 1 Sámi allaskuvla lea ieš dáhtton diekkár rolla , mas sáhttet maid atnit ávkin dan siskkáldas struktuvrra mii lea čadnojuvvon sámi giella-ja kulturguovddážiidda Norggas , ja mas maiddái sáhttet guorahallat internehttii huksejuvvon čovdosiid . 1 Sámi allaskuvla lea dovddahan ahte háliida ráhkadit golmmajahkásaš diggedulkoma oahppu ­vuogádaga man sáhttá ovttastit dakkár gielálaš fáttái ­guin go sámegielain , dárogielain ja eaŋgalasgielain , « máŋggakultuvrra áddejumi » fágain , ja dakkár fágaid dieđuiguin go dearvvašvuođa- ja sosiálafága ja juridihka oahpuin . 1 Sámi allaskuvla lea Sámedikki gohččuma vuođul kárten mánáidgárdebargiid gelbbolašvuođa mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 1 Sámi allaskuvla ja Sámi Instituhtta leat evalueren boazodoallostivrra mearridanproseassa . 1 Sámi allaskuvla galgá oahpahit oahpaheddjiid , geat leat gelbbolaččat oahpahit sihke sámi ja dáru vuođđoskuvllain . 1 Sámi allaskuvla galgá leat dieđalaš skuvla čielga servodatdoaimmaiguin ja galgá addit oahpu alla gelbbolašvuođain oahpaheaddjiide , ovdaskuvlaoahpaheddjiide ja fágaoahpaheaddjiide , ja muđui kandidáhtaide erenoamáš gelbbolašvuođain . 1 Sámi allaskuvla fállá oahpuid mat leat sámi servodaga dárbbuid várás , otnáš ja boahtteáiggi dilálašvuođaid ektui . 1 Sámi allaskuvla fállá oahpu sámegillii sámi birrasis . Danin lea ge allaskuvlla váldobargu jođihit ja ovdánahttit sámegiela ja kultuvrra . 1 Sámi allaskuvla bargá iešguđetlágan strategiijaiguin ovddaldastin dihtii dábálaš lohkangelbbolašvuođa dárbbu . 1 Sámi allaskuvla Guovdageainnus lea áidna allaskuvla mii oahpaha allaskuvlaoahpaheddjiid geain lea sámegielat gelbbolašvuohta . 1 Sámi allaskuvla Guovdageainnus lea áidna allaskuvla mii addá oahpu ovdaskuvlaoahpaheddjiide geain lea sámegiela gelbbolašvuohta . 1 Sámi allaskuvla Geonor- Industriell verdiskaping basert på geologiske ressurser i Nordområdene . 1 Sámi allaskuvla : oahput 2010 čavčča 1 Sámi allaskuvla 2008 . 1 Sámi allaskuvla ... 24 4.12.3 . 1 Sámi allaskuvla , raporta 2/2008 . 1 Sámi allaskuvla , Sámediggi , KS Finnmárku , Finnmárkku allaskuvla ja Finnmárkku fylkkamánni leat álggahan áŋggirdeami bestema dihte eanet studeanttaid dan guovtti oahpaheaddjiallaskuvllaide fylkkas ( « Drømmejobben / Gollevirgi » ) . 1 Sámi allaskuvla , Sámediggi , Gielddaid guovddášlihtu Finnmárkku ossodat , Finnmárkku fylkkamánne álggahedje jagi 2009 kampánnja háhkan dihtii eambbo studeanttaid fylkka guovtti oahpaheaddjiskuvlii ( Drømmejobben / Gollevirgi ) . 1 Sámi allaskuvla , Marit Kirsten Sara : 1 Sámi allaskuvla , Guovdageaidnu , sámegiel vuođđofága 1 Sámi allaskuvla , Guovdageaidnu , sámegiel lohkanbadjeoahppu 1 Sámi allaskuvla 1 Sámi alla ­skuvllas eai leat buot jagiid leamaš doarvái ohccit bidjat johtui ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpu . 1 Sámi Windows 2000 1 Sámi Válgalihtus lea váttis áddet ahte kopimášengolut Kárášjogas dahje Guovdageainnus leat deataleabbo go giellabargu Mátta-Tromssas dahje eará báikkiin gos máŋggalágan sivaid geažil leat massimin giela . 1 Sámi Válgalihtu sámediggejoavku háliidivččii čuo. 5.4 proseantaoasi nu go Sámi giellaráđi eavttuhus čájeha 5. árkkas . 1 Sámi Válgalihtu mielas livččii buoremus jos dál vuordit dassážii go prošeaktaáigodat lea nohkan ja dassážii go plána lea evaluerejuvvon ovdal go álggahit ođđa čielggadusaid . 1 Sámi Válgalihttu áigu dán ge oktavuođas muittuhit ahte mii maiddái dán ge jagi bivdit giellaráđi nannosabbot vuoruhit daid guovlluid gos sámegiella duođai lea oalát jávkamin , ovdal go áŋgiruššat garrasit dain guovlluin gos giella buot dásiin duođai eallá . 1 Sámi Válgalihttu oaivvilda ahte lea deaŧalaš oažžut vásihusaid dain prošeavttain mat leat ávkin sámi dearvvasvuođa ja sosiálabálvalusaid geavaheddjiide . 1 Sámi Válgalihttu oaivvilda ahte dál ferte prioriteret konkrehta doaibmabijuid dan plána ektui mii duođai gávdno ja daid áŋgiruššansurggiid ektui maid Sámediggi ieš lea leamaš mielde prioriteremin . 1 Sámi Válgalihttu muittuha ahte Sámediggi ieš lea dadjan ahte doaibmabijut dán suorggis galget prioriterejuvvot . 1 Sámi Válgalihttu mielas ii ábut ráhkadišgoahtit ođđa plána ovdal go albma láhkái leat geahččaluvvon sihke dat doaibmabijut mat leat álggahuvvon ja dat mat leat plánejuvvon álggahuvvot . 1 Sámi Válgalihttu lea ovdal maid vuorjašuvvan dainna go NRK:a sámi radiosáddagiid eai beasa buot sápmelaččat guldalit . 1 Sámi Válgalihttu lea fuolastuvvan go oaidná Sámedikki bušeahttaárvalusa jahkái 2000 . 1 Sámi Válgalihttu lea 21.02.00 beaiváduvvon reivves bivdán čilgehusa manne dievasčoahkkima áššebáhpirat 7 áššái ( áššiide 3 , 6 , 7 , 10 , 11 , 12 ja 14 ) sáddejuvvojedje ja poastasteampalastojuvvo easkka guovvamánu 15. b. . 1 Sámi Válgalihttu jearrá maiddái gažaldaga mii guoská dasa ahte galgá go láhkaásahus guoskat boazodoalliide , geain leat uhcit go 500 bohcco . 1 Sámi Válgalihttu jearrá maiddái ahte áigu go ráđđi searvat čoahkkimii eanadoalloministeriin ja doarjut Kárášjoga ja Guovdageainnu sátnejođiheddjiid . 1 Sámi Válgalihttu ii doarjjo dan ahte giellaráđđái biddjo ovddasvástádus eai ge juolluduvvo dattetge ruđat nugo giellaráđđi ieš eavttuha bušeahtas jahkái 2000 . 1 Sámi Válgalihttu evttoha sihkkut juolludusaid gielddaide ja fylkagielddaide . 1 Sámi Válgalihttu evttoha geahpedit dán poasttas 2.627.4000 kr . . 1 Sámi Válgalihttu evttoha ahte sámi giellaguovddážiid várás várrejuvvo 800.000,- kr . . 1 Sámi Válgalihttu evttoha ahte poasta nanosmahtto 400.000,- kruvnnuin . 1 Sámi Válgalihttu evttoha ahte poasta nanosmahtto 1.360.000,- kruvnnuin . 1 Sámi Válgalihttu evttoha ahte juolluduvvo 5 milj. kr. maid gielddat juogadit viessobáŋkku bokte . 1 Sámi Válgalihttu dáhttu Sámedikki ožžodit saji Norgga-Ruošša guolástuskommišuvdnii . 1 Sámi Vuorká-Dávvirat Kárášjogas lea stuorámus sámi dávvirvuorká Norggas . 1 Sámi Valáštallanlihtus Norggas ( SVL-N ) lea 46 searvvi guđa fylkkas ja oktiibuot 2000 miellahtu . 1 Sámi Valáštallan Lihttu ( SVL ) - Arctic Winter Games 1 Sámi Teáhter Searvi 155 160 160 160 1 Sámi Sámi Sámi Sámi Sámi 1 Sámi Searvvi ovddas – Samisk Selskap – 1 Sámi Ráđđi dáhttu Sámemiššuvnna álggahit gymnása 1 Sámi Riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvuleamis lea Sámediggi 18.02.00 leamaš hálddahuslaš dási čoahkkimis Gielda- ja guovludepartemeanttain , Guolástusdepartemeanttain ja Birasgáhttendepartemeanttain . 1 Sámi Radio viiddideapmi ollesárvosaš analoga sámi rádio- ja TV-fálaldahkan jotkojuvvo 2001 sámi TV-ođassáddagiid álggahemiin . 1 Sámi Radio hoavda dadjá reivves Sámi Válgalihttui ahte dat ođđa digitála radiokanála addá buoret rádiofálaldagaid . 1 Sámi Radio direktevra lea njuolga biddjojuvvon váldodirektevrra / áibmomediadirektevrra vuollásažžan ja das lea ovddasvástádus buot sámi sáddagiin maid Sámi Radio ráhkada . 1 Sámi Parlamentáralaš Ráđđi lea mearridan ásahit sámegiela dutkan- ja fága / ressursaguovddáža . 1 Sámi Parlamentarálaš ráđi lahttu Gunn-Britt Retter 1 Sámi Oahppoplánabuktosii gullet 1 Sámi NissonForum 26.02.99 ja 01.03.99 reivvet : Dásseárvodoaibmaplána — gulaskuddan 1 Sámi Máhttoloktema oahppoplánaid sisdoallu lea , seamma ládje go Máhttoloktema našuvnnalaš oahppoplánaid ge , golmma oasis : 1 Sámi Máhttoloktema atnuiváldin , man čuvvo ođđa oahppoplánat , lea dagahan ahte lea šaddan stuorát dárbu sámi oahpponeavvuide eanaš fágain . 1 Sámi Joatkkaskuvllat galget ressursaguovddážin sámi servodagas bargat dan badjelii ahte skuvllat diůoStit sámi servodaga oahppodárbbu ja addet oahpu dán dárbbu mielde . 1 Sámi Joatkkaskuvllat galget ovttasráoiid stáhtain , fylkagielddaiguin , gielddaiguin ja bargomárkanásahusain atnit ovddasvástádusa rávisolbmuid oahpaheami ovddas . 1 Sámi Joatkkaskuvllat Guovdaqeainnus ja KáráSjoqas qalqet ovddemussii bidiat barqgu ásahit buot dálá fálaldaqaid dievas 3-jahkásaS oahppofálaldahkan . 1 Sámi Joatkkaskuvllat Guovdaqeainnus ja KáráSjoqas qalqet oažžut erenoamáS ovddasvástádussan ovddidit davvisámegielfálaldaqa . Hápmir joatkkaskuvla fas julevsámeqiela skuvlafálaldaga ja Mosj0en ja Grong joatkkaskuvllat lullisámegiela skuvlafálaldaqa . 1 Sámi Joatkkaskuvllain lea erenoamá~ ovddasvástádus addit oahpu sámegillii ja sámegielas , sámi kultuvrra , historjjá ja bargoeallima birra , ja addit ohppiide máhtola vuo ~a válljet virggi ja doaibmabáikki vaikko gos sámi servodagas , riikka servodagas ja máilmmi servodagas . " 1 Sámi Joatkkaskuvllain lea erenoamáS ovddasvástádus addit oahpu sámegillii ja sámegielas , sámi kultuvrra , historjjá ja bargoeallima birra , ja addit ohppiide máhtolaSvuooa válljet virggi ja doaibmabáikki vaikko gos sámi servodagas , riikka servodagas ja máilmmi servodaqas . " 1 Sámi Joatkkaskuvllaid stivrii juolluduvvo jahkásaččat 20 vahkkodiimmu organiseret rávisolbmuidoahpahus-fálaldaga . 1 Sámi Joatkkaskuvllaid stivrii juolluduvvo jahkásaččat 20 vahkkodiimmu mearrin dan doibmii . 1 Sámi Joatkkaskuvllaid stivra lea , lassin joatkkaoahpahusa lága ulbmilparagráfai , mearridan dán ulbmila sámi sisdoalu dáfus joatkkaoahpahussii sámiid várás : " Sámi Joatkkaskuvllat galget leat sámi joatkkaoahpahusa ressursaguovddážin ja deavdit daid dárbbuid ja gáibádusaid mat ohppiin leat sámi servodaga , riikka servodaga ja máilmmi servodaga oasseváldin . 1 Sámi Joatkkaskuvla ja Boazodoalloskuvla Guovdaqeainnus qalgá farggamusat álggahit jk II boazodoallosuorggis ja eanandoallo-mekánihkkársuorqgis , nu ahte skuvla sáhttá addit dievas fitno-oahpu dán guovtti suorggis . 1 Sámi Joatkkaskuvla ja Boazodoalloskuvla Guovdageainnus galgá farqgamusat alggahit jk II boazodoallosuorggis ja eanandoallo-mekanihkkarsuorggis , nu ahte skuvla sáhttá addit dievas fitno-oahpu dán guovtti suorggis . 1 Sámi Joatkkaskuvla ja Boazoddoalloskuvla ferte , nu go skuvlla 1992 budSeahtas daddjo , oažžut 3,5 virqgi deavdit dán eavttu . 1 Sámi Joatkkaskuvla ja Boazoddoalloskuvla ferte , nu go skuvlla 1992 budSeahtas daddjo , oažžut 3,5 virggi deavdit dán eavttu . 1 Sámi Joatkkaskuvla Káráejogas lea mannemus jagiid viiddidan fálaldagas maiddái gOlmma-jahkásaS dearvvaSvuooaja sosiálfága oahpahusain . 1 Sámi Joatkkaskuvla KáráSjogas lea mannemus jagiid viiddidan fálaldagas maiddái golmma-jahkásaS dearvvaSvuooaja sosiálfága oahpahusain . 1 Sámi Joatkkaskuvla KáráSioqas lea mannemus jaqiid viiddidan fálaldagas maiddái gOlmma-jahkásaS dearvvaSvuooaja sosiálfáqa oahpahusain . 1 Sámi JoatkkasKuvllat galget ressursaguovddážin sámi servodagas bargat dan badjelii ahte skuvllat dioo ~tit sámi servodaga oahppodárbbu ja addet oahpu dán dárbbu mielde . 1 Sámi Instituhtta lei fágalaš ovddasvástideaddji . 1 Sámi Instituhtta lea dáid maŋimuš jagiid čađahan administratiiva ja organisatuvrralaš nuppástusaid mat leat veahkehan nannet instituhta dutkanprofiilla . 1 Sámi Instituhtta lea 2007 čađahan sámelága giellanjuolggadusad evaluerema mii lei bargu Kultur- ja girkodepartemeantta ovddas . 1 Sámi Instituhtta joatká projeavtta 2001/2002 EU-ruđaiguin . 1 Sámi Instituhtta ja Sámi allaskuvla lágidedje seminára 29.04.05 sámegiela dutkandili birra ja boahtteáiggi hástalusaid birra . 1 Sámi Instituhtta fuolaha čállin ­doaimma . 1 Sámi Instituhtta Guovdageainnus lea oktasaš davviriikkalaš institušuvdna Davviriikkaid Ministtarráđi vuolde , álggahuvvon 1973 . 1 Sámi Instituhtta Guovdageainnus lea bargamin gielladutkamiin ja lea , oassin riikkaidgaskasaš barggus uhkiduvvon gielaid beales , álggahan giellalávgunprojeavtta mánáidgárdái — eavetjávrái Supmii nuortasámegiela / goltásámegiela ođđasisvirkkosmahttinulbmiliin 2 . 1 Sámi Instituhtta , 2007. 6 Sámediggi galgá juohke njealját jagi čađahit giellaiskkadeami , gč. sámelága § 3-12 . 1 Sámi Instituhtta ( SI ) lea áidna davviriikkalaš dutkanásahus , mii lea buot sámiid várás . 1 Sámi Instituhta 26.05.97 reive - Sámi oktasaš giellaorgána / giellalávdegotti doaimma ordnen 1 Sámi Instituhta 17.01.2000 reive Sámediggái 1 Sámi Instituhta 13.02.97 reive - Sámi giellalávdegotti dálá dilli 1 Sámi IT-strategiijat 1 Sámi Grand Prix lea oassin festiválas . 1 Sámi Girječálliidsearvi ávvuda 30-jagi . 1 Sámi Girječállid Searvi 150 160 160 160 1 Sámi Giellalávdegoddi mii vuođđuduvvui 1971:is , galgá gozihit ja ovddidit čálalaš ja njálmmálaš kulturrárbbi , doaibmat fága- ja áššedovdi orgánan , ja heivehit áššiid mat gusket sámi giela geavaheapmái . Dasa lassin galgá juohkit dieđuid riikka giellaorgánaid ektui . 1 Sámi Giellaguovddáža , Gáivuotna , gulaskuddancealkámuš av 05.07.00 1 Sámi Fágalaš girječálliid ja Jorgaleddjiid Searvi DSJ-Doajmmasiebbre Julevsábme Sámi museasearvi 1 Sámi Fágalaš girječálliid ja Jorgaleddjiid Searvi 120 107 107 100 1 Sámi Fágalaš girječálliid ja Jorgaleddjiid Searvi 120 107 107 1 Sámi Fágalaš girječálliid ja Jorgal . Searvi 120 107 107 1 Sámi Finnmárku gal ii leat jávkan , vaikko " kultuvra " ii leat nu badjin justa dál . 1 Sámi Filbmafoanda 65 75 75 70 1 Sámi Dáiddárráđi šiehtadallanlávdegoddi oaivvilda ahte Sámedikki šiehtadallit leat leamaš fidnolaččat , ja leat doallan buori ságastallama šiehtadallanproseassas . 1 Sámi Dáiddačehpiid Searvi 175 175 190 190 1 Sámi Dáiddaráđđi 75 150 160 197 1 Sámi Dáiddaguovddáš lea guhká sávvan beassat fárret eret dálá visttis vuohkkaset ja guovdilet lanjaide Kárášjogas . 1 Sámi Duodjái maid addojuvvui jođihandoarjja . 1 Sámi Arkiiva vurke ja bálvala dasa lassin Guovdageainnu suohkana historjjálaš arkiivva . 1 Sámi Arkiiva Guovdageainnus lea vuođđudus mii álggahuvvui bissovaš doaimmain 1995 . 1 Sámi Allaskuvla fállagoahtá sierra giellaoahpu ollesolbmuide geat háliidit sámegiela oahppat . 1 Sámeálbmotfoanddas juolluduvvui 2 000 000 ruvnno doarjja árbedieđu duođašteapmái ja gaskkusteapmái . 1 Sámeálbmotfoandda vuoruheamit 2009 - 2013 1 Sámeálbmotfoandda reanttut eai fievrriduvvo dienasin boađusrehketdoalus . 1 Sámeálbmotfoandda geavaheapmi dán jagi lea fievrriduvvon sisaboahtun ja sámeálbmotfoandda čoggon buvttadeapmi lea vástevaččat unniduvvon , geahča mearkkašumi 12 . 1 Sámeálbmotfoandda foandastivran lea Sámedikki dievasčoahkkin . 1 Sámeálbmotfoandda foandastivra lea Sámedikki dievasčoahkkin , mii mearrida sierra mearrádusas vuoruhemiid ja áŋgiruššansurggiid foandda geavaheapmái juohke válgaáigodaga álggus . 1 Sámeálbmotfoandda dán jagi geavahus lea fievrriduvvon dienasin , ja Sámeálbmotfoandda čoggon reanttut leat vástevaččat unniduvvon , geahča mearkkašumi 15 . 1 Sámeálbmotfoandda buvttadus ii fievrriduvvo sisaboahtun boađusrehketdoalus . 1 Sámeálbmotfoandda - ođđa válgaáigodaga vuoruheamit 1 Sámeálbmotfoanda boađus 2008 Čájeha ahte poasttas Sámeálbmotfoanda lea badjebáza 53 440 ru. . 1 Sámeálbmotfoanda / ruhta 31/12–09 muttus Eretgesson Sámeálbmotfoandda kapitála 2009 reantoboađut 1 Sámeálbmotfoanda / ruhta 31/12–08 muttus Doarjagat máksojuvvon 2008:s Sámeálbmotfoandda báŋkokontos Eretgesson Sámeálbmotfoandda kapitála 1 Sámeálbmotfoanda - vuoruheamit ođđa válgaáigodahkii 1 Sámeálbmot listta joavkojođiheaddji , Ingrid Nordal , oaivvildii ahte « Ii fal Sápmi « lei oassesivvan go gieldastivra mearridii heaittihit njeallje jagi boares ortnega . 1 Sámeálbmot bellodat ( 4 ) : Finnmárkku Sámeálbmot bellodat Guovdageainnu Sámeálbmot bellodat Kárášjoga Sámeálbmot bellodat Unjárgga Sámeálbmot bellodat 1 Sámeválgastivra sáhttá , go lea sivva dasa , dárkileappot suokkardit ovdalgo čállá olbmo nama árvaluvvon sámi jienastuslohkui . 1 Sámeválgastivra hábme álggos sámi jienastuslogu daid dieđuid vuođul mat bohtet § 8 vuosttaš oasi mielde . 1 Sámeválgastivra geahččá bearrái ahte daidda olbmuide dallánaga diedihuvvo . 1 Sámeválgastivra galgá válgajagis mal } imušta borgemánu 20. beaivvi doallat čoahkkima mas meannudit jienastuslohkui čálihemiid ja jienastuslogus sihkuhemiid . 1 Sámeválgastivra galgá ovddal gihtii almmuhit gosa jienastuslohku biddjojuvvo ovdan olbmuid oaidnemassii , ja ávžžuhit juohkehačča váidalit guhte oaivvilda ahte son ieš dahje muhtun eará olmmoš lea lobiheamet čállojuvvon jienastuslohkui dahje das báhcán eret . 1 Sámeválgastivra galgá maŋimusat gaskavahku mielde válgga maŋŋá diibmui 15 leat sádden válgadikki buot jienastagaid ja jienastanlihpuid válgabiirre lohkanválgastivrii ( láhkaásahusa § 63 ) . 1 Sámeválgastivra galgá dasttá ma ~~elaš váidalusaid áigemeari ráhkadit oppalaš váidalusgeahčaldaga mii čájeha geat dat váidaledje . 1 Sámeválgastivra dain gielddain main leat eanet go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galgá dakkaviđe go jienastagaid lohkan lea čađahuvvon , dieđihit gaskaboddasaš bohtosa válgabiirre lohkanstivrii ( láhkaásahusa § 65 ) . 1 Sámeválgastivra almmuha áiggi ja báikki jienasteapmái mii čađahuvvo sámediggi ¬válgii válgadikkis ( láhkaásahusa § 48 ) . 1 Sámeválgastivra almmuha ovddalgihtii jienasteami áiggi ja báikki , ja dat jienasteapmi galgá čađahuvvot dain lanjain main ovddalgihtii jienasteapmi dáhpá ¬huvvá stuorradiggeválgiige ( láhkaásahusa §§ 40 , 42 ) . 1 Sámeválgastivra , lohkanstivra Sámeválgastivrrat mat leat Tana-Deanu , Karasjok-Kárášjoga , Alta-Álttá , Romssa , Narviikka , Steinkjera ja Oslo gielddain , galget doaibmat lohkanválgastivran guhtege iežas válgabiirres ( láhkaásahusa § 62 ) . 1 Sámevuoigatvuođaid nuppi lávdegotti árvalusat leat dál gulaskuddamis , ja nu leat Riddoguolástuslávdegottige árvalusat . 1 Sámevuohta sáhttá hávkat ja jávkat . 1 Sámeskuvllas leat oahppit duddjon sámi hearvvaid velá hivssetuvssaide ge . 1 Sámeskuvlla váhnenčoahkkimiin « leat mii namalassii čađat šaddan čállit hálddahussii daid dieđuid vuođul maid leat ožžon sámeskuvlla oahpaheddjiin . 1 Sámeskuvlla oahpaheaddjit váidaledje go dávjá eai oaččo sadjásaš oahpaheddjiid . 1 Sámeskuvlla oahpaheaddjit orrot leamen ovttaoaivilis dasa ahte dárbbašit olbmo guhte čielgaseappot ovddasta sámepedagogalaš Loabága . 1 Sámeskuvlii Haviikkas ( Namsosa lahka ) bohte sápmelaččat lullisámiguovlluin . Dan jođihii Norgga Sámemiššuvdnasearvi . 1 Sámeskuvla šattai oktasaš deaivvadanbáikin hárvelohkosaš ja hádjánan lullisámi minoritehtii geaid ruovttut ledje Femundmárkkus gitta Davvi-Rátnui , - badjel 1000 km guhkkosaš guovlu . 1 Sámeskuvla nappo ii leat iešheanalaš ásahus , muhto lea oassin ovddeš Loabát guovddášskuvllas man namma dál lea Loabát skuvla . 1 Sámeskuvla lea , 30-jagi historjjás , fuolahan vuođđooahpu oallugiidda geat maŋŋá leat šaddan sámi oahpaheaddjin . 1 Sámeskuvla ja sámi giellaoahpahus 1 Sámeskuvla ja dakko bakte suohkana sámegiela oahpahusfálaldagas ii leat makkárge vejolašvuohta ovdánahttit ohppiid doaibmi guovttegielalašvuođa . 1 Sámeskuvla ferte duhtat daidda vejolašvuođaide mat vel leat báhcán . 1 Sámeskuvla eanet deattuha dáru go sámi oahppoplána oahpahusas . 1 Sámeskuvla Romssas lea internáhttaskuvla mii ásahuvvui 1983:s Málatvuomi suohkanis . 1 Sámeskuvla Aarbortes lea álo leamaš stáhtalaš , go fas sámeskuvla Snåases lea leamaš suohkana skuvla álggu rájes 1968:s . 1 Sámeráđđi oassálastá áicin . 1 Sámeráđđi lea kulturpolitihkalaš ovttasbargoorgána mii galgá bargat dan ala ahte ovddidit sámi álbmoga kultuvrralaš , sosiála ja ekonomalaš sajádaga . 1 Sámeráđđi ja Sámekonferánsa lea leamašan dehálaš sámepolitihkalaš ovdáneapmái 2. máilmmi soađi maŋŋel ja mearkkaša dálá dilis olu sámi organisašuvdnaeallimii ja sáme- ja álgoálbmotpolitihkkii sihke našuvnnalaččat dain stáhtain gos sámit orrot , davviriikkalaš dásis ja gaskariikkalaččat . 1 Sámeráđis lea ovttas álgoálbmotorganisašuvnnaiguin máilmmi eará osiin leamašan dehálaš doaibma das ahte ráhkadit gaskariikkalaš riektestandárddaid álgoálbmogiidda . 1 Sámeráđis ja Ruošša beale sámiin lea áicisadji ráđis . Sámi parlamentáralaš ráđi bargun lea bargat áššiiguin mat gusket sámiide riikkarájáid rastá . 1 Sámeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusaid , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámeráđi mearrádusa sáhka lea leamaš dehálaš vuolggasadjin sámepolitihka ovddideamis daid maŋimuš jagiid , sihke siskkáldasat sámi servodagas ja davviriikkain daid sámepolitihka ovddideamis . 1 Sámeráđi aktiiva oassálastimiin ON-julggaštusa šiehtadallamiin álgoálbmotvuoigatvuođaid hárrái , erenoamážit sin oppalaš teakstaevttohusain , man Sámi Parlamentáralaš Ráđđi lea dorjon ; 1 Sámeráđdi celkkii čuovvovačča sámiid 13. konferánssa mearridan sámepolitihkalaš prográmmas Åres jagi 1986 : 1 Sámerievttálaš dutkan lea vuoruhuvvonsuorgi , ja riektediehtagis lea lassáneapmi . 1 Sámeradiot gávdnojit maiddái Suomas , Ruoŧas ja Ruoššas . 1 Sámeradio ásahuvvui 1946 , Kathrine Johnsenin vuosttaš prográmmaláidesteaddjin , ja sis lei dalle 20 minuhtta sáddenáigi sámegillii , oktii vahkkus . 1 Sámeradio tv- ja radiofálaldaga nanu sajádat orru leamen sorjjasmeahttun sosiála ja geográfalaš čanastemiin . 1 Sámeradio sáhttá danin nanusmahttán sajádaga sin gaskkas geat eai hálddaš sámegiela . 1 Sámeradio guorahallamis jagi 2009 ledje čielgasit eanet nuoramus joavkkus ( 15-39 jagi ) geat dieđihedje sihke NRK Sámi Radio neahttasiidduid ja sámi áviissaid neahttasiidduid sin deháleamos diehtogáldun . 1 Sámeradio guorahallamat orrot das lassin čájeheame ahte sámeradio sajádat lea nanusnuvvan maŋemus logi jagis , ja dat orru leamaš goarádussan báikkálaš mediamolssaeavttuide mat eai leat sámi . 1 Sámeradio geavaheddjiidiskosis jagi 2009 vástidedje 78 % ahte sii ledje geahččan ovtta dahje eanet sámeradio tv-prográmmain maŋemus 30 beaivvis . 1 Sámeradio geavaheddjiidiskosis 2009 vuoruhedje 62 % ovtta sámeradio máŋggabealat mediafálaldagain 1 1 sin deháleamos diehtogáldun sámi gažaldagain , dan bottu go duššo 6 % ja 8% vástidedje juogo sámi áviissaid dahje báikkálaš áviissaid . 1 Sámeradio geavaheddjiidiskosa bohtosat leat goitge ollu eanet ovttageardánat go Skogerbø raporta , sámeradio mediafálaldahkii buorrin . 1 Sámeradio geavaheddjiidiskkus čájeha aŋkke ahte tv-sáddagat maiddái hirbmadit beroštahttet stuora oasi sámi álbmogis . 1 Sámeradio geavaheddjiidguorahallan čájeha ahte guhtta logi jerrojuvvon olbmos dieđihedje ovtta sámeradio fálaldagain buoremus diehtogáldun sámi jearaldagaid birra . 1 Sámeradio 2009 iskosis eai gávdnan makkárge statistihkalaš signifikánta erohusaid sohkabeliid , agi , oahpu dahje sámegielalašvuođa ektui , go lea deasta dan vuoruheapmái ahte sámeradio lea deháleamos media . 1 Sámeqiella qalqá leat sámi joatkkaskuvllaid juohke oahppi fágaid searvvis . 1 Sámeqielas galgá leat erenoamáS sadji min skuvladoaimmas . 1 Sámeprofehta 1 Sámepolitihkkálaš oktavuoaaid registreren Organisašuvdna , politihkalaš bealladat dahje eará oktavuooat sáhttet ohcat Sámedikkis beassat registrerijuvvot mearrenamain Sámediggeválgii . 1 Sámepolitihkka suohkaniin . . . . . . . 1 Sámepolitihkka ovdal- dál- ja boahtte áiggis . Dat lea dáidačájáhusa námma maid Sámedikki ávvuda iežas guoktelotjagi . 1 Sámepolitihkka lea áiggiid mielde rievdan . 1 Sámepolitihkka lea maid čálgopolitihkka . 1 Sámepolitihkka lea huksejuvvon dan vuođđojurdagii ahte sápmelaččaid ja sámegielat geavaheddjiid erenoamáš dárbbut eanemus lági mielde galget leat oassi dábálaš almmolaš bálvalusain , nugo Stuoradiggi lea dan nannen suohkanlávdegotti mearkkašumiin árv . S. nr. 110 ( 2002 – 2003 ) s. 11 : Eanetlohku oaivvilda ahte váldonjuolggadussan galgá leat ahte sámi beroštumit galget leat oassin dábálaš hálddašeamis dan sadjái go ásahit sierra sámi ortnegiid . 1 Sámepolitihkka lea eanaš oainnusindahkkojuvvon stuoradiggedieđá-husain ja čállosiin mat gusket stáhtabušeahta juolludemiide . 1 Sámepolitihkas galgá leat ávki sámi álbmogii dainna lágiin ahte sámi kultuvrras , ealáhusain , gielas ja servodateallimis lea sihkkaris ja oadjebas boahtteáigi . 1 Sámepolitihkalaš áššit leat hui viidát ja mielddisbuktet ahte politihkkasuorggit molsašuvvet , mii ii leat nu dábálaš departemeantaossodagain muđui . 1 Sámepolitihkalaš ráđđeaddi Romssa Fylkkasuohkanis 1 Sámepolitihkalaš orgánan ii leat Sámediggi ráđđehusa vuollásaš , ja danne ráđđehus ii leat ovddasvástideaddjin Sámedikki politihkalaš mearrádusain dahje doaimmas . Sámediggái sáhttá sirdojuvvot váldi hálddahit juolludusaid sámi ulbmiliidda , vrd. stobiin 4.4 , mas lea Sámediggái ovdalis sirdojuvvon válddi oppalašgeahčaldat . 1 Sámepolitihkalaš organisašuvnnaid stivralahtut 1 Sámepolitihkalaš hástalusat gielas ja kultuvrras fertejit čovdojuvvot nu , ahte dat nannejit almmolaš ovddasvástádusa ja rolla sámi geavaheddjiid ektui , guovdilis čálgobargguin , omd. dearvvašvuođas , fuolahusas ja oahpahusas . 1 Sámepolitihkalaš dáhpáhusat ovdal 1997 1 Sámepolitihkalaš doaibmabijut fertejit ovdal mihtiduvvot eambbo prisihpalaš árvogovahallamiid ektui ja hábmejuvvot daid vuođul go lea sáhka gaskavuođas čearddalaš unnitlohkui . 1 Sámepolitihka vuođđun lea dat ahte Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga , sámiid ja dážaid , eanaguovllu ala , ja ahte guktuid álbmogiin lea seamma vuoigatvuohta ja gáibidanriekti beassat ovddidit iežaset kultuvrra ja giela . 1 Sámepolitihka vuođđu lea dat go Norgga stáhta lea álgoálggus juo vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiidda , namalassii sámiid ja dáč ­-čaid ja dasa ahte goappašiin álbmogiin leat ovttalágan vuoigatvuođat ja vejolašvuođat ovddidit kultuvrraset ja gielaset . 1 Sámepolitihka vuođđu Vuoođolága § 110a ja Sámeláhka leat ráđđehusa ulbmila vuođđu láhčit diliid nu ahte sámeálbmot sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Sámepolitihka sáhttá juohkit smávit ja stuorát sámepolitihkkan , geahča Effektlávdegotti čielggadeami ( NOU 2004:2 ) Effekter og effektivitet . 1 Sámepolitihka stuorradiggedieđáhusa barggu oktavuođas leat iešguđet departemeanttaid stáhtačállit ja ámmátdoaimmahagat mátkkoštan sihke Finnmárkkus , Romssas ja Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas . 1 Sámepolitihka ovdánahttimis dollet riikka eiseválddit oktavuođa ovddimustá Sámedikkiin . 1 Sámepolitihka ovddideami ja oktiiordnema ovddasvástádussii gullá láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámit sáhttet ovddidit ja nannet iežaset kultuvrra , giela ja ealáhus- ja servodateallima . 1 Sámepoli-tihkka lea dakkár politihkalaš suorgi mas priváhta čovdosat eai sáhte doaibmat almmolaš čovdosiid sajis , erenoamážit buresbirgejeaddji stáhta váldosurggiin . 1 Sámenissoniid vuoigatvuohta bargui , ohppui ja ekonomalaš dásseárvui leat guovddáš gáibádusat . 1 Sámenissonid sihke kultuvrralaš ja servodatlaš erenoamáš dilálašvuođaid deattuheapmi buvttášii sámi nissonáššiid guovdelabbui . 1 Sámemánát ledje dábálaččat oahpahuvvon dárogiel girjjiid mielde 4-5 vahku jagis . 1 Sámemánát ellet minoritehta guovttegielalaš duohtavuođas , ja návccaid ferte bidjat árrat jo dasa ahte gaskkustit sámi giela ja kultuvrra , ovdal jo go mánná riegáda . 1 Sámemánáin ledje danin stuorra váttisvuođat áddet oahpahusa mii lei dárogillii . 1 Sámemánáin galgá leat vuoigatvuohta dakkár mánáidgárdefálaldahkii , mii lea heivehuvvon sin sámi duogážii . 1 Sámemiššuvdna vástida 1 Sámemiššuvdna moitojuvvui oalle garrasit dán geažil . 1 Sámemiššuvdna jođihuvvui maiddái seamma vuoiŋŋas . 1 Sámemišuvdnačoakkalmas Šuoššjávrris 1 Sámemišuvdna maid geahčai Aarborte dego joatkan Havikas . 1 Sámeministtar galleda Finnmárkku 1 Sámeministtar duhtavaš Finnmárkku mátkkiin 1 Sámeministeriid ja sámedikkiid presideanttaid gaskasaš oktasaščoahkkin Cuoŋománus 2000 vuođđuduvvui davviriikkalaš ovttasbargu mii mielddisbuktá ahte dollojuvvojit oktasaščoahkkimat jahkásaččat sámeministeriid ja sámedikkiid presideanttaid gaskka . 1 Sámeministariid ja sámedikkiid presideanttaid ovttasbargu lea dál formaliserejuvvon , muhto ii leat vel albma ládje boahtán johtui . 1 Sámeministariid ja sámediggepresideanttaid oktasaščoahkkimii 2009 čavčča gárvvistuvvo evttohus das movt vejolaš sámekonvenšuvnna šiehtadallamat sáhttet čađahuvvot . 1 Sámeministarat ja sámediggepresideanttat leat dovddahan ovttamielalašvuođa das ahte joatkit Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna barggu , álggos vuos gulaskuddančuovvolemiin nášuvnnalaččat ja vejolaš váikkuhussuokkardemiiguin . 1 Sámeministarat ja sámediggepresideanttat háliidit nannet oktavuođa ja ságastallama Ruošša eiseválddiiguin ja sápmelaččaiguin sámi ja álgoál ­bmotáššiid ektui maidda lea oktasaš beroštupmi . 1 Sámeministarat ja sámediggepresideanttat Suomas , Ruoŧas ja Norggas ásahedje 2004:s davviriikkalaš sámegielbálkkašumi – Golle-giella – mii máksá « gullspråket » dárogillii . 1 Sámeministarat ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámediggepresideanttat geigejedje 2006:s davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi – Gollegiella – čeavetjávrelažžii Jouni Mosnikoffii su máŋgga jagi áŋgirvuođa nuortalaš giela ja oahpponeavvuid ráhkadeami ovddas . 1 Sámelávdegottit sáhtašedje veahkehit nannet sámevuoda ja sámepolitihkkálaš barggu gielddain . 1 Sámelávdegotti árvalus 1 Sámelávdegotti evttohusa kultuvrralaš doaimmat dat ledje mat suhttadedje stuorra oasi Kárášjoga álbmogis . 1 Sámelávdegotti evttohusa garrasit vuosttaldedje , ee. skuvlapolitihkalaš áššis . 1959:s rievdadedje skuvlalága . 1 Sámelávdegotti evttohus Buolbmága gielddastivrras 1 Sámelávdegoddi ovddidii 1959:s árvalusas departementii , ja dát sáddejuvvui gulaskuddamii . 1 Sámelávdegoddi doarju jurdaga ásahit sámi gymnásasuorggi Finnmárkku almmolaš gymnásii , Áltái . 1 Sámeláhka ásaha Sámediggái ovddastangeatnegasvuođa ja – rievtti riikka ja riikkaidgaskasaš proseassain mat gusket sámi beroštumiide . 1 Sámeláhka § 3–7 mearrida vuoigatvuođa oahpahusvirgelohpái bálkkáin olbmuide geat barget báikkálaš dahje guovlulaš almmolaš orgánas mii lea hálddašanguovllus . 1 Sámeláhka suodjala daid sámegielalaš olbmuid vuoigatvuođaid guđet leat dubmehallan ráŋggáštussii . 1 Sámeláhka rievdaduvvon - addá Sámediggái njealljá dássenmandáhta . 1 Sámeláhka rievdaduvvon 1 Sámeláhka ođasmahttojuvvui dan ektui 2008:s , ja Sámediggeválgaláhkaásahusa ektui Sámedikki 2009 válgga birra . 1 Sámeláhka oaččui juovlamánu 21. 1990 lasáhusa sámegiela geavaheami birra , sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Sámeláhka mearriduvvui jagi 1987 ja berre oppalaččat áigáduvvot nu ahte dat soahpá geavadii mii lea ovdánan . 1 Sámeláhka mearriduvvui fuolahan dihtii sámi ál-bmotjoavkku vuoigatvuođaid Norggas . 1 Sámeláhka ja lága giellanjuolggadusat 1 Sámeláhka dahje ovdabarggut eai daja maidege njuolgga mo Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš čatnasandilálašvuođat galget leat , eai dat daja maidege Sámedikki áššáskuhttingelbbolašvuođa birra ja stáhtaráđiid konstitionála ja parlamentáralaš ovddasvástádusa birra Sámedikki doaimmas . 1 Sámeláhka bođii 1988:s. 1989:s bođii vuođđoláhkaparagráfa 110 A , mii geatnegahtii Norgga stáhta sápmelaččaid gielalaš , materiálalaš ja kultuvrralaš ovdáneami ektui . 1 Sámeláhka bođii 1987:s ja Sámediggi ásahuvvui 1989:s mii álggahii ođđa sámepolitihka ja bijaige nu vuođu ođđa sámi almmolašvuhtii . 1 Sámeláhka addá eanet konkrehta sisdoalu bajit prinsihpaide maid Vuođđolága § 110a ásaha . 1 Sámeláhka , mánáidgárdeláhka ja oahpahusláhka sisdollet mearrádusaid main leat njuolggo čuvvosat gielddaide , ja veahkehit dieinna lágiin ásahallat muhtun gaskavuođaid Sámedikki ja gielddaid gaskkas . 1 Sámeláhka ( Láhka geassemánu 12. 1987 nr. 56 Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid hárrái birra ) 1 Sámelágas nannejuvvo ahte sámegiella ja dárogiella galget leat dássálaga sámegiela hálddahanguovllu siskkabealde . 1 Sámelágas leat dasa lassin njuolggadusat mat addet Norgga sámi ál-bmogii viiddiduvvon vuoigatvuođa atnit sámegiela vai besset fuolahit iežaset beroštumiid báikkálaš ja guovllu dearvvašvuođa- ja sosialásahusaid ektui . 1 Sámelágas ii leat dainna lágiin regulerejuvvon sámegielalaš girkostallan . 1 Sámelágas daddjojuvvo ahte sámegiela hálddašanguovllu mánáin lea vuoigatvuohta oažžut bálvalusa sámegillii dakkár mánáid ­suodjalanásahusas mii lea olggobealde hálddašanguovllus . 1 Sámelágas , § 3 – 4 , geahča duopmostuollolága § 136 a , leat dárkilis njuolggadusat mat čilgejit ahte lea vuoigatvuohta geavahit sámegiela duopmostuoluin . 1 Sámelágas , mánáidgárdelágas ja oahpahuslágas leat mearrádusat sámi dilálašvuođaid birra mat njuolgga váikkuhit gielddaide , ja leat dan láhkai mielde muddemin Sámedikki ja gielddaid muhtun gaskavuođaid . 1 Sámelága §§ 2-5 , 2-6 ja 2-7 Doaba sámi jienastuslohku lea nuppástahttojuvvon doaban Sámedikki jienastuslohku . 1 Sámelága § 3–8 vuođul lea juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut sámegieloahpaheami . 1 Sámelága § 3–8 mielde lea juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut oahpu sámegielas . 1 Sámelága § 3–7 addá vuoigatvuođa oažžut virgelobi bálkkáin virggehasaide hálddahanguovllu báikkálaš ja guovlluguovdasaš almmolaš orgánain . 1 Sámelága § 3–3 vuođul lea sus gii váldá oktavuođa almmolaš kantuvrrain hálddahanguovllus , vuoigatvuohta oažžut vástádusa sámegillii . 1 Sámelága § 3–11 dadjá ahte juos almmolaš organa ii čuovo kapihttala 3 mearrádusaid sáhttá sáddet váidaga lagamus bajit orgánii dahje fylkkamánnái dalle go váidda gusto gielddalaš ja fylkkagielddalaš orgánaide . 1 Sámelága § 3-8 cealká ahte ” juohkehaččas lea vuoigatvuohta oahppat sámegiela ” . 1 Sámelága § 3-7 cealká ahte bargiin guđet sámegiela hálddašanguovllus leat báikkálaš dahje guvllolaš almmolaš orgánas barggus , lea vuoigatvuohta oažžut bálkáhuvvon virgelobi háhkan dihtii alcceseaset máhtu sámegielas , go su orgána dárbbaša dakkár máhtu . 1 Sámelága § 3-6 addá vuoigatvuođa oažžut oktagaslaš girkolaš bálvalusaid sámegillii Norgga girku searvegottiin mat leat hálddašanguovllus . 1 Sámelága § 3-5 válddahallá viiddiduvvon vuoigatvuođa geavahit sámegiela dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis . 1 Sámelága § 3 – 8:s čállojuvvo dan birra makkár vuoigatvuođat leat oažžut sámi oahpahusa . 1 Sámelága § 3 – 6 mielde lea juohkehaččas riekti oažžut individuála girkolaš bálvalusaid sámegillii Norgga girku searvegottiin sámegiela hálddašanguovlluin , ja dat leat gávcci suohkana – Snoasa , Divttasvuotna , Gáivuotna , Guovda ­geaidnu Kárášjohka , Porsáŋgu , Unjárga ja Deatnu . 1 Sámelága § 3 – 5 addá sámegiela hálddašanguovlllu mánáide vuoigatvuođa bálvaluvvot sámegillii dearvvašvuođa- ja sosiálaásahusain . 1 Sámelága § 3 – 4 ja § 3 – 5 válddahallet sámegiela geavaheami riektelágádusas ja dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis . 1 Sámelága § 3 – 2 vuosttaš oasi mielde galget lágat ja njuolggadusat mat leat erenoamáš beroštahttit olles sámi álbmogii dahje dan osiide jorgaluvvot sámegillii . 1 Sámelága § 3 – 12 mielde lea Sámedikki bargu suodjalit ja viidáseappot ovddidit sámegiela Norggas . 1 Sámelága § 3 – 12 cealká ahte Sámediggi galgá bargat dan ovdii ahte sámegiella Norggas suodja ­luvvošii ja ovdánivččii , gč. Od.prp. nr. 114 ( 2001 – 2002 ) ( gč. kap. 19.2 ) . 1 Sámelága § 2–2 dadjá ahte « Eará almmolaš lágádusat berrejit Sámediggái addit vejolašvuođa iežas oainnu čilget ovdalgo mearridit maidege áššiin mat gullet Sámedikki bargosurggiide . » . 1 Sámelága § 2–1 albmada Sámedikki bargoduovdaga ja válddi . 1 Sámelága § 2-7 Vuolláičállagiid lohku mii gáibiduvvo sámiin geain lea vuoigatvuohta árvalit ja cegget válgalisttu , lea bajiduvvon 15 vuolláičállagis 30 vuolláičállagii . 1 Sámelága § 2-6 láhkavuođđuda sámi jienastuslogu ásaheami ja mearrida eavttuid go galgá sáhttit gáibidit iežas čálihuvvot jienastuslohkui . 1 Sámelága § 2-3 Dain gielddain main leat unnit go 30 girjejuvvon olbmo Sámedikki jienastus ¬logus lea vejolaš duššefal ovddalgihtii jienastit sámediggeválgii . 1 Sámelága § 2-2 ferte maiddái čatnat ILO-konvenšuvnna 169 artihkal 6:ii ja 7:ii ja stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanšiehtadussii mii dohkkehuvvui suoidnemánu 1. b. 2005`gon. res:s . Go lea eamiálbmot de lea sápmelaččain riekti ráđđádallat sidjiide guoskevaš áššiid hárrái . 1 Sámelága § 2-2 ferte maiddái čatnat ILO-konvenšuvnna 169 artihkal 6:ii ja 7:ii ja stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanšiehtadussii mii dohkkehuvvui suoidnemánu 1. b. 2005`gon. res:s . 1 Sámelága § 2-1 njealját lađas cealká ahte Sámedikkis lea mearridanváldi go ” eará láhkamearrádusat dan mielddisbuktet dahje jus dat eará láhkái mearriduvvo ” . 1 Sámelága § 2-1 mudde Sámedikki bargguid ja válddi . 1 Sámelága § 2-1 maŋimuš lađđasa mielde lea Sámedikkis mearridanváldi go nu oidno eará láhkamearrádusain dahje go eará láhkai lea nu mearriduvvon . Sámedikki vejolaš válddi ferte danne vuolggahit eará riektevuođuin go sámelága vuođul . 1 Sámelága § 2 – 2 válddahallá mo almmolaš orgánat dáhttot Sámedikki buktit cealkámušaid . 1 Sámelága § 2 – 2 mearrádus gulaskuddanvuoigatvuođa birra berre dattetge dulkojuvvot ILO-konvenšuvnna 169 artihkkaliid 6 ja 7 olis , ja vel stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadusa olis . 1 Sámelága § 2 – 1 nuppi lađđasis čuovvu ahte « Sámediggi sáhttá ieš vuolggahit ja addit cealkámuša buot áššiin iežas bargosuorggis » . 1 Sámelága § 2 – 1 goalmmát lađđasa nuppi ­dadjosa vuođul mearrida Bargo- ja searvadahttindepartemeanta njuolggadusčoahki Sámedikki ekonomiijahálddašeami várás . 1 Sámelága § 1–3 mielde galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot Gonagassii . 1 Sámelága § 1-6 nuppi lađđasa sátnehápmi iešalddis ii ráddje maid Sámediggi sáhttá muddet sámi leavgga geavaheami oktavuođas . 1 Sámelága § 1-5 vuođul lea sámegiella dássálagaid dárogielain . " 1 Sámelága § 1-5 nanne ahte sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat , ja ahte dat galget leat ovttadássásaččat sámelága goalmmát kapihttala mearrádusaid vuođul . 1 Sámelága § 1 – 5 nanne ahte sámegiella ja dáro ­giella leat ovttaárvosaš gielat , ja ahte dát galget leat ovttaárvosaččat sámelága 3. kapihtala vuođul . 1 Sámelága ulbmil ii lean ahte sámegiela geavaheapmi galggai ráddjejuwot hálddašanguvlui , muhto baicce nuppe láhkái veahkehit sámegiela geavaheami nannema olles riikkas . 1 Sámelága ulbmil , biddjojuvvon lága §:i 1 , lea « lágidit diliid nu ahte sámi álbmot Norggas sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima » . 1 Sámelága ráhkadeami ovdabargguin atne ar-tihkkala 27 nana riektegáldun sámi vuoigatvuođaide , sihke politihkalaš , kultuvrralaš ja ekonomalaš vuoigatvuođaide . 1 Sámelága rievdadeapmi lea fámus otná rájes ja addá Sámediggái njealljá dássenmandáhta . 1 Sámelága rievdadeapmi gáibida ahte eambbo ásahusat , earret eará sámi organisašuvnnat , livčče galgan oažžut ášši gulaskuddamii . 1 Sámelága rievadeamit – Sámediggi lea váldán badjelasas ovddasvástádusa girjet sámi jienastuslogu 1 Sámelága ovdabargguin árvvoštallojuvvui artihkal 27 nana riektegáldun sámi vuoigatvuođaide , sihke politihkalaš , kultuvrralaš ja ekonomalaš vuoigatvuođaide . 1 Sámelága ovdabargguin deattuhuvvui sakka ahte Sámedikki váldi galgá ovddiduvvot dikki iežas áddejumi vuođul ja dan vuođul mo oppalaš servodatoaidnu lea sámiid diliin Norggas . 1 Sámelága ovdabargguin deattuhuvvui sakka ahte Sámedikki váldi galggai gárgeduvvot dikki iežas áddejumi mielde ja oppalaš servodatoainnu mielde sámiid sajádaga hárrái Norggas . 1 Sámelága ovdabargguin , Od.prp. nr. 33 ( 1986 – 1987 ) ovddidii ráđđehus prinsihpalaš oainnuid sámiid birra Norgga unnitlohkoálbmogin . 1 Sámelága mielde lea dievasčoahkkináirasiin lohpi hupmat juogo sámegillii dahje dárogillii , movt dál de ieš háliida . 1 Sámelága mielde galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot Ráđđehussii mii dan jahkásaččat ovddida Stuoradiggái , vrd. evttohus Justiisalávdegoddái sámelága mearrideami oktavuođas ( Evttoh . O. nr. 79 ( 1986–87 ) ) . 1 Sámelága láhkaásahus geatnegahttá Sámi giellaráđi Norgga bealde ovttasbargui rájiid rastá ( buohtastahte § 2 c ja f ) . 1 Sámelága kapihtal 3 vuođđuduvvá vuođđojurdagii ahte sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat ja galget leat dássálaga lagabui čilgejuvvon guovllus , gč. ot. prp. nr. 60 ( 1989–90 ) . 1 Sámelága jagi 1987 dohkkeheami ja vuođđoláhkaparagráfa jagi 1988 dohkkeheami lea nammalassii váttis dulkot eará láhkai go nu , ahte sámiid leat formálalaččat dohkkehan Norggas . 1 Sámelága ja dan ovdabargguid gieđahallamis biddjojedje garra eavttut jávohagaorrumii olbmuid birra geat ledje čálihan iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Sámelága giellanjuolggadusat siskkildit maiddái hálddahanguovllu eará girkolaš bargiid . 1 Sámelága giellanjuolggadusat leat vuollerádjenjuolggadusat ja Romssa fylkkasuohkanis lea čuovvovaš geavatlaš vuohki mii ain galgá doaibmat : 25 1 Sámelága giellanjuolggadusat leat maiddái dagahan ahte lea dahkkon viiddis ja viehka muddui ođasmahtti bargu vuhtiiváldin dihte guovttegielat ja sámegielat bálvalusaid ulbmila . 1 Sámelága giellanjuolggadusat lea vuollerádjenjuolggadusat ja Romssa fylkkasuohkan háliida dahkat eanet go maid vuollerádjenjuolggadusat gáibidit . 1 Sámelága giellanjuolggadusat gustojit velá Finnmárkku fylkkagildii , Romssa fylkkasuohkanii ja dál maiddái Nordlándda fylkkasuohkanii . 1 Sámelága giellanjuolggadusat eai dattetge implementere buot mearrádusaid unnitlohkogiellasoahpamušas , mii lea hui viiddes ja čielga dokumeanta . 1 Sámelága giellanjuolggadusat addet ássiide giellavuoigatvuođaid go deaividit iešguđetge almmolaš orgánaiguin . 1 Sámelága giellanjuolggadusat addet riikkaolbmuide giellavuoigatvuođaid go sis lea dahkamuš almmolaš orgánaiguin . 1 Sámelága giellanjuolggadusat Sámelága giellanjuolggadusat mearriduvvojedje jagi 1990 . 1 Sámelága giellanjuolggadusat . . . . . 1 Sámelága giellanjuolggadusat 1 Sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan mii čađahuvvui jagi 2007 ( gč. kap. 19.4.2 ) čájeha seamma minstara . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan maid Davviriikkaid sámi instituhtta čađahii Kultur- ja girkodepartemeantta ovddas jagi 20075 , čájehii ahte eanaš almmolaš orgánat maid sámelága giellanjuolggadusat geatnegahttet , eai dievvasii ollašuhte lága gáibádusaid . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid § 2.2 e daddjo ahte Sámi giellaráđđi galgá fievrridit dohkálaš jorgaleddjiid ja dulkkaid registara . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid vejolaš nuppástuhttin galgá árvvoštallojuvvot . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid mielde galgá giellaráđđi ee. bargat ovddidit sámi terminologiija . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid láhkaásahusaid § 2 , čuoggá 1 mielde galget oktasaš davviriikkalaš giellaorgána Norgga beale lahtut leat lahttun Sámi giellaráđis . Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi ferte nammadit ( 3 ) golbma Sámi giellaráđi lahttu dán lávdegoddái . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašeapmi 1 Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovlu mearriduvvui 2006 viiddiduvvot nu ahte maiddái fátmmasta Divttasvuona suohkana . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid geahčadeapmi Sámelága giellanjuoggadusaid árvvoštallama čuolbmačohkiid vuođul , ja dan vuođul ahte sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovlu lea viiddiduvvon siskkildit sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela , de Bargo- ja searvadahttindepartemeanta atná dárbun dárki- 1 Sámelága giellanjuolggadusaid geahčadeapmi Doaibmabidju 28 . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid evalueren lea deaŧalaš vuođđu sámegiela doabmaplánabargui . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid eará viehka positiiva váikkuhus lea ahte čađahuvvon lea viiddis ja ođđa vugiid geavaheaddji bargu mii galgá ollašuhttit guovttegielalašvuođa ja sámegielalaš bálvalusaid sihke gielddalaš , fylkkagielddalaš ja stáhtalaš etáhtain . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid bearráigeahčču Sámegielalaš bargit almmolaš hálddahusas Doaibmabidju 29 . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid bearráigeahčču Sámegiela guorahallamat maid Sámediggi čađahii jagi 2000 , jagi 2004 ja jagi 2008 , oktan sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallamiin jagi 2007 , leat čájehan ahte eanaš almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gustojit , eai ollašuhte lága gáibádusaid dievvasii dan vuoigatvuođa dáfus mii olbmos lea geavahit sámegiela go sus lea dahkamuš almmolaš orgánaiguin sámegiela hálddašanguovllus . 1 Sámelága giellanjuolggadusaid ( § 3-7 ) mielde lea bargiin vuoigatvuohta oažžut bálkáhuvvon oahpahusvirgelobi oahppat sámegiela go ásahus dárbbaša dakkár máhttu . 1 Sámelága giellakapihttala mearrádusat leat unnimusgáibádusat . 1 Sámelága giellakapihttala eanaš mearrádusat leat ráddjejuvvon sámegiela hálddahanguvlui , muhto fas earáin ii leat dákkár geográfalaš ráddjejupmi . 1 Sámelága eará mearrádusat maid eai moktege ráddje . 1 Sámelága dievaslaš teavstta gávnnat Lovdata-nammasaš čujuhusas : www.lovdata.no 1 Sámelihttu ( Finneforbundet ) lei ovddalgihtii jearran Norgga Sámemiššuvnnas ( Norsk Finnemisjon ) ahte mihtetgo ásahit kristtalaš nuoraidskuvlla sámiide jos šadde oktan searvin . 1 Sámeleavgga geavaheapmi Gielda- ja guovludepartemeantta nammadan sierra bargojoavku lea ráhkadan njuolggadus-eavttuhusa movt geavahit sámeleavgga ( 2000 golggotmánnu ) , bargojoavkkus leai ovddastus Sámedikki hálddahusas ja Olgoriikadepartemeanttas . 1 Sámelahká 1 Sámelaga § 3-8 nanne ahte juohkehaččas lea vuoigatvuohta beassat oahpahallat sámegiela . 1 Sámelaga kapihttal 1:s , § 1:s ovddiduvvo ahte Sámediggi lea sierra eiseváldi . 1 Sámelaga giellanjuolggadusat bidjet gáibádusaid girkolaš doibmii , erenoamážit sámegiela hálddahanguovllus . 1 Sámekuvlaoahpaheaddji maid Schønheyder namuha , ii sáhte leamaš beare guhká iežas virggis . 1 Sámekonvenšuvnna evttohusas lea Ruoŧa , Suoma ja Norgga sámedikkiide addojuvvon váldi dahje sierramuddosaš mieldemearrideapmi , mii lea dan duohken man deaŧalaš dat ovttaskas ášši lea sápmelaččaid beroštumiide ( artihkal 14 jna. ) . 1 Sámekonsuleanttas lea vásedin ovddasvástádus sámi gažaldagaid plánemis , gárgedeamis ja buohtalastimis . 1 Sámekonsuleanta lea Sámi gažaldagaid ráđđeaddi lávdegotti čállin . 1 Sámekonsuleanta Romssa Fylkkasuohkanis 1 Sámekonferánssa oktavuođas jagi 2008’s Roavvenjárggas Suomas . 1 Sámekonferánsa čoahkkana juohke njealját jagi masa servet ovddasteaddjit sámi váldoorganisašuvnnain Suomas , Norggas , Ruoŧas ja Ruoššas . 1 Sámekonferánsa mii dollojuvvo juohke njealját jagi , lea Sámeráđi bajimus mearridanorgána . 1 Sámekonferánsa lea mearkkašan ollu sámepolitih ­kalaš ovdáneapmái 2. máilmmisoađi maŋŋil , ja dál dat mearkkaša ollu sámi organisašuvdnaeallimii sihke riikkalaččat , davviriikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sámekonfereanssa rolla dákkár áššiin lea sirdašuvvamin Sámi parlamentáralaš ráđđái , ja dan orgánas dat gártá leat váldi mearridit leavgga geavaheami boahtteáiggis . Sámediggi ferte dan váldit vuhtii boahtteáiggis . 1 Sámekonfereansa lei , dalle go mearrádus dahkkojuvvui , bajimuš sámi orgána áššiin mat gusket sámi álbmogii . 1 Sámegymnásalávdegoddi namuha árvalusastis ( s. 14 ) ahte Finnmárkku dilálašvuođat máŋgga láhkai earránit riikka eará guovlluid dilálašvuođain . 1 Sámegillii vai dárogillii ? 1 Sámegillii sáhttá dadjat ahte ruovttufidnu lea seamma go duodji . 1 Sámegillii lea sihkkarastin eanet abstrákta suddjema mearkkašumis . 1 Sámegillii lea dat čuoldit , muhto báhppa ii áigon čuoldit ovttage eret . 1 Sámegillii jorgaluvvon lágaid dohkkehanortnet Áigumuš lea ahte buot dokumeanttat maid stáhtalaš orgánat jorgalahttet , galget leat giellafágalaččat dárkkistuvvon , ja daid ođđa terminologiijat leat dohkkehuvvon rivttes vuogi mielde . 1 Sámegillii jorgaluvvon lágaid dohkkehanortnet Sámegiella ja IKT Doaibmabidju 57 . 1 Sámegillii ii lean dárbu . 1 Sámegillii ii gal oahpahuvvon , ee. go váillui oktasaš lullisámi čállinvuohki ja sámegiela oahpaheaddjit . 1 Sámegillii galben lea deaŧalaš doaibmabidju mii oainnusin dahká sámelága giellanjuolggadusaid ulbmila , mii lea seailluhit ja nannet sámegiela dakko bokte ahte geavahit giela almmolaš oktavuođain . 1 Sámegielveršuvdna plánabagadusas biddjojuvvo Sámedikki neahttasiidui . 1 Sámegielsáddagat dattetge eai sáhttán ollu hehttet giellamolsuma mii dalle lei jođus . 1 Sámegielsáddagat NRK Sámi Radios ja TV-sáddagat sámi kultuvrra ja sámi diliid birra sámegillii leat ávkin dahkame sámegiela oainnusin almmolaččat . 1 Sámegielskuvllot Ruth Larsen muitala ahte ohppiid beroštupmi sámegielfágas molsašuddá , muhto maŋimuš jagiid lea lassánan . 1 Sámegieloahpahussii sámi mánáide geat leat dáčča mánáidgárddiin lea juolluduvvon 1 513 750 ru. . 1 Sámegieloahpahusa ordnen lea biddjon Kampen skuvlii . 1 Sámegieloahpahusa han šattai nuo ja ná . 1 Sámegieloahpahus rivttes guvlui ? 1 Sámegieloahpahus mii dál addojuvvo Mátta-Várjjaga skuvllain , lea ovddimusat láidesteapmi sámegillii ovttagielat dárogielhálli ohppiide . 1 Sámegieloahpaheaddjiin berrii lean sihke oahpaheaddjioahppu ja sámegiella fágan , muhto dávjá fertejedje geavahit oahpaheddjiid , geain lei váilevaš oahppu . 1 Sámegieloahpaheaddji lei Isak Østmo . 1 Sámegielmáhttu ja teakstaipmárdus ovdána guldalettiin , logadettiin ja čálidettiin , ja girjjálašvuohta lea lunddolaš oassi das . 1 Sámegiella Čáhcesullos ja Girkonjárggas 1 Sámegiella čihkosis 1 Sámegiella čihkkojuvvon ruovttodoallooahpu nama duohkai 1 Sámegiella vuođđoskuvllas 2.2.1 Ollislaš ohppiidlohku geain lea sámegiella fágabiires 2.2.2 Sámegiella vuosttašgiellan ohppiidlohku 2.2.3 Sámegiella nubbingiella ohppiidlohku 2.3 Sámegiella joatkkaskuvllas 2.3.1 Sámegieloahpahus joatkkaskuvllas olles riikkas 2.3.2 Sámegieloahpahus guovtti stáhta joatkkaskuvllain 2.4 Analysa ja rávvagat 2.4.1 Oppalaš urbaniseren 2.4.2 Mánáidbessosdagaid oppalaš njiedjan 2.4.3 Fága ja diibmojuohku 2.4.5 Fágaplána Sámi giella ja kultuvra heaittiheapmi 2.4.6 Guovttegielat oahpahusvuogádat Rávvagat 1 Sámegiella vuosttašgiellanfágas leat gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel vuođđoskuvlla 2. , 4. , 7. ja 10. ceahki ja maŋŋel Jo1 , Jo 2 ja Jo 3 joatkkaoahpahusa studerenráhkkanahtti oahppoprográmmaid . 1 Sámegiella vuosttašgiellan , R 94 mielde 1 Sámegiella vuosttašgiellan , 1 Sámegiella vuosttašgielas ipmirduvvojit vuođđogálggat ná : 1 Sámegiella vierisgiellan 1 Sámegiella skuvllas 1 Sámegiella skuvlii 1 Sámegiella resurssat leat vátnásat , earenoamážit go geahččá dasa man ollu olbmot hálddašit sámegiela . 1 Sámegiella orru geavahuvvon ollu oahpahusgiellan . 1 Sámegiella oažžu stuorit saji 1 Sámegiella oažžu dás stuorra saji . 1 Sámegiella oahpahuvvui skuvllas gitta dassážii go dábálaš oahpaheapmi bisánii 1956:s. 1959 ' skuvlaplánain lea sámegiella biddjon oktasaš fágan . 1 Sámegiella nubbingiellanfága sáhttá maid geavahuvvot reaidun eará fágaide vai nanne giellaoahpaheami . 1 Sámegiella nubbingiellan oahppoplána lea huksejuvvon nu ahte leat gelbbolašvuođamihttomearit mat leat juhkkojuvvon 10 dássái . 1 Sámegiella nubbingielas ipmirduvvojit vuođđogálggat ná : 1 Sámegiella nubbigiellan , dássi 2 ja 3 1 Sámegiella nanus 2. máilmmisoađi rádjái 1 Sámegiella mánáidgárddiin ja skuvllain Čoahkkáigeassu 7.1 Sámegiella mánáidgárddis 7.1.1 Rievdadusat sámegielat mánáidgárdefálaldagaid loguin 7.1.2 Rievdadeamit sámegielat mánáidgárdefálaldagaid mánáidloguin 7.1.3 Mánáidgárdefálaldat juogaduvvon davvi- , julev- ja lullisámegillii 7.1.3.1 Davvisámegiella 7.1.3.2 Julevsámegiella 7.1.3.3 Lullisámegiella 7.2 Sámegiella vuođđoskuvllas 7.2.1 Lullisámegielat vuođđoskuvlaoahppit 7.2.2 Julevsámegielat vuođđoskuvlaoahppit 7.2.3 Davvisámegielat vuođđoskuvlaoahppit 7.3 Sámegiella joatkkaskuvllas 1 Sámegiella museain 1 Sámegiella miehtá Ráissa 1 Sámegiella lei danin áidna fága maid son sáhtii lohkat universitehtas . 1 Sámegiella lea čaffat ( kampánnjaide nuoraid joksamii ) 1 Sámegiella lea čaffat ! 1 Sámegiella lea šaddan « bivnnuhin » . 1 Sámegiella lea vuos ja ovddimusat ovdánan giellan njálmmálaččat buolvvas bulvii . 1 Sámegiella lea unnitlohkogiella Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámegiella lea suoma-ugralaš giella urálalaš giellajoavkkus . 1 Sámegiella lea suodjaluvvon ee. ILO konvenšuvnna bokte , maid Norga lea dohkkehan , Norgga vuođđolágas , Báikenammalága bokte , Norgga Sámelága giellanjuolggadusaid bokte , Sámi giellalága bokte Ruoŧas ja Suomas , ja dán golmma riika oahpahuslága bokte . 1 Sámegiella lea oluide beaivválaš gulahallan- ja ovttastallangiella dáin guovlluin . 1 Sámegiella lea okta min deaŧaleamos kulturguoddiin . 1 Sámegiella lea okta caggi sámi kultuvrras . 1 Sámegiella lea odne máŋgga láhkai šaddan bođolažžan ( priváhtan ) , nu ahte ii šat leat nu dábálaš dan álo geavahit . 1 Sámegiella lea nannoseabbo dain guovlluin main giella lea leamaš bissánkeahttá gulahallan- ja ovttastallangiellan . 1 Sámegiella lea munnje dehálaš vai in skuvle iežan olggobeallái bearraša ja kultuvrra , muhto dárogiella lea čoavdda skuvlemii ja iešbirgejeaddji boahtteáigái . 1 Sámegiella lea maid oinnolaš báikegottiin ollu eanebut go eará sámi guovlluin . 1 Sámegiella lea lága bokte ožžon seamma árvvu go dárogielasge lea sámelága giellanjuolggadusaid bokte ja sámegiella geavahuvvo eambbo go goassige ovdal almmolaš oktavuođain . 1 Sámegiella lea heajos dilis Romssas dannego eanet giellageavaheaddjit jávket go dat geat bohtet sadjái . 1 Sámegiella lea guovddáš máhtolašvuođa gáldu sámi ealáhusaid ja luondduáddejumi birra . 1 Sámegiella lea erenoamáš guovdil sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodaga dábálaš ovddideamis . 1 Sámegiella lea ealli giellan dain suohkaniin mat gullet sámi giellalága vuollái , muhto eará sámi guovlluin lea giella oalát jávkame dáruiduhttinpolitihka geažil . 1 Sámegiella lea dál válljehahtti giella dábáleamos operatiivavuogádagain . 1 Sámegiella lea dál implementerejuvvon muhtun buvttadeddjiid operatiivavuogádagaide . 1 Sámegiella lea dál dássálagaid ođđadárogielain . 1 Sámegiella lea dohkkehuvvon almmolaš giellan ovtta dásis dárogielain sámegiela hálddašanguovllus . 1 Sámegiella lea dehálaš oassi sámi kultuvrras ja identitehtas , seammás go dat lea min davvi kulturárbbi oassi . 1 Sámegiella lea deaŧalaš midjiide geat háliidat leat sápmelažžan . 1 Sámegiella lea dattetge áitojuvvon Davviriikkain ja Guoládatnjárggas . 1 Sámegiella lea badjelgehččojuvvon ja danne leat ollu bearrašat massán dan giela . 1 Sámegiella lea anus Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámegiella lea almmolaš giella Norggas , ja danne oaidná Sámediggi čielgasit Norgga eiseválddiid ovddasvástádussan fuolahit ahte buot prográmmagálvvut mat vuvdojuvvojit Norggas , dorjot sámegiel bustávaid . 1 Sámegiella lea almmolaš giella Norggas , ja danne ii leat riekta ahte sámegiella ferte gilvalit seamma dásis ovdamearkka dihte duiskagielain dan ektui goas skuvllat galget fállat sámegiela amas giellan . 1 Sámegiella lea ain hearkkes dilis . 1 Sámegiella lea 2004 čavčča rájes standárda giellaválga Microsofta operatiivavuogádagas Windows XP . 1 Sámegiella konfliktaráđiin Politiija Doaibmabidju 49 . 1 Sámegiella konfliktaráđiin Konfliktaráđiid čállingoddi lea jagi 2008 álggahan ođđa diehtojuohkinávdnasiid jorgalahttima sámegielaide . 1 Sámegiella jávká 1 Sámegiella jávkan fágan ja oahpahusgiellan 1 Sámegiella ja sámi árvvut sámi mánáide leat hui guovddážis dan barggus mii dássážii lea dahkkon , maiddái dan dáfus ahte giella lea identitehta-ásaheaddji bealli . 1 Sámegiella ja sámelága giellanjuolggadusat máinnašuvvojit kapihttalis 7 . 1 Sámegiella ja suomagiella galggai dušše geavahuvvot veahkkegiellan . 1 Sámegiella ja oppalaš kultuvrralaš ja historjjálaš perspektiivvas ferte leat ollu eambbo sadji riikkaguovllu dearvvašvuođafágalaš vuođđooahpuin . 1 Sámegiella ja dárogiella leat sámelága 3. kapihttala vuođul ovttaárvosaš gielat . 1 Sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat , gč. sámelága 3. kapihttala . 1 Sámegiella ja IKT Ráđđehusa ulbmil lea ahte buot IKT-ovdáneapmi almmolaš suorggis galgá atnit vuođđun unversála hámi vuođđojurdaga . 1 Sámegiella ii leat mihkkege primitiivvalaš gielaid . 1 Sámegiella ii geavahuvvo čoahkkingiellan Romssa fylkkasuohkanis , earret erenoamáš oktavuođain ja jahkásaš sámekonferánssas , mii simultandulkojuvvo . 1 Sámegiella ii geavahuvvo Riikaoasselávdegotti čoahkkimiin danne go gártá beare divrrasin . 1 Sámegiella hubmojuvvo Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Sámegiella gullo eanet buhcciidsiiddas go ovdal . 1 Sámegiella girkus Sámediggi dulko girkolága mielde ahte Girku ferte leat stáhtalaš orgána ja dieinna lágiin gusket sámegiela giellanjuolggadusat maiddái dasa . 1 Sámegiella gildojuvvui goalmmát luohkás . 1 Sámegiella geavahuvvo gielddalaš institušuvnnain eambbo go fylkkagielddalaš ja stáhtalaš institušuvnnain . 1 Sámegiella galgá nannet sámi ohppiid vuođđogálggaid lohkamis , čállimis ja njálmmálaš ovdanbuktimis . 1 Sámegiella galgá leat oahpahusgiellan sámi fágain , ( gielas , historjjás , kultuvrras ja sierra sámi fidnuin ) , risttalašvuođas ja gymnása dábálaš historjjálaš fágain . 1 Sámegiella galgá leat ealli giella . 1 Sámegiella ferte šaddat oainnusin almmolaččat . 1 Sámegiella ferte dikšojuvvot buot joregiin main sámit leat ja deaivvadit , ja danne lea dehálaš čalmmustahttit sámegielaid joregiid ja daid geavaheddjiid deaivvadanbáikkiid . 1 Sámegiella eallá dain gielddain maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket , go fas eará guovlluin dáruiduhttinpolitihka geažil lea giella jávkamin ollásit . 1 Sámegiella dárogiela nannema várás 1 Sámegiella dáidá nannejuvvot lágalaččat vuođđoskuvllas , ja de mearridišgohtet álggahit sámegiel suorggi Álttá gymnásii . 1 Sámegiella dilli lea rašši , dan dihte dárbbahit mii dákkár áŋgiruššama vai min giella galgá seailut ain boahtteáiggis . 1 Sámegiella daguha váttisvuođaid ohppiide , dan ii daga dárogiella ja eŋgelasgiella . 1 Sámegiella amas giellan lea duohta oahpahusfálaldat sámegielas . 1 Sámegiella almmolaš registariin – gáibádusat stáhtalaš etáhtaide Sámi giellajovkui lea dehálaš ahte maiddái čálalaččatge lea vejolaš geavahit sámegiela riekta ja dohkálaččat servodagas . 1 Sámegiella almmolaš registariin – gáibádusat stáhtalaš etáhtaide Giellateknologiija Doaibmabidju 58 . 1 Sámegiella adnojuvvo beaivválaš doaimmas , oahpahusas ja DjO-barggus . 1 Sámegiella 3 eksámen fátmmasta 1.-7. dásiid . 1 Sámegiella 3 1 Sámegiella 2. gielas lea ain stuora erohus mas measta 2/3 oassi lea nieiddat . 1 Sámegiella 2 eksámen fátmmasta 1.-10. dásiid . 1 Sámegiella 2 1 Sámegiella 1.- dahje 2.-giellan ii atte čiekŋudančuoggáid . 1 Sámegiella - suoma-ugralaš giella 1 Sámegiella , árbevirolaš guohtunguovlluid ávkkástallan , boazomearkkat , duodji ja dáiddaduodji leat deaŧalaččat dán oktavuođas . 1 Sámegiella ( doahttalit geatnegasvuođaid mat čuvvot sámelága giellanjuolggadusain ) . 1 Sámegielkurse 1 Sámegielkampánjjat Tearbmaprošeavttat – davviriikkalaš ovttasbargu 1 Sámegielhállit lassánit . 1 Sámegielgelbbolašvuođa lassin dárbbašit bargit maiddái gelbbolašvuođa earret eará sámi árbevirolaš bargguin . 1 Sámegielgealbu maid ávkkástallat bargooktavuođas galgá leat okta árvvoštallaneaktu bálkábidjamis . 1 Sámegielgalbengolut máksojit guovttegielalašvuođaruđaiguin . 1 Sámegielgalbema dilli ođđajagimánu 1. b. 2007 boahtá ovdan tabeallas mii lea vulobealde . 1 Sámegielgalbbat galget leat gárvásat oktanaga daid eará galbbaiguin . 1 Sámegieldiimmuin ii lean dušše sámegiella , oahpaheaddji lasihii maid eará fáttáid sámi kultuvrra siskkobealde , ovdamearkka dihte oahppit ohppe ráhkadit biđđosa . 1 Sámegielat čállosat , ja erenoamážit áviissat eai leat dál ollu Norggas . 1 Sámegielat čuoládat govvida nissonolbmo barggu mii lea dološ árbevirolaš giehtaduodji . 1 Sámegielat čuoládat govvida dievdoolbmo gii ovddabealde dihkkáda máđii . 1 Sámegielat « Deatnu » ja dárogielat « Tana » šadde ovttadássásažžan , ja geaidnogalbbain čállojuvvui sámegiella bajimussan . 1 Sámegielat veahkadahkii lea stuorra mearkkašupmi ovdamearkka dihtii das mii guoská iežaset riektesihkarvuhtii , ahte stáhtalaš informašuvdna mii guoská sidjiide , buvttaduvvo ja ovdanbuktojuvvo sámegillii ja maiddái biddjojuvvo nu ahte dan geahppasit gávdná . 1 Sámegielat sáddagat NRK:s leat lassánan , álggos ledje dušše moadde minuhta ja dállea guovttediibmosaš sáddenáigi beaivválaččat . 1 Sámegielat siiddut ráđđehusa neahttasiidduin leat deháleamos kanála man bokte dieđut ráđđehusas ja departemeanttain juhkkojuvvojit sámegillii . 1 Sámegielat siidduide biddjojuvvojit duohtadieđut bargo- ja čálgohálddahusa doarjagiid ja bálvalusaid birra daidda gulli skoviiguin . 1 Sámegielat oahppit galget oažžut oahpahusa iežaset gillii álgojagiid , ja de galge bajit luohkáin dárostišgoahtit , ja dalle galggai sis leat nana duogáš iežaset gielas . 1 Sámegielat oahpaheaddjijoavku lea Oslo Sámi Searvvi ávžžuhan sáddet stáhtaráđđái mielddusin biddjojuvvon vuolláičállojuvvon cealkámuša ahte gosa boahttevaš sámi gymnása berre ásahuvvot . 1 Sámegielat mánát vázze skuvlla jagiid jagiid maŋŋái – ja ohppe unnán skuvlavázzimis . 1 Sámegielat mánáidgárddit 1 Sámegielat mielbargiid fierpmádat mas lea viiddis gelbbolašvuohta , lea ásahuvvon veahkehan dihtii jorgaleddjiid ja árvalan dihtii mat tearpmaid berrejit geavahuvvot guđege suorggis . 1 Sámegielat guovlluin sáhttet oažžut Vearroetáhta čuvgehusaid ja dieđuid sámegillii . 1 Sámegielat govvasárggusráiddut . . . 1 Sámegielat govvasárggusráiddut 1 Sámegielat dulkon ii leat mielde dán barggus . 1 Sámegielat dihtor- ja neahttageavaheaddjiin lea stuorra dárbu prográmmagálvui mii buvttášii sámegiela buorebut olámuddui dihtoroktavuođas . 1 Sámegielat birrasat , suohkanat , fylkkasuohkanat ja fylkkamánnit leat ovddidan evttohusaid ja oaiviliid doaibmaplánii . 1 Sámegielat almmustahttimat leat deaŧalaččat nannen dihte sámegielagiid lohkanvieruid , movttiidahttin dihte ráhkadeaddji čállindáiddu erenoa-mážit sámi mánáid ja nuoraid gaskkas , ja oainnusin dahkan ja movttiidahttin dihte sámi kultuvrra ja identitehta girjáivuođa . 1 Sámegielat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámegielas časke guokte luohká oktii , ovttain oahpaheddjiin , šattai issoras stuora joavku . 1 Sámegielas sáhttá ođđa sániid ráhkadit eará sáni vuođul , omd sáhttá vearbbas dahkat substantiivva dehe adjektiivva ja nuppe ládje . 1 Sámegielas mis ii lean go ABC-girji ja katekismus , muđuid lei visot dárogillii . 1 Sámegielas leat viehka nana rámmaeavttut almmolaččat lágaid ja láhkaásahusaid bokte . 1 Sámegielas leat ollu sierra sánit iešguđet beliide ja bargguide eanandoalus . 1 Sámegielas leat odne máŋga suorggi main giella lea nanus , sihke olbmuid gaskkas beaivválaš geavahusas , ja albmohagasge . 1 Sámegielas leat máŋga suopmana . 1 Sámegielas leat máŋga giellajoavkku mat sáhtášedje leat sierranas gielat . 1 Sámegielas leat 10 iešguđetge giela dahje suopmana , namalassii lulli- , ubmi , - bihtán , - julev- , davvi- , anáraš- , nuortalaš- gieldda- ja dárje , - ja áhkilsámegiella . 1 Sámegielas lea ain uhkiduvvon sajádat . 1 Sámegielas ja sámi kultuvrras lea erenoamáš sud ­djen Vuođđolága § 110 a bokte . 1 Sámegielas galgá leat sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 Sámegielas galgá leat erenoamáS sádii min skuvladoaimmas . 1 Sámegielas galgá leat erenoamáS sadji min skuvladoaimmas . 1 Sámegielas eŋgelasgillii 1 Sámegielalaš namma galgá álo leat bajimusas ( ovddimusas ) go galba lea sámegiela hálddašanguovllus . Stáhta geaidnolágádusa guovlokontuvrraid vuollásaš báikkálaš kantuvrrain lea ovddasvástádus 1 Sámegielalaš girjjálašvuođas sáhttá dasto vel leat dakkár dehálaš rolla , ahte ovddida buori sámegiela geavaheami , buorida guđege lohkki máhtuid sámegielas , ja lasiha su čatnaseami gillii . 1 Sámegielalaš girjjálašvuhtii gullet buot sámegielat . Govus 15.2 Sámi kulturásahusat 1 Sámegielalaš giddagasbargiid háhkan Kriminálafuola guovddášhálddahus lea stivrengulahallamisttis Kriminálafuola oahpahusguovddážiin ( KRUSain ) , mii oahpaha giddagasvirggálaččaid , 1 Sámegielalaš giddagasbargiid háhkan Doaibmabidju 46 . 1 Sámegielalaš geavaheddjiid dárbu sáhttit addit heahtedieđáhusaid iežaset gillii lea dán bargui lunddolaš oassi . Go okta guovddáš galgá bálvalit riŋgemiid buot golmma etáhta ovddas , de berre leat álkit fidnet gielalaš bargiid ságaide . 1 Sámegielalaš geavaheaddjit eai dáidde beassat vásihit buriid almmolaš bálvalusaid sámegillii . 1 Sámegielalaš galbbat galget leat gielddavisttiid sihke olggobealde ja siskkobealde , ja máŋggagielat geaidnogalbbat váikkuhit dasa ahte sámegiellage lea oidnosis báikkálaš servodagain . 1 Sámegielalaš bargit leat dehálaččat sihke giddagasain ja friddjafuolas . 1 Sámegielalaš bargit almmolaš hálddahusas Váldosivva go sámelága giellanjuolggadusat eai áibbas ollašuhttojuvvo , orru leamen dat ahte almmolaš hálddahusa bargiin váilu sámegiela máhttu , ja datge ahte unnán leat álbmogis dakkár olbmot geain lea fidnomáhttu ja sámegiela máhttu , geaid sáhtášedje virgádit . 1 Sámegielalaš aviissat – eambbo julevsámegillii ja oarjilsámegillii Doaibmabidju 62 . 1 Sámegielain leat buohkanassii 15 sierra čállinmearkka lassin dábálaš mearkkaide mat adnojuvvojit anglo-amerihkálaš vuogádagas . 1 Sámegielain ja suopmaniin lea maiddái hui dárkilis jietnadatvuogádat ja báikenamain sáhttet leat hui unna erohusažat , mat dattege galget merkejuvvot čállinhámis go báikenamat normerejuvvojit . 1 Sámegielain birge šattašii gielalaš birasgáhttenkampanjan man áigumuššan lea oažžut nu ollugiid go vejolaš , sihke almmolaš ásahusaid , sámi organisašuvnnaid ja priváhta olbmuid hállat sámegiela . 1 Sámegielain birge šattašii gielalaš birasgáhttenkampanjan man áigumuššan lea oažžut nu ollugiid go vejolaš , sihke almmolaš ásahusaid , sámi organisašuvnnaid ja priváhta olbmuid hállagoahtit sámegiela . 1 Sámegielaid oidnosii buktin lea maid dehálaš nannen dihtii sámiid gielalaš ja kultuvrralaš ihčodaga . 1 Sámegielaid oadjebas boahtteáigi eaktuda álššalaččat áŋgiruššama julevsámegielain ja oarjilsámegielain , vai dát gielat bissot ealli giellan maiddái boahtteáiggige . 1 Sámegielaid oadjebas boahtteáigi eaktuda maid ahte guhtege sápmelaš geahččala nanusmahttit ja buoridit iežas sámegiela máhtu , geavahit sámegiela nu ollu dilálašvuođain go sáhteš , ja oahpahit sámegiela mađe muddui lea vejolaš ođđa buolvvaide . 1 Sámegielaid oadjebas boahtteáiggi eaktun lea ahte daid árvodássi buorrána ja ahte daid geavaheddjiide ja eiseválddiide guđege dásis bohtet oidnosii ásahuvvon giellavuoigatvuođat . 1 Sámegielaid nannenbargu gáibida guhkesáigásaš ja bissovaš rahčamušaid servodaga eanaš surggiin , ja dat ferte joatkit guhkit áiggi . 1 Sámegielaid iskkadeamit Raporttas guovttegielalašvuođa birra sámegiela hálddašanguovllu gielddain , maid Gielda- ja guovlodepartemeanta ráhkadahtii jagi 20024 , bođii ovdan ahte leat stuorra erohusat hálddašanguovllus ee. gielddaid sámegielalaš bargiid loguid dáfus : Kárášjogas ja Guovdageainnus badjelaš 80 % Deanus 48 % Unjárggas 40 % Gáivuonas 26 % ja Porsáŋggus 21 % . 1 Sámegielaid geavaheami guorahallan . 1 Sámegielaid galgá leat vejolaš geavahit servodaga buot joregiin , ja sámegiela geavaheapmi galgá buoriduvvot buot servodatjoregiin . 1 Sámegielaid ealáskahttinbarggus lea dat giellabargu maid mánáidgárddit ja skuvllat dahket , erenoamáš dehálaš , gč. kapihttala Makkár vásáhusat leat giellaealáskahttimis eará riikkain . 1 Sámegielaid doaibmaplána čuovvoleapmi lea maiddái gehččojuvvon dán oktavuođas , ja dan lassin lea earret eará Oahpahusdirektoráhta bivdojuvvon čuovvolišgoahtit máŋga dain doaibmabijuin mat gullet vuođđooahpahussii . 1 Sámegielaid doaibmaplána čuovvoleami oassin lea Kulturdepartemeanta ovttasráđiid Mediabearráigeahčuin čielggadan mo sámi aviissaid doarjjaortnet sáhttá váikkuhit dasa ahte buot sámegielat ain eambbo geavahuvvojit čálalaččat . 1 Sámegielagiid ja sin gaskkas geat eai hálddaš giela lea čielga rádji . 1 Sámegielagiid gaskkas vástidedje olles 65 % ahte sii leat guldalan radio maŋemus mánu , dan bottu go 15 % dadje ahte sii ledje guldalan kanála juohke beaivvi maŋemus vahkkus . 1 Sámegielagat ja sii guđet orrot Finnmárkkus gehččet tv-sáddagiid dávjjibut go eará joavkkut . 1 Sámegielagat geat váldet oahpaheaddjioahpu , vuođđo- dahje joatkkaoahpu dahje alit dási sámegielas allaskuvllas dahje universitehtas sáhttet dál ohcat stipeandda Sámedikkis . 1 Sámegielagat eai dárbbaš de ieža válljet sámegiela , nugo ovdal fertii dahkkot . 1 Sámegielagat 63 1 Sámegiela čállinmearkkaid ja IKTa dáfus lea maŋimuš jagiid leamaš buorre ovdáneapmi . 1 Sámegiela čájehemiin boahtá lullisámi kultuvra maid buorebut oidnosii stuora servodahkii . 1 Sámegiela čiekŋudeapmi lea huksejuvvon seamma fágalaš vuođu ja seamma árvovuođu ala go sámegielfága . 1 Sámegiela čiekŋudeapmi galgá leat njálmmálaš ja čálalaš gulahallama arenan iešguđet mediaid geavahemiin . 1 Sámegiela čiekŋudeapmi galgá ainovdánahttit ohppiid njálmmálaš ja čálalaš gálggaid , movttiidahttit lohkat ja buvttadit teavsttaid ja geavatlaččat ja hutkkálaččat geavahit giela máŋggagielalaš servodagas . 1 Sámegiela čiekŋudeamis ipmirduvvojit vuođđogálggat ná : 1 Sámegiela čiek 1 Sámegiela árvu lea dan rájes issorasat lassánan . 1 Sámegiela árjjalaš ja lassáneaddji geavaheapmi lea dehálaš oassi sámi kultuvrra viidáset ovdáneamis . 1 Sámegiela álgooahpahusa álggahanáigodagas dolle máŋggaid oanehis sámegiela kurssaid skuvlla oahpaheddjiide . 1 Sámegiela álgooahpahus – evaluerenkonferánsa juovlamánu 1. b 2005 Kárášjogas 1 Sámegiela álgo-oahppu 1 Sámegiela válljen 1. dahje 2. giellan ohppiin riikka joatkkaskuvllain , juhkkon sohkabeali ektui 1 Sámegiela vuođđofága fállojuvvo jahkásaččat , ja gaskafága fállojuvvo jagis jahkái . 1 Sámegiela vuođđofága Oslos 1 Sámegiela terminologiijat ráhkaduvvojit sierra prošeaktan , nugo omd. Sámi láhkagiella nammasaš prošeakta mii čađahuvvo Deanu gieldda namas . 1 Sámegiela sátnegirjjiid kárten ja buorideapmi 1 Sámegiela seailluheapmi ja ovdánahttin leat su barggus leamaš guovddážin , sihke su politihkalaš doaimmas ja dain olu virggiin mat sus leat leamaš . 1 Sámegiela seailluheapmi ja nannen lea hui mávssolaš gáhtten ja ovdánahttin dihte sámi giela ja eallinvuogi . 1 Sámegiela riektačállinreaidu Sámegiela sátnegirjjit Doaibmabidju 59 . 1 Sámegiela riektačállinreaidu Sámediggi lea jagi 2004 rájis čađahan prošeavtta ( Divvun ) mas ráhkaduvvo sámegillii elektruvnnalaš teakstagieđahalli divodanprográmma . 1 Sámegiela ovdánahttin viidáseappot lea sorjavaš ollu doaimmaheddjiid árjjas . 1 Sámegiela ovdánahttin gáibida almmolaš arenaid gos giela beassá geavahit . 1 Sámegiela ollislaš čalmmusteapmi govččastahttá surgiid main rahčan ii doarvái bures leat ollán ulbmiljovkui , ja dat govččastahttá vejolaš váilliid áŋgiruššansurggiin . 1 Sámegiela oktavuođas lea dás vuosttažettiin sáhka sáhttit geavahit sámegiela buot IKT-oktavuođain , ahte sámegielat namaid sáhttá čállit riekta almmolaš registariidda , ja ahte ovdánahttojit prográmmagálvvut mat dorjot sámegiela . 1 Sámegiela oainnusin dahkan daguha ahte atnigoahtit sámegielnamaid maiddái čálalaš hámis . 1 Sámegiela oahpahusa vuoigatvuođa ja geatnegasvuođa diehtojuohkindoaibmabijut Ráhkaduvvon / heivehuvvot galget buoret dieđut vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra mat gullet sámegiela oahpahussii , ja sámegiela oahpponeavvuid birra . 1 Sámegiela oahpahusa lágalaš vuođđu leat sámeláhka ja oahpahusláhka . 1 Sámegiela oahpahus čuovvu sámi oahppoplána nubbingiela rávvehusa . 1 Sámegiela oahpahus vuođđoskuvllain Skániin , nugo oahpaheaddjit deattuhit , čájeha ahte juogaduvvon diibmologuin sámegiela oahpahussii vuođđoskuvllain Skániin ii ollašuva O 97 áigumuš funkšuvnnalaš guovttegielalašvuođa hárrái . 1 Sámegiela oahpahus sámi mánáide norgalaš mánáidgárddiin 1 Sámegiela oahpahus nubbin fágan , nugo sámegiela vuosttasgiellan ja sámegiela nubbingiellan oahppaplánat mearridit , lea nu dehálaš amaset min mánát vuoittahallat sihke sámi servodagas ja iežamet čalmmiin . 1 Sámegiela oahpahus girkolaš oahpus lea deaŧalaš nannensuorgi máŋggagielat guovlluin . 1 Sámegiela oahpahus amasgiellan lea eará skuvllain go stáhta joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus . 1 Sámegiela oahpahus Tromssas lágiduvvo viehka máŋgga láhkái . 1 Sámegiela oahpaheapmi girkolaš oahpus lea deaŧalaš árjasuorgi báhpasuohkaniin mat leat sámi giellalága hálddahanguovllus . 1 Sámegiela oahpaheaddjit ledje Thor Frette , Knut Bergsland ja Asbjørn Nesheim . 1 Sámegiela nuppigiela oahppoplánas lea earenoamáš hápmi eará oahppoplánaid ektui Máhttolokten – Sámis . 1 Sámegiela nubbigiellan oahppoplánat láhčet dili guovtti goabbatlágan ovdáneapmái olles vuođđooahpahusa áiggi . 1 Sámegiela nannen čuovvoluvvo eanet ruđaiguin giellaovddidanprošeavttaide , oahppostipeanddaide ja sámi publikašuvnnaide . 1 Sámegiela nannen gáibida jámma nannendoaimmaid guhkes áigái – eanas surggiin , ja dát bargu gáibida áiggi . 1 Sámegiela nannemii , ealáskuhttimii ja ođđasisealáskuhttimii lea dárbu bidjat liigenávccaid . 1 Sámegiela mearrádusat leat sihke prinsihpalaččat ja geavatlaččat dehálaččat vai sihkkarastá joatkima sámi kultuvrras . 1 Sámegiela lávdegoddi Suoma Sámedikkis , 07.12.98 1 Sámegiela lohkandáiddu kárteniskosiid projeakta gárvvistuvvo 2001 . 1 Sámegiela lean olles váimmustan addán mánáidasame , vaikko in leat sáhttán oahpahit ieš giela . 1 Sámegiela lassegeavaheapmi ja oahpahus váikkuha eahpitkeahttá dasa ahte dárogielamáhttin hedjona ja dát gal ii galgga leat min dáláš skuvlalágideami ulbmilin , buohtastahte IV a-čuoggá : " Sámi skuvlapolitihka ulbmil " ja " Ođđa láhkaásahus sámegiela geavaheapmái " . 1 Sámegiela korrektuvraprográmma 1 Sámegiela konsuleantavirggi ásaheapmi — Lulli- ja julevsámi / Ofuohta- ja Lulli-Tromssa guovllus 1 Sámegiela joatkevaš ovdáneapmi sorjá máŋgga oasálačča áŋgiruššamis , ja das lea maiddái gielddain / suohkaniin ja fylkkagielddain / suohkaniinge guovdilis doaibma . 1 Sámegiela ja sámelága giellanjuolggadusat válddahallojuvvojit dán stuorradiggedieđáhusa 19. kapihttalis . 1 Sámegiela ja dan kultuvrra doaimmaheamis leat sierralágan eavttut dán riikkas . 1 Sámegiela hállet njealji riikkas , ja das gávdnojit 10 iešguđetlágan váldosuopmana / giela . 1 Sámegiela hállansyntesa plánejuvvo čađahuvvot dan áigemearis mii lea vel báhcán ja Divvun II prošeavtta dálá bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Sámegiela hálddašanguvlui gullet Guovdageainnu , Kárášjoga , Deanu , Unjárgga ja Porsáŋggu suohkanat Finnmárkkus , Gáivuona suohkan Romssa fylkkas ja Divttasvuona suohkan Nordlándda fylkkas . 1 Sámegiela hálddašanguovlu viiddiduvvo 13 suohkaniin – mat leat Árvesjávri , Berg , Härjedalen , Likšu , Málát , Suorsa , Storuman , Strömsund , Upmi , Vualčir , Åre , Älvdalen ja Östersund . 1 Sámegiela hálddašanguovlu fátmmasta Kárášjoga , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gielddaid ja Guovdageainnu suohkana Finnmárkkus , Gáivuona suohkana Romssa fylkkas , Divttasvuona suohkana Nordlánddas , ja Snoasa suohkana Davvi-Trøndelágas . 1 Sámegiela hálddašanguovlu . . . . . . 1 Sámegiela hálddašanguovlu 1 Sámegiela hálddašanguovllus leat sámegiella ja dárogiella ovttadássásaš gielat . 1 Sámegiela hálddašanguovllus lea sus guhte váldá oktavuođa almmolaš orgánain sámegillii , vuoigatvuohta oažžut vástádusa sámegillii ( gč. sámelága § 3 – 3 ) . 1 Sámegiela hálddašanguovllus ( Divttasvuona suohkanis , Gáivuona suohkanis , Guovdageainnu suohkanis , Kárášjoga gielddas , Unjárgga gielddas , Posáŋggu gielddas ja Deanu gielddas ) leat sámegiella ja dárogiella ovttaárvosaš gielat . 1 Sámegiela hálddašanguovllu suohkanat leat mielde tearbmaprošeavttas « Hálddahustearpmat » , masa Sámediggi lea addán doarjaga . 1 Sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde galget sámelága giellanjuolggadusat čuovvoluvvot . 1 Sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde galget sámelága giellanjuolggadusat čuovvoluvvot , vrd. sámelága kap. 3 . 1 Sámegiela hálddašanguovllu olggobealde váilot oahpaheaddjit geat oahpahit sámegillii ja sámegielas . 1 Sámegiela hálddašanguovllu olggobealde leat earenoamážit vuoruhan guovlluid gos giella lea rašši . 1 Sámegiela hálddahanguovlu fátmmasta gielddaid Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu Finnmárkkus ja Gáivuona Romssas . 1 Sámegiela hálddahanguovllu ásaheami duogážin lea háliidus dahkat sierra njuolggadusaid gustojeaddjin sámegiela geavaheami hárrái guovlluin gos sámi giella lea nannoseamos . 1 Sámegiela hálddahanguovllu guđa gieldda ovttasbargoorgánas leat čoahkkimat 3–4 jagis main ságaškuššet skuvlagažaldagaid mat gusket oahpaheapmái O 97 Sámi mielde ja eará áigeguovdilis áššiid . 1 Sámegiela hálddahanguovllu gielddat , Romssa ja Finnmárkku fylkkagielda , Sámediggi , Stáhta oahppokantuvra Finnmárkkus ja Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta leat oassálastán bargojovkui . 1 Sámegiela hálddahanguovllu báhpat galget sáhttit čađahit ipmilbálvalusa ja girkolaš meanuid sámegillii . 1 Sámegiela hupmat máksá gulahallat njálmmálaččat go oassálastá aktiivvalaččat earáiguin máŋgga ja iešguđetlágan arenain . 1 Sámegiela hupmat máksá gulahallat njálmmálaččat go oassálastá aktiivvalaččat earáiguin . 1 Sámegiela guorahallan man Sámediggi lea čađahan 2000 , 2004 ja 2008 ja sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallanjagi 2007’s , lea duođaštan ahte eatnasat almmolaš ásahusain geaidda sámelága giellanjuolggadusat gullet eai ollášuhte lága gáibádusaid ollásit . Dát guoská vuoigatvuhtii geavaheames sámegiela go lea oktavuohta almmolaš ásahusaiguin sámi giellalága hálddašanguovllus . 1 Sámegiela gielladutkan lea sierradilálašvuođas mii guoská sámi dutkamii ja máhtolašvuođaovddideapmái . 1 Sámegiela gielladilli ja eavttut leat iešguđetlágánat iešguđetge guovllus . 1 Sámegiela geavahedje oahppit gaskaneaset , ja internáhttabargit maiddái muhtumat hálle sámegiela . 1 Sámegiela geavaheapmi oahpahusas ja sárdnideamis , bohciidahtii Norggas kulturpolitihkalaš riiddu , ja mii ain lagabui 300 jagi lea jámma riiddu bohciidahttán . 1 Sámegiela geavaheapmi lea čadnon juohkehačča riektesihkkarvuhtii go deaivida almmolaš ásahusaiguin , vai áddehallá ja âddejuvvo . 1 Sámegiela geavaheapmi girkolaš oktavuođain hukse gullevašvuođa ja eaneda oassálastima girkomeanuide . 1 Sámegiela geavaheapmi 1 Sámegiela galgá sáhttit geavahit juoh-ke servodatarenain ja sámegiella almmolaš sajiin ferte lassánit . 1 Sámegiela galgá sáhttit geavahit buot servodatarenain , ja dat galgá leat oidnosis , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar . 1 Sámegiela galgá sáhttit geavahit almmolaččat , omd. girkolaš doaimmahusaid oktavuođas . 1 Sámegiela galgá sáhttit atnit buot servodatarenain . 1 Sámegiela ferte suodjalit ja ovddidit oktilaččat . 1 Sámegiela ektui mis leat oktasaš hástalusat . 1 Sámegiela ealáskuhttin ja nannen lea okta dain stuorámus hástalusain mii sámi servodagas lea ovddabealde . 1 Sámegiela ealáskahttin ja nannen lea okta daid stuorámus hástalusain otná dilis . 1 Sámegiela ealáskahttin guovddážis skuvllakonferanssas 1 Sámegiela ealáskahttin ferte ain eambbo movttiidahttot dainna lágiin ahte sámegieloahpahus láhččojuvvo buorebut oppa skuvlaáiggis . 1 Sámegiela ealáskahttin 1 Sámegiela dáfus vuosttasgieallan , de fágalaš analysajoavku čujuha dasa ahte mii várra leat juksamin daid ohppiid bajimuš logu guđet sáhttet válljet sámegiela vuosttasgiellan otnáš fálaldagaid ja ortnegiid mielde . 1 Sámegiela doaibmaplána čuovvoleamis deattuhuvvo ahte juste dákkár ovttasbarggu galgá nannet . 1 Sámegiela doaibmaplána maid Bargiid- ja searvadahttindepartemeantta stáhtačálli Raimo Valle ( BB ) geigii odne Sámediggái , illudahttá várrepresideantta Marianne Balto ( BB ) . 1 Sámegiela doaibmaplána bargoproseassas Bargoja searvadahttindepartemeanta lea doallan čoahkkimiid fylkkamánniiguin , fylkkasuohkaniiguin , gielddaiguin , skuvllaiguin , ásahusaiguin , giellaguovddážiiguin ja eará sámi giellabirrasiiguin ja dutkanbirrasiiguin . 1 Sámegiela doaibmaplána . . . . . . . . . 1 Sámegiela dilli lea ain hui rašši , vaikko eiseválddit leat ge maŋemus logi jagis ásahan ollu giellanannen doaimmaid . 1 Sámegiela dilli Norggas lea earálágan iešguđet guovlluin . 1 Sámegiela dievas geavaheapmi gáibida ahte vejolaš lea atnit muhtun čállinmearkkaid mat eai leat girjedárus eaige ođđadárus . 1 Sámegiela boahtteáigi Ráissa skuvllain 1 Sámegiela / dárogiela dulkabálvalus ii leat dávjá oažžumis almmolaš bálvalusaid fállamis , gč. sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallama . 1 Sámegiel- ja dárogielfágas leat ollu oktasašoasit ja danne lea lagas ovttasbargu dan guovtti fága gaskka deaŧalaš . 1 Sámegiel čállosa lohkan manai mihá buorebut ja livččii várra leamaš boasttuvuođaid haga jos skuvla livččii veahkehan sin dainna . 1 Sámegiel čálamearkkat Windows XP várás . 1 Sámegiel álgooahpahus lea 5-jagi prošeakta mas lohkanmetodihkka deattuhuvvo , ja lea ohppiid várás geain lea sámegiella vuosttašgiellan skuvllas . 1 Sámegiel álgokursa 1 Sámegiel sálbmalávlun lea leamaš dehálaš . » 1 Sámegiel prográmma 1 Sámegiel oahpponeavvut 1 Sámegiel oahppogirjjit « leat bággejuvvon skuvlii » , ja čállingiella lei amas sihke mánáide ja váhnemiidda . 1 Sámegiel oahpahus vuođđoskuvladásis 1 Sámegiel oahpahus mánáide ja nuoraide lea nubbi suorgi mas mis leat oktasaš hástalusat . 1 Sámegiel oahpahus lea ain " váttisvuohtan " sihke mánáidgárdái ja skuvlii ja dávjá dárbbašuvvojit návccalaš váhnemat mat čuoččuhit gáibádusaideaset eai ge vuollán . 1 Sámegiel oahpahus joatkkaskuvllain 1 Sámegiel oahpahus addojuvvo čieža joatkka ­skuvllas ja golmma priváhta skuvllas . 1 Sámegiel lohkanbadji 1 Sámegiel joavkkus Goađáid skuvllas leigga ovddimusat Britt Erna ja okta eará nieida . 1 Sámegiel informašuvdna lei fidnemis oadjokantuvrrain maiddái dán guovllu olggobealde . 1 Sámegiel govvaráiddut 1 Sámegiel gelbbolašvuohta mii lei ovdalaš stáhta etáhtain galgá bisuhuvvot maiddái NAV-kántuvrrain . 1 Sámegiel geaidnogalbbat leat muhtun dáhpáhusain báhčaluvvon ja biliduvvon . 1 Sámegiel aviissain lea deaŧalaš rolla seailluhit ja ovddidit sámi gielaid , ee. oahpponeavvun skuvllas . 1 Sámegiel ( ja suomagiel ) oahppu boahtá lassin eará fágaide , ja oahppodiimmut biddjojuvvojit seamma áigái go eará fágat dahje 7. diibmun . Gáibiduvvo hui ollu ohppiin go galget joksat fágaid gealboul ­bmiliid ja leat ollugat geat heitet oahpahusas . 1 Sámefoandda arkiivvas lea seilon su ohcan jagis 1900 , go Larsen barggai Reaššvuonas . 1 Sámefoanda vuođđuduvvui 1851 , muhto easka 1870 maŋŋá gávdnojit Stáhtaarkiivvas dokumeanttat mat čilgejit giella- ja skuvladiliid iešguđet suohkanis . 1 Sámefoanda ii geavahuvvon dušše bálkálasáhussii oahpaheddjiide . 1 Sámefoanda ( Finnefondet ) [ 8 ] lei dehálaš neavvu dáruiduhttinbarggus . 1 Sámediqgi áigu mannel éielqgadit iežas ovddasvástádusa ja válddi sámi skuvlagazaldagain . ea.ea. maiddái sámi joatkkaskuvllaid hárrái . 1 Sámediqgi nanne ahte lea dárbu doallat qielddaid dásis buori ovttasteami geahččaladdandoaimma hárrái , dan bokte ahte ásaha bagadallandoaimma mii fátmmasta buot beliid . 1 Sámediqgi lea qo eiseválddit áiqot éaÓahit geahčealaddandoaimma lotnolasealáhusai ~uin . 1 Sámediqgi galgá oažžut áiqái ahte árvvoStallo bidiat Finnmárkku Eanandoalloskuvlla Deanus oassin sámi joatkkaoahpahus fálaldahkii . 1 Sámediqgi bivdá eiseválddiid skáhppot doibmii eambbo ručaid ja éujuha evttohuvvon juolludeapmái vejola~ bargodoaimmaide ja giliid ovdánahttin doaimmaide . 1 Sámedikkit čujuhit seammás dan positiivvalaš bargui maid buot stáhtat dahke oažžut ON eamiálbmotjulggaštusa mearriduvvot . 1 Sámedikkit čujuhit ahte iešmearridanvuoigatvuohta , iešvuoruhanvuoigatvuohta ja konsulterenvuoigatvuohta doaibmabijuid hárrái main sáhttá leat njuolga mearkkašupmi sámiide eamiálbmogin , leat guovddáš álbmotriekteprinsihpat . 1 Sámedikkit áŋgiruššet sámegiela ovddidemiin ovttas . 1 Sámedikkit ávžžuhit šiehtadallat ođđa boazoguotunšiehtadusa 1 Sámedikkit ávžžuhit stáhtaid ovttas sámedikkiiguin álggahit davviriikkalaš sámi soahpamuša doaibmabiju stáhtaid gaskasaš ovttasbargočovdosiin , mii guoská buot sámiide . 1 Sámedikkit ávžžuhit stáhtaid našuvnnalaš čovdosiidda ILO 169 - soahpamuša vuoiŋŋas ja ávžžuha Suoma ja Ruoŧa ratifiseret dán soahpamuša . 1 Sámedikkit ávžžuhit ministariid geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ja sámedikkiid presideanttaid jođáneamos lági mielde joatkit davviriikkalaš konvenšuvnna proseassain dainna lágiin ahte čuovvolit 2007 skápmamánu šiehtadusa . 1 Sámedikkit ávžžuhit guoskevaš stáhtaid , ahte sámi guvlui šaddá allaoahppanbiras vai sámi nuorain lea vejolašvuohta šaddat sámegiela áššedovdin . 1 Sámedikkit áigot ovttas stáhtaiguin čuovvolit Suoma , Norgga ja Ruoŧa mánáidáittardeddjiid oktasaš davviriikkalaš raportta hástalusaid . 1 Sámedikkit áigot geavahit áiggi dás dohko guorahallat evttohusa iešguđet beliid . 1 Sámedikkit ruhtadit searvama plánenjovkui iežaset nuoraidovddasteaddji ovddas . 1 Sámedikkit leat ávžžuhan Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministariid ovttas ruhtadit ráđi doaimma . 1 Sámedikkit konstaterejit ahte eai ovttage stáhtas gos sámit ásset leat ortnegat mat siskkildivčče sámedikkiid bargui bušeahttarámmaiguin ja ruhtademiiguin sámi ulbmiliid várás ja sámedikkiid iežaset vuoruhemiid duohtandahkama várás . 1 Sámedikkit juolludit sámi dáiddáriidda doarjaga ovddimustá sámi dáiddáršiehtadusa bokte . 1 Sámedikkit ja Ruošša sámi searvvit evttohit lávdegoddái guđege riikkas golbma ( 3 ) lahtu ja sin sadjásaččaid , geat ovddastit sierra sámegielaid . 1 Sámedikkit deattuhit ahte davviriikkalaš sámekonvenšuvnnas lea stuorra mearkkašupmi sámi servodatovddideapmái , ja konstaterejit fuolastumiin ahte lea čuožžilan eahpesihkarvuohta šiehtadusa čuovvoleame ektui maid ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ja sámedikkiid presideanttat sohpe , geahča beavdegirjji , beaiváduvvon skábmamánu 14. b. 2007 . 1 Sámedikkit Suomas , Norggas ja Ruoŧas leat ovddidan dehálaš parlamentáralaš ovttasbarggu Sámi parlamentáralaš ráđi bokte . 1 Sámedikkit Norggas , Ruoŧas ja Suomas leat mearridan ráhkadit oktasaš davviriikkalaš oahppoplánaid earet eará sámegillii ja duodjái . 1 Sámedikkis šaddá dábálaš bealálašnákca ja sáhttá leat riidduid ášševuolggaheaddjin dahje ášševástideaddjin dábálaš duopmostuoluid ovddas . 1 Sámedikkis šaddá boahtteáiggis leat stuorát ovddasvástádus ja eambbo doaimmat go dál . 1 Sámedikkis álbmotválljen orgánan sáhttet leat eará ollislaš sámi deasttat ja vihkkedallamat go dat mat Boazodoalu guovllustivrras leat . 1 Sámedikkis sámi álbmotválljen orgánan sáhttet leat eará ollislaš sámi deastagat ja vihkkedallamat vuhtiiváldit go boazodoalu Guovllustivrras leat . 1 Sámedikkis oaččuiga gullat Sámedikki barggu birra ja geahččat sámediggevistti . 1 Sámedikkis lávejit leat dievasčoahkkimat njeljii jagis , dalle čoahkkanit buot guovlluid áirasat ja sis leat sierramállet ivdnás gávttit . 1 Sámedikkis lei čoahkkin Stuorradikki ealáhuslávdegottiin 11.05.2004 dan oktavuođas go lávdegoddi meannudii Stuorradiggedieđáhusa nr 19 ( 2004-20005- Marin næringsutvikling . 1 Sámedikkis lei čoahkkin Romssa fylkkagielddain 02.05.2005 ovttasbargošiehtadusa hárrái , čoahkkimii searvvaiga Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø ja ráđđelahttu Randi Skum . 1 Sámedikkis lei čoahkkin Guolástus- ja riddodepartemeanttain 10.05.2004 . 1 Sámedikkis lei stáhtaráđis čoahkkin Sámediggeráđiin . 1 Sámedikkis lei son Sámediggeráđi ja organisašunlávdegotti miellahttun . 1 Sámedikkis lei ovddasvástádus čađahit prošeavtta . 1 Sámedikkis lei iežas vuosttaš olles doaibmajagi 1990 31,7 milj. ruvdnosaš bušeahtta . 1 Sámedikkis ledje jagi 2007 sullii 120 hálddahusbargi . 1 Sámedikkis leat čuovvovaš golbma fágalávdegotti : - Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi - Ealáhus- ja kulturlávdegoddi - Plána- ja finánsalávdegoddi 1 Sámedikkis leat stuorra vuordámušat dasa ahte mátkeealáhusaid ovddideapmi sáhtášii buktit ođđa bargosajiid . 1 Sámedikkis leat stuorra hástalusat sámi servodagas mii maiddái lea oidnon jahkásaš bušeahttaárvalusain Stuorradiggái . 1 Sámedikkis leat stuora sávaldagat ovttasbargui mii lea Árktalaš Ráđis . 1 Sámedikkis leat strategiija dasa ahte bisuhit ja viidáset ovddidit gulahallama ja ovttasbarggu guovddáš , regionála ja báikkálaš eiseválddiiguin , nannen dihtii sámi kultursuodjaleami ja birasgáhttema rámmaeavttuid . 1 Sámedikkis leat sierra stipeanddat erenoamážit dutnje jos válljet ovdaskuvla- dahje vuođđoskuvla ­oahpaheaddji oahpu sámegielain . 1 Sámedikkis leat seamma beroštusat go norgga ráđđehusas dasa mii guoská mo ja manne álgoálbmotvuoigatvuođat ja álgoálbmotberoštusat galget leat mielde riikkaidgaskasaš dálkkádatbarggus . 1 Sámedikkis leat rahpasat guokte bistevaš virggi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin ovddemusat juristan , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis leat rahpasat guokte bistevaš juristavirggi , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis leat prošeaktaruđat geahččaladdan- ja ovdánahttinbargguide sámi mánáidgárddiin . 1 Sámedikkis leat odne golbma báikenammakonsuleantta guđet rávvejit mo Norggas galget čállit sámegielalaš báikenamaid . 1 Sámedikkis leat nappo dalle eanet nissonolbmot go buot eará Davviriikkaid parlameanttain , dadjá Sámedikki várrepresideanta , Ragnhild Lydia Nystad . 1 Sámedikkis leat moanat doaibmabijut mat gusket iešguđet sámi kultuvrralaš , gielalaš ja ealáhuslaš joavkkuide , ja das leat kántuvrrat sihke mearrasámi , julevsámi ja lullisámi guovlluin , lassin Sis-Finnmárkkus . 1 Sámedikkis leat maiddái leamaš máŋga čoahkkima sámi guolástusorganisašuvnnaiguin . 1 Sámedikkis leat maiddái konsultašuvnnat Ráđđehusain bearráigeahččandoaimma buorideami ektui mánáidsuodjalusas . 1 Sámedikkis leat maid leamaš oahpponeavvočájáhusat sámi earenoamášpedagogalaš fágabeivviin Romssas ja Sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánssas Bodåddjos . 1 Sámedikkis leat maid guokte ovddasteaddji oktiibuot 30 lahtu gaskkas bearráigeahččanlávdegottis mii lea olles Interreg IV A Nord prográmma várás , maid gaskkas 10 lahtu válljejuvvojit guđege ovddabealde namuhuvvon riikkain . 1 Sámedikkis leat maid doarjagat ovttaskas mánáid oahpahussii dáža mánáidgárddiin , gč. válddahallama dán doaibmaplána doaibmabidjooasis . 1 Sámedikkis leat leamaš čoahkkimat sihke Boanddaidservviin ja Boanddaid- ja smávvadálolaččaid servviin eanadoallošiehtadallamiid birra ja oppalaččat ovdáneami birra eanandoalus . 1 Sámedikkis leat leamaš čoahkkimat muhtun suohkaniiguin sámi mánáid mánáidgárdefálaldagaid birra . 1 Sámedikkis leat leamaš ovddasteaddjit Norgga sáttagottis áigeguovdileamos riikkaidgaskasaš áššiin mat gusket álgoálbmogiid vuoigatvuođaide . 1 Sámedikkis leat leamaš máŋga buori konsultašuvdnaproseassa ja máŋga departemeantta leat maŋŋá konsultašuvdnašiehtadusa dovddastan ahte ferte konsultašuvnnaid bokte Sámedikkiin juksat ovttamielalašvuođa . 1 Sámedikkis leat leamaš máŋga buori konsultašuvdnaproseassa ja máŋga departemeantta leat konsultašuvdnašiehtadusa maŋŋá dovddastan ahte Sámediggi ferte jerrojuvvot vai lea vejolaš soahpat . 1 Sámedikkis leat leamaš konsutašuvnnat Birasgáhttendepartemeanttain dan lávdegotti mandáhta ja čoahkádusa birra , mii galgá evttohit mo čuovvolit Finnmárkkulága 4. kapihttala Deanu- ja Njávdánčázádagaid birra . 1 Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat jagi 2009 mearraluossabivddu muddema birra Luondduhálddašandirektoráhtain ja Birasgáhttendepartemeanttain . 1 Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtain konsešuvdnaohcama birra . 1 Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat Máhttodepartemeanttain diibmologu lassáneami birra fágain dárogiella , sámegiella , matematihkka ja eŋgelasgiella . 1 Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat Kultur- ja girkodepartemeanttain doaimmaid birra mat leat St. dieđáhusas nr. 32 ( 2007–2008 ) Teáhterhearvvaid duogábealde , lávdedáidaga birra Norggas . 1 Sámedikkis leat leamaš diehtojuohkinčoahkkimat máŋggain gielddain dan birra makkár vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat álbmogis ja gielddain leat dalle go gielda gullá hálddašanguvlui . 1 Sámedikkis leat leamaš 12 483 000 ruvnno juolludusat sámi museaide 2006s . 1 Sámedikkis leat kantuvrrat Snoasas , Ájluovttas , Evenáššis , Olmmáivákkis , Guovdageainnus ; Kárášjogas ja Vuotnabađas Unjárggas . 1 Sámedikkis leat kantuvrrat Kárášjogas , Guovdageainnus , Unjárggas , Gáivuonas , Evenáššis , Divttasvuonas ja Snoasas . 1 Sámedikkis leat kantursajit máŋgga sajis riikkas ja váldohálddahus lea Kárášjogas . 1 Sámedikkis leat juohke jahkebeali oktavuođačoahkkimat Kulturdepartemeanttain , gos váldojuvvojit bušeahtta ja eará áigeguovdilis áššit guorahallamii . 1 Sámedikkis leat jeavddalaš čoahkkimat Finnmárkku fylkkamánniin . 1 Sámedikkis leat gáržžes váikkuhangaskaoamit ja resurssat ja iige sáhte okto leat ovddasvástideaddjin das láhččojuvvo go dilli ovddidit sámegiela , ovdamearkka dihte IKT dáfus . 1 Sámedikkis leat guokte čoahkkima jagis dearvvašvuođa- ja fuolahusministtariin ja leat dasto bissovaš čoahkkimat Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhtain . 1 Sámedikkis leat guokte ovddasteaddji Eurohpapolitihkalaš Forumis guovddáš , guovlulaš ja báikkálaš eiseválddiid hárrái . 1 Sámedikkis leat geavadis eanemus gaskavuođat stáhtii ja muhtun muddui fylkkaide . 1 Sámedikkis leat earret eará guokte čoahkkima jahkasaččat dearvvašvuođa- ja fuolahusministtariin ja leat dasto fásta čoahkkimat Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhtain . 1 Sámedikkis leat dássidiid oktavuođačoahkkimat sámi kulturásahusaiguin ja - organisašuvnnaiguin mat ožžot doarjaga Sámedikki bušeahta bokte . 1 Sámedikkis leat dál ovttasbargošiehtadusat Finnmárkku , Romssa , Norlándda fylkkagielddaiguin , ja oktasaš šiehtadus Lulli-Trøndelága , Davvi-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddaiguin máddin . 1 Sámedikkis leat báikkálaš kantuvrrat Kárášjogas , Guovdageainnus , Unjárggas , Gáivuonas , Evenáššis , Divttasvuonas ja Snoasas . 1 Sámedikkis leat buorit vásáhusat das ahte geavahit váikkuhangaskaomiid rastá sektorrájáid gos lotnolasvuođat leat guovddážis . 1 Sámedikkis leat buorit vásihusat das ahte geavahit váikkuhangaskaomiid rastá sektorrájáid gos lotnolasvuođat leat guovddážis . 1 Sámedikkis leat buorit stipeandaortnegat maiguin sáhttá ávkkástallat . 1 Sámedikkis leat boazodoallošiehtadusa soabadallamiin guokte observatora stáhta bealde beavddi . 1 Sámedikkis leat bistevaš ovttasbargočoahkkimat Sámi allaskuvllain ja Sámediggi áigu dán forumis ovddidit ášši allaskuvlii . 1 Sámedikkis leat badjel 100 bargi juhkkojuvvon 4 ossodahkii ja 2 stábii . 1 Sámedikkis leat 39 áirasa , geaid sámit leat válljen sámiid gaskkas Sámedikki jienastuslogu vuođul . 1 Sámedikkis leat 2000 juovlamánus 89,8 jahkedoaimma . 1 Sámedikkis leat 1 Sámedikkis lea čuovvovaš virgi rabas mas ohcanáigi lea 28.08.09 Ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - gulahallan - bistevaš virgi - 2. almmuheapmi - Ref. nr. 09/1629 1 Sámedikkis lea čuovvovaš virgi rabas mas ohcanáigi lea 16.10.2009 : 1 Sámedikkis lea čuovvovaš virgi rabas mas ohcanáigemearri lea ođđajagimánu 8. b. 2010 : 1 Sámedikkis lea čoahkkimastin- , hállan- ja evttohanvuoiagtvuohta Davvi- Norgga ja Davvi-Trøndelága riikaoasselávdegotti čoahkkimiin . 1 Sámedikkis lea čielga politihkka das ahte mii galgat beassat min mehciide ja geavahit daid . 1 Sámedikkis lea čielga mihttomearri ahte eanandoallu galgá váikkuhit ássama ja barggolašvuođa doalaheami , ja leat sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođđun . 1 Sámedikkis lea šiehtadus VIA – travel Alta:in go guoská seminárii dieđiheapmái , ja bileahtaid / hoteallalanjaid diŋgomii . 1 Sámedikkis lea álbmotválljen orgánan iehčanas váldi ja iehčanas ovddasvástádus iežas politihkalaš doaimmas . 1 Sámedikkis lea álbmotválljen našuvnnalaš orgánan ovddasvástádus sámi beroštumiide buot sápmelaččaide guoskevaš áššiin ja gažaldagain . 1 Sámedikkis lea vuosttažettiin autoritehta identifiseret ja dovddahit mat sámi beroštumit leat plánaoktavuođas . 1 Sámedikkis lea viiddis ovttasbargu eará almmolaš instánssaiguin , sihke riikkagottálaš ja guovlluguovdasaš dásis , gč. kap. 4 . 1 Sámedikkis lea vel politihkalaš ovddasvástádus sámi servodagas leat duvddan dásseárvobarggus . 1 Sámedikkis lea vejolašvuohta máksit dušše daid oasseváldiid mátke- ja orrungoluid geat leat ožžon prošeaktadoarjaga Sámedikkis dán jagi . 1 Sámedikkis lea unnán ruhta ollu ohcamušaid ektui ja ferte dan dihte garrasit vuoruhit juolludettiin doarjagiid . Dán dihte eat leat sáhttán juolludit visot dan ohcojuvvon doarjaga . 1 Sámedikkis lea sátnebáŋku , Risten.no , mii siskkilda muhtun sámi terminologiijaid . 1 Sámedikkis lea stuorra ovddasvástádus veahkehit sin geat rahčet birgema dihtii ja mii áigut buot dásiin , maiddái ON olis , bargat dan ala ahte boahtteáigi čuvggoda midjiide buohkaide . 1 Sámedikkis lea stipeandaortnet buot ohppiide geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas . 1 Sámedikkis lea sihke parlameanta , politihkalaš jođiheapmi ja hálddahus čohkkejuvvon oktan organisašuvdnan . 1 Sámedikkis lea sierra mielbargi gii bargá julevsámegielain Ájluovtas Divttasvuonas . 1 Sámedikkis lea sierra doarjjaortnet sámi mánáidgárdefálaldagaid váste . 1 Sámedikkis lea rabas sadjásašvirgi 31.12.2009 rádjai vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi áššemeannudeaddjin 31.10.10 rádjái , mii sáhttá guhkiduvvot . 1 Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin jahkái , mas lea álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 1,5 jahkái , 2010 lohppii . 1 Sámedikkis lea rabas sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 01.05.10 rádjái , mas lea álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi čállin / konsuleantan bargobáiki Kárášjogas . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas lea álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas lea álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi biliotekáran , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi bargiidráđđeaddin , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi bargiidráddeaddin , álgin farggamusat . 1 Sámedikkis lea prinsihppa ahte sápmelaččain lea alddiineaset buoremus gelbbolašvuohta álgoálbmotáššiid dáfus , sihke našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sámedikkis lea politihkalaš orgánan vuoigatvuohta ieš mearridit guđemuš áššiid dat atná erenoamážit beroštahttin sámi álbmogii . 1 Sámedikkis lea parlamentáralaš vuogádat , mas Sámedikki dievasčoahkkima eanetlohku vállje Sámediggeráđi . 1 Sámedikkis lea ođđa oktasaš poastačujuhus 1 Sámedikkis lea ovttasbargu fylkkagielddaiguin Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma , EU Intereg-prográmma , guovlluguovdasaš gárgedanprográmmaid , Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána , sámi eanadoalloplána ođđa árvvoštallama ja ráđđehusa Davvi-Norgga-barggu hárrái . 1 Sámedikkis lea ovttasbargošiehtadus Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkagielddaiguin , mii lea ovttasbarggus vuođđu lullisámi diliid birra . 1 Sámedikkis lea ovttasbargoorgána guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaiguin , man oktavuođas bargojuvvo sámi perspektiiva ektui dain barggahandokumeanttain maid guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat sáddejit vuolit dearvvašvuođadoaimmahagaide . 1 Sámedikkis lea ovddimuš dakkár mihttomearri ahte oažžut sámi jienastuslogu doaibmat nu ahte jienastuslohkui livčče vejolaš dađistaga čálihit , oaivvilda rabas oppa áiggi . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus váikkuhit ovttaárvosaš fálaldaga sámi divššohasaide . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus stuorra geográfalaš guovllus masa gullet guhtta fylkkagieldda ja oasit guovlluin Oppland ja Møre og Romsdal . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus ráhkadit sámi oahpponeavvuid vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa oahppoplánaid mielde , ja rávisolbmuidoahpahusa čilgehusaid mielde . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus ovdánahttit ja suodjalit sámegiela Norggas . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus olles jienastuslogu girjemis ja das ahte jienastuslohku girjejuvvo gielddaid mielde . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus norbmet sámegiela ja dohkkehit sámegiel tearpmaid Norggas . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus girjet sámi jienastuslogu . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus evalueret Ođastus 94 sámi ohppiid várás . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus das ahte atnit ollislaš fuola buot guoskevaš sámi beroštusain go meannuda mineráladoaimmaid , álbmotriekti lea oassi sámi guovlluid mineráladoaimmaid rámmas . 1 Sámedikkis lea ovddasvástádus dakkár geográfalaš guovllus mas leat 6 fylkkagieldda ja guovllut Opplánddas ja Møre ja Romsdalas . 1 Sámedikkis lea ovddasteaddji dán bargojoavkkus maid departemeanta jođiha . 1 Sámedikkis lea ovdalaččas rabas boastajournála iežas neahttasiidduin , muhto dál addojuvvo maid vejolašvuohta viežžat Sámedikki dokumeanttaid neahtas . 1 Sámedikkis lea oktavuohta sierra aktevrraiguin sámegiela nannenbarggus , maiddái riikkaidgaskasaččat . 1 Sámedikkis lea oktavuohta njealji davimus fylkka buot gielddaiguin , ja 15 gielddain Mátta-Trøndelágas ja 5 gielddain Hedmárkkus areálasisabahkkemiid áššiid hárrái kulturmuitolága ja plána- ja huksenlága mielde . 1 Sámedikkis lea oahpponeavvoguovddáš gos lea pedagogalaš materiála mánáidgárdái ja skuvlii . 1 Sámedikkis lea našuvnnalaš ovddasvástádus hábmet sámi dáiddapolitihka mii seailluha ja nanne sámi dáidaga ovddideami . 1 Sámedikkis lea muđui jeavddalaš oktavuohta ja gulahallan gielddaiguin ja doaibmabiddjiiguin ovttaskas olmmožin , priváhta ja almmolaš fitnodagaiguin ja ásahusaiguin . 1 Sámedikkis lea mihttomearrin oažžut stuorát ja viidát ovttasbarggu sámiid gaskka riikkarájáid rastá . 1 Sámedikkis lea mihttomearrin oažžut eanet gielddaid sámegiela hálddašanguvlui . 1 Sámedikkis lea mihttomearrin ahte ovdal jagai 2005 galget leat : 1 Sámedikkis lea mihttomearri ahte galggašedje eanet suohkanat searvat hálddašanguvlui , ja danne lea deattuhan juohkit dieđuid suohkaniidda makkár vejolašvuođaid , geatnegasvuođaid ja vuoigatvuođaid searvan mielddisbuktá . 1 Sámedikkis lea mearridanváldi áššesurggiin , main guovddášeiseválddit leat addán Sámediggái dakkár válddi , nugo kulturmuitosuodjalusas , oahpahusas , gielas , ealáhusas ja kultuvrras . 1 Sámedikkis lea mearridanváldi go dát čuovvu eará mearrádusain dahje lea mearriduvvon eará vuogi mielde . Dál lea Sámediggái biddjojuvvon hálddahanovddasvástádus dihto administratiiva áššiin . 1 Sámedikkis lea mearridanfápmu go unnimustá 20 áirasa servet jienasteapmái . 1 Sámedikkis lea maiddái sierra ovddasvástádus gaskkustit sámiid iežaset máhtolašvuođa ja vásihusaid politihkalaš proseassaide ja váikkuhit sámiid vuoruhemiid čuoččudemiid ovddidanproseassain . 1 Sámedikkis lea maiddái ovddasvástádus dain stáhta ásahusain main lea čielga sámi servodatulbmil nu mo namuhuvvon 1. kapihttalis . 1 Sámedikkis lea maiddái oktavuohta guđa davimus fylkkagielddain kulturmuitoáššiin . 1 Sámedikkis lea maiddái leamaš beroštupmi buoridit sámi giella- ja kulturgelbbolašvuođa veajuiduhttima oktavuođas , ja lea ásahan stipeandda mii juogaduvvo jahkásaččat ohcama mielde sámegielat studeanttaide veajuiduhttinguoski fágaid siskkobealde . 1 Sámedikkis lea maiddái kontuvra Guovdageainnus , Vuonnabađas , Gáivuonas , Divttasvuonas , Evenáššis ja Snoasas . 1 Sámedikkis lea maiddái Norgga lágaid ja riikkaidgaskasaš álbmotrievtti vuođul vuoigatvuođat dan dáfus . 1 Sámedikkis lea maid sierra doarjjastivra mii juogada doarjagiid foanddain ja eará doarjjaortnegiin , ja giellastivra mii gieđahallá giellaáššiid . 1 Sámedikkis lea maid ovttasbargu Bargo- ja searvadahttindepartemeanttain ja Máhttodepartemeanttain ” Divvun ” nammasaš prošeavtta oktavuođas – mas galget ráhkaduvvot golmma sámegillii divodanprográmmat ( geahča doaibmabiju 58 ) . 1 Sámedikkis lea maid ovddasvástádus njuolggadusaid bokte mearridit sámi sisdoalu iešguđet fágasurggiide , gč. kap. 11.4 . 1 Sámedikkis lea maid ovddasvástádus dohkkehit sámi oahpponeavvuid mat leat álggahuvvon ovdal borgemánu 1. b. 2000 . 1 Sámedikkis lea luohttámuš dasa movt gielddat meannudit sierralohpeohcamiid mohtorjohtaluslágas , ja doarju dan . 1 Sámedikkis lea leamaš áirras ođđa sámi dutkanprográmma prográmmaplánalávdegottis . 1 Sámedikkis lea leamaš ulbmilin nannet máttasámegiela ovddideami , maiddái oahpponeavvuid ráhkadeami ja oaidná danne ahte lea dárbu sihkkarastit giellabarggu skuvllas , bisuhit ja nannet dan nu guhká go skuvllas leat sámi oahppit . 1 Sámedikkis lea leamaš ságastallan Riikaantikvárain stuorradiggedieđáhusa čuovvoleami hárrái ja áigu joatkit bargat guovddáš eiseválddiid ektui oažžun dihte johtui daid doaibmabijuid mat dieđáhusas leat positiivvalaččat sámi kulturmuitosuodjalussii . 1 Sámedikkis lea leamaš stuorra ovttamielalašvuohta das ahte ILO-konvenšuvdna galggai čađahuvvot Norgga rievttis dainna lágiin ahte dat siskkáldahttojuvvo lágaide ja galgá gustot ovddabeallái Norgga lágaid . 1 Sámedikkis lea leamaš seamma áiggi rájes ovddasvástádus jienastuslogu čáliheamis . 1 Sámedikkis lea leamaš ovddasvástádus 2009 sámediggeválggaid hálddahuslaš čađaheamis . 1 Sámedikkis lea leamaš mihtto ­mearrin sihkkarastit ahte sámi teáhterdoaimmas lea dohkálaš ekonomalaš vuođđu doaimma várás , maiddái ahte Beaivváš Sámi Teáhterii sihkkarastojuvvo dohkálaš ekonomalaš vuođđu doibmii sámi nášuvnnalašteáhterin . 1 Sámedikkis lea leamaš jahkásaš čoahkkin mánáidáittardeddjiin Reidar Hjermann Guovda ­geainnus masa maiddái Sámedikki nuoraidpolitih ­kalaš lávdegoddi ( SNPL ) searvvai . 1 Sámedikkis lea leamaš ja lea oppalaččat ovttamielalašvuohta ahte mearra- ja johkaluossabivdu lea sámi kultuvrra deaŧalaš ávnnaslaš oassi . 1 Sámedikkis lea leamaš dialoga Norges Kystfiskarlagain , Bivdiin ja Fjordfiskernes Foreningain . 1 Sámedikkis lea juo konsultašuvdnašiehtadus Ráđđehusain ja áigu njuolga bušeahttašiehtadallamiin čujuhit ahte Ráđđehus oalle guhkás ollašuhttá vuođđolága § 110a jos dat vuhtii váldá Sámedikki gáibádusaid duohta bušeahttašiehtadallamiid ektui . 1 Sámedikkis lea jo giellavirgi Várdobáikki sámi guovddážis . 1 Sámedikkis lea jeavddalaš oktavuohta oahpponeavvobuvttadeddjiiguin ja lea 2008:s doallan ovttasbargočoahkkimiid guvttiin lágádusain . 1 Sámedikkis lea ja galgá áin leat erenoamáš guovdilis rolla sámegiela bargguin . 1 Sámedikkis lea ipmárdus dasa ahte fylkkadikkis leat stuora ekonomalaš hástalusat . 1 Sámedikkis lea hálu oažžut lagat oktavuođa álbmogin . 1 Sámedikkis lea guovddaš rolla sámegielbarggus . 1 Sámedikkis lea ekonomiigastivrejupmi . 1 Sámedikkis lea eambbo gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi báikenamain go giellaráđis . 1 Sámedikkis lea dán rádjái leamaš kantuvra Tromssas . 1 Sámedikkis lea dál viđát válgaáigodat . 1 Sámedikkis lea dál sihke doaimmaheaddji láhkahálddašeaddji váldi ( kulturmuitolága , plána- ja huksenlága , sámelága ja oahpahuslága mielde ) , doaimmaheaddji ekonomalaš juolludusovddasvástádus ( doarjjahálddašeapmi ) , ja ovddasvástádus sámi ásahusain . 1 Sámedikkis lea dál digitála arkiiva nu ahte buot poasta mii boahtá , digitaliserejuvvo skánnema bokte . 1 Sámedikkis lea dáid maŋimuš jagiid leamaš dárkojeaddjistáhtus 1 stáhta bealde jahkásaš boazodoallošiehtadallamiin . 1 Sámedikkis lea dušše muhtun muddui leamaš dilli ja návccat gozihit ovttasbarggu suohkaniiguin seamma ládje go leat bargan fylkasuohkaniiguin , gč. kap. 7.3 . 1 Sámedikkis lea doaivva ahte ođđa láhka galgá sáhttit fuolahit sámi beroštusaid sakka buorebut . 1 Sámedikkis lea deaŧalaš sajádat sámi veahkadaga dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvoleamis . 1 Sámedikkis lea deaŧalaš máhttu ja gelbbolašvuohta mainna váikkuha sáme- ja eamiálbmotpolitihka hábmema nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sámedikkis lea deaŧalaš ja guovdilis diehtu sámi kultuvrra ja ealáhusaid birra . 1 Sámedikkis lea dattetge dat oaidnu ahte vissis áiggis sáhtášii gávdnat njuovžilis ja jierpmálaš čovdosiid duohta dilálašvuođa vuođul , maid vuođul muhtun oasi nuortalaččaid historjjálaš vuoigatvuođain sáhtášii ođđasis ásahit almmá menddo stuorra negatiivvallaš váikkuhusaid haga dálá vuoigatvuođalaččaide . 1 Sámedikkis lea dattetge dat oaidnu ahte vissis áiggis sáhtášii gávdnat njuovžilis ja jierpmálaš čovdosiid . 1 Sámedikkis lea dattetge ain bajimuš ovddasvástádus sámi kulturmuittuin Opplanddas . 1 Sámedikkis lea dat prinsihpalaš oaidnu ahte Sámedikki válddis ferte leat vuođđu njuolgga lágas . 1 Sámedikkis lea dat oaidnu ahte gávpenjuovvamiid fertešii láhčit nu ahte bierggu ja eará ávdnasiid sáhttá buvttadit vuovdimii nie ahte lea buoret vejolašvuohta ávkkástallat bohccoresurssaiguin . 1 Sámedikkis lea dakkár áddejupmi ahte doaba kulturbiras lea buoret ja gokčá buorebut dan gáhttenfilosofiija mii dál ráooe go doaba mii lea geavahuvvon dán rádjái ; kultueanadat . 1 Sámedikkis lea buorre ovttasbargu Sámedikki hálddašanguovllu fylkkagielddaiguin diđoštallamiid juogadeami dáfus . 1 Sámedikkis lea bonju sohkabealjuohkašuvvan , ja gárgedeapmi čájeha negatiiva gárgedeami mas leat oktilaččat unnit nissonáirasat Sámedikkis . 1 Sámedikkis lea bivdán dollojuvvot stuorra hoahppočoahkkima njealji ministariin daid guovlopolitihkalaš váikkuhusaid birra , maid sámi guovlluid skuvlaheaittiheamit mielddisetbuktet , ja erenoamážit Divttasvuona suohkana Moskke skuvlla heaittiheami oktavuođas ja Romssa Fylkkadikki vejolaš mearrádusa oktavuođas ahte heaittihit Vågsfjord joatkkaskovlá Skániin . 1 Sámedikkis lea beroštupmi dasa ahte gávdno našuvnnalaš gearggusvuohta mii maid váldá vuhtii sámiid dárbbuid ja vuoigatvuođaid . 1 Sámedikkis lea beroštupmi buoridit dán dili , ja dien oktavuođas áigu Sámediggi geahčadit livččii go vejolašvuohta ásahit sierra davviriikkalaš sámi filbmaguovddáža . 1 Sámedikkis lea beroštupmi ahte mis lea nášuvnnalaš gearggusvuohta mii váldá maiddái dán vuhtii . 1 Sámedikkis lea beroštupmi ahte boazodoallu oažžu daid seamma eavttuid njeallje- ja guovttejuvl ­lat mohtorsyhkkeliid ja skohtera oastima ja bajásdoallama oktavuođas go eanadolliin leat go ostet traktora ja eará bargoreaidduid , go gearddi mohtorsyhkkel ja skohter leat boazodoalus deaŧa-leamos bargoreaiddut . 1 Sámedikkis lea beroštupmi Finnmárkkulága mearrádusaid čuovvoleami ektui . 1 Sámedikkis lea bajit dási mihttomearrin ahte diehtojuohkinteknologiijain galget ovddiduvvot johtilit , geavaheddjiide heivehuvvon bálvalusat govttolaš haddái . 1 Sámedikkis lea alla fágalaš gelbbolašvuohta , muhto mii fertet maid dovddastit ahte dárbbašlaš gelbbolašvuođa lea dávjá váttis háhkat sámi servodagain . Máŋgii lea maid heivetmeahttun virgádit dakkár gelbbolašvuođa bistevaččat nu ahte čatná goluid bistevaččat boahtteáigái . 1 Sámedikkis lea aktiivvalaš rolla Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma barggu ektui . 1 Sámedikkis lea 2002 rájes leamašan sierra stipeandaortnet ovdaskuvlaoahpaheddjiide ja dábálaš oahpaheddjiide geat váldet čiekŋudeami julevsámegielas . 1 Sámedikkis lea 2002 rájes leamaš sierra ­stipeandaortnet ovdaskuvlaoahpaheddjiide ja dábálaš oahpaheddjiide , earret eará oahpponeav ­vopedagogihkas ja gielas . 1 Sámedikkis lea 171 000 kruvdnosaš rámma sierra ulbmiliid várás maidda Sámedikki eará doarjjaortnegiin ii sáhte oažžut ruđa . 1 Sámedikkis lea 162 000 kruvdnosaš rámma sierra ulbmiliid várás maidda Sámedikki eará doarjjaortnegiin ii sáhte oažžut ruđa . 1 Sámedikkis lea , ovttas našunála eiseválddiiguin , ovddemustá ovddasvástádus láhčit dili nu ahte iešguđet sámi gielalaš ja kultuvrralaš joavkkuid ceavzilis boahteáigi nannejuvvo , seammás go politihka ja doaibmabijuid čađaheapmi ferte viehka muddui leat gielddaid ja fylkkagielddaid , ja báikkálaš ja regionála stáhtaorgánaid bokte . 1 Sámedikkis lea , oahpahuslága §6-4 váldi addit njuolggadusaid oahppoplánaid sámi sisdollui fágain mat leat čadnon O97:i , ja maiddái sámi giellaoahpahusa oahppoplánaide vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpus , ja erenoamáš sámi fágaide joatkkaoahpahusas dan sisdoalu ja daid resursarámmaid siskkobealde maid departemeanta mearrida . 1 Sámedikkis lea , dan rájes go Sámi oahpahusráđđi biddjojuvvi Sámedikki vuollái jagi 2000 , leamaš ovddasvástádus doaimmahit iešguđetlágan doarjjaortnegiid sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 1 Sámedikkis ja eará guovddáš eiseválddiin lea erenoamáš ovddasvástádus láhčit diliid nu ahte sáhttá duoji ovddidit ealáhussan . 1 Sámedikkis ja eará almmolaš ásahusain ja beroštusorganisašuvnnain leat bivdán evttohusaid ja cealkámušaid raportii . 1 Sámedikkis ja departemeanttas lea jahkásaš ovttasbargočoahkkin hálddahuslaš dásis . 1 Sámedikkis ja RiddoDuottarMuseas lea buorre gulahallan Statsbyggain prošekterema birra . 1 Sámedikkis ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvvis lea vel fásta áirras Bora ­spirehálddašeami oktavuohtalávdegottis . 1 Sámedikkis ja Norges Fiskarlagas leat máŋga oktasaš beroštumit maid birra lea lunddolaš gulahallat . 1 Sámedikkis ja NRK Sámi Radios leat kantuvrrat árranis . 1 Sámedikkis ja Birasgáhttendepartemeanttas leat vuorrohálešteamit dan birra guđe málliid galgá válljet báikkálaš ja sámi oassálastimii suodjalanguovlluid hálddašeamis . 1 Sámedikkis ja Birasgáhttendepartemeanttas lea ovttamielalašvuohta vuvddiid suodjaleami suodjalanláhkaásahusaid hárrái . 1 Sámedikkis ii leat miige formála rievttálaš stáhtusiid ovddastit Norgga riikkaidgaskasaš šiehtadallamiin . 1 Sámedikkis ii leat mihkkege formála válddiid bagadit gielddaid / skuvla- ja mánáidgárdeeaiggádiid , muhto sáhttá daid bagadit mánáidgárddi lážáldaga ja skuvlla oahpahusa hárrái . 1 Sámedikkis ii leat makkárge váldi , muhto dušše konsultašuvdnarolla lágaid ja doaibmabijuid hábmemis . 1 Sámedikkis ii leat makkárge váikkuhanvejolašvuohta dasa mii gáibiduvvo go galgá registrerejuvvot Brønnøysund bellodatregistaris ja 5000 vuolláičállosa eai gáibiduvvo Sámedikki jienastuslogu vuođul , muhto Norgga dábálaš álbmotregistara vuođul . 1 Sámedikkis ii leat makkárge váikkuhanfápmu stivrra nammadeapmái . 1 Sámedikkis ii leat makkárge hámolaš rievttálaš stáhtus Norgga ovddasteami hárrái riikkaidgaskasaš šiehtadallamiin . 1 Sámedikkis ii leat luohttámuš bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddjái , ja danne háliida Sámediggi lonuhit bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji . 1 Sámedikkis ii leat geográfalaš ovddasvástádus viissis fylkkaid loguid ektui nu movt namuhuvvo 11 . 1 Sámedikkis han lea ovddasvástádus sámi álbmogii ja dat geatnegahttá . 1 Sámedikkis gártet de dainna lágiin fas 39 áirasa . 1 Sámedikkis galgá leat árjjalaš rolla dán dieđáhusa ráhkadeamis . 1 Sámedikkis galgá leat formálalaš hálddašanovddasvástádus museaálalaš dávvirávdnasiin mat dál eai leat sámi ásahusain , muhto maid sámi álbmot oamasta . 1 Sámedikkis galgá leat duohta mieldemearrideapmi dakkár áššiin mat leat deaŧalaččat sámi servodahkii . 1 Sámedikkis galgá leat buorre ovttasdoaibman dáiddáriiguin ja sin organisašuvnnaiguin hábmedettiin dáidda- ja kulturpolitihka . 1 Sámedikkis galgá ja ferte leat váikkuhanvejolašvuohta dain rámmaeavttuin mat čatnasit lágaide , láhkaásahusaide ja ekonomiijii mat gusket boazodollui , jus galggaš leat jierpmálaš sirdit boazodoalloválddi Sámediggái . 1 Sámedikkis galgá ain leat guoddalanváldi sámi dávvirávdnasiid fievrridanmearrádusaid oktavuođas . 1 Sámedikkis fertejit leat dakkár duohta bušeahttakonsultašuvnnat ja bušeahttašiehtadallamat stáhta eiseválddiiguin , mat dagahit ahte Sámedikkis sáhttá leat – sámi álbmoga bealis – stuorát kontrolla ja váikkuhanfápmu Sámi oppalaš servodatovddideamis . 1 Sámedikkis ferte leat duohta dadjamuš buot surggiin mat leat dea-ŧalaččat sámi servodahkii , iige sámepolitihka leat vejolaš sirret servodagas muđui . 1 Sámedikkis fas lea ovddasvástádus nu johtilit go lea vejolaš buktit vástádusa vejolaš jearaldagaide ja dieđihit leat go áššis eará čuolbmačilgehusat main lea mearkkašupmi sámi beroštumiide . 1 Sámedikkis fas bealistis leat iežas siskkáldas hálddahuslaš ja politihkalaš proseassat . 1 Sámedikkis eai leat návccat , earret go dat maid Sámi kulturmuitoráđđi bargá , addit cealkámuša juohke ovtta luonddureserváhta njuolggadusaide . 1 Sámedikkis eai leat nu olu eará sisaboađut . Danne ii lean nettobušetterenágga dat ahte friddjadit beassat golahit ruđa . 1 Sámedikkis eai leat nu olu eará sisaboađut . 1 Sámedikkis eai leat mearkkašumit daidda mihtidanguovlluide mat leat ollásit konsešuvdnaguovllus . 1 Sámedikkis eai leat makkárge mearkkašumit áššái . 1 Sámedikkis eai lean mearkkašumit ii ge dat háliidan formála ráđđádallama áššis . 1 Sámedikkis dárbbaša dan dihtii sierra viessu gos lea stuorát fysihkalaš sadji , gos sihke politihkalaš ja hálddahus barggut sáhttet čovdot . 1 Sámedikkis cealkámuša viežžat . 1 Sámedikkis boahtá leat ollislaš jienastuslogu čáliheami ovddasvástádus ja ahte jienastuslohku čálihuvvo suohkaniid vuođul . 1 Sámedikkis Norgga bealde lea bajimuš ovddasvástádus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka hábmemis , ja lea dat guovdileamos eaktodeaddji norgalaš eiseválddiid ektui dássásaš fálalagaid ovddideami oktavuođas sámi álbmoga várás . 1 Sámedikkis , Finnmárkku fylkkagielddas ja FeFos lea leamaš vuosttaš jahkásaš politihkalaš oktavuohtačoahkkin mii dollojuvvui Kárášjogas . 1 Sámedikkiráđđi doallá ráđđečoahkkima Ráissas geassemánu 09.-11. b. 2009 , Reisafjord Hoteallas . 1 Sámedikkiráđđi Ráissas 1 Sámedikkipresideantta Egil Olli ja sámediggi searvá norgga delegašuvnna mielde . 1 Sámedikkiin leat ollu oktasaš bargamušat . 1 Sámedikkiin lea riekti ovddastit sápmelaččaid riikkaidgaskasaččat , ja dat lea mearriduvvon evttohusa 19. artihkkalis . 1 Sámedikkiin lea geatnegasvuohta doahttalit ahte ii oktage galgga vealahuvvot sohkabeliid , seksuálalaš soju dahje čearddalašvuođa dihte . 1 Sámedikkiin ja stáhtain lea oktasaš ovddasvástádus das ja mii eaktudit dál , ahte buot guoskevaš bealit čuovvolit šiehtadusa mii lea ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ja sámedikkiid presideanttaid gaskka buoremusat ávkin sámi álbmogii ja davviriikkaid stáhtaide . 1 Sámedikkiin ja Ruošša bealde sámiid ovddasteddjiin ledje sierra čoahkkimat lahtuiguin . 1 Sámedikkiin galgá ráđđádallat dalle go ráhkaduvvojit láhkaevttohusat , láhkaásahusat , njuolggadusat ja mearrádusat main njuolga sáhttá lea váikkuhus sámiide . 1 Sámedikkiin Ruoŧa ja Norgga bealde lea juo ásahuvvon buorre ovttasbargu . 1 Sámedikkiin Ruoŧa ja Norgga bealde lea dál beroštupmi ahte deattuhuvvo šiehtadallamiid fas johtuiboahtin ja ahte riektegovva ii rievdda vaikko dát proseassat bistet guhkebuš . 1 Sámedikkiin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Árvoháhkanprográmma 1 Sámedikkiid šaddá sin oktasaš áirras ovddastit bajimuš Bearráigeahčči lávdegottis . 1 Sámedikkiid oktasaš mihttomearrin lea badjel logi jagi juo leamaš ahte sihke riikkaidgaskasaš ja našuvnnalaš servodat dohkkehit ja sihkkarastet eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa . 1 Sámedikkiid dievasčoahkkimat ja sámi parlamentarihkkárkonfereansa Guovvamánu 21. – 24. b. 2005 Johkamohkki 1 Sámedikki čoáhkkinjođihangotti mearrádusárvalus Sámediggái : 1 Sámedikki čoáhkinjođihangotti mearrádusárvalus lávdegoddái 1 Sámedikki čoahkkinplána 2009-2010 áigodahkii : 1 Sámedikki čoahkkinplána 2009-2010 1 Sámedikki čoahkkinplána 2006 1 Sámedikki čoahkkinplána 2005/2006 1 Sámedikki čoahkkinortnet , mearriduvvon čakčamánu 25. b. 1998 1 Sámedikki čoahkkinortnet 1 Sámedikki čoahkkinjođihangotti vuollebáza 87 136 ru boahtá das go lei eanet doaibma go mii lei vurdojuvvon . 1 Sámedikki čoahkkinjođihangotti ovddas lea maid máksojuvvon 256 451 ru penšuvdnamáksun . 1 Sámedikki čoahkkinjođihangoddái ásahuvvo dievasčoahkkinčállingoddi mii lea organisatoralaččat sorjjasmeahttun Sámediggeráđis . 1 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi ovddida čuovvovaš árvalusa Sámediggái : 1 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi mearridii juovlamánus 2006 Sámediggái ođđa beassanmearrádusaid . 1 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi . . 1 Sámedikki čoahkkinjodihangoddi geahččá bearrái ahte Sámedikki ráddádallamiin čállojuwo beavdegi ~ái masa eavttuhusat , sárdnunlistu , jienasteamit ja mearrádusat registrerejuwojit . 1 Sámedikki čoahkkingirjji oassi áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus 1 Sámedikki čoahkkimiin lea buohkain vuoigatvuohta juogo sámástit dahje dárostit iežaset dáhtu mielde . 1 Sámedikki čilgehusat , jahkedieđáhusat , plánat jna. gávdnojit maid sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Sámedikki čielggadusjoavku mátta-sámegiela hárrái ovdanbuvttii iežas čielggadusa 1992 juovlamánus , doaibmaevttohussan sierralágan sektuvrraide sámegiela geavaheami lasiheami várás mátta-sámegiela suopmanguovllus . 1 Sámedikki čielga árvalusat dán doaibmaplána bargui bohtet ovdan doaibmaplána doaibmabidjooasis . 16 1 Sámedikki čielga gudneáŋgirvuohta lea doaibmat siviila sámi servodaga sámi ásahusovddideami deaŧaleamos láhččin . 1 Sámedikki áššesuorgi lea buot áššit mat dikki mielas « erenoamážit gusket sámi álbmogii » , gč. sámelága § 2 – 1 vuosttaš lađđasa . 1 Sámedikki áššehivvodat 1999-2006 ( darogillii ) Mielddus 3 . 1 Sámedikki áŋgiruššan sámi oahpahus ja oahppovuogádaga nannemis eaktuda ahte oppalaš rámmaeavttut leat buorit , sihke ekonomiija dáfus , allaoahppan bargiid dáfus , ja ahte lágat ja njuolggadusat ovdánit nu ahte Sámedikki váldi ja ovddasvástádus stuorru vai sámi servodaga gáibádusaid sáhttá ollašuhttit . 1 Sámedikki ávžžuhusaid vuođul ásahii Stáhta erenoamášpedagogalaš doarjjavuogádat fágalaš guovddášdoaimma erenoamášpedagogalaš suorggi siskkobealde , mii šaddá sierra ovttadahkan Sámi allaskuvlii Guovdageidnui . 1 Sámedikki ávžžuha olbmuid evttohit kandidáhta giellamovttidahttinbálkkašupmái 1 Sámedikki ásaheapmi lea sámiid vuoigatvuođa čađaheapmi beassat álbmogin organiseret iežas ja ásahit iežas ovddasteaddji ásahusaid . 1 Sámedikki ásaheapmi lea buvttihan ođđa sámi almmolašvuođa ahtanuššama mii hástala ja rievdada daid ovddit gievrras oaiviloktavuođaid . 1 Sámedikki ásaheapmi Norgga almmolaš politihkka sámiid guovdu nuppástuvai maŋŋá jagi 1945 , maiddái dainnago oktasaš jurdagat olmmošárvvus ja unna álbmogiid vuoigatvuođain čuhce stivrejeaddjiide . 1 Sámedikki ásaheami rájes lea eaktuduvvon ahte Sámedikki bargit leat stáhtavirgehasat ja danin ­sidjiide gustojit virgehasláhka , virgeriidoláhka , láhka almmolaš virgehasaid ahkerájá birra ja láhka Stáhta penšuvdnakássa birra . 1 Sámedikki árvvoštallama mielde lea multiplikáhtora váikkuhus sámi ássanguovlluin 1,5 . 1 Sámedikki árvalusat árvvoštallojuvvojit maiddái ođđa luonddušláddjivuođalága oktavuođas mii áramusat boahtá 2006 . 1 Sámedikki árvalusat lágaevttuhusii 1 Sámedikki árvalusat guske elliiddolliid ovddasvástádussii boraspirepolitihkas , bohccuid gáldemii ja dasto bohccuid goddimii gazirdanbuikkuin . 1 Sámedikki árvalusat 1 Sámedikki árvalusaid vuođđun leai ášši 20/99 Til laks åt alla kan ingen gjæra – gulaskuddan mearrádus . 1 Sámedikki árvalus lea muhtumassii mielde eanaeaiggáda minerálahálddašannjuolggadusain . 1 Sámedikki árbedieđu áŋgiruššan lea muđui namuhuvvon dán dieđáhusa kap. 2.16 oasis . 2008– 2009 1 Sámedikki álggaheami proseassas bohte ovdan čuolmmat , erenoamážit válgánjuolggadusaid oktavuođas . Sámedikki ásaheami proseassa áiggi bohte ovdal mángga1ágan čuolmmat mat guske Sámedikki válgii . 1 Sámedikki álgaga vuođul lea ráđđehus ja Sámediggi dialogas báikkálaš hálddaheami birra . 1 Sámedikki álgaga mielde lea ráđđehus gulahallamin Sámedikkiin galgetgo geahččaluvvot riikkagottálaš hálddahanortnegat mat leat báikkálaččat heivehuvvon vai fitnašuvvá positiiva ja dássidis ealáhusgárgedeapmi sámi riddo- ja vuotnaguovlluide . 1 Sámedikki álbmotválljen áirasiid mátkkit 1 Sámedikki áirrasgoddi galledii Kánada áigodagas 11.-22.09.00 . 1 Sámedikki áirras Miriam Paulsen lea cuiggodan Sámediggeráđi go dat ii leat vuoruhan juolludemiid iešsoardimiid eastadandoaibmabijuide . 1 Sámedikki áirasiin lea geatnegasvuohta orrut muitalkeahttá daid áššiid birra mat meannuduwojit giddejun uvssaid duohken , ja muđui maid dakkár áššiid birra mat leat čuldojuwon almmusvuodas . 1 Sámedikki áirasiidda ja gohččojuvvon várrelahtuide , earret Sámediggeráđi lahtuide , čoahkkinjođihangotti jođiheadji , lávdegotte jođiheaddji ja joavkojođiheddjiide , buhtaduvvo aktiivvalaš oassálastima ovddas lávdegoddečoahkkimiin , ovtta joavkočoahkkima ovddas juohke dievasčoahkkima oktavuođas , diavasčoahkkimiid ovddas ja dievasčoahkkimiid jođiheami ovddas dáid máksomeriid mielde : 1 Sámedikki áirasiidda ja gohččojuvvon várrelahtuide , earret Sámediggeráđi lahtuide , čoahkkinjođihangotti jođiheaddji ja joavkojođiheddjiide , buhtaduvvo aktiivvalaš oassálastima ovddas lávdegoddečoahkkimiin , ovtta joavkočoahkkima ovddas juohke dievasčoahkkima oktavuođas , dievasčoahkkimiid ovddas ja dievasčoahkkimiid jođiheami ovddas dáid máksomeriid mielde : 1 Sámedikki áirasiid penšuvdnaortnega láhkaásahusa nr. 1323 2003-11-07 §8 mielde galget penšuvdnagolut ja penšuvdnaortnega hálddašangolut ruhtaduvvot penšuvdnamávssuiguin . 1 Sámedikki áirasiid ja vuollásaš ráđiid lahtuid buhtadusmáksinnjuolggadusat - Mearriduvvon Sámedikkis skábmamánu 26. b. 1998 , biddjon fápmui 01.01.1999 1 Sámedikki áirasiid ja vuollásaš ráđiid buhtadusášši maf ) iduvvo boahtte ollesčoahkkimii . 1 Sámedikki áirasat ožžot liibba gažadit ja vástidit , gitta 10 minuhta oktiibuot . Sámediggi mearrida , 1 Sámedikki áirasat deattuhedje man dárbu lea ahte kommišuvnna váldobargun lea sihkkarastit sámi boazodoalu ollisvuođa ja evttohit čovdosiid mat livčče buorrin sámi boazodollui miehtá Norgga / Ruoŧa riikkaráji gos sámi boazodoallu doaimmahuvvo ealáhussan . 1 Sámedikki áirasat 2005-2009 . Sametinget / Johan Mathis Gaup 1 Sámedikki áigumušat evttohuvvon prográmmain ledje seamma go guovddáš VSP-biebmoprográmmas . 1 Sámedikki áigumuš lea lágidit dákkár semináraid jahkásaččat ja oivvilda deaŧalažžan ahte guoskevaš departemeanttat veahkehit ja oassálastet dán arenas . 1 Sámedikki áigumuš ii leat gieldit buot dáid huksemiid , muhto mis galgá leat vejolašvuohta váikkuhit , mo ja gosa dáid hukse , ja nu leat miige mielde čoavdimin energiija dárbbuid . 1 Sámedikki áddejumi vuooul lea lávdegottiid ásaheapmi ovddimuččat . áigeguovdil gielddain gos ássan lea bieogguid ja gos uhccán orrot sámit . 1 Sámedikki áddejumi mielde sáhttet evttohusat ođđa § 1 Lága ulbmil ja § 2 Kulturmuittut ja kulturbiras - meroštallamat , dagahit ahte šaddet stuorát váttisvuooat lága doahpagiid ja doaba-apparáhta gaskka mii lea geavahuvvon sámi kulturmuittuid oktavuođas . 1 Sámedikki áddejumi mielde lea Sámediggi ieš guhte berret ráhkadit lassimearrádusaid Sámediggeválgii . 1 Sámedikki áddejumi mielde ii leat komišuvdna " vuogálaš ortnet " mo mearridit riektigáibádusaid mat gullet guoskevaš olbmuid ( sámiid ) eatnamiidda . 1 Sámedikki áddejumi mielde guoskkaha bargu maid komišuvdna dahká daid diliid mat čužžot ILO-169:a 14. artihkkalis : Danin orru leamen dárbu ahte komišuvnna mandáhta árvvoštallo oddasit K- 169 olis ja ea.ea. Vuoddolága §:a 110 a ja sámelága ektui ja daid oUu politihkálaš cealkámušaid ektui mat leat daddjon eará oktavuođain . 1 Sámedikki várrepresideanttas Marianne Baltos galgá leat čoahkkin Várdobáiki giellaguovddážiin maŋŋebárgga ja Moskavuona giellaguovddážiin gaskavahku . 1 Sámedikki várrepresideanta oassálasttii semináras . 1 Sámedikki várrepresideanta lea fitnan Romssas ságastallamin dán ášši veahkkefylkkaoahpahushoavddain Håkon Figenschou:in . 1 Sámedikki várrepresideanta deattuhii skuvlla mearkkašumi márkosámi guovllu sámi ássamii , ja ahte Sámediggi lea positiiva dasa ahte sámivuohta galgá leat nubbi dain guovtti váldoduvdagis boahttevaš skuvladoaimma várás Skániin . 1 Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Nystads leat vuordámušat ahte dán lágan oktiiortnejeaddji orgána bokte sáhttit loktet ovddasvástádusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastimis ovttaskas olbmo dásis bajimuš dássái . 1 Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Nystad lea beahtášuvvan . 1 Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Nystad doarjjui ollásit Nordlys nammasaš áviissas čakčamánu 2. b. 1 Sámedikki várrepresideanta Ragnhild L. Nystad John-Marcus Kuhmunen 1 Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto sáddii 26.01.09 reivve stáhtaráđđái Erik Solheimii mearraluossaregulerema birra ja ráđđádallamiid birra Ruoššain ja EU:in . 1 Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto : telefovdna 78 47 40 00 mobiila 48 06 33 58 1 Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto ( AP):- Illu beaivi sámi gillii 1 Sámedikki várrepresideanta Láilá Susanne Vars ballá ahte smávva báikkálašservodagat báhcet ávdin báikin go suohkaniin ja fylkasuohkaniin eai leat resurssat bisuhit giliskuvllaid vuođđo- ja joatkkaskuvladásis . 1 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars lohká Sámedikki áigut áŋgiruššat háhkat eanet deaivvadanbáikkiid ja lagat gulahallama boarrásiiguin boahtte áiggis . 1 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars lohká Sámedikki áigut áŋgiruššat háhkat eanet deaivvadanbáikkiid ja lagat gulahallama boarrásiiguin . 1 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars galleda Guolban ja Beahcedieva mánáidgárddiid Kárášjogas maŋŋebárgga 16.03.10 diibmu 12.30 rájes . 1 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars dadjá ahte nuvttá oahpponeavvoortnet lei deaŧalaš doaibmabidju oažžun dihte oahpponeavvuid ohppiide . 1 Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars dadjá ahte doaibmabijut maid bargojoavku evttoha leat miellagiddevaččat ja ahte Sámediggeráđđi lea juo álggahan máŋga dain evttohusain maid bargojoavku bidjá ovdan áigeguovdilis doaibmabidjun . 1 Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara oassálastá rahpamis . 1 Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara oassálastá dán vahku ON eamiálbmogiid bistevaš foruma čoahkkimiin New Yorkas . 1 Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara oaivvilda ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat lea deaŧalaččat go galgá juksat ON duhátjahkemihttomeari . 1 Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara lea hui ilus go ráđđehus evttoha juolludit 20 miljon ruvnno Nuortasámi museii 2007 stahtabušeahtas . 1 Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara lea beahtahallan go stáhtaráđđi Heidi Grande Røys lea guođđán sámegiela eret go son dál almmuha nuvttá reaiddu mainna sáhttá rievdadit teavsttaid dihtor- ja neahttaoktavuođas njálmmálaš girjedárrun ja ođđadárogiellan . 1 Sámedikki várrepresideanta , Johan Mikkel Sara , lea hui ilus go ásahus dál lea vuođđuduvvon , ja sus leat stuora vuordámušat viidáset bargui . 1 Sámedikki válljejit sámit sámiid gaskkas sámediggeválggaid bokte mat dollojuvvojit juohke 4. jagi seamma beaivvi go stuorradiggeválggatge . 1 Sámedikki válggat leat oktanis Stuoradikki válggaiguin ja válgajagit leat leamaš 1989 , 1993 , 1997 , 2001 , 2005 ja 2009 . 1 Sámedikki válggat leat oktanis Stuoradikki válggaiguin , ja válgajagit leat leamaš 1989 , 1993 , 1997 , 2001 , 2005 ja 2009 . 1 Sámedikki válggaid olis lea riika juhkkojuvvon 13 válgabiirii . 1 Sámedikki válggaid njuolggadusat leat mearriduvvon sámelágas ja láhkaásahusas Sámedikki válggaid birra . 1 Sámedikki válggaid bajit prinsihpat , nugo válgabiirejuohkin ja mandáhttajuohku , leat vuosttažettiin juoga mat gusket sámi veahkadahkii . 1 Sámedikki válgaseminára 1 Sámedikki válgaortnega rievdadusaid duogáš lea ahte válgaortnet ii doaibman ollásit . 1 Sámedikki válganjuolggadusaid mielde galgá sámi jienastuslohku geavahuvvot mealgadii dušše válggas . 1 Sámedikki válganammagottis lea leamaš čoahkkin 05.10.09 . 1 Sámedikki válganammagoddi galgá dán njeallje dássenmandáhta juohkit dan njealji válgabiirii gos leat eanemus olbmot jienastan válggas . 1 Sámedikki válgalávdegotti árvalus Sámediggái : 1 Sámedikki válgalávdegotti bargun lea earret eará dohkkehit registrerenohcamiid sámepolitihkalaš organisašuvdnan , dohkkehit dieđáhusaid main leat áigeguovdilis dieđut mat bohtet dain organisašuvnnain mat juo leat registrerejuvvon , dohkkehit nammarievdadusaid ja meannudit listaevttohusaid mat bohtet organisašuvnnain mat háliidit searvat sámediggeválgii . 1 Sámedikki válgalávdegoddi nammada dássenmandáhtaid ja buot sadjásaš áirasiid . 1 Sámedikki válgalávdegoddi eavttuha čuovvovaččaid lahttun ja várrelahttun Sámedikki váidalusorgánii : 1 Sámedikki válgalogus , mii lea sámi jienastuslohku , ledje jagi 2005 válggas sullii 12 500 sápmelačča . 1 Sámedikki válgajienastuslogu juohkáseapmi 2005 válggas válgabiirriid ja gielddaid gaskka . 1 Sámedikki váldoáigumuššan goappašiin dáin čoahkkimiin lea leamaš ahte láhkaárvalus bággonjuovvamiid ektui boazodoalus ii ovddiduvvo Stuorradiggái . 1 Sámedikki váldovuođđun lea ahte sápmelaččat leat okta álbmot ja eamiálbmot , ja ahte mis lea iežamet historjá , iežamet árbevierut , iežamet kultuvra ja iežamet giella . 1 Sámedikki váldovuođđun lea ahte sápmelaččat leat okta álbmot ja eamiálbmot , ja ahte mis lea iežamet historjá , iežamet árbevierut , iežamet kultuvra , iežamet giella ja iežamet eatnamat gos ja maid gitta historjjálaš áiggi rádjai leat okto ássan ja geavahan . 1 Sámedikki váldoulbmilin lea váikkuhit dásseárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa sámi álbmoga várás nugo muđui álbmogis lea . 1 Sámedikki váldoulbmil sámi eanadoalus lea ahte barggaheapmi ja doallostruktuvra bisuhuvvo dálá dásis . 1 Sámedikki váldoulbmil dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkain lea oččodit ollislaš ja dásseárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa sámi álbmogii seamma dásis go álbmogii muđui ge . 1 Sámedikki váldostrategiija oahpahusa ja oahpu hárrái čilgejuvvo Sámediggeplánas , mas earret eará daddjo ahte Sámediggi galgá eavttuid bidjat ja hábmet sámi skuvlla ja oahpahusvuogádaga . 1 Sámedikki váldomihttun ealáhussii lea doalahit dan barggaheami ja doallostruktuvrra mii dál lea . 1 Sámedikki váldomihttomearrin lea : - ” Ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmogii , nugo muđui álbmogis leat ” . 1 Sámedikki váldohálddahus nannejuvvo dainna lágiin ahte dálá vuollásaš ráđiid fágahálddahusat biddjojuvvojit váldohálddahusain oktii . 1 Sámedikki váldohálddahus masa gullet plána- ja hálddahusossodat , politihkalaš ossodat , bibliotehka- / diehtojuohkinossodat ja direktevra ožžot jahkái 2000 sierra doaibmabušeahta mii juogaduvvo rámmas , 15.427.000,- kr . . 1 Sámedikki váldohálddahus masa gullet plána- ja hálddahusossodat , politihkalaš ossodat , bibliotehka- / diehtojuohkinossodat ja direktevra ožžot jahkái 2000 sierra doaibmabušeahta mii juogaduvvo rámmas , 14.527.000,- kr . . 1 Sámedikki váldofálaldahkan geavaheddjiide elektrovnnalaš bálvalusat 1 Sámedikki váldi ráhkadit njuolggadusaid joatkkaoahpahusa sisdollui ferte viiddiduvvot . 1 Sámedikki váldi oahpahusa ja oahpu ektui nannejuvvui ođđajagimánu 1. b. 2000 rájes . 1 Sámedikki váldi kulturmuitolága vuođul čuovvu Fágalaš ovddasvástádusjuogu jd. láhkaásahusas , maid Birasgáhttendepartemeanta mearridii 29.5.2000 . 1 Sámedikki váldi juohkása guovttelágánin , lágas ja/dahje láhkaásahusas mearriduvvon váldin ja váldin juohkit ekonomalaš doarjagiid . 1 Sámedikki válddis ja iešmearrideami doahpagis ságaškuššojuvvo kapihttalis 4 . 1 Sámedikki válddi vejolaš viiddideapmi mearridit njuolggadusaid sámediggeválgga birra , ja sámi kukturmuitosuodjalusa organiserema birra galgá árvvoštallojuvvot láhkabarggus . 1 Sámedikki válddi lassáneami mielde ásahii Girko- ja kulturdepartemeanta 2002:s ođđa bušeahttakapihttala 320 Dábálaš kulturulbmilat , poasta 53 Sámi kulturulbmilat . 1 Sámedikki válddi hárrái ovdehii lávdegoddi ahte diggi galgá sáhttit váldit ovdan buot lágan áššiid main adnojuvvo leamen vásedin mearkkašupmi sámi veahkadahkii . 1 Sámedikki váikkuhus ráđđehusa bušeahttaprosessii lea dál minimála . 1 Sámedikki váikkuhangaskaoamit leat addán sámi kultuvrra oassálastiide dohkkeheami ja movtta joatkit prošeavttaideaset . 1 Sámedikki váidalusorgánii válljejuvvojedej čuovvovaččat lahttun ja várrelahttun : 1 Sámedikki vuođđun lea ahte vuođđoláhkamearrádus ferte adnojuvvot dakkárin mii ásaha rievttálaš dáhkádusaid Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid čađaheapmái sápmelaččaide . 1 Sámedikki vuođđun lea ahte vuođđoláhkamearrádus ferte adnojuvvot dakkárin mii ásaha rievttálaš dáhkádusaid Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid čađaheapmái sápmelaččaide , maiddái sápmelaččaid eana- ja čáhcevuoigatvuođaid dáfus Finnmárkkus . 1 Sámedikki vuođđudeapmái ovddiduvvojit čuovvovaš áššit : 28/09 Vuođđudeapmi 29/09 Fápmuduslávdegotti válljen Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 1-6 vuođul 30/09 Fápmuduslávdegotti fápmudusárvalus - válggaid dohkkeheapmi 31/09 Čoahkkinjođihangotti válljen 32/09 Sámediggeráđi válljen 33/09 Válgalávdegotti válljen 34/09 Bearráigeahččanlavdegotti válljen 35/09 Plána- ja finánsalávdegotti válljen 36/09 Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti válljen 37/09 Ealáhus- ja kulturlávdegotti válljen 38/09 Sámedikki dorajjastiivra válljen 39/09 Miellahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 40/09 Sámedikki 2009 - 2010 čoahkkinplána 1 Sámedikki vuođđudeami rájes lea gárgeduvvan geavat departemeanttain mii ovdeha stuorra várrugasvuođa Sámedikki bagadeamis , maiddái dáhpáhusain main Sámediggi doaimmaha válddi mii lea delegerejuvvon departemeanttain . 1 Sámedikki vuođđudeami rájes 1989 lea dáhpáhuvvan jotkkolaš proseassa addit sámiide lasi váikkuhanfámu Sámedikki nannemiin ovddasvástideaddji orgánan sámi servodaga gárgedeamis . 1 Sámedikki vuođđooaidnu lea ahte guollehálddašeapmi ferte vuođđuduvvot lagašvuođa- ja sorjavašvuođaprinsihppii , mii meakkaša dakkár guovlulaš hálddašandási mas Sámedikkis galgá leat duohta oassálastin ja mielmearrideapmi . 1 Sámedikki vuođđooaidnu , ja vuollečuokkis 1 . 1 Sámedikki vuostálastinvuoigatvuohta gielddaid areálaplánaid hárrái ii rievdaduvvo St. dieđ. nr. 31 čuovvumuššan . 1 Sámedikki vuosttaš olles doaibmajahki lei 1990 , ja dalle lei Sámedikki bušeahtta 31,7 mill kr. . 1 Sámedikki vuosttaš olles doaibmajahki lei 1990 , ja dalle lei Sámedikki bušeahtta 31,7 mill kr. 1 Sámedikki vuosttamuš dábálaš ollesčoahkkin dollojuvvo ovdal golggotmánu loahpa , válgajagis ii dattetge árat go golggotmánu 1. b. , vrd. sámelága § 2-3 , njealját lađđasa . 1 Sámedikki vuosteákkat eai leat vuhtiiváldojuvvon suohkanstivrra mearrádusas . 1 Sámedikki vuoruheamit poasttas 6.3.1.4 Teáhterulbmilat , lea teáhterdoaibma mánáid ja nuoraid várás , revydoaibma ja amatevrateáhterdoaibma . 1 Sámedikki vuoruheamit dáid eanandoallošiehtadusa loahppabohtosiin galget leat guovddáš áššin . 1 Sámedikki vuoruheamit , doaibmabijut ja ortnegat prográmmas bohtet muđuid ovdan Sámedikki jagi 2009 jahkedieđáhusas . 1 Sámedikki vuollásaš ráđiid nammadeapmi , ášši 46/97 1 Sámedikki vuollásaš ráđiid bušeahttaeavttuhus jahkái 2001 1 Sámedikki vuollásaš ráđiid 1999 jahkedieđáhusat , ášši 6/00 1 Sámedikki vuollásaš ráđiid 1998 jahkedieđáhus , ášši 7/99 1 Sámedikki vuollálas ráđit ođđasisorganiserejuvvojedje ođđajagemánu 1. 2001 dainna lágiin ahte vuollálas ráđit heaittihuvvojedje ja ossodathámádat álggahuvvui hálddahusdásis njuolga Sámediggeráđi vuollái . 1 Sámedikki viđát nuoraidkonferánsa « Funky business . 1 Sámedikki višuvdna boahtteáigái lea nana ja máŋggabealat ealáhuseallin mii váldá vuhtii sámi guovlluid sámi kultuvrra , luonddu ja birrasa . 1 Sámedikki višuvdna 1 Sámedikki vistti dálvi áigge ©Denis Caviglia 1 Sámedikki vejolašvuohta sihkkarastit einnostahttivuođa oahpponeavvobuvttadeddjiide ja skuvlaeaiggádiidda , ja buorre oahpponeavvofálaldat sámi ohppiide , sorjá danne juolludusain stáhtabušeahta bokte . 1 Sámedikki vejolašvuohta duhtadit dárbbuid sámi skuvllain sorjá das ahte juolludusat guovddáš eiseválddiid bealis leat doarvái , oahpponeavvobuvttadeddjiid kapasitehtas ja ahte skuvlaeaiggádat ollašuhttet láhkageatnegahttojuvvon doaimmaid . 1 Sámedikki vejolaš oassálastima birra norgalaš-ruoššalaš guolástuskomišuvnnas ii leat leamaš dán rádjái sáhka . 1 Sámedikki vejolaš bagadeapmi hálddahusorgánan čatnasa konkrehta bargamušaide mat leat sirdojuvvon Sámediggái , nu mo dakkár doarjjaortnegiid hálddašeapmái mat leat ásahuvvon nannen dihtii sámi kultuvrra jna. ja kulturmuitohálddašeapmái mas Sámediggi lea Birasgáhttendepartemeantta ja Riikaantikvára bagadanválddi vuollásaš . 1 Sámedikki valáštallanstipeandda ulbmilin lea movttiidahttit nuorra valáštalliid áŋgiruššat valáštallamiin , ja dat addojuvvui dán jagi beanavuoddjái Aila Emilie Sarre ja luođuvaláštallái Martin Hanssen Lillevik . 1 Sámedikki valáštallanstipeandda oažžuba Aila Emilie Sarre ja Martin Hanssen Lillevik . 1 Sámedikki valáštallanstipeanda addojuvvo heargevuoddjái ja luođuvaláštallái 1 Sámedikki valáštallanstipeanda - guhkiduvvon ohcanáigemearri 1 Sámedikki ulbmilin lea oažžut ovttasbargošiehtadusa maiddái Oslo gielddain . 1 Sámedikki ulbmilin lea nappo siskkildit birasperspektiivva olles Sámedikki bargui ja doibmii . Ulbmilin dáinna lea áigái oažžut birasseastevaš guottuid sámi servodahkii , čalmmustahttimiin ja doarjumiin doaibmavejolašvuođaid mat ovddidit guoddevaš luonddugeavaheami . 1 Sámedikki ulbmilin lea ahte sámi mánáid gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođat maid konvenšuvnnat ja nationála lágat stivrejit , galget heivehuvvot láhkaásahusaide mánáidsuodjalusa bearráigeahču birra . 1 Sámedikki ulbmilin lea ahte neahttabáiki buoremus vejolaš vugiin lea olámuttos eanemus vejolaš geavaheddjiide , sorjjakeahttá geavaheaddji dihtorreaidduin dahje ovttaskas geavaheaddji doaibmanávccas . 1 Sámedikki ulbmiliid strategalaš oahpponeavvoplánas sáhttá leat váttis ollašuhttit almmá dáid beliid čielggadeami haga . 1 Sámedikki ulbmil lea ovddidit SSB dan guvlui ahte doaibmagoahtá resursaguovddážin eará girjerádjosiid ektui , ja ahte SSB lea njunnošis ovddideame sámi girjerádjobálvalusaid muđui . 1 Sámedikki ulbmil lea oaččuhit sámi mánáidgárddiide dakkár jođiheami , mas sámi giella ja kultuvra leat guovddážis . 1 Sámedikki ulbmil lea nannet sámi álbmoga guolástanvuoigatvuođaid nu ahte sáhttá seailluhit ja ovddidit sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Sámedikki ulbmil lea ahte sámi median galget leat sámi eaiggádat nu guhkás go dat lea vejolaš , vaikke vel dát ii hehtte ahte sámi mediad sáhttet maiddái earát leat mielde eaiggáduššamin , dahje ahte ásahuvvojit doaimmahuslaš ja ekonomalaš lihtut eará mediaiguin dahje eaiggádiiguin , jus dat váikkuhit nannet sámi mediafálaldaga . 1 Sámedikki ulbmil lea ahte maiddái bibliotehkabása boahtá dikki interneahttasiidduide . 1 Sámedikki ulbmil lea ahte lágádusat galget ráhkadit oahppogirjjiid . 1 Sámedikki ulbmil dán suorgái lea ahte sámi álbmogii maid galgá fállojuvvot dákkár dearvvasvuođabálvalus mii lea ovttadássásaš dainna mii fállojuvvo álbmogii muđuid . 1 Sámedikki sávaldat ahte bálkkašupmi lea mielde lokteme sámegiela árvvu , ja lokteme árvvu dan buori barggus maid oallugat barget ovddidan dihte sámegiela . 1 Sámedikki sávaldahki : 1 Sámedikki sártnestuolus lea ollu gerggiid jahkeviissaid deattuhuvvon ahte ferte ásahit giellakonsuleantavirggiid julev- ja máttasámegiela várás . 1 Sámedikki sámegiellaiskkadeamit ja sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan maid čájehit ahte ain leat ollu hástalusat mat fertejit čovdojuvvot ovdalgo sámelága giellanjuolggadusaid mearrádusat leat ollašuhttojuvvvon ollásit . 1 Sámedikki sámediggeválggaid fágalávdegoddi evttoha unnidit válgabiirelogu beliin , 13 válgabiirres 7 válgabiirii 2009 sámediggeválggain . 1 Sámedikki sáhkavuorru bievlavuoddjin semináras 1 Sámedikki sáhkavuorru Davvi dimenšuvnnas geavahuvvui viidáseappot Eurohpáráđi barggus dáinna fáttáin . 1 Sámedikki suodjalanplánabarggu njuolggadusevttohus lea biddjojuvvon nu lávga go vejolaš dáinna bargguin fárrolagaid , muhto eanet detáljadásis ja konkrehta dásis danne go dát njuolggadusat leat oaivvilduvvon guoskat dušše suodjalanplánabargui . 1 Sámedikki subsidiára oaivil lea mielddisbuktán ahte Sámediggi ii vuosttal lága ovddideami dál , muhto ahte proposišuvnnas boahtá ovdan ahte ja mo Ráđđehus jođánit geatnegahttojuvvo čuovvolit álgoálbmotbeali . 1 Sámedikki stuorámus hástalus lea bissehit ja jorgalahttit dán mannolaga . Dát ferte dahkkot sihkkarastin dihte barggolašvuođa ja ássama sámi guovlluin . 1 Sámedikki strategalaš plánas oahpponeavvoráhkadeami várás 2009–2012 leat vuoruhan oahpponeavvuid sihke lulli- , julev- ja davvisámegillii guoskevaš guovlluid mánáidgárddiid ja skuvllaid evttohusaid mielde . 1 Sámedikki stipenddaortnegat 1 Sámedikki stipeandaortnegat alit oahpu várás 1 Sámedikki skábmamánu 2008 lávdegoddečoahkkimat 1 Sámedikki sierra doarjjaortnegiid hálddašeami birra válddahallojuvvo muhtun muddui kapihttaliin gos guoskevaš fágasuorggit válddahallojuvvojit , ja muhtun muddui rehketdoalu mearkkašumiid vuolde . 1 Sámedikki seminára – Sámi mánáidgárddiid doarjaga evalueren 1 Sámedikki searvan riikkaidgaskasaš bargui vuoruhuvvo čavgadit vátna resurssaid geažil . 1 Sámedikki searvan kommišuvdnii sáhtášii leat mielde váikkuheamen ahte Norgga-Ruošša guolástuskommišuvdna sirre dorskki riddobivdui , mii mearkkaša ahte dáhkida šárka- , liidna- ja fierbmebivdiide riddodorski várrejumi , iige áhpebivdiide . 1 Sámedikki searvamii Barentsráđđái ja Árktalaš ráđđái lei várrejuvvon 350 000 ru 2009:s . 2.14.3.2 Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu Riikkaidgaskasaš ovttasbargu álgoálbmotsearvamis lea čoavdda go galgá sihkkarastit nana ceavzilis ovdáneami mainna sihkkarastojuvvo álgoálbmogiid birgejupmi . 1 Sámedikki sajádat lea oppalaččat nannejuvvon dakko bokte ahte máŋga departemeantta leat šaddan dihtomielaleabbun searvadahttit Sáme ­dikki deaŧalaš proseassaide . 1 Sámedikki sajádat lea ahte buot doaibmabijut mat leat namuhuvvon stuorradiggedieđáhusas , galget váldojuvvot ovdan buođu konsultašuvnnain ovdalgo dat čađahuvvojit . 1 Sámedikki ráđđelahttu Randi A. Skum oaivvilda ahte livččii eahpegovttolaš jus Norgga eiseválddit ovttabeallásaččat rievdadit vuoigatvuođadili rittu deaŧaleamos ealáhusas . 1 Sámedikki ráđđeaddinbálvalusaid oastin dán áššis lea sihke lunddolaš ja dohkálaš . 1 Sámedikki rámma berre lasihuvvot 800 000 kruvnnuin jahkásaččat mainna nanne bearráigeahččanlávdegotti návccaid . • 1 Sámedikki ruđaid lassin oažžu teáhter ruđaid Norgga kulturráđis ja Norlándda fylkkasuohkanis , ja dienas boahtá maid turnevuovdimis . 1 Sámedikki ruhtadeapmi sáhttá geavahuvvot ea.ea. almmuhemiide , almmuhusaide , njuolggadusaid / skoviid / plánaid jorgalemiide ja prentemiidda , Internehttii , galbemiidda , lassigoluide go lea almmolaš namahus guovtti gillii , sámegiela oahpahusbijuide . 1 Sámedikki ruhtadeamit eai sáhte geavahuvvot njuolgut joatkkaskuvlla oahpahusa oahpahusgoluide . 1 Sámedikki ruhta geavaheapmi dákkáraš prošektii ráhkada presedeansa , ja doaivumis ráhppá vejolašvuođa geavahit Sámedikki ruđaid máŋga sullasaš ohcamiidda . 1 Sámedikki rolla suohkaniid ektui lea oalgguhit suohkaniid láhčit diliid vai maiddái sámi ássiid dilli lea dohkálaš . 1 Sámedikki rolla ja ovddasvástádusa ovddideapmi ja digaštallan skuvlaođastusa ovddideami ja johtuibidjama oktavuođas , lea leamaš hástaleaddji bargu sihke Sámediggái ja guovddáš eiseválddiide . 1 Sámedikki rolla ja dahkamušaid juohkin mat gusket sámiide erenoamážit , eai leat árvvoštallojuvvon Dahkamušjuohkinlávdegottis ( NOU 2000 : 22 Om oppgavefordelingen mellom stat , region og kommune ( Dahkamušjuohkima birra stáhta , regiovnna ja gieldda gaskkas ) iige i st.meld. nr. 31 ( 2000–2001 ) Kommune , fylke , stat – en bedre oppgavefordeling ( Gielda , fylka , stáhta – buoret dahkamušjuohkin ) . 1 Sámedikki rolla ii leat duššea hálddašit ja juohkit Stuorradikki juolludusaid . 1 Sámedikki rolla ii galgga malssiduvvot Finnmárkku fylkkagielddain , mii njuolga hálddaša guovllubivdoearreortnega . 1 Sámedikki rolla iehčanas aktevran ovttas earáiguin lea okta dan golmma bajimus strategiijas , mat deattuhuvvojit riikkaidgaskasaš áŋgiruššansurggiid ektui . 1 Sámedikki rolla guovddáš eiseválddiid ja sámi servodaga ektui lea eahpečielggas . 1 Sámedikki rolla ealáhusovddideamis lea nanosmuvvan go das lea ovddasvástádus hálddašit lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma mii lea ásahuvvon 6,5 milj. ruvnnuin jahkái 2008 . 1 Sámedikki rolla daid sámi áshusaid ektui maid stáhta eiseválddit ruhtadit ollislaččat , lea veaháš earalágan go daid ásahusaid ektui maid Sámediggi lea njuolgga mielde ruhtadeamen . 1 Sámedikki riikkaidgaskasaš dieđáhusas , » Hástalusat eamiálbmogiid boahtte ­áiggi várás ” , lea árbevirolaš sámi máhtu duođašteapmi vuoruhuvvon . 1 Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu dahkkojuvvo Sámedikki ovddasteami bokte Sámi parlamentáralaš ráđis ( SPR ) . 1 Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu . 1 Sámedikki rievttálaš sajádaga áigu ráđđehus meannudit go árvalus ovddiduvvo . 1 Sámedikki riektejoavkku maŋimuš čoahkkimis čujuhuvvui dasa ahte duššefal Deanus lea fierbmelohpi . 1 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2005 1 Sámedikki resurssat eai leat nannejuvvon konsultašuvdnašiehtadusa geažil , juoga mii ferte dáhpáhuvvat guhkit áiggi vuollái . 1 Sámedikki rehketdoallu 2009 Mielddus áššái 06/10 Sámedikki 2009 jahkedieđáhus 1 Sámedikki rahpan ja vuođđudeapmi dáhpáhuvvá mearriduvvon vuogi ja áigeplána vuođul , gč. áigeplána mii čuovvu mielddusin . 1 Sámedikki rahpan ( dárogillii ) 1 Sámedikki rahpama oktavuođas 13.10.09 bovde Sámediggi Gonagaslaš Majestehta Gonagas Harald V , Gonagaslaš Majestehta Dronnet Sonja , sámediggeáirasiid ja gussiid mállásiidda Rica Hotellii Kárašjogas . 1 Sámedikki rahpama oainnát interneahtas 1 Sámedikki rahpama lea vejolaš oaidnit interneahtas , go NRK Sámi Radio sádde njuolgga dan viđat Sámedikki rahpamis . Rahpama oainnát maid NRK 1. 1 Sámedikki prinsihppa lea ahte álgoálbmogat leat ovttaárvosaččat eará álbmogiiguin . 1 Sámedikki prinsihpalaš oaivil ja beroštusat ovddiduvvojit ja bealuštuvvojit riikkaidgaskasaš arenas . 1 Sámedikki prinsihpalaš oaidnu lea ahte mii eat mieđit addit ohcanlobi nu guhká go vuoigatvuođaášši ii leat čielgan . 1 Sámedikki presideantta reivves daddjojuvvo dasto ahte Fleischer cealkámuš čájeha dakkár miellaguottu álbmotriektái - ja sámiide - mii bidjá oktavuođa sámi álbmoga ja Norgga eiseválddiid gaskka ruovttoluotta olles sámi vuoigatvuođabarggu vuolggasadjái , mii lea roassun ollu jagiid buori barggu loahppabohtosii . 1 Sámedikki presideantta jahkebuhtadus čuovvu ráđđehuslahtuid buhtadusa , mas gessojuvvo 150.000 ru. 1 Sámedikki presideantta jahkebuhtadus čuovvu ráđđehuslahtuid buhtadusa , mas gessojuvvo 150 000 ru. 1 Sámedikki presideantta Egil Olli sáhkavuorru 1 Sámedikki presideantta Egil Olli bokte , Norgga bealde 1 Sámedikki presideantta Egil Olli bealis šállošan go sus ii lean vejolašvuohta sávvat didjiide bures boahtima otne . 1 Sámedikki presideantta Aili Keskitalo sáhkavuorru seremoniijas Finnmárkoopmodaga oktavuođas 1 Sámedikki presideantta Aili Keskitalo dearvvahansárdni . 1 Sámedikki presideantta Aili Keskitalo atná hui unohassan go ráđđehus lea gohččon otne pressakonferánsii gos almmuha Stuoradiggedieđáhusa nr. 21 Gulástusfatnasiid struktuvrapolitihkka . 1 Sámedikki presideantan , ja danin go lean dat sámediggeráđđelahttu geas lea ovddasvástádus guolástusáššiin , lea munnje stuora illun oassálastit guolásteddjiid ealáhusorganisašuvnnaid čoahkkimiin . 1 Sámedikki presideanta čálii Stuoradikki justislávdegoddái reivve 13.04.2000 , Stuoradiggedieđáhu nr. 25 ( 1999–2000 ) Nuvttá riekteveahki meannudeami oktavuođas . 1 Sámedikki presideanta čujuhii loahpas ahte dán áššis lea sáhka eanet go dušše guolástus ­vuoigatvuođa birra mearas Finnmárkku olggobealde , dás lea sáhka maiddái mearrasámi kultuvrra suodjaleami birra go dat lea sakka áitojuvvon . 1 Sámedikki presideanta čujuha dasa ahte Bargiidbellodat Sámedikkis lea gáibidan ahte ásahuvvojit etihkalaš norpmat ealáhusdoaimmaide álgoálbmotguovlluin . 1 Sámedikki presideanta áigu nannet searvama Árktalaš ráđis 1 Sámedikki presideanta áigu juo golggotmánu 29. b. searvat čoahkkimii maid Vuotnabivdiid searvi lágida Fállevuonas duorastaga golggotmánu 29. b. dii. 1900 . 1 Sámedikki presideanta vástidii 01.02.05 beaiváduvvon reivves ahte Sámediggi guorrasa áigeplánii , muhto das deattuhuvvo ahte áššebáhpirat maid lávdegoddi sádde Sámediggái geatnegahttet , ahte dain ollásit leat iešguđet bellodagaid oainnut ja ahte dain oidno ollisvuohta das mainna lávdegoddi bargá . 1 Sámedikki presideanta searvá ON álgoálbmotforumii 1 Sámedikki presideanta searvvai 2008:s čoahkkimiidda smávvadálolaččaiguin , Innovašuvdna Norggain , Fylkkamanniin ja Guovdageainnu suohkaniin ja Kárášjoga gielddain eanandoalu birra Sis-Finnmárkkus . 1 Sámedikki presideanta rábai logát giellaguovddáža , Ástávuona giellagoahtie 1 Sámedikki presideanta oassálastá birasčoahkkimmii Svalbárddas 1 Sámedikki presideanta oassálasttii ovttas earret eará Norgga olgoriikaministariin Jonas Gahr Størein , dalle go Barentsguovllu álgoálbmogiid ovddasteaddjit deaivvadedje Girkonjárggas geassemánus ságastallat oktasaš hástalusaid birra ja viidáset ovttasbarggu birra rájiid rastá . 1 Sámedikki presideanta lea dattetge duhtavaš go ráđđehus lasiha julludusaid Sámi ovddidanfondii ja Sámedikki ovttasbargošiehtadusaide fylkkagielddaiguin . 1 Sámedikki presideanta jearahallui ášši birra seamma beaivvi vai leai go beaivvi maŋŋá ja oaivvildii dalle ahte dát leai deaŧalaš ášši maid Sámediggeráđđi áiggui čuovvulit . 1 Sámedikki presideanta ja váldoráđđeaddi Bader áiguba earret eará ságastallat árktalaš guovlluid birrasa birra . 1 Sámedikki presideanta ja Sámi parlamentáralaš ráđi sadjásaš presideanta , Aili Keskitalo , dovddahii ahte lea duhtavaš go Davviriikkaid Ráđđi vuoruha barggu hukset buriid , rájiidrasttideaddji ortnegiid . 1 Sámedikki presideanta hilgu dan ja doalaha ahte proseassas ii leat konsultašuvdnašiehtadus čuvvojuvvon . 1 Sámedikki presideanta dovddaha reivvestis lávdegoddái ahte Fleischer cealkámuš ovddasta daid miellaguottuid maid Sámediggi doaivvui Norgga eiseválddit eai háliidan dovddahit . 1 Sámedikki presideanta deattuha ahte eai leat fuomášuvvon ođđa , duođalaš bealit Sámedikki ekonomiijahálddašeamis . 1 Sámedikki presideanta bovdejuvvo maiddái lávdegotti oahppomátkái Kanadai cuoŋománu 13. – 20. b. 2004 . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø váldá diehttavassii Bondevik-ráđđehusa evttohan juolludusaid Sámediggái ja sámi ulbmiliidda stáhtabušeahtas . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø lei bearjadaga čakčamánu 17. b. čoahkkimisGirko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta stáhtaráđiin Lilletun:ain ja stáhtačálliguoktáin Totland:ain ja Helgesen:ain . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø lea ilus go Bondevik-ráđđehus evttoha ahte ásahuvvo rádjalovssaid duođaštanguovddáš Divttasvutnii . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø lea duhtavaš evttohuvvon juolludusaiguin Sámediggái ráđđehusa reviderejuvvon stáhtabušeahttaevttohusas mii ovddiduvvui odne . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø lea doallan čoahkkima Finnmárkku fylkkamánniin , Gunnar Kjønnøy . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø ja fylkkasátnejođiheaddji Evy Ann Midthun muitaleigga dán guovtti orgána gulaskuddanmeannudeami birra . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø ja Sámi ealáhusráđi kanturhoavda Per A. Bžr doalaiga 06.04.99 čoahkkima Hellemoprođeavtta prođeaktajoavkkuin Hellemoprođeavtta vejolađ joatkka birra . 1 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø doalai sáhkavuoru riikkaidgaskasaš konferánssas Finnmárkkulága birra maid Romssa universitehta , Sámi oahpahusaid guovddáš lágidii njukčamánu 10.–11. b. 2005 . 1 Sámedikki presideanta Ole Henrik Magga birra . Rádi či1gehus 1 ei diedáhussan . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli sávvá lihku buohkaide , ja erenoamážit nissonolbmuide riikkaid ­gaskasaš nissonbeaivvi , njukčamánu 8. b. oktavuođas . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli sáhkavuorru Kipparifestivala oktavuođas 1 Sámedikki presideanta Egil Olli searvá Stanett čakčakonferánsii Oslos golggotmánu 12. b. 2010 . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli searva golggotmánu 27. b. . SÁNAG-konferánsii 2010 . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli oasálastá Norgga Guolástansearvvi riikačoahkkima , mii dál lágiduvvo Troandimis . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli oassálastá gilvvohallamiidda Norgga , Ruoŧa ja Suoma beale sámedikkiid bealis . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lei mielde diđoštallamis Ráiteváris ja Suolomarrasis Kárášjoga gielddas gos Store Norske Gull lea čađahan geahččalanbohkamiid ozadettiin metállaid 2009 geasi . - Otná báikediđoštallamat čájehit ahte almmá dohkálaš gulahallama ja ovttamielalašvuođa haga gaskal minerálafitnodaga , guovllu geavaheddjiid ja Sámedikki , de čuožžila eahpesihkarvuohta ja lassibargu buot áššeosolaččaide , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea maiddái searvan Álgoálbmogiid Forumii New York:as . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea leamaš mielde Arctic Winter Games doaluin Canádas . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea hui duhtavaš ovdáneami dihte . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea hui duhtavaš go Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta leat boahtán ovttaoaivilii Sámedikkiin ahte prošeavtta ruhtadeapmi álggahuvvo . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea duhtavaš go sámegiella vuoruhuvvo . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli lea bovdejuvvon leat mielde . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli dovddahii dasto ahte Sámediggi áigu viidáseappot bargat amas fáddá iešsoardin vajálduvvat dan oktavuođas go bajimuš rámmat dearvvašvuođa doaimmahahkii galget hábmejuvvot . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli doalai suoidnemánu 24 . beaivvi Kipparifestivala rahppandilálašvuođa oktavuođas sáhkavuoru . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli deattuha ahte buot árvalusat mat leat boahtán ovdan álbmotčoahkkimiin , váldojuvvojit mielde viidáset bargui , ja ahte Sámediggi maiddái maŋŋá álbmotčoahkkimiid lea gearggus váldit vuostá árvalusaid . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli deattuha ahte buot árvalusat mat bohte ovdan álbmotčoahkkimiin váldojuvvojit mielde bargui viidáseappot , ja ahte Sámediggi áigu maiddái maŋŋá álbmotčoahkkimiid váldit vuostá árvalusaid . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli deattasta ahte vuosttaš vuorus lea deaŧaleamos dat ahte bealit soabašedje dakkár konsultašuvdnaproseassa mii lea árjjalaš ja čovdosiid ohcaleaddji , man ulbmilin lea olahit ovttamielalašvuođa . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte álgoálbmogiidda čuhcet dálkkádatrievdamat buot ovddimusat ja garrasepmosit go mii eallit luonddus ja ávkkástallat luondduin . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte su diehtu ON váldočállái Ban Ki-moon lea ahte álgoálbmogat miehtá máilmmi dál vásihit dálkkádatrievdamiid birasroassun . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte lea suohtas go Ráđđehus vuoruha sámi kulturviesuid huksema . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli dadjá ahte dát lea hui deaŧalaš danne vai sámi pasieanttat oččošedje ollesárvosaš dearvvašvuođafálaldaga . 1 Sámedikki presideanta Egil Olli , Brasilia , čakčamánu 16. b. 2008 . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo searvá seminárii ja guovvamánu 6. b. ávvudeapmái . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo searvá dán vahkus Norgga delegašuvnna fárus Árktalaš ráđi ministtarčoahkkimii golggotmánu 25. – 26. b. . Salekhardas Ruoššas . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo rahpá konferánssa . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ođđajagisárdni 2007 . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ođđajagisárdni 2006 . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ohcalii mo bargu eamiálbmogiid vuoigatvuođaiguin lea ovdánan . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo oaivvilda ahte ráđđehus lei berret sirdit eriid áhpefatnasiin riddo- ja vuotnaguolásteddjiide . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo lea hui ilus go valáštallanstivra lea válljen doarjut Romssa ohcama beassat riikka ohccigávpogin 2018 Olympia dálvegilvvohallamiidda . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo lea hui duhtavaš ráđđehusa evttohusain juolludit ruđaid Njávdáma Nuortasámi musea huksengilvvohallamiida . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo lea hui duhtavaš dainna stuorra beroštumiin mii lea leamaš bargui , ja deattuha ahte ollu evttohusat gulaskuddanásahusain leat váldojuvvon mielde loahpalaš njuolggadusaide . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo lea duhtavaš Ráđđehusa strategiijain davveguovlluid várás , ja deattuha erenoamážit ahte Norgga eiseválddit bidjet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid vuođđun guovlluid ovddideapmái . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo lea beahtahallan go ON 3. komitea dál lea mearridan maŋidit ON eamiálbmotjulggaštusa meannudeami mii loahpalaččat lea dohkkehuvvon ON Olmmošvuoigatvuođaráđis . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja máhttoministtar Øystein Djupedal deaivvadeaigga otne maŋŋebárgga čakčamánu 12. b. guorahallat sámi oahpahusa . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja ON bistevaš eamiálbmotforum jođiheaddji , Victoria Tauli-Corpuz . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo deattuha cealkámušastis ahte Sámediggi guhká lea bargan bearráigeahččandagaldumiidis buoridemiin ja Sámedikki ekonomiijahálddašeami loktemiin buori ja alla standárdii . 1 Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ballá ahte boazodoalu vuogádatlaččat sierraláhkai meannudeapmi eará vuođđoealáhusaid ektui , áiggi mielde heađušta vejolašvuođa bargat sámi boazodoaluin . 1 Sámedikki presideanta , Aili Keskitalo , deattuha ahte Norga lea álbmotrievttálaččat čadnojuvvon geatnegahtti ovttasbargui Sámedikkiin , ja boazodoaluin erenoamážit , dán áššis . 1 Sámedikki presideanta 1 Sámedikki politihkkáriid penšunortnet 1 Sámedikki politihkka museasuorggis váldá vuolggasaji International Council of Museums ( ICOM ) museadefinišuvnnas . 1 Sámedikki politihkka minerálaroggamiid oktavuođas boahtá ovdan iešguđet dokumeanttain ja mearrádusain , earret eará áššiin 47/08 ja 27/09 . Dát oktan dán ášši áššečielggadusain lea buorre vuođđun ollislaš politihkkii mineráladoaimmaid oktavuođas ealáhussan sámi guovlluin . 1 Sámedikki politihkalaš olggosbuktimat dieđusge eai gula stáhtaráđi bagadus- dahje bajilgeahččoválddi vuollái . 1 Sámedikki politihkalaš jođihangottis leat čoahkkimat golmma davimus fylkka fylkkasátnejođiheddjiiguin . 1 Sámedikki politihkalaš joavkkut Opposišuvnna bargoeavttut 2009 Sámediggeválgga listtat 1 Sámedikki politihkalaš joavkkuid doarjjanjuolggadusat 1 Sámedikki politihkalaš doaibma sáhttá mielddisbuktit ahte Sámediggi váldá ovdan áššiid eará stáhtalaš orgánaid buohta . 1 Sámedikki politihkalaš doaibma sáhttá dagahit ahte Sámediggi ovddida áššiid eará stáhta orgánaid vuostá , mii mielddisbuktá ahte Ráđđehusadvokáhtta ii sáhte veahkehit Sámedikki go eará stáhtalaš beršotumit dahje stáhtalaš doaimmat fallehuvvojit . 1 Sámedikki politihkalaš doaibma sáhttá dagahit ahte Sámediggi ovddida áššiid eará stáhta orgánaid vuostá , mii mielddisbuktá ahte Ráđđehusadvokáhtta ii sáhte veahkehit Sámedikki go eará stáhtalaš beroštumit dahje stáhtalaš doaimmat fallehuvvojit . 1 Sámedikki politihkalaš doaibma 1998:sBargiidbellodaga sámediggejoavku váidala go Sámedikki ollislaš doaibma ii oidno Sámedikki jahkedieđáhusas . 1 Sámedikki politihka vuođđun lea sámiid erenoamáš kultuvra , min oktasaš árvvut , vuođđooaidnu ja servodateallin , ja min historjjálaš gullevašvuohta árbevirolaš sámi ássanguovlluide . 1 Sámedikki politihka vuođđun lea ahte sámi guovlluid guhkes áiggi ealáhuslaš- ja servodatlaš ovdáneapmi ii galgga dagahit ahte luondduriggodagaid geavaheapmi lea stuorát go luondu gierdá . 1 Sámedikki politihka vuođusin lea sámi guovlluid guhkesáiggi ealáhus- ja servodatgárgedeapmi , mas luondduvalljodagaid ávkkástallan ii galgga badjelmannat luonddu gierdannávcca . 1 Sámedikki politihka ovddideapmi sámegielas . 1 Sámedikki plánaveahkki lea vuođđun sámi kultuvrra , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima sihkkarastimii . 1 Sámedikki ođđasisorganiserema oktavuođas jagi 2000 ja Sámi kulturráđi , Sámi ealáhusráđi , Sámi kulturmuitoráđi ja Sámi oahpahusráđi heaittiheami maŋŋá ásahii Sámediggi jagi 2001 Sámedikki doarjjastivrra man ovddasvástádus galgá leat Sámedikki doarjjaruđaid hálddašeapmi . 1 Sámedikki ođđa ovddasvástádusa duohtan dahkama areálahálddašeamis sorjá das ahte áššemeannudanresurssat nannejuvvojit . 1 Sámedikki ođđa fálaldat neahtas 1 Sámedikki ovttajienalaččat doarjut Stuorradikki justiisalávdegotti láhkaevttohusa . 1 Sámedikki ovddit raporta lei ollásit ráđđehusa finnmárkkuláhkaevttohusa birra . 1 Sámedikki ovddeš presideanta Ole Henrik Magga oažžu olmmošvuoigatvuođabálkkašumi . 1 Sámedikki ovddasvástádus lea dál hálddašit lotnolas ealáhusaid árvoháhkanprográmma . 1 Sámedikki ovddastan- / diehtojuohkin- ja doarjjadoaimmaid fuolaheapmái Oslos , evttohuvvo 1,5 mill. kr. juolludus 2001:s kantuvrra ásaheapmái ja jodiheapmái . 1 Sámedikki ovddastan- / diehtojuohkin- ja doarjjadoaimmaid fuolaheapmái Oslos , evttohuvvo 1,5 mill. kr. juolludus 2001:ii kantuvrra ásaheapmái ja jodiheapmái . 1 Sámedikki ovddasta ovtta dain viđa áirasiin daid guovlluin gos lea sámi boazodoallu . 1 Sámedikki ovddas lei ráđđeaddi Gro Dikkanen mielde Norgga delegašuvnnas ovttas Olgoriikkadepartemeantta ja Gielda- ja guovlodepartemeantta ovdddasteddjiiguin . 1 Sámedikki ovddas ledje várrepresideanta ja joavkojođiheaddjiguovttos Jarle Jonassen ja Egil Olli mielde . 1 Sámedikki ovddas lea Asplan Viak árvvoštallan Sámedikki sámi mánáidgárddiid doarjagiid áigodagas 2004-2008 . 1 Sámedikki ovddas giittán - Riikkaidgaskasaš Fága- ja Gaskkustanguovddáža ja boazodoallonissoniid fierpmádaga - bovdejumi ovddas ! 1 Sámedikki ossodatdirektevra Magne Svineng dadjá ahte šiehtadallamat manne hui bures . 1 Sámedikki ollesčoahkkin 1 Sámedikki olis lea Agderforskning jagis 2001 guorahallan Sis-Finnmárkku ealáhuseallima guovtti gieldda vuođul , namalassii Guovdageainnu suohkana ja Unjárgga gieldda . 1 Sámedikki oktavuohtaolmmoš lea Lisbeth Vesterheim Skoglund . 1 Sámedikki oktavuohtaolmmoš Svalb á rd das l e a Jon Petter Gintal . 1 Sámedikki ohcanvuđot giellaruđaid eará láhkai geavaheapmi 1 Sámedikki ohcanskovvi ortnega várás galgá geavahuvvot . 1 Sámedikki ohcanskovvi ortnega várás galgá geavahuvvot ( almmuhuvvo mánnomolsuma juovlamánu ođđajagimánu ) 1 Sámedikki oasálastin boazodoalu nissondoaibmabijuid refereansajoavkkus 1 Sámedikki oasálastima dáfus Sis-Finnmárkku Nuppástuhttinprográmmas čujuhii Sámediggi dievasčoahkkinmearrádusastis áššis 24/98 ahte sámi servodahkii lea áibbas dárbbašlaš lihkostuvvat nuppástuhttimiin ja ealáhusovddidemiin . 1 Sámedikki oassálastin Árktalaš ráđis goazaduvvo das go Sámediggi váilevaš resurssaid geažil ii sáhte nannoseamos lági mielde searvat . 1 Sámedikki oassi čielggadanbarggus gárvánii 1996 ja guovdilasttii sámi dutkama rámmaeavttuid ja organiserema . 1 Sámedikki oaivvilda ahte báikkálaš beroštupmi lea sihke deaŧalaš ja buorre iešguđet prošeavttaid ja doaibmabijuid ruhtadeami dáfus . 1 Sámedikki oaivilat leat geardduhuvvon stuorradiggeproposišuvnnas . 1 Sámedikki oaivila mielde lea vuođđojuolgin dat ahte birasperspektiiva doaibmá oktiičadni báddin ja lea ovdehussan buot servodatlaš doaimmaide . 1 Sámedikki oaivila mielde lea sámi servodatgárgedeapmái áibbas mearrideaddjin oažžut dakkár hálddahanvugiid mas báikegotti álbmogat sáhttet oažžut ávkki buohtastahtti 1 ovdduin , nu mo valljodagaid lahkavuohta , ja bivdu ja báikkálaš valljodagaid ávkin atnin . 1 Sámedikki oaivila mielde ii galgga dáláš mearraluossa-bivddu reguleren rievdaduvvot ovdalgo Riddoguolástanlávdegotti konklušuvnnat leat buktojuvvon . 1 Sámedikki oaivila mielde galget ipmilbálvalusat , erenoamážit sámegiela hálddašanguovllus , dollojuvvot sámegillii dahje guovtti gillii . 1 Sámedikki oaivila mielde billista maid mohtorjohtalus oktiibuot bievlan luonddu sakka , muhtun guovlluin eanet go eará guovlluin . 1 Sámedikki oaivil lea ahte diekkár rievdadeapmi lea hui heitot ja mielddisbuktá ahte earenoamážit fatnasat vuollel 15 m miehta rittu , goariduvvojit . 1 Sámedikki oainnut eai doahttaluvvon . 1 Sámedikki oainnut bohtet rivttes láhkai ovdan Stuorradiggeproposišuvnnas . 1 Sámedikki oainnu mii guoská sámi mánáid individuálalaš vuoigatvuođaide ferte danin vuhtiiváldit . 1 Sámedikki oainnu mielde sáhtášii mearrasámi álbmoga vuoigatvuođaid buorebut sihkkarastit go ásahuvvošii Sámi guolástuspolitihkalaš guovlu . 1 Sámedikki oainnu mielde sáhtášii mearrasámi álbmoga vuoigatvuođaid buorebut sihkkarastit go ásahuvvošii Sámi guolástusavádat . 1 Sámedikki oainnu mielde sáhttá ásahit gillefidnoguovlluid , muhto gielddaide ferte addit nannoseabbu saji dain , ja Finnmárkku eanahálddašeapmi mearrida oaivadeaddji njuolggadusaid . 1 Sámedikki oainnu mielde lea dárbu ráhkadit ođđa njuolggadusaid Finnmárkku stuorra luossajogaid guollebivddu várás , vai guolleresurssaid árbevirolaš sámi geavaheapmi sihkkarasttášii . 1 Sámedikki oainnu mielde lea dárbu ráhkadit ođđa njuolggadusaid Finnmárkku stuorra luossajogaid guollebivddu várás , vai guolleresurssaid árbevirolaš sámi geavaheapmi sihkkarasttošii . 1 Sámedikki oainnu mielde lea dárbu dahkat ođđa váikkuhusčielggadeami mii vuhtiiváldá plána- ja huksenlága ođđa mearrádusaid sámi kultuvrra ja servodatdiliid birra . 1 Sámedikki oainnu mielde ii sáhte oppa eahpiditge ahte dálá Guovdageainnu-Álttáčázádaga hálddašeapmi ii livčče dagahan ahte ollu sápmelaččat , geain ovdal ledje áibbas čielga vuoigatvuođat , leat massán bivdovuoigatvuođaideaset . 1 Sámedikki oainnu mielde ii leat riekta ahte orohatdoarjaga oanideapmi galgá čuohcat buot orohaga boazodolliide go okta dahje eanebut orohagas eai doahttal dohkálaš boazologu . 1 Sámedikki oainnu mielde ii berre ášši meannuduvvot ovdalgo plána lea dohkkehuvvon . 1 Sámedikki oainnu mielde galggašedje Kárášjoga ja Deanu gielddat beassat nammadit ovtta mađe áirasiid čázádaga evttohuvvon hálddašanorgánii , fierbmebivdovuoigatvuođalaččat galggašedje nammadit sin miellahtuid ja gielddastivrrat válljet daid eará lahtuid . 1 Sámedikki oainnu mielde ferte čuovvovaš eavttuid bidjat vuođđun jos « doaibmabijo-guovlluin » ii čađahuvvo « eaktudáhtolaš » njuovvan , ja njuovvangáibádus mearriduvvot láhkaásahusain : 1 Sámedikki oainnu mielde ferte čuovvovaš eavttuid bidjat vuođđun jos « doaibmabidjoguovlluin » ii čađahuvvo « eaktudáhtolaš » njuovvan , ja njuovvangáibádus mearriduvvot láhkaásahusain : 1 Sámedikki oainnu mielde ferte dalán bidjat johtui doaibmabijuid mat dárbbašuvvojit go áigu geahpedit vahágiid maid boraspiret leat dagahan amas ain eanet dálut heaittuhuvvot . 1 Sámedikki oainnu mielde ferte dalán bidjat johtui doaibmabijuid mat dárbbašuvvojit go áigu geahpedit vahágiid maid boraspiret leat dagahan amas ain eanet dálut heaittihuvvot . 1 Sámedikki oainnu mielde ferte barttaid huksema vuosttažettiin čohkket guovlluide mat leat ráhkaduvvon asttuáigehuksemii geassemánu 14. b. 1985 plána- ja huksenlága nr. 77 vuođul . 1 Sámedikki oaidnu lea čuvvon áššiid ja lea refererejuvvon dan golmma proseassa maŋimus proseassas , St.dieđ. nr. 40 ( 2006–2007 ) Gonagasreappá hálddašeapmi čuoggáš 5.3.2 mas daddjojuvvo : « Sametinget har gitt uttrykk for ahte urfolksperspektivet skulle vært inkludert i meldingen , slik regjeringen , etter Sametingets syn , er forpliktet til etter nasjonal rett og folkeretten . 1 Sámedikki oaidnu lea muđui dat ahte vaikke vel konsultašuvnnat ILO-konvenšuvnna nr. 169 6. ja 15. artihkkala nr. 2 vuođul guoskkahivčče almmolašrievttálaš beliid , de ii várra sáhte dadjat ahte konsultašuvnnat fuolahit geatnegasvuođaid 15. artihkkala nr. 1 vuođul beassat oassálastit luondduresurssaid almmolašrievttálaš hálddašeapmái , eai ge dan eanet oppalaš geatnegasvuođa 7. artihkkala nr. 1 vuođul beassat oassálastit nationála ja regionála ovddidanplánaid ja prográmmaid siskkáldahttimii , čađaheapmái ja árvvoštallamii . 1 Sámedikki oaidnu lea ahte lagašvuohta addá vuoigatvuođa , beroškeahttá etnalaš gullevašvuođas . 1 Sámedikki oaidnu lea ahte dát lea čielgasit álbmotrievtti rihkkun . 1 Sámedikki oaidnu lea ahte dušše rabas ja čielga gulahallama bokte sáhttit gávdnat daid čovdosiid maid mii dárbbašit eanemusat , ja dán proseassas lea ILO rolla bures dohkkehuvvon ja árvvusadnojuvvon . 1 Sámedikki oaidnu lea ahte buoremus livččii čohkket sámi giellafágalaš barggu ovtta dutkan- ja fága / resursaguovddážii . 1 Sámedikki oaidnu lea ahte Norga ferte ollašuhttit dáid geatnegasvuođaid dakko bokte ahte ovttastahttit njuolggadusaid mat sihkkarastet ahte sámit besset ávkkástallat resurssaiguin , njuolggadusaid mat sihkkaraset duohta oassálastima ja mielmearrideami resursahálddašeamis , ja áššemeannudannjuolggadusaid mat sihkkarastet ahte sámi doahttalusat fuolahuvvojit ja deattuhuvvojit lágaid mearridanproseassas . 1 Sámedikki oaidnu ii leat vuhtii váldojuvvon . 1 Sámedikki oaidnu dán áššái oidno Sámedikki mearrádusas áššis 46/98 Sámedikki 1999 bušeahtta . 1 Sámedikki oaidnu dasa maid eará davviriikkat oaivvildit go sii leat evttohan Ceavccageađggi / Mortensnes lea Sámediggi váldán ovdan Riika-antikvárain . 1 Sámedikki oaidnu almmolaš skuvlafálaldaga fuotnanahttimii priváhtaskuvllaid geažil ? 1 Sámedikki oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plánas 2009-2012 leat vuoruhuvvon oahpponeavvut oarjilsámegillii , julevsámegillii ja davvisámegillii árvalusaid mielde mat leat boahtán guđege giela 1 Sámedikki oahppo- ja bajásšaddanpolitihkka 1 Sámedikki oahpahusossodat ja Finnmárkku ja Romssa fylkkamánnit lea lágidan konfereanssaid sámi mánáidgárddiid bargiide . 1 Sámedikki oahpahusossodagas lea dát deaŧalaš nannenduovddan . 1 Sámedikki oahpahus- , giella- ja kulturossodagas 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea searvan bargojovkui ođđa sámi nuoraidorganisašuvnna Noereh vuođđudančoahkkima oktavuođas . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea oassálastán čoahkkimii Barents regiovnnalaš nuoraidráđis ( BRYC ) . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea galledan , ja galgá galledit iešguđet joatkkaskuvllaid ja juohkit dieđuid iežas birra , Sámedikki birra , sámi jienastuslogu ja sámediggeválgga birra , ja dasto oažžut dieđuid ja árvalusaid das mas sámi nuorat ja nuorat sámi guovlluin beroštit . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea Mánáidáittardeaddji evttohusa mielde ožžon ovtta miellahtu prošeavtta stivrenjovkui . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea 2009:s addán diehtojuohkima sámi nuoraide Oslos , Troandimis ja Romssas . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ja Sámediggi lágidit Sámedikki njealját nuoraidkonferánssa bearjadaga golggotmánu 21.–23. b. . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ja Sámediggi lágideaba Sámedikki viđat nuoraidkonferánssa bearjadagas golggotmánu 27. – sotnabeaivái 29. beaivái Svanhovd birásguovddážis Svanvikas , olggobealde Girkonjárgga . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi deaivvadii Sámedikki čoahkkima áigge Mánáidáittardeaddjiin Reidar Hjerman 08.03.05 . 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi 2010 – 2011 1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ( SNPL ) galgá bargat iešheanalaččat ja ovddidit Sámediggái áššiid mat sámenuoraid mielas leat áigeguovdilat ja maid Sámediggi berre gieđahallat . 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa golggotmánu 27. - 29. beaivvi 2006 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa golggotmánu 23. - 25. b. 2009 Troandimis 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa galgá leat deaivvadanbáiki ja forum sámi nuoraide gos sii besset deaivvadit , digaštallat áigeguovdilis nuoraid váttisvuođaid ja lonohallat vásáhusaid ja idéaid . 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa dollojuvvui golggotmánu 23. - 25. b. 2009 Troandimis . 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa 2009 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa 2006 lea Svanhovdas olggobealde Girkonjárgga . Konferánsa lea golggotmánu 27. – 29 . 1 Sámedikki nuoraidkonferánsa 2006 1 Sámedikki njuolggadusat § 4 mielde galget biddjojuvvot vuođđun sámi beroštumiid árvvoštallamii vuosttaš čuoggá mielde . 1 Sámedikki njuolggadusat meahci rievdan geavaheami birra Finnmárkkulága § 4 vuođul lea Sámedikkis vuoigatvuohta ráhkadit njuolggadusaid Finnmárkku fylkka mehciid nuppástuvvan geavaheami várás . 1 Sámedikki njuolggadusat mat gusket mehciid rievdaduvvon ávkkástallanvugiide 1 Sámedikki njuolggadusat leat gáržžiduvvon meahci earálágan geavahusáššiide Finnmárkku fylkkas , gč. lága geográfalaš doaibmaduhkodaga . 1 Sámedikki neahttasiidduin leat ávkkálaš bálvalusat geavaheddjiide . 1 Sámedikki neahttasiiddu ođasmahttin lea álggahuvvon ja dainna jotkojuvvo 2010:s . 1 Sámedikki nammadanváldi ásahuvvui láhkarievdademiin 1996:s . 1 Sámedikki nammadan oahpponeavvojoavkkut leat evttohan viđa duodjefága oahppoplánaid . 1 Sámedikki nammabálvalusbargu sámi báikenamaiguin fátmmasta vuosttažettiin ráđđeaddima namaid čállinvuogi birra . 1 Sámedikki nammabálvalusa bargu báikenamaiguin siskkilda vuos ja ovddimusat rávvemušaid báikenamaid čállimis . 1 Sámedikki mávssolaš doaimmaid lassin dáin surggiin addá lagaš ovttasbargu Sámedikkiin dehálaš signála riikkaidgaskasaččat ja sáhttá dan láhkai doaibmat ovdamearkan eará riikkaid ráđđehusaide . 1 Sámedikki mátkkošteamit 1 Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeavtta čuovvulanraporta 1 Sámedikki mánáid- ja nuoraidpolitihka hálddašeapmi 1 Sámedikki mihttomearrin lea láhčit diliid nu ahte sámi nuorat maiddái boahtteáiggis ožžot vejolašvuođa leat mielde dáin árktalaš dálvevalaštallamiin . 1 Sámedikki mihttomearrin lea ahte sámi mánát geat gillájit vearredaguid galget oažžut kultuvrralaččat ja gielalaččat heivehuvvon fálaldaga go deaivvadit dikšunapparáhtain , politiijaiguin ja riektedoaimmahagain . 1 Sámedikki mihttomearrin lea , sitáhta Sámediggeplánas ; « Nissonolbmuid árvvuid ja prioriteremiid ferte deattuhit , árvvus atnit ja ovttastahttit Sámedikki politihkkii vuoiggalašvuođaoainnu ja ollislaš perspektiivva vuođul ávkin sámi servodahkii . » 1 Sámedikki mihttomearri lea oažžut duohta váikkuhanfámu nationála boraspirepolitihkkii . 1 Sámedikki mihttomearri lea ahte sámegielas galget leat liikka buorit ovdánanvejolašvuođat ja seamma árvu go dárogielas . 1 Sámedikki mihttomearri lea ahte dát ráddjen mánáidgárdelága § 7:s váldo eret . 1 Sámedikki mihttomearri lea ahte dat vuoigatvuođat gillii ja kultuvrii mat sámi mánáin leat konvenšuvnnaid ja nationála lágaid vuođul , galget váldojuvvot mielde mánáidsuodjalusa bearráigeahččama láhkaásahusaide . 1 Sámedikki mihttomearri duodjeealáhusain lea ovddidit duoji dakkár ealáhussan mii lea eanet gánnáhahtti ja mas iežas ráhkadan gálvvuid johtu stuorru . 1 Sámedikki mihttomearri ahte láhčit nannosabbot ealáhuslaš duoji ovddideami ferte ain bisuhuvvot buoridan dihte doaibmabohtosa ja gánnáhahttivuođa duodjeealáhusas . 1 Sámedikki mihttomearit ja strategiijat sámi museaid dáfus nannejit čuovvovaš bušeahttadárbbu sámi museaid doaimmaide : 1 Sámedikki miessemánu dievasčoahkkin lea maŋiduvvon 21. vahkus 22. vahkkui 1 Sámedikki miessemánu 13. b. dievasčoahkkin álggahuvvo dii. 08.30 vai justiisalávdegotti lahtut ožžot sáhkavuoruid Sámediggái láhkaevttohusa birra . 1 Sámedikki miellahtuin , geat leat luohttámušdoaimmas ollesáiggis , lea vuoigat-vuohta penšuvdnii sierra penšuvdnaortnega mielde . 1 Sámedikki mielaš livččii vuogas jus juolludeamit dán áššesuorgái boađášedje stáhta-bušeahta bokte , seamma láhkai go eará juolludeamit ge . 1 Sámedikki mielas sámiid historjálaš vuoigatvuođat luossabivddus čuhcet sámi vuoigatvuođa-lávdegotti árvalusa meannudeapmái , vuoigatvuođa birra eatnamiid ja čáziid hálddašeapmái Finnmárkkus mii dál lea gulaskuddamis . 1 Sámedikki mielas sáhttá juohkit fylkkaid stuorit guovlun . 1 Sámedikki mielas livččii lunddolaš ahte Sámedikkis ovttasbargguin fylkkadikkiiguin lea guovddáš váldi dákkár guovllu resurssaid hálddašeamis . 1 Sámedikki mielas livččii lunddolaš ahte Sámedikkis ovttasbargguin fylkkadikkiiguin lea guovddáš váldi dákkár avádaga resurssaid hálddašeamis . 1 Sámedikki mielas lei dattetge moaittehahtti go Ráđđehus mearridii ahte Sámediggi oaččui ráddjejuvvon nammadanvejolašvuođa . 1 Sámedikki mielas leat doaibmabijut buorit , muhto meine ahte iešmáksogáibádus lea beare allat . 1 Sámedikki mielas leat doaibmabijut buorit , muhto Dikki mielas lea dattetge ágga jearrat leago dát albma veahkki daidda geat leat vaháguvvon , danne go boazodolliid iešmáksogáibádus lea kr. 25.000 jos galget joksat ruđaid mat govččašedje 50 % eará goluin . 1 Sámedikki mielas lea áibbas dárbbašlaš ahte guovddáš eiseválddit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa viidáseabbu barggus muittus atnet vearrivuođu mii dáhpáhuvai 80-loguin dorskebivddu heahtedili oktavuođas , go smávvafanasbivdit bággejuvvojedje hui eahpesihkkaris stuorámusearreortnegii . 1 Sámedikki mielas lea áibbas dárbbašlaš ahte guovddáš eiseválddit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa viidáseabbu barggus muittus atnet vearrivuođu mii dáhpáhuvai 80-loguin dorskebivddu heahtedili oktavuođas , go smávvafanasbivdit bággehalle hui eahpesihkkaris stuorámusearreortnegii . 1 Sámedikki mielas lea vuogas ahte stáhta válddášii ovddasvástádusa erenoamášdearvvašvuođabálvalusas . Dakkár sirdin sihkkarasttášii ovttalágán bálvalusfálaldagaid olles riikka álbmogii . 1 Sámedikki mielas lea vahát go Norgga vuotnadorskki lea nálihuvvan , danne go dát šládja han lea lagas riddo- ja vuotnabivddu vuođđun . 1 Sámedikki mielas lea ruoná energiijahuksen buorre , muhto ballá ahte almmá ollislaš plána haga dákkár áŋgiruššamiid várás lea várra ahte sámi árbevirolaš ealáhusaid ja luonddu geavaheami luondduvuođus dađistaga goariduvvo . 1 Sámedikki mielas lea positiiva go presideanta Obama lea geažuhan ođđa biraspolitihka birra , ja ahte dát boahtá láidestit USA ođđa geidnui dálkkádatgažaldagas . 1 Sámedikki mielas lea mávssolaš buohtastahttit Bern-konvenšuvnna čuovvoleami álgoálbmogiid riikkaidgaskasaš riekteovdánemiin mii lea dáhpáhuvvan maŋemus logi jagis . 1 Sámedikki mielas lea maiddái lunddolaš ahte goappašiid lávdegottiid čielggadusat biddjojuvvojit vuođđun mearrasámi guovlluide máttabealde Finnmárkku ja ahte Riddoguolástusnlávdegotti finnmárkkuláhkaevttohus geavahuvvošii mállen maiddái dáid guovlluid ektui . 1 Sámedikki mielas lea hui heittot go šákšabivdu álggahuvvo , go šákša han lea okta deaŧalaš oassi Barentsábi ekovuogádagas . 1 Sámedikki mielas lea hui deaŧalaš ahte daid fálaldagaid maid mii leat nagodan oažžut sámi pasieanttaide ain galgá leat vejolašvuohta ovdánahttit viidáseappot buoremus ávkin sámi pasieanttaide , dadjá Olli . 1 Sámedikki mielas lea hui deatalaš ásahit ortnegiid , earret eará váidalanvejolašvuođa , mat sihkkarastet rievttallaš ja buori meahcceresursahálddašeami . 1 Sámedikki mielas lea hui deatalaš ásahit ortnegiid , earret eará váidalanvejolašvuođa , mat sihkkarastet rievttalaš ja buori meahcceresursahálddašeami . 1 Sámedikki mielas lea hui deatalaš sihkkarastit ahte vuođđoealáhusaid beroštumiin leat ovddasteaddjit vejolaš hálddašanorgánaid stivrrain nugo ovddabealde namuhuvvon . 1 Sámedikki mielas lea hui buorre go galgá ásahuvvot bissovaš ON álgoálbmotforum . 1 Sámedikki mielas lea hui buorre go Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta álggaha konsultašuvnnaid boazodoalu birra 2005 čavčča . 1 Sámedikki mielas lea earenoamáš dehálaš sihkkarastit ahte dat joavkut mat ovdal leat ožžon nuvttá riekteveahkkefálaldaga , ain galget dan oažžut . 1 Sámedikki mielas lea eahpelunddolaš go áidna čielga sámi ealáhus ii leat Sámedikki hálddus . 1 Sámedikki mielas lea dát dilli hui suorggahahtti , ja danne berre Sámediggi divaštallat ášši dán dievasčoahkkimis . 1 Sámedikki mielas lea dát buorre , ja doaivu ahte dat sáhttá leat mielde addimin buoret fálaldaga oarjelsámi bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Sámedikki mielas lea dárbu áŋgiruššat eanet riikkaidgaskasaš bargguin , erenoamážit eará eamiálbmogiid ektui . 1 Sámedikki mielas lea dárbu deattuhit ahte buot dáid beliid ferte gozihit boazologu heiveheami viidásit barggus . » 1 Sámedikki mielas lea dárbu ahte stáhta eiseválddit vuoruhit barggu nággoeastadeaddji doaibmabijuiguin buoridan dihte áddejumi ealáhusaid gaskka ja oktiiordnen dihte daid sierra geavaheaddjiberoštusaid . 1 Sámedikki mielas lea dárbbašlaš deattuhit ahte dáid beliid ferte fuolahit boazologu heiveheami viidáset barggus . 1 Sámedikki mielas lea doaibmabidju meahcihuvvama ja vuvddiid goarideami birra geafes riikkain ( REDD ) deaŧalaš dálkkádatrievdamiid vuostálastima oktavuođas ja čujuha ahte REDD ferte gozihit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid , sosioekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid . 1 Sámedikki mielas lea dikki bargu juohkit neutrála dieđuid iežas birra ovttaskas sápmelažžii ja várre 1,4 miljon kruvnnu 2001 bušeahtas , mainna ráhkaduvvo diehtojuohkinbláđđi maŋŋá dievasčoahkkimiid , vai olbmot ožžot dieđuid daid áššiid birra maid Sámediggi lea meannudan . 1 Sámedikki mielas lea dehálaš ahte skuvlaeaiggádat buoridit iežaset raporterenrutiinnaid , kártejit ja registrejit makkár oahppit háliidit sámegiel oahpahusa joatkkaskuvllain , nu ahte skuvlaeaiggádat ráhkadit buriid rutiinnaid buori sámegielaoahpahusa kvalitehta sihkkarastima váste ja ahte oahpahus addojuvvo dábálaš skuvlaálgima rájes . 1 Sámedikki mielas lea dehálaš ahte ealáhusšiehtadusa gaskaoamit bohtet doaimmaheddjiide ávkin , ja ovddidit iežasdud ­djon duoji . 1 Sámedikki mielas lea deaŧalaš sihkkarastit biologalaš eatnatvuođa , ja danne lea ge evttohan láhčit diliid nu ahte šaddá dihto lunddolaš boraspirelohku sámi guovlluide . 1 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte eanavuovdineiseválddit bures gulahallet Sámedikkiin , sámi báikegottiiguin ja beroštupmijoavkkuiguin go mearrádusat galget dahkkojuvvot gođiid ja barttaid huksema dahje gaikuma oktavuođas . 1 Sámedikki mielas lea deaŧalaš ahte Suodjalusas ja boazodoalus lea šiehtadus báhčinguovlluid geavaheami birra . 1 Sámedikki mielas lea deatalaš ain láhčit dilálašvuođaid guohtoneatnamiid ceavzi geavaheami várás . 1 Sámedikki mielas lea buorre jos oažžut diehtojuohkinbálvalusa , muhto lea dovddahan ahte ii leat riekta bidjat dákkár doaimmaid Sámediggái . 1 Sámedikki mielas lea buorre go ásahuvvojit eanet sámi giellaguovddážat . 1 Sámedikki mielas lea buorre go rávisolbmuid vuoigatvuohta vuođđoskuvla- ja joatkkaoahpahussii nannejuvvo lága bokte , ja go čielggaduvvo makkár juohku stáhta , fylkka ja gielddaid ovddasvástádusas galgá leat . 1 Sámedikki mielas lea buorre go ortnet joatká . 1 Sámedikki mielas lea buorre go distriktabivdoearreortnet váldojuvvui atnui dorskebivddus 2006 , mii lea nannen guliid vuovdima ealáhusaid dáfus návccahis guovlluin . 1 Sámedikki mielas lea buorre go Boazodoallostivra lea divvon fuomášumi areálaplánaide ja plána- ja huksenláhkii . 1 Sámedikki mielas lea ON Bistevaš Forum bargu hui deaŧalaš , ja danne lea Sámediggi moadde jagi dorjon jođiheaddji ekonomalaččat . 1 Sámedikki mielas lea Norgga eiseválddiid ja sápmelaččaid ovddasteddjiid gaskasaš šiehtadus mas sohppojuvvui ahte eai áigon oppa árvvoštallatge álggahit barggu mii negatiivalaččat váikkuhivččii sápmelaččaid riektedili , čielgasit rihkkojuvvon kommišuvnna ásahemiin ja kommišuvnna bargovugiin . 1 Sámedikki mielas ii meinnestuva jođihit boahttevaš sámi kulturmuitogáhttema dohkálaččat 8 virggiin nugo departemeanta namuha . 1 Sámedikki mielas ii leat veara oppa eahpiditge ahte stuorra oasit Finnmárkku fylkkas álbmotrievtti kriteriijaid mielde eai gulaše dasa maid ILO-konvenšuvnna 14. artihkkal nr. 1 vuosttas čuokkis atná guovlun gos eamiálbmogiid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat galget dohkkehuvvot . 1 Sámedikki mielas ii leat veara oppa eahpiditge ahte stuorra oasit Finnmárkku fylkkas eai gulaše dasa maid ILO-konvenšuvnna 14. artihkkal nr. 1 vuosttas čuokkis atná guovlun gos eamiálbmogiid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat galget dohkkehuvvot . 1 Sámedikki mielas ii leat departemeantta strategiija dán áššis dohkálaš . 1 Sámedikki mielas ii leat buorre go maŋemus áiggiid sámi vieruiduvvan vuoigatvuođat eatnamiidda galget duopmostuoluin mearriduvvot , seammás go vuoigatvuođaproblematihkka ii leat oppalaččat vuos čielggaduvvon . 1 Sámedikki mielas ii galggašii rievdadit nuohttunvuoigatvuođa Njávdámis . 1 Sámedikki mielas geahččalit máŋga gieldda ja fylkkagieldda dodjalit earáide ovddasvástádusa sámi doaibmabijuin . 1 Sámedikki mielas galgá sámi joatkkaoahpahus buoriduvvot sakka . 1 Sámedikki mielas galggašii dál bidjat ulbmállaš doaibmabijuid dan oassái sámi álbmogis , mat leat olggobealde daid guovlluid mat dál gullet giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui . 1 Sámedikki mielas ferte dohkkehit Sámi eanahálddašeami daid areálaid eaiggádin maid hálddaša . 1 Sámedikki mielas dát lea positiivvalaš doaibmabidju , vaikko meašttirgilvvuide serve ge unnán . 1 Sámedikki mielas dát gáibádus orru leamen eahpegovttolaš ja dat lea dáhtton Birasgáhttendepartemeantta nuppástuhttit borasspireláhkaásahusa nu ahte Sámediggi friddja sáhttá nammadit iežas ovddasteddjiid nammagottiide . 1 Sámedikki mielas dárbbašuvvo ođđa minerálaláhka . 1 Sámedikki mielas dákkár guovddáš lea buorre jurdda . 1 Sámedikki mielas bárrobuođu huksen Smiervuonas Porsáŋggu gielddas buorida guolásteddjiid sihkarvuođa 1 Sámedikki mearrádusat galget maiddái biddjojuvvot daid interneahtta siidduide maid Sámediggi ráhkada buot namuhuvvon gielaiguin . 1 Sámedikki mearrádusas ášši 45/03 Joatkkaskuvlaoahpahusa prinsihpat ja njuolggadusat sámi álbmoga váste , čuoggás 2.4.2 , lea evttohuvvon ásahit nationála ja regionála resursa- ja gelbbolašvuođáguovddáža vai nannesii joatkkaoahpahusa ja rávesolbmuidoahpahusa sámi álbmoga várás . 1 Sámedikki mearrádusain oaidná ahte leat bivdán Sámediggeráđi čielggadit dakkár hálddašanmálle gos Sámediggi lea stáhta sámi joatk ­kaskuvllaid hálddašanorgána , ja ahte ásahuvvošii sierra orgána Sámedikki hálddahussii mii galgá bargat sámi skuvla- ja oahpahusgažaldagaiguin . 1 Sámedikki mearrádusa vuođđun lei guovtteoaivilvuohta Norgga posišuvnna birra šiehtadallamiin , erenoamážit álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa dáfus . 1 Sámedikki mearrádusa mielde biddjojuvvui Sámi arkiiva Riikkaarkivárii 2005:s ja lea okta ossodat Arkivdoaimmahagas , ja dat ruhtaduvvo juolludemiiguin stáhtabušeahta bokte ja Guovdageainnus suohkana ruhtadoarjagiin . 1 Sámedikki mearrádus áššis 9/99 1 Sámedikki mearrádus áššis 8/98 Sámedikki 1997 jahkedieđáhus čuo. 5.2 prt. . 11 1 Sámedikki mearrádus áššis 7/97 Sámedikki 1996 jahkedieđáhus čuo. 2.5 1 Sámedikki mearrádus áššis 48/99 1 Sámedikki mearrádus áššis 40/96 Sámi dáiddamusea - čielggadus 1 Sámedikki mearrádus áššis 27/96 1 Sámedikki mearrádus áššis 23/98 1998/99 boazodoallošiehtadus 1 Sámedikki mearrádus áššis 23/96 Sámi kulturviesuid ollislaš plána 1 Sámedikki mearrádus áššis 20/98 Jahkeduhátmolsuma čalmmusteapmi Norggas - sámi jahkeduhátsadji 1 Sámedikki mearrádus áššis 18/99 Boazodoallošiehtadus 1999-2000 1 Sámedikki mearrádus áššis 09/00 Sámelága ja Sámedikki válganjuolggadusaid rievdadeapmi 1 Sámedikki mearrádus áššis 060/07 – Sámedikki 2008 bušeahta poasta 754 doarjagat sámi politihkalaš bellodagaide , biddjojuvvo vuođđun árvvoaštallamii . 1 Sámedikki mearrádus mearkkaša maiddái ahte Sámi giellaráđđi lea organiserejuvvon Sámedikki vuollái váikkuhusain ođđajagemánu 1. 2001 rájes . 1 Sámedikki mearrádus ferte lohkkojuvvot ollislaččat , muhto oanehaččat daddjojuvvon ledje mearrádusas čuovvovaš gáibádusat Sámedikki beales : 1 Sámedikki mearrádus 1 Sámedikki mearrideami sierra riektesubjeaktan lága bokte lea áidna duohta molssaeaktu dan juksat » . 1 Sámedikki mearkkašumit boazodoallošiehtadussii 1 Sámedikki mearkkašumit 2010/2011 boazodoallošiehtadussii 1 Sámedikki mearkkašeapmi ovdehii vuđolaččat čielggadanbarggu , mas Sámedikki vuollásaš sámi arkiivva boahttevaš ovddasvástádus , rolla ja dahkamušat čielggaduvvojit . 1 Sámedikki meahcástanealáhusseminára 1 Sámedikki meahcástanealáhusaid ovdánahttima dieđáhus ( dievasčoahkkinášši 65/07 ) válddahallá ee. hástalusaid mehciid iešguđet geavaheddjiid ja geavaheaddjiidberoštumiid ektui . 1 Sámedikki maŋimuš dievasčoahkkin 2005 giđa álgá vuossárgga miessemánu 30. b. dii. 15.00 . 1 Sámedikki mannan válgga ( 2005 ) jienastuslohku galgá biddjojuvvot vuođđun go mearriduvvo guđe gielddat galget duššefal ovddalgihtii jienasteami čađahit sámediggeválgii , ja guđe gielddat / suohkanat galget vuostáiváldit ovddalgihtii jienastagaid ja maiddái lágidit jienasteami válgabáikái ( láhkaásahusa § 39 a ) . 1 Sámedikki mandáhtaid lohku lea unniduvvon 39 mandáhtii fas dainnago jevdenmandáhtat leat loahpahuvvon . 1 Sámedikki lávdegottičoahkkin čakčamánu 2010 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga skábmamánu 17. b. ja loahpahuvvojit duorastaga skábmamánu 19. b. . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga skábmamánu 11. b. dii. 09.00 ja loahpahuvvojit dii. 15.00 rádjái duorastaga skábmamánu 13. b. . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga miessemánu 12. beaivvi dii. 09.00 ja loahpahuvvojit duorastaga miessemánu 14. beaivvi dii. 14.30 rádjái . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga guovvamánu 9. b. ja loahpahuvvojit duorastaga guovvamánu 11. b. . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat álget maŋŋebárgga guovvamánu 10. beaivvi dii. 09.00 ja loahpahuvvojit duorastaga guovvamánu 12. beaivvi dii. 14.30 rádjái . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis ja álget maŋŋebárgga skábmamánu 14. b. maŋŋá lunšša ja loahpahuvvojit dii. 14.30 rádjái duorastaga skábmamánu 16. b. 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis ja álget maŋŋebárgga miessemánu 9. b. ja loahpahuvvojit ovdal lunšša duorastaga miessemánu 11. b . . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis ja álget maŋŋebárgga miessemánu 8. b. ja loahpahuvvojit bearjadaga miessemánu 11. beaivvi . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis ja álget maŋŋebárgga guovvamánu 14. b. 2006 ja loahpahuvvojit ovdal lunšša bearjadaga 17. februar 2006 . 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit Sámedikkis ja álget duorastaga guovvamánu 15. b. ja loahpahuvvojit bearjadaga guovvamánu 16. b. 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2010 čakčamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2010 guovvamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2010 : 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2009 skábmamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2009 miessemánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2009 guovvamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2008 čakčamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2007 miessemánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2007 guovvamánus 1 Sámedikki lávdegoddečoahkkimat 2006 skábmamánus 1 Sámedikki luhtte vuolgá busse Levdnjii skábmamánu 29. b. dii. 15.45 . 1 Sámedikki loahpalaš oaivilii lea mearrideaddjin dat ahte ollislaš láhka dalle lea eahpitkeahttá álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 Sámedikki loahpahuvvon mánáid- ja nuoraidprojeavtta oktavuođas dollojuvvojedje máŋga oktavuođačoahkkima departemeanttain . 1 Sámedikki levgennjuolggadusat leat fámus skábmamánu 10. b. 2000 rájes . 1 Sámedikki ledje konsultašuvnnat Oljo- ja energiijadepartemeanttain dán áššis . 1 Sámedikki lassin leat maiddái Finnmárkku fylkkagielda ja Unjárgga gielda juolludan doarjaga . 1 Sámedikki lassin juolludit maid Romssa fylkkasuohkan ja Gáivuona suohkan jahkásaččat doarjaga festiválii . 1 Sámedikki lassin juolludit maid Finnmárkku fylkkagielda ja Deanu gielda doarjaga . 1 Sámedikki lassin , mii oktiiordne dán čoahkkima oasi , oassálastet maiddái davimus fylkkaid fylkkamánnit ja suorgái gulli eará stáhtalaš doaimmahusat . 1 Sámedikki lahtut lávdegottiin leat čohkkán guhkit go sin doaibmaáiggi , vuorddidettiin vejolaš rievdadusaid boraspireláhkaásahusas . 1 Sámedikki lahtut galget nammaduvvot Sámedikki bistevaš áirasiid gaskkas . 1 Sámedikki kulturviesso- ja museaplána vuoruhemiid čađaheapmi eaktuda ahte oažžut stuorát juolludusaid , sihke doibmii ja háhkamiidda . 1 Sámedikki kulturulbmiliidda ohcet sullii ovttamađe dievddut ja nissonat . 1 Sámedikki kulturjuolludemiide lea vuođđun váldomihttu mii lea ” ealli ja máŋggabealat sámi dáidda- ja kultureallin ” , das leat fas iešguđetlágan oassemihtut ja strategiija movt joksat váldo- ja oassemihtuid . 1 Sámedikki kulturfoandda maid dábálaččat ii geavahuvvo prošeavttaide mat ožžot dehe main lea ulbmil oažžut badjebáhcaga . 1 Sámedikki kulturfoandda 2007 juolludeapmi lea maid juo juolluduvvon . 1 Sámedikki kulturdoarjjaortnega árvvoštallan 1 Sámedikki kulturdoarjjaortnega juolludeamit fylkkaid mielde 2006 – 2010 1 Sámedikki korrektuvrareaidu Divvun – Beta 2 1 Sámedikki kontuvra Guovdageainnus fárre Dieđavissui go dat gárvána jagi 2009 . 1 Sámedikki konsultašuvnnat dán áššis leat buktán buriid bohtosiid . 1 Sámedikki kantuvrras Várdobáikkis lea fas bargi čavčča rájes . 1 Sámedikki juolludeapmi iešguđet lágan dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide lea mielddisbuktán eanet máhtu sámi buhcciid dárbbuid birra dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimmahagain . 1 Sámedikki juolludeamit kulturulbmiliidda ledje 2006:s veaháš badjelaš 10.2 miljovnna ja 2010:s ledje lassánan badjelaš 16 miljovdnii . 1 Sámedikki jienastuslohku ollislaččat lassánii 5.500 jagi 1989 rájes measta 14.000 rádjái 2009. 2009 ledje 321 riikka 430 suohkanis olbmot geain lei jienastanriekti sámediggeválggas . 1 Sámedikki jienastuslohku mii lei mannan sámediggeválggas ( 2005 ) galgá biddjojuvvot vuođđun mearrideapmái das mat gielddaid galget dušše vuostáiváldit ovddalgihtii jienastagaid sámediggeválggas , ja mat gielddaid galget vuostáiváldit ovddalgihtii jienastagaid ja maiddái lágidit jienasteami válgadikkisge ( láhkaásahusa § 39 a ) . 1 Sámedikki jienastuslohku mii geavahuvvui ovddit válggas , dat mearrida mat gielddaid galget sáhttit vuostáiváldit dušše ovddalgihtii jienastagaid válggas , ja mat gielddaid fas besset sihke ráhkkanit jienasteapmái válgadikkis ja vuostáiváldit ovddalgihtiijienastagaid . 1 Sámedikki jienastuslohku Sámediggeválgga várás lea ásahuvvon sierra jienastuslohku . 1 Sámedikki jienastuslohku 1 Sámedikki jienastuslogu leat dasto álgoálggus ásahan reaidun proseassas válljet Sámediggái ovddasteddjiid . 1 Sámedikki jahkásaš evttohusain boazodoallošiehtadussii lea min mihttomearri čujuhit man dat lea deaŧalaš ahte gávdnat vejolaš ruhtadančovdosiid mat sáhttet váikkuhit dasa ahte eanet nissonolbmot ja mánát álget boazodollui . 1 Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusain leat juohke ulbmilii várrejuvvon ruđat . 1 Sámedikki jahkeraporta sáhttá dan láhkai leat buoret vuođđu departemeanttaide ja daid bargui jahkásaš bušeahttaproposišuvnnaid hábmemiin . 1 Sámedikki jahkedieđáhusas jagi 2000 ovddas deattasta Sámediggi ahte « eamiálbmogiid vuoigatvuohta iešmearrideapmái gusto buot servodatduovdagiin , nugo dahká buot eará álbmogiidda » . 1 Sámedikki jahkedieđáhusas ja Sámedikki 2008 rehketdoalus gieđahallojuvvojit Sámedikki jagi 2008 politihkalaš ja hálddahuslaš doaimmat . 1 Sámedikki jahkedieđáhusa čuovvoleapmi 1 Sámedikki jahkedieđáhusa formulerenvuohki vuoigatvuođagažaldagaid hárrái lea hui 1 Sámedikki jahkedieđáhusa 1 Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvo Gonagassii . 1 Sámedikki jahkedieđáhus meannuduvvo maid Stuo ­radikkis . 1 Sámedikki jahkedieđáhus lea váldon dán dieđáhusa 2. kápihttaliin . 1 Sámedikki jahkedieđáhus lea nubbin kapihttalin dieđáhusas , ja goalmmát ja njealját kapihttalin fas Ráđđehusa mearkkašumit . 1 Sámedikki jahkedieđáhus lea erenoamáš deaŧalaš Sámediggái , danne go dat sáddejuvvo Stuorradiggái mii maid meannuda dan . 1 Sámedikki jahkedieđáhus 2000 doaimma birra lea biddjojuvvon dán stuorradiggedieđáhussii mielddusin . 1 Sámedikki jahkedieđáhus . 1 Sámedikki jahkedieđáhus , maid dievasčoahkkin dohkkeha , sáddejuvvo Gonagassii , gč. sámelága § 1 – 3 . 1 Sámedikki jagi 2008 bušeahta vuođul ii sáhte almmolaš investerendoarjja oktiibuot leat badjel 60 % gollomeroštallamis . 1 Sámedikki jagi 2006 dásseárvobálkkašumi vuoiti lea ollu searaidis geavahan čalmmustahttit nissonolbmuid saji boazodoalus . 1 Sámedikki jagi 2006 dásseárvobálkkašumi vuoiti lea Ellinor Guttorm Utsi . 1 Sámedikki ja sámi guolástanberoštusaid mielas orru leamen nu ahte ráđđehus miehtá lustabivdiid beroštusaide oaggut jogain , bahán daidda árbevirolaš sámi luossabivdiide , geat mearkkašit ollu vuotna- ja riddoguovlluid sámi ássamii ja árbevirolaš eallinvuohkái . 1 Sámedikki ja stáhta sámepolitihka lobálašvuohta lea sorjavaš earret eará das ahte Sámedikki oassálastin mearridanproseassaide válganahttá váikkuhanfámu mearrádusaid bohtosii . 1 Sámedikki ja stáhta bušeahttabargovuogit . § 1 Sámedikki ja stáda gaskavuohta ferte guorahallojuvvot buoridandihte ovttasbargovugiid . 1 Sámedikki ja stáda gaskavuohta ferte guorahallojuvvot buoridan dihte ovttasbargovugiid . 1 Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš 1 Sámedikki ja ráđđehusa . . . . . . . . . . Sámedikki rievttálaš sajádat . . . . . . . 1 Sámedikki ja máttasámi guovllu fylkkasuohkaniid gaskasaš ovttasbargošiehtadusa ođasmahttin áigodahkii 2010 - 2013 1 Sámedikki ja iežan bealis sávan didjiide lihku riikačoahkkimiin ja erenoamážit válggaiguin ihttin ! 1 Sámedikki ja fylkkagielddaid ovttasbargošiehtadusat lea ođđa elemeanttat sámepolitihkas ja guovllupolitihkas , main sáhttá leat stuora mearkkašupmi máŋgga oktavuođas . 1 Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskasaš ovttasbargu ovdána dađistaga ja Sámediggi atná dán ovttasbarggu hui mávssolažžan . 1 Sámedikki ja departemeanttaid gaskasaš hálddahuslaš gulahallan čađahuvvo odne bajimus dásis ii ge dan ulbmil leat váikkuhit Sámedikki iežas vuoruhemiid . 1 Sámedikki ja Sámiid dáiddačehpiid searvvi gaskasaš dáiddársoahpamušas jahkái 2009 , leat áššeoasehasat lihtodan vuođđudit golmmaolbmo bargojoavkku , mii galgá geahčadit ortnega mii sihkkarastá álbmogii sámi čáppagirjjálašvuođa ja musihka / juigosiid buvttadeami ja fidnema . 1 Sámedikki ja Sámi Radio gaskavuohta ferte leat seammalágan go Stuorradikkis ja ráđđehusas lea NRK ektui dál . 1 Sámedikki ja Stuoradikki oktavuođat Ráđđehusa stáhtabušeahttaárvalusa čuovvoleami dáfus ja Sámedikki jahkásaš doaibmadieđiheami dáfus eai doaimma doarvái bures . 1 Sámedikki ja Stuoradikki gaskavuohta ferte lagabui čielggaduvvot vai sáhttá ovttasbargovugiid buoridit . 1 Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana gaskasaš ovttasbargošiehtadusa ulbmil lea ahte ii oktage galgga čađahit joatkkaoahpahusa Romssa fylkkas almmá vuođđomáhtu haga sápmelašvuođa birra . 1 Sámedikki ja Oljo- ja energiijadepartemeantta gaskasaš ráđđádallanproseassa váiddaáššis ođđa 132 kV fápmojođđasa birra Lulli-Helgelánddas ii leat vel loahpahuvvon . 1 Sámedikki ja Norgga sáttagotti gaskasaš ovttasbargu lei buorre . 1 Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskasaš ráđđádallamat leat leamaš sihke dahje jogo konkrehta árvaladdančoahkkimat ja/dahje oktavuođat dávjá konkrehta teakstaevttohusaid epoastalonuhallamin hálddahuslaš dásis . 1 Sámedikki iskkadeapmi jagi 2008 čájeha ahte eai leat stuorra nuppástusat sámegiela geavaheamis ovddeš iskkademiid ektui dain guovlluin main iskkadeamit leat čađahuvvon . 1 Sámedikki ipmárdusa mielde lea Ráđđehus Statskog bokte rievidan dálusámiin meahccegeavahanvuoigatvuođaid . 1 Sámedikki iešlági geažil sierra álbmotjoavkku ál-bmotválljen politihkalaš orgánan lea lunddolaš vuordit ahte Sámediggái eai sáhte biddjojuvvot hálddašanbargamušat eará láhkai go lágain . 1 Sámedikki iešguđet válgabiirriid dohkkehuvvon listtat gávdnojit dás : www.samediggi.no . 1 Sámedikki iežaset vuođđodataid mielde ii leat muđuige mihkkege mii orru čujuheame ahte eret dieđiheamit jienastuslogus leat erenoamážit ollu muhtun suohkaniin . 1 Sámedikki iežas válgaortnega rievdadeapmi lea dakkár ášši mas lea lunddolaš ja ulbmillaš ahte Sámedikkis lea mearkkašahtti dadjamuš , ja danne válljii ge ráđđehus deattuhit Sámedikki oainnu láhkarievdadanbarggus . 1 Sámedikki iežas mihttomearri guovttegiela-lašvuođadoarjagiin lea ahte galgá leat vejolaš geavahit sámegiela buot servodatdásiin ja - surggiin . 1 Sámedikki iehčanas sajádat [ 30.05.2008 ] 1 Sámedikki iehčanas sajádat 1 Sámedikki hálddašandoaimmat gullet čielgasit Siviilaáittardeaddji bargosuorgái , ja dan čájeha maiddái Siviilaáittardeaddji iežas geavat nai dain áššiin mat leat ovddiduvvon duohtagieđahallamii Sámedikki doarjjahálddašeami oktavuođas . 1 Sámedikki hálddahuslaš organiseren dagaha ahte giella ja oahpahus lea seamma ossodagas , ja danne lea vejolaš ovttastahttit áššesurggiid . 1 Sámedikki hálddahuslaš jođihangoddi oassálastá jahkásaš etáhttajođiheaddjikonferensii . 1 Sámedikki hálddahusas leat stuora hástalusat daid iešguđetge ossodagaid politihkkahábmema koordinerema dáfus , nu ahte iešguđetge strategiijaid ja iešguđetge politihkalaš mearrádusaid oktavuođat bisuhuvvojit . 1 Sámedikki hálddahusas leat ollu iešguđetlágan bargamušat , ja dat lea máŋgii ođđasis organiserejuvvon , politih ­kalaš dási organiserema mielde . 1 Sámedikki hálddahusas leat 4 ossodaga , ja dan lassin vel dievasčoahkkinstába . 1 Sámedikki hálddahusas lea siskkáldas seminára 09. - 11.12.09 . 1 Sámedikki hálddahusas lea ovddasvástádus Sámediggeráđi ektui , mas fas lea ovddasvástádus Sámedikki dievasčoahkkima ektui . 1 Sámedikki hálddahusas lea garra bargodilli ii ge leat danin sáhttán vuoruhit referánsajovkui searvat . 1 Sámedikki hálddahusa doibmii jahkái 2001 várrejuvvo 47 219 000 kruvnnu . 1 Sámedikki hálddahusa doibmii jahkái 2001 várrejuvvo 45 935 000 kruvnnu . 1 Sámedikki hálddahusa bušeahtta berre nannejuvvot ovttain virggiin siskkáldas bearráigeahču várás , ja Sámedikki bušeahtta berre dalle lasihuvvot 600 000 kruvnnuin dán ulbmilii . • 1 Sámedikki hálddahusa bargamušat leat ee. válmmaštit báikenammaáššiid nammakonsuleanttaide ja sidjiide veahkkin ohcat báikenamaide duogášdieđuid . 1 Sámedikki hálddahus áigu dán semináražis muitalit áirasiidda ja guldaleddjiide mo hálddahusa bargu ovdána ja rievdá . Dasa lassin gullat mo muhtun fágajoavkkut barget daid áššesurgiin main Sámedikkis lea ovddasvástádus . 1 Sámedikki hálddahus ~addá pro ~eaktastivrra čállinqoddin , muhto eaktun lea ahte hálddahus oažžu lasi návccaid dán barggu doaimmaheapmái . 1 Sámedikki hálddahus organiserejuvvui ođđasis jagi 2005 , ja das leat dál golbma ossodaga , Oahpahus- ja kulturossodat , Vuoigatvuođa- , ealáhus- ja birasossodat , ja Hálddahusossodat . 1 Sámedikki hálddahus ohcá Ossodatdirektevrra Vuoigatvuohta- , ealáhus- ja birasossodahkii 1 Sámedikki hálddahus oassálastá dáid čoahkkimiidda . 1 Sámedikki hálddahus lea ásahan ođđa ossodaga mas lea ovddasvástádus Sámedikki doaimma birra gulahallan ja diehtojuohkin . 1 Sámedikki hálddahus lea ásahan ođđa ossodaga man ovddasvástádussuorgi lea Sámedikki gulahallan ja diehtojuohkin . Dan oktavuođas ohcat mii dál 1 Sámedikki hálddahus lea ásahan ođđa ossodaga man ovddasvástádussuorgi lea Sámedikki gulahallan ja diehtojuohkin . 1 Sámedikki hálddahus lea doallan čoahkkima Sámi giellalávdegotti jođiheddjiin čoavdin dihte čállingotti jođihanváttisvuođaid . 1 Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga máŋggabealatvuođa . 1 Sámedikki hálddahus galgá nannet iežas gelbbolašvuođa boazodoallofágasuorggis . 1 Sámedikki hálddahus galgá buoremus lági mielde speadjalastit álbmoga máŋggabealatvuođa . 1 Sámedikki hálddahus fuolaha ahte Sámedikki ráđđe- ja dievasčoahkkinbeavdegirjjit gávdnojit sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Sámedikki hálddahus doallá giđa mielde čoahkkimiid muhtun fágadepartemeanttaiguin iešguđet fágasurggiid bušeahttadárbbuid birra . Guđiiguin departemeanttaiguin čoahkkimat dollojuvvojit lea daid rutiinnaid duohken mat departemeanttaid ja Sámedikki ovttasbarggus leat . 1 Sámedikki hálddahus doallá giđa mielde čoahkkimiid muhtun fágadepartemeanttaiguin iešguđet fágasurggiid bušeahttadárbbuid birra . 1 Sámedikki hálddahus Saddá proSeaktastivrra eállinqoddin , muhLO eaktun lea ahte hálddahus oažžu lasi návccaid dán barqgu doaimmaheapmái . 1 Sámedikki hálddahus 2007:s ledje Sámedikkis su. 120 hálddahusbargi . 1 Sámedikki hálddahus 2007:s ledje Sámedikkis su . 120 hálddahusbargi . 1 Sámedikki gáibádusaid vuođđun ledje Sámediggeplána áigumušat . 1 Sámedikki gáibádusa vuođđun , sierra rekrutereneriid várrema birra , lea ahte 2000-jahkái lea biddjojuvvon dorskebivdui aktivitehtagáibádus mii dagaha ahte ollu earit šaddet doabastuvvot ruovttoluotta . 1 Sámedikki guovllupolitihkalaš doaimmas lea riikarájá rastá perspektiiva . 1 Sámedikki guovllupolitihkalaš bargu , ášši 46/99 1 Sámedikki guovllupolitihka bajimuš mihttomearri lea doalahit ássanminstara váldodovdomearkkaid ja sihkkarastit ovddidanvejolašvuođaid ja dássásaš eallineavttuid sámi álbmogii . 1 Sámedikki guovdilis bargun lea ovddidit eamiál ­bmotáššiid sihke nášuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sámedikki guolástuspolitihkas lea guovlulaš hálddašeapmi , nana riddo- ja vuotnaservodagat ja riddofatnasat vuollel 15 mehter guovdilis bealit eastadit heajos ovdáneamis sámi riddo- ja vuotnaguovlluin , dadjá Thomassen loahpas . 1 Sámedikki gulaskuddanvástádus lea mielddusin . 1 Sámedikki gulaskuddancealkámuš lea sáddejuvvon sámi Arkiivii , mii gaulgá buktit dasa cealkámuša . 1 Sámedikki gulaskuddancealkámuš 1 Sámedikki gulaskuddan cealkámuš eahpitkeahttá buorrána jos historjjálaš čilgehus divvojuvvo kapihttalis II , čuoggás 1-3 . 1 Sámedikki gulahalli Sámedikki direktevra Rune Fjellheim , mobiila 910 09 320 1 Sámedikki gulahallanossodat juohká govvenbáikkiid bearjadaga 09.10.09 . 1 Sámedikki guhkes áiggi mihttomearrin lea buoridit barggolašvuođa ja buvttadusa ealáhusas , danne juolludii Sámediggi 2009:s 5,1 miljon ru eanadoalloulbmiliidda . 1 Sámedikki girjerájus rahpá ođđa neahttasiiddu 1 Sámedikki girjerájus ođđa neahttasiidu 1 Sámedikki girjeráju neahttasiidu 1 Sámedikki girjerádju ásahii 2009:s sierra neahttasiiddu man bokte sáhttá ohcat sámi girjjálašvuođa ja girjjiid sámi diliid birra . 1 Sámedikki girjerádju lea oassi Sámedikki hálddahusas . 1 Sámedikki gieđahalai láhkaevttohusa 2008 skábmamánu dievasčoahkkimis ja guorrasii ollásit Sámediggeráđi árvalussii áššis . 1 Sámedikki giellastivrra lahtut ja várrelahtut ja Sámedikki bargit eai sáhte oažžut bálkkašumi . 1 Sámedikki giellapolitihkka mánáide ja nuoraide sámedikki ráđđelahtu bokte 1 Sámedikki giellaossodat lea politihkalaš jođiheami čállingoddi , doaimmaha giellafágalaš doaibmabijuid ja giellaossodaga hálddahuslaš bargguid . 1 Sámedikki giellamovttiidahttinprošeakta ( 2001 – 2006 ) , mas Sámi allaskuvla leamaš bagadallin ovttasráđiid Engerdála suohkaniin , lea čalmmustahttán lullisámegiela dili . 1 Sámedikki giellamovttiidahttin bálkkašupmi addojuvvui Sagka Stångberg:ii eret Deardnás su áŋgiruššamiid ovddas máttasámegiela ovddidemiin . 1 Sámedikki giellageavahaniskamis jagi 2004 ledje sullii 70 almmolaš doaimmahusa davvi- , julev- ja lullisámi guovlluin mielde . 1 Sámedikki giella- ja oahpahusáššiid barggu organiseren Duoji doarjjajuolggadusat 1 Sámedikki gielda- ja fylkkagieldakonferánsa čalmmustahttá finánsaroasu ja dan váikkuhusat sámi guovlluid ealáhuseallimii . 1 Sámedikki gielda- ja fylkkagieldakonferánsa - guorus sajit 1 Sámedikki gaskavuohta gielddaide ja fylkkagielddaide lea muhtun surggiin muddejuvvon láhka ­mearrádusaiguin . 1 Sámedikki fásta áirasiidda , earret Sámediggeráđi lahtuide , čoahkkinjođihagotti jođiheaddji ja joavkojođiheddjiide , máksojuvvo 48.000 ru jahkebuhtadussan . 1 Sámedikki fásta áirasiidda , earret Sámediggeráđi lahtuide , čoahkkinjođihagotti jođiheaddji , lávdegotti jođiheaddjide ja joavkojođiheddjiide , máksojuvvo 48.000 ru jahkebuhtadussan . 1 Sámedikki fápmuduslávdegoddi lea árvalusas nuppi dábálaš Sámedikki áirasiid ja várrelahtuid fápmudusaid hárrái , evttohan ahte nammaduvvo lávdegoddi man bargun lea árvvoštallat válgga čadaheami , ja evttohit dárbbašlaš rievdadusaid . 1 Sámedikki fágalávdegottiid jođihedjjiid jahkebuhtadus lea 25% Sámedikki várrepresideantta jahkebuhtadusas . 1 Sámedikki fágalávdegottiid jođiheddjiid buhtadus galgá leat gustojeaddji máksomearri ( čuoggáš 2.2.1 ) geardde 1,50 lávdegodde- ja dievasčoahkkimiid ovddas . 1 Sámedikki fágalávdegoddi ásahuvvui Sámediggeráđi bokte čakčamánu 30. b. 2205 čađahandihte olles válgaortnega Sámediggeválggaid oktavuođas . 1 Sámedikki fágalávdegoddi sámediggeválggaid čielggadeapmái , ásahuvvui Sámediggeráđi bokte čakčamánu 30. b. 2006 čađahandihte olles válgaortnega Sámediggeválggaid oktavuođas . 1 Sámedikki formálalaš sajádat ja bušeahttavuogit 1 Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra ( dárogillii ) 1 Sámedikki evttohusat Finnmárkoláhkii 1 Sámedikki evttohusat 2010/ 2011 boazodoallošiehtadussii 1 Sámedikki evttohus rievdadit nationála eanandoallopolitihka ii váldojuvvon vuhtii , ii ge Sámediggi ožžon mieđiheami ásahit eanandoallopolitihkalaš avádaga . 1 Sámedikki evttohus plánaveahki hárrái meannuduvvo Sámedikkis 23. vahkus . 1 Sámedikki evttohus doaibmabijuide ja rievdadusaide lea eanaš muddui seammalágan go lávdegotti evttohus . 1 Sámedikki evttohasat guovlulaš 1 Sámedikki evttohas Helse Nord-Trøndelag HF stivrii válljejuvvui maiddái . 1 Sámedikki ekonomiijainstruksa galgá mearridit válde- , doaibma- ja ovddasvástádusa juohkáseami Sámedikki siskkáldas ekonomiijahálddašeamis . 1 Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi galgá dahkkot Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusaid mielde , Stáhta ekonomiijastivrema mearrádusaid mielde ja Ruhtadandepartemeantta johtočállosa mielde ekonomiijanjuolggadusaid viidodaga birra stáhtalaš doaimmaid guovdu mat spiehkastit bruttobušetterenprinsihpas ( R-106 ) 21.12.2005 . 1 Sámedikki ekonomiijahálddašeami rámmaid mearrida Bargo- ja searvadahttindepartemeanta departemeantta váldobagadusas Sámedikki ekonomiijahálddašeami hárrái . 1 Sámedikki ekonomalaš rámmajuolludus jahkái 2009 . . . . . . 1 Sámedikki eavttuhus lahttun lávdegoddái mii galggai čielggadit strategiijaid ja doaibmabijuid vádjolusluossanáliid ceavci hálddašeapmái , 13.06.97 1 Sámedikki eará almmolaš kanturbáikkiiin lea kanturáigi 08.00-15.30 : 1 Sámedikki eanetlohku deattuha iežas mearrádusas ahte sii eaktudit ahte verddevuohta heivehuvvo sierralobi mearrádusaide . 1 Sámedikki eanandoallodieđáhus Mearriduvvon skábmamánu 29. b. 2007 Ášši 62/07 1 Sámedikki eanadoall plána mielde , leat sámi ássanguovlluid ealáhuseallima mihtilmasvuohta lea ahte stuorra oassi ( 12,9 pst. ) bargá vuođđoealáhusain ( eanadoalous , vuovdedoalus ja guolásteamis ) , ja vástideaddji lohku Davvi-Norggas lea 7,7 pst. ja riikkas muđui sullii 4 pst. . 1 Sámedikki ealáhusšiehtadus duojis lea nannen duodjeealáhusa gávpejođu . 1 Sámedikki ealáhuspolitihka bokte áigut bargat dan ovdii ahte sámi servodaga ealáhusstruktuvra dohkkehuvvo buorebut . 1 Sámedikki ealáhusovddidandoarjagiid geográfalaš doaibmaguovlu lea oalle viidát ja ollu smávva gilážiin eai leat diehtošavahagat . 1 Sámedikki dásseávobálkkašumi 2006 oaččui Ellinor Guttorm Utsi . Sámediggepresideanta geigii bálkkašumi Sámedikki dievasčoahkkinlanjas duorastaga njuokčamánu 3. beaivvi . 1 Sámedikki dásseárvodoaibmaplána 2009 - 2013 1 Sámedikki dássearvodoaibmaplana 1 Sámedikki dáiddárstipenda 2006 1 Sámedikki dáiddárstipeanddat juhkkojuvvojit sámi dáiddáriidda ohcamiid vuođul . 1 Sámedikki dáiddárstipeandalávdegoddi lea juohkán 15 stipeandda jagis 2006 . 1 Sámedikki dáiddárstipeandalávdegoddi lea juohkán 13 stipeandda 2005:s . 1 Sámedikki dáiddárstipeanda juogaduvvo sámi dáiddáriidda ohcama mielde . 1 Sámedikki dáidda- ja kulturpolitihka hálddašeapmi 1 Sámedikki dáhtu mielde ii leat sámegiella ja kultuvra fága šat váldojuvvon mielde L 97 oahppoplánain Sámi Máhttoloktemii . 1 Sámedikki dábálaš ollesčoahkkin galgá dábálaš bures almmuhuwot ja buori áiggis . § 2 Vuosttamuš dábálaš 1 Sámedikki dooaibma lea maiddái máŋggabealat . 1 Sámedikki doarjjastivrras lei čoahkkin 31.03. - 02.04.09 Evenáššis 1 Sámedikki doarjjastivrras leat mielde : 1 . 1 Sámedikki doarjjastivrras leat 7 lahtu . 1 Sámedikki doarjjastivrras lea ovddasvástádus Sámedikki váikkuhangaskaoapme- ja doarjjaortnegiin . 1 Sámedikki doarjjastivrra čoahkkimis Árbordes 03.-05.06.09 juolluduvvui oktiibuot 2 941 000 ru doarjja ealáhusdoaimmaide . 1 Sámedikki doarjjastivrra čoahkkimis 21.04.09 juolluduvvui oktiibuot 520 000 ru guovtti sierra fitnodatásaheapmái main nuorat leat mielde . 1 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusaid lea Sámediggi mearridan . 1 Sámedikki doarjjastivrra mielas lea buorre go eanadoalu nissonolbmot háliidit áŋgiruššat buvttaovddidemiin ja árvoháhkamiin iežaset sávzadoalu vuođđoávdnasiid vuođul . 1 Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji , Ann-Mari Thomassen . 1 Sámedikki doarjjastivrra boahtte čoahkkin lea Birggonis 15. - 17.06.10 . 1 Sámedikki doarjjastivrra 2008 raporta meannuduvvo Sámedikki dievasčoahkkimis miessemánus 2008 , ja čujuhit dien raportii 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha ášši HE 020/08 mearrádussii ja ohcci 20.02.08 beaiváduvvon reivii mas váidala ášši mearrádusa . 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha maiddái bušeahttamearrádussii áššis 60/07 , poasta 204 sámi festiválat , gos Sámediggi juolludii njuolggodoarjaga namahuvvon festiválaide . 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha dán oktavuođas áššiide DSE 380/04 , HE 003/05 ja HE 371/05 gos Doarjjastivra biehttalii addit doarjaga háhkat diehtošavahagaid . 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha dán ohcamii mas ohccojuvvo doarjja doibmii ja investeremiidda ja háliida árvvoštallat doarjjaortnega heargevuodjimiidda eanet oktiiortnejuvvon ja plánalaš rámma siskkobealde . 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha dasa ahte ii leat prinsihpalaččat riekta geavahit ruđaid viiddis diehtošávahat huksemiidda . 1 Sámedikki doarjjastivra čujuha dasa ahte Sámi ovvdidanfoandda maŋimuš ohcanáigemearri 2007 lei čakčamánu 1. beaivvi . 1 Sámedikki doarjjastivra árvvoštallá addit kr 50 000 dan bargui . 1 Sámedikki doarjjastivra lea čoahkkimis njukčamánu 20. b. juolludan 200.000 ru mearrasámi bivdo- ja guolástansearvái Bivdi . 1 Sámedikki doarjjastivra lea árvvoštallan váidi ákkaid . 1 Sámedikki doarjjastivra lea árvvoštallan váidi mearkkašumiid ja eat oainne ahte leat boahtán makkárge ođđa dieđut áššis maid birra eat diehtán ja áigut hálddahuslága § 34 nuppi lađđasa vuođul , doalahit mearrádusa áššis HK 115/07 . 1 Sámedikki doarjjastivra lea árvvoštallan váidaleaddji mearkkašumiid . 1 Sámedikki doarjjastivra lea maŋimuš čoahkkimis juolludan badjelaš 5 miljon ruvnno doarjjaohcciide ealáhusaid ja kultuvrra siskkobealde . 1 Sámedikki doarjjastivra lea juolludan oktiibuot 11 879 000 ru oahpponeavvuide Sámedikki 2009 bušeahta vuoruhemiid vuođul . 1 Sámedikki doarjjastivra lea juolludan doarjaga guovtti nissonolbmui Nyvoll:as , Álttá suohkanis , geat áiguba ásahit smávitlágan biebmobuvttadusa iežaska sávzadoalu vuođđoávdnasiid vuođul . 1 Sámedikki doarjjastivra lea juolludan 4,3 miljon ruvnno ealáhusdoaimmaide ja 2 miljon ruvnno Sámeálbmotfoanddas , árbedihtui . 1 Sámedikki doarjjastivra lea doallan čoahkkima Ákšovuonas árat dán mánus . 1 Sámedikki doarjjastivra lea dan oaivilis ahte váikkuhangaskaoamit doarjjaortnegis Sámi kulturovdáneami poastta vuolde ii sáhte eai sáhte geavahuvvot lassidoarjjan sámi prentosiidda geat juo ožžot njuolggodoarjaga Sámedikki bušeahta bokte . 1 Sámedikki doarjjastivra juolludii čoahkkimis Evenáššis 31.03.- 02.04.09 gitta 4,5 miljon ruvnno dearvvašvuođa- ja sosiála suorggi prošeavttaide ja kulturmuitosuorggi prošeavttaide 1 Sámedikki doarjjastivra juolludii čoahkkimis Divttasvuonas 22.- 23.06.09 oktiibuot 4 298 000 ruvnno ovddas doarjagiid ealáhusdoaimmaide ja 2 000 000 ruvnno Sámeálbmot foanddas árbedieđu duođašteapmái ja gaskkusteapmái . 1 Sámedikki doarjjastivra juolludii 2,9 miljon ruvnno ealáhusdoaimmaide čoahkkimis Lullisámi guovllus . 1 Sámedikki doarjjastivra juolludii 10.4 miljon ru doarjjan sierranas ealáhusulbmiliidda maŋimus čoahkkimis Guovdageainnus cuoŋománu 13.-15. b. . 1 Sámedikki doarjjastivra juohká daid váikkuhangaskaomiid maid Sámedikki dievasčoahkkin lea fápmudan doarjjastivrii , geahča ášši 09/08 Sámedikki doarjjastivrra njuolggadusaid revideren . 1 Sámedikki doarjjastivra jođiheaddji , Ann-Mari Thomassen . 1 Sámedikki doarjjastivra jođiheaddji 1 Sámedikki doarjjastivra hálddaša Sámedikki ruđaid lotnolasealáhusaide . 1 Sámedikki doarjjastivra doallá čoahkkima Plassjes 27.-28.06 . 1 Sámedikki doarjjastivra 2009 - 2013 1 Sámedikki doarjjastivra 18.04.05 080/05 1 Sámedikki doarjjastivra . . . . . . . . . . 1 Sámedikki doarjjaortnet sámi politihkalaš bellodagaide 2009 : s 1 Sámedikki doarjjaortnega bokte kulturmuitosuodjalussii lea eaiggádat ja eará berošteaddjit ožžon vejolašvuođa dikšut , láhčit ja duođaštit sámi kulturmuittuid . 1 Sámedikki doarjjaortnega Kulturovddideami árvvoštallan 1 Sámedikki doarjjajuohkin 2005-2007 Vrd. Sámedikki bušeahttamearrádusa skábmamánu 2006 , Ášši 046/06 Sámedikki bušeahtta 2007 Tabealla 4.0 1 Sámedikki doarjjahálddašeami kvalitehtasihkkarastin ja čuovvoleapmi . 1 Sámedikki doarjja addojuvvo Romssa fylkkagieldda ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargošiehtadusa rámma siskkobealde . 1 Sámedikki doarjagat leat earret eará addán Porsáŋggu vuotnaguolásteddjiide vejolašvuođa oastit ođđa fatnasiid . 1 Sámedikki doarespolitihkalaš lávdegotti cealkámušárvalus , beaiváduvvon borgemánu 13. b. 1999 1 Sámedikki doaimma dárkkista sihke Sámedikki dievasčoahkkin , ráđđehus , Riikarevišuvdna ja Stuorradiggi . 1 Sámedikki doaimma detáljabušeahtta váldohálddahusas ja politihkalaš dásis 1 Sámedikki doaimma birra 2008 tetge eai galgga čađahuvvot duohta konsultašuvnnat . 1 Sámedikki doaibmaplána mánáidgárddiid miellaávkkálaš bargguid ovddideami várás 1 Sámedikki doaibma- ja virgedárbočállosis 1994 stáhtabušehttii evttohuvvui joavkočálliid doarjja lasihuvvot 500.000,- kruvnnuin . 1 Sámedikki doaibma álbmotválljen orgánan ja hálddašanorgánan lea máŋggalágan . 1 Sámedikki doaibma sulastahttá sihke Stuorradik-ki , ráđđehusa , departemeantta ja direktoráhta ­bargui , ja gokčá eanaš servodatsurggiid . 1 Sámedikki doaibma politihkalaš orgánan ii leat ráđđehusa dahje stáhtahálddahusa bajilgeahččo- dahje bagadusválddi vuollásaš , ja Sámedikkis sáhttet leat oainnut mat hellehit ovdamearkka dihtii departementála oainnuin . 1 Sámedikki doaibma lea maiddái máŋggabealat . 1 Sámedikki doaibma lea guovttelágan : ovddidit politihkalaš álgagiid ja evttohit hálddahusdoaibmamušaid . 1 Sámedikki doaibma lea formaliserejuvvon ja beavttálmahttojuvvon almmolaš eiseválddiid ja sámi álbmoga gaskasaš oktavuođas . 1 Sámedikki doaibma ii leat ráddjejuvvon gáržžiduvvon guvlui , muhto fuolaha álgoálbmoga , mii lea Norgga álbmoga oassi , beroštusaid ja dárbbuid , ja Sámedikki doaimma stuorámus oassi váikkuha daidda riikaosiide main sápmelaččat leat čielgasit ovddastuvvon . 1 Sámedikki doaibma guoská daid guovlluide riikkas gos sámit ásset . 1 Sámedikki doaibma 2009:s 1 Sámedikki diretevra bálkáhuvvo mearreáigái ja Sámedikki dievasčoahkkin virgáda su . 1 Sámedikki direktoras lea dattetge bajimuš ovddasvástádus siidduin . 1 Sámedikki direktevrras lea bajimus hálddahuslaš ovddasvástádus Sámediggeráđi ja stivrraid ektui , ja lea mearrideaddji váldi fágaossodagaid bealis dáid orgánaid ektui . 1 Sámedikki direktevrra Rune Fjellheim sáhkavuorru NČE ovttasbargošiehtadusa vuolláičállima oktavuođas , Kárášjogas 31.03.2009 1 Sámedikki direktevra 06.10.99 notáhta Sámediggeráđđái « Golut ođđa vistái fárrema oktavuođas ja hálddahusa kapasitehta nannen » 1 Sámedikki dieđáhus sámi mánáidgárddiid birra 1 Sámedikki dieđáhus sámi 1 Sámedikki dieđáhus boarrásiidpolitihka birra , čoahkkimat sámiiguin geat asset gávpogiin 6 . 1 Sámedikki dieđuin lea jienastuslohku lassánan 40 % 2001 válgga rájes 2009 válgga rádjái , 9921 rájes 13 890 čálihuvvon olbmui . 1 Sámedikki dievasčoahkkináššis 8/01 Sámi guovlluid eanadoallu ( Jordbruket i samiske områder ) , mearriduvvui čuovvovaš bajit juksanmearri : váfistit bissulis barggahusa nu ahte dáinna lágiin sáhyttá seailluhit ja gárgedit sámi giela ja kultuvrra . 1 Sámedikki dievasčoahkkin čujuha Boazodoallohálddahusa jahkedieđáhussii 1998 ja cealká : 1 Sámedikki dievasčoahkkin álgá maŋŋábárgga miessemánu 22. b. dii. 09.00 ja loahpahuvvo lunssa rádjái bearjadaga miessemánu 25. b. . 1 Sámedikki dievasčoahkkin álgá maŋŋebárgga guovvamánu 23. b. ja loahpahuvvo bearjadaga guovvamánu 26. b. . 1 Sámedikki dievasčoahkkin sáhttá oaidnit njuolggasáddagis . 1 Sámedikki dievasčoahkkin sáhttá jos dáhttu čalmmustit oainnus áššis . 1 Sámedikki dievasčoahkkin nammada čieža sámediggeáirasa Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Sámedikki dievasčoahkkin nammada golbma lahtu Bearráigeahččanlávdegoddái . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mii galggai dollojuvvot 23. – 27.05.2005 , lea maŋiduvvon 30.05. – 02.06.2005 rádjái , ja loahpahuvvo dii. 16.00 . 1 Sámedikki dievasčoahkkin miessemánu 30. b. - geassemánu 2. b. 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearridii áššis 8/01 bajitdási mihttomeari sámi guovlluid eanandollui : Sihkkarastit dássedis ássama nu vai sáhttá dainna lágiin ovdánahttit sámi giela ja kultuvrra . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearridii gáskaváhko 02.12.09 čuovvovaš áŋgiruššansurggiid 2009-2013 áigodahkii 1. : Giellaovddidandoaibmabijut . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearridii 2001:s ( áššis 21/01 ) sierra gulahallan- ja bálvalanpolitihka . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearridii 1992:is ásahit sámi kulturmuittu guovlokantuvrra Gáivutnii . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearrida ulbmiliid ja njuolggadusaid daidda doarjagiidda maid diggi hálddaša . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearrida jienastemiin mo oppa ráđi čoahkádus galgá leat . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearrida guovttegielalašvuođa ruđaid juohkima hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearrida dikki čoahkkinortnega ja vuođđonjuolggadusaid , ja mearrida Sámedikki fágaossodagaid doaimmaid . 1 Sámedikki dievasčoahkkin mearredii gáskaváhko 02.12.09 ođđa vuoruheamiid Sámeálbmotfondii 2009 - 2013 áigodahkii . 1 Sámedikki dievasčoahkkin meannudii gáskaváhko 02.12.09 Sámedikki mearkkašumid 2010/2011 boazodoallošiehtadussii . 1 Sámedikki dievasčoahkkin meannuda ášši guovvamánus . 1 Sámedikki dievasčoahkkin meannuda ášši geassemánus . 1 Sámedikki dievasčoahkkin lea válljen Sámediggeráđi vihtta lahtu Sámedikki dievasčoahkkima áirasiid gaskkas . 1 Sámedikki dievasčoahkkin lea ságastallan Riddoguolástanlávdegotti evttohusa birra miessemánu 29. b. 2008 . 1 Sámedikki dievasčoahkkin lea politihkalaččat válljejuvvon doarjjastivrra ásaheami oktavuođas ja njuolggadusaid ráhkadeami oktavuođas iešguđet ohcanortnegiidda , ásahan politihkalaš hálddašanmálle Sámedikki ekonomalaš váikkuhangaskaomiid váste , mii lea doaibman eavttuid mielde . 1 Sámedikki dievasčoahkkin lea meannudan Sámediggeráđi sámi boazodoallodieđáhusa miessemánus diibmá . 1 Sámedikki dievasčoahkkin juolluda jahkásaččat váikkuhangaskaomiid doarjjastivrra geavahussii . 1 Sámedikki dievasčoahkkin ii dohkkehan láhkaevttohusa . 1 Sámedikki dievasčoahkkin gieđahalai 01.10.99 ášši 34/99 Eanadoallu sámi guovlluin , njuolgga cealkámuššan eanadoallodieđáhussii . 1 Sámedikki dievasčoahkkin galgá meannudit prinsihpaid 2007 giđa mielde , ovdalgo Máhttodepartemeanta mearrida Sámi oahpahusa prinsihpaid . 1 Sámedikki dievasčoahkkin galgá dohkkehit šiehtadusa čakčamánu 2006 . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dovddaha ahte Boazodoallohálddahus bargá ođđa orohatjuohkima ovdii , nu go maid lea celkon sihke ráđđehusa ja Stuorradikki beales ( Od . prp. nr 28 ( 94-95 ) ja Árvalus O.nr. 8 ( 95-96 ) . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dovddaha ahte Boazodoallohálddahus bargá ođđa orohatjuohkima ovdii , nu go maid lea celkon sihke ráđđehusa ja Stuorradikki beales ( Od . prp. nr 28 ( 94-95 ) ja Árvalus O.nr. 8 ( 95-96 ) ) . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo maŋŋebárgga miessemánu 29. b. - bearjadaga geassemánu 2. b. 2006 Kárášjogas . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis ja álgá maŋŋebárgga miessemánu 26. b. ja loahpahuvvo bearjadaga miessemánu 29. b. . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis ja álgá maŋŋebárgga guovvamánu 27. b. ja loahpahuvvo bearjadaga njukčamánu 2. beaivvi . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis ja álgá maŋŋebárgga guovvamánu 24. b. ja loahpahuvvo duorastaga guovvamánu 27. b. 2009 . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis Kárášjogas ja álgá maŋŋebárgga skqbmamqnu 30. b. ja loahpahuvvo bearjadaga juovlamánu 3. b. . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis Kárášjogas ja álgá maŋŋebárgga geassemánu 8. b. ja loahpahuvvo bearjadaga geassemánu 11. b. . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dohkkehii čađahanvugiid geassemánu 1. beaivvi 2005 . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dohkkehii plánaveahki čoahkkimisttis 23. vahkus . 1 Sámedikki dievasčoahkkin dohkkeha prográmma bušeahta ja vuoruhemiid ( gč. 10/08 ášši ) . 1 Sámedikki dievasčoahkkin doarju Riddoguolástanlávdegotti evttohusa . 1 Sámedikki dievasčoahkkin Sámedikki dievasčoahkkin lea Sámedikki bajimuš orgána ja váldi . 1 Sámedikki dievasčoahkkin Sámediggi lea sámiid ovddasteaddji álbmotválljen čoahkkin Norggas , ja dasa válljejuvvojit 39 áirasa njuolggo válggaid bokte . 1 Sámedikki dievasčoahkkin 30.05.-02.06.05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 30.05 – 02.06.05 26/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 30.05 – 02.06.05 034/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 27.02. - 03.03. 2006 1 Sámedikki dievasčoahkkin 26.11.04 51/04 1 Sámedikki dievasčoahkkin 24.11.05 46/04 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2010 geassemánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2009 skábmamánus / juovlamánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2009 guovvamánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2008 golggotmánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2007 miessemánu 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2007 guovvamánus / njukčamánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 2006 čakčamánus 1 Sámedikki dievasčoahkkin 09.02.05 06/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 09.02.05 03/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 08.–10.02.05 04/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 08.02.05 02/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin 08.-10.02.05 05/05 1 Sámedikki dievasčoahkkin . . . . . . . 1 Sámedikki dievasčoahkkin , dahje dat orgánat , maidda lea fápmuduvvon dakkár váldi , mearrida ieš daid ortegiid sturrodaga ja njuolggadusaid , maid dat hálddaša . 1 Sámedikki dievasčoahkkimis mearriduvvui áššis 22/00 : Sámi nuoraid oahppostipeandaortnega hálddašeapmi sirdojuvvo Sámi giellaráđis Sámedikki oahpahusossodahkii 2000 čakčalohkanbaji rájes . 1 Sámedikki dievasčoahkkimii geassemánus 2000 lei Sámediggeráđis oahppopolitihkalaš čilgehus . 1 Sámedikki dievasčoahkkimat jagi 2001 – čoahkkinplána : 1 Sámedikki dievasčoahkkimat ja lávdegoddečoahkkimat leat váldoáššis rahpasat buohkaide . 1 Sámedikki dievasčoahkkimat dollojuvvojit dábálaččat njealji geardde jagis . 1 Sámedikki dievasčoahkkimat 2010 : 1 Sámedikki dievasčoahkkima bušeahttašiehtadallamiin 26.11.2008 dohkkehuvvui ja mearriduvvui šiehtadus . 1 Sámedikki dievasčoahkkima , Sámedikki lávdegottiid ja Sámedikki joavkkuid golut leat biddjojuvvon seamma postii . 1 Sámedikki dievasčoahkkima , Sámedikki fágalávdegottiid ja Sámedikki joavkkuid golut leat biddjojuvvon seamma postii . 1 Sámedikki dievasčoahkkijođiheaddji Josef Vedhugnes . 1 Sámedikki dievasčoahkkijođiheaddji , Josef Vedhugnes , ii loga duohtan dan maid NRK Sámi radio čuoččuha Ođđasiin maŋŋebárgga guovvamánu 20. b. ahte bealli Sámedikki áirasiin dieđihit ahte eai boađde čoahkkimiidda . 1 Sámedikki dievascoahkkima eanetlohku lea dahkan daid mearrádusaid maidda dán jahkediedáhusas cujuhuvvo . 1 Sámedikki deaŧaleamos doaimmaid gaskkas lea hábmet politihka ja hábmet sámi servodaga ovdáneami eavttuid . 1 Sámedikki deaŧalaš vuođđoprinsihppan galget leat máŋggabealátvuohta , dásseárvu ja ollislaš perspektiiva . 1 Sámedikki dearvvašvuođaruđain lea stuora ávki 1 Sámedikki dearvvašvuođapolitihkalaš rolla 1 Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka vuođđun lea ahte eamiálbmogin lea sámiin vuoigatvuođat maid Norgga lágat ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat muddejit . 1 Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka guovddáš mihttomearrin lea nannet máhtolašvuođa ja áddejumi sámi bálvalusdárbbašeaddjiid dárbbuin , 1 Sámedikki cealkámušas dan oktavuođas go Stuorradiggi gieđahalai stuorradiggedieđáhusa , lea Sámi Arkiiva namahuvvon máŋgga doaibmabiju gaskkas main Sámediggi háliida oažžut ovddasvástádusa alcces sirdojuvvot . 1 Sámedikki cealkámuš lea almmuhuvvon ollásit loahpparaporttas . 1 Sámedikki cealkámuš guoske eanadollui sámi guovlluin ja sámi boazodollui , mat goappašagat leat sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođut . 1 Sámedikki cealkámuš ealáhuslávdegoddái lei earret eará : 1 Sámedikki bárgiidnjuolggadusat 1 Sámedikki bálvalusaid gávnnat don čadnojuvvon rivttes eallindillái , muhto don gávnnat min bálvalusaid maiddái min dábálaš fállostruktuvrras vuosttaš siiddus . 1 Sámedikki bušeahttarámma lea lassánan 140 miljon ru guđa maŋimuš jagis . 1 Sámedikki bušeahttarámma lasihuvvo velá 7 miljovnna ruvnnuin AID bušeahta bakte 2009:s . 1 Sámedikki bušeahttaproseassa ( darogillii ) Mielddus 7 . 1 Sámedikki bušeahttadárbbut leat vuođđodokumeanta ráđđehusa bargui áŋgiruššanevttohusaiguin sámepolitihkalaš suorggis . 1 Sámedikki bušeahtta mearriduvvo jahkásaččat . 1 Sámedikki bušeahtta lei dalle 31,7 milj. kruvnno . 1 Sámedikki bušeahtta Sámedikkis eai leat eará sisaboađut go dat maid Stuorradiggi juolluda stáhtabušeahtas . 1 Sámedikki bušeahtta 145 590 000 200 917 000 218 676 000 230 289 000 239 912 000 1 Sámedikki bušeahtas addojuvvo doarjja maiddái doaimmaide nugo Gamtofta ja Vilgesvárri . 1 Sámedikki bušeahta ovdáneapmi Sámedikki vuosttaš ollislaš doaibmajahki lei 1990 . Sámedikki bušeahtta lei dalle 31,7 milj. kruvnno . 1 Sámedikki bušeahta ovdáneapmi Sámedikki vuosttaš ollislaš doaibmajahki lei 1990 . 1 Sámedikki bušeahta 2006 1 Sámedikki buseahttamearrádusa vuođul orru dego juolludus fondii livččii unniduvvon 2,6 miljon ruvnnuin . 1 Sámedikki buot doarjjaortnegiid rehketdoalu bearráigeahččan 1 Sámedikki budjeahtas 2001 leat várrejuvvon ruđat oarjelsámi fágavirgái mii lea jurddašuvvon biddjojuvvot Sámedikki vejolaš ossodatkantuvrii Snoasii . 1 Sámedikki bokte oaččuimet mii deaŧalaš sáhkaguoddi ja iežamet álbmotválljejuvvon orgána norgga bealde . 1 Sámedikki boahttevaš válddi / dahkamušaid . 1 Sámedikki bivde erenoamážit geahččat dan mii lea sámi mánáid ja nuoraid birra , ja muđui buktit lasáhusaid . 1 Sámedikki birra 1 Sámedikki biras- ja areáladieđáhusa váldomihttomearrin lea sihkkarastit ceavzilis ovddideami buot areála- ja resursahálddašemiin sámi ássanguovlluin . 1 Sámedikki biras- ja areáladieđáhus Dálkkádat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámedikki bibliotehkas leat Kåre Kivijärvi Fra de store banker ( 1959/1961 ) nammasaš govva ja Kvinne ( muohtogovva ) Unjárggas ( 1972 ) . 1 Sámedikki bearráigeahččanortnegat 1 Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti , Sámi parlamentáralaš ráđi ja Sámedikki giellastivrra badjebáza boahtá váldoáššis das go lei unnit doaibma go mii lei vurdojuvvon . 1 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi sáhttá dieđusge Riikarevišuvnna raporttaid vuođul árvvoštallat ovddidit áššiid dievasčoahkkimii . 1 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi nannejuvvo áššemeannudeaddjinávccaiguin ja guorahallanresurssaiguin 2005 várás 300 000 ruvnnuin . 1 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi galgá fuolahit parlamentáralaš bearráigeahču dan doaimmas mii ruhtaduvvo Sámedikki bušeahta bokte . 1 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi . . . . . . . 1 Sámedikki bealis čilgiimet mearrádusa , maiddái Sámedikki vuoruhemiid 2000 stáhtabušeahta oktavuođas ( ášši 47/98 ) . 1 Sámedikki bealis áigut vuoruhit ON riikkaidgaskasaš vuoigatvuođabarggu , Barentsguovllu , ja erenoamážit čalmmustuhttit hástalusaid dálkkádatrievdama oktavuođas , dadjá Keskitalo . 1 Sámedikki bealis sávan lihku bálkkašumiin , ja sávan dutnje lihku viidáset bargguin dásseárvvu vuoiŋŋas . 1 Sámedikki bealis sávan didjiide buohkaide bures boahtima Sámedikki ja Gáldu seminárii mánáidkonvenšuvnna birra . 1 Sámedikki bealis sávan bures boahtima Gonagaslaš Majestehtii Gonagas Harald V:ii , Gonagaslaš Majestehtii Dronnet Sonja:i , Sámediggeáirasiidda ja gussiide dán guđát sámediggerahpamii . 1 Sámedikki bealis rávvet seminára lágiduvvot bargosemináran mas konkrehta doaibmabidjoevttohusat bohtet ovdan . 1 Sámedikki bealis leat álggahuvvon 116 oahpponeavvoprošeavtta 2006 rájes mánáidgárddiid ja vuođđooahpahusa várás mátta- , julev- ja davvisámegillii . 1 Sámedikki bealis leat mii oaidnán ahte guollevuostáiváldinrusttegiid lohku lea garrasit njiedjan . 1 Sámedikki bealis lea dárbu resurssaide analysajoavkku rávvagiid čuovvoleapmái . 1 Sámedikki bealis lea dán barggu ulbmilin geahččaladdat riikkagottálaš hálddahanortnegiid mat heivehuvvojit báikkálaččat , vai oažžu áigái positiiva ja dássedis ealáhusgárgedeami sámi riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Sámedikki bealis lea deattuhuvvon ahte Sámediggi galgá beassat evttohit beali lávdegotti miellahtuin . 1 Sámedikki bealis giittán bovdejumi ovddas ! 1 Sámedikki bealis evttohit mii ahte čuovvovaš vihtta čuoggá váldojuvvojit mielde viidáseappot ságastallamii : 1 Sámedikki bealis deattuhuvvui ahte dilli mii lea badjánan , lea máŋggabealat . 1 Sámedikki beales deattuhuvvui čoahkkimis ahte gažaldagat mat čatnasit ollásit dovdáhanbargui , ILO-konvenšuvnna heiveheapmái ja ahte eai galgga leat stuorát buohkaidvuoigatvuođat , ledje vuođđogažaldahkan jos láhka galggai sáhttit dollojuvvot álbmotrievtti siskkobealde . 1 Sámedikki beales deattuhuvvui ahte ii leat doarvái , muhto lea čielga eaktu ahte ILO-konvenšuvdna nr 169 heivehuvvo Norgga riektái . 1 Sámedikki bassi latnja , dievasčoahkkinlantja mii lea nugo dat galgá ge leat , ráddjejuvvon eret riejas - maiddái visuálalaš . 1 Sámedikki bargu sámegielain Sámelágas lea § 3-12 Sámi giellabargguid organiseren , ja dan mielde Sámediggi galgá bargat nu , ahte gáhtte ja ovddida sámegielaid Norggas . 1 Sámedikki bargu lea ávkin min árgabeaivválaš dilis , dat lei ávkin go Finnmárkku láhka dohkkehuvvui , dat lea ávkin go guolásteddjiid bivdu dál várjaluvvo min vuotna ja rittu guovlluin ja dat lea ávkin go sámi vuoigatvuođat Romssas Hedemárkui nannejuvvojit . 1 Sámedikki bargu iešmearridemiin lea leamaš maiddái 2008:s guovddážis , maŋimusat Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš parlamentarihkarkonferánssas golggotmánus Roavvenjárggas Suoma bealde . 1 Sámedikki bargu eurohpapolitihkalaš gažaldagaiguin dahkko SPR bokte , ja Sámedikki oktavuođa bokte Norgga guovddáš , regiovnnalaš eiseválddiiguin . 1 Sámedikki bargu Máhttolokten – Sámi Oahppoplánabuktosiin lea 2006s guoskkahan buot osiid oahppoplánabuktosis earret Oppalaš oasi . 1 Sámedikki bargoortnet - vuođđonjuolggadusat 1 Sámedikki bargoortnega § 24 ektui galget árvalusat áššiin sáddejuvvot áirasiidda golbma vahku ovdal dievasčoahkkima . 1 Sámedikki bargoduovdda lea buot áššit maid diggi ieš atná deaŧalažžan sámi álbmotjovkui . 1 Sámedikki bargodoaimmat leat lassánan ásaheami rájes 1989:s , mii maiddái lea ge leamaš dikki ulbmil . 1 Sámedikki bargo- ja váldeduovdda 8 ja Sámediggái válddi ja dahkamušaid sirdima prinsihpat válddahuvvojit dieđáhusas . 1 Sámedikki bargit kulturmuitosuodjaleamis leat 2006s čađahan GIS-kuršša mii addá 10 oahppočuoggá , Finnmárkku fylkagieldda ovttasbargošiehtadusa ektui . 1 Sámedikki bargit ja politihkkárat ja Sámi allaskuvlla bargit ja studeanttat leat jagiid mielde lágidan máŋggaid oahppomátkkiid eará minoritehtagiellaguovlluide máilmmis gos leat iskan guovttegielat oahpahusvuogádagaid mat leat ollu buorebut , nannoseappot ja eanet lihkostuvvan go dat maid atnit sámegiela nubbingieloahpahusas . 1 Sámedikki bargit gullet stáhtavirgeolbmuid lága vuollái dan muddui go dat lea heivvolaš , vrd. sámelága § 2-12 nuppi lađđasa . Bargojoavku oaivvilda leat lunddolažžan joatkit dáinna ortnegiin jus Sámediggi ain bisuhuvvo oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan . 1 Sámedikki bargit gullet stáhtavirgeolbmuid lága vuollái dan muddui go dat lea heivvolaš , vrd. sámelága § 2-12 nuppi lađđasa . 1 Sámedikki bargit dorjot dán cealkámuša , ja bargat vuogádatlaččat ovdánahttit bálvalusaid min geavaheddjiide . 1 Sámedikki barggut mat leat sámegiela terminologiijas ja normeremis čađahuvvojit ovttasráđiid Sámi giellalávdegottiin . 1 Sámedikki barggut leat organiserejuvvon čumppiide ja stuora oassi hálddahusa bargiin leat guovtti čumppes . 1 Sámedikki barggut ja váldi . 1 Sámedikki barggus ovdal FeFo strategalaš plána mearrádusa dat bohtet ovdan min politihkalaš vuoruheamit . 1 Sámedikki barggu birra sámegiel korrektuvraprográmmain muitaluvvo kap. 19.5.2 . 1 Sámedikki bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi bovdii rabas gulaskuddamii boazoguohtonkonvenšuvnna áššis . 1 Sámedikki bajitdási mihttomearri lea ahte suohkanhálddašeapmi galgá leat dievaslaččat guovttegielat , nu ahte sámegielagat ja dárogielagat ožžot ovttaárvosaš bálvalusaid . 1 Sámedikki bajitdási mihttomearri lea ahte fylkka hálddašeapmi šaddá guovttegielagin , vai sámegielagat ja dárogielagat ožžot seamma árvosaš bálvalusaid fylkkasuohkanis . 1 Sámedikki bajit dási mihttomearri váldá justa álgovuoču dan kultuvrralaš bistevašvuooas , ja oassemihttomearri 3.4 sámediggepiána mihttomearre-struktuvra guilo ná : Suodjalit ja kulturmuittuid geavahit dan láhkái ahte sámi servodat sáhttá geavahit daid iežaset ovdánahttimis . 1 Sámedikki bajimuš posišuvnnat dálkkádatrievdamiid ektui leat : 1 Sámedikki bajimuš mihttomearrin sámi museaid ektui lea nannet ja oktiiordnet sámi museadoaimma ollislaččat , sámiid iežaset eavttuid vuođul go lea álbmot ja álgoálbmot . 1 Sámedikki bajimus ulbmil sámi guovlluid eanandoalu dáfus lea sihkkarastit buriid bargovejolašvuođaid ja dainnalágiin seailluhit sámi giela ja kultuvrra . 1 Sámedikki bajimus dási doaimmas lea sáhka vuoigatvuođain buot politihkkasurggiin . 1 Sámedikki badjelasasváldin lea dagahan ahte menddo stuorra oassi doarjagis lea mannan ortnegiid hálddašeapmái , ja ekonomalaš rámmat eai leat čuvvon haddegoargŋuma . 1 Sámedikki aktiiva mieldemearridemiin ráđđehus dáhttu ahte dat oassálastá oktasaš hástalusaide sihkkarastin dihte oadjebas ássama , barggaheami , ealáhus ovd ­dideami árvoháhkama ja čálggu . 1 Sámedikki adreassa : Sámediggi – Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka 1 Sámedikki Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána ja báikkálaš hálddašanortnegiid geahččalanprošeavtta oktavuođas Divttasvuonas , Ivggus ja Deanuvuonas dollojuvvui čoahkkin Gielda- ja guovludepartemeantta , Guolástusdeparemeantta , Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka . 1 Sámedikki LivsIT-fálaldagas gávnnat ollu eará stáhtalaš ja gielddalaš oasálaččaid bálvalusaid . 1 Sámedikki Doarjjastivra Čoahkkingirji 1/08 1 Sámedikki Báikkálaš Agenda 21-projeavtta ( 1999–2001 ) projeaktaáigodagas lea leamaš dávjes oktavuohta hálddahuslaš dásis Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskkas . 1 Sámedikki Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi lea duhtavaš dainna rievdadusárvalusain maid Gielda- ja guovludepartemeanta lea evttohan mii guoská sámelága ođasteapmái – njeallje dievadasmandáhta válljen Sámediggái . 1 Sámedikki Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi lea duhtavaš dainna rievdadusárvalusain maid Gielda- ja guovlodepartemeanta lea evttohan mii guoská sámelága ođasteapmái – njeallje dievadasmandáhta válljen Sámediggái . 1 Sámedikki 26.10.99 notáhta Olgoriikkadepartementii 1 Sámedikki 25.09.98 mearridan dikki bargoortnet 1 Sámedikki 24.11.98 mearridan áŋgiruššansuorggit jahkái 1999 1 Sámedikki 24.11.98 mearridan prošeaktaruhtajuogadeami njuolggadusat Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálaplána čuovvuleapmái Norggas 1 Sámedikki 23.02.99 čoahkkinortnegii , paragráfa 24 maŋimuš teakstaoassái . 1 Sámedikki 22.11.98 reive Bargiidbellodaga , Guovddášbellodaga ja Sámi Válgalihtu sámediggejoavkkuide Sámedikki 26.09.96 gieđahallama birra 1 Sámedikki 22. - 26.02.99 dievasčoahkkima mearrádus áššis 7/99 Sámedikki vuollásaš ráđiid jahkedieđáhusat 1 Sámedikki 2010 valáštallanstipeanda addojuvvo Anne Risten Sarai ja Henning Holtii . 1 Sámedikki 2010 guovvamánu dievasčoahkkin 1 Sámedikki 2010 bušeahtta 1 Sámedikki 2010 bušeahta vuođul almmuhuvvojit čuovvovaš váikkuhangaskaoamit : 1 Sámedikki 2009–2012 strategalaš oahpponeavvoráhkadanplánas daddjojuvvo čielgasit ahte nuvttá oahppogirjjit gielddaide eai galgga čuohcat ođđa oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 1 Sámedikki 2009 sámediggeválgga bargui árvaluvvo juolluduvvot 2,9 miljovnna ruvdno 2009:s . 1 Sámedikki 2009 jahkedieđáhus . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámedikki 2009 doaimma birra Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas 2010 geassemánu 25. beaivvi , 1 Sámedikki 2009 bušeahttarámma lea dán oktavuođas lassánan 2 milj. ruvnnuin 8,5 milj. ruvdnui . 1 Sámedikki 2009 bušeahta mielde jotkojuvvo prošeakta 2010 rádjai ráhkadit divvunprográmma máttasámegiela várás . 1 Sámedikki 2009 bušeahta mielde , kapihtal 3.2 Ohcanvuđot doarjagat , lea Sámediggeráđis fápmudus eará láhkai geavahit gitta 20 % rádjai várrejuvvon ruđain bušeahtas ovttaskas ohcanvuđot ulbmiliidda . 1 Sámedikki 2009 bušeahta ektui lea prošeakta jotkojuvvon jahkái 2010 ovddidit divvunprográmma máttasámegiela várás . 1 Sámedikki 2008 rehketdoallu čuovvu dán dieđáhusa sierra mielddusin . 1 Sámedikki 2008 rehketdoallu lea doaimma ollislaš reaidorehketdoallu ja čájeha doaimma duođalaš girjejuvvon dietnasiid ja goluid . 1 Sámedikki 2008 jahkedieđáhus Álggahus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra tiválain ja leat ožžon positiiva mediafuomášumi maŋŋá . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra jeavddalaš oktavuohta ja gulahallan davveguovloáššiid birra . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra hkat guovlluid gos ealáhusas leat dehálaš guođohan- ja geavahanberoštumit . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra gárvvistuvvo 2009 álggus , ja Sámedikkis lea ulbmil ahte dat galgá leat vuođđun prosessii mii galggašii mielddisbuktit ahte Sámedikki guovttegielalašvuođadoarjaga juolludaneavttut rievdaduvvojit bušeahttajagi 2010 rájes . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra dalle go dearvvašvuođadoaimmahat dárbbaša dulkka go galgá gulahallat buohcciiguin . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra Ráva Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas 2009 geassemánu 12 . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra 3.11.2 Sámegiela doaibmaplána Bargamis St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka birra mearridii ráđđehus bargat sámegiela doaibmaplánain . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra 2.13.6 Sámedikki giellastivra Sámedikki giellastivrras leat leamaš 3 čoahkkima 2008:s , ja sii leat meannudan terminologiijaáššiid , ásahusnammaáššiid ja eará giellafágalaš áššiid . 1 Sámedikki 2008 doaimma birra 2.12.7 Museat Sámediggi lea máŋgii váldán ovdan sámi museaid ekonomalaš dili sihke kultuvra- ja girkodepartemeanttain ( KGD ) ja ABM-ovddidemiin . 1 Sámedikki 2008 bušeahtas lea mearriduvvon ahte njuolggo dokumeantageahččanlohpi galgá rahppojuvvot Sámedikki elektrovnnalaš dokumeantavuorkkás . 1 Sámedikki 2008 bušeahtas ii leat várrejuvvon friddja ruđat maid sáhtášii geavahit dákkár ulbmiliidda . 1 Sámedikki 2008 bušeahta vuođul ii sáhte addit doarjaga doaibmagoluide . 1 Sámedikki 2007 valáštallanbálkkašupmi juhkkojuvvo gaskavahkku miessemánu 23. b. dii. 1630 Sámediggevisttis . 1 Sámedikki 2006 bušeahttadárbbuin lea evttohuvvon 4 miljon ruvndnosaš bušeahttalasáhus sámi museaide . 1 Sámedikki 2006 bušeahtta lea juogaduvvon ná 1 Sámedikki 2005 ollislaš 235 miljon ruvdnosaš bušeahtas geavahuvvo 54 miljon ruvnno hálddahusa doibmii . 1 Sámedikki 2005 jahkedieđáhus gieđahallojuvvo Stuoradikkis 2007 giđđasešuvnnas 117. Jahkedieđáhusa gieđahallan , sihke 117 Ráđđehus ovddidii St. Dieđ. Nr. 7 ( 2006-2007 ) Sámedikki 2005 doaimma birra golggománus 2006 . 1 Sámedikki 2005 jahkedieđáhus gieđahallojuvvo Stuoradikkis 2007 giđđasešuvnnas 117. Jahkedieđáhusa gieđahallan , sihke 117 1 Sámedikki 2001 bušeahttaevttohus 1 Sámedikki 2000 bušeahttajuogadeapmi 1 Sámedikki 2000 bušeahtas juolluduvvui kap. 540 , poasta 52.1 « Sámi kulturfoanda » bokte kr 9 475 000,- inkl. 2 500 000,- sámi mánáid bajásšad-daneavttuide . 1 Sámedikki 1999 jahkerehketdoallu 1 Sámedikki 1999 geassemánu 04. b. mearridan 1 Sámedikki 1997 jahkedieđáhus ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sámedikki 12.09.99 reive 1 Sámedikki 10.03.2000 notáhta Eanadoallodepartementii ja Gieldadepartementii 1 Sámedikki 02.11.98 gulaskuddanreive 1 Sámedikki , Máhttodepartemeantta ja Oahpahusdirektoráhta gaskasaš bargojoavku lea árvvoštallan mo beavttálmahttit boahttevaš sámi oahpponeavvoráhkadeami organiserema . 1 Sámedikki , Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta , Bargo- ja sosiáladepartemeantta ja Gielda- ja guovlodepartemeantta gaskka borgemánu lea šaddan ovttaoaivilvuohta das ahte galgá ásahuvvot guovddáš oktiiortnejeaddji orgána . 1 Sámedikkeráđđi geahččala gávdnat eará čovdosa , ee. Lea váldán oktavuođa Sámi giellalávdegotti jođiheddjiin dainna ulbmiliin ahte ohcat eará vejolašvuođaid doaimmahit čállingotti . 1 Sámedikkeráđđi ferte rahčat ahte guovttegielalašvuođa rámma maid Finnmárkku fylkkamánni hálddaša , ollislaččat sirdojuvvo Sámediggái juogadeapmái . 1 Sámedikkepresideantta sáhkavuorru Ráđđehusa Davvi-Norgga Lávdegoddi ( RNNU ) 30.06.99 čoahkimis 1 Sámedikkepresideanta searvá fylkkasátnejođiheaddji ovttasbargui ja Sámedikki direktevra searvá ráđđeolbmáidlávdegoddái . 1 Sámedikke ráđđi Jørn Are Gaski jođihii šiehtadallamiid lágádusaid ja sámedikki gaskka . 1 Sámediggái šaddá stuora hástalussan bures gulahallat fágadepartementtain vai rádji Sámedikki ja Rađđehusa rollaid gaskka šattašii čielgaset . 1 Sámediggái šaddá hástalussan heivehit ruhtadan- ja jodihandoarjjaortnegiid nu ahte eai ásahuvvo monopolat dahje ahte ovttaskas joavkkut ožžot menddo stuorra váikkuhanfámu sámi mediijain . 1 Sámediggái válljet áirasiid lea našuvnnalaš válljejupmi , ja lea dárbbašlaš oaidnit makkár doarjaga okta bellodat / listoovddideaddji obbalaččat oažžu . 1 Sámediggái válljejuvvojit iešguđet birres golbma lahtu ja guđege lahttui vel sadjásaš . 1 Sámediggái váldet dađistaga oktavuođa boarráset sámegielat sámit geat eai máhte dárogiela ja geain skuvlavázzima váiluma geažil leat váttisvuođat čađahit beaivválaš doaimmaid dahje ávkkástallat almmolaš bálvalusaiguin mat eanaš leat neahttavuđot . 1 Sámediggái sáhtášii leat ávkkálaš doarjut dán lágan kursaráiddu . 1 Sámediggái sáhttá leat váttis hálddašit ráđđehusa lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja mátkeealáhusaid buori vuogi mielde , jos mohtorjohtaluslágas ii vuhtiiváldojuvvo meahcástanealáhusaid vuodjin ja geasehan dárbu , dát ealáhus lea guovddáš oassi namuhuvvon prográmmas . 1 Sámediggái ráhkaduwo jahkásaš raporta ruđaid hálddašeami birra . 1 Sámediggái politihkalaš orgánan ja váikkuhangaskaomiid geavaheaddjin lea ávkin go sámi guovlluid ealáhusat vuđolaččat analyserejuvvojit . 1 Sámediggái ovddasvástádusa sirdin lea leamašan dehálažžan vai ovdánahttá sámi kultuvrra . 1 Sámediggái leat juolluduvvon ruđat mat galget geavahuvvot doarjagiin sámi mánáidgárddiide , gielladoaimmaide dáru mánáidgárddiin gos lea sámi mánát ja ruđat diehtojuohkin- , ovdánahttin- ja bagadallanbargguide ( Máhttodepartemeantta bušeahttakápihttal 231 , poasta 50 ) . 1 Sámediggái leat dán jagi boahtán ohcamat sullii 40 milj. ruvnno ovddas . 1 Sámediggái lea čielggas dat ahte mii sámit eat galgga luohpat vuoigatvuođain Norgga eiseválddiid govttolaš vuosteattáldaga fállama vuostá . 1 Sámediggái lea čielggas ahte dat livččii vuoiggaleamos . 1 Sámediggái lea áibbaš dárbbašlaš ahte láhka galgá leat čielgasit álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 Sámediggái lea áibbas mearrideaddji oažžut lága mii čielgasit lea álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . Riddoguolástuslávdegotti evttohan finnmárkkuguolástusláhka mearkkaša lávkki rivttes guvlui . 1 Sámediggái lea váttis dohkkehit dakkár boraspirehálddašeami , mii dohkkeha stuorra boraspirevahágiid sámi vuođđoealáhusain . 1 Sámediggái lea vejolaš válljet vaikko gii guhte lea čállojuvvon sámi jienastuslohkui válgabiires . 1 Sámediggái lea sámi giela ja kultuvrra nannemis deaŧalaš ásahit arenaid gos giella ja kultuvra geavahuvvo ja doaimmahuvvo . 1 Sámediggái lea sirdojuvvon ovddasvástádus sámi museaide jagi 2002 rájes , ja Sámediggi addá lagabui 16 milj. ruvnno doarjaga gávcci dávvirvuorkái 2008:s . 1 Sámediggái lea riikkaidgaskasaš ovttasbargu hui deaŧalaš . 1 Sámediggái lea mearrideaddji deaŧalaš ahte váik ­kuhangaskaoamit mat leat biddjojuvvon ealáhusšiehtadussii geavahuvvojit iešbuvttaduvvon duoji ovdánahttimii ja ahte ruđat mannet ávkin duojáriidda . 1 Sámediggái lea mearrideaddji deaŧalaš ahte OG-prošeakta goziha sámi beroštumiid . 1 Sámediggái lea maŋimuš jagiid sirdojuvvon iežas bušehttii máŋga ruhtadanortnega , mat ovdal gulle stáhtabušeahta poasttaide . 1 Sámediggái lea maid biddjojuvvon ovddasvástádus hálddašit sámi kulturmuittuid . 1 Sámediggái lea leamaš erenoamáš deaŧalaš dat ahte doaibmasirdimat eai fuonidivččii dan váikkuhanfámu mii Sámedikkis lea sierra áššesurggiide . 1 Sámediggái lea juolluduvvon 3 500 000 ru Ráđđehusa sámegielaid doaibmaplána čuovvoleapmái . 1 Sámediggái lea hástalussan sihkkarastit sámi perspektiivva ođđa stivrendokumeanttaide , ja čuovvolit daid mearriduvvon lágain , láhkaásahusain dahje plánain . 1 Sámediggái lea hástalussan joatkit dainna deaŧalaš bargguin , dan ektui ahte oažžut máhtolašvuođa nuortasámi kulturmuittuin . 1 Sámediggái lea hui dehálaš ahte mii álgoálbmogat leat ovddastuvvon dárbbašlaš formálalaš posišuvnnain vai sáhttit sihkkarastit álgoálbmogiidda váikkuhanfámu daidda áššiide mat gusket sidjiide . 1 Sámediggái lea hui deaŧalaš ovddidit dáláš ja ođđa kanálaid mánáid ja nuoraid gulahallamii . 1 Sámediggái lea hui deaŧalaš ahte sámi servodagas ja stuorra servodagas lea nana luohttámuš ja legitimitehta dikki ektui . 1 Sámediggái lea hui deaŧalaš ahte eamiálbmotgelbbolašvuohta , dás maiddái erenoamáš gelbbolašvuohta sámi diliid birra , lea nanus ja oidnosis čállingottis . 1 Sámediggái lea fápmuduvvon váldi mearridit njuolggadusaid ja ulbmiliid doarjjaortnegiid geavaheami jd. várás . 1 Sámediggái lea fápmuduvvon váldi kulturmuitolága vuođul hálddašit sámi kulturmuittuid . 1 Sámediggái lea fápmuduvvon váldi kulturmuitolága mielde hálddašit sámi kulturmuittuid . 1 Sámediggái lea dát dáhpáhus hirbmat dehálaš ; dál de álggahuvvo giellabargu mas lea ulbmilin oahpahit sámegiela ollesolbmuide . 1 Sámediggái lea dehálaš oažžut dieđuid daid vásáhusaid ja hástalusaid birra mat gusket sámi meahccegeavaheapmái . 1 Sámediggái lea deaŧaleamos guhkes áiggi badjel čoavddus , iige galggašii dárbbašit jahkásaččat rahčat dan beali bušeahttaráđđádallamiin fylkkadikkis , dadjá Laila Susanne Vars . 1 Sámediggái lea deaŧalaš doallat lávga oktavuođa daid gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin mat gullet sámegiela hálddašanguvlui ja čilget makkár oktasaš hástalusat dain leat go guoská sámegiela geavaheami ovdánahttimii . 1 Sámediggái lea deaŧalaš deattuhit daid eavttuid mat ledje vuođđun dasa ahte mii sáhtiimet dohkkehit Finnmárkolága . 1 Sámediggái lea deaŧalaš ahte sámiguoskevaš statistihka buvttadeapmi šaddá bissovaš ortnegin , ja ahte dat dahkkojuvvo ovttasbargguin guoskevaš sámi fágabirrasiiguin . 1 Sámediggái lea deaŧalaš ahte sámi dutkanberoštusat gozihuvvojit regionála dásis . 1 Sámediggái lea deaŧalaš ahte sámegiela geavaheapmi siviila sámi servodagas nannejuvvo . 1 Sámediggái lea deaŧalaš ahte ođastus fuolaha sámi geavaheddjiid vuoigatvuođaid giela , kultuvrra ja servodateallima dáfus . 1 Sámediggái lea deaŧalaš ahte dat ođđa mearrádus boazodoallolágas čuovvoluvvo váikkuhangaskaoapmeortnegiid bokte boazodoallošiehtadusas . 1 Sámediggái lea boazodoalloláhka leamaš okta deaŧaleamos áššiin jagis 2006 ja dan čuovvoleapmi vuoruhuvvo hui bajás . 1 Sámediggái lea addojuvvon váldi ovddidit vuosteákkaid gieldaplána areálaoassái ja regulerenplánaide áššiin main lea stuorra mearkkašupmi sámi kultuvrii dahje ealáhusovddideapmái . 1 Sámediggái lea addojuvvon váldi lágain / láhkaásahusain viđa suorggis . 1 Sámediggái lea , maŋŋá go diggi lea doaibmagoahtán ja ožžon dohkkeheami , boahtán ollugiin sávaldat beassat čálihit iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Sámediggái juolluduvvojit ruđat jahkásaččat stáhtabušeahta bokte . 1 Sámediggái juolluduvvojit ruđat Máhttodepartemeanttas ja dat ruđat galget leat sámi mánáidgárddiide , pedagogalaš materiála ráhkadeapmái , giellaoahpahussii ja sámi mánáidgárddiid diehtojuoh ­kin- ovdánahttin- ja bagadallanbargui ja mánáid ­gárddiide gos leat sámi mánát . 1 Sámediggái juolluduvvo 1.7 mill. ruvnno mii galgá adnot ovddidanbargui , lohkanstipenddaide , lassi- ja joatkkaohppui . 1 Sámediggái ja regionála ja nationála eiseválddiide lea oktasaš bargun buoridit dán ovttasdoaimma . 1 Sámediggái galgá addojuvvot vejolašvuohta cealkit boazodoallošiehtadusa birra ovdal go dat gieđahallojuvvo Stuorradikkis . 1 Sámediggái fertejit maid sihkkarastojuvvot resurssat vai dat sáhttá nannet barggus guovlluid ektui . 1 Sámediggái ferte sihkkarastit buoret ekonomalaš resurssaid go galgá sáhttit leat duohta oasálažžan ealáhuspolitihkas . 1 Sámediggái dieđihuvvo buot ođđa kulturmuito ­registeremiid ja áššiid birra main sáhttet šaddat vejolaš vuostálasvuođat . 1 Sámediggái báhcet dalle 39 mandáhta . 1 Sámediggái bohtet muhtun gažaldagat olbmo vuoigatvuođaid birra oažžut bálvalusaid sámegillii dearvvasvuođalágádusas , riektelágádusas ja girkus , ja maiddái gažaldagaid dulkoma birra sierranas oktavuođain . 1 Sámediggái bohte 85 ohcama oktiibuot 39 200 000 ru ovddas . 1 Sámediggái bohte 46 ohcama oktiibuot 8 000 000 ru ovddas . 1 Sámediggái bohte 255 ohcama , 28 550 000 ru ovddas , dáin ožžo 115 ohcama juolluduvvot doarjaga , oktiibuot 10 671 300 ru ovddas vuoruhemiid siskkobealde . 1 Sámediggái biehttalanvuoigatvuohta " . 1 Sámediggái bajásčuvgejuvvo barggu birra ja Sámediggi galgá beassat oassálastit . 1 Sámediggái Parlameantaviessu Sámediggi lea sápmelaččaid deháleamos politihkalaš ásahus Norggas . 1 Sámediggráđđi oassálastta doaluin iešguđetge báikkiin Norggas sámi álbmotbeaivvi oktavuođas . 1 Sámediggiráđi mearrádus áššis R 95/99 1 Sámediggi_sh_midt 1 Sámediggi_sh 1 Sámediggi_farge_midt 1 Sámediggi_farge 1 Sámediggi.no 1 Sámediggi šálloša go ii Sámediggi eaige earáge sámi ásahusat lean gulaskuddanásahussan Mánáid Viesu ásaheami oktavuođas . 1 Sámediggi šálloša go eiseválddit eai erenoamážit leat deattuhan ollislaš árbevirolaš sámi meahccegeavaheami láhkateavsttas , ja proposišuvdnabarggus . 1 Sámediggi šálloša go eai leat várrejuvvon sierra ekonomalaš resurssat doaibmabijuid čuovvoleapmái . 1 Sámediggi šálloša dán ja vuordá ahte dat boahtá stáhtabušehttii 2008s . 1 Sámediggi šálloša ahte Sámediggi ii leat ožžon válddi mearridit oahppoplánaid njuolggadusaid buot fágaide vuođđoskuvlla sámi ohppiide . 1 Sámediggi čuvgii mearrasámi vuoigatvuođaid Geneves . 1 Sámediggi čuoččuha ahte vuoigatvuohta bivdit Guovdageainnu-Álttájogas gullá Álttá ja Guovdageainnu suohkaniid báikegoddeálbmogii ja guovllu boazodolliide . 1 Sámediggi čuovvu stáhta ekonomiijanjuolggadusaid daid heivehusaiguin mat gustojit nettobušehttejuvvon doaimmahusaide . 1 Sámediggi čuovvola álggaheddjiid máttasámi guovllus 1 Sámediggi čuovvola boazoguohtunkonvenšuvnna bajimus mihttomeari mii lea ovddidit ja ovdánahttit ovttasbarggu riikkarájiid rastá , gaskal orohagaid ja ovttaskas siiddaid , ovttasbargu mii dagaha sihke ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzi boazodoalu goappaš riikkain . 1 Sámediggi čuovui lávdegotti barggu guldaleaddjin . 1 Sámediggi čujuhii seammás čielggademiide Sámi vuoigatvuođalávdegotti olis maid ulbmilin lea oažžut vejolaš ođđa láhkamearrádusaid , ja neavvui soahpamuša nannet dainna vuođustusain ahte ratifikašuvdna bidjá gáibádusaid riektečilgemii ja jáhkkimis láhkaearáhuhttimiidda dihto čuoggáin maŋŋelis . 1 Sámediggi čujuhii mearrádusastis ahte sámi diliid dáfus lea dárbu guorahallat bargojuogu sierra . 1 Sámediggi čujuhii maiddái dárbbu oažžut eanet sámi ovddastusa lávdegottiide . 1 Sámediggi čujuhii maiddái dan váttis ekonomalaš dillái mii álgoálbmotorganisašuvnnain lea Ruošša bealde , ja bivddii nannet sin ekonomiija vai besset aktiivvalaččat oassálastit Barentsovttasbarggus . 1 Sámediggi čujuhii maiddái dan ilgadis dillái mii Tibetas lea , ja ávžžuhii Norgga eiseválddiid , geat lea ON olmmošvuoigatvuođalávdegottis lahttun , váldit ášši ovdan . 1 Sámediggi čujuhii maiddái daid vejolašvuodaide mat šattašedje jos gielddaid gaskasaš ja regiuvnnalaš ovttasbargu nannejuwošii ja ovddiduwošii . 1 Sámediggi čujuhii go meannudii dán ášši ahte dat boazodoalločielggadus mii leai ráhkaduvvon , ii lean luohtehahtti . 1 Sámediggi čujuhii dasa man deaŧalaš dat lea joatkit dálá doarjjaortnegiid ja joatkit dan kanaliserenpolitihka , mii lea čađahuvvon maŋimus 40 jagi . 1 Sámediggi čujuhii ahte Fálesnuorri lea mearrasámi gielda gos ealáhusstruktuvra viehka guhkás lea wodduduwon lotnolasheivehallamii nugo smáwadálolaččat ja báikkálaš guollebivdit ja ahte uhcit gielddain lea buoret vejolašvuohta gozihit erenoamáš dovdomearkkaid stuorát gielddaid ektui . 1 Sámediggi čujuha sámegiela nannema čilgehussii Ofuohta ja Mátta-Tromssa giellaguovllus . Geahča ášši 46/94 . 1 Sámediggi čujuha mearrádussii áššis 46/99 čuokkis 2 gos ea.ea. bargu Sámedikki doarjjaortnetstruktuvrrain galgá hoahpuhuvvot , ja ovddiduvvot dikki dievasčoahkkimii 2000 miessemánus . 1 Sámediggi čujuha mearrádussii áššis 4/92 válddi ja doaimmaid sirdima birra Sámediggái , ja áigu bargat dan ala ahte poasttat departemeantta bušeahtas sámi ulbmiliidda sirdojuvvojit oktasaš bušeahttakapihttalii ; kap. 503 Doarjja sámi ulbmiliidda , mas leat poasttat 01 Bálkkát ja mávssut 11 Dávvirat ja bálvalusat 50 Sámi kultur- ja ealáhusfoanda 70 Eará sámi ulbmilat 1 Sámediggi čujuha maiddái ekonomalaš ceavzi boazodoalu mihttomearrái . Boazodoallostivra lea čujuhan doaibmabijuide mat leat dárbbašlaččat jos dán heajos ovdáneami galggašii nagodit jorgalahttit . 1 Sámediggi čujuha maiddái ekonomalaš ceavzi boazodoalu mihttomearrái . 1 Sámediggi čujuha lohpádusaide maid guovddáš eiseválddit adde 1981:s stuorát luonddulihkahallamiid dáfus . 1 Sámediggi čujuha loahpas iežas ovddit mearrádussii áSSis , mas diggi bidjá eaktun ahte dahkko váikkuhusiskkádeapmi vejola~ bistevaS doaimma hárrái . 1 Sámediggi čujuha loahpas iežas ovddit mearrádussii áSSis , mas diggi bidjá eaktun ahte dahkko váikkuhusiskkádeapmi vejolaS bistevaS doaimma hárrái . 1 Sámediggi čujuha iežas mearrádussii áššis 18/99 1999 — 2000 boazodoallošiehtadus . 1 Sámediggi čujuha geatnegas-vuođaide mat stáhtas leat Vuođđolága § 110 a mielde ja ohcala bargguid mat sihkkarastet ahte sámi dáidda- ja kulturovdanbuktimat gártet bistevaš ja integrerejuvvon oassin Kultuvrralaš skuvlaseahkas . 1 Sámediggi čujuha dán oktavuođas iskkadeapmái maid NINA-NIKU ( Stiftelsen for naturforskning og kulturminneforskning ) lea dahkan . 1 Sámediggi čujuha dán oktavuođas New Zealandda ortnegiidda gos leat hilgon ovddeš áiggiid guolástanpolitihka , ja gos beaktilis vugiin leat addimin eamiálbmogiid guollebivdovuoigatvuođaid ruovttoluotta ja nu maid vuoigatvuođa sin kulturvuđđui . 1 Sámediggi čujuha dán oktavuođas New Zealandda ortnegiidda gos leat hilgon ovddeš áiggid guolástanpolitihka , ja gos beaktilis vugiin leat addimin eamiálbmogiid guollebivdovuoigatvuođaid ruovttoluotta ja nu maid vuoigatvuođa sin kulturvuđđui . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte positiiva sierradoaibmabijuin lea nana doarjja álbmotrievttis ja nationála rievttis . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte plánenbargu lea gieldda ovddasvástádus muddenplánaid ráhkadeami bokte . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte leat eambbo suohkanat mat leat ožžon jearaldaga šaddat sámegiela hálddašanguovlun , ja ávžžuha ahte dát suohkanat maid servet sámegiela hálddašanguvlui jus dát suohkanat dahket dakkár mearrádusa . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte dáid gáržžidusaid háliidii departemeanta ieš earret eará čujuhettiin dasa ahte bohte láhkaproseassat maŋŋá , nu mo mearraresursaláhka . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte dienasvuogádagas ii leat makkárge mihttoreaidu mainna dát bealit gozihuvvošedje . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte ain lea dárbu doarjut dábálaš vuođđodutkama sámegielaid birra , sihke gielladiliid , girjjálašvuođa ja eará fáttáid birra – namalassii davvisámegielas , julevsámegielas ja oarjilsámegielas . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi juo NAČ 1994 : 4 kapihttalis 8 evttohii konkrehta njuolggadusaid mat galge suodjalit sápmelaččaid ávnnaslaš kulturvuđđosa , dás maiddái njuolggadusaid ahte sámi beroštusat galge guldaluvvot ja deattuhuvvot , ja ahte galggai beassat gieldit sisabahkkema vissis áigái . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte Sámi báikenamaid nammanevvohat dál gullá Norgga giellaráđi vuollái . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte Sámedikki ja Ráđđehusa gulahallan lea positiivalaččat ovdánan bušeahttaáššiid dáfus . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte Ráđđehus oaivvilda geavatlaš álgoálbmotbarggu biddjon Barentsovttasbarggu regiovnnalaš dássái , ja ahte danne lea stáhtaidgaskasaš ja jahkásaš olgoriikkačoahkkimiid váldobargu doarjut álgoálbmotdoaimmaid politihkalaččat ( gč. St.dieđ.nr. 7 ( 2000–2001 ) 4.13.5 čuoggá s 47 ) . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte Barentsovttasbarggu álgoálbmotáššiid bargu lea bisánan danne go váilot resurssat . 1 Sámediggi čujuha dasa ahte : 1 : Fylkkagielda lea massán guovllupolitihkalaš ekonomalaš juogadanválddi , muhto das galgá leat guovddáš sajádat regiovnnaid ovdánahttinprográmma ( RUP ) hábmemis . 1 Sámediggi čujuha danne ahte livččii deaŧalaš rievdadit dáláš boraspirehálddašeami . 1 Sámediggi čujuha dan oktavuođas earret eará Álbmotriektejoavkku konklušuvdnii eavttuid dáfus mat galget leat ollašuvvon ovdal go báikkálaš orgána galgá beassat hálddašisgoahtit . 1 Sámediggi čujuha dan oktavuođas earret eará Álbmotriektejoavkku konklušuvdnii eavttuid dáfus mat galget leat ollašuvvan ovdal go báikkálaš orgána galgá beassat hálddašisgoahtit . 1 Sámediggi čujuha bearráigeahččanlávdegotti áššečilgehussii . 1 Sámediggi čujuha ahte sámi mánát dárbbaSit , nu qo eará mánát nai , ásahusaid mat áittardit sin bajasSaddandiliid ja ovddidit sin beroStumiid servodahkii . 1 Sámediggi čujuha ahte olmmošvuoigatvuođaid lávdegoddi lea addán čielggadusa ; NAČ 1993 : 18 Láhka olmmošvuoigatvuođaid hárrái , mii lea sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 Sámediggi čujuha ahte mediija sámi álbmoga várás lea mal ) imaš 15 jagis ovdánan issorasat . 1 Sámediggi čujuha ahte lávdegotti árvalus sáhttá dagahit ahte olmmošvuoigatvuođaid sadji Norgga rievttis oáasmahtto vuáolaččat . 1 Sámediggi čujuha ahte lea dárbu ásahit riektekommišuvnna boazodollui mii geahčada gullevaš riektevuođuid . 1 Sámediggi čujuha ahte lea dárbu heivehit njuolggadusaid vástevaš áššiid meannudeapmái dainna ulbmilin ahte sáhttá gozihit sámi beroštumiid mat dávistit lágaide , gaskariikkalaš konvenšuvnnaide ja pOlitihkalaš lohpádusaide . 1 Sámediggi čujuha ahte gávdno histo ~álaš vuođđu sámi guovlluid árbevirolaš juohkimii sierralágan siidan . 1 Sámediggi čujuha ahte duoji 1999 doarjjaruđaid lea Sámi ealáhusráđđi juogadan dálá njuolggadusaid mielde . 1 Sámediggi čujuha ahte dan rájes leat prinsihpalaš bealit sámi álbmoga oktavuođas rievdaduwon . 1 Sámediggi čujuha ahte Vuođđaskuvlaláhka lea deaŧalaš gaskaoapmi dán mihttomeari juksamis , ja skuvlaeaiggádis lea geatnegasvuohta fuolahit ahte láhka doahttaluvvo . 1 Sámediggi čujuha ahte Ráđđehus lea 1999 stáhtabušeahta oktavuođas rievdadan iežas rutiinnaid sámi áššiid bušeahttabargui . 1 Sámediggi čujuha ahte Ráđđehus ja Stuorradiggi eai leat guorrasan Sámedikki eavttuhan mállii sámi kulturviesuid doaimma ja investeren- ja jođihanruhtadeami ektui , gč. Sd. dieđáhusa nr. 41 ( 1996-97 ) Norgga sámepolitihkka , kap. 12.6 ja Árvalusa S. Nr. 145 ( 1997-98 ) . Danne lea dárbu árvvoštallat dili mearrádusa ektui mii lea dahkkon áššis 23/96 Sámi kulturviesuid ollislaš plána . 1 Sámediggi čujuha ahte Ráđđehus ja Stuorradiggi eai leat guorrasan Sámedikki eavttuhan mállii sámi kulturviesuid doaimma ja investeren- ja jođihanruhtadeami ektui , gč. Sd. dieđáhusa nr. 41 ( 1996-97 ) Norgga sámepolitihkka , kap. 12.6 ja Árvalusa S. Nr. 145 ( 1997-98 ) . 1 Sámediggi čujuha ahte Mánáidáittardeaddji bi_l~~ ! registreren mánáid main lea sámi giella- ja kultuvraduogáS váldime oktavuooa iežainis . 1 Sámediggi čujuha ahte Kulturdepartemeanta galgá váldit ovddasvástádusa Sámi duhátjagibáikki Nuorta-sámi musea ásaheamis , ja fuolahit ahte juolluduvvo doarjja 2002 stáhtabušeahta bokte . 1 Sámediggi čujuha ahte ILO konvenšuvdna nr. 169 - áidna máilmmi viidosaš eamiálbmotkonvenšuvdnan - ferte leat áibbas guovddážis suorggis mii guoská eamiálbmotvuoigatvuodaide . 1 Sámediggi čujuha ahte 2001:s atne Boazopolitiijat dušše 3500 diimmu oktiibuot 21000 diimmus boazodoalu bearráigehččui . 1 Sámediggi čujuha Sámi giellaráđi ásaheapmái ja addá giellaráddái bargun evttohit ođđa kriteriijaid gielddaid guovttegielalašvuođa doarjaga juohkkimii . 1 Sámediggi čujuha Sámedikki čoahkkinortnegii § 31 ja mearrida čuovvovaš rievdadusaid : 1 Sámediggi čujuha Sámedikki vuođđonjuolggadusaide § 5-4 , ja mearrida čuovvovaš rievdadusaid : 1 Sámediggi čujuha Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 5-4 , ja mearrida čuovvovaš rievdadusaid : 1 Sámediggi čujuha Maaje as ohcamii ja bivdá doarjjastivrra árvvoštallat Maaje as doaibmadoarjjaohcama . 1 Sámediggi čujuha Gieldadepartemeantta árvvoštallandoarjagii ( kap. 571 poasta 64 ) daid gielddaide main leat stuorra golut vuođđoskuvllaid guovttegielalašvuođa ( sámi / dáru geažil Finnmarkkus . 1 Sámediggi čujuha Gieldadepartemeantta árvvoštallandoarjagii ( kap 571 poasta 64 ) daid gielddaide main leat stuorra golut vuođđoskuvllaid guovttegielalašvuođa ( sámi / dáru geažil Finnmárkkus . 1 Sámediggi čujuha Gieldadepartemeantta árvoštallandoarjagii ( kap. 71 poasta 64 ) gielddaide main leat golut sámi / dáru guovttegielalašvuođas vuođđoskuvllain . 1 Sámediggi čujuha 2008 jahkedieđáhusastis St. dieđáhussii . nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka go lea sáhka viessoláigoruhtadeami ođđa sámi kulturvisttiin , ja ahte Sámediggi lea positiiva dákkár čovdosii . 1 Sámediggi čujuha 1999 geassemánu 3 . B. Mearrádussii áššis 21/99 Nuortalaš museárusttega vuoruheami birra olggobealde Sámedikki kulturviessoplána , ja ahte prošeakta geahccaluvvo duohtandahkkojuvvot nu jodánit go vejolaš . 1 Sámediggi čoahkkana njelljii jagis . 1 Sámediggi čoahkkana dievasčoahkkimii njelljii jagis . 1 Sámediggi čilgii čoahkkimis guovttegielalašvuođa ruđaid geavaheami raporterema , njuolggadusaid evaluerema ja vejolaš geahččoortnega ásaheami birra sámegiela váste . 1 Sámediggi čielggada vejolašvuođaid ásahit sámi báikenammaregistera . 1 Sámediggi čađahuvvot hoahppodoaibmabijuid 1 Sámediggi čađahii ráđđádallamiid Stuorradikki Justiisalávdegottiin ja áiggun erenoamážit rámidit Sámedikki dalá presideantta Sven-Roald Nystø , ja justiisalávdegotti dalá jođiheaddji Trond Helleland áŋgiruššamiid . 1 Sámediggi čađahii 2006:s vuđolaš diehtojuohkinbarggu Máhttoloktema birra , ja deattuhii eare ­noamážit Máhttolokten – Sámi Oahppoplánabuktosa . 1 Sámediggi čađahii 2005 čavčča , Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš ráđđádallanšiehtadusa vuođul , ráđđádallančoahkkimiid stáhtabušeahta birra . 1 Sámediggi čađahii 128 oahpponeavvoprošeavtta jagi 2000:s . 1 Sámediggi čađaha ja ruhtada ollu doaimmaid , leat maid doaimmat maid departemeanttat ieža stivrejit ja álggahit ja leat maid sámi doaimmaid várás ruđat mat juolluduvvojit doarjjan ja ruovttoluottamáksimin njuolga suohkaniidda . 1 Sámediggi čađaha dan lassin muddemiid muhtun doaibmabijuid várás oččodan dihtii dakkár váikkuhangaskaoapmeortnega mii deaivá nu bures go vejolaš . 1 Sámediggi čađaha bissovaš čoahkkimiid sámegiela hálddašanguovllu gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin . 1 Sámediggi čađaha bissovaš dialogačoahkkimiid ge departemeanttaiguin go lea dárbbu ráđđádallat buođu áššiin . 1 Sámediggi čatná dán daidda vejolašvuođaide maid dat sáhttá mielddisbuktit sámi pasieanttaide . 1 Sámediggi čalmmustahttá dáhpáhusa earret eará sámi dáidda- ja duodječájáhusain rabas báikkis sámedikkivisttis Kárášjogas . 1 Sámediggi šaddá leat deaŧalaš oasálaš dán barggu nannosmahttimis . 1 Sámediggi ” hálddaša juolludusa kulturulbmiliidda iežas árvvoštusa mielde ” ( reive 25.1.1993 ) . 1 Sámediggi éujuha dasa ahte leat muhtin muddui boahtán oooa dieout vuosttaS ohcama rájes . 1 Sámediggi áŋgiruššá ásahit buriid ja bissovaš bajásšaddaneavttuid sámi mánáide ja nuoraide , ja dán barggus leat Mánáidkonvenšuvnna mearrádusat guovddážis , lohka Gaski . 1 Sámediggi ávžžuhii Stuorradikki ealáhuslávdegotti dárkilit čilget čuovvovačča mearrádtusastis : 1 Sámediggi ávžžuha ovddiduvvon riikkaid áŋgiruššat ođasmuvvi energiijain ja energiija beavttálmahttimiin nu ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat ja beroštusat gozihuvvojit . 1 Sámediggi ávžžuha máilmmi jođiheddjiid geain lea ovddasvástádus oažžut sadjái riikkaidgaskasaš šiehtadusaid dan ektui ahte lea vejolaš meannudit daiguin issoras garra dálkkádatrievdamii mat leat . 1 Sámediggi ávžžuha maiddái ahte departemeanta sihkkarásta sierra váriid válmmaštallamii ja plánemii 1992:s . 1 Sámediggi ávžžuha guovddáš ja regionála eiseválddiid doarjut dákkár álgagiid ja várret dárbbašlaš resurssaid . 1 Sámediggi ávžžuha eanet gielddaid dahkat dan seamma . 1 Sámediggi ávžžuha ahte Gáldui biddjošii dát bargosuorgi . 1 Sámediggi ávvudii nissonbeaivvi . 1 Sámediggi ásahuvvui vuosttažettiin sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgánan , ja dađistaga dasa leat biddjojuvvon eanet bargamušat ja dasa lea sirdojuvvon váldi lága ja/dahje láhkaásahusa vuođul máŋgga suorggis . 1 Sámediggi ásahuvvui sámelága mearridemiin . 1 Sámediggi ásahuvvui geassemánu 12. b. 1987-mannosaš lága nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámelága ) vuođul . 1 Sámediggi ásahii Sámi kulturráđi 1 ja Sámi kulturfoandda ( gč. kap. 14.14.2 ) . álgoáiggi maŋŋil dan sirdima lei Kulturráđi oaidnu dat ahte ohcamušat maid ovdal livčče mearridan daid ruđaid ektui mat ledje biddjojuvvon sámi kultuvrii , galge sáddejuvvot Sámediggái / Sámi kulturráđđái . 1 Sámediggi ásahii Sámi kulturráđi , ja mearridii njuolggadusaid kulturráđđái ja sámi lágádusdoarjaga juolludeapmái . 1 Sámediggi ásahii Sámi kulturmuitoráđi man gaskavuohta Sámediggái lei ahte Sámi kulturmuitoráđđi sáddii jahkedieđáhusaid , doaibmaplánaid Sámediggái mii fas doaimmai bargoaddin ja bušeahttaovddasvástideaddjin , muhto Sámi kulturmuitoráđđi gulai Birasgáhttendepartemeantta bagadanvejolašvuođa vuollái kulturmuitolága hálddašeamis . 1 Sámediggi ásaha konsuleantavirggi nannen dihte sámegiela bajábealde namuhuvvon guovllus . 1 Sámediggi árvvoštallá áššemeannudeamistis hui vuđolaččat diđoštallandárbbu . 1 Sámediggi árvvoštallá iežas doarjjageavadis dakkár doaibmabijuid mat sáhttet sámi meah ­cásteaddjiin lasihit gealbbu , ja dárbbu mielde veahkehit meahcásteddjiid gokko dan dárbbašit . 1 Sámediggi árvvoštalai gielddaid ovttastahttima Buviklávdegotti árvalusa oktavuođas , NAČ 1989 : 16 gielddaid juohkima birra gávpotguovlluin Sarpsborg , Fredrikstad , Arendal , Hamar ja Hámmárfeasta . 1 Sámediggi árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggi árvala ahte jus náittosguimmežagat / ovttasássit leaba ovttas jođiheaddjin ja goappašagat bargaba boazodoalus ollesáiggis , de berreba oažžut 10 jiena jahkečoahkkimis . 1 Sámediggi árvala ahte galgá álggahuvvot sierra dutkanprográmma sámegielaid dutkama várás . 1 Sámediggi álggahii barggu sámi oahpahusa prinsihpaiguin Máhttolokten – Sámi Oahppoplánabuktosii čakčat 2006 , ja dalle sáddejuvvui maiddái gulaskuddamii . 1 Sámediggi álggahii 2008:s lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusaiguin áŋgiruššama . 1 Sámediggi álggahii 2007:s ortnega mas juohká valáštallanbálkkašumi nuorra sámi valáštalliide . 1 Sámediggi álggahii 2005s barggu ovddidit sierra stávenreaiddu ja sátnejuohkinprográmma davvisámegillii ja julevsámegillii . 1 Sámediggi álggahii 2001 rájes guhkes áigge barggu rekrutteret eanet sámiid sámi jienastuslohkui 2005 sámediggeválgga rádjai . 1 Sámediggi álggahii 2001 guhkesáiggi barggu oččodit eanet sápmelaččaid sámi jienastuslohkui 2005 sámediggeválgii . 1 Sámediggi álggaha 2002 rájes 1. sámegiel fágavirggi Ofuohta-guvlui Mátta-Tromssas . 1 Sámediggi áiguge evttohit ahte nubbi oassi §:as 2-7 sihkkojuvvo láhkateavsttas ja regulerijuvvo válganjuolggadusain ( valgforskrifter ) . 1 Sámediggi áiguge danin evttohit rievdadit daid paragráfaid mat regulerejit sámi jienastuslohkui čáliheami . 1 Sámediggi áiguge danin evttohit ahte dát áigemearit biddjojuvvojit seammá beaivái ja ahte áigemearri biddjojuvvo suoidnemánu 1. beaivái válgajagi~ Go áigemearit sirdojuvvojit de ferte maiddái jienastuslogu dohkkeheami ja válgalisttaid ruovttoluotta máhcaheami áigemeriid sirdit . 1 Sámediggi áigu čálalaččat váldit bajás dán ášši presideanta Obamain . 1 Sámediggi áigu čuovvolišgoahtit sin geat leat álggahan sámi doaimmaid máttasámi guovllus maŋimus viđa jagis . 1 Sámediggi áigu čuovvolit viidáseappot sámi pasieanttaid dearvvašvuođafálaldaga goziheami Ovttasdoaibmanođastusas . 1 Sámediggi áigu čuovvolit viidáseappot dán barggu . 1 Sámediggi áigu čuovvolit iežas barggu NOU 1999 : 9 Til laks åt dalle kan ingen gjæra gieđahallamis , vai historjjálaš sámi luossabivdovuoigatvuođat vuhtii váldojuvvojit ja vai stuora luossačázádagat , mat leat deaŧalaččat sámi giela , kultuvrra ja servodateallima gáhttemis , várjaluvvojit várálaš dávddaid ja parasihtaid njoammumis . 1 Sámediggi áigu čuovvolit dán prošeavtta 2009:s . 1 Sámediggi áigu čuovvolit dán bearráigeahččaneiseválddiid ektui . 1 Sámediggi áigu čuovvolit Riddoguolástuslávdegotti barggu viidásit meannudeami Ráđđehusa ja Stuoradikki ektui . 1 Sámediggi áigu čujuhit ahte lea stuorra dárbu ekonomalaš váriide eambbo go mii lea biddjon Sámi kulturmuitogáhttema bušehttii . 1 Sámediggi áigu čujuhit Stuorradiggedieoáhussii nr. 28 ( 1991-92 ) Nana bissovaš boazodoallu , mas boazodoallu máttá-sámi guovlluin rápmojuvvo man láhkái ealáhus lea ovdánan , resuršahálddašeami ja gánnáhahttivuooa dáfus . 1 Sámediggi áigu čujuhettiin Sámediggeplánii 1991-93 og doaibmapláni i 1992 , mearridit čuovvovaš kriterijaid nannet sámegiela iežas vuogádagas . Dát čuoggát galget čujuhit mo boahttevaš mihtut , strategiijat ja váikkuhangaskaoamit hábmejuvvojit . 1 Sámediggi áigu čielggadit Luondduhálddašandirektoráhtain ja Birasgáhttendepartemeanttain mo konsultašuvnnat galget čađahuvvot viidáset áššemeannudeamis . 1 Sámediggi áigu čađahit árvvoštallama doarjja ­eavttuin sámi ásahusaide ja organisašuvnnaide kultursuorggis , gč. ášši 46/06 , čuoggáid 1.2 ja 18.2. árvvoštallamis galgá earret eará geahčadit dálá ásahusaid ja organisašuvnnaid mat leat Sámedikki bušeahta vuolde ja hábmet eavttuid go galgá beassat bušehttii mielde . 1 Sámediggi áigu čađahit konsultašuvnnaid Guolástus- ja riddu ­departemeanttain dan birra . 1 Sámediggi áigu árvalit mo sámi beali galggašii gozihit dearvvasvuođa- ja sosiálaplánain mat regiovnnalaš dásis leat ráhkaduvvomin . 1 Sámediggi áigu álggahit váldoprošeavtta « Bissovaš ovdáneapmi dihto vuonain » ovttas golmma davimus fylkkagielddain , Guolástusdepartementtain , Gieldda- ja guovlludepartementtain ja Birasgáhttendepartementtain . 1 Sámediggi áigu álggahit doaibmabijuid vai lassánivččii gelbbolašvuohta diein surggiin . 1 Sámediggi áigu váldit álgaga gielddaid ektui ( skuvlaeaiggádat ) gávdnan dihte buriid ja dohkálaš čovdosiid , sihke ohppiide ja vánhemiidda . 1 Sámediggi áigu váldit ovdan álgoálbmotdimenšuvnna dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis juovlamánus 2009 . 1 Sámediggi áigu váldit ovdan dárbbu eanet konsultašuvnnaide go vejolaš konsešuvdnaohcan oktan váikkuhusčielggademiiguin biddjojuvvo ovdan . 1 Sámediggi áigu váldit dáid mielde iežas čállosis ( problemnotat stáhtabušeahta 1993 oktavuođas . 1 Sámediggi áigu váikkuhit stuorát oahpponeavvobuvttadeami daid doarjjaortnegiid bokte maid Sámediggi hálddaša . 1 Sámediggi áigu váikkuhit dasa ahte Stáhta gávnnašii dohkálaš ođđašiehtadallanvuogi mas ulbmil lea olahit ovttamielalašvuođa ja einnostahtti ja buori ovttasbarggu orohagaid gaskkas goabbat bealde ráji . 1 Sámediggi áigu vuđolaččat guorahallat čielggadeami ja addit gulaskuddancealkámuša , ja mii áigut dieđusge searvat árjjalaččat politihkalaš digaštallamii das mo mii buoremus lági mielde sáhttit heivehit iežamet boahtteáiggi dálkkádatrievdamiidda , loahpaha ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Sámediggi áigu vuoruhit dán erenoamážit , ja áigu dakkaviđe álggahit doaibmabijuid juksan dihte mihttomeari dohkálaš ja kvalitehta dáfus buorre sámegiel oahpahus vuođđoskuvllas . 1 Sámediggi áigu vuoruhit dialoga ja ovttasbarggu iešguđetge ealáhusorganisašuvnnaiguin . 1 Sámediggi áigu vuoruhit barggu ahte sámi vuoigatvuođaproseassain mat leat jođus sihkkarastojuvvojit johtilit dakkár konklušuvnnat ja čovdosat mat dávistit historjjálaš sámi vuoigatvuođaide ja álbmotriektái . 1 Sámediggi áigu vuoruhit barggu ahte sihkkarastit sámiid vuoigatvuođaid guolástussii , mariidnaresurssaide ja mearraareálaid geavaheapmái . 1 Sámediggi áigu viidáseappot bargat dainna ulbmiliin ahte nationála boraspirepolitihkka ođastuvvo nu ahte boraspiriid mihttolohkku boahtá dakkár dássá ahte vuođđoealáhusaid buvttadanovdáneapmi ii fuono . 1 Sámediggi áigu veahkkin kvalitehtasihkkarastit sámi namaid almmolaš ásahusain ja etáhtain . 1 Sámediggi áigu uhccán resurssaid geažil vuoruhit barggu daid surggiiguin main lea buoremus beaktu . 1 Sámediggi áigu ságastallat ásaheami birra ođđajagimánus . 1 Sámediggi áigu ságastallagoahtit museaiguin mat eai leat čadnojuvvon Sámedikki hálddašeapmái , muhto mat háliidit dan dahkat . 1 Sámediggi áigu searvat dán ovddasmanni prošeavtta oasseruhtadeapmái ja gielddat ožžot fálaldaga čađahit dan . 1 Sámediggi áigu ráhkadišgoahtit sámi mediaplána . 1 Sámediggi áigu ráhkadit šiehtadallanmálle mii čielggada guđe láhkai šiehtadallamat galget dahkkojuvvot ja mii dat galgá leat mielde vejolaš šiehtadusain . 1 Sámediggi áigu ráhkadit ollislaš sámi mediapolitihka mii oppalaččat fuolaha sámi álbmoga , ja erenoamážit mánáid ja nuoraid dárbbuid , beaivválaš TV- ja preassafálaldagaid , ja jeavddalaš almmuhemiid . 1 Sámediggi áigu ráhkadit ollislaš rámmaid daidda mineráladoaimmaide mat čađahuvvojit sámi árbevirolaš guovlluin , mat maid bidjet etihkalaš standárddaid Sámedikki minerálapolitihkkii . 1 Sámediggi áigu oččodit ruhtaduvvot museaid geavatlaš čuovvoleami ja ráfáidahttojuvvon sámi kulturbirrasa hálddašeami . 1 Sámediggi áigu oččodit láhkačatnosa dáid vuoigat ¬vuođaide – ja dakkár hálddašeami man bokte buorebut sihkkarastojuvvošii ássan ja árvobuvttadeapmi mearragáttiin . 1 Sámediggi áigu ođasmahttit juolludaneavttuid jagi 2010 bušeahta oktavuođas . 1 Sámediggi áigu ovttasráđiid sámi museaiguin sihkkarastit dárbbašlaš lokálaid viiddideami ruhtadeami . 1 Sámediggi áigu ovttasráđiid sámi dáiddamuseaiguin ja sámi dáiddárorganisašuvnnaiguin geahčadit vejolašvuođaid fievrridit sámi dáidaga oastinortnega Sámiid Vuorká-Dávviriidda . Sámi museaid huksema ruhtadeapmi 1 Sámediggi áigu ovttasbargat Romssa ja Nordlándda fylkkasuohkaniiguin ruhtadit ovtta buvttadeaddjivirggi 2010 festiválii . 2.7.7 Sámi valáštallan Sámediggi lea 2009:s álgán bargguin gos geahččalit oažžut eambbogiid searvat sámi valáštallanlihkadussii . 1 Sámediggi áigu ovttas Álbmotregistrerema guovddáškantuvrrain , doaimmahit čálihemiid guovddáš álbmotregistarii ja fuolahit ahte suohkanat ožžot ođastuvvon ja loahpalaš válgajienastuslogu sámediggeválgii . 1 Sámediggi áigu ovttas Máhttodepartemeanttain joatkit bargat mánáidgárdebargiid gelbbolašvuođaovddidemiin . 1 Sámediggi áigu oainnusmahttit ahte álgoálbmotvuoigatvuođat fertejit deattuhuvvot dalle go váidudeaddji doaibmabijut dálkkádatrievdamiid vuostá plánejuvvojit . 1 Sámediggi áigu muđui maŋŋá suokkartallat eará sámelága rievdadusaid go šaddá dárbu dan dahkat . 1 Sámediggi áigu movttiidahttit sámi museaid ovttasbargat dáiguin doaimmaiguin . 1 Sámediggi áigu mieldedoaibmat Plánalávdegotti 2. muttus 2 , vrd. kap 15 . 1 Sámediggi áigu meannudit ođđa strategalaš oahpponeavvoplána evttohusa 2008 giđa mielde . 1 Sámediggi áigu maŋŋá , Sámediggeráđi vuođustuvvon evttohusa vuođul , guorahallat gosa dat ođđa duopmostuollu eanadieđalaččat galgá biddjot . 1 Sámediggi áigu mannel váldit ovdan samiid várás rávisolbmuid oahpaheami organiserema . 1 Sámediggi áigu maiddái čatnat muhtun mearrakšumiid daidda eavttuide ja vuordámušaide maid Sámediggi bijai go mearrideimmet miehtat divoduvvon finnmárkkuláhkaevttohussii , ja dasa mo Norgga eiseválddit dán rádjai leat čuovvolan dáid eavttuid ja vuordámušaid . 1 Sámediggi áigu maiddái vuoruhit sámi musihka gaskkusteami skuvllain . ” 1 Sámediggi áigu maiddái oanehaččat muitalit earet eará giella ja kulturdoarjaortnegiid birra . 1 Sámediggi áigu maiddái boahtteáiggis ovttasrádiid departemeanttain árvvoštallat ulbmilaš ortnegiid nu ahte Sámediggi sáhttá váldit badjelasas poastta mii gullá dán doarjagii . 1 Sámediggi áigu maid bargat dan badjelii ahte davviguovlluid beroštupmi lokte rájiidrasttideaddji ovttasbarggu nuortasámiid gaskkas , nu ahte mii maŋit áiggis sáhttit dadjat : dalle dat jorgalahttui ! 1 Sámediggi áigu maDDel čielggadit iežas ovddasvástádusa ja válddi sámi skuvlagažaldagain , ea.ea. maiddái sámi joatkkaskuvllaid hárrái . 1 Sámediggi áigu loktet prinsihpalaš gažaladagaid oljju ja gássa , ja bieggamilluid birra . 1 Sámediggi áigu loahpas čujuhit ahte dáid gažaldagaid ollislaš árvvoštallan sáhttá mielddisbuktit ođđa čovdosiid eatnandieđalaš juohkima , doaibmajuohkima ja hálddašandásiid ektui sámi ássanguovlluin . 1 Sámediggi áigu liikká árvvoštallat ášši ovttasbargošiehtadusruđaid oktavuođas . 1 Sámediggi áigu leat árjjalaš riikkaidgaskasaš dálkkádatšiehtadallamiid oktavuođas . 1 Sámediggi áigu leat ovttasbargoguoibmi plána čuovvolanbarggus . 1 Sámediggi áigu leat mielde ásaheamen resursaguovddáža , dearvvašvuođa ja fuolahusbargiide , gos ohppet sámegiela ja ožžot sámi kulturáddejumi . Mii áigut maiddái hukset báikkiid gos nuorat ja boarrásat sáhttet deaivvadit . 1 Sámediggi áigu leat mielde plánaproseassas viidáseappot danne vai sámi giella ja kultuvra gozihuvvo dohkálaš vugiin . 1 Sámediggi áigu lagabuidda guorahallat nana bissovaš boazodoalu kulturoasi . 1 Sámediggi áigu joatkit politihkkalaš hálddašanortnega váikkuhangaskaomiid várás , árvvoštallat ruhtageavaheami ja bargat dan nammi ahte lasihit ruhtarámmaid . 1 Sámediggi áigu joatkit barggu dáiguin áššiiguin , dál han lea biddjojuvvon vuođđu viidáset digaštallamiidda guovddášeiseválddiiguin dan birra mo sámi servodat galgá ovddiduvvot viidáseappot ja mo Sámediggi galgá váikkuhit Finnmárkku positiiva ovdáneami viidáseappot . 1 Sámediggi áigu hui garrasit rávvet eiseválddiid fuolahit ahte mearriduvvon dorske-ja sákšaerit eai biddjojuvvo fápmui , ja dáhttu ahte bivdoearit eai mearriduvvo stuorábun go lea dohkálaš náli seailuma sihkkarastimii boahtteáigái . 1 Sámediggi áigu guorahallat dáid áššečuolmmaid earret eará iežas boazodoallodieđáhusas mii gárvvistuvvo giđđat 2009 . 1 Sámediggi áigu gulahallat oktilaččat daid áshusaiguin main dákkár evttohus boahtá vai ođđasisorganiseren ja njuolggadusrievdadeapmi fuolaha ásahusa iešlági ja vieruid buoremus láhkai . 1 Sámediggi áigu gulahallagoahtit guoskevaš departemeanttaiguin gávdnan dihte čovdosa Sámedikki museaáŋgiruššamiidda . 1 Sámediggi áigu goittotge čujuhit ahte dál ii leat vuođđu rievdadit stuorrát válganjuo1ggadusaid , muhto válganjuolggadusaid berre rievdadit muhtun sajiin . 1 Sámediggi áigu goittotge ođđasit guorahal1at válganjuo1ggadusaid rievdadeami go lea ožžon vásihusaid eanet válggaid vuođu 1. 2 . Konkrehtalaš láhka-rievdadus evttohus Sámediggi áigu evttohit rievdadit sámelága muhtun 1 Sámediggi áigu goitge dán barggu ja daid proseassaid vuođul mat leat čađahuvvon barggus oččodemiin dálve-OG Romsii , rabasvuođain searvat sullásaš proseassaide boahtteáiggis , jus dákkárat bohtet . 1 Sámediggi áigu geahččalit ásahahttit veahkkeortnega sidjiide geat ain rahčet oktavuođain almmolaš eiseválddiid ektui . 1 Sámediggi áigu garraseabbo vuo ­ruhit julev- ja lullisámi dutkama , ja strategalaš ásahushuksema dain guovlluin . 1 Sámediggi áigu fuolahit ahte árbevirolaš álgoálbmotmáhttu biddjojuvvo vuođđun dálkkádatrievdamiid duođašteapmái ja ovddidan dihte positiivvalaš heivehanstrategiijaid . 1 Sámediggi áigu dás čujuhit dan bargui maid Sámi vuoigatvuođaidlávdegoddi lea dahkamin áššiin mat gusket eana- ja čáhcevuoigatvuodaide . 1 Sámediggi áigu dás čujuhit ahte priváhta bealitjuo Norlándda ja Tromssa stáhtaoamastusa lávdegotti mearkkašumiid oktavuodas , ( gč. NAČ 1980:41 s. 38 ) čuoččuhedje čuovvovaččat : " Divttasvuonfealta lea erenoamáš , sierranas fealta gos orrot sámit . 1 Sámediggi áigu dás buktit muhtun mearkkašumiid daidda čuovvolemiide mat duođaid leat čađahuvvon maŋŋá finnmárkkulága dohkkeheami jagi 2005 . 1 Sámediggi áigu dán čuovvolit viidáset barggus . 1 Sámediggi áigu dán ášši váldit ovdan ráđđehusain ja bivdit ahte gielddat ja fylkkagielddat ožžot buoret rámmaevttuid vuođđooahpahussii sámegielas ja sámegillii ja sámi diliid birra guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin . 1 Sámediggi áigu dán áigodaga árvvoštallat sámi mánáidgárddiid doarjagiid . 1 Sámediggi áigu dán plánaáigodagas ain aktiivvalaččat bargat gaskariikkalaččat . 1 Sámediggi áigu dán jagi skábmamánus lágidit bargoseminára dáid prošeavttaide . 1 Sámediggi áigu dán jagi miessemánu dievasčoahkkimis meannudit guokte ášši mat gusket boazodollui , boazodoallostivrra jahkedieđáhusa ja boazodoallošiehtadusa . 1 Sámediggi áigu dán ain čuovvolit . 1 Sámediggi áigu dákko bokte almmuhit valáštallanstipeandda sámi nuoraide . 1 Sámediggi áigu dákko bokte addit diehttevassii iežas prinsihpalaš miellaguottu dánlágan doaimmaide daid mihttomeriid olis maid diggi ieš lea ásahan iežas doaimmaide , muhto maiddái nášuvnnalaš ja gaskariikkalaš mihttomeriid ja geatnegasvuođaid olis mat leat čadnon sámiid vuoigatvuođaide eamiálbmogin . 1 Sámediggi áigu dáinna buoridit sámi dáiddáriid bargo ­eavttuid ja dieinna lágiin ovdánahttit sámi dáidaga . 1 Sámediggi áigu divaštallat Eanandoallodepartemeanttain guovddáža hámi , sisdoalu ja ekonomalaš rámmaid . 1 Sámediggi áigu deattuhit dan riikapolitihkkálaš ovddasvástádusa mii lea vai dat láhkanjuolggadusat devdojuvvojit mat galget sihkkarastit vuoigatvuođa sámi kultuvrra doallamii ja nu ráhkadit vuođu kultuvrralaš dássevuhtii Norggas . 1 Sámediggi áigu deattuhit ahte dákkáraš pIána lea čielga eaktun gos galgá oažžut ovdanbiddjot oppanassiige ja sáhttit lihkostuvvat boahttevaš barggus ahte addit ollesárvosaš sámi viidodatmediafálaldaga NRK Sámi Radio bokte . 1 Sámediggi áigu deattuhit ahte bargguin mii dahkkojuvvo iešguđet fágasurggiid ektui sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid siskkobealde , ferte jotkojuvvot . 1 Sámediggi áigu dađistaga dahkat oaivila diekkár projeavttaide earret eará juolludanevttohusaiguin stáhtabudjeahta bokte . 1 Sámediggi áigu dasto loahpalaččat guorahallat áSSi ja mearridit addo go konsešuvdna . 1 Sámediggi áigu dasto loahpalaččat guorahallat áSSi ja mearridit addo go konseSuvdna . 1 Sámediggi áigu danne merket buot buktagiid / prošeavttaid maid Sámeálbmotfoanda lea dorjon . 1 Sámediggi áigu danne bidjat guovddážii dakkár politihkkasurggiid mat min mielas leat mearrideaddji deaŧalaččat dán juksamii . 1 Sámediggi áigu danin deattuhit man dehálaš lea ahte sámi teáhteriin leat seamma rámmaeavttut go eará teáhterat Norggas . 1 Sámediggi áigu dan dihte maiddái árvvoštallat skuvlla oahpahusfálaldaqa ja boahttevaš saji sám i joatkkaoahpahussystemas . 1 Sámediggi áigu dan dihte bargat dan ovdii ahte Sosiala- ja dearvvašvuođadepartementa juolluda ruđaid dutkanprográmmii , nugo daddjo čielggadeamis sámi dearvvašvuođadutkanossodaga birra , mii dál lea ásahuvvome Kárášjohkii . 1 Sámediggi áigu dainna duogážin ovddidit čuovvovaš evttohusa lassičuokkisin kapihttalii 3 : . 1 Sámediggi áigu boahtteáiggis nannet doaibmabijuid mat leat oaivvilduvvon nuortasámi / goltásámi servodaga mánáide ja nuoraide vai sin identitehta nannejuvvo . 1 Sámediggi áigu bidjat čanastagaid museaid fágalaš doibmii , nu ahte museat mat juo gullet Sámedikki hálddašeapmái , nu bures go vejolaš ollašuhttet namuhuvvon áigumušaid . 1 Sámediggi áigu bidjat bargui olbmo bargat čielggadusbargguin . 1 Sámediggi áigu bargat ásahit erenoamášortnegiid sámi guovlluide mielkeearreortnegiid dáfus . 1 Sámediggi áigu bargat viidáseappot oččodan dihte váikkuhanfámu guovllubivdoeriid hálddašeapmái . 1 Sámediggi áigu bargat orgána ásahemiin mii diehtojuohkin- ja duođaštanbarggu bokte ovddidivččii dásseárvvu ja barggašii vealaheami vuostá sámi servodagas . 1 Sámediggi áigu bargat oažžut áigái geahččalandoaimma gonagasreabbá « báikkálaš hálddašeami » dáfus , vai gonagasreabbá boahttevaš bivdu ja hálddašeapmi šaddá báikkálaš bivdiide ávkin ja vai báikkálaš erohusat ja heiveheamit váldojuvvojit vuhtii . 1 Sámediggi áigu bargat nannet álgoálbmogiid vuoigatvuođaid našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Sámediggi áigu bargat nannet sámi sisdoalu sámi mánáidgárddiin ja mánáidgárddiin gos leat sámi mánát , ja bargat dan ovdii ahte sámi oahpponeavvut ráhkaduvvojit mearriduvvon plánaid mielde . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte čađahuvvo sierra árvoháhkanprográmma sámi guovlluid várás , man ulbmilin lea vuhtii váldit ja čalmmustahttit eanandoalu , guolásteami , boazodoalu ja duoji oktasašvuođaid , vai prográmmas olahit oppalaš sámi servodatlaš perspektiivva . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte hálddahusa ja maritiima resurssaid seailluheami lagasvuođa- ja sorjjasvuođaprinsihpat dahkkojit duohtan . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte guovddáš dásis biddjojuvvojit čielga mearit dasa movt olahit sámiide ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálbálvalusa ulbmila . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte guovddáš dásis biddjojit čielga eavttut mo galgá juksat ovttaárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte buot sámi dutkan ja oahpahus ferte dahkkot sámi servodaga dárbbuid mielde . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte ON ’ álgoálbmotáššiid forum šaddá doaibmi orgánan álgoálbmotáššiid dáfus . 1 Sámediggi áigu bargat dan ovdii ahte Guolástusdepartementa nammada bargojoavkku guorahallat áššebeliid mat lunddolaččat gullet riddodorski hálddašeapmái ja bivdui . 1 Sámediggi áigu bargat dan badjelii ahte ásahuvvošii sierra eamiálbmotfoanda mii ruhtaduvvo eamiálbmotguovlluid minearála- ja petroleadoaimmain . 1 Sámediggi áigu bargat dan badjelii ahte oažžut dákkár válddi . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte ásahuvvo sierra bargojoavku álgoálbmogiid ja dálkkádatrievdamiid várás ON dálkkádatrievdamiid konvenšuvnna vuolde ( UNFCCC ) . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte sámi museat galget oažžut sin oasi bušeahta lasiheames stáhtabušeahtas museaođastussii . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte ođđa vuođđočájáhusaid ceggema ekonomalaš rámmat buoriduvvojit . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte ovddidit ja bisuhit ealli giliservodagaid boahtteáigái . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte ohcat sámi lahttovuoda Davviriikkaid rááis . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte eanadoallu ­searvevuohta galgá sáhttit nannet posišuvnnas . 1 Sámediggi áigu bargat dan ala ahte buot sámi mánát ja nuorat ožžot buriid ja dássedis bajásšaddaneavttuid . 1 Sámediggi áigu aktiivvalaččat váikkuhit gulahallama ealáhuseallimiin , sámi beroštusaiguin , ja báikkálaš , guovlulaš ja guovddáš eiseválddiiguin nannen dihte fuomášumi minerálaresurssaide ja vai sierra aktevrrat dihtet makkár ovddasvástádus dain lea oahppat dovdat álgoálbmotvuoigatvuođaid ja láhttet daidda dávistemiin . 1 Sámediggi áigu aktiivvalaččat bargat dan ala ahte buoredit luondduluosaid vuostáiváldima , dás maiddái váikkuhit eiseválddiid rahpat ráji Supmii dainna áigumušain ahte vuovdit luondduluosaid . 1 Sámediggi áigu ain oččodit áigái sierra čielggadeami luosa mearkkašumi birra sámi kultuvrra , ealáhusa ja servodateallima guovdu . 1 Sámediggi áigu ain ovddidit sierra eanandoallopolitihka ee. daid veahkkedoaimmaid dáfus maid diggi hálddaša . 1 Sámediggi áigu ain doarjut álgoálbmogiid dain riikkain gos dát uhcimusstandárda ii čuovvoluvvo . 1 Sámediggi áigu ain bargat nannet fálaldaga , ja ovttasbarggu davviriik ­kalaš dásis ovddidan dihte sámi almmustahttimiid . 1 Sámediggi áigu Sámedikki válgaortnegiid geahčadeami oktavuođas árvvoštallat mo sohkabealášši buorebut sáhtášii vuhtiiváldit , ja áigu ovdal boahtte sámediggeválgga bidjat johtui boaibmabijuid vai válljejuvvon áirasiid sohkabealčoakkádus buorránivččii . 1 Sámediggi áigu Sámedikki válgaortnegiid geahčadeami oktavuođas árvvoštallat mo sohkabealášši buorebut sáhtášii vuhtiiváldit , ja áigu ovdal boahtte sámediggeválgga bidjat johtui boaibmabijui vai válljejuvvon áirasiid sohkabealčoakkádus buorránivččii . 1 Sámediggi áigu 2009:s bargagoahtit ođđa hálddašanplánain Skoltebyen várás , gaikut muhtun visttiid gohttensajis , ja iskkadit guovllu ovdal ođđasiidhávdádemiid . 1 Sámediggi áigu 2007s evalueret dearvvašvuođa- ja sosiála prošeaktaruđaid . 1 Sámediggi áigu 1994 várás juohkit rámma mii lea 8.705.000,- kr čuovvovaččat : 1 Sámediggi áigu 1994 bušeahttaáigodagas juohkit poastta 70 čuovvovaččat : 1 Sámediggi áigu 1991 mielde ovddidit gažaldaga fylkagielddaid ja gielddaid eiseváldiide , sierra sámi áSSiid áSSedovdi-virqgi ásaheami birra lulli-Norggas . 1 Sámediggi áigo searvat guvllolaš ovddidanproseassaide ja šiehtadusbealit áigot dahkat geatnegahtti ovttasbargošiehtadusa man ulbmil lea ovddidit sámi servodagaid Romssas . 1 Sámediggi áiggui dan oktavuođas bargat dan ala ahte ásahuwo sámi guolástusbiire DavviNorlanddas , Tromssas ja Finnmárkkus . 1 Sámediggi ádde oainnu , muhto čujuha ahte ii leat dikki bargu ásahit dahje loahpahit eaktudáhtolaš organisašuvnnaid . Sámedikki ovddasvástádus lea láhčit dili duodjeorganisašuvnnaide vai sáhttet doaibmat mearriduvvon rámmaid siskkobealde . 1 Sámediggi ádde dan ahte muhtin eanadoallobuktagiid , mat buvttaduvvojit menddo olu , ferte geahpedit . 1 Sámediggi ádde ahte Njeareveadji dárbbaša geainnu . 1 Sámediggi vásiha stuorát ja stuorát beroštumi meahcceávkkástallamii vuođđun ealáhusovddideapmái . 1 Sámediggi vásiha lassáneaddji beroštumi mehciin ávkkástallamii vuođđun ealáhusovddideapmái . 1 Sámediggi vásiha ahte beassamis meahccái ja duoddarii lea stuorra mearkkašupmi olbmuid eallineavttuide davvin . 1 Sámediggi várre sierra poastta juolludusaide vuođđoealáhusain sámi álbmoga várás mii lea olggobealde Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu , 2.500.000 kr. 1 Sámediggi várre ruđaid julev- ja lullisámiguovllu ja Lulli-Tromssa / Ofuohta guovllu giellaplánaid rulleremii . 1 Sámediggi várre juohke jagi ruđaid maid sáhttá juogadit sierranas doaibmabijuide mat nannejit ja ovddidit sámegielaid Norggas . 1 Sámediggi várre dakkár ovddideami vuostá mas ođđa industriijadoaibma áitá árbevirolaš geavaheami dahje sámi ealáhusaid ja dakko bokte sámi kultuvrra vuđđosa . 1 Sámediggi várre 75 000 ru Várjjat Sámi Musea doibmii . 1 Sámediggi válljii ieš buktit cealkámuša vaikko Sámediggi ii lean gulaskuddanásahus . 1 Sámediggi válljii Saemien Sijtte 1996 álbmotlaš sámi kulturinstitušuvdnan . 1 Sámediggi válljejuvvo njealji jahkái háválassii . 1 Sámediggi vállje čuovvovaš njeallje lávdegotti : Plána- ja finánsalávdegotti 14 lahtuin , Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti 14 lahtuin , Ealáhus- ja kulturlávdegotti 15 lahtuin ja Bearráigeahččanlávdegoddi 5 lahtuin . 1 Sámediggi vállje čoahkkinjođihangotti , sámediggeráđi , válgalávdegotti , fápmudanlávdegotti , bearráigeahččanlávdegotti ja . eará lávdegottiid . 1 Sámediggi vállje ovdaolbmo ja nuppi ovdaolbmo . 1 Sámediggi vállje jahkásaš ulbmáluššanšurggiid . 1 Sámediggi vállje bellodagaid gaskasaš lávdegotti mas leat iešguđetlágán bellodagat mii galgá evttohit rievdadusaid Sámeláhkii 2005 válgga rádjái . 1 Sámediggi vállje alccesis ortnega gos politihkalaš oktavuođat sáhttet registrerijuvvot Sámediggeválgii seammá láhkái go dál politihkalaš bellodagat registrerijuvvojit stuorradigge- , fylkadigge- ja gieldastivraválggaide . 1 Sámediggi váldá ođđajagimánu 1. b. 2001 rájes badjelasas sámi mánáidgárdedoarjjaortnega hálddašeami . Plánen lea juo álggahuvvon ja Ráđđi áigu ovddidit dán Sámedikki plenuma meannudeapmái go doarjjaortnega njuolggadusat mearriduvvojit dán jagi mielde . 1 Sámediggi váldá oktavuođa johtolatministariin Magnhild Meltveit Kleppain go lea fuolastuvvan go eanet ja eanet bohccot vuddjojit togaide Nordlándageidnosis . 1 Sámediggi váldá muđui diehttavassii Sámediggeráđi dieđáhusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra ja doarju evttohuvvon strategiija viidáset bargui sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui . 1 Sámediggi váldá dán mielde viidáset barggus . 1 Sámediggi váldá diehtun Sámediggeráđi dieđáhusa sámi museaid birra 2004 ja doarju dieđáhusa vuoruhanevttohusaid mat bohtet ovdán dieđáhusas . 1 Sámediggi váldá diehttevassii Sámedikki dieđáhusa guolástusa birra ealáhussan ja kultuvran sámi guovlluin bajábeale mearkkašumiiguin ja dieđáhusa vuoruhusárvalusaiguin . Árvalusat joavkkuin geain eai leat lahtut lávddegottis : 1 Sámediggi váldá diehttavassii Sámediggeráđi dieđáhusa sámi dáidaga birra ja doarju mihttomeriid ja evttohuvvon doaibmabijuid ja vuoruhemiid sámi dáiddapolitihka ektui . 1 Sámediggi váldá diehttavassii Sámediggeráđi dieđáhusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra 2005 ja doarju evttohuvvon strategiija viidáset bargui sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui . 1 Sámediggi váldá badjelasas hálddašanovddasvástádusa Mátta-Várjjaga Museas , nugo leat ohcan . 1 Sámediggi váldá badjelasas Sámi kulturmuitogáhttema bargiide bargoaddiovddasvástádusa nu johtilit go vejolaš mal ) l ) á oááajagimánu 1. b. 1994 . 1 Sámediggi válddii ášši vuhtii ja máhccá áššái maŋŋil go lea ožžon eanet dieđuid ortnega váikkuhusaid birra . 1 Sámediggi válddii vuhtii ahte ii leat vejolaš soabadit Norgga čázádatja energiijadirektoráhtain buot mearkkašumiid ektui mat ledje čielggadanprográmmii . 1 Sámediggi válddii ovdan earret eará čuovvovačča : 1 Sámediggi válddii ovdan dan positiivvalaš ovdáneami maid sámit Norggas vásihit , muhto čujuhit maiddái makkár hástalusat sámiin leat ovddabealde . 1 Sámediggi válddii badjelasas doarjagiid ovddasvástádusa sámi musihkkafestiválaide 2002:s . 1 Sámediggi váillahii sámi ovddastusa Ovttasdoaibmanođastusa ovddideami áššedovdijoavkkus . 1 Sámediggi váillaha vuđolaš geahčadeami ja analysa sápmelaččaid eaiggáduššanvuoigatvuođa birra Finnmárkku fylkka eatnamiidda ja čáziide , danne go dákkár analysa , earenoamážit čálekeahtes eatnamiid dáfus , lea nu deatalaš iešguđet eanahálddašanmálliid árvvoštallamis . 1 Sámediggi váikkuha maiddái jahkásaččat ovddidan- ja oahpahusprošeavttaid dearvvašvuođaja sosiálabálvalusaid láhčimii sámi álbmoga váste , ja sii guđet ožžot prošeaktaruđaid fertejit ráhkadit raprottaid iežaset bargguin . 1 Sámediggi vuostálastá árvvoštallamii vuođđuduvvon , bivdoearre-regulerejuvvon luossabivddu nuppástuhttima jogain , vuonain ja riddoguovlluin . 1 Sámediggi vuostálasttii šákšabivddu rahpama norgalaš-ruoššalaš guolástuskommišuvnnas , muhto ii ožžon doarjaga nugo eai earáge delegáhtat geat maiddái vuostálaste bivddu álggaheami . 1 Sámediggi vuostálasttii sámi oahppogirjjiid stáhtalaš dohkkehanortnega heaittiheami . 1 Sámediggi vuosttilda gielddaid bággooktiičaskimiid . 1 Sámediggi vuosttalda ahte eiseválddit galget sáhttit ná dárkkistit ja rievdadit boazologu . 1 Sámediggi vuoruhii erenoamážit fáttá genaresurssaid birra . 1 Sámediggi vuoruha ohcciid julev- ja lullisámiguovlluide . 1 Sámediggi vuoruha ohcciid geat váldit oahpu Sámedikki vuoruhuvvon áŋgiruššansurggiin . 1 Sámediggi vuoruha ohcciid geat váldet oahpu Sámedikki vuoruhan ulbmáluššansurggiid siskkobealde . 1 Sámediggi vuoruha ohcciid , geat váldet oahpu Sámedikki vuoruhan ulbmáluššansurggiin . 1 Sámediggi vuoruha ieš rámmajuolludusa siskkabealde mii sirdojuvvo Gielda- ja guovlodepartemeanttas . 1 Sámediggi vuoruha eanadoalu maiddái iežas politihkalaš barggus . 1 Sámediggi vuoruha doarjagiid mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggi vuoruha dan maid ráđđehus bidjá vuođđun iežas politihkkii . 1 Sámediggi vuoruha daid prošeavttaid mat maiddái eaktudit oasi iežasruhtadeami . 1 Sámediggi vuoruha barggu eanadoalu ovddidemiin bajás . 1 Sámediggi vuorjašuvvá earenoamážit danne go suodjalus nu dávjá viiddida iežas báhčinguovlluid boazoguohtonguovlluin , vrd. Meavki-Blåtind ja Hálkavárri . 1 Sámediggi vuorjašuvvá ealáhusa heajos ekonomalaš ovdáneami dihte mii oidno ollislaš rehketdoalus ja resursarehketdoalus . Jahkedieđáhusas čujuhuvvojit vejolaš sivat dán dillái . 1 Sámediggi vuorjašuvvá ealáhusa heajos ekonomalaš ovdáneami dihte mii oidno ollislaš rehketdoalus ja resursarehketdoalus . 1 Sámediggi vuordá stuora lassáneami boahttevaš doarjagis sámi pressii . 1 Sámediggi vuordá ráđđehusa čuovvolit dán viidáset barggus ja gozihit sámi mánáid beroštumiid . 1 Sámediggi vuordá konsulterejuvvot ovdalgo stuorra huksenplánat čađahuvvojit . 1 Sámediggi vuordá beassat searvat dán evaluremii ja mii geavahit vejolašvuođa muittuhit mearrádusa birra mii lea dahkkojuvvon biologalaš šláddjivuođa konvenšuvnna oktavuođas mas daddjo ahte ovdal jagi 2010 galgá guovllusuodjaleami ásaheapmi , hálddašeapmi ja bearráigeahččan čađahuvvot nu ahte eamiálbmogat ollislaččat sáhttet searvat ja ahte sin vuoigatvuođat árvvus adnojuvvojit . 1 Sámediggi vuordá ahte čielggaduvvo makkár ovddasvástádus guhtesge galgá leat sámi oahppu 2008– 2009 1 Sámediggi vuordá ahte sámi servodaga heivehankapasiteahta dálkkádatrievdamiidda nannejuvvo dakkár láhka- ja hálddahuslaš doaibmabijuid bokte mat dohkkehit min árbevirolaš ealáhusaid ja eana- ja resursavuoigatvuođaid , min ásahusaid nannema ja válddálažžan dahkama bokte ieža vuoruhit ja searvat mearrádusproseassaide . 1 Sámediggi vuordá ahte sámi museat ožžot 10 miljon ruvdnosaš lasáhusa 2004 rájes . 1 Sámediggi vuordá ahte stáhta čuovvu sámi vuoigatvuođaid barggus daid standardiid mat biddjojit riikkaidgaskasaš oktavuođain , ja atná daid vuođđun dan siskkaldas proseassas mii lea jođus . 1 Sámediggi vuordá ahte ráđđehus čuovvola dán čielggadusa ovddidettiin sierra stuoradiggedieđáhusa sámi oahpaheaddjeoahpahusa birra . 1 Sámediggi vuordá ahte ovdalaš vieruiduvvan dáhpi čielggadanlávdegottiid nammademiin jotkojuvvo Tromssa ja lulit guovlluid Sámi vuoigatvuođalávdegotti nammadeamis , vrd. árbevierrojoavkku nammadeami Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu oktavuođas . 1 Sámediggi vuordá ahte lávkejuvvošii lávki maŋos guvlui barggus konsešuvdnaortnegiin ja árvvoštallojuvvošii ahte leago obage vuođđu ortnegii , dadjá Olli . 1 Sámediggi vuordá ahte kommišuvdna lea sajis jahkemolsumis , ja mis leat vuordámušat kommišuvnna bargui . 1 Sámediggi vuordá ahte guovddáš eiseválddit dál váldet ovddasvástádusa ja fuolahit ahte sámi ja dáru giela ja kultuvrra ovttadássásašvuohta ii noađut suohkaniid gáržžes ekonomiijadili , ja ahte stáhta máksá dan vealggi mii stáhtas dál juo lea . 1 Sámediggi vuordá ahte guovddáš dearvvašvuođaeiseválddit čuovvolit dán iežaset stivrenságastallamiin guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaiguin . 1 Sámediggi vuordá ahte guoskevaš lágat ollislaččat geahčaduvvojit nu ahte maiddái dat dávistišgohtet álbmotriektái ja finnmárkkuláhkii . 1 Sámediggi vuordá ahte guoskevaš lágat ollislaččat geahčaduvvojit nu ahte maiddái dat dávistišgohtet álbmotriektái ja Finnmárkkuláhkii . 1 Sámediggi vuordá ahte dát gielddat dieđihit válgabohtosiid maŋŋebárgga ovdal gaskabeaivvi . 1 Sámediggi vuordá ahte boahtteáiggis lassána doarjja sámi pressii viehka ollu . 1 Sámediggi vuordá ahte beassá searvat proseassaide boahtteáiggis . 1 Sámediggi vuordá ahte bajábealde eavttut čuovvoluvvojit , ja dat eará eavttut ja mearkkašumit Sámedikki mearrádusas boazodoallolága ođasmahttima oktavuođas . 1 Sámediggi vuordá ahte Stuorradiggi barggu čuovvoleamis hálddašanođastusain váldá vuhtii daid mearkkašumiid mat ovdanbohtet bajábealde . 1 Sámediggi vuordá ahte ON álgoálbmot julggaštus lea vuolggasadjin buot doaibmabijuide mat čatnasit riikkaidgaskasaš ja nationála proseassaide main lea sáhka dálkkádatrievdamiin , heivehanstrategiijain ja váidudeaddji doaibmabijuin mat váikkuhit álgoálbmogiid njuolga . 1 Sámediggi vuordá ahte Kulturdepartemeanta heiveha resurssaid nu ahte sámi dáiddamusea ja sámi dáiddaoahpahus alit dásis , mii lea plánejuvvome , sáhttá duohtan dahkkot . 1 Sámediggi vuordá addimis doarjaga ođđa kulturviessoprošeavttaid ovdaprošekteremiidda dassážii go viiddiduvvon raporta lea gárvvis ja lea meannuduvvon Sámedikkis 1 Sámediggi vuordá Ráđđehusa fuolahit ahte Suodjalusa ja boazodoalu gaskka dahkkojuvvo šiehtadus Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinguovlluid dáfus . 1 Sámediggi vuordá Norgga stáhta bargat maid sáhttá nu ahte sámiid riektedilli ollislaččat ja dohkálaš vuogi mielde nannejuvvo našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš duopmostuoluin . 1 Sámediggi vuordá Norgga stáhta aktiivvalaččat fuolahit ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat ja eallindilit sihkkarastojuvvojit , dan bokte ahte ON mearrida eamiálbmotjulggaštusa ovdal álgoálbmogiid logijagi loahpa . 1 Sámediggi vuolggahii oktiiheiveheami departemeantta plánain ásahit bargojoavkku ja Sámedikki 1 Sámediggi vuhtiiváldá ahte ráđđehus ferte dahkat mearrádusa ja ahte konsultašuvdnašiehtadus galgá váikkuhit dasa ahte mearrádusat ollašuhttet stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid . 1 Sámediggi veahkeha muđui sihke Norgga kulturmuitofoandda ohcciid ja foandda áššemeannudit ohcamiid sámi kulturmuittuid oktavuođas . 1 Sámediggi veahkeha háhkat orrunsaji . 1 Sámediggi sávvá ruđaid sierra dutkanprográmmii dákkár ulbmiliidda . 1 Sámediggi sávvá ođđa ja ollislaš riddopolitihka man oktavuođas Sámediggi lea mielde bidjamin eavttuid guolástuspolitihka ovddideapmái Norggas . 1 Sámediggi sávvá fásta jahkásaš čoahkkimiid ABM-utvikling nammasaš ásahusain , sihke ovttasbarggu , dieđuidlonohallama oktavuođas ja vai oččošeimmet buoret áddejumi daid erenoamáš dárbbuide mat gávdnojit sámi servodagas . 1 Sámediggi sávvá buresboahtima 1 Sámediggi sávvá buohkaide ollu lihku 6. beaivve ávvudeamiin . 1 Sámediggi sávvá ahte ásahuvvoše eanet giellaguovddážat , ja ahte ain ovdánahttit dálá giella ­guovddážiid . 1 Sámediggi sávvá ahte positiivvalaš USA álgoálbmotpolitihka rievdan maiddái mielddisbuktá ahte USA searvá ON julggaštussii álgoálbmotvuoigatvuođaide . 1 Sámediggi sávvá ahte lea oallugiin vejolašvuohta searvat seminárii , ja sávvá ahte doppe šaddá buorre ja ráhkaduslaš ságastallan fátta birra . 1 Sámediggi sávvá ahte dát šiehtadus dagaha ahte sámi beroštusat ja hástalusat buorebut bohtet oidnosii go stáhta eiseválddit meannudit energiijaáššiid . 1 Sámediggi sávvá ahte dat fysalaš oktiibidjan šaddá doarjjan Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta áigumušaide ovdánahttit dieđalaš allaskuvlla ja sámi universitehta . 1 Sámediggi sállaša go Sámediggeráđđi ii leat dohkkehan Bargiidbellodaga gáibádusa ahte ovddidit vuđolaš áššečilgehusa daid ekonomalaš hálddašemiid oktavuođas , mat leat boahtán ovdan almmolaččat ja mat leat sakka fuolastuhttán eatnašiid . 1 Sámediggi sáhttá árvalit rievdadusaid . Dasa lassin oažžu Sámediggi válddi nammadit Sámi oahpahusráđi , sámi joatkkaskuvllaid stivrra , Arborde sámi vuođđoskuvlla stivrra ja vejolaččat ovddasteddjiid Sámi allaskuvlla stivrii . 1 Sámediggi sáhttá áddet ahte lea váttis šaddat ovttaoaivilii siskkáldasat ráđđehusas stuorra ja váttis áššiin . Sámediggi oaivvilda ahte dan geažil dat 76 1 Sámediggi sáhttá váldit badjelasas bargoaddiovddasvástádusa SGL:ii , ja ahte Sámi giellaráđđi Norgga bealde láhčá praktihlaččat nugo kantursaji , rehketdoalu fievrrideami , arkiivabálválusaid jna. 1 Sámediggi sáhttá viežžat fágalaš cealkámuša prošeavtta birra fágaolbmuin dahje ásahusain . 1 Sámediggi sáhttá spiehkastit giellagáibádusas jos ohcci lea eret sámi guovlluin , gos leat unnán sámegielat olbmot . 1 Sámediggi sáhttá sihtat máksit ruovttoluotta doarjaga jos vuostáiváldi ii ollašuhte gáibádusaid nugo eaktuduvvon . 1 Sámediggi sáhttá ovddidit vuosteákkaid go plánat leat vuostálagaid riikkalaš ja dehálaš regionála beroštusaiguin . 1 Sámediggi sáhttá ovddidit vuosteákkaid go plána gártá vuostálagaid riikkalaš ja dehálaš regionála kulturmuitoberoštumiiguin . 1 Sámediggi sáhttá njuolggadusaid dárkimii ja čadaheapmái addit dárkilat njuolggadusaid . 1 Sámediggi sáhttá máksit dušše gitta guovtti prošeaktaoasseváldi ovddas geat leat ožžon prošeaktadoarjaga Sámedikkis dán jagi . 1 Sámediggi sáhttá mearridit sierra njuolggadusaid Bearráigeahččanlávdegotti ovddasvástádus- ja bargosuorgái . 1 Sámediggi sáhttá mearridit man muddui doarjjavuostáiváldi raportadieđuid galgá stáhtafápmuduvvon dahje registrerejuvvon dárkkisteaddji leat duođaštan , vejolaččat galgá go viežžat eará dárkkistandieđuid . 1 Sámediggi sáhttá mearridit ahte barggut mat dáid njuolggadusaid olis leat biddjon Sámi giellaráđđái , sáhttet sirdojuvvot Sámedikki eará orgánaide . 1 Sámediggi sáhttá mearridit ahte barggut mat dáid njuolggadiusaid olis leat biddjon Sámi giellaráđđái , sáhttet sirdojuvvot Sámedikki eará orgánaide . 1 Sámediggi sáhttá maiddái boazodoalloplánalávdegottis bokte , ja boazodoalloláhkalávdegotti lahtuidis bokte árvvoštallat dán dili . 1 Sámediggi sáhttá iežas hálddašanapparáhta ektui addit čadni njuolggadusaid ja ná gohččosiid bokte geatnegahttit geavaheami , muhto dán beali eai guoskkat láhkaásahusat . 1 Sámediggi sáhttá ieš mearridit vuoruhemiid . 1 Sámediggi sáhttá gáibidit ráđđádallamiid ovtta doaimma birra , jus dat doaibma njuolga sáhttá váikkuhit sámiid beroštumiide . 1 Sámediggi sáhttá dákkár riektevuođu vuođul mearridit njuolggadusaid sámi leavgga geavaheapmái , ja seammás maiddái gieldit geavaheami dalle go dat ii dávis dáid njuolggadusaide . 1 Sámediggi sáhttá dalle čađahit buriid proseassaid vuoruhemiid birra addojuvvon ekonomalaš rámmaid siskkobealde , daid ásahusaid ektui main mis lea ovddasvástádus ja muđui sámi servodaga ektui . 1 Sámediggi sáhttá cegget stivrraid , ráđiid dahje lávdegottiid , maid Sámediggi gávnnaha ulbmillažžan ja , jus eará ii boađe ovdan , fápmudit válddi dáidda . Mearridanváldi 2-9 , 2-10 ja 2-14 §§ mielde ii sáhte fápmuduvvot . 1 Sámediggi sáhttá addojuwon doarjaga gohččut ruovttoluotta jos doarjja ii geavahuwo juolludeami ulbmila mielde . 1 Sámediggi sáhttá addit prošeaktadoarjaga priváhta doaimmaide ja organisašuvnnaide main leat museasullasaš doaimmat . 1 Sámediggi sáhtii dáid proseassaid vuođul miehtat dasa ahte Rákkočearu bieggamilluid huksemis eai leat mearkkašahtti hehttehusat guovllu boazodollui . 1 Sámediggi sáddii ášši birra reivve universitehtii guovvamánu 10. b. dán jagi mas čuožžu ahte Sámediggi mediijaid bokte lea boahtán diehtit ahte Oslo universitehta lea mearridan heaittihit « suoma-ugralaš fálaldaga » universitehtas . 1 Sámediggi sáddii njukčamánus 2010 notáhta departementii mas dat evttoha mo bušeahttabargovugiid bargu galggašii čađahuvvot ovddasguvlui . 1 Sámediggi sáddii dearvvuođaid Presidentii Obamai gos bivdá su guorahallat Peltiera luovosluoitima olmmošlaš diliid dihtii . 1 Sámediggi sáddii badjel 300.000 gihppaga sámi jienastuslogu birra ja čálihanskoviid . 1 Sámediggi sáddii 2004:s ávžžuhusa Ráđđehussii Kultur- ja girkodepartemeantta bokte ahte sámeláhka ferte rievdaduvvot nu ahte eanet gielddat sáhttet laktojuvvot sámegiela hálddašanguvlui . 1 Sámediggi sáddii 2004 čavčča ovddalgihtiicealkámuša Stuorradiggedieđáhussii dutkama birra ja celkkii ee. čuovvovaččat : 1 Sámediggi sádde čuovvovaš oahppoplánaid gulaskuddamii : 1 Sámediggi sádde jienastanlihpuid buot Norgga gielddaide . 1 Sámediggi sádde gulaskuddamii plánabagadanevttohusa sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima luondduvuđđosa sihkkarastima geažil . 1 Sámediggi siđašii čilgehusa dás Boazodoallostivrras . 1 Sámediggi siđašii čilgehusa Boazodoallostivrras ášši birra dán jagi jahkedieđáhusas ( 1999 ) . 1 Sámediggi sihkkarastá nuvttá oahpponeavvuid ja čáppagirjjálašvuođa 1 Sámediggi sihkkarastá luossabivdiide duohta váikkuhanfámu luossabivdoreguleremiin 1 Sámediggi searvá oktii jagis ovttasbargočoahkkimii viđain davimus fylkkamánniin mat leat mielde « Region Nord-nettverket på barnehageområdet » - fierpmádagas . 1 Sámediggi searvá nuppástuhttinprográmma joatkima bargui . 1 Sámediggi searvá maiddái . 1 Sámediggi searvá guvttiin ovddasteaddjiin , Birasgáhttendepartemeanta , Gielda- ja guovludepartemeanta ja Riikaantikvára servet juohkehaš iežas ovddasteddjiin . 1 Sámediggi searvá giellaforumčoahkkimii guktii jagis oktan sámegiela hálddašanguovllu gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin ( Giella Giella forumii ) . 1 Sámediggi searvá dan bargojovkui . 1 Sámediggi searvá ON eamiálbmogiid bistevaš čoahkkimii 1 Sámediggi searvvai našuvnnalaš konferensii EU boahtteáiggi guovlopolitihka birra Ålesundas miessemánu 10 . – 11. b. 2005 maid GGD , Møre ja Romsdal fylka ja Vestlandsrådet lágidedje . 1 Sámediggi seahtá maiddái atnit juksanmearrin ahte lea nu buorre sohkabealejuohkašuvvan go vejolaš áirasiid válljemis Sámediggái . 1 Sámediggi rávve ahte Sámediggeráđđi fargga váikkuhišgoahtá čovdosa vai bárrobuođđoprošeavtta sáhttá ollašuhttit govttolaš áiggis . 1 Sámediggi rámiida vuoiti su barggu ovddas , ja sávvá ahte dát bálkkašupmi movttiidahtášii , sihke bálkkašumi vuoiti ja earáid geat barget dásseárvvuin . 1 Sámediggi ráhkadii sierra mildosa namahuvvon stuorradiggedieđáhussii . 1 Sámediggi ráhkadii ovttas Oahpahusdirektoráhtain evttohusa parallealla sámi oahppoplánaide joatkkaoahpahusa čuovvovaš oktasašfágaide ; servodatfága , historjá , osku ja ­etihkka , ja geografiija . 1 Sámediggi ráhkadii dakkár raportta maŋimustá jagi 2004 . 1 Sámediggi ráhkada njuolggadusaid dán oahpahusa sisdollui daid rámmaid siskkobealde maid departemeanta mearrida » . 1 Sámediggi ráhkada juohke jagi iežas bušeahttaevttohusa ja dovddaha das iežas oainnu makkár ođđa doaibmabijut dárbbašuvvojit ovddidit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Sámediggi ruhtadii dán golmmajahkásaš prošeavtta guhkesáiggi áŋgiruššama oassin . 1 Sámediggi ruhtada váldooasi Duodjeinstituhta doaimmas njuolgga doarjjan . 1 Sámediggi ruhtada dán ortnega vai dainna sáhttá joatkit gitta dassá go visot oahpahallit leat loahpahan šiehtadusaideaset . 1 Sámediggi registrere ahte sámi filmmaid lassánan aktivitehta ii leat čuovvoluvvon dohkálaččat rámmaeavttuid láhčimiin sámi filmmaid buvttadeami várás . 1 Sámediggi rahpá ođđa sátnevuorká interneahtas geassemánu 22. b. www.risten.no lea máŋggagielat ohcanbálvalus mas leat sihke dábálaš sánit ja doahpagat oarjel- , julev- ja davvisámegillii ja latiinna- ja dárogillii . 1 Sámediggi rahpá kantuvrra Gáivuonas 1 Sámediggi rahppojuvvui vuosttamuš geardde golggotmánu 9. b. 1989 . 1 Sámediggi prioritere dán vuođul dohkálaš doaibmaruhtadeami vuoruhuvvon čuovvuvaš ásahusaide : 1 Sámediggi politihkalaš vuogádahkan gártá álkit ráhčat nuppe vuorus daid vuordámušaid ektui mat ovttaskas olbmuin leat dárbbuid , sávaldagaid ja hástalusaid ektui , ja nuppe dáfus fas go guoská bajimuš sámepolitihka ovddideapmái . 1 Sámediggi ožžon válddi juohkit dieđuid leavgga birra seammás go sámi leavga lea mearriduvvon lága hámis . 1 Sámediggi ovttasráđiid Luonddu ­hálddašan­ direktoráhtain ja Finnmárkku fylkkagielddain dat lea lágidan dán seminára . 1 Sámediggi ovttasbargá dávjá direktoráhtain eaŋkiláššiin . 1 Sámediggi ovttasbargá NRK Undervisningsredaksjoneniin ja Norsk filminstituttain ráhkadit sámegiel veršuvnnaid oahpahusfilmmain . 1 Sámediggi ovttasbargá Finnmárkku fylkkamánniin máŋgga suorggis . 1 Sámediggi ovddidii čuovvuvaš áššiid : 1 ) johkanjálbmeráfáiduhttimiid heaittiheapmi Finnmárkkus , 2 ) čakčaluossa bivdolobi rahpan mearas Finnmárkkus , 3 ) Luossabivdogielddus maŋŋá borgemánu 12. b. Davvi-norgga jogain , ja 4 ) Lohpi bivdit kiilanuhtiin miessemánu 1. b. 1 Sámediggi ovddidii čuovvovaš áššiid : 1 Sámediggi ovddidii oktasaš rámmaprográmmaeavttuhusa oktasaš bargočoahkkimis guovddáš eiseválddiiguin ja regiovnnalaš oasálaččaiguin . 1 Sámediggi ovddidii iežas cealkámušaid suoidnemánu 13. b. ja dan gávnnat dokumeanttas dás vuollelis . 1 Sámediggi ovddidii evttohusa maŋŋágo fágalaš áššedovdijuhkosa raporta lei leamaš gulaskuddamis . 1 Sámediggi ovddidii Kulturdepartementii evttohusa dán oktavuođas . 1 Sámediggi ovddida čuovvovaš árvalusaid jagi 2010 eanadoallošiehtadallamiidda : 1 . 1 Sámediggi ovddida juohke jagi evttohusaid eanadoallošiehtadallamiidda , muhto mii eat leat duhtavaččat dainna vugiin mo dat dahkkojuvvo ja dáid evttohusaid beavttuin . 1 Sámediggi ovddasvástida hálddašit ja dikšut guovllu . 1 Sámediggi osttii dáid Troandima Dáiddamuseas 80-jagi ávvudeami oktavuođas guovvamánu 6. b. 1997 . 1 Sámediggi osttii 2003:s diehtojuohkinbláđi ráhkadanbálvalusa man oktavuođas ii dohkálaččat čuvvojuvvon almmolaš oastimiid láhkaásahus . 1 Sámediggi organiserii dalle girjeráju Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodaga oassin . 1 Sámediggi organiserejuvvui jagi 1999 dakkár doaimmahussan mas ledje sierra fápmudusat ( nettobušehttejuvvon ) ollašuhttin dihtii daid ulbmiliid ahte Sámediggái galgá stuorra friddjavuohta ja vejolašvuohta dahkat iežas vuoruhemiid sámi kultuvrra ja sámi servodateallima boahtteáiggi várás . 1 Sámediggi oktii ­ordne fierpmádatčoahkkimiid sámi mánáidgárddiid jođiheddjiid várás , sámi mánáidgárddiid giellamielbargiid várás ja fierpmádatčoahkkima « mánáidgárddiid albmáid » várás . 1 Sámediggi ohcalii maiddái sámi giella- kulturgelbbolašvuođa Mánáidáittardeaddjis , ja dainna leat dál ovttaoaivilis ahte bargat viidáseabbo . 1 Sámediggi oaččui vástádusa 14.03.2005 Eanadoallodepartemeanttas Sámedikki mearrádusa áššis 53/04 das mii guoská Sáhtavuovddi gáibádussii gaikut vistti Rožis Porsáŋggu gielddas . 1 Sámediggi oaččui unnán vejolašvuođa searvat dán plánabargui , earretgo oassálastit hálddahusdásis bargosemináras . 1 Sámediggi oaččui jagi 1993 rájes sámi giellaruđaid , sámi kulturruđaid ja sámi kulturmuitohálddašeami hálddašanválddi departemeanttain . 1 Sámediggi oaččui dohkkehuvvot ahte Máhttolokten ja Máhttolokten – Sámi šaddet ovttadássásažžan , nu ahte go geavahit doahpaga Máhttolokten , de galgá maiddái doaba Máhttolokten – Sámi geavahuvvot buohtalaga . 1 Sámediggi oaččui alcces sáddejuvvot gulaskuddancealkámušaid ja anii dáid vuođđun iežas cealkámuššii . 1 Sámediggi oaččui Stáhta huksendáhpebálkkašumi 2001:s , Davvinorgga Arkitekturvabálkkašumi 2002:s ja " Fiabci Norways Eiendomspris " nammasaš bálkkašumi kategoriijas " almmolaš visttit " 2003:s . 1 Sámediggi oaččui 475 ohcama 50 387 294 ru ovddas , 262 ohccái juolluduvvui buohkanassii 29 875 700 ru vuoruhuvvon surggiid siskkobelde . 1 Sámediggi oažžu vuosteákkastanválddi áššiin mat eai soaba ulbmilii . 1 Sámediggi oažžu ruđaid maiddái dákteriggeávdnasiid , mat váldojuvvojedje Njávdámis 1915:s buktimii ruovttoluotta . Ruđat váikkuhit positiivvalaččat St. Georg kapealla hávdádansaji ja nuortasámi historjjá ektui nuortasámi gilis . 1 Sámediggi oažžu ollu jearaldagaid sámegielalaš báikenamaid geavaheami birra . 1 Sámediggi oažžu juolludusreivves válddi ráhkadit njuolggadusaid doarjaga juolludeapmái ( 16,65 milj. kruvnno ) . 1 Sámediggi oažžu dál juolludemiid Gieldda- ja guovlludepartementtas , Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementtas ja Mánáid- ja bearašdepartementtas poasta 50 bokte . 1 Sámediggi oavvilda ahte bákteruvkelága prinsihpat mat gusket muhtihahtti ( mutbar minerálaide , ja hálddahuslaš geavahus mii guoská muhtakeahtes ( ikke-mutbare ) minerálaide , rihkkot ollásit sámi kultuvrra ja ealáhusdoaimmaid árbevieruid . 1 Sámediggi oastá sihke bálvalusaid ja dávviriid juohke jagi . 1 Sámediggi oassálastá čoahkkimiidda . 1 Sámediggi oassálastá regionála searvevuhtii ( RUP ) Finnmárkkus ja Romssa fylkkas . 1 Sámediggi oassálastá njelljii jagis Riikkaantikvára fágalaš oktavuođalávdegoddái . 1 Sámediggi oassálastá maiddái norgalaš sáttegoddái Arktalaš Ráđi barggus , vrd. kapihttaliin 16 . 1 Sámediggi oassálastá fylkkagielddaid areálaplánaforumii , ja ovttasbargá maiddái beaivválaš áššemeannudemiin ja báikediđoštemiiguin . 1 Sámediggi oassálastá Norgga delegašuvnnas . 1 Sámediggi oassálasttii maiddái árjjalaččat nissoniid ja biošláddjiivuođa fierpmá ­dahkii ja bijai ovdan dálkkádatrievdamiid árktisas . 1 Sámediggi oassálasttii maiddái Norgga sáttatgoddái čoahkkimis biologalaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvnnas Sevillas , Espánnjas njukčamánus 2000 . 1 Sámediggi oassálasttii Norgga sáttagoddái bajimusčoahkkimis dálkkádaga birra ja gaskašiehtadallamiin dan ovddabealde . 1 Sámediggi oassálasttii Norgga sáttagoddái , ja guovddáš beroštus lei daidda eamiálbmothástalusaide mat čatnasit ON duhátjagiulbmilii ja Davviriikkalaš sámekonvenšuvdnaevttohussii . 1 Sámediggi oaiwildii dalle ahte Fálesnuori gielda sáhttá buorebut gozihit ja ovddidit mearrasámi kultuvrra ja ássama go Hámmárfeasta stuorragieldan . 1 Sámediggi oaivvildii maid ahte stuorát dárkkisteapmi guovllus soaittášii ávkkálaš . 1 Sámediggi oaivvilda viidáseappot ahte ášši lei berret meannudit plánaáššin go das leat mearkkašahtti váikkuhusat birrasii ja servodahkii . 1 Sámediggi oaivvilda viidáseappot ahte váidalusa galget gieđahallat sámediggevuogádagas . 1 Sámediggi oaivvilda velá ahte boahtteáiggis ferte ásahuvvot sierra sámi mánáidáittardeaddji . 1 Sámediggi oaivvilda sierra sámi gelbbolašvuođaovdánahttin prográmma dárbbašuvvot . 1 Sámediggi oaivvilda muđui ahte lea váttis jáhkkit ahte bivdoearre-regulerejuvvon bivddus livččii stuorra váikkuhus luossanáliide nugo lávdegoddi orru jáhkkimin . 1 Sámediggi oaivvilda maiddái ahte njuovahagat galggašedje čađahit njuovvanproseassa nu ahte buot dárbbašlaš ávdnasat duodjái váldojuvvošedje . 1 Sámediggi oaivvilda maiddái ahte deaŧalaš oassi integreremis lea čalmmustahttit sámi dimenšuvnna dokumenttain mat guoskkahit dearvvašvuođa ja sosiála doaimmaid Norggas . 1 Sámediggi oaivvilda maiddá ahte dološ áiggi rájes geavaheapmi lea rievttes dajaldat . 1 Sámediggi oaivvilda maid ahte girjerájusláhka berre rievdaduvvot vai das livčče čielga láidesteamit dan girjerádjosiid ovddasvástádussii mii lea sámi álbmoga ektui . 1 Sámediggi oaivvilda leat deaŧalaš bidjat gažaldatmearkka dasa go lávdegoddi bidjá mearkkašahtti deattu teknihkalaš-ekonomálaš ákkaide . 1 Sámediggi oaivvilda hui dárbbašlažžan ahte konvenšuvdna sihkkarastá rabasvuođa , einnostahtti ja oadjebas rámmaid rájiidrasttideaddji boazodollui , vai konvenšuvnna ulbmila olahit . 1 Sámediggi oaivvilda guovllupolitihkalaš gáibádusa oktasaš rámmaeavttuid guovlluid gaskka fylkkas leat detaleabbon go oktasaš gilvoeavttut girdifitnodagaid gaskka . 1 Sámediggi oaivvilda ee. ahte láhkaevttohus ii ane dárbbašlaš deastta sámi báikegottiid árbevirolaš atnui ja doaimmaide mat leat báikki vuođul . 1 Sámediggi oaivvilda dattetge ahte muhtun boraspirešlájat leat nu olu sámi guovlluin dán áigge ahte dagahit stuora vahágiid boazoealáhussii ja eanandollui . 1 Sámediggi oaivvilda danne ahte ferte vuoruhit máŋggakultuvrralaš áddejumi ja sámegiel- ja sámi kulturgelbbolašvuođa sihkkarastima ja dat ferte vuođđuduvvot vuogátdatdássái . 1 Sámediggi oaivvilda ain ahte minerálaláhka ii galgga mearriduvvot ovdal go hálddašanortnegat mat buorebut nannejit sámi vuoigatvuođaid , leat mearriduvvon . 1 Sámediggi oaivvilda ahte čuovvuvaš eavttut galget biddjot vuođđun : 1 Sámediggi oaivvilda ahte áššis lea stuorra prinsihpalaš ja symbolalaš mearkkašupmi ja nanne ovtta ­jienalaččat ahte ovdáneapmi sámelága mearrideami rájes « dahká dárbbašlažžan formálalaččat ja lága hámis čielggadit Sámedikki iehčanasvuođa ja sorj ­jasmeahttunvuođa ráđđehusa ektui . 1 Sámediggi oaivvilda ahte árbevirolaš ealáhusat galget sihkkarastojuvvot , seammás go ođđa ealáhusat ožžot ovdánanvejolašvuođaid . 1 Sámediggi oaivvilda ahte álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta gusto buot servodatsurggiin , nu go eará álbmogiid dáfus ge . 1 Sámediggi oaivvilda ahte § 3–8 ja dan láhkaásahusat duššefal gustojit davvisámegillii , soames sámegielkurssaide ja oahpahusorganisašuvnnaide . 1 Sámediggi oaivvilda ahte vástevaš vuoigatvuohta ferte gustot eará sámi ássanguovlluin maid . 1 Sámediggi oaivvilda ahte váldi mearridit sámediggeválgii guoski mearrádusaid berre addojuvvot Sámediggái . 1 Sámediggi oaivvilda ahte váikkuhangaskaoapmeortnegat fertejit láhččojuvvo dasa ahte dát nissonolbmot ožžot vejolašvuođa muhtumin leat mielde boazodoalus almmá massit dietnasa . 1 Sámediggi oaivvilda ahte vejolašvuohta duohtandahkat mihttomeari sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain , buorrána dan bokte go ovddiduvvojit ja váldojuvvojit atnui iešguđet lágan stivrengaskaoamit . 1 Sámediggi oaivvilda ahte vaikko vel vuonat main lea oktavuohta daid deháleamos luossabuvttadeaddji čázádagaide gáhttejuvvojit , de báhcet dattetge vel doarvái areálat guollebiebmanealáhusa geavahussii , maiddái Finnmarkkus . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sápmelaččaid várás fertejit dál ulbmilaš doaibmabijut álggahuvvot daid guovlluid olggobealde mat dál gullet sámi giellalága vuollái . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sámi ovddasteapmi Boraspirenammagottiin ferte sáhttit leat nannoset go dan maid dat dál lea . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sámi bušeahttaáššiid rutiinnat ja prosedyrat berrejit ovddiduvvot . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sámi beroštusaide ferte váfistuvvot buoret coakci politihkalaš vuogádagas ja hálddahusas muđui . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sámegielbargu sámegiela hálddašanguovllu suohkaniin ja fylkkasuohkaniin lea hui dehálaš sámegielgeavaheami nannemis ja ovddideamis . 1 Sámediggi oaivvilda ahte suodjalandárbu ferte árvvoštallojuvvot juohke dilis guovdilis suodjalanárvvuid ektui ja vejolašvuođaid ektui ahte joatkit árbevirolaš sámi meahcceávkkástallama ja ealáhusdoaibmama . 1 Sámediggi oaivvilda ahte stáhtas maiddái lea ovddasvástádus das ahte nissonolbmuid sadji boazodoalus lea hedjonan . 1 Sámediggi oaivvilda ahte stáhtahálddahus berre čájehit stuorra fuomášumi sámelága giellanjuolggadusaid ollašuhttimii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte stáhta ferte ruhtadit riekteveahkkedoaimma ollislaččat . 1 Sámediggi oaivvilda ahte skuvllat galget ovddidit heivehuvvon oahpahusa ja máŋggalágan bargovugiid , oahpahusa prinsihpaid mielde . 1 Sámediggi oaivvilda ahte sisboađu dássedeapmi ( utgjevning ) biddjo produkšuvnna mielde . 1 Sámediggi oaivvilda ahte resursalágaid bajimus prinsihpat galget dávistit daid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide , mat Norggas leat sámiide eamiálbmogin . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ovttasbargu lea deaŧalaš nannen ja ovddidan dihte sámi ealáhuseallima . 1 Sámediggi oaivvilda ahte osiid guovllus ferte váldit eret muddenplánas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte náli geahppáneami sivat oktiibuot hástalit áŋgiruššat ulbmállaččat ja viidát ollu sierra guovlluin jos galgá nagodit doalahit vádjolusluossanáli . 1 Sámediggi oaivvilda ahte našuvnnalaš luossavuonaid ferte árvvoštallat vuonaid ektui main lea oktavuohta dehálaš luossabuvttadeaddji čážádagaide . 1 Sámediggi oaivvilda ahte máŋggakultuvrralaš áddejumi berre bidjat dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš oahppuide buot dásiin , ja oahpponeavvut mat geavahuvvojit fertejit leat áigeguovdilat dán ektui . 1 Sámediggi oaivvilda ahte mánáide ja nuoraide lea deaŧalaš beassat searvat ja oažžut váikkuhan ­fámu dan servodagas gos sii ellet . 1 Sámediggi oaivvilda ahte maiddái mohtorjohtalusláhka , ovttas eará lágaiguin ja eará doaibmabijuiguin , galgá ovdánahttit báikkálaš ealáhusaid . 1 Sámediggi oaivvilda ahte maiddái eará doaibma evttohusat nannet sámegiela geavaheami sámi gielddain gullet Sámi giellaráđi bargosuorgái . Váldolávdegotti árvalus mearriduvvui 1 Sámediggi oaivvilda ahte láhkaevttohusa gulaskuddan- ja deattuhanmearrádus berre guoskat buot árbevirolaš sámi guovlluide ja addit Sámediggái vejolašvuođa árvvoštallat konsultašuvdnadárbbu konsultašuvdnašiehtadusa vuođul go ohcamat árvvoštallojuvvojit . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea eambbo dárbu máhtolašvuhtii dearvvašvuođafálaldagaid ja dearvvašvuođaveahki birra . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu sámi dutkanpolitihkkii ja dutkanpolitihkalaš stivrenorgánaide mat sáhttet áimmahuššat sámi servodaga dárbbuid ja váikkuhanfámu sámi dutkamii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu rahčat dan ala ahte buoredit luondduluosaid hatti , ja lea positiivvalaš doaibmabijuide ja prošeavttaide mat dan váikkuhit . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea dárbu formaliseret dahje struktureret barggu kulturskuvllaiguin nu ahte dat sáhttet leat kultuvrralaš arenan sámi mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea doarvái 1 virggiin hálddašit sámi mánáidgárddiid erenoamášdoarjagiid . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea deaŧalaš árvvoštallat geahpedit juohk náli čivggaid máddodatmihtu , muhto lea seamma 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea deaŧalaš oažžut oainnuid álbmogis njuolga buot bargguin maid mii dahkat , maiddái láhkaáššiin . 1 Sámediggi oaivvilda ahte lea deaŧalaš ahte FeFo go lea váldo eanaeaiggát Finnmárkkus várre doarvái eatnamiid eanandoalloulbmiliidda . 1 Sámediggi oaivvilda ahte konsultašuvdnaprosedyrat eai leat čuvvojuvvon proseassas nugo lea čállon stuorradiggedieđáhusas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte kantuvra nanne eamiál ­bmogiid oassálastima Barentsregiuvdnii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte jus gielddat háliidit seanadit ja časkot oktii , de lea dat vejolaš , muhto Sámediggi háliida deattuhit ahte proseassa ferte leat áibbas eaktodáhtolaš . 1 Sámediggi oaivvilda ahte jus galgá nagodit čohkket resurssaid ja ávkkástallat daiguin , de ferte doalahit rabas oainnu riikka fylkkaid juohkima dáfus . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ieš beassat mearridit oahpahusa sisdoalu ja hámi buot oahppodásiin , lea vuođđun sámi servodaga hábmemii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte guovllus ii berrejuvvo dahkkot mihkkege dan gaskkas go čielggadeamit leat barggu vuolde . 1 Sámediggi oaivvilda ahte guovddášdoibmii galgá ásahuvvot referánsajoavku . 1 Sámediggi oaivvilda ahte guovddáš bargun boahtteáiggis lea árvvoštallat ekonomalaš resursadárbbu dearvvašvuođa- ja sosiálasektuvrras . 1 Sámediggi oaivvilda ahte go ráđđehus dál áigu ollistit mohtorjohtaluslága , de ferte dat heivehuvvot dan duohtavuhtii mii mis geat ássat dáppe lea . 1 Sámediggi oaivvilda ahte go ii beasa geahčadit buot dokumeanttaid sisdoalu , de dat ii dávis ILO-konvenšuvdnii ja konsultašuvdnašiehtadussii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte go galgá ollašuhttit dásseárvosaš bálvalusa , de ferte vuođđun leat máŋggakultuvrralaš áddejupmi ja gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Sámediggi oaivvilda ahte giellaráddi berre juohkit ruđaid mat otne leat várrejuvvon sámi dulkabálvalussii ja guovttegielalašvuhtii , kap. 503 poasta 60 . 1 Sámediggi oaivvilda ahte gielddat mat leat hálddašanguovllus , fertejit leat dihtomie ­lalaččat ovddasvástádusaset ektui Sámelága giellanjuolggadusaid ulbmila ollašuhttima oktavuođas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte gielddain lea ovddasvástádus prioriteret doaimmaid maiguin nannet sámegiela geavaheami iežaset dábálaš bušeahttarápmaid siste . 1 Sámediggi oaivvilda ahte galgá čuovvut Sámi vuoigatvuođalávdegotti váldoprinsihpa mearcceriggodagaid juogadeami ja hálddašeami dáfus . 1 Sámediggi oaivvilda ahte fertejit addot dárbbašlaš resurssat , ja guovlulaš bivdoservviide láhččojuvvot dilli nu ahte dat šaddet hálddašeami gaskaoapmin bivdolobiid čađaheames . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ferte ásahuvvot maiddái sámi dutkanfoanda , sihkkarastin dihte Sámediggái duohta váikkuhanfámu ja mearridanvuoigatvuođa dan dutkamis mii lea deaŧalaš sámi servodaga ovddideapmái . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ferte ásahit deaŧalaš prinsihpaid ja ovttasbargoorgánaid , mat galget viššalit geavahuvvot go galgá gávdnat vugiid mo fuolahit boazodoalu beršotumiid goappašiid bealde rájá , dadjá sier Nystø . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ferte guorahallat gustovaš Stuorradiggedieđáhusa boraspiriid biira dainna ulbmiliin ahte rievdadit dan . 1 Sámediggi oaivvilda ahte eamiálbmogat leat lunddolaš aktevrrat riikkaidgaskasaš ságastallamis Árktisa birra . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ealli gilit dáhkidit buoremusat sámi kultuvrii ja gillii sihkkareamos boahtteáiggi . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dát lea olles sámi kulturbirrasa unohasat heahppášuhttin . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dát duššindahká dan sajádaga maid Sámediggi ja boazodoallu leat ožžon miellahtuid nammadeami bokte stivrejeaddji orgánaide . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dán sáhttá gozihit dainna lágiin go ohccisearvvi hálddahusas ja iešguđet mearrádusjoavkkuin lea áššáiguoski sámi gelbbolašvuohta , ja ahte dasa vuoruhuvvojit siskkáldas resurssat prošeavtta buot muttuin . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dán orgánas galggašii maiddái leat ovddasvástádus bearráigeahččat ja raporteret dásseárvo- ja vealahanáššiid birra sámi servodagas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dálve-OG davvin sáhttá mearkkašit ollu sámi servodat- ja identitehtahuksemii . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dákkár ođđaáigásaš dávgebáhčima ii sáhte gohčodit earenoamážit sámi árbevierrun ja kultuvran . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dáid hástalusaid berre čoavdit nie ahte bearašlahtuide rahppojuvvojit bargosajit ja dienasvejolašvuođat . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dehálaš lea oažžut sámegiela ja sámi kultuvrra oahpahusa mielde dearvvasvuođa- ja sosiálafágalaš oahpuide , nu ahte buohkat guđet váldet dearvvasvuođa- dahje sosiálafágalaš oahpu , ohppet juoidá sámegielas ja kultuvrras . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dat vuohki mo stáhta lea gieđahallan orohatdoarjaga , ii ollašuhte álgoálbmotrievtti mii eaktuda ahte stáhta galgá fuolahit dan ahte álgoálbmot ovddasteaddji orgána sáhttá fuolahit iežas ávnnaslaš vuđđosa . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dat evttohus mii das lea máinnašuvvon , geahpeda lassáneaddji mohtorjohtolaga , sihkkarastá riggodathálddašeami lagašvuođaprinsihpa , áimmahuššá vejolašvuođa joatki ceavzilis ovdáneapmái meahcceriggodagaid ávkkástallanovdáneamis ja ná sihkkarastá ávnnaslaš sámi kulturvuođu . 1 Sámediggi oaivvilda ahte dan vuoigatvuođa lea dál dárbu duođaštit . ( s. 39 ) . 1 Sámediggi oaivvilda ahte buorre eanadoallopolitihkka guovlluide lea okta dain buoremus dáhkádusain mii mis sáhttá leat barggus ealli sámi servodagaid ovddas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte boraspireláhkaásahus ii doarvái bures vuhtiiváldde sámiid beroštumiid . 1 Sámediggi oaivvilda ahte boazodollui lea ­stuorámus ávkin individuála divatluvvenortnet , iige dat oppalaš buhtadus boazodoallošiehtadusa bokte . 1 Sámediggi oaivvilda ahte boazodoalu hálddašeapmi galgá sirdojuvvot sámiid iežaset álbmotválljen orgánii , Sámediggái . 1 Sámediggi oaivvilda ahte boazodoallofágalaš čielggademiid lassin berrešii čađahuvvot álbmotrievttalaš ja sosiokultuvrralaš čielggadeapmi . 1 Sámediggi oaivvilda ahte bivdofatnasiid ođđais struktrueren ferte bissehuvvot dassážiigo sámi vuoigatvuođat mearraresurssaide leat identifiserejuvvon ja dohkkehuvvon . 1 Sámediggi oaivvilda ahte berre geavahit ja ovddidit daid vuovdin- ja márkanfievrridankanálaid mat dál gávdnojit dan ovdii go ásahit ođđa ortnega . 1 Sámediggi oaivvilda ahte Sámi oahpaheaddjeoahpahus galgá ovdánahttot sámi oahpaheaddjeoahpahussan olles Sápmái , ja čadnojuvvot ja organiserejuvvot Sámi parlamentáralaš ráđi vuollái ja ahte iešguđet riikkaid ráđđehusat servet bargui . 1 Sámediggi oaivvilda ahte Sámedikki váldi hálddašit sámi kulturmuittuid berre mearriduvvot kulturmuitoláhkii nu fargga go vejolaš . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ON:a biologálaš eatnatgeardáivuođa konsešuvdna ( Rio konvenšuvdna ) ja " ovdagihtii várrugas prinsihppa " ferte biddjot vuođđun luossahálddašeapmái Norggas . 1 Sámediggi oaivvilda ahte ON konvenšuvnna vuosttaš artihkkala dulkon dat bidjá rievttálaš vuolggasaji ja rámmaid iešmearridanvuoigatvuođa ávnnaslaš sisdollui , nie movt dat maiddái lea hábmejuvvon álgoálbmotjulggaštusas ja davviriikkalaš sámekonvenšuvdnaevttohusas . 1 Sámediggi oaidná stuorra vejolašvuođa lasihit čuohppama maiddái eará sámi ássanguovlluin . 1 Sámediggi oaidná rájiidrasttildeaddji ovttasbarggu sihke Suomain ja Ruoššain hui mávssolažžan Finnmárkku eanandoalu dáfus . 1 Sámediggi oaidná ollu ovdamuniid oktasaš hálddašanorgánain , earret eará boazodoalu beroštumiid , ovttasbarggu ja riidočoavdima , ja mearrasámi álbmoga dáfus , ja maid ahte ortnet mielddisbuvttášii oktasaš eaiggátvuođa . 1 Sámediggi oaidná man dehálaš livččii sihkkarastit sámi giellaguovddážiidda buriid vejolašvuođaid doaimmahit giellabargguid báikkálaččat ja regiovnnalaččat . 1 Sámediggi oaidná maiddái dárbbu rievdadit áigemeriid mat leat válganjuolggadusain dan ektui mo galgá čálihit jienastuslohkui ja man láhkái ráhkadit listtaid . 1 Sámediggi oaidná maiddái ahte vástida ulbmila jos kulturmuittuid hálddašeapmi boahtteáiggis dan ođđa lágas hábmejuvvo nu ahte ráfáiduhttin-njuolggadusat váldet mielde mo materialekeahtes kulturmuittuid galgá sáhttit ráddjet oidnon láhkái . 1 Sámediggi oaidná lunddolažžan ahte dákkár ovddidanruđat maiddái várrejuvvojit suodajleami oktavuođas sámi guovlluin . 1 Sámediggi oaidná ja diehtá ahte ollu stáhtat eai leat vel dohkkehan eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . 1 Sámediggi oaidná iežas bargun ovddastit sámi álbmoga ja ovddidit sámi álbmoga beroštusaid ja vuoigatvuođaid , ja maiddái váikkuhit dasa ahte Árktisa eamiálbmogiid dárbbut ja beroštusat fuolahuvvojit industriálalaš ovddideamis ja davviguovlluid resurssaid bohkama ja fievrrideami oktavuođas boahtteáiggis . 1 Sámediggi oaidná dárbbu ovttasbargat Suomain giellaealáskahttima hárrái . 1 Sámediggi oaidná dárbbu juolludit eanet ruđaid dásseárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideapmái sámi álbmoga várás . 1 Sámediggi oaidná dárbbu divvut gažaldaga das movt norgalaš láhkaaddin sihkkarastá ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi bálvalusdárbbašeaddjái . 1 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan ráhkadit čielggadeami mii čilge makkár dárbbut boahttevaš sámi servodagas leat , ja makkár doaimmat gáibiduvvojit go galgá álggahit ja doahttalit servodaga ja ovttaskas olbmo dárbbuid . 1 Sámediggi oaidná dárbbašlažžan bidjat fokusa dáid váldoosiide juksan dihte ollislaš ja bajimuš politihkalaš lagadeami boazodoallopolitihka hábmemis . 1 Sámediggi oaidná dán barggu hirbmat dehálažžan danne go luossabivddus muhtun guovlluin lea deatalaš mearkkašupmi sámi ássama bisuheapmái . 1 Sámediggi oaidná deháIažžan ahte gieIddat ráhkadit vuogádaga mii čájeha man Iáhkái guovttegielalašvuođa ruđat konkrehtaIaččat Ieat geavahuvvon . 1 Sámediggi oaidná deaŧalažžan dan ahte duopmostuollu biddjošii dakkár báikái mii atná iežas guovllu sámi guovlun . 1 Sámediggi oaidná dakkár ovddideami mii mearkkaša stuorát válddi guovddáš sámi servodatsurggiin . 1 Sámediggi oaidná baluin dán ovdáneami ja danin lea das dakkár áddejupmi ahte jos sámi guolástusguovlluid galgá sáhttit gádjut ávdimin šaddamis , de fertejit stáhtalaš ruđat biddjot ealáhussii vai sáhttá álggahit guolleoastinrusttegiid dáin guovlluin . 1 Sámediggi oaidná almmatge ahte stáhta sáhttá gáržžidit buohcciviessodoaimmaid jus healbada buohcciviesuid ja baicca vuoruha stuorit guovllubuohcciviesuid . 1 Sámediggi oaidná ahte váilot ollu sámegielat bargit geain lea pedagogalaš máhttu / gelbbolašvuohta muhtun sámi skuvllain ja mánáidgárddiin . 1 Sámediggi oaidná ahte ovttasbargu ferte viidásetovddiduvvot . 1 Sámediggi oaidná ahte meahcceealáhusaid nannen sáhtášii addit lassidietnasiid boaittobeale guovlluin . 1 Sámediggi oaidná ahte livččii dárbu ásahit eanet sámi giellaguovddážiid ja ovdánahttit dálá guovddážiid . 1 Sámediggi oaidná ahte lea dárbu álggahit doaimmaid danin ahte ráddjet boraspirevahágiid . 1 Sámediggi oaidná ahte lea dárbu nannet eanaláigohan njuolggadusaid , ja ahte eanadoalloeiseváldit láhčet diliid nu ahte lea vejolaš buorebut atnit ávkki eanadoalloopmodagain guhkitáigge láigosoahpamušaid bokte , dahje leat buoret vejolašvuođat oastit eatnama . 1 Sámediggi oaidná ahte lea dárbu nannet eanaláigohan njuolggadusaid , ja ahte eanadoalloeiseváldit láhčet diliid nu ahte lea vejolaš buorebut atnit ávkki eanadoalloopmodagain guhkitáigge láigo-soahpamušaid bokte , dahje leat buoret vejolašvuođat oastit eatnama . 1 Sámediggi oaidná ahte kapihtal 5 finnmárkkulágas mii guoská vuoigatvuođaid kártemii Finnmárkkus , lea erenoamáš deaŧalaš oassi lágas . 1 Sámediggi oaidná ahte juoidá ferte dahkat areálahálddašemiin , ja dalle erenoamážit dainna áigumušain ahte sihkkarastit dáloniid eallinvuođu , árbevieruid jna. . 1 Sámediggi oaidná ahte juoidá ferte dahkat areálahálddašemiin , ja dalle erenoamážit dainna áigumušain ahte sihkkarastit dáloniid eallinvuođu , árbevieruid jna. 1 Sámediggi oaidná ahte dárbbašuvvo konkrehta doaibma- ja doaibmabiddjoplána olles sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa váste . 1 Sámediggi oaidná ahte dárbbašuvvo eanet gelbbolašvuohta psykososiála givssiid birra . 1 Sámediggi oaidná ahte dakkár girji sáhttá leat ávkkálaš ja ahte dat sáhttá buoridit áddejumi das maid givssideapmi duođas sáhttá mielddisbuktit . 1 Sámediggi oaidná ahte báikkálaš hálddašanmálliid geahččaleapmi guolástusain attášii vejolašvuođa sihkkarastit ássama ja ovdáneami sámi riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Sámediggi oaidná ahte boahtteáiggis galget leat unnán luoitimat . 1 Sámediggi oaidná ahte ain leat vejolašvuođat bidjat guovddážii eanet sámi kulturealáhusaid , ja háhkat stuorát barggolašvuođa kulturealáhusaid siskkobealde . 1 Sámediggi oaidná ahte Ráđđehus ain dađistaga árvvoštallá sirdit válddi ja ovddasvástádusaid Sámediggái áššiin mat gullet sámi álbmogii ( gč. St.dieđ. nr. 7 ( 2000–2001 ) 3.1 čuoggá s 34 ) . 1 Sámediggi neahtas lea buktit dieđuid ja bálvalusaid Sámedikkis olámuddui interneahtas ja dan bokte váikkuhit dan ahte Sámediggi lea rabas ja olámuttos olbmuide . 1 Sámediggi našuvnnalaš orgánan mii guoská oktavuhtii guovddáš eiseválddiigun lea válljen eará vuogi . 1 Sámediggi navdá ahte eará projeavttat maiddái sáhttet čađahuvvot juos daidda lea váfistuvvon doaibmaruhtadeapmi ja juos dat muđui leat realisttalaččat ja duohtandagahahttit . 1 Sámediggi nannii danne mieđáhusastis finnmárkkuláhkii miessemánus 2005 ahte sámi vuoigatvuođaid sihkkarastin , siskkáldas rievtti ja álbmotrievtti vuođul , nuortalaččaid guovlluin , lea boahtte lávki vuoigatvuođabarggus Finnmárkkus , ja deattuhii seammás ahte bargu dáid gažaldagaiguin ferte álggahuvvot fargga ja vuoruhuvvot . 1 Sámediggi nannejuvvo Mánáid- ja bearašdepartemeantta ruđaiguin maiguin galget gárgeduvvot pedagogalaš ávdnasat sámi mánáidgárddiid atnui ja geahččaladdan- ja gárgedanbargui . 1 Sámediggi nanne iežas mearrádusas ahte Sámedikkis ii leat vuođđu čađahit sámi kulturmuitohálddašeami jus dát vuordámušat eai čuovvoluvvo dorvvolaš vuogi mielde . 1 Sámediggi nanne ahte lea dárbu doallat gielddaid dásis buori ovttasteami qeahééaladdandoaimma hárrái . dan bokte ahte ásaha bagadallandoaimma mii fátmmasta buot beliid . 1 Sámediggi nanne ahte Sámedikki bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi dalánaga ferte oažžut resurssaid earret eará áššemeannudeaddjái vai lávdegoddi duođaid beassá doaibmat nugo lea jurddašuvvon . 1 Sámediggi nammadii lávdegotti mii galgá evttohit duoji viđajagi ovdánahttinprográmma sisdoalu . 1 Sámediggi nammadii juovlamánus 2005 lahtuid Finnmárkkuopmodaga stivrii ja Finnmárkkuopmodaga bearráigeahččanlávdegoddái . 1 Sámediggi nammadii Giellaráđi ja das lei sierra hálddahus . 1 Sámediggi nammada čuowovaš miellahtuid Sámedikki válmmasteaddji fápmudus-Iávdegoddái : Miellahtut : 1 Sámediggi nammada ráđi vihtta lahtu ja persovnnalaš várrelahtuid njealljejagi áigodahkii háválassii . 1 Sámediggi nammada ráđi Sis-Finnmárkku várás , mii galgá ollislaččat árvvoštallat buot sámi ealáhusaid dili . 1 Sámediggi nammada ráddái vihtta 1 ahtu golmma jahkái ja peršuvdna1aš várre1ahtuid . sÁMEDImr 1 Sámediggi nammada ovtta olbmo stivrii ( jođiheaddji ) . 1 Sámediggi nammada ovtta dan viđa áirasis mat lea daid regionála boraspirenammagottiin mat hálddašit boraspiriid guovlluin main leat sámi ealáhusberoštusat , ja mii háliidit buori sámi ovddastusa nammagottiide . 1 Sámediggi nammada lahtuid boraspirelávdegottiide guovllus 5 Hedmárku , 6 Møre ja Romsdal , Mátta-Trøndelága , Davvi-Trøndelága , 7 Nordlánda , 8 Romsa ja Finnmárku . 1 Sámediggi nammada lahtuid Gáldu stivrii ovttas Bargo- ja searvadahttindepartemeanttain . 1 Sámediggi nammada guokte lahtu , nubbi dain lea jođiheaddji . 1 Sámediggi nammada govdadit čohkkejuvvon lávdegotti mas leat mielde váhnemat , fágaolbmot ja politihkkárat , ja man bargun lea čielggadit sápmelaččaid oahpahusdilálašvuođa sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . Galgá earenoamážit geahčadit dárbbuid mat leat Lulli-Tromssas / Davvi-Norlánddas julevsámeguovllus ja lullisámeguovllus . 1 Sámediggi nammada eanetlogu . 1 Sámediggi nammada dál jo ovddasteaddjiid , sihke eanetlogu ja unnitlogu , ollu sámi ásahusaide . 1 Sámediggi nammada doarjjastivrra 7 lahtu , dain jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji persovnnalaš várrelahtuiguin , ovtta válgaáigodahkii . 1 Sámediggi nammada dahje evttoha stivralahtuid máŋgga sámi organisašuvdnii ja máŋgga almmolaš doaimmahussii . 1 Sámediggi nammada báikenammakonsuleanttaid ja rávve mo sámegielalaš báikenamat galget geavahuvvot ja mo báikenammaláhka galgá hálddašuvvot . 1 Sámediggi nammada boazodoallostivrra čieža lahtus golbmasa , ja das lea dalle gáržžes váldi boazodoalu ektui . 1 Sámediggi nammada Sámi giellaráđi . 1 Sámediggi nammada 3 lahtu ( oktan várrelahtuiguin ) . 1 Sámediggi máksá hálbbimus mátki ja orruma ovddas ( ovddemustá ) duppallanjas sidjiide geat ožžot saji konferánssas . 1 Sámediggi máksá goluid ovtta joavkočoahkkima ovddas juohke dievasčoahkkima oktavuođas . 1 Sámediggi máksá dađistaga go lea dárbu gokčat guoskevaš goluid , dábálaččat 2-4 oasis . 1 Sámediggi muitalii ahte buot dásit mánáidsuodjalanbálvalusas dárbbašit máhtolašvuođa ja gelbbolašvođa sámegiela ja kultuvrra birra , ja ahte sámi mánáin ja nuorain lea vuoigatvuohta ja dárbu fálaldagaide main sin giella ja kultuvra lea vuolggasadjin . 1 Sámediggi moáitá dan go oažžu nannadit dušše ovtta lahtu viđa lahtus . 1 Sámediggi moaitá dan go dutkanprošeavtta oktavuođas olles dutkanáigodagas gildojuvvui oalát njuorjobivdu vuonas , juoga mii raššuda riddodorski ja eará mariidnaresurssaid . 1 Sámediggi mihttii maiddái ahte eai dollon konsultašuvnnat earret eará nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána ja Barentsábi hálddašanplána birra . 1 Sámediggi mieđihii láhkaevttohussii áššis 24/07 Mineráladoaimmat Sámi guovlluin 1 Sámediggi mieđihii láhkaevttohussii Áššis 24/07 . 1 Sámediggi mieđiha searvat Finnmárkku luossabivddu regiovnnalaš fágaráđđái . 1 Sámediggi mielas livččii buorre jos Bissovaš forum sáhtašii guorahallat maiddái álgoalbmogiid vuoigatvuođaid mearraresursaide . 1 Sámediggi mielas dát gáibádus lea eahpegovttolaš , ja lea bivdán Birasgáhttendepartemeantta rievdadit boraspireláhkaásahusa nu ahte Sámediggi friija sáhttá nammadit lahtuidis boraspirenammagottiide . 1 Sámediggi mearrrida ieš ovddida go vuosteákkaid dan geažil go plána dagaha « mearkkašahtti váikkuhusa sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimmaheapmái » ja mo vuosteákkastallama hábme . 1 Sámediggi mearridii čuovvovaš čoahkkinplána jagi 2000 dievasčoahkkimiid várás : 1 Sámediggi mearridii áššis 46/99 ohcat miellahttuvuođa Landsdelsutvalg:ii . 1 Sámediggi mearridii áššis 19/06 sámi oahppoplakáhtta , ahte galgá ráhkaduvvot sierra sámi prinsihppaoassi . 1 Sámediggi mearridii skábmamánus 1992 ásahit fágapolitihkalaš vuollásaš ráđiid mat galge hálddašit sámi doarjjaortnegiid mat dalle sirdojuvvojedje Sámediggái . 1 Sámediggi mearridii ovttajienalaččat guovvamánus 2005 ahte vuoruheamit kulturviessoplánas , áššis 21/99 , galget ain gustot . 1 Sámediggi mearridii njuolggadusaid miessemánus 2007 Finnmárkku fylkka mehciid nuppástuvvan geavaheami várás . 1 Sámediggi mearridii njuolggadusaid miessemánu 27 b. 2004 Sámedikki dábálaš mearridanválddi vuođul , ja geassemánu 12. b. 1987 mánnosaš lága nr. 56 vuođul Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra ( sámeláhka ) § 1-6 nubbi teakstaoassi . 1 Sámediggi mearridii miessemánus 1996 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána mas ealáhusat , giella ja infrastruktuvra leat refereansarámman . 1 Sámediggi mearridii maiddái ea. ea oččodit eambbo gielddaid searvat sámegiela hálddašguvlui , ásahit eanet giellaguovddážiid , váikkuhit gielddaid das mii guoská vuođđooahpahussii , ja lasihit oahpponeavvoráhkadeami – erenoamážit lulli- ja julevsámegiela várás . 1 Sámediggi mearridii juovlamánus 2005 evttohit Deanu Finnmárkkukommišuvnna ja Meahcceduopmostuolu hálddahusbáikin . 1 Sámediggi mearridii heivehuvvon guovddášmodealla sámi museadoaimma ovdánahttimii guorahallansuorggis mas lea munni ráhkadit sierra sámi museasiidda ( geahča kap. 14.8.3 ) . 1 Sámediggi mearridii geassemánus sierra minerálaveahki movt Sámediggi ja minerálasearvvit sáhttet gulahallat gaskaneaset mineráladoaimma oktavuođas sámi guovlluin . 1 Sámediggi mearridii geassemánus sierra minerálaveahki das movt Sámediggi ja minerálasearvvit sáhttet soahpat gaskaneaset mineráladoaimmas sámi guovlluin . 1 Sámediggi mearridii dattetge seammás ásahit áššedovdilávdegotti mii viidát galgá árvvoštallat sámediggeválggaid buot beliid . 1 Sámediggi mearridii ahte okta strategiijain lea ahte dásseárvo- ja vealahanbargu ferte čadnojuvvot institušuvnnalaččat sámi gealbobirrasii . 1 Sámediggi mearridii ahte dálá institušuvnnaide galgá váfistuvvot duhtadahtti doaibmaruhtadeapmi ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 1 Sámediggi mearridii ahte Sámi kulturmuitoráđđi galgá heaitit doaibmamis jagi 2001 rájes . 1 Sámediggi mearridii 2009 ođđajagimánus čohkket sámi dávvirvuorkkáid Deanus ja Várjjagis ođđa vuođđudussii Deanu ja Várjjat museasiida . 1 Sámediggi mearridii 2008:s dásseárvodoaibmaplána jagiide 2009–2013 . 1 Sámediggi mearridii 2005:s dieđáhusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra . 1 Sámediggi mearridii 1996s ahte Sámiid vuorkádávvirat Kárášjogas ja Sámi Dáiddamusea galge leat ovtta sajis , muhto ahte fágalaš ovddasvástádus ja fágalaš doaimmat ain galge dollojuvvot sierra muđui musea doaimmas ( geahča huksenáššiid birra čállosa kap. 14.6 ) . 1 Sámediggi mearridii 1996 ahte lea deaŧalaš álbmotlaš sámi dahkamuš atnit sámi govvadáidaga ja dáiddaduoji čoakkáldaga mii lea olbmuide oaidninláhkai . 1 Sámediggi mearridii 19.9.2002:s áššis 35/02 ovddidit evttohusa ahte ođastit sámelága ja njuolggadusaid go galgá válljet Sámedikki . 1 Sámediggi mearrida čuovvovaš čoahkkinplána jahkái 2000 : 1 Sámediggi mearrida čuovvovaš čoahkkinplána Sámediggái jahkái 2009 - 2010 : 1 Sámediggi mearrida čuovvovaš áŋgiruššansurggiid áigodahii 2009-2013 : 1 ) Giellaovddidandoaibmabijut Mihttomearri : Dahkat nu ahte buohkat geat háliidit geavahit sámegiela , besset dan dahkat . 1 Sámediggi mearrida čuovvovaš doarjjanjuolggadusaid duodjeorganisašuvnnaide:Sámedikki 1999 geassemánu 04. b. mearridan 1 Sámediggi mearrida čoahkkingohččumiid ja bargoortnegiid . 1 Sámediggi mearrida sámegiela oahppoplánaid vuođđoskuvlii ja joatkkaskuvlla oahpahussii , ja oahppoplánaid joatkkaoahpahusa erenoamáš sámi fágaide , ja Sámediggi ráhkada maid láhkaásahusaid riikkalaš oahppoplánaid sisdollui § 2-3 ja § 3-4 vuođul , main leat gohččosat das , ahte galgá oahpahuvvot sámi álbmotjoavkku , giela , kultuvrra ja servodateallima birra , gč. oahpahuslága § 6-4 . 1 Sámediggi mearrida skovi sámi jienastuslogu čállima varas ja beavdegirjji fievrrideami mearrádusaid ja váldá vára skoviin . 1 Sámediggi mearrida prinsihpalaččat ieš movt hálddaša daid ruđaid iežas politihka vuođul . 1 Sámediggi mearrida mandáhta ja nammada lávdegotti go ruhtadeapmi lea cielggas . 1 Sámediggi mearrida jahkásaččat juolludemiid eavttuid . 1 Sámediggi mearrida ieš makkár áššiiguin bargá . 1 Sámediggi mearrida ieš galgá go ovddiduvvot vuosttaldeapmi dan vuođul ahte plána oažžu « stuorra mearkkašumi sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimmaheapmái » ja mo vuosttaldeapmi galgá ákkastuvvot . 1 Sámediggi mearrida eavttuid juolludit ruđaid seamma ládje go Stuoradikki sullasaš ortnet . 1 Sámediggi mearrida dárkilet njuolggadusaid ráddádallamiid čálalaččat almmuheami birra . 1 Sámediggi mearrida dárkilet njuolggadusaid das man viidát gálgá diedihuwot mearrádusaid birra . 1 Sámediggi mearrida doarjjahálddašeami njuolggadusaid , muhtun dáhpáhusain ovttasráđiid áššáigulli departemeanttain . 1 Sámediggi mearrida doaimmas daid rámmaid siste mat leat addojuvvon lágas Sámedikki ja eará sámi riektediliid hárrái ( sámeláhka ) . 1 Sámediggi mearrida dievasčoahkkima vahkku 42 . 1 Sámediggi mearrida bušeahttamearrádusainis movt sámeálbmotfoandda reanttut geavahuvvojit , daid vuoruhemiid ja áŋgiruššansurggiid mielde maid lea mearridan válgaáigodahkii . 1 Sámediggi mearrida bargiid njuolggadusaid . 1 Sámediggi mearrida ahte Sámi kulturráđđi lea foandda stivra ( 2005 rájes Sámedikki doarjjastivra ) . 1 Sámediggi mearrida , departemeantta mearridan viidodat- ja veahkkevárrerámmaid siskkabealde , láhkaásahusaid oahppaplánaid birra sámegiela oahpaheapmái vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas ja oahppaplánaid birra vásedin sámi fágaide joatkkaoahpahusas . 1 Sámediggi mearkkaša ahte vaikke vel Riddoguolástuslávdegoddi lea ge bargamin čielggademiin , de eai leat buot álgoálbmotvuoigatvuođat guoskkahuvvon das . Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte álgoálbmotgažaldat duvdojuvvo buohtalas ja maŋit proseassaide vuorddidettiin Riddoguolástuslávdegotti loahppajurdagiid . 1 Sámediggi mearkkaša ahte lávdegoddi evttoha viiddidit doaibmaguovllu almmá searvvaheames daid beliid geaidda evttohuvvon doaibmaguovlu guoská . 1 Sámediggi mearkkaša ahte ii leat movtge árvvoštallojuvvon makkár eavttuid galgá bidjat vuođđun bajiduvvon eanaeaiggátdivadis Finnmárkkuopmodahkii ( FeFo ) . 1 Sámediggi mearkkaša ahte boazoguohtunkonvenšuvdna oktan gullevaš guovlluprotokollaiguin guovlluide lulábealde Sáltoduoddara dohkálaččat goziha norgga bealde boazodoalu . 1 Sámediggi mearkkaša ahte Guovdageainnueanu-Álttájoga dáfus ferte prinsihpalaš vuođuin válljet dáhttu go deattuhit dálá geavaheami ja hálddašeami , vai dáhtošii go ođđasis ásahit boares vuoigatvuođaid ja nu addit boares vuoigatvuođalaččaide ruovttoluotta lobi ávkašuvvat dáid resurssaiguin . 1 Sámediggi meannudii árvoháhkanprográmma dievasčoahkkimis guovvamánu 27. b. 2008 ( 10/08 áššis ) . 1 Sámediggi meannudii sámi ássanguovlluid eanadoalloplána áššis 08/01 . 1 Sámediggi meannudii raportta « Sámedikki formála sajádat ja bušeahttaprosedyrat » dievasčoahkkimisttis čakčamánus 2007 ( áššin 35/07 ) . 1 Sámediggi meannudii prinsihpalaš vuođuin hálddašanođastusa dievasčoahkkimis čakčamánus ja dan ovddabealde dollui miniseminára Sámedikki áirasiidda hálddašanođastusa birra . 1 Sámediggi meannudii maŋimuš sámediggeválggain sullii 80 váiddaášši . 1 Sámediggi meannudii láhkaevttohusa ja dagai mearrádusa áššis 21/03 Finnmárkkuláhka miessemánu 23. b. 2003 . 1 Sámediggi meannudii dan čakčamánu dievasčoahkkimis dán jagi . 1 Sámediggi meannudii bargojoavkku raportta čakčamánus 2007 ( áššin 37/07 ) . 1 Sámediggi meannudii Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa guovvamánus 2009 . 1 Sámediggi meannudii 2004 dieđáhusa sámegiela birra – Sámegiella lea čaffat ( ášši 24/04 ) . 1 Sámediggi meannuda ráai doaibmaplána juohke jagi . 1 Sámediggi meannuda dásseárvodoaibmaplána Sámedikki dievasčoahkkimis , maŋŋil go dat lea leamaš gulaskuddamis . 1 Sámediggi meannuda boahtte vahkus ođđa prinsihpaid sámi skuvlla vuođđooahpahusa várás . 1 Sámediggi meannuda bargojoavkku evttohusa 2001 vuosttaš jahkebealis . 1 Sámediggi maŋida doarjjastivrra ja giellastivrra nammademiid . 1 Sámediggi maiddái juolluda doarjaga Sámeálbmotfoanddas prošeavttaide mat vuhtiiváldet árbedieđuid . 1 Sámediggi maiddái fuomášuhttá man stuorra mearkkašupmi duojis lea nissoniidda , sámi gillii ja identitehta nannejeaddji sámi doaibman . 1 Sámediggi maid juolluda stipeanddaid joatkkaoahpahussii . 1 Sámediggi maid ii oainne vuođu rievdadit ovdalaš mearrádusa áššis daid mearkkašumiid vuođul mat váidagis ovdanbuktojuvvojit . Dán geažil doalaha Sámediggi mearrádusa áššis HK 089/07 . 1 Sámediggi maid bidjá dieđuid ođđa oahpponeavvuid birra Sámi oahpponehttii www.oahpponeahtta.no 1 Sámediggi láve searvat maiddái Norgga delegašuvnna mielde Árktalaš ráđi ministtar ­čoahkkimiidda . 1 Sámediggi láve geavahit sihke kulturruđaid ja ealáhusruđaid dán lágan kulturdoaimmaide mat buvttihit deaŧalaš bargosajiid . 1 Sámediggi lágidii sámi mátkeealáhuskonferánssa Álttás golggotmánu 7.-8. beaivv 2008 . 1 Sámediggi lágidii gulahallančoahkkima lohkan- ja čállinveahki birra boarrásiidda Guovdageainnus duorastaga 23.09.2010 . 1 Sámediggi lágideaba viđat nuoraidkonferánssa bearjadagas golggotmánu 27. – sotnabeaivái 29. beaivái Svanhovd birásguovddážis Svanvikas , olggobealde Girkonjárgga . 1 Sámediggi lágida čieža rabas čoahkkima Finnmárkku meahccegeavaheami njuolggadusaid birra . 1 Sámediggi lágida válgaseminára 25.-26.01.10 , RICA hoteallas Kárášjogas . 1 Sámediggi lágida sámi mátkeealáhuskonferánssa Álttás golggotmánu 7.-8. b. 2008 1 Sámediggi lágida gielddakonferánssaid ge . 1 Sámediggi lullisámi guovllus . 1 Sámediggi lohpida dákko bokte čuovvovaš doarjaga Saemien sijti , Snoasa Tjielte almmuhit jahkkegirjji : Åarjel-Sáemieh-Samer i sør , nr. 9 : I II III IV 1 Sámediggi lohpida dákko bokte addit 6 680 ru doarjagiin Anne Hedvig Salmi Nordslettai , Kárášjoga gielda , geillmovttiidahttinstipeandastipeandda joatkaskuvvla dásis skuvllajági 2007/2009 ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan . 1 Sámediggi lohká dán ášši viiddis ja váttis áššin , ja dáhtošii guorahallat Hálkavárre- ja Iŋggášguolbanášši Suodjalusdepartemeanttain . 1 Sámediggi loahpahii 2007:s stuora golmmajagi prošeavtta , Divvun , mii attii korrekturprográmma davvi- ja julevsámegillii . 1 Sámediggi livččii sáhttán 16 jagis seastit máŋgalogi miljovnna ruvnnu , jos dát máhtolašvuohta livččii geavahuvvon . 1 Sámediggi lei čoahkkáigeassi gulaskuddanásahus , ja beasai nu diehtit maid iešguđet gulaskuddanásahusat deattuhedje lávdegotti barggu árvvoštallamiin . 1 Sámediggi lei sámi oasseprográmma čállingoddi 2006 rádjai . 1 Sámediggi lei mielde rabas gulaskuddamis Justiisalávdegottiin geassemánu 12. b. 2003 gos Sámedikki mearrádus ovddiduvvui . 1 Sámediggi lei mielde prošeavttas man ulbmilin lea ráhkadit gárvves birrajohtinpáhkaid girdiin ja hurtigrute nammasaš fatnasiin man oktavuođas sámi kultuvra ja sámi vásihusat leat guovddážis . 1 Sámediggi lei mielde Norgga sáttagottis dáin čoahkkimiin . 1 Sámediggi lei maiddái mielde iskkadeamen ođđa vuogi movt gávdnat kulturmuittuid . 1 Sámediggi lei maid bovdejuvvon searvat . 1 Sámediggi lei evttohan ahte sáme mánáide galggai sihkkarastojuvvot oktagaslaš vuoigatvuohta sámi mánáidgárdesajiide . 1 Sámediggi lei dárkojeaddjin Norgga sáttatgotti fárus ON konfereanssas birrasa ja gárgedeami birra jagis 1992 ja maiddái ráhkkanahtti lávdegottis ovdal konfereanssa . 1 Sámediggi lei dán lávdegottis ovddastuvvon . 1 Sámediggi lei dán barggus áibbas čielggas das ahte vuoigatvuođagažaldagat minerálaid ektui dattetge galget čovdojuvvot iehčanas ollislaš proseassas , mas earret eará finnmárkkulága geográfalaš ráddjejumit eai galgan jotkojuvvot . 1 Sámediggi lei Sámi parlamentáralaš ráđi ( SPR ) bokte mielde ovddideamen professora James Anayasa evttohassan ON erenoamášdieđiheaddjin álgoálbmogiid vuoigatvuođaid ja vuođđo friijavuođaid ektui . 1 Sámediggi lei Sámi kulturmuitoráđiin diehtojuohkinlágideamis skábmamánu 10. b. . Nuortalaš musea ásaheami birra . 1 Sámediggi lei 2006s várren badjel 3,7 miljon ruvnno giellaprošeavttaide giellahálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde . 1 Sámediggi lei 2006s ráddjen sierra ruđaid daid prošeavttaid čuovvoleapmái mat čatnasit ovttasbargošiehtadusaide . 1 Sámediggi lea čállán raportta duodjeealáhusa ekonomalaš dili birra , mii ee. galgá leat guorahallanvuođđun daid doaimmaide mat šaddet ealáhusšiehtadusa bokte . 1 Sámediggi lea čállán raportta ahte duojárat eai galggašii dárbbašit máksit lassiárvodivada , vai ná buoridivččii gánnáheami duojis . 1 Sámediggi lea čállán bargočállosiid mat leat ovddiduvvon Justislávdegoddái konsultašuvnnas . 1 Sámediggi lea čájehan eanet beroštumi gáibidit stuorát rámmaid Sámedikki hálddahusa lassánan mátkegoluid ja stuorát bargigotti gokčamii . 1 Sámediggi lea čuvvon norgalaš ovdagotti Árktalaš ráđis go lea leamaš Norgga sáttagottiid mielde virgeolbmuiddási čoahkkimiin . 1 Sámediggi lea čuoččuhan ahte sáhttá leat váttis sidjiide , geat guolástit lotnolasat eará ealáhusain , deavdit eavttuid mat gáibiduvvojit vai beassá čálihuvvat guolásteddjiid veahkadatlohkui . 1 Sámediggi lea čuoččuhan , ja čuoččuhan gitta maŋimus diibmui dialogas lávdegottiin , ahte vuoigatvuođat riddolagaš resurssaide galge leat mielde lágas . 1 Sámediggi lea čujuhan suodjalaneiseválddiide , ollu gerddiid ahte dáláš suodjaleamis deattuhuvvo menddo unnán oktavuohta luonddu ja kultuvrra gaskka , ja suodjaleapmi geavaheami bokte . 1 Sámediggi lea čujuhan dasa ahte fálaldagat fertejit sihkkarastojuvvot dain allaskuvllain main lea sámegiella , beroškeahttá man stuoris dahje unni daid studeanttaid lohku lea , guđet háliidit čađahit oahpu oarjilsámegielas dahje julevsámegielas . 1 Sámediggi lea čoahkkimis ovddasvástideaddji stáhtaráđiin čujuhan dasa ahte dásseárvosaš mánáidsuodjalusfálaldat sámi mánáide gáibida ahte guovddáš dásis biddjojuvvojit čielga rámmat dasa mo dán ulbmila galgá juksat . 1 Sámediggi lea čoahkkimis Nordlándda fylkkamánniin ja guoskevaš gielddaiguin soabadan dan bargojoavkku čoahkkádusa , mii galgá ráhkadit hálddašanplána for Lomsdal-Visten álbmotmeahci ja Sjunkhatten álbmotmeahci várás . 1 Sámediggi lea čoahkkimin departemeanttain deattuhan ahte eai háliit ráđđádallamiid bušeahttaprosedyra árvalusa birra . 1 Sámediggi lea čielggadan sámegiel oahpahusa olggobealde sámegiela hálddašanguovllu jagis 2001 . 1 Sámediggi lea čielggadan leago vejolaš ráhkadit sámegielaide syntehtalaš jietnadanprográmmaid . 1 Sámediggi lea čielggadan leago vejolaš ovddidit hupmansyntesa sámegiela várás . 1 Sámediggi lea čielggadan dárbbu gelbbolašvuođaguovddážii meahcceealáhusaid várás . 1 Sámediggi lea čielgasit dovddahan ahte lea eahpeoiddolaš bidjat ovddasvástádusa dušše boazoeaiggádiidda guohtoneatnamiid hálddašeamis , ja lea eahpidahtti lágáin mearridit lassibiebmama go dan váikkuhusat leat menddo funet čielggaduvvon . 1 Sámediggi lea šiehttan idjadeami Rica hotel Kárášjogain ( tlf : 784 68 860 dahje e-poastta bokte rica.hotel.karasjok@rica.no ) . 1 Sámediggi lea šiehttan VINN:ain čuovvolit sin geat leat álggahan lotnolasdoaimmaid máttasámi guovllus maŋimus viđa jagis . 1 Sámediggi lea čađahan ollu doaibmabijuid nannen dihtii Guovdageainnu servodaga . 1 Sámediggi lea čađahan olggobealde árvvoštallama mii guoská doarjjaortnegiidda ja sámi oahp ­poneavvuid stragegiijaplánii . 1 Sámediggi lea čađahan konsultašuvnnaid guolástuspolitihka njuolggadusaid reviderema oktavuođas , láhkaásahusas gonagasreabbá hálddašeamis ja láhkaásahusas mearraluossabivdui sámi guovlluin . 1 Sámediggi lea čađahan konsultašuvnnaid Justiisa- ja politiijadeparetemeanttain ja soahpan láhkaásahusa Finnmárkkukommišuvnna birra ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu birra . 1 Sámediggi lea čađahan guokte stuorra báikediđoštanprošeavtta Setermoen báhčinšiljus Beardu suohkanis ja Ráissa álbmotmeahcis Ráissa suohkanis . 1 Sámediggi lea čađahan gulaskuddama suohkaniiguin mat ožžot giellajuolludemiid . 1 Sámediggi lea čađahan giellaiskkadeami sámegiela geavaheami birra válljejuvvon ásahusain ja ossodagain sámegiela hálddašanguovllus , ja muhtun válljejuvvon gielddain olggobealde dán guovllu . 1 Sámediggi lea čađahan báikediđoštallama dan oktavuođas go Meavkki báhčinguovlu galgá čielggaduvvot kulturmuittuid ektui . 1 Sámediggi lea čalmmustuhttán sápmelaččaid dili ja buohtastahttán dan sirkumpolára álgoálbmotsearvevuođain . 1 Sámediggi lea áššis R 29/00 mearridan ahte Mánáid- ja bearašdepartementta erenoamášdoarjja kr 200.00,- galgá geavahuvvot sámi mánáidgárddiid oahppneavvuide ja bagadallamii . 1 Sámediggi lea áššis R 16/00 buktán mearkkašumiid departemeantta evttohussii lága bokte nannet rávisolbmuid vuođđo- ja joatkkaoahpahusa , heaittihit oahppogirjjiid stáhtalaš dohkkeheami ja evttohussii rievdadit priváhtaskuvlalága . 1 Sámediggi lea áššis 47/00 buktán gulaskuddancealkámuša NOU 14:2000 Frihet med ansvar – om høgere utdanning og forskning i Norge . 1 Sámediggi lea áššis 44/00 mearridan njuolggadusaid doarjjastivrra várás , ja áššis 49/00 fas nammadan lahtuid Sámedikki doarjjastivrii . 1 Sámediggi lea áššis 41/92 , Vuoddoskuvlalága §:a 40a - rievdadus-evttohus , dadjan čuovvovaččat sámi distrivttaid hárrái : Sámediggi buvttii áššis S 26/90 , gulaskuddančállosa Sámelága giellanjuolggadusaide , mii earret eará guoskkai §:ii 4 Oa . 1 Sámediggi lea áššis 23/00 mearridan heaittihit Sámi giellaráđi 31.12.2000 rájes . 1 Sámediggi lea áŋgiruššan sakka dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš áššiiguin mat gusket sámi bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Sámediggi lea áŋgiruššan ovdabarggus 5 1 Sámediggi lea áŋgiruššan ja áigu áŋgiruššat politihkalaččat dáinna áššiin . 1 Sámediggi lea ávžžuhan Riikkaantikvára bargat dan ala ahte sámegielat geavaheaddjit sáhttet geavahit kulturmuitodiehtovuođu Askeladden sámegillii . 1 Sámediggi lea ásahuvvon orgánan ja Norgga Stuorradiggi lea dasa addán ruđaid ja fápmudan válddi . 1 Sámediggi lea ásahuvvon juste gozihit sámi álbmoga beroštumiid dán oktavuođas , ja danne ferte dat ahte mearridit njuolggadusaid maiguin sihkkarastit kulturbarggu iešguđet hámiid , gullat Sámedikki váldesuorgái . 1 Sámediggi lea ásahan sátnebáŋkku www.risten.no . 1 Sámediggi lea ásahan ođđa stipeandaortnega sámegiela álginkurssa várás vai sii , geat eai leat sámegielagat , maiddái ožžot vejolašvuođa duddjot giellagelbbolašvuođa . 1 Sámediggi lea ásahan ovttasbargošiehtadusa Romssa , Finnmárkku , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkasuoh ­kaniiguin man oktavuođas galget earret eará ráhkadit doaibmabijuid ja prošeavttaid main leat doaimmat maid mánát ja nuorat leat hutkan iežaset várás . 1 Sámediggi lea ásahan ortnega mas doarjja addojuvvo sajáiduvvan festiválaide . 1 Sámediggi lea ásahan guokte virggi dán njealji nuppástuhttingieldda ealáhusovddideami plánabarggu ráhkaneami oktavuođas . 1 Sámediggi lea ásahan doarjjaortnegiid sámegielat almmuhemiide ( gč. kap. 14.4.2 ) . 1 Sámediggi lea ásahan bearráigeahččanortnegiid mat sihke fuolahit parlamentáralaš bearráigeahču Sámedikki hálddšeamis ja siskkáldas hálddahuslaš bearráigeahču . 1 Sámediggi lea árvvoštallan earret eará daid ásahusaid 10. Dan árvvoštallama vuođul heaittihit njuolgadoarjaga doarjjaortnega sidjiide . 1 Sámediggi lea árvvoštallan din ohcama ja lea mearridan čuovvovaččat : Ášši 60/07 Sámedikki 2008 bušeahta vuođul juolluduvvo doarjja Sámi bivdo ja meahcástansearvái poasttas 303 : Sámi ealáhusorganisašuvnnat . 1 Sámediggi lea árvvoštallan din ohcama ja lea mearridan čuovvovaččat : Ášši 60/07 Sámedikki 2008 bušeahta vuođul juolluduvvo doarjja Goahtegearregii / Samenes naturressursforbund poasttas 303 : Sámi ealáhusorganisašuvnnat . 1 Sámediggi lea árvvoštallagoahtán duoji vuov ­dinorganisašuvnnaid ja Duojáriid Dálu . 1 Sámediggi lea árvalusaid oktavuođas eanandoallošiehtadussii ja boazodoallošiehtadussii dovddahan ahte Sámediggi galgá sáhttit konsulteret šiehtadusaid birra ovdalgo dat sáddejuvvojit šiehtadalliide . 1 Sámediggi lea árvalan čuovvovaš oppalaš mearrádusa láhkii ( dás jorgaluvvon ) : 1 Sámediggi lea árvalan ahte čuovvovaš váldo mielde ulbmilparagráfii ( dás jorgaluvvon ) : 1 Sámediggi lea álo dadjan ahte ii leat duhtavaš dáid reguleremiiguin . 1 Sámediggi lea álgán čielggadit sámi čáppagirjjálašvuođa ja musihka / juigosiid oastinortnega . 1 Sámediggi lea álggu rájes hálddašan doarjagiid duodjái . 1 Sámediggi lea álggahan čielggadanbarggu man ulbmil lea kártet makkár oahpahusfálaldagat vuođđo- ja joatkkaskuvlla ohppiin leat geat orrot sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 1 Sámediggi lea álggahan ovttasbarggu Deanu gielddain ja Sirpmá giliservviin . 1 Sámediggi lea álggahan ovddasmanniprošeavtta Divttasvuona suohkanis , man ulbmilin lea ovddidit Ájluovtta skuvlla resursaskuvlan oahpponeavvuid ráhkadeapmái julevsámegillii . 1 Sámediggi lea álggahan ovddasmanni prošeavtta Divttasvuona suohkanii , ja ulbmil lea ovddidit Áiluovtta skuvlla julevsámegiela oahpponeavvuid ráhkadeami resursaskuvlan . 1 Sámediggi lea álggahan guovttegielalašvuođadoarjaga evaluerema . Evalueren 1 Sámediggi lea álggahan barggu ráhkadit oahppoplána sámegiela čiekŋudeamis vuođđoskuvlla nuoraidceahki váste . 1 Sámediggi lea álggahan barggu 2009:s ja bargguin jotkojuvvo 2010:s. 2.15.4 Evalueremat Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 500 000 ru Sámedikki váikkuhangaskaoapmeortnegiid evalueremii . 1 Sámediggi lea álbmotválljen našuvnnalaš orgána mas lea servodatovddidan-ovddasvástádus iešguđet sámi guovlluin ja mii oktiibuot dagaha sámi girjáivuođa . 1 Sámediggi lea álbmotválljejuvvon orgána , iige leat danin ráđđehusa vuollásaš orgána . 1 Sámediggi lea ákkastallan bajidit areálaráji buvttadandoarjjaohcamiid oktavuođas 200 mihtus 300 mihttui sámi ássanguovlluin , heaittihit priváhta mielkeeriid vuovdima , buoridit lábbábiergohatti , buoridit luopmo- ja astoáiggi sadjásašortnega , áŋgiruššat viidáset náláštuhttimiin / dihtomárkanbiepmuiguin ja buoridit investerenvejolašvuođaid huksemiid oktavuođas . 1 Sámediggi lea áiggi mielde ožžon eanet bargguid ja nannoseabbo rolla almmolaš mearridanproseassain , ja mis leat stuora hástalusat máŋgga servodat- ja politihkkasuorggis . 1 Sámediggi lea ádden nu ahte áššeoasálaččaid gaskka lea ovttaoaivilvuohta das ahte Sámedikki sajádat ii galgga láivuduvvot . 1 Sámediggi lea Áigodaga 2001-2005 sámi oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plánas evttohan áŋgiruššama profiilla , vuoruheami ja viidodaga . 1 Sámediggi lea « Nana ovdáneapmi dihto vuonain » prošeavtta oktavuođas evttohan ahte buot fatnasat mat leat ohcan searvat Guolástusdirektoráhta čoahkkeearreprošektii , ja mat gullet dán golmma vuotnaguvlui , galget beassat leat mielde geahččalanprošeavttas . 1 Sámediggi lea vásihan hástalusaid dan oktavuođas ahte stáhta lea addán uhccán dahje ii ollenge vejošvuođaid čađahit duohta konsultašuvnnaid muhtun oktavuođain dan láhaki ahte ráđđehus duohtavuođas lei jo dahkan mearrádusaid . 1 Sámediggi lea várrehusain miehtan Birasgáhttendepartemeantta Sylan eanadatsuodjalanguovllu suodjalanplánii ja Sankkjølen luonddumeahccái Mátta-Trøndelágas . 1 Sámediggi lea válljen ruhtadit oasi dáid kantuvrraid goluin dassážii go kantuvrraid doaimmaheapmi lea čielggaduvvon departemeanttain . 1 Sámediggi lea válljen juohkit dán jagáš seminára guovtti oassái . 1 Sámediggi lea válljen Nuortasámi dávvirvuorkká Njávdámis Mátta-Várjjagis sámi jahkeduhátbáikin . 1 Sámediggi lea váldán ovdan gažaldaga konsultašuvnnaid birra boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiid ektui , ja erenoamážit stáhta fálaldaga ektui . 1 Sámediggi lea váldán oktavuođa Ealáhusdepartemeanttain Soria-Moria julggaštusa signálaid ektui ahte galgá álggahuvvot árvobuvttadanprográmma lotnolasealáhusaide ja ahte smávit mátk-koštusealáhusat sámi guovlluin vuoruhuvvojit . 1 Sámediggi lea váldán dán ovdan guovddáš eiseválddiiguin máŋgii , maŋimusat guovvamánu 2008 čoahkkimis Dearvvašvuođaja fuolahusdepartemeantta stáhtačálliin . 1 Sámediggi lea váldán dán ovdan Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain , ja leaba ovttamielalaččat das ahte dát galgá čuovvoluvvot regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodoaibmadokumeanttain . 1 Sámediggi lea váldán bajás ášši Ráđđehusain ja áigu bivdit suohkaniid ja fylkkasuohkaniid oažžut buoret rámmaeavttuid vuođđooahpahusas sámegillii ja sámi gielas , ja sámi birra , guovllupolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin . 1 Sámediggi lea váldán badjelasas Njávdáma gohttensaji 1 Sámediggi lea váillahan dán lágan árvvoštallama ja deattuha ahte dat ferte dahkkojuvvot ovdalgo ođđa ortnegat váldojuvvojit atnui . 1 Sámediggi lea váikkuhangaskaoapmeortnegiiddis bokte maŋimuš ja-giid geahččalan bidjat guovddážii ealáhusdoaimma mas nissonat leat barggus . 1 Sámediggi lea vuođđudeami oktavuođas golggotmánu 19. ja 20. b. válljen ođđa sámediggeráđi , lávdegottiid ja čoahkkinjođihangotti . 1 Sámediggi lea vuosttažettiin politihkalaš orgána ja danne mii bargat árjjalaččat váikkuhan dihte eavttuide vai gávnnašeimmet politihkalaš čovdosiid daid rievdamiidda mat šaddet . 1 Sámediggi lea vuos dan dilis ahte lea sorjavaš ovttaskas departemeanttaid vuoruhemiin bušeahta oktavuođas . 1 Sámediggi lea vuoruhan sámi museaid 2001 bušeahtas . 1 Sámediggi lea vuoruhan boraspiriid hálddašeami daid maŋimuš jagiin . 1 Sámediggi lea vuoruhan barggu ahte ásahuvvojit máhtolašvuhtii vuođđuduvvon fitnodagat . 1 Sámediggi lea vuordimin Riikkaantikvára vástádusa dása . 1 Sámediggi lea vuolláičállán ovttasbargosoahpamuša guđain fylkkagielddain ( gč. kap. 7.3.1 ) . 1 Sámediggi lea viidát bargan gárvvistit sámi museaid ovttasteami . 1 Sámediggi lea viidásetovddideamen ovttasbargošiehtadusaid sisdoalu , ja viiddida geográfalaš doaibmaguovllu . 1 Sámediggi lea viidáseappot váikkuhan dasa ahte láhkaásahusas dál lea čielga ulbmilmearrádus mas čuožžu : « Doarjja sámi aviissaide ja sámegielat aviisasiidduide galgá láhčit demokráhtalaš digaštallamii , oaivilásaheapmái ja giellaovddideapmái sámi servodagas » . 1 Sámediggi lea viidáseappot dovddahan ahte ii dárbbaš muddet gárduma vai ceavzilis rievssatmáddodat sihkkarastojuvvo , danne go dat rievssathivvodat mii bivdojuvvo gárdumis ii okto áitte rievssatmáddodaga , ja danne go gárdun viehka guhkás mudde iežas . 1 Sámediggi lea viežžan logaldalliid geain lea gelbbolašvuohta mehciin ávkkástallamis Suomas ja Ruoŧas . 1 Sámediggi lea veardidan ášši Sámedikki doarjjaortnegiid vuosttá . Ohcan ii leat daid vuoruhemiid ja njuolggadusaid siskkobealde mat lea biddjon dáidda doarjjaortnegiidda . 1 Sámediggi lea veahkehan dán guovddáža ásahemiin . 1 Sámediggi lea veahkehan dasa ahte láhkaásahusas čielgasit definere sámi aviissa dakkár aviisan mas lea sámi álbmot váldomihttojoavkun . 1 Sámediggi lea sávvan oažžut árvalusaid / rávvagiid viidáseappot bargui Riddoguolástanlávdegotti evttohusain . 1 Sámediggi lea sávvan beassat oassálastit eanet buot dáid namahuvvon riikkaidgaskasaš ovttasbarggu muttuide . 1 Sámediggi lea sávvan ahte oktavuohta hálddahuslaš dásis ferte gárgeduvvot ja buorránit . 1 Sámediggi lea sápmelaččaid álbmotválljen orgána ja sápmelaččain lea vuoigatvuohta iežaset ohppoásahusaide . 1 Sámediggi lea sápmelaččaid bajimuš orgána . 1 Sámediggi lea sámiid álbmotválljen orgána Norggas ja dasa válljejit sámit sámiid . 1 Sámediggi lea sámiid álbmotválljen orgána , ja min politihkka galgá boahtit ávkin buot surggiide sámi servodagas . 1 Sámediggi lea sámiid áidna ovddasteaddji álbmotválljen orgána Norggas , ja sámiid jietna norgga eiseválddiide ja earáide buot áššiin main lea njuolggo mearkkašupmi sámiide . 1 Sámediggi lea sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgána . 1 Sámediggi lea sámiid iežas álbmotválljen orgána mii bealušta sámiid ášši ja ovddida sámi beroštumiid . 1 Sámediggi lea sámi álbmotválljen orgána mii doaibmá sámi álbmoga várás . 1 Sámediggi lea sámi álbmogii vuođđudan ovddasteaddji orgána maid sámit ieža leat válljen njuolggoválggas . 1 Sámediggi lea sámi kulturmuitosuodjalusa suorgeeiseváldi plána- ja huksenáššiin plána- ja huksenlága olis . 1 Sámediggi lea sámepolitihka vuosttamuš eavttuidbiddji , ja nu galgá ge dán rolla speadjalastojuvvot sihke politihkkahábmemis ja sámi beroštusaid hálddaheamis biras- , ealáhus- ja boaittobealbáikepolitihkas . 1 Sámediggi lea sámegiela dáfus rievdadan iežas barggu organiserema . 1 Sámediggi lea ságastallan Máhttodeparte ­meanttain ja Hedmárkku fylkkagielddain dan birra ahte doibmii sihkkarastojuvvošii ain ruhtadeapmi . 1 Sámediggi lea sádden reivve Statsbyggii barggu birra hukset sámi dáiddamusea gitta RiddoDuottarMuseai . 1 Sámediggi lea stáhtalaš eiseválddiid guovdilis gulahallanguoibmi das mii guoská politihkkaovddideapmái ja sin guovdu geain lea ovddasvástádussan fállat bálvalusaid sámi álbmogii . 1 Sámediggi lea stáhta váldán badjelasas hálddašit sámi ásahusaid ja doarjjaortnegiid ja eará hálddašandoaimmaid almmá buvttekeahttá buoret rámmaeavttuid sidjiide geaidda dat guoská . Lea baicce geavvan nuppeláhkai . 1 Sámediggi lea stáhta eiseválddiid guovddáš ságastallanbealli go lea sáhka politihkkahábmemis ja sin hárrái geain lea ovddasvástádus bálvalusaid fállat sámi álbmogii . 1 Sámediggi lea soahpan Birasgáhttendepartemeanttain ahte ráhkaduvvo ođđa plánaoassi plána- ja huksenláhkii . 1 Sámediggi lea skábmamánus 2000 álggahan ovdaprošeavtta nissonolbmuid ja nuoraid rekrutterenprográmma eanandoalu dáfus . 1 Sámediggi lea skábmamánu 4.-5. b. ovttas Sámi allaskuvllain doallan bargoseminára Tromssas . 1 Sámediggi lea sirren ohcamušaid guovtti oassái , ( 1 ) sámi mánáidgárddit , ( 2 ) sámegielfálaldagat dárogielat mánáidgárddiin . 1 Sámediggi lea sirdán ollu beroštumis guovddášeiseválddiin dasa ahte : 1 Sámediggi lea sihke áššiid proseassa ja sisdoalu vuođul miehtan Sievjju ja Várnjárgga álbmotmehciid suodjaleapmái . 1 Sámediggi lea searválagaid sámi organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin , dáiddačehpiiguin ja kulturbargiiguin , valáštalliiguin ja buohkaiguin geat barget ovddidit sámivuođa báikegottiin , buktán albmosii sámegiela , sámi kultuvrra , ealáhus- ja servodateallima positiiva vugiiguin . 1 Sámediggi lea searvan norgga delegašuvnna mielde ovccát oasálaščoahkkimii biologalaš šláddjiivuođa konvenšuvnna vuolde miessemánus 2008 Bonnas , Duiskaeatnamis . 1 Sámediggi lea searvan guovtti čoahkkimii stáhtačálliin Leif Helge Kongshaug EBD:s , 16.03.2005 ja 01.04.2005 . 1 Sámediggi lea searvan diehtojuohkinčoahkkimii Siellatgieldda prošeaktaplána birra sámi geavaheddjiid áimmahuššamis NAV:s . 1 Sámediggi lea searvan bargui mánáid- ja bearašsuodjalanođastusain , ja lea čujuhan ahte guovllukantuvrrain ja gielddain dárbbašuvvo sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta . 1 Sámediggi lea ráđđádallamiin oaivvildan ahte boazodoallostivra galgá dušše nannet boazologu dan bokte ahte dárkkista ahte formála eavttut leat devdojuvvon . 1 Sámediggi lea ráđđádallamiin cealkán ahte sii eai doarjjo lávdegotti árvalusa ráŋggáštemiid birra . 1 Sámediggi lea ráđđehusa deháleamos eaktudeaddji og gulahalli sámepolitihkas . 1 Sámediggi lea ráhkadišgoahtán bissovaš njuolggadusaid rievdan meahccegeavaheami váste Finnmárkkus . 1 Sámediggi lea ráhkadeame prošeavtta « Nana ovdáneapmi dihto vuonain » . 1 Sámediggi lea ráhkadan šiehtadusaid Finnmárkku , Romssa ja Nordlándda fylkkasuohkaniiguin , ja sierra šiehtadusa lullisámi guvlui Nordlándda , Davvi- ja Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkagielddaiguin . 1 Sámediggi lea ráhkadan strategalaš plána sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái « Eallju vuoitá goavvelihku » , maid Sámedikki dievasčoahkkin mearridii áššis 28/00 miessemánus 2000 . 1 Sámediggi lea ráhkadan strategalaš plána sámi mánáidgárddiid várás áigodahkii 2008-2011 . 1 Sámediggi lea ráhkadan sierra plánaveahki . 1 Sámediggi lea ráhkadan sierra Sámi eanadoalloplána . 1 Sámediggi lea ráhkadan oarjelsámi giellaplána ( 1993 ) mas daddjojuvvo ahte giellabargu galgá nannejuvvot ja gárgeduvvot buot giellaguovlluin . 1 Sámediggi lea ráhkadan njuolggadusevttohusa , ja dát geavahuvvjit vuođđun konsultašuvnnaide departemeanttain . 1 Sámediggi lea ráhkadan guokte oidnosa mat sáhttet leat ávkin go addá gulaskuddancealkámuša fága-ja diibmojuohkináššis . 1 Sámediggi lea ráhkadan guokte dain fáddágihppagiin maid Máhttodepartemeanta juohká reviderejuvvon rámmaplána oktavuođas . 1 Sámediggi lea ráhkadan giellaplánaid guovllui-de olggobealde sámegiela hálddahanguovllu . 1 Sámediggi lea ráhkadan dásseárvodoaibmaplána áigodahkii 2009-2013 . 1 Sámediggi lea ráhkadan dikšunplána seailluhit áidnalunddot guovžahávdečoakkáldaga Návuona suohkanis . 1 Sámediggi lea ráhkadan bajimuš posišuvnnaid dálkkádatrievdamiid birra . 1 Sámediggi lea ráhkadan bagadallama sámi mánáidgárddiide man vuođus lea mánáidgárddiid Rámmaplána , mii bagadallá movt sámi mánáid mánáidgárdefálaldat berre heivehuvvot . Sámi mánáidgárdesuorggis leat olu hástalusat . 1 Sámediggi lea ráhkadahttán raportta dan birra ahte dárbbašuvvogo gealboguovddáš meahcástanealáhusaid várás . 1 Sámediggi lea ráhkadahttán diehtojuohkingihppaga sámi mánáid mánáidgárdefálaldagaid birra . 1 Sámediggi lea ráddjen iežas cealkámuša guoskkahit dušše 19. kapihttala « Alit oahpahus ja dutkan sámi servodagas » ja 12. kapihttala « Ásahusaid jođiheapmi ja stivren » . 1 Sámediggi lea ruhtadan máŋga prošeavtta mat čielggadit sápmelaččaid dárbbu sierra dearvvašvuođa- ja sosiáladoaibmabijuide iešguđet sámi guovlluin . 1 Sámediggi lea revideren njuolggadusaid čohkkejuvvon báikenamaid várás . 1 Sámediggi lea reivves Luondduhálddašandirektoráhtii čujuhan dan . 1 Sámediggi lea registreren ahte sámi filbma ­doaimmat leat lassánan oalle ollu maŋimuš jagiid , man oktavuođas earenoamážit nuorra sámi filbmadahkkit leat beaggigoahtán sihke nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Sámediggi lea rahpan ođđa kantuvrra Gáivuonas . 1 Sámediggi lea rabas dii. 0800 rájes dii. 1530 rádjai ja ofelastin lea juohke nuppi diimmus dii. 0830 rájes dii. 1530 rádjai . 1 Sámediggi lea rabas 08.00 - 15.30 1 Sámediggi lea prošeavtta stivrenjoavkkus , go dat lea deaŧalaš prošeakta mii guoská gažaldahkii mainna Sámediggi lea bargamin . 1 Sámediggi lea prinsihppalaččat áigumin heaittihit sektuvralaš jurddašeami sámepolitihkkálaš oktavuooain . 1 Sámediggi lea positiivvalaš daidda proseassaide maid Birasgáhttendepartementa Villaksutvalget bokte lea álggahan gáhtten dihte Norgga luođoluossanáli . 1 Sámediggi lea positiivalaš dán doibmiid . 1 Sámediggi lea plánemin doallat guolástusseminára 2001 guovvamánu dievasčoahkkima oktavuođas , ja dan oktavuođas sáhttá ságastallat fáttá birra . 1 Sámediggi lea ožžon válddi mearridit riikkagottálaš oahppaplánaid , sámi giellafágaid oahppaplánaid ja joatkkaoahpahusa erenoamáš sámi fágaid ( duoji ja boazodoalu ) sisdoalu . 1 Sámediggi lea ožžon viiddiduvvon válddi oahpahusa dáfus . 1 Sámediggi lea ožžon rávvagiid das ahte dárbbašuvvošedje oktasaš regionála duodjebájit , ja mun sáhtán bures áddet ahte máŋgasat daid sávvet . 1 Sámediggi lea ožžon raportta Mánáid- ja bearašdepartementtas sirdima birra , ja lea dan oktavuođas mearridan ahte jagi 2001 mielde galgá dálá ortnet evaluerejuvvot , ja ahte galget ráhkaduvvot njuolggadusat gos sámi mánáidgárddiid doarjaga juolludeami eavttut mearriduvvojit . 1 Sámediggi lea ožžon ođđa válgaortnega mii galgá doaibmat dán jagi sámediggeválgga rájis mii lea čakčamánus . Stuorát muhto hárvvit válgabiirret galget buoridit jienasasteaddjiid logu válgii . 1 Sámediggi lea ožžon ođđa doaimmaid , muhto ii oaččo dárbbašlaš ruđaid dáid doaimmaid čuovvoleapmái . 1 Sámediggi lea ožžon ođđa bargoortnega . 1 Sámediggi lea ožžon ollu konkrehta ovdamearkkaid das ahte vuođđoskuvlla oahppit eai oažžu kvalitehta dáfus doarvái buori oahpahusa . 1 Sámediggi lea ožžon moaitámušaid viiddis mátkkoštemiid geažil . 1 Sámediggi lea ožžon lasi juolludusaid , ođđa válgaortnet lea ráhkaduvvon ja Sámediggi lea ođđa plána- ja huksenlágas ožžon vuostálastinvuoigatvuođa . 1 Sámediggi lea ožžon fylkkaplána gulaskuddamii , ja oaidná ahte plána deattuha ovttasbarggu Sámedikkiin ja sámi oliid nannema servodatovdáneamis . 1 Sámediggi lea ožžon eanet ovddasvástádusa ja iehčanasvuođa bušeahta oktavuođas dan láhkai ahte Sámediggi jagi 1999 rájes oaččui spiehkastaga Juolludannjuolggadusaid § 3 ( dalá § 4 ) , gč. Sd.prp. nr. 1 Lasáhus nr. 5 ( 1998 – 1999 ) . 1 Sámediggi lea ožžon eambbo mearridanválddi ja iešheanalašvuođa bušeahttaoktavuođain dan bokte go Sámediggi 1999:s beasai Juolludannjuolggadusaid § 4:s . 1 Sámediggi lea ožžon doarjaga máŋga deaŧalaš áššái ođđa lágas . 1 Sámediggi lea ožžon dieđu oktan váikkuhusčielggadusprográmmain Kalvvatnan bieggafápmorusttega huksema birra Bindal suohkanis Nordlánddas . 1 Sámediggi lea ožžon dakkár váikkuhangaskaoami váikkuhit areálahálddašeami fylkkas , mii ovdal ii leat leamaš . 1 Sámediggi lea ožžon buoret kapasitehta IT dáfus go leat bidjan virgái 1 ođđa IT-konsuleantta . 1 Sámediggi lea ožžon Eli Skogerbø Oslo universitehtas kártet ja defineret sámi mediaid . 1 Sámediggi lea oččodeamen dan ahte ásahuvvo dutkanráđđi mii váikkuhivččii sakka sámi dearvvašvuođadutkama lassáneami . 1 Sámediggi lea oččodan searveruhtadeami Åarjelsaemien Teatre doaimmaheapmái bealálaččaiguin lullisámi guovllu ovttasbargošiehtadusas . 1 Sámediggi lea oččodan Ceavccageađggi guovlun UNESCO máilmmiárbelistui . 1 Sámediggi lea ođđajagimánus 2005 álggahan barggu ođđa almmuhančovdosa ovdánahttimiin . 1 Sámediggi lea ođđajagimánu 2007 rájes leamaš konsultašuvdnaproseassas ođđa minerálalága birra Ealáhus- ja gávpedepartemeanttain . 1 Sámediggi lea ođastusa álggaheami rájes cealkán ahte ovdal go ođastus loahpahuvvo , de berre ollislaš stáhtadoarjja sámi museaide leat unnimusat 20 miljon ruvnno . 1 Sámediggi lea ođasmahttán iežas válgaortnega . 1 Sámediggi lea ovtto jearran eiseválddiin báikkálaš luonddu riggodaga ávkkástallama birra . 1 Sámediggi lea ovttasráđiid fágaoahpahusráđiin cealkán ahte oahpahuskantuvrraid ruhtadeapmi ja nu nappo duodjefágaoahpahusa ovddasvástádus , gullá Girko- ja oahpahusdepartementii . 1 Sámediggi lea ovttasráđiid duodjeorganisašuvnnaiguin 2005s ráhkadan váldošiehtadusa duodji ­ealáhussii . 1 Sámediggi lea ovttasráđiid Sámi giellalávdegottiin ovdánahttán ovttasbargovugiid , ja dieinna lágiin buoridan tearbmabarggu čađaheami . 1 Sámediggi lea ovttasráđiid Romssa ja Norlándda fylkkagielddaiguin veahkehan ahte Márkomeannu dál lea ožžon lávdehuksehusa . 1 Sámediggi lea ovttasráđiid Máhttodeparte ­meanttain ráhkadan bagadallanmateriealla rámma ­plánii . 1 Sámediggi lea ovttasbarggus dáiddárorganisašuvnnaiguin guorahallan sisaoastinortnega sámi čáppagirjjálašvuhtii ja musihkkii / luohtái . 1 Sámediggi lea ovttasbarggus Sámi allaskuvllain ja Finnmárkku , Romssa ja Nordlándda fylkkamánniiguin lágidan sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánssa 2009 masa oassálaste sullii 250 olbmo mánáidgárddiin , vuođđoskuvllain , joatkkaskuvllain ja hálddahusain . 1 Sámediggi lea ovttasbargan vuođđoskuvlla vánhenlávdegottiin ja sámi váhnenfierpmádagain . 1 Sámediggi lea ovttasbargan Oslo ja Akershusa Stáhta oahpahuskantuvrraiguin – Eksámenčállingottiin ja lea ráhkadan sámegielfága eksámenbihtáid vuođđoskuvlii ja joatkkaoahpahussii . 1 Sámediggi lea ovttas skuvlaeaiggádiiguin ja skuvlaeiseváldiiguin geahččalan juohkit dieđuid sámi oahpahusa birra oahpahuslága mielde , geavaheddjiide . 1 Sámediggi lea ovttas duodjeservviiguin ráhkadan váldošiehtadusa duodjeealáhussii . 1 Sámediggi lea ovttas Sámi Allaskuvllain álggahan stuorra barggu mas lea sáhkan ráhkadit sierra sámi giellaoahpu . 1 Sámediggi lea ovttas Stáhta oahpahuskantuvrrain Finnmárkkus lágidan konferánssa mas sámegiela dilli skuvllas ja báikkalašservodagas lei temán . 1 Sámediggi lea ovttas Mearrasámi Diehtoguovddážiin Billávuonas álggahan golmmajagáš prošeavtta , Njuorju báikkálaš kultuvrras ja vuotnaovddideamis , lasihan dihtii njuorjobivddu Porsáŋggu- , Láges- ja Deanuvuonas . 1 Sámediggi lea ovttas Global Resource Information Database ( GRID ) Arendal ođđajagimánu 21. - 22. b. lágidan seminára « Program for utvikling av kompetanse og medvirkning fra russisk urbefolkning i bærekraftig utvikling av arktisk Russland » . 1 Sámediggi lea ovttas Finnmárkku fylkkasuohkaniin , Romssa musean ja Čáhcesullo politiijain diđoštallan guovllu ja gávnnahan ahte earret eará lea sámi hávdesadji gávcciin hávddiin duohtaduvvon njuolgga ja golmma buođu hávddi sihkkarastinavádat lea rihkkojuvvon . 1 Sámediggi lea ovttaoaivilis prinsihpalaččat ahte eatnamiid vuovdin- ja láigohanhattit dábálaččat galget čuovvut márkana . 1 Sámediggi lea ovttaoaivilis lávdegotti oaiviliin ahte hálddašeapmi galgá álkiduvvot . 1 Sámediggi lea ovttadássásaš ráđđádallanoasálaš stáhtalaš eiseválddiiguin , ja goappašat bealit leat geatnegasat gávdnat ovttamielalaš čovdosiid . 1 Sámediggi lea ovdánan mearkkašahtti láhkai maŋimus jagiid . 1 Sámediggi lea ovdánan buori guvlui , ja dál lea áigi hábmet Sámedikki politihkalaš organisašuvnna nu ahte sámediggeáirasat buorebut besset searvat politihkkahábmemii . 1 Sámediggi lea ovddit mearrádusaid bokte ođđa minerálalága hárrái ovddidan gáibádusa ahte galgá láhččojuvvot dilli nu ahte sámi beroštusaide ja báikegottiide sihkkarastojuvvo govttolaš oassi dan árvoháhkamis maid mineráladoaibma buvttiha . 1 Sámediggi lea ovddidan ášši Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementii nugo ášši lea čilgejuvvon Sámedikki 1999 jahkedieđáhusas . 1 Sámediggi lea ovddidan oainnuidis njuolga ILO:i ráđđehusa raporterema mildosiin . 1 Sámediggi lea ovddidan konkrehta eavttuhusaid guođohanáiggiid ja geasseguohtonguovlluid doallojoavkkuid birra muhtun guovlluin Finnmárkkus . Dát sáhtášii min mielas leat mielde buorideamen dilálašvuođa dain guovlluin mat leat eavttuhuvvon . 1 Sámediggi lea ovddidan konkrehta eavttuhusaid guođohanáiggiid ja geasseguohtonguovlluid doallojoavkkuid birra muhtun guovlluin Finnmárkkus . 1 Sámediggi lea ovddastuvvon iešguđet forumain sihke politihkalaš dásis ja hálddahuslaš dásis . 1 Sámediggi lea ovddastuvvon Norgga sáttagottis Olmmošvuoigatvuođakomišuvnna bargojoavkku čoahkkimiin ON-julggaštusa eamiálbmotvuoigatvuođaid evttohusa oktavuođas . 1 Sámediggi lea ovddalgihtii beassan buktit guokte čálalaš árvalusa ja lea doallan čoahkkima hálddahuslaš dásis Stuorradiggedieđáhusa árvalusa ektui . 1 Sámediggi lea ovdal čouččuhan ahte Ráđđehus lea čadnojuvvon nationála ja riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaide sápmelaččaid ektui álgoálbmogin . 1 Sámediggi lea ovdal válgga čađahan ollu doaibmabijuid maiguin nannet nissonovddastusa min álbmotválljen orgánas . 1 Sámediggi lea ovdal ságaškuššan dán ášši birra guovddáš eiseválddiiguin , muhto oaidná ahte lea dárbu dan fas čalmmustahttit . 1 Sámediggi lea ovdal mearridan ođđan áššin sámiid oahpahusdili čielggadusa earret eará Ofuohtas / Lulli-Tromssas . 1 Sámediggi lea ovdal juolludan 550 000 ru prošektii , mii maiddái lea ruhtaduvvon ovddeš Bargo- ja searvadahttindeparte ­meantta ruđaiguin . 1 Sámediggi lea ovdal garrasit vuosttildan guolleeriid friddja gávpašeami ja riddoguollefatnasiid strukturerema . 1 Sámediggi lea ovdal evttohan doaibmabijuid mat geahpedivčče goluid . 1 Sámediggi lea ovdal evttohan doaibmabijuid mat geahpedivcce goluid . 1 Sámediggi lea ovdal dieđihan Bissovaš forumii ahte mii dien oktavuođas leat earret eará dahkan konsulta ­šuvdnaprosedyra šiehtadusa ráđđehusain doaibmabijuid dahje láhkaaddima birra mat gusket sámi beroštusaide . 1 Sámediggi lea ovdal dadjan ahte sámi museat galget leat deaŧalaš oassin dán nannemis ja dat galggašedje viđajageáigodagas joksat stáhtalaš doarjaga oktiibuot 20 miljon ruvnno . 1 Sámediggi lea ovdal cuiggodan dán , muhto ii leat vuhtiivaldojuvvon , lohka Keskitalo . 1 Sámediggi lea ovdal cealkán ahte diggi vuosttalda álbmotmehciid ásaheami sámi guovlluin , earret go jus sámit ieža leat oassálastán proseassas ja mieđihan álbmotmehciid ásaheapmái . 1 Sámediggi lea ortnega hálddahan 1993 rájes . 1 Sámediggi lea oppalohkái ovttamielas atnit dákkár viessoláigoruhtadeami ruhtadanmállen . 1 Sámediggi lea oppa áiggi leamaš hirbmat aktiivvalaš , sihke finnmárkkuláhkaproseassas , FeFo ásaheami oktavuođas ja erenoamážit lea leamaš lávga gulahallan stivralahtuiguin , dadjá Olli . 1 Sámediggi lea oppa áiggi eaktudan ahte orgána berre leat iehčanas ii ge stáhta stivrejumi vuollásaš . 1 Sámediggi lea ollu jagiid geahččalan oažžut ráđđádallanortnega guovddáš eiseválddiiguin . 1 Sámediggi lea ollu jagiid geahččalan oažžut jahkásaš juolludusa stáhtabušeahta poasttas 50 , seamma vuogi mielde go eará departemeanttat lávejit juolludit . 1 Sámediggi lea ollu jagiid dorjon bajimuš boazologu bidjama doalu nammii maiddái Finnmárkkus . » 1 Sámediggi lea ollu jagiid addán ekonomalaš veahki metodaovddidanbargui sámi mánáidsuodjalusas . 1 Sámediggi lea ollu gerddiid váldán ovdan dan ahte Sámediggi ferte beassat leat mielde fitnodagaid stivrraid nammadeames , ja dán rádjai gal eat leat vuos beassan searvat nammademiide . 1 Sámediggi lea ollu gerddiid cealkán , ahte boazodoalus lea dárbu nannet nissonolbmuid dili ja vuoigatvuođaid . 1 Sámediggi lea ollu buođu áššiin doaibman almmolaš birasgáhtteneiseválddi ja iešguđetlágan sámiid beroštumiid konstruktiiva gaskalađasin . 1 Sámediggi lea ollislaččat geahčadeamen sámi oahpponeavvuid doarjjaortnega , buvttadeami ja Sámedikki ovddasvástádusa , rolla ja válddi . 1 Sámediggi lea ollašuhttán geatnegasvuođas dalle go almmuha jienastuslogu geavahussii válgavuogádagas Valg2009 , doppe sáhttet gielddat geavahit iežaset jienastuslogu ja ráhkadit raporttaid sávaldagaset mielde . 1 Sámediggi lea oktiiordnejeaddjin ja váikkuheaddjin guovddáš eiseválddiid ektui fálaldagaid láhčimis sámi álbmoga várás . ” ( 2002-2005 sámediggeplána ) . 1 Sámediggi lea okta osolaččain easka álggahuvvon searvvis Senter for Nordlige folk AS , Davviriikkaid Álbmoga Guovddáš OS . 1 Sámediggi lea ohcan beassat dievaslaš miellahttun Riikaoasselávdegoddái ( Landsdelsutvalget ) . 1 Sámediggi lea ohcalan ahte sullasaš barggu galggašii čađahit Njávdánčázádaga oktavuođas , juoga mii dán rádjai ii leat dáhpáhuvvan . 1 Sámediggi lea odne eiseváldi kulturmuitolága vuođul ja dat fuolaha sámi kulturmuitoberoštumiid plána- ja huksenlága vuođul . 1 Sámediggi lea oassálastán projeavtta stivrenjovkui . 1 Sámediggi lea oassálastán Norgga delegašuvnnas dan rájes go cealkámuševttohus ilmmai 1994:s . 1 Sámediggi lea oassálastán EUa rádjeregiovnnalaš ovttasbargoprográmmii Interreg III A ( 2000 – 2006 ) guovtti prográmmas Interreg Sápmi ja Interreg Åarjelsamien dajve . 1 Sámediggi lea oaidnán ahte stivra lea geahčadan boazodoalu hálddahusa kapasitehtadilálašvuođa . 1 Sámediggi lea oaidnán ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi hui uhccán lea čielggadan Finnmárkku eatnamiid eaiggáduššanvuoigatvuođa , vaikke vel justa gažaldagat mat gusket eaiggáduššanvuoigatvuhtii leat guovddážin lávdegotti mandáhtas . 1 Sámediggi lea oahpahuslága láhkaásahusaid gieđahallama oktavuođas gáibidan ahte departemeanta álggaha proseassa viiddidan dihte « sámi guovllu » . 1 Sámediggi lea nuppát gearddi čujuhan daid diliid mat čájehit ahte lea ain hirbmat ollu mii váilu ovdalgo sáhttá dadjat ahte dilálašvuohta lea ná . 1 Sámediggi lea nuppát gearddi bivdán oažžut sáddejuvvot láhkaevttohusa mearkkašumiid . 1 Sámediggi lea nugo boahtá ovdan mearrádusas cealkán movt Sámediggi oaivvilda njuovvan galgá dahkkot , jos « eaktodáhtolaš njuovvan » šiehtadusa ektui ii čađahuvvo ja Eanadoallodepartemeanta boazodoallošiehtadusa ektui mearrida njuovvangáibádusa láhkaásahusain . 1 Sámediggi lea nu movt sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas ovddiduvvo , almmolaš orgána mii lea dákkár orgánaid áššemeannudeami dábálaš njuolggadusaid vuollásaš , ee. Hálddašanlága ja almmolašvuođalága , vrd. Árv . O. nr. 79 ( 1986-87 ) . 1 Sámediggi lea nu movt sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusas ovddiduvvo , almmolaš orgána mii lea dákkár orgánaid áššemeannudeami dábálaš njuolggadusaid vuollásaš , ee. Hálddašanlága ja almmolašvuođalága , vrd. Árv . 1 Sámediggi lea nu mo dat ge álbmotválljen orgána hálddašanbargamušaiguin , sihke čađahan dihtii iežas politihka ja čađahan dihtii stáhta politihka fápmuduvvon válddiin . 1 Sámediggi lea nevvon geavahit areála mii lea 1000 m 2 ja mas lea gollorámman 25 milj. kruvnnu oktan 4 milj. kruvnnuin čájáhusaide . 1 Sámediggi lea nannen sámi nissonspábbačiekčama go lea juolludan ruđaid sámi nissoniid spábbačiekčanjovkui . 1 Sámediggi lea namuhan árvoháhkanprográmma dán dieđáhusa 2.17 kapihttalis . 1 Sámediggi lea nammadan čuovvuvaš bargojoavkku čielggadit sámi ohppiid oahpahusfálaldaga sámelága giellanjuolggadusaid sámegiela hálddašanguovllu olggobealde : 1 Sámediggi lea nammadan čuovvovaččaid Sámiid Vuorká-Dávviriid stivrii 2000-2003 áigodahkii . 1 Sámediggi lea nammadan áirasa Sámedikki hálddahusas Deanulávdegoddái . 1 Sámediggi lea nammadan vihtta oahppoplánajoavkku mat ráhkadit oahppoplánaid viđa duodjefágii ; siste- ja náhkkeduodjefágii , tekstiiladuodjefágii , čuoldin- ja gođđinduodjefágii , muorraduodjefágii ja čoarve- , dákte- ja metálladuodjefágii , Jo 3 oahpahusa várás fitnodagas . 1 Sámediggi lea nammadan sierra boazodoalloplánalávdegotti . 1 Sámediggi lea nammadan lahtuid Sámedikki ekonomalaš ovddasvástádusa mielde . 1 Sámediggi lea nammadan fágalávdegotti mii galgá guorahallat buot sámediggeválgga beliid . 1 Sámediggi lea nammadan boazodoallostivrra ja guovllustivrraid uhcitlogu , ja lea áirasiiddis bokte dakko gokko lea leamaš vejolaš váikkuhan prosessii gávdnan dihte buriid čovdosiid . 1 Sámediggi lea máŋgii čujuhan dasa ahte mánáid ­suodjalusas dárbbašuvvo dohkálaš sámegiel gelbbolašvuohta . 1 Sámediggi lea máŋgii váldán ovdan ášši konsultašuvnnain ja lea ákkastallan ahte skuvla ferte ásahuvvot jođáneamos lági mielde . 1 Sámediggi lea máŋgii ovddidan departementii oainnuid mat gusket gielddaid ekonomiijai guovttegielalaš oahpahusa geažil ja oahpahusa geažil sámi oahppoplána mielde . 1 Sámediggi lea máŋgii ovdal aiddostahttán ráđđehussii ahte Našuvnnalaš dearvvašplánaevttohus lea leamaš váilevaš sámi álbmoga ektui . 1 Sámediggi lea máŋgii aiddostahttán ahte leat hástalusat das ahte galgá gaskkustit sámi eallinvuogi ja buktagiid albma ja jáhkehahtti láhkai , ja mii sihkkarastá ehtalaš dási . 1 Sámediggi lea máŋggaid jagiid bargan sihkkarastin dihtii riekte- ja birgejumi vuođu sidjiide geat barget guolástusain uhcit fatnasiiguin ja mat duođai leat mielde doalaheamen bieđgguid ássama . 1 Sámediggi lea máŋggaid jagiid bargan dan ovdii ahte sámi oahppit berrejit oažžut vejolašvuođa válljet vuosttašgiela : sámegiela ja dárogiela , sihke vuođđo- ja joatkkaskuvllas . 1 Sámediggi lea máŋgga čoahkkimis ovddasvástideaddji departemeanttain čujuhan man deaŧalaš lea oččodit dakkár nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána , mas dárbbut fuolahuvvojit ja mii lea mielde ovddideamen ja sihkkarastimin kvalitehta dain dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain , mat fállojuvvojit sámi álbmogii . 1 Sámediggi lea máŋgga oktavuođas čujuhan ahte go galgá fuoahit sámi divššohasaid vuoigatvuođaid , de lea deaŧalaš ahte sámi ovddastus dearvvašvuođalágádusain sihkkarastojuvvo . 1 Sámediggi lea máŋgga oktavuođas gáibidan šiehtadallanmodealla sámi áššiid barggus . 1 Sámediggi lea máŋgga oktavuođas dovddahan vuorjašumi go heahtedieđihanbálvalus funet doaibmá sámi álbmogii ja sámi guovlluide . 1 Sámediggi lea máŋgga oktavuođas cuiggodan ahte biologalaš šláddjiivuođa Konvenšuvnna , Artihkal 8 j , geatnegasvuođaid árbevirolaš máhtu seailluheami birra , ferte čuovvolit duođaštusprošeavttain . 1 Sámediggi lea máŋgga oktavuođas bivdán eanadoalloministtara váldit erenoamážit vuhtii eanadoalu sámi guovlluin WTO-šiehtadallamiid oktavuođas . 1 Sámediggi lea máŋgga konsultašuvnna oktavuođas dovddahan iežas leamen hui duhtavaš go konsulatašuvnnain čađahuvvo rabas gulahallan . 1 Sámediggi lea máŋgga geardde ohcalan sámi perspektiivva museumođastusas . 1 Sámediggi lea máŋgga geardde dovddahan balu dan dáfus go heahtedieđihanbálvalus ii doaimma doarvái bures sámi álbmoga ja sámi guovlluid ektui . 1 Sámediggi lea máŋga jagi bargan oččodit sámi dutkanráđi . 1 Sámediggi lea máŋga jagi bargan dihtomie ­lalaččat mánáidgárddi giellaovdánahttimiin , earret eará konferánssaid , semináraid , suohkaniid ja ovttaskas mánáidgárddiid bagadallamiin ja iešguđetlágan fierpmádagaiguin . 1 Sámediggi lea muđui mearridan ráhkadahttit sierra eanadoallodieđáhusa , ja dan áigu gieđahallat dievasčoahkkimis 2007s . 1 Sámediggi lea muđui dan oaivilis ahte galgá guorahallojuvvot makkár vejolašvuođat leat das ahte sámi valáštallan ja sámi kultuvra sáhttet oažžut ávkki rusttegiid geavaheamis maŋŋel og doalut leat čađahuvvon . 1 Sámediggi lea muđui dan oaivilis ahte galgá guorahallojuvvot makkár vejolašvuođat leat das ahte sámi valáštallan ja sámi kultuvra sáhttet oažžut ávkki rustegiid geavaheamis maŋŋel og doalut leat čađahuvvon . 1 Sámediggi lea movtta go Sámi allaskuvla lea váldán badjelasas dán dehálaš barggu , sihke ráhkadit ja čađahit sámegiel oahpu ollesolbmuide . 1 Sámediggi lea moaitán doaibmaplána gulaskuddanevttohusa doaibmabijuid váilevaš áigealbmademiid ja ekonomalaš rámmaid geažil , lassin maŋŋonemiide , veardit jahkedieđáhusa kap. 1.3 . 1 Sámediggi lea mihtten ahte ollu mánát dattetge eai oažžu mánáidgárdefálaldaga mii livččii heivehuvvon sin duogážii , gillii ja kultuvrii , vaikko ođđa mánáidgárdeláhka bidjá čanastusaid dasa . 1 Sámediggi lea miessemánus dán jagi šiehtadallan šiehtadusa mii gusto jagi 2007 ja rámma dan ulbmilii lea 4 350 000 ruvnno . 1 Sámediggi lea mielde « Guovddáš , regiovnnalaš ja báikkálaš eiseválddiid eurohpapolitihkalaš Forumis » . 1 Sámediggi lea mielde plána referánsajoavkkus . 1 Sámediggi lea mielde nuppi oasis láhkatearbmaprošeavttas . 1 Sámediggi lea mielde hábmemin dán prošeavtta mandáhta . 1 Sámediggi lea mielde dán barggus ja lea jorgališgoahtán teavsttaid . 1 Sámediggi lea mielde bidjamin eavttuid ja láidestusaid buot surggiin mat gusket sámi álbmogii ja servodahkii . 1 Sámediggi lea mielde bargojoavkkus mii čielggada dán , ja ulbmilin lea geargat bargguin ovdal golggotmánu 2005 . 1 Sámediggi lea mielde Plánaláhkalávdegotti refereansajoavkkus . 1 Sámediggi lea mielas ruhtadit prošeavtta mii lea mearrasámi duođaštusprošeakta mii čalmmustahttá mearrasámi kultuvrra suohkanis , ja dan bokte láhčit dili mearrasámi vásáhusturismii gos eaktivuohta ja jáhkehahttivuohta leat guovddážis . 1 Sámediggi lea mielas dasa ahte láhkaásahusa ja láidestusaid mearrideamis sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid kulturmuittuid guovtti hálddašaneiseválddi ovttasbarggu birra ja ášše-meannudeami birra . 1 Sámediggi lea mielas daidda rievdadusaide maid Nasjonalt organ for kvalitet i utdanningen ( Nationála orgána oahpahuskvalitehta várás ) evttohit , muhto deattuha ahte Nationála orgánas oahpahuskvalitehta várás ferte leat gelbbolašvuohta sámegiela ja sámi kultuvrra ja servodaga birra , jus galgá soahpat dárkkistit ja veahkehit kvalitehtaovdánahttinbarggus sámi oahpuid várás . 1 Sámediggi lea miehtan Skardsfjella jag Hyllingsdalen eanadatsuodjalusa suodjalanplánii ja dasa gulli njeallje luonddumeahccái Rørosa ja Tyldala suohkaniin Mátta-Trøndelágas . 1 Sámediggi lea merkon ahte Ráđđehus lea juolludan 30 milj. ruvnno viđa jagi badjel oktasaš ovddidanfondii Trillemarka luonddumeahci ásaheami várás . 1 Sámediggi lea mearrádusastis čujuhan ahte konsultašuvnnat hálddašanođastusa birra álggahuvvojedje maŋŋit , mainna mii leat eahpeduhtavaččat sihke proseassa ektui ja dan ektui man duohta konsultašuvnnat sáhttet šaddat . 1 Sámediggi lea mearrádusaidis bokte áššis 40/96 Sámi dáiddamusea - čielggadus , ja áššis 20/98 Jahkeduhátmolsuma čalmmusteapmi Norggas - sámi jahkeduhátsadji , erenoamážit prioriteren Sámiid Vuorká-Dávviriid dáiddaossodagain ja Nuortalaš sámi musearusttega Njávdámis . 1 Sámediggi lea mearridan strategiijaplána iežas LA 21 bargui , ja dáinna lágiin háliida leat mielde doaibmevaččat gávnnahit geainnuid bistevaš gárgedeapmái fylkkain ja gielddain . 1 Sámediggi lea mearridan njuolggadusaid sámi kulturmuitosuodjalusa doarjagii , geahča vuolábealde . 1 Sámediggi lea mearridan njuolggadusaid prošeaktaruđaid váste , ja Sámediggeráđđi mearrida juohke jagi áŋgiruššansurggiid dáid ruđaid juohkimii njuolggadusaid ektui . 1 Sámediggi lea mearridan njuolggadusaid prošeaktaruđaid ektui ja daid njuolggadusaid mielde , de mearrida Sámediggeráđđi juohke jagi makkár nannensurggiide ­bidjet ruđaid . 1 Sámediggi lea mearridan kulturmuitoplána 1998–2001 . 1 Sámediggi lea mearridan heaittihit dikki vuollásaš ráđiid 01.01.2001 rájes . 1 Sámediggi lea mearridan ahte sisaoastinortnet sámi čáppagirjjálašvuhtii ja musihkkii / luohtái biddjojuvvo johtui geahččalanortnegiin mii bistá 3 jagi . 1 Sámediggi lea mearridan ahte Sámedikki jienastuslohku ii galgga geavahuvvot vuođđun ovttaskas olbmo statistihka čielggadeapmái . 1 Sámediggi lea mearridan Oahppoplána – sámegiela čiekŋudeapmi . 1 Sámediggi lea meannudettiinis ášši 4/93 , Mánáidgárddi rámmaplána - sámi lasáhus , čujuhan ahte sámi mánáin galgá leat lága mielde individuálalaš vuoigatvuohta mánáidgárdefálaldagaide mat leat huksejuvvon sámi giela ja kultuvrra ala . 1 Sámediggi lea meannudan ášši ja dohkkehan áššedovdijoavkku evttohusa . 1 Sámediggi lea meannudan ollu plánaáššiid main oktavuohta gielddaiguin , doaibmabidjočađaheddjiiguin ja kulturmuitohálddašeami eará beliiguin lea guovddážis . 1 Sámediggi lea meannudan Eanadoallo- ja biebmodepartemeantta boazodoalloláhkaevttohusa 2006 čakčamánu dievasčoahkkimis . 1 Sámediggi lea maŋŋelis báhkkodan eará dulkojumi muhtun mearrádusain eana- ja čáhcevuoigatvuođaid birra go dat maid ráđđehus lea bidjan vuođđun . 1 Sámediggi lea maŋimus jagiin váldán badjelasas ovddeš stáhtalaš doaimmaid ja ekonomalaš doarjjaortnegiid sámi ásahusaid várás , nugo sámi museaid . 1 Sámediggi lea maŋimus jagiid ásahan árjjalaš ja formaliserejuvvon ovttasbarggu sámi guovlluid fylkkagielddaiguin . 1 Sámediggi lea maŋimus jagiid ožžon measta 6 milj. ruvnno juohke jagi iežaset dearvvašvuođa- ja fuollasuorggi bargui . 1 Sámediggi lea maŋimus jagiid geavahan Sámediggeplána 2002 – 2005 vuođđun Sámedikki bargui , vuoruhemiide ja evttohusaide boahttevaš bušeahttadárbbuide . 1 Sámediggi lea maŋimus golmma jagi juolludan sullii 14 mill. ruvnno jahkásaččat iešguđetlágan sámi oahpponeavvuide . 1 Sámediggi lea mannan jagi gieđahallan iežas eanandoalloplána . 1 Sámediggi lea maiddái čájehan ahte kantuvrra ceggen Osloi geahpedivččii goluid riikkaidgaskasaš barggu ja riikkaidgaskasaš oktavuođaid geažil . 1 Sámediggi lea maiddái čuovvolan barggu maid Deanu joatkkaskuvla čađaha smávit ja báikkálaččat buvttaduvvon biepmu birra , gründerkursa ja álggahankursa birra . 1 Sámediggi lea maiddái čoahkkimiin ja konferánssain vuhtiiváldán daid surggiid . 1 Sámediggi lea maiddái ádden Suodjalusministera miessemánu 31. b. Mearrádusa nu ahte guovlu ii galgga movt ge lihkahallojuvvot ovdal go ođđa čielggadusat leat gárvásat . 1 Sámediggi lea maiddái váldán badjelasas hálddašanovddasvástádusa ja váikkuhangaskaomiid muhtun surggiin . 1 Sámediggi lea maiddái vuoruhan smávibuš biebmobuvttadusa sámi biebmoárbevieruid vuođul . 1 Sámediggi lea maiddái searvan máŋgga čoahkkimii ja konferánsii ja juohkán dieđuid skuvlaođastusa birra , earret eará skuvlakonferánsas Kárášjogas , Finnmárkku joatkkaoahpahusa sámegiel- ja suomagielfágaid ovttasbargoForumis , 7-suohkana ja ravdasuohkaniid čoahkkimiin ja Oahppolihtuin . 1 Sámediggi lea maiddái searvan NAV-kantuvrra rahpamii Kárášjogas , gos lei diehtojuohkin Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka birra , ja fokus biddjojuvvui dasa ahte lea dárbu oažžut sámi giella- ja kulturgelbbolašvuođa NAV-ossodaga siskkobealde . 1 Sámediggi lea maiddái registreren ahte jagi 2006 áigge leat čađahuvvon ollu viiddis barggut ealli mariidnaresurssaid ektui , maidda sámiid beales leat searvan . 1 Sámediggi lea maiddái ožžon vejolašvuođa leat mielde bajilgeahččooahppaladdamiin sámegiela hálddahanguovllus vai oažžu buoret várddu das mo gielddat organiserejit oahpaheami O 97 Sámi mielde . 1 Sámediggi lea maiddái ovttas Riikkaantikvárain leamaš mielde evttoheamen ja juohkimin 2 000 000 ruvnnu sámi kulturdoaibmabijuide Ráđđehusa doaibmabidjopáhkas . 1 Sámediggi lea maiddái ovddidan evttohusa rievdadit válgaortnega biirejuogu dáfus , mandáhttajuogu mas váldá atnui dássenmandáhtaid sohkabeallái mas leat áirasat unnitlogus , sohkabealejuogu gáibádus válgalisttu evttohasaid gaskkas , gáibádus ahte galget eanet vuolláičállagat go galgá ásahit báikkálaš válgalisttuid ja evttohus ahte jienastuslohkui čálihuvvon váhnemiid mánát galget automáhtalaččat čálihuvvot sámi jienastuslohkui . 1 Sámediggi lea maiddái ovdal mearridan bajitdási strategiijaid sámi ássanguovlluid eanandollui . 1 Sámediggi lea maiddái máŋgga geardde lokten oahpahuslága rievdadanášši eiseválddiide , vai oahppit oččošedje individuála rievtti sámegieloahpahussii , vaikko gos orošet . 1 Sámediggi lea maiddái maŋimus jagiid háhkan buori GIS-gelbbolašvuođa stuorra áŋgiruššama bokte ovttas Finnmárkku fylkkagielddain . 1 Sámediggi lea maiddái juolludan ollu ruđa prošeavttaide mat geahččalit eastadit veahkaválddálašvuođa ja seksuálalaš vearredaguid . 1 Sámediggi lea maiddái juogadan 150 000 ru stipeandan joatkkaohppui mánáid ja nuoraid psykososiála barggu hárrái . 1 Sámediggi lea maiddái iskan beroštumi válljet sámegiela skuvllain ja mánáidgárddiin norggas . 1 Sámediggi lea maiddái dán válgaáigodagas bivdán lasi válddi dihto servodatsurggiid dáfus . 1 Sámediggi lea maiddái duhtavaš dan odoa evttohusa hárrái mo meroštallat doahpaga kulturmuittut , gos maiddái báikkit mat čatnasit historjjálaš dáhpáhusaide , jáhkkui ja árbevirrui , leat mielde . 1 Sámediggi lea maiddái duhtavaš dainna go dál lea kulturbirrasii gáhtten váldojuvvon ieš ulbmilparagráfii . 1 Sámediggi lea maiddái duhtavaš dainna go Kulturdepartemeanta lea biddjojuvvon bearrái geahččat sámelága giellanjuolggadusaid čadaheami ja eaktuda ahte dát dahkkojuvvo lagáš ovttas bargguin Sámi giellarádiin ja Sámedikkiin . 1 Sámediggi lea maiddái dorjon Gáldu Čála almmuheami – Mánáidkonvenšuvdna ja sámi mánát Norggas . 1 Sámediggi lea maiddái departemeantta gonagasreabbá hálddaheami bargojoavkkus mielde . 1 Sámediggi lea maiddái cealkán ahte ođđasisorganiseren galgá áimmahuššat geavaheaddjiberoštusaid ja hálddahusdahkamušaid fágalaš ovdadahttivuođa 3 bealuštahtti vuogi mielde . 1 Sámediggi lea maiddái bivdán oažžut ruovttoluottadieđu das mo ovddasvástideaddji eiseválddit galget fuolahit sámi mánáid dárbbuid ja vuoigatvuođaid máináidsuodjalusas . 1 Sámediggi lea maiddái bidjan muhtun mearkkašumiid daid eavttuide ja vuordámušaide maid Sámediggi bijai mearrádusas 2005:s go doarjjui ođastuvvon finnmárkkuláhkaevttohusa , ja man muddui dát leat čuovvoluvvon Norgga eiseválddiid beales dán rádjai . 1 Sámediggi lea maiddái atnán deaŧalažžan bidjat árjjaid eará giellaarenaide earret skuvllaide ja mánáidgárddiide mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggi lea maiddái addán doarjaga NatourNor ja Duodjeinstituhta gaskasaš ovttasbargoprošektii ásahahit interneahttabuvdda duoji vuovdima várás . 1 Sámediggi lea maid čoahkkimis Girko- ja kulturdeparemeanttain váldán ovdan ášši ahte huksejuvvošii ođđa teáhterviessu Beaivváš Sámi Teáhterii . 1 Sámediggi lea maid álggahan ovttasbarggu Innovasjon Norge nammasaš doaimmahusain , mas galggašii válbmat ovttasbargansoahpamuš . 1 Sámediggi lea maid ráđđádallan luossabivddu muddemiid hárrái jagiide 2008 ja 2009 , ja mearraluossabivddu konsešuvdnaortnega hárrái . 1 Sámediggi lea maid ožžon ovddeš suodjalusminister Løwer 18.02.00 reivve suodjalusa oainnu birra báhčinguovlluid ásaheapmái ja oktavuođa birra boazodollui sihke ovdal ja maŋŋá 1996 . 1 Sámediggi lea maid ovttaoaivilis das ahte mohtorjohtolat bievlaeatnamis bilida luonddu sakka , muhtun guovlluin eanet go eará guovlluin . 1 Sámediggi lea maid oassálastán Norgga sáttagoddái guđát bargojoavkočoahkkimis artihkal 8 ( j ) oktavuođas álgoálbmogiid árbedieđu , ođasmahttima ja doaimmaheami birra mii guoská biologalaš šláddjivuođa gáhttemii ja ceavzilis geavaheapmái . 1 Sámediggi lea maid nagadan hukset buriid oktavuođaid eará almmolaš orgánaide , ee. go lea soahpan ovttasbargguid fylkasuohkaniiguin sámi guovlluin . 1 Sámediggi lea maid mielde hálddahuslaš gulahallanjoavkkus . 1 Sámediggi lea maid leamaš hui dehálaš doarjja sihke ekonomalaččat , bagadallamis ja jahkásaš mánáidgárdeseminárain mas lea fágalaš ovddideapmi . 1 Sámediggi lea maid gáibidan ahte Mánáidáittardeaddji dakkaviđe háhká alccesis gelbbolašvuođa sámi gielas ja kultuvrras vai sáhttá fuolahit sámi mánáid ja nuoraid áššiid . 1 Sámediggi lea maid evttohan ođđa guođohanáiggiid seastin dihte dálveguohtumiid , gč. mearrádusa áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkádieđáhus . 1 Sámediggi lea maid evttohan ođđa guođohanáiggiid seastin dihte dálveguohtumiid , gč. mearrádusa áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus . 1 Sámediggi lea maid evttohan ložžet gáddenuohttunsallitbivdima njuolggadusa , vai gáddenuohttun ii šatta seamma ortnega vuollái go snoaranuohttuobivdin , go guoská guolásteami giddemii ja rahpamii . 1 Sámediggi lea maid evttohan lahtuid Helse Nord RHF vuollásaš dearvvašvuođalágadusaid stivrraide . 1 Sámediggi lea maid evttohan ahte Guolástusdepartementa bisseha buot feastonuohttebivddu , ja ráddje autoliidna- ja snoranuohttebivddu 12 n. miilla davábealde 62 N siskkobealde , nu ahte áhpefatnasat eai beasa bivdit vuonain ja lagamus riddomearas . 1 Sámediggi lea maid dán oktavuođas ovttasbargamin Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttain vai ráhkaduvvošii strategiijadokumeantta konferánsii . 1 Sámediggi lea maid dadjan ahte stivrrain eai galggašii leat eanet go vihtta lahtu . 1 Sámediggi lea maid bivdán departemeantta čilget lagabui mo sii árvvoštallet dán ášši . 1 Sámediggi lea maid bivdán Guolástusdepartementta juolludit 3 miljon ruvnno Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvoleapmái . 1 Sámediggi lea láhkaásahusa § 7 mielde váidinásahus áššiin mat gullet gildosiidda olgoriikii doalvut kulturdávviriid . 1 Sámediggi lea lágidan máŋga álbmotčoahkkima jagi 2008 loahpas ja jagi 2009 álggus . 1 Sámediggi lea logaldallan sámi báikenamaid birra UNGEGN ovddas ( United Nations Group of experts on Geographical Names ) ja GeoForumis 2008 . 1 Sámediggi lea loahpahan viđajagáš giellamovttidahttinprošeavtta máttasámegielas Elgå bajásšaddanguovddážis . 1 Sámediggi lea loahpageahčen 2006 álggahan konsultašuvnnaid ođđa plána- ja huksenlága birra Birasgáhttendepartemeanttain . 1 Sámediggi lea leamaš čielggas das ahte ILO-soahpamuš galgá ovttastahttot Norgga riektái ja gustot ovddabealde Norgga lágaid . 1 Sámediggi lea leamaš ovddastuvvon norgalaš sáttagottis áigeguovdileamos riikkaidgaskasaš áššiin mat gustojit eamiálbmogiid vuoigatvuođaide . 1 Sámediggi lea leamaš mielde njealji boraspirelávdegottis ja boraspiriid hálddašeami guovddáš ovttasbargolávdegottis , ja dasa lassin lea Sámediggi máŋgii lokten áššin daid vahágiid maid boraspiret dahket eanandollui ja boazodollui . 1 Sámediggi lea leamaš ja šaddá ain leat árjjalaš oassálasti geavahettiinis váikkuhangaskaomiidis čađahit báikkálaš ja guvl ­lolaš doaibmabijuid sihke ealáhus- , giella- ja kultursuorggis . 1 Sámediggi lea leamaš dárkojeaddjin áššedovdičoahkkimis Suomas mii gieđahalai biologalaš šláddjiivuođa konvenšuvnna dálkkádatrievdamiid , álgoálbmogiid ja árbedieđu birra Árktisas . 1 Sámediggi lea leamaš 16.02.00 čoahkkimis eanadoalloministeriin ja gieldaministeriin , ja dasto lea leamaš čoahkkin eanadoalloministeriin , Gieldadepartemeantta stáhtačálliin ja NBR:ain 23.02.00 . 1 Sámediggi lea kritihkalaš dasa ahte departemeanta dattetge lea válljen dakkár meannudanvuogi mas dušše oasit lágas galget ovddiduvvot , danne go dat dahká veadjemeahttumin dárbbašlaš ollislaš meannudeami . Sámediggi deattuha ahte dakkár meannudanvuohki mearkkaša ahte departemeanta ovddida proposišuvnna dakkár mearraresursalága evttohusa joatkkan , mii lea vuođđuduvvon váilevaš eavttuide ii ge leat dohkálaččat árvvoštallojuvvon . 1 Sámediggi lea konsulterejuvvon ráđđehusa láhkaárvalus barggus ja galgá konsulterejuvvot čuovvovaš njuolggadusbarggus . 1 Sámediggi lea konsultašuvnnaid bokte Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttain evttohan rievdadusaid daidda láhkaásahusaide , mat válddahallet nannejuvvon bearráigeahču sámi mánáid giela ja kultuvrra fuolahemiin mánáidsuodjalusas . 1 Sámediggi lea juolludan ruđaid vai NBR lea sáhttán nammadit lávdegotti mii galgá bargat dáiguin áššiiguin eiseválddiid ektui , ja dárbbu mielde bálkáhit áššedovdiid divatáššis . 1 Sámediggi lea juolludan ruđaid sámi searvamii doaluin . 1 Sámediggi lea juolludan ruđaid maid Sámiid valáštallanlihttu – Norga ( SVL- N ) hálddaša , guhte organisere riikk 2008– 2009 arájiidrasttildeaddji valáštallandoaimmaid sámi álbmogii . 1 Sámediggi lea juolludan ruđa seminárii dáid fáttáid birra . 1 Sámediggi lea juolludan prošeaktaruđaid 3 804 010 ruvnnu čuovvolit NOU 1995 : 6 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii Norggas . 1 Sámediggi lea juolludan maiddái valáštallanstipeandda nuorra valáštalliide . 1 Sámediggi lea juolludan festiválii máŋga jagi doarjaga Sámedikki ohcanvuđot doarjjaortnegiid bokte . 1 Sámediggi lea juolludan doarjaga prošeavttaide miehtá Sámi Deanu rájes davveoarjin gitta Hedemárkku rádjai máddin . 1 Sámediggi lea juolludan doarjaga dán guovddáža álggaheapmái . 1 Sámediggi lea juolludan doarjaga dasa ahte árvvoštallat lea go vuođđu sáivaguliid vuostáiváldimii Guovdageainnus . 1 Sámediggi lea juolludan bargostipeanddaid duojáriidda guđet áigot ovddidit doaimmaideaset . 1 Sámediggi lea juolludan Sámi valáštallanlihttui – Norga spealloruđaid sámi valáštallamii . 1 Sámediggi lea juolludan 850 000 ru ovdaprošekteremii . 1 Sámediggi lea juolludan 500 000 ru Sámi parlamentáralaš ráđđái stáhtabušeahta bokte . 1 Sámediggi lea juolludan 250 000 ruvnno Ája sámi guovddážii . 1 Sámediggi lea juolludan 2 630 000 ru 15 sierralágan dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide . 1 Sámediggi lea juohkán vuollel 2 miljon ru 22 doaibmabidjui sámi kulturmuitosuodjaleami oktavuođas . 1 Sámediggi lea juo prioriteren guovlluid olggobealde hálddašanguovllu go lea dahkan vejolažžan juolludit ruđaid mat ovdal juolluduvvojedje dušše dán guđa gildii , maiddái giellaprošeavttaide olggobealde hálddašanguovllu . 1 Sámediggi lea juo jagis 2002 geatnegahttán iežas ruhtadit Ája-guovddáža viiddideami ja lasihit doaibmadoarjaga dan oktavuođas . 1 Sámediggi lea joatkkán bargguin eiseválddiid ovddas seailluhit sámi geahččanguovllu mearraresurssaid hálddašeamis . 1 Sámediggi lea jietnaguoddi ovddidettiin sámi beroštusaid ráđđehussii ja stáhtahálddahussii . 1 Sámediggi lea jearran mo Sámediggi sáhttá geavahit Ráđđehusadvokáhta . 1 Sámediggi lea jearran Ráđđehusas makkár váikkuhusat WTO-šiehtadusas livčče sámi eanandollui . 1 Sámediggi lea jearahallan ja diđoštallan ovttas eanaeaiggádiiguin , mat árjjalaččat gáhttejit eanadoalloeanadaga . 1 Sámediggi lea jahkedieđáhusastus 1999 bivdán ahte dikki rolla čielggaduvvo dárkileappot Sámedikki ja iešguđet hálddahusdásis ovddasvástádusgaskavuođa aiddostahttimiid 5 bokte . 1 Sámediggi lea jagis 2006 čađahan konsultašuvnnaid Birasgáhttendepartemeanttain suodjalan ­njuolggadusaid birra sámi guovlluin . 1 Sámediggi lea jagis 2006 váldá ovdan bieggafápmohuksemiid čoahkkimiin sihke Oljo- ja energiijadepartemeantta stáhtaráđiin ja Birasgáhttendepartemeantta stáhtaráđiin . 1 Sámediggi lea jagiin 1995 , 2001 ja 2007 ráhkadan dieđáhusaid sámi eanadoalu birra . 1 Sámediggi lea jagiid mielde dađistaga hálddašišgoahtán ođđa doaimmaid . 1 Sámediggi lea jagi 2002 rájes hui guhkás ieš stivren sámi kulturpolitihka . 1 Sámediggi lea iskkadeamen sáhtášiigo álggahit iešguđetlágan ortnegiid main hálddaheapmi heivehuvvo buorebut báikkálaččat . 1 Sámediggi lea ilus go lága ulbmilparagráfa ea.ea. deattuha kulturmuittuid ja kulturbirrasa mearkkašumi kulturárbái ja iešdovdui . 1 Sámediggi lea iešguđetládje oassálastán prošeaktajoavkkus . 1 Sámediggi lea iežas politihkas earret eará deattuhan ahte boraspiret eai galgga leat doppe gos šibihat ja bohccot guhtot . 1 Sámediggi lea iešalddis politihkalaš oaivildahkama ja politihka hábmema institušonaliseren . 1 Sámediggi lea ieš ožžon gelbbolašvuođa árvvoštallat guoská go ášši erenoa-mážit sámiide . 1 Sámediggi lea háliidan lága bokte geatnegahttit sámepolitihka bálddalastima , ja mo dán ovddasvástádusa čađaha . 1 Sámediggi lea háliidan ahte meahcceealáhusat , smávit mátkkoštusealáhusat ja duodji vuoruhuvvojit dákkár prográmmas . 1 Sámediggi lea hábmegoahtán prošeavtta mátkeealáhusaid ovddideapmái miehtá sámi guovllu . Dan oktavuođas lea earret eará dollojuvvon seminára / proseassačoahkkin golmma sierra sajis Finnmárkkus . 1 Sámediggi lea hui ilus go dieđáhus deattuha diehtojuohkima , oahpahusa ja oahpu olmmošvuoigatvuođaid birra . 1 Sámediggi lea hui dárkilit čuvvon ášši Deanu gieldda virgáibidjannjuolggadusaid birra , ja lea guorahallan ášši sihke gielddaministeriin ja justisministeriin . 1 Sámediggi lea hui duhtavaš go Sámediggi beasai nammadit lahtu buot njealji davimus lávdegoddái . 1 Sámediggi lea hui duhtavaš dainna ahte sámi vuoigatvuođat merrii Finnmmárkku olggobealde dál galget sihkkarastojuvvot boahtteáigái . 1 Sámediggi lea hoahpuhan geahčaladdanprojeavtta oččodan dihtii čoahkkeeari ja dikkis lei ovddasteaddji bargojoavkkus mii čielggadii ášši . 1 Sámediggi lea heivehan oahpaheami prinsihpaid ja rámmaid sámi oktavuođaide . 1 Sámediggi lea gávnnahan siva aiddostahttit ahte vejolaš miehtan ollislaš mearraresursaláhkii dušše sáhttá dáhpáhuvvat go lea gárvvis dakkár proposišuvdnaevttohus mii ovddiduvvo Riddoguolástuslávdegotti čielggadusa vuođul , ja dakkár lassibarggu dárbbašlaš čuovvoleapmi mii fátmmasta viidábun go Riddoguolástuslávdegotti dálá bargomearrádus . 1 Sámediggi lea guovtti dievasčoahkkinmearrádusas dorjon Romssa plánaid lágidit OG dálvegilvvuid Romssa gávpogis , ja šálloša go Norgga valáštallanlihttu mearridii geassit ohcama dán vuorus . 1 Sámediggi lea guoddalaneiseváldi . 1 Sámediggi lea gullan ahte guovllu boazosápmelaččat áigot guoddalit ášši diggái jos Ráđđehus ii bisset oktiičatnanbarggu . 1 Sámediggi lea gulaskuddancealkámušastis čalmmustuhttán sámi árvovuođu . 1 Sámediggi lea gulaskuddancealkámušas vuosttildan stáhtalaš oahppogirjjiid dohkkehanortnega heaittiheami . 1 Sámediggi lea guhká ohcalan eanet dihtomielalaš miellaguottu dásseárvvu ektui boazodoalus ja áigu nana beroštumiin čuovvut evaluerenraportta čuovvoleami ( Rapport fra arbeidsgruppe 22.11.04 Kvinnens situasjon i reindriften / Bargojoavkku rapoarta 22.11.04 Nissonolbmuid dilálašvuohta boazodoalus ) . 1 Sámediggi lea guhká bidjan guovddážii sámi oahpponeavvodárbbu ja daid váilivuođa . 1 Sámediggi lea guhká bargan bisuhan dihte skuvlla ja várrepresideanta Laila Susanne Vars deaivvadii njukčamánu 11. b. . Romssa ja Nordlándda fylkkasuohkaniid ovddasteddjiiguin ja Evenášši , Dielddanuori ja Skániid suohkaniid sátnejođiheddjiiguin ságastallan dihte ášši birra viidáseappot . 1 Sámediggi lea guhká bargan bisuhan dihte skuvlla ja várrepresideanta Laila Susanne Vars deaivvadii njukčamánu 11 . 1 Sámediggi lea guhkit áiggi ovddidan balu go smávva giliskuvllat čađat áitojuvvojit heaittihuvvot , ja bivddii loahpas 2009 hoahppočoahkkima njeljiin ministariin vejolaš skuvlaheaittihemiid guovllupolitihkalaš váikkuhemiid birra . 1 Sámediggi lea golmma jagis juohkán 26 stipeandda studeanttaide geat leat čađahan oahpponeavvo-pedagogihkkaoahpu . 1 Sámediggi lea gitta čakčamánu 9. ja 10. beivviid siskkáldas seminára geažil . 1 Sámediggi lea gitta ođđajagemánu 25.-26. beaivvi go hálddahus doallá bargiidseminára Kárášjogas . 1 Sámediggi lea gieskat šaddan ovttaoaivilii Stuorradikki justiisalávdegotti jođiheddjiin , Trond Helleland ( Olgešbellodat ) , ahte geahččalit geassit 2005 mearridit Finnmárkkulága . 1 Sámediggi lea geatnegahttojuvvon čuovvut dábálaš njuolggadusaid iežas hálddaheami hárrái , ovdamearkka dihtii stáhta ekonomiijanjuolggadusaid ja hálddahuslága . 1 Sámediggi lea geahččaleamen ásahahttit sámi mánáide ja nuoraide buriid ja stáđis bajásšaddan ­eavttuid . 1 Sámediggi lea geahččalan čuovvut vuoigatvuođavuođuštuvvon linnjá Fálesnuori málbmaohcama ektui go leat váldán vuhtii árbevirolaš ealáhusaid ja birasgáhttengažaldagaid , muhto leat sivahallon leat ovdáneami hehtteheaddjin . 1 Sámediggi lea geahččalan váikkuhit eanet dievdoolbmuid váldit bargguid mánáidgárddiin . 1 Sámediggi lea gaskaoapmi mii earret eará galgá váikkuhit dasa ahte sámepolitihkalaš sadji nanosmuwá ja sámi uhccitlohku giedahallo vuoiggalaččat . 1 Sámediggi lea galledan buot Finnmárkku gielddaid ja doallan álbmotčoahkkimiid ja juohkán dieđuid láhkaevttohusa birra . 1 Sámediggi lea gal dadjan ahte ii Norgga nationála unnitlogu álbmogiid politihkka galgga fátmmastit sámiid ja dat čujuha sámiid vuoigatvuođaide mat sis leat ILO-konvenšuvnna nr. 169 mielde , gč. Sd.prp. nr. 80 ( 1997 – 1998 ) ja Sd.dieđ. nr. 15 ( 2000 – 2001 ) . 1 Sámediggi lea fágalaččat biddjojuvvon Birasgáhttendepartemeantta ja Riikaantikvára vuollásažžan . 1 Sámediggi lea fágalaččat biddjojuvvon Birasgáhttendepartemeantta ja Riika ­antikvára vuollásažžan . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan go ollu oapmedoalut heaittihuvvojit , erenoamážit sámi guovlluin . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan go nu ollu guolit gárgidit guollebiebmanrusttegiin ja gáibida ahte álggahuvvojit viiddis doaibmabijut . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan go eanet ja eanet bohccot vuddjojit togaide Nordlándageidnosis . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan go doaibmadoarjja lea unniduvvon , go unnida dietnasa daid joavkkuide mat leat rašimusat ekonomalaš rievddademiid oktavuođas . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan dán ovdáneami geažil ja ballá ahte sámi beroštusat buohkanassii eai fuolahuvvo doarvái bures jus buot plánejuvvon huksemat čađahuvvojit . 1 Sámediggi lea fuolastuvvan das go boazodoallu čađat ferte gillát deaddima iešguđet guovllus nu ahte boazodoallu ollu guovlluin dál lea váttis dilis . 1 Sámediggi lea fuolas go geahččá rekrutterema boazodollui guhkkit áiggi vuollái . 1 Sámediggi lea fuolas go Ovttastuvvon Našuvnnat maŋŋá 20 jagi barggu máilmmiviidosaš julggaštusain eamiálbmotvuoigatvuođaid hárrái ii vel leat soahpan teavstta mii ilbmadivččii máilmmiviidosaš unnimusstandárddaid eamiálbmot vuoigatvuođaide . 1 Sámediggi lea fuobmán Infonuorra Sápmi-prošeavtta mávssolašvuođa ja vejolašvuođaid , ja lea juolludan ruđaid Infonuorra Sápmi doibmii Sámi kulturfoandda ja Dearvvašvuođa- ja sosiálaruđaid bokte . 1 Sámediggi lea friddja vuoruhit ruđaid sámi museaođastussii sámi kulturulbmiliid ruhtajuolludeamis kap. 320 , 53. poasttas , mii lea ollu lassánan maŋimus jagiid . 1 Sámediggi lea ferten maŋidit oahppomátkki go min ovttasbargoguimmiin ii leat dilli organiseret mátkki . 1 Sámediggi lea farga leamaš 19 jagi ja leamaš fápmoguovddáš sámi servodaga ovddideamis . 1 Sámediggi lea evttohusproseassas čujuhan ahte sámi buohcciin lea vuoigatvuohta oažžut giela 2008– 2009 laččat ja kultuvrralaččat láhččojuvvon spesialistadearvvašvuođafálaldagaid . 1 Sámediggi lea evttohan álggahit 5-jagi duodjeovdánahttinprográmma . 1 Sámediggi lea evttohan miellahtuid stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivrii : 1 Sámediggi lea evttohan Marit Myrvoll , Tromsa , Sámi Instituhta stivrra miellahttun 1.1.2000 - 31.12.2002 áigodahkii . 1 Sámediggi lea evttohan Ceavccageađggi / Mortensnes máilbmeárbeguovlun . 1 Sámediggi lea erenoamážit čujuhan ahte ii leat ožžon lassi hálddahusresurssaid sámi kulturmuitohálddašeapmái 1999 rájes , ja ahte Sámedikki hálddašanváldi sámi kulturmuittuid ektui ferte šaddat bistevaš ortnegin . 1 Sámediggi lea erenoamážit čalmmustahttán iežas mánáidgárdeplánas doaibmabijuid háhkan dihte mánáidgárdebargiid . 1 Sámediggi lea erenoamážit ávžžuhan fágabirrasiid guovlluin gos leat boahtán unnán ohcamat , ohcat prošeaktaruđaid . 1 Sámediggi lea ekonomalaš váikkuhangaskaomiide várren veaháš badjelaš 30 miljon ru ealáhusovddideapmái . 1 Sámediggi lea ee. jagi 1999 jahkedieđáhusas ja girjji bokte 10.12.2000 Stuorradikki gieldakomiteii čuoččuhan ahte ráđđehusas leat váttisvuođat bálddalastit dán politihkkasuorggi . 1 Sámediggi lea eará oktavuođain jearran ahte fertešii go dán vuodjima gáržžidit . 1 Sámediggi lea earret eará lahttu fáddájoavkkus 5 heivehandoaibmabijuid ja váidudeaddji doaibmabijuid várás NorACIA:s , norgga čuovvolanprográmma mii lea ásahuvvon Árktalaš Ráđi váikkuhusčielggadusraportta vuođul dálkkádaga birra , Arctic Climate Impact Assessment ( ACIA ) . 1 Sámediggi lea earret eará deattuhan man deaŧalaš lea sihkkarastit sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 1 Sámediggi lea ealáhusovddidan áŋgiruššamiinnis vuoruhan gelbbolašvuođa bajideami 2006s . 1 Sámediggi lea dása bidjan eaktun ahte oktii organiserejit iežaset Álttá sámi giellaguovddážiin , ja ahte organisašuvdnahápmi lea vuođđudus mas Sámediggi lea okta eaiggádiin dahje vuođđudeddjiin . 1 Sámediggi lea dárkojeaddjin Davvi-Norgga riikkaoasselávdegottis . 1 Sámediggi lea dán válgaáigodagas erenoamážit deattuhan máttasámegiela , ja Sámedikki mielas lea čielggas ahte go giela galgá nannet ja suodjalit , de ferte čađahit doaibmabijuid . 1 Sámediggi lea dán oktavuođas nammadan lávdegotti mii galgá geahččat olles dán proseassa . 1 Sámediggi lea dán oktavuođas bealuštan ahte čadnojuvvon sámi sáddagiid viiddidanplána berre ráhkaduvvot . Dákkáraš pIána lea dál ovdan biddjon mii dohkálaččat šáhttá ráhkadit vuođu viidáseappot hukset sámi sáddedatdoaimma . 1 Sámediggi lea dán jagi miessemánu 25. b. reivves bivdán KUF:a álggahit proseassa man ulbmilin galggašii viiddidit « sámi guovllu » oahpahuslágas . 1 Sámediggi lea dán barggu oktavuođas Nordlánddas , Romssas ja Finnmárkkus čađahan báikediđoštallamiid ja jearahallamiid dán jagi . 1 Sámediggi lea dál ásahan sierru siiddu facebook ; i. Doppe lea vejolaš oažžut oktavuođa Sámedikkiin . 1 Sámediggi lea dál luvvemin hávdesaji sekundára doaimmaide , mii gáibida ahte ferte oastit eatnama . 1 Sámediggi lea dál goalmmát áigodagastis doaibmamin ( 1997–2001 ) . 1 Sámediggi lea dákkár ásahus , ja galgá danne doai ­bmilit bargat dásseárvvuin iežas doaimmas ja daid surggiin maid Sámediggi hálddaša , našunála dásseárvopolitihka rámmaid siskkobealde . 1 Sámediggi lea dáhtton čoahkkima eanadoalloministeriin dán ášši birra . 1 Sámediggi lea dáhtton departemeantta sirdit stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivrra nammadanválddi Sámediggái . 1 Sámediggi lea duvdán ruđaid juohkima eanet gárgedandoaibmabijuid guvlui . 1 Sámediggi lea duođaid ávkin sámiide . 1 Sámediggi lea duhtavaš sámi giellaguovddážiid bargguiguin , ja oaidná dan dehálaš vuođđun sámegiela gáhttemii ja ovddideapmái . 1 Sámediggi lea duhtavaš lávdegotti vuđolaš ja viiddis bargguin . 1 Sámediggi lea duhtavaš go ášši lea loahpahuvvon ja Deanu gielda lea ožžon doarjaga dasa ahte sin virgáibidjannjuolggadusat leat lobálaččat . 1 Sámediggi lea duhtavaš go sierra čielggadus dán birra lea álggahuvvon , muhto vuorjašuvvá váilevaš ruhtadeami ja organiserema geažil , ja go bargu ii ovdán nu go galggašii . 1 Sámediggi lea duhtavaš go ráđđehus lea rád ­djen strukturbivdoearreortnegiid . 1 Sámediggi lea duhtavaš go dutkanprošeakta dán birra lea álggahuvvon , muhto vuorjašuvvá váilevaš ruhtadeami ja organiserema geažil , ja go bargu ii ovdán nu go galggašii . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Sámi dieđaviesu huksen Guovdageainnus dál lea álggahuvvon . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Stuorradiggedieđáhusas nr 32 ( 2007-2008 ) ' Bak kulissene ' válddahallo ­juvvo sámi lávdedáidda ja dan mearkkašupmi erenoamážit . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Stuoradikki ealáhuslávdegoddi guldalii váruhusaid ja ráđiid mat bohte Sámedikkis , álbmogis ja riddoguolástusealáhusas . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Nuortasámi musea ruhtadeapmi dál lea sihkkarastojuvvon , ja go leat ožžon signálaid ahte ája sámi guovddáš , Saemien Sijte ja Sámi dáiddamusea leat vuoruhuvvon maiddái Ráđđehusa ja Stuorradikki beales . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Guolástus- ja riddodepartemeanta lea álggahan ortnega evaluerema . 1 Sámediggi lea duhtavaš go Birasgáhttendepartemeanta guorrasa Sámedikki mearrádussii ahte ásahit Sámi kulturmuitoráđi . 1 Sámediggi lea duhtavaš go 2006s lea leamaš vejolaš loktet juolludusaid mealgat čáppagirjjálašvuođa buvttadeapmái ja lasihit doaibmadoarjaga sámi girjelágádusaide . 1 Sámediggi lea duhtavaš dáinna čovdosiin . 1 Sámediggi lea duhtavaš dainna go čálekeahtes njuolggadusat buori boazodoalu birra váldojuvvojit láhkii . 1 Sámediggi lea duhtavaš dainna go Ráđđehus evttoha bissehit plánejuvvon huksemiid Bjøllåga , Melfjord ja Báiddár čázádagain . 1 Sámediggi lea duhtavaš dainna doarjagiin maid lea ožžon sihke suodjalanulbmiliid ja eare mearrádusaid ektui dain suodjalanláhkaásahusain maid oktavuođas leat leamaš konsultašuvnnat . 1 Sámediggi lea duhtavaš daiguin mearrádusaiguin mat váldojuvvojedje mielde gustovaš minerálalágas finnmárkkulága mearrideami oktavuođas 2005:s danne go dat addet Sámediggái vejolaš ­vuođa oažžut dárbbašlaš dieđuid ja konsultašuvdnavejolašvuođaid . 1 Sámediggi lea duhtavaS qo eiseválddit áiqot čaoahit geahččaladdandoaimma lotnolasealáhusaiguin . 1 Sámediggi lea dovddahan veahá balu danne go oalle ollu guolit besset luovus biebmanealáhusain ja lea deattuhan ahte biebman ii galgga šaddat áittan luondduguollenállái . 1 Sámediggi lea dovddahan sávaldaga oaččohit áigálii ovttasbargošiehtadusa Oslo gielddain ge . 1 Sámediggi lea dovddahan dievasčoahkkimis miessemánus dán jagi , áššis 18/99 1999-2000 Boazodoallošiehtadus , ahte dáhtošii guorahallat dan Eanadoallodepartemeanttain : « . 1 Sámediggi lea dovddahan ahte háliida ráđđádallanproseassa eanadoallošiehtadusaid oktavuođas . 1 Sámediggi lea dohkkehan sámi dutkanplána oassin oččodeamis ollislaččat ja eanet oktiiheivehuvvon sámi dutkanpolitihka . 1 Sámediggi lea dohkkehan dán , ja oaivvilda dasa lassin ahte Barentsčállingotti álgoálbmotmielbargi galgá fásta ovddastit álgoálbmogiid Regiovdnalávdegottis . 1 Sámediggi lea doarjjageavadis bokte veahkkin ruhtadan kulturvuođđuduvvon ealáhusaid ja máŋga kommersiála mátkeealáhusfitnodaga , main vásáhusat leat guovddážis – ja mat sáhttet leat safari , sámi borramuš , vuotnabivdu ja idjadeapmi , sáivaguollebivdu , johkafanasmátkkit jna. . 1 Sámediggi lea doallan čoahkkimiid Storfjord , álttá ja Snåasa suohkaniiguin dainna áigumušain ahte laktit daid maid áiggi mielde hálddašanguvlui . 1 Sámediggi lea doallan čoahkkima Njeareveaji geaidnoservviin , ja lea čuovvola ášši ságaškuššamiiguin Finnmárkkuopmodagain ja Finnmárkku fylkkagielddain . 1 Sámediggi lea doallan álbmotčoahkkima Njávdámis gos lei diehtojuohkin ođđasis hávdádeami birra Nuortalašsiiddas . 1 Sámediggi lea doallan sámi mátkeealáhuskonferánssa Álttás golggotmánus 2008 . 1 Sámediggi lea doallan jahkásaš sámi mánáidgárdekonferánssa ja fierpmádatčoahkkimiid sámi mánáidgárddiid bargiide . 1 Sámediggi lea doallan guokte čoahkkima Mánáidáittardeddjiin . 1 Sámediggi lea doallan diehtojuohkinčoahkkimiid Máhttolokten – Sámi birra čuovvovaš suohkaniid vuođđoskuvllaide : Guovdageainnu , Divdasvuona , Porsáŋggu , Deanu ja Unjárgga . 1 Sámediggi lea doaibmaplánastis evttohan ráfáiduhttit vuotnaguovlluid ahcilis bivdoreaidduid vuostá , nu maiddái autoliinnaid ja snoranuhtiid geavaheami vuostá . 1 Sámediggi lea doaibman jagi 1989 rájis . 1 Sámediggi lea digaštallan ášši Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta politihkalaš jođihangottiin . 1 Sámediggi lea dieđihan ahte ovttasdoaibmanođastusas leat váikkuhusat buot sámiide , ja danne ferte nationála dásis bidjat guovddážii sámi perspektiivva barggus bajimuš dásis . 1 Sámediggi lea dievasčoahkkinmearrádusas cealkán hálddašannuppástusa áššis ( ášši 36/06 ) ahte sii dáhttot « duođalaš ja buresdoaibmi golmmabealát šiehtadallamiid ( stáhta-regiovnnat- Sámediggi ) sihkkarastin dihtii ahte Norga doallá álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui , maid lea geatnegahttojuvvon čuovvut . » 1 Sámediggi lea dievasčoahkkimisttis , go meannudii jagi 2007/2008 boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiid , ovddidan árvalusa mii vástida NBR gáibádussii oažžut olles buhtadusa / beassama divadiin . 1 Sámediggi lea dien oktavuođas čujuhan erenoamážit ILO-konvenšuvnna 169 artihkkalii 15 . 1 Sámediggi lea diehttelas positiivalaš dákkár doaimmaide , muhto dađi bahábut de ii leat Sámedikki 2008 bušeahtas vuoruhuvvon ruđat mat galget gokčat oahpu allaskuvllain . 1 Sámediggi lea departementii dieđihan ahte dárbbašit eanet áiggi árvvoštallat ovddiduvvon evttohusa ja ovddidit vejolaš molssaevttolaš bušeahttamodeallaid . 1 Sámediggi lea deháleamos eaktudeaddji ráđđehusa sámepolitihka ovddideamis . 1 Sámediggi lea deaŧalaš ruhtadanoasálaš sámi guovlluid ealáhusaid oktavuođas . 1 Sámediggi lea deavdán dehálaš rolla riikkaidgaskasaš ovttasbarggu ja gaskaomiid ovddideamis álgoálbmotsuorggis . 1 Sámediggi lea deattuhan ahte sámi vuoigatvuođat mearraresurssaide čuovvu vuođđolágas , dološvieruin ja álbmotrievttis ja danne eai sáhte marginaliserjuvvot . 1 Sámediggi lea deattuhan ahte dát ii leat čearddalaš riidu , muhto ealáhusriidu masa sáhttá gávdnat dakkár čovdosiid maid bealit sáhttet dohkkehit . 1 Sámediggi lea deattastan ahte sámit leat guolástan mearas nu guhkes áiggi go gávdnojit historjjálaš gáldut . 1 Sámediggi lea dearvvašvuođasektuvrra nuppástuhttima ja dearvvašvuođafitnodagaid ásaheami rájes bargan dan ala ahte galgá leat duohta váikkuhanfápmu dearvvašvuođafitnodagaid guovdu . 1 Sámediggi lea dattetge guorahallan gažaldaga áššis 18/99 , mii guoská ii eaktodáhtolaš njuovvamii , geahča čoahkkingirjji sitáhta bajábealde . 1 Sámediggi lea dattege doalahan gáibádusas ahte eiseválddit galget ásahit dákkár avádaga . 1 Sámediggi lea dat mii eanaš muddui hálddaša ruđaid sámi doai ­bmabijuide mat leat Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas . 1 Sámediggi lea dasto ráhkadan oahppoplánaevttohusaid studerenráhkkanahtti prográmmafágaid váste čuovvovaš sámi fágain : Sámi historjá ja servodat , sámi musihkka ja lávdi ja sámi visuála kultuvra . 1 Sámediggi lea dasa lassin áŋgiruššan dasa mii lea otná ordnet ahte oažžut sierra 2000 tonnasaš salliteriid fatnasiidda mat bivdet gáddenuhtiiguin ja firpmiiguin . 1 Sámediggi lea dasa lassin bidjan sámi árvovuođu guovddážii iežas gulaskuddan ­cealkámušastis . 1 Sámediggi lea danne čoahkkimis nášuvnnalaš eiseválddiiguin jearahan mo gearggusvuohta ja dieđiheapmi galgá áimmahuššat maiddái sámi servodagaid . 1 Sámediggi lea danin duhtavaš go dieđáhusas aiddostahttojuvvo stáhta bajimuš ovddasvástádus sámi kultuvrii ja ahte sámi kultuvra lea dehálaš oassi nationála kulturpolitihkas . 1 Sámediggi lea dan vuođul mii bajábealde daddjo ávžžuhan Finánsadepartemeantta njulget skužilvuođaid vearro- ja divatortnegiin ja sihkkarastit ahte vuođđoealáhusat meannuduvvojit dássálága . 1 Sámediggi lea dan rájes go válddii badjelasas sámi museaid hálddašanovddasvástádusa ja go museaođastus álggahuvvui , álggahan sámi museaid gaskkas stuorát nannenproseassa . 1 Sámediggi lea dan rájes go dat ásahuvvui , geavahan vuođđun ahte sápmelaččain ja dáid guovlluid álbmogis muđui leat vuoigatvuođat guolástussii ja eará ođasmuvvi mariidna resurssaide riddolagaš guovlluin . 1 Sámediggi lea dan oaivilis ahte sámi guolásteddjiin lea boares árbevieruid ja álbmotrievtti mielde vuoigatvuohta sámi guovlluid guollevalljodagaid rievttálaš oassái . 1 Sámediggi lea dan oaivilis ahte dát čájálmas lea heivehuvvon rávisolbmuide iige mánáide , ja oasseváldit čájálmasas leat profešunála artisttat ja dáiddárat . 1 Sámediggi lea dahkan šiehtadusaid máŋggain fylkkagielddain ja lea dahkan / lea dahkamin šiehtadusaid doarjjaortnegiid geavaheddjiiguin mat njuolga váikkuhit Sámedikki váikkuhangaskaomiid geavaheami ja daid juogadeami . 1 Sámediggi lea dahkan šiehtadusa Sámi allaskuvllain prošeavttaid čađaheami ektui dán oktavuođas . 1 Sámediggi lea dahkan šiehtadusa Asplan Viak AS:in ráhkadit ekonomalaš raportta duoji ovddideapmái jagiide 2007 , 2008 ja 2009 . 1 Sámediggi lea dahkan ovttasbargošiehtadusa Sámi allaskuvllain ovdánahttit ja čađahit 5- jagi rávisolbmooahpahusprográmma . 1 Sámediggi lea dahkan ovttasbargansoahpamuša Finnmárkku fylkkagielddain , Romssa fylkkasuohkaniin ja Nordlándda fylkkasuohkaniin , ja maiddái ovttasbargansoahpamuša ovttain fylkkasuohkaniin oarjilsámeguovllus . 1 Sámediggi lea dahkan ealáhus ­šiehtadusa duodjeorganisašuvnnaiguin . 1 Sámediggi lea cuiggodan eiseválddiide ahte sámegiela geavaheapmi galbbain ii čuovvoluvvo nu go galggašii báikenammalága vuođul . 1 Sámediggi lea cealkán dáhtu soahpat ovttasbargošiehtadusa Oslo gielddain . 1 Sámediggi lea cealkán ahte ođđa organisašuvdnahámádaga juksanmearrin lea dahkat Sámedikki politihkkagárgedeaddjin ja politihkalaš vuođusháhkkin mas leat čielga politihkalaš ja hálddahuslaš ovddasvástáduslinját . 1 Sámediggi lea cealkán ahte guovddáš mihttomearri sámi sáddehatdoaimmain ferte leat nannet ju1ev- ja máttasámi sáddagiid . Bajida 1 uohttámuša go plánaaššebáhpiris oidnet iežaset doaibman dan ahte Sámi Radio ga1gá sáddagiinnis juksat sámi birrasiid olles sáddehatguovlustis . 1 Sámediggi lea bálkáhan Árran Julevsámi guovddáža čađahit kulturmuitoiskkademiid doaibmabidjoguovllus . 1 Sámediggi lea bušehteren 1.5 miljon ru 2010:s . 1 Sámediggi lea bušeahtas bokte maŋimus jagiid dovddahan ahte bohtet sámegiela hálddašanguovllu gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielalašvuođadoarjagiid várás ođđa meroštallannjuolggadusat ja juolludaneavttut . 1 Sámediggi lea bures gulahallan sámi homofiillaid ja lesbbaid fierpmádagain dan barggu ektui makkár prošeavttaide sii leat ožžon doarjaga . 1 Sámediggi lea buktán sullasaš cealkámuša snoranuohttenjuolggadusaid rievdaduseavttuhusaide , ja dalle maid ii dorjon evttohusa man vuođul doaimmahagat livčče beassan friijabut mearridit snoranuohttefatnasiid . 1 Sámediggi lea buktán mearkkašumiid sámi oahpahusa , dutkama ja gaskkusteami birra , ja maiddái universitehtasektuvrra stivrenstruktuvrra birra . 1 Sámediggi lea buktán konkrehta árvalusaid dán birra Stuoradikki presideantajođihangoddái . 1 Sámediggi lea buktán cealkámušaid raportii ja muhtin oassi dain lea biddjojuvvon dasa mielde , ee. oppalaš čálus dain hástalusain mat Norggas leat go lea dárbu ovddidit mánáid ja nuoraid sámi identitehta ja gullevaš-vuođa , sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandili dutkat , ja go lea dárbu sámi giella- ja kulturgelbbolašvuhtii almmolaš bálvalusapparáhta bargiin . 1 Sámediggi lea buktán cealkámušaid máŋgga riikkalaš dokumeantta dáfus mat guoskkahit dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiid . 1 Sámediggi lea buktán cealkámušaid dutkosii čuovvovaš váldofáttáin ; dárbu viidásit ovdánahttit proseassaid gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki álbmotrievtti vuođul , siskkáldas riekti ja konsultašuvdnašiehtadus , vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii ii leat doarvái bures vuhtiiváldojuvvon , sámegillii ja sámegiela oahpahusa doarjjaortnet ii leat doarvái buorre , ja hástalusat máhtto- ja ása 2009– 2010 1 Sámediggi lea bovden Kulturdepartemeantta čoahkkimii politihkalaš dásis , gosa maid Beaivváš Sámi Teáhter lea bovdejuvvon . 1 Sámediggi lea bovdejovvon mielde stivrenjovkui man ovddasvástádus lea gozihit ahte ráhkaduvvo ollislaš strategiija Norgga politihkkii Arktalaš ráđi prográmma bargguin , ja leat mielde ruhtadeamen olbmo gii dán barggu koordinere . 1 Sámediggi lea bivdán gulaskuddancealkámušastis ahte Luondduhálddašan Direktoráhta vuordá rievdadeames mearraluossabivddu dassážii go Finnmárkku riddoguolástanlávdegoddi lea gearggan bargguinis . 1 Sámediggi lea bivdán departemeantta čuovvolit ruđaid mat leat juolluduvvon Hellemoprošektii prošeaktaáigodagas . 1 Sámediggi lea bivdán ahte šiehtadallamat álggahuvvojit fas ja ahte Sámedikkit ja boazoealáhus goappašiid bealde ráji sáhttet leat mielde dán barggus dan bokte ahte ráđđehusat addet sámedikkiidege vejolašvuođa ja mandáhta bargat čovdosa gávdnamiin . 1 Sámediggi lea bivdán ahte čađahuvvojit konsultašuvnnat gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki jus árvvoštallojuvvo addit rogganlobi dain guovlluin mat leat konsešuvdnaguovllu olggobealde . 1 Sámediggi lea bivdán ahte sámegiella oažžu stahtusa sierra giellan go ohcá alit ohppui , nu ahte oahppit eai galgga dárbbašit hilgut sámegiela vuosttašgiellan vai ožžot dárbbašlaš lassipoeŋggaid go galget alit ohppui álgit . 1 Sámediggi lea bivdán ahte kulturmuitobáikkit galget muddejuvvot erenoamášguovlun kulturmuittuid suodjaleapmái plánain . 1 Sámediggi lea bivdán addit sámegillii sierra giela saji alit ohppui sisaváldimis , amaset oahppit dan geažil go galget oažžut dárbbašlaš lassisčuoggáid alit ohppui sisaváldimis , dárbbašit válljet eret sámegiela vuosttas giellan . 1 Sámediggi lea bivdán Sámi allaskuvlla álggahit rávisolbmuidoahpahusprográmma mii galgá bistit 5 jagi , ja man olahusjoavkun leat rávisolbmot geat eai máhte sámegiela . 1 Sámediggi lea bivdán Justiisa- ja politiijadepartemeanttain čoahkkima ságastallat ja čilget movt sihkkarastit bušeahttarámmaid jagi 2011 rájes Finnmárkku ­komišuvnna bargui boahtteáiggis . 1 Sámediggi lea bivdojuvvon nammadit áirasa prošeavtta stivrenjovkui , muhto unnán bargiid geažil ii oainne ráđđi mange láhkai vejolažžan ain eanet searvat prošektii . 1 Sámediggi lea bidjan čuovvovaš prinsihpaid vuođđun viidáset bargui Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusain . 1 Sámediggi lea bidjan vuođđun dan ahte konsultašuvdnageatnegasvuohta galgá biddjojuvvot láhkii jos váldi áššiin main lea stuorra mearkkašupmi sámi beroštumiide , sirdojuvvo guovlulaš ja/dahje fylkkagielddalaš dássái . 1 Sámediggi lea bidjan sierra neahttabáikki gosa buot dárbbašlaš dieđut leat čohkkejuvvon , ja gosa lea maiddái vejolaš sáddet iežas oainnuid njuolga . 1 Sámediggi lea bidjan merkii makkár doarjaga Olgoriikadepartemeanta lea addán , erenoamážit delegašuvnna bokte Genčvas , dáid proseassaid oktavuođas . 1 Sámediggi lea bidjan merkii ahte ollu sektovrrain lea váttis viiddidit dálá doaimmaid vuođđoealáhusaid siskkobealde . 1 Sámediggi lea bidjan johtui prošeavtta Sámi Instituhtas sámi statistihka birra Norggas . 1 Sámediggi lea bidjan gáibádusa ahte ásahuvvo sierra kulturguovddášfoanda , ja vuođustii dan ná ahte : ” Foanda lea jurddašuvvon ásahuvvot gokčat ođđa guovlulaš ja báikkálaš kulturguovddážiid investerengoluid . 1 Sámediggi lea beahtahallan go ii dán ge bušeahttaáigodagas loahpahuvvo dát ortnet . 1 Sámediggi lea barggustis sámi kulturviesuiguin bidjan vuođđun dan vuoruhanlisttu maid Sámediggi mearridii geassit 1999 . 1 Sámediggi lea barggadettiin dáinna áššiin ráđđehusa ektui atnán deaŧalažžan ahte dat konsultašuvdnašiehtadus mii Sámedikkis lea stáhtain , ii galgga geanohahttojuvvot . 1 Sámediggi lea bargan ovttas golmma davvinorgga fylkka Fylkkamánniiguin ja fylkkagielddaiguin ohcanproseassa oktavuođas . 1 Sámediggi lea bargan garrasit dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiiguin mat gusket sámi bálvalusoažžuide . 1 Sámediggi lea bargan dainna 2006s lávga ovttasbargguin fágalaš referánsajoavkkuin maid Sámediggi , Romssa fylkkasuohkan ja Norlándda fylkkasuohkan leat nammadan . 1 Sámediggi lea bargan aktiivvalaččat gulahallama buoridemiin sámi organisašuvnnaiguin ja lea doallan čoahkkimiid guvttiin nissonorganisašuvnnain ja dievdoservviin Dievddut . 1 Sámediggi lea bargan Recalling Ancestral Voices – Repatriation of Sámi Cultural Heritage Interreg-prošeavtta ollásit ruhtademiin . 1 Sámediggi lea bargamin oažžut bissovaš doaibmaorganiserema Divvunprográmmii ja áigu ásahit sierra ovttadaga Romssa universitehtii Sámi guovddáža giellateknologiija oktavuhtii . 1 Sámediggi lea bargamin miehtáriikasaš šiehtadallamiin Innovasjon Norge:in ( gč. kap. 20.6.2 ) . 1 Sámediggi lea bargagoahtán dan badjelii ahte ásahuvvo bargojoavku mas Riikkaantikvára , Unjárgga gielda ja Sámediggi barget viidáseappot plánain vai ášši ovdána . 1 Sámediggi lea balus dan hárrái go dál álggahuwojit geahČČ8lanbohkamat Norlándda riddoguovlluin ja gitta Tromssa fylkka ráji . 1 Sámediggi lea bajimus válgaeiseváldi Sámediggeválggain . 1 Sámediggi lea baicce vuosttildan ahte addojuvvo rogganlohpi dain guovlluin mat leat konsešuvdnaguovllu olggobealde . 1 Sámediggi lea bagadallanbarggus bokte sámi mánáidgárddiide ja daidda mánáigárddiide gos leat sámi mánát , čujuhan leat stuora dárbbu das ahte bargiin lea gelbbolašvuohta iešguđet osiin sámi kultuvrras , eallinvuogis ja servodateallimis . 1 Sámediggi lea bagadallan váhnemiid , mánáidgárddiid ja mánáidgárdeeaiggádiid sámi mánáid mánáidgárdefálaldagaid birra . 1 Sámediggi lea bagadallan skuvlaeaiggádiid , oahpaheddjiid , váhnemiid ja ohppiid Máhttolokten – sámi oktavuođas , čuovvovaš fáttáin ; fága- ja diibmojuohku , sámegieloahpahusa organiseren – earenoamážit olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , oahppoplánat , oahpponeavvut ja sámi fáttát nátionála oahppoplánain . 1 Sámediggi lea atnán mearrideaddjin ahte šaddá dakkár guolástushálddašeapmi mii lea vuođđuduvvon lagašvuođa- ja sorjavašvuođaprinsihppii . 1 Sámediggi lea almmuhan guokte « Stullán » mánáidgárdeáigečállaga dan jagi . 1 Sámediggi lea almmuhan guokte almmuhusa « Stullán » nammasaš mánáidgárdeáigečállagis . 1 Sámediggi lea almmatge cealkán ahte sámit eai háliit fátmmastuvvojit Norgga politihkas riikkagottálaš veahádagaid buohta , dasgo sámiid vuoigatvuođat ILO-soahpamuša nr. 169 mielde mannet guhkkelii go vuoigatvuođat mat čuvvot rámmakonvenšuvnnas , vrd. st. prp. nr. 80 ( 1997–1998 ) ja st.meld. nr. 15 ( 2000–2001 ) . 1 Sámediggi lea addán ruđaid Boazodoalu oahpahuskantuvrii duoji bissovaš fidnooahppiortnega hálddašeapmái . 1 Sámediggi lea addán prošeaktadoarjaga festiválii . 1 Sámediggi lea addán gulaskuddancealkámuša NOU 2000 : 14 « Frihet med ansvar » ( Friddjavuohta ja ovddasvástádus ) – Alit oahpahusa ja dutkama birra . 1 Sámediggi lea addán doarjaga prošeavttaide maiguin lea áigumuš buoridit duoji vuovdaleami , dán fáttá áigut mii čuovvolit viidáset barggus dujiin . 1 Sámediggi lea addán doarjaga Divttasvuona suohkanii nuoraiddeaivvadeapmái gos barget nákkuid eastademiin ja dat lei Notvatn báikkis Divttasvuonas 2007 borgemánu . 1 Sámediggi lea addán dieđu Várdobáikái ahte lea sávahahtti ahte viessoláigoruhtadeapmi biddjo vuođđun huksemii . 1 Sámediggi lea addán celkámuša Báktehovdii Sydvaranger Gruve ASa ohcamii oažžut mihtiduvvot , ja rogganlobi , oktiibuot 15 guovllu Mátta-Várjjaga gielddas . 1 Sámediggi lea addán cealkámušaid suodjalanguovlluid ásahemiid birra , ea.ea. áššis 31/92 stuorradiggedieđáhus nr. 62 ( 1991-92 ) Norgga luonddusuodjalanguovlluid ja eará stuorát gáhttejuvvon guovlluid riikkaplána birra ja áššis R 90/97 Biologalaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvdna — raporteren . 1 Sámediggi lea addán cealkámuša sihke gaskaboddasaš raportii ja Riikkarevišuvnna mearkkašumiide . 1 Sámediggi lea addán cealkámuša NOU 3:2000 Samisk lærerutdaning – mellom ulike kunnskapstradisjoner ( Sámi oahpaheaddjeoahpahus – iešguđetlágán máhtolašvuođaid gaskkas ) . 1 Sámediggi lea addán cealkámuš Finnmárkkuopmodaga njuolggadusevttohussii mo geavahit eanaeaiggáda minerálaid dan eatnamis maid Finnmárkkuopmodat stivre ja hálddaša . Sámediggi deattuha ahte eanaeaiggádiid minerálaid iskkadeapmi ja roggan sáhttá dušše dáhpáhuvvat šiehtadusa vuođul eanaeaiggádiin dahje bággolonisteami 1 Sámediggi lea addán Sámiid Valáštallanlihttui / Samenes Idrettsforbund ( SVL ) bargun ovddidit duođaštusa das mat leat sámi valáštallandoaimmat . 1 Sámediggi lea addán Sámi giellaráđđái ovddasvástádusa juogadit stáhtalaš doarjagiid 16.650.000,- ruvnno sámi dulkonbálvalussii ja guovttegielalašvuhtii , dan guđa gildii mat gullet sámegiela hálddašanguvlui : Kárášjoga gildii , Guovdageainnu suohkanii , Deanu , Porsáŋggu , Unjárgga gielddaide ja Gáivuona suohkanii ja Finnmárkku ja Tromssa fylkkagielddaide . 1 Sámediggi lea Sámedikki joavkkuid evttohusaid vuođul evttohan čuovvovaččaid ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegotti lahttun : 1 Sámediggi lea Sámediggeráđi 127/07 ášši mearrádusa dovddahan ahte lága ulbmil ferte govvidit ođđaáigásaš biraspolitihka , mii deattuha dakkár ceavzilis ovdáneami mii áimmahuššá sihke ekologalaš , ekonomalaš ja sosiála / kultuvrralaš beali meahccemohtorjohtolaga hálddašeamis . 1 Sámediggi lea Sámediggeplánas ovddidan dárbbu sierra sámi dutkan ja alit oahpu stuorradiggedieđáhussii . 1 Sámediggi lea Norgga sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgána . 1 Sámediggi lea Máhttodepartemeanttas ohcan ráhkadit earenoamáš sámi oahppoplánaid joatkkaoahpahussii ja lea čoahkkinastán fidnooahpahusa ovttasbargoráđiin , SRY:in . 1 Sámediggi lea Máhttodepartemeanttas ohcan juohkit fidnooahpahusa duodjefága , ja lea čoahkkinastán fidnooahpahusa ovttasbargoráđiin ( Samarbeidsrådet for yrkesopplæring , SRY ) . 1 Sámediggi lea Birasgáhttendepartementii čujuhan ahte lávdegotti bargu guoskkaha sámi beroštumiid . 1 Sámediggi lea 24.02.2005 beaiváduvvon reivves birasgáhttenministarii Knut Arild Hareide čujuhan ahte Birasgáhttendepartemeanta ja hálddašeapmi eai gozit sámi vuoigatvuođaid anadromalaš luossabivddu hálddašeami oktavuođas . 1 Sámediggi lea 2009:s searvan plána- ja fáddálávdegoddái Finnmárkkus . 1 Sámediggi lea 2009:s evalueren váikkuhangaskaomiid geavaheami áigodagas 2001–2007 . 1 Sámediggi lea 2009 rájes geavahan 6,8 miljon ru nuvttá oahpponeavvuide . 1 Sámediggi lea 2009 reviderejuvvon bušeahtas juolludan ovdaprošeaktaruđaid RiddoDuottarMuseai ásahit duođaštusguovddáža Álttá- Guovdageainnu ášši várás . 1 Sámediggi lea 2008:s čađahahttán Sámedikki ealáhusovddideami váikkuhangaskaomiid evaluerema . 1 Sámediggi lea 2008:s várren 200 000 ruvnno Sámi girjerájusávdnasiid doarjagiidda . 1 Sámediggi lea 2008:s ožžon 650 000 ru Olgoriikadepartemeanttas prošeaktadoarjjan Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui . 1 Sámediggi lea 2008:s oččodan sámi servodagaid ealáhuseallimii buoret rámmaeavttuid árvoháhkama , gelbbolašvuođa- ja buvttaovddideami , nannoset vuovdaleami ja vuovdindoaibmabijuid bokte , nu ahte ealáhusain livččii boahtteáigi ja dat nagodivčče gilvalit . 1 Sámediggi lea 2008:s juolludan siidii 280 000 ruvnno kulturviesu doibmii . 1 Sámediggi lea 2008:s juolludan 1 505 000 ruvnno njuolgga doarjjan museadoibmii . 1 Sámediggi lea 2008:s bargan nationála prošeavttain válljejuvvon kultureanadat eanadoalus . 1 Sámediggi lea 2008:s bargan Njávdáma opmodat oamastemiin . 1 Sámediggi lea 2008 čavčča rájes geavahišgoahtán ođđa oktasaš poastačujuhusa : Sámediggi / Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka 1 Sámediggi lea 2008 rájes atnigoahtán Sámeálbmot foandda reanttuid . 1 Sámediggi lea 2008 bušeahtas juolludan lassidoarjaga dán doibmii . 1 Sámediggi lea 2007:s várren ruđaid dutkan- , geahččaladdan- ja ovddidanprošeavttaide heivehuvvon oahpaheami várás ohppiide geat čuvvot Máhttolokten – Sámi oahppoplánabuktosa . 1 Sámediggi lea 2006s šiehttan ovttasbarggu Sámi NissonForumiin go guoská davviriikkalaš sámi dásseárvokonferánssa čađaheapmái . 1 Sámediggi lea 2006s álggahan barggu heivehit dásseárvvu áššemeannudeamis . 1 Sámediggi lea 2006s registreren ahte máŋga konsešuvdnaeavttu leat rihkkojuvvon , ja oaivvilda ahte dákkár rihkkosiid berre moaitit garrasit . 1 Sámediggi lea 2006s oassálastán máŋgga čoahkkimii main davviguovlopolitihkka lea leamaš guovddážis ; gulahallančoahkkimiidda juohke jahkebeali Olgoriikadepartemeantta ja Sámedikki gaskka , Olgoriikadepartemeantta ja davvinorgalaš eiseválddiid gaskasaš gulahallanForumi , Norgga sáttágoddái árktalaš ráđi ministtarčoahkkimiin . 1 Sámediggi lea 2006s nammadan ođđa giellastivrra . 1 Sámediggi lea 2006s buktán árvalusaid sihke Romssa musea guhkesáigeplánii mii guoská báktedáidaga seailluheapmái ja sihkkarastimii 2006s ja jagiin ovddos guvlui , ja dasto Norlándda Báktedáiddaplánii . 1 Sámediggi lea 2006s bargan sámi ealáhusaid rámmaeavttuid buoridemiin . 1 Sámediggi lea 2006s bargan aktiivvalaččat dásseárvvuin . 1 Sámediggi lea 2006s ain vuoruhan gelbbolašvuođa bajideami ja fierpmádathuksema kultur- ja luondduvuođus turismmas . 1 Sámediggi lea 2006s ain joatkán bargguin čuovvolit Stuorradiggedieđáhusa nr. 16 ( 2004 – 2005 ) Leve med kulturminner . 1 Sámediggi lea 2006:s juolludan 400.000 ruvnno Gába doibmii . 1 Sámediggi lea 2006:s dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusbarggus geahččalan ovddidit áddejumi das mo sáhtášii olahit dásseárvosaš bálvalusa sámi ál-bmogii . 1 Sámediggi lea 2006 čađahan konsultašuvnnaid stáhtaeiseváldiiguin ollu áššiin . 1 Sámediggi lea 2006 várás várren 1,7 milj. ruvnno Norgga beale Sámi valáštallanlihttui , Sámi spábbačiehkčanlihttui ja Sámi valáštallanlihtu oassálastimii Arctic Winter Games:ii , mii dán jagi lágiduvvui Aláskas . 1 Sámediggi lea 2006 juolludan prošeaktaruđaid máŋga prošektii maid váldoul ­bmil lea kvalitehtasihkkarastit fálaldagaid sámi mánáide . 1 Sámediggi lea 2006 joatkán barggus Sámedikki ja regiovnnalaš dearvvašvuođalágádusaid , Sáme ­dikki ja Dearvvašvuođa- ja fuolahusdeparte ­meantta ja Sámedikki ja Bargo- ja searvadahttin ­departemeantta gaskasaš ovttasbargoorgánain . 1 Sámediggi lea 2006 joatkán barggu oččodit ođđa lágaid mat sihkkarastet luondduresurssaid . 1 Sámediggi lea 2005:s dahkan duodjealáhusa váldošiehtadusa duodjeorganisašuvnnaiguin Sámiid Duoji Riikkaservviin ja Duojáriid ealáhusservviin . 1 Sámediggi lea 2005 várren bestendoaimmaide ruđaid mat galget geavahuvvot stipeandan studeanttaide vai gelbbolašvuohta loktana dakkár surggiin , main sámi servodat dárbbaša eanet gelbbolašvuođa , ee. sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Sámediggi lea 2004. s dahkan váldošiehtadusa sámi dáiddárorganisašuvnnaiguin mat ovddastuvvojit Sámi dáiddárráđi bokte . 1 Sámediggi lea 2004 rájes čađahan prošeavtta ovddidan dihte sámegiela korrektuvra- prográmma elektrovnnalaš teakstagieđahallamii . 1 Sámediggi lea 2003 rájes bargan njuolggadusaiguin maiguin sihkkarastit sámi searvama suodjalanproseassaid buot plánadásiin . 1 Sámediggi lea 2002:s ásahan sierra virggi sámi museaid čuovvoleami ja ovdánahttima váste . 1 Sámediggi lea 2000:s bargan aktiivvalaččat nannet sámi museaid , ja lea dan oktavuođas ráhkadan sierra sámi museačielggadeami mas leat boahttevaš organiseren- ja stivrenstruktuvrrat . 1 Sámediggi lea 2000-jagi ráhkkanemiid oktavuođas geahčadan mášiinnaid , prográmmaid ja bargoneavvuid maid Sámediggi dál geavaha . 1 Sámediggi lea 1999 várás ožžon 4,4 milj. kr. . Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttas NOU 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmogii čuovvuleapmái . 1 Sámediggi lea 1999 jahkedieđáhusastis bivdán ahte dikki rolla čielggaduvvo dárkileappot Sáme ­dikki ja iešguđetlágan hálddahusdásiid ovddasvástádusgaskavuođa aiddostahttimiin . 1 Sámediggi lea 1999 geasemánu 11. b. buktán mearkkašumiid eavttuhussii . 1 Sámediggi lea 1998-2001 sámedikkeplánas čujuhan man deaŧalaš lea hukset dihtorbása masa čohkke vuođđodieđuid sámi servodatdili birra sámi dutkanulbmiliid várás . Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš hukset dihtorbása mas gávdnojit statistihkalaš dieđut sámi servodatdilálašvuođaid birra . 1 Sámediggi lea 1998-2001 sámedikkeplánas čujuhan man deaŧalaš lea hukset dihtorbása masa čohkke vuođđodieđuid sámi servodatdili birra sámi dutkanulbmiliid várás . Sámediggi deattuha ahte lea deaŧalaš hukset dihtorbása mas gávdnojit statistihkalaš dieđut sámi servodat-dilálašvuođaid birra . 1 Sámediggi lea 1998-2001 sámediggeplánas ovddidan mihttomeari ahte Sámediggi galgá bidjat eavttuid ja hábmet sámi skuvlla ja oahpahusfálaldaga . 1 Sámediggi lea 1998-2001 Sámediggeplána kap. 5.2.2.3 dadjan earret eará čuovvovaččat boazodoalu ja eanahálddašeami birra : 1 Sámediggi lea 1990 rájes iešguđetlágan oktavuođain ovddidan sin váttisvuođaid geat maŋimuš máilmmisoađi geažil masse skuvlaoahpu , ja lea čuvvon ášši nu guhká go lea leamaš . 1 Sámediggi lea 1990 rájes buktán ollu cealkámušaid Meavkke-Alitčohka báhčinšiljuid ovttastahttinplánaide . 1 Sámediggi lea 04.06.04 beaiváduvvon reivve bokte formálalaččat sirdán Nuortasámi museii dan geavatlaš barggu čađahit seailluheami ráfáidahttojuvvon guovllus Nuortalašgili kulturbirrasis . 1 Sámediggi lea 04.06.04 beaiváduvvon reivve bokte formálalaččat sirdán Nuortasámi museai dan geavatlaš barggu čađahit seailluheami ráfáidahttojuvvon guovllus Nuortalašgili kulturbirrasis . 1 Sámediggi lea 02.07.99 ohcan Olgoriikkadepartemeanttas ruđaid riikkaidgaskasaš barggu searvamii . 1 Sámediggi lea , nugo 2005 válgga oktavuođasge , mearridan gáibidit ahte listtain mat biddjojuvvojit sámediggeválga várás , galgá leat dohkálaš sohkabealovddastus . 1 Sámediggi lea , mearraluossabivdoorganisašuvnnaiguin gulahallamiin , bargan máŋga jagi dan ala vai guolásteddjiid dilli ja vásihusat váldošedje vuhtii . 1 Sámediggi lea , ja galgá leat , sámi ássanguovlluid biras- , ealáhus- ja boaittobealpolitihka deaŧalaš oassádalli 14 ja vuođusháhkki 15 . 1 Sámediggi lea , eandalii Sámi ovddidanfoandda bokte , deaŧalaš oassádalli sámeguovlluid ealáhus- ja boaittobealbáikepolitihkas . 1 Sámediggi lasihii 2008:is várrejumiid doarjagiidda sámi čáppagirjjálašvuođa buvttademiide . 1 Sámediggi kulturmuitoeiseváldin lea buktán cealkámuša Norgga čážadat- ja energiijadirektoráhtii plánarievdadanohcama hárrái Troandima energiijadoaimmahagas go guoská ođđa evttohussii sirdit Finnkoisjøena oktan jogain Lødølja Nesjøenii Tydála gielddas Mátta-Trøndelágas . 1 Sámediggi konstatere ahte olles hálddašeapmi lea vuođđuduvvon čivgamiid duođašteapmái . 1 Sámediggi konstatere ahte gávdnojit earáge oainnut Sámedikki lotnolasealáhusmearrádussii mii dahkkui 26.09.96 . 1 Sámediggi konstatere ahte finnmárkkuláhka lea deaŧalaš lávki ovddos guvlui sámiid vuoigatvuođaid sihkkarastimis ja dohkkeheamis eatnamiidda ja čáziide siskkáldas rievtti ja álbmotrievtti mielde . 1 Sámediggi konstatere ahte daid guovlluid sápmelaččain ja álbmogis muđui leat vuoigatvuođat guolástussii ja eará ođasmuvvi resurssaide riddolagaš guovlluin . 1 Sámediggi konstatere ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi livččii sáhttán eambbo beroštit Álbmotriektejoavkku konklušuvnnain , namalassii ahte sápmelaččain álbmotrievtti mielde lea eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta stuorra osiide Finnmárkkus . 1 Sámediggi jáhkká ođđa giellaprográmma nannet giellaguovddážiid dan dihte go besset ovttas Sámi allaskuvllain ja eará giellaguovddážiiguin ovddidit ja čađahit giellaoahpahusa . 1 Sámediggi jáhkká maiddái ahte gielddat iežaset sámegiela geavaheami strategiijalaš plánain ja doaibmaplánain gieldalaš hálddašeamis , sáhttet geavahit ávkin daid dieđuid mat ovdanbohtet ráporttas . 1 Sámediggi jáhkká dasa ahte ođđa rápmaplána ráhkada vuođu hukset ollesárvosaš sámi sáddehaga danin go pIána ráhkadeaprni lea boadus NRK:a iežas julggástudasas ja dáhtus nannet sámi radioja TV-doaimmaid oassin NRK:a iežas prográ ~nafálaldagain . 1 Sámediggi jáhkká ahte gelbbolašvuođa gáibádusat sturrot ain boahtteáiggi hástalusaid geažil birasáddjás ja ekologalaš doaibmavugiid , olámuttu resurssaid viidáset náláštuhttima ja márkanfievrrideami / vuovdima oktavuođas . 1 Sámediggi jáhkká ahte dát ráporta sáhttá addit guovddáš eiseválddiide buoret áddejumi das mii guoská ekonomiijai jOčihit guovttegielalaš gieldda . 1 Sámediggi jáhkká ahte Norgga dutkanráđi birasdutkanprográmma čuovvola Ráđđehusa davviguovlostrategiija ja Norgga dutkanráđi davvi ­guovlovuoruheami máhtolašvuođamihttomeriid . 1 Sámediggi juolludii ruđaid álggahankursii Finnmárkkus mii álggahuvvui 20008:s ja loahpahuvvui 2009:s . 1 Sámediggi juolludii dása 800 000 ruvnno . 1 Sámediggi juolludii dasa 100 000 ru. . 2.11.4.6 Regionálaplána kulturmuittuid ja kulturbirrasiid várás Finnmárkki fylkkagielda ja Sámediggi gaskasaš šiehtadusas bohtá ovdan ahte beliin galgá leat oktasaš kulturmuito- ja kulturbirasplána . 1 Sámediggi juolludii 2008:s masá 50 miljon ruvnno njuolgga doarjjan sámi ásahusaide . 1 Sámediggi juolludii 200 000 ruvnno lágideami čađaheapmái . 1 Sámediggi juolludii 2 956 000 ruvnno sámegiela ovddideapmái lullisámi guvlui , julevsámi guvlui , Ofuohta ja Lulli-Romssa guovlluide ja riddo- ja vuotnaguovlluide . 1 Sámediggi juolluda stipeanddaid studeanttaide geat váldet ovdaskuvla- ja dábálaš- oahpaheaddjeoahpu gos sámegiella lea fágalaš oassin ja dát ortnet doaibmá miehtá riikka . 1 Sámediggi juolluda stipeandda ohppiide geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas . 1 Sámediggi juolluda maid doarjaga Sámi dáid ­daguovddážii . 1 Sámediggi juolluda jahkásaččat doarjaga namahuvvon organisašuvnnaide Sámedikki bušeahtas . 1 Sámediggi juolluda jahkásaččat doarjaga Barents eamiálbmotkantuvrra doaimmaheapmái Murmánskkas . 1 Sámediggi juolluda jagi 2008 10 milj. ruvnno Sámeálbmoga foandda badjebáhcagi . 1 Sámediggi juolluda dál 825 000 ruvnno Álttá siidii , Sáčča Sámi vissui ja Oslo Sámi vissui . 1 Sámediggi juolluda doarjagiid prošeavttaide mat veahkehit oaččuhit áigái mánáid ja nuoraid várás deaivvadansajiid , doaibmabijuid ja dakkár prošeavttaid mat buoridit mánáid bajásšaddanbirrasa , ja mat dainna lágiin mearkkašit ollu sámegiela nannemii ja ealáskahttimii . 1 Sámediggi juolluda doarjagiid oahpponeavvuide mat leat heivehuvvon sámi mánáidgárdemánáide . 1 Sámediggi juolluda doaibmadoarjaga sámi kulturviesuide bušeahtas bokte . 1 Sámediggi juolluda 520 000 ru nuoraid fitnodatásahemiide 1 Sámediggi juolluda 1.500.000,- kr. ásaheapmái . 1 Sámediggi juohká stipeandda buohkaide geat válljejit 31 sámegiela fágan joatkkaskuvllas , maiddái sidjiide geat válljejit sámegiela amasgiellan . 1 Sámediggi juohká jahkásaččat ruđaid Riikkaantikvára beales . 1 Sámediggi juohká doarjagiid sámi mánáidgárddiide maid njuolggadusaide lea čállojuvvon ahte mánáidgárdi atná vuođđunis sámi giela ja kultuvrra . 1 Sámediggi juogada ruđaid 2000 jagi gustovaš doaibmaplána ja jahkeplána vuođul . 1 Sámediggi juogada iežas bušeahta daid rámmaid vuođul , maid guovddáš eiseválddit leat bidjan . 1 Sámediggi juogada doarjagiid ollu surggiin . 1 Sámediggi julggašta ahte dálkkádatáitta lea duođalaš ja olbmuid dagahan dálkkádatrievdamat leat min áiggi stuorámus hástalussan . 1 Sámediggi jugii 2008:s dáid oahpponeavvuid nuvttá 37 mánáidgárdái , 88 vuođđoskuvlii ja 5 joatkkaskuvlii Norggas , ja 7 mánáidgárdái ja 6 vuođđoskuvlii Ruoŧas ja Suomas . 1 Sámediggi jođiha prošeavtta man ulbmil lea ráhkadit elektrovnnalaš teakstameannudeapmái sámi divvunprográmma . 1 Sámediggi joatká váldoorganisašuvnnaid doarjagiin , poasta 55.1 1 300 000 kruvnnuin . 1 Sámediggi joatká dál sátnelogahallama ja geavaha návccaid bidjat sisa eanet oarjel- ja julevsámegiel sániid . 1 Sámediggi ja Árran Julevsáme guovdásj / Lulesamisk senter soabaiga 2007:s čađahit golmmajagáš 1 Sámediggi ja sámi álbmot sávvet lihku Gonagaslaš Majestehtii Gonagas Harald Vii su 70-jagi riegádanbeivviin . 1 Sámediggi ja sámi ealáhusorganisašuvnnat galget beassat searvái dán bargui , dalle go dat lea ávkin . 1 Sámediggi ja ráđđehus leat measta buot konsultašuvnnain juksan ovttamielalašvuođa . 1 Sámediggi ja lágádussearvi Sálas soabaide bearjadaga ođđa oahpponeavvuid ráhkadeames . Nu eai maŋŋon prošeavttat masa leat juolluduvvon doarjagat dán jagi . 1 Sámediggi ja guollefanas- veaga struktuvrapolitihkka 1 Sámediggi ja girjelágádus Davvi Girji leaba vuolláičállán šiehtadusa nuvttá oahpponeavvuid ja čáppagirjjálašvuođa . 1 Sámediggi ja fylklasuohkan leat ovttasbargošiehtadusaid bokte čalmmustahttán fylkkasuohkana ovddasvástádusa ovdánahttit sámi kultuvrra sin regiovnnas . 1 Sámediggi ja eará sámi álbmoga ovddasteaddjit dollojuvvojedje oalle guhkás olggobealde dalle go Ráđđehus barggai láhkaevttohusainis . 1 Sámediggi ja dutkanráđđi leat šiehttan doallat čoahkkimiid juohke jahkebeale dahje jagi . 1 Sámediggi ja duodjiorganisašuvnnat Duojáriid ealáhussearvi ja Riikasearvi Sámiid Duodji leat soahpan váldošiehtadusa mii vuolláičállojuvvui 2005:s . 1 Sámediggi ja duodjeorganisašuvnnat Duojáriid ealáhussearvi ja Riikkasearvi Sámiid Duodji leat soahpan 2006 ealáhusšiehtadusa duodjái . 1 Sámediggi ja departemeanta leat dađistaga miehtan mearrádusaide lága álgokapihttalis sámiid beroštumiid minerálalága oktavuođas , ahte Sámediggái ii mieđihuvvo miehtariekti minerála 2008– 2009 1 Sámediggi ja boazodoalloealáhus fertejit ovttas geahččalit bargat dan nala ahte boazodoalu rievttit ja beroštumit gáhttejuvvojit buoremusat . 1 Sámediggi ja Sámiráđđi oassálaste riikkaidgaskasaš álgoálbmotčoahkkimii dálkkádatrievdamiid birra Anchorages Alaskas . 1 Sámediggi ja Sámi oahpahusráđđi leat čujuhan ahte lea deaŧalaš ahte Sámedikkis leat movttiidahttinruđat skuvlasuorgái . 1 Sámediggi ja Sámi giellaráddi geahččalit ohcat ruđaid prošektii sierralágan fágadepartemeanttaid bokte . 1 Sámediggi ja Sámi dáiddárráđđi leat soahpan 5 150 000 ruvdnosaš juolludemiid ekonomalaš rámma Sámedikki bušeahta bokte jagi 2009 dáiddáršiehtadussii . 1 Sámediggi ja Sámi dáiddárráđi šiehtadallanlávdegoddi leat soahpan dáiddáršiehtadusa ekonomalaš rámma jagi 2011 várás . 1 Sámediggi ja Sámi dearvvasvuođadutkan láigohit lanjaid Várdobáikkis . 1 Sámediggi ja Sámi allaskuvla leat 2009:s dahkan šiehtadusa viđa jagáš sámi rávisolbmuidoahpahusprográmma ovddideamis ja čađaheamis buot sámi giellaguovlluin . 1 Sámediggi ja Sámi allaskuvla leaba šiehttan ovddidit ja čađahit 5-jahkásaš sámi rávesolbmuid oahpahusprográmma buot sámi giellaguovlluin . 1 Sámediggi ja Sámi Dáiddárráđđi leat soabadan dáiddáršiehtadusa jagi 2007 ovddas . 1 Sámediggi ja Sámedikki presideanta Aili Keskitalo celket dearvvuođaid gudnejahttojuvvon juristii Otto Jebensii su 90 jagi beaivvi oktavuođas . 1 Sámediggi ja Suodjalusdepartemeanta leat jagis 2006 čađahan konsultašuvnnaid Meavkki ja Arvenjárgga báhčinšiljuid ovttastahttima oktavuođas Romssa fylkkas . 1 Sámediggi ja Stuorradikki Justislávdegoddi leat doallan golbma konsultašuvnna . 1 Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkkan leat geatnegahttán iežaset atnit čalmmis goabbat guoimmiska beroštumiid áigeguovdilis deaivvadanbáikkiin . 1 Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan áigot erenoamážit čalmmustit Romssa suohkaniid vai ovddidit iežaset sámepolitihka . 1 Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan leat geatnegahttán iežaset atnit čalmmis goabbat guoimmiska beroštumiid áigeguovdilis forain . 1 Sámediggi ja Romssa fylkasuohkan ruhtadit prošeavtta ja dat joatkašuvvá 2009:s . 1 Sámediggi ja Riikaoasselávdegoddi barget ovttasráđiid earret eará ealáhus- ja riikkaidgaskasaš áššiiguin mat čatnasit árktisii ja davviguovl ­luide . 1 Sámediggi ja Opplandda fylkkagielda leat ovttas ráhkadan ovttasbargošiehtadusa kulturmuittuid suodjaleamis . 1 Sámediggi ja Oljo- ja energiijadepartemeanta leat konsulteren ođđa lága birra geassemánus . 1 Sámediggi ja Oljo- ja energiijadepartemeanta leat boahtán ovttamielalašvuhtii mearraenergiija birra . 1 Sámediggi ja Olgoriikadepartemeanta leat ovttamielalaččat das ahte ovttas ruhtadit álgoálbmotbargi virggi Riikkaidgaskasaš Barentsčállingottis Girkonjárggas . 1 Sámediggi ja Nussir ASA galget vuolláičállit áigumuššiehtadusa ( intensjonsavtale ) . 1 Sámediggi ja Nussir ASA bovdejit preassakonferansii čakčamánu 1. b. , dii. 15.30 Thon Hotell Girkonjárggas . 1 Sámediggi ja Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta leat čađahan konsultašuvnnaid váikkuhusčielggadusprográmma birra . 1 Sámediggi ja NVE leat konsultašuvnnaiguin soahpan váikkuhusčielggadanprográmma plánejuvvon fápmolinnjái gaskal Báhccavuona Romssas ja Hámmárfeastta Finnmárkkus . 1 Sámediggi ja NBR leaba ráđđádallamiin dorjon áigeráddjema . 1 Sámediggi ja NBR leaba guorrasan rievdadeapmái . 1 Sámediggi ja NBR dáhttuba departemeantta ráđđádallat iežaineaskka láhkaásahusaid ráhkadeamis . 1 Sámediggi ja NBR doarjuba rievdadusa . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta ásahedje dan vuođul bargojoavkku mas leat mielde áirasat departemeanttas , Oahpahusdirektoráhtas ja Sámedikkis . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat soahpan mandáhta dan lávdegoddái , mii galgá geahčadit sámi dutkama ja alit oahpu . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat ovttasbargočoahkkimiin digaštallan iešguđetlágan fáttáid mat gusket sámi mánáid mánáidgárdefálaldaga kvalitehtii . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat ovttas bargan dakkár doaibmabijuid hárrái departemeantta strategiijain mat galget lasihit gelbbolašvuođa mánáidgárddiin ja oaččohit ovdaskuvlaoahpaheddjiid mánáidgárddiide áigodagas 2007 – 2011 . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat konsultašuvnnaid bokte soahpan sámi sisdoalu ođđa vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpuide . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat dáhtton Sámi allaskuvlla ráhkadit gelbbolašvuođakártema mánáidgárdebargiid gaskkas sámi mánáidgárddiin ja dain mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta galgaba ovttasbargat doaibmabijuid oktavuođas ja leat deattuhan hástalusaid jahkásaš ovttasbargočoahkkimiin 2008’s . 1 Sámediggi ja Máhttodepartemeanta bohte ovttaoaivilii dehálaš rievdadusaid birra mat buoridit sámi oahpposervviid rámmaeavttuid ; unnimus oahppodoaibma 2000 jahkediimmu , ii leat gáibádus ahte galget doaimmat miehtá riikka , unnimus oasseváldi lohku ii gusto ja vuođđodoarjaga meroštallan lea juhkkojuvvon njealji ceahkkái . 1 Sámediggi ja Luondduhálddašandirektoráhta ráđđádalle 2009 luossabivddu bivdináiggiid birra . 1 Sámediggi ja Kultur- ja girkodepartemeanta ( KGD ) leat guhkes áiggi juo ságastallan go guoská sámi valáštallama rámmaeavttuide ja Sámediggi lea ovddidan dárbbu oažžut speallanruđaid sámi valáštallamii . 1 Sámediggi ja Innovašuvdna Norga áiguba ovttasráđiid : 1 Sámediggi ja Innovašuvdna Norga dahkaba ovttasbargošiehtadusa riikka sámi guovlluid ealáhusovddideami birra . 1 Sámediggi ja Innovašuvdan Norga leaba 2008:s ráhkadan ovttasbargošiehtadusa gaskaneaskka . 1 Sámediggi ja Hedemárkku fylkkagielda leat dorjon prošeavtta oktiibuot 1 050 000 ruvnnuin . 1 Sámediggi ja Guolástusdepartemeanta leat ovttaoaivilis das ahte ii leat ávkkálaš sisafievrridit oidi doaibmabijuid oktagasaid dásis . 1 Sámediggi ja Guolástus- ja riddodepartemeanta leat šiehtadan ovttasbarggu ráhkkanan dihtii konsultašuvnnaide . 1 Sámediggi ja Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta bohtet čoahkkimii dárbbu ja gielddaid sávaldaga mielde . 1 Sámediggi ja Gielda- ja guovludepartemeanta leat ovttaoaivilis das ahte geahčadit lagabui daid prosedyraid mat gusket Sámedikki bušeahta ráhkadeapmái . 1 Sámediggi ja Gielda- ja guovlodeparte-meanta leat ovttas nammadan stivrra , ee. Davviriikkaid sámi instituhta ja Sámi allaskuvlla evttohusaid vuođul . 1 Sámediggi ja Fylkkadiggi daid válljejit ovttas . 1 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkasuohkan nammadit goabbáge golbma miellahtu . 1 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda leat ovttas ruhtadan čielggadusa sámi valáštallansurggiid nugo heargevuodjin ja čuoigan / njoarostančuoigan rusttegiid hárrái . 1 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda leat beliid ovttasbargošiehtadusas dorjon politihkalaččat filbmaguovddáža ásaheami . 1 Sámediggi ja Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta nammadit boazodoallostivrra ovttasráđiid , ja guovllustivrraid ges Sámediggi ja fylkkadikkit . 1 Sámediggi ja Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta leat dattetge ásahan dehálaš proseassa bissovaš čoahkkimiid bokte ovdalaš eanadoallošiehtadusaid , ja dasa gullá viehka ollu čállosiid sádden departementii . 1 Sámediggi ja Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta eaba juksan ovttamielalašvuođa . 1 Sámediggi ja Divttasvuona suohkan leat ovttas mearridan plána ovddasmanniprošeavtta čađaheapmái . 1 Sámediggi ja Budejju allaskuvla láigohit lanjaid guovddážis . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta soabaiga suodjalanláhkaásahusa sisdoalu 12 meahcceguovllu eaktodáhtolaš suodjalussii . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta soabaiga konsultašuvnnaid bokte lávdegotti mandáhta ja čoahkkádusa , mas maiddái mearkkašupmi sámi kultuvrii ja ealáhuseallimii galgá čielggaduvvot . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat soahpan ahte Sámediggi nammada guokte sámi lahtu boraspirelávdegottiide dan sajes go ovtta lahtu nu mo ovdal . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat ovttamielalaččat das movt suodjalanplánabargu galgá čađahuvvot nu ahte sámi mieldemearrideapmi sihkkarastojuvvo álbmotmehciid ásahemiid dahje muđui eará suodjalanbarggu oktavuođas sámi guovlluin . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat konsultašuvnnaid maŋŋá šaddan ovttaoaivilii oktasaš njuolggadusaid hárrái suodjalanplánabargui luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat konsultašuvnnaid bokte ovttamielalaččat das ahte galgá biddjojuvvot Bargolávdegoddi bargat mariidna suodjalanplánaiguin Norlánddas , Romssas ja Finnmárkkus . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat dahkan rámmašiehtadusa daid ráđđádallamiid birra , mat čatnasit luossabivdui Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leaba konsultašuvnnaid bokte soabadan suodjalanláhkaásahusaid ja sisdoalu Lomsdal-Visten álbmotmeahci / Njaarken vaarjelimmiedajve , ja Strauman suodjemeahci ja Sjunkhatten álbotmeahci várás Nordlánddas . 1 Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta jukse muhtun muddui ovttamielalašvuođa mearraluossabivddu bivdináiggiin 2010 guolásteami várás . 1 Sámediggi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeantta nammadedje sámi statistihka analiisajoavkku 2007:s . 1 Sámediggi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta dat leat nammadan Sámi statistihka fágalaš analysajoavkku 2007:s . 1 Sámediggi ja ABM- ovddideapmi leat soabadan ahte nammaduvvo bargojoavku mii bargá dan nala ahte dávvirdiehtovuođu Primusa sámegielat veršuvdna duohtandahkkojuvvo . 1 Sámediggi iskkada fápmudusaid nu árrat go vejolaš Sámediggeválgga njuolggadusaid §§ 54-56 mielde . 1 Sámediggi ipmirda ahte jus galgá sáhttit viidáseappot ráhkkanit vejola~ bisteva~ luonddugeaogedoaimma ásaheapmái . de lea dárbu geahttalanáiqái , goas iskkáda geaoggi dohkála ~vuooaid ja geahtčala geaoggi márkaniin . 1 Sámediggi imaštallá maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi oaivvilda go dadjá mearkkašumiinnis iežas § 1-1 evttohussii Finnmárkku eatnamiid hálddašeami lága birra ahte « fylkka ássiid beroštumit ja sámi kultuvrra luondduvuođđu leat biddjon dássálagai » , danne go dát dagahivččii ahte sámi vuoigatvuođat ja beroštumit duvdiluvvošedje eret . 1 Sámediggi imaštallá maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi oaivvilda go dadjá mearkkašumiin nis iežas § 1-1 evttohussii Finnmárkku eatnamiid hálddašeami lága birra ahte « fylkka ássiid beroštumit ja sámi kultuvrra luondduvuođđu leat biddjon dássálagai » , danne go dát dagahivččii ahte sámi vuoigatvuođat ja beroštumit duvdiluvvošedje eret . 1 Sámediggi ii šaddan ovttaoaivilii Birasgáhttendepartemeanttain konsultašuvnnain luossabivddu muddemiid ektui 2008:s . 1 Sámediggi ii áiggo váldit fárrui ođđa organisašuvnnaid ja ásahusaid iežas njuolggo doaibmadoarjja bušehttii ovdal go dieđáhus sámi ásahusaid birra lea Sámedikki dievasčoahkkima ovdii biddjojuvvon . 1 Sámediggi ii áiggo gieldit sámegávtti geavaheames rievttis 1 Sámediggi ii áiggo dattetge diktit namutkeahttá daid ollu buriid doaimmaid mat leat álggahuvvon ja čađahuvvon buorrin sámi álbmogii ollu surggiin Norggas 1980-loguin ja 1990-loguin . 1 Sámediggi ii ádde manne evttohuvvojit čavgasat muddemat ja manne evttohuvvo ásahuvvot konsešuvdnaortnet mearraluossabivdui ovdalgo ovddiduvvo ođđa láhka sámi guolástanvuoigatvuođaid birra , nu mo lea evttohuvvon . 1 Sámediggi ii sáhte šiehtadit eret sámi álbmoga vuoigatvuođaid . 1 Sámediggi ii sáhte šiehtadallat mearraluossabivdiid vuoigatvuođaid eret , nugo lea dovddahuvvon muhtun mediain . 1 Sámediggi ii sáhte čađahit buot daid árvaluvvon doaibmabijuid jos ii oažžu lassiruđaid Sámedikki bušehttii . 1 Sámediggi ii sáhte oažžut LU jođiheaddjiámmáha . 1 Sámediggi ii sáhte oaidnit ahte « luossabieb-manrusttegiin friija sona » eavttuhusas livččii duohta ealáhuslaš váikkuhusat nugo muhtumat čuoččuhit . 1 Sámediggi ii sáhte jaska orrut ja geahččat go árbevirolaš sámi ealáhus dainna lágiin goariduvvo . 1 Sámediggi ii sáhte guorahallat ovttaskas áššiid , dego dán , muhto oppalaččat áigu Sámediggi oččodit ahte sámegielgelbbolašvuohta addá lassičuoggáid go ohcá universitehtaide ja allaskuvllaide . 1 Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte sámi ohppiid oahpahusfálaldagat ja oahpahus sámi servodatdiliid birra almmolaš skuvllain , gártá gillát ekonomalaš resurssaid geažil . 1 Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte eiseválddit mearrádusaideasetguin ja rievdaduvvon njuolggadusaiguin dagahit máŋggalágan rámmaeavttuid ja eahpegovttolaš gilvaleami guovlluid gaskka fylkkas . 1 Sámediggi ii sáhte dasa mieđihit . 1 Sámediggi ii sáhte bajabeal namuhuvvon ákkáid vuođul vuoruhit ohcama . 1 Sámediggi ii sáhte bagaduvvot politihkalaš orgánan . 1 Sámediggi ii searvva prošeavttaid ruhtadeapmái main gollomeroštallan lea badjel 5 000 000 ru. . 1 Sámediggi ii searvva dakkár prošeaktaruhtadeapmái man gollomeroštallan lea badjel 5 000 000 ru 1 Sámediggi ii rievdat čoahkkinortnega dál . 1 Sámediggi ii ožžon dohkkehuvvot konkrehta mearrádusaid mearrasámiid vuoigatvuođaid birra guolásteapmái ja eará ođasmuvvi resurssaide . 1 Sámediggi ii oččodan váldojuvvot mielde konkrehta mearrádusaid mearrasápmelaččaid ja eará finnmárkulaččaid guolástanvuoigatvuođaid birra . 1 Sámediggi ii oainne makkárge dilálašvuođaid dakkárin ahte ii sáhte máhcahit sápmelaččaide bearráigeahču dain sámi guovlluin Finnmárkkus maid priváhta olbmot eai eaiggáduša . 1 Sámediggi ii nagot addit teáhterii seamma buriid ovdánahttineavttuid go mat eará teáhteriin leat maid regionálalaš ja stáhtalaš eiseválddit hálddašit . 1 Sámediggi ii leat vuos ožžon dán raportta . 1 Sámediggi ii leat vel formálalaččat meannudan ášši , muhto atná vuođđun ahte lágaide guoski doaibmabijut Finnmárkku lulábealde fertejit čielgasit leat álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde ja dat ollislaš čoavddus mii válljejuvvo , ii galgga leat heajut go dat mii válljejuvvui Finnmárkui Finnmárkkulága geažil . 1 Sámediggi ii leat rievdadan oainnus dan rájes go ovddabealde namuhuvvon áššis dahkkui mearrádus . 1 Sámediggi ii leat politihkalaš orgánan ráđđehusa vuollásaš orgána , ja danne dat ii leat ráđđehusa instrukšuvdna- ja bearráigeahččoválddi vuolde . 1 Sámediggi ii leat ožžon čađa sierra kulturguovddášfoandda . 1 Sámediggi ii leat ožžon ávkki ruđain mat juolluduvvojedje skuvlla IKT váste miehtá riikka . 1 Sámediggi ii leat ožžon makkárge vástádusa Eurohparáđi ekspeartajoavkkus iežas gažaldahkii . 1 Sámediggi ii leat ovttage áigodagas ovdal meannudan nu ollu iežas politihka vuođul hábmejuvvon dokumeanttaid go dán maŋimus áigodagas . 1 Sámediggi ii leat nagodan oažžut čađahuvvot buot min evttohusaid dán oktavuođas . 1 Sámediggi ii leat mieđihan gielddaidgaskasaš servvi organisašuvdnamállen sivas go Sámediggi dalle ii beasa nammadi stivralahtuid . 1 Sámediggi ii leat midjiide demokráhtalaš orgána . 1 Sámediggi ii leat meannudan čielggadusa . 1 Sámediggi ii leat man ge vuollásaš orgána ii ge dan sáhte dábálaččat gohččut čađahit hálddašanbargamušaid eará láhkai go lága bokte , gč. kap. 7.4.2 . 1 Sámediggi ii leat leamaš mielde láhkaásahusa konkrehta barggus . 1 Sámediggi ii leat dán rádjai ožžon vástádusa jearaldahkii ahte čađahit konsultašuvnnaid . 1 Sámediggi ii leat dábálaš etáhta dahje ráđđehusa vuollásaš orgána , ja danne ráđđehusas ii leat ovddasvástádus Sámedikki politihkalaš doaimmas dahje politihkalaš mearrádusain maid Sámediggi dahká iešguđet surggiin . 1 Sámediggi ii leat duođas ožžon dieđuid áššiid sisdoalus ii ge leat ožžon vástádusa buot daid árvalusaide maid Sámediggi lea addán stáhtaráđđái . 1 Sámediggi ii leat duhtavaš evttohusain mii guoská ođđa minerálalága láhkaásahusaide . 1 Sámediggi ii leat dorjon dán proposišuvnna dan geažil go láhkaevttohusas váilot guokte deaŧalaš beali . 1 Sámediggi ii leat 2008 bušeahtastis guođđán sierra ruđaid doarjjastivrra hálddašeapmái juolludan dihta liige doarjagiid sámi prentosiid jođiheapmái . 1 Sámediggi ii leat 2008 bušeahtas várren ruđaid álggahanstipendii . 1 Sámediggi ii lean bovdejuvvon buktit oainnus . 1 Sámediggi ii háliit geavahit ruđaid prošektii ovdalgo leat čielga strategiijat das mii dat galgá viidásetgaskkustuvvot ja vejolaččat suodjaluvvot almmolašvuhtii . 1 Sámediggi ii gávdnan 2000-jagi bušeahttajuogadeami oktavuođas ruđaid bissovaš doarjjaortnega ásaheapmái giellaguovddážiid várás mat leat juo doaimmas . Áššis 45/99 2001 stáhtabušeahtta , lea Sámediggi evttohan bissovaš juolludeami dása . 1 Sámediggi ii dáhtoše subsidierenortnegiid ásahuvvot mat sáhttet leat mielde heađušteamen ealáhusaid ekonomalaš ceavzima . Árbevirolaš sámi ealáhusaid leahkinvuođu ferte sihkkarastit seammás go daidda láhččojuvvo sadji ovddideapmái . 1 Sámediggi ii dáhtoše subsidierenortnegiid ásahuvvot mat sáhttet leat mielde heađušteamen ealáhusaid ekonomalaš ceavzima . 1 Sámediggi ii dohkket ođđa minerálalága , muhto Sámediggi ii vuosttal minerálaroggamiid sámiid guovlluin . 1 Sámediggi ii dohkket dan vuogi movt Norgga eiseválddit badjelgehččet sámi álbmoga Sis Finnmárkkus , danne bivdá Sámediggi ahte fylkkamánni ii biehttal báikegottiid olbmuid geavaheames mohtorfievrruid árbevirolaš ávkkástallama oktavuođas . 1 Sámediggi ii dohkket ahte mearraluossabivdit leat massimin bivdovuoigatvuođaid . 1 Sámediggi ii dohkkehan ráđđehusa Finnmárkkuláhkaevttohusa dan geažil go dat čielgasit lei Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid rihkkun . 1 Sámediggi ii dohkke dáid akkaid nu guhkká go dát han guoská minerála ohccamat ja bohkkamiid mat Norgga lága mielde gullet stahtii , ja dasto ii gieđahallojuvvo lihkká plánejuvvon láhkabarggus čuovvolit Sámiid vuoigatvuođa árvalusa 1 Sámediggi ii berre gal leat mielde addimin konkrehta eanandoallofágalaš oaivadusa . Dat barggut gullet váldoáššis fylkkamánniide , gielddaide ja geahččalanrieggáide . 1 Sámediggi ii ane dákkár Siehttamiid ovttaskas olbmuiguin dohkkehahttin . 1 Sámediggi iežas rolla bokte dán suorggis sáhttá dagahit ahte guovllu dearvvašvuođaásahusat fuolahit ovttasdássásaš ja olámuttot spesialistadearvvašvuođabálvalusaid sámi álbmogii . 1 Sámediggi ieš - ma ~~á go lea válljejuvvon - berre geahčadit ja árvvoštallat olles válgaortnega , ja jos vásihusat maid Sámediggi oažžu dagahit ahte mearriduvvon válganjuolggadusat eai doaimma dohkálaččat , sáhttá ovddidit evttohusa rievdadit válgaortnega . 1 Sámediggi háliit deaivvadit Njeareveaji geaidnoservviin ja dainna orohagain , mii lea dolvon Njeareveaji-ášši riektái , vai gulahallama bokte sáhtášii čoavdit ášši . 1 Sámediggi háliidivččii sihkkut dán eavttu , ja čujuha ahte berrejit baicca eará eavttut go boazolohku mearridit ođđa siidaoasi ásaheami , ovdamearkka dihte ahte siida dárbbaša eanet bargofámuid . 1 Sámediggi háliidivččii gal ahte sámiid boares vierut livčče buorebut báidnán láhkaevttohusa ja ahte das livččii sámiid gea 69 vaheami kollektiiva bealli čielgasit dohkkehuvvon . 1 Sámediggi háliidivččii dieđusge ahte sámi virolašvuohta báinnášii láhkaevttohusa ain eanet ja ahte láhkaevttohus čielgaseappot dohkkehivččii sámiid geavaheami kollektiivva beali . 1 Sámediggi háliidii vuoruhit stuorát mielkeeriid daid doaluide sámi guovlluin mat háliidedje viiddidit doaibmavistti ja main earit leat unnit go 100 tonna . 1 Sámediggi háliidii maid diehtit mo sáhtášii Sámediggi leat veahkkin oažžut johtui doaimmaid mat buoridit boarrasatolbmuid árgabeaivve dili sámi guovlluin . 1 Sámediggi háliidii gullat makkár veahkkeortnegat leat suohkaniin go guoská lohkan- ja čállinveahkkái boarrásiidda geat eai hálddaš nu bures dárogiela . 1 Sámediggi háliida čujuhit ahte lea stuora gaska Sámedikki vuoruhemiid ja Stuoradikki rámmajuolludusaid gaskka . 1 Sámediggi háliida čađahit čielga politihka go guoská stuorra várre- ja meahcceguovlluide beassamii ja daid geavaheapmái , ja dán suorggis mis lea , muhtun muddui , vejolašvuohta hábmet dán politihka . Dát politihkka lea vuođđuduvvon báikkálaš árbevieruide ja geavadii . 1 Sámediggi háliida váikkuhit dan ahte mearriduvvon suodjalannjuolggadusat hábmejuvvojit nu ahte dain gozihuvvo eamiálbmotperspektiiva , seammás go guovllu gáhttenárvosaš bealli suodjaluvvo boahttevaš sohkabuolvvaid váste . 1 Sámediggi háliida stuorát váikkuhanfámu guovddáš ealáhuspolitihkkii . 1 Sámediggi háliida ovttasbargat Ráđđehusain viidáset barggus , ja ahte ovttasbargu sáhtášii formáliserejuvvot . 1 Sámediggi háliida ovttasbargat NBR:in áššiin mat leat deaŧalaččat boazodollui . 1 Sámediggi háliida oppalaš mearrádusa mii bidjá njuolggadusaid buhtadusa ja hálddašanortnega birra . 1 Sámediggi háliida oainnusin dahkat ahte sámi boarrásat leat deaŧalaš resursan servodahkii , juoga mii čielgasit boahtá ovdan ráđi politihkalaš álginjulggaštusas . 1 Sámediggi háliida nuoraid movttiidahttit duođas bargagoahtit valáštallamiin ja jugii 2007:s vuosttaš geardde valáštallanbálkkašumi nuorra sámi valáštalliide . 1 Sámediggi háliida nannet sámi musihka gaskkusteami vel eanet ja áigu bargat dan badjelii ahte ásahuvvošii etnomu ­sihkkaguovddáš . 1 Sámediggi háliida nana ja máŋggabealat ealáhusaid sámi guovlluide . 1 Sámediggi háliida movttiidahttit nuoraid áŋgiruššat valáštallamiin , ja áigu vuosttáš geardde dán jagi juohkit valáštallanbálkkašumi nuorra sámi valáštalliide . 1 Sámediggi háliida minerálaroggamiid sámi guovlluin . 1 Sámediggi háliida maiddái buktit ovdan moadde mearkkašumi dan » Šiehtadussii konsultašuvdnaprosedyraid birra Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskkas » maid ođđa finnmárkkuláhka buvttihii , ja min vásáhusaid finnmárkkulága čađahemiin . 1 Sámediggi háliida maiddái ahte lágas nannejuvvošii ahte sámegiela hálddašanguovllu gielddat eai galgga časkojuvvot oktii gielddaiguin mat leat olggobealde hálddašanguovllu . 1 Sámediggi háliida maid leat mielde go čađahuvvo bearráigeahčču mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 1 Sámediggi háliida leat buorre ovdamearka dásseárvvu oktavuođas . 1 Sámediggi háliida lassi rámmadoarjagiid ja lassi mearridanválddi bokte serovdatovddideami dáfus oktiiordnet ja nannet sámi ásahusovddideami , ja čatnat sámi ásahusaid lagabui sámi demokráhtalaš ja siviila almmolašvuhtii . 1 Sámediggi háliida lagat ja eanet geatnegahtti ovttasbarggu jeavddalaš čoahkkimiid bokte gielddaiguin mat leat SOF:a doaibmaguovllu siskkabealde . 1 Sámediggi háliida juolluduvvot sierra ruđa seamma ládje go fylkkasuohkaniidda juolluduvvo ja ohcala maid váldo prošeaktaruđaid sámi kulturásahusaide . 1 Sámediggi háliida jagi 2002 ásahit mearrasámi gelbbolašvuođa guovddáža Poršaŋgui . 1 Sámediggi háliida giitit buot gielddaid dan ovddas go válggaid čađaheapmi manai nu njuovžilit . 1 Sámediggi háliida earret eará stuorát oasi daid ekonomalaš gaskaomiin mat leat konsoliderenprosessii čadnojuvvon , gč. Sámedikki jagi 2007 jahkedieđáhusa ( čuoggá 6.5 ) . 1 Sámediggi háliida eanet suohkaniid giellahálddašanguvlui . 1 Sámediggi háliida dán sámedigge- ja stuorradiggeáigodagas vuoruhit Ája sámi guovddáža , Sámi dáiddamusea , Saemien Sijte ja Nuortasámi musea huksemiid . 1 Sámediggi háliida dáinna lágiin loktet ovddasvástádusa sámi álbmoga vástevaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideames ja kvalitehta sihkkarastimis ovttaskas olbmo dásis bajimuš stáhtalaš dássái . 1 Sámediggi háliida deattuhit man mávssolaš sámi dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusaid geavaheddjiide lea oažžut daid bálvalusaid maidda sis lea vuoigatvuohta , seamma ládje go riikka álbmogis muđui . 1 Sámediggi háliida deattuhit man dehálaš dat raportenvuohki lea mii lea ásahuvvon Norgga ráđđehusa ja Sámedikki gaskii . 1 Sámediggi háliida deattuhit dan positiiva beali ahte láhka addá ILO-konvenšuvdnii nr. 169 eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra ovdamuni finnmárkkulága ovddabealde dalle jos lága mearrádusat eai soaba oktii konvenšuvnnain . 1 Sámediggi háliida deattuhit dan positiiva beali ahte láhka addá ILO-konvenšuvdnii nr. 169 eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra ovdamuni Finnmárkkulága ovddabealde dalle jos lága mearrádusat eai soaba oktii konvenšuvnnain . 1 Sámediggi háliida deattuhit dan positiiva beali ahte láhka addá ILO-konvenšuvdnii nr. 169 eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra ovdamuni Finnmárkkulaga ovddabealde dalle jos lága mearrádusat eai soaba oktii konvenšuvnnain . 1 Sámediggi háliida dasa lassin ásahit boazodoalu gelbbolašvuođaguovddáš jagi 2002 . 1 Sámediggi háliida danne oažžut duohta váikkuhanfámu eanadoallo- , boazodoallo- ja guolástuspolitihkkii ja luondduresurssaid hálddašeapmái guovlluin . 1 Sámediggi háliida dan lassin deattuhit ahte mii guoská Riddoguolástuslávdegotti čielggadeapmái mas departemeant čujuha ja daidda evttohusaide mat bohtet dan vuođul , de leat dás máŋga gáržžideami lávdegotti bargomearrádussii dan doaibmaviidodaga ektui mii galgá gullat boahttevaš mearraresursaláhkii . 1 Sámediggi háliida dan dihte rámidit Álttá suohkana , dadjá ráđđelahttu Jørn Are Gaski . 1 Sámediggi háliida dakkár lágaid maid vuođul buohkain lea vejolaš plánet boahtteáiggi ja mat addet vejolašvuođa árbevirolaš ja ođđa ealáhusaide doaibmat bálddalagaid . 1 Sámediggi háliida dakkár hálddašanmálle man bokte hui guhkás sáhttá lojála čuovvolit riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid , gozihit prinsihpa Sámedikki iešheanalisvuođa ja integritehta hárrái , sihkkarastit mekanismmaid ollislaš ja čoahkes kulturmuitopolitihka goziheami váste ( mihttomeriid ja bušeahtaid bokte ) , sihkkarastit mekanismmaid movt dahkat mearrádusaid go lea sierramielalašvuohta ja/dahje eahpečielggasvuohta ovddasvástádussuorggi oktavuođas ja vai ovttaskas ol-bmuid riektesihkarvuohta gozihuvvošii . 1 Sámediggi háliida dahkat sámi oahpponeavvuid dovddusin ja áigu : 1 Sámediggi háliida dadjamuša Norgga ealáhuspolitihka hábmemis , dannego ealáhusovddideapmi sámi guovlluin hui ollu lea gitta guovddášeiseválddiid politihkas . 1 Sámediggi háliida buoridit bálvalusaid ee. min interneahttafálaldagaid geavaheddjiide , ja danne lea leamaš dárbu ođasmahttit dihtorvuogádaga . 1 Sámediggi háliida buori gulahallama Finnmárkkuopmodagain ja jeavddalaš čoahkkimat dollojuvvojit Finnmárkkuopmodaga stivrrain . 1 Sámediggi háliida bisuhit Vågsfjord videregående skole 1 Sámediggi háliida bidjat vuođu sámi museapolitihka viiddis ja ollislaš guorahallamii . 1 Sámediggi háliida beassat aktiivvalaččat oassálastit boahtte boazodoallošiehtadallamiin . 1 Sámediggi háliida baicce ahte ráhkaduvvo sierra stuorradiggedieđáhus boazodoalu birra . 1 Sámediggi háliida ahte sámi árbediehtu , ođđahutkan ja geavahus dálkkádatrievdamiid oktavuođas juogaduvvo olmmošsohkagottiin jos vuođđo vuoigatvuođat dohkkehuvvojit ja gudnejahttojuvvojit . 1 Sámediggi háliida ahte máilmmiviidosaš luoitimat unniduvvojit nu ahte temperatuvra eatnamis ii lassán eanet go 1,5 Celcius gráda ovdaindustriijalaš áiggi ektui . 1 Sámediggi háliida ahte industriijariikkat unnidit iežaset dálkkádatgássaid unnimusat 45 % das mii lei 1990 ovdal jagi 2020 . 1 Sámediggi háliida ahte geahččaluvvojit ortnegat mo diggi galgá oassálastit fylkkaplánema bargui ja čađaheapmái . 1 Sámediggi háliida ahte geahččaluvvojit ortnegat mo diggi galgá oassálastit fylkkaplánema bargui , ja čađaheapmái . 1 Sámediggi háliida ahte dát guovddážis galgá leat nu go eará buohtastahtti guovddážiin lea , almmolaš eaiggádat ja huksejuvvot almmolaš ruhtademiin . 1 Sámediggi háliida ahte dán vástideaddji njuolggadus galgá guoskat maiddái sámediggeválgii . 1 Sámediggi háliida ahte " árktalaš eanadoallu " šaddá dakkár doaban mii oažžu sierra suodjalusa riikkaidgaskasaš gávpesoahpamušain ja ahte doaba geavahuvvo árjjalaččat go doarjjaortnegat hábmejuvvojit boahtteáiggi várás . 1 Sámediggi hálddašišgoahtá ja juolludišgoahtá doarjaga - Sámi festiválaide ( 0,4 milj. kr ) - Sámi dáiddárstipeandda ja stipeandalávdegoddebuhtadusa ( 1,2 milj. kr ) - Čájáhusbuhtadusa sámi dáiddaásahusaide ( 0,1 milj. kr ) - Beaivváš Sámi Teáhterii ( 10,2 milj. kr ) - Báikenammabálvalussii ( 1 virgi , 0,5 milj. kr ) - Sámi giellanjuolggadusaid čuovvoleapmi . 1 Sámediggi hálddaša váikkuhangaskaomiid mat dárbbašuvvojit doaibmabijuid ruhtadeapmái , muhto ealáhus ieš dat ferte álggahit ođđa doaibmabijuid . 1 Sámediggi hálddaša sihke doaibmadoarjaga ja investerendoarjaga girjebussii . 1 Sámediggi hálddaša sierra doarjjaortnega mánáid bajásšaddandiliide . 1 Sámediggi hálddaša sierra doarjjaortnega girjelágádusaid várás mat eanaš almmuhit girjjiid sámegillii . 1 Sámediggi hálddaša rápmajuolludusa kulturulbmiliidda mii lea stáhtabušeahta kapihttalis 320 Dábálaš kulturulbmilat , poasttas 53 Sámi kulturulbmilat . 1 Sámediggi hálddaša ruđaid čuovvolit ráđđehusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána « Máŋggabealátvuohta ja ovttadássášavuohta » sámi álbmoga várás . 1 Sámediggi hálddaša ruđa dutkan- ja ovddidanprošeavttaide ja stipendii dan fágasuorggis . 1 Sámediggi hálddaša pro 2009– 2010 1 Sámediggi hálddaša oasi ruđaiguin , mat juolluduvvojit sámi áššiide stáhtabušeahtas , ja Sámedikki bokte leat sámit Norggas ožžon dihto mearrideami kultuvrras , gielas , oahpahusas , kultur- ­muitosuodjalusas ja ealáhusain . 1 Sámediggi hálddaša máŋggalágan stipeandaortnegiid oahpahussuorggis . 1 Sámediggi hálddaša muhtin ruhtadoarjagiid gielladoaimmaide , ee. guovttegielalašvuođaruđa sámegiela hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide , gč. kap. 19.7 . 1 Sámediggi hálddaša girjerádjosiid ja museaid váldoásahusaid , ja sámi arkiivabálvalus lea Sámediggi dáhtu vuođul biddjojuvvon Arkiiva ­doaimmahaga vuollái . 1 Sámediggi hálddaša foandda reanttuid . 1 Sámediggi hálddaša dáin oasi , ja mihttomearrin lea heivehit sámi valáštallama erenoamážit mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggi hálddaša doarjagiid sámi mánáidgárddiide , doarjagiid gielladoaibmabijuide dárogielat mánáidgárddiin main leat sámi mánát , doarjagiid pedagogalaš ávdnasiid ráhkadeapmái ja ruđaid diehtojuohkin- , ovddidan- ja rávvenbargui . 1 Sámediggi hálddaša doarjaga ja lea ráhkadan doarjjajuolludan- njuolggadusaid . 1 Sámediggi hálddaša dan prográmma ja das leat mielde mátkeealáhussii gullevaš doaibmabijut . 1 Sámediggi hálddaša bušeahtaárvalusa mielde sullii 334 miljovnna ruvnno 2009:s , mii lea 23 miljovnna lassáneapmi , dahje 7,5 proseanta , 2008 ektui . 1 Sámediggi hui duhtavaš válgabargguin 1 Sámediggi heaittihii Sámi giellaráđi 31.12.2000 , ja ásahii giellastivrra mas leat 5 miellahtu . 1 Sámediggi gávnnaha dán áššis ea.ea. fuomášuhttit 8. artihkkala nr. 1 ja 14. artihkkala nr. 3 gos čuožžu ( gč. Sd. dieid . nr. 102 ( 1989-90 ) 2. mielddus s. 45 ja 46 ) : 1 Sámediggi gávnnaha ahte láhkaevttohus ii ollašuhte stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui . 1 Sámediggi gávnnaha ahte láhka ii ollašuhte stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui eai ge sii sáhte mieđihit minerálaláhkii . 1 Sámediggi gáibidii seammás ahte maiddái nášuvnnalaš plánain galge leat fáttát sámiid diliid birra . 1 Sámediggi gáibida jahkásaš raporterema ja rehketdoalu movt guovttegielalašvuođadoarjja geavahuvvo , mii láhčá dili plánavuđđui . 1 Sámediggi gáibida danin ahte ILO konvenšuvdna nr. 169 hábmejuvvo njuolggo láhkamearrádussii dan dihte vai Norgga duopmostuolut ja hálddašaneaiseválddit dan sihkkarit šaddet geavahit . 1 Sámediggi gáibida ahte meahccekomišuvdna heaittihuwo . 1 Sámediggi gáibida ahte Sámedikkit iežaset álbmoga ovddasteaddjin besset searvat dálkkádatšiehtadallamiidda proseassaid buot dásiin . 1 Sámediggi gáibida ahte Stáhta Luonddubearráigeahčus ja Nášuvnnalaš bearráigeahččaprográmmain fertejit leat buot dárbbašlaš resurssat čađahit dan barggu boahtteáiggis . 1 Sámediggi gáibida ahte Smiervuona bárrobuođđu vuoruhuvvo bajás Riddolágádusa boahtteáiggi bárrobuođđohuksenlisttas . 1 Sámediggi guossoha lunšša Sámedikkis . 1 Sámediggi guoskkahii dán cealkámušastis láhkaevttohussii . 1 Sámediggi guorrasa maiddái evttohussii ahte ovttastahttit doaba geavaheami mii guoská doahpagii dološmuittut / kulturmuittut . 1 Sámediggi guorrasa dasa ahte Sámi eanahálddašeami stivrras galggašedje čieža miellahtu , main Sámediggi nammada vihtta ja Finnmárkku fylkkadiggi guokte nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan . 1 Sámediggi guorrasa dasa ahte Sámi eanahálddašeami stivrras galggašedje leat čieža miellahtu , main Sámediggi nammada vihtta ja Finnmárkku fylkkadiggi guokte nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan . 1 Sámediggi guorrasa Sámi kulturmuitoráđi plánii , Sámi kulturmuitoplána 1998 - 2001 . 1 Sámediggi guorrasa Deanulávdegotti ovttajienalaš evttohussii . 1 Sámediggi guorahallá oppalaččat válganjuolggadusaid dainna áigumušain ahte oažžut vejolaš rievdadusaid 2005 válgii . 1 Sámediggi gullá Stuoradikki juolludusnjuolggadusaid vuollái . 1 Sámediggi gitta čakčamánu 9. ja 10. beivviid 1 Sámediggi gitta 25.-26.01 1 Sámediggi gitta 09. - 11.12.09 1 Sámediggi girje ollásit sámi jienastuslogu Sámelága paragráfii 2-6 lea lasihuvvon ođđa nubbi lađas , mii čuodjá ná : ” Ohcan čálihuvvat sámi jienastuslohkui sáddejuvvo Sámediggái ” . 1 Sámediggi gieđahalai njukčamánus 2000 Ráđđehusa Norgga sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosialabálvalusaid doaibmaplána evttohusa « Eatnatvuohta ja ovttaárvosašvuohta » ( « Mangfold og likeverd » ) . 1 Sámediggi gieđahalai dieđáhusa 28.02. – 03.03.00 dievasčoahkkimis . 1 Sámediggi gieđahalai NOU 2000 : 22 Stáhta , regiovnna ja gieldda bargojuogu birra 06.–10.11.00 dievasčoahkkimis . 1 Sámediggi gieđahalai 2005 miessemánus Sámediggeráđi dieđáhusa sámi dáidaga birra ( ášši 33/05 ) . 1 Sámediggi geigii vuosttaš Bargodokumeanttas – mas čilgejuvvojedje Sámedikki posišuvnnat ja addojuvvui vástádus daid gažaldagaide maid lávdegoddi lei ovddidan vuosttaš ráđđádallančoahkkimis . 1 Sámediggi geigii maiddái ovtta lassidokumeantta guđát Bargodokumentii mii lei muddejuvvon ráđđehusbellodagaid mearrádusevttohusa ektui . 1 Sámediggi geigii ja geahčadii goalmmát Bargodokumeantta – vuoigatvuođakomišuvdna , njealját Bargodokumeantta – sáltečáhcebivdu ja viđát Bargodokumeantta – guollebivdu stuorát jogain čoahkkimis . 1 Sámediggi geigii Stáhtaráđđái Øystein Djupedal sámi alfabehta . 1 Sámediggi geigii Stáhtaráđđái Øystein Djupedal sámi alfabehta 1 Sámediggi geatnegahttá fas gielddaid mat dál ožžot ruđaid raporteret giellaruđaid geavaheami birra sihkkarastin dihte ahte ruđat duođas mannet sámegiela nanosmahttimii , eaige oppalaš gieldalaš doibmii dahje doaibmabijuide mat juo ruhtaduvvojit eará almmolaš doaibmabijuid bokte . 1 Sámediggi geahččala miehtat Ráđđehusa dárbui ráhkadit ollislaš čovdosiid , maiddái áššiin mat gusket sámi beroštusaide . Dattetge berre leat eaktun ahte dát ii vahágahte sámi beroštusaid . 1 Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga , mii sihkkarastá rievttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan lea joavdan dassážiigo buot lea mákson . 1 Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga , mii sihkkarastá rievttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan lea joavdan dassážiigo buot lea máksojuvvon . 1 Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga , mii sihkkarastá rievttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan lea joavdan , dassážiigo buot lea mákson . 1 Sámediggi galgá ásahit dohkálaš ja ávkkálaš doarjjahálddašanvuogádaga , mii sihkkarastá reivttes áššemeannudeami dan rájes go ohcan joavdá dassážiigo buot lea máksojuvvon . 1 Sámediggi galgá váldojuvvot mielde bearráigehččui . 1 Sámediggi galgá vuoruhit ođđa kulturviesuid . 1 Sámediggi galgá ulbmillaš doarjjortnetgeavahemiin fuolahit ahte dat váikkuhusat geavaheaddjái ja servodahkii , mat leat mearriduvvon jahkásaš bušeahttamearrádusain sierranas surggiid várás , ollašuhttojuvvojit dohkálaččat . 1 Sámediggi galgá sáhttit oažžut buot registrerenávdnasiid ja maiddái loahpparaportta , digitála hámis 1 Sámediggi galgá sáhttit buktit árvalusaid makkár fáttát stoalppuin galget leat . 1 Sámediggi galgá sáhttit addit čujuhusaid mearridanorgánaide sámi deasttaid árvvoštallamis . 1 Sámediggi galgá searvat konsultašuvnnaide kommišuvnna mandáhta ja čoahkádusa birra . 1 Sámediggi galgá ráhkadit ráhkadit doaibmaplána maiddái lullisámi guovlluid várás . 1 Sámediggi galgá ráhkadit ođđa strategalaš plána sámi mánáidgárddiide 2001-2005 áigodaga várás , mii ovddiduvvo Sámedikki plenumai dán jagi mielde . 1 Sámediggi galgá ráhkadit ođđa njuolggadusaid doarjjaortnegii 2001 mielde . 1 Sámediggi galgá ovttasráđiid Stáhtalaš gelbbolašvuođaguovddážiid stivrrain leat mielde huksemis sámi vuođu erenoamášpedagogihka dáfus . 1 Sámediggi galgá oažžut áigái ahte árvvo ~tallo bidjat Finnmárkku Eanandoalloskuvlla Deanus oassin sámi joatkkaoahpahus fálaldahkii . 1 Sámediggi galgá nannet sámiid politihkalaš sajádaga ja ovddidit sámiid beroštumiid Norggas , bargat dan ala ahte sámi álbmot gieđahallojuvvo ovttaárvosaččat ja vuoiggalaččat ja bargat dan ala ahte sámit sáhttet seailluhit ja ovddidit gielaset , kultuvrraset ja servodagaset . 1 Sámediggi galgá nammadit guoktása dain , mas nubbi lea jođiheaddji . 1 Sámediggi galgá maiddái ovttasráđiid departemeanttain ráhkadit njuolggadusárvalusaid eará erenoamáš oahppoplánaide oahpahussii sámi guovlluin ja sámi ohppiide sámi guovlluid olggobealde geat ožžot sámi oahpahusa . 1 Sámediggi galgá maid sáhttit váldit ovdan áššiid , main Sámediggi háliida dahkat konsultašuvnnaid . 1 Sámediggi galgá maid bagadallat ja juohkit dieđuid sámi oahpahusa birra . 1 Sámediggi galgá leat politihkkahábmejeaddji , eaktobiddji ja čađaheaddji . 1 Sámediggi galgá leat mielde hálddašeamen lága ođđa ásahusa Finnmárkkuopmodaga bokte . 1 Sámediggi galgá kártet sihke dan riskka mii sáhttá čuožžilit go boastut dulko doarjjaeavttuid ja dan riskka mii čuožžila go njuolggadusaid eai čuvvojuvvo . 1 Sámediggi galgá konsulteret Ráđđehusain gávdnan dihtii čovdosiid mat sihkkarastet eana- ja resursavuoigatvuođaid vuođu . 1 Sámediggi galgá juohke njealját jagi ráhkadit raportta sámegiela dili birra Norggas . 1 Sámediggi galgá juohke njealját jagi ovddidit raportta sámegiela dili birra Norggas ja sádden dan Gonagassii , vrd. Sámelága § 3–12 Organiseremis sámi giellabarggu . 1 Sámediggi galgá ja ferte váldit ollislaš bušeahttaovddasvástádusa . 1 Sámediggi galgá gozihit dáid ruđaid geavaheami , ja gielddat ja fylkkagielddat sáddejit jahkásaččat dieđáhusa ruhtageavaheamis Sámediggái . 1 Sámediggi galgá dán dievasčoahkkimis meannudit dásseárvoplána , ja Sámedikki riddo- ja vuotnaguovlluid plánas lea mis áŋriruššansuorgin maiddái nissonolbmot . 1 Sámediggi galgá dál ovddidit sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka , buktit árvalusaid dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkkii sámi álbmoga ektui , - ja doaibmat gulaskuddanásahussan ja galgá rávvet ja oaivadit guovddáš eiseválddiid . 1 Sámediggi galgá dohkkehit doaibmaplána ja raporteren galgá buorebut dávistit duohta doibmii . 1 Sámediggi galgá doallat unnimustá 3 1 Sámediggi galgá doai ­bmat prográmmastivran . 1 Sámediggi galgá bovdejuvvot searvat dán bargui . 1 Sámediggi galgá boazodollui guoskevaš stivrraid , ráđiid ja lávdegottiid nammademiid oktavuođas sihkkarastit boazodoallofágalaš gelbbolašvuođa . 1 Sámediggi galgá boahtteáiggis bidjat eambbo eavttuid boazodoalu ektui . 1 Sámediggi galgá ain árjjalaččat váikkuhit eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš riekteovddideami . 1 Sámediggi galggašii vuolggahit sámi nammaárbevieruid geahčadeami . 1 Sámediggi galggašii leat ain nannoseabbo dán guovtti gielddas danne leat sierra válgabiiren . 1 Sámediggi galggašii 2008 giđa meannudit doaibmaplána dásseárvvu birra sámi servodagas . 1 Sámediggi gal dieđusge livččii háliidan ahte láhkevttohus buorebut vuhtiiváldá sámi boaresvieruid ja čielgaseappot dohkkehan sámiid geavaheami kollektiiva beliid . 1 Sámediggi gal diehtá čielgasit ahte konkrehta doaibmabijut galget čuovvut višuvnnaid , ja dat ferte dahkkojuvvot gulahaladettiin ja ovttasráđiid boazodoaluin . 1 Sámediggi gal aŋkke eaktuda ahte sámi kulturmuittuid ja boazoealáhusa beroštumit váldojit vuhtii olles OG-proseassas . 1 Sámediggi fállá čuovvovaš dieđuid ja bagadallama : 1 Sámediggi fállá áirasiidda ja eará berošteddjiide vejolašvuođa čuovvut mielde ođđasiid sámi mediain . 1 Sámediggi fállá listtu jorgaleddjiiguin ja dulkkaiguin , ja maiddái bagadallama ja dieđuid : 1 Sámediggi fállá kursema . 1 Sámediggi fálai 9,8 miljon ruvnno , mii lea 0,6 miljon ruvnno dahje 6,4 % lassáneapmi dán jagáš šiehtadusa ektui . 1 Sámediggi fuomášuhtii ahte lea dárbu lasihit ruđalaš doarjaga sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái ođđa oahppaplánaid oktavuođas . 1 Sámediggi fuomášahttá ahte sámi servodat lea ain huksejuvvomin , ja lea stuora dárbu doarjagii ja resurssaide . 1 Sámediggi fuomášahttá ahte Ráđđehus mieđai sirdit Sámi musihkkafestivála , Beaivváš Sámi Teáhtera ja Sámi Vuorká-Dávviriid stáhtadoarjagiid hálddašanovddasvástádusa Sámediggái 1997:s . 1 Sámediggi fuolaha 13,33 % LU doaibmabušeahtas , mii vástida Sámedikki ovddasteapmái ( 4 miellahtu 30 miellahtus ) . 1 Sámediggi ferte váldit badjelasas ovddasvástádusa sihkkarastit Nuortalaš musea doaibmajođiheami dassážii go stáhtabušeahtas lea sihkkarastojuvvon . Dás lea vuos sáhka 2000-jagis ( gč. čuo. 2.6 ) . 1 Sámediggi ferte viežžat vásihusaid gaskariikkalaš eamiálbmotovdáneamis , ja dasto geavahit iežas gelbbolašvuođa gaskariikkalaš barggus . 1 Sámediggi ferte ođđasis guorahallat sámi guovlluid eanadoalu . 1 Sámediggi ferte ovttasráđiid Kulturdepartemeanttain , ABM-ovddidemiin ja fylkkagielddaiguin ságastallagoahtit buoret eavttuid birra sámi museaide . 1 Sámediggi ferte ovddidit iežas biraspolitihka sámi árvvuid oainnusin dahkamiin . 1 Sámediggi ferte oažžut duohta váikkuhanfámu bajimuš dási boraspirepolitihkkii sámi guovlluin . 1 Sámediggi ferte maŋidit oahppomátkki Supmii 1 Sámediggi ferte jahkásaččat ohcat ruđaid Olgoriikadepartemeanttas iežas riikkaidgaskasaš barggu várás . 1 Sámediggi ferte hábmet hálddašanpolitihka finnmárkkuopmodaga várás . 1 Sámediggi ferte geahččalit ovdánahttit organisašuvnna daid beliid vuođul mat organisašuvnnas leat dál , nu go álggahanmokta , luohttámuš , loaktin ja oadjebasvuohta . 1 Sámediggi ferte dovddastit ahte váldomihttomearri dán rádjai ii leat olahuvvon . 1 Sámediggi ferte biddjot dakkár dillái ahte sáhttá čoavdit dáid hástalusaid ekonomalaš ja hálddahuslaš resurssaid juolludemiid bokte . 1 Sámediggi ferte bargguinis leat ovtta dásis našuvnnalaš plánain . 1 Sámediggi ferte bajidit ealáhusovddidanrámmaid , earret eará juohkelágan ealáhuseallimii , jos galgá sáhttit doaibmat ovddidanaktevran sámi servodagain . 1 Sámediggi ferte , nu mo buohkat earát ge , vuoruhit daid ekonomalaš rámmaid siskkobealde , mat biddjojuvvojit dál . 1 Sámediggi facebook ; s 1 Sámediggi evttohii álggahit proseassa politihkalaš dásis čielggadandihte eaiggáduššama . 1 Sámediggi evttohii skábmamánus 2004 Regulerenráđđái ahte berre liigudit sierra salliteriid easkaálgiide , vai guovllut dáinna lágiin ožžot ruovttoluotta vuoigatvuodaideaset , ja seammás ráhkadit bargosajiid ja árvoháhkama báikkálaš dássái . 1 Sámediggi evttohii seammás Porsáŋggu Finnmárkkuopmodaga váldohálddáhusbáikin . 1 Sámediggi evttohii maiddái rekrutteren ­eriid bidjama nuoraide ja nissonolbmuide , geat háliidt váldit badjelasaset mielkebuvttadandoalu , muhto dasa ii mihttojuvvon . 1 Sámediggi evttohii finnmárkkuláhkaproseassas čujuhettiin Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohussii ahte dat láhkamearrádusat maid vuođul sierradoaibmabijut čáđahuvvojit ja mat erenoamážit suodjalit nuortalaččaid kultuvrra , nuortalaččaid mearraluossabivdosajiid ja nuortalaččaid johkaguolásteami Njávdámis , galge váldojuvvot mielde Finnmárkkuláhkii ( Finnmárkkuopmodaga várás ) ja sámeláhkii ( Norgga eiseválddiid várás ) . 1 Sámediggi evttohii ahte álggahuvvo prošeakta dearvvašvuođadoaimmahagaid olis , bargat dan ovdii ahte oainnusin dahkat ja gávdnat buriid vugiid movt sihkkarastit gulahallama sámi buohcciiguin . 1 Sámediggi evttohage dán vuođul bidjat Sis-Finnmárkku guovllurievtti Guovdageidnui . 1 Sámediggi evttohage ahte § 2-11 rievdaduvvo leat ná : § 2-11 1 Sámediggi evttoha šiehtadallanbeliid soabadit ásahit joavkku mas lea mandáhtta kártet ja ráhkadit váikkuhusguorahallama sisabáhkkehemiin , sihke fysalaš rusttegiid hárrái nu go bártat , viesuid , suosjalusa báhčinšiljuid , máđijaid , luottaid jna. , ja johtolaga boazodoalloguovlluin . 1 Sámediggi evttoha šiehtadallanbeliid soabadit ásahit joavkku mas lea mandáhtta kártet ja ráhkadit váikkuhusguorahallama sisabáhkkehemiin , sihke fysalaš rustegiid hárrái nu go bártat , viesuid , suosjalusa báhčinšiljuid , máđijaid , luottaid jna. , ja johtolaga boazodoalloguovlluin . 1 Sámediggi evttoha sámi birrasiin evttohasaid dearvvašvuođaásahusaid stivrraide . 1 Sámediggi evttoha loktet juolludeami sámi áviissaide ja atná vuođđun ahte áviissaid dárbu muhtun áiggi geahcen lea beali stuorát go stáhtadoarjaga dálá dássi . 1 Sámediggi evttoha geahééalan-doaimma alggahuvvot 1991 éávééa mielde . 1 Sámediggi evttoha dál Sámi allaskuvlla olggobeale stivralahtuid departementii , gč. Universitehta- ja allaskuvllalága § 9-4 nr. 5 . 1 Sámediggi evttoha dan mearrádusas ahte Sámediggái galgá čohkket sámi jienastuslogu čáliheami . 1 Sámediggi evttoha ahte teakstaoassi sámiid birra fylkkas oažžut sierra bajilčállosa ja biddjojuvvo ovddabeallái čuoggá mii lea gohčoduvvon " OVTTASTAHTTlNDOAlMMAT " sierra čuokkisin . 1 Sámediggi evttoha ahte ollislaččat čielggadit rievdadusaid Sámedikki válgaortnega ektui man oktavuođas erenoamážit deattuhuvvojit válgabiirriid čoahkádus , vuohki movt sámediggeválggat organiserejuvvojit , mas mielde maiddái diehtojuohkin , jienastuslogu eavttut , jienastuslogu organiseren , dievadasmandáhtarádjá ja juohkáseapmi sohkabeliid gaskka man oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš oažžut vástádusa manne Sámedikki nissonoassi ii leat dohkálaš . 1 Sámediggi evttoha ahte ollislaččat čielggadit rievdadusaid Sámedikki válgaortnega ektui man oktavuođas erenoamážit deattuhuvvojit válgabiirriid čoahkkádus , vuohki movt sámediggeválggat organiserejuvvojit , mas mielde maiddái diehtojuohkin , jienastuslogu eavttut , jienastuslogu organiseren , dievadasmandáhtarádjá ja juohkáseapmi sohkabeliid gaskka man oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš oažžut vástádusa manne Sámedikki nissonoassi ii leat dohkálaš . 1 Sámediggi evttoha ahte njuo1ggadusaid § 10 vuođul kulturmuittuid gáhttema fága1aš ovddasvástádus ja Stáhta ku1turmuitorádi 1 agát doaimmat , organiseren ja bargovuohki , mearriduvvon gonagaslaš resolušuvnna bokte 09.02.1979 , mearriduvvojit " sámi ku1turmuittuid gáhttema organiseren-njuolggadusat guovl1u dásis mas 1 ea á1govuoddu čuovvovaš prinsihppain : 1 : Ásahuvvo Sámi kulturmuitoráddi mii galgá jođihit čuovvovaš doaimmaid : a : sámi ku1turmuittuid gáhttema vá1didoaimmaid ku1turmuito 1 á 9 a § § 3 , 6 , 8 , 9 , 1 1 a , 1 3 , 1 7 , 1 9 , 2 O j a 2 5 mii e 1 de . 1 Sámediggi evttoha ahte jagi 2002 lasihuvvo dát doarjja 3 miljon kruvnnuin , mii de šaddá 13 miljon kruvdnun , nannen dihte diehtojuohkima ja maiddái oppa sámi ássanguovllu giella- , kultur- ja identitehtaovdánahttima . 1 Sámediggi evttoha ahte jagi 2002 lasihuvvo dát doarjja 2 miljon kruvnnuin , mii šaddá de 12 miljon kruvdnun . 1 Sámediggi evttoha ahte guhki vuollái álggahuvvojit sámi giellaguovddážat Ruovat ( Rana ) ja Plassje guvlui . 1 Sámediggi evttoha ahte Finnmárkku eanahálddašeami jahkečoahkkima čoahkádus lea nu ahte das leat okta ovddasteaddji Gieldadepartemeanttas , guokte Sámedikkis ja okta Finnmárkku fylkadikkis . 1 Sámediggi evttoha ahte Finnmárkku eanahálddašeami jahkečoahkkima čoahkádus galgá leat nu ahte Gieldadepartemeanttas lea okta ovddasteaddji , Sámedikkis guokte ja okta Finnmárkku fylkkadikkis . 1 Sámediggi evttoha ahte 11. paragráfii , bargit , lasihuvvo čuovvovaš : 1 Sámediggi evttoha Birasgáhttendepartementii ahte dát organiseren boahtá fápmui oddajagimánu 1. b. 1993 . 1 Sámediggi evttoha : Geahččalanortnegat giligeavahanmálliiguin . 1 Sámediggi evttoha 10 milj. kr. jahkái 2001 , ja áigu ovddidit ruhtadeami viidáseappot stáhtabušeahtas 2002 . 1 Sámediggi evttoha 10 milj. kr. jahkái 2001 , ja áigu ovddidit ruhtadeami viidáseappot Stáhtabušeahtas 2002 . 1 Sámediggi evttoha , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddige lea evttohan ahte Gielddadepartemeanta galgá leat Finnmárkku eanahálddašeami váidalusorgánan . 1 Sámediggi evttoha , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddige lea evttohan , ahte Gielddadepartemeanta galgá leat Finnmárkku eanahálddašeami váidalusorgánan . 1 Sámediggi eavttuha čuovvovaš guođohanáiggiid boazodollui Kárášjogas ja Guovdageainnus : Dálveguohtun : áramusat sisa : skábmamánu 15. b. , maŋimuš eret : miessemánu 1. b. 1 Sámediggi eavttuha čuovvovaš guođohanáiggiid boazodollui Kárášjogas ja Guovdageainnus : 1 Sámediggi eavttuha 1 500 000 kruvnnu jagi 2002 bušeahtas prošekteremii . 1 Sámediggi eanaš muddui hálddaša juolludemiid sámi kulturdoaimmaide , gč. kap.14 . 1 Sámediggi eaktuda unnimusat seamma supmi 2007:s . 1 Sámediggi eaktuda dattetge ahte galget čađahuvvot ođđa proseassat jus , maŋŋá dálá geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid kárten gávnnahuvvo ahte leat earát go Finnmárkkuopmodat geat oamastit eanaš oasi dain eatnamiin , gosa suodjalanguovllut leat ásahuvvon . 1 Sámediggi eaktuda danin ahte sámi guovlluide , maid sámi vuoigatvuođaid leat guorahallamin , eai álggat doaibmabijuid , Skum loahpaha . 1 Sámediggi eaktuda ahte ášši lassičielggadus ovddiduvvo golggotmánu / skábmamánu dievasčoahkkimii meannudeapmái . 1 Sámediggi eaktuda ahte álggahuvvo proseassa mii geahčada boazodoallohálddašeami organiserema boahtteáiggi ja ahte odeldiggeproposišuvnnas geatnegahttojuvvo dakkár čuovvoleapmi . 1 Sámediggi eaktuda ahte sámi áššit huksejuvvojit dán ođđa regiovdnadássái vuođu rájes juo , vuhtii válddidettiin ahte sámit leat riikka álgoálbmot . 1 Sámediggi eaktuda ahte ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegoddi Romssas ja Nordlánddas máttásguvlui maiddái meannuda sámi vuoigatvuođaid mearraresurssaide . 1 Sámediggi eaktuda ahte ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegoddi Romssas ja Nordlánddas guvlui maiddái meannuda sámi vuoigatvuođaid mearraresurssaide . 1 Sámediggi eaktuda ahte lávdegotti ovttajienalaš árvvoštallamat ja evttohusat eai rievdaduvvo viidát boahttevaš konsultašuvdnaproseassas . 1 Sámediggi eaktuda ahte hálddašanguovllu viiddideami oktavuođas , juolluduvvo eanet ruhta guovttegielalašvuođa doaimmaide , vai dálá sámegiela hálddašanguovllu guđa suohkana juolludeamit eai unno . Suohkanat oaivvildit ahte suohkanjuolludeamit fertejit lassánit , vai dat buorebut sáhttet ođđasis ealáskahttit sámegiela . 1 Sámediggi eaktuda ahte hálddašanguovllu viiddideami oktavuođas , juolluduvvo eanet ruhta guovttegielalašvuođa doaimmaide , vai dálá sámegiela hálddašanguovllu guđa suohkana juolludeamit eai unno . 1 Sámediggi eaktuda ahte buot suodjalanplánabargu bissehuvvo dallánaga ja doaisttážii sámi guovlluin , dassážii go suodjalanplána proseassat leat ollislaččat meannuduvvon sámi guovlluin . 1 Sámediggi eaktuda ahte Stáhta ásaha ođđa ekonomalaš ortnegiid Boazoguohtunkonvenšuvnna oktavuođas , mat ollislaččat gokčet Ruoŧa bealde konvenšuvdnaguohtumiid geavaheami lassigoluid Sámediggi mihtte ahte muhtun boazoorohagat eai leat searvan boazoguohtunkonvenšuvnna šiehtadallamiin , ja eaktuda ahte orohagat mat eai loga beassan buktit iežaset oaiviliid konvenšuvdnabarggus ožžot vejolašvuođa dan dahkat viidásit barggus . 1 Sámediggi eaktuda ahte Gieldda- ja guovlludepartementa sámi áššiid čohkkendepartementan galgá buorebut koordineret dán barggu . 1 Sámediggi eaktuda ahte Finnmárkku Statskog ii ádde minerálaid ohcama ja vejolaš doaimma 80 % Finnmárkku fylkkas gullamin Sámedikki bargosuorggi olggobeallái . 1 Sámediggi eaktuda ahte Evenášši giellaguovddáš galgá leat guovddážin olles Mátta-Tromssa / Ofuohta guvlui ja ahte guovddáš Divttasvuonas galgá leat guovddážin olles julevsámi guvlui . 1 Sámediggi eaiggáduššá dáidaga ja dat lea ostojuvvon sisaoastinortnega bokte . 1 Sámediggi eaiggáda máŋggalágan dáidagiid , maid sihke sápmelaš ja norgalaš dáiddárat leat dahkan . 1 Sámediggi eahpida leago riekta dán doahpaga ja dáid ortnegiid geavahit boazodoallolága oktavuođas árbevirolaš boazodoalu ektui . 1 Sámediggi dárkkista raporttaid riska- ja mávssolašvuođárvvoštallamiid vuođul . 1 Sámediggi dárkkista jienastuslogu dađistaga ja sihkkarastá ahte sii , geain lea jienastan ­vuoigatvuohta besset jienastit jagi 2009 sámediggeválggain . 1 Sámediggi dáhtui giđđat 2009 Justiisadepartemeanttain ráđđádallamiid sámegiela fuolaheami birra heahtedieđihanbálvalusas . 1 Sámediggi dáhttu árvvoštallat lávdegoddemálle , mii sáhtášii nannet Sámedikki politihkalaš organiserema . 1 Sámediggi dáhttu váikkuhanfámu Norgga ealáhuspolitihka hábmemis , go sámi guovlluid ealáhusovdánahttin lea ovddemustá guovddáš eiseválddiid politihka hálddus . 1 Sámediggi dáhttu stuorát einnostahttivuođa ja dáhttu áinnas duohta bušeahttašiehtadallamiid Ráđđehusain / Finánsadepartemeanttain . 1 Sámediggi dáhttu rievdadit sámi organisašuvnnaid doarjaga nu ahte dat boahtte jagi rájes juo fertejit heivehit iežaset rievdadusaide , nu ahte dat mat áigot prioriteret sámepolitihkalaš barggu ožžot dasa vejolašvuođa juo boahtte válgga rájes . 1 Sámediggi dáhttu ovdánahttit mátkkoštanealáhusa mii lea huksejuvvon iežamet kultuvrra nala , seammás go fertet váruhit ahte dat ii boađáše vuostálaga eará sámi ealáhusaiguin . 1 Sámediggi dáhttu muittuhit duogáža manne Riekteveahkkekántuvra ásahuvvui . 1 Sámediggi dáhttu muittuhit ahte Ráđđehus dušše golbma mánu ovdal go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui , nammadii namuhuvvon lávdegotti man mandáhtan lei árvvoštallat galggašii go ásahit gielddalaš álbmotválljen orgánaid stáhta čálekeahtes eatnama hálddašeami oassin Finnmárkkus . 1 Sámediggi dáhttu joatkit Sámi oahpahusráđi ja áigu nammadit ođđa miellahtuid 01.01.2000 rájes . 1 Sámediggi dáhttu hui garrasit moaitit stáhta láhttadeami maŋŋá go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ásahuvvui 1980:s . 1 Sámediggi dáhttu guoskevaš departemeanttaid čuovvulit dáid beliid go ođđa organiseren guorahallojuvvo siskkáldasat departemeanttaid gaskka , ja čielggademiin mat dahkkojit dán jagi eanadoallošiehtadallamiid oktavuođas . 1 Sámediggi dáhttu dásseárvooaivadeaddjivirggi jotkojuvvot . 1 Sámediggi dáhttu dán doaibmaplána oktavuođas ahte ráđđehus galgá árvvoštallat juolludit merkejuvvon ruđaid giliskuvllaide mat oahpahit sámegiela ja / dahje sámegillii . 1 Sámediggi dáhttu deattuhit Sis Finnmárkku earenoamáš dili , ja ahte Riekteveahkkekántuvrra jođiheapmi ferte bisuhuvvot dohkálaš dásis mii heive guovllu kultuvrralaš dillái . 1 Sámediggi dáhttu cuiget čuovvovaš hástalusaid boahttevaš boazodoallošiehtadusaid hábmema oktavuođas : 1 Sámediggi dáhttu ahte čuovvuvaš doaibmabijut čađahuvvojit : 1 Sámediggi dáhttu Tromssa fylkkagieldda skuvlastruktuvrra čielggadettiin , maiddái oppalaččat geahččat sámegieloahpahusa dainna ulbmiliin ahte nannet ja viidáset ovddidit daid skuvllaid mat dál fállet sámegieloahpahusa 1. giellan ja ja 2. giellan , ja B- ja C-giellan . 1 Sámediggi dáhttu Sámi ealáhusráđi geavahit dávggasvuođa nu ahte guolásteddjiide geat leat Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllus , ii šatta váttisin hálddašanrutiinnaid geažil fidnet fatnasiid . 1 Sámediggi dáhttu Sámediggeráđi čielggadit Finnmárkku birasdili ja luondduvuođu ášši . 1 Sámediggi dáhttu Sámediggeráđi aktiivvalaččat bargat vai juolluduvvojit merkejuvvon ruđat politihkalaš bellodagaid sámepolitihkalaš bargui . 1 Sámediggi dáhttu Stuorradikki váikkuhit dan ahte válljejuvvon sámi kulturviessoprošeavttat prioriterejuvvojit dál go sámi servodat lea huksemin iežas infrastruktuvrra . 1 Sámediggi dáhttu Stuorradikki váikkuhit dan ahte válljejuvvon sámi kulturviessoprošeavttat prioriterejuvvojit dál go sámi servodat lea huksemin iežas infrastruktuvrra , oahpu ja ealáhusaid . 1 Sámediggi dáhttu Stuorradikki váikkuhit dan ahte válljejuvvon sámi kulturviessoprošeavttat prioriterejuvvojit dál go sámi servodat lea huksemin iežas infrastruktuvrra , oahpahusa ja ealáhusaid . 1 Sámediggi dáhttu Stuoradikki fuolahit ahte dákkár bissovaš ruhta sámi kulturviesuide sirdojuvvošii Sámediggái . 1 Sámediggi dáhttu Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta ovttas Gielda- ja guovludepartementtain háhkat Marit Myrvoll ` girjji " Samene i Norge " buot riikka vuođđoskuvllaide . 1 Sámediggi dáhttu Boazodoalloláhkalávdegotti barggustis árvvoštallat čuovvovačča : 1 Sámediggi dáhtošii ásahuvvot sámi eanahálddašanorgána mas lea mandáhta mii gokčá gohčoduvvon « stáhtaeatnama » Finnmárkku fylkkas . 1 Sámediggi dáhtošii eanadoalu ain eambbo regionáliseret . 1 Sámediggi dáhtošii cegget oaivadan- ja buvttadanbájiid duodjái , mat galget báikkálaččat doaibmat , sihkarastit ođđa duojáriid ja veahkehit gealbo- ja kvalitehtaloktemis . 1 Sámediggi dáhtošii Sis-Finnmárkku guovllurievtti biddjojuvvot Kárášjohkii . 1 Sámediggi duodjeorganisašuvnnat Duojáriid ealáhussearvi ja Riikkasearvi Sámiid Duodji leat soahpan 2006 ealáhusšiehtadusa duodjái miessemánu 2005 . 1 Sámediggi dulko dán ILO konvenšuvnna ja 27. artihkkala rihkkumin . 1 Sámediggi dovdá maiddái dan ahte dat gáibádusat mat biddjojuvvojit vuođđun min nammademiide , leat menddo gáržžidit , erenoamážit dasa ahte sáhttá sihkkarastit báikkálaš čatnaseami ja sohkabealdássedeattu nammagottiin . 1 Sámediggi dovdá bures daid geatnegasvuođaid mat mis leat , ii dušše Norgga beale sámiid ektui , muhto maiddái sámiid guovdu min ránnjáriikkain . 1 Sámediggi dovdá Finnmárkku eananvuovdinkantuvrra rutiinnaid go ohcco oheanvuoigatvuohta muhtihahtti minerálaide maidda ohcanšiehtadus addojuwo ear ) kilis áššemeannudeami bokte almmá gulaskuddanvuoru friddja oheanrievtti ( skjerperett mielde . 1 Sámediggi dovddahii čielgasit ahte ii sáhte dohkkehit ahte ráđđehusa láhkaevttohus mearriduvvo Stuorradikkis . 1 Sámediggi dovddahii dán proseassas ahte sii leat mielas ásahit regionála dutkanfoanddaid . 1 Sámediggi dovddahii dalle ahte konsultašuvdnariekti galgá heivehuvvot láhkaaddima bokte nationála dásis . 1 Sámediggi dovddaha maiddái ahte lea fuolastuvvan daid šiehtadusaid dáfus maid energiijafitnodagat / doaibmaeaiggádat dahket guoskevaš boazodoallojoavkkuiguin . 1 Sámediggi dohkkehii prosedyraid geassemánu 1. beaivvi 2005 . 1 Sámediggi dohkkehii ođđa njuolggadusaid 23.–26.2.1999 jagi 2000 doarjagiid juogadeapmái . 1 Sámediggi dohkkehii konsultašuvdnašiehtadusa geassemánu 1. b. 2005 ja dat mearriduvvui gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. b. 2005 . 1 Sámediggi dohkkehii dákkár njuolggadusaid miessemánu 24. b. 2007 ( Geahča Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 3.5 ) . 1 Sámediggi dohkkehii almmotge ahte doaimma plánen oažžu jotkojuvvot ovdalis namuhuvvon eavttuid mielde . 1 Sámediggi dohkkehii Sámi eanandoalloplána áššis 10/96 . 1 Sámediggi dohkkeha duodjeealáhusa váldošiehtadusa . 1 Sámediggi dohkkeha Sámedikki doarjjastivrra rapoartta doaimmastis birra . 1 Sámediggi dohkkeha 1 Sámediggi doarju árvalusa . 1 Sámediggi doarju álgoálbmogiid máilmmiviidosaš njunuščoahkkima cuoŋománu 24. b. 2009 dahkan Anchorage-julggaštusa dálkkádatrievdamiid birra . 1 Sámediggi doarju váldooainnu maid Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ( NBR ) lea ovddidan sihke Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusa árvvoštallamis ja earenoamáš beliid dáfus maid ferte vuhtiiváldit boazodoalu dárbbuid ja vuoigatvuođaid dáfus . 1 Sámediggi doarju strategiija jurddašeami maid rápmap1ána árva1a , dan bokte ahte NRK ásaha sierra sámi radiokánala go vá1dá atnui digitála sáddehaga jagi 2000 vuostá . 1 Sámediggi doarju stivrra árvvoštallamiid stuorát resursadárbbu birra hálddahussii . Lea áibbas guovddážis ahte boazodoalu hálddahus oažžu dakkár vuođu maid dárbbaša vai sáhttá dahkat dohkálaš barggu . 1 Sámediggi doarju stivrra árvvoštallamiid stuorát resursadárbbu birra hálddahussii . 1 Sámediggi doarju prinsihpa man mielde Sámediggi oččosii biehttalanvuoigatvuođa stuorát luonddumeassamid oktavuođas . 1 Sámediggi doarju plánaid ásahit riikkaidgaskasaš filbmaguovddáža Guovdageidnui . 1 Sámediggi doarju ođđa regionođastusa mii galgá raššudit ja hástalit otná guovddáštahttojuvvon ja surggiide juhkkojuvvon hálddašanvuogádaga , celkkii presideanta Aili Keskitalo otná suohkankonferánsas . 1 Sámediggi doarju ođđa 5. guovllu ásaheami , masa Davit Nordlánda , Mátta-Tromsa ja Gaska-Tromsa gullet . 1 Sámediggi doarju ovttajienalaččat Finnmárkkuláhkaevttohusa 1 Sámediggi doarju oppalohkái daid ávžžuhusaid maid Wilhelmsenlávdegotti eanetlohku árvala . 1 Sámediggi doarju lávdegotti ávžžuhusaid das ahte sámi oahpaheaddjeoahpahus berre leat dutkamii vuođustuvvon oahpaheaddjeoahpahus vai sáhttá duohtan dahkat daid ulbmiliid mat leat oahpahussii biddjon . 1 Sámediggi doarju lávdegotti eavttuhusa suodjalit muhtun vuotnavuogádagaid ja eará guovlluid biebmanrusttegiin dahje eará doaimmain mat sáhttet vaháguhttit dahje hehttet vádjolusluosaid ahtanuššama ja eallima , ja dainna lágiin sihkkarastit ahte vádjolusluossanálit bállejit eallit ja ahtanuššat . 1 Sámediggi doarju jurdaga ásahit ođđa teáhtervistti ja juogada teáhtera sávaldagaid oažžut dán ollašuvvat ovdal manná beare guhkes áigi . 1 Sámediggi doarju gulaskuddaninstánssaid cealkámušaid ahte lea stáhta ovddasvástádus láhčit diliid nu ahte sámi gielddat 1 Sámediggi doarju eanaš daid rávvagiid maid lávdegoddi evttohii sihke iešguđet sámi oahpahusásahusaid oahpahusfierpmádaga álggaheami dáfus , sámi ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpahusa dáfus , sámi oahpaheaddjeoahpahusa dáfus , sámi fidnofágaoahpahusa dáfus ja sámi geavatlaš-pedagogalaš oahpahusa dáfus . 1 Sámediggi doarju doalahit Norgga hálddašandási golmma oasis . 1 Sámediggi doarju diehtojuohkinkántuvrra mii lea sámi nuoraide Info ­nuorra gč. boksa 9.1 . 1 Sámediggi doarju dan árvvoštallama ahte báikkálaš riggodaga árvoháhkan galgá leat ávkin ovttaskas báikkálaš servvodagaide . 1 Sámediggi doarju dan lávdegotti loahppajurdagiid maid diggi nammadii árvvoštallat áigeguovdilis gažaldagaid Sámedikki organiserema ja áššemeannudeami birra čuoggás 5.1 , čuowovaš mearkkašumiiguin čuoggái 4.3 : Dát ortnet lea doaibman dohkálaččat , ja lávdegoddi evttoha ahte vuohki jotkojuwo . 1 Sámediggi doarju dan lávdegotti loahppajurdagiid maid diggi nammadii árvvoštallat áigeguovdilis gažaldagaid Sámedikki organiserema ja áššemeannudeami birra čuoggás 5.1 , čuovvovaš mearkkašumiiguin čuoggái 4.3 : Dát ortnet lea doaibman dohkálaččat , ja lávdegoddi evttoha ahte vuohki jotkojuwo . 1 Sámediggi doarju dakkár lága evttohusa kulturlága evttohusa gulaskuddanvástádusas . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa čuovvovaš rievdadusain : 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa Deanu fierbmebivdovuoigatvuođaid eavttuid birra . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti váldo osiid Deanučázádaga birra . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuosttažettiin go árvvoštallá dálá hálddašanortnega dohkketmeahttumin ollu sivaid geažil . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuosttažettiin go árvvoštallá dálá hálddašanortnega dohkkemeahttumin ollu sivaid geažil . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti go dadjá ahte boazodoalu vuoigatvuođat eai galgga hedjonit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa čađaheami oktavuođas . 1 Sámediggi doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti eavttuhusa fierbmebivdovuoigatvuođa eavttuid hárrái Deanujogas . 1 Sámediggi doarju Riddoguolástuslávdegotti árvalusaid . 1 Sámediggi doarju Norgga boazosápmelaččaid riikkasearvi ( NBR ) barggu dán áššis . 1 Sámediggi doarju Duopmostuollokomišuvnna eanetlogu evttohusa eanet friija duopmostuollohálddahusa ektui sierra stivrrrain . 1 Sámediggi doarju Duopmostuollokomišuvnna eanetlogu evttohusa eanet friija duopmostuollohálddahusa ektui . 1 Sámediggi doarjjui lávdegotti evttohusa ovttajienalaččat . 1 Sámediggi doallá symposiuma Báikenamat ja identitehtat máŋggakultuvrralaš konteavsttas borgemánu 17.-20. beaivvi Kárášjogas . 1 Sámediggi doallá odne čoahkkima justisministariin Knut Storberget:iin ja suodjalusministariin Anne-Grete Strøm-Erichsen . 1 Sámediggi doallá jahkásaš konferánssa gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin duorastaga 4. ja bearjadaga 5. b. geassemánus 2009 Kárášjogas . 1 Sámediggi doallá jahkásaš fierpmádatčoahkkimiid mánáidgárddiid sierranas bargiidjoavkkuide , ee. jođiheddjiide , giellabargiide ja almmáiolbmuide . 1 Sámediggi doallá dál goalmmát gearddi meahcástanseminára . 1 Sámediggi doalaha iežas ovddeš gáibádusaid ahte galgá ráhkaduvvot sierra čielggadeapmi das makkár mearkkašupmi luosas lea sámi kultuvrii ja servodateallimii . 1 Sámediggi doalaha dan dihte iežas mearrádusa váikkuhaniskkadeami dáfus ovdal go diggi ovddida oainnus vejolaš doaimma birra Náranasas . 1 Sámediggi doaivu ja vuordá ahte giellaprográmma maid otne álggahit šaddá ávkin ollu servodatsurggiide . 1 Sámediggi doaimmaha neahttabálvalusa Nordatlas ovttasráđiid Finnmárkku fylkkagielddain ja Finnmárkku fylkkamánniin . 1 Sámediggi dieđihii jagi 2008 jahkedieđáhusastis ahte jagi 2009 rájes čađahuvvojit nuppástusat jahkedieđáhusas . Ákkastuvvo ahte lea dárbu čađahit nuppástusaid Sámedikki bušeahta ja jahkedieđáhusa lagat oktavuođa geažil . 1 Sámediggi dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikkis ja álgá dii. 09.00 maŋŋebárgga čakčamánu 26. b. ja loahpahuvvo ovdal dii. 15.00 duorastaga čakčamánu 28. b. 1 Sámediggi dievasčoahkkin 30.05 – 02.06.05 1 Sámediggi dievasčoahkkin 30.05 . – 02.06.05 1 Sámediggi dievasčoahkkin 30.05 . 1 Sámediggi dievasmahttá jienastuslogu nu guhká go dat lea geavatlaččat vejolaš . 1 Sámediggi diehtá maid ahte Álbmotriektejoavku maiddái dadjá ahte juhkkojuvvon hálddašeapmi — go Finnmárkku eanahálddašeami lassin maiddái ásahuvvo sámi eanahálddašeapmi sámi eanetloguin stivrras — maid lea ollásit ILO- 169 mielde . 3 . 1 Sámediggi diehtá ahte álbmotmehciin mat dál almmolaččat rahppojuvvojit geahččalanortnegin , lea nu gohčoduvvon báikkálaš hálddašeapmi ja daid hálddašit álbmotmeahcceráđđi masa maid boazodoallu lea ožžon fálaldaga searvat , ja dát hálddašanortnet galgá evaluerejuvvot dalle go geahččalanáigodat lea dievvan 2008:s . 1 Sámediggi diehtá ahte resursadilli lea váttis . 1 Sámediggi diehtá ahte prošeakta ” Motorferdsel og samfunn ” ( MoSa ) lea loahpahuvvon , ja loahpparaporta lea geigejuvvon Luondduhálddašan direktoráhtii mii lea bargoaddi . 1 Sámediggi diehtá ahte meahcceguovlluide beassamis lea stuorra mearkkašupmi olbmuid eallineavttuide dáppe Finnmárkkus . 1 Sámediggi diehtá ahte jurdda hukset bárrobuođu olggobealde gieldda áidna vel báhcán guollevuostáiváldinbáikki smávva mearrasámi gilážis Smiervuonas , lea boares ášši 1960-jagi rájes . 1 Sámediggi diehtá ahte dál leat máŋga bieggafápmohuksenplána sámi guovlluin , ja ahte sihke eaŋkil huksenáššit ja buot dieđihuvvon duohta ­demiid lohku oktiibuot mielddisetbuktet issoras stuorra areáladuohtademiid main leat stuorra váikkuhusat sámi ealáhusaide ja kultuvrii . 1 Sámediggi diehtá ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti Álbmotriektejoavku NOU 1997:5 čielggadusas dadjá ahte ferte leat sámi eanetlohku Finnmárkku eanahálddašeami stivrras , jos galgá leat dušše okta eanahálddašeapmi Finnmárkkus . 1 Sámediggi diehtá ahte Porsáŋggu gielda lea guhkit áiggi bargan prošeavtta ruhtademiin , ja ahte gielda ođđasis lea ohcan investerendoarjaga Riddolágádusas ( Kystverket ) . 1 Sámediggi diehtá ahte Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvdna galgá meannudit mál ) ga fealtla 1993-95:s , mas stáhta Eanandoallodepartemeantta bokte háliida oažžut mearriduwot sihkkaris rájáid stáhtaeatnamiid ja priváhta eatnamiid gaskiL Guovllut maid meahccekomišuvdna meannuda gullet árbevirolaš sámi ássanguovlluide . 1 Sámediggi diehtá ahte Nordlánddas leat leamaš orohatjuohkimat . 1 Sámediggi deattuhii árrat proseassas ahte stáhta eiseválddiid geatnegasvuođat sápmelaččaide álgoálbmogin lea guovddáš ja dehálaš oassi dan ollisvuođas maid láhka ásaha , maid sihke lága doaibmguovlu ja mearraresursalávdegott bargomearrádus dorjot . 1 Sámediggi deattuhii sáhkavuorustis searvevuođa perspektiivva stáhtaid ja álgoálbmogiid gaskka , ja deattuhii ahte searvevuohta ferte leat mielde čavga politihkas , láhkadahkosiin ja geavahusas . 1 Sámediggi deattuhii seammás stáda erenoamáš ovddasvástádusa sámi kultuvrii , ja oaivvildii ahte fylkkagielddat ja suohkanat fertejit váldit eanet ovddasvástádusa kulturdoibmii . 1 Sámediggi deattuhii man dehálaš Riekteveahkkekántuvra lea , earenoamážit go jurddaša dan njealji suohkana Guovdageainnu , Kárášjoga , Deanu ja Unjárgga álbmoga riektesihkarvuođa . 1 Sámediggi deattuhii iežas gulaskuddancealkámušas ahte dál leat nu unnán lágádusat mat ráhkadit sámi oahppogirjjiid , danne ii ráhkaduvvo eará go okta oahpponeavvu guđege fágii / dássái . 1 Sámediggi deattuhii hástalusaid guovtti dili ektui , namalassii sámi kulturmuittuid ja boazodoalu . 1 Sámediggi deattuhii hui garrasit ahte vuorjašuvvá go mearriduvvojit guolleearit mat leat ollu stuorábut ja maid dutkiid fágalaš rávvagat dáhtošedje . 1 Sámediggi deattuhii ahte sámi gilit leat iešguđetláganat ja ahte lea dárbu heivehit doaibmabijuid viidáset ovddideapmái . 1 Sámediggi deattuhii ahte ferte deattuhuvvot ahte rievssahiid gárdumis lea dakkár vuođđu sámi kultuvrras ja ealáhusdoaimmaheamis , mas lea doarjja finnmárkkulága ulbmilparagráfas . 1 Sámediggi deattuhii ahte erenoamášpedagogalaš fálaldaga nannen ja ovdánahttin sámi álbmoga ektui ferte dáhpáhuvvat fierpmádatmodealla siskkobealde . 1 Sámediggi deattuhii ahte doaibmaruhtadeapmi dálá institušuvnnaid ja plánejuvvon projeavttaid doaibmaruhtadeapmi ferte leat čilgejuvvon ovdal go Sámediggi sáhttá neavvut investerengoluid ruhtadeami viiddideami , visttiid oastima ja ođđa visttiid huksema oktavuođas . 1 Sámediggi deattuha áššis 29/00 ahte luonddu , kulturduovdagiid ja sámi kulturdoaimmaid ovttasdoaibma sáhttá mielddisbuktit buriid vásáhusaid ja doaibmafálaldagaid sámi báikkálaš servodagaide . 1 Sámediggi deattuha vásáhusaid almmolaš hálddašeamis ja gelbbolašvuođa sámi servodatdilis ja sámegielas . 1 Sámediggi deattuha viidáseappot ahte dat čovdosat , maid konsultašuvdnabealit gávnnahit maŋit áiggis , oktiior ­dnejuvvojit ja čađahuvvojit Sievjju ja Várnjárgga álbmotmehciid viidáset hálddašanmodealla- ja hálddašanplánabarggus . 1 Sámediggi deattuha seammás ahte bargu finnmárkkuguolástuslágain maiddái ferte mielddisbuktit ahte fargga álggahuvvo bargu daid guovlluid várás mat leat lulábealde Finnmárkku , nu mo Sámediggi lea deattuhan dárbbašlažžan . 1 Sámediggi deattuha maiddái ahte sámi oahpaheaddjeoahpu dutkan- ja ovddidanbarggus ja dan vuođđun ferte leat guovttegielalaš perspektiiva , eamiálbmot perspektiiva ja máŋggakultuvrralaš perspektiivaČčujuhit e.e. O 97 Sámi , mas oahpahusa guovttegielalaš- , eamiálbmot- ja máŋggakultuvrralaš perspektiiva earenoamážit deattuhuvvo . 1 Sámediggi deattuha maiddái ahte sámi oahpaheaddjeoahpu dutkan- ja ovddidanbarggus ja dan vuođđun ferte leat guovttegielalaš perspektiiva , eamiálbmot perspektiiva ja máŋggakultuvrralaš perspektiivaČ čujuhit e.e. O 97 Sámi , mas oahpahusa guovttegielalaš- , eamiálbmot- ja máŋggakultuvrralaš perspektiiva earenoamážit deattuhuvvo . 1 Sámediggi deattuha maid ahte galggaše ásahuvvot lassi- ja viidásetoahpu fálaldagat mat vuhtii váldet sámi skuvlla dárbbuid . 1 Sámediggi deattuha láhčit diliid nu ahte sámi guovllut galget geasuhit sámi álbmoga ásáiduvvat dohko . 1 Sámediggi deattuha laktit prográmma ealáhussii ja gaskaomiide . 1 Sámediggi deattuha garrasit ovddidit lagas ja geatnegahtti ovttasbarggu Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka . 1 Sámediggi deattuha dárbbu searvat riikkaidgaskasaš deaivvadanbáikkiide vai álgoálbmogiid oaidnu sihkkarastojuvvo bajimus biraspolitihkkii . 1 Sámediggi deattuha dán áidna doallevaš ággan eanahálddašanorgánii oažžut eaiggáduššanposišuvnna . 1 Sámediggi deattuha duoji mealgadis gárgedanvejolašvuođa fágan , kultuvran ja ealáhussan , juos beare láhččojuvvojit rámmaeavttut . 1 Sámediggi deattuha deaŧalažžan ahte láhkaevttohus atná árbevirolaš boazosámi kultuvrra ja boazodoalu árbevirolaš organiserema guovddážis . 1 Sámediggi deattuha dattetge garrasit ahte ii háliit mange láhkái luvvet skuvlaeaiggádiid ovddasvástádusas fállat sámi ohppiide sámi oahpponeavvuid mat gávdnojit , go muđui dain lea ovddasvástádus oahpponeavvuin mat leat dárogillii . 1 Sámediggi deattuha ahte sámi servodagas lea dárbu eanet kulturviesuide . 1 Sámediggi deattuha ahte sámi dáidda ja kultureallin lea girjái , ja Ráđđi áigu láhčit dilálašvuođaid dasa ahte áimmahuššat ja ain ovddidit girjáivuođa . 1 Sámediggi deattuha ahte siiddut galget doaibmat guovtti gillii . 1 Sámediggi deattuha ahte ovddasvástádus dás gullá gielddalaš eiseválddiide , dearvvašvuođafitnodagaide ja stáhtalaš eiseválddiide . 1 Sámediggi deattuha ahte lea leamaš buorre konsultašuvdnaproseassa Birasgáhttendepartemeanttain . 1 Sámediggi deattuha ahte lea dárbu lasihit juolludusaid sámi áviissaide , nu ahte mihttomearrin ovdal jagi 2005 lea ahte oažžut duppalgeardde eanet stáhtadoarjaga go dan mii lea evttohuvvon . 1 Sámediggi deattuha ahte lea dárbu lasihit juolludusaid sámi áviissaide , nu ahte mihttomearrin ovdal jagi 2005 lea ahte oažžut beali eanet stáhtadoarjaga go mii lea evttohuvvon . 1 Sámediggi deattuha ahte konsultašuvnnat Birasgáhttendepartemeanttain leat veahkehan juksat ovttamielalašvuođa . 1 Sámediggi deattuha ahte iskan- bearráigeahččandoaimma galgá nanosmahttit , erenoamážit mearas ! 1 Sámediggi deattuha ahte ii sáhte sámi sámi duhátjahkebáikki . . . . . 1 Sámediggi deattuha ahte gielddain ja fylkkagielddain ain lea ovddasvástádus sámi museain , ja dáhtošedje oktiiráđiid isitgielddaiguin ja fylkkagielddaiguin geahčadit dálá ruhtadanortnegiid gávdnan dihte boahtteáiggi čovdosiid . 1 Sámediggi deattuha ahte gielddain ja fylkkagielddain ain lea ovddasvástádus sámi museain , ja dáhtošedje oktiiráđiid isitgielddaiguin ja fylkkagielddaiguin geahčadit dálá ruhtadan-ortnegiid gávdnan dihte boahtteáiggi čovdosiid . 1 Sámediggi deattuha ahte ferte ásahuvvot sámi dutkanráđđi mas lea oppasámi perspektiiva ja mas galgá leat váldo ovddasvástádus hábmet davviguovlluid sámi oahpahus- ja dutkanpolitihka . Dát ráđđeaddi orgána ferte ovdánahttot Sámi parlamentáralaš ráđi ollái . 1 Sámediggi deattuha ahte diggi ii vuosttil doaibmabijuid maid vuođđun lea láhka , muhto lea jearaldat makkár doaibmabijut dat leat mat álggahuvvojit . 1 Sámediggi deattuha ahte bargu minerálalágain lea bistán badje guovtti logijagi , ja ahte sámi vuoigatvuođat ja beroštusat leat čielggaduvvon ja čovdosat evttohuvvon sihke NAČ:s 1996:11 Minerálaláhkaevtthus ja NÁČ:s 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođus . 1 Sámediggi deattuha ahte Stuorradiggi lea duođas váldán Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ráđđádallat sámi álbmogiin finnmárkkuláhkabarggus , ja ahte dát lea ođas riikka konstitušuvnna ektui . 1 Sámediggi deattuha ahte Stuorradiggi lea duođas váldán Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ráđđádallat sámi álbmogiin Finnmárkkuláhkabarggus , ja ahte dát lea ođas riikka konstitušuvnna ektui . 1 Sámediggi deattuha ahte Máhttodepartemeanttas lea ovddasvástádus sihkkarastit dakkár bargovuogi ja ovddasvástá ­dusvuogádaga alit oahpus mii sihkkarastá maiddái smávit sámi fágain fálaldaga ja fágalaš ovdáneami . 1 Sámediggi deattuha ahte Finnmárkkukommišuvdna ja sierraduopmostuollu galget dahkat iežaset mearrádusaid dálá rievtti vuođul , ja atná buorrin ahte sámi virolašvuođat ja riekteáddejumit ja álbmotriekti dohkkehuvvojit dehálaš riektegáldun finnmárkkuláhkii . 1 Sámediggi deattastii ahte kultur- ja giellageavaheami dáhpáhusguovddážat berrejit vuođđuduvvot oassin sámi giela ja kultuvrra nannemis . 1 Sámediggi deattasta dehálaš vuođđojurddan ahte dan válddi maid Sámediggi geavaha , lea dat ožžon Stuorradikkis , dat mearkkaša lága bokte . 1 Sámediggi deaivvadii boarrásiiguin 1 Sámediggi dat hálddaša rámmajuolludeami kulturulbmiliidda stáhtabušeahta kápihttala 320 dábálaš kulturulbmiliid , poasta 53 Sámi kulturulbmiliidda . 1 Sámediggi danne áigu dán plánaáigodaga vuoruhit sámegiela , mánáid vuoigatvuođaid , guđege oasálaččaid ovttasbarggu , máhttobuorideami ja fierpmádathuksema , pedagogalaš ávdnasiid , rekruhttema ja diehtojuohkima ja rávvema . 1 Sámediggi dajai maid ahte Eamiálbmotfierpmádat galggai doallat seminára sámi dutkama birra . 1 Sámediggi dagai mearrádusa ássis 1996:s. 1999 álggahii Sámi ealáhusráđđi eanadoalloplána ođasmahttima . 1 Sámediggi dagai juo 2005:s mearrádusa ahte fertejit ásahuvvot sierra báikkálaš hálddašanstivrrat mat sihkkarastet sámiide iežaset rievtti oassálastit suodjalanguovlluid hálddašeamis . 1 Sámediggi dagai 2007:s šiehtadusa Árran Julevsámi guovddážiin ásahit golmmajagáš dutkan- ja duođaštandoaimma rádjelovssajohtolaga birra 2. máilmmisoađi áiggi . 1 Sámediggi celkkii 18. - 19.03.1991 áššis R 34/91 ahte sámi dátabáokku ásaheapmi Guovdageainnus lei boahtteáigái čujuheaddji buorre prošeakta mas leat stuorra vejolašvuođat . 1 Sámediggi cealká dearvvuođaid gudnejahttojuvvon juristii Otto Jebensii su 90 jagi beaivvi oktavuođas 1 Sámediggi cealká ahte leat sihke ráddjenčuolmmat sámi doaibmabijuid hárrái ja negatiiva doaladumit 6 sámi gažaldagaide máŋgga gielddas ( Sámedikki gulaskuddancealkámuš Dahkamušjuohkinlávdegotti árvalussii ( Oppgavefordelingsutvalgets innstilling , NOU 2000 : 22 , ášši 45/00 ) ) . 1 Sámediggi cealká ahte Ráđđehus ferte áigái oažžut vuđolet čielggadeami sámi iešmearrideami birra ja boazodoalu hálddašeami birra . 1 Sámediggi buvttii diehttevassii giedahaladettiinis nuppástuhttima dan balu ahte stáhta dán láhkái geanohuhttá dáid guovlluid hálddašeami politihkalaš stivrejumi ja ásaha hálddahuslaš ortnega mas fitnodatlaš kriteriat leat eambbo guovddážis . 1 Sámediggi buktá oainnuid Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi- ja Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkaplánaid hábmemii . 1 Sámediggi bovdii rabas seminárii dásseárvohástalusaid birra sámi servodagas nissonbeaivvi njukčamánu 8. b. 1 Sámediggi bovdejuvvo maiddái oassálastit norgga sáttatgotti fárus buot áigeguovdilis čoahkkimiidda biologalaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvnnas . 1 Sámediggi bovdejuvvo maiddái oassálastit norgalaš sáttagottiide ON-čoahkkimiidda mat gieđahallet eamiálbmotgažaldagaid , ja addit evttohusaid diekkár čoahkkimiid válmmaštettiin . 1 Sámediggi bovde álbmotčoahkkimiidda sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa viidáset barggu birra . 1 Sámediggi bovde álbmotčoahkkimiidda Evenáššis , Divttasvuonas , Ruovadis ja Báidáris sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa viidáset barggu birra . 1 Sámediggi bovde álbmotčoahkkimiidda Deanus ja Poršáŋggus 26. ja 27.11.09. . 1 Sámediggi bovde álbmotčoahkkimiidda 1 Sámediggi bovde rabas seminárii dásseárvohástalusaid birra sámi servodagas nissonbeaivvi njukčamánu 8. b. 1 Sámediggi bovde preassakonferánsii " Sámi logut muitalit 3 " girjji almmuheami oktavuođas bearjadaga 01.10.2010 dii. 13.00 Sámedikkis Kárášjogas . 1 Sámediggi bovde mánáidgárdebargiid geat barget sámi mánáiguin fierpmádatčoahkkimii Álttás ođđajagimánu 25.-26. b. 2011 . 1 Sámediggi bovde journalisttaid symposiumii Báikenamat ja identitehtat máŋggakultuvrralaš konteavsttas mii dollojuvvo borgemánu 17.-20. beaivvi Kárášjogas . 1 Sámediggi bovde gulahallančoahkkimii politihkalaš jođiheddjiid sámegiela hálddašanguovllu suohkaniin Finnmárkkus , vuorasolbmuid ráđi , muhtin báŋkohoavddaid ja penšunistaservviid jođiheddjiid seamma suohkaniin , Finnmárkku fylkasuohkana vuorasolbmuidráđi jođiheaddji , Sis-Finnmárkku Riekteveahkkekantuvra , Fefo ja " oahpu massán organisašuvnnaid " jođiheddjiid . 1 Sámediggi bovde gulahallančoahkkimii lohkan- ja čállinveahki birra boarrásiidda . 1 Sámediggi bovde giellamielbargiid geat barget sámi mánáiguin mánáidgárddiin fierpmádatčoahkkimii Guovdageidnui . 1 Sámediggi bovde buktit gulaskuddancealkámušaid Oahpahusa prinsihpaid - sámi evttohussii mii galgá leat oassin Máhttolokten - Sámi oahppoplánabuksosii , gulaskuddanáigemearri lea ođđajagimánu 31. beaivi 2007 . 1 Sámediggi bovde boraspireseminárii mii dollojuvvo gaskavahku ja duorastaga skábmamánu 10. ja 11. b. . Stjørdal as . 1 Sámediggi bovde albmotčoahkkimii Plassjes 1 Sámediggi bivdá sámi kulturmuittuid gáhttema hálddahusorgána čielggadit gažaldaga gosa loahpalaččat šaddá orgána báiki . 1 Sámediggi bivdá sámediggeráđi oanehaččat čielggadit sámegieloahpahus-vuoigatvuođa ássanfylkka olggobealde . 1 Sámediggi bivdá ráđđehusa ráhkkanit sirdit mearridanválddi boahtte bušeahttaáigodagas . 1 Sámediggi bivdá ráđi bargagoahtit guovddáš eiseválddiid ektui dainna áigumušain ahte unnidit boaldámušdivvada dieselis ja bensiinnas . 1 Sámediggi bivdá maiddái ahte addit investerendoarjaga ođđaset mašiinnaide mat vuvdojuvvojit mášenfitnodagaid bokte . 1 Sámediggi bivdá eiseválddiid ja boazodoalloealáhusa čoavdit heahtedili Finnmárkkus . 1 Sámediggi bivdá earret eará ahte doaimmaid čađaheami áigemearit čielggaduvvojit lagabui , ja ahte doaimmaid čuovvoleami bušeahttarámma čielggaduvvo . 1 Sámediggi bivdá dán oktavuođas maid ahte guovttegielalašvuođaruđat lasihuvvojit nu ahte Snåase suohkana searvan ii dagat ahte eará suohkaniidda unnu ruhta . 1 Sámediggi bivdá dievasčoahkkima mearrádusain ođđasit álggahit ráđđádallat , ja ahte ráđđehus ovttasráđiid Sámedikkiin geahččala gávdnat sohppojuvvot čovdosiid . 1 Sámediggi bivdá dan dihte departemeantta juolludit ruoa , jahkái 1992 ja dan rájes , ásahit sierra virggi mii fágalaččat ja hálddahuslaččat lea čatnon Norgga Mánáidáittardeaddjái ja mii lea dan vuolde . 1 Sámediggi bivdá ahte šiehtadallit , Stáda ja NBR:a bidjaba mátkái ođđa guorahallama ja kártema guohtuneatnama ja boazologu ektui nu jođánit go vejolaš . 1 Sámediggi bivdá ahte šiehtadallit , Stáda ja NBR bidjaba mátkái ođđa guorahallama ja kártema guohtuneatnama ja boazologu ektui nu jođánit go vejolaš . 1 Sámediggi bivdá ahte vuhtiiválddidettiin boahtteáiggi servodatovddideami , čielggaduvvojit vejolašvuođat gáržžidit dán vuoigatvuođamárkana nu ahte sihkkarastá ekonomalaččat ja kultuvrralaččat dohkálaš ovddideami sámi servodagain . 1 Sámediggi bivdá ahte kommišuvdna dakka viđe álggaha barggu lágaiguin ja láhkaásahusaiguin mat biddjojuvvojit vuođđun dáloččaid meahccegeavaheapmái , go meahccegeavaheapmi lea okta guovddáš sámi kulturguoddi ja ássama vuođđu sámi giliin Finnmárkkus . 1 Sámediggi bivdá ahte dát ruđat sirdojuvvojit Sámediggái juogadeapmái . 1 Sámediggi bivdá ahte bággoregulerenproseassat bissehuvvojit dassážii go Boazodoallokomitéa , Eanadoallodepartemeanta láhkakommišuvdna ja Boazodoallohálddahusa orohatjuohkinkomitéat leat buktán iežaset cealkámušaid . 1 Sámediggi bivdá ahte Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi nannejuvvo áššemeannudeaddjinávccaiguin ja guorahallanresurssaiguin 2005 várás 300 000 ruvnnuin . 1 Sámediggi bivdá Sámi dutkamiid guovddáža Tromssa universitehtas álggahit oktasašprošeavtta sámi fanashuksenárbevieruid dáfus – viiddis , fágaidrasttideaddji dutkama mii guorahallá gáldohistorjjá , arkeologiija , fanashuksenmáhtu ja giellamáhtu 1 Sámediggi bivdá Sámedikkeráđi farggamusat gulahallat Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementtain vejolašvuođaid birra čállit 2 váldogiela oahppoduođaštussii . 1 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi čuovvolit dieđáhusa nu ahte čuovvovaš , ja vejolaš eará čuoggát čilgejuvvojit dárkileappot : 1 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi ovttas giellaráđiin bidjat johtui álgagiid mat livčče mielde buorideamin gielladili , ja maiddái árvvoštallat leago dárbbašlaš rievdadit dahje dárkkistit sámelága giellanjuolggadusaid vai dán olahivččii . 1 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi ovddidit árvalusa Guolástusministerii ahte guolástushálddahusas ferte gelbbolašvuođa sámi guolástusáššiin nanosmahttit . 1 Sámediggi bivdá Sámediggeráđi dakkaviđe čilget Kultur- ja girkodepartementii ahte lea dat 1999 vuoruhanlistu mii gusto huksengearggus kulturviesuide , nu ahte ii geava nu funet ahte buot sámi kulturviesso-prošeavttat báhcet eret 2006 stáhtabušeahtas . 1 Sámediggi bivdá Statsbygga plánet ođđa vistti ja dárbbašlaš divodemiid ja heivehemiid Sámi Vuorká- Dávviriid visttis mii juo gávdno . 1 Sámediggi bivdá Ráđđehusa fuolahit erenoamáš doarjagiid dáidda doaimmaide . 1 Sámediggi bivdá Romssa fylkkasuohkana bisuhit Vågsfjord videregående skole , Skånland / Vågsfjord joatkkaskovlá , Skániid . 1 Sámediggi bivdá Norgga ain bargat árjjalaččat dan ala ahte ON-julggaštus eamiálbmotvuoigatvuođaid birra fargga dohkkehuvvo . 1 Sámediggi bivdá Birasgáhttendepartemeantta várret ruoaid dasa mat dávistit daid ekonomalaš váikkuhusaid maid čielggadus buktá nu ahte hálddašeami sáhttá čađahit nugo lea evttohuvvon . 1 Sámediggi bivdá Bargo- ja searvadahttindepartemeantta fuolahit ahte ráhkaduvvo plána sihkkarastit dán perspektiivva . 1 Sámediggi bivddii suohkana , gii eaiggáda guovddáža , ásahit stivrra mas lea bušeahtta- ja doaibmaovddasvástádus . 1 Sámediggi bivddii mearrádusastis Stuorradikki sihkkarastit ahte čađahuvvo álbmotrievttálaččat dohkálaš proseassa ja meannudeapmi , čielga álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde , ja ahte dat dahkkojuvvo čielgasit meroštallojuvvon riektevuođu vuođul álbmoga ektui Finnmárkkus . 1 Sámediggi bivddii maiddái ahte suorggit nu go dearvvašvuohta , mánát , nissonolbmot , diehtojuohkin ja riektesihkarvuohta galget vuoruhuvvot . 1 Sámediggi bivddii maiddái ahte ILO-konvenšuvdna nr. 169 váldojuvvo atnui Norgga lágain , ja čujuhii dasa ahte dát lea okta dain buot deaŧaleamos olmmošvuoigatvuođainstrumenttain álgoálbmo-táššiid dáfus . 1 Sámediggi bivddii dásseárvomáhttoguovddáža Fredrikkes hage 2006 giđa iskat dásseárvvu Sámi ovddidanfoanddas . 1 Sámediggi bivddii ahte ášši meannudeapmi maŋiduvvo ja ahte Eanadoallodepartemeanta váldá dás duohko Sámedikki nannoseabbot mielde bargui ođđa boazodoallokonvenšuvnnain . 1 Sámediggi bivddii SVL-N buktit dán duođaštusa , ja dokumeanta ” Lassidieđut – Sámi valáštallama organisašuvnna ja doaimma duođaštus Norggas ” sáddejuvvui KGD:ii 14.03.2005 . 1 Sámediggi bivddii Riikaantikvára 2002:s čielggadit sámi álbmoga arkiivabálvalusaid huksema ja organiserema . 1 Sámediggi bijai gaskaboddosaš njuolggadusaid meahcceealáhusaid doaibmadoarjagii 2006s , mat galget gustot 2006s ja 2007s . 1 Sámediggi bidjá vuođđun ahte departemeanta iežas čuovvolanbarggus fargga buvttada vuođđoávdnasiid duohta ja substensiála konsultašuvnnaide . 1 Sámediggi bidjá sámi báikkálašservodagaid ovttastuvvon ovdánan-strategiijii , stuora deattu mas iešguđet ealáhusaid váikkuhangaskaomiid geahččá oktan . 1 Sámediggi bidjá sámi báikkálašservodagaid ovttastuvvon ovdánan-strategiijai , stuorra deattu mas iešguđet ealáhusaid váikkuhangaskaomiid geahččá oktan . 1 Sámediggi bidjá olbmuid hálddahusa virggiide . 1 Sámediggi bidjá merkii dan ahte Strukturlávdegoddi evttoha ahte Sis-Finnmárkku duopmostuollu galggašii biddjot Kárášjohkii . 1 Sámediggi bidjá merkii ahte muhtun eanadieđalaš guovlluin leat boahtán unnán ohcamat . 1 Sámediggi bidjá merkii ahte Strukturlávdegoddi evttoha bidjat Sis-Finnmárkku guovllurievtti Kárášjohkii . 1 Sámediggi bidjá lávdegotti čielggadit makkár váikkuhusat šaddet jos njuolggadusaid §:a 7 viiddiduvvo guoskat maiddái daidda geat leat náitalan ja geat ovttas orrot daiguin geain lea vejolašvuohta čálihit iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Sámediggi bidjá juohke jagi ruđa sisaoastinor ­tnegii vai lea vejolaš oastit sámi govvadáidaga . 1 Sámediggi bidjá eanet dieđuid čuovvolanbarggu birra min ruovttusiidduide . 1 Sámediggi bidjá eaktun ahte šiehtadallamiid čielga váilevašvuođat mat leat dagahan ahte muhtun guovlluprotokollat Sáltoduoddara guovlluin ja davás eai vuhtiiváldde norgga orohagaid dárbbuid dohkálaš guohtuneatnamiidda , njulgejuvvojit dan bokte ahte álggahuvvo Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 Sámediggi bidjá eaktun ahte ealáhusráđđi árvvoštallá beliid maid ráđđi ieš čujuha jos Sámiid Duodji ohcá doaibmaruđaid 2000-jahkái . 1 Sámediggi bidjá buot oahpponeavvuid oahpponeavvoguovddážii mii lea Guovdageainnus . 1 Sámediggi bidjá 250 000,- kr. 01 poastta rámmas Sámedikki opposišuvnna bargoeavttuid nannemii . 1 Sámediggi biddjojuvvui dainna Riikkaantikvára ja Birasgáhttendepartemeantta bagadus- ja ođđasisdahkangelbbolašvuođa 4 vuollásažžan das mii gusto sámi kulturmuitosuodjalussii . 1 Sámediggi berre ovttasráđiid fágaservviiguin oččodit oahpu ja čielggadusa das movt nannosabbot regionaliseret nationála eanandoallopolitihka daid vásihusaid ja málliid vuođul mat leat eará riikkain ja guovlluin . 1 Sámediggi berre leat árjjalaččat mielde dainna áigumušain ahte oččodit eret daid dárbbašmeahttun cakkiid boanddaid ealáhusovddideamis . Hui deaŧalaš lea politihkalaš proseassaid bokte iskat duođai álkiduhttit njuolggadusaid . 1 Sámediggi berre leat mielde hábmemin rávisolbmuid vejolašvuođaid beassat oažžut vuođđooahpahusa mas lea árbevieruid oahpaheapmi , giellaoahpaheapmi jna. » 1 Sámediggi berre fuolahit ahte láhka rievdaduvvo ja váldojuvvo atnui dat seamma vuogádat maid USA geavahišgođii 1986:s : Konsešuvdnaeaktuduvvon doaibmabijuid oktavuođas nugo el-fápmohuksemiin , galgá jeavddalaččat automáhtalaččat čađahit evalueremiid ovdamearkka dihtii rabas gulaskuddamiid bokte nu ahte dárbbašmeahttun eahpeoiddolaš váikkuhusaid sáhttá dustet ja njulget . 1 Sámediggi berre fuolahit ahte láhka rievdaduvvo ja váldojuvvo atnui dat seamma vuogádat maid USA geavahišgođii 1986:s : Konsešuvdnaeaktuduvvon doaibmabijuid oktavuođas nugo el-fápmohuksemiin , galgá jeavddalaččat automáhtalaččat čađahit evalueremiid ovdamearkka dihtii rabas gulaskuddamiid bokte nu ahte dárbbaš-meahttun eahpeoiddolaš váikkuhusaid sáhttá dustet ja njulget . 1 Sámediggi berre farggamusat mearkkašumiid ovddidit nu ahte mátkkoštanealáhusa johtolatdárbbut čovdojit , omd. nu ahte suohkaniidda galgá vejolaš mátkkoštanealáhusa oktavuođain addit dispensašuvnnaid mohtorjohtolatlága njuolggadusain . 1 Sámediggi berre doarjut dan dakko bokte ahte veahkeha iešguđet oassálastiid válljet buoremus organisašuvdnavuogi almmá bijakeahttá eavttuid ovttasbargui . 1 Sámediggi berošta erenoamážit das ahte ođđa boazodoalloláhka galgá sihkkarastit ja ovddidit boazodoalu vai mis maiddái boahtteáiggis sáhttá leat ceavzilis boazodoallu . 1 Sámediggi berošta das maid , ahte ulbmálaččat rekruhttejuvvojit sámegielalaš dutkit , ja ahte dainna lágiin sámegiella nanusmuvvá dieđagiellan ja oažžu terminologiijaid sierranas fágasurggiide . 1 Sámediggi beassá maiddái nammadit lahtuid friija vuođul . 1 Sámediggi bealistis deattuha ahte olbmuin olggobealde Finnmárkku ain galgá leat buorre vejolašvuohta bivdit ja oaggut fylkkas , nu mo Stuorradikki justiisalávdeegoddi maiddái lea deattuhan . 1 Sámediggi bealistis anii dehálažžan oažžut čađahuvvot eará láhkarievdadusaid nu ahte dat leat fámus 2009 sámediggeválggas . 1 Sámediggi beale giittán go lehket bovden min Kipparifestivalii ja addán vejolašvuođa buktit dearvvuođaid didjiide . 1 Sámediggi bargá árjjalaččat dan julggaštus ­teavstta bealuštemiin maid Olmmošvuoigatvuođaráđđi dohkkehii , ja ávžžuha ovttas eará eamiálbmotorganisašuvnnaiguin ja - ásahusaiguin oažžut doarjaga erenoamážit davviriikkain ja eará stáhtain mat buorebut árvvusatnet olmmošvuoigatvuođaid ja atnet daid eanet vuoiggalažžan , nu ahte máŋgga čuohte jahkásaš ja seavdjadis eamiálbmogiid vuđolaš vuoigatvuođaid deaddin ja biehttaleapmi oččošii positiivva loahpa . 1 Sámediggi bargá sihke váikkuhangaskaomiid hálddašeaddjin ja politihkalaš aktevran . 1 Sámediggi bargá ráhkadit buriid ja dássidis bajásšaddaneavttuid sámi mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggi bargá ovttasráđiid fylkkamánniiguin mánáidgárdesuorggis . 1 Sámediggi bargá ovttas Sámi allaskuvllain giellaprográmma oktavuođas , ja gulahallá jeavddalaččat allaskuvllain prográmma stáhtusa birra . 1 Sámediggi bargá ovttas Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhtain ja Finnmárkku fylkkamánniin gávdnat huksejeaddji čovdosiid mat buoridit dili . 1 Sámediggi bargá ovttas Romssa fylkkamánniin ja Gáivuona suohkaniin dáinna prošeavttain . 1 Sámediggi bargá maid sihkkarastit ahte gávdnojit sámi oahppu ­neavvut main lea kvalitehta , diggi hálddaša doarjagiid mat gullet oahpponeavvuid ovddideapmái , juohká dieđuid oahpponeavvuid birra skuvllaide ja mánáidgárddiide , ja sáhttá maid luoikat oahppu ­neavvuid skuvllaide ja mánáidgárddiide . 1 Sámediggi bargá dan nala ahte rámmat Beaivváš Sámi Teáhteris nanusmuvvet lasi juolludemiid bokte ja sierra teáhtervisttiin . 1 Sámediggi bargá dainna ulbmiliin ahte Norga galgá leat ovddasmanni oppalaš olmmošvuoigatvuođaid ja álgoálbmotvuoigatvuođaid ektui . 1 Sámediggi bargá buotlágan áššiiguin iešguđet servodatsurggiin , mat gusket erenoamážit sámiide , dasa lassin ahte dat buktá cealkámušaid ja lea almmolaš eiseválddiid gulaskuddaninstánsa . 1 Sámediggi bargá aktiivvalaččat guolástuspolitihkain ja lea maŋimuš jagis leamaš mielde konsultašuvnnain Guolástus- ja riddodepartemeanttain go guoská guolástushálddašeapmái . 1 Sámediggi bargá ain dan nala ahte museaođastusa áigumušat čuovvoluvvojit stáhta eiseválddiid bealis , maiddái sámi museaide . 1 Sámediggi ballá dálá sámi oahpaheaddjeoahpahusa rekrutteremiin ja evttoha doaimmaid mat sáhtáše buoridit rekrutterendilálašvuođa . 1 Sámediggi ballá das ahte dat riektesuodjalus , mii boazodoalus lea riikkaidgaskasaš lágain , erenoamážit ILO-konvenšuvnna nr. 169:s , dál raššuduvvo . 1 Sámediggi ballá ahte allaskuvllat ja universitehtat válljejit eret sámegiel oahppofálaldagaid , danne go dain lea dávjá vuollegis rekruterenvuođđu , dahje gáibidit eanet iešruhtadeami studeanttain . 1 Sámediggi ballá Finnmárkku mearraluossabivddu regulerenevttohusa váikkuhu-sain . 1 Sámediggi bagadallá ja rávve sámi mánáidgárddiid doarjjaohcciid , ja mii leat doallan čoahkkimiid suohkaniiguin mat leat ožžon dán doarjaga . 2.5.4.4 Oahpponeavvut mánáidgárddi váste Geahča teakstabihtá oahpponeavvut vuođđooahpahusa vuolde . 1 Sámediggi attii viiddes cealkámuša , ja čujuhii earret eará čuovvovaš beliide : 1 Sámediggi attii golggotmánus 2006 ruđaid dakkár prošeavttaid joatkimii main maiddái fidnofágalaš skuvllat leat ulbmiljoavku . 1 Sámediggi atná árvvus organisašuvnnalaš barggu maid Sámiid Duodji lea dahkan . 1 Sámediggi atná áibbas dárbbašlažžan ahte meahccegeavahannjuolggadusat guorahallojuvvojit , erenoamážit sáivačáhceguolásteami ja bivddu njuolggadusat . 1 Sámediggi atná Álbmotriektejoavkku čielggadusa guovddážin sámi álbmoga vuoigatvuođaid árvvoštallamis Finnmárkku eatnamiid oktavuođas . 1 Sámediggi atná váidalahttin go vel eai leat ráhkaduvvon dohkálaš buhtadusortnegat daidda suohkaniidda gos lea guovttegielalaš oahpahusvuogádat . 1 Sámediggi atná vuođđun iežas mearrádusas ahte sámit ieža fertejit hálddašit iežaset kulturárbbi . 1 Sámediggi atná vuođđun ahte dát berre váikkuhit eará duopmostuoluid dábálaš riektegeavaheapmái . 1 Sámediggi atná viidáseappot vuođđun ahte Birasgáhttendepartemeanta ain lea dat fágadepartemeanta mas lea ovddasvástádus kulturmuitolágas , ja dan láhkai dat váikkuha sakka lága dulkomii ja hálddašangeavada ovddideapmái . 1 Sámediggi atná stivrra kommenteren čuoggáid deatalaš beallin maid ain lea čielga dárbu čuovvulit . Dan lea boazodoallostivra ge čujuhan . 1 Sámediggi atná stivrra kommenteren čuoggáid deatalaš beallin maid ain lea čielga dárbu čuovvulit . 1 Sámediggi atná sihke Gielas ja Hjerttind / Altevatn Fagerfjell orohagaid , ja Talma čearu Ruoŧas , njuolgga guoskevaš sámi beroštussan maid stáhta eiseválddit fertejit konsulteret lassin Sámedikki . 1 Sámediggi atná sierra gelbbolašvuođaguovddáža ásaheami eamiálbmotvuoigatvuođaid várás deaŧalažžan , ja rávve dan ásahit Tromsii . 1 Sámediggi atná prográmmaid mat leat ráhkaduvvon sámegillii ja sápmelaččaid várás , hui deaŧalaš giella- ja kulturpolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin sámi álbmoga ektui , ja maid eará álbmoga ektui . 1 Sámediggi atná petroleumadoaimma lagaš mearraguovlluin davvin dakkár doaibman mii čađahuvvo sámiid historjjálaš mearraguovlluin . 1 Sámediggi atná lunddolažžan ahte prošeavtta čuovvolanovddasvástádus biddjo Sámi gieUaráddáL Sámi gieUarádi ovttasbargoguoimmit barggu čadaheamis sáhttet leat H0yskolen i Levanger , Sámi oahpahusráddi , Sámi Allaskuvla ja Davviriikkaid Sámi Instituhtta . 1 Sámediggi atná lunddolažžan ahte ovttasbargu ja resurssaid heiveheapmi mii lea dáhpáhuvvan stáhta eanadoallobáŋkkus ja Sámedikkis jotkojuvvo SLB:a ja SND:a ođđa organiseremis . 1 Sámediggi atná iešge viehka ollu fuolla das , nugo riekta leage , ahte sámi beroštumiiguin galget meannudit rivttes láhkai , ja dása gullá datge bealli ahte earát eai galgga " botnjat " historjjá geahnohuhttin dihtii sámiid vuoiggalaš gáibádusaid vuođu . 1 Sámediggi atná iežas ovddasvástádussan doaibmat guovddáš eaktudeaddjin dán barggus . 1 Sámediggi atná hui deatalažžan áhte ásahuvvo eanahálddašeapmi olles Finnmárkui , ja dáhtošeimmet dán dahkkojuvvot ovtta mađe stivraáirasiid prinsihpa mielde Finnmárkui ja Sámediggái — ja prinsihpaid mielde maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi evttoha . 1 Sámediggi atná dárbbašlažžan ásahit meahccebuktagiid ja guliid vuostáváldinortnega stuora vilgesguollevalljodagaid lahkosiidda , ja maiddái buoridit Sis-Finnmárkku vilgesguollejávrriid dikšuma . 1 Sámediggi atná dárbbašlažžan oažžut áigái buoremus vejolaš ovttasbargovuogi eará sámedikkiiguin . 1 Sámediggi atná dárbbašlažžan deattuhit ahte bisánkeahtes sisabahkkemat boazodoalu guovlluide sakka áitet ealáhusa . 1 Sámediggi atná dán duođalažžan , ja dáhttu dán njulgejuvvot . 1 Sámediggi atná dieouid bargosajiid dáfus leat dievaslažžan dan muddui go dál sáhttá arvvoStallat . SAMETINGET 1 Sámediggi atná deaŧalažžan gávdnat čovdosa mii lágalaččat dohkkeha guolástusvuoigatvuođa eahpitkeahtes álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 Sámediggi atná deaŧalažžan bidjat duopmostuolu dakkár báikái mii atná iežas sámi guovlun . 1 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte sámit ieža hutket ja leat aktiivvalaš ovttasbargoguoibmin ja eavttuid biddjin go sámi ássan- ja geavahanguovlluin hábmejuvvojit ja čađahuvvojit mátkkoštandoaimmat . 1 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte sámepolitihkka hámádahttojuvvo nu ahte oassádallit iešguđet dásis ožžot čielgasit meroštallojuvvon ovddasvástádusa . 1 Sámediggi atná deaŧalažžan ahte boazodoalloláhka ođasmahttojuvvo fargga . 1 Sámediggi atná deatalažžan doalahit lagas ja buori ovttasbarggu Finnmárkku fylkkadikkiin , vai ovttas beassat čoavdit ollu hástalusaid mat leat resurssaid hálddašeamis buorrin daidda geat dál orrot Finnmárkkus ja buorrin boahttevaš buolvvaide . 1 Sámediggi atná buorrin go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi áiggošii sihkkarastit eanadoalu vejolašvuođa viežžat dárbbašlaš ávdnasiid . 1 Sámediggi atná boazodoalu eatnamiid sihkkarastima áibbas guovddáš áššin boazodoalu seailluheamis ja ovddideamis sámi ealáhussan ja ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaččat ceavzi boazodoalu mihttomeari joksamis . Sámediggi lea 1998-2001 Sámediggeplána kap. 5.2.2.3 dadjan earret eará čuovvovaččat boazodoalu ja eanahálddašeami birra : 1 Sámediggi atná boazodoalu eatnamiid sihkkarastima áibbas guovddáš áššin boazodoalu seailluheamis ja ovddideamis sámi ealáhussan ja ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaččat ceavzi boazodoalu mihttomeari joksamis . 1 Sámediggi atná boahttevaš gielda- ja fylkagielda juohkima prinsihpalaš njuolggadusaid leat realisttalaš vuođđun guovlluin min riikkas gos 1 Sámediggi atná Sámediggeplánas 1998–2001 áigodahkii vuolggasadjin ahte sámit leat sierra álbmot – eamiálbmot mas lea gullevašvuohta guvlui . 1 Sámediggi anii gielddalaš ovttasbargomálliid ovdáneami ollu sajiin leamen seamma buorrin čoavddusin gielddaid gaskasaš váttisvuodaide go maid gielddaid ovttastahttin lea . 1 Sámediggi almmuhii virggi mas ohcanáigemearri lei 02.06.2010 . 1 Sámediggi almmuhii rabas sadjásašvirggi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas ohcanáigi lei golggotmánu 16. b. 2009 . 1 Sámediggi almmuhii rabas ossodadirektevrra virggi vuoigatvuohta- , ealáhus- ja birasossodahkii . 1 Sámediggi almmuhii rabas bistevašvirggi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas ohcanáigi lei skábmamánu 12. b. 2009 . 1 Sámediggi almmuhii rabas bistevaš virggi mas ohcanáigi lei 17.02.2010 . 1 Sámediggi almmuhii miessemánu gaskkamuttus 2009 jienastuslogukampánja mii galggai dahkat olbmuide almmusin 1 Sámediggi almmuha njukčamánus 2005 ođđa bálvalusfálaldaga neahtas . 1 Sámediggi almmuha bistevaš virggi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin mas lea álgin farggamusat . 1 Sámediggi almmolašvuođalága ja hálddašanlága oktavuođas Sámediggi lea almmolaš orgána ja lea čielggas ahte sihke hálddašanláhka ja almmolašvuođaláhka geavahuvvo Sámedikki doaimmas . 1 Sámediggi addá váldooasi museaid doaibmadoarjagis , ja daid kulturásahusaide main lea museadoaibma , galggašii Sámediggi nammadit stivralahtuid . 1 Sámediggi addá sámediggeráOOái válddi loahpalacčat mearridit njuolggadusaid . 1 Sámediggi addá njuolggo dokumeantageahččanlobi Sámedikki neahttasiidduin njukčamánu 2. b. 2009 rájis . 1 Sámediggi addá mánnosaččat raportta Stáhtalaš ekonomiijastivrejumi guovddážii máksinnávccaid rievdamiid birra iežas Norgga Báŋkku čielggadankonttuin . 1 Sámediggi addá masá 14 miljon ru doarjagiid duodji ­doaibmabijuide jahkái . 1 Sámediggi addá maiddái ruđa árbevirolaš oskku magasiidnii Nuorttanáste . 1 Sámediggi addá láhkaásahusaid departemeantta mearri rámmaid siskkobealde , dahje ráhkada ovttasráđiid departemeanttain láhkaásahusevttohusaid . 1 Sámediggi addá juohke jagi doarjaga Š nuoraidbláđđái , juohká Sámedikki falástallanbálkkašumi nuoraide ja doallá Sámedikki nuoraidkonferánssa maid Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ( SNPL ) lágida . 1 Sámediggi addá jahkásaččat doaibmadoarjaga ja prošeaktadoarjaga olu mánáidgárddiide , ja mii galgat ge čuovvut sámi mánáidgárddiid ovdáneami ja sin bargguid , lohká Vars . 1 Sámediggi addá doarjaga sámegiel girjjálašvuhtii . 1 Sámediggi addá doarjaga guovtti sámi teáhterii , Beaivváš Sámi Teáhterii , gos čájáhallet davvisámegillii , ja Åarjelhsaemien teatere , go čájáhallet oarjelsámegillii ja dárogillii . 1 Sámediggi addá doarjaga giellaprošeavttaide sihke siskkobealde ja olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Sámediggi addá doarjaga Sámi kulturfoanddas hálddahusmearrádusaiguin ja Doarjjastivrra mearrádusaiguin . 1 Sámediggi addá bissovaš vuođđodoarjaga máŋgga sámi festiválii . 1 Sámediggi Sámedikkis lea guovddáš sajádat barggus sámegiela ovddas . Ollislaš 8 miljovnna ruvdnosaš juolludeamis sámegiela doaibmaplánabargui árvala ráđđehus danin ahte 5 miljovnna ruvdno sirdojuvvo Sámediggái . 1 Sámediggi Suoma bealde ii válljen lahtuidis SPR:ii ovdal go golggotmánu 8. b. 2004 . 1 Sámediggi Suoma bealde Suomas ásahuvvui sámeáššiide Sámi parlameanta 1973:s . 1 Sámediggi Ruoŧa bealde Ruoŧa beale Sámediggi ásahuvvui 1993:s . 1 Sámediggi Norggas ja Sámi parlamentáralaš ráđđi leat gáibidan eamitálbmotovddastusa Barentsráđđái seamma dásis go ovddastus lea Árktalaš Ráđis . 1 Sámediggi Norgga bealde ruhtada kantuvrra doaibmagoluid . 1 Sámediggi Kárášjogas lea rabas dii. 24.00 rádjai njukčamánu 31. b. . 1 Sámediggi Gielddat - válgastivrrat ja sámeválgastivrrat Filkkagielddat – filkkaválgastivrrat Filkkamánnit Politihkkálaš bellodagat 1 Sámediggi Deanu ja Várjjaga museasiidda ásaheaddjin 1 Sámediggi : . ” Sámediggi hálddaša ruđaid mat geavahuvvojit mánáidgárddiid sámi mánáid doaimmaide ja sáhttá addit bagadeami ja veahki bargiide beroškeahttá das gos riikkas mánáidgárdi lea . ” 1 Sámediggi 1 ea p1ánastis 1991 - 1993 cea1kán ahte strategiija boahttevaš ea1áhus- ja servodatovdáneami hárrái sámi guov11uin berre dál nuppástahttot nu ahte ii šat oidnit dáid guov11upo1itihkká1aččat norgga boaittobea11in muhto sámi guovddážin mat dárbbašit sierra doaimmaid . 1 Sámediggi / Sara Marja Magga 1 Sámediggi / Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok 1 Sámediggi ... 2 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta ... 3 Kultur- ja girkodepartementa ... 6 Gielda- ja guovludepartementa ... 8 Dearvvašvuođadepartementa ... 13 Mánáid- ja bearašdepartementa ... 14 Eanandoallodepartemeanta ... 16 Birasgáhttendepartementa ... 20 Olgoriikkadepartementa ... 21 Justisdepartementa ... 22 Juolludeamit sámi ulbmiliidda ( 1 000 kr ) Pst. 1 Sámediggi ... 2 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta ... 3 Kultur- ja girkodepartementa ... 6 Gielda- ja guovludepartementa ... 8 Dearvvašvuođadepartementa ... 13 Mánáid- ja bearašdepartementa ... 14 Eanandoallodepartemeanta ... 16 Birasgáhttendepartementa ... 20 Olgoriikkadepartementa ... 21 Justisdepartementa ... 22 1 Sámediggi - Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka E-poasta samediggi@samediggi.no 1 Sámediggi - Sametinget 1 Sámediggi , várrepresideantta Marianne Balto bokte , ja Birasgáhttendepartemeanta , stáhtačálli Heidi Sørensen bokte , čáliiga vuollái rámmašiehtadusa mo čađahit konsultašuvnnaid luossabivddu muddema birra . 1 Sámediggi , ovttas sámi organisašuvnnaiguin , bargá dásseárvvu strategiijadokumeanttain . 1 Sámediggi , mii jahkásaččat juolluda ruđaid sámelága giellanjuolggadusaid čuovvoleapmái , gáibida ahte Romssa fylkkasuohkan ráhkada strategiijaplána mas leat konkrehta doaibmabijut . 1 Sámediggi , mii galgá leat din čoahkkinbáikin dáid lagamus beivviid , ásahuvvui 1989:s . 1 Sámediggi , guoski gielddat ja fylkkagielddat ja earát bovdejuvvojit searvat dán bargui . 1 Sámediggi , gullevaš departementtat ja regiovnnalaš eiseválddit ja organisašuvnnat , fitnodagat ja ásahusat mat barget dujiin ráhkadit ovttas prográmma detáljjaid . 1 Sámediggi , geas maiddái lea váldi sámi dákteriggeosiid máhcahangažaldagain , doarjjui gáibádusa . 1 Sámediggi , departemeanta ja bargoeallima áššeoasálaččat leat dál bargamin ovdabargguin dán mearrádusa fápmuibidjama nammii . 1 Sámediggi , boazodoallu , dan stivrenorgánat ja luonddugáhttenberoštumit eai datte dorjon šiehtadusa sisdoalu . 1 Sámediggi , Sámi oahpahusráđđi ja Sámi giellaráđđi leat ráhkadan raportta Sámedikki barggu organiseremis giella- ja oahpahusáššiiguin . 1 Sámediggi , Sámi ealáhusráđi bokte , lea dávjá leamaš mielde searveruhtademiin , erenoamážit báikkálaš hálddahusdásis . 1 Sámediggi , Sámi Girječálliidsearvi ja Davvi-Norgga Girjebeivvit 2009 bovdejit girjjálašvuođa riemuide Kárášjogas dán mánu 20. ja 21 . 1 Sámediggi , Romssa fylkkasuohkan ja Gáivuona suohkan gokčet guovlludási ruhtadeami . 1 Sámediggi , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ja Justiisadepartemeanta álggahit ođđajagimánus 2011 konsultašuvnnaid láhkaevttohusa birra mii guoská sámi eana- ja resursa ­vuoigatvuođaid dohkkeheapmái sámi guovlluin olggobealde Finnmárkku . 1 Sámediggi , Norgga Sámiid Riikkasearvvi jođiheami vuolde ja maŋŋá 1991 ovttas Guovddášbellodagain , ii leat nákcen čalmmustahttit sámi servodaga . 1 Sámediggi , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkagielddat , Snoasa gielda ja earát bovdejuvvojit searvat dán bargui . 1 Sámediggi , Kárášjohka 1 Sámediggi , Kevin Johansen : 1 Sámediggi , Innovašuvdna Norga ja Finnmárkku fylkkamánne bovdejit Porsáŋggu , Guovdageainnu ja Kárášjoga oktasaš čoahkkimiid gos ságastallat mo nánnet eanadoalu Sis-Finnmárkkus . 1 Sámediggi , Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta dolle ráđđádallamiid nuppástuhttimiid birra jagi 2008 . 1 Sámediggi , Eanandoallo- ja biebmodeparte ­meanta Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta leat mielde čađaheamen prošeavtta Bedre dialog mellom kommunene og reindriftsnæringen / forvaltingen – Felles politikk for fjellområdene . 1 Sámediggi , Duodjeinstituhtta ja sámi duodji ­searvvit barget vai sáhttá ollašuhttit dan potensiála mii lea alladását duoji vuovdimis . 1 Sámediggi , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta leat guhtege juolludan ruđalaš veahki dan rájis go Infonuorra vuođđuduvvui jagi 2004 . 1 Sámediggi , Anna Kristine Skum Hætta bokte . 1 Sámediggeáirras 2001 rájes . 1 Sámediggeáirasiid guđet eai nagat doaimmahit iežaset geatnegasvuođaid sámedigge-áirrasin almmá badjelmearálaš váttisvuođaid haga , sáhttá Sámediggi sin ohccamiid vuođul luoitit bessejassii muhtun áigái dahje juo válgaáigodaga lohppii . 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 7 Lulli-Norga 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 6 Lullisápmi 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 5 Viesttirmearra 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 4 Gáisi 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 3 Davvi 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 2 Ávjovárri 1 Sámediggeáirasat 2009-2013 - Válgabiire 1 Nuorta 1 Sámediggeáirasat - Åarjel-Saemiej Gielh Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Árja Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Sámit Lulli-Norggas Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Ovddádusbellodat Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Olgešbellodat 1 Sámediggeáirasat - Norgga Sámiid Riikasearvi Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Nordkalottfolket Namma ja e-boasta 1 Sámediggeáirasat - Johttisápmelaččaid listu 1 Sámediggeáirasat - Bargiidbellodat Namma ja e-boasta 1 Sámediggeválgii lea jienastanvuoigatvuohta buohkain geat sáhttet oassálastit suohkanválgii ja geat čužžot orrunsuohkana sámi jienastuslogus , vrd sámelága § 2-5 . 1 Sámediggeválggat 2009 . . . . . . . . . . 1 Sámediggeválggat 1 Sámediggeválggaid eai leat válgadutkit dássážii dutkan systemáhtalaččat . 1 Sámediggeválggaid 1989-2005 historjjálaš dieđut 1 Sámediggeválgga čađaheapmi lea earalágan dain gielddain main leat 30 olbmo dahje eanebut Sámedikki jienastuslogus , go dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo Sámedikki jienastuslogus . 1 Sámediggeválgga čađaheami oktavuođas geavahuvvui geográfalaš diehtojuohkinvuogádat diehtojuohkimis válgaortnega birra , kártta geavahemiin . 1 Sámediggeválgga válgakoarttas lea álit ivdni . 1 Sámediggeválgga válgabiirriid lohku evttohuvvo vuoliduvvot 13 válgabiirres 7 válgabiirii . 1 Sámediggeválgga válgabiirriid logu evttohedje geahpedit dálá gol ­bmanuppelogis čižii . 1 Sámediggeválgga válgabeaivi lea čakčamánu 14. beaivi 2009. 204 gielddas dahje suohkanis lea válga sotnabeaivvi čakčamánu 13 beaivvi ge . 1 Sámediggeválgga láhkaásahus gáibida ahte jienasteaddji gean jietnavuostáiváldi ii dovdda , galgá duođaštit gii son lea . 1 Sámediggeválgga ii leat vel oktage válgadutki dutkan . 1 Sámediggeválgga boađus ii leat goassege ovdal leamaš čielggas nu johtilit go dán válggas . 1 Sámediggeválgakoarta lea alit . 1 SámediggeválgaRiikaviidosaš logutVálgabiiriid bohtosat Leat 3 868 geat leat ovdagiihtii jienastan . 1 Sámediggeválga čađahuvvo oktan stuorradig ­geválggaiguin . 1 Sámediggeválga čađahuvvo juohke nuppi jagi , ja mii sáhttit gártat sullasaš dillái maŋŋáge . 1 Sámediggeválga lágiduvvo juohke njealját jagi seamma beaivvi go Stuorradiggeválga dollojuvvo . 1 Sámediggeválga ja válganjuolggadusat 1 Sámediggevisti dáidá dagahan ahte sámi áššiide lea badjánan eambbo beroštupmi . 1 Sámediggevisti Kárášjogas rahppojuvvui almmolaččat skábmamánu 2. beaivvi 2000 . 1 Sámediggeviessu lea okta 25 huksehusa gaskkas Norggas mat adnojuvvojit deaŧalaš kulturhistorjjálaš 20. jahkečuođi arkitektuvrralaš dovdomearkan . 1 Sámediggeviessu Kárášjogas lea daid searvvis . 1 Sámediggeviessu - 20. jahkečuođi arkitektuvrralaš symbola 1 Sámediggeráđđái lei erenoamáš deaŧalaš oažžut sámi ovddasteaddji lávdelávdegoddái vai sámi vánhenjietna gullošii nationála dásis dalle go Ráđđehus lea hábmemin mánáidgárdepolitihkas . 1 Sámediggeráđđái lea oktasaš davviriikkalaš áŋgiruššan nuoraiddiehtojuohkimiin , ja ollislaš ja oktasaš diehtojuohkinkanála oččodeapmi buot sámi nuoraid várás , dakkár ášši mii berre loktejuvvot davviriikkalaš ja oktasašsámi dássái . 1 Sámediggeráđđái lea dát deaŧalaš prinsihppa maid lea dárbu doahttalit eastadan dihte olmmošvuoigatvuođaid rihkkuma dalle go nu ollu biljon dollára galget investerejuvvot trohpalaš arvevuvddiin gos eanet go 60 miljon álgoálbmoga ásset . 1 Sámediggeráđđái lea dehálaš ahte fargga čađahuvvojit doaibmabijut mat dagahit ahte eai vuddjo nu ollu bohccot . 1 Sámediggeráđđái lea deaŧalaš bargat váttisvuođaiguin mat boazodolliin leat stuorra boraspiregivssi geažil , go bohccot vuddjojit Norlándda ruovdemáđiijain ja go masset areálaid ja bohccuid . 1 Sámediggeráđđái lea deaŧalaš ahte sámi mánát ožžot oadjebas bajásšaddaneavttuid . 1 Sámediggeráđđái lea deaŧalaš ahte ráhkaduvvojit eanet sámi mánáid- ja nuoraidfilmmat ja dokumentárat . 1 Sámediggeráđđái fápmuduvvo váldi mearridit lagat njuolggadusaid stipeandaortnega várás . 1 Sámediggeráđđi šálloša ja imaštallá go departemeanta ii namut sámi skuvlla sániin ge skuvlla IKT-áŋgiruššanplánas ! 1 Sámediggeráđđi šálloša garrasit ahte Oslo Universitehta fálaldat heaittihuvvo , erenoamážit go jurddaša sámi nuoráid mat šaddet bajás máddin ja sin sámegieldárbbu universitehtadásis . 1 Sámediggeráđđi šálloša danne ahte čujuhus Sámi Válgalihttu reivii vajálduvai reivves Oslo Universitehtii . 1 Sámediggeráđđi šálloša ahte Sámediggi ii leat ožžon ovddasvástádusa hálddašit diibmojuohkima sámegieloahpahussii . 1 Sámediggeráđđi čuoččuha ahte dál ii lea makkárge ruvkedoaibma stáhta minerálaid ektui Finnmárkkus mainna sáhtášii vuođustit ahte láhkaásahusas livččii hui hoahppu . 1 Sámediggeráđđi čuovvu dárkilit dili boazodoalus ja mis lea seamma ballu go NBR:s ge boazodoalu geažil . 1 Sámediggeráđđi čujuha vel ahte sámi oaidninsadji ja sámi beroštumit leat bures vuhtii váldojuvvon NBR ja Sáráhkká ovddasteami bokte . 1 Sámediggeráđđi čujuha ovttasbargošiehtadussii 2003 rájis Finnmárkku fylkkasuohkaniin gos čuožžu earret eará ahte oassálastit ovttasbarget ovdánahttit , čalmmustuhttit ja konkretiseret sámi ealáhuspolitihka . 1 Sámediggeráđđi čujuha muđui daidda hástalusaide , mat bohtet ovdan ráđi dieđáhusas sámegiela birra maid dievasčoahkkin meannudii miessemánus dán jagi . 1 Sámediggeráđđi čujuha mearrádussii áššis R 19/99 Čázádathuksemat Norlánddas , ja áššái 15/99 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra . 1 Sámediggeráđđi čujuha maiddái 09.05.2005 beaiváduvvon reivii Kultur- ja girkodepartemeanttas Ája sámi guovddážii mii guoská 34 1500 000 ruvdnosaš doarjjaohcamii guovddáža huksemii . 1 Sámediggeráđđi čujuha gažaldagaide čakčamánu 28. b. - golggotmánu 1. b. dievasčoahkkimis 1999/2000 boazodoallošiehtadusa birra . 1 Sámediggeráđđi čujuha dattetge ahte dásseárvodoaibmaplána sámi nissoniid diliin guovddážis meannuduvvo áššis 24/99 dán 31.05 . - 04.06.1999 dievasčoahkkimis . 1 Sámediggeráđđi čujuha dasa ahte vuođđooahpahus dál lea organiserejuvvon máŋgga hálddašandási gaskkas . 1 Sámediggeráđđi čujuha dasa ahte ovttasbargošiehtadusat leat vuolláičállojuvvon Romssa fylkkasuohkaniin ja Finnmárkku fylkkagielddain . 1 Sámediggeráđđi čujuha dasa ahte maiddái Ráisavuotna lea deaŧalaš dorskevuotna , ii ge dohko berre ásahit biebmandoaimmaid ovdalgo diehtit dákkár doaimma váikkuhusaid . 1 Sámediggeráđđi čujuha dasa ahte dát gelbbolašvuođaguovddáš šaddá dehálaš doarjjafunkšuvdnan buohkaide geat geavahit sámegiela oahpahusas ja giellaoahpaheamis . 1 Sámediggeráđđi čujuha dasa ahte Finnmárkkuláhka galgá meannuduvvot Stuorradikki dievasčoahkkimis miessemánu 24. b. dán jagi . 1 Sámediggeráđđi čujuha dan dieđáhusa doaibmabijuide ja hástalusaide , mii meannuduvvo dán dievasčoahkkimis . Dan oktavuođas lea ráđi mielas positiiva go ráđđehus lea evttohan juolludit ruđaid Nuortasámi museavistti huksemii 2005 stáhtabušeahttaárvalusas . 1 Sámediggeráđđi čujuha cealkámušastis áššái ahte sápmelaš rávisolbmuin seamma ládje go sámi mánáin , ferte leat vejolašvuohta oažžut vuođđoskuvlaoahpahusaset O97Sámi mielde . 1 Sámediggeráđđi čujuha bargui Finnmárkkulágain ja Justiisalávdegotti miessemánu 9. b. 2005-mannosaš láhkaevttohussii riektedilálašvuođaid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) , ja Sámedikki dievasčoahkkima 13.05.2005 meannudeapmái dán ášši oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte oktasaš áŋgiruššamiid bokte háliida Sámediggi ovttas eará oasálaččaiguin addit guovlulaš ovddideapmái ja ođđaháhkamiidda eanetárvvu sámi guovlluin . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte láhkaásahus lea vuođđuduvvon oasálaččaid gaskasaš šiehtadussii . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte lei ea. ea Sámi Válgalihttu čuozaheamit mat geažil šattai berštupmi áššái . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte lea riekta nugo áirras Olli čuoččuha ahte čoahkkinjođiheaddji ja joavkojođiheaddjit ledje ovttaoaivilis jienastanvuoru ektui ovdal go jienasteapmi čađahuvvui . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte gáibida ollu resurssaid jos galggašii buhtadit vahágiid maid Norgga stáhta dáruiduhttinpolitihkka lea dagahan sámi servodahkii . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Sámedikki iežas boazodoalloplánalávdegoddi lea álggahan barggus . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Sámediggi ollu gerddiid lea váldán oktavuođa stáhta eiseválddiiguin bušeahttamearrádusaid ja reivviid bokte , erenoamážit lea oktavuohta váldojuvvon sihke čoahkkimiin ja reivviid bokte Kultur- ja girkodepartementii go guoská sámi kulturviesuid ruhtadeapmái almmá ahte das lea šaddan mihkkege konkrehta . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Ráđđehus lea guovlopolitihkalaš čilgehusas 2002 , čuoggás 5.3.5 Guovllulaš searvevuohta , árvalan ahte fylkkagielddat 2003 rájes , ovttas guovlulaš searvevuođain galget hálddašit guovlulaš ovddidanruđaid iešguđet ulbmiliidda . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Ráđđehus lea guovlopolitihkalaš čielggadusas 2002 , čuoggás 5.3.5 Guovllulaš searvevuohta , árvalan ahte fylkkagielddat 2003 rájes , ovttas guovlulaš searvevuođain galget hálddašit guovlulaš ovddidanruđaid iešguđet ulbmiliidda . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Oppalašsáddehatráđđi lea iežas raporttas dulkon dáid cealkámušaid nu ahte Sámediggi dáhtošii sihkkut gáibádusa sámegiela hárrái konsešuvdnaeavttuin . 1 Sámediggeráđđi čujuha ahte Nuortasámi musea – sámi duhátjahkebáikin lea prošeakta maid Stuorradiggi lea mearridan . 1 Sámediggeráđđi čujuha Sámi kulturviesuid ollislaš plánii – ođđa vuoruheapmi , áššis 21/99 . 1 Sámediggeráđđi čujuha Sámi kulturfoandda njuolggadussii , mii addá buohkaide vejolašvuođa ohcat doarjaga iešguđetlágan doaibmabijuide mat ovddidit sámi kultuvrra ja doaibmabijuide mat movttiidahttet sámi kulturdoaibmabijuid , vrd. § 2 . 1 Sámediggeráđđi čujuha 02.05.2005-mannosaš stahtusraportii Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki gaskka . 1 Sámediggeráđđi čoahkkana Kárášjohkii borgemánu 10. - 12.b.2010 . 1 Sámediggeráđđi čilgii sámi oahpponeavvodili ja strategalaš oahpponeavvoplána barggu birra . 1 Sámediggeráđđi čalmmustuhtii maiddái veahkaválddi ja sekuálalaš rihkkumiid dásseárvopolitihkalš čilgehusastis Sámedikki dievasčoahkkimii guovvamánus 2006 . 1 Sámediggeráđđi ávžžuha maiddái áššeoasálaččaid boazodoallošiehtadallamiin nannet Boazodoalu ovdánahttinfoandda , vai erenoamážit nuorra doallit ásahandásis sáhttet oažžut dárbbašlaš ovdánahttindoaibmabijuid nugo guođodanbarttaid , áiddiid ja ealihanbohccuid váste . 1 Sámediggeráđđi ásahii Sámi kulturmuitoráđi njukčamánu 22.–23. b. 1994 ja dat doaibmagođii suoidnemánu 15. b. 1994 Sámedikki presideantta ortnega nr. 01/94 suoidnemánu 5. b. 1994 vuođul . 1 Sámediggeráđđi árvvoštallá vuođđudusa vuohkkaseamos orgainsašuvdnamállen eanaš sámi kulturásahusaide . 1 Sámediggeráđđi árvvoštallá nu ahte livččii lunddolaš ahte Sámedikki boazodoalloplánalávdegoddi guorahalašii lagabuidda maiddái makkár beroštumiid galgá deattuhit orohatjuohkimiin . 1 Sámediggeráđđi árvvoštallá ahte lea lunddolaš ahte Gáldu ja ICR organisatuvrralaččat čatnasit lagabui Sámi allaskuvlii , seammás go sin iešbirgejupmi sierra stivrra hámis joatkašuvvá . 1 Sámediggeráđđi árvvoštallá ahte dakkáraš ortnet čorge saji ovdánahttimii ja dárbbašlaš einnostuvvomii . 1 Sámediggeráđđi árvvoštallá ahte bajábeale namuhuvvon ravdaovttastahttimiid bokte gozihuvvo Gáldu ja ICR iešstivrejupmi ja dárbu ovttastahttojuvvot Sámi allaskuvlii dohkálaččat . 1 Sámediggeráđđi árvala nuvttá mielkeeariid nuoraide geat áigot álgit eanadoaluin dahje viiddidit eriid sámi guovlluin . 1 Sámediggeráđđi árvala maid ahte ođđa mearrádus galgá váldojuvvot mielde eananhálddašanláhkii , mii " ... nanne sámiide vuoigatvuođaid eaiggáduššat , geavahit ja hálddašit árbevirolaš guovlluideaset . " 1 Sámediggeráđđi ákkastalai dainna ahte vánhenlávdegoddi lea erenoamáš deaŧalaš orgána mii galgá buktit rávvagiid njuolga Ráđđehussii mánáidgárdepolitihkalaš áššiin . 1 Sámediggeráđđi áiguge váldit dáid rávvagiid mielde viidáset bargui Sámi vuoigatvuođalávdegottis II. 1 Sámediggeráđđi áigu čuovvulit ášši stuorradiggedieđáhusa oktavuođas guovllu ja regiovdnapolitihka birra maid Ráđđehus lea ráhkadeamen . 1 Sámediggeráđđi áigu čuovvolit raportta rávvagiid . 1 Sámediggeráđđi áigu čoahkkimistis14.-16.06 . 00 gieđahallat raportta , ja ortnega njuolggadusaid galgá fas dievasčoahkkin gieđahallat dán čavčča . 1 Sámediggeráđđi áigu čoahkkimis Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttain čilget makkár váttisvuođaid priváhtaskuvllaid ásaheapmi Deanus dagaha , sihke sámi oahppoplánaid ja gieldda ekonomiija dáfus . 1 Sámediggeráđđi áigu árvvoštallat Álttá siidii juolludit njuolggadoarjaga poasttas 2002 sámi kulturviesut doarjun dihtii kulturviessodoaimma . 1 Sámediggeráđđi áigu álohii dárkilit árvvoštallat oassálastima iešguđetlágan referánsajoavkkuide , stivrenjoavkkuide jna. go váldá vuhtii prinsihpalaš beliid iešguđetlágan áššiin , dasa lassin ruđalaš ja olmmošlaš resurssaid maid Sámediggi hálddaša . 1 Sámediggeráđđi áigu álggahit sámi oahpahus- ja oahppogažaldagaid čielggadeami sámi giellahálddašanguovllu olggobealde dán jagi mielde . 1 Sámediggeráđđi áigu álggahit ráđđádallamiid Máhttodepartemeanttain dáid gažaldagain . 1 Sámediggeráđđi áigu vuos váidalit go Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea mearridan ahte sámi oahppoplána ii galgga guoskat priváhtaskuvllaide Deanus . 1 Sámediggeráđđi áigu prošekteret Beaivváš Sámi Teáhtera viesu namuhuvvon guđa jagi áigodaga siskkobealde . 1 Sámediggeráđđi áigu oččodit , ee ekonomalaš veahkkedoaimmaid bokte , vejolašvuođaid ovddidit skuvllaid ollislaččabun ja ovttadássásaččabun oppa sámi guvlui ja oppa sámi álbmogii . 1 Sámediggeráđđi áigu ovttas fágaásahusaiguin digaštallat dárbbu dutkamii dán suorggis , ja mo mii buoremusat sáhttit leat mielde eastadeamen iešsorbmema , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Sámediggeráđđi áigu ovttas Sámi giellaráđiin árvvoštallat ášši dárkileabbot . 1 Sámediggeráđđi áigu ovddidit ášši oktasaš davviriikkalaš áŋgiruššama nuoraiddiehtojuohkimiin Sámi parlamentáralaš ráđđái ja Ministtarčoahkkimiidda , vai sáhttet doppe meannudit ášši ja kártet vejolaš ovttasbargobeliid ja - vugiid . 1 Sámediggeráđđi áigu ovddidit ášši departementii . 1 Sámediggeráđđi áigu ovddidit ášši Amazonas:a eamiálbmogiid dili birra ja ráfiproseassa birra čoahkkimis olgoriikkaministeriin . 1 Sámediggeráđđi áigu nammadit bargojoavkku mii galgá buktit dieđáhusa sámi guovlluid eanadoalu birra 2006 giđa . 1 Sámediggeráđđi áigu meannudit raportta ja árvvoštallat galgá go rievdadit njuolggadusaid . 1 Sámediggeráđđi áigu maiddái árvvoštallat bidjat eavttuid doarjagiidda mat addojit sámi lágádusaide vai sámi oahpponeavvobuvttadeapmi lassánivččii . 1 Sámediggeráđđi áigu maiddái ovddidit O97Sámi geavaheami áššin . 1 Sámediggeráđđi áigu maiddái leat positiiva sullasaš vuolggahemiide ásahit kultuvra- , giella- ja árbevirolaš máhtolašvuođa dutkan- ja guorahallanbirrasiid sámi kulturguovddážiidda . 1 Sámediggeráđđi áigu maiddái dán orgána ásaheami oktavuođas bargat dan badjelii ahte sámi beroštumit fuolahuvvojit dohkálaččat . 1 Sámediggeráđđi áigu maiddái bargat dan badjelii ahte eanet suohkanat definerejuvvot oahpahuslága sámi doaibmaguvlui . 1 Sámediggeráđđi áigu jahkásaš bušeahtaid oktavuođas geahčadit ođđasis Sámedikki doarjjaortnegiid ekonomalaš rámmaid hálddašeami . 1 Sámediggeráđđi áigu geassemánu čoahkkimis meannudit čuovvolannotáhta doaimmaid ektui mat leat dieđáhusas sámegiela birra 1 Sámediggeráđđi áigu geahčadit dán stuorát ollislaš oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi áigu fuolahit ahte ášši SPRa doaimma birra ovddiduvvo Sámedikki dievasčoahkkimii guovvamánus 2005 . 1 Sámediggeráđđi áigu dás duohko árvvoštallat geavahit ruhtadandoarjaga sámi ásahusaide árjaleappot dakko bokte ahte iežasvuolggahan doaibmadási lokten buorida bušeahttaeavttuid . 1 Sámediggeráđđi áigu dán áigodagas válddahallat ollu áššiid maiguin ráđđi lea bargan áigodagas . 1 Sámediggeráđđi áigu dán oktavuođas árvvoštallat doaibmabijuid mat movttiidahtášedje produktiivvalaš fierpmádatovttasbarggu eanet fágasurggiin nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Sámediggeráđđi áigu dáhttut Ráđđehusa čielggadit mo Sámediggi sáhtášii vuolggahit riektelaš áššiid , ja mo Sámediggi sáhtášii geavahit ráđđehusadvokáhta dákkár áššiin . 1 Sámediggeráđđi áigu deattuhit ahte dát lea evttohus lága bokte doaibmabidjun . 1 Sámediggeráđđi áigu danne dáhttut prográmmabuvttadeddjiid bidjat sámegiela standárdgiellan buktagiiddadasaset . 1 Sámediggeráđđi áigu danne bargat dan badjelii ahte Sámediggi beassá hálddašit dákkár movttiidahttinruđaid . 1 Sámediggeráđđi áigu danne bargat dan ala ahte Ráđđehus ruhtada ođđa dutkanprošeavtta daid váikkuhusaid birra mat dorski ja luosa biebmamis lea vuonaid luođuguliide . 1 Sámediggeráđđi áigu dan oktavuođas meroštallat goluid ođđa oahpponeavvuid ráhkadeami oktavuođas ja dan sáddet Oahpahus- ja dutkandepartementii . 1 Sámediggeráđđi áigu boahtte ráđđečoahkkimis geassemánu loahpas meannudit Oppalašsáddehatráđi raportta ollásit . 1 Sámediggeráđđi áigu bidjat ovdan čielggadeami sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka birra Sámedikki dievasčoahkkimii miessemánus 2005 . 1 Sámediggeráđđi áigu bargat dan badjelii ahte 2000-2003 plánaáigodagas addo sámi skuvlii nai vejolašvuohta searvat dán ovdáneapmái . 1 Sámediggeráđđi áigu ain čuovvut dálkkádatšiehtadallamiid viidáset barggu dárkilit , dadjá ráđđelahttu Larsen . 1 Sámediggeráđđi áigu ain viidáseappot leat mielde váikkuheamen Norgga eiseválddiid ektui dan bokte go searvá Norgga delegašuvnnaide dálkkádatčoahkkimiin ja árjjalaš gulahallama bokte eará álgoálbmogiiguin . 1 Sámediggeráđđi áigu Sámedikki dievasčoahkkimii ovddidit ságaškuššama mas dievasčoahkkin bovdejuvvo digaštallat hástalusaid dan oktavuođas ahte addit sámi servodahkii buriid vejolašvuođaid ovddidit sámi kultuvrra máŋggabealatvuođa . 1 Sámediggeráđđi áigu Finnmárkkulága čuovvoleamis maiddái árjjalaččat guorahallat mo sáhttá fuolahit ja sihkkarastit báikkálaš ja sámi oassálastima daid guollečáziid hálddašeamis , mat leat Norgga ja Suoma rájá alde . 1 Sámediggeráđđi áigu 2010:s čielggadit Verdde-prošeavtta ásaheami , mas leat mielde ođđa mállet ja arenat nággočoavdimii . 1 Sámediggeráđđi áigu 2009 bušeahttaevttohusa oktavuođas geahččat man ollu dát ođđa doarjjapoasta galgá nannejuvvot . 1 Sámediggeráđđi áigu , go evaluerenbargu lea loahpahuvvon , váldit oktavuođa departemeanttain dainna ulbmiliin ahte buoridit dálá njuolggadusaid ja ee bargat dan badjelii ahte sámegiella galgá addit lassičuoggáid go ohcá universitehtaide ja allaskuvllaide . 1 Sámediggeráđđi várrepresideantta bokte lea doallan čoahkkima Girko- , oahpahus- ja dutkanlávdegotti jođiheddjiin dieđáhusa birra 24.05.05 . 1 Sámediggeráđđi válljii vuoruhit seksuála sojuid rasttideaddji dásseárvobarggu gidden dihte fuomášumi miellaguottuide mat olbmuin leat eará sojuide go heterofiilii sámi servodagas . 1 Sámediggeráđđi válljejuvvo vuođđonjuolggadusaid § 2-3 mielde . 1 Sámediggeráđđi vállje vihtta lahtu Sámedikki giellastivrii mii doaibmá Sámediggi fágaorgána giellaáššiin . 1 Sámediggeráđđi váldá ovddasvástádusa ođđa ásahusvisttiid huksemis dainna lágiin ahte vuoruha huksenprošeavttaid . 1 Sámediggeráđđi váldá diehttevassii guorahallanlávdegotti raportta daid dilálašvuođaid birra , mat ledje Finnmárkku mánáidruovttuin áigodagas 1954 -1992 . 1 Sámediggeráđđi vuosttalda dan go eiseválddit áigot heaittihit stáhtalaš ortnega man mielde sámi oahppogirjjit dohkkehuvvojit , ja lohká ahte sámi oahppogirjjiit eai buvttaduvvo seammalágan gilvaleaddji oahppogirjemárkanis go dáža oahppogirjjit . 1 Sámediggeráđđi vuoruha máttasámegiela ja bajida doarjaga Åarjelhsaemien Teaterei 270 000 ruvnnuin . 1 Sámediggeráđđi vuordá dárkilet plánaid ja ohcamiid ovdalgo mearrida Sámedikki rolla Joddu ásaheami oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi vuordá barggu mii dál čađahuvvo boazodoalu ektui . 1 Sámediggeráđđi vuordá ahte ráđđehus fállá buoret rámmaeavttuid sámi guovlluid eanadollui dán jagáš eanadoallošiehtadallamiin . 1 Sámediggeráđđi vuordá ahte dát ulbmil guhkit áiggi vuollái dagaha ahte sámegiella ja sámi kultuvra fuolahuvvo buorebut skuvllas ja servodateallimis . 1 Sámediggeráđđi vuordá Ráđđehusa 2000-jagi stáhtabušeahttaeavttuhusa vejolaš juolludeami Stuorradikki gielddakomiteá Innst. S. nr. 145 ( 1997-98 ) mearkkašumiid čuovvuleapmin , politihkalaš bellodagaid goluid birra sámepolitihkalaš barggu ja politihkkasuorggi oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi sávvá ahte šattašii viiddis ságastallan raportta birra . 1 Sámediggeráđđi sávvá ahte buot Sámedikki áirasat galget oažžut dakkár dovddu ahte sin árja lea mávssolaš ja lea danne geavahan ollu návccaid ovddidit dakkár organisašuvdnamálle mii fuolaha dan . 1 Sámediggeráđđi sáhtášii luvvet viehka ollu kapasitehta politihkalaš bargui jos sáddešii opposišuvnna ge muhtun mátkkiide ja ovddastusdoaimmaide . Dát dilli lea áibbas dohkketmeahttun . 1 Sámediggeráđđi sáhttá rievdadit máksomeriid nu ahte rievdada juolludusa sturrodaga sámi mánáidgárddiide . 1 Sámediggeráđđi ságastallá Sámi dáiddaráđiin ja Sámedikkiin ja dohkkeha dasto dáiddafoandda ruhtageavahan ­njuolggadusaid . 1 Sámediggeráđđi searvá árjjalaččat regionála searvevuhtii Finnmárkkus ja Romssas . 1 Sámediggeráđđi rávve Sámedikki dievasčoahkkima váldit atnui ođđa modealla mo organiseret Davit Nordlándda ja Mátta-Romssa sámi museadoaimmaid . 1 Sámediggeráđđi registrere ahte raporta dadjá ahte dat mánát geat ledje Finnmárkku mánáidruovttuin dien áiggi , eai beassan dikšut sámi gielaset ja kultuvrraset orudettiin mánáidruovttuin . 1 Sámediggeráđđi reagere garrasit go Mearraresursaláhkalávdegoddi evttoha stáhtii addit priváhtarievttálaš eaiggátvuođa Norgga mearraguovlluid guolleresurssaide . 1 Sámediggeráđđi rahpá ja jođiha seminára . 1 Sámediggeráđđi ovddidii maid boraspireášši Birasgáhttendepartementii 14.12.99 čoahkkimis , ja maŋimuš Eanadoallodepartementii 23.02.00 čoahkkimis boazodoallošiehtadusaid oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi ovddidii gáibádusaidis mielkeeriid lasiheami hárrái eanadoallošiehtadalla ¬miidda čoahkkimis stáhtaráđiin Terje Riis-Johansen cuoŋománus . 1 Sámediggeráđđi ovddidii guovvamánus 2006 dásseárvopolitihkalaš čilgehusa Sámediggái . 1 Sámediggeráđđi ovddida čuovvovaš árvalusa : 1 Sámediggeráđđi ovddida áššiid čoahkkinjođihangoddái mii de fas ráhkada áššelistta ja juohká áššiid lávdegottiide . 1 Sámediggeráđđi ovddida ášši Sámedikki dievasčoahkkimii 1999 čakčamánus , gč. čuo. 6 . 1 Sámediggeráđđi ovddida árvalusaid dievasčoahkkimii áššiin mat gusket Sámedikki bušeahta juogadeapmái , evttoha doaibmabijuid čuovvovaš jagi stáhtabušehttii , Sámedikki jahkedieđáhusa , Sámedikki doarjjaortnegiid váldonjuolggadusaid ja eará áššiid maid Sámediggeráđi iešheanalis árvvoštallama mielde berrešii ovddidit . 1 Sámediggeráđđi ovddida dán dievasčoahkkimii dieđáhusa sámi mánáidgárddiid birra . 1 Sámediggeráđđi ovddida dán dievasčoahkkimii Sámi ovddidanfoandda hálddašanguovllu viiddideami áššin . 1 Sámediggeráđđi ovddida dál Sámediggái loahpalaš evttohusas árvvoštallat sámi deasttaid rievdaduvvon meahccegeavaheami oktavuođas Finnmárkkus . 1 Sámediggeráđđi orru árvalusastis atnimin ássiid logu hui guovddážin . 1 Sámediggeráđđi oaččui doarjaga sámi vánhenovddasteaddji ektui 1 Sámediggeráđđi oaivvilda maiddái ahte sámemánát galget oažžut oktagaslaš vuoigatvuođa sámegielat mánáidgárdefálaldahkii . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ja lea oaivvildan ahte sámegiella galgá gullot ja guldaluvvot etermediijain . Danne áigu ráđđi ain gáibidit ahte konsešuvdnaeavttut sámegiel sáddagiidda mat leat dain kanálain mat leat ožžon oppalašsáddehaga konsešuvnna doalahuvvojit . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda dattetge ahte guolástuseiseválddit aktiivvalaččat fertejit rievdadit earrevuoigatvuođaid juogadeami gaskal mearrabivdo- ja riddobivdofatnasiid , ja dainna lágiin nannet riddobivdofatnasiid doaibmavuođu ja vuoruhit varas allakvalitehtalaš vuođđoávdnasiid vuovdima , mii nannešii riddoguovlluid barggolašvuođa ja árvoháhkama . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda danne ahte vejolaš boahtteáiggi čoavddus livččii ráhkadit plánaid mat leat heivehuvvon Davvi-Norgii , ja maid vuođđun livččii riikkaoasi duohtavuohta , earret eará historjá , servodateallin ja eanadieđa . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte váiddaortnega ferte árvvoštallat vuđoleappot , mas dakkár ákkat ahte dat lea vuoigatvuohta mii galgá hálddašuvvot , ahte dat lea priváhtariektevuđot orgána mii ásahuvvo ja ahte gelbbolašvuohta sámi riektekultuvrras ja gielas fertejit leat vuođđun go čovdosat válljejuvvojit . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte ulbmil ferte leat rievdadit lága nu ahte sámegieloahpahusa individuálalaš vuoigatvuohta vuođđoskuvllas rahpasa . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte sámi buhcciid vuoigatvuođat oažžut ovttaárvosaš bálvalusa galget čuovvut dan ovttaskas buohcci iige galgga gáržžiduvvot organiserema dihte . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte resursaguovddážiid / gelbbolašvuođaguovddážiid ásaheapmi iešguđet sámi guovlluide sáhttá leat buorre váikkuhangaskaoapmi buoridit sámegiel oahpahusa kvalitehta . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte organiseren galggašii mielddisbuktit nannoset fágabirrasiid , ovttasbarggu ja lagašvuođa Sámi allaskuvlii , stuorát iešbirgejumi ráđđehusa ektui ja seammás nannoset čanastaga sámi almmolašvuhtii , ja danne galggašedje Gáldu ja ICR ovttastahttojuvvot ja organiserejuvvot ravdaavádatásahussan Sámi allaskuvlii . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte mis ain galgá leat regionála dássi Norggas . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte láhkarievdadus lea gustovaš lága buorideapmi , muhto lea beahttašuvvan go ILO-konvenšuvdna nr 169 ja evttohus bidjat 200 ealli vuođđovuoládussan eai leat heivehuvvon . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte lea hui deaŧalaš ahte dorskemáddodat rittuin ja vuonain suodjaluvvo . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte lea dárbu ovddidit strategiija movt dáid bargguid sáhtášii buoremus lági mielde doaimmahit vai livččii ávkin sámi álbmogii ja erenoamážit sámi mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte lea deaŧalaš loktet ásahusaid stáhtusa ja nannet daid organisatuvrralaččat , ekonomalaččat ja bargiid ektui . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte giellaguovddážat mat leat juo ásahuvvon , galget beassat viiddidit iežaset doaibmaguovllu nu ahte sáhttet doaibmat regionála giellaguovddážin ja sin guovlluid giellaprošeavttaid koordináhtorin . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte dát ferte dahkkojuvvot ovttasorganiserema bokte nammalassii Ája sámi guovddážiin ja Várdobáikki sámi guovddážin . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte dát fanasjoavku lea hui deaŧalaš rittu ássamii , ja lea dáhkádussan dohkálaš guolleresursahálddašeapmái . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte departemeanta ovttastahttinevttohusas leat váilevašvuođat . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte dat aliduvvon eanaeaiggátdivat , mii lea gáržžiduvvon dihto eanaeaiggádii Finnmárkkus , ii leat daid geatnegasvuođaid dohkálaš čuovvoleapmi mat stáhtas leat artihkkala 15 nr. 2 mielde . 1 Sámediggeráđđi oaivvilda ahta ovddasvástádus dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideames ja kvalitehta sihkkarastimis sámi álbmoga váste ferte eambbo loktejuvvot ovttaskas olbmuid dásis bajimuš dássái . 1 Sámediggeráđđi oaidná ovdamuniid ovttastahttit sámi ásahusaid Davvi- ja Lulli-Romssas stuorát organisatuvrralaš ovttadagaide . 1 Sámediggeráđđi oaidná máŋga ovdamuni norgga alit oahppostruktuvrra árvvoštallamis . 1 Sámediggeráđđi oaidná mávssolažžan váikkuhit sámi oahpaheddjiid gelbbolašvuođadási loktema . 1 Sámediggeráđđi oaidná iežas bargun ságastallat jitnosit dáid rivttiid birra dain forain gos mis lea dahkamuš . 1 Sámediggeráđđi oaidná diehttalassan ja lunddolažžan ahte Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi váldojuvvo mielde dán bargui . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte sihke prinsihpalaš ja geavatlaš bealit mat čatnasit sámi mediaid iešovddideami sámi stivremii , dárkkisteapmái ja vejolašvuhtii , eaktuda ahte ferte dárkilit čielggadit NRK Sámi Radio bohtteáiggi , organiserema ja čatnaseami . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte muhtun guovlluid erenoamáš diliid geažil sáhttá leat lunddolaš válljet eará organisašuvdnamálliid go vuođđudusa , ovdamearkka dihtii oasussearvvi . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte kántorbáikkiid lávdadeapmi sáhttá loktet báikegottiid álbmoga dihtomielalašvuođa sápmelašvuođa birra . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte ii soaitte nu vuogas go ásahusat main leat vissis funkšuvnnat sámi álbmoga várás leat nu máŋgga ládje organiserejuvvon , ja árvvoštallá ahte livččii vuogas guorahallat sámi dearvvašvuođa- ja sosiálaásahusaid boahttevaš organiserema ja gullevašvuođa . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte dákkár gelbbolašvuohta dárbbašuvvo , ja lea danne dorjon oahpu ekonomalaččat . 1 Sámediggeráđđi oaidná ahte Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis leat ráddjejuvvon vejolašvuođat fuolahit barggus dohkálaččat , go eai leat várrejuvvon sierra hálddahuslaš čállingodderesurssat dán bargui . 1 Sámediggeráđđi nammadii ea.ea. 1995:s dákkár lávdegotti . 1 Sámediggeráđđi nammada Sámedikki doarjjastivrra . 1 Sámediggeráđđi máhccá dán áššái sámi oahpaheaddjeoahpu čielggadeami gieđahallama oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi mii lea mánáid- ja nuoraidprošeavtta stivrenjoavku , lea 13.03. leamađ čoahkkimis R ¸ros gieldda politihkalađ njunnođiiguin . 1 Sámediggeráđđi mearrida lagat juogadaneavttuid ovttaskas institušuvndnii / organisašuvdnii . 1 Sámediggeráđđi mearrida jahkásaččat ulbmáluššansurggiid . 1 Sámediggeráđđi meannudii prográmmaeavttuhusa čoahkkimisttis 1999 njukčamánu 22.-24. b. 1 Sámediggeráđđi maid moaitá SVL garrasit go lávdegoddi lea dan oaivilis ahte Sámi eananhálddašeami lea vejolaš ásahit dainna lágiin ahte gielddat ja gilit servet iešdáhtolaččat . 1 Sámediggeráđđi lágidii njukčamánu 8. b. seminára dásseárvohástalusaid birra sámi servodagas . 1 Sámediggeráđđi lágidii 17.10.00 seminára ” Sámepoltihkalaš prinsihpat ja guovlupolitihkalaš áŋgiruššamat ” ja 18.10.00 mediijaseminára Sámedikki áirasiidda . 1 Sámediggeráđđi lágida disdaga skábmamánu 14. b. seminára davviguovlluid ođasmuvakeahtes resurssaid hálddašeami birra . 1 Sámediggeráđđi lei 14.12.99 čoahkkimis birasgáhttenminister Guro Fjellanger:iin , gos ságastallojuvvui elrávdnjehuksema birra Beiarn:is . 1 Sámediggeráđđi lea čuovvolan ášši 13/05 suodjalanplánabarggu njuolggadusat sámi guovlluin , dainna lágiin ahte lea doallan čoahkkima stáhtaráđiin Knut Arild Hareide Birasgáhttendepartemeanttas ( BD ) 03.05.2005 . 1 Sámediggeráđđi lea čujuhan Kulturdepartemeantta ovddasvástádussii ruhtadit SSB:a dárbbašlaš háhkamušaid ođđa sámediggevisttis . 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimisttis 1999 njukčamánu 22.-24. b. meannudan ášši ja mearridan ahte Sámediggi sáhttá leat mielde stivrenjoavkkus mii galgá hábmet Norgga politihka ceavzi ovdáneami birra Arktisas jos oažžu doarvái resurssaid . 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimisttis 1999 njukčamánu 22 . 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimisttis 1999 cuoŋománu 26.-28. b. guorrasan dán eavttuhussii . 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimisttis 16.01.2006 mearridan čuovvovaččat : 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimis 1998 juovlamánu 14. - 16. b. meannudan Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusa NAČ 1997:4 gulaskuddanáigemeari guhkideami . 1 Sámediggeráđđi lea čoahkkimiiguin Oahpahusdirektoráhtain ja Máhttodepartemeanttain digaštallan refušuvdnamáksomeriid sámi oahpahusa ovddas vuođđoskuvllas . 1 Sámediggeráđđi lea čađahan konsultašuvnnaid Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain sámi buhcciid dárbbuid ja vuoigatvuođaid fuolaheami birra regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodokumeanttain 2010:s . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R16 00 / cealkán ahte Sámediggi dáhttu sámi oahppogirjjiid dohkkeheami bisuhuvvot ja ahte Sámediggi galgá hálddašit dohkkehanortnega . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R 93/99 dorjon evttohusa ráfáidahttit nuortalaččaid siidda Njávdámis Mátta-Várjjat gielddas , kulturbirasin kulturmuitolága § 20 vuođul . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R 68/99 buktán gulaskuddancealkámuša Sámi dearvvašvuođadutkama birra , mii lea ovdaprošeakta man áigumuššan lea vuođđudit sierra dutkanossodaga . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R 16/00 buktán cealkámuša rievdadusaide mat leat evttohuvvon oahpahuslágas ja priváhtaskuvlalágas . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R 107/99 dadjan ahte doaibmaplána fágalaš vuođđu lea hui heittot . 1 Sámediggeráđđi lea áššis R 101/99 dáhtton departemeantta nuppástuhttit Luondduhálddašandirektoráhta 07.08.98 mearrádusa . 1 Sámediggeráđđi lea áššis 45/99 Stáhtabušeahtta 2001 , čuovvulan dán ja evttohan ahte biddjojit ruđat máttasámi ja julevsámi guovlluid giellakonsuleantavirggiid ásaheapmái . 1 Sámediggeráđđi lea áššis 26/05 cealkán čuvvovačča Snåase ohcama birra departementii : 1 Sámediggeráđđi lea áššemeannudannávccaidis geažil dán rádjái čohkken maiddái oahpahussuorggis áŋgiruššamiidda mearrádusain main lea prinsihpalaš mearkkašupmi . 1 Sámediggeráđđi lea árvalan Kultur- ja Girkodepartementii ahte Riddu Riđđu festivála Gáivuonas šattašii guovddášásahussan . 1 Sámediggeráđđi lea álggahan konsultašuvnnaid Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanttain sámi mánáid bearráigeahččanortnega birra mánáidsuodjalusa fuolahusas . 1 Sámediggeráđđi lea álggahan konsultašuvnnaid Justiisa- ja politiijadepartemeanttain dan birra mo fuolahit sámegiela ja sámi kulturmáhtu heahtedieđihanbálvalusas . 1 Sámediggeráđđi lea álggahan barggu oččodit eanet suohkaniid sámegiela hálddašanguvlui , ja sáddii 2002 giđa jearaldaga 6 suohkanii ahte lea go sis beroštupmi searvat sámegiela hálddašanguvlui , daid gaskkas Snåase . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan guokte čoahkkima ja gieđahallan 21 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan guokte čoahkkima ja gieđahallan 15 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan 5 čoahkkima , dain 3 telefončoahkkima , ja gieđahallan 27 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan 3 čoahkkima ja meannudan 36 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan 3 čoahkkima , dain 1 telefončoahkkima , ja gieđahallan 30 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea áigodagas doallan 2 čoahkkima ja meannudan 35 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea vásihan ahte sámi skuvlii fertejit ruđat sierra biddjot jus sámi skuvla galgá sáhttit čuovvut dán suorggi ovdáneami . 1 Sámediggeráđđi lea várrepresideanttain Ragnhild Nystad ja ráđđelahtuin Berit Ranveig Nilssen 1998 juovlamánu 15. b. doallan čoahkkima Peter Angelsen:ain ja stáhtačálli Johannes Nakken:iin . 1 Sámediggeráđđi lea várren ruđaid bálká- ja haddegoarkŋumii daid ásahusaide mat ožžot njuolgga doarjaga Sámedikkis . 1 Sámediggeráđđi lea válljejuvvon jus dat oažžu eanet go beali jienastagain vuosttaš jienasteamis . 1 Sámediggeráđđi lea váldán ášši ovdan Máhttodepartemeanttain ja Stuorradikki girko- ja oahpahusja dutkanlávdegottiin . 1 Sámediggeráđđi lea váldán diehttavassii ahte prošeakta " lullisámi oahpahus ruovttuskuvllain " dál lea loahpahuvvon ja ahte prošeaktaraporta oktan evttohusain mo joatkit doaibmabiju lea sáddejuvvon Oahpahus- ja dutkandepartementii ( ODD ) . 1 Sámediggeráđđi lea vuoruhan diehtojuohkinbarggu ealáhusovddideami birra máttasámi guovllus . 1 Sámediggeráđđi lea vuoruhan dan ášši ahte o ahpponeavvut galget leat nuvttá sámi mánáide ja nuoraide . 1 Sámediggeráđđi lea viidáseappot bargan dan ala ahte sámemánáid vuoigatvuođat nannejuvvojit ođđa mánáidgárdelágas . 1 Sámediggeráđđi lea vahku 16. čoahkkimisttis Troandimis nammadan Sámi prográmmaráđi 2006-2009 . 1 Sámediggeráđđi lea sádden ášši guoskevaš departemeanttaide , ja dat namuhuvvui 16.02. čoahkkimis gielda- ja eanadoalloministeriin . 1 Sámediggeráđđi lea sádden evttohusa Sámedikki ealáhus- ja kulturlávdegotti meannudeapmái . 1 Sámediggeráđđi lea ráđi 2005 bušeahttaevttohusas evttohan váldit mielde ođđa giellaguovddáža Rørosas . 1 Sámediggeráđđi lea ráhkadišgoahtán ođđa sámi oahppoplánaid . 1 Sámediggeráđđi lea ráhkadan evttohusa plánaveahki hárrái sámi beroštusaid meannudeami várás ođđa plána- ja huksenlága mielde . 1 Sámediggeráđđi lea ráhkadahttán evaluerema duoji doaibmadoarjjaortnegis . 1 Sámediggeráđđi lea reivves b. 12.07.00 bivdán Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta vuoruhit hukset sámi dieđalašvistti Guovdageidnui mas leat vihtta iešguđetlágán fágabirrasa vuođđun . 1 Sámediggeráđđi lea rahčan ja áigu ain rahčat dan ala ahte máhcahit manahuvvon guolástusvuoigatvuođaid sámi guovlluide , ja váikkuhit ahte dakkár báikkálaš ja regionála hálddašanortnegat ásahuvvojit , mat vuođđuduvvojit lagašvuođa- ja sorjavašvuođaprinsihpa ala . 1 Sámediggeráđđi lea presideanttain ja ráđđelahttuguovttos Ing-Lill Pavall:iin ja Isak Mathis O. Hætta:in 14.12.98 deaivvadan stáhtačálli Jan-Erik Sundby:ain guorahallat Sámedikki saji boazodoallošiehtadallamiin ja boazodoallošiehtadusa oppalaččat . 1 Sámediggeráđđi lea positiiva dasa ahte ruoná energiija ovddiduvvo go dat veahke unnidit CO 2 luoitimiid . 1 Sámediggeráđđi lea ožžon guokte gažaldaga mat gusket 1999-2000 boazodoallošiehtadussii . 1 Sámediggeráđđi lea ožžon gulaskuddamii Rievdadusevttohusa miessemánu 29. b. 1981 lágas nr. 38 fuođu birra — mearrádusrievdadusat boraspiriid goddima birra mat vahágahttet jd. 1 Sámediggeráđđi lea ovttasráđiid guovddážiin mii bargá IKT:ain oahpahusas , Senter for IKT i utdanningen , čađahan ovdaprošeavtta mas plánejuvvo stuorát prošeakta ásahemiin sámi oahpponeavvuid neahttauskkádaga , sámi , digitála oahpponeavvuid almmuhanreaiddu ja oahpponeavvuid sámi juogadanbáikki . 1 Sámediggeráđđi lea ovttaoaivilis Steinar Pedersenain ahte priváhtaskuvllaid ásaheapmi almmolaš doarjagiin , ii galgga fuotnánahttit daid gielddaid almmolaš skuvllaid fálaldagaid gos priváhtaskuvllat ásahuvvojit . 1 Sámediggeráđđi lea ovttamielas das ahte sámi guovlluid eanadoallu ii sáhte ovdánit nu mo dál . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan ášši čuo. 2.2 namuhan čoahkkimis . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan kulturpolitihkalaš čielggadeami dievasčoahkkimii miessemánus dán jagi . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan evttohusa meannudeapmái Sámedikki dievasčoahkkimii guovvamánu 24- 28. beaivvi vuođu ja eavttuid birra láhkačuovvoleami bargguin Sámi vuoigatvuođalávdegotti guorahallamis . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan dieđáhusa sámi museaid birra , mas museaid rolla deaivvadansadjin ja servodathuksejeaddji doaibma deattuhuvvo . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan cealkámuša áššis R 51/99 mediadigáštallama geažil Oppalašsáddehatráđi dáhtu birra ložžet gáibádusa sámegiel sáddagiid hárrái riikkaviidosaš radiokanálain . 1 Sámediggeráđđi lea ovddidan Sámediggái guolástusdieđáhusa mii ráhkaduvvui ovttas Sámedikki guolástuslávdegottiin . 1 Sámediggeráđđi lea ovdal čilgen ovttasbargošiehtadusaid birra FFG:ain EDV atnui váldima ektui , geahča ášši 08/05 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus . 1 Sámediggeráđđi lea ovdal moaitán ráđđehusa strukturdieđáhusevttohusa bivdofatnasiid hárrái go dat ii vuhtiiváldán riddobivdofatnasiid dárbbuid . 1 Sámediggeráđđi lea ovdal dáhtton ođđasis árvvoštallat oktiičatnama boazodoallofágalaš vuođu . 1 Sámediggeráđđi lea ovdal cealkán hui kritihkalaš oainnuid daid soahpamušaid hárrái , maid doaibmabijuid lágideaddjit dahket boazodoalliiguin . 1 Sámediggeráđđi lea otne námmadan ođđa doarjjastivrra . 1 Sámediggeráđđi lea otne addán Lyngen Forskningsstiftelse MIT-FabLab Norway nammasaš ásahussii 50 000 ruvdnosaš doarjaga . 1 Sámediggeráđđi lea oppalaš vuođu alde váldán oktavuođa Sámi nationála gealboguovddážiin / SANKS dáid áššiid birra . 1 Sámediggeráđđi lea oktilaččat bargan dáinna áššiin , muhto lea ain ollu vel ovdalgo leat ovddidan dohkálaš vuogádaga mas servodaga iešguđet surggiin leat deaivvadansajit ja arenat . 1 Sámediggeráđđi lea odne ovddidan ášši Sámedikki ealáhuslávdegoddái ráđđehusa ođđa boazodoalloláhkaevttohusa oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi lea odne nammadan fágalávdegotti mii galgá čielggadit válgaortnega sámediggeválggain . 1 Sámediggeráđđi lea odne nammadan Bjarne Store Jakobsen ođđa politihkalaš ráđđeaddin , ja sus lea earenoamáš ovddasvástádus medias ja kommunikašuvnnas . 1 Sámediggeráđđi lea oassálastán ráhkkaneaddji jovkui mii galgá geahčat vejolaš ovttastumi gaskal Finnmárkku allaskuvlla , Harstada allaskuvlla ja Romssa universitehta . 1 Sámediggeráđđi lea oaidnán ahte juolludeamit BSS:ii eai oaččo geavahuvvot earágo honoráraide sámi artisttaide ja dáiddáriidda foto- ja málagovvačájáhusa oktavuođas , ja ahte formálalaš raporteren- ja rehketdoallogáibádusat mat duođaštit ruhtageavaheami , leat eaktun doarjaga olggosmáksimii . 1 Sámediggeráđđi lea njukčamánu 29. beaivvi mearridan duoji njuolggadusat ovddidan- ja invisterendoaimmas , duodjedoaibmadoarjagis ja čálgoortnegis . 1 Sámediggeráđđi lea namuhuvvon áigodagas doallan golbma čoahkkima ja meannudan 67 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan čuovvovaččaid Beaivváš Sámi Teáhtera stivrii 2000-2004 áigodahkii . Miellahttun Persovnnalaš várrelahttun 1 Sámediggeráđđi lea nammadan áirasiid Nordlándda ja máttasámeguovllu suodjalanguovlostivrraide . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan ođđa lahtuid ja várrelahtuid Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái ( SNPL ) 2006 – 2007 áigodahkii . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan ođđa lahtuid Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái áigodahkii 2010 - 2011 . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan lahtuid guovlulaš boraspirelávdegottiide daid eavttuid mielde maid ektui Sámediggeráđđi ja Birasgáhttendepartemeanta leat soahpan . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan dáid lahtuid Sámedikki giellastivrii 2009-2013 válgaáigodahkii : Rolf Olsen , jođiheaddji Várrelahttu : Else Turi Tor Magne Berg Várrelahttu : Marit Breie Henriksen Elle Marja Vars Toven Várrelahttu : Gudmund Johnsen Heidi Andersen Várrelahttu : Adele Nystø Rahka Lena Kappfjell Várrelahttu : Albert Jåma 1 Sámediggeráđđi lea nammadan Sámedikki giellastivrra mii lea fágaorgána . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan Sámedikki doarjjastivrra . 1 Sámediggeráđđi lea nammadan Sámediggeráđi Ing-Lill Pavall ( jođiheaddjin ) , Sámi ealáhusráđi Jarle Jonassen ja Sámi kulturráđi Marianne Balto Henriksen lávdegoddái mii galgá koordineret , ovttastahttit ja geahčadit buot sámi kulturviessoprošeavtaid . 1 Sámediggeráđđi lea máŋgii váldán ovdan sámi gielddaid vuođđodearvvašvuođabálvalusa doavtterdili dearvvašvuođaministariin , maŋimuččat čoahkkimis dearvvašvuođaministariin skábmamánus 2004 . 1 Sámediggeráđđi lea mearridan álggahit čielggadanbarggu mas áigumuššan lea geahčadit daid vuođđo- ja joatkkaskuvlaohppiid oahpahusfálaldaga geat ožžot oahpahusa sámegielas ja sámegillii ja orrot olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Sámediggeráđđi lea mearridan ahte Egil Olli lea jođiheaddji ja Berit Ranveig Nilssen lea nubbin jođiheaddji Finnmárkkuopmodaga stivrras . 1 Sámediggeráđđi lea mearridan addit 10 000 ruvnno Rukses Ruossa veahkkebargguide . 1 Sámediggeráđđi lea mearridan : 1 Sámediggeráđđi lea mearkkašumiinis dán jagi boazodoallošiehtadussii čujuhan ahte hástalusaid boazodoalu siskkobealde sáhttá leat váttis čoavdit jos boazodoallošiehtadusa ekonomalaš rámma ii nannejuvvo mealgat . 1 Sámediggeráđđi lea mearkkašan ahte árbevirolaš meahccegeavaheami dihtii ii leat dárbu ásahit gillefidnoguovllu , muhto joavkku mielas dakkár geavaheapmi ferte leat deháleamos eaktu . 1 Sámediggeráđđi lea meannudan ášši áššis R 19/99 , ja mearridan čuovvovaččat : Ferte čađahuvvot váikkuhusčielggadus ovdal go huksen álggahuvvo , vai lea sihkar ahte dát huksemat eai dagahivčče servodahkii ja birrasii vahágiid maid ii sáhte buhtadit . 1 Sámediggeráđđi lea meannudan ođđa eanandoalodieđáhusa evttohusa , ja nu ii leat referánsajoavkkus ovddasvástádus dieđáhusa sisdollui ja politihkalaš vuoruhemiide . 1 Sámediggeráđđi lea meannudan Sámi kulturmuitoráđi Norlándda kantuvrra lokaliserema ášši 1998 juovlamánu 14. - 16. b. . 1 Sámediggeráđđi lea maiddái Skániid sámegieloahppiid vánhemsearvvi reivve vuođul sádden reivve Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementii miessemánu 25. b. 1999 ja ávžžuhan departemeantta vuolggahit dárbbašlaš doaibmabijuid vai Skániid gielda meroštallo sámi guovlun oahpahuslága mielde . 1 Sámediggeráđđi lea maid čujuhan ahte dárbbašuvvo čielggadeapmi mii čilge makkár gelbbolašvuođadárbu sámi servodagas lea . 1 Sámediggeráđđi lea maid máŋgii váldán ovdan ODD:in ahte buot sámi gáiddusoahpahussii dárbbašuvvojit bistevaš ortnegat . 1 Sámediggeráđđi lea maid juolludan 300 000 ruvnno čađahit dakkár doaibmabijuid Guovdageainnu Nuoraid Siiddas , mat eastadivčče nuoraid geavaheames gárrenávdnasiid . 1 Sámediggeráđđi lea maid dáhtton čoahkkima eanadoalloministeriin digaštallan dihte Meavkke-Alitčohka ášši ja maid elliidsuodjaluslága , Sámedikki árvvu ja saji boazodoalus ja boazodoallohálddašeami evaluerema . 1 Sámediggeráđđi lea maid dohkkehan reviderejuvvon ovttasbargošiehtadusa fylkkasuohkaniiguin lullisámi guovllus , ja maid juolludan 50 duhát ruvnno Sijti Jarnge čađahit seminára oahpahusa ja dutkama birra sámi birrasiin Helgelánddas ja Västerbottenis . 1 Sámediggeráđđi lea maid bargan dan ala ahte sii , geat giksašuvvet eanemusat njurjuiguin ja gonagasreappáiguin , galget beassat ávkkástallat resurssaiguin . 1 Sámediggeráđđi lea leamaš nu fidnár go lea ožžon Professora Dr. Juris Lucy Smith , geas lea eanemus gelbbolašvuohta Mánáidkonvenšuvnna birra , juogadit iežas máhtu dán áššis . 1 Sámediggeráđđi lea lassin gieđahallan váidalusáššiid ja áššiid dán dievasčoahkkimii , gč. čoahkkingirjji 7/99 . 1 Sámediggeráđđi lea lahtuid ja várrelahtuid nammadeamis geahččalan deavdit buot dáid kriteriaid nu guhkás go lea leamaš vejolaš . 1 Sámediggeráđđi lea juolludan kr. 50 000 Olgoriikkadepartemeantta prošektii Utvikling av nasjonal strategi for bærekraftig utvikling i nord i relasjon til Arktisk råds program for bærekraftig utvikling ( SPD ) — ceavzilis ovdáneami nášuvnnalaš strategiija ovddideapmi davvin Árktalaš ráđi ceavzilis ovdáneami prográmma ektui . 1 Sámediggeráđđi lea juolludan doarjaga golbma sámi mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođaprošektii . 1 Sámediggeráđđi lea juolludan doaibmadoarjaga Gáisá ealáhusguovddážii 2009 ovddas . 1 Sámediggeráđđi lea juolludan 1,2 miljon ru doarjjan dáiddárprošektii Viestterálasin , njealji girjeprošektii , bihtánsámi museii ja prošektii sámi kulturmearkkat muorain . 1 Sámediggeráđđi lea juogadan sámi váldoorganisašuvnnaid doarjaga daid organisašuvnnaide mat 1998:s ge ožžo doarjaga . 1 Sámediggeráđđi lea juogadan doarjaga sámi váldoorganisašuvnnaide , gč. čoahkkingirjji 2/00 , ášši R 12/00 . 1 Sámediggeráđđi lea juo álggahan konsultašuvnnaid go guoská buriid čovdosiid gávdnamii dáid mánáide . 1 Sámediggeráđđi lea ilus dainna bargguin maid sihke sámi ja dáža álbmot lea dahkan báhtareaddjigažaldaga čoavdima ektui . 1 Sámediggeráđđi lea iluin merkon ahte Porsáŋggu gielda ja Finnmárkku allaskuvla dál álggahit lávdaoahpu buoccidivššus , mas sámegiella ja sámi kulturáddejupmi galgá báidnit buot oahpu , dadjá ráđđelahttu Jørn-Are Gaski . 1 Sámediggeráđđi lea iežas politihkalaš prográmmas 2006 – 2009 áigodahkii mearridan hábmet ođđa eanandoallodieđáhusa sámi ássanguovlluid várás . 1 Sámediggeráđđi lea hálddašanođastusa oktavuođas leamaš mielde proseassas ráđđehusain hálddašano-đastusa sisdoalu birra . 1 Sámediggeráđđi lea hui ilus go dát gáibádusat leat mieđihuvvon , ja dan ovddas go Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta maŋŋá čuovvulii Sámedikki rávvaga ásahit sámi oahppoplána buot gielddain mat gullet sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui sámelága § 3-1 vuođul . 1 Sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go guokte gieldda , Snåasa suohkan ja Divttasvuona suohkan , leat mearridan ahte sii háliidit searvat sámegiela hálddanšanguvlui . 1 Sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go boađus šattai ná . 1 Sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go Snåase lea positiiva mearrádusa dahkan áššis , ja háliida dál ávžžuhit ahte Snåase suohkan beassá mielde Sámegiela hálddašanguvlui seamma njuolggadusaid mielde go eará suohkanat mat leat mielde sámegiela hálddašanguovllus . 1 Sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go Guovlokommišuvdna lea guorrasan Sámedikki evttohussii ásahit diekkár golmmabeallásaš šiehtadallamiid sámi čovdosiid várás boahttevaš regionála dasis . 1 Sámediggeráđđi lea guovddášeiseválddiin gáibidan ahte galget leat ráđđádallamat ja šiehtadallamat buot sámi álbmogiid guoski áššiin . 1 Sámediggeráđđi lea guoskkahan ILO-konvenšuvnna nr. 169 ja Norlándda ja Tromssa meahccekommišuvnna doaimma árvalusastis áššis 32/99 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus . 1 Sámediggeráđđi lea gullan váttisvuođaid birra mat leat go áigu vuovdit mearra- ja johkaguliid , ja atná hui duođalažžan dan mii dál dáhpáhuvvá luondduluosa jođiheami oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi lea golggotmánu 4. b. reivves dáhtton Birasgáhttendepartemeantta nuppástuhttit Luondduhálddašandirektoráhta mearrádusa sirdit Lødølja molssaeavttu T II. kategoriijas I. kategoriijai čázádagaid ollislaš plánas dainna váikkuhusain ahte ášši viidáset konsešuvdnagieđahallan botkejuvvo . 1 Sámediggeráđđi lea golggotmánu 11. b. reivves addán cealkámuša Davvi-Trøndelága2000- 2003 fylkkaplánii . 1 Sámediggeráđđi lea giitevaš daid positiiva ruovttoluottadieđuid ovddas maid lea ožžon áirasiin maŋŋágo geahččalanprošeakta lávdegottiiguin álggahuvvui . 1 Sámediggeráđđi lea gieđahallan Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinfealtta áššin R 50/99 . 1 Sámediggeráđđi lea garrasit šállošan Stuorradiggái go Ráđđehus ii leat váldán ovddasvástádusa sámi dáidda ja kultuvrra ovddideamis . 1 Sámediggeráđđi lea fuolastuvvon plánaid geažil heaittihit Skániid joatkkaskuvlla ja ballá ahte heaittiheapmi dagaha ahte daid ohppiid lohku , geat válljejit sámi fágaid , njiedjá . 1 Sámediggeráđđi lea fuolastuvvan go váilot doaktárat sámi gielddain . 1 Sámediggeráđđi lea evttohan čuovvovaš olggobeale lahtuid ja stivralahtuid Sámi allaskuvlla stivrii : 1 Sámediggeráđđi lea evttohan čuovvovaš doaibmabijuid dearvvašvuođaministarii : 1 Sámediggeráđđi lea evttohan viiddidit sámegiela hálddašanguovllu ja bivdán ráđđehusa rievdadit Sámelága vai eanet gielddat sáhttet searvat hálddašanguvlui . 1 Sámediggeráđđi lea evttohan ođđa meroštallannjuolggadusaid ja juolludaneavttuid mat dál sáddejuvvojit gulaskuddamii . 1 Sámediggeráđđi lea evttohan ollu doaibmabijuid mat galget nannet olmmošvuoigatvuođaid ja nie váikkuhit ahte eami ¬álbmogat duohtavuođas sáhttet mearridit iežaset ovdáneami ja ieža gozihit beroštumiiddis riikkaidgaskasaččat . 1 Sámediggeráđđi lea evttohan ahte Sámedikki hálddahus ovddasta Sámedikki Regulerrenráđi čoahkkimiin . 1 Sámediggeráđđi lea evttohan Ráđđehussii ahte oahpahusláhka mii galgá ođastuvvot , berre rievdaduvvot nu ahte sámi mánát ja nuorat beroškeahttá ássanbáikkis , ožžot oktagaslaš vuoigatvuođa sámegielat oahpahussii . 1 Sámediggeráđđi lea eahpealmmolaččat beassan gullat ahte skuvlasuorggi fágaolbmot máŋgga sajis Davvi-Norggas livčče háliidan oahpahit sámi oahppoplána mielde danne go dat lea buorebut heivehuvvon Davvi-Norgga ohppiid duogážii go dáža oahppoplána lea . 1 Sámediggeráđđi lea dán áigodagas doallan golbma čoahkkima ja lea meannudan 27 ášši . 1 Sámediggeráđđi lea dán dieđáhusas evttohan ovttastahttit earret eará muhtun kulturguovddážiid . 1 Sámediggeráđđi lea dáhtton guolásteddjiid bivdodáhkádusa ja bargguhisvuođaruđa čielggaduvvot . 1 Sámediggeráđđi lea dáhtton Sámi kulturráđi árvvoštallat galggašii go ođasmahttit Sámi friija sáni stipeandda juogadannjuolggadusaid , earenoamážit stipeandda hálddašeami ja juogadeami dáfus . 1 Sámediggeráđđi lea duđavaš , go Meavkki orohat ja Oskala siida , Suodjalushuksehus ja Eanansuodjalusa fámut leat eaktodáhtolaččat soahpan molssaevttolaš sajis ovttastahttit Meavkki ja Arvenjárgga báhčin- ja hárjehallanguovlluid . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš rievdaduseavttuhusaide guolástuspolitihkas maid earret eará guolástusdirektøra ja Finnmárkku fylkkamánni ovddideigga jahkečoahkkimis . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš lávdegotti čoahkádusain , ja go čielggadeami galget iešráđđejeaddji áššedovdit čađahit . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go ráđđehus dál evttoha rievdadit Sámedikki ja Norgga eiseválddiid gaskasaš bušeahttaproseassa . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go profesora Ole Henrik Magga lea nammaduvvon dutkanráđi váldostivrii , ja vuordá ahte dát čuovvoluvvo nu ahte maiddái divišun-ja prográmmastivrii nammaduvvo sámi ovddasteaddji . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go departemeanta viimmat lea mearridan maid dáhttu , ja vuordá juolludeami juo 2001:s . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go bealit dán jagi eanadoallošiehtadallamiid loahppameanuin šadde ovttaoaivilii eanedit Finnmárkku mielkeeriid , nu mo Sámediggi lei evttohan . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go ON váldočoahkkin dál , maŋŋá 22 jagi diplomatiija , meannuda ON eamiálbmot vuoigatvuođa julggaštusárvalusa . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go Guolástusdirektoráhta ja Norges Råfisklag orrot dál ovttas gávdnan čovdosa guollevuostáváldi Sætrums Fiskekjøp ektui Smiervuonas . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš go Doarjjastivra vuoruha smávva ealáhusdoaimmaid ja go Sámedikkis lea “ vuostekonjunktuvra ” - politihkka eará ruhtadeaddjiid ektui . 1 Sámediggeráđđi lea duhtavaš Ráđđehusa bargguin go guoská vealahansuodjaleami nannemii Norgga láhkaaddimis . 1 Sámediggeráđđi lea dorjon jurdaga ásahit riik ­kaidgaskasaš Barentsčállingotti . 1 Sámediggeráđđi lea dohkkehan nášuvnnalaš oahppoplánaid sámi sisdoalu . 1 Sámediggeráđđi lea doallan čoahkkima riikka golmma davimus fylkkamánniin . 1 Sámediggeráđđi lea doallan čoahkkima Nordlándda fylkkasuohkaniin dán prošeavtta birra , ja áigu lagabui geahčadit vejolašvuođa ain doarjut prošeavtta doaimma . 1 Sámediggeráđđi lea doallan čoahkkima 19.05.05 olles sámi guovllu guovddáš dutkan- ja oahpahusásahusaiguin . 1 Sámediggeráđđi lea dieđihan Sámedikki dievasčoahkkimii Sámediggeráđi dieđáhusain áššiin 14/08 ja 31/08 movt ruđat leat eará láhkai geavahuvvon . 1 Sámediggeráđđi lea deattuhan ahte njuolggadusat galget addit buriid ja guhkesáiggi rámmaeavttuid sihke árbevirolaš ja ođđa ealáhusaide , muhto mat seammás sihkkarastet dan ahte sámi beroštumit fuolahuvvojit ja suodjaluvvojit dohkálaččat . 1 Sámediggeráđđi lea dattetge positiiva dakkár álgagii ja sáhttá leat mielde váikkuheamen vejolaš proseassa . 1 Sámediggeráđđi lea dattetge hirpmástuvvan go Davi Dearvvašvuođas eai leat sámi áirasat buot guovllu dearvvašvuođadoaimmain . 1 Sámediggeráđđi lea dattetge geahččalan hábmet dieđáhusa realisttalaš doaibmabijuiguin maiddái ekonomiija ektui . 1 Sámediggeráđđi lea dasto vel meannudan váidalusáššiid , ja áššiid dán dievasčoahkkimii . 1 Sámediggeráđđi lea dasto maid gieđahallan váidalusáššiid ja áššiid dán dievasčoahkkimii , vrd. čoahkkingirjjiid 4/99 ja 5/99 . 1 Sámediggeráđđi lea danne namuhan ášši iežas árvalusas dievasčoahkkimii áššis 34/99 Eanadoallu sámi guovlluin . 1 Sámediggeráđđi lea dan oaivilis ahte ortnet juogadit dievasčoahkkima lávdegottiide , šaddá bistevaš ortnegin . 1 Sámediggeráđđi lea dan oaivilis ahte bieđgguid bartahuksen ii soaba bures dakkár areálahálddašeapmái mas dáhtošii vuhtiiváldit luonddu , kultur- ja resursasuodjaleami . 1 Sámediggeráđđi lea dahkan evttohusa mehciid rievdaduvvon Finnmárkku fylkka meahccegeavaheami várás . 1 Sámediggeráđđi lea ceggen guokte viessoláigoruhtaduvvon ođđa vistti áigodagas 2009-2015 . 1 Sámediggeráđđi lea bures gulahallan Norgga dutkanráđiin ( NFR ) . 1 Sámediggeráđđi lea buori muddui positiiva dan čovdosii , muhto ávžžuha ahte ođđa searvi álgoálggus organiserejuvvo vuođđudussan , ja maŋŋel organiserejuvvo 100% almmolaš eaiggáduvvon OS:n . 1 Sámediggeráđđi lea buktán viiddes evttohusa kommišuvnna bargui , mas mii erenoamážit čujuhit Sámedikki rollii ja váldái boahtteáiggi regiovdnapolitihkas . 1 Sámediggeráđđi lea buktán gulaskuddancealkámuša čuovvuvaš áššiide : Helseregion Nord dearvvasvuođa- ja sosiálaplána , habiliterema ja rehabiliterema láhkaásahus , láhkaásahus indivuduálalaš plánaid birra ja NOU 2000:12 mánáidsuodjalusa birra Norggas . 1 Sámediggeráđđi lea buktán cealkámuša sáidenuohttuma reguleremii davábealde 62 govdodatgráđa ( 06.03.00 reive ) . 1 Sámediggeráđđi lea buktán cealkámuša njuolggadusrievdadussii feastonuohttebivdinlobi juogadeapmái , ja ráđđi ii doarjjo evttohusa man vuođul doaimmahagat beasašedje friijabut mearridit feastonuohttefatnasiid . 1 Sámediggeráđđi lea buktán cealkámuša earenoamášpedagogalaš fágalaš guovddáža ásaheami birra sámi geavaheddjiide ( vrd. ášši R 43/00 , čoahkkingirji 5/00 ) . 1 Sámediggeráđđi lea buktán cealkámuša Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta árvalussii fástadoavtterortnega birra . 1 Sámediggeráđđi lea buktán cealkámuša Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta eavttuhan láhkaásahusaide . 1 Sámediggeráđđi lea bovden gielddaid ja filkkagielddaid sámi guovlluin seminárii mii dollojuvvo odne . 1 Sámediggeráđđi lea bivdán hálddahusa ovddastit Sámedikki anadromalaš luossabivddu ovttasbargoráđis . 1 Sámediggeráđđi lea bivdán hálddahusa ovddastit Sámedikki Guolástusdepartmeantta gonagasreappá hálddašanbargojoavkkus . 1 Sámediggeráđđi lea bidjan ovdii iežas bušeahttaevttohusa jagi 2007 ovddas . 1 Sámediggeráđđi lea beahtahallan go ráđđehus ii leat lasihan juolludusaid sámi ulbmiliidda reviderejuvvon stáhtabušeahtas . 1 Sámediggeráđđi lea barggustis bidjan ollu návccaid sámi vuoigatvuođaid nannemii . 1 Sámediggeráđđi lea bargan áŋgirit dervvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš áššiiguin . 1 Sámediggeráđđi lea bargan árjjalaččat láhčit dilálašvuođaid dáidagii ja kulturpolitihkkii sámi dáiddáriid ektui . 1 Sámediggeráđđi lea balus ahte gánnáhahttivuohta ealáhusas ain eanet fuotnána ja rekrutteren boazodollui , jos divadagat eai luvvejuvvo doaibmareaidduin , nugo eará vuođđoealáhusain lea dahkkojuvvon Norggas . 1 Sámediggeráđđi lea addán árvalusaid Norgga gávccát ON nissonvealahanlávdegotti raportii ( CEDAW ) . 1 Sámediggeráđđi lea addán Sámiid Vuorká-Dávviriid nuortalaš musea ossodahkii bargun fágalaččat árvvoštallat ja ekonomalaččat meroštallat ovddeš Neidenelv Turisthotella badjelasas váldima nuortalaš museárusttegin . 1 Sámediggeráđđi lea Sámedikki bušeahtas juohkán ruđaid dásseárvodoaibmabijuid doarjjaortnegis . 1 Sámediggeráđđi lea Oahpahus- ja dutkandepartementii evttohan čuovvovaš lasáhusa oahpahusplakáhtii : Den samiske skolen og lærebedriften skal fremme positive holdninger til urfolk og flerkulturelle samfunn og sørge for ahte den enkelte lærer / instruktør har slik kompetanse ahte elevene / lærlingene får en kvalitetsmessig god opplæring med basis i samisk språk , kultur- og samfunnsliv . ( Sámi skuvla ja oahppofitnodat galgá ovddidit positiiva miellaguottuid eamiálbmogii ja máŋggakultuvrralaš servodagaide ja fuolahit ahte juohke oahpaheaddjis / bagadeadddjis lea dakkár gelbbolašvuohta ahte oahppit / fidnooahppit ožžot kvalitatiivva buori oahpu sámegiela , sámi kultuvrra ja sámiservodateallima vuođul . ) 1 Sámediggeráđđi lea Birasgáhttendepartemeantta Báikkálaš Agenda 21 čuovvulanbarggu ja regiovnnalaš guovddášsajiid ásahemiid oktavuođas evttohan ásahit Báikkálaš Agenda 21 sámi guovddášsaji . Dán evttohusa lea Birasgáhttendepartemeanta dál čuovvulan Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskasaš šiehtadusain . 1 Sámediggeráđđi lea 31.03.00 reivves johtalusministerii muitalan makkár váikkuhusat dás sáhttet leat , ja seammás čujuhan ahte dát rihkku Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti vuođđo strategiija regiovdnapolitihka guhkesgaskavahágiid geahpedeami dáfus . 1 Sámediggeráđđi lea 27.09.00 reivve bokte Justis- ja politiijadepartementii deattuhan ášši prinsihpalaš beali ahte sámit leat okta álbmot ja ásset njealji sierra riikkas , ja lea dasto čujuhan dan positiivvalaš bilaterála ovdáneapmái ja riikkaidgaskasaš oktavuhtii Ruošša ja davviriikkaid gaskka . 1 Sámediggeráđđi lea 24.08.00 reivves Boazodoallohálddahussii bivdán máksit vahágiid ovddas mávssekeahttá báhcán doaluide Tromssas , Norlánddas , Mátta-Trøndelágas ja Hedmárkkus . 1 Sámediggeráđđi lea 2008:s eará láhkai geavahan oktiibuot 8 307 l 500 ru ohcanvuđot váikkuhangaskaomiin . 1 Sámediggeráđđi lea 18.04.2005 beaiváduvvon reivves Kultur- ja girkodepartementii dadjan nu eahpečielgasit mearrádusa birra , ahte departemeanta 03.05.05 beaiváduvvon reivves mii lea mielddusin , lea bivdán Sámedikki čilget mii lea rivttes vuoruheapmi . 1 Sámediggeráđđi lea 14.04.05 mearridan ekonomiijainstruvssa Sámediggái mii gusto mearrádusa beaivemeari rájes . 1 Sámediggeráđđi lea 14.01.00 nammadan Sámedikki áirasiid boazodoalu guovllustivrraide 01.01.2000-31.12.2003 : Nuorta-Finnmárkku guovllustivra : 1 Sámediggeráđđi lea 09.08.00 beaiváduvvon reivves buktán gulaskuddancealkámuša boranávddiid vaháteastadeaddji doaibmabijuid doarjjanjuolggadusárvalussii . 1 Sámediggeráđđi lea 09.03.00 ovddidan rievdadusevttohusa Sámi vuoigatvuođalávdegotti mandáhta ektui máttabealde Finnmárkku . 1 Sámediggeráđđi lea 05.02.99 reivves dáhtton áhkáfierbmečalmmiid galljedeami áigemeari guhkiduvvot 2000 rádjai . 1 Sámediggeráđđi juolludii 350 duhát ruvnno nuoraiddrámái mii galgá TV:s čájehuvvot . 1 Sámediggeráđđi juolludii 1,2 miljon ru doarjjan 1 Sámediggeráđđi juolluda prošeaktaruđaid 1 Sámediggeráđđi juolluda 500 000 ru doarjjan giellabarggu / terminologiijaovddideapmái ja oahpponeavvuid ovddideapmái Elgå skuvllas áigodagas . 1 Sámediggeráđđi juolluda 316 000 ru Ovttas ! 1 Sámediggeráđđi juolluda 175 000 ruvnnu guovtti filbmaprošektii . 1 Sámediggeráđđi juolluda 100.000 ruvnno sierra doarjaga nissonbláđđái Gába . 1 Sámediggeráđđi jotkkii gáibidit ahte nu ii galgan leat eaktun , go lei váttis gávdnat evttohasaid geain lei regiovnnalaš čatnaseapmi ja seammás fuolahit sohkabealdássedeattu nammademiin . 1 Sámediggeráđđi ja várrepresideanta Marianne Balto ( BB ) čujuha dasa ahte buot sámegielat leat áitojuvvon . 1 Sámediggeráđđi ja ráđđelahttu Terje Tretnes lea duhtavaš go Davi Dearvvašvuohta lea guldalan rávvagiidda dearvvašvuođadoaimmaid stirvrraid áirasiid oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi ja ráđđehus leat konsultašuvnnaid bokte soabadan ođđa plána- ja huksenláhkaevttohusa . 1 Sámediggeráđđi ii sáhte movt ge váikkuhit dasa , mii guoská apparáhtaid govttolaš haddái . 1 Sámediggeráđđi ii sáhte gal duođaštit iige biehttalit leat go mediaid čuoččuhusat riekta . 1 Sámediggeráđđi ii sáhte doarjut evttohusa váiddameannudanortnegin . 1 Sámediggeráđđi ii oainne vejolažžan dál lasihit doarjaga guovlluide olggobealde hálddašanguovllu nu ollu ahte vástidivčče juolludemiid mat leat addon dáidda gielddaide . 1 Sámediggeráđđi ii oainne lunddolažžan válljet ovtta dahje eanet skuvllaid julevsámi guovllus resursaskuvlan / gelbbolašvuođaguovddážin go dát berre leat álgga mas galgá ja berre leat báikkálaš čatnaseapmi , ja maid ferte geahččat rájáidrastideaddji perspektiivvas Ruoŧa beale giella- ja oahpahusbirrasa ektui . 1 Sámediggeráđđi ii leat váldán oktavuođa sámi dutkaninstitušuvnnaide dán barggu čađaheami ektui . 1 Sámediggeráđđi ii leat mielde eanavovdineiseválddiid barggus gođiid ja barttaid registreremis Finnmárkkus . 1 Sámediggeráđđi ii leat measta goassige geavahan dán gelbbolašvuođa . 1 Sámediggeráđđi ii leat konkrehta guorahallan NSR:a jođiheaddji cealkámušaid . 1 Sámediggeráđđi ii leat duhtavaš dálá diliin go dušše guđa gieldda ohppiide lea sihkkaraston vuoigatvuohta oahpahussii sámi oahppoplána mielde . 1 Sámediggeráđđi ii leat astan prioritereret ášši dađi eanet . 1 Sámediggeráđđi ii dáhto Sámedikki nammadan lávdegottiid bargovuogi mearridit viidábut go lávdegotti mandáhtas lea mearriduvvon . 1 Sámediggeráđđi ii biehttal dan ahte livččii buoridanmunni ekonomiijastivrema ovddideamis . 1 Sámediggeráđđi háliida čohkket suohkaniid , boarrásiid , báŋkkuid ja Poastta gulahallančoahkkimii gos sáhttit čielggadit rollaid , ja gávnnahit movt Sámediggi ovttasráđiid dáiguin aktevrraiguin sáhtášii gávdnat buriid čovdosiid sámegielat boarrásiidda . 1 Sámediggeráđđi háliida árvvoštallat mo iešguđet doarjjaortnegat doibmet ja lea danne árvvoštallagoahtán sámi mánáidgárdedoarjagiid . 1 Sámediggeráđđi háliida árjjalaš ja dynámalaš siviila servodaga vuođđun sámi 33 demokratiijii , ja lea danne ásahan ohcanvuđot doarjjaortnegiid mat dorjot eaktodáhtolaš barggu Sámis ja dakkár barggu mii čalmmustahttá beroštusaid . 1 Sámediggeráđđi háliida áinnas diehtit leat go mii vajálduhttán muhtun čuolbmačilgehusaid dahje eat go leat daid atnán doarvái mávssolažžan go leat hábmen ođđa eavttuid . 1 Sámediggeráđđi háliida váikkuhit stuorát investeremiid earret eará eanadoalus . 1 Sámediggeráđđi háliida viiddis gulaskuddama . 1 Sámediggeráđđi háliida sirdit dán doarjaga nannejuvvon ohcanvuđot doarjjaortnegii 2009 rájes . 1 Sámediggeráđđi háliida ođđa oktasaš hálddašanstrategiija gonagasreappáide ja háliida ahte ásahuvvo guovlulaš hálddašandássi gonagasreappáide . 1 Sámediggeráđđi háliida nannet boazodoalu ekonomiija dainna lágiin ahte buot boazodoallit ožžot buhtadusa duohta vearuid ja divadiid ovddas maid sii mákset ealáhusoktavuođas . 1 Sámediggeráđđi háliida lagáš oktavuođa nuoraidpolitihkalaš lávdegottiin ja doallá jeavddalaččat čoahkkimiid lávdegottiin . 1 Sámediggeráđđi háliida gudnejahttit rádjalovssaid dahkan barggu nuppi máilmmisoađi áigge , ja evttoha danne ahte juolluduvvo 1 miljon ruvnno dutkat ja duođaštit rádjalovssaid doaimma , soađi áiggi ja dan maŋŋá . 1 Sámediggeráđđi háliida doarjut positiiva láhkai dán bargui . 1 Sámediggeráđđi háliida doalahit ja ovddidit sámi ásahusaid doaimma , sihke čielga politihka ja jahkásaš váikkuhangaskaomiid bokte . 1 Sámediggeráđđi háliida dattetge čujuhit dasa , ahte ieš soahpamuš lea dohkálaš , jos dat vuođđuduvvá álbmotriektái . 1 Sámediggeráđđi háliida danne ásahit mekanismmaid nu ahte sámiide ja eará eamiálbmogiidda lea vejolaš sihkkarastit eamiálbmot guovlluid minerála- ja petroleuma ¬doaimma ja eará resurssaid roggamis boahtán oasi badjebáhcagis , ja ahte ásahuvvojit etihkalaš ja olmmošrievttálaš standárddat ealáhuseallinoasálaččaid váste mat doibmet eamiálbmotguovlluin . 1 Sámediggeráđđi háliida buoridit diehtojuohkima doaimmas birra:Ráđđeaddi medias ja kommunikašuvnnas 1 Sámediggeráđđi háliida bidjat guovddážii daid stuorra hástalusaid mat boazodoalus leat dain guovlluin gos leat ollu boraspiret . 1 Sámediggeráđđi háliida aiddostit ahte ii leat riekta nugo mediat mannán vahkus vikkahedje ahte juolludusat Sámi ovddidanfondii leat unniduvvon . 1 Sámediggeráđđi háliida ahte regionála dearvvašvuođadoaimmat galget oažžut ollislaš gova sámi divššohasaid dárbbuin . 1 Sámediggeráđđi háliida ahte eanet sámi giellaguovddážat galget beassat mielde Sámedikki bistevaš doarjjaortnegii , mas lea vuođđodoarjja giellaguovddážiidda . 1 Sámediggeráđđi háliida ahte dásseárvu lea lunddolaš oassi politihka hábmema oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi hálddaša ruđaid mat leat oaivvilduvvon čuovvolit ovttasbargošiehtadusa mii Sámedikkis lea máŋgga fylkkasuohkaniin . 1 Sámediggeráđđi hálddaša dán ortnega . 1 Sámediggeráđđi hábmii njuolggadusaid dan prinsihpa vuođul mii dál boahtá ovdan ON álgoálbmotjulggaštusas go dat cealká ahte nuppástusat dahje sisabahkkemat sáhttet čađahuvvot dušše bures čuvgejuvvon eaktodáhtolaš miehtama vuođul ja sohppojuvvon eavttuid vuođul . 1 Sámediggeráđđi haliida vuos njulget boasttuáddejumi ; sámediggeáirras Asbjørg Skåden ii leat Sámi oahpahusráđi dálá jođiheaddji , muhto ovddeš jođiheaddji . 1 Sámediggeráđđi guorrasii Sámi kulturmuitoráđi 1998 juovlamánu 11. b. mearrádussii , gos kulturmuitoráđđi rávve bidjat Norlándda guovllukantuvrra Árranii Áiluovttas Divttasvuona gielddas . 1 Sámediggeráđđi guorrasa šiehtadusbohtosii Sámedikki ja Sámedikki bargiidorganisašuvnnaid , Norsk Tjenestemannslag , Akademihkkariid ja Oahppolihtu gaskkas . 1 Sámediggeráđđi guorrasa áirasa oidnui , ahte soahti buktá albmosii máŋga prinsihpalaš gažaldaga . 1 Sámediggeráđđi guorrasa evttohusa ulbmilii ahte riekti ja duopmárat galggašedje leat bealátkeahtes ja sorjjasmeahttumat , muhto dattetge ii doarjjo evttohusa ahte gieldit sámegávtti geavaheames rievttis . 1 Sámediggeráđđi guorrasa dása ja áigu ovddidit dán ášši departemeanttas dainna ulbmiliin ahte álggahit barggu . 1 Sámediggeráđđi govahallá ovdáneami dainna lágiin ahte šaddá stuorát láhkahálddašanváldi guovddáš sámi servodatsurggiid siskkobealde . 1 Sámediggeráđđi gesii iežas eavttuhusa ruovttoluotta , čakčamánu čoahkkima ektui . 1 Sámediggeráđđi galgá gárvvistit árvalusa mii sáddejuvvo Sámedikki dievasčoahkkima meannudeapmái 2007 miessemánus . 1 Sámediggeráđđi fállá rámmačoahki dakkár gulahallamii mii buvttiha čielga šiehtadusaid . 1 Sámediggeráđđi fuomášuhttá ahte láhkaásahusa mearrideapmi minerálalága § 58 mielde mii guoská bajiduvvon eanaeaiggátdivadii ii galgga dahkkojuvvot dan dihte vai minerálalága sáhttá bidjat fápmui . 1 Sámediggeráđđi fuomášuhttá ahte dievasčoahkkimiidda leat plánejuvvon nu ollu áššit ahte eai « čága » eanet áššit . 1 Sámediggeráđđi evttohah muđui čujuhit Sámi filbmafestivála postii 204 Sámi festiválat Sámedikki bušeahtas , mii mearkkaša njuolggadoarjja festiválii bušeahttajagi 2009 rájes . 1 Sámediggeráđđi evttoha čujuhit Beaivveálgu seamma ohanvuđot ortnegii . 1 Sámediggeráđđi evttoha rievdadit njuolggadusaid nu ahte listtuin mat dohkkehuvvojit , galgá leat 60/40 % juogadeapmi goappáge sohkabeallái , ja ahte lassimandáhtat galget addojuvvot dan sohkabeallái mas leat unnimus áirasat Sámedikkis . 1 Sámediggeráđđi evttoha rievdadit máŋga sámi ásahusa vuođđudussan main Sámediggái addojuvvo maiddái váldi evttoha nammadit stivrra . 1 Sámediggeráđđi evttoha nannet juolludemiid sámi kultuvrii 9,9 miljon ruvnnuin boahtte jagi bušeahtas . 1 Sámediggeráđđi evttoha lasihit juolludusaid sámi deaivvadansajiide 225.000 ruvnnuin . 1 Sámediggeráđđi evttoha dohkkehit dan duodjeealáhusa váldošiehtadusa , maid bealit leat vuolláičállán . 1 Sámediggeráđđi evttoha danne ahte čađahuvvo dakkár čielggadeapmi mii guorahallá buot beliid das mo sámi mediaalmmolašvuohta galgá lágiduvvot ja ovddiduvvot sámi álbmoga várás , ja kritihkalaš ja almmolaš digaštallamii . 1 Sámediggeráđđi evttoha arvat lassámeani julludusain sámi kulturulbmiliidda Sámedikki 2006 bušeahtas . 1 Sámediggeráđđi evttoha ahte vuođđudusaid njuolggadusat rievdaduvvojit , gč. Lága vuođđudusaid birra 6. kapihttala , vai Sámediggi sáhttá nammadit stivralahtuid dáidda vuođđusaide . 1 Sámediggeráđđi evttoha ahte juolluduvvo 300.000 ru riikkaidgaskasaš sámi filbmaguovddážii Guovdageainnus . 1 Sámediggeráđđi evttoha ahte dát čielggadus ruhtaduvvo Sámedikki bušeahtas . 1 Sámediggeráđđi evttoha ahte Sámi filbmafestivála oažžu juolluduvvot njuolggadoarjaga bušeahttajagi 2009 rájes . 1 Sámediggeráđđi eastadit , ja danne leat ge atnán dárbbašlažžan válmmastit gaskaboddasaš njuolggadusaid fápmuiboahtima rádjai . 1 Sámediggeráđđi eaktuda ahte juolludus geavahuvvo dutkan- ja duođaštanbargui rádjalovsadoaimma oktavuođas sámi guovlluin oppalaččat , ja doaibma Divttasvuonas deattuhuvvo erenoamážit . 1 Sámediggeráđđi eaktuda ahte dassážii go dát kanála gárvána , de ferte Sámi Radio sáhttit sáddet iežas prográmmaid bálddalagaid sihke dáláš analoga kanálas , mii lea FM neahtta , ja dan ođđa digitála kanála bokte . 1 Sámediggeráđđi eaktuda ahte Sámedikki váikkuhanfápmu buorrána jos dáláš fylkkagielddaid sadjái boktet ođđa háldenguovllut . 1 Sámediggeráđđi dáhttu mearkkašit ahte juolludeamit BSS:ii , buohkanassii 45 000 kr. , leat guokte ovttaskas mearrádusa maid Sámi kulturráđi hálddahus lea dahkan . 1 Sámediggeráđđi dáhttu ahte riikka eiseválddit álggos jo čilgejit ja mearridit lágaiguin mii Sámi eananhálddašeami guovlu lea . 1 Sámediggeráđđi dáhttu ahte Deanu guolástusstivrras galget leat 12 lahtu , guhttasis fierbmelohpi ja guhttasis stággolohpi . 1 Sámediggeráđđi dáhttu 10.02.00 reivves Sámedikki saji ja ovddasteami Landsdelsutvalg:as ođđasis árvvoštallojuvvot . 1 Sámediggeráđđi dulko dán nu ahte Sámi kulturráđđi lea guorrasan dasa ahte mearrádusat áššiin A 67/99 ja A 123/99 leat guokte ovttaskas mearrádusa , ja ahte sohpet delegerenmearrádusain áššis 50/95 . 1 Sámediggeráđđi dovdá Boazodoallostivrra mearrádusa Stonglandet áššis , ja dat soahpá dasa maid Tromssa guovllustivra lea mearridan . 1 Sámediggeráđđi doivvošii dál beassat lagabui gulahallat guolástushálddašeami beliiguin hábmen dihte ođđa ja boahtteáigái heivehuvvon guolástuspolitihka sámi riddo- ja vuotnaguovlluide . 1 Sámediggeráđđi dohkkeha njuolggadusaid dáiddafoandda ruđaid geavaheapmái dan maŋŋá go bealit leat ráđđádallan gaskaneaset . 1 Sámediggeráđđi doarju áirasa Randi Skum go ii loga Norgga poastabálvalusa dohkálažžan boaittobealguovlluin . 1 Sámediggeráđđi doarju vuođđoárvvuid mat leat vuođđun oskkolaš ja politihkalaš biktasiid ja symbolaid reguleremii duopmostuoluin , muhto oaivvilda ahte njuolggadusat eai galgga guoskat sámegávtti geavaheapmái . 1 Sámediggeráđđi doarju sámi filmma 1 Sámediggeráđđi doarju nu gohčoduvvon hálddahusođastusa čađaheami , dainna eavttuin ahte sámi beroštumit gozihuvvojit dohkálaččat . 1 Sámediggeráđđi doarju jurdagiid ođđa teáhterviesu birra ja doarju teáhtera sávaldaga oažžut dán ollašuhttojuvvot govttolaš áiggis . 1 Sámediggeráđđi doarju evttohusaid nannet ovttasbarggu Davit Nordlándda ja Mátta-Romssa sámi museaid gaskkas , ja evttoha ahte ásahuvvo fágalaš ja hálddahuslaš ovttasbargu regionála museasiiddain . 1 Sámediggeráđđi doarju dán reforpma , ja dat eavttuha vel lassin ahte galgá gollat muhtun áigi ovdalgo Stuorradiggi sáhttá árvvoštallat ja muktit Sámedikki mearrádusa . 1 Sámediggeráđđi doarju dán , muhto dáhttu presiseret ahte maiddái eará guovlluin Tromssas ja Finnmárkkus mat eai leat definerejuvvon « sámi guovlun » oahpahuslágas , lea deaŧalaš addit dohkálaš oahpahusfálaldaga sápmelaččaide . 1 Sámediggeráđđi doarju danne Boazodoallostivrra mearrádusa fámuhuhttit Stonglandshalvøya ráfáidahttima boazoguohtuma dáfus . 1 Sámediggeráđđi doallá čoahkkimiid daiguin ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin geat dáhttot čoahkkima bušeahttaproseassa oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi doallá čoahkkima Tromssas njukčamánu 28.-20. beaivvi . 1 Sámediggeráđđi doallá čoahkkima Tromssas 1 Sámediggeráđđi doallá seminárá davviguovlluid ođasmuvakeahtes resurssaid birra dsdaga skábmamánu 14 . 1 Sámediggeráđđi doallá ráđđečoahkkima Tromssas dán mánu 12. - 15. beaivve rádjai . 1 Sámediggeráđđi doallá rabas seminára duoji birra gaskavahku geassemánu 09. b. 2010 . 1 Sámediggeráđđi doallá oktilis čoahkkimiid dearvvašvuođaministariin áigeguovdilis áššiid birra . 1 Sámediggeráđđi doallá coahkkima Troandimis 19.-21.04 . 1 Sámediggeráđđi doaibmá Sámedikki ráđđehussan ja čađaha beaivválaš , politihkalaš doaimma . 1 Sámediggeráđđi doaibmá Sámedikki ráđđehussan , ja jođiha beaivválaš politihkalaš doaimma . 1 Sámediggeráđđi doaibmá Sámedikki " ráđđehussan " , ja jođiha beaivválaš politihkalaš doaimma . 1 Sámediggeráđđi diehtá maiddái ahte NRK Sámi Radios lea áigumuššan sáddet prográmmaidis máŋga jagi otnáš analoga kanálain bálddalagai , muhto maiddái sáhttá geavahišgoahtit dan ođđa sáddenteknologiija . 1 Sámediggeráđđi diehtá ahte sámi vuođđoskuvllaide / resursaskuvllaide ja eará vuođđo- ja joatkkaskuvllaide lullisámi guovllus lea váttis addit dohkálaš oahpahusfalaldaga sámegielas ja sámi kultuvrras danne go lea váttis ja measta veadjemeahttun fidnet oahpaheddjiid geain lea gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras ja seammás pedagogalaš / metodihkalaš gelbbolašvuohta . 1 Sámediggeráđđi diehtá ahte jos sámi mánát galget oažžut veahki mánáidsuodjalusas čoavdit váttis fuolahusdiliid , de ferte dan bálvalusas leat gelbbolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras . 1 Sámediggeráđđi diehtá ahte dorskebiebman Ivguvuonas lea lassánan maŋimus jagiid ja ahte vuotna sáhttá šaddat guovlun ođđa dorskekonsešuvnnaide . 1 Sámediggeráđđi diehtá ahte Sámi oahpahusráđđi ovdal lea váldán oktavuođa GOD:ain rievdadan dihte gustojeaddji njuolggadusaid vai oahppit geain lea sámegiella vuosttašgiellan oččošedje 3 lassičuoggá universitehtaid ja allaskuvllaid sisaváldimis . 1 Sámediggeráđđi diehtá ahte NRK Sámi Radio fargga áigu geavahišgoahtit ođđa teknologiija iežas prográmmaid sáddemii , ja ahte dat sáddagat bohtet gullot álggos dušše Guovdageainnus ja Kárášjogas . 1 Sámediggeráđđi deattuha čilgehusastis man deaŧalaš dat lea ahte Sámediggi vásihuvvo relevántan ja deaŧalažžan olbmuid árgabeaivái ja eallindoaibmamii . 1 Sámediggeráđđi deattuha oktavuohta maid Sámi Válgalihttu lea váldán ii badjelgehččo iige vuoruhuvvo maŋimusas . 1 Sámediggeráđđi deattuha maiddái dan dehálaš doaimma mii ovttasbargošiehtadusain fylkkagielddaiguin lea kultursuorgái , erenoamážit dan dáfus ahte ovddidit oktasaš ipmárdusa gaskal dábálaš Norgga ásahusaid ja Sámedikki das ahte makkár dárbbut sámi servodagas leat kultursuorggis . 1 Sámediggeráđđi deattuha garrasit ahte Sámediggi dieđusge ii galgga mange láhkai stivret daid doaimmahuslaš mearrádusaid maid kanála dahká . 1 Sámediggeráđđi deattuha deaŧalažžan ahte doaba oažžu vuoigatvuođavuođu láhkii ollislaš áddejumis . 1 Sámediggeráđđi deattuha ahte sii váldet hui duođas daid vearredaguid mat leat dahkkojuvvon agivuloš mánáid vuostá Guovdageainnus . 1 Sámediggeráđđi deattuha ahte go lea heivvoleamos , de berre ođđasisorganiserema ja njuolggadusrievdadusaid čađahit bušeahttajagis 2009 . 1 Sámediggeráđđi deattuha ahte dárbbašuvvo realisttalaš ja bures vihkkehallojuvvon vuoruhanlista . 1 Sámediggeráđđi deattuha ahte dáláš vuoruhanlistta mielde ii leat šat vejolaš vuoruhit ođđa visttiid áigodags 2009-2014 . 1 Sámediggeráđđi deattuha ahte doppe gos lea ulbmillaš , doppe berre čađahit ovttastahttima bušeahttajagis 2009 . 1 Sámediggeráđđi deattasta ahte ávkkástallan mearraresurssaiguin mearkkaša hui ollu ássamii ja barggolašvuhtii miehtá mearragátti ja lea dán rádjai leamaš buohkaidrieki . 1 Sámediggeráđđi deaivvada odne Filippiinna mangyan-álbmoga ovddasteddjiiguin . 1 Sámediggeráđđi dajai áššis 33/99 čuo. 4 , eavttuhus 1 Sámi dutkama organiseren ja nannen , maŋimuš teakstaoasis , ahte sámi dutkan ii leat fáddán iige guoskkahuvvo stuorradiggedieđáhusas nr. 39 ( 1998-99 ) dutkama birra . 1 Sámediggeráđđi dagai mearrádusa Áššis R 100/09 mas mieđihuvvui mearraenergiijaláhkaevttohussii . 1 Sámediggeráđđi dadjá čilgehusastis ahte Sámediggi galgá leat politihkkahábmejeaddji , eaktudeaddji ja čađaheaddji , dan láhkai ahte oaččuha ovdáneami sámi servodagas . 1 Sámediggeráđđi bovdii rabas seminárii sámi guovlluid meahccegeavaheami birra guovvamánu 28. b. . 1 Sámediggeráđđi bovde álbmotčoahkkimii Oslos čakčamánu 15. b. , mii dollojuvvo Rica Victoria Hoteallas Rosenkrantz gate13:s . Álbmotčoahkkin álgá dii. 1800 - 21.00 . 1 Sámediggeráđđi bovde digaštallat lea go sávahahtti viiddidit dálá ortnega nu ahte dat fátmmasta maiddái kultuvrralaš beali , cealká ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Sámediggeráđđi bovde buohkaid Kárášjohkii guovvamánu 13. b. seminárii mas fáddá lea Sámeálbmotfoandda geavaheapmi . 1 Sámediggeráđđi boahtá čuovvut evaluerenraportta bohtosiid ja bargat dan ovdii ahte dilit mat čájehuvvojit leat negatiivan sámi ohppiide , divvojuvvojit . 1 Sámediggeráđđi boahtá čuovvut dán ja ovddidit dán dan forumii maid Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministariid fargga ásahit . 1 Sámediggeráđđi bivdá Ráđđehusa ráhkkanahttit ja divvut ášši boahttevaš boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas . 1 Sámediggeráđđi bivdá Birasgáhttendepartemeantta farggamusat čađahit konsultašuvnnaid Deanulávdegotti čuovvoleapmin . 1 Sámediggeráđđi bijai 2004 suoidnemánus ovdan dieđáhusa sámi museaid birra . 1 Sámediggeráđđi bijai 100 000 ruvnno prošektii mii buori muddui ruhtaduvvui Sámedikki dásseárvoruđaiguin . 1 Sámediggeráđđi biehttala hui sakka dohkkeheames daid čuoččuhusaid ahte Sámedikki doaimmas váilu ekonomiijastivren . 1 Sámediggeráđđi bidjá lagat eavttuid doarjagiidda , ja mearrida maiddái makkár gáibádusat leat bákkolaš giellaraporttaid sisdollui ja makkár áigemearit galget leat . 1 Sámediggeráđđi berre váldit oktavuođa Biepmobearráigeahčuin čoavdin dihte njuolggadusaid dulkoma , nu ahte bearráigeahču njuolggadusat eai hehtte mánáidgárddiid bargamis árbevirolaš doaimmaid guolástusa , eanadoalu ja boazodoalu oahpahusoktavuođas . 1 Sámediggeráđđi berre jođánepmosit ovddidit ášši Gielda- ja guovludepartementii vai politihkalaččat čielggaduvvošii leat go Deanu gieldda njuolggadusat lága vuostá nugo fylkkamánni čuoččuha . 1 Sámediggeráđđi berre diehtit ahte reabbá lea measta ollásit bilidan uhcimus fatnasiid fierbmebivddu , ja ahte uhcimusat 10 vahku oktilis doaibmaáiggi gáibádus danne lea áibbas ulmmeheapme . 1 Sámediggeráđđi berošta hui ollu das ahte ovddidit ja nannet sihke árbevirolaš ja ođđa ealáhusaid sámi servodagain . 1 Sámediggeráđđi bargá sámi mánáid kultur- ja giella vuoigatvuođaid sihkkarastima gozihemiin mánáidsuodjalusa ektui , dadjá ráđđelahttu Jørn-Are Gaski . 1 Sámediggeráđđi bargá riikkaidgaskasaš áššiiguin nannen dihtii áddejumi ja solidaritehta eamiálbmogiid gaskka . 1 Sámediggeráđđi bargá oktilaččat váikkuhit dan ahte sámegiella ja sámi kultuvra ovttaiduhttojuvvo sámi servodaga skuvllaide ja servodateallimii ja bargá dan ala ahte buot sápmelaččat miehtá Norgga besset oažžut oahpu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Sámediggeráđđi bargá dál árjjalaččat , konsultašuvnnaid bokte , sihkkarastit ahte dat sámi mánát geat leat mánáidsuodjalusa fuolahusas , ožžot ollašuhttojuvvot vuoigatvuođaideaset iežaset kultuvrii ja gilii go leat mánáidsuodjalusásahusain ja sadjásašruovttuin . 1 Sámediggeráđđi bargá dál ovttas moanaid eará orgánaiguin Arktalaš Ráđi 17. - 18.09.98 Ministerčoahkkima čuovvulemiin . 1 Sámediggeráđđi ballá sámi eanadoallu dilis WTO-šiehtadallamiid oktavuođas , ja bivdá ráđđehusa čilget mo sámi beroštumit galget sihkarastojuvvot go šiehtadallamat jotkojuvvojit . 1 Sámediggeráđđi ballá ahte evttohuvvon rievdadusat dahket váttisin rekruteret nuoraid dán fidnui . 1 Sámediggeráđđi atná sámi ásahussan doaimmaid mat leat vuolgán sámi servodatoktavuođa ja sámi almmolašvuođa vuođul ja doibmet dan ektui . 1 Sámediggeráđđi atná duođalažžan boazodoalu dili . 1 Sámediggeráđđi atná deaŧalažžan ahte sámi perspektiiva gozihuvvo dieđáhusa arkiiva , bibliotehka , musea ja kulturvistti fágasuorggis . 1 Sámediggeráđđi Tromssii 1 Sámediggeráđđi Sámediggi doaibmá parlamentáralaš prinsihpa mielde , mas doaibmi sámediggeráđđi doaibmá dievasčoahkkima eanetlogu luohttámuša vuođul . 1 Sámediggeráđđi Marianne Balto dadjá viidáseappot ahte lea álo deaŧalaš čalmmustahttit dakkár doarjjaortnegiid ja politihka mii lea heivehuvvon duojáriid dárbbuide . 1 Sámediggeráđđi Marianne Balto , Finnmárkku fylkkamánni , Finnmárkku allaskuvla ja Sámi allaskuvla álggahedje vuossárgga 15.02.10 Gollevirggi prošeavtta . 1 Sámediggeráđđi Kárášjohkii 1 Sámediggeráđđi Jørn Are Gaski lea hui duhtavaš ja ilus go dárogiel- lullisámegiela sátnegirji lea vuovdimassii golggotmánu 29. b. 2009 rájis . 1 Sámediggeráđđi Jørn Are Gaski Tlf 922 20 598 1 Sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll oaivvilda ahte oahpaheaddjioahpu positiiva čalmmusteapmi " Drømmejobben - Gollevirgi , kampánja bokte , ferte leat dagahan lassáneami : 1 Sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll ( BB ) rámida Álttá suohkanstivrra . 1 Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma čujuha loahpas dasa ahte deaŧaleamos lea , Sámediggeráđi oainnu mielde , ahte mánáidsuodjalusa bearráigeahččaneiseválddit leat geatnegasat čuovvolit sámi mánáid vuoigatvuođaid fuolaheami barggusteaset . 1 Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma deattasta lohkkiidčállosis ahte Sámediggeráđđi lea fuolastuvvan iešsorbmemiid geažil sámi servodagas . 1 Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma , Lulli- Trøndelága fylkka- várresátnejođiheaddji Arne Braut ja Lulli- Trøndelága ja Hedemárkku sámi searvvi jođiheaddji Per Grønnvoll dolle dearvvuohtasártni . 1 Sámediggeráđđi 2009-2013 Jan Roger Østby 1 Sámediggeráđđi 2009-2013 1 Sámediggeráđđi 2009 - 2013 1 Sámediggeráđđi 14.12.05 R 154/04 1 Sámediggeráđđi 14.06.04 1 Sámediggeráđđi 14.03.05 R 033/05 1 Sámediggeráđđi 12.05.05 R 47/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 045/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 044/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 043/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 042/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 041/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 040/05 1 Sámediggeráđđi 12.04.05 R 036/05 1 Sámediggeráđđi . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Sámediggeráđđi ( maid Sámedikki dievasčoahkkima eanetlohku vállje , mas lea politihka ovddideaddji doaibma ja mas lea parlamentáralaš ovddasvástádus dievasčoahkkimii ) , 1 Sámediggeráđđi ( Bb ) lea juolludan 606 000 ruvnno golmma prošektii ; álgoálbmotprográmma nuoraide Barentsregiovnnas , mearrasámi mátkkoštusealáhusprošeakta Gáŋgaviikkas ja Beaivváš Sámi Teáhtera ođđa vistti ovdaprošeakta . 1 Sámediggeráđđelahtus Johan Mikkel Saras lea leamaš čoahkkin Lulli-Trøndelaga fylkkasuohkaniin 09.05.05 sámi giellaguovddáža rahpama birra . 1 Sámediggeráđđecoahkkin 1 Sámediggeráđis leat čuovvovaš mearkkašumit áššiid hárrái mat ovddivuvvojedje ođđa áššin Sámedikki dievasčoahkkimis dán jagi geassemánu 1.-4. b. 1 Sámediggeráđis leat ovdal leamaš čoahkkimat davi riikkaoasi eanadoalloorganisašuvnnaiguin . 1 Sámediggeráđis leat muđui várrepresideanta Laila Susanne Vars , Árjjas , ja ráđđelahtut Marianne Balto ja Vibeke Larsen , Bargiidbello ­dagas ja Ellinor Marita Jåma , listtas Åarjel-Saemiej Gïelh . 1 Sámediggeráđis leat juohke jahkebeali čoahkkimat Sámedikki nuoraidlávdegottiin . 1 Sámediggeráđis leat garra oaivilat dan ektui ahte lea ollu mii váilo ovdal go mis leat sámi ásahusat mat addet vuođu sihkkarastit ja ovdánahttit sámi servodaga . 1 Sámediggeráđis lea čoahkkin Troandimis geassemánu 22. - 24. b. 2010 . 1 Sámediggeráđis lea čoahkkin Rica Victoria hoteallas ( Oslos ) juovlamánu 14.-16. b. . 1 Sámediggeráđis lea čoahkkin Kárášjogas njukčamánu 16. - 18. b. 2010 . 1 Sámediggeráđis lea stuora beroštupmi das ahte lea fuolla dutkat sámegiela danne go das ain váilot dieđut . 1 Sámediggeráđis lea politihkalaš ovddasvástádus Sámedikki oktilis doaimmas , dás maiddái dan hálddahusdoaimmas . 1 Sámediggeráđis lea parlamentáralaš ovddasvástádus dievasčoahkkimii ahte siskkáldas bearráigeahčču lea doarvái buorre . 1 Sámediggeráđis lea ovddasvástádus dievasčoahkkimii doarjjastivrra vuoruhemiin . 1 Sámediggeráđis lea leamaš čoahkkin stáhtaráđiin Valgerd Svarstad Haugland Kultur- ja girkodepartemeanttas 26.04.2005 . 1 Sámediggeráđis lea leamaš čoahkkin giellastivrrain ja dat lea ságastallan stivrra boahtteáiggi strategiijaid birra . 1 Sámediggeráđis lea leamaš gulahallan Nofima dutkanbirrasiin Romssas , mii lea dutkan sullasaš čuolbmačilgehusaid . 1 Sámediggeráđis lea leamaš buorre gulahallan suohkaniin dan birra ahte láhččojuvvo buori fálaldahkii sámegielas . 1 Sámediggeráđis lea juovlamánu 1 . Beaivvi rádjái gulaskuddan evttohusa njuolggadusaide minerálageavaheamis maidda stáhta oaivvilda oamastanvuoigatvuođa árbevirolaš sámi guovlluin . 1 Sámediggeráđis lea fápmudus earaláhkai geavahit gitta 20 proseantta bušeahta várrejuvvon ruđain ovttaskas ohcanvuđot ulbmiliidda . 1 Sámediggeráđis lea dán válgaáigodagas leamaš oktavuohta buot sámi mánáidgárddiiguin Norggas . 1 Sámediggeráđis lea dat áddejupmi ahte artihkal 15 ii guoskka dušše stáhta geatnegasvuhtii dohkkehit bajiduvvon eanaeaiggátdivada Finnmárkkus . 1 Sámediggeráđis lea boazodoallopolitihkalaš višuvdna kultuvrra ja árbevieruid vuođul , ja dasto dan dárbbu ja daid áššečuolmmaid vuođul mat leat hui deaŧalaččat boazodoalu birgejupmái deaŧalaš ealáhussan ja kultuvran . 1 Sámediggeráđis lea 3. siiddus čuovvovaš čuoččuhus : " Dál ii šat sáhte ovddidit vuoiggalaš eahpádusa das nannego álbmotriekti , earret eará nugo celkojuvvo ILO-konvenšuvnnas nr. 169 , sápmelaččaid árbevirolaš guovlluid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa gáibádusaid . " 1 Sámediggeráđis ii leat makkárge vuođđu čuoččuhit ahte Bargiidbellodaga sámediggejoavku stivrejuvvošii máttil dahje eará guovllus riikkas . 1 Sámediggeráđis ii lean vuosteháhku dasa , ja giellastivra lea meannudan daid vuosttaš raporttaid . 1 Sámediggeráđis eai leat vuos leamaš bargonávccat prioriteret dán ášši ođđa initiatiivvaiguin guovddáš eiseválddiid ektui . 1 Sámediggeráđis eai leat makkárge plánat vuolggahit sámelága rievdadusaid dan guvlui ahte sámiin geain lea dáža bellodatpolitihkalaš gullevašvuohta ii galgga leat vuoigatvuohta bidjat listtuid sámediggeválgii iežaset bellodagaid namas . 1 Sámediggeráđi čuovvuvaš eavttuhus sihkkojuvvo : 1 Sámediggeráđi čoahkkinplána jagi 2010 1 Sámediggeráđi čoahkkingirjjit 6/00 , 7/00 ja 8/00 1 Sámediggeráđi čoahkkimat ja representašuvdna ( bovdehuslistu ) 1 Sámediggeráđi čilgehus čájeha nugo namuhuvvon álggos , ahte ferte bidjat johtui buoret siskkáldas ja olgguldas bearráigeahččandoaimmaid Sámedikkis . 1 Sámediggeráđi čilgehus válljejuvvon politihkkasurggiin ( ovddiduvvon Sámedikki dievasčoahkkimii 24.11.04 ) 1 Sámediggeráđi čilgehus válljejuvvon politihkkasurggiin ( ovddiduvvon Sámedikki dieavasčoahkkimii 24.11.04 ) 1 Sámediggeráđi čilgehus Sámedikki ekonomiijahálddašeami birra 1 Sámediggeráđi čilgehus 1 Sámediggeráđi ásahuspolitihkalaš ulbmilin lea láhčit diliid nu ahte sámi ásahusat galget leat guovddáš oasit ja eavttuidbiddjit sámi servodaga ja demoktratiija ovddideamis . 1 Sámediggeráđi árvvoštallan lea ahte ásahusat Ája sámi guovdddáš , Várdobáiki sámi guovdddáš , Sijti Jarnge , Sámi dáiddaguovddáš , Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddáš , Duodjeinstituhtta , Kárášjoga beassašfestivála , Guovdageainnu musihkkafestivála ja sámi museat Deanus ja Várjjagis fertejit nuppástuhttit organisašuvnnaid nu ahte dat heivejit dan almmolaš rollii maid sii leat ožžon Sámedikki doaibmadoarjaga bokte . 1 Sámediggeráđi árvvoštallama mielde livččii lávki rivttes guvlui jos lága bokte mearriduvvošii bajimuš boazolohku doaluide maiddái Finnmárkkus . 1 Sámediggeráđi árvalusevttohusa vuosttaš cealkkaoassi rievdaduvvo dánin : Stuorradiggi dohkkehii plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi 05.06.08 ja dat bođii fápmui 01.07.09 . 1 Sámediggeráđi árvalusas válganjuolggadusaid § 20 ektui gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Sámediggeráđi árvalusa nuppi oasi sadjái ( dan rájes gos čuožžu Dán vuođul oaivvilda Sámediggi ahte gitta njuolggadusaid rádjai ) : 1 Sámediggeráđi árvalus čuo. 1-4 biddjojuvvui jienasteapmái eavttuhus 2 vuostá . 1 Sámediggeráđi árvalus poasttas 51.2 Duodjeinstitušuvnnaide juhkkojuvvo guovtti sierra poastan 51.2 Duodjeinstitušuvnnat ja poasta 52.3 Duodjeorganisašuvnnat : 1 Sámediggeráđi árvalus ovttas ráđi lassiárvalusain mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus ovttas mearriduvvon rievdadusaiguin mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus ovttajienalaččat mearriduvvon , earret mearriduvvon rievdadusat . 1 Sámediggeráđi árvalus mearriduvvui 3 jiena vuostá . 1 Sámediggeráđi árvalus mearriduvvui 2 jiena vuostá . 1 Sámediggeráđi árvalus mearriduvvon rievdadusaiguin mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus mearriduvvon lasáhusaiguin mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus ja mearriduvvon rievdadusat mearriduvvui 37 jienain . 1 Sámediggeráđi árvalus gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Sámediggeráđi árvalus earret rievdadusa mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusat mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusat , ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadusa mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus earret mearriduvvon rievdadus , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Sámediggeráđi árvalus addá dákkár oidnui nannoseabbo vuođu , ja Guovddášbellodaga sámediggejoavku ballá ahte dat dagaha ain eambbo polariserema , mii fas vahágahtášii Sámedikki legitimitehta sihke mearrasámi ja máttasámi guovlluin . 1 Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : Sámedikki ? ? ? 1 Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : Sámediggi čujuha ahte Ráđđehus lea 1999 stáhtabušeahta oktavuođas rievdadan iežas rutiinnaid sámi áššiid bušeahttabargui . 1 Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : Sámediggi guorrasa Sámi kulturmuitoráđi plánii , Sámi kulturmuitoplána 1998 - 2001 . 1 Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : Dieđáhus guoská Sámediggeráđi doaimmaide áigodagas 11.05.2004 – 06.09.2004 1 Sámediggeráđi árvalus , ahte Sámedikkis muhtumin galgá leat eanetlohku goappašiin orgánain , sáhttá leat ávkkeheapme ja min oaivila mielde vuostálagaid dainna oaiviliin maid dábálaš sámit atnet . 1 Sámediggeráđi áigumuššan lea guorahallat vuollásaš ráđiid organiserema ja ráđiid bargguid ja doaimmaid nu ahte ášši sáhttá ovddiduvvot Sámedikki dievasčoahkkimii 2000-jagi nuppi jahkebealis . 1 Sámediggeráđi áigumuš lea ahte dát dieđáhus bidjá vuođu Sámedikki strategalaš ásahuspolitihkalaš ja bušeahtalaš bargui . 1 Sámediggeráđi áddejumi mielde váldet ministtar ja dearvvašvuođadirektoráhta ášši duođas go leat álggahan muhtun doaibmabijuid ja áigot árvvoštallat vel eanet ođđa doaibmabijuid álggahit jus lea dárbu . 1 Sámediggeráđi « Ođđasit prioriteren » oasi sadjái : 1 Sámediggeráđi vástádus Margaretha Påve Kristiansenii , Sámedikki presideantta Ole Henrik Magga bokte : Sámediggeráddi atná hirbmat deatálažžan ahte nu ollu sámit go vejolaččat do ~ot sámediggeválggaid . 1 Sámediggeráđi vástádus Eilif O. Larsenii , Sámedikki presideantta Ole Henrik Magga bokte : Gulaskuddancealkámušas , strukturdiedáhussii ( Sd. dieid . nr. ( 1991-92 ) namuhii Sámediggi celkojuvvon mihttomearrin beassat hálddašit luondduresurssaid sámi lagašguovlluin . 1 Sámediggeráđi vástádus Egil OIU , Sámedikki presideanta Ole Henrik Magga bokte : Áirras Egil om lea diwon golbma gažaldaga . 1 Sámediggeráđi vállje Sámediggi iežas áirasiid logus . 1 Sámediggeráđi váivvida , seamma láhkái go opposišuvnnage , sámi duhátjahkebáikki duohtandahkan , ja ráđđi duođašta joatkevaš čuovvuleami Sámedikkis . 1 Sámediggeráđi vuoruhuvvon doaibmabiju go guoská Sámi Radio boahtteáiggi stivrema ja organiserema guorahallamii gollurámman rehkenastojuvvo leat gaskal 0,7 – 1 miljon ruvnno . 1 Sámediggeráđi vuoruheamit sámi ásahushuksemiid ektui áigodagas 2009-2014 leat ná : 1 . 1 Sámediggeráđi višuvdna eamiálbmotavádagain lea ahte dat galgá váikkuhit buoret rámmaeavttuid , báikkálaš šiehtadallanmálliid ja luondduriggodagaid báikkálaš hálddašeami ja ahte dát galgá buot eamiálbmotavádaga ássiide addit buriid ovdánanvejolašvuođaid . 1 Sámediggeráđi vihtta lahtu servet iešguđetge lágidemiin sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. b. . 1 Sámediggeráđi vihtta lahtu lea Sámedikki dievasčoahkkima eanetlohku válljen Sámedikki eanetlogus . 1 Sámediggeráđi sávaldat ain juo lea čielggas ; mii háliidit ovttasbarggu . 1 Sámediggeráđi signálat bušeahttaevttohusa ráhkadettiin leat dalle váldon fárrui , ja evttohus lea divoduvvon stáhtabušeahta rievdadusaid ektui . 1 Sámediggeráđi reviderejuvvon bušeahttaevttohusas čuovvoluvvo Norlándda ja Romssa museadoaimma oassečielggadus . 1 Sámediggeráđi politihkalaš čilgehus , ja 16 jagi vásihusat , čájehit ahte Sámediggi Norgga Sámiid Riikkasearvvi ja dan ovttasbargiid jođiheami vuolde ii leat nagodan ollašuhttit daid mihttomeriid , maid sámi servodat bijai Sámediggi ásaheapmái 1989 . 1 Sámediggeráđi politihkalaš vuoruheamit 2 . 1 Sámediggeráđi politihkalaš prográmmas 4 1 Sámediggeráđi politihkalaš prográmma mielde áigodahkii 2006 – 2009 , maid dievasčoahkkin doarjjui 2007 guovvamánus ( ášši 10/07 ) , lea Sámedikki politihka váldoulbmil kultursuorggis ovddidit girjás dáidda- ja kultureallima ja sihkkarastit iežas váikkuheami sámi kulturovdáneapmái . 1 Sámediggeráđi politihkalaš jahkebealrehketdoallu álmmuhuvvon Jan Roger Østby 1 Sámediggeráđi ovddasteigga presideanta Sven-Roald Nystø ja ráđđelahttu Isak Mathis O. Hžtta . 1 Sámediggeráđi oassalasttin sámi álbmotbeaivve doaluin 1 Sámediggeráđi oaivila mielde ferte lagabui árvvoštallat makkár ruhtadanortnega galgá geavahit Beaivváža teáhtervistái . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde mielddisbuktá ráđđehusa dieđáhus bivdofatnasiid strukturerema birra ahte boahtteáiggi guolleresurssat čohkkejuvvojit hárvelohkosaččaide ja ain riggábut oassálastiide Norgga guolástusas . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde livččii dárbu ollásit evalueret sápmelaččaid oahpahusdili Norggas . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde lea dárbu lágain nannet dán vuoigatvuođa . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde lea Norga muhtun surggiin bázahallan eamiálbmotbarggus riikkaidgaskasaččat . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde ii leat vejolaš ovddidit nannoset regiovnnaid Norggas jus sápmelaččat eai leat mielde , riikkalaš perspektiivvas . 1 Sámediggeráđi oainnu mielde galggašii geahčadit luonddureserváhtaid dábálaš njuolggadusaid , muhto ráđis eai leat vuos leamaš návccat dan dahkat . 1 Sámediggeráđi oaidnu lea ahte soahti ii leat dohkálaš vuohki čoavdit vuostálasvuođaid . 1 Sámediggeráđi oaidnu lea ahte dát doaibmabidju galgá jotkojuvvot Finnmárkkus . 1 Sámediggeráđi oaidnu Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu hárrái 1 Sámediggeráđi oahpahuspolitihkalaš čilgehus ja ovddiduvvon mearkkašumit váldojuvvojit vuhtii . 1 Sámediggeráđi oahpahuspolitihkalaš čilgehus ja ovddiduvvon mearkkašumit váldojuvvojedje vuhtii . 1 Sámediggeráđi mihttomearri čilgehusain lea oažžut ollislaš hálddašeami duojis , vai mis lea eallinnávccalaš ja soddjilis duodji vuođđuduvvon sihke árbevirrui ja ođđa máhtui . 1 Sámediggeráđi mihttomearri šiehtadusaiguin lea vuosttažettiin hukset ovttasbargooktavuođaid dihto válljejuvvon politihkkasurggiin ja čohkket fámuid boahttevaš hástalusaid ektui regionála , našunála ja riikkaidgaskasaš perspektiivvas . 1 Sámediggeráđi mihttomearri sámi vuoigatvuođagažaldagain , guoskkaš dal ” eana- ja čáhcevuoigatvuođaide ” , minerálaide vai mariidnaresurssaide , lea ahte Sámediggi dáin áššiin galgá váikkuhit ahte sámeservodagat nannejuvvojit , ahte barggolašvuohta lassána ja ahte sámi ássanguovllut ovdánit positiivvalaččat . 1 Sámediggeráđi mielaš lea deaŧalaš ahte prográmmafálaldat sámi álbmoga várás buorránivččii . 1 Sámediggeráđi mielas sáhttá árbedieđuid gohčodit boahtteáiggi sámi servodaga vuođđogeađgin . 1 Sámediggeráđi mielas sáhttá dákkár ruhtadanortnegiin joatkit , muhto dat eaktuda ahte Sámediggái duođas addojuvvo konsultašuvdna váikkuhanfápmu dáid ásahusaid ekonomalaš rámmaide . 1 Sámediggeráđi mielas soahpá dát váldedelegeren hálddahussii njuolggadusaid § 6:áin . 1 Sámediggeráđi mielas livččii nanusmahttán dili jus sáhtášii viidásiidovdánahttit dutkan- ja guorahallanbirrasiid , earenoamážit sámi kulturhistorjjá ja kulturárbbi guoski birrasiid sámi museain . 1 Sámediggeráđi mielas livččii heivvolaš čujuhit Unjárgga Sámiid Duoji ja Duojáriid Dálu ođđa ja nannejuvvon doarjjaortnegii . 1 Sámediggeráđi mielas leat vel golbma áibbas deaŧalaš váldoáŋgiruššan-suorggi riikkaidgaskasaš barggustis . 1 Sámediggeráđi mielas lea ásahusovddideapmi deaŧalaš oassi infrastruktuvrra ásaheamis sámi guovlluin . 1 Sámediggeráđi mielas lea vuođđu deattuhit dan mii lea positiivvalaš go nuppásteaddjit organiserejit iežaset sierra organisašuvnnas . 1 Sámediggeráđi mielas lea maid buorre jos Tromssa guovllustivra oččošii ovddasvástádusa joatkit bargguid mat čoavddášedje riidduid , nu maid gittiid áiduma . 1 Sámediggeráđi mielas lea hui deaŧalaš nannet sámi skuvlla ja hukset oahppovuogádaga sámiid iežaset eavttuid ala . 1 Sámediggeráđi mielas lea dát ášši okta dain stuorámus áššiin Sámedikki historjjás . 1 Sámediggeráđi mielas lea dárbu čalmmustahttit sámi dáiddapolitihka dárbbuid ja fuolahit ahte sámi perspektiivvat ja višuvnnat maid birra muitaluvvo , biddjojit seammaárvosažžan daid dáčča go dáidda- ja kulturpolitihka galgá ovddidit ovddasguvlui . 1 Sámediggeráđi mielas lea dál prioriterejuvvon bargun maiddái leat mielde váikkuheamen ahte ovddiduvvojit oahpponeavvut mat dohkkehuvvojit sámi oahppoplána mielde . 1 Sámediggeráđi mielas lea deaŧalaš eanavuovdineiseválddiide oppalaš vuođuin gulahallat Sámedikkiin , sámi báikegottiiguin ja beroštupmijoavkkuiguin gođiid ja barttaid huksemiin ja gaikumiin . 1 Sámediggeráđi mielas lea deaŧalaš ahte go ođđa ásahusat ásahuvvojit , de galgá vuđolaččat guorahallat guđe orgánat dat galget nammadit stivrra . 1 Sámediggeráđi mielas lea deaŧalaš ahte giellaguovddážat leat čadnon stuorát sámi kulturásahusaide dahje suohkaniidda . 1 Sámediggeráđi mielas lea danne Sámedikkis doarvái buorre vuođđu addit mearkkašumiid Ráđđehusa dutkandieđáhussii ( 39 ( 1998-99 ) ) . 1 Sámediggeráđi mielas lea buorre go raporta lea gárvvis , ja mii áigut árvvoštallat buot evttohusaid maid bargojoavku ovddida . 1 Sámediggeráđi mielas lea buorre go lea álggahuvvon evalueren ja áigu buktit árvalusaid evaluerenraportii . 1 Sámediggeráđi mielas lea buorre go lea álggahuvvon evalueren ja áigu buktit árvalusaid evalueren ¬raportii . 1 Sámediggeráđi mielas lea buorre go bissovaš foruma ásaheapmi orru ollašuvvamin dán jagi juovlamánus , vai beassá nannet ja ovddidit riikkaidgaskasaš eamiálbmotvuoigatvuođabarggu . 1 Sámediggeráđi mielas ii leat ulbmillaš ráhkadit vuoruhanlistta ođđa sámi kulturviesuid várás guđa jahkái . 1 Sámediggeráđi mielas ii leat dárbu rievdadit dálá plánaid ovdal go Ođastus- 97 lea evaluerejuvvon , ja nu maid ođđa oahppoplánat . 1 Sámediggeráđi mielas dát lea hui buorre . 1 Sámediggeráđi mearkkašumit ođđa áššiide mat skábmamánu 23.-26. b. 1999 dievasčoahkkimis mearriduvvojedje sáddejuvvot Sámediggeráđđái viidáset gieđahallamii . 1 Sámediggeráđi mearkkašumit ođđa áššiide maid Sámedikki dievasčoahkkin dán jagi čakčamánu 28. b. - golggotmánu 1. b. sáddii Sámediggeráđđái viidáset gieđahallamii . 1 Sámediggeráđi mearkkašumit ođđa áššiide maid Sámedikki dievasčoahkkin 1999 guovvamánu 23 . 1 Sámediggeráđi mearkkašumit ođđa áššiide maid Sámedikki dievasčoahkkin 1998 skábmamánu 24. - 27. b. lea sádden ráđđái viidásit meannudeapmái . 1 Sámediggeráđi mearkkašumit ođđa áššiide maid 29.02 - 03.03.00 dievasčoahkkin sáddii Sámediggeráđđái viidáseabbo gieđahallamii . 1 Sámediggeráđi láhttenvuohki dás lea dan muttos unohas ahte joavkku mielas livččii dárbu evttohit geassit ruovttoluotta dan nammadanválddi stivrraide , ráđiide ja lávdegottiide mii ráđis lea , ja bidjat dan čoahkkinjođihangoddái . 1 Sámediggeráđi lassiárvalus gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Sámediggeráđi lassiárvalus : Ođđa čuo. 7 : 1 Sámediggeráđi lassievttohus , gč. Reviderejuvvon nationálbušeahta nohtátá . 1 Sámediggeráđi lassejuolludus lea jurddašuvvon veahkkin museii , mii lea vuoitán ollu geavatlaš ja ekonomalaš eastagiid badjel . 1 Sámediggeráđi lahtut ja 2 politihkalaš ráđđeaddi leat 2009:s leamaš ollesáiggepolitihkkarat . 1 Sámediggeráđi lahtu válljen : Sven-Roald Nyst buvttii Máret Guhttor 1 Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen sáhttá kommenteret eanet mediai ja pressii . 1 Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen ja Sámediggi sávvet lihku bargguin álgoálbmogiid dáidaga ja kultuvrra loktema oktavuođas rastá riikkarájáid árktisis , ja dainna lágiin váikkuhit dan ahte álgoálbmogat oččošedje stuorát saji davviguovlluin . 1 Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto vástidii gažaldagaide . 1 Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto vástidii gažaldagaid áššis 24/10 Deanučázádat- báikkálaš halddašeapmi . , gaskkaváhku 26.05.10 , dii 15.36 - 15.50 . 1 Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto lea hui duhtavaš go buot studeanttat vuođđoskuvla ­oahpaheaddjioahpus galget oahppat sámiid birra go dat leat álgoálbmot . 1 Sámediggeráđi lahttu Jåma rámiidii kurssa vuolggaheddjiid ja studeanttaid , ja muittuhii man deaŧalaš lea suodjalit deaŧalaš identitehtamearkkaid sámi servodagas . 1 Sámediggeráđi lahttu Jåma registrere ahte leat čađahuvvon muhtun doaibmabijut eastadan dihte bohccuid vuddjomis Norlándda ruovdemáđiid alde , ja sihkkarastin dihte ahte vuddjojuvvon elliin adnojuvvo ávvir dohkálaš vuogi mielde . 1 Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma vástidii ášši 08/10 gažaldagaid . 1 Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma deattuha loahpas ahte Sámediggi áigu čuovvut dán barggu , ja áigu čuovvolit dán doppe gos Sámediggái lea lunddolaš veahkehit . 1 Sámediggeráđi lahttu , Terje Tretnes , bivdá reivves eanadoalloministarii Terje Riis-Johansen ráđđehusa láhčit diliid sierra eamiálbmotavádaga ásaheami oktavuođas , mii sáhtašii sihkarastit sámi eanadoalu boahtteáiggi . 1 Sámediggeráđi jearaldaga vuođul lea Ráđđehus čujuhan Stuorradikki váidalusgieđahallamii . 1 Sámediggeráđi jagi 2010 čoahkkinplána : 1 Sámediggeráđi ja guoskevaš sámi dáiddárorganisašuvnnaid ovddasteddjiid gaskka leat dollojuvvon čoahkkimat geahčadan dihte movt sámi dáiddárorganisašuvnnat buoremus lági mielde sáhttet searvat bargui prošeavttain . 1 Sámediggeráđi ja doarjjastivrra čoahkkimat gal leat gitta čoahkkimat . 1 Sámediggeráđi ja direktevrra bargoveahka galgá láhčit ráđi ja direktevrra doaimma . 1 Sámediggeráđi ja direktevrra bargoveahka 1 Sámediggeráđi ja Sámi giellaráđi gaskasaš čoahkkimis 14.03.00 presenterii giellaráđđi giellamovttiidahttinprošeavtta mii galggašii bistit 5 jagi . 1 Sámediggeráđi geavaheapmi 1 Sámediggeráđi evttohusat ovddiduvvojit Sámedikki boahtte dievasčoahkkimis ja loahpalaš mearrádus sáddejuvvo árvalussan boazodoallu ¬šiehtadallamiidda . 1 Sámediggeráđi evttohusa sadjái árvaluvvo ahte : Sámediggi háliida loahpahit Sámeálbmotfoandda , ja ávžžuha Stuorradikki dahkat dan . 1 Sámediggeráđi evttohusa duogážin lea ođđa plána- ja huksenlága fápmui bidjan suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Sámediggeráđi evttohusa duogážin lea ođđa plána- ja huksenlága atnui váldin suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Sámediggeráđi evttohus hilgojuvvo ollásit . 1 Sámediggeráđi evttohus ahte bidjat Sámi filbmafestivála postii 204 , njuolgga 1 Sámediggeráđi evttohus Sámediggái Ášši digaštallojuvvo . 1 Sámediggeráđi evttohus Sámediggái 1 Sámediggeráđi evttohus 2010 reviderejuvvon bušeahtas lea gárvvis , ja das evttohuvvo lasihit juolludusaid earret eará museadoibmii , lohkan- ja čállinveahkkái boarrásiidda , ja bagadusbálvalusa sihkkarastimii duojis . 1 Sámediggeráđi eavttuhusa 4. siiddus 1 Sámediggeráđi eavttuhus mearriduvvon ovttajienalaččat earret mearriduvvon rievdadusaid . 1 Sámediggeráđi eanetlohkoárvalus biddjojuvvui oktasašárvalusa vuostá . 1 Sámediggeráđi eanetlohkoárvalus biddjojuvvui Sámediggeráđi unnitlohkoárvalusa ja oktasašárvalusa vuostá . 1 Sámediggeráđi dásseárvopolitihkalaš čielggadusas deattuhuvvo man deatŧalaččat dievdoovdagovat leat bártnážiidda . 1 Sámediggeráđi doaibmačilgehusas boahtá čuo. 2.9:s ovdan ahte ráđđi ii ane searvama Finnmárkku luossabivddu fágaráđđái nu vuogasin . 1 Sámediggeráđi doaibmanáigi čuovvu Sámedikki válgaáigodaga vuođđonjuolggadusaid § 2-3 bustáva d mielde . 1 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus 1 Sámediggeráđi dieđáhusat 19.05.99-17.09.99 ja 18.09.99-12.11.99 áigodagain 1 Sámediggeráđi dieđáhusas sámi ásahusaid ja siviila sámi servodaga birra , lea ođđa teáhtervisti vuoruhuvvon prošekterejuvvot 2013-14:s . 1 Sámediggeráđi dieđáhusas sámi museaid birra 2004 kapihttalis 5.3.2. odino ahte Mátta-Várjjaga musea deavdá daid gáibádusaid maid ferte deavdit go galgá lohkkojuvvot sámi musean . 1 Sámediggeráđi dieđáhus váldojuvvui diehtun . 1 Sámediggeráđi dieđáhus váldojuvvo diehtun . 1 Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra váldojuvvui diehtun oktan mearriduvvon mearkkašumiiguin ja evttohusaiguin . 1 Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 1 Sámediggeráđi dieđáhus sámi dáidaga birra 1 Sámediggeráđi dieđáhus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra 1 Sámediggeráđi dieđáhus oktan mearkkašumiiguin váldojuvvui diehtun . 1 Sámediggeráđi dieđáhus oktan lasáhusaiguin 1 Sámediggeráđi dieđáhus ja mearkkašumit váldojuvvojit diehtun . 1 Sámediggeráđi dieđáhus ja mearkkašumit váldojuvvojedje diehtun . 1 Sámediggeráđi dieđáhus ja buktojuvvon mearkkašumit váldojuvvojit vuhtii . 1 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra áššis 4/97 čuo. 4.5 1 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra áššis 27/98 čuo. 2.3 ja čuo. 2.3 lasáhus 1 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 1 Sámediggeráđi dearvvašvuođapolitihkka vuođđuduvvá dasa ahte sámi álbmogis lea vuoigatvuohta oažžut ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid nugo muđui álbmogis leat . 1 Sámediggeráđi cealkámuš 5. teakstaoasis , s. 17 : " Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea menddo ollu deattuhan hálddašanortnegiid Finnmárkku eatnamiidda geavatlaš politihkalaš vihkkedallamiid vuođul mat eai čielgasit váldde vuhtii rievttalaš beliid mat gusket dáidda guovlluide . " 1 Sámediggeráđi bušeahttaevttohus jagi 2007 ovddas 1 Sámediggeráđi bealis oaidnit mii ahte bargu strategalaš plánain lea nu deaŧalaš ahte dievasčoahkkin berrešii oažžut ášši meannudeapmái , dadjá presideanta Olli . 1 Sámediggeráđi beales mii háliidit deattuhit ahte Sámediggi bidjá vuođđun álbmotrievtti eavttu , man mielde álgoálbmoga ii sáhte duvdit eret iežas guovlluin , earret jos lea gažaldagas erenoamáš dilli , mas lea viiddis nationála beroštupmi , Skum dadjala . 1 Sámediggeráđi bargun lea doaimmahit ja jođihit Sámedikki doaimma , gč. vuođđonjuolggadusaid § 2-3 čuoggá c. 1 Sámediggeráđi bargui joavkkus lea gullan mo oažžut mielde sámi giela ja kulturmáhtu mánáidsuodjaluspedagogaoahpu plánejuvvon modellii . 1 Sámediggeráđi bargu iešsoardimiid eastademiin 1 Sámediggeráđi bargamušat leat jođihit ja fuolahit Sámedikki oktilis doai ­bmama gulahallama ja konsultašuvnnaid ráđđehusain ja eará eiseválddiiguin . 1 Sámediggeráđi bajimuš mihttomearrin sámi muesaid ektui lea sihkkarastit nannejuvvon , oktiiortnejuvvon ja ollislaš sámi museadoaimma sámiid iežaset eavttuid vuođul álbmogin ja eamiálbmogin . 1 Sámediggeráđi bajimuš boazodoallopolitihkalaš mihttomearrin Norggas lea gozihit ja sihkkarastit boazodoalu kultuvrra , giela , dološ vieruid ja árbejuvvon vuoigatvuođaid láhkaaddimis ja hálddašeamis . 1 Sámediggeráđi bajimuš boazodoallopolitihkalaš barggu mihttomearrin lea váikkuhit dan ahte boazodoallu bisošii nana ceavzilis sámi ealáhussan , ja suodjalit ja sihkkarastit boazodoalu kultuvrra , giela , boares vieruid ja árbejuvvon vuoigatvuođaid deaŧalaš beallin hálddašeami ja láhkaaddima siskkobealde . 1 Sámediggeráđi bajimus strategiija dákkár ásahusaid ektui lea mealgadit dat ahte váikkuhit stivračoahkádussii ja leat mielde nammadeamen olbmuid geat leat gelbbolaččat ja leat dohkálaččat leat mielde ásahusa njunnošis . 1 Sámediggeráđi Jørn Are Gaski / BB ) lea hui ilus go KS- Finnmárku doarju Sámedikki gáibádusa buoridit refušuvdnamáksomeriid sámi oahpahusaid ovddas skuvllain . 1 Sámediggeráđi 19.05.05 beaivvi čoahkkima vuođul Davvi-Norgga allaskuvllaiguin ja universitehtaiguin dutkandárbbu birra sámi dutkamis lea Sámediggeráđđi sádden čálalaš cealkámuša St. dieđáhussii nr. 20 Vilje til forskning ja ain eanet deattuhan dan dárbbu mii lea áŋgiruššat dutkan- ja ovddidanbargguiguin erenoamážit julev- ja lullisámi guovlluin . 1 Sámediggeráđi 08.02.05 beaiváduvvon čilgehusas eai čuvgejuvvo Sámedikki mátkkošteamit doarvái bures eaige das boađe ovdan ollislaš mátkkoštemiid golut . 1 Sámediggeráđi -2 249 880 ruvdnosaš vuolláibáza boahtá vuosttažettiin bargoaddi oasis penšuvdnamávssus Stáhta penšuvdakássii . 1 Sámediggeráđi , lávdegottiid ja čoahkkinjođihangotti válljen 1 Sámediggerááái oažžu fápmudusa hábmet lahttovuodaohcama ovttasrááiid Suoma Sámi Parlameanttain ja Ruoŧa Sámedikkiin . 1 Sámediggeráddi ávžžuhuvvo ovddidit čilgejuvvon evttohusa gosa Sámi ovddidanfoandda ja Sámi kulturráđi čállingottit biddjojit . 1 Sámediggeráddi ávžžuhuvvo dárkkistit 1993 bušeahttaevttohusa , dás mielde maiddái virgedáhkádusat , mat dávistit dán mearrádussii ( gč. mearrádusa áššiin 8/92 ja 4/92 ) . 1 Sámediggeráddi nammada joavkku mas leat Sámedikki joavkkuid ovddasteaddjit gárvvistit buhtadusášši , ja maiddái sámedikki joavkkuid ekonomiija . 1 Sámediggeráddi lea dál ovddideamen diehtojuohkinstrategiijaid Sámedikki iežas diehtojuohkima várás . 1 Sámediggeráddi ii leat ieš ollesčoahkkima miellahttun , ja várreáirasat loidet sin sadjái . 1 Sámediggeráddi : Doarjja Sámedikki joavkočálliide Doarjja sámi váldo-organisašuvnnaide Dihto hálddahuslaš doaimmat mat gullet vuollásaš ráđiide rievdaduwojit 1994:5 . 1 Sámediggepresideanttat Sven-Roald Nystø , Norggas , ja Lars Anders Baer , Ruoŧas , ávžžuheaba Norgga ja Ruoŧa ráđđehusaid fas čiehtadallagoahtit boazoguohtunsiehtadusa . 1 Sámediggepresideanttaid 28.08.1998 nammadan lávdegotti ráhkadan plána . 1 Sámediggepresideantta álbmotbeaivvi dearvvuođat 1 Sámediggepresideantta sáhkavuorru geigema oktavuođas 1 Sámediggepresideantta ráhpansárdni 1 Sámediggepresideantta ođđajágisárdni 1 Sámediggepresideantta ja sámi áššiid ovddasvástideaddji stáhtaráđi jahkebeallásaš konsultašuvdnačoahkkimis ođđajagimánu 12. beaivvi 2007 dovddahii dattetge stáhtaráđđi ahte 1 Sámediggepresideantta Egil Olli sáhkavuorru ON Bissovaš forumi New York:as 1 Sámediggepresideantta Egil Olli rahpansárdni álgoálbmotforuma 25 jagi ávvudeapmái Brasilas 1 Sámediggepresideantta Egil Olli rabai diehtojuohkinčoahkkima Finnmárkkukommišuvnna birra 26.05.2010 . 1 Sámediggepresideantta Egil Olli rabai diehtojuohkinčoahkkima : Mis lea suohtas go leat ožžon Finnmárkkukomišuvnna guossin Sámediggái muitalit dan barggu birra mainna sii leat álgán bargat . 1 Sámediggepresideantta Egil Olli oassalasta Álgoálbmotforuma ávvudansemináras Brasilas dán vahkku . 1 Sámediggepresideantta Egil Olli lea dan vahkku čuovvume ON Bissovaš foruma eamiálbmotáššin New York:as , ja son doalai čuovvovaš sáhkavuoru forumi gaskavaht`eahket : 1 Sámediggepresideantta Egil Olli dearvvuođat Ruoŧa beale Sámediggái 1 Sámediggepresideantta Egil Olli bures boahtin sárdni Gonagaslaš Majestehtii Gonagas Harald V:ii ja Gonagaslaš Majestehtii Dronnet Sonja:i dán guđát sámediggerahpamii golggotmánu 13. beaivve 2009 . 1 Sámediggepresideantta Egil Olle ráhpansáhkavuorru parlamentarihkarkonferánssas : 1 Sámediggepresideantta 21.02.2000 notáhta eanadoalloministerii ja gieldaministerii 1 Sámediggepresideanta čujuha maiddái ahte áššehivvodat lea sturron sakka ja oaivvilda ahte ráđđi lea dál gávdnan buori čovdosa go lea válljen olbmo geas lea nanu preassahárjáneapmi ja politihkalaš máhttu . 1 Sámediggepresideanta sávvá hálddašanođastussii bures boahtin 1 Sámediggepresideanta sádde dál reivve sihke stáhtaministtar Jens Stoltenbergii ja olgoriikkaministtar Jonas Gahr Størii mas dáhttu Norgga eiseválddiid buot fámuin geahččalit orustahttit soađi . 1 Sámediggepresideanta rabai bearjadaga borgemánu 21. b. . Ástávuona giellagoađi mii lea Loabát suohkanis . 1 Sámediggepresideanta lei ovttas Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtačálli Johanne Gaup:ain mielde čoahkkimis Geneves juovlamánu 1.-3. b. . 1 Sámediggepresideanta lea čoahkkimis Kulturdepartemeantta ja Gielda- ja guovlodepartemeantta politihkalaš njunnošiiguin borgemánu 9. b. fas dáhtton Sámi sierrabibliotehka buoriduvvot ja ođasmahttojuvvot ovdal go sirdojuvvo Sámediggái . 1 Sámediggepresideanta lea áigodagas doallan čoahkkimiid Tromssa ja Davvi-Trøndelága fylkkasátnejođiheddjiiguin . 1 Sámediggepresideanta lea jearran dán birra Stuorradikki Bearaš- , kultur- ja hálddahuskomiteás ( gč. čuo. 2.2 ) . 1 Sámediggepresideanta ja ráđđelahttuguovttos Ing-Lill Pavall ja Isak Mathis O. Hžtta leat doallan čoahkkima Eanadoallodepartemeantta stáhtačálli Jan-Erik Sundby:ain ja Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtačálli Johanne Gaup:ain 1998 juovlamánu 14. b. . 1 Sámediggepresideanta ja bargo- ja searvadahttinministtar soabaiga jahkebeallásaš ráđđádallančoahkkimis miessemánu 2008 , ahte doaibmaplána bargu galgá álggahuvvot dakkaviđe , ja ahte ráđđehusa ja Sámedikki sámegiellabarggut heivehuvvojit oktii . 1 Sámediggepresideanta evttohii ahte Bolivia aymarat sáhttet boahtit guossin ovttasbargat sámi allaskuvllain vai sii ieža besset muosáhit daid vásáhusaid maid mii leat ožžon Norggas , ja buktit árvalusaid viidáset ovddideapmái Norggas . 1 Sámediggepresideanta doalai ođđajagimánu 21. b. čoahkkima « The Murmansk divisjon of the Russian academy of Public administration » ovddasteddjiiguin ja Kárášjoga gieldda ovddasteddjiin . 1 Sámediggepresideanta doalai 1998 skábmamánu 20. b. čoahkkima olgoriikkaminister Knut Vollebžk:ain . 1 Sámediggepresideanta deattuha viidásit ahte čoahkkin lea oaivvilduvvon arenan gos galgá sáhttit digaštallat ii dušše lullisámi dili ja beroštusaid birra , muhto maiddái sámi beroštusaid birra oppalaččat . 1 Sámediggepresideanta deattuha ahte Obama doallá iežas válgalohpádusaid dan birra ahte addit álgoálbmogiidda stuorit váikkuhanfámu . 1 Sámediggepresideanta deaivá Kristin Halvorsen ja Bjane Håkon Hanssen 1 Sámediggepresideanta deaivvada Romssa fylkkasuohkana Fylkkaráđiin 1 Sámediggepresideanta dajai čoahkkimis ahte « fjelloven » ásaheami ášši ferte árvvoštallat ovttas Sámi vuoigatvuođalávdegotti viidásit bargguin . 1 Sámediggepresideanta buktá dearvvuođaid sámediggeáirásiidda . 1 Sámediggepresideanta bovdejuvvo danne leat mielde Arktalaš Ráđi ministtarčoahkkimiin . 1 Sámediggepresideanta Egil Ollis lei ságastallan sihke ON generálačálliin Ban Ki- moonain , biras- ja ovddidanministariin Erik Solheimain , álgoálbmotaktivisttain ja ovddeš Inuit Circumpolar Council ( ICC ) jođiheddjiin Sheila Watt- Cloutieriin ja maid dálkkádatdutkiiguin ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaid ovddasteddjiiguin Birasgáhttendepartemeantta dálkkádatseminára oktavuođas Svalbardas čakčamánu 2. b. 2009 . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ávžžuha buohkaid , sihke priváhta olbmuid , fitnodagaid ja organisašuvnnaid , addit ruđa dán roassogillájeaddji riikii . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli sávvá lihkku The BlackSheeps jovkui ja geige 10.000 ru Unjárgga kulturskuvlii 1 Sámediggepresideanta Egil Olli sáhkavuorru ON mánáidkonvendšuvnna seminárá rahpamis . Seminára dollojuvvo gaskavahku 27. - duorastaga 28. b. miessemánus . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli skeŋke sámeleavgga TIL supportariidda geat galget čuovvut spábbačiekčamiid TIL ja Athletic Bilbao gaskka Baskerlánddas UEFA-cupa oktavuođas borgemánu 20. beaivvi . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli skeŋke sámeleavgga 1 Sámediggepresideanta Egil Olli searvá čoahkkimiidda Jan Roger Østby 1 Sámediggepresideanta Egil Olli rabai álgoálbmot kongressa Girkonjárggas otne . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ovddasta Sámi parlamentáralaš ráđi Kanada gilvvohallamiin . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli oasálastá ÁWG gilvvuid Jan Roger Østby 1 Sámediggepresideanta Egil Olli oassálasttii čielggadusa geigema oktavuhtii ja su lei maiddái sáhkavuorru . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli oassálasttii nationála sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánssas Oslos disdaga skábmamánu 2 . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli lea movttáskan ja vuorjašuvvan maŋŋil čoahkkima ON generalčálliin Svalbardas . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ja áirras Aili Keskitalo searvaba Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ja várrepresideanta Laila Susanne Vars oassálasttiiga ráđđehusa ja fylkkagielddaid gulahallankonferánsii Drammenis 23-24.03 . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ja stáhtaráđđi Rigmor Aasrud deaivvadeigga bissovaš jahkebeallásaš ságastallamiidda Kárášjogas geassemánu 13.-14. b. 2010. - Mii leat digaštallan iešguđetlágan áššiid , ja erenoamážit stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanortnega . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ja ráđđeaddi Jeffery Bader John-Marcus Kuhmunen 1 Sámediggepresideanta Egil Olli ja ON bistevaš foruma sátnejođiheaddji Victoria Tauli-Corpuz leat muhtun guossit geat oasseváldit rahpamis . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli gallede Lulli-Amerihká ovttas Stuorradiggepresideanttain Dag Terje Andersen:in áigodagas cuoŋománu 9. - 21 . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli doallá 6. beaivve sártni Porsáŋggu giella ja kulturguovddážis . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli doalai dearvvuohtasártni Norgga kvenaid lihttu jahkečoahkkimis . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli deattuhii dehálašvuođa nannet oktavuođaid gaskkal álgoálbmogiid ja ovdanbuvttii signálaid maid Presideanta Obama lea buktán dán oktavuođas . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli deaivvadii Obama ráđđeaddiin Jeffrey Baderiin odne . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli bovde álbmotčoahkkimiidda riddobivdovuoigatvuođaid birra . 1 Sámediggepresideanta Egil Olli Jan Roger Østby 1 Sámediggepresideanta Egil Olli , Ástávuona giellagoahtie jođiheaddji Lars Joar Halonen ja sátnejođiheaddji Viktor Andeberg © Jon Henrik Larsen , Salangen-Nyheter.com 1 Sámediggepresideanta Egil Olli , gii dal Sámi parlamanentáralaš ráđi jođiheaddji , rabai parlamentarihkkárkonferánssa Roavvenjárggas disdaga golggotmánu 28. beaivvi . 1 Sámediggepresideanta Aili Kesktitalo ii leat duhtavaš go plánas váilu eamitálbmotdimenšuvdna . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo lea ilus go Luoddadirektoráhtta lea mearridan bidjat sámi lyrihka boahtte buolvva vuodjingoarttaide , nugo Sámediggi lea bivdán . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo lea hui duhtavaš go sámi vuoigatvuođat mearas olggobealde Finnmárkku dál galget sihkkarastojuvvot boahtteáigái . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo ja várrepresideanta Johan Mikkel Sara doallá odne čoahkkmia Olju- ja energiijaminstariin Odd Roger Enokseniin . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo ja ráđđeláhttu Jarle Jonassen deaivvadeaba odne finánsaministariin Kristin Halvorsen ja bargo- ja searvadahttinministariin Bjarne Håkon Hanssen . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo doalai muitosáni Ella Holm Bullii go dievasčoahkkima rahppama oktavuođas . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo doalaha ahte njuolggadusat rievdaduvvon meahccegeavaheami várás galget gieđallojuvvot boahtte dievasčoahkkimis miessemánu loahpas . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo deaivvada odne Romssa fylkkasuohkana Fylkkaráđđi Roger Ingebrigtsen ságaskuššat Skániid joatkkaskuvlla ja fylkkasuohkana oahppofálaldaga boahtteáiggi Romssa sámi álbmoga várás . 1 Sámediggepresideanta Aili Keskitalo 1 Sámediggepresideanta , várrepresideanta ja áirrasguovttos Kristiansen ja Bæhr ledje ovttas Ruoŧa Sámedikkiin oktasaš gulaskuddančoahkkimis Norgga / Ruoŧa boazoguohtonkommišuvnnain 07.12.99 Oslos . 1 Sámediggepresideanta , 1 Sámediggeplánas čuoččuhuvvo ahte álbmogiid vuoigatvuohta iešmearrideapmái lea riikkaidgaskasaččat dohkkehuvvon prinsihppa , man ON miellahttoriikkat leat geatnegahttojuvvon ovddidit ja suodjalit . 1 Sámediggeplánas čujuhuvvo ahte buot sámi ohppiin beroškeahttá ássanguovllus , galgá leat riekti oažžut oahpahusa mii vástida O97Sámi . 1 Sámediggeplánas lea iešmearrideapmi meroštallojuvvon « oktasaš vuoigatvuohtan mearridit iežas boahtteáiggi badjel » . 1 Sámediggeplánas bivdá Sámediggi ahte ealáhusbarttat ja barttat , main lea guovllu gullevašvuohta , gieđahallajuvvojit eará láhkai go asttuáigebarttat . 1 Sámediggeplánas 2002-2005 guđát kapihttalis lea sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka váldomihttomearri . 1 Sámediggeplána deattuha sámi mánáidgárddiid mearkkašumi erenoamážit sámi giellaovddideamis ja sámi mánáid bajásšaddaneavttuid oppalaččat . 1 Sámedigge_sh_midt 1 Sámedigge_sh 1 Sámedigge_farge_midt 1 Sámedigge_farge 1 Sámedigge- presideanta Aili Keskitalo lea preassadieđáhusas moaitán Ráđđehusa og lea bidjan ovdan dieđáhusa almmá joatketkeahttá ráđđadallamiid Sámediggi ja Guolástan- ja riddodepargemeantta gaskka . 1 Sáme-dikki bokte besset sámit hállat iežast ovddas riik-kalaš , guvllolaš ja báikkálaš forain . 1 Sáme-diggi atná sierra álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža ásaheami hui mávssolažžan ja lea ávžžuhan ásahit dan dálá sámi gelbbolaš-vuođaguovddážiidda Guovdageainnus , namalassii Davviriikkaid Sámi Instituhttii ja Sámi allaskuvlii . 1 Sáme- ja boazodoallogažaldagaid davviriikkalaš ovttasbargoorgána ásahuvvui Gonagaslaš resolušuvnna bokte geassemánu 26. 1964 Davviriikkaid Ráđi neavvaga nr 13/1962 mielde oktasaš sáme- ja boazodoallogažaldagaid gieđahallama várás . 1 Sáme ­giella lea maiddái hui deaŧalaš elemeanta dearvvašvuođa- ja sosialsuorggis , gč. kap. 8 . 1 Sáme ­dikkis lea dáinna lágiin vásedin iehčanas ovddasvástádus ja luđolašvuohta hálddašit iežas veahkkeváriid . 1 Sáme ­dikki sátnevuorkkás Risten.no leat muhtun dihtorteknihkalaš hástalusat maiguin leat bargamin , vuorká lea sámi álbmogii veahkkin go geavahit sámegiela . 1 Sáme ­dikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea buktán evttohusaid ođđa prográmmii . 1 Sáme ­dikki eará árvalusat 2007/2008 boazodoallošiehtadallamiidda čatnasit hástalusaide dásseárvvu ektui boazodoalus , rekruttemii ja plánalaš doaibmabijuide mat gusket árvobuvttadeapmái boazodoalus , boazodoalu ovddidanfondii , goluidvuolidan ja njuolga doarjagii , roassofondii , areálasuodjaleapmái ja čálgoortnegiidda . 1 Sáme ­diggi ovttasbargá maid fylkkamánniiguin mánáidgárdekonferánssaid , gelbbolašvuođadoaimmaid , ovdánahttinbargguid ja fierpmádatbargguid ektui . 1 Sáme ­diggi lea válljen Nuortasámi musea Njávdámis sámi jahkeduhátbáikin . 1 Sáme ­diggi lea maŋimus jagiid álggahan muhtin ráje fierpmádatčoahkkimiid . 1 Sám i Joatkkaskuvla ja Boazoddoalloskuvla ferte , nu go skuvlla 1992 budSeahtas daddjo . oažžut 3,5 virggi deavdit dán eavttu . 1 Sálttu suodjalanguovlostivrraide Nordlánddas ( gullet Sáltoduottar-Svartisen , Junkerdal , Rágotjåhkkå ja Sjunkhatten suodjalanplánaide Nordlánddas ) lea Sámediggi nammadan dáid olbmuid : 1 Sáltečáhceguolásteami ja eará mearrariggodagaid vuoigatvuođaid mearrasámi riddo- ja vuotnaguovlluin sáhttá čielggadit . Kárten galgá leat gustojeaddi nationála rievtti vuođul . 1 Sálmmat nr. 745 , 746 ja 751 leat Gáivuona-sálmmat . 1 Sálmmat leat oassin rikkis lestadiánalaš árbevierus , ja čájeha maid man lunddolaš lei sámegiela geavahit Gáivuonas birrasiid 1900-logu . 1 Sálmmaid ja liturgiijaid ođasmahttinbarggus šaddá dehálaš bidjat deattu sámi girkostallanárbevieruide ja sámegillii , musihkkaárbevieruide ja kultuvrii . 1 Sállira joatkkaskuvlla ođđa viessu gárvánii jagi 2009 . 1 Sállašiid sii fievrridedje sabetgielkkáiguin . 1 Sállannuorri , Deanuvuotna ja Várjjat leat šaddan eará eanadahkan , Finnmárku eará eanan . 1 Sállanis muitaluvvo ahte sáivačáhcebivdu ii lean dábálaš . 1 Sállanis ledje erenoamáš máŋgasat geat báhtaredje evakueremis ja orro čiehppasiin , gođiin ja barttain dálvit . 1 Sálbmalávlun sámegillii lea leamaš dehálaš oassin árbbi dohkkehanproseassas . 1 Sálašvákki joatkkaskuvla Tromsdalen Plánen 2007 videregående skole 1 Sálašvággi , golggománu 17. beaivve 1996 Sigrunn Rønbeck 1 Sálašráddjema sáhttá mearridit ovtta dahje eanet bivddusčohkiid , fanasčohkiid ja sturrodatčohkiid várás . Fatnasiid eriid sáhttá mearridit fatnasiid sturrodaga vuođul , goastadannávcca vuođul ja dan barggaheami vuođul , maid sállaša buvttadeapmi gáibida fatnasis ja gáttis . 1 Sáivačáhceguollebivddus ja dan buvttadeamis lea ovdánahttinpotensiála , sihke fidnoguollebivddus ja turistaguovllebivddus mii sáhttá leat doaibma- ja vásihanturisma fálaldatásaheami oktavuođas . 1 Sáivačáhceguollebivddu ovdánahttinprográmma ( geahča vulobealde ) lea 5-jagáš ovdánahttinprográmma sáivačáhceguollebivdui . 1 Sáivačáhcebivdu ii lean movt ge deaŧalaš ealáhusbivdun . 1 Sáivač ��hceprošeakta Guovdageainnus jotkojuvvui earret eará Sámedikki doarjaga veagas . 1 Sáivaguolásteapmi 1 Sáivaguolástanturismmas lea stuorra potensiála . 1 Sáiddi lassibivddu bajideapmi vuosttas áigodagas čuozašii maid riddo- ja vuotnafatnasiid sáiddi geasse- ja čakčabivdui . 1 Sáhtášin muitalit máŋga fearána das maid sáhttá vásihit go almmolaččat cealká iežas sápmelažžan , sáhtán moadde ovdamearkka namahit . 1 Sáhtášii vuordit ollu dákkár muitalusaid dan birra mii lea dáhpáhuvvan eanetgo čuohtejagi sámi ja kveana ássanguovlluin . 1 Sáhtášii maid obbalaččat geahččat biiriid- ja/dahje suohkaniid mielde rievdamiid jienastuslogus , go šaddet ođđa sisadieđiheamit ja fárremat . 1 Sáhtášii maid geavahit eará lanjaid doallat ovdánanságastallama , omd. joavkolanja dahje skuvlagirjerádjosa . 1 Sáhtášii leat oadjebasdahkkin ahte dáža oahppit dál ohppet veaháš sámegielas , kultuvrras ja historjjás . » 1 Sáhtášii go logu stuoridit ? 1 Sáhtátgo jienastit válgabeaivvi ? 1 Sáhtát váidit Siviilaáittardeaddjái jus it leat duhtavaš ášši bohtosiin dahje NAV áššemeannudemiin . 1 Sáhtát váidit NAV:i jus du ohcan hilgojuvvo ollásit dahje belohahkii . 1 Sáhtát soahpat etniin ahte don sáhtát váldit osiid váhnenruđa áigodagas ( oktan áhččeeriin ) . 1 Sáhtát oažžut váhnenruđa áigodahkii mii vel lea báhcán , jus eadni lea vuostáiváldán váhnenruđa ovdal go bázát okto fuolahusain . 1 Sáhtát oažžut váhnenruđa gitta 37 vahkkui 100 proseantta gokčandásiin ja 47 vahkkui 80 proseantta gokčandási riegádahttimis ja adopšuvnnas . 1 Sáhtát oažžut váhnenruđa dan meroštallama vuođul ahte eadni bargá ollesáiggi , jus eadni maŋŋel riegádahttima / fuollabadjelasasváldima bargá unnimusat 75 proseantta olles bargoáiggis . 1 Sáhtát oažžut ovttahávvásaš doarjaga jus dus ii leat riekti váhnenruhtii 1 Sáhtát oažžut oahppodoarjaga jus dárbbašat oahpu nu ahte iežat bargguin nákcet iežat fuolahit . 1 Sáhtát oažžut nuppástusdoarjaga gitta guovtti jahkái dassážii go nuoramus mánná deavdá logi jagi jus bázát okto mánáin ovttaseallima loahpaheami , sierraneami dahje earráneami geažil maŋŋel go nuoramus mánná devddii gávcci jagi . 1 Sáhtát oažžut mánáidgeahččan doarjaga jus deavddát eavttuid go šattat mánáidgeahččama bidjat earáid háldui daningo barggat , duođai leat bargoohccin , váccát skuvlla dahje čađahat oahpu . 1 Sáhtát oažžut doarjaga maŋŋel njealját skuvlajagi jus dus lea mánná gii dárbbaša mihá eanet geahču go seamma ahkásaččat . 1 Sáhtát oažžut doarjaga gokčat fárrenolggosgoluid jus šattat fárret barggu geažil . 1 Sáhtát maŋidit váhnenruđa áigodaga jus barggat 100 proseantta virggis . 1 Sáhtát maŋidit váhnenruđa áigodaga . 1 Sáhtát maŋidit váhnenruđa / áhččeeari geavaheami ollesáiggebarggu geažil 1 Sáhtát maiddái sáddestit jearaldagaid ja ovddidusaid e-poastta , dábálaš poastta dahje telefáksa bokte . 1 Sáhtát maiddái oažžut mánáidgeahččan doarjaga go ásahat iežat fitnodaga . 1 Sáhtát maiddái oažžut doarjaga gokčat liigeorrungoluid ja fárrenolggosgoluid oahpu čađahettiin . 1 Sáhtát maiddái gártadit rievtti áhččeearrái dan botta go eadni vuostáiváldá váhnenruđa . 1 Sáhtát maiddái geavahit iežat biirre jienastanlihpu mii dus lea mielde . 1 Sáhtát maiddái geavahit NAV veahkkeskovi váidagii . 1 Sáhtát maiddái addit fápmudusa advokáhttii dahje ustibii gii giehtaguššá váidaga du ovddas . 1 Sáhtát maid bivdit gieldda váldit oktavuođa Sámedikkiin telefovnna bokte , jos it beasaš ovdagihtii jienastit . 1 Sáhtát lotnolagaid belohahkii bargat ja belohahkii geavahit váhnenruđa / áhččeeari . 1 Sáhtát ieš ohcat Fylkkamánnis nuvttá riekteveahki dahje sihtat iežat advokáhta ohcat du ovddas . 1 Sáhtát guoddalit ášši Oadjoriektái jus NAV hilgu du ášši . 1 Sáhtát go lotnolagaid bargat ja geavahit váhnenruđa ? 1 Sáhtát go jienastit válgabáivvi ? 1 Sáhtát geavahit graderejuvvon váhnenruđa 1 Sáhtát geavahit blankeahta » Šiehtadus graderejuvvon geavaheami / váhnenruđa maŋideami birra ” , maid gávnnat interneahtas Skovit ja mildosat oasis . 1 Sáhtát fievrredit ášši Lágamánneriektái jus it leat duhtavaš Oadjorievtti diggemearrádusain . 1 Sáhtát dieđihit John Osvald Grønmo : john.osvald.gronmo@samediggi.no dahje Solveig Balloi : solveig.ballo@samediggi.no 1 Sáhtát das maiddái lohkat dievaslaš raporta . 1 Sáhtát belohahkii geavahit váhnenruđa lotnolagaid belohahkii bargguin ( graderejuvvon geavaheapmi ) . 1 Sáhtát NAV:s ohcat váhnenruđa / áhččeeari geavaheami jus iežat buozanvuođa geažil dárbbašat veahki fuolahit máná . 1 Sáhtángo lubmet Finnmárkkus ? 1 Sáhtán namuhit ovtta dain bohtosiin , maid su evttohusat leat olahan Ekonomiijalávdegottis , namalassii movt boazodoalus sáhttá mihtidit nissonolbmuid bargoáiggi . 1 Sáhtán maid namuhit ahte lean gorron gávtti Finnmárkku Fylkaduodjesearvvi johtočájáhussii , ja gávtti , gahpira ja ávohasaid sámi čájáhussii Kárášjogas 1951:s . 1 Sáhtán finadit ruovttus iežan olbmuid luhtte , muhto mun in sáhte orrut doppe . 1 Sáhtán dás namuhit ovtta dáhpáhusa . 1 Sáhttáhan leat ovdamunnin bajásšaddat gárraseabbo dálkkádagas , buoššuduvvan dustet vásáhusaid maid earát eai soitte vásihit . " 1 Sáhttágo Finnmárkkuopmodat bidjat dárkilet eavttuid bivdui , guolásteapmái ja lubmemii iežas eatnamiin ? 1 Sáhttá árvvoštallat ahte leat sullii 2000 olbmo geat hállet julevsámegiela Norgga bealde ráji , ja ahte sullii 600:s sis geavahit giela aktiivvalaččat . 1 Sáhttá várra roahkka dadjat ahte erohus sierranas ohppiid gaskka lei stuorát erenoamášklássain go iežá ohppiid gaskka vuođđoskuvllas . 1 Sáhttá várra buktit dán lágan konklušuvnnaid raporttas mas maiddái daddjojuvvo Finnmárkku birra ahte deháleamos ealáhusat leat guolásteapmi rittuin , eanadoallu ja ruvkedoaibma vuonain ja boazodoallu , eanadoallu ja bivdu duoddaris . 1 Sáhttá váldit áiggi ovdalgo dat boahtá . 1 Sáhttá váldit sisa eanemusat 10 fidnooahppi 2010:s 1 Sáhttá váldit oktavuođa čuovvovaš nummariin ja e-poasttain : 1 Sáhttá roahkka dadjat ahte sápmelaččat leat gierdan rievdadusa . 1 Sáhttá roahkka dadjat ahte guovddáš eiseválddit leat čájehan guottuid mat uhccán ovddidit sin luohttámuša sápmelaččaid ja sámi beroštumiid ektui . 1 Sáhttá registrerehit oktiibuot golbma ( 3 ) báikkálaš searvvi juohke gielddas jos okta dain lea nuoraid searvi . 1 Sáhttá orrut nu ahte nuorra nissonolbmot leat eambbo siseatnamis go rittus , muhto dat sáhttá dássálaga šaddat loahpas dien áigodaga . 1 Sáhttá orrut ahte leat badjelmearálaš ollu mihttomearit , muhto ferte vuhtiiváldit ahte mánáidgárddit , oahpahus ja dutkan leat viiddis fágasuorggit , man oktavuođas našuvnnalaš plánas leat viiddis áŋgiruššamat . Sámediggi ferte bargguinis leat ovtta dásis našuvnnalaš plánain . 1 Sáhttá orrut ahte leat badjelmearálaš ollu mihttomearit , muhto ferte vuhtiiváldit ahte mánáidgárddit , oahpahus ja dutkan leat viiddis fágasuorggit , man oktavuođas našuvnnalaš plánas leat viiddis áŋgiruššamat . 1 Sáhttá omd. jearrat : • Guđe fágaid orut iežat mielas hálddašeamen bures ? 1 Sáhttá omd. boahtit ovdan ahte ovdalis dohkkehuvvon muddenplánat leat unohasat nationála dahje dehálaš regionála ulbmiliid ja beroštusaid geažil , dahje ahte plánii čatnasit stuorra váilivuođat mat muitalit ahte dat ii berre dohkkehuvvot ođđa politihkalaš árvvoštallamiid vuođul , ođđa dieđuid vuođul dahje dieđuid vuođul ođđa diliid ja sullasaččaid birra . 1 Sáhttá ohcat ruhtademiid gč. kap. 5.4 . 1 Sáhttá ohcat gokčat lassigoluid mat čuvvot das ahte almmolaš namma lea guovtti gillii gč. kap. 5.4 . 1 Sáhttá ohcat gitta 60 proseantta huksenprošeavtta ollislašgoluin . 1 Sáhttá oažžut gitta 50 % doarjaga dohkkehuvvon gollomeroštallamiin . 1 Sáhttá oadjebasat dadjat ahte sámegielas lea árjjalaš sátneriggodat ja ollu sierra sánit eanandoalu oktavuođas main boahtteáiggis ferte vára váldit . 1 Sáhttá neaktit ahte evttohuvvon mearrádusat orohatstivrema birra leat hui dárkilat . 1 Sáhttá namuhit ahte : 1 Sáhttá muđui čujuhuvvot ahte Ráđđehusadvokáhtta ii atte jurdihkalaš ráđiid Stuorradiggái , ii gažaldagainge mat čatnasit administrašuvdnii . 1 Sáhttá muitalit ahte mánáid váhnemat leat bistevaš ássit . 1 Sáhttá mearriduvvot ahte pántavuoigatvuohta ja eará vuoigatvuođat biergasiidda mat leat duoguštuvvon , ollásit dahje muhtumassii sihkkojuvvojit . 1 Sáhttá mearriduvvot ahte pántavuoigatvuohta dahje eará vuoigatvuođat biergasiidda mat leat duoguštuvvon , ollásit dahje muhtumassii gahččet eret . 1 Sáhttá mearriduvvot ahte eari oažžuma eaktu lea ahte ávkkástalli diktá iežas logahallojuvvot earreoažžuma sierra registarii . 1 Sáhttá maiddái mearriduvvot ahte doaibmalohpi galgá ođastuvvot lagabui mearriduvvon áigemearis . 1 Sáhttá maiddái leat ávkkálaš jearahit váhnemiid ovdánanságastallama birra . 1 Sáhttá maiddái eahpidit lea go dakkár organisašuvdnamálle heivvolaš , mas gielddat ja fylkkagielddat sáhttet leat mielde eaiggádin , muhto mas Sámediggi doarjjaaddin olgguštuvvo . 1 Sáhttá maiddái dáhpáhuvvat ahte ásahusaid maid searvvit eaiggáduššet , sáhttet earát “ rihpat ” alcceseaset fámuin danne go dakkár joavku , mii ráhkkana dasa ja oktasaččat jienasta jahkečoahkkimis , han duođas sáhttá oamastit alccesis dan ásahusa . 1 Sáhttá maiddái addot doarjja ásahit ja jođihit álgoávnnasrádjosa duoji várás . 1 Sáhttá maid ovddidit vuosttaldeami dan vuođul ahte váikkuhusčielggadeapmi ii leat dohkálaš . 1 Sáhttá maid mearriduvvot ahte gielddus galgá gustot dušše lagabui mearriduvvon doaibmabijuide , jogo šlája dahje sturrodaga mielde . 1 Sáhttá maid leat áigeguovdil čađahit eará seailluhandoaibmabijuid , ja dasto dárkut fealtta ovdáneami . 1 Sáhttá maid leat ágga oaivvildit ahte Finnmárkkuopmodat livččii sámi ásahus , vaikko dan dovdomearkan rievttálaččat leage hui ollu seammalágan dego livččii priváhta eanaeaiggát . 1 Sáhttá maid leat dárbu árvvoštallat láhčima oassálastimii erenoamážit minoritehtaide mat geavahit eará giela . 1 Sáhttá maid jorgalit eanet dáru oahpponeavvuid sámegillii , vai oččošii eanet válljenvári oahpponeavvuid sámi ohppiide . 1 Sáhttá maid geavvat nu ahte muhtun čielggadusat ja raporttat leat dušše ovtta gillii . 1 Sáhttá mahkáš leat vuoigatvuohta sáivaguollebivdui , guohtumii ja murremii . 1 Sáhttá leat čuolmmalažžan ahte sámi gažadagat dávjá šaddet dušše oktan suorgin máŋgga eará suorggi gaskkas báikkálaš dásis . 1 Sáhttá leat áigeguovdil álggahit eanet diekkár álgagiid . 1 Sáhttá leat váttis háhkat gánnáhahtti ealáhusa dušše sáivačáhcebivdduin . 1 Sáhttá leat psykologalaš dárbu dahkat nu , vai sii guđet eahpidedje Sámi vuoigatvuođalávdegotti 1. oassečielggadeami ávkki , eai leat vuoigadis . 1 Sáhttá leat nu ahte livččii buoret jus sámegiella livččii bákkolaš fága olles skuvllas . 1 Sáhttá leat maiddái nu , ahte seamma namas leat iešguđetgelágan jietnadanvariánttat . 1 Sáhttá leat maid guovdil ráhkadit stáhta plánaláiddanjuolggadusaid sihkkarastin dihtii sámi kultuvrra luondduvuđđosa , geahča NAČ 2003 : 14 , kapihttala 7.24.2 . 1 Sáhttá leat juoga fága Sámegiella nubbingiellan oahpahusvuogádagas manne oahppit vuollánit , dahje manne váhnemat heitet válljemis fága mánáidasaset . 1 Sáhttá leat heivvolaš ráhkadat stáhtalaš njuolggadusaid sihkkarastin dihtii sámi kultuvrra vuđđosa . 1 Sáhttá leat dárbu máhttit sámegiela ja ipmirdit kultuvrralaš , historjjálaš ja ealáhussii gullevaš dilálašvuođaid , sáhttá dárbbašuvvot diehtu sámi ásahusaid ja organisašuvnnaid birra ja sáhttá maid leat dárbu eanet erenoamáš máhttui ja gelbbolašvuhtii mii gullá iešguđet geográfalaš guvlui dahje áššesuorgái . 1 Sáhttá leat dárbbašlaš ásahit mekanismma mii buorebut addá saji oktasaš čovdosiidda Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid dulkomis stáhta álbmot 98 Skoghøy : Tvistemål , 2. almmuhus ( Oslo 2001 ) siidu 171-174 . 1 Sáhttá leat dárbbašlaš ásahit mekanismma mii buorebut addá saji oktasaš čovdosiidda Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid dulkomis stáhta álbmot 98 1 Sáhttá leamaš rihppaskuvla , muhto eanemus jáhkehahtti lea ahte lea leamaš dábálaš skuvla , daningo dien áiggi ii lean konfirmašuvdna Ákšovuonas . 1 Sáhttá jurddašit máŋga vuogi movt sihkkarastit sámi beroštumiid regiovnnaid doaimmain . 1 Sáhttá jurddašit ahte maiddái eará áššit leat váikkuhan . 1 Sáhttá jearrat sáhttágo Ráđđehusadvokáhtta veahkehit Sámedikki eanet ráddjejuvvon duovdagis , áššiin mat gusket Sámedikki doibmii hálddahusorgánan ( ovdamearkka dihtii virgeoapmahašáššiin dahje lanjaid láigohemiin ) . 1 Sáhttá jearrat sáhttá go boazodoallu šiehtadit eret dakkár guohtuneatnamiid , maid sii hálddašit oktasaš sámi rievtti vuođul . 1 Sáhttá jearrat man muddui dahkkon mearrádusat sáhttet guoskat dasa . 1 Sáhttá jearrat galget go sápmelaččat ain čujuhuvvot Sámemiššuvnna skeaŋkkaide go lea sáhka ruđas ja kultuvrralaš ásahusain . 1 Sáhttá jearrat ahte lea go raporteren dákko dán áššis dohkálaš , Prop. 1 S láidagiid ektui . 1 Sáhttá gáibidit ahte son gii lea áššáskuhttojuvvon , dallánaga dieđiha dohkkeha go son vai ii go dohkket dan sáhku , maid bearráigeahču virgeolmmoš lea sutnje čálihan . 1 Sáhttá goitge árvvoštallat lea go dat doarvái čoavddus dan čuolbmačilgehussii . 1 Sáhttá go áhčči oažžut ovttahávvásaš doarjaga riegádahttimis ja adopšuvnnas ? 1 Sáhttá go skuvlla oahpahusa ja veahki heivehit buorebut ? 1 Sáhttá go leat nu ahte lestadiánalaš gilit leat buorebut váldán vára sámi kultuvrras ja iešvuođas go dat gilit gos ii lean lestadiánalaš osku ? 1 Sáhttá go leat juoga ohcanvugiin , váilot go buorit prošeavttat vai lea go oktavuohta Sámedikki juolludemiiguin ? 1 Sáhttá go leat buorre dovddahit iežas suoivvanbeali ? 1 Sáhttá go de dadjat ahte spábbačiekčan lea sámi kultuvra ? 1 Sáhttá go dat vuolgit ohcanvuogis , eai go leat buorit prošeavttat vai lea go sivva Sámedikki juolludanpolitihkas ? 1 Sáhttá go Sámediggeráđđi doarjut dan ahte dát láhkaásahus ii galgga guoskat boazodolliide geain leat uhcit go ovdamearkka dihte 500 bohcco ? 1 Sáhttá ge lohkat ahte finnmárkulaččat dovdet oktasaš heahpada iežaset sámi gullevašvuođa dihte , seammás go muhtumat maid dovdet čeavláivuođa . 1 Sáhttá gal orrut dego juoga lágan suttudovddastus , muhto nu dat ii leat . 1 Sáhttá gal jearrat lea go dárbu mearridit alimus boazologu geassesiidii , go dábálaččat leat dálveguohtumat mat ráddjejit . 1 Sáhttá earret eará namuhit ahte sámi guovlluin eai leat nu ollu billeboatkkahasat ja vaháteallit go máddeleabbos , ja danne ii dárbbaš riškkuhit nu ollu kemiijalaš ávdnasiid . 1 Sáhttá digaštallat man áigá doložis dáruiduhttin álggii . 1 Sáhttá dieđusge jearrat manne váhnemat eai reageren eambbo dan vuogi vuostá maid mii vásiheimmet . 1 Sáhttá dieđihit iežas mielde Finnmárkku fylkkamánni ruovttusiiddu čađa - http://www.fylkesmannen.no/hoved.aspx?m=1870&amid 2813443 = 1 Sáhttá dattetge leat váttis lágain mearridit ahte listtuin galgá leat 60/40 % juogadeami goappáge sohkabeallái . 1 Sáhttá danin jearrat vuođđuduvvá go su govvádus báikkálaš skuvlastivrra dieđuid ala , ja sáhttá go stivra leat háliidan čiegadit man ollu sámit ledje álbmoga ja ohppiid gaskkas . 1 Sáhttá dadjat dan seavdnjadin ja ahkidin . 1 Sáhttá dadjat ahte dan fágas leat guokte váldoulbmila : oahppit galget oahppat birget meahcis ja seammás várjalit luonddu . 1 Sáhttá dadjat ahte SSB sámi statistihkka addá mealgat buoret vejolašvuođaid dadjat juoga juoidá sámi ássanguovlluid dálá eanandoallostruktuvrra birra . 1 Sáhttá dadjat ahte Deanu gielda dat oahpaha mánáid , muhto Gáivuona suohkan oahpaha ollesolbmuid , ja maŋit lahkoneapmi lea guovttegielalašvuođaruđaid geavahannjuolggadusaid mielde . 1 Sáhttá aŋkke orrut nu ahte sápmelaččat geat orrot olggobealde Finnmárkku geavahit sámi mediaid unnit go sápmelaččat Finnmárkkus . 1 Sáhttá aŋkke dokumenterejuvvot ahte jienastuslohku jo dan rájes go ásahuvvui , lea ovdánan válggas válgii . 1 Sáhttá addojuvvot gitta goalmmádas oasi ruhtadandoarjja dákkár viesuid investerengoluide . 1 Sáhttá addit doarjaga nationála ovdánahttinprošeavttaide ja báikkálaš ja regionála pilotprošeavttaide maid sáhttá geavahit eará sajis riikkas . 1 Sáhttá EDB:in čállit sámi jienastuslogu . 1 Sáhttit čujuhit searveeaiggáduššama lága § 6 nuppi lađđasii , Kredihttageahču doibmii jna. 1 Sáhttit neavvut sámegiela áššiin lea diehttelas bargosuorgin . 1 Sáhttit namuhit ahte sápmelaččaid gaskamearálaš dienas lea vuolimusaid searvvis riikkas ( Sámelávdegotti árvalus s. 31 ) . Muđui čujuhit Sámelávdegotti árvalussii siidu 59 , mas oidno « Oahppostipeanda sámi nuoraid várás » . 1 Sáhttit muitalit ahte Sámediggi almmuha mánnomolsumis juovlamánus 2010/ođđajagimánus 2011 boahtte jagáš ođđa ohcanvuđot doarjagiid sihke iežas ruovttusiiddus ja aviissain . 1 Sáhttit maiddái dadjat ahte ii leat buorre giellapolitihkalaččat diktit mannat stuora ohppiidjoavkku mii fal háliida oahppat sámegiela . 1 Sáhttit jurddašit ovtta doaibmabiddjoprográmma mii guoská sihke ieš kursaráiddu ruhtadeapmái ja daid studeanttaid stipeanddaide geat geavahit fálaldaga . 1 Sáhttit danne dadjat ahte ohppiid lohku geain lea sámegiella vuosttašgiellan lea bisson relatiivalaš dássedin maŋemus vihtta jagi . 1 Sáhttibehtet váldit oktavuođa giellakonsuleanttain go dárbbašehpet jorgalanveahki . 1 Sáhttet čuožžilit dakkár dilit ahte maŋŋá gávnnahuvvo ulbmillažžan mearridit regionála plánamearrádusa dakkár regionála plánii mii lea jo dohkkehuvvon . 1 Sáhttet registrerejuvvot oktiibuot golbma(3 ) báikkálaš searvvijuohke gielddas , jos okta dain lea nuoraidsearvi . 1 Sáhttet registrerejuvvot oktiibuot 3 báikkálaš searvvi juohke gielddas , jos okta dain lea nuoraidsearvi . 1 Sáhttet leat máŋga siva dasa go olbmot gahččet eret jienastuslogus . 1 Sáhttet leat buorit ákkat ásahit buohtalas álggahansiidaoasi ovdal go deavdá 50 jagi . 1 Sáhttet go eiseválddit friddja reguleret , vai sáhttá go siiddaid dahje joavkkuid geavaheapmi leat nu sajáiduvvan ahte dihto guovlluin lea ásahuvvon dakkár vuoigatvuohta ahte dain lea bággolotnunsuodjalus eará boazodoallorivttiid ektui ? 1 Sáhttet addojuvvot vásedin doarjagat buori huksenvirrui , dálkkádatheiveheapmái ja energiijaseastimii . 1 Sáhtte leat 70–90 oahppi dákkár mátkkis mielde , nu ahte mii devddimet olles girdi ja SAS ii dáidde gal leat dinen áktánasat min dihtii . 1 Sáhtiihan dáhpáhuvvat ahte oahppit hállagohte váhnemiiguin sogagullevašvuođa birra . 1 Sáhtii šaddat ollu rigeren lanjain , muhto go dáloeamit iđii uksaráigii , de jávohuvve . 1 Sáhtii šaddat gállit moadde kilomehtera muohttagis , mii sáhtii leat gitta mehter gassat . 1 Sáhtii maiddái leat váttis fidnet barggu juos olbmos lei sámi hállannuohtta . 1 Sáhpi ja muorjemeasttu osttii 5-lihterspánnjain , luopmániid olbmot čogge Sirpmá birrasa jekkiin . 1 Sáhkavuorustis čilgii Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen mii lea Sámedikki rolla sámi museaid ektui Norggas . 1 Sáhkavuorustis válddii sámediggepresideanta maiddái ovdan dálkkádatrievdamiid stuorra váikkuhusaid davviguovlluid eamiálbmogiidda . 1 Sáhkavuorustis fokuserii presideanta Sámedikki dearvvašvuođa politihkalaš rolla ja barggu iešsoardimiid eastademiin . 1 Sáhkavuorustis deattuhii Sara erenoamážit man deaŧalaš lea gárvvistit ja dohkkehit ON eamiálbmotjulggaštusa . 1 Sáhkavuoruid dolle maiddái Per Nilsen Balk , Unjárgga ovddasteaddji , Arvid Dahl , Guovdageainnu ovddasteaddji , Simon Pedersen , Deanu ovddasteaddji , fylkkamánni Kolbjørn Varmann ja skuvladirektevra Trygve Jonsson . 1 Sáhkavuoru ollásit sáhttá lohkat dákko . 1 Sáhkavuoru dolliid gaskkas ledje oljoja energiijaministtar Odd Roger Enoksen ja Olgoriikadepartemeantta stáhtačálli Liv Monica Stubholt ráđđehusas , stuorradiggeáirasat Hill Marta Solberg ( BB ) ja Siv Jensen ( OvdB ) , John B. Richardson ja Jacqueline MC Glade EUs , Don Wallet ConocoPhillips:s Ruoššas ja Benson K. Withney , USA ambassadevra Norggas . 1 Sáhkavuoru doallit leat earret eará Arktisa Ráđi eamiálbmotčállingotti jođiheaddji Rune Fjellheim , petroleumgávpelágádusa Eni Noreg DBS-jođiheaddji Liv Nilsen , báktehoavda Per Zakken Brekke , exploration manager Jim Coppard American Anglo minerálaásahusas , Store Norske Gull AS Jørgen Stenvold , ja Guovdageainnu suohkana sátnejođiheaddji Klemet Erland Hætta . 1 Sáhkavuorru seminára rahpamis mánáidkonvenšuvnna birra 1 Sáhkavuorru ráđđelahtu Ellinor Marita Jåma bokte Bures boahtin Divvun 2.0 almmuheapmái . Divvun 2.0 fállá lullisámegiela čállinveahki . 1 Sáhkavuorru man Retter doalái James Anayai . 1 Sáhkavuorru man Láilá Susanne Vars doalái 1 Sáhkavuorru man Gunn-Britt Retter doalái lea eŋgelasgillii . 1 Sáhkavuorru lea mielddusin eŋgelasgillii . 1 Sáhkavuorru bievlavuodjima birra - stuorra čoahkkimis Leavnnjas 21.01.2009 . Sáhkavuorru Sámediggeráđi Marianne Balto bokte . 1 Sáhkavuorru Stuorradikkis 1 Sáhkavuorru Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta stáhtačálli Lotte Grepp Knutsen bokte Dii 1545-1630 : Sáhkavuorru Redd Barna Janne Raanes bokte Dii 1630-1700 : Sáhkavuorru Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti bokte Dii 1700-1720 : boddu Dii 1700-1800 : Sámi mánáid jurdagat Mánáidkonvenšuvnna birra Dii 1830 : Deanu kulturskuvlla teáhterčájálmas - Blå himmel og grønn skog 1 Sáhkavuorru Gollegiella-bálkkašumi juohkimis 2006 1 Sáhkavuorru Davvinorgga eanadoalloráđi " Tenkeloft " nammasaš čoagganeamis 1 Sáhkavuorru Davvilaš álbmogiid beaivvi rahpama oktavuođas Riddu Riđđu riikkaidgaskasaš álgoálbmotfestiválas – suoidnemánu 12. b. 2008 1 Ságaškuššo vel ahte berrešii go ásahit erenomáš gáhttema mearas gos lea mearrasámi riddo- ja vuotnaguolásteapmi . 1 Ságaškuššanoasi nuppi oasis buohtastahttit sámi-guoski doavttergrádabuvttadeami dainna mii muđui buvttaduvvo juhkkojuvvon fágalaš disipliinnain , oainnusmahttin dihte man stuora oassi sámi-guoskibuvttadeapmi lea dan áššáigullevaš oppalašbuvttadeamis . 1 Ságaškuššannotáhtan 1 Ságat áviissa deaddilanlohku lea dán áigodagas lassánan 14,7 % mii lea alla lohku go buohtastahttá Norgga obbalaš deaddilanloguin mii gahčai 15,5 % seamma áigodagas ( Sigurd Høst , 2010 ) . 1 Ságat áviisa deaddilanlohku lea lassánan 14,7 % . 1 Ságat váldočállingiella lea dárogiella , earet moadde teavstta maid buvttadit sámegillii . 1 Ságat oažžu sullii 3,8 milj. ruvnno lasihit almmustahttima golmma geaddis vahkkui viđa geardái vahkkui ( dat mearkkaša sullii 1,9 milj. ruvnno juohke lassealmmuheapmái ) . 1 Ságat galgá plána mielde almmuhuvvot juohke beaivvi ( viđa gearddi vahkus ) dán jagi mielde . 1 Ságat doaimmahusrádjosa čorgedettiin , iđii ságastallan fas . 1 Ságat , miessemánu 26. beaivve 1990 - Arne Wulff jearahallan . 1 Ságat 1 Ságastin ášši birra mottiin sámediggeáirasiin , muhto ii dat ge buktán makkárge čovdosa . 1 Ságastallojuvvui vejolašvuođa birra ahte livččii sierra virgi dán lágan gelbbolašvuođain Mánáidáittardeaddjis . 1 Ságastallanáigi Ruoktu ja skuvla oktii ráđiid oahpahit ja ovdánahttet ohppiid 1 Ságastallanáigi OVDASÁTNI Buot váhnemat háliidit mánáideaset ovdánit positiivvalaččat , ja skuvla lea deaŧalaš mielveahkki dán barggus . 1 Ságastallanáiggi leat Horddalánddas Osa gieldda oahpaheaddjit ja váhnemat ráhkadan . 1 Ságastallanfáddán leat : Fágalaš ovdáneapmi • sámegiela riektačállin ( htt:ht ) • matematihkka ( algebra ) • eaŋgalsgiella ( njuovžilis lohkan / jietnadeapmi ) 1 Ságastallan luoitimiid unnideami birra meahcihuvvama ja vuvddiid goarideami oktavuođas geafes riikkain lea leamaš oassi dálkkádatšiehtadallamiin jagi 2005 rájes . 1 Ságastallan dán birra lea giddejun uvssaid duohken jus Sámedikki čoahkkinjođihangoddi árvala ja Sámediggi dan dohkkeha . 1 Ságastallan Sámedikki oahpahusossodaga ráđđeaddiin Anna Kristine Skum Hættain miessemánu 6. b. 2011 1 Ságastallan Ii leat dieđihanáigi . 1 Ságastallamis áiggiid čađa lea čuoččuhuvvon ahte gustovaš njuolggadusat ja daid geavaheapmi hehttejit meahci árbevirolaš geavaheami gielddain . 1 Ságastallamis lea lunddolaš deattuhit iešguđetlágan fáttáid dan mielde man luohkás oahppi lea . 1 Ságastallamis galgá gulahallanoahpaheaddji earret eará muitalit man muttus oahppi lea daid ulbmiliid ektui mat leat oahppoplánas ja mo oahppi bargá beaivválaččat . 1 Ságastallamis galggašeigga maid ságastit das maid oahppi oaivvilda iežas oahppama hárrái . 1 Ságastallamis galget maiddái ovttas gávnnahit mo sin ovttasbargu galgá ain joatkašuvvat . 1 Ságastallamis Stoltenberg deattuhii ahte industriijariikkat fertejit ruhtadit dálkkádatdoaibmabijuid geafes riikkain . 1 Ságastallamiid vuođul mat leat leamaš du , konsuleantta Hans J. Henriksena ja vuolláičálli gaskkas , ja maiddái mu ráđđádallamiid vuođul Kárášjoga rektoriin Paul Ryaniin , de áiggun – du boahttevaš barggu ektui – ovdanbuktit čuovvovaš dieđuid : 1 Ságastallamat rivdet maiddái go oahppi álgá nuoraidskuvlii . 1 Ságastallamat dálá ja ovddeš ohppiiguin ja oahpaheddjiiguin Ákŋoluovttas . 1 Ságastallama čoahkkáigeassin ja ođđa ovdánanmihttomearit Bures ráhkkanahtton ovdánanságastallama čoahkkáigeasus biddjojit fágalaš ja sosiálalaš ovdánanmihttomearit boahtte áigodaga várás . 1 Ságastallama ráhkkanettiin sáhttá oahpaheaddji ja oahppi šiehtadit goabbá galgá maid váldit ovdan , ja soaitá vel oahppi ieš sáhttit váldit ovddasvástádusa jođihit muhtun ságastallanosiid . 1 Ságastallama galgá čoahkkáigeassit vai ee. šaddá ovttaoaivilvuohta das maid sii erenoamážit galget deattuhit boahttevaš barggus . 1 Ságastaladettiin muhtun dievdduin ja nissonolbmuin geat leaba eret Bártnatvuonas , mii lea Sáttomohgátti ránnjágilli , ožžon dan ipmárdusa ahte soai eaba dorjon dien oaivila . 1 Ságajođiheaddji árvvoštallanlávdegottis , Rose-Marie Huuva ávžžuha sámi álbmoga evttohit kandidáhtaid : - Buohkat geat háliidit ožžot nomineret kandidáhtaid . 1 Ságahis lei oalle ollu viidát beroštupmi lohkkiin , muhto váldodeaddu lei Finnmárkkus , erenoamážit Deanus gos olles 66 % vástidedje ahte lohke áviissa dávjá . 1 Sádjásažžii ruovttus 1500 ru rádjái jándorii . 1 Sáddet plánaevttohusa , plánaprográmma dahje plánastrategiija gulaskuddamii mearkkaša ahte dat sáddejuvvo guoskevaš oasálaččaide , viiddes áddejumis , cealkámuššii . 1 Sáddesstehpet árvalusaid sámedikki gulahallandirektevrii : jan.roger.ostby@samediggi.no 1 Sáddenáiggi leat maŋŋel sirdán , ja dál sáddejit diibmu 22 . 1 Sádden , dieđiheapmi , áigemearri Dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galgá válgastivra fuolahit ahte ovddalgihtii jienastagat mat leat jienastuvvon sámediggeválgii , sáddejuvvot lohkanválgastivrii rabakeahttá dađistaga go dat jovdet válgastivrii ( láhkaásahusa § 63 ) . 1 Sáddema rašonaliserema dihtii ferte gielda sáddet dieđáhusa guoskevaš vuoigatvuođaeaiggádiidda maiddái huksenáššis . 1 Sáddejeaddji lei Gáivuona Sámenuorat , Dálošvággi . 1 Sádde evttohusa ovdal geassemánu 12. b. 2006 1 Sádde dan dihtorbargiide . 1 Sádde cavgileamit ja mearkkašumit 1 Sáddagiid sáddejit váldonjuolggaduslaččat davvisámegillii , earet ovtta vihttaminuktasaš beaivválaš ođasčoahkkáigeassu dárogillii . 1 Sá ­medikki dievasčoahkkin lea Sámedikki bajimus orgána ja váldi . 1 Sàmi logut muitalit II – Samisk tall forteller II lea Fágalaš analysajoavkku nubbi raporta ja joatká fáttaid maid birra vuosttaš girji lei , dasa lassin leat ođđa fáttát fárus , nugo ovdamearkka dihte dearvvašvuohta ja ealáhus . 1 Sàmi logut muitalit II 1 SÁTNI " RIlKAVIIDOSAŠ " SIHKKOJUWO ČUOWOVAŠ PARAGRÁFAIN : 1 SÁMIT MÁTTA-TR0NDELÁGAS Sámit 1 eat etnihkká1aš veahádat Norggas , ja 1 eat oassin Mátta-Trl2JDde1ága fy1kka á1bmogis . Sámiin gl. lovddáš árvl . 1 SÁMIID OAHPAHUSDILLI JA OAHPAHUS SÁMEGIELAS JA SÁMEGILLII OLGGOBEALDE SÁMI OAHPPOPLÁNA GUOVLLUID 1 SÁMIDIGTI 1 SÁMI ÁSSANGUOVLLUID EANANDOALU MIHTTOMEARIT ... 4 1 SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI Čalmmustahttinvierut RÁĐĐEHUSKVARTÁLAS 6.1 Levgen sámi leavggain ráđđehuskvartálas sámi álbmotbeaivvi Dássážii ii leat leamaš miige dagalduvvan vieruid čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi ráđđehuskvartálas . 1 SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI Čalmmustahttinvierut RÁĐĐEHUSKVARTÁLAS 1 SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI ČALMMUSTAHTTINVIERUT RÁĐĐEHUSKVARTÁLAS 6.1 Levgen sámi leavggain ráđđehuskvartálas sámi álbmotbeaivvi Dássážii ii leat leamaš miige dagalduvvan vieruid čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi ráđđehuskvartálas . 1 SÁMI ÁLBMOTBEAIVVI ČALMMUSTAHTTINVIERUT RÁĐĐEHUSKVARTÁLAS 1 SÁMI Vuoigatvuoðalávdegotti KONKREHTA ÁRVALUSA BIRRA 1 SÁMI VAHKKU ROMSSA GÁVPOGIS JAGI 2009 Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas guovvamánu 6. b. 2009 lágiduvvui Romssa gávpogii sámi vahkku . 1 SÁMI SKUVLAHISTORJJÁ 4 ALMMUHUVVO GOLGGOTMÁNU 7 . 1 SÁMI RÁĐĐI , Čáhcesuolu / Bonjákas juovlamánu 18. b. 1959 1 SÁMI OVTTASBARGU Sámi parlamentáralaš ráđđi Sámi parlamentáralaš ráđđi lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa beale sámedikkiid ovttasbargoorgána . Ruošša beal sámit leat bistevaš oassálastit ovttasbarggus . 1 SÁMI OAHPAHUSRÁrnI - OĐĐA LAHIUID ~ ÁICDDAHKII 1 SÁMI NUORAID OAHPPOSTIPEANDDA NJUOLGGADUSAT Mearriduwon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 SÁMI NUORAID OAHPPOSTIPEANDANJUOLGGADUSAT 1 SÁMI LEAVGGA GEAVAHEAPMI STÁHTA VISTTIIN 5.1 Álggaheapmi Levgen Norggas lea ásahallon juovlamánu 10. beaivvi 1898 mánnosaš lágas dasa gulli láhkaásahusas ja njuolggadusčoahkis . 1 SÁMI LEAVGGA GEAVAHEAPMI STÁHTA VISTTIIN 5.1 Álggaheapmi Levgen Norggas lea ásahallon juovlamánu 10. beaivvi 1898 mannosaš lágas dasa gulli láhkaásahusas ja njuolggadusčoahkis . 1 SÁMI LEAVGGA GASKABODDOSAŠ Geavahannjuolggadusat Olgoriikkadepartementa mearridii 1989:s oktan maŋŋelaš divodemiiguin 1990:s gaskaboddosaš njuolggadusaid sámiid leavgga geavaheapmái , mat duhtosis dušše siskkildedje leavgga árvodássema . 1 SÁMI LEAVGGA GASKABODDOSAŠ Geavahannjuolggadusat ... 7 8 . 1 SÁMI LEAVGGA GASKABODDOSAŠ GEAVAHANNJUOLGGADUSAT Olgoriikkadepartementa mearridii 1989:s oktan maŋŋelaš divodemiiguin 1990:s gaskaboddosaš njuolggadusaid sámiid leavgga geavaheapmái , mat duhtosis dušše siskkildedje leavgga árvodássema . 1 SÁMI LEAVGGA GASKABODDOSAŠ GEAVAHANNJUOLGGADUSAT ... 7 8 . 1 SÁMI KULTURRÁÐI RUÐAID GEAVAHEAPMI 1 SÁMI KULTURRÁel DOARJJA-JUOGADEAMI NJUOLGGADUSAT Mearriduwon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 SÁMI JIENASTUSLOGU GEAVAHEAPMI 1 SÁMI GIRJELÁGÁDUSAID DOAIBMADOARJAGA NJUOLGGADUSAT Mearriduvvon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 SÁMI EANANDOALLU ... 6 4.1 4.2 4.3 1 SÁMI DUTKAN JA OAHPAHUS OSLO UNIVERSITEHTAS 1 SÁMI DUTKAMA ORGANISEREN JA STIVREN 1 SÁMI DUOJI Doarjjanjuolggadusat Mearriduwon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 SÁMI BÁIKENAMMAREGISTERA ÁSAHEAPMI 1 SÁMI BEROŠTUMIT GUOLÁSTUSHÁLDDAŠEAMIS 1 SÁMEIIí ~I DIIDÁHUS~ BIRRA , DÁS 1 SÁMEII!:~I DIIDÁHUS 00AJMv1AS BIRRA , DÁS REFRRAHrAASSIT 1 SÁMEGIELLA VUOSTTAŠGIELLAN , SÁMEGIELLA 1 - OAHPPOPLÁNA 1 SÁMEGIELLA NUBBINGIELLAN , SÁMEGIELLA 2 JA SÁMEGIELLA 3 - OAHPPOPLÁNA 1 SÁMEGIELA ČIEKŊUDEAPMI - OAHPPOPLÁNA 1 SÁMEDloor SAEMIEDIGKIE 1 SÁMEDlffiIWÁIGANJOOIillAUJSAT 1 SÁMEDlOOI SAEMIEDIGKIE 1 SÁMEDIoor 1 SÁMEDImI SAMEDIOOE 1 SÁMEDImE ČDAI-IKKnmRJI 1 SÁMEDImE ČDAHIKJNTIRJI 1 SÁMEDImE ČD . 1 SÁMEDIc ; m 1 SÁMEDIa ; I ČD . 1 SÁMEDIa ; I 1 SÁMEDIXIT 1 SÁMEDIKKIČ ' OAHKKINORTNET ( Sámedikkis mearriduwon geassemánu 9. b. 1993 sámelága § 2-14 vuođul ) 1 SÁMEDIKKI oLLESČDAHKKIMIID ČDAHIKINPLÁNA 1992 1 SÁMEDIKKI OVTTASBARGU EARÁIGUIN 1 SÁMEDIKKI ORGANISEREN Dievasčoahkkin Sámediggi regulere doaimmas daid rámmaid siste mat leat addojuvvon sámelágas ja Sámedikki iežas bargoortnegis . 1 SÁMEDIKKI NAMMADAN LÁVDEGOTTIID COAHKKIMIID JA RÁÐIID COAHKKINREFERÁHTA 1 SÁMEDIKKI JAHKEDIEDÁHUS 1990 1 SÁMEDIKKI EALÁHUSOVDDIDANDOARJAGIID GEAVAHEAPMI ... 23 8.1 MIHTTOMEARIT JA STRATEGIIJAT ... 23 8.2 DOAIBMAGUOVLU ... 23 8.3 VÁIKKKUHANGASKAOAMIT ... 23 8.4 VÁIKKUHANGASKAOMIID GEAVAHEAPMI ... 23 8.4.1 Doarjja eanandoalu investeremiidda ... 23 8.4.2 Lotnolasealáhusat ... 25 1 SÁMEDIKKI BÁIKKÁLAŠ KANTUVRA OSLOS Sámi Válgalihttu oaivvilda ahte galggašii geahččalit nu bures go lea vejolaš ásahit dán kantuvrra juo jagi 2000 bušeahtas . 1 SÁMEDIKKI BÁIKKÁLAŠ KANTUVRA OSLOS Sámi Válgalihttu evttoha ahte Sámedikki báikkálaš Oslo kantuvra ásahuvvo jagi 2000 . 1 SÁMEDIKKI BEROŠTUOPMI NANNET FINNMÁRKKU BOAHTTEVAŠ LUONDDU BIRRASA JA LUONDDU VUOĐU 1 SÁMEDIGTI 1 SÁMEDIGGI LEA VUOĐĐUDAN alit oahpahusa stipeandda . 1 SÁMEDIGGI DEATTUHA MAN DEATALAŠ LEA SIHKKARASTIT AHTE BOAZODOALLIT IEŽASET EALÁHUSA DOAIMMAHEAMIS , BIDDJojuvvojit dássálagaid gielddaid ja giliid ássiiguin meahcceressursavuoigatvuođaid dáfus . 1 SÁMEDIGGI DEATTUHA MAN DEATALAŠ LEA SIHKKARASTIT AHTE BOAZODOALLIT IEŽASET EALÁHUSA DOAIMMAHEAMIS , BIDDJOJuvvojit dássálagaid gielddaid ja giliid ássiiguin meahcceressursavuoigatvuođaid dáfus . 1 SÁMEDIGGEVÁLGA Sámediggái válljejit sápmelaččat sápmelaččaid sámediggi ­válggas mii lea juohke njealját jagi seamma beaivvi go stuorradiggeválga lea . 1 SÁMEDIGGEVIESSU 1 SÁMEDIGGERÁĐI EVTTOHUS Sámi vuoigatvuođalávdegotti guorahallamii - vuođđu ja eavttuu láhksbrgui 1 SÁMEDIGGERÁDI CILGEHUS DOAIMMA BIRRA DÁS MÁIDDÁI REFERÁHTAÁSSIT 1 SÁMEDIG:;E 1 SÁMEDIG3I 1 SÁMEDIG ; I 1 SÁMEDI:n : ČDAHKKINTIRJI 1 SÁL čujuha váttisvuođaide maid sámi oahppoplána álggaheapmi lea dagahan Sis-Finnmárkkus , gos álbmoga sámi oassi lea hui stuoris . 1 SÁGASTALLAMA SISDOALLU 1 S~ lahttu 1 Systemáhtalaš oahpahus iešguđetlágan njálmmálaš doaimmaiguin , lea mielde ovdánahttime njálmmálaš gálggaid . 1 Systemáhtalaš máhttohuksen ja dutkan dáin gielain leat dehálaš vuođđu joatkevaš bargui mii galgá nannet ja ovddidit oarjilsámegiela ja julevsámegiela . 1 Systemáhtalaš barggu čađa 1994 rájes lea máhttu ja gealbu sámi áššiin ja sámi dilálašvuođain guovddášhálddahusa bargiid gaskkas nannejuvvon . 1 Systemadásis mii eat leat joavdan guhkkelebbui go dan ahte dat čuožžilit stuorra hástalusat organiserema dáfus go mánáidgárddit ja skuvllat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde galget fállat oahpahusa sámegielas . 1 Systemadásis ferte leat máhttu ja áddejupmi dain dárbbuin mat dán joavkkus leat , sihke dearvvašvuođabargiin , oahpahusbargiin ja mánáidsuodjalusas . 1 Syntehtalaš jietnadeapmi galgá geavahuvvot lassereaidun ovttas dábálaš divodanprográmmaiguin . 1 Synovate / MMI lea 1979 rájes čađahan jahkásaš iskkademiid Norges Bondelag ja Norsk Landbrukssamvirke ovddas dan birra makkár miellaguottut olbmuin Norggas leat eanandollui . 1 Synnøve Solbakken-Härkönen 31 . 1 Synnøve Solbakken-Härkönen , jođiheaddji 1 Synnøve Solbakk , Norgga beale Sámedikkis 1 Synnøve Persena dahkan málagovva 1 Synnøve Persen riegádii 1950 , ja ássá ja bargá Beavgohpis Porsáŋggu gielddas . 1 Synnøve Persen lea okta deaŧaleamos sámi dálááiggi dáiddáriin ja son lea šaddan dovddusin sihke girjjálašvuođa ja govvadáidaga bokte . 1 Synnøve Persen - CV 1 Synnnøve Solbakken Härkönen , jođiheaddji 1 Symfoniorkeastariin leat eanaš doaimmat oarjemáilmmi dáiddamusihkas , ja eanaš orkeastariin lea leamaš unnán earálágan musihkka , earret oarjemáilmmi musihka , muhto gávdnojit gal muhtimat geain lea leamaš earálágan musihkka . 1 Symbiosa čoahkkana das ahte eamiálbmoga eallinvuogi ja kultuvrra suodjaleapmi váikkuha biologalaš šláddjivuođa suodjaleapmái , ja nuppeguvlui . 1 Sylvi Vatne Pedersen oažžu permišuvnna várrelahttun juovlamánu 1. b. 1999 rájes juovlamánu 31. b. 2000 rádjai . 1 Sylvi Vatne Pedersen lohká iežas studeremin ja lohká alddis máŋga eará doaimma . 1 Sykehusvegen 30 1 Svineng , Magne 1 Sverresborgas lea okta oarjelsámi sabetčájáhus ja čájáhus das movt sámit atnet sabehiid ­«Troandilaš sabehiiguin – Sverresborga sabetmusea » . 1 Sverresborgas lea 2000 rájes leamaš bistevaš fálaldat skuvl ­laide sámi kultuvrra ovdanbuktimis . 1 Sverresborg váldá maid sisa gaskaboddosaš čájáhusaid sámi kultuvrra birra . 1 Sverresborg deattuha ovttasbarggu mii lea oarjelsámi organisašuvnnaiguin ja resursaolbmuiguin go lea sáhka dakkár doaimmain mat leat čadnojuvvon oarjelsámi kultuvrii . 1 Sverresborg Trøndelag Folkemuseum 1 Sverre Østerbøl oahpista mu Girkonjárgga joatkkaskuvllas Hessengas lahka Girkonjárgga . 1 Sverre Østerbøl : 1 Sverre Østerbøl ( r. 1949 ) , ovddeš kárášjohkalaš , álggii biilafága oahpaheaddjin Hesseng joatkkaskuvlii 1986:s . 1 Sverre Østerbøl ( Govva : Siv Rasmussen ) 1 Sverre Hatle oaččui dán virggi . 1 Sverre Hatle lei sárgon somás diploma ja geigii dan hovdii ollu giitosiiguin . 1 Sverre Hatle lei oahpaheaddjin Skuvvanvári skuvllas Porsáŋggus áigodagas 1966-74 , 1969 rájes rektorin . 1 Sverre Hatle : 1 Sverre Anderssen Peder Mathisen 1 Sverre Anderssen 1 Sverre Andersen , áirasa nr. 13 Josef Vedhugnes várrelahtu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Sverre Andersen , áirasa nr. 13 Josef Vedhugnes várrelahtu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Sverre Andersen ( čoahkkinortn ) 1 Sveriges Televison:s lea muđui sierra sámi redakšuvdna , SvT Sápmi , Gironis . 1 Svenn-Egil Knutsen Duolljá , Vuosttaškonsuleanta , dievdu , ROMSA 2 . 1 Sven-Roald Nystø Steinar Pedersen Egil Olli 1 Sven-Roald Nystø Per A. Bæhr 1 Sven-Roald Nystø Magnhild Mathisen 1 Sven-Roald Nystø John Henrik Eira 1 Sven-Roald Nystø Egil Olli 1 Sven-Roald Nystø Amund Eriksen 1 Sven-Roald Nystø 23 . 1 Sven-Roald Nystø , čoahkkinortnegii 1 Sven-Roald Nystø , áššeovddid . Per Solli 1 Sven-Roald Nystø , áššeovddid . 1 Sven-Roald Nystø , áššejođiheaddji Steinar Pedersen 1 Sven-Roald Nystø , áššejođih. 1 Sven-Roald Nystø , presideanta 1 Sven-Roald Nystø ( čoahkkinortnegii ) 1 Sven-Roald Nystø ( evttohussii ) 1 Sven-Roald Nystø ( bargoortnegii ) 1 Sven-Roald Nystø ( bargoortengii ) 1 Sven-Roald Nystø ( Eavttuhussii ) 1 Sven-Roald Nystø ( Bargoortengii ) 1 Sven-Roald Nyst¸ ( čoahkkinortn ) 1 Sven-Roald Nyst buvttii Alf Nystad 1 Sven Skjenneberg ja Hans Prestbakmo Hammerfest Herredsrett . 1 Sven Skjenneberg Meavkki ja Blåtind báhčinguovlluid oktiilaktin . 1 Sven Roald Nystø , áššejođiheaddji 1 Sven Roald Nyst 23 . 1 Svein ottar Helander peršuvdnálaš várrelahttu 1 Svein Peter Pedersen ( čoahkkinortnegii ) 1 Svein Peter Pedersen ( jienasteapmái ) 1 Svein Lundii muitaluvvon 1 Svein Lund dahkan čoahkkáigeasu 1 Svein Kollstrøm čilge ahte lei menddo maŋŋit jorgalit : – Dál de rievdadedje vearrámus dajaldagaid , muhto dalle leimmet juo boahtán nu guhkás min bargguin ráhkadit molssaeavttu , ahte eat háliidan jorgalit . 1 Svein Kollstrøm lea Tana montessoriskole stivrajođiheaddji . 1 Svein Kollstrøm lasiha : – Go sámi oahppoplána bođii atnui , de lei kveana Deanus mii radios dajai : – Álggus ledjen kveana . 1 Svein H. Bardsen 17 . 1 Svanhovd 1 Svangerskaps- og foreldrepenger under utenlandsopphold i land utenfor EØS der Norge ikke har trygdeavtale 1 Svangerskaps- og foreldrepenger under utenlandsopphold i land utenfor EØS der Norge har trygdeavtale 1 Svangerskaps- og foreldrepenger under utenlandsopphold i et EØS-land 1 Svalbárdalasáhus juohke mánnái : 1 Svalbarddas ja Jan Mayenis loahpahuvvo ovdagihtii jienasteapmi maŋimuš bearjadaga ovdal válgga . 1 Svalbarda , Jan Mayena ja Antarktisa Norgga liigeeatnamiid topográfalaš ja geologalaš kárten , ja maid kártabuktagiid ovdanbuktit iežas logistihkkaressursaid bokte nu ahte dainna lágiin láhčá dili instituhta ja iežas olgobargodoibmii , ja maid fállá oktasaš bálvalusaid norgga polardutkiide . 1 Sutnje lea leamaš deaŧalaš bajidit ealáhusa nissonolbmuid barggu árvvu . 1 Sutnje lea hui váttis addit virgenamahusa , sus ledje nu ollu doaimmat ahte dáidá dušše son ieš gii diehtá man ollu ledje oktiibuot . 1 Sutnje ii leat váttis lávlut sámegillii , iige lohkat sámegiela . 1 Sutnje guhte ii leat Norgga stáhtalahttu dahje ovttadássásaš Norgga stáhtalahtuin guolástangieldduslága § 2 vuođul , gusto gielddus gávppašit sállašiin guolástangieldduslága 3. paragráfas . 1 Sutnje guhte ii leat Norgga stáhtalahttu dahje ovttadássásaš Norgga stáhtalahtuin geassemánu 17 b. 1966-mannosaš lága nr. 19 olgoriikkalaččaid gieldima birra guolástit jna. . 1 Susanne Lyngmann , Snåase . 1 Susanne Amalie Andersen 1 Susanna Guttorm , Suoma beale Sámdikkis 1 Sus soaitá leamaš doaivva ahte sii galge oahppat sámegiela maŋŋil . 1 Sus lei áibbas seamma oaidnu go su ovdamannis ahte vuosttaldit vearrás dáruiduhttima skuvllain mat ledje sámiide oaivvilduvvon . 1 Sus lei várra veahá rahčamuš bealuštit min rektora ja eará oahpaheddjiid ovddas skuvllas . 1 Sus lei váldoorohat Riehppovuonbađas , skuvlla oahpaheaddjiásodagas , muhto oahpahii maiddái eará skuvllain suohkanis , ee. Náivuona biirres . 1 Sus lei sámegiella vierisgiellan , C-giellan skuvllas , ja iežas mielas ii lean goit gelbbolaš dien bargui . 1 Sus lei sámegiela vuođđofága ja son lei logopeda . 1 Sus lei stuora beroštupmi álbmotmáidnasiidda ja lávii lohkat máidnasiid midjiide . 1 Sus lei oapmedállu ja heasta ja doaivvun son lei dušše 20 jahkásaš . 1 Sus lei nuvttá oahpposadji ( Sámifoanddastipeanda ) go váccii Álttás skuvlla , nugo maiddái dain eará ohppiin ge lei . 1 Sus lei nubbi biigá mielde , nu ahte dál munnos Márehiin leat albma buorit beaivvit . 1 Sus lei nu hállu beassat oaidnit sápmelaččaid . 1 Sus lei maiddái buorre oktavuohta oahpaheddjiiguin ja internáhttabargiiguin , ja son doaimmai measta bálkkákeahtes kuráhtorin . 1 Sus lei jáhkkemeahttun alva vaikko lei viehka boaris . 1 Sus lei erenoamáš teknihkalaš máhttu ja lei gierdavaš mohtoriid divodit . 1 Sus lei erenoamáš máhtolašvuohta heivehit čálabáikki beaivválaš eallimii , ja dat dovdui maiddái olbmuid bargguin ja ovttastallamis . 1 Sus lei eanet oahppu ja sáhtii mu veahkehit sihke lohkat ja čállit dábálaš reivviid . 1 Sus lei dušše vuođđoskuvla ( álbmotskuvla ) , muhto barggai máŋggalágan bargguid , dávjá seamma áiggis . 1 Sus lei dalle ámmát Sámi duodjekonsuleantan . 1 Sus lei buorre muitu ja muitalii áinnas dáhpáhusaid ja olbmuid birra . 1 Sus lei buorre ekonomiija ja liikui gárvodit náhkkebiktasiin ja náhkkegahpiriin . 1 Sus lei bastilis njuovčča mii várra dagahii su gáržžohallan dilálašvuođaide . 1 Sus lei Romssa oahpaheaddjiskuvllas eksámen , gos son jáhkkimis maid lei lohkan sámegiela . 1 Sus ledje ártegis gárvvut , lei hui stuoris , mun gávken sutnje ja imaštallen gii son die ges lea . 1 Sus ledje stuorra váttisvuođat čállit dárogiela oahpaheaddjiskuvllas , muhto oaččui veahki skuvlaskihpáriin . 1 Sus ledje olu oahppásat , olbmot geat rahče sámi servvodaga seailluheami buorrin . 1 Sus ledje ollu doaimmat bellodagas , almmolaš ráđiin ja lávdegottiin , ja lei earet eará miellahttun 1963 ' Álbmotskuvlalávdegottis , Boazodoalu- ja sámeáššiid davviriikkalaš lávdegottis 1964–1980 ja Sámi vuoigatvuođalávdegottis 1980 ' rájes . 1 Sus ledje guokte biiggá . 1 Sus ledje eambbo go dábálaš návccat oahpaheaddjin ja čađa nana ja rehálaš luondu , mii dagai ahte son sáhtii čájehit fámolašvuođa seammás go lei mearálaš ja viissis álbmoga ektui mii lei nu vuollegis dásis go Mátta-Várjjaga sámit sihke morálalaččat ja intellektuálalaččat . 1 Sus ledje diimmut singuin geat dan dárbbašedje . 1 Sus ledje buorit dieđut ja kommenterii sin geain lei fápmu báikkálaččat . 1 Sus ledje artihkkalat , aviisačuohpastagat ja čállosat bargolanjas ja orrunlanjas , ii lean gal nu álki doaladit buot dáin ollislaš gova . 1 Sus ledje alddis máŋga máná - sihke vuollel skuvlaagi ja skuvlaagis . 1 Sus leat ollu plánat , váldit fágareivve boazodoalus ja sveisejeaddjin , gárvvistit matematihka ja álgoálbmotoahpu . 1 Sus leat maiddái leamaš máŋga luohttámušdoaimma Norgga valaštallamis , earret eará son lea leamaš Norgga Valaštallanlihtu várrepresideanta . 1 Sus leat 22 sámi máná Gáltta oahpaheaddjibiirres , ja čujuha dasa ahte son mannan jagi oaččui 15 speciedalera « buolleviidnadivatkássas » . 1 Sus leat 16 « sámi máná geaidda oahpaha dárogiela » ja lea « oadjebas ahte sii leat ovdánan dárogielas » . 1 Sus lea vuosttažettiin beroštupmi giehtaduodjefágaide ja eanangilvimii . 1 Sus lea viiddis fidnovásáhus , sihke vuođđoskuvlla oahpaheaddjin , journalistan , allaskuvlla- ja universitehtalektorin ja moanat virggi almmolaš hálddašeamis fylkkadásis . 1 Sus lea stáhtačálli ja politihkalaš ráđđeaddi . 1 Sus lea sihke sámi ja kveana duogáš ja son dovdá bures kveana digaštallama ge Norggas . 1 Sus lea ovdaskuvlaoahppu Sámi allaskuvllas , ja lea viidásat oahppu pedagogalaš bagadallamis ja 2. ossodat erenoamášpedagogihkka Akershusa allaskuvllas . 1 Sus lea oahpaheaddjiskuvla , oahpaheaddjiallaskuvla , girjerájuskursa , hálddahuskursa , guovttevahkkosaš kursa Ruoŧas , gos son logai sámi skuvladilálašvuođaid birra , Valáštallanallaskuvla Danmárkkus ja son lea maiddái Fulbright-stipendiáhttan lohkan skuvladilálašvuođaid máŋggagielatguovlluin Amerihkás , erenoamážit dain guovlluin gos indiánat leat gielalaš unnitloguálbmogat . 1 Sus lea oahpaheaddjioahppu ja sámegiela vuođđofága . 1 Sus lea maiddái guhkes hárjáneapmi buohccidivššárin ja buohccidivššárhoavdan seamma gielddas . 1 Sus lea leamaš ollu dadjamuš sihke skuvlii dáppe ja lullisámegiela ovdáneapmái . 1 Sus lea leamaš máŋga politihkalaš ja fágalaš doaimma ja lea leamaš Sámedikki várreáirrasin álggu rájes . 1 Sus lea erenoamášpedagogalaš oahppu ja sámegiella eatnigiellan . 1 Sus lea davviriikkaid gielaid váldofága , etnologiija , pedagogihkka ja kristtalašvuođaoahppu . 1 Sus lea buozanvuohta mii lea gohčoduvvon garrasit psykalaččat doaimmashehttejuvvomin , ja dán nama vuolde son lea álo eallán , ja dearvvašvuođabálvalusas ain gohčodit su nu . 1 Sus lea buorre gaskavuohta Sámediggái ja son dovdá eatnašiid dikkis ja hálddahusas máŋgga jagi lagaš ovttasabarggu geažil . 1 Sus lea befálaoahppu suodjalusas ja oahpaheaddjeoahppu lasseoahpuin čuovvovaš fágain : dárogielas , sámegielas , servvodatfágas ja pedagogihkas . 1 Sus lea alla juridihkalaš gealbu . 1 Sus ja mu áhčis ledje ollu ságastallamat ; eallima birra Deanus , olbmuid ja sárdnideddjiid birra , Sieidevuona , guolásteapmi ja bivddu birra . 1 Sus ii lean vejolašvuohta hállat sámegiela Oslos , nu ahte moai válddiime su mielde iežame bartii Kárášjohkii álo go dohko manaime . 1 Sus ii lean mihkkege dahkamušaid joatkkaoahpuin iige allaskuvllain , ja dáid skuvllaid várás ii lean dánlágan virgi . 1 Sus ii lean mangelágan formála oahppu , áidna oahppu maid ieš lei ožžon , lei rihppaskuvla . 1 Sus ii lean dalle vel oahpaheaddjioahppu , dan son oaččui Romssa semináras 1897–99 . 1 Sus guhte háliida sámegiela atnit suodjalan dihtii beroštumiidis báikkálaš ja guovlulaš almmolaš dearvvasvuođa- ja sosiálalágádusain , lea vuoigatvuohta oažžut bálvalusa sámegillii . 1 Sus guhte gáibideaddji mieđiheami haga vuvddii sállaša , lea persovnnalaš ovddasvástádus gáibádusas . 1 Sus guhte gádju bivdosiid , lea vuoigatvuohta oažžut gádjunbálkká . 1 Sus gii čálalaččat váldá oktavuođa guovllu almmolaš orgánain mii lea hálddašanguovllus , lea vuoigatvuohta oažžut vástádusa čálalaččat sámegillii . 1 Sus gii čálalaččat váldá oktavuođa guovllu almmolaš orgánain mii lea hálddašan-guovllus , lea vuoigatvuohta oažžut vástádusa čálalaččat sámegillii . 1 Sus gii virgáduvvo galgá lea movttet ja indui , ja son ferte hálddašit sámegiela , dárogiela ja eaŋgalasgiela njálmmálaččat . 1 Sus gii virgáduvvo , galgá leat uhcimusat golmma jagi joatkkaskuvla . 1 Sus gii sámegillii váldá oktavuođa báikkálaš almmolaš orgánain mii lea hálddašan-guovllus , lea vuoigatvuohta oažžut vástádusa sámegillii . 1 Sus gii rihkku dán paragráfa , lea geatnegasvuohta čorget ja jávkadit eret áđaid . 1 Sus gii gádju dakkár bivdosa mii lea namahuvvon §:s 29 , lea vuoigatvuohta oažžut gádjunbálkká mii mearriduvvo virolašvuođa dahje govttolašvuođa vuođul . 1 Sus geas bivdosa geasidettiin leat earáid bivdosat sorron iežas bivdosiidda , lea geatnegasvuohta dieđihit dan birra . 1 Sus gean ohcat berre leat vásihus stuorát kulturmuitoregistrerenprošeavttas . 1 Sus galgá leat politiija / gearggusvuođafágalaš gelbbolašvuohta ovtta min lagamus ránnjáriikkain . 1 Sus fertejit leat buorit njálmmálaš ja čálalaš ovdanbuktinnávccat . 1 Surggiidgaskasaš ovttasbargu ja dat ahte buorebut atnit resurssaid ferte leat guovddážis go galgat viidáseappot ovddidit suohkaniid ja fylkkaid mánáid- ja nuoraidpolitihkalaš barggu . 1 Surggiid njuolggadusat fertejit maiddái heivehuvvot govdafierpmádat huksemiidda , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Surggiid gaskasaš lassáneaddji ovttasbargu , regionála ja stáhtalaš doaibmiid lassáneaddji ovttasbargu ja ealáhusaid oasálaččaid eanebut njuolgga « lágiduvvon » oktasaš veahkeheapmi , čájehit ahte lea dáhttu ekonomalaččat áŋgiruššat ja gulahallat ealáhusovddideami birra ja áŋgiruššat báikegottiid ovddidemiin . 1 Surggiid fágaeiseválddit ja hálddahandásit galget aivvestassii bargguideaset siskkabealde atnit ovddasvástádusa sámi álbmoga ovddas seamma ládje go álbmogis muđuige . 1 Supmit ledje smávvát , muhto juohke ruvdno vuolggaha dehálaš bargamiid álbmogassii mat leat olgodaddama sáhte doarvái rábmot ja dat ánssáša doarjaga lágiduvvon olgodaddanguovlu sáhttá leat sihke báikkálaš olbmuid ja turisttaid mátkemohkki . 1 Supmit juolluduvvon prošeavttaide iešguđetge doaibmasurggiin áigodagas 2006-2010 1 Supmit juohkásedje ná : 1 Supmis mii biddjo Sámedikki háldui 2005 ` bušeahta bokte , lea reantovuoitu ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes juovlamánu 31. b. 2004 rádjái ja dat lea 4,65 mill kr. . 1 Supmis mii biddjo Sámedikki háldui 2005 ` bušeahta bokte , lea reantovuoitu ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes juovlamánu 31. b. 2004 rádjái ja dat lea 4,65 mill kr. 1 Supmii bođii Sámi Parlameanta 20 jagi dassái . 1 Supmi sáhttá geavahit 2007 bušehttii / rehketdollui . 1 Supmi olles fylka 1 Superlatiivvaiguin válddahallá Ellinor Marita Jåma ofelašprošeavtta . 1 Suorát dásseárvvu dihte árbebirolaš sámi meahccegeavaheamid gaskka , sihkkojuvvo goalmmát teakstaoassi s. 34 . 3 . 1 Suorgáseapmi mii boazodoalus lea dáhpáhuvvan , seamma láhkai go eanadoalus , lea dahkan ahte vuođđobuvttadeddjiin ii leat šat nu stuorra oassi árvoloktenproseassaid ovddasvástádusas čuovvut loahppabuktagii . 1 Suorggit ja fágat Go meroštallat ahte šaddet su. 40 oahppi jahkái , de sáhtášii álggahit realsuorggi ja giella-historjásuorggi . 1 Suorgeovddasvástádusprisihppa sisttisdoallá ahte iešguđet surggiid ja hálddahusdásiid fágaeiseválddiin lea iežaset surggiin seamma ovddasvástádus olbmuin geain lea sisafárrejeaddji duogáš , go eará olbmuin ge . 1 Suorgeovddasvástádusprinsihppa mielddisbuktá ahte juohke ovttaskas fágaeiseváldi ovddasvástida bálvalusfálaldagaid buot joavkkuide álbmogis . 1 Suorgeovddasvástádusprinsihpa vuođul galget fágaeiseválddit árvvoštallat dárbbašuvvogo heiveheapmi dahje doaibmabijuid álggaheapmi sin ovddasvástádussuorggi siskkabealde . 1 Suopmelaččaiguin ja dážaiguin gal birgejin . 1 Suopmelaš álbmot lei dalle nu gefon ahte sii measta buohkat geat sáhtte beahkit ja vázzit , báhtaredje Finnmárkui dahje Davvi-Ruŧŧii . 1 Suopmanjoavkku juogus lea mearridanválddálaš go unnimusat bealli lahtuin leat loidosis . § 9 Sámi giellalávdegoddi , bargolávdegoddi , suopmanjoavkku juhkosa ja áššedovdi bargojoavkku čoakkánmearrádusat dahkkojit eanetloguin . 1 Suopmalaččat bidjet hatti juohke ovttadaga nammii iežaset bálvalusain , omd beaivedivššus dehe go fitná dearvvašvuođaguovddážis ja leat váldán vuođu das ahte norgalaččat juo leat mearridan hatti juohke ovttadaga nammii . 1 Suopmalaččat bidjet hatti juohke ovttadaga nammi iežaset bálvalusain , omd beaivedivššus dehe go fitná dearvvašvuođaguovddážis ja leat váldán vuođu das ahte norgalaččat juo leat mearridan hatti juohke ovttadaga nammii . 1 Suopma mearridii ođđa sámi giellalága j. 2004 . Ruoŧŧa ges mearridii sámi giellalága 1992:s . 1 Suopma lea mearridan hukset eanet atomafámu , ja Ruošša fas lea netto fápmofievrrideaddji . 1 Suopma lea maŋimuš vihtta jagi geahččalan láhčit dilálašvuođaid nu ahte nuortasámi / goltásámi veahkadagas galget leat vejolašvuođat seailluhit iežaset iešlági , eallinvuogi ja kultuvrra . 1 Suopma lea maid ođastan heahteguovddážiid , heaittihan njulggaduslaš stivrejumi sosial- ja dearvvašvuođasuorggis ja baicca lasihan diehtojuohkima jna. . 1 Suopma lea maid ođastan heahteguovddážiid , heaittihan njulggaduslaš stivrejumi sosial- ja dearvvašvuođasuorggis ja baicca lasihan diehtojuohkima jna. 1 Suopma lea lágaid bokte sihkkarastán nuortalaččaidis vuoigatvuođaid ja eavttuid ásahit ássanguovlluid , ealáhusdoalu infrastruktuvrrain , fitnodat- ja kultuvrralaš doaimmaid , giellavuoigatvuođaid oahpahusa oktavuođas skuvllas , beaktilis oassálastima nuortasápmelaččaide sin áššiid meannudeamis ásahemiin omd. sierra nuortalašráđiid / orohatstivrraid . 1 Suopma , Ruošša ja Ruoŧŧa ávžžuhuvvojit farggamusat ratifiseret ILO konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , ja Norga ges ávžžuhuvvo dievaslaččat deavdit iežas geatnegasvuođaid ILO konvenšuvnna . 1 Suopma , Norga ja Ruoŧŧa bivdojuvvojit davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ásaheami maŋŋel maiddái bargat dan ovdii ahte Ruošša searvá geatnegahtti ja konvenšuvdnavuođustuvvon ovttasbargui sámi dilálašvuođaid ja vuoigatvuođaid hárrái ; 1 Suopma , Norga , Ruošša ja Ruoŧŧa leat geatnegasat dovddastit ja sihkkarastit sámiid álgoálbmotvuoigatvuođaid , earret eará historjjálaš vuoigatvuođaid eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide ; 1 Suopma 1 Suomas sámit ožžo Sámeparlameantta jagi 1973 , man sadjái dasto bođii Sámediggi jagi 1996 ; Ruoŧas sámit ožžo Sámedikki jagi 1993 . 1 Suomas mearkkaša mearrádus ahte birasgáhttenláhka ja čáhceláhka ferte rievdaduvvot . 1 Suomas mearkkaša mearradus ahte birasgáhttenláhka ja čáhceláhka ferte rievdaduvvot . 1 Suomas lea e.e. Eanodaga suohkanis lea gáiddusoahpahus máhttu ja hárjáneapmi vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla dásis . Sis lea leamašan gáiddusoahpahus sihke giella- , matematihka ja earenoamášoahpahusas . 1 Suomas lea e.e. Eanodaga suohkanis lea gáiddusoahpahus máhttu ja hárjáneapmi vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla dásis . 1 Suomas lea YLE Sámi Radio Anáris YLE Radio guovllukantuvra ja Ruoŧas lea SR Sámi Radio sierra ovttadahkan Sveriges Radios . 1 Suomas geavahuvvo anárašsámegiella ja goltásámegiella , lassin davvisámegillii . 1 Suomas eaktodáhtolaš buollindustehus oahpaha iežas bargit buollinstášuvnnain . 1 Suomas deaividit heahtedilit gos lea lagat viežžat buohccebiilla ja doaktára bealde ja heahtedilit bealde gos lea lagat viežžat buohccebiilla ja doaktára bealde . 1 Suomas deaividit heahtedilit gos lea lagat viežžat buohccebiilla ja doaktára Norggabealde ja heahtedilit Norggabealde gos lea lagat viežžat buohccebiilla ja doaktára suomabealde . 1 Suomas beale Sámediggepresideanta ja Sámi Parlamentáralaš Ráđi presideanta , Pekka Aikio , dajai sáhkavuorustis go konvenšuvdna geigejuvvui . 1 Suomas : Dás vieččat Windows SP 2 1 Suomas , Norggas ja Ruoŧas nammadit sámedikkit sámi ovddasteddjiid ( Suomas , Norggas ja Ruoŧas ) Barentsovttasbarggu orgánaide . 1 Suomas , Norggas ja Ruoŧas lea earenoamáš ovddasvástádus ahte sámegiella seailu ja ovddiduvvo ealli giellan maiddái olggobealde sámi guovlluid . 1 Suomas , Norggas , Ruoššas ja Ruoŧas fertejit ásahuvvot dakkár ortnegat sámi kulturmuitosuodjaleapmái , maid bokte sámiin lea vuoigatvuohta sin iežaset kulturárbái . 1 Suomagiella ja sámegiella skuvllas 1 Suomagiella ja sámegiella leat leamaš siidagiellan soames Ráissa giliin , ja badjeolbmot geat dáppe orrot geasi , sámástit . 1 Suomagiela – nuorttalašgiela duodjesátnelistu govaiguin 1 Suomagiela , meänkieli ja sámegiela hálddašanguovllu viiddideapmái biddjojuvvojit 50 milj. ruvnnu , mat mannet stáhtadoarjjan áššáigullevaš gielddaide . 1 Suomagiel suopman – kveanagiella lei su mánnávuođa siidda eatnigiella . 1 Suomabealde lea nuortalaččaid váldoássan Čeavetjávrris ja Njellimis Anárjávregáttis . 1 Suomabealde : Suoma sámiguovllu 1 Universiteahta Roavvenjárggas , Uleåborg universiteahta ja Suoma sámiguovllu eanadatallaskuvla , sámiguovllu univer 1 1 Suomabeal gielda galgá , go lágida gielddalaš mánáidgárddi , bearráigeahččat ahte bálvalus , sisdoalu ja kvaliteahta dáfus ollášuhtta mánáidgárddelága ( 36/1973 ) gáibádusaid . 1 Suoma-beale Ohcejoga skuvlla ja norgga-beale Sirpmá skuvlla gaskkas lea máŋga jagi leamašan ovttasbargu sámegielat ja sámi kultuvrra oahpahusain . 1 Suoma-Norgga-Ruoŧa-Sámi áššedovdi joavkku álgohápmi . 1 Suoma sámedikki gulaskuddancealkámuš 01.09.00 1 Suoma sámediggi , Ruoŧa sámediggi ja Norgga sámediggi leat válmmaštan árvalusaideaset boahttevaš Interreg-prográmmii . 1 Suoma ráđđehus ferte ovttasráđiid sámiiguin bargat eananvuoigatvuođagažaldaga čoavdimiin . 1 Suoma ja Ruoŧa beale sápmelaččain lea seamma vuoigatvuohta , jos sii álb ­motregistara mielde orrot Norggas válgajagi ja Ruošša beale sápmelaččain go leat álbmotregistara mielde orron Norggas 3 jagi . 1 Suoma ja Ruoŧa Sámedikkit leat giellalávdegotti njuolggadusaid dáfus mearridan plánenjoavkku evttohusa almmá rievdadusaid haga , ja Norgga Sámediggi lea rievdadan « giellajoavkku » sáni « suopmanin » . 1 Suoma giellaráđđi Ruoŧas 1 Suoma giellaráđđi 1 Suoma beale ustibat ledje buktán hirbmat fiinna vuoittuid , muhto sin mielde manne eanaš vuoittut ruovttoluotta Supmii . 1 Suoma beale Sámi Parlameantta vuođđudanbeaivi ( 1973 ) . 1 Suoma beale Sámedikkis : 1 Suoma beale Sámedikki vuođđudanbeaivi ( 1996 ) . 1 Suoma Sámedikki sámi lávdegotti 28.06.98 cealkámuš 1 Suoma Sámedikki presideanta válljejuvvui várrepresideantan . 1 Suoma Sámedikki 06.10.1997 árvalus 1 Suoma Sámediggi lea gieđahallan Sámi parlamentáralaš ráđi ásaheami dievasčoahkkimisttis 11.02.00 , ja lea nammadan čieža áirasa várreáirasiiguin SPR:ii . 1 Suoma Aslak-helikopter Soađegilis lea sihke sturrodaga , bargiidlogu ja rusttegiid dáfus Sea-king sullásaš helikopter , muhto heahtedilis lea dat guhkkelis eret Ohcejogas go Sea-King helikopter lea . 1 Suoma Aslak-helikopter Soađegilis lea sihke sturrodaga , bargiidlogu ja rustegiid dáfus Sea-king sullásaš helikopter , muhto heahtedilis lea dat guhkkelis eret Ohcejogas go Sea-King helikopter lea . 1 Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkit ruhtadit SGL doaimma . 1 Suoma , Ruoŧa ja Norgga ráđđehusat leat ovttaoaivilis das ahte bargat viidáseappot davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain , álggus vuos dakko bokte ahte ain bargat našuvnnalaččat mas čuovvolit gulaskuddancealkámušaid ja maid váikkuhusguorahallamiid . 1 Suoma , Ruoŧa ja Norgga ministarat dahke álgaga álggahit ovttasbarggu sámekonvenšuvnna áigái oččodeami dihtii . 1 Suoma , Ruoŧa ja Norgga beale sámedikkit leat ásahan oktasaš ovttasbargoorgána , nammalassii Sámi parlamentáralaš ráđi . 1 Suoma , Ruoŧa ja Norgga beale Sámedikkepresideanttain leat stuorra vuordámušat áššedovdijoavkku evttohussii Davviriikkaid Sámekonvenšuvdnan . 1 Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit oaivvildit ahte davviriikkalaš sámekonvenšuvdna lea mielde ovttastahttimin vuoigatvuođaid riikkarájiid rastá . 1 Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit maiddái servet konferánsii iežaset áirasiiguin . 1 Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkit leat organiseren iežaset barggu Sámi parlamentáralaš ráđi bokte dakkár áššiin main lea lunddolaš doaimmahit bálddalas politihka vai sámi álbmoga oktasaš beroštumit váldojuvvoše vuhtii . 1 Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš presideanttaidčoahkkin nammadii 12.01.99 bargojoavkku mii galgá ráhkadit oktasaš rámmaprográmma dáid riikkaid sámi guovlluid EU doarjjaprográmmii . 1 Suoma , Norgga ja Ruoŧa ministarat , geat vástidit sámeáššiin , ja sámediggepresideanttat geigejedje odne , 12.11.08 Gollegiela , davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi , Henrik Barrukii , guhte lea eret Storumanis , Ruoŧas , ja Ohcejoga Sámi Siida-searvái , Suomas . 1 Suollemasvuođa ferte dása lassin oaidnit vuosteváikkuhussan organiserejuvvon sámiid skuvlapolitihka vuosttaldeami ja dán politihka moaitaga ektui . 1 Suollemasat gohččojuvvui álbmotčoahkkimii Servodatvissui Kárášjogas cuoŋománu 9. beaivve 1960 , justa 20 jagi maŋŋá Norgga sállemušbeaivvi , cuoŋománu 9. beaivve 1940. 89 olbmo bohte , ja cealkámuš Norgga Ráđđehussii čállui ja sáddejuvvui . 1 Suokkardit ja ovdánahttit gielalaš rollaid repertoara , oahppat ođđa sániid ja doahpagiid dahká ahte oahppi sáhttá ieš sátnádit njálmmálaš teavstta ja albmanahttit iežas oaiviliid ja árvvoštallamiid . 1 Suoivanáššejođiheaddji : Willy Ørnebakk , tlf. 91 17 47 52 , 1 Suoivanáššejođiheaddji : Vibeke Larsen , tlf : 98 85 88 84 1 Suoivanáššejođiheaddji : Vibeke Larsen , tlf : 91 14 15 78 1 Suoivanáššejođiheaddji : Tor Mikalsen , tlf : 99 32 67 44 1 Suoivanáššejođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen 1 Suoivanáššejođiheaddji : Sten Erling Jönsson , tlf : 97 57 77 33 1 Suoivanáššejođiheaddji : Per-Ivar Henriksen , tlf : 93 48 43 47 1 Suoivanáššejođiheaddji : Per Edvind Varsi , tlf : 95 96 48 96 1 Suoivanáššejođiheaddji : Olaf Eliassen , tlf : 48 28 91 29 1 Suoivanáššejođiheaddji : Martin Urheim , tlf : 99 50 61 95 1 Suoivanáššejođiheaddji : Marie T. N. Aslaksen , tlf : 41 41 12 99 1 Suoivanáššejođiheaddji : Marianne Balto , tlf : 49 06 33 58 1 Suoivanáššejođiheaddji : Magnhild Mathisen , tlf : 97 57 25 93 1 Suoivanáššejođiheaddji : Knut Store , tlf : 95 72 06 29 1 Suoivanáššejođiheaddji : Klemet Erland Hætta , tlf : 91 87 17 44 1 Suoivanáššejođiheaddji : Kjersti Myrnes Balto , tlf : 41 50 35 29 1 Suoivanáššejođiheaddji : Jørn Are Gaski , tlf : 92 22 05 98 1 Suoivanáššejođiheaddji : Gunn-Britt Retter , tlf : 91 35 92 22 1 Suoivana jietna dadjá : Sápmelaččat lea romit , unnit , oktageardánat , ii ge sis leat seamma alla árvu go dáččain . 1 Suoidnemánus 2000 sisafievrriduvvui maiddái ovttadatearreortnet dábálaš ( konvenšuvnnalaš ) fatnasiidda mat leat 28 mehtara dahje badjel . 1 Suoidnemánus 1945 vulggiimet mii davás uhca 45-50 juolggat lástafatnasiin . 1 Suoidnemánu 6. b. 1998 beaiváduvvon reive Kulturdepartemeanttas - sámi medijaplána - ruhtaohcan plánabargui 1 Suoidnemánu 30. beaivve 1950:s moai vulggiime Drammenis . 1 Suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvdna – stáhtaministara álggahansárdni preassakonfereanssas 12.08.2011 . 1 Suoidnemánu 22. beaivve- kommišuvnna miellahtut : 1 Suoidnemánu 1919:s dollojuvvui nubbi sámekonferánsa Bonjáhasas , oasseváldiiguin gitta Mátta-Norggas [ 11 ] . 1 Suoidnemánu 14. b. 1999 reive Justisdepartemeanttas 1 Suoidnemánu 1. b. 2010 rájes gusto ođđa plána- ja huksenláhka ja dasa gullevaš láhkaásahusat . 23 milj. ruvnno Vikersunda sabetsaddinluohká nuppástuhttinhuksemii 1 Suoidnemánu 1. b. 2009 - geassemánu 30. b. 2010 boazodoallošiehtadus oktan loahppaprotokollain 1 Suoidnemánu 1. b. 2000 - geassemánu 30. b. 2001 boazodoallošiehtadus , beaiváduvvon cuoŋománu 07. b. 2000 1 Suoidnem. 1 Suoidnebuvttadeapmi lea maid deaŧalaš kultureatnadaga bajásdoallamii . Ođđaset buvttadusain sáhttá namuhit honnetbuvttadeami ja urtasiid šaddadeami . 1 Suoi ­dnemánu 1. beavvi 2005-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain nannejuvvui ahte prosedyrat galget gustot oppa stáhtahálddahussii . 1 Suohtas šaddá bargat ovttas presideanta Obamain ja su hálddahusain beivviid Københámmana čoahkkima rádjai ja mánuid dan maŋŋil , nu ahte mii oažžut gudneáŋgiris ja juridihkalaččat geatnegahtti dálkkádatsoahpamuša , cealká Jens Stoltenberg . 1 Suohtas lea gullat go Ráđđehus juolluda bissovaš ruđaid Divvun-doibmii , mii lea deaŧalaš sámegiela nannemii . 1 Suohkanšiehtademiid mielde gokčá stáhta Snåase ja Málatvuomi sámiskuvllaid goluid . 1 Suohkanšiehtademiid mielde gokčá stáhta Snåasa ja Málatvuomi sámiskuvllaid goluid . 1 Suohkanát mat leat geahccaladdandoaimmas mielde , galqet oaZZUL vejolasvuooa hábmet proSeavtta čaoaheami báikkála~ eavttuid mielde , sihke vuooookomponeanttaid válljema ja geográfia dáfus . 1 Suohkansuorgái ferte addojuvvot eanet doaibmanfriddjavuohta dainna lágiin ahte stáhtalaš stivren láhkaásahusa unnimus čuoggáid mielde ja dieñihangáibádus duoñaid geahpeduvvo . 1 Suohkansuorgái ferte addojuvvot eambbo doaibmanfriddjavuohta dainna lágiin ahte stáhtalaš stivren láhkaásahusa unnimus čuoggáid mielde ja dieđihangáibádus duođaid geahpeduvvo . 1 Suohkansuorggis lea iešheanalaš ovddasvástádus ovddidit iežaset dearvvašvuođa- ja fuollabálvalusa plánaid mielde vai dat livččii heivehuvvon guovllu sámi álbmogii . 1 Suohkansuorggi goluid lassáneapmi lea maiddái bajásmuddejuvvon 4,8 prosentii , mii lea 0,6 proseantačuoggá eanet go mii 2008 stáhtabušeahtas lea biddjojuvvon vuođđun . 1 Suohkanstivrras ja suohkanhálddahusas leat dávjá dáruiduhttinbealušteaddjit hálddašan . 1 Suohkanstivraválggas seammá jagi šattai son sihkkunákšuvnna vuollái . 1 Suohkanstivraválggaid maŋŋá faskestii OGG sátnejođiheaddji , nappo sáhttá leat nu ahte eambbosat jienastedje sin daningo sii guovdilaste sámi giellalága gullevašvuođa negatiivan suohkana ássiide . 1 Suohkansiskkáldas fárremat , erenoamážit SisFinnmárkkus Tabealla 5.5 čájeha ahte goasii bealli visot fárremiin SED-guovllus 2009 ledje siskkobealde ássansuohkana . 1 Suohkannr. 2012 1902 0301 1601 2020 2030 2004 1942 2027 1850 1805 1804 2003 1201 2011 1901 1939 2025 1940 2021 1 Suohkann r. / SED-suoh . 2011 2021 2027 2025 2020 1940 2022 2017 1850 1943 1939 1920 2023 1913 2018 2012 1938 1919 2030 2014 2019 1853 1902 1925 1849 1805 1 Suohkanlávdegotti eanetlohku deattuhii liikká ahte jus sámegiel aviissat galget oažžut eambbo doarjaga , de dat ii galgga ruhtaduvvot dainna lágiin ahte unniduvvo doarjja daidda sámi aviissaide mat čállet sámegillii . 1 Suohkanláhka addá nanu suodjalusa dan vuostá ahte stáhta ii galgga suohkana bajábealde viggat stivret go guoská suohkana siskkáldas áššiid čoavdimii . 1 Suohkanlaš penšuvdnaortnegat 1 Suohkanlaš ealáhusfoanddat Suohkanlaš ealáhusfoanddat galget geavahuvvot doarjut ealáhusovddideami suohkaniin ja nu veahkehit ođđa ja boahttááigásaš ealáhusaid ovdánit suohkaniin . 1 Suohkankomitea 1 Suohkanin lea erenomaš ovdasvástádus sihkkarastit dakkár bajásšaddama mas sámi manat ja nuorat besset nannet iežaset identitehta ja gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Suohkaniin main orrot ollu sápmelaččat , berre suohkanplánain duođalaččat bargat dan badjelii ahte láhčit dili nu ahte sámi kultuvra , ealáhusat ja servodateallin suodjaluvvo ja oažžu ovdánanvejolašvuođaid . 1 Suohkaniin leat lassánan váttisvuoñat oččodit ja áimmahuššat fágabirrasiid dihto fágasurggiin , omd. teknalaš suorggis ja areálaplánemis . 1 Suohkaniin leat 6 main lea muhtin muddui stuorát badjebáza , 28 rievddadit gaskal pluss 6 ja váile 10 , seammás go 8 lea leamaš stuorát vuollebáza . 1 Suohkaniin lea ovddasvástádus dábálašdoavttirbálvalusas , fysioterapiijabálvalusas , jortamovrabálvalusas , dearvvašvuođastašuvnna- ja skuv ­ladearvvašvuođabálvalusas . Dikšun- ja fuolahusbálvalusat lea vuosttaš dikšundássi psykalaš dearvvašvuođabarggus , gárrenvuođa-suodjalusas ja mánáidsuodjalusas , ja das lea maid ovddasvástádus eará sosialbálvalusain . 1 Suohkaniin lea erenoamáš ovddasvástádus sihkkarastit dakkár bajásšaddama mas sámi mánát ja nuorat besset nannet iežaset identitehta ja gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Suohkaniin lea erenoamáš ovddasvástádus sihkkarastit ahte sámi mánát ožžot dakkár mánáidgárdefálaldaga mii lea huksejuvvon sámi gillii ja kultuvrii , gč. mánáidgárdelága § 8 . 1 Suohkaniin lea deaŧalaš rolla čuovvolit mánáidkonvenšuvnna , ja dan vuollái gullá maid dat ahte mánáin lea riekti dadjat oainnuset ja sin galgá guldalit . 1 Suohkaniin ja fylkasuohkaniin lea alddiineaset ovddasvástádus gozihit iežaset resurssaid geavaheami ja fertejit ieža válljet makkár doaimmaide dietnasiid geavahit . 1 Suohkaniin gos mannan válggain ledje 30 jienasteaddji dahje eambbo , lea vejolaš sihke ovdalgihtii jienastit ja jienastit válgabeaivvi . 1 Suohkaniin Romssas ja Álttás lea leamaš erenoamáš stuora lassáneapmi . 1 Suohkaniin , main eai leat SED-guovllut , lea vuollebáza 42 , muhto dáin maiddái leat stuora erohusat gaskal ovttaskas suohkaniid . 1 Suohkaniin , gos leat eambbogat jienastuslogus , doppe berre válgaoassálastima sáhttit almmuhit sohkabeali ja agi ektui . 1 Suohkaniin , gos leat eambbo go 30 jienastuslohkui čállojuvvon , berre sáhttit almmuhit suohkaniid mielde tabeallaid válgaoassálastimis ja man oallugat leat jienastan daid iešguđege listtuid . 1 Suohkaniidda ferte addojuvvot vejolašvuohta álbmogii ráhkadit viiddis ja šláddjes kultur- ja friddjaáigefálaldagaid . 1 Suohkaniidda addo áiqemearrin borqemánu 15. b. 1991 rádjái ovddidit árvalusa mo caoahit geahččalandoaimma . 1 Suohkaniid vejolašvuohta ja máhttu plánemis ja birasáššiin ferte nannejuvvot vai sihkkarastojuvvo guhkesáigásaš viidodat- ja resurssahálddašeapmi , ja nu maiddái unniduvvojit áddjilis eaŋkiláššit ja dispensašuvdnaáššemeannudeamit . 1 Suohkaniid vejolašvuohta ja máhttu plánemis ja birasáššiin ferte nannejuvvot vai sihkkarastojuvvo guhkesáigásaš viidodat- ja resursahálddašeapmi , ja nu maiddái unniduvvojit áddjilis eaŋkiláššit ja dispensašuvdnaáššemeannudeamit . 1 Suohkaniid ja fylkkasuohkana ovttasbargu galgá ruohtastuhttit govdabátti huksema ja ovddidit fierpmádatvuñot čovdosiid sihke priváhta ja almmolaš suorggi várás . 1 Suohkanii leat ásahan telefonbálvalusa . 1 Suohkanii leat dát divdna dárbbašuvvon bargosajit dakkár suorggis mii ollu logijagiid lea buktán bargosajiid suohkanii . 1 Suohkanguovddážat muñui – dássi 4 . Báikkálaš guovddážat – dássi 5. • Guhtege dási 1 , 2 ja 3 rájuštuvvon guovddáš galgá sáhttit addit fálaldagaid oahpahusas , johtalusas , dearvvašvuoñas , kultuvrras , ealáhusovttasbarggus ja priváhta bálvalusaid , jos juo eará suohkanguovddážiin eai leačča dihto ovddut fálaldatbáikin . 1 Suohkanekonomiija barggut ja oppalaš ekonomalaš plána suohkansuorggis . 1 Suohkanbáhppa rámida iežas suohkana sámi mánáid , muhto sáhttá jearrat lea go dat máhttu man birra son čállá dárogiel máhttu , nu ahte sii leat ipmirdan dan dárogiel risttalašvuođamáhtu sisdoalu . ... 1 Suohkanbáhppa Meyer beasai ge de gullat ahte sus ii ábuhan diktit váhnemiid mearridit makkár gillii sin mánáid galggai oahpahit . 1 Suohkanbáhppa C. Aars čuoččuhii 1849:s ahte su báhppagielddas máhtte mearrasámit nu bures dárogiela ahte sámegiella lei dárbbašmeahttun oahpahusas . 1 Suohkanbáhppa Berglanda [ 14 ] , vuohki jođihit suohkana ja skuvlastivrra dagahii moivvi . 1 Suohkanbáhpa garra dáruiduhttinlinjá dihtii eai geahččalan ge ávkkástallat vejolašvuođaid mat gávdnojedje atnit sámegiela oahpahusas . 1 Suohkanbáhpa Zetlitz sadjásažžan son jođihii sátnejođiheaddjin vuosttaš skuvlakommišuvnna čoahkkima . 1 Suohkanat sáhtte maiddái ohcat doarjaga interneremii , skuvlaáiggi viiddideapmái , unnamánáidskuvllaide ja ođđa skuvlabiirriide . 1 Suohkanat oaivvildit ahte suohkanjuolludeamit fertejit lassánit , vai dat buorebut sáhttet ođđasis ealáskahttit sámegiela . 1 Suohkanat mat vuostáiváldet gáibádusaid , berrejit fuolahit ahte daid dađistaga sáddejit Sámediggái . 1 Suohkanat mat leat dakkár muttus ahte leat ealáskahttime sámi giela ja kultuvrra berrejit váldit erenoamážit vuhtii dan ahte sámi mánát besset deaivvadit sámi gielain ja kultuvrrain mánáidgárddis . 1 Suohkanat mat fertejit plánet dan vuođul ahte olmmošlohku unnu , mii deaividit garra hástalu- 1 Suohkanat mat fertejit plánet dan vuoñul ahte olmmošlohku unnu , deaividit garra hástalusaid bálvalusbuvttadeamis , ja seammás dainna ahte dinestusvuoññu hedjona . 1 Suohkanat main leat eanemus registrerejuvvon eret dieđiheamit leat Áltá ovcciin , Kárášjohka čiežain ja Deatnu guđain . 1 Suohkanat maidda dat guoská leat Roan , Åfjord , Bjugn ja Osen Mátta-Trøndelágas ja Flatanger Davvi-Trøndelágas . 1 Suohkanat leat njunnošis láhčime olbmuide buresbirgejeaddji dili ja ráđđehus dáhttu ahte sámi álbmogis galget leat seammadássásaš fálaldagat go earáin , main ere ­noamáš giella- ja kulturdárbbut vuhtiiváldojuvvojit . 1 Suohkanat leat geatnegahttojuvvon addit sámi guovlluid ohppiide oahpu sihke sámegillii ja sámegielas , jus oahppit dan dáhttot . 1 Suohkanat leat deaŧalaš ovttasbarganguoimmit . 1 Suohkanat ja fylkkasuohkanat ferteše doaimmahit dili nu ahte sámi organisašuvnnat beasaše searvat ovdamearkka dihte báikkálaš ja guvllolaš mánáid- ja nuoraidráđđái jna. 1 Suohkanat ja fylkkasuohkanat 1 Suohkanat ja fylkasuoh-kanat fertejit iežaset rámmaid siskkobealde gokčat diekkár oahpahusa goluid , sihke alfabetiserema ja vuođđooahppogoluid , ja maiddái diekkár fálaldagaid heivehangolut leat suohkaniid ja fylkkasuohkaniid ovddasvástádus . 1 Suohkanat gos eanemus godde rievssahiid . 1 Suohkanat galget juobe dan meare ge searvat dán doi-bmii ahte leat mielde bálvalusain mat gusket sosiála ruhtaveahki doaimmaheapmái ja gealbudanprográmmii masa gullá gealbudandoarjja . 1 Suohkanat , guovloráññi ja fylkkasuohkan fertejit bargat ovttasráñiid strategiijaid válljemis dainna ulbmiliin ahte oažžut stáhtalaš bargosajiid sirdit Romssa fylkii . 1 Suohkanat , fylkkagielddat ja dearvvašvuođafitnodagat galget fuolahit dárbbašlaš dulkaveahki jus bargiin ii lea doarvái giella- ja kulturgelbbolašvuohta . 1 Suohkana sámi máttaráigi lea ain hearkkes ášši máŋgasiidda . 1 Suohkana sámepolitihkalaš lávdegoddi mettii ja sáddii doaibmaplána gulaskuddamii ovdal go ovdagoddi lei dan meannudan . 1 Suohkana máttageahčen , Ivgubađa bealde , bážáhalai galba . 1 Suohkana jođihangotti váldosátnedoalvu sámegieloahpahusas , Johan Lyngstad , lea čađat čuoččuhan ahte jus suohkanis galggai leat oahpahus sámegillii , de ii ábuhan álggahit fálaldaga olbmuiguin geat eai máhttán sámegiela . 1 Suohkana bealis háliidedje nu unnán go vejolaš váldit vuhtii ahte stuora oassi suohkana ássiin ledje sámit . 1 Suohkan sáhttá : 1 Suohkan plánenmáhttu ferte buoriduvvot ja ovddiduvvot vai geahpeduvvojit mearragátti geavahusa ja riiddusuodjaleami . 1 Suohkan mearrida galgá go beassat jienastit buot jienastanbiiriin vai leat go mearriduvvon báikkit gos sáhttá jienastit sámediggeválgii . 1 Suohkan lei mearridan ahte joatkkaskuvla galggai álggu rájes leat bákkolaš buohkaide geat eai ohcan eará ohppui . 1 Suohkan lea maŋimus jagiid addán dieđu vejolaš sámegiel- ja suomagieloahpahusa birra sidjiide geat álget vuosttaš luohkkái . 1 Suohkan lea buot eanemus beakkán Riddu Riđđu-festivála dihtii , ja sámegiella lea lunddolaš oassin earret eará Davvi-Romssa dávvirvuorkká , Gáivuona kulturskuvlla , Olmmáivákki duodjesearvvi ja ii uhcimus suohkana iežas doaimmain . 1 Suohkan jođihii fidnokurssaid 1951 rádjái . 1 Suohkan galgá lágidit suohkana olbmuin doappariid ođđasit ávkkástallama , dikšuma ja fievrrideami ja eará doappariid go earenomášdoappariid maid lágášvuođa , čoahkádusa ja hivvodaga dáfus sáhttá buohtasdahttit viessodoaluid doappariiguin muhto mat bohtet industriija dehe eará doaimmas . 1 Suohkan galgá lágidit suohkana olbmuin doappariid ođđasit ávkkástallama , dikšuma ja fievrrideami ja eará doappariid go earenomášdoappariid maid lágášvuođa , čoahkkádusa ja hivvodaga dáfus sáhttá buohtasdahttit viessodoaluid doappariiguin muhto mat bohtet industriija dehe eará doaimmas . 1 Suohkan ferte vuolggahit rabas gulahallama ja viidát ságaškuššat das makkár áigumušaid ja ulbmiliid mearrida sámegielat oahpahussii ja bargui vai ovdánahtášii máŋggakultuvrralaš ipmárdusa . 1 Suohkan dieđiha ahte sii buorremuddui leat nagodan lágidit sámegieloahpahusa sidjiide geat dan leat háliidan daid jagiid go lea leamaš jearaldat . 1 Suodjalussuorggi siskkáldas meanut galget vuoruhuvvot . 1 Suodjalusprošeakta Suodjalusprošeavtta lea Romssa fylkkaráđđi vuolggahan čuovvolit ja nannet suodjalusa bissuma Romssas ja davviguovlluin . 1 Suodjaluspolitihka ja guhkesáiggiplánema ossodat Kontreadmirála Arne Røksund Telefovdna : 23 09 64 00 1 Suodjalusministtar lea Suodjalusdepartemeantta hoavda ja politihkalaš njunuš . 1 Suodjalusministtar Grete Faremo vuolláičálii odne ráđđehusa namas oppalaš sihkkarvuođasoahpamuša eará davviriikkaiguin lotnolasat suodjalit ja lonohallat suollemassan mearriduvvon dieđuid . 1 Suodjalusministtar Grete Faremo ovdanbuktá bušeahta Beardugoržžis . 1 Suodjalusministtar Grete Faremo lei guossoheaddji iežas davviriikkalaš kollegaide go sii deaivvadedje Birggonis miessemánu 20. – 21. b. . 1 Suodjalusministtar Grete Faremo ja suodjalushoavda Harald Sunde . 1 Suodjalusministtar Grete Faremo ja Bosnia-Hercegovina suodjalusministtar Selmo Cikovic dárkkisteaba gudnesoalddátveaga . 1 Suodjalusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen 1 Suodjalusministtar 1 Suodjalusminister registrerii Sámedikki evttohusaid , ja dovddastii maid ahte lea váttis ášši . 1 Suodjalusminister Løwer oahppaladdama oktavuođas Finnmárkkus dán jagi ođđajagimánus , bovdii Sámediggi ášši guokte beali , Suodjalusdepartemeantta ja Boazoorohaga 14 A lunšii Leavnnjas 11.01.00 . 1 Suodjalusministara guovttos ságastalaiga maiddái politihkalaš dili birra Oarje-Bálkanis ja riikkaidgaskasaš soahtedoaimmaid birra . 1 Suodjalushuksehusas leat kantuvrrat miehtá riikka , ja das lea ovddasvástádus buot Suodjalusa visttiin . 1 Suodjalushoavda Harald Sunde Suodjalushoavddas lea dál guovttegeardán rolla , son lea sihke departemeantta bajimuš fágamilitearalaš ráđđeaddi , ja Suodjalusa militeara organisašuvnna etáhtahoavda . 1 Suodjalusdepartemeantta vuolábealde leat dát etáhtat : 1 Suodjalusdepartemeantta ossodatjođiheaddjit 1 Suodjalusdepartemeantta organisašuvdnakárta 1 Suodjalusdepartemeantta gulahallanovttadat lea organiserejuvvon sierra ovttadahkan departemeanttaráđi vuolábeallái . 1 Suodjalusdepartemeanta lea álggahan guorahallat iešguđet lágan beliid áššis gosa hukset soahtegirdišiljuid boahtteáiggis . 1 Suodjalusbušeahtta lasihuvvo badjelaš 300 miljovnna kruvnnuin lassiruhtajuolludemiin ja Suodjalusa beavttalmahttin doaimmaid bokte . 1 Suodjalusa plánaid oktavuođas ahte oktiičatnat ja viiddidit Meavkke ja Blåtind báhčinšiljuid , lea Sámi kulturmuitoráđđi guovtti jagáš prošeavtta bokte registreren nu ollu go 188 kulturmuittu . 1 Suodjalusa ođđa struktuvrras siskkit Romssas galgá doaibmat soahteveaga deaŧaleamos guovlun , ja Mearrasuodjalus galgá leat Háršttás ja Romssas . 1 Suodjalusa oñña struktuvrras galgá siskkit Romsa doaibmat soahteveaga deaŧaleamos guovlun , ja Mearrasuodjalus galgá leat Háršttás ja Romssas . 1 Suodjalusa musihkka oažžu 1 miljovnna kruvnnu 2010 salderejuvvon bušeahta ektui , go dan váldá vuhtii ahte Norsk Military Tattoo čađahuvvo juohke nuppi jagi , ja iige jagi 2011 . 1 Suodjalusa huksenbálvalus mas lea ovddasvástádus doaibmabijuide guovllus ii leat dán fealtasesoŋggas čuvvon Stuorradikki addán geatnegasvuođaid gozihit sámi kulturmuittuid . 1 Suodjalusa dábálaš doibmii lasihuvvo 75 miljovnna kruvnnu jagi 2011is . 1 Suodjalusa dutkaninstituhta ( SDI ) ulbmil lea dutkat ja ovdánahttit Suodjalusa dárbbuid mielde . 1 Suodjalusa bušeahtta ovdanbiddjo golggotmánu 5. beaivvi , ja suodjalusministtar danin ii čiekŋut bušeahta bienaide ovdal dan . 1 Suodjalus áigu nannet Communication Information System Task Group , ja áigu doarjut plánejuvvon militeara doaimmaid jagis 2011 . 1 Suodjalus lea Suodjalusdepartemeantta stuorámus vuollásaš etáhta , man ovddasvástádus lea fámuid buvttadeapmi ja sierra vearjosurggiin . 1 Suodjalus ferte dál gávdnat eaktodáhtolaš čovdosa boazodoaluin . Dán oktavuođas lea dárbu sáhttit fállat mealgat buoret ja nu eanet realisttalaš fálaldaga eaktodáhtolaččat lotnut doaluid dáláš nu gohčoduvvon Finnmárkkumálle ektui . 1 Suodjalus bidjá johtui stuorra hárjehallamiid almmá ahte dan birra dieđihuvvo boazodoalloorohahkii . 1 Suodjalus , ja áinnas Čiegusvákšun almmuha dieđuid dađistaga ja addá buori gova davviguovlluin , maiddái olgoriikkaguovlluin gos oasálastit . 1 Suodjaleapmi luonddusuodjalanlága mielde lea dál ovttabealádit heivehuvvon dasa maid doaba » klassisk naturvern ” siskkilda , min oainnu mielde lea dát menddo gárži ja statistalaš . 1 Suodjaleapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Suodjaleami árvvoštallama ja vejolaš suodjalanmearrádusa oktavuođas lea hui deaŧalaš gaskkustit ja duođaštit dan sámi historjjá ja geavaheami mii das lea leamaš . 1 Suodjalanplánat . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Suodjalanplánabarggu njuolggadusat sámi guovlluid luonddusuodjalanlága mielde , ođđajagimánu 31. b. 2007 . − 1 Suodjalanguovllu suodjalanmearrádusat dat mearridit gii galgá leat suodjalanguovllu háldda šan ­váldi ja galgágo ásahuvvot ráđđeaddi lávdegoddi suodjalanguovlluid hálddašeapmái . 1 Suodjalandárbbut ge sáhttet bealuštit dakkár viiddideami . 1 Suodjalan- ja huksenáššiin lea deaŧalaš ahte árvvoštallamiin erenoamážit deattuhuvvo makkár váikkuhusaid vejolaš suodjalan- ja huksendoaimmat dagahit sámi servodahkii oppalohkái . 1 Suodjalan ­áššiin mat gusket sámi guovlluide galget , jos eará ii sohppojuvvo , čađahuvvot báikkálaš- / guovlulaš ja guovddáš gulaskuddamat guovtti sierra vuorus nu ahte Sámediggi oažžu vejolašvuođa oahpásmuvvat sámi organisa šuvnnaid / - servviid ja sámi riekteoamas ­teaddjiid oainnuide ovdalgo Sámediggi ieš konsulteregoahtá stáhtalaš eiseválddiiguin ja/dahje buktá cealkámuša suodjalanevttohussii . 1 Suodjalan dihtii lunddolaš ja dikšojuvvon guolleresurssaid , mearrašattuid šaddadanrusttegiid ja guolásteddjiid bivdinvejolašvuođaid , dás maiddái nuohttesuhppen- ja steaŋgabidjansajiid geavaheami , sáhttá Gonagas addit láhkaásahusaid eará doaimmaid čađahemi várás go guolásteami várás siskkabealde dan rájá mii lea 4 mearramiilla vuođđolinnjáin eret . 1 Sum 3 318 3 938 3 998 1 Sullásaš lassáneapmi lea dáhpáhuvvan bušeahtas 2008 rájes go Snoasa gielda dál gullá sámegiela hálddašanguvlui . 1 Sullo birra leat ovttageardánis govadagat mat govastit gili boares ealáhusaid bivddu ja guolásteami . 1 Sullii seammá áiggi huksejuvvui , ostojuvvui dahje láigohuvvui sierra skuvladállu Kirkonjárggas , Buođggáin ja Ruovdevuonas . 1 Sullii seamma áigge huksejuvvui duottarstohpu Greineranjárgii . 1 Sullii oktanaga dáinna bargguin dagai maiddái Norgga dutkanráđđi čielggadusbarggu mii lei gulaskuddamis 1998:s . 1 Sullii juohke nuppi nummaris lei juoga skuvlla birra . 1 Sullii guokte goalmmádasa buot sámiin ásset Norggas , ja dat čovdosat mat válljejuvvojit dáppe , sáhttet álkit čuovvolit maiddái ránnjáriikkaineamet . 1 Sullii gaskkamuttus mannan jahkečuođi eai aivvestassii biehttalan leames sámi eaiggáduššanvuoigatvuhtii vuođu . 1 Sullii dii. 19.15 – 19.45 : Čoahkkin Sámi allaskuvllain . 1 Sullii dii. 17.30 – 19.15 : Diehtojuohkin ja oahpisteapmi Diehtosiiddas ( Sámi diehtosiiddas ) . 1 Sullii dii. 16.00 – 17.15 : Čoahkkin Sámi girkoráđiin ja ráđi váldočálli Tore Johnsenin ja Davvi Hålogalándda bismmagotti bismmain Per Oskar Kjølaasain . 1 Sullii dii. 15.00 – 16.00 : Čoahkkin Álttá suohkaniin iešguđet sámepolitihkalaš hástalusaid birra . 1 Sullii dii. 14.30 : Vuolgga Kárášjogas , sáhtosteapmi Guovdageidnui . 1 Sullii dii. 12.00 – 14.30 : Stáhtaráđđi čoahkkinastá báikkálaš ja guovlulaš ovddasteddjiiguin mas deattuhit čuovvovaš fáttáid : Bargosajit , ealáhusovdáneapmi ja árvolassáneapmi . 1 Sullii dii. 11.15 – 13.15 : Čoahkkin fylkkamánniin ja Kárášjoga , Porsáŋggu ja Unjárgga sámi gielddaiguin . 1 Sullii dii. 11.15 – 12.00 : Čoahkkin boazodoallohálddahusain . 1 Sullii dii. 10.30 – 11.15 : Čoahkkin Finnmárkkuopmodagain . 1 Sullii bealli árvaluvvon 1075 miljovnna kruvnnos geavahuvvo riikkageaidnofierbmái , nubbi bealli fas geavahuvvo fylkkageaidnofierbmái . 1 Sullii bealli sis sihke sámástit , lohket ja čállet sámegillii , ja bealli fas sis máhttet dušše hállat . 1 Sullii bealli ohppiin vázzet Golmmariikkaurrii ja nubbi bealli fas mannet mealu . 1 Sullii bealli dáin sihke hupmet , lohket ja čállet sámegiela , ja earáide lea fas vuosttažettiin hupmangiella . 1 Sullii bealli Norgga eananareálas han lea maiddái Sámi guovlu . 1 Sullii 90 % militearaveagas hárjehallet maiddái jagi 2011 . 1 Sullii 80 proseantta olbmuin gullojit Norgga Girkui , muhto sihke lohku osko- ja eallinoaidnoservodagat Norgga Girkku olggobealde ja lohku olbmot mat gullojit daidda servodagaide , leat lassaneame . 1 Sullii 80 milj. ruvnno doaimmaide mat galget dáhkidit dorvvoleabbo doaimma etáhta DGT-vuogádagas . 1 Sullii 70 sámi kulturmuittu leat dán čavčča registrerejuvvon Ráissa álbmotmeahcis ja Ráisduottarháldi eanadatsuodjalanguovllus Romssas . 1 Sullii 70 sámi dáiddára miehtá riikka leat čadnojuvvon Sámi dáiddaguovddážii . 1 Sullii 60 % ohppiin geat álge joatkkaskuvla ohppui áigodagas 1994-1996 ja geat eai čađahan 5 jagi sisa , eai leat čađahan joatkkaskuvla oahpu 2009 rádjái . 1 Sullii 52 pst. doarjagiin addojuvvojuvvui nuoraiddoaibmabijuide . 1 Sullii 5000 olbmo leat galledan Sámedikki maŋŋel go fárrii ođđa vistái . 1 Sullii 50% sámiin eai máhte ovttage sámegiela . 1 Sullii 50 nuora , lágideaddjit , álggaheaddjit ja guossit oassálaste konferánsii . 1 Sullii 430 milj. ruvnno juolludeamis lea dárbbašlaš vai etáhtta oppalaččat galgá sáhttit bisuhit bargiidveaga 2009 álggus ja máksimis liigegoluid go Stáhta penšuvdnakássa dáhkádusmáksu lea lassanan . 1 Sullii 40 % eambbogat dain geat leat váldán dábálašfágalaš oahpposuorggi go dat geat leat váldán fidnofágalaš oahpposuorggi ásset lulábealde Sáltoduoddara . 1 Sullii 30% jahkedietnasis gaska-Finnmárkku hoteallaealáhusas boahtá konferánssain ja kursadoaimmain . 1 Sullii 28 miljon ruvdnosaš bušeahtas , báhcá sullii 10 miljon ruvdnosaš árvu Guovdageidnui gálvvuid ja bálvalusaid oastima bokte . 1 Sullii 260 konsešuvdnaášši galget meannuduvvot sámi guovlluin . 1 Sullii 2000 olbmo hupmet julevsámegiela , ja eanaš oassi sis ássá Ruoŧas . 1 Sullii 200 milj. ruvnno vai nagoda dustet vurdojuvvon boahttevaš lassáneaddji bargguhisvuođa . 1 Sullii 20 arkeologalaš kulturmuittu ( goahte- ja návetsajit , áidesajit , sieiddit ) , 11 suodjalanveara oapmegoađi ja láđut ja 19 návsttu , mearravistti , mearaduvdaga ja guollejielli . 1 Sullii 1990:s ovddidii skuvla oppalašfágafálaldaga mas lei boazodoallu ja duodji oahpposuorgin . 1 Sullii 15 % eanet nieiddat go bártnit váldet universitehta / allaskuvla oahpu . 1 Sullii 140 kulturmuittu registrerejuvvojedje . 1 Sullii 10 % eanet ohppiin SED-guovllus geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa , ásset SED-guovllus 2009 , go buohtastahttá singuin geat čađahedje ~ 159 ~ joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Sullasaš áŋggirdeami vuođul Ruoŧa bealde ledje dain 1000 ođđačáliheamis 500 nuora . 1 Sullasaš vuoitu 2004:s lei 10,6 pst. . 1 Sullasaš organisašuvnnat gávdnojit eará davviguovlluid álgoálbmogiin , ja lunddolaš duogážin lea ahte rievddadeaddji resursavallji ja rievddadeaddji dálkkádagat dahket dárbbašlažžan heivehit joavkkuid sturrodaga jagi áigodagaid mielde . 1 Sullasaš hástalusat . 1 Sullasaš doaibmabijuid leat dál ásaheame Divttas-vuona suohkanii daid vásáhusaid vuođul maid Guovdageainnus leat vásihan . 1 Sulaid 3 proseanttas bargiin lei sámegiela máhttu . 1 Sula mielde uhcimus logut 1998:s dušše Tromssa fylkkas leat 60 albasa , 40-60 geatki ja 10-140 gonagasgoaskinpára ovdal čivgama giđđat . 1 Suittehat čavgejuvvojit 1 Suinna leat oahpásnuvvan 2. girjjis , mas son čállá Mátta-Várjjaga skuvlahistorjjá birra . 1 Sugaimet ruoktot ihkku . 1 Sudnuide šadde 5 máná . 1 Sudnos lei oapmedállu ja huksiiga geassesaji . 1 Sudnos lei nana mokta oahppat sámegiela . 1 Sudnos lei eanandoallu ja soai buvttiiga mielkki internáhttii . 1 Sudnos ledje guokte máná geat elle ollesolbmo ahkái . 1 Sudnos leat oktiibuot vásáhusat sihke oahppin , studeantan , váhnemin , vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla oahpaheaddjin , rektorin , skuvladirektevran ja departemeantta konsuleantan . 1 Sudnos leat guokte máná . 1 Sudno ovdaságaid maŋŋá ledje buot bátnedivššárat váikkuhuvvvon ja movttiiduvvan searvat dán dehálaš bargui . 1 Sudno geažil sáhtiime vuolgit Sirbmái veaháš báikkálaš diehtoseahkain ja ollu ráđiiguin . 1 Sudno eadni lei Suomas eret , son suomastii mánáiguin ruovttus ja háliidii ahte soai galggaiga ovdánahttit gielaska . 1 Sudno eadni , guhte lei jierpmálaš ja oaidnilis nisu , lei gullan ahte Tordnii lea boahtán sámegielat oahpaheaddji . 1 Subsidiáralaččat ovdandollojuvvui ahte ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1966 artihkal 27 , go bálddalastojuvvo ILO-soahpamušain nr. 169 artihkkala 14 nr. 1 vuosttas čuoggáin , ferte mielddisbuktit ahte stáhta vejolaš eaiggáduššanriekti Čáhputvuovdái ii leat soabahahtti Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaiguin eamiálbmogiid buohta . 1 Submi Čájeha ahte poasttas čoahkkinjođihangotti geavahusas lea vuolláibázan -30 ru. 1 Submi Čájeha ahte poasttas sámi kulturorganisašuvnnat lea badjebáza 126 000 ru. . 1 Submi Čájeha ahte poasttas riikkaidgaskasaš áŋgiruššamat lea badjelbázan 406 000 ru. . 1 Submi Čájeha ahte ohcanvuđot doarjagiin dásseárvodoaibmabijuide lea badjelbázan 19 556 ru 2008:s mii boahtá das go doarjjaruđat leat máksojuvvon ruovttoluotta . 1 Submi šattai maŋŋá 10 miljon ruvdnosažžan jahkái 2010 . 1 Submi váldojuvvo Sámedikki 2008 bušeahtas poasttas 300 ealáhusovddideapmi , vuollepoasta 30030 máŋggabealat ealáhusat . 1 Submi ruhtaduvvo nu ahte poasttas 51.1 geahpeduvvo vástesaččat . 1 Submi prioriterejuvvon dárbu 26 742 82 214 43 672 1 Submi prioriterejuvvon dárbu 26 742 70 714 31 172 1 Submi lea vuosttažettiin juolluduvvon prošeavttaide mat čađahuvvojit min geográfalaš doaibmasuorggi siskkobealde , ja lea danne doaibmasuorggi ealáhusdolliide oaivvilduvvon . 1 Submi lea seamma go dat maid departemeanta lea juolludan maŋemus golbma jagi dákkár bargguide ovddeš Sámi oahpahusráđi bokte . 1 Submi eará gáibádusat 1 Submi dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan 1 Submi a ) 1 Submi Tabealla 6.5 1 Submi Sámedikkis lei bušeahttameannudeamis áššis 40/08 , Sámedikki 2009 bušeahtta , juolludussan oktiibuot 345 643 000 ru , mas mielde maiddái sámeálbmotfoandda buvttadus . 1 Submi Sámedikkis lei bušeahta meannudeami oktavuođas áššis 60/07 , Sámedikki 2008 bušeahtta , juolludus mii lei oktiibuot 316 310 000 ru , mas mielde maiddái sámeálbmotfoandda reanttut . 1 Submi Poasttas 210 Museat lea várrejuvvon 350 000 dáiddamusea prošekteremii ja plánemii Kárášjohkii , 200 000 ru Álttá / Guovdageainnu 1 Submi Badjelbáza poasttas 800 konferánssat boahtá das go konferánssaid golut ledje unnit go mii lei biddjojuvvon bušehttii . 1 Submi 873 1 022 1 072 1 072 1 Submi 700 700 1 Submi 70.123 45.753 1 Submi 660 800 980 1 Submi 4 547 5 771 1 224 5 771 1 Submi 4 547 5 771 1 224 1 Submi 4 547 5 762 1 215 1 Submi 30 744 36 564 6 620 1 Submi 30 744 35 064 5 120 1 Submi 3 600 3 600 3 390 3 390 1 Submi 3 600 3 600 3 390 1 Submi 3 318 3 938 3 998 1 Submi 26 742 70 714 32 172 1 Submi 26 125 18 597 19 100 19 100 1 Submi 26 125 18 597 19 100 1 Submi 18 154 22 964 4 810 1 Submi 17 954 21 764 3 810 22 164 1 Submi 17 954 21 764 3 810 1 Submi 16 650 16 650 15 850 14 850 1 Submi 136 494 147 590 11 096 1 Submi 129 294 147 590 18 296 1 Submi 106 900 131 800 24 900 1 Su. 470 prošeavtta earret eará skuvla- , dearvvasvuođa- , teknalaš- , ja kultur- ­suorggis leat dorjojuvvon badjel 700 milj. ruvnnuin 1999 rájes . 1 Su. 1/3 goluin doaimmahit Norgga girku ( Den norske kirke ) juolluduvvojit stáhtabušeahta badjel . 1 Su čállagat leat ain áigeguovdilat dannego dat gieđahallet vuođđoeavttuid sápmelaččaid ceavzimii álbmogin , dadjá Aili Keskitalo , Sámi parlamentáralaš ráđi presideanta . 1 Su čuohpadedje , muhto ii šat virkkosmuvvan maŋŋá čuohpadeami . 1 Su áigumuššan lea leamašan ahte sámi ja dáža álbmot galget ovdánahttit gaskaneaset áktejumi ja buori oktavuođaid . 1 Su áhčči – Johan Peder Pedersen , Hommelviika , – lei leamaš sámeskuvlaoahpaheaddjin Beasfearddas ( Jogas ) . . ... 1 Su vástádus lei ná : 1 Su váhnemat vuosttaldedje sakka ahte son galgá dárogiela oahppat lohkat . 1 Su vuođđoskuvlajagit ledje ollásit dárogillii . 1 Su vuođuštus lei : - Nuoraid oahpahus ja boahtteáigi lea mus nannosit váimmu alde . 1 Su vuosttaš oaidnaleapmi Finnmárkku sámi álbmogiin , namalassii Buolbmágis – sáhttá gohčoduvvot Vene Vidi Vici . 1 Su vuorkkás leat mii gávdnan eksámeniid árvosániid goappašit jagiid . 1 Su veahkehii isit Hánsa Anthi , gii maiddái murrii , guttii sisa ja muđui lei muhtunlágan bearráigeahčči - hui unnán bálkkáin . ... 1 Su stuorámus olahus giellasuorggis lea bargu guvttiin sátnegirjjiin Åarjelsaemien-daaroen baakoegärjä / Máttasámegiel-dárogiel sátnegirji ( ovttas Knut Bergsland:in ) ja Dárogiel-máttasámegiel sátnegirji / Daaroen-åarjelsamien baakogærja . 1 Su sadjái ii nammaduvvon oktage , go árvvoštallui ahte lávdegoddi lea ollen nu guhkás bargguin ahte ii leat ulbmillaš nammadit ođđa lahtu . 1 Su raporttas , mii geigejuvvui suohkanii 2006 skábmamánu , čállo álggus historjjálaš duogáš man ovddit artihkal buori muddui fátmmasta . 1 Su raporta čájeha goitge ahte daid áviissaid , mat odne leat sámi beaiveáviissat ( Ságat , Min Áigi ja Áššu ) , dalle lohke eanemusat Finnmárkkus . 1 Su raporta « På rett veg » almmustahtii buori jáhku dasa ahte lea vejolaš ovddidit doaibmi guovttegielalašvuođa Loabágis . 1 Su rahčamuša bokte leat mii ožžon dieđuid guovssahasaid lihkademiid birra . 1 Su ovddeš oahppit muitalit ahte son lei hui oskkáldas eiseválddiid ektui , son ii geavahan sámegiela skuvllas maŋŋásoađiáigge , vaikko olu oahppit ledje ge sámegielagat . 1 Su oljomálagovva " Vávvu " dat lea mii dál lea geigejuvvon G. M. gonagasa Harald Vii 70-jagi skeaŋkan Sámedikkis . 1 Su oaivila mielde lei mánáide oahpahuvvon beare ollu sámegillii . 1 Su oaivila mielde lea dasa sivvan ahte sámeskuvlaoahpaheaddjis váilu « beroštupmi iežas gohččumii » , ja go váhnemat leat nu šlunddit ja geafit . 1 Su oahppit rámidit buorre dárogieloahpahusa maid lážii sidjiide . 1 Su oahpa guovddáš báikkit ledje Muorral ja Muotki , ja dat viidánii fargga dobbelii , nugo Vuotkevutnii ja Gáhppovutnii . 1 Su oabbá náitalii Muorralii , ja dalle šattaiga soai oassin gili bearrašiin . 1 Su nieida , Kristin Sara ( Ellána Ristena Risten ) lea riegádan 1965:s ja bajásšaddan Rissas . 1 Su niehku lea dágahit sámegiela beaivválaš giellan buot sámi giliin ja čiegain , ahte nuorat geavahišgohtet giela milloseabbot ja ahte ollesolbmot dain guovlluin gos dáruiduhttin leamaš lean vearrámus , hállagohtet fas sámegiela . 1 Su namma lei Poul Poulsen ja son galggai leat vuorroskuvlaoahpaheaddji mearrasápmelaččaide Várjavuona máttabealde , guovllus man viidodat lei Buođggáid rájes gitta Vuorjánjoga rádjái . Dán guovtti báikki gaska lei badjel 150 kilomehtera . 1 Su namma lei Jacob Pedersen . 1 Su namma lei Else ja lei nu čáppa . 1 Su muitet sámi skuvlapolitihka dáistaleaddjin ja sus ledje gálggat oaidnit buriid čovdosiid sámegillii . 1 Su mielbargit jorgaledje máŋga girjji ja osiid Biibalis , muhto dušše Luthera Uhca Katekismus deaddiluvvui 1728:s sámi / dáru duppalteavsttain . 1 Su mielas lei lunddolaš ovdáneapmi ahte buot sámit galge suddat dáža álbmogii , ja dán rievdama ii galgan heađuštit . 1 Su mielas lei dehálaš dohkkehit eará kultuvrraid ja álbmogiid . 1 Su mielas leai danne erenoamáš dehálaš ahte dát kanálat sáddejit sámi fáttáid birra , ja dalle áinnas sámegillii . 1 Su mielas dat galggai dárogillii ja báhpat galge gieldit konfirmeremis sin geat eai lean oahppan risttalašvuođa dárogillii . 1 Su mielas Israel geavaha badjemearálaš fámu dan ektui maid nuppi bealli , Hamas , dahká iežas soahtedaguin . 1 Su miela mielde lei go politihkalaš bárut ledje seamma stuorrát go stoarbmabárut Fávle-Iččáha rittus . 1 Su maŋŋá čierastii dasto bagadalli , muhto son ii dovdan luohká ja ravggai ja roasmmohuvai beallejámasin . 1 Su maŋŋá ii lean oktage dáppe gii máhtii gávttiid goarrut , nu ahte go mun háhken Sievjju-gávtti alccesan , de fertejin dan goaruhit Guovdageainnus ! 1 Su maŋisbohttiid gaskkas muhtimat leat geavahan Lille dahje Lile , earát fas Olsen . 1 Su maŋisboahtti , Markus Meyer , gii bođii Láhppái geassemánus 1848 , lei dáruiduhttinolmmái ja son sirddii nákku báikkálaš dássái . 1 Su maŋis válljejuvvui Victoria Tauli-Corpuz Filippiinnain gii dál jođiha foruma . 1 Su maŋimus jagiid son earránii Bargiidbellodagas ja doarjjui ođđa sámepolitihkalaš lihkadusa . 1 Su maŋimus girji dássážii , Jeg er ikke en fjellklatrer ( Mun in leat várregizzu ) , lea noveallačoakkáldat . 1 Su lusa fárrii oabbás , Karolina , go son bázii leaskan . 1 Su leat ovdal jo áitán lihccut bellodatmiellahttun go sus leat earálágan oaivilat , ja dál vuot ii leat diehtu man guhká son birgeha iežas miellahttuvuođa . 1 Su lagamusat leat álo diehtán ahte lei ollu su siste , muhto eai diehtán movt dan bohtet diehtit ja ovdánahttit dan . 1 Su jearahallamii mii leat lasihan dieđuid maid leat gávdnan Guovdageainnu skuvlastivrra vuorkkáin . 1 Su iskosis boahtá ovdan ahte NRK Sámi Radioi lea stuorámus beroštupmi Guovdageainnus ja Kárášjogas , gos 68 % ja 71 ~ 32 ~ % dieđihedje ahte guldalit kanála dávjá ( eanet go oktii vahkkus ) . 1 Su iežas muitalusa lohppii leat mii lasihan maid " Šállobuhtaduslávdegoddi " vástidii . 1 Su gávdná telefovnnas 784 74 146 . 1 Su govvádusain sáhttá báhcit dakkár ipmárdus ahte skuvlaolbmot , politihkkarat ja suohkana hálddahus ovttamielalaččat ja iluin leat dorjon Loabát guovddášskuvlla guovttegielat oahpahusa oččodeami ja barggu . 1 Su garrasit moite go lei vuođđudan ođđa riikkasearvvi . 1 Su fárus lea su eamit Rohini Talalla ja ambassádačálli Knut Lein . 1 Su evttohusa mielde dat heaittihuvvo ge Romssa gávpoga oahpaheaddjiskuvlla sámi suorgi . 1 Su evttohus sáhttá dagahit ahte šiehtadus gomihuvvo ja heaittihuvvo , maid áigut váldit bajás friddja joavkkus . 1 Su ektui lea dát dárbbašlaš gáibádus , geavatlaš ja formála beliid geažil . 1 Su eadni , gii lei girjeloguheapmi , hálai sihke sáme- ja suomagiela , muhto dárogiela son ii ádden ii sánige . 1 Su dáide atnit hejožin . 1 Su doaibmasuorgi lea viiddis ja dasa gullet sihke čáppagirjjálašvuohta ja fágagirjjálašvuohta , jorgaleamit , oahpahus , giellaávdnasiid ja báikenamaid čoaggin ja erenoamážit bargu máttasámegiela sátnegirjjiiguin . 1 Su buozalmasvuohta heađuštii ollu mu mearrabivddu . 1 Su bokte galgá ee. gárgedit informašuvdnastrategiijat ja veahkehit eará departemeanttaid ráđiiguin / oaivadusain gažaldagain mat čatnasit dieđiheapmái sámegillii ja dilálašvuođaid birra mat gusket sámiide erenoamážit . 1 Su bohtosat čájehedje ahte sámeradio álgovuolggalaččat geavahit Sis-Finnmárkkus , dan bottu go riddoguovlluin ja olggobealde Finnmárkku ledje mihtilmas unnán geat guldaledje dahje gehčče sámeradio sáddagiid . ~ 1 Su birra mii gullat eará oktavuođain . 1 Su birra lea lagabui muitaluvvon ovddit artihkkalis . 1 Su birra lea eanet čállon dán girjjis artihkkalis Finnmárkku dáruiduhttin šattai sin eallimin . 1 Su birra lea eambbo Sámi skuvlahistorjá 1 - girjjis , mas muitala dan birra go lei oahpaheaddjin Kárášjogas ja barggai sámi álgooahpahusa oahpponeavvuiguin . 1 Su bearraša birra muitaluvvo giligirjjis ahte buohkat dárostedje . 1 Su bargu oahpaheaddjin ja giellabargin lea leamaš áibbas mearrideaddjin giela seailluheapmái ja ovdánahttimii . 1 Su bargovuogit leat leamaš erenoamáš beaktilat , go ollugat leat oanehis áiggis oahppan giela . 1 Su , gii ii máhte jurdagiiddis iežas gillii čielggadit , in jáhke máhttit oahppat amasgiela albmaláhkai ja dan sáhttit beaivválaččat geavahit . 1 Stønadsperioden for foreldrepenger ved fødsel 1 Stønadsperioden for foreldrepenger ved adopsjon 1 Stångberg lea Diertnas Ruoŧa bealde eret . 1 Stáđis rámmaeavttut boazoealáhussii lea dárbbašlaš eaktun jus galggaš sáhttit ásahit oadjebasvuođa ja einnostanvuođa boazodilis , ja juridih ­kalaš gaskaomiide beaktilis čuovvoleami . 1 Stáđis ja vuollegis bargguhisvuohta Norggas 1 Státta ruovtofid ' noskuv ' lea sámiide – Guov ' dagæinos – 1 Stállogárgos sirdašuvai stuoraskuvla Ráhkkerávjui dalle go Fálesnuorrešaldi huksejuvvui 1981:s , ja logi jagi maŋŋá heaittihuvvui maiddái smávvaskuvla . 1 Stáinnárčuopma ja bohcconáhkki leat heŋgejuvvon resepšuvdna- ja bibliotehkaoassái váldouvssa lahka . 1 Stáhtus lea áigeguovdilastojuvvon 2007 njukčamánus . 1 Stáhtus ja oahpahannávccat . 1 Stáhtus guovddášfestiválan mearkkašivččii dan ahte festivála oažžugoađášii fásta doaibmadoarjaga stáhtabušeahtas . 1 Stáhtráđđi dovddasta ahte Sámedikki oaidnu heaittihit unnimus riddofatnasiid hilgunortnega ii leat dohkkehuvvon , ja ahte ii lean vejolaš šaddat ovttamielalažžan ráđđehusa evttohusa hárrái viiddidit struktuvraearreortnega vai guoská maiddái fatnasiiddda mat leat gaskal 11 ja 15 mehtara guhku . 1 Stáhtii vuvdojuvvui 1885s , ja dalle lei maiddái oaivil cegget boazoáiddi Čáhputvuovddi vuolimussii . 1 Stáhtii gullevaš etáhtat galget árvvoštallat lea go dárbu váldit atnui prográmmagálvvuid / vuogádagaid mat dahket vejolažžan geavahit sámegiel bustávaid dađistaga go ođasmahttá ja lonuha dálá prográmmagálvvuid , gč. kap. 19.5.2 . 1 Stáhtii gullevaš doaimmat ožžot máŋgga ládje stivrenláidestemiid . 1 Stáhtii biddjojuvvo lága bokte ovddasvástádus addit guovlulaš stivrenorgánaide nu stuorra resurssaid , kapitála , bivdoeriid ja bivdolobiid hámis , ahte mearrasámi kultuvrra ja eará riddokultuvrra ávnnaslaš vuođđu Finnmárkkus sihkkarastojuvvo . 1 Stáhtačállingoddi doaimmai ain ráđđehusa oktasaškantuvran , hálddahuslaččat dat lei Justiisadepartemeanttas . 1 Stáhtačálliguovttos muitaleigga ahte suodjalusminister , eanadoallominister ja gielda- ja guovluminister leat nammadan joavkku mii galgá Meavkke-Alitčohka prošeavtta áššemeannudeami ovattastahttit . 1 Stáhtačálli ja Stáhtaministara kantuvrra bargoveaga hoavda , Stáhtaministara kantuvrras , Jens Stoltenberga vuosttaš ráđđehusas 1 Stáhtačálli geavahii maid liibba muitalit ” Where gas meets ore ” nammasaš konferánssa birra , mii dollojuvvo Girkonjárggas geassemánu 22.-23. beivviid . 1 Stáhtačálli biddjojuvvui árvvu dáfus olgoriikaráđi vuollásažžan . 1 Stáhtačálli Vidar Ulriksen 1 Stáhtačálli Torbjørn Giæver Eriksen 1 Stáhtačálli Tor Brostigen 1 Stáhtačálli Terje Moland Pedersen 1 Stáhtačálli Svein Fjellheim 1 Stáhtačálli Snorre Wikstrøm 1 Stáhtačálli Roger Ingebrigtsen 1 Stáhtačálli Rita Skjærvik 1 Stáhtačálli Raimo Vallo dieđihii maiddái dárkkistit guovttegielalaš njuolggadusaid hálddahusas lea doaibmabidju doaibmaplánas . 1 Stáhtačálli Raimo Valle sárdni , Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta . 1 Stáhtačálli Raimo Valle lea almmuhan ođđa sámi ofelaččaid 24.07.2010 . Sárdnon Riddu Riđđu Davvi Álbmogiid beaivve 1 Stáhtačálli Raimo Valle lea almmuhan ođđa sámi ofelaččaid 24.07.2010 . 1 Stáhtačálli Raimo Valle : Sártni Oslo Ráđđeviesus Sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. 2008 1 Stáhtačálli Raimo Valle , Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas 1 Stáhtačálli Raimo Valle , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta . 1 Stáhtačálli Ola T. Heggem 1 Stáhtačálli Mina Gerhardsen 1 Stáhtačálli Lisbeth Rugtvedt muitalii Ráđđehusa áŋgiruššámiid sámi mánáid ja nuoraid hárrái ja Sámi áššiid stáhtačálli Raimo Valle ovdanbuvttii Ráđđehusa barggu Sámegielaid doaibmaplána ektui . 1 Stáhtačálli Lars Erik Bartnes 1 Stáhtačálli Inger-Anne Ravlum 1 Stáhtačálli Grimstad deattuhii ahte konsešuvnnat leat addojuvvon ovdal go plána- ja huksenlágas gáibiduvvojedje váikkuhusčielggadeamit , ja ahte ii leat juridihkalaš vuođđu nuppástuhttit mearrádusa dahje gáibidit ođđa vaikkuhusčielggademiid . 1 Stáhtačálli Dagfinn Sundsbø 1 Stáhtačálli Dag-Henrik Sandbakken 1 Stáhtačálli Bjarne Håkon Hanssen oassálasttii , ja lei maid fárus álbmotčoahkkimis Kárášjogas . 1 Stáhtačálli Berit Oskal Eira ja Sámi allaskuvlla rektor Mai Britt Utsi sávaiga ofelaččaide lihku . 1 Stáhtačálli , čoahkkinjođiheaddjit ja oasseváldit . 1 Stáhtačálli , Justiisadepartemeanta , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 1 Stáhtačálli , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta 1 Stáhtat mat leat vuolláičállán konvenšuvnna leat geatnegasat heivehit konvenšuvnna artihkkaliid riikka lágaide ja čađahit doaimmaid mat sihkkarastet čuovvoleami duohtavuođas . 1 Stáhtat ja sámedikkit fertejit ovttasráđiid ásahit čoahkkananbáikkiid mánáide ja nuoraide , nugo organisašuvnnaid ja neahttačoahkkananbáikkiid , maiddái rastá riikarájiid . 1 Stáhtat ja sámedikkit fertejit gávdnat vel ain buoret ovttasbargovugiid earret eará deaivvadansajiid láhčimii ja dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide main vuolggasadjin lea sámi mánáid giella ja kultuvra . 1 Stáhtat geahččaledje liikká soabadit gaskaneaset , ja danne leat artihkkalat evttohuvvon rievdaduvvot veahá . 1 Stáhtat galget ovttasráđiid sámiiguin čađahit ávkkálaš doaibmabijuid mat váikkuhit ahte dat vuoigatvuođat dohkkehuvvojit ja daid doaimmaheapmi suddjejuvvo . 1 Stáhtat galget ovddalgihtii gulahallat sámiiguin miehtama ektui buot doaibmabijuid oktavuođas mat gusket sámi álbmogii . 1 Stáhtat galget dohkkehit sámiid rievtti oažžut oasi ávkkástallanárvvus go vižžet minerálaid dahje riggodagaid eatnama vuolde , ja vuoigatvuođa eará resurssaide maid stáhtat oamastit dakkár guovlluin gos sámit orrot dahje geavahit . 1 Stáhtat galget addit ruovttoluotta eatnamiid maid leat geavahan go leat geargan daiguin . 1 Stáhtat fertejit ollislaččat deavdit daid vuoigatvuođaid mat sámi mánáin ja nuorain leat nationála rievtti ja riikkaidgaskasaš rievttálaš dási mielde . 1 Stáhtat fertejit ollašuhttit sin nationála ja riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid sámegiela ektui . 1 Stáhtat fertejit identifiseret ja dohkkehit sámiid eaiggáduššan ja- geavahanvuoigatvuođaid iežaset eatnamiidda . 1 Stáhtat fertejit fuolahit ahte lágat suodjalit rievttálaččat eamiálbmogiid oamastanvuoigatvuođaid , resursaávkkástallanvuoigatvuođaid ja birgenláhkevuoigatvuođaid , dajai presideanta Aili Keskitalo . 1 Stáhtat eai leat dássážii raporteren eamiálbmogiid birra , eai dán artihkkala vuolde eaige ON-konvenšuvnna vuolde ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 Stáhtat berrejit , heađuškeahttá sihkkarastimis dievaslaš sátnefriddjavuođa , movttiidahttit priváhta mediaid dohkálaččat čájehit álgoálbmotkultuvrra máŋggabealatvuođa . 1 Stáhtas lea ovddasvástádus vejolaš goluin ráđđádallamiid ja šiehtadallamiid ektui , ja iešguđetlágan stivrengaskaomiid ovddideami ektui . 1 Stáhtas lea ovddasvástádus oaju máksimis , ­buohcciviesuin ja eará spesialistadearvvaš-vuođabálvalusas ( maiddái psykalaš dearvvaš-vuođagáhttemis ja spesialiserejuvvon gárrenvuođafuolahusas ) ja spesialiserejuvvon mánáid-suodjalusa bálvalusain , ja maid stáhtalaš bearráigeahččandoaimmas . 1 Stáhtas lea ovddasvástádus leat fárus das ahte sámi kultuvra galgá leat deaŧalaš oassi nationála kulturpolitihkas . 1 Stáhtas lea maid ovddasvástádus raporteret movt stáhta meannuda sápmelaččaiguin Norggas riik ­kaidgaskasaš konvešuvnnaid ektui . 1 Stáhtas lea iežas politihkalaš eiseválddiid bokte liikká ovddasvástádus boazodoalu ovdáneami hárrái , ii ge sáhte beasadit geatnegasvuođas ja vejolašvuođas atnit bajimus stivrejumi . 1 Stáhtas lea ekonomalaš ovddasvástádus doibmii mii ii sáhte reastaluvvat . • 1 Stáhtas lea dát ovddasvástádus Vuođđolága olis ja ILO-soahpamuša olis eamiálbmogiid vuoigatvuođaid hárrái . 1 Stáhtas lea bajimus ovddasvástádus gozihit ahte vuođđoskuvlla oahppit ožžot sámegiel oahpahusa maid sis lea vuoigatvuohta oažžut , beroškeahttá gos sii orrot . Stáhtas lea maid ovddasvástádus gozihit ahte addojuvvo oahppu Sámi Máhttoloktema oahppoplánaid mielde . 1 Stáhtas ja Sámedikkis sáhttá dát leamaš rehkenaston riska dalle go Máhttoloktema sisafievrrededje ja fága Sámi giella ja kultuvra heaittihedje . 1 Stáhtas ja Sámedikkis lea geatnegasvuohta ovddidit ášši dárbbašlaš dieđuiguin ja ávdnasiiguin , mat guorahallanbarggus dárbbašuvvojit . 1 Stáhtas han leat álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sámi veahkadaga hárrái , ja dainna das lea váldoovddasvástádus láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámit sáhttet seailluhit ja gárgedit iežaset giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Stáhtas galgá leat váldoovddasvástádus das ahte láhččojuvvo buorre ovttasbargovuođđu , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Stáhtas ferte leat erenoamáš ovddasvástádus sihkkarastit ekonomalaš vuođu sámi dervvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid láhččimii , almmá válddekeahttá gielddain eret sin ovddasvástádusa . 1 Stáhtas dat lea geatnegasvuohta deattuhit mearraluossabivdiid vuoigatvuođaid ja dárbbu hálddašeami oktavuođas . 1 Stáhtas , Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeantta , lea obbalaš bajitdási ovddasvástádus mánáidsuodjalussii , mánáidsuodjalusa hálddašeapmi fas ovddemusat gullá suohkanlaš mánáidsuodjalussii ja Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhttii . 1 Stáhtaráđđi čielggadii iežas earána gallestallama oktavuođas ja ollosat dáhtto sátnevuoru , sihke Bargiidbellodaga ovdaolmmoš , skuvladirektevra ja máŋggas earát , nugo smávvadálolaš Hans Henry Balto , geas lei hárpmas ja dovduičuohcci sáhkavuorru , ja man boađus lei ahte go sámekonsuleanta dáhtui sáhkavuoru , de su vuosttaldedje oktasaš nuvttotjuolggat dáncamiin . 1 Stáhtaráđđi áigu maiddái bovdet neahttačoahkkimii dán siidui hui fargga . 1 Stáhtaráđđi prográmma Finnmárkku mátki oktavuođa lea ná ( prográmma sáhttá rievdat ) : 1 Stáhtaráđđi prográmma ( Word ) 1 Stáhtaráđđi muitalii ahte departemeanta dáhtošii huksejuvvot ođđa vistti , ja dat lea maid duođaštuvvon 09.05.00 reivves , gč. mildosa . 1 Stáhtaráđđi lohpidii vástidit min suodjalanplánabarggu njuolggadusaide govttolaš áiggi siskkobealde . 1 Stáhtaráđđi lei dattetge hui čielggas dan ektui ahte BD galgá bealistis bargat dan ala ahte sihkkarastojuvvo dat ahte stáhta bargá dan maid lea geatnegahttojuvvon dahkat riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid mielde , ja čujuhii bargui maid Biošláddjivuođalávdegoddi lea dahkan . 1 Stáhtaráđđi lea Finnmárkkus sotnabeaivvi ođđajagimánu 31. beaivvis disdaga guovvamánu 2 . 1 Stáhtaráđđi ii váldán vuhtii dán sávaldaga , muhto háliidii lagaš oktavuođa Sámedikkiin ja sámi dearvvašvuođaásahusaiguin ođastusbarggus . 1 Stáhtaráđđi ii sáhttán dadjat maidege Sámedikki njuolggadusevttohussii , go BD áigu árvvoštallat njuolggadusaid boahttevaš ráđđádallanprosedyraid ektui stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 1 Stáhtaráđđi hástalii ossodatjođiheddjiid das movt oažžut eanet ja buoret digitála bálvalusaid ássiid ja ealáhusaid várás . 1 Stáhtaráđđi galledii Bissojoga , Kárášjoga , Guovdageainnu ja Álttá dán golmma beaivásaš mátkkis . 1 Stáhtaráđđi dovddahii ahte lea duhtavaš Sámedikki árvalusaiguin dán áššis ja anii daid konstruktiivan ja buorrin . 1 Stáhtaráđđi Rigmor Aasrud čuovvolii dan ášši ja bovdii Sámedikki dán čoahkkimii departemeanttaiguin , gos maiddái Gielddasuorggi beroštus- ja bargoaddiorganisašuvdna ( Kommunesektorens interesse- og arbeidsgiverorganisasjon ( KS ) ) lea bovdejuvvon searvat . 1 Stáhtaráđđi Rigmor Aasrud álggahii mátki Finnmárkkus kvena Instituhta galledemiin . 1 Stáhtaráđđi Rigmor Aasrud ovttas Kanada álgoálbmotáššiid ja davviguovlluid ovddideami ministariin , Chuck Strahlain . 1 Stáhtaráđđi Kjell Bondevik , Girko- ja oahpahusdepartemeanta 1 Stáhtaráđđi Karl Eirik Schjøtt-Pedersen 1 Stáhtaráđđi , Olgoriikadepartemeanttas , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 1 Stáhtaráđđi , Justiisadepartemeanta , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 1 Stáhtaráđđi , Eanandoallo- ja biebmoministtár , Jens Stoltenberga nubbi ráđđehus 1 Stáhtaráđđečállingoddi Dát dilli doalahuvvui dassážiigo ruoŧa-norgga uniovdna loahpahuvvui geassemánu 1905 . 1 Stáhtaráđđečoahkkin dollojuvvo dábálaččát bearjadaga diibmu 11.00 , Stáhtaráđđesáles Gonagasa šloahtas Oslos . 1 Stáhtaráđđečoahkkima vuohki lea ahte Gonagas vuoruid mielde jearrá leatgo áššit departemeanttain . 1 Stáhtaráđđečoahkkima beavdegirjji vuolláičállá Gonagas ja buot ráđđehusmieldelahtut geat oassálaste čoahkkimis . 1 Stáhtaráđđeáššit leat unnon maŋemus jagiid oppalaččat , earret eará dan dihtii go stáhtas eai leat šat nu ollu virggit mat leat ámmáhat , ja dan dihtii go oallut áššesurggiin lea mearridanváldi sirdojuvvon vuolit dássái . 1 Stáhtaráđđesekšuvdnii . 1 Stáhtaráđit geain leat áššit , namuhit áššiid . 1 Stáhtaráđit Bjarne Håkon Hansen ja Kristin Halvorsen leaigga ovttamielas dán vuoruheapmái čoahkkimis Sámediggeráđiin guovvamánu 23. b. 2006 . 1 Stáhtaráđit Aasrud ja Strahl digaštalaiga arvat fáttáid mat guktuid beroštahttet , earret eará proseassaid mat gusket ráđđádallamii álgoálbmogiiguin , álgoálbmogiid vuoigatvuođaid luondduresurssaide , iešstivrejumi ja sámi ásahusaid ásaheami , daid gaskkas Sámedikki ásaheami ge . 1 Stáhtaráđit , guossit ja bálkkašumi vuoiti guovttos . 1 Stáhtaráđis odne lea fylkkadiggeválgga ja suohkan- / gielddastivraválgga 2011 – válgabeaivin mearriduvvon vuossárga čakčamánu 12. b. 2011 . 1 Stáhtaráđis leat guokte stáhtačálli ja politihkalaš ráđđeaddi geat buohkat leat politihkalaččat nammaduvvon . 1 Stáhtaráđis leat guokte stáhtačálli ja okta politihkalaš ráđđeaddi geat buohkat leat politihkalaččat nammaduvvon . 1 Stáhtaráđis lea politihkalaš veahkkejoavku mas lea stáhtačálli ja politihkalaš ráđđeaddi . 1 Stáhtaráđis lea politihkalaš stába mas leat guokte stáhtačálli ja okta politihkalaš rávvejeaddji . 1 Stáhtaráđis lea politihkalaš bargoveahka mas leat njeallje stáhtačálli ja politihkalaš ráđđeaddi . 1 Stáhtaráđis lea konstitušuvnnalaš ovddasvástádus Sámedikki bušeahtta ruđaid geavaheamis Stuorradikki juolludusnjuolggadusaid § 17 ektui . 1 Stáhtaráđis gohččojuvvui kontreadmirála Jørgen Berggrav bálvalussii virgái Norgga militeara ovddasteaddjin Allied Command Operations nammasaš bálvalusbáikái mii gullá Suprene Headquarters Allied Powers Europe bálvalusguovddážii , dan álgináigemuttu rájes maid Suodjalusdepartemeanta mearrida . 1 Stáhtaráđiid vuođđolágalaš ovddasvástádusa geažil fertejit departemeanttat dettetge gozihit ahte Stuorradikki bušeahttamearrádusaid eavttut čuvvojuvvojit ja ahte Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi čađahuvvo Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusčoahki ja dasa gulli mearrádusaid vuođul . 1 Stáhtaráđiid Bjarne Håkon Hanssena ja Dag Terje Andersena politihkalaš ráđđeaddi Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas ja Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas 1 Stáhtaráđi-guovttos eaba doarjjo evttohusa viiddidit vejolašvuođa oažžut veakkesahkkehusa dál , ja danne soai eaba doarjjo evttohusa rievdadit bioteknologiijalága . 1 Stáhtaráđi-guovttos Magnhild Meltveit Kleppa ja Liv Signe Navarsete leaba cealkán iežaska leat proposišuvnna ovtta čuoggá vuostá . 1 Stáhtaráđi čálli lea ráđđehusráđđi , Stáhtaministara kantuvrra hálddahuslaš hoavda . 1 Stáhtaráđi váilevaš čuovvoleapmi diekkár dáhpáhusain sáhttá mielddisbuktit politihkalaš / parlamentáralaš ovddasvástádusa Stuorradikki buohta . 1 Stáhtaráđi ovdagotti doaimma lassin jođihangotti čállingoddi doarju maiddái eará politihkalaš jođihangotti ja departemeantaráđi doaimma . 1 Stáhtaráđi Finnmárkku-mátkis lea mielde su departemeanta olles politihkalaš jođihangoddi . 1 Stáhtaráddi nammada stáhtačálliid , ja Stáhtaministtar kantuvra virgáda politihkalaš ráđđeaddiid . 1 Stáhtarehketdoalu buktin . 1 Stáhtaneahtta pláne bidjat fápmolinjáid Romssa ja Oarje-Finnmárkku čađa vai sáhttá fállat el-fámu gássafámu sajis energiijagáldun . 1 Stáhtaneahtta muitala ahte fápmolinnjá Báhccavuotna - Hámmárfeasta sihke ovddida 2. muttu Muolkkáin ja uhcida CO 2 luoitimiid 870 000 tonnain jahkái Muolkkáid 1. ja 2. ceahkis , ja Goliat oktavuođas . 1 Stáhtaneahta 420 kilovolt-linjá nannen Skáiddis Vuonnabahtii nuorttas guvlui Finnmárkkus , lea earret eará vuođustuvvon plánejuvvon bieggafápmohuksemiin Nuorta-Finnmárkkus . 1 Stáhtaministtarat , eksleleanttat , ráhkis olbmot , ráhkis eamiálbmot vieljat ja oappát 1 Stáhtaministtar vástidii 30.11.04 beaiváduvvon reivves ahte son ii oainne ulbmillažžan dan ahte doallat sierra čoahkkima Ráđđehusa ja Sámedikki gaskka proseassa dán dásis . 1 Stáhtaministtar rámida opposišuvdnabellodagaid go sis lei dakkár konstruktiiva oaidnu šiehtadallamiin . 1 Stáhtaministtar deattuhii maiddái dan buori ovttasbarggu mii lea bargoeallima oasehasaiguin . 1 Stáhtaministtar deaivvada njealji davimus fylkkasátnejođiheddjiin ja Sámediggepresideanttain oktanaga oktii jagis . 1 Stáhtaministtar bovde ráđđádallamii : 1 Stáhtaministtar Stoltenberg ja presideanta Obama . 1 Stáhtaministtar Stoltenberg ja presideanta Medvedjev digaštalaiga maiddái ealáhusaid rámmaeavttuid Stoltenberga deattuhiii man mávssolaš háhkamiid vuorddehahttivuohta ja sihkkárvuohta lea . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja áiddonammaduvvon oljo- ja energiijaministtar Ola Borten Moe Šloahta olggobealde . ( Govven : Stáhtaministtar kantuvra ) 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja áiddonammaduvvon oljo- ja energiijaministtar Ola Borten Moe Šloahta olggobealde . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja presideanta Dmitrij Medvedjev galgaba oasálastit vuolláičállin dilálašvuođas , ja olgoriikkaministtar Jonas Gahr Støre ja Sergej Lavrov galgaba vuolláičállit šiehtadusa . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja olgoriikkaministtar Jonas Gahr Støre čoahkkimis Ruošša presideanttain Dmitrij Medvedjev maŋŋgabargga iđit . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja máhttoministtar Kristin Halvorsen álggaheigga skuvlajagi ovttas 300 ohppiiguin ođđa Fyrstikkallé skuvllas ( F21 ) Helsefyr nammasaš báikkis Oslos . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen almmuheigga stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka birra miessemánu 30. beaivvi Sámedikki dievasčoahkkimis Kárášjogas . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg galledii bearjadaga Servodatsihkkarvuođa- ja gearggusvuođa direktoráhta ( DSB ) Tønsberg gávpogis . 1 Stáhtaministtar Jens Stoltenberg doalai dán jagi ođđajagesártni ráđđehusa guosseviesus mii lea Parkveien 45 nammasaš geainnus . 1 Stáhtaministtar Go Norga skábmamánu 1814 bođii uniovdnii Ruoŧain , de šattai njunuš stáhtaráđi , Peder Ankera namahus " stáhtaministtar " . 1 Stáhtaministarii čilgejuvvojedje álggos direktoráhta doaimmat . 1 Stáhtaministara čuovvuba maid olgoriikkaministtar Jonas Gahr Støre ja stáhtaráđđi Karl Eirik Schjøtt-Pedersen . 1 Stáhtaministara sártni maŋŋá almmuhii Bjarne Håkon Hanssen stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka birra , ja dieđáhus čalmmusta árgabeaivválaš politihka ; sámi geavaheaddji deaivvadeami almmolaš hálddahusain . 1 Stáhtaministara preassagulahalli lea gulahallanráđđeaddi Arvid Samland , telefovdna 930 51 548 . 1 Stáhtaministara ođđajagesárdni jagi 2010 1 Stáhtaministara kantuvrras lea ovddasvástádus doaimmahit guovddáš čállingoddebargguid mat leat dahkkojuvvon čađat gaskka dan rájis go loahpahuvvui dánska-norgga riika dálvet 1814 . 1 Stáhtaministara kantuvrras lea bajit ovddasvástádus ráđđehusa oppalaš bargguin ja lea maiddái stáhtaministara beaivválaš doaimmaid čállingoddin . 1 Stáhtaministara kantuvra Dakka maŋŋil go nubbi máilmmisoahti buollái , de stáhtaministtar Johan Nygaardsvold golggotmánus 1939 luvvejuvvui makkárge departemeantta jođiheamis . 1 Stáhtaministara galledeapmi Kárášjogas loahpahuvvui lunšačoahkkimiin sámediggeráđiin , ja Bjarne Håkon Hanssen fas bázii go áiggui galledit Kárášjoga NAV-kontuvrra – mii maiddái lea geavatlaš beaivválašpolitihka ovdamearka . 1 Stáhtalaš vai suohkanlaš ? 1 Stáhtalaš sámepolitihkka sámiid hárrái galgá nu olu go vejolaš vuođđuduvvat sámiid iežaset eavttuide . 1 Stáhtalaš ruhtaspeallut ja priváhta lotteriijat . 1 Stáhtalaš plánanjuolggadusat dán ulbmilii sáhttet addojuvvot konsultašuvnnaid vuođul Sámedikkiin ja boazodoaluin . 1 Stáhtalaš plánamearrádus § 6-3 vuođul , regionála plánamearrádus § 8-5 vuođul ja gielddaplánaid areálaoassi galget adnojuvvot láhkaásahussan hálddahuslága njuolggadusaid vuođul . 1 Stáhtalaš plána plána- ja huksenlága § 18 mielde . 1 Stáhtalaš oahppohálddahusas leat jeavddalaš čoahkkimat ( 7–8 jahkásaččat ) . 1 Stáhtalaš oahpahuseiseválddit , Suoma sámiguovllu leanastivra Oahpahusossodat ja Finnmárkku fylkka oahpahusossodat , lágidit ovttasbargočoahkkimit sullii oktii jagis . 1 Stáhtalaš lávdegoddi man dahkamuššan lea guorahallat boazodoallolága ja mearrádusaid mat gustojit boazodoalu stivremii ja hálddaheapmái ja ealáhusa siskkáldaš dilálašvuođaid ásahallamii 16 , attii árvalusas njukčamánu 15. 2001 . 1 Stáhtalaš ja gielddalaš eiseválddit ávžžuhuvvojit gáhttet unnitlohkogielalaš báikenamaid ja buktit unnitlohkogielaid oidnosii geaidnogalbbain ja eará mearkkain . 1 Stáhtalaš etáhtat galget geavahišgoahtit prográmmagálvvu mii dahká vejolažžan geavahit sámi čálamearkačohkiid . 1 Stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi leat geatnegasat addit ollislaš dieđuid buot áššái guoski beliin buot dásiin suodjalanplánaáššiid meannudeames . 1 Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki mielas ovddidit konsultašuvnnat oktavuođaid . 1 Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš prosedyraid vuolláičálle gielda- ja guovloministtar ja sámediggepresideanta miessemánu 11. b. 2005 . 1 Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnaprosedyra ­šiehtadus mearriduvvon gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. b. 2005 1 Stáhtalaš doarjja jođiheapmái ruhtaduvvo kap. 320 poastta 53 siskkobealde , Sámi kul ­turulbmilat . 1 Stáhtalaš doarjagat filbmabuvttadeapmái leat dehálaš váikkuhangaskaoamit mat sihkkarastet ahte olbmuide fállojuvvojit buorit filmmat sin iežaset gillii , ja filmmat maid vuođđu lea geahčadeaddjiid iežaset kultuvra . 1 Stáhtalaš doaimmaid geográfalaš juogadeapmi lea ee. mielde nanneme guovlluid máhttobirrasiid ja guovlluid šaddanfámu . 1 Stáhtalaš dieđihanpolitihkas leat golbma juksanmeari mo stáhtalaš institušuvnnat galget dieđihit ja gulahallat , ja bidjat láidestusaid dasa mainna lágiin informašuvdna- ja kommunikašuvdnadoaibma berre dahkkojuvvot . 1 Stáhtalaš bearráigeahčču Sámedikki doaimmas lea vuosttažettiin dárkkistit ahte Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi čuovvu stáhta ekonomiijanjuolggadusaid . 1 Stáhtalaš , guvllolaš ja gielddalaš orgánat láhčet geavahussii daid báikáduvvon dieđuid maid orgána hálddaša , nu ahte daid lea vejolaš geavahit plána- ja huksenáššemeannudeamis . 1 Stáhtakonsulta árvvoštallamisttis oaivvilda ahte prošeakta lea hui buorre , ja deattuhuvvo ahte Ruŧŧii ja Supmii livččii ávkkálaš searvat ortnegii . 1 Stáhtakaleandaris gávdná dál earret eará bajilgova stáhtaásahusain dieđuiguin man ollu bargit doppe leat , doaibmasurggiid , organiserema , bušeahtaid ja ovddasvástádussuorggi birra . 1 Stáhtakaleandara geavaheaddjit sáhttet fitnat dákkár neahttasiidduin ; Stáhta virgeolbmuidregisttar , Statistihkalaš guovddášdoaimmahat , Norgga servodatdieđalaš databálvalus dahje iešguhtetge stáhtalaš doaimmaid neahttasiiddus . 1 Stáhtahálddašansekšuvdna Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Lars-Erik Østby Barggut : Sekšuvnna ovddasvástádus leat bušeahttagažaldagat , čielggadeamit ja struktuvrapolitihkka mii guoská Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeantta , Kultur- ja girkodepartemeantta , Ruhtadandepartemeantta , Justiisadepartemeantta , Johtalusdepartemeantta , Olgoritdepartemeantta ja Suodjalusdepartemeantta áššesurggiide . 1 Stáhtahálddahusossodagas leat čuovvovaš ovddasvástádussuorggit : 1 Stáhtahálddahusa goluin promillan 1 Stáhtahálddahus lea dál gohččojuvvon geavahit vuosttaldeami , ii ge vuordit ja de maŋŋá geavahit váidima . 1 Stáhtahálddahus , gielddat ja fylkkagielddat ovddastit Norgga golbma hálddahusdási . 1 Stáhtaguossit Norgii ja Norggas , ja vel Gonagasbearraša virggálaš mátkkit olgoriikii . 1 Stáhtaeiseválddiin lea ovddasvástádus dán barggu álggaheames , ja ahte dat dahkkojuvvo ovttasráđiid davviriikkaid sámedikkiiguin , ja ovddasteaddji orgánaiguin / ásahusaiguin Ruošša bealde . 1 Stáhtadoarjja ferte vuovdedollui fas lágiduvvot . Fáddá 3 : Guolástus ja mearradoallu 1 . 1 Stáhtadieđas vuođđofága Oslo Universitehtas 1 Stáhtadieđa gaskafága 1 Stáhtadiehtti historjjáin ja sosiálaekonomiijain , Institut d ’ Etudes Politiques de Paris 1 Stáhtabušeahtta 2012 : 747 miljovnna kruvnno erenoamáš johtolatsihkkarastimiidda 1 Stáhtabušeahtta 2010 : Geaidno- ja ruovdemáđiidoaimmaide juolluduvvo eambbo go goassege ovdal 1 Stáhtabušeahtta 2009 : Historjjálaš johtolatnannen 1 Stáhtabušeahtta 2001 lei maid fáddán čoahkkimis mánáid- ja bearašministeriin 17.02.00 . 1 Stáhtabušeahtta 2000 — Kap. 206 poasta 50 doarjja Sámediggái — gaskaboddosaš juolludusreive 1 Stáhtabušeahtta 2000 oktavuođas leat dollojuvvon golbma čoahkkima Stuorradikki komiteáiguin : 1 Stáhtabušeahtas evttohuvvo buohkanassii 3,6 % sturrosaš lassáneapmi sámi ulbmiliidda , dan ektui go stáhtabušeahtas lea buohkanassii 10 % lassáneapmi . 1 Stáhtabušeahtas 2005 lea Ájai biddjojuvvon oktiibuot 21,3 miljon ruvnno jagiid 2006-2007 váste . 1 Stáhtabušeahta kapihttalis 323 Musihkkaulbmilat , poasttas 72 Guovddášásahusat lea jahkái 2010 juolluduvvon 1,5 milj. ruvnno Riddu-Riđđu Festiválii . 1 Stáhtabušeahta kap. 320 poasttas 73:s Nationála kulturviesut , juolluduvvo doarjja ásahusaid viesuide ja lanjaide ja doaibmabijuide main lea nationála bargu , riikaviidosaš doaibma dahje dehálaš riikaoassedoaibma . 1 Stáhtabušeahta ja Stáhta penšuvdnafoandda váldologut . 1 Stáhtabušeahta ja Stáhta penšunfoandda ollislaš badjebáza meroštallo leat 338 milljárdda kruvnnu 2007:s . 1 Stáhtabušeahta DjO-juolludusaid duohtalassáneapmi lea dalle sullii 3 proseantta . 1 Stáhtabudjeahtas 2001 ovddas lea 2 milj. kruvdnosaš lasiheapmi 2000 ektui . 1 Stáhta šiehtadallanlávdegoddi lágidii šiehtadallamiid ja soabai boazoguohtonšiehtadusa nammaduvvon eanaeaiggátlávdegottiin mii ovddastii eanaš eanaeaiggádiid . 1 Stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođat sámiid guovdu leat dasto nannejuvvon 1984 rájis e.e. dainnago Norga 1990 vuosttamuš riikan máilmmis dohkkehii ILO-soahpamuša nr. 169 , mii lea álgoálbmogiid ja čearddaid birra , ja man njuolggadusat gusket njuolga álgoálbmogiid eananvuoigatvuođaide ja sin vuoigatvuođaide searvat iežaset guovlluid luondduriggodagaid hálddašeapmái . 1 Stáhta áigu , danne go lea guolleresurssaide hálddašeaddjin , váldit vuhtii dan mii leažžá buoremus searvevuhtii ja eará geatnegasvuođaid mat stáhtas ležžet , earret eará nu ahte váldá vuhtii ahte hálddašandoaimmat leat mielde sihkarastimiin sámi kultuvrra ávnnas ­laš vuođu . 1 Stáhta váldá ovddasvástádusa gárgedit dutkamii vuođđuduvvan gelbbolašvuođa sámi veahkadaga dearvvasvuođadilálašvuođaid ja eallindiliid birra , ja sámi veahkadaga dárbbu birra oažžut sámi giela ja kultuvrra áimmahuššojuvvot dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain . 1 Stáhta vuhtiiváldá suohkaniid iešstivrejumi ja sámi servodaga regiovnnaid stuora girjáivuođa , ja lea ge danin leamaš várrogas geatnegahttit báikkálaš ja regiovnnaid álbmotválljen eiseválddiid váldit badjelasaset erenoamáš sámepolitihkalaš bargguid . 1 Stáhta sámi joatkkaskuvllat – boahtteáiggi hálddašanovddasvástádusa guorahallan . 1 Stáhta sámi joatkkaskuvllaid 1 Stáhta sáhtii muhtun muddui mieiggastit doaibmi beaivválaš rasismii , muhto iešalddis dát fuonášii olbmuid geaidda dát politihkka guoskkai . 1 Stáhta stuorragávpotpolitihkas strategiija ferte leat dáhttu bidjat heivvolaš oñña riikkalaš davveguovlodoaimmaide Romsii Fáddá 2 : Ealanávccalaš ovdáneapmi : 1 . 1 Stáhta stivre ge dasto suohkaniid ja fylkasuohkaniid vuosttažettiin lágaid mearrideami , bušeahttamearrádusaid , gulahallamiid ja ráđđádallamiid bokte . 1 Stáhta stipeanddat vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda jahkái 2010 1 Stáhta stipeanddat vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda 1 Stáhta sadji " eanaeaiggádin " lea nággovuloš , ja adnojuwo " vearálaš " vuoigatvuohtan eahpečielga riektidili geažil sámi guovlluin . 1 Stáhta ruđalaš ovddasvástádus . 1 Stáhta ruovttufidnoskuvla sámiide álggahuvvui 1952:s , ja skuvllas lei dát namma gitta 1967 ' rádjái . 1 Stáhta ruhtadusfoanda šaddá leat sierra ásahus . 1 Stáhta ruhtadusfoanda Ráđđehus árvala vuođđudit Stáhta ruhtadusfoandda mas lea kapitálan 50 miljárdda ruvnnu . 1 Stáhta ruhtadan sámi ásahusat ... 32 5.3.2.1 . 1 Stáhta ruhtadan sámi ásahusat 1 Stáhta ruhtada lohkansajiid dihto oahpaheaddjilohkui ja fállá gielddaide geavahit dáid oapposajiid . 1 Stáhta plánaláiddanjuolggadusat dán áigumuššii sáhttet addojuvvot konsultašuvnnaid vuođul Sámedikkiin ja boazodoaluin . 1 Stáhta plánaláiddanjuolggadusaid ja plánamearrádusaid mihttomearri lea fuolahit nationála dahje regionála beroštusaid plánemis . 1 Stáhta plánaláiddanjuolggadus ii leat álo aiddolaš konkrethta diliid ektui , ja gielda ferte sáhttit geavahit dan doaibmanvejolašvuođa maid láiddanjuolggadus addá nu guhká go nationála dahje dehálaš regionála beroštusat eai leat olgguštuvvon . 1 Stáhta penšunfondii gullet Sáhta penšunfoanda – Olgoriikkat ja Stáhta penšunfoanda - Norga . 1 Stáhta penšunfoanddas ii leat sierra stivra ii ge sierra hálddahus . 1 Stáhta penšunfoandda2 3 , márkanárvu 1 Stáhta penšunfoandda – Olgoriikkat beaivválaš hálddašeami doaimmaha Norgga Báŋku , ja Álbmotoadjofoandda hálddaša fas Stáhta Norgga penšunfoandda . 1 Stáhta penšunfoandda – Olgoriika 2 márkanárvu 1 Stáhta penšunfoandda ruđaid ii sáhte geavahit eará go de jus Stuorradikke mearrida vissis oasi ruđain sirdit stáhtabušehttii . 1 Stáhta penšunfoandda ollislaš kapitála márkanárvu meroštallo leat 2 273 miljárdda kruvnnu 2007 loahpas . 1 Stáhta penšunfoanda doaibmagođii ođđajagimánu 1. beaivvi 2006 , ja dat ásahuvvui ovddeš Stáhta petroleumfoandda ja Álbmotoadjofoandda vuođustussii . 1 Stáhta penšunfoanda - Norga Stáhta penšunfoanda ásahuvvui juovlamánu 20. beaivvi 2005 lágain nr 123 . 1 Stáhta penšunfoanda - Norga ( ovdalaš álbmotoadjofoanda ) biddjojuvvo kapitálaboahtun Álbmotoadjofondii . Vuosteárvu hálddašuvvo dárkilit njuolggadusaid mielde maid departemeanta mearrida . 1 Stáhta penšunfoanda - Norga 1 Stáhta ovddasvástádus lea ahte gávdnojit rámmaeavttut mat dahket vejolažžan dán ovddasvástádusa duohtandahkat . 1 Stáhta ovddasvástádus han lea atnit doarvái váikkuhangaskaomiid váfistit ahte geatnegasvuođat dollojuvvojit . 1 Stáhta ovddasvástádus das ahte sámiid vuoigatvuođat eamiálbmogin áimmahuššojuvvojit duhtadahtti vuogi mielde ii sáhte delegerejuvvot vuolit hálddahusdásiide nugo gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Stáhta osttii Čáhputvuovddi 1885s suodjalan dihtii dálolaččaid beroštusaid bohcco vuostá . 1 Stáhta olgorit penšunfoandda kapitála lea ollislaččat investerejuvvon olgoriikkain . 1 Stáhta olgoriikka penšuvdnafoanda gierdá viehka bures molsašuddamiid , maid oaidnit dálá ruhtadanmárkanis . 1 Stáhta obligašuvdnafoandda galgá Álbmotoadjofoanda hálddašit . 1 Stáhta obligašuvdnafoanda Lassin Ráđđehus árvala vuođđudit Stáhta obligašuvdnafoandda 50-miljárdda ruvnnu sturrosaš kapitálain . 1 Stáhta oažžu lágalaš ovddasvástádusa lágidit regionála stivrenorgánii nu ollu resurssaid , kapitálan , earrin dahje bivdolohpin , ahte Finnmárkku mearrasámi kultuvrra ja eará riddokultuvrra ávnnaslaš vuođđu sihkkarastojuvvo . 1 Stáhta oassi dán áigodagas šaddá sullii 730 milj. ruvnno , dainna eavttuin ahte Stuorradikki daid jahkásaččat juolluda . 1 Stáhta oamasteaddjiberoštumit Avinor AS:as . 1 Stáhta oamasta fitnodagaid ja stivre daid eaiggádin . 1 Stáhta oahpahuskantuvra Finnmárkkus jođiha evaluerenbarggu . 1 Stáhta netto reaidoruhtarávdnji petroleumadoaimmas meroštallojuvvo leat váile 356 miljárdda ruvnno 2008:s , lagabui 54 miljárdda ruvnno eanet go salderejuvvon bušeahtas . 1 Stáhta netto reaidaruhtarávdnji petroleumdoaimmas meroštallo bures 301 miljárdda kruvdnui 2007:s , 63,5 miljárdda kruvnnu vuolibut go salderejuvvon bušeahta dásis . 1 Stáhta nammadan lahttu ja sadjásašlahttu galgaba deavdit gáibádusaid , maid duop mostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . 1 Stáhta máksá olbmuide ruđa juolludemiid bokte juohke jagi ja dat boahtá stáhtabušeahta olis go almmolaččat čájehit daid buktagiid maid almmolašvuohta oamasta , mat leat nu go govvadáidda , giehtaduodji ja govat . 1 Stáhta máksá lohkansajiid goluid . 1 Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat áššeoasálaččain leat leamaš áššiin main Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán kommišuvnna konklušuvnna ahte earáin lea vuoigatvuohta eatnamii . 1 Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat áššeoasálaččain leat leamaš áššiin , main Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán kommišuvnna konklušuvnna ahte earáin lea vuoigatvuohta eatnamii . 1 Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat áššeoasálaččain leat leamaš áššiin , main Finnmárkkuopmodat lea vuostálastán komišuvnna konklušuvnna ahte earáin lea vuoigatvuohta eatnamii . 1 Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat oasehasain leat áššiin duopmostullui . Meahcceduopmostuolu duomuid sáhttá guoddalit Alimusriektái . 1 Stáhta minerálat leat maiddái metállat main iežasdeaddu lea badjel 5 kg , earet eará ruovdi , veaiki , nihkkel , ladju , silba ja golli . 1 Stáhta minerálaid oamasta stáhta , muhto vuođđoeaiggádis lea riekti 0,5 %:ii su eatnama ruvkedoaimma lonuhanárvvus . 1 Stáhta luonddubearráigeahčču lea badjelasas váldán dan stáhtalaš luonddubearráigeahču Finnmárkkus , man Meahccebálvalus doaimmahii ovdal , muhto vuos lea eahpesihkar galgá go Stáhta luonddubearráigeahčču maiddái doaimmahit bearráigeahču Finnmárkkuopmodaga ovddas . 1 Stáhta luonddubearráigeahču aiddoásahuvvon bivdojoavku sáhttá , go ollu massojuvvojit bohccot , biddjojuvvot bargat muhtun šlájat vahátelliid bivdui vai olahuvvo nu beaktilis go vejolaš ja ulbmilguvllot bivdu . 1 Stáhta luonddubearráigeahču aiddoálggahuvvon bivdojoavku galgá , go leat stuorra boazomasut , sáhttit biddjojuvvot vahátelliid goddit vai šaddá nu bevttolaš ja mearrediđolaš bivdu go vejolaš . 1 Stáhta luoddadoaimmahaga etáhtastivren . 1 Stáhta luoddadoaimmahaga ( Statens vegvesen ) rámmaeavttut ja stivrenvuogádagat . 1 Stáhta lullitrøndelága oahpahuskantuvrra gulaskuddancealkámuš 19.06.00 1 Stáhta loatnakássas lea dasto jagi 2010 rájes ođđa loatnasihkkunortnet gitta 50 000 ru rádjai jos válddát 60 oahppočuoggá sámegielas oassin oahpaheaddjioahpus . 1 Stáhta loatnakássa ođđa loatnasihkkunortnet 1 Stáhta loatnakássa oahpu várás nammasaš oahpporuhtadanlágadusa loanaheaddjit geat ásset ja barget Finnmárkkus , dahje ovtta čieža váikkuhangaskaoapmegielddas Davvi-Romssas , ožžot oaniduvvot loanaset 10 proseanttain álgovuolggalaš loatnasupmis , eanemustá kr 16 500 juohke jagi nammii maid leat orron ja bargan doaibmaguovllus . 1 Stáhta lea čuoččuhan eaiggáduššat váldoáššis buot eatnamiid Finnmárkkus . 1 Stáhta lea ásahan doaluid lonistanortnega ja heaittihandoarjjaortnega Finnmárkku alla boazologu vuođul . 1 Stáhta lea vel ruhtaveahki nai addán vai viesuid gaikkodit ja sirdet daid guovddáš báikkiide . 1 Stáhta lea ruhtadan Sámi erenoamáš girjerádjosa 1983 rájes , ja dat sirdojuvvui Sámediggái jagi 2000 rájes . 1 Stáhta lea rihkkon máŋga eavttu mat ledje vuođđun Sámi vuoigatvuođalávdegotti ásaheapmái ja lohpádusaid maid stáhta attii sámi ovddasteddjiide go 1981:s guorahalle maid vuoigatvuođalávdegoddi galggai bargat . 1 Stáhta lea ovdal geahččalan oktiisuddademiin , - sápmelaš galggai šaddat dážan . 1 Stáhta lea hávvádahttán sámi kultuvrra , ja ferte maid leat mielde máksimin goluid dás . 1 Stáhta lea geatnegas máksit vejolaš goluid ráđđádallamiid , šiehtadallamiid ja iešguđet stivrengaskaomiid geavaheami ja ovddideami oktavuođas . 1 Stáhta lea geatnegas láhčit dilálašvuođaid nu , ahte sámit sáhttet e.e. váikkuhit iežaset guovlluid eatnamiid ja čáziid stivrejupmái , ja danne dat bovttášii stuorra fuomášeami jos bajimuš eiseválddit - ággan oktasaš eananhálddašanorgána ovttadássásaš áirrasloguid vuostá - riiddášedje sámiin dakkár ovddasteami ja cealkkášedje dan leat eahpedemokráhtalačča , ahte soapmásat sáhttet searvat sihke fylkkadiggeválggaide ja sámediggeválggaide . 1 Stáhta lea geatnegahttojuvvon suodjalit dakkár sisabahkkemiid vuostá , mat sáhttet vaháguhttit sámi kultuvrra vuođđoeavttuid . 1 Stáhta lea geatnegahttojuvvon duohtavuođas dohkkehit álgoálbmogiid eana- ja resursavuoigatvuođaid . 1 Stáhta lea doaibman eanaeaiggádin , sorjjasmeahttun doaimmaheaddjin ja iešguđet sektoriid almmolaš eiseváldedoaimmaheaddjin oktanaga . 1 Stáhta lea dattetge geavahusas ollu guovlluin árvvusatnán min álbmoga vuoigatvuođaid , earenoamážit ovddit čuohtejagis ja guhkás dán čuohtejahkái . 1 Stáhta lea addán stáhtadáhkádusa meroštallojuvvon 409 miljovnna ruvdnui ja 232 miljovnna ruvnno doarjaga lágidit 2016 nuoraid dálve-OG Lillehammeris . 1 Stáhta kártadoaimmahat lea ovddideamen ođđa bálvalusaid neahtas , ja dál lea rahpan vejolašvuođa ohcat sámi báikenamaid interneahtas . 1 Stáhta kulturhistorjjálaš opmodagat 1 Stáhta juolludeami lassin rehkenastojuvvo geavahit sullii 30 miljovnna kruvnno olggobeale ruhtagálduin . 1 Stáhta ja álgoálbmoga gaskasaš searvevuohta ferte boahtit ovdan duohtapolitihkas , lágain ja geavadis . 1 Stáhta ja regionála eiseválddit sáhttet ovddidit vuosttaldeami « dakkár áššiin main lea nationála dahje stuorra regionála mearkkašupmi , dahje main eará sivaid geažil lea stuorra mearkkašupmi guoskevaš eiseválddi áššesuorgái » . 1 Stáhta ja regionála eiseválddit galget váikkuhit plánabarggus dasa ahte dat beroštusat dohkálaččat fuolahuvvojit . 1 Stáhta ja orohagat soabadedje kommišuvnna gieđahallama áigge , nu ahte ášši heaittihuvvui sin guovdu geat ledje boazoguohtumii vuoigadahttojuvvon . 1 Stáhta ja oasálaččaid gaskasaš soahpamušaid doaibmanáigi guhkeduvvo gitta viđa jahkái jagi 2009 . 1 Stáhta ja gielddasuorggi ráđđádallamat 91 Jagi 2000:s ásahuvvui stáhtii ráđđehusa bokte ja gielddasuorgái KS bokte ráđđádallanortnet stáhtabušeahta gielddaoasi hárrái . 1 Stáhta ja gielddasuorggi ráđđádallamat 91 4.3 . Jagi 2000:s ásahuvvui stáhtii ráđđehusa bokte ja gielddasuorgái KS bokte ráđđádallanortnet stáhtabušeahta gielddaoasi hárrái . 1 Stáhta ja fylkagielda berrejit ovttasrádiin farggamusat bidjat johtui du ~kanprošeavttaid prográmma gávdnan dihte makkár guhkešáigásaš váikkuhusat bohtet rádioáktiivvalaš suonjarteamis , erenoamážit borasdávdadutkama oktavuođas . 1 Stáhta ja Sámedikki bargojuohku ferte doaibmat nu ahte čielgasit boahtá ovdan makkár konkrehta ovddasvástádus goappásge lea . 1 Stáhta ja Sámediggi leat dahkan šiehtadusa das mo konsultašuvnnat galget čađahuvvot . 1 Stáhta ja Sámediggi galget geahččalit boahtit ovtta oaivilii sihke mandáhta hárrái , ja dan hárrái gii vejolaš guorahallanbarggu galgá čađahit . 1 Stáhta ii galgga ieš dahkat maidege mii rihkku dáid vuoigatvuođaid ja lea geatnegas suodjalit vuoigatvuođaid badjelduolbmamiid vuostá . 1 Stáhta guovttegielalašvuođaruđat ... 12 5.2 Fylkkasuohkana ruđat ... 12 5.3 Ruhtahálddašeapmi ... 12 5.4 Jahkásaš ruhtaohcan čuovvolit strategiijaplána ... 13 5.4.1 Gáibádusat ohcamii ... 14 5.5 . Sámi álbmotbeaivi ( guovvamánu 6. b. ) ... 14 6 . 1 Stáhta guovllu oastima duogážin 1885s ledje ee. báikkálaš ávžžuhusat ovdaeastadit riidduid bissovaččat ássi sámi veahkadaga ja guovllu boazodoalli sámi veahkadaga gaskkas . 1 Stáhta geatnegasvuohta lea fuolahit ahte dárbbašlaš informašuvdna addojuvvo almmolaš virgeolbmuide buot dásiin . 1 Stáhta geatnegasvuohta ii guoskka dušše ideálalaš kulturgaskkustemiid suodjaleapmái nugo oahpahus , girjjálašvuohta ja dáidda , muhto maiddái ávnnaslaš kulturvuđđui , vai sápmelaččat oččošedje ekonomalaš ja fysálaš eavttuid maid dárbbašit kultuvrraset sihkkarastimis ja ovddideamis . 1 Stáhta geatnegasvuohta ii guoskka dušše ideálalaš kulturgaskkustemiid suodjaleapmái nugo oahpahus , girjjálašvuohta ja dáidda , muhto maiddái ávnnaslaš kulturvuđđui , vai sápmelaččat oččošedje ekonomalaš ja fysalaš eavttuid maid dárbbašit kultuvrraset sihkkarastimis ja ovddideamis . 1 Stáhta geatnegahttojuvvo , go lea dárbu , álggahit positiiva doaibmabijuid álgoálbmoga kultursuodjaleami ja ovdáneami dihte . 1 Stáhta geahččalii gal sullii 35 ja 60 jagi maŋŋá bissehit dan earret eará politiijaide váidimiin . 1 Stáhta geahččalattai ásahallat geavaheami . 1 Stáhta galgá áimmahuššat iešheanalaš ovddasvástádusa sámi kultuvrii , bajitdási našuvnnalaš kulturpolitihka bokte mii maid fátmmasta sámi kultuvrra . 1 Stáhta galgá váikkuhit dasa ahte almmolaš kártavuođus leat nationála diehtovuođut , earret eará Matrihkal , mearrakártadieđut , topográfalaš kártadiehtovuođut ja nationála geodehtalaš vuođđu . 1 Stáhta galgá atnit gutnis álgoálbmotmánáid rievtti doalahit iežaset identitehta . 1 Stáhta ferte čilget movt áigu čađahit geatnegasvuođaid konvenšuvnna olis . 1 Stáhta ferte vuoruhit sámi pressedoarjaga lasiheami vai dálá sámi aviissat sáhttet duohtandahkat beaivválaš almmuheami ja vuollásaš kantuvrraid ásaheami julev- ja lullisámi guovlluin . 1 Stáhta ferte vuoruhit sámi pressadoarjaga lasiheami vai dálá sámi aviissat sáhttet duohtandahkat beaivválaš almmuheami ja vuollásaš kantuvrraid ásaheami julev- ja lullisámi guovlluin . 1 Stáhta ferte unnidit iežas stivren- ja bearráigeahččanealju jus dát galgá ollašuvvat . 1 Stáhta ferte stuorrudit iežas oasi maid bidjá sámi kultuvrii ja sámi guovddážiid huksemii . 1 Stáhta ferte stivret suohkansuorggi dan láhkái ahte das vuhtiiváldo sihke seammadássásaš bálvalusfálaldagaid dárbu , beroškeahttá guđe suoh ­kanis ássá , ja guđege suohkana ja fylkasuohkana dáhttu fállat bálvalusaid suohkanássiid sávaldagaid ja dárbbuid mielde . 1 Stáhta ferte njulget formálalaš eastagiid mat leat njuolggadusain ja šaddat čeahpibun bálddalastimiin almmolaš surggiid gaskkas jus galggaš lihkostuvvat áigumušain oažžut geavaheddjiid válljet digitála čovdosiid . 1 Stáhta ferte doallat iežas geatnegasvuođaid vuođđojuolludemiid dáfus ja lágádusaid siskkáldas struktuvrra ektui . 1 Stáhta ferte doallat iežas geatnegasvuoñaid vuoññojuolludemiid dáfus ja lágádusaid infrastruktuvrra ektui . 1 Stáhta elektrovnnalaš skovit : Muhtun stáhta elektrovnnalaš skoviid , earret eará Mátkerehkega , sáhttá lástet iežas PCii 1 Stáhta ekonomiijastivrenguovddáš lea ekspeartaorgána stáhta ekonomiijastivremii . Dat galgá láhčit dili buori ekonomiijastivremii ja galgá doaimmahit ekonomiijabálvalusaid nu ahte váikkuha oažžut beaktilis resursageavaheami stáhtas . 1 Stáhta ekonomiijastivrenguovddáš ( SSØ ) ásahuvvui 1. beaivvi ođđajagimánus 2004 . 1 Stáhta ekonomiijastivrema guovddáš ( SEG ) lea odne ožžon ođđa namman Ekonomiijastivrema direktoráhtta ( ESD ) . 1 Stáhta ekonomiijanjuolggadusat ja stáhta ekonomiijahálddašeami doaibmi gáibádusat ( R- 0564 B ) 1 Stáhta ekonomalaš juolludusaid sámi kultuvrii ja otnáš sámi servodaga duohta dárbbuid gaskavuohta lea hui skužil . 1 Stáhta eiseválddit orrot oaivvildeamen ahte sámi guovlu lea seamma go sámegiela hálddašanguovlu . 1 Stáhta eiseválddit leat maŋimus 30 jagi čađahan stuorra čielggademiid vai sáhttet miehtat sápmelaččaid gáibádusaide ja vuordámušaide ahte vuoigatvuođat dohkkehuvvojit ja ahte min giella , kultuvra ja eallinvuogit adnojuvvojit árvvus . 1 Stáhta eiseválddit gohččo Bernt Thomassena čađahišgoahtit ođđa áigumušaid . 1 Stáhta eiseválddiin lea dattetge bajimus ovddasvástádus das ahte láhčit dilálašvuođaid dasa ahte sámi servodat ieš oažžu vejolašvuođa ovddidit iežas servodathuksema . 1 Stáhta eiseválddiin dat ferte leat ovddasvástádus veahkehit ruhtadit dakkár oastima , gč. ILO 169 art 6 c. 1 Stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanprosedyraid vuođul , lea Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ovttas Sámedikkiin ceggen sámi statistihkkii fágalaš guorahallanjoavkku , mii jahkásaččat galgá departementii ja Sámediggái bidjat ovdan raportta . 1 Stáhta eanaopmodaga ráját gessojuvvojedje stáhta čuoččuhusa mielde . 1 Stáhta eanaoamastanriekti Finnmárkkus lea álohii leamaš nággovuloš ášši . 1 Stáhta eanan davimus boazodoalloguovllus lea sierra nammaduvvon boazodoalloguovlun . 1 Stáhta ealáhus- ja guovlluovddidanfoandda , Sámi ealáhusráđi ja Sis-Finnmárkku gielddaid ealáhusfoanddaid gaskasaš rollajuogadeapmi 1 Stáhta ealáhus- ja guovlluovddidanfoandda ( SND ) stivrrat maid guovllut leat nammadan , fertejit oažžut eambbo mearridanválddi . 1 Stáhta dávjjes reguleremiid geažil gávppálaš guolásteapmi ii leat šat Norggas dábálaš vuoigatvuohta . 1 Stáhta dáruiduhttinpolitihkka sápmelaččaid ektui mielddisbuvttii issoras stuorra kultuvrralaš , gielalaš ja identitehtalaš massimiid . 1 Stáhta dáiddárstipeanddat jahkái 2010 1 Stáhta dáiddáriid vástevaš stipeanddaid ja dáhkiduvvon sisaboađuid lávdegoddi dat juohká ruđaid Kulturdepartemeantta namas . 1 Stáhta dáhkiduvvon sisaboađut dáiddáriidda jahkái 2010 1 Stáhta doarju barggu doaibmabijuid ja prošeavttaid ruhtademiin , ja dan láhkai ahte álgoálbmogat besset buktit iežaset oaiviliid buot dehálaš ovttasbargoáššiin . 1 Stáhta doarju barggu doaibmabijuid ja projeavttaid ruhtademiin , ja nu ahte eamiálbmogat guldaluvvojit buot deaŧalaš ovttasbargogažaldagain . 1 Stáhta doarjja filmmaid buvttadeapmái lea deaŧalaš gaskaoapmin sihkkarastit olbmuide buori filbmafálaldagaid iežaset gillii mat leat vuođđuduvvon sin iežaset kulturvrii . 1 Stáhta doaimmat 1 Stáhta dieđihii reivve bakte ruhtadanministara Sigbjørn Johnsenis miessemánu 14. beaivvi ahte nannejit duollosuoji go mielkki ja lávcca ovddas duollu meroštallan rievdá ruvdnoduollus proseantadullui . 1 Stáhta diehtojuohkinbálvalus oaivada hálddahusa gulahallanstrategiija ráhkadeamis sámediggeválgga váste . 1 Stáhta davvitrøndelága oahpahuskantuvrra gulaskuddancealkámuš 23.06.00 1 Stáhta dat lea oamastan alcces vuoigatvuođaid . 1 Stáhta bušeahttaevttohus ii atte ovddidanmuni sámi kultuvrii ja servodateallimii . 1 Stáhta boazodutkamis lei álggaheami rájes Lodegiin 1954:s lagas ovttasbargu Iinásullo boazodoalloorohagain , masa Inge bearaš gulai . Danin Inge ii leat dušše bajásšaddan boazodoaluin , muhto maiddái boazodutkamiin . 1 Stáhta boazodoalloskuvla álggahuvvui 1968:s Borkenesas Giehtavuonas Lulli-Romssas . 1 Stáhta boazodoalloskuvla sirdojuvvui Guovdageidnui 1981:s , guokte jagi ovdal go mun álgen dohko . 1 Stáhta boazodoallopolitihkka lea oassin stáhta sáme- ja eamiálbmotpolitihkas . 1 Stáhta berrešii sihke ásahit ja fievrridit dán gymnása . 1 Stáhta bearráigeahččá lágaid mielde dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid váikkuhan dihte ahte politihkalaš mearrádusat čađahuvvojit . 1 Stáhta bargobirasinstituhtta ( STBBI ) lea dutkaninstituhtta mas lea medisiinna , fysiologiija , kemiija , biologiija , psykologiija ja eará fágaid gelbbolašvuohta . 1 Stáhta bargobirasinstituhtta 1 Stáhta Norgga penšunfoandda ruđat leat eanas geavahuvvon investeremiidda Norggas . 1 Stáhta Norgga penšunfoandda ruđaid dienas ii sirdojuvvo stáhtakássii , muhto biddjojuvvo dađistaga dán oassái foanddas . 1 Stáhta Kultur- ja girkodepartemeantta bokte eaiggáduššá ain 40 pst. teáhtera ossosiin . 1 Stáhta Finnmárkku oahpahuskantuvrra gulaskuddancealkámuš 25.04.00 1 Stáhta Elliiddearvvasvuođabearráigeahčču ávžžuhii mánu dassážii ahte ferte árvvoštallat gieldit luoitimis šibihiid meahccái guohtut doppe gos leat eanemus boraspiret . 1 Stáhta , fylkkagieldda ja gieldda eiseválddit galget árvvoštallat makkár mearkkašupmi lea meahci earálágan geavahus sámi kultuvrii , ja dán árvvoštallamis galget Sámedikki njuolggadusat leat vuođđun . 1 Stáhta , Ealáhus- ja gávpedepartemeantta bokte , lea Innovašuvdna Norga oamasteaddji . 1 Stáhat sámi skuvllat eai válddahallojuvvo dán dieđahusas dannego Sámediggi áššis 08/08 lea mearridan čađahit sierra čielggadusa stáhta sámi joatkkaskuvllaid boahttevaš hálddašanmálle birra . 1 Stággobivdu lea dattetge friija buohkaide maiddái dain jávrriin ge mat leat lihttoláigohuvvon ealáhusbivdui . 1 Stáda viessoláigoortnet mielddisbuktá ahte stáhtalaš doaimmat main leat lanjat stáhtalaš visttiin , maid Statsbygg eaiggáduššá , galget máksit viessoláiggu . 1 Stáda luonddubearráigeahčču ( SLB ) čađaha geavatlaš gieddebarggu ja iská boraspirevahágahttimiid guohtunelliin , goziha ja suodjala boraspiremáddodaga biraskriminalitehtas . 1 Stáda kártadoaimmahat galgá addit riikkaviidosaš geográfalaš dieđuid ja bálvalusaid priváhta ja almmolaš geavaheddjiide , ja leat stáda fágaorgánan kárta ja geodieđuid oktavuođas , ja váldit vára dain hálddašanbargguin mat dan čuvvot . 1 Stáda kártadoaimmahaga etáhtastivren . 1 Stáda fidnooahpahusráđđi mávssii jahkái doaibmagoluid . 1 Stáda fidnooahpahusráđđi ( Statens yrkesopplæringsråd ) juolludii 16 800 ruvnno goappašat gurssaide . 1 Stáda etáhtat almmuhit almmolaš journálaideaset AEP bokte . 1 Stábat leat dievasčoahkkinstába ja ráđi ja direktevrra stába . 1 Stábas lea 80 olbmo geat barget surggiin sihkarvuohta , rusttegat , prográmmajoavkkut , guossoheaddji ja diehtojuohkin / duođašteapmi . 1 Styring av helsetjenesten . 1 Styremedlemmer i samepolitiske organisajsoner 1 Stuorát čoahkkádus sihkkarastá maiddái buoret oktiiordnema ja ahte sámeálbmot oažžu seammalágan bálvalusaid juohke sajis . 1 Stuorát váikkuhusat leat das jos ii leat doarvái biergu duhtadit otnáš dárbbu , go dál lea eambbo go doarvái biergu Norgga márkaniin , mii sáhttá váldit daid vejolaš bohccobiergoosiid jos ieža eai nagot deavdit daid . 1 Stuorát vejolašvuođat geahčadit sektoriserejuvvon váikkuhangaskaomiid mat hehttejit árbevirolaš sámi lotnolasealáhusaid ovddideami ja bisuheami . 1 Stuorát sámepolitihkkan sáhttá navdit buot politihka mii juogaman láhkái guoská sámi álbmogii , sámi ealáhusaide ja sámi birgen- ja ássanguovlluide . 1 Stuorát supmiid ovddas ferte buktit gaskaboddosaš raportta ovdal maŋimuš oasi máksima . 1 Stuorát rusttegiid hárrái ferte dasa lassin vihkkedallat ollislaš biraslaš váikkuhusaid boazodoallofágalaš darbbu ektui ásahit dakkár rusttega . 1 Stuorát rusttegat ja huksemat ealáhusdoaimmaide , ássanguovlluide , astoáigevisteguovlluide jed. gáibidit álo muddenplána dáid njuolggadusaid vuođul , ja dat sáhttet dušše huksejuvvot 100-mehteravádahkii dakkár plána vuođul . 1 Stuorát prošeavttain mat leat ožžon doarjaga , sáhttá namahit vázzin- ja sihkkelastinbálgá Smávva Skániin ja bussepárkenšilju Fredly mánáidskuvlla luhtte . 1 Stuorát prošeavttaid bargu sáhttá bistit jagiid . 1 Stuorát ovttadagat váikkuhit maiddái dasa ahte plánenvejolašvuodat buorránit ollislaš čovdosiid ektui , ja šaddet buoret vejolašvuođat ál ' ) giruššat birasgáhttemiin ja ealáhusáššiin . 1 Stuorát ovttadagaid bokte sáhtášii uhccitlohkui šaddat heajut dilli iežas kultuvrra ovddideami ja politihkalaš beroštupmicealkámušaid dáfus . 1 Stuorát oktavuođas šaddá jearaldat siidda rievttálaš návccaid / rievttálaš doaibmannávccaid birra . » 1 Stuorát mielkeearri buoridivččii doaluid ekonomalaš vuođu . 1 Stuorát mielkeearit doaluide main lea unnit earri go 120 000 lihttera . 1 Stuorát luossajogain lea guollebivdu guhkes áigge leamaš organiserejuvvon sierra guovlluide . 1 Stuorát jorgalanbargguid fertet sáddet olggobeale jorgaleaddjái . 1 Stuorát ja viidát doaibma dáin ásahusain gáibida ahte bušeahtta dađistaga nannejuvvo . 1 Stuorát ja stargasut fágabirrasat , mat sáhttet vuodjut dihto fáttáide , leat mávssolaččat dán áigge , go meannudit ain máŋggabealagat áššiid . 1 Stuorát huksendoaimmain ja gáhttenevttohusain ( gč. 20.2 kap. ) ferte ráđđádallat boazodoaluin . 1 Stuorát gielddat sáhttet buorebut geavahit stuorradoaimma ovdamuniid . 1 Stuorát geográfalaš regiuvdna attášii buoret vejolašvuođaid ollislaččat čađahit bargamušaid . 1 Stuorát doarjja eanadekára nammii dollui roavafuođđariid borri elliide , dásset doaibmadoarjaga ja sullasaš . 1 Stuorát deaddu eanandollui ássan- ja kulturpolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin . 1 Stuorámus áššesurggiid nugo buohcciviesuid ja spesialista- dearvvašvuođabálvalusa ( nuppilinjá-bálvalusa ) váldá stáhta háldosis . 1 Stuorámus váttisvuohtan fállat sámegieloahpahusa buohkaide geat háliidedje , lei datte go oahpaheaddjit váilo . 1 Stuorámus váttisvuohtan dáidá liikká leat ballu guođđit ruovttuguovllu oadjebasvuođa almmá sihkkaris dienasfálaldaga haga . 1 Stuorámus váttisvuohta sihke Skogerbø ja NRK Sámi Radio iskosiin lea ahte sii leat atnán vuođđun Sámedikki jienastuslogu . 1 Stuorámus váttisvuohta lea čállit dárogiela riekta , ii ge hállát dan . 1 Stuorámus sámi áhtočoakkáldagaid hálddahit Norgga Álbmotmusea , Romssa Musea ja Dieđamusea NTNU:s Troandimis . 1 Stuorámus sámegielalaš joavku ferte vuoruhuvvot ovddimussii . 1 Stuorámus rievdadus lea ahte sámediggeráđđi lea guođđán dievasčoahkkima ja ahte Sámediggi lea ožžon vihtta ođđa áirasa ; - Ronny Wilhelmsen presideanta Egil Olli ovddas - Alf Isaksen for várrepresideantaLaila Susanne Vars ovddas - Mariann Wollmann Magga ráđđelahttu Marianne Balto ovddas - Inga-Lill Sundset ráđđelahttu Vibeke Larsen ovddas - Ida Marie Bransfjell ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma ovddas Čoahkkinjođihangotti namma lea dál dievasčoahkkinjođihangoddi . 1 Stuorámus opposišuvdnajoavkkus ( Bargiidbellodagas ) bohte gal čielga signálat ahte buot ovddiduvvon mállet galge geahččaluvvot , sorjankeahttá das makkár liigegolut das gártet Sámediggái . 1 Stuorámus oassi otná boazodoallonissonolbmuin lea ollesáigge- dahje oasseáiggebarggus olggobealde boazodoalu . 1 Stuorámus oassi ohcciin lea musihka- ja lávdedáiddabirrasis ja oktiibuot 35 dain ruhtaduvvon prošeavttain gullet dan birrasii . 1 Stuorámus oassi márkanmuddendoaibmabijuin čatnasit vilgesvuosttá muddeneksportii , skuvlamielkki haddevuoládussii ja vuoja eksportii . 1 Stuorámus oassi leat juristtat , sosiálekonomat ja siviilaekonomat 1 Stuorámus oassi Sámedikki bušeahtas manná doaibmabijuide mat gusket gillii , kultuvrii , oahpahussii , ealáhusaide , birasgáhttemii , kultursuod ­jaleapmái dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimmaide , dásseárvu ­bargui girjerájuide , guovlulaš ovdáneapmái ja riikkaidgaskasaš bargui . 1 Stuorámus njiedjan SDE-guovllus lea leamaš Finnmárkku riddoguovlluin . 1 Stuorámus lassáneapmi proseanttain lei Troandimis ja Bergenis , muhto maiddái Bådådjo ja Hárštá lassánedje badjel 25 % . 1 Stuorámus joavku lea Nuorta- ja Oarje-Finnmárkkus ja Davvi-Romssas . 1 Stuorámus jearru doppe gos bálvalus lea eanemusat ovddiduvvon , čájeha ahte áŋgiruššan dagaha stuorát geavaheami ja jearu . 1 Stuorámus investeremat johtalussuorggis leat : • 81 milj. ruvnno Kveøy-šaldái • 63 milj. ruvnno Uđassihkkarastimii Dale-Alvestad gaskii • 20 milj. ruvnno fylkkageainnu 227 StonglandseidetSkrolsvik buorideapmái • 10 milj. ruvnno fylkkageainnu 301 Reinskar-Stakkvik buorideapmái • 7 milj. ruvnno fylkkageainnu 365 Alteidet-Jøkelfjord buorideapmái • 4 milj. ruvnno fylkkageainnu 263 Trollvik buorideapmái Stuorámus inveteremat oahpahussii leat : • 32 milj. ruvnno Sállira joatkkaskuvlla huksenteknihkalaš fágaide • 15 milj. ruvnno oahppiiddihtoriid oastimii • 11 milj. ruvnno Rå joatkkaskuvlla restauráŋga- ja borramušfágaide 1 Stuorámus hástalussan lea bargosajiid oččodeapmi ja ássan sámi guovlluin , ja dasto bisuhit ja gárgedit eallasis sámi giela ja kultuvrra . 1 Stuorámus hástalusat leat boaittobealguovllut , gos ferte ovddidit lundui vuoññuduvvon doaibma- ja vásáhusbuktagiid maid sáhttá fállat erenoamáš surggiide márkanis vai oñña mátkkošteaddjit galledišgohtet Romssa . 1 Stuorámus hástalusaid searvvis sámi servodagas lea ealáskahttit ja nannet sámegiela . 1 Stuorámus hástalusaid searvvis lea oažžut eambbo sámegielat bargiid mánáidgárddiide . 1 Stuorámus hástalus lea oažžut juolludeaddji eiseválddiid atnit árvvus dán ovdáneami ruđalaš doarjagiid lasideame bokte sámi dáidda- ja kulturáigumušaide . 1 Stuorámus hástalus lea ahte daid oassi geat válljejit sámegiela vuosttašgiellan , lea unni . 1 Stuorámus gilvu dollojuvvui Sirpmás 1961:s man oahpaheaddji Magne Hofshagen jođihii . 1 Stuorámus dáhpáhusaid searvvis lei go Kárášjoga oahppit bovdejuvvojedje Šlohttii Gonagas Ovllá lusa boradit . 1 Stuorámus doarjja lea 300 000 ru. . 1 Stuorámus doarjja lea 300 000 ru Ovttasbargodoaibmabijuid oktavuođas main lea stuorra mearkkašupmi báikkálaš sámi álbmogii , lea stuorámus doarjja 500 000 ru 1 Stuorámus digaštallan julggaštusbarggu áiggi lea leamaš álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa birra . 1 Stuorámus deaddu galgá biddjot čađaheapmái skuvladásis . 1 Stuorámus bárttit ledje skuvlla siskkobealde , sihke gilvvágárdeskuvlla ohppiid hárrái , ja skuvlla jođiheddjiid hárrái . 1 Stuorámus birasváikkuhusat bievlavuodjima oktavuođas leat čielgasit boazodoalu bievlavuodjimis . 1 Stuorravutnii ( Omasvutnii ) . . . . . . . Heahtedieđihanbálvalus ja 1 Stuorravuona suohkan lea bargamin prošeavttain Mangfold styrker ( Šláddjiivuohta nanne ) ovddidan dihtii suohkana golmmagielat suohkanin . 1 Stuorravuona bráhkkaskuvla ođđa osiin . 1 Stuorravuona bráhkkaskuvla , 1945 1 Stuorraservodaga kultuvrra váikkuhus ferte čađat bajásšattadettiin ovddaldastojuvvot sámi kultuvrra sisdoaluin . 1 Stuorranieiddat láhče beavddi boradansálas . 1 Stuorragávpotdieñáhusas 11 Romssa rájuštuvvo gávpogin mii gullá Norgga guña stuorimusa jovkui . Romssa-gávpogis lea guvllolaš árvobuvttadeaddji ovddasmanni rolla davvin . 1 Stuorragánddat vižže mielkki spánnjain boandadáluin lahkosis . 1 Stuorragieddi , Beardu ja Vuotnasiida Skiervá maritiibma doaimmaid guovddážin Setermoen suodjalusa doaimmaid guovddážin 4 . 1 Stuorrafámut leat čuohtejagiid gilvalan oažžut válddi Finnmárkku valljodagaide ja álbmogii . 1 Stuorradikki šállobuhtaduslávdegotti guhkesáigásaš ja bistevaš dáhpin lea ahte ii juolluduvvo šállobuhtadus soahtedilálašvuođaid geažil . 1 Stuorradikki presideanta Jørgen Kosmo čujuha 02.02.04 beaiváduvvon reivves Justiisalávdegotti 29-01.04 beaiváduvvon vástádusreivii . 1 Stuorradikki ortingets delegasjon for forbindelser med Europaparlamentet 1 Stuorradikki olgoriikkakomitea guorrasii evttohussii , vrd. Innst. S. nr. 23 ( 2000–2001 ) . 1 Stuorradikki mihttomearit , earret eará unnit vuostálašvuođaid , buoret ein ­nostahttivuođa buoret elliidčálggu , vahágiid dagaheaddji elliid váldima jna. hárrái , leat iešalddis buorit vuolggasajit boahtteáiggi hálddašeapmái . 1 Stuorradikki mearrádusas čuožžu dasto ahte Gonagas láhkaásahusa bokte sáhttá addit dárkilat njuolggadusaid hálddaseami ja bivdima birra . 1 Stuorradikki mearrádusa mielde ráđđehus galgá oktii juohke stuorradiggeáigodagas bidjat ovdan prinsihppadieđáhusa norgalaš sámepolitihkas ( NOU 1984:18 ) . 1 Stuorradikki mearrádus spesiálistabálvalusaid stáhtalaš badjeliiváldima birra ( vrd. Od. prp. nr. 66 ( 2000–2001 ) mearkkaša ahte buohcceviesut ja eará spesiálistabálvalus organiserejuvvo iešguđetlágan stáhtalaš doaibmafitnodahkan mat leat vuođđuduvvan guovlluguovdasaš dearvvasvuođafitnodahkan main lea daguheaddjiovddasvástádus . 1 Stuorradikki justislávdegottis lei otne maŋimuš čoahkkin lága birra mii galgá muddet eana- ja čáhcevuoigatvuođadiliid Finnmárkkus ( Finnmárkkuláhka ) . 1 Stuorradikki justislávdegotti guldalit Finnmárkoláhka-gieđahallama 1 Stuorradikki justiisalávdegotti golbma lahtu besse sárdnidit Sámedikki áirasiidda ovdalgo lága meannudeapmi álggahuvvui . 1 Stuorradikki justiisalávdegotti evttohus lea ovdal meannuduvvon Finnmárkku fylkkadikkis ja Sámedikks . 1 Stuorradikki justiisakomitea čujuhii ahte vuđolaš olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaid láhkanannemiin váfistuvvojit olmmošvuoigatvuođat ollásit adnojuvvojit vuođđun norgalaš duopmostuoluin , vrd. Innst. O. nr. 51 ( 1998–99 ) . 1 Stuorradikki justiisakomitea guorrasii dása . 1 Stuorradikki juolludusnjuolggadusaid § 17 vuođul lea Riikarevišuvnnas , Gieldadepartemeanttas ja mis vuoigatvuohta bearráigeahččat ahte ruđat geavahuvvojit eavttuid vuođul . 1 Stuorradikki juolludannjuolggadusaid § 10 vuođul sáhttá Sámediggi dárkkistit ahte ruđat geavahuvvojit eavttuid mielde . 1 Stuorradikki juolludannjuolggadusaid § 10 vuođul sáhttá Sámediddi dárkkistit ahte ruđat geavahuvvojit eavttuid mielde . 1 Stuorradikki gieđahallamis deattuhuvvui maid ahte doaibmaplána galggai leat dáhkádussan dasa ahte oktiičatnan ii rihko sámi vuoigatvuođaid , dás maiddái ILO-konvenšuvnna nr. 169 mearrádusaid . 1 Stuorradikki gieđahallama oktavuođas biddjojuvvui gažaldat Justiisadepartemeantta láhkaossodahkii mii anii vuođđun ahte mearrádus fertii adnojuvvui buhtes presumšuvdnanjuolggadussan ( duođaštusnoađđenjuolggadussan ) mii bođii atnui doppe gos duopmostuollu duođaštusovdanbuktima mielde atná seamma jáhkehahttin ahte guohtunriekti gávdno go ahte dat ii gávdno . 1 Stuorradikki gieldakomitea mearkkašumiid buoret bearráigeahččanortnegiid ektui Sámedikkis ferte váldit duođas . 1 Stuorradikki gielda- ja hálddašanlávdegoddi lea , Sámedikki jahkedieđáhusa meannudeami oktavuođas , maiddái deattuhan dáid huksenplánaid čađaheami mávssolašvuođa . 1 Stuorradikki eanetlohku lea dorjon , ahte fylkkagieldii sirdojit doaimmat ja ovddasvástádus , maiguin gárgedit dan rolla ovdánahttin , vrd. Árv . S. Nr. 307 ( 2000–2001 ) . 1 Stuorradikki buhtadusnjuolggadusat 1 Stuorradikki Justislávdegotti jođiheaddji ja Finnmárkolága ááššejođiheaddji Trond Helleland ja miellahtut Knut Storberget ja Finn Kristian Marthinsen áigot boahtit dievasčoahkkimii ja guldalit Finnmárkoláhka-gieđahallama . 1 Stuorradikki Justislávdegotti Finnmárkkuláhkaevttohus Vuođđogiella : Dárogiella 1 Stuorradikki Justislávdegoddi mearridii ráđđádallagoahtit Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin 2004:s . 1 Stuorradikki Justiisalávdegoddi vásihii maiddái ahte dán lei dárbu eanet čielggadit ja bivddii geassemánu 19. b. 2003 beaiváduvvon reivves Justiisaministtaris gelbbolaš sorjankeahtes álbmotrievttálaš árvvoštallama Finnmárkkuláhkaevttohusas , ja seammás bivddii lávdegoddi ahte Justiisaministtar vástida ollu konkrehta gažaldagaide . 1 Stuorradikki Justiisalávdegoddi lea bivdán Sámedikki searvat ráđđádallamiidda barggu loahppaoasis . 1 Stuorradikki Justiisalávdegoddi fuomášuhttá ahte vuđolaš olmmošvuoigatvuođaid lágademiin sihkkarastá ahte olmmošvuoigatvuođat ollásit biddjojit vuođ-đun Norgga duopmostuoluin , gč. árv . O. nr. 51 ( 1998 – 99 ) . 1 Stuorradikki Justiisalávdegoddi celkkii Sámelága meannudeami oktavuođas čuovvovaččat : ” Komitea guorrasa dan ipmárdussii ahte stáhtas lea geatnegasvuohta positiivvalaččat váikkuhit dan ahte sámi álbmotjoavkkus leat ávnnaslaš eavttut nannet sin kultuvrra ja giela , oažžut váikkuhanfámu sin kulturhámi fysalaš ja ekonomalaš vuđđui ” ( Árvalus O. nr. 79 1980-87:5 ) 1 Stuorradikki Gieldda- ja hálddašanlávdegotti galledeami oktavuođas lágida sámediggeráđđi beallebeaivveseminára sámi giellavuoigatvuođaid birra árgabeaivvis . 1 Stuorradikki Ealáhuslávdegotti Od.prp. nr. 75 ( 2004 –2005 ) meannudeami oktavuođas ságaškuššui ášši ealáhuslávdegottiin čoahkkimis 11.05.2005 . 1 Stuorradiggi sáhttá dušše dievasčoahkkin mearrádusaid bokte instrueret Riikarevišuvnna dárkkistit eaŋkiláššiid . 1 Stuorradiggi nammadii juovlamánu 14. beaivvi 2009 čuovvovaš miellahtuid : 1 Stuorradiggi nammada gávcci lahtu , geain okta lahttu lea Sámi Prográmmaráđi jođiheaddji . 1 Stuorradiggi mieđihii stuorradiggeproposišuvnna meannudettiinis geassemánu 18. b. 2009 ahte huksen dohkkehuvvo . 1 Stuorradiggi mearridii čuovvovaš ávžžuhusa 1 njukčamánu 1. b. 2003 : « Stuor ­radiggi bivdá Ráđđehusa váikkuhit ahte Divttasvuona / Vuotnabađa gáhttenplánabargu šaddá nationála proseassan mas lea njuolga oktavuohta gaskal Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki . 1 Stuorradiggi mearridii sámelága ( Láhka geassemánu 12. 1987 nr. 56 Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid hárrái ) mearrádusa oktavuođas ahte « Ráđđehus ovdanbidjá doaisttážii Stuorradiggái jahkásaš stuorradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 1 Stuorradiggi mearridii oassin hálddahusođastussii vuođđudit Fitnodagaid vástesaš váikkuhangaskaoamit čájehit maid po- regionála dutkanfoanddaid Norsitiiva ovdáneami 12 ( 4 ) gelbbolašvuođasoabahallamiin , 33 gii . 1 Stuorradiggi mearridii miessemánus 2007 ahte regiuvnnat galget oažžut eanet ovddasvástádusa máŋgga suorggis , - johtolagas , ealáhusovddideamis , mariinna suorggis , eanadoalus , birasgáhttemis , kultuvrras , oahpahusas ja dutkamis ja guvllolaš plánemis . 1 Stuorradiggi mearridii juovlamánus 2008 láhkagildosa máksogaskkusteami vuostá dakkár ruhtaspealuide maidda Norga ii leat addán lobi . 1 Stuorradiggi mearridii giđđat 2000 st. prp. nr. 62 ( 1999–2000 ) Om kommuneøkonomien 2001 m. v. ( Gieldaekonomiija birra 2001 jna. ) bidjat johtti girjerádjobálvalusaid doarjaga gielddaid doarjjaortnegii . 1 Stuorradiggi mearridii geassemánu 17. b. 2008 nuppástusaid válganjuolggadusaide mat leat geassemánu 12. b. 1987 mánnosaš lágas nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámelágas ) . 1 Stuorradiggi mearridii duorastaga ođasmahttojuvvon boazodoallolága . 1 Stuorradiggi mearridii dasttá maŋŋelaš dárbbašlaš fápmudusaid . 1 Stuorradiggi mearridii danne ahte 3 milj. kr doaibmadoarjja sámi guovlluid girjebussiide ii galgan lahttuduvvot rámmadoarjagii , muhto galggai bisuhuvvot doarjjan Kultuvradepartemeantta budjeahtas ( Innst. S. nr. 252 , 1999–2000 ) . 1 Stuorradiggi mearridii 08.04.97 čatnat oktii Meavkke ja Alitčohka báhčinsajiid . 1 Stuorradiggi meannudii ášši 2008 juovlamánu 18 . 1 Stuorradiggi meannudii dieđáhusa 2009 guovvamánu 26. beaivvi , ja guorrasii evttohuvvon doaibmabijuide mat guske sámi lávdedáidagii . 1 Stuorradiggi meannudii Finnmárkolága 2005 giđđabajis . 1 Stuorradiggi meannuda loahpalaččat justiisalávdegotti Finnmárkkuláhkaevttohusa miessemánu 24. b. 2005 . 1 Stuorradiggi meannuda Finnmárkkulága maŋebárgga miessemánu 24. b. 2005 1 Stuorradiggi lea várren badjel čuođi millijovnna ruvnnu sierra vistti huksemii Kárášjohkii Sámedikki várás . 1 Stuorradiggi lea mieđáhusa addán ráđđehusa neavvagii , gč. Innst. S. nr. 263 ( 2000–2001 ) . 1 Stuorradiggi lea mearridan ahte 1999 rájis galgá kapihttala 540 juolludeapmi biddjojuvvot Sámedikki háldui poasttas 50 . 1 Stuorradiggi lea mearidan sierra vuođđoláhkamearrádusa ( §110a ) mii nanne ahte norgalaš eiseválddiid ovddasvástádus lea láhčit dilálašvuođaid nu , ahte sámi álbmotčearda sáhttá seailluhit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Stuorradiggi lea lohpidan 70 miljovnna ruvnno stáhtadoarjaga šáhkka-OG lágodeapmái Romssas 2014:s . 1 Stuorradiggi lea gieđahaladettiinis jahkásaš stuorradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra ja bušeahttameannudeamis birra dorjon Sámedikki doaimma ja sajádaga ovddideami . 1 Stuorradiggi lea aiddo dáhtton ráđđehusa jođánepmosit buktit rievdadusa mohtorjohtolatláhkii . 1 Stuorradiggi ja ráđđehus leat máŋga jagi cealkán ahte áiggošedje addit eanet válddi Sámediggái . 1 Stuorradiggi ii čuovvulan Sámedikki ávžžuhusa ja bivddii ráđđehusa ovddidit ođđa minerálalága Stuorradiggái meannudeapmái ( gč. Árv . 1 Stuorradiggi ii čuovvulan Sámedikki ávžžuhusa , ja bivddii ráđđehusa ovddidit ođđa minerálalága Stuorradiggái meannudeapmái ( gč. Árv . 1 Stuorradiggi guorrasii dása 2008 juovlamánu 15. beaivvi . 3.10.4 Kulturvisttit Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.12.4 . 1 Stuorradiggi guorrasii dása . 1 Stuorradiggi eaktuduvvo dábálaš láhkai meannudit proposišuvnna ovdal geasi . 1 Stuorradiggi dohkkehii árvalusa juovlamánu 15. b. 2009 jagi 2010 stáhtabušeahta meannudeami oktavuođas . 1 Stuorradiggi dohkkehii plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi geassemánu 5. b. 2008 . 1 Stuorradiggi dohkkehii ođđajagemánu 30. 1996 boazodoallolága nuppástusaid . 1 Stuorradiggi dohkkehii láhkaevttohusa miessemánu 3. 2001 ja dat nannejuvvui Gonagasas Stáhtaráđis geassemánu 1. 2001 . 1 Stuorradiggi dohkkehii lága ovttajienalaččat . 1 Stuorradiggi dohkkehii lága ja dat bođii fápmui suoidnemánu 1. b. 2007 rájes . 1 Stuorradiggi dohkkehii Plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi 05.06.08 ja dat bođii fápmui 01.01.09 . 1 Stuorradiggi doarjjui ráđđehusa evttohusa miessemánu 21. 2001 , vrd. Innst. S. nr. 242 ( 2000–2001 ) . 1 Stuorradiggi dat mearrida sihke rievttálaš ( lágaid , instruvssaid dahje dievasčoahkkin mearrádusaid bokte ) ja ekonomalaš ( bušeahtta ja juolludusnjuolggadus ) rámmaid Riikarevišuvnna doibmii . 1 Stuorradiggi celkkii almmatge ahte lei erenoamáš dárbu váfistit sámi gielddaid johtti girjerádjobálvalusa guhkes gaskkaid , lohkandáidduid lasihandárbbuid ja dán suorggi sajáiduvvan rádjarasttideaddji ovttasbarggu dihtii Ruoŧain ja Suomain . 1 Stuorradiggi bivddii ráđđehusa čielggadit vejolašvuođa sisafievrridit sierra earreortnegiid maiddái fatnasiidda vuollel 28 mehtara . 1 Stuorradiggi attii Gonagassii válddi mearridit láhkaásahusa mas lagat mearrádusat hálddašeapmái . 1 Stuorradiggi 1 Stuorradiggeáirras Oslo ovddas 1 Stuorradiggeválggas fylkkasuohkana fylkkaválgastivra čađaha válgaloahpparehkenastima . 1 Stuorradiggeválggaid oktavuođas leat buohkat dohkkehan ahte daid guovlluid áirasat gos olbmot orrot bieđgguid ja mat leat boaittobealde , eai dárbbaš seamma ollu jienaid go áirasat geat orrot riikka guovddáš báikkiin , nu gohčoduvvon guovllulasáhus . 1 Stuorradiggeválgga ja sámediggeválgga válgabeaivi lea čakčamánu 14. beaivi 2009. 205 gielddas dahje suohkanis lea válga sotnabeaivvi čakčamánu 13 beaivvi ge . 1 Stuorradiggemearrádus spesiálistadearvvasvuođabálvalusaid stáhtalaš badjelassiiváldima birra dahká ođđa rámmaeavttuid sámi beroštusaid áimmahuššamii . 1 Stuorradiggehálddahusa , Stuorradiggearkiivva - oasseáiggibargi 1 Stuorradiggedieđáhusat , Stuorradiggeproposišuvnnat , Stuorradikki evttohusat 1 Stuorradiggedieđáhusas Šaddadanfápmu ja boahtteáigejáhkku dieđiha ráđđehus ahte dat áigu gielddain nannet barggu báikkálaš servodatovddidemiin . 1 Stuorradiggedieđáhusas válddahallojuvvo sámi dutkan ja das čujuhuvvo earret eará ahte sámi servodagas leat stuorra hástalusat máhtolašvuođa dáfus go galgá sáhttit dulkot ja stivret iežas eallindili ja servodatovddideami . 1 Stuorradiggedieđáhusas sámepolitihka birra čalmmusta ráđđehus erenoamážit mávssolašvuođa nannet sámegiela almmolaš hálddašeamis ja bálvalusfállamis . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr. 48 ( 2002-2003 ) Kulturpolitihkka 2014 rádjai , eai lean oainnut sámi kultuvrra ovdáneami hárrái lagamus 10 jagis . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámedieđáhusas čuožžu ahte ráđđehus bidjá Sámedikki vuoruhemiid vuođđun doarjjaohcamiid meannudeamis sámi kulturviesuide . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr. 28 ( 1991–92 ) Nana bistevaš boazodoallu giddejuvvui dán dilálašvuhtii mealgat fuopmášupmi , ja evttohuvvojedjege nuppástusat boazodoalloláhkii § 2 mat galge addit boazosámiide buoret vuoigatvuođalaš suoji . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr. 22 ( 1999-2000 ) s. 41 čuožžu nuortalaš duhátjahkebáikki birra ná : Ođđa ii-stáhtalaš prošeavttain galget fylkkaid duhátjahkebáikkit ja sámi duhátjahkebáiki prioriterejuvvot 2005 rádjái . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr. 20 Vilje til forskning ( 2004-2005 ) daddjojuvvo ahte Regjeringen har son mål å styrke samisk forskning og rekruttering av samiske forskere og ahte de skal bidras til ahte primær- og grunnlagsforskning om samiske forhold blir organisert og tilrettelagt for samisk forskning . 1 Stuorradiggedieđáhusas nr 34 ( 200?-200 ? ) lea Bådoddjo allaskuvlii biddjojuvvon nationála ovddasvástádus julevsámi gielas oahpaheaddjioahpu oassin . 1 Stuorradiggedieđáhusas nannejuvvo dasto velá ahte sámi gillii ja kultuvrii guoski hástalusat galget ollašuvvat dainna lágiin ahte almmolaš ásahusaid ovddasvástádus ja rolla buoriduvvo sámi geavaheddjiid várás dakkár guovdilis čálgodoaimmain go dearvvasvuođas , fuolas ja oahpahusas . 1 Stuorradiggedieđáhusas gonagasreappá hálddašeami birra biddjojuvvo eanet deaddu ( ovddalgihtii ráhkkaneami prinsihppa ) dasa ahte uhcidit vára billisteames birrasa . 1 Stuorradiggedieđáhusa ovdanbuktin 1 Stuorradiggedieđáhusa nr. 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving mielde lea áigumuš nannet museasuorggi viđajageáigodagas 202 miljon ruvnnuin . 1 Stuorradiggedieđáhusa birra lea maiddái digáštallojuvvon hálddahuslaš dásis Sámedikki , Riikaantikvára ja muđuid guovlulaš kulturmuitohálddašeami gaskka . 1 Stuorradiggedieđáhus čujuha maid dasa ahte dat ásahusat mat fállet oahpu sámegielas , fertejit buorebut bargat ovttasráđiid , dasgo dakkár ovttasbarggus leat ollu geavatkeahtes vejolašvuođat . 1 Stuorradiggedieđáhus válddahallá dasto universitehtaid ja allaskuvllaid giellafágaid . 1 Stuorradiggedieđáhus ovttasdoaibmanođastusa birra lea geigejuvvon Stuorradiggái . 1 Stuorradiggedieđáhus ovddida evttohusaid máŋgga suorggis : 1 Stuorradiggedieđáhus nr. 34 ( 2006-2007 ) Norgga dálkkádatpolitihkka 1 Stuorradiggedieđáhus nr. 30 ( 2003-2004 ) Kultuvra oahppamii deattuha ollislaš 13-jagi vuođđooahpahusa mávssolašvuođa , mas vuođđooahpahus ja joatkkaoahpahus gehččojuvvojit buorebut ovtta olis . 1 Stuorradiggedieđáhus ii atte rivttes dieđuid konsultašuvnnas , ii proseassa ii ge posišuvnna dáfus . 1 Stuorradiggedieđáhus NRK-plakáhta birra gieđahallui Stuorradikkis njukčamánu 14. beaivvi 2008 , gč. árv . S.nr. 169 ( 2007 – 2008 ) . 1 Stuorrabritánnias leat 1960-logu rájis rahčan ealáskahttit kymrigiela Walesas , ja maŋŋá maiddái geallagiela Skotlánddas . 1 Stuorra áŋgirvuođain son lohkagođii giela , ja golmmajageáigodagas 1836 ´ rájes son almmuhii Áppesa ja lohkangirjji , Luthera Uhca Katekismusa , biibalhistorjjá oktan oaniduvvon viđain Movssesgirjjiin ja dasa lassin muhtun sálbma- ja rohkosgirjji . 1 Stuorra vuordámušat Finnmárkkuláhkii 1 Stuorra supmiid oktavuođas gálgá čállit ( gaskaboddasaš ) raportta ovdal maŋimuš máksima . 1 Stuorra skuvlla gánddat bajidit jiena : - Son dušše gielista , huiket sii . 1 Stuorra osiin riikkas čatnasit ássan ja ealáhuseallin gáddeavádahkii . 1 Stuorra oassi sámi álbmogis gullá Norgga girkui , ja gažaldagat nugo stáhtagirkoortnega boahtteáigi ja eará guovddáš girkoáššit leat danne deaŧalaččat sámi servodahkii . 1 Stuorra oassi su dinestusas bođii sámiid vearuheamis , go oaččui náhkiid , dolggiid , fálesdávttiid ja fanastoavaid maid sámit ledje dahkan fállá- ja njuorjjonáhkis . 1 Stuorra oassi energiijas maid guovlu geavaha , vižžojuvvo álggu rájis nannáma fápmofierpmádagas . 1 Stuorra oassi dáin sihkkojuvvojit implementerenáigodaga beallemuttus , mii mearkkaša ovdal go jahki 2010 lea nohkan . 1 Stuorra oassi dain gielain mat eai leat stáhtagielat , leat unnit eanet áitojuvvon gielat . 1 Stuorra oassi Friisa bargoáiggis golai jorgalit vuoiŋŋalaš čállosiid sámegillii . 1 Stuorra oasit riddo- ja vuotnaguovlluin Dawi-Tromssas ja Finnmárkkus , mat gullet sámi ássanguovlluid namahussii , leat odne guollevuostáiváldinrusttega haga . 1 Stuorra oasis sámi álbmogis lea gullevašvuohta guolástussii . 1 Stuorra musihkkaáŋgiruššan Romssa fylkii 1 Stuorra morrašiin gulaimet ahte Ella Holm Bull lei min guođđán čakčamánu 21. b. 2006 . 1 Stuorra mearkkašupmi šaddá das man olu gielda ieš deattuha vuoruhit sámi giela ja kultuvrra nannema ja gárgedeami . 1 Stuorra mearkkašupmi lea das go mánáidgárdi ja skuvla barget ovttasráđiid vai sámi mánát sáhttet vásihit bissovašvuođa giellaovdáneamis . 1 Stuorra massimat boraspirii-de čuohcá ealáhusa buvttadussii . 1 Stuorra illu lea munnje galledit Sámedikki . 1 Stuorra hástalussan lea oažžut áddejumi boazodili areáladárbui ja mo iešguđet doaimmat váikkuhit boazodoalu . 1 Stuorra hástalussan lea gávdnat dujiide daid rivttes márkaniid ja rivttes vuovdinbáikkiid . 1 Stuorra hástalusat čuvvot eanandoalu ( jeaggegoikadeamit , mohtorjohtalus ja muorrašlájaid molsun ) , mearragátti ja anadroma luossaguliid hálddašeami ( biebmoguliid 28 birasáššiin ferte nannejuvvot vai sihkkarastojuvvo guhkesáigásaš viidodat- ja resursahálddašeapmi , ja nu maiddái unniduvvojit áddjilis eaŋkiláššit ja dispensašuvdnaáššemeannudeamit . 1 Stuorra hástalusat čuvvot eanandoalu ( jeaggegoikadeamit , kultureanadagaid oktiišaddamat , mohtorjohtalus ja muorrašlájaid molsun ) , mearragátti ja anadroma luossaguliid hálddašeami ( biebmoguliid báhtareamit ja luossaparasihtat ) ja gáddeguovlluid huksemat , jávrrit ja jogat . 1 Stuorra hástalusat leat álggahit ođđa doaimmaid meahcceealáhusas . 1 Stuorra hástalusaid geažil joatkkaoahpahusas fylkkaráđđi hástalii digaštallamii boahtteáiggi ceavzilis skuvlastruktuvrra birra . 1 Stuorra gánddat ledje muorraguoddinjoavkkuide juogaduvvon , ja ledje iežaset ovdaolbmot geat garrasit ádje vuolibuččaideaset muorravissui . 1 Stuorra gáhttenguovlluid ásaheapmi sihkkarastá dávjá joaktit boazodoaluin . 1 Stuorra gaskkat gáibidit ollu lullisámi giella- ja kulturbargguin . 1 Stuorra eanetlohku áirasiid gaskkas dovddahedje sárdnestuolus ahte Finnmárkkulágain sáhttá eallit . 1 Stuorra dárbu lea dakkár doaibmabijuide mat sihkkarastet ahte guolástus sáhttá čađahuvvot measta dego dábálaččat ja guhkesáigásaš doaibmabijuide mat buoridit ealáhusa gilvalannávcca . 1 Stuorra dáhpáhus ČálliidLágádussii 1 Stuorra beroštupmi ovdal skuvlastruktuvraášši meannudeami fylkkadikkis . 1 Stuorra bargu dán oktavuođas lei Anton Hoëma doavtterdutkkus , almmuhuvvon 1976:s . 1 Stuorra artihkkalis , mas son ee. čilge váttisvuođaid maid sámi mánát šaddet vásihit skuvllas go galget geahččalit gulahallat dakkár oahpaheddjiin , gean giela eai máhte , son sivahallá Rønbecka vuostálastit sámi beroštumiid ja son fuomášahttá mo Rønbeck vuortnuha bellodaga olis . 1 Stuorit valljivuođa resursajoavku nammaduvvon [ Kulturdepartemeanta , 07.06.2010 ] 1 Stuorit guvllolaš váikkuheapmi riikkalaš hálddašanplánaide mat leat ábi ja mearragátti várás . 1 Stuorit biras vuosttašvirge-ja bajemusvirgegelbbolašvuođain adno maiddái mearkkašahttin doaibmamii . 1 Stuorimus válgaoassálastin lea dassážii leamaš dan vuosttaš sámediggeválgii . 1 Stuorimus hástalussan dás lea ruđalaš bealli . 1 Stuorimus hástalus - Dálkkádatáitta lea duođalaš ja lea min áiggi stuorimus hástalus , ja lei balddihahtti gullat ahte jus eat bargga dálkkádatrievdamiid vuostá de mielddisbuktá dat katastrofalaš váikkuhusaid olmmoščerdii , lohká Sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Stuorimus erohus lei 2001 , go lei 8 % . 1 Stuorimus dietnasat leat eanaláigguid divadiin ja minerálaid vuovdimiin . 1 Stuoribuš oassi Olgoriikadepartemeantta bargoveagas lei dattetge báhcán Osloi . 1 Stuoraskuvlla oahpahusas sáhttá sámegiella seamma biirriin geavahuvvot veahkkegiellan dárogiela bálddas , mas lohkan- ja oahppogirjjit sámegielat teavsttain sáhttet geavahuvvot ovttas dárogiel teavsttain » 1 Stuoragávpotbargu lea molssaevttolaš valáštallanfálaldaga buorre ovdamearka mii lea heivehuvvon servodaga rievdamiidda dehálažžan čájehit dakkár servodatovddasvástádusa mii ii leat dábálaš . 1 Stuoradikkiin buotastahttit ii ge oro áibbas riekta go Stuoradiggi lea láhkaaddi váldi , ja danne orru Ráđđehusadvokáhta bargosuorggi ráddjen eambbo guoskkaheame vuođđoláhkanannejuvvon fápmojuohkinprinsihpa go daid parlamentáralaš beliid Stuoradikkis mat sulastahttet Sámedikki . 1 Stuoradikki kulturdieđáhusa meannudeamis , ledje hui ovttaoaivilis ahte sámi kultuvrra áimmahuššan ja viidáset ovdánahttin lea našuvnnalaš ovddasvástádus , gč. árv . S. nr. 155 ( 2005 – 2004 ) . 1 Stuoradikki jienastuslohku 2009 2211 2000 699 2192 3068 1738 979 830 1589 1032 1393 789 767 2266 957 13003 2393 877 7009 859 2360 1047 48166 2497 1370 13727 1 Stuoradikki gielddalávdegotti eanetlohku searvvai dása ( gč. Mearr . S.nr. 145 ( 1997–98 ) . 1 Stuoradikki eanetlohku , buohkat earret Ovddádusbellodaga miellahtut , lea positiiva dasa ahte hálddašanguovlu dál viidána Divttasvuona suohkaniin , ja cealká ahte eará suohkanat maid sáhttet beassat sámegiela hálddašanguvlui boahtte áiggis . 1 Stuoradikki dárkkistan- ja vuođđudanlávdegoddi cealká Evtt. S nr. 296 ( 1995 – 96 ) ahte oppalaččat berre leat várrogas atnimis láhkaásahusaid addima válddi njuolggadusaid dáfus mat addet riikkaássiide geatnegasvuođaid dahje vuoigatvuođaid . 1 Stuoradikki bušeahttaárvalusmeannudeami oktavuođas ožžot dat ovddasvástádussuorggit mat leat biddjon Duopmostuollohálddahussii guovddášmearriduvvon njuolggadusaid . • 1 Stuoradikki Sd.dieđ. nr. 33 meannudeami vuođul rievdaduvvui doarjjaortnet ja ođđa vuohki doaibmagođii 2005 rájes . 1 Stuoradikki Justiisalávdegoddi čađahii dan dihte lasseráđđádallamiid Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkasuohkaniin go finnmárkkuláhka galggai ráhkaduvvot , gč. árv . O. nr. 80 ( 2004 – 2005 ) . 1 Stuoradikkekomiteaid ja áirrasgottiid miellahttun 1 Stuoradiggige dovddahii čielgasit , ahte nu lea . 1 Stuoradiggi mearridii Finnmárkolága meannudeamis 2005:s ahte ráđđehus jođánepmosit čielggada sámiid ja earáid vuoigatvuođaid bivdit guoli ábis Finnmárkku olggobealde , ja maid unnimuseari fatnasiidda mat leat vuollel 10 mehtera , ja ovddida čuovvoleaddji ášši dán birra Stuoradiggái . 1 Stuoradiggi lea sámelága mearrádusaid vuođul maiddái mearridan ahte juohke stuoradiggeáigodagas galgá okte čállot dieđáhus daid doaimmaid birra mat čađahuvvojit , sihkkarastin dihte sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Stuoradiggi lea mearridan ahte organisašuvdnalávdegoddi 2016 nuoraid – OG ( YOGOC ) ráhkkaneapmái ja čađaheapmái ásahuvvo oasusfitnodahkan mas stáhtalaš eaiggátvuohta ja stivraoassálastin dahká eambbo go 50% . 1 Stuoradiggi lea mearridan ahte 2. ja 7. luohkáid kárten lea geatnegahtton doaibma 2000 čavčča rájes . 1 Stuoradiggi lea gieđahallan ášši rievdadit lága beaiváduvvon geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra , § 3-1 , mii lea suohkaniid birra mat gullet sámegiela hálddašanguvlui . 1 Stuoradiggi ii meannut juohke prošeavtta sierra . 1 Stuoradiggi guorrasa dasa ahte Sámediggi mearrida dárkilet njuolggadusaid foandda ruhtageavaheami hárrái . 1 Stuoradiggi gieđahalai St. dieđáhusa nr. 11 ( 2008-2009 ) Læreren – rollen og utdanningen ja Innst. S. nr. 185 , ja dan vuođul nammadii Máhttodepartemeanta čakčamánu dán jagi lávdegotti . Lávdegotti bargun lei ráhkadit sámi ođđa oahpaheaddjeohppui rámmaplánaevttohusa , mii galgá buhttet dálá sámi oahpaheaddjeoahpu 2010 čavčča rájes . 1 Stuoradiggi dohkkehii ođđa boazodoallolága geassemánu 7. beaivvi 2007 . 1 Stuoradiggi dat mearrida vuođđosupmi . 1 Stuoradiggeáirras Hedmárkkus 1 Stuoradiggeválggas galget ovdamearkka dihte dássen 2004–2005 1 Stuoradiggeproposišuvdna nr. 1:s čuožžu : « Stuoradiggedieđáhusa nr. 85 ( 1951 ) mielde evttoha Eanadoallodepartemeanta ahte álggahuvvo sámi ruovttufidnoskuvla Guovdageidnui ja ahte huksemii internáhta ja skuvlavistti 1. huksenceahkkái , juolluduvvo 400 000,- ruvnno , ja dasa lassin 80 000,- ruvnno háhkamiidda ja doaibmagoluide , oktiibuot 480 000,- 1952/53 bušeahtas . » 1 Stuoradiggelávdegottiid ja sáttagottiid lahttovuohta : 1 Stuoradiggelávdegottiid ja delegašuvnnaid lahttu 1 Stuoradiggedieđáhusas plána birra Stuoradiggedieđahusas plána birra [ Stortingsmelding 85 – 1951 , s. 105 ] geardduhuvvo fylkkaráđi cealkámuš guovlluplánemii Finnmárkkus : « Lea okta ealáhussuorgi mii ii leat šaddan mielde , namalassii boazodoallu ja ruovttubargu sámi guovlluin bohccobuktagiid vuođul . 1 Stuoradiggedieđáhusas gonagasreabbáhálddašeami birra evttohuvvojit čovdosat mat atnet dán deastta beroškeahttá čearddalašvuođas . 1 Stuoradiggedieđáhusa almmuheami Nordlándda universitehtas , Bådådjos , sáhtát dáppe geahččat . 1 Stuoradiggedieđáhus nr. 15 " Rovvilt i norsk natur " . 1 Stuora vahágiin leat váikkuhusat máŋga jagi ovddosguvlui . 1 Stuora vahágiid sivat leat lassánan boraspirelohku , boazodoalu areálaid gáržun , boazolohkodilli ja guohtunvahágat . 1 Stuora siiddain gos leat ollu siidaoasit sáhttá leat váttis olahit ovttaoaivilvuođa ođđa siidaosiid ásaheami birra , jus dat addá ovtta bearrašii ovdamuni earáid ovdalii . 1 Stuora rievdadus lea dáhpáhuvvan dan rájes go 8 jagi ovdal mearridedje ahte skuvla ii galgga oahpahit fágabargiid stuoraservodahkii . 1 Stuora orohagain gos leat ollu siiddat , sáhttet proseassat šaddat váddáseabbon , muhto dat leat oahpes ášši . Orohagain gos leat dušše moadde siidda leat dilit álkibut . 1 Stuora oassi sámi álbmogis ássá bieđgguid ja dábálaččat guovlluin gos lea heajos infrastruktuvra . 1 Stuora oassi lea mat fárrejit Norggas lulábealde Sáltoduoddara Sis-Finnmárkui ja Davit Nordlándii , ja nuppi vuoru fas lea stuora oassi mii fárre Norggas davábealde Sáltoduoddara Romsii ja Oarje-Finnmárkui . 1 Stuora oassi girjjis lea Fálesnuori olbmuid birra . 1 Stuora oassi eanandoallopolitihkas hábmejuvvo jahkásaš eanandoalošiehtadallamiin . 1 Stuora oassi dan ovttasbarggus mii lea álgoálbmotsuorggi hárrái lea nannet álgoálbmogiid iežaset organisašuvnnaid , ja dat lea oassin Norada ovttasbarggus mii lea doarjut siviila servodagaid nannema . 1 Stuora lossa láse- távvaliid ja bevddiid doalvvuimet loktii . 1 Stuora ja fámolaš luondu lea hástalus boraspirenáliid goziheamis . 1 Stuora haddeerohusat gaskal Leavnnja ja Álttá dagahit ahte mátkkošteapmi stivrejuvvo aivve Áltái maiddái gaskafylkka mátkkošteddjiid gaskkas . 1 Stuora gudnejahttinvuođain cealká Sámediggi dearvvuođaid dr. juristii Otto Jebensii su 90 jagi beaivvi oktavuođas miessemánu 26. b. dan jagi . 1 Stuora giitevašvuođain mii sáhttit dadjat ahte son iežas áŋgiruššamiin lea lokten dáid áššiid árvvu sámi servodagas , maiddái rastá riikarájiid . 1 Stuora geográfalaš gaskkat ee. eai galgga hehttet gulahallama . 1 Stuora ealuin lea vejolaš dieđihit alla massinloguid seammás go njuovvat ii dárbbaš go unnánaš . 1 Stuora boazu ja sávza massin lea oallugiid mielas nu stuora váttisvuohta ahte árvvoštallet heaittihit doaluideaset . 1 Stuora beroštupmi čujuha ahte tv-sáddagat lea dat mediafálaldat mii soaitá eanemusat doaibmat obbasámi mediafálaldahkan . 1 Stuora bearraša lahtut lávejit muhtomin nihttit čuojahit Kárii – mu eatni namma lea Káre . 1 Stukaskuvllaid goalmmátluohkkálaččain dákkár fágaid jagi 2009. orra oassi ruđain leat geavahuvvon hukset sierra reálafágalaOppa riikkas lea proseantalohku 22 . 1 Stuimmiid álggahedje váttisvuođat mat USA ásodatloatnamárkanis ledje , muhto dat levve eará márkansurggiide ja dagahedje ahte kredihttamárkanat gáržo ja børssat njidje miehta máilmmi . 1 Stuimmiid ja ođđa gulaskuddama maŋŋá dahkko de juste dat smávva rievdadusažat mat dagahedje ahte eanáš sámegielddaid ássit sáhtte oahppoplána dohkkehit . 1 Stuibmi ruoktotmannangildosa vuostá 1 Studia Septentrionalia 1947 s. 8 [ 4 ] Siterejuvvon Oluf Kolsrud : Finnemisjonen fyre Thomas von Westen . 1 Studeren-ráhkkanahtti oahppoprográmmat Maŋŋel Jo 1 Dássi 1-8 Dássi 1-5 1 Studeanttat sáhttet čuovvut ovtta dain modulain mat leat dárbbašlaččat sin máhtolašvuođa dási ektui sámegielas . 1 Studeanttat ledje sihke olbmot , geain lei sámegiella eatnigiellan ja olbmot , geat eai báljo máhttán sámegiela ovdalaččas . 1 Studeanttas leat unnit čiekŋudančuoggát go eará studeanttain . 1 Studeanttain lea go leat čađahan eksamena sámi lohkanbajis doarvái gelbbolašvuohta álgit dábálaš ohppui Sámi allaskuvllas ( profešuvdnaoahpahusat , sámegiela vuođđofága ) . 1 Studeanttain , geat čuvvot ovddeš rámmaplánaid , lea vuoigatvuohta váldit eksámena dáid vuođul gitta borgemánu 1. beaivái 2015 . 1 Studeanttain , geat váldet 5 . – 10. dási oahpaheaddjeoahpu , leat dábálaččat golbma oahpahusfága , ja nuoraidskuvladásis gáibiduvvo unnimusat 60 oahppočuoggá oahppu máŋgga oahpahusfágas go galgá oahpahit dáin fágain . 1 Studeanttaide , geain dárogiella lea 5.–10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus , eai gusto friddjenmearrádusat goappáge dárogiela čállingiela geahččaleamis . 1 Studeanttaid searvvis ledje máŋggas , geat maŋŋil šadde guovddáš olmmožin sámi skuvllas ja kultureallimis , nugo Nils ja Laila Jernsletten , Thorleif Berg , Kristian Nymo , Anna Mørk ja Isak Østmo . 1 Studeanttaid oaččuheapmi universitehtii sáhttá golmma oassái juohkit : 1 Studeanttaid háhkan sámi oahpuide lea viehka stuorra hástalus . 1 Studeantta dilli lea gártan dánin : 1 Studeanta válljii sámegiela , ja mearridii váldit oahpu velá ovtta jagi goas lohká kemiija ja bargá . 1 Studeanta oahppá fágaid ja metodihka guovtti jagi intensiivvalaš geassekurssas , de lea geavatlaš eksámen golggotmánus . 1 Studeanta lea lohkan sámegiela 2.-giellan vuođđoskuvlla 3. luohká rájes ja joatkán joatkkaskuvllas . 1 Studeanta lea geavahan njeallje jagi joatkkaohppui , ja danne gáibiduvvojit eambbo čuoggát sus go galgá beassat alit ohppui . 1 Studeanta ii leat sápmelaš , ja danne ii beasa kvoterejuvvon sajiide . 1 Strømsveien 96 Postboks 8100 Dep. 0032 Oslo 1 Strømmen dovddahii ahte Norgga bealis dál áigot aktiivvalaččat bargat dáinna áššiin . 1 Struktuvrralaš vearut lasihuvvojedje 4 miljárdda kruvnnuin . 1 Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza jagis 2011 meroštallojuvvo dál 99 miljárdda kruvdnun , mii lea 9,8 miljárdda kruvnnu unnit go meroštallojuvvon Jagi 2012 nationálabušeahtta . 1 Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga nuppástuhttimat mihtiduvvon oassin Nannán-Norgga BNP-loguin 1 Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan vuoliduvvo vel eambbo dál . 1 Struktuvrralaš , oljonjulgejuvvon vuolláibáza geahpeduvvo 2,9 miljárddain ruvnnuin , 76,8 miljárdda ruvnnos mearriduvvon bušeahtas 73,9 miljárdda ruvdnui ođastuvvon bušeahtas . 1 Struktuvrralaš , oljodivvojuvvon bušeahttavuollebáza geahpeduvvo 3,2 miljárdda kruvnnuin , mearriduvvon bušeahtas 71 miljárdda kruvnnus 67,8 miljárdda kruvdnui ođastuvvon bušeahtas . 1 Struktuvrarasjonaliseremis lea stuorát leaktu sámi guovlluin go muđui riikkas , geahča kapihttala 5.2 . 1 Struktuvr- ja organisašuvdna ovdánahttin 1 Strukturdieđáhus lea deaŧalaš sámi guolástussii , danne go dat earret eará válddahallá bivdoearrejuohkima . 1 Struktur- ja ealáhusekonomalaš gažaldagat , dan vuolde maid petroleumekonomiija . 1 Streaika ii beaggán mediain ge . 1 Streaika bisttii gitta skuvlajagi lohppii . 1 Streaika bisttii gitta skuvlajagi lohppii , dan maŋŋá fertejedje váhnemat vuollánit , ja de mieđihedje mánáideaset sáddet Lávželuktii . 1 Strategisk Bygdeutviklingsplan for Finnmark 2005-2008 nammasaš plána logut čájehit man ollu fylkkas leat vuovdedoalloopmodagat ja vuovdeareálat . 1 Strategiijat mat bohte ovdán dán barggu olis , lea váldojuvvon mielde fylkkaplána iešguđetlágan fáttáide 1. " Romssa áigodaga 2004-2007 fylkkaplána " mearrida guovdilis hástalusaid vuođul fylkka ovdáneami strategiijaid ja ulbmiliid . 1 Strategiijat mat bohte ovdan dán barggu olis , lea váldojuvvon mielde fylkkaplána iešguñetlágan fáttáide 1. ” Romssa áigodaga 2008-2009 fylkkaplána ” mearrida guovdilis hástalusaid vuoñul fylkka ovdáneami strategiijaid ja ulbmiliid . 1 Strategiijat konkretiserejuvvojit hálddahusa bargoplánain . 1 Strategiijat : ođđa sáhcučuokkis : 1 Strategiijat 2009 bušeahtas addet gova doaimmaid birra sierra politihkkaja hálddašansurggiin . 1 Strategiijas lea čállojuvvon fálaldagaid birra mat leat sámi álbmogii . 1 Strategiijas galgá leat : 1 Strategiijas deattuhuvvo ahte “ mánáidgárddiin main leat sámi mánát , dárbbašuvvojit bargit geain lea sámegielalaš máhttu ” . 1 Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009-2012 Ulbmiliin Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009-2012 lea ovddidit skuvlagirjerájuid buorre oahppoarenain ohppiide ja resurssaguovddážiin oahpaheddjiide . 1 Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009-2012 1 Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009 – 2012 dohkkehuvvon ovttajienalaččat njukčamánus 2009 . 1 Strategiijaplána juohkása dáidda osiide : Fylkkadiggedieđáhus 1:2006 . 1 Strategiijaplána galgá leat láidesteaddjin daidda doaimmaide / ásahusaide mat eai leat njulgestaga fylkkasuohkana doaimmat , muhto mat ožžot bistevaš doaibmaruđaid fylkkasuohkanis . 1 Strategiijan lea leamaš ja lea ain buvttadit mielkki nu ollu lihtteriid go vejolaš . 1 Strategiijan gelbbolašvuođa bajideapmái lea allaskuvla ožžon ovtta stipendiáhtavirggi julevsámegielas . 1 Strategiija váldosáhkan lea ahte galgá váldit atnui visot resurssaid mat leat sadjagasas vai šattašii gánnáhahtti ealáhusovdánahttin . 1 Strategiija sisttisdoallá 22 sierranas doaibmabidjočuoggá . 1 Strategiija lea sihke ollislaš ja seammás čielgasat go ovdal . 1 Strategiija lea láhčit vejolašvuođaid ja eavttuid nu ahte sámi álbmot sáhttá bargat ovddidit regiovnnalaš Sámi sihke ekonomalaččat ja sosiálalaččat . 1 Strategiija lea bajitdásis ja lea biddjon viehka ollu vejolašvuohta regionála hábmemii eanadollui ja dan oktavuođas daid fylkkaid mielde ealáhusovdánahttima strategiijaid bokte . 1 Strategiija jurdda lea ahte go huksejuvvojit virkos guovddážat , de bargomárkana ja máhttosuorggálaš bálvalusaid ovddideaddji barggut addet guovlluin buoret válljenvejolašvuođaid go maid miige eŋkilsuohkaniid sáhttá addit . 1 Strategiija jurdda lea ahte go huksejuvvojit virkos guovddážat , de bargomárkana ja máhttosuorggálaš bálvalusaid ovddideaddji barggut addet guovlluin buoret válljenvejolašvuoñaid go maid miige eaŋkilsuohkaniid sáhttá addit . 1 Strategiija ja ođastuvvon máhtu vuođul dán suorggi birra , áigu departemeanta ráhkadit doaibmaplánaid juohke jagi . 1 Strategiija galgá dustet nationála rekruterenhástalusaid . 1 Strategiija buktin politihkalaš váldovuoruhusat leat čuovvovaččat : Mii galgat fámu hálddašit davviguovlluin jáhkehahtti , konsekventa ja árvidahtti vuogi mielde . 1 Strategiija berre siskkildit riikkalaš ja rádjerasttideaddji doaibmabijuid . 1 Strategiija IKT:ii birasgáhttenhálddahusas . 1 Strategi for kompetanseutvikling i barnehagesektoren 2007–2010 » ( Gelbbolašvuohta mánáidgárddis . 1 Strategalaš plánen , váttisvuođaid čielggadeamit ja guorahallamat fievrredansektoriid rastá , earenoamážit čadnon Našunála fievrredanplána ráhkadeapmi . 1 Strategalaš plána vuođul lea Sámediggi , ovttas Utdanning.no:in čađahan ovdaprošeavtta mas váldoulbmil lei lagabut geahččat makkár vejolašvuođat gávdnojit ja čielggadit dárbbuid ohcanvejolaš oahpponeavvouskkádaga várás . 1 Strategalaš njuolggadusat mat galget duohtan dahkat riikkalaš áŋgiruššama ovdanbuktojuvvojedje dallego Ráññehus ovdanbuvttii ollislaš davveguovlostrategiija juovlamánus 2006 Romssas . 1 Strategalaš ealáhusplána 1 Strand internáhtta Báhčaveajis lei Finnmárkku vuosttas stáhtainternáhtta . 1 Stouorradiggedieđáhus gonagasreappá hálddašeami birra 1 Stortingsmelding nr. 18 ( 2007-2008 ) 1 Stortinget.no 1 Storting 1 Storsteinnes Storsteinnes Storsteinnes 1 Storslett-Sørkjosen Storslett-Sørkjosen 1 Storslett-Sørkjosen 20 1 Storslett hovedtannklinikk 1 Storheias eai leat registrerejuvvon sámi kulturmuittut . 1 Storfjord sosiálakantuvra 1 Storfjord Lyngen Sørreisa Skånland / Gratangen / Lavangen 1 Store Grindøya Store Grindøya 1 Store Grindøya 1 Stordahl , Vigdis ( 2008 ) : Nation Building Through Knowledge Building . 1 Storberget biehttalii dattetge ahte dát mange láhkai fuonida eará álbmoga vuoigatvuođaid . 1 Stoltenberga vuostáiváldá Medvedjeva 1 Stoltenberga lei stáhtaministtar 2000-2001 , finánsaministtar 1996-1997 Thorbjørn Jaglanda ráđđehusas , ealáhus- ja energiijaministtar 1993-1996 Gro Harlem Brundtlanda ráđđehusas , ja stáhtačálli Luonddugáhttendepartemeanttas 1990-1991 Gro Harlem Brundtlanda ráđđehusa áiggi . 1 Stoltenberga lea leamaš Oslo stuorradiggeáirras 1993 rájes . 1 Stoltenberga lea cand. oecon ( sosiálaekonoma ) Oslo universitehtas 1987 . 1 Stoltenberg-ráđđehus evttoha lasihit doarjaga sámi kultuvrra hárrái čieža miljon ruvnnuin 2006 stáhtabušeahtaevttohusas mii biddjui ovdan odne . 1 Stoltenberg ja Obama čoahkkimis digaštallajuvvojedje eará ge dehálaš oktasaš áššit , earret eará ovttasbargu Davviguovlluin , ON duhátjagiulbmila ollašuhttinbargu ja ođđa ráfiáŋgiruššan Gaskanuortan . 1 Stoltenberg ja Obama leigga ovttaoaivilis ahte Norga ja USA gaget bargat ovttasráđiid sihkkarastin dihtii ahte doaibmabijut mat geahpidit luoitimiid trohpalaš arvemeahcis šaddet dehálaš oassin Københámmana soahpamušas . 1 Stoltenberg ja Hanssen beasaiga vásihit beaivválaš politihka geavadis galledettiin Kárášjoga dearvvašvuođaguovddáža maŋŋágo dieđáhus lei buktojuvvon ovdan ja preassa lei beassan divvut gažaldagaid . 1 Stoltenberg dovddahii ilu go USA áigu lasihit iežas áŋgiruššama buoridit ovdáneami ja stáđisvuođa Afghanistánas . 1 Stoltenberg deaivvai stáhtaministara Brown , máŋga afrihkálaš ja ásialaš dearvvašvuođaministara ja gávcci stuorámus riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaorganisašuvnna ovddasteddjiid . 1 Stoltenberg dajai ahte bargosajiid sihkkarastin lea ráđđehusa ovddimus bargu . 1 Stoltenberg almmuhii ahte Norga áigu lasihit iežas ruhtadoarjaga Afghanistána soahtevehkii ja politiijii . 1 Stoltenberg almmuha ođđa dearvvašvuođaáŋggirdeami geafes riikkaid várás 1 Stohpogálvvut leat buorit . 1 Stockman-guovllu ovdáneapmi rahpá stuorra vejolašvuođa ealáhusdoaimmaheapmái . 1 Stockfletha oaidnu oaččui nana doarjaga ámmátolbmobellodagas Stuorradikkis ja Ráđđehusas . 1 Stockfletha girjjit geavahuvvojedje dál buot sámeskuvlla oahpahusas . 1 Stockfletha [ 7 ] mielde ledje skuvlaoahpaheaddjit sápmelaččat geat máhtte lohkat , ja gitta sullii 1870 rádjái almmuhuvvojedje oahppogirjjiid teavsttat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Stockfleth stuorámus vuostálasti girkolaččaid gaskkas lei Álttá-Dálbmeluovtta proavás Aars . 1 Stockfleth ieš oahpahii dáid gielaid Christiania universitehtas dassážii go J. A. Friis badjelasas válddii 1851:s . 1 Stoalpu mii čájeha ollislaš doarjjajuolludeami čájeha ahte Finnmárku lea ožžon ollu dáin doarjagiin . 1 Stoalpput mat ráddjejit guhkes feaskára eret bibliotehkas leat skoadastuvvon beahcepanelain . 1 Stjernø-lávdegoddi buvttii iežas evttohusa ođđajagimánu 22. b. 2008 ; NOU 2008:3 Sett under ett - ny struktur i høyere utdanning . 1 Stivrračoahkkinášši 23/11 Fefo http://www.fefo.no/no/fefo/Sider/2011-03-31-FeFostyrem%C3%B8te-i-Alta.aspx 1 Stivrras leat čieža lahtu . 1 Stivrras leat vel Kåre Olli , Ingar Eira , Reidar Erke ja Marit Reiersen . 1 Stivrras leat maid áirasat Norgga , Ruoŧa ja Suoma dutkaninstitušuvnnain . 1 Stivrras leat guđesge guokte ovddasteaddji . 1 Stivrras leat dál guhtta lahtu maid ráđđečoahkádus vállje . 1 Stivrralahttun dahje sadjásašlahttun ii sáhte válljet Finnmárkku opmodaga virgehasaid , Finnmárkkuopmodaga rehketdoallodárkkistead dji ja gozihanlávdegotti lahtuid ja sadjásašlahtuid . 1 Stivrrajođiheaddji virgi ja nubbi jođiheaddji virgi johtet njealji jahkái ain háválassii nammadanorgánaid gaskka . 1 Stivrra éállinqoddi berre nannejuvvot ja berre oažžut geatnegasvuooa ja ovddasvástádusa daid doaimmaid ektui mat stivrii leat addon . 1 Stivrra áirasat fertejit válljejuvvot ovttamielalašvuođa vuođđojurdaga ( konsensus ) mielde . 1 Stivrra nannen daqaha maiddái éielqaset oktavuoša KUF ' ii ja ahte sámi joatkkaskuvllaid hálddaSeami sirdin Sámediggái dahkko álkibun . 1 Stivrra nannen dagaha maiddái čielgaset oktavuooa KUF ' ii ja ahte sámi joatkkaskuvllaid hálddaSeami sirdin Sámediggái dahkko álkibun . 1 Stivrra nannen dag aha maiddái čielgaset oktavuooa KUF ' ii ja ahte sámi joatkkaskuvllaid háldda ~earni sirdin Sámediggái dahkko álkibun . SAMETINGET 1 Stivrra nammada stáhta Sámedikki bokte ( vihtta lahtu ) , Guovdageainnu suohkan ( ovtta lahtu ) , NSR / SE ( ovtta várrelahtu ) , ja searvvi bargit nammadit ovtta lahtu . 1 Stivrra lahtut válljejuvvojit Sámedikki áirasiid ja várreáirasiid gaskkas . 1 Stivrra doaibma galgá dihto áššemeannudannjuolggadusaid čuovvut . 1 Stivrra beavdegirjái lea instituhta reive bájuhuvvon , mas čuožžu ahte Sámi Instituhtta lea geahčadan áigeguovdilis evttohusaid . 1 Stivrii ja dan orgánii mii lea nammadan guoskevačča , galgá dieđihit dan birra govttolaš áiggis ovdagihtii . 1 Stivrii addojuvvui fápmudus ollašuhttit nammadeami ovttasráđiid Sámi giellalávdegottiin . 1 Stivrenorgánain lea guovddáš ja deaŧalaš sadji , ja dain leat ollu doaimmat lága ja njuolggadusaid olis . 1 Stivrenmálle lea nu hábmejuvvon , ahte jođiheaddji virgi sirdojuvvo juohke guovtti jahkásaš baji maŋŋá , ja danne ii leat dárbu ballat , go Sámediggi jođiha , ahte dan guovtti jagis ii ollašuva ILO-soahpamuša gáibidan stivrenmálle maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllusge . 1 Stivrenjoavku mas leat áirasat Ája sámi guovddážis , Gáivuona suohkanis , Riddu Riđđu festiválas , Sámedikkis ja Romssa fylkkasuohkanis , buvttii raporttas beaiváduvvon 17.04.08 , rávvaga Ája sámi guovddáža boahttevaš organiserema ektui . 1 Stivrenjoavku lea buktán ávžžuhusa Ája sámi guovddáža boahttevaš organisereme birra . 1 Stivrenjoavku : Jarle Heitmann Raimo Valle Per Bjerre Maarit Markussen Doaimmahuslávdegoddi : Renate Thomassen Peter Marstrander Hilde Gaard Gunnar Davidsson Jan Egil Vassdokken Olav Berntzen Arild Myklebust Eva Watten Liv Føre Thomas Heggstad Klara Johansen Ovdasiidogovva nuoraidfitnodaga Design UBa jurdaga vuođul : Annelin Kreutzer Azo Tarin Hilde Skog Håkon Hansen June Esaiassen Marlene Rochmann Morten Blindheim Sondre Sollied 1 Stivrenjoavkkus leat Sámi NissonForuma , Sáráhká , Dievddut searvvi , Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti ja Sámedikki ovddasteaddjit . 1 Stivrenjoavkkus galgá lagaš gulahallan Oslo gielddain ja Hole gielddain báikki ektui gosa muitobáccit galget ceggejuvvot ja galgá ovdanbuktit árvalusas Kulturdepartementii ovdal cuoŋománu 1.b.2012 . 1 Stivrenjoavkku ovddastit áirasat Kulturdepartemeanttas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas , AUF , našunála doarjjajoavkkus maŋŋil suoidnemánu 22. b. dáhpáhusaid ja guskkolaččat ráđđehuskvartálas . 1 Stivrengaskaomiide ovdamearkan sáhttet leat : láhkaaddin , organiseren , ruhtadanortnegat , plánen , ulbmilstivren , fálaldagaid mudden ja jearaldagat , oktiiortnendoaibmabijut ja šiehtadallamat . 1 Stivrengaskaomiid systemáhtalaš geavaheapmi lokte ovddasvástádusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain ovttaskas olbmuid dásis bajimuš stáhtalaš dássái . 1 Stivrengaskaomiid geavaheami bokte sirdojuvvo ovddasvástádus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain sámi álbmoga váste ovttaskas olbmo dásis bajimuš stáhtalaš dássái . 1 Stivrengaskaomiid ferte maiddái dađistaga evalueret ja muddet beaktilvuođa ja ulbmilolahusa ektui . 1 Stivrengaskaoamit galget dađistaga evaluerejuvvot ja muddejuvvot beaktilvuođa ja ulbmilolahusa ektui . 1 Stivrengaskaoamit eai leat dál geavahuvvon systemáhtalaččat Sámedikki ja stáhta politihkalaš mihttomeari čađaheames ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui sámi álbmoga váste Norggas . 1 Stivren- ja hálddašanláhka Stivren- ja hálddašanláhka eatnamiin ja resurssain ferte sihke prinsihpalaččat ja duođas dohkkehit sámiid oktasaš ja oktagaslaš eanan- ja resursavuoigatvuođaid , ja maid gozihit sámiid rievtti iešmearrideapmái ja oassálastimii . 1 Stivren ­joavkku jođiha Eanandoallo- ja biebmodeparte ­meanta . 1 Stivrema sáhttá defineret nu ahte dat lea dihtomielalaš geahččaleapmi mearridit movt mearrádusat galget johtui biddjojuvvot ja čuovvoluvvot vai manná nugo vurdojuvvo . 1 Stivračoahkkin Borgemánu 31. – čakčamánu 01. b. 2004 Giron 1 Stivračoahkkima oktavuođas lágiduvvui rabas álbmotčoahkkin Árran Julevsámi guovddážis gos Doarjjastivra muitalii Sámedikki doaimma ja iešguđet doarjjaortnegiid birra . 1 Stivračoahkkima oktavuođas lágiduvvui rabas álbmotčoahkkin Sitjie Njarges gos doarjjastivra muitalii Sámedikki doaimma ja iešguđet doarjjaortnegiid birra . 1 Stivramiellahttu ja miellahttu AU:s Norgga čuoigansearvvis 1 Stivralahtut ja várrelahtut nammaduvvojit gitta njealji jahkái háválassii . 1 Stivralahtut galget dovdat boazodoalu ja árbevirolaš máhtolašvuođaid go guoská boazodollui . 1 Stivralahtuin ja várrelahtuin lea vuoigatvuohta máhccat ruovttoluotta ovdal go bálvalusáigi lea nohkan jos dasa leat erenoamáš ákkat . 1 Stivralahtuin galgá leat gealbu ja máhttu boazoealáhusa áššiide ja árbevieruide mat gullet boazodollui . 1 Stivralahtuid evttohit Romssa universitehta , Sámi allaskuvla , Olmmošvuoigatvuođaid guovddáš ja Sámiráđđi . 1 Stivralahttu Eva Jejlid ovddasta SPR dán jagáš PF-sešuvnnas . 1 Stivralahttu , Fredrikstad politisearvi 1 Stivralahttu , Fredrikstad Bargiidbellodat 1 Stivrajođiheaddji ámmát galgá jorrat gaskal Sámedikki ( bárralohkojagiid ) ja fylkkadikkiid ( leaskalohkojagiid ) . 1 Stivrajođiheaddji Svein Kollstrøm ( r. 1960 ) lea bajásšaddan Deanus . 1 Stivrajođiheaddji Liv Østmo dadjá ahte ásahusas leat stuora hástalusat . 1 Stivrajođiheaddji , Viken havneselskap AS 1 Stivrajođiheaddji , Fredrikstad parkering AS 1 Stivrajođiheaddji , Ambjørnrød Senter 1 Stivrabeavdegirjjis ii čuoččo mihkkege dan birra ahte lei go son risttalaš ja makkár váikkuhus sus lei ohppiid morálii obalohkái . 1 Stivrabeavdegirjjis gávnnaimet dán čállosa rektora virgáibidjama birra 1969:s : Ohcci nr. 1 « ... lea maid risttalaš . 1 Stivrabeavdegirjjis 13.04.1958 : « Evttohuvvo ahte skuvlajođiheaddji lassin biddjojuvvo okta dievdo- ja okta nisson- fágaoahpaheaddji . 1 Stivra áigu váldit oktavuođa allaskuvllain gullan dihte maid dat árvvoštallet dahkat áššiin . 1 Stivra áigu maiddái boahtte SPR-čoahkkimii ovddidit ášši mas SPR dásseárvobargu konkrehta dahkkojuvvo doaibmaplána hámis . 1 Stivra áigu lagamus boahtteáiggis váldit oktavuođa ODD:in oččodan dihte ságastallama DSI boahtteáiggi birra . 1 Stivra áigu dattetge bovdet su SPR boahtte čoahkkimii . 1 Stivra áigu bovdet dáid čoahkkimii lagamus boahtteáiggis . 1 Stivra áigu boahtte SPR-čoahkkimis golggotmánu 4. – 6. b. 2004 Honnesvagis , čalmmustit kártema ja dan seammás ovddidit čoahkkimii áššin ahte čuovvolit kártema . 1 Stivra vállje jođiheaddji ja várrejođiheaddji . 1 Stivra vállje ieš jođiheaddji ja nubbijođiheaddji lahtuid gaskkas . 1 Stivra váldá vuhtii biehttalanákka , muhto imašta go leat árvvoštallan ahte sámedikkiin main leat oktiibuot badjel 200 bargi ii leat teknihkalaš ja hálddahusalš kapasitehta ja gelbbolašvuohta čađahit dán lágan rájárastá prošeavtta . 1 Stivra vuolggasadji ja gáibádus lea ahte DSI ain galgá leat davviriikkalaš ásahus mii goziha visotsámi perspektiivva . 1 Stivra sáhttá addit ovtta dahje máŋgga stivrralahttui dahje eará nammejaolbmuide vuoigatvuođa vuolláičállit Finnmárkkuopmodaga firpmá beales . 1 Stivra ságastalai ášši birra maŋimuš stivračoahkkimis cuoŋománu 26. – 27. b. dán jagi , ja árvvoštalai dili nu ahte SPR ovddasteaddjit dán jagi PF-sešuvnnas New York:as ( miessemánu 10. – 28. b. 2004 ) háleštit guoskevaš ohcanoasálaččaiguin ja eará vejolaš olbmuiguin . 1 Stivra oažžu válddi ráđđádallat sámedikkiiguin sisdoalu birra ja dan birra mo konfereansa ja dievasčoahkkimat geavatlaččat čađahuvvojit . 1 Stivra oažžu fápmudusa dahkat daid dárbbašlaš rievdadusaid doaibmadieđáhusas ráđis meannudeami vuođul , geahča maiddái ráđi mearriduvvon váldoáŋgiruššansurggiid jagiid 2004 – 2005 váste . 007/04 : Sámi teáhterallaskuvla 1 Stivra oaivvilda ahte ministtarráđi ovddasteaddjit ožžo dan áddejumi ahte DSI lea sierra dilis daid davviriikkalaš dutkanásahusaid gaskkas maid ministtarráđđi lea ruhtadan . 1 Stivra oaivvilda ahte dás lea váikkuhus ohppiid morálii obalohkái ... » . 1 Stivra mearridii 3.10.1975 : « Den samiske yrkes- og husflidsskole galgá 1.1.1976 rájes gohčoduvvot Den samiske videregående skole , Kautokeino . 1 Stivra livččii háliidan čalmmustit dán kártema dán čoahkkimis , muhto šállošit go dat ii gárvánan . 1 Stivra lei gávnnahan ahte leastadialaš sárdnideaddjit eai lean dohkálaččat girkolaš doaimmaide . 1 Stivra lei bovden Carsten Smith , Davviriikkaid Sámekonvenšuvnna ekspeartajoavkku jođiheaddji , plánejuvvon SPR čoahkkimii njukčamánus dán jagi . 1 Stivra lea álggahan kártet sámi mánáid oahpahusdili ja oahpponeavvobuvttadeami davviriikkain . 1 Stivra lea sádden oktasaščoahkkima mearrádusa Sámi allaskuvlii . 1 Stivra lea mearridanválddálaš go unnimusat bealli stivralahtuin leat čoahkis . Orohatstivra mas leat unnit go golbma lahtu , lea datte mearridanválddálaš dušše jus olles stivra lea čoahkis . 1 Stivra lea mearridangelbbolaš dalle-go čoahkkimis oasálastet unnimustá njeallje lahttu . 1 Stivra lea maiddái ožžon ávžžuhusa min ovddasteddjiin iešguđet Barentsorgánain guorahallat eamiálbmogiid dili ja ovddastusa ovttasbarggus , ja dasto ekonomalaš dili . 1 Stivra lea dattetge bargamin rievdadit dán EU-prošeavtta Interreg-prošeaktan . 1 Stivra ii leat duhtavaš dainna ovddastusain ja sajiin mii eamiálbmogiin lea ovttasbarggus iige daid ekonomalaš resurssaiguin mat biddjojuvvojit eamiálbmotsearvamii . 1 Stivra hálddaša earret eará Sámi ovddidanfoandda ja Sámi kulturfoandda . 1 Stivra guoddá ovddasvástádusa fágalaš ovddideamis , resursagolaheamis ja vuoruhemiin , ja dasto stivra galgá válbmet strategiijaid guovddáža doaimmaid váras . 1 Stivra galgá leat boazodoalloguovddáža bajimus váldin , ja guoddá alimus ovddasvástádusa guovddáža doaimmaid buohta . 1 Stivra galgá gárvvistit ja ovdanbuktit jahkerehketdoalu ja jahkedieđáhusa , ja mearridit bušeahtta ja doaibmaplána . 1 Stivra galgá fuolahit , ahte Finnmárkkuopmodat logahuvvo fitnodatlogaheapmái ovdal go guhtta mánu leat vássán fápmuiboahtima rájes . 1 Stivra galgá fuolahit , ahte Finnmárkkuopmodat logahuvvo fi tnodatlogaheapmái ovdal go guhtta mánu leat vássán fápmuiboahtima rájes . 1 Stivra doalai čoahkkima Davviriikkaid ministtarráđiin Kárášjogas guovvamánu 20. b. dán jagi . 1 Stivra dieđu mielde biddjojuvvo DSI 01.07.04 rájes Oahpahus- ja dutkandepartemeantta ( ODD ) vuollásažžan Norggas . 1 Stivra bovde ráđi guorahallat movt mii sáhtášeimmet dán eastadit boahtteáiggis . 1 Stivra bargá iežas teáhterviesu ásahemiin Guovdageidnui , ja buot teáhterdoaibma lea jurddašuvvon biddjojuvvot ovtta robi vuollái . 1 Stiv-ra speadjalastá dan rájiid rasttideaddji boazodoalloovttasbarggu mii dál lea , mas leat Ruošša , Ruoŧa , Suoma ja Norgga ovddasteaddjit . 1 Stirvra doaibmadieđáhus 01.11.03 – 17.05.04 Dan sadjái go ovddidit guhkes referáhtalisttu , de áigu stivra dainna lágiin čilget SPR-dievasčoahkkimii movt stivra lea čuovvolan áššiid maŋimuš SPR-čoahkkima rájes . 1 Stipendiáhtta oaččui bálkáceahki 1 ja mátkestipeandda , ja okta oahpaheddjiin oaččui vissis áiggi leat bagadallin . 1 Stipendiáhtat pionerbargguin 1 Stipendiáhtat galge bargat iešheanalis gažaldagaiguin mat guske boazodollui , ja oallugat sis válde bajás gažaldagaid mat galge oažžut stuora mearkkašumi . 1 Stipeanddat juolluduvvojedje ásaheddjiide geat áigot álggahit meahcceealáhusdoaimmaid ja smávitlágan biebmobuvttadeami . 1 Stipeanddaid vuoruhansuorggit leat leamaš audiopedagogihkka , oaidnopedagogihkka , logopediija , láhttenváttisvuođat , giella ja gulahallan . 1 Stipeandda váldoulbmiljoavkun leat sámegielat fágaolbmot Norggas , geat váldet earenoamášpedagogalaš oahpu ja barget sámegielat mánáiguin , nuoraiguin ja rávesolbmuiguin , geat dárbbašit earenoamášpedagogalaš heiveheami . 1 Stipeandda váldoulbmiljoavkun leat sámegielagat Norggas geat váldet oahpaheaddjioahpu , vuođđo- dahje joatkkaoahpu dahje alit dási sámegielas allaskuvllas dahje universitehtas . 1 Stipeandda váldoulbmiljoavku leat sámegielat fágaolbmot Norggas , geat váldet earenoamášpedagogalaš oahpu ja barget sámegielat mánáiguin , nuoraiguin ja rávesolbmuiguin , geat dárbbašit earenoamášpedagogalaš heiveheami . 1 Stipeandda váldoulbmiljoavku leat sámegielagat Norggas geat váldet oahpu alit dási sámegielas allaskuvllas dahje universitehtas . 1 Stipeandda váldoulbmil lea bajidit gelbbolašvuođa dakkár surggiin main sámi servodagat dárbbašit eanet gelbbolašvuođa . 1 Stipeandda sáhttá ohcat go almmuhuvvo juovlamánu 1. beaivvi . 1 Stipeandda sáhttá ohcat bachelorgrádii ( 180 čuoggá ) , lasáhus earenoamášpedagogihka bachelorgrádii ( 60 čuoggá ) , mastergrádii ( 120 čuoggá ) dahje ámmátohppui . 1 Stipeandda sáhttá ohcat bachelorgrádii ( 180 čuoggá ) , 1. ossodahkii ( 30 čuoggá ) og 2. ossodahkii ( 60 čuoggá ) , mastergrádii ( 120 čuoggá ) dahje ámmátohppui . 1 Stipeandda sáhttá oažžut gokčan dihte muhtin ráje eallinruđain ( alcces bálká ) , konsuleantaveahkkái , márkaniskkadeapmái , oahpaheapmái , geahččalanbuvttadeapmái , mátkegoluide , unnit investeremiidda , bálkáhit veahki dahje sadjásačča , konseaptaovddideapmái ja eará fitnodatplánemii . 1 Stipeandda sáhttá oažžut gokčan dihte muhtin ráje birgengoluin ( iežas bálká ) , konsuleanta ­veahkkái márkaniskkadeapmái , oahpaheapmái , geahččalanbuvttadeapmái , mátkegoluide , unnit investeremiidda , bálkáhit veahki dahje sadjásačča , konseaptaovddideapmái ja eará fitnodatplánemii . 1 Stipeandda submi lea 100 000 ruvnno ja dan oaččui komponista Erik Stifjell iežas rájáidrasttideaddji , ođasteaddji , sesolaš ja elektroakustihkalaš komposišuvnnaid ovddas . 1 Stipeandda sturrodat mearriduvvo leat eanemusat 50 000 ruvnno juohke olbmo nammii , ja eanemusat sáhttá juohkit 10 stipeandda juohke skuvlajagi . 1 Stipeandda sturrodat lea 20 000 ruvnno jahkái , ja ortnega stipeandda ožžot 281 dáiddára . 1 Stipeandda sturrodat lea 100 000 ruvnno . 1 Stipeandaáigodagas lea son ráhkadan giehtačállosa sámi katekismusii Máilmmi mánát , beaivváža mánát , biekka mánát . 1 Stipeandavuoiti Erik Stifjell fylkkaráđiin Mariam Rappiin . 1 Stipeandaruđat váldojuvvojit poasttas 56.0 Sámi oahpponeavvut . 1 Stipeandaortnet ásahuvvo sámi nuoraid várás vai oažžut daid váldit doavtteroahpu . 1 Stipeandaortnet galgá ásahuvvot gitta 3 jagi rádjái , man ulbmil galgá leat bestet ođđa čálliid geat háliidit čađahit oahpponeavvopedagogihka Sámi allaskuvllas joatkkaoahppofálaldahkan ( 10 oahppočuoggá ) . 1 Stipeandaortnet . 1 Stipeandaortnega oktavuođas geatnegahttojuvvo maiddái bargat 1-2 jagi dakkár gielddas gos ásset sápmelaččat . 1 Stipeandaoažžut galget juohke jagi sáddet raportta Sámediggái . 1 Stipeandalávdegottis ledje mielde Laila Somby Sandvik , Arve Nordland , Hanne-Grete Einarsen , Sollaug Sárgon ja Sara Margrethe Oskal . 1 Stipeandalávdegottis leat leamaš Laila Somby Sandvik , Halvdan Nedrejord , Maja Dunfjeld , Sollaug Sárgon ja Haukur Gunnarsson , Sara Margrethe Oskala várrelahttu . 1 Stipeanda sámi dáiddáriidda juolluda Stáhta stipeanddaid ja garantiijaboađuid lávdegoddi sámi dáiddáriid stipeandakomitea árvalusa mielde ja Láhkaásahusa mielde stáhta stipeandda ja garantiijaboađuid birra dáiddáriidda , nappo seamma vuogi mielde go earáge dáiddárstipeanddat . 1 Stipeanda prošeaktaohcamiid čállimi , berre addot golmma mánnui váldofágastudeanttaide . 1 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella joatkkaskuvlla fágasuorggis . 1 Stipeanda oahpaheaddjiohppui ja alit dási sámegielohppui 1 Stipeanda máksojuvvo ollásit go dárbbašlaš duođaštus lea ovddiduvvonMeroštallannjuolggadusat : 1 Stipeanda máksojuvvo oktan submin . 1 Stipeanda mákso jahkebeallásaččat . 1 Stipeanda mákso guovtti oasis jus oahppu bistá badjel ovtta lohkanbaji . 1 Stipeanda mii lea 50 000 ru galgá movttiidahttit nuorra valáštalliid áŋgiruššat valáštallamiin . 1 Stipeanda lea 50 000 ru ja galgá movttiidahttit nuorra valáštalliid áŋgiruššat valáštallamiin . 1 Stipeanda lea 20 000 ruvnnu jahkái . Arne Nordheima komponistabálkkašupmi Ruben Sverre Gjertsenii 1 Stipeanda juhkkojuvvo gorálaččat : - ohppiide geain lea sámegiella vuosttaš giellan - ohppiide geain lea sámegiella nubbin giellan - ohppiide geain lea sámegiella vierisgiellan oktasašfága , prográmmafága dahje čiekŋudanprošeakta , gaskka Ohppiide geain lea sámegiella nubbin giella , vuoliduvvo stipeanda 25 % daid ohppiid ektui geain sámegiella lea vuosttaš giellan . 1 Stipeanda joatkkaskuvlla ohppiide geain lea sámegiella 1 Stipeanda galgá juolluduvvot daid evttohusaid mielde mat bohtet áššečeahppelávdegottiin maid dáiddaorganisašuvnnat leat nammadan . 1 Stipeanda almmuhuvvo geasi mielde . 1 Stipeanda 1 Stillášabargi , Fredrikstad mekaniske Verksted 1 Stiillas oaččui dalle árvosáni Ng , mii dálá árvošatnevuogádagas livččii 2 . 1 Stig Eriksen Oppvekst- og utdanningskomiteen 1 Stig Eriksen ( čoahkkinortnegii 1 Stig Eriksen ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Stiftelsen Rachel Grepp heimen nammasaš vuođđudusa stivrra sadjásaš jođiheaddji 1 Stevnnet galgá leat vuolláičállojuvvon ja sisdoallat : 1 Stensil 1975 ( ? ) 1 Sten Jønsson válljejuvvui várrelahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái 3 jiena vuostá . 1 Sten Jønsson válljejuvvui várrelahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Sten Erling Jønsson , ( čoahkkinortnegii ) 1 Sten Erling Jønsson ( pers. várrelahttu : Jørn Are Gaski ) 4 . 1 Stemmetall 1 Stemmer 1 Steinkjer - Bådåddjo gaskkas leat eanemusat vuddjon bohccot maŋimuš logi jagis . 1 Steinerskuvla orui min mielas menddo erenoamáš , de šattai montessoriskuvla . 1 Steinar Wikana dieđu mielde lei jurdda ahte Beahcáma báhppa ( maŋŋá Boris Gleb / Geavgŋá báhppa ) galggai addit mánáide dárbbašlaš oahpahusa . 1 Steinar Sternø jođihii lávdegotti . 1 Steinar Pedersena 22.03.00 beaiváduvvon ohcan 1 Steinar Pedersen gažaldat , beaiváduvvon 20.02.00 1 Steinar Pedersen Sven-Roald Nystø 1 Steinar Pedersen Olaf Eliassen 1 Steinar Pedersen John Henrik Eira 1 Steinar Pedersen Birger Nymo 1 Steinar Pedersen Berit Ranveig Nilssen 1 Steinar Gudmund Ness 1 Stein-Willy Andersen 30 . 1 Stein Willy Andersen 30 . 1 Stein Willy Andersen , áirasa nr. 29 Magne A. S. Huvva várrelahttu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Stein Tage Domaas 1 Stein Kaasa Palliatiiva medisiinna ( lindrende behandling ) professor NTNU:s , bávččasváidudahtti dálkkodeami juhkosa juogusváldodoavttir , Borasdávdaossodat , Troandima St. Olavs Hospitalas ja lea dása lassin strategiijadirektevra Dearvvašvuođadirektoráhtas . 1 Sted 1 Stavángera bismagoddi 1 Stavanger skuvla ja bealjehemiid báhppa dat ávžžuhedje mu joatkit . 1 Stavanger arkeologalaš musea 16.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Stavanger Aftenblad dramáhtalaš ovdasiidu golggotmánu 7. b. čájeha váilevaš áddejumi das , mo oljohaddi váikkuha bušehttii . 1 Statsskog SF:a ásahemiin Ráđđehus njulgestaga rihkui lohpádusa sámi álbmogii ja sámi ovddasteddjiide geat váttis politihkalaš dilis 1981:s dahke soahpamuša Ráđđehusain . 1 Statsskog SF:a ásaheapmi maŋit áiggis ja čálekeahtes eatnama láhkavuođu sirdin Statsskog SF:ii , čájeha ahte sápmelaččat eai lean duššiid dihte ballamin , seammás go duođašta ahte sámi vuoigatvuođaid ii ábut doaivut ahte sáhttá sihkkarastit politihkalaš šiehtadusaiguin Norgga eiseválddiiguin . 1 Statsråd Bjarne Håkon Hanssens presentasjon av stortingsmeldingen om arbeidsinnvandring ( PowerPoint ) ( stáhtaráđđi Bjarne Håkon Hanssen oahppásmahttá stuorradiggedieđáhussii bargosisafárrema birra ( PowerPoint ) 1 Statskonsult lea Bargo- ja searvvahandepartemeantta ovddas árvvoštallan prošeavtta . 1 Statskonsult lea Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddas árvvoštallan prošeavtta . 1 Statskog SFa hálddašeamis lei maid gávpeáigumuš ii ge das lean ulbmil nannet báikegotteálbmogiid válddi iežaset resurssaid hárrái . 1 Statskog SF ii leat oasussearvi . 1 Statsinternatene i Finnmark . 1 Statsbyggas leat sullii 670 mielbargi . 1 Statsbyggas lea oktavuohta RiddoDuottarMuseain . 1 Statsbygga stivren . 1 Statsbygga doaibmamuš lea fállat buriid ja doaibmi visttiid stáhta doaimmahagaide , ja ollašuhttit mearriduvvon servodatpolitihkalaš ulbmiliid mat gusket arkitektuvrii , stáhtalaš plánaberoštusaide , kulturmuitosuodjalussii ja birrasii . 1 Statsbygg čađaha prošeavtta . 1 Statsbygg organisere , pláne ja čađaha sullii 200 prošeavtta oktanaga , main sullii 10-20 gárvánit juohke jagi . 1 Statsbygg lea stáhtalaš hálddahusfitnodat . 1 Statsbygg lea jagi 2009 čađahan arkiteaktagilvvu Saemien Sijte ođđa viesuid huksemii Snoasas Davvi-Trøndelágas . 1 Statsbygg lea guktuid prošeavttaid hukseheaddji . 1 Statsbygg geavaha láigošiehtadusaid mat čuvvot daid prinsihpaid mat opmodatsuorggis dábálaččat leat . 1 Statsbygg galgá rávvet stáhta go dat áigu oastit dahje láigohit alcces lanjaid dahje visttiid , leat stáhta ovddas huksejeaddji ja bures hálddašit daid opmodagaid mat čatnasit stáhta viessoláigoortnegii . 1 Statsbygg galgá maiddái fuolahit stáhta beroštumiid stuorát opmodatovddidanprošeavttain . 1 Statsarkivet i Tromsø Frette , Thor : Kiberg . 1 Statped Nord Álttás lea ožžon gitta 268 00 ru rádjai doarjjan ovddidit ja buvttadit máinnasgihppagiid Gollevuokta ( Gullhår ) ja Gihcci gii máhtii lohkat ( Geitekillingen son kunne telle ) . 1 Statoil háliida lávga gulahallagoahtit Sámedikkiin mii guoská makkár vejolaš váikkuhusat huksemis ja ovddideamis oljodoaimma oktavuođas leat sámi beroštumiide davvin . 1 Statoil , Hydro , Statkraft , Marine Harvest ja Telenor leat min stuorámus fitnodagat odne . 1 Statnett áigu sáddet NVEi konsešuvdnaohcama ođđa fievrridanjođđasa bidjamis Báhcavuonas Hámmarfestii miessemánus jagi 2009 . 1 Statistisk sentralbyrå lea čielggadan vejolaš-vuođaid ráhkadit ovttaskas olbmuid vuođul statistih-ka sámeálbmoga birra . 1 Statistisk sentralbyrå Postboks 8131 Dep. , 0033 Oslo 1 Statistisk sentralbyrå : samisk statistikk 1 Statistisk sentralbyrå ( SSB ) ráhkadii sámi statistihka 2006:s SOF geografalaš doaibmaguovllu birra nugo dat lei 2005:s . 1 Statistihkka mii čájeha galle sávzza leat gottáhallan boraspiriin 18 Finnmárkkus oainnusmahttá namuhuvvon oktavuođa gaskal loguid galle ohcamuša duođai leat , galle duođaštuvvon gottáhallama leat ja galli ovddas duođai mákso buhtadus . 1 Statistihkka gokčá fáttálaččat vuosttažettiin álbmoga sturrodaga ja čoahkádusa , oahppodilálašvuođaid , ja ealáhus- ja bargoeallima beliid . 1 Statistihkka dás ovdanbukton bivddu ja guolásteami vuolis bissu cealkámuššan dasa ahte luonddugeavaheapmi ain lea guovddáš aspeakta eallinvuogis ja kultuvrralaš identitehtas olles Finnmárkku álbmogis . 1 Statistihkka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Statistihkas lea eanaš geográfalaš lahkananvuohki , ja deattuha sámi ássamiid Sáltoduoddara davábealde . 1 Statistihkalaš čuvgehusat sámi mánáidgárddiid birra dárbbašuvvojit . 1 Statistihkalaš guovddášdoaimmahat lea almmuhan sierra fáddásiiddu sámiguoskevaš statistihka birra ( www.ssb.no/samer ) . 1 Statistihkalaš guovddášdoaimmahat / Statistisk sentralbyrå : http://www.ssb.no / 1 Statistihkalaš guovddášdoaimmahat / Statistisk sentralbyrå . 1 Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ( SGD ) čađaha jahkásaččat guorahallamiid duhpátgeavaheamis . 1 Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas leamaš ovddasvástádus statistihka buvttadeamis . 1 Statistihkalaš guovddášbyrå lea sámi statistihka guorahallanjoavkku ovddas viežžan geográfalaš vuođu mielde daid loguid , mat leat juhkkon olggobeallái ja siskkobeallái Sámedikki ealáhusovdáneami doarjjaortnega ( SED ) . 1 Statistihkalaš guovddášbyrå geográfalaččat juhkkon logut sosiálavuostáiváldiin 1 Statistihkalaš guovddášbyrå geográfalaččat juhkkon logut bargonávccahisvuođas 1 Statistihkalaš guovddášbyrå ( SSB ) ráhkada ja almmula almmolaš statistihkaid Norggas , ja bargá dasa lassin vel ollu dutkanbargguid . 1 Statistihkalaš guovddášbyrå ( SSB ) ráhkada ja almmuha almmolaš statistihkaid Norggas ja bargá vel dasa lassin ollu dutkanbargguid . 1 Statistihkalaš Guovddášdoaimmahat lea Norgii gulli loguid dehálaš skáhppojeaddji , ja Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta lea fas ruhtadan barggu . 1 Statistihka ráhkadeapmái dárbbašuvvo populašuvdna . 1 Statistihka fágalaš analysajoavku ásahuvvui ovttasráđiid Sámedikkiin jagi 2006 ja ulbmil lei nannet dieđuid árvvoštallama ja mearrideami vuođđun erenoamážit stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallamiid oktavuođas . 1 Statens utdanningskontor i Troms Lund , S. ( 2005 ) : Spansdalen : Som fugl Fønix av aska . 1 Statens innkrevingssentral P. O. Box 455 8601 Mo i Rana 1 Statens forhandlingsutvalg cuonomáŋu 06. b. 2000 notáhta NBR:ii Tromssa birra 1 Staten har nå en mulighet – og antakelig den siste sjansen – til å rette opp en del av skadevirkningene av denne politikken . « ( Máŋga beali leat buvttihan dálá váttis dili mearrasámiide . 1 Stangnesa joatkkaskuvllas lea formála ovddasvástádus fálaldagas , muhto Ullrigga bargit dat čađahit oahpahusa . 1 Stangnes lea moadde kilomehtera lullinuorttabealde Hárštá guovddáža . 1 Standárdiseren maid dagahivččii ahte rusttegiid ja dávviriid geográfalaš juogadeami sáhttaši ovttastahttit ja juogaduvvot buoremus lági mielde ja váikkuhivččii ahte seastašiivččii resurssaid buorebut go odne . 1 Standárdiseren maid dagahivččii ahte rustegiid ja dávviriid geográfalaš juogadeami sáhttaši ovttastahttit ja juogaduvvot buoremus lági mielde ja váikkuhivččii ahte seastašiivččii resurssaid buorebut go odne . 1 Standárdenráđđi , mii lea Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeantta ( FAD ) rávvejeaddji orgána IKT-áššiin , lea meannudan áššin čállinmearkkaid geavaheami almmolaš hálddahusas . 1 Standardiserenráđđi galgá dahkat álgagiid ja láhčit vejolašvuođaid nu ahte lea vejolaš systemáhtalaččat geavahit DT-standárddaid . 1 Standardiserenráđđi 1 Standardiseren mearkkaša maid ahte biddjojuvvojit ođđa gáibádusat ja vuordámušat movt ságastallan ja oaivvildeapmi sámi servodagas galget čađahuvvot . 1 Standard Norge dat doaimmaha gelbbolašvuođabása maid Gielda- ja guovlodepartemeanta ruhtada . 1 Stamvei Váldobálggis 1 Stahtabušeahta 2007 Sámediggái 1 Stadnamnregister Det skal førast eit sentralt stadnamnregister . Alle skriftformer son er endeleg fastsette , skal meldast til stadnamnregisteret av de organet son har gjort vedtaket . 1 Stadnamnkonsulentar Departementet oppnemner stadnamnkonsulentar for norske og kvenske stadnamn . Sametinget oppnemner stadnamnkonsulentar for samiske stadnamn . 1 Stabburselva Vesterbotn 1 St.meld. nr. 43 St.meld. nr. 43 ( 2008–2009 ) 1 St.meld. nr. 39 ( 1998–99 ) Forskning ved et tidsskille ( Dutkan áigeearus ) deattuha dárbbu viidáset hukset gelbbolašvuođa sámi dutkama siskkabealde . 1 St.meld. nr. 37 ( 2000–2001 ) Om vasskrafta og kraftbalansen ( st. dieđ. nr. 37 ( 2000–2001 ) — áhcefámu ja fápmodássedeattu birra ) oktavuođas válljii ráđđehus rávvet Statkraft SF ahte heaittihit čázádatprojeavttaid Báidaris ( Beiarn ) , Bjøllogas ja Melfjordas . 1 St.meld. nr. 36 ( 1992–93 ) Forskning for fellesskapet ( Dutkan searvevuhtii ) bivdojuvvojedje Norgga dutkanráđđi ja Sámediggi « árvvoštallat guđe láhkai galgá skáhppot dárbbašlaš gelbbolašvuođa sámi dutkama siskkabealde » ja « čujuhit guđe duovdagiid sii oaivvildit berre vuoruhit » . 1 St.meld. nr. 31 ( 2000–2001 ) dadjá ráđđehus čuovvovaččat : 1 St.meld. nr. 30 ( 2008-2009 ) klima for forskning 1 St.meld. nr. 19 ( 1999–2000 ) Om norsk landbruk og matproduksjon ( st. dieđ. nr. 19 ( 1999–2000 ) Norgalaš eanadoalu ja biebmobuvttadusa birra ) , kapihttalis 5.5.6 Landbruket i Nord-Norge ( Eanadoallu Davvi-Norggas ) , lea ráđđehus dovddahan háliiduvvon gárgedeami riikkaoasi eanadoallosuorggis . 1 St.meld. nr. 15 ( 2000–2001 ) Nasjonale minoritetar i Noreg – Om statleg politikk overfor jødar , kvener , rom , romanifolket og skogfinnar ( st. dieđ. nr. 15 ( 2000–2001 ) Álbmotlaš veahádagaid birra Norggas – Stáhtalaš politihka birra juvdálaččaid , láddelaččaid , romániálbmoga ja meahcceláttiid guovdu ) deattasta ráđđehus ahte gielddain ja fylkkagielddain lea seamma geatnegasvuohta go stáhtas leat mielde ollašuhttimin veahádatpolitihkalaš geatnegasvuođaid maid Norga lea váldán badjelasas . 1 St.dieđ.nr. 18 ( 1997–98 ) nr. 41 Lasáhusas daddjo ahte Ráđđehusa ulbmilin lea oažžut sápmelaččaid mielde Barentsráđđái ( gč. boksa 18.1 s . 22 ) . 1 St.dieđ. nr. 43 Sámedikki 2008 doaimma birra 1 St.dieđ. nr. 43 ( 2008–2009 ) 1 St.dieđ. nr. 33 Lassedieđáhus St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000–2001 ) Sámepolitihka birra 1 St.dieđ. nr. 28 ( 1991 – 1992 ) Nana bissovaš boazodoallu anii dán hui guovddážin , ja boazodoalloláhka árvaluvvui rievdaduvvot . 1 St. proposišuvnnas nr. 1 ( 2007-2008 ) dadjá Kultur- ja girkodepartemeanta ahte rámmalassáneapmi poasttas 75 ” Doarjagat sámi aviissaide ” ja mearrádus ovttastit Áššu ja Min Áiggi mielddisbuktá ahte lea ” ... dárbu ođđđasit árvvoštallat sámi aviissaid preassadoarjjaortnega ” . 1 St. dieđáhusas nr. 35 ( 2007-2008 ) Mål og meining ráđđehus lea árvalusvuođđun hábmen ollislaš giellapolitihka . Gielladieđáhusa ollislaš viidodat 1 St. dieđáhusas nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámepolithkka ráđđehus lea dovddahan ahte sámegielat galget leat ealli gielat . 1 St. dieđáhusas nr. 28 ( 1991–92 ) Nana bissovaš boazodoallu gessojuvvojedje boazodoallolága nuppástusat ovdehussan dasa vai boazodoallopolitihkas sáhttá čađahit dárbbašlaš nuppástusaid . 1 St. dieđáhusas nr. 23 ( 2007-2008 ) Språk bygger broer namahuvvojit doaibmabijut mat gullet ollislaš giellaoahpahuspolitihkkii man vuođđun lea olbmo oppa eallima viidodat ja máŋggagielalašvuođa viidodat . 1 St. dieđáhusas nr. 20 ( 2000-2001 ) Om korte yrkesrettede utdanninger etter videregående opplæring čujuhuvvo dasa ahte stáhtalaš allaskuvllat fertejit ” váldit ovddasvástádusa oaneheabboš fidnovástesaš oahpahusfálaldagain , ja aktiivvalaččat ovddidit daid iežas oahppofálaldaga oassin . 1 St. dieđáhusas Nr. 21 ( 1999–2000 ) Olmmošárvu guovddážis ( Menneskeverd i sentrum ) , evttohuvvui ahte ásahuvvo álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Davvi-Norgii . 1 St. dieđáhusa nr. 37 ( 2007-2008 ) Ráŋggáštus mii váikkuha meannudii Stuorradiggi giđđat jagi 2009 . 1 St. dieđáhusa nr. 28 ( 2007-2008)Sámepolitihkka . 1 St. dieđáhus nr. 11 ( 2008-2009 ) Læreren – rollen og utdanningen namaha sámi oahpaheaddjioahpahusa sierra . 1 St. dieđ. nr. 52 ( 1992–93 ) Norgga sámepolitihka birra geardduhii ávžžuhusa čuovvovaš lasáhusain : « Berre dahkkojuvvot prinsihpalaš árvvoštallan sámi dutkamis ja mo Norgga dutkanráđđi buoremusat sáhttá áimmahuššat sámi beroštusaid . » 1 St. dieđ. nr. 21 ( 1999–2000 ) Olmmošárvu guovddážis – olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplánas boahtá ovdan ahte ráđđehus áigu bargagoahtit nannet olmmošvuoigatvuođaid maiddái riikkarájiid siskkobealde . 1 St. dieñáhus 30 ( 2004-2005 ) Muligheter og utfordringer i nord guvllolaš ja báikkálaš ealáhusa ja doibmet dego industriijamohtor barggus ovddidit riikkaidgaskasaš ceavzilis ealáhusovttastusaid riikkaoasis . 1 St. d. dieđáhusa nr. 30 ( 2003 – 2004 ) ” Kultur for læring – kunnskap , mangfold og likeverd om den 13-årige grunnopplæringen ” ( oahppankultuvra – máhttu , máŋggabealatvuohta ja dásseárvu 13-jagi vuođđooahpahusas ) čuovvoleapmin lea álggahuvvon vuođđooahpahusa oahppoplánaid ođastanbargu . 1 St dieñáhus nr 31 ( 2002-2003 ) Storbymeldingen – Om utvikling av storbypolitikk . 1 Ssierra raportejeaddji bargomearrádus lei ohcat , oažžut ja lonohallat dieđuid álgoálbmogiid vuoigatvuođaid rihkkumiid birra . 1 Srpåk i Norden lea davviriikkalaš giellalávdegottiid jahkečála . 1 Spørsmålet om en eventuell lovfesting av konsultasjonsplikten både for statlige , fylkeskommunale og kommunale myndigheter vil da bli vurdert i sammenheng . 1 Spørsmål og svar - foreldrepenger 1 Spørsmål og svar - barnetrygd 1 Spánnja ja kusta leat fargga gárvásat , nu ahte fargga málegoađán . 1 Spáittus šaddá maiddái vuostálagaid sámi kulturmuittuiguin . 1 Språkportalen lea almmuhan ođđa Språk i Norden girjji . 1 Språk i Norden lea giellalávdegottiid ja davviriikkalaš giellaráđiid jahkegirji . 1 Språk i Norden 2009 girji almmuhuvvon 1 Sprog- og Skoleforholdene blandt Kvænerne og Lapperne i Tromsø Stift . 1 Spiehkasteapmi čilgejuvvo . 1 Spiehkasteamit galget čilgejuvvot . 1 Spiehkastat-njuolggadusat dihto guovlulaš orgánaide , sámelága § 3-3 nubbi laaas ii guoskka giellalága doaibmaguvlui . 1 Spiehkastat Áššebáhpiriid maid sisdoalu muddejit jávohisvuođageaskku mearrádusat , ii sáhte geahččat neahtas . 1 Spiehkastat váikkuha rievttálaččat čadni areálageavaheapmái mii lea mearriduvvon sihke boarráset ja ođđaset plánain ja mearrádusain . 1 Spiehkastat gusto visttiide , huksehusaide , rusttegiidda dahje gárddiide mat leat dárbbalaččat eanadoalus , geahča gustovaš lága § 17-2 goalmmát lađđasa nr. 1 . 1 Spiehkastat guoská juohke dákkár rusttegii dahje huksehussii maidda konsešuvdna guoská ja eavttuide ja mat dárbbašuvvojit elektrihkalaš rusttegiid doibmii , visttiide , jođiheapmái ja beassamii . 1 Spiehkastat dahkkojuvvo dattetge muhtin duottarsámemánáiguin Duorppalvuona biirres , sii besset oahppat oskkuset sámegillii skuvlastivrra dohkkehemiin – muđui láhttejuvvo singuin nugo eará mánáiguin ge . 1 Spiehkastat 1985-mannosaš plána- ja huksenlága § 17-2 goalmmát lađđasis nr. 1 visttiide , huksehusaide , rusttegiidda dahje gárddiide mat leat dárbbašlaččat eanadollui , galget ain gustot dassážiigo leat dohkkehuvvon mearrádusat § 11-11 nr. 4 vuođul , muhto sihkkojuvvojit almmatge njeallje jagi maŋŋá lága fápmuiboahtima . 1 Spiehkastahkan ledje soames bearraša Riehppovuonas . 1 Spiehkastahkan lea juohke dakkár rusttet dahje konstrukšuvdna masa konsešuvdna ja eavttut gustojit ja mat leat dárbbašlaččat elektrihkalaš rusttegiid doibmii , huksemii , jođiheapmái ja daidda beassamii , dán oktavuođas maiddái buvttadan- ja geavahanradiálaide mat gieđahallojuvvojit energiijalága § 3–1 vuosttaš lađđasis . 1 Spiehkastahkan dat sáhttet nammaduvvot Sámedikki várreáirasiid gaskkas . 1 Spiehkastagat mielddiset buktet dasto ahte eai mearriduvvo gáibádusat sierranas plánenproseassaid várás dahje eai mearriduvvo plánamearrádusat dakkár rusttegiid várás . 1 Spiehkastagat dán oppalaš doaibmaguvlui leat addojuvvon njealját lađđasis Svalbárdda birra . 1 Spiehkastagas leat váikkuhusat rievttálaččat čadni areálageavahemiide mat leat mearriduvvon sihke boarráset ja ođđaset plánain ja daidda gullevaš plánamearrádusain . 1 Spesifiserejuvvon fárrenrávnnjit 1 Spesialitet-mearka heive norggas buvttaduvvon borramušbuktagiidda main lea erenoamáš kvalitehta go guoská álgoávdnasiidda , buvttadanvugiide dahje smáhkkii . ” 1 Spesialistakandidáhtaid ja Romssa gávpogis orru bagadalliid gaskasaš elektrovnnalaš gulahallan šaddá leat hui dehálaš . 1 Spesialistaguovddáš Kárášjogas addá spesialistadoavtterfálaldagaid somatihkas álbmogii Finnmárkkus , ja das lea erenoamáš ovddasvástádus sámegielat álbmogis . 1 Spesialistadoavtterguovddáš Kárášjogas lea ásahuvvon danne vai bálvala sámi álbmoga dainna gelbbolašvuođain mii sis lea sámegielas ja kultuvrras . 1 Spesialistadearvvašvuođabálvalusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Spesialistadearvvašvuoñabálvalusas leat vásáhusat ja gealbu mat leat deaŧalaččat álbmotdearvvašvuoñabarggus . 1 Spesialistadearvvašvuoñabálvalusa ja vuoññodearvvašvuoñabálvalusa ferte oktiiheivehit vai sihkkarastá ollislaš dálkkodanfálaldaga olles álbmogii . 1 Spesialista dearvvašvuođadikšu Spesialistadearvvašvuođabálvalus lea buoret norggabealde . 1 Spesialista dearvvašvuođadikšu Spesialistadearvvašvuođabálvalus lea buoret bealde . 1 Spealutge leat leamaš anus , main lea bálkkašanvuogádagat . 1 Speallanruđat kultuvrralaš skuvlalávkii : 1 Speallanruđat kulturvisttiide : 1 Speallanruđat friddjafondii : 1 Speallanruđain mat addjojuvvojit falástallandoaimmaide leat 2005 rájes juolluduvvon doarjagat sámi falástallamii . 1 Speallanruđaid juogadeapmi fylkkaid mielde jagi 2010´s 1 Sotnabeaivvi ođđajagimánu 31. b. – Leavnnjas : Boahtin Bissujohkii sullii . dii. 19.15 . 1 Sotnabeaivvi gal lei friddja earret de go galggaimet ipmilbálvalussii girkui . 1 Sosiálkuráhtorat eai gávdnon gilis ovdalgo 1960-logus . 1 Sosiálkonsuleanta / nubbinjođiheaddji Ås suohkanis , 1977- 81 . 1 Sosiáldarwinisttalaš jurddašeapmi lei maiddái mielde dagaheamen nállevealaheaddji miellaguottuid ja govahallamiid rásahierarkiija birra . 1 Sosiálaveahkki ja oahppu Tabealla 13 ja 14 čájehit eanemus sosiálavuostáiváldit leat sii , geain lea dušše vuođđoskuvlaoahppu , mii lea eanemus dievdoolbmuid gaskkas . 1 Sosiálaveahkki Norggas 1 Sosiálaveahki vuostáiváldit lohkku lei alimusas 1993 , go dalle ledje lagabui 165 000 vuostáiváldi , ja dan rájes lea diet lohku njiedjan . 1 Sosiálapolitihkka ja mánáidsuodjalus 1 Sosiálalávdegoddi 1 Sosiálalaččat – olmmoš sáhttá ovttas doai ­bmat earáiguin sosiála oktavuođain ja juogada earáiguin , nugo verddevuođas . 1 Sosiálalaččat dilihis , muhto maiddái rikkis áigi 1 Sosiálalaš ovdáneapmi Skuvllas leat máŋga njuolggadus- ja norbmačoakkáldaga maid skuvla háliida ahte oahppi olaha ja doahttala . 1 Sosiálalaš oktavuohta ohppiid gaskkas 1 Sosiáladepartemeanta ásahuvvui 1913 ja lei dan ovdal Indredepartementet-nammasaš departemeantta oassin . 1 Sosiálabálvaluslága paragráfas 8 – 4 čuovvu ahte bálvalusfálaldat ovttaskas olbmuide galgá hábmejuvvot ovttasráđiid divššohasain nu bures go lea vejolaš . 1 Sosiálabálvalusaid ovddideapmi ja heiveheapmi sámi geavaheddjiid váste Aud-Jorun Johnsen , Dennjá Metodaovddideapmi eastadeaddji dearvvašvuođa barggus sámi álbmoga váste SpesialistadoavtterSomáhtalaš dearvvašvuođabálvalusaid kvalitehta sihkkarastin guovddáš / Spesialistgeavaheaddjiid deattuhemiin legesenteret Finnmárkku allaskuvla , Áltá Stuorrabearašráđđi sámi guovlluin Guovdageainnu suohkan / Mánáidsuodjalus sámi suohkanis Kautokeino kommune 1 Sosiálabálvalusa čujuheapmi Dearvvašvuođainstitušuvdna , maid dát láhka siskkilda , galgá árvvoštallat sosiálabálvalusa čujuheami divššu hárrái , nu go namahuvvon § 2-1a vuosttas lađđasa 5. čuoggás . 1 Sosiálabálvalus galgá eastadandoaimmaid , neavvuma , oaivadeami , ekonomalaš doarjaga ja sosiálabálvalusaid bokte veahkehit juohkehačča iešbirgejupmái . 1 Sosiálabálvalus ferte rahčat vai gávdná oktagassii heivejeaddji čovdosiid . 1 Sosiála-ja dearvvasvuođadepartemeanta / Sámediggi leat jagi 1997 rájes juogadan ruđaid čuovvolit NOU 1995 : 6 Samisk helse- og sosialplan ( Sámi dearvvasvuođa- ja sosiálplána ) ( gč. kap 11 ) . 1 Sosiála-antropologalaš paradigma dwáruiduhttimis ii leat buktán makkárge stuorát ollislaš monografiija dasa mo dáruiduhttinproseassat váikkuhedje . 1 Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhtas lea ovddasvástádus sosiálabálvaluslága ja láhkaásahusaid hálddašeamis . Spiehkastahkan leat njuolggadusat stáhta bearráigeahču hárrái , main Stáhta dearvvašvuođabearráigeahčus lea hálddašanovddasvástádus . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanttas ja Sámedikkis leat čoahkkimat politihkalaš dásis budjeahta ja eará áššiid birra . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta gulaskuddanárvalus , skábmamánnu 1999 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta 1998 juolludeamit 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta ávžžuha universitehtaid bisuhit ja viidáseappot gárgedit earreortnegiid sámi studeanttaide áigeguovdilis oahpuin . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta sirdá doarjja- ja hálddahusruđaid Sámediggái vai sámi mieldedoaibman váfistuvvo . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta lea bivdán Sámedikki evttohit olbmuid geat sáhttet čohkkát fitnodatstivrrain . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta lea bargamin riikkagottálaš dulkabálvalusa ja dulkaoahpu čovdosiiguin suorggi várás , ja informašuvdnabálvalusa álggahemiin dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi geavaheddjiide . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta lea 1989 rájes addán doarjaga Finnmárkku fylkkagildii somáhtalaš ja psykiátralaš spesiálistadearvvasvuođabálvalusaid fágavirggiide mat leat Kárá-šjogas ja Leavnnjas . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta ja Sámediggi leat soahpan guhkidit doarjjaruđaid áigodaga jagiin . 1 Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta ja Gielda- ja guovlodepartemeanta leat juolludan ruđaid jođánitbargi projeaktajovkui , mas lea báikkálaš gullevašvuohta , mii galgá válddahallat Sis-Finnmárkku dili , dovdáhit deaŧalaččamus hástalusaid ja vuoruhit doaibmabijuid . 1 Sosiála- ja dearvvasvuodadepartemeanta SVL dáhttu departemeantta gielddaide presiseret ahte go sámi guovlluin huksejit boarrásiid- ja áimmahuššandáluid , de galget hukset dakkár dáluid maiddái gielddaid sámi gilálážiidda . 1 Sosiála- , dearvvašvuođa- ja oadjopolitihkalaš ovttasbargu . 1 Sosiála váttisvuođat . 1 Sosiála oahpaheami bokte , oahpahusa ja mieldedoaibmama bokte galget mánát oahppat oažžut ovddasvástádusa , čájehit fuola , ovddidit kritihkalaš návccaid ja iešdovddu . 1 Sosiála 1913 – 1993 : Sosiáladepartemeanta 1993 – 2001 : Sosiála- ja dearvvašvuođadepartemeanta 2002 – 2004 : Sosiáladepartemeanta 2004 – 2005 : Bargo- ja sosiáladepartemeanta 2006 – 2009 : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 1 Sosiál-antropologa . 1 Sosionoma / klinisk sosionoma / jođiheaddji 1 Sosiologiija váldofága ( Oslo universitehtas ) 1 Sosiologiija vuođđofága Bergena universitehtas 1 Sosiologiija gaskafága 1 Sosialisttalaš Gurutbellodat 1 Sosialisttalaš Gurutbellodaga jođiheaddji 1 Sosialantropologiija instituhtta evttoha ahte berre guorahallat galgá go maiddái boahtteáiggis lágidit sullasaš konferánssaid ja almmuhit sullasaš raporttaid . 1 Sortland Hámmárfeasta Hammerfest Leaŋgáviika Lenvik Čáhcesuolu Vadsø Beardu Bardu Ráisa Nordreisa Vestvågøy Røst Voagat Vågan Fuoisku Fauske Skiervá Skjervøy Miellesuolu Meløy Hadsel Øksnes Saltdal Báhcavuotna Båtsfjord Málatvuopmi Målselv Báhccavuotna Balsfjord Giehtavuotna Kvæfjord Bálát Ballangen Siellakvuotna Salangen Gálsa Karlsøy Værøy Flakstad Stáigu Steigen Tjeldsund Moskenes 1 Sorrisniva Igloo hotealla Álttás geasuhii stáhtaráđi Rigmor Aasrud ja departemeantaráđi Karin Moe Røisland . 1 Soria Moria-julggaštusas lea celkojuvvon ahte rehabiliteren ja lášmmohallan galgá sihkkarastojuvvot buohkaide geat dan dárbbašit maŋŋil buozalmasvuođa dahje roasmmohuvvama . 1 Soria Moria-julggaštusas definerejuvvojedje davviguovllut Norgga deaŧaleamos nannensuorgin boahttevaš jagiid . 1 Soria Moria-julggaštusas biddjojuvvo vuođđun ahte Sámedikkis galgá leat duohta dadjamuš dakkár surggiin mat leat dehálaččat sámi álbmogii . 1 Soria Moria-julggaštusa kapihttalis 15 čuožžu : Regjeringen vil sette i verk et verdiskapningsprogram for næringskombinasjoner i samiske strøk ( Ráđđehus áigu álggahit árvobuvttadanprográmma sámi guovlluid lotnolasealáhusaid váste ) Regjeringen vil satse på samisk reiselivsutvikling son skal sikre og styrke næringslivet i samiske områder ( Ráđđehus áigu áŋgiruššat mátkkoštusa ovddidemiin mii galgá sihkkarastit ja nannet sámi guovlluid ealáhusaid ) Rámmaeavttuin lea stuorra mearkkašupmi lotnolasealáhusaide , maid guovddáš eiseválddit dábálaččat mearridit . 1 Soria Moria-julggaštus lea oktan riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaiguin , riikkalaš lágaiguin ja min aktiiva ovttasbargguin Sámedikkiin , ráđđehusa vuođđu mas áigu seailluhit ja ovddidit sámi kultuvrra Norggas . 1 Soria Moria-julggaštus lea daiguin geatnegasvuođaiguin mat leat riikkaidgaskasaš šiehtadusain , nationála lágain ja aktiiva ovttasbarggus Sámedikkiin ráđđehusa vuođđu go áigu seailluhit ja ovddidit sámi kultuvrra Norggas . 1 Soria Moria-julggaštus dieđiha ođđa ollislaš riddopolitihka . 1 Soria Moria-julggaštus deattuha dasto mearrasuorggi leat ovtta daid viđa vuoruhansurggiin main Norggas leat erenoamáš ovdamunit . 1 Soria Moria-julggaštus cealká ahte min nationála guolleresurssat galget boahtit eanemusat ávkin daid riddoservodagaide mat eai birge guolástusa haga . 1 Soria Moria-julggaštus cealká ahte Ráđđehus áigu sámi guovl ­luin álggahit árvoháhkanprográmma lotnolasea ­láhusaide ja vuoruhit sámi mátkkoštanovdáneami , mii galgá sámi guovlluin sihkarastit ja nannet ealáhusaid . 1 Soria Moria-cealkámušastis áigu ráđđehus buoridit Sámedikki vejolašvuođaid doaimmahit aktiiva kulturpolitihka ja buoridit sámi dáiddáriid ja kulturbargiid rámmaeavttuid . 1 Soria Moria-cealkámušas deattuhuvvojit davveguovllut Ráññehusa deaŧaleamos vuoruhansuorgin . 1 Soria Moria julggaštusas lea celkojuvvon : « Sámepolitihka vuođđun lea dat duohtavuohta ahte Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiidda , sápmelaččaid ja dáččaid , ja ahte goappašagain dáin álbmogiin leat seamma vuoigatvuođat ja seamma gáibádusat beassat ovddidit iežaset kultuvrra ja giela . 1 Soria Moria II:s boahtá ovdan ahte ráđđehus áigu geahčadit mo dahkkivuoigatvuohta , dáiddáriid sisaboađut ja vuoigatvuođat sáhttet sihkkarastojuvvot go lea sáhka dáidaga ja kultuvrra digitála gilvimis . 1 Sophus Tromholt orui dáppe ja dutkkai guovssahasaid . 1 Sonjatuna rahpan ja eanet bátnedoaktáriid virgádeapmi buoridedje fálaldaga ollu . 1 Son čállá : « Mu bávččagahttá Breivika mánáid dihtii – internerendilit ledje duođaige heajut . » 1 Son čálii ollu girjjiid ja lei dovddus iežas dogmáhtalaš ja soahpatmeahttumis sártniidisguin , main son čuoččuhii ahte buohkat geat eai lean dahkan jorgalusa šadde helvehii . 1 Son čálii maŋŋil čilgehusa mearrasámiid eallima ja vieruid birra , mii almmuhuvvui easka 1999:s girjin Lappenes forhold [ 13 ] . 1 Son čálii maiddái sámi ovddeš oskku birra ja jorgalii sámi máidnasiid ja cukcasiid . 1 Son čálii guokte girjji : Eallin dáhpáhusat 1980 ja Gullet mánat , 1982 . 1 Son čálii dušše moadde artihkkala dán aviisii , ja dan maŋŋá eai boahtán šat eará sámepolitihkalaš cealkámušat Larsenis . 1 Son čálii dalle dárogiel skuvlastiilla , mas čilge manne su mielas berre ásahuvvot sierra sámi gymnása . 1 Son čálii : - Skuvla duhtada heahtedárbbu , vuosttaš ođđahuksejuvvon skuvlavistin Finnmárkkus maŋŋá soađi , álggahit oahpahusa sámi guovlluin . 1 Son čájehii sidjiide balssaid main lei jiekŋa siskkobealde , ja nu sáhtii dáid geavahit galbmaskáben . 1 Son čájehii dárkilit mo stáhtaváldi ain 1960-logus skuvladoaimma bokte viidát ja čiekŋalit stivrii sámi servodaga . Historjádutkit maŋŋit dutkagohte dán fáttá . 1 Son čájeha dasa ahte BB guhkit áiggi lea sávvan lagat ovttasbarggu KS:ain , muhto ii leat olahan dan Sámedikki ovddit ráđđehusaid vuolde . 1 Son čuoččuhii ee. ahte amas giella láivuda Ipmila sáni ja ahte dan mearkkašupmi álkidit vajálduvvá . 1 Son čuoččuha ahte álbmot doarju su oainnu , eai dušše báhpasuohkana oahppan ja skuvlejuvvon dievddut , muhto maiddái dat sápmelaččat geat ledje dan oaivilis ahte olmmoš joksá buoret kultuvrra ja čuvgejumi dušše dárogiela bokte . 1 Son čuoččahii , celkkii soames cealkagiid , muhto gaskkohagaid leavssuin lei váldán mielde nu go « se side 15 » , « se tabell 31 » jna. . 1 Son čuovvolii artihkkaliin Samiske tankar og krav [ 20 ] 1923:s ja smiehttamušain parlamentáralaš skuvlakommišuvdnii ( 1923–26 ) . 1 Son čujuhii Álgoálbmotjulggaštussii artihkal 38 : 1 Son čujuhii viidáseappot davviriikkalaš sámekonvenšuvnna barggu mávssolašvuhtii . 1 Son čujuhii máhttobuorideapmái , ođđa doaimmaid álggaheapmái miehtá riikka , buohcuvuođa dahkama jávkamiid unnideapmái ja skuvlavázziid heaitinlogu unnideapmái gaskan skuvlavázzima dakkár váttisvuohtan maid ráđđádallit fertejit geahčadit . 1 Son čujuhii earret eará man dehálaš lea nannet mearrasámi vuoigatvuođaid vai mearrasámi kultuvra bisuhuvvošii . 1 Son čujuhii dattetge ahte nuorat olbmot erenoamážit háliidit guldalit P 3 ja P 4 kanálaid , ja dáin kanálain lea danne garra váikkuhanfápmu nuoraide . 1 Son čujuhii dasto ahte sámi museat galget viidáseappot ovddiduvvot sámi árvovuođu vuođul , ja dat leat deaŧalaš ásahusat sámi kultuvrra ja identitehta nannema ja viidáseappot ovddideami oktavuođas . 1 Son čujuhii dasa ahte álgoálbmogiid árbedieđut leat mávssolaččat ja ovddastit áidnalunddot gelbbolašvuođa ássamii ja bargui davviguovlluin . 1 Son čujuha viidáseappot ahte illudahttá hui sakka dat go maiddái prošeavttaide guhkkelis máddelis nugo Hedmárkkus lea addojuvvon doarjja , go doarjja lea addojuvvon sámi kulturmuittuid registreremii Forollhogna álbmotmeahcis , mii guoskkaha guhtta gieldda Hedmárkkus ja Mátta-Trøndelagas . 1 Son čujuha maiddái ahte departemeanta ii leat čielggadan man láhkái árvaluvvon doaibmabijut váikkuhit sámi vuoigat- vuođaide guolleriggodagaide mearas . 1 Son čujuha ee. Davvi-Trøndeláhkii , gos fylkkagielda bidjá govdafierpmádat fiberbohcciid seammás go buoridit fylkkageainnuid . 1 Son čujuha ahte Sámediggi lea ollu gerddiid čujuhan ráđđehussii man deaŧalaš livččii oažžut Loabága sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui . 1 Son čilgii viidáseappot ahte vaikke vel máttasámegiella lea ovdáneamen , de lea giela gáhttemis ja viidáseappot ovddideamis ollu hástalusat , mat gáibidit oktasaš áŋgiruššama . 1 Son čilgii maiddái presidentii norgalaš-meksikánalaš áššeovddideami dakkár ruhtadeami hárrái , dehálaš fáddán Københámmana šiehtadallamiidda . 1 Son čilgii ahte Sámediggi galgá bidjat fágalaš ja politihkalaš eavttuid sámi museaid ovddideapmái . 1 Son čilge viidáseappot ahte lassin bajábealde namuhuvvon olbmuid , nammaduvvo áššedovdi lahttu luossahálddašeami dieđalaš ráđi bealis ja áššidovdi árbedieđu bealis . 1 Son čilge mo ođđa riikkaidgaskasaš norpmat leat ovdánan , ja mo álgoálbmotlihkadus lea váikkuhan dasa mo máilmmi servodat lea organiserejuvvon ja mo mearrádusat dahkkojuvvojit dakkár riikkaidgaskasaš forain , mat ovdal ledje dušše stáhtaid várás . 1 Son čierastii olles luohká vulos – ja bisui čuoččut . 1 Son čađahii erenoamášpedagogihka 1972:s . 1 Son šattai maŋŋil gielladutkin ja Oslo universitehta sámegiela lektorin , davvisámegiel báikenammakonsuleantan , ja Dáru – Sámi sátnegirjji čállin . 1 Son šattai fásta hoavdan norgga stáhtaráđđeossodahkii Stockholmas sierra čállingottiin . 1 Son šattai bajás norgga našunhuksenáiggis , lei ieš 14 jagi 1905:s ja áŋgirit ovdanbuvttii Ivar Aasena jurdagiid ja diktema . 1 Son čalmmehuvai maŋŋil , máhcai fas ruoktot ja orrugođii iežas olbmuid hálddus . 1 Son áŋgirušai oažžut sámi nuoraidskuvlla ( álbmotallaskuvlla ) . 1 Son áŋgirušai fidnet ohppiid hárjehallat smávva neaktinbihtáid , juovlabihtáid , ja basáraid doallat . 1 Son áŋgirušai Sámemiššovnnas olles eallima , vuvddii « Lappernes Ven » [ 27 ] , jorgalii sálmmaid ja Ole Hallesby sártniid [ 28 ] . 1 Son ávžžuhii turistaealáhusa oahppat ehtalaččat dihtomielalaš petroleumaservviin mat dál dohkkehit ja heivehit eamiálbmotvuoigatvuođaid iežaset ehtalaš njuolggadusain . 1 Son ássá dál Čáhcesullos ja bargá Finnmárkku fylkkagielddas , gos juste dál ( 2006 ) bargá Máhttoloktema prošeaktajođiheaddjin . 1 Son ássá Rørosis ja vuittii 1000,- NOK . 1 Son ássá Drevsjøs ja vázzá Elverum joatkkaskuvlla . 1 Son ássá Drevsjøs ja vázzá Elgå skuvlla . 1 Son ásai álggos Bártnatvutnii , ja dasto son fárrii Máreaddjui , ja dan maŋŋel fas Speaidnagohppái ( Leirviikii ) . 1 Son ásahii friddja searvegotti , mii earránii stáhtagirkus jagis 1888 . 1 Son álo deattuhii man ollu leastadialaš osku mearkkašii . 1 Son álkidit vuittii gilvočuoigama ja ladnjedallama juohke jagi . 1 Son álgá ođđa virgái boahtte vuossárgga . 1 Son álggii skuvlii 7-jahkásažžan 1927 čavčča Goržžis Olmmáivákkis . 1 Son álggii jođiheaddjin Cizáš mánáidgárdái 1995 borgemánus ja lea doppe bargan gitta 2002 borgemánnui . 1 Son álggii Kulturdepartementii ( ovddeš Girko- ja oahpahusdepartementii ) jagi 1986´s . 1 Son áiggui « doaibmat Finnmárkkus iežan álbmoga ( sámiid ) gaskkas » son čálii stipeandaohcamisttis skuvladirektevrii . 1 Son áiggui mu oahpaheaddjin , ja nu geavai ahte álgen dohko 1983:s . 1 Son várra ii lean smiehtastan ahte maiddái sámi álbmogis sáhtte leat olbmot geain lei doaibmahehttejupmi , nugo earáge álbmogiid gaskkas . 1 Son válljejuvvui 16 mánu ovddas Sámi parlamentáralaš oktasaš čoahkkimis Troandimis . 1 Son válljejuvvo guhte dán lohkamis oažžu eanemus jienastagaid , ja dát eavttohas ii leat šat mielde eavttohasaid joatkevaš válljemis . 1 Son válddii dárogielat goarggu . 1 Son válddii Savio-govaid skuvlii , maid oahppit galge de viggat reproduseret . 1 Son váccii ámtaskuvlla Čáhcesullos , Halsøy álbmotallaskuvlla Musseres ja 1-jagi oahpaheaddjikurssa Romssas 1920/21:s. 1921/22 oaččui son barggu Sállannuori gielddas , Skihččola – Girkovuona biirii . 1 Son váccii Øytun álbmotallaskuvlla ja barggai luoddadoaimmahagas ovdalgo váccii 4-jagi dábálašoahpaheaddjioahpu Levangeris . 1 Son váccii Øytun nuoraidskuvlla Ávanuoris ja oahpaheaddjiskuvlla Oslos . 1 Son váccii Álttá oahpaheaddjiskuvlla , gos gearggai 1870:s . 1 Son váccii vuođđoskuvlla Guovdageainnus 1962–71 , ja dan maŋŋil álggii gymnásii Kárášjohkii , muhto heittii ja válddii baicce oahpu mekánalaš fágain Guovdageainnus ja Hámmárfeasttas . 1 Son váccii ruovttugielddas mánáidgárddi ja mánáidskuvlla . 1 Son váccii mánáidskuvlla belohahkii Buolbmát ja belohahkii Deanodaga skuvllas . Muhtin áiggi son lei maiddái Sirpmá skuvllas . 1 Son váccii háhtain ja fráhkain , ja servvoštalai alla seađot olbmuiguin ja kulturolbmuiguin . 1 Son váccii giellakurssaid eaŋgalasgielas ja suomagielas , ja 1963 čavčča son logai sámegiela Oslo universitehtas . 1 Son váccii Sirpmá skuvlla 1952-60 , dan maŋŋil nuoraidskuvlla Buolbmágis ja Sámi álbmotallaskuvlla Kárášjogas . 1 Son váccii 9-jagi vuođđoskuvlla Fjordtun internáhtas Lávželuovttas Fálás . 1 Son vuostálasttii Álttá – Guovdageainnu-čázádaga buođđuma . 1 Son vuosttaldii buot sámiid gáibádusaid , belohahkii čielga rasisttalaš oainnuid vuođul : " Sámiin eai leat leamaš návccat iige dáhttu geavahit iežaset giela čállingiellan . 1 Son vuordá dál ahte Oahpahusdirektoráhta evalueren refušuvdnaortnegis buktá dan bohtosa ahte suohkanat ožžot gokčojuvvot ollásit iežaset olggosgoluid . 1 Son vuoitá maid 1000,- NOK. 1 Son vulggii fatnasiin Hámmárfestii , manai politistašuvdnii ja logai ahte son galggai čohkkát giddagasas skuvlastreaikka dihtii . 1 Son vuittii seamma álkidit go álggii nuoraidskuvlii Levdnjii . 1 Son vuittii juohke jagi - njealját luohká rájes gitta dassážii go loahpahii guđát luohká . 1 Son vuittii 3000,- NOK. 1 Son vuittii 2000,- NOK. 1 Son vikkai baicce mu jurddašanvuohkái váikkuhit . 1 Son sárdnia Sirpmá giliviesus dii.15 . 1 Son sáhttá várra bosihastit dál , stáhtačálli Raimo Valle , go stuorradiggedieđáhus sámepolitihka birra lea almmuhuvvon . 1 Son sáhtii leat hui garas skuvllas . 1 Son sáhtii leat hui garas ja válddálaš , ja dien láhkai bures vuhttui su militearalaš duogáš . 1 Son sáddejuvvui ráŋggáštusvissui Osloi , ja dasto Finnmárkui . 1 Son stáve ja rahčá eaige sus boađe dárogielat sánit nu johtilit maŋŋálagai go galggašedje . 1 Son soaitá ipmirdan veahá , muhto ii hupman gal . 1 Son skuvlii gieldda eanemus dárogielat guovllus , ja dárogielat oahpaheaddjit skuvlejedje fas doppe gos eanas oahppit ledje sámegielagat . 1 Son sirre jurddafáttáid mat millii bohtet , ii ge luoitte daid dan unnit latnjii jus ieš ii daidda liiko . 1 Son searvvai ja logaldalai vuosttaš davviriikkalaš sámekonferánssas Johkamohkis 1953:s . 1 Son rávve danne ahte guovttegielat oahpaheaddjit « oahpahivčče maiddái eará ohppiid nai , vai guovttegielat oahpaheaddjit eai adnojuvvoše dušše earáid oahpaheaddjin , muhto buohkaid oahpaheaddjin . 1 Son rámidii gáivobovrenjoavkku : - Sihkkarastimis čáhceboađu lei maid eaktun dasa ahte ON-veahka galggai sáhttit doaibmat . 1 Son ráhkadii radioprográmma min birra , mii sáddejuvvui skuvlaradios . 1 Son ráhkadii akváriaid sihke alccesis ja munnje . 1 Son rábidii buot mu ovddas ja ráhkkanii munnje veahkkin . 1 Son riegádii Guovdageainnus 1926:s , bajásšattai doppe ja Čáhcesullos . 1 Son riegádii Frænas , Romsdalas , ja son lei vázzán Volda oahpaheaddjiskuvlla go bođii Skuvvanvárrái . 1 Son riegádii 1969 . Son bargá Gáivuona lagasbirasguovddážis , ja lea maid suohkanstivraáirras . 1 Son reagere go boazodoallu soames oktavuođain máksá logi gearddi eanet divadiid go eará vuođđoealáhusat . 1 Son ovdánahtii iežas pedagogalaš vuogi mii lea máŋgga riikka montessorimánáidgárddiid ja - skuvllaid vuođđun . 1 Son ovdehuvvo viežžat informašuvnna sihke stáhtain ja eamiálbmogiin . 1 Son osttii váhnendálu gosa son huksii bartta 1957:s . 1 Son orui oahpaheaddjiásodagas skuvllas buot jagiid . 1 Son orui moadde jagi Finnmárkkus , eanaš áiggi Čáhcesullos . 1 Son orui Ruoššjoga gáttis ja doalai lohkama juohke sotnabeaivve . 1 Son orru dál Romssas . 1 Son orru dorjon dáruiduhttima áibbas eará ládje go iežas áhčči . 1 Son organiserii gieldda skuvlagirječoakkáldagaid . 1 Son ollásit doarju stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja olgoriikkaministtar Jonas Gahr Støre gáibádusaid orustahttit doarrumiid . 1 Son oinnii ahte lei čuovga duhkoraddanlanjas ja bođii sisa . 1 Son oinnii ahte ledjen bealjeheapmi ja rávvii bidjat mu skuvlii Troandimii . 1 Son oinnii 1752:s dan surgadis dili ahte ii oktage báhppa máhttán sámegiela , ja seamma jagi son lágidii Seminarium lapponicum vuođđudeami . 1 Son oaččui čielga dieđuid bargiin , ja lohpidii daid váldit mielde go ráđđehus bargá viidáset dáid áššiiguin . 1 Son oaččui stáhtastipeandda 1960:s ja jagi maŋŋá Gonagasa ánsomedáljja gollis . 1 Son oaččui mánáid guldalit dárkilit , ja vuolggedettiin vilppastii uksagaskkas ja dajai : " Hearrá buresivdnidivččii din ! " 1 Son oaččui maid ovddasvástádusa Gáhppovuona hárrái . 1 Son oaččui maid gudnebálkkašumi Polarsirkelfestiválas , Norgga Sámiid Riikkasearvvis ja Sámeráđis . 1 Son oaččui barggu Fjordtunas – Jáhkogohpis [ 23 ] 1927:s dalle go Fjordtun internáhtta gárvánii . 1 Son oaččui 300 000 ruvnnu doarjjan oastit bivdofatnasa kapihttalis mariidna ealáhusat . 1 Son oassádallá dál sámi historjjálaš girjebarggus ja lea máŋggafágalaš eamiálbmot- ja globaliserenprošeavtta koordináhtor . 1 Son oaivvildii seamma . 1 Son oaivvildii alddis doarvái vuođu dadjat ahte Loabát guovddášskuvla ja guovttegielat oahpaheaddjit guovttegielat oahpahusain ledje lihkostuvvan « láhčit buori dilálašvuođa ohppiid guovttekultuvrralaš ovdáneapmái , sin skuvlafágalaš / doabalaš ovdáneapmái ja positiivva dáru – sámi guovttegielat ovdáneapmái . » 1 Son oaivvildii ahte skuvla vuosttažettiin galggašii addit oahpu boazodoalus boazosápmelaččaide ja ahte dat galggašii geahččalit šaddat juogalágán guovddážin oahpaheamis , dutkamis ja praktihkalaš geahččalemiin dán ealáhusas ovttas Guovdageainnu boazonjuovahagain . 1 Son oaivvildii ahte lei buoret jos nieidda guovttos oaččuiga oahpahusa olbmos guhte máhtii sámegiela . 1 Son oaivvildii ahte dievdduid « ruovttubarggu » oahpaheami ( fanas- ja reahkadahkan , reaidduid ja visttiid divodeapmi ) ferte sáhttit oažžut oassin praktihkalaš oahpahussii boazosápmelaččaide » [ Gáldu : Riksarkivet : Kirke- og undervisningsdepartementet , 7. skolekontor - Heimeyrkeskolen ] Rektorvirgáideapmi loahpahuvvui go stivra virgáibijai ovtta sis gean álggos ii lean dohkkehan . 1 Son oaivvildii Hans Rønbecka , gean vuostálastit álo sivahalle sámiid badjel mearredeamen . 1 Son oaivvilda dát lea vejolaš maŋŋil go Sámediggi ovttas Ráđđehusain lea sihkkarastán fásta ruhtadeami sámi lohkanguovddážii Sámi Allaskuvllas Guovdageainnus . 1 Son oaivvilda ahte sámi oahpaheaddjit errejit iežaset ja ahte skuvlajođihangoddi sivahallo vuoigatmeahttumit váilevaš dieđiheami dihte . 1 Son oaivvilda ahte sii eai gal heiven vuogádahkii ja ahte sii unnán beroštedje mánáin . 1 Son oaivvilda ahte oahppit iešguđet klássain ja klássaluohkáin muhtumin galggašedje mielde oktasaš doaimmain . 1 Son oaivvilda ahte lei buorre fálaldat danne go doaibmadoarjjaortnet ja organisašuvdnadoarjja sámi duodjeorganisašuvnnaide nannejuvvui . 1 Son oaivvilda ahte dassážii go dákkár departemeanta lea sajis , de ferteba Sámediggi ja Norgga stáhta šiehtadusaid bokte gávdnat čovdosiid . 1 Son oaivvilda ahte ain lea deaŧalaš gaskkustit máhtolašvuođa ja áddejumi sámi diliid birra , danne go oaidnit ohpihii ahte lea hui unnán máhtolašvuohta sámiid ja sámi servodaga birra . 1 Son oahpai dušše vuođđoáššiid ; lohkat , čállit ja rehkenastit . Eambbo ii oahppan , ja dalle ii lean goassege sáhka ahte galggašii skuvlla vázzit eambbo go čieža jagi . 1 Son oahpahii sihke smávva- ja stuorraskuvllas Čiesttis , smávvaskuvllas Unjárggas ja internáhtas Stuorravuonas [ 22 ] . 1 Son oahpahii sihke smávva- ja stuorraskuvllas . 1 Son oahpahii mu , muhto ferten lohkat ahte son ii lean ollu báidnon dan árvovuđđui mainna mii šattaimet bajás . 1 Son náitalii badjenieiddain . 1 Son náitalii 1927:s Gerda Hartvigseniin , gii šattai mu áhkkun . 1 Son nágge ahte sámiid dáláš dilálašvuođa ferte vuosttažettiin oaidnit daid stáhtaservodagaid oassin gos sápmelaččat unnitlohkun ellet . 1 Son nugo earátge , almmatge árvvoštalai mearrasámi kultuvrra gálggaid vuosttaldit buorebun go maid dat ledje . 1 Son nu háliidii ahte mii geat sajáiduvaimet Detnui galggaimet beassat goaivut sámekultuvrra rikkis gáldus . 1 Son nirvu go muitala dán birra - borramušat eai leat dat maid mielas muittaša . 1 Son namalassii vástida " Internáhtta , leage buorre " go čuojahit su bargosadjái mii lea skuvlla boradanlatnja Kárášjogas . 1 Son máŋgii álvvalaččat ávžžuhii departemeantta ahte mánát galge oahppat kristtalašvuođa eatnigillii . 1 Son máinnášuvvo árvvusadnojuvvon ja vuoiggalaš oahpaheaddjin . 1 Son máhttá dieđusge maiddái sámegiela . 1 Son máhtii veaháš sámegiela , muhto oaivvildii ieš ahte dát lei menddo unnán ulbmillaččat bargat . 1 Son máhtii sámegiela ja lei hui olmmošlaš ja buorre olmmái . 1 Son máhtii suomagiela , muhto ii goassege geavahan dan min gullut . 1 Son máhtii liibmet min suhkkánstuolu ja stuoridit ja jugahit golmmajuvllatsihkkela nu ahte stuorát mánát sáhtte dan geavahit . 1 Son máhcai Sámi álbmotallaskuvlii oahpaheaddjin ja oahpahii sámegiela . 1 Son muđui galggaige leat goalmmát luohkás , muhto beasai álgit bajit luohkkái go lei nu čeahppi . 1 Son muittuhii maid ahte sámit guhkes áiggi juo leat oččodan ollesárvosaš ovddastusa Davvi ¬riikkaid Ráđis , ja dovddahii ahte doarju iešstivrejeaddji guovlluid sávaldaga oažžut dán lágan ovddastusa . 1 Son muitalii áinnas Jáhkogohpi birra , skuvllaid ja oahpaheddjiid birra Finnmárkkus , ja soađi ja evakuerema birra . 1 Son muitalii son lei bealjeheapmi nu go mun ja lei vázzán bealjehemiid skuvlla . 1 Son muitalii leamaš oba garra gilvvu Jáhkovuona ja Muorralvuona gaskka oažžut kapealla , ja dan áššis lei daddjon ahte Jáhkovuonas ii dáhpáhuva mihkkege . 1 Son muitalii ahte Deatnu lei gokko johtaledje , ja ahte várit Sirpmá birra ledje buorit vázzinguovllut . 1 Son muitalii Amazonas:a eamiálbmogiid hui váttis dili birra . 1 Son muitala maiddái ahte sámi mánát eai givssiduvvon skuvllas , eaige lean riiddut čearddalaš erohusaid dihtii . 1 Son muitala iežas álgán skuvlii 1938:s , ja váccii skuvlla 2 jagi ovdalgo duiskalaččat válde skuvlla iežaset atnui . 1 Son muitala iežas maid dovdan heahpatvuođa go bággehalai sámástit áhkuinis eará olbmuid guldaleamis . 1 Son muitala dás moadde muitalusa iežas skuvlaáiggi birra . 1 Son muitala ahte ofelašprošeavtta bokte beasai son deaivvadit ollu fiinna olbmuiguin ja čatnat buriid oktavuođaid , mii lea leamaš veahkkin munnje ollu maŋit áiggis . 1 Son muitala ahte doppe ásset 30 sámi bearraša « dan guokte miilla guhkkosaš vuotnagáttis , geat ráivot suohkadeamos seavdnjadasas » . . 1 Son movttiidahtii munno álgit . 1 Son moddjái , spežžii gieđaidis oktii ja dollii mu birra . 1 Son mihtidii olbmo bajáščuvgejumi dárogiel máhtuin . 1 Son mieđihii ieš ahte ii áŋgiruššan dáruiduhttinbargguin nu mo berrešii . 1 Son mieđihii ahte instituhtta ii lean doarvái dávgasit gieđahallan Mons Somby oaiveskálžžu ja livččii galgan dan addit ollu ovdal . 1 Son manai Stockfletha beallái giellanákkus . 1 Son maiddái meaddá vástidit " internáhtta " go olbmot čuojahit sutnje ruoktot . 1 Son maiddái lei sámegielhálli , muhto moai válljiime dárogiela ruovttugiellan go mánát riegádedje . 1 Son maid háliidii diehtit makkár bohtosiid stáhtaministtar vuordá dán ođđa skuvlla addit . 1 Son lávlu sámi sálbmalávlunjoavkkus ja oažžu dakko bokte čađat ođđa vásáhusaid sámegielain dannego sálbmalávlunjoavku lávlu sámegiel sálmmaid ja lávlagiid . 1 Son lávii čakčat golbma vahku virgeluomu váldit ja Osloi vuolgit . 1 Son lávii rámpostallat , dajai mus lei buorre jurddašeaddji oaivi . 1 Son lávii hui gearggus gieldit mu . 1 Son lávii fitnat internáhtas hálešteamen mánáiguin ja namahalai sin sámi sohkanamahusaiguin ( iežas ektui ) . 1 Son lonii munnuide ruđa biilasáhttui ja fanassáhttui Bildámis , ja fargga leimme Iŋggá dálu olggobealde . 1 Son loktii ášši iežas miššonsearvái ja 1910:s álggahedje Haviken skuvlaruovttu sámemánáide láigolanjain . 1 Son lohká ieš ahte su mielkeearri lea duppalastojuvvon dáin jagiin , mii maid lea lasihan su barggu vástideaddjin . 1 Son lohká guktui beliid šiehtadallan dainna ulbmilin ahte ođđa oahppaneavvut eai galgga maŋŋonit . 1 Son logai mu jallan go ledjen guođđán daid ruoktot . 1 Son logai dan guovllu sámi nuoraiguin , čállá son , mii ferte mearkkašit ahte son lágidii skuvlla doppe . 1 Son logai ahte in galgan jáhkkit ahte lei álki rievdadit dan maid mii leimmet máŋggaid buolvvaid čađa oahppan , ahte sámevuohta lei unnitárvvosaš , mas galggašeimmet geahččalit eret beassat . 1 Son logai Oslo universitehtas ja oaččui cand. philol. gráda jagi 1996 , mas ledje historjá váldofága , stáhtadieđa ja geografiija , ja son logai London School of Economics nammasaš oahpahusásahusas áigodaga 1992-1993 . 1 Son logai Joh. 13,38 . 1 Son loahpaha dál doaimmaidis Norgga ambassádas Islamabadas . 1 Son liikui go sii gohčodedje su « Finnenes Biskop » , sápmelaččaid bisma , ja nu son lei ge maiddái . 1 Son liikkui fitnat vázzimin moddii beaivái . 1 Son lei čeahppi rámidit ja movttiidahttit . 1 Son lei čeahppi lohkanmeari-áššiin , muhto ii namuhan báikkálaš diliid . 1 Son lei čeahppi háhkat veahkkeneavvuid skuvlii , nu ahte mis ledje ollu miellagiddevaš oahpponeavvut , mat dan áiggi eai gal máŋgga eará skuvllas gávdnon . 1 Son lei čeahppi dárogielas ja váhnemat geavahedje su dávjá dulkan . 1 Son lei čeahpes pedagoga , oahpahii dárogillii ja hálai sámegillii , muitala Anton Hoëm . 1 Son lei čeahpes bargi , muhto ii son hupman . 1 Son lei čađa sámegielat . 1 Son lei čavges , veaháš jorbes nisu , álo čábbát gárvodan čuvllaiguin . 1 Son lei árvvolaš buorre veahkki ja sus orro leamen lunddolaš pedagogalaš návccat . 1 Son lei áidna olmmoš mu eallimis gii lei dadjan ahte son lei maiddái dakkár go mun . 1 Son lei áidna oahppi Reaššegeaži skuvllas gii galggai sámegielain álgit vuosttaš jagi . 1 Son lei áidna oahppan rávdi Guovdageainnus , ja ráhkadii ollu atnudiŋggaid olbmuide , nugo liššáid , sirppiid , ákšuid , bohccobielluid ja lásaid . 1 Son lei Áhkárvuonas Fálás eret , lei 13 jagi nuorat go áddjá ja « seaguhus čearddat » . 1 Son lei vázzán gávpogii , muhto ii lean gávdnan fatnasa , ja de máhcai internáhttii . 1 Son lei vázzán eanandoalloallaskuvlla , muhto sus ii lean nu ollu gelbbolašvuohta boazodoalus . 1 Son lei vázzán bealjehemiid skuvlla ja sus ledje govat dan áiggis go konfirmerejuvvui doppe . 1 Son lei vuosttaš ja áidna sápmelaš Láhpis geas lei oahpaheaddjiskuvllas eksámen , ja son gárttai maid maŋemus sámegiela oahpaheaddjin dáppe . 1 Son lei vuosttaš gearddi mielde earret eará Finnmárkku beanavuodjimis árat dán jagi . 1 Son lei viššal báikkálaš oahpaheaddjisearvvis ja Finnmárkku oahpaheaddjisearvvis . 1 Son lei vigiheamet sivahallojuvvon suolan , ja danne son časkkii leansmánne . 1 Son lei sápmelaš , gii « hupmá hui bures dárogiela » čuožžu 1865 ' olmmošlohkanskovis , gosa muđui lea merkejuvvon ahte son lei guolásteaddji ja dállodoalli . ... 1 Son lei sámegiel čeahppi , ja ulbmil su mátkkiin lei studeret giela olbmuid searvvis . 1 Son lei sullii 20-jahkásaš go biddjui virgái ja šattai bargat oahpaheaddjin lagabui 40 jagi . 1 Son lei stuorra oahpahanmeašttir , sus ledje rájehis searat máhtus ja áddejumis addit . 1 Son lei streaŋggis , ja oallugat muitalit ahte son lei garas sin vuostá geat ledje heittogat dárogielas , earenomážit suomagielagiid . 1 Son lei skuvlla viessohoaiddár ja duojáris olmmái . 1 Son lei skuvla- ja internáhttahoavdan Muorralis Muosáid gielddas 1921 rájes 1963 rádjái . 1 Son lei sivilagronoma , lei eanandoallobirrasis Deanus , ja muhtin oahppit oaivvildedje ahte son ii máhttán nu ollu praktihkalaš boazodoalu . 1 Son lei seammás maŋimus iežas sogas gii máhtii sámegiela . 1 Son lei riegádan ja bajásšaddan duoddaris ja ii lean goassige leamaš vuollin gilis . 1 Son lei revisora gieldda ja oadjokássa ovddas ja Sállannuori seastinbáŋkku oaivámušgotti ovdaolmmoš . 1 Son lei ođas luohkás , soapmásat givssidedje su ja son lei jaskes , oktonas mánná gitta dassážii go bođii okta vel ođđa bárdni seammá luohkkái . 1 Son lei olu olgun ohppiiguin ja oahpahii sidjiide dan maid oidne ja gulle meahcis . 1 Son lei ollu jagiid Láhpi suohkana skuvlastivrra ovdaolmmoš . 1 Son lei ollu háleštan iežas gili olbmuiguin hukset sierra skuvlla Skuvvanvárrái . 1 Son lei okta dain áŋgirepmosiin ovddastit sámegiela ja kultuvrra dalá áiggis . 1 Son lei okta dain gii jođihii Álttá – Guovdageainnu-čázádaga huksema vuostálastima ja lei danne ee. Álttá – Guovdageainnu-čázádaga seailluhanlávdegotti jođiheaddji . 1 Son lei oahpu vázzán Romssa semináras . 1 Son lei oahppi vuosttaš buolvvas 1968/69:s , ja 1983 ' rájes lea son eanas áiggi leamaš oahpaheaddjin skuvllas . 1 Son lei oahpaheaddjin internáhtas 1908 rájes dassážii go heavvanii jagis 1910 . 1 Son lei oahpaheaddjin iešguđet skuvllas Fálesnuoris 1898 rájes gitta 1902 rádjái ja dasto vel Porsáŋggus . 1 Son lei oahpaheaddji Kárášjogas 1960-logus ja lei sámi oahpponeavvuid ráhkadeami álggaheaddji . 1 Son lei náitalan gieldda ássiin , ja orui danin dáppe . 1 Son lei nanus ja roastil ja mátkkoštii girdiin miehtá riikka gitta maŋemus jagiide . 1 Son lei máŋga jagi rahčan skuvllas ovdalgo máhtii dárogiela , áidna oahpahusgiela . 1 Son lei mus oahppin vuosttaš jagi , muhto de ožžon barggu Gironis ja fárrejin dohko , ja Randi válddii badjelasas dán oahppi nuppi jagi . 1 Son lei moadde háve oahpogalledeamis Askov allaskuvllas [ 17 ] . ja eanadoalloskuvllas Bådådjos . 1 Son lei min fárus vahkku dahje guokte , sihke skuvllas ja olgun feasttain . 1 Son lei min agis ja lovttii áiggi bures minguin ohppiiguin . 1 Son lei miellahttun girjáivuođajagi referánsajoavkkus . 1 Son lei mielde álggaheamen ja doaimmaheamen vuosttaš sámi aviissa , « Muitalægje » ( 1873-75 ) ja son šattai maŋŋá Norgga Sámemiššovnna vuosttaš sámi emissearan . 1 Son lei mielde álggaheame Norgga Sámiid Riikkasearvvi 1968:s , ja 1969 stuoradiggeválggain son doarjjui Sámeálbmoga listtu . 1 Son lei mielde jagi 2006 ofelašprošeavttas ja lei okta dan golmma vuosttaš ofelačča gaskkas . 1 Son lei maŋimuš bargojagistis , devddii 68 dan čavčča , mun ledjen vuosttaš bargojagistan . 1 Son lei maiddái skuvlastivrra miellahttu ja jáhkkimis ledje maiddái eará sámit dalle skuvlastivrra miellahttun ja várrelahttun . 1 Son lei maiddái mánáidgárddis ja maŋŋil álggii astoáiggeruktui go mun ledjen doppe . 1 Son lei maiddái leamaš mu eatni oahpaheaddji . 1 Son lei maiddái doaimmalaččat mielde suohkana bargguin ja sus ledje máŋga doaimma , ee. suohkanrevisoran ja livnnetlávdegotti ja gefiidstivrra miellahttun . 1 Son lei maiddái buorre giellaovdagovvan midjiide buohkaide . 1 Son lei maiddái Sirpmás eret , ja dalle son bođii njuolga oahpaheaddjiskuvllas . 1 Son lei maid mielas dasa ahte Romssa oahppit besset vázzit skuvlla Skániid joatkkaskuvllas jus sii dan háliidit . 1 Son lei maid Norgga sámeráđi vuosttaš jođiheaddji ( 1964–80 ) . 1 Son lei lohpidan searvat čoahkkimii , muhto lea šállošahtti go ii sáhttán boahtit dan sivas go čoahkkin maŋiduvvui . 1 Son lei logi jagi Stáhta guolásteaddjibáŋkku ( Statens Fiskarbank ) váldostivrra miellahttu ja jagi stivrra jođiheaddjin . 1 Son lei leamaš suohkanbáhppan Čuđegietti ( Kistrand ) báhppasuohkanis 1836 rájes , ja dán báhppasuohkanii gulle measta buot Oarje-Finnmárkku johttisápmelaččat . 1 Son lei leamaš internáhta dálueamit Sirpmás jahkeviissaid . 1 Son lei kristiansandalaš , lei leamaš min olbmuid luhtte duoddaris ja dovddai mu váhnenguovtto . 1 Son lei jaskes ja ujus nissonolmmoš , ja čohkkái muorrakássa alde uvdnagáttis ja guldalii hálešteami gievkkanbeavddi birra . 1 Son lei hui čeahppi čájáhallat oaivila gorudiin , son livččii sáhttán šaddat neavttárin . 1 Son lei hirbmat ábas bargat ja skihkahii bures buot divššu ja sisaoastimiid . 1 Son lei guhtta jagi NBR áirras Boazodoalu ekonomiijalávdegottis , mii lea stáhta lávdegoddi mii ráhkada daid ekonomalaš vuođđoávdnasiid , mat geavahuvvojit stáhta ja boazodoalu gaskasaš šiehtadallamiid vuođđun . 1 Son lei goaskin , muoŧŧán ja siessán moatti bulvii ja sus lei buorre oktavuohta bearrašiin . 1 Son lei gielddas oahpaheaddjin 1867-1873 , lei dasto eret soames jagi , goas barggai oahpaheaddjin Báhccavuonas , ja máhcai fas 1876 čavčča . 1 Son lei geatnegahttán iežas soames čoahkkimis 2003:s doallat mánnosaš čoahkkima Sámeskuvllain ja Ruŋgogierraga mánáidgárddiin . 1 Son lei finnmárkulaš , gullen maŋŋil . 1 Son lei eret internáhttaeallimis ovcci jagi , ja go son bođii ruovttoluotta Kárášjoga internáhttii 1975:s , de lei álfárot ođđa máilbmi . 1 Son lei ee. giellakonsuleantan professor Konrad Nielsenii go barggai Lappisk ordbok girjjiin , hálddahushoavdan Finnmárkku Sámi ráđis ja maŋŋel Norgga Sámeráđis ja Ságat áviissa doaimmaheaddjin . 1 Son lei eambbo filosofa go pedagoga , ii ge lean álki čađahit su jurdagiid . 1 Son lei dáčča , muhto máhtii maiddái sihke sámegiela ja suomagiela . 1 Son lei dárogielat , muhto lei ovdal oahpahan erenoamášskuvllas moadde jagi . 1 Son lei dán barggus gitta 1980 ' rádjái . 1 Son lei dat vuosttaš oahpaheaddji Åarjelsaemien skuvles , go dat ásahuvvui 1968:s . 1 Son lei dalle juo leamaš doppe moaddelogi jagi , son dovddai báikkálaš diliid ja dovddai bearrašiid . 1 Son lei dalle juo boares áhkku , ja lei leamaš dan virggis badjel 30 jagi , muhto ii vel oahppan sámegiela . 1 Son lei dalle 15-jahkásaš . 1 Son lei bussevuoddji , ja mii fárriimet Levdnjii , gos son barggai . 1 Son lei buorren ovdamearkan soahtegaskaáiggi giellamoivái . 1 Son lei buorredáhtolaš gussiide ja árvvas . 1 Son lei boares oahpaheaddji bárdni gii lei bajásšaddan gilis ja lei sámegielat . 1 Son lei berošteaddji , oamedovddolaš ja barggan . 1 Son lei bealjeheapmi riegádeamis juo ja sáddejuvvui Troandima almmolaš skuvlii bealjehismánáid váste go lei birrasiid 10 jahkásaš . 1 Son lei bajásšaddan bealjehisvuođakultuvrrain . 1 Son lei Unjárggas eret ja sámegielat . 1 Son lei Sállannuori suohkana maŋimus sátnejođiheaddji ovdal go suohkan ovttastahttojuvvui Hámmárfeasttain 1992:s . 1 Son lei Stuorradikki sadjásašáirras 1989-1993 , doaimmai áirrasin 1991-1993 . 1 Son lei Sirpmás eret ja son geavahii sámegiela go oahpahii min praktihkalaš barggus . 1 Son lei Ole K. Sara , gii lei oanehis áigge sadjásašoahpaheaddji . 1 Son lei Lars Edvard Larsen gii lei eret Loavganuoris . 1 Son lei Finnmárkku sámi ráđi jođiheaddjin nu guhká go dát gávdnui ( 1953–1964 ) . 1 Son lei Deanu skuvlla skuvlajođiheaddjin , skuvllas ledje 70–80 oahppi , son oahpahii 25 6.–7.-luohkkálačča buot fágain earret duojis , ja hoidii vel skuvlagirjerádjosa . 1 Son lei Bargiidbellodaga parlamentáralaš jođiheaddji ráđđehusmolsašumis , ja sosiálalávdegotti lahttu 1991-1993 , oljo- ja energiijalávdegotti jođiheaddji 1997-2000 ja olgoriikalávdegotti lahttu 2001-2005 . 1 Son lei 23–24-jahkásaš dalle . 1 Son lea čállán lohkameahttun čállosiid sámi historjjás ja sus leat leamaš ollu luohttámušdoaimmat . 1 Son lea čállán girjjáža Samenes gårder i indre Finnmark : naturtilpassing , form og kulturelle konvensjoner fra 1900 til 1990 ja maiddái sárgon máŋga sámi vistti . ] 1 Son lea čállán 19 girjji , eatnasiin lea fáddá Finnmárkkus , doaimmahan áigečállaga Albatross ja ráhkadan filmma Sáltesávjju eallima birra . 1 Son lea čoahkkimis Oslos Norgga ráđđehusain , muhto son boahtá ruovttoluotta ihttin ja illudit dasa . 1 Son lea čađat dorron oarjelsámegiela ovddas dan áiggis go oarjelsámegielas ii lean makkárge sadji servodagas , ja atnui giellan mas ii leat árvu . 1 Son lea áidna skuvlla bargi gii sámegiela hállá earret Helándir Heaikka , gii lea skuvlla reaŋga ja ordnestaddá duon dán , muhto lea nu čeavlái go lea virgeolmmoš ahte ii viša min skuvlačivggáid ii oaidnitge . 1 Son lea vázzán journalistaallaskuvlla ja lea 1989 ' rájes bargan journalistan Nordlys-aviissa Ráissa-kantuvrras . 1 Son lea vázzán Vatnjavári skuvlla , Skániid skuvlla ja Skániid joatkkaskuvlla , iešguđet lágan bohtosiiguin , dan sivas go sus dan áiggis ii lean makkárge beaktilis metoda muitalit earáide maid son ipmirdii ja háliidii . 1 Son lea válljen geavahit iežas eallima ávkin davvisámegiela ovddideapmái . 1 Son lea vuoitán norggameaštirgilvvuid , vuoitán máŋga našunála gilvvuid Norggas ja maiddái vuoitán stuora gilvvu Københámmanis . 1 Son lea vuoitán NM , MM ja Gollediibmogilvvuid Suomas . 1 Son lea vuodján beatnagiiguin dan rájes go lei 7 jagi boaris . 1 Son lea viššalit áŋgiruššan nuoraid ovddas vai sámástišgoađáše árgabeaivvis . 1 Son lea skuvlastivrra lahttu , ja das lea Bargiidbellodagas eanetlohku , ja doppe son stivre iežas veaga čavga gieđain . 1 Son lea searvan olu čájáhusaide ja su dáidda čiŋaha máŋga almmolaš vistti . 1 Son lea ráhkadan 2 filmma ( Gáddegánddat ja Soagis sállenii ) . 1 Son lea riegádan ja bajásšaddan Deanu ránnjágielddas , Unjárggas , ja son lea 30 jagi dutkan sámi skuvlagažaldagaid erenoamážit . 1 Son lea riegádan 1972:s ja lea bajásšaddan bearrašis mas sámegiella lea ruovttugiellan . 1 Son lea riegádan 1963:s ja bajásšaddan Mátta-Várjjagis , ja dál son lea doavttirdutkosa stipendiáhttan Romssa universitehtas . 1 Son lea riegádan 1959:s ja lea bajásšaddan Álttás . 1 Son lea riegádan 1931:s ja bajásšaddan sámegielat ruovttus Vuonnabađas . 1 Son lea riegádan 1928:s , ja bajásšaddan Guovdageainnus . 1 Son lea ovdaskuvlaoahppaheaddji ja logopeda ja lei Tana montessoriskole rektor 2002 rájes gitta 2005 lohppii . 1 Son lea ovdal earret eará bargan kulturmuitogeavahemiin Birasgáhttendepartemeantas . 1 Son lea ovdal doaibman ođasmuvvi energiija direktevran Hydros ja maŋŋil Statoilas . 1 Son lea ovdal bargan fitnodaga JKLa kommunikašuvdnaráđđeaddin . 1 Son lea ovdagovvan sihke nuorra ja boarráset nissonolbmuide ja lea movttiidahttán sin . 1 Son lea orron Romssas 1988 rájes ja lea dál Jiekŋamearrarittu olgonastinráđi ( Ishavskysten friluftråd ) beaivválaš jođiheaddji . 1 Son lea ollu jagiid juohke láhkai ráhkkanan oahpaheaddjiámmáhii , ja su oahppu duođaštage dan . 1 Son lea olles eallináiggistis áŋgiruššan sihke virgáiguoskevaččat pedagogan , journalistan ja čállin , muhto maiddái giellapolitihkalaččat . 1 Son lea okta dain stuorámus jođiheddjiin mii mis goassege lea leamaš – jus ii leačča dat buot stuorámus , go geahččá su dalááiggi ektui . 1 Son lea oasálaš advokáhttafitnodagas Hjort . 1 Son lea oainnat ollu iežas bargoáiggis geavahan bargat dieđáhusain dan rájes go nammaduvvui sámi áššiid stáhtačállin golggotmánus diibmá . 1 Son lea oahppan oahpaheaddjin ja sus lea lasseoahppu Stáhta erenoamášoahpaheaddjiskuvllas . 1 Son lea oahppan bealjehemiid dulka ja lea 2009:s jearahallan eatnistis su mánnávuođa ja skuvlavázzima birra . 1 Son lea náitalan Ingrid Schulerudain . 1 Son lea náitalan , sus leat golbma máná ja bargá elektrihkkárin . 1 Son lea náitalan , sus lea 1 mánná ja bargá mánáidgárdedikšun . 1 Son lea norgga buoremusaid searvvis bođuvaláštallamis ja oassálastá norgga sprintriikajoavkkus . 1 Son lea máŋga jagi politihkken Bargiidbellodagas ja lea válljejuvvon iešguđetlágan politihkalaš doaimmaide : vuos suohkanstivrii , dasto Sámediggái ja loahpas Stuoradiggái . 1 Son lea mearkkastusas geahččalan čilget dán dáhpáhusa . 1 Son lea maŋimus jagi leamaš mielde ásaheamen ođđa sámi mánáidgárddi ruovttugildii . 1 Son lea maiddái leamašan Hedemárkku fylkkasuohkana kulturplána , máŋggakultuvrralaš Hedemárku , áššejođiheaddji . 1 Son lea maiddái leamaš mielde NBR šiehtadallanlávdegottis máŋgii ja lea álo bohciidahttán beroštumi daidda doaibmabijuide , mat erenoamážit bohtet nissonolbmuide buorrin . 1 Son lea maiddái jođihan Sámi Girječálliid Searvvi ja Sámi Dáiddárráđi . 1 Son lea maiddái jođihan Riddoguolástuslávdegotti barggu . 1 Son lea maiddái jođihan " Laksen " - nammasaš 4H-searvvi . 1 Son lea maiddái golbma áigodagas leamaš lean gielddastivrra áirasiin Kárášjogas . 1 Son lea maiddái garrasit bargan oažžundihte ekonomalaš veahki suohkanii vai dat sáhttet fállat sámegielat mánáidgárddiid . 1 Son lea maid čađahan barggu Skansenis Romssa gávpogis ja barOla Steingrim Haugli gan ja árvvoštallan máŋga girku dili miehtá fylkka . 1 Son lea maid čađahan Suodjalusa allaskuvlla váldokursse , 1994/95 . 1 Son lea maid vázzán jagi bealjehis olbmuid álbmotallaskuvllas . 1 Son lea maid searvan strategiijaid ja doaibmabijuid hábmenbargui . 1 Son lea maid searvan Nordnorsk Magasinii , guvttiin noveallain , lea čállán smávva čállosa Evenesnytt : ii , čállán guokte artihkkala Š-bláđđái ja searvan Harstad Tidende girjjálašvuođa juovlanummirii . 1 Son lea maid jođihan Riddoguolástuslávdegotti barggu . 1 Son lea maid jorgalan ollu lávlagiid sámegillii ja almmustahttán guovttegielalaš lávlungirjji ovttas Isak Østmoin ja Thorleif Bergain . [ Lávlagirji – samisk sangbok . 1 Son lea maid fárus sámi sálbmalávlunjoavkkus Mátta-Várjjagis , ja son láve lohkat biibbalvearssaid girkus . 1 Son lea maid bivdán Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta ovttas Finnmárkku fylkkadoaktáriin ja guoskevaš gielddaiguin ráhkadit dakkár plána , man ulbmil sihke oanehis ja guhkes áiggi vuollái lea buoridit doavtterdili ja oažžut olbmuid váldit doavtteroahpu . 1 Son lea maid bargan vuođđoskuvllas , lagašradios ja báhtareaddjiid vuostáiváldinbáikkis . 1 Son lea maid Obama-hálddahusa dálkkádatráđđeaddi . 1 Son lea lohkan historjjá váldofága , servodatdiehtaga , arkeologiija ja almmolaš politihka ja hálddašeami Romssa universitehtas , praktihkalaš pedagogihka Finnmárkku allaskuvllas ja son lea leamaš máŋgga sámegiela ja suomagiela kurssas . 1 Son lea leamašan oahpaheaddjin vuođđoskuvllas ja allaskuvllas , Romssa universitehta diehtojuohkindirektevran ja Romssa fylkka oahpahusdirektevran . 1 Son lea leamaš smávvadálolaš logenare jagi ja journalista ja girječálli olles eallimis . 1 Son lea leamaš politihkalaš čálli , fylkastivralahttu ja Oslo SG ovttastusgotti lahttu . 1 Son lea leamaš jođiheaddji ja dieđiheaddji ON álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanismmas Olmmošvuoigatvuođaráđi vuolde . 1 Son lea leamaš dálueamit dan rájes go náitalii 1943 . 1 Son lea leamaš buorre veahkki searvamiin almmolaš digaštallamii dearvvašvuođabálvalusaid birra . 1 Son lea leamaš aktiivvalaččat mielde politihkalaš organisašuvdnaeallimis . 1 Son lea leamaš Sámekulturlávdegotti čálli , Mánáidáittardeaddji ráđđelahttu , Čearddalaš vealaheami vuostá guovddáža stivramiellahttu , Norgga sámiid riikasearvvi stivramiellahttu ja Sámi oahpahusráđi nubbinjođiheaddji . 1 Son lea leamaš Oslo gávpotstivrra Bargiidbellodaga áirrasjoavkku politihkalaš ráđđeaddi , ja son lea bargan Stuorradikki arkiivvas olggosfálli ja siskkáldas diehtojuohkimiin . 1 Son lea leamaš Buolbmát badje olbmuid ¬searvvi jođiheaddji olles guoktenuppelogi jagi , ja lea 2004 rájes leamaš Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ( NBR ) stivralahttu . 1 Son lea illustreren máŋga girjji ja ieš maiddái čállán moadde girjji . 1 Son lea hávdáduvvon Áltái . 1 Son lea hui gelbbolaš ekspedišuvdnahoavda guhte váldá badjelasas Valaštallanossodaga jođiheami , cealká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Son lea hirbmat mávssolaš barggu bidjan mánáid ja nuoraid ovddas . 1 Son lea gávnnahan ahte oahppit bures lokte áiggi skuvlla váccidettiin , ja ahte buohkaid mielas lei buorre go ožžo guovttegielat oahpahusa . 1 Son lea gelddolaš filbmamusihka , teáhtermusihka ja dáiddamusihka komponista . 1 Son lea erret eará leamašan mielde huksemis Glomdal dávvirvuorkká máŋggakultuvrralaš gealboguovddáža . 1 Son lea erret eará leamašan mielde Nuoraid Kulturdeaivvadeamis , ja rocka NM-gilvvus son čuojahanjoavkkuinis šadde nubbin buoremus dalle go serve . 1 Son lea ee. lohkan Davviguovlomáhtu ja Davvikalohta turismma Finnmárkku allaskuvllas . 1 Son lea ee. bargan vuođđoskuvlaoahpaheaddjin , Finnmárkku skuvladirektevrakántuvrra konsuleantan ja Sámi Radio hoavdan . 1 Son lea earret eará ráhkadan máŋga kártta sámi báikenamaiguin ja illustrašuvnnaiguin . 1 Son lea earret eará ovdal bargan ekspedišuvdnahoavdan sihke Sosiáladepartemeanttas ja Gielda- ja guovlodepartemeanttas , ja Olgoriikalaččaiddirektoráhta direktevran . 1 Son lea earret eará bargan oahpaheaddjin Bovccá skuvllas ja Finnmárkku skuvladirektevrra konsuleantan . 1 Son lea eanaš bargan guolásteaddjin ja mearraolmmájin , ja sus lea mašinistaoahppu Croftholmenis Porsgrunn lahka ja maŋŋil Oslo maskinistskoles . 1 Son lea dássážii válljen ovdánit dáiddalaččat oahpu váldidettiinis . 1 Son lea dál Sámediggeráđi lahttun ja oaidná man deaŧalaš ofelašprográmma lea . 1 Son lea dál Romssa universitehta historjáprofessor . 1 Son lea duhtavaš go dál lea eanandoallošiehtadus sohppojuvvon . 1 Son lea doaimmahan aviisa Ságat ja čállán ollu girjjiid . 1 Son lea dieđusge jo oaidnán ahte mus ii leat lohkangirji pultta alde , go lea jo čuožžumen mu pultaguoras . - Oza lohkangirjji ja loga , joatkkát das gosa Britt loahpahii . 1 Son lea dahkan máŋga dokumentárafilmmaid máŋggakultuvrralašvuođa birra , earret eará ” Gender me ” - isláma ja homofiliija birra , ” Dat dáhpáhuvai dalle , dat dáhpáhuvvá odne ” - norgga soahteveteránaid ja dálá báhtareaddjit , ja tv-buvttadeapmi mánáide máŋggakultuvrralaš birrasis Nesoddenis . 1 Son lea boanda ja sus lea agronomaoahppu Deanu eanandoalloskuvllas . 1 Son lea bidjan šuoŋa máŋgga lávlagii ja go buot vuosttamuš sámi lávlunskearru ilmmai 50-logus , de lávllui Marie Varsi Gussavuordi masa Trygve Madsen lei šuoŋa bidjan . 1 Son lea bidjan guovddážii čuolmmaid mat muđui eai livčče soaitán vuoruhuvvot nu sakka . 1 Son lea bargan oahpaheaddjin ja rektorin , Sámi Radios ja Sámi dáiddárservviid čállingottis . 1 Son lea bargan oahpaheaddjin , čállin , journalistan , Boazodoallohálddahusa ráđđeaddin ja lágádushoavdan ja sus leat leamaš njunuš doaimmat ollu servviin ja politihkalaš bargguin . 1 Son lea bargan mekánalaš industriijas , museas , boandan ja oahpaheaddjin . 1 Son lea bargan huksehusbargguiguin ja eanandoaluin . 1 Son lea bargan ekspedišuvdnahoavdan Geavaheaddjiid- ja hálddahusdepartemeanttas , tuollodirektevran , NHOa direktevran ja Máilmmebáŋkku ráđđeaddin guokte jagi . 1 Son lea bargan earret eará Boazodoallohálddahusas , Stáhta vuvddiin ( Statens Skoger ) , Dutkanráđis ( Forskningsrådet ) ja Romssa gielddas . 1 Son lea bargan Sámi álbmotallaskuvlla oahpaheddjiin ja rektorin Kárášjogas , Romssa sámeskuvlla rektorin , ja vuođđoskuvlla oahpaheddjiin , neavvun ja rektorin Drammenis . 1 Son lea bajásšaddan Roavvenjárggas , Oulus , Kárášjogas ja Leavnnjas , ja lea vázzán joatkkaskuvlla ( framhaldsskole ) Billávuonas , gymnása Álttás ja oahpaheaddjiskuvlla Romssas . 1 Son lea almmuhan oahppogirjeráiddu Eatnigiella ovttas Kirsten Pope:in , ja girjjiid sátne- , jietna- ja oahppanstohkosiiguin . 1 Son lea almmuhan moanaid skearruid ja lea neavttáriin leamašan mielde máŋgga filmmain . 1 Son lea almmuhan girjji Samer tier ikke lenger , sámi historjágirjji Vi kom først , romána Lille Chicago , mánáidgirjji Alarm over Russevåg ( jorgaluvvon sámegillii : Issát báhtára ) ja teáhterbihttá Gumpegoddi . 1 Son lea aiddo geargan duodjelinnjás Sámij Åhpadusguovdátjis Johkamohkis . 1 Son lea Romssa fylkkasuohkanis ge eanaš bargan sámi áššiiguin , álggus sámekonsuleantan maŋŋá sámepolitihkalaš ráđđeaddin ja virggis sadjásaš stábahoavdan . 1 Son lea Romssa Musea Davvi-Norgga álbmotmusihkkačoakkáldaga konserváhtor ja lea maid beakkán musihkkár , earret eará Nordnorsk Visegruppe bokte . 1 Son lea Norgga eanandoalloallaskuvlla luondduhálddašankandidáhta , ja lea lohkan arkeologiija ja sámegiela Romssa universitehtas . 1 Son lea 20 jahkásaš go dán čálán . 1 Son jámii geassit seamma jagi váibmodohppehagas go lei doallamin málagovvačájáhusa Oslos . 1 Son jámii Stavangerii , muhto lea hávdáduvvon Bonjákassii . 1 Son juvssai cand. polit. gráda Oslo universitehtas jagi 2001 , sosiologiija váldofágain , stáhtadiehtagiin ja Oarje-Eurohpaoahpuin . 1 Son johtilit áddii ahte jos son galggai lihkostuvvat dáiguin olbmuiguin , de fertii oahppat sihke sin giela ja sin eallinvuogi . 1 Son jamii 1986:s . 1 Son ilbmadii ” Sagai Muittalægje ” - aviissa 1904-1911 . 1 Son ii ádden manne mii vuostálasttiimet . 1 Son ii vuollánan , son doalahii oainnu ahte visot galggai čohkkejuvvot Lávželuktii . 1 Son ii seastán ovttage ja ribadii buot sámegiela girjjiid maid gávnnai . 1 Son ii oro assosiereme dán iežas doaimmaiguin skuvllas . 1 Son ii máhttán šat jurddahit dalle , muhto mun in dan ipmirdan . 1 Son ii máhttán sámegiela . 1 Son ii leat vázzán eanet skuvlla . 1 Son ii leat ovttaoaivilis dainna mo departemeanta lea gieđahallan oahppoplánaášši . 1 Son ii leat dušše bargan dásseárvvuin , muhto lea áŋgiruššan olu surggiin , ja dásseárvu lea álo leamaš lunddolaš oassi su barggus . 1 Son ii lean nu olmmošmeahttun . 1 Son ii ipmirdan manin olbmot Sámi oahpahusráđis galge oassádallat dákkár čoahkkimis . 1 Son ii goassege dearvvahan mu skuvlla olggobealde , ja soaitá leat nu ahte ii duostan . 1 Son ii geavahan sámegiela skuvllas , muhto ii biehttalan dattetge sámivuođa . 1 Son ii dušše vuoitán iežas ahkásaččaid gaskkas , muhto lei maiddái buoret go boarrásut oasseváldit . 1 Son ii duohtandahkan teoriijaid . 1 Son ii dahkan dan , ja « ... dovddahii ahte sus ii lean beroštupmi váldit badjelasas virggi skuvllas man váldoulbmil lei dábálaš « ruovttubarggu » oahpaheapmi , nugo oahpaheapmi snihkkárbargguin , metállabargguin jnv. . 1 Son ii bidjan goassege hehttehusaid rievdadanbargui . 1 Son ii beassan sániige čállit távvalii , go ii lean okta ja seamma movt sánit galge čállojuvvot . 1 Son ii baldán min , muhto nagodii baicce movttiidahttit min . 1 Son ieš golbmii mátkkoštii Davvi-Norgii . 1 Son hárddašii mu ja muitalii ahte jos in lean siivui , de gal oahpaheaddji cikcii mu bealljái . 1 Son hállá sámiid ášši , dadjet doppe . 1 Son háliidii oassádallat barggus hábmen dihtii eanet olmmošaddjás servodaga . 1 Son háliidii maiddái čállit Sállannuori birra , muhto dalle oaččui čielga dieđu ahte dan ii dárbbašan ba smiehttat ge . 1 Son háliidii ja barggai buot dáid ovddas : bissováš sámi teáhter , sámi joatkkaskuvla , eatnigiella skuvllas , guhkit sámegiel sáddenáiggit radios . Obalohkái áŋgirušai das ahte buohkat mii geat ássat dáin guovlluin galgat beassat vásihit sámevuođa árvvu . 1 Son háliidii dutkat sámi gávtti . 1 Son háliidii diehtit makkár vuordámušat stáhtaministaris leat ođđa skuvlii , mii oba riikkas lea vuosttas skuvla huksejuvvon nu gohčoduvvon 8 – 13 skuvlan ( ovttastuvvon nuoraidskuvla ja joatkkaskuvla ) . 1 Son háliidii delegašuvnna Sámedikkis Guatemalai juo dán čavčča válgga čuovvut , muhto ráđđi ii sáhttán prioriteret dán . 1 Son háliidii ahte sii galge beassat orrut ruovttus skuvlla váccedettiin . 1 Son háliida ja dárbbaša sihke ekonomalaš , organisatuvrralaš ja morálalaš veahki tribunála plánemii ja čađaheapmái . 1 Son hálddašii buot teknihkalaš apparáhtaid . 1 Son hálai sámegiela boarrásiiguin , muhto ii geavahan sámegiela skuvllas . 1 Son hábmii silbbaid Finnmárkku bunádii , hábmii girkotekstiillaid , ráhkadii betoŋgarelieffa ja monumentála bácci muoras ja son hábmii maid govaid moanat girjjiide . 1 Son humai sámegillii báinnahallan dárogiela , ja iežas erenoamáš hámiin ja vázzimiin lei su álki áicat . 1 Son humai garrasit munnje ja dajai « JUO » , cuoiggui mu beljiide čájehan dihte ahte mun in gula . 1 Son humai dalle dušše dárogiela . 1 Son huksehii viesu Lávželuktii 1953/54:s ja ásaiduvai dohko . 1 Son hirbmasit beroštii čálliin , govvadáiddáriin , radiomielbargiin , na buohkain geat sáhtte sániid ja jurdagiid ovdanbuktit bargguideaset bokte . 1 Son heittii 1 ½ jagi maŋŋil , danne go « vahkkoviissaid čohkkát Muorralis gassa muohttaga siste beivviid lohppii sámi mánáiguin ja hárve beassat siviliserejuvvon olbmuiguin ságastallat , ii leat fávdnát eallin » ( Jensen 1999 s. 28 ) . 1 Son han lei šiega olmmái , ii ge lean go 20-jahkásaš dalle go bođii deikke . 1 Son han lei sápmelaš Deanus eret , muhto dakkáriid birra ii oktage hupman . 1 Son han fertii oahpahit dárogillii , muhto geavahii sámegiela gulahallat eaŋkilohppiin go lei dárbu . 1 Son han bođii eará máilmmis , ii ge lean hárjánan dakkár bargguide maid buohkat barge min guovlluin . 1 Son gávnnahii ahte vaikko sápmelaččat ledje kristtalaččat namas , de geavatlaččat sii ledje bealle báhkinat diidaoskkuset geažil . 1 Son gávnnaha ahte sámi mánát leat bázahallan oahpu ja lohkama dáfus , vaikko sis leamaš giellačeahppi oahpaheaddjin . 1 Son gávnnaha ahte sámi mánáin Láhpis lea heittot máhttu . 1 Son guoskkahalai ollu áššiid ja dubmii dan maid son oaivvildii lei eahperisttalaš . 1 Son guoskkaha čuolbmabeali mii ain lea hui áigeguovdil go son várre sámi ohppiid geat vázzet guovttegielat klássain lihcohallamis skuvlla ovttastallamiin . 1 Son guhte čállá regiovnnalaš almmolaš orgánii sámegillii sámegiela hálddašanguovllus , sus lea vuoigatvuohta oažžut čálalaš vástádusa sámegillii . 1 Son guhte šattai bisman Banga maŋis , Johan Christian Schønheyder , vuosttaldii maiddái sámegiela hui garrasit . 1 Son guhte roggá stáhta minerálaid sáhttá departemeantas ohcat lobi bággolotnut : a ) dárbbašlaš eatnama ja vuoigatvuođaid roggama dihte , ja b ) dárbbalaš eatnama ja vuoigatvuođaid minerálaid reidema dihte . Bággolonistanlohpái sáhttet čadnot eavttut . 1 Son guhte oaivvilda ahte son ieš dahje muhtun eará lea boastut čálihuvvan gieldda sámi jienastuslohkui dahje báhcán eret jienastuslogus , sáhttá gáibidit ahte Sámediggi divvu boasttuvuođa . 1 Son guhte lei leamaš fávllis , juogadii guliid ránnjáiguin : « Galle dárbbašat ? » 1 Son guhte lea náitalan etniin , sáhttá dain dáhpáhusain , go lea vejolaš áhčči doppe dahje go inseminašuvdna lea čađahuvvon dakkár báikkis maid dearvvašvuođalágádus ii sáhte dárkkistit , šaddat váhnemin dušše vejolaš mánnabealleadopšuvnnain . 1 Son guhte doalai dan kurssa , lei duiskalaš Klaus Peter Nickel . 1 Son goitge ii čiegat ge ahte eaktun dasa lea ahte sámi biras olggobealde skuvlla nannejuvvošii , ahte livčče positiiva vuordámušat mánáid gielalaš ovdáneapmái sihke dárogielat ja sámegielat birrasiin olggobealde skuvlla , ahte skuvla joatkkášii áŋgiruššat dálá guovttegielat oahpahusa , ja ahte oahppit deaivvadivčče ja geavahivčče sámegiela iešguđet sajádagas ja iešguđetlágan ulbmiliiguin árgabeaivválaš eallimis . 1 Son gohčoduvvui « Sabetbáhppan » . 1 Son gohčoda skuvlla ovdáneami hui čuovgadin . 1 Son gilddii min hállamis sámegiela mánáiguin ruovttus , ja man gallii mii eat lean ovtta sajis . 1 Son gii oažžu eanetgo beali buot jienastuvvon jienastagain , lea biddjojuvvon virgái . 1 Son gii oamasta bohccuid 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá , sáhttá gohčohallat heaitit 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . 1 Son gii maŋemus oaččui ovddasvástádusa čađahit sirdima ja bidjat johtui boazodoalloskuvlla Guovdageidnui , lei Ing-Lill Pavall , gii lei boazodoallobirrasis Nordlánddas ja aiddo lei geargan eanandoalloallaskuvllas . 1 Son gii gádju eret rievdan , láhppojuvvon dahje guđđojuvvon bivdosa , dás maiddái geahppafatnasa ja eará biergasiid , galgá johtileamos lági mielde dieđihit dán birra eaiggádii dahje lagamus almmolaš eiseváldái . 1 Son gii golgadanfierbmeleŋkká feastidettiin dagaha ahte su leaŋká deaivá eará bivdosiid , galgá vuosttamužžan geassit iežas firpmiid . 1 Son gii eaktodáhtolaččat dahje váruhemet rihkku dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid dahje dasa váikkuha , sáhkohallá dahje dubmehallá giddagassii čohkkát gitta 6 mánnui jus rihkkun ii deaivvahala garrasat ráŋggáštusmearrádussii . 1 Son gii duohtavuođas fuolaha máná , sáhttá gáibidit ja oažžut alccesis máksojuvvot mávssu ovdagihtii . 1 Son gii buoremusat muittii áiggiid , lei drošševuoddji gii dávjá vurddii guhká skuvlla verráha olggobealde . 1 Son gii boahtá bivdoguvlui gos bivdosat leat mearas , galgá iskat gokko bivdosat leat . 1 Son gii bivdá rievdi bivdosiiguin dahje bivdosiiguin mat festojuvvojit , galget garvit orru bivdosiid . 1 Son gii biddjo virgái sáhttá maid šaddat bargat vuostáiváldin- ja telefonguovddášbálvalusain , siskkáldas bagadallamiin , ja lágidit ja doaibmat čállingoddeveahkkin čoahkkimiid oktavuođas . 1 Son gii biddjo virgái ferte hálddašit sámegiela , davviriikkalaš giela ja eŋgelasgiela . 1 Son gii biddjo virgái ferte hálddašit davviriikkalaš giela , sámegiela ja e ? 1 Son geavahii viššalit skuvlaradioprográmmaid , eandalit prográmmaid mat muitaledje eará kultuvrraid birra . 1 Son geavahii sámi gárvvuid ja hálai olbmuide iežaset eatnigillii . 1 Son geavahii ollu návccaid ođđasitcegget Jáhkogohpi ja stáhtainternáhta , muhto maŋŋil soađi lei ollu riidu Sállannuoris . 1 Son geavaha sullasaš cealkagiid go cuoŋománu 14. beaivvi seamma jagi čállá cealkámuša departementii . 1 Son geavaha máŋga teknihka : njuohtama , sárguma , grafihka ja foto . 1 Son geasa sáhkku celkojuvvo , sáhttá dan ovddidit riektevuogádahkii dihto áigemeari sisa . 1 Son geas leat bohccot ealus ovttas earáiguin , sáhttá gáibidit rátkkašeami vai beassá bohccuidis sierra rátkit . 1 Son geas lea ovddasvástádus dahje gii ovddasta su geas lea ovddasvástádus , sáhttá čállit mearkkašumiid raportii . 1 Son geas lea ovddasvástádus dahje gii ovddasta su geas lea ovddasvástádus , galgá bidjat ovdan ja diktit dárkkisteaddjiid geahčadit áššáiguoskevaš áđaid , áššáiguoskevaš ja rivttes dieđuid ja dokumeanttaid ja duođaštit dáid máŋgosiid . 1 Son geahččalii ságastallat mánáiguin 5. rohkosa birra , « muhto sin máhttu dan hárrái ja Katekismusa hárrái oppalohkái lei headju . 1 Son galgá leat nubbi dan guovtti boarrásepmosa gaskkas , geat leaba váldán doavttergráda Oslo universitehtas . 1 Son galgá gulahallandirektevran hábmet ja jođihit Sámedikki ođđa Gulahallanossodaga . 1 Son gal várra beasai geavahit sámegielas . 1 Son gal ii miehtan dasa . 1 Son gal ii láikošan sámiide evangelia sárdnideamis ja lei hui bivnnut iežas searvegottis . 1 Son gal bures diđii ahte sápmelaččat ledje ássan riddogáttiin , " juohke vuotnaráiggis " . 1 Son gaikkihii mu doaresbeallái . 1 Son finadii nu dávjá guossis ahte oahppit dolke sus . 1 Son fievrridii dábálaččat guliid viidáset Gárasavvonii Ruoŧa beallái ja vuvddii daid doppe . 1 Son fidnii Hánssa-Jon Issáha viežžat guorbmebiillain . 1 Son ferte leat heaitán oahpaheaddjin maŋŋel 1870 . 1 Son ferte buokčalit vulos virtuála máilmmis , muhto ferte maiddái háhkat máhtolašvuođa máttasámi mytologiija birra , ja dan seammás ferte oahppat jurddašit dego gietki . 1 Son fas oaivvildii « Áššui » ( golggotmánu 1. b. 1999 ) ahte mis ii leat dahkamuš Sámedikkis , ja háliida « albma buhtisteami Sámedikkis » , ja joatká : « - Sámedikkis eai galgga go sámelisttut , main ožžot friija oaivlat , mat eai leat stivrejuvvon makkárge dáčča bellodagas . » 1 Son evttohii organiseret olgoriikadepartemeantta guovtti ossodahkii – ovtta hálddahus- , politihkalaš áššiid ja protokollaáššiid ossodahkii ja ovtta konsulára ja gávpeáššiid ossodahkii ja maiddái iehčanas arkiivaovttadahkii . 1 Son earánasttii skuvllašilljui . 1 Son dárkkuha danin ahte « skuvlla guovttegielat klássat berrejit adnojuvvot lunddolaš ja integrerejuvvon oassin skuvlla oppalaš doaimmas , ja ahte buot oahpaheddjiin juogaláhkái berre leat gullevašvuohta dán ovddasmanni bargui suohkana historjjás . » 1 Son duođaid beroštii mánáin , muhto dan gal ii livčče galgan dan áiggi , go ledje máŋggas geat gehčče sutnje bastilis čalmmiiguin dan dihte . 1 Son duosttai duođas muinna deaivvadit , logai son , ja dan son lea máŋgii dahkan – deaivvadan muinna . 1 Son dulko farao ( Oddbjørn Karlsen ) nieguid , ja Arne Johansen ja Inge Henriksen leaba vávttat . 1 Son dollii mu gihtii ja láidii mu muhtun latnjii . 1 Son doallá sártni dii.17 . 1 Son doallá sártni Sámi viesus dii.10 . 1 Son doalai maiddái sámegiel sártniid radios . 1 Son doalai maid kurssaid fidnoskuvllas vuosttaš jagiid . 1 Son doalai ipmilbálvalusaid ja gallestalai ruovttuid oahpásmuvvan dihtii mánáid lohkangelbbolašvuhtii . 1 Son doaimmai ášševuoddjin , sáddii čállosiid duohkot deike iežas báikkiolbmuid ovddas . 1 Son doaimmahii sotnabeaiskuvlla , ja son dulkui ipmilbálvalusaid Muotkki kapeallas , lei dávjá ovdalávlu ja čuojahii orgela nuohtaid mielde . 1 Son doaimmahii ruovttugásttaid ja sárdnidii hávdádemiin . 1 Son doaibmá jođiheaddjin borgemánu gaskkamuddui . 1 Son diđii maid , fylkkadiggeáirrasin , ahte son ii soaitte ođđasis válljejuvvot fylkkadiggái . 1 Son divttii mánáid lohkat teavsttaid biibbalis . 1 Son dieđusge hirpmástuvai . 1 Son deattuhii man dehálaš lea hupmat mánáiguin unnivuođa rájes juo , vai sii šaddet sátneriggát . 1 Son deattuha deaŧalažžan ahte dat galgá dahkkojuvvot lagas gulahallamiin ja ovttasráđiid duodjeorganisašuvnnaiguin . 1 Son deattuha dasto ahte dákkár árvvoštallama skuvlla oktavuođas ferte dahkat ovttasráđiid vejolaš ođđa skuvlaeaiggádiiguin maŋŋá go Sámediggi lea geargan árvvoštallamis oktavuođa duon guovtti dálá sámi joatkkaskuvlii Kárášjogas ja Guovdageainnus . 1 Son deattuha danne ahte eamiálbmotdimenšuvdna ja eamiálbmogiid máhtolašvuođat ja - gelbbolašvuohta galget leat lunddolaš oassin dain áššiin mat galget guorahallojuvvot , nugo resursageavaheapmi , birasgáhtten , dálkkádat ja biologalaš šláddjivuohta . 1 Son deattuha ahte šiehtadus mii dahkkui Durban gávpogis lei dat buoremus maŋŋil moives šiehtadallandili čoahkkima álggedettiin . 1 Son deattuha ahte ráđđádallanšiehtadus čuvvojuvvo , ja čujuha ahte leat leamaš ráđđadallamat politihkalaš dásis ášši oktavuođas . 1 Son deattuha ahte dát lea oassi barggus maid Sámediggi áigu čađahit iežas dássearvostrategiija ­barggu oktavuođas sámi servodagas . 1 Son deattuha ahte bargu Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain lea hui dehálaš , go geahččá dan ektui makkár dilli máilmmi álgoálbmogiin lea . 1 Son deattuha ahte Sámedikki ulbmilin lea ahte preassas galget leat buorit bargoeavttut Sámedikkis , ja lea rabas ságastallat vejolaš čuoggáid birra mat hehttejit sin barggu , vaikko mearrádusat leat ge ovdal leamaš gulaskuddamis . 1 Son deattuha ahte Sámediggi lea duhtavaš ráđđehusa lohpádusain čuovvolit Riddoguolástuslávdegotti 2008 raportta , muhto namuha seammás mávssolašvuođa dohkkehit mearrasámiid rivttiid mearraresurssaide sámi riddoguovlluin . 1 Son dat njulgii roavvaseamos meattáhusaid go mun álgen čállit álkkeslohkangirjjjid sámegillii . 1 Son dat hálddaša soahpameahttunvuođaid mat bohciidit stuora bearrašis . Stuora bearraša lahtut lávejit muhtomin nihttit čuojahit Kárii – mu eatni namma lea Káre . 1 Son dat hálddaša soahpameahttunvuođaid mat bohciidit stuora bearrašis . 1 Son dajai munnje giehtagillii : – Don – boađe – borrat . 1 Son dajai earret eará , ahte : ” Min ruhtadanvuogádaga divusteamis lea miinu , mii lea mávssolut go ruhta ja mávssolut go golli , ja dat lea olbmuid luohttámuš . 1 Son daid vuoiddai vaseliinnain juovllaide . 1 Son daguhii ahte Seminarium lapponicum heaittihuvvui gonagasa mearrádusain 1774:s , ja das daddjo : « ... Seminarium lapponicum lea heaittihuvvon , ja dasto galgá dárogiella šaddat sápmelaččaid giellan nai , ja nuorat galget gohččojuvvot oahppat risttalašvuođaset dárogillii . » 1 Son dadjá ahte leat dušše fágalaš bealit mat leat leamaš deaŧalaččamusat sutnje , ja go namuhan Hætta artihkkala , de son dušše láhttestii ahte ii oktage beroš das maid Hætta dajaš . 1 Son dadjá : Don it oaččo lobi hállat sámegiela mánáidatguin ! 1 Son cuoiggui munnje , mu beljiide ja dollii mu gihtii , geardduhii fas . Nivkalin . 1 Son cuoiggui ain ja galgen rabestit njálmmi . 1 Son bálkesta šleakka , skearru ja kuvlla , ja sáhttá čujuhit hui buriide bohtosiidda . 1 Son bođii áibbas olggobealde , iige lean beallalaš dikkiin mat mis ledje leamaš . 1 Son bođii gummestevveliiguin ja áhčis sabehiiguin ja čierastii ovdal min . 1 Son bođii Skuvvanvárrái čilget áigumuša birra vánhenčoahkkimis . 1 Son bođii Oslos , lei sullii 70 jagi boaris , ja lei galgat rievtti mielde leat ealáhagas . 1 Son bođii Guovdageidnui 1965:s ja ipmirdii dađistaga ollu sámegiela , muhto humai unnán . 1 Son bivddii dalle Anders Larsena doaimmaheaddjin , muhto Larsen biehttalii . 1 Son bivddii bussefitnodaga albma ládje čilget man vuođul sii háliidit mu eret busses . 1 Son bisui dán barggus gitta jápminbeaivái 1774:s . 1 Son bijai olahusa vuoššat lihttara čázi 28 sekunddas , nu ahte bánno ii billašuvvan . 1 Son bijai gáidameahttumis gáibádussan ahte sii galge čájehit oahppaduođaštusa mii duođaštii čálalaš oahpu sámegielas . 1 Son biehttalii : Dát eai leat duohta sápmelaččat , son áigu oaidnit " albma sápmelaččaid " , ja de áiggui geahččalit bohcco njuovvat " only for experience " ( dušše fal vásiheami dihtii ) ! 1 Son biddjui dasto virgái , vaikko stivra mieđihii ahte ohcci nr. 2:s lei « alit ja viidát oahppu ja moanat jagiid bargan fidnoskuvllas » . . 1 Son bealuštii iežas dainna ákkain ahte Sámelihttu ( Finneforbundet ) galggai leat eanet go Sismiššonsearvi ( Indremisjonsselskapet ) , mas lei dárrolaš doaibma Finnmárkkus . 1 Son basai ja divššui boarrásiid doppe . 1 Son barggai máŋga jagi guolleindustriijas ja lei luohttámušolmmoš Frionoras Troandimis . 1 Son barggai muorain , čorvviin , dávttiin , náhkiin , akvareallain , grafihkain , koalla- ja tuššasárgumiiguin , ja sus lei máŋggabealat buvttadeapmi , ja son doalai eambbo go 30 sierra čájáhusa olles Davvi guovllus . 1 Son barggai jođiheaddjin golbma jagi . 1 Son barggai háhkat sámiide Áppesa ja eará oahppogirjjiid sámegillii . 1 Son barggai guolástandoaimmahagas Strommavuonas ja sesttii ruđa skuvlavázzimii . 1 Son barggai geaidnodoaimmahagas ja militearas ovdalgo čađahii oahpaheaddjiskuvlla . 1 Son barggai dutkin Forskningsstiftelsen Fafo nammasaš dutkanvuođđudusas áigodaga 2000-2005 . 1 Son barggai Thomas von Westena vuoiŋŋas ja mátkkoštii miehtá viiddis guovllustis álggahit skuvllaid . 1 Son barggai Sámi oahpahusráđis / Sámedikki oahpahusossodagas 1996-2001 . 1 Son barggai 14 jagi Finnmark Dagblad-áviissa journalistan ovdal go 1993:s álggii Aftenposten-áviissa Tromssa-kantuvrii . 1 Son ballagođii ahte moai ean fidnen bargguid . 1 Son bagadii min buohkaid , sihke oahpaheddjiid ja ohppiid , muitalusaiguin ja rávvagiiguin smádáhkes ja liekkus vuogi mielde . 1 Son attii dasto vel diehttevassii ahte olles ráđđehus áigu mátkkoštit miehtá riikka ja gullat olbmuind árvalusaid . 1 Son anii goaskibiiddis divrrasin , ja Inga lei su váimmumánná . 1 Son anii erenoamáš buorrin ahte beroštišgohtet eambbo siviilaálbmoga suodjaleamis ja návcca huksemis Afghanistánas . 1 Son almmuha árvvoštallama ahte dážaid , ja dát mearkkaša maiddái almmolaš ásahusaid , guottut šaddet eanet ahte eanet negatiivvalažžan mađe lagabui olmmoš boahtá sámi váldoguovlluid . 1 Somáhtalaš buohcceviesuid buohccit deaivvadit dávjá sihke amas olbmuiguin ja kultuvrraiguin . 1 Somá lea oaidnit go nu ollugat leat boahtán , leat áŋgirat ja čájehit beroštumi iežaset servodaga ovddideapmái . 1 Sommarøy Cruise AS nammasaš fitnodagain vuolláičállojuvvui 25 milj. ruvdnosaš šiehtadus áigodahkii 2010-2019 ruvtto Geassesuolu ( Sommarøy ) – Tussøy – Sandneshavn jođusdoallama ovddas . 1 Somby , Liv Inger : Mediagirji . 1 Solveig šattai nuoraidskuvlainternáhta dáloeamidin . Dan internáhta namma lei Fjordtun internat , ja lei stáhta mii dan oamastii . 1 Solveig Oskal : 1 Solveig Kristine Oskal lea riegádan 1966 , bajásšaddan Guovdageainnus . 1 Solveig Kristine Oskal 1 Solum lágádus oaččui gitta 1 928 000 ru rádjái ovddidit ja buvttadit lullisámegiel oahpponeavvuid 3. - 4. ceahkkái lullisámegielas vuosttášgiellán ja 974 000 ru lullisámegiel oahpponeavvuide 1. - 2. dássái lullisámegielas nubbingiellan . 1 Solli nubbi gažaldat guoská Sámedikki boahttevaš ruhtaprioriteremiidda gielladoaibmabijuide dáin guovlluin . 1 Solheimas leat ovdal ge leamaš politihkalaš virggit Bargiidbellodagas , namalassii Sosiála- ja dearvvašvuođadepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi virgi ja Romssa fylkkasuohkana politihkalaš čálli virgi . 1 Solheim lea loahpahan iežas bargooktavuođa Norgga Spábbačiekčanlihttui ( NFFii ) iežas politihkalaš rolla geažil Kulturdepartemeanttas . 1 Solheim lea cand. mag. ja son lea lohkan Almmolaš politihka ja hálddahusa , Sosiálaekonomiija , matematihka ja statistihka . 1 Solheim bivddii čoahkkinjođihangotti gávdnat čovdosiid gaskaneassoahpamuššii , ja maŋŋil diibmosaš bottu šiehtadallamiin ovddiduvvui cealkámuš maid buohkat sáhtte dohkkehit . 1 Solbakk , John T. 2004. ” Samene- en håndbok ” . 1 Sojaheapmi lea dehálaš , omd. jus namas ii leat dássemolsašuddan . 1 Soittii lean ahte báhppa , boarrásit oahpaheaddji dahje luhkkár lea veaháš sin oahpahan , muhto ii leat sihkar ahte sii ožžo oppanassiige oahpu . 1 Soittii ieš sápmelaš . 1 Soittii ealu birra , gos dat lei , ollu miesit go ledje , guđe bohccuid sii áigo njuovvat , mot njuvvet , merkejit misiid ja gean guđege boazu lei . 1 Soitet boahtte áiggi dutkanmátkkálaččat maid gárvodit duoljis ja gápmasiin ráhkaduvvon bivuide ? 1 Soiten vuosttaš Guovdageain-olmmoš gii sáddejuvvojin bealjehemiid skuvlii . 1 Sohppojuvvon šiehtadusaid vuođul Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ja Finnmárkku fylkkagieldda gaskkas , ja dán oarjelsámi šiehtadusa vuođul , lea dáid lahtuid mielas danne dárbu ja lunddolaš ahte dat sámediggeáirasat , geat ovddastit oarjel- , julev- ja davvisámi guovlluid , sihkkarastojuvvojit ovddastusa ja oassálastima go boahtti šiehtadus Nordlándda fylkkasuohkana ja Sámedikki gaskkas hábmejuvvo . 1 Sohpe álggahit oahpahuslága rievdadanbarggu vai Sámediggi beassá evttohit sámi oahppaplánaid oktasaš fágaide mat oahppis leat vuođđoskuvllas ja maiguin joatká joatkkaoahpahusas . 1 Sohkabeliid juohku rievddada veaháš jagis jahkái . 1 Sohkabeliid gaskkas leat oalle stuora erohusat . 1 Sohkabealperspektiivvas geahčadettiin čujuha lávdegoddi ahte erenoamáš deaŧalaš lea oččodit dievdduid sihke ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui ja mánáidgárdebargui . 1 Sohkabealkvoteren bellodatdásis dagahivččii earret eará ahte ii sáhtášii cegget sierra nissoniid- dahje albmáidlisttuid . 1 Sohkabealkvoterema prinsihpat leat dieđusge deatŧalaččat hálddašeamis , hálddahusain ja almmolaš lávdegottiin . 1 Sohkabealjuohku jienastuslogus oktiibuot válggain 2001 , 2005 ja 2009 1 Sohkabealjuohku biriin 2009 jienastuslogus 1 Sohkabealjuogu loguid jagi 2000 ja 2008 doaluide / siidaosiide ii dáidde sáhttit buohtastahttit . 1 Sohkabealejuohku čájeha ahte ain leat eanemus dievddut ; jienastuslogu nissonoassi lei 47 % jagi 2009 . 1 Sohkabealejuohku ohppiid gaskkas geat leat válljen sámegiela joatkkaskuvllas , lea digaštallojuvvon earasajes dán raporttas , geahča kápihttal 5.7.3 vuollelis . 1 Sohkabealejuohku lea dássedeappot olbmuid gaskkas siidaosiin go siidadolliid gaskkas . 1 Sohkabeal- ja dásseperspektiivva integreren gáibida organisašuvnna mii sáhttá rievdat . 1 Sohkabeal- ja ahkeoasseperspektiiva leat deaŧalačča . 1 Sohkabeal- ja ahkeoasseperspektiiva lea deaŧalaš . 1 Sogn ja Fjordane guolásteaddjisearvvi jođheaddji áigodagas 1984 - 1994 . 1 Sofie Olsen , 12 . 1 Sodju fidnofágaid guvlui , vaikkoba lávdaduvvon lohkanmálliin , sáhttá váikkuhit dasa ahte oahpahalli nuorat eai fárre Romssa guovlluin eret , ja ahte máhttodássi ja bargomárkanii heivehallamat buorránit fylkkas . 1 Soađi áigásaš olgoriikadepartementii gulai dábálaš ossodat , man bargun ledje hálddahuslaš áššit , arkiivvat , gulahallandoaimmat ja - rusttegat ( sambánda ) , rehketdoalut ja reivvestallamat , politihkalaš ossodat , gávpeossodat , beavdegirjebálvalus , preassaráđđi ja politihkalaš historjjá áššedovdi . 1 Soađi áigge huksejedje duiskkalaččat stuorra batteriija Biergái . 1 Soađi áigge , 1943:s , čađahuvvui iskkadeapmi sámi mánáid birra Finnmárkku suohkaniin . 1 Soađi vuosttas jagi lassánii reivviid ja telegrámmaid lohku departementii golmmageardásažžan . 1 Soađi maŋŋásaš áigi lei erenoamáš , go mii geahčadit norgalaččaid searvama riikkaidgaskasaš ovttasbargui , sihke málmmeviidosaš , guvllolaš ja davviriikkalaš dásis . 1 Soađi maŋŋá lassánii giellamolsun dárogillii eanet ahte eanet , earenoamážit guovlluin mat ledje čadnojuvvon geaidnofierpmádahkii ja mat ledje gielddaguovddáža Kirkonjárgga lahka . 1 Soađi maŋŋá huksejuvvui Muorrala ođđa internáhttaskuvla Čivrii . 1 Soađi maŋŋil orui Johan bearašiinis álggos lávus , ja de lavdnjegoađis . 1 Soađi loahppaoasis váldui skuvla borramušrádjun , dalle ii lean skuvla . 1 Soapmásiin lea ain oktavuohta . 1 Soapmásiiguin doaimmai bures . 1 Soapmásiidda šattai de loahpalaš mihttomearri beassat hálddašanguovllus . 1 Soapmásat álge fas gielain go álge joatkkaskuvlii . 1 Soapmásat válljejit oastit eanadoalloopmodaga . 1 Soapmásat váldet ovdan nammaášši ja sáddejit dan mearridanorgánii , namalassii gildii , fylkkagildii dahje stáhta kártalágádussii ( § 5 ) . 1 Soapmásat soitet dan dahkat baskkes doŋgeribuvssaiguin ? 1 Soapmásat besse álgit deike , muhto mis ii lean sadji buohkaide geat háliidedje , ja sámi mánáin lei vuosttašriekti álgit dáppe . 1 Soames smávit rievdadeamit šaddet dárbbašlažžan dáin maid áiggi mielde , muhto bealistan jáhkán ahte oahppit mat čuvvot sámi fágaplánaid Deanus ja sullasaš guovlluin , ožžot nannosat vuođu eallimis go dan , maid livčče ožžon jus galggašedje našunála plána čuovvut . 1 Soames ođastusaid maŋiduvvon čađahanáigemearri , 1 Soames ođastusaid maŋiduvvon čađahanáigemearri 1 Soames olmmoš lea oktii dadjan ahte kultuvraerohusat Vinje gieldda ( Telemárkkus ) ja Akersgáhta gaskkas ( Oslos ) leat stuorit go erohusat Vinje ja indialaš gili gaskkas . 1 Soames muittu mu álgo skuvlajagiin 1 Soames jávrriin main leat menddo ollu smávva guolit , leat álggahuvvon dikšundoaibmabijut buoridan dihte guollenáli . 1 Soames iežá oahppit hárde mu dán geažil , soaitá leat maŋimuš bázahussan bádjelgehččamis ja vašis sámevuođa vuostá . 1 Soames háve sáhtte soapmásat fuobmát ahte sii maid galge sámegiela oahppat . 1 Soames hárve nuora ohce realskuvlii Áltái . 1 Soames guovlluin lea sámegiella eanetlohkogiella , muhto fas unnitlohkogiella eanaš guovlluin . 1 Soames gerddiid vikkai áhččán munnje addit smávva giellalekšuvnna , skuvllas ges vigge skuvllohat buoremus lági mielde jávkadit suoma-ugralaš luottaid min dárogielas . 1 Soames earát ges duollet dalle iskkadedje leat go mánát ipmirdan . 1 Soames advearbbaid sojahanmálle lea váddáset muitit dahje fuobmát go earáid . 1 Soalddáhat orro suhttan hirbmadit ja mun suorganin . 1 Soaitá suohkan sáhttit sámegieloahpahusa fállat dien jagi rájes . 1 Soaitá son ražai disipliinna ja olahusaid jurdagiiguin ? 1 Soaitá rievdat sáhkavuoru doaladettiin 1 Soaitá nu ahte vuđolaš sámepolitihkalaš gažaldagat eai čovdojuvvo ollásii , muhto ahte juohke buolva ferte gávdnat čovdosiid iešguđet osiide ovttaseallimis gaskal majoritehta ja minoritehta oktasaš territoriumas . 1 Soaitá leat ártet ahte mun dajan ahte dárogiella lea amas giella , muhto nu dat lei midjiide geat álggiimet skuvlii 12 jagi áigi . 1 Soaitá leat heahpat go ii aktage iežá mánná min birrasis atnán giela , lohká son . 1 Soaitá leat dárbu bidjat johtui eará doaimmaid ja kursafálaldagaid go daid mat leat unnit eanet ovttaiduhttojuvvon riikkadásis . 1 Soaitá leat dán bahča hávvarmáli sivva ahte son maŋŋá šattai internáhta dáloeamida veahkkebargin , dálueamidin ja gievkkanhoavdan ? 1 Soaitá leat dan sivas go mu vuoiŋŋašvihki lea dakkár ahte mun in nagodan darvvihit čalmmiid ovtta sadjái . 1 Soaitá ii leat nu vuogas dan seammás dan dahkat . 1 Soaitá gait eanemus skuvllotváilli geažil , ja dasto maid danin go skuvlahálddahus ii beroštan doarvái . 1 Soaitá dát filbma váikkuhan dasa ahte maŋŋel ohcen Guovdageidnui bargui . 1 Soaitá danne go gulahallen buoremusat etniinan ja vieljainan . 1 Soaitá ahte sii jurddašit maid mun muittán das maid lean vásihan ja gullan . 1 Soaitá ahte buorit dálkkit mat mis leat leamaš , dál leat nohkan . ... 1 Soaittále oahppit dain alimus luohkáin álgit dušše dárogiela hupmat . 1 Soaikonuohti galgá suohpput seahpeborddi beallái nu ahte fanas johtá birra nuohti seahpebeliid . 1 Soai šattaiga ustibat ja de Viktor maid dohkkehuvvui . 1 Soai šattaiga duhtat čoahkkimii eanandoalloministariin . 1 Soai áigguiga čoahkkima bussefitnodagain ja joatkkaskuvllain dán ášši birra . 1 Soai suvddiiga mu vuosttaš oasi mátkkis , de idjadit ja de báikkálaš fatnasa mielde Romssa gávpogii . 1 Soai osttiiga opmodaga Čievrras , su. 1 km eret skuvllas , ja 30-logus huksii bearaš dohko . 1 Soai oruiga válljeme hui iešguđetládje . 1 Soai oaččuiga vihtta máná . 1 Soai oaččuiga njeallje máná : Sigrid Elisabeth ( Sagka - r. 1955 ) , Ellen Kristin ( Ellen - r. 1958 ) , Nils Oskar ( Næjla - r. 1967 ) , Anna Sofie ( Anna Søøfe - r. 1969 ) , ja vel 15 mánáidmáná ja golbma máttarmáná . 1 Soai oaččuiga dasto njeallje nieidda . 1 Soai náitaleigga ja fárriiga Tarvai , Bjugnii Lulli-Trøndelagii gos su isit oaččui návetbarggu . 1 Soai náitaleigga 1925:s ja oaččuiga dađistaga čieža máná . 1 Soai muitaleaba dalá rektora dadjan njuolga ohppiide ahte sii eai dárbbašan sámegiela . 1 Soai maiddái finadeigga Skuvvanváris . 1 Soai maid barggaiga oahpaheaddjin álbmotskuvllas . 1 Soai lovttiiga Jáhkogohpis . 1 Soai leigga álgimin vuosttaš luohkkái , eaba máhttán ovttage dárogiel sáni go bođiiga . 1 Soai leigga várra áidna olbmot geain lei govvenapparáhta Sirpmás dan áigge , nu ahte dát leat oalle erenoamáš govat . 1 Soai leigga huksen viesu Lávželuktii 1951:s , ja doppe bisuiga . 1 Soai leigga garra oskkolaččat ja eliiga guolástemiin ja eanandoaluin Bonjáhasas . 1 Soai leigga currežat ( jumežat ) geat rievtti mielde gulaiga Fossheim skuvlii Njávdámis . 1 Soai leaigga gávttehasat ja humaiga dušše fal sámegiela , ja dan rádjái go šadden njeallje jagi boarisin máhtten unnán dárogiela . 1 Soai leaba čalmmustan iežaska hui positiivvalaččat iežaska valáštallansuorggis ja leaba buorit ovddasteaddjit valáštallamii ja sámi nuoraide , dadjá Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 1 Soai leaba vuosttaškonsuleanta Øivind Rustad Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas ja doavttergrádastipendiáhtta Torun Pettersen Romssa Universitehtas . 1 Soai leaba maid dahkan oalgebuvttašiehtadusa Gildein . 1 Soai leaba lihkostuvvan geahččalanbuvttadusain ja vuovdán bures . 1 Soai leaba goappašagat hávdáduvvon Lávželuktii . 1 Soai leaba bargan máŋgga báikkis nugo Guovdageainnus , Kárášjogas , Davvesiiddas , Čáhcesullos ja Oslos . 1 Soai jođiiga Guovdageidnui veahá ovdal go mun riegádin . 1 Soai ja Per Erik Saraksen ledje jođiheaddjit olbmoagi , ja barge iežaset measta jámas . 1 Soai háliideigga váldit mu biebmománnán , muhto ii šaddan nu . 1 Soai guktot dasto čađaheigga joatkkaoahpu ja oaččuiga lektorgealbbu . 1 Soai goappašagat leaba máŋga logijagi iežaska gelbbolašvuođain bargan áŋgirit sámegiela nannemiin , ja eaba leat goassige vuollánan . 1 Soai geat oažžuba stipeandda galgaba leat gaskkal 16 ja 25 jagi dan jagi go stipeanda juolluduvvo , ja ferteba maid leat mielláhtut soames valáštallansearvvis / - organisašuvnnas . 1 Soai fárriiga Kárášjohkii , gosa álggaheigga smávvadállodoalu njáskkahaga bokte . 1 Soai fárriiga Geresgohppái Juovlavuonas . 1 Soai eamidiin leigga fárddalaš bárra ja bures dohkkehuvvon . 1 Soai eaba oba ságastallan , muhto reivvestattaiga , ja mii mánát fertiimet mannat feaskára rastá reivviid addit . 1 Soai doarjuba buot mii muđui čuožžu proposišuvnnas . 1 Soai digaštalaiga maiddái sámegiela ja grammatihka . 1 Soai berošteigga sakka Skuvvanvári mánáin , sámegielagiin ja dárogielagiin , vai juvssašedje dásseárvui ja luohttámuššii alcceseaset earáid ektui . 1 Soai asttaiga maiddái čoahkkimastit sámediggeráđiin ja galledit Kárášjoga dearvvašvuođaguovddáža . 1 Soahti okkupašuvnnain , njeaidimiin ja báhtaremiin guđii unnán áiggi sámi gažaldagaide . 1 Soahti lea dagaheamen olmmošlaš roasu Gazas ja riikkaidgaskasaš servvodat ii biđe hehttet dán dili . 1 Soahti bajida ollu prinsihpalaš čuolmmaid : Álbmotriekti ja ON:a sadji 1 Soahti 1940-45 bissehii Havika skuvladoaimma . 1 Soahtegirdit ja Áibmosuodjalusa váldodoaimmahus leat guovddážis ođđa guhkesáiggiplánas – na , dat šaddá deháleamos doaibma masa Stuoradiggi bovdejuvvo mearrideaddjin go plána ovddiduvvo . Ráđđehus ii leat meannudan báikki soahtegirdiide . 1 Soahtegirdit ja Áibmosuodjalusa váldodoaimmahus leat guovddážis ođđa guhkesáiggiplánas – na , dat šaddá deháleamos doaibma masa Stuoradiggi bovdejuvvo mearrideaddjin go plána ovddiduvvo . 1 Soahtegirdiid doaibma , maritiibma vákšungirdit , elektronalaš soahtegirdit ja doarjja girdimedisiinnalaš báhtareapmái helikopteriin Afghanistanas joatkašuvvá , ja eará Áibmosuodjalusa doaimmat fas eai dalle vuoruhuvvo nu bajás . 1 Soahtegaskaáigi golai suddjet Suoma vuostá ja - midjiide eanet áššáigullevaš - sámiid ja kveanaid vuostá " siskkáldas fálleheapmái " . 1 Soahpan- ja bággosoabahangažaldagat . 1 Soahpamušregisttar ja soahpamušvuorká . 1 Soahpamušat váfistit eamiálbmogiidda guolástan-lobi dihto eavttuid vuođul . 1 Soahpamušat leat sierralágan hápmásaččat . 1 Soahpamušas leat niehku , ulbmil ja strategiijat davvinorgalaš kulturovttas- Oassin kulturšiehtadusa ođđasis šiehtadallamiin golbma barggu várás . 1 Soahpamušas gaskal NVE ja Sámedikki lea mearriduvvon ahte NVE galgá álot čielggadit dáhttu go Sámediggi ráđđádallamiid čuovvovaš doaimma birra , dainna eavttuin ahte dat lea stuorit go dat maid 2005 cuoŋománu 1. beaivvi váikkuhusguorahallama láhkaásahusas leat mearridan1 : • Bieggafápmorusttet • Rusttetkonsešuvdna el-fápmojohtasat ja eatnan- ja mearrajohtasat • Dollafápmorusttet ja eará boaldinásahusat • Čáhcefápmorusttet • Buođut ja eará rusttegat buođđuma várás dahje bistevaš čáhcevuorkká • Rusttet mii čohkke dahje goansta golggus čohkkemis bodnečázi • Rusttet čáhcevalljodagaid sirdimis njuoskkadatguovlluid gaskkas 1 Soahpamušaid vuolláičállin ja dulkon , dás maiddái vuođđoláhkarievttálaš gažaldagat . 1 Soahpamušaid oktavuođas lea dat dábálaččat eaktun , go šiehtadusbealálaš ii dáidde atnit dohkálažžan ahte nuppe bealde lea unnit eanet rievddadeaddji ovttastupmi . Seammaládje lea jus ohcet lobiid , ekonomalaš doarjagiid jna , gč. 1978-lága § 12 nuppi lađđasa áiddiid ja rusttegiid dohkkeheami birra ja njuolggadusaid guođohanbarttaid ja eará boazodoallorusttegiid birra , gč. njuolggadusaid geassemánu 17. b. 1999 Boazodoalu ovddidanfoandda birra , 3. kapihttala . 1 Soahpamuša nudaddjojuvvon maorigáhppálaga artihkal II dáhkida maorilaččaide sihke oamastanvuoigatvuođa iežaset čearddavalljodagaide ja iešstivrenvuoigatvuođa čearddas siskkáldasat . 1 Soahpamuša nubbi oassi mearrida ollu deaŧalaš ulbmiliid ja prinsihpaid das mii guoská stáhtaid geatnegasvuhtii sihkkarastit unnitlohkogielaid suodjaleami . 1 Soahpamuša artihkkal 34 nanne ahte dan ferte čađahit njuovžilis vugiin guđege riikkas . 1 Soahpamuš lea dál ođasmahttojuvvon ja galgá doaibmat áigodaga 2010-2013 . 1 Soahpamuš ii ovddit ILO áššedovdi lávdegotti oaivila mielde vealtameahttun gáibádussan dan , ahte eksklusiiva ( oktasaš ) eaiggáduššanvuoigatvuohta galgá dohkkehuvvot buot dain dáhpáhusain main álgoálbmogiin leat vuoigatvuođat árbevirolaš eatnamiiddáseaset . 1 Soahpamuš ii cegge makkárge gáibádusa das , ahte álgoálbmoga vuoigatvuohta eatnanvuoláš resurssaide galgá dohkkehuvvot . 1 Soahpamuš geatnegahttá našunalstáhtaid čađahit konkrehta doaimmaid seailluhan dihte regionála- ja unnilohkogielaid , vai šaddet oainnusin sihke politihkas , láhkaaddimis ja geavahusas . 1 Soahpamuš fámuiduvvá go dagalduvvon dohkkehanproseassa lea čađahuvvon guđege riikkas . 1 Soahpameahttunvuođat ja daid čoavdin Ovdánanságastallan galggašii leat positiivvalaš dáhpáhus oahppái , oahpaheaddjái ja váhnemiidda ja mas váldoáššin lea oahppi máhttin ja ovdáneapmi . 1 Soahpama almmuheaba odne Ruošša ja Norgga olgoriikaministara guovttos oktasaš cealkámušaineaskka . 1 Soahkevuvddiid ektui lea hástalussan eanet čuohppat , go fas beahcevuvddiid ektui lea hástalussan ávkkástallat dimpariiguin buorebut nu ahte válljet vuovdimassii dan mas oažžu buori hatti . 1 Soabatmeahttunvuohta lea vuosttažettiin leamašan álgoálbmotbuhtadasa hárrái mineráladoaimmas ja das ahte galget go mearriduvvot sierra njuolggadusat sámiid vuoigatvuođaid vuhtiiváldimis olggobealde Finnmárkku dál , vai Sámi Vuoigatvuođalávdegotti II čuovvoleami oktavuođas . 1 Soabat máksá ahte stáhta áššečuoččáldahttin ii gusto boazodoalu ektui , ja ahte duopmu ii oaččo riektefápmováikkuhusaid boazodollui . 1 Soabaheapmi mii lea dohkkehuvvon guolástusbearráigeahču vehkiin addá vejolašvuođa erenoamáš bákkuin mávssihit dan mii lea soabaduvvon , bággolonistanlága vuođul go guktot bealit leat soahpamuša vuolláičállán ja soabaheaddji virgeolmmoš lea vuolláičállima duođaštan . 1 Soabaheapmi ja meannudeapmi departemeanttas 1 Soabaheami vuođđun galget leat dat bajimus láidestusat plánemii mat čuvvot stáhta mearrádusain ja láiddanjuolggadusain lága kapihtal 6 vuođul , ja eará stáhta láiddanjuolggadusain guoskevaš suorggis . 1 Soabaheami ulbmil lea oasehasaid soabahit ovttamielalažžan . 1 Soabaheami ferte 1 Soabaheaddji gohčču čoahkkimii govttolaš áiggis , ja goappaš beliin lea geatnegasvuohta boahtit . 1 Soabaheaddji gohčču čoahkkimii govttolaš áigemeriin , ja goappaš bealit leat geatnegasat boahtit . Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid soabaheami čađaheami birra . 1 Soabaheaddji galgá , go ášši manná departementii , addit rávvehusa áššái , oktan ákkastemiin . 1 Soabahallanortnet vuosttaldanáššiin lea dál mearriduvvon §:s 5-6 . 1 Soabaduvvui lasihit diibmologu 38 diimmuin eŋgelasgielas ja 76 diimmuin matematihkas . 1 Soa leaba maiddái govven ollu sihke skuvllas ja muđui gilis . 1 Snøhvitguovllus leat barggut jođus , ja árvvoštallojuvvo viiddidit doaimmaid 1 Snåsningen nammasaš aviisa : oarjilsámegelalaš aviisasiiddut Doaibmabidju 63 . 1 Snåsningen aviisa álggaha geasset 2009 prošeavtta mii mearkkaša ahte oarjilsámegielalaš aviisasiiddut ja eambbo čállosat oarjilsámi dili birra prentejuvvojit . 1 Snåasen tjielte / Snåsa suohkan lea sámegiela giellahálddašanguovllu suohkan . 1 Snåase suohkan lea ohcan beassat sámegiela hálddašanguvlui , muhto departemeanta ii sáhte meannudit ášši ovdalgo láhka lea boahtán fápmui ja dárbbašlaš čielggadusbargu lea čađahuvvon . 1 Snåase gielda dáhttu addit 1,5-2 miljon ruvnno . 1 Snåasa suohkan Divttasvuona suohkan Randi Nymo Narviikka allaskuvla Barnevernets Utviklingssenter i Nord Norge Loabágiid suohkan 1 Snåasa lea dál dat áidna suohkan riikas mii lea dahkan lullisámegiela almmolaš giellan . 1 Snoase Sámeskuvlla viiddideami ja divvuma maŋŋá váldojuvvui 1–10 skuvla atnui ođđajagemánus 2001 . 1 Snoase Sámeskuvla lea gielddalaš internáhttaskuvla , mii lea 100 pst. stáhtaruhtaduvvon . 1 Snoasa suohkan šattai oassin sámi giellahálddašanguvlui 2008:s . 1 Snoasa gielda sáhttá boahtteáiggi šaddat dehálaš resursan lullisámegiela nannemis ja ovdánahttimis , ovdamearkka dihtii dearvvasvuođabálvalusasge , gč. 8 kap. 1 Snoasa gielda gullá 2008 rájes sámegiela giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui . 1 Snihkkároahppiid lonohallan Sállira joatkkaskuvla lea mielde gelddolaš lonohallanprošeavttas Lycèe Professional Toussant Louverture nammasaš skuvllain Pontarlier nammasaš báikkis Ránskkás . 1 Snihkkároahpaheaddji ja skuvlajođiheaddji Skoglund ii máhttán sámegiela . 1 Snihkkárgurssaid jođihii dánska fágaoahppan huksensnihkkár Knud Larsen , ruovttudoallogurssaid ges doalaiga ollesoahppan ruovttudoallooahpaheaddjit Anne Margrete Smith ( čakčagurssa ) ja Karen ( Lolo ) Tresvig , gii lei oasálažžan gurssaide oktiibuot guokte jagi . 1 Smávvaskuvlaoahppi Anne Kirsten Utsi lávkii ovddas , sojaldahttii čippiid čábbát ja geigii ruvdnoprinsii johkafatnasa modealla . 1 Smávvaskuvlaoahppi Anne Kirsten Utsi geige ruvdnaprinsabárrii johkafanasmálle . 1 Smávvamánnálasáhus ovttaskas fuolaheaddjái : 1 Smávvafuođđobivdu 1 Smávvafuođđobivdiin bivde 2530 rievssahiid ja 560 njoammiliid . 1 Smávvadálolaččat Porsáŋggu gielddas bovdejuvvojit maiddái searvat dán ovttasbargoprošektii . 1 Smávva sánit nu mo « identitehta » ja « Deatnu » leat suhtadan olbmuid Deanus . 1 Smávva sánit dahket stuorra riiddu Deanus 1 Smávva sámi báikkálašservodagat leat buorit arenat sámegiela , sámi kultuvrra ja servodateallima seailluheapmái , ja giliskuvllat leat dávjá smávit giliid eallinvuođđu . 1 Smávva rievdadusažat , muhto dehálaččat aŋkke . 1 Smávva lohkančuovggat juohke áirasa beavddis čájehit lagašvuođa dan stuorra lanjas . Ieš latnja lea vuolil jorbbas ja bajil čohkat , ja lea čiekŋalit nájastuvvon . 1 Smávva gielat , maid olbmot hállet duššefal ovtta riikkas leat eanemus uhkiduvvon . 1 Smávitlágan biebmobuvttadeapmi 1 Smávit čáhefápmorusttegiid huksen lea maŋimuš jagiid sakka lassánan . 1 Smávit ásahusaid ja doaimmahusaid ovttastahttin stuorát ja gievrrat ovttadagaide sáhttá mielddisbuktit viidát fágalaš birrasa , nannoseabbo ásahusaid ja ekonomalaš ja hálddahuslaš bargguid rašonaliserema , nu ahte beassá fágalaš bargguide bidjat eambbo návccaid . 1 Smávimusat ledje váiban mátkki maŋŋá , ja nohkke fargga . 1 Smávimusat gohčodedje dáid gárvvuid " stáhtabuksan " ja " stáhtabáidin " . 1 Smith-lávdegotti evttohusat fertejit čađahuvvot nu johtilit go vejolaš danne go dain lea mearrideaddji mearkkašupmi mearrasámi kultuvrii ja muđui guolástusaide , maiddái Finnmárkku olggobealde . 1 Smith jođihii earret eará sámi vuoigatvuođalávdegotti , man olis Sámediggi ásahuvvui ja Vuođđoláhkii bođii ođđa mearrádus § 110 sámi kultuvrra suodjaleami birra . 1 Smith jođihii earret eará Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu , man vuođul ásahuvvui Sámediggi ja ođđa njuolggadus Vuođđolága §:ii 110 sámi kultuvrra suodjaleamis . 1 Smiervuonas , gos Johan Johannessen lea ožžon iežas guovtti jagi skuvlavázzima , lea mearrasámi kultuvra fas ožžon árvvu . Mearrasámi šillju rahppui 2004:s . 1 Smiehta mat – ii go dus ge oro miela oažžut čáppa Láhpi gávtti ! 1 Sm ávva birrasat Árvvoštallan čájeha ahte buvttadanbirrasat leat smávvát ja dávjá lea oasseáiggebargu vuođđun . 1 Sluttdokument 1 Slinde lei skuvllot Goržžis go dohko álgen , muhto son heittii . 1 Slik sett er barmarkskjøring på sikt med på å svekke naturgrunnlaget for samisk kultur-- . 1 Slik sett er barmarkskjøring på sikt med på å svekke naturgrunnlaget for samisk kultur- . 1 Slettmeg.no sáhttá addit dákkár veahki : 1 Slettmeg.no sirdin Databearráigeahčus NorSIS:i galgá dáhpáhuvvat nu ahte geavaheaddjit eai vásit boatkanemiid sihkkunveahkkebálvalusas . 1 Slettmeg.no lea álkit geavahahtti fálaldat olbmuide guđet dovdet iežaset gudnehuhttejuvvon neahtas . 1 Slettmeg.no lea dehálaš bálvalus sidjiide geat vásihit gutnehuhttimiid neahtas . 1 Slettmeg.no lea 2009 čavčča rájes leamašan Databearráigeahču vuollásaš prošeaktan . 1 Slettmeg.no ii galgga doaibmat morarálaččat čuiggodeaddjin daid ávdnasiid ektui mat leat almmuhuvvon nehttii , muhto baicce dušše addit nu objetiiva ráđiid ja rávvagiid go vejolaš buohkaide geat daid háliidit . 1 Slettmeg.no galgá addit ráđiid ja rávvagiid olbmuide sierra neahttasiidduin , telefovnnain , e-poasttain ja čáhttemiin . 1 Slettmeg.no fidnet ságaide Interneahtain , čáhttemiin , e-poasttain ja telefovnnain . 1 Slettmeg.no bálvalit Dáhtabearráigeahčus guokte rávvejeaddji . 1 Slettmeg.no addá rávvagiid ja bagadusaid olbmuide geat vásihit gutnehuhttimiid ja geat háliidit oažžut eret dieđuid iežaset birra neahtas . 1 Slettmeg.no : 1 Slavalaš giela sánit leat maid sámegielas nugo báhppa ja báhkin . Sámegielas leat suomagiella ja ruoššagiela luoikkahan muhtun sániid . 1 Slaatto eaktudussii ii lean dattetge nu álki mieđihit go in máhttán sámegiela ja ledjen leamaš dušše moadde jagi barggus sámegiela birrasis . 1 Skánit 1 Skániid sámegielohpiid vánhensearvi čujuha 19.04.99 beaiváduvvon reivves earret eará Sámedikki ja Sámi oahpahusráđi cealkámuššii oahpahuslága §:ii 6-2 « sámi guovllus lea buohkain vuođđoskuvlaagis vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas ja sámegillii . » 1 Skániid sámegielohpiid vánhensearvi dadjá : mii mánáid vánhemat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu leimmet hirbmat duhtavaččat fágaplánain sihke sámegielas vuosttasgiellan ja sámegielas nubbingiellan . 1 Skániid sámegielohpiid vánhensearvi bivdá Sámedikki jođánepmosit reivviin departementii ja Skániid gildii oččodit Skániid gieldda dohkkehuvvot sámi guovlun 17.07.98 oahpahuslága ektui . 1 Skániid skuvllat leat ovttasráđiid vánhemiiguin ohcan oahpahusdiimmuid sámegielas ja sámegillii dárbbu dohkálaš fágalaš árvvoštallamiin . 1 Skániid skuvlla rektor lei álgán bargat áššiin ja lei jearran dáid vuosttašluohká mánáid váhnemiin geat čuvvo busse , ja de gulai ahte ii oktage mánná lean balddáskan – ja ahte ii oktage váhnen lean váidán bussefitnodahkii ! 1 Skániid jtk 1 Skániid joatkkaskuvlla rektor lei čuojaldahttán Skániid skuvlla rektorii ( gean ledjen maid dovdan iežan rektorin dalle go vázzen nuoraidskuvlla doppe ) ja hupman suinna dán ášši birra . 1 Skániid joatkkaskuvlla oahpaheaddjigoddi lea ovddidan gelbbolašvuođa sámegielas , sámi fágain ja sámi diliid birra , ee. prošeavtta Sámi kulturmáhttu Romssa joatkkaskuvllain bokte , ja dát gelbbolašvuohta berre boahtit ohppiide buorrin . 1 Skániid joatkkaskuvla fállá oahpahusa sámegielas , ja lea okta Romssa fylkkagieldda resursaskuvl ­lain sámegielas . 1 Skániid gielda lea ožžon sullii beali ohccojuvvon diimmuin . 1 Skálžžuid , gáranasbáhtiid j.d. biebman addá ođđa vejolašvuođaid lotnolasealáhusaide . 1 Skáhppojeaddjit deaivvadit earáiguin iežaset fidnosurggiin , fierpmádagat Fylkkasuohkana ruoktosiiddus ođastuvvo juohke mánu lo- šaddet ja vásáhusat lonohallojuvvojit dan lassin ahte fylkkagahallan das mat soahpamušaid fylkkasuohkanis leat ja mat suohkan oažžu dehálaš árvalusaid . 1 Skábman eatnašat háliidedje guhká oađđit , muhto eai bállen . 1 Skábmamánus 1999 álggahii ráđđehus prográmma man ulbmilin lea lasihit Mi ’ kmaq- ja Maliseetservodagaid oassálastima atlánttalaš , gávppálaš guolásteapmái . 1 Skábmamánus 1949:s dollojuvvui skuvlastivračoahkkin Kárášjogas gos meannudedje Skuvladoaimmahaga ovttastahttinlávdegotti ( Samordningsnemnda for skoleverket ) čállosa , ja sii ovdanbuktet giellaoahpahusa ášši , muhto eanetlohku ii liikká loahpalaš evttohusa ovddit . 1 Skábmamánus 1945 čálii Vuotnabađa skuvlaleairra jođiheaddji , Pavel Andersen , reivve Ákŋoluovtta skuvlastivrii ahte vahkku maŋŋil galggai sáddejuvvot skuvlasáhttofanas viežžat mánáid Vuotnabahtii , ja ahte Ákŋoluovtta oahppit geat galge leat mielde , fertejedje leat gergosat Goahteluovttas . 1 Skábmamánu 9. b. rádjai leat čuovvovaš čoahkkimat šiehtaduvvon : Loabát gielddain skábmamánu 18. b. ja Mátta-Várjjat gielddain skábmamánu 30. b. . 1 Skábmamánu 9. b. 1 Skábmamánu 5. beaivvi 1998 nammadii Eanandoallodepartemeanta láhkalávdegotti mii oaččui dán mandáhta : 1 Skábmamánu 5. beaivvi 1992 Eurohpá soahpamuš regiovdna- dahje unnitlohkogielaid soahpamuša ovddasvástádus lea Kultur- ja girkodepartemeanttas . 1 Skábmamánu 5. beaivvi 1804 čállá suohkanbáhppa Struve Láhpis ahte álbmot ii mávsse maidege skuvlaolbmáide ( oahpaheddjiide ) , ja ahte váhnemat eai birgen mánáideaset haga ruovttuin . ... 1 Skábmamánu 5. beaivve : Dál lea buolaštan , - 19 gráđa odne . 1 Skábmamánu 3. b. 2003 sáddejuvvui Ulfstein ja Graver guoktá ” Álbmotrievttálaš árvvoštallan ođđa finnmárkkuláhkaevttohusas ” Justiisadepartemeanttas Justiisalávdegoddái . 1 Skábmamánu 24. b. 2000-mannosaš láhka nr. 82 čázádagaid ja bodnečáziid birra 1 Skábmamánu 24. - 27. b. 1 Skábmamánu 19. b. 1998 beaiváduvvon notáhta Oslo universitehtas - sámi mediijaid kárten ja meroštallan - barggu čađaheapmi 1 Skábmamánu 15. b. 1 Skábmamánu 1. beaivvi rájes lea várrepresideanta Láilá Susanne Vars mánnáoažžunvirgelobis . 1 Skábmam. Juovlam. 1 Skábma dievasčoahkkin mearrida lávdegoddevuogádaga málle . 1 Skuvvanvárrái ásaiduvvagohte olbmot sullii jagi 1850 . 1 Skuvvanvárri lea Porsáŋggu boaittobealbáiki Kárášjoga guvlui . 1 Skuvvanvárri lea Leavnnjaleagi bajimus gilli , sullii gaskkamuttus Leavnnja ja Kárášjoga . 1 Skuvvanvárri cuoŋománu 1969 . 1 Skuvvanvárri , miessemánu 17. beaivi 1967 . 1 Skuvvanváris oaččuimet diibmologu mii midjiide galggai , muhto ii lean álo nu somá gehččojuvvut " gollebártnážin " , gean vuotnagátti stuorit vieljat gáđaštedje njálgáid ja rámi dihtii . 1 Skuvvanváris lei nu jaskat . 1 Skuvvanvári stuoraskuvla 1962 čavčča : Čohkkut gurut bealde : Johan Mathis Eira , Kurt Stene , Johannes Guttorm , Knut Stene , Harald Johansen og / ja Terje Amundsen . 1 Skuvvanvári skuvllas gávdnui buoremus njuikejeaddji olles gielddas : Johannes Guttorm . 1 Skuvvanvári skuvlabiire lei hui viiddis , vaikko eai lean nu ollu olbmot geat orro doppe . 1 Skuvvanvári skuvla lei ovtta gearddis , mii eat dárbbašan tráhpáid goargŋut . 1 Skuvvanvári skuvla dálvebiktasiin - vaikko lea geassi . 1 Skuvlohiid gelbbolašvuohta lea buorránan . 1 Skuvlohat ledje iešguđetlagánat . 1 Skuvllotguoktás geat sin oahpaheaba , lea nubbi vázzán dábálašoahpaheaddjioahpu Sámi allaskuvllas Guovdageainnus , nubbi ges lea váldán ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpu seammá skuvllas . 1 Skuvllot Soleng ja skuvllot Nordnes gal máhtiiga sámegiela , muhto soai sártnuiga dušše dárogiela . 1 Skuvllot Slinde bođii lulde , ii son máhttán sámi . 1 Skuvllot Nordnes orui muhtun áiggi oahpaheaddjidálus skuvllas . 1 Skuvllat váldet atnui nehttii heivehuvvon oahpponeavvuid ja multimediabibliotehka mii lea online . 1 Skuvllat qalget gárvvistuvvot vuostá váldit daid qáibádusaid maid sámi giellalaga asaheapmi buktá davvisámi quovlluide . 1 Skuvllat ožžot eambbo virggiid nu ahte leat doarvái virggit oahpahusdoaimmaid ektui . 1 Skuvllat ozzot eambbo virggiid nu ahte leat doarvái virggit oahpahusdoaimmaid ektui . 1 Skuvllat ovddidit lážáldagaid mat láhcet buriid dilálašvuođaid entreprenevravuhtii , ja deattuhit ovttasbarggu báikkálaš servodagain dehálažžan ( doaibmaguoibmevuođa soahpamušaid ) . 1 Skuvllat mat leat ožžon nuvttá oahpponeavvuid 1 Skuvllat maiddai finadit guhtet guimmideaset guossis eará doaluid oktavuođas . Mátkegoluid leat skuvllat ieaža máksán . 1 Skuvllat maiddai finadit guhtet guimmideaset guossis eará doaluid oktavuođas . 1 Skuvllat ledje dávjá muhtunlágan bráhkain . 1 Skuvllat leat dán rádjai čájehan garra dáhtu ulmmálaččat ja systemáhtalaččat bargat dáinna fáttáin . 1 Skuvllat ja oahpahusbáikkit leat deháleamos báikkit main dákkár seammadássásaš almmolaš bálvalusat galget duohtandahkkojuvvot ja main daidda galgá huksejuvvot vuođđu . 1 Skuvllat ja mánáidgárddit ledje bovdejuvvon muitalit movt sii barget ovddidit giela ja giellageavaheami . 1 Skuvllat geat váldet vuostá ofelaččaid , ožžot stuorát ávkki sin galledeamis jos dain ovddalgihtii leat leamaš sámi fáttát diibmoplánas . 1 Skuvllat galqet sáhttit vuostá váldit oooa qáibádusaid , sámi fáqasurqgiid áktiivvalaS ovdánahttinbarggu bokte , erenoamážit namuhuvvo boazodoallu , duodji ja sámeqiella . 1 Skuvllat galqet addit ohppiidasaset gelbbolaSvuooa doaibmat ovdaneaddji oooaaigásaS servodagas . almmá Saddat hllqut le2aset íeSdovddu ja kulturarbbí . 1 Skuvllat galget sáhttit vuostá váldit ošša gáibádusaid , sámi fágasurggiid áktiivvala 9 ovdánahttinbarggu bokte , erenoamážit namuhuvvo boazodoallu , duodji ja sámegiella . 1 Skuvllat galget addit ohppiidasaset gelbbolaSvuoša doaibmat ovdáneaddji oooaáigásaS servodagas , almmá Saddat hilgut iežaset ieSdovddu ja kulturárbbi . 1 Skuvllat galget addit ohppiidasaset gelbbolaSvuooa doaibmat ovdáneaddji oooaáigásaS servodagas , almmá Saddat hilgut iezaset ieSdovddu ja kulturárbbi . 1 Skuvllat , vánhemat ja oahppit ožžot rávvagiid , bagadusa ja dieđuid vuoigatvuođaid , oahppofálaldagaid , giellaválljema , fága diibmojuogu ja diibmoplánema birra . guovllu mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 Skuvllas sidjiide muitaledje oalle njuolga ahte sin eatnigielas ja sin kultuvrralaš gullevašvuođas oppanassiige lei unnán árvu . " 1 Skuvllas rahčen teoriijain . 1 Skuvllas ohppen ovddemusta lohkat , čállit ja rehkenastit . 1 Skuvllas oaččuimet čállingirjjiid , kláddagirjjiid ja rehkenastingirjjiid , muhto biibalhistorjágirjji šattaimet ieža oastit . 1 Skuvllas oahppi galgá bargat ovttas earáiguin , sihke guvttiid guvttiid ja joavkkuin . 1 Skuvllas oahpaimet dušše fal girjjiin – seamma girjjit geavahuvvoje miehtá riikka . 1 Skuvllas lei ohppiin sámegiella eatnigiellan ja nubbingiellan . 1 Skuvllas lei mu bargovuohki nu ahte galgen geahččalit ovdánahttit iežan fysalaš attáldagaid . 1 Skuvllas lei jahkásaš oahppu maid gohčodedje boazodoalu fágakursan . 1 Skuvllas lei gait dárogillii , ja mun máhtten dárogiela , muhto ipmirdin maid sámegiela . 1 Skuvllas lei eanas aivve hupman ja artikulašuvdna ( čielgasit-cealkin ) diimmuin . 1 Skuvllas lei ahkit ja váivi , ja mun háliidin vuolgit ruoktot . 1 Skuvllas ledje guokte sámegielat oahpaheaddji geat jođiiga mearkagiella-kurssain . 1 Skuvllas leat šilttat guktuid gillii , ja atnit maid sámegiela duollet dalle plakáhtain ja dieđuin heŋgehagaide . 1 Skuvllas leat áigumuššiehtadusat báikkálaš mátkeealáhusfitnodagaiguin mat galget leat doarjjan goappašiid fágaoahpuin . 1 Skuvllas leat áiggiid čađa leamaš olles vihtta almmolaš nama dárogillii , guovtti maŋemusas dássálaga almmolaš sámegiel namain . 1 Skuvllas leat dán skuvlajagi 14 oahppi geat leat válljen sámegiela vuosttaš- , nubbi- dahje C-giellan ja 7 oahppi geat leat válljen sámi kulturmáhtu . 1 Skuvllas leat buorit rusttegat gáiddusoahpahussii , muhto sii háliidit guhkitáiggi šiehtadusaid vai besset sihkkarastit oahpaheaddjeresurssaid . 1 Skuvllas lea álggahuvvon lullisámi mánáidgárdi . 1 Skuvllas lea nanu fágabiras sámegielas , mii lea dehálaš go dal ovttas álggahit giellaoahpahus mas lea ulbmilin juksat olles álbmoga . 1 Skuvllas lea miehtá áiggi leamaš guovtteoasat čalmmusteapmi , namalassii nannet skuvlla mátkeealáhusaid ja borramušaid entreprenevraskuvlan , ja seammás ovddidit mátkeealáhusaid dan guđa suohkanis main skuvla váldá sisa ohppiid . 1 Skuvllas lea deaŧalaš rolla sámi kultuvrra ja servodateallima nannen- ja gárgedanbarggus . 1 Skuvllas lea deaŧalaš rolla barggadettiin nannet ja gárgedit sámi kultuvrra ja servodateallima . 1 Skuvllas lea ain vuođđokursaluohkká ja Jk1-luohkká . 1 Skuvllas han oahpai áššiid , ledjen ipmirdan . 1 Skuvllas han lei visot dárogillii . 1 Skuvllas galgá maiddái leat buorre ovttasbargu ruovttuiguin ja báike ¬gottiiguin vai ohppiid oahpašedje bures árbevirolaš máhtolašvuođa birra , dadjá Jonassen . 1 Skuvllas fertejedje oahpaheaddjit geavahit dušše fal dárogiela . 1 Skuvllas eai lean alddis lanjat vuosttaš jagiid , nu ahte kurssat ledje vuoruid mielde Duottarstobus , ja nuppe vuoruid skuvlabráhkas . 1 Skuvllas adnui dušše dárogiella . 1 Skuvllas , internáhtas ja gievkkanis leat sullii 14 jahkedoaimma , ja eatnašiin lea sámegiella eatnigiellan . 1 Skuvllain ledje iežaset leavggat , muhto Skuvvanváris ii lean . 1 Skuvllain leat maŋimus áiggi rádjái almmolaččat leamaš dušše fal dárogiel namat . Mii eat dieđe man muddui sámegiel namat leat leamaš anus njálmmálaččat , eat ge man muddui skuvllat ođđaset áiggis leat ožžon almmolaš sámegiel namaid . 1 Skuvllain lea čielga geatnegasvuohta leat mlelde birqejeaddji sámi servodaqa ovdánahttimis . 1 Skuvllain lea čielga geatnegasvuohta leat mielde birgejeaddji sámi servodaga ovdánahttimis . 1 Skuvllain lea čielga geatnegasvuohta leat mielde bicgejeaddji sámi secvodaga ovdánahttimis . 1 Skuvllain lea oktasaš oahpahus guovtti geardde vahkus dárogielas , suomagielas , sámegielas , eŋgelasgielas ja matematihkas . 1 Skuvllain galqá leat falaldat buot golmma váldosuopmanis ja oahpaheapmi galgá leat mánqga dásis . 1 Skuvllain ferte leat plána mo sáhttit fuolahit jus skuvlagirjerájut leat bargiid haga . 1 Skuvllaide ja skuvlaeaiggádiidda lea stuorra hástalus plánet ja organiseret oahpahusa dárogielas ja sámegielas , erenoamážit skuvllain mat leat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 1 Skuvllaide adde čuoggáid ohppiid gilvosajusteami mielde . 1 Skuvllaid ovttastahttinlávdegoddi ( Samordningsnemnda for skoleverket ) celkkii 1948:s : - Dán skuvlla galget stáhtaeiseválddit hukset ja hálddašit . 1 Skuvllaid lea SNPL válljen iežas kapasitehta vuođul ja lahtuid oktavuođa vuođul guovlluide . 1 Skuvllaid heaittiheapmi ii leat dušše fylkkapolitihkka , muhto maiddái guovllupolitihkka . 1 Skuvllaid heaittiheami ferte geahččat viidát servodatperspektiivvas go dát čuohcá garrasit báikkálaš servodagaide ja sáhttá mielddisbuktit eretfárremiid , guhkit mátki skuvlii ohppiide , guovddáštahttin ja juohkásemiid gelbbolašvuođabirrasiin . 1 Skuvllaid budSeahtat leat , departemeantta gohéčuma mielde ráhkaduvvon juolluduvvon virggiid logu mielde . 1 Skuvllaid bud ~eahtat leat , departemeantta gohččuma mielde ráhkaduvvon juolluduvvon virggiid logu mielde . 1 Skuvllaid bivdet ohcat oahpahusa prošeaktan . 1 Skuvllaeaiggádiin nugo gielddain ja fylkkagielddain lea čielga ovddasvástádus oahpahuslága vuođul fállat sámi ohppiide buori ja dievaslaš oahpu sámegiela , sámi kultuvrra ja sámi servodateallima vuođul seammás go dat fuolaha sámegiela , sámi kultuvrra ja sámi servodateallima . 1 Skuvlla álgojagiid lei ohppiin lohkan- ja čállinoahpahus sámegillii . 1 Skuvlla váccii álggos Girkovuonas Sállanis , dasto Fjordtun internáhtas . 1 Skuvlla vuođđun leat su pedagogalaš prinsihpat ja vuogit , main lea hui čielga progrešuvdna . 1 Skuvlla vuolábealde ledje duottarstobu duktásajit , ja duottarstobus ledje hui rikkis árbevierut doložis . 1 Skuvlla visttit válbmanedje 1959:s , ja borgemánu 27. beaivvi 1959 čállá Vestfinnmark Arbeiderblad ahte vuosttaš oahppit álget golggotmánus . 1 Skuvlla ulbmil lei dahkat nuoraid dihtomielažžan - veahkehit sin iežainis deaivvadit . 1 Skuvlla ulbmil han lei guovttegielalašvuohta , dát mearkkaša ahte galge máhttit ja dovdat guktuid gielaid , sihke frisalaš oahppit ja vuolleriikkaidgielalaš oahppit . 1 Skuvlla stivra ii gávdnan ovttage ohcci dohkálažžan ja bivddii Kjell Borgena ohcat . 1 Skuvlla stivra fuomášii ja válddii vuhtii dan ja mearridii 1962:s rievdadit oahpahanplána mas bođii ovdan ahte stivra ávžžuha ahte oahpaheapmi lea seammalágáš go divohatskuvlla A-plánain . » 1 Skuvlla rektora dovden maid dego iežan rektorin . 1 Skuvlla rektor ja eará oahpaheaddjit galget leat sápmelaččat . 1 Skuvlla ovddasvástádus dat lea ge , iige mu , sámegieloahpaheaddji ovddasvástádus . 1 Skuvlla ovddasteaddjin lea skuvladirektevra Killengreen , ja Girku ovddasteaddjin lea bisma Skår . 1 Skuvlla orqanisaSuvdna qalgá nannejuvot ja heivehanvejolaSvuohta buoriduvvot . 1 Skuvlla ollu sámi kritihkkárat atne skuvlla dáruiduhttinásahussan . 1 Skuvlla oktavuohta servodaqain ja ealáhusaiquin qalqa nannejuvvot . 1 Skuvlla oktavuohta servodagain ja ealáhusaiquin galgá nannejuvvot . 1 Skuvlla oktavuohta servodagain ja ealáhusaiguin galgá nannejuvvot . 1 Skuvlla ohppiid birra čállá rektor Qvigstad : « Dadjat juo buot oahppit ledje sámegielagat – ja kveanagielagat ja sin dárogielamáhttu lei viehka fuotni dalle go bohte ja álge oahppin » . 1 Skuvlla oaphppoplána lei bealle A 4 árka . 1 Skuvlla oamastii Sámemiššovdna , mii maiddái attii sutnje loana vázzit oahpaheaddjiskuvlla . 1 Skuvlla oahppan oahpaheaddjit ledje Ola Aarseth , Alfred Larsen ja Anders Bongo . 1 Skuvlla oahpaheaddjit sávvet ahte fas sáhtášedje šaddat buorit oktavuođat skuvlastivrii , ja Rønbeck ieš biehttala cealkimis duođi eambbo manne nággu lei šaddan ja dáhttu vajáldahttit ášši . 1 Skuvlla namman šattai : " Jens Otterbecha muitu " , muhto almmolaččat gohčodedje Sámiid nuoraidskuvlan ( Den samiske ungdomsskole - DSU ) . 1 Skuvlla maŋŋá ožžon barggu Biedjovákki ruvkkes . 1 Skuvlla ledje huksen duottarstohponjárgii . 1 Skuvlla lanjat lea lassin geavahuvvon rávisolbmuid oahpaheapmái , erenoamážit duojis . 1 Skuvlla lahka leat moanat sámi goađit , muhto dat leat menddo gáržžit čáhkadit stuora logu vierrománáid . » 1 Skuvlla jođiheigga guokte vuoraslágan nissonolbmo . " 1 Skuvlla jođiheapmái ledje ruđaid čoaggán , ja fertejedje seastit juohke láhkai . 1 Skuvlla jođiheaddji lei Johan Stålsett , son máhtii suomagiela , muhto ii fal sámegiela . 1 Skuvlla ja ruovttu ovttasbargui leat boahtán ođđa hástalusat . 1 Skuvlla ja ealáhuseallima ovttasbargu Fylkkaráđi mielas joatkkaskuvllat leat dehálaš resurssat maiguin juvssašii dan ulbmila ahte fylkkasuohkan galgá leat regionála ovddideaddji . 1 Skuvlla hálddahusas lei 60-logu álggus eará jurdda . 1 Skuvlla hálddahus lei positiiva . 1 Skuvlla historjjá vuosttaš áigodagas ii leat mihkkege čállojuvvon mii čájeha ahte guovddáš eiseválddit geahččaledje rievdadit sisdoalu eanet nášuvnnalaš hápmái . 1 Skuvlla giellaášši ja oahpahusgiela válljema oktavuođas leat dalle guokte áibbas vuostálas oainnu ja oaivila . 1 Skuvlla duiskkagiela oahppit manne Berliidnii , eaŋgalasgiela oahppit manne Dublinii ja Belfastii , ja spánskkagiela vuosttaš čiekŋudanjoavku fas vulggii oahppomátkái Madriidii . 1 Skuvlla dalá rektor , Svein Hermann , čilgii ja bealuštii 1971:s rievdadeami ná : « Maŋŋel go skuvla 1960:s válddii atnui ođđa visttiid ja go ásahuvvoje 3 iešguđetlágán suorggi , de dahkkojuvvoje unnit ja unnit sámi atnudiŋggat skuvllas . 1 Skuvlla bokte sáhttá ovdánahttit ođasmahttinkultuvrra , ea. ea . . ohppiidfitnodagaiguin . 1 Skuvlla bealis sávve eanet sámegiela , muhto ledje ollu hehttehusat , omd. vuostemiella Eanandoallodepartemeantta bealis . 1 Skuvlla bealis lei oaidnu áibbas čielggas : Váhnemiin ii lean makkárge dahkamuš skuvllas . 1 Skuvlla bealis ledje dilssit sisaváldit sámi ja kveana ohppiid olles dán áigodaga . 1 Skuvlla bargit ja oahppit válde ođđa Breivanga joatkkaskuvla atnui ođđajagimánus 2006 . 1 Skuvlla IB-gihppaga ovdasiidu . 1 Skuvlla . oahppi ja lasasbirrasa mahtola ~vuooa ovddideapmi galgá dahkkot dan bokte ahte ovddemussii biddjo bargu ásahit buot dalá falaldasaid 3-jahkasa~ oahppofálaldahkan . 1 Skuvlla , oahppi ja lagasbirrasa máhtolaSvuooa ovddideapmi galgá dahkkot dan bokte ahte ovddemussii biddjo bargu ásahit buot dálá fálaldagaid 3-jahkásaS oahppofálaldahkan . 1 Skuvlii álgin 1 Skuvlii leat biddjojuvvon 37 árppohis radiosáddejeaddji mat gokčet measta olles skuvlla , ja earret moatti guovddáš boatkaneami lea vuogádat doaibman bures . 1 Skuvlii lea virgáduvvon lullisámi oahpaheaddji . 1 Skuvlii , Gárggogeahčái , sihkkelasttiimet Deanodat vuotnabađas guokte kilomehtera mátkki , iešguđet sihkkeliin . 1 Skuvlaáššit unnán gullojedje dáin prográmmain . Mii muitaleimmet veahá das maid Sámelávdegoddi barggai , muhto lávdegotti árvalus ii boahtán ovdalgo mun heiten doppe . 1 Skuvlaáššiid dáfus celko evttohusas ee. « Lávdegoddi atná buori skuvlaásahusa hui dehálaš gaskaoapmin Finnmárkku dáruiduhttima ovddideapmái , ja rávve hui garrasit ásahit internáhttaskuvllaid vuogádaga . » 1 Skuvlaárgabeaivvis gos buot lea dárogillii , dušše 3-4 sámegieldiimmu main bealli lea biddjon dábálaš skuvlaáiggi lassin , goas mánát leat váiban ii ge leat šat mokta danne go earát luohkás leat mannan ruoktot , lea veadjemeahttun ollašuhttit fágaplána gáibádusaid ja áigumušaid . 1 Skuvlaálgin 2010 : Ođđa JOAČ ( Ny GIV ) hehttet skuvlaheaitima [ Stáhtaministara kantuvra , 23.08.2010 ] 1 Skuvlaálgin 2003 Proseanta 1 Skuvlaálgin 1994 lahkonii , ja skuvlakantuvrras šállošedje go eai lean nagodan sámegielskuvlloha gávdnat Reaššegeaži skuvlii . 1 Skuvlaálgin 1994 , 1995 , 1996 Proseanta JoatkkaUniversitehtaUniversitehtaskuvlaallaskuvladássi , allaskuvladássi , oahppodássi Oanehis Guhkes 1 Skuvlaálgin 1994 , 1995 , 1996 Proseanta Eará guovllut davábealde SED-guovlu Sáltoduoddara Čoahkke- Bieđggus- Čoahkke- Bieđggusbáiki ássan báiki ássan 1 Skuvlaálgin 1994 , 1995 , 1996 Proseanta Eará guovllut davábealde SED-guovlu Sáltoduoddara Čoahkke- Bieđggus Čoahkke- Bieđggus báiki ássan báiki ássan 1 Skuvlaáigi lei gáržžiduvvon 2 dahje 3 vahkkui , jus juo oppanassiige čađahuvvui oahpahus , namalassii jus lei oahpaheaddji gii sáhtii oahpahit . 1 Skuvlaáiggis eai leat máŋga buori muittu gal . 1 Skuvlaáiggi fertejedje bures geavahit , earenoamážit go buot šadde bargat gieđaiguin - mášiinnat gal ledje dakkár buoredilálašvuođa biergasat maid birra sáhtii dušše niegadit . 1 Skuvlaáiggi ferte guhkidit sámemánáide , ainjuo mottiin jagiin , ja dan áigodagas galget sii oahppat hálddašit sihke sámegiela ja dárogiela . 1 Skuvlavázzin Kárášjogas ja Porsáŋggus 1 Skuvlavázzimis ollugat dáruiduvve . 1 Skuvlavázzima maŋŋá Birger lea hállan sámegiela dušše áibbas moaddásiin iežas ahkásaččaiguin . 1 Skuvlavisttit Fylkkadiggi lea mearridan ahte áigot bidjat Romssa maritiimma skuvlla vuovdimassii rabas márkanis . 1 Skuvlavisti čuožžu ain doppe , ii nu guhkkin eret Ceavccageađggis , beakkán kulturmuittus . 1 Skuvlavisti nammaduvvui « Fredvang»:an . 1 Skuvlavisti ii lean skuvlan huksejuvvon , muhto lei Statnett « doaibmabarta » . 1 Skuvlaviesuid váilevašvuođat ja billašumit gieđahallojit ohpit , ja čovdojuvvojit dábálaččat dan láhkai ahte ovddaolmmái oažžu válddi ordnet ášši « hálbbimus vuogi mielde » dahje háhkat buot dárbbašlaččamusa , ... Priváhta geafivuođa mii deaivat maid . 1 Skuvlaveallájeaddji 1 Skuvlastreaika ja ruovttooahpahus 1 Skuvlastreaika heaittiheami vuostá 1 Skuvlastreaika guoskkai golbma skuvlla : Bokcá , Juovlavuotna ja Sieidá . Vearrámus lei Juovlavuonas , gos eanáš oassi ohppiin báhce ruoktot . 1 Skuvlastobožiin ja - gođiin skuvlejedje sámi oahpaheaddjit . 1 Skuvlastivrrat bidje virgái [ 31 ] dárogielat oahpaheddjiid sámegielat biiriide , ja sámegielat oahpaheaddjimiššot biddjojedje dávjá biiriide gos eatnasat ledje dárogielagat . 1 Skuvlastivrras su dorjo suohkanbáhppa Elvenes ja Gunhild Bjørklid , ja maiddái iežas viellja Hans A. Opstad , gii lei válljejuvvon sátnejođiheaddjin . 1 Skuvlastivrra reivii lea bismá čállán kommentára : « Ahte lea oahpaheaddji duohken mearridit galgá go , ja man muddui galgá geavahit sámegiela risttalašvuođaoahpahusas ii leat buorre . 1 Skuvlastivrra miellahtut sihkko eavttuid , ja mearridedje ahte nubbingieloahpahus álggahuvvo 1. luohká rájes . 1 Skuvlastivrra mearrádus bovttii olbmuid beroštumi , ja go giliolbmot radios geassemánu 16. beaivve 1953:s gulle ahte " Sámi Ráđđi / Samisk Råd " galggai ásahuvvot , de olbmot bealljeskaddaraste ja jerre : " Maid dátgis mearkkaša ? 1 Skuvlastivrabeavdegirjjiide čállojuvvui ahte lea mearriduvvon sáddet muhtin ohppiid . 1 Skuvlastivra vuosttaldii juogadit skuvlla guovtti linnjái , čuovvovaš ákkain : " Nannen dihtii dálu sámi álbmoga ekonomalaš vuođu , mii dáhttut dáidda oahpahusa dievaslaš dáruiduhttima ulbmiliin . 1 Skuvlastivra oaivvilda , ahte dákkár ortnet mielddisbuvttášii ráfehisvuođa ja dasa lassin vahágahtášii skuvlla ollislaččat . 1 Skuvlastivra máksá juohke jagi oahppogirjjiid mánáide geaid váhnemat eai suitte ieža máksit , ja skuvladirektevrra bokte bohtet erenoamášdoarjagat biktasiidda ja skuovaide geafes mánáide . » 1 Skuvlastivra fertii meannudit ahte galggan go mun rektorin beassat geavahit oahpahusáigán sámegieloahpahussii . 1 Skuvlastivra cealká juo 1 Skuvlas læt čuovvovaš fága-oasit : A. Muorraduoddji . 1 Skuvlarivgu šikkui sin ja dáhkidii ahte diet almmái ii gal gielis , ja badjeolmmožin ii leat nu álki go dáppe mearragáttis orrut , logai son . 1 Skuvlapolitihka geažil mii lea fievrriduvvon de lea dušše mal ' ) imaš guovttelotjagis ahte sámi álbmot lea ožžon vejolašvuođa oahppat lohkat ja čállit sin iežaset eatnigiela . 1 Skuvlaoamasteaddjit ja skuvllaid jođiheaddjit berrejit ávžžuhit oahpaheddjiid , geain lea gáiddusoahpaheamis ovddasvástádus , háhkat alcceseaset gealboovddideami mas pedagogalaš IKT geavaheapmi lea guovddážis . 1 Skuvlaoahppit ja oahpaheaddjit čuččodedje gávttehassan ja skuvlaleavga lei fárus . 1 Skuvlanjuolggadusat 1 Skuvlaneahtta : Liŋkkat servodatmáhttui 1 Skuvlaneahtta : Liŋkkat politihkkii ja demokratiiji 1 Skuvlaneahtas leat maid ollu guoskevaš liŋkkat , maidda mii leat liŋken dás . 1 Skuvlaneahtas ja Sámi Oahpponeahtas leat ollu liŋkkat ja oahpporesurssat . 1 Skuvlamátki Supmii , 1950-logus. . 1 Skuvlamánát ledje eanáš áigge siivui . 1 Skuvlamánát duhkoraddamin Toartna skuvlla olggobealde . 1 Skuvlamánát Riehppovuonas 1 Skuvlaláhka nuppástuhttojuvvui almmolaččat jagi 1959 , nu ahte dan rájis lei fas lohpi geavahit sámegiela oahpahusgiellan . 1 Skuvlalágádus sáhttá guhkit áigái váikkuhit ollu regionála ovddideapmái . 1 Skuvlaleavga čájehuvvo gili olbmuide . 1 Skuvlalanjat ledje smávvát ja bálljásat , ja ledje bieđgguid , gaska sáhtii leat gitta kilomehtera . 1 Skuvlakártta geahččalanveršuvdna : http://www.kartiskolen.no/adaptive2/default.aspx?gui=1&lang 2 = 1 Skuvlakonsearttat sámi musih ­kain gilvojuvvojit olles riikii , ja muhtin konsearttat váldet ovdan ovdamearkka dihte juoiganárbevieru . 1 Skuvlakonsearttat leat fálaldat buot Norgga vuođđoskuvllaide , ja buot suohkanat gos sámit orrot , leat mielde dan ortnegis . 1 Skuvlakonseartaortnega bokte buktá Riikkakonsearttaid doaibma olles Norgga sámi álbmogii buot musihkkaovdanbuktimiid , maiddai sámi ovdanbuktimiid . 1 Skuvlakantuvrra siviillabargi geavahii liibba buktit evttohusa hovdii . " 1 Skuvlajođiheaddji ohcá eará skuvlii barggu , ja čuovvovaš jagiid lágidit dušše muhtin oanehis kurssaid maid skuvlla stivra hálddaša . 1 Skuvlajođiheaddji Per Fokstad Finnmárkku Sámi Ráđđi Bonjákas 1 Skuvlajahkái 2006/2007 gusto ođastus joatkkaoahpahusa vuosttaš ceahkkái ( Jk1 ) ja vuođđoskuvlla 1.-9. ceahkkái . 1 Skuvlajahki lei guhtta vahkku ovdal juovllaid ja guhtta vahkku maŋŋá juovllaid . 1 Skuvlajahki 2010/2011 Bártnit Nieiddat N % N % 126 50.8 122 49.2 71 38.4 114 61.6 197 45.5 236 54.5 1 Skuvlajahki 2010/2011 1 Skuvlajahki 2009/2010 Bártnit Nieiddat N % N % 105 48.8 110 51.2 55 35.7 99 64.3 160 43.3 209 56.7 1 Skuvlajahki 2009/2010 1 Skuvlajahki 2008-2009 Bártnit Nieiddat N % N % 83 43.9 106 56.1 49 32.2 103 67.8 132 38.7 209 61.3 1 Skuvlajahki 2008-2009 1 Skuvlajahki 1 Skuvlajagis 2007/2008 váldojuvvojit ođđa oahppoplánat atnui joatkkaoahpahusa 2. ceahkkái ( Jk2 ) ja vuođđoskuvlla 10. ceahkkái . 1 Skuvlajagis 1953/54 ledje mis badjel 60 oahppi skuvllas , ja dáin orro 25:s internáhtas . 1 Skuvlajagiid 1987/88 ja 1988/89 álggiimet skuvlii sullii borgemánu 8.– 10. beivviid , moadde vahkku ovdal earáid . 1 Skuvlajagi mielde dohkkehuvvui linnjá erenoamášpedagogihka 1. ossodahkan . 1 Skuvlajagi 2010/2011 ledje measta 10 % eanet nieiddat go bártnit geain lei sámegiella vuođđoskuvllas , sámegiella 1. ja 2. giellan . 1 Skuvlajagi 2010/11 lei measta 10 % eanet nieiddain go bártniin sámegiella vuođđoskuvllas , dat lea sámegiella 1. ja 2. giellan . 1 Skuvlajagi 2010/11 ledje measta 10 % eanet nieiddat go bártnit geain lei sámegiella vuođđoskuvllas , sihke sámegiella 1. ja 2. gielas . 1 Skuvlajagi 2009/2010 stipeandda ohcanáigemearri lea guovvamánu 1. b. 2010 . 1 Skuvlajagi 2008-2009 lea 1043 oahppis oahpahus sámegielas vuosttasgiellan , ja 1474 oahppi ožžot oahpahusa sámegielas nubbegiellan ( 2 dahje 3)7 . 1 Skuvlajagi 2007/2008 rájes guoskagoahtá ođastus vuođđoskuvlla buot 10 ceahkkái , ja dasto joatkkaskuvllaid vuosttaš ja nuppi vuođđodássái , nu gohčoduvvon Jo 1 ja Jo 2. Skuvlajagi 2008/2009 rájes váldojuvvo Máhttolokten ollásit vuođđoskuvlaoahpahussii , nu ahte buot 10 ceahki vuođđoskuvllas ja buot 3 ceahki joatkkaoahpahusas gullet dasa . 1 Skuvlajagi 2007-2008 ožžo 2354 oahppi oahpahusa davvisámegielas , ja sis 984 oahppi ohppe dan vuosttasgiellan . 1 Skuvlajagi 2007 – 2008 leat 25 oahppi čadnojuvvon skuvlii . 1 Skuvlajagi 2006/2007 čađahuvvui earret eará gierdomátki Trondarnesa guovlodávvirvuorkkáin mas báktegovat ledje fáddán ; ” Lea go kjeøysarvva sávza ? ” 1 Skuvlajagi 2006 – 2007 hospiterii muhtin Ruošša dutki ja guokte oahppi dán skuvllas ( LENA prošeakta ) . 1 Skuvlajagi 2005/2006 addojuvvo sámegieloahpahus čuovvovaš čieža vuođđoskuvllas Mátta-Várjjagis : Guvžajávrris , Fossheimas , Hessengas , Goađáin , Kirkonjárggas , Báhčaveajis ja Remáguoikkas . 1 Skuvlajagi 2005/2006 Goađáid skuvlla rektor lea váldán Estera sávaldaga duođas , ja Esteris leat dál sámegieloahpahusa lassin muhtin diimmut ovtta luohkás . 1 Skuvlajagi 2005/06 lei oktiibuot 3055 vuođđoskuvlaoahppis Norggas sámegiella fágabiires . 1 Skuvlajagi 1996/97 digaštalle Deanus galge go ain buot oahppit čuovvut bákkolaš sáme- dahje suomagieloahpahusa . 1 Skuvlajagi 1988/89 mearridii skuvlastivra álggahit sámegieloahpahusa Jáhkovuona skuvllas . 1 Skuvlajagi 1974/75 , go skuvlla namma ain lei « Den samiske yrkes- og husflidsskole » , dáhtto oahppit ráhkadahttit skuvlabáiddiid . 1 Skuvlajagi 1927/28 ledje guđege biires 40 skuvlavahkku . 1 Skuvlainternáhtta doaimmai sosiálalaš oktavuođadoallin . 1 Skuvlainspektevrra Lind Meløy ja Kárášjoga bargoskihpáriid movttiidahttin váikkuhii dasa ahte mun loahpas gávnnahin ahte ferten duostat . 1 Skuvlainspektevravirgi álggahuvvui 1948:s . 1 Skuvlahoavda árvalii biehttalit ohcamuša , ja skuvlastivra mieđihii dasa . 1 Skuvlahoavda ovdanbuvttii mearrádusevttohusa mii álggii dainna ahte jus lei vejolaš skáhppot sámegielskuvlloha , de galggai sámegiella nubbingieloahpahus álggahuvvot . 1 Skuvlahoavda lei báikkálaš Bargiidbellodagas guovddážis , gulai radikálalaš beallái , ja ii lean gal árgi . 1 Skuvlagirjerájut leat oahppoarenat ja danne dat galget leat ohppiide olámuttos olles skuvlabeaivvi , veardit Oahpahuslága . 1 Skuvlagirjerájut leat deaŧalaš doaibma diehtojuohkingealbbu olis ja maiddái sáhttit veahkehit loktet ohppiid ja oahpaheddjiid digitála gealbbu . 1 Skuvlagirjerájut Romssa fylkkas álggahit dál oktasaš ohcamuša gos ráhkadit máŋggaid álbmot- , skuvla- ja fágagirjerájuid elektrovnnalaš girjerádjokatalogain fylkkas . 1 Skuvlagirjerájuin ja oahpahusetáhtas leat ovddasvástádusat doibmii 1 Skuvlagirjerájuid organiseren ja daid fálaldagaid fertet váldit vuolggasaji Máhttolokten oppalaš oasis , mii muitala muhtin muddui mo skuvlavázzin galgá hábmet ohppiid . 1 Skuvlagirjerájuid bargit galget ovttaskasat ja joavkun ovttasbargat ovttain koordináhttoriin skuvlagirjerájuin , fylkkagirjerájuin ja oahpahusetáhtas . 1 Skuvlagirjeráju máhttolokten pedagogalaš resurssan ja geavaheapmái ferte addit oahppu sihke bargiide ja oahpaheaddiide . 1 Skuvlagirjerádjubargis lea ovddasvástádus doibmii 1 Skuvlagirjerádju oahppoarenan mearkkaša dat leat heivehuvvon ohppiid oahppu mielde . 1 Skuvlagirjerádju oahppoarenan galgá leat organiserejuvvon fysalaččat ja digitálálaččat dán láhkai ahte oahppit álkit gávdnet daid girjjiid ja eará mediaid maid sii dárbbašit iežaset bargguide . 1 Skuvlagirjerádju leamaš dávjá geavahuvvon dušše skuvlagirjerádjobargi ovddasvástádussan , ja muhtimin identifiserejuvvon skuvlagirjerádjobargiin . 1 Skuvlagirjerádju lea maiddái sosiálalaš deaivvadanbáiki ohppiide . 1 Skuvlagirjerádju lea maiddái kultuvrralaš doaimmaid deaivvadanbáiki , earret eará Kultuvrralaš skuvlaseahka . 1 Skuvlagirjerádju galgá álu leat ohppiid olámuttos ja galgá geasuhit ohppiid geavahit dan . 1 Skuvlagirjerádju : oktasaš ovddasvástádus Gealbolokten Olámuttos skuvlagirjerádju Ovttasbargu 1 Skuvlagirjerádjosiid ovddasvástádus lea fuolahit ahte lea álkit gávdnamis dakkár viiddis fálaldat mas leat sámegillii oahpporesurssat ja girj ­jálašvuohta sihke skuvlabargguide ja astoáigge ­lohkamii . 1 Skuvlagirjerádjobargit dadjet goitge iežaset vástádusain ahte sis leat dávjá unnán vejolašvuođat ovdanbuktit skuvlagirjeráju . 1 Skuvlagirjerádjobargis lea ovddasvástádus doibmii 1 Skuvlagirjerádjobargiin ferte leat gealbu prográmma geavahit seamma láhkai go oahpaheddjiin maid leat . 1 Skuvlagirjerádjobargiid organisatuvrralaš sajušteapmi ovttas pedagogalaš bargiin leat deaŧalaš dan oktavuođas , go profešuvnnat galget ovttasbargat láhčit dili ja ovddidit skuvlagirjeráju oahppoarenan ohppiide . 1 Skuvlafálaldat máttasámiide 1 Skuvlafálaldat maid doppe oaččuimet lei nu heitot , ja bisttii nu oanehaččat ahte ii dohkkehuvvon 1. luohkkán , ja jagi maŋŋil fertiimet vázzit 1. luohká ođđasit Fjordtun internáhtas , mii dalle lei gárvvis váldit min vuostá . 1 Skuvlafálaldat lea oassi Kultuvrralaš skuvlaseahkas . 1 Skuvlaeaiggát sáhttá maid fállat oahpahusa sámegielas vierisgiela oahppoplána mielde . 1 Skuvlaeaiggádis dat lea ovddasvástádus das ahte ohppiin leat dárbbašlaš oahpponeavvut . 1 Skuvlaeaiggáda ovddasvástádus ja geatnegasvuohta addit oahpahusa joatkkaskuvladásis , lea mearriduvvon lágas ” lov om videregående skoler ” . 1 Skuvladállu lei dušše 100 mehtera eret su siiddas . 1 Skuvladoavtterortnet ii doaibman buot báikkiin seamma bures . 1 Skuvladoaimmahaga ovttastahttinlávdegoddi ( Samordningsnemnda for skoleverket ) lei moadde jagi ovdal várrogasat evttohan ahte dát politihkka berrešii rievdaduvvot nu ahte sámi giella ja kultuvra sáhtášedje oažžut saji skuvllas . 1 Skuvladirektevrras lei deaŧalaš bargu nannet oahpaheddjiid máhttodási . 1 Skuvladirektevrraid gaskkas lea Thomassen beakkáneamos dáruiduhttinbarggu geažil sihke áiggistis - ja dál , ee. go oassi su čálašemiin ámmátolmmožin lea almmustuhttojuvvon . 1 Skuvladirektevrra Harry Kvalvika rávvaga mielde čálle gávcci bearraša Hánssagietti skuvllas oktasaš ohcamuša Ráissa skuvlastivrii . 1 Skuvladirektevrra Gjermundsena [ 18 ] mielváikkuhemiin mearriduvvui skuvlastruktuvrra lávdadeapmi 1958:s . 1 Skuvladirektevra ákkastallamis daddjui moadde jagi ovdal : « Álbmot lea sámi sogas , geafi ja diehtemeahttun . 1 Skuvladirektevra Lyder Aarseth áŋgirit doarjjui ahte Sámemiššuvdna galggai oažžut hukset ja jođihit skuvlla . 1 Skuvladirektevra Killengreen Romssa gávpoga bismaguovllus čállá ee ná 1886:s dan áššis : « Duhtameahttunvuhtii leat moadde siva . 1 Skuvladirektevra Chr. Brygfjeld barggai « dán sámiagitáhtora » vuostá nanu sániiguin . 1 Skuvladilálašvuođat Muorral-guovllus 1 Skuvladiimmuin lávejin aivvefal dárostit , muhto luopmoáiggis láviimet dávjá sámástit . 1 Skuvlabusse lea leamaš oassin máŋgga oahppi árgaeallimis . 1 Skuvlabottuin govahalan su čuččodeamen Deanu skuvlla uhca oahpaheaddjilanjažis , áŋgirit logaldallamin sámi servvodaga birra , Deanu birra , stuorraservvodaga vearrivuođaid birra , morraša birra , go moraštii buot , mii lei láhppon . 1 Skuvlabiire 1 Skuvlabiergasat ledje mus tøijaveaskkus . 1 Skuvlabearráigeahčči Alfred Larsen ja okta oahpaheaddji álbmotskuvllas válddiiga bures vuostá mu . 1 Skuvlabeaivve loahppalávlaga maŋŋá besset dat earát vuolgit , muhto munnje lea garrasit muitaluvvon ahte ferten vuordit skuvlalanjas dassá go skuvlabusse lea dolvon mánáid Fanasgieddái ja doppe jorgalan , ovdalgo sii geat gullet Horbmái ja das vulos besset ruoktot busse mielde . 1 Skuvlabeaivi álggii diibmu 7:s iđitborramušain , ja de galggaimet skuvllas beaivvi miehtá . 1 Skuvlabeaivi álggii 8-áigge ja nogai 14-áigge . 1 Skuvlabeaivi álggahuvvui diibmu 0750 ja lei olles gávcci diimmu , dan maŋŋá álggii ges sámegieloahpahus . 1 Skuvlabarggu lassin lea Ragnhild Ravna bargan Álbmotakademiijá-searvvis1 , ja sus leamaš iešguđetlágán luohttámušdoaimmat báikkálaččat , Hålogalándda Álbmotakademiijás ja riikadásis . 1 SkuvlaVerrát 1 Skuvla- ja oahppogirjjit 1 Skuvla čálii dalle reivve departementii ja bivddii lobi čállit skuvlla nama ođđa čállinvuogi mielde . 1 Skuvla čađaha buori árvvoštallama ovttas searvevuođaidisguin dakkár fitnodagain main leat MNT-fágat guovddážis . 1 Skuvla šattai de dábálaš fidnoskuvlan , muhto sámi nuorat galget vuoruhuvvot sisaváldimis . 1 Skuvla álggahuvvui dalle go dáruiduhttinpolitihkka ain ráđđii Norgga skuvllas ja servodagas . 1 Skuvla álggahuvvui 1999 ' borgemánus , ja 2003/04 skuvlajagis leat dás 69 oahppi 1.–10. luohká rádjái . 1 Skuvla álggahuvvui 1962:s . Maŋit čavčča vihahii ivdnás bisma Monrad Norderval ođđa kapealla . 1 Skuvla váldojuvvui velloha bures vuostái juohke sajis gos fitne ja ledje sierra dulkkat / oahpisteaddjit geat čuvvo ohppiid miehtá áiggi doppe ja veahkehedje geavatlaš áššiiguin ja diliin . 1 Skuvla vuostálasttii garrasit bidjamis johtui dakkár oahpahusa , « mii dalle bilidivččii eŋgelasgieloahpahusa » , čállojuvvui vástidanreivves . 1 Skuvla veahkeha oahpposaji gávdnat Tonje Olsen ja Berit Bugjærde Skiervvá joatkkaskuvllas riddoguolástusfatnasis MS Arnøytind . 1 Skuvla sámiid várás gehččon máŋgga láhkai 1 Skuvla ovdanbuktá iežas pedagogihka ná : " Maria Montessori vásihii bargguidis bokte ahte go mánát šadde doaimmalažžan positiivva vuogi mielde , de sáhtte oahppat olu mii ovddalgihtii orui veadjemeahttumin . 1 Skuvla nannejuvvui oahppoáiggi lassánemiin , eambbo oahpaheddjiiguin ja Sámefoanda ruhtadii internáhtaid ja bálkálasáhusaid oahpaheddjiide . 1 Skuvla molssui nama Sámi nuoraidskuvllas ( Den samiske ungdomskole ) Sámi álbmotallaskuvlan ( Den samiske folkehøgskole ) 1964:s . 1 Skuvla mas lea čatnasupmi sámi gillii ja kultuvrii lea deaŧalaš váikkuhangaskaoapmi sámi identitehta nannenbarggus . 1 Skuvla maid nuorra eaktodáhtolaš veahkkebargit álggahedje lei jurddahuvvon veahkkin váttis áigodagas . 1 Skuvla lei seamma dáhki vuolde go Sámi joatkkaskuvla , mii lei Oahpahusdepartemeantta vuolde . 1 Skuvla lei nohkan . 1 Skuvla lei mu ! 1 Skuvla lei juhkkojuvvon bálddalas luohkáide – « I » lei internáhtaluohká , « K » lei kirkesteds- dahje márkanluohkká . 1 Skuvla lei hirbmat stuora gárdin , dat lei gárvánan moadde jagi ovdal go mun álgen . 1 Skuvla lei guovddaš báikkis njárggas guovtti vuona gaskkas , ja go áhčit ledje guollebivddus , de fitne dávjá skuvllas guliin . 1 Skuvla lei dehálaš oassin dáruiduhttimis , muhto go lei oanehis oahpahusáigi ja heajos skuvladilálašvuođat , de ii nagodan skuvla okto doaimmahit beaktilit dáruiduhttima . 1 Skuvla lei dalle Jánsanjárggas , olggumuš Muotkevuonas . 1 Skuvla lei Smiervuonas . 1 Skuvla lei Gárggus Muorraljotgáttis . 1 Skuvla lei Báhčaveajis Mátta-Várjjagis 1936 rájes , muhto fertii soađi dihtii heaittihit doaimmas juo 1939:s , ii ge beassan šat johtui dassážii go duiskkalaččat bolde skuvlla 1944:s. 1945 čavčča álggii skuvla fas bráhkkaleairras Vuotnabađas Romssas . 1 Skuvla lei Buolbmágis , dan namma lei Buolbmát sámeskuvla . 1 Skuvla lea viiddiduvvon 8 000 m²:in ja 4 000 m² lea rievdaduvvon . 1 Skuvla lea okta dain deaŧaleamos arenain mánáide ja nuoraide , ja buorre skuvla lea okta dain deaŧa-leamos arenain go mánát galget oažžut buori bajásšaddama ja oadjebas identitehta . 1 Skuvla lea oahppanarena ja deaivvadansadji ja dat sadji gos buoremusat sáhttá sihkkarastit ahte buot oahppit ieža besset čiekŋaleappot muosáhit dáidaga ja kultuvrra . 1 Skuvla lea nannejuvvon earret eará go mii ollašuhttit lohpádusa ahte buot joatkkaskuvlla ohppiide sihkkarastojuvvojit nuvttá oahpponeavvut 2009 skuvlajagis , dadjá Stoltenberg . 1 Skuvla lea geatnegas heivehit oahpahusa juohke oahppái . 1 Skuvla lea erenoamáš buorre buot eaktosurggiin . 1 Skuvla lea earret eará čađahan pedagogalaš bargiide diibmosaš lášmmohallama bargoáiggis . 1 Skuvla lea dastán Romssa universitehta ja Grønnåsena mánáid- ja nuoraidskuvlla lahka . 1 Skuvla lea 2005:s ráhkadan Boazoprošeavtta vai árbevirolaš sámi máhttu livččii oassin skuvlaárgabeaivvis . 1 Skuvla jahkedieđáhus skuvlajagis 1964/65 muitala ahte sámegielat ohppiin dalle ledje 6 diimmu dárogiela vahkkus , dárogiel ohppiin fas dušše 3 diimmu . 1 Skuvla ja hotealla 1 Skuvla imaštallá maiddái movt lea Norgga stáhta áigumuš sámi ohppiid ektui olggobealde sámegiela hálddašanguovllu go oahpahus mii fállojuvvo ii láhččojuvvo bajábealde namuhuvvon váikkuhangaskaomiiguin bajábealde namuhuvvon ulbmila guvlui . 1 Skuvla ii gávdnan geainnu 1 Skuvla govččai buot olggosgoluid láđđiide . 1 Skuvla gehččojuvvo iešguđetláhkai kultuvrras kultuvrii . 1 Skuvla geatnegahttui fállat sámegieloahpahusa , vaikko livččii dušše okta oahppi dan gáibidan . 1 Skuvla galgá ohppiide fuomášuhttit dán vejolašvuođa ja movttiidahttit válljet sámegiel 2 loahppaárvvoštallama . 1 Skuvla galgá nannet ohppiid sámi iesdovddu ja addit sidiiide vuoou viidáseappot doalvut sámi kulturárbbi . 1 Skuvla galgá nannet ohppiid sámi ieSdovddu ja addit sidjiide vuoou viidáseappot doalvut sámi kulturárbbi . 1 Skuvla galgá nannet ohppiid sámi ie ~dovddu ja addit sidjiide vuoou viidáseappot doalvut sámi kulturárbbi . 1 Skuvla galgá leat báiki gos oahppá ja loaktá . 1 Skuvla ferte váldit ovddasvástádusa ja háhkat dulkka váhnemiidda geat dan dárbbašit . 1 Skuvla dáhtui dán áigodagas leat boktaleaddjin . 1 Skuvla bođii johtilit johtui , ja vuosttaš oahppit álge skuvlii juo jagi maŋŋel go NBR ' riikačoahkkin lei bidjan gáibádusa álggahit sierra boazodoalloskuvlla . 1 Skuvla berre ceggejuvvot Guovdageidnui , mii lea Finnmárkku buot stuorámus boazosuohkan , ja vuosttažettiin berre lágidit fágalaš oahpaheami sámi bártniide gos ohppet ávkkástallat luonddubuktagiid ( dákteduoji , meaidit bohcconáhki / duolji muorraduoji jna. ) 1 Skuvla barggai árjjalaččat dahkat nuoraid dihtomielalažžan sámi kulturárbbi árvvus . 1 Skuvla Láhpi suohkanis 1 Skuvla Luxembourgas lei nappo golmmagielalaš . 1 Skuvla 1 Skum ovddasta Norgga Sámiid Riikkasearvvi . 1 Skum doaibmá Ann-Mari Thomassen ovddas , gii seamma áigodagas lea Sámediggeráđi saččásašlahttun Randi A. Skum ovddas , geas lea áhpehisvuođavirgelohpi . 1 Skum , John Harald - biografiija 1 Skrivemåten av gardsnamn og bruksnamn son språkleg og geografisk fell saman med nedervde stadnamn , eller med andre stadnamn son etter reglane i denne lova eller i andre lover og forskrifter skal brukast av de offentlege , skal fastsetjast etter reglane i §§ 4 til 6 . 1 Skovvi sáddejuvvon Sámediggi 9730 Kárášjohka 1 Skovvi mainna ohcat iežas čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui [ pdf-hápmi ] 1 Skovvi : kulturmuitosuodjaleapmi ( Word / sámegiella 1 Skovvi : kulturmuitosuodjaleapmi ( Word / dárugiella 1 Skovvi : kulturmuitosuodjaleapmi ( PDF / sámegiella 1 Skovvi : kulturmuitosuodjaleapmi ( PDF / dárugiella 1 Skovvi : Sámediggeválgga listtat 2009 1 Skovvi : Musihkka 2008 1 Skovvi 2 : Romssa bargosajit ealáhusaid mielde ROMSA Barggus Eanandoallu 2809 Bivdu 1639 Guollebiebma 310 Guollemuohkadeapmi 1465 Eará biebmogálvoindustriija 1178 Divohatindustriija 1316 Eará industriija 1513 Viessu ja rusttet / Fápmu ja čáhci 5122 Gálvogávpi 8430 Hotealla ja restauránta 2711 Fievrrádus 3831 Poasta ja tele 1599 Gávppálaš bálvalus 4965 Priváhta bálvalus 4002 Suohkanlaš bálvalus 19831 Stáhtalaš bálvalus 6244 Čilgekeahtes bargguiduhttin 215 SUPMI 67180 1 Skovvi 1 : Álbmotovdáneapmi 1992-2002 ja vuordu 2010 7 1 Skovvi - Rehabiliteren 1 Skovvi - Mánáidgárdi prošeakta 1 Skovveovdamearka Oahppi ja oahpaheaddji Mánáidskuvllas vedjet jo oahppit leat dan mađe rávvásat ahte sáhttet oassálastit ovdánanságastallama ráhkkaneamis . 1 Skovveovdamearka Gunvorii ja Hánsii Dál lea ovdánanságastallanáigi . 1 Skovvejuvvon proseassa siskkilda ahte ii šatta dakkár vuogádat mas sierra orgána lea soabaheaddji , gč. árvalusa § 5-6 vuosttaš lađđasa viđát dadjosii , go dat ii leat ulbmillaš . 1 Skovit áirasiidda 1 Skovit mat geavahuvvojit galget leat sámegillii ja dárogillii , ja daid rávačállagat . § 1 Skovit 1 Skoviid maid galgá atnit báikkálaš dahje guovllu almmolaš orgánaide hálddašanguovllus galget leat sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Skoviid maid galgá atnit báikkálaš dahje guovllu almmolaš orgánaide hálddašan-guovllus galget leat sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Skovi ( dárugiella ) Word 1 Skovi ( dárugiella ) 1 Skolepolitikk 1900–1940 . 1 Skolepolitikk 1900-1940 . 1 Skolen gjennom 25 år . 1 Skoledirektøren i Finnmark 1976 Meløy , Lydolf Lind : Internatliv i Finnmark . 1 Skoledirektøren i Finnmark . 1 Skoledirektøren i Finnmark , Vadsø , 1989. 55 s. 1 Skogvang : Samerett ( Oslo , 2002 ) siiddus 127 . 1 Skoghøy : Tvistemål , 2. almmuhus ( Oslo 2001 ) siidu 171-174 . 1 Skogholt ja Øseth leaba guktot bidjan searaid dáistalit lobihis guolásteami vuostá , ja Romsa lea ovddidan evttohusa NSCa / CPMa eará lahtuide ovttas áŋgiruššat dán suorggis . 1 Skogholt dajai earret eará ahte lea dehálaš bargat viidáseappot daid buriid vásáhusaid vuođul mat leat leamaš energiijabeavttálmahttinguovddážiin Davvioarje-Ruoššas . 1 Skogerbøa iskosis vuoruhedje aŋkke báikkálaš- / guovlluáviissat ja NRK Sámi Radio ovttadássásaččat , jus maiddái váldá vuhtii dan oasi jerrojuvvon olbmuin geat vuoruhedje daid nubbin ja goalmmát válljejupmin . 1 Skogerbøa guorahallan jagi 2000 čájehii ollu eanet bonju gova go maid sámeradio geavaheddjiid iskkus čájehii , vaikko bohtosiid ii sáhte njuolgut buohtastahttit metodalaš sivaid geažil . 1 Skogerbø raportas jagi 2000 vuoruhedje 31 % sámeradio iežaset deháleamos diehtogáldun , dan bottu go 37 % ja 24 % vuoruhedje ovtta dain dalá golmma sámi áviissain dahje báikkálaš / regionáviissaid . 1 Skogerbø mediaguorahallan ; deháleamos diehtogáldut sámiáššiid birra ( 2000 ) 23 NRK Sámi Radio geavaheddjiidiskkus ; deháleamos diehtogáldut sámi áššiid birra ( 2005-2009 ) 24 NRK Sáme Radio – TV-sáddegat 27 NRK Sámi Radio – 2009 tv-saddagiid juogustus fáttáid vuođul 27 NRK Sámi Radio - radiosáddagat 30 Radiosáddagat fáttáid vuođul 2009 31 ~8~ 1 Skogerbø ja NRK Sámi Radio raporttaid lassin atnit maiddái vuođđun NRKa jahkeraportta ( sáddendiimmuid lohku ja temáhtalaš juogustus ) , Mediabearráigeahču jahkásaš áibmomediaraportta ( Radio Norge ja P 4 sáddendiimmuid lohku ja preassadoarjja sámi áviissaide ) , Sigurd Høsta jahkásaš raportta Avisåret ( áviissaid deaddilanlogut ) . 1 Skogerbø ( 2000 ) vásihii ahte Áššu garrasit čalmmustahtti kultuvrra , boazodoalu ja Guovdageainnu báikkálašáššiid , juosgo Min Áigi govččai govddit áššeguovllu mas eanet čalmmustahtii oppalaš sámepolitihka ja olahii stuorát geográfalaš guovllu . 1 Skoađas dahje seaidni ráddje ja suodjala buot doaimmaid visttis , seainnit birastahttet ja čohkkejit olbmuid . 1 Skoaltagávpot lea ráfáidahtton jagi 2000 rájes . 1 Skjervøy tannklinikk 1 Skjervøy Skjervøy 46 1 Skjema : Musikk 2008 1 Skjema - Rehabilitering 1 Skjema - Barnehage prosjekt 1 Skjalg Jensen Áššejođiheaddji 1 Skiippagurrafestiválii juolluduvvui 100.000 ruvnno jagi 2006 . 1 Skiippagurra lei beakkán olles riikkas dakkár « gálvvuid » rabas márkanin . 1 Skiippagura ja Sirpmá biiriin leigga Anna Anderssen ja Gunnar Olsen ohcciid searvvis 1921:s . 1 Skiippabarggahagas ohppen hui ollu , earret eará ledjen « oppslager » dahje rávddi veahkkin ja ohppen dakkár árbevirolaš rávdebarggu . 1 Skiipahoavda lei ieš okto fatnasa bargoveahka , ja gitta 30 máná giddejuvvojedje vuolit latnjii . 1 Skiervá maritiibma doaimmaid guovddážin – dássi 3 . 1 Skiervá 1 Skiervvá gárdima oastima maŋŋá 1850s , vuovdigođii Searvi eanaláigolašgárdimiid láigolaččaide . 1 Skiervvá bátnedivššohat 1 Skien gávpotstivrra miellahttu 1 Skien ealáhusráđi miellahttu 1 Skien Guovddášbellodaga jođiheaddji 1 Skien 1842. 340 s. Gjengitt i Helland : Finnmarkens Amt . 1 Skibotn Skibotn Skibotn 1 Skeptalašvuohta mii ilbmá gulaskuddancealkámušas , čuovvola gale NBR áirasa , guhte Sámi vuoigatvuođalávdegottis ii dorjon ii FE iige SE ásaheami , ii gielddamálle iige gillefidnoguovllu ásaheami . 1 Skeaŋkarádju virggálaš ulbmiliidda . 1 Skeaŋkan G. M. Gonagas Harald Vii lea oljomálagovva ” Vávvu ” maid dáiddár Synnøve Persen lea dahkan . 1 Skattøra Skattøra 1 Skattøra 1 Skarvik lei maŋŋebárgga golggotmánu 12. b. vuosttaš gearddi mánáidgárdevánhenlávdegotti čoahkkimis . 1 Skaland Skaland 1 Skaland 1 Skal loven oppfylle artikkel 15 må dessuten samene sikres deltakelse i offentlige beslutninger om offentligrettslige avgjørelser son berører deres rettigheter . 1 Skagestad dat lea vuolggahan prošeaktajurdaga » Dat girjás lávdi ” , man son ain jođiha . 1 Sjøvegan tannklinikk Plánen 2008 1 Sjøvegan Setermoen Setermoen 1 Sjøvegan 45 9 SjøveganSetermoen 1 Sjaddo 1 Siw Kristin Johnsen , Loabát - várrelahttu Kristina Torbergsen , Skiervá . 1 Sivvan vuolláibáhcagii lea dat go lea eanet geavahuvvon stipeanddaide alit ohppui ja doarjagii mánáidgárdeprošeavttaide , daidda lea váldojuvvon ruhta eará ohcanvuđot váikkuhangaskaomiin main lea leamaš badjebáza . 1 Sivvan sápmelaččaid diehtomeahttunvuhtii ja vátna risttalašvuhtii logai son « dat bahálačča giella mii doalahii Ipmilbálvalusa ja oskkolaš oahpahusa sis eret . » 1 Sivvan sáhttá leat ahte dieđut ortnegiid birra eai gávdno sámegillii , ahte doarjjaortnegat leat vásetin stuorát fitnodagaide ja bargoaddiide ja ahte sápmelaččat leat oaidnán ahte sis leat unnán vejolašvuođat oažžut makkárge doarjagiid diekkár nannensurggiin . 1 Sivvan maŋideapmái lea go háliidit láhčit min áirasiidda vejolašvuođa čuovvut Stuorradikki Finnmárkoláhka-gieđahallama miessemánu 24. beaivvi . 1 Sivvan leat earret eará ahte eanet gielddat leat laktojuvvon hálddašanguvlui maŋimuš jagiin . 1 Sivvan lea vuosttažettiin Snøhvit-guovllu gássabohkan , oljo- ja gássaohcan davvin , ja ahte davi mearraguovllut leat stuorra guollemáddodagaid gođđo- ja bajásšaddanguovlun . 1 Sivvan lea go guohtuneatnamiidda báhcet gaskkat maid bohccot eai guođo , danne go boazu luonddustis gáibida « eatnamiid ovtta olis » ja johtalangeainnuid . 1 Sivvan lea go geainnut ja eará infrastruktuvra leat garrasit vahágahttojuvvon , muhto livččii vuogas dieđihit doarjaga ja lohpidit muhtun lágan veahki , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Sivvan lea go dat leat vižžojuvvon ovddeš vuorkkáin . 1 Sivvan lea go Sámediggi politihkalaš orgánan ii daga dákkár šiehtadusaid direktoráhtain . 1 Sivvan lassáneapmái lea ahte 3 448 miljovnna kruvnnu sirdojuvvo teknihkalaččat Forsvarsbygg doaimmaid nettobušeahtas bruttobušehttii , ja 970 miljovnna kruvnnu leat hadde- ja bálkálassáneamit ja eará teknihkalaš rievdadusat . 1 Sivvan lassiruhtadeapmái lea ahte Mearasuodjalusa ođđa fatnasat galget dávjjibut borjjastit ja divdna oasálastit davviguovlluin . 1 Sivvan dása lea vuosttažettiin ahte boazodoalu gollostruktuvra lea dakkár ahte doallu ferte leat vissis sturrodagas ovdal go lea gánnáhahtti . 1 Sivvan dáid jearaldagaide lea go geavahus lea rievdaduvvon nu ahte cájálmasat galget leat oassin kuksenbušeahtas . 1 Sivvan dáid jearaldagaide lea go geavahus lea rievdaduvvon nu ahte cájálmasat galget leat oassin huksenbušeahtas . 1 Sivvan dasa sáhttá leat ahte eanet nieiddat go bártnit válljejit dábálašfága suorggi , juoga mii sáhttá čájehit ahte nieiddain lea stuorit beroštupmi teorehtalaš fágaide . 1 Sivvan dasa lei ahte dárogiel oahpaheaddji , gii lei riegádeamis dárrolaš , lei oahpahan dušše dárogillii , ja lei leamaš čeahpes oahpaheaddji gii lei bargan buori barggu . 1 Sivvan dasa leat beare moadde oahppi ja unnán oahppan oahpaheaddjit . 1 Sivvan dasa lea jogo dat ahte sii leat válljen boasttu oahpu , heaitán skuvllas go eai šat nagodan leat skuvladilis – dat sáhttá leat dáhpáhuvvan buotlágan váttisvuođaid geažil lohkan- ja čállinváttisvuođaid rájes gitta ADHDa rádjai – dahje dan geažil go sii njulgestaga eai dieđe makkár oahpu sii galggašedje váldit . 1 Sivvan dasa lea go Sámi kulturmuitoráđđi , mii lea ožžon ovddasvástádusa Sámedikki čuovvuleamis dán bajás prioriterejuvvon áššis maŋŋá 07.12.99 čoahkkima , dieđiha ahte Kulturdepartemeanttas lea váilevaš johtu áššiin , gč. Sámi kulturmuitoráđi mieldebiddjojuvvon 24.01.2000 notáhta . 1 Sivvan dasa lea earret eará ahte gávdnojit unnán ja heajos gelbbolašvuođabirrasat kulturmuitohálddašeami olggobealde . 1 Sivvan dasa lea ea ea go sápmelaččat eai báljo máhttán čállit , sis lei unnán skuvlaoahppu , ja sis váilo dieđihangaskaoamit maidda sii livčče sáhttán čállit oaiviliideaset . 1 Sivvan dasa lea ahte Sámedikkis ii leat doarvái vuođđu meannudit ášši dál . 1 Sivvan dasa go ohppen nu unnán , lei ahte in galgan dadjat maide sámegillii skuvllas . 1 Sivvan dasa go lea nu stuorra dárbu ođđa buktagiid gávdnat , lea go lea dárbu ovddidit eambbo iešguđetlágan bargosajiid sámi guovlluin . 1 Sivvan dasa go ii leat eanet čađahuvvon hálddašanbearráigeahčču , lea vuos dat go Riikarevišuvdna dahká dán lágan iskkademiid stuorra surggiin , ja go Stuorradiggi ii ollu dáhto bidjat nana čanastagaid Sámedikki bušeahttageavaheapmái poasta 50 ásahussan . 1 Sivvan dasa go eamiálbmotguovllut geasuhit guovllusuodjaleami ektui , lea dat erenoamáš sorjjasvuođaoktavuohta mii gávdno eamiálbmot kultuvrra ja luonddu gaskka . 1 Sivvan dasa ferte leat leamaš sisafárren Njávdáma ja Reaisavuona bokte , ja dat bisttii gitta čuohtejahkemolsuma rádjái . Oarje-Finnmárkkus gal lei juo dássedis dilli . 1 Sivvan dasa daddjui leat guhkes mátkkit ja ahte gohččun bođii fáhkka , muhto maiddái váhnemiid berošmeahttunvuohta namuhuvvui . 1 Sivvan celkojuvvo , ahte Sámedikkis lea ollu vánit jienasteaddjit go Fylkkadikkis , ja ahte eai buohkat sáhte iežaset čálihit sámediggejienasteaddjin . 1 Sivva sámi mánáidgárddiid logu njiedjamii , ja dat mii 1 Sivva mii njulgestaga dagai ahte Koht luobai olgoministtarvirggistis lei dasto vel olgoriikaráđi nammadeami ášši , mii nannešii Olgoriikadepartemeantta hálddahuslaš jođi ­heami . 1 Sivva manne oarjilsámegiella adnojuvvo bahás áitojuvvon giellan , lea dat go eanaš oarjilsámegielalaš olbmot leat ádjá ja áhku buolvvas . 1 Sivva manne mii háliidat ášši čuvgejuvvot , lea ahte NSR ovdaolmmoš ja okta lahttu Sámediggeráđis buvttiiga hui garra čuoččuhusaid min ektui maŋŋá dan dievasčoahkkima . 1 Sivva manne mii dákko eat sáhte dakkaviđe doarjut árvalusa , lea e.e. ahte NBR gulaskuddancealkámušastis lea muhtumassii sihke skeptalaš ja mieđitkeahttá dakko , gokko stuoribuš guovllolaš ja báikkálaš hálddašeapmi árvaluvvo - vaikko Sámediggeráđđi lea árvalusas ovdalis dorjon dan , nugo miige . 1 Sivva manne mii dattetge eat siđa searvat dakkár šállošeapmái , guđa jagi maŋŋil , lea ahte ovddasvástideaddji politihkalaš dásis dakkaviđe bođii diehtun ahte Ráđđehusas eai lean dakkár geažiduvvon áigumušat . 1 Sivva lei ahte mii doppe oaivvildeimmet ahte berre leat dušše okta eananhálddašeapmi , ja eat dorjon eanetlogu áigumuša juohkit eananhálddašeami . 1 Sivva dasa lei ahte ii lean nubbi gilvaleaddji geavaheapmi , ja danne ii leat vejolaš dan dili dulkot nu , ahte stáhta " gutnejahtii " sámi vuoigatvuođaid . 1 Sivva : Sámediggi oaidná ahte jođiheaddjis váilu árvvoštallannákca . 1 Siviláittardeaddji lei ovttaoaivilis minguin ahte sámi oahppoplána lea lobiheamet váldon atnui . 1 Siviilaáittardeaddji meannudeapmi áššis lea dalle loahpahuvvon . 1 Siviilaáittardeaddji lea oppalaččat čujuhan ahte hálddašanmodealla ferte hábmejuvvot dainna lágiin ahte boazodolliin šaddá luohttámuš dasa ahte buohkaid beroštumit váldojuvvojit vuhtii dohkáláččat , ja ahte hálddašanlága bealálašvuođanjuolggadusaide ii sáhte bidjat eará sisdoalu go muđui . 1 Siviilaáittardeaddji lea meannudan váidaga QFM Norge:s ja áššis áittardeaddji gohčohalai guorahallatolles proseassa báikkálašradiokonsešuvnnaid heaittiheami ja ođđa ohcanalmmuheami oktavuođas . 1 Siviilaáittardeaddji 1 Siviilaagronoma Loyd Villmo čállá raporttas Boazodoallostivrii ná : 1 Siviila olbmot goddojit go soahtamat leat sin ruovttu šilljus . 1 Sivertsen čállá viidáseappot : " Go Kárášjoga guđđen , lei mus dáhpáhus Sieiddá linnjáide juhkkojuvvon nuoraidskuvllas gos oassádallen ohppiidfeasttas ja háleštin ohppiidráđiin . 1 Sivert Amundsen lei válljejuvvon skuvlastivrii . 1 Sivat ovdáneapmái davvin sáhttet leat fanasveaga strukturrievdadusat , mearrasuodjalusa heaittiheamit davvin ja rievdadusat ruošša guolástanfatnasiid divvunminstaris . 1 Sivat dasa ahte ollu oahpheaddjiid ja NAV-bargiid gelbbolašvuođa pit eai čađat , leat máŋga ja máŋggalágánat ja čoahkáduvvon ; • nuoraidskuvlla ja joatkkaskuvlla gaskasaš diehtojuohkinearret eará oahppanváttisvuođat , boasttuválljemat , uhccán lonohallan ja ovttasbargu váravuloš ohppiid birra mokta , priváhta váttisvuođat . 1 Sivas go ollu eallit guohtumis vaháguvvet , de lea Biebmobearráigeahčču evttohan guođohangildosa 2012 guovlluin gos dát leat eanemus dáhpáhuvvan , jus nu joatká 2011 . 1 Sivas go lohku ohppiin geat ožžot vuosttašgiellaoahpahusa eará skuvllain , lea lassánan , de lea proseanttalašoassi sis geat ožžot oahpahusa Sis-Finnmárkkus njiedjan golbma maŋemus jagi . 1 Sivas go kápihttala gáldugeavaheapmi lea nu viidát ráddjejuvvon , de ii leat ovttage tabellii ja figuvrii nammaduvvon gáldu sierra . 1 Sivalaččat ledje sihke oahpaheaddjit ja earát geat barge internáhtas dahje orro doppe , ja ledje sihke nieidamánát ja bárdnemánát geat gillájedje . 1 Siv Rasmussen ássá dál Muonás Suomas , gos bargá sámi historjjá prošeavttaiguin ja dárogiel oahpaheaddjin rávesolbmuidoahpahagas . 1 Siv Rasmussen lea riegádan 1963:s Mátta-Várjjagis . 1 Siv Rasmussen lea Sámi skuvlahistorjjá doaimmahusjoavkku miellahttu . 1 Siv Rasmussen : 1 Siv Rasmussen , Deatnu 2007 . 1 Siv Rasmussen ( Govva : Arto Enojärvi ) 1 Siv Marit Romsdal Eira Gažaldat Sámediggeráđđái 1 Siv Anja Mienna ovddasta searvvi Mudo Team Heimdal . 1 Sitáhta ruoŧagiela Vår skapande mångfald jorgaleamis Stockholm 1997 s. 71 , jorgaluvvon sámegillii . Sápmelaččat leat ovttas eará árktalaš eamiálbmogiiguin ovddidan kultuvrra mii lea leamaš ja ain lea earenoamážit heivehuvvon dasa ahte eallit min guovlluin . 1 Sitáhta ruoŧagiela Vår skapande mångfald jorgaleamis Stockholm 1997 s. 71 , jorgaluvvon sámegillii . 1 Sitáhta 11.05.05 dahkkojuvvon šiehtadusa álggahusas ( vuolláičállojuvvon oasis ) . 1 Situasjonen for lule- og sørsamisk er så prekær ahte skal språket overleve må strakstiltak settes i verk for å øke rekrutteringen til disse fagene . 1 Sitji Jarnge prošeakta lea árvvoštallojuvvon leat buorre doaibmabidju , muhto mihttomearri skuvlet boazodolliid sierra surggiin nu ahte sii álkibut sáhtášedje deaivvadit daiguin hástalusaiguin mat leat boazodolliin ii gula prošeaktaruđaid mihttomearrái dábálaš dearvvašvuođabálvalusaid láhčima hárrái . 1 Sitji Jarnge ja sámi kulturguovddáš , Hattfjelldal suohkan - doarjjaohcan doaibmabijuide bajidit boazodolliid gelbbolašvuođa ja eastadandoaibmabijuide 1 Siterejuvvon Oluf Kolsrud : Finnemisjonen fyre Thomas von Westen . 1 Sissel r. Muslie riegádii Stanges Hedmárkkus 1928:s ja válddii oahpaheaddjiskuvllaeksámena Hamaris 1950:s . 1 Sissel oahpai sámegiela , ja Ellen Adrianna oahpai dađistaga eanet dárogiela . 1 Sissel oahpai sámegiela , ja Elle Adriánná oahpai dađistaga eanet dárogiela . 1 Sissel geigii bealggi ja jearai : " Mii dát lea ? " . 1 Sissel gal lei oahpahan golbma jagi , muhto mun bohten njuolgga oahpaheaddjiskuvllas . 1 Sissel Sildnes 4 . 1 Sissel Sildnes , áirasa nr. 3 Olav M. Dikkanen várrelahttu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Sissel Sildnes 1 Sissel Ann Mikkelsen , Nisu , 37 jagi , Guovdageaidnu 3 . 1 Sisriikkalaš nettoeretfárren , guovlluid mielde 1 Sisriikka márkan šaddá deattu vuollái , ja váikkuha fas márkanhatti . 1 Siskkáldasat ge fylkkasuohkanii dagahii skuvlastruktuvraášši váttisvuođaid , ja dan baođusin šattai ahte fylkkadiggi juovlamánus bijai ođđa fylkkaráđi mas ledje áirasat Bargiidbellodagas , Olgešbellodagas ja Kristtalaš Álbmotbellodagas . 1 Siskkáldasat departemeanttas nannejuvvo mátkeeallinbargu dainna lágiin ahte ásahuvvo sierra ossodat mátkeeallima várás . 1 Siskkáldas iešstivrejumi birra deattuha Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi deaŧalažžan ahte boazosápmelaččat ieža eanet fertejit beassat reguleret siskkáldas dilálašvuođaid ja organiseret beaivválaš doaimma boazosámi dábiid , árbevieruid ja riekteipmárdusaid mielde . 1 Siskkáldas hálddašeapmi , dasa gullá maid ossodatbušeahtta ja bargiidáššit . 1 Siskkáldas dárkkisteapmi sáhttá váldit konsuleanta- ja ráđđeaddinbargguid , oassálastit ovdánahttinbargguide ja doalahit linjá sin iežaset riskaárvvoštallamiid mielde . 1 Siskkáldas dárkkisteapmi Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa siskkáldas dárkkisteami ja siskkáldas dárkkistanvuogádagaid birra vai sihkkarastá ahte láhkagáibádusat čuvvojuvvojit . 1 Siskkáldas bearráigeahččama oktavuođas lea sáhka siskkáldas hálddahuslaš rutiinnain ahte ekonomalaš várit geavahuvvojit dasa masa Sámediggi lea mearridan galget geavahuvvot , ja ahte ruđat geavahuvvojit effektiivvalaččamusat ja ulbmillaččamusat , ahte raporterenrutiinnat leat dohkálaččat , ahte bušeahtat dollojuvvojit ja ahte ekonomiijahálddašeami njuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Siskkabealde rahpasa sisgovva , ja latnja orru seamma čielggas ja ovttačilggolaš go lávus . 1 Siskkabealde leat geavahuvvon liegga muorraávdnasat , muhto ruovdestoalpput , ruovdebealkkat ja ruovdeprofiilat leat eambbo ođđaáigásaš ávdnasat . 1 Siseatnanoassi fievrreduvvo kapitálan Álbmotoadjofondii . 1 Siseatnan guovlluin olggobealde SED ledje ollu unnit sosiálavuostáiváldit , go SED siseatnamis sihke nissonolbmuin ja dievdoolbmuin . 1 Siseatnama áibmojohtolatnuoskkideami unnideami várás , evttoha Ráđđehus lasihit jetparafiinna CO2-divvaga 10 evrriin lihttera nala . 1 Sisdoalu dáfus lea dát váldonjuolggadusa joatkin hálddahuslága ja plána- ja huksenlága gaskavuođa birra nu mo dat lea phl.85:s . 1 Sisdoalu dáfus dat čielggasmahttá osiid ovddeš gielddaplánamearrádusain . 1 Sisdoallu Čoahkkáigeassu Rávvagat 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1 Sisdoallu Álgosátni Čoahkkáigeassu Evttohusat 1 Sisdoallu lei juogaduvvon fáttáid mielde ja válljejuvvon dan vuođul makkár jearaldagaid hálddahus lei ožžon olbmuin : veaháš Sámedikki , organiserema ja fágasurggiid birra , veaháš sámiid ja sámi kultuvrra birra oppalaččat . 1 Sisdoallu lei hui stáhtalaš , sihke hámi ja sisdoalu dáfus , ja geavaheaddjis ii lean vuorrováikkuhusvejolašvuohta – siidduin lei dušše dat vejolašvuohta ahte sáddet e-poastta hálddahussii . 1 Sisdoallu ja teaksta dávista Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskasaš proseassa konsultašuvdnabohtosii . 1 Sisdoallu galggai lean nu ovttalágan go vejolaš . 1 Sisdoallu : 1 Sisdoallu 1 1 Sisaváldinkapasitehta lea dađistaga lassánan , 40 oahppi rádjái juohke jagi 2007 čavčča rájes . 1 Sisaváldin biddjojuvvui sierra aspirántanammagoddái , mas ledje olgoriikabálvalusa ja iešguđetlágan gávpe- , mearrajohtolat- ja industriijaorganisašuvnnaid ovddasteaddjit . 1 Sisaoastinortnet lea oaivvilduvvon sihkkarastit dan ahte sáhttá juohkit álbmogii kvalitehta dáfus buoremus vejolaš almmuhemiid sámegillii , cealká ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Sisaoastinortnegii lea várrejuvvon 300 000,- ru šiehtadusas mii galgá meannuduvvot dievasčoahkkimis 48. vahkus . 1 Sisaoastinkomitea doaibmá olggos 2011. 2.7.13 Dáiddáršiehtadus Dáiddáršiehtadus masa Sámediggi searvvai 2004:s lea ovttasbargošiehtadus Sámi Dáiddárráđiin ( SDR ) . 1 Sisafárrenpolitihka oasit leat ovdal gullan eará departemeanttaide : Dorvoohcciidpolitihkka sirdojuvvui 1987 Sosiáladepartemeanttas , ja olgoriikkalaččaide guoski láhkaaddin sirdojuvvui Justiisadepartemeanttas j. 2000 . 1 Sisafárren ja searvadahttin 1974 – 1989 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1990 – 1992 : Gieldadepartemeanta 1993 – 1997 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1998 – 2005 : Gielda- ja guovlodepartemeanta 2006 – 2009 : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 2010 – : Justis- ja politidepartemeanta ja Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta 1 Sisafárren , eren ­oamážit Suomas , 1800-logu gaskkamuttu rájes , ja dat duohtadilli ahte nuortasámit / goltásámit dán áigái leat unna veahádagaš Mátta-Várjjaga gielddas , leat dagahan ahte nuortasámit / goltásámit leat massán olu boares vuoigatvuođaideaset ja leat šaddan hui váttes dillái , sihke gielalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Sisafárremat suohkaniidda – Olgoriikkalaččat NuortaFinnmárkui , davvinorgalaččat Oarje-Finnmárkui ja Romsii 1 Sisafievrredeapmi 1 Sisafievrredansuddjen Sisafievrredansuddjen lea dat mii doallá badjin norgga eanandoallopolitihka , ja lea eaktun dasa ahte bisuhit norgga biebmobuvttadeami . 1 Sisaboahtán ohcamušaid sámi dáiddabirrasiin dáiddasuorgái árvvoštallojuvvojit seamma dáiddafágalaš eavttuid vuođul go muđui ge eará ohcamušat . 1 Sisabeassangáibádussan lei universitehtaoahppu dahje examen artium ja golmma jagi bárgovásihus gávppašeamis dahje mearrajohtolagas . 1 Sisabahkkemiid ovddas boazosámiid boazodoallovuoigatvuođaide galgá máksot buhtadus dábálaš bággolonistanrievttálaš vuođđoeavttuid mielde . § 1 Sisabahkkemiid ja muosehuhtti doaimmaid njuolggo váikkuhusat manahahttet bistevaččat guohtuneatnamiid go huksejuvvojit ja gilvojuvvojit , ja nu maiddái bohtet hehttehusat bohccuid ruvgalan- ja johtingeainnuide . 1 Sisa – muhto ii olggos 1 Sis-Finnmárkkus ádjána dábálaččat guhká ( 5–8 jagi ) ovdal go fitnodat sáhttá daddjojuvvot nanusin ja buressajáiduvvan . 1 Sis-Finnmárkkus nagodedje olbmot buoremuddui ceavzit dáruiduhttindoaimmaid vuostá . 1 Sis-Finnmárkkus leat ollu doalut heaittihuvvon . 1 Sis-Finnmárkkus lea leamaš buoremus ovdáneapmi obba SED-guovllus , gos olmmošlohku lea maŋos mannán duššo 5 proseanta , ja Davvi-Romssas lea maiddái lohku njiedjan unnit ( 13 proseanta ) go guovllus obbalaččat . 1 Sis-Finnmárkkus eai leat dál oppage minerálavalljodatroggamat , earret guokte luonddugeađgefitnodaga mat lea álggahallandásis Guovdageainnus . 1 Sis-Finnmárkku riektiveahkkekántuvra 1 Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrra áššit unno sakka 2002:s maŋŋil go Stuoradiggi mearridii ahte kantuvra ii šat galgga fállat nuvttá riekteveahki buohkaide , muhto baicca čuovvut nuvttá riekteveahkkenjuolggadusaid , vrd st. dieđ. nr. 25 ` ( 1999-2000 ) Nuvttá riekteveahki birra Árv . S. nr. 181 ( 1999-2000 ) . 1 Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrra áššit unno sakka 2002:s maŋŋil go Stuoradiggi mearridii ahte kantuvra ii šat galgga fállat nuvttá riekteveahki buohkaide , muhto baicca čuovvut nuvttá riekteveahkkenjuolggadusaid , vrd st. dieđ. nr. 25 ` ( 1999-2000 ) Nuvttá riekteveahki birra Árv . 1 Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvra 1 Sis-Finnmárkku proavássuohkan ásahuvvui 1990:s . 1 Sis-Finnmárkku ovdánahttinforumas lea leamaš ovddasvástádus čatnat nuppástuhttinbarggu dábálaš veahkkedoaibmabargui . 1 Sis-Finnmárkku ovddidanforum lea 07.-08.03.00 digaštallan ášši . 1 Sis-Finnmárkku ovddidanforum 30.06.99 strategiijanotáhta 1 Sis-Finnmárkku oahppodási mihtilmasvuohta lea ahte ollugiin lea alit oahppu , muhto seammás leat ollugat geain ii leat mangelágan oahppu . 1 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma álggahuvvui boazodolliid ja boazologu geahpedeami dihtii . 1 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbargu álggahuvvui jagis 1993 , ja maŋimuš go ođđa doalloovttadagat váldojuvvojedje nuppástuhttinprográmmii fárrui lei 31.12.1995 . 1 Sis-Finnmárkku internáhtain ledje sierra suidnenlanjat . 1 Sis-Finnmárkku ealáhuseallima deaŧalaš mihtilmasvuođat leat : 1 Sis-Finnmárkku ealáhusaid analyseren Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma čuovvuleami oassin lea Sámi ealáhusráđđi bálkáhan Agderforkning nammasaš fitnodaga lagabuidda analyseret dán guovllu ealáhusdoaimmaid . 1 Sis-Finnmárkku diggegotti ásaheapmi lea maid dehálaš dan ektui ahte nannet sápmelaččaid luohttámuša duopmostuollosystemii ja oččodit viidábut olbmuid álgit duopmárin . 1 Sis-Finnmárkku diggegoddi lea ásahuvvon ja dat doaibmagođii ođđajagimánu 1. beaivvi rájes 2004 sierra sámi duopmostuollun . 1 Sis-Finnmárkku diggegoddi lea maid seammás dábálaš duopmostuollu mii galgá seamma dásis bálvalit buot olbmuid dain suohkaniin mat gullet diggegotti doaibmaguvlui guoskivaš lágaid mielde . 1 Sis-Finnmárkku boazodoallit leat šaddan iešguđetlágan nođiid gillát ja dáinna váivahuvvá NSR joavku sakka . 1 Sis-Finmmárkku proavássuohkanii gullet báhpasuohkanat Kárášjohka , Guovdageaidnu , Deatnu ja Unjárga ja Porsáŋgu . 1 Sis maiddái ii leat makkárge duohta vejolašvuohta oahppat sámegiela stuorát persovnnalaš goluid haga . 1 Sis lei unnán skuvlajávkan . 1 Sis lei unnán dahje ii makkárge oktavuohta earáiguin earretgo internáhttaorodettiin , vaikko máŋggas sis ledje fulkkežagat . 1 Sis lei skuvla moadde vahkku ovdal juovllaid ja manne ruoktot beassážiidda . 1 Sis lei ollu diehtu Deanu ja Finnmárkku birra , sámi árbevieruid , giela ja luonddugeavaheami birra . 1 Sis lei nettoeretfárren 70 , juosgo norgga álbmotlahtuin lei nettoeretfárren 940 dan obbalaš 1 010 . 1 Sis lei maid fuolla das ahte fertešeimmet fárret , vai mun oččošin mearkagielaoahpahusa . 1 Sis ledje váhnemat geat dárostedje . 1 Sis ledje maiddái goađit daid jávrriid luhtte gos sii bivde . 1 Sis ledje maiddái buorit attáldagat , lihka buorit go dáža mánáin . 1 Sis ledje buorit bummolfierpmit maid geavahedje go jávrrit jikŋo golggotmánus ja miehtá dálvvi . 1 Sis leat vejolašvuoñat bargagoahtit muhtin máilmmi deaŧaleamos riggodagaiguin , nugo guolli , olju ja gássa , Barentsábis . 1 Sis leat leamaš sin čálekeahtes njuolggadusat go guoská dán resurssa hálddašeapmái ja guovlluid juogadeapmái . 1 Sis leat kulturárvvut ja máhttu ealáhusain goavvi dilis subárktalaš guovl ­lus . 1 Sis leat danne fuones vejolašvuođat fáhtet , árvvoštallat ja gulahallat sámi bálvalusdárbbašeaddjiid láhččojuvvon bálvalusaid vejolaš dárbbuid ektui . 1 Sis lea váldokantuvra Kárášjogas , ja ~ 25 ~ báikkálaškantuvrrat Guovdageainnus , Gáivuonas , Deanus , Romssas , Skánihis , Divttasvuonas , Snoases ja Oslos . 1 Sis lea sierra skuvlasiida , juoga mii váilu eará skuvllain . Mii leat leamaš Anáris guokte vahku ja Ruoššas vahkku . 1 Sis lea liikká sámi kulturáddejumi gelbbolašvuohta , mas ferte leat hui nana árvu go ohcá saji . 1 Sis lea iežas kultuvra , iežaset giella ja iežaset árbevierut mat earuhit sin muđui servodagas . 1 Sis ii leat gosa báhtarit go Israel lea birastahttán Gaza ja olbmot eai beasa báhtui eai bombbain mat girdit bahčet eaige dábálaš militeara soalddátvalvviin . 1 Sis ii lean leamaš goassege sámegiela fálaldat ovdal , nu ahte mun ledjen vuosttaš sámegieloahpaheaddji doppe . 1 Sis ii lean formálalaš oahppu , muhto ohppe ja čehppo dulkodettiin . Girku álggahii áigá jo sihke sámegiela oahpahusa ja dulkoma . 1 Sis ii lean dámpagáddádanbáiki , ii poasta , ii telefovdna , ii gávpi ii ge váivvážiid kássa – lagabus go Fálesnuoris ja Hámmárfeasttas . 1 Sis gávdno unnán máhttu bealjehis bargiid birra . 1 Sis guđet suohppugohtet bivdosiiddiset oktanaga , lea seamma vuoigatvuohta . 1 Sis geat čohkkájit giddagasain lea vuoigatvuohta beassat hupmat sámegiela njálmmálaš riektegaskaoamijulggaštusa oktavuođas giddagasa eiseválddiiguin . 1 Sis geat oažžugohte penšuvnna 2011 ođđajagimánu rájes ledje guđas juohke logádis 2011 geassemánu ain bargodilis . 1 Sis geat leat áiccalmahttán ahkemeriid orru leamaš eanemus beroštupmi dasa ahte lea dárbu jámma nuoraid bestemii jienastuslohkui . 1 Sis geat eai ása Finnmárkkus , lea dušše lohpi lubmet iežaset ruovttudollui ( § 25 ) . 1 Sis geat eai leat čađahan fidnofágalaš oahpposuorggi viđa jagi sisa leat eanas bártnit ( 56% ja leat unnimus nieiddat geat leat čađahan dábálašfágalaš oahpposuorggi ( 31% ja geat orrot SED-guovllus . 1 Sis geain lei váttis , ledje sii geat doibme measta dábálaš dásis . 1 Sis galget leat seammadássásaš vejolašvuođat oassálastit buot sámi servodatsurggiin . 1 Sis ferte leat sierragelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras dahje sierra beroštupmi dasa . 1 Sis 997 oahppis lea davvisámegiella vuosttasgiellan . 1 Sis 19 oahppis lea oarjilsámegiella vuosttasgiellan . 1 Sis , geat buvttadit biepmu gáibiduvvo ollu , sihke das mii guoská gilvui , kvalitehtii , birasseasti buvttadanvugiide ja ahte goluid doalahit vuollin . 1 Sis , geain leat alddiineaset bohccot , ja geat leat šaddan bálkáhit soapmása daid guođohit dan botta go ieža vázzet skuvlla , leat ožžon stáhtadoarjaga guođohanveahkkái . » 1 Sis , geain lea alitoahppu , lea beliin lassánan bargonávccahemiid lohku 1992 gitta 2004 rádjái , sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskkas . 1 Sis , Guovdageainnus geain sámi duodji lei váldoealáhussan , lei maiddái hui ollu , 40% bivdu ja 60% meahcásteapmi . 1 Sirpmás lei " ásodat viessogálvvuiguin ja čáhci siste " . 1 Sirpmás eai lean leamaš oahppan oahpaheaddjit soađi nohkama maŋŋá . 1 Sirpmá skuvlla stuorra heahtin lei čuovgaaggregáhta . 1 Sirpmá skuvlabiire lei máŧohis viiddis , muhto ássan lei deatnogátti vađain . 1 Sirpmá skuvla mánát leat dasa lassin oassin riikkarájáidrasttildeaddji bajásšaddanbirrasis , mii deattuha sámi oktasašvuođa eambbo go našunála Norgga oktasašvuođa . 1 Sirpmá skuvla lei nugo lea juo namahuvvon , njealji oasis . 1 Sirpmá jagiid maŋŋá soai fárriiga Drammenii . 1 Sirpmá ja Ohcejoga skuvllat lonohallet oahpaheddjiid muhtun diimmuid . 1 Sirpmá internáhtta ja skuvla 1 Sirma IL , Deanu gielda - ruhtaohcan tl NNM-sihkkelastimii / Barents Grand Prix Sykling og sykkelløp og ungdom . 1 Siri Hatlenas lea hui buorre stivrajođiheaddji gelbbolašvuohta iežas viiddis ja nanu vásáhusaid geažil almmolaš ja priváhta doaimmain , dadjá Huitfeldt . 1 Siri Hatlen nammaduvvo nuoraid OG-stivrajođiheaddjin 1 Siri Hatlen lea odne nammaduvvon nuoraid - OG 2016 ráhkkaneami ja čađaheami organisašuvdnalávdegotti stivrajođiheaddjin . 1 Siri Hatlen lea leamašan Oslo universitehtabuohcceviesu hálddahuslaš direktevra ja Statkraft konsearnadirektevra , sus leat leamašan Statoilas máŋggalágan jođiheaddjivirggit ja sus leat leamašan iešguđetlágan jođihanbarggut sihke priváhta ja almmolaš suorggi rievdadusaid ja nuppástuhttimiid oktavuođas . 1 Siri Broch Johansen lea transkriberen dan dálá čállinvuohkái . 1 Siri Broch Johansen : 1 Siri Broch Johansen , Deatnu 2007 ( Govva : Basia Głowacka ) 1 Sire Lindi , Oahppi , Nieida , 17 , KÁRÁŠJOHKA 2 . 1 Sirdásanáigodagas geassemánus golggotmánnui 1905 buhtaduvvojedje olgoriikadepartemeantta golut Gávpe- ja mearrajohtindepartemeantta bušeahta bokte . 1 Sirdásanortnet 1 Sirdin mielddisbuvttášii vejolašvuođa konsešuvnna dáfus meannudit Finnkoisjøen plánejuvvon sirdima Nesjøen:ii ( Lødølja sirdin ) . 1 Sirdin dáhpáhuvvá verolaš jotkkolaš vuođain iige dagat vearrogeatnegasvuođa Statskog SFii vearrolága § 5-2 mielde . 1 Sirdin PhDohppui dáhpáhuvvá maŋemus oasis min dutkanáigodagas . 1 Sirdin Jørstadmoenii mielddisbuktá lagasvuođa fágaoahpahussii ja doaibmi militearavehkii , ja nu lea maid vejolaš stivret fierpmádatsuodjalusa ovdánahttima , ja buoridit Suodjalusa doaibmanávccaid . 1 Sirdin Finnmárkui 1 Sirdimat gokčet bušeahttavuolláibáhcaga mii rehkenastojuvvo oljodoaimmaid mielde . 1 Sirdimat Sámediggái fertejit dáhpáhuvvat juohke doaibmabiju vuđolaš guorahallama maŋŋil ja lagas ovttasbarggus guoskevaš áššeoasálaččaiguin ja Sámedikkiin . 1 Sirddekeahtes duodjegávppit mat leat doaimmas birra jagi ja mat vuvdet sámi dujiid . 1 Sirdašupmi Kárášjogas roanddimii lei stuoris . 1 Sirbmá ii leat šat dat seamma mii ovdalis lei . 1 Singuin ledjen astoáiggis ja sii máhtte muhtun mearkkaid . 1 Sin váldoleaira lei Fálesnuoris . 1 Sin vuosteháhku dan vuostá ahte addimis eret sin guovlluid ja heaittiheamis sin erenoamáš kultuvrra lea molsašuddi ráđđehusaid stivrejumi vuolde dagahan ahte eiseválddit eai leat sin dorjon positiivvalaččat . 1 Sin sáhttá geavahit árjan giella ­ealáskahttinbarggus giellamovttiideaddjin ja giellaofelažžan , skuvllas ja nuoraidkluppain . 1 Sin searvái gulai ámtamánne Gunder Hammer , gii 1758:s sáddii miššonvirgegoddái sámi nuoraid oahpahusa ja konfirmašuvnna guoskevaš evttohusa . 1 Sin searvvis geat serve ráhkkanahttit skuvlla , ledje skuvlaolbmot ; Ola Aarseth , Anders Bongo ja Edel Hætta Eriksen , duojárat ; Lauri ja Toivo Keskitalo , boazosápmelaččat ; Aslak N. ja Nils A. Logje , ja giehmánni Isak Hætta . 1 Sin rahčan váikkuha dasa ahte sámi diliid áddejupmi ja beroštupmi sápmelašvuođas lassána , dadjá Berit Oskal Eira . 1 Sin ovdáneapmi galgá dáhpáhuvvat álgoálbmoga dáhtu ja dárbbu vuođul . 1 Sin oaivila mielde livččii buoret hábmet lága eanet oppalažžan , ja baicca addit dárkilet njuolggadusaid láhkaásahusaid hámis , earret eará vuhtii váldin dihte guovlulaš erohusaid . 1 Sin oainnu mielde boahtá buoret oktiiordnen gaskal ruhtaaddiriikkaid ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaid sidjiide buorrin go sii áigot buoridit riikka dearvvašvuođabálvalusaid . 1 Sin namat geat dušše galget čállojuvvot unnimusat nuppi muitobázzái , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Sin máhtu eai oaidnán makkárge riggodahkan skuvlaeiseválddit , eai ge báljo sii iežage 1 Sin miellaguoddu lea ahte sáhka dássážii lea jorran " páve skávžžas " ( vearis áššis ) , ja ahte mii danne galggašeimmet baicce guođđit fylkkadikki , báikkálaš servviid ja fylkkabellodatservviid cealkimiid Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeami birra . 1 Sin mielas sáhttáge orrut ahte lea stuorra gaska gaskal daid árvvuid maidda bajásgessojit ja daid árvvuid maid skuvla sidjiide oahpaha . 1 Sin mielas livččii dán virggis galgan leat fágabargi , áinnas sámegielat . 1 Sin mielas lei diehttelas ahte sámegiella , eatnigiella , áimmahuššo ruovttus ja ahte sámi eallinvuohki ceavzá . 1 Sin mielas ledjen mun « ánuheaddji » . Danne mun in šat beroštan mastege sámis . 1 Sin mielas ii leat nu buorre vejolašvuohta čállit reivve sámegillii ja oažžut vástádusa sámegillii . 1 Sin ledje njulgestaga viežžan geainnuid alde oahpaheaddjin . 1 Sin ledje juohkán bargojoavkkuide , ja vurrolagaid sii basse láhttiid ja távvaliid klássalanjain . 1 Sin jurdagiid ja válljemiid ferte geahččat Finnmárkku giliid historjjá ja stuoraservodaga dáruiduhtti fámu čuovggas . 1 Sin hástalusat guđet buvttadit latnjalas buktagiid , lea mearkagálvohuksen , logistihkka , eanandoalloindustriija ja borramušgávperáiddut . 1 Sin haga mii eat birge ja sin oasálastin dahká ahte mii olihat buot giliid ja čiegaid Sámis . 1 Sin gaskkas ledje 6.717 albmá ( 54 proseantta ) ja 5.738 nissonolbmo ( 46 proseantta ) . 1 Sin gaskkas ledje 11 geain lei julevsámegiel oahppu , 23 davvisámegiel ja njealjis geain lei lullisámegiel oahpahus . 1 Sin gaskkas geat eai čađat joatkkaskuvla oahpu viđa jagi sisa leat measta 60 % dievddut . 1 Sin gaskkas geat dál leat vuollil 50 jagi lea giella measta áibbas jávkan . 1 Sin gaskkas , geat eai ipmirdan skuvlla giela go álge , eai lean gállis geat olle dan dássái ahte sáhtte birget alimus plánas . 1 Sin galledeapmái bohte ollugat , muhto ii leat buorre go buot bargit eai leat mielas dakkár sámi doaluide . 1 Sin eatnamat leat sis eret váldojuvvon , eamiálbmogat leat bággehallan fárret eret ja sin kultuvrrat leat systemáhtalaččat vealahuvvon . 1 Sin eallimat ledje máidnasat , čadnon lundui ja buressivdniduvvon guolásteapmái . 1 Sin dilli hedjona go almmolaš kantuvrrat sirdojuvvojit guhkkelii ja ii ge šat gávdno báikkálaš veahkki , go gulahallan ferte dáhpahuvvat juogo čálalaččat , telefuvnna dahje dihtora bokte . 1 Sin agis lea dávjá nu ahte leat illudan vuolgit ruovttus ja beassat dahkat nugo ieža háliidit . 1 Simulerejuvvon 1 Silje Tyrihjell lea ilus go stáhtaministtar ja máhttoministtar oassálasttiiga vuosttas skuvlabeaivvi doaluin . 1 Silje Tyrihjell eret Nordstrandas beasai jearrat ovtta gažaldaga stáhtaministaris buot ohppiid čalmmiid ovddas . 1 Silje Karine Muotka lávdegotti jođiheaddji 1 Sildnes , Sigbjørn : Skolevesenet . 1 Silbba ovdal oste guhkálmas guovlluin , muhto dán áigái leat muhtun báikkiin silbarávddit guđet duddjojit silbačiŋaid aittonassii sámegávttiide . 1 SilOU : 5 1 SilOU : 1 Áigi : . 1 SilOU 27 SÁMI ORGANISAŠUVNNAIO OOARJJA-NJUOLGGAOUSAT Mearriduvvon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 SilOU 2 1 SilOU 13 § 29 Jienastanvuogit Jienasteapmi ordnejuwo ná : a ) Čoahkkinjoáiheaddji gohčču jogo daid áirasiid guáet vuosttaldit eavttuhusa , dahje sin guáet dorjot , čuožžilit . 1 Sijti Jarnge- Hattfjelldal suohkan - doarjjaohcan seminárii oahpahusa ja dutkama birra sámi birrasis Helgelánddas ja Västerbottenis 1 Sijti Jarnge árborddis rahppui formálalaččat jagi 1987 ja bargá ealáhus- ja kulturáššiiguin . 1 Sijti Jarnge árborddis lea lullisámi álbmoga čoahkkananbáiki . 1 Sijti Jarnge lea 2007:s ja 2008:s ráhkadan dilleplána , tevnnet ja gollumeroštallan evttohusa máttasámi gelbbolašvuođabibliotehka viiddideami ja ásaheami várás dálá vistti oktavuhtii Árborddis . 1 Sijti Jarnge dárbomeroštallama vuođul fertešii dáláš lokálaid viiddidit 1000 kvm:iin . 1 Sijti Jarnge Arborddis oaččui 2008:s 1 235 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessodoibmii , ja das leat golbma bistevaš virggi kulturviessodoaimma oktavuođas mat gusket kurssaide , konferánssaide , garraduodjebájiide ja girjerádjui . 1 Sijti Jarnge , Kárášjoga beassašfestivála , Guovdageainnu musihkkafestivála , Sámi filbmafestivála ja Duodjeinstituhtta leat juo organiserejuvvon vuođđudussan . 1 Sijti Jarnge ( sámi kulturguovddáš ) huksejuvvui 1980-logus ja lea Aarbortes . 1 Sijte Jarnges lea ovttas Nordlándda fylkkagirjerájuin ovddasvástádus jođihit lullisámi girjebusse . 1 Siivet AS Leavnnjas lea ohcama duogábealde . 1 Siihan dat leat min boahtteáigi . 1 Siihan beaivválaččat oidne ahte dárogiela oktoráđđejeaddji dilli váikkuhii boasttu guvlui . 1 Siidui bohtet jeavddalaččat dieđut áigeguovdilis áššiid birra nugo varas logut Sámedikki jienastuslogus , diehtojuohkin Sámedikki jienastuslohkokampánnja birra ja liŋka áigeguovdilis artihkkaliidda válgga birra . 1 Siidu ođasmahttojuvvo jotkkolaččat . Finnmárkkulága váldosisdoallu 1 Siidu ođasmahttojuvvo jotkkolaččat . 1 Siidu lea almmolaš Sámedikkis ja dan doaimmahit válgamielbargit Sámedikki hálddahusas . 1 Siidu 9 Rávisolbmuidoahppu : lasáhus 1. gurgadussii : 1 Siidu 9 : Lasáhus 1 Siidu 8 Alit oahppu ja dutkan : lasáhus 4 gurgadussii : 1 Siidu 5 : lasáhus vuolemussii siiddus : 1 Siidu 5 , rievdadit poastta 54 nuppi cealkaga : 1 Siidu 4 : 1 Siidu 4 , rievdadit nuppi cealkkaoasi nuppi cealkaga : 1 Siidu 34 — goalmmát teakstaoassi rievdaduvvo dánin : Boazodoalu heivehangeatnegasvuođa árvvoštallamis meahcceriggodagaid eará ávkašuvvama ektui lea deatalaš ahte vuođđun lea boazodoalu ( siidda ) guovlogeavaheapmi ja dan duohta heivehanvejolašvuođat . 1 Siidu 25 — čuo. 2.4 4. teakstaoasi nubbi cealkka rievdaduvvo dánin : Vejolaš bartahuksemiin boazodoalloguovllus dahje gillefidnoguovllus , galgá deattuhit boazoorohatstivrra dahje gillefidnostivrra cealkámuša . 1 Siidu 24 — guđát teakstaoasi maŋimuš cealkka rievdaduvvo dánin : Gielddat mat gullet dán guvlui galget beassat evttohit stivralahtuid . 1 Siidu 2 : 1 Siiddus lea maiddái vejolaš jearrat gažaldagaid sis geat barget sámediggeválgga čađahemiin Sámedikki bealis . 1 Siiddus 26 cealkámuša lea dasto dárbu geahčadit dán oktavuođas : " Sámediggi oaivvilda ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti váillálaš čielggadus vuođđudeaddji vuoigatvuođaid dáfus lea enoamán soahpameahttun ja váhátdahkki sámi beroštumiide . " 1 Siiddus 19 , goalmmát teakstaoasis , lea sáhka Sámi vuoigatvuođalávdegotti riektejoavkku birra , mii NOU 1993:34 mielde hilgu sihke sámi eaiggáduššanvuoigatvuođa ja mealgadii dange ahte Finnmárkkus leat oktasaš eatnamiid geavahanvuoigatvuođat , go stáhta nu guhká lea čuoččuhan iežas leat dáid eatnamiid eaiggát . 1 Siidduin gos don leat dál , lea viiddis doaibma ja sisdoallu dan fálaldaga ektui mii Sámedikkis ovdal lea leamaš . 1 Siidduid árvvoštallat 2007 vai oažžut lagat ovttasbarggu ( sirdima ) Infonuorra.noneahttabáikkiin . 1 Siidduid álggahedje muhtun Sámedikki hálddahusa bargit geain lei beroštupmi gávdnat neahtačovdosiid . 1 Siiddat siskkildit ovtta dahje moadde siidaoasi . 1 Siiddas mas lea ágga navdit ahte sin bohccot leat mastan eará siidda ellui , lea vuoigatvuohta geahčadit ealu gávnnahit leat go sis bohccot doppe . Geahčadit sáhttá dušše jus dán siiddas lea ovddasteaddji das . 1 Siiddas mas lea ágga navdit ahte sin bohccot leat mastan eará siidda ellui , lea vuoigatvuohta geahčadit ealu gávnnahit leat go sis bohccot doppe . 1 Siiddas leat máŋga siidaoasi , mat definerejuvvojit ” bearašjoavkun dahje eaŋkalolmmožin oassin siiddas , ja gii bargá boazodoalus ovtta olbmo vuolis dahje náittosguimmežagain dahje ovttasássiin searválaga ” ( boazodoalloláhka 2007 ) . 1 Siiddas lea eallu man boazodoallit guođohit ja bearráigehččet , ja das barget okta dahje eambbo boazodoallobearrašat ovtta siiddas . 1 Siiddas lea alddis maid čielga oaidnu dasa gii áiggis áigái gullá oktavuhtii mii dihto siida lea . 1 Siiddaisit ii leat válljejuvvon jođiheaddji , muhto lea siiddaisidin danne go lea bozolaččamus , dahje lea boarráseamos dahje eará ládje njunušolmmoš . 1 Siiddaide gullet okta dahje eanet doalloovttadagat . 1 Siiddaid boazologu galgá boazodoallostivra loahpalaččat nannet ja dohkkehit . 1 Siidda ulbmilin lea váikkuhit dan ahte sámi identitehta , giella ja kulturárbevierut duođaštuvvojit , oainnusin dahkkojuvvojit ja ovddiduvvojit . 1 Siidda ulbmilin lea aktiivvalaččat váikkuhit dan ahte sámi identitehta , giella ja kulturárbevierut suodjaluvvojit , oainnusin dahkkojuvvojit ja ovddiduvvojit . 1 Siidda rievttálaš mearkkašupmi boahtá ovdan máŋgga dáfus : 1 Siidda museaid otnáš dilli lea ahte Várjjat Sámi musea eaiggáduššá ja jođiha Unjárgga gielda . 1 Siidda ferte nappo sáhttit defineret dainna lágiin ahte dat sáhttá leat rievttálaš konstrukšuvnnaid vuođđun . 1 Siidda bargosuorgi ollá maiddái rastá ráji Rušša ja Suoma beallái . 1 Siidavuogádat sáhttá rievddadit jagis jahkái . 1 Siidavuogádaga sadjái sámit fertejedje dohkkehit álbmotstáhtaid servodatvuogádaga oktan lágaiguin ja oskkuin mat dan mielde čuvvo . 1 Siidaoassi . 1 Siidaoasi ásaheapmi . § 1 Siidaoasi ásaheapmi . 1 Siidaoasi sirdin galgá dieđihuvvot guovllustivrii mii dárkkista ahte sirdima formála eavttut leat devdojuvvon . § 1 Siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji sáhttá mearridit ahte ásahuvvo buohtalas álggahansiidaoassi mii gullá siidaoassái . 1 Siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji sáhttá mearridit ahte ásahuvvo buohtalas álggahanoassi mii gullá siidaoassái . 1 Siidaoasi jođiheaddji galgá fuolahit ahte su ealu bohccot eai leat guohtuneatnamiin dáid mearrádusaid vuostá . 1 Siidakássa geavaheapmái galget ráhkaduvvot njuolggadusat . § 1 Siidakássa Siida ferte ásahit siidakássa jus jahkečoahkkin vállje siidii iežas stivrra . § 1 Siidakássa Siida ferte ásahit siidakássa jus jahkečoahkkin vállje siidii iežas stivrra . 1 Siidajahkečoahkkin vállje siidda stivralahtu , gč. § 53 . Jus leat eanet go čieža geassesiidda , de válljejuvvojit guhtta stivralahtu vuorbádemiin siiddaid evttohasaid gaskkas , earret dan siidda mas lea ovdaolmmoš . 1 Siidajahkečoahkkima áššit ja váldi Jahkečoahkkin galgá : 1. válljet siidastivrra § 52 mielde 2. válljet evttohasa orohatstivrii § 43 mielde 3. mearridit doarjaga siidakássii , gč. § 55 4. mearridit siidakássa njuolggadusaid , gč. § 55 5. mearridit siidafoandda njuolggadusaid , gč. § 56 vuosttaš lađđasa 6. válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , gč. § 56 nuppi lađđasa 7. válljet gulahallanolbmo , gč. § 53 nuppi lađđasa Jahkečoahkkin sáhttá njuolggadusaid bokte mearridit ahte okta dahje eanet mearrádusat mat gustojit orohatjahkečoahkkimii , gč. § 50 , maiddái galget gustot siidajahkečoahkkimii . § 1 Siidajahkečoahkkima áššit ja váldi Jahkečoahkkin galgá : 1. válljet siidastivrra § 52 mielde 2. válljet evttohasa orohatstivrii § 43 mielde 3. mearridit doarjaga siidakássii , gč. § 55 4. mearridit siidakássa njuolggadusaid , gč. § 55 5. mearridit siidafoandda njuolggadusaid , gč. § 56 vuosttaš lađđasa 6. válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , gč. § 56 nuppi lađđasa 7. válljet gulahallanolbmo , gč. § 53 nuppi lađđasa Jahkečoahkkin sáhttá njuolggadusaid bokte mearridit ahte okta dahje eanet mearrádusat mat gustojit orohatjahkečoahkkimii , gč. § 50 , maiddái galget gustot siidajahkečoahkkimii . 1 Siidadoalli Norggas , juhkkon sohkabeliid ja proseanta mielde 2000 ja 2008 Dievddut N 478 511 468 483 312 1 Siida nuppástuvvá boazodoallun mii nuppástuvvá guolástusbonddiid dállodoallun Sámit elle maiddái gaskaáiggige buotlágan meahcástemiin ja bivdduin , sihke eatnamis ja mearas . 1 Siida mii iđiha vierrobohcco iežas ellui , galgá jođáneamos lági mielde dan dieđihit guoskevaš siidii . Rátkkašeapmi čađahuvvo § 31 mearrádusaid mielde . 1 Siida mii iđiha vierrobohcco iežas ellui , galgá jođáneamos lági mielde dan dieđihit guoskevaš siidii . 1 Siida mearrida ieš movt lágida gohččuma jahkečoahkkimii , gii galgá jođihit jahkečoahkkima , galgá go leat gittačoahkkin , movt jienasteamit galget dahkkot , galgá go čállojuvvot beavdegirji jna. . 1 Siida mearrida ieš movt lágida gohččuma jahkečoahkkimii , gii galgá jođihit jahkečoahkkima , galgá go leat gittačoahkkin , movt jienasteamit galget dahkkot , galgá go čállojuvvot beavdegirji jna. 1 Siida lea čadnon areálii , ja jus ii leat areála , de ii leat siida ge . Erik Solem , dološ sundi Deanus , čállá ahte boazosámiid gaskkas leat čielga oainnut dasa guđet eatnamat gullet guđe siidii , sihke dálve- ja geasseguohtumiin , ja ahte dát bisuhuvvo buolvvas bulvii . 1 Siida lea ožžon guovddáš saji , ja lea deaŧalaš oassi siskkáldas organiserema mearrádusain . 1 Siida ii leat dušše bargoovttastupmi , muhto maiddái árbevirolaš guohtungeavaheami guovddáš vuođđu . 1 Siida galgá plána mielde eaiggádit đvv , mii rahppo 2010 čavčča . 1 Siida ferte mearridit gii galgá guoddit ovddasvástádusa daid bohccuid hárrái mat gullet siidii . 1 Sii čállet ahte « Sáme- ja kveanagielat oahpaheaddjit eai máššan oahpaheamis ja ságastallamiin geavaheamis dáid amas gielaid vai mánát áddejit » ( Johtučálus 1880 ) . 1 Sii čálle Københámmanii gonagassii ja muitaledje álbmoga diehtemeahttunvuođa birra . 1 Sii čájehit sámi servodaga girjáivuođa ja oasálastet buot dásiin servvodagas . 1 Sii čájehedje munnje vielja bissu , ja de ipmirdin ahte sii sáhttet báhčit mu . 1 Sii čuoččuhit iežaset miessemánu 2010 raporttas ahte dainna bieggafápmoenergiijain maid lea vejolaš hukset Davvi-Norggas sáhttá unnidit CO 2 luoitimiid mii vástida ollislaš luoitimiid Norggas oljju ja gássa roggama oktavuođas 2010:s . De ledje fas dat teorehtalaš mállet . 1 Sii čuoččuhit ahte Sámeskuvllas hubmet beare unnán sámegiela . 1 Sii čujuhit ahte evttohus sáhttá váikkuhit dan guvlui . 1 Sii čielgasit beroštedje mánáideaset skuvlafálaldagas , ja sin gaskavuohta skuvllain duođaštii ahte váhnemiin lei sihke ipmárdus ja beroštupmi . 1 Sii šadde munnje buorre skihpárat . Mu mielas sin giellasuopman lei oalle čáppat guldalit , liekkus ja olmmošlaš . 1 Sii šadde dego oktan dárogielagiiguin . 1 Sii šadde bahát ja garrasat . 1 Sii áigo ođđasit dáruiduhttit sámiid , nu čuoččuhuvvui , vaikko ge dáža kultuvra ja identitehta uhtes ii namahuvvo ge plánas . 1 Sii vázzet viidáseappot Goldabarttaide gos sii idjadit , ja de fas máhccet vuolggasadjái . 1 Sii vázzet Moan skuvllas , Luomejeakki skuvllas , Hánssagietti skuvllas , Ákšovuona skuvllas , Reaššegeaži skuvllas ja Sáhpi skuvllas . 1 Sii vásihit maiddái ahte lea hui bures doaibmá riŋget NBČ-kontuvrii sámegillii . 1 Sii vásihedje lieđđuma Jiekŋaáhperittus luossagávppašemiin , goikeguliin , ebmos skuvlainternáhtaiguin , buriid kommunikašuvnnaiguin ja stuorra máilmmi impulssaiguin . 1 Sii várra idjadedje Roavvegiettis dahje Čuđiidguras . 1 Sii válde mu gihtii ja mii láidiimet guhtet guoibmámet olggos ja sii lohke ahte mii mannat ruoktot . . 1 Sii váillahit olbmo guhte sáhttá hupmat sámeskuvlla ovddas , ja oaivvildit ahte čielgaset jođiheapmi sámeskuvllas livččii álkidahttán buot . 1 Sii váillahit maiddái beaktilis doaibmabijuid boraspirevahágiid eastadeapmái , ja buriid ja einnostuvvi buhtadanortnegiid . 1 Sii vuollánedje hállagoahtit heajos dárogiela mánáidasaset , nu ahte mánát eai beassan oahppat sámegielage . 1 Sii vulge ovttas golmmain eará nuoraidfitnodagain NM-gilvvuide ovddastit Romssa fylkka . 1 Sii vihke , sihkkelaste , stohke – ja buot ovddemus – sii hupme . 1 Sii vigge dáguhit munnje ahte doppe ledje gumppet , dat ledje várálaččat , muhto ii lean álki . 1 Sii veahkehedje gápmagiid suidnet ja biktasiid čavddisin doallat , ja várjaledje sin givssideddjiid vuostá . 1 Sii sáhttet čuovvut prográmma earret eará go servet « Fágalaš forai » mas Sámediggi lágida čoahkkimiid dárbbu mielde , ja unnimusat oktii jahkái . 1 Sii sáhttet dušše rievdadit metodaid . 1 Sii sáhtte oažžut gitta 200 ruvnno rádjái , muhto de galge čállit ohcamuša fidnolávdegotti jođiheaddjái . 1 Sii sáhtte bálkáhit sadjásaččaid geain ii lean oahpaheaddjioahppu iige sámi duogáš . 1 Sii suohtastalle bures dainna go gohčodedje su birošeaffan , ja ásahushoavda doaivvui guhká ahte son lea ožžon gudninamahusa , gitta dassái go muhtin ii nagodan šat doalahit , muhto muitalii sutnje maid vuosttaš oassi namas mearkkaša . 1 Sii soite leat hujut ja eai loaktán . Mun lean danin jeđđen jeđđekeahtes mánáid , ja máŋgii lean ieš háliidan čierrut singuin ovttas . 1 Sii soite gal máhttán juoidá go vulge ruovttus , muhto dál eai máhttán šat maidege , eai ge sii roahkadan geahččat geasage , go buohkat gehčče sidjiide – ja de boahtá ieš bisma ávvobiktasiidisguin , dehe sus lea guhkes čáhppes bivttas , issoras stuora čalbmeláset njuni alde – árvvolaš ja duođalaš . 1 Sii sihte mu geardduhit maid ieža dadje . 1 Sii rámidedje ja movttiidahtte mu , nugo sii dahket mánáid bagadettiinge sámi guovlluin . 1 Sii raporterejit buriid bohtosiid ja dál gávdnojit eambbo biebmoruovttut go dan maidda lea dárbu . 1 Sii rahče hui garrasit oažžut buoret dili skuvlii ja oažžut sierranas boazodoalloskuvlla . 1 Sii plánejit iežaset barggu okto dahje earáiguin ovttas , sii hápmejit čuolmmaid ja plánejit ovdanbuktima . 1 Sii ožžot gitta 2 minuhta rádjái sárdnut . 1 Sii ožžo álo buoremus borramuša ja dávjá herskuid ohppiid ektui , muitala Ánne Kirste ja lasiha ahte dát njeallje jagi Rájá internáhtas ledje buorit ja ahte sii ollu servvoštalle mánáiguin . 1 Sii ožžo unnánaččas ollu , muhto dieđán ahte sii dávjá bártidedje lágádusaiguin . 1 Sii ožžo rámi sihke lohkama ja kristtalašvuođamáhtu ovddas . 1 Sii ožžo lobi boahtit skuvlii ja doallat andávtta ohppiide maŋŋelgaskabeaivvi . 1 Sii ožžo juohke jagi fiinna , stuorra páhka Sørlánddas Dybvåga nissonolbmuidsearvvis . 1 Sii ovddidedje vuosteháguset dán vuostá 1 ) ahte oahpahus buot fágain lei dárogillii , 2 ) ahte dr. Erik Pontoppidana čilgehus lei hilgojuvvon 3 ) ahte Nordahl Rolfsena lohkangirji geavahuvvui lohkangirjin . 1 Sii ovddastit áluhcit go guokte jagi maŋŋágo vuosttaš strategiija almmuhuv- bmoga davvin ja leat dehálaš doaibmit regionála ovddádusvui Romssa gávpogis , de čájeha dat ahte Ráđđehus dál nan- barggus . 1 Sii oste árppuid ja oaraid ja morde ieža daid bivdosiid maid dárbbašedje iežaset bivddus . 1 Sii oste skuvlaviesu 1924:s . 1 Sii orro internáhtas Smørstad nammasaš báikkis Leavnnjas skuvlla váccedettiin ja ahkidušše , erenoamážit unnimusat . 1 Sii orro Kárášjogas , Guovdageainnus ja Mázes , ja johte bohccuiguin duohkot deike . 1 Sii oidnojit ja gullojit politihkas , medias , kultuvrras ja valáštallamis . 1 Sii oidnet iešguđet siidda bierggasávdnasiid dárbbuid ja sáhttet lágidit nu ahte dárbbašlaš konserverenbargu doaimmahuvvo . Lea dárbu ásahit konserverenguovddáža buot museasiiddaid várás . 1 Sii oidne ođđa áiggi ja dahke buoremusaset . 1 Sii oidne ahte mus ledje čáhppes vuovttat ja čáhppes čalmmit , ja go vel oidne dan girjji , dalle eai šat dárbbašan smiehttat ; mu lei lohpi givssidit . 1 Sii ohppe ollu lottiid birra . 1 Sii ohcet vuosttažettiin skuvlii mii lea sámi birrasis . 1 Sii ohce mánáidgárdesaji sámi mánáidgárdái nu ahte sin mánná galggai oahppat sámegiela ja sámi kultuvrra birra . 1 Sii ohce ja besse oassálastit oahpahussii , ja de heite fas jagi maŋŋil . 1 Sii oaivvildit ahte sivvan go ii oktage leat ohcan guoros oahpaheaddjivirgái , lea eahpečielggasvuohta skuvlla sirdimis ja makkár fálaldagaid galget fállat doppe . 1 Sii oaivvildit ahte dát lea njágaheapmi Ráđi bealis , dan sivas go doarjjastivra lea njuolga válljejuvvon dievasčoahkkimis ja dan sivas galgá raportta dievasčoahkkimii . 1 Sii oaivvildit ahte dárbbašivčče juogalágan jođihandoaimma sámeskuvlla hálddašeami várás . 1 Sii oaivvildedje ahte sámegiella ii lean oahpahusfága , ja danin ii lohkkojuvvon buorrin skuvllas . 1 Sii oaivvildedje ahte mun balddán vuosttašluohkahasaid geat čuvvot busse . 1 Sii njulgestaga hárdet . 1 Sii nanusmuvve bealuštišgoahtit iežaset giela ja kultuvrra . 1 Sii nammaduvvojit fágalaš vuođuset geažil ja sin čoahkkádus galgá sihkkarastit teorehtalaš ja praktihkalaš vásáhusaid ja máhtu . 1 Sii nammadedje dán bargojoavkku almmá dieđiheamis Sámediggái , dušše dát juo čájeha departemeantta váilevaš doahttaleami sámi álbmoga miel- váikkuhanfápmui áššiide mat gusket sápmelaččaide , loahpaha Larsen . 1 Sii málestit bierggus , varas ja siskilušain , ja ráhkadit dáiddadujiin duljiin ja čorvviin . 1 Sii mákset 800 ru. mánnosaččat vuosttaš mánás , dasto 400 ru. mánnui eará mánáin . 1 Sii máhttet ollu go leat ollu vásihan . 1 Sii máhtte áddekeahttá bajillohkat logi báhkkoma ja Áhččámet , go álge rihppaskuvlii ; jos muhtimat máhtte veaháš eanet , de ledje baicca eatnašat dan dilis ahte eai máhttán eai stávetge . 1 Sii muitaledje munnje ahte dat ledje várálaččat , báhče buot mii lihkadii . 1 Sii merkejedje biergobihtáid iešguđet ivnnát láiggiin , vai juohkehaš galggai oažžut iežas bihtá go lei vuššon . 1 Sii manahedje visttiid , ruovttuid , vistegálvvuid , govaid , ja manahedje vel sámi gullevašvuođa . 1 Sii maid sáhtte vástidit oarjilsámegillii ja háleštit oarjilsámegillii . 1 Sii maid , guđet servet prošeavtta oahpaheaddjin , ovdaságadoallin ja movttiidahttin , ožžot vejolašvuođa čiekŋudit iežaset fágaid go dat lea ávkin prošektii . 1 Sii livčče áinnas háliidan heaittihit olles skuvlla , ja bidje ággan ahte stáhta ii galgga vuođđoskuvlla lága mielde doaimmahit skuvllaid . 1 Sii livčče sáhttán dahkat ollu nannet sámi giela ja identitehta . 1 Sii liikojedje molsut buhtes biktasiidda go olles vahkku ledje seamma gárvvuid geavahan . 1 Sii liikojedje buoremusat čuožžut gievkkanuksagaskkas ja geahččat go mu eamit barggai . 1 Sii ledje čiŋahan riemuide lášmmohallan- ja feastasálas . 1 Sii ledje čeahpit muitalit gili dološ áiggiid birra , ja muitalusaid mun čállen . 1 Sii ledje čeahpes ja berošteaddji olbmot . 1 Sii ledje vásihan dážavuođa , ledje jáhkihan ahte dát dat lei buoremus , ja dál bođii liiba mannat ollásit dážavuhtii . 1 Sii ledje váldoolbmot , muhto sis lei unnit bálká go dievdduin geat ledje bargoskihpárat . 1 Sii ledje válddálaš olbmot geain lei višuvdna ja ollu máhttu . 1 Sii ledje vuhtiiváldán Kárášjoga álbmotčoahkkima cealkámuša , ja dat lea bájuhuvvon ollásit Stuorradiggedieđáhusas nr. 21 . 1 Sii ledje varra ádden ahte girji lei čállon amas gillii , sin oainnu mielde , – sámegillii . Buohccidikšut lávejedje jitnosit lohkat munnje girjjis , go in ieš máhttán dalle . 1 Sii ledje unnán oahpahusa ožžon soađi geažil , lassin daidda váttisvuođaide mat čuvvo go oahpahus lei dakkár gillii maid sii eai ipmirdan . 1 Sii ledje searvan máŋgga siidan , ja dain máŋga bearraša dahje bearragotti ovttas háldejedje dihto guovllu . 1 Sii ledje ovttaoaivilis das ahte Tibehta stuorámuš vašálaš lea riikkaidgaskašas servodaga jávohisvuohta . 1 Sii ledje nu olu falit min , muhto Frøydis Guttorm gal birgehalai singuin čierastallamis . 1 Sii ledje ja leat gorges olbmot , geat gudnin atne ieža birget , gáibitkeahttá maidige servodagas . 1 Sii ledje hui dávjá gievkkanis ja mis lei eanet áigi sidjiide . 1 Sii ledje heađis go váillui sámegieloahpaheaddji , ja munnje fálle jogo girdit dahje vuodjit dien gaskka . 1 Sii ledje geafit ja goarráneame duokŋaduvvon rámsobiktasiiguin , ja geafi ja goarránan orui leamen sin vuoiŋŋalašvuohta nai . 1 Sii ledje finnmárko- ja ruovttugillipatriohtat , sis lei sátni hálddusteaset ja ledje « muitaleaddjit » . 1 Sii ledje dán rádjái bisson eadnebellodaga olggobealde . 1 Sii ledje duođaid dáruiduhttinpolitihka vuostá , maid baggehalle čađahit . 1 Sii ledje doarvái gierdan ! 1 Sii ledje dego amas olbmot sámi birrasis . 1 Sii ledje buohkat sámegielagat . 1 Sii ledje barggánis ja čeahpes oahpaheaddjit . 1 Sii leat čađa áigge leamaš unnitlogus ja nu leat vel dálge ja sii leat šaddan orrut jávohaga . 1 Sii leat vártnuheamit ja gullet Finnmárkku eanemus bázahallan ja gealbboheamos álbmogii ja sin álbmot leat stuorámus joavku seahkemielagiid ja heaigomielagiid skuvllaide . " 1 Sii leat vuhtii váldán ahte Sámediggeráđđi ii áigon miehtan sin váidagii , ja sii leat go leat geahčadan iežaset prošeaktaválddahallama ollásit ádden dan . 1 Sii leat vel guorrasan evttohusaide muddet Hålogalandalmennega riektedili , ordnema ja láhkanannejuvvon gáržžidemiid dan oamastanráđastallamis . 1 Sii leat veahkehan lasihit diehtomielalašvuođa sámi veahkadaga dárbbuid hárrái , ja miellaguottut orrot earáhuvvamin máŋgga gielddas . 1 Sii leat vahku eret ruovttus , orrot vieris ruošša bearraša luhtte ja deivet ollu ođđa olbmuid , dadjá Randi Jernberg , joatkkaskuvlla ruoššagiela oahpaheaddji . 1 Sii leat pasifisttat ja leat dovdosat ráfibarggu ja humanitára barggu dihte . 1 Sii leat ožžon váidagiid , lohke , muhtin dáid mánáid váhnemiin . 1 Sii leat njealját ofelašgázzi geat deaivvadettiinneaset eará nuoraiguin , galget ovddidit áddejumi ja beroštumi sápmelašvuođas . 1 Sii leat nammadan prošeaktajođiheaddji , stivrenjoavkku ja prošeaktajoavkku . 1 Sii leat mielde deavdimin eanetlogu oasi . 1 Sii leat mearrideaddji studeanttat ožžot iežaset siskkáldas hárjehallama bagadal- dehálaččat ceavzilis bátnedoavttiroahpu ja spesialistaoahpu hukseliin geaid fylkkasuohkan bálkáha . 1 Sii leat maiddái leamaš viššalat finadit min luhtte Trøndelagas vássán jagiid . 1 Sii leat juogo vuoruhan sámegiela dahje dárogiela – ja guktuin báikkiin leamašan menddo unnán mearkagielaoahpaheaddjit . 1 Sii leat iežaset hárjehallamiin ja boađusovddidemiin čájehan ahte lea nuorra agis vejolaš gilvalit buoremusaiguin riikkaoasis ja riikkaoasi olggobealde . 1 Sii leat gilvvohallamiid bokte beassan searvat stuorra riikkaidgaskasaš valáštallanlágidemiide , gilvvohallat eará riikkaid ja kultuvrraid gilvvohalliiguin , ja beassan ovddidit iežaset kultuvrra ollu olbmuide hui positiivva vugiin . 1 Sii leat geatnegahttán iežaset lasihit almmolaš ruhtadeami dearvvašvuođabálvalusaide ja sihkkarastit ahte álbmoga geafimusat ožžot dearvvašvuođabálvalusaid almmá menddo stuorra goluid haga . 1 Sii leat dovdagoahtán vuostehágu skuvlii . 1 Sii leat dolkan gullamis min geažohis ságaid dásseárvvu birra J Muhto seammás lea deaŧalaš ahte mii hállat dásseárvvu birra váikkuhangaskaoapmeortnegiid , vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid oktavuođas , danne go dieid oktavuođas dat leat dat stuorámus ja eanemus hástaleaddji bonjuvuođat . 1 Sii leat bivdán lávdegotti evttohit doaibmabijuid , 10-20 jagi áigeperspektiivvain , maiguin soahpá fuolahit ahte universitehtat ja allaskuvllat vástidit servodaga dárbbuid ja sihkkarastet buori resursaávkkástallama . 1 Sii leat bargan buriid bargguid gilvit dieđuid sámiid ja sámi servodaga birra nuoraide sierranas guovlluin riikkas . 1 Sii leat Kristine Marie Inga / Risten Márja Inga , 19 jahkásaš sortlándalaš , Ina-Ristin Danielsen Gundersen , 20 jahkásaš hellalaš ja Ul-Juhan Partapuoli , 20 jahkásaš deatnulaš . 1 Sii leat 11 , 13 ja 16 jagi . 1 Sii lea dehálaččat fylkkasuohkanii . 1 Sii jeđđejedje mu nu bures go sáhtte ja ledje siivvut , muhto go olliimet Troandimii , de gal sin ámadajut rivde . 1 Sii ja sin maŋisboahttit ledje ovttagielat dárogielhállit . 1 Sii ipmirdedje ahte munnje ii lean vejolaš oahppat sáme- ja dárogiela iešalddis . 1 Sii hárve bovdejedje mánáid , eai oappáid eaige vieljaidge . 1 Sii hálle ollu , muhto fáhkkestaga válde sihkkeliiddiset ja sihkkelaste eret . 1 Sii háliidit veahki fas háhkat bivdosiid ja reaidduid vai besset divvut dan mii lea divvumis ja hukset ođđa bárrobuođuid , rukkuid ja visttiid mat leat billašuvvan , čállá Sámediggi reivves olgoriikaministarii Erik Solheim:ii . 1 Sii háliidit oahppat giela , ja eai dáhto čiehkat iežaset sámi duogáža . 1 Sii háliidedje mánnái sámegiela , ja dalle háliidedje maiddái eará oahppit sámegiela oahppat . 1 Sii háliidedje beassat eret namas « heimeyrkeskole » ja ohce lobi rievdadit nama « Den samiske yrkes- og husflidsskole » . 1 Sii háhke ollu biktasiid , dálvestevveliid ja eará maid juogadedje mánáide . 1 Sii hirpmástuvve ! Maid ! 1 Sii han šaddet dan muttus jallat ahte eai ádde eai maidege go álget skuvlii ! 1 Sii han ásahedje vuogádaga , mas ledje bálkátkeahtes attachéat , geat galge nannet legašuvnnaid kanturdoaimmaid ja seammás sihkkarastit dárbbašlaš virgehasaid ossodahkii . 1 Sii han ledje vearrámusat . 1 Sii gádjo ollu norgalaččaid eallima geat báhtaredje soađi áigge , muhto maŋŋá leat gártan gullat árvvohis šláddariid ja spekulašuvnnaid ja almmolaš meanuid , dadjá Sámedikki várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 Sii guđet álget dán skuvlii , leat juo čohkkán 8 jagi skuvlabeavddi guoras , nu ahte buohkat nagodit bures čuovvut mielde oahpahusas . 1 Sii guđet vuoruhedje Gonagasa , sii adde dan dánskagillii [ 2 ] Dát vuostevuohta lea čuvvon girko ja skuvlla dán áiggi rádjái . 1 Sii guđet muinna sihte sárdnut , ferteje sámástit . 1 Sii guđet ledje doaimmas ovdal bismma Ludvig Harboe oaivvildedje ahte miššonearat ja oahpaheaddjit galge atnit dušše sámegiela , muhto son čálii 1748:s bagadusastis ođđa miššonearii : « Miššoneara ieš bargá viššalit sámegiela ja suomagiela oahppat , go nu son sáhttá alcces gullevaš sápmelaččaide sakka stuorát áhpun ja ovdamunnin , sin oahpaheamis ja ávdugasvuođa áššis . 1 Sii guđet leat registrerejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ja guđiin dasto lea jienastanvuoigatvuohta ožžot sáddejuvvot válgakoartta mii galgá váldojuvvot fárrui jienastanbáikái . 1 Sii guđet eanemusat gillájit , eai sáhte ovttage bohcco njuovvat ja nu báhcet ge áibbas dietnasa haga . 1 Sii guđet barget boazodoaluin galget sáhttit eallit dainna . 1 Sii guđet bajásšaddet ovttagielalaš sámi ruovttus , ohppet dárogiela skuvllas , ustibiin ja muđuid servodagas . 1 Sii goit duste eanet . 1 Sii gillájedje ja orro jávohaga , ja almmolaš oktavuođain sii eai namuhuvvon ovdalgo sámi organisašuvnnat morránedje dahje sámekonsuleanta Henriksen bođii davás . 1 Sii gehčče gierdivaččat mu nuorra ja byrokráhtahis áŋgirvuhtii , ja go sámegielplána galggai ollašuvvat ja sámegieloahpaheapmi galggai jotkojuvvut bajit klássaide , de jerrojuvvujin fas Johan Jernslettenii veahkkin ráhkadit oahppogirjjiid 3. - 6. klássaide , maidda bijaime namman Ginna , Galka , Borta ja Snorra . 1 Sii geavahit systema ja váldet min ruđaid ! 1 Sii geavahedje buotlágán vugiid maid fuobmájedje . 1 Sii geavahedje buot gássaapparáhtaid oktanaga , 6 oahppi iešguđetge gásaboalddaniin , ja okta válddii áiggi diimmuin olahusgeahččaleamis . 1 Sii geat vázze skuvlla Deanus 1880-logu rádjái ohppe lohkat ja čállit sámegiela . 1 Sii geat válljejit sámegiella 3 , galget maŋŋel 10. jahkeceahki leat olahan 1.-4. dási gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Sii geat válljejit sámegiella 2 , galget maŋŋel 10. jahkeceahki leat olahan 1.-7. dási gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Sii geat váldet vuostá stáhta fálaldaga ( ja leat mielde unnideamen boazologu ) fertejit máksit vearu das maid stáhta fállá doaluid lonisteapmái . 1 Sii geat váldet dábálašfágalaš oahpposuorggi dárbbašit lassioahpu oažžut ámmáha . 1 Sii geat váldet 60 oahppočuoggá dárogiela , eai friddjejuvvo dákkár geahččaleamis . 1 Sii geat veallájedje glása lahka oidne movt guovssahasat libardedje duohko deike sevdnjes čoskes dálveilmmis . 1 Sii geat sáhttet fievrridit gažaldagaid lobálašvuođadárkkisteapmái , leat duššefal fásta gielddastivraáirasat ja fylkkadieggáirasat . 1 Sii geat sáhttet dán ovddasvástádusa oažžut leat seamma olbmot geat leat namuhuvvon 1978-lága 4. §:s , muhto lávdegoddi lea geahččalan njulget dálá njuolggadusaid unohis váikkuhusaid . 1 Sii geat ožžot doarjaga badjel 60 000 ruvnno galget buktit revisora duođaštan rehketdoalu . 1 Sii geat ožžot badjel 100 000 ruvdnosaš doarjaga , galget buktit dárkkisteaddji duođaštan rehketdoalu . 1 Sii geat ovdal leat ožžon stipeantta : 2009 : Martin Hanssen Lillevik ( friidrett ) Aila Emilie Sarre ( beanavuoddji ) 2008 : Finn Hågen Krogh ( čuoigi ) Odd Isak Kappfjell ( judo ) 2007 : Oda Onstad Utsi ( friidrett ) Siv Anja Mienna ( taekwondo ) 1 Sii geat otne sáhttet bidjat listtuid sámediggeválgii ja jienastit , leat dat geat leat fievrriduvvon sámi jienastuslohkui . 1 Sii geat orro olggobealde gávpoga sáhtte ohcat , muhto fertejedje de máksit olggobealde gávpot hatti , mii lei hui allat . 1 Sii geat oaivvildit ahte sis leat ollislaš vuoigatvuođat , leat atnán dán lobihis bivdun . 1 Sii geat nagodedje báhtarit , masse sosiálalaš árvvu . 1 Sii geat máhtte sámegiela , ledje eará dásis . 1 Sii geat máhtte dušše moadde luođi , ohppe máŋga ođđa luođi internáhtas orodettiin . 1 Sii geat lohke daid teavsttaid sáhtte ieža válljet goappá gillii háliidedje lohkat . 1 Sii geat ledje sáhkkii , fertejedje duhtat mu muitalussii herggiid ja reagaid birra mat loktanedje muohtašiljus ja girdiledje váriid badjel Áltái . 1 Sii geat ledje skuvlaagis1940– 47 masse ovtta dahje soames jagi skuvlla . Ja dallege go besse skuvlii de dat heahtašuvai das ahte dilit ja oahpaheaddjit molsašuvve dávjá , skuvlaviesut ledje heittogat ja ledje maid unnán oahpponeavvut . 1 Sii geat ledje atnán buot sámevuođa ovdáneami hehttehussan , álggahedje vuostálastima bissehit sámáiduvvama . 1 Sii geat leat čađahan joatkkaskuvla oahpu ásset dávjjibut čoahkkebáikkiin olggobealde SED-guovllu ja lulábealde Sáltoduoddara go sii geat eai leat čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Sii geat leat válljehahttit ja sii geain lea jienastanriekti leat sápmelaččat geat leat válljen čálihit muhtun sierra jienastuslohkui mii lea ásahuvvon dan ulbmilii– Sámedikki jienastuslohku . 1 Sii geat leat sádden ohcama ovdal ovddit ohcanáigemeari eai dárbbaš ođđa ohcama sáddet . 1 Sii geat leat oahpahan sámegielas boares Deanu gielddas leat bargan oktonasas , iige leat leamaš geainnage ovttasbargat , ja dábálaččat leat uhcán áddejumi fidnen jođiheddjiin . 1 Sii geat leat nu gáibideaddjit ahte eai háliit mánáideaset dohko fertejit ieža eará láhkai gozihit ahte mánát ožžot dan oahpu maid skuvlaláhka gáibida . 1 Sii geat leat guovttegielagat ožžot mielde olles gova , muhto čuoládagat doibmet maid bures iešheanalaččat . 1 Sii geat leat bargan dan ala ahte johttisámiid mánáin ii galgga leat dábálaš skuvlafálaldat , sis ferte leat lossa noađđi guoddit . 1 Sii geat heite ealáhusas , galget oažžut nu gohčoduvvon nuppástuhttinbálkká vihtta jagi . 1 Sii geat geahččalit biehttalit iežaset sámi seađu , gaikkodit , dulbmet ja bilidit dan maid ovdaváhnemat leat sidjiide skeŋken . 1 Sii geat eai leat dieđihan dien dáhtonii , eai beasa jienastit dan jagi . 1 Sii geat dáhtošit Kártenkommišuvnna čielggadit áššiid , fertejit dasa ovddidit gáibádusa . 1 Sii geat dutke guovttegielalašvuođa , oaivvildedje dalle ahte lei deaŧalaš hálddašit ovtta giela , ovdalgo álget nuppiin . 1 Sii geat doibme bures , balle ahte sin identifiserejit eanemusat doaibmahehttejumiiguin . 1 Sii geain leat dakkár mátkkit , galget sáddet guittiid Pasientreiser nammasaš ásahussii Skienii vai mátkkit lasihuvvojit dan mqksojuvvon supmái mii lea vuođđu friddjakoartta addimii . 1 Sii geain lea vuoigatvuohta jienastit stuorradiggeválggas , ožžot maiddái vilges válgakoartta . 1 Sii geain lea erenoamáš gelbbolašvuohta , sáhttet biddjojuvvo virgekodii 1364 Seniorráđđeaddi . 1 Sii geaidda njuolggadusat gusket fertejit leat ovttaoaivilis das ! 1 Sii garrasit vuostálaste sámegiela ja heaittihedje seminára 1774:s . 1 Sii galledit maiddái NRK Sámiradio vai oahpásmuvvet sámi mediaide ja eanet álgoálbmotovttasbargui . 1 Sii galledit Sorrisniva olgunastinpárkka . 1 Sii galget árvvoštallat ja buktit ávžžuhusaid mat vuhtiiváldet rievttálaš , ehtalaš , metodalaš ja teknihkalaš beliid . 1 Sii galget vel beassat oaidnit Sámedikki stáhtusraportta . 1 Sii galget suodjalit mánáid fuolahusváilliid vuostá ja hehttet ahte mánát gillájit fysalaš ja psykalaš vahágiid . 1 Sii galget oahppat bargat iešguđetlágan bargovugiid mielde nugo ovdamearkka dihtii prošeaktabarggu . 1 Sii galget nu guhkás go vejolaš leat eret dain fylkkain maidda Riikaoasselávdegoddi guoská . 1 Sii galget nu guhkás go lea vejolaš leat eret dain fylkkain maidda Riikaoasselávdegoddi guoská . 1 Sii galget dalán álgit dainna mii lea váddáseamos : amasgielain . 1 Sii galge addit smávva sámemánáide dárogiel gálggaid ja addit sidjiide oadjebasvuođa ođđa ja amas árgabeaivvis . 1 Sii filbmejedje muhtun nieidda árgabeaivvi nuoraidskuvllaoahppin Leavnnjas . 1 Sii fievrridedje mielddiset viehka stuorra oasi departemeantta arkiivvain , maid dasto maŋŋil fievrridedje rastá ráji Ruŧŧii , ja bidje norgalaš legašuvdnii Stockholbmii . 1 Sii fertejit leat logahallojuvvon dan válgabiirres , gos lista evttohuvvo . 1 Sii fertejedje áibbas vuollánit skuvlla eavttuide , dohkkehit skuvlla njuolggadusaid , giela ja árvvuid . 1 Sii fertejedje birget dákkár virolašvuođa mielde : Veahkehan du , ja don ges veahkehat mu . 1 Sii falle munnje bealle virggi boazodoallooahpus , ja dasa lassin oahpahin datakurssaid ja bargen HMS:in ( Helse-miljø-sikkerhet , Dearvvašvuohta-biras-sihkkarvuohta ) . 1 Sii evttohit ahte allaskuvllat šaddet oassin sin regiovnna universitehtii . 1 Sii evttohedje earret eará ásahit ráđđeaddi komiteá ( Advisory Committee ) mas leat 13 lahtu , ja mii galgá gozihit eamiálbmogiid dearvvasvuođa . 1 Sii eaige lean duđavaččat go rektor ii goassege dolvvot ođđa bargiid Sámeskuvllas go oahpista daid . 1 Sii eai ádden eai maidege , muhto áhčči lei duhtavaš mo ledje dadjan ! 1 Sii eai áddehala gaskaneaset jus eai leat hárjehallan oalle olu . Siidaguoibmesuopmanat nugo omd. julevsámegiella ja davvisámegiella leat lahkalagaid . 1 Sii eai sáhte ovddidit vuosttaldeami plánaevttohussii mas lea seamma sisdoallu boahtte plánavuorus , vaikke vel dat guoská ge eará fágaberoštussii dahje eará beallái go dat masa vuosttaldeapmi lei jurddašuvvon ovddeš plánas . 1 Sii eai oainne mu . 1 Sii eai oainne kultuvrralaš erohusaid eaige ipmir maid sámivuohta mearkkaša munnje ja midjiide . » 1 Sii eai nagodan oastit gárvves dorske- ja sáidefirpmiid iežaset bivdui . 1 Sii eai máhte dárogiela ge albma ládje hupmat ! 1 Sii eai meannudan ohppiiguin seammaláhkái . 1 Sii eai mainna ge lágiin láigohan jávrriid . 1 Sii eai leat šaddan vásihit dan dáruiduhttinpolitihka maid sin váhnemat ja sin váhnenbuolva šattai vásihit . 1 Sii eai leat almmatge dássážii ožžon ođđasit álggahit árbevirolaš boazodoalu dálá hámis , go eai leat leamaš guoros doalloovttadagat dán guovllus . 1 Sii eai leange gal nu guhká klássas . 1 Sii eai lean duhtavaččat priváhta olbmuid luhtte orrumiin ja háliidedje skuvlainternáhta nugo lei leamaš Guovdageainnus ja Buolbmágis . 1 Sii eai ipmirdan mu ja doivo sihkkarit ahte mus ii lean mihkke gaskkustit maid livččii gánnáhan gullat . 1 Sii eai háliidan dárogielaoahpahusa njoahcudit , seammás go sii dovddahedje ráhkisvuođa eatnigiellaseaset , man háliidedje seailluhit . 1 Sii eai goassege loga vásihit buorredáhtolaš beroštumi ja fuomášumi jus bures manná . 1 Sii eai galgga namuhuvvot . 1 Sii eai dohkkehan premissaid ahte lea dehálaš oahppat dárogiela ja skuvlapensuma , oažžut buriid árvvosániid ja leat skuvllas juohke beaivvi . 1 Sii eai diehtán maid galge , ja eai ge diehtán mii mánáide livččii buoremus : Galgego lohkat dárogiela , vai galgego lohkat sámegiela ? 1 Sii eai bivdán dakkár sajiin gos gođđanguolli lei . 1 Sii dárbbašit stuorát viessosajiid , eanet rájussaji ja vejolašvuođaid bargoneavvuid fievrridit . 1 Sii dáhttot friddja ja lunddolaš ovdáneami man boađus lea ahte sámegiella jávká ja sámi álbmot suddá dáža álbmogii . 1 Sii dutke fálládávtti dárkileappot ja čájáhasat dávttis ja guovtti pláŋkkás sáddejuvvojedje áigádanlaboratoriai Troandimii . 1 Sii dovde iežá mánáid geat ledje sáddejuvvon eret ja geat eai goassige šat máhccan . 1 Sii dihte gosa galge . 1 Sii deaivvadedje searvat riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihttui . 1 Sii datte evttohit molssaevttolaš evttohusa oamastanorgána stivrra čoakkádussii , nu ahte Sámediggi galgá nammadit golbma miellahtu , ja dan golbma eará miellahtu nammadit searválaga daid fylkkaid fylkkadikkit gos Hålogalandalmennet šattašii eanaomasteaddjin . 1 Sii dahke nu dannego oaivvildedje ahte sámiid geavaheapmi ii lean doarvái siviliserejuvvon - nammalassii , ahte ii soahppevaš máttánorgalaš eanandoalloservodaga ideálaide . 1 Sii dahkaludde ja dáhpádedje ealuid , johtimiid , njorostemiid jna. . 1 Sii dadje maid ovdal dárogillii ahte áhčči borai beali das maid sii borre , vaikko oaivvildedje ahte son borai beali eanet . 1 Sii cuiggodit maiddái čielgasit Loabát skuvlla jođiheddjiid go dadjet ahte jus rektor livččii beroštan nu ollu sámeskuvlla ohppiin ja oahpaheddjiin go dáččaskuvllas , de livččii leamaš mealgat buoret . 1 Sii cuiggodedje stuorra suoma sisafárrema Nuorta-Finnmárkui . 1 Sii bággehalle fárret rittu guvlui . 1 Sii buohkat ipmirdedje sámegiela , ja odne leat sii buohkat sámegielagat buorebutge das fuolakeahttá go danin . 1 Sii bukte ruovttoluotta áibbas ođđa govaid . 1 Sii bovdejedje skuvlajođiheaddji , skuvlahoavdda , báhpa ja iežá oahpaheddjiid , ja sii bohte . 1 Sii bohtet deike sápmelaččain oahppat eanet álgoálbmogiid birra . 1 Sii bohtet baicca dovdat ahte kristtalašvuohta lea bággoneavvu oahpahit sidjiide dárogiela . 1 Sii bohte ruovttoluotta buot jávrriide juohke jagi . 1 Sii bohte boaittobeale vuotnagáttiin nugo Stáhpogiettis , Lávvonjárggas , Gohpis , Gávesluovttas ja nu ain . 1 Sii bivde muhtun áigge juohke jávrri . 1 Sii bivde departemeanttas : allet vajáldahte min go čoahkkinastibehtet Váhnenakšuvnnain . 1 Sii bidje čielga gáibádusaid munnuide , moai fertiime vuosehit maid máhtiime , lohká Rolf Erling . 1 Sii bidje smávva almmuhusa Finnmarken-áviisii 10.09.97 : « ALMMUHUS . 1 Sii bidje alumiidnabánno skruvvadoalanii gitta , ja dolastedje stuorimus áhcahangássasojuin ja garra gásadeattuin . 1 Sii besset čálihit iežaset sámi jienastuslohkui jus nubbi sin váhnemiin lea čálihan iežas dohko . 1 Sii besset čuovvut beaivválaš barggu ruovttus ja ealu luhtte . 1 Sii besset oaidnit ovdamearkkaid min báktedáidagis ja báktedáidagis eará sajiin ge máilmmis , besset árvádaddat ja árvaladdat , besstet bardit eallilotto báktedáidaga govadagaiguin ja besset njávkkadit šalladis geađggi masa leat čullojuvvon báktegovaid kopiijat . 1 Sii besse oaidnit mo Nilena njálbmelálli divššui veajehis . 1 Sii bearráigehčče hui dárkilit dan mot mii gárvodeimmet . 1 Sii barget áššemeannudemiin ja bagadallet , dárkkikstit ja bearráigehččet , ee. dárkkistit resurssaid . 1 Sii barge máŋgga sajis Oarje-Finnmárkku rittus , ja sis lei váldoorohat Ráhkkerávjjus . 1 Sii barge dušše ovtta áššiin : Fidnet našunála oahppoplána daidda golbma skuvllaide mat ledje dan sávvan . 1 Sii ballet dál ahte eanadoarggástusroassu lea buvttihan sin ain rašit dillái ja ahte eiseválddit sáhttet geavahit liibba čađahit doaibmabijuid mat mielddisetbuktet ahte sis váldojuvvojit eret dat guovllut ja resurssat mat leat leamaš sin árbevirolaš eallima vuođđu . 1 Sii bajidit sin sámevuođa , ja sin sámi bearraša resursan alcceseaset . 1 Sii atne min árvvus go máhtiimet guokte giela . 1 Sii atne girku vasálažžan ja daid fertii vuosttaldit . 1 Sii , guđet dárkkistuvvojit , leat geatnegahttojuvvon ovttasbargat dárkkisteaddjiiguin . 1 Sii , geat eai hálddaš giela , galget sáhttit oažžut dárbbašlaš vuođđomáhtu . 1 Sii , geat dorjot oahpaheaddji Aarsehta , oaivvildit ahte ii leat eará vuohki fuomášahttit olbmuid , go boktit sámiid iešdiđolašvuođa . 1 Sii , geain ledje oappát ja vieljat , sálve sidjiide . 1 Sii , geain leat kándidahta evttohusat , bovdejuvvojit sáddet evttohusa čálalaččat oktan ákkástallamiin mii sáhttá leat eanemusat 1-2 siiddu . 1 Sii , geain lea jienastanvuoigatvuohta Stuorradiggeválggain ožžot dasa lassin vilges válgakoartta . 1 Sihten su čiehkat daid biktasiid eret , dehe addit daid Ellii , mu fuolkái . 1 Sihtat ásahusaid árvvoštallat berre go evttohusa ovdanbidjat vejolaččat vuollásaš orgánaide dahje relevánta ovttasbargoorgánaide . 1 Sihko eavttohasaid : 1 Sihkkut teakstaoasi loahpa maŋŋil cealkaga : 1 Sihkkut s. 2 : " Sámedikkis lea viiddis ovttamielalašvuohta das ahte doalu nammii galgá mearriduvvot bajimus boazolohku " 1 Sihkkut galget go váidaluvvo , go meaddádusat leat fuomášuvvon , go olmmoš lea manahan iežas jienastanvuoigatvuoaa dahje jápmán . 1 Sihkkut Finnmárkku guođohanáiggit rájes s. 2 čuo. 2 . 1 Sihkkut : Ođđasit prioriteren ráđi dieđáhusas . 1 Sihkkunveahkkebálvalus lea gitta otnáža rádjái leamašan geahččalanprošeakta . 1 Sihkkeljealbma ja kursa njealját luohkkálaččaide 1 Sihkkelat 1,0% 1 Sihkkarvuođapolitihka ossodat Ekspedišuvdnahoavda Svein Efjestad Telefovdna : 23 09 62 00 1 Sihkkarvuođaovttadat fuolaha departemeantta sihkkarvuođa- ja gearggusvuođabarggu plánema , čađaheami ja oktiiheivehallama , earret eará fysihkalaš sihkkarvuođadoaibmabijuid stivrema ja čađaheami ráđđehuskvartálas . 1 Sihkkarvuođa dihtii áigu NSR sámediggejoavku čujuhit ahte ruđat oahpahusa várás sámegielas ja sámegillii leat olggobealde Sámedikki bušeahta . 1 Sihkkaruššan dihte plána čađaheami ferte joatkit nissonoaivadeaddjivirggi . 1 Sihkkaris biebmu ja buorre elliidčálgu 1 Sihkkarastá Slettmeg.no šaddá bissovaš doaibman 1 Sihkkarastojuvvon lea ahte operatevra áigu heivehit iežas doaibmanáiggi soahpamušstrategiija nu , ahte báikkálaš skáhppojeaddjit buorebut sáhttet gilvalit . 1 Sihkkarastit vuoigatvuođaid Muđui čujuhii Sámedikki várrepresideanta dáláš prosessii sihkkarastit sámiid vuoigatvuođaid sámi guovlluin lulábealde Finnmárkku . 1 Sihkkarastit guovddáža doibmii vuođu , oktavuođa ja legitimitehta , de nannoset ovddasteapmi Nuorta Ruošša boazodoalloguovlluin lea dehálaš . 1 Sihkkarastit ekologalaš ja ekonomalaš guoddevašvuođa ( ceavzima ) , de oaivvilda fylkkamánni ahte ferte doalahit juogalágán bearráigeahču álggahemiiguin . 1 Sihkkarastit ceavzilis boazodoalu heivehuvvon boazologuin , geahpeduvvon vahágiiguin ja eanet buvttademiin . 1 Sihkkarastit ceavzilis boazodoalu go boazologu heiveha guohtuneatnamiid ektui . 1 Sihkkarastit buori gearggusvuođa fáhkka nuoskkideami vuostá 1 Sihkkarastit bagadusbálvalusaid 1 Sihkkarastit ahte norgga mearrabiebmu lea oadjebas 1 Sihkkarastin dihtii ceavzilis boazodoalu lea dárbu buorebut sihkkarastit boazodollui eatnamiid . 1 Sihkkarastin dihtii ahte áittardeaddjis lea fásta ovttasbargoguoibmi sámi birrasis dásseárvo- ja máŋggabealatvuođaáššiin , áigu ráđđehus ovttas Sámedikkiin láhčit dili vai sáhttá ásahuvvot virgi mii lea laktásan sámi birrasii mii bargá dáid áššiiguin . 1 Sihkkarastin dihtii ahte sámegielat oahppit / oahpahallit joatkkaoahpahusas ožžot dan oahpu maid sis lea vuoigatvuohta oažžut , addojuvvojit sierra doarjagat dien ohppui . 1 Sihkkarastin dihtii ahte báhcán suodjalanáššit ovdánit golmma davimus fylkkas , de lea Birasgáhttendepartemeanta jahkái 2010 juolludan miljon ruvnno Sámediggái vai bargonákca nannejuvvo suodjalanáššiin sámi guovlluin . 1 Sihkkarastin dihtii ahte buot sámi oahppit ožžot vuođđooahpu duojis , de lea duodji ožžon dehálaš saji buohtalas sámi oahppoplánain , ja lea prográmmafágan joatkkaskuvllas . 1 Sihkkarastin dihte ovttalágan hálddašeami ja einnostuvvivuođa , berre Finnmárkku eanahálddašeapmi gielddaid meahccehálddašeapmái mearridit oaivadeaddji njuolggadusaid . 1 Sihkkarastin dihte oahpponeavvuid kvalitehta , ja vai čielgasit boahtá ovdan makkár gáibádusat gárvves oahpponeavvuide biddjojit , de lea Sámediggi ráhkadan eavttuid mat šaddet ruhtajuolludemiid vuođđun . 1 Sihkkarastin dihte máŋggabealat doallostruktuvrra , de ferte daid unnimus doaluid vuoruhit mielkeeriid lasiheami oktavuođas . 1 Sihkkarastin dihte jođáneabbo válgaloahppameanuid de lea Sámediggi mearridan ahte suohkaniin main ledje mannan válggain 29 jienasteaddji dahje unnit , lea dušše vejolaš ovdalgihtii jienastit . 1 Sihkkarastin dihte dan ahte bargu áššiiguin mii sáhttá njuolga váikkuhit sámiid , čađahuvvo dohkálaš vugiin , lea ráđđehus ja Sámediggi ovttaoaivilis das ahte mielddusin biddjojuvvon ofelastin prosedyrat biddjojuvvojit vuođđun ráđđádallamiidda stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . ” 1 Sihkkarastin dihte ahte juohke oahppi oažžu daid oahpponeavvuid , lea okta strategiijain ahte oahpponeavvut galget leat nuvttá . 1 Sihkkarastin dihte ahte dálá álbmogis ja boahtteáiggi buolvvain lea gávdnamis doarvái ja sihkkaris biebmu , energiija ja vuovddis muorat , de eanandoalu ferte doaimmahit birasceavzilis lági mielde . 1 Sihkkarasit eanandolliide sisaboahtoovdáneami ja sosiála eavttuid seamma ládje go eará joavkkuin leat . 1 Sihke ávkkástallan ja hálddašeapmi iežamet resurssain lea vuođđun min ássamii sámi guovlluin . 1 Sihke áigi man Sámi vuoigatvuođalávdegoddi geavahii ja gulaskuddancealkámušat čájehit ahte dás lea sáhka seagášgažaldagain , mat gáibidit sihke áiggi ja čiekŋudeami vai oažžu vánhurskkis čovdosiid mat sáhttet čohkket govdes guorraseami . 1 Sihke áhččeeari ja váhnenruđa oktasaš áigodaga sáhttá maŋidit jus 1 Sihke Árran julevsámij guovdásj Divttasvuonas ja Sijti Jarnges Aarbortes leat sámi girjjálašvuođa girjerájut . 1 Sihke vánhemat ja bargit ledje duhtavaččat fálaldagain , vaikko lanjat ledje nohkan ja doppe dárbbašuvvui divvun . 1 Sihke vuovdi ja eanan leat stuora kárbonvuorkkát , ja álgoávdnasat vuovddis sáhttet geavahuvvot fossiila boaldámušaid sajis . 1 Sihke vuosttaš- ja nubbingielas leat lassánan oahppit , ja lassáneapmi lea sihke Finnmárkkus ja muđui riikkas . 1 Sihke vepselaččaide ja sámiide leat nuoraid doaimmat ja beroštumit deaŧalaččat ovddidit kultuvrra . 1 Sihke universitehta- ja allaskuvlasystemas ja bargoeallimis muñui lassánit dárbbut oahppan dutkiide , erenoamážit sidjiide geain lea oahppu reálafágain ja teknologalaš fágain . 1 Sihke universitehta- ja allaskuvlasys- temas ja bargoeallimis muđui lassánit dárbbut oahppan dutkkiide , erenoamážit sidjiide geain lea oahppu realfágain ja teknologalaš fágain . 1 Sihke sárgumis , rehkenastimis ja sálbmaoahppamis , ja sálmmaid fertiimet bajil oahppat . 1 Sihke sápmelaččat , láddelaččat ( kveanat ) ja dáččat vuosttaldedje garrasit 1920- ja 30-logu dáruiduhttima , ja mii leat dás válljen ovdamearkan láddelačča Johan Beronka ja dáčča Hans Vogt . 1 Sihke sánit ja nuohtta bohtet Gáivuonas . 1 Sihke sámi skuvlahistorjá ja eará sámi historjá Ákŋoluovttas lea unnán dokumenterejuvvon . 1 Sihke sámi kultuvra ja árktalaš luondu geasuhit turisttaid . 1 Sihke sámi dutkanásahusat ja Sámedikki čállingoddi besset searvat dan prosessii mas guovddáš galgá hábmejuvvot fágalaččat ja hálddahuslaččat . 1 Sihke sámi dievdduin ja nissoniin lea stuorit oassi dieđihan ahte eai oba návddašge alkohola go ii-sámi álbmogis . 1 Sihke sámi boazodoalloguovlluin ja daid olggobealde galgá láhka leat mielde sihkkarastime bohccuide bealuštahtti elliidsuodjalusa . § 1 Sihke sámi boazodoalloguovlluin ja daid olggobealde galgá láhka leat mielde sihkkarastime bohccuide bealuštahtti elliidsuodjalusa . 1 Sihke sámeradio ja sámi áviissaid ruovttusiidduide lassána beroštupmi dehálaš diehtogáldun sámi gažaldagaid dáfus . 1 Sihke sámegiella ja vepselašgiella leat UNESCO-listtus gielaid birra mat leat áitojuvvon . 1 Sihke sámegielagiid ja almmolaš ásahusaid dihtomielalašvuohta ja máhttu sámegielgeavaheami rievtti hárrái ferte lassánit . 1 Sihke stáhta ja regionála plánaeiseváldái addojuvvo váldi bargagoahtit plánaiguin main stáhtas , guvllolaš plánaeiseválddis ja gielddain lea oktasaš ovddasvástádus čoavdit dakkár rasttideaddji plánabargamušaid . 1 Sihke stuorrasuopmelaš ambišuvnnat ja sámi mobiliseren dagahedje eanet " čiegus " ákka ođđa doaibmabijuid álggahit . 1 Sihke stiilla sisdoallu ja árvosáni čájeha man váttis dilli sáhtii leat dan áiggi sámi gymnásaohppiide . 1 Sihke spižá ja rušpi geavahuvvojit movttiidahttit eanet birasáddjás láhttemii ja geahpeduvvon dálkkádatgássaluoitimii . 1 Sihke son ja su viellja Paul Danielsen , gii lei ovdaolmmoš vieljas maŋis , vácciiga osiid skuvlla Haviikkas . 1 Sihke son ja Viktor válljiiga sámegiela vierisgiellan . 1 Sihke skuvladirektevra Thomassen ja bisma Dietrichson fertiiga almmolaččat bealuštit dáruiduhttinpolitihka . 1 Sihke skuvla ja orrunsadji lei heittot , ja son ozai ja oaččui skuvlavirggi Biergái 1926:s. 1930:s huksejuvvui ođđa skuvla Biergái , ja boares skuvla geavahuvvui dán maŋŋil ásodahkan . 1 Sihke skotlándda geallagiella ja kymrigiella leat keltalaš gielat , muhto dat leat gielladieđalaččat viehka sierraláganat , maiguin hállit eai eisege gulahala gaskaneaset . 1 Sihke skiipaeaiggádiid lihttu ( Rederforbundet ) ja industriijalihttu ( Industriforbundet ) dovddahedje 1925 čielgasit ahte sii guđđet ovddeš viiddis gáibádusaid ja vuordámušaid olgoriikabálvalussii ( doarjun dihtii ealáhuseallima ) stáhta heajos ruhtadili geažil . 1 Sihke sii geat leat mielde vejolaš duodjeregisttaris ja sii geat áigot ásahit duodjeealáhusas lea vejolašvuohta ohcat doarjaga investeremiidda ja eará ovddidandoaibmabijuide . 1 Sihke servvoštallan mánáiguin ja oktavuohta váhnemiiguin dagahii ealaskas sosiálalaš doaibmama . 1 Sihke ráđđehusa ja ain eanet Stuorradikki eaktun lei ahte ođđa norgalaš olgoriikaetáhtas galggai leat konulára áigumuš , dat mearkkašii ahte dat galggai veahkehit gávppašeami ja mearrajohtolaga geavatlaččat . 1 Sihke prográmma- , gehččiid- ja bargiidprofiila leat bealit maid joavku geahčadit go barget . 1 Sihke plána govat ja sánit , ja oahppomihttomearit velá , ledje mearrasápmelaččaid mielas heivehuvvon siseatnama servvodahkii . 1 Sihke plakáhta ja konvenšuvdnateavstta sáhttá lohkat Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta neahttasiidduin . 1 Sihke oljooaivegávpot davvin , Hárštá , ja Romssa suohkan lihkostuvve oidnot 1 300 čájeheaddjiid gaskkas . 1 Sihke ohppiide ja váhnemiidda lei skuvla sosiálalaš , oktasaš báiki , gos sii sáhtte digaštallat maiddái eará áššiid mat sidjiide ledje gullevaččat . 1 Sihke oarjelsámi girkoeallima lávdegoddi , Sámi girkoráđđi ja Girkoráđđi leat miehtan ahte ásahuvvošii dakkár searvegoddi . 1 Sihke oahpaheaddji ja váhnemat fertejit iežaset geahččalit heivehaddat nu ahte ovttas gávnnahit heivvolaš ságastallanáiggi . 1 Sihke nuorat ja rávisolbmot čájehedje beroštumi ja bohte minguin humadit . 1 Sihke nissoniid ja dievdduid dáfus lea leamaš veahážiid mielde njiedjan oasis ođđa sosiálaveahki vuostáiváldit maŋemus golbma jahkegaskkadagain mat lea tabeallain . 1 Sihke nisson- ja albmárolla sámi servodagas lea nuppástuvvamin , ja lea dehálaš ahte dákkár nuppástusat dohkkehuvvojit ja heivehuvvojit sámi servodahkii . 1 Sihke našuvnnalaš , regiovnnalaš ja báikkálaš orgánaide dárbbaša mayaálbmot eanet ovddasteddjiid . 1 Sihke mátta- , julev- ja davvisámi guovlluin leat ožžon doarjaga dearvvašvuođa- ja sosiála ­prošeavttaide . 1 Sihke mánáidgárdi , skuvllat , astoáigekluppat , kulturskuvllat , eaktodáhtolaš organisašuvnnat ja eará almmolaš ja priváhta arenat , nu go sámi giella- ja kulturguovddážat leat deaŧalaččat . 1 Sihke museat Sámedikki hálddašeami vuolde ja eará museat leat miellahtut searvvis . 1 Sihke mun ja mu oappát ja vieljat heittiimet etniin sámásteamis , in dieđe manne . 1 Sihke láhkaásahusevttohus ja gulaskuddannotáhtta atnet vuođđun Sámi rámmaplánalávdegotti evttohusa , mii lea sáddejuvvon departementii skábmamánu 2. beaivvi 2009 . 1 Sihke lágas ja láhkaasahusas leat váldon sisa rievdadusat mat siskkildit ahte sámi namaid geavaheapmi nannejuvvo . 1 Sihke lasihuvvon njuolggodoarjagat ja eanet ulbmillaš fievrrádusortnegat geaseheames gorudiid maŋŋil njuovadeami leat doaibmabijut mat nannejit rássevuođustuvvon šibitdoalu . 1 Sihke kárta ja kompássa lei dávjá anus sihke váccidettiin ja maid dávjá smávva gilvvuin maid oahpaheaddjit lágidedje . 1 Sihke kvenat ja sápmelaččat leat gillán garra dáruiduhttima geažil . 1 Sihke kvenat ja mii sámit , leat gillán garra dáruiduhttima . 1 Sihke jienasteaddjit ja evttohasat eai lean duhtavaččat go ná guhká šadde vuordit bohtosa . 1 Sihke jagi 1998 ja jagi 2003 6 árvvoštallamat čájehit ahte dat lea bures doaibman . 1 Sihke isit ja eamit geavaheigga gávtti beaivválaččat . 1 Sihke guovddáš eiseválddiid , fylkkamanniid eanadoalloossodagaid ja boanddaid organisašuvnnaid ektui . 1 Sihke guoskevaš gielddat , regionála stáhtaorgánat ja Sámediggi sáhttet gáibidit ahte háldogáržžidangažaldat ovddiduvvo Birasgáhttendepartementii mearrideapmái . 1 Sihke giellafága ja historjjá fágalávdegottit ja servodatfága fágalávdegoddi , bidje ságastallamis deattu universitehta ektui dan ahte doaresfágalaš dutkama ovddideapmi ferte čadnojuvvot riikaoasi fágaárbevieruide ja dat ferte váldit vuhtii “ daid erenoamáš geatnegasvuođaid ” mat gusket sámi gillii , historjái ja servodateallimii . 1 Sihke gielddat ja fylkkagielddat , ja dan lassin lea maiddái eanaeaiggádiin , vuoigatvuođalaččain ja sierranas biras- ja beroštusorganisašuvnnain vuoigatvuohta váidit . 1 Sihke gielda ja sámi álbmot leat čájehan stuorra movtta ja dáhtu bargat ja nannet sámi giela ja kultuvrra skuvllas . 1 Sihke fylkkaráđđi Romssa fylkkasuohkan fuolaha iežas rolla regionála ovddideaddjin ja ahte fylkkasuohkanis lea dehálaš ja ássit sáhttet leat rámis ođđa fylkkageaidnoplánain . 1 Sihke fylkkaplána váldofáttás ja guvllolaš ovddidanbarggu earáge guovdilis fáttáin lea deattuhuvvon hástalusat maidda máŋga oasálačča fertejit searvat čoavdit . Dakkár oktavuođain dat leage deaŧalaš bargat searválagaid . 1 Sihke fylkkagielddat ja Sámediggi leat geatnegahttojuvvon čuovvolit šiehtadusaid . 1 Sihke fylkkadiggi ja Sámediggi galget dohkkehit plána . 1 Sihke festivála ja davvi álgoálbmotguovddáš gullet Riddu Riđđu searvvi ja lea dan njuolggadusaid vuollásažžan . 1 Sihke eanadoalus , boazodoalus ja guolástusas lea deatalaš álggahit sierra rekruterendoaibmabijuid nissonolbmuide . 1 Sihke eanadoalus , boazodoalus ja guolástusas lea deatalaš álggahit sierra rekruterendoaibmabijui nissonolbmuide . 1 Sihke eamiálbmogiin miehtá máilmmi ja máŋgganašuvnnalaš gávpelágádusain leat bahča vásáhusat go luondduresurssaid olggosváldimat leat mielddisbuktán ahte báikkálaš servodagat ja eamiálbmogat leat massan ollu . 1 Sihke eamiálbmogii ja lundui lea dát vuoitit-vuoitit dilli . 1 Sihke dát ja sámiid johtti eallinvuohki dahká ahte gaskkaiduvvan ii sáhte hehttet riekteháhkama vaikko dat lea guhká bistán . 1 Sihke dárogiella ja sámegiella rehkenastojit almmolaš giellan Norggas . 1 Sihke doarjjahálddašeami dáfus mas Sámediggi mearrida 57 sihke vuollásaš orgánan ja váidinorgánan , ja maiddái dain surggiin main Sámediggi lea váldán badjelasás hálddašandoaimmaid nu go kulturmuitohálddašeamis . 1 Sihke doarjaga areálarájiid rievdadeapmi ja mielkeeriid lasiheapmi leat boahtán ávkin maiddái sámi álbmogii Finnmárkkus . 1 Sihke doaimma jođiheaddji ja bargi ieš sáhttiba evttohit dákkár hospiterema . 1 Sihke dat museat mat leat Sámedikki vuolde ja eará museat mat barget sámi kultuvrrain oassálastet Nationála museafierpmádat minoritehtaide ja kultuvrralaš máŋggatbealatvuhtii , mii ásahuvvui 2007:s . 1 Sihke dan oktavuođas ja eanandoalošiehtadusa mearkkašumiid oktavuođas lea Sámediggi deattuhan guovddáš eiseválddiid ovddasvástádusa sápmelaččaid ektui eamiálbmogin . 1 Sihke dakkár áššiid mat njuolga gusket sámi álbmogii ja riikkalaš áššiid lea vejolaš lohkat dáin siidduin , eanaš davvisámegillii , muhto maiddái julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Sihke dahkan dihtii servodaga riggáseabbun , muhto maiddái dahkan dihtii olbmuid eallima buorebun . 1 Sihke báhppan ja maŋŋá miššonjođiheddjin Otterbech háliidii vieljalaš ovttasbarggu leastadialaččaiguin . 1 Sihke boraspirehálddahus ja Finnmárkkuopmodat leat oinnolaš aktevrrat medias ja hui guoskevaččat álbmogii . 1 Sihke boazodoalu ja guolásteami workshopaid ja stivrenjoavkočoahkkima vásihusat čájehit ahte ceavzilis ovdáneami prográmma barggus lea váilevaš áddejupmi eamiálbmotperspektiivvas . 1 Sihke boazodoallu ja šibitdoallu vásiha muhtun guovlluin Romssas stuorra váttisvuođaid boraspiriid geažil , geahča muđui vel kap. 6 . 1 Sihke boazodoallu ja šibitdoallu vásiha muhtun guovlluin Romssas stuorra váttisvuoñaid boraspiriid geažil , geahča muñui vel kap. 6 . 1 Sihke boazodoallu ja duodji leat árbevirolaš ealáhusat mat leat áiggi mielde ovdánan . 1 Sihke boazodoallohálddahus ja duopmostuolut nannejedje ahte daid nuortalaččain / golttáin lea vuoigatvuohta boazodollui , gč. NOU 1997 : 4 čuokkis 7.7.2 . 1 Sihke bealjehemiidbáhppa ja bealjehemiiddulka leigga doppe . 1 Sihke badje- ja vuolledeanus bohte johkafanassáhtuin . 1 Sihke arvvii ja borggai dáhki čađa ja suovvabohcci bokte nu ahte šadde bidjat lihtiid ja skáluid vearrámus ráguid vuollai , ja dávjá sáhtii morihit ihkku , muohta dievva seaŋgga . 1 Sihke Sámi giellaguovddážat , suohkanat ja muđui áŋgiris olbmot movttiidahttit bargguideaset bokte sihke rávisolbmuid ja mánáid oahppat ja geavahit sámegiela . 1 Sihke Sámefoanda-ohcamušat ja oahppaladdan-protokollat geažuhit mii dáhpáhuvai , namalassii ahte son lea gal viggan geavahit dárogiela oahpaheamis , muhto ahte dat lea leamaš váttis . 1 Sihke Sámedikki oppalaš mearridanváldi ja Sámelága § 1-6 nubbi lađas leat biddjojuvvon láhkavuođđun láhkaásahusaide . 1 Sihke Sámedikki ja SGD data sámediggeválggaid birra leat leamaš gáldun kápihttala barggus . 1 Sihke Sámedikki eanetlohku ja NBR leat árvalan ahte bajábealde namuhuvvon cealkaga maŋŋelii lasihuvvo čuovvovaš : « Dasa lassin lea eiseválddiin erenoamáš ovddasvástádus gáhttet ja sihkkarastit boazodoalu areálaid » . 1 Sihke Sámediggi ja ráđđehus lea deattuhan dárbbu oažžut sámi perspektiivva mielde mátkeealáhusa ovdánahttimii . 1 Sihke Sámediggi ja ráđđehus atnet vuođđun ahte Sámediggi dábálaččat ii sáhte bagaduvvot . 1 Sihke Sámediggi ja departemeanta leat deattastan dehálažžan ahte Sámediggi , Innovašuvdna Norga ja fylkkamánne eanadoalloossodat bures gulahallet go ráhkadit strategiijaid investerenruđaid várás . 1 Sihke Sámediggi ja Sámi guolástuslávdegoddi evttohit sisafievrridit gildosa vuovdit fatnasiid olggos Davvi-Norggas . 1 Sihke Sámediggi ja Olgoriikkadepartementa ( OD ) lea ožžon eatnat jearaldagaid das , makkár ráddjejumit dat gávdnojit – man guhká galgá heaŋgát badjin , makkár oktavuođain sáhttá ( dahje ii sáhte ) geavahuvvot jna. . 1 Sihke Sámediggi ja Olgoriikkadepartementa ( OD ) lea ožžon eatnat jearaldagaid das , makkár ráddjejumit dat gávdnojit – man guhká galgá heaŋgát badjin , makkár oktavuođain sáhttá ( dahje ii sáhte ) geavahuvvot jna. 1 Sihke Sámediggi ja NVE lea sávvan dákkár šiehtadusa . 1 Sihke Sámediggi ja NBR leat ovttaoaivilis das ahte dán vuoru ii galgga rievdadit boazodoalu hálddašanmodealla . 1 Sihke Sámediggi ja NBR leat oaivvildan ahte ii leat dárbbašlaš ráddjet geas sáhttet leat bohccot ovddasvástideaddji siidaoasis . 1 Sihke Sámediggi ja NBR leaba ráđđádallamiin dorjon dan . 1 Sihke Sámediggi ja NBR leaba dorjon dán lasáhusa . 1 Sihke Sámediggi ja NBR doarjuba lávdegotti árvalusa man mielde unnimus siidaoasit suodjaluvvojit . 1 Sihke Suoma , Norgga ja Ruoŧa Sámedikkit leat dohkkehan ja buktán sámi oasseprográmmaid sihke Interreg Nordkalotten ja Interreg Norge – Sverige rámmaid siskkobealde . 1 Sihke Stoltenberg ja Halvorsen deattuheigga man dehálaš lea ahte eanet oahppit čađahit joatkkaoahpahusa . 1 Sihke Ráđđelahttu Vibeke Larsen ja presideanta Olli deattuheigga dan dievasčoahkkimii ja oaivvildeigga baicce ahte Ráđđi čájeha fuollameahttunvuođa jus doarjjastivrra doaimmaheapmi guđđojuvvo dieđáhusas . 1 Sihke Riikkavárjalussii ja boazodollui lea váldohástalussan atnit gálggaid ja dáhtu ja čájehit heivehanmuni ja doaladit gulahallama , ulbmiliin ahte garvit areálariidduid boahtteáiggis . 1 Sihke Riikaoasselávdegoddi ja Sámediggi barget ealáhusgažaldagaiguin , kultuvrrain ja kulturmuittuiguin jna. geográfalaš guovllus mii lea measta seamma viiddis go sámi ássanguovlu . 1 Sihke Ođastus 94 ja S 97 nannejit sámi mánáid vejolašvuođaid ovdánit guovttegielalažžan . 1 Sihke Norgga arktálaš dorskkebivdu , diksobivdu davábealde 620 N , Norgga vuotnadorskkebivdu ja šákšabivdu lea leamaš hui garas jagi 2000:s , ja sáhttá guhkit áiggu vuollái dagahit sihke Finnmárkku vuonaid ja rittuid , ja Barentsábi ekologiija ovdii . 1 Sihke NRK ja Nordlys aviisa leat ovtta oaivečállosa , lohkkiidreivviid , artihkkaliid ja reportášaid bokte beroštan boraspireváttisvuođas . 1 Sihke NRK Sámi Radio , Ságat ja Ávvir fállet geažoáigge ođasmahttima ođđasiin ja áigeguovdilis áššiin neahttasiidduineaset . 1 Sihke Jens Edvin A. Skoghøy bargu riikkaidgaskasaš eamiálbmotrievtti riektegálduid birra ja Kirsti Strøm Bull bargu boazodoallorievtti birra , leat deaŧalaš barggut dan dáfus . 1 Sihke Jens Edvin A . Skoghøy bargu riikkaidgaskasaš eamiálbmotrievtti riektegálduid birra ja Kirsti Strøm Bull bargu boazodoallorievtti birra , leat deaŧalaš barggut dan dáfus . 1 Sihke Harstadas ja Bodeajjus bohte oahppit fatnasii , ja eará mearragátte báikkiin lulásguvlui . 1 Sihke Guovdageainnus ja Kárášjogas čielggadin oahpaheddjiide pedagogalaš vuođu ahte vuoruhit eatnigiela álgooahpahusgiellan , ja eará guovlluid giellaseaguhusbirrasiid vásáhusaid . 1 Sihke Finnmárkkus ja Rogalánddas leat stuorra areálat ja buorit bieggadilit ja ollu bieggafápmoprošeavttat . 1 Sihke Espánnjas ja Greikkas dat lea bures badjel 40% . 1 Sihke Dutnjesvuona ja Ákŋoluovtta internáhtain lei oalle buorre standárda , dán áiggi diliid ektui , muhto eará báikkiin lei vearrát . 1 Sihke Deanus ja Gáivuonas ledje eará riiddut 90-logus váikkuhan olbmuide . 1 Sihke Britt Erna ja su eadni dovddaheaba ahte lei menddo lossat logát luohkálaččaide . 1 Sihke Boazodoallohálddahus ja duopmostuolut nannejedje ahte guoskevaš nuortalaččain lei vuoigatvuohta boazodollui . 1 Sihke Barentsráđi ja Guovlluráđi ovdagoddi molsojuvvo riikkaid gaskka . 1 Sihke Auberta ja maŋŋil Gullichsena bearrašiin lei ollu oktavuohta mu bearrašiin . 1 Sihke Alf Isak Keskitalo ja Ole Henrik Magga leigga mu oahppit , muhto earát maid geat maŋŋel leat vázzán alit oahpu . 1 Sihke Aarborte ja Snåasa Davvi-Trøndelagas leat guovddáš sámi báikkit ja rádjeguovllut Ruŧŧii . 1 Sihke 2004:s ja 2005:s leat álggahuvvon máŋga doaibmabiju buoridan dihte Sámedikki ekonomiijastivrema siskkáldas bearráigeahču : 1 Sihke 1919:s ja 1920:s lágiiduvvui sámi stuoračoahkkin Bonjáhasas . 1 Sihkarvuođa dihtii hupmen unnimus lági mielde ja hupmen dušše sámegiela oahppái vai dárkkisteaddjit eai galgan ipmirdit . 1 Sihkarvuohta ja gearggusvuođaáššit . 1 Sihkarastit , ovddidit ja nannet boazoealáhusa mearkkaša gáibideaddji hástalusaid sihke ealáhussii ja hálddašeapmái . 1 Sihkarastin dihtii sorjjasmeahttunvuođa válljedettiin attachéaid evttohuvvui 7 500 ruvdnosaš attachéa-stipeanda . 1 Sihkarastin dihtii boahttevaš birgennávccalaš boazodoalu , dárbbašuvvo buorebut sihkarastit boazodoalu areálaid , ja áinnas daid areálaid mat dárbbašuvvojit ceavzilis boazodollui . 1 Sigurd Skoglund lei jođiheaddji go mun álgen , muhto de lei ollu jagiid go skuvllas ii lean jođiheaddji . 1 Sigrunn Rønbeck : 1 Sigrunn Rønbeck , Romsa 2002 ( Foto : Svein Lund ) 1 Sigrunn Myren riegádii 1910:s Sieidevuonas , vearas Deatnuvuona olggumusas mii dál lea ávdimin báhcán . 1 Sigrid Stångberg 1 Signálabeavttus gaskariikkalaš servodaga ektui livčče jáhkkimis erenoamáš mearkkašupmi , dan bokte ahte Norga dán láhkái sáhtášii váikkuhit dán konvenšuvnna dohkkeheami prosessii . 1 Signe B. Jåma , Røyrvik 2 . 1 Sigfred Hilmar Jåma lei čoahkkimis áirasa nr. 34 Jarle Jonassen ovddas 1 Sigfred Hilmar Jåma Jarle Jonassen várrelahtu 1 Sigbjørn Skåden lea jorgalan gihppagiid sámegillii . 1 Sigbjørn Hølmebakk : 1 Sigbjørn Hølmebakk ( Gova luoikan Arnstein Hølmebakk ) 1 Sigbjørn Hølmebakk ( 1922–81 ) riegádii Flekkefjordas ja ásai eanaš áiggi Oslos . 1 Sif Vik 1 Sierračálus Guovdageainnu skuvlastivrra beavdegirjjis 15/3-1947 1 Sierraráđđeaddi , Stáhtaministara kantuvrras 1 Sierraraporterejeaddji galgá maiddái neavvut ja evttohit doaibmabijuid mat sáhttet hehttet eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođaid rihkkumiid . 1 Sierranjuolggadusat roggama birra Finnmárkkus lea Sámediggi okta dain ásahusain maiddá roggi galgá dieđihit . 1 Sierranas ákkaid vuođul , de earát maiddái sáhttát gohččuma vuođul gáibidit oažžut dákkár dieđuid . 1 Sierranas sámi fágabirrasat šaddet váldojuvvot mielde prošektii . 1 Sierranas ortnegat ovddiduvvojit ja heivehallojuvvojit daid ektui . 1 Sierranas lobi sáhttá hilgut jus sámi beroštumiid vuođul dan berre hilgut . 1 Sierranas doaimmat NBR ovddas 1 Sierranas CO2-hálddašeaddji doaibmabijuide árvaluvvo juolluduvvot measta 3,5 miljárdda ruvnnu , mii lea measta 1,6 miljárdda ruvnnu eambbo go jagi 2009 sáldejuvvon bušeahtas , cealká Kristin Halvorsen . 1 Sierramielalašvuođa geažil lea Sámedikki árvvoštallan ahte ii leat vuođđu miehtat Goliat-ruktádaga huksemii ja doibmii Goliata huksen ja doaibma lea biddjojuvvon Stuorradikki ovdii Std . 1 Sierramielalašvuohta 15.-22.07.2009 Válmmaš ja 06.08.200 22.02.2010 Válmmaš 1 Sierramielalašvuohta 1 Sierramearkkašumis hálddašanválddi mearrádussii boahtá ovdan ahte sáhttet nammaduvvot hálddašanorgánat suodjalanguovlluide main sámi beroštusat leat ovddastuvvon . 1 Sierralágan našonála standárddat , lágat ja hálddašanortnegat vásihuvvojit rádjá ¬caggin ja dat váikkuhit negatiivvalaččat min vejolašvuhtii gozihit min oktasaš kultuvrra , giela ja eallinmálle . 1 Sierralágan máhtolašvuođaásahusat leat ásahuvvon erenoamážit maŋimuš 30 jagis , sihke dáru ja sámiid beales . 1 Sierralágan doaibmabijuid dárkkistemiid oktavuođas šaddet stuorra máksámušat daidda geaidda ášši guoská . 1 Sierralohpi mearkkaša ahte doaibmabiddji ohcama vuođul oažžu spiehkastaga plánain ja mearrádusain . 1 Sierralohpi eaktuda ahte leat erenomáš sivat , ja mearridanváldi gullá boazodoallostivrii . 1 Sierralohpeeavttut čielggaduvvojit ja gáržžiduvvojit veaháš . 1 Sierra čuokkisin lohppii : 1 Sierra álgoálbmotprográmma galgá ásahuvvot kulturvuđot ealáhusovddideapmái Barentsovttasbarggus . 1 Sierra várrejuvvun juolludemiin ođastanplánas lea leamaš stuora váikkuhus , ja SANKS lea čatnan alcces nana sámi fágabargoveaga . 1 Sierra vuorrasatolbmuid dieđáhus Boahtte jagi mielde álggaha Sámediggi barggu vuorasolbmuidpolitihkalaš dieđáhusain , mii plána mielde galgá gárvvis 2012;s . 1 Sierra vai oktasaš láhkaásahus : Lávdegotti árvvoštallan : Sámi rámmaplánalávdegoddi lea guorahallan sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohpu guovttelágan láhkaásahusčovdosa : 1 . 1 Sierra sámi teáhtera , Beaivváža , institušonaliseren lea mearkkašan hui olu sámi teáhterii , gillii ja kultuvrii . 1 Sierra sámi kulturmuitohálddaheami gárgedeapmi lea leamaš deaŧalaš árjaduovdda 1990-jagiin. — akčamánu 1. 1994 rájes lea Sámi kulturmuitoráđđi doaibman sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid hálddahusorgánan bálddalaga fylkkagielddain mii lea kulturmuitohálddaheami guovlluguovdasaš hálddahusorgána muđui . 1 Sierra sámi guovllukantuvra sáhtášii leat okta vejolašvuohta . 1 Sierra sámi allaskuvla ja sámi teáhter leat ásahuvvon . 1 Sierra sámeláhka lea mearriduvvon , mas leat giellanjuolggadusat . 1 Sierra sáhttet deaddilanlogut doarjut dan ahte Ságat lea lihkostuvvan dáinna strategiijain . 1 Sierra stáhtačállilávdegoddi lea vuođđuduvvon mii galgá gieđahallat sámi áššiid , ja nu šaddet áššit heivehuvvon oktii buorebut . 1 Sierra stáhta gymnása ferte leat govttolaš gáibádus sámi unnitloguálbmogis Norggas . 1 Sierra strategiijaid ráhkadanbarggutge lea jođus sámi geavaheddjiide eará fylkkain . 1 Sierra skuvlajahki 1 Sierra servodatsurggiid ektui nugo oahpahus , dutkan , ekonomiija , riekteáššit , kultuvra ja sámi ealáhusat . 1 Sierra seminárat hálddašeddjiid , fágaolbmuid ja ealáhusdoaimmaheaddjiid várás lágiduvvojit go dan lea dárbu dahkat čuvgen dihtii muhtun surggiid erenoamážit . 1 Sierra riektesubjeaktan ii leat Sámediggi dábálaččat stáhta bagadanválddi vuollásaš . 1 Sierra raportejeaddji addá juohke jagi raporttaid ON Olmmošvuoigatvuođaráđđái , mii lea dat orgána mii lea boahtán Olmmošvuoigatvuođakommišuvnna sadjái . 1 Sierra prošeavttaid rehketdoallu čájeha ahte lea 2 146 099 ruvdnosaš badjebáza bušeahta ektui . 1 Sierra prošeavttaid rehketdoallu čájeha 144 057 ruvdnosaš badjebáhcaga bušeahta ektui . 1 Sierra orgána mii bisuha dán oktavuođa sáhttá almmatge muhtumin orrut hálddahuslaččat dárbbašmeahttun ja ájihahtti . 1 Sierra ohcanskovvi ortnega várás galgá geavahuvvot . 1 Sierra oahppijoavkkus oahpahuvvo lullisámegiella ja skuvla oahpaha vel earáge joatkkaskuvllaid ohppiid gáiddusoahpahusa bokte . 1 Sierra oahpahusráđđi lea ceggejuvvon duodjefágii . 1 Sierra mildosii sáhttá bidjat prošeaktačilgehusa / lassidieđuid . 1 Sierra mielddus : ( darogillii ) Eamiálbmogiid konstitušuvnnalaš , rievttálaš ja ekonomalaš sajádat Suomas , Ruoŧas , Danmárkkus , Canadas ja Ođđa Zealánddas . 1 Sierra mediaid vuođđudeapmi álgoálbmogiid várás sáhttá áddejuvvot sierra mediaalmmolašvuođa vuođđudeapmin dán joavkku várás , ja sin vejolašvuođaid nannen ahte oažžut sáni saji eanetlohkoservodaga almmolašvuođas . 1 Sierra lávdegoddi mas leat mielde ovddasteaddjit ealáhusas , hálddahusas ja dutkamis lea bargan ja evttohan eavttuid boazologu mearrideapmái . 1 Sierra láhkaásahus sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui čielgasit profilere , ovddida ja čalmmustahttá sámi áššiid . " 1 Sierra láhkaaddin mii čađaha konsultašuvdnageatnegasvuođaid váikkuha dan ahte sihke hálddašangeavat ja ollu lágat dávistivčče álgoálbmotriektái . 1 Sierra konsuláhtalágádus lei jurddašuvvon vuosttas lávkin Ruoŧas beassamis iehčanasvuhtii ja gákkanin Lihtu vuostá . 1 Sierra kataloga filmmaid birra lea olggosaddojuvvon . 1 Sierra kapihttal Lulli-Tr0ndelága fylkaplánas galggašii oažžut sámi áššiid čielgaseabbot ovdan mas leat mielde váikkuhusat gitta eaokil gielddaid dássái . 1 Sierra hálddašanplána ráhkadeami oktavuođas Rogo álbmotmeahci várás Sørfoldda suohkanis Nordlándda fylkkas lea Sámediggi čađahan diđoštallama álbmotmeahcis . 1 Sierra giellaseaguhusguovlluid skuvlaplánahan ii gávdno ja lea dieđusge váttis ášši . 1 Sierra entreprenevravuođa fierpmádat maid lea vuođđuduvvon sámi guovlluin . 1 Sierra doarjjaortnet lea vel leamaš dán oahpposuorgái ( Høykom skuvla ) . 1 Sierra doarjja addojuvvo daidda mánáidgárddii ­de main lea mearrádus ahte sii barget sámi gielain ja kultuvrrain . 1 Sierra doaibmabijut stuorra vahágiid ovddas maid boraspiret dagahit 1 Sierra buvttaspesifikašuvdna ráhkaduvvo plánaregistara várás . 1 Sierra borramuš oahpaheddjide go dat maid oahppit ožžo 1962:s son máhcai fas 18-jahkásažžan Rájá skuvlainternáhttii gos son lei orron nuorravuođa jagiid . 1 Sierra boazodoallošiehtadusa ásaheami bokte leat boahtán buoret vejolašvuođat oažžut boazodoalu organisašuvnnaid searvat boazologu áššái ja hábmet ekonomalaš doaibmabijuid nu ahte dorjot boazologu unnideami . 1 Sierra bismagottekapellánas Davvi-Hålogalándda bismagottis lea vásedin ovddasvástádus bieđgguid ássi sámiid bálvaleamis . 1 Sierra bihtánsámi guovddáža ásaheapmi lea dán barggus guovddážis . 1 Sierra beroštupmi joavkkut ja organisašuvnnat ledje bovdejuvvon muitalit oainnuset njuolga mielde riikkaid oasseváldiide . 1 Sierra bargobijut boazodoalu ektui válddahuvvojit kapihttalis 14.2 . 1 Sierra Sámedikkeviesus livčče iešárvu ja sáhtášii loktet Sámedikki árwu . 1 Sierra Dutkan- ja ovddidanossodagas ( DjO ) lea ovddasvástádus dutkan- ja ovddidanbarggus . 1 Sieidevuotna lei vearra olggut Deanuvuonas , dála Gáŋgaviikka gielddas . 1 Sieiddájoga Mánáidpsykiátralaš Divššohaga bisuheapmi , 1 Sieiddájoga Mánáidpsykiatrialaš Divššohat / Seidajok Barnepsykiatriske Behandlingshjem , Deatnu Nasjonalforeningen for Sámit ja demeansa – bargu lagamuččaid ektui folkehelsen , Oslo 2003 1 Sieidda skuvla lei golmma skuvlla gaskkas Deanus , mas váhnemiid eanetlohku háliidii našunála oahppoplána . 1 Siehtadus vuolláičállojuvvo guovvamánus 2009 . 2.8.2 Gieldaekonomiija Sámediggi lea addán bajit dási ja oppalaš cealkámuša Sørheim-lávdegotti bargui gielddaid dienasvuogádaga hárrái . 1 Sidjiide livččii álkit viiddidit iežaset máhtolašvuođa go álget dainna mii lea oahpis . 1 Sidjiide livččii sihkkarit leamaš buoremus leat dábálaš klássas . 1 Sidjiide lei váttis diehtit galge go sámástit vai dárostit . 1 Sidjiide lea áibbas dárbbašlaš oažžut vástádusaid gažaldagaide . 1 Sidjiide lea várra dákkár čállinvuohkedárkkistus stuorra ávkin . 1 Sidjiide guđet háliidit movttiideami ja oahppama borramušaid ja dearvvašvuođabargit ja NAV sáhttet reseptta čállit . 1 Sidjiide gusket Seniorpolitihka njuolggadusat . 1 Sidjiide geat leat bajásšaddan festiválain lea festivála leamaš identitehtadovdomearka . 1 Sidjiide geat eai hálddašan sámegiela , fállojuvvui sámegiella C-giellan , muhto sii galge čuovvut seamma oahpahusdiimmuid go sámegielat oahppit . 1 Sidjiide geat bohte sámegielat ruovttuin lei lunddolaš hállat sámegiela . 1 Sidjiide ferte sihkkarastot vejolašvuohta oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii ja oahpahusa sámi kultuvrra birra , ja sidjiide fertejit addot ovttadássásaš boahtteáiggevejolašvuođat mat lea vuođđuduvvon sin iežaset kultuvrii . 1 Side 9 av 9 1 Side 83 av 86 1 Side 82 av 86 1 Side 81 av 86 1 Side 80 av 86 1 Side 8 av 86 1 Side 79 av 86 1 Side 78 av 86 1 Side 76 av 86 1 Side 7 av 86 1 Side 69 av 86 1 Side 67 av 86 ekonomiijahálddašeami stáhta bajimus eavttuid ja standárddaid mielde stáhta ekonomiijahálddašeami hárrái , lea dan duohken makkár formálalaš sajádat Sámediggái válljejuvvo . 1 Side 67 av 86 1 Side 66 av 86 1 Side 61 av 86 1 Side 60 av 86 1 Side 59 av 86 1 Side 58 av 86 1 Side 57 av 86 1 Side 39 av 86 1 Side 37 av 86 1 Side 34 av 86 Raporttas gávnnaha joavku ahte Sámedikki siskkáldas bearráigeahčču lea dohkálaš , muhto das lea buoridanmunni . 1 Side 32 av 86 275 milj. kroner . 1 Side 32 av 86 1 Side 31 av 86 1 Side 30 av 86 1 Side 2 av 9 1 Side 2 av 86 1 Side 16 av 86 Sámedikki máŋggageardánis doaibma dagaha ahte dat áddejuvvo ládje iešguđet oktavuođain , ja eandalii dannego dulkojuvvo ollislaš politihkalaš orgánan , erenoamášberoštupmin dahje vuollásaš etáhtan . 1 Side 16 av 86 Sámedikki máŋggageardánis doaibma dagaha ahte dat áddejuvvo iešguđetládje iešguđet oktavuođain , ja eandalii dannego dulkojuvvo ollislaš politihkalaš orgánan , erenoamášberoštupmin dahje vuollásaš etáhtan . 1 Side 13 av 86 1 Side 11 av 86 1 Side 1 av 9 1 Sfruo lea váidalan mearrádusa , muhto váidalusmeannudeapmi ii leat vel loahpahuvvon . 1 Sešuvnnas miessemánus lea earret eará ON eamiálbmotjolggaštus implementeren ja beallebeaivve digaštallan Árktiska birra . 1 Sešuvnna fáddán lei álgoálbmotvuoigatvuođaid heiveheapmái ohppui / oahpahussii ja álgoálbmotjulggaštus . 1 Sešuvnna , mii dalle dollojuvvui boađusin lei gaskaboddosaš raporta , mii vuođđuduvvá árvalusaide maid áššedovdimekanisma oaččui álgoálbmogiid ovddasteddjiin ja stáhtalaš delegašuvnnain goalmmát sešuvnnastis . 1 Sešuvdnaortnegiidda lágidit buoret standárdda ja vuosttasgearddebálvalussii fas buoret gealbudahttinvuogádaga leat bijut movt loktet árvvu ja einnostahttivuođa sidjiide geat čađahit vuosttasgearddebálvalusa . 1 Sešuvdna Á : Ájluovtta skuvla julevsámi resursaguovddážin , Ájluovtta skuvlla bokte 1 Sešuvdna Á : DGT-teknologiija sámegiela oahpahusas Sirpmá skuvlla bokte 1 Sešuvdna B : Goas sámástit ja geainna ? 1 Sešuvdna B : Bargu giellabesiin ja giellalávgumiin sámegiela oahpahusas Professor Jon Todal bokte , Sámi allaskuvla 1 Sešuvdna A : Sámi ealáhushutka , Nettverk for samisk entrepenørskap bokte 1 Sešuvdna A : " Áhkku prošeakta " mánáidgárddis , jođiheaddji Máre Helander bokte , Cizáš mánáidgárdi , Oslo 1 Setermoen suodjalusa doaimmaid guovddážin – dássi 3 . 1 Setermoen suodjalusa doaimmaid guovddážin dássi 4 Suohkanguovddážat muđui dássi 5 Báikkálaš guovddážat Guhtege dási 1 , 2 ja 3 rájuštuvvon guovddáš galgá sáhttit addit fálaldagaid oahpahusas , johtalusas , dearvvašvuođas , kultuvrras , ealáhusovttasbarggus ja priváhta bálvalusaid , jos juo eará suohkanguovddážiin eai leačča dihto ovddut fálaldatbáikin . 1 Sesoŋgga 2000 plánejuvvon fealtaiskkademiid ii lean vejolaš čađahit go Suodjalusa huksenbálvalus ii lean várren dasa ruđaid . 1 Servodatsihkkárvuođa ja gearggusvuođa barggu ovttastahttin ja stivren departemeantta suorggi siskkobealde . 1 Servodatovdáneapmi gáibida ahte mii háhkat dakkár servodaga mas gávdnojit juohkelágán gálvvut ja bálvalusat buot ealáhusain . 1 Servodatovdáneapmi doppe orru leamen nu ahte olmmoš eambbo go ovdal ferte oaččohit áigái iežas bargosaji jus háliida doppe ássat . 1 Servodatovddasvástádusa čalmmusteapmi Romssa fylkkadiggi mearridii jagi 2009 dak- gilvvuid plánejuvvojit . 1 Servodatossodat galgá fuolahit áššemeannudeami Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái . 1 Servodatossodaga doaimma ekonomalaš rámma 2001:s lea 2.496.000,- ruvnno poasta 01 – Doaibmagolut bokte . 1 Servodatossodaga deaŧaleamos doaibman leat gieđahallat áššiid mat gusket fágasurggiide nu go vuoigatvuođat ja iešmearrideapmi , davviriikkalaš áššit , sámediggeválggat , dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimmat ja johtolat . 1 Servodatoassi galgá addit njuolggadusaid surggiid doibmii . 1 Servodatlaččat gal lea hirbmat dehálaš ahte lea ovttasbargu gaskal boazodoalu ja eará ealáhusdolliid . 1 Servodatfágat joatkkaoahpahusa várás - vejolaččat jorgaleapmi ja heiveheapmi Jo1/Jo 2LK06S:s 1 Servodatfágaoassi sisttisdoallá almmolaš suorggi hálddahusoahpu , bargoeallima ja oahpahusa , dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggi , ja politiija ja riektelágádusa . 1 Servodatfágalinnjá fitnodatekonomiija čiekŋudemiin 1 Servodatfágain siskkilduvvo dr. philos. , dr. polit. antropologiijas , sosiologiijas , stáhtadiehtagis , plánemis ja pedagogihkas ja PhD ges kultuvrras ja servodatfágas dain fágain . 1 Servodatdásis geavahuvvojit čuovvovaš doaibmabijut geahpedan dihtii sosiálaerohusaid biebmodoalus : 1 Servodatdihttiid fágasearvvi stivrra várrelahttu 1 Servodatdihttiid fágasearvvi stivralahttu , 1 Servodatdihttiid fágasearvvi luohttámušolmmoš Romssa Fylkkasuohkanis 1 Servodatdihttiid fágasearvvi , Romssa fylkkasearvvi , stivrra lahttu / jođiheaddji 1 Servodatberoštupmi Deanus mearkkaša earret eará dan ahte olbmot beroštit gieldda meahcceguovlluin ja duoddariin . 1 Servodat- ja ealáhusovddideapmi sámi gielddain 1 Servodat- ja ealáhusovddideami strategiijat Sámedikkis leat guokte strategiija sámi guovlluid servodat- ja ealáhusovddideami várás . 1 Servodat nuppástuvvá johtilit ja cieggan duohtavuoñat hástaluvvojit dávjjibut ja dávjjibut . 1 Servodat gáibida dađistaga johtilit ja rahpasit diehtojuohkima . 1 Servodat geavaha ollu dutkama ja dieđuid maid vuođđun lea dutkan , dat šaddá eanet ja eanet dehálaš boahttevaš áiggiin . 1 Servodat dat vuosttažettiin fuolaha sámi ásahusaid . 1 Servodagažat nu mo Divrrát ja Birgi leat dehálaččat dán áŋgiruššamis . 1 Servodagas lea oppalohkái unnán diehtu ja máhttu sápmelaččaid , sámi historjjá ja sámi kultuvrra birra . 1 Servodaga iešguđetlágan joavkkuiguin meannudit iešguđet ládje , ja dávjá gártet erohusat nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskii , dahje daid olbmuid gaskii geat gullet sierranas čearddalaš dahje oskku joavkkuide . 1 Servodaga iešguđet joavkkut áddejit vánhurskkisvuođa iešguđetláhkái , nu maid iešguđet sámi joavkkut . 1 Servodaga huksen demoktratiija , ásahusaid ja máhtolašvuođa vuođul sorjá ollu beliin . 1 Senter for statlig økonomistyring , Postboks 7154 St. Olavs plass , 0130 Oslo 1 Senter for nordlige folk AS , Gáivuona suohkan - doarjjaohcan vuođđudangoluide 1 Senter for nordlige folk , Gáivuona suohkan - vuođđudandoarjjaohcan vuođđudit Ruošša davviálbmogiid kulturgaskkustanguovddáža 1 Seniorráđđeaddi Torvald Falch , epoasta : torvald.falch@samediggi.no , tlf. 950 64 655 1 Seniorráđđeaddi Sunniva Skålnes , epoasta : sunnniva.skalnes@samediggi.no , tlf. 78 48 42 43 1 Seniorráđđeaddi Sissel Mossing 1 Seniorráđđeaddi Nina Kraugerud Ertzaas 1 Seniorráđđeaddi Morten Dagre 1 Seniorráđđeaddi Leif Arnold Dunfjeld , tel. 78 47 40 00 1 Seniorráđđeaddi Kjersti Bjørgo 1 Seniorráđđeaddi Ingvild Dahl Dørnes 1 Seniorráđđeaddi Guttorm Aanes 1 Seniorráđđeaddi Gro Ørsal 1 Seniorráđđeaddi Agnar Kaarbø 1 Seniorráđđeaddi 1 Seniorpolitihkka lea jo čađahuvvon máŋgga bargobáikkis buriid bohtosiiguin . 1 Seniorpolitihka njuolggadusat mat mearriduvvojedje 2006 , leat seniorpolitihka rámma . 1 Seniordutki dr. art. Nils Oskal , Guovdageaidnu 1 Seniorat leat stuorra joavku min bargiin . 1 Senior gulahallanrávvejeaddji Leiv Ellingsen 1 Senere ble Anne Guttorm fra Karasjok klassestyrer for dem. . 1 Seminárii oassálaste dutkit , gielddapolitihkkarat , departemeanttaid ovddasteaddjit , meahcásteaddjit Norggas , Suomas ja Ruoŧas . 1 Seminárii ledje boahtán sullii 50 olbmo . 1 Seminárat 1 Semináras muitaledje giellaguovddážiin bovdejuvvon álggaheaddjit iežaset barggu birra ja daid hástalusaid birra maid sii oidnet sámegiela geavaheami oktavuođas báikkálaš servodagas . 1 Semináras leat sáhkavuorut fáttá ektui . 1 Semináras leat guovtti hálddašangieldda beales sáhkavuorut ja Sámediggeráđđi čalmmusta evttohusas guovttegielatvuođa ruđaid ođđa juolludaneavttuid hárrái . 1 Semináras lea guovddážis árvoháhkan , dadjá Balto . 1 Semináras gieđahalle guovddáš áššiid sámi aviissaid preassadoarjaga dáfus , nisson- ja dievdoperspektiivva sámi mediain , ja vuosttašamanuenssa Eli Skogerbø raportta sámi mediaid birra . 1 Semináras dákkár fáttáid birra ságastallojuvvo gosa luossabivdit / organisašuvnnat leat bures boahtin : 1 Semináraprográmma / rabas gulaskuddan guovttegielatvuođa ruđaid ođđa juolludaneavttuid birra : 1 Semináraprográmma 1 Semináraoahpaheaddji Lasson cealká iežas dieđáhusas stipeandamátkkis maid čađahii 1850:s ahte Oarje-Finnmárkku sámi mánát ledje dušše 4 beaivvi jagis skuvllas . 1 Semináraoahpaheaddji A. J. Lasson muitalii fas jagi maŋŋil ahte rihppaskuvllas ledje 20 sámi gaskkas 18:s geat eai ipmirdan dárogiela , guovttis fas ipmirdeigga veahá . 1 Seminárain maiddái háliidat čielggasmahttit duoji árvvu ja konkretiseret hástalusaid mat leat duojis . 1 Seminára álggahuvvo vuossárgga skábmamánu 28. b. dii. 09.00 ja loahpahuvvo maŋŋebárgga skábmamánu 29. b. dii. 15.30 . 1 Seminára váldoolahusjoavkun ledje gielddat , muhto seminára lei rabas buohkaide . 1 Seminára ulbmil lea deattuhit daid hástalusaid maid davviguovlluid minerála- ja petroleumdoaimmat buktet báikki eamiálbmogiidda . 1 Seminára temá lei « ollislaš dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldat sámi álbmogii – doaibmasuorggi hástalusat » . 1 Seminára sáhkavuorut leat duoji vejolašvuođaid birra , rekrutterema birra ja duoji birra dakkár ealáhussan mii fievrrida viidáseappot kultuvrra ja lokte árvvuid . 1 Seminára sáddejuvvo njuolga . 1 Seminára sisdoallu lei sámi kultuvrralaš gelbbolašvuođa birra dearvvašvuođa- ja sosiálavuogádagas oppalaččat ; makkár gáibádusaid dat buktá politihkalaš dásis , politihkalaš árvalusaid čuovvoleapmi guovddáš dásis báikkálaš dearvvašvuođa- ja sosialvuogádatdássái , ásahusdásis ja bargiiddásis . 1 Seminára rahpama oktavuođas doalai presideantta čuovvovaš sártni oasseváldiide : 1 Seminára prográmma lea ná : Deaŧalaš ovdánandovdomearkkat , ja ođđa organisašuvdnaheiveheapmi Rune Fjellheim , direktevra Doarjjahálddašeapmi , mo hálddašuvvojit ealáhusruđat ? 1 Seminára prográmma ja dieđihaskovvi sáddejuvvo maŋŋá . 1 Seminára olahusjoavkun leat njeallje davimus regionála boraspirelávdegotti , ja dasto eará guoskevaš hálddašan- ja ealáhusaktevrrat ja politihkkarat . 1 Seminára mánáidkonvenšuvnna birra álgá dii. 15.00 rájes gaskavahku 27. b. dii. 12.00 rádjái duorastaga 28. b. 1 Seminára mii sáddejuvvo njuolga - das ii sáhte oaidnit govvačájeheami ( power point ) jus logaldallit dakkáriid ovdánbuktet . 1 Seminára lágiduvvo Sámedikkis Kárášjogas , ja álgá dii. 09.00 . 1 Seminára lágiduvvo Asplan Viak ráhkadan raportta vuođul maid dat lea dahkan Sámedikki ovddas . 1 Seminára loahpahuvvui sámi mediapolitihka ja sámi aviissaid debáhtain . 1 Seminára loahpahuvvo rabas ságastallamiin dásseárvohástalusaid birra sámi servodagas . 1 Seminára lei oassi guovttejagáš prográmmas mii čuvgeha sámi ássanvuogi ja huksenvieru . 1 Seminára lea sidjiide geat leat leamaš mielde válgačađaheamis , muhto lea rabas buohkaide . 1 Seminára lea rabas boazodolliide ja eará berošteddjiide . 1 Seminára lea prošeavttaid čuovvuleami oassin , mat leat álggahuvvon ruđaiguin sámi dearvvasvuođa- ja sosiála ulbmiliidda ( NOU 1995:6 ) . 1 Seminára lea jurddašuvvon oaidnun prosessii sámi dutkama organiserema birra davviriikkalaš dásis . 1 Seminára lea Sámedikkis Kárášjogas . 1 Seminára háhku lei addit oassálastiide jurdagiid das mat leat sámi birrasiid rievddalmas sárgosat ja dárbbut , maid berre áimmahuššat ja maid Viessobáŋku sáhttá rávvet dahkat sámi guovlluin . 1 Seminára guorahalai prográmmaevttohusa maid Russian Association of Indigenous Peoples of the North ( RAIPON ) lea ráhkadan ovttas ON birasprográmmain UNEP:ain GRID-Arendal bokte . 1 Seminára gielddaiguin ja filkkagielddaiguin 1 Seminára galgá leat Romssas 30.09. – 01.10.04 . 1 Seminára galgá leat Romssas 30.09 . – 01.10.04 . 1 Seminára galgá bargat ovttasráđiid bismmaiguin ja eará girkolaš orgánaiguin , ja universitehtasurggiin ja eará ásahusaiguin mat barget geavatlaš girkolaš oahpahusain . 1 Seminára galggašii dollojuvvot ovdal juovllaid dán jagi . 1 Seminára galggai buktit vástádusaid dasa ahte makkár hástalusat leat sámi geavaheddjiin go ieža ja earát galget atnit ávkki meahccis , ja mo sáhttá ovttastahttit árbevieru ja ođđahutkama luonddu eavttuid mielde . 1 Seminára fáddán leai ” ollislaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmogii ” , mas guorahallojuvvui dat ahte movt sámi perspektiivva gelbbolašvuođa heiveheami galggašii nannet vai sáhttá addit buriid bálvalusaid sámi geavaheddjiide . 1 Seminára duogáš lea ahte sámi meahccegeavahus lea rievdan áiggiid mielde , nu go servodat ge lea . 1 Seminára dollojuvvui skábmamánu 3.- 4. b. fáttáin : boahtteáiggi dutkandárbbut ja dutkama boahtteáiggi organiseren , ruhtadeapmi ja stivren , ja dutkangaskkusteapmi sámi álbmogii ja earáide . 1 Seminára dollojuvvo Sámedikkis Kárášjogas . 1 Seminára dollojuvvo Sámedikkis . 1 Seminára dollojuvvo Radisson Blu hoteallas Stjørdalas gaskavahku skábmamánu 10. b. rájes dii. 12.00 ja loahpahuvvo lunššain duorastaga skábmamánu 11. b. dii. 13.00 . 1 Seminára dollo dievasčoahkkin oktavuođas . 1 Seminára bistá dii. 09.00 rájes dii. 12.00 rádjai . 1 Seminára berre leat áigeguovdil : • • • 1 Seminára Giellaealáskuhttin ja giellarievttit máttasámegielas ja riikkaidgaskasaš perspektiivvas lágiduvvo guovvamánu 6. ja 7. beivviid Elgås . 1 Seminára : Árbevirolaš ja otná meahcegeavaheapmi sámi guovlluin 1 Seminára : Ođasmuvakeahtes resurssaid hálddašeapmi davvin 1 Seminára : Givssideapmi bargosajiin 1 Seminár - Sámi dološáigi Lulli-Norggas Duorastat 28.05.09 , dii. 17.00-18.00 , Sámedikki dievasčoahkkinlanjas 17.00 Bures boahtin , sámediggepresideanta Egil Olli 17.03 Sátnevuorru , fylkkasátnejođiheaddji Audun Tron 17.06 Arkeologa Espen Finstad , Oppland fylkkasuohkan : Sámi kulturmuitobarggut Opplandas 17.15 Dutki Jostein Bergstøl , Kulturhisttorjálaš musea : Etnalaš proseassas lullisámi ja norrønalaš rádjeguovlluin . 1 Seminarium Skolasticum heaittihuvvui , ja miššonearaid gevrejedje oahpahit sámiid dárogillii . 1 Semin áras leat guovddážis hástalusat mat boazodoalus leat boraspireguovlluin . 1 Selvstendige organisasjonsformer i staten , kap. . 1 Selvstendige organisasjonsformer i staten , kap. 1 Selnes 1 Self-determination , Knowledge , Indigeneity Henry Minde ( red. ) Eburon Stuoradiggedieđáhus : Sámi alit oahpu ja dutkama kvalitehtaođastusa birra , . 1 Selbuáššiin sáhttá gova veaháš earuhit , ja sámi boazodoalu riektevuođđudeaddji geavaheami eavttut leat eambbo čielggasmahttojuvvon . 1 Selbu-áššis ja Čáhppesvuovdeáššis 2001 lei Alimusriektái gažal-dat lei go riidoguovllu guovdilis geavaheapmi dakkár ahte erenoamáš ( oapmehaš ) vuoigatvuođat ledje ásahuvvon . 1 Selbu-duomus , Rt. 2001 s. 769 , lea nannejuvvon ahte go árvvoštallá leat go geavaheami olis ásahuvvon vuoigatvuođat , de galgá erenoamáš deattu bidjat daidda beliide mat leat sámi doaimmaid geavaheami dovdomearkkat . 1 Sekšuvnnas lea viidáseappot ovddasvástádus hábmet , dulkot ja árvvoštallat lágaid láhkaásahusaid . 1 Sekšuvnnas lea ovddasvástádus čuovvolit dieđihemiid , raporteremiid , oktiiordnemiid ja diehtojuohkima mat čatnasit lágaide ja dat meannuda áššiid mat leat váidojuvvon EFTA gozihanorgánii ( ESAi ) . 1 Sekšuvnnas lea ovddasvástádus čuovvolit dieđihemiid , raporteremiid , oktiiordnemiid ja diehtojuohkima mat čatnasit almmolaš doarjagiidda guoski lágaide EØSas . 1 Sekšuvnnas lea ovddasvástádus analyseret penšunpolitihkalaš gažaldagaid ja koordineret departemeantta penšunnuppástusa čuovvolanbargguid . 1 Sekšuvnnas lea maid ovddasvástádus hábmet ja dulkot riikkalaš ja riikkaidgaskasaš lágaid mat gusket almmolaš doarjagiidda , dás maiddái lágaid almmolaš doarjagiid birra oktan daidda gulli láhkaásahusaiguin . 1 Sekšuvnnas lea earenoamáš ovddasvástádus koordineret departemeantta EØS- ja EU-áššit . 1 Sekšuvnna ovddasvástádus lea dasto meannudit gilvopolitihkalaš gažaldagaid ja fuolahit gilvoberoštumi eará departemeanttaid ektui , mii guoská daid njuolggadusovddideapmái ja daguide mat váikkuhit gilvui . 1 Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Jorunn Bødtker . 1 Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Håkon Tandstad . Barggut : 1 Sekšuvdna čuovvola EØSa , WTOa ja OECDa riikkaidgaskasaš ovttasbarggu mii gullá almmolaš háhkamiidda . 1 Sekšuvdna čuovvola EØSa , WTOa ja OECDa riikkaidgaskasaš ovttasbarggu mii gullá almmolaš doarjagiidda . 1 Sekšuvdna veahkeha maiddái gávdnat rivttes ossodaga dahje áššemeannudeaddji go duogášdieđut ja áššedieđut ohcaluvvojit . 1 Sekšuvdna meannuda gilvoekonomalaš áššiid go dat bargá váiddaáššiiguin gilvolága ja poastalága vuođul , ja čuovvola gilvopolitihkalaš gažaldagaid riikkalaš lávdegottiin ja ráđiin ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnain nugo OECDas ja WTOs . 1 Sekšuvdna jođiha ossodaga váiddameannudemiid gilvolága ja poastalága vuođul . 1 Sekšuvdna hálddaša servodatekonomalaš analysa bagadallama ja doaibmá ráđđeaddin dasa movt bures sáhttá stivret ossodaga bargguid mat gusket čielggademiide ja struktuvrapolitihkkii . 1 Sekšuvdna galgá čuovvut mielde riikkaidgaskasaš vearrodutkamiid ja váikkuhit našuvnnalaš dutkamiid vuoruhemiide earet eará Norgga dutkanráđi Vearrodutkanprográmma bokte ja soahpamušain maid Ruhtadandepartemeanta dahká Statistihkalaš guovddášbyråain . 1 Sekšuvdna galgá láhčit dili ossodaga fágalaš ovttasdoaibmamii , ja dat lea ovddasvástideaddji ekonomalaš ja hálddahuslaš áššiin mat gusket ossodahkii , erenoamážit dain mat gusket etáhtastivremii . 1 Sekšuvdna bargá maid váttisvuođačuolmmaiguin mat gusket almmolaš suorggi ođasmahttimii ja movt olahit beaktilvuođa bargguin . 1 Sekšuvdna M 4 1 Sekšuvdna M 3 1 Sekšuvdna M 2 1 Sekšuvdna M 1 1 Sekšuvdna ID 3 1 Sekšuvdna ID 2 1 Sekšuvdna ID 1 1 Sekundeara geaidnofierpmádagas lea erenoamáš deaŧalaš dálvit doallat geainnuid rabas ja ortnegis ealáhusfievrridemiid jándor- ja áigodatdárbbuid mielde . 1 Sekundeara geaidnofierpmádagas lea erenoamáš deaŧalaš dálvet doallat geainnuid rabas ja ortnegis ealáhusfievrridemiid jándor- ja áigodatdárbbuid mielde . 1 Seksuála veagalváldin mánáid vuostá dáhpáhuvvá máŋgga báikkis , ii ge dat leat erenoa-máš sámi iđa . 1 Seastima ovdamearka lei dat go vuosttašarkivára virgái ii biddjojuvvon olmmoš áigodagas 1924-35 , ja dat go okta doaimmahathoavdavirgi heaittihuvvui jo jagi 1926 , ja dasto maŋŋil heaittihuvvojedje guokte ekspedišuvdnahoavdavirggi jagi 1927 . 1 Searvvis mii árvvoštallá ásahit doaimma eamiálbmot ássanguovlluide berre danne leat gelbbolašvuohta das makkár oktavuohta eamiálbmogiin lea lundui ja resursaávkkástallamii . 1 Searvvis galgá maid leat áigumuššan ovdánahttit geoturismma ja ealáhusdoaimmaid mat gullet searvvi ulbmiliidda . 1 Searvvi ulbmil ja áigumuš lea doaibmat guovddášásahussan mas leat báikkálaš , regionála , našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš barggut , ja earenoamáš ovddasvástádus mearrasámi ja davviálbmoga kultuvrii . 1 Searvvi mihttu lea buktit lassi dieđuid ja beroštumi iešguđetlágan álbmogiid birra davviguovlluin . 1 Searvvi doaibma lea Ájas , Gáivuona suohkanis . 1 Searvi mas lea ráddjejuvvon ovddasvástádus ( RO ) , lea seamma organisašuvdnamálle go ovddeš oasussearvi . 1 Searvi lei eaiggádin dassážii go stáhta osttii guovllu 1885s . 1 Searvi dadjá doaibmaplánas ahte ođđa eavttut dolvot hálddašeami čielga fitnodatorganiserema guvlui mii doaibmá márkanstivrejuvvon ekonomiija ja gánnáhahttivuođa ektui ( VJFF 2009:6 ) . 1 Searvi bargá fágalaš gažaldagaiguin , earret eará lágida jahkásaččat fágaseminára , ja bargá muđui buoridit sámi museaid bargodilálašvuođaid , earret eará oččodit eanet ruhtajuolludemiid sámi museaulbmiliidda . 1 Searvi Heia festivalen , Báhccavuona suohkan - doarjjaohcan artistahonorárii , musihkkabádjái ja eará goluide artisttaid oktavuođađs . 1 Searvevuođas leat buorit bohtosat ja ovttas ohppiid vejolašvuođaiguin lohkat Cambridge:s , láhččojuvvo vejolašvuohta internationaliseremii oahpus . ” 1 Searvevuohta lundui vuođđuduvvon mátkeealáhusa várás Gáivuonas Statskog SF ja Romssa fylkkasuohkan juolludit searvevuođašiehtadusa bokte 700 000 ruvnno Gáivuona suohkana prošektii ” Lundui vuođđuduvvon mátkeealáhusa láhčin ” . 1 Searvevuohta ja vejolašvuođat davvin Davviguovllut leat ain Romssa fylkkaráđi deháleamos áŋgiruššansuorgi . 1 Searvegotti vuođđudeapmi lea organiserejuvvon njealjejahkásaš geahččaleapmin . 1 Searvan ruhtaduvvui earret eará Bargo- ja searvadahttindepartemeantta , Sámedikki ja soames fylkkagieldda doarjagiin . 1 Searvan lea deaŧalaš go galgá oainnusmahttit ealáhusovddidan dárbbu sámi guovlluin . 1 Searvadahttin- ja šláddjiivuođadirektoráhta ( Integrerings- og mangfoldsdirektoratet ( IMDi ) ) lea almmolaš suorggi dulkoma oppariik ­kalaš fágaeiseváldi ja Riikkalaš dulkaregistara vuogádateaiggát . 1 Searvadahttin- ja girjáivuođaossodat ( SGO ) bargá searvadahttin- ja girjáivuođapolitihkain sisafárrejeddjiid várás ja álbmoga várás muđuige . 1 Searvadahttin- ja girjáivuođaossodat ( SGO ) bargá searvadahttin- ja girjáivuođapolitihkain sisafárrejeddjiid ektui ja álbmoga ektui muđuige . 1 Searvadahttin- ja girjáivuođaossodagas lea ovddasvástádus háhkat dorvoohcciide orohagaid , sidjiide oahpahit dárogiela ja servodatoahpu ja sin gealbudit searvat bargoeallimii ja/dahje sidjiide oahpu addit oahpistanprográmmaid bokte mat leat ráhkaduvvon riikii easkka boahtán rávis sisafárrejeddjiid várás , ja sidjiide fállat dulkon- ja jorgalanbálvalusaid . 1 Searat galget maid biddjojuvvot Romsii dahkan dihte dan álgoálbmotgávpogin . 1 Searat fertejit biddjojuvvot suohkanlaš ovddidanfondii . 1 Seammás čujuha doarjjastivra dasa ahte lea Sámedikki plenum mii meannuda ja bidjá jahkásaččat ruhtadanrámmaid guđege sámi prentosa jahkásaš bušeahttameannudeapmái . 1 Seammás čađaha Riddoguolástuslávdegoddi , man ovddeš alimusriektejustitiarius Carsten Smith jođiha , guorahallanbarggu . 1 Seammás šaddá nu , go mearragátti álget geavahit eambbo ja eambbo , ee. ođđa ealáhusaide , ahte čuožžilit gáibádusat ahte olbmos leat biologalaš ja biraslaš diliid birra máhttu . 1 Seammás šaddá nu , go mearragátti álget geavahit eambbo ja eambbo , ee. oñña ealáhusaide , ahte čuožžilit gáibádusat ahte olbmos leat biologalaš ja biraslaš diliid birra máhttu . 1 Seammás ásahuvvui sierra 50-poasta departemeantta bušeahtas Sámediggái ( gč. kap. 7.1.1 ) . 1 Seammás ásahuvvui olgoriikaráđđevirgi formálalaččat . 1 Seammás ásahuvvojedje ođđa bušeahttabargovuogit ja jahkásaš johtučála sámi áššiid oktiiordnema birra bušeahttabargui . 1 Seammás ásahuvvo departemeantta bušeahtas ( spiehkasteapmi Juolludusnjuolggadusaid § 3:s ) sierra 50-poasta Sámediggái . 1 Seammás árvvoštallet iešguđet stáhtaorgánat dán ládje . 1 Seammás álggahuvvui skuvlasáhtu . 1 Seammás álggahuvvui sierra 50-poasta Sámediggái Mánáid- ja bearašdepartemeantta budjeahtas . Birasgáhttendepartemeanta sirddii válddi Sámediggái sámi kulturmuitoberoštusaid hálddaheaddjin kulturmuitolága mielde . 1 Seammás álggahuvvojedje dallánaga dakkár johtilis doaibmabijut go diehtojuohkin , ovttasbargo- / digaštallančoahkkimat álggaheaddjioahpahus , vejolašvuođaid ja dárbbuid kárten ja vel bargoohcankurssat . 1 Seammás álge olbmot digaštallat suohkana báikkiid duohta namaid , ja manin daid galge gohčodit dál . 1 Seammás áigut veahkehit váhnemiid nu ahte sii sáhttet buorebut čuovvolit mánáid giellaoahpahusa sihke skuvllas ja ruovttus . 1 Seammás áigut fas deattuhit ahte unna dahje stuora doavttergrádabuvttadeapmi ii 99 akto atte doarvái buori gova dutkandilálašvuođas dain iešguđetge fágasurggiin , ja ahte min čađaiskama ferte geahččat searválaga earret eará boahttevaš NIFU-STEP kártemiiguin . 1 Seammás áigu ráđđi bidjat mandáhta ja eará rámmaid bargui . 1 Seammás áigu ráđđehus guorahallat maid mii sáhttit dahkat našuvnnalaš dásis vai dát bargu lihkostuvvá . 1 Seammás áigu Sámediggi evttohit viiddidit sámegiela hálddašanguovllu ( § 3–1 ) . 1 Seammás vástidedje 92 % ahte sii ledje atnán interneahta maŋemus 30 beaivvis , vaikko duššo 61 % vástidii seamma jagi 2003 . 1 Seammás válljejuwo jođiheaddji ja sadjásaš jođiheaddji . 1 Seammás válddii Romsa badjelasas jođiheami regionála dásis . 1 Seammás váikkuha dieđa árbevirolaš ja historjjálaš máhtolašvuođa suodjaleami nu ahte sáhttá sihkkarastit ja ovddidit sámiid árbejuvvon máhtolašvuođaid . 1 Seammás vuhtto čielgasit ahte almmolaš áŋgiruššan sámegielain addigoahtá bohtosiid . 1 Seammás viidáset fievrriduvvo árbevirolaš sámi máhttu mánáide ja nuoraide , lohká várrepresideanta Marianne Balto . 1 Seammás viiddiduvvo geatnegasvuohta kártet sámiid beroštumiid ovdal go ohcagoahtá minerálaid . 1 Seammás viiddiduvvo geatnegasvuohta kártet sámi beroštumiid ovdal minerálaohcama . 1 Seammás sávan didjiide lihku , geat dál joatkibehtet dán barggu ! 1 Seammás sáhtášii doaimmahit / oktiiordnet stuorát ovttasbargoprošeavttaid riikkarájáid ja fágasurggiid rastá . 1 Seammás sáhttá áššáigullevaš ulbmilsuorggit mat leat čállon muñui prográmmain geavahuvvot . 1 Seammás sáhttá ravdaavádatásahusas leat fágalaš njuolgaoktavuohta váldoásahusain ja dan ovttaskas fágabirrasiiguin . 1 Seammás sáhttá maiddái buorebut ovttastahttit veahkkedoaimmaid plánaid , prográmmaid ja doaimmaid čuovvoleami ja čađaheami dáfus . 1 Seammás sáhttá eará olbmuid mohtorfievrruiguin válddardeamis meahcis leat negatiivvalaš váikkuhusat eanandollui . 1 Seammás sáhttá DNbg váikkuhit fágalaččat dasa ahte Romssa Universitehta bátnedoavttiroahppu lihkostuvvá bures . 1 Seammás sáhttet váilugoahtit fágabargit erenomážit árbevirolaš duodječehppodagain , muhto maiddái árbevirolaš industriijafágain ja vuoññoealáhusain . 1 Seammás sus lea eará oaidnu go Thomas von Westenis , gii deattuhii ahte sápmelaččat galge oahpahuvvot sámegillii , ii son obage ovddidan dárogiel- dehe dánskkagiel oahpahusa sámi álbmogii . 1 Seammás stuorát áŋgiruššan dutkamis ja ovddideamis sorjá alit gelbbolašvuođas erenoamážit reálafágain . 1 Seammás stuoribuš guovddážat leat birgen buorebut , ja erenoamážit Romssas lea leamaš šaddu 4. Máŋga guovlosuohkanat fertejit plánet olmmošlogu njiedjama vuođul . 1 Seammás son olu rámidii ja movttiidahtii . 1 Seammás son mieđiha sámi oahpaheddjiid cuiggodeami ahte skuvlla jođiheaddjit livčče sáhttán dávjjibut finadit Sámeskuvllas . 1 Seammás soai rávviiga mánáideaskka ahte eai galgan oahpahit sámegiela iežaset maŋisbohttiide . 1 Seammás sirdojuvvui Sámedikkis 0,7 milj. kruvnno Riikaantikvárii . 1 Seammás sii oaivvildedje ahte ealáhuslaš dilálašvuođat ledje plánejuvvon ja belohahkii čađahuvvon 1950-logus ovddasguvlui ja maid gieldda ásahusat ain ledje viidáseappot plánemin ja čađaheamen . 1 Seammás sii leat maiddái daid gielddaid ja regiovnnaid ássit , gos sii orrot . 1 Seammás sihkkarastá láhka lesbalaš páraid mánáide guokte juridihkalaš váhnema jo eallima álggu rájes , ja homofiila náittospárat ožžot vejolašvuođa árvvoštallojuvvot adoptiivaváhnemin seamma láhkai go heterofiila náittospárat ge . 1 Seammás sihkkarastá evttohus ahte mánná oažžu guokte juridihkalaš váhnema riegádeami rájes jo . 1 Seammás ruhtajuolludeamit sámi musihkkafestiválaide , sámi dáiddárstipeanddaide ja stipeandalávdegottebuhtadusat , čájáhusbuhtadusat sámi dáiddaásahusaide , Beaiv-váš Sámi Teáhter , báikenammanevvohat , Sámi sierrabibliotehka , johtti girjerájusbálvalus ja sámi museat biddjojuvvojedje dán postii . 1 Seammás rievdá eallin ­vuođđu ja servodat johtileappot ja mealgat viidábut go goassige ovdal . 1 Seammás reviderejuvvo dán jagi bušeahtta ( 2007-bušeahtta ) , ja dasto rahkkanuvvo boahtte jagi bušeahta ( 2008 ) juolludemiide . 1 Seammás olgoriikaráđđi Jens Bull bođii Stockholbmii , ja son vuođđudii norgalaš legašuvdnii eará ovttadaga maid gohčodedje B-ossodahkan . 1 Seammás oassálastá Sámediggi árjjalaččat ICMMa ( ICMM - International Council on Mining and Metals ) bargui ráhkadit riikkaidgaskasaš standárddaid fuolahit eamiálbmotberoštusaid riikkaidgaskasaš ruvkeindustriija oktavuođas . 1 Seammás oaivvilda lávdegoddi ahte dárbbašuvvojit čielga njuolggadusat dan birra geas lea doalu ovddasvástádus – sihke siskkáldasat ja olgguldasat muđui servodaga ektui . 1 Seammás oaivvilda lávdegoddi ahte Sámediggi berre várret ruđaid ovttasbargui dáru ja sámi musaid gaskkas . 1 Seammás oaidnit muhtun fágasurggiid áigodagas 1990-2010 lihkostuvvan buorebut go earáid doavttergrádaprošeavttaid čađaheamis . 1 Seammás oaidnit ahte sáhttá leat jierpmálaš ásahit ortnega man bokte sáhttá njuovžileappot lágidit buolvamolsumiid boazodoalus . 1 Seammás njoazida maid dat sávahahtti ovdáneami go váilot olmmošlaš ressursat ráhkadit oahpponeavvuid ja go váilot oahpaheaddjit geain lea julevsámegielgealbu . 1 Seammás muosehuvvon veaháš dan dihte go dis leat dušše sullii 200 studeantta . 1 Seammás mii fertet váldit vuhtii ahte oljoboađuid geavaheapmi dál lea hui allat , ja lassánan geavaheami lea dárbu heivehallat gilvohearkkes ealáhusaid ektui , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Seammás mii fertet muittuhit iežamet ahte riikkaidgaskasaččat mii leat priviligerejuvvon , eat ge galgga goassege vajálduhttit ahte min barggus vuoigatvuođaiguin ja dohkkehemiin galgá leat ávki eará álgoálbmogiidda ge . 1 Seammás mii dáhttut rámidit dain ollugiid , go leat ollu dahkan ovddidan dihtii sámi kultuvrra , ja máŋgga gielddas ja fylkkagielddas politihkalaš eanetlohku lea čájehan geavadis ahte sis leat positiiva miellaguoddu sámi kultuvrii - beroškeahttá dain vuosteháguin maiguin dakkár doaibmabijut leat deaividan . 1 Seammás meroštallojuvvojit stáhta geatnegasvuođat álbmotoaju ahkepenšuvdnii leat measta 4 5551 miljárdda ruvnno 2008 loahpas . 1 Seammás meroštallojit stáhta penšungeatnegasvuođat álbmotoajus meastá 4 200 miljárdda kruvdnui 2007 loahpas . 1 Seammás mearriduvvui ahte vuollásaš ráđiid hálddahusat galge báikáduvvot bieđgguid sámi guvlui . 1 Seammás mearriduvvui ahte láhka galgá biddjojuvvot fápmui suoidnemánu 1. beaivvi 2007 . 1 Seammás mearkkaša kultuvrra vuoruheapmi hui ollu eará servodatsurggiide nugo ealáhusovdáneapmái ja bargosajiide , ovttaiduhttimii ja fátmmasteapmái , dearvvašvuhtii , oahpahussii ja hutkáivuhtii . 1 Seammás láhččo dilli nu ahte boazodili beroštumit galget áimmahuššot iešguđet plánaproseassain . 1 Seammás lei sus gullevašvuohta boazodollui , ja čájehii beroštumi boazodoallooahpu ovdáneapmái . 1 Seammás lei liige noađđin go ražan dárogielain ja lean bealjeheapmi . 1 Seammás ledje oahppit geat barge bures . 1 Seammás ledje mánát golbma mánáidskuvllas geat eai beassan skuvlii mannat daningo sin váhnemat vuostálaste ođđa plána . 1 Seammás leat váldán vuhtii ovdáneami 2001 rájes ja daid vásáhusaid maid daid jagiid leat vásihan . 1 Seammás leat vel ain dálge ollu doaimmahusat , sihke suohkanat , stáhtalaš orgánat ja dearvvašvuođalágádusat mat eai leat doarvái heivehan iežaset , ja iskkadeamit čájehit dađe bahábut ahte sámegielalaš máhttu lea váilevaš almmolaš orgánain . 1 Seammás leat stuora hástalusat go galgá meannudit geavaheddjiid guovtti gillii . 1 Seammás leat ođđa hástalusat ilbman , mat gáibidit ođđa čovdosiid . 1 Seammás leat ollu vejolašvuođat ja hirbmat buorre potensiála ealáhusovdánahttimii . 1 Seammás leat odne mahttás digaštallamat dan birra maid sápmelaččaid iešstivrejupmi galgá sisttisdoallat , ja oainnut leat máŋga ja dávjá vuostálaga . 1 Seammás leat oallugat geaid galggašii namuhit , visot sin geat leat leamaš oasálastit sámi mánáidgárddi ovdáneamis Oslos . 1 Seammás leat máŋgga biebmanrusttegis sierra veajetrusttegat mat buvttadit veajehiid iežaset atnui . 1 Seammás leat máŋga stádalaš orgána miellahttun iešguđetlágan standárdiserenorgánain . 4 Sisdoallá dušše siffariid ja 1. 5 Davvisámegiela várás leat geavahan guokte standárdda , juoga mii lea dahkan čuolmmaid stuorábun go dárbbašlaš . 1 Seammás leat máŋga stádalaš orgána miellahttun iešguđetlágan standárdiserenorgánain . 4 Sisdoallá dušše siffariid 0 ja 1. 5 Davvisámegiela várás leat geavahan guokte standárdda , juoga mii lea dahkan čuolmmaid stuorábun go dárbbašlaš . 1 Seammás leat jávrrit ja čázádagat álo leamaš dehálaš fáktorat ássamii ja johtolahkii , ja dehálaš olggustallanguovllut . 1 Seammás leat hábmejuvvon ráŋggáštanregelat mat addet eiseválddiide láhkavuođu čuovvolit , daid háviid go siskkáldas iešstivrejupmi ii doaimma , dahje go dat dárbbášuvvo resursavuođu dahje eará servodatberoštumiid dihtii . 1 Seammás leat gal ain ollu almmolaš doaimmat , sihke suohkaniin ja stáhta orgánain ja dearvvašvuođaásahusain mat eai leat čađahan diekkár heiveheami doarvái bures . 1 Seammás leat festiválas juohke jagi stuorra hástalusat mat čatnasit dakkár rusttega huksemii , man bokte gozihit publikuma dárbbuid nugo sanitehtararusttegiid , rišuid , boradeami ja sullasaččaid Festivála geavaha stuorra olgoguovllu festivála doallamii . 1 Seammás leat eanet sámi gažaldagat leamaš almmolaš digaštallamiin , erenoamážit Finnmárkkus . 1 Seammás leat dárogiel aviissat deaŧalaš diehtogáldun daidda sápmelaččaide geat eai máhte sámi čállingiela . 1 Seammás leat dan guokte báhcán rusttega buvttadannávccat sturron . 1 Seammás leat Sámedikki ja gielddaid ja fylkkagielddaid gaskkas muhtun dehálaš erohusat . 1 Seammás lea čoahkkebáikkiide fárren ja smávva báikkiin eretfárren mielddisbuktán ahte sápmelaččat orrot maiddái olggobealde árbevirolaš sámi guovlluid , erenoamážit stuorit gávpogiin ja guđege regiovnna stuorát čoahkkebáikkiin . 1 Seammás lea čielggas ahte gávdnojit máŋga logi duhát sápmelačča / sámesogalačča geat eai máhte sámegiela eai njálmmálaččat eaige čálalaččat . 1 Seammás lea čielggas ahte guohtun- ja doaibmaeavttut sakka rievddadit iešguđet guovlluin . 1 Seammás lea Ávvir hui unnán nagodan olahit ollislaš deaddileami mii lei ovdavázziin Min Áiggis ja Áššus . Ávvira deaddilanlohku jagi 2009 lei illá stuorát go dan maid Min Áigi akto dagai ovdal ovttastusa 2008 . 1 Seammás lea sápmelaččaid vealaheapmi ja givssideapmi bargodilis ja bargosajiin hástalussan bargodili beliide . 1 Seammás lea sámi politihkalaš diskurs ja sámi servodat oppalaččat ožžon ođđa dimenšuvnna mii buvttiha stuorát politihkalaš doaibmanávccaid ja doaibmafámu . 1 Seammás lea sámepolitihkka maid juo 1980-logu rájes garrasit čalmmustahttán sámi vuoigatvuođaid nannema mat gusket ealáhusaide , eatnamiidda ja birgejupmái mii luonddus gávdno . 1 Seammás lea stuorra sávaldat ja dárbu oaččohit áigái ođđa geaidnooktavuođaid ja nannánoktavuođaid . 1 Seammás lea stuorebuš guovddážiin nugo Bearddus ja Háršttás lassánan olmmošlohku daid maŋimuš vihtta jagi , muñui lea eará stuorebuš guovddážiin njiedjan olmmošlohku . 1 Seammás lea sis guovttelágan “ seaivvasadji ” álgoálbmotfáttáin . 1 Seammás lea ráđđehussii leamaš dehálaš nannet Sámedikki erenoamáš rolla ealáhusaid ovddideamis . 1 Seammás lea prošeakta buoridan ja divvon boasttuvuođaid Divvun-gaskaomiin davvi- ja julevsámegielas , ja ođđa veršuvdna Divvun-gaskaomiin almmuhuvvojedje 2008 loahpas . 2008– 2009 1 Seammás lea oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza njeidojuvvon 22 miljárdda kruvnnuin , 84,2 miljárdda kruvdnun . 1 Seammás lea olbmuid beroštupmi njiedjan ii-sámi báikkálašmediain informašuvdnakanálan sámi áššiide . 1 Seammás lea oassi mii válljii báikkálaš áviissaid deháleamos diehtogáldun , beliin unnon , 16 % gitta 8% dan bottu go joavku mii válljii NRK guovllusáddagiid , njiejai 19 % gitta 5 % . 1 Seammás lea oassi , geat válljejit juogo báikkálašáviissaid dahje NRK:a guovllusáddagiid , unnon 16 % ja 19 % rájes gitta 5 % ja 8 % . 1 Seammás lea nu ahte sápmelaččat geat leat searvan vuođđudit listta iežaset bellodagaid ideologalaš vuođu ala , sii gal eai oaččo eai buollán evrre ge almmolaš doarjaga iežaset beaivválaš organisašuvdnabargui . 1 Seammás lea nu , ahte eanet sámegielalaš olbmot jávket go sii guđet bohtet sin sadjái , erenoamážit sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 1 Seammás lea nu , ahte Sámediggeráđđi spiehkasta vuođđojurdagiin , go árvalusas dáhttu váldit Njávdáma olbmuin vuoigatvuođa bivdit nuhtiin goržžis . 1 Seammás lea mearkkašanveara , ahte lea goabbatlágan ovdánantákta go guoská man oallugat leat jienastuslohkui dieđihan ja man oallugat leat jienastan válggas . 1 Seammás lea maid mávssolaš ahte nu gohčoduvvon “ dáčča ” ásahusat čájehit viiddis beroštumi sámi áššiid birra . 1 Seammás lea maid dál nu ahte mis leat dakkár eallindássi ja ássandábit mat gáibidit ahte ovdamearkka dihtii el-rávndji ja golgi čáhci álo lea fidnemis . 1 Seammás lea juksamearrin ahte Sámedikki válggaid geavatlaš čađaheami njuolggadusat leat eanemus lági mielde ovttaláganat Stuorradikki válggaid njuolggadusaiguin . 1 Seammás lea hástalussan NSR:i ahte maiddái eará organisašuvnnat ja bellodagat oassálastet sámepolitihkkii . 1 Seammás lea hálddahusođastus dagahan ahte ollu ođđa ja stuorra doaibmamušat leat sirdojuvvon fylkkasuohkaniidda mat gullet sihke johtalussii , ealáhusovddideapmái , DjOii ja álbmotdearvvašvuhtii . 1 Seammás lea hoahppu oažžut áigái eará deaŧalaš rievdademiid . 1 Seammás lea gielddain ja fylkkagielddain stuorra ovddasvástádus láhčit dili nu ahte sámegiella ja - kultuvra ovdána báikkálaččat ja regiovnnalaččat , daid guovlluid eavttuid vuođul . 1 Seammás lea fitnodagain leamašan buorre gánnáhahttin . 1 Seammás lea dát deaŧalaš váikkuhangaskaoapmin luondduvuđđosa váfisteapmái , maiddái sámi beroštusaid luondduvuđđosii . 1 Seammás lea dárbbašlaš nanusmahttit doaimmaid ja gelbbolašvuođa sámi lágádusain . 1 Seammás lea dihto munni maid ovttaláhkai standardiseret vai sámi álbmogis livččii vejolašvuohta doaibmat politihkalaš ovttadahkan nationála ja riikkaidgaskasaš forain . 1 Seammás lea dehálaš váldit fárrui ahte dat doaibmabijut ja ortnegat mat leat sirdojuvvon , leat ovdánahttojuvvon Norgga nationála oktavuođas . 1 Seammás lea dehálaš sihkkarastit mánáid vuoigatvuođaid . 1 Seammás lea dehálaš sihkkarastit mánáid vuoigatvuođaid , dadjá Anniken Huitfeldt . 1 Seammás lea dehálaš dáhkidit ahte ealáhus doaimmaha doaimmas servodatlaš dohkálaš rámmaid siskkobealde , earenoamážiid danin go minerálaid bohkan sáhttá mielddisbuktit stuora luondduduohtademiid ii-ođasmuvvi valljodagain . 1 Seammás lea dehálaš deattuhit ahte mii eat háliit hálddašeami etnisitehta vuođul , muhto hálddašeami mii lea vuođđuduvvon guovlluide ja ássamii , dadjá Keskitalo . 1 Seammás lea dehálaš deattuhit ahte buohkat geat ledje sámi mánáidgárddis , válljejedje sámegieloahpahusa skuvlla álggadettiin . 1 Seammás lea dehálaš aiddostahttit ahte dákkár sámegieloahpahus goittot ii lea árvvoheapmi . 1 Seammás lea deaŧalaš čielggasmahttit gullevašvuođa dan ovttastupmái mii siida lea , go dan ii daga otná doalloovttadat . 1 Seammás lea deaŧalaš doarjut otnáš ealli kvenalaš kulturilbmagiid , ee. media , dáidaga , girjjálašvuođa ja musihka . 1 Seammás lea deaŧalaš doarjut otnáš ealli kvenalaš kulturilbmagiid , ee. media , dáidaga , girjjálašvuoña ja musihka . 1 Seammás lea deaŧalaš doalahit daid bargiid geat juo barget mánáidgárddis . 1 Seammás lea deaŧalaš deattuhit ahte areálaid rievdaduvvon geavaheapmi sáhttá dagahit dan ahte sámi kultuvrra deaŧalaš árvvut ja vuođđu láhppojit . 1 Seammás lea deaŧalaš deattuhit ahte Sámediggi ii háliit hálddašeami mii lea vuođđuduvvon čearddalašvuhtii , muhto hálddašeami mii lea vuođđuduvvon guovlluide ja ássamii . 1 Seammás lea deaŧalaš ahte mii bargat dakkár fáttáiguin , ahte almmáiolbmot hástaluvvojit . 1 Seammás lea deaŧalaš ahte kultureallin muđui lea mielde ovddideamen sámi kultuvrra ja riikka eará kultuvrraid deaivvadeami . 1 Seammás lea deaŧalaš ahte almmolaš árjjat veahkehit láhčit mátkeeallin ­ealáhusaide lasihuvvon árvoloktema ja gánnáhahttivuođa , prinsihpaid mielde mat leat adnojuvvon vuođđun st.meld. nr. 15 ( 1999–2000 ) Lønnsomme og konkurransedyktige reiselivsnæringer ( Gánnáhahtti ja gilvonávccalaš mátkeeallinealáhusat ) . 1 Seammás lea dain guovlluin gos sápmelaččat orrot hui guháhkálagaid , hui stuorra dárbu dán lágan ásahusaide . 1 Seammás lea buorre gánnáheapmi ja alla kapasitehtaávkkástallan veahkehan sakka lassáneapmái nannánfitnodagaid investeremiidda . 1 Seammás lea bievlavuodjin máŋgasii vuohki mo oažžut meahccedoalu ja meahcceresurssaiguin ávkkástallama joatkašuvvat . Eanadaga geavaheapmi ja lagašvuohta lundui lea rievdan áiggi mielde , ja mohtorjohtolat lea mearkan dasa . 1 Seammás lea bievlavuodjin máŋgasii vuohki mo oažžut meahccedoalu ja meahcceresurssaiguin ávkkástallama joatkašuvvat . 1 Seammás lea beroštusorganisašuvnnain ja dain eaktodáhtolaš servviin main leat lahtut , deaŧalaš doaibma demokráhtalaš stivrejumis , ja ovddastit beroštusaid ja dárbbuid mat leat deaŧalaččat sámi almmolašvuhtii . 1 Seammás lea beroštupmi njiedjan dárogielat báikkálašmediaide diehtooarrin sámi áššiide . 1 Seammás lea ballu ahte fievrridemiid stáhtas ferte unnidit WTO-šiehtadallamiid geažil , geahča kapihttala 6.3 . 1 Seammás lea alla buvttadanlassáneapmi ja máilbmeekonomiija garra lokten dagahan ahte norgga ealáhusain lea buorre gánnáheapmi . 1 Seammás lea ain eahpečielggas movt Norgga ekonomiija ovdána ovddasguvlui , muhto Norga leat buorebut ceavzán finánsaroasu go eanas eará riikkat . 1 Seammás lea Sámedikki dieđihanvugiin 4-jagi perspektiiva . 1 Seammás lea Sámediggái deaŧalaš ahte sámi kultuvra mii gaskkustuvvo mátkeealáhusaid oktavuođas , lea luohtehahtti ja dávista sámi beroštumiide , norpmaide ja dábiide . 1 Seammás lea Sámediggi ráhkadan plánaid ovddidit sámi hállansyntese . 1 Seammás lea Sámediggi maŋimus jagiid váldán badjelasas dakkár doaimmahusaid go Sámi oahpahusráđi ja Sámi sierrabibliotehka , ekonomalaš doarjjaor-tnegiid sámi ásahusaid várás ja gielddaid várás , ja máŋga doarjjaortnega mat leat sámi álbmoga várás . 1 Seammás lea Sámediggeráđi mielas buorre jus Lássagámme beassá mielde ovttastahttimii . 1 Seammás lassánedje čáliheaddjit agis badjel 60 jagi 21 % rájes 24 % rádjái . 1 Seammás lassána doarjja Nuorttanáste 200 000 ruvnnuin oktiibuot 450 000 ruvdnui . 1 Seammás juolluduvvojedje skuvlii RDA1-ruđat , ja suohkan ge vulggii mielruhtadeaddjin ásahan dihtii SENTRE-prošeavtta – golmmajahkásaš prošeavtta mii galgá ovddidit Skuvlla , ENTreprenevrevuođa ja Mátkeealáhusaid . 1 Seammás jokset kanála tv-fálaldagat oalle alla gehččiidloguid , go buohtastahttá ovdamearkka dihte dainna galle olbmo leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Seammás jerrojuvwi Gáivuona suohkanis váldágo badjelasas prošeavtta bargoaddiovddasvástádusa . 1 Seammás háliidit mii giitit Norgga ráđđehusa go attii midjiide dan vejolašvuođa dan bokte go attii midjiide ekonomalaš resurssaid geavahussii . 1 Seammás huksejuvvui ođđa skuvla mas ledje njeallje luohkkálanja , gievkkan ja oahpaheaddjilatnja . 1 Seammás heaittihedje sáme- ja kveanaduogáš ohppiid nuvttásadjeortnega . 1 Seammás gávdno ain diehtemeahttunvuohta , negatiiva miellaguottut ja fuollameahttunvuohta sámiid hárrái . 1 Seammás gáibiduvvo jámma fokus bestet sámi dutkamii , maiddái gáibiduvvojit kvalifiserendoaibmabijut post doavttir stipendiáhtaid geavaheamis . 1 Seammás govvideaba goappešat veršuvnnat juoidá Sámedikki birra : Parlameanta mii bargá servodatovdánahttimiin ( boahtteáiggiin ) . 1 Seammás go vuosttas siiddut almmuhuvvojedje lei bargu ođđa ja eanet dynámalaš neahttasiidduin juo álggahuvvon . 1 Seammás go visti iešalddis lea čájáhus , de čájehuvvo dat dáidda ja kultuvra maid regiuvdna fállá . 1 Seammás go sámi ásahusain gávdno dakkár gelbbolašvuohta , de lea Sámedikkis hálddašanváldi sámi kulturmuittuid ektui . 1 Seammás go sámi dutkan ráhkada mávssolaš máhttovuođu politihkkaovddideapmái ja hálddašanmearrádusaide , de lea dat maid vuolggasadjin dutkanvuođđuduvvon oahpahussii universietehtain ja allaskuvllain , ja sámegiela ovdáneapmái dieđagiellan . 1 Seammás go sámegielat áviisafálaldaga leavvan orru bisánan , de goit dárogielat áviissa Ságat deaddilanlogut leat sakka lassánan jagi 2000 rájes . 1 Seammás go skuvlla , Sámi oahpahusráđi ja Boazodoallohálddahusa ovddasteaddjit háliidedje ahte sámegielat oahppit ožžot oahpu sámegillii , de dajai Eanandoallooahpahusráđi ( Landbruksopplæringsrådet , LOR ) jođiheaddji Ola Nedrebø ahte « LOR ' bealis leat álo geahččan boazodoalloskuvlla fágaskuvlan boazodoalus mii lea rabas buot nuoraide Norggas geain livččii beroštupmi ja geat devdet gelbbolašvuođagáibádusaid sisaváldimii . 1 Seammás go ožžot doarjaga sámepolitihkalaš bellodahkan , de váldá maiddái eanetlohku posišuvnna namas – ruđaid mat galggašedje mannat sámi kulturbargui . 1 Seammás go oahppoplánat galget váldit vára sámi ohppiid sámegiela , kultuvrra ja identitehta , de galgá oahpahus maiddái váldit vára ja nannet daid ohppiid identitehta geain lea kveana dahje dáža duogáš . » 1 Seammás go mus lei oassevirgi joatkkaskuvllas , lohken álgoálbmotoahpa Sámi allaskuvllas . 1 Seammás go mun dáid álgosániid čálán geassemánus 2007 , čalmmustuvvo Máilmmi Birasbeaivi seamma gávpogis . 1 Seammás go láhka boahtá fápmui , de fámohuhttojuvvo geassemánu 14. b. 1985-mannosaš plána- ja huksenlága nr. 77 kapihtal I – VIIa , earret § 6 . 1 Seammás go leat hukseme Snøhvit-ráhkadusa leat davvinorgga skiipahuksenindustriijas leamaš reastaluvvamat ja heaittiheamit . 1 Seammás go diehtojuohkinteavsttat jorgaluvvojit davvisámegillii , de Bargo- ja čálgoetáhta čađaha ovddasmanni barggu dakkár suorggis mas sámegielat sánit ja doahpagat ovdal leat váilon . 1 Seammás gielddain ja fylkkagielddainge lea ovddasvástádus váldit vuhtii sámiid riikkaidgaskasaš geatnegavuođaid vuđul . 1 Seammás geahččaluvvo buoridit vuskkon- ja hávgavuovdima go leat ollut vuskkonat ja hávggat . 1 Seammás galgá ásaheapmi veahkehit nannet vuođu viidáset ássamii ja ovdáneapmái nu ahte muđui rašis julevsámi kultuvra- ja giellabiras bisuhuvvo ja ovdána . ) 1 Seammás galgá sáhttit meroštallat muhtun buktagiid sentitiivan , ja dain galgá unnibut vuoliduvvot tuollu . 1 Seammás galgá prográmma veahkehit hukset diehtovuđđosa mii sáhttá leat ávkin sihke sámi ja dáža mearrádusdahkkiide . 1 Seammás galgá eanemus lági mielde doalahit njuovžilvuođa - fleksibilitehta . 1 Seammás galget veahkaválddi , givssideami , gárrenrihkolašvuođa ja nállevealaheami vuostálastima árjjat mánáid- ja nuoraidbirrasiin nannejuvvot . 1 Seammás galget demokráhtalaš bealit váldojuvvot vuhtii ; politihkalaš vuoruheamit galget dáhpáhuvvat politihkalaš dásis , ja čađahanovddasvástádus ferte čilgejuvvot . 1 Seammás galgat mii fuolahit ahte olbmot sáhttet vánddardit oadjebasat gáhtaid mielde . 1 Seammás fágalaš analysajoavku deattuha ahte maŋimuš guovtti jagis sámegiela oahpahalliid buohkanas lohku lea njeadjan mealgat – 3055 oahppis skuvlajagi 2005-2006 gitta 2542 oahppái skuvlajagi 2007-2008 . 1 Seammás fuomášuhttit dáid loguid maiddái mielde olles riikka loguin Tabeallas 2.12 badjelis . 1 Seammás fertet maid nannet vejolašvuođa oažžut alla oahpu sámegillii . Lea dehálaš ovddidit sámegiel oahpponeavvuid vai sihkkarastá ahte sámi skuvllaid oahpahus vuođđuduvvo sámegillii ja kultuvrii . 1 Seammás ferten mieđihit ahte lea earenoamáš dovdu munnje fas čuožžut NSR sárdnestuolus . 1 Seammás fertejit sámi máhtolašvuođaásahusat leat iehčanasat ja ieža beassat ráđđet jus galget sáhttit duohtandahkat iežaset ovdáneami iežaset ektui ja sámi servodaga ektui oppalaččat . 1 Seammás fertejit ossodagat fuolahit ahte njuolggadusat rievdaduvvojit Sámedikki mearrádusaid mielde . 1 Seammás fertejit maid ráhkaduvvot prográmmat mat leat heivehuvvon sápmelaččaide geat leat gielaset massán . 1 Seammás ferte árvvoštallot ovttas NBR:in oažžut nissonolbmuid mielde boazodoalu šiehtadallanlávdegoddái . 1 Seammás ferte oppalaš ásahuslaš vuođđostruktuvrra nannet vai kultur- ja giellabarggut ožžot oadjebas ja bistevaš ásahuslaš čovdosiid mat sihkkarastet dálá ja boahtteáiggediđolaš barggu . 1 Seammás ferte láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámiid ál-bmotválljenorgána galgá konsulterejuvvot dakkár proseassain . 1 Seammás ferte juohke suohkanii biddjot ovddasvástádus láhčit dilálašvuođaid sámi mánáidgárdefálaldagaid álggaheapmái ja jođiheapmái . 1 Seammás ferte boazologu mearridit guohtunáiggiid ektui , geahča § 9 – 5 . 1 Seammás evttoha lávdegoddi ahte ollislaš áirraslohku unnu 43 áirasis 39 áirasii . 1 Seammás eaktuda fylkkasuohkan ahte strategiijaplána gustogoahtá buot ođđa bargguide mat biddjojit fylkkasuohkana vuollái . 1 Seammás dát mearkkašii ahte Nuorta-Finnmárku oaččui olu uhcit oahppan oahpaheddjiid go dan maid Oarje-Finnmárku oaččui . 1 Seammás dát leat bargamušat main stáhtas sihke lea mearkkašahtti ovddasvástádus ja váikkuhangaskaoamit . 1 Seammás dát hástalusat sáhttet buktit áigái eambbo guvllolaš ovttasbarggu bálvalusaiguin , mii máŋgga báikkis livččii jearggalaš dahku . 1 Seammás dát eanangeavahanvierut áitet sámi kultuvrra , giela , árbevirolaš eallinvuogi ja dakko bokte sámi identitehta . 1 Seammás dárbbašuvvo stuorát sámi dearvvasvuođa- ja eallindilleguorahallan . 1 Seammás dárbbaša dárkilat čielggadit regionála / guovllu mielde erohusaid massinsivaid hárrái . 1 Seammás dáhtun čalmmustahttit ahte lei , ja lea ain hástalus konstruktiivvalaččat bargat seailluhit ja ovdánahttit sámegiela birrasis , gos mánáin leat unnán arenat gos sámegiella lea ealli giella . 1 Seammás duppalastui doarjja 2 milj. kruvdnui . 1 Seammás dollojuvvui prošeaktabádji Norgga áŋgiruššamis Interreg-prográmmaiguin mas ságaškuššui vásihusaid birra dán rádjái ja makkár bohtosiid sáhttá oaidnit dáláš prográmmaáigodagas . 1 Seammás dieđán man hástaleaddji ja gáibideaddji dat lea . 1 Seammás diehtit mii ahte buot mánáin ii leat buorre dilli . 1 Seammás diedihuvvo goas ja gos váidalusa ( id meannudančoahkkin dollojuvvo § 12 mielde . 1 Seammás deattuhuvvui ahte Sámedikkis lea beroštupmi ahte dutkan- ja čielggadanruđaiguin gozihuvvošedje sámi áššečuolmmat . 1 Seammás deattuhuvvo ahte sámi kultuvrra čađa-heapmi ja viidáset ovdáneapmi lea nationála ovddasvástádus , ja ahte stáhta ferte hálddašit dan ovddasvástádusa gulahaladettiin Sámedikkiin . 1 Seammás deattuhuvvo ahte dat geatnegasvuohta mii Norgga stáhtas lea sámi kultuvrra gáhttema hárrái , dat ii leat miige geatnegasvuođaid dušše sámiid guovdu , muhto maiddái riikkaidgaskasaš servodaga guovdu . 1 Seammás dat sihkkarastá ruđaid heivehandoaimmaide daid ovdánahttinriikkain , maidda dálkkádatrievdadusat čuhcet , stáhtačálli Lund dadjala . 1 Seammás dat lea sámi álbmot mii vállje Sámedikki ja mearrida dan lobálašvuođa . 1 Seammás dat galgá ovddidit riikkaidgaskasaš oktasašburiid ja hukset buorebut organiserejuvvon máilmmi . 1 Seammás dajai Viktor Trosten nannosit : « Buot jagiid leat sámeoahppit čuovvulan dáža skuvlla . 1 Seammás dagaha dat ahte guohtumat goariduvvojit ja njuovvandeattut hedjonit , ja doalahan dihte dietnasa de lasihit sii boazologu . 1 Seammás bálkáhii skuvla fitnodaga mii ovttas skuvllain bijai sadjái árppohis fierpmádaga ja nu lei okta dain vuosttaš skuvllain fylkkas mii oaččui árppohis fierpmádaga . 1 Seammás bohtet iešguđetge dáfus dađistaga vuordámušat , maiddái stáhta beales , Sámedikki searvama ja barggu hárrái riikkaidgaskasaš arenain . 1 Seammás boahtá albmosii ahte hálddašanapparáhtas váilu diehtu daid lágaid birra mat leat ásahuwon , ja daid politihkalaš mearrádusaid birra mat leat dahkkon , maiguin sihkkarastit sámiide beassat leat mielde váikkuheamen . 1 Seammás boahtá Stuorradiggedieoáhusas čielgasit ovdan ahte sápmelaččaid boazodoallu máddin ferte gáhttejuvvot arealameaššumiid vuostá ja vuoigatvuooaid ferte nannet boazodoalloguovlluin . 1 Seammás bivddii Sámediggi ahte berrešii bidjat " adhoc " lávdegotti árvvoštallat sámi beroštumiid guolástusáššiid oktavuođas . 1 Seammás bivddii Ole Einar mu ohcat internáhtajođiheaddjivirgái . 1 Seammás biddjui ovdan NOU 2007 : 14 Samisk naturbruk og rettssituasjon fra Hedmark til Troms , mas leat máŋggalágan historjjálaš duogáščielggadeamit . 1 Seammás besset vepselaččat deaivat sápmelaččaid ja earáid geat leat searvan dáidda riemuide . 1 Seammás berrešedje ravdaavádatásahusat ja Sámi allaskuvla ráhkadit ovttasbargošiehtadusa . 1 Seammás bargojuvvo vuoigatvuođaáššiiguin nu mo Davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain , minerálalágain , luonddušláddjiivuođalágain ja Sámedikki ođđa válgaortnega láhkaásahusaiguin . 1 Seammás albmana dálá gelbbolašvuohta beare unnán dearvvasvuođa- ja sosiálafágalaš oahpu oahpahusas . 1 Seammás addui Gonagassii váldi mearridit dárbbašlaš dievasmahtti njuolggadusaid teknihkalaš ja geavatlaš beliid birra . 1 Seammás Sámeskuvlla doaibma sakka gáržžiduvvo danne go « dáččaskuvla » lea mearridan buot eavttuid . 1 Seammás Sámediggi vállje lávdegotti jođiheaddji ja su sadjásačča . 1 Seammá áigái galgá gárváni t lista mii čájeha mat olbmuid leat ohcan lobi beassat sámi jienastuslohkui , muhto geaid namaid sámeválgastivrá ii leat sáhttán váldit fárrui árvaluvvon jienastuslohkui . 1 Seammá áigodagas ásahuvvojit viessoguovllut , ja giláža ássiidlohku lassánii máŋggageardánit . 1 Seammá áigodagas son lea vázzán oahpaheaddjioahpu Oslos ja lasseoahpu earret eará musihkas , kulturfágas , jođiheames ja sámegielas Bådådjo ja Álttá allaskuvllain ja de vel Sámi allaskuvllas . 1 Seammá áigodagas ledje Olgešbellodaga joavkkus vihtta áirasa . 1 Seammá visttis lei maid Polmak skole , mii lei dáža skuvla . 1 Seammá sáhttá gustot go dohkkehuvvon plánas čájehuvvojit leat mealgat viidát negatiiva váikkuhusat go dan mii álggus lei biddjojuvvon vuođđun . 1 Seammá gusto áigemearrái ovddidit vuosttaldeami gulaskuddama ja almmolaš geahčadeami oktavuođas . 1 Seammá gusto maiddái sidjiide geat láhkaásahusa vuođul leat geatnegasat addit dieđuid § 22 viđát lađđasa vuođul . 1 Seammá gusto jus guliid buket vuostáiváldái nu ahte rihkkot dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid . 1 Seammá gusto go sálaš sirdojuvvo nuppi guolástusfatnasis nuppi fatnasii . 1 Seammá gusto eará eavttuhusaid dáfus mat gusket seamma áššái ja mat leat ovddalgihtii dieđihuwon dainna lágiin ahte dat leat čoahkkinjodihangoddái biddjojuwon Sámedikki hálddahusa čađa mal ) imustá dii. 09.00 dan beaiwi goas ášši meannuduwo Sámedikkis . 1 Seammá gusto daidda minerálaide maid eanaeaiggát oamasta . 1 Seammá guoská máŋgga parlamentáralaš jođiheaddjái Stuorradikkis . 1 Seammá guoská maiddái áššiide mat eai guoskka erenoamážit ovttage ol-bmui . 1 Seammá guoská maiddái guolleresurssaide , dadjá Sámediggeráđi lahttu , Svein Peter Pedersen . 1 Seammá guoská maiddái daidda minerálaide , mat gullet eanaeaiggádiidda . 1 Seammá guoská lihccunmearrádussii , ortnetráŋggáštusa cealkimii , earrodearvuhtii ja suspenšuvdnii ( gaskaboddasaš eretcealkimii virggis ) . 1 Seammá guoská juohke oskosearvái . 1 Seammá guoská fylkkamánni bargamušaide ja váldái . 1 Seammá guoská doaibmabijuide eanadoalus ge go ovddeš spiehkastat lea sihkkojuvvon . 1 Seammá go fylkkagielddas ge lea Sámedikkis oktiiordnenváttisvuohta ja galgá váldit oktavuođa hálddašanmuseaiguin ja Riikaantikvárain dárbbu mielde . 1 Seammá go buot eará ealáhus- ja industriijadoaimmaid oktavuođas sámi guovlluin , de ferte árvvoštallat mo areálaid sáhttá eará láhkai geavahit ja guđe váikkuhusat doaibmabijuin šaddet oktiibuot . 1 Seammá ferte gustot go bealit leat šaddan ovttamielalažžan soabaheami bokte . 1 Seammá beaivvi go bušeahtta geigejuvvui , de čájehii termiidnamárkan 2012 oljohaddin badjelaš 100 dollára fárpalis , mii lea oalle lahka 2012 nationálabušeahta árvvoštallama . 1 Seammaláhkái sáhttet rnaiddái Sámi kulturráđi mearrádusaid váidalusaid meannudeapmi loahpahuvvot Sámedikki systemas . 1 Seammaláhkái lea mávssolaš ja dárbbašlaš sihkkarastit julev- ja máttasámi sáddagiid ollu buorebut go dil1i lea otne . Go lea plánas ásahit sierra prográmmadoaimmaheaddjiid virggiid dáid guovlluid várás , ovttasbargguin NRK:ain ja SR:ain , sáhttá leat buorre čoavddus sihkkarastin ja nannen dihte Sámi Radio prográmmaviidodaga dáid guovlluin . 1 Seammaláhkái juolluduvvojit Mánáid- ja bearašdepartementta , Oahpahus- ja dutkandepartementta , Kultur- ja girkodepartementta ja Birasgáhttendepartementta juolludusat 50-poasttaid bokte . 1 Seammaláhkái go eanandoallu ja fuoddoealáhus berre boazodoallu namuhuvvot kapihttalis 8.3 areála geavaheami vuolde . 1 Seammalágan čielggadeami lea dárbbašlaš čađahit juohke EFTA-riikkas ovdalgo šiehtadallamat sáhttet álggahuvvot dan golmma riikkas main ásset oktiibuot 165 milj. olbmo . 1 Seammalágan šiehtadus ii gávdno vel Ruoŧa ja Suoma Sámedikkiin . 1 Seammalágan ortnet lea maid finnmárku ráhkaduvvon . 1 Seammalágan ortnet lea maid Finnmárkui ráhkaduvvon . 1 Seammalágan mátkki mun čađahin maŋŋelis čakčat Luxembourgas . 1 Seammalágan mearrádusat leat váldojuvvon mielde čáhceresursaláhkii ja čázádatbuođđunláhkii . 1 Seammaládje sáhttet jeageleatnamat leat eambbo produktiivat jus doppe leat eallit mat guhtot , muhto jeageleana lea hearkkit duolbmuma ja guohtuma vuostá , ja dat nohká jođáneappot . 1 Seammaládje manná maid guhkes áigi ovdalgo eaŋkilolbmot nagodit dovddahit iežaset sámi gullevašvuođa ja dovdat dan buorren . 1 Seammaládje leat jeagelšattut iešguđetlágánat . 1 Seammaládje leat Ruoŧa beale boazodoallit atnán Norgga beale guohtuneatnamiid . 1 Seammaládje lea Kultur- ja ealáhusossodagas lagas oktavuohta Doarjjastivrrain . 1 Seammaládje go lávdegotti čielggadusas nai , de evttohuvvo dás ahte alimus boazologu mearrideami vuođđun galgá leat geassesiida . 1 Seammaládje go eará vuođđoealáhusat , de sáhttá maiddái sámi guovlluid eanandoallu – vaikko buohtalassan eará ealáhusaiguin ja fidnuiguin , leat deaŧalaš veahkkin ja vuođđun doalahit ássama ja barggolašvuođa sámi guovlluin . 1 Seammaládje go eará priváhtarievttálaš orgánat , de orohatstivra nai lea vissis muddui almmolaš eiseválddiid geahču vuolde . 1 Seammaládje go bággensáhkku , de lea maiddái dát eará lágaid málle mielde evttohuvvon . 1 Seammaládje galget ráhkaduvvot doaibmanjuolggadusat giđđa- , čakča- ja dálveorohagaide . 1 Seammaládje eaktuda válgadohkálašvuohta ja evttohanriekti Sámediggeválgii ahte gullevaš olmmoš lea čálihuvvon válgabiirre sámi jienastuslohkui . 1 Seammaládje dollojuvvojit jahkebeallásaš čoahkkimat Sámedikki ja iešguđet guoskevaš departementtaid gaskka . 1 Seamma čoahkkimis muitalii Sámediggi ahte lea dárbu nannet álgoálbmotovttasbarggu . 1 Seamma čavčča válljejuvvojin Sámediggái ja ožžon saji sámediggeráđđái , ja danne válljejin geassádit stivrras dan stuorra bargohivvodaga geažil mii dalle livččii šaddat munnje . 1 Seamma áššis lea mearriduvvon ásahit giellastivrra mas leat vihtta lahttu . 1 Seamma áššis evttohuvvui Sámi dáiddamuseii ja Várdobáikái goabbáige 1,5 miljon ruvnno ovdaprošektii . 1 Seamma árvu lea joatkkaoahpahusa oahppoplánain . 1 Seamma árttas iige sáhte leamen mearrideaddji ahte riekti man Olmmáivákki veahkadat lea háhkan ii ollásit vástit dan mii gusto gilioppalašeatnamiidda . 1 Seamma áigodagas lei geahppáneapmi riikkas oppalohkái 28 pst. ( SSB-eanadoallolohkamat ) . 1 Seamma áigodagas leat arkeologiijas čađahuvvon oktiibuot 16 doavttergráda . 1 Seamma áigodagas lea stáhtabušeahtta sturron issorasat . 1 Seamma áigodagas lea gaskamearálaš supmi ohcamušain measta 35 miljovnna . 1 Seamma áigodagas lassánii nissonoassi biriin LulliRomsa , Áltá-Fálesnuorri ja Lulli-Norga , čuovvovaččat nu ollu go 6,7 % 6,1 % ja 4,5 % . 1 Seamma áigodagas geahppánedje sámi mánáidgárddit 67:s 60:ái . 1 Seamma áigodagas galgá leat ásahuvvon vuolitkantuvra mas lea oktavuohta oktii dain juo ásahuvvon áviisii , julev- ja máttasámiguovllus . 1 Seamma áigodagas galgá leat okta dain juo ásahuvvon áviissain ásahit vuolitkantuvra julev- ja máttasámi guovlluide . 1 Seamma áigodaga náitaleigga soai Inger Sabbaseniin . Inger lei Guivvešgiettis Deanodagas eret . 1 Seamma áiggi rájes ii leat šat fámus ásahus erenoamáš oahppo-stipeanda birra Sis-Finnmárkku sámi nuoraide maid Kultur- ja diedadepartemeanta lea mearridan suoidnemánu 3. beaiwi 1989 . 1 Seamma áiggi rájes heaittihuvvui politihkalaččat nammaduvvon oahpahusráđđi , ja Sámedikki oahpahusossodat ásahuvvui Sámedikki hálddahusa oassin . 1 Seamma áiggi rájes fámuhuhttojuvvojit čuovvovaš lágat : - - - 1 Seamma áiggi rájes fámuhuhttojuvvo geassemánu 3. b. 1983-mannosaš láhka nr. 40 mearraguolásteami jna. birra . 1 Seamma áiggi bijai Nidarosa bismágoddi johtui barggu ráhkadit ipmilbálvalus ortnegiid sámegillii . 1 Seamma áigemuttus gustogođii Sámi oahppaplánadagus 10-jagi vuođđoskuvlii ( O97S ) rávisolbmuid vuođđoskuvlaoahpaheamis sámi oahppadahkosa doaibmaguovllus . 1 Seamma áddejumi lohkki sáhttá oažžut go lohká dan mii celkojuvvo ON čeardavealahuslávdegotti oaivila hárrái , ahte stáhtain lea geatnegasvuohta addit ruovttoluotta álgoálbmogiidda eatnamiid maid eahperievttalaččat leat váldán . 1 Seamma váttisvuohta lea 10-jagi vuođđoskuvlla sámi oahppoplánaid ( O97S ) oahpahusa dáfus . 1 Seamma vuođuštusain árvala ráđđehus lasihit juolludeami velá 3 miljovnna ruvnnuin 2009:s 21,6 miljovnna ruvdnui . 1 Seamma vuogi berre árvvoštallat bohccobiergosuorgái , evttoha Jåma . 1 Seamma tendeansa lea čađat áigodagain 2005/06 gitta 2009/10 rádjai . 1 Seamma sáhttá dávjá leat jus vurdojuvvo ahte njuolggadusat dávjá fertejit rievdaduvvot . 1 Seamma sáhkavuorus šállošii gonagas maiddái dan eahperievtti maid sámit leat gártan gillát guhkes ja garra dáruiduhttinprosessa čađa . 1 Seamma stáhtaráđis leat mearriduvvon dat sámediggeválgga láhkaásahusat , main lea mearkkašupmi evttohasaid nammadanproseassaide . 1 Seamma sihkkarastingeaskku šaddá maiddái minerálaid roggi ja ávkkástalli čuovvut ruvkegoavkki , geađgeduvnni ja bázahasaid oktavuođas mat leat vurkejuvvon olggobealde vuoigatvuođaguovllu rogganguovllu lahkosis . 1 Seamma prinsihpat fertejit maid leat mielde digaštallamis Deanu čázádaga guolástanhálddašeami birra , aiddostahttá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Seamma oaidnoguottut geardduhuvvojedje stuorradiggedigaštallamis vuođđoláhkaparagráfa birra ( St. tid. 1987–88 , s 3026 ) . 1 Seamma oahppi dalle čálii earret ollu eará : " ... Giella gal várra lea deaŧaleamos maid sáhttá árbet ovdaváhnemiin . 1 Seamma njuolggadusat gustojit Bearráigeahččanlávdegoddái . 1 Seamma mállásiid mii ráhkadeimmet máŋgii . 1 Seamma mearrádusas lea aiddostahttojuvvon ahte ” Sámi jienastuslohku galgá girjejuvvot gielddaid mielde ” . 1 Seamma láhkái lea čiegusindoallan-geatnegasvuohta Sámedikki rádis . 1 Seamma láhkái lea maid Gáivuonas / Olmmáivákkis ( Gč. notáhta , 30.09.1992 Gieldadepartementii s. 10 ja 14 ) . 1 Seamma láhkái juolluduvvojit Mánáid- ja bearašdepartementta , Oahpahus- ja dutkandepartementta , Kultur- ja girkodepartementta ja Birasgáhttendepartementta juolludusat 50-poasttaid bokte . 1 Seamma láhkái go vuođđoskuvlalágas guoská dát sámi distrivttaide . 1 Seamma láhkái go dát lea áibbas guovddážis sámiide Norggas - geat leat čájehuwon leat riektisubjeaktan konvenšuvnnaid mearrádusaid ektui . 1 Seamma láhkái go badjeolbmuin ja dáloniin lei goappat skuvlabiire , de sis lei maiddái goappat konfirmašuvdna . 1 Seamma láhkái galge sámi mánát hilgut sin soga giela , máhtu ja árvvuid . 1 Seamma láhkai ávžžuhuvvo Norgga dutkanráđđi geahččat mo besten sámi dutkamii sáhttá buoriduvvot . 1 Seamma láhkai sáhttá gielda mii láhčá dili gielddaplána ođasmahttimii , geavahit gielddaplánaproseassa vuđolet digaštallamiidda ja mielváikkuheapmái . 1 Seamma láhkai sáhttá evttoheaddji geassit evttohusa ja ovddidit ođđa plána ođđa njuolggadusaid vuođul jus dat adnojuvvo sávahahttin . 1 Seamma láhkai mii gáibidit ahte nissonolbmuid vuoigatvuođat ja vejolašvuođat sihkkarastojuvvojit lágaid ja lágaid čađaheami bokte . 1 Seamma láhkai lea dilli ođđa sohkabuolvvaid doalliin ja sii dávjá barget aivve fal eanandoaluin . 1 Seamma láhkai jotkojuvvojedje ovddeš Báktelága ( bergverksloven ) áššemeannudannjuolggadusat mat geavahuvvojit iskan- ja rogganlobiid ohcamiid meannudeamis . 1 Seamma láhkai go vuosttaldeapmi mii čatnasa doaibmalohpeohcamiidda energiijalága ja čáhceresursalága vuođul , de galgá vuosttaldeapmi ovddiduvvot ohcama gulaskuddama oktavuođas . 1 Seamma láhkai go dál ge , de gustogoahtá plánamearrádus easkka dalle go departemeanta lea mearridan lea go vuosttaldanvejolašvuohta caggojuvvon , dahje maŋŋágo departemeanta lea nannen plána . 1 Seamma láhkai galgaba goappašagat dahkat go lea oktiirievdanvárra eará sivaid geažil . 1 Seamma láhkai dárbbašuvvo lasihit gealbbu jođiheamis , rehketdoalus , vuovdaleamis , vuovdimis jna. mátkeealáhusovdánahttima oktavuođas . 1 Seamma láhkai berre gielda leat vejolaš vuosttaldemiid ja kommentáraid vuostáiváldi . 1 Seamma lágan geavahus ferte buot skuvllain leat ovdamunni ohppiide , oahpaheddjiide ja skuvlagirjerádjobargiide . 1 Seamma ládje vástida dat ođđa biire 7 Lulli-Norgga válgabiire váldonjuolggaduslaččat boares biire 13 Lulli-Norga . Dáid biiriid lea danin vejolaš buohtastahttit vuosttaš válgga rájes jagi 1989 . 1 Seamma ládje lea go almmolaččat čájehit daid buktagiid maid dakkár ásahusat oamastit mat ožžot almmolaš doarjagiid . 1 Seamma ládje lea Stuornjárgga Sámenuorak [ 4 ] , searvvi bargguin , gos mun lean nubbinjođiheaddji . 1 Seamma ládje go logut bajábealde , lea Davvi-Romsa dat guovlu gos unnimusat fárrejit muhtin suohkanii lulábeallai Sáltoduoddara , duššo 18 proseanta , seammás go Nuorta-Finnmárkkus lea badjel 40 proseanta mat dahket seamma . 1 Seamma ládje berreše guovttegielat oahppit ja dárogielat oahppit bargat oktasaš doaimmaiguin , vai ovdánahttojuvvošii oktiigullevašvuohta ohppiid gaskkas beroškeahttá sin ( klássagullevašvuođas dahje ) gielalaš / čearddalaš duogážis . » 1 Seamma ládje berre dieid gažaldagaid dikšut maiddái regionála plánenbargguin . 1 Seamma logut ledje riikas lulábealde Nordlándda 60 % ja 11 % . 1 Seamma logut Porsáŋggus ledje 13% ja 10% . 1 Seamma livččii gaskaboddosaš meahcceduopmostuollu mii galgá ásahuvvot Finnmárkkulága olis . 1 Seamma lei lávdegotti árvalus . 1 Seamma leat sohkaoktavuođat ja eará sosiála čanastagat . 1 Seamma leat dahkan biiriin 6-7 ( kárttat 5a ja 5 b ) . 1 Seamma lea ILO áššedovdilávdegoddi dahkan cealkámušastis , mii almmuhuvvui 2004 . 1 Seamma juogus leat maiddái sámi dávvervuorkkát , nu mo Sámiid Vuorká-Dávvirat Kárášjogas , Várjjat Sámi Musea Unjárggas ja Saemien Sijte Snoases . 1 Seamma jagi ásahuvvui Sámediggi . 1 Seamma jagi ásahedje maiddái Áššu , vai hábmejedje “ journalisttalaš molssaeavttu Min Áigái ” ( Skogerbø 2000 ) . 1 Seamma jagi válddii Sámediggi badjelasas Sámi bibliotehka , maid gielda dan ovdal jođihii . 1 Seamma jagi go seminára heaittihuvvui , de bođii Olav Josephsen Hjort Guovdageidnui suohkanbáhppan . 1 Seamma jagi almmuhuvvui Jeg hadde en underlig drøm . 1 Seamma gusto muđui maiddái eará oktavuođaide main lea sáhka stuorát olmmošbiirre riekteháhkamis , vrd. Brækhus / Hærem Norsk tingsrett ( Norgga diggeriekti ) siidu 612 ja Falkanger : Tingsrett ( Diggeriekti ) , 5. preantalohku siidu 319 . » 1 Seamma gusto maid šiehtadussii eará veahkkebargiiguin 1 Seamma gusto girku liturgiijaid heivehanbargui sámi gillii ja musihkkii , erenoamážit julev- ja oarjelsámi guovlluin . 1 Seamma guovllus ii sáhte juohkit eanet rogganvuoigatvuođaid . 1 Seamma guoská vuoigatvuođabargguide ja sámepolitihka buot eará surggiide . 1 Seamma guoská pedagogihkkii ja sámi giellafágaide . 1 Seamma guoská maid árvobáberdoaimmaide , børsii ja autoriserejuvvon márkaniidda , árvobáberregistariidda , opmodatvuovdaleddjiide , e-ruhtadoibmii , revisoraide ja rehketdolliide . 1 Seamma guoská maid dikšo- , fuolahan- ja mátkegoluide , go lágideaddjin leat eará bálvaluslágideaddjit , main lea šiehtadus guovlulaš divššohasa ássanguovllu dearvvašvuođadoaimmahagain , vrd. § 2-1a . 1 Seamma guoská maid cealkámuššii 1. čuoggás s. 5 man sáhttá áddet danin ahte leat dušše sápmelaččat geat galget hálddašit sámi guovlluid luondduriggodagaid . 1 Seamma guoská maid Stuorradikki bellodagaide . 1 Seamma guoská lotnolasealáhusaide ja dán oktavuoñas lea deaŧalaš čuovvolit ráññehusa árvoháhkanprográmma . 1 Seamma guoská kommunikašuvnnaid huksemii , nugo " Sis-Finnmárkku huksenprográmma " ja eará orgánat leat gáibidan . 1 Seamma guoská justiisaossodahkii , nugo politiija- ja riekteásahusaide . 1 Seamma guoská jus leat váttisvuođat nahkáriiguin , lea lossamiella ja sosiála doarjja váilu . 1 Seamma guoská evttohussii loahpalaččat dohkkehit hálddašanmearrádusaid orohatrájiid hárrái , gč. § 42 . 1 Seamma guoská daid áššebáhpiriidda main lea dakkár sisdoallu maid almmolašvuođalága spiehkastatmearrádusat muddejit . 1 Seamma go riikka eará osiin , leat sámi guovlluinge beroštusriiddut dákkár áššiid hárrái ja máŋggalágan áddejupmi das mo dáid sáhttá čoavdit buoremus láhkai . 1 Seamma go Sámediggeráđi evttohus . Várjjat Sámi Musea dárbbaša liigeruđaid vai sáhttet doallat diehtojuohkinlanja rabas dán geasi . 1 Seamma go NRK ´ as muđuige , de ođđa stivrras lea viiddis čoahkkádus , buorre variašuvdna áirasiid duogážis , geografiijas ja gelbbolašvuođas , lohká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Seamma gažaldaga lea ON Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi ovddidan 1999 Norgga birrajohtolas raportta oktavuođas lávdegoddái , ja dalle njuolgga oktavuođas 1. artihkkalii ( 2 ) siiviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid ( SP ) birra , mat gieđahallet álbmogiid iešmearridanvuoigatvuođaid iežaset luondduriggodagaide . 1 Seamma gažaldaga jerret maid vánhemat geat háliidit bidjat mánáset mánáidgárdái ja dáhttot ahte mánnái das leat fálaldagat mat leat heivehuvvon su gillii ja kultuvrii . 1 Seamma ferte gustot rávisolbmuid joatkkaoahpahusas . 1 Seamma eksamengo oahppit gean ii leat sámegiella fágan , muhto ollu unnit diimmut . 1 Seamma eahkeda bođii livnnetbargi Hartvig Norvang munno geahčái muitalit čoahkkima ja mearrádusa birra . 1 Seamma dáhpáhuvai oanehis áigge ovdal skuvla nogai giđđat . 1 Seamma dáhpáhuvai dieinna guvttiin eará osiin , Lás ’ se ja Mát ’ te - Jåđos ja Lás ’ se ja Mát ’ te ja sudnu us ’ tibat . 1 Seamma dáhpáhus sáhttá leat go omd. plánat gustojit seamma areálaulbmilii , dahje seammalágan mearrádusaide areálageavaheami oktavuođas . 1 Seamma doarjagat leat Ivgu boanddaide addán vejolašvuođa háhkat ođđa ja geavatlaš bargoneavvuid . 1 Seamma dilálašvuohta ii leat čájehuvvon nissoniidda . 1 Seamma dilálašvuohta ii leat nissoniidda . 1 Seamma dilli lea albasii . 1 Seamma dehálaš lea maiddái diehtit ahte oahppu sámi gielain addá buori bargovejolašvuođaid . 1 Seamma definišuvdna lea maid oahpahuslágasge ( § 6-1 ) . 1 Seamma deaŧalaš lea árvosániid lassin maiddái čilget bohtosiid dárkileappot ja bagadit . 1 Seamma dahká ovddeš § 8 mii lea guovddáža árvvoštallama birra . 1 Seamma beaivvi rájes ásahuvvo bissovaš virgi ossodatdirektøran . 1 Seamma beaivvi rájes rievddai čállingoddi sierra ossodahkan Sámedikki váldohálddahusas . 1 Seamma beaivvi rájes doaibmagoahtá Sámedikki doarjjastivra daid foanddaid ja doarjagiid hálddašeaddjin maid Sámediggi sirdá doarjjastivrii juogadeapmái . 1 Seamma beaivvi buktá Sámediggeráđđi ovdan čilgehusa duoji birra dievasčoahkkin ovdii . 1 Seamma beaivve sáddejuvvui reive Bargiidbellodaga , Gurotbellodaga ja Guovddášbellodaga parlamentáralaš jođiheddjiide mas bivddiimet dáid bellodagaid aktiivvalaččat áŋgiruššat barggu ovdáneami hárrái . 1 Sealgeeadnin logai Stockholmmas ja čájehii juo dalle leat roahkkadis nieida , guhte ii ballan oaiviliiddis dadjalit . 1 Seailluhit iežas giela ja iežas kultuvrra , ja dáidda láhčit lunddolaš saji skuvlii , oidnen mun ( ja oainnán ) deaŧalažžan máná iežas dihtii . 1 Seailluhangelbbolašvuođa ferte ásahit seamma láhkai go earáge fágavirggiid ja fuolahit dárbbašlaš joatkevašvuođa musea / museasiidda seailluhanbarggus . 1 Seailluhan dihtii ja ovddidan dihtii čálgoriikamet mii fertet váldit atnui DGT ( IKT ) eanet surggiin ja čeahpit vugiiguin , cealká ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Sd.prp. nr. 54 ( 1998-99 ) 1999-2000 boazodoallošiehtadusa birra , máksámušaid buhtadeami birra radioaktiivvalaš bohccobierggu geažil , ja 1999 stáhtabušeahta rievdadusaid birra ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sd.prp. nr. 1:s ( 2007 – 2008 ) muitaluvvo dáid prošeavttaid birra « eará prošeavttaid vuolde » 1 Sd.prp. nr. 1:s ( 2007 – 2008 ) daddjojuvvo prošeavtta birra ahte dat gullá « lagamus jagiid vuoruhuvvon prošeavt ­taide vuolde . 1 Sd.prp. nr. 12 ( 2007 – 08 ) meannudeamis Stuoradikkis mearriduvvui heaittihit Luonddu- ja boazu ­doalobálvalusaid resursaguovddáža Guovdageain ­nus . 1 Sd.dieđ. nr. 52 ( 1997-98 ) ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sd.dieđ. nr. 50 ( 1998-99 ) sisaboađu ja eallineavttuid juogadeami birra Norggas 1 Sd.dieđ. nr. 48:s ( 2002 – 2003 ) Kulturpolitihkka 2014 rádjái čuožžu ahte Norgga eiseválddiin lea erenoamáš ovddasvástádus veahkehit bisuhit ja ovddidit sámi kultuvrra , sihke gulahallama bokte ja ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Sd.dieđ. nr. 48 ( 2002 – 2003 ) sirre gaskal viiddis ja gáržžes kulturdoahpaga definišuvnna . 1 Sd.dieđ. nr. 41 ( 1996-97 ) ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sd.dieđ. nr. 35 ( 2006 – 2007 ) Tilgjengelighet , kompetanse og sosial utjevning – Framtidas tannhelsetjenester dieđáhusas lea sámi álbmoga bátnedearv-vašvuođabálvalusaid birra čállojuvvon . 1 Sd.dieđ. nr. 33 ( 2001-2002 ) dovddahuvvui ahte ráđđehus gulaskuddancealkámušaid vuođul árvvoštallá rievdadit lága levgema birra gielddaid almmolaš visttiin , ja evttohusa ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin . 1 Sd.dieđ. nr. 28:i ( 1991 – 92 ) Nana bissovaš boazu ­doallu giddejuvvui dán dilálašvuođas sakka fuomášupmi , ja evttohuvvojedje nuppástusat boazodoalloláhkii . 1 Sd.dieđ. nr. 22:s ( 2006 – 2007 ) Ofelaš . 1 Sd.dieđ. nr. 22 ( 1999–2000 ) Gáldu máhttui ja vásáhusaide dieđáhusas ja daid čuovvovaš stáhtabušeahtain de govviduvvo proseassa guovllu museaid konsolideren ja nationála fierpmádaga ásaheapmi . 1 Sd.dieđ. nr. 22 ( 1999-2000 ) bibliotehkaid , museaid ja arkiivvaid birra ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sd.dieđ. nr. 21 ( 1999-2000 ) olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplána 1 Sd.dieđ. nr. 18 ( 1997-98 ) ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Sd.dieđ. nr. 17 ( 2006 – 2007 ) Diehtojuohkinsservodat buohkaide mielde fertejit lihkostuvvan digitála searvadahttima politihkas leat golbma váldocakki : 1 Sd.dieđ. nr. 17 ( 2005 – 2006 ) kultuvrra máŋggabealatvuođa ávvudanjahki 2008 lea ovdamearkka dihte ulbmil ovddidit duohta máŋggakultuvrrat servodaga mas kulturolggosbuktimat deaivvadit ja ovdánit , ja mas ođđa kul ­turolggosbuktimat ráhkaduvvojit . 1 Sd.dieđ. nr. 16 ( 2006 – 2007 ) ... og ingen sto igjen . 1 Sd. prp. nr 42 gieñahalai Suodjalusa oñasmahttima áigodagas 2005–2008. 2008:s almmuhuvvo oñña stuorradiggedieñáhus Suodjalusa doaimmaid birra . 1 Sd. prp. nr 1 ( 1993-1994 ) bušeahtta áigodahkii 1994 - Gieldadepartemeanta Ášši 7/93 Stáhtabušeahtta 1994 várás , kap. 503 - doarjja sámi ulbmiliidda - doaibma- ja virgečálus 1 Sd. dieđ. nr. 33 ( 2001-2002 ) dovddahuvvui ahte ráđđehus gulaskuddancealkámušaid vuođul árvvoštallá rievdadit lága levgema birra gielddaid almmolaš visttiin , ja evttohusa ásahit guovvamánu 6. beaivvi almmolaš leavgabeaivin . 1 Sd. diedáhusas nr. 52 Norgga sámepolitihkka , daddjojuvvo kapihttalis 15.2.1 čuovvovaččat : Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea rievdadeamen mánáidgárdelága ja evttoha ahte gielddaid ovddasvástádus , sámi mánáid mánáidgárdefála / daga ektui mii lea heivehuvvon sin gii / lii ja kultuvrii , čilgejuwo . 1 Schønheyder lea vuosttaš gii muitala midjiide ahte Láhpis lea leamaš sámeskuvlaoahpaheaddji . 1 Schulstad mearridii johtilit , čavgadit ja ulbmillaččat . 1 Schjerva lea bargan ruhtadanráđđeaddin ja čállingotti jođiheaddjin SV stuoradiggejoavkkus 1998 rájes . 1 Sbumi 1 Saviomuseas , mii lea oassin Mátta-Várjjat museas Girkonjárggas , lea 355 sturrosaš čoahkkáldat John Savio dáidagis . 1 Saviomusea Mátta-Várjjagis oažžu 100.000,- ruvnno 1 Savio musea lea organiserejuvvon sierra ovttadahkan Mátta-Várjjaga gielddas . 1 Satu ja Jouni Moshnikoff ja Eino Koponen leat almmuhan vuosttaš nuortalašgiela skuvlagiellaoahppa girjji . 1 Sarvvis lea váldoborramuš gongasmállásiin Sámedikki ráhpamis golggotmánu 13 . 1 Sarvvesvuona skuvla ( Kolvik skole ) 1929:s . 1 Sarvva Kjeøya báktegovain Hárštá olggobealde . 1 Saraksenis ledje ollu sáhkavuorut Sámeradios 1956 rájes gitta 1972 rádjái ; guolásteami ja bivddu birra Deanuvuonas , Lofuohtas ja Vestlánddas , mearrasámiid birra ja skuvlahistorjjá birra Deanuvuonas . 1 Saraksen lei čeahpes oahpaheaddji , ja Oddvar Støme ja Hans Kr. Eriksen muitaleigga ahte son movttiidahtii ohppiid , earenoamážit dárogielas ja historjjás . 1 Saraksen lei ollu áigodagaid Gurutbellodaga ovddas gielddastivrras , skuvlastivrras ja soabadanráđis . 1 Sara Mortensdtr . 1 Samuelsberg lei Bargiidbellodaga áirras Láhpi suohkanstivrras , ovtta áiggi lei son maid sátnejođiheaddjin , ovdalgo válljejuvvui stuoradiggeáirrasin 1958–69 . 1 Samuel Olsen , 26. … Pavelsen , 27 . 1 Samuel John N. Anti , Kárášjohka 1 Samuel John Anti , Ann-Hjørdis Nilsen , Stig Gælok , Eli Kappfjell , Nils Bjørnar Aslaksen ja Anne Lise Josefsen lea nammaduvvon Árvokommišuvnna sámi árvogažaldagaid prošeaktajoavkku lahttun . 1 Samtidig henvises de også til sak DSK 389/07 der Sámi Jienat fikk tilsagn om kr 100 000,- i driftsstøtte . 1 Samtidig er de en stor mangel på forskere son behersker lule- og sørsamisk språk i tilstrekkelig grad . 1 Samsaya lea maiddái bargan tv ´ s ja radio ´ s. 1 Sampda ” Samsaya ” Sharma lea India-norgga lávlu ja neavttár guhte bures lea sajáiduvvan Norgii . 1 Samorganisasjonen for kunstformidling i Nord-Norge - SKINN 1 Samorganisajonen for kunstformidling i Nord-Noreg ( SKINN ) ( Davvi-Norgga dáiddagaskkusteami searveorganisašuvdna ) oažžu 500 000 kruvnno eambbo nannen dihte iežas rolla Davvi-Norgga kulturgaskkustanbeallin . 1 Samme året blei skolen nedlagt da de blei bygd internat i Dønnesfjord 1 Sammat oahpahusvuogádat soaitá stuora váttisvuohtan fágas dál ? 1 Samlede i aarene 1826-1834 og senere utgivne son er et bidrag til Finnmarkens statistik . 1 Samiske tall forteller 2 samisk versjon 1 Samiske tall forteller 2 norsk versjon 1 Samiske samlinger 10 . 1 Samisk videregående skole og reindriftsskole , 2001 ( Govva : Svein Lund ) 1 Samisk statistikk 1 Samisk musikk - Kilder 1 Samisk informationscentrum ásahuvvui ráđđehusas guovtti jagi áigi . 1 Samisk høgskole Øzerk , K. Z. ( 1996 ) : På rett vei Det handler om tospråklig undervisning i Lavangen sentralskole . 1 Samisk høgskole i Kautokeino kan ses son et etableringsalternativ i denne vurderingen . ” 1 Samisk høgskole ( 10.02.2010 ) ( pdf , 504 kb ) 1 Samisk hus-searvi ásahuvvui juovlamánus 2004 ja sápmelaččat Oslos ožžo dán ásaheami bokte oktasaš deaivvadanbáikki guovddáš Oslos . 1 Samisk entymologisk database 1 Samisk Høgskole Kautokeino 1 Samien skuvle-vaajese 4 1 Samferdselsdepartementet ( 07.02.2010 ) ( pdf , 29 kb ) 1 Sametingsrådets vedtak : Tanavassdraget - Lokal forvaltning 1 Sametingsrådets forslag til innstilling ( norsk ) 1 Sametingsrådet ser derfor kunstnernes arbeid son et sentralt bidrag i styrkingen av samisk identitet . 1 Sametingspresident Egil Ollis innlegg 1 Sametingetsvalget 2009 - sørsamisk 1 Sametingetsvalget 2009 - norsk 1 Sametingetsvalget 2009 - nordsamisk 1 Sametingetsvalget 2009 - lulesamisk 1 Sametingets valgregelutvalg . 1 Sametingets valgmanntall oktiivástida dasa maid čađat leat atnán sámegielas ja eaŋgalasgielat jorgalemiin , namalassii sámi jienastuslohku og Sámi electoral register . ~ 1 Sametingets syn et bevisst brudd på folkeretten fra departementets side . » ( Sámediggi lea dovddaha ahte álgoálbmotoaidnu galggai leat mielde dieđáhusas , nu mo ráđđehus , Sámedikki oainnu mielde , lea geatnegahttojuvvon nationála rievtti ja álbmotrievtti vuođul . 1 Sametingets subsidiære posisjon har innebåret ahte Sametinget ikke motsetter seg ahte loven fremmes nå , men ahte de i proposisjonen framkommer ahte og hvordan Regjeringen raskt forplikter seg til å følge opp urfolksdimensjonen . 1 Sametingets plenumsmøtet starter mandag 27. oktober kl. . 09.00 . 1 Sametingets plenumsmøter i november / desember 2010 1 Sametingets innspill til reindriftsavtalen 2010/2011 1 Sametingets høringsuttalelse 1 Sametingets helsepolitiske rolle 1 Sametingets handlingsplan for likestilling 2009 - 2013 1 Sametinget viser til ahte disse begrensingene var noe departementet selv insisterte på blant annet under henvisning til ahte de ville komme senere lovprosesser , son havressursloven . 1 Sametinget vil i tillegg understreke ahte når de gjelder Kystfiskeutvalgets utredning son departementet viser til og de forslag dette vil avstedkomme , ligger de her flere begrensninger i utvalgets mandat i forhold til de virkeområde en fremtidig havressurslov skal favne over . 1 Sametinget understreker ahte Kystfiskeutvalget springer ut av en annen lovprosess , og ahte utvalgets mandat gjelder samer og andres rett til fiske i havet utenfor Finnmark og inneholder ingen eksplisitt passus om uttak av kongekrabbe . 1 Sametinget og den nye samiske offentligheten , Gyldendal Norsk Forlag AS , Oslo 11 38 1 Sametinget og den nye samiske offentligheten , Gyldendal Norsk Forlag AS , Oslo 1 1 Sametinget legger til grunn ahte departementet i de oppfølgende arbeid snarest utarbeider et grunnlagsmateriale for reelle og substansielle konsultasjoner . Konkrete lovforslag må son et resultat av dette utarbeides og en snarlig og oppfølgende proposisjon må fremmes for Stortinget i inneværende stortingsperiode . » 1 Sametinget kjenner heller ikke til ahte Kystfiskeutvalget har fått informasjon om ahte enda et nytt saksområde skal skyves inn under utvalgets arbeid . 1 Sametinget kan ikke akseptere ahte urfolksspørsmålet skyves ut til parallelle og etterfølgende prosesser ved å avvente Kystfiskeutvalgets konklusjoner . 1 Sametinget har videre vist til ahte Fiskeri- og kystdepartementet i forbindelse med konsultasjonene om Kystfiskeutvalget var opptatt av å begrense utvalgets mandat i størst mulig grad , under henvisning til etterfølgende prosesser . 1 Sametinget har understreket ahte de samiske rettigheter til havressursene følger av grunnlov , av sedvane og av folkeretten og følgelig ikke kan marginaliseres . 1 Sametinget har på denne bakgrunn vært helt tydelig på ahte når departementet likevel ønsker å 1 Sametinget har på bakgrunn av ovennevnte ikke kunnet prioritere støtte til prosjektet . 1 Sametinget har klart gitt uttrykk for ahte de ikke er tilstrekkelig ahte dette løses ved ahte man henviser til parallelle eller etterfølgende prosesser . Sametinget er kritisk til ahte departementet likevel har valgt en behandlingsform der kun deler av loven skal fremmes , fordi de vil umuliggjøre en nødvendig helhetlig behandling . 1 Sametinget har funnet grunn til å presisere ahte en eventuell tilslutning til havressursloven son helhet bare kan gis når de foreligger et proposisjonsforslag på bakgrunn av Kystfiskeutvalgets utredning , og de nødvendige oppfølgende tilleggsarbeid utover Kystfiskeutvalgets nåværende mandat . 1 Sametinget har framhevet ahte de deler av havressurslovutvalgets mandat son ikke ble oppfylt hva gjelder samiske rettigheter til havressursene , måtte følges opp i departementets arbeid og konsultasjoner med Sametinget om lovforslaget . 1 Sametinget gir vanligvis ikke støtte til prosjekter son foregår i utlandet , herunder turnevirksomhet og konserttur . 1 Sametinget bemerker ahte selv om Kystfiskeutvalget er i gang med en utredning , er ikke dalle aspekter ved urfolksrettigheter berørt der . 1 Sametinget bemerker ahte innenfor et kort tidsrom er dette den tredje oppfølgende prosess på rad der Fiskeri- og kystdepartementet ikke ønsker å drøfte urfolksperspektivet i tilknytning til ressursene i havet , men viser til ahte man avventer konklusjonene fra Kystfiskeutvalget . Både hver for seg og samlet utgjør dette etter 1 Sametinget / Johan Mathis Gaup 1 Sameting 1 Sameskuvla ( rukses viessu ) lea juste « dároskuvlla » bálddas . 1 Sameskolstyrelsen , Ruoŧŧa , gulaskuddancealkámuš 10.07.00 1 Samerettsutvalget overleverer sin innstilling 1 Samerettsutvalget ble gjenoppnevnt i 2001 for å utrede rettigheter til land og vann i samiske områder fra og med Troms og sørover . 1 Samene har krav på positive særtiltak i forhold til den øvrige befolkning i landet , i den grad slike særtiltak er påkrevd for kultursikring og kulturutvikling . » 1 Samegiela oahpahus mánáidgárddis ja vuođđo- ja joatkkaskuvllain lea dehálaš , vai bajásšaddi buolvvat ožžot nana vuođu sámegielas ja - kultuvrras . 1 Samefolkets fond - Prioriteringer for ny valgperiode 1 Samefolket 30 år etter Nubbi filbma , " Samefolket 30 år etter " , lea fas dokumentára sápmelaččaid ja sámi dilálašvuođaid birra 30 jagi áigodagas . 1 Samarbeid og sammenheng mellom barnehage og skole ” . Dasto árvvoštallojuvvo galgágo dat jorgalahttojuvvot julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Saltvannsfiskeloven - LÁHKA 1983-06-03 nr 40 : Láhka mearraguolásteami jna. birra 1 Sakspapirer 1 Saksnr . Sakstittel 1 Saksframstilling Sak R 13/09 ( norsk ) 1 Saksframstilling Minerallov 1 Saksbehandling m. m. § 11 . Meldeplikt og forvaltningsorgan for navnesaker Den son vil ta , endre eller sløyfe navn , må gii melding om de til folkeregisteret , son avgjør om meldingen skal godtas . 1 Sakka dettolažžan adnojuvvo ahte Sámediggi , mađe mielde lea vejolaš , galgá ovddastuvvot riikkaidgaskasaš oktavuođain gos eamiálbmotgažaldagat loktejuvvojit áššin . 1 Saker son gjeld samiske eller kvenske stadnamn , skal dessutan sendast til lokale organisasjonar med særleg tilknyting til saka . 1 Saker son gjeld andre namn , skal kunngjerast på same måten . 1 Sak : Fag- og timefordelingen for elever med samisk i fagkretsen 1 Sajušteapmi háldenfondii lei dušše 1,6 milj. ruvnno , ja lassáneapmi speadjalastá earret eará Romssa fylkkasuohkana buorránan ekonomalaš dili jagi 2009 jagi 2008 ektui . 1 Sajušteamit háldenfoanddaide leat oktiibuot 73,4 milj. ruvnno . Nu go namahuvvon de das eai leat 43,6 milj. ruvnno sajuštuvvon dihto ulbmiliidda . 1 Sajis 1 Sajihisvuohta ja gižžu 1 Saji vátnivuođa geažil besset dušše akkrediterejuvvon journalisttat boahtit sámediggevissui dan beaivvi . 1 Saji dihte leat ferten juohke válgajahkái ráhkadit sierra kártta biiriide 1-5 ja 6-7 . 1 Sagka Stångbergii lea guhka bargan mánáid ja nuoraid hupmangiela nannemin . 1 Sagka Stångberg oažžu Sámedikki giellabálkkašumi 1 Sagka Danielsen , Brekken - várrelahttu Anja Labj , Plassje / Røros . 1 Sagai Muittalægjes lei dehálaš rolla go vuosttaš sámi stuoradiggeáirras , Isak Saba , válljejuvvui 1906 . 1 Saemien Sijtes leat čieža bargi ja 2008:s dat oaččui 2 223 000 ruvnno njuolgga doarjjan museadoibmii . 1 Saemien Sijtes leat dál ásahusat nugo Sámediggi , Duodtjie instituhta , Davvi-Trøndelága Reinsamelag ja Davvi-Trøndelága boazodoallohálddahus . 1 Saemien Sijtes lea stivra mas leat vihtta lahtu . 1 Saemien Sijtes lea lullisámi kultuvrra dávvirvuorkkálaš ovddasvástádus . 1 Saemien Sijtes Snoasas lea museii gullevaš ovddasvástádus lullisámi kultuvrii . 1 Saemien Sijte ulbmilin lea suodjalit ja ovdánahttit máttasámi identitehta , giela ja kultuvrra , earret eará dan bokte ahte čađahit musea doaimma kulturhistorjjálaš ávdnasiid čohkkema , duođašteami , suodjaleami , gaskkusteami ja dutkama bokte , juohkin dihte máhtolašvuođa máttasámi eallima ja historjjá birra ja kultuvrralaš ja historjjálaš beroštumi boktima bokte . 1 Saemien Sijte organisašuvdna Snoasas ásahuvvui kultursearvin jagi 1964 . 1 Saemien Sijte láigoha lokálaid Sámediggái ja Boazodoallohálddahussii . 1 Saemien Sijte lea álgime hukset ođđa vistti ásahussii . 1 Saemien Sijte lea oarjelsámi dávvirvuorká ja kulturviessu Snoases mii lea leamaš doaimmas 1980 rájes . 1 Saemien Sijte galgá lassin museadoaimmaide vel bargat kulturáššiiguin boahttevuođa ektui . 1 Saemien Sijte dárbbaša stuorát saji ja lea ráhkkanišgoahtán viiddidit visttis , gč. 14.6 kap. 1 Saemien Sijte , oktan báikkálaš kantuvrraiguin , lea šaddan sámi institušuvnnaid ja beroštusaid gávnnadanbáikin : Duodji instituhtta , Davvi-Trøndelága boazodoallohálddahus , Sámedikki kultur- ja ealáhusossodat ja Davvi-Trøndelága Johttisámesearvi . 1 Saemiedikie_sh_midt 1 Saemiedikie_sh 1 Saemiedikie_farge_midt 1 Saemiedikie_farge 1 Sadjásašáirrassajit juogaduvvojit seamma vuogi mielde go áirasat . 1 Sadjásašvirgi áššemeannudeaddjin gitta 30.09.09 , kontorbáiki vuosttažettiin Ájluovttas . 1 Sadjásašvirgi / prošeakta- / gieddejođiheaddji - Ref. nr. 09/1343 , 09/1344 ja 09/1345 Mis lea rabas sadjásašvirgi 30.09.09 rádjái áššemeannudeaddjin mas álgin lea farggamusat . Kontorbáiki lea vuosttažettiin Ájluovttas ( ref. nr. 09/1343 ) . 1 Sadjásašvirggi barggut leat hálddašit sámi kulturmuittuid áššemeannudeami bokte ja iešguđetlágan plána- ja areálaáššiid diđoštallat , ja ovddidit Sámedikki kulturpolitihka ja das deattuhit museaovdánahttima . 1 Sadjásašvirggi barggut leat hálddašit sámi kulturmuittuid iešguđetlágan plána- ja areálaáššiid áššemeannudeami ja báikediđoštallama bokte . 1 Sadjásaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin 01.01.09 rájes 30.09.09 rádjai . 1 Sadjásaš virgi 1 jahkái vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Sadjásaš njunušgoddehoavda Romssa Fylkkasuohkanis 1 Sadjásaš jođiheaddji : Steinar Ness , Gaular Várrelahttu : Stein Gauslaa , Arendal ( ođđa ) 1 Sadjásaš fylkkasátnejođiheaddji Fylkesvaraordfører 1 Sadjásaš departemeantaráđđi Morten Tiller Departemeantaráđis lea veagastis sadjásaš departemeantaráđđi , gii maid doaibmá departemeantaráđi ovddas go son ii leat báikki alde . 1 Sadjásaš bargi eanandoalus 1 Sadjái bođii goalmmát lađđasii gáibádus eaiggátproseantta birra . 1 Sadjái bohte guokte nubbingiellafága mihttomeriin doaibmi guovttegielatvuohta , Nubbingiella 2 ja Nubbingiella 3 . 1 Sadji dáidemii Kystenis Fylkkasuohkana ovddidanruđaid geažil ja ruđaid geažil ortnegis Rom for kunst ( sadji dáidemii ) de lea leamaš jagi 2009 vejolaš ráhkadahttit ođđa grafihkkabáji , oastit rusttegiid keramihkkabádjái mii lea olgoáimmu ovddas , ođasmahttit ivdnenbáji ja diktit Romssa fylkkakulturguovddáža Kystena buot geavaheddjiid beassat árppohis internehttii . 1 Saddes sisa cealkámusa:(samediggi@samediggi.no ) 1 Sabetjohk-goržži luhtte Gáivuonleagis juovva vel duogábealde . 1 Sabehiid moai nummarasttiime ja daid ceggiimet fásta sajiide olgofeaskáris . 1 Sabba Sabbasen , 18 . 1 Saami Web:a ulbmil lea vuosttažettiin dahkat ođđasiid ja kulturávdnasiid sámi birrasis dábuhahttin Interneahtas . 1 SYS-KODA : 1 SVL-N ja Sámi spábbačiekčanlihttu ( SSL ) leat SVL vuollásaš lihtut , ja mat organiserejit doaimmaid Norggas . 1 SVL-N ja SSL galgaba ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami , . 1 SVL sámediggejoavku čuoččuhii mannan čavčča dievasčoahkkimis Sámedikki dásse-árvoplána leat eanet nissonolbmoplánan go dásseárvoplánan , ja nu dat lea ain . 1 SVL sámediggejoavku oaivvilda ahte doaibmaplána ferte eanet vuhtiiváldit servodatlaš / struktuvrralaš rievdadusaid mat dáhpáhuvvet Sámis , ja eanet áŋgiruššat ovttadássásašvuođaperspektiivva ovdii , mii sisttisdoallá doaibmabijuid guktuid sohkabeliide . 1 SVL sámediggejoavku oaidná dás ahte váldomihttomearri ja strategiija eaba dávis oktii , go dásseárvvus ii leat dušše sáhka fuolahit nissonperspektiivva ja - doaibmabijuid , muhto maiddái ahte albmát dárbbašit doaibmabijuid mat ovddidit sin ovttadássásašvuođa sámi servodagas . 1 SVL sámediggejoavku háliida álggos cealkit ahte mii leat ilus go sámedikkit viimmat leat boahtán dan muddui ahte sáhttit álggahit dán giellaovttasbarggu . 1 SVL sámediggejoavku dál juo fuobmášuhttá vuosttaš rievdadusárvalusaid . 1 SVL organisere sámi meašttirgilvvuid ja sámi riikajoavkkuid . 1 SVL oaivila mielde dát maid guoská go doallá oktavuođaid eará ásahusaiguin Sámis ja riikkaidgaskasaččat . 1 SVL oainnu mielde ii leat vuos áigi heaittihit Sámi oahpahusráđi . 1 SVL lea ovdamearkka dihtii hui unnán čielggadan Finnmárkku eatnamiid eaiggáduššanvuoigatvuođaid , ja dat ii leat čielgasit váldán vuhtii Álbmotriektejoavkku loahppajurdagiid , ahte sámiin lea Finnmárkkus eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta stuorra eananosiide álbmotrievtti mielde ( s. 3 ) . 1 SVL ii ádde ráđi árvalusa . 1 SVL evttohus : Rievdadusat oidnojit tabeallas . 1 SVL evttoha ahte Sylvi Vatne Pedersen ohcamii ii mieđihuvvo . 1 SVL evttoha ahte Nils Henrik Mås¸ ii oaččo pearmiđuvnna . 1 SVL eanetlohkoárvalus cealká ahte gillefidnoguovllu luonddubuorit gullet dan gili olbmuide ( vrd. láhkaeavttuhusa § 4-2 , NOU 1997:4 , s. 552 ) , muhto vejolaš lea dattetge rahpat guovllu eará geavaheaddjiidege ( vrd. § 4-4 , seammá báiki ) . 1 SVL eahpida leago riekta bidjat Duhátjahkebáikki — Nuortalaš museárusttega Njávdámis dán listui . 1 SVL dáhttu deattuhit ahte berret vuos oasálasatit lagamuš riikkaid oktavuođain , vai nu sáhtašeimmet hukset áddejumi ja máhtu vuos iežamet » lagašbirrasiin » gos dáidá leat uhcimus áddejupmi odne . 1 SVL doarju buori muddui ráđi árvalusa . 1 SVL atná dehálažžan ásahit sámegiela sierra giellan IT-a siste . 1 SVL ` sámediggejoavku ii oainne 2001 ` bušeahtas movt dáid ruhtadivččii ja hálddašivččii . 1 SVL ` sámediggejoavku guorrasa sámediggeráđi árvalussii , muhto dán árvalusa ekonomalaš konsekveanssat eai boađe čielgasit ovdan . 1 SVL ` sámediggejoavku dáhttu sámediggeráđi čilget dievasčoahkkimii makkár ekonomalaš bohtosiid árvalus buktá , ja movt dát galget ruhtaduvvot ja hálddašuvvot . 1 SUPU oassálasttii Sámedikki jahkásaš čoahkkimis mánáidáittardeddjiin Kárášjogas . 1 SUPU lei ovddastuvvon Workshop ’ as . 1 SUPU lei mielde pláneme ja lágideame Sámi parlamentáralaš ráđi nuoraidkonferánssa Livššus . 1 SUPU ja Ruoŧa Sámedikki nuoraidráđđi ovdanbukte konferánsabohtosiid parlamentarihkkárkonferánssas Roavvenjárggas . 1 SUOPMA 1 SUOHKANAT ... 42 FYLKKASUOHKAN ... 43 STÁHTALAŠ BARGOSAJIT ... 44 SPESIALISTADEARVVAŠVUOðABÁLVALUS ... 45 SUODJALUSA MEARKKAŠUPMI GUVLLOLAŠ OVDÁNEAPMÁI ROMSSAS ... 45 BÁIKKÁLAŠ SERVODAGA OVDÁNEAPMI ... 46 MIELDEČUOVUS 1 : VUOððOÁVDNASIID VISOGOVVA ... 48 MIELDEČUOVUS 2 : DEAŦALAŠ FÁGABIRRASAT ROMSSA FYLKKAS ... 49 MIELDEČUOVUS 3:DAVI MARITIIBMA KORRIDUVRA JA GUOVLLU DEAIVVADANBÁIKKIT 50 1 SUDU : 6 čoahkkima 1 SUDU : 4 1 SUBMI OPMODAGAT ( A + B ) 1 SUBMI IEŽASKAPITÁLA JA VEALGGIT ( C + D ) 1 STÁHTAMINISTARII 2002 čavčča álggahuvvui stáhtaministariid Lipponen ja Bondevik vuolgaga vuođul suoma-norgga rádjeprošeakta davvin . 1 STÁHTA BOALDÁMUŠDIVVADIID GEAHPEDEAPMI ( BENSIINNAS JA DIESELIS ) BOAITTOBEALGUOVLLUIN 1 STRATEGllJAT BOAZODOALLU Arealplánen gieldalaš ja fylkagieldalaš dásis , ferte áššálaččat vuhtiiváldit boazodoalu dili . 1 STRATEGIIJAPLÁNA SÁMEGIELAS JA SÁMI KULTURGEALBBUS 1 STIVRA § 3 1 SSØ váldoulbmilat : 1 SSØ lea ekonomiijastivrema ekspeartaorgána stáhtas . 1 SSØ galgá váikkuhit dasa ahte mieldeváikkuheapmi geavahuvvo ávkin ja ahte stuorajođihandoaimma ovdamuniid bohtet ávkin stáhta ollislaš beaktilis resursageavaheami oktavuođas SSØ lea organiserejuvvon nu ahte guovddáš ossodat lea Oslos ja de leat guhtta guovllukántuvrra ; Tromssas , Troandimis , Stavangeris , Kristiansanddas , Drammenis ja Hamaris . 1 SSØ galgá oččodit stáhtii beaktilis resursageavaheami . Dan galgá dahkat dakko bokte ahte láhčit buori ekonomiijastivrema ja fuolahit ekonomiijabálvalusaid . 1 SSØ galgá ovddidit ja sirdit gelbbolašvuođa mii guoská ekonomiijastivremii ja servodatekonomalaš analysaide , mii heive stáhta doaimmaid dárbbuide 1 SSØ galgá hálddašit stáhta ekonomiijanjuolggadusaid ja áimmahuššat operatiiva doaimmaid mat gusket stáhtarehketdollui ja stáhta máksingaskkusteapmái 1 SSØ galgá fuolahit ávkkálaš ja beaktilis ekonomiijabálvalusaid ja stivrendieđuid stáhta doaimmaide 1 SSØ : s lei 1. beaivvi ođđajagimánus 2006 bargoveahka mii dahká 274,4 jahkedoaimma . 1 SSF lea gulaskuddancealkámušastis NOU 2007 : 11 Oahppolihtut – eallináigái oahppan čujuhan dan ahte Sámediggi ruhtaváni dihte vuoruha mánáid ja nuoraid oahpaheamis ja oahpponeavvuid ráhkadeamis . 1 SSBa čielggadeami loahppacealkka lea ahte ovdánahttinbargu dás duohko ovttaskas olbmuid vuođul statistihka ráhkademiin ja metodaid geahččalemiin , ii leat vejolaš nu guhká go dálá guovddáš registariid diehtoávdnasiid , oktan Sámedikki jienastusloguin , ii oaččo geavahit statistihkalaš sámi populašuvnna ráhkadeami oktavuođas . 1 SSB:s leat kántuvrrat Kongsvingeris ja Oslos . 1 SSB árvvoštallá dál oastit ođđa girjerádjovuogádaga mii gulahallá vistti dihtorbásain . 1 SSB áigu sierra čállosis dárkileappot čilget vuogi lohkanválgastivrraide ja namahuvvon sámeválgastivrraide . 1 SSB váldobargu lea háhkat , vurkkodit , heivehit ja gaskkustit girjjiid ja eará materiálaid sámegillii , ja sámi diliid birra beroškeahttá gielas . 1 SSB ovddasvástádus lea našunálrehketdoallu ja eará dehálaš ekonomalaš statistihkat . 1 SSB oktiiheiveha ja heiveha maid statistihkaid maid eará institušuvnnat leat čohkken – ja searvá maid riikkaidgaskasaš statistihkkaovttasbargui . 1 SSB oktiiheiveha , muohkkada ja ráhkada statistihkaid ja analysaid daid dataid vuođul maid SSB ieš dahje eará ásahusat leat čohkken . 1 SSB logut čájehit ahte geavaheaddji ja náittosbeallálaš bargaba sullii 1 jahkedoaimma doalu nammii ( SSB : eanandoallolohkan 1999 ) . 1 SSB gokčá eanas servodatsurggiid ja lea maid mielde riikkaidgaskasaš statistihkkabargguin . 1 SSB gokčá eanas servodatsurggiid , ja ráhkada ovdamearkka dihte statistihkaid ja analysaid servodatekonomiija , ealáhusovdáneami ja álbmoga birra . 1 SSB galgá šaddat guovddáš oassin Sámedikki diehtojuohkinbarggus , mas lea viiddiduvvon diehtojuohkin- ja bagadallanovddasvástádus olgguldas geavaheddjiide , ja hálddašanbibliotehkaovddasvástádus siskkáldas geavaheddjiide . 1 SSB dihtorbása sirrejuvvui álbmotgirjerádjosa básas 1999 loahpageahčen , ja SSB osttii ođđa rusttegiid vai birge jagi 2000 molsumiin . 1 SSB dadjá muhtun kommentáras statistihka birra ahte das go sámi ássanguovllut dáinna lágiin ráddjejuvvojit leat čielga heittot bealit . 1 SSB dadjá dattetge ahte ferte hutkat vugiid movt konkretiseret máttasámi ássanguovlluid nu ahte sáhttá ráhkadit sierra sámi statistihka mas dat leat mielde . 1 SRY lea evttohan juohkit duoji Jo3:s . Duojis leat čuovvovaš vihtta prográmmasuorggi Jo3/fidnooahpahusas ; čoarve – dákte- ja metálladuodjefága , tekstiiladuodjefága , čuoldin- ja gođđinfága , siste- ja náhkkeduodjefága ja garraduodjefága . 1 SRY ii ávžžuhan ásahit ođđa prográmmafágaid earenoamáš sámi oahppoplánaiguin Jo 3 luonddugeavaheamis ja Jo 3 media ja gulahallamis . 1 SRY ii ge ávžžuhan ásahit válljenprográmmafága , sámi meahcásteapmi prográmmasuorggi studerenráhkkanahtti luonddugeavaheapmi Jo 3 siskkobealde . Stuoradiggi doarjjui 2007 čavčča Ráđđehusa evttohusa lasihit 1.- 4. jahkeceahki diibmologu oktiibuot 190 diimmuin , 60 minuhta diimmut . 1 SPRa váldoáŋgiruššan áigodagas 2004 - 2005 lea ain sámegiela seailluhit ja ovdánahttit , oahpaheapmi , oahpponeavvobuvttadeapmi ja dásseárvu ja nuoraid oassálastin sámi servodagas . SPRa váldohástalus boahtte áigodagas lea ruhtadit ráđi doaimma . 1 SPR:s leat stuorra vuordámušat bargui ja vuordá mielas áššedovdijoavkku konvenšuvdnateakstaárvalusa . 1 SPR:s lea ovddos guvlui dárbu ain eanet fokuseret politihkalaš proseassaid EU politihkalaš orgánaid siskkobealde , ja EU byråkráhtalaš vuogádaga siskkobealde . 1 SPR:s lea maid ovddastus Barentsovttasbarggu Nuoraidáššiid bargojoavkkus . 1 SPR:s galgá leat bajimuš politihkalaš ovddasvástádus oktasaš sámi giellabarggus . 1 SPR:ii lea hástalussan ovttasbargat davviriikkaid ja Ruošša stáhta eiseválddiiguin riikkaidgaskasaš birasrievtti ovddideami ja aktiivvalaš čuovvoleami ektui , nugo biologalaš šláddjivuođa konvenšuvnna ektui , muhto dát ii sáhte dahkkot almmá ahte dát ii dan seammás gehččojuvvo riikkaidgaskasaš eamiálbmot rievttálaš ovdáneami ektui . 1 SPR:a ruhtadeapmi dálá bušeahttarámmaid siskkobealde eará bargguid ektui 1 SPR:a formálalaš ásaheapmi dáhpáhuvvá Kárášjogas 02.03.00 dán dievasčoahkkima oktavuođas . 1 SPR-čoahkkin Golggotmánu 4. – 6. b. 2004 Honnesvágis 1 SPR čállingoddi Kati Eriksen , Sámediggi Suoma bealde , tlf : +358 16 686 237 1 SPR čoahkkin Gironis 2010 Sametinget i Sverige 1 SPR ásahuvvui njukčamánu 2. b. 2000 ja Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø válljejuvvui SPRa vuosttas presideantan . 1 SPR áigu čuovvolit dán ovttasbarggu . 1 SPR áigu veahkehit gávdnat ruđaid lahttovuođa ekonomalaš geatnegasvuođaid váste . 1 SPR áigu iežas čoahkkima oktavuođas golggotmánu 4. – 6. b. 2004 lágidit sámi nuoraidkonfereanssa . 1 SPR áigu fuolahit ahte eamiálbmot dearvvasvuođa doaibmaplánas , mii lea ráhkaduvvomin , leat strategiijat ja doaibmabijut eamiálbmogiid iežaset gáibádusaid ja dárbbuid vuođul . 1 SPR áigu dán áigodagas álggahit ovttasbarggu sámi nuoraidorganisašuvnnaiguin buoredan dihte nuoraid váikkuhanfámu . 1 SPR áigu boahtte áigodagas ráhkadit sierra doaibmaplána dásseárvvu várs ja bargat dan ála ahte dásseárvobargu álggahuvvo ja formaliserejuvvo sámedikkiin . 1 SPR áigu boahtte áigodagas bargat dan ala ahte EU doaibmaplána davvi dimenšuvnna ektui čuovvoluvvo , ja áigu leat mielde EU-vuogádagas kantuvrras bokte , vejolaččat ovttasbargguin eará áigeguovdilis oasálaččaiguin . 1 SPR áigu bargat dan ala ahte nuorat servet ja besset váikkuhit sámi servodagas , erenoamážit mearrideaddji orgánain . 1 SPR áigu bargat dan ala ahte nissonolbmuin ja almmáiolbmuin sámi servodagas galget leat ovttalágan vejolašvuođat , vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat buot servodat surggiin . 1 SPR áigu aktiivvalaččat searvat prosessii stáhtaiguin , dalle go konvenšuvdna loahpalaččat galgá mearriduvvot . 1 SPR áigu ain áimmahuššat sámi ja ieamiálbmogiid beroštumiid ON eamiálbmotjulggaštusa bargojoavkkus , ja áigu árjjalaččat váikkuhit dan ahte ON orgánat dohkkehit eamiálbmotjulggaštusa mii čuovvu eamiálbmotrievtti álbmotrievttálaš standárddaid . 1 SPR áigu ain vuoruhit dán ovttasbarggu . 1 SPR vuolggasadjin lea dat ahte ollásit lea vejolašvuohta buohtalastit ceavzilis sámi luondduin ávkkástallama buhtes energiija huksema heivehemiin boahtteáiggi várás . 1 SPR searvvai čoahkkimii Eurohpakomišuvnna Norgga ja Islándda sáttagottiin cuoŋománus 2003 , gos ságastallojuvvui viidáset bargu doaibmaplánain davvi dimenšuvnna ektui ja bargu EU vuođđolágain , gosa EU parlameantta presideantta , Pat Cox lei bovden . 1 SPR presideanta Sven-Roald Nystø doalai seminára ráhpansártni . 1 SPR ovddidii maiddái John Bernhard Henriksena evttohassan ON olmmošvuoigatvuođaráđi álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanismma lahttun . 1 SPR oktiiordne sámedikkiid oainnuid ON ektui , ja sámedikkit geahččalit ieža beassat oassálastit iežaset riikkaid sáttagottiin . 1 SPR oassálastá dan bokte go sámedikkit oassálastet iežaset riikkaid sattagottiin . 1 SPR oassálasttii sihke 2002:s ja 2003:s iešguđet stáhtaid sáttagottiin . 1 SPR oaivvilda ahte sámi dutkan galgá leat davviriikkaid ovddasvástádus . 1 SPR oaivvilda ahte lea deaŧalaš bargat buoridan dihte eará eamiálbmogiid diliid máilmmis . 1 SPR minttomearri lea ahte ráhkaduvvojit oktasaš mihttomearit oahpahussii , oktasaš oahppoplánat ja oahpponeavvut sámi skuvllaid várás davviriikkain . 1 SPR mearridii áššis 19/03 ohcat sierra stahtusa eamiálbmotparlameanttaide ja eará stivrejeaddji orgánaide ON Eamiálbmotáššiid Bissovaš Forumis . 1 SPR mearridii ovttasráđiid Sámiráđiin 2000:s ahte sámedikkit oktiiortnejit iežaset áŋgiruššamiid dán suorggis ja ahte SPR váldá badjelasas ovddasvástádusa oktiiortnet barggu Standing Committee of Parliamentarians of Arctic Region ektui . 1 SPR lea ávžžuhan buot stáhtaid , gos sápmelaččat ásset , bargat ovttas eamiálbmogiiguin dán ON juolggastusbarggus , ja oassálasttit árjjalaččat vai bargu ovdána ja bohtosat mat šaddet leat buoremusat eamiálbmogiidda . 1 SPR lea árjjálaččat ožžodan eamiálbmotjulggaštusa dohkkehuvvot , dása guoská ožžodit davviriikkaid ráđđehusaid dohkkehit eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa . 1 SPR lea váldán badjelasat bajimus politihkalaš ovttasvástádusa oktasaš sámi giellalávdegottis ja das lea maiddái ovddasvástádus nammadit Ruošša beale sámiid ovddasteddjiid Sámi giellalávdegoddái . 1 SPR lea sámedikkiid gaskasaš ovttasbargoorgána , ja jos ovttasbargu galggaš doaibmat ovttasbargošiehtadusa ektui , de fertejit buot golbma sámedikki searvat SPR stivra- ja dievasčoahkkimiidda . 1 SPR lea searvan aktiivvalaččat bargui EU doaibmaplánain davvi dimenšuvnna váste ja ságastallamii EU boahtteáiggi birra , earret eará nu ahte lea buktán árvalusaid eurohpalaš konveantabargui . 1 SPR lea positiiva Davviriikkaid sámeáššiid ministariid ja sámedikkiid presideanttaid gaskasaš ovttasbargui . 1 SPR lea ovttasráđiid Sámiráđiin oččodan teavstta EU eamiálbmogiid , sámiid birra vuođđoláhkaárvalussii . 1 SPR lea bivdán Davviriikkaid ministtarráđi čielggadit SI boahtteáiggi organiserema , čatnasanvuogi ja ruhtadanmodealla . 1 SPR ii oassálastte iežas olis dán barggus , go ii leat áicistáhtus . 1 SPR ii leat jurddašan vuoruhit lahttovuođaášši boahtte áigodagas , muhto searvá aktiivvalaččat rádjacakkiid njeaidinbargui davviriikkaid gaskka . 1 SPR ii leat duhtavaš Barentsovttasbarggu eamiálbmotovddastusain . 1 SPR gáibida ahte eiseválddit sámi mánáid oahpaheamis vuhtiiváldet dan ahte sápmelaččat lea álbmot mas lea iežas giella , kultuvra ja servodateallin . 1 SPR galgá joatkit sámi beroštumiid goziheami Arktalaš ovttasbarggus searvvadettiinis Standing Committee of Parliamentarians of Arctic Region . 1 SPR dásseárvokonfereanssa , mii dollojuvvui Gironis miessemánu 5. – 6. b. 2003 , čuovvoleapmin ráhkadii stivra prošeavtta ” Kjønn og demokrati i Sápmi / Genus and demokracy in Sápmi ” ja ozai komišuvnnas doarjaga . 1 SPR deattuha oassálastit árjjalaččat riikkaidgaskasaš arenain eamiálbmogiidda guoski áššiin . 1 SPR deattuha ahte ferte aktiivvalaččat searvat ovttasbargui ja ain bargat eamiálbmogiid dili buoridemiin Barentsguovllus . 1 SPR bargu galgá ovddiduvvot maiddái oktasaš čoahkkimis ministeriiguin . 1 SPR atná dehálažžan mearridit oktasaš mihttomeriid giellaovddideamis riikkarájiid rastá . 1 SPR ( Norgga beale Sámedikki sattagoddi ) lea ásaheami rájes dorjon ruđalaččat sámi áirasa barggu Bissovaš Forumas . 1 SPEALLORUĐAT Sáhttá namahit dáid stuorra rusttegiid mat ožžo spealloruđaid 2006 : Grottebadet i Harstad , Tromsø Golfpark , Ibestad Flerbrukshall , Tromsø rideklubb – riidenhálla , dahkurássegieddi Bearddus , Salangen Idrettshall , vuojahat Doaskkus ja Fløyahallen Romssa gávpogis . 1 SP sámediggejoavku lea ovttaoaivilis ahte lea dárbu ásahit sierra bušeahttapoastta fásta festiválaide . 1 SP / ESK artihkal 1 sátnádeami dulkon hábme rievttálaš vuolggahansaji ja rámmaid iešmearridanrievtti ávnnaslaš sisdollui , nu go lea sátnáduvvon álgoálbmotcealkámušas ja davviriikkalaš sámekonvenšuvnna evttohusas . 1 SOU 1990 : Sameratt och samiskt sprék , bilaga 2 , siiddut 295 - 312 1 SOO 8.705 1 SOL lea Norgga Sámiid Riikkasearvvi oahppolihttu . 1 SOFF gulaskuddancealkámuš 06.06.00 1 SOF:a njuolggadusaid eavttut váidalerniid rneannudearni oktavuočas devdojuvvojit . 1 SOF-guovllus lea albmáid gaskkas universitehta- dahje allaskuvlaoahppu unnit go gaskamearri riikkas , erenoamážit čoahkkebáikkiin . 1 SOF-guovllus davábealde Sáltoduoddara barget eanandoalus , vuovdedoalus , guolástusas ( ja boazodoalus ) 1831:s SSB loguid mielde . 1 SOF sáhttá maiddái ruhtadit doaibmabijuid mat erenoamážit nannejit sámi giela ja kultuvrra muđui riikkas . 1 SNR : Sámi ealáhusráđđi / Samisk næringsråd 1 SNPLas leat fásta čoahkkimat juohke jagi Sámediggeráđiin ja dat oassálastá maid juohke jahkásaš čoahkkimis mii Sámedikkis lea Mánáidáittardeddjiin . 1 SNPL válddii ovdan earret eará dan ahte man deaŧalaš lea ahte Mánáidáittardeaddji nanne gelbbolašvuođas sámi gielas ja kultuvrras . 1 SNPL ovddidii maiddái áššiid sámi nuoraidovddasteaddji birra Mánáidáittardeaddji nuoraidráđis , ja Sámedikki nuoraidkonferánsa 2005 cealkámušat sámegiela birra válljenfágan buot ohppiide Norggas , ja Oahpahuslága § 6 – 2 , sámegiel oahpahus vuođđoskuvl ­las rievdadeami birra . 1 SNPL lea válljejuvvon leat nuoraid jietnan Sámedikkis ja Sámediggeráđđi lea dan nammadan ain guovtti jagi áigodahkii . 1 SNPL lea fas ođđasis áŋgiruššagoahtán oččodan dihte eanet nuoraid čálihit Sámedikki jienastuslohkui , ja dáinna lágiin geahččalit buoridit nuoraid válgasearvama sámediggeválggas čakčat 2009 . 1 SNPL lea dál plánemin stuorra áŋggirdeami oččodit eanebuid čálihit iežaset jienastuslohkui ovdal geassemánu 30. b. , mii lea sisačáliheami áigemearri jus áigu jienastit dán jagi sámediggeválggas . 1 SNPL lea dea-ŧalaš oassi Sámedikki barggus oččodit nuoraid sámepolitihkalaš bargui , ja lávdegotti doaibma lea deaŧalaš Sámedikki bargui iešguđetlágan áššiiguin mat Sámedikkis leat . 1 SNPL háliida čavga fuomášuhttit ahte konferánsa lágiduvvo gárrenávdnasiid haga . 1 SNPL 1 SND lea mieldeváikkuhan álggahit smávvadoallobuvttadeami duojis , rusttegiid biepmuide ja doaimmaide . 1 SLF raporterii 1999 50 oahppodiimmu oktan oahpaheddjiin ja 213 oahppodiimmu oahpaheaddjihaga . 1 SLB dieđiha stuora albbas aktivitehta fylkkas 25. Erenoamážit guoská dat sávzadollui Lulli-Romssas ja Siskkit Romssas maiddái boazodollui . 1 SKR : Sámi kulturráđđi / Samisk kulturråd 1 SKMR : Sámi kulturmuitoráđđi / Samisk kulturminneråd 1 SJSBS 2002. ] , muhto das čállo eanaš áigodagas maŋŋil sirdima Guovdageidnui 1981:s . 1 SJSBS 2002 . ] 1 SJ . MEDIGGI 1 SIllU 1 SIVA – Selskapet for Industrivekst SF – lea veahkkin innovašuvnnas ja ealáhusovdánahttimis opmodatdoaimma ja nana báikkálaš ja regionála inno-vašun- ja árvoháhkanbirrasiid bokte . 1 SIVA lea miehtá riikka doaibma , muhto das lea erenomáš ovddasvástádus veahkehit ovddidit návccaid boaittobeal guovlluin . 1 SIVA innovašundoaimmat galget láhčit dili vai ceggejuvvojit nana báikkálaš ja regionála árvoháhkanbirrasat miehtá riika . 1 SISDOALLU 1 ÁLGGAHEAPMI ... 5 1.1 OVDÁSATNI ... 5 1.2 FYLKKASUOHKANA ROLLA , SEARVÁLAS BARGU JA OVTTASBARGOSOAHPAMUŠAT ... 6 1.3 FYLKKADIKKI MEARRÁDUS ... 6 1.4 VIŠUVDNA ... 7 1.5 BAJIMUŠ ULBMILAT ... 7 1.6 ÁLBMOT- JA BARGOSTRUKTUVRRA NUPPÁSTUSAT ... 7 1 SISDOALLU 1 . 1 SISAFÁRREMAT 2009 1 SIS-FINNMÁRKKU BOAZODOALU DILLI 1 SINTEF Teknologi og Samfunn avd. Global Praxis nammasaš doaimmahusa ráđđeaddi 1 SIIru 1 SIIaJ 1 SIIDU : 3 1 SIIDU 4 4 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 SIIDU 3 Mearrádus : 13.05.93 gohččun dohkkehuwui 1 SIIDU 28 Gitta vihttanuppelohkái proseantta rádjái ( 15% juolludeamis sáhttá addit dawiriikkalaš ovttasbargui . 1 SIIDU 18 § 2 . 1 SIIDU 15 1 SI ovddasvástádus lea maid jođihit ekonomiijasystema olles politiija – ja leansmánne etáhta ovddas . 1 SGR : Sámi giellaráđđi / Samis språkråd 1 SGOas lea erenoamáš ovddasvástádus ovddidit ja oktiiordnet dán ášševiidodaga politihka , ja sihkkarastit ahte girjáivuođa- ja searvadahttinoaidnu lea buot fágaeiseválddiid barggu ja politihkkaovddideami lunddolaš oassi . 1 SGO geahččala láhčit dilálašvuođaid nu ahte buohkat ožžot seamma vejolašvuođaid oassálastit Norgga servodagas ja dat gulahallá eaktodáhtolaš organisašuvnnaiguin ja oskobirrasiiguin . 1 SGL virggálaš gielat leat sámegiella , suomagiella , dáro- / ruoŧagiella ja ruoššagiella . 1 SGL lea Sámi parlamentáralaš ráđi vuollásaš orgána . 1 SGL lea Sámi parlamentáralaš ráđi mearridanorgána mii galgá bargat sámi giellaáššiiguin ja ovddidit sámegiela čálalaččat ja njálmmálaččat . 1 SGL : Sámi giellalávdegoddi / Samisk språknemnd 1 SGDa prognosat gitta jagi 2030 rádjai čájehit ahte ain geahppánit oahppit buot regiuvnnain earret Romssa gávpogis . 1 SGD gártta vuođul sáhttá geažidit njeallje váldotendeanssa go lea sáhka jienastuslogu dieđiheddjiin , suohkaniidda juogustuvvon , Norgga sámediggeválggain 2009 : 1 ) Gávdnojit suohkanat main olbmot , geat leat jienastuslogus , leat miehtá riikka . 1 SGD . 1 SG 26/98 áššebáhpirat áššečilgehusain ja árvvoštallamiin 1 SEO : Servodatossodat / Samfunnsavdelingen 1 SENTRE-PROŠEAKTA Prošeakta galgá bistit 3 jagi ja Prošeavtta váikkuhanulbmilat oaččui 2006 čavčča RDA-ruđaid leat hámuhuvvon ná : hukset mátkeealáhusdoaimmaheaddjiid ja joatkkaskuvllaid keealáhusa / báikkálaš biepmu gaskasaš regionála fierpmádatovddideaddjin ja fidnohutja ovddidanarenaid . 1 SEG:a eaiggáduššet Deanu gielda , Davvi-Lapplándda gieldaovttastupmi ja Davvi Girji AS . 1 SEG ođđa namma lea Ekonomiijastivrema direktoráhtta 1 SEG oaivvilda leat mearrideaddjin ealáhusaide Deanus ja sámi guovlluide ahte oažžu sadjái lassi ja dynamalaččabut ealáhusaid , vai galgá sáhttit oažžut áigái nu ollu go vejolaš ráđđehusa strategalaš davviguovllubarggus . 1 SEG ( Sám ealáhus- ja ovdánahttinguovddáš AS ) jođiha prošeavtta . 1 SEDguovllus ledje gaskal 59 ja 52 proseanta dievddut , dan bottu go eará guovlluin seamma suohkaniin ledje gaskal 56 ja 49 proseanta dievddut , nappo veaháš unnit oassi . 1 SEDguovlluin leat eanet dievddut ahkejuogus 10 jagis 19 jahkái ja gitta 70 jagi 79 jahkái , muhto leat eanet nissonat badjel 80 jagi . 1 SED-suohkaniid lokaliseren čilge bures fárrenerohusaid eará SED-guovlluide . 1 SED-suohkaniid 1 SED-guovlu lea dat gustojeaddji geográfalaš doaibmaguovlu Sámedikki ealáhusovddideami doarjjaortnegii – ja dán guovllu atnet vuođđun Statistihkalaš guovddášdoaimmahaga geográfalaš vuođđuduvvon sámi statistihkaide ( Statistihkalaš guovddášdoaimmahat , 2010 ) . 1 SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara 1 SED-guovlu 1 SED-guovllut obbalaččat 1 SED-guovllut . 1 SED-guovllus leat veaháš eanet dievddut go nissonat geat váldet guhkes universitehta / allaskuvla oahpu . 1 SED-guovllus leat su. 13 % eanet nissonat go dievddut geain lea 3 jahki dahje eanet allaskuvllas dahje universitehtas . 1 SED-guovllus leat su. 13 % eanet nissonat go dievddut , geain lea 3 jagi dahje eanet allaskuvllas-universitehtas . 1 SED-guovllus leat leamaš eanet bargonávccahisvuođaoaju penšuvdnaoažžut go olggobealde SED guovlluid davvelis Sáltoduoddara ( stuora gávpogat eai leat lohkkon de mielde ) . 1 SED-guovllus leat 80 % dievddut geat leat siidadoallit boazodoalus ja váldogeavaheaddjit eanadoalus , 97 % sis geain lea váldobargun guolásteapmi leat dievddut . 1 SED-guovllus lea su. 13 % eanet nissoniin go dievdduin , 3-jagi dahje eanet allaskuvllas-universitehtas . 1 SED-guovllus lea oapmedáluid lohku njiedjan 62 proseanta . 1 SED-guovllus lea nissonoassi unnit , ja erenoamážit ahkejoavkkus 20-29 jagi lea unnit go riikkagaskamearri ja leat unnit oasi mánát jagis 0-9 jagi ja lea stuorit oassi olbmuin badjel 50 jagi . 1 SED-guovllus lea nissonbadjebáza dušše jahkekategoriijas badjel 80 jagi . 1 SED-guovllus jagiid 2004-2008 ožžo su. 5 % bargonávccahisvuođaoaju , veaháš eanet dievddut go nissonat dan áigodagas . 1 SED-guovllus heitet joatkkaskuvllain eanet bártnit go nieiddat , erenoamážit guoská dat fidnofágalašoahpposuorgái , mas measta dušše ¼ oassi čađaha maŋŋil 5 jagi . 1 SED-guovllus heitet bártnit dávjjibut go nieiddat joatkkaskuvllas , erenoamážit guoská dat fidnofágalaš oahpposurggiin , mas duššo ¼ oassi ollášuhttá maŋŋil vihtta jagi . 1 SED-guovllus 2004-2008 vuostáiválde su. 5 % bargonávccahisvuođaoaju , muhto eanet dievddut go nissonat dan áigodagas . 1 SED-guovlluin ledje gaskal 59 proseanta ja 52 proseanta dievddut , muđui eará guovlluin seamma suohkaniin ledje gaskal 56 proseanta ja 49 proseanta dievddut , veaháš unnit oassi . 1 SED-guovlluin leat eanet dievddut go nissonat juohke ahke juoguin 10-19 jagi rájes gitta 70-79 jagi rádjai . 1 SED-guovlluin lea olmmošlohku njiedjan 16 proseanttain maŋemus 20 jagi . 1 SED-guovlluid gaskkas leat golbma main olmmošlohku lea lassánan , ja fas 23 main unnon lea , vaikko ovttas dáin , Guovdageainnus , lea bisson dássedin . 1 SED-guovlluid dievdduid dáfus lea lohku stuorit go guovlluin olggobealde SED buot ahkejoavkkuin olles áigodaga . 1 SED-guovllu ohppiin geat álge joatkkaskuvla ohppui 1994-1996 ásset dál vuollel 50 % SED-guovllus . 1 SED-guovllu guolásteamis leat eanas dievddut , erenoamážit dain geain lea dat váldobargun . 1 SED guovlluin leat goitge eambbo bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžut go olggobealde guovllu davábealde Sáltoduoddara ( stuora gávpogat eai leat lohkkon mielde ) . 1 SED 14,2 8,1 1 SEAD Sámi allaskuvla Hánnoluohkká 45 N- 9520 Guovdageaidnu 1 SDI galgá leat Suodjalusa politihkalaš ja militeara jođihangotti ráđđeaddi dakkár fágalaš gažaldagain , mat gullet instituhta bargosuorgái . 1 SDG oaččui 2008:s 600 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessoulbmilii . 1 SDG lea dán rádjai váldoáššis áŋgiruššan dovddusin dahkat iežas dáiddáriid , ja guovddáš lea dan dahkan earret eará čájáhusdoaimma bokte iežas lanjain . 1 SDG doaibmá maiddái fágalaš orgánan áššiin mat gusket sámi dáidaga čalmmusteapmái . 1 SD sihkkarvuođa ja hálddahuslaš dagaldumit ( rutiinnat ) , bálkkát , poasttat , DT ( IT ) , protokollat , arkiiva ja girjerádju gullet maid ossodaga bargosuorgái . 1 SAS « Spesial tilbud / Unike priser » ii atte vejolašvuođa molsut girdifitnodaga mátkki vuolde . 1 SAS Valáštallanhatti ( Sportspris ) heaittiheapmi čuohcá vuosttažettiin mánáid- ja nuoraidvaláštallamiidda , ja regiovnna valáštallanservviide . 1 SARA ( samerett ) 1 SANKS lea Leavnnjas ja dat lea rávis-olbmuid psykiátralaš jándorfálaldaga bokte ásahan ovttasbarggu suohkaniiguin . Das galget bargat ovttas bagadallama ektui ja doallat ovttasbargo-čoahkkimiid mat dagahit suohkana dearvvaš-vuođabálvalusa gearggusin váldit vuostá daid buhcciid geat leat beassan ruoktot . 1 SANKS guovddážis lea našuvnnalaš ovddasvástádus leat fárus olaheame ovttadássásaš psykalaš dearvvašvuođa-suddjen fálaldaga olles Norgga sámi álbmogii . 1 SANKS dutkan , bagadallan ja klinihkalaš doaimmat leat ovdánahttojuvvome . 1 SANK ásahii 2007:s fágajoavkku Guovdageain-nu suohkanii ja mas leat guokte psykologa . 1 SAMEl ' lN3EIT 1 SAMEl ' Jl ' GEr 1 SAMETlNGET Beavdeqir 1 SAMETINGET ČOAHKKINGIRJI4I 93. MEARRÁDUSAT 1 SAMETINGET ji 1 SAMETINGET Beavdeqlcji 1 SAMETINGET Beavdeqi ~ji 1 SAMEOIGGI 1 SAMEIT ' t ' GEr 1 SAMEDlmE SAEMIEDIGKIE 1 SAMEDlmE 1 SAMEDlOOE SAEMIEDIGKIE 1 SAMEDlOOE 1 SAMEDlKKl DOAIBHAPLANA 19'91 1 SAMEDlKKI JAHKEDIEDAHUS 1990 1 SAMEDlKKERADI ClLGEHUS DOAlMMA BIRRA DAS MAlDDAl REFERAHTAASSlT 1 SAMEDlGGl 1 SAMEDlGGEPLANA 1991 - 1993 AlGODAHKII 1 SAMEDIa:;E SAEMIEDIGKIE 1 SAMEDIOOE 1 SAMEDIKKI DOAIBMAPLANA 1991 1 SAMEDIGGEPLANA 1991-1993 AI GODAHK I I 1 SAMEDIGGE s. 28 1 SAMEDIGGE s. 27 1 SAMEDIGGE s. 15 1 SAMEDIGGE s. 13 1 SAMEDIGGE 2/91 1 SAMEDIG:iE 1 SAMEDIG3E 1 SAMEDI ( I ; E 1 SAHETINGET 1 SAHEDIGGI 1 SAHEDIGGE 1 SAEMrEDIGKIE 1 SAEMIEDIGKlli ČDAHIKIJ:.mRJI 4/91 1 SAEMIEDIGKIE SÁMEDIcm : 1 SAEMIEDIGKIE SAM ~TINGET 1 SAEMIEDIGKIE L 1 SAEMIEDIGKIE 3/92 II 1 SAEHIEDIGKIE SAMEDIGGE 1 SAEHIEDIGKIE SAHEDIGGE 1 SABYITEDIGKIE 1 S8medikki presideanta Ole Henrik Magqa ci19ii ráoi doaimma birra . 1 S1MEDIGGI 1 S. nr. 33 ( 2001-2002 ) Sámepolitihka birra , mas lávdegotti eanetlohku , buohkat earret Ovddádusbellodaga áirasat , ledje mieđđasat ráđđehusa dieđihan láhkarievdadeapmái sámi leavgga geavaheami birra almmolaš visttiin – dannego dál eai leatnjuolggadusat sámi leavgga geavaheami birra , earret Olgoriikadepartemeantta gaskaboddosaš njuolggadusat sámi leavgga ja eará leavggaid gaskasaš vuorroortnega birra . 1 S. nr. 242:s ( 2003-2004 ) 2004-2005 ` boazodoallošiehtadusa birra , goluid gokčan maid bohccobierggu radioaktiivvalašvuohta dagaha , ja 2004 ` stáhtabušeahta rievdadusat . 1 S. nr. 240 ( 2004-2005 ) . 1 S. nr. 2 ( 2008–2009 ) . 1 S. nr. 191 ( 2008–2009 ) Sámepolitihkka , das čuožžu ahte « Lávdegotti eanetlohku , buohkat earret Ovddádusbellodaga miellahtut , čujuhit Mánáidáittardeaddji raportii « Sámi mánáid ja nuoraid searvanvuoigatvuohta » mas ovdanboahtá ahte nuoraidgirjjálašvuohta , TV-prográmmat ja aviissat heivehuvvon sámi nuoraide , ja sámi bláđit ja áigečállagat mat mánáide ja nuoraide leat miellagiddevačča measta olát váilot . 1 S. nr. 12 ( 2002-2003 ) ja St. dieđ. nr. 34 ( 2001-2002 ) Kvalitehtaođastus Sámi alit oahpu ja dutkama birra meannudettiin , doarjjui Stuoradiggi sámi oahpahusa ja dutkama viidáset nannema . 1 S. Nr. 2 — 1999-2000 ) . 1 S. Mearkkašumit : " 4 . 1 S. 28 - 61 Baker , Colin ( 2009 ) : Foundations of Bilingual Education . 1 S. 28 - 61 8 Dieđuid ožžon Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas persovnnalaš gulahallama bokte Paul Inge Severeiden . 1 S. 121 – 142. ja Svanhild Andersen ja Torunn Pettersen ( 2008 ) : ” Befolkningsutvikling i samiske bosetningsområder – sentralisering og stabilitet . ” 1 S. 121 – 142 . 1 S ámi parlamentáralaš ráđđi Sámi parlamentáralaš ráđđi lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid ovttasbargoorgána . 1 S ámi bealit 1 S ámedikki rolla 1 S ámedikki prinsihpat viidáset bargui 1 S ámedikki presideanta Egil Olli lea hui duhtavaš go álgoálbmotperspektiiva nannejuvvo Ráđđehusa boahttevaš áŋgiruššamis davviguovlluin . 1 S ámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea ožžon 184 000 ru GGD : s oččodit eanet nuoraid jienastuslohkui 1 S ámedikki mearrádus 1 S ámedikki hálddahus Hálddahusa bargun lea ráhkkanahttit ja áššemeannudit politihkalaš áššiid ja hálddašanáššiid , ovdalgo mearrádusat Sámedikki sierra politihkalaš mearrádusorgánain dahkkojuvvojit . 1 S ámediggi guldaluvvui 1 S ámediggeráđđi áigu ovddidit ollislaš minerálapolitihka sierra áššin Sámediggái dán jagi miessemánus . 1 S ámediggeráđđi Sámedikki dievasčoahkkin vállje sámediggeráđi lahttun iežas eanetlogu lahtuid gaskkas . 1 S nr. 110 ( 2002-2003 ) . 1 S M Brydes forlag , Oslo 1943 Altern , Håvard og Andersson , Stig : Eksemplet Hammerfest . 1 S J O E H K T S A J O L N U S H Ø Y R E 1 S = Gieldda sámeválgastivra 1 S : Informánttat álgobustávaiguin namuhuvvojit sii geat lea jearahallojuvvon . 1 Røros gielda deattuhii earenoamážit man váttis lea fidnet bargiid geain lea giellagelbbolašvuohta . 1 Rønbecka okta vuostálasti skuvlastivrras , celkkii ná : « Badjel čuohtejagi áigi dubmejuvvui sámegiella jápmimii , muhto liikká ain hállat sámegiela . 1 Rønbeck vašuha buot mii leaš sápmelažžii gullevaš , son lea ássán dáppe olbmoagi iige vel leat oahppan sánige sámegiela , son vuosttaldii boazodoallosuorggi álggaheames ođđa nuoraidskuvlii , son geahččala hávkadit sámegieloahpahusa , ja čuoččuha ahte buoremus oahpaheaddjit leat dat geat eai máhte sámegiela , vaikko muhtun biiriin , nugo omd. Rájá Skuvllas leat 100% sámegiel hálli olbmot . 1 Rønbeck gal ii boahtán eisege dohko ovdal jienasteami ja maŋŋá son celkkii ahte son gal livččii jienastan vuostá , muhto buohkat dihte ahte dát ii lean go juotna su beales mo čiegadit geassádeami . 1 Rønbeck dajai sutnje : " Lei vahát go mun in diehtán čoahkkima birra . 1 Rød nammasaš bázzi , mii lea granihtas ráhkaduvvon ( 1999 ) , lea dáiddár Harald Bodøgaard dahkan ja dan lea addán Bjørn Bygg AS , Romssas skeaŋkan Sámediggeviesu almmolaš rahpama oktavuođas skábmamánus 2001 . 1 Råfiskloven - LÁHKA 1951-12-14 nr 03 : Láhka njuoskaguliid gávppašeami birra . 1 Ráđđái lea deaŧalaš čoavdit ášši ja oažžut áigái šiehtadusa guovllu geavaheami birra , maid goappašat bealit sáhttet dohkkehit . 1 Ráđđái lea deaŧalaš fuolahit ja nannet sámi giellaovddideami buot sámi ássanguovlluin , muhto lea erenoamáš deaŧalaš nannet julev- ja oarjelsámegiela sihke skuvllain ja servodagas muđuige . 1 Ráđđái lea danne dehálaš ja riekta oažžut nannejuvvot dan ahte go siskilda sámiid eamiálbmogin sámi guovlluid resurssaid riektioamasteaddjin , de dat ii mávsse dan ahte eará álbmogii eai galgga seamma vuoigatvuođat . 1 Ráđđái gullá ge bargat dakkár áššiiguin , mat gusket sápmelaččaide beroškeahttá stáhtarájiin , nannet rájáhis sámi ovttasbarggu , oktiiordnet sámi jiena riikkaidgaskasaččat , ja erenoamážit máilmmi eará álgoálbmogiid ektui . 1 Ráđđádallančoahkkimis boahtá maiddái ovdan dat ahte ain lea stuorra gaska go guoská ILO-konvenšuvnna heiveheapmái , guolástanvuoigatvuođaide ja guollebivdui stuorra jogain . 1 Ráđđádallančoahkkimat lágiduvvojit ovdal ráđđehusa bušeahttakonferánssa , muhto maŋŋel go Fágalaš analysajoavku lea ovddidan iežas jahkásaš raportta ja maŋŋel go Sámediggi lea mearridan iežas bušeahttavuoruhanevttohusa . 1 Ráđđádallančoahkkimat dollojuvvojit dárbbu mielde . 1 Ráđđádallanšiehtadus gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki guoská maid dearvvašvuođapolitihkalaš suorgái . 1 Ráđđádallanvugiid ásahišgoahtin lea vuoruhuvvon hui bajás . 1 Ráđđádallanvugiid ásaheami oktavuođas sohppojuvvui vuođđudit Fágalaš analysajoavkku mii jahkásaččat buktá raportta sámi servodaga dili ja ovdáneami birra ee. sámi statistihkaid vuođul . Bargojoavku navdá dán raportta mávssolaš oassin ođđa bušeahttabargovugiin . 1 Ráđđádallanvugiid ásaheami oktavuođas sohppojuvvui vuođđudit Fágalaš analysajoavkku mii jahkásaččat buktá raportta sámi servodaga dili ja ovdáneami birra ee. sámi statistihkaid vuođul . 1 Ráđđádallanriekti ii gusto § 2-2 nuppi lađđasa gulaskuddanrievtti sajis , muhto dan lassin . 1 Ráđđádallanprosedyrat gustojit áššiin mat njuolga sáhttet váikkuhit sámi beroštumiid . 1 Ráđđádallanprosedyrat gustojit ráđđehussii , departemeanttaide , direktoráhtaide ja eará vuollásaš doaimmaide . 1 Ráđđádallanprosedyrat gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki , mearriduvvon 2005 Gonagaslaš . res. bakte suoidnemánu 1. beaivvi , gustojit áššiin mat njuolga sáhttet váikkuhit sámi beroštumiid . 1 Ráđđádallanortnegiid ásaheapmi guovddáš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka leage dalle deaŧalaš bealli das go Sámediggi galgá sáhttit doaibmat bures iešheanalis ja ollislaš politihkalaš orgánan . 1 Ráđđádallanortnegat sáhttet nannet Sámedikki legitimitehta sámi servodagas . 1 Ráđđádallanortnega sáhttá gohčodit muhtun lágan gaskaneaskka gulahallamin nu ahte goappašiid oainnut gudnejahttojuvvojit rabasvuođain , ja ahte gulahallandilálašvuohta láhččojuvvo nu árrat go vejolaš daid surggiid siskkobealde mat namuhuvvojit dán prosedyrašiehtadusas . 1 Ráđđádallanmearrádusat gustojit hábmemis láhkamearrádusaid , láhkaásahusaid , eaŋkilmearrádusaid , muddendoaimmaid ja eará doaimmaid mat soitet váikkuhit luondduvuđđosa árbevirolaš sámi guovlluin . 1 Ráđđádallangeatnegasvuohta sáhttá siskkildit buot ideálalaš ja materiálalaš sámi kulturhámiid . 1 Ráđđádallangeatnegasvuohta mearkkaša dan ahte stáhtas lea geatnegasvuohta láhčit Sámediggái vejolašvuođa beaktilit ja árjjalaččat beassat leat mielde váikkuheamen buot 11 1 Ráđđádallangeatnegasvuohta ii vuolggasajis guoskka daid áššiide mat oppalaččat jáhkkimis váikkuhit olles servodaga . 1 Ráđđádallanbargovugiin gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki čállojuvvo ná 5. paragráfas bistevaš čoahkkimiid birra :  1 Ráđđádallan Sámedikkiin láhkaásahusa birra čađahuvvui guovvamánus 2010 . 1 Ráđđádallamis 2008 geassemánus šihttojuvvui ahte Sámediggi galggai čielggadit sámi joatkkaskuvllaid hálddašanovddasvástádusa , ja Máhttodepartemeanta ges galggai čuovvolit eará beliid bargojoavkku raporttas stáhtalaš joatkkaskuvllaid birra . 1 Ráđđádallamiin lei ovttaoaivilvuohta das ahte operatevrafitnodat lei čađahan viiddis váikkuhusčielggadeami Goliat-huksemii . 1 Ráđđádallamiid áššedoaibmaguovlu sáhttá guoskat iešguđetlágan áššiide , nugo lágaide , láhkaásahusaide , ovttaskas mearrádusaide , njuolggadusaide , doaibmabijuide ja mearrádusaide ( omd. stuorradiggedieđáhusain ) . 1 Ráđđádallamiid áigumuš ii leat unnidit našuvnnalaš stivrenvejolašvuođaid , muhto dahkat stivrema eanet ulbmilažžan . 1 Ráđđádallamiid áigumuš ii leat unnidit našovnnalaš stivrenvejolašvuođaid , muhto dahkat stivrema eanet ulbmilažžan . 1 Ráđđádallamiid vuođul Sámedikkiin láhkaásahusa rievdadeami oktavuođas lea departemeanta álggahan guorahallama das movt doarjjaortnet vel eanet sáhttá movttiidahttit buot sámegiela čállingielaid geavahit . 1 Ráđđádallamiid vuođul Sámedikkiin departemeanta lea álggahan čielggadanbarggu das mo doarjjaortnet buorebut sáhttá movttiidahttit olbmuid geavahit buot sámegielaid čálalaččat . 1 Ráđđádallamiid ulbmilin lea juksat ovttamielalašvuođa dahje guorraseami evttohuvvon doaibmabijuid ektui . 1 Ráđđádallamiid oktavuođas leaba sihke Sámediggi ja NBR vuosttaldan evttohusa geavahit eananjuohkindikki . 1 Ráđđádallamiid oktavuođas lea ovdalaš verddevuohta leamaš áššin , ja lea jerrojuvvon sáhttá go dakkár ortnega joatkit sierralobi vejolašvuođa olis . 1933-lága mielde lei ortnet dohkkehuvvon . 1 Ráđđádallamiid boađus lei mearridit mandáhta dan lávdegoddái mii galgá čielggadit sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođa guolástit mearas olggobealde Finnmárkku . 1 Ráđđádallamat čađahuvvojit Sámedikkiin ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkaservviin lea áššiin nugomat meannudeames Norgga-ruoŧa boazoguohtunkonvenšuvnna . 1 Ráđđádallamat sáhttet váikkuhit gielddasuorgái eanet stabiila ja vuordevaš rámmaeavttuid . • 1 Ráđđádallamat ledje politihkalaš dásis . 1 Ráđđádallamat leat čađahuvvon rabas ja oskkáldas rápma siskkobealde , ja ovttamielalašvuohta lea juksojuvvon buot áššiin . 1 Ráđđádallamat leat gaskavahku cuoŋománu 13. b. dii. 11.00 rájes dii. 15.30 rádjai Akersgata 18 , gulaskuddanlatnja K- 210. 1 Ráđđádallamat ja čoahkkáigeassu 1 Ráđđádallamat ja oktavuohta Stuorradikki Justiisalávdegotti ja Sámedikki gaskka 1 Ráđđádallamat gielddasuorggi resursageavaheami vuoruheami hárrái , sáhttet leat mielde unnideamis stáhta njuolggadus- ja ruhtavárrenstivrema . • 1 Ráđđádallamat galget čađahuvvot rehálašvuođain ja dainna áigumušain ahte olahit ovttaoaivilvuođa . 1 Ráđđádallamat galget dollojuvvot nu movt leat lagabui čilgejuvvon čuovvovaš čállosiin : − Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanbargovuogit , dohkkehuvvon gonagaslaš resolušuvnnas suoidnemánu 1. b. 2005:s. − Suodjalanplánabarggu njuolggadusat sámi guovlluid luonddusuodjalanlága mielde , ođđajagimánu 31. b. 2007. − Sámedikki ja stáhta bušeahttabargovuogit . 1 Ráđđádallamat galget dollojuvvot nu movt leat lagabui čilgejuvvon čuovvovaš čállosiin : − Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanbargovuogit , dohkkehuvvon gonagaslaš resolušuvnnas suoidnemánu 1. b. 2005:s . − 1 Ráđđádallamat fertejit datte čađahuvvot buriin dáhtuin ja leat anolaš reaidun olahit ovttaoaivilvuođa dan guoski doaimma dáfus . 1 Ráđđádallamat 1 Ráđđlahttu Johan Mikkel Sara ja Sámedikki nuoraidlávdegotti várreáirras , Marie Therese Nordsletta , oassálasttiiga ONa Eamiálbmotáššiid Bistevaš Foruma 3. sešuvnnas New Yorkas áigodagas 10.-14.05.04 . 1 Ráđđlahttu Johan Mikkel Sara ja Sámedikki nuoraidlávdegotti várreáirras , Marie Therese Nordsletta , oassálasttiiga ON Eamiálbmotáššiid Bistevaš Foruma 3. sešuvnnas New Yorkas áigodagas 10.-14.05.04 . 1 Ráđđi čálii 10.02.2005 reivve ášši birra Finnmárkku fylkkamánnii . 1 Ráđđi čuovvola ge Stoltenberg-ráđđehusa lassánan juolludusain Sámediggái . 1 Ráđđi čujuhii maid dárbui dávgadis konvenšuvdnii man áigumuššan lea addit vejolašvuođa gávdnat báikkálaš čovdosiid rastá riikkaráji . 1 Ráđđi čujuhii ahte lea dárbu oažžut bissovaš sámi ovddasteaddji mii sáhttá ovddidit áššiid mat leat deaŧalaččat sámi vánhemiidda ja mánáide . 1 Ráđđi čujuha ahte orohatjuohkima Norlánddas čuvvot orohatjuohkimat maiddái Finnmárkkus ja maŋŋá Tromssas . 1 Ráđđi čujuha Sámedikki mearrádussii áššis 24/98 mas oidno ahte Sámediggi lea gearggus váldit váldoovddasvástádusa nuppástuhttinbarggu joatkimii . 1 Ráđđi čilgii dán birra dieđáhusastis guovvamánu 2004 dievasčoahkkimis . 1 Ráđđi ásahuvvui 1992:s dainna ulbmiliin ahte sámiin galgá leat eambbo dadjamuš iežaset dili badjel girkoeallima iešguđet surggiin . 1 Ráđđi áigu čuovvulit Sámedikki mearrádusa Stuorradiggái . 1 Ráđđi áigu váldit initiatiivva departemeantta ektui dainna ulbmiliin ahte álggahit barggu mas dát ortnet dievaslaččat guorahallojuvvo dainna mihttomeriin ahte diibmojuohkin sámegieloahpahussii sirdojuvvo Sámediggái . 1 Ráđđi áigu vuđoleappot árvvoštallat ášši Sámedikki jahkedieđáhusas , vai ášši maiddái guoskkahuvvo stuorradiggedieđáhusas Sámedikki 1999 doaimma birra . 1 Ráđđi áigu ođđasis ovddidit ášši vai dasa gávdnošii čoavddus . 1 Ráđđi áigu ovttas Arktalaš universitehta áššiin ovddidit ášši Olgoriikkadepartementii . 1 Ráđđi áigu ovddidit ášši Eanadoallodepartementii vai dasa šattašii johtu . 1 Ráđđi áigu maid ođđasis nammadit válgajoavkku mii earenoamážit galgá árvvoštallat Sámedikki mandáhtajuogadeami ja válgabiirejuogadeami . 1 Ráđđi áigu lagamus boahtteáiggis sáddet gulaskuddamii njuolggaduseavttuhusa sámi váldoorganisašuvnnaid doarjjaortnegiid hárrái . 1 Ráđđi áigu háleštit strategiijaválljema birra Sámedikki joavkkuiguin ovdal go kampánja álggahuvvo . 1 Ráđđi áigu hábmet Sámedikki minerálapolitihka 1 Ráđđi áigu fas ovddidit departementii čálalaš gažaldaga dán birra . 1 Ráđđi áigu earret eará gieđahallat Sámi girkoeallima strategiijaplána . 1 Ráđđi áigu earret eará deaivvadit Skániid , Evenášši ja Dielddanuori suohkaniguin . 1 Ráđđi vuosttalda luossabivddu viiddideami Finnmárkkus borgemánu 31. beaivái , danne go evttohus dagahivččii ahte gođđoguollebivdu lassánivččii dálá ektui . 1 Ráđđi vuordá maid ahte Gielda- ja guovlodepartemeantta , Sámedikki ja Riikarevišuvnna ( áicit ) gaskasaš hálddahuslaš bargojoavku árvvoštallá dáid gažaldagaid ja evttoha čoavddusárvalusaid . 1 Ráđđi rávve ahte jođánepmosit ráhkaduvvo skuvlaplána mii váldá vuhtii daid erenoamáš ulbmiliid maid skuvla galggašii doaimmahit ja nugo skuvlla namma dadjá ja daid dokumeanttaid mat ledje vuođđun skuvlla álggaheapmái . » 1 Ráđđi reagere erenoamážit earreoastingeahpedusa ásaheapmái . 1 Ráđđi oktiiordne ja ovddida ON olmmošvuoigatvuođabarggu , ja ráđđe ollu unnit komiteaid main lea erenoamáš ovddasvástádus sierra váimmusvuoigatvuođain . 1 Ráđđi ohcala maid doaibmabijuid luossabivdovuoigatvuođaid máhcaheami oktavuođas báikegotti olbmuide . 1 Ráđđi oaivvilda ahte skuvlla vuoigatvuohta lea juste das ahte galgá lassin fidnooahpodoibmii doalahit ja boktit árvvusatnima erenoamáš sámi kultuvraárvvuide – ávnnaslaš ja vuoiŋŋalaš , ja birrasa dahkat gos sámi kultuvra ealáska ja oažžu eallinfámu . 1 Ráđđi oaivvilda ahte skuvla- ja oahpahusvuogádagas lea erenoamáš ovddasvástádus duohtandahkat dákkár bajimus višuvnna vai sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid ovdánanvejolašvuođat nannejuvvojit iežaset eavttuid vuođul . 1 Ráđđi oaivvilda ahte Sámi kulturmuitoráđđi ja báikkálaš boazodoallu galggašedje leat mielde kártemin ja árvvoštallamin Harvasstua boahttevaš geavaheami , danne go Harvasstua lea sámi kultuvrralaš konteavstta oassin ja lea dakkár maid galgá suodjalit . 1 Ráđđi oaidná dárbbu dán geahčadit lagabui . 1 Ráđđi mearridii ahte ráhkaduvvo njuolggadus-árvalus SPR várás mii meannuduvvo boahtte čoahkkimis . 1 Ráđđi mearridii ahte Ole Henrik Magga ovddiduvvo sámiid ja inuihttaid evttohassan ON bissovaš eamiálbmot forumii . 1 Ráđđi maid ii leat guorahallan dihto strategiijaid maid mii oaivvildit Sámediggi galgá dahkat dan konkrehta resurssa ektui maid áirras dás sihta vástidit . 1 Ráđđi láve čujuhit árvalusaide mat leat boahtán Sámedikki áirasiin ovttaskas áššiin go váldet oktavuođa áššiid birra . 1 Ráđđi lágidii seminára njukčamánus ealáhusovddideami birra sáivaguollebivddu ja eará meahccebuktagiid vuođul . 1 Ráđđi lágida dan oktavuođas rabas digaštallančoahkkima gaskavahku geassemánu 23. b. dii.18 00. : Buot čoahkkimat dollojuvvojit Rica Nidelven Hoteallas . 1 Ráđđi lei organiserejuvvon nu ahte dan guovddášhálddahus lei Vuonnabađas Finnmárkkus mii doaimmai čanastahkan gaskal ráđi ja regionála hálddašankontuvrraid Romssa fylkkas ( Romssa gávpogis ) , Nordlándda fylkkas ( áiluovttas ) ja Trøndelágas ( Snoasas ) . 1 Ráđđi leai positiivvalaš sámi dáiddaallaskuvlla ásaheami ektui ja ášši ovddiduvvo oktasaš čoahkkimis ministeriiguin . 1 Ráđđi lea čujuhan ahte eamiálbmotdimenšuvdna ferte leat čielgasit mearriduvvon dakkár čállingottis , ja ferte sihkkarastojuvvot viidáset proseassas . 1 Ráđđi lea árvalusastis reviderejuvvon bušehttii evttohan ahte dál várrejuvvo 50 000 ruvnno dán čielggadussii . 1 Ráđđi lea álggahan , nu go 2000 doaibmaplánas boahtá ovdan , barggu ásahit stipeandda mii ovddida ja hásttuha ráhkadit mánáid ja nuoraid girjjálašvuođa . 1 Ráđđi lea válljen vástidit daidda oktanaga . 1 Ráđđi lea vuordimin kulturministera vástádusa . Mii leat dáhtton jođánis čuovvuleami áššis ja mii vuordit ahte dat dahkkojuvvo . 1 Ráđđi lea ráđđeaddi orgána iežas fágalaš doaibmasuorggi siskkabealde Girko- , oahppo- ja dutkandepartementii . 1 Ráđđi lea ruđaid prioriteren oaivadanbargui , sámi mánáidgárdesemináraide , mánáidgárdedási oahpponeavvuide ja seminárii váhnemiidda ja mánáidgárdebargiide Unjárggas ja Muoskkis . 1 Ráđđi lea ođđasis ceggen ášši dohkálaš penšunortnega birra Sámedikki politihkkáriidda ja ámmátlaččaide , ja lea dáhtton Bargo- ja hálddahusdepartemeantta ( 17.04.00 reivves ) ovddidit vejolaš dárbbašlaš láhkarievdadusaid sihkkarastin dihte dán min oasseáigge- ja ollesáiggepolitihkkáriidda . 1 Ráđđi lea nammadan ráđđelahtu Ing-Lill Pavall , Sámi ealáhusráđi jođiheaddji Jarle Jonassen ja Sámi kulturráđi jođiheaddji Marianne Balto Henriksen lávdegoddái , mii galgá vuđolaččat geahčadit sierra kulturviessoprošeavttaid . 1 Ráđđi lea mielas geahčadit daid gažaldagaid mat dás leat ovddiduvvon ja gulahallat nuppásteddjiid organisašuvnnain . 1 Ráđđi lea mearridan čielggadanbarggu mandáhta , ja áigu boahtte ráđđečoahkkimis nammadit fágalaš 7 olbmo lávdegotti dán barggu dahkat . 1 Ráđđi lea mearridan sierra doaibmaplána áigodahkii skábmamánu 2008 rájes juovlamánu 2010 rádjai . 1 Ráđđi lea maŋimuš jagi prioriteren vuđolaččat árvvoštallat Sámedikki siskkáldas bargovuogi ja diehtojuohkima . 1 Ráđđi lea maid áššis R 98/98 addán cealkámuša Davvi-Norgga goahcevuvddiid suodjalanplánii . 1 Ráđđi lea maid ávžžuhan jávkadit johkanjálbmeráfáidahttima Riehppovuonjogas ja Ráirrojogas . 1 Ráđđi lea maid árvvoštallagoahtán Sámedikki hálddahuslaš návccaid ráhkkanahttit ja čuovvulit áššiid mat ceggejuvvojit ja meannuduvvojit Sámedikkis . 1 Ráđđi lea maid ovddidan čálalaš oainnuid stuorradiggedieđáhussii nr. 27 ( 1999-2000 ) mánáidgárddiid birra mat lea buoremussan mánáide ja váhnemiidda . 1 Ráđđi lea maid ovddidan cealkámuša geatnegasvuođa- ja vuoigatvuođadieđuid birra interneahtas ( 06.04.00 reive ) ja cealkinfriijavuođakommišuvnna čielggadussii NOU 1999:27 ( vrd. ášši R 31/00 , čoahkkingirji 3/00 ) . 1 Ráđđi lea maid mearkkašan ahte doallovisttiid bajásdoallu ja ođasmahttin ii vuoruhuvvo . 1 Ráđđi lea maid gieđahallan váidalusáššiid ja áššiid dán dievasčoahkkimii . 1 Ráđđi lea maid gieđahallan váidalusáššiid ja dán dievasčoahkkimii áššiid . 1 Ráđđi lea maid buktán cealkámuša NOU:ii 1999:13 mii lea Norgga nissoniid dearvvasvuođa birra . Cealkámušas ohcala ráđđi čielggadanbarggu ja dutkamuša sámi nissoniid dearvvasvuođa birra . 1 Ráđđi lea maid bivdán čoahkkima Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttain . 1 Ráđđi lea juogadan stipeandda sámegiel fágaolbmuide geat váldet oahpu erenoamáš pedagogihkas ( ášši R 66/00 ) ja veajuiduhttinfágas ( ášši R 76/00 ) . 1 Ráđđi lea institušonalisierejuvvon ovttasbargu sámedikkiid gaskkas , dakkár áššiin mat gusket sápmelaččaide máŋgga riikkas dahje sápmelaččaide oktan álbmogin . 1 Ráđđi lea hui duhtavaš departemeantta bargguin dán oktavuođas . 1 Ráđđi lea guovddáš orgána ođđa davviriikkalaš ovttasbarggus sámi áššiiguin , ja sámedikkiid áigumuš lea ahte ráđis galgá leat árjjalaš rolla riikkaidgaskasaš barggus , ee. ON julggaštusas álgoálbmotvuoigatvuođaid birra , Barentsovttasbarggu álgoálbmotáššiin ja barggus Árktalaš ráđi ektui . 1 Ráđđi lea gulahallan johtalusministariin Magnhild Meltveit Kleppa:in dan birra go bohccot vuddjojit . 1 Ráđđi lea geigen mearrádusa gos dáhttu gulaskuddanáigemeari guhkiduvvot jagiin , justisminister Aud Inger Aure:ii čoahkkimis 1998 juovlamánu 16. b. . 1 Ráđđi lea ge dan geažil dáhtton čoahkkima Stuorradikki bearaš- , kultur- ja hálddahuskomiteain mas fáddán lea earret eará juolludus 2001 stáhtabušeahtas Sámi duhátjahkebáikái , Nuortasámi museai Njávdámis . 1 Ráđđi lea erenoamáš árjjalaččat geahččalan buoridit sámi gielddaid vuođđodearvvašvuođa doavtterdili ja movttiidahttit doaktáriid váldit barggu sámi gielddain . 1 Ráđđi lea dáhtton čoahkkima olgoriikkaministeriin digaštallan dihte barggu ON eamiálbmotjulggaštusain ja bissovaš forumain , ja dasto ovttasbarggu Olgoriikkadepartemeantta ja Sámedikki gaskka , Barentsovttasbarggu eamiálbmotáššiid , Árktalaš ráđi eamiálbmotbeali ja 2001 stáhtabušeahta . 1 Ráđđi lea duhtavaš go dieđáhus lea čájehan beroštumi davvinorgga eanadollui ja sámi diliide , muhto dieđáhusas leat unnán strategiijat ja doaibmabijut maiguin galggašii joksat dieđáhusa buriid áigumušaid , gč. čoahkkingirjji 2/2000 ášši R 08/00 . 1 Ráđđi lea duhtavaš dasa , ja áigu čuovvulit ášši dárkileabbo ságastallamiin departemeanttain . 1 Ráđđi lea dadjan ahte okta dain guovddáš rievttálaš eavttuin mat leat stáhta sámepolitihka vuođđun , lea ávnnaslaš kulturvuođu suodjaleapmi . 1 Ráđđi lea bivdán departemeantta rievdadit geavahusa Ruošša beale sámiid orrun- ja bargolobi ektui . 1 Ráđđi lea bivdán ahte dát rievdá nu ahte duohta golut gokčojuvvojit . 1 Ráđđi lea bidjan deattu čuovvovažžii go lea válljen Oslo universitehta : 1 Ráđđi lea bidjan deattu dasa ahte bargu nissonáššiiguin ja dásseárvvuin galgá leat oassi ollislašvuođas , ii ge das galgga ráhkaduvvot sierra suorgi . 1 Ráđđi lea almmatge addán dušše 7,310 miljovnna ruvnno . 1 Ráđđi lea ON « Human Rights of Indigenous Peoples , Indigenous people and their relationship to land » raportta oktavuođas eamiálbmogiid ja sin vuoigatvuođaid birra ovddidan oppalaš mearkkašumiid sápmelaččaid vuoigatvuođadili birra ( 06.03.00 reive OD:ii ) . 1 Ráđđi lea ON ekonomalaš ja sosiála ráđi ( ECOSOC ) vuollásaš orgána . 1 Ráđđi lea 25.02.00 reivves ovddidan Guovdageainnu njuovahatášši gielddaministerii . 1 Ráđđi lea 2007:s buktán ođđa mandáhta sin kulturbargojovkui . 1 Ráđđi lea 1999 hárrái dáhtton gieldit šákšabivddu . 1 Ráđđi lea 15 evttohusa vuođul maid guhtta dáiddára leat sádden sisa , válljen Sámedikki logo . 1 Ráđđi lea 14.01.00 reivves dadjan ahte ferte čađahuvvot váikkuhusčielggadeapmi elrávdnjehuksema birra Beiarn:is , vai lea áibbas sihkar ahte huksen ii buvtte divokeahtes vahágiid servodahkii ja birrasii . 1 Ráđđi lea 10.02.00 reivves dáhtton oažžut čilgehusa dasa manne suoma-ugralaš oahpahusfálaldat lea Oslo universitehtas loahpahuvvon . 1 Ráđđi lea 04.10.99 reivves Birasgáhttendepartementii dovddahan duhtameahttunvuođa dainna go Lødølja prošeakta lea sirdojuvvon II. kategoriijas I. kateroriijai beroškeahttá das maid sápmelaččat leat dadjan . 1 Ráđđi ii čuovo ovddabeali namuhuvvon prinsihpaid maid ieš lea eavttuhan dan rievdadusas maid eavttuha . 1 Ráđđi ii nu čielgasit livčče háliidan dan . 1 Ráđđi ii leat ovttaoaivilis Kulturdepartemeanttain go ii loga sámi duhátjahkebáikki stáhtalaš prošeaktan ( gč. ráđi árvalusa áššis 11/00 . 1 Ráđđi ii leat gal duhtavaš dainna go departemeanta lea čuovvulan Sámedikki evttohusa dušše guovddáš válgalávdegotti ásaheamis sámelága ja válganjuolggadusaid ođasmahttimis , gč. Ášši 09/00 mii guoská válgaorgánaid evttohussii , mandáhta ja kreatsajuhkui , evttohan vuoigatvuhtii - listu evttoheaddjit , rievttalaš sohkabealli juohkáseapmái ja sámi jienastuslohkui . 1 Ráđđi ii leat duhtavaš departemeantta vástádusain ja áigu čuovvolit ášši . 1 Ráđđi ii leat dorjon evttohusa bajidit sáiddi lassibivdun 25% rájes 40% rádjái fatnasiidda mat leat vuollel 28 mehtera , davábealde 62 govdodatgráđa ( 27.03.00 reive ) . 1 Ráđđi ii dohkket ahte láhkalávdegoddi guolleresursaáššiin bidjá vuođđun áibbas nuppelágan prinsihpaid go eanavuoigatvuođaáššiin . 1 Ráđđi ii doarjjo Finnmárkku fylkkamánni rievdadusevttohusaid ráfáidahttinavádagad birra johkaoivožiin Finnmárkkus ( 11.04.00 reivves ) . 1 Ráđđi ii dieđe ahte bearráigeahččanlávdegoddi ieš lea divaštallan čuolbmačilgehusaid Sámedikki ekonomiijastivrema oktavuođas dahje iežas bargodili oktavuođas , dahje dat lávdegoddin livččii ovddidan dakkár áššiid dievasčoahkkimii . 1 Ráđđi háliida mielas divaštallama bušeahttavuoruhemiid ja válgga oktauođas . 1 Ráđđi háliida baicce nannet daid fatnasiid bivdinnávccaid mat leat unnit go 13 mehtera . 1 Ráđđi gullá hálddahuslaččat Dearvvašvuođadirektoráhta biebmodoalu ossodahkii . 1 Ráđđi galgá vuosttažettiin geahčadit standárddaid mat leat áššáigullevaččat viidát ollu almmolaš doaibmiide . 1 Ráđđi galgá rávvet Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii makkár standárddat berrejit evttohuvvot dahje rávvejuvvot bákkolažžan geavahit almmolaš suorggis , dat mearkkaša šaddat nu gohčoduvvon hálddahusstandárdan . 1 Ráđđi galgá ovttastahttit ja addit rávvagiid dakkár áššiin mat mearkkašit ollu Guoládaga sámi álbmogii . 1 Ráđđi galgá geahčadit oktilis árjabidjamiid suorggis ja árvvoštallat doaimmaid maiguin searvevuođas viidáset ovdánahttá norgga biebmosuorggi . 1 Ráđđi galgá ee. deaivvadit Centrum eiendom v / Gullik Hansen ja Sámedikke nuoraidpolitihkkalaš lávdegottiin . 1 Ráđđi galgá digaštallat ja cealkit Norgga riikkaáibmomediaid prográmmadoaimma váldonjuolggadusaid birra . 1 Ráđđi galgá deaivvadit earret eará Bivdiin , Fjordfiskerenes foreningain ja Norges Kystfiskarlagain . 1 Ráđđi gal muđui ii leat čalmmustan oainnudis áššis . 1 Ráđđi ferte maiddái bivdit stáhtas sierra ruđa dákkár foandda ásaheapmái . 1 Ráđđi evttoha danne vuoruhit doarjaga eanadoalu mašiinnaide ja reaidduide , muitala ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Ráđđi eaktuda ahte eai dahkkojuvvo mearrádusat dán áššis ovdalgo dát leat sajis . 1 Ráđđi dáhtui maid guolásteddjiide / riddo- ja vuotnafatnasiidda sihkkarastit buhtadusa vahágiid ovddas maid njurjot leat dagahan ja lobi bivdit eambbo njuruid , ja ahte Sámediggi galgá beassat leat mielde hálddašeamen riddonjurjo . 1 Ráđđi dáhttu fylkkamánni čielgaseabbot čilget manne dáhtošii reguleret máddodaga omd. ráfáidahttinavádagaid ásahemiin ja viiddidemiin johkaoivožiin . 1 Ráđđi dáhtošii ásahuvvot sierra stivrra sámi fierpmádahkii / guovddážii ja atná buoremussan ásahit sámi earenoamášpedagogalaš guovddáža / fierpmádaga sierra ovttadahkan Sámi allaskuvlii . 1 Ráđđi dáhtošii ahte buohkat geain lea fanas mii lea vuollel 13 mehtera ja bivdet sáiddi oktoealáhussan dahke lotnolassii eará ealáhusain , galget beassat nuhtiin bivdit beroškeahttá leat go guolástanlogu A dahje B bláđis . 1 Ráđđi dohkkehii bargojoavkku evttohusa geassemánus 2007 ja sáddii rávvaga ON váldočoahkkimii . 1 Ráđđi doallá čoahkkimiid 10-12 gearddi jahkái , ja sáhttá ovddidit áššiid Sámedikki dievasčoahkkimii . 1 Ráđđi doalai ovtta stivračoahkkima ja ovtta ráđđečoahkkima 2000:s . 1 Ráđđi doaivu ahte fargga gávdnošii šiehtadusčoavddus . 1 Ráđđi deattuha maiddái ahte livččii lunddolaš stuorra boraspiriid hálddašeamis geahčadit sámi guovlluid oktanis ; sihke Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša bealde . 1 Ráđđi deattuha dattetge ahte ráđđádallamat Sámedikkiin fertejit čađahuvvot ovdalgo hálddahusođastus sáhttá álggahuvvot . 1 Ráđđi deattuha almmatge ahte leat Oslo Universitehta gii álo áiggis veardida jotketgo fágafálaldagain ja geas lea ovddasvástádus go fálaldat heaitttihuvvo . 1 Ráđđi cuige ahte lea Sámediggi mii galgá mearridit sámi oahppogirjjiid dohkkeheami njuolggadusaid . 1 Ráđđi buktá juohke dievasčoahkkimii ráđi dieđáhusas geahčastaga dollojuvvon čoahkkimiin . 1 Ráđđi boahtá dán jagi mielde ovddidit gelbbolašvuođalokten doaimmaid stipendanjuolggadusaid Sámedikki meannudeapmái . 1 Ráđđi bivdá dasto ahte gudnejahttojuvvon eanandoallodepartemeanta juolluda dárbbašlaš ruhtameari hukset bistevaš visttiid Stáhta ruovttufidnoskuvlii , nu ahte huksen sáhttá álggahuvvot 1955 ' giđa . » 1 Ráđđi bivddii 24.07.00 beaiváduvvon reivves Stuorradikki bellodagaid ovddidit ášši Stuorradikkis , ja bivddii mearridit ahte dahkkojuvvo ođđa váikkuhusiskančielggadus . 1 Ráđđi atná ášši deaŧalažžan ja ballá sakka váikkuhusain maid lága mearrideapmi buvttášii . 1 Ráđđi atná hui unohassan go departemeanta namuha sámi duhátjahkebáikki ná . 1 Ráđđi atná dáid jođihanváttisvuođaid struktuvrralaš váttisvuohtan maid ii sáhte guhkit áigái čoavdit subsidieremiin , muhto dušše joatkevaš ja guhkesáiggi márkanbargguin . 1 Ráđđi atná buorrin go Guolástusdepartemeanta ii bija guollebuktingáibádusaid fatnasiidda mat leat vuollel 13 mehtera go áigot searvat sáidenuohttumii . 1 Ráđđi atná ahte eará bealit dán áššis gullet dan ovddasvástádussii mii Čoahkkinjođihangottis lea ja ráđđi lea ádden ahte Čoahkkinjođihangoddi lea álggahan ášši čielggadeami . 1 Ráđđhus atná vuođđun ahte lea viiddis ovttamie ­lalašvuohta ahte sámiin lea duohta dadjamuš sámi kulturmuitopolitihkas ja - hálddašeamis . 1 Ráđđečoahkkin álgá maŋŋebárgga ođđajagimánu 12. beaivve diibmu 09.00 Rica Ishavshotellas Tromssas . 1 Ráđđečoahkkin Troandimis 1 Ráđđečoahkkin Oslos juovlamánu 14.-16. b. 2010 1 Ráđđečoahkkimiid praktihkalaš láhččin oktan protokollain 1 Ráđđečoahkkima oktavuođas Oslos 14. - 16.12.10 háliida Sámediggeráđi deaivvadit gávpotsámiiguin oažžun dihte árvalusaid / rávvagiid ja ságastallat hástalusaid birra . 1 Ráđđeuhusa ulmil davveguovlopolitihkastis lea nannet álbmogiid gaskasaš riikkarájiid rasttideaddji ovttasbarggu , ja váikkuhit dasa ahte buoriduvvojit álgoálbmogiid vejolašvuođat ovttasdoaibmat gaskaneaset ja eará davveguovlluid oassálastiiguin . 1 Ráđđelahtu guovttos Jarle Jonassen ja Terje Tretnes oaivvildeaba ahte boahttejagi bušeahtta váikkuha bures ollašuhttit dan ulbmila ahte enedit kulturbuvttadeami sámi servodagas ja ovvildeaba ahte juolludusat gusket eatnašiidda dakko bokte ahte sámi kulturfálaldat šaddá stuoribun , govddibun ja eanet oainnusin . 1 Ráđđelahtu Ellinor Marita Jåma olles sáhkavuoru sáhtát lohkat dás . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen váillaha molssaeavttu dáláš ortnegiidda man oktavuođas ođđa prošeavttat váldoáššis árvvoštallojuvvojit ovttaid mielde ohcamiid vuođul ja almmuhuvvon doarjjaortnegiid bokte , iige ruoná energiija huksenplána mielde . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen oassálasttii Norgga sáttagoddái oasehasčoahkkima alladásseoasis , COP 16 , i Cancunis Meksikos áigodagas juovlamánu 6-10 b. 2010 . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen deattuhii ahte sámi museain leat earálágan hástalusat go muđui eará museain Norggas . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen deattuha dattetge ahte prinsihpalaččat lea Kulturdepartemeanttas ruđalaš ovddasvástádus das ahte vuođđočájáhus lea válmmas virggálaš rahpamii . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen dadjá ahte nuoraidfilmmat leat hui dehálaččat ja danne háliida sámediggeráđđi doarjut Orginal Film AS prošeavtta " Sámi eanan " . 1 Ráđđelahttu Vibeke Larsen dadjá ahte buorre bibliotehkafálaldat lea deaŧalaš sámi álbmogii . 1 Ráđđelahttu Terje Tretnes oaivvilda ahte Našuvnnalaš dearvvašvuođaplána viidáset čuovvuleapmi ferte váldojuvvot ovdan ráđđádallamiin Sámedikki ja Norgga eiseválddiid gaskkas . 1 Ráđđelahttu Terje Tretnes lea erenoamážit fuolastuvvan davviguovlluid ovdáneami geažil . 1 Ráđđelahttu Terje Tretnes galgá njukčamánu 29. b. deaivvadit stáhtačálliin Ola T. Heggem:in ja ságaškuššat boahttevaš eanadoallošiehtadallamiid sisdoalu . 1 Ráđđelahttu Terje Tretnes 1 Ráđđelahttu Marianne Balto oasálastá čoahkkima . 1 Ráđđelahttu Marianne Balto deattuha viidáseappot ahte Sámediggi ii livčče buvttehan nu guhkás go sii dan dahke dán vuoru almmá mearraluossabivdiid ja sin organisašuvnnaid árjjalaš rahčamuša haga . 1 Ráđđelahttu Marianne Balto dadjá son illuda šiehtadallamiidda , mat galget leat mielde ásahit boahtteáigásaš ja ceavzilis ealáhusa . 1 Ráđđelahttu Marianne Balto dadjá ahte sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go láhkaásahus lea rievdaduvvon . 1 Ráđđelahttu Marianne Balto bokte . 1 Ráđđelahttu Jørn Are Gaski ( BB ) deaivvai mannan vahku mánáid ja nuoraid váldolávdegotti Álttás , ja Gaski ja Nyvoll leaba doallan čoahkkima sátnejođiheddjiin Bakkeniin árat dán giđa . 1 Ráđđelahttu Jørn Are Gaski 1 Ráđđelahttu Johan Mikkel Sara oassálasttii semináras . 1 Ráđđelahttu Jarle Jonassen oaivvilda ahte bušeahttaproseassa čájeha ahte lea dárbu rievdadit bušeahttaproseassa Sámedikki ja ráđđehusa gaskka . 1 Ráđđelahttu Jarle Jonassen 1 Ráđđelahttu Isak Mathis O. Hžtta evttoha čuovvovađ lasáhusa sámelága § 2-4 : 1 Ráđđelahttu Isak Mathis O. Hætta ovddida čuovvovaš unnitlohkoevttohusa Sis-Finnmárkku guovllurievtti báikki ektui : 1 Ráđđelahttu Isak Mathis O. Hætta ovddida čuovvovaš uhccitlohkoárvalusa duopmostuolu báikki mearrideami ektui : 1 Ráđđelahttu Ing-Lill Pavall lea čoahkkimis geassemánu 2. b. . Eanadoallodepartemeantta stáhtačálli Sundby:ain guorahallan ášši . 1 Ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll 1 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma lei bovdejuvvon muitalit mo Sámediggi áŋgiruššá máttasámegiela oahpahusain . 1 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma gálleda fas Badjemánáid Beaiveruovttu ja Lattošluohkka mánáidgárddi seamma áigge . 1 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma deattuha ahte juste danne lea buorre go dákkár oahppu go Duodji ja máttasámegiella / giellageavaheapmi duojis lea álggahuvvon . 1 Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma dadjá ahte lea deaŧalaš fuolahit elliidčálggu ja dasa fertejit boazodoallit ja eiseválddit gávdnat buriid čovdosiid amaset eallit biidnašuvvat dárbbašmeahttumit . 1 Ráđđelahttu Berit Ranveig Nilssen ovddidii Sámedikki gáibádusa gonagasreappá bivddu ja hálddašeami ektui , mat leat čuovvuvaččat : 1 ) Várret dárbbašlaš ruđaid daid vahágiidda maid gonagasreabbá dagaha dorskebivddus , 2 ) gonagasreappá bivdoearit galget stuoriduvvot ja buot bivdit áigeguovdilis guovllus fertejit searvat geahččalanbivdui , 3 ) Guolástusdirektoráhta ferte álggahit merddiid ovddideami mat doibmet dorskebivddus ja 4 ) hálddašanprošeakta mii galgá álggahuvvot Guolástusdepartemeantta ja Sámedikki gaskka guoská maiddái dasa ahte báikkálaččat beassat searvat reabbáresurssa hálddašeapmái . 1 Ráđđelahttu Berit Ranveig Nilssen lei borgemánu 25. b. čoahkkimis guolástusministeriin , Angelsen . 1 Ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen dajai sáhkavuorustis Global Eco-tourism Conference:s 2007 ahte erenoamáš báddi eamiálbmogiid ja luonddu gaskka ferte suodjaluvvot go turistaealáhus galgá ovddiduvvot eamiálbmotássanguovlluin . 1 Ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen dadjá ahte riddobivdofatnasiid eaiggátvuođaráddjen sáhttá hehttet ahte moadde gievrras aktevrra ealáhusas ožžot eanas vuoigatvuođaid eriide . 1 Ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen Kenneth Hætta 1 Ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen . 1 Ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen 1 Ráđđehusádvokáhta lea 25.01.99 reivves biehttalan veahkeheames Sámedikki áššis Statsskog SF vuostá danne go sii « ollu áššiin ovddastit Statsskog SF ja doibmet dan ráđđeaddin » . 1 Ráđđehussii lea maid dehálaš ahte báŋkkut doibmet dábálaččat ja ahte reantu vuoliduvvo . 1 Ráđđehussii lea leamaš dehálaš oalgguhit ođđa ealáhusdoaimmaide fylkka riddoguovlluin . 1 Ráđđehussii lea guhká leamaš deaŧalaš doallat lagas oktavuođa Sámedikkiin riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiin . 1 Ráđđehussii lea erenoamáš dehálaš geahččat doaimmaide mat leat njuolga stáhta hálddašeami , stivrema ja bearráigeahču vuolde . Dainna oaivvildit stáhta vuollásaš doaimmat mat gullet guđege departementii . 1 Ráđđehussii lea dehálaš oaččuhit govdadit digaštallama boahtteáiggi birgejumi birra . 1 Ráđđehussii lea dehálaš doallat lagaš oktavuođa Sámedikkiin riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiid oktavuođas . 1 Ráđđehussii lea dehálaš addit miehta riikka olbmuide seamma vejolašvuođaid ássat doppe go ieža háliidit . 1 Ráđđehussii lea deaŧalaš doalahit girjáivuođa ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaid ja joavkkuid vai oallut olbmot sáhttet oassálastit eaktodáhtolaš organisašuneallimis . 1 Ráđđehussii lea deaŧalaš ahte dáid guovlluid searvan lahttun hálddašanguvlui galgá váikkuhit nannet sáme ­gieláŋgiruššama dáin guovlluin , sihke Sámedikki , gielddaid , fylkkagielddaid ja stáhta bealis . 1 Ráđđehussii lea deaŧalaš ahte Sámediggi stivre ja ahte das lea ovddasvástádus sámi kulturpoltihkas . 1 Ráđđehussii lea Sámediggi , mii lea sámiid ovddasteaddji álbmotválljen orgána , sámepolitihka deaŧaleamos eaktudeaddji . . 1 Ráđđehussii lea , ovddit 4 jagi áigodagas , leamašan hui dehálaš sihkkarastit rámmaid ja buriid eavttuid sámi máhtolašvuođa ovdáneapmái ja kapasitehtahuksemii . 1 Ráđđehussii berre cuiggodit man duođalaččat bággodoaimmat leat eamiálbmogiid ja unnitloguálbmogiid ektui . 1 Ráđđehuskvartálas Oslos leat guovddáš eanandoallohálddahusas sullii 160 bargi . 1 Ráđđehusas leat dihtosis eallindiliid dilálašvuođat muhtun guovlluin gos lea sámi veahkadat . 1 Ráđđehusas lea áigumuš ovddidit Rohkunbori álbmotmeahci suodjalanplána ovdal geasi 2009 . 1 Ráđđehusas lea vásedin ovddasvástádus láhčit dili dasa ahte sámegiella suodjaluvvo ja gárgeduvvo . 1 Ráđđehusas lea višuvdna ahte Norga galgá leat njunuš kulturnašuvdna mii deattuha kulturdimenšuvnna buot servodaga osiin . 1 Ráđđehusas lea ulbmilin láhčit dili lassi bieggafápmohuksemiidda Norggas . 1 Ráđđehusas lea stuorra jáhkku dasa ahte gulahallan ja máhttu mearkkašit ollu nuoraid miellaguottuide . 1 Ráđđehusas lea stuorra beroštupmi heivehit buriid ja oadjebas bajásšaddan- ja oahppodiliid mánáide ja nuoraide , ja vel sihkkarastit buot ássiide Norggas buriid ja dásseárvosaš čálgofálaldagaid . 1 Ráđđehusas lea ovddasvástádus fuolahit das ahte Sámedikkis lea ekonomalaš doaibmavejolašvuohta hábmet ja čađahit sámi kulturpolitihka . 1 Ráđđehusas lea oppalaččat luohttámuš dasa ahte mánáidsuodjalus rahčá mearridit mearrádusaid buori fágalaš ja juridihkalaš vuođu alde , ja ahte mánáidsuodjalus ipmirda man mávssolaš lea buorre máŋggakultuvrrat gelbbolašvuohta . 1 Ráđđehusas lea juksanmearrin láhčit dilálašvuođaid bajásšaddamii mas guokte giela ja guokte kultuvrra sáhttet leat riggodahkan sámi mánáide . 1 Ráđđehusas lea ge nu čielga ulbmilat ovddidit báikegottiid ja ovddidit geasuheaddji báikkálaš servodagaid . 1 Ráđđehusas ja Sámedikkis lea dat oktasaš áddejupmi ahte bušeahttamearrideapmi Sámediggái galgá čielggaduvvot sierra proseassas . 1 Ráđđehusas ii leat ovddasvástádus Sámedikki politihkalaš doaimmas dahje dain mearrádusain maid Sámediggi dahká . 1 Ráđđehusas ii leat eaige departemeanttain leat miige oppalaš stivren- dahje bagadanváldi gielddaid ja fylkkagielddaid ektui . 1 Ráđđehusadvokáhtta lea vuosttažettiin ráđđehusa ja departemeanttaid ášševuoddji . 1 Ráđđehusadvokáhtta lea diekkár stáhtalaš orgánaid ráđđeaddi ja lágastalli , juoga mii mearkkaša ahte Ráđđehusadvokáhtta ii sáhte veahkehit Sámedikki go eará stáhtalaš beroštusat guoskkahuvvojit dahje stáhtalaš mearrádusat fallehuvvojit . 1 Ráđđehusadvokáhtta jearrá mii lea dakkár mearrádusaid mearkkašupmi ja ulbmil . 1 Ráđđehusadvokáhtta jearrá dán vuođul ii go livčče buoremus ásahit eanet almmolaš intervenšuvdnavejolašvuođaid dilálašvuođaide main priváhtarievttálaš orgánat eai daga dan maid láhka eaktuda dahje jus rihkkot bajit beroštumiid . 1 Ráđđehusadvokáhtta hilggui Sámedikki ávžžuhusa , ja čujuhii ahte Ráđđehusadvokáhtta máŋgga áššis loaidá ovdan Statskoga SF beales ja dan ráđđeaddin . 1 Ráđđehusadvokáhtta dadjá ahte láhkaevttohus dáid čuoggáid hárrái dagaha eanet fokusa privatiseremii ja eksklusiiva vuoigatvuođaide , mat fas sáhttet ásahit eanet siskkáldas riidduid . 1 Ráđđehusadvokáhtta , Advokáhttasearvi ja Politiijadirektoráhtta datte ovddidit soames oainnuid , maid departemeanta lea komenteren mearkkašumiin paragráfaide , ja main muhtun oasi lea vuhtii váldán . 1 Ráđđehusadvokáhta váldodahkamušat lea diggeáššiid vuodjit stáhtainstitušuvnnaid beales , addit cealkámušaid ja smiehttamušaid rievttálaš gažaldagain ja dihto muddui veahkehit hálddahusa šiehtadallamiin . 1 Ráđđehusadvokáhta veahkki dárbbašuvvo divdnasepmosit justejurá Sámedikki ” departemeantadoaimmain ” . 1 Ráđđehusadvokáhta mearkkašumi hárrái deattuha departemeanta ahte láhka ii ásat boazodoallorievtti , muhto čilge dan sisdoalu . 1 Ráđđehusadvokáhta lea hilgon Sámedikki ávžžuhusa ja čilge ahte ráđđehusadvokáhta ovddasta ollu áššiin statsskog SF ja doaibmá dan ráđđeaddin . 1 Ráđđehusadvokáhta lea hilgon Sámedikki ávžžuhusa ja čilge ahte ráđđehusadvokáhta ovddasta ollu áššiin Statsskog SF ja doaibmá dan ráđđeaddin . 1 Ráđđehusadvokáhta jearaldat ii go evttohus bija eanet fokusa privatiseremii ja eksklusiiva vuoigatvuođaide , mat fas sáhttet dagahit eanet siskkáldas riidduid , lea dieđusge juoga mii sáhttá dáhpáhuvvat . 1 Ráđđehusa áŋgiruššan entreprenevravuođain lea dehálaš vuohki váikkuhit ovdáneapmái sámi giliin ja báikegottiin . 1 Ráđđehusa árvvoštallama mielde čatnasa eahpesihkkarvuohta dasa makkár čoavddus livččii buoremus Sámediggái guhkes áigái . 1 Ráđđehusa árvvoštallama mielde váldojuvvojit mánáid vuoigatvuođat bures vuhtii Vuođđolága , mánáidkonvenšuvnna ja dálá mánáidsuodjalanlága bokte . 1 Ráđđehusa árvvoštallama mielde lea dát guovddážis dasa ahte iešguđet beroštumit ja vuhtii váldimat sáhttet vihkkedallot vuostálaga . 1 Ráđđehusa árvvoštallama mielde lea dárbbašlaš oppalaččat buoridit sámi dávvirvuorkkáid . 1 Ráđđehusa árvvoštallama mielde eai leat mahkkige formála hehttehusaid mat cakkašedje ásaheames Sámedikki sierra riektesubjeaktan . 1 Ráđđehusa árvobuvttadanprográmma vuoruhemiid ektui lotnolasealáhusaid váste sámi guovlluin ja sámi mátkkoštusealáhusa vuoruhemiid ektui . 1 Ráđđehusa álgoevttohus lea sakka ja vuđolaččat rievdaduvvon . 1 Ráđđehusa áigumuš lea juohkit ođđa ohcanlobiid 2009 ' giđa , dan seammás go meannuduvvo ollislaš hálddašanplána Norgga-ábi várás . 1 Ráđđehusa áigumuš lea ahte prosedyrat galget leat 2010 stáhtabušeahta barggu vuođđun . 1 Ráđđehusa áigumuš doaibmaplánain láhččet vejolašvuođa nannoset áŋgiruššama sámegielaid ovddas iešguđege servodatsurggiin – earenoamážiid oahpahusa , oahpa , almmolaš bálvalusaidja fuolahusfálus , ja geavahit ja oainnusindahkat sámegiela almmolaš oktavuođas . 1 Ráđđehusa váldoulbmil lea sihkkarastit ain ovddas guvlui uhccán bargguhisvuođa Norgii , ja jagi 2010 bušeahttaárvalus lea buorre vuođđu Norgga ekonomiija boahttevaš ovdáneapmái . 1 Ráđđehusa váldoulbmil bargomárkanpolitihkas lea láhčit dilálašvuođaid dakkár buresdoaibmi bargomárkanii , mas lea stuorra bargooassálastin , čáhkkilis ja čorgadis bargoeallin mii bures ávkašuvvá bargonávccaiguin . 1 Ráđđehusa váldomihttomearrin árvoháhkanprográmmain lea ovddidit birgejeaddji doaimmaid ja leat veahkkin ceavzilis ovdánahttimii sámi servodagain . 1 Ráđđehusa vuođđoprinsihppa lea ahte kultuvrralaš máŋggadáfotvuohta riggudahttá servodaga , ja ahte Norga lea riika gos lea sadji , ja vejolašvuohta , kultuvrralaš máŋggadáfotvuhtii . 1 Ráđđehusa vuohki doallat rabasvuođa petroleumpolitihkas lea vuođđun go 20. konsešuvdnavuoru evttohus vuosttaš gearddi lea leamaš almmolaš gulaskuddamis . 1 Ráđđehusa višuvdnan lea ahte miehtá rittu galgá leat vejolaš doalahit nana servodagaid . 1 Ráđđehusa višuvdna lea ahte Norga galgá leat luonddugáhttejeaddji energiijariika ja ahte Norga galgá leat máilmminjunnožis luondduseasti energiija ovddideamis . 1 Ráđđehusa varasguollestrategiijas , mii ovdanbiddjui borgemánus 2007 , lea mihttun váikkuhit ahte : 1 Ráđđehusa ulbmil lea viidáseappot ovddidit fágalaččat buori mánáidsuodjalusa mas lea buorre máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuohta , ja buorre máhttu sámi mánáidsuodjalusa birra guovlluin main sápmelaččat ásset . 1 Ráđđehusa ulbmil lea viidáseappot ovddidit fágalaččat buori mánáidsuodjalusa gos lea buorre máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuohta ja buorre máhttu sámi mánáidsuodjalusas dain guovlluin gos sámit orrot . 1 Ráđđehusa ulbmil lea sihkkarastit ahte buohkain lea vejolašvuohta ja mokta ávkineaset geavahit teknologiija ja ođđa bálvalusaid buoremus lági mielde . 1 Ráđđehusa ulbmil lea sihkkarastit ahte buohkain lea vejolašvuohta ja hállu háhkat alcceseaset dárbbašlaš gelbbolašvuođa vai sáhttet ávkkástallat teknologiija ja ođđa bálvalusaid buoremus lági mielde . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ovddidit fágalaččat buori mánáidsuodjalusa mas lea máŋggakultuvrralaš máhttu ja máhttu daid guovlluid sámi mánáidsuodjalusa birra , main sámit orrot . 1 Ráđđehusa ulbmil lea leamaš oaččohit áigái dakkár julggaštusa mii sáhttá nannet máilmmi álgoálbmogiid rievttálaš suodjaleami . 1 Ráđđehusa ulbmil lea lasihit dieđu sámepolitihka birra hálddahusas – sihke báikkálaččat , guvlluguovdasaččat ja guovddášlaččat . 1 Ráđđehusa ulbmil lea doalahit ealli eanadoalu miehtá riikka . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte álbmotmeahcceplána ( Std . dieđ. nr. 62 áigodahkii 1991–92 ) galgá leat válmmaš jagi 2010 mielde . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte álbmogis galget leat ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusfáladagat guđe gielalaš ja kultuvrralaš duogáš dal leažžá . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte sámi iešvuohta galgá beassat bures ovdánit searválagain dainna servodagain mii muđui lea , muhto nu ahte sámiid sajádat ja vuoigatvuođat Norgga álgoálbmogin vuhtiiváldojuvvojit . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte buot oahppit galget iežaset vuoigatvuođaid mielde oažžut oahpu . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte buot almmolaš suorggi teknologalaš IKT-ovdánahttin galgá leat huksejuvvon universála hábmema prinsihppii . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte buot almmolaš registariin galget sáhttit geavahit sámegiel bustávaid , ja ahte registariid gaskasaš datalonohallan galgá doaibmat maiddái sámegillii . 1 Ráđđehusa ulbmil lea ahte Norgga ekonomiija galgá šaddat okta máilmmi ovddimus , hutkámus , dynámalaččamus ja máhttovuđot ekonomiijain dain surggiin main mis leat ovdamunit . 1 Ráđđehusa ulbmil iežas bargo- ja čálgopolitihkain lea láhčit diliid nu ahte bargomárkan bures doaibmá ja nu ahte lea vejolaš nannet , ođasmahttit ja viidáseappot ovdánahttit čálgoservodaga . 1 Ráđđehusa sámi áššiid bálddalastin galgá loahppaárvvoštallojuvvot . 1 Ráđđehusa sámepolitihkas lea ulbmilin ahte sámegielas , sámi kultuvrras ja ealáhusain galget leat sihkkaris rámmat . 1 Ráđđehusa sámepolitihka ulbmilii gullá earret eará « láhčit vejolašvuođaid nu ahte sámi álbmot sáhttá nannet ja ovddidit ( ... ) kultuvrras . » 1 Ráđđehusa sámepolitihka prinsihpat leat vuođđuduvvon ráđđehusa bajimus árvvuide – rievt ­talašvuohta ja searvevuohta , ealli álbmotstivra , ceavzilis ovdáneapmi , sosiála ja servodatkritih ­kalaš beroštupmi , maid vuođus leat min kulturárbi ja humanisttalaš árvvut ja jurdagat . 1 Ráđđehusa sámegielat interneahttasiiddut galget leat deháleamos diehtojuohkinkanálan almmuhettiin sámegillii stuorradiggedieđáhusaid , proposišuvnnaid , lágaid , láhkaásahusaid ja eará sámegielat dokumeanttaid ráđđehusas ja departemeanttain . 1 Ráđđehusa sámegielaid geavaheapmi Ráđđehusa áŋgiruššan sámegielaiguin galgá maiddái oidnot departemeanttaid iežaset sámegielaid geavaheamis . 1 Ráđđehusa strategiijat davviguovlluid várás leat guhkit áiggi áigumušat ja daid konkrehtenbarggut bistet heaittekeahttá máŋga jagi . 1 Ráđđehusa signálat , mat bohtet ovdan Stuoradiggedieđáhusas , leat positiivat . 1 Ráđđehusa prinsihppan lea ahte dálá sámi kulturviesuide galgá váfistuvvot duhtadahtti doaibmaruhtadeapmi ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 1 Ráđđehusa prin ­sihppa lea ahte sii geaidda gonagasreabbá lea eanemus vahágin , sis galgá leat vuosttašvuoigatvuohta ávkkástallat dainna resurssain . 1 Ráđđehusa politihkalaš ulbmiliid mielde movttiidahttit rabas prográmmagálvvu ealáhusovddideapmái ja almmolaš geavaheapmái lea Departemeanttaid Bálvalusguovddáš atnán dehálažžan ahte čoavdaga komponeanttat galget leat olámuttos CodeResort:s rabas gáldokodan . 1 Ráđđehusa politihka bajimuš ulbmil sámegielaid ávkin lea láhčit nu , ahte Norggas lea oadjebas boahtteáigi sámegielaide – davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Ráđđehusa paraolympialaš gudnebálkkašumi jagi 2010 oaččui čuoigi ja báhččičuoigi Nils Erik Ulset . 1 Ráđđehusa ovddastusásodaga doaimmasdoallan Parkveien 45:s ja vel doaluid lágideapmi doppe . 1 Ráđđehusa ovddasteapmi Akershus šloahtas . 1 Ráđđehusa ovddastanjuhkosa čállingoddi . 1 Ráđđehusa oaivila mielde lea deaŧalaš hukset luohttámuša ja oažžut áddejumi ja dovddiidusa dasa ahte boazodoallu sáhttá doaimmahuvvot almmá riidalemiidhaga eará árbevirolaš ealáhusaiguin . 1 Ráđđehusa oaivila mielde ii sáhte friddja guolástusa rahpat valljodatváriid geažil . 1 Ráđđehusa oainnu mielde ollašuvvá juksanmearri ahte Sámediggi ieš galgá mearridit áššiid mat erenoamážit gusket sámi veahkadahkii , buorebut go diktá Sámedikki iežas oažžut válddi dáid gažaldagaid badjel . 1 Ráđđehusa oainnu mielde fertejit Sámedikki juksanmearit gehččojuvvot proseassan mii doaibmá ovttas servodatgárgedemiin muđui . 1 Ráđđehusa oainnu mielde berrejit stáhtalaš ruđat sámi kulturdoaibmabijuide ja institušuvnnaide main lea sámi dáidda ja kultuvra bargoduovddan , nu guhkás go vejolaš kanaliserejuvvot Sámedikki ja Sámedikki orgánaid bokte . 1 Ráđđehusa oaidnu lea ahte ođđa informašuvdnateknologiija doaibmevaččat galgá váldojuvvot atnui mánáid ja nuoraid ektui , earret eará gaskkustit informašuvnna ja addit máhtu vuostáduddjot ovdagáttuid . 1 Ráđđehusa oaidnu lea ahte ovdanšiehtadallan ON-julggaštusa eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra addá vuogas liibba viidáseappot gárgedit « prinsihpa álbmogiid ovttalágáš vuoigatvuođa ja iešmearrideami birra » eanet konkrehta vuoigatvuohtan eará oktavuođaide go koloniijadiliide ja militearalaš vuollásteapmái . 1 Ráđđehusa oaidnu lea ahte konsultašuvnnaid ja departemeanttaid ja ráđđehusa siskkáldas barggu gaskasaš doaibman njuolgá dađistaga lasi vásáhusaid mielde . 1 Ráđđehusa oaidnu lea ahte dálá láhkamearrádusat dán duovdagis leat doarvái . 1 Ráđđehusa neahttasiidduin www.regjeringen.no lea leamaš vejolaš válljet sámegielalaš teavsttaid jagi 2004 rájis . 1 Ráđđehusa nammadan lávdegoddi geigii čielggadusas servodaga raššivuođa birra ja dárbbu birra heivehit dálkkádatrievdamiid váikkuhusaide skábmamánu 15. b. 2010 . 1 Ráđđehusa mánáidgárdeáŋgiruššan lea doaibman nugo galggai . 1 Ráđđehusa mánáidgárdelokten guoská maid sámi mánáide . 1 Ráđđehusa mihttu lea ahte doaibmaguovlu galgá leat geasuheaddji ássan- , bargo- ja ealáhusguovlun . 1 Ráđđehusa mihttomearrin lea viidáset ovdánahttit fágalaš buori mánáidsuodjalusa mas lea máŋggakultuvrralaš gelbbolašvuohta ja nana máhttu mánáidsuodjalusa birra daid guovlluin sápmelaččat ásset . 1 Ráđđehusa mihttomearrin lea ahte Norggaáhpi ja Barentsáhpi galget leat buot buoremus hálddašuvvon áhpeguovlluid gaskkas . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea sámegiela nannet ja sámegiella galggašii šaddat resursan ođđa sámi buolvvaide . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea oažžut eanebuid válljet sámegiel oahpahusa . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea nannet sámegiela anu ja láhčit dili dakkárin ahte sámi mánát vásihit sámegiela ja dárogiela ovttadássásaš giellan . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea ahte sámi váikkuhan ja mielmearridanfápmu ii geanohuvvo daid áššesurggiin mat sirdojuvvojit stáhtalaš dásis álbmotválljen guovlulaš dássái . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea ahte sámi mánát ja nuorat galget beassat šaddat bajás oadjebasvuođain iežaset kultuvrii , gillii ja identitehtii . 1 Ráđđehusa mihttomearri lea ahte sámi manat ja nuorat galget beassat šaddat bájas oadjebasvuođain iežaset kultuvrii , gillii ja identitehtii . 1 Ráđđehusa mielas leat fylkasuohkaniid sámi gažaldagaide gullevaš barggut ovdánan bures . 1 Ráđđehusa mielas lea dát leamaš hui buorre bargu . 1 Ráđđehusa mielas lea dehálaš ahte ovdánahttá dakkár ealáhuspolitihka mii lea heivehuvvon sámi ássanguovlluidege . 1 Ráđđehusa mielas ii leat vuos áigi dievvan bargat viidáseappot diekkár čovdosiin . 1 Ráđđehusa láhkaárvalusas lea dat čoavddus ahte sámiid vuoigatvuođaid sadjái luondduresurssaide biddjojuvvo vuoigatvuohta searvat eanahálddašeapmái Finnmárkkus . 1 Ráđđehusa láhkaevttohus hirpmástuhtii dalle hui sakka Sámedikki , ja dat oaivvildii ahte evttohus ii dávistan álbmotriektái mii mudde eamiálbmotvuoigatvuođaid . 1 Ráđđehusa láhka- ja láhkaásahusevttohusa barggu oktavuođas leat čađahuvvon konsultašuvnnat Sámedikkiin ja Sámediggi galgá kosulterejuvvot boahttevaš láhkaásahusbarggu oktavuođas . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea váfistit vuođđo- ja joatkkaskuvllaid , álbmotgirjerájuid , buohcceviesuid ja gieldahálddahusaid fálaldagaid vai dat čatnasuvvet govdabáddefierbmái go jahki 2002 manná lohppii . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea viidáseappot gárgedit máŋggakultuvrrat áddejumi , ja váikkuhit positiiva miellaguottuide ja dieđuide mat bohtet sihke sámi báikkálašservodagaide ja dáža servodahkii buorrin . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea vejolažžan dahkat sámegiela geavaheami buot IKT-oktavuođain . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea láhčit dilálašvuođaid sámi girkoeallima nannemii Norgalaš girkus dainna lágiin ahte Sámi girkoráđđi lea guovdilis oassádalli . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea ahte stáhtalaš orgánat geavahišgohtet sámi čálamearkačohkiid farggamusat , ja dahket sámegielat almmolaš informašuvnna , njuolggadusaid jna. dábuhahttin , interneahta bokte . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea ahte luosa ja dápmoha biebmoguollešaddadeami ođđa konsešuvnnat galget váikkuhit nu ahte riddu váldojuvvo atnui miehtá . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea ahte buohkain galget leat ovttaárvosaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat beroškeahttá gielalaš ja kultuvrralaš duogážis . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea ahte buohkaide galget leat dásseárvosaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat beroškeahttá gielalaš ja kultuvrralaš duogážis . 1 Ráđđehusa juksanmearrin lea ahte Norga galgá ollašuhttit riikkagottálaš ja riikkaidgaskasaš rievttálaš geatnegasvuođaidis sámi veahkadaga 6 hárrái . 1 Ráđđehusa juksanmearri ahte mánáidsuodjalus galgá leat máná buorrin mearkkaša maiddái ahte mánáidsuodjalus galgá leat sámi mánáid buorrin nu ahte maiddái sámi giella ja kultuvra vásihuvvo deaŧalažžan ja ovttaárvosažžan . 1 Ráđđehusa jagi 2004 boraspiredieđáhusa oktavuođas ásahuvvojedje ođđa regionála boraspirelávdegottit . 1 Ráđđehusa interneahttasiiddus ODIN galgá ásahuvvot sámi giellaválljen . 1 Ráđđehusa interneahttasiidduin , ODIN , galgá álggahuvvot sámi giellaválljenvejolašvuohta . 1 Ráđđehusa interneaht ­tasiidduin www.regjeringen.no sáhttá sámegiela maid válljet . 1 Ráđđehusa ii leat deattuhan oažžut áigái lága mas leat eanet dássedettolaš mearrádusat dainna lágiin ahte servodatlaš stivren livččii váldosisdoallun ođđa minerálaláhkaárvalusas . 1 Ráđđehusa guovtteriikkagaskasaš guosselonohallama oktiiordnen go guossit bohtet riikkain Davviriikkaid olggobealde . ” 1 Ráđđehusa guhkesáiggeplána suodjalusa várás čuovvoluvvo . Boahtte jahkái ii unniduvvo suodjalusbušeahtta , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Ráđđehusa geassemánu 7. b. 1905-mannosaš resolušuvdna ásahit sierra Olgoriikadepartemeantta sáhttá dušše atnit gaskaboddasaš lávkin oažžut Norgga olgoriikahálddašeami ortnegii konstitutionálalaččat ja organisašuvnnalaččat . 1 Ráđđehusa evttohusas lei mearrádus álbmoga vuoigatvuođa birra beassat ávkkástallat Finnmárkku resurssaiguin . 1 Ráđđehusa evttohus dohkkehuvvui Stuoradikkis geassemánu 5. b. 2007 , ja bođii fápmui gonagaslaš resolušuvnna bokte geassemánu 8. b. 2007 . 1 Ráđđehusa evttohus ahte unnimus fatnasat galge oažžut friddja jođihahtti eriid livččii mielddisbuktán jođánis ja viiddis geahpádusa bivdofatnasiin . 1 Ráđđehusa eanetlohku evttoha dan ge ahte lesbalaš párat ožžot seamma vejolašvuođa árvvoštallojuvvot oažžut veahkkesahkkehusa seamma láhkai go heterofiila párat ge ožžot . 1 Ráđđehusa eanadoallopolitihkka . . . 1 Ráđđehusa dálkkádatdieđáhus lea nana vuođđu man ala mii leat huksen viidáseappot go leat soabadan dainna golmmain opposišuvdnabellodagain , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Ráđđehusa dáhtu mielde galget guolástusaid rámmaeavttut addit ceavzilis báikkálašservodagaid . 1 Ráđđehusa dábálaš bagadanvejolašvuohta lea gáržžiduvvon , ovdamearkan stivre láhka , láhkaásahus dahje ­Stuorradikki plenáramearrádus Duopmostuolloháld ­dahusa . 1 Ráđđehusa doarjja Sámedikki riikkaidgaskasaš doibmii manná ollásit Sámedikki oassálastimii čuožžovaš foraide ON:i . 1 Ráđđehusa doaibmaplánas , Mangfold og likeverd , lea okta doaibmabijuin ahte galgá ásahuvvot diehtojuohkinbálvalus sámi bálvalusdárbbašeaddjiid ja earáid váste . 1 Ráđđehusa doaibmaplána sámegiela birra ovddiduvvui 2009 miessemánus . 1 Ráđđehusa doaibmabidjoevttohusa váldočuoggát leat : 1 Ráđđehusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplánas ” Mangfold og likeverd ” , sámi álbmoga váste Norggas 2002-2005 , daddjojuvvo ahte bálvalus šaddá dalle go ovttaskas mielbargi ja geavaheaddji deaivvadeaba . 1 Ráđđehusa davviguovlostrategiijas lea sámi ál ­bmot ja sámi kulturovdanbuktit ožžon lunddolaš saji stuorát nannenbargui mii lea álbmogis-álbmogii-ovttasbargu ja maid ožžon lunddolaš saji riik ­karájiid rasttideaddji kulturovttasbargui mii lea davvin . 1 Ráđđehusa davviguovlostrategiija boahttevaš lávki , ” mas čieža áŋgiruššansuorggi definerejuvvojit . 1 Ráđđehusa davviguovlostrategiija biddjojuvvui ovdan juovlamánu 1. b. 2006 . 1 Ráđđehusa davviguovlostrategiija ( pdf-formáhta ) ( html ) ( dárogillii ) Davviguovlostrategiija 22 doaibmabidjočuoggáNeahttagulahallan ráđđehusa davviguovlostrategiija birra ( dárogillii ) Strategiija olgoriikkapolitihkalaš duogáš lea ahte davviguovllut dađistaga eambbo beroštahttet riikkaidgaskasaš dásis . 1 Ráđđehusa davviguovlopoltihkka galgá leat mielde dahkamin oadjebassan davviguovlluid álgoálbmogiid eallinvuođu , ealáhusaid , historjjá ja kultuvrra . 1 Ráđđehusa davviguovlopolitihkka galgá leat mielde ráhkadeame álgoálbmogiidda oadjebas eallinvuođu , ealáhusaid , historjjá ja kultuvrra davvi ­guovlluin . 1 Ráđđehusa davviguovllustrategiijas lea deattuhuvvon ahte davviguovlluin galgá máhtolašvuođa gullevaš vuođđostruktuvra nannejuvvot ja ovdánahttojuvvot viidáset , ja kapasitehta- ja gelbbolašvuođahuksemii galgá láhččet dilálašvuođaid - earenoamážit ásahusain gos barget sámi dutkamiin , oahpahusain ja máhtolašvuođa , kultuvrra ja ealáhusaid ovdánemiin . 1 Ráđđehusa bušeahttaevttohussii lei stuorra vuosteháhku – seastima geažil . 1 Ráđđehusa boahtte ceahkki davviguovlluáŋgiruššamis ” . 1 Ráđđehusa bealis lea davviguovlluid álgoálbmotolli ovttastuvvon Davviguovlostrategiijii , dan lassin ahte mii bargat ovttas eará riikkaid ráđđehusaiguin álgoálbmotáššiiguin ge sihke Barentsovttasbarggu , Árktalaš Ráđi , Eurohpáráđi ja ON bistevaš álgoálbmotfora bokte . 1 Ráđđehusa bealis háliidit ain ovdánahttit Norgga girjás ja máŋggakultuvrrat servodahkan , mas sámivuhtii lea diehttelas sadji . 1 Ráđđehusa bealis ea ; vuolggahwvo stuorát meaššumat luondduguovllu ; n F ; nnmárlcku duoddaris eambbo go maid Álttajohka huksejuvvo , ráddjejumiin mii dálleat mearriduwon ovdalgo Sámi vuoigatvuođa lávdegoddi lea geargan bargguinis vuoigatvuođa gažaldagaid hárrái . 1 Ráđđehusa bealis atne dán leat guovllupolitihkalaš doaimma oassin , man álgun lei dáhttu ahte galggašedje bisuhit ássama hui unna ja hearkkes servodagažis . 1 Ráđđehusa beales mun sávan áirasiidda lihku daiguin dehálaš bargguiguin mat leat din ovddal . 1 Ráđđehusa beales mii leat vásihan konsultašuvnnaid Sámedikkiin buorre reaidun gávnnahit geavatlaš ja sohppojuvvon čovdosiid maiguin sihke sámi áššit ja eará servodatáššit bures váldojuvvojit vuhtii . 1 Ráđđehusa beales lea dieđuid juohkin ja miellaguottuid ovddideapmi álbmogii , ovttas doaibmi politihkain sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid oktavuođas , leamaš dehálaš doaibmabijut eastadit sápmelaččaid vealaheami . 1 Ráđđehusa beales jáhkket ahte Ája laktavisti gárvvistuvvo 2010:s . 1 Ráđđehusa bargui mohtorjohtaluslága ollašuhttimis lea áibbas mearrideaddji deaŧalaš ahte lea buorre proseassa mas olbmuid oainnut guldaluvvojit . 1 Ráđđehusa bargu sámepolitihkalaš gažaldagaiguin 1 Ráđđehusa barggus ovddidan dihtii sámegielaid Norggas leat čuovvovaš bajimuš ulbmilat : • Sámegielat davvisámegiella , julevsámegiella ja oarjilsámegiella galget ovddiduvvot ja leat ealli gielat maiddái boahtteáiggige • Sámegielat galget ovddiduvvot ja oinnosmahttojuvvot • Buohkain galgá leat vuoigatvuohta oahppat sámegiela • Sámegielalašvuođa vuoigatvuođat galget nannejuvvot ja gulahuvvot • Duon golmma sámegillii , davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii , galget leat ovttaárvosaš ovdánanvejolašvuođat • Almmolaš ásahusat galget diđolaččat geavahit sámegielaid , sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela • Máhttu Norgga sámegielaid birra galgá buoriduvvot ja seailluhuvvot boahtteáigái 1 Ráđđehusa barggu vuođus lea dat jurdda ahte buot olbmot leat riegádan friddja , áidnolaš ja , rihkokeahtes olmmožin . 1 Ráđđehusa barggu dáfus Sámi vuoigatvuođalávdegotti Finnmárkku čielggadeami čuovvolemiin , bivdá Sámediggi ahte konkrehta ovttasbargu Sámedikkiin álggahuvvo farggamusat , vai Sámediggi ja Ráđđehus sáhttet leat ovttadássásaš ovttasbargoguimmežat . 1 Ráđđehusa bajimus ja guhkesáiggi ulbmil lea jávkadit geafivuođa , ja dat áigu buoridit dan álbmotoasi eallineavttuid ja vejolašvuođaid , mas leat vuolimus dietnasat ja heajumus eallindilit . 1 Ráđđehusa Soria Moria-julggaštusas celkojuvvo ahte ráđđehus atná davviguovlluid Norgga deháleamos strategalaš ulbmilsuorgin boahttevaš jagiid . 1 Ráđđehusa Finnmárkkuláhkaevttohusas lei váilevaš juridihkalaš ovdabargu ja dat lei maid heajos polihkalaš giehtaduodji . 1 Ráđđehusa Finnmárkkuláhkaevttohus lea leamaš Stuorradikkis measta guokte jagi . 1 Ráđđehusa Finnmárkkukommišuvnna nammadeapmi lea maŋiduvvon 2007 giđđii . 1 Ráđđehusa Eurohpáráđi áššedovdilávdegotti ávžžuhusaid čuovvoleapmi boahtá ovdan sektorkapihttaliin . 1 Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegottis lei čoahkkin Girkonjárggas geassemánu 30. b. . 1 Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegottis guoskkahuvvui maid boraspireváttisvuohta . 1 Ráđđehusa 2008 ođastuvvon bušeahttaárvalusa váldodovdomearkkat : 1 Ráđđehusa 2007 ođastuvvon bušeahta váldosárgosat leat : 1 Ráđđehusa / departemeanttaid fápmudan- , bagadan- ja bearráigeahččanváldi lea muhtumassii válddahallojuvvon . 1 Ráđđehus.no’s ii eai leat ollislaš bajilgovva doaibmi lágain . 1 Ráđđehus čállá Stuoradiggái jahkásaš stuoradiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 1 Ráđđehus čuovvula 2012 bušeahttaárvalusas lohpádusa , man mielde juolludit miljárdda kruvnno jahkái uđassihkkarastimii . 1 Ráđđehus čuovvu hui dárkilit norgalaš ekonomiija ovdáneami , ja mii máhccat eanet doaibmabijuiguin jos dárbu šaddá dasa , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Ráđđehus čuovvola geafes riikkaid čielga vuoruheami , ja jahkái 2010 min veahkkeoassi šaddá leat 1,09 proseantta stuoru meroštallojuvvon BNIs . 1 Ráđđehus čuovvola bargojoavkku evttohusa ásahit sámi giellaválljema ODIN:i . 1 Ráđđehus čuovvola Soria-Moria-cealkámuša ja evttoha ahte 2008:s ásahuvvo árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide sámi guovlluin . 1 Ráđđehus čuovvola Finnmárkku guohtunvalljodatváriid juogadanbarggu , vai boazoorohagaide váfistuvvo buoret dássedeaddu áigodatguohtumiid gaskii . 1 Ráđđehus čujuha muđui eallindiliid buorideami oppalaš doaibmabijuide mat válddahuvvojit Guhkesáiggeprográmmas áigodahkii 2002–2005 ( Langtidsprogrammet for 2002–2005 ) , kap. 11 , « Plan for økonomisk og sosial trygghet » ( Ekonomalaš ja sosiála dorvvolašvuođaplána ) , ja dieđáhusas st.meld. nr. 50 ( 1998–1999 ) Utjamningsmeldinga . 1 Ráđđehus čujuha muđui ahte stáhta lea dubmehallan massit ( ja Olmmáivákki veahkadat lea celkojuvvon oažžut ) eaiggáduššanrievtti Čáhputvuovdái diggerievttálaš vuđđosa alde , namalassii veahkadaga geavaheami ja dološ áiggi rájes geavaheami oainnuid vuođul . 1 Ráđđehus čujuha muđui St. dieđáhussii nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka birra mii ovddiduvvui Stuorradiggái 2008 miessemánu 30. beaivvi . 1 Ráđđehus čujuha leat dehálažžan ahte boazu ­doallu oassálastá árvoklassifiserema ráhkadeami oktavuođas . 1 Ráđđehus čujuha dasa ahte raporta ovddimustá guoskkaha sámi vuoigatvuođaáššiid eanaš eatnamiidda nuorttabealde E6 , Leirfjorden rájes Sørfoldas gitta Efjordenii Ballagis , ja dát lea dalle ovddimustá eará áššiid go álbmotmeahcceášši birra . 1 Ráđđehus čujuha ahte guovlu ain lea oassin boazoguovllus mii siskkilduvvo boazodoallolága §:s 2 , ja dasa lassin §:i 9 vuosttas lađđasii mas lohká : « Boazodoallovuoigatvuohta boazoguovlluin lea geavahanvuoigatvuohta mii beroškeahttá das gii eatnama eaiggáduššá ja nu guhkás go eará ii čuvoš erenoamáš vuoigatvuođadiliin , sisttisdoallá : jna. . » 1 Ráđđehus čujuha ahte boazodoalu ektui dárbbaša rasttildit máŋgga gieldda rájáid , go bohccot dárbbašit máŋggalágan ealáhaga jagi botta , mii fas dávjá mearkkaša ahte rasttilduvvojit gielddaráját ja fylkkaráját . 1 Ráđđehus čujuha ahte Sámediggi ja sámi fágaolbmot háliidit formaliseret sámi váikkuhanfámu Sis-Finnmárkku spesiálistabálvalussii ja eará bálvalusfálaldagaide main lea vásedin ovddasvástádus sámi veahkadagas . 1 Ráđđehus čujuha ahte Mánáidáittardeaddji lea lága bokte skihkkejuvvon 1 atnit riikkagottálaš ovddasvástádusa buot mánáin Norggas . 1 Ráđđehus čađaha maiddái doaimmaid vai máhttobirrasat Romssas ovddiduvvojit riikkaidgaskasaš njunušguovddážin dálkkádat- ja birasdutkamis . 1 Ráđđehus čalmmustii njukčamánu 20. b. 2009 proposišuvnna ođđa minerálalága birra . 1 Ráđđehus ávžžuha Mátta-Várjjat gieldda , Finnmárkku fylkagieldda ja Sámedikki ásahit ul ­bmillaš ovttasbarggu dainna áigumušain ahte nannejuvvo nuortalaš kultuvra , lagaš ovttasráđiin nuortalaččaiguin / golttáiguin ja sin organisašuvnnaiguin . 1 Ráđđehus árvvoštallá ásahit lávdegotti dárkileappot guorahallat makkár hástalusat leat allaoahpu ja dutkansuorggis . 1 Ráđđehus árvvoštallá odne oktilaččat sámi deastagiid go addá ođđa lágaid . 1 Ráđđehus árvvoštallá dál Rádjegeassinlávdegotti snoranuohttenjuolggadusaide guoski evtto-husa . 1 Ráđđehus árvala rievdadusaid sámelága njuolggadusaide Sámedikki válgaortnega birra . 1 Ráđđehus árvala máŋga doaibmabiju maiguin galggašii leat álkit oažžut eanebuid váldit sámi oahpaheaddjioahpu , ja ollu dakkárge doaibmabijuid mat movttiidahttet eanebuid váldit sámegiela fágan mii lea oassin sin norgalaš oahpaheddjioahpus . 1 Ráđđehus árvala mearkkašahtti stuorra doaibmabidjolasáhusa sihke daid olbmuid várás geain lea muttolaš veahkkedárbu ja daid olbmuid várás main leat hedjonan bargonávccat . 1 Ráđđehus árvala lasihit juolludemiid buohkanassii eambbo go 1 miljárdda ruvnnuin ulbmilaš doaibmabijuide geahpedan dihtii geafivuođa jagi 2010 . 1 Ráđđehus árvala lasihit doarjjaboastta Doarjja sámi gillii , diehtojuohkimii jna. sullii 3 miljovnna ruvnnuin 9 miljovnna ruvdnui . 1 Ráđđehus árvala jagi 2009 ođastuvvon nationálabušeahas lassin juolludit Sámediggái miljovnna ruvnnu dainna ulbmiliin ahte Loabága suohkan galgá searvat sámegiela hálddašanguovllu lahttun golggotmánu 1. beaivvi rájis . 1 Ráđđehus árvala goluid mat leat badjelaš 1,5 miljárdda ruvnnu ( loatnatransakšuvnnaid haga ) Innovašuvdna Norgga vuollásaš ortnegiidda mat leat Ealáhus- ja gávpedepartemeantta bušeahtas jahkái 2010 . 1 Ráđđehus árvala ee. časkit oktii oadjokantuvrraid , Aetat ja sosiálabálvalusaid suohkaniin , nu ahte leat oktasaš kantuvrrat ja oktasaš vuosttašlinnjábálvalus . 1 Ráđđehus árvala danin rievdadit máksingeavada suddjejuvvon suorggis bargohárjehallamii , čielggadeapmái ja bistevaš láhččojuvvon bargui 2012 suoidnemánu 1. beaivvi rájes . 1 Ráđđehus árvala danin máhcahit njuolggadusrievdadeami 2012 ođđajagimánu 1. beaivvi rájes . 1 Ráđđehus árvala dan dihte juolludit 10 miljovnna ruvnno Kystverketii gokčat daid lassigoluid mat leat leamaš jiekŋačuollama ja divodemiid geažil . 1 Ráđđehus árvala buohkanassii 812 miljon ruvdnosaš gollolasiheami jagi 2009 sáldejuvvon bušeahtas Kulturloktema čuovvoleapmái . 1 Ráđđehus árvala ahte juolluduvvo 1,5 milliuvnna ruvnno ráhkkanahttit ja čađahit Nuortasámi musea huksengilvvu Njávddámis . 1 Ráđđehus árvala ahte barggahusdoaibmasajit ovddas baicca galgá máksit maŋŋil go doaibma lea čađahuvvon . 1 Ráđđehus árvala ahte Sámediggái oktiibuot juolluduvvo 203,735 miljovnna ruvnno 2009:s Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( AID ) bušeahta bakte . 1 Ráđđehus árvala ahte Máhttodepartemeanta bušeahta bakte juolluduvvo 11,7 miljovnna ruvdno viessoláigobuhtadassan Sámi allaskuvlii go fárrejit ođđa vistái . 1 Ráđđehus árvala 28 miljárda ruvnno 2009 stáhtabušeahtas johtolatdoaimmaide . 1 Ráđđehus álggahii 2006 čavčča guovlluearreortnegiin dego geahččalanortnegin Nordlánddas , Romssas ja Finnmárkkus . 1 Ráđđehus álggaha fas šiehtadallamiid Ruoŧain ođasmuvvi fápmobuhtadusa ruoná sertifikáhtaid oktavuođas . 1 Ráđđehus áigu čuovvut dán nu guhkás go vejolaš . 1 Ráđđehus áigu čuovvolit evaluerema ovttas Sámedikkiin . Evaluerenraporta lea deaŧalaš vuođđu sámegiela doaibmaplánii . 1 Ráđđehus áigu čuovvolit Finnmárkku guohtunvalljodatváriid juogadeami vai boazodoalloorohagaide váfistuvvo buoret dássedeaddu áigodatguohtumiid gaskkas . 1 Ráđđehus áigu čielggadit makkár dárbu lea ođđaáigásaš dutkanskiippaide mat sáhttet doaibmat guhkkin davvin . 1 Ráđđehus áigu čielggadit lasse- ja joatkkaoahp ­pofálaldatdárbbu mánáidgárdesuorggis ovttasbarggus Sámedikkiin ja guoskevaš fylkkamánniiguin . 1 Ráđđehus áigu čađahit politihka mii uhcida servodaga erohusaid . 1 Ráđđehus áigu čađahit informašuvdnadoaibmabijuid dáid giellanjuolggadusaid birra . 1 Ráđđehus áigu čađahit dakkár politihka mii addá nissoniidda ja albmáide ovttalágan vejolašvuođaid ja duohta dásseárvvu . 1 Ráđđehus áigu čakčat 2001 bidjat ovdan dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána Norgga sámi veahkadaga várás . 1 Ráđđehus áigu čakčat 2001 bidjat ovdan Norgga sámi veahkadaga dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána , vrd. ráđđehusa skábmamánu 1999 mánnosaš gulaskuddanevttohusain . 1 Ráđđehus áigu ásahit lagaš ovttasdoaibmama eaktodáhtolaš ja idealla organisašuvnnaiguin . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat čuovvolit Biebmogoalloslávdegotti guorahallama árvalusaid geažil mat dan gulaskuddama oktavuođas bohtet . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat vejolaš bušeahtalaš váikkuhusaid jahkásaš bušeahttaevttohusaid oktavuođas . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat maid sáhtášii bargat oažžundihtii neahttasiidduide eanet systemáhtalaš ođasmahttima ja kvalitehtasihkkarastima . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat guktuid duomuid vuđolaččat čuovvovaš láhkaproposišuvnna oktavuođas Finnmárkku riektedilálašvuođaid ja vuođđohálddaheami birra . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat galgá go diekkár doarjjaortnega ásahit maid oarjelsámegiel siidduid buvttadeapmái . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat dárbbu fas ásahit biebmogortniide našuvnnalaš gearggusvuođarájuid . 1 Ráđđehus áigu árvvoštallat doaibmabijuid mat buoridivčče ohppiid háhkama alit oahpahussii mas ožžot máhtu sámegielas , ovdamearkka dihtii davvisámegiela , julevsámegiela ja lullisámegiela ovdakurssaid ja stipeandaortnegiid . 1 Ráđđehus áigu árrat ođđajagis ovddidit ođđa doaibmabijuid stáhtabušeahtas sihkkarastin dihtii norgga bargosajiid . 1 Ráđđehus áigu árjjálaččat oassálastit joatkagii vai šiehtadallamat válbmanit , ja áigu bargat dan ala ahte julggaštus sáhttá veahkehit nannet máilmmi eamiálbmogiid suodjalusa . 1 Ráđđehus áigu álggahit láhkabarggu man ulbmil lea evttohit dárbbašlaš láhkarievdadusaid vai sáhttá ásahit Sámedikki sierra riektesubjeaktan , ja muđui heivehit lága dálá geavadii . 1 Ráđđehus áigu álggahit jeavddalaš čoahkkimiid politihkalaš ja hálddahuslaš dásis guoskevaš departemeanttaid ja Sámedikki gaskii . 1 Ráđđehus áigu álggahit doaibmabijuid maiguin váfista ahte eambbo sámegielagat sáhttet oahppat lohkat ja čállit sámegiela . 1 Ráđđehus áigu álggahit dieđihandoaibmabijuid sámelága giellanjuolggadusaid birra . 1 Ráđđehus áigu álggahit DjO-doaimma mii galgá almmustahttit dárkileappot sivaid iešguđetlágan miellaguottuide sámiid ja sámi dilálašvuođaid hárrái 1 Ráđđehus áigu áimmahuššat sámi beroštumiid hálddanšansirdima nuppástusas . 1 Ráđđehus áigu vuostálastit juohkelágan vealaheami , duolbmama , toleránssa váilli ja rasismma . 1 Ráđđehus áigu vuoruhit rámmaeavttuid barggu , ja dása giddejuvvo fuomášupmi ođđa boazodoallolága implementerema oktavuođas . 1 Ráđđehus áigu vejolaš ođđa WTO-šiehtadusas váldit atnui šiehtadusa váikkuhangaskaomiid mat sihkkarastet norgga biebmogálvosuorggi . 1 Ráđđehus áigu veahkehit oažžut ovdan dieđu mii sáhttá nannet , seailluhit ja gárgedit sámi servodaga , ja áigu bargat buoridit bálddalastima departemeanttaid DjO-doaimma gaskkas sámi duovdagis . 1 Ráđđehus áigu veahkehit gárgedahttit oahppaneavvuid oarjelsámegillii , nuortasámegillii / goltásámegillii ja julevsámegillii . 1 Ráđđehus áigu veahkehit bidjat doibmii pro ­jeavttaid mat galget kártet árbevirolaš dieđu ja máhtu luonddu , ekologiija ja geavahanvugiid birra . 1 Ráđđehus áigu veahkehit ain DjO-árjjaide 13 dán suorggis , erenoamážit dasa mii gusto sámi servodatdilálašvuođaide ođđa áiggis , miellaguottuide sámiide ja sámi kultuvrii , ja sámi gillii ja informašuvdnii . 1 Ráđđehus áigu sámegiela doaibmaplánabarggu siskkobealde , nannet lullisámegiela ja julevsámegielage . 1 Ráđđehus áigu sámegiela doaibmaplána barggu oktavuođas vel nannet lullisámi giela ja kultuvrra . 1 Ráđđehus áigu ságaškuššat iešguđetlágan molssaeavttuid dasa mo sáhttá guorahallat sámi gažaldagaid dahkamuš- ja ovddasvástádusjuogu Sámedikkiin . 1 Ráđđehus áigu sohkabeliid meannudit guovtti láhkai gokko dat dárbbašuvvo vai šaddá dievas dásseárvu , bargat dásseárvvu ovdii lágaid nuppástuhtidettiin ja bargo- ja servodateallima ordnedettiin , muhto maiddái digaštallama , diehtojuohkima ja miella ­guottuid rievdadeaddji barggu bokte . 1 Ráđđehus áigu sihkkarastit unnitloguide vuođu vai dat sáhttet ovddidit iežaset kultuvrra . 1 Ráđđehus áigu sihkkarastit ja nannet mánáid vuoigatvuođaid , ja áigu aktiivvalaččat čuovvolit daid ávžžuhusaid mat bohtet ON áššedovdijoavkkus mánáide , mii galgá gozihit ahte mánáidkonvenšuvdna čuovvoluvvo . 1 Ráđđehus áigu sihkkarastit homofiillaid ja lesbalaččaid vuoigatvuođaid , doarjut homofiillaid ja lesbalaččaid rabas eallima ja árjjalaččat vuostálastit vealaheami . 1 Ráđđehus áigu sihkkarastit ahte dát ovdáneapmi lea gánnáhahtti ja ceavzil . 1 Ráđđehus áigu sierra guorahallama čađahit náhkkeealáhusas . 1 Ráđđehus áigu seammás geahččalit iešguđetlágán skuvlabiebmoortnegiid ja geahččat dáid ovttas viiddiduvvon skuvlabeaivegeahččalemiin skuvlajagi 2007–2008 . 1 Ráđđehus áigu ráhkadit oaivadusgihppaga sámi áššiid bargui departemeanttaid várás . 1 Ráđđehus áigu ráhkadit oaivadusgihppaga sámeáššiid gieđahallama várás . 1 Ráđđehus áigu ráhkadit oaivadusa departemeanttaide sámi áššiid barggu várás . 1 Ráđđehus áigu ráhkadit oahpahusávdnasiid , ­sihke vuođđoskuvlii ja joatkkaoahpahussii , mat leat hábmejuvvon nu ahte ávdnejit gaskaneas árvvusatnima , gierdevašvuođa ja áddejumi sámiid ja dážaid gaskii . 1 Ráđđehus áigu ráhkadahttit diehtojuohkinávdnasiid dearvvasvuođastašuvdna- ja skuvladearvvasvuođabálvalusa várás , namalassii unnitlohkoálbmoga mánáid ja nuoraid bátnedearvvasvuođa birra . 1 Ráđđehus áigu ruhtadit dearvvasvuođa- ja eallindilleguorahallama sámi guovlluin 1 Ráđđehus áigu ovttasráđiid Sámedikkiin ráhkadit meannudanvugiid ja hámádagaid ráđđádallamiidda riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggu dihtii ON:s ja ILO:s . 1 Ráđđehus áigu ovttasbargovugiid bokte gaskal Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta ja Sámedikki sihkkarastit ahte sámi perspektiiva lea fárus go ovdánahttet dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii . 1 Ráđđehus áigu ovttasbargat Sámedikkiin viidáseappot gárgedit sámi mánáid- ja nuoraidpolitihka ja dagaldusaid sámi mánáid ja nuoraid oainnuid vuostáváldimii dán bargui . 1 Ráđđehus áigu ovttas Sámedikkiin čuovvolit dán ášši Suoma eiseválddiid ektui . 1 Ráđđehus áigu ovttas Sámedikkiin sihkkarastit ahte ráhkaduvvo lullisámegiela korrekturprográmma elektrovnnalaš teakstameannudeapmái . 1 Ráđđehus áigu ovddidit johtilis govdabáddehuksema miehtá riikka . 1 Ráđđehus áigu ovddidit dálá ja ođđa ealáhusaid vai lea sámi ássamii ja kultuvrii vuođđun . 1 Ráđđehus áigu ovdal boahttevaš šiehtadallančoahkkimiid oččodit hámolaš proseassa ja buoret dialoga Sámedikkiin . 1 Ráđđehus áigu ollu deattuhit ráhkadit buriid ja oadje ­bas bajásšaddan- ja oahpahuseavttuid mánáide , ja dat áigu maid nannet Norgga máhttonašuvdnan . 1 Ráđđehus áigu oažžut eanebuid geavahit sámi gielaid . Mánáidgárddit , skuvllat , almmolaš bálválusat ja mediafálaldat leat guovddážis dan doaibmaplánas sámegielaid várás . 1 Ráđđehus áigu nu unnán go vejolaš bidjat láidesteaddji čállosiid daid juolludemiid ektui mat sirdojuvvojit Sámediggái ja maid dat galgá hálddašit . 1 Ráđđehus áigu nannet nuortalaš / skoaltalaš giela ja kultuvrra rádjarasttildeaddji ovttasbarggu bokte gaskal nuortalaš / golttáid birrasiid ja Norgga , Suoma ja Ruošša eiseválddiid . 1 Ráđđehus áigu nannet báikkálaš ja guovlulaš doaibmanmuni ja ásahit Guovlulaš giliovdánahttinprográmmaid . 1 Ráđđehus áigu nannet barggu máŋgga suorggis , ja ii ba unnimisat ge lea áigumus ráhkadit ollislaš bearráigeahččan- ja dieđihanvuogádaga davviguovlluid várás ( BarentsWatch ) , ovddidit minerálavuđot ealáhusdoaimmaid , ovddidit mariidna biospekterema , čuovvolit davviguovloáŋgiruššama birassuorggis , ráhkadit dálkerádara Nuorta-Finnmárkui , ráhkadit ođđa buolladutkanprográmma Norgga dutkanráđđái ja áŋgiruššat máhttoovddidemiin davviguovlluin ja Árktisis . 1 Ráđđehus áigu nannet barggu dain suohkaniin gos eanandoallu lea stuora oassi ealáhusdoaimmain . 1 Ráđđehus áigu nammadit departemeanttaidgaskasaš bargojoavkku , mas Sámediggi lea mielde , mii galgá evttohit sámegielat / dárogielat dieđihandoaibmabijuid sámiid ja sámi dilálašvuođaid hárrái 1 Ráđđehus áigu mánáidviesuid ovdánahttima oktavuođas deattuhit sámi giela- ja kulturgelbbolašvuođa nannema , ja muđui nannet gelbbolašvuođa kultuvrralaš unnitálbmotsuorggis . 3.17 1 Ráđđehus áigu movttiidahtti buorebut ovttasbargat ja hukset eanet fierpmádagaid . 1 Ráđđehus áigu maiddái ásahit nationála áŋgiruššama mariidna bioprospektemiin ovddidan dihtii ovtta min deháleamos ealáhusain ja ávkkástallan dihtii min mariidna resurssaiguin ođđa vuogi mielde . 1 Ráđđehus áigu maiddái árvvoštallat mo deasta sámi veahkadagas sáhttá áimmahuššojuvvot Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta ja guovlluguovdasaš dearvvasvuođafitnodagaid gaskasaš stivrendialogas , veardit dárbbuiguin mat čujuhuvvojit Sámedikki jahkedieđáhusas , čuoggás 2.5 . 1 Ráđđehus áigu maiddái ráhkadit oaivadusa sámi áššiid gieđahallamii . 1 Ráđđehus áigu maid bargat dan ala ahte mánát geat leat doaibmaváillagat dahje geain lea bistevaš dávda , galget oažžut buori ja fágaidgaskasaš habiliterenfálaldaga . 1 Ráđđehus áigu láhčit dilášvuođaid nationála áŋgiruššamii dorskebiebmamis . 1 Ráđđehus áigu láhčit dilálvuođa bissovaš bargosajiide ja eambbo árvobuvttadeapmái ja ovdáneapmái miehtá riikka . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili vai gonagasreappá hálddaheapmi šaddá dohkkehahttin ja dan oktavuođas áigu árvvoštallat evttohusaid , mat bohtet Guolástusdepartemeantta nammadan bargolávdegottis . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili vai buorebut sáhttá ávkkástallat min luondduviđá ovdamuniin – lagašvuohta dehálaš resurssaide ja oastingievrras , láddan márkanat – dakkár doaibmabijuid bokte mat leat čállon ráđđehusa varasguollestrategiijas . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili vai alit gelbbolašvuohta ja ođđaáigásaš teknologiija geavahuvvo eambbo sámi árbevirolaš guovlluin ja dan láhkái dahkat vuđđosa ođđaálggahemiide ja bissovaš ássamii maiddái boahtteáiggis . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili nu ahte nanne vuovddi árvoháhkanbuktaga miehtá riikka , ja ahte joksá dehálaš energiija- , dálkkádat- ja birasmihttomeriid . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili dakkár boraspirehálddašeapmái mii ii heađuš ahte bisuhuvvo árbevirolaš boazodoallu . 1 Ráđđehus áigu láhčit dili buorrin mátkeealáhusovdáneapmái sihkkarastin ja nannen dihte sámi guovlluid ealáhusaid . 1 Ráđđehus áigu loahppaárvvoštallat stáhtahálddahusa sámeáššiid bálddalastima . 1 Ráđđehus áigu leat veahkkin nanneme lullisámegiela korrektuvraprográmma ruhtademiin lullisámegiela várás , ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea várren 1. milj. ruvnno ulbmilii 2008. 0,5 milj. ruvdnosaš juolludus Bargo- ja searvadahttindepartemeantta badjel Svahken bajásšaddanguovddážii Engerdal gielddas , lea jotkojuvvon 2008 sihkkarastin dihte lullisámegielfálaldaga guovllus . 1 Ráđđehus áigu leat mielde duvdimin dáhpáhusguovddážiid 10 / institušuvnnaid báikkálaš servodagain mat sámi giela ja kultuvrra oainnálmahttet , gaskkustit ja doaimmahit . 1 Ráđđehus áigu leat mielde doarjumin regionála ovddideami vai šaddet bargosajit ja vai ovttasbargu min ránnjáriikkain davvin nanosmuvvá máŋgga suorggis . 1 Ráđđehus áigu lasihit biebmobuvttadeami ja deattuhit norgga resurssaid geavaheami . 1 Ráđđehus áigu kártehit bátnedearvvasvuođalaš dili ja vejolaš sivaid gaskavuođaid , ovdalgo mearriduvvojit eanet doaibmabijut buoridan dihtii sámi álbmoga bátnedearvvasvuođa ( Gč. St. dieđáhusa nr. 35. ( 20062007 ) ) . 1 Ráđđehus áigu juolludit vel eambbo jagi 2009 stáhtabušeahtas . 1 Ráđđehus áigu jođihit sámepolitihka mii lea vuođđuduvvon rievttalašvuhtii ja sámiid ja riikka eará olbmuid buriid gaskavuođaide . 1 Ráđđehus áigu jođihit ođđaáigásaš ja ovddos guvlui manni politihka duddjon dihte árvvuid . 1 Ráđđehus áigu jođihit eanandoallopolitihka mii addá nuoraide boahtteáiggedoaivaga , dáhtu ja vejolašvuođaid vuoruhit eanandoalu leat iežaset fidnun . 1 Ráđđehus áigu jođihit dakkár politihka mii lea mielde duddjomin deaivvadanbáikkiid olbmuide . 1 Ráđđehus áigu jođihit dakkár politihka mii geahpeda erohusaid servodagas . 1 Ráđđehus áigu jotkkolaččat árvvoštallat nannet ja gárgedit nuortasámiid / goltásámiid giella- , kultur- ja ealáhusvuđđosa . 1 Ráđđehus áigu joatkit rájiidbadjel skuvlaovttasbargguin sámi guovlluin . 1 Ráđđehus áigu joatkit ovddidemiin ollislaš gozihan- ja dieđihanvuogádaga davit mearraguovlluid várás . 1 Ráđđehus áigu joatkit marina árvoháhkanprográmmain . 1 Ráđđehus áigu joatkit ja nannet dialoga mii iešguđet departemeanttas lea Sámedikkiin . 1 1 Ráđđehus áigu joatkit dialogain boazoealáhusain jahkásaš čoahkkimiiguin gaskal Birasgáhttendepartemeantta ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvvi . 1 Ráđđehus áigu joatkit dan lossa máhtto- ja birasáŋgiruššama ahte viidásetovddidit máhttobirrasiid Romssas riikkaidgaskasaš njunušguovddážin davviguovlluid dálkkádaga ja birrasa dutkamis , ja nannet Barentsábi doaimmaid goziheami . 1 Ráđđehus áigu joatkit daid ásahuvvon proseassaiguin ahte Sámedikkis lea váikkuhanfápmu eanadoallopolitihka hábmemis , dan láhkai ahte Sáme ­dikkis ja Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttas lea dialoga ovdal daid jahkásaš eanadoallošiehtadallamiid . 1 Ráđđehus áigu joatkit barggu ollašuhttit unnitlohkogiellašoahpamuša oppalaččat ja daid ávžžuhusaid maid Ministtarlávdegoddi lea addán erenoamážit . 1 Ráđđehus áigu joatkit barggu mainna áigumuš leat oažžut áigái davvi ­riikkalaš sámekonvenšuvnna . 1 Ráđđehus áigu informašuvdnadoaibmabijuid álggahit dainna ulbmiliin ahte buoridit dieđu njuolggadusaid hárrái mat gusket sámegillii ja gielladásseárvui almmolaš orgánain ( geahča maiddái kapihttala 7.4 ) . 1 Ráđđehus áigu iežas biraspolitihka hukset dan vuođđojurdagii mii lea ceavzilis ovdáneamis , gearggusvuođaprinsihpas , ja dasa ahte lea solidaritehta iežamet maŋisbohttiiiguin . 1 Ráđđehus áigu guorahallat čuolbmabidjamiid mat gusket infrastruktuvrii ja guollevuostáváldinrusttegiidda ja árvvoštallat heivvolaš váikkuhangaskaomiid . 1 Ráđđehus áigu guorahallat minerálaláhkamearrádusaid ja sámi vuoigatvuođaid ođđa minerálalága evttohusa árvvoštaladettiin ( Ot. prp. nr. 35 ( 1998–99 ) Om lov om erverv av og drift av mineralressurser ( od. prp. nr. 35 ( 1998–99 ) Lága birra minerálavalljodatváriid háhkama ja doaimma hárrái ) . 1 Ráđđehus áigu geavahit riikkapolitihkalaš njuolggadusaid áimmahuššat sámi beroštusaid plánemis . 1 Ráđđehus áigu geahčadit fylkkamánne doaibmannávccaid mat gusket sámi gažaldagaide , go lea sáhka suohkan ­suorggi bagadallan- ja ovddidanbargguin . 1 Ráđđehus áigu fuolahit ahte sámegielalaš neahttasiiddut ođasmahttojuvvojit ja dárkkistuvvojit systemáhtalaččat . 1 Ráđđehus áigu fuolahit ahte báikenammaláhka čuovvoluvvo , maiddái guovlluin mat leat olggobealde sámi giela hálddahanguovllu . Stáhtalaš etáhtat galget váldit atnui prográmmagálvvuid mat dahket sámi čálamearkačohkiid geavaheami vejolažžan . 1 Ráđđehus áigu evttohit nuppástuhttit sámelága vai Sámediggái addojuvvo fápmudus ieš mearridit láhkaásahusa Sámedikki válggaid bajit ja prinsihpalaš njuolggadusaid birra . 1 Ráđđehus áigu evttohit earáhuhttit sámelága , nu ahte Sámediggái addojuvvo fápmudus mearridit láhkaásahusa Sámedikki válggaid bajit ja prinsihpalaš njuolggadusaid birra . 1 Ráđđehus áigu erenoamážit áŋgiruššat almmuhit eanet dokumeanttaid oarjilsámegillii ja julevsámegillii . 1 Ráđđehus áigu dán barggu siskkobealde deattuhit lullisámegiela ja julevsámegiela nannema . 1 Ráđđehus áigu dáistalit buot vealaheami vuostá . 1 Ráđđehus áigu dáinna doaibmaplánain bidjat vuođu viiddis ja guhkesáigásaš doaimmaide mat galget ovddidit sámegielaid beroškeahttá surggiid rájáin ja hálddahusdásiin . 1 Ráđđehus áigu doarjut proseassa mas prinsihppa eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa birra čadnojuvvo ON-lihtu « prinsihppii álbmogiid ovttalágáš vuoigatvuođa ja iešmearrideami birra » ja mas čađahuvvo bálddalas vuoigatvuođagárgedeapmi eamiálbmogiid várás . 1 Ráđđehus áigu doarjut ahte fylkkaplána galgá eambbo geatnegahtti vuogi mielde adnojuvvot boazodoalu hárrái , ee. danne go boazodoallu eanaš doaibmá moanaid gielddaid badjel . 1 Ráđđehus áigu doallagoahtit jeavddalaččat čoahkkimiid politihkalaš dásis departemeanttaid ja Sámedikki gaskkas 1 Ráđđehus áigu doaibmaplánaáigodaga bidjat dakkár vuođu mas lea vejolaš buorebut áŋgiruššat sámegielaiguin sierranas servodatsurggiin – erenoamážit oahpahallamiin , oahpahusas , almmolaš bálvalus- ja fuollafálaldagain , ja vel geavahit ja oidnosii buktit sámegielaid almmolaš oktavuođain . 1 Ráđđehus áigu dieđihit eanet olmmošvuoigatvuođaid birra main lea mearkkašupmi eamiálbmogiidda , ja áigu dán olis olggosaddit informašuvdnagihppaga ILO-soahpamuša nr. 169 birra . 1 Ráđđehus áigu dialogas Sámedikkiin gávdnat ulbmillaččamus vuogi čađahit árvvoštallama man Sámediggi lea bivdán . 1 Ráđđehus áigu deattuhit guolástuspolitihka ja eamiálbmotpolitihka davviguovllubarggustis . 1 Ráđđehus áigu deattuhit ahte ovddasvástádusduovdagat mat sirdojuvvojit Sámediggái , leat čielgasit meroštallojuvvon ja geavadis álkit earuhit eará hálddahusorgánaid ovddasvástádusduovdagis . 1 Ráđđehus áigu dattetge unnimus lágiid bidjat láidestemiid sámi kulturdoaibmabijuid ruđaide mat sirdojuvvojit Sámediggái , ja danin eai biddjojuvvo erenoamáš láidesteamit sámi museaođastussii Kultur- ja girkodepartemeantta ruhtajuolludeamis . 1 Ráđđehus áigu dasa lassin viidáset gárgedit infrastruktuvraprográmma árvvoštallan dihtii doaimmaid maiguin gokčá guovlluid riikkas dahje joavkkuid álbmogis geat eai sáhte ohcalit govdabátti kommersiála vuđđosa alde . 1 Ráđđehus áigu danne čielggadit mánáidgárdesuorggi lasse- ja joatkkaoahppodoaibmabijuid . 1 Ráđđehus áigu danne doalahit oljoboađuid geavaheami dakkár dásis mii joatká norgga ekonomiijas ain dássidis ovdáneami , deattuha finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Ráđđehus áigu danne bovdet Sámedikki ovttasbargui ráhkadit doaibmaplána sámegiela várás . 1 Ráđđehus áigu danne ain nannosit giddet fuomášumi sápmelaččaid vealaheapmái . 1 Ráđđehus áigu danne ain doarjut eaktodáhtolaš mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaid doaimma máŋggadáfotvuođa . 1 Ráđđehus áigu danin ovttasráđiid Sámedikkiin ovdánahttit sámegiela doaibmaplána ja árvala oktiibuot 8 miljovnna ruvnno doaibmaplána bargui Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( AID ) bušeahta bakte , dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen . 1 Ráđđehus áigu danin ovdánahttit eanandoalu sisaboahto- ja čálgopolitihka dan eanandoallopolitihka vuođul mii lea jođihuvvon maŋŋel 2005 . 1 Ráđđehus áigu daid skuvllaid ja skuvlaeaiggádiid várás main leat erenoamáš hástalusat , buoridit kvalitehtaárvvoštallama vuogádaga ja vuoruhit skuvllaid ja skuvlaeaiggádiid vástevaš rávvagiid . 1 Ráđđehus áigu dahkat politihka eambbo deaivilin go : 1 Ráđđehus áigu ceavzilis boazodoalu sihkkarastit boazologuin mii lea heivehuvvon guohtuneatnamiid ektui , geahpeduvvon vahágiiguin ja eanet buvttademiin . 1 Ráđđehus áigu bovdet Sámedikki ovttasbargui ovddidit ovttasdoaibmanplána sámegiela várás Norggas . 1 Ráđđehus áigu bovdet Sámedikki konsultašuvnnaide dakkár bušeahttaprosedyraid ráhkadeami birra . 1 Ráđđehus áigu bovdet Sáme ­dikki ja Dásseárvo- ja vealahanáittardeaddji oktasaš rahčamii vealaheami vuostá sámi servodagas . 1 Ráđđehus áigu boazodoallopolitihkalaš gaskaomiid ealáhusbeali nannet . 1 Ráđđehus áigu bidjat ovdan sierra doaibmaplána nuppástuhttit fossiila energiijagálduid geavaheami dasa ahte geavahit ođasmuvvi energiijagálduid liggema várás . 1 Ráđđehus áigu bidjat johtui oanehis ja guhkes áiggi doaimmaid , maiguin jávkadit ovdagáttuid sámi kultuvra vuostá . 1 Ráđđehus áigu bidjat gáibádusaid nationála vuodaleapmái ja áigu gáibidit ealáhusa oassálastiide ovttasbargat profileremiin doppe gos dat lea lunddolaš . 1 Ráđđehus áigu bidjat doibmii miellaguoddo- / dieđihanáŋggirdemiid sámiid ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Ráđđehus áigu bargat viidáseappot áššiin ahte buot ohppiide , geat eai sáhte čuovvut dábálaš oahpaheami , galgá fállojuvvot gáiddusoahpahus ja ahte dan kvalitehta galgá leat buorre , beroškeahttá gos oahppi orru ja guđe guovllu sámegiela geavaha . 1 Ráđđehus áigu bargat viidáseappot dainna bargguin ahte buot ohppiide , beroškeahttá gos sii orrot ja guđe sámegiela ain geavahežžet , galgá fállojuvvot gáiddusoahpahus mas lea buorre kvalitehta . 1 Ráđđehus áigu bargat viidáseappot boazodoalu areálaid buorebut sihkkarastimiin . 1 Ráđđehus áigu bargat vearredagolašvuođa vuostá buoret eastadanvugiiguin , eanet rihkkodáhpáhusaid čoavdimiin , johtilat dávistemiiguin bahádahkkiid vuostá ja buoret servodahkii máhcahemiin . 1 Ráđđehus áigu bargat ráhkadit oktasaš proposišuvnna Stuoradiggái doaimmaid ja vejolaš juoh ­kinrievdadusaid birra 2008 čavčča , mas maiddái boahtit gieđahallat gažaldagaid mat gusket sámi beroštumiide . 1 Ráđđehus áigu bargat dan guvlui ahte arvvosmahttit ođđa ealáhusdoaimmaid maid vuolggasadjin lea sámi kultuvra ja árbevirolaš ealáhusat . 1 Ráđđehus áigu bargat dan badjelii ahte giddagasbálvváid oahpaheami sáhttá maid čađahit lávdaduvvon oahpahussan muhtun giddagasain , ja sáhttá de báikkálaččat ohcat aspiránttaid dan oahpahussii . 1 Ráđđehus áigu bargat dan ala ahte lotnolasealáhusaid rámmaeavttut heivehuvvojit sámi dárbbuide ja ahte ain galget dilálašvuođat láhččojuvvot lotnolasdoaluide guovlluide gos lea sámi veahkadat . 1 Ráđđehus áigu bargat dan ala ahte lotnolasealáhusaid rámmaeavttut heivehuvvojit dárbbuide ja ahte galgá ain ovddasguvlui láhččojuvvot dilli lotnolasdoaluide guovlluin gos lea sámi veahkadat . 1 Ráđđehus áigu bargat dan ala ahte lotnolasealáhusaid rámmaeavttut heivehuvvojit dárbbuide ja ahte galgá ain láhččojuvvot dilli lotnolasdoaluide dain guovlluin gos ásset sámit . 1 Ráđđehus áigu bargat dan ala ahte Sámediggi oažžu eambbo váikkuhanválddi ja stuorát ovddasvástádusa ealáhuspolitihkas . 1 Ráđđehus áigu bargat dan ala ahte Sámediggi galgá oažžut stuorát váikkuhanfámu ja ovddasvástádusa ealáhuspolitihkas , vuosttažettiin dan bokte ahte veahážiid mielde viiddida ja gárgeda Sámi ovddidanfoandda ja dasto eambbo bálddalastá daid eará boaittobealbáike- ja ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaomiiguin . 1 Ráđđehus áigu bargat Finnmárkku fylkka eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođa ja hálddaheami ođđa láhkamearrádusevttohusain , Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa vuođul NOU 1997 : 4 Sámi kultuvrra luondduvuođus . 1 Ráđđehus áigu almmatge deattastit ahte artihkal 3 iešmearridanvuoigatvuođa birra ON-julggaštusevttohusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra ( vrd. kap. 16.2.1 ) lea vuođđuduvvan tekstii mii áiggistis ráhkaduvvui koloniijadiliin ja militearalaš vuollásteamis jurddašettiin , ja mat danne hejodit heivejit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid meroštallamii sorjjasmeahttun stáhtaid rámma siskkabealde . 1 Ráđđehus áigu ain joatkit muddejuvvon strukturortnegiin . 1 Ráđđehus áigu ain beaktilit ruhtadit riikkaidgaskasaš ráfi ja stáđásmahttin doaimmaid , ja deháleamos lea norgga ruhtadoarjja militearavehkii Afghanistanas . 1 Ráđđehus áigu addit Sámediggái válddi hábmet bajit ja prinsihpalaš njuolggadusaid Sámedikki válggaide , dán vuolde maiddái njuolggadusaid válgabiirriid ja mandáhttajuogu birra . 1 Ráđđehus áigu Soria Moria-julggaštusa mielde sihkarastit eanadolliide boahtoovdánahttima ja sosiála eavttuid , seamma láhkai go eará joavkkuide . 1 Ráđđehus áigu Kulturloktemiin nannet kultursuorggi vai bajida kulturdoaimmaid árvvu servodat- ja politihkkasuorgin . 1 Ráđđehus áigu 2009 stáhtabušeahtas evttohit lasihit eastadeaddji doaibmabijuid rahčamuša jahkásaččat 40 miljovnna ruvnnuin . 1 Ráđđehus áigu 2009 stáhtabušeahtas evttohit lasihit easta ­deaddji doaibmabijuid jahkásaččat 40 milj. ruvnnuin . 1 Ráđđehus áigu 2009 giđa ovdanbidjat ođđa stuorradiggedieđáhusa guovllu- ja regionálapolitihka birra . 1 Ráđđehus áigu 2008:s ja ovttas Sámedikkiin cealkit oaivilis mo joatkit Divttasvuona / Vuotnabađa gáhttenáššiin . 1 Ráđđehus áigu 2008 giđa mielde ovddidit evttohusa Stuorradiggái boahtteáiggi juohkima birra , ja ođastus galgá čađahuvvot ođđajagimánu 1. beaivvi rájes 2010 . 1 Ráđđehus áigu , ovttasráđiid Sámedikkiin , ráhkadit meannudanvugiid 18 ja hámádagaid 19 ráđđádallamiidda riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggu dihtii ON:s ja ILO:s . 1 Ráđđehus áigu , ovttasbarggus Sámedikkiin , čielggadit gažaldaga stipeanddas studeanttaide geat váldet sámi ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpu . 1 Ráđđehus áigu , ovttasbarggus Sámedikkiin , árvvoštallat guorahallat sámi váhnemiid mánáidgárdedárbbu . 1 Ráđđehus áigu , ovttas Norgga dutkanráđiin , Sámedikkiin ja sámi dutkanbirrasiiguin , bargat eanet bálddalastit sámi dutkama davviriikkalaš oktavuođas . 1 Ráđđehus áigu , oassin báikenammalága loahppaárvvoštallama čuovvoleamis , árvvoštallat doaibmabijuid sámi báikenamaide dan oktavuođas go guorahallá njuolggadusaid ja nevvohatbálvalusa . 1 Ráđđehus áigu , Sámi vuoigatvuođalávdegotti viidáset barggu olis , fuolahit ahte julev- ja oarjelsámi virolašvuođat ja riekteoainnut čielggaduvvojit . 1 Ráđđehus áigu , Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu olis guovlluid hárrái máddelis Finnmárkku fylkka , fuolahit ahte dáid guovlluid sámi virolašvuođat ja riekteoainnut čielggaduvvojit . 1 Ráđđehus áigu 1 Ráđđehus áiggošii ráhkadit riikkapolitihkalaš njuolggadusaid vai gaskkustuvvojit sámi beroštusat plánabarggus plána- ja huksenlága mielde . 1 Ráđđehus áiggošii gávdnat čovdosa dán bistilis riidui , čovdosa mii sihke sihkkarastá máttasámi boazodoalu buori vuogi mielde ja dán guovllu doaibmi eanadolliid . 1 Ráđđehus áiggošii gávdnat čovdosa daid bistilis riidduide Plassjeguovllus , sihkarastin dihtii máttasámi boazodoalu buori láhkai . 1 Ráđđehus áiggošii geahpedit lovpema ja áigu čavget gáibádusaid biebmanrusttegiidda . 1 Ráđđehus válljii maiddái ovddidit ođđa boazodoallolága evttohusa vaikko vel konsultašuvnnat Sámedikkiin eai lean loahpahuvvon ja vaikko vel Sámediggi ii lean ožžon buot dieđuid ráđđehusa árvvoštallamiid birra ja das mo ráđđehus áddii evttohuvvon láhkarievdademiid . 1 Ráđđehus válljii loahpahit konsultašuvnnaid guolástanfatnasiid struktuvradoaibmabijuid birra vaikko vel oasehasain ii lean lotnolas áddejupmi das ahte ii lean dárbu viidáseappot ráđđádallat , vaikko vel departemeanta ii lean addán buot dieđuid buot áššáigullevaš dilálašvuođaid birra áššemeannudeami buot muttuin , ja vaikko vel buot guovdilis doaibmabijuid váikkuhusat sámi guolástusaide ledje árvvoštallojuvvon álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ektui . 1 Ráđđehus vállje dattetge badjelgeahččat eatnašiid min gáibádusain , ja juolluda duohtavuođas dušše birzzehis lassáneami Sámediggái . 1 Ráđđehus váldá hui duođas negatiivvalaš guottuid sámi kultuvrra hárrái , mat ain leat . 1 Ráđđehus váldá dáid signálaid duođalaččat ja áigu máhccat gažaldahkii stuoradiggedieđáhusas girjerádjosiid birra . 1 Ráđđehus ulbmilin lea ahte Norga galgá deavdit buot riikkagottálaš ja riikkaidgaskasaš rievttálaš geatnegasvuođaidis sámi veahkadaga guovdu . 1 Ráđđehus sáhttá mearkkašumi vuođul , dahje iežas álgaga vuođul , rievdadit strategiija . 1 Ráđđehus stáhtaráđis mearridii odne juolludit gitta 4 miljovnna ruvnno rádjai Eidsvoll-vistti divodeami bienalaš plánenbargui . Dát dáhkida ahte divodanbargu ovdána plána mielde ja galgá gárvvistuvvot ovdal vuođđolága ávvudeami jagi 2014:s . 1 Ráđđehus ráhkadahttá sámegiela doaibmaplána 1 Ráđđehus ovdeha ahte sámi iešmearrideami gárgedeapmi vuosttažettiin galgá dáhpáhuvvat dálá sorjjasmeahttun ja demokráhtalaš stáhta siskkabealde , ja Norgga dálá geográfalaš rájáid siskkabealde . 1 Ráđđehus ovdeha ahte sámi iešmearrideami gárgedeapmi vuosttažettiin galgá dáhpá-huvvat dálá sorjjasmeahttun ja demokráhtalaš stáhta siskkabealde , ja Norgga dálá geográfalaš rájáid siskkabealde . 1 Ráđđehus ovddidii guovvamánus 2008 ođđa plána- ja huksenláhkii evttohusa man gohčodii Plánemii ja huksenáššiide guoski meannudeami ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoasi ) . 1 Ráđđehus ovddidii guovvamánus 2008 ođđa plána- ja huksenlága evttohusa ( Od.prp. nr. 32 ( 2007 – 2008 ) ) , mas Sámediggi oažžu vuosteákkastallanvuoigatvuođa ja das galgá leat seamma rolla plánemis go stáhta orgánain . 1 Ráđđehus ovddidii guovvamánus 2008 ođđa plána- ja huksenlága evttohusa ( Od.prp. nr. 32 ( 2007 – 2008 ) ) , gč. kap. 20.2.1 . 1 Ráđđehus ovddidii St. Dieđ. Nr. 7 ( 2006-2007 ) Sámedikki 2005 doaimma birra golggománus 2006 . 1 Ráđđehus ovddidii Od.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) cuoŋománu 4. b. 2003 . 1 Ráđđehus ovddidii Finnmárkkuláhkaevttohusa cuoŋománus 2003 , gč. Ot.prp.nr. 53 ( 2002-2003 ) . 1 Ráđđehus ovddidii 2009 njukčamánus « Ođđa huksengeađggit davvin . 1 Ráđđehus ovddida stuorradiggedieđáhusa boraspirehálddaheamis jagis 2003 . 1 Ráđđehus ovddida sierra maritiima strategiija ja evttoha dasa lasihit juolludusaid oktiibuot 100 miljovnna kruvnnuin . 1 Ráđđehus ovddida odne oktasaš náittoslága evttohusa . 1 Ráđđehus ovddida dán ášši Stuorradiggái proposišuvdnan mas vuolláičállin evttohusain . 1 Ráđđehus ovddida arvat árvalusaid stuorrudit juolludemiid mat galget nanusmahttit áŋgiruššama dearvvasvuođasuorggi sierranas osiin . 1 Ráđđehus ovdanbijai guovvamánu 2008 ođđa plána- ja huksenlága evttohusa ( Od.prp. nr. 32 ( 2007 – 2008 ) Om lov Olli planlegging og byggesaksbehandling ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) ) . 1 Ráđđehus ovdanbidjá giđa mielde viiddis stuoradiggedieđáhusa sámepolitihka birra . 1 Ráđđehus oktiiordne Norgga ráhkkanemiid Árktalaš Ráđi ministtarčoahkkimiidda mat dollojuvvojit juohke nuppi jagi , ja čoahkkimiidda ámmátolbmodásis maid dollet guktii golbmii jagis . 1 Ráđđehus oaččui stuorámus doarjaga Olgešbellodaga jođiheaddjis , professor Francis Hagerup:s , gii čuoččuhii ahte Stuorradiggi fertii diehtit ahte ráđđehus – vaikke vel dan lahtut livčče eŋgelat – ii sáhttán váikkuhit bálkkáid . 1 Ráđđehus oaivvilda eanemus ulbmillažžan ahte lea okta mánáidáittardeaddji Norggas . 1 Ráđđehus oaivvilda eanaš oasi doarjagis ain galgat mannat sámegiel aviisabuvttadeapmái , ja deattuha ahte sámegiel aviissaid lea divrasit ráhkadit go dárogiel aviissaid . 1 Ráđđehus oaivvilda deaŧalažžan ásahit guovttegielat servodagaid gosa dát lea vejolaš , ja lea positiivva viiddidit sámegiela hálddašanguovllu eambbo . 1 Ráđđehus oaivvilda danne ahte lea dárbu viidábut árvvoštallat gielddaid ja fylkkagielddaid ovddasvástádusa ja dahkamušaid sámi áššiid hárrái , ja rolla- ja dahkamušjuohkima Sámedikki ja eará almmolaš hálddahusa gaskkas . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte preassafriddjavuohta ja bures doaibmi mediat leat mearrideaddji eaktun go galgá leat cealkinfriddjavuohta , riektesihkar ­vuohta ja ealli demokratiija . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte muhtun dáid smávit joavkkuid dárbbut sáhttet dušše ovddaldastojuvvot sierradoaibmabijuiguin , ovdamearkka dihtii giela , kultuvrra ja oahpu hárrái . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea rivttes lahkaneapmi dán gažaldahkii navdit ahte eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa sisdoallu ja teorehtalaš vuođus gárgeduvvá áiggi vuollái , muhto ahte dás beroškeahttá lea sáhka iešmearridanvuoigatvuođas dálá , sorjjasmeahttun stáhtaid rámmaid siskkabealde . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dárbu čielggadit dáid gažaldagaid ja hábmet iešguđetlágan vugiid mo Sámedikki boahttevaš váldi / dahkamušat ja eará almmolaš orgánaid ovddasvástádus sámi áššiin , sáhttet čielggaduvvot . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dárbu vel eanet lasihit doarjaga vai duohtandahká dan mihttomeari ahte oažžu beaivválaš sámi áviissaid ja árvala danin lasihit doarjaga sámi áviissaide vel 3 miljovnnain ruvnnuin 2009:s . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dárbu geahččat sámi alit oahpu ja dutkama oktalaččat . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dehálaš ásahit guovttegielat servodagaid dohko gosa lea vejolaš dan dahkat , ja dat lea mielas viiddidit hálddašanguovllu ain eambbo . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dehálaš oažžut áigái guovttegielalaš servodagaid gosa lea vejolaš , ja dat lea mielas ain eambbo viiddidit sámi giellalága hálddašanguovllu . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte lea dehálaš ahte Sámediggi eanet go odne beassá mielde ráhkadit Sámedikki bušeahta . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte dát dilli lea unohas ja ferte buoriduvvot . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte dárbbašuvvo eanet informašuvdna ja nevvodeapmi almmolaš orgánaid geatnegasvuođaid birra sámi veahkadaga hárrái . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte dárbbašuvvo dieđihanrahčamuš sámiid ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Ráđđehus oaivvilda ahte almmolaš suorggis lea erenoamáš ovddasvástádus vuosttildit sosiála » hilguma ” ii ge ieš leat mielde dušše ávkin geavaheamen olgoriikkalaš bargiid Norgga bargomárkanis . 1 Ráđđehus oaidná gal dan ahte sáhttá leat beare stuora noađđi ja ovddasvástádus eaŋkil bargoaddái okto nagodit háhkat diekkár viiddis gelbbo-lašvuođa . 1 Ráđđehus oaidná dárbbu – maiddái ON olmmošvuoigatvuođakomitea ávžžuhusa vuođul ahte Norga galgá raporteret sámiid ja iešmearrideami birra – ságaškuššat Sámedikkiin , ja háliidage bovdet dialogii . 1 Ráđđehus oaidná dárbbu ovttasbargui , eren ­oamážit Suomain , seailluhan ja gárgedan dihtii nuortasámi / goltásámi kultuvrra . 1 Ráđđehus navdá ahte leaikkal ii bohciit dakkár dilli , earret eará dannego 27. artihkal viehka ollu lea váikkuhan sihke Vuođđđolága § 110 a:i ja sámeláhkii , ja dasa ahte sámi kultursihkkarastin ja kulturovddideapmi leat fuolahuvvon maŋit lágain ge . 1 Ráđđehus nammadii Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuosttaš geardde golggotmánus 1980 ja njuolggo duogáš Sámi vuoigatvuođalávdegotti nammadeapmái lei riidu Álttá-Guovdogeainčázádaga buođđunplána oktavuođas . 1 Ráđđehus nammada stivrenjoavkku čielggadit ja árvalit muitobácciid hámi . 1 Ráđđehus nammada guhtta lahtu , earret eará jođiheaddji ja sadjásaš jođiheaddji . 1 Ráđđehus mielas gustovaš njuolggadusat mas dušše deattuhit maŋimus jagi vejolaš spiehkasteami eai doarvái bures dáhkit muddema mii lea eaktuduvvon ja mearriduvvon . 1 Ráđđehus mearridii jagi 2003 čohkket ovtta ovttadahkan eanaš váikkuhangaskaomiid mat ledje norgalaš ealáhuseallima innovašuvnna ( ođđahutkama ) ja internationaliserema ( miehtámáilbmádeami ) várás , ja nu riegádii » Innovasjon Norge ” . 1 Ráđđehus mearridii geavahit oljoruđaid jagis 2011 seammá dásis go 2010 . 1 Ráđđehus mearridii danne ráhkadit sámegielaid doaibmaplána . 1 Ráđđehus mearrida loahpalaččat gažaldaga galgá go Sámediggi šaddat sierra riektesubjeaktan go láhkabarggu evttohus lea gárvvis . 1 Ráđđehus mearrida iežas oaivila áššis go evttohus lea gárvvis . 1 Ráđđehus maid deattuha hirbmadit ahte sámegiel aviissat leat deaŧalaččat sámegielaid seailluheamis ja ovdánahttimis ee. dego oahpponeavvun skuvllas . 1 Ráđđehus maid bidjá vuođđun iežas mánáidsuodjalanpolitihkkii ahte váhnemat leat mánáid deaŧaleamos fuollaolbmot , ja ahte nu guhkás go leažžá vejolaš galgá fállojuvvot veahkki bearraša siskkobealde ja/dahje lagaš birrasis . 1 Ráđđehus luohttá almmatge ahte Sámediggi , árjjálaš doaibmabijuid bokte , bargá dan beales ahte dásseárvogažaldat áimmahuššojuvvo buori vuogi mielde . 1 Ráđđehus luohttá ahte Sámediggi , demokráhtalaš álbmotválljejuvvon orgánan , váfista ahte diekkár vuđolaš demokráhtalaš prinsihpat ja juksanmearit áimmahuššojuvvojit válgaortnega vejolaš earáhuhttimis . 1 Ráđđehus loktii rájá maid sáhttá dinet eará ealáhusas almmá sihkohalakeahttá eret guolásteddjiid veahkadatlogus . 1 Ráđđehus lohpidii 1981 guovvamánu 17. b. sámi organisašuvnnaide ahte Ráđđehus sámi organisašuvnnaid dáhtu mielde « lea mielas dasa ahte Finnmárkku čálekeahtes eatnama lávdegotti árvalusa vuođđun galgá leat Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu . » 1 Ráđđehus lohpida eambbo áŋgiruššama sámegielain ja áigu giđa mielde ovddidit doaibmaplána sámegiela várás . 1 Ráđđehus lei suoidnemánu 27. b. 1945-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain mearridan Olgoriikadepartemeantta ođđa struktuvrra : Departemeanta lei juhkkojuvvon njealljin ossodahkan , namalassii dábálaš ossodahkan , politihkalaš ossodahkan , gávpeossodahkan ja soahteáššiid čoavdima ossodahkan . 1 Ráđđehus lea čuovvolan dan go Sámediggái lea kultursuorggis lasihan ruhtajuolludeami badjel 21 miljovnna ruvnnuin , dahje badjel 60 proseanttain 2006 – 2008:s . 1 Ráđđehus lea čielggadan ahte lea vejolaš viiddidit soahpamuša nu ahte dat guoská buot tuollolihtu riikkaide , ja dat mearkkaša ahte mii sáhttit vuolláičállit šiehtadusa mii fátmmasta Beloruošša ja Kasahstána ge , dadjá Giske . 1 Ráđđehus lea áššiid ovdagihtii digaštallan politihkalaččat , maŋemusat go ráhkkanii stáhtaráđđái ráđđehuskonferánssas beaivvi ovdal . 1 Ráđđehus lea ásahan vejolašvuođa válljet sámegiela ráđđehusa interneahttasiidduin . 1 Ráđđehus lea ásahan jeavddalaš oktavuođa ja gulahallama Sámedikkiin davviguovlogažaldagaid birra ja lea váldán ovdan álgoálbmotáššiid guovtteriikagaskasaš ovttasbarggus Ruoššain ja dakkár regionála ovttasbargoortnegiid oktavuođas go Barentsovttasbarggus ja Árktalaš ráđis . 1 Ráđđehus lea árvvoštallan bargojoavkku evttohusa , ja atná vuođđun dan mearkkašahtti ovdáneami mii lea leamaš rámmaeavttuin ja hálddašangeavadis dan rájes go sámeláhka mearriduvvui ja Sámediggi ásahuvvui , čájeha ahte sámeláhka berre rievdaduvvot čielggasmahttin dihtii Sámedikki sierra ja friddja sajádaga . 1 Ráđđehus lea árjjálaččat leamaš mielde bargamin cegget eamiálbmotgažaldagaid bissovaš foruma ON siskkabeallái . 1 Ráđđehus lea álggahan viiddis barggu álkidahttin ja buoridan dihte lágaid ja bearráigeahču . 1 Ráđđehus lea álggahan prošeavtta man ulbmilin lea nannet departemeanttaidgaskasaš ovttasbarggu vai lasihuvvošii fuomášupmi areálahálddašeami ja boazodoalu birra , ja láhčit dili vai buorebut sihkarastojuvvojit boazu ­doalloareálat . 1 Ráđđehus lea álggahan bissovaš ráđđehuskonfereanssaid main háleštit sámi áššiid birra . 1 Ráđđehus lea ádden dan láhkái ahte guovttegielatvuođa lassegolut lea bistevaš dilli gielddain ja fylkkagielddain main lea guovttegielat fálaldat . 1 Ráđđehus lea várren 6,5 milj. ruvnno jahkái 2008 álggahit árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide , Soria Moria-julggaštusa mielde . 1 Ráđđehus lea várren 6,5 milj. ruvnno jahkái 2008 álggahit árvoháhkanprográmma lotnolas ­ealáhusaide . 1 Ráđđehus lea válmmašteamen ođđa doaibmaplána rasismma ja vealaheami vuostá , ja sámiidge dilálašvuođat gieđahallojuvvojit . 1 Ráđđehus lea válddahallan ealáhuspolitihka váldohástalusaid mátkeeallinealáhusaid buohta st.meld. nr. 15 ( 1999–2000 ) Lønnsomme og konkurransedyktige reiselivsnæringer ( st. dieđ. nr. 15 ( 1999–2000 ) Gánnáhahtti ja gilvonávccalaš mátkeeallinealáhusat ) . 1 Ráđđehus lea vuođđudan joavkku mii čielggada mo heahtedieđihanbálvalusa galggašii nuppástuhttit . 1 Ráđđehus lea vuoruhan gielddaruhtadili iežas ovddeš bušeahttaárvalusain , ja dat čuovvoluvvo maiddái jagi 2010 bušeahtasge . 1 Ráđđehus lea vuoruhan dán barggu , ja duosttan roahkka dadjat ahte mii leat bures bargan dáinna áššiin , lohká Riis-Johansen . 1 Ráđđehus lea ráđđádallan Sámedikkiin sihkkarastin dihtii sámi beroštumiid dakkár dehálaš lágain go mearraresursalágas , ođđa luonddušláddjiivuođalágas ja ođđa boazodoallolágas . 1 Ráđđehus lea ráhkkanišgoahtán mearridanvuođu vai sáhttá háhkat ođđa dutkanfatnasa mii sáhttá johtit jiekŋamearas . 1 Ráđđehus lea ráhkadahttán NAČ 1995:6 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga váste Norggas , dasto gávdno Mangfold og likeverd mii lea Ráđđehusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid 2002-2005 doaibmaplána sámi álbmoga váste Norggas . 1 Ráččehus lea rnearridan foandda njuolggadusaid ja lea danin dehálaš oažžut dán čilgejuvvot jočánearnos lági rnielde . 1 Ráđđehus lea reviderejuvvon stáhtabušeahtas evttohan 1 miljon ru oažžun dihte Loabága sámegiela hálddašanguvlui . 1 Ráđđehus lea rahčan bargat givssideami vuostá mánáid ja nuoraid gaskkas ja dat lea leamaš oassin ráhkadeamis fátmmasteaddji servodaga . 1 Ráđđehus lea plánemin čuovvolit sámi huksenvieru barggu 2002–2003 , ee. davvi-skandinávalaš ovttasbarggu bokte , mas maiddái oarjelsámi guovllu sámit berrejit leat mielde . 1 Ráđđehus lea plánemin sámi huksenvieruid ovddeš barggu čuovvoleami 2002–2003 , ee. davvi-skandinavialaš ovttasbargun mas maiddái sámit oarjelsámeguovllus berrejit leat mielde . 1 Ráđđehus lea plánegoahtán guovddáža álggaheami , mii galgá biddjojuvvot Guovdageidnui . 1 Ráđđehus lea ožžon Finnmárkku riddu ­guolástanlávdegotti árvalusa ( NOU 2008:5 Retten til fiske i havet utenfor Finnmark ) , čielggadeapmi sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođain guolástit olggobealde Finnmárkku . 1 Ráđđehus lea ođđa plána- ja huksenlága árvaluvvon plánaoasis dorjon addit Sámediggái vuostálastinvuoigatvuođa dakkár áššiin mat leat viehka dehálaččat sámi kultuvrii ja ealáhusaide . 1 Ráđđehus lea ođastuvvon našunálabušeahtas ( St.prp. nr. 67 ( 2008–2009 ) ) evttohan ahte museavistti oamastanriekti nuvttá sirdojuvvo eret Stáhta huksendoaimmahagas ja vuođđudussii . 1 Ráđđehus lea ovttasráđiid Sámedikkiin juolludan ruđaid Sámi allaskuvlii jagi 2008 rájes golmmajahkásaš pilohttaprošektii mas lea ulbmil čohkket vásáhusaid prošeaktabarggus sámi guovlluin . 1 Ráđđehus lea ovttas Sámedikkiin ásahan árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide , mii maiddái fátmmasta sámi mátkeealáhusovdáneami . 1 Ráđđehus lea ovttaoaivilis bargojoavkkuin das ahte ii leat bistevaš vuohkin árvvoštusruđaiguin ruhtadit goluid mat čatnasit guovttegielatvuhtii . 1 Ráđđehus lea ovttaoaivilis ahte lea dárbu árvvoštallat ja čielggadit ovddasvástádus- ja dahkamušjuohkima almmolaš eiseváldeorgánaid ja – dásiid gaskkas vai stáhta sámepolitihkalaš juksanmearit ollašuvvet . 1 Ráđđehus lea ovddidan stáhtabušeahta mii váikkuhišgoahtá ođđajagimánu rájes ja mii láhčá dilálašvuođaid doaimmaid lassáneapmái ja reanttuid njiedjamii . 1 Ráđđehus lea ovddidan stuoradiggedieđáhusa gonagasreabbá birra , mii ee. nanne ahte sii geaidda gonagasreabbámárran čuohcá , galget ovddemustá beassat dan resurssa atnit . 1 Ráđđehus lea ovddidan Doaibmaplána entreprenevravuođa várás oahpahusas sihkkarastin dihtii fágabirrasiid mat sáhttet fuolahit entreprenevravuođa ja hutkáivuođa buot oahpahusdásiin . 1 Ráđđehus lea ovdal cealkán ahte áigu Barentsregiovnna dálá bargguid bokte searvat álgoálbmogiid ollislaš prográmma ovdánahttimii guovllus ( St.dieđ.nr. 41 ( 1996–97 ) 5. kap. ja boks 5.1 s 18–19 ) . 1 Ráđđehus lea otne ođđasis nammadan Liselott Kilaas Norgga Báŋkku váldostivrra miellahttun , ja ođđa váldostivrra miellahttun fas Egil Matsen . 1 Ráđđehus lea odne ovddidan davviguovlluid hálddašanplána . 1 Ráđđehus lea odne bidjan ovdan Goliat-oljoguovllu huksema ja bohkama plána . Plána sáddejuvvo dál Stuorradiggái vai dan gieđahallá . 1 Ráđđehus lea odne bidjan ovdan Goliat-oljoguovllu huksema ja bohkama plána . 1 Ráđđehus lea odne almmuhan stuorradiggedieđáhusa nr. 21 guollefanasveaga struktuvrapolitihkka birra . 1 Ráđđehus lea nannen dialoga ja ovttasbarggu Sámedikkiin dan láhkai ahte Sámediggi lea ožžon njuolga nammadanválddi regionála boraspirelávdegottiide daid guovlluide gos leat sámi beroštumit . 1 Ráđđehus lea nammadan lávdegotti mii galgá čielggadit sámiid ja earáid guolástanvuoigatvuođaid mearas Finnmárkku olggobealde . 1 Ráđđehus lea nammadan almmolaš lávdegotti mii galgá čielggadit servodaga raššivuođa ja dárbbu heivehemiide dálkkádatrievdamiid váikkuhusaide . 1 Ráđđehus lea máhttoloktemiin ja ođđa oahppoplánaiguin láhčán dilálašvuođa nu ahte vuođđooahpaheami dilli galgá buorránit . 1 Ráđđehus lea muđuid Proposišuvnnas 95 L ( 2009–2010 ) ovddidan máŋga rievdadanevttohusa mat gusket giellanorbmii jna. oahpahuslága §:s 9– 4 . 1 Ráđđehus lea mearridan laktit Divttasvuona suohkana hálddašan ¬guvlui ođđajagimánu 1. b. 2006 rájes . - Jos dát mearrádus galgá čađahuvvot , de mearkkaša dat dan ahte buot hálddašanguovllu gielddat ožžot unnánot juolludusaid . 1 Ráđđehus lea mearridan cegget guokte muitobácci maŋŋil suoidnemánu 22. beaivve , sihke Osloi ja Utøyai . 1 Ráđđehus lea mearridan ahte Nuortasámi musea galgá huksejuvvot . 1 Ráđđehus lea mearridan ahte Guolástus- ja riddodepartemeanta oažžu ovddasvástádusa ásaheames ođđa dievaslaš vákšun- ja diehtojuohkinvuogádaga davvi áhpe- ja riddoguovlluide ( ” BarentsWatch ” ) . 1 Ráđđehus lea mearkkašan ahte Sámediggi vuoruha bajás kulturáigumušaid , ja árvvoštallá Sámediggi leat ásahussan masa buoremusat heive leat váldoovddasvástádus hálddašit sámi kultuvrra . 1 Ráđđehus lea mearkkašan ahte Sámediggi lea dieđihan sierranas dárbbuid dávvirvuorkká suorggis . 1 Ráđđehus lea maiddái guorahallan boazodoalu vearro- ja divatortnega árvoháhkama lassáneami olis . 1 Ráđđehus lea maid buoridan daid smávva fápmorusttegiid vearroeavttuid , mat leat ohcan konsešuvnnaid ovdal golggotmánu 5. b. 1 Ráđđehus lea lasihan doarjagiid sámi aviissaide . 1 Ráđđehus lea lasihan doarjaga sámi aviissaide 5 milj. ruvnnos 18,9 milj. ruvdnui 2008:s . 1 Ráđđehus lea juolludan ruđaid sámi árbedieđu áŋgiruššamii . 1 Ráđđehus lea juolludan birrasiid 150 miljon ruvnno Barentsovttasbargui 2001:s . 1 Ráđđehus lea juo dieđihan iežas bidjat stuorra návccaid buolladutkamii go Norga lea searvan Riikkaidgaskasaš Buollajahkái . Ráđđehus áigu láhčit dilálašvuođaid nu , ahte sihke norgalaš ja olgoriikkalaš dutkit geavahit Svalbárdda erenoamáš dutkanvejolaš ­vuođaid ain buorebut boahttevaš jagiid . 1 Ráđđehus lea juo bidjan johtui arvat doaimmaid buoridit čađaheami , ja áigu boahtte jagi mielde bidjat johtui olu ođđa doaimmaid . 1 Ráđđehus lea jahkásaččat rádjen 0,5 milj. ruvnno 3-jagi prošektii « Skoaltasámi kultuvra rájáid rastá » . 1 Ráđđehus lea jahkái 2008 álggahan oalgebivdoortnega guovlluearreortnega sadjái . 1 Ráđđehus lea jagi 2008 álggahan árvoháhkanprográmma sámi guovlluid lotnolasealáhusaide . 1 Ráđđehus lea jagi 2008 várren 6,5 milj. ruvnnu lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmmii . 1 Ráđđehus lea jagi 2005 rájes vuoruhan arvat kultur-- ja eaktodáhtolaš doaimmaid ulbmillaš doaibmabijuid bokte ja dábálaš ruhtalasáhusaiguin . 1 Ráđđehus lea jagi 2005 rájes vuoruhan arvat kultur- ja eaktodáhtolaš doaimmaid ulbmillaš doaibmabijuid bokte ja dábálaš ruhtalasáhusaiguin . 1 Ráđđehus lea hilgon dáid gáibádusaid ja čujuhan Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeami boahttevaš meannudeapmái mii guoská sámi vuoigatvuođaide árbevirolaš sámi guovlluin Finnmárkku máttabealde . 1 Ráđđehus lea guolástusšiehtadallamiin olahan ovttamielalašvuođa Ruoššain dan birra ahte gonagasreabbá gávpebivdu sáhttá álggahuvvot jagi 2002 rájes . 1 Ráđđehus lea gulaskuddančállosis Gielda- ja guovlodepartementii – mii lea dan birra go ođđa doaimmat galget sirdojuvvot regiovnnaid álbmotválljen orgánaide guovvamánus 2008 – guorahallan vejolaš čovdosiid movt sáhtášii áimmahuššat sámi beroštumiid fylkasuohkaniin dain áššesurggiin mat sirdojuvvojit stáhtas , vai sihkkarastá sámi váikkuhanvejolašvuođa ja mieldemearrideami , masa maid gullá dat ahte áimmahušsat ráđđádallansoahpamuša . 1 Ráđđehus lea geažuhan ahte Sámediggi beassá evttohit 3 dan 14 ovddasteaddjis mat ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegoddái galget nammaduvvot . 1 Ráđđehus lea geasemánu 11. b. buktán stuorradiggedieđáhusa dutkama birra , St meld nr 39 ( 1998-99 ) Forksning ved et tidsskille . 1 Ráđđehus lea gearggus guorrasit Sámedikki sávaldahkii ahte ain joatkit ovdánahttimis buohtalasealáhusaid ja mátkeealáhusaid árvoháhkanprográmma . 1 Ráđđehus lea formaliseren iežas gaskavuođa Sámediggái nannoseappot go ovdal sihke bušeahttabargguin ja Sámedikki jahkedieđáhusaid čuovvoleamis . 1 Ráđđehus lea evttohan rievdadusa kulturmuitolága §:i 28 mas láhkavuođđu fápmudit válddi Sámediggái aiddostahttojuvvo , gč. Od.prp. nr. 23 ( 2007 – 2008 ) . 1 Ráđđehus lea evttohan rievdadusa kulturmuitolága § 28:i mas láhkavuođđu fápmudit Sámediggái aiddostahttojuvvo , gč. Od.prp. nr. 23 ( 2007 – 2008 ) . 1 Ráđđehus lea erenomážit gidden fuomášumi mearridit dárbbašlaš rámmaeavttuid ođđa boazodoallolága implementerema oktavuođas , ja sierra doarjagiid bokte lea láhččon nu ahte orohagat johtilit ožžot ráhkaduvvot geavahanregeliid , maiddái guohtongeavahanregeliid ja siiddaid bajimuš boazologu . 1 Ráđđehus lea erenoamážit deattuhan nannet marginála guovlluid mielkebuvttandoaluid ekonomiija . 1 Ráđđehus lea dán čuovvolan ja lea ráhkadahttán sierra láhkaásahusa váiddanammagotti doaimma várás , mii mearriduvvui gonagaslaš resolušuvnnain skábmamánu 15. b. 2002 . 1 Ráđđehus lea dán konsešuvdnavuorus válljen ahte ii almmut muhtin evttohuvvon blohkaid Norgga-ábis . 1 Ráđđehus lea dál mearridan ahte Divttasvuona suohkan galgá laktojuvvot hálddašanguvlui láhkaásahusa rievdadeami bokte , jos Stuorradiggi guorrasa láhkarievdadusárvalussii . 1 Ráđđehus lea dál bargagoahtán váldit dettolaš loktema váfistan dihtii luonddu luossamáttdodagaid , veardit st.meld. nr. 33 ( 1999–2000 ) Om regjeringens miljøvernpolitikk ( st. dieđ. nr. 33 ( 1999–2000 ) Ráđđehusa birasgáhttenpolitihka birra ) ja st.meld. nr. 24 ( 2000–2001 ) Om rikets miljøtilstand ( st. dieđ. nr. 24 ( 2000–2001 ) Riikka birasdili birra ) . 1 Ráđđehus lea duhtavaš go máŋggat ásahusat atnet sámi dáidda- ja kulturovdanbuktimiid lunddolaš oassi iežaset doaimmas . 1 Ráđđehus lea deattastan ” árgabeaivepolitihka ” , seammás go sámi vuoigatvuođabargu lea jotkojuvvon . 1 Ráđđehus lea davviguovlopolitihka strategalaš plánastis , " Ođđa huksengeađggit davvin " sakka eanet deattuhan doaibmabijuid álgoálbmogiid várás . 1 Ráđđehus lea danne ovttaoaivilis ahte Mánáidáittardeaddjis berre leat sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta ja gelbbolašvuohta sámi mánáid ja nuoraid birra . 1 Ráđđehus lea danne gávnnahan buoremussan ráhkadit veaháš álššaleappoš bušeahta jahkái 2010 . 1 Ráđđehus lea dan rájes ovddidan stuorradiggedieđáhusa nr. 19 ( 1999-2000 ) Norgga eanadoalu ja borramušbuvttadeami birra , ja Sámediggeráđđi lea áššis R 08/00 buktán cealkámuša dasa . 1 Ráđđehus lea bivdán Norgga dutkanráđi álggahit čielggadeami mii galgá guorahallat oktasaš sámi dutkanlávdegotti ásaheami Norgga , Ruoŧa ja Suoma várás , gč. Sd.dieđ. nr. 20 ( 2004 – 2005 ) Dáhttu dutkat . 1 Ráđđehus lea bidjan ovdan odeldiggeproposišuvnna ođđa áhperesursalága birra . 1 Ráđđehus lea atnán mávssolažžan geavahit sihke doaimmaid , maiguin sihkkarastit geainnuid , ja doaimmaid , mat gusket fievrruide ja vuoddjái . 1 Ráđđehus lea almmuhan neahttauskkádaga gos sáhttá digaštallat Norgga sámepolitihka . 1 Ráđđehus lea Sámi ofelaččat prošeavtta dohkkehan bistevaš ortnegin 2008 rájes . 1 Ráđđehus lea Stuoradiggedieđáhusas nr. 28 ( 2007–2008 ) « Sámepolitihkka » evttohan viessoláigguiguin ruhtadit ođđa sámi kulturviesuid . 1 Ráđđehus lea St. dieđ. nr. 31s ( 2000–2001 ) Kommune , fylke , stat – en bedre oppgavefordeling ( Gielda , fylka , stáhta á buoret bargojuohku ) evttohan iešguđet doaimmaid , maid ulbmil lea čohkket ja nannet guovlluguovdasaš ovddidanovddasvástádusa . 1 Ráđđehus lea Soria-Moria julggaštusas , hálddašanođastusa oktavuođas , almmuhan golbma váldomihttomeari ođđa regiovnnaid ásaheami oktavuođas ; demokratiseren , lávdadeapmi ja báikkálaš ovdamuniin buorebut ávkkástallan . 1 Ráđđehus lea Sd.dieđ. nr. 48 dadjan ahte áigu buktit mearkkašumiid áššiide maid Sámediggi lea ovddidan jahkedieđáhusas ja áššiide maid Sámediggi lea gieđahallan 1998:s . 1 Ráđđehus lea Sd.dieđ. nr. 33 ( 2001-2002 ) ja Od.prp. nr. 34 ( 2002-2003 ) dieđihan ahte áigot árvvoštallat galget go ásahit guovvamánu 6. beaivvi , sámi álbmotbeaivvi , almmolaš leavgabeaivin Norggas . 1 Ráđđehus lea Sd. dieđ. nr. 33 ( 2001-2002 ) ja Od.prp. nr. 34 ( 2002-2003 ) dieđihan ahte áigot árvvoštallat galget go ásahit guovvamánu 6. beaivvi , sámi álbmotbeaivvi , almmolaš leavgabeaivin Norggas . 1 Ráđđehus lea Plánaláhkalávdegotti evttohusa vuođul ovddidan Od.prp. mas lea plána- ja huksenlága ođđa plánaoassái evttohus , gč. 7.6 ja 20.2.1 kap. . 1 Ráđđehus lea Od.prp. plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi birra ovddidan nuppástusevttohusa mii buorida lága vai lea buorebut reaidun , mii fas nannosabbot oainnusin oažžu boazu ­doalu dárbbuid ja beroštumiid , ja seammás láhčá dili dasa ahte boazodoalu beroštumit áimmahuššojit iešguđet plánaproseassain . 1 Ráđđehus lea 2009 ođastuvvon našunálabušeahtas evttohan ahte Sámedikki bušeahtta lasihuvvo 1 milj. ruvnnuin vai Loabát suohkana sáhttá lahttudit sámegiela hálddašanguvlui 2009 golggotmánu 1. beaivvi rájes . 1 Ráđđehus lea 2008:s čujuhan 20 válljejuvvon kultureanadaga eanadoalus mat galget oažžut sierra dikšuma ja hálddašeami . 1 Ráđđehus lea 2008:s várren ruđa nannet nuortalašgiela ja - kultuvrra . áigeguovdilis doaibmabijut hábmejuvvojit ovttas nuortalaččaiguin ja Sámedikkiin . 1 Ráđđehus lea 2008:s várren ruđa nannet nuortalaš / golttáid giela ja kultuvrra . 1 Ráđđehus lea 2006s bargan stuorradiggedieđáhusain ođđa regiovnnaid doaimmaid birra , ja dat ovddiduvvui juovlamánus 2006 . 1 Ráđđehus lea 2005 rájes lasihan juolludeami sámi ulbmiliidda sullii 172,5 miljovnna ruvnnuin . 1 Ráđđehus lasiha juolludusa Sámedikki vuollásaš kulturulbmiliidda 3,3 miljovnna kruvnnuin nu ahte 2010 juolludus šaddá 65 miljovnna kruvnno . 1 Ráđđehus juolluda ruđaid ođđa nationála booking-vuogádaga ovddideapmái ja álggaheapmái . 1 Ráđđehus juolluda 640 miljon ru kulturloktemii 2 , muhto sámi kultuvra oažžu dušše guokte miljon ru , mii duohtavuođas lea dušše bálká- ja haddegoarkŋun , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Ráđđehus joatká vuoruheame boarrásiid , skuvllaid ja mánáidgárddiid . 1 Ráđđehus joatká maiddái deaŧalaš barggu vuovdalit ja profileret Norgga mátkemearrin . 1 Ráđđehus ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanortnegat 1 Ráđđehus ja Sámediggi áiguba sihkkarastit ahte bargu dakkár áššiiguin , mat njuolga sáhttet váikkuhit sápmelaččaide , čađahuvvo dohkálaččat , ja leaba ovtta oaivilis das , ahte mielddustuvvon prosedyrat , mat čujuhit guđe láhkai konsultašuvnnaid galgá čađahit , biddjojit stáhta eiseválddiid ja Sámedikki konsultašuvnnaid vuođđun . 1 Ráđđehus ja Sámediggi áigot čađahit konsultašuvnnaid gaskaneaset daid doaibmabijuid birra , mat evttohuvvojit raporttas , ja ášši digaštallojuvvo stuorradiggedieđáhussas sámepolitihka birra mii almmuhuvvo 2007 čavčča . 1 Ráđđehus ja Sámediggi leat soahpan ráđđádallamiid bargovugiid 1 Ráđđehus ja Sámediggi leaba giđđat 2005 dohkkehan šiehtadallamiid áššiin mat gusket sámiide . 1 Ráđđehus ja Sámediggi háliidit bidjat dásseárvvu ja vealahanvuostálasti barggu guovddážii sámi servodagas ja leat mearridan ruhtadit golmma jagáš prošeavtta dan hárrái . 1 Ráđđehus ja Stuorradiggi guorrasedje dán vuođđooidnui . 1 Ráđđehus ja Stuorradiggi galget dál geahčadit Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusa iešguđetlágan gulaskuddancealkámušaid . 1 Ráđđehus ja Stuorradiggi eai guorrasan dása . 1 Ráđđehus ja Stuoradiggi leat measta čađat vástidan dainna vugiin ahte sirdet dálá ortnegiid ja institušuvnnaid hálddašanovddasvástádusa . 1 Ráđđehus ja Norgga báŋku leat ovdal čađahan doaibmabijuid erenoamážit finánsasuorggi ja ruhta- ja kredihttamárkaniid várás . 1 Ráđđehus ii sáhtte mearridit mo gielddaid ja fylkkagielddaid skuvlastruktuvra galgá leat , go dat lea gielddaid iešstivrema oassi . 1 Ráđđehus ii leat sáhttán ná árrat čuovvolit Sámi vuoigatvuođalávdegotti II árvalusaid mii evttohii rievdadusaid minerálalágaide Finnmárkku olggobeallásaš guovlluid várás ge . 1 Ráđđehus ii leat moktege geahččalan sirdit dáid namuhuvvon ásahusaid Sámediggái . 1 Ráđđehus ii leat meannudan báikki soahtegirdiide . 1 Ráđđehus ii leat iežas láhkaovddideamis čájehan áigumuša dan dahkat . 1 Ráđđehus ii leat evttohan lasihit guovttegielalašvuođa doarjaga suohkaniidda mat gullet sámegiela hálddašanguvlui , ja dat mielddisbuktá ahte suohkanat Guovdageaidnu , Kárášjohka , Porsáŋgu , Deatnu , Unjárga ja Gáivuotna ožžot unnit doarjaga dál go Divttasvuona suohkan searvá ođđajagimánu 1. b. boahtte jagi . 1 Ráđđehus ii leat deattuhan oažžut áigái lága mas leat eanet dássedettolaš mearrádusat dainna lágiin ahte servodatlaš stivren livččii váldosisdoallun ođđa minerálaláhkaárvalusas . 1 Ráđđehus ii evttot ge doarjaga Njávdáma Nuorta-sámi Museai . 1 Ráđđehus ii ane dan gánnáhahttin , muhto čujuha dasa ahte Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea váldán álgaga lagat ovttasbargui Gielddaid guovddášlihtuin ja Sámedikkiin das mii guoská gielddaid sámepolitihkkii , ja dasa gullet maid fáddán gielddaid mearridan rápmaeavttut sámegiela fálaldagaide . 1 Ráđđehus háliidii vuos bisuhit ásahuvvon minstariid . 1 Ráđđehus háliida čađahit dárbbašlaš doaibmabijuid sihkkarastin dihtii ahte Njávdáma dákteriggeoasit gutnálaččat fas hávdáduvvojit . 1 Ráđđehus háliida čađahit bálddalastojuvvon ja njuolgguslaš sámepolitihka , ja stáhtalaš politihkka sámiid hárrái galgá nu guhkás go vejolaš vuođđuduvvot sámiid iežaset eavttuid ala . 1 Ráđđehus háliida čađahit bálddalastojuvvon 21 ja njuolgguslaš 22 sámepolitihka . 1 Ráđđehus háliida čalmmustit mo sámepolitihkalaš ulbmilat ja ásahuvvon vuoigatvuođat bohtet geavatlaš ávkin čálgostáhta ortnegiin ja fálaldagain , vai sámit sáhttet luohttit ahte sin dárbbut váldojuvvojit vuhtii . 1 Ráđđehus háliida ásahit guovlulaš dutkanfoanddaid . 1 Ráđđehus háliida vuosttažettiin fuolahit oppa álbmoga oppalaš lágaiguin . 1 Ráđđehus háliida viidát guorahallat sámi oahpu ja dutkama , sihke Sámi allaskuvllas ja eará institušuvnnain iešguđet dásis . 1 Ráđđehus háliida sihkkarastit ahte Sámediggi oažžu duohta váikkuhanvejolašvuođa dain surggiin mat leat dehálaččat sámi servodahkii , ja čalmmustit Sámedikki iehčanas sajádaga . 1 Ráđđehus háliida oppalaččat dahkat buriid rámmaeavttuid ealáhusdoaimmaheapmái . 1 Ráđđehus háliida oaččohit áigálii buori ovdáneami miehtá riikka ja lasiha danne áŋgiruššama johtalusain . 1 Ráđđehus háliida nannet barggu čielggadit , duođaštit ja joatkit árbevirolaš sámi máhtu ja mii leat várren ruđaid stuorát prošektii – Árbediehtu – man Sámi allaskuvla jođiha . 1 Ráđđehus háliida nannet Sámi allaskuvlla ja árvala ahte juolluduvvo ruhta ovtta stipendiáhta virgái allaskuvllas . 1 Ráđđehus háliida nana ja bevttolaš almmolaš suorggi mii addá ássiide buriid bálvalusaid , válljenfriijavuođa ja mielmearridanvejolašvuođa . 1 Ráđđehus háliida mearkkašit ahte diehtá ahte Sámedikki gieđahaladettiin dan makkár viidodat iešmearrideamis berre leat , maiddái lea leamaš unnitlohku mas lea leamaš veaháš eará lahka ­neapmi gažaldahkii , go masa dás lea refererejuvvon . 1 Ráđđehus háliida jođihit dakkár politihka mii galgá leat sámi álbmogii buorrin nu ahte sámegielas , kultuvrras ja servodateallimis lea sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 Ráđđehus háliida joatkit prinsihpain ahte iešguđet suorggi ja hálddahusdási fágaeiseválddiin galgá leat seamma ovddasvástádus sámi veahkadagas go veahkadagas muđui . 1 Ráđđehus háliida gáržžidit árbevuoigatvuođabiire ja heaittihit njuolggadusaid ahte eanandoalloopmodagain galgá leat árbevuoigatvuođabeassan . 1 Ráđđehus háliida fuomášuhttit ahte konsultašuvnnat eai galgga boahtit dábálaš áššemean ­nudanprosedyraid sadjái . 1 Ráđđehus háliida eanandoalu miehtá riikka , ja áigu addit eanandoallopolitihka gaskaomiide čielgaset guovlluprofiila . 1 Ráđđehus háliida dialoga Sámedikkiin sáhttágo leat áieguovdil addit láhkaásahusválddi Sámediggái eanet duovdagiin go dál . 1 Ráđđehus háliida danne eanet guovdilastit informašuvnna earret eará olmmošvuoigatvuođamearrádusaid birra main lea mearkkašupmi eamiálbmogiidda . 1 Ráđđehus háliida dahkat juoidá dáiguin hástalusaiguin go lea bargame Sámegiela doaibmaplánain . 1 Ráđđehus háliida dahkat govdes guorahallama sámi oahpu ja dutkama hárrái , sihke Sámi allaskuvllas ja eará institušuvnnain iešguđet dásis . 1 Ráđđehus háliida atnit deastta eanadoalus sámi guovlluid lotnolas ­ealáhussan dasgo eanadoallu lea hui mávssolaš daid guovlluin . 1 Ráđđehus háliida ain veahkehit ealáhuseallima ođasmahttit ja nuppástuhttit , maiddái guovlluin gos ásset sámit . 1 Ráđđehus háliida ain veahkehit ealáhuseallima ođasmahttin- ja nuppástuhttinbargguin , maiddái guovlluin gos sámit ásset . 1 Ráđđehus háliida ain fuomášuhttit man dehálaš olggustallan lea , earenoamážit mánáide ja nuoraide . 1 Ráđđehus háliida ahte vuoigatvuođat , ja vejolašvuođat , ealihit iežas guolástemiin – vejolaččat lotnolassii eará ealáhusaiguin – váfistuvvojit . 1 Ráđđehus háliida ahte sámegiella galgá leat ealli giella , ja dalle ferte giella leat geavahusas . 1 Ráđđehus háliida ahte guolástusaid rámma ­eavttut galget addit vuđđosa elešis báikkálaš servodagaide . 1 Ráđđehus háliida ahte dát ođđa ortnet álkidivččii rusttegiid ruhtadeami ja movttiidahtášii joatkit eanet huksendoaimmaid , dadjá stáhtaráđđi Anniken Huitfeldt . 1 Ráđđehus háliida ahte Sámedikkis lea duohta váikkuheapmi eanandoallo- , boazodoallo- ja guolástanpolitihka hábmemii , ja mearrideaddji resurssaid hálddašeapmái sámi servodahkii ávkin . 1 Ráđđehus háliida ahte Sámediggi galgá árjjalaš mielváikkuhemiin leat mielde dustemin oktasaš hástalusaid sihkkarstit ássama , barggaheami , ealáhusovddideami , árvoháhkama ja čálggu . 1 Ráđđehus háliida addit bisovaš lobi girjelágádusaide bidjat vuođđohatti čáppagirjjálašvuhtii ja áššeprosai maŋŋel go otná merren nohka juovlamánu 31. b 2010 . 73 miljovnna juolluduvvo ovttasdoaibmamii miehtá riikka 1 Ráđđehus háliida , Stuorradikki árvalusa mielde , dahkat govdes guorahallama sihke Sámi allaskuvlla ja eará iešguđet dási institušuvnnaid sámi oahpu ja dutkarna hárrái . 1 Ráđđehus guorrasii Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuođđooidnui NOUs 1984 : 18 . 1 Ráđđehus gohčui Guolástus- ja riddodepartemeanta fuolahit ahte Stuorradikki ávžžuhusmearrádus čuovvoluvvo . 1 Ráđđehus ges galgá bealistis sihkkarastit ahte barggut čađahuvvojit ruhtarámmaid siskkobealde . 1 Ráđđehus geahččala hábmet regulerendahkosa mii vuhtiiváldá buot fanasjoavkkuid . 1 Ráđđehus galgá láhčit dili nu ahte eambbo guldalit mánáid ja nuoraid dakkár áššiin mat sidjiide gusket . 1 Ráđđehus galgá gonagaslaš resolušuvnna bokte sáhttit bagadit Duopmostuollohálddahusa hálddahuslaš ovttaskasáššiid ektui . 1 Ráđđehus galgá danne sáhttit ovdehit ahte duopmu ii berre ráhkadit váttisvuođaid boazodollui dás ovddasguvlui . 1 Ráđđehus fuopmáša muđui ahte Sámediggi háliida loktet riikkaidgaskasaš dearvvasvuođa- ja sosiálagažaldagaid Sámi parlamentáralaš ráđi gieđahallamii . 1 Ráđđehus evttohii rievdadusaid sámelága mearrádusaide Sámedikki válgaortnega birra Od.prp. nr. 43 ( 2007–2008 ) . 1 Ráđđehus evttohii Riddu Riđđu guovddášfestiválan , St.prp. nr. 1 ( 2008–2009 ) ja Bušeahta evttoh . 1 Ráđđehus evttoha viidáseappot juolludit 400 000 ruvnno ruhtadit ortnega mii addá njeallje dássenmandáhta 2005 sámediggeválgga oktavuođas . 1 Ráđđehus evttoha ollislaš investerenbušeahta mii lea 9 990 miljovnna kruvnnu , ja dat lea 73 miljovnna kruvnnu eanet ( +0,75% go jagi 2010 salderejuvvon bušeahtta . 1 Ráđđehus evttoha nana sámi kulturáŋgiruššama Kultur- ja girkodepartemeantta 2009 bušeahtas . 1 Ráđđehus evttoha maiddái lasihit juolludusa birasovddidanovttasbargui 480 miljovnna kruvnnuin , mas 400 miljovnna kruvnno biddjo dálkkádatovddidanovttasbargui . 1 Ráđđehus evttoha maiddái 2 miljon ruvdnosaš lassijuolludusa Sámediggái Kultur- ja girkodepartemeantta ( KGD ) bušeahtas ođđa oarjelsámi girjebusse ruhtadeapmái . 1 Ráđđehus evttoha lasihit fágasearvvimávssu gessosa , ja ráđđehus áigu ain čorget » suollemasvearuid ” . 1 Ráđđehus evttoha lasihit dieseldivvaga 20 evrriin , ja nu movt ovdal lea dieđihan de evttoha birasheivehuvvon jahkedivvaga . 1 Ráđđehus evttoha juolludit Áibmosuodjalussii 3 968 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha juolludit guhtta milliuvnna ruvnnu 2010:s boahtte jagáš girkoválggaid ráhkkanemiide . 1 Ráđđehus evttoha juolludit Ruovttusuodjalussii 1 049 miljovnna kruvnnu , mii lea 8 miljovnna eanet go jagis 2010 . 1 Ráđđehus evttoha juolludit Mearasuodjalussii earret Riddobearráigehččui 3 282 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha juolludit Hærenii 5 289 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha juolludit 505 miljovnna kruvnno dálkkádateriid oastimii mas lea fápmudus dahkat šiehtadusaid oastit vel luoitineriid 3 600 miljovnna kruvnno rádjái . 1 Ráđđehus evttoha juolludit 2 miljon ruvnno ođđa girjebusse ruhtadeapmái ja oarjelsámi girjerádjofálaldagaid joatkimii . 1 Ráđđehus evttoha juolludit 10 miljovnna ruvnno Kystverketii daid erenoamáš lassigoluid geažil mat leat leamaš jiekŋačuollamiid geažil 2010 dálvvi . Loahpahan dihte buhtistanbargguid » Full City ” vuodjuma maŋŋel , evttoha ráđđehus juolludit vel 34 miljovnna ruvnno 2010 reviderejuvvon bušeahtas . 1 Ráđđehus evttoha juolludit 1 187 miljovnna kruvnnu Norgga soahtevehkii olgoriikkas . 1 Ráđđehus evttoha jagi 2005 reviderejuvvon nationálabušeahtas ( St.prp. nr. 65 ( 2004-2005 ) ) lasihit Sámedikki rámma buohkanassii 1 miljon ruvnnuin Gielda- ja guovlodepartemeantta bušeahtas . 1 Ráđđehus evttoha dávvirinvesterenbušeahta jahkái 2011 mii lea 8 132 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha dáid ruđaid juolludit Sámediggái , mii oažžu ovddasvástádusa árvoháhkanprográmma hálddašit . 1 Ráđđehus evttoha doaibmabijuid mat eastadit leavvama ja ođđa rájiid gávpebivdoguovllu várás . 1 Ráđđehus evttoha ain jagis 2011 vuoruhit Suodjalusa – bušeahtain suodjalusa várás mii lea 39 245 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha ahte váldonjuolggadussan váldojuvvojit atnui dakkár viessoláigoortnegat ođđa kulturviesuid stáhtalaš ruhtadeapmái maid Sámediggi vuoruha , ja ahte Sámediggi oažžu ovddasvástádusa vuoruhit guovdilis huksenprošeavttaid gaskkas . 1 Ráđđehus evttoha ahte buot ođđa diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija mii lea álbmoga várás , galgá suoidnemánu 1. b. 2011 rájes leat universálalaččat hábmejuvvon , dat mearkkaša nu láhččojuvvon ahte nu olus go jo vejoilaš galget dan sáhttit geavahit . 1 Ráđđehus evttoha ahte Sámediggi oažžu olles ovddasvástádusa vuoruhit guovdilis kulturviessoprošeavttaid , ja ahte váldonjudggadussan geavahišgoahtá viessoláigoortnega daid ođđa kulturviesuid stáhtalaš ruktadeamis maid Sámediggi vuoruha . 1 Ráđđehus evttoha Riddobearráigehččui juolludit 978 miljovnna kruvnnu . 1 Ráđđehus evttoha 2008 stáhtabušeahtas lasihit juolludemiid sierra sámi ulbmiliidda birrasiid 49 miljovnna kruvnnuin . 1 Ráđđehus evttoha 2008 stáhtabušeahtas lasihit juolludemiid sierra sámi ulbmiliidda birrasiid 48 miljovnna kruvnnuin . 1 Ráđđehus evttoha 2008 bušeahtas lasihit preassadoarjaga sámi aviissaide 5 miljon ruvnnuin . 1 Ráđđehus evttoha 20 miljon ruvnno investern- ja doaibmaruhtan Nuortasám museii Njávdámis . 1 Ráđđehus dáhttu ásahit lassiváikkuhusaid nannámis oljo- ja gássasuorggi ovdánahttimis Davvi-Norggas . 1 Ráđđehus dáhttu váldit atnui čállinmearkavuogádahkii ISO / IEC 10646 gullevaš UTF- 8 veršuvnna almmolaš neahttabáikkiide ja almmolaš registariidda , muhto ferte vuos árvvoštallat dárkileappot mo dan dahkat ja makkár gaskaboddasaš ortnegat galget geavahuvvot . 1 Ráđđehus dáhttu vuordit dassážii go fágalaš árvvoštallamat bohtet Norgga-ábi hálddašanplánas ovdalgo álggahuvvo ođđa petroleumdoaibma olgolis Mørerittu . 1 Ráđđehus dáhttu vel deattuhit ahte ealáhusain ovddiduvvo innovašuvdna ja hutkan . 1 Ráđđehus dáhttu nannet Sámedikki vejolašvuođa bargat doaibmevaččat boazodoallogažaldagaiguin . 1 Ráđđehus dáhttu láhčit buori dili eaktodáhtolaš bargguide . 1 Ráđđehus dáhttu joatkit dán suorggi dutkamiin . 1 Ráđđehus dáhttu hálddašanplánas árvvoštallat dan gažaldaga ahte galgá bidjat ođđa gáibádusaid mas biddjo nu ahte dábálaš doaimmas eai galgga veahášge nuoskkoluoitimat boahtit merrii , mat sohpet oktii čávgejuvvon gáibádusaiguin mat gustojit Barentsáhpái . 1 Ráđđehus dáhttu hálddaheamis loktet dihtomielalašvuođa das makkár dieđuid berre jorgalit , ja mo informašuvdnagaskkusteapmi berre dahkkojuvvot . 1 Ráđđehus dáhttu dáid áŋgiruššamiid oktavuođas digaštallat Sámedikkiin guđe strategiijat galget leat sámi guovlluid meahcceealáhusaid ovdánahttimii ja mo buoridit rámmaeavttuid duodji ­ealáhussii ee. go áigu fidnet ođđa duojáriid . 1 Ráđđehus dáhttu ahte ođđa minerálaláhka galgá leat veahkkin lasihit mineráladoaimmaid davviguovlluinge , ja láhka lea laktásuvvon ráđđehusa davviguovllustrategiijii . 1 Ráđđehus dáhttu ahte buohkat galget sáhttit oassálastit diehtoservodahkii . 1 Ráđđehus dáhttu ahte Sámedikkis galgá leat duohta váikkuhus eanadoallo- , boazodoallo- ja guolástuspolitihka hábmemis , ja dakkár resurssaid hálddašeamis mat leat mearrideaddjin sámi servodateallimii . 1 Ráđđehus dovddaha ahte Sámedikki evttohus rádjalovssaid dutkan- ja duođaštanguovddáža hárrái Divttasvutnii Árrana sámi guovddáža oktavuhtii , čuovvoluvvo . 1 Ráđđehus doarju prošeavtta 500 000 ruvnnuin . Ođđa sámi ofelaččat 1 Ráđđehus doarju dan mihttomeari ahte akademihkalaš gelbbolašvuohta galgá huksejuvvot nu ahte allaskuvla deavdá buot gáibádusaid mat leat beassat šaddat dieđalaš allaskuvlan . 1 Ráđđehus doaibmaplána máŋggabealatvuođa ja ovttadássásašvuođa čuovvoleapmi . 1 Ráđđehus dieđihii dieđáhusas St.meld. nr. 27 ( 2000–2001 ) ahte sámi oahppu ja dutkan galgá govdadit guorahallojuvvot . 1 Ráđđehus dieđihii Soria Moria-julggaštusas ahte Stuorradiggi áigu meannudit nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána juohke njealját jagi . 1 Ráđđehus dieđiha stuorradiggedieđáhusas Báikkálaš šaddadanfápmu ja boahtteáigejáhkku ahte áigu ráhkadit máhttoprográmma vai eanet olbmot háliidit ásaiduvvat dakkár báikkálaš servodagaide main olmmošlohku ii ovdán buoret guvlui . 1 Ráđđehus diehtá ahte buot golbma sámi aviissa barget dan ala ahte dávjjibut almmuhit aviissaid . 1 Ráđđehus deattuhii ahte regionála foanddat galget dievasmahttit nationála FoU ruđaid . 1 Ráđđehus deattuha ” árgabeaivválašpolitihka ” , ahte čálgostáhta vuođđobálvalusat eanet go dál galget olámuttos geavaheddjiide geat leat sámegielagat ja geain lea sámi kulturduogáš . 1 Ráđđehus deattuha stuoradiggedieđáhusas ahte davviguovlluidáŋgiruššan lea našunála strategiija , mas leat mielde departemeanttat ja man vuođđun lea almmolaš ja priváhta suorggi viiddis ovttasbargu . 1 Ráđđehus deattuha ollu bisuhit oljodietnasiid geavaheami dakkár dásis mii nanne ahte norgga ekonomiijas ain galgá leat balanserejuvvon ovdáneapmi , dadjá finánsaministtar Halvorsen . 1 Ráđđehus deattuha nannet barggu sápmelaččaid vealaheami vuostá ja vealaheami vuostá sámi servodagas . 1 Ráđđehus deattuha earenoamážit ahte lea albma ja jáhkehahtti go sámi kultuvra searvá mátkeealáhusnannemii . 1 Ráđđehus deattuha ahte sámi kulturpolitihkkii leat juste seammá váldoprinsihpat go muđuige kulturpolitihkkii . 1 Ráđđehus deattuha ahte sámi beaiveáviissain lea mealgat buoret doaibma diehtojuohkingáldun ja digaštallama gáldun sámi servodagas go dain áviissain mat eai almmuhuvvo juohke beaivve . 1 Ráđđehus deattuha ahte ruđat barggahusdoaimmaide galget beaktileamos lági mielde adnot . 1 Ráđđehus deattasta dehálažžan lágidit buriid ja oadjebas bajásšaddan- ja oahpahuseavttuid mánáide . 1 Ráđđehus deattasta ahte čovdosiin mat válljejuvvojit , lea mearkkašupmi riikkaidgaskasaš norbmagárgedeapmái dán duovdagis . 1 Ráđđehus deattasta ahte doaibmabijuid čađahanjohtu lea sorjavaš jahkásaš budjeahttamearrádusain . 1 Ráđđehus danne áigu ovttasráđiid Sámedikkiin ja Sámi allaskuvllain geahčadit otnáš dulkonbálvalusa ja árvvoštallat makkár doaibmabijuid lea dárbu álggahit vuođđudan dihtii buresdoaibmi dulkabálvalusa . 1 Ráđđehus danne áigu jođihit dakkár politihka mii sáhttá nu bálvalit sámi álbmoga , ahte sámi gielas , kulturvrras ja servodateallimis lea sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 Ráđđehus danne áigu geahčadit sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Ráđđehus danin háliida nanu eanangáhttema vai sihkkarastá gilvvaeatnamiid boahtteáiggi biebmobuvttadeapmái . 1 Ráđđehus ceggii Sámi gažaldagaid bálddalastinlávdegotti 1991 . 1 Ráđđehus bálddalastá norgalaš válmmaštallamiid Arktalaš Ráđi ministtarčoahkkimiidda mat dollojuvvojit juhke nuppi jagi ja ámmátdási čoahkkimiidda mat dollojuvvojit golbmii jagis . 1 Ráđđehus buvttii ovdan iežas davviguovlostrategiija Romssas juovlamánu 1. b. 2006 , njeallje beaivvi ovdalgo Romssa fylka almmuhii iežas davviguovlodieđáhusa , 1 Ráđđehus buvttii njukčamánu 12. b. 2009 ovdan Ođđa huksengeađggit davvin – Boahtte lávki Ráđđehusa davviguovlostrategiijas . 1 Ráđđehus bovde mátkeealáhusa eanet formaliserejuvvon ovttasbargui go dál ásaha strategalaš ráđi mátkeeallima ja eiseválddiid várás . 1 Ráđđehus bovde Sámedikki dialogii iešmearridandoahpaga birra dainna ulbmilin ahte čielgá buorebut makkár sisdoalu Sámediggi bidjá dán doahpagii , makkár oainnut ráđđehusas ja Sámedikkis leat Sámedikki válddi hárrái , ja makkár strategiijat berrejit čuvvojuvvot vai dát juksanmearit ollašuvvet . 1 Ráđđehus bivddii Guolástus- ja riddodepartemeantta fuolahit ahte Stuorradikki ávžžuhusmearrádus čuovvoluvvo . 1 Ráđđehus bijai odne ovdan strategiija maid lea gohčodan ” Ođđa huksenávdnasat davvin . 1 Ráđđehus bijai giđđat 2008 ovdan St. dieđáhusa nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámepolitihkka . 1 Ráđđehus bijai cuoŋománu 16. b. 2007 ovdan strukturdieđáhusa guollefatnasiidda strukturpolitihka birra ( Sd.dieđ. nr. 21 ( 2006 – 2007 ) ) . 1 Ráđđehus biehttala ahte livčče ál-bmotrievttálaš geatnegasvuođat sámiid ektui oljo- ja gássaresursavuoigatvuođaid oktavuođas . 1 Ráđđehus bidjá vuođđun dan ahte iešmearridan ­vuoigatvuođa digaštallamis mas ferte leat dat digaštallan mii doahpaga sisdoallu lea , ja movt iešmearridanvuoigatvuohta sáhttá čađahuvvot praktihkalaš politihkkan . 1 Ráđđehus bidjá vuođđun ahte álbmotstivra mearkkaša dakkár stivrenvuogi mas oluin lea váikkuhanvejolašvuohta ja mas váldi , kapitála ja opmodagat lea biđgejuvvon oluide . 1 Ráđđehus bidjá vuođđun ahte Sámedikkis ferte leat duohta váikkuheapmi dakkár surggiin mat leat deaŧalaččat sámi servodahkii Soria Moria-julggaštusas mielde . 1 Ráđđehus bidjá stuora deattu vuhtiiváldit dehálaš guolástusguovlluid ja guovlluid rittus mat leat rašis dilis . 1 Ráđđehus bidjá ovdan stuorradiggedieđáhusa giđđat jagi 2009 ovttasdoaibmama birra dearvvasvuođasuorggis . 1 Ráđđehus bidjá ovdan ođđa doaibmabijuid guovvamánu 9. b. nannen dihtii báŋkkuid loatnaaddinvuoimmi , vai ealáhusdoaimmat ja dállodoalut álkibut sáhttet oažžut ođđa loanaid , cealká finánsaministtar . 1 Ráđđehus bidjá odne ovdan plánaid dan bargui mii galgá dahkkojuvvot davviguovlluin boahtte 10-15 jagis . 1 Ráđđehus bidjá odne ovdan davviguovllustrategiija viidásetovddideami , ” Ođđa huksengeađggit davvin ” . 1 Ráđđehus bidjá odne ovdan Lokal vekstkraft og framtidstru nammasaš ođđa stuorradiggedieđáhusa báikegodde- ja regionálapolitihka birra . 1 Ráđđehus bidjá dákko bokte ovdan stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka birra . 1 Ráđđehus bidjá danin vuođđun viiddis eanandoallodoahpaga , mii siskkilda eanandoalu , biebmobuvttadeami , vuovdedoalu , boazodoalu ja giliealáhusaid , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Ráđđehus bargá árjjálaččat dan beales ahte mánáid vuoigatvuođaid ovddiduvvojit dán konvenšuvnna mielde . 1 Ráđđehus bargá viidáseappot daid rámmaid ráhkademiin , mat čatnasit vuostecealkkaválddi sirdimii fylkkagildii , ja guorahallá dan olis maid Sámedikki rolla . 1 Ráđđehus bargá ovttasráđiid Suomain ja Ruoŧain ja dán golmma davvi ­riikka sámedikkiiguin oažžun dihte hábmemassii Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna . 1 Ráđđehus bargá guovtti váldolinnjá vuođul vai stáda ovddasvástádus sámi kulturbargguide váldojuvvo vuhtii . 1 Ráđđehus bargá dál , ovttas Sámedikkiin , sámegiela doaibmaplánain . 1 Ráđđehus bargá dan guvlui ahte oaivadusgihpa lea ráhkaduvvon jagis 2001 . 1 Ráđđehus bargá dan ala ahte buohkat galget sáhttit oassálastit diehtoservodahkii . 1 Ráđđehus bargá dan ala ahte addit penšuvnna eará guolásted ­djiide vai rahpasit guollelobit maid eamiálbmogat sáhttet oažžut . 1 Ráđđehus bargá aktiivvalaččat ovddidit mánáid vuoigatvuođaid konvenšuvnna mielde . 1 Ráđđehus bargá , nugo namuhuvvon , guokte váldolinnjá mielde áimmahuššat stáhtalaš ovddasvástádusa sámi kultuvrii . 1 Ráđđehus bargu sáme politihkalaš áššiiguin ja 1 Ráđđehus attii 2001 Stuorradiggái viiddiduvvon bajásčuvgehusa boazodoalu dálá dilis stuorradiggeproposišuvnnas dán jagáš boazodoallošiehtadusa birra . 1 Ráđđehus atná árvvus ahte dát lea oluide oskogažaldat , ja ahte girku ieš Girkočoahkkimis dat ferte mearridit galgá go ráhkaduvvot liturgiija homofiila páraid várás . 1 Ráđđehus atná vuođđun ahte go hábme boahtteáigásaš sámi kulturmuitopolitihka , de galgá geahččalit sihkkarastit sámi váikkuhanvejolašvuođaid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid mielde , hálddašeami váldegeavaheapmái gustojeaddji njuolggadusaid mielde ja bajimus kulturmui-to- ja sámepolitihka mielde . 1 Ráđđehus atná vuođđun ahte ealáhusgárgedeami láhčin lea bures vuođđuduvvan ealáhuspolitihka bajit juksanmeriide ja prinsihpaide . 1 Ráđđehus atná vuođđun ahte bargosisafárren goalmmát riikkas ain galgá muddejuvvot . 1 Ráđđehus atná vuođđun ahte Sámi dearvvasvuođadutkama guovddáža ruhtadeamis leat dutkanveahkkevárit čadnojuvvon virggiide . 1 Ráđđehus atná vuođusin ahte sámi kultuvra ovddasta máŋggadáfotvuođa ja ipmirda ahte unnit sámi joavkkuid muhtun dárbbuid sáhttá dušše ovddaldastit sierradoaibmabijuid bokte , ovdal ­mearkka dihtii giela , kultuvrra ja oahpu hárrái . 1 Ráđđehus atná vealtameahttumin nammadit departemeanttaidgaskasaš bargojoavkku , masa Sámediggi oassálastá , mii galgá ráhkadit dieđihandoaibmabidjoevttohusaid máŋggakultuvrrat ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Ráđđehus atná sámedikkiid parlamentáralaš ovttasbargoásahusa , Sámi parlamentáralaš ráđi , dehálaš ásahussan davviriikkalaš ovttasbarggus sámi áššiid birra ja dehálaš ja mearkkašahtti ásahussan riikkaidgaskasaš oktavuođain ja nannemis ovttasbarggu álgoálbmogiid gaskkas , ja gaskal álgoálbmogiid ja eará oasálaččaid . 1 Ráđđehus atná sakka dettolažžan ahte riikkaidgaskasaš eamiálbmotgažaldagat ságaškuššojuvvojit ja šiehtadallojuvvojit ráđđehusa ja eamiálbmotovddasteddjiid lagas ovttasdoaimma bokte . 1 Ráđđehus atná positiivvalažžan dakkár filbma ­guovddáža ásaheami , mii veadjá leat ain eambbo nanneme sámi filmma . 1 Ráđđehus atná mánáidgárddiid ja skuvllaid deaŧalaš dáhpáhusguovddážin gaskkustit informašuvnna sámi dilálašvuođaid birra mánáide ja nuoraide . 1 Ráđđehus atná muđui vuođđun ahte gažaldagat váiddaortnegiid birra , bagadeami birra , vejolaš lágalašvuođabearráigeahču birra jna. sámi kulturmuitohálddašeami boahtteáigásaš organiseremis galget árvvoštallojuvvot láhkabarggus Sámedikki rievttálaš sajádaga oktavuođas . 1 Ráđđehus atná muđui vuođđun ahte gažaldagat váiddaortnegiid birra , bagadeami birra , vejolaš lágalašvuođabearráigeahču birra jna. sámi kulturmuitohálddašeami boahtteáigásaš organiseremis galget árvvoštallojuvvot láhkabarggus Sámedikki rievttálaš sajádaga oktavuođas ( gč. kap. 7.4.9 ) . 1 Ráđđehus atná iežas sámepolitihka deaŧalaš vuođusin ahte Norgga stáhta álgovuolggalaččat vuođđuduvvui guovtti álbmoga – sámiid ja dážaid – eanaguovllu ala , ja ahte goappašiid álbmogis lea seamma vuoigatvuohta ja seamma gáibádus beassat gárgedit iežas kultuvrra ja giela . 1 Ráđđehus atná erenoamáš deaŧalažžan nannet sámi áššiid bálddalastima budjeahttaproseassa oktavuođas . 1 Ráđđehus atná eaktodáhtolaš suorggi vuođđo-geađgin demokratiijas ja buresbirgenservodagas , ja okta váldoulbmil lea movttiidahttit olbmuid eambbo oassálastit ja áŋgiruššat , erenoamážit daid joavkkuid mat dál leat olggobealde eaktodáhtolaš organisašuneallima . 1 Ráđđehus atná dettolažžan váfistit sáme- ja dárogielagiidda ovttaárvosaš bálvalusaddima servodagas . 1 Ráđđehus atná dettolažžan ahte riikkaidgaskasaš eamiál ­bmotgažaldagat ságaškuššojuvvojit ráđđehusa ja eamiálbmotovddasteddjiid lagas ovttasdoaibmamis . 1 Ráđđehus atná dettolažžan ahte dieđut nissoniid rolla ja sajádaga birra sámi servodagas čuvgejuvvojit , ja ahte sámiid árbevirolaš dieđut ja máhtut kártejuvvojit ja duođaštuvvojit . 1 Ráđđehus atná dehálažžan ahte ráđđehusa ja álgoálbmogiid ovddasteaddjit guoibmálagaid digaštallet ja šiehtadallet riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiid . Norgga guottut riikkaidgaskasaš álgoálbmotáššiide hábmejuvvojit Sámedikki lagaš ovttasbargguin . 1 Ráđđehus atná dehálažžan ahte Sámediggi konsulterejuvvo ja oassálastá árktalaš ovttasbargui . 1 Ráđđehus atná deaŧalažžan gárgedit ealáhuspolitihka mii heivehuvvo erenoamážit sámi ássanguovlluide . 1 Ráđđehus atná deaŧalažžan ahte Sámedikkis jerrojuvvojit ráđit ja ahte dat oassálastá arktalaš ovttasbargui . 1 Ráđđehus atná dattetge Sámedikki oainnu hui dehálažžan ja danne áigu ge álggahit láhkabarggu man ulbmil lea evttohit dárbbašlaš láhkarievdadusaid vai sáhttá ásahit Sámedikki sierra riektesu ­bjeaktan ja muđui heivehit lága dálá geavadii . 1 Ráđđehus atná danne vuođđun ahte gilioppalašeanaláhka ii boađe atnui Čáhputvuovddi boahttevaš hálddaheamis . 1 Ráđđehus atná dan lunddolaš čuovvumuššan das , go sámegiella lea ožžon nannosat sajádaga . 1 Ráđđehus atná boaittobealle- ja regionálapolitihkalaš ovdáneami hui dehálažžan , ja atná viehka buorrin ahte Sámediggi nu sakka berošta sámi báikegottiid sihkkarastimis ja ovddideamis . 1 Ráđđehus atná almmatge ahte galgá olu ovdal go diekkár dilli sáhttá šaddat , earret eará dasgo artihkal 27 sakka lea leamaš oaivadusgáldun sihke Vuođđolága §:i 110a ja sámeláhkii , ja ahte dát deasttat leat áimmahuššojuvvon maŋŋelaš láhkamearrádusain . 1 Ráđđehus atná ahte sámi guovlluid mátkeeallinealáhusas lea mearkkašahtti vejolašvuođat ovdánit ja gárgeduvvat . 1 Ráđđehus atná ahte oassi dáid juksanmeriin leat osohahkii hui viidát ja sáhttet dulkojuvvot dego eai leat makkárge ráddjehusat iešmearridanvuoigatvuođas . 1 Ráđđehus atná Sámi parlamentáralaš ráđi deaŧalaš orgánan davviriikkalaš ovttasbargui ja dakkár orgánan mas lea mearkkašupmi riikkaidgaskasaš oktavuođain go lea sáhka nannet ovttasbarggu álgoálbmogiid gaskkas ja ovttasbarggu gaskal álgoálbmogiid ja eará oassálastiid . 1 Ráđđehus almmuhii čakčamánus 2009 Vejolašvuođaid riikkaoassi — Doaibmaplána kultuvrra várás Davviguovlluin , mii siskkilda arvat doaibmabijuid mat galget leat mielde oainnosmahttimin , sihkkarastimin ja nannemin kultureallima ja kultursuorggi ovddideami Davviguovlluin , dás maiddái sámi kultuvrra . 1 Ráđđehus almmuhii mannán bearjadaga lávdegotti mii galgá čielggadit sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođaid meara riggodagaide olggobealde Finnmárkku . 1 Ráđđehus almmuha otne stuoradiggedieđáhusa davviguovlluidpolitihka birra Davviguovllut – višuvnnat ja gaskaoamit . 1 Ráđđehus almmuha dieđáhusas earret eará háhkat ođđa jiekŋajohtti dutkanfatnasiid , hukset ođđa rádjastašuvnna Storskogii , álkidahttit visumohcamušaid Ruššii , álggahit mearraguovlluid vákšunvuogádaga ( BarentsWatch ) ja ásahit sierra gilvvagordnefoandda Davvi-Norgii . 1 Ráđđehus ( Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ) lea addán doarjaga 2007:s ja lea mielas digaštallat eanet doarjaga prošektii , mii guorrasa bures ráđđehusa davveguovloáŋgiruššamii . 1 Ráđđeaddit doaktárat leat e.e. bargat doaktáriid ektui fylkkain . 1 Ráđđeaddin , oahpaheapmi ja diehtojuohkin . 1 Ráđđeaddima várás adnošii maid sámi báikenammaarkiiva vuođđun nammahámiid duogášdieđuide , čilgehussan movt namat daddjojuvvojit jna. , muhto bargu báikenammaarkiivvain ii leat biddjojuvvon johtui resursa váilivuođa geažil . 1 Ráđđeaddima vuođđun lea muhtun muddui mearra ekovuo-gádaga dutkan , ja dálkemolšasumiid mearkkašupmi ja olmmošlaš váikkuheapmi . 1 Ráđđeaddi áiggui mu válljet 3. dási plána , muhto mun lohken ahte háliidin 2. dási plána , dan dihte go háliidin oahppat ovttas iežan ustibiiguin . 1 Ráđđeaddi rolla sámi mánáid ektui lea vuhtii váldit sámi perspektiivva daid čuolmmaid oktavuođas maiguin Mánáidáittardeaddji bargá . 1 Ráđđeaddi Sara Marja Magga , tel. 78 47 40 00 1 Ráđđeaddi Liv Breines Telefuvdna : 22 24 61 99 E-poasta : 1 Ráđđeaddi Lisbeth Vesterheim Skoglund 1 Ráđđeaddi Kirsten Anne Guttorm , Sámediggi Norgga bealde , tlf : +47 78 47 41 63 1 Ráđđeaddi Gro Dikkanen lea leamaš mielde Norgga delegašuvnnas Sámedikki ovddas 14.-18.02.00 áigodagas . 1 Ráđđeaddi Camilla Thorvik ( mánnáoažžun luomus ) Telefuvdna : E-poasta : 1 Ráđđeaddi Bader oaivvildii ahte konsulterenortnet gaskkal Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid lea miellagiddevaš ja ahte dat mielddisbuktá vejolašvuođaid gávdnat buriid čovdosiid buot beliide . 1 Ráđđeaddi / seniorrådgiver 1 Ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - bistevaš 1 Ráđđeaddi / seniorr áđđeaddi - Ref. nr : 09/912 1 Ráđđeaddi / Seniorráđđeaddi - bistevaš virgi - ref. nr. 09/2784 1 Ráđđeaddi / Seniorráđđeaddi - bistevaš virgi ( ref 09/2784 ) Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas lea álgin farggamusat . 1 Ráđđeaddi , ovddit hálddahus dir. H. Aschehoug & Co . 1 Ráđđe-hus áigu movttiidahttit dasa ahte mánát ja nuorat galget leat guovddážis suohkaniid ja fylkkaid áššelisttuin . 1 Ráđđadallamat leat addán Departemeantii buriid dieđuid Sámedikki oainnuid birra iešguhtetge árvalusaid hárrái mat čužžot Stuorradigge- dieđáhusas nr. 21 . 1 Ráđis leat vihtta lahtu geaid Sámedikki áirasat válljejit iežaset gaskkas . 1 Ráđis leat oktiibuot 14 miellahtu Suoma ja Norgga Sámedikkiin . 1 Ráđis leat garra eahpádusat dán prošeavtta hárrái , muhto áigu vuordit váikkuhusčielggadusa ovdal go buktá loahpalaš cealkámuša . 1 Ráđis leat Suoma , Norgga , Ruošša ja Ruoŧa olgoriikkaministtarat . 1 Ráđiid lahtuin eanelogu válljejit bismagotti searvegottit . Čuvgehuslágádusa foanda 1 Ráđiid lahtuin eanelogu válljejit bismagotti searvegottit . 1 Ráđiid ja rávvagiid das mo lea vejolaš sihkuhit / rievdadahttit sávakeahtes persovdnadieđuid mat leat Interneahtas . 1 Ráđiid das makkár vuoigatvuođat ja lágat gustojit . 1 Ráđi čilgehus lea hábmejuvvon nu oppalaččat ja liktásit , ja govvida sámediggeráđi doaimma nu positiivvalaččat , ahte lea measta áššálaččat dohkketmeahttun . 1 Ráđi árvalusa 3. teakstaoassi rievdaduvvo dánin : 1 Ráđi áigumuššan lea ahte dán bargojoavkku raporta biddjojuvvo vuođđun sierra áššái mii ovddiduvvo dievasčoahkkimii miessemánus 2005 . 1 Ráđi áddejumi mielde lea Sámedikki váikkuhanfápmu luondduriggodagaid oktavuođas áibbas mearrideaddjin dasa ahte jorgalahttit dan heajos servodatovdáneami , mii dáhpáhuvvá sámi servodagain . 1 Ráđi váldodahkamuššan lea bálddalastit girku árjjaid sámiid gaskkas , ja bargat buoridit olbmuid dieđu sámi girkoeallimis . 1 Ráđi vuođđun lea vuogádat mas Sámedikki politihkkárat ovddastit dain dásiin main lea politihkalaš ovddasteapmi , ja mas hálddahus ovddasta dain dásiin gis main leat ámmátolbmot . 1 Ráđi unnitlohkoárvalus oaččui 5 jiena , eanetlohkoárvalus 10 jiena ja oktasaš árvalus 24 jiena . 1 Ráđi uhccitlohkoárvalus hilgojuvvui 36 jienain . 1 Ráđi ovdaolmmoš , Erling Slaatto , dattetge eaktudii ahte oahppomátkki boađus galggai leat ahte mun čállen sámegiela áppesa . 1 Ráđi ovdagoddi sirdojuvvui Supmii . 1 Ráđi nammadii Sámediggi ja hálddahuslaš ruđaid hálddaša Sámediggi . 1 Ráđi mielas livččii buoremus oažžut dialoga beallálaččaid gaskka ja ulbmilin ferte leat oažžut dakkár šiehtadusa mas gozihuvvojit goappašiid beliid beroštumit , maiddái boazodoalu . 1 Ráđi mielas lea earenoamáš deaŧalaš ahte boaresvirot perspektiivvat oidnojit doarvái bures ja gozihuvvojit Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggus . 1 Ráđi mielas lea deaŧalaš vuoruhit dán ášši , ja dan oktavuođas galgá ásahuvvot stipeandaortnet . 1 Ráđi mielas lea buoremus juohkit autoliidnafatnasiid golmma sturrodahkii , ja ahte fatnasat mat lea badjel 70 juolggi dahje main lea galmmihanvejolašvuohta galget bivdit olggobealde 12 návtalaš miilla , fatnasat gaskal 55 ja 70 juolggi galget bivdit olggobelalde 4 návtalaš miilla , go fas fatnasat vuollel 55 juolggi ožžot bivdit gokko heive buoremusat . 1 Ráđi mielas ii berre dán skuvllas leat fidnooahpahus mas kultuvrra ii vuhtto . 1 Ráđi mielas galgá rávis olbmuin , seamma láhkái go sámi mánáin , leat vejolašvuohta oažžut oahpahusa sámi oahppoplána mielde go ožžot vuođđoskuvlaoahpahusa . 1 Ráđi mielas dát lea hui duođalaš , ja presideanta lea 31.01.2000 reivves kulturminister Hagai ( mielddisin ) dadjan ahte departemeantta váilevaš áššečuovvuleapmi váivvida Sámedikki . 1 Ráđi lasihuvvo doarjja sámi lágádusaide 600.000 ruvnnuin . 1 Ráđi eanetlohkoárvalus oaččui 10 jiena . 1 Ráđi eanetlogu árvalus biddjojuvvui ráđi uhcitlogu árvalusa vuostá . 1 Ráđi dieđáhussii leat mii váldán mielde ekonomalaš dieđiheami vai lea vejolaš buohtastahttit daid Sámedikki bušeahta vuostá , deattuha Olli . 1 Ráđi dieđu mielde boahtá alit oahpu ja sámi servodaga gaskavuohta čilgejuvvot . 1 Ráđi bargun lei árvvoštallat oahppofálaldagaid sámi álbmogii , ráhkadit ja heivehit oahppoplánaid ráđi ovddasvástádussuorggi siskkobealde , dohkkehit oahppogirjjiid , bagadallat mánáidgárddiid , vuođđoskuvlla , joatkkaoahpahusa ja rávesolbmuid oahpahusa bargiid , čuovvut barggu čálalaš bagadallamiiguin , čuovvut lassioahpahusa ja doaimmahit fágalaš ráđđeaddima skuvlaeiseválddiide buot golmma hálddašandásis . 1 Ráđi bargui gullet áššit mat gusket sámiide riikarájiid rastá . 1 Ráđi bargui gullet áššit mat gusket sámiide rastá riikarájiid . 1 Ráđi bajimus ulbmil lea vuhtiiváldit sámi álbmoga beroštumiid , nannet sápmelaččaid oktiigullevašvuođa riikkarájiid rastá ja bargat dan ala ahte sápmelaččat maid boahtteáiggisge mieđihuvvojit oktan álbmogin , geaid kultuvra , politihkka , ekonomiija ja sosiála vuoigatvuođat galget sihkkarastojuvvot muhtumassii juoh-ke riikka lágaid bokte ja muhtumassii šiehtadusaid bokte mat dahkkojuvvojit áššáiguoskevaš stáhtaid ja sámiid ovddasteaddji orgána gaskkas . 1 Ráŋggáštuslága § 37 c mearrádusat galget gustot seamma láhkai . 1 Ráŋggáštusat galget oktiiheivehuvvot nu ahte eai čuoza govttoheamit , geahča árvaluvvon § 13 – 1 nuppi lađđasa . 1 Ráŋggáštusat galget datte leat govttolaččat rihkkuma ektui . 1 Ráŋggáštusat . 1 Ráŋggášteapmi ja veahkaváldin Muittán ovtta ráŋggášteami bures . 1 Ráŋggaštanmearrádusaid birra lea eanet kapihttalis 8.24 . 1 Ráđastallan lea datte eanet gáržžiduvvon go eará eanaoamasteaddjiid ráđastallan . Hålogalandlága mearrádusat ulbmila , gaskavuođas álbmotriektái ja eará vuoigatvuođalaččaid birra , bidjet dihto gáržžidemiid . 1 Ráđastallan lea datte eanet gáržžiduvvon go eará eanaoamasteaddjiid ráđastallan . 1 Ráññehusa dearvvašvuoña ja sosiála bargiid rekruterenplána lea deaŧalaš go galgat oažžut lasi veahkkedivššáriid ja oažžut joatkkaoahppu addi doaibmabijuid veahkkedivššáriid ja fuollabargiid várás . 1 Ráññehus vuorddujuvvo bidjat iežaset evttohusa guovlojuohkimiid giññat 2008:s . 1 Rávvagat addojuvvojit ovttagaslaččat . 1 Rávvagat Sámi statistihkka dárbbaša eanet lohkomateriála mii sáhttá addit relevánta dieđuid nugo Andresen maiddái lea čujuhan Sámi logut muitalit 2 ( 2009 ) . 1 Rávvagat Norgga skuvlastivrejumis lea dássážii leamaš 24 jagi čoavdit gažaldaga fága- ja diibmojuohkima ektui sámegiela nubbingiella fágas vuođđoskuvllas . 1 Rávvagat Norgga skuvlaeiseválddiin lea dássážii leamaš 24 jahki čoavdit fága- ja diibmojuohkin gažaldaga sámegiella nubbingiella fágas vuođđoskuvllas . 1 Rávttošvuomi suodjeplána láhkaásahus ( njuolggadus ) . Rávttošvuomi suodjemeahci ja beahcevuovddi ráfáidahttin Porsáŋggu gielddas . 1 Rávisolmmožin ásaiduvai Inga Rogalándii . 1 Rávisolbmuidoahpu dáfus lea departemeanta evttohan láhkarievdadusa oahpahuslágas mii láhkananne rávisolbmuid vuoigatvuođa vuođđo-ja joatkkaoahpahussii . 1 Rávisolbmuidoahppu 1 Rávisolbmuidoahpahus 1 Rávisolbmuid vuoigatvuohta oažžut oahpu » , mii maid gávdno sámegillii , F-4131SA . 1 Rávisolbmuid oahpahus ja eallinguhkosaš oahppu buot oahpposurggiin ovttas iešguđet lágideddjiiguin . 1 Rávisolbmuid oahpaheapmi sámiid várás qalqá maiddái leat joatkkaskuvllaid ovddasvástádus . 1 Rávisolbmuid oahpaheapmi joatkkaskuvlla dásis sámiid várás nannejuvvo . 1 Rávisolbmot geat leat dábálaš bargguin geahččalit oahpahallat sámegiela . 1 Rávis sápmelaččat galget maid oažžut vejolašvuođa váldit oahpu sámegielas vuosttaš- dahje nubbingiellan O97S mielde . 1 Rávis sápmelaččat galget beassat lohkat sámegiela massekeahttá bargodietnasa . 1 Rávis olbmuin geain leat vuoigatvuohta joatkkaohppui leat áibbas eará girjerádjodárbbut go nuorra ohppiin joatkkaskuvllain . 1 Rávesolbmuin lea ovddasvástádus váidit politiijii jus sii vávjet dakkár illástemiid , deattastit golbma stáhtaráđi čielgasit . 1 Rávesolbmuid oahpahussii sámegielas ii leat sierra juolludeapmi . 1 Rávesolbmuid oahpahusprográmma ulbmiljoavku leat buot sámit guđet eai máhte sámegiela ja orrot bieđgguid viiddis guovllus . 1 Rávesolbmuid oahpahusprográmma olahusjoavkun leat buot sápmelaččat geat eai leat sámegielagat , viiddes geográfalaš guovllus . 1 Rávesolbmuid oahpahus oahppobájiin Jagi 2009 addojuvvui fálaldat dearvvašvuođabargifágas joavkkuide Gálssas , Ivgus , Bearddus ( Øverbygdas ) ja Bjarkeajus buriid bohtosiiguin . 1 Rávesolbmuid oahpahus 1 Rávesolbmuid beaivválaš gieallageavaheapmi nannešii giela árvvu . 1 Rávesolbmuid alfabehttenprošeakta Romssa fylkkas Romssa fylkkasuohkan áigu álggahit alfabehttenprošeavtta fylkka rávesolbmuid várás . 1 Rávesolbmuid alfabehttenprošeakta Romssa fylkkas Alit oahpahus ja rekruhtten Doaibmabidju 15 . 1 Ráves sámit ožžot oahphusfálaldaga davvisámegielas , julesámegielas dahje oarjilsámegielas . 1 Rávdul-Elle fra Finnmarksvidda . 1 Ráva Gielda- ja guovlodepartemeanta 1 Ráva Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas miessemánu 30. b. 2008 Sámepolitihka birra sáddejuvvo Stuorradiggái . 1 Rátkit berre ovdal go eallu johtá eret áigodatguohtumis . 1 Ráporta čájeha maiddái makkár eavttut fertejit devdot daid ovttaskas gielddain nu ahte geavatlaččat galget sáhttit leat guovttegielalaččat . 1 Ráporta čujuha namalassii ahte gielddain eai oro leamen čielga giellapolitihkkálaš strategiijat , ja ahte mihttomearit buorebut fertejit dávistit plánaide ja daid duohtan dahkamiidda . 1 Ráporta lea leamaš gulaskuddamis . 1 Rápmi Loabát suohkanii 1 Rápmaid siskkabealde daid láhčojuvvon bijuid badjel guvllolaš ovddidanprográmmas juohkojuvvo geavaheapmi kap. 551 poastta 60 čuovvovaš lávdegottistruktuvrii : a ) Kultur ja ealáhus : 50% b ) Oahppu ja dearvvašvuohta 20% c ) Biras- ja johtulat : 20% d ) Plána- ja ekonomiija : 10% Romssa Guvllulaš Ovddidanprográmma loahpahuvvo ja buhttaduvvo uhcit , fágaerenoamáš ovttasbargoforumain mat leat áššáigullevaččat daid máŋggalágán fylkkadiggelávdegottiide . 1 Rápma oahpahussii fitnodagas lassánii 7,3 milj. ruvnnuin ja lea geavahuvvon fidnooahppidoarjaga lassáneapmái ja fidnooahppisajiid erenoamáš doaibmabijuide . 1 Ráoi éilqehus lei dieoáhussan . 1 Ránskka oahppi guovttos leaba vázzimimin iežaska Bac Professionnel vuosttaš jag i ( 3. jagi njealji jagi oahpus ) . 1 Ránnjámánát sárdno dárogiela , muhto maid sámegiela . 1 Ránnjágánda , gii lei guhtta jagi boaris , ja ii lean vel álgán skuvlii , háliidii maid searvat dán fearánii . 1 Rámálmas ja vásihusrikkis jahki mii darvána bures muitui . 1 Rámmašiehtadus ii sihkkarastte dušše dan ahte luossabivdiide , sihke mearas ja jogain , addojuvvo duohta ja ollislaš váikkuhanfápmu konsultašuvdnaproseassas , dat nanne maiddái dan ahte árbedieđut galget boahtit ovdan árvvoštallamiin . 1 Rámmašiehtadus galgá sihkkarastit duohta konsultašuvdnaproseassa mas báikkálaš vásáhusat ja árbediehtu doibmet ovttas dieđalaš árvvoštallamiiguin ja vugiiguin . 1 Rámmašiehtadus Olgoriikadepartemeanttain . . . . . . . Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu . 1 Rámmas várrejuvvo 600 000 ru álggahanstipeanddaide . 1 Rámmas várrejuvvo 600 000 ru álggahan-stipeanddaide . 1 Rámmas várrejuvvo 300 000 ru mielkeeriid oastimii . 1 Rámmaprográmmain ožžot oassálastit čielgá doaibmanliibba ráhkadit iežaset prošeavttaid maid vuođđun leat prográmma vuoruheamit ja ekonomalaš rámmat . 1 Rámmaplánas lea sierra kapihtal sámi giela ja kultuvrra birra ( 6. kapihtal ) . 1 Rámmaplánas addojuvvojit bajit dási mearrádusat dán oahpu várás . 1 Rámmaplánalávdegoddi lea dán váldán vuhtii ja bidjan 1.08. 2015 maŋemus áigemearrin čađahit eksámena ovddeš rámmaplánaid vuođul . 1 Rámmaplána láhkaásahusa duogáš Sámi allaskuvlla sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin Gulaskuddannotáhtta fátmmasta erenoamážit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu Sámi allaskuvllas . 1 Rámmaplána galgá doaibmat nationála láhkaásahussan . 1 Rámmalobi ohcan , ja doaibmabiju dárkilismudden , sáhttet meannuduvvot § 1-7 vuođul oktanaga oktasaš proseassas . 1 Rámmakonvenšuvnna mearridii Eurohpáráđi ministtarkomitea 1994 . 1 Rámmakonvenšuvdna lea vuosttaš juridihkalaš čadni máŋggariikkagaskasaš šiehtadus das ahte gáhttet unnitlogu álbmogiid . 1 Rámmakonvenšuvdna lea vuosttas jurdihkalaččat čadni multilaterála šiehtadus riikkagottálaš veahádagaid dábálaš suodjalusa birra . 1 Rámmaid siskkobealde vuoruhit oahpponeavvuid čuovvovaččat dáin fágain joatkkaoahpahusas , davvisámegielas : ( 1 ) Sámegiella 1 Rámmaid siskkobealde buvttaduvvojit čuovvovaš oahpponeavvut vuođđoskuvlii , julevsámegillii : 1 Rámmaeavttut čuvvot njeallje váldoprinsihpa75 : • Justiisadepartemeanttas ii galgga leat dábálaš bagadanváldi duopmostuoluid badjel hálddahuslaš áššiin dan doaibmiválddi návcca vuođul maid Vuođđolága § 3 addá . • Stuoradikki bušeahttaárvalusmeannudeami oktavuođas ožžot dat ovddasvástádussuorggit mat leat biddjon Duopmostuollohálddahussii guovddášmearriduvvon njuolggadusaid . 1 Rámmaeavttut čuvvot njeallje váldoprinsihpa75 : • Justiisadepartemeanttas ii galgga leat dábálaš bagadanváldi duopmostuoluid badjel hálddahuslaš áššiin dan doaibmiválddi návcca vuođul maid Vuođđolága § 3 addá . • 1 Rámmaeavttut mat gusket guovlluide oppalaččat , leat mearkkašahttin sámi ássanguovl ­luid ealáhusaid árvoháhkamii ja ovdánahttimiige . 1 Rámmaeavttuin galget čilget našuvnnalaš geahččalemiid ulbmila ja ráddjet vuođđogálggaid sámegiela lohkamis . 1 Rámmaeavttuid mearrideapmi lea , ja galgá leat , stáhta bargu ealáhusaid ektui , nu maiddái boazodoalu ektui . 1 Rámmaeavttuid buorideapmi ealáhusovddideapmái lea ollu oktavuođain seamma deaŧalaš go doarjaga addin ealáhusásahemiide . 1 Rámmaeavttuid : buriid báikkálaš ja regionála rámmaeavttuid ealáhusaide ja ássiide 1 Rámma juogaduvvo ovtta mađe doarjjavuoigadahttojuvvon ohcciid gaskkas . 1 Rámidat Sámedikki go duođasin váldá dásseárvvu . 1 Ráma oasit leat jurddašuvvon veahkkálas gollojuohkimin . 1 Ráktogávdnosa geahčadeapmi mii sáhttá leat ođđa ealáhusovddideami vuođđu Ivvárstáđiin . 1 Rájárastá ovttasbargu . Davveoarje-Ruošša ja Norgga sámi gielddaid gaskka lea ovttasbargu ja dat leat huksen fierpmádaga máŋggaid jagiid . 1 Rájáidrastásaš searvevuohta ja ovttasdoaibman addet midjiide vejolašvuođaid davvin . 1 Rájáidrasttideaddji sámi organisašuvnnaide 1 Rájáidrasttideaddji regionála ovddideapmi Barentsguovllus čalmmustahttá ásahushuksema , ealáhusaid , álgoálbmotvuoigatvuođaid , ja vel ovttasdoaibmama ja gelbbolašvuođaovddideami Baretsguovllus . 1 Rájáid gidden 1852:s čuozai siidii garrasit , ja áddjá , Pavel Olsen Ravne , oktan vieljaidisguin ásaiduvve Deanuvutnii , ja birgenláhkin šattai guolásteapmi , šibitdoallu ja fanashuksen . 1 Rájiidrasttideaddji sámepolitihkalaš ovttasbargu lea dan duohken ahte Sámi parlamentáralaš ráđđi oažžu diehttevaš ja bissovaš ruđalaš vuođu iežas doaimma várás . 1 Rájiid rastá hástalusat nugo dálkkádat , biras ja ceavzilis ovdáneapmi leat vuođđun dán ovttasbargui . 1 Rájiid rasttidan eavttuid buoridanbargu davvin álkkásmahttá maid ovttasdoaibmama gaskal álgoálbmogiid ja sin ovttasbargoguimmiid . 1 Rájibadjelgeavaheami sivvan lea vuoruheapmi jordbruk , ja lea gokčojuvvon daid bušehterejuvvon ruđaiguin mat eai leat geava 35 1 Rájibadjelgeavaheami sivvan lea vuoruheapmi ealáhusovddideapmái , ja lea gokčojuvvon daid bušehterejuvvon ruđaiguin mat eai leat geavahuvvon , ja geavatkeahtes lohpádusaiguin mat leat gessojuvvon ruovttoluotta . 1 Rájibadjelgeavaheami sivvan lea juohkelágan ealáhusaid vuoruheapmi , ja lea gokčojuvvon daid bušehterejuvvon ruđaiguin mat eai leat geavahuvvon , ja geavatkeahtes lohpádusaiguin mat leat gessojuvvon ruovttoluotta . 1 Rája skuvlla nieiddat . 1 Ráissavuona bátnedivssohat 1 Ráissa vuođđoskuvla ii lean minguin ovttaoaivvilis . 1 Ráissa sámegieloahppit skuvlamátkkis Guovdageainnus . 1 Ráissa suohkanis leat ránnjásuohkanat gos sámegiela lea leamaš ja lea ain nannosat . 1 Ráissa suohkan : 1 Ráissa jtk 1 Ráissa joatkkaskuvlla oahppit leat ráhkadan iežaset dearvvašvuođakampánnja mii čalmmustahttá šaddosiid , ruotnasiid ja čázi . 1 Ráissa joatkkaskuvla lágida davvisámegielgurssa easkaálgiide . 1 Ráissa joatkkaskuvla lea ovdamearkan dasa mo vuogádat geavahuvvo geavadis . 1 Ráissa joatkkaskuvla Vågsfjord joatkkaskuvla , Skániid ossodat 20 Muđui mearridit skuvllat ieža ( rektor ) galbendárbbuid , váldogalbba lassin . 1 Ráissa joatkkaskuvla 1 Ráisavuotna , Divrráid , Siellat , Loabát , Rivttat , Skánit , Ivvárstádiid , Hárštá , Bjarkøy ja Giehtavuotna 1 Ráisa-prošeakta lea registrerenbargu Romssa fylkkamánni ovddas Ráissa álbmotmeahci ja Ráisduottar-háldi eanadatsuojusguovllu hálddašanplána ráhkadeami oktavuođas . 1 Ráirrovákki álbmotmeahci suodjaleapmi Álttá suohkanis , Finnmárkku fylkkas . 1 Ráinnas vuovdindienas 2009:s lei FeFo:s 74 015 347 ru. . Ja 44 530 560 brutto 2010 boađusrehketdoalu mielde . 1 Ráidu muitala man stuora proseantaoasi Sámedikki jienastuslogu dieđiheddjiidlohku jagi 2009 dagai logus mii muitala man oallugiin lei jienastanlohpi Stuoradiggeválggas seamma jagi . 1 Ráidu muitala man stuora proseantaoasi Sámedikki jienastuslogu dieđiheddjiidlogus jagi 2009 dagai dan logus , geain lei jienastanlohpi stuoradiggeválggas seamma jagi . 1 Ráidu lea ožžon bargonamahusa " Sámi eanan " . 1 Ráiddus leat 10 episoda mat bistet 25 minuhta . 1 Ráiddus lea artihkal Norgga sámiid birra oassin . 1 Ráiddu olahusjoavku leat mánát gitta 12 jahkái . 1 Ráhkkáguovllus ja Skániin leat olu doaimmat duoji oktavuođas . 1 Ráhkkerávjjus vuostáiváldá Hámmárfeasta eahpitkeahttá eanemus fárrejeddjiid . 1 Ráhkkerávjju skuvllas lea leamaš sámegieloahpahus skuvlajagiid 1993/94 , 1997/98 ja 2002/03 . 1 Ráhkkanáhttit tearbmalisttuid / sániid tearbmajoavkku čoahkkimiidda . 1 Ráhkkanit vuolgit Lihkus sii válde mu mielde iešguđet báikái vaikko in ipmirdan manne . 1 Ráhkkaneapmi boahtte prográmmaáigodahkii álggahuvvo čakčat 2005 . 1 Ráhkkaneami álkidahttin dihtii sáhttá oahpaheaddji sáddet čállosa mas jearrá mo oahppi lea ovdánan maŋimuš áiggi . 1 Ráhkis álbmot . 1 Ráhkis ustibat ! 1 Ráhkis sámediggepresideanttat , sáttaolbmot ja buot eará oasseváldit . 1 Ráhkis soalddáhat 1 Ráhkis riikačoahkkin , sáttaolbmot , čoahkkinjođiheaddjit ja eará oasseváldit ja guossit ! 1 Ráhkis olbmot . 1 Ráhkis dii buohkat . 1 Ráhkis Romssa fylkka ássit . 1 Ráhkis Kruvdnaprinseassa Mette-Marit , Fylkkamánni , stáhtaráđđi , bisma , sátnejođiheaddjit , ( fylkkasátnejođiheaddji ) ja guossit . 1 Ráhkaduvvot šaddet oahpahusávdnasat , sihke vuođđoskuvllas ja joatkka ­skuvllas mat leat hábmejuvvon nu ahte mielddisbuktet gaskaneas árvvusatnima , gierdevašvuođa ja áddejumi álbmotjoavkkuid gaskii . 1 Ráhkaduvvot galgá visogovalaš logahallan mii čájeha makkár dieđut leat fidnemis oarjilsámegillii ja julevsámegillii . 1 Ráhkaduvvot galget fierpmádatvuđot čovdosat kultuvrra ja kulturmáhtuid gaskkusteami várás . 1 Ráhkaduvvot galget fierpmádatvuñot čovdosat kultuvrra ja kulturmáhtuid gaskkusteami várás . 1 Ráhkaduvvon lea maid plásttain skoađastuvvon “ gulahallankoarttat ” mat leat gielalaččat neutrálat , ja maid lea vejolaš geavahit diehtojuohkinbargui . 1 Ráhkaduvvon lea golmmajahkásaš ovttasbargoprográmma mii galgá leat oassi norgalašruoššalaš kulturovttasbarggu nanosmahttimis . 1 Ráhkaduvvon dahku sáttogáttit gullet maiddái dán doahpagii . 1 Ráhkaduvvon / ásahuvvon 3 jagi maŋŋá , 2012 árvaluvvon bušeahta mielde 1 Ráhkaduvvo čilgehus prošeavttas / doaibmabijus mas válddahallojuvvojit ulbmilat ja daid čađahanvejolašvuohta 1 Ráhkaduvvo viiddiduvvon raporta plánejuvvon kulturviesuid / museaprošeavttaid ja ođđa prošeavttaid dili birra 1 Ráhkaduvvo prošeaktačilgehusa mas válddahallojuvvo prošeavtta viidodat , man galle oasseváldi , fágalaš sisdoallu ja čatnasupmi , ja olbmuid geavaheapmi geain lea eahpeformála giellagelbbolašvuohta sámegielas 1 Ráhkaduvvo prošeaktačilgehus mas leat ovdánanplána osiid mielde , prošeavtta čađahanvejolaš ­vuohta movt prošeakta goziha gustovaš oahppoplánadahkosa ja oahpahuslága 1 Ráhkaduvvo lohkogeahčastat buot válgabiirriid váste mii juogaduvvo Sámedikki dievasčoahkkimis miesse- / geassemánus . 1 Ráhkaduvvo fylkkaplánacealkámuš 2007 mii ovddiduvvo fylkkadikkis geassemánus 2007 . ” 1 Ráhkadus = infrastruktur jođanisfierpmádat = bredbånd 33 Prinsihpas dát mearkkaša ahte váldoneahtta mii dárbbaša bistevaš optihkkafiibera ovdanahttojuvvo nu viidát go vejolaš ja eará dihtorgulahallanfierpmádagat ges leat oppalaš vuogádagat . 1 Ráhkadit sámi medijaplána 1 Ráhkadit ovttasbarggu riikkaidgaskasaš dutkamis ee. álgoálbmotdutkama polára guovlluin . 1 Ráhkadit johkafatnasa ja dasa lassireaidduid ja neavvuid . 1 Ráhkadit jahkeplánaid skuvlagirjerádjui Dego oassi barggus láhčit dili skuvlagirjerádjui nugo oahppoarenan ohppiide ja resurssaguovddážin oahpaheddjiide leat dárbbašlaš ráhkadit jahkeplánaid skuvlagirjerádjui . 1 Ráhkadit insentiivvaid , nugo ee. Romssa universitehta ” Diehtoguovddáš ” lea , vai sáhttit buoridit ohcciid lohku fysihkkii , matematihkkii ja realfágaide oppalohkái , ja maiddái daidda dearvvašvuoña suorggi fágaide , maidda leat unnán ohccit vaikko bargomárkka dárbbašage eanet bargiid daidda . 1 Ráhkadit buhcciide heivehuvvon dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš girjjálašvuođa mii lea vuođđuduvvon sámi gillii ja kultuvrii . 1 Ráhkadeimmet iežamet giehtasániid 1 Ráhkadeapmi galgá dalle čuovvut § 8-3 ja § 8-4 mearrádusaid . 1 Ráhkadan dihte buori lága dárbbašuvvo eanet máhtolašvuohta mohtorjohtalusa ja meahci geavaheami birra . 1 Ráfáidahttojuvvon boraspiret dieđihuvvojedje sivalažžan goasii 90 % miessejávkamii ja sullii 70 % rávisbohccuid jávkamii . 1 Ráfáidahttin ferte leat nuortalaš musea bissovaš duohtandahkama oassin Njávdámis . 1 Ráfáidahttima ulbmil lea sihkkarastit ja áimmahuššat kulturhistorjjálaš , vuoiŋŋalaš ja eana-datlaš árvvuid maid Skoaltagávpot ovddasta nuortalaš / golttáid kultuvrii . 1 Ráfiustibiid veahkkebálvalusa bráhka geavahedje internáhttan gos olggobeale nuorat orro , geat eai lean fálesnuorrelaččat , ja sii borre maid ovttas veahkkebargiiguin . 1 Ráfiustibiid bargu lea muitaluvvon girjjis Inez Boon Ulfsby : Et håndslag til Finnmark . 1 Rádjá golumerostallamis vistiide lea 3 mill. . Dán vuođul ferte ohcan beihtaluvvot . 1 Rádju - The Sámi Research and Project Daŧabase 1 Rádjerasttideaddji perspektiiva lea maiddái hui dehálaš . 1 Rádjerasttideaddji mátkkoštanvejolašvuoñat fertejit buoriduvvot Davvikalohtas . 1 Rádjekeahttesvuohta DAVVIN 1 Rádjeguovlluin gaskal Suoma ja Norgga eai odne vel gávdno oppalaš ja beaktilis dihtorgulahallanoktavuođat . 1 Rádjegeassinlávdegoddi lea dál geigen snoranuhtiide guoski evttohusa . 1 Rádjegeassinlávdegoddi lea addán cealkámuša autoliinna birra , ja Guolástusdepartemeanta lea mearridan láhkaásahusa borgemánu 17. 2000 , mii gieldá dihtolágan liidnafatnasiid badjel 21,35 mehtara sturrodagas bidjamis liinna siskkabeallái 4 nautalaš miilla Norgga riddogátti vuođđolinjás eret . 1 Rádjeevttohusaid oktavuođas autoliidnabivdui Norgga rittus , lea ráđđi evttohan ahte stuorra autoliidnafatnasat galget bivdit guhkeleappus eret gáttis ( 26.04.00 reive ) . 1 Rádjaregionála prográmma Ruoššain joatkkašuvvo EU guoibmevuođaprográmma rámmaid siskkobealde , mii lea ovttasbargu ravdarájáin ( ENPI ) . 1 Rádjalovssat Divttasvuonas gádjo ollu olbmuid heakka go lovsejedje olbmuid Norggas Ruŧŧii nuppi máilmmi ¬soađi áigge . 1 Rádjalovssat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Rádjalovsajohtolaš – dutkan ja duođaštus 1 Rádjageassin ášši Ruoššas ja máhttovuoruheapmi , guolásteapmi , energiija , ođđa ealáhusat ja árjjálaš davviguovlluiddiplomatiija . 1 Rádi čilgehus váldojuwui diehtun . 1 Rádi čilgehus váldojuvvui diedáhussan . 1 Rádi barggut galget dávistit mearrádussii áššis 4/92 . 1 Ráddádallamat báddejuwojit ollásit Sámedikki ollesčoahkkimiin . 1 Ráddjejuvvon gávpeguovllu siskkobealde galgá ain leat muddejuvvon bivdu , muhto eanebut galget beassat searvat bivdui ja galgá beassat bivdit njiŋŋelasreappáid ja galgá leat lohpi váldit lassesállaša . 1 Ráddjejumit gávdnojit dattetge ovdabargguin . 1 Ráddjehusat § 1-9 nuppi lađđasa vuosttaš dadjosa váidinvejolašvuođas , ja vejolašvuođas ovddidit vuosttaldeami § 5-5 maŋimus lađđasa vuođul , gustojit dušše dakkár plánamearrádussii mii lea dahkkojuvvon dán lága vuođul . 1 Ráddjehusat váidinvejolašvuođas go dilli lea jo mearriduvvon dakkár plánamearrádusain maid sáhttá váidit , gustojit dušše plánaide mat leat ráhkaduvvon ođđa plána vuođul . 1 Ráddjehusat vejolašvuođas ovddidit vuosttaldeami 1 Ráddelahtut galget jođihit iešguđetge fága ráđi . 1 Ráddelahttu Randi A. Skum . 1 Ráddehusas ja Stuorradikkis 1 edje máŋga evttohusa man 1 áhkái Sámedikki vá1gga galgá sáhttit čađahit . Dás čujuhuvvo Sámelága ovdabargui , NAČ 1984 : 18 , Od.prp. nu . 1 Ráddeaddi / seniorráddeaddi - gulahallan ( ref 09/1629 ) 1 RØROS-SÁMI GUOVLLUS leat ožžon áigái lagaš ovttasbarggu daid ásahusaid gaskkas , main lea ovddasvástádus fállat sámegiela oahpahusa , ja dat lea váikkuhan nu , ahte sámegiela vuođđooahpahusas eai báljo heaitte šat oahppit . 1 RÁTKKE MIELDE : 1 RÁHKKANEAPMI Ovdánanságastallama sáhttá ráhkkanahttit ja organiseret máŋggaláhkai . 1 RÁDJEKEAHTTESVUOHTA DAVVIN 1 Ruŋgolaččat geat hupmet sámegiela , leat eatnasat badjel 60 jagi . Mánát gullet unnán sámegiela beaivválaš dilis . 1 Ruđat váldojit 51.1 poasttas sámi ovddidanfoanddas kr 50.000,- 51.2 poasttas Duodjiinstitušuvnnat ( prošeaktadoarjja ) kr 25.000,- 1 Ruđat sámi doaibmabijuide eai leat njiedjan dan geažil go Sámediggi daid hálddaša . 1 Ruđat suodjaluvvon visttiide ja riddokultuvrii 2006 ge Fylkkaráđđi juogada buohkanassii masá 2.6 miljon ruvnno suodjaluvvon visttiide ja vistesuodjalanprošeavttaide mat čatnasit riddokultuvrii . 1 Ruđat sierra ortnegiid ásaheapmái sámi bálvalusdárbbašeaddjiid váste eai vuolggasajis leat vuoruhuvvon . 1 Ruđat prošeaktavirggi gokčamii , váldojit evttohuvvon bistevaš virggiin hálddahuslaš dásis . 1 Ruđat nuorra filbmadahkkiide leat addojuvvon buvttadusdoarjjan , giehtačálaovddideapmái , stipeanddaide čuovvut filbmemiid FilmCamp:s , Nordisk Ungdoms Filmfestival:i ( NUFF ) , Tvibita speallofilbmaprošektii Filmfangstprosjektet ja Tvibit Talentfilmfond:i . 1 Ruđat mat leat biddjon politihkalaš ráđđeaddái , adnojit baicca dasa ahte lonistit Sámediggeráđi lahtuid friddja . 1 Ruđat mannet sámegiela hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide , giellaguovddážiidda ja sierranas prošeaktaohcciide . 1 Ruđat maid sámedikki doarjjastivra hálddaša 1 Ruđat maid Sámediggi njuolga sáhttá addit doarjjan organisašuvnnaide leat nugo diehtit uhccán . 1 Ruđat leat ollásit juhkkojuvvon Sámi Allaskuvlii , prošektii » Árbediehtu » – árbedieđuid kártemis , seailluheames ja geavaheames . 1 Ruđat leat maiddái addojuvvon mearkadávvirhuksemii ja gelbbolašvuođa bajideapmái . 1 Ruđat leat jurddašuvvon dasa ahte doallat oktavuođa guovddáš eiseváldiguin šállobuhtadusohcamiid meannudeami oktavuođas , ja sáhttá geavahuvvot oasalasttit iešguđetlágán čoahkkimiin ja eará olggosgoluid gokčat . 1 Ruđat leat geavahuvvon gohttensaji oastimii nuortalaš gilis . 1 Ruđat leat geavahuvvon eará láhkai , ja dat leat addojuvvon doarjjan sámi mánáidgárddiide , ja juogaduvvon ovddidanprošeavttaide sámi mánáidgárddiin ja sámi giellaprográmmii sámi mánáid várás norgalaš mánáidgárddiin . 1 Ruđat leat almmuhuvvon prošeaktaruhtan Norgga dutkanráđi olis . 1 Ruđat juolluduvvojit vuosttažettiin dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide ohcama vuođul . 1 Ruđat juolluduvvojit stáhtabušeahtas , muhto fylkkasuohkan galgá ohcamiid meannudit , vuoruhit ja doarjagiid juohkit . 1 Ruđat juolluduvvojedje plánenbargui fylkkaráđi mearrádusa vuođul ja fylkkakulturguovddáža jagi 2006 doaibmaplána vuođul . 1 Ruđat juolluduvvojedje maiddái valáštallanhállaide Siellahii ja Skániide , muhtorvaláštallanrusttegii Ivvárstáđiide , báhčinšilljui Ráisii , vuojadanhállii Giehtavutnii , bođuvaláštallanrusttegii Málatvuopmái , suohkaniid gaskasaš Sis-Romssa mátkekártii , muohtabuvttadanrusttegii Berdui ja valáštallansálii Doskui . 1 Ruđat hálddašuvvojit guvllolaččat . 1 Ruđat geavahuvvojit sámi aviissaid buvttadeapmái ja julevsámegiel ja lullisámegiel aviisasiidduid buvttadeapmái . 1 Ruđat geavahuvvojit eanaš gárgedandoaibmabijuide maid ulbmilin lea heivehit bálvalusfálaldagaid sámi geavaheddjiid dárbbuide , bargiide oahpahit sámi giela ja kulturáddejumi , ja dulkabálvalussii . 1 Ruđat geavahuvvojit eanaš gárgedandoaibmabijuide heivehit bálvalusfálaldagaid sámi geavaheddjiid dárbbuide , oahpahit bargiide sámi giela ja kulturáddejumi , ja dulkabálvalussii . 1 Ruđat galget vuosttažettiin geavahuvvot stuo ­rát ortnegisdoallan- ja ovddeštanbargguide . 1 Ruđat galget sihkkarastit huksema ja seammás ruhtadit musea boahttevaš čájáhusaid plánema . 1 Ruđat galget juhkkojuvvot Sámediggái , Boazodoalo Riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddážii ja Gáldui – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážii . 1 Ruđat galget hálddašuvvot dan rámma siskkobealde mii lea várrejuvvon Sámedikki ohcanvuđot doarjjaortnegiidda , ja Sámediggeráđđi galgá bušeahttajagis dieđihit Sámedikki dievasčoahkkimii vejolaš eará láhkai geavahemiin , gč. ášši 43/07 . 1 Ruđat galget geavahuvvot åarjel- ja julevsámegiela dutkamii . 1 Ruđat galget geavahuvvot rámma siste mii lea várrejuvvon Sámedikki ohcanvuođot doarjjaortnegiidda , ja Sámediggeráđđi galgá bušeahttajagis dieđihit Sámedikki dievasčoahkkimii jos ruđat ležžet earaláhkai geavahuvvon , geahča áššis 43/07 . 1 Ruđat galget geavahuvvot iešguđetlágan prošeavttaide mat ovddidit ovttaárvosaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii , ja vuosttaskonsuleantavirgái Sámedikki hálddahusas . 1 Ruđat galget geavahuvvot gokčat Sámedikki lassigoluid dan oktavuođas go sámediggeáirasiid lohku lassána 39 áirasis 43 áirasii maŋŋá válgga ja nannet Sámedikki bearráigeahččanortnegiid . 1 Ruđat galget geavahuvvot daid rámmaid siskkobealde mat leat mearriduvvon Sámedikki ohcanvuđot doarjjaortnegiidda , ja Sámediggeráđđi galgá bušeahttajagis dieđihit Sámedikki dievasčoahkkimii jos ruđat leat eará láhkai geavahuvvon , geahča ášši 43/07 . 1 Ruđat galget ee gokčat skuvlla ja internáhta doaimma Gaska-Norgga Sámiskuvllas , Aarbortes , ja Snåase ja Málatvuomi suohkaniid oahpahus- ja internáhttabálvalusaid oastima . 1 Ruđat galget ee gokčat skuvlla ja internáhta doaimma Gaska-Norgga Sámiskuvllas , Aarbortes , ja Snåasa ja Málatvuomi suohkaniid oahpahus- ja internáhttabálvalusaid oastima . 1 Ruđat galget eanaš geavahuvvot stuorát ortnegisdoallan- ja ovddeštanbargguide ja dikšumiidda , ja addojuvvojit Sámedikki hálddašeapmái . » 1 Ruđat galget ea.ea. geavahuvvot sámi oahpponeavvuid ovdáneapmái ja buvttadeapmái . 1 Ruđat galget adnojuvvot dáidda ­ealáhusa ovdánahttimii . 1 Ruđat eai leat geavahuvvon 2008:s dan geažil go Statsbygg:in ii vuos leat dahkkojuvvon doaibmašiehtadus barggu čađaheamis . 1 Ruđat eai leat de várrejuvvon sierra guovlluide dahje riikkaide , muhto galget olámuttos buot IMF miellahtturiikkaide . 1 Ruđat dán áŋgiruššamii galget buori muddui kanaliserejuvvot fylkkain stáhta oahpahuskántuvrraid bokte . 1 Ruđalaš váttisvuođat 1 Ruđaiguin galgá bálkáhit prošeaktakoordinahtora mii galgá bargat Riikkaoasselávdegotti čállingottis . 1 Ruđaid vuostáiváldin girjejuvvo dat balánsii čuoggá « sámeálbmotfoanda – buvttadeapmi » vuollái . 1 Ruđaid sáhttá merket poasttas 01 . 1 Ruđaid submi maid doarjjastivra hálddaša 43 815 000 43 650 000 46 790 000 57 860 000 56 268 000 1 Ruđaid juogadit stáhta oahpahuskantuvrrat árvvoštallama vuođul . 1 Ruđaid juogadit golbma bajimuš organisašuvnna : Norgga mánáid ja nuoraid organisašuvnnaid riikkaráđđi , Norgga musihkkaráđđi ja Norgga teáhterráđđi . 1 Ruđaid juogadeapmi lea sirdojuvvon fylkkagildii . 1 Ruđaid hálddaheapmi , mat addojuvvojit árvvoštusruhtan gielddaide main leat liigegolut guovttegielatvuođa geažil , sirdojuvvo Sámediggái . 1 Ruđaid geavaheami oktavuođas ealáhusáigumušaide deattuhuvvo ahte doarjjaruđat galget geahpedit riskka . 1 Ruđaid ferte lasihit 4,0 miljon ruvdnui . 1 Ruđa hálddaheapmi mii dál addojuvvo árvvoštusruhtan gielddaide main leat lassigolut guovttegielatvuođa geažil , sirdojuvvo Sámediggái . 1 Ruñat galget leat veahkkiin ollašuhttit guvllulaš ovddidemiid , erenomážit máhttoloktemis , nuppástuhttiimiid , entreprenevradoaimmain , álggahemiide , innovašuvnna ja ealáhuseallima oññahutkamiidda ja heivehemiid dása . 1 Ruvnnoprinsabárra Sámedikki feaskáris 1 Ruvndoprinsabárra fitná Sámedikkis 1 Ruvkeindustriija háliidii dieđuid sápmelaččaid oainnuid birra sámi guovlluid minerálaresurssaid ohcamii ja geavaheapmái . 1 Ruvdnoprinsabárra vuostáiválde sámediggepresideanta Egil Olli , čoahkkinjođihangoddi Jarle Jonassen , várrepresideanta Marianne Balto , ja direktevra Rune Fjellheim . 1 Ruvdnoprinsabárra oaččuige luhkáid 1 Ruvdnoprinsabárra finaiga Sámedikkis Kárášjogas guovvamánu 6. beaivvi Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas . 1 Ruvdnaprinsabárra lei almmolaš guossin Porsáŋggus ja seivvuiga helikopteriin Skuvvanvárrái . 1 Ruudlávdegoddi dovddahii čielgasit ahte universitehta berrešii oažžut váldoovddasvástádusa Norggas sámi giela ja kultuvrra dutkamis . 1 Rutiinnat galget fuolahit ahte ekonomalaš riggodagat golahuvvojit dasa maid Sámediggi lea mearridan , ahte ruđat geavahuvvojit nu ulbmilaččat ja beaktilit go vejolaš , ahte raporterenvuogit leat doallevaččat , ahte bušeahtta dollojuvvo ja ahte ekonomiijahálddašeami njuolggadusat geažosáiggi čuvvojuvvojit . 1 Rutiinnat galget fuolahit ahte ekonomalaš riggodagat golahuvvojit dasa maid Sámediggi lea mearridan , ahte ruđat geavahuvvojit nu ulbmilaččat ja beaktilit go vejolaš , ahte raporterenvuogit leat doallevaččat , ahte bušeahtta dollojuvvo ja ahte ekonomiijahálddašeami njuolggadusat geažos áiggi čuvvojuvvojit . 1 Rutiinnaid ja ođđa vuogádahkii heiveheami joatkevaš evalueren sáhttá mielddisbuktit ahte siskkáldas rutiinnat rievdaduvvojit sihke politihkalaš jođiheami ja hálddahusa ektui . 1 Ruth Rye Josefsen:a evttohus hilgojuvvui 35 jienain 1 jiena vuostá . 1 Ruth Rye Josefsen evttohii ášši bidjat sierra áššin dán čoahkkimis . 1 Ruth Rye Josefsen 18 . 1 Ruth Rye Josefsen , gaskavahku geasemánu 9. b. diL 16.30 rájes dán beaiwi 1 Rusttetpolitihkalaš prográmma bakte juhkkojuvvo 65 miljovdna ruvdno jagi 2010 rusttegiidda olmmošvaljis guovlluin , gollogáibideaddji rusttegiidda ja reaidduide , dadjá stáhtaráđđi Huitfeldt . 1 Rusttetpolitihkalaš prográmma 1 Rusttet mii lea namuhuvvon energiijalága § 3-1 goalmmát lađđasis ii leat plána- ja huksenlágas earret lága kapihttaliin 2 ja 14 , gč. plána- ja huksenlága § 1-3 nuppi lađđasa . 1 Rusttet galgá šiehtadusa vuođul biddjojuvvot sadjái 2009 giđa , ja danne lea 1 186 216 ru várrejuvvon . 1 Rusttegiidda maidda lea vuoigatvuohta oažžut speallanruhta doarjaga lea vejolaš ohcat lassiárvodivvaga buhtadusa . 1 Rusttegiid doaimmaheami árvoháhkanpotensiála áiggi mielde lea mearkkašahtti . 1 Rusttegat mat jođihit dahje nuppástuhttit elektrihkalaš energiija oktan dasa gulli elektrihkalaš rusttegiin ja huksenteknihkalaš huksehusaiguin , leat earret eará fápmojođđasat , transformáhtorstašuvnnat , lavttarusttegat ja huksenteknihkalaš huksehusat mat njuolgga čatnasit elektrihkalaš rusttegiidda ja daid doibmii . 1 Rusttegat mat fievrridit dahje nuppástuhttet elektrihkalaš energiija oktan dasa gulli elektrihkalaš huksehusaiguin ja huksenteknihkalaš konstrukšuvnnaiguin , leat earret eará fápmojođđasat , transformáhtorstašuvnnat , laktinrusttegat ja huksenteknihkalaš konstrukšuvnnat mat čatnasit njuolga elektrihkalaš rusttegiidda ja daidda doaimmaide . 1 Rusttegat leat danin hui dehálačča vai olaha stáhta falástallanpolitihka višuvnna ” falástallan ja rumašlaš aktivitehta buohkaide ” , dadjá stáhtaráđđi Anniken Huitfeldt . 1 Ruoŧŧilaš sátnejođihangoddi EU:s ovddidii giđđat 2003 evttohusa ahte eará láhkai juohkit ruđaid EU struktuvrafoanddas daid ođđa lahttoriikkaide . 1 Ruoŧŧelaš ráđđehus lea 2001 várren 6 milj. kr diekkár dieđihanáŋggirdeapmái sámiid birra eamiálbmogin Ruoŧas ja sin kultuvrra birra . 1 Ruoššat leat dan rájes ásahan tuollolihtu Beloruoššain ja Kasahstánain , ja leat dáhtton dakkár šiehtadallamiid maidda buot golbma riikka servet . 1 Ruoššas sámit eai leat velá ožžon dakkár orgána , vaikko sii leat bargan dan badjelii muhtun áiggi juo . 1 Ruoššas geavahuvvo gielddasámegiella eanemus , muhto unna oasáš boarráset sápmelaččain hállet ain darj ­jisámegiela . 1 Ruoššaráhkkanemiin muittán unnán , dušše dan go fáhkkestaga šattai issoras riedja ja hušša dáppe ruovttus go fuobmáje ahte ruoššakoarttat , ruoššanamma ja diet proseassa manai mu meattá . 1 Ruoššareappá bivdin boahtteáiggis 1 Ruoššaortodoksa girku jorgalii nuortalaččaid risttalašvuhtii 1500-logus , ja uhca searvegottáš Njávdámis ain dovddasta iežas dán oskui . 1 Ruoššabeale sámiid ássan Norggas ja bargolohpi Sámediggái lea váldojuvvon oktavuohta guovtti ruošša beale sápmelažža orrun- ja bargolobi ektui Norgga bealde . 1 Ruoššabealde rájá leat máŋga unnit nuortalaš báikki Tuollámjohkagáttis . 1 Ruošša álgoálbmogiid eallindilálašvuođaid ja dearvvašvuođa buorideapmi lea eará dehálaš bargamuš . 1 Ruoŧŧa válddii čakčat áigodahkii 2009-2011 badjelasas Barentsovttasbarggu jođiheami mii dan ovdal lei Ruoššas . 1 Ruošša searván WTO:i ja vejolašvuohta boahttevaš EFTA-gávpešiehtadussii Ruoššain lea maiddái veahkkin dasa . 1 Ruoŧŧa lea vuos olggobealde . 1 Ruošša lea guovdilis bargoguoibmi . Nu leat maiddái USA , Kanada ja EU-riikkat , lassin min davviriikkalaš ránnjáide . 1 Ruošša lea deaŧalaš gávpeoasálaš Norgii . 1 Ruošša lasiha militeara oassálastima ja iežas suodjalusbušeahta . 1 Ruošša ja Norga gávppašeigga jagi 2009 buuohkanassii 12 miljárdda ruvnno ovddas . 1 Ruošša dutkit háliidit šákšabivddu , ja Norga ferte mieđihit Ruošša gáibádussii dán bivddu dáfus . 1 Ruošša beali eamiálbmogiid eallineavttuid ja dearvvasvuođa buorideapmi lea eará deaŧalaš dahkamuš . 1 Ruošša beale sápmelaččat leat bistevaš oassálastin . 1 Ruošša beale sápmelaččain lea bistevaš oassálastin ráđis . 1 Ruošša beale sámit leat bissovaš searvit ráđis . 1 Ruošša beale sámit leat bissovaš oassálastit ráđis . 1 Ruošša beale sámiorgánisašuvnnat leat bistevaš ossálastit ( permanent participants ) SPR:s sivas go sápmelaččain ii leat iežaset álbmotválljen orgána . 1 Ruoŧŧa , Suopma ja Ruošša eai leat baicce dohkkehan velá dán soahpamuša . 1 Ruoŧŧa 1 Ruoŧas leat maiddái hehttehusat . 1 Ruoŧas leat digaštallan galgetgo doallat oasi mánáidoajus internáhttajođiheami máksimii . 1 Ruoŧas lea álggahuvvon stuorát kárten ja bearráigeahččan meahcceriggodagaid hárrái vai sihkkarastá boazodollui guhkilmas guohtungeavaheami . 1 Ruoŧas ja Norggas geavahuvvo maiddái máttasámegiella ja julevsámegiella . 1 Ruoŧas : Dás vieččat Windows SP 2 1 Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas geahppánii sápmelaččaid lohku seamma áigodagas . 1 Ruoŧas , Suomas ja Norggas lea ovttasbargu sámi áššiid olis sihke ámmát- ja politihkalaš dásis . 1 Ruoŧagiella , dárogiella ja suomagiella báidnet dávjá sámegiela . 1 Ruoŧabeale Sámediggi rahpá odne Gironis . 1 Ruoŧabeal Sámediggi rahpá odne 1 Ruoŧa-bealde lea boazodoallu leamaš deháleabbo . 1 Ruoŧa-Norgga ovttasbarggu mielddisbuvttii sálbmagirjji almmuheami 2005:s . Dat lei Julevsáme Sálmmagirjje . 1 Ruoŧa universiehtain ja allaskuvllain lea ovdal ­mearkka dihte erenoamáš gelbbolašvuohta lullisámegielas . 1 Ruoŧa sámediggi lea ráđđehusa gohččosa mielde ráhkadan jagi 2008 giellagiehtagirjji gielddaid ja eiseválddiid várás : www.samediggi.se 4009 / Giellagiehtagirjji ulbmil lea oidnosii buktit sámegiela ja buoridit bargiid sámegiela máhtu , muhto maiddái oaččuhit álbmoga eambbo geavahit sámegiela go sis lea dahkamuš eiseválddiiguin . 1 Ruoŧa ráđđehus lea evttohan ođđa giellalága - Värna språken - förslag til språklag . 1 Ruoŧa lágain ii leat dán rádjái leamaš almmolaččat dohkkehuvvon definišuvdna das gii lea sápmelaš . 1 Ruoŧa ja Suoma sámit guđet 1 Ruoŧa giellaráđđi 1 Ruoŧa gaskavuohta ILO-soahpamuššii lea maiddái čielggaduvvon , geahča SOU 1999:25 , ja dán čielggadeamis boahtá ovdan mii galgá dahkkojuvvot ovdal go Ruoŧŧa sáhttá soahpamuša dohkkehit . 1 Ruoŧa ealáhusministtar bovdii ministtarčoahkkimii Ubmái miessemánu 19. b. digaštallan dihtii Barentsovttasbarggu . 1 Ruoŧa duopmárat geavahedje diggedulkkaid Sis-Finnmárkkus gitta dassážiigo guovlu šattai Dánskka- Norgga guovlun jagi 1751 . 1 Ruoŧa boazodoallopolitihkka , oktan láhkagažaldagaiguin , lea čielggaduvvon , gč. SOU 2001:101 . 1 Ruoŧa beale Sámedikki vuođđudanbeaivi ( 1993 ) . 1 Ruoŧa beale Sámediggi searvvai SPR:ii cuoŋománu 2002 . 1 Ruoŧa beale Sámdikkis : 1 Ruoŧa bealde rájá guovlu davvin gokčá davimus árvehurres ja Arjjapluovvis davvin gitta Bihtán ­etnui ja nuorttas Saddaijávrái Norrbottena letnii . 1 Ruoŧa bealde lea Rennäringslagen ( 1971 : 437 ) , boazodoalloláhka , mii regulere boazodoalu . 1 Ruoŧa bealde bihtánsámiid gaskkas leat ain olbmot geat hupmet giela ja muhtin sis lea jorgalan oanehis bihtá bihtánsámiid birra bihtánsámegillii . 1 Ruoŧa bargosearvi , Internationella Arbetslag , mii lei doaimmaset bokte veahkehallan Ráfiustibiid eanas diŋggaiguin maidda lei dárbu , bohte fas veahkkin ja adde jođánit ođđa bráhka . 1 Ruoŧa Sámedikki kultursemináras skábmamánu 2008:is dajai Sámi teáhter searvvi jođiheaddji ahte lea ilus go dáiddašiehtadus doaibmá bures , muhto sávvá seammalágan ortnegiid Suoma ja Ruoŧa beallai . 1 Ruoŧa Sámedikki ja ráđđehusa jahkásaš bušeahttaproseassa álgá go Sámediggi sádde bušeahttaárvalusastis ráđđehussii . 1 Ruoŧa Sámedikki Sámi giellaráđi 29.06.98 cealkámuš 1 Ruoŧa Sámediggi lea vuos válljen bissut olggobealde , ja lea ráđi observatevran ovttas Ruošša sámiiguin ja Sámiráđiin . 1 Ruoŧa , Suoma ja Norgga sámiradioin leat beaivválaš oktasaš sáddagat nugo ođđasat ja eará áigeguovdilis prográmmat . 1 Ruoŧa , Suoma ja Norgga eiseválddit leat bargan ovttas sámi áššiiguin dan rájes go Davviriikkalaš sáme- ja boazodoalloáššiid ovttasbargoorgána ásahuvvui Gonagaslaš resolušuvnnain 1964 . 1 Ruovttusuodjalusa organisašuvnnas šaddet smávit rievdadusat buoridan dihtii vuoruhuvvon doaimmaid . 1 Ruovttusuodjalusa generalinspektevra oktan bargoveagainis sirdojuvvo Terningsmoenii . 1 Ruovttusiiddus lea maiddái intraneahtta maid doaibmaguoibmeásahusat geavahit gulahallan dihtii gaskaneaset . 1 Ruovttus čuovvoledje dán bargovuogi maŋŋil skuvlla , ja fargga lei dát áigodat nohkan , giitun ovttasbargui gaskal nuoraidskuvlla ja ruovttu , dan oainnán dál maŋit áiggis . 1 Ruovttus sii galget oahppat rádjat biergguid ja eará buktagiid go njuvvet elliid . 1 Ruovttus lei buot nu buorre ja mánnái lei somá ja illu , muhto go skuvlii bođii , de beasai gal dovdat gillámuša . 1 Ruovttus lea ulbmil ahte galgá leat dássidis ovddasvástádus- ja bargojuohkin . 1 Ruovttumátkeortnet 1 Ruovttumáilmmi ja skuvlamáilmmi árvvut 1 Ruovttuindustriija lei ráhkadit biktasiid iežas atnui ja veaháš velá vuovdimii . 1 Ruovttuguovllu olggobeale sámeálbmoga čoahkkebáikkit leat Helsset , Oulu ja Roavvenjárga . Ruovttuguovllus leat sámiid giellavuoigatvuođat sihkkaraston buorebut go muđui riikas . 1 Ruovttugiellan iragiela geavahii dušše unna unnitlogoš 1920-logus , muhto symbolan iralaš našuvdnii eiseválddit atne dán giela hui dehálažžan . 1 Ruovttugiella lei dárogiella , muhto son oahpai sámegiela mánnán juo . 1 Ruovttufidnoskuvla álggahuvvui 7 jagi ovdal go láhka rievdaduvvui nu ahte sámegiella lei lobálaš álbmotskuvllas ja 15 jagi ovdal go sámegiella čađahuvvogođii oahpahusgiellan álgooahpaheamis . 1 Ruovttufidnoskuvla attii vuosttažettiin oahpahusa liigeealáhusain maid sáhtii ovttastit boazodoaluin , nugo iešguđetlágán metálla- , muorra- ja čoarveduojis , náhkkedikšumis , goarrumis ja čuoldimis . 1 Ruovttudoallogursa bisttii geassemánu lohppii , nappo vihtta mánu . 1 Ruovttubáikebargobihttá-gihppaga mii vurkkodeimmet glássavuorkkás skuvlafeaskáris . 1 Ruovttu ja lagaš birrasa dilli lea deaŧalaš vai mánát ja nuorat bures loktet áiggi ja vai sii leat oadjebasat ja besset ovdánit . 1 Ruovttoluottadieđut evttohusaide galget addojuvvot lagabui šiehtaduvvon áigemearis . 1 Ruovttoluotta geassima dieaihit ma ~imuštá suoidnemánu 20. beaivvi válgajagis . 1 Ruovttoluotta Gussanjárgii 1 Ruovttobarggut 1 Ruovdevuotnalaš Birger Gustavsena eatnigiella ja árgabeaigiella lea sámegiella . 1 Ruovderaŧi ja vázzin- ja sihkkelastinbálgáid nanusmahttin lea deaŧalaš oassi johtalusbušeahta stuorrudeamis . 1 Ruovdemáđidoaimmahaga ( Jernbaneverket ) ja Stáhta ruovdemáđibearráigeahču ( Statens jernbanetilsyn ) etáhtastivren . 1 Ruovdebealkkat leat vuidojuvvon grafihttaránes metallihkka láhkain . 1 Ruoná resepttas dearvvašeallinreseptii Jagi 2009 ovddidii Romssa fylkkasuohkan oktasaš málle suohkaniid barggu várás mii galgá movttiidahttit ja láhčit diliid iešguđetlágan álgovurrosaš fálaldagaide dakkár surggiin go rumašlaš lihkadeamis , borramušdilis ja heaitimis borgguheames . 1 Ruoná mátkeealáhusa ovdánahttinprográmma álggahuvvui 2007 ja galgá ovddidit daid resurssaid maid doallu ja gilli hálddaša mátkeealáhusa oktavuođas . 1 Ruoná fuolahusa oktavuođas leat eanandoalus lassidienasvejolašvuođat . 1 Ruoná dálkkádatfoandda gaskaboddasaš lávdegotti maŋimuš čoahkkin 1 Ruoná 1 Ruonasšattuin lea iešguđetlágán kvalitehta bohcco borramuššan dannego dain lea iešguđetlágán kjemiija ja nu maiddái suolbmuduvvojit ládje . 1 Ruonasšattuin lea iešguđetlágán kvalitehta bohcco borramuššan dannego dain lea iešguđetlágán kjemiija ja nu maiddái suolbmuduvvojit iešguđetládje . 1 Ruonas profiila - Mii áigut rustet Norgga dainna lágiin ahte mii geahpedit dálkkádatgássaid luoitimiid ja váldit eambbo vuhtii birrasa . 1 Ruonaeatnama riikastivrra álbmotrievttalaš šiehtadusaid lága olis , sáhttá riikastivra šiehtadallat ja dahkat šiehtadusaid amas stáhtaiguin ja álbmotgaskasaš organisašuvnnaiguin , dása gullet maiddái hálddašanšiehtadusat , mat olles mearrái gusket daidda áššesurggiide mat leat dasa sirdojuvvon . 1 Ruonaeatnama riikastivrra álbmorievttálaš šiehtadusaid lága olis , sáhttá riikastivra šiehtadallat ja dahkat šiehtadusaid amas stáhtaiguin ja álbmotgaskasaš organisašuvnnaiguin , dása gullet maiddái hálddašanšiehtadusat , mat olles mearrái gusket daidda áššesurggiide mat leat dasa sirdojuvvon . 1 Ruonaeatnama giellalávdegoddi 1 Ruoktu ja skuvla oktii ráđiid oahpahit ja ovdánahttit ohppiid 1 Ruoktot vuojidettiin Sámi skuvlahistorjjá 2 - girjji almmuheamis Deanus 2007 borgemánus dárbbašeigga dán artihkkala čálli ja govvideaddji idjadansaji Gussanjárggas . 1 Ruoktosiidui lea ásahuvvon sierra fora mas nuorat sáhttet evttohit makkár áššiid fylkkasuohkan galgá váldit ovdan , nuoraidkonferánssa fáttáid dahje buot mii sáhttá dahkat www.ungitroms.no ávkkálaš deaivvadansadjin nuoraide ja politihkkáriidda . 1 Runáššis son lei oahpaheaddjin dassái go penšunerejuvvui 1940:s , ja doppe son maid jámii 1949:s . 1 Rune Sverre Fjellheim 1 Rukseslistašlájaid kártema oktavuođas 2008:s boares beahcevuovddis Basevuovddi- Goššjohleagi guovllus leat gávdnon sámi kulturmearkkat muorain nugo eaiggátmearkkat , háltemearkkat , guolmmastanmearkkat ja earálágan kulturmearkkat boares muorain . 1 Rukses Ruossa lea okta veahkkeorganisašuvnnain mat barget árjjalaččat buoridit Haiti álbmoga dili , earret eará ceggejit sii mobiila fealtabuohcciviesuid . 1 Ruhtavuogádaga váttisvuođaid botta mii leat geavahan ollu liigeruđaid vai servodaga doaimmat jorret . 1 Ruhtasupmit maid ledje juolludan sámegiela ja kveanagiela oahpahussii Romssa oahpaheaddjiskuvllas heaittihuvvojedje . 1 Ruhtasubmi lea kr 50 000 . 1 Ruhtapolitihka njuolggadusat leat mearriduvvon 29. beaivvi njukčamánus 2001 láhkaásahusas , gos daddjo ahte báŋku galgá stivret vuollegis ja dássedis inflašuvnna guvlui . 1 Ruhtamáksu juohke mánu 1 Ruhtaloanat ja doarjjaortnegat , láhkamearrádusat ja gelbbolašvuohta leat guovddáš váikkuhandoaimmat . 1 Ruhtalassáneami ja siskkáldas resursageahpedeami geažil oažžu Hæren oktiibuot 206 miljovnna kruvnnu eanet go jagis 2010 . 1 Ruhtalassenemiin ja siskkáldas resursageahpedemiin oažžu Riddobearráigeahčču oktiibuot 47 miljovnna kruvnnu eanet go jagis 2010 . 1 Ruhtajuolludeapmi sámi kulturulbmiliidda mii Sámediggái sirdojuvvo ja man dat hálddaša , lassána 8,45 miljovnna ruvnnuin lagabui 62 miljovnna ruvdnui 2009:s . 1 Ruhtajuolludeapmi mii sirdojuvvo Sámediggái ja man dat hálddaša lea dasto lassánan oktiibuot 29,4 miljovnna ruvnnuin dán ráđđehusa áigodagas . 1 Ruhtajuolludeapmi lea 53,5 milj. ruvnno 2008:s . 1 Ruhtajuolludeapmi jagiid 2009-2011ovddas lassána dalle 547 miljovnna 2008-kruvnnuin daid 800 miljovnna 2008-kruvnnuin mii guhkesáiggeplánas eaktuduvvui fievrriduvvot Suodjalussii jagi 2012 rádjái . – Sihke ráđđehus ja Suodjalus leaba bures čađaheamin guhkesáiggeplána ja ollašuhttimin váldoulbmiliid oalle bures , dadjá Faremo . 1 Ruhtajuolludeapmi Suodjalusa logistihkkaorganisašuvdnii ( FLO ) lea unniduvvon 104 miljovnna kruvnnuin , ee. ovddidit eará vuoruhuvvon doaimmaid suodjalusas . 1 Ruhtajuolludeamit bohtet jahkásaš stáhtabušeahta bokte . 1 Ruhtajuolludeami vuođđun leat Sámedikki ráhkadan giellaplánat dáidda guovlluide . 1 Ruhtajuolludeami oktavuođas NOU 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga várás Norggas čuovvuleapmái , áigu Sámediggi prioriteret vihtta áŋgiruššansuorggi jahkái 2000 : 1 Ruhtahálddašeapmi daid maŋimuš jagiid leamaš sullii 2 miljon ruvnno . 1 Ruhtahálddašeami , dás ohcanáigemeriid almmuheapmi ja raporteren , hálddaša kulturetáhtta ja giellakonsuleanta lea áššemeannudeaddji . 1 Ruhtahivvodat galggai geavahuvvot bálkálasáhussan oahpaheddjiide geat barge giellaseaguhusguovlluin , hukset skuvladáluid ja dasa lassin addit gávcci oahppái friijasaji Romssa semináras . 1 Ruhtageavaheami ulbmilat 1 Ruhtadoarjja sámi áviissaide . 1 Ruhtadoarjaga juhket vuođđoruhtajuolludemiid bokte , maid juhket dássedit gaskal daid main lea riekti oažžut doarjaga . 1 Ruhtadeapmi oahpuin oahppoásahusain berre leat eaiggáda- ja/dahje almmolaš ovddasvástádus . 1 Ruhtadeapmi ja submi 1 Ruhtadeapmi 5.1 . Stáhta guovttegielalašvuođaruđat Olahan dihte sámelága giellanjuolggadusaid mihttomeriid juohká stáhta guovttegielalašvuođaruđaid . 1 Ruhtadeamit mat čatnasit Goliat-guovllu huksemii ja doaibmamii leat árvvoštallojuvvon šaddat badjelaš 28 miljárdda ruvnnu . 1 Ruhtadanossodat Ossodaga jođiha ekspedišuvdnahoavda Morten Baltzersen . 1 Ruhtadanossodat 1 Ruhtadanossodaga ovddasvástádus lea ruhtadanmárkaniid struktuvra- ja láhkaráhkadangažaldagat , eaŋkiláššiid meannudeapmi ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu . 1 Ruhtadanortnegat sáhttet Sámedikki dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkas juogaduvvot dárbbu ektui oažžut eanet máhtolašvuođa ja áddejumi sámi gielas ja kultuvrras , dutkamis ja statistihkas ja dasto ruhtadanortnegiin bálvalusdárbbašeaddji ektui . 1 Ruhtadanmárkanossodat 1 Ruhtadanministtar Kristin Halvorsen : 1 Ruhtadanministara sáhkavuorru Stuorradikkis EO- ja EES-čielggadusa digaštallamis 1 Ruhtadanlávdegoddi celkkii ovttajienalaččat maŋimusat geassemánus dán jagi , ahte rievdadusaid , main lea stuorra mearkkašupmi foandda riskii ja navdojuvvon vuitui , galgá ovdanbuktit Stuorradiggái ovdal go daid čađahit . 1 Ruhtadangáldu Guvllulaš ovddidanruñat ( 551.60 ) 1 Ruhtadandepartemeanttas lea ovddasvástádus plánet ja čađahit ekonomalaš politihka . 1 Ruhtadandepartemeanttas lea ovddasvástádus ollu eará stáhtainstitušuvnnaide ja stáhtalaš foanddaide : Vearrodirektoráhtta , Duollo- ja divatdirektoráhtta , Stáhta gáibidanguovddáš , Statistisk sentralbyrå , Kredihttabearráigeahčču , Álbmotoadjofoanda ja Stáhta ekonomiijastivren Guovddáš . 1 Ruhtadandepartemeantta rolla daid iešguđet etáhtain maiguin departemeanttas lea dahkamuš , ii leat seammalágan , muhto oktasaš buot etáhtaide lea ahte lea Ruhtadandepartemeanta mii ráhkada doaimmaide njuolggadusaid , mat leat vuođđuduvvon láhkamearrádusaide maid Stuoradiggi lea dohkkehan , ja juohká jahkásaš bušeahttadoarjagiid Stuoradikki mearrádusaid mielde . 1 Ruhtadandepartemeanta čuovvu danin ovdáneami dárkilit ovttas Norgga báŋkkuin ja Ruhtadangeahčuin . 1 Ruhtadandepartemeanta áigu formaliseret Norgga makrogoziheami 2012 vuosttaš jahkebeali , Johnsen dadjala . 1 Ruhtadandepartemeanta ovddida dan jahkásaččat Stuoradiggái jahkásaš kredihttadieđáhussan . 1 Ruhtadandepartemeanta lea penšunfoandalága mielde mearriduvvon leat foandda hálddašeaddjin . 1 Ruhtadandepartemeanta lea odne sádden gulaskuddamii raportta sierragessosiid birra vearrovuogádagas alla buohcangoluid dihte . 1 Ruhtadandepartemeanta lea jo dadjan , ahte lea áigeguovdil divustit Eurohpá guhkes áigodaga investeremiid . 1 Ruhtadandepartemeanta Ruhtadanossodat Poastboksa 8008 Dep. 0030 Oslo 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 754 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 51.1 mii geahpeduvvo vástesaččat . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 ealáhusovddideapmi . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Máŋggabealat ealáhuseallin 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Juohkelagan ealáhusat . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusšiehtadus duojis 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , máŋggabealat ealáhus . Doarjjaohcan hukset vuovdin- ja kánturlánjaid biehttaluvvo . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , mariidna ealáhusat . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , eanadoallu 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovdáneapmi , aktivitehta 20030 Teáhterulbmilat . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovdáneapmi , aktivitehta 20030 Eará doaibmabijut . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovdámeapmi . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovddideapmi 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 Kulturovdaneapmi 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 . 1 Ruhta váldojuvvo poasttas 200 , doaibma 20000 Girjjálašvuohta 1 Ruhta váldo poasttas 200 kulturovddideapmi , doaibma 20050 Eará doaibma 1 Ruhta váldo poasttas 200 kulturovddideapmi 1 Ruhta váldo poasttas 200 Sámi kulturfoanda . 1 Ruhta váldo poasttas 200 Kulturovdaneapmi , aktivitehta 20050 Eará doaibmabijut . 1 Ruhta vižžo poasttas 540.53.0 mas geahpeduvvo vástesaččat . 1 Ruhta sáhttá geavahuvvot doarjut máŋga muttu fitnodatásaheamis , gitta mobiliseremis ja plánemis , investeremiid ja fitnodatovdánahttima rádjai . 1 Ruhta ruhtada rádjaregionála prográmmain dan stáhta oasi . 1 Ruhta mii báhcá maŋŋel 5.1 , 5.2 ja 5.3 čuoggáid juolludeami , galgá juogaduvvot doaimmaide mat nannejit sámegiela . 1 Ruhta lea várrejuvvon áigodatlaš goluide ja sisaboađuide , gč. mearkkašumiid 18 ja 19 . 1 Ruhta lea várrejuvvon dihto áigodagaid goluide ja boađuide , gč. 21. ja 23. mearkkašumiid . 1 Ruhta lea lassin 690 000 mii lea juolluduvvon Sámedikki 2005 bušeahtas . 1 Ruhta lea juolluduvvon ealáhusulbmila váste , ja kulturáššiid váste . 1 Ruhta lea earret eará geavahuvvon IKT-doaimmaide ja terminologiijaprošeavttaide . 1 Ruhta juolluduvvui fylkkagildii hukset fylkkas fievrridanneahta ja beassanneahta . 1 Ruhta juolluduvvo doaibmadoarjjan jahkái 2007 . 1 Ruhta hálddašuvvo regionála dásis . 1 Ruhta geavahuvvo sámi oanehis- ja dokumentárafilmmaid ráhkadeapmái , gelbbolašvuođaloktemii ja mánáid ja nuoraid doaimmaide . 1 Ruhta galgá leat ávkin sihkkarastime guovttegielat bálvalusfálaldaga sámegiela hálddašanguovllus . 1 Ruhta galgá geavahuvvot doaimmaide mat ovddidit ja nannejit sámegiela . 1 Ruhta addo Innovašuvdna Norga bokte , ja galgá leat veahkkin lasihit máhtu Norgga mátkeealáhusbuktagiid birra ja dasa beroštumi , ja mátkeealáhusain lasihit doaimma ja gánnáheami . 1 Ruhta 1000 ruvnnuin 1 Ruhta , 2 milj. ruvnno 2008:s , galgá geavahuvvot sámi guovlluid erenomáš dárbbuid dustemii , ja doarjut sámi eanadoalu ovdánahttindoaibmabijuid . 1 Rudat galget muhtun muddui mannat kulturguovddáža jodiheapmáL Sámedikki mielas lea guovddáža ásaheapmi dealálaš gaskaoapmin nannet sámi kultuvrra guovllus ja áigu dahkat álgaga vai ásahuvvo bissovaš jodihandoarjjaortnet sámi kulturviesuide jagi 1994 mielde . 1 Rt. 2000 s. 1578 lea ovdamearkka dihte nannejuvvon ahte siidajoavku ferte sáhttit ovddidit buhtadusgáibádusa , go lei čielggas ahte juste dát dihto joavku šattai gillát vahága sisabahkkema geažil . 1 Rt. 1988 s. 1161 deattuhuvvo ahte « bealálašnákca » lea relatiiva doaba , ja ahte mearrádus das ahte lea go bealálašnákca vai ii , ferte dahkkot dan ektui mas lea sáhka . 1 Roy Kristiansen f. v. 1 Rovbases 3.0 ii sáhte goitge oažžut seamma dávgegovvosii galle ealli duođai leat duođaštan massán ja galle leat ohcan- ja duođai ožžon buhtaduvvot vaikko fylkkamánnis leat dakkár ovdanbuktimat . 1 Rovbase áiddostallá gal ahte data sáhttá loktejuvvot excelii viidásit meannudeapmái . 1 Rose-Marie Huuva , árvvoštallanlávdegotti jođiheaddji ( telefovdna : + 46 70 392 10 39 ) 1 Ronald Rindestu fylkkasátnejođiheaddji 1 Ronald Hestnes , Ájluokta , lea luvvejuvvon Sámi kulturmuitoráđi miellahttun . 1 Románaáššit leat ovdal gullan Gávpedepartementii . 1 Romssas čalmmustuvvui Sámi álbmot ­beaivi ođđa ráđđeviesus Sámi soga lávlagiin ja sátnejođiheaddji sártniin . 1 Romssas vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvllaid buot ohppiide galgá sihkkarastojuvvot buorre kulturfálaldat mas vásihit , ráhkadit ja ohppet fidnomáhtolaš dáiddáriin ja kulturlágádusain " Kultur i skolen " doaimma olis . 1 Romssas vuoññoskuvllaid ja joatkkaskuvllaid buot ohppiide galgá sihkkarastojuvvot buorre kulturfálaldat mas vásihit , ráhkadit ja ohppet fidnomáhtolaš dáiddáriin ja kulturlágádusain ” kultuvrralaš skuvlalávka ” doaimma olis . 1 Romssas riddoruvttuin Čáhcesullui . 1 Romssas leat čuovvovaš juolludanrámmat biras- ja kultureatnadahkii 2007:s : SMIL – doarjja sierralágan birasdoaimmaide eanadoalus : 3 800 000 ruvnnu NMSK – doarjja ealáhus- ja birasdoaimmaide vuovdedoalus : 2 000 000 ruvnnu 1 Romssas leat stuorra buvttadanvárit guollebiebmamis , ja vuordámušat leat ahte guollebiebmanovdáneapmi buktá ealáhussii ođđa šlájaid , nugo dorski , stáidnára , skálžžuid ja gáranasruittuid . 1 Romssas leat stuorra buvttadanvejolašvuoñat guollebiebmamis , ja vuordámušat leat ahte guollebiebmanovdáneapmi buktá ealáhussii oñña šlájaid , nugo dorski , stáidnára , skálžžuid ja gáranasruittuid . 1 Romssas leat máŋga ja deaŧalaš viidodathástalusat . 1 Romssas leat maiddái alla netto loatnavealggit juohke ássi nammii , mii lea mealgat eambbo go riikagaskamearri earret Oslo . 1 Romssas leat guokte sámi mánáidgárddi . 1 Romssas leat dihtomielalaččat válljen ahte davveguovlopolitihka ii galgga sisttisdoallat buot , muhto galgá leat politihkka daidda guovlluide maidda háliidit bidjat liige bijuid ja fuomášumi ja main dan dihte lea vejolašvuohta šaddat njunušin riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Romssas leat 10 skuvlla 19 skuvllas mielde viiddiduvvon álbmotdearvvašvuođabarggus , ja buoret biebmodoallu , eanet rumašlaš lášmmohallan ja uhcit borgguheapmi beroštahttet sihke ohppiid ja bargiid hirbmadit . 1 Romssas lea sin lohku njiedjan , geaid váldoealáhus lea guolásteapmi , ja nu lea dahkan eambbo go riikkas muđui . 1 Romssas lea sin lohku njiedjan , geaid váldoealáhus lea guolásteapmi , ja nu lea dahkan eambbo go riikkas muñui . 1 Romssas lea guvllolaš dásis dárbu ovddidit ollislaš strategiija birrasa ja luonddu resurssaid várás , ja dat strategiija sáhttá leat ávkin maid suohkana dássái . 1 Romssas lea fas váldohástalussan dálveguohtumiid stuorra váilevašvuohta , stuorra boraspirevahágat ja heajos ekonomiija . 1 Romssas lea evttohuvvon álbmotmeahcci Sørdalen / Isdalenii ja eanadatgáhttenguovlu Ná-vuonbađas / Navitleagis 1 Romssas lea dárbu guvllolaš dásis čađahit plánema seailluhan dihte biologalaš šláddjiivuođa ja vuoruhan dihte viidodatgeavaheami . 1 Romssas lea davvisámegiella áidna suopman mii árbevirolaččat lea geavahuvvon . 1 Romssas ja Finnmárkkus oainnat eai leat nagodan doalahit geatki logu mii lei mearriduvvon našunála nállemihtus , mii mearkkaša ahte geatki ja albbas nálli lea lassánan dan guovllus . 1 Romssas galgá leat máŋggabealat dáidda- ja kulturbiras , ja buorit dilálašvuoñat friddjadáhtolaš kultureallimii . 1 Romssas galgá Ráissa joatkkaskuvla fuolahit gáiddusoahpahusa sámegielas skuvlajagi 2001/2002 rájes . 1 Romssas ferte plánaáigodagas leat oppalaš čalmmusteapmi mearradoalloealáhussii , nu ahte ovddidanbargguid čañaheapmi lea nu ávkkálaš fylkii go fal vejolaš . 1 Romssas ealáhus ferte geahččalit buoridit koordinerema oažžun dihte áigái eambbo ollislaš fálaldagaid . 1 Romssas buot doaibmamušaid vuođus galgá ealanávččalašvuođa vuođđojurdda leat , mii sihkkarastá ahte luonddus váldojuvvo várra ja ahte dat seailu boahttevaš sogaide . 1 Romssas baicca , lea lohku ohccojuvvon massimiin ja duođai buhtaduvvon buhtadusain leamaš njieddji tendeansas 2005 rájes , muhto lea fas lassánan veaháš maŋemus jagi . 1 Romssas 7 davimus suohkana gullet doaibmaguvlui 17. Dat addá sihke ealáhuseallimii ja priváhta olbmuide vejolašvuođa oažžut váikkuhangaskaomiid , ja dat ruđat addet buriid bohtosiid 18. Doaibmaguvlui ferte eambbo vel áŋgiruššan . 1 Romssas " kultuvrralaš skuvlalávka " berre maid siskkildit guvllolaš málle mii čalmmusta guvllolaš identitehta . 1 Romssapáhkka 2 Romssapáhka 2 oassin nannejuvvui johtilisbussefálaldat Sállira ja gávpotguovddáža / DNU / RU gaskka vel ovttain vuolgimiin 41. ja 43. ruvttuin iđedis . 1 Romssa-gávpot lea Romssa fylkkas dat báiki man eanemus mátkkošteaddjit galledit . 1 Romssa čieža davimus suohkana gullet doaibmaguvlui 16. Dat addá sihke ealáhuseallimii ja priváhta olbmuide vejolašvuoña oažžut váikkuhangaskaomiid , ja dat ruñat addet buriid bohtosiid 17. Doaibmaguovllu ferte eambbo vel vuoruhit . 1 Romssa ássánminstara váldosárgosat galget bisuhuvvot dainna lágiin ahte oppa guovddášstruktuvra nanusmahttojuvvo ja guovlluide huksejuvvojit ealasis báikegottit . 1 Romssa ássanminstara váldosárgosat galget bisuhuvvot go oppa guovddášstruktuvra nannejuvvo ja eallingelbbolaš báikegottit movttiiduvvojit . 1 Romssa ássanminstara váldosárgosat galget bisuhuvvot dainna lágiin ahte oppa guovddášstruktuvra nanusmahttojuvvo ja guovlluide huksejuvvojit eallinnávccalaš báikegottit . 1 Romssa árvodahkan , ja ássamiid ja ovdáneami vuođđu , leat buori muddui min luonddu resurssat . 1 Romssa árvodahkan , ja ássamiid ja ovdáneami vuoññu , leat buori muddui min luonddu resurssat . 1 Romssa vejolašvuođat leat dakkár suorggit go mariidna buvttadeapmi , energiija , birasbearráigeahčču ja válmmasvuohta , logistihkka , projekteren , inšenearabálvalusat ja priváhta bálvalusat . 1 Romssa vejolašvuoñat leat dakkár suorggit go mariidna buvttadeapmi , energiija , birasbearráigeahčču ja válmmasvuohta , logistihkka , projekteren , inšenearabálvalusat ja priváhta bálvalusat . 1 Romssa valáštallankreatsa organisere 47 688 máná , nuora ja rávesolbmo Romssa 412 valáštallansearvvis . 1 Romssa universitehttii lea jurddašuvvon dehálaš rolla áimmahuššat riikkaidgaskasaš dimenšuvnna « Tromsø son internasjonal urfolksby » ( Romsa riikkaidgaskasaš eamiálbmotgávpogin ) prošeavttas . 1 Romssa universitehtii ásahuvvo fásta dutkangaskkustanvirgi . 1 Romssa universitehtas lea vásedin ovddasvástádus dutkamis , oahpus ja gaskkusteamis mat leat erenoamáš čuožžovaččat Davvi-Norgii , dán vuolde maiddái sámi duovdagis . 1 Romssa universitehtas , Finnmárkku allaskuvllas , Lillehámmera allaskuvllas ja Veterinearaallaskuvllas leat oahpposadjemearit sámi ohcciid várás . 1 Romssa universitehta árktalaš biologiija instituhtta , Sámi allaskuvla , Norgga boazosápmelaččaid Riikkasearvi , Boazodoalloolbmuid máilbmefoanda , Sámiráđđi , Ruoŧa sámiid riikasearvi Ruoŧas , Suoma Boazosámit RS Suomas ja Reindeer Herders ’ Union of Russia , bovdejuvvojit evttohit evttohasaid stivrii . 1 Romssa universitehta vuoññodutkange lea deaŧalaš riikkaoasi guhkesáigásaš strategiijas , mas davvinorgalaš ealáhuseallin galgá ovddiduvvot oññaáigásaš máhttodoaibman . 1 Romssa universitehta relevánta fágabirrasat ja eará relevánta ásahusat ovttasbargagohtet oažžut sámegiela doaibmat elektrovnnalaš dihtorgieđahallamis . 1 Romssa universitehta neahttasiidduin gávnnat eanet dieđuid Troandima 1917 riikkačoahkkima birra . Daid dieđuid lea Regnor Jernsletten Sámi dutkamiid guovddážis , čohkken ja almmuhan . 1 Romssa universitehta lea ožžon riikkalaš ovddasvástádusa sámi dutkamis ja oahpahusas Norggas . 1 Romssa universitehta lea 40 jagiinis huksen dehálaš sámi-guoski dutkangelbbolašvuođa ja dieđalašvuođa vuođul máhtu máŋga fágasuorggis . 1 Romssa universitehta ja Romssa ealáhusdoaimmaid ovttasbargu lea omd. dorjon máŋgga fitnodaga ásaheami ja ovdáneami . 1 Romssa universitehta Medisiinnalaš fakultehtta lea áigumin váldit davviriikkalaš ovddasvástádusa dálkkasteaddjioahpus mas lea sámi profiila , ja dán atná departemeanta hui positiivvalažžan . 1 Romssa universitehta 2006 ja Trekk fra historien til Deanu gielda-Tana kommune - med hovedvekt på noe eldre historie . 1 Romssa universitehta ... 23 4.12.2 . 1 Romssa universitehta , 1993 Lund E , Melhus M , Hansen KL , Nystad T , Broderstad AR , Selmer R , LundLarsen PG : Population based study of health and living conditions in areas with both Sámi and Norwegian populations--the SAMINOR study . 1 Romssa univeristehtas leat eanaš oahpuin bálddalastojuvvon sisaváldimis earit iešguđet sturrodagas . 1 Romssa sáttagoddi , man njunnošis Dahlø lei , vulggii golggotmánus guossái čuovvolit šiehtadusa maŋŋágo ruoŧabeale sáttagoddi lei Romssas fitnan . 1 Romssa sámeskuvllas lea riikkaidgaskasaš profiila . 1 Romssa sámesearvvi stivralahttu / jođiheaddji 1 Romssa suohkanis leat , nuorra álbmoga ja alla nissonolmmoščoahkádusa geažil , leamaš alla riegáduslogut 1990-logus ja ovddasguvlui . 1 Romssa suohkanis lea leamaš stuorra lassáneapmi 4. Máŋga guovlosuohkana fertejit plánet olmmošlogu njiedjama vuoñul . 1 Romssa suohkaniin njiejai netto doaibmaboañus 2004:s 2005:i 1,8 proseanttas 1,6 prosentii , ja riikkas oppalaččat fas lassánii 1,8 proseanttas 3,9 prosentii . 1 Romssa suohkaniin leat almmatge stuorát dálkkádatlaš ja geográfalaš hástalusat doaimmahit suohkanlaš vuoññobálvalusaid go muñui riikkas gaskamearálaččat lea . 1 Romssa suohkaniin lea viehka ollu heajut netto doaibmaboañus go dat mii lea riikka gaskamearri . 1 Romssa suohkaniin lea doaibmandinestusain viehka ollu heajut netto doaibmaboađus proseanttaid mielde go dat mii lea riikka gaskamearri 21. Doaibmalassánaeapmi lea leamaš stuorit go dinestuslassáneapmi , ja reanto- ja máksoearregolut leat sturron . 1 Romssa suohkaniin ( earret Romssa gávpot ) lei netto doaibmaboađus unnon doaibmadinestusain jagi 1997 2,2 proseanttas gitta jagi 2001 1,2 proseantta rádjai . 1 Romssa suohkan , ovdagotti čoahkkinlanjas . 1 Romssa strategalaš árvvoštallan deattuha man deaŧalaš fylkka mariidna ealáhusat šaddet leat riikii boahtteáiggi árvodahkama dáfus , ja danne dat lea riikii gullevaš hástalus lágidit nu ahte dát vejolašvuođat šaddet duohtan . 1 Romssa strategalaš árvvoštallan deattuha man deaŧalaš fylkka mariidna ealáhusat šaddet leat riikii boahtteáiggi árvodahkama dáfus , ja danne dat lea riikii gullevaš hástalus lágidit nu ahte dát vejolašvuoñat šaddet duohtan . 1 Romssa rolla ii siskkil duššefal lagamus suohkaniid ; Romsa lea maid fylkka- ja riikkaosseguovddáš , ja muhtun surggiin gávpogis lea riikkalaš ja riikkaidgaskasaš deaddu . 1 Romssa rolla ii siskkil duššefal lagamus suohkaniid ; Romsa lea maid fylkka- ja riikkaoasseguovddáš , ja muhtun surggiin gávpogis lea riikkalaš ja riikkaidgaskasaš deaddu . 1 Romssa ossodat oažžu ovddasvástádusa vázzinturismmas ja oktiiheivehit márkandoaimmaid Stuorrabritánniai , Ránskii ja USAi . 1 Romssa oahpaheaddjiskuvllas sus lei beakkán báhppa ja giellaolmmoš Asbjørn Flokkmann sámegiela oahpaheaddjin . 1 Romssa nuorat bajásšaddet guovllus gos leat stuorra riikkaidgaskasaš hástalusat ja vejolašvuoñat . 1 Romssa museumas lea sierra fágaossodat sámi etnografiijii . 1 Romssa musea sámi čoakkáldagat 1 Romssa musea lea govvidan identitehtamolsuma . 1 Romssa musea / Romssa universitehtamusea šattai 1976:s Romssa universitehta oassin , ja oaččui 1978:s ovddasvástádusa hálddašit kulturmuitogáhttenlága sámi oasi . 1993:s sirdojuvvui sámi kulturmuitogáhtten Sámi kulturmuitoráđi hálddašeapmái . 1 Romssa musea / Romssa universitehtamusea šattai 1976:s Romssa universitehta oassin , ja oaččui 1978:s ovddasvástádusa hálddašit kulturmuitogáhttenlága sámi oasi . 1 Romssa militearabuohččeviessu galgá joatkit spesialistadearvvašvuođa deaŧalaš oassin , dát bálvalus berre viiddiduvvot ja nannejuvvot . 1 Romssa maritiimma skuvla válljejuvvui čađahit oanehis 1 Romssa ja Álttá suohkaniin lea leamaš erenoamáš stuora lassáneapmi ; namuhuvvon áigodagas lea jienastuslohku goappaš báikkiin lassánan sullii 800 olbmuin dahje 600 % . 1 Romssa ja Roanddima stáhtaarkiivvat . 1 Romssa ja Nordlándda fylkkamánnit maid leat doallan semináraid sámi sisdoalu birra 2007 giđa . 1 Romssa ja Hárštá gávpogat eai lean mielde kártemis . 1 Romssa ja Finnmárkku vearrodahkoeastadanásahusaid várás gustojit lassin čuovvovaš njuolggadusat sámegiela anu birra : 1. 3-5 § gusto seamma láhkái giddagasas čohkkájeddjiid várás . 1 Romssa ja Finnmárkku vearrodahkoeastadanásahusaid várás gustojit lassin čuovvovaš njuolggadusat sámegiela anu birra : 1 Romssa ja Davvi-Norlándda sámi musea ­doaimma oassečielggadus lea maid musea-ođastusa oassi . 1 Romssa ja Davit Nordlándda sámi museadoaimma oasseguorahallama čuovvloleapmi lea dál loahpahuvvomin . 1 Romssa historjádutki-guovttos Knut Einar Eriksen ja Einar Niemi loktiiga sihkkarvuođapolitihkalaš motiivva ovdan go Den finske fare-girjjis galggaiga čilget dáruiduhttinpolitihka davvin . 1 Romssa gávpot oaččui vuosttaš čuovgakryssa easkka 1984:s , sáhttá dadjat ahte mii leimmet golbmalot jagi ovdaláigásaččat . 1 Romssa gávpot lei okta logi stánddas mii evttohuvvui jagi buoremus stándan . 1 Romssa gávpot galgá šaddat geasuheaddji guovddážin davviguovlluin ja davviguovlluid várás mas lea guvllolaččat , riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat váikkuheaddji ealáhusovddideapmi , máhttoovddideapmi ja vel servodatovddideapmi . 1 Romssa gávpogii iskkadeapmái 1 Romssa gávpoga kulturviessu 1 Romssa gávpoga kontuvra fárrehuvvui maŋŋil Gáivutnii . 1 Romssa gávpoga giddagasas lea okta sámegielalaš bargi , ja čieža eará bargi leat dál vázzimin sámegiela kurssa . 1 Romssa gávpoga , Gaska-Romssa ja Hárštá bátnedearvvašvuođaguovlluin lea organiserejuvvon bátnedoavttirvákta . 1 Romssa guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 mearrida prográmmasurggiid ja čielggada oasálaččaid daid guvllulaš ovddidangaskaomiid , viidáseappot čálmmustuvvojit ekonomalaš vuoruheamit , ovttasbargu váikkuhanoasálaččain . 1 Romssa guvllolaš ovddidanprográmma lea čujuhan ahte kultuvra lea guovdileamos buot prográmmain Romssa doaibmaprográmmas áigodaga 2008-2009 . 1 Romssa guvllolaš hástalus gánnáhahtti ovdáneamis lea sihkkarastit boazoguohtumii eananviidodagaid . 1 Romssa guovlluin leat máŋga árbevirolaš ja buorit fidnofágalaš árbevierut . 1 Romssa guovlluin leat máŋga árbevieru ja buorit fidnofágalaš árbevierut . 1 Romssa guovddášstrategiija lea hábmejuvvon duoñaštusa vuoñul mii čájeha ahte guñege dási guovddážis leat sierralágan doaimmat , ja ahte guovddáža birasguovllut molsašuvvet dan doaimmaid ja fálaldagaid mielde . 1 Romssa gielda ja Romssa sámesearvi leat ovdalis soahpan oččodit Romssa riikkaidgaskasaš eamiálbmotgávpogin , mii lea čállon Romssa fylkkagieldda ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargošiehtadussii . 1 Romssa fylkkasuohkanis lei jagi 2009 201,3 milj. ruvdnosaš positiiva netto doaibmaboađus . 1 Romssa fylkkasuohkanis lei 2006:s 83,5 miljon ruvdnosaš negatiiva netto doaibmaboađus . 1 Romssa fylkkasuohkanis lea uhcit vearrosisaboahtu juohke áidna ássis go muđui riikagaskamearis , ja danne oažžu sisaboađu dássejeaddji doarjaga . Dat lei 77,8 miljon ruvnno 2006 ovddas ja lea rámmadoarjaga oassi . 1 Romssa fylkkasuohkanis lea maiddái ovttasbargošiehtadus Innovasjon Norge Troms , ealáhusservviin ja ealáhusgárddiin . 1 Romssa fylkkasuohkanii lea gelddolaš hástalus váldit badjelasas bargamušaid dáin surggiin . 1 Romssa fylkkasuohkana politihkkariin leat vuoigatvuohta oažžut dulkoma ja galget sáhttit ovddidit áššiid sihke dárogillii ja sámegillii , njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Romssa fylkkasuohkana mielas lea lagaš gaskavuohta gaskal sámegiela ja sámi kulturgealbbu , ja ahte lea lunddolaš ráhkadit integrerejuvvon plána sihke sámegielas ja sámi kulturgealbbus . 1 Romssa fylkkasuohkana loatnavealggit leat eanaš lassánan 195 milj. ruvdnosaš investeremiid geažil johtalussuorggis ja 64 milj. ruvdnosaš investeremiid geažil joatkkaoahpahusas . 1 Romssa fylkkasuohkana fitnodat OPUS 55 56 57 58 1 Romssa fylkkasuohkana bealis guoská dát bátnedearvvašvuođabálvalussii . 1 Romssa fylkkasuohkana bargiid visogovva 2006 Ahkejoavku 1 Romssa fylkkasuohkana Johtalussihkkarvuođalávdegoddi lea mearridan ahte jagi 2010 rájes galget buot oahppit 4. luohkás oažžut fálaldahkan nuvttá sihkkelkurssa ja sihkkeljealmma . 1 Romssa fylkkasuohkan čađahii 2006 fylkkasuohkana ássanvisttiid , Breivanga ovddeš joatkkaskuvlla ja muhtun tomtaparseallaid vuovdima oktiibuot 39 miljon ruvnno ovddas . 1 Romssa fylkkasuohkan áigu váikkuhit buoret gulahallama ja johtulaga / fievrrideami Davviguovlluin riikkaidgaskasaš ovttasbarggu bokte . 1 Romssa fylkkasuohkan áigu dan dihte bovdet stáhta oasálažžan viiddidit oasis ” govdabáddefylka Romsa ” . 1 Romssa fylkkasuohkan áigu dan dihte bovdet stáhta oasálažžan viiddidit oasis ” Govdabáddefylka Romsa ” . 1 Romssa fylkkasuohkan áigu dan dihte bovdet stáhta oasálažžan viiddidit oasis " Šuvggajođáldatfylka Romsa " . 1 Romssa fylkkasuohkan áigu bargat dan badjelii ahte Tromsø Symfoniorkester huksejuvvo ollislaš symfoniijaorkeasttarin golmmajahkásaš áigodagas . 1 Romssa fylkkasuohkan áiggošii čađahit čuovvovaš ortnega go lea sáhka sámegiel reivviin : 1 . 1 Romssa fylkkasuohkan válljii maŋit molssaeavttu . 1 Romssa fylkkasuohkan vuoruha mánáid ja nuoraid ja Romssa fylkkasuohkanis lea sámegiel neahttabáiki mánáide ja nuoraide : www.nuorraromssas.no Neahttabáiki galgá árvvoštallojuvvot 2007:s . 1 Romssa fylkkasuohkan oaččui 2006:s 150 000 ruvnno ovdaprošeaktadoarjjan Norgga Kulturráđis . 1 Romssa fylkkasuohkan oassálastá árjjalaččat barentsovttasbarggus kultuvrra bargojoavkku bokte , Joint Working Group on Culture , mii lea oktasaš kultuvrii gulli bargojoavku barentsovttasbarggus ja mas leat ovddasteaddjit regionála ja riikkalaš dásis . 1 Romssa fylkkasuohkan oaivvilda ahte sámegiella dán strategiijaplánas lea davvisámegiella . 1 Romssa fylkkasuohkan mii . 1 Romssa fylkkasuohkan maiddái ruhtada fylkka girjebussiid . 1 Romssa fylkkasuohkan leat máŋggaid jagiid fállan kurssa sámi kulturmáhtus bargiide ja politihkkariidda . 1 Romssa fylkkasuohkan lea veahkehan fágalaš doarjagiin ja ruhtademiin bidjan dihtii johtui nuppástuhttinprošeavttaid Skiervvás ja Olggut-Ivgus . 1 Romssa fylkkasuohkan lea ožžon lei mearriduvvon , de Romssa fylkkasuohkan huksehii buriid dieđáhusaid ruovttoluotta das mo sii leat lágidan stuBátnevistti mas Universitehtaklinihkka , Davvi-Norgga deanttaid klinihkalaš hárjehallama ja oahpu . 1 Romssa fylkkasuohkan lea mánáid- ja nuoraidáŋgiruššamiin juksan buriid bohtosiid oanehis áiggis . 1 Romssa fylkkasuohkan lea mielde ” Løvetannsprosjektet:s ” , prošeavttas mii guoská boarrásiidásahusaid ja ruovttudivššu ovttasbargui boarrásiid bátnedearvvašvuođaváttisvuođaid birra . Erenoamážit boarrásat geain leat iežaset bánit , dárbbašivčče buoret divssu . 1 Romssa fylkkasuohkan lea maŋimuš jagiid ožžon sullii 1,2 miljon ruvnno . 1 Romssa fylkkasuohkan lea maiddái álggahan prošeavtta man ulbmil lea ásahit karriearaguovddážiid Romssa fylkii ovttas Romssa NAVain . 1 Romssa fylkkasuohkan lea maiddái návccaid bidjan ásahit ja ovddidit Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođabálvalusa gelbbolašvuođaguovddáža ( DNbg ) . 1 Romssa fylkkasuohkan lea leamaš ovddastuvvon hukseheaddjin ja geavaheaddjin , ja fylkkasuohkanis lea leamaš ovddasvástádus sisaoastit stuora osiid biergasiin ja latnjagálvvuin . 1 Romssa fylkkasuohkan lea jahkásaččat ožžon guovttegielašvuođaruđaid Sámedikkis . 1 Romssa fylkkasuohkan lea dárogillii ovdal geavahan namahusa ” Samefolkets dag ” . 1 Romssa fylkkasuohkan lea dahkan ovttasbargosoahpamuša Romssa allaskuvllain . 1 Romssa fylkkasuohkan lea buori muddui jo háhkan gelbbolaš bargiid ođđa hástalusaid čoavdimii . 1 Romssa fylkkasuohkan lea bidjan ollu návccaid Kulturmuitojahkái ja lea válljen iežas prošeaktan juolludit milj. ruvdnosaš doarjaga buoridit Fotefar mot nord ( luottat davás ) nammasaš prošeavttaid Romssa fylkkas . 1 Romssa fylkkasuohkan juolluda juohke jagi doarjaga gitta 80 % rádjai vuoruhuvvon johtolatsihkkarvuođaprošeavttaide fylkka suohkaniin . 1 Romssa fylkkasuohkan jotkkii 2006 iežas álbmotdearvvašvuođabarggu Álbmotdearvvašvuođa doaibmaplána 2004-2007 Meir liv laga vuođul . 1 Romssa fylkkasuohkan ja Romssa fylkkamánne leat jođihan prošeavtta Skråbildefotografering av strandsonen i Troms maid dat leat ruhtadan ovttas Stáhta geaidniolágádusain , Riddolágádusain ja NVEin . 1 Romssa fylkkasuohkan háliida čalmmustit čuovvovaš surggiid : • nannet politihkalaš ovttasbargostruktuvrraid barentsovttasbarggus • ceavzilis rápmaeavttuid • ealáhusovddideami • kultuvrra • álgoálbmogiid 1 Romssa fylkkasuohkan háliida danne čađahit sullasaš prošeavtta , ” SAFYL ” , njuolgut fága- ja fidnooahpahusa guvlui , gos leat áibbas eará hástalusat go dan bajábeal namuhuvvon prošeavttas . 1 Romssa fylkkasuohkan geassemánu 11. b. 2003 1 Romssa fylkkasuohkan galgá ovttas DavviTrøndelága fylkkasuohkaniin fuolahit Interreg IV A Sápmi čállingoddedoaimmad Norgga bealde . 1 Romssa fylkkasuohkan galgá maiddái jođihit Universitehtaklinihka visttis mas oahppit ožžot klinihkalaš oahpahusa . 1 Romssa fylkkasuohkan galgá doahttalit sámelága giellanjuolggadusaid § 3-1 , čuoggáid 2. – 4 . 2.1.2 Guđe fylkkasuohkana doaimmaide gusto láhka ? 1 Romssa fylkkasuohkan ferte oažžut ekonomalaš rámaid maiguin sáhttá bargat suohkaniiguin , dutkan- ja oahpahuslágádusaiguin ja ealáhusdoaimmaiguin ovttas proaktiivvalaččat buoridan dihte ealáhusovddideami rápmaeavttuid . 1 Romssa fylkkasuohkan eaiggáduššá VRI Troms , muhto dan jođiha konsortia mas leat mielde Innovašuvdna Norgga Romssa fylkka ossodat , Hárštá allaskuvla , Kunnskapsparken Nord , NHOa Romssa fylkka ossodat , Norut Troms , Romssa fylkka ealáhusgárddit , Romssa fylkkasuohkan ja Romssa universitehta . 1 Romssa fylkkasuohkan dáhtui ovttasbarggu Romssa Musea dutkiiguin . 1 Romssa fylkkasuohkan dáhttu bargat aktiivvalaččat vai davveguovllut šaddet álbmogii geasuheaddji guovlun birassihkkarvuoña , ceavzilis ovdáneami ja báikkálaš resursahálddašeami vuoñul . 1 Romssa fylkkasuohkan dáhttu ahte ovttasbargoguoimmit oainnusin dahkat ja geavahit fylkka sámegielnama . 1 Romssa fylkkasuohkan dat lea huksehan BÁTNI-vistti ja láigoha lanjaid Romssa Universitehtii . 1 Romssa fylkkasuohkan bovdejuvvo searvat čielggadusabarggu refereansajovkui , ja Nordlándda fylkkagielda oažžu maid bovdejumi searvat dasa . 1 Romssa fylkkasuohkan bargá dan ovdii ahte ovdal 2010 galgá gávdnot dárkkistuvvon rápmagaskaoapmi ja plánagaskaoapmi mii váikkuha hálddašanplána sisdollui ja viidáset váikkuhusčielggadanproseassaide . 1 Romssa fylkkasuohkan Geavaheaddjiidmávssut Eará vuovdin- ja láigoboađut Ruhtasirdimat main leat gáibádusat vuostáiváldái Rápmadoarjja stáhtas Eará stáhtadoarjagat Eará ruhtadoarjagat Sisaboahto- ja opmodatvearru Doaibmaboađuid submi Bálkágolut Sosiála golut Oastimat mat leat mielde suohkana buvttadeamis Oastimat iežas buvttadeami sadjái Ruhtasirdimat Árvovuolideamit Juogaduvvon golut Doaibmagoluid submi Brutto doaibmaboađus Rehketdoallu Reg. bušeahtta Rehketdoallu 2009 2009 2008 1 Romssa fylkkasuohkan Fylkkaviessu Poastaboksa 6600 9296 Romssa Telefovdna ( +47 ) 77 78 80 00 Fáksa ( +47 ) 77 78 80 01 www.troms-f.kommune.no 1 Romssa fylkkasuohkan 05.12.2007 1 Romssa fylkkasuohkan , prentehus 1 Romssa fylkkasuohkan , Sámediggi , Omasvuona suohkan ja Romssa Universitehta ásahedje Lásságámmi vuođđudusa ođđajagimánu 29. b. 2004:s . 1 Romssa fylkkasuohkan , Prošeaktajoavkku ásaheapmi ja dárboiskkadeami čađaheapmi Dearvvašvuođa- ja sámi prošeaktagielddain go guoská Mánáid- ja nuoraidsosiálaossodat , 9296 Romsa bálvalusaide sámi álbmoga váste , Mánáid- ja nuoraidbálvalus / Barne- og ungdomstjenesten ( BUT ) , 9005 Romsa Prošeavtta gárvvisteapmi go guoská ávdnasiidda mat leat ovddiduvvon sámegielat afasiolbmuide go leat ožžon vuoiŋŋašvigi , Helsesenteret Sonjatun , 9151 Storslett 1 Romssa fylkkas válljejuvvui Ivgu suohkan , ja Kultur i Troms čalmmustii iežas bures suohkanis maŋimus vahku čakčamánus skuvla- ja mánidgárdekonsearttaiguin , ásahuskonsearttaiguin , musihkkabájiin nuoraid várás ja almmolaš konsearttaiguin . 1 Romssa fylkkas válljejedje 29 proseantta joatk- fylkkas leat searvan ovdánankurssaide matematihkas . 1 Romssa fylkkas leat máŋgga báikkis sámi dahje suomasogalaččaid namat njálmmálaš anus , muhto eai leat čálalaš anus . 1 Romssa fylkkas leat bealit ovttamielas nannet ja ovddidit hálddašanmáhtu ja kulturhistorjjálaš dieđu oktasaš prošeaktabargguin . 1 Romssa fylkkas lea áigumuš geahpidit Dán jagi prošeavttas gárvánedje govat oppa fylkkas earret čieža dálkkádatgássaid luoitimiid 30 proseanttain ovdal jagi 2020 suohkanis lullifylkkas . 1 Romssa fylkkas ja Norlándda davimus osiin ráhkaduvvojit sogiin maid sponpláhtat . 1 Romssa fylkkas ja Finnmárkku fylkkas leat buohkanassii guokte giddagasa . 1 Romssa fylkkas eambbo go 30 proseantta ohppiin eai čađat joatkkaoahpahusa . 1 Romssa fylkkaráđđi várrii 2006 170 000 ruvnno jahkásaš rumašlaš lihkadeami prošektii . 1 Romssa fylkkaráññi lea olles prográmmaáigodaga bargan čuovvolit višuvnna ahte fylkkasuohkan galgá bargat aktiivvalaččat vai davveguovllut šaddet álbmogii geasuheaddji guovlun birassihkkarvuoña , ceavzilis ovdáneami ja báikkálaš resursahálddašeami vuoñul . 1 Romssa fylkkaplána 2008-2009 lea fáddán bidjan kultuvrra ja bidjan ovdan konkrehtalaš ulbmilsurggiid . 1 Romssa fylkkamánni logut čájehit ahte netto doaibmaboađus proseanttaid mielde riikka gaskamearálaš doaibmadinestusain ( ekskl . Oslo ) lei 4,9 proseantta 1997 ja 3,1 proseantta 2001 . 1 Romssa fylkkamánni lea váikkuhusčielggadusaid ja gulaskuddancealkámušaid vuođul rávven Luondduhálddašandirektoráhtii ahte ásahuvvo álbmotmeahcci Beardui namain Rohkunborri álbmotmeahcci . 1 Romssa fylkkamánni ii čađahan konsultašuvnnaid Sámedikkiin ja eare guoskevaš sámi beroštusaiguin , vaikke vel Sámediggi bivddii dakkár konsultašuvnnaid dollojuvvot . 1 Romssa fylkkakulturguovddáš lea ožžon iežas Romssa fylkkasuohkana kultuvrra vuollásaš neahttasiidduid . 1 Romssa fylkkakulturguovddáš Romssa fylkkakulturguovddáš organiserejuvvui ođđasis fylkkasuohkanlaš ásahussan čakčamánu 1. b. 2006 rájes . 1 Romssa fylkkagirjerájus lea 2006 juovlamánu rájes leamaš okta ráđđeaddi / prošeaktajođiheaddji Romssa Sámi girjerájusbálvalussii 50 pst. virggis ája sámi guovddážis Gáivuona suohkanis . 1 Romssa fylkkagirjerájus , Romssa universitehttagirjerájus ja Sámi Instituhta ja Sámi allaskuvlla girjerájuin , goappašagat Guovdageainnus , lea maiddái guovdilis mearkkašupmi sámi girjerádjogažaldagaide . 1 Romssa fylkkagirjerádju hálddaša busse . 1 Romssa fylkkagielda ávvudii beaivvi leavageassimiin ja váldočalmmustemiin Sálnjárgga joatkkaskuvl ­las . Máŋgga skuvllas ja mánáidgarddis lea fáddábeaivi dahje fáddávahkku Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas . 1 Romssa fylkkagielda lea virgádan sámekonsuleantta ráđđealbmáetáhttii . 1 Romssa fylkkagielda ja Sámediggi leat ovttasbargošiehtadusas mii ođastuvvui jagi 2007 , šaddan ovttaoaivilii álggahit alfabetiserenprográmma sámegiela várás . 1 Romssa fylkkagielda gullá sámelága giellanjuolggadusaid vuollái , ja oažžu jahkásaččat juolluduvvot stáhtalaš guovttegielatvuođadoarjaga Sámedikki bokte . 1 Romssa fylkkageaidnofierpmádagas leat mearkkašahtti hástalusat . 1 Romssa fylkkadikki váldooaivil lea álot leamaš ahte Davvi-Norga galggašii bissut ollisin . 1 Romssa fylkkadiggi galgá mearridit Romssa fylkkaplána 2010-2013 ja seamma čoahkkimis galgá mearridit skuvlastruktuvrra birra boahtteáiggis . 1 Romssa fylkka ” oktanasohcan ” Dihtet go ahte dus lea vejolašvuohta ohcat oktanaga girjerádjokatalogain mat gullet buot álbmotgirjerájuide ja Romssa fylkka joatkkaskuvllaide , fylkkagirjerádjui , Romssa universitehtii , Hárštá allaskuvlii ja Norgga buollainstituhttii ? 1 Romssa fylkka skuvlastruktuvra guovddážis Jagi 2009 čavčča lei stuorra beroštupmi ja ledje garra oaivilat Romssa fylkka skuvlastruktuvrra birra . 1 Romssa fylkka nuorat lohket - lea vuođđu Handlingsplan for skolebibliotek i Troms 20022005 nammasaš prošeavttas . 1 Romssa fylkka kulturbálkkašumi juohkinnjuolggadusain čuožžu ahte bálkkašupmi galgá addojuvvot ovtta olbmui dahje eanet olbmuide geat leat erenoamážit rahčan Romssa kultureallima ovddas dahje Romssa kultureallimis . 1 Romssa fylkka almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalusas leat vihtta bátnedearvvašvuođaguovllu ( Romssa gávpot , Hárštá , Gaska-Romsa , Davvi-Romsa ja Davvi-Norgga gelbbolašvuođaguovddáš ) , ja juohke guovllu jođiha bajimusbátnedoavttir . 1 Romssa fylkasuohkan lea dahkan Ráissa joatkkaskuvlla sáme- ja suomagieloahpahusa ovdavázziskuvlan . 1 Romssa fylka oaččui doarjjan 27 627 000 ruvnno mat galget juhkkojuvvot dábálaš rusttegiidda ja lagašbirrasa rusttegiidda ja oaččui vel buohkanassii 13 750 000 ruvnno erenoamáš doarjjan ráđđehusa ” barggahanpáhkas ” valáštallanrusttegiidda . 1 Romssa fylka lea riikkagaskameari bajábealde reálafágaid válljemis , ja ain geahččaluvvo dahkat fágaid vel eambbo geasuheaddjin ohppiide . 1 Romssa fylka jođiha Barentsovttasbarggu áigodaga 2009-2011 Romssa fylkkasuohkan váldá badjelasas Barentasa regiuvdnaráđi jođiheami , ja regiuvdnalávdegotti ja fylkkaráđi jođiheaddji Pia Svensgaard oaččui jođihanválddi čakčat 2009 . 1 Romssa fylka , man ássit leat 3,5 proseantta riikka álbmogis , ozai logi proseantta riikkalaš prošeaktadoarjagiin . 1 Romssa fylka , man deaddobáiki lea Romssa-gávpot , lea 30-jahkásaš ulbmilaš bargguin olahan oahpahusdássái mii lea buohtalagaid oahpahusdásiid muñui riikkas , ja fylkkas leat dadjat juo dievas oahpahus- ja DjO-fálaldagat almmolaš sektovra dárbbuid ektui . 1 Romssa fylka , fylkkakulturhoavdda bokte , lei regionála jođiheaddji jagiid 2008 ja 2009 . 1 Romssa fierpmádatjođiheaddjit leat mielde váikkuheamen dasa ahte ođđa oahppoplánabargu čađahuvvo bures fylkkas . 1 Romssa bátnedoavttiroahppu lea deat ­tuhan ohppiin galgat leat viiddis hárjehallanáigi almmolaš bátnedikšunbálvalusas oahpu vuolde . 1 Romssa boazoguvlui lea váldohástalussan unnán dálveguohtun , stuorra massimat boraspiriid geažil ja oppalaš heajos ekonomiija . 1 Romssa bismma Juella gohččuma mielde vulggii Stockfleth Guovdageidnui golggotmánus 1851:s ja orui doppe gitta cuoŋománnui 1852 . 1 Romssa allaskuvla lea ovddidan 30 oahppočuoggásaš karriearabagadallanoahpu mas leat sullii 90 vuođđo- ja joatkkaskuvlaoassálasti . 1 Romssa Valáštallankreatssas ja Romssa fylkkasuohkanis lea leamaš guhká lagaš ovttasbargu valáštallanfágalaš fáttáid ja valáštallanpolitihkalaš 1 Romssa Universitehtas fállet oahpahusa sámegielas buot dásiin ( gč. vel 12.2 kap. ) . 1 Romssa Universitehta Árktalaš biologiija Instituhtta , Sámi allaskuvla , Árktalaš universitehta , Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi , Boazoálbmogiid Máilmmelihttu , Sámeráđđi , Ruoŧa Sámiid Riikasearvi , Suoma Boazosámit RS ja Reindeer Herders ’ Union of Russia bovdejuvvojit buktit evttohasnamaid , guhte-ge dáin evttoha ovta nissona ja ovtta deavddu . 1 Romssa Musea oaivvildii ahte dáktestuhkka vissa lei oassi ákŋofállá vuolleollolis . 1 Romssa Musea gávnnai maiddái gáranasruittuid smávva suoskanmearkkaid go dat ledje borran kálkaálggaid dávttis . 1 Romssa Guvllulaš Ovttasbargoforum geatnegahttá čuovvut daid vuoruhemiid mat leat ulbmiliin , bijuin ja stratgeiijain mat ovdanbuktojit Romssa guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009. 1.2 Romssa Guvllulaš Ovttasbargoforum ( RGO ) • Knut Werner Hansen , Ealáhus- ja johtolatlávdegoddi , RGO • Britt Skinstad Nordlund , Ealáhus- ja johtolatlávdegoddi , RGO • Irene Lange Nordahl , Ealáhusfylkkaráññi , RGO • Plána- ja ealáhusetáhtta , RGO • Gaska-Romssa Guovloráññi • Lulli-Romssa Guovloráññi • Davvi-Romssa Guovloráññi • Báhccavuotna , Gálsa ja Romssa gávpoga Guvlloráññi • Sámediggi • NHO Troms • LO Troms • Statens vegvesen Region Nord • Innovasjon Norge Troms • NAV Troms • Romssa guolástandirektoráhta • Romssa Fylkkamánni • Romssa guolástanfatnasiidorganisašuvnnat : o Troms Fiskarfylking o Kystfiskarlaget o Nord-Norsk rederiforening • Romssa eanandoalloorganisašuvnnat : o Romssa Boanddaid- ja smávvadálolaččaidsearvi o Romssa Boanddaidsearvi • Romssa Allaskuvla • Hárštá Allaskuvla • Romssa Universitehta • Norut • NorInnova 1 Romssa Guvllulaš Ovttasbargoforum ( RGO ) lea dál buktán čálalaš evttohusaid oñña strategiijaide mat leat čatnon guhkkiduvvon 1 Romssa Fylkkaviessu 9296 Tromsø / Romsa 77 78 80 00 1 Romssa Fylkkaviessu 1 Romssa Fylkkamánni - Regionála ovddideapmi 2010 - Prošeakta " Eallit luonddus / leve i naturen ( Boraspiret 8. regiovnnas ) 1 Romssa AER European Youth Ambassadors 2006/2007 , Ane-Marthe Aasen ja Emma Margret Skåden , háliideaba rahčat dan vuođul ahte Romssa nuorat leat Eurohpá nuorat ge , ja soai jearraba : Galgat go mii dohkkehit ahte máilbmi lieggana ain eambbo ? 1 Romssa 1 Romsii lea huksejuvvon siviila ja militeara siskkáldas struktuvra , vai Suodjalusas leat buorit rápmaeavttut . 1 Romsii lea huksejuvvon siviila ja militeara infrastruktuvra , vai Suodjalusas leat buorit rápmaeavttut . 1 Romsalaččat vázzet eambbo ja johtet eambbo oktasaš fievrruiguin Stáhta geaidnolágádus , Romssa fylkkasuohkan ja Romssa suohkan leat ovttasráđiid čađahan johtinvierroiskkadallama Romssa ja Hárštá gávpogiin . 1 Romsa – vilddas , čáppat ja njuoskkas Báimmussániin Romsa – vilddas , čáppat ja njuoskkas vuittii Jan Idar Larsen báimmussátnegilvvu go doaivvaáigumuš ođđa fylkkaplánii Romssa várás galggai ráhkaduvvot . 1 Romsa – fidnoálggaheaddji fylka nr. 1 – Jus mii galggažit juksat ahtanuššama ja ovdáneami ulbmiliid , de fertet fuolahit ahte Romsa šaddá riikka fidnoálggaheaddji fylkan nr. 1 , dadjá ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl . 1 Romsa áigu váikkuhit dasa ahte regionála ovttasbargu lea sihke boahtteáigásaš ja čađahahtti . 1 Romsa orru dego bázahallamin eará sámi guovlluid ektui . 1 Romsa oažžu maid ovddasvástádusa Ásias ođđa mátkaniid lassin olgoriikkas . 1 Romsa maiddái sierrana negatiivalaččat go geahččá maŋemus vahkku . 1 Romsa lávke jahkái 2007 dainna nana politihkalaš ovttaoaivilvuođain ahte mii davviguovlopolitihka bokte galgat oaččohit movtta , doaimma ja ássanmiela Romsii ja Davvi-Norgii muđui ge . 1 Romsa lea seamma áigodagas ožžon measta 15 % ja Nordlánda 6.6 % . 1 Romsa lea okta moatti fylkkas mas dál leat buot suohkanat mielde FYSAK-barggus . 1 Romsa lea guovlu gos riikkaidgaskasaš máhttu šaddá seamma deaŧalaš go báikkálaš máhttu . 1 Romsa lea dál politihkalaččat ovddastuvvon golmma AERa ( Assembly of European Regions ) lávdegottis , ja mis lea vuosttaš gearddi leamaš nuoraidáirasat AERa jahkásaš geasseskuvllas mii lea politihkas berošteaddji nuoraid várás . 1 Romsa háliida gievrras ja čoahkis Davvi-Norgga , gosa guovddáš dássi sirdá fámu ja válddi , nu ahte mii boahtteáiggis oažžut nana gaskaoami čañahit guvllolaš davveguovlopolitihka . 1 Romsa gálii ođđa luotta go lei okta dain vuosttaš fylkkasuohkaniin mii ásahii geatnegahttojuvvon mátke-PC-ortnega buot vuosttašluohká ohppiide . 1 Romsa galgá ain lágidit daid erenoamáš vejolašvuoñaid mat leat fylkkas ovttashárjehallamiidda . 1 Romsa ferte bidjat áššelistui riikkaidgaskasaš barggu man fáddán leat davi fievrráduskorriduvrrat . 1 Romsa atná dehálažžan addit nuoraide vejolašvuođa oassálastit politihkkii ja vel oažžut gelbbolašvuođa ja oktavuođafierpmádaga ja áigu joatkit fylkka beroštusrahčama 2007:s ge . 1 Romsa Skániid , Loabágiid , Ivggu , Omasvuona , Gáivuona ja Návuona suohkanat ollásit , ja oasit Romssa , Rivttáid ja Ráisavuona suohkaniin . 1 Romsa 2009 1 Romsa , čakčamánu 24. b. 1891 . 1 Romsa , olggos ja ovddos Searvevuohta ja ovttastallan rájáid rastá addet vejolašvuođaid midjiide dáppe davvin ja sáhttet nannet guhkesáigásaš ja ceavzilis perspektiivva min oktasaš boahtteáigái . 1 Rolf Johansen lea nammaduvvon várrelahttun seamma áigodahkii . 1 Roggojuvvon gávdnosiiguin leat dál bargamin ja dat galget analyserejuvvot . 1 Roggi bisuha vuoigatvuođas rogganguovllu oasis mii ii leat čadnon doaibmalobi ohcamuššii dassážiigo áigemearri vuosttaš lađđasa a-bustáva mielde dahje §34 mielde guhkiduvvon áigemearri lea dievvan . 1 Rogganvuoigatvuođa šiehtadus Son guhte áigu roggat eanaeaiggáda minerálaid , ferte šiehtadit eanaeaiggádiin . 1 Rogganvuoigatvuođa sisdoallu Minerálaroggi sáhttá roggat ja ávkkástallat stáhta buotlágan minerálaid rogganguovllus . Eanaeaiggáda minerálaid gávdnostumi sáhttá roggat dan mađe maid dárbbaša vai sáhttá roggat stáhta minerálaid . 1 Rogganvuoigatvuođa daguheapmi ja pánten oažžu riektesuodjalusa go dat lea diggelogahallojuvvon vuođđogirjái . 1 Rogganvuoigatvuohta gálgá mieđihuvvot go ohcci sáhttá veadjehahttit ahte guovllus gávdni stáhta minerálat leat dakkár valljodagas , hivvodagas ja hámis ahte sáhttá leat gánnáhahttin daid roggat , dahje ahte govttolaš gottolaš áiggis šaddet gánnáhahttin . 1 Rogganvuoigatvuohta Finnmárkkus Mearrádusat § 17 leat vástideaddjin rogganvuoigatvuođa oktavuođas Finnmárkkus . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Rogganreive báktelága 3. kapihttala mielde addá lága fápmuiboahtima rájes seamma rievtti go maid dán lága mielde iskkadanriekti dahká ja seamma vuoruhemiin go maid oaččui rogganreivves báktelága § 16 mielde . 1 Rogganguovlu Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa rogganguovllu birra , dákko bakte hámi , sturrodaga ja merkema . 1 Roger Skarvik , Ráđđehusa mánáidgárdevánhenlávdegotti sámi vánhenovddasteaddji : telefovdna : 976 26 617 . 1 Roger Pedersena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Roger Pedersen gažaldat , joavdan 22.02.00 1 Roger Pedersen Ragnhild Nystad 1 Roger Pedersen Magnhild Mathisen 1 Roger Pedersen Amund Eriksen 1 Roger Pedersen 31 . Ing-lili Pavall 32 . 1 Roger Pedersen ( čoahkkinort . ) 1 Roger Pedersen ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Roger Pedersen ( Eavttuhussii ) 1 Roger Pedersen ( Bargoortnet ) 1 Robis siskkabealde lea muhtun ráje asehis panela ja muhtun ráje gipsa , go fas láhtiin lea eaikaparkeahtta . 1 Robert Corell lea Sámi allaskuvlla ja Romssa universitehta dálkkádatdutki ja professor II . 1 Roavvásit sáhtán juohkit dáid olbmuid golmma jovkui : 1 ) sii geat deaivvadit muinna iluin , jearahit ja illudit mu ovdánemiin . 1 Roanis registrerejuvvui sámi eamihávdi . 1 Roald Renmælmo ja Siv Holmin Málatvuomis galgaba čađahit barggu ovttasráđiid báikkálaš snihkkáriiguin . 1 Roahkkefierbmi lea dat reaidu mii váldá eanemus luosa Finnmárkkus . 1 Roabáhis 1992 giđa Asbjørn Pedersena fatnasis . 1 Ro i lag ( suhket ovttas ) lea leamaš Romssa gávpoga riddosearvvi prošeakta , mii maiddái barggai ovttas servviiguin BUL Tromsø ja Norske Kveners Forbund go stuorra náittusfárru bođii Gávpotšilljui gárbáiguin ovdalgo dat váccii gávpoga čađa duopmogirkui . 1 Riđuid čađa ja 30 - 40 buolaš grádas galbma Porsáŋgguvuotnaráigge johtin lei garra ja šleaipa bargomátki , muitalii Hánsa maŋŋá . 1 Rivttát 1 Rivttágii bohtet eanemusat olgoriikas , ja Skánihii Hárštás ja dan maŋŋel olgoriikas . 1 Rivttága suohkan : 1 Rivttága riddosearvi lea ovddeštan 100 jahkásaš guolástusfatnasa MK Straumsnes nu ahte dat dál lea seamma dilis go dat lei dalle go dainna heite guolásteames jagi 1980 . 1 Rivttága bátnedivššohat 1 Rivttiin oaivvilduvvo ahte lávdegoddi vástida gažaldahkii unnimus bivdoeari hárrái positiivvalaččat . 1 Rivttes guvlui ? 1 Rittus geavahedje earret eará táŋggaid ja debbuid veahkan ja guollebázahusaid šibitbiebmun mat guhká ledje ge deaŧáleabbot šibitbiebmun go suoinnit . 1 Rittulagas sajádat mearkkaša danne dettolaččat gánnáhahttivuhtii . 1 Rita-Alise Porsanger 1 Rita-Alice Porsanger 1 Rita Boine lea nammaduvvon ođđa lahttun sámi joatkkaskuvllaid stivrii ja Helena Orti fas lea nammaduvvon várrelahttun . 1 Rita Alise Porsanger 1 Risttalašvuođas ledje mis guovttegielalaš girjjit , sihke katekisma , biibbalhistorjá ja dieđusge Biibbal vel . 1 Risttalašvuođaoahpus ledje mis soames sámegiel girjjit , nu go biibal , sálbmagirji ja gáhtegismmos . 1 Risttalašvuođaoahpahusas ferte váldit vuhtii ipmilbalolašvuođa nugo lea lunddolaš sápmelaččaide . 1 Risttalašvuođafágas galgá oahppat sámi bearrašiid sohkadovddu birra , ođđa ja boares sámi juovlaárbevieruin , Sivdnideami , Jesus riegádeami ja morála birra . 1 Risttalaš rektor ohppiid morála dihte 1 Ristenrauna Magga 1 Risten Sokki , Guovdageainnus eret , lea evttohuvvon Sámedikki áirrasin Davvi-Norgga kulturráđi stivrii 1999 - 2003 áigodahkii . 1 Risten Sara árvosánit Bealjehemiid skuvllas pr. 18/12-43 1 Riska- ja raššivuođaanalysa lea oppalaš gáibádus . 1 Riska ja raššivuohta sáhttá nuppi dáfus čatnasit areálii nu mo dat lea luonddu bealis , nu go ovdamearkka dihtii ahte das lea dulve- , uđas- dahje rádonvárra . 1 Rio-deklarašuvdna artihkal 22 birrasa ja gárgedeami birra julggašta ahte eamiálbmogiin ja sin servodagain lea eallinfámolaš rolla birrasa hálddaheamis ja gárgedeamis sin dieđu ja árbevirolaš geavada vuođul . 1 Rindal suohkanstivrra miellahttu 1 Rindal suohkana sátnejođiheaddji 1 Rindal Seastinbáŋkku stivrajođiheaddji 1 Rindal GB Báikkálaš searvvi jođiheaddji 1 Riksvei Riikkabálggis 1 Riksantikvára 2000 bušeahtas lei biddjon kr 1.000.000,- sámi kulturmuitogáhttemii . 1 Rikkis olbmuid mánát ožžo biktasiid ruovttus , ja hejotbirgejeaddji mánát ožžo daid skuvllas . 1 Rikkis kultureallin nanne sámi gullevašvuođa ja identitehta ja váikkuha ealli sámi báikegottiid . 1 Riis-Johansen Park & Anlegg AS beaivválaš jođiheaddji 1 Riikkačoahkkin ja guossit ! 1 Riikkačoahkkin ! 1 Riikkačoahkkima čoahkkingirjji birra 1 Riikkavárjalusa ulbmil lea váfistit boazodollui dohkkehahtti areálaid , seammás go Riikkavárjalus oažžu gokčojuvvot hárjehallandárbbu . 1 Riikkavuollásaš mearraviidodaga viiddideapmi lea deaŧalaš go galgat dárkkistit mearraoadjebasvuođa , muhto dárbu maid lea nannet ovttasbarggu riikkaidgaskasaš , riikkalaš ja guvllolaš oasálaččaiguin . 1 Riikkavuollásaš mearraviidodaga viiddideapmi lea deaŧalaš go galgat dárkkistit mearraoadjebasvuoña , muhto dárbu maid lea nannet ovttasbarggu riikkaidgaskasaš , riikkalaš ja guvllolaš oasálaččaiguin . 1 Riikkaviidosaš juohkašupmi 1 Riikkaviidosaš dárogielalaš mediat leat konsešuvdnaeavttuideaset geažil geatnegasat addit fálaldaga sámi veahkadahkii , sihke sámegielalaš prográmmaid ja dahje prográmmaid main lea sámi sisdoallu . 1 Riikkateáhtera doaibma lea viiddis ja Riikkateáhter deattuha alddiineaset galgat leat dakkár čájálmasaid mat gusket buohkaide . 1 Riikkat sáhttet maiddái mearridit lágaid ja njuolggadusaid vai seailluhuvvojit vieruiduvvan vuoigatvuođat ja eamiálbmogiid ráđđenvuoigatvuohta eatnamiid , jurdagiid ja dieđu badjel . 1 Riikkat sáhttet maiddái mearridit lágaid ja njuolggadusaid bisuhan dihte boares vieruid ja álgoálbmogiid vuoigatvuođa hálddašit eatnamiid , idéaid ja máhtolašvuođa . 1 Riikkasoabaheaddji 1 Riikkas leat 6 boazoguohtunguovllu . 1 Riikkas leat 13 válgabiirre . 1 Riikkarájáid geassima okavuođas gaskal Ruoŧa- Norgga ja Ruošša-Suoma 1826:s juhkkojuvvui nuortalaččaid / golttáid siida ( servodat ) guovtti oassái . 1 Riikkarájit leat áiggi mielde dagahan eahpelunddolaš rájiid olbmuid gaskii ja leat measta caggin sámiid ovttasbargui Davvikálohtas . 1 Riikkarájiid earáhuhttin , ráđđenvuogit ja njuolggadusat leat guoskkahan earenoamážit Deanu [ 6 ] . 1 Riikkarevišuvnnas eai leat dattetge mearkkašumit ieš dan 2004 rehketdollui . 1 Riikkarevišuvnna raporta deattasta ahte Birasgáhttendepartemeanttas eai leat doarvái stivrendieđut vistesuodjalussuorggis . 1 Riikkarevišuvnna iskkadeapmi das mo Birasgáhttendepartemeanta lea fuolahan ovddasvástádusa ráfáidahttojuvvon ja suodjalanveara visttiin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Riikkarevišuvndna geigii dokumeanttas nr. 1 Stuorradikki meannudeapmái . 1 Riikkarevišuvdnaáššit maid eará ossodagat eai gieđahala . 1 Riikkapolitihkka lei amas go nu unnán ledje radioapparáhtat mas dieđuid livčče ožžon . 1 Riikkapolitihkalaš njuolggadusat ja mearrádusat gustojeaddji lága vuođul galget ain gustot dassážiigo daid sadjái bohtet vástideaddji láiddanjuolggadusat ja mearrádusat ođđa lága vuođul . 1 Riikkapolitihkalaš njuolggadusaid áigumuššan lea čielggadit ja konkretiseret riikkagottálaš juksanmeriid plánenbarggu sisdoalu ja áššemeannudeami hárrái . 1 Riikkapolitihkalaš njuolggadusaid mielde mánáid ja nuoraid beroštusaid nannema várás plánemis galget gielddat organiseret plánenproseassa nu ahte oainnut mat gustojit mánáide guoskkahuvvon áššeoasálažžan , bohtet ovdan , ja nu ahte iešguđetlágan mánáid ja nuoraid joavkkut ožžot vejolašvuođa ieža oassálastit . 1 Riikkapolitihkalaš njuolggadusaid mielde mánáid ja nuoraid beroštusaid nannema várás galget gielddat oppalaččat árvvoštallat mánáid ja nuoraid bajásšaddanbirrasiid vai juksanmearit ja doaibmabijut laktojuvvojit gielddaplánabargui . 1 Riikkaorganisašuvdna Sámiid Duodji ii berre leat doarjjavuoigaduvvon ja dan otná doaimma berre organiseret ja lágidit Duodjeinstituhta vuollái . 1 Riikkaorganisašuvdna Sámi Duodji heaittiha iežas doaimma dálá hámis nu ahte doaibma boahtte áiggis sáhttá leat Duodjeinstituhta vuollásažžan . 1 Riikkaoassi ferte ja galgá oažžut mearridan- ja joñihangealbbu . 1 Riikkaoasis oppalohkái lea olmmošlohku veahá njiedan seamma áigodagas . 1 Riikkaoasis lea árbevirolaččat leamaš varasávdnasiid skáhppojeaddji ealáhusdoaimmat , main lea leamaš unnán ávnnasmuohkadeapmi ja unnán siskkáldas oktavuođat . 1 Riikkaoasis lea árbevirolaččat leamaš varasávdnasiid skáhppojeaddji ealáhusdoaimmat , main lea leamaš unnán ávnnasmuohkadeapmi ja unnán siskkáldas oktavuoñat . 1 Riikkaoasis fertejit šaddat stuorit ekonomalaš bohtosat DjO-barggus . 5 . 1 Riikkaoasi ledje duiskalaččat boaldán - nugo buohkat dihtet - skábman 1944 . 1 Riikkalávdi lea organiserejuvvon ja das lea sierra stivra ja ráđđeaddi orgána , Riikkalávderáđđi . 1 Riikkalávdi galgá leat ámmatlávdi , aktiiva gaskkusteaddji ja gelbbolaš buvttadanbáiki . 1 Riikkalávdi fárre 2009 borgemánu ođđa , heivehuvvon vistái Schous kulturbryggeriijii Grünerløkkai Oslos . 1 Riikkalaš statistihkka čájeha ahte golmma davimus fylkkas lea stuorámus oassi álgiid ektui geat eai čađat joatkkaoahpahusa . 1 Riikkalaš rápmat johtalusfierpmádaga ruhtadeami várás fertejit leat dan mañe stuorrát ahte dárbbašlaš prošeavttaid leat vejolaš čañahit , maiddái guovlluin . 1 Riikkalaš njuolggadusaid mielde fylkasuohkanis ferte leat friddjavuohta hálddašit ruđaid sihke ruhtadeapmái ja doibmii . 1 Riikkalaš njuolggadusaid mielde fylkasuohkanis ferte leat friddjavuohta hálddašit ruñaid sihke ruhtadeapmái ja doibmii . 1 Riikkalaš lágain Vuođđolága § 110 a vuođđuda stáhta geatnegasvuođa lágidit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá « sihkkarastit ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis » . 1 Riikkalaš ja regionála dáidda- ja kulturásahusat leat min deháleamos ovttasbargooasehasat go mii geahččalit fállat šláddjes prográmma skuvllaide . 1 Riikkalaš hálddašanplánaid rápmáid siskkobealde lea deaŧalaš seailluhit guvllolaš dilálašvuoñaid ja min mariidna resurssaid ealanávccalaš geavaheami . 1 Riikkalaš hálddašanplánaid rámaid siskkobealde lea deaŧalaš seailluhit guvllo- laš dilálašvuođaid ja min mariidna resurssaid ealanávččalaš geavaheami . 1 Riikkalaš dási oasálušat : 1 . 1 Riikkalaš dási oasáluš Čalmmustit lea dárbu industriija rápmaeavttuide vai buorránit árvodahkan ja gilvalannávččat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Čavgadis ruhtapolitihka oktavuoñas ferte leat vejolaš rahpat uvssa nu ahte stuoribuš ruhtasumit sáhttet juolluduvvot guovlluide main lea earálágan konjunktuvra go dat mii lea riikka dásis . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Čalmmustit lea dárbu industriija rápmaeavttuide vai buorránit árvodahkan ja gilvalannávccat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Ásahuvvot ferte earáláhkáiovttastuvvon riikkalaš strategiija , man vuoññun leat guvllolaš ovdamunit guolástus- ja mearradoalloealáhusa ovddideami dáfus , ja váikkuhangaskaoamitge fertejit čuovvut strategiija ( id mielde . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Ásahit riikkalaš mihtidansystema mátkeealáhusa váikkuhusaid mihtideapmái , mas leat jahkásaš oñasmahttimat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Ásahit Davvi-Norgii sierradoabbariid lohppii gieñahalli rusttega . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Vai guovllu ovdamunit geavahuvvojit , de fertejit dábálaš rápmaeavttut ja ealáhusovddideaddji guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaoamit nannejuvvot ja lágiduvvot nu . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Suodjalus ferte ollásit ja álo leat davvin iežas soalddátjoavkkuiguin , vai Romsa ii leat dušše guhkálmas hárjehallanguovlu . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Stáhta ferte váldit ovddasvástádussan bearráigeahččat ahte govdabáddi huksejuvvo miehtá riikka . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Sierra departemeanttat fertejit bargat ovtta guvlui vai positiiva ovdáneapmi lihkostuvvá unnaservodagain / báikkálaš servodagain . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Seammás go guvllolaš dássi oažžu politihkalaš válddi ja doaibmanfriddjavuoña riikkaidgaskasaš oktavuoñain , de ferte rahpasit uksa ruñalaš váikkuhangaskaomiide ja dan mielde viiddis váldefápmudit . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Romsa ferte bidjat áššelistui riikkaidgaskasaš barggu man fáddán leat davi fievrráduskorriduvrrat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Riikkalaš rápmat johtalusfierpmádaga ruhtadeami várás fertejit leat dan mañe stuorrát ahte dárbbašlaš prošeavttaid leat vejolaš čañahit , maiddái guovlluin . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Ohcandoaimmaid ferte leat vejolaš ovddalgihtii diehtit , ja dat galget leat jeavddalaččat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Nannet ja oidnosii buktit stáhtalaš lágádusaid mat barget teknologalaš doaibmasurggiin , nugo eanandárkomis , telemedisiinnas ja ávus- ja atmosfearadutkamis , vai nuoraid beroštupmi lassánivččii ja nu maiddái sin ohcamat reálafágalaš oahpposurggiide . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Maiddái riikka dásis ferte viidodatpolitihka lágiduvvot nu ahte eanandollui sihkkarastojuvvojit eallingelbbolaš ja gánnáhahtti oasit boahtteáiggis . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Lágiduvvot ferte nu ahte šaddet hálbbit girdimátkelihput ja buoret ruvttofálaldat . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Joatkit stáhtalaš bargosajiid sirdimiid barggu . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Guovlluin lea dárbu lotnolas ealáhusaide láhčit dilálašvuoñaid , sihke rápmaeavttuiguin ja váikkuhangaskaomiiguin . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Fylkkasuohkanii ferte addojuvvot stuorit ekonomalaš ja politihkalaš doaibmanviidodat dainna lágiin ahte kultursuorggi stáhtalaš doarjjaortnegat eambbo biddjojuvvojit guvllolaš vuoruhemiid háldui . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Dárbu lea ovddidit systemaid birasbearráigehččui , roassogehččui ja oadjebasvuhtii čoavdin dihte hástalusaid . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Dárbu lea hukset čielga riikkalaš oainnu bioteknologiija áŋgiruššamis , ja oasálaččat berrejit dan čuovvolit . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Davvi-Norgga universitehtabuohcceviessu ( UNN ) ferte huksejuvvot ain eambbo vai lea dievas universitehtaklinihkka ja olles riikkaoasi dearvvašvuoñabálvalusa máhttovuoññu . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Boraspiriid guvllolaš beaktilis hálddašeapmi . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Bidjat eambbo deattu birasjurdaga dutkamii ja oahpahussii ( DjO ) mii čalmmusta mearradoalu , ja bidjat garraseabbo gáibádusaid riddoavádaga ealáhusaide . 1 Riikkalaš dási oasáluš • Addit suohkaniidda buoret rápmaeavttuid vai váldet badjelasaset ovttasvástádusa biologalaš šláddjiivuoñas . 1 Riikkalaš dási oasáluš Ásahit riikkalaš mihtidansystema mátkkoštanealáhusa váikkuhusaid mihtideapmái , mas leat jahkásaš ođasmahttimat . 1 Riikkalaš dási oasáluš Ásahit Davvi-Norgii sierradoabbariid lohppii gieđahalli rusttega . 1 Riikkalaš dási oasáluš suohkaniid ja fylkkasuohkaniid ektui • Dinestussystema ferte nuppástuvvat vai olmmošlogu njiedjamat eai čuoze nu garrasit unniduvvon juolludemiid geažil , nugo odne . 1 Riikkalaš dási oasáluš g Ásahuvvot ferte earáláhkáiovttastuvvon riikkalaš strategiija , man vuođđun leat guvllolaš ovdamunit guolástus- ja mearradoalloealáhusa ovddideami dáfus , ja váikkuhangaskaoamitge fertejit čuovvut strategiija ( id mielde . 1 Riikkalaš dási oasáluš g Vai guovllu ovdamunit geavahuvvojit , de fertejit 1 Riikkalaš dási oasáluš Suodjalus ferte ollásit ja álo leat davvin iežas soalddátjoavkkuiguin , vai Romsa ii leat dušše guhkálmas hárjehallanguovlu . 1 Riikkalaš dási oasáluš Stáhta ferte váldit ovddasvástádussan geahččat bearrái ahte šuvggajođáldat huksejuvvo miehtá riikka . 1 Riikkalaš dási oasáluš Sierra departemeanttat fertejit bargat ovtta guvlui vai positiiva ovdáneapmi lihkostuvvá unnaservodagain / báikkálaš servodagain . 1 Riikkalaš dási oasáluš Romsa ferte bidjat áššelistui riikkaidgaskasaš barg- 1 Riikkalaš dási oasáluš Riikkalaš rámat johtalusfierpmádaga ruhtadeami várás fertejit leat dan mađe stuorrát ahte dárbbašlaš prošeavttaid lea vejolaš čađahit , maiddái guovlluin . 1 Riikkalaš dási oasáluš Ohcandoaimmaid ferte leat vejolaš ovddalgihtii diehtit , ja dat galget leat jeavddalaččat . 1 Riikkalaš dási oasáluš Nannet ja oidnosii buktit stáhtalaš lágádusaid mat barget teknologalaš doaibmasurggiin , nugo eanandárkomis , telemedisiinnas ja ávus- ja atmosfearadutkamis , vai nuoraid beroštupmi lassánivččii ja nu maiddái sin ohcamat realfágalaš lohkansurggiide . 1 Riikkalaš dási oasáluš Maiddái riikka dásis ferte viidodatpolitihka lágiduvvot nu ahte eanandollui sihkkarastojuvvojit eallingelbbolaš ja gánnáhahtti oasit boahtteáiggis . 1 Riikkalaš dási oasáluš Lágiduvvot ferte nu ahte šaddet hálbbit girdimátkelihput ja buoret ruvttofálaldat . 1 Riikkalaš dási oasáluš Joatkit stáhtalaš bargosajiid sirdimiid barggu . 1 Riikkalaš dási oasáluš Guovlluin lea dárbu lotnolas ealáhusaide láhčit dilálašvuođaid , sihke rápmaeavttuiguin ja váikkuhangaskaomiiguin . 1 Riikkalaš dási oasáluš Fylkkasuohkanii ferte addojuvvot stuorit ekonomalaš ja politihkalaš doaibmanviidodat dainna lágiin ahte kultursuorggi stáhtalaš doarjjaortnegat eambbo biddjojuvvojit guvllolaš vuoruhemiid háldui . 1 Riikkalaš dási oasáluš Dárbu lea ovddidit systemaid birasbearráigehččui , roassogeahču ja oadjebasvuođa čoavdin dihte hástalusaid . 1 Riikkalaš dási oasáluš Báikádanmearrádus ferte heivet guovddášstrategiijii , vrd. muđui kap 8. g Stáhta stuorragávpotpolitihkas strategiija ferte leat dáhttu bidjat heivvolaš ođđa riikkalaš davveguovlodoaimmaid Romsii . 1 Riikkalaš dási oasáluš Buoridit ekonomalaš rápmaeavttuid vai leat vejolašvuođat geavahit guvllolaš ođasmuvvi energiijagaskaomiid servodat- ja ealáhusovddideamis . g Regionaliseret váikkuhangaskaomiid dálkkádatja energiijasuorggis . 1 Riikkalaš dási oasáluš Boraspiriid guvllolaš beaktilis hálddašeapmi . 1 Riikkalaš dási oasáluš Bidjat eambbo deattu birasjurddat dutkamii ja oahpahussii ( DjO ) mii čalmmusta mearradoalu , ja bidjat garraseabbo gáibádusaid riddoavvádaga ealáhusaide . 1 Riikkalaš dási oasáluš Addit suohkaniidda buoret rápmaeavttuid vai váldet badjelasaset ovttasvástádusa biologalaš šláddjiivuođas . 1 Riikkalaš dulkaregisttar lea doaimmas dulkageavaheaddjiide dás : www.tolkeportalen.no . 1 Riikkalaš dulkaregisttar lea doaibmi dulkkaid ja sin gelbbolašvuođaid oppariikkalaš visogovalaš logahallan . 1 Riikkalaš bargguhisvuohta lea lassánan jagi 1999 čavčča rájis . Jagi 2002 mii dattetge fertet gohčodit konjunktuvranuppástussan , ja mii fertet máhččat 1990-logu álgogeahčái ovdalgo gávdnat sullasaš bargguhisvuođa lassáneami . 1 Riikkakonsearttat sihke gaskkustit sámi álbmogii ja ovttasbarget sámi dáiddáriiguin . 1 Riikkakonsearttaide 9 500 000 Oktiibuot kultuvrralaš skuvlalávkii 167 000 000 1 Riikkain sáhttet leat guđege tearpmat seamma doahpagiidda . 1 Riikkaidgaskašuhttin 1 Riikkaidgaskasaččat searvá Sámediggi ollu orgánain . 1 Riikkaidgaskasaččat mii leat leamaš mielde ásaheamen ON julggaštusa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra , mii bidjá uhcimusstandárdda dasa mo stáhtat galget meannudit álgoálbmogiiguin . 1 Riikkaidgaskasaččat lea ges suodjaluvvon ee. Davviriikkalaš giellapolitihka julggaštusa bokte , Eurohpá ráđi guovllu gielaid ja vehádatgielaid vuođđogirjji bokte . 1 Riikkaidgaskasaččat 1 Riikkaidgaskasaš šiehtadusat ja geatnegasvuođat [ 1 ] 1 Riikkaidgaskasaš áššit mas lea váldodeaddu plánemis ja infrastruktuvrras , earenoamážit čadnon Transeuropeálaš fierpmádagaide ( TEF ) ( TEN ) ja Barents-ovttasbargui . 1 Riikkaidgaskasaš áššit 1 Riikkaidgaskasaš áŋgiruššamiiguin Sámediggi lea leamaš mielde dahkamin norgalaš ja davviriikkalaš sámepolitihka dovddusin , ja ollugat gehččet odne Norgii ja Sámediggái gávdnan dihte moktaga ja bargo ­vugiid álgoálbmogiid ja unnit veahkadagaid ávkin . 1 Riikkaidgaskasaš álgoálbmotrievttálaš ovdáneapmi lea maiddái váikkuhan dillái . 1 Riikkaidgaskasaš álgoálbmotorganisašuvnnat ja álgoálbmogat stáhtaid sáttagottiin leat maŋŋá máŋga jagi systemáhtalaš barggu lihkostuvvan oažžut vuođu álgoálbmotperspektiivii dálkkádatšiehtadallamiin . 1 Riikkaidgaskasaš álgoálbmotfestivála Riddu Riđđu lágiduvvo Gáivuonas suoidnemánu 10. – 15. b. www.riddu.com 1 Riikkaidgaskasaš álgoálbmotbargu 1 Riikkaidgaskasaš álggaheapmi addá ollu vejolašvuođaid davviguovlluid nuoraide . 1 Riikkaidgaskasaš áibmojohtolatsáššit , ea. ea guovttebealat áibmojohtolatšiehtadusat ja áibmojohtolatáššit s- / EOU:s . 1 Riikkaidgaskasaš áhperiekteduopmostuollu ( ITLOS ) . 1 Riikkaidgaskasaš valuhttafoanda , IMF , ovddidii odne cealkámuša norgga ekonomiija ja ekonomiijapolitihka birra . 1 Riikkaidgaskasaš sámi filbmaguovddážii juolluduvvo 2,5 miljon ru kulturdepartemeanttas , ja Sámediggeráđđi evttoha addit guovddážii eanet ruđaid doibmii . 1 Riikkaidgaskasaš sámi filbmaguovddáš lea álgán dáinna bargguin ja bargguin ordnet formálalaš beliid filbmafoandda álggaheamis . 1 Riikkaidgaskasaš stoarbma lea deaividan maiddái Norgiige . 1 Riikkaidgaskasaš ráŋggáštusdoarrádallan , dás maiddái Riikkaidgaskasaš ráŋggáštusduopmostuollu ( ICC ) , Jugoslávia-duopmostuollu ( ICTY ) ja Rwanda-duopmostuollu ( ICTR ) . 1 Riikkaidgaskasaš polárajahki addá sihke midjiide geat ássat Árktisa lahka , ja didjiide geat ássabehtet lullelebbus , vejolašvuođa oaidnit dáid guovlluid hástalusaid ođđa áddejumiin . 1 Riikkaidgaskasaš politihkka 3.5.1 Davviguovllut Strategiijadokumeanta Ođđa huksengeađggit davvin – Boahtte lávki ráđđehusa davviguovlostrategiijas almmuhuvvui njukčamánus 2009 . 1 Riikkaidgaskasaš politihkka . . . . . . . Ráđđehusa raporta 1 Riikkaidgaskasaš politihkka 1 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu poasta- ja telesuorggis . 1 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu loktejuvvo Sámi parlamentáralaš ráđi háldui . 1 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu addá lasi vejolašvuoña dahkat árvvuid ja buoridit ealáhusdoaimmaid gilvalannávccaid . 1 Riikkaidgaskasaš ovdáneapmi báidná sakka eami ¬álbmogiid ja dan maid eanet fertet báidnigoahtit eamiálbmogiid jietna , oaivvilda Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Riikkaidgaskasaš ovdamearkan sáhttit namahit ahte Nunavutšiehtadus Canadas lea vuoigadahttán ja čađahan mekanismmaid main lea dat váikkuhus ahte luonddusuodjaleapmi dávjá sáhttá ráddjet eamiálbmogiid ealáhuslaš geavaheami suodjalanguovllus . 1 Riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide ja militeara operašuvnnaide guoski rievttálaš gažaldagat . 1 Riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođadoaimmaid dáfus čujuhii Sámediggi dasa makkár dárbu lea nannet doaimmaid sihke ON , Árktalaš ráđi , Barentsovttasbarggu ja davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ektui . 1 Riikkaidgaskasaš oahppu Vuotnabađa joatkkaskuvllas Vuotnabađa joatkkaskuvla lea šaddan IB World School:n maŋŋágo guokte Geneva IB Organization ovddasteaddji fitne guovtti beaivásaš ” Authorization Visit”:s dárkkisteamen skuvlla vuđolaččat , ja soai attiiga hui positiiva ruovttoluottadieđu . 1 Riikkaidgaskasaš neavvut maidda Norga lea guorrasan čearddalaš veahádagaid 7 ja eamiálbmogiid hárrái , ja riikkagottálaš láhkamearrádusat main lea vásedin mearkkašupmi sámepolitihkkii , válddahuvvojit kapihttalis 3 . 1 Riikkaidgaskasaš mánáidgárdeiskosis maid OECD čađahii 14 riikkas , válljejedje Cizáža nubbin guovtti mánáidgárddis Oslos mat galggaiga ovddastit gieldda iskosis . 1 Riikkaidgaskasaš mearkkašupmi mii lea doaibmabijuin mat álggahuvvojit sámiid iešmearrideami hárrái , ferte leat mielde árvvoštallamis . 1 Riikkaidgaskasaš luoddaáššit . 1 Riikkaidgaskasaš kultur-- ja resursaguovddáš ovttas dorvoohcciid vuostáiváldinbáikkiiguin , rávisolbmuid oahpahusain , skuvllaiguin , mánáidgárddiiguin ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaiguin dainna ulbmilin ahte ovddidit ođđa oahpahusfálaldagaid ja heivehuvvon doaibmaarenaid mat attášedje eambbosiidda fálaldagaid ja máŋggakultuvrralaš sisdoalu . 1 Riikkaidgaskasaš kultur- ja resursaguovddáš ovttas dorvoohcciid vuostáiváldinbáikkiiguin , rávisolbmuid oahpahusain , skuvllaiguin , mánáidgárddiiguin ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaiguin dainna ulbmilin ahte ovddidit ođđa oahpahusfálaldagaid ja heivehuvvon doaibmaarenaid mat attášedje eambbosiidda fálaldagaid ja máŋggakultuvrralaš sisdoalu . 1 Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat geatnegahttet Norgga sihkkarastit ahte sámit iešmearrideami bokte sáhttet ásahit ja ovddidit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste nugo muđui álbmogis dábálaččat leat . 1 Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat 2 geatnegahttet Norgga sihkkarastit ahte sámit iešmearrideami bokte sáhttet ásahit ja ovddidit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid . 1 Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat , neavvagat ja julggaštusat mearridit máilmmeservodaga unnimusnorpmaid eamiálbmogiid vuoigatvuođaide . 1 Riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain leat mearrádusat mat sihkkarastet eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ollu surggiin . 1 Riikkaidgaskasaš ja skandinávalaš áibmojohtolatovttasbargu . 1 Riikkaidgaskasaš ja nášuvnnalaš šiehtadusat geatnegahttet Norgga stáhta fuolahit ahte šiehtadusain eai šatta negatiivvalaš váikkuhusat sámi guovlluid eanadollui . 1 Riikkaidgaskasaš ja militára riekti 1 Riikkaidgaskasaš giellajahki 2008 1 Riikkaidgaskasaš geatnegasvuođat mearkkašit Norgga eiseválddiid politihka máŋgga suorggis mat gusket sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuođaide ja bajásšaddandillái . 1 Riikkaidgaskasaš geatnegasvuođain mat dás lea vuođđuduvvon , lea mearkkašupmi norgalaš eiseválddiid politihkkii máŋgga suorggis mat gusket sámi mánáid bajásšaddaneavttuide . 1 Riikkaidgaskasaš fárrolasjohttin- ja birasáššit . 1 Riikkaidgaskasaš fágaovttasbargu 1 Riikkaidgaskasaš fievrredanáššit , ea. ea lotnolas fievrredanšiehtadusat . 1 Riikkaidgaskasaš fievrredandutkama ovttasbargu , earenoamážit ERA-NET fievrredeami olis . 1 Riikkaidgaskasaš ekonomiija sekšuvdna ( RES ) Sekšuvdnajođiheaddji : Ossodatdirektevra Halvor Hvideberg . Barggut : Gozihit riikkaidgaskasaš konjunktuvrra ja riikkaidgaskasaš ekonomalaš ovttasbargguid EØS , EFTA , EU , OECD , IMF , IBRD , EBRD , WTO , Nuorta-Eurohpágažaldagaid ja davviriikkalaš áššiid oktavuođain , dasa gullá maid Davviriikkalaš investerenbáŋku . 1 Riikkaidgaskasaš eamiálbmotjulggaštusa hárrái , 24 jagi šiehtadallamiid maŋŋá lea bahčat oaidnit dákkár bohtosa , measta moalas . 1 Riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggus lea doahpaga ” našuvdna ” vuođđun biddjojuvvon dát definišuvdna . 1 Riikkaidgaskasaš dásis leat álggahuvvon viehka viiddis doaibmabijut mat galggašedje oažžut ruhtadus- ja kredihttamárkaniid doaibmat buorebut , nu ahte finánsabahkadas ii galgga čuohcit nu bahás ávnnasdilálaš ekonomiijii ( realekonomiijii ) . 1 Riikkaidgaskasaš duopmostuollu ( ICJ ) . 1 Riikkaidgaskasaš doaimmat mat leat viiddis vuođus kultuvrras , oahpahusas , dearvvašvuođas ja dutkamis jna. leat vuoitun ealáhusekonomalaš ovttasbargui . 1 Riikkaidgaskasaš doaimmat mat leat viiddis vuoñus kultuvrras , oahpahusas , dearvvašvuoñas ja dutkamis jna. leat vuoitun ealáhusekonomalaš ovttasbargui . 1 Riikkaidgaskasaš doaimmat lea okta dain surggiin maid ovttasbarggus mii oaidnit stuorra ávki . 1 Riikkaidgaskasaš doaibmabijut . . . . 1 Riikkaidgaskasaš doaibma siskkilda máŋga muttu : 1 Riikkaidgaskasaš deklarašuvnnas ( julggaštusas ) ii leat , nu mo riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain ( soahpamušas ) , makkárge juridihkalaš čatnevaš váikkuhus stáhtaide . 1 Riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihttu lea oassi ođđa máilmmiviidosaš áŋgiruššamis juksan dihtii dearvvašvuođasuorggi duhátjahkeulbmiliid – sihkkarastima bokte ahte mánát eai jáme , uhcidit etniid jámolašvuođa ja caggat stuorámus dávddaid . 1 Riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihttu bargá dan ala ahte dearvvašvuođaveahkkebargu galgá doaibmat buorebut geafes riikkaid várás ja jođálmahttit ovdáneami dainna lágiin ahte : 1 Riikkaidgaskasaš dearvvašvuođa álgoálbmogiid gaskkas ferte vuoruhuvvot , earret eará máilmmi dearvvašvuođaorganisašuvnna ( WHO ) ektui . 1 Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš galgá leat fágalaččat iehčanas lágádus . 1 Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš galgá doaibmat nu ahte davvi guovlluid ceavzi boazodoallu seailu ja ovdána , ja galgá rahčat nanosmahttit ovttasbarggu boazodoalli álbmogiid gaskkas . 1 Riikkaidgaskasaš boazodoallofága- ja gaskkustanguovddáš ( gč. 1.5.3 kap ) lea vuođđuduvvon vai nannešii riikkaidgaskasaš boazodoalloovttasbarggu . 1 Riikkaidgaskasaš birasriekti . 1 Riikkaidgaskasaš birasbargu lea maid áidna vuohki mo dustet daid hástalusaid maid dálkkádatrievdamat ja guhkesgaskkaid nuoskkideapmi mielddisbuktá . 1 Riikkaidgaskasaš beroštupmi ja oassálastin gáibida olu návccaid . 1 Riikkaidgaskasaš bargu luoddajohtolaga ja siviila johtolatgárvvisvuođa siskkobealde . 1 Riikkaidgaskasaš Sámi Filbmaguovddáš ásahuvvui 2009:s ja oaččui dalle 1,5 miljovnna kruvnno doarjjan . 1 Riikkaidgaskasaš IDEA . 1 Riikkaidagaskašuhttin Gárgána joatkkaskuvllas Čakčamánus 2006 lei fas áigi vuolgit jahkásaš ekskuršuvdnii Gilbbesjávrái ja Golmmariikkaurrii . 1 Riikkaid ovttasbarggu bokte galget eallineavttut kártejuvvot ja dutkanovttasbargu nannejuvvot . 1 Riikkaid ovttasbarggu bokte galget eallindilálašvuođat kártejuvvot ja dutkanovttasbargu nannejuvvot . 1 Riikkaid namat čieža gillii 1 Riikkagottálaš kulturviesut Jahkeduhátmolsuma čalmmusteapmi 1 Riikkagottálaš kulturviesut 1 Riikkagottálaš geatnegasvuođaid vuođul , Vuođđolága vuođul ja eamiálbmogiid ja veahádagaid álbmotrievttálaš njuolggadusaid vuođul , gehččojuvvo boazodoallopolitihkka oppalaččat sámi- ja servodatpolitihkalaš oktavuhtii . 1 Riikkagottálaš dásis leat sávza- / gáicadoalut geahppánan 21 pst. seamma áigodagas . 1 Riikkadásis čájehit logut sullii 25 proseanta sosiálaveahki vuostáiváldin leat agis 30-39 jahkásaččat . Diet proseantalohku lea bisson dássedin maŋemus 20 jagi . 1 Riikkadásis čájeha govusdávgi bissu stuora logu elliin maid ovddas lea ohccon buhtadus ja maid ovddas lea mákson buhtadus . 1 Riikkadásis lei šaddu seammá áigodaga 5,9% . 1 Riikkadásis lea dán jagi albbasbivdu ( 2010/2011 ) leamaš olahus dan ektui galle leat báhčán . 1 Riikkadásis lassánii olmmošlohku seamma áigodagas 3,3 % . 1 Riikkadásis dahká sámi eanadoallu dušše 600 jahkebarggu , dahje vuollil 1% riikkas . 1 Riikkaantikvárain ákkastan mo Ceavccageađgi ollašuhttá daid eavttuid ahte das lea erenoamáš buorre oppamáilmmálaš árvu , gč. Operational guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention , ja ovddidan buohtastahtti analysa eará dálá ja vejolaš máilmmiárbebáikkiid ektui . 1 Riikkaantikvára lea dorjon barggu . 1 Riikkaantikvára lea bivdán Norsk institutt for kulturminneforskning ( NIKU ) váldit ovddasvástádusa prošeavttas . 1 Riikkaantikvára lea addán Sámediggái doarjaga ráhkadit sierra dikšunplána rokkahaga várás mii lea Skorvkjosenis Divttasvuona suohkanis eastadit ahte dat billašuvvet ain eanet . 1 Riikkaadvokáhtta Kjerschow čilge boazodoalu merkenvuogi vuđolaččat iežas boazodoalloláhkaevttohusas suoidnemánus 1922 . 1 Riikka-earri galgá mearriduvvot dihto áigodagaide . 1 Riikka ássiin , ealáhusain ja organisašuvnnain galgá leat 1 Riikka goalmmádin stuorámus deatnu lei eallinvuođđun olbmuide geat ledje ássagoahtán Deanuleahkái . 1 Riikka gearggusvuođavuođa jođiheapmi ja ovttastahttin . 1 Riikka eará guovlluin sáhttá sámegiela ja - kultuvrra ealáskahttin ja ovdánahttin leat beaivválaš hástalussan . 1 Riikka eanadoallopolitihka regiovannalažžan dahkamiin ja nuppástuhttimiin sámi ássanguovlluin sáhtášii sihkkarastit birgenvejolaš ja gievrras eanadoalu . 1 Riikka eanadoallopolitihka galggašii nuppástuhttit jos galgá sihkkarastit buriid ovdánan-vejolašvuođaid sámi ássanguovlluid eanadollui . 1 Riikka dásis geavahit unnaservodat-doahpaga daidda guovlluide ” main leat guhkes gaskkat guvllolaš guovddážiidda , váttis ealáhusstruktuvra ja olmmošlohkonjiedjan ” . 1 Riikka dásis 25 geavahit unnaservodatdoahpaga daidda guovlluide " main leat guhkes gaskkat guvllolaš guovddážiidda , váttis ealáhusstruktuvra ja olmmošlohkonjiedjan " . 1 Riikaárkiivvas leat mii gávdnan Innstilling IV fra Finnmarksnevnden , Finnmárkkulávdegotti evttohus IV . 1 Riikaválgastivra galgá vuos juohkit buot mandáhtaid riikka dásis , dego oppa riika livččii okta válgaguovlu . 1 Riikaviidosaš dieđut vižžojuvvojit njuolga WMS-bálvalusaid lágideaddjiin , muhto ovttasbargobealit láhčet báikkálaš ja guovlulaš dieđuid mat vižžojuvvojit muhtun serveris Finnmárkkus . 1 Riikarevišuvnnas mii lea Stuorradikki revišuvdna- ja bearráigeahččanorgána , lea ovddasvástádus Sámedikki dárkkistit , gč. Riikarevišuv-dnalága § 9 . 1 Riikarevišuvnna gárvves raporta sáddejuvvo maiddái Sámediggái . 1 Riikarevišuvnna barggu stivrejit lágat ja instruvssat Riikarevišuvnna hárrái . 1 Riikarevišuvnna Sámedikki bearráigeahčus lea hui ávkkálaš korrektiiva ja dat váikkuha buori oaivadusa buoret ekonomiijastivrema hárrái . 1 Riikarevišuvdnalága olis čađaha Riikarevišuvdna doaimmaidis sorjjakeahttá ja iešheanalit . 1 Riikarevišuvdnadárkkisteapmi čađahuvvo das ahte juolludusat hálddašuvvojit gustojeaddji njuolggadusaid mielde ja Stuoradikki juolluduseavttuid mielde . 1 Riikarevišuvdna revidere Sámedikki stáhtalaš doaibman . 1 Riikarevišuvdna revidere Sámedikki doaimma jahkásaččat . 1 Riikarevišuvdna raportere iežas revišuvnna ja bearráigeahččama bohtosiid birra Stuorradiggái , muhto ovdal go ášši raporterejuvvo Stuorradiggái , de galget Riikarevišuvnna mearkkašumit ovddiduvvot ovddasvástideaddji stáhtaráđđái cealkámuša várás . 1 Riikarevišuvdna meannuda prinsihpas Sámedikkiin seamma láhkai go makkár ihkinassii stáhtalaš etáhtain . 1 Riikarevišuvdna lea juohke jagi dohkkehan Sámedikki rehketdoaluid . 1 Riikarevišuvdna ii árvvoštala Sámedikki polititihkalaš árvvoštallamiid , muhto muđui sáhttá nugo háliida dárkkistit rehketdoalu , ja divvut gažaldagaid mihttomeriid olaheami birra , produktivitehtas ja váikkuhusain Stuorradikki mearrádusaid ja eavttuid vuođul . 1 Riikarevišuvdna goziha ahte eaig ­gátvuohta fuolahuvvo dohkálaččat , ja dárkkista ahte vejolaš juolludeamit geavahuvvojit Stuorradik-ki eavttuid vuođul ( vuođđolágalaš ovddasvástádus ) . 1 Riikarevišuvdna bearráigeahččá Duopmostuollohálddahusa ja dat gullá Siviilaáittardeaddji vuollái seamma ládje nu movt eará stáhtalaš orgánat . 1 Riikarevišuvdna bearráigeahččá Duopmostuollohálddahusa ja dat gullá Siviilaáittardeaddji vuollái ládje nu movt eará stáhtalaš orgánat . 1 Riikaovddasvástádus Ruoŧas , Suomas , Danmárkkus ( oktanaga Ruonáeatnamiin ja Fársulluiguin ) , Islánddas , Stuorrabritánnias , Irlánddas , Portugálas , Espánnjás , Románias , Bulgárias , Hellasis , Turkkas , Máltas ja Kyprosis . 1 Riikaovddasvástádus Belgias , Ránskkás , Duiskkas , Itálias , Lichtensteinnas , Luxemburggas , Hollánddas , Sveiccas ja Nuortariikkas . 1 Riikaoassemusihkárortnet 30 jagi LINNa ávvudeapmi lea leamaš miehtá 2009 máŋggalágan doaluiguin , ja dat lea leamaš Musikk i Nordland , Musikk i Finnmark , Nordnorsk jazzsenter ja Kultur i Troms gaskasaš ovttasbargu . 1 Riikaoasselávdegoddi Riikaoasselávdegoddi mearridii dievasčoahkkimistis 26.05.00 geahčadit Sámedikki ovddastusa dán lávdegottis . 1 Riikalávdi nationála ja riikkaidgaskasaš ál-bmotmusihkkii , luohtái ja álbmotdánsumii Oslos : Riikalávdi lea vuođđudus man juoigiid Searvi , Landslaget for Spelemenn , Norsk Folkemusikk- og Danselag , Noregs Ungdomslag ja Samspill International Music Network álggahedje 2007:s . 1 Riikalávddi lanjaid ruhtada priváhta huksejeaddji ja departemeanta áigu jahkásaš doaibmadoarjagiin Riikalávdái gokčat viessoláiggu dan rájes go lanjat váldojuvvojit atnui . 1 Riikajoavkkus Martin Hanssen Lillevik lea 16 jagi boaris ja lea eret Lenangsøyras Ivggus . 1 Riikageaidnu 21/E8 Riikkageaidnu 21/E8 mii vuolgá bealde mearrabađaluovttas ja manna Jiekŋaáhpái ja Romsii bealde , lea okta dain váldoluottain mat mannet Norggabeallai Suoma sámiguovllu bakte . 1 Riikageaidnu 21/E8 Riikkageaidnu 21/E8 mii vuolgá Ruoŧabealde mearrabađaluovttas ja manna Jiekŋaáhpái ja Romsii Norggabealde , lea okta dain váldoluottain mat mannet Norggabeallai Suoma sámiguovllu bakte . 1 Riikagaskamearri earret Oslo lea maid mielde . 1 Riikagaskamearri bivddus mearas maŋimuš 10 jagis lea viehka dássái , go fas čájeha ahte johkabivdu lea leamaš dássái maŋimuš 30 jagi . 1 Riikaantikváras lea bajimus fágalaš ovddasvástádus ja fágalaš bagadanváldi , ja lea maiddái váidinásahus . 1 Riikaantikvára lea ásahan bargovugiid dakkár dáhpáhusaid várás main Sámediggi ii ovddit vuosteákkastallama vaikke vel riikkaárvosaš kulturmuittut ja kulturbirrasat leat áitojuvvon . 1 Riikaantikvára lea juolludan ruđaid prošektii . 1 Riikaantikvára lea juolludan 2 000 000 ru doaibmabiddjoruđaid suodjaluvvon ja gáhttenárvosaš visttiid várás 2009:s . 1 Riikaantikvára ( RA ) lea kulturmuitohálddašeami direktoráhta ja Birasgáhttendepartemeantta ráđđeaddi ja doaibmi fágaásahus kulturmuittuid ja kulturbirrasiid hálddašeamis . 1 Riika mas lea Sáme- ja boazodoallogažaldagaid davviriikkalaš ovttasbargoorgána ovdaolbmodoaibma , áimmahuššá ministtarčoahkkimiid ja ministariid ja sámediggepresideanttaid čoahkkmiid čállingoddedoaimma . 1 Riika lea juhkkojuvvon 7 válgabiiren . 1 Riika ii leat ovttaláhkásaš . 1 Riidu gielddalaš iešstivrejumi prinsihpa ja Sámedikki válddi lasihanjuksanmeari gaskkas sáhttá bohciidit go dahkamušat mat gusket sámiide erenoamážit , evttohuvvojit biddjojuvvot Sámediggái , dahje juos gielddaide skihkkejuvvojit dahkamušat doibmiibidjat stáhta sámepolitihka . 1 Riidu galbbaid birra ođđa áiggi symbolan lei nu garas ahte šattai teáhterin maid . 1 Riidu boahtá prinsihpalaš oasi vuostá , mii gohčoda dán vuolginsadji sápmin , ja mas muđui leat moadde eahpečielga cealkaga . 1 Riidu bisttii čađat 1700-logu . 1 Riidu Gáivuonas 1 Riidoguovlu dagai sullii 320 njealjehaskilomehtera Saanti sijtes ja sullii 92 njealjehaskilomehtera Gåabrien sijtes , oktiibuot sullii 412 km 2. Orohagaid buohkanasearála lea 2300 ja 1900 njealjehaskilomehtera . 1 Riidoeastadeaddji doaibmabidjoortnet , nappo doarjja áidut gilvojuvvon eatnamiid , lea guovdilis váikkuhangaskaoapmi čoavdin várás ealáhusriidduid boazodoalu ja eanadoalu gaskkas . 1 Riiddut šaddet baicce lassánit . 1 Riiddut leat gal čuožžilan gaskal árbevirolaš sámi ávkkástallama ja gáhttenguovlluid ásaheami luonddugáhttenlága olis , ja gaskal árbevirolaš sámi ávkkástallama ja areálagáibideaddji ealáhusaid nugo čáhcefápmohuksema , báktedoaimma , turismma jna. 1 Riidduid mahtodat lea molsašuvvan . 1 Riiddu leat muhtumat gohčodan gielalaš siskkáldassoahtin Kárášjogas , ja čuovui mealgadii politihkalaš bellodatrájiid . 1 Riiddos čakča – 1997 ’ oahppoplánavuostálastimat 1 Rihppaskuvllas mis lei báhppa Erik Schytte Blix . 1 Rihppaskuvla lei Buolbmágis , fertiimet sihkkelastit , dohko lei sullii 3 miilla . 1 Rihppaskuvla ja ieš konfirmašuvdna lei geasset . 1 Rihkkundivvaga mearrádus lea bággopántideami vuođđun . 1 Rihkkundivat Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá geatnegahttit su guhte rihkku láhkamearrádusaid dahje mearrádusaid dán lága olis , máksit ruhtasupmi stáhtii ( Rihkkundivat ) . 1 Rihkkun sáhttá mielddisbuktit ráŋggášteami dahje bággodoaimmaid dán kapihttala mearrádusaid mielde . § 75 Lobihis diliid heaittiheami gohččun 1 Rihkkun sáhttá mielddisbuktit ráŋggášteami dahje bággodoaimmaid dán kapihttala mearrádusaid mielde . § 1 Riggodagat mat leat sihke siskkobealde ja olggobealde min riikkaoasi dagahit ahte mii dál oažžut stuorra fuomášumi maiddái olggobealde . 1 Riggodaga sii geavahedje árvodávviriid oastimii badjesehtui , ádela vearromáksimis luoitimii ja sođiid jođiheapmái . 1 Rievttálaš ja ásahuslaš gažaldagat , ja maiddái soahpameahttunvuođaid čoavdin EUa / EESa EFTA ja WTOa olis . Gilvorievttálaš gažaldagat EESas , EFTAs , OECDas ja WTOs . 1 Rievttálaš ja politihkalaš vuođđu Sámediggi lea Norgga sámiid álbmotválljen orgána , ja nu lea ge Sámedikkis ulbmil bargat sámiid vuođđovuoigatvuođaid dohkkeheami ovddas , ja gozihit ja nannet sámi kultuvrra , giela ja servodateallima . 1 Rievttálaš ja politihkalaš vuođđu ... 9 4 . 1 Rievttálaš ja politihkalaš ovdáneami vuođul 1984 rájes livččii Sámi vuoigatvuođalávdegoddi galgan buorebut válddahallat prinsihpalaš gažaldagaid . 1 Rievttálaš gažaldagat mat gusket riikkaidgaskasaš terrorismma vuostálastindoarrumii . 1 Rievttálaš gažaldagat mat gusket olmmošvuoigatvuođaid ja humanitárarievtti riikkaidgaskasaš suodjaleapmái . 1 Rievttálaš gažaldagat mat gusket EUa III. caggái ja vel Schengen- ja Dublin-ovttasbargui . 1 Rievtti mielde leat čállosat dán girjái sáddejuvvon juo Girkodepartementii , muhto galggašii sáhttit oažžut dán bihtá dasa mielde , jus joavku nu háliida . 1 Rievttes dikšu – rievttes báikkis- rievttes áigái sámegillii oanehis veršuvdnan , mas lea sierra kapihtal daid hástalusaid birra mat erenoamážit gusket sámi álbmogii . 1 Rievssatsállašat leat vátnon , ja dat mearkkaša unnit ealáhussan , muhto muhtun giliide ja ovttaskas olbmuide dat mearkkaša ollu . 1 Rievssatsálaš vuvdojuvvui báikkálaš oastiide , márkaniin dahje vuvdojuvvui Supmii / Ruŧŧii . 1 Rievssatbivdu lea njiedjan hirbmosit maŋemus jagiid , jáhku mielde danne go smávvafuođđonálit leat njiedjan ja go lea leamaš garra bivdodeaddu guhka máŋgga guovllus . 1 Rievssatbivdu lea njiedjan garrasit maŋemus jagiid , jáhku mielde danne go smávvafuođđonálli lea njiedjan ja lea leamaš garra 45 1 Rievssatbivdu . 1 Rievssahat báhččon golmma davimus fylkkas ( Gáldu : SGD ) 2003/2004 1 Rievddaldeaddji doarjja addojuvvo , nu mo dál ge , dušše sámegielat aviisasiidduid buvttadeapmái . 1 Rievddademiide lea oktavuohta Sámedikki kulturulbmiliid juolludemiid strategiijain ja dain politihkalaš jođihemiin mat dahkkojit Sámedikkis . 1 Rievddadeamit logus mánáin geat váldet vuostá lullisámegielat mánáidgárdefálaldaga maŋemus vihtta jagi leat leamaš nugo Tabealla 2.7 vuolábealde čájeha . 1 Rievddadallamiid sivvan leat sihke luonddu dilálašvuođat ja muhtun muddui maiddái servodatdilálašvuođat . Jagiid go leat buorit dálkkádagat , de lávejit muhtun guovlluid boazodoallit cegget ealuid vai buorebut birgejit massimiid vuostá boahtteáiggi garra ja goavvi dálvviid . 1 Rievdat jienastanlihpu jus dan áiggut dahkat . 1 Rievdat jienastanlihpu jos don dan háliidat . 1 Rievdan Rievdan 05-09 , 05-09 , pst lohku 155 20 152 18 89 17 62 59 55 8 37 11 30 11 29 24 27 8 26 11 26 21 25 28 24 9 24 45 21 1 21 25 1 Rievdan 89-05 , pst 345 1 Rievdan 89-05 , lohku 1075 6 Á / R 1 Rievdan 05-09 , lohku 21 -37 27 -14 55 -18 -9 12 26 3 -12 13 -2 5 0 155 19 5 37 9 5 1 152 6 6 26 1 Rievdamat otne mannet johtilit . 1 Rievdamat juohke biire jienastuslogu sturrodagas , gaskal válggaid jagi 1989 ja 2005 , juhkkojuvvon biiriid ~ 10 ~ 1 Rievdamat juohke biire jienastuslogu sturrodagas , gaskal válggaid jagi 1989 ja 2005 , juhkkojuvvon biiriid rievdademiide lohkomeriin ja proseanttain dan guovtti válggas . Lohku 1989 1 Rievdaduvvon šiehtadus sisriikkálaš mátkkiin 01.05.2008 rájes 1 Rievdaduvvon suoidnemánu 20. b. 1991-mannosaš lágain nr. 66 , geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 ( fápmui biddjojuvvon skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš resolušuvnna nr. 1143 vuođul ) ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon rámmaeavttut mielddisbuktet vealaheami álbmoga gaskii alla mátkkoštangoluid geažil mat šaddet Leavnnjas go buohtastahttá fylkkain muđui . 1 Rievdaduvvon ođđajagimánu 19. b. 1990-mannosaš lágain nr. 2 , geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 73 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon miessemánu 15. b. 1992-mannosaš lágain nr. 47 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul , paragráfalohku rievdaduvvon § 5-5 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) paragráfalohku rievdaduvvon § 7-1 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) paragráfalohku rievdaduvvon § 6-5 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) paragráfalohku rievdaduvvon § 2-8 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 9-2 ektui . 1 Ođđajagemánu 1. b. 2001 rájes res. juovlamánu 1. b. 2000 nr. 1196 earret § 2-6 ja §9-4 nr. 3 , mat biddjojedje fápmui suoidnemánu 1. b. 2001 res. geassemánu 8. b. 2001 nr. 595 vuođul . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 8-1 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 7-2 ektui , borgemánu 29. b. 2003 nr. 87 ( fámus čakčamánu 1. b. 2003 res. borgemánu 29. b. 2003 nr. 1092 vuođul ) . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 6-8 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 6-2 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-7 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-6 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-4 ektui . 1 Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-3 ektui . 1 Rievdaduvvon lágaiguin geassemánu 23. b. 2000 nr. 56 ( fámus suoidnemánu 1. b. 2001 res. geassemánu 22. b. 2001 nr. 698 vuođul ) , geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) . 1 Rievdaduvvon lágaiguin geassemánu 23. b. 2000 nr. 56 ( fámus suoidnemánu 1. b. 2001 res. geassemánu 22. b. 2001 nr. 698 vuođul ) , geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-1 ektui , skábmamánu 28. b. 2003 nr. 96 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2004 ) , skábmamánu 28. b. 2003 nr. 99 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2004 res. skábmamánu 28. b. 2003 nr. 1403 vuođul ) , geassemánu 25. b. 2004 nr. 46 . 1 Rievdaduvvon lágaiguin geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 6-6 ektui , skábmamánu 28. b. 2003 nr. 96 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2004 ) , juovlamánu 12. b. 2003 nr. 110 , ( fámus čakčamánu 1. b. 2004 res. njukčamánu 19. b. 2004 nr. 540 vuođul ) . 1 Rievdaduvvon lágaiguin geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-5 ektui , juovlamánu 12. b. 2003 nr. 110 ( fámus čakčamánu 1. b. 2004 res. njukčamánu 19. b. 2004 nr. 540 vuođul ) . 1 Rievdaduvvon lágaid bokte guovvamánu 28. b. 1997 nr. 18 , geassemánu 1. b. 2001 nr. 29 ( biddjojuvvui fápmui geassemánu 1. b. 2001 geassemánu 1. b. 2001. nr. 625 res mielde ) 1 Rievdaduvvon lága bokte skábmamánu 19. b. 2004 1 Rievdaduvvon lága bokte juovlamánu 19. b. 2003 1 Rievdaduvvon lága bokte guovvamánu 28. b. 1997 nr. 18. 1 Rievdaduvvon lága bokte guovvamánu 28. b. 1997 nr. 18 . 1 Rievdaduvvon lága bokte guovvamánu 28 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 ja geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 73 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 , ođđajagimánu 19. b. 1990-mannosaš lágain nr. 2 , suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš lágain nr. 57 , geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 ja juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 , geassemánu 24. b. 1994-mannosaš lágain nr. 39 , miessemánu 3. b. 1996-mannosaš lágain nr. 24 ( fápmui biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b. 1997 ) , geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 44 ( fápmui biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b. 1999 suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš resolušuvnnain nr. 615 ) , ođđajágimánu 21. b. 2000-mannosaš lágain nr. 8 ja geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 , geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 73 , suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš lágain nr. 57 ja geassemánu 15 b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Rievdaduvvon juovlamánu 21. b. 1984-mannosaš lágain nr. 94 ja juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 . 1 Rievdaduvvon geassemánu 26. b. 1992-mannosaš lágain nr. 86 . 1 Rievdaduvvon geassemánu 24. b. 1994-mannosaš lágain nr. 39 . 1 Rievdaduvvon geassemánu 20. b. 1986-mannosaš lágain nr. 37 . § 32 . 1 Rievdaduvvon geassemánu 16. b. 1989-mannosaš lágain nr. 58 . 1 Rievdaduvvon geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 83. - Gusto borgemánu 10. b. 1984-mannosaš resolušuvnna nr. 1552 vuođul nu guhkás go dat heive eará doaimmaide go guolásteapmái . 1 Rievdaduvvon geassemánu 1. b. 2001-mannosaš lágain nr. 26 . 1 Rievdaduvvon cuoŋománu 25. b. 2003-mannosaš lágain nr. 26 , geahča dan II ( fámus suoidnemánu 1 b. 2003 cuoŋománu 25. b. 2003-mannosaš resolušuvnna nr. 488 vuođul ) . § 21 . 1 Rievdaduvvon cuoŋománu 25. b. 2003-mannosaš lágain nr. 26 , geahča dan II ( fámus suoidnemánu 1 b. 2003 cuoŋománu 25. b. 2003-mannosaš resolušuvnna nr. 488 vuođul ) . 1 Rievdaduvvo ná : - lea čielga dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiiva iežas barggus . 1 Rievdadusárvalusat árvaluvvojit čađahuvvot nu ahte dat doaibmagohtet 2009 Sámediggeválgga oktavuođas . 1 Rievdadusárvalusat sisttisdollet earret eará válgabiirejuohkima ja áirrasjuogadeami . 1 Rievdadusárvalusat : 1 Rievdadusárvalus boahtá váikkuhit sámi oahpahusa hálddašanguvlui . Oahpahus- ja dutkandepartemeanta dáhttu bisuhit dálá oahpahuslága ortnega , namalassii ráddjet paragráfa viidodaga dálá sámi guovllu definišuvdnii . 1 Rievdadusárvalus boahtá váikkuhit sámi oahpahusa hálddašanguvlui . 1 Rievdadusevttohusat gusket earret eará válgabiirejuhkui ja mandáhtajuhkui . 1 Rievdadusevttohusaide gullet earret eará válgabiirejuogadeapmi ja mandáhtajuohku . 1 Rievdadusevttohus vuosttaS sáni dáfus mal ) l ) emus oasis , " virggálaččas " , dohkkehuvvui 28 jienain 8 jiena vuostá . 1 Rievdadusevttohus guoská maiddái §§ 3 ja 8 mii lea guovddáža formálalaš čanastaga birra Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii , mii mearrida guovddáža njuolggadusaid ovttas Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttain ( EBD ) ja Olgoriikadepartemeanttain ( OD ) . 1 Rievdadusevttohus 6. ossehusas gos lohku 500 rievdaduvvo 300:tin ja 8. ossehusas rievdaduvvo lohku 50 lohkun 30. § 17 a - Sámepolitihkkálaš oktavuođaid registreren 1 Rievdaduseavttuhus čuo. 5 Juolludaneavttut vuolitčuokkis 2 : 1 Rievdaduseavttuhus : Ráđi árvalus 1 Rievdadusat čájehit ahte mihttomearit dienasjevdema hárrái iešguđet boazoguohtonguovlluid ja doaluid gaskka eai leat vuoruhuvvon . 1 Rievdadusat njuolggadusain mat geahpidit áššemeannudanáiggi , 1 Rievdadusat maid mii árvalit dagahit ahte áirrasjuohkin Sámedikkis oktiivástida buorebut addojuvvon jienaiguin , ja dasa lassin oažžut mii mearkkašahtti johtilat válgaloahppaheami , lohká bargo- ja searvadahttinministár Bjarne Håkon Hanssen . 1 Rievdadusat maid mearridedje mielddisbukte earret eará ahte go guđat sámediggeválggat ledje 2009 , de lei válgabiiriid lohku njiedjan čiežai . 1 Rievdadusat láhkaásahusas mielddisetbuktet ahte ii šat gáibiduvvo ahte Sámediggi nammada lahtuid iežas bistevaš áirasiid dahje várreáirasiid gaskkas . 1 Rievdadusat leat oanehaččat nu ahte vuosttaš gearddi lea dakkár ekovuogádatperspektiiva mas nana ceavzilis geavaheapmi ja suodjaleapmi gehččojuvvo fárrolagaid , earret eará vai guovllusuodjaleapmi lea beaktil , muhto maiddái vai eamiálbmogiid legitiima vuoigatvuođagáibádusat vuhtii váldojuvvojit . 1 Rievdadusat juogademiin oidnojit tabeallas . 1 Rievdadusat gođđojuvvojit dan muddui go lea dárbbašlaččat fárrui Sámedikki válgaláhkaásahusaide . 1 Rievdadusat eará lágain - - - Rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 9-4 ektui . 1 Rievdadusat eará lágain 1 Rievdadusat bohtet ovdan sierra kolonnas kapihttaliid buohta : 1 Rievdadusat bohtet ovdan láhkaásahusevttohusas , mii lea mielddusin ja ákkastallamat bohtet ovdan gulaskuddannotáhtas . 1 Rievdadusain maid eat galgga ballat . 1 Rievdadusain eai čohkke bálvalusaid stuorámus gávpogiidda . 1 Rievdadusaiguin maid Ráđđehus dál árvala 2008 bušeahtas , de láhčit dilálašvuođaid dasa ahte norgga ekonomiijas galgá ain leat positiiva ovdáneapmi , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Rievdadus-árvalus postii 01 Politihkalaš dási doaibmagolut : 1 Rievdadus-evttohus § 19:ái čuoggái d. gokko joavku evttoha ahte lohkuteaksta " uhcimus 50 sápmelačča " rievdaduvvo leat " uhcimus 30 - golbmalogi " sápmelačča . 1 Rievdadus-evttohus gos olbmuid lohku 500 rievaduvvo lohkun 300. § 19 1 Rievdadus váikkuha maiddái daidda konsešuvdnaproseassaide , mat leat jo álggahuvvon . 1 Rievdadus teavsttas kap. 540 poasta 01 6 virggi vuollásaš ráđiide + Sámi giellalávdegoddi : 1 Rievdadus teavsttas kap. 540 poasta 01 4 virggi Sámedikki váldohálddahussii : 1 Rievdadus ráđi árvalusas , 2. čuoggá 1. cealkagis s. 2 : 1 Rievdadus mielddisbuktá ahte oahppit geain lea sámegiella fágan duohtamáilmmis , eai leat luvvejuvvon siidogiela oahpahusas ja árvvoštallamis . 1 Rievdadus mearkkaša ahte gielddus muhtun dáhpáhusain čavgejuvvo . 1 Rievdadus lei nu ahte rievddadeaddji doarjja doalahuvvui dušše sámegiel siidduid buvttadeapmái ja ahte rievddadeaddji doarjja mearri unniduvvui 1/3 sturrosaš meari rájes gitta 10 pst. rádjái . 1 Rievdadus iešguđetlágan ealli mariidna resurssaid juohkáseamis ja buvttadeamis sáhttá buktit stuorra hástalusaid dáid hálddašeapmái , sihke riikka ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Rievdadus dagaha ahte dan ortnegii mas leat njeallje dássenmandáhta , ii leat šat dárbu , ja dat ortnet evttohuvvo heaittihuvvot . 1 Rievdadus Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusain Sámedikki čoahkkinjođihangotti evttohusa vuođul : 1 Rievdadus : 1 Rievdadus 6. čuoggás : 1 Rievdadus 2 . §-ii : Vuosttaš oasis 2. linjáš sihkkojuwo " váldo- " . 1 Rievdadus 13. čuoggá maŋimuš cealkagis : 1 Rievdadus 1 Rievdadit dábi mii leamaš eanandoalloopmodagaid juohkima oktavuođas . 1 Rievdadeapmi mearkkašii earret eará ahte stuorit oassi doarjagis juhkkojuvvo nu gohčoduvvon « rievdi doarjjan » mii dušše juhkkojuvvo sámegielat áviissaide . 1 Rievdadeapmi eambbo ođđaáigásaš ealáhusaid guvlui lea hásttuhan sámi álbmoga bargagoahtit eará bargguid go daid dábálaš árbevirolaš vuođđoealáhusaid . 1 Rievdadeamit sámegielat mánáidgárdefálaldagaid mánáidloguin 1 Rievdadeami ággan lei vuosttažettiin sávaldat sáhttit čoahkibut háldet olgoriikka diplomáhtalaš ja konsulára doaimma . 1 Rievdadan dihtii doaibmi boasttuáddejumiid ja - guottuid , de lei dárbbašlaš čielggadit jáhkehahtti láhkai ja čielgasit manin dát vuohki válljejuvvui ja man láhkai dat lei doaibman buoremusat . 1 Riektái gullá vuoigatvuohta bivdit guoli iežas atnui ; ja de vuoigatvuohta sáhttit álgit guolásteaddjin ealáhusas ; ja dasto riekti ámmátbivdin bivdit guoli dan muttos ahte dat addá ekonomalaš vuođu dállodollui , juogo birgejupmin okto dahje ovttas eará ealáhusain . 1 Riekti sámi oahpahussii 1 Riekti sáhttit adnit sámegiela čoahkkimiin almmolaš eiseválddiiguin ja riekti oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii lea earret eará okta dain deaŧaleamos vuoigatvuođain sápmelaččaide álbmogin . 1 Riekti oassálastit luondduriggodagaid hálddašeamis sáhttá čađahuvvot dakko bokte ahte Sámediggi nammada áirasiid oktasaš stivrenorgánaide , nu movt Finnmárkoopmodahkii ja guovllu boraspirelávdegottiide . 1 Riekti hálddašit Finnmárkku eatnamiid ( 6. siidu ) 1 Riekteáddejupmi . 1 Riektevuođđu boahtá ovdan riikkaidgaskasaš álbmotrievttálaččat geatnegahtti konvenšuvnnain ja nášuvnnalaš rievttis . 1 Riektevuođđu Arvat riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain mat leat unnitloguid ja álgoálbmogiid birra , leat mearrádusat gielaid gáhttema birra . 1 Riektevuođđu 1 Riektevuođuid oamasteapmi ja oamasteapmi dološ áiggi rájes leat duopmostuolut geavahan go leat árvvoštallan leat go sámiid eana- ja čáhcegeavaheamit ásahan vuoigatvuođaid . 1 Riektesuorggis mearridii geassemánu 6. b. 1863-mannosaš statuhtta ahte juohke diggeáiggi galge leat diggedulkkat , maid báikkálaš duopmár válljii ja leansmánni dohkkehii . Maŋŋá dagahii dáruiduhttin ahte dulkadárbu eahpiduvvui . 1 Riektesihkarvuođa vuhtii váldin eaktuda maid ahte vuođđo áššegieđahallannjuolggadusat mearriduvvojit lágas eai ge láhkaásahusain . 1 Riektejoavkku loahppaárvalusat ožžo me-arkkašahtti moaitagiid sámiin , ja ovttas-ráđiid Sámedikkiin mearridii Justiisadepartemeanta 1995 dahkat álgaga sierra dutkanprojektii . 1 Riekteháhkan ii sáhte dušše dainna caggojuvvot go lea nu gohčoduvvon « vánddardanguohtun » dáhpáhuvvan . 1 Riekteháhkan dološ áiggi rájes geavaheami bokte ovdeha dihto geavaheami , mii ferte bistán guhkes áiggi , ja dáhpáhuvván buori oskkus . 1 Riektegeavada bokte lea maiddái nannejuvvon ahte boazosápmelaččaid rivttiin lea bággolotnunsuodjalus . 1 Riektediehtaga doavttergrádabarggut leat dássážii 8 % sámi-guoski buvttademiid olleslogus . 1 Riektavuođa dihtii berre namahuvvot ahte cealkámušas maiddái addui vejolašvuohta ásahit sierra linnjáid váhnemiidda geat dáhttot iežaset mánáide eanet sámegiela oahpahusa geavaheami . 1 Riekta muitaluvvo dattetge , ahte dáláš Finnmárkku sisguovlu lei olggobealde Norgga rájáid ovdal jagi 1751 . 1 Riekta lea mo daddjojuvvo árvalusas , ahte oppa Finnmárku lea doloža rájis leamaš sámi guovlu . 1 Riehppovuonas Fálesnuoris , 2/6 1900 gutnalašvuođain A. B. Arild 1 Riehpevuona jogas goddet jahkásaččat 3-7 tonna luosa . 1 Riegádusrate lei jagis 2006 1,96 Romssas , 1,90 ektui riikkalaččat . 1 Riegádannummar 1 Riegádan- ja persovdnanummiriin , iešválljejuvvon beassansániin ja lasi beassansániin mii doaibmá oktii ja mii sáddejuvvo geavaheaddjái sms bokte , besset geavaheaddjit addit selvána , lonuhit fástadoaktára , addit NAV:ii dieđihankoartta , ohcat skuvlasaji ja lohkanloana , oaidnit iežaset penšundieđuid ja máŋgga eará almmolaš bálvalusaid . 1 Riegádan Davvi-Norgga-plánas 1 Riegádahttimis galggat geavahit áhččeeari ovdalgo mánná deavdá golbma jagi ja adopšuvnnas ovdalgo golbma jahki lea gollan fuollabadjelasasváldima rájes . 1 Riegádahttimis galggat geavahit váhnenruđa rievtti ( sihke áhččeeari ja oktasaš áigodaga ) ovdal go mánná deavdá golbma jagi ja adopšuvnnas ovdalgo golbma jahki lea gollan mánáfuola badjelasas váldimis . 1 Rieber-Mohn lávdegotti árvalusa mielde ( NOU 1999:9 ) ja St. dieđ. nr. 8 ( 1999-2000 ) mielde , boahtá ea. ea. ásahuvvot ovttasbargoorgána stáhtalaš hálddašeapmái . 1 Ridduruktu bisuhuvvo fievrridansysteman mii goluid dáfus lea viehka buorre . 1 Riddu Riđđus lea čállingoddi Ája sámi guovddážis . 1 Riddu Riđđu-riemuid deaivvadan-stahtus ( 2009 rájes ) čájeha man deaŧalažžan Ráđđehus atná dáid riemuid . 1 Riddu Riđđu-festivála lea ožžon váldofestiválastáhtusa 2009 rájes ja oažžu 1,5 miljovnna ruvnno doarjaga jahkásaččat . 1 Riddu Riđđu-festivála dohkkehuvvui 2009:s guovddášásahussan ( knutepunktstatus ) , ja oažžu 1,5 miljovnna kruvnno doarjjan 2010:s . 1 Riddu Riđđu-festivála Gáivuona suohkanis ásahuvvui 1991:s Festiválas lea báikkálaš mearrasámi kultuvra hui guovddážis . 1 Riddu Riđđu- Gáivuona suohkan - Prográ , , adoarjjaohcan Riddu Riđđu festiválii 2010 1 Riddu Riđđu čohkke álbmogiid ja kultuvrraid ja váikkuha čalmmustahttimii , gulahallamii ja máhttui . 1 Riddu Riđđu searvvis lea ovddasvástádus lágidit festivála . 1 Riddu Riđđu searvvi stivrras leat čieža stivralahtu ja njeallje várrelahtu . 1 Riddu Riđđu oaččui deaivvadanbáikestáhtusa jagi 2009 rájes , mii mearkkaša ahte festivála jahkásaččat oažžu 1,5 milj. ruvdnosaš stáhtadoarjaga . 1 Riddu Riđđu oažžu dađistaga eanet jearaldagaid addit dieđuid álgoálbmogiid birra ja sihke sámi ja eará álgoálbmotkultuvrraid gaskkusteami birra . 1 Riddu Riđđu lágiduvvui logát geardde geasset 2001 . 1 Riddu Riđđu lea ovdánan fámolaš ásahussan mas lea áidnalunddot gelbbolašvuohta das ahte oahpásmahttit davveguovlluid álgoálbmogiid kulturvrraid . 1 Riddu Riđđu lea duođaid bidjan Gáivuona ja Olmmáivákki kártii . 1 Riddu Riđđu lea davveguovloáŋgiruššan geavadis ! 1 Riddu Riđđu lea beaivválaččat juogaduvvon nu ahte lea Riddu Riđđu festivála , mii lágida dan jahkásaš festivála , ja dasto lea Riddu Riđđu guovddáš davvi álbmogiid váste , mii birra jagi gaskkusta álgoálbmogiid kultuvrra . 1 Riddu Riđđu festivála oažžu de 2009:i rájes dien namahusa mas čuovvu Kulttur- ja girkodepartemeantta 1 500 000 ruvdnosaš jahkásaš stádadoarjja . 1 Riddu Riđđu festivála lea dehálaš arena davviguovlluid eamiálbmotkultuvrraide , ja dat lea dat áidna festivála mas lea váldodeaddu olles máilmmi eamiálbmogiidda . 1 Riddu Riđđu festivála dán jagáš Davvilaš álbmogiid beaivvi rahppojuvvon ! 1 Riddu Riđđu festivála Gáivuonas davvi-Romssas lea dohkkehuvvon musihka guovddášásahussan 2009:s . 1 Riddu Riđđu Guovdageainnu musihkkafestivála Markomeannu Kárášjoga beassášfestivála 1 Riddu Riđđu Festivála , Gáivuona suohkan - Doarjjaohcan Riddu Riđđu festivála prográmmaoassái 2008 Foreningen Tapt Skolegang , Kárašjoga gielda - Organisašuvdnadoarjjaohcan 2008 Filmrapport Nordkapp Videoproduksjon / TV & Foto , Davvinjárgga gielda - Doarjjaohcan redigeret turisttaide heivehuvvon video Nord-Troms TV SUS , Ráissa suohkan - doarjjaohcan ásahit TV-kánala Ribe Arild , Ivggu suohkan - Doarjjaohcan mielkelanja ja teknihkkalaš rustegiida SVL-N - Sámiid Valáštallanlihttu , Deatnu gielda - Doarjjaohcan mielláhttujovkui Márkomeannu , Skánit suohkan - Doarjjaocan lágidit Márkomeannu 2008 Sámi Heargevuoddjin Lihttu , Kárášjoga gielda - Doaibmadoarjjaohcan 2008 ovddas Guovdageainnu Heargevuodjin Searvi , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan heargevuodjinbanii ja doibmii 1 Riddu Riđđu 350 300 1 Riddu Riđđu 2008 rahpamis celkkii Kultur- ja girkoministtar ahte ohcan dustejuvvo jahkásaš doarjagiin stáhtabušeahtas sullii 1,5 miljon ruvnnuin . Stuoradiggedieđáhusas nr. 10 ( 2007-2008 ) Kriterium for knutepunktstatus og vurdering av gjennomføring av knutepunktoppdraget , cealká ráđđehus čuovvovačča : " [ … . 1 Riddu Riđđu ... 19 4.8.2 . 1 Riddu Riđđu 1 Riddu Riđus lea maiddái ulbmilin ovdanbuktit sámi kultuvrra oassin riikkaidgaskasaš eamiálbmotkultuvrras deattuhemiin máilmmi davimus guovlluid eamiálbmot- ja veahádatkultuvrra . 1 Riddu Duottar Museain lea ovddasvástádus koordineret fierpmádaga . 1 Riddosearvi lea dainna bargan 600 diimmu álbmogassii . 1 Riddokultuvra lea leamaš oktasašvuođđu ollu Romssa fylkkasuohkana prošeavttain . 1 Riddokultuvra 1 Riddoguovlluin Oarje-Finnmárkkus ja Davvi-Romssas , lassin lullisámeguvlui , lei beroštupmi ollu unnit . 1 Riddoguolástuslávdegotti árvalusa barggu oktavuođas leat dollojuvvon čoahkkimat mearrasámi guolástanorganisašuvnnain Bivdi ja Norgga riddoguolástanservviin . 1 Riddoguolástuslávdegotti árvalus lea okta stuorra áššiin mainna Sámediggeráđđi bargá . 1 Riddoguolástuslávdegotti evttohus Riddoguolástuslávdegotti evttohus geigejuvvui guovvamánu 18. b. 2008 ja almmuhuvvui čielggadussan NOU 2008 : 5 Retten til fiske i havet utenfor Finnmark ( guolástanvuoigatvuohta ábis Finnmárkku olggobealde ) . 1 Riddoguolástuslávdegotti . . . . . . . . . 1 Riddoguolástuslávdegoddi ja bargu mii lea dahkkojuvvomin guolástanvuoigatvuođaid birra mearas Finnmárkku olggobealde lea Finnmárkkuláhka bargguin joatkin - man oktavuođas Sámediggi ja Ráđđehus leigga ovttaoaivilis ahte maiddái čielggadus sámiid guolástusvuoigatvuođaid birra dahkkojuvvo . 1 Riddoguolástanlávdegotti evttohus - olles evttohus 1 Riddoguolástanlávdegotti evttohus - oanehis , gos leat váldočuoggát 1 Riddogiliid stuorra oasit billašuvve vuos eanadoarggástusa ja dasto tsunami geažil . 1 Riddofatnasat gilvalit áhpeguolástusfatnasiiguin ee. bargiid dáfus ja fállamis buoremus vuođđoávnnaskvalitehta . 1 Riddofatnasat berrejit oažžut hámádahttingaskaomiid vai besset gilvalit ovttadássásáš eavttuid alde . 1 Riddodorski lea riddoálbmoga oktasaš árbi . 1 Riddodoaimmahat lea organiserejuvvon vihtta riddoguovlluide , juohkehaččas lea guovllukantuvra , maid riddodirektoráhta Álesunddas jođiha . Neahttasiidu Riddodoaimmahat ( Kystverket ) 1 Riddodoaimmahat ( Kystverket ) lea ráđđeaddi ja doaimmaheaddji orgána hápman- ja áhpehálddašeamis . 1 Riddodoaimmahat ( Kystverket ) 1 Riddodepartemeanta almmuha ollu prentosiid : 1 RiddoDuottarMuseat lea referánsajoavkkus mielde . 1 RiddoDuottarMusea vuođđuduvvui 2006:s . 1 RiddoDuottarMusea oaččui 2008. s 6 452 000 ruvnno njuolgga doarjjan Sámedikki bušeahtas museadoibmii . 1 RiddoDuottarMusea lea organiserejuvvon vuođđudussan ja das lea jođihanovddasvástádus . 1 RiddoDuottar Museat - stivranammadeapmi 2010 1 Riddo- ja vuotnaguovllut 1 Riddo- ja vuotnaguovlluid valljodatvárit váikkuhuvvojit sihke iežaset guovllu guolásteamis ja eará guovlluid áhpeguolástemiin . 1 Riddo- ja vuotnaguolásteapmi Sámi vuoigatvuođalávdegoddi govdadit válddahallá stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid mearrasámi riddo- ja vuotnaguolásteamis . Válddahallan čielggadahttá ahte stáhta lea geatnegas áimmahuššat ja sihkarastit dán doaimma . 1 Riddo- ja vuotnabivdu " . 1 Riddo- ja guolástuspolitihkka galgá váikkuhit guhkesáigásaš birrasa dáfus dorvvolaš árvoháhkamii oppa servodahkii ja seammás váikkuhit resurssaid vuoiggalaš juogadeapmái . 1 Riddo- ja guolástuspolitihkka galgá leat veahkkin guhkitáigásaš ja birrasa dáfus dohkálaš árvoháhkamii olles servodahkii , ja seammás dagahit vuoiggalaš riggodatjuogadeami . 1 Riddo- ja guolástusministtar Helga Pedersen deattuhii iežas ovdanbuktojumis ahte álgoálbmogiid kultuvra ja eallinvuođđu galgá nannejuvvot . 1 Richard Bergh lei hui viššal čoaggit olbmuid dološ muitalusaid , ja dát bargu čanai su nannosit báikkálaš olbmuide Skuvvanváris ja goabbát bealde Leavnnjavuona . 1 Richard Bergh lea riegádan Skienis 1930:s. 1950- ja -60-loguin lei son oahpaheaddjin máŋgga sajis Davvesiiddas ja Porsáŋggus . 1 Richard Bergh lea dovdosamos iežas muitalus- ja álbmotmuitogirjjiid dihtii . 1 Richard Bergh : 1 Riast Hylling ja Femunden orohagat leat dan rájes ovddidan ohcamiid bággolotnut guohtunvuoigatvuođa guovlluin maidda Alimusrievtti duomut Aursunden- ja Korssjøfjell-áššiin gusket . 1 Reálafágaáŋgiruššan 30 milj. ruvnno ovddas addá bohtosiid . 1 Reálafágaprošeavtta ( TIRS ) bokte ja ovttasbarggu bokte Cambridge Regional College:in Englánddas addá Sálašvákki joatkkaskuvla ohppiide buoremus eavttuid dustet dáid hástalusaid . 1 Reálafágaprošeakta lea ovddasmanni prošeakta maid fylkkaráđi mielas sáhtášii viiddidit gustot eanet skuvllaide Romssa fylkkas áiggi mielde . 1 Reálafágaprošeakta TIRS Sálašvákki joatkkaskuvla lea maŋimus guovtti jagi bargan mearkkašahtti ollu oččodan dihtii eanet ohppiid válljet reálafágaid . 1 Reálafágaid suorggis ovdáneapmi lea vuorji heittot , go ollugat válljejit hilgut fágaid mat dolvot alit oahpahussii omd. inšenearafágain . 1 Reála áŋgiruššan doaibmá ! 1 Revišuvdnaraporta čájeha ahte Bivdi organisašuvnnas leat dušše 31 lahtu mat leat máksán Sámedikki doarjjastivra evttohii čuovvovaččat : Ášši 60/07 Sámedikki 2008 bušeahta vuođul juolluduvvo doarjja Goahtegearregii / Samenes naturressursforbund poasttas 303 : Sámi ealáhusorganisašuvnnat . 1 Revišuvdna mearkkaša ahte oljoruđa geavaheapmi njiedjá 3,8 prosentii Stáhta penšunfondii – Olgoriika kapitálii . 1 Revišuvdna dagaha ahte dárbu ortnegii mas leat njeallje dássenáirasa gahččá eret , ja ortnet árvaluvvo dan dihtii jávkaduvvot . 1 Reviderejuvvon rámmaplána ii bija detáljadási čanastusaid bargui sámi mánáidgárddiiguin . 1 Reviderejuvvon našunálabušeahtas árvala ráđđehus juolludit 87 milliojovnna kruvnno sihkkarastit dán . Dasa lassin biddjo ruhta skuvlabiebmo- geahččalemiide . 1 Reviderejuvvon našunálabušeahtas árvala ráđđehus juolludit 87 milliojovnna kruvnno sihkkarastit dán . 1 Reviderejuvvon mánáidgárddiid rámmaplána gustogođii 2006s . 1 Reviderejuvvon 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 81 660 000 ru hálddahuslaš dási doaibmagoluide . 1 Rev 2008 1 Rev 2006 Buš 2007 1 Rettigheter og klagemuligheter 1 Retten til fiske i havet utenfor Finnmark 1 Retten kan ikkje regulere tilhøva mellom dei son utøver slik reindrift . § 1 Rett til reindrift i de samiske reinbeiteområdet kan ikkje avløysast . 1 Retningslinjer for bruk av utmark 1 Resurssavuoruheamit : váikkuheapmi . Máhttu / oamijuogadas 1 Resurssavuoruheamit : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija ja fierpmádat . 1 Resurssavuoruheamit : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija ja fierpmádat , mas Romssa fylkkamánni ja Innovasjon Norge Troms leat budjeahta ovddasvástádusat . 1 Resurssavuoruheamit : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . 4.2.4 Dálkkádat ja energiija 1 Resurssavuoruheamit : Máhtto / oamijuogadas ekonomiija ja fierpmádat . 1 Resurssavuoruheamit : Máhtto / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . 2.4 Lotnolas / kulturvuñot ealáhusat Ulbmilsuorggit : 1 ) Áigodagas lea dárbu eambbo searaid bidjat lotnolas ealáhusaid heivehallamii . 1 Resurssavuoruheamit : Gealbu / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . 1 Resurssat olggobealde rittu ja lagaš áhpeguovlluin leat don doloža rájes leamaš mearrasámi kultuvrra ávnnaslaš vuođđun . 1 Resurssat gávdnojit muhto dat dávjá leat guovlluin gosa lea váttis beassat . 1 Resurssalaš hástalusaid ferte johtilit čoavdit . 1 Resurssaid regiunálalaš hálddašeamis diekkár avádagas galgá leat vuođđun gaskariikkalaš álbmotvuoigatlaš prinsihpat mat leat cieggan eamiálbmotrievttiin . 1 Resurssaid juohkin vuolit poasttas 01 ja 11 dahkkojuwo vuosttas ollesčoahkkimis 1 Resurssaid ja areálaid hálddašeapmi lea leamaš hui ollu guovddážis maŋimuš áigodagas . 1 Resurssaid galgá ávkkástallat dan vuođul man ollu dat girdet ja positiivvalaš ovttasdoaibmamis luondduin . 1 Resurssaid dáfus leat finnmárkkulágas muhtun rievdadusat mat leat Sámedikki miela mielde . 1 Resurssa- ja áhpeossodat 1 Resursaávkkástallamis lea dárbu hukset ođđaáigásaš fálaldagaid ja bargosajiid mat geasuhit oahppan nuoraid ruvttoluotta iežaset ruovttubáikkiide . 1 Resursaávkkástallama lassáneaddji čalmmusteapmi davviguovlopolitihka oktavuođas , oktan dálkkádatrievdadusaiguin , váikkuhit sámiid ja eará álgoálbmogiid servodagaide , ealáhusheivehemiide ja ovdánanvejolašvuođaide . 1 Resursaváilivuođa geažil lea maiddái Sámedikkis leamaš unnán vejolašvuohta lávga ja bures gulahallat sámi ásahusaiguin . 1 Resursavuođđu ferte sihkkarastojuvvot nu ahte olbmot ožžot oadjebas ja buriid bargosajiid . 1 Resursavuoruheamit : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . 3 1 Resursavuoruheamet : Máhttu / oamijuogadas ekonomiija , fierpmádat ja politihkalaš váikkuheapmi . 1 Resursaskuvllaid ásaheapmi oahpponeavvoráhkadeami várás sihke davvi- , julev- ja lullisámi guovllus lea maiddái muhtun strategiija mii čuovvoluvvo bušeahta sajušteamis . 2008:s juolludii Sámediggi doarjaga Divttasvuona suohkana ovdaprošektii ráhkadit plána mot čađahit ovddasmanniprošeavtta oahpponeavvoráhkadeami váste Ájluovtta skuvllas . 1 Resursaolbmuidge lea álkit geavahit oahpahussii go skuvla lea sámi báikegottis . 1 Resursaoaidnu ja meahcceávkkástallan . 1 Resursamaterieallan lea resursagirji Gávnos mii galgá doaibmat fágalaš resursan oahpaheddjiide go sii galget bargat sámi sisdoaluin riikka oahppoplánain ovttas nehttii vuođđuduvvon oahpporesurssaiguin . 1 Resursagirjjis leat duogáš dieđut , duohtadili teavsttat ja jurdagat čađaheapmái . 1 Resursageavaheapmi , birasgáhtten , dálkkádat ja biologalaš šláddjivuohta leat áššiid gaskkas mat guorahallojuvvojit . 1 Resursageavaheaddji ealáhusdoaimmaid bargosadjeoassi lea viehka unni oppalaš bargosadjemearis , muhto dat leat deaŧalaččat guovlluid ássamiidda . 1 Resursa 1 Resepšuvna Kárášjogas . © Jaro Hollan 1 Reseptaáigodat bistá golbma mánu ja doavttir , • Kursa Bra Mat for bedre helse . 1 Res 2010 1 Repparfjordelva m / Skaidijohka 1 Remáguoikka ja Báhčaveaji skuvllain ohppet buot oahppit sámegiela . 1 Relocation grant ( Engelsk ) 1 Relevánta vásáhusat almmolaš hálddahusas , gelbbolašvuohta politihkas ja politihkalaš mearridanproseassain , ja gelbbolašvuohta sámi servodatdiliin ja sámegielas deattuhuvvojit . 1 Relevánta mearkkašupmi goitge sáhttá leat , ahte Lulli-Norgga válgabiires lassánedje 461 jienasteaddji 2005 gitta 2009 rádjái , mii daguhii ahte jienasteaddjit obbalaččat lassánedje gosii 35 % dien áigodagas ( buohtastahtte namuhemiin badjelis ) . 1 Relatiivalaččat mearkkaša dat ahte dan bottu go jienastuslohku dan čieža biires olggobealde Finnmárkku oktiibuot lassánii goasii 200 % lei dat dan guđa biires Finnmárkkus oktiibuot lassánan jur 100 % . 1 Rektoris leat ovddasvástádus doibmii 1 Rektoriin gal eat soabadan nu bures . Mii dovddaimet ahte gilvvagárdeskuvla ii sávvan boazodoalloskuvlii buresboahtima . 1 Rektorat ledje guovtti oaivilis ahte galge go addit vejolašvuođa lonuhit ođđadárogiela sámegielain . 1 Rektorat ja oahpahusetáhta fertejit maiddái ovttasbargat . 1 Rektora mielas maiddái livččen galgan váldit mielde sámi biktasiiddan . 1 Rektor válddii oktavuođa Sámi Instituhtain , mii 13.02.1976 evttohii nama : Sámi joatkaskuv ' lea Guov ' dagæidno . 1 Rektor mieđiha ahte Sámeskuvlla oahpaheaddjit leat muđui skuvlabirrasa ravdarájás eai ge leat oassin eahpeformála searvevuođas . 1 Rektor jáhkká duogážin dása lea go sámeskuvlla oahpaheaddjit háliidit sierastallat . 1 Rektor geahččalii dirigeret min čoahkkimiid . 1 Rektor ferte leat leamaš hui anonyma , go in muitte su nama ge . 1 Rektor dohkkehii vuostehágu , muhto eaktudii ahte Sámeskuvlla oahpaheaddjit juohke iđida galge fitnat « dároskuvllas » dieđuid oažžume . 1 Rektor Beyer bođii diibmui , geahčastii munnje ja dajai : – Leat go don guovdageaidnulaš ? 1 Rektor Anne Smeland čájeha muhtun erenoamáš montessoriskuvlla oahpponeavvuid . 1 Rektor Anne Smeland ( r. 1964 ) lea bajásšaddan earet eará Deanus . 1 Rekrutterendoaibmabijut ja lasseoahppodoaibmabijut dearvvašvuođadoaimmahagain leat fáddán maid dát ovttasbargoorgána čuovvola . 1 Rekrutterenbargu lea jođus ja álggahanskuvla álggahuvvo jagi 2009 álggus . 1 Rekrutteren duodjeealáhussii 1 Rekrutteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Rekrutterema sihkkarastin eanadollui . 1 Rekrutterema sihkkarastima dihte fertejit ásahuvvot oiddoleappo ortnegat nuoraid várás geat háliidit bargagoahtit eanadoaluin - nuvttá mielkeearit nuoraide geat áigot álgit eanadoaluin dahje viiddidit eriid sámi guovlluin . 1 Rekruterendili váikkuhus lea maid dat ahte maiddái sámegiela hálddašanguovlluin ožžot sápmelaččat eanaš oasi bálvalusain dárogillii . 1 Rekruhttenáŋgiruššan Finnmárkkus – gollevirgi Sámi allaskuvla , Sámediggi , GG Finnmárku , Finnmárkku allaskuvla ja Finnmárkku fylkkamánni leat álggahan rekruhttenáŋgiruššama oažžun dihtii eanet studeanttaid ohcat saji dan guovtti oahpaheaddjiallaskuvlii . 1 Rekruhttendoaibmabidju berre plánejuvvot ja čađahuvvot dain ásahusain mat fállet oahpu , ja mat buoremusat dovdet daid birrasiid main lea lunddolaš rekruhttet ohppiid . 1 Rekonstrukšuvnnat leat leamaš ja leat ain dálge dehálaččat olbmuid iešvuođadovddu ohcaleapmái . 1 Reiwes 21.09.93 čuoččuha Finnmárkku Statskog ahte ferte rievdadit njuolggadusaid jos Sámediggi galgá šaddat gulaskuddanásahussan dákkáraš áššiin . 1 Reivviin , almmuhusain , skoviin j.d. maid orgánat leat ráhkadan ja mat gullet lága 3. kapihttala ja dáid njuolggadusaid vuollái , galgá sámegiel ' ja dárogiel ' namma geavahuvvot sihke dáro- ja sámegielat teavsttas . 1 Reivviid čállin almmolaš báikkálaš ja guovlulaš orgánaiguin ( def . 1 Reivviid maid sáddet olggos , nugo čoahkkingohččumat jnv. sámi organisašuvnnaide ja ásahusaide , ja hálddašanguovllu suohkaniidda , galget dábálaččat leat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Reivvet sámegiela hálddašanguovllu gielddaide čállojuvvojit dábálaččat goappaš gielaide . 1 Reivvet mildosiiguin nugo kárttat , CD:t , girjjit ja sullasaččat galget maiddái sáddejuvvot Kárášjohkii - dát mildosat sáddejuvvojit viidáseappot báikkálaš kantuvrraide . 1 Reivvet , 13.02.2008 1 Reivvesttis , maid sámediggepresideanta lea sádden Saxii , vástida son ahte Sámediggeráđdi doalaha oavvilis ahte gaskasboddosaš njuolggadusat meannoduvvojit boahtte dievasčoahkkimis ja sáhttet fámus go finnmárkkuláhka gustogoahtá suoidnemánu vuosttas beaivvi dán jagi . 1 Reivvestis skuvladirektevrii 10.01.1908 muitala Johan Matheussen ahte dáppe lea « unna sámegánddaš – dál 11-jahkásaš » . 1 Reivvestis Romssa bismágotti skuvladirektevrii 22.12.1890 čállá skuvlastivraovdaolmmái M. H. Vinsnes : Ákŋoluovtta skuvlastivrra evttohus skuvlalága §73 mielde , mearriduvvon čoahkkimis 27/9-90 , maŋŋil go lea háhkan biirečoahkkimiid cealkámušaid , lea : « Gáltta ja Duorppalvuona biirret besset geavahit sámegiela risttalašvuođaoahpahusas dan muddui go oahpaheaddji gávnnaha dan vealtameahttumit dárbbašlažžan máhtu fievrrideapmái . 1 Reivves čujuheimmet dasa ahte Sámediggi máŋgga oktavuođas lea meannudan suodjalusáššiid sámi guovlluid , ja Sámedikki prinsihpalaš oaidnu das mo suodjusplánabargu galgá čađahuvvot , lea čielggaduvvon áššis 12/03 Álbmotmehciid ja eanadatsuodjalanguovlluid ásaheapmi ja viiddideapmi . 1 Reivves váidala skuvladirektevra ahte Ákŋoluovtta suohkan ii leat ieš háliidan váldit ovddasvástádusa , ja ahte danin ii vel leat dáhpáhuvvan mihkkege internáhtain . 1 Reivves stáhtaministariidda dovddahuvvo ahte leat stuorra eahpádusat ovttabealát doaibmabijuide dán guovllus . 1 Reivves rámpo Andersen man buorit dilit sis lea leairras : « Váhnemat eai galgga ballat sáddet mánáid dohko , go doppe šaddet sihke oahpaheddjiin ja mánáin leat buorit dilit . 1 Reivves eai lean árvaluvvon makkárge čovdosat suodjalusa ja boazodoalu soahpameahttunvuođa ektui , ja ráđđi áigu fargga čuovvulit ášši . 1 Reivves daddjojuvvo ahte dán lágan vuostečielggadusa viežžan maid iežas olbmot leat dahkan , Ráđđehusa nammadan sorjankeahtes áššedovdiid vuostá , ii buvttit luohttámuša viidáset proseassas . 1 Reivves cealká Dørum : 1 Reivves Máhttoministarii Kristin Halvorsenii bivddii várrepresideanta ahte ovddasteaddji maid Sámediggeráđđi evttohii nammaduvvo ollesárvosaš lahttun vánhenlávdegoddái . 1 Reivves 22.02.91 qeatneqahtii Sámediqgi válqanjuolqgadusaid vuoOul , kreatsasámeválgqastivrra válqakreatssas 2 Deatnu , oooa válqabohtosa vuooul mearridit Inqrid Smuk Rollstadii sadjása~ áirasa . 74 1 Reivve čálli lei John Samuelsen Måsø ( Gándda-Jovnna ) , gávpealmmái Gárggogeažis . 1 Reivve sáddiimet čakčamánu 6. b. 1990 . 1 Reivve máŋggus lea sáddejuvvon stuorradiggepresidentii Jørgen Kosmo ja Riikkabeaivvi ovddasteaddjái Björn von Sydow . 1 Reivet mat bohtet sisa ja maid sáddet olggos gč. kap. 7.6.1 . 1 Reive sáddejuvvui ” Konsekvenser forbundet med en overgang til en friere budsjettmessig stilling for Sametinget ” nammasaš raportta ráhkadettiin mii ovddiduvvui njukčamánu 1996:s . 1 Reive sáddejuvvui maiddái Ráđđehusa Ulfstein ja Graver guoktá raportta " vuostečielggadusa " vuođul ja erenoamážit daid cealkámušaid vuođul maid Olgoriikkadepartemeantta álbmotriekteráđđeaddi Carl August Fleischer buktá iežas čielggadusas . 1 Reive maid skuvlastivra sáddii Skuvladirektevrii 1890:s čájeha čielgasit ahte váhnemat háliidedje oahpahusa sámegillii , muhto skuvlastivra ii háliidan addit dan : « Skuvladirektevrra čállosa mannan jagi golggotmanu 8. b. hárrái , álbmotskuvla oahpahusgiela birra ( Álbmotskuvlalága §73 nubbi oassi ) , lea skuvlastivra čoahkkimis mannan jagi skábmamánu 7. b. ovttajienalaččat cealkán ná : « Eat duostta rávvet , ahte vejolašvuohta geavahit sámegiela dahje kveanagiela Fálesnuori álbmotskuvlla risttalašvuođaoahpahusas viiddiduvvo nu , ahte váhnemat besset mearridit giela mii galgá geavahuvvot . 1 Reive han gal ieš čielggada guottuid . 1 Reive geassemánu 17. b. 1993 Kulturdepartemeanttas 1 Reive deaddiluvvui « Nuorttanasttes » guovvamánu 28. beaivvi 1903:s . 1 Reive Ovllái 1 Reive 30.07.93 Justisdepartemeanttas NAČ 1993 : 18 Olmmošvuoigatvuodaidláhka Sámediggi dagai 1 Reive 25.09.91 Kulturdepartemeanttas Porsáŋggu gieldda gulaskuddančálus 31.10.91 Davvi-Halugalándda Bismma gulaskuddančálus 04.10.91 Davvi-Norgga suodjalushálddahusa gulaskuddančálus 22.10.91 Tinglysningsdata A / S gulaskuddančálus 23.10.91 Ságat - sámi áviisa A / S gulaskuddančálus 04.11.91 Finnmárkku fylkagieldda gulaskuddančálus 28.10.91 Reive Kulturdepartemeanttas - sámi dátabánkku báiki ja ruhtadeapmi 1 Reive 21.09.93 Statskogas Sámediggái Reive 16.09.93 Statskogas gielddaide Reive 03.09.93 Simonæs & Musæusis Statskog:ii Finnmárkkus Reive 03.09.93 Simonæs & Musæusis logi Finnmárkku gildii Duodaštus , Rio Holding Norway A/S vuoigatvuohta ohcat ja roggat muhtekeahtes minerálaid , 23.08.93 Reive 01.11.1993 Rio Holdin Norway a / s:s Reive 09.11.1993 Kárášjoga gielddas Statskog SF-ásahussii Reive 05.11.1993 Guovdageainnu suohkanis , sáddejuwon adreassalisttu mielde 1 Reive 13.08.92 - Gulaskuddan Reive 01.09.1992 Gieldadepartemeanttas - gulaskuddanásahusaid listtu sádden NAČ 1992 : 15 Gielddaid ja fylkagielddaid juohkin nuppástuvvi Norggas 1 Reive 12.07.00 Kulturdepartemeanttas 1 Reive 08.09.00 Kulturdepartemeanttas 1 Reive 07.04.00 sámi hálddašanguovllu 6 gielddas 1 Reive 06.09.00 Kulturdepartemeanttii 1 Reive 06.07.90 Guovdaqeainnu suohkanis Mearrádus áSSis 43/90 Reive 22.11.90 Bergvesenis Reive 11.03.91 Prospektering a / s 1 ReiselivsArena Finnmark lea ovttasbargoboađus gaskal fylkka mátkeealáhusa , Finnmárkku allaskuvlla , Sámi allaskuvlla ja Norut NIBR Finnmark , Origo Nord , Finnmárkku fylkkagieldda ja Innovasjon Norge . 1 Reindriftssamenes fiske reguleres av reindriftsloven § 26 . 1 Reindriftslovens regler om reindrift i samiske regionale reinbeiteområder og samiske reinbeitedistrikter gjelder tilsvarende for reindriften i området son omfattes av denne lov , så langt de passer . 1 Reindriftsamenes jakt og fangst reguleres av reindriftsloven § 26 . 1 Reihvági skuvla 1909 1 Reidun Vælidalo lei čoahkkimis guovvamánu 08. ja 10. b. 2005 áirasa nr. 3 Berit Ranveig Nilssen ovddas 1 Reidun Vælidalo Berit Ranveig Nilssen várrelahtu 23 . 1 Reidar-muoŧŧaliin , gii lei Arbeiderbladet doaimmaheaddji , son gal čevllohalai . 1 Reidar Nielsen muitala girjjistis Folk uten fortid [ 14 ] áhčis birra ahte son šattai bajás Bearvuonas sámegielat váhnemiiguin , muhto ieš oahpai dušše dárogiela . 1 Rehketdoalu ruđaid geavaheamis galgá unnimusat registrerejuvvon revisora duođaštit jos doarjja lea badjel 100 000 ruvnno . 1 Rehketdoalu mearkkašumiin oidnojit 1 Rehketdoalu galgá sáhttit buohtastahttit registrerejuvvon gollomeroštusain . 1 Rehketdoalu galgá sáhttit buohtastahttit registrerejuvvon gollomeroštusain 1 Rehketdoalu galgá stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit . 1 Rehketdoalu bealis lea departemeantta ovddasvástádus gozihit departemeantta siskkáldas ekonomiijahálddašeami , rehkegiid ja rehketmáksimiid , mávssihanbáhpiriid , máksingaskkusteami , rehketdoalu fievrredeami ja ovttasheivehit siskkáldas stivrendataid . 1 Rehketdoallu čalmmustuvvo golmma váldooasis ; boađusrehketdoallu , balánsa ja mearkkašumit rehketdollui . 1 Rehketdoallu lea golmma oasis ; boađusrehketdoallu , balánsa ja mearkkašumit rehketdollui . 1 Rehketdoallu galgá dávistit dohkkehuvvon gollomeroštallamiin 1 Rehketdoallu galgá dávistit dohkkehuvvon gollomeroštallamii . 1 Rehketdoallu galgá addit dievasleappo čilgejumi gollojuohkáseamis ollu stuorát čoahkkepoasttaid birra , nugo earret eará go guoská konsuleantabuhtadusaide , ja politihkalaš doaimma ja hálddahusa mátkegoluide . 1 Rehketdoallu 2009 Sámedikki 2009 rehketdoallu lea doaimma ollislaš reaidorehketdoallu ja čájeha doaimma duohta girjejuvvon sisaboađuid ja goluid . 1 Rehketdoallologuid gávdná stivrračoahkkimiid áššedokumeantan , biddjon nehttii , muhto eai njuolgut olámuttos . 1 Rehketdoallodárkkisteaddji galgá juohke rehketdoallojagi addit dárkkástusmuitalusa Finnmárkkuopmodaga stivrii . 1 Rehketdiimmuin lei maiddái ahkit . 1 Rehketdiimmuin galge sii suorpmaiguin lohkat logi rádjái . 1 Rehkenaston proseanttaiguin de dahká dat 27 % njiedjama viđa jagis . 1 Rehkenastojuvvojit gávdnot guokte-golbma duhát julevsápmelačča Norggas ja Ruoŧas . 1 Rehkenastojuvvo orrumin , jus mánná lea leamaš dahje galgá leat Norggas badjel 12 mánu . 1 Rehkenastojuvvo ahte Beaivváš sámi teáhtera ovdaprošekterema gollun 2013 rájes sáhttá leat gitta miljon ruvnno danne go teáhtervistti teknihkalaš gáibádusat sáhttet šaddat stuorábun go ovtta kulturguovddážis . 1 Rehkenasto ain ádjánit 10-15 jagi ollásit čađahit montessoripedagogihka . 1 Rehkenastimis gal sáhtte šaddat čeahpit , go dán fága hárjehallamis ii leat nu olu oahpaheaddji njálmmálaš oahpaheami duohken go eará fágain . 1 Rehkenastimat mat leat dahkkon čájehit ahte nuppásteaddjit leat massán viehka stuorra supmiid dán spiehkastusa bokte mii muđui lea dábálaš Norggas bálkkáid ja penšuvnnaid ektui . 1 Regulerensystema ferte hábmejuvvot nu ahte ii daga vejolažžan čohkket guolástusvuoigatvuođaid moatti gihtii . 1 Regulerenráđi birra ii digaštallojuvvon nu ollu danne go Guolástusdepartemeanta lea gieđahallamin ášši . 1 Regulerengažaldat lea nu guovddáš ahte dassášii go boahtá láhkaváldi , de ferte geahččalit eaktudáhtolaččat oažžut boazodoalu reguleret dili . 1 Reguleremat leat gaskaboddasaččat jagi 2010 várás . 1 Reguleremat eai leat nu mo mii millosepmosit háliideimmet , muhto dat duddjo dattetge vuođu jáhkehahtti prosessii reguleremiidda 2011 rájes , dadjá Balto . 1 Regnor Solbakk : Samebevegelsen i Norge : idé og strategi 1900–1940 . 1 Reglar om skrivemåten Dersom ikkje anna er fastsett i denne lova , skal de ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen . 1 Regjeringens reiselivsstrategi » nanne ahte bargu mátkeealáhusas galgá leat višuvnna guvlui « árvvolaš vásáhusat » , ja dan bokte láhčit dili nu ahte mátkeealáhus galgá leat árvvolaš sihke galledeaddjiide , báikegottiide , fitnodagaide , bargiide ja birrasii . 1 Regjeringen kan derfor heller ikke slutte seg til dalle konklusjonene son forfatterne trekker i utredningen [ … ] Regjeringen mener lovforslaget er innefor folkeretten , men for å ivareta konvensjonens målsetting med henblikk på å identifisere opparbeidede individuelle og kollektive rettigheter kan de være hensiktsmessig å vurdere supplerende tiltak ” . 1 Regiuvnna deháleamos resurssat leat olju , gássa , dimbarat , minerálat ja guolit . 1 Regiuvdnen ja riikkaidgaskašuhttin 1 Regiuvdnaráđi vuoruhuvvon ulbmilat leat čállojuvvon Barentsprográmmii áigodahkii 2009-2013 maid regiuvdnaráđđi dohkkehii jagi 2009 . 1 Regiuvdna gokčá 1 755 800 njealjedaskilomehtera sturrosaš eanaviidodaga ( mii lea viđa gearddi stuorat go Norgga eanaviidodat ) . 1 Registtar lea ásahuvvon vai dulkageavaheaddjiide lea márkana dulkkaid logahallan , ja vai sin kvalitehtadiđolašvuohta buorrána . 1 Registtar galgá maiddái movttiidahttit doaibmi dulkkaid duođaštit ja ovddidit iežaset gelbbolašvuođaid . 1 Registrerenortnega berre hálddašit notarius publicus Oslos nugo politihkalaš bellodagaid registreren dahkkojuvvo . 1 Registrerengáibádusa mielde galget leat vuolláičállagat unnimus 200 olbmos geain lea jienastan- ja evttohanvuoigatvuohta Sámediggeválggain . 1 Registrerenbargu lea čađahuvvon ovttasbarggus boazodoaluin . 1 Registrerenbargu lea addán Sámediggái dárbbašlaš visogova kulturmuittuid viidodagas , daid dilis ja dikšundárbbus . 1 Registrerenbargu jotkojuvvo 2009:s , ja viiddiduvvo eará báikkiide maid birra Sámediggi lea ožžon báikkálaš dieđuid . 1 Registrerenbarggu Setermoenis lei Forsvarsbygg addán báhčinšilju viiddideami oktavuođas . 1 Registreremiid ulbmilin Ráisa álbmotmeahcis lei kártet kulturmuittuid turistabálgá miehtá Sieimmas Raisjávrái ja guovllus Njállaávžži birrasis . 1 Registreremat čájehit ahte Davvi-Norggas lastavuovddit ( erenoamážit soagit ) sihke lasket ja suhkot eanet ja eanet . 1 Registrerejuvvon mearka muitala gii lea bohcco eaiggát . 1 Registrerejuvvon kulturmuittut leat rašis kulturmuittut , ja dárbu rokkahaga eanet duođaštit ja dikšut lea stuoris . 1 Registrerehan-ohcama mielde Sámediggái ferte čuovvut iežas gieoain čállojuvvon julkkáštus ahte uhcimus 500 olbmos lea jienastanvuoigatvuohta sámediggeválggain , ja ahte sii háliidi t registrerehit oktavuoaa . 1 Registrenprošeavttaide galgá Askeladdena , SEFRAKa dahje Sámedikki registrerenskovvi geavahuvvot 1 Registariin sáhttet leat maid eará dieđut main lea mearkkašupmi gieldda plánabargui , dás maiddái plánaevttohusat maid gielda lea meannudeamen . 1 Registarastojuvvon eallinguoibmelihtolaččat geat nu háliidit , sáhttet rievdadahttit iežaset eallinguoibmelihtu náittosvuohtan . 1 Regiovnnalaš ovdánanprográmmaid bargu rahpá diekkár ollislaš ealáhuspolitihkalaš jurddašeami ja lahkaneami . 1 Regiovnnalaš eiseválddit ja Sámediggi leat áŋgiruššan nannet regiovdnapolitihkalaš doaimmad gos našuvnnalaš politihka prosedyrat ja dábit buorebut heivehuvvojit regiovnnalaš dási ulbmiliidda . 1 Regiovnnalaš dásis árvala Boazodoalloláhkalávdegoddi ahte otná guovllustivrrat rievdaduvvojit fylkkaboazodoallostivran ja ahte fylkkamánni váldá badjelasás daid doaimmaid mat dál leat boazodoallokantuvrrain . 1 Regiovnnalaš bieggafápmoplánaid ráhkadeapmi sáhtášii maiddái leat mielde stivremin huksemiid buori ja einnosteaddji vugiin . 1 Regiovnnaid vejolaš ráđđádallansoahpamušat sáhtáše huksejuvvot seamma dási eaktodáhtolašvuhtii go dálá ovttasbargosoahpamušat . 1 Regiovnna mihtuid galgá juksat go regiovnna siste sirre areálaid , namalassii ahte areálat sirrejuvvojit vuoru ­huvvon guovlluide boraspiriide ja vuoruhuvvon guohtonguovlluide . 1 Regiovdnii fárren ja ássat sámi guovllus lei deaŧalaš máŋgasii sis , geat álggahedje iežaset fitnodaga . 1 Regiovdnavearrokántuvrrat doibmet nubbelinnjá bálvalussan ja dain lea ovddasvástádus ovtta dahje máŋgga fágasuorggis olles riikkas . 1 Regiovdnaráđđi mearridii 1999:s prográmma prošeaktaoasi . 1 Regiovdna 5 Hedemárku , doalaha ovtta sámi ovddasteaddji . 1 Regionálapolitihkka lea dakkar suorgi mas riikkaidgaskasaš elemeanta lea guovddážis . 1 Regionálapolitihkka , dás maiddái Riikkaoasselávdegoddi ja fylkkaplánat 1 Regionálaplánain main leat areálageavaheami vástevaš láiddanjuolggadusat , lea ain dat váikkuhus gielddaplánemii ahte dat galgá biddjojuvvot vuođđun gielddaplánemii ja addit vuođu gielddaplánaid vuosttaldit . 1 Regionálaplána kulturmuittuid ja kulturbirrasiid várás . . . . . . . . . . . . . 1 Regionálalaš ovdánahttinruđat leat ruđat maid Sámediggeráđđi hálddaša doaimmaide ja prošeavttaide main lea oktasaš ruhtadeapmi fylkkasuohkaniiguin . 1 Regionála- ja guovllupolitihkka lea vuođđuduvvon golmma strategiijai , gč. Sd.dieđ. nr. 21 ( 2005 – 2006 ) Hjarte for heile landet . 1 Regionála- ja guovllupolitihkalaš deasttat galget garrasabbot deattuhuvvot iešguđet surggiid politihkas . 1 Regionála- ja báikkálaš áviissat danin eai sáhte formálalaš mearrádusrievdadeami bokte gohčodit iežaset sámi aviisan ja dan bokte sáhttit gáibidit oasi preassadoarjagis . 1 Regionála čálgobuorideapmi davviguovlluin dutká almmolašvuođa bálvalusfálaldaga regionála láhččin . 1 Regionála ásahusaid lassin , bargojuvvo ovttas báikkálaš ovttadagaiguin earret eará ovttadagain Filmhuset Tvibit , digitála videobuvttadeami kurssain . 1 Regionála vejolašvuođaid ferte garrasit deattuhit báikkálaš dárbbuid ektuige . 1 Regionála stivrenorgána ásahuvvo , lágas gohčoduvvon Finnmark fiskeriforvaltning ( Finnmárkku guolástushálddahus ) , man stivrii Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi válljeba golbma lahtu goabbáge . 1 Regionála stivrenorgána sáhttá dárkilet árvvoštallama vuođul árvvoštallat earáide ge guolástanlobi . 1 Regionála plánii galgá ráhkaduvvot doaibmaprográmma mii muitala mo plána galgá čađahuvvot . 1 Regionála plánastrategiija ráhkadeapmi geatnegahttá regionála ovddideami oasálaš doaibmiid árvvoštallat ja mearridit mat hástalusaid leat dehálepmosat regiovnnain , ja mo galgá dustet dáid hástalusaid . 1 Regionála plánastrategiija mearrida guđe regionála plánat galget ráhkaduvvot . 1 Regionála plánastrategiija lea regiovnna viidáset plánaovttasbarggu vuođđu go galgá juksat ovttamielalaš ulbmiliid . 1 Regionála plánastrategiija lea ođđa plánareaidu man láhkavuođđu lea §:s 7-1 . Dát lea lága áidna geatnegahttojuvvon plánenoassi regionála dásis . 1 Regionála plánas galgá álo leat plánačilgehus mas plána váikkuhusat válddahallojuvvojit . 1 Regionála plánamearrádusas lea dakkár váikkuhus ahte eai sáhte álggahuvvot dakkár sierra albmaduvvon huksen- dahje ráhkadusdoaibmabijut lagabui ráddjejuvvon geográfalaš guovlluin , mat mearrádusaid vuođul rihkkot plána almmá mieđiheami haga . 1 Regionála plánamearrádusa áigumuš lea eastadit huksema ja sullasačča fuolahan dihtii servodatberoštusaid guhkit áiggi vuollái . 1 Regionála plánamearrádusa sisdoallu lea vuosttažettiin jurddašuvvon priváhta huksejeaddjiid ja doaibmabiddjiid várás , muhto das leat maid váikkuhusat gieldda hálddašeapmái . 1 Regionála plánaide main leat láiddanjuolggadusat areálageavaheami birra , lea § 8-5 vuođul vejolaš mearridit regionála plánamearrádusa mii galgá sihkkarastit ahte eai dahkkojuvvo areálageavahanrievdadusat , mat rihkkot plána láiddanjuolggadusaid . 1 Regionála plánaid sáhttá ráhkadit dakkár áššiide mat gusket máŋgga gildii . 1 Regionála plánaid oktavuođas , gielddaplána areálaoasi oktavuođas ja dakkár guovlomuddema oktavuođas mas lea vuollegis bienalašvuođa dássi , leat erenoamážit evttohuvvon huksenstrategiijaid váikkuhusat ja plána areálarievdadusaid dievaslaš váikkuhusat maid ferte čielggadit . 1 Regionála plánafora ortnet lea váldojuvvon atnui máŋgga fylkkas . 1 Regionála plánafora 1 Regionála plánaeiseváldi galgá ráđđádallat gielddaiguin ja fylkkamánniin ovdalgo mieđáhus addojuvvo . 1 Regionála plánaeiseváldi galgá dohkkehit doaibmaprográmma ja ođasmahttit dan juohke jagi . 1 Regionála plánaeiseváldi , mii lea fylkkagielda , galgá bagadit ja veahkehit gielddaid daid plánenbargamušain . 1 Regionála plána sáhttá gustot olles regiovdnii ( geahča dálá fylkkaplánaid ) , regiovnna osiide , dahje dat sáhttá gieđahallat eanet ráddjejuvvon fáttáid olles regiovnna várás dahje dan osiid várás ( geahča dálá fylkkaoasseplánaid ) . 1 Regionála plána kulturmuittuid ja kulturbirrasa várás Finnmárkkus lea ođđahutkanbargu . 1 Regionála plána boahtá fylkkaplánaid ja fylkkaoasseplánaid sadjái . 1 Regionála ovttasbargu 1 Regionála ovdánanprográmmaid bargu rahpá diekkár ollislaš ealáhuspolitihkalaš jurddašeami ja lahkaneami . 1 Regionála ovddideapmi . . . . . . . . . . 1 Regionála ovddideami ruđat Friija váikkuhangaskaoamit Riikkaidgaskasaš doaibmabijut Doarjja sámi mátkeealáhusaid Ásahusdieđáhusa čuovvoleapmi 1 Regionála ovddidanruđat , Ivgu suohkan - Infrastruktuvradoaibmabijut Ivgu suohkanis 1 Regionála ovddidanprográmmat 1 Regionála juohku bisui nu mo dat lei ovdal . 1 Regionála ja báikkálaš doaimmat 1 Regionála gažaldagat 1 Regionála dutkanfoanddat - stivralahtuid nammadeapmi 1 Regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodoaibmadokumeanttat . . . . . . 1 Regionála boraspirenammagottit leat almmolaš hálddašanorgánat mat dahket mearrádusaid mat gusket sámi beroštusaide njuolgga , danne dat leat vuođđun daidda gáibádusaide álgoálbmogiid vuoigatvuođa birra mielmearrádeapmái mii boahtá ovdan ILO-konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 1 Regionaliseret váikkuhangaskaomiid dálkkádat- ja energiijasuorggis . 1 Region 6 . 1 Region 5 . 1 Reg. bargguhis 25–66 jagi – % ( geas 2000 ) 1 Refušuvdnaortnet oahpahusa ovddas sámegielas ja sámegillii . . . 1 Reformašuvnna geažil šattai girku stáhtagirkun mas gonagas lei oaivámužžan . 1 Referánssat álgoálbmogiidda lea maiddái searvvahuvvon dieđalaš komitea barggus REDD ektui . 1 Referánssat Sámi logut muitalit 1/Samiske tall forteller 1 ( 2008 ) Sámi allaskuvla , Sámi University College Sámi logut muitalit 1/Samiske tall forteller 2 ( 2009 ) Sámi allaskuvla , Sámi University College Sámi logut muitalit 1/Samiske tall forteller 3 ( 2010 ) Sámi allaskuvla , Sámi University College Statistihkalaš guovddášdoaimmahat / Statistisk sentralbyrå . 1 Referánssat Aubert , V. ( 1978 ) . 1 Referánssat Andersen , Svanhild ( 2009 ) : Vuođđoealáhusat , eanadoallu ja guolásteapmi , dás : Sámi logut muitalit 2 . 1 Referánssat : Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta : Handlingsplan for samiske språk – stáhtus 2010 og videre innsats 2011 Fulsås , Narve ( 1993 ) : Universitetet i Tromsø 25 år . 1 Referánssat : Norut Alta ( 2009 ) Sámedikki kulturdoarjjaortnega árvvoštallan áigodagas 2006-2008 Sámedikki 2006 jahkedieđáhus / Sametingets årsmelding 2006 Sámedikki 2007 jahkedieđáhus / Sametingets årsmelding 2007 Sámedikki 2008 jahkedieđáhus / Sametingets årsmelding 2008 Sámedikki 2009 jahkedieđáhus / Sametingets årsmelding 2009 Sámedikki 2010 jahkedieđáhus / Sametingets årsmelding 2010 Sámedikki kulturossodat 1 Referánssat : NOU 1995 : 18 . 1 Referánsajoavku lea okta eanet doaibmabijuin viiddes ja searvadeaddji proseassas oaččohit áigái ođđa vuoigŋadaguslága . 1 Referánsajoavku galgá erenoamážit árvvoštallat : - Leat go dáláš dahkkivuoigatvuođaid rihkkumiid hálddašanvejolašvuođat Interneahtas doarvái buorit ja árvalit vejolaš doaibmabijuid mat sáhttet buoridit vejolaš váilivuođaid . 1 Referánsajoavku galgá doallat iežas vuosttas čoahkkima njukčamánu 11. beaivvi 2010 . 1 Referánsajoavku galgá doaibmat ráđđeaddiorgánan Girjáivuođajahkái 2008 . 1 Referánsajoavkkus ledje mielde Gunnar Johnsen ( sávzaboanda Porsáŋggus ja Finnmárkku Boanddaid ja Smávvadálolaččaid searvvi jođiheaddji ) , Fred Johnsen ( mielkeboanda Deanus ja Finnmárkku Boanddaidsearvvi jođiheaddji ) , Svein Peter Pedersen ( mielkeboanda Gáivuonas ) ja Ole Edgar Nilssen ( fylkkaagronoma Finnmárkku fylkkamánnis ) . 1 Referánsajoavkkus leat hui máŋggalágan olbmot go lea sáhka kultuvrralaš duogážis , sohkabealis , agis ja geografiijas ja maid miellahtuid gelbbolašvuođas iešguđet fágasurggiin . 1 Referánsajoavkkuin leat dollojuvvon guokte čoahkkima . 1 Referánsajoavkku doaibmanáigi lea seamma go prošeavtta doaibmanáigi , dattetge ii guhkit go 31.12. 2000 rádjai . 1 Referáhtaáššit . 1 Referáhta čoahkkinjođihangotti čoahkkimis Tromssas 14.12.1999 1 Ref. nr. 09/1344 1 Ref. nr. 09/1343 1 Ref. nr 09/1348 Ohcanáigemearri : 27.03.09 1 Ref. nr 09/1347 1 Ref. nr 09/1346 1 Ref. nr 09/1345 1 Ref 200901106-/GUH 1 Redakšuvnnain ferte leat geavaheaddjiidentitehta ja čoavddasátni , maid Statskonsult hálddaša . 1 Redakšuvdnii : Preassakonferánsa cuoŋománu 10. b. . : Ođđa válgaortnet Sámediggái 1 Redakšuvdnajođiheapmi lea biddjojuvvon Sámedikki hálddahusa diehtojuohkinovttadahkii . 1 Redakšuvdnabargis lea erenomáš ovddasvástádus earret eará viežžat dieđuid oahpponeavvuid birra , áigeguovdilastit diehtovuođu ja čállit redakšuvnnalaš čállosiid uskkádahkii . 1 Redaksjon : Olav Beddari , Kåre Våga , Steinar Wikan . 1 Redaksjon : L. Lind Meløy , Ragnvald Mathiesen , Harald J. Olsen . 1 Reasta šaddá ruhtadit iežasosiin , priváhta ruđaiguin dahje báikkálaš ja regionála doarjagiiguin . 1 Reantu lea juo vuoliduvvon guktii . 1 Reanttuid hálddašeami vuoitu lei 2005:s 2,8 pst. , ja norgga ossosiid ja vuođđofoandaduođaštusaid vuoitu lei 31,9 pst. . 1 Reanttuid bidjamiid márkanárvu lei 140,7 mrd. ruvnno . 1 Reantoporteføljes lei gaskamearálaš jahkásaš vuoitu 6,8 pst. seamma áigodagas , mii lea jahkásaččat 0,9 pst. unnit vuoitu referánsaportefølje ektui . Muđui lei davviriikkalaš oasusinvesteremiin gaskamearálaččat 2,1 pst. vuoitu jagiin 2001 – 2005 , mii lea sullii seamma dássi go referánsaporteføljes . 1 Reantoporteføljas lei seamma áigodagas 0,9 pst. unnit vuoitu , go bálddastahttá referánsaporteføljiin . Oasusinvesteremat muđui davviriikkain adde 0,6 proseantačuoggá lassivuoittu , go geahččá dan referánsaporteføljii maid stivra lea mearridan galgá leat FTSE NOREX 30 . 1 Reantobuhttenortnegis mii lea skuvla- ja vuojahatrusttegiid várás rahppo vejolažžan lohpidit reantobuhtadusa daid investemiidda mat jagi 2010 leat 2 milj. ruvnnu rájáid siskkobealde . 1 Reantoboađut buohkanassii 31/12–2009 muttus 1 Reantoboađut buohkanassii 31/12–2008 muttus 1 Realistalaš oainnu mielde leat válljemuššan jogo Finnmárkku eananhálddašeapmi , mii doaimmašii oppa fylkka várás " dásseárvomálle " mielde , dahje juogaduvvon eananhálddašeapmi , mas Finnmárkku eananhálddašeapmi doaibmá ovttas Sámi eananhálddašemiin . 1 Realfágasuorggis : Bakerst : Per Ludvig Boine , Nils Henrik Måsø , Kjell Kemi , Sverre Njuolla . 1 Realfágalaš ja teknologalaš oahpahus Romssa universtitehtas ja fylkka allaskuvllain ferte nannejuvvot . 1 Realfágaid lohkanfálaldagaid offensiiva huksen juo ovdal dieñihuvvon fitnodatdárbbuid čuožžileami - vai huksejuvvo gilvalanovdamunit go fitnodagat válljejit oñña ásahanbáikkiid doaimmaidasaset . 1 Realekonomalaš sekšuvdna ( RS ) Sekšuvdnajođiheaddji : Ossodatdirektevra Yngvar Tveit . Barggut : Analyseret ja árvvoštallat stáđišvuođapolitihka , konjunktuvraovdáneami ja riikka gilvalannávccaid , dasa gullá maid bálká- ja haddeovdáneapmi . 1 Reaidun leat šiehtadallamat , šiehtadallamat golmma ovttaárvosaš beali gaskkas . 1 Reaiddut leat gávdnamis www.divvun.no http : / / www.divvun.no ja buot berošteaddjit ožžot daid viežžat . 1 Reaiddut leat gávdnamis www.divvun.no , ja buot berošteaddjit ožžot daid viežžat . 1 Reaiddut ja bivdoneavvut fievrriduvvojedje jávrre lusa giđđageasi . 1 Reaiddut InDesigna ja OpenOffice . 1 Reahkafabrihkka rievdaduvvo luossanjuovahahkan ja eanet báikkálaš ealáhusoassálastit viiddidit iežaset doaimma . 1 Re dakšuvdnabargi - Ref. nr. 10/3137 Prošeakta Sámi resursaarena - rabas virgi redakšuvdnabargin mas álgin lea farggamusat . Virgeáigodat bistá 31.12.10 rádjai , ja sáhttá guhkiduvvot 31.12.12 rádjai . 1 Ravdaavádatásahusat čatnasit dábálaččat universitehtaide ja allaskuvllaide ravdaavádatlágádusaid bokte , juogo vuollásaš goavdesearvin , dahje sierra doaibman . 1 Ravdaavádatásahusat sáhttet ásahit fágalaš ja organisatuvrralaš oktavuođaid váldoásahussii , seammás go bissot iehčanassan ja ieža besset ráđđet vuoruhemiid ja ovdánanvejolašvuođaid ektui . 1 Ravdaavádatásahusat eai ge dárbbat čuovvut mihttomearregáibádusaid mat soitet hejot heivet vuollásaš ásahusa doaimmaide . 1 Ravdaavádatásahusain sáhttá leat dárbu hálddašit juridihkalaš ja ekonomalaš gelbbolašvuođa rehketdoallodeavdimis ja bálkábálvalusas . 1 Ravdaavádatorganiseren addá iešguđetlágan vejolašvuođaid ja stuora máškitvuođa . 1 Ravdaavádatdoaibma lea doaibma mii jođihuvvo muhtun guovddášásahusas , dahje lea čadnojuvvon dasa , ja dat dahkko dan ásahusa dábálašbargguid bálddas . 1 Ravdaavádatdoaibma beassá oalle friddja válljet organiserema , doaimmaheami ja stivrenhámi . 1 Ravdaavádahkan oaivvilduvvo fierpmádat mas leat mielde dakkár iehčanas riektesubjeavttat ja prošeavttat , mat fágalaččat ovttasbarget muhtun guovddášásahusain , ja main lea ravdaavádatdoaibma . 1 Rauni Magga Lukkari , Tromssas eret , lea evttohuvvon várrelahttun . 1 Rauna Rahko rauna.rahko@samediggi.fi , tel +358 50 577 5000 1 Rastáčuohpahatguorahallan dain bohtosiin mat ledje dearvvašvuođa- ja eallindilleiskkadeamis SAMINORas ja maid čuovvolahttiniskkadeapmi mii sáhttá čájehit rievdademiid mat áiggi mielde šaddet eallinvuogis , eallindilis ja dearvvašvuođas . 1 Rasmussen , Siv : En økende samisk bevissthet . 1 Rasmussen , Kåre Gade : Sør-Varangers skolehistorie til 1880 – med hovedvekt på den samiske og den kvenske perioden . 1 Rapportta galgá sáhttit geavahit ráđđadallamiid oktavuođas gaskal ráđđehusa ja Sámedikki . 1 Rapporta man Asplan Viak lea čállán 1 Rapporta : Finnmarkseiendommen under lupen 1 Rapport kompetansesenter samisk versjon 1 Rapport av 30.09.01 . 1 Rapport : Prosedyrer for konsultasjoner 1 Raporttat ovddiduvvojit departementii ja meannuduvvojit virolaččat NRK váldočoahkkimis . 1 Raporttat leat biddjojuvvon mielde jahkedieđáhussii . 1 Raporttat gárvánit juovlamánu rájes 2001 geassemánu rádjai 2003 . 1 Raporttat galget bid-djot ovdan juohke njealját jagis . 1 Raporttat 10 maid guovloráđit leat ráhkadan , leat mielde vuođđoávnnasin fylkaplánas , ja leat addán ávkkálaš dieđuid . 1 Raporttastis Olmmošvuoigatvuođaráđđái čilgii erenoamášdieđiheaddji James Anaya makkár doaimmaid son , mandáhtas vuođul , lea čađahan dan nuppi jagis go lea leamaš ON álgoálbmogiid erenoamášdieđiheaddjin . 1 Raporttas čájehuvvo maiddái ahte kultuvra sáhttá sihke ovddidit ja hehttet ealáhusgárgedeami , ja duogášdiehtun adnojuvvojedje gávdnosat Guovdageainnu silbarávdebirrasis . 1 Raporttas čilgejuvvo Sámedikki doaibma , sihke politihkalaččat ja hálddahusorgánan . 1 Raporttas ávžžuhuvvo Sámediggi doaibmevaččabut bargat ealáhusaid guvlui , čohkket váikkuhangaskaoapmegeavaheami buriide ovttaskasfitnodagaide ja deattuhit gu-ovlluguovdasaš ealáhusčohkkehusaid bajáshuksema . 1 Raporttas problematiserejuvvo dulkon movt guovttegielat ruđat galget geavahuvvot , ja das daddjojuvvo ahte jos sámeláhka dulkojuvvo čavgadit , de galget guovttegielat ruđat geavahuvvot ollašuhttit gáibádusaid mat leat sámelágas . 1 Raporttas muitaluvvo áššiid birra mat leat diehttelasat , ii ge maide dan birra mii sáhtášii buoridit boazodoalu dili , lohká ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Raporttas mii ovddiduvvui Genèvas čakčamánu 21. b. váldojuvvojedje Sámedikki árvalusat vuhtii . 1 Raporttas mii almmuhuvvui juovlamánus 2006 , daddjo earret eará ahte ovttasdoaibma eiseválddiid ja boazodoalu gaskka ii leat leamaš doarvái buorre dán proseassas . 1 Raporttas leat tabeallat ja mearkkašumit juohke doaibmasuorgái mat leat biddjojuvvon doarjjastivrii . 1 Raporttas lea maid árvvoštallojuvvon makkár ortnegat politihkalaččat válljejuvvon hálddašanorgánain leat doaibman válgaáigodagas . 1 Raporttas gávnnaha joavku ahte Sámedikki siskkáldas bearráigeahčču lea dohkálaš , muhto das lea buoridanmunni . 1 Raporttas gohčo-duvvon « ka kan æ få pæng til ? » 1 Raporttas galgá gozihanlávdegoddi čilget gozihandoaimmas , árvvoštallat stivrra jahkemuitalusa ja dilálašvuođaid maid dat siskkilda , ja árvvoštallat mo dát láhka doaibmá ja leago sávahahtti dan nuppástuhttit . Gozihanlávdegotti goluid máksá Finnmárkkuopmodat . 1 Raporttas galgá boahtit ovdan , leatgo konklušuvnnat ovttamielalaččat . 1 Raporttas galget boahtit ovdan doaimmat , bargu , sánit ja dajaldagat , čađaheapmi , árvvoštallan ja govat . 1 Raporttas evttohuvvo ahte ásahuvvojit bušeahttaprosedyrat jahkásaš bajimuš ekonomalaš rámmaid mearrideapmái Sámedikki ja eará sámi doaibmabijuid váste . 1 Raporttas evttohuvvo ahte Sámediggi sámelága rievdadusaiguin formálalaččat oažžu eambbo iešráđálaš sajádaga ráđđehusa ektui go dan mii otná dilli lea . 1 Raporttas earuhit gaskal ollesáiggi kurssiid ( 195 ) ja oasseáiggi kurssiid ohppiid ( 26 ) . 1 Raporttas daddjojuvvo ahte bieggafápmohuksen ollu eanet go mii dál lea áigeguovdil , šaddá mealgat divraset ja lea váddáseappot čađahit Finnmárkkus go Rogalánddas gaskkaid geažil geavahusguovlluin ja fápmolinjá goluid geažil . 1 Raporttas daddjo earet eará : « Ollislaš árvvoštallama vuođul [ … ] evttoha bargojoavku ahte sámi joatkkaskuvllaid hálddašeapmi sirdojuvvo fylkka ­suohkanii [ … ] . 1 Raporttas boahtá ovdan ee. ahte leat soames oktasaš juksanmearit fitnodagaid ásaheamis . 1 Raporttas boahtá ovdan ahte sámi mánáid ja nuoraid mielas ii leat Sámediggi sin várás . 1 Raporttas boahtá ovdan ahte mánáidgárddiid iežaset oaivila mielde leat doarjagat deaŧalaččat sihke mánáid ja bargiid sámi giela , kultuvrra , identitehta ja gálggaid ovddideapmái . 1 Raporttas Guovdageainnus 1877:s dieđihuvvo ahte dušše sullii 1/3 skuvllageatnegahtton ohppiin bohte oahpahussii . 1 Raporttas , mii geahčada Ruoŧa vejolašvuođaid ratifiseret ILO-konvenšuvnna nr. 169 , « Sámit – eamiálbmot Ruoŧas » ( « Samene – et urfolk i Sverige » ) , evttohuvvui dieđihanáŋggir ­deapmi eamiálbmogiid birra Ruoŧas . 1 Raporttaid lohkamis sii ledje dolkan . 1 Raportta vuođul Iskkadeapmi sámegiela geavaheami birra árvvoštallo ahte árvvu mielde 23 000 olbmo Norggas hállet sámegiela . 1 Raportta ovdanbuktin . Jan Olli bokte , Asplan viak dii. 14.15 - 14.45 Ságastallan dii. 14.45 - 15.10 Sáivaguolásteapmi árvoháhkama vuođđun . 1 Raportta loahppaárvvoštallan lea ahte sámegiella lea muhtun muddui ovdánan jagi 1993 rájes , muhto lea váttis oaidnit masa gielda lea geavahan guovttegielalašvuođadoarjagiid maŋŋel go Sámediggi heittii gáibideames dárkkistuvvon rehketdoalu . 1 Raportta loahppajurdda lea ahte lea dárbu heivehit sámelága giellanjuolggadusaid riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaide . 1 Raportta lea čállán ON:a álgoálbmotvuoigatvuođaid erenoamášraportevra , professor James Anaya . 1 Raportta lea čállán ON álgoálbmotvuoigatvuođaid erenoamášraportevra , professor James Anaya . 1 Raportta lea ráhkaduvvon lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusaid doaibmabidjun . 1 Raportta lea departemeanttaidgaskasaš bargojoavku gárven ja lea kárten ja árvvoštallan dálá sierragessosa , ja árvvoštallan molssaevttolaš čovdosiid dálá ortnegii . 1 Raportta lea bargojoavku ráhkadan mas leat Bargo- ja searvadahttindepartemeantta , Justisdepartemeantta ja Sámedikki áirasat . 1 Raportta lea Nexia ráhkadan Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta ( FAD ) ovddas . 1 Raportta hábmema vuolggasadjin galgá leat dálá statistihkka ja/dahje eará guoskevaš dieđut ja árvvoštallan- , čielggadan- ja dutkanbarggu dieđut . 1 Raportta galgá ON:a olmmošvuoigatvuođaidráđđi gieđahallat čakčamánus 2011 . 1 Raportta galgá ON olmmošvuoigatvuođaidráđđi gieđahallat čakčamánus 2011 . 1 Raportta bohtosiid gánnáha atnit muittus , ja fertešii maid guorahallat daid dárkileappot go viidáseappot galget bargat eastadanbargguin . 1 Raportta : bout mielddusat 1 Raportii lea čohkkejuvvon dat dutkan mii dássážii lea dahkkon , ja boazodoallu rávvejuvvo mo galgá dahkat huksejeaddjiid ja almmolaš proseassaid ektui , ja huksejeaddjit rávvejuvvojit mo sáhttet garvit dárbbašmeahttun stuorra vahágiid boazodollui . 1 Raporterenáigemearri lea ođđajagimánu 25. b. juohke jagi . 1 Raporteren lea dássážii addojuvvon artihkkala 27 vuolde , mii čielgasit siskkilda veahádagaid . 1 Raporteren departemeanttaide ruđaid geavaheami birra dáhpáhuvvá Sámedikki jahkedieđáhusas , mii sáddejuvvo Stuorradiggái stuorradiggedieđáhusa hámis oktan ráđđehusa mearkkašemiiguin . 1 Raporteren ON siviila ja 1 Raporteremis galgá čielgasit boahtit ovdan : 1 . 1 Raportejeaddji ráhkada maid raporttaid dakkár fáttáin mat leat erenoamáš deaŧalaččat álgoálbmogiidda , ee. gávdnojit raporttat guovttegielalaš oahpahusas ja áššiin mat gullet riektevuogádagaide ja vieruiduvvan vuoigatvuođaide . 1 Raportejeaddji ráh ­kada álgoálbmogiid dilis raporttaid iešguđet riikkain maŋŋilgo lea leamaš guossis sin luhtte . 1 Raportejeaddji lea maŋemus jagi dárkilit čuvvon Nepála álgoálbmogiid dili . 1 Raportejeaddji bargomearrádus lea maid hábmet rávvagiid ja árvalit doaibmabijuid ja doaimmaid mat suddjejit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid . 1 Raporta čájeha áigodagas 2003-2004 ahte investerengolut boazodoalus leat lassánan 14,3 miljon ruvnno . 1 Raporta čájeha earret eará ahte ortnega beaktu lea dan duoh ­ken ahte guovllueriid geažil šaddá eará guolli ­juohku go dábálaš guollebivddus , ja ahte dábálaš guollebivddu ovdánahttin mearkkašii ollu guovl ­luearreortnegii . 1 Raporta čájeha ahte vuođđoskuvllas lea sámegieloahpahus viiddiduvvon , ja mánáidgárddiid lohku , gos leat sámegielat fálaldagat , lea lassánan . 1 Raporta čájeha ahte sámit leat eanet duhtameahttumat dearvvašvuođadoaimmahagain go dážat . 1 Raporta čájeha ahte muhtun sámi guovlluin rahčet oažžut optimála buvttadusa . Dát muitala midjiide ahte leat vejolašvuođat buoridit . 1 Raporta čájeha ahte bargit dárbbašit earret eará gelbbolašvuođa sámegielas ja sámi árbevirolaš bargguin . 1 Raporta árvvoštallá fuolahit go sámelága giellanjuolggadusat riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid , erenoamážit unnitlohkogiellasoahpamuša . 1 Raporta « Norgga sámiid guovlluid mánáidsuodjalusa máhttostatus ja máhttodárbu » , gárvejuvvo 2008 njukčamánu , ja dat galgá adnojuvvot oassin máhttovuođus ráhkadit implementerema muhtin kulturhearkkes metodain . 1 Raporta vuođđuduvvá giellageavahanguorahallamii mii čađahuvvui jagiin 1999 ja 2000 Finnmárkkus ja muhtun gielddain Romssas , Nordlánddas , goappaš Trøndelágafylkkain ja Hedmárkkus . 1 Raporta sisttisdoallá čilgehusa ollu dilálašvuođaid birra mat váikkuhit sámepolitihka ovdáneapmái áigodaga 2003 gitta 2008 rádjái , nugomat šiehtadus prosedyraid birra ráđđádallamiidda gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ja Finnmárkolága . 1 Raporta siskkilda evttohusa čielggadanrádjái , láhkageavaheapmái , hálddašanortnegii , čielggadandárbui , joatkkalágideapmái , áigeplánii ja bušehttii . 1 Raporta sisdoallá maiddái rievdadanevttohusaid mat erenoamážit barget dan guvlui ahte álkidahttit ášševuojeheami ja ášše-meannudeami , rievdadit njuolggadusaid gokko eai lean heivvolaččat , ja oažžut čielgaset meroštallamiid . 1 Raporta ráhkadettiin čađahedje jearahallaniskosa Sámedikki jienastuslogu vuođul , maid sáddejedje 3500 olbmui geat ledje jienastuslogus . 930 olbmo vástidedje . 1 Raporta ruđaid geavaheamis jagi 2009 doaibmaplána mielde , sáddejuvvo Sámediggái maŋimustá borgemánu 1. b. 2010 1 Raporta prošeaktaáigodaga birra lea ráhkaduvvomin . 1 Raporta oahppodilálašvuođaid birra gieđahallojuvvo Parlamentáralaš ráđi čoahkkimis Kárášjogas njukčamánu 23. ja 24. b. Stáhtalaš oahpahuseiseválddit , Suoma sámiguovllu leanastivra Oahpahusossodat ja Finnmárkku fylkka oahpahusossodat , lágidit ovttasbargočoahkkimit sullii oktii jagis . 1 Raporta oahppodilálašvuođaid birra gieđahallojuvvo Parlamentáralaš ráđi čoahkkimis Kárášjogas njukčamánu 23. ja 24. b. . 1 Raporta namuha maiddá ođđa plánalága oanehaččat . 1 Raporta meannuduvvo jáhku mielde Sámedikki dievasčoahkkimis miessemánus . 1 Raporta man namma lea « Samiske tall forteller 1 » , mii komentejuvvui sámi statistihkas jagi 2008 , almmuhuvvui čakčamánus jagi 2008 . 1 Raporta loahppajurdda lea ahte eanaš almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket , eai deavdde lága gáibádusaid ollásit . 1 Raporta lea čállojuvvon Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta diŋgojuvmi vuođul . 1 Raporta lea sáddejuvvon áirasiidda . 1 Raporta lea sáddejuvvon gulaskuddamii , ja cealkináigi lea cuoŋománu 16.b.2012 . 1 Raporta lea ráddjejuvvon áigodah ­kii 1996–2000 . 1 Raporta lea ráddjejuvvon Sáltoduoddarii , muhto Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma sávvá ahte dárbbašlaš doaibmabijut álggahuvvojit jođáneamos lági mielde maiddái guovlluin mat leat máttabealde Sáltoduoddara . 1 Raporta lea ollislaččat mielddusin dán jahkedieđáhusas . 1 Raporta lea miellagiddevaš . 1 Raporta lea kvantitatiivvalaš buohtastahttin bieggafápmohuksema vejolašvuođas ja makkár váikkuhusaid guoskevaš prošeavttat Finnmárkkus ja Rogalánddas buvttihit . 1 Raporta lea gulaskuddamis guoskevaš institušuvnnain ja áigemearri buktit cealkámuša lea čokčamánu geassemánu 1. 2001 . 1 Raporta lea buorre vuođđu bargui mii galggašii buoridit fálaldagaid sámi geavaheddjiide . 1 Raporta lea almmolaš viđajagi guorahallan mas EØS- ja EU-rikkaid DGT-láddan guorahallojuvvo . 1 Raporta konkludere ahte Ája sámi guovddáš ja Riddu Riđđu galget organiserejuvvot oasussearvin , ja galget boahtteáiggis bargat otná doaimmaid nu go doaimmahit sámi guovddáža , giellaguovddáža , girjeráju , girjebusse , museaid , čájáhus / kulturgaskkustanvisttiid gievkkaniid ja festiválaid ja vel lassin ođđa doaimmaid doaimmahit . 1 Raporta konkludere ahte Boazodoallostivrra 2002 mearrádus ahte juksat alimus boazologu 64.300 ovdal cuoŋománu 1. b. 2005 , ii leat lihkostuvvan . 1 Raporta ja čoahkkáigeassu leat gávdnamis interneahtas disdaga cuoŋománu 10. b. dii. 12.00 . 1 Raporta ja seminára – geavaheaddjiiid vásáhusat Čuolbmačilgehusat mat gusket sámegiela čállinmearkkaide ja ITii , leat máinnašuvvon máŋgga oktavuođas , ja leat earret eará ovttastuvvon ráđđehusa eNorge-plánii , ráđđehusa elektrovnnalaš sisdoalu strategiijii , ja ráđđehusa almmolaš suorggi ITa strategiijii . 1 Raporta gárvána 2003 . 1 Raporta gárvvistuvvui 2009:s ja čájeha ahte lea dárbu oažžut eanet árvvoštallamiid ja čilgehusaid ovdal go konkrehta ovddidanbarggu sáhttá álggahit . 1 Raporta girjjálašvuođapolitihkalaš gaskaomiid birra gárvvis 1 Raporta gieđahallá dan lagabut 17. kapihttalis . 1 Raporta geavahuvvo vuođđun ráđđádallamiin gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki . 1 Raporta galgá vuolláičállojuvvot . Sámediggi dárkkista raporttaid riska- ja mávssolašvuođárvvoštallamiid vuođul . 1 Raporta galgá leat vuođđun šiehtadallamiidda duodjeorganisašuvnnaiguin . 1 Raporta galgá leat vuođđun ráđđádallamiidda gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki . 1 Raporta galgá leat vuođđun politihkalaš ságaškuššamiidda Sámedikki ja ráđđehusa gaskkas boahttevaš ráđđádallanortnegiid birra . 1 Raporta galgá leat gárvvis maŋimusat njukčamánu 1. b. 2010. 2.8.8.3 Duoji fidnooahppiortnet Fidnooahppoortnet doajis lea álggahuvvon , ja guhtta ohcci leat ožžon fálaldaga álgit fidnooahppin . 1 Raporta evttoha doaibmabijuid dán oktavuođas , earret eará giellagárgedanprográmma . 1 Raporta evttoha ahte ásahuvvo lávdegoddi sámegiela ealáskahttimii . 1 Raporta evttoha ahte eiseválddit árvvoštallet viiddidit giellavuoigatvuođaid doaibmaguovllu ja bidjat árjjaid sámegiela ealáskahttimii . 1 Raporta duodjeealáhusa ekonomalaš dilis 2008:s , mii lea dahkkojuvvon jagi 2007 rehketdoalu loguid vuođul , čájeha ahte sis geat ledje mielde iskkadeamis , lea gaskamearálaš doaibmaboađus 94 216 ru , mii lea seamma dásis go 2006:s . 1 Raporta deattuha iešguđetláhkai váikkuhusaid johtingeainnuide . 1 Raporta deattuha dárbbu ovttasbargat riikkarájiid rastá sámi ássanguovlluin . 1 Raporta deattasta ahte momssa luvven lea beaktilis váikkuhangask ­aoapmi mainna sáhtášii buoridit ealáhusa gán ­náhahttivuođa . 1 Raporta deattasta ahte dálkkádatrievdamat váikkuhit lundui ja servodahkii . 1 Raporta dattetge ii biehttal ahte johtaleapmi lei jieŋa rastá . 1 Raporta dan birra ahte luvvet momssa duojáriin lea ráhkaduvvon . 1 Raporta biddjojuvvo ráđđádallamiid vuođđun . 1 Raporta biddjo konsulterema vuođđun konkrehta áššiid oktavuođas , ja go konsulterejit sámi servodagaid ovdánahttindárbbuid hárrái sámi áššiid stáhtaráđi ja Sámediggepresideantta nuppi jahkebeallečoahkkimis . 1 Raporta bargojoavkkus mas ledje mielde lahtut Máhttodepartemeanttas , Sámedikkis ja Oahpahusdirektoráhtas . 1 Raporta barggaheaddji lei Sámediggi , ja dat addá vuđolaš válddahusa mediadilálašvuođas jahkeduhátmolsašumis . 1 Raporta almmuhuvvui čakčamánu 7. beaivvi . 1 Raporta almmuhuvvo www.oahpponeahtta.no 1 Raporta Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddážis ( SEGas ) , Deanus , 2000 , Sámi giellaráđi ovddas . 1 Raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra Buot dokumeanttat leat PDF-hámis : 1 Raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra Bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen ja Sámediggepresideanta Aili Keskitalo leaba odne ožžon bargojoavkoraportta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra . 1 Raporta Sámedikki doarjjastivrras 2001 - 2005 1 Raporta Sámedikki birra 1 Raporta Kartlegging og utredning av offentlige samiske informasjonstjenester ( almmolaš diehtojuohkinbálvalusaid kárten ja čielggadeapmi ) , maid Davviriikkaid sámi instituhtta ráhkadii Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddas 2001 , evttoha earret eará lasihit sámegiela geavaheami ja sámegielat diehtojuohkima . 1 Raporta Govdabáddegokčan 2011 čájeha ahte sullii 7000 báikedoalus dál váilu vuđolaš govdabáddefálaldat ( 0,64 Mbit / s báddeviidodat ) . 1 Raporta Europe ’ s Digital Competitiveness Report ( pdf , eŋgelasgillii ) 1 Raporta : Eanetlohkoráđđehusa sámepolitihkka ( pdf ) 1 Raporta / Rapport 1/2011 1 Raporta / Rapport 1/2010 1 Raporta , 25.05.2007 1 Raporta , 19.10.2009 1 Raporta , 07.10.2008 1 Ranveig Matheussen 1 Randis lei lohkangelbbolašvuohta , go lei vázzán gymnása , muhto Trygves ii lean dat dalá njuolggadusaid mielde , vaikko sus lei 4-jagi oahpaheaddjiskuvla ja dárogiela gaskafága Norgga oahpaheaddjiskuvllas . 1 Randi váidalii Skuvladirektevrii ja doppe oaččui doarjaga . 1 Randi barggai skuvladirektevran daid áiggiid go sámi ohppiid skuvlafálaldat sakka nuppástuvai . 1 Randi Thrane 1 čálii ahte jávkan lassánii hirbmosit 1893:s ja ovddos guvlui , juoga maid sihke son ja dalá skuvlastivra čilgejit geafivuođain ja gaskkaiguin . 1 Randi Solli Pedersen John Henrik Eira 1 Randi Solli Pedersen Einar Lifjell jođiheaddji 1 Randi Sjølie 1 Randi S. Pedersen 1 Randi Romsdal Balto 1 Randi Nordback Madsen riegádii 1930:s ja bajásšattai Follafossas Davvi-Trøndelágas . 1 Randi Nordback Madsen ja Trygve Madsen : 1 Randi Kvivesen 18 . 1 Randi Kvivesen , áirasa nr. 16 Willy Olsen várrelahtu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Randi Kvivesen , áirasa nr. . 17 Randi Solli Pedersen várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Randi Juuso , tlf. 78 48 42 20 1 Randi A. Skum gažaldat , beaiváduvvon 22.02.00 1 Randi A. Skum , NSR , Nils O. Nilsen , NSR , Magne A. S. Huuva , NSR , Laila Gunilla Wilks , NSR , Roger Pedersen , Sámi válgalihttu , Ove Johnsen , Sámi válgalihttu , Geir Liland , Sámi válgalihttu , Per Solli , Bargiidbellodat , Eva Josefsen , NSR , Willy Ørnebakk , Bargiidbellodat , Margreta P. Kristiansen , Bargiidbellodat , Marie Therese Nordsletta Aslaksen , Bargiidbellodat , Birger Nymo , NSR ovddidit čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 1 Randi A Skum ( čoahkkinortnegii ) 1 Raimo Valle ( Foto : Studio Snorre ) 1 Rahčamuššii geafivuođa vuostá gullet máŋgga sektordepartemeantta ovddasvástádussurggiid doaibmabijut . 1 Rahčamušat hehttet skuvlaheaitima joatkkaskuvllas leai váldotemá go stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja máhttoministtar Kristin Halvorsen otne álggaheigga ođđa skuvlajagi ovttas Fyrstikken skuvlla ohppiiguin Oslos . 1 Rahppui maid vejolašvuohta geavahit dábálaš álbmotregistara go ráhkada sámi jienastuslogu ja vejolašvuohta geavahit elektruvnnalaš dihtorastima go ráhkada jienastuslogu ( § 2-6 ođđa nubbi ja goalmmát lađas ) . 1 Rahppojuvvui maid vejolašvuohta ásahit virolaš geatnegasvuođa sirddašit departemeantta ja olggut etáhta gaskkas . 1 Rahpanáigi sihke ovddalgihtii jienasteapmái ja dan jienasteapmái mii sámediggeválgii čađahuvvo válgadikkis galgá heivet oktii stuorradiggeválgga rahpanáiggiide ( láhka ¬ásahusa § 47 ) . 1 Rahpanáiggit 1 Rahpansártnistis giittii fylkkaráđđi arkitekt A 3 ja huksejeaddji , Nor-Team AS , buori barggu ovddas , ja lihkuhii fylkkasuohkana , Finnsnesa ja Leaŋgaviikka suohkaniid ođđa visttiin . 1 Rahpanproseassa máttabealde ovddeš riidovuloš guovllu lahka Ruošša lea mearriduvvon - Dáinna petroleagávdnosiin leat buot váillahuvvon bealit sajis maidda lea dárbu ovddidit Barentsábi petroleaprovinsan guhkit áigái . 1 Rahpamat ja čalmmustahttimat Fylkkageaidnu 221 Stongelandseidet-Skrolsvik 1 Rahpama oainnát NRK1 , gaskavahkku golggotmánu 19. beaivve , diibmu 12.45 . 1 Ragnhild Sørlie ja Elsa Pedersen Skogstad leaba maid govas . 1 Ragnhild Sandøy lea riegádan 1953:s ja bajásšattai Sállannuoris , Sunnmøres ja Sálttos . 1 Ragnhild Sandøy lea leamaš áŋgir sámepolitihkas , lea searvan almmolaš čielggademiide ja doaimmahan ja čállán ollu raporttaid ja artihkkaliid aviissain , áigečállagiin ja girjjiin davviguovlluid valljodathálddašeami , eanadaga , ja eanadathistorjjá birra . 1 Ragnhild Sandøy : 1 Ragnhild Sandøy ( Govva : Haavard Stangnes , Nordlys ) 1 Ragnhild Ravna lea riegádan 1940:s ja lea bajásšaddan Hurumas , Buskerudas ja Oslos . 1 Ragnhild Ravna : 1 Ragnhild Ravna ( Gova luoikan Ragnhild Ravna ) 1 Ragnhild Nystada fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Ragnhild Nystad Per Edvin Varsi 1 Ragnhild Nystad Olaf Eliassen 1 Ragnhild Nystad Egil Olli 1 Ragnhild Nystad , áššeovddideaddji 1 Ragnhild Lydia Nystad Bente Hætta 1 Ragnhild L. Nystad Magnhild Mathisen 1 Ragnhild L. Nystad Egil Olli 1 Ragnhild L. Nystad Asbjørg Skåden 1 Ragnhild L. Nystad 8 . 1 Ragnhild L. Nystad , áššejođ . 1 Ragnhild Katrine Lavde n. Børresen , 28 . 1 Ragnhild Enoksen lea čállán máŋga artihkkala iešguđet áigečállagis , earret iežá Menneske og miljø i Nord-Troms [ Davvi-Romssa historjásearvvi jahkegirji ] . 1 Ragnhild Enoksen lea riegádan 1950:s ja lea Návuonas bajásšaddan . 1 Ragnhild Enoksen : 1 Ragnhild Enoksen , Kvenangen 2003 ( Govva : Svein Lund ) 1 Ragnhild Dahlheim Eriksen nissonbeaivvi sárdni 1 Ragnhild Dahlheim Eriksen , Hagbart Grønmo ja Kirsti Bergstø dolle sáhkavuoruid dásseárvosemináras njukčamánu 8 . 1 Ragnhild Dahlheim Eriksen , Hagbart Grønmo ja Kirsti Bergstø Jan Roger Østby 1 Ragnhild Andersen n. Jensen , 14 . 1 Ragnar Olsen , viisadáiddár geas leat ruohttasat Finnsnesis , doalai dáiddalaš oasi rahpamis . 1 Ragnar Auglend , Bergen Ovddeš politiijameašttir Hordalandas ja ovddeš rektor Politiijaallaskuvllas . 1 Radiosáttasártniinis son moaitá dáruiduhttima , maiddái iežas vásáhusaid vuođul . 1 Radiosáddagat sámegillii álggahuvvo 1946:s , ja dás šattai deanodatlaš Katrine Johnsen njunuš olmmožin ollu jagiid . 1 Radiosáddagat fáttáid vuođul 2009 1 Radiojournalistan Gáivuonas 1997–98 vásihin máŋgii ahte lei váttis gávdnat olbmuid geat mieđihedje muinna háleštit , ja máŋgga sis geat goittot háleštedje muinna , eai eisege viššan « áimmus « hállat . 1 Radioaktivitehta – 20 jagi ovdal Černobyla 1 Radio ja eará mediaid dieđuid vuođul leat ádden ahte Girko- ja oahpahusdepartemeanta árvvoštallá ásahit sámi gymnása Áltái . 1 Radio Norge - geatnegahtton prográmmalágideamit Diibmolohku sáddagiin mat leat oaivvilduvvon sámi albmogii 1 Radio Norga Riikaviidosaš kommersieallas radiokanála Radio Norge lea sáddenkonsešuvnnastis geatnegahttán fállat sisdoalu mii lea erenoamážit sámi álbmogii oaivvilduvvon . 1 Radikálaid bealis ákkastalle ahte ii lean nu deaŧalaš Norgii ahte dan ovddasteaddjit olgoriikkas besse ovttastallat hoffa- ja ádelbirrasiiguin . 1 Radikála gurutalbmá Wollert Konow mielas lei olgoriikabálvalusa álgoorganisašuvda , mii lei vuolgán ruoŧa árbevierus , dušše oktasaš ruoŧŧilaš-norgalaš organisašuvnna uhcamálleš . 1 Rabasvuođa go metodihkka ja luoittut lea áddehahttit , logalaččat ja go daid maŋŋel sáhttá geahččalit . 1 Rabasvuohta proseassas dahká álkibun Sámediggái buktit oaiviliiddis substantiála čuolbmačilgehusaide juohke áššis . 1 Rabasvuohta ja áššebáhpáriid geahčadanvejolašvuohta Viesut Romssa fylkkasuohkana visttit dahket buohkanassii 250 000 m 2. Dat leat skuvlavisttit , hálddahusvisttit , valáštallanhállat , bátneklinihkat , bealjehisčalmmehemiid guovddáš , ássanvisttit ja mánáidgárddit . 1 Rabasvuohta ja máhtolašvuohta gessojuvvojedje ovdan deaŧalaš beallin iešsoardimiid eastadeami oktavuođas . 1 Rabasvuohta ja demokráhtalaš váikkuhanvejolašvuođat Sámedikki bušeahttamearrrádusaide eai goassige leat leamaš stuorát ovdal go maŋŋá go bušeahttavuogádat nuppástahttojuvvui 2001:s . 1 Rabas čoahkkin 1 Rabas čoahkkimat boktet almmolaš beroštumi sámi gažaldagaide , ja láhčet dili dihto politihkalaš dárkkástussii dasa mii dáhpáhuvvá mediaid bokte ja politihkalaš oponiovnna bokte . 1 Rabas čoahkkimat Finnmárkkulága njuolggadusaid birra 1 Rabas čoahkkimat Dás oaidná rabas čoahkkimiid dáhtoniid . 1 Rabas čoahkkimat 1 Rabas virgi Sámedikkis mas ohcanáigi lea : 02.06.10 1 Rabas virgi Sámedikkis : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis - bistevaš virgi - ref. nr. 09/4922 1 Rabas virgi : Čálli / konsuleanta - arkiiva - bistevaš virgi - 3. almmuheapmi – Ref. nr. 08/5017 1 Rabas virgi : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi – sadjásaš - Ref. nr. 09/2785 1 Rabas virgi : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi – bistevaš virgi – ref. nr. 09/3030 1 Rabas virgi : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - sadjásaš - Ref. nr. 09/4240 1 Rabas virgi : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr. 09/2787 1 Rabas virgi : Vuosttaškonsuleanta / ráđđeaddi - Ref. nr. 09/2786 1 Rabas virgi : Ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - gulahallan - bistevaš virgi - 2. almmuheapmi - Ref. nr. 09/1629 1 Rabas virgi : Ráđđeaddi / Seniorráđđeaddi – bistevaš virgi - ref. nr. 09/2784 1 Rabas virgi : Ráddeaddi / seniorráddeaddi - gulahallan 1 Rabas virgi : Ossodatdirektevra 1 Rabas virgi : Konsuleanta / vuosttaškonsuleanta arkiivii 1 Rabas virgi : Gulahallandirektevra 2 . 1 Rabas virgi : Bargiidráddeaddi 1 Rabas virgi , ohcanáigi : 10.06.10 1 Rabas virggit : 4 virggi 1 Rabas virggit - geassemánnu 2009 1 Rabas virggit , ohcanáigi : 10.06.10 1 Rabas virggi , ohcanáigi : 10.06.10 1 Rabas ságastallan ja oaiviliid lonohallan leat demokráhtalaš mearridanproseassaid nannema ja álbmotstivrejumi ovddideami vuođđu . 1 Rabas seminára Sámeálbmotfoandda geavaheapmi birra 1 Rabas ohcanáigi gitta čakčamánu 1. b. 2010 rádjai . 1 Rabas ohcanáigemearri čakčamánu 1. b. rádjai 2010 . 1 Rabas ohcanáigemearri lea golggotmánu 15. b. 2010 . 1 Rabas johttingeainnut leat deaŧalaččat dainna jurdagiin ahte mii galgat beassat oaidnit min luonddu . 1 Rabas gulaskuddan Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis 1 Rabas gulaskuddamat Stuorradikkis Finnmárkkulága birra 1 Rabas fas vuossárgga juovlamánu 13. b. dii.08 00. : 1 Rabas alit almmi sádjái oidnen boares ránesmála . Besiid ja ovssiid dahje rissiid ovddas oidnen boares spálgguid seinniin . 1 RUP:aid galgá almmotge Gieldadepartementa dohkkehit . 1 RUOŦŦA 1 RUHTADANDEPARTEMEANTA ÁSAHUVVUI 1814 Seamma jagi go go Norga šattai sierra stáhtan -1814:s - de ásahuvvui Ruhtadandepartemeanta – oktan viđain eará departemeanttain sierra departemeantan . 1 RU vuođđodutkange lea deaŧalaš riikkaoasi guhkesáigásaš strategiijas , mas davvinorgalaš ealáhuseallin galgá ovddiduvvot ođđaáigásaš máhttodoaibman . 1 RU ja Romssa ealáhusdoaimmaid ovttasbargu lea omd. dorjon máŋgga fitnodaga ásaheami ja ovdáneami . 1 RSS-lohkkit gávdnojit eanaš vuogádaid várás , ja dan lassin gávdnojit máŋga RSS-lohkki maid sáhttá neahtas geavahit . 1 RSS lea álkis ja johtilis vuohki čuovvu mielde neahttabáikki sisdoalus , váikke vel ii fina ge doppe . 1 RSS geavaheapmái dárbbašat dakkár neahttalohkki , mii hálddaša RSS dahje sierra RSS-lohkki . 1 RSS Feed 1 RR 2007 1 RR 2005 a ) 1 RR 2005 Buš 2006 a ) 1 RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 a ) 1 RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 450 450 450 450 450 450 450 450 1 RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 4 100 3 000 8 500 6 000 1 000 1 RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 300 1 RR 2005 Buš 2006 7 625 1 ROMSSA GUVLLULAŠ OVDDIDANPROGRÁMMA 2008-2009 2.1 Fylkkasuohkana rolla , bargoguoimmit ja ovttasbargošiehtadusat Juovlamánus 2006 bijai Ráññehus Sd. dieñ . nr 12 ( 2006-2007 ) Guvllolaš ovddamunit – Guvllolaš boahtteáigi , mii bidjá rápmáid joatkka proseassii gos otnáš fylkkasuohkan oññajagimánu 1. b. 2010 galgá molsujuvvot oññasat ja nannosat hálddašandásiin gos lea guovddáš aktevra guvllolaš ovddideapmai . 1 ROMSSA GUVLLOLAŠ OVDDIDANPROGRÁMMA ÁIGODAGA 2008-2009 Almmuheaddji : Romssa fylkkasuohkan , Ealáhusetáhtta , 9296 Romsa Telefovdna 77 78 80 00 . 1 ROMSSA FYLKKASUOHKANIS LEA RIIKKAIDGASKASAŠ OVTTASBARGOŠIEHTADUS : Arhángelskka fylkkain Murmánskka fylkkain Norbottena Leanain 1 ROBEK-suohkanat eai sáhte váldit loana dahje dahkat guhkitáigge láigošiehtadusaid almmá Fylkkamánni dohkkeheami haga . 1 RNB 11 ( giđđat 2011 ) 1 RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠAT - EALÁHUSOVDÁNEAPMI ( fylkesplanen s 19 , 21 - 22 , 24 - 25 , 27 - 30 ) . Fáddá 1 : Rápmaeavttut ja dábálaš váikkuhangaskaoamit ealáhusdoaimmaid várás 1 ) Čavgadis ruhtapolitihka oktavuoñas ferte leat vejolaš rahpat uvssa nu ahte stuoribuš ruhtasupmit sáhttet juolluduvvot guovlluide main lea earálágan konjunktuvra go dat mii lea riikka dásis . 1 RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠ – LOGISTIHKKA JA INFRASTRUKTUVRA ( fylkkaplána s. 31 - 37 , 39 - 40 , 43 - 47 ) Fáddá 1 : Fievrrádusinfrastruktuvra ; Davi fievrráduskorriduvrrat , bajimuš fievrrádussystema Riikkalaš dási oasáluš : 1 . 1 RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠ – EALLINNÁVCCALAŠ GUOVLLUID ( fylkkaplána s.10 , 36 - 37 , 40 , 43 - 47 ) Fáddá 1 : Guovddášstrategiija : 1 . 1 RIIDDU HÁRRÁI BOAZODOLLIID JA EANADOLIID GASKKA SÁČČÁS 1 RIEVDADA : 1 RIDDU RIĐĐU DAVVIÁLBMOGIID GUOVDDÁŠ Fylkkaráđđi bargá árjjalaččat ollašuhttit Rittu Riđđu davviálbmogiid guovddáža . 1 RICA eiendom:s leat vuogas lanjat , muhto dáhttu doaibmasihkarvuođa almmolaš doarjagiin gielddas , fylkkagielddas ja Sámedikkis ovdalgo álget hukset ja heivehit lanjaid dáiddaguovddáža doaimmaide . 1 REÁLAFÁGABÁLKKAŠUPMI 2006 Reálafágaáŋgiruššamii rápmin geigejuvvui nationála reálafágabálkkašupmi 2006 Sálašvákki joatkkaskuvlii . 1 REGIONINNDELING OG VIKTIGE FAGMILJØER 1 RDA-ruđat leat juhkkojuvvon guovtti rápmii , fitnodatvástesaš ja láhčinvástesaš rápmii . 1 RDA-ruđat juhkkojuvvojit doarjjan konkrehta prošeavttaide mat sáhttet leat veahkkin ruđaid ulbmila ollašuhttimis . 1 RDA-ruđat buhtadit lassánan bargoaddidivada– ruđat galget geavahuvvot ealáhusovddideaddji prošeavttaide . 1 RDA-ortnet Regionála ovddideapmái jurddašuvvon ealáhusruđat , nugohčoduvvon RDAruđat , leat doarjjaortnet daidda guovlluide buhtadassan mat leat ožžon bargoaddidivada lassáneami . 1 RADIO JAGI 2000 VlO3TÁ - CFALKÁMUŠ 1 RABASVUOHTA PRINSIHPPAN 1 RA:s lea ovddasvástádus das ahte stádalaš kulturmuitopolitihkka čađahuvvo , go das lea dán oktavuođas bajimus ovddasvástádus fylkkagielddaid , hálddašanvuorkkáid , Áššeolbmá ja Sámi kulturmuitoráđi bargui go juo leat guovllu kulturmuitoeiseválddit . 1 RA:s lea ovddasvástádus addit fágalaš veahki departemeantta kulturmuitobargui , mii lea intergrerejun bargu birasgáhttenpolitihkas . 1 RA:s lea maid ráđđeaddi doaibma eará almmolaš hálddahusaide , álbmogii ja ealáhusaide . 1 RA galgá čađahit heivehan- ja movttidahttindoaimmaid ja daid bokte leat veahkkin dasa ahte gielddat váldet dárbbašlaš ovddasvástádusa kulturmuittuide ja kulturbirrasiidda , mat lea deaŧalaš oasit ja riggodagat iežaset birrasiin . 1 RA galgá sihkkarastit kulturmuittuid ja kulturbirrasiid deaŧalaš diehtovásáhus- , ja geavahanárvvuid , ja de vel galgá addit eavttuid nana luonddu- ja kulturmuitoriggodagaide dakkár servodagas mii dađistaga rievdá . 1 R. Mearkkašumit : 3.2.4 . 1 R áđđeaddi Nanni Mari Westerfjeld t el 74 13 80 61 dahje nanni.mari.westerfjeld@samediggi.no dahje ráđđeaddi Brita Oskal Eira t el 78 47 41 85 dahje brita.oskal.eira@samediggi.no 1 R áđis leat mielde : ·Sámediggepresideanta , Egil Olli Bargiidbellodagas . 1 R : Nammačoaggi ja/dahje registrerejeaddji sáhttá namuhit álgobustávaiguin ja nammalistu olles namaiguin lea sierra . 1 Q. Mearkkašumit : " 3.2.3 . 1 Q ; A [ US 1 Q : Dieđut girjjálaš gálduin gáldu namuhuvvo ja dieđut mat das leat nama birra 1 Pål Julius Skogholt ( SGB ) 1 På norskIn English 1 På norsk Åarjelh-saemien gielesne 1 På norsk In English 1 På den ene siden kan økt motorferdsel svekke naturgrunnlaget for samisk kultur-- . 1 På den ene siden kan økt motorferdsel svekke naturgrunnlaget for samisk kultur- . 1 På bakgrunn av denne samlede vurderingen av modellene mener arbeidsgruppen ahte modell 3 ( forhandlinger ) best ivaretar de hensyn son arbeidsgruppen har lagt vekt på i utformingen av nye budsjettprosedyrer . 1 Párlameantaviessu , fysihkalaš sturrodat , sáhttá iešalddis juo nannet sámi iešdovddu ja kultuvrra , ja symbolalaččat nannet sápmelaČČ8id Norggas . 1 Párka galgá geasuhit sihke geasse- ja dálveturisttaid riikkas ja olgoriikkas . 1 Pántariekti sállašii gahččá eret go sálaš lea vuvdojuvvon . 1 Psykososiálalaš deaddu maid nákkut mielddis buktet guhkit áiggi badjel sáhttet lea vahágin guoskevaš beliide . 1 Psykososiála givssit leat lassáneamen mánáid ja nuoraid gaskkas , maiddái sámi servodagas . 1 Psykologiijaoahpahusas mii deattuheimmet persovnnalaš ovdáneami . 1 Psykiátralaš ossodat UNN ( Åsgård ) ja psykiátralaš poliklinihkat fertejit nannejuvvot fylkkas . 1 Psykiátralaš guovddážiid huksen davvig 1 Psykiatriija ossodat UNN ( Åsgård ) ja psykiatriija poliklinihkat fertejit nannejuvvot fylkkas . 1 Psykiatriija guovddážiid huksen davvi- ja gaskafylkkas ferte čañahuvvot Romssa psykalaš dearvvašvuoñafuola huksenplána mielde . 1 Psykalaš váttut ja deahkke- ja láhttodávddat leat deháleamos medisiinnalaš diagnosat bargonávccahisvuođaodjui ( Bragstad ja Hauge , 2008 ) . 1 Psykalaš dearvvašvuođadoibmii gullá sihke oahppu ja hárjehallamat , ja dasa gullá maid psykalaš váttisvuođaid ja váttuid eastadeapmi , diehtojuohkinbargu ja eará doaimmat hehttet olggušteami ja vealaheami . 1 Psykalaš dearvvašvuođadoaimmaid organiseren rievddada gielddas gildii . 1 Psykalaš dearvvašvuođadoaibma mánáide ja nuoraide . 1 Psykalaš dearvvašvuođadoaibma gielddain 1 Psykalaš dearvvašvuođadoaibma fátmmasta sivvadiđošteami , divššu ja veajuiduhttima , sihke geahppa psykalaš váttuid ja eanet duođalaš psykologalaš váttuid . 1 Psykalaš dearvvašvuođa áŋgiruššanplána bokte lea ásahuvvon badjel 3000 ásodaga psykalaš buhcciide . 1 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjaluslága , pasieantavuoigatvuođalága mieđihanmearrádusaid ja olmmošvuoigatvuođaid oktavuohta galgá leat guovdil dán barggus . 1 Psyhkalaš dearvvašvuođa buoridanplána galgá ođastuvvot ja dalle leat ásahuvvon nationála gelbbolašvuođadoaimmat sámi álbmoga psykalaš dearvvašvuođasuodjalussii . 1 Pst. 70 64 50 40 22 21 19 18 15 12 11 11 10 8 8 7 7 6 5 5 4 4 2 2 2 1 1 Práktikalaš mat ' táhæmi báldas ad ' dujuvvut šad ' dá teoretalaš oappahæbmi . 1 Prošektii servet 80 olbmo iešguđet regiovnnain Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Prošektii leat plánejuvvon jahkásaččat guokte giellaleairra golbma jagi ovddas guvlui . 1 Prošektii lea maiddái ásahuvvon sierra refereansajoavku . 1 Prošektii gullá vel čohkket árbemáhtu vuoiŋŋalaš eanadagas , ja dokumenteret ja čohkket iešguđet resursasajiid maid sámi álbmot lea geavahan . 1 Prošektii gulle dálá busseorrunsajiid nuppástuhttin , bissehatsuoji huksen , sihkkelstatiivva bidjan ja busselummaid ráhkadeapmi . 1 Prošeavttat válddahallojuvvojit fágakapihttaliin maŋŋelebbos jahkedieđáhusas . 1 Prošeavttat sáhttet guoskat dieđuide mat siskkildit servodaga organiserema , ealáhusaid , resursaávkkástallama ja luondduáddejumi , biras- ja luonddudiliid , historjjálaš máidnasiid ja muitalusaid , luđiid ja musihkkaárbevieruid ja duoji . 1 Prošeavttat ruhtaduvvojit viessoláigoortnega iežas investerenpoasttaid siskkobealde ja earret dán jagi ruhtajuolludeami galget ođđa juolludeamit ja boares ovddasvástádusat bissut 1,5 miljárdda ruvnno rámma siskkobealde . 1 Prošeavttat ruhtaduvvojit doarjagiid bokte . 1 Prošeavttat mat váikkuhit sámi álbmotmedisiinna duođašteami ja bisuheami 1 Prošeavttat mat váikkuhit sámegiela ealáskahttima guovlluin gos sámegiella lea heajus dilis 1 Prošeavttat mat ožžot doarjaga 5. máinnusteami maŋŋel ( pdf ) 1 Prošeavttat mat ožžot doarjaga 4. almmuhanvuoru maŋŋá ( pdf ) 1 Prošeavttat mat ovddidit álgoálbmogiid kultuvrra , vuoruhuvvojit . 1 Prošeavttat mat ovddidit sámi giella- ja kulturmáhtolašvuođa dálá dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain 1 Prošeavttat mat ovddidit buriid reaidduid maiguin mihtidit ja sihkkarastit kvalitehta sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldagain 1 Prošeavttat mat leat ožžon doarjaga Sámediggeráđis ( Bb ) : 1 Prošeavttat mat leat ovddideamen sámi mánáid ja nuoraid deaivvadansajiid 1 Prošeavttat mat kártejit árbedieđuid luondduresurssaiguin ávkkástallama oktavuođas , mas mielde maiddái historjjálaš ávkkástallan 1 Prošeavttat mat gusket sámi árbedieđuid duođašteapmái vuoruhuvvojit . 1 Prošeavttat mat duođaštit movt nissonolbmot geavahedje ja gaskkustedje árbedieđuid luonddu ráhkadanávdnasiid muohkadeami oktavuođas 1 Prošeavttat main leat čuolmmat sámi diliid ektui , leat árvvoštallon seamma ­láhkai go eará prošeavttat Høykom-pro-šeavttaid oppalaš eavttuid ektui . 1 Prošeavttat main leat konkrehta doaibmabijut bistevaš láhčima várás 1 Prošeavttat main lea ulbmilin nannet giellafievrrideami buolvvaid gaskkas 1 Prošeavttat main boarráset sápmelaččat gaskkustit árbedieđu vuođđooahpahusas 1 Prošeavttat maidda leat juogaduvvon ruđat áŋgiruššansuorggis 3 : Dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahaheapmi sámi gielas ja kulturáddejumis 1999 Narviikka buohcciviessu , MNP / BUP Høgskolen i Bodø 1 Prošeavttat maid ulbmilin lea láhčit gielalaččat ja kultuvrralaččat heivehuvvon fuolahusa gárrenávnnasgeavaheddjiid váste 1 Prošeavttat maid ulbmilin lea láhčit fuolahusa sámi boarrásiidda sámi giela ja kultuvrra vuođul 1 Prošeavttat leat čađahuvvon stuorra movttain ja leat ovddidan fylkka servviid ja museaid gaskasaš ovttasbarggu . 1 Prošeavttat leat dáid guovlluid nuoraid várás . 1 Prošeavttat leat buvttihan mávssolaš oktavuođaid , fierpmádagaid ja gelbbolašvuođa . 1 Prošeavttat galget duođaštit dárbbašlaš gelbbolašvuođa čađaheapmái ja sáddet loahpparaportta oktan dilleárvvoštallamiin maŋŋá čađaheami 1 Prošeavttat eai galgga doaibmat dárbbašmeahttun gilvobotnjilin . 1 Prošeavttat berrejit movttiidahttit báikkálaš doaimmaide ja ahte oasseváldit váldojuvvojit mielde dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid hábmemii . 1 Prošeavttat , maid Sámediggi lea ruohtadan , leat mielddisbuktán ođđa ja buoret fálaldagaid sámi buhcciide , ja maid bidjan johtui proseassaid mat leat mielddisbuktán eanet ipmárdusa sámi buhcciid dárbbuid birra . 1 Prošeavttas áigot ovddidit servodatfága tearpmaid ja ráhkadit álkes digitála oahpponeavvu servodatfágas . 1 Prošeavttas plánejuvvojit guokte seminára sámegiela birra riektegiellan . 1 Prošeavttas ožžot VG2-huksenteknihka guokte oahppi golmmavahkkosaš hárjehallama fitnodagas Pontarlier nammasaš báikkis . 1 Prošeavttas oassálaste 8 skuvlla 5 suohkanis Finnmárkkus , oahppit geat dál vázzet 6. luohká ja geain lea sámegiella oahpahusgiellan ja sin oahpaheaddjit . 1 Prošeavttas leat vuoruhan ovddidit dakkar gažaldagaid ja áššit main lea báikkálaš ja konkrehta vuolggasadji ja evttohusaid hápmemis leat váruhan ahte doaimmat leat nu čielgasat ja beaktilat go vejolaš báikkálaš dási ektui . 1 Prošeavttas leat vuoruhan ovddidit dakkar gažaldagaid ja áššit main lea báikkálaš ja konkrehta vuolggasadji ja evttohusaid hábmemi leat váruhan ahte doaimmat leat nu čielgasat ja beaktilat go vejolaš báikkálaš dási ektui . 1 Prošeavttas leat njeallje doaibmabiju – bargohárjehallansajit ohppiide , guosselogaldallamat , ekskuršuvnnat / galledeamit ja riikkaidgaskasaš oktavuohta / Cambridge . 1 Prošeavttas lea lagas ovttasbargu Romssa universitehta giellateknologiijabirrasiin http://giellatekno.uit.no / . 1 Prošeavttas lea bargan dárbbašlaš vuođđo-gažaldagaiguin ( teorehtalaš , metodalaš ja organisatuvrralaš ) ja web-siiddu ráhkademiin mas leat liŋkkat sámiide guoskevaš dieđuide . 1 Prošeavttas lea almmuhuvvon sámi statistihka jahkegirji 2006:s ja 2008:s . 1 Prošeavttas gieđahallojuvvojit guovddáš politihkalaš áššit maiguin Sámediggi bargá beaivválaččat . 1 Prošeavttas galgá leat sirdinárvu . 1 Prošeavttas galgá departemeanta oainnusindahkat ja dárkilastit dárbbuid ja vejolašvuođaid , ja čađahit ovddasvástádusjuogu čuovvoleames doaibmasurggiid mat sáhttet leat njuolggadusat dahje buoret gulahallan gaskal boazodoalu ja eará areálaberoštumiid . 1 Prošeavttas galget oktasaš čoavdagat ja gáibádusaiddostahttimat árvvoštallojuvvot dieđuid vurkema várás . 1 Prošeavttas galget leat máŋga bargoseminára mat veahkehit nuoraid rievdadit iežaset jurddašanvugiid , ja vejolaččat fuomášahttit ovdagáttuid maid sii eai diehtán ahte sis ledje . 1 Prošeavttas galget jorgalit tearpmaid ráŋggáštusproseassa ja duopmostuollolága birra sámegillii . 1 Prošeavttas galget earret eará ovdánahttit juridihkalaš tearpmaid davvisámegillii ja sihkarastit kvalitehta departemeantta jorgalusain lágain ja láhkaásahusain . 1 Prošeavttas deattuhuvvojit erenoamážit čuovvovaš servodat- ja áššesuorggit ; oahpahus , dutkan , kultuvra , mediat , árbevirolaš ealáhusat , eatnamat ja resurssat , dearvvašvuođa- ja sosiálasuorgi ja Sámedikki politihkalaš váldi . 1 Prošeavttas boahtá raporta . 1 Prošeavttas biddjojuvvui deaddu gelbbolašvuođa bajideapmái , fierpmádathuksemii , báhkkemii ja márkanfievrrideapmái / vuovdimii . Luonddu- ja kulturvuđot mátkkoštusas leat stuorra vejolašvuođat iešalddis ja daid sáhttá viidáset ovddidit . 1 Prošeavttas bargojuvvui maiddái heaitimiid eastademiin . 1 Prošeavttain sáhttá namahit Breivika ja Breivanga joatkkaskuvllaid , Finnsnesa johtolatterminála ja loahpas ođđa bátnedivššohaga Andslimoenis . 1 Prošeavttain oaidná makkár viiddis beroštumit dearvvasvuođa- ja sosiálabargiin leat . 1 Prošeavttain leat maiddái lasseváikkuhusat birasguovlluid ealáhusdoibmii ja huksen- ja ráhkadusealáhussii . 1 Prošeavttain leat bargan Luujávrri kulturguovddáš , St. Peterburg:a dieđamusea , Tromssa universitehta ja Nuortasámi musea . 1 Prošeavttain Sámi Báiki sávvet álggaheaddjit beassat bargat sámi čálgo- ja oahppofálaldagaiguin , sámi arenaiguin gávpogis ja sámi historjjáin mii lea čadnojuvvon gávpogii ja guvlui . 1 Prošeavttaid vuoruhuvvon suorggit leat leamaš čuolmmat sámi mánáid čállingielalaš váttisvuođaid ektui , sámi mánáid giellaovddideapmi ja máŋggagielat mánáid giella- ja gulahallanváttisvuođat máŋggakultuvrralaš dilálašvuođas . 1 Prošeavttaid sáhttá maiddái hábmet árbe ­vieruid rastá , ja gávdnojit prošeakta ovdamearkkat main árbevirolaš kulturovdanbuktimat biddjojuvvojit ođđa oktavuođaide mat eai leat čielgasat etnalaš árbevierus , ja mas dakkár kategoriseren ii oba leatge áigumuššan . 1 Prošeavttaid maid doaimmaid vuođđun lea sámi giela ja kultuvrra seailluheami ja ovddideami áigumuš , ferte ruhtadit stáhta ruđaiguin . Sámediggi čujuha ahte ásahuvvon ja doaibmi giellaguovddážiid doaibmajođiheapmi ollu jagiid lea leamaš Sámi giellaráđi prošeaktaruđaid duohken . 1 Prošeavtta čuovvuleami strategiijat galget ovddiduvvot dievasčoahkkimii . 1 Prošeavtta čuovvoleami oktavuođas galget temáhtalaš vuoruhansuorggit viiddiduvvot Sámi mánáid- ja nuoraidplána ektui . 1 Prošeavtta čađaha Statsbygg nammasaš doaimmahus ja juolludus prošektii lea gávdnomis Statsbygga jagi 2011 bušeahtas . 1 Prošeavtta álggaheaddji lei Kárášjoga gielda mii maid lea ekonomalaččat dorjon dán prošeavtta . 1 Prošeavtta áigumuš lea válljet ovtta dahje eanet ovddasteaddji eanadoalloeanadaga juohke fylkkas , mat ožžot ruđa stáhtas hálddašan- ja dikšundoaibmabijuide . 1 Prošeavtta vásáhusat sáhttet várra eará sámi guovlluide ge boahtit ávkin . 1 Prošeavtta váldoulbmil lei uhcidit birrasat go Romssa universitehta , veahkkebálvaheaitimiid ja oahppobisánemiid dainna lágiin ahte lusat ( ČB ja PPB ) ja fierpmádat Romssa fylkkaoahppiid veahkeheapmi gávdnat oapposaji galgá oahpahuskontuvrraid várás . leat oahpahusproseassa oassi skuvllas . 1 Prošeavtta váldoulbmil lea čalmmustahttit ja ealáskahttit oarjilsámi giela ja kultuvrra , ja ovddidit guovttegielalašvuođa Snoasas ja Davvi-Trøndelágas . 1 Prošeavtta váldoulbmil lea lasihit outtasbarggu Norgga ja Souma rádjaguovlluid gaska ja dovddidahttit ja veahkehit njeaidit struktuvrralaš hehttehusaid rádjerasttildeaddji gávppašeamis , ovttasbarggus jna. . 1 Prošeavtta váldoulbmil lea lasihit outtasbarggu Norgga ja Souma rádjaguovlluid gaska ja dovddidahttit ja veahkehit njeaidit struktuvrralaš hehttehusaid rádjerasttildeaddji gávppašeamis , ovttasbarggus jna. 1 Prošeavtta váldoulbmil lea geahččalit loktet Finnmárkku bártnážiid skuvlamovtta ja bohtosiid , ja oččodit systemáhtalaš barggu skuvlii vai oahpahus šaddá seammalágan bártnážiidda ja ­nieiddažiidda sin eavttuid vuođul . 1 Prošeavtta váldomihttun lea láhčit dili vai sáhttá ovddidit ja jođihit sisdoalu dáfus , organisatuvrralaš ja teknologalaš čovdosiid , maid bokte fidne máŋggalágan lohkodieđuid ja virggálaš statistih ­kaid mat leat áššáiguoskevaččat ođđasat áiggi sámi servodatdilálašvuođaide . 1 Prošeavtta váldo ulbmiljoavku leat guođohanealáhusat 28. ” Dasa leat čohkkejuvvon muhtun oasi áššáiguoskevaš dieđut nugo media čállosat ja almmuheamit , boraspirelávdegottiid čoahkkin referáhtat ja maiddái áššelistu prošeavtta iežas deaivvadanráiddus nammaduvvon Arena Rovvilt . 1 Prošeavtta vuosttaš vuorus leat mielde moadde áitti ja viessu . 1 Prošeavtta vuosttaš muttus galget boazu ­guovllus daid maŋimuš 30 – 40 jagiid teknalaš duohtadeamit kártejuvvot ja guorahallot mo dát leat váikkuhan boazodillái . 1 Prošeavtta ulbmiljoavku leat buot oahppit guđet ožžot oahpahusa oarjilsámegielas skuvllain , Norggas 6. luohká rájis 9. luohká rádjai , ja Ruoŧas 5. luohkás 8. luohkkái . 1 Prošeavtta ulbmilin lea čohkket sámi fágabirrasiid ja sámi resursaolbmuid hábmet sisdoalu sámi iešmearrideapmái , ja movt iešmearrideami sáhtášii čađahit geavatlaš politihkas Norggas . 1 Prošeavtta ulbmilin lea čilget sisdoalu , organiserema ja bargiidili lotnolasealáhusaid gealboguovddáža ásaheami oktavuođas . 1 Prošeavtta ulbmilin lea ásahit hálddašanortnega ráfáidahtton ja gáhttenárvosaš visttiid suodjaleapmái . 1 Prošeavtta ulbmilin lea leamaš sihkarastit ahte ođđa oahppit álget duoji fágaohppui . 1 Prošeavtta ulbmilin lea háhkat gánnáhahtti ealáhusa ja doalahit guliid kvalitehta jávrriin . 1 Prošeavtta ulbmilin lea dakkár bargo- ja čálgoossodaga duohtan dahkan mii áimmahuššá sámi NAVgeavaheddjiid miehtá riikka . 1 Prošeavtta ulbmiliin lea almmustahttit ja jávkadit eahpedoaibmi vieruid ja álkidit doaibmi vieruid . 1 Prošeavtta ulbmil lea váikkuhit riektesihkkarvuođa nannema sámi álbmogii sámi riektegiela buori ovdánahttima bokte . 1 Prošeavtta ulbmil lea váikkuhit prosessii árbevirolaš vuoiŋŋalaš árvvuid rolla birra dálá Sámis . 1 Prošeavtta ulbmil lea ráhkadit ođđaáigásaš sátnelisttuid , oanehis giellaoahpalaš čilgehusaid , ovddežis vurkejuvvon jietnabáttiin čálihemiid ja čielggadeami dain morfofonologalaš alternašuvnnain mat leat dán guovtti sámegielas . 1 Prošeavtta ulbmil lea oažžut eambbo dieđuid sámi jienastuslogu birra , ja dakko bokte oažžut buoret vuođu árvvoštallat makkár doaimmat váikkuhivčče sámi jienastuslohkui čáliheami . 1 Prošeavtta ulbmil lea nannet julevsámi oahpponeavvoráhkadeapmi . 1 Prošeavtta ulbmil lea leamaš addit lullisámegielat ohppiide dakkár dievaslaš ja dásseárvosaš skuvlafálaldaga , mas ruovttubáikki skuvllat leat váldoorohahkan . 1 Prošeavtta ulbmil lea ahte oasseváldit galget movttiidahttojuvvot formaliseret iežaset sámegiela máhtu , nu ahte sii sáhttet geavahit sámegiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Prošeavtta ulbmil galgá olašuhttojuvvot bures ovttasbarggadettiin Bearddu , Málatvuomi , Hárštá , Vuotnasiidda ja Romssa suohkaniiguin main suodjalusas leat beaivválaš doaimmat . 1 Prošeavtta ulbmil , masa bohtosat galget geavahuvvot ja movt prošeakta oažžu bissovaš beavttu meaddel ohcanáigodaga 1 Prošeavtta ul-bmilin lea kártet sámi kulturárbbi mii gávdno ásahusain Davviriikkain ja Eurohpás . 1 Prošeavtta ruovttusiidu , www.arbediehtu.no , geavahuvvo árjjalaččat juohkin dihtii dieđuid prošeavtta doaimmaid birra ja gaskkustan dihtii gaskaboddasaš bohtosiid . 1 Prošeavtta ruovttusiidduin sáhttet olbmot dál viežžat giellaoahpa árvvoštallanreaiddu davvisámegillii , julevsámegillii , oarjilsámegillii , anárašgillii , nuortalašgillii ja gielddasámegilli . 1 Prošeavtta ruhtadit Sámediggi ja ollu departemeanttat . 1 Prošeavtta ruhtadit Sámediggi , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Deanu gielda , Deanu giellagáddi ja Interreg ruđaiguin . 1 Prošeavtta ruhtadit Nordlándda fylkkasuohkan , Sámediggi , STH-foanda ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta . Čakčamánu 2009 1 Prošeavtta ruhtada Davvi-Trøndelaga fylkkasuohkan ja Snåasa suohkan ( infrastruktuvra ) ja velá juolludeamit stáhta huksendoaimmahaga bušeahta bakte . 1 Prošeavtta referánsajoavku lea áigodagas doallan ovtta čoahkkima , ja evttohan máŋga čovdosa Sámedikki boahttevaš mánáid- ja nuoraidbarggu hárrái , ea.ea. nuoraidkvoterema Sámediggái . 1 Prošeavtta ovttasbargit leat Snoasa suohkan ja eará vuođđooahpahussii ja alit oahpahussii gulli oasálaččat . 1 Prošeavtta olis galget lágiduvvot kurssat ja oahpahusat dakkár fáttáin go buvttaovddideapmi , márkanfievrrideapmi ja fitnodatfierpmádaga ásaheapmi . 1 Prošeavtta olahusjoavkun leat mánát ja nuorat , muhto rávisolbmot sáhttet maid daid geavahit . 1 Prošeavtta olahusjoavku leat vuosttažettiin oahppit geain lea lullisámegiella vuosttašgiellan , 5.-7. ceahkis , ja oahppit geain lea lullisámegiella fágan . 1 Prošeavtta oktavuođas leat maid deattuhan sierrapedagogalaš máhtu bargiid guovttegielalašvuođa birra . 1 Prošeavtta oassin lea Sámediggi ovttas Mánáid- ja bearašdepartemeanttain ráhkadeamen fáddágirjjáža sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandili birra . 1 Prošeavtta oassin almmuhii Statistisk sentralbyrå ( SSB ) Sámi statistihkalaš jahkegirjji vuosttaš geardde jagi 2006 . 1 Prošeavtta mihttomearrin lea sihkkarastit rekrutterema duoji fágaoahpahussii . 1 Prošeavtta mihttomearri lea uhcidit vahágiid vuonaid guliide ja buoridit daid kvalitehta , áimmahuššat ja ovddidit ođđa dieđuid geavaheamis njurjobierggu borramuššan ja viidásetbuvttadit njurjoávdnasiid duodjebuvttadeamis . 1 Prošeavtta leat ruhtadan Sámediggi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta . 1 Prošeavtta leat Sámediggi ja máŋga departemeantta ruhtadan , ja dat galgá leat gárvvis jagi 2010 mielde . 1 Prošeavtta konkrehta sisdoallu lea ásahit ođđa ossodaga Musikk i Finnmark:ui mii galgá láhčit dili ja ovdánahttit musihka mas lea sámi giella ja kultuvra vuođđun . 1 Prošeavtta jođiha fylkkamánni , ja boazodoallohálddahus ja boazodoalu guovllustivra leat dehálaš oassálastit . 1 Prošeavtta jođiha Eanan ­doallo- ja biebmodepartemeanta . 1 Prošeavtta joatkima oktavuođas lea deaŧalaš ahte Elgå bajásšaddanguovddáš sáhttá joatkit bargguinis , ja ahte prošeakta ovddiduvvo bissovaš ortnegin . 1 Prošeavtta hovde stivren ­joavku mas guoskevaš departemeanttat leat mielde , nugo Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , Birasgáhttehdepartemeanta , Gielda- ja guovlo ­departemeanta Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Oljo- ja energiijadepartemeanta , Suodjalus ­departemeanta ja Justiisadepartemeanta . 1 Prošeavtta golut leat oktiibuot badjel 250 miljon ruvnno ja dat lea okta stuorámus prošeavttain maid Romssa fylkkasuohkan lea čađahan . 1 Prošeavtta galggašii sáhttit geavahit dakkár guovlluinge riikkas gos leat sullasaš riiddut . 1 Prošeavtta fágalaš ja hálddahuslaš ovddasvástádus lea Sámi allaskuvllas . 1 Prošeavtta evttohuvvon bušeahttarámma ferte Sámi gieUaráddi árvvoštallat . 1 Prošeavtta ekonomiija 1 Prošeavtta duogáš lea go lea nu stuorra váilivuohta ođastuvvon loguin sámi servodatdilálašvuođa birra . 1 Prošeavtta duogáš lea ahte Mátta-Trøndelága várreguovlluin , mat leat Essand , Riast-Hyllingen ja Femund boazoorohagaid oassin , leat riiddut areálageavaheami dáfus , vuosttažettiin bartahuksema ja meahccejohtolaga oktavuođas . 1 Prošeavtta doaibmaguoimmit leat Sámi allaskuvla , Saemien Sijte , RiddoDuottarMuseat , Árran ja Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddáš . 1 Prošeavtta dehálaš oassi lea váikkuhit ollislaš sihkkarvuođapolitihkkii , nannejuvvon servodatsihkkarvuhtii ja buori dássádahkii gaskal militeara ja siviila gearggusvuođa . 1 Prošeavtta buorit vásáhusat leat dagahan ahte Sámi ofelččat leat šaddan stáhtabušeahta bistevaš doaibmabidjun dán jagi rájes . 1 Prošeavtta buohkanas golut leat meroštallojuvvon 112,6 milj. ruvdnui , ja bargguid lea áigumuš álggahit boahtte jagi vuosttaš jahkebeali . Ráđđehus nanne sámi gielaid áŋgiruššama 1 Prošeavtta bokte lea sávaldat čielggadit sámi gealboguovddáža ásaheami NAV-vuogádaga siskkobealde . 1 Prošeavtta bohtosat čájehit eare eará dan ahte mánát geat prošeavttas ledje mielde , geavahit lullisámegiela beaivválaš gulahallamis , ja sis lea buorre dovdu lullisámegillii . 1 Prošeavtta bakte rahčet olahit oktasaš bargovuogi . 1 Prošeavtta Innovasjon Ytre Lyngen višuvdna lea čuovvovaš guovtti jagis álggahit nu ollu bargosajiid ahte dat unnimusat leat 50 % dain bargosajiin mat jávke go reahkabuvttadus heaittihuvvui . 1 Prošeavtta " Šuvggajođáldatfylka Romsa " áŋgiruššan vuoruhuvvo ovddimussii plánaáigodagas : Ulbmilsuorggit Suohkaniid ja fylkkasuohkana ovttasbargu galgá ruohtastuhttit šuvggajođáldaga huksema ja ovddidit fierpmádatvuđot čovdosiid sihke priváhta ja almmolaš suorggi várás . 1 Prošeavtta " Govdabáddefylka Romsa " áŋgiruššan vuoruhuvvo ovddimuš plánaáigodagas : Ulbmilsuorggit • Suohkaniid ja fylkkasuohkana ovttasbargu galgá ruohtastuhttit govdabátti huksema ja ovddidit fierpmádatvuñot čovdosiid sihke priváhta ja almmolaš suorggi várás . 1 Prošeavtta " Arctic Governance " mielbargi Else Grete Broderstad oassálastá maid čoahkkimii . 1 Prošeaktskuvllat leat : 1 Prošeaktaáigodagas áigu Riddu Riđđu geahččaladdat strategiijaid davviálbmogiid dáidaga ja kultuvrra birrajagi gaskkustanguovddáža várás . 1 Prošeaktaáigodagas leat dát njeallje áŋgiruššansuorggi definerejuvvon : 1 Prošeaktaáigodagas leat dát njeallja áŋgiruššansuorggi definerejuvvon : 1 Prošeaktaáigodagas lea ráhkaduvvon sámegiel oahpahusfálaldat golmma resursaskuvlla lullisámi ohppiide . 1 Prošeaktaáigodagas ferte ohcci leat fágalaččat dahje hálddahuslaččat čadnon muhtin organisašuvdnii . 1 Prošeaktaáigodagas ( Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeakta 1998–2000 ) bohte dieđut dan birra ahte dáid ásahusaid fálaldagat eai leat doarvái buorit . 1 Prošeaktaáigodaga loahpageahčen , 1995:s , suohkan bálkáhii Kamil Øzerka , Oslo Universitehtas / Sámi allaskuvllas , árvvoštallat prošeavtta . 1 Prošeaktaspesifikašuvdna nana bissovaš ovddideapmái lea ráhkaduvvon válljejuvvon vuonaide ( Divttasvuotna , Ivgu ja Deanuvuotna ) mat dál leat ollásit ruhtaduvvon ja prošeaktajođiheaddji biddjojuvvo virgái ovddimuččat . 1 Prošeaktaráporta maid Davviriikkaid Sámi Instituhtta lea ráhkadan Gieldadepartemeantta ávžžuhusa mielde addá buori gova otnáš dilis sámegiela geavaheami ektui gieldalaš hálddašeamis daid áigeguovdilis gielddain . 1 Prošeaktaruđat maid Sámediggi lea juogadan dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid láhčimii sámi álbmoga váste , leat vuolggahuvvon NAČ 1995:6 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána sámi álbmoga váste , vuođul . 1 Prošeaktaruđat leat deaŧalaš veahkkin dan barggus ahte addit dakkár veahkkefálaldaga sámi divššohasaide , mii lea buorebut heivehuvvon sámi gillii ja kultuvrii . 1 Prošeaktaruđat geahččaladdan- ja ovdánahttinbargguide mánáidgárddiin 1 Prošeaktaruđat dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide 2007 ( 2. geardde almmuhus ) 1 Prošeaktaruđat 3 164 3 164 0 2 263 1 Prošeaktaruđat . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Prošeaktaruđaid áŋgiruššansuorggit 2005:s leat : • • • • 1 Prošeaktaruđaid sáhttet ohcat gielddat , fylkkagielddat , almmolaš ásahusat , organisašuvnnat ja fitnodagat , main leat doaimmat sámi álbmoga várás . 1 Prošeaktaruđaid ohcanáigemearri lei 21.01.00 . 1 Prošeaktaruđaid juolludemiin ii leat vejolaš nu sakka rievdadit dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusfálaldaga sámi ulbmiliid mielde , ja NOU 1995 : 6 dokumenttas leat áššit mat eai oba leat ge guoskkahuvvon , ovdamearkka dihte boazodoalu bargobiras . 1 Prošeaktaruđaid juolludemiid oktavuođas lea Sámediggi vuoruhan dakkár doaibmabijuid mat váikkuhit tearpmaid čohkkema , ovddideami ja registrerema lassáneami , sámi báikenamaid čohkkema , sámegielat arenaid ovddideami mánáide ja nuoraide ja sámegiela geavaheami eanet njálmmálaččat . 1 Prošeaktaruđaid juolludeami oktavuođas dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahpahusa várás sámegielas ja kulturipmárdusas , suohkaniidda mat leat sámegiela hálddašanguovllus , eaktuduvvo ahte suohkan gokčá 50 % prošeaktagoluin . 1 Prošeaktaruđaid juolludeami dáfus orro leame olu optimisma dakkár bálvaleami heiveheamis mii lea ráhkaduvvon vásedin sámi álbmogii . 1 Prošeaktaruđaid hálddašeami lassin leat Sámedikkis vejolašvuođat sihkkarastit váldomihttomeari ja ovddidit dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka ; buktit árvalusaid , leat gulaskuddaninstánsan ja addit rávvagiid ja oaivadusa guovddáš eiseválddiide . 1 Prošeaktaruhtaohcamat giellaprošeavttaide olggobealde hálddašanguovllu ledje ru 25 197 796 ja daidda lei várrejuvvon dušše ru 9 756 000 áigodagas 2001 – 2004 . 1 Prošeaktaraporta lea gárvánan 2008 cuoŋománu . 1 Prošeaktaraporta galgá dávistit prošeaktaplánain ja mearrádusa eavttuiguin 1 Prošeaktanjunnošat leat doallan čoahkkima Loabágis 18.11.99 , Mátta-Várjjagis 30.11.99 ja Oslos 20.01.00 . 1 Prošeaktakonsuleanta Romssa Fylkkasuohkanis 1 Prošeaktajuolludeami oktavuođas lea Sámediggi deattuhan vuoruhit prošeaktaruđaid dikki iežas vuoruhansurggiid ektui . 1 Prošeaktajođiheaddjivirgi biddjo kulturmuitoráđi váldohálddahussii Unjárgii . 1 Prošeaktajođiheaddjis lea oktiiordnen- ja raporterenovddasvástádus prošeavttas , dasa lassin ferte rehkenastit searvat gieddebargui ja dasa guoski áššemeannudeapmái . 1 Prošeaktajođiheaddjiid čuovvulanseminára dollojuvvui 23 . – 24.10.00 . 1 Prošeaktajođiheaddji álggii virgái 01.02.00 . 1 Prošeaktajođiheaddji galgá láhčit diliid nu ahte álbmot- ja skuvlagirjerájuid gelbbolašvuohta lassána sámi girjerádjobálvalusa hárrái , gaskkusteami hárrái ja sámi girjjálašvuođa- ja kulturmáhtu hárrái . 1 Prošeaktajođiheaddji galgá bargat eará Romssa girjerádjosiid ektui vai sámi girjjálašvuohta ja kultuvra šattašii eambbo oainnusin . 1 Prošeaktajođiheaddji biddjojuvvo virgekodii 1113 prošeaktajođiheaddji . 1 Prošeaktajođiheaddji Mette Fossum Beyer Telefuvdna : 22 24 65 37 Mobil : E-poasta : 1 Prošeaktajođiheaddji 31.05.98 raporta ( sáddejuvvon ovdal ) 1 Prošeaktajođiheaddji 24.08.98 prošeaktačilgehus 1 Prošeaktajođiheaddji 16.12.98 raporta oktasaš davviriikkalaš sámi giellabarggu birra 1 Prošeaktajođiheaddji , Norsk politiforbund 1 Prošeaktajođiheaddji , NBR kursajođiheaddji 1 Prošeaktajođiheaddji 1 Prošeaktajođihanseminára prográmma 1 Prošeaktajoavku ” Fødsel – en kulturbringende tradisjon ” Barnevernets utviklingssenter i NordNorge , Romsa 1 Prošeaktajoavku lei oahppomátkkis ja galledii máŋga skuvlla Oslo-guovllus ja ráhkadii giđđat plánaid mo gealbudit oahpaheddjiid ja ohppiid ja gáibádusspesifikašuvnnaid skuvlla teknihkalaš čovdosii . 1 Prošeaktagoluid gokčá Statsbygg viessoláigoortnega sikkobealde . 1 Prošeaktageahčastat , prošeavttat mat leat juogaduvvon 1999:s 1 Prošeaktadoarjja poasta ii sihkkojuvvo . 1 Prošeaktadoarjja mii ovdal lea addojuvvon dán ortnegis sirdojuvvo Sámi ovddidanfondii . 1 Prošeaktadoarjja 598 0 600 1 Prošeaktadoarjja 598 0 1 Prošeaktadoarjagiid oktavuođas máksojuvvo 50 % go prošeakta álggahuvvo . 1 Prošeaktadoarjagiid oktavuođas galgá leat rehketdoallu mii čájeha ruhtageavaheami mihttomeriid ja eavttuid ektui . 1 Prošeaktadoarjaga juolludeapmi dasa maid gohčodit friddja suorgin juolluduvvo eanemustá Norgga kulturfoandda ja eará Norgga kulturráđi ortnegiid bokte . Maiddái Kultur- ja girkodepartemeanta , eará vuollásaš instánssat ja dakkár doaimmat ja organisašuvnnat mat eai leat stáhtalaččat , juolludit dakkár doarjagiid . 1 Prošeaktabargi , guhte lea barggus golbma beaivvi vahkus , lea čalmmustahttán njálmmálaš sámegiela lávlumiin ja duhkoraddamiin , sierranas fáttáiguin , nugo 1 Prošeakta:”Kursa sámi fágagielas doavtterbálvalusas ” . 1 Prošeakta:”Doaibmavádjetolbmot sámi servodagas ” 1 Prošeakta:Dearvvašvuođa ovddideaddji ja dávdaeastadeaddji bargosadji 90 000 ru Tysfjord ASVO AS:ii " En helsefremmende og sykdomsforebyggende arbeidsplass , med positive ringvirkninger for lokalbefolkningen " nammasaš prošeavtta čađaheapmái . 1 Prošeakta- dahje doaibmabidjodoarjaga vuolimus rádji lea 20 000 ru. . 1 Prošeakta- / gieddejođiheaddji miessemánu rájes ja 6 mánu ovddos guvlui , kontorbáiki vuosttažettiin Olmmáivákkis . 1 Prošeakta- / gieddejođiheaddji ja sadjásašvirgi áššemeannudeaddjin miessemánu rájes gitta 28.02.10 , kontorbáiki vuosttažettiin Vuonnabađas . 1 Prošeakta čađahuvvo ovttasbargguin gaskal Instituhta ja Statistisk sentralbyrå . 1 Prošeakta čađahuvvo dávistettiin daid plánaide mat leat ovddiduvvon . 1 Prošeakta – Sámi visttiid gáhtten- ja hálddašanplána Sámi visttiid gáhtten- ja hálddašanplána prošeavtta prošeaktajođiheaddji álggii bargui 01.03.00 . 1 Prošeakta ” Sámi Klara Klok nuoraid váste ” 1 Prošeakta ” Landbruksbygg i Arktis ” maid Finnmárkku fylkkkamánni eanandoalloossodat lea čađaheamen lea okta ovdamearka . 1 Prošeakta ” Fødsel – en kulturbringende tradisjon ” Annie Henriksen ja Nina Hermansen bokte . 1 Prošeakta ” Divvun ” 1 Prošeakta ” Báikkálaččat hábmejuvvon dikšunprošeakta gárrenávdnasiid boastutgeavaheaddjiide ” . 1 Prošeakta árvvoštallojuvvui 2007 geasi . 1 Prošeakta álggahuvvui 2004:s , mas golbma sámenuora juohke jagi ožžot stipeandda johtit joatkkaskuvllain ja servviin riikkas , deaivvadan dihtii iežaset ahkahaš nuoraiguin guđet eai leat sápmelaččat . 1 Prošeakta álggahuvvo plánaáigodagas , muhto dat lea ain plánejuvvomin , ja loahpalaš hápmi ja ruhtadeapmi eai leat vel čielgan . 1 Prošeakta álggahuvvo miessemánus ja galgá bistit golbma jagi . 1 Prošeakta álggahuvvo gaskkamuttus 2007 . 1 Prošeakta « Sámi ofelaččat » , erenoamáš juolludeamit falástallamii , sámi nuoraidkonferánsii ja doaibmadoarjja sámi mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaide maid čilgejuvvojit . 1 Prošeakta « Sámi kulturmáhtolašvuohta Romssa joatkkaskuvllain » lea ovttasbargoprošeakta Sámedikki ja Romssa fylkkagieldda gaskka . 1 Prošeakta « Sámegiel juridihkalaš terminologiija » ovdánahtii ollu tear ­pmaid sámegillii earret eará ráŋggaštusrievtti , ráŋggaštusproseassa ja siviilaproseassa birra . 1 Prošeakta vurdo bistit 3 jagi . 1 Prošeakta vuođđudii ee. resursajoavkku mas leat 30 politiijavirggálačča geain lea unnitlohkoduogáš , golbmasis sis sámi duogáš , ja joavku bargá aktiivvalaččat nuoraiguin dainna ulbmiliin ahte oaččuhivččii eanebuid Politiijaallaskuvlii . 1 Prošeakta vuolgá mearas , ja nannánguovlluin , ja galgá duođaštit sámi sániid ja dadjanvugiid , ja árbevierročorggi ja árbevirolaš daguid čađaheami . 1 Prošeakta ulbmáda nannet máhtu ja gelbbolašvuođa ovttadássásašvuođa ja vealaheami vuostálasti bargui sámi servodagas . 1 Prošeakta ruhtaduvvui ovttasbargošiehtadusaid ruđaiguin ja loahpahuvvui guovvamánus 2006 . 1 Prošeakta ruhtaduvvui ollásit 1999 geasi ja álggahuvvui 2000:s . 1 Prošeakta ovttasbargá Sámi allaskuvllain áimmahuššamis máhtolašvuođa prošeavtta birra . 1 Prošeakta ovddasta rádjerasttildeaddji ovttasbarggu skoaltasámi birrasiid ja ásahusaid gaskkas Norggas , Suomas ja Ruoššas ja mihttomearrin lea nannet nuortasámi / skoaltasámi giela ja kultuvrra . 1 Prošeakta namahuvvo Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ovttasbargansoahpamušas . 1 Prošeakta mii lea oassi luossaluhtehasaid našuvnnalaš bearráigeahččamis , duođašta ahte gávdnojit ollu luhtehasat mearrarávdduin ja máhcci luosain dain guovlluin gos leat ollu guollebiebmandoaimmat 1 Prošeakta masa doarjja ohccojuvvo , lea juo álggahuvvon , ja dan dihte ii leat doarjjavuoigadis . 1 Prošeakta maid Sámi allaskuvla čađaha , čađahuvvo reviderejuvvon prošeaktaplána mielde . 1 Prošeakta loahpahuvvui 2008:s , ja Sámediggi lea dál oččodeamen sámiguoskevaš statistihka buvttadeami institušuvdnan ja bissovaš doaibman . 1 Prošeakta loahpahuvvui 2005 giđa , go oahppit gerget 5. luohkáin . 1 Prošeakta lei álggos ráddjejuvvon Porsáŋgguvutnii . 1 Prošeakta lei oassin riik ­kaidgaskasaš dutkanbarggus áitojuvvon gielaid ektui . 1 Prošeakta lei fárus njeaidime ovdagáttuid gaskal sámiid ja dáččabeale ál ­bmoga ja dat ovdánahtii maid sámi kultuvrra ja ásahii buriid oktavuođaid gaskal suohkana iešguđet báikkiid nuoraid . 1 Prošeakta lea “ 3 jagi bisti ja galgá doaibmat hástalusaide mat čatnasit boraspiriide , guohtunelliide ja servodahkii Romssas ja Finnmárkkus . 1 Prošeakta lea vuolgán ráđđehusa buohkanas áŋgiruššamis dásseárvvuin ja vealaheami vuostálastimiin , earret eará geahčadettiin eanet vealahansivaid gittalagaid . 1 Prošeakta lea sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvoleapmi , ja LA- 21 prošeakta . 1 Prošeakta lea stuorát áŋgiruššama oassi mii čatnasa várás ja kulturvuđot ealáhusovddideapmái , ja Romssa fylkkaráđđi lea maiddái vuoruhan prošeavtta . 1 Prošeakta lea ovttasbargu gaskal Sámi allaskuvlla , Davvinorgga gealboguovddáža , Finnmárkku Fylkkamánni - oahpahusossodaga , Nasjonalt senter for leseopplæring og leseforsking ( Lesesenteret ) Sámi instituhta , Sámi earenoamášpedagogalaš doarjalusa ja Sámedikki . 1 Prošeakta lea oaivvilduvvon nuoraide . 1 Prošeakta lea nagodan ealáskuhttit lullisámegiela ja váikkuhan dan ahte ollu mánát Elgå skuvllas dál máhttet lullisámegiela . 1 Prošeakta lea mielde nanneme oktavuođa guovtti sámi gili gaskka , ja nu oažžu ávkki gelbbolašvuođas mii gávdno guovllus . 1 Prošeakta lea loahpahuvvomin ja gárvvistuvvo 2010:s . 1 Prošeakta lea hui bures lihkostuvvan , muhto lea heiven buoremusat dábálaš oahpposuorgefágii . 1 Prošeakta lea heivehuvvon ovttasbargošiehtadusas Sámedikki ja fylkkasuohkaniid gaskka lullisámi guovlluin , vuolláičállojuvvon 11.02.2005 . 1 Prošeakta lea golmmajahkásaš ja siskkilda dakkár surggiid go oahpahusa ja dutkama , giela ja kultuvrra , ekonomiija , mediaid , árbevirolaš ealáhusaid , eatnamiid ja resurssaid , dearvvasvuođa-ja sosiálasuorggi ja Sámedikki politihkalaš válddi . 1 Prošeakta lea buvttihan dan ahte eanet joatkkaskuvllat Romssas barget máhtolašvuođa vuođul sámi ávdnasiiguin . 1 Prošeakta lea bures jođus , ja fargga rahppojit prošeavtta ruovttusiiddut main lea namma www.divvun.no . 1 Prošeakta lea buktán albmosii máŋga hástalusa heahtedieđiheamis sámi álbmogii . 1 Prošeakta lea beroštahttán riikkalaččat ja guovdilis politihkkárat leat jo fitnan galledeamen skuvlla oažžun dihtii eambbo dieđuid lážáldaga birra . 1 Prošeakta lea Sámedikki riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána ja Báikkálaš Agenda 21 geavatlaš čuovvoleapmi . 1 Prošeakta lea 3 jahkásaš , ja ulbmil ahte lullisámegiela čállinvuohkedárkkistus galgá leat válmmas ovdal jagi 2010 loahpa . 1 Prošeakta lea 2008 rájes doaibman bistevažžan ja ruhtaduvvo Bargo- ja searvadahttindepartemeantta bušeahtas . 1 Prošeakta jotkojuvvo 2010:s . 1 Prošeakta joatká 2001:s , ja seammás doaivu Sámi kulturmuitoráđđi oažžut doibmii sierra vistegáhttenkonsuleantta . 1 Prošeakta joatkašuvvá 2009:s . 1 Prošeakta ii leat vel gárvvistuvvon . 1 Prošeakta ii leat mielde Sámedikki vuoruhanlisttus , geahča ášši 21/99 . 1 Prošeakta ii leat goitge mielddisbuktán dan ahte skuvladoaimmahat lea rievdadan dan eahpelihkostuvvon vuogádaga mii ain geavahuvvo . 1 Prošeakta gárvána jagi 2008 čavčča . 1 Prošeakta geahččaluvvo čađahuvvot 2007s . 1 Prošeakta galgá čuovvuluvvot hálddahuslaš resurssaid bokte mat juolluduvvojit ovdánahttimii , čuovvoleapmái ja koordineremii . 1 Prošeakta galgá čađahuvvot lagaš ovttasbarggus suohkaniiguin , ealáhusgárddiiguin / guvllolaš máhttobirrasiiguin , Innovasjon Norge:in , Fylkkamánniin , Universitehtain ja allaskuvllaiguin , ealáhuseallimiin ja eará áššáigullevaš oassálastiiguin . 1 Prošeakta galgá álggahuvvot maŋimusat 6 mánu maŋŋágo doarjja lea juolluduvvon ja gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 1 Prošeakta galgá álggahuvvot maŋimusat 6 mánu maŋŋágo doarjja juolluduvvo ja gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 1 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagis goas doarjja juolluduvvo ja gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá doarjjareivve dáhtona . 1 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagis goas doarjja juolluduvvo ja galgá gárvvistuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 1 Prošeakta galgá álggahuvvot dan bušeahttajagi go doarjja juolluduvvo ja válbmejuvvot maŋimusat 2 jagi maŋŋá dorjjareivve beaivádeami . 1 Prošeakta galgá vuosttažettiin guorahallat dáid guovlluid ; Divttasvuotna Nordlánddas , Ivguvuotna Tromssas ja Deanuvuotna Finnmárkkus . 1 Prošeakta galgá rahčat dan 1 Prošeakta galgá njeallje surggiid čalmmustahttit : mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttuid , sámi gielaid , dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldagaid , ja boazodoalu ja areálapolitihka . 1 Prošeakta galgá maiddái čielggadit doaibmabijuid mat duohtandagašedje Omasvuona golmmagielat suohkanin . 1 Prošeakta galgá leat álggahuvvon 6 mánu maŋŋá go doarjjareive leat ožžon ja galgá gárvvistuvvon ovdal go 2 jagi leat gollan . 1 Prošeakta galgá leat ollásit ruhtaduvvon ovdal go dat álggahuvvo . 1 Prošeakta galgá guorahallat movt dálkkádagat váikkuhit boazoguohtumiidda . 1 Prošeakta galgá earret eará ovdánahtttit oahpahuspáhka gieldda bargiide , ja galgá geahččat vejolašvuođa ásahit giella-guovddáža mii gokčá sihke sámi ja kveana- / suomagiela . 1 Prošeakta galgá dáid metodaid systematiseret ja oažžut johtui oahpahusas . 1 Prošeakta galgá doaibmat jagi , ja das galgá leat sierra stivrenjoavku ja referánsajoavku . 1 Prošeakta galgá bistit golbma jagi 1999 rájes . 1 Prošeakta galgá bistit badjel 3 jagi , ja ulbmil lea ahte oarjilsámegiela stávendárkkástus galgá leat válmmas jagi 2010 lohppii . 1 Prošeakta galggašii sihkkarastit ahte Romssa suodjalusberoštumit čalmmustahttojuvvojit ja fuolahuvvojit davviguovloperspektiivvas . 1 Prošeakta ferte earet eará nannet ja ráddjet geat dárbbašit sámegielas eatnigiellaoahpahusa ja kártet gallásis livččii beroštupmi geavahit diekkár fálaldaga . 1 Prošeakta energiija háhkat Solovki-sulluide galgá jotkojuvvot . 1 Prošeakta dahkkojuvvo ovdaprošeaktačilgehusa vuođul , maid Sámi kulturmuitoráđđi lea mearridan 1998:s . 1 Prošeakta birra 1 Prošeakta biddjo Sámi kulturmuitoráđđái mii oažžu fágalaš ja hálddahuslaš čuovvulanovddasvástádusa . 1 Prošeakta bargá dál máttasámegiela divvunprográmmain , ja das leat vihtta bargi . 1 Prošeakta Sámi ofelaččat álggahuvvui jagi 2004 , ja ulbmil lea buoridit máhtolašvuođa ja dieđuid sámi dilálašvuođaid birra earáide go sámi nuoraide , vuosttažettiin joatkkaskuvllain , organisašuvnnain ja servviin . 1 Prošeakta Sámi divvunprográmma 1 Prošeakta Skuvla veahkeha oahpposaji gávdnat loahpahuvvui 2009 čavčča ja dan váldoulbmil lei bidjat deattu dakkár doaibmabijuide mat geahpidit heaitimiid ja oaččohit eanebuid ohcat fidnohárjehallisaji . 1 Prošeakta Servodaga ja dearvvašvuođa sátnegirji 1 Prošeakta Northern Maritime Corridor ( NMC ) lea viiddis interreg-prošeakta mas leat oassálastit iešguđet fylkkain / regiuvnnain hámmaniin ja fievrridanfitnodagain Eurohpás ja Davvi-Oarje-Ruoššas . 1 Prošeakta Máŋggabealatvuohta nanne , galgá iešguđet kultur- ja oahpahusdoaimmaid bokte deattuhit dan ahte ovdandoallat , ealáskahttit , ođđasis ealáskahttit ja ovddidit iešguđet kultuvrraid ja daid searvevuođa Omasvuonas . 1 Prošeakta Fotefar mot nord 1 Prošeakta : ” Vásihusaid lonuhallan mánáidsuodjalanbálvalusas sámi gielddain ” Prošeakta : ” Sohkasadjásašruovttu viiddiduvvon geavaheami heiveheapmi Sámis . ” 1 Prošeakta : ” Sámi almmáirolla rievdamin – mii dáhpáhuvvá árvvuid sirdimiin áhčiin sin bártniide ? ” 1 Prošeakta : ” MMS-skovi jorgaleapmi ja heiveheapmi diagnosa demensa ektui – sámi symbolaid geavaheapmi čielggadusas . ” 1 Prošeakta : ” Loaktima skáhppojeaddji doaibmabijut – sámi šillju ” 1 Prošeakta : ” Hospiceprošeakta ” . 1 Prošeakta : ” Heivehit dearvvašvuođabálvalusaid sámi geavaheddjiid váste dearvvašvuođasektuvrras . ” 1 Prošeakta : ” Fuolahusfálaldat sámi boarrásiidda márkagiliin . ” 1 Prošeakta : ” Divššodettiin sámástit dikšunbálvalusa bargiid váste Porsáŋggu gielddas ” 1 Prošeakta : ” Dearvvašvuođa- ja sosiálafuolahusa bargiid kulturgelbbolašvuođa ovddideapmi Porsáŋggu gielddas . ” 1 Prošeakta : ” Davviriikkalaš afasiovttasbargu . ” 1 Prošeakta : ” Buot dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahpaheapmi kulturáddejumis . ” 1 Prošeakta : ” Afasifierpmádaga ásaheapmi sámegielagiid váste . ” 1 Prošeakta : Sámi kulturmearkkat muorain Anárjogas 15 000 ru Finnmárkku fylkkamanni prošektii " sámi kulturmearkkat muorain " . 1 Prošeakta : Girjji almmuheapmi : ” Resepta ” 1 Prošeakta , mii lea oassi árbedieđuid , máttasámi kultuvrra ja giela suodjaleamis , lea ovttasbargo- prošeakta Saemien Siljte ja Sámi allaskuvlla gaskka . 1 Prošeakta , mas leat guhtta bargi , lea nu ollášuhttán áigumušastis , muhto Sámediggi lea evttohan OHD ´ ii ahte Divvun prošektii ásahuvvo bistevaš doaibma- ja ovdánahttinorganisašuvdna 2011 rájes . 1 Prošeakta " Cuvket rájáid " galgá lágiduvvot sámi nuoraid organisašuvnna Noereh ! 1 Protokolla lea eanet čadni go ovttaskas mearrádus njunuščoahkkimis . 1 Protokolla Sámediggi ja Birasdepartemeanta 1 Protokoll konsultasjoner om havenergilov 1 Protokoll fra konsultasjoner om forskningsmelding 1 Protokoll fra konsultasjon med MD 20.06.08 1 Protokoll fra konsultasjon med MD 18.09.08 1 Protokoll fra konsultasjon med DN 13.08.09 1 Protokoll Minerallvo 11.05.07 1 Protokoll Minerallov 27.06.08 1 Protokoll Minerallov 27.02.07 1 Protokoll Minerallov 11.04.08 1 Protokoll 30.04.09 - Verneområdeforvaltning 1 Protokoll 19.03.09 - Verneområdeforvaltning 1 Protokoll - minerallov 31.01.07 1 Prosámit oaivvildedje ahte gažaldagat eai lean neutrála , ja prosámi birrasat boikohttejedje jearahallama . 1 Prosámi gáivuotnalaččat sáhttet várra dávjá dovdat ahte leat báhcán siseatnansámi ja riddodáža kultuvrraid gaskii . 1 Prostitušuvdna lea negatiiva ja njeaidá olmmošárvvu ja lea maiddái heajušteaddjin olles servodahkii . 1 Prospektering A / S éujuha njálmmalaS Siehtadusaide guovllu boazoeaiggádiiguin . dan birra ahte luonddugeaoge-produkSuvdna galgá doaimmahuvvot geasi áiqge ja bissehuvvot go ealut bohtet ruovttoluotta čakčat golggotmánus - skábmamánus . 1 Prospektering A / S álgoplánain lei ohccojuvvon quovlu 1.6 kV . 1 Prospektering A / S ovddida reivvestis 11.03.1991 Sámediggái muhtin ákkaid oazžut vejolaSvuooa álqgahit geahééalan-doaimma mannemustá suoidnemánu 1. beaivvi 1991 . 1 Prospektering A / S ballá ahte oooa manideamit daqahit luonddugeaoggi ovdii eksportamárkaniin . 1 Prosjektet er finansiert av 1 Prosess og innhold er uoppløselig knyttet sammen i konvensjonens krav , og i den gjeldende konflikt . 1 Prosent 130 Ohcamušaid ollislaš rámmat ja juolludeamit 2006-2010 134 Kulturulbmiliid ohcamušaid lohku , ollislaččat , juolluduvvon ja hilgojuvvon áigodagas 2006-2010 135 Supmit juolluduvvon prošeavttaide iešguđetge doaibmasurggiin áigodagas 2006-2010 136 Juolludeamit proseanttaid mielde prošeavttaide iešguđetge doaibmasurggiin áigodagas 2006-2010 137 Ohcciid sohkabealli / institušuvdnačatnašupmi áigodagas 2006-2008 138 Ohcciid sohkabealli / institušuvdnačatnašupmi áigodagas 2006-2008 139 Sámedikki kulturdoarjjaortnega juolludeamit fylkkaid mielde 2006 – 2010 140 1 Prosedyrat leat dehálaš bargoneavvu mat veahkehit sihkkarastit ahte mearrádusat dahkkojuvvojit sámi álbmoga legitimitehtain sin álbmotválljen orgána bokte . 1 Prosedyrat gustojit stáhtalaš eiseválddiide , dat mearkkaša ráđđehussii , departemeanttaide ja vuolit stáhta orgánaide . 1 Prosedyraid ulbmil lea : 1 Prosedyra viđát čuoggás čujuhuvvo ahte guktii jagis galget dollojuvvot fásta politihkalaš čoahkkimat sámi áššiid stáhtaráđi ja Sámedikki presideantta gaskka . 1 Prosedyra ulbmil ( § 1 ) lea namuhuvvon čuovvovaš 4 kuvlačuoggás : 1 Proseassuála sajádat sáhttá maiddái dahkat ahte oktasašvuohta oažžu ávnnaslaš rivttiid dahje geatnegasvuođaid . 1 Proseassat mat leat čađahuvvon , lea ee. sámi eanandoalloplána ráhkadeapmi , duoji ovdánahttinprográmma ja Sis-Finnmárkku ealáhusguorahallan . 1 Proseassabáikin galgá leat Guolástus- ja riddodepartemeanta , ja proseassa ferte čađahuvovt ovttas Birasgáhttendepartemeanttain , Oljo- ja energiijadepartemeanttain ja Máhtto ­departemeanttain . 1 Proseassa váldá vuoñu Guvllulaš ovddidanprográmmas 2004-2007 oktasaš strategiijain . 1 Proseassa plánastrategiija oktavuođas ferte geahččat dainna gittalagaid ahte háliida go gielda ođasmahttit gielddaplána vai ii . 1 Proseassa oassálastit leat ain guhkkálagaid . 1 Proseassa lea álggahuvvon ja bargu loahpahuvvo 2010:s . 1 Proseassa lea leamašan čorgat ja lea sisttisdoallan konkrehta ja positiiva digaštallamiid juohke ovttaskas evttohusa birra . 1 Proseassa galgá čađahuvvot buori áiggis ovdal ásahusvistti prošekterema mii ásahusdieđáhusas lea biddjon áigodahkii 2011–2012 . 1 Proseassa galgá maiddái boahtteáiggis leat sámiid ja ráđđehusaid oktasaš mearrádus . 1 Proseassa dábálaččat álgá go gielddat , organisašuvnnat dahje oktagasat váldet oktavuođa galbeneiseváldái . 1 Proseassa ON eamiálbmotforuma vuođđudeami oktavuođas lea eanaš loahpahuvvon . 1 Proseassa Davviriikkalaš sámekonven ­šuvnnain ii leat joavdan nu guhkás ahte stáhtat ja Sámedikkit livčče álgán bargat konvenšuvnna sisdoaluin . 1 Proseanttat Govadat 3.5 Jienastuslohku dan guovtti lulimus válgabiires válggain 1989-2009 Govadat 3.6 Lohku suohkaniin main lei vissis oassi čálihuvvon jienastuslohkui jagi 2005 ja 2009 . Govadat 3.7 Jienastuslohku jagiin 1989 , 2005 ja 2009 dan čieža suohkanis main ledje unnimusat 500 čálihuvvon jienastuslohkui 2005 ja 2009 . 1 Proseanttaid mielde válgaoassálastima rehkenastojit dan vuođul man oallugat lea dieđihan iežaset Sámedikki jienastuslohkui juohke válgii . 1 Proseanttaid mielde lei Ávjovári válgabiire 49 % nissonosiin , dássálagaid Lulli-Norgga biriin ~ 79 ~ 1 Proseanttaid mielde juohku váldoeanandolliin 1989 ja 1 Proseantta mielde rievdadusat jagi ovdalacca rájes 1 ) . 1 Proseantaoassi ohppiin geat ledje válljen sámegiela vuosttašgiellan , ovdánii veaháš goappaš skuvllain 2008/09 rájes 2009/10 rádjái . 1 Proseantamiel nuppástusat jagi ovdal rájes . 1 Proseantalohku tabeallain muitala eanet giellamolssaeavttuid válljema rievddademiin go nominála logut . 1 Proseantalohku 30,1 21,7 20,03 25,1 23,5 1 Proseanta Tabealla 6.1 Oahppodássi jagi 2009 ohppiin geat álge vuođđokursii vuohččan jagiid 1994-1996 ja čađahedje dan 5 jagi sisa . 1 Proseanta Suohkanat gos eanemus godde rievssahiid . 1 Proseanta N = 1 Proseanta ERETFÁRREMAT 2009 N = 1 Proseanta 120 110 1 Proseanta 120 1 Proseanta . Ássanbáiki ohppiide eret SED-guovllus jagi 2009 , geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 juhkkojuvvon dan ektui geat čađahedje oahpu 5 jagi sisa ja geat eai čađahan . 1 Proseanta . Tabealla 6.3 Ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii 1994-1996 ja 2009 , ja geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi siste , dábálašfágalaš- ja fidnofágalaš oahpposurggiin . 1 Proseanta . Tabealla 6.2 Oahppodássi jagi 2009 ohppiin geat álge vuođđokursii vuohččan jagiid 1994-1996 ja geat EAI čađahan 5 jagi sisa . 1 Proposišuvnnas lei Sámedikki čuovvovaš mearkkašupmi kapihttalis 10.4 : « Sametinget har gjennom sin høringsuttalelse og gjennom hele konsultasjonsprosessen gjort de 1 Proposišuvnnain ja dieđáhusain , maid ovddidit Stuorradiggái , ja main Ráđđehusas lea eará oaivil go Sámedikkis , galget Sámedikki árvvoštallamat ja oaivilat boahtit ovdan . 1 Proposišuvdna Stuorradiggái Šáhkkaolympiagilvvuid birra Romssa gávpogis jagi 2014 1 Proposisjoner og meldinger 1 Prop. 88 S Stáhtadoarjjalohpádus šáhkka-OG lágideapmái Romssas 2014:s 1 Pronomen Ieš sojahuvvo hui máŋgga ládje , ja máŋgii sojahuvvo juste dát pronomen boastut . 1 Pronomen IEŠ 1 Projeavttat nugo bajábealde máinnašuvvon , ruhtaduvvojit vásedin ruđaiguin mat čatnasit bargguide Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta ovddas . 1 Projeavttat mat ovddidit eamiálbmogiid kultuvrra , vuoruhuvvojit . 1 Projeavttas lea leamaš juksanmearrin addit čielggadeami ja analysa sámi vieruid ja riekteoainnuid hárrai mat leat guston , dahje mat gustojit , eatnamiid ja čáziid geavaheapmái sámi guovlluin . 1 Projeavttain , maidda addojuvvojuvvui doarjja , sáhttá ee. namahit fitnodatdoarjaga mii bohciidahtii sullii 70 ođđa bargosaji . 1 Projeavtta ulbmilin lei govvidit makkár miellaguottut bohtet albma válljašuvvan aviissain sámiid ja sápmelašvuođa hárrái , ja dainna lágiin addit eiseválddiide vuđđosa hábmet dieđihanstrategiijaid ja miellaguottuid ávdnejeaddji barggu sámi gažaldagaid birra . 1 Projeavtta ulbmilin lea leamaš deattuhit mánáid ja nuoraid nannenduovddan eamiálbmotlogijagis , ja lea guovdilastán doaibmabijuid ja ortnegiid mat doibmet positiivvalaččat olles sámi álbmotjovkui . 1 Projeavtta rámma siskkabealde dollojuvvojedje riikkaidgaskasaš seminárat golmma suorggis main Norggas lea erenoamáš beroštupmi . 1 Projeavtta ollislaš golut leat 2,4 milj. kr , ja lea Interreg II-projeakta . 1 Projeavtta lea ee. dorjon Davviriikkaid Ráđđi . 1 Projeavtta juksanmearrin lea oažžut mearridanvuđđosa dan várás ahte gárgedit almmolaš sámi informašuvnna sámegillii ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Projeaktaovddasvástideaddji lea Sámi Instituhtta ( SI ) . 1 Projeakta čađahuvvo ovttasbarggus Kultuvradepartemeanttain , Sámedikkiin ja Mátta-Várjjaga gielddain . 1 Projeakta álggahuvvui cuoŋománus 2000 ja plánejuvvo gárvvistuvvot 2002 . 1 Projeakta lea ságaškuššojuvvon Kultuvradepartemeantta ja Sámedikki gaskasaš čoahkkimiin . 1 Projeakta lea leamaš jođus 1998 rájes ja lea SI:a riektehistorjjálaš dutkanbarggu joatkka . 1 Projeakta galgá gárvvistuvvot 2001 . 1 Projeakta evttoha moanaid čuovvolandoaibmabijuid , earret eará buoret dagaldusaid almmolaš ásahusaide , das mii guoská jorgaleapmái , olggosaddimii , gilvimii ja sisdollui ja almmolaš sámegielat informašuvnna kvalitehta dárkkisteapmái . 1 Projeakta deattuha čuvget sámiid dili veahádatveahkadahkan . 1 Projeakta Sámi mánáid ja nuoraid nákcen – sámi veahkadaga dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid kárten ja árvvoštallan erenoamášpedagogalaš perspektiivvas čađahuvvui 1996–2000 , ja guorahalai makkár doaibmabijut ja ortnegat dat ovddidit sámi mánáid ja nuoraid kultuvrralaš ja etnalaš nákcema . 1 Projeakta Sámegiela lohkandáiddu kárteniskkus gárvvistuvvo 2001 . 1 Projeakta , mii lea oassi Oarjjevuona doaibmaplánas , lea ráhkaduvvon báikkálašbirrasis ovttasbarggus Divttasvuona suohkaniin . 1 Progámmaeavttuhus meannuhuvvui SPR Norgga beale delegašuvnna čoahkkimis 21.08.00 ja Sámediggeráđis , ovdal go dat loahpalaččat dohkkehuvvui Norgga ja Suoma sámediggepresideanttaid ja Ruoŧa sámedikki stirvrajođiheaddji oktasaš čoahkkimis Soađegilis 28.08.00 . 1 Prográmmaž / bŽ Seminárajođiheaddji : politihkalaš ráđđeaddi Geir Tommy Pedersen Álggahus Sámediggeráđi bokte , Sámediggepresideanta Aili Keskitalo Vásáhusat petroleum- ja mineráladoaimmain eamiálbmotguovlluin , Arktalaš Ráđi eamiálbmotčállingoddi , Rune Fjellheim Petroleumgávpelágádus Eni , Ehtalaš servodatovddasvástádus ja Goliat , Eni Norge DBS jođiheaddji , Liv Nielsen Bosihastin , 09:55 - 10:00 Mineráladoaimmat sámi guovlluin , báktehoavda Per Zakken Brekke , Bergvesenet Minerálagávpelágádus American Anglo , mineráladoaimmat Sámis & eamiálbmotpolicy , Exploration manager Jim Coppard Gáfeboddu 10:50 - 11:00 Store Norske Gull AS , doaimmat Finnmárkkus ja sámi beroštumiide vuhtiiváldin , Jørgen Stenvold Árbevirolaš ealáhusat ođđa ealáhusdoaimmaid ektui , Guovdageainnu suohkana sátnejođiheaddji Klemet Erland Hætta Bosihastin , 11:40 - 11:45 Gažaldagat / digaštallan 1 Prográmmaáigodagas lea Sámediggi oassálastán 30 prošeavtta doarjumiin . 1 Prográmmat leat ráhkaduvvon rámmaprográmman ja leat prinsihpas guokte faktora / proseassa mat dan ráddjejit : kulturministara mearrádusat das maid galgá vuoruhit , ja johtui ­bidjamat ja ohcamušat kultursuorggis . 1 Prográmmat leat leamaš hui bivnnuhat . 1 Prográmmat galget leat jurddašuvvon ovdánahttima , gelbbolašvuođaloktema , máhttojuohkima ja fierpmádathuksema várás . 1 Prográmmat eai ane fáddán dáiddasurggiid eai ge dain leat kvohtat ja danne sáhttet olbmot miehtá Davviriikkaid buktit jurdagiid juoga maid álggahit , ja aktevrraid barggut dat leat mat hábmejit prográmma konkrehta sisdoalu . 1 Prográmmastivra lea nammaduvvon ja dat galgá leat ráđđeaddi orgánan sámi gažaldagain Dutkanráđi siskkabealde . 1 Prográmmas čuožžu ahte lea deaŧalaš deattuhit eanandoalu bisuheami ja ođđabuvttadeami eanandoalu oktavuođas . 1 Prográmmas ovdanbohtet dárkileabbo dieđut . 1 Prográmmas ledje sihke juoigan , sártnit ja diktalohkan , ee. Oslo sámi mánáidgárddi mánáin . 1 Prográmmas leat maiddái friddja teáhterjoavkkuid ja dánsunkompaniijaid čájálmasat ja bádjefálaldagat , dasto kurssat ja dáiddárdeaivvaHålogaland Teatera čájálmasas Det er sikkert og deamit maidda oassálastet visst . 1 Prográmmas lea vuos jahkásaččat 4 milj. kruvdnosaš budjeahtta . 1 Prográmmas lea sámi vuoruhansuorgi . 1 Prográmmas deattuhuvvo sámegielaid birra ee. ahte dehálaš lea movttiidahttit olbmuid geavahit sámegiela dutkamis ja dainna lágiin leat mielde huksemin sámegielalaš dieđaárbevieru . 1 Prográmmas Eamiálbmogat veahkis daddjojuvvo ahte Sámediggi galgá váldojuvvot mielde . 1 Prográmmas , mii formálalaččat lea sáddejuvvon Gieldadepartementii ja EU-kommišuvdnii , eavttuhuvvo ea.ea. okta interregprográmma buot sámi guovlluide 2000-2006 áigodahkii , ja ahte dása galget maid Guoládaga sápmelaččat Ruošša bealde beassat mielde . 1 Prográmmaráđđi cealká NRK Sámi radio prográmmadoaimmaid váldolinnjáid birra . 1 Prográmmaplánat mearridit fágalaš sisdoalu , hárjehallanoahpu , organiserema , bargovugiid ja árvvoštallanortnegiid . Oahppoásahusa stivra dohkkeha prográmmaplánaid . 1 Prográmmaid ulbmil lea oaččuhit áigái máŋggašlájat , álššalaš ja buresovdánan sámi servodateallima , ja bargovuohki lea buoridit rádjarasttideaddji ovttasbarggu nu ahte sámi identitehta , kultuvra ja ealáhusat ovdánit . 1 Prográmmagálvu lea nuvttá ja dan sáhttá geavahit dušše Windows-plattformen bokte . 1 Prográmmafálaldat Kultuvrralaš skuvlalávka ja diehtojuohkin dan birra gaskkustuvvo neahttasaji www.kulturitroms.no bokte , dan lassin ahte jahkásaččat almmuhuvvo sierra prográmmakataloga seamma namain . 1 Prográmmaeavttuhus ovddiduvvo mearrideapmái Sámediggái . Sámi ealáhusráđi loahppakonklušuvnnaid ektui áššis čujuha Sámediggi ahte : 1 Prográmmaeavttuhus ovddiduvvo mearrideapmái Sámediggái . 1 Prográmma čađaheami áiggi galget doaibmabijut árvvoštallojuvvot , bohtosat geahčaduvvot ja prográmma vejolaččat rievdaduvvot . 1 Prográmma ásahuvvui 1991:s nannen dihte ovttasbarggu ránnjáregiovnnaid gaskka , maid riikkarájit juhke EU siskkobealde ja maid EU rájit juhke . 1 Prográmma álggii seminárain sámi giela , teknologiija ja ealáskahttima birra Romssa gávpoga girjerájus . 1 Prográmma álggii 1998 ja bistá máŋga jagi . 1 Prográmma áigodat lea 2007-2017 . 1 Prográmma áiggan lea nanosmahttit Norgga mearrabiebmoealáhusaid návccaid vai sáhttet ávkkástallat daid gilvoovdamuniin mat leat Norgga allakvalitehta varas guolis ja dan oppalaš alla gealbodásis mii lea Norggas . 1 Prográmma váldoulbmil lea arvvosmahttit dutkamii mii sáhttá addit ođđa áddejumi , ođđa perspektiivvaid ja fágaidgaskasaš ovttasbarggu . 1 Prográmma váldojuvvui diehtun ja šaddá mearriduvvot Regiovdnaráđi prográmma oassin ovdal 1999 loahpa . 1 Prográmma ulbmiljoavkun leat marina fitnodagat mat áigot strategalaččat bargat máilmmiviidosaš ja Norgga mearrabiebmomárkaniid ektui , geatnegahtti ja márkanguvlui fierpmá ­dagaid bokte . 1 Prográmma ulbmilin lea láhčit diliid nu ahte sáhttá bargat máŋggain ealáhusain lotnolagaid . 1 Prográmma ulbmilin lea loktet ealáhusa árvoráhkadeami mii galgá leat ávkin boazodolliide . 1 Prográmma sisttisdoallá sihke poasttaid main sáhttá ohcat ruđa , ja prošeavttaid maid Sámediggi lea vuolggahan , dahje ovttas eará ásahusaiguin ja etáhtaiguin . 1 Prográmma sisttisdoallá maiddái dáiddašlájaid ovttasdoaibmama , ja okta šaŋŋeriidrasttideaddji buvttademiin diibmá lei nesten FAME – prošeakta mas oahppit ráhkadedje iežaset dánsunoanehisfilmma ovttas dánsundáiddáriin ja filbmadáiddáriin . 1 Prográmma sisdoallu lei ee. čoahkkimat ja galledit kvena instituhta , Sámedikki , Sámi allaskuvlla , Sorrisniva jiekŋahotealla , Álttá gieldda ja čoahkkimat buot sámi guovllu gielddaiguin . 1 Prográmma sisdoallu ja ordnen lea leamaš fáddán ráđđádallamiin Sámedikkiin . 1 Prográmma sisdoallu ja ordnen lea leamaš fáddán ráđđádallamiidda Sámedikkiin . 1 Prográmma seailluhit árktalaš fauna ja flora ( CAFF ) 1 Prográmma rasttildeaddji ulbmil lea lasihit regiovnna doaibmavuođa ja nanosvuođa ealáhusaid ja infra ­stuktuvrra ovttsbarggu bokte ja ovddidit spesiála ­gealbbu ja identitehtaásaheaddji barggu . 1 Prográmma nannensuorgin leat guorahallat njuolggadusaid mat sáhttet goahcat buoret árvoloktema , fierpmádaga čohkken , nevvodeapmi ja movttiidahttin , ja gelbbolašvuođalokten . 1 Prográmma mihttomeari vuođđun leat álgoálbmotkultuvrrat mat leat rájiid rasttideaddji ja go duohtan dahká stuorát ámmát kulturprošeavttaid main lea álgoál ­bmotprofiila maidda vel oassálastet ruoššabeale olbmot , de sáhttá leat fárus buorideame Barentsguovllus daid álbmogiid dili mat orrot ruoššabeale . 1 Prográmma mielddisbuktá ahte huksejuvvo sullii golbma miilla ođđa vázzin- ja sihkkelgeaidnu . 1 Prográmma manná áigodagas 2001–2005 ja konkrehta projeavttat álggahuvvojit 2002 . 1 Prográmma lea čuovvovaš : 1 Prográmma lea oassin dan ollislaš strategiijas mii láhčá dili buvttadan- ja bálvalusbuvttadeapmái mii lea eanadoalu ollislaš resursavuođu vuođul . 1 Prográmma lea nuvttá man sáhttá viežžat interneahtas . 1 Prográmma lea nuvttá ja dan lea vejolaš viežžat interneahtas . 1 Prográmma lea maiddái ožžon doarjaga Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas ja Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas . 1 Prográmma lea earret eará sámi mátkeealáhusaid várás . 1 Prográmma lea buorre vuolggasadji go galgá nannet davviguovlluid álgoálbmotservodagaid , ja danne lea ge duhtadeaddjin go Ráđđehus áigu lahkalagaid Sámedikkiin ja eará sámi ásahusaiguin ovttasbargat prográmma čađahemiin , deattuha Olli . 1 Prográmma lea Oslo universitehta ráhkadan vai skuvllat galget leat ráhkkanan nu bures go vejolaš pedagogalaš IKT-geavaheapmái . 1 Prográmma lasihuvvui 2007:s dainna ulbmiliin ahte galgá nannet ovdánahttinbarggu dain nuppástuhttinguovlluin mat eai birge guolástusa haga . 1 Prográmma juksanmearrin lei geahpedit boazologu ja jorgalahttit 1 liiggás meari barggolaččaid eará fitnuide . 1 Prográmma ja čoahkkinplána Mii leat gárvvisteamen guđát Sámedikki rahpan- ja vuođđudanprográmma . 1 Prográmma ja čoahkkinplána 1 Prográmma hálddaha Stáhta ealáhus- ja guovlogárgedanfoanda ( Statens nærings- og distriktsutbyggingsfond - SND ) . 1 Prográmma gieđahallojuvvui ja vuoruhuvvon nannen mearriduvvui konvenšuvnna áššeoasálaš-čoahkkimis , masa maiddái Sámediggi bovdejuvvui searvat , miessemánus 2000 . 1 Prográmma galgá čohkket ja lágidit olámuddui dieđuid ovddit sámediggeválggain , čađahit jienasteaddjiidiskkadallama jagi 2009 válggas ja čađahit ráddjejuvvon temáhtalaš dutkamiid mat čatnasit jagi 2009 válgii , ja erenoamážit iskat makkár čuovvumušat leat leamaš ođđa válgaortnegis . 1 Prográmma galgá árvvoštallojuvvot golmma jagi geahčen . 1 Prográmma galgá áimmahuššat ja gárgedit fágasurggiid , dutkanduovdagiid ja birrasiid main osohahkii leat unnit dutkanárbevierut go universitehtaid árbevirolaš ja sajáiduvvan dutkansurggiin ja birrasiin . 1 Prográmma galgá vel Soria Moria-julggaštusa mihttomeriid dustet dan hárrái ahte vuoruhuvvo sámi mátkeealáhusovdánahttin , nu ahte ealáhusat sámi guovlluin sihkarastojit ja nannejuvvojit . 1 Prográmma galgá sáhttit geavahit Windows , Linux ja MaxOS bokte . 1 Prográmma galgá ovddidit innovašuvnna ( ođđahutkama ) , máhttobuorideami ja árvobuvttadeami regiuvnnain ealáhusaid ja dutkanbirrasiid gaskasaš DjO-ovttasbarggu bokte . 1 Prográmma galgá fuolahit ahte Sámediggi čielgasit doaibmá representatiiva ja álbmotválljen orgánan Norgga sámiide , ja galgá deattuhit dikki rolla sámi oktasašárvvuid hálddašeaddjin . 1 Prográmma ferte geahččat moanaid eará prográmmaid ja vuoruhemiid oktavuođas mat leat ealáhusovdánahttimis ja mátkeealáhusas . 1 Prográmma ferte bálddalastit hástalusaid ja vejolašvuođaid mat čatnasit eanadollui , boazodollui , guolásteapmái ja árbevirolaš duodjái árbevirolaš ovttaiduhttima mielde mii lea leamaš dáid ealáhusaid gaskkas sámi ássanguovlluin 1 Prográmma dárkilet beliid hábmen berre dahkkojuvvot lagas ovttasbargguin Sámedikki , guoskevaš departemeanttaid ja regiovnnalaš eiseválddiid ja duojáriid organisašuvnnaid , fitnodagaid ja ásahusaid gaskka . 1 Prográmma bokte lea leamaš vejolaš ruhtadit bagadusbálvalusa duojis mas Duodjeinstituhtta lea ožžon ovddasvástádusa . 1 Prográmma bistá máŋga jagi ja galgá maiddái hutkat oahppoplána boahtteáigái . 1 Prográmma biddjojuvvo doibmii go suodjalusopmodagat registarastojuvvojit stáhtaopmodahkan . 1 Prográmma almmuhuvvo maŋŋá . 1 Prográmma Sámedikki dievasčoahkkimii 1 Prográmma Gielda ja fylkkagieldakonferánsa 1 Prográmma : 1300- 1500 Gaskabeaiborramuš Sámedikki kantiinas 1500- 1800 Rabas čoahkkin Sámedikki auditoriumas Álggaheapmi UNPII ovdaolbmo bokte Ms. Victoria Tauli- Corpuz Dialoga / gažaldagat Gáfebottut Čoahkkingielat leat Sámi- , dáru- ja eŋgelasgielat . 1 Prográmma 5. sámedikki rahpamii 1 Prográmma 1. b. juovlamánnu 2005 1 Prográmma 08.30-12.30 ( boddu10.30-11.00 ) : Bargo- ja searvadahttinminister Dag Terje Andersen doallá sártni Sámediggái 25/09 Sámedikki bargoortnega revideren 26/09 Norgga-Ruoŧa boazoguohtonkonvenšuvdna 1 Prográmma - Gulahallankonferánsa 2010 1 Programma komitéčoahkkin 3-10 1 Program miniseminar om samisk kirke- og trosliv 1 Program : Klimatilpasningsutvalgets konferanse 1 Prognosa 2010 1 Prog dievasč daru 3-10 1 Professortihtteliin nammaduvvui Leem seminára jođiheaddjin . 1 Professorat Ulfstein ja Graver leaba sorjjasmeahttun raporttasteaskka nannen ahte láhkaevttohus rihkku álbmotrievtti . 1 Professorat Ulfstein ja Graver celkkiiga go árvvoštalaiga ráđđehusa álgovuolggalaš finnmárkkuláhkaevttohusa ahte : « Det er i den forbindelse grunn til å fremheve ahte begrepet occupy omfatter både de å bo i og de å utnytte et område . 1 Professora Lucy Smith lea ON mánáidkomitea miellahttu , dan son lea leamaš 2003 rájis . 1 Professor dr. juris Kirsti Strøm Bull nammaduvvui lávdegotti jođiheaddjin . 1 Professor dr. juris Kirsti Strøm Bull , Oslo 1 Professor Robert Corell boahtá Sámediggái bidjat ovdan áibbas ođđa raportta nu gohčoduvvon " Arctic Governance " birra . 1 Professor Per Selle birra 1 Professor Nils Øyvind Helander bokte 1 Professor Nils Oskal birra 1 Professor Kamil Øzerk ságastalai Giellaealáskahttin ja sátneriggodaga ovdáneapmi mánáidgárddi rájes joatkkaskuvlii . 1 Professor Jens A. Friis celkkii maŋŋil ná dan áiggi birra : « Nu ledje 50 jagi huksen sámegiela ja njeaidán dárogiela . 1 Professor Bjørn Erik Rasch birra 1 Proavásoahppaladdamii jagis 1879 bođii biireoahpaheaddji Matheussen . 1 Proavásoahppaladdamii Muosáin jagis 1872 buvttiiga oahpaheaddjit Matheussen ja Larsen 27 dain mánáin geain lei geatnegasvuohta boahtit . 1 Proavás lei molson oaivila daningo son lei fas fitnan galledeamen Láhpi , borgemánu 11. beaivvi 1850 . 1 Proavás Aars vuosttaldii maiddái garrasit aiddo mearriduvvon guovvamánu 1848 gonagaslaš resolušuvnna , mas lei mearriduvvon ahte eiseválddit galge deattuhit sámegiel ´ a ja kveanagiela máhtu go báhpaid virgádedje . 1 Proavás Aars ja suohkanbáhppa Meyer leigga ođđa galledanmátkkis Láhpis 3 jagi maŋŋil . 1 ProSeakta sáhttá leat deatala~ veahkkin ássama nannet sámi ássanquovlluin ja sáhttá dasto fas leat vuoooun viidát ja bistevaB ortnegiidda . 1 ProBeakta sáhttá leat deatalaS veahkkin ássama nannet sámi ássanquovlluin ja sáhttá dasto fas leat vuoššun viidát ja bistevaB ortnegiidda . 1 Pro ­seassa čađahuvvo Norgga museasuorggi museaođastusa láidestemiid mielde , gč Sd.dieđ. nr. 22 ( 1999 – 2000 ) . 1 Pro ­jeakta man Romssa musea lea álggahan , galgá duođaštit nuortasámiid / goltásámiid ássama , kultuvrra ja dálááiggehistorjjá Norggas , Suomas ja Ruoššas . 1 Priváhtaskuvlalága láhkaásahusa rievdadeapmi – gáibádusat oahppoplánii ja luvven oahpahusas . 1 Priváhtarievttálaš orgánan oažžu stivra válddi mearridit ollu orohaga siskkáldas áššiid , áššiid main lea mearkkašupmi resursahálddašeami ja guohtumiid gáhttema hárrái . 1 Priváhta čoahkkádusaid kárten 500 1 Priváhta sáhttet ain eaiggáduššat gitta goalmmádasoasi fámorusttegiin main leat almmolaš eaiggádat , lohká stáhtaráđđi Enoksen . 1 Priváhta skuvllaid dáfus lea Sámedikki mielas buorre ahte priváhta skuvllain galget leat seamma rámmaeavttut ja njuolggadusat go almmolaš skuvllain . 1 Priváhta ruovttuin leat ollu mávssolaš fotoávdnasat . Ferte ulbmillaččat čohkket dáid govaid ja dieđuid daid birra ovdalgo lea menddo maŋŋit . 1 Priváhta plánaálgagat sáhttet dattetge ovddiduvvot sorjjasmeahttumit plánastrategiijas , eai ge sáhte hilgojuvvot dasa čujuhettiin . 1 Priváhta olmmožin mii geavahit neahta dađistaga viššaleappot – surfemii , báŋkobálvalusaide , filbmaláigoheapmái jna. . 1 Priváhta ja almmolaš geafivuohta 1 Priváhta eananeaiggádat biehttalit sámiid guooodanvuoigatvuooaid maiddái boazobiirriid siste , ja Allariekti ge mieoiha dasa , nu go Korssj0fjell-duomus . 1 Priváhta eanaeaiggádat ja vuoigatvuođalaččat ožžo doarjaga Alimusrievttis iežaset čuoččuhussii ahte sis lea eaiggáduššanriekti guvlui , ja nuba ii leatge šat stáhta mii lea eanaeaiggát . 1 Priváhta doaimmahussii : 1 Priváhta diehtu doaimmahussii 1 Privat Andreassen , Magnhild Oline : Glimt fra Snefjords historie . 1 Prioriterema rievdadus- ja lassiárvalus : 1 Prioritehta Kap Poasta Dárbu +/- 1 Prior kap poasta Namahus 2000 dárbu 2001 +/- 1 Prinsihppaoassi , Oahpahusa prinsihpat ja rámmat sámi skuvllas ja oahppofitnodagas ( Prinsipper og rammer for opplæringen i samisk skole og lærebedrift ) , lea oassi Máhttolokten – Sámi Oahppoplánabuktosis . 1 Prinsihppalaš čielggadeapmi Sámedikki válddi ja váikkuhanvuoimmi birra iešguđet surggiin sáhttá leat áddjás bargu . 1 Prinsihppa mii dadjá ahte Sámediggi áigu prioriteret dohkálaš ruhtadeami ásahusain mat juo gávdnojit ovddabeallai investerendárbbuid , lea buorre . 1 Prinsihppa gohčoduvvo gorrelohkoválgan . 1 Prinsihppa ferte leat ahte váldi ja kapitála leat lávda , vai ollugat leat mielde mearrideamen servodaga dehálaš áššiid . 1 Prinsihpat mat leat nannejuvvon sámelágas ja vuođđoláhkaparagráfas sámiid vuoigatvuođadilálašvuođa birra doibmet beare unnán njuolggadeaddjin báikkálaš politihkkii ja hálddahussii . 1 Prinsihpat galget čielggadit skuvlaeaiggáda ovddasvástádusa ollislaš oahpahussii njuolggadusaid vuođul , ja galget leat heivehuvvon báikkálaš ja individuála eavttuide ja dárbbuide . 1 Prinsihpaoassi ja oahppoplánat galget válbmasat 2007/2008 skuvlaálgimii . 1 Prinsihpalaččat eai galgga biddjot eará čujuhusat dasa movt juolludus galgá juhkkojuvvot go dat váldovuoruheamit mat dahkkojit bušeahttaproseassas . 1 Prinsihpalaččat berrešedje ieža sápmelaččat stivret sámi preassa . 1 Prinsihpalaš vuođuin lea Sámediggeráđđi čielgasit dan oaivilis ahte sámi dološvieruid ja riektiáddejumiid ferte bidjat vuođđun maiddái orohagaid juogadeamis , ja das ferte vuhtii váldit maid eará dárbbašlaš beliid . 1 Primus lea museačoakkáldagaid hálddašeami vuogádat mii gieđahallá iešguđet lágan museadávviriid seamma vuogádagas . 1 Primitiivvalaš internáhttadoaibma ođđasishuksenáigodagas 1 Pri Poasta Namuhus 2001 Dárbu 2002 +/- 1 Pri Poasta Namuhus 2001 2002 +/- SVL arv . 1 Pressii lea várrejuvvon áigi dii. 16.50-17.00 NRK Sámi radios . 1 Pressii : Disdaga njukčamánu 17. b. , dii. 18.00-19.00 lea várrejuvvon áigii pressii / preassakonferánsii . 1 Pressii : Akkrediteren guđát sámedikki rahpama oktavuođas 1 Pressii : 64 journalistta leat akkrediterejuvvon ođđa Sámedikki rahpamii 1 Pressekonferánssa sáhtát oaidnit báddejuvvon neahtta-tvs dás . 1 Presidentta buhtadusa mudden čuovvu ráđđehuslahtuid buhtadusa muddemas ja gusto seamma beaivvi rájes . 1 Presidenten kan delegere fullmakt til direktøren for fastsetting av detaljert økonomiinstruks . 1 President Medvedjev ja stáhtaministtar oktasaš vuolláičállnmeanuin Akershus sloahtas maŋŋebárgga . 1 Presideanttat guorrasedje dasa ahte ovddidit EU-kommišuvdnii ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa našuvnnalaš eiseválddiide ásahit dákkár prográmma . 1 Presideanttat , áirasat , eará konferánsaoasseváldit , ráhkis olbmot . 1 Presideanttas leat leamaš ođđa čoahkkimat Kulturdepartemeantta stáhtaráđiin ja Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtaráđiin ( 03.05.00 ) 2001 stáhtabušeahta birra ja Sámedikki doaibmabidjoevttohusaid ja lasáhusevttohusaid birra . 1 Presideanttas lea maid beroštupmi das ahte galgá leat sámi musihkkabiras mii buktá eavttuid go sámi musihka galgá ovdánahttit . 1 Presideantta mátki dievva vásáhusaiguin 1 Presideantta cealkámušat leat maiddái vuostá St. diedáhusa nr. 28 , mas daddjo ahte boazodollui galgá addot eanet fápmu . 1 Presideantta buhtadusa mudden čuovvu ráđđehuslahtuid buhtadusa muddemas ja gusto seamma beaivvi rájes . 1 Presideantta 23.03.00 beaiváduvvon reive Sámedikki áirasiidda 1 Presideantta 02.03.00 beaiváduvvon reive Sámedikki joavkojođiheddjiide 1 Presideanta čállá ahte namuhuvvon áššit ledje gárvásat dárogillii guovvamánu 11. b. , muhto ahte dat eai sáddejuvvon Sámi válgalihtu joavkočoahkkimii . 1 Presideanta čálii reivve Norgga olgoriikaministerii , eanadoalloministerii ja gieldaministerii , mas son bivddii árvvoštallat livččii go vejolaš veahkehit boazodolliid Suoma bealde dan ekonomalaš roasus mii sidjiide lea šaddan dan geažil go Reinprodukter reastaluvai . 1 Presideanta áigu dán guorahallat čoahkkimis joavkojođiheddjiiguin . 1 Presideanta ovddidii dán eanadoalloministerii ja deattuhii ahte elliidsuodjalanláhka ii leat rivttes gaskaoapmi boazologu reguleremii . 1 Presideanta oassálastá ovttas stáhtaministtar Stoltenbergain stuorát norgga ruošša ealáhuskonferánssas Oslos vuossárgga . 1 Presideanta oaivvilda ahte lea dárbu eanet almmolašvuhtii Sámedikki politihkalaš doaimma birra , ja dainna lágiin nannet sámi demokratiija . 1 Presideanta muitalii makkár oaidnu Sámedikkis lea dán áššis , ja deattuhii man deaŧalaš lea loktet ášši politihkalaš dássái , mii mearkkaša dan ahte guovddáš eiseválddit fertejit čájehit beroštumi áššái . 1 Presideanta lohpidii buktit čálalaš mearkkašumiid ja evttohit makkár oktavuohta sáhtášii leat Sámedikki ja Stuorradikki gaskka . 1 Presideanta logai maid dárbun addit boahtte Sámi vuoigatvuođalávdegoddái vejolašvuođa digaštallat vuoigatvuođaášši ovdal go ná stuorra luonddulihkahallama álggaha . 1 Presideanta logai Sámedikki ballat ahte Stuorradikki gieđahallan ii čuovvuluvvo 2001:s ( vrd. Innst. S. 246 ja Budsjettinnst . 1 Presideanta lea čoahkkimis Gielda- ja guovlodepartemeantta ( GGD ) stáhtačálli Steinar Pedersen:ain 26.04.00 bivdán GGD:a váldit ovddasvástádusa ja fuolahit ahte Ráđđehus juolluda ruđaid nuortalaš museávistti duohtandahkamii 2001:s . 1 Presideanta lea skábmamánu 10. b. reivves ovddidan čálalaš mearkkašumiid stuorradiggedieđáhussii , ja seammás bivdán čoahkkima ođđa kulturministeriin divaštallan dihte dieđáhusa sisdoalu earenoamážit ja sámi kulturáššiid oppalaččat . 1 Presideanta lea ovttas 4 davimus fylkkaid fylkkasátnejođiheddjiiguin leamaš čoahkkimis stáhtaminister Jens Stoltenberg:ain 09.05.00 ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti joatkima birra . 1 Presideanta lea leamaš ságastallin konferánssas Norgga eanadoalu ja borramušbuvttadeami birra Tromssas 01.02.00 gos dieđáhus lei nappo fáddán . 1 Presideanta lea juogadan prošeaktaruđaid NOU 1995:6 Plána dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra sámi álbmogii Norggas čuovvuleapmái 1999:s , gč. mieldebiddjon mildosa . 1 Presideanta lea juo leamaš čoahkkimis Stuorradikki olgoriikkakomiteá áššeságadolliin Sámedikki stuorradiggedieđáhusa gieđahallama čuovvuleami birra . 1 Presideanta lea dáhtton čoahkkima olgoriikkaministeriin , gos ea.ea. árktalaš ovttasbargu galgá digáštallojuvvot . 1 Presideanta lea dáhtton čoahkkima departemeantta politihkalaš njunnošiiguin divaštallan dihte proseassa ovddos guvlui , ja seammás divaštallat Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu joatkka guovlluin máttabealde Finnmárkku . 1 Presideanta lea Kulturdepartemeantta ja Gielda- ja guovlludepartemeantta njunuš politihkkáriiguin earret eará dadjan ahte 2000-jagi stáhtabušehttii fertejit biddjot ruđat nuortalaš musea jođiheapmái ja investeremiidda . 1 Presideanta lea 27.04.00 leamaš čoahkkimis fylkkaráđđejođiheddjiin , fylkkasátnejođiheddjiin ja Norlándda fylkkagieldda oahpu ja regiovdnapolitihka fylkkaráđiiguin . 1 Presideanta lea 11.-12.01.00 leamaš čoahkkimis gielda- ja guovluministe Enoksen:iin , kulturminister Haga:in ja stáhtačállilávdegottiin čilgen dihte Sámedikki evttohan doaibmabijuid 2001 stáhtabušeahtas . 1 Presideanta ja várrepresideanta čilgiiga čoahkkimis gieldda ovddasteddjiide Sámedikki oainnu áššis . 1 Presideanta ja sadjásaš presideanta leaba maiddái Sámedikki jodiheaddjin ja sadjásaš jodiheaddjin . 1 Presideanta ja ráđđelahttu Berit Ranveig Nilssen leigga 14.12.99 čoahkkimis guolástusministeriin . 1 Presideanta ja ráđđelahttu Berit Ranveig Nilssen leaba 05.05.00 leamaš čoahkkimis guolástusminister Otto Gregussen:ain . 1 Presideanta ja joavkojođiheaddji Egil Olli deaivvaiga golggotmánu 28. b. . Gieldakomiteá áirasiid . 1 Presideanta ja joavkojođiheaddji Egil Olli deaivvaiga golggotmánu 28. b. . Bearaš- , kultur- ja hálddahuskomiteá áirasiid . 1 Presideanta ja dat áirasat , geat leat namma ­duvvon sámediggeráđđái , guđđet dasto dievasčoahkkima ja sin várrelahtut váldet saji dievasčoahkkimii áirrasin . 1 Presideanta geahččá dasto bearrái ahte dieđut mearrádusaid birra ja almmolaš eiseválddiid diedáhusat sáddejuwojit rivttes sadjái vuorddekeahtlá dárbbašmeahtlumit . 1 Presideanta evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Presideanta dáhtui maid GGD:a hálahit Kulturdepartemeantta ( KD ) ođđasis árvvoštallat doarjjaohcama nášuvnnalaš sámi duhátjahkečalmmusteapmái mii galggašii lágiduvvot kulturvahkkun čakčat ( oktiibuot kr. 184 000 KD:s ja GGD:s ) . 1 Presideanta dovddahii ilu go vuostáiváldojuvvui váimmolašvuođain ( ja coca-deajain ) , goappašagat dovddaheigga man deaŧalaš dat lea gáhttet álgoálbmogiid giela ja kultuvrra . 1 Presideanta deattuhii dárbbu ovttastahttit kártema eará fylkkaiguin ja Sámedikkiin . 1 Presideanta Sven-Roald Nystø lea nammaduvvon Sámedikki ovddasteaddjin Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbarggu ovddidanforumii . 1 Presideanta Sven-Roald Nystø ja joavkojođiheaddji Egil Olli leigga golggotmánu 28. b. čoahkkimis Stuorradikki gieldakomiteáin stáhtabušeahta 2000 birra ( gč. čuo. 2.2 ) ja Sd. dieđ. nr 48 ( 1998-99 ) Sámedikki 1998 doaimma birra . 1 Presideanta Sven-Roald Nystø John-Marcus Kuhmunen 1 Presideanta Sven-Roald Nyst¸ lei čoahkkimis stáhtačálli Wegger Str ¸mmen:iin 11.05.99 . 1 Presideanta Sven-Roald Nyst¸ lei čoahkkimis stáhtaráđđi Odd Roger Enoksen:iin 11.05.99 . 1 Presideanta Sven-Roald Nyst¸ lei mielde čoahkkima Norgga delegađuvnnas . 1 Presideanta Sven-Roald Nyst¸ lei das ja rabai čoahkkima . 1 Presideanta Olli deattuha viidásit ahte ráđđelahtuguovttos Jåma ja Balto šaddaba čavgadit ovttasbargat go Marianne Baltos lea ain váldoovddasvástádus ealáhusáššiin . 1 Presideanta Olli deattuha ahte Ráđđehus lohpida addit buriid rámmaeavttuid ealáhusovddideapmái smávva servodagain . 1 Presideanta Medvedjeva guossástallan lea deaŧalaš ja nanne norgga-ruošša ovttasbarggu vel eambbo . 1 Presideanta Egil Olli ja Sálas lágádussearvvi ovdaolmmoš Piera Ludvig Boine čáliiga vuollái soahpamuša mii dárkkista oahpponeavvo buvttadeami . 1 Presideanta Egil Olli ja Ambassadøra Elma Kovacevics , Bosnia ja Hertzegovinas eret . © Sara Marja Magga 1 Presideanta Egil Olli doalai sáhkavuoru Sámi parlamentáralaš ráđi ovddas , mas dovddahii balu das movt dálkkádatrievdamat váikkuhit birrasa ja rievdadit álgoálbmogiid eallineavttuid davvin dan bokte go eavttut árbevirolaš eallinvugiide ja kultuvrii rivdet . 1 Presideanta , várrepresideanta ja áirrasguovttos Kristiansen ja Bæhr ledje 07.12.99 čoahkkimis Kulturdepartemeantta stáhtačálli Skulberg:ain nuortalaš musea maid lei fáddán . 1 Presideanta , sadjásaš presideanta ja Sámediggeráđi lahtut válljejuwojit sierra jienasteami bokte gudege saji nammii . 1 Presideanta , Vuosttaš ” Fireside chat ” , maid Roosevelt-presideanta doalai njukčamánu 12. b. 1933 , gieđahalai amerihká báŋkkuid dili . 1 Presideanta , Sámi kulturráđi jođiheaddji Marianne B. Henriksen ja sámi museástruktuvrra čielggadeaddji Audhild Schanche leat 16.03.00 leamaš čoahkkimis Stuorradikki bearaš- , kultur- ja hálddahuslávdegottiin sámi kulturáššiid birra oppalaččat , ja sámi museaid birra earenoamážit . 1 Presideanta , Ollugat leat olgomáilmmi diliid digaštaladettiin namuhan min penšuvdnafoandda . 1 Presideanta , Mun lean maŋimuš áigge čoahkkinastán máŋgii iežan davviriikkalaš ja eurohpálaš kollegaiguin , ja mávssolaš fáddán leat leamaš Eurohpá dilit . 1 Presideanta , Eurohpá dilli fuolastuhttá ja eahpesihkarvuohta viidásut ovdáneami hárrái lea stuoris . 1 Presideanta , Davviriikkaid Ráđi lahtut , 1 Presideanta , 1 Presideant tas Egil Olli s lea bajimus ovddasvástádus buot áššesurggiin . 1 Presideaantta válljen : Sven-Roald Nyst buvttii čuovvovaš evttohusa : Ole Henrik Magga Eilif O. Larsen buvttii čuowuvaš evttohusa : Steinar Pedersen Ingar Eira evttohii 1 Presentašuvnna Toril Bakken bokte 1 Presentašuvnna Nils Henrik Sara bokte 1 Presentašuvnna Johan Henrik Buljo ja Hans Isak Olsen 1 Prentosiid diŋgon Departemeanttaid fuolahusguovddážis 1 Prentosiid diŋgon 1 Prentosat galget ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami . 1 Prentejuvvon oahpponeavvuide máksojuvvo 50 % dalle go prošeakta álggahuvvo , 25 % dalle go mánus ja prentenšiehtadus gárvánit ja loahppa 25 % dalle go buvtta lea gárvvistuvvon ja golut duođaštuvvon 1 Prentejuvvon oahpponeavvuid ektui mearriduvvo doarjjareivves man ollu ovttaskas oahpponeavvut prentejuvvojit . 1 Preasseovddasvástideaddji : Seniorráđđeáddi Leif Arnold Dunfjeld , tel. 78 47 40 00 Ráđđeáddi Sara Marja Magga , tel. 78 47 40 00 1 Preassatelefovdna 22 24 25 00 , dábálaččat rabas gaskal dii. 09.00-17.00 vuossárggas duorastahkii ja gaskal dii. 09.00-15.00 bearjadagaid . 1 Preassapolitihkalaš gažaldagat , oppalaš filbmapolitihkalaš gažaldagat , filbma- ja videográmmalágat , bušeahtta ja etáhtta-ja oamasteaddjistivren ja oppalaš mediapolitihkalaš gažaldagat . 1 Preassakonferánssas oassálastet sámi statistihka analiisajoavkku jođiheaddji Jon Todal , prošeaktajođiheaddji Yngve Johansenja Torunn Pettersengii lea čállán artihkkala " Valgmanntall og valgdeltakelse ved sametingsvalgene i Norge 1989 -2009 " . 1 Preassakonferánsa lea rabas buohkaide . 1 Preassakonferánsa 1 Preassaguovddážiin háliidit mii láhčit vejolašvuođaid nu bures go sáhttit vai journalisttat ja olbmot jođánit sáhttet gávdnat dárbbašlaš dieđuid mat leat čadnon min ovddasvástádussurggiide ja oažžut vástádusaid gažaldagaide . 1 Preassagulahallit : 1 Preassagulahalli stáhtaráđi ovddas Finnmárkku mátki oktavuođas lea gulahallanhoavda Frode Jacobsen , telefovdna 995 23 495 . 1 Preassagulahalli E-poasta : 1 Preassagovat politihkalaš jođihusas 1 Preassafáktatelefuvdna 1 Preassadoarjji sámi áviissaide ( logut duhát ruvnnuin ) Internehttii beassan Čáliheddjiid lohku Sámedikki jienastuslogus válggain 1989-2009 Govadat 3.2a Jienastuslohku juohke biires válggain 1989-2005 Govadat 3.2b Jienastuslohku juohke biires 7-13 válggain 1989-2005 Govadat 3.3 Jienastuslohku juohke biires válggain 1989 ja 2005 , juhkkojuvvon biiriid sturrodagaid vuođul jagi 2005 Govadat 3.4a Jienastuslohku juohke biires 2009 válggain Govadat 3.4b Jienastuslohku juohke biires 2009 válggain . 1 Preassadoarjja sámi aviissaide . . . . 1 Preassadoarjja sámegielalaš aviiissaide , mii juhkkojuvvo Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahta kapihttala 335 poasttas 75 , galgá ee. buhttet sámegielalaš aviissaid almmuheami liigegoluid . 1 Preassadoarjja lea maŋemus jagiid lassánan mihtilmasat . 1 Preassadoarjja lea maiddái lassánan , nu ahte mis dál leat guokte sámegielalaš beaiveaviissa , dadjá Andersen . 1 Preassadoarjaga ulbmil lea ahte “ doarjja sámi áviissaide ja sámegielat áviisasiidduide galgá láhčit dili demokráhtalaš digaštallamiidda , oaivilhuksemiidda ja giellaovdáneapmái sámi servvodagas ” ( Sámi áviissaid doarjaga láhkaásahus ) . 1 Preassadoarjaga juohkin Sámeradio geavaheddjiidguorahallamat 2005- 1 Preassadieđáhusat ovdalaš ráđđehusain ( Dokumeantavuorká ) 1 Preassadieđáhusat Dás gávnnat don Statsminsiterens kantovrra ja buot departemeanttaid preassadieđáhusaid . 1 Preassadieđáhusat 2009-2013 1 Preassadieđáhus : Ođđa JOAČ hehttet skuvlaheaitima 1 Preassadieđáhus , 30.04.2008 1 Preassadieđáhus , 29.11.2008 1 Preassadieđáhus , 29.09.2010 1 Preassadieđáhus , 29.01.2010 1 Preassadieđáhus , 28.04.2010 1 Preassadieđáhus , 28.03.2008 1 Preassadieđáhus , 27.06.2008 1 Preassadieđáhus , 27.04.2010 1 Preassadieđáhus , 27.04.2007 1 Preassadieđáhus , 27.01.2010 1 Preassadieđáhus , 26.10.2007 1 Preassadieđáhus , 26.02.2010 1 Preassadieđáhus , 25.11.2011 1 Preassadieđáhus , 25.07.2008 1 Preassadieđáhus , 25.06.2010 1 Preassadieđáhus , 24.03.2009 1 Preassadieđáhus , 23.11.2011 1 Preassadieđáhus , 23.08.2010 1 Preassadieđáhus , 23.06.2010 1 Preassadieđáhus , 23.04.2010 1 Preassadieđáhus , 22.12.2011 1 Preassadieđáhus , 22.11.2011 1 Preassadieđáhus , 21.12.2011 1 Preassadieđáhus , 21.11.2011 1 Preassadieđáhus , 21.08.2009 1 Preassadieđáhus , 20.12.2011 1 Preassadieđáhus , 20.08.2007 1 Preassadieđáhus , 20.03.2009 1 Preassadieđáhus , 20.03.2007 1 Preassadieđáhus , 19.02.2010 1 Preassadieđáhus , 18.12.2007 1 Preassadieđáhus , 18.11.2011 1 Preassadieđáhus , 18.05.2010 1 Preassadieđáhus , 18.04.2008 1 Preassadieđáhus , 18.03.2010 1 Preassadieđáhus , 17.09.2007 1 Preassadieđáhus , 17.04.2007 1 Preassadieđáhus , 16.11.2007 1 Preassadieđáhus , 16.07.2010 1 Preassadieđáhus , 16.04.2010 1 Preassadieđáhus , 16.02.2007 1 Preassadieđáhus , 16.01.2012 1 Preassadieđáhus , 15.11.2011 1 Preassadieđáhus , 15.08.2007 1 Preassadieđáhus , 15.05.2009 1 Preassadieđáhus , 15.01.2010 1 Preassadieđáhus , 14.09.2007 1 Preassadieđáhus , 13.09.2007 1 Preassadieđáhus , 13.07.2007 1 Preassadieđáhus , 13.03.2009 1 Preassadieđáhus , 12.12.2008 1 Preassadieđáhus , 12.12.2006 1 Preassadieđáhus , 12.02.2010 1 Preassadieđáhus , 11.10.2007 1 Preassadieđáhus , 11.07.2008 1 Preassadieđáhus , 11.01.2012 1 Preassadieđáhus , 10.12.2009 1 Preassadieđáhus , 10.06.2010 1 Preassadieđáhus , 09.10.2007 1 Preassadieđáhus , 09.08.2007 1 Preassadieđáhus , 09.02.2007 1 Preassadieđáhus , 08.09.2010 1 Preassadieđáhus , 08.05.2009 1 Preassadieđáhus , 08.01.2010 1 Preassadieđáhus , 08.01.2007 1 Preassadieđáhus , 07.10.2010 1 Preassadieđáhus , 07.07.2010 1 Preassadieđáhus , 06.09.2010 1 Preassadieđáhus , 06.07.2010 1 Preassadieđáhus , 06.05.2010 1 Preassadieđáhus , 06.02.2009 1 Preassadieđáhus , 06.02.2008 1 Preassadieđáhus , 05.05.2010 1 Preassadieđáhus , 05.01.2010 1 Preassadieđáhus , 04.04.2008 1 Preassadieđáhus , 03.06.2010 1 Preassadieđáhus , 02.10.2010 1 Preassadieđáhus , 02.07.2008 1 Preassadieđáhus , 02.06.2010 1 Preassadieđáhus , 02.04.2008 1 Preassadieđáhus , 02.01.2008 1 Preassadieđáhus , 01.01.2010 1 Preassadieđáhus 1 Preassadieđahusa ( ODIN ) dearvvašvuođaplána birra 1 Preassadiedáhusat , diedáhusat , almmuhusat ja skovit Preassadiedáhusat ja buot diedáhusat ja almmuhusat galget dahkkojuvvot sáme- ja dárogillii . 1 Preassabálvalus , mii jagi 1958 lei biddjojuvvon olgoriikabálvalussii , nuppástuhttojuvvui sierra preassaossodahkan 1961 . 1 Preassabálvalus 1 Preassabagadeapmi 1 Preassa- ja gulahallanossodat gullá departemeantaráđi bargovehkii . 1 Preassa- ja diehtojuohkinossodat 1 Preassa sáhttá deaivvadit stáhtaministariin maŋŋil čoahkkima . 1 Preassa maid beassá leat mielde go oahpásmahttit Sámedikki dii. 14.55 rájes vai sii besset govvidit gussiid . 1 Preassa lea bures boahtin searvat iešguđet doaluide . 1 Preassa bovdejuvvo čoahkkimii . 1 Preassa bovdejuvvo searvat seminárii . 1 Preassa bovdejuvvo mielde . 1 Preassa bovdejuvvo Sámedikki rahpamii golggotmánu 13. b. . 1 Preantolohkorevisor ferte dan geažil dárkkistit aviissaid čakčamánus go áigu mearridit almmustahttimiid logu ja sámegielat siidduid logu . 1 PraktihkkalaS diliid birra soahpan , o.m.d. boazoealáhusain , galgá dahkkot orgánaiguin mat leat ea.ea. dan várás ásahuvvon . 1 Praktihkalaččat ii leat vejolaš álggahit sámi mánáidgárddiid miehtá riikka go lea duššefal okta dahje moadde máná guđet dáhttot heivehuvvon fálaldaga , muhto mihttomearrin lea ahte buot sámi ovdaskuvlamánáin galgá leat vuoigatvuohta oažžut heivehuvvon mánáidgárdefálaldaga mas sámi giella ja kultuvra lea vuođđun . 1 Praktihkalaš-teologalaš seminára áigumuš lea oahpahit , hárjehit ja árvvoštallat praktihkalaš-teologalaš seminára báhppaoahppiid nu ahte sis guđet cevzet eksámeniin , leat dat máhttu ja gálggat ja vel olmmošlaš heivvolašvuohta mat gáibiduvvojit bálvalusas báhppan Norgga girkus . 1 Praktihkalaš gažaldagaid sáhttá divvut : Gulahallanráđđeddi : Sara Marja Magga , mob. 90 88 48 02 Seniorráđđeaddi Torvald Falch , mob. 950 64 655 1 Praktihkalaš dieđut : Lea mearriduvvon ahte vuolláičállin dilálašvuohta dáhpáhuvvá veaigin ( ruošša áigi ) Murmánskkas . 1 Praktihkalaš beroštumit válgabiiriid juohkimis dagahit ahte daid ássiid logut , geat leat iešguđet áirasiid jienastan , eai leat áibbas ovttaláganat . 1 Pr. njukčamánu 2007 ii leat lávdegotti evttohus dieđáhusa dáfus ovddiduvvon . 1 Pr. 31.12.2004 Pr. 31.12.2008 1 Pourbayat duogáš lea servodatdiehtti ja váldán jođihanoahpu . 1 Postboks 852 Postboks 6600 Postboks 852 1 Postboks 8119 Dep. Akersgata 44 0032 Oslo 1 Postboks 8112 Dep. 0032 Oslo 1 Postboks 8036 Dep. ( postadreassa ) 1 Postboks 8014 Dep. 0030 OsloBesøksadresse : Einar Gerhardsens plass 1 1 Postboks 6050 , Postterminalen 1 Postboks 4447 7418 Trondheim 1 Postboks 439 Sentrum 5805 Bergen 1 Postboks 3120 Postboks 5275 Postboks 6341 Postboks 77 1 Postboks 293 Ringv . 1 Postboks 1870 Nordnes 5817 Bergen 1 Post : Postboks 8010 Dep. 0030 Oslo Besøk : Akersgata 59 ( R5 ) , Oslo 1 Posišuvdnajoavkku beales háliidii Sámiálbmot bellodat ahte go mii válljet lávdegoddemálle , de fertet válljet dan málle mii lea unnimusat divrudahtti . 1 Positiivvalaččamus máinnašumi oažžu kategoriija « giella ja skuvla » , ja boazodoallu lea raportta mielde máinnašuvvo fas mearkkašahtti negatiivvalaččat buot aviissain maid guorahallan siskkilda . 1 Positiivvalaš sámi ásahusovddideapmi buvttiha eanet doaibmagoluid , stuorát doarjjarámmaid , ja goluid ođđasis organiserema ja ođđa visttiid ektui . 1 Positiivva signálat 1 Positiiva netto doaibmaboađus 1 Posisjonsnotat St.meld. om forskning 1 Posisjonsnotat - Forvaltning av verneomrdåer 1 Posisjonnotat 3 - Minerallov 1 Posisjonnotat 2 - Minerallov 1 Poršaogu 6 . 1 Portálas sáhttá ohcci registreret iežas vuođđodieđuid oktii , ja dan maŋŋá ovddidit ohcamiid Sámediggái digitála skovi geavahemiin mat leat ráhkaduvvon iešguđet ulbmiliid váste . 1 Portála Sápmi 1 Porsáŋgui bohtet eanemusat Álttás ja olgoriikas . Láhppái lea maiddái stuorámus joavku sisafárrejeaddjit . 1 Porsáŋgu Gáivuotna Divttasvuotna Evenášši Unjárga Deatnu Moskavuotna Røros Áltá 1 Porsáŋgu : 1 Porsáŋgu , Davvesiida , Davvinjárga ja Muosát 1 Porsáŋgu ( Porsáŋggu , Davvesiidda , Nordkapp ja Muosáid gielddat ) 1 Porsáŋggus vulget eanemusat Áltái ja nubbin Kárášjohkii . 1 Porsáŋggus muitaluvvo earret eará ahte ovdal maŋimuš soađi sáhtii dábálaččat dinet eanet rievssatsállašiin go heahtebarggus geaidnodoaimmahagas . 1 Porsáŋggus muitaluvvo ahte ostiin ledje vuoššanlihtit maid sii luike . 1 Porsáŋggus lei sáivačáhcebivddus stuorra mearkkašupmi dán čuohtejagi álgobealis . 1 Porsáŋggus lei ollugiin ealáhusbivdu sihke geassit ja dálvit . 1 Porsáŋggus ledje dat seamma proseantalogut 60% . 1 Porsáŋggus lea ovttaskas giliservviin leamaš sin lunddolaš guovllut go guoská guollebivdui . 1 Porsáŋggus lea maiddái dál ollu sáivačáhcebivdu , muhto ii nu ollu ealáhusbivdu go ovdal . 1 Porsáŋggus in muitte oasseváldiid eará go Skuvvanváris . 1 Porsáŋggus dadje duššo 10 % ahte sii guldaledje sámeradio dávjá , dan bottu go Álttás / Fálesnuoris lei dát lohku 18 % Davvi-Romssas 17 % ja Lullisámeguovllus 17 % . 1 Porsáŋggus : Čoahkkin golmmagielat gieldda birra Áigi : Disdaga borgemánu 11. beaivvi dii 13.30 báiki : Gielddaviesus 1 Porsáŋggu- , Deanu- ja Várjjatvuonas dagaha njuorju stuora guollevahágiid . 1 Porsáŋggu válgabiires lea unnimus válgaoassálastin leamaš guhkit áigge ; dušše ovtta válggas lei válgaoassálastin badjel 70 % . 1 Porsáŋggu musea , mii sirjojuvvui Sámedikki hálddašeami vuollái 2004:s , gaskkusta golmmakultuvrrat historj-já mii lea čadnojuvvon sámi , kveana ja dáčča ássanbáikkiide dan guovllus . 1 Porsáŋggu kulturskuvlamánát lávlo sámegilli stáhtaráđđái ja su bargovehkii Kvena Instituhtas Bissojogas . 1 Porsáŋggu giellaguovddáš bargá dáinna lágiin hui deaŧalaš barggu viidásetdoalvut mearrasámi kultuvrra ja giela nuoraide – ja rávisolbmuide geain ii leat vejolaš oahppat sámegiela . 1 Porsáŋggu gieldda ávžžuhusa vuođul dollui 20.03.00 čoahkkin gieldda ovddasteddjiiguin ea.ea. Hálkavári báhčinguovllu birra . 1 Porsáŋggu gieldda 23.12.99 gulaskuddancealkámuš 1 Porsáŋggu gieldda 10.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Porsáŋggu gielda lea 26.01.00 reivves dáhtton čoahkkima Sámedikkiin . 1 Porsáŋggu gielda 2 314 2 161 2 060 1 961 1 Porsáŋggu gielda , Davvisiidda gielda , Gáŋgaviikka gielda , Deanu gielda , Bearalvági gielda , Unjárgga gielda ja Mátta-Várjjaga gielda servet prošektii . 1 Porsáŋggu gielda 1 Porsáŋggu almmái Johan Johannessen lea okta dain gii soađi geažil oaččui hui unnán oahpu . 1 Porsáŋggu , Guovdageainnu ja Kárášjoga gielddain lea mielkegusaid lohku njiedjan 23 %:in jagi 2003 rájes jagi 2009 rádjai , go fas Finnmárkkus ja muđui riikkas lea dát lohku njiedjan 7-8 % . 1 Porsangfinna ! " 1 Population based study of health and social conditions in areas with both Sámi and Norwegian inhabitants – the SAMINOR study . 1 Pomorgávppi nohkan sáhttá leat váikkuhan dan sáivačáhcebivddu lassáneami , mii vuhtto vuotnaguovlluin 1920- ja 1930-jagiin . 1 Poláraguovlluide guoski álbmotrievttálaš gažaldagat . 1 Politiskuvlla váldoluohttámušolmmoš 1 Politiskuvlla lassioahppokurse 1 Politiskuvlaeksámen 1 Politiijain ii leat goassege bargu doppe , ii hal Jáhkovuotna de dárbbaš goit kapealla . 1 Politiijaguovllut main lea liigebargu guovttegielatvuođa geažil , sáhttet ohcat dien poasttas doarjaga lassigoluid gokčamii . 1 Politiijaallaskuvlla Budejju ossodat álggahii čakčat jagi 2008 prošeavtta man ulbmil lea oaččuhivččii eanet sámiid ohcat politiijaoahpahussii . 1 Politiijaallaskuvla áigu joatkit barggu man ulbmil lea háhkat eanet vejolaš ohcciid sámiid gaskkas , ja áigu geavahit persovnnalaš oktavuođaid ja čuovvolemiid dain politiijaguovlluin main dat bargu berre dahkkojuvvot . 1 Politiijaallaskuvla lea jagi 1993 rájis bargan árjjalaččat háhkan dihtii politiijaohppui ohcciid geain lea čearddalaš unnitlohkoduogáš , nugo sámiin . 1 Politiija- ja sivahallaneiseválddi várás mas lea bálvalanbiire mii ollásit dahje muhtun muddui gokčá hálddašanguovllu , gustojit lassin čuovvovaš njuolggadusat sámegiela anu birra : 1 . 1 Politiija- ja sivahallaneiseválddi várás mas lea bálvalanbiire mii ollásit dahje muhtun muddui gokčá hálddašanguovllu , gustojit lassin čuovvovaš njuolggadusat sámegiela anu birra : 1 Politiija- ja leansmánneetáhtas eai leat vuogit maid vuođul gávnnahit daid bargiid logu geain lea čearddalaš duogáš . 1 Politiija galgá addit Guolástusdirektoráhtii dárbbašlaš veahki ja suodjalusa dárkkástusa čađaheami oktavuođas . 1 Politiija Sámi váldoguovlluin poltitiijaovttadagain berre leat vejolaš háhkat olbmuid guđet sáhttet dulkot ja čálalaččat jorgalit dutkamiid mat leat govviduvvon jienaiguin . 1 Politiija ( 112 ) ja dearvvasvuođabálvalusa ( 113 ) heahteguovddážiin geavahuvvojit sin iežaset organisašuvnnaid sámegielalaš olbmot . 1 Politihkkáriin , dáiddáriin , kulturbargiin , sámi álbmogis , vai earáin ? 1 Politihkkárat mihte min sávaldagaide bienasta bitnii . 1 Politihkkalaš ráđđeaddi 1 Politihkka lea dušši ! 1 Politihkka ja demokratiija - Sámiid birra 1 Politihkka ja demokratiija - Sámi parlamentáralaš ráđđi 1 Politihkka ja demokratiija - Doarjjastivra 1 Politihkka galgá buorebut heivehuvvot regionála dilálašvuo-đaide ja buorebut oktiiordnejuvvot . 1 Politihkka : Ovddastan bargiidbellodaga njealji áigodaga Florø gávpotstivrras ja lea leamaš Sogn ja Fjordane bargiidbellodaga stivralahttu . 1 Politihkas lea hui guovdil dat ahte ealáhusa árvoráhkadeapmi ja gánnáhahttivuohta galgá lassánit , earret eará vai ealáhus nagada gilvalit boahtteáiggi bargonávccaid alde . 1 Politihkalaš čálli , Telemárkku Guovddášbellodat 1 Politihkalaš vuođđu Ráđđehusbellodagaid politihkalaš vuođđu – Soria Moria-julggaštus – almmuha ulbmilin dakkár sámepolitihka čađaheami , mii lea ávkin sámi álbmogii , nu ahte sámi gielas , kultuvrras ja servodateallimis lea sihkkaris boahtteáigi Norggas . 1 Politihkalaš ráđđeaddin Roger Solheim 1 Politihkalaš ráđđeaddin Roger Remme Solheim 1 Politihkalaš ráđđeaddi Trond Blattmann 1 Politihkalaš ráđđeaddi Sindre Fossum Beyer 1 Politihkalaš ráđđeaddi Sigrid Brattabø Handegard 1 Politihkalaš ráđđeaddi Hagbart Grønmo rahpá seminára , ođđa Nissonpanela nubbinjođiheaddji Kirsti Bergstø ja Nissonpanela lahttu Ragnhild Dahlheim Eriksen doallaba appellašuvnna goabbáge . 1 Politihkalaš ráđđeaddi Hagbart Grønmo rabai seminára , ođđa Nissonpanela nubbinjođiheaddji Kirsti Bergstø ja Nissonpanela lahttu Ragnhild Dahlheim Eriksen doalaiga sáhkavuoru . 1 Politihkalaš ráđđeaddi Geir Tommy Pedersen . Bente Hætta 1 Politihkalaš ráđđeaddi Anja Kristin Salte Hjelseth 1 Politihkalaš ráđđeaddi , Finansadepartemeanttas , Kjell Magne Bondevika vuosttaš ráđđehus 1 Politihkalaš proseassa mii dál lea hui garas , vuordimis váikkuha Sámedikki sadjái ja rollii garrasit ođđa regionaliserejuvvon Norggas . 1 Politihkalaš proseassa lea álggahuvvon , ja hálti lea positiiva . 1 Politihkalaš organiseren 1 Politihkalaš njunnošiid čállingoddi 1 Politihkalaš mielbargit 1 Politihkalaš maŋášvuohta – 1999 gielddaválggat ja áigi dás maŋŋá 1 Politihkalaš luohttámušdoaimmat : 2008-2009 – Mánáid- ja dásseárvoministtar 2007- Bargiidbellodaga nissonfierpmádaga jođiheaddji 2005- KUF-lávdegotti vuosttas sadjásašjođiheaddji 2005- Bargiidbellodaga joavkostivrra lahttu 2002- Bargiidbellodaga guovddášstivrra lahttu 1 Politihkalaš luohttámušdoaimmat 1 Politihkalaš luohttamušdoaimmat 2009- Stáhtaráđđi , Gielda- ja guovlodepartemeanta 2005-2009 Stáhtaráđđi , Johtolatdepartemeanta 2001-2005 Sogn ja Fjordane várreláhttu Stuorradikkis 2003-2005 Lærdala gielddastivra 2001- Guovddášbellodaga nubbinjođiheaddji 1999-2000 Politihkalaš ráđđeaddi , Sosiala- ja dearvvašvuođadepartemeanta , Kjell Magne Bondevika vuosttaš ráđđehus 1995-2005 Fylkkadikki miellahttu , Sogn ja Fjordane 1991-1995 Sogndal gielddastivraBargovásihus 2001-2005 Stivrabargu ja priváhta ealahusdoaimmaheaddji 2000-2001 Čállingoddejođiheaddji , IT-forum Sogn ja Fjordane 1987-1996 Vuovdinkonsuleanta , Sogn ja Fjordane meieriija , TINE 1985-1987 Vuovdinmielbargi , Nidar Bergene 1977-2005 Iešheanalas ealáhusdoaimmaheaddji eanandoallu , opmodat 1 Politihkalaš jođihusa čállingoddin rivdet departemeantta ulbmilat ráđđehusa energiijapolitihkalaš ulbmiliid mielde mat earret eará leat áigeguovdilis dieđáhusain ja proposišuvnnain Stuorradiggái . 1 Politihkalaš jođihangoddi nannejuvvui maŋŋil go ásahedje politihkalaš čálli sierravirggi ja olgoriikaministarii sierra čállingotti . 1 Politihkalaš jođihangoddi molsojuvvo go ráđđehus molsojuvvo . 1 Politihkalaš joavkut 1 Politihkalaš dássi : • 1 Politihkalaš dási doaibmagolut , rievdaduvvojit dánin : 1 Politihkalaš dási doaibmagolut 1 Politihkalaš doarjja maid sámi mediat ožžot , vuođustuvvo dáid mediaid rollain , arenan oaivillonohallamii ja giela ja kultuvrra ovdáneapmái . 1 Politihkalaš doaimmatn : 1 Politihkalaš doaimmat : 1 Politihkalaš beroštupmi lei oalle stuoris Sirpmás . 1 Politihkalaš beroštupmi davviguovlluide lea lassánan mealgadit . 1 Politihkalaš bargui oaččuimet ávkkálaš reaiddu 2005:s . 1 Politihkainis ja vuoruhusaidisguin Sámediggi lea čađat leamaš dehálaš bealli otnáš sámi kultuvrra ja servodateallima nannemis . 1 Politihka hábmen IKT-suorggis . 1 Politihka hábmedettiin ferte danne váldit vuhtii sámi servodaga siskkáldas erohusaid . 1 Politihka doaimmat ollu politihkalaš surggiin galget veahkkin dustemis hástalusaid iešguđege riikkaosiin . 1 Politiaspiránta , Oslo politikámmár 1 Politiallaskuvlla skuvlaprošeavtta miellahttu 1 Politi hkalaš doarjja lea deaŧalaš 1 Polithkalaš luohttámušdoaimmat 2009- Gielda- ja guovlodepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi , 2009- Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtačálli 2007-2009 Gielda- ja guovlodepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi 2003-2004 Guovddášnuoraid riikkastivrra lahttu 2002-2003 Davvi-Trøndelága Guovddášnuoraid sadjásaš jođiheaddji / jođiheaddji 1 Polaráššiid sekšuvdna ja ovttasbargu Ruoššain 1 Polarinstituhtta galgá maid veahkehit SLB:a , SFT , RA ja áššeolmmái fágalaš ráđđeaddin . 1 Poasttas riikkaidgaskasaš doaibmabijut – interreg várrejuvvo 2 066 484 ru gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 Poastta ja teledoaimma rámmaeavttut . 1 Poastta beales dáhkiduvvui ahte bálvalusat ja fálaldagat galge doalahuvvot nugo ovdal ledje . 1 Poastaboksa 852 Poastaboksa 6600 Poastaboksa 110 1 Poastaboksa 8165 Dep. 0034 Oslo 1 Poastaboksa 8143 Dep. 0033 Oslo 1 Poastaboksa 8108 Dep. 0032 Oslo 1 Poastaboksa 599 4003 Stavanger 1 Poastaboksa 535 Sentrum 0105 Oslo 1 Poastaboksa 3120 Poastaboksa 5275 Poastaboksa 6341 Poastaboksa 77 1 Poastaadreassa : Poastaboksa 8019 Dep. 0030 Oslo 1 Poastaadreassa 2009 Nordnes , 5817 Bergen Fitnanadreassa : : Strandgaten 229 1 Poasta- ja telebearráigeahču etáhtastivren . 1 Poasta lasihuvvui 5 miljovnnain ruvnnuin 2008:s láhčin dihte dilálašvuođaid dasa ahte sámi áviissat sáhttet almmuhuvvot dávjjibut . 1 Poasta eará golut , maid fitnodat lea váldán mielde , lea maid dakkár maid ferte atnit vuorddekeahtes gollun . 1 Poasta Namuhus 2001 Dárbu 2002 +/- SVL árv . 1 Poasta Namuhus 2001 Dárbu 2002 +/- 1 Poasta Doaibma Doarjja ii-ODA-dohkkehuvvon riikkaide ja riikkaidgaskasaš birasdoaimmaide 1 Poasta Doaibma 750 751 752 753 Submi 1 Poasta Doaibma 700 1 Poasta Doaibma 500 1 Poasta 850 Doaibma 85001 85003 1 Poasta 800 Doaibma 80001 80002 80003 80004 80005 80006 80007 1 Poasta 75 1 Poasta 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda Lasihuvvo 1.000.000,- ruvdnui . 1 Poasta 56.4 Mánáidgárddit lasihuvvo 200.000,- ruvnnuin 1 Poasta 56.4 Mánáidgárddiid doarjja lasihuvvo 200.000 kruvnnuin . 1 Poasta 56 Oahpahus ja oahpponeavvut 23. siiddus 1 Poasta 56 Oahpahus ja oahpponeavvut 23 . 1 Poasta 554 Doaibma 55400 1 Poasta 553 Doaibma 1 Poasta 552 Doaibma 1 Poasta 55.2 nanosmahtto 1 300 000 kruvnnuin . 1 Poasta 55.1 váldoorganisašuvnnat 1 Poasta 540.50 , 2 . siiddus : Sámi giellaguovddážiidda juolluduvvo kr 3.600.000 1 Poasta 54.1 Museat 22. siiddus 1 Poasta 54.1 Museat 22 . 1 Poasta 53.4 giellaguovddážat 1 Poasta 53.1 Doarjja guovttegielalašvuhtii Tekstii maŋŋá tabealla lasihuvvo čuovvuvaš teaksta : 1 Poasta 53.1 Doarjja guovttegielalašvuhtii 17. siiddus : 1 Poasta 52.5 Festiváladoarjja , lasáhus álgotekstii 15. siiddus : 1 Poasta 52.5 Doarjja festiválaide lasihuvvo 200.000,- ruvnnuin , ruđat várrejuvvojit mánáid- ja nuoraiddoaimmaide 1 Poasta 52.5 Doarjja festiválaide Evttohus : Ođđa maŋemus cealkka : 1 Poasta 52.3 Kulturviesut , Mihttomearri , lassicealkka : 1 Poasta 52.1 Sámi kulturfoanda 13. siiddus : 1 Poasta 51.3 Duodjeorganisašuvnnat , lasáhus : 1 Poasta 51.3 Duodjeorganisašuvnnat ( 1000 kr:uin ) 1 Poasta 51.3 Duodjeorganisašuvnnat 1 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat Poasta 51.2 vuođul juolluduvvo Julevsámij Duodjei 50.000,- ruvdnosaš doarjja . 1 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat Julevsami Duodjái addo 75.000 kr. 1 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat 3 . 1 Poasta 51.2 Duodjeinstitušuvnnat 11. siiddus : 1 Poasta 51.2 1 Poasta 51.1 Sámi ovddidanfoanda Sámi ovddidanfoandda ollislaš rámma juogaduvvo sektuvrraide čuovvuvaččat : 1 Poasta 51.1 Sámi ovddidanfoanda Eanandoallu , Strategiija : 1 Poasta 50 01 45 63 1 Poasta 401 Doaibma 40100 40101 40102 40103 40104 40105 40106 40107 40108 40109 40110 40111 40112 1 Poasta 300 Doaibma 1 Poasta 207 20700 20710 1 Poasta 202 20200 20201 20202 20203 20204 20205 20206 20207 20208 20209 20210 20211 Submi 1 Poasta 101 Doaibma 10100 10101 10102 1 Poasta 100 Doaibma 10000 10001 10002 10003 1 Poasta 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut unniduvvo 200.000,- ruvnnuin 1 Poasta 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut : Unniduvvo 200.000,- ruvnnuin . 1 Poasta 01 Politihkalaš dási doaibmagolut : 1 Poasta 01 Politihkalaš dási doaibmagolut 3. siiddus : 1 Poasta 01 Hálddahusa doaibmagolut unniduvvojit 200.000 kruvnnuin . 1 Poasta 01 . 1 Poast Namuhus 2000 2 001 +/- 00/01 : SVL árv- 1 Pláŋkkáid gávnnahedje leamen 4 500 ja 5 700 jagi boarrásat . 1 Plánápográmma - kulturmuittuid ja kulturbirrasiid 1 Plánet ja hálddašit oktasaš bargiid- ja jođihanovddidandoaimmaid . 1 Plánenvejolašvuođaid dihte barggu sámegielain , ásaha Sámediggi ođđa ortnega mas lea njuolggo vuođđodoarjja sámi giellaguovddážiidda . 1 Plánenprošeakta galggašii čielggadit makkár ruhtadanortnegat teáhtervistái galget gustot , ja maiddái árvvoštallat goluid . 1 Plánen ja válmmaštan dihtii bargamuša čađaheami lea vuođđuduvvon báikkálaš stivrenjoavku spesialistaoahpahusa Klinihkalaš odontologiija várás . 1 Plánen ja measta ollásit ruhtadan girku , siskkit riikkageainnu , dávvirvuorkká ee. 1 Plánen ja huksenáššemeannudeapmi galgá sihkkarastit demokratiija ja mielváikkuheami vai buohkat geat guoskkahallojuvvojit , galget beassat oassálastit ja oažžut vejolašvuođa ovdanbuktit cealkámuša . 1 Plánen galgá regionála ja gieldda dásis bidjat oktasaš rámmaid areálaresurssaid geavaheapmái ja gáhttemii , ja sihkarastit ahte priváhta plánen ja huksen geavvá dáid rámmaid siskkobealde . 1 Plánen galgá leat surggiid rasttideaddji ja almmolaš eiseválddiid ja orgánaid oktasaš reaidu . 1 Plánen 2010 1 Plánen 2009 1 Plánemii gusket muđuid guoskevaš plánašlájaid dábálaš meannudan- ja riekteváikkuhusnjuolggadusat . 1 Plánejuvvon árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusai ­dege galggašii nannet mátkeealáhusa sámi guovl ­luin . Ealáhus- ja gávpedepartemeanta lea bivdán Innovasjon Norge ovddidit gealboprográmma mii earret eará fuolaha vásáhusbuvttadeami , distribušuvnna ja páhkkema , ee. vai gidde fuomášumi alladását ollislaš buktagiidda . 1 Plánejuvvon neahttakapasitehta ektui 2015:s lea sadji 160-200 megawatt fápmobuvttadussii . 1 Plánejuvvon lea čađahit váikkuhusguorahallama giđđat jagi 2009 . 1 Plánejuvvon huksen guoská sihke luonddu- ja kulturbirrasii . 1 Plánejuvvon fylkkaid mielde gáhttenplánain lea ođđajagimánu 1. b. 2008 vel báhcán gáhttenplánat jekkiide Finnmárkkus ja suhkkes lastavuvddiide Romssas . álbmotmeahcceplánain leat vel báhcán 11 gáhttenevttohusa : 1 Plánejuvvo dialoga 2 Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkain Sámi vuoigatvuođalávdegotti oassečielggadeami NOU 1997 : 4 Sámi kultuvrra luondduvuođus čuovvoleami birra . 1 Plánačoavddus ja skoađas ferte heivehit girjerádjui oahppoarenan Plánačoavddus ja skoađás ferte leat hábmejuvvon dan vuođul ahte skuvlagirjerádju lea dego oahppoarena . 1 Plánačilgehus galgá čájehit plána gaskavuođa eará plánaide mat gusket guvlui . 1 Plánačilgehus galgá leat mielde plánaevttohusas go dat sáddejuvvo gulaskuddamii . 1 Plánačilgehus galgá boahtit čielgasit ovdan dain áššebáhpáriin mat ovddiduvvojit meannudeapmái go plána galgá dohkkehuvvot . 1 Plánačilgehus 1 Plánaáššiin lea guoskevaš stáhtalaš orgánaid , dás maiddái Sámedikki , regionála orgánaid ja gielddaid váidinvuoigatvuohta botkejuvvon go sidjiide lea addojuvvon vejolašvuohta vuosttaldit , geahča § 5-4 . 1 Plánaáššebábir , mii eaktuduvvo leat dat ođđa rápmaplána NRK Sámi Radioi , lea gutniáogiris plána . 1 Plánaáigumuš lea ásahit ollislaš ja ekovuogádatvuoññuduvvon hálddašeami . 1 Plánaáigodagas ferte árvoháhkan lassánit varasávdnasiid vuoñul mat dál dušše fievrriduvvojit guovllu čaña . 1 Plánaáigodagas ferte árvodahkan lassánit varasávdnasiid vuođul mat dál dušše fievrriduvvojit guovllu čađa . 1 Plánaáigodaga hástalusat leat Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ovttasbargošiehtadusa 20 čađaheapmi , go goappašat ovttasvástidit sihke sierra ja ovttas sámi servodagas ja dan ovdáneamis Romssas . 1 Plánavuogádagas galgá leat oktilisvuohta . 1 Plánaveahkki galgá maiddái láhčit buriid báikkálaš čovdosiid árjjalaš mielde váikkuheami bokte guoskevaš sámi beroštusaid beales , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen 1 Plánaveahkkeevttohus čielggada Sámedikki vuođu oassálastimii plánabargui . 1 Plánaveahki ulbmilin lea addit čorges ja oppalaš gova das maid galgá vuhtii váldit sámi kultuvrra ektui , ja mii čuovvu Norgga ja riikkaidgaskasaš rievtti . 1 Plánaveahki ulbmilin lea addit čorgadis ja čoahkis geahčastaga das mat galget vuhtii váldojuvvot sámi kultuvrra oktavuođas , ja makkár čuvvosat leat Norgga ja riikkaidgaskasaš rievttis . 1 Plánaveahki evttohus lea leamaš viiddis gulaskuddamis . 1 Plánat mat sihkarastet boazodoalloareálaid sáhttá leat dakkár guovlu . 1 Plánat mat leat vuostá , dahje mat mearkkašahtti láhkai divrudit , daid doaibmabijuid mat bohtet ovdan nationála fievrrádusplánas dahje leat dohkkehuvvon KS 1-vuogádaga bokte , addet vuođu ovddidit vuosttaldeami . 1 Plánat leat gárgedit sámi arkiiva- , informašuvdna- ja dokumentašuvdnaguovddáža dan vuođul mii dál lea Sámi Arkiiva . 1 Plánat galget maiddái leat veahkkin čađaheamen riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ja šiehtadusaid lága doaibmaviidodaga siskkobealde . 1 Plánat eai berreše biddjot menddo alás , dalle sáhttet oahppit sihke vuollánit ja beroštumi massit . 1 Plánastrategiija sáhttá buoridit ovddalgihtii árvidahttivuođa das guđe priváhta plánaálgagat vurdojuvvojit oažžut positiivva vuostáiváldima . 1 Plánastrategiija ii čana gieldda formálalaččat ja das lea vejolaš spiehkastuvvot jus leat buorit ákkat dasa . 1 Plánastrategiija galgá árvvoštallat guđe regionála plánaáššiiguin lea easkka válljejuvvon regionála plánaeiseválddiide ja gielddastivrraide dehálaš bargat . 1 Plánas čuožžu ahte Sámedikkis galgá leat ovddasvástádus das . 1 Plánas čilgejuvvo sámi oahppoplánaid ráhkadeapmi ja eará áŋgiruššansuorggit . 1 Plánas čielggadit dálá oahpponeavvodili ja boahttevaš dárbbuid , ja maid berre deattuhit ja vuoruhit 2001–2005 áigodagas . 1 Plánas válddahallojuvvojit earret eará sámi giella , oahpahus / oahppu nuoraidáššit , sámi universi 49 tehta , davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , resursageavaheapmi ja biras , riikkaidgaskasaš áŋgiruššamat ja dásseárvu . 1 Plánas váilu stáhtusa ja hástalusaid árvvoštallan . 1 Plánas leat iešguđetlágan dásit , ja das leat guokte ovdánanvuogi vai lea buorebut heivehuvvon ohppiide geain lea , ja geain ii leat ovdamáhttu sámegiela birra , ja das lea ulbmil movttiidahttit ohppiid oahppat sámegiela . 1 Plánas leat 50 konkrehta doaibmabiju dákkár váldovuoruhansurggiin : 1 Plánas galgá leat bálddalasti funkšuvdna doaibmabijuid ja váikkuhangaskaomiid ektui maid Sámediggi áigu čađahit . 1 Plánas galgá erenoamážit jurddašuvvot Sis-Finnmárkku proavássuohkana rekruterendilli . 1 Plánas galget maiddái bievlavuodjinnjuolggadusat boahtit ovdan 1 Plánaproseassat ja ođđa bušeahttamearrádusat galget čuovvut plána . 1 Plánaproseassas galget almmolaš deasttat mat čatnasit gáddeavádahkii , árvvoštallojuvvot dárkilit ja deattuhuvvot . 1 Plánaproseassaid čielggasmahttin ja čavges geatnegasvuohta plánaeiseválddiide láhčit dilálašvuođaid sámi orgánaide ja organisašuvnnaid ja sámi veahkadaga oassálastimii leat sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuđđosa váfisteami deaŧalaš ovdehusat . 1 Plánaproseassaid čielggasmahttin ja nana geatnegasvuohta plánaeiseválddiide ahte galget láhčit dili vai sámi organisašuvnnat ja sámi veahkadat besset leat mielde váikkuheamen , leat buori bohtosa deaŧalaš ovdehussan . 1 Plánaprográmmagáibádus guoská dál buot regionála plánaide ja gielddaplánaide . 1 Plánaprográmma ja plánaevttohusa gulaskuddan ja almmolaš geahčadeapmi leat geatnegahttojuvvon oasit máŋgga áššešlája meannudeamis lága vuođul . 1 Plánaprográmma biddjojuvvo gulaskuddamii 3.8..2009 rájes 14.9.2009 rádjai fylkkagieldda ja Sámedikki ruovttusiidduin . 1 Plánamearrádus galgá meannuduvvot seamma láhkai go regionála plána . 1 Plánaláhkalávdegotti vuosttas raporttas , NOU 2001 : 7 , « Bedre kommunal og regional planlegging etter plan- og bygningsloven » ( Buoret gielddalaš ja guovlluguovdasaš plánen plána- ja huksenlága mielde ) , lea areálageavahankategoriija eanadoallo- , luonddu- ja olgodaddanguovllut čielggaduvvon nu ahte boazodoalu vásedin guovllut sáhttet váfistuvvot láhkanannema bokte . 1 Plánaláhkalávdegotti evttohusa mielde lea odeldiggeproposišuvnnas evttohuvvon ahte Sámediggi šaddá plánaáššiin vuosttušorgánan áimmahuššat dehálaš beroštumiid sámi kultuvrra ja ealáhus ­doaimmaheami ektui ( láhkaevttohusa § 5 – 4 ) , gč. 7.6 kap. . 1 Plánaláhkalávdegotti evttohusa mielde galgá Sámedikkis leat seamma rolla go stáhta eiseválddiin plánema oktavuođas . 1 Plánaláhkalávdegoddi ásahuvvui 1998 golggotmánu 23. b. gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Plánaláhkalávdegoddi lea jagis 2001 ovddidan iežas vuosttas raportta , NOU 2001 : 7 « Bedre kommunal og regional planlegging etter plan- og bygningsloven » ( Buoret gielddalaš ja guovlluguovdasaš plánen plána- ja huksenlága vuođul ) , mas sámi beroštusat leat válddahuvvon čuoggás 16.3.17 . 1 Plánaláhkalávdegoddi lea bidjan vuđđosa eanadoallo- , luonddu- ja olgodaddanguovlluid areálageavahuskategoriija molsašuhttimii ( nuanseremii ) , ja áigu bargat viidáseappot dáiguin gažaldagaiguin dainna ulbmiliin ahte boazodoalu vásedin guovllut álkibut sáhttet váfistuvvot areálaplánain . 1 Plánaláhkalávdegoddi galgá mandáhtas mielde árvvoštallat moanaid dettolaš gažaldagaid boazodoalu ektui . 1 Plánaláhkalávdegoddi bargá dan ala ahte plána- ja huksenláhka ( PBL ) šaddá buoret váikkuhangaskaoapmin mainna vuhtiiváldá biologalaš eatnatgeardáivuođa . 1 Plánaláhkalávdegoddi 1 Plánaláhka deattuha ahte suohkaniidgaskasaš ja guovlulaš plánen maiddái lea dehálaš boazodollui mii oalle viidát geavaha guovlluid suohkan- ja fylkkarájáid rastá . 1 Plánaide gullet čájáhusat , kafea , auditoria , kantuvrrat ja magasiinnat . 1 Plánaid lea árvvoštallan Statsbygg mii rehkenastá vistti goluid šaddat 4–9 milj. kruvnnu bajábealde Sámedikki neavvaga . 1 Plánaid ja oahpponeavvuid ráhkadit 1 Plánaid ferte maiddái sáhttit váldit atnui dakko gokko heivejit buorebut ohppiid duogážii go O 97. Unnimus mearri ferte leat ahte buot oahppit Norggas geain lea oahpahus sámegielas dahje sámegillii galget oažžut oahpahusa mii vástida O97Sámi . 1 Plánaguovllu gaskkamus oassi šaddá vuostálaga máŋgga registrerejuvvon kulturmuittuin , main lea oktavuohta sápmelašvuhtii ja lohkkojuvvojit automáhtalaččat ráfáiduhttojuvvon . 1 Plánaguovllu bajit oasit lei sulloš ja ássansadji lea muotkkis ja merkejuvvon ruoksadin . 1 Plánaforas ii leat mearridanváldi . 1 Plánaforas galget stáhta , regionála ja gieldda beroštusat čielggaduvvot ja geahččaluvvot oktiiordnejuvvot regionála ja gieldda plánabarggu oktavuođas . 1 Plánafora sáhttá váikkuhit ahte sierranas beroštusat ja oainnut buorebut oktiiordnejuvvojit ja ahte fylkka plánaáššit čielggaduvvojit johtileappot ja ahte šaddá ovttaláhkásaš geavat plánaáššiin . 1 Plánafora doaibma lea plánema sierranas beroštusaid čielggadit ja oktiiordnet . 1 Plánaevttohusa oasit šaddet vuostálagaid máŋga registrerejuvvon kulturmuittuiguin , sihke njuolgga ja eahpenjuolgga . 1 Plánaeiseváldi galgá areálaplánain mearridit dakkár mearrádusaid huksema birra avádahkii , dás maiddái gildosa , mat dárbbašuvvojit eastadan dihtii vahága ja massima . 1 Plánaeiseválddis lea geatnegasvuohta fuolahit ahte riska- ja raššivuođaguorahallan čađahuvvo plánaguovllus . 1 Plánaeiseválddiin lea dieđihanbággu guoskkahallojuvvon suorgeeiseválddiid ektui go meannuduvvojit dakkár plánaevttohusat maid ulbmil lea čielggadit áššiid mat gullet dáid eiseválddiid ovddasvástádussuorgái . 1 Plánaeiseválddiide gullá árvvoštallat lea go plána válddahallan doarvái buorre . 1 Plánadárbbu čielggadeapmi dáhpáhuvvá dalle dábálaš plánaproseassas . 1 Plánabargu álggahuvvui politihkalaš stivrenjoavkku ásahemiin ja plánaprográmma dohkkehemiin . 1 Plánabargu ( plána- ja huksenlága ektui ) 1 Plánabarggu álggus galgá ráhkaduvvot plánaprográmma § 4-1 vuođul . Plánaprográmma sisdoallu sorjá vuosttažettiin das guđelágan regionála plánas lea sáhka , dasto das man ollu lea jo mearriduvvon regionála plánastrategiija mearrádusas . 1 Plánabarggu mandáhta - árvalus : 1 Plánabagadanevttohus čielggasmahttá mainna lágiin Sámediggi galgá searvat plánabargui . 1 Plána- ja hálddahusossodat galgá fuolahit Sámedikki hálddahuslaš oktasašdoaimmaid Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiijas ( IKT ) , bargiid- ja ekonomiijahálddašeamis , masa gullet ee. bušeahtta- ja rehketdoallobargu , dásseárvo- , plána- ja dieđihanbarggut . 1 Plána- ja hálddahusossodat 1 Plána- ja hálddahusossodagas lea ovddasvástádus ráhkadit ja heivehit buori bargiidpolitihka , ásahit ja ovddidit buriid ja rašuvnnalaš IT-čovdosiid Sámediggái , ja maiddái koordineret ja fuolahit Sámedikki dásseárvo- , ekonomiija- ja plánabargguid . 1 Plána- ja hálddahusossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea kr 5.328.000 poasta 01 – Doaibmagolut bokte , ja kr 5.762.000,- poasta 55 Eará doarjagat bokte , oktiibuot kr 11.090.000,- . 1 Plána- ja huksenášši meannudeapmi oktasaš proseassas eaktuda ahte sihke gielda ja evttoheaddji / doaibmabiddji mieđihit . 1 Plána- ja huksenláhka lea čielgasit deháleamos láhka go lea áigumuš fuolahit ja nannet servodatovddideami estetihkalaš árvvuid . 1 Plána- ja huksenláhka lea guovdilis láhka areálahálddašeami hárrái boazodoalloguovlluin , ja dat lea guovdilis váikkuhangaskaoapmi go áigumuš lea buorebut sihkkarastit areálaid . 1 Plána- ja huksenláhka lea guovdileamos láhkamearrádusat luonddu- ja valljodatvárrehálddaheapmái , vrd. máinnašemiin kapihttalis 15 . 1 Plána- ja huksenláhka lea guovddáš láhka boazu ­guohtoneatnamiid areálahálddašeamis . 1 Plána- ja huksenláhka lea deaŧalaš váikkuhangaskaoapmin go hábme ja organisere fysihkalaš birrasiid , ja áimmahuššan dihtii lagasbirrasa kvalitehtaid . 1 Plána- ja huksenláhka gáržžida dán váidinvuoigatvuođa . § 1-9 váidinnjuolggadusat siskkildit ahte áššit mat leat mearriduvvon plánas dahje dispensašuvdnamearrádusas eai sáhte geavahuvvot váidaga vuođđun huksenáššis . 1 Plána- ja huksenlága regelat , ja mo láhka geavahuvvo , lea danne sakka mearkkašahttin das mo sámi beroštumit áimmahuššojit . 1 Plána- ja huksenlága ođđa plánaoasi fápmuibidjan 1 Plána- ja huksenlága njuolggadusat ja mo láhka geavahuvvo , leat hui dehálaččat dasa mo sámi beroštusat vuhtiiváldojuvvojit . 1 Plána- ja huksenlága njuolggadusain , ja das movt láhka adnojuvvo , lea stuora mearkkašupmi dasa movt sámi beroštumit vuhtiiváldojuvvojit , geahča kap. 20.2.1 . 1 Plána- ja huksenlága mearrádusaid mielde galgá " Kompetansesamfunnet Troms , Fylkesplan for 2004-2007 " sáddejuvvot Birasgáhttendepartementii bajimusdásat meannudeapmái ja dohkkeheapmái . 1 Plána- ja huksenlága ja hálddahuslága njuolggadusaid gaskavuohta áššemeannudeami oktavuođas lea mearriduvvon §:s 1-9 . 1 Plána- ja huksenlága gustojeaddji huksenoassi , dás maiddái oktan bággolonistanmearrádusaiguin , refušuvdnamearrádusaiguin jna. , gustojit ain oktan plána- ja huksenlága ođđa plánaosiin . 1 Plána- ja guorahallanneavvuid ovdánahttin . 1 Plána- ja finánsalávdgotti evttohus 1 mearriduvvui 26 jienain , 13 jiena vuostá maid evttohus 2 oaččui 1 Plána- ja finánsalávdegottis lea ovddasvástádus ea.ea. bušeahtain , jahkedieđáhusas , plánaáššiin ja doarjjaortnegiin 1 Plána- ja finánsalávdegottis ( 2007- 2009 ) leat 14 lahtu . 1 Plána- ja finánsalávdegotti evttohus mearriduvvui ovtta jienalaččat . 1 Plána- ja finánsalávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Plána- ja finánsalávdegoddá bivdi ahte Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi nannejuvvo áššemeannudeaddjinávccaiguin ja guorahallanresurssaiguin 2005 várás 300 000 ruvnnuin . 1 Plána- ja finánsalávdegoddi čujuha doarjjastivrra árvalussii ja raportii . 1 Plána- ja finánsalávdegoddi gieđahallá bušeahttaáššiid , jahkedieđáhusaid , doarjjaortnetnjuolggadusaid , sámediggeplána ja eará plánaid , dásseárvoáššiid , áššiid mat gusket sámi vuoigatvuođaide ja eamiálbmotvuoigatvuođaide , ja áššiid riikkaidgaskasaš oktavuođain . 1 Plána- ja finánsalávdegoddi bivdá Sámediggeráđi čuovvolit dieđáhusa nu ahte čuovvovaš , ja vejolaš eará čuoggát čilgejuvvojit dárkileappot : 1 Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Roger Pedersen , tlf. 97 06 23 44 , e-poasta rogerpd@online.no Nubbinjođiheaddji : Magnhild Mathisen , tlf. 97 57 25 93 , e-poasta magnhild.mathisen@ffk.vgs.no - Ášši 24/09 Sámedikke 2009 reviderejuvvon bušeahtta : Áššejođiheaddji : Willy Ørnebakk , tlf 91 17 47 52 , e-poasta willy.ornebakk@samediggi.no Suoivanáššejođiheaddji : Gunn Britt Retter , tlf 91 35 92 22 , e-poasta gunnbritt@gmail.com - Ášši 25/09 Sámedikki bargoortnega revideren Áššejođiheaddji : Roger Pedersen , tlf 97 06 23 44 , e-poasta rogerpd@online.no Suoivanáššejođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta sten.erling.jonsson@samediggi.no 1 Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Roger Pedersen , tlf. 97 06 23 44 , e-poasta rogerpd@online.no Nubbinjođiheaddji : Magnhild Mathisen , tlf. 97 57 25 93 , e-poasta magnhild.mathisen@ffk.vgs.no 1 Plána- ja finánsalávdegoddi : Jođiheaddji : Roger Pedersen , tlf : 97 06 23 44 e-poasta : rogerpd@online.no Nubbinjođiheaddji : Magnhild Mathisen , tlf : 97 57 25 93 e-poasta : magnhild@duojar.no - Ášši 32/08 Sámediggeráđi dieđáhus sámi ásahusovddideami birra áššejođiheaddji : Willy Ørnebakk , tlf : 91 17 47 52 e-poasta : willyorn@online.no Suoivvaáššejođiheaddji : Aili Keskitalo , 97 12 93 05 e-poasta : ailike@online.no 1 Plána- ja finánsalávdegoddi : - á šši 040/08 Sámedikki 2009 bušeahtta áššejođiheaddji : Willy Ørnebakk suoivanáššejođiheaddji : Roger Pedersen - ášši 042/08 Etihkalaš njuolggadusat Sámedikki politihkkáriidda áššejođiheaddji : Wiebke S Slåtsveen suoivanáššejođiheaddji : Terje Tretnes - ášši 048/08 Duodjeealáhusšiehtadus 2009 várás - dohkkeheapmi áššejođiheaddji : Miriam Paulsen suoivanáššejođiheaddji : Sten E Jønsson 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 2009-2013 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 013/05 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 011/05 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 010/05 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 009/05 1 Plána- ja finánsalávdegoddi 008/05 1 Plána- ja finansalávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Plána- ja ealáhusetáhtta Romssa fylkkasuohkanis ( RFS ) lea koordineren ja joñihan proseassa hábmen dihte Romssa guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 . 1 Plána- ja ealáhusetáhtta Kulturetáhtta Johtolatetáhtta 1 Plána- ja ealáhusetáhtas leat čállingoddedoaimmat ealáhusa fylkkaráđi ovddas , etáhta doaibmasurggiid siskkobealde , ja das lea ovddasvástádus buktit ovdan ja árvvoštallat fylkkaráđi mearrádusvuođu . 1 Plána- ja ealáhusetáhtas lea ovddasvástádus ráhkadit Fylkkaplána ja ráhkadit regionála ovddidanprográmma ja dan čađahit . 1 Plána- ja ealáhusetáhta hálddaša váikkuhangaskaomiid láhčit diliid ealáhusovddideapmái ja suohkaniid infrastruktuvraprošeavttaide , ja etáhtas lea ovddasvástádus hálddašit RDA-ruđaid . 1 Plána- ja Kultur- ja ekonomiijalávdegoddi ealáhuslávdegoddi Tor Zachariassen ( BB ) Jođiheaddji 1 Plána čuovvoluvvui duohtavuođas 2003 rájes , dallego sámi giellakonsuleanta álggii virgái . 1 Plána čalmmusta suohkaniid mat lea nuppástuhttima vuolde ja váldá vuhtii oñña nuppástuhttinsurggiid . 1 Plána šaddá dán suorggi guhkesáiggepolitihka áimmahuššama ja hábmema stivrenneavvun . 1 Plána sámegiela oahpahusa várás biddjojuvvo mielde ohcamis , ja das galgá leat čilgehus movt doarjja galgá geavahuvvot 1 Plána sáddejuvvo gulaskuddamii etáhtaide ja guovddážiidda , ovdal go fylkkaráđđi loahpalaččat meannuda dan . 1 Plána sáddejuvvo dál Stuorradiggái vai dan gieđahallá . 1 Plána sisttisdoallá prošeavttaid main lea doarjja boahtte bušeahttajagis ; vuoruhuvvon prošeavttat lagamus jagiin ; ja eará prošeavttat mat eai erenoamážit vuoruhuvvo . 1 Plána ráhkadedje Raportta IS- 1486 vuođul « Muittoheapmi , muhto ii vajálduvvon » Dearvvašvuođadirektoráhtas , ja mas bohtet ovdan hástalusat , dárbbut ja ávžžuhuvvon nannensuorggit ee. sámi álbmogii » . 1 Plána ođastettiin 1998 čavčča lea váldofuomášupmi biddjojuvvon nissoniidda ja nissoniid sajádahkii sámi riddo- ja vuotnaguovlluid báikegottiin . 1 Plána ovdáneapmi 1 Plána nama ferte rievdadit ná : 1 Plána nama ferte rievdadit dánin : 1 Plána mielde álggahuvvo huksen 2011:s ja gárvána 2013/2014 jahkemolsašumis . 1 Plána mielde galgá vuogádat doaibmagoahtit ođđajagimánus 2001 . 1 Plána mielde galgá visti gárvvistuvvot 2009:s . 1 Plána mielde galgá sisafárren dáhpáhuvvat 2009 geasi . 1 Plána mielde galgá ođđa organisašuvdnastruktuvra leat sajis čakčamánu 1. b. 2005 . 1 Plána mielde galgá giellaguovddáš rahppojuvvot 2005 čavčča . 1 Plána mielde galget njuolggadusat ođasmahttojuvvot 2009:s . 1 Plána mielde galget lanjat leat gárvásat 2009:s . 1 Plána mearrida máŋga nannensuorggi , dasa lassin ahte das lea čielga nissonprofiila . 1 Plána maŋemus rievdademiid leaba sadjásaš stivrajođiheaddji Britt Kramvig ja hálddahusjođiheaddji Johnny-Leo L. Jernsletten dahkan . 1 Plána maŋemus rievdademiid leaba sadjásaš stivrajođiheaddji Britt Kramvig ja hálddahusjođiheaddji Johnny-Leo L . Jernsletten dahkan . 1 Plána lohká bajimuš mihttomearrin ahte « Sámedikki Báikkálaš Agenda 21 doaibma galgá váikkuhit duohtandahkat birasustitlaš daguid sámi servodagas oainnusindagadettiin ja doarjjodettiin dahkomolssaeavttuid mat dolvot ceavzilis ovdáneami guvlui . » 1 Plána lei áigodahkii 2002-2004 , ja maŋŋá lea fylkkaráđđi dan ođđasit árvvoštallan . 1 Plána leat juohkán njeallje vuoruhansuorgái : • • • • 1 Plána lea ovttasbargu gaskal Romssa fylkkasuohkana oahpahusetáhta ja Romssa fylkkagirjeráju Govat : Aud Tåga 1 Plána lea oaneheabbo ja čalmmusta dihto áššiid eambbo go ovddeš plánat . Vuoññoávdnasiin lea visogovva mieldečuvvosis 1 . 1 Plána lea oaneheabbo ja čalmmusta dihto áššiid eambbo go ovddeš plánat . 1 Plána lea leamaš njuolggadussan Sámedikki eanadoallopolitihkkii . 1 Plána lea juhkkojuvvon 10 dássái . 1 Plána lea dál jorgaluvvomin sámegillii . 1 Plána juksanmearrin lea ee. : 1 Plána ja politihka kantuvrra ( KPP ) 02.09.97 notáhta , dok . 1 Plána ja ealáhus 1 Plána galgá sisttisdoallat oahpponeavvuid geavaheami , gelbbolašvuođa nannema ja govdabátti . 1 Plána galggašii viidáseappot áddet ovttas Sámedikki oktilaš plána- ja bušeahttabargguin , gos Sámedikki vuollásaš fágaráđiid jahkásaš doaibmaplánain lea earenoamáš guovddáš sadji . 1 Plána galggašii viidáseappot áddet ovttas Sámedikki oktiilaš plána- ja bušeahttabargguin , gos Sámedikki vuollásaš fágaráđiid jahkásaš doaibmaplánain lea earenoamáš guovddáš sadji . 1 Plána dárkkistuvvo jahkásaččat jahkásaš ohcamiid ektui ja muđui go rievdadat organiserema , ođđa huksenprošeavttaid ektui jnv. . 1 Plána celkojuvvon mihttomearri , juobe vuosttaš veršuvnnas , lei bajásgeassit ođđa sámebuolvvaid . 1 Plána boahtá geažuhit movt vuoruheamit sámi oahpponeavvuid ráhkadeami ja buvttadeami viidát oktavuođas galget leat . 1 Plána bargoproseassas leat buot skuvlagirjerádjobargit ožžon ođđa organisatuvrralaš sajusteami . 1 Plána , 01.12.2006 1 Plá ­navuogádat lea guovddáš gaskaoapmin čuovvolit dáid geatnegasvuođaid go lea huksema , gáhttema ja servodathábmema ektui sámi guovlluin . 1 Plikt til å velge navn for barn Senest når barnet fyller seks måneder , skal den eller de son har foreldreansvaret for barnet , sende melding om hvilket navn barnet skal ha . 1 Plenumduomu bokte nannejuvvo maiddái ahte boazodoallolága § 2 vuosttas lađđasa goalmmát čuokkis galgá adnojuvvot láivves duođaštusnoađđenjuolggadussan . 1 Plasssje gielddastivra hilggui ohcama . 1 Plassjeguovllus leat guhká leamaš riiddut gaskal eanadoalu ja boazodoalu . 1 Plassje museas leat leamaš sámi dávvirat iežaset čoakkáldagas dakka maŋŋil soađi áigodaga rájes ja das lea dál oalle stuora čoakkáldat mas leat dávvirat ja govat mat duođaštit sámi historjjá ja doaimma guovllus . 1 Plassje joatkkaskuvla ovddasvástida sámegiel ­oahpahusa joatkkaskuvladásis , ja fállá gáiddusoahpahusa eará skuvllaide lulliregiovnnas ja dan olg ­gobealde . 1 Planprogram - kulturminner og kulturmiljø 1 Plan for 2000-2003 " – plána ekonomalaš rámma lea 757 mill. ruvnno , muhto plánas ii čilgejuvvo movt sámi skuvla galggašii sáhttit ávkkástallat dáiguin ruđaiguin . 1 Plan for 2000-2003 " . 1 Plakáhta čállojuvvui girjedárogillii , ođđadárogillii ja davvisámegillii ja dat juhkkojuvvui buot riikka suohkaniidda , skuvllaide , mánáidgárddiide jna. . 1 Pl ánaveahkki 1 Pl ána - ja fin ánsalávdegotti váldobargu lea meannudit earret eará bušeahttaáššiid , jahkedieđáhusaid , sámediggeplána ja eará plánaid , doarjjaortnegiid njuolggadusaind dásseárvoáššiid ja áššiid mat gusket sámiid vuoigatvuođaide ja álgoálbmotvuoigatvuođaide , ja maid riikkaidgaskasaš áššiid . 1 Pir-Senteret , Postboks 1244 7462 TRONDHEIM 1 Piktográmma lei mu mielas joavdelas . 1 Piera-Johannes fra Karasjok . 1 Piera Olsen Sirpmás ja Jovnna Halonen Skiippaguras leigga skuvlabussevuoddjit . 1 Piera Hætta lei gudneguossin . 1 Pier-Heaika ii birgen nu bures skuvllas . 1 Pia Svensgaard váldá vuostá jođiheaddjišluppoha Pauli Saarpunkis . 1 Pia Svensgaard ( BB ) 1 Phl. 85 § 9-1 erenoamáš gáibádus ahte gielddastivra galgá nammadit etáhtahoavdda dahje eará virgehasa fuolahit mánáid beroštusaid go plánaáššiid bistevaš lávdegoddi meannuda plánaevttohusaid , ii leat jotkojuvvon , muhto gielddas lea ain geatnegasvuohta bearráigeahččat ahte dát beroštusat fuolahuvvojit ja gielda galgá ásahit sierra ortnega mii sihkkarastá dan . 1 Phl. 85 § 5 kártagáibádusat ja gáibádusat báikáduvvon dieđuid birra leat jotkojuvvon . 1 Phl. 85 njuolggadusat gulaskuddama ja almmolaš geahčadeami birra leat muđuid eanaš viidáseappot jotkojuvvon . 1 Phl. 85 njuolggadus ahte ii sáhte « ovddiduvvot ođđa vuosttaldeapmi diliid vuostá mearriduvvon ulbmiliin ja mearrádusain mat ovdal – maŋimus 10 jagis – leat , dahje sáhttet leat leamaš vuođđun vuosttaldeapmái ja maid departemeanta lea mearridan » , leat jotkojuvvon . 1 Pettersen , T. ( 2006 ) . 1 Petter J. Drefvelin lea riegádan 1946 ja lea lohkan siviilaekonoman Norgga Gávpeallaskuvllas Bergenis . 1 Petter Drefvelin ekspedišuvdnahoavda 1 Petter Drefvelin ( e. f. ) 1 Petroleumasuorggi investeremiid nanu lassáneapmi orru dattetge joatkime . 1 Petroleasuorggi hárrái ráhkaduvvojit dakkár šiehtadusmearrádusat mat sáhttet rahpat ođđa kapihttala Norgga ja Ruošša ovttasbargui , ja ráhkaduvvojit ge dakkár dárkilis mearrádusat ja bargovuogit mat galget sihkkarastit petrolearesurssaid ovddasvástáduslaš ja goluid dáfus bevttolaš hálddašeami dakkár dáhpáhusain main seamma oljo- dahje gássagávnnus gártá leat juohkolinnjá guktuid beallai . 1 Petrolearesurssaid gánnáhahtti hálddašeapmi lea dehálaš oassi ráđđehusa davviguovlostrategiijas . 1 Petroleadoaibma Barentsábis sáhttá njuolga čuohcit sámi beroš-tumiide , ja erenoamážit sáhttá oljo- ja gássafievrredeapmi nannámii mearkkašit ollu sámi ealáhus-doaimmaide . 1 Petroleaberoštupmi davvin lassána , dá leat Snøhvit-ráhkadusa oasit jođus davás Norgga riddogátti . 1 Petroleabearráigeahčču lea iehčanas stáhtalaš bearráigeahččoorgána mii lea biddjojuvvon Bargo- ja searvadahttindepartemeantta vuollai . 1 Petroleabearráigeahčus lea ovddasvástádus njuolggadusain ja bearráigeahčus mat gusket dearvvašvuhtii , birrasii ja sihkkarvuhtii Norgga nannánjuolggis ja muhtin rusttegiin gáttis . 1 Perte ráhkaduvvot stivrenmálle mii addá stivrii duohta váikkuheami ja ovddasvástádusa sihke politihkalaččat ja halddahuslaččat dan guovtti joatkkaskuvlla hárrái mat leat samiid váras . 1 Perte danin erenoamážit vuhtiivá1dit sámi di1iid buot fy1kagie1da1aš p1ánema oktavuoi1as , ja ferte addot govda sadji sámi gaža1dagaide gie1da1aš p1ánemis ( daid gie1ddain gos sámit orrot ) . 1 Persuvnnalaš várrelahtut : 1 Persunsuodjaluslávdegoddi galgá meannudit váidagiid mearrádusaide maid Dihtorbearráigeahčču lea dahkan persundiehtolága ja muhtun eará lágaid mielde . 1 Persunsuodjaluslávdegoddi 1 Perspektiver på de flerkulturelle Norge . 1 Perspektiiva Musea bargá ovttas earret eará Várjjat sámi museain , árppain Romssas ja Sámi giellaguovddážiin Moskavuonas . 1 Persovnnat geain leat garra fysalaš doaimmashehttejumit sáhttet ohcat doaibmanveahki . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Stig Furu . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Randi A. Skum 1 Persovnnalaš sadjásaš : Per Ole Andersen Oskal , Røkland . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Mathis N. Eira . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Mariann Wollmann Magga . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Kirsti Guvsam . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Johan Mikkel Sara . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Irja Kappfjell , Utskarpen . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Inga-Lill Sundset , Bådåddjo . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Geir Johnsen . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Elias Kant , Rennebu . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Birgitta Fossum , Snåase . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Bengt Mattias Jåma , Snåase . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Arnfinn Pavall , Valnesfjord . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Anne-Kathrin Danielsen , Snåase . 1 Persovnnalaš sadjásaš : Anne Kristin Renander , Rennebu . 1 Persovnnalaš oaivadus 1 Persovnnalaš friddjavuođa buoremus vuođđu lea dat , go olmmoš atná nuppi árvvus , ja go lea toleránsa ja girjáivuohta , ja rabasvuohta ja árvvasvuohta . 1 Persovdna geas leat váttisvuođat doaibmat bargodilis garra fysalaš doaimmashehttejumi geažil , galgá vuosttažettiin ja ovddemusat hupmat iežas lagamus hoavddain iskat ahte leat go bargobáikkis heivehanvejolašvuođat . 1 Personer over 18 år kan ikke ta , endre eller sløyfe fornavn eller etternavn mer enn en gang hvert tiende år . 1 Persen čađahii dáiddaoahpu álgogeahčen 1970-jagi , vuos Granuma sárgun- ja njuohtanskuvllas Oslos ( 1971 ) , ja de Troandima dáiddaskuvllas ( 1972 ) ja dasto Stáhta dáiddaakademiijas ( 1972-1978 ) Oslos . 1 Persen lea doaibman dáiddárin dan rájes go son čađahii oahpus , ja sus leat 30-jagi dáiddárkarrierastis leamaš ollu joavko- ja sierračájáhusat ja almmolaš čiŋahandoiammat . 1 Persen lea dan lassin almmuhan máŋga diktačoakkáldaga , ja okta dain , " Biekkakeahtes Balggis " , nammaduvvui Davviriikkaid Ráđi girjjálašvuođabálkkašupmái 1992 . 1 Per-Ivar Henriksen 1 Per-Anders Nutti , vara for Per Labba 1 Per Thomas Kuhmunen , Røkland . 1 Per Solli oaččui 9 jiena . 1 Per Solli gažaldat , beaiváduvvon 18.02.00 Leif Elsvatn gažaldat , joavdan 20.02.00 1 Per Solli fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Per Solli Johan Mikkel Sara 1 Per Solli Jarle Jonassen 1 Per Solli Geir Tommy Pedersen 1 Per Solli Einar Lifjell 1 Per Solli Berit Ranveig Nilssen 1 Per Solli 29. 30 . 1 Per Solli ( čoahkkinortnegii ) 1 Per Solli ( bargoortenegii ) 1 Per Pavelsen Fokstad , 16 . 1 Per Ole Oskal vástidii lávdegotti gažaldagaide . 1 Per Ole Oskal ovddidii iežas oainnu áššis . 1 Per Mikael Utsi 1 Per Mathis Oskal vástidii lávdegotti gažaldagaide . 1 Per Jernsletten , gii lei mielde čoaggit namaid , muitala ahte buohkat geain jerre čálle vuollái . 1 Per Ivar Henriksen 28 . 1 Per Ivar Henriksen , nubbijođiheaddji 1 Per Ivar Henriksen , jođiheaddji 1 Per Hirsti , 39 . 1 Per Fokstada jurdagiidda son ii jáhkkán bearehaga . 1 Per Fokstad – « agitáhtor » 1 Per Fokstad válljejuvvui dasa , nu mo maiddái Anna Biggi , Karl Hjelvik ja Toralv Pedersen . 1 Per Fokstad ovdaolmmoš 1 Per Fokstad oaččui eallit 11 jagi ealáhagas ovdalgo jámii 1973:s . 1 Per Fokstad mánát eaba báljo áican dán , muitala su nieida Unni . 1 Per Fokstad lei leamaš fárus lávdegottis , mii nammaduvvui 1956 borgemánus . 1 Per Fokstad lea dovddus sámi giella- ja kulturdáistaleaddjin . 1 Per Fokstad dagai iežas oainnusin nuorran juo sámegiela eatnigielaoahpu ovddas , earret eará 1917:s artihkkaliin Måvt daroduttem læi mu guovddo mu mannavuođa beivin [ 19 ] Sámekonferánssas 1919:s son veahkehii oažžut resolušuvnna mii gáibidii 1 ) sámegiella oahpahusgiellan golbma vuosttaš skuvlajagiid , 2 ) buot oskkuoahpahusa sámegillii , 3 ) dárogiela oahpahišgoahtit vierisgiellan . 1 Per Fokstad ( 1890–1973 ) lei oahpaheaddji ja skuvlajođiheaddji Deanus ja lei sámi skuvlla ovddimus ovddasteddjiid gaskkas . 1 Per Fokstad ( 1890–1973 ) lei Nils Pavelsen Ravna ja Ravna Kristine Persdatter Ristena gánda Bonjáhasas ja boarráseamos guđa oarbinaččas . 1 Per Erik ja Inger Saraksen leaba goappašagat hávdáduvvon Áltái . 1 Per Erik Saraksen – radioságadoalli 1 Per Erik Saraksen ohppiidisguin Bierggi skuvllas . 1 Per Erik Saraksen ja Sabba Olsen nuorran . 1 Per Erik Saraksen ( 1901–1989 ) bajásšattai nubbin nuoramussan njealji oarbinaččas Ávskáris , váhnemat leigga Sarach Olsen ja Inga Eriksdatter Lukkari , Ráttovuonas eret . 1 Per Edvind Varsi 40 . 1 Per Edvind Varsi . 1 Per Edvind Varsi , ( čoahkkinortnegii ) 1 Per Edvin Varsi várrelahttu Inger Anne I. Eira leai čoahkkimis 25.05. dii. 09.00 rájes gitta dii. 12.00 rádjai . 1 Per Edvin Varsi vuosttašluohkkálažžan , ovttas Anne Marie Aubertiin . ( Govva : Marit Aubert ) 1 Per Edvin Varsi oaččui permišuvnna 25.05 dii. 09.00 rájes dii. 12.00 rádjai . 1 Per Edvin Varsi lei čoahkkimis guovvamánu 10. b. 2005 áirasa nr. 16 Willy Olsen ovddas 1 Per Edvin Varsi lea riegádan 1945:s ja bajásšaddan Sirpmás . 1 Per Edvin Varsi : 1 Per Edvin Varsi , áirasa nr. 16 Willy Olsen várrelahtu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Per Edvin Varsi , áirasa nr. 16 Willy Olsen várrelahtu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Per Edvin Varsi ( čoahkkinortnegii ) 1 Per Edvin Varsi ( jienasteapmái ) 1 Per Edvard Johnsena bokte dii. 10.40 - 11.00 Gažaldagat ja ságastallan dii. 11.00 - 11.30 Boddu dii. 11.30 - 11.55 Sámi árbediehtu ja ealáhusovdáneapmi . Johan Henrik Buljo bokte dii. 11.55 - 12.25 Biebmobearráigeahču gáibádusat sáivaguolásteami ja eará meahccebuktagiid bivdui , vuostáiváldimii ja fievrrideapmái dii. 12.25 - 12.45 Gažaldagat ja ságastallan dii. 12.45 - 13.00 Seminára čuovvoleapmi , Sámedikki bokte dii. 13.00 Lunša Sámedikkis ja vuolgga 1 Per Arnesen lei čoahkkimis áirasa nr 18 Tormod Bartholdsen ovddas 1 Per Arnesen Tormod Bartholdsen ovddas 38 . 1 Per Andersen Bæhr 34 . 1 Per Anders Nutti ja John Thomas Påve vástideigga lávdegotti gažaldagaide . 1 Per Anders Bær , seniorráđđeaddi Doarjjahálddašeapmi , mo dat dáhpáhuvvá kultursuorggis ? 1 Per A. Bžhr ( čoahkkinortnegii ) 1 Per A. Bæhr gažaldat , joavdan 22.02.00 1 Per A. Bæhr Ole Henrik Magga 1 Per A. Bæhr Geir Tommy Pedersen 1 Per A. Bæhr Egil Olli 1 Per A. Bæhr ( jienasteapmái ) 1 Per A. Bæhr ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Per 1000 innbygger 4.2.3 1 Penšuvdnaođastus ja bargo- ja čálgoođastusat leat hui dehálaččat dán strategiijas , son lasiha . 1 Penšuvdnaoaju ruhtadit mearraolbmuid ja fanasfitnodagaid organisašuvnnaid divadat ja stáhta ruhtadoarjagat . 1 Penšuvdnaoaju jođiha stivra mas leat lahtut mearraolbmuid ja fanasefitnodagaid organisašuvnnain . 1 Penšuvdnageatnegasvuođat Eará loanat Guhkesáiggivelggiid submi 1 Penšunistan sus lea leamaš beroštupmi skuvlahistorjái ja lea leamaš barggus De norske skolehistoriske samlinger - nammasaš vuorkkás Drammenis . 1 Penšunistan fárrii Gunhild Ruostefielbmái gosa son lei huksen viesu . 1 Penšunfoandda – Olgoriikkat dietnasat lea ruhtahivvodat mii boahtá petroleumdoaimmas mii sirdojuvvo stáhtabušeahtas , foandda opmodaga buorrinbohtosat ja netto ruhtasirddašeamit mat leat čadnojuvvon petroleumdoibmii . 1 Penšunfoandda vuoitu lea seamma go Norgga Báŋkku ja Álbmotoadjofoandda vuoittu lágideamit . 1 Pekka Sammallahti lea čállán girjji " Gielladutkama terminologiija " , maid Davvi Girji lea almmuhan cuoŋománu 2007 . 1 Pekka Aikio juohká bálkkašumi Sámi parlamentáralaš ráđi ovddas , odne dii. 16.00 Troandimis . 1 Pedersen / Høgmo čálliba ahte go juo suohkana ruhtadilli lei viehka heitot , de lei dát ohcamuš mielde go suohkan mearridii juoga maid , vaikko mo de leaš , goas nu livččii šaddan mearridit . 1 Peder Mathisena fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Peder Mathisen Sven-Roald Nystø 1 Peder Mathisen 16 . 1 Peder Mathisen 15. 16 . 1 Peder Mathisen 14 . 1 Peder Mathisen ( čoahkkinortnet ) 1 Peder Matheussen – oahpaheaddji « váttis » skuvlabiires 1 Peder Matheussen orru leamaš dakkár hárvenaš oahpaheaddji mii dađi mielde dagai iežas válljejumiid , beroškeahttá eiseválddiid čielga dáruiduhttingáibádusas . 1 Peder Matheussen bálkálasáhusohcamuš maid sáddii Finnefondii 1909:s . ( Gáldu : Statsarkivet i Tromsø ) 1 Peder Hans Matheussen lei riegádan Muosáid gielddas 1845:s . 1 Peder Bjerk lei reaŋgan muhtun oapmedálus Øyeris Gudbrandsdalenis . 1 Pedagogihkkavuođđu lea juhkkojuvvon golbman váldooassin ; pedagogihkka , lágideapmi ja fysihkalaš biras . 1 Pedagogalaš ávdnasiid ráhkadeapmi Vuođđooahppofálaldat sámegielas ja sámegillii Doaibmabidju 4 . 1 Pedagogalaš vugiid mat beaktilamosit ovddidedje dáruiduhttima , digaštalle oahpaheddjiid čoagganemiin ja skuvladirektevra ieš daid demonstrerii . 1 Pedagogalaš prográmmaid ja audiovisuála oahpponeavvuid ráhkadeapmi . 1 Pedagogalaš máhttolokten skuvlagirjerájubargiin Skuvlagirjerádju oahppoarenan lea okta pedagogalaš fálaldat . 1 Pedagogalaš bagadeapmi skuvllaide , mánáidgárddiide , ohppiide , studeanttaide jna. 1 Pedagogalaš bagadeapmi oahpponeavvuid geavaheamis 1 Pedagog a ja čálli Lajla Mattson Magga lea guhkes áiggi bargan oahpaheaddjin ja sensorin máttasámegielas . 1 Pearmišuvdnaohcamat gulahuwojedje , ja permišuvdna miedihuwui áirasiidda : Áirras Áirras Áirras Áirras 1 Pax girjelágádus almmuhii áigečállaga Praxis , mii lei báiki nuppelágan skuvladigaštallamii . 1 Pavel čohkkii ruđa guolásteamis Sieidevuonas , ja vaikko áhčči eahpidiige , álggii son oahpaheaddjiskuvlii Romssas . 1 Pavel jámii 1963:s maŋŋil guhkit buozalmasa . 1 Pavel Olsen Ravne maŋisboahttit ( Bávvalaččat ) ledje politihkkarat , gávpealbmát ja karismáhtalaš olbmot mat bisohalle gaskal eiseválddiid , searvegotti ja čeardapolitihka . 1 Pavel Anderssen čohkkái Gurutbellodaga ovddas gielddastivrras ja ovdagottis , skuvlastivrras ja fuolaheaddjiráđis . 1 Pavel Anderssen – ođđasithuksejeaddji 1 Pavel Anderssen lei áŋgiris meahcásteaddji . 1 Pavel Anderssen gurut bealde . 1 Pavall leai maiddái čoahkkimis 13.06.00 Tromssa fylkagielddain Ája sámi guovddáža Gaivuonas huksenplánaid birra . 1 Paulus Utsi lea dadjan ná : 1 Paul gal diđii bures ahte nieida ii lean mu sogalaš , muhto son ii liikon daidda streaŋgás njuolggadusaide . 1 Paul Ryan lei dan áigge Sámi nuoraidskuvlla rektorin . 1 Paul Pedersen ja Asle Høgmo leaba barggadettiin raporttaineaskka « Riidaleapmi , heahtedilli ja soabadeapmi » jearahallan moanaid gáivuonoahpaheddjiid . 1 Paul Fjellheim , Røros , Tom Lifjell , Rátnu , Amund Eriksen , Skjerstad , Harriet Aira , Divttasvuotna , Roger Pedersen , Narviika , Berit Oskal Eira , Loabát , Else Grete Broderstad , Tromsa , Margreta Påve Kristiansen , Tromsa og Eilif O. Larsen , Gáivuotna . 1 Patriohtat ja dáruiduhttit 1 Paternity benefit on birth or adoption ( Engelsk ) 1 Pateanta ja eará eahpeávnnaslaš vuoigatvuođat ( WIPOs , EESas , EFTAs ja WTOs / TRIPs:s ) . 1 Pastoral herding strategies and governmental management objectives : predation compensation as a risk buffering strategy in the Saami reindeer husbandry . 1 Pastor Ottar Bondevik lei skuvlla vuosttaš rektor . 1 Pasieanta guhte jeavddalaččat dárbbaša monnendialiisa sáhttá dan oažžut ruovttuguovllus dan sadjái go golahit áiggi ja návccaid mátkkošteames stuorit buohccivissui . 1 Parlamentarihkárkonferánsa čájeha máilbmái ahte sámi álbmogis lea oktasaš kultuvra ja historjá , ja sis lea oktavuohta riikkarájiid rastá . 1 Parlamentarihkárkonferánsa váldofáddán ledje árbediehtu , sámi giella ja mánát ja nuorat . 1 Parlamentarihkarkonferánsa 1 Parkveien 2 Strandv . 1 Parkveien 2 9300 Finnsnes Hansine Hansens veg 86 9019 Romsa 1 Parkv . 1 Paraolympialaš gudnebálkkašupmi Nils Erik Ulsetii [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 17.04.2010 ] 1 Paraolympialaš gudnebálkkašupmi Nils Erik Ulsetii 1 Parallealla sešuvnnat Leat njeallje parallealla sešuvnna : BeaivválašGiella - veahkkegiella dahje mearkkat gulahallama doarjjan , Demo digitála oahpponeavvu , Digitála versus konvenšunealla oahpponeavvut , ja Kártenávdnasat sámegillii . 1 Paragráfas čujuhuvvo maiddái miessemánu 21. b. 1999 nr. 30 olmmošvuoigatvuođaláhkii . 1 Paragráfas 1 – 1 daddjo alders tids bruk ( dološ áiggi rájes geavaheapmi ) ja § 1 – 2 ges fra gammelt av ( doložis ) . 1 Paragráfa ii leat dušše « gudnemearrádus » , muhto bajit njuolggadus mas lea beroštupmi ja mearkkašupmi juohke áidna hálddahusorgánii mii oažžu sámi čuolbmabidjamiid gieđahallamii ( vrd. maiddái st. dieđ. nr. 41 ( 1996–97 ) Norgga sámepolitihka birra , s 12 ) . 1 Paragráfa addá sámiide alcceset árjjálaš rolla beroštusaideaset áimmahuššama hárrái . 1 Paragráfa addá Norgga sámiide aktiiva rolla fuolahit iežaset beroštumiid . 1 Paragráfa 40a , nr. 1 ii rievdaduwon maf ] f ] á gulaskuddanvuoru , eaige leat ráhkaduwon ásahusat mat livčče defineren sámi guovlluid lagabui . 1 Paragrafii 14 s. 17 : Sátni " váldolávdegottit " rievdaduwo " ráddinllávdegoddin " . 1 Paragrafii 14 s. 17 : Sátni " váldolávdegottit " rievdaduwo " ráddin / lávdegoddin " . 1 Paradoksála lea go dál várra livčče álkibut doalahit vuođđoskuvlaohppiid sámegiella nubbingielas jus oahppu livčče fátmmastan viidábut ja guovttegielat vuogádat livčče nannoseappot . 1 Pantone 485 C 1 Pantone 356 C 1 Pantone 286 C 1 Pantone 116 C 1 Panta Rei Dansteater lea okta njealji friddjajoavkkus mii diibmá galledii skuvllaid iežas dánsunčájálmasain Invisible Dances , ja čájálmasa maŋŋá dat lágidii dánsunbáji . 1 Panelaságastallanja oahpponeavvočájáhus 1 Panelaságastallan sámegiela ja dárogiela birra sámi skuvllas . 1 PROŠEAVTTA DUOGÁŠ ... 7 1.1 Álgu ... 7 1.1 Giela mearkkašupmi ... 8 OVTTASBARGU SUOHKANLAŠ BÁLVALUSAID OKTAVUOĐAS ... 10 2.1 Oahpahus- ja oahppoásahusat ... 10 2.1.1 Ovttasbargu oahpposuorggis ... 10 2.1.2 Oahpahus sámegillii ja sámegielas ... 12 2.1.4 Ovttasbarggu eastagat ... 13 2.1.3 Ovttasbargu oahppo- ja kultursuorggis ... 16 2.2 Dearvvašvuođa- ja sosialsuorgi ... 16 2.2.1 Dearvvašvuohta ja buohccidivššu ... 16 2.2.2 Mánáidgárddit ... 20 2.3 Teknihkkalaš ossodat ... 22 2.3.1 Gádjundoaibma ... 22 2.3.2 Doappargieđadallan ... 25 OVTTASBARGU EALÁHUSDOAIMMA OKTAVUOĐAS ... 26 3.1 Dábálaččat ... 26 3.2 Oainnusmahtti ovttasbargu ... 26 3.2.1 Prošeakta Arctic Trail II ... 26 3.2.2 Prošeakta Turisma Davvi Dimenšuvdna ( TND ) ... 27 3.2.3 Eará ovttasbargu ... 27 3.3 Duollo- ja lassiárvodivadatáššit ... 28 3.4 Guovllugeavaheapmi ja ealáhusdoaibma ... 29 3.4.1 Deanučazádaga máŋggageavahanplána ... 29 3.4.2 EU rámmamearrádus čázi hárrái ... 30 3.5 Ovttasbargu bohccobierggu márkanfievrrideamis ja boazoealáhusa oppalaččat ... 30 SISRÁHKADUS ... 32 4.1 Diehtojuohkinteknihkka ... 32 4.1.1 Dábálaččat ... 32 4.1.2 Duohtadieđut ... 33 4.1.3 Ovdánanvejolašvuođat ... 33 4.2 Girdioktavuođat ... 35 4.3 Luodda- ja johtolatoktavuođat ... 36 Norggaáittardeaddji ... 39 ČOAHKKÁIGEASSU ... 40 1 PROŠEAVTTA DUOGÁŠ ... 7 1.1 Álgu ... 7 1.1 Giela mearkkašupmi ... 8 OVTTASBARGU SUOHKANLAŠ BÁLVALUSAID OKTAVUOĐAS ... 10 2.1 Oahpahus- ja oahppoásahusat ... 10 2.1.1 Ovttasbargu oahpposuorggis ... 10 2.1.2 Oahpahus sámegillii ja sámegielas ... 12 2.1.4 Ovttasbarggu eastagat ... 13 2.1.3 Ovttasbargu oahppo- ja kultursuorggis ... 16 2.2 Dearvvašvuođa- ja sosialsuorgi ... 16 2.2.1 Dearvvašvuohta ja buohccidivššu ... 16 2.2.2 Mánáidgárddit ... 20 2.3 Teknihkkalaš ossodat ... 22 2.3.1 Gádjundoaibma ... 22 2.3.2 Doappargieđadallan ... 25 OVTTASBARGU EALÁHUSDOAIMMA OKTAVUOĐAS ... 26 3.1 Dábálaččat ... 26 3.2 Oainnusmahtti ovttasbargu ... 26 3.2.1 Prošeakta Arctic Trail II ... 26 3.2.2 Prošeakta Turisma Davvi Dimenšuvdna ( TND ) ... 27 3.2.3 Eará ovttasbargu ... 27 3.3 Duollo- ja lassiárvodivadatáššit ... 28 3.4 Guovllugeavaheapmi ja ealáhusdoaibma ... 29 3.4.1 Deanučazádaga máŋggageavahanplána ... 29 3.4.2 EU rámmamearrádus čázi hárrái ... 30 3.5 Ovttasbargu bohccobierggu márkanfievrrideamis ja boazoealáhusa oppalaččat ... 30 SISRÁHKADUS ... 32 4.1 Diehtojuohkinteknihkka ... 32 4.1.1 Dábálaččat ... 32 4.1.2 Duohtadieđut ... 33 4.1.3 Ovdánanvejolašvuođat ... 33 4.2 Girdioktavuođat ... 35 4.3 Luodda- ja johtolatoktavuođat ... 36 NORGGAÁITTARDEADDJI ... 39 ČOAHKKÁIGEASSU ... 40 1 PROSPEKTERING A / S - LUONDDUGEADGE-DOAIBHA NARANASAS GEAHCCALAN-DOAIBMA 1 PROGRÁMMA 4 . EALANÁVCCALAŠ OVDÁNEAPMI 1 PROGRÁMMA 1 . 1 PRM : Šákšabivddu rahpan dál lea seamma go resurssaiguin speallan 1 PRM : Ávkkálaš raporta Divttasvuona / Oarjevuona suodjalanbarggu birra 1 PRM : Youtubain oččodit eanet nuoraid Sámedikki jienastuslohkui 1 PRM : Sámi oassálastit deaŧalaččat davviguovlluid áŋgiruššamis 1 PRM : Sámediggi oaččui doarjaga guolástuspolitihkas 1 PRM : Sámediggi ja Innovašuvdna Norga dahkaba ovttasbargošiehtadusa 1 PRM : Sámediggeráđi mielas lea buorre go guovllubivdoearreortnet evaluerejuvvo 1 PRM : Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja Opplandda fylkkagieldda gaskka 2009-2012 1 PRM : Ovttamielalašvuohta sámiid ja álbmotmehciid hárrái 1 PRM : Dokumeantageahččanlohpi Sámedikki neahttasiidduin 1 PRM : Deanu ja Várjjaga museasiida lea ásahuvvon 1 PRM : Beahtahallan go ferte ođđasis dáistalit ON eamiálbmotjulggaštusa alde 1 PRM - Sámediggi berošta Guovdageainnus 1 PRM - Barack Obama Ásia-váldoráđđeaddi galleda Sámedikki 1 PRD:Dálkkádatheivehanlávdegoddi galgá čielggadit oktavuohta sámi kultuvrii 1 PRD : Várrepresideanta Marianne Balto galleda giellaguovddážiid Skániin / Evenáššis ja Romssas ja Loabága suohkanis 1 PRD : Váldá Bondevik-ráđđehusa bušeahtta ¬evttohusa diehttavassii 1 PRD : Vuosttaš lávki Sámi dutkanráđi ásaheamis 1 PRD : Vuordá vuolggaheaddji áŋgiruššama sámi guovlluid eanadoaluin 1 PRD : Vuordá divatluvvema boazodollui 1 PRD : Sámit deivet EU kommišuvnna presideantta 1 PRD : Sámi áigumušat eai nannejuvvo bušeahtas 1 PRD : Sámi ovddidanfoanda ii unniduvvo 1 PRD : Sámi oassálastin sihkkarastojuvvon suodjalanguovlohálddašeamis 1 PRD : Sámi dutkan galgá ovddiduvvot viidáseappot 1 PRD : Sámi beroštusat nannejuvvojit plána- ja huksenlágas 1 PRD : Sámegielat skuvlaluohkát buot stuora gávpogiin Norggas 1 PRD : Sámedikki presideanta ohcalii ON eamiálbmovuoigatvuođaid julggaštusa 1 PRD : Sámediggi áigu hálddašit gonagasreappáid 1 PRD : Sámediggi sávvá lihku G. M. Gonagas Harald Vii riegádanbeivviin 1 PRD : Sámediggi rahpá sámegiel sátnevuorká interneahtas 1 PRD : Sámediggi moaitá našuvnnalaš dearvvašvuođaplána 1 PRD : Sámediggi meannuda njuolggadusaid meahcceeatnamiid rievdaduvvon ávkkástallanvugiid várás 1 PRD : Sámediggi kvalitehtadárkkista sámi namaid almmolaš ásahusain 1 PRD : Sámediggi juolludan 11 879 000 ruvnno oahpponeavvuide 1 PRD : Sámediggi juolluda doarjaga MIT-FabLab:ii Ivggus 1 PRD : Sámediggi juolluda 300 000 ruvnno mánáid- ja nuoraidgirjjiid almmuheapmái 1 PRD : Sámediggi juolluda 250 000 ruvnno Ája sámi guovddážii 1 PRD : Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda áigot ain ovdánahttit sámi musihka 1 PRD : Sámediggi guldaluvvui dán jagi eanadoallošiehtadallamiid loahppameanuin 1 PRD : Sámediggi bovde čoahkkimii Dielddanuoris válgaortnega birra 1 PRD : Sámediggi bivdá ráđđehusa čilget WTO-šiehtadallamiid birra 1 PRD : Sámediggeráđđi árvvoštallá rávvet Ivguvuona ja Ráisavuona suodjaluvvot dorskebiebmama vuostá 1 PRD : Sámediggeráđđi váldá vuhtii mearkkašumiid 1 PRD : Sámediggeráđđi lea registreren guorahallanlávdegotti raportta Finnmárkku mánáidruovttuid birra 1 PRD : Sámediggeráđđi juolluda 250 000 ru Gáisá ealáhusguovddážii 1 PRD : Sámediggeráđđi doalaha gaskaboddosaš njuolggadusaid 1 PRD : Sámediggeráđđi bovdehus preassakonferánsii mas fádda minerálaláhka 1 PRD : Sámediggepresideanttain stuorra vuordámušat Helssegis 1 PRD : Sámediggepresideanta ilus sámi lyrihka ovddas vuodjingoarttas 1 PRD : Sámediggebušeahtta 2006 : Kulturruđat lassánit arvat 1 PRD : Stipeanda alit ohppui mánáidgárde- ja oahpahussuorggis 1 PRD : Sierra prográmma davviguovlluid eamiálbmotdutkamii 1 PRD : Seminára davviguovlluid ođasmuvakeahtes resurssaid birra 1 PRD : Ráđđehusa struktuvradieđáhus lea skeaŋka rikkis fanaseaiggádiidda 1 PRD : Ráđđehus rihkku lohpádusaid guolástuspolitihkas 1 PRD : Ráđđehus ja Sámediggi leat soahpan ráđđádallamiid bargovugiid 1 PRD : Ráđđehus addá boasttu dieđuid Stuorradiggái 1 PRD : Rádjalovssaid rahčamušaid dohkkeheapmi 1 PRD : Rádjalovssaid bargui addojuvvo árvu 1 PRD : Ruvkeindustriija ferte árvvusatnit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid 1 PRD : Ruhta rájáidrasttildeaddji skuvla- ja mánáidgárdeovttasbargui nannen dihtii árbevirolaš sámi máhtu 1 PRD : Regionála dutkanfoanddat 1 PRD : Preassadieđáhus - Sámediggeráđđi sávvá Porsáŋggu gildii ja Finnmárkku allaskuvlii lihku buohccidivššu lávdaoahpu álggahemiin 1 PRD : PRM : Ilus Romsa lea válljejuvvon OG 2018 evttohassan 1 PRD : Ođđa sámi áirasat dearvvašvuođadoaimmain 1 PRD : Ođđa prinsihpat sámi skuvlla várás 1 PRD : Ođđa museastruktuvra Davit Nordlándda ja Mátta-Romssa várás 1 PRD : Ođđa háldenguovllut addet stuorát sámi váikkuhanfámu 1 PRD : Ođđa boazodoalloláhka dohkkehuvvon 1 PRD : Ovttaoaivilvuohta joatkit Davviriikalaš sámekonvenšuvnna bargguin 1 PRD : Ovttamielalašvuohta mearraenergiija birra 1 PRD : Oda Utsi Onstad ja Siv Anja Mienna oažžuba Sámedikki 2007 valáštallanbálkkašumi 1 PRD : NČE ja Sámediggi vuolláičálliba ovttasbargošiehtadusa 1 PRD : Nuortasámi musea Deanu ja Várjjat museasiidda vuođđudussii 1 PRD : Njuolggadusevttohus rievdaduvvon meahccegeavaheami várás 1 PRD : Neahttavuđot lohkanprográmma sámi geavaheddjiide 1 PRD : Nanne giella- ja kulturbušeahta 1 PRD : Mearrasámi vuoigatvuođat galget sihkkarastojuvvot 1 PRD : Mearraresursaláhkalávdegoddi áigu rivvet mearraálbmoga buohkaidrievtti guolleresurssaide 1 PRD : Lávdegoddi evttoha unnit válgabiirriid ja eambbo fámu jienasteddjiide 1 PRD : Lihkostuvvan jienastuslohkokampánja – nuorat ja nissonolbmot čálihedje jienastuslohkui 1 PRD : Kártauskkádat DavviAtlas viiddiduvvo 1 PRD : Konsultašuvdnačoahkkin soahtegirdišillju birra 1 PRD : James Anaya nammaduvvon ON erenoamášdieđiheaddjin eamiálbmot vuoigatvuođaid ja vuođđo vuoigatvuođaid ektui 1 PRD : Ilus go Nuortasámi musea huksemat leat álggahuvvon 1 PRD : Ii leat duohta nugo NRK čuoččuha jávkama birra Sámedikki dievasčoahkkimiin 1 PRD : Hálddahusođastus ferte sihkkarastit sámiid beroštumiid 1 PRD : Historjjálaš ON-julggaštus eamiálbmot vuoigatvuođain 1 PRD : Hilde Anita Nyvoll issoras duhtavaš " Drømmejobben - Gollevirgi " kampánjjain ! 1 PRD : Gáibidit boazodoalu divadiid unniduvvot 1 PRD : Gáibida ráđđádallamiid bozoguohtunkonvenšuvnna birra gaskal Norgga ja Ruoŧa 1 PRD : Gáibida ođđasis juohkit guolleeriid 1 PRD : Gulaskuddan rievdan meahcci ¬geavaheami njuolggadusain 1 PRD : Gollevirgi- Drømmejobben 1 PRD : Gollegiella – davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi juhkkojuvvon 1 PRD : Fágalávdegoddi čielggada válgaortnega sámediggeválggain 1 PRD : Erenoamáš liiba oahppat sámegiela 1 PRD : Eamiálbmotvuoigatvuođat leat deaŧalaččat juksamis ON duhátjahkemihttomeari 1 PRD : Eamiálbmotdimenšuvdna váilu hálddašanplána 1 PRD : Ealáhusšiehtadus duodjái 1 PRD : Dásseárvu sámiid gaskkas guovddážis 1 PRD : Dáiddáršiehtadus 2007 1 PRD : Duđavaš Meavkki ja Arvenjárgga čovdosiin 1 PRD : Duhtavaš čovdosiin fievrridit guliid biillain 1 PRD : Duhtavaš Ráđđehusa davveguovlostrategiijain 1 PRD : Doarjjastivra lea juohkán badjel 10 miljovnna iešguđetgelagan giellaprošeavttaide 1 PRD : Divatortnegat heađuštit sámi boazodoalu 1 PRD : Dearvvášlágádus ferte váldit stuorit ovddasvástádusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddas 1 PRD : Dearv . . 1 PRD : Davvi- Trøndelága boraspireraporta lea suhttadeaddji lohkamuš 1 PRD : Boazodoallu ferte eanet searvvahuvvot boazologu heiveheapmái Finnmárkkus 1 PRD : Boazodoalloláhka ii doala dási 1 PRD : Beahtahallan reviderejuvvon stáhtabušeahta geažil 1 PRD : Ann-Mari Thomassen ođđa ráđđelahttun 1 PRD : Ann-Mari Thomassen ođđa ráđđelahttu 1 PRD : Aili Keskitalo ođđa presideanta Sámi parlamentáralaš ráđis 1 PRD : 51% nissonolbmot Sámedikkis 1 PRD : 5 miljon ruvnno ealáhus- ja kulturprošeavttaide 1 PRD : 4,5 miljon ruvnno dearvvašvuođa- ja sosiála suorggi prošeavttaide ja kulturmuitosuorggi prošeavttaide 1 PRD : 200.000 ruvdnosaš doarjja Bivdái 1 PRD : 100.000 ruvnno nissonbláđđái Gába 1 PRD : - Sámediggeráđđi háliida nana háldenguovlluid 1 PRD : - Ovttasbargu ovddidit sámi dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid 1 PRD : - Luondu lea min vuolggasadji 1 PRD : - Else Laula Renberga dáisttačála 1 PRD : - Eambbo speallanruđat sámi valáštallamii 1 PRD : - Buorre kultuvrralaš nannen , muhto nuortasápmelaččaid lea vajálduhttán 1 PRD : - Buorre go Áltá váldá ovddasvástádusa iežas sámi ohppiin 1 PRD : - Buorre ahte KS doarju sámegielat skuvlafálaldagaid 1 PRD : - BB Ráđđi duddjo rabasvuođa Sámedikki birra 1 PPBa ja čuovvolanbálvalusa ođđa organiseren Fylkkadiggi mearridii njukčamánus 2009 ođđa málle mii mielddisbuktá ahte ásahuvvojit regionála čuovvolanbálvalusat ( ČBat ) ja pedagogalaš-psykologalaš bálvalusat ( PPBat ) . 1 PPBa ja ČBa regiuvnnavuđot organiseren addá bálvalusaide lagašvuođa daidda ulbmiliidda ja ovddidanproseassaide maid fylkkasuohkan eaiggádin vuoruha . 1 POLITIHKALAŠ BARGGUID EAVTTUT SÁMEDIKKI EKTUI 1 PLÁNA JA EALÁHUS Plána ja ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl ( GB ) Plána ja ealáhusetáhta bargá ovttas suohkaniiguin , ealáhuseallimiin ja máhttobirrasiiguin láhčit dilálašvuođaid ealáhusovddideapmái , mii addá ođđa boahtteáigásaš fitnodagaid ja bargosajiid Romsii . 1 PIána lea vudolaččat ráhkaduvvon dan bokte ahte dat geažáda konkrehtalaš guhkkeáiggi mihtuid jahkečuodi molsuma vuostá strategiijaid ja doaimmaid bokte juksan dihte ulbmálašmihtuid addin dihte ollesárvosaš sámi viidodatmediafálaldaga . 1 PIána lea maiddái hábmejuvvon nu ahte suodjala dan ceIkojuvvon kommunikašuvdnaperspektiivva dan bokte ahte áššebábir čielgasit gaskkusta sámeradio diehtojuohkin doaimmaid ja dan kultuvrralaš mearkkašumi sihke riikaservodagas oppalaččat ja erenoamážit sámi servodagas . 1 PHO : Plána- ja hálddahusossodat / Plan- og administrasjonsavdelingen 1 PC-áŋgiruššan mielddisbuvttii ahte skuvllaid vuođđostruktuvra huksejuvvui . 1 PARAGRÁFAS . Miellahttulohku 2. paragráfas rievdaduvvo vida 3 . 1 PA Bargodepartemeanta Poastaboksa 8019 Dep. 0030 Oslo Galledančujuhus : Møllergata 37 1 P. Mearkkašumit : " 3.2.1 . 1 P : Eará dieđut , fuomášuhttimat dása merkejuvvojit eará relevánta dieđut , omd. jus namma boastut čállojuvvon luoddagalbbas jna 1 P 4 – Ođđasat sámegillii 1 P 4 1 Ođđásat - dárogiella 1 Ožžotgo sámepolitihka guovdilis linját háliiduvvon deattu ja beavttu lea sakka sorjavaš das ahte bajit ulbmilat vuođđuduvvet báikkálaš ja guovlluguovdasaš politihkkagárgedeapmái . 1 Ožžot go ovdamearkka dihtii searalaš ja čeahpeslohkki mánát doarvái hástalusaid skuvllas ? 1 Ožžon fálaldaga lassioahpu vázzit , muhto vuosttažettiin mus ii lean várri skuvlla vázzit . 1 Ožžon dán gažaldaga 2005 čavčča , vástidin juo , muhto fas geassádin . 1 Ožžon dulkka geas lei sáme duogáš ja bealjehis váhnemat . 1 Ožžon davás Konrad Nielsena giellaoahppagirjji Lærebok i lappisk . 1 Ožžon dan gova muhtun jagiid maŋŋil . 1 Ožžon dan 1940:s , ja lean álo vurkkodan dan dego hui divrras dávvira . 1 Oččodit ruđaid Gáivuona Ája sámi guovddáža ja Davvi-Norlándda / Mátta-Tromssa Várdobáikki sámi guovddáža viidáseappot huksemii / duohtandahkamii 1 Oččodit ruđaid Gáivuona Ája sámi guovddáža ja Davvi-Norlándda / Mátta-Tromssa Várdobáiki sámi guovddáža viidáseabbo huksemii / duohtandahkamii 1 Oččodit ovttamielalašvuođa gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki go árvvoštallojuvvo ásaheames lágaid dahje doaimmaid mat sáhttet váikkuhit sámiid beroštumiide . Láhčet vejolašvuođa ovdánahttit guimmešvuođa gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki man váikkuhus lea ahte sámiid kultuvra ja servodagat nannejuvvojit . 1 Oččodit doarjjaortnega daid ealáhusdoaibmabijuid várás maid ulbmil lea ávkkástallat stuorát osiin máddodagas 1 Ođđaássan nohká . 1 Ođđaásahanearri nuoraid várás . 1 Ođđaálggaheaddjit geat áigot álggahit meahcceealáhus- ja mátkkoštanealáhusdoaimmaid 1 Ođđaáigásaš servodat lea elektrovnnalaš servodat , mii dárbbaša fievrridit hirpmus ollu dieđuid . 1 Ođđaáigásaš servodagas lea dárbbašlaš máhttit hálddašit iešguđet mediaid ja teavsttaid main leat ollu iešguđetlágan oasit biddjon oktii , nugo čála , jietna ja govva ja seammás oaidnit oktavuođaid giela ja árbemáhtu gaskkas . 1 Ođđaáigásaš fitnodagaid main leat vásáhusat , lávvobuvttadeapmi ja KIFT ( máhttointensiiva gávppálaš bálvalusat ) internationáliseret . 1 Ođđaáigáisaš álbmotriekti sisttisdoallá buori muddui dan seamma . 1 Ođđaáiggi sámi ásahushuksen álggahuvvui easkka 1970-logus . 1 Ođđaáiggi sámi dáidda galgá ovddiduvvot ja dat galgá vuođđuduvvot sámi kultuvrii . 1 Ođđavisttiid ruhtadeapmi . . . . . . . . 1 Ođđavistti areála lea sullii 7 000 njealjehasmehtera stuoris , ja skuvla lea 445 oahppi ja 80 bargi beaivválaš bargosadji . 1 Ođđavisti galgá leat gárvvis váldojuvvot atnui giđđat 2011 . 1 Ođđasáldejuvvon ( dál ) 1 Ođđasut dutkan lea liikká fuomášahttán ahte eiseválddiid politihka sámiid ektui máddelis Finnmárkku , erenoamážit boazosápmelaččaid ektui , ledje našuvnnalaš , sosiáldarwinisttalaš ja rasisttalaš motiivvat sakka báidnán . 1 Ođđastemiid ja hutkamiid rápmaeavttut leat davvinorgalaš fitnodagaide ja DjO-lágádusaide ollu heajut go Davvi-Ruoŧas ja Davvi-Suomas . 1 Ođđasmáhttin- , hálddašan- , ja girkodepartemeanta galgá rievddadit merrema spiehkastaga ektui gilvolága hárrái . 1 Ođđasithuksenbráhkka huksejuvvui 1945:s ja geavahuvvui skuvlan gitta 1952 rádjái . 1 Ođđasit prioriteren : Doaibmaruhtadeapmi 1 Ođđasisprenten , fierpmádatbáikkiid bisuheapmi , ođasmahttin , áigeguovdilastin ja dáláš oahpponeavvuid heiveheapmi 1 Ođđasisorganiserema vuođul áigu Sámediggi rievdadit virggiid ja bálkásajiid ođđajagimánu 1. b. 2001 rájes Váldošiehtadusa § 13 mielde . 1 Ođđasislogaheapmi vuođđogirjái dáhpáhuvvá namma muhttimiin . 1 Ođđasislogaheapmi vuođđogirjái dáhpáhuvvá 1 Ođđasis hávdádeami oktavuođas lea Riikkaantikvára juolludan Sámediggái ruđaid Nuortalašsiidda hávdesaji ovdaiskkadeapmái . 1 Ođđaset áššit leat earret eará Korssjøfjell- , Aursund- , Tamnes- ja Selbuášši . 1 Ođđaset áiggis šattai nu ahte ollu smávva doalut heaittihuvvojedje . 1 Ođđaseamos čielggadusa loahppajurdda lea ahte johtolat lei dábálaččat gátti mielde dannego johtin dáhpáhuvai dábálaččat go ii lean jiekŋa , ja ahte reguleren ii hehtte johtaleami dakko . 1 Ođđaseamos plána mielde galgá visti leat gárvvis 05.07.00 rádjái . 1 Ođđasat sámepolitihkas nr 2 - 2007 1 Ođđasat sámepolitihkas nr 1 2007 1 Ođđasat sámepolitihkas nr 1 - 2008 1 Ođđasat sáddejuvvojit 15 minuhta beaivválaččat árgabeivviid , Mánáid-tv fas golmma gearddi vahkkus 15 minuhta . 1 Ođđasat ovdalaš ráđđehusaid vuolde ( Dokumeantavuorká ) 1 Ođđasat Sámedikkis 1 Ođđasat - dárogiella 1 Ođđalágan barggut DjO olis eai geavahuvvo doarvái bures vuođđun ealáhusovddideapmái . 1 Ođđajagisárdni 2009 1 Ođđajagisárdni 2007 1 Ođđajagisárdni 2006 1 Ođđajagis áigu Sámediggi konsulteret strukturortnega hárrái . 1 Ođđajagimánus geassemánnui 2006 dollojuvvo golbma ráđđádallančoahkkima main buohkain ledje mielde Sámediggi , Finnmárkku fylkkadiggi ja Guolástus- ja riddodepartemeanta , ja áicin Bargo- ja searvadahttindeparte ­meanta . 1 Ođđajagimánus dollojuvvojedje álbmotčoahkkimat Rørosis , Snoasas ja Røyrvikkas . 1 Ođđajagimánus 2007 ovddidii ráđđehus ođđa boazodoalloláhkaevttohusa . 1 Ođđajagimánus 2001 nammaduvvui bargojoavku dán čuovvoleapmái . 1 Ođđajagimánus 2000 almmuhii Sámediggi Norgga bealde vuosttas neahttasiidduidis . 1 Ođđajagimánu 28. b. 2004 gulaskuddanevttohus sáddejuvvui čuovvovaš ásahusaide : Buot departemeanttaide Sámediggái Norgga Sámiid Riikasearvái Sámi eatnasearvái Sámi álbmotlihttui Norgga boazosápmelaččaid riikkasearvái Njávdáma nuortasámiide Norgga nuortasámiide Davviriikkalaš sámi giellalávdegoddái Sámi Instituhttii Boazodoallohálddahussii Finnmárkku fylkkasuohkanii Tromssa fylkkasuohkanii Nordlándda fylkkasuohkanii Davvi-Trøndelága fylkkasuohkanii Lulli-Trøndelága fylkkasuohkanii Hedmárkku fylkkasuohkanii Finnmárkku fylkkamánnái Tromssa fylkkamánnái Nordlándda fylkkamánnái Davvi-Trøndelága fylkkamánnái Lulli-Trøndelága fylkkamánnái Hedmárkku fylkkamánnái Tromssa universitehtii Sámi allaskuvlii Norgga giellaráđđái Ája giellaguovddážii Porsáŋggu sámi giellaguovddážii Skániid / Evenášši sámi giellaguovddážii Árran sámi giellaguovddážii Ájluovttas Divttasvuonas Deanu sámi giellaguovddážii Moskavuona sámi giellaguovddážii Tromssas Issát Sábá guovddážii Unjárggas Finnmárkku suohkaniidda Tromssa suohkaniidda Nordlándda suohkaniidda Davvi-Trøndelága suohkaniidda Lulli-Trøndelága suohkaniidda Hedmárkku suohkaniidda Gulaskuddanáigemearri lei njukčamánu 9. b. 2004 . 1 Ođđajagimánu 28. b. 2004 gulaskuddanevttohus sáddejuvvui čuovvovaš ásahusaide : Buot departemeanttaide Sámediggái Norgga Sámiid Riikasearvái Sámi eatnasearvái Sámi álbmotlihttui Norgga boazosápmelaččaid riikkasearvái Njávdáma nuortasámiide Norgga nuortasámiide Davviriikkalaš sámi giellalávdegoddái Sámi Instituhttii Boazodoallohálddahussii Finnmárkku fylkkasuohkanii Tromssa fylkkasuohkanii Nordlándda fylkkasuohkanii Davvi-Trøndelága fylkkasuohkanii Lulli-Trøndelága fylkkasuohkanii Hedemárkku fylkkasuohkanii Finnmárkku fylkkamánnái Tromssa fylkkamánnái Nordlándda fylkkamánnái Davvi-Trøndelága fylkkamánnái Lulli-Trøndelága fylkkamánnái Hedemárkku fylkkamánnái Tromssa universitehtii Sámi allaskuvlii Norgga giellaráđđái Ája giellaguovddážii Porsáŋggu sámi giellaguovddážii Skániid / Evenášši sámi giellaguovddážii Árran sámi giellaguovddážii Ájluovttas Divttasvuonas Deanu sámi giellaguovddážii Moskavuona sámi giellaguovddážii Tromssas Issát Sábá guovddážii Unjárggas Finnmárkku suohkaniidda Tromssa suohkaniidda Nordlándda suohkaniidda Davvi-Trøndelága suohkaniidda Lulli-Trøndelága suohkaniidda Hedemárkku suohkaniidda Gulaskuddanáigemearri lei njukčamánu 9. b. 2004 . 1 Ođđajagimánu 26. b. 1995-mannosaš reive Justiisadepartemeanttas Gielda- ja guovlodepartementii 1 Ođđajagimánu 21. b. gohččun oktan áššelisttuin dohkkehuvvo . 1 Ođđajagimánu 21. b. gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Ođđajagimánu 21. b. 1999 gohččun oktan áššelisttuin dohkkehuvvo . 1 Ođđajagimánu 21. b. 1999 gohččun ja áššelistu 1 Ođđajagimánu 2007 álggii ođđa struktuvra doaibmat Davviriikkaid ministtarráđi kulturovttasbargui . 1 Ođđajagimánu 2007 rájes čakčamánu 2008 rádjai leat čađahuvvon konsultašuvnnat Eálahus- ja gávpedepartemeanttain , ii ge leat sohppojuvvon mo sámi beroštusaid ja vuoigatvuođaid galgá fuolahit ođđa minerálalágas . 1 Ođđajagimánu 2004 rájes lea maiddái YLE Sámi Radio searvan dán ovttasbargui . 1 Ođđajagimánu 18. b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkkehuvvui . 1 Ođđajagimánu 18. b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkehuvvo . 1 Ođđajagimánu 18. b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 Ođđajagimánu 12. - 14. b. 1 Ođđajagimánu 1. beaivvi rájes 2010:s leat kultuvra- , media- , valáštallan- ja speallo- ja lotteriijaáššit departemeantta ovddasvástádus ja stáhta politihka eaktodáhtolaš sektovra hárrái . 1 Ođđajagimánu 1. b. 2010 rájes leat fylkkasuohkanat váldán badjelasaset bargamuša juohkit ođđa lobiid biebmamii ja dohkkehit ođđa biebmanbáikkiid akvakulturlága vuođul . 1 Ođđajagimánu 1. b. 2001 rájes lea Sámedikkis ođđa organisašuvdnavuogádat , mii mielddisbuktá ahte ovddeš Sámi kulturmuitoráđi hálddahus oažžu formálalaš ovddasvástádusa hálddahuslaččat čuovvolit oppalaš sámi biras- ja areálaáššiid . 1 Ođđajagimánu 1. b. 2000 loahpahuvvui Sámi oahpahusráđđi Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementta ráđđeaddi orgánan . 1 Ođđajagimánnu 2004 Dievddut Nissonat 2,6 2,0 2,4 1,5 1,5 0,5 2,1 1 Ođđajagimánnu 1992 Dievddut Nissonat 2,6 2,1 2,3 1,6 1,2 0,6 2,0 1 Ođđajagimán nu 2004 Ii SED SED 3,5 3,7 2,7 2,4 1,4 1,0 1 Ođđajagimán nu 2004 Ii SED SED 1,8 1,2 6,0 4,0 27,8 20,3 1 Ođđajagimán nu 2004 Ii SED SED 1,7 2,1 1,4 1,4 0,7 0,5 1 Ođđajagimán nu 2004 Ii SED SED 1,1 1,1 7,0 5,4 33,1 30,7 1 Ođđajagimán nu 1999 Ii SED SED 1,8 1,2 6,3 4,0 26,8 20,2 1 Ođđajagimán nu 1999 Ii SED SED 1,7 1,2 7,5 5,9 34,1 30,5 1 Ođđajagimán nu 1994 Ii SED SED 1,6 0,9 5,5 3,7 29,8 22,2 1 Ođđajagimán nu 1994 Ii SED SED 1,5 0,9 7,7 5,5 36,0 31,2 1 Ođđajagimá nnu 2004 Ii SED SED 15,6 14,1 12,8 12,3 1 Ođđajagimá nnu 1994 Ii SED SED 15,2 13,2 8,9 7,8 Ođđajagimá nnu 1999 Ii SED SED 15,4 13,7 11,4 10,0 1 Ođđajagi ávvudeapmi čalmmusta ahte mis lea ođđa álgu , ja ođđa vejolašvuođat . 1 Ođđajagemánus vulgen Finnmárkui , namalassii Guovdageidnui ja Kárášjohkii . 1 Ođđajagemánu 8. b. 1998 doalai departemeanta čoahkkima Leavnnjas buot sámi hálddašanguovllu gielddaid áirasiiguin . 1 Ođđajagemánu 2000 rájes válddii Sámediggi badjelasas Sámi sierrabibliotehka ovddasvástádusa ja hálddaheami . 1 Ođđajagemánu 14. b. 1991 bođiiga Romssa skuvladirektevra ja Vuođđoskuvlaráđđi Ráisii čoahkkinastit Reaššegeažis . Fáddá lei suomagiella nubbingiellan . 1 Ođđajagemánu 1. beaivvi 2007 rájes sirdojuvvui ovddasvástádus ollu doaimmaid dáfus Stáhta eanandoallodoaimmahagas ja leanahálddahusas Sámediggái . 1 Ođđajagemánu 1. 2001 rájes lea Sámi kulturmuitoráđđi heaittihuvvon sierra orgánan ja bargoduovdda lea biddjojuvvon njuolga Sámedikki vuollái ( vrd. kap. 4.5.1 ) . 1 Ođđajagemánu 1. 2001 lea Sis-Finnmárkku ealáhusgárgedanbargu biddjojuvvon dábálaš váikkuhangaskaomiide . 1 Ođđajageeahkeda lei maiddái ipmilbálvalus kapeallasteamet fealtabáhpa bokte . 1 Ođđahutkan ja fidnohutkan lea guovddáš áŋgiruššansuorgi skuvllas . 1 Ođđahuksemat ja doaibmavisttiid viidát earáhuhttin 1 Ođđa-sis organiserema geažil lea Sámediggi nannen doaibmadoarjaga dien guovtti museasiidii . 1 Ođđa čuokkis lasihuvvo nuppi oassái : 1 Ođđa čuokkis IV 1 Ođđa čuokkis : Nammadit áirasiid stivrraide , ráđiide ja lávdegottiide 1 Ođđa čuokkis 8 : 1 Ođđa čujuhus 1 Ođđa čoahkkinortnet sisttisdoallá rievdadusaid sihke áššemeannudeapmái ja organiseremii Sámedikkis . 1 Ođđa čoahkkinortnet mii mearriduvvui 2010 guovvamánus lea heivehuvvon ođđa vuođđonjuolggadusaide mat mearriduvvojedje 2009 juovlamánus . 1 Ođđa šiehtadus ahte ossodatdirektorain lea vuoigatvuohta oažžut badjeláigemávssu jos direktora lea gohččon bargat , šiehtaduvvui ja das čállojuvvui protokolla 14.07.04 . 1 Ođđa šiehtadallamat Sámediggi ja Sámiid duodji ja Duojáriid ealáhussearvi šiehtadallagohtet ođđa duodjeealáhusšiehtadusa 2011 várás maŋebárgga 17.08.2010 . 1 Ođđa ” Udenrigs-Departement ” álggii hui suolggaid doaibmat . 1 Ođđa áššiid dieđiheapmi — čuovvuleapmi 1 Ođđa áššiid dieđiheapmi - čuovvuleapmi 1 Ođđa áššiid almmuheapmi – čuovvuleapmi 1 Ođđa ášši nr. 4 1 Ođđa áššemeannudannjuolggadusat fuolahit ahte galgá biddjojuvvot stuorát deaddu sámi beroštumiide bággolonistanohcamiid ja doaibmakonsešuvnna ohcamiid meannudeamis . 1 Ođđa áššemeannudannjuolggadusat dáhkidit ahte sámiid beroštumit galget deattuhuvvot go meannudit bággolonistan ja doaibmalobi ohcamušaid . 1 Ođđa áŋgiruššandoaibma ahte oažžut eanet ohppiid čađahit joatkkaoahpahusa , » Ođđa JOAČ ” ( joatkkaoahpahusa čađaheapmi ) , ovdanbuktojuvvui ohppiide : 1 Ođđa áigi álggii , ja nu maid ođđa hástalusat ja doaimmat . 1 Ođđa áiggis leat boahtán sirddolaččat fylkii main leat eará suopmanat / gielladuogážat omd. julev- ja lullisápmelaččat . 1 Ođđa áiggi teknologiija maid buktá ođđa hástalusaid . 1 Ođđa áhperesursalága bargu lea vuođđuduvvon áhperesursaláhkalávdegotti čielggadeapmái ( NOU 2005 : 10 Lov Olli forvaltning av viltlevende marine ressurser ) . 1 Ođđa § 8 Fápmuibidjan 1 Ođđa § 30 nr. 32 sisdoallu galgá leat : 2009 geassemánu 19. beaivvi láhka nr. 101 háhkamis ja roggamis minerálaresurssaid ( minerálaláhka ) 1 Ođđa § 1 goalmmát lađas galgá čuodjat ná : 1 Ođđa válgaortnet mielddisbuktá earret eará dan ahte 13 válgabiire sadjái bohtet 7 válgabiire , ja 43 áirasa sadjái bohtet 39 áirasa . 1 Ođđa válgaortnet mielddisbuktá earret eará ahte áirraslohku unnu 43 áirasis 39 áirasii ( dássenmandáhtat leat váldon eret ) ja válgabiiret unnot 13 válgabiires 7 válgabiirii . 1 Ođđa válgaortnet ja ráhkkaneapmi 2009 válgii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ođđa válgaortnet ja ráhkkaneapmi 2009 válgii 1 Ođđa válgaortnet ja ráhkkaneapmi 1 Ođđa válgaortnet gusto 2009 sámediggeválgga rájes . 1 Ođđa válgaortnet 1 Ođđa válgaortnega mielde han dáid válgabiirriin hui unnán suohkaniin lei jienasteapmi válgadikkis válgabeaivvi , dat mearkkaša ahte daid válgabiirriid eanaš suohkaniid ássit fertejedje jienastit ovddalgihtii . 1 Ođđa válgabiiret 1-5 vástidit goasii dan guovllu maid biiret 1-11 dahke boares válgaortnegis . 1 Ođđa váldologut 2008 ođastuvvon bušeahtas : 1 Ođđa váldologut 2007 ođastuvvon bušeahtas : 1 Ođđa vuođđočájáhusaid ruhtadeapmi 1 Ođđa vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahput galget álggahuvvot 2010 čavčča rájes . 1 Ođđa vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu ulbmil lea integrerejuvvon , profešuvdnii ráhkkanahtti ja dutkanvuđđosaš oahpahus , mii geasuha , lea innovatiiva ja hástaleaddji ja mas lea alla kvalitehta . 1 Ođđa vuostáváldit ( juohke 1000 ) bargonávccahisvuođaoajus iešguđetge áigegaskkadagain SED-guovllus , dievddut ja nissonat 1 Ođđa vuosttašluohkkálaččat orro hirbmadit ballán . 1 Ođđa vuoruheapmi 8 : Sámegiella — ođđaáiggi teknologiija 610.000,- kr. 1 Ođđa vuoruheapmi 6 : Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 1 Ođđa vuoruheapmi 4 : Sámi áviissat dárbu jagis 2001 : 11 milj. kr. 1 Ođđa vuoruheapmi 11 : Gába — nissonbláđđi 1 000 000,- kr 1 Ođđa vuojahagat ja vuojahagaid ođasmahttin oaččui 38 % juolludusain 2006 . 1 Ođđa viđát lađas nanne ahte departemeanta sáhttá mearridit ahte loahpalaš doaibmalohpi fápmobuvttadanrusttegii galgá čielgasit doaibmat stáhtalaš areálaplánan . 1 Ođđa visumšiehtadusa leat vuolláičállán Norga ja Ruošša jagi 2207 . 1 Ođđa virggiid ja šiehtadusvuođuid logut , nu go namahuvvon vuosttas lađđasis , almmuhuvvojit guđege dearvvašvuođaguovllu oktasaš rámman , mii juohkása iešguđege medisiinnalaš spesialitehtaide . Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat juogadit virggiid nu go namahuvvon vuosttas lađđasis . 1 Ođđa uniovdna lea riegádan Norga ja Ruoŧŧa leat fas ođđa uniovnnas . 1 Ođđa teáhtervisti Beaivváš Sámi Teáhterii Sámediggi lea vuoruhan ođđa teáhtervistti Beaivváš Sámi Teáhterii sámi nationála lávdin . 1 Ođđa testameantta lohkan lei dego bilku . 1 Ođđa testameanta lea maid jorgaluvvon julevsámegillii , ja muhtun biibbalteavsttat leat jorgaluvvon oarjilsámegillii . 1 Ođđa testa mean ­ta lea jorgaluvvon davvisámegillii ( 1998 ) ja oarjelsámegillii ( 2003 ) . 1 Ođđa terminologiijagirji gielladutkama várás 1 Ođđa teknologiija geavaheami sihkkarastin sámegielagiidda ge lea sidjiide hui mávssolaš dan láhkai ahte sii buorebut sáhttet oassálastit servodahkii ja ahte sámegiella ovddiduvvo . 1 Ođđa teakstaoassi lohppii : 1 Ođđa sátnevuorká rahppojuvvo virggálaččat gaskavahku geassemánu 22. b. dii. 12.00 Árran julevsáme guovdátjis , Ájluovtas . 1 Ođđa sárasgovdabáddefierpmádat lea 4 000 km guhkki ja gokčá Romssa ja Norrbottena fylkkaid . 1 Ođđa sánit 1 Ođđa sámi rámmaplánaid vuođul sáhttet eará allaskuvllat ja universitehtat fállat dákkár oahpu sámegillii . 1 Ođđa sámi ofelaččat : Kristine Marie Inga / Risten Márja Inga , Ul-Juhan Partapuoli ja Ina-Ristin Danielsen Gundersen . 1 Ođđa sámi oahppoplánat skuvlajahkái 2006/2007 1 Ođđa sámi museat 1 Ođđa sámi aviisa 1 Ođđa sámeriekti 1 Ođđa sámedikki rahpama golut maid šadde unnit go lei jurddašuvvon . 1 Ođđa sámediggevistti doaimmaheamis leat olu eahpečielggasvuođat . 1 Ođđa sámediggeráđđi válljejuvvo njuolggadusaid § 19 mielde . 1 Ođđa sámediggeráđđi doallá čoahkkima Kárášjogas dán mánu 20. - 22 . 1 Ođđa stuorradiggedieđáhusas fertejit dát áššečuolmmat gieđahallojuvvot . 1 Ođđa struktuvra , mas Sámediggi šaddá eambbo korporatiiva ovttadahkan , galgá dieđusge mielddisbuktit ahte šaddá gievrrat ovttasdoaibma ja buorebut koordinerejuvvon doaibma maiddái boahtteáiggis . 1 Ođđa strategiijaplána áigodahkii 2002–2005 lea ráhkaduvvon ja sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 Ođđa stivra : 1 Ođđa spesialistaoahpahus klinihkalaš odontologiijas Romssa gávpogis ovddiduvvo Norggas áib- Ohppui váldojuvvojit njeallje kandidáhta . 1 Ođđa sosiála čuolddašeamit sin gaskkas geain lea ja sin geain ii leat beassanláhki teknologiijii , galget garvojuvvot . 1 Ođđa soahtegirdit ja Áibmosuodjalussii vuođđostruktuvra 1 Ođđa skuvlastivračoahkkimis Rønbeck šattai nuppe geardde vuoittahallat . 1 Ođđa skuvlarusttet vihahuvvui 1951:s . 1 Ođđa skuvlajagi váldojuvvojit atnui ođđa oahppaplánat . 1 Ođđa skuvla váldui atnui 1979:s. 1980- ja 1990-loguin dáhpáhuvai seammalágan ođđahuksen Hessengas . 1 Ođđa skuvla ođđa skuvlabiirres 1 Ođđa skuvla oaččui dalle nama Tana skole , doppe lei Fokstad skuvlastivrrárin 1961 rádjái . 1 Ođđa siskkáldas struktuvra čáhkke saji almmolaš ja priváhta doaimmaid ođasmahttimii ja njuovžžálmahttimii . 1 Ođđa siidaosiid sáhttá ásahit dušše jus lea ovttamielalašvuohta ja ovttajienalašvuohta , ja boazologu ferte doalahit dan logu siste mii siidii lea mearriduvvon . 1 Ođđa siidaosiid sáhttet siidda siidaosiid jođiheaddjit ( siidaoasálaččat ) ásahit ovttajienalašvuođa bokte , geahča § 4 – 3 nr. 2 . 1 Ođđa sierra teáhtervistti ásahemiin lea guhká juo bargojuvvon , muhto plánat eai leat ovdánan . 1 Ođđa regiovnnalaš Barents nuoraidprográmma doaibmá áigodahkii 2007 – 2010 . 1 Ođđa regionála orgána , Finnmárkku guolástanhálddašeapmi , evttohuvvo ceggejuvvot . Das galgá leat váldi mearridit muddemiid fanas ­sturrodagaide ja bivddusatnui mearas gitta njeallje mearramiilla eanalinjjáin eret . 1 Ođđa ravdaavádatásahus ja Sámi allaskuvla ráhkadit ovttasbargošiehtadusa . 1 Ođđa prinsihpalaš vuođđu lea mearriduvvon stáhta politihkkii sámiid guovdu . 1 Ođđa preassabálvalusa jođihii preassaráđđi preassačálli vehkiin , ja olgoriikka doaimma ovddasvástádus lei njealji ” korrespondeanttas ” , geat orro Londonis , Parisas , Berliinnas ja Washingtonas . 1 Ođđa politihkalaš ráđđeaddi galgá doaibmat ráđi preassaovddasvástideaddjin ja nannet oktavuođa gaskal ráđi ja media , deattuha Olli . 1 Ođđa poasta ásahuvvo , Doaibmadoarjja duodjeinstitušuvnnaide 200.000 , . 1 Ođđa plánaláhka Sámi kultuvrra , ealáhusdoaimmaheami ja servodateallima ala geavvá Norgga stuorraservodat máŋgga láhkai . 1 Ođđa plánalágas lea rivttes čujuhus kapihtal 14 doaibmabijuid váikkuhusčielggademiid birra suorgelágaid vuođul . 1 Ođđa plánalágas lea rivttes čujuhus kapihtal 14 doaibmabijuid váikkuhusčielggadeapmi birra suorgelágaid vuođul . 1 Ođđa plána- ja huksenláhka ( gč. kap. 7.6 ja 20.2.1 ) § 5 – 4 čilge Sámedikki vuoigatvuođa ovddidit vuosteákkaid gielddaplánaide . 1 Ođđa plána- ja huksenlágas lea Sámediggi geatnegahttojuvvon oassálastit plánemii , geatnegasvuohta mii maiddái mearkkaša vuoigatvuohta vuosttaldit areálaplánaid . 1 Ođđa plána- ja huksenlága oktavuođas lea Sámedikkis dál gulaskuddamis plánaveahkki sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima luondduvuđđosa . 1 Ođđa plána- ja huksenlága okta doaibma lea sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima luondduvuđđosa , ja leat veahkkin riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ja šiehtadusaid čađaheamis lága doaibmaviidodaga siskkobealde . 1 Ođđa plána- ja huksenlága evttohuvvon plánaoasis lea ráđđehus árvalan ahte Sámediggi galgá beassat ovddidit vuosteákkaid áššiin mat leat dehálaččat sámi kultuvrii ja ealáhusaide . 1 Ođđa plána- ja huksenlága doaimmaide gullá maiddái sámi luondduvuđđosa sihkkarastin , ja Sámediggi lea ožžon válddi bidjat vuosteákkaid plánaide main lea stuorra mearkkašupmi sámi kultuvrii ja ealáhusbargui . 1 Ođđa plána galggai leat doaimmas 1998–2001 , ja dán plána gulaskuddan dáhpáhuvai aiddo dalle go O97S ođđa gulaskuddan maid lei . 1 Ođđa petroleumgávdnosat dáin guovlluin sáhttet olu mearkkašit bargosajiide ja ealáhusovddideapmái miehtá norgga riddogátti davvin . 1 Ođđa penšuvdnavuogádat láhče vejolašvuođa nu ahte veahážiid mielde ja iežas sávaldagaid ja dárbbuid vuođul sáhttá luohpat bargoeallimis . 1 Ođđa ovttasbargu dahkat energiija beaktileabbon , nanne dán ovttasbarggu birasdimenšuvnna , dasa lassin go lassánahttá gássa fitnema , 1 Ođđa ovttasbarggu oktavuođas gávnnadit maiddái sámeministarat ja Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkiid presideanttat jeavddalaš oktasaščoahkkimiin oktasaš davviriikkalaš beroštusaide guoski sámi gažaldagaid čuvgejumi , ságaškuššama ja gieđahallama dihtii . 1 Ođđa ovttasbarggu juksanmearrin lea nannet ja gárgedit sámi álbmoga giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 1 Ođđa ovddasvástádusdahkamušat leat maiddái mielddisbuktán dárbbu hámolaš buohtalastimii áššeduovdagiid gaskkas . 1 Ođđa ortnet maid geahppuda daid gielddaid barggu main leat moattis dahje ii oktage jienastuslogus . 1 Ođđa ortnet dán jagi : Don sáhtát suoidnemánu 1. b. rájis jienastit - maiddái sámediggeválgii 1 Ođđa ortnet dán jagi : Don beasat jienastit suoidnemánu 1. beaivvi rájes jus dus ii leat vejolaš jienastit ovddalgihttii dábálaš jienastanáigodagas , ii ge válgabeaivvi . 1 Ođđa ortnet 1 Ođđa orgána šaddá ECOSOC:a njuolgga vuollásažžan , nappo hui badjin ON:as . 1 Ođđa orgána ii leat vel ožžon mearriduvvot loahpalaš virggálaš nama . 1 Ođđa organiseren mas leat ekonomalaš rámmat ossodagaid mielde , lea gelddolaš . 1 Ođđa organiserema oktavuođas leat Sámedikkis olu hástalusat Sámediggeráđi , doarjjastivrra , giellastivrra , dievasčoahkkima , čoahkkinjođiheami , bearráigeahččanlávdegoddi , válgalávdegoddi , válgalávdegotti , joavkkuid ja erenoamážit álbmoga bálvaleami oktavuođas . 1 Ođđa organiserema bargiidpolitihkas leat olu hástalusat , nu go ovdamearkka dihte ođđa bargiidplána , dearvvašvuohta , biras ja sihkarvuohta je. 1 Ođđa organisašuvnnas lea Sámedikki direktevra bajimus ovddasvástideaddji . 1 Ođđa organisašuvdnahámádat lea oaivvilduvvon dahkat ahte hálddahuslaš veahkkevárit ávkkástallojuvvojit ja buohtalastojuvvojit bevttolaččabut , seammás go hálddahussii addojuvvojit návccat nuppástuhttimii . 1 Ođđa olgoriikapolitihka ja olgoriikagávppašeami ossodagas , mii lei olgoriikagáppašeami ja olgoriikapolitihka gaskasaš vásihusaid boađus vuosttas máilmmisoađis , ledje 6 kantuvrra . 1 Ođđa olgoriikadepartemeanta válddii álggus badjelasas olles Olgoriikaossodaga ášševiidodaga , muhto čakčamánu 14. b. 1905 sirdojuvvojedje jo dakkár áššit Gávpedepartementii , mat čatnasedje mearradáhkádussii ja lihkohisvuođaid buhtadusmearrideaddji lágádussii , mearrajohtolatlágaide ja mearraolbmoáššiide . 1 Ođđa olbmuidge lohku lea njiedjan , guđet álget ealáhussii , ja guolásteddjiid gaskamearálaš ahki goargŋu . 1 Ođđa ofelaččat leat viđat ofelašjoavku dan rájes go prošeakta álggahuvvui jagi 2004 . 1 Ođđa ofelaččat leat May-Synnøve Trosten ( 19 ) Deanus , Berit Kristine Andersen Guvsám ( 20 ) Steinkjeras ja Brita Iren Thomasson ( 21 ) Limingenis . 1 Ođđa ofelaččat leat 5. ofelašjoavku . 1 Ođđa ofelaččat leat 19 jahkásaš Risten Márja Inga , Suorttas eret , 20 jahkásaš Ina-Ristin Danielsen Gundersen , Hell:is eret ja 20 jahkásaš Ul-Juhan Partapuoli , Deanus ertet . 1 Ođđa ofelaččat fertejit leat gaskal 18-25 jagi . 1 Ođđa oassi dán barggus lea várjalit ja movttiidahttit ahte biologalaš resurssat geavahuvvojit boares vieruid mielde ja ceavzinprinsihpa vuođul . 1 Ođđa oassi : " Tromssa roassodili oktavuođas berre álggahit čuovvovaš doaimmaid : 1 Ođđa oassečielggadus Romssa ja Davvi-Nordlándda várás : 1 Ođđa oahppu doaibmagoahtá 2010 čavčča rájes . 1 Ođđa oahppoplánat sámegiela oahpahussii 1 Ođđa oahppoplánat mat ráhkaduvvojedje Máhttoloktema oktavuođas , deattuhit mihá eanet sámi sis ­doalu go ovdal lea dahkkon . 1 Ođđa oahppoplánat lea oassi Máhtto ¬loktemis – sámegiella , mii lea ođđa ođastus ja boahtá O97S sadjái . 1 Ođđa oahppoplánat eai leat nu dárkilat go dálá oahppoplánat . Sisdoalu guovddáš bealit leat vuoruhuvvon ja dat leat eanet čalmmustahttojuvvon . 1 Ođđa oahppoplána ii lean deaddiluvvon ovdal borgemánu gaskamuttus 1997 . 1 Ođđa oahppoplána gáibida ovttasbarggu vuođđoskuvllaid ja joatkkaskuvllaid gaskkas . 1 Ođđa oahppaplánaid ovddidanbargu digaštallojuvvui . Sámi oahppaplánat ja sámi oahppoplakáhtta sáddejuvvojit gulaskuddamii 2005 čavčča . 1 Ođđa oahpahuslága áigumuš ii lean gáržžidit sámi ohppiid vuoigatvuođaid , muhto baicca viiddidit sin vuoigatvuođaid . 1 Ođđa oahpaheaddjit álget dáruiduhttima eai ge ane sámegiela veahkkegiellan . 1 Ođđa oahpaheaddjeoahpu rámmaplánalávdegoddi . . . . . . . . . . 1 Ođđa oahpahanvuogit mat árvaluvvojedje oahpahuslága nuppástahttineavttuhusas , addet eambbo njuovžilvuođa / vejolašvuođaid lávdaduvvon oahpahussii 14 ja láhčet dilálašvuođaid buorebut báikkálaš ealáhusdoaimmaide oažžut bargiid dárbbuideaset mielde . 1 Ođđa oahpahanvuogit Oktanaga dainna ahte son lea oahpahan ohppiid ja studeanttaid , lea son leamaš mielde rievdadeamen sihke oahpahanvugiid ja ieš oahppovuogádaga . 1 Ođđa nubbin čuokkisin evttohuvvo : 1 Ođđa nubbi teakstaoassi siidu 2 1 Ođđa nubbi teakstaoassi : 1 Ođđa nubbi lađasin lasihuvvo : « Galgá váldit oktavuođa Sámedikkiin go áigu gáibidit čálihuvvot sámi jienastuslohkui » . 1 Ođđa nubbi kuvlačuokkis : Buhtadus juohke áirasa ovddas muđui joavkkus 500 ru. 1 Ođđa njuolggadusevttohusat ja ođđa namma ovttasbargoorgánii lea ráhkaduvvomin . 1 Ođđa njuolggadusat gilvvagortniid gearggusvuođarádjamii bohtet fápmui 2012:s . 1 Ođđa njuolggadusat galget láhčit dili báikkálaš , vuoigatvuođavuođđuduvvon guollevaljiid hálddašeapmái dan mielde mii lea bivddu ektui šiehtaduvvon Suomain . 1 Ođđa njuolggadusat bidjet vuođu buoret oktiiheiveheapmái ja mearridit uhcimus standárddaid daidda ollu prošeavttaide mat leat juo álggahuvvon arvevuvddiid suodjaleami várás , ja dasa ahte boahtteáiggis rahčat eanet eastademiin vuovddehuhttima ja vuovdeboaldima . 1 Ođđa njealját lađas nanne ahte Oljo- ja energiijadepartemeanta sáhttá mearridit ahte loahpalaš konsešuvdna fápmorusttegiidda njuolga galgá doaibmat stáhtalaš areálaplánan . 1 Ođđa neahttačujuhus lea : www.regjeringen.no/kud 1 Ođđa neahttačoavddus 2001:s 1 Ođđa neahttačoavddus ( olgguldas ja siskkáldas siiddut ) almmuhuvvui giđđat 2001 . 1 Ođđa neahttauskkádat addá vejolašvuođa álkidit gávdnat sámi oahpponeavvuid neahtas . 1 Ođđa mátkkošteaddjiidterminála Bearjadaga njukčamánu 24. beaivvi 2006 lei Romssa fylkka kollektiivajohtolaga mearkabeaivi . 1 Ođđa málle vuođđun ferte biddjojuvvot ahte boazodoalu mearkkašupmi árbevirolaš sámi ealáhussan ja sámi árbedieđu ja kultuvrra seailluheaddjin dohkkehuvvo . 1 Ođđa málle mielddisbuktá earret eará ahte 1 Ođđa máilbmi 1970-logus 1 Ođđa máhttoprográmma geasuhan dihtii ođđa ássiid 1 Ođđa minerálaláhka . . . . . . . . . . . . . 1 Ođđa minerálalágain lea bargojuvvon máŋggaid jagiid ja Sámediggi lea leamaš mielde dan barggus eanet go logi jagi . 1 Ođđa minerálalága ráđđádallamiin gáibidii Sámediggi ahte seammalágan áššemeannudannjuolggadusat go dat mat gustojit Finnmárkui , maiddái galget gustot árbevirolaš sámi guovlluin Finnmárkku olggobealde . 1 Ođđa merren sáddejuvvo gulaskuddamii . 1 Ođđa mearrádus náittoslágas dadjá čielgasit ahte dat guovttos guđet áiguba náitalit , sáhttiba leat ovttasohkabeallásaččat dahje almmái ja nisu . 1 Ođđa maŋimuš teakstaoassi áššái 7/99 - Vuollásaš ráđiid 1998 jahkedieđáhusat - mearkkašupmi čuoggái 5 . 1 Ođđa maŋimuš cealkka : 1 Ođđa maŋemus cealkka § 24 1. teakstaoassái : 1 Ođđa maŋemus cealkka § 24 , vuosttas teakstaoassái : 1 Ođđa maŋemus cealkka : Dát bargu lea earenoamáš dehálaš sámi guovlluid ektui olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Ođđa láhkaásahusas lea Sámediggi ožžon čađa guokte ášši , main lea mearkkašupmi Sámedikki boraspirelávdegottiid nammademiide . 1 Ođđa láhkaásahusaid ferte maid árvvoštallat lávdegotti ektui maid Birasgáhttendepartemeanta galgá jođihit ja mii galgá čielggadit Deanujoga báikkálaš hálddašanevttohusa . 1 Ođđa láhkaásahus sámediggeválgga birra ( válganjuolggadusat ) leat sáddejuvvon gulaskuddamii ja láhkaásahus nannejuvvo dán jagi juovlamánus . 1 Ođđa láhkatearpmaid lea čađat dárbu ráhkadit , danne go dađistaga jorgaluvvojit ođđa lágat sámegielaide . 1 Ođđa láhkanjuolggadusat berrejit ásahuvvot rievttalašvuhtii , sihke lágalaš ja ehtalaš oaivilis . 1 Ođđa láhkamearrádusat mat earret eará nannejit Sámedikki vuosteákkastallanvuoigatvuođa , sáhttet mielddiset buktit Sámediggái lasi bargonoađi dannego áššesuorgi maiddái viidána nu ahte guoská gažaldagaide mat leat mearkkašahtti dehálaččat sámi kultuvrii ja ealáhusaide . 1 Ođđa láhkaaddin ferte ollislaččat sihkkarastit : 1 Ođđa láhka lea mearriduvvon ja ođđa ásahusat nugo Sámediggi , Finnmárkkuopmodat ja Finnmárkkukommišuvdna leat ásahuvvon . 1 Ođđa láhka lea dehálaš láhčit dili nu ahte riikka minerálariggodagat dohkálaččat hálddašuvvojit servodaga ektui . 1 Ođđa láhka ii mielddisbuvtte makkárge rievdadusaid ovddasvástádus- ja bargamušjuogus . 1 Ođđa láhka gusto maiddái Sámediggái . 1 Ođđa láhka ferte vuhtii váldit dan nu ahte mearrádusat heivejit buot guovlluide . 1 Ođđa láhka bidjá dattetge stuorát gáibádusaid mánáidgárddiid eaiggádiidda addit mánáidgárdefálaldaga mii huksejuvvo sámi giela ja kultuvrra vuođul . 1 Ođđa láhka addá eiseválddiide vejolašvuođa álggahit maiddái eará bággodoaimmaid , ovdamearkka dihte goddit bohccuid , unnidit siidaoasi boazologu ja gaikut lobihis visttiid , gárddiid ja rusttegiid . 1 Ođđa lágat fertejit servodaga ektui doarvái dárkkistit olles minerálasuorggi ja mineráladoaimmain áimmahuššat servodaga dárbbuid ja sámi beroštumiid ja maiddái ealáhusaid ja eanaeaiggádiid beroštumiid . 1 Ođđa lágas galgá leat dialoga gaskal eiseválddiid , ealáhusa ja boazodili hovden- ja hálddašanorgánain , sihkarastin dihtii boazodili beroštumiid áimmahuššama . 1 Ođđa lága mielde sáhttá dušše guovllustivra addit dakkár gohččumiid , vejolaččat boazodoallostivra . 1 Ođđa lága gulaskuddanevttohus oahpu birra formála oahpahusvuogádaga olggobealde . 1 Ođđa lága ferte geahččat ráđđehusa ja Stuorradikki ceavzilis boazodoalu mihtu oktavuođas . 1 Ođđa luonddušláddjivuođalágas ja dan geavaheamis lea stuorra váikkuhus dasa movt sámi beroštumit ja vuoigatvuođat vuhtiiváldojuvvojit Norggas . 1 Ođđa lotnolasealáhusaid doalu vuođul sáhttá ovddidit mat leat nugo : Máhtolašvuhtii vuođđuduvvon ealáhusat diehtojuohkima oktavuođas , media j.d. . 1 Ođđa loanat sihkkarastet ahte Riikkaidgaskasaš valuhttafoanddas leat doarvái loatnajuolludannávccat čoavdit miellahtturiikkaid ruhtadanváttisvuođaid . 1 Ođđa konvenšuvnna šiehtadallamiin rastá boazodoalus lea sáhka ođđa konvenšuvnnas mii galgá boahtit 1972-konvenšuvnna sadjái . 1 Ođđa konvenšuvdna lea vuordimis fámus jagi 2010 mielde . 3.15.6 Ráđđádallamiid oktavuođas Sámedikkiin Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta deattuha buori ráđđádallanproseassaid Sámedikki ja boazodoalu ektui . 1 Ođđa konsuleanta lea biddjojuvvon virgái , ja son álgá bargui geasset . 1 Ođđa konsešuvdnalágas massii almmolašvuohta dán vuoigatvuođa hálddašit gávppašeami vuollel 100 mihtošaš eanadoaloopmodagaiguin go ovdadastinvuoigatvuohta jávkkai . 1 Ođđa konseapta ráhkaduvvui johtilit ja sáddejuvvui departementii . 1 Ođđa kollektiivaterminála rahpan Sálliris Sihkkelat 0,3% 1 Ođđa jienasteapmi čakčamánu 29. b. 1999 - maŋidaneavttuhus : 1 Ođđa jahkásaš doaibmabijut árvvoštallojuvvojit dađistaga vai mii deaivat ulbmiljoavkkuid , dadjá Balto ( BB ) . 1 Ođđa investerenprojeavttaid gaskkas vuoruhii Sámediggi Ája Sámi Guovddáža Gáivuonas ja Várdobáikki Mátta-Romssas ja Ofuohtas viiddiduvvot . 1 Ođđa internáhttaskuvla álggahuvvui seamma jagi , ii fal Gárggonjárgii , gos lei ceaggán ovdal soađi , muhto Čivrii , gos lei kájá ja gálvorájahat ja sierra čáhcehoidu . 1 Ođđa internáhtat huksejuvvojedje ja váldojedje atnui Strandii ja Njávdámii 1905:s . 1 Ođđa industriija ja energiija oktavuođas lea mu mielas Syd Varanger Gruve AS jurdda gelddolaš , ahte geavahit bieggamilluid ruvkkiin . 1 Ođđa hástalusat 1 Ođđa hálddahusođastusa geažil lea fylkkasuohkan ožžon eanet ovddasvástádus máŋgga dehálaš suorggis mat leat mávssolaččat ollislaš regionála ovdáneapmái , ja dat lea ožžon buoret vejolašvuođa oaidnit ovddádusdoaibmamušaid gittalagaid . 1 Ođđa huksengeađggit davvin 1 Ođđa gávdnosat ledje eanaš árranat , muhto maiddái registrere 2009– 2010 juvvojedje golbma geađgerieggá , maid doaibma ii leat oahpis . 1 Ođđa gávdnosat ja ođđa dulkomat . 17.45 Jearaldagat 18.00 Loahpaheapmi 1 Ođđa gávdnosat ja ođđa dulkomat . 1 Ođđa gáibádusat bohtet guolástus- ja guollebiebmanealáhussii mađe mielde gávpemárkanat gáibidit sáhttit guorrat ja duođaštit buot borramušgálvvuid álggu . 1 Ođđa guođohanáiggiid čuovusin lea lunddolaš čuovvulit doaibmabijuiguin mat sihke ekologalaččat ja ekonomalaččat buoridivčče dálá guohtoeatnamiid geavaheami . Dát livčče maid mielde veahkeheamen olahit boazodoallopolitihka defineren mihttomeriid ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuođa birra . 1 Ođđa guođohanáiggiid čuovusin lea lunddolaš čuovvulit doaibmabijuiguin mat sihke ekologalaččat ja ekonomalaččat buoridivčče dálá guohtoeatnamiid geavaheami . 1 Ođđa guovlulaš nationála eanandoallopolitihka váldooassin sáhttá leat čuovvovaš : Buvttasorjavaš doarjaga eanet deattuheapmi . 1 Ođđa guollebiebmanlobit jagi 2009 Ráđđehus almmuhii jagi 2009 65 ođđa lobi rabasin luosaid ja dápmohiid guollebuvttadeapmái borramušguollin , ja gávcci lobi ledje Romssa fylkkas . 1 Ođđa grammatihkalaš tearpmat dárogieloahpahusas 1 Ođđa govdabáddefierpmádaga almmolaš rahpan lei Bjørklidenis guovvamánu 26. b. 2007 . 1 Ođđa goltáláhka mearriduvvui 1995 . 1 Ođđa goalástanhálddašeapmi galgá lea báikkálaš ja vuođđuduvvon vuoigatvuođaide . 1 Ođđa goalmmát teakstaoassin : 1 Ođđa goalmmát lađas deattasta ahte plána- ja huksenláhka earret kapihttala 14 doaibmabijuid váikkuhusčielggadeami birra suorgelágaid vuođul ja kapihttala 2 kártavuođu ja báikáduvvon dieđuid birra , ii gusto konsešuvdnageatnegas rusttegiidda mat leat elektrihkalaš energiija jođiheami ja nuppástuhttima várás ja maidda gullet elektrihkalaš rusttet ja huksenteknihkalaš huksehusat nu go namuhuvvon energiijalágas § 3-1 goalmmát lađđasis . 1 Ođđa girjjálašvuođas boahtá almmotge ovdan ahte álbmogiid iešmearridanriekti lea juoga mii geažosáiggi ovdána , ja ahte eamiálbmogiid iešmearridangáibádusa ferte dan vuođul árvvoštallat . 1 Ođđa girjjálašvuođas boahtá almmotge ovdan ahte álbmogiid iešmearridanriekti lea juoga mii geažos áiggi ovdána , ja ahte eamiálbmogiid iešmearridangáibádusa ferte dan vuođul árvvoštallat . 1 Ođđa girji – nuortalašgiela giellaoahppagirji 1 Ođđa girji - Ávdnasis duodjin 1 Ođđa girje- ja kulturbusse Lulli-Romsii Lulli-Romsa oaččui ođđa girje- ja kulturbusse jagi 2009 . 1 Ođđa geaidnu , mas leat njeallje doali ( 11 km ) 1 Ođđa fáttát Sámi logut muitalit 4 leat biras ja resursahálddašeapmi , dutkan ja sohkabealeperspektiiva sámi statistihkas . 1 Ođđa fásta stivrrat ja ráđit mearriduvvojit dávjá gonagasa resolušuvnnain . 1 Ođđa fálaldagat regionála ovddideami vuođđun Ovttas 14 mátkeealáhusfitnodagain vuolggahii Vuotnasiidda joatkkaskuvla 2006 dálvvi Sentre-prošeavtta ( ovttasbargu fidnohutkama hárrái mátkeealáhusas ) . 1 Ođđa fidnooahppit váldojuvvojit sisa go jagi 2010 1 Ođđa energiija direktevra Statoilas , ja čavčča rájes Hjort advokáhttafitnodaga mieleaiggádin . 1 Ođđa eanandoallodieđáhusas , " Velkommen til bords " , ráđđehus almmuha ahte mii áigut doarjut dan . 1 Ođđa ealáhusaid lotnolasheiveheapmi orru leamen seamma lunddolaš go árbevirolaš lotnolasealáhusat . 1 Ođđa dárkkistankantuvra gálvvuid vuovdima várás olgoriikii ásahuvvui gaskaboddasaččat seamma jagi , ja dan maŋŋá ásahuvvui gávpesoahpamušaid ja tuollošiehtadusaid kantuvra 1916 . 1 Ođđa dálkkádaga ja birrasa guovddážis Romssa gávpogis lea maiddái fokus álgoálbmogiidda guoski čuolbmačilgehusaide . 1 Ođđa dáhtahálla fylkkavissui Ođđa ja dálááigásaš dáhtahálla lea váldojuvvon atnui Fylkkaviesus mas lea ođđa vuođđostruktuvra ( kábelastin , switcher , dollaseaidni , bálvvárat ) . 1 Ođđa dutkanskiipa livččii maid deaŧalaš oahpaheapmái ja oahpahussii . 1 Ođđa dutkan lea dagahan dan ahte dál lea vejolaš bargat guollebiebmandoaimmaiguin buot dáid náliid vuođul mat maiddái ollu gerddiid leat eanet gánnáhahtti go luossabiebman . 1 Ođđa dutkan lea addán máhtolašvuođa das ahte sámit leat dolin ássan rádjaguovlluin nuortabealde ( Hedemárku ) go maid ovdal leat jáhkkán , ja čálalaš gálduin leat oaidnán ahte sámit leat leamaš Opplanddas . 1 Ođđa dutkan , man fáddán lea guovttegielalašvuohta ja unnán árvvus adnon unnitálbmotgielaid ealáskahttin , čájeha ge ahte lea hui váttis olahit ovdáneami giellaoahpahusas dákkár earuheami haga . 1 Ođđa duopmostuolu namma galgá leat Sis-Finnmárkku diggegoddi / Indre Finnmark tingsrett ja dat galgá biddjojuvvot Detnui . 1 Ođđa duopmostuolu báikki mearrideami ektui eanadieđalaččat doarju Sámediggi evttohusa ahte dat biddjošii Kárášjohkii . 1 Ođđa duopmostuollu Sis-Finnmárkku várás biddjojuvvo Detnui . 1 Ođđa dollaseaidnečoavddus stivre eanaš dorvvolašvuođabeliid fylkkasuohkanlaš fierpmádagas , olgguldas áitagiid rájes gitta sierranas geavaheaddjifierpmádagaid beassanstivrema rádjai . 1 Ođđa doarjja Osloi , suohkaniidda mat sturrot ja Lulli – Norgga guovlluide Ráđđehus árvala dasa lassin váldit atnui ođđa guovllupolitihkalaš doarjaga Lulli-Norggas , oaivegávpotlasáhusa Osloi , ja stuorrundoarjaga suohkaniidda gos olmmošlohku earenoamážit lassána . 1 Ođđa doalloovttadagat galget dohkkehuvvot , « konsešuvdnameannuduvvot » , muhto ásahuvvon ovttadagat sáhttet sirddihuvvot mánáide juogekeahttá . 1 Ođđa doaibmabijut mat leat dán dieđáhusas buktet Sámediggái oktiibuot gaskal 1,2 – 2,4 miljon ruvnno lassigoluid . Dasa lassin lea dárbu nannet hálddahusa , go doppe juo dál leat unnán bargit . 1 Ođđa doaibmabijut : 1 Ođđa dilli , maid soahti lei buvttihan , váikkuhii dalánaga nu ahte olgoriikadepartementta bargodoaimmat lassánedje mearkkašahtti láhkai . 1 Ođđa digitála fierpmádaga ásaheapmi Romssa Fylkkasuohkan lea 2006 čavčča váldán atnui ođđa árppohis fierpmádaga joatkkaskuvllaid ohppiid várás . 1 Ođđa dieđáhus bire- ja guovlopolitihka birra . . . . . . . . . . . . . 1 Ođđa dieđut mielddisbuktet ahte struktuvrralaš vearuid meroštallan lasihuvvo sullii 3 miljárdda kruvnnuin jagi 2011 . 1 Ođđa dieđut dienasjagi 2010 livnnetloguid ja vearrorehketdoalu birra čájehit ahte fitnodagaid vearut lassánedje hirbmadit earret oljodoaimmas jagis 2009 jahkái 2010 , ja eambbo go mii Jagi 2012 našunálabušeahtas lei meroštallojuvvon . 1 Ođđa dieđavisttis Guovdageainnus maid váldojuvvo vuhtii čiŋaheap-mi ( geahča bovssa 12.1 ) . 1 Ođđa diehtojuohkinvuogádaga ulbmil lea lágidit bargiide ja álbmogii buoret vejolašvuođa gokčat sin diehtojuohkin- ja gulahallandárbbuid . 1 Ođđa designa Sámedikki dokumeanttaide ja njuolggadusaid ráhkadeapmi Sámedikki logo geavaheapmái ja eará gráfalaš osiide lea fargga gárvvis , árvvu mielde skábmamánu álggus . 1 Ođđa departemeantanamma ođđajagi rájes lea Kulturdepartemeanta 1 Ođđa davviriikkalaš ovttasbarggu ulbmil lea nannet ja ovddidit sámi álbmoga giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 1 Ođđa bušeahttavuogit berrejit maiddái váikkuhit dasa ahte šaddá beaktilit ovttasdoaibman ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 1 Ođđa buktagiid ásahemiide , ovddideapmái ja/dahje viidáset náláštuhttimii mariidnaealáhusaid siskkobealde 1 Ođđa buhttejeaddji váikkuhangaskaomiid mat leat ealáhuseallima várás , ferte leat vejolaš čađahit EES-njuolggadusaid mielde ja diehtit ovddalgihtii dihto áigodaga . 1 Ođđa bohciidan dili geahččaledje njulget máŋgga gaskaboddasaš čovdosiin ja heahtedustemiin . 1 Ođđa boazodoalloláhka galgá leat sohkabealneutrála . 1 Ođđa boazodoalloláhka fámuiduvai suoidnemánu 1. b. 2007 . 1 Ođđa boazodoalloláhka dohkkehuvvui 2007 giđa . 1 Ođđa boazodoalloláhka berre sihkkarastit nissonolbmuid ( ja almmáiolbmuid ) geat leat mánnán ožžon boazomearkka , viidáset vuoigatvuođa earráneami oktavuođas . 1 Ođđa boazodoallolágas mii doaibmagođii soai ­dnemánu 1. b. 2007 lea mearrádus ahte náittosguim-mežat / ovttasássit náittosdilis / ovttasássandilis sáhttiba doalahit goabbatge siidaoasi . 1 Ođđa boazodoallolága implementeremis , lea geavahanregeliid hábmen dehálaš . 1 Ođđa boazodoallolága barggus oainnán vejolašvuođa váikkuhit lága nu ahte dat fuolaha nissonolbmuid riektesihkkarvuođa boazodoalus buorebut go dálá láhka . 1 Ođđa bismmat oidne váttisvuođa , ja 1752:s vuođđuduvvui " Seminarium Lapponicum " Troandimii . 1 Ođđa bismmas ii leat mihkkege vuosteháguid dasa . 1 Ođđa bieggafápmorusttegat galget huksejuvvot ceavzilis vuogi mielde , ja ollislaš perspektiivvas mas maiddái eará biras- ja servodatdeasttat áimmahuššojit buoremus lági mielde . 1 Ođđa bieggafámu doalvumis davvin lea guhkes mátki márkanii ja gáibida logemat miljárdda ruvdnosaš investeremiid ođđa neahttakapasitehta ektui davvin máttás guvlui . 1 Ođđa biebmonáliid áŋgiruššamiin ferte prioriteret daid guovlluid maidda dát reguleremat čuhcet . 1 Ođđa biebmannáliid áŋgiruššamiin ferte prioriteret daid guovlluid maidda dát reguleremat čuhcet . 1 Ođđa bargosajiid ásaheapmi . 1 Ođđa bargosajiid ráhkadeapmi guovlluid máhttointensiiva ealáhusaide berre movttiidahttojuvvot dainna lágiin ahte siskkáldas struktuvra ja ovddidanbirrasat fállojuvvojit olbmuide geain lea alla máhttu . 1 Ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáváldit ahkejoavkkus 45 jagi ja nuorabut leat beliin njiedjan maŋemus gaskkadagas ( 2004-2008 ) buohtastahtton guvttiin ovddit vihttajagigaskkadagain . 1 Ođđa bargonávccaheami 1000 olbmos riskaálbmogis . 1 Ođđa bargiidbellodatráđđehus čuovui nu ovddeš borgárlaš ráđđehusaid dáruiduhttin- ja suddadanpolitihka . 1 Ođđa arkiivavuogádat váldojuvvui atnui go hálddahus fárrii ođđa vistái . 1 Ođđa almmuhančoavddus 2005:s lea nubbi huksendássi , mas ovttaiduhttin min neahttasiidduid ja áššemeannudanvuogádaga gaskka lea vejolaš . 1 Ođđa almmolašvuođaláhka oktan láhkaásahusain doaibmagođii ođđajagimánu 1. b. 2009 . Geahčadanvuoigatvuohta lea guovddážis , ja lágas leat garra gáibádusat doalahit dokumeanttaid čiegusin álbmogis . 1 Ođđa almmolašvuođalága vuođul sáhttet ohccidieđut almmuhuvvot vaikko ohcci lea bivdán ahte son ii galgga čállojuvvot ohcciidlistui . Ohcanáigemearri : 16.10.2009 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget t . 1 Ođđa almmolašvuođalága vuođul sáhttet ohccidieđut almmuhuvvot vaikko ohcci lea bivdán ahte son ii galgga čállojuvvot ohcciidlistui . Ohcanáigemearri : 10.06.10 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 1 Ođđa almmolaš guvllolaš doaimmaid ásaheapmi galgá ovddimusat geavvat guovddážiin mat leat dásis 1 , 2 ja 3 , main eai leat eará guovddážat erenoamáš ovdduiguin . 1 Ođđa allaskuvlaoahppu addá dearvaset mánáid Romssa fylkkasuohkan ja Romssa allaskuvla háliidit ahte mánáidgárde- , vuođđskuvla- ja SFO bargit galget šaddat eambbo diđolažžan dan hárrái maid sii addet mánáide borrat . 1 Ođđa allaleaktoneahta ásaheami oktavuođas gaskal Romssa ja Norrbottena árrat 2007:s dajai Dahlø : – Dát álkkásmahttá guovtti riikamet ovttasbarggu árgabeaivvi ja rahpá vejolašvuođaid ovttasbargat ođđa surggiin . 1 Ođđa Zealándda duopmostuolut leat Waitangitraktáhta atnán « vuođđun gárgedit sosiála soahpamuša » stáhta ja maorilaččaid gaskii . 1 Ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegoddi nammaduvvui stáhtaráđis geassemánu 1. 2001 ja das lea áigemearrin suoidnemánu 1. 2005 rádjai ollistit maŋimuš oasi mandáhtas . 1 Ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegoddelahttu , nammaduvvon 2001:s 1 Ođđa Sámedikkis leat 22 nissonolbmo 43 áirasa gaskkas . 1 Ođđa Sámedikki rahpan ja dievasčoahkkin 2009 1 Ođđa Sámediggeráđđi doaibmagođii 14.10.2009 . 1 Ođđa NAV-kontuvrraid vuođđudettiin gielddaide main lea sámi álbmot , lea dárbu árvvoštallat bargiid máhtu sámegielas ja sámi kultuvrras sierra . 1 Ođđa Láhka luonddušláddjiivuođa hálddašeami birra ( luonddušláddjiivuođaláhka ) fámuiduvai suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Ođđa Divvun-veršuvdna dál válmmas ! 1 Ođđa Breivang Romssa gávpogis - 50 buoremusa searvvis 1 Ođđa 9. čuokkis : 1 Ođđa 8. čuokkis : 1 Ođđa 8. vuoruheapmi : Sámegiella — ođđa teknologiija + kr. 610 000.- 1 Ođđa 7. čuokkis : 1 Ođđa 6. vuoruheapmi : Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 1 Ođđa 3. oassi čuoggái 1.3 - Boahttevaš hástalusat 1 Ođđa 11. vuoruheapmi : Gába nissonbláđđi — kr. 1 000 000,- 1 Ođđa 10. čuokkis : 1 Ođđa , stuorra doaimmat biddjojedje departementii ja olgoriikastašuvnnaide go Ráđđehus mearridii jagi 2003 čakčamánu 11. b. nuppástuhttit ovddádushálddahusa . 1 OĐĐA ÁŠŠIID DIIDIHF . l-BYJI 1 Ođasčuovvun 1 Ođastuvvui miessemánus 2004 . 1 Ođastuvvon našunálabušeahtas lea suohkansuorggi 2008 vearrodietnasiid meroštallan bajásmuddejuvvon sullii 1,3 miljárdda ruvnnuin 2008 stáhtabušeahta meroštallama ektui . 1 Ođastuvvon láhkaásahusveršuvdna Sámediggeválgga birra lea lohkamassii Lovdata neahttasiiddus : http://www.lovdata.no Sámegielat veršuvdna ođastuvvon láhkaásahusas leat gávdnámis departemeantta neahttasiidduin . 1 Ođastusa vuođđojurdda lea ahte regiovnna mihtilmasvuohta , ovdamunit ja erenoamáš hástalusat dat leat lihkostuvvan regionála ovdáneami vuođđun , ja vuostálas beroštumiid vihkkedallan dan barggus dahkkojuvvo buoremusat regiuvnnain ii ge guovddážis Østlánddas . 1 Ođastusa ulbmil lea bajidit fágalaš kvalitehta ja hálddahuslaččat oažžut nannosit ovttadagaid . 1 Ođastusa oktavuođas leat guovddáš eiseválddit lohpádallan ekonomalaš ahtanuššama museaide . 1 Ođastusa 97 bargu álggahuvvui mu áiggi . 1 Ođastusa 94 árvvoštallama viidáset čuovvolanbargu čađahuvvo ovttasbarggus gaskal Sámedikki ja Oahppanguovddáža . 1 Ođastusa 94 evalueren Dál lea Ođastus 94 evaluerejuvvomin . 1 Ođastus- 97 oktavuođas ja go Sámediggi gieđahalai áššiid mat guske dán ođastussii , gáibidii Sámediggi ahte ráhkaduvvojit sierra plánat sámi ohppiid oahpahussii . 1 Ođastus álggahuvvui borgemánus 2006 1.-9. ceahki ohppiide vuođđoskuvllas , ja vuosttaš ceahki ohppiide joatkkaoahpahusas . 1 Ođastus álggahuvvui 2004:s ja vuosttaš oassi lea viđajagát guhkkosaš áigodat gos leat geahčča-leamit mat leat prošeaktahámis . 1 Ođastus álggaheapmi Ođastus álggahuvvo borgemánus 2006 vuođđoskuvlla 1. – 9. ceahki ja joatkkaskuvlla vuosttaš ceahki ohppiide . 1 Ođastus váldojuvvo atnui dađistaga ja čakčat 2006 váldojuvvojit atnui oahppoplánat vuođđoskuvlla 1. – 9. luohkáide ja joatkkaceahkkái . 1 Ođastus rievdadahttá ollu skuvlla sisdoalu , struktuvrra ja organiserema vuođđoskuvlla vuosttaš ceahki rájes joatkkaoahpahusa maŋimuš ceahki rádjai . 1 Ođastus mielddisbuktá olu rievdadusaid skuvlla sisdoalus , hámis ja organiseremis vuosttaš ceahkis vuođđoskuvllas gitta maŋemus ceahkkái joatkkaoahpahusas . 1 Ođastus mielddisbuktá ollu rievdadusaid skuvlla sisdollui , struktuvrii ja organiseremii . 1 Ođastus mearkkaša ahte sámi museat konsoliderejuvvojit stuorát museasiidan main lea oktasaš doaibma , seammás go báikkálaš musealaš doaibma bisuhuvvo ja ovddiduvvo . 1 Ođastus mearkkaša ahte Aetat , oadjokantuvrrat ja oasit sosiálabálvalusas ovttastuvvojit čálgostáhtan . 1 Ođastus lei vuođđuduvvon 1919-mannosaš olgoriikakommišuvnna evttohusa vuođul , maid Stuorradiggi nammadii olgoriikabálvalusa árjjaleamos cuiggodeaddji , generálakonsula O. J. Storm , árvalusa mielde . 1 Ođastus galgá buoridit ohppiid ja fidnooahppiid vejolašvuođaid dustet máhttoservodaga hástalusaid . 1 Ođasteapmi mii lea vuođđuduvvon Sámedikki iežas eavttuide , sáhtášii leat erenoamáš stivrenreaidu earret eará ovdáneapmái nugo Sámediggi háliida . 1 Ođasmuvvi valljodagaid ávkkástallama gáržžide - min nugo namahuvvo vuosttas lađđasis galgá adnojuvvot govttolaš deasta iešguđege geavaheaddjijoavkku geavaheamis valljodaga . 1 Ođasmuvvi valljodagaid hálddaheapmi 1 Ođasmuvvi resurssaid dahje meahcceburiid dáfus Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlohku árvala ahte vuođđodilli galgá leat nu , ahte guđege gieldda ássiin leat vuoigatvuođat . 1 Ođasmuvvi energiija ja energiijabeavttálmahttima vuođđofoandda kapitála árvaluvvo lasihuvvot 5 miljárdda ruvnnuin , vai lea vejolaš čađahit dálkkádahkii buori energiijageavaheami nuppástuhttima . 1 Ođasmuvakeahtes resurssaid geavaheapmi ferte ovddiduvvot várrogasat , ja nu ahte leat ávkin nu oallugiidda go vejolaš . 1 Ođasmahtttin- ja hálddahusdepartemeanta árvvoštallá dál galgá go ásahuvvot bákkolaš gáibádus etáhtaide ja gielddaide geavahit oktasaš čállinmearkastandárdda ( ISO / IEC- ( Unicode ) ) mii earret eará sihkkarastá lassemearkkaid ( diakrihtalaš mearkkaid ) , ja dás maiddái sámi čállinmearkkaid riektagieđahallama almmolaš neahttasiidduin ja almmolaš registariin . 1 Ođasmahttojuvvon šiehtadus jođiha viidáseappot dan viiddis áŋgiruššama sámi kultuvrra siskkobealde , man oktavuođas maiddái sámi kulturguovddážiidda addojuvvojit ođđa ovdánanvejolašvuođat . 1 Ođasmahttojuvvon ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja Finnmárkku fylkkagieldda gaskka lea mearriduvvon 2008:s . 1 Ođasmahttinministtar digaštalai digitála vuosttašválljema stáhta njunnošiiguin 1 Ođasmahttinministtar Romsii 1 Ođasmahttindepartemeanta lea ásahan gaskaboddosaš doarjjaortnega govdabáddehuksemiidda . 1 Ođasmahttindeparemeanta lea bivdán Telenora ja Microsoft ovddidit dihtorprográmma mii sáhttá rievdadit teavstta prográmmain ja neahtas njálmmálaš girjedárrun ja ođđadárogillii . 1 Ođasmahttinbarggut leat bistán guokte jagi ja dat leat siskkildan goivvohagaid roggama , mássamolsuma , geaidnorenniid molsuma , geaidnodási buorideami ja ođđasis asfáltema . 1 Ođasmahttinbarggu duogážin ledje resursadilálašvuođat Finnmárkkus , riektedilálašvuođat Lulli-Trøndelága / Hedmárkku boazodoalloguovllus ja sámepolitihkalaš ovdáneapmi man olis čuovui ahte Sámediggi oaččui válddi nammadit miellahtuid stivrenorgánaide . 1 Ođasmahttinbarggu duogážin ledje resursadilálašvuođat Finnmárkkus , riektedilálašvuođat Lulli-Trøndelága / Hedemárkku boazodoalloguovllus ja sámepolitihkalaš ovdáneapmi man mielde Sámediggi galggai nammadit miellahtuid stivrenorgánaide . 1 Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta ásahuvvui ođđajagimánu 2006 ja galgá leat ráđđehusa ođatusbarggu oktiiordnejeaddji departemeanta . 1 Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta árvvoštallá dál ásahit bákkolaš gáibádusa etáhtaide ja gielddaide geavahit oktasaš čállinmearkaastandárdda . 1 Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta lea bearráigeahču mearrádusaid váiddainstánsa . 1 Ođasmahttin- hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud boahtá Romsii gaskavahku miessemánu 19 . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud válddii golggotmánus badjelasas ovddasvástádusa sámepolitihkas . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministar mearredii zz . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementa mearreda boazodoalloguovddážii njuolggadusaid ovttasrádiid Eanadoallo- ja biebmu departemeanttain ja Olgoriikka departemeanttain , gč. maiddái § 8 . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementa ja Boazoálbmogiid Máilmmelihttu sáhttet ovttasráđiid bivdit earáge ásahusaid ja servviid árvalit ja buktit stivralahttoevttohasaid namaid . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas leat čieža ossodaga : Hálddahusossodat , DGT- ja ođasmahttinossodat , Bargoaddipolitihkalaš ossodat , Girkoossodat , Gilvopolitihkalaš ossodat , Sámi- ja minoritehtapolitihkalaš ossodat ja Stáhtahálddahusossodat . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas lea sámi áššiid bajimus oktiiordnenovddasvástádus . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas lea oktilis oktavuohta ja gulahallan eará departemeanttaiguin ráđđehusa davviguovlostrategiija oktavuođas ja dan áŋgiruššama oktavuođas mii guoská davi álgoálbmogiidda . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas lea leamaš ovddasvástádus ráhkadit AEPa . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta rávve : Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta 2010 geassemánu 25. beaivvi evttohus Sámedikki 2009 doaimma birra sáddejuvvo Stuorradiggái . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta áigu ráđđádallat Sámedikkiin das mo Sámedikki jahkedieđáhus sáhttá šaddat buoret vuođđun departemeanttaid bušeahttabargui . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta vállje stivrra jođiheaddji ja nuppiid stivralahtuid ja várrelahtuid ovttasráđiid Boazoálbmogiid Máilmmelihttuin . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ovddasvástádus lea sihkkarastit ahte ráđđehusa sámepolitihkka fuolahuvvo ollislažžan . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta oktiiheivehallá ođasmahttinbarggu almmolaš suorggis ja das lea ovddasvástádus hálddahuspolitihkas , gilvopolitihkas , DGT-politihkas , girkoáššiin , stáhtalaš bargoaddipolitihkas ja áššiin mat gullet sámiide ja nationála unnitloguide . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta oktiiheivehallá doaibmaplána čuovvoleami , ja galgá ráhkadit jahkásaš stáhtusraporttaid ovttasráđiid áššáiguoskevaš departemeanttaiguin ja gulahaladettiinis Sámedikkiin . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta oaidná dárbbu nanosmahttit sámegielaid geavaheami girkus . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta doarju jahkásaččat Sámi statistihka fágalaš analysajoavkku barggu ja Statistihkalaš guovddášdoaimmahaga barggu sámi statistihkalaš jahkegirjji ráhkadeamis mii ilbmá juohke nuppi jagi . 1 Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ( FAD ) lea mearridan heaittihit Norgga stáhtakaleandara prentejuvvon ja elektrovnnalaš hámis ođđajagimánu 1. b. 2012 rájes . 1 Ođasmahttin- , hálddahus – ja girkodepartemeanta lea suoidnemánu 1. beaivvi 2010 mearridan ođđa njuolggadusaid Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága-ja gaskkustanguovddážii . 1 Ođasmahttin vuoruhuvvo ealáhusovddideami ruhtageavaheamis . 1 Ođasmahttin mielddisbuktá ahte eai dárbbašuvvo dássenmandáhtat ja danne lea dat ortnet loahpahuvvon . 1 Ođasmahttin julggaštusas addojuvvojedje njeallje lahka čadnojuvvon mihttomeari . 1 Ođasmahttin , njuovžžálmahttin ja álkkásmahttin almmolaš suorggis ” . 1 Ođasmahttima ja ođđaáigádeami oktiiordnejeaddji , dás maiddái elektrovnnalaš čovdosiid ovddideami álggaheaddji . 1 Ođas lea ahte guovlu ráddjejuvvo davás guvlui , lagabui mearriduvvon 26°N bokte linjá mielde 71°15’D rájes ja nuorttas guvlui territoriálaráji rádjai ( 12 nm vuođđolinjás ) , ja viidáseappot seammá go territoriálaradji Ruošša rádjái . 1 Ođas dán válggas lea ahte jienasteaddjit geat leat registrerejuvvon suohkaniidda main leat unnit go 30 olbmo jienastuslogus , fertejit ovdalgihtii jienastit . 1 Ođas dán jagi válggain lea dat , ahte gielddain main ledje unnit go 30:s registrerejuvvon Sámedikki jienastuslogus 2005:s , FERTEJIT olbmot ovdagihtii jienastit . 1 Ođas : Prioriterenlistu mii mearriduvvui áššis 23/96 ( vuoruheapmi 1-13 ) . 1 Ođas , 31.05.2010 1 Ođas , 30.03.2009 1 Ođas , 27.05.2010 1 Ođas , 27.04.2010 1 Ođas , 26.05.2010 1 Ođas , 26.04.2010 1 Ođas , 25.01.2008 1 Ođas , 23.08.2010 1 Ođas , 21.07.2010 1 Ođas , 20.10.2011 1 Ođas , 20.01.2012 1 Ođas , 16.07.2010 1 Ođas , 15.12.2011 1 Ođas , 15.11.2011 1 Ođas , 14.11.2011 1 Ođas , 14.02.2007 1 Ođas , 13.03.2009 1 Ođas , 13.01.2012 1 Ođas , 12.10.2009 1 Ođas , 11.06.2010 1 Ođas , 10.05.2010 1 Ođas , 10.01.2012 1 Ođas , 09.03.2010 1 Ođas , 07.08.2009 1 Ođas , 05.07.2010 1 Ođas , 04.10.2010 1 Ođas , 04.02.2010 1 Ođas , 02.07.2007 1 Ođas , 01.06.2010 1 Oññastemiid ja hutkamiid rápmaeavttut leat davvinorgalaš fitnodagaide ja DjO-lágádusaide ollu heajut go Davvi-Ruoŧas ja Davvi-Suomas . 1 Oññalágan barggut DjO olis eai geavahuvvo doarvái bures vuoññun ealáhusovddideapmái . 1 Oñña olbmuidge lohku lea njiedjan , guñet álget ealáhussii , ja guolásteddjiid gaskamearálaš ahki goargŋu . 1 Oñña oahpahanvuogit , bures huksejuvvon infrastruktuvra govdabáttiin ja joñaskeahtes fierpmádagain , ja dihtor buohkaide geat álge skuvlajahkái 20062007 , addet eanet njuovžilvuoña ja vejolašvuoñaid lávdaduvvon oahpahusa ektui 14. Dat lea ávkin fylkka guovlluide . 1 Oñña infrastruktuvra čáhkke saji almmolaš ja priváhta doaimmaid oñasmahttimii ja njuovžžilmahttimii . 1 Oñña gáibádusat čuožžilit guolástus- ja mearradoalloealáhussii go márkan čalmmustišgoahtá borramušgálvvuid guorranvejolašvuoñaid ja duoñaštusaid . 1 Oñña bargosajiid ráhkadeapmi guovlluid máhttointensiiva ealáhusaide berre movttiidahttojuvvot dainna lágiin ahte infrastruktuvra ja ovddidanbirrasat fállojuvvojit olbmuide geain leat alit máhttu . 1 Oñña bargosajiid ovddideapmi máhttointensiiva ealáhusaid siskkobealde , ferte buoriduvvot . 3 . 1 Oñastus máinnašuvvo leat Norgga stuorámus hálddašanoñastus , muhto stuorra oassi dáhpáhuvvá almmá guvllolaš politihkalaš váikkuheami haga . 1 OÐÐA Boazoorohatjuohkin NORLÁNDDAS 1 Ozolaš minerálaid oktavuođas galgá biddjojuvvot hui stuorra deaddu sámi kultuvrii oktan boazodoaluin , meahcceealáhusaiguin , ealáhusaiguin ja servodateallimiin . 1 Oza siiddus www.lovdata.no ollislaš bajilgova buot lágain . 1 Oza nugomat » jens AND OR NOT ” ( aisttonmearkkaid haga ) de gávdná dokumeanttaid main sánit jens , and , or ja not čállojuvvojit maŋŋálaga . 1 Oza ja gávnna-fálus bajimuččas gávnnat máŋga dain . 1 Oza ja gávnna : diehtovuođut 1 Oza gieldda interneahttasiiddu ( liŋka dása : Norga.no ) . 1 Ovtteža nubbi ja goalmmát čuokkis gustojit seamma láhkái . 1 Ovttaárvosašvuohta , dalle go mii hállat barggu birra boazodoaluin ja ovttaárvosašvuohta dalle go mii hállat boazodoalu bargorámmaid birra . " 1 Ovttaárvosaš dearvvašvuohta Váldomihttu Sámedikki áŋgiruššamis dearvvašvuođa ja sosiálasuorggis lea ovdánahttit ovttaárvosaš dearvvašvuođa ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii seamma eavttuid mielde go buot eará olbmuide . 1 Ovttasvástádus : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Áigodat : Ii mearriduvvon 1 Ovttasvástádus : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Áigodat : Doaibmaplána áigodat 1 Ovttastuvvan našuvnnat dohkkehii Mánáidkonvenšuvnna skábmamánu 20. b. 1989 , ja Norga lea dan ratifiseren ođđajagimánu 8. b. 1991 . 1 Ovttastuvvan našuvnnat ( ON ) . . . . . 1 Ovttastuvvan Našuvnnaid riikkaidgaskasaš álgoálbmotbeaivi . 1 Ovttasteami maŋŋá ferte aviisa ( mii lea ožžon nama Ávvir ) formálalaččat rehkenastojuvvot ođđa aviisan . 1 Ovttastahttit ja stivret sihkkarvuođabarggu fievrredanvugiid rastá . 1 Ovttastahttit ja stivret departemeantta barggu siskkáldas plánaproseassaiguin mat leat čadnon bargiid- , organisašuvnna- ja IKT-ovdánahttimii . 1 Ovttastahttit ja ovdánahttit plánavuogádaga . 1 Ovttastahttit ja almmuhit máhtolašvuođa vuovde- ja birasárvvuid dili ja ovdánahttinbeliid birra jahkásaš raporttas » Ceavzilis vuovdedoallu – ealáhus ja biras ” . 1 Ovttastahttinlávdegotti čálus lei sáddejuvvon Finnmárkku skuvladirektevrii , gii lei geažidan ásahit sierra luohkáid sámi mánáide giellaseaguhus guovlluid álbmotskuvllain . 1 Ovttastahttinlávdegotti Finnmárkku miellahttu , Per Fokstad , Deanus ja skuvladirektevra doalaheaba gielalaš juohkima skuvllas giellaseaguhus guovlluin . 1 Ovttastahttin ja bajimus ovddasvástideaddji dutkamis departemeanta bušeahta badjel . 1 Ovttastahttin dagahivčče maiddái ahte konvenšuvdna šattašii eambbo dovddusin ja livčče álkibot olámuttos buot oasálaččaide , omd. duopmostuoluide , hálddašaneiseválddiide ja eará oasálaččaide maidda lunddolačČ8t guoská . 1 Ovttastahttimis livčče maiddái mearkkašupmi signálabeaktun sihke gaskariikkalaš servodaga ektui ja sámi álbmoga ektui . 1 Ovttasstuvvan Nášuvnnaid álgoálbmotforumis lea čoahkkin juohke jagi New York . 1 Ovttasstuvvan Nášuvnnaid álgoálbmotforumis lea dál čoahkkin New Yorkas USA ; s. Sámedikki presideanta Egil Olli ovddasta Norgga Sámedikki . 1 Ovttasráđiid oahpaheddjiin sáhttet gávnnahit heivvolaš fáttáid . 1 Ovttasráđiid oahpaheddjiin gávnnaheaba heivvolaš áiggi ja sáddeba persovnnalaš bovdehusa ruoktot . 1 Ovttasráđiid gielddaiguin ja eará almmolaš eiseválddiiguin mii álot geahččalit láhčit dorvoohcciide nu buriid vuostáváldinbáikkiid , bargosajiid ja eará servodatdiliid go vejolaš . 1 Ovttasráđiid Sámedikkiin ráhkaduvvojit sierra rámmaeavttut mat gusket našuvnnalaš lohkangeahččalemiide sámegielas . 1 Ovttasráđiid Sámedikkiin lea Divttasvuona / Vuodnabadá suodjalanplána bargu Nordlánddas vuos bissehuvvon . 1 Ovttasráđiid Romssa ja Nordlándda fylkamánniiguin dáhttu Finnmárkku fylkkamánne álggahit dutkanprošeavtta gávnnahan dihtii makkár erohusat dáin golmma fylkkain leat . 1 Ovttasráđiid Girko- ja oahpahusdepartementtain lea dál dieđihuvvon ahte departemeantta Oahpahusossodat lea bargame gávdnat oahpahuskantuvrraide doaibmavugiid ja fágaoahpahalliide bálkáortnega mii heive smávva ja suodjalanveara fágaid ortnegii . Meahccegeavaheapmi nugo sáivačáhcebivdu ja murjen , leat leamaš ja leat ain deaŧalaš oassin dálusámiid birgenlágis ja ealáhussan . 1 Ovttasráđiid Gielda- ja guovludepartemeanttain mearridii Máhttodepartemeanta 12.05.09 beaiváduvvon reivves čieža foandaregiovnna . 1 Ovttasráđiid Bušeahtta- , ekonomiija- ja rehketdoallosekšuvnnain galgá sekšuvdna bargat stivrenvuogádagaid ja strategiijaid buoridemiin . 1 Ovttaskas áššoasálaččat mearridit iteža gáibiditgo duopmostuolu gieđahallat ášši . 1 Ovttaskas áššiid konsešunmeannudemiin galget árvvoštallanvuđđui gullat boazodoallu , sámi kulturmuittut ja eará sámi beroštumit . 1 Ovttaskas áššiid jahkeđieđáhusas maid birra Gieldalávdegoddi jearahalai sáhttit namuhit minerálalága , Sámedikki ovddasteaddji orgánan ( áirrasjuogu ) , válgasearvama ja beroštumi Sámedikki politihkalaš bargui , Sámedikki áirasiid bargoeavttuid ja davviriikkalaš sámi ovttasbarggu . 1 Ovttaskas ásahusaid doaimma ferte nannet jahkásaš bušeahttašiehtadallamiid bokte ráđđehusain ja Sámedikki bušeahta mearrideami oktavuođas . 1 Ovttaskas skuvllas lea rektora ovddasvástádus sajáiduhttit skuvlagirjeráju skuvlla pedagogalaš doibmii , muhto dat lea oahpahusetáhtta oahpahushoavddas geas lea bajimuš ovddasvástádus . 1 Ovttaskas skuvlla eai galgan bajit eiseválddit mearridit dán áššis . 1 Ovttaskas prošeavttat maid prográmma jođiha , galget ain doaibmat maŋŋá prográmmaáigodaga . 1 Ovttaskas poasttat čalmmustahttojuvvojit ja soitet leat mearkkašumit vuolábeali mearkkašumiin . Muđui čujuhit kapihttaliidda mat leat jahkedieđáhusas . 1 Ovttaskas poasttat čalmmustahttojuvvojit ja soitet leat mearkkašumit vuolábeali mearkkašumiin . 1 Ovttaskas paragáfain lea dárkilaston sierra jos njuolggadusat gusket dušše sámegiela hálddašanguvlui . 1 Ovttaskas paragráfat mearkkašumiiguin 1 Ovttaskas olmmoš , joavku dehe searvvuš Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas sáhttá dahkat evttohusa jagi 2008 bálkkašumi vuoitin . 1 Ovttaskas olbmuide Gáivuonas dát dahke várra vel stuorát hástalussan . 1 Ovttaskas olbmui girkobálvalusa . 1 Ovttaskas olbmot galget duođaštit vearrovealggi . 1 Ovttaskas olbmo riekti rehabiliteremii lea dál sihkkarastojuvvon lágaid bokte , sihke suohkan ­dearvvašvuođabálvalusálága bokte ja erenoamáš-dearvvašvuođabálvaluslága bokte . 1 Ovttaskas fuolaheddjiid sisaboahtorájit oažžut mávssu ovdagihtii 1 Ovttaskas fatnasis ii sáhte bivdit eanet bivdosiiguin go dat mat leat namahuvvon vuosttas lađđasis . Departemeanta sáhttá dán paragráfa vuođul mearridit láhkaásahusaid dan birra mo sáhttá hábmet bivdosiid , mii sáhttá lohkkojuvvot bivddusin ja mo astoáiggiguolásteapmi galgá čađahuvvot . 1 Ovttaskas eannadoalli árbevirolaš gelbbolašvuohta ferte ovddiduvvot ođđa gelbbolašvuođain earret eará márkana ja buvttaovddideami hárrái . 1 Ovttaskas eanandoallis leat ain vejolašvuođat buoridit gánnáhahttivuođa dainna lágiin ahte vuolidit goluid . 1 Ovttaseallin- ja dásseárvoossodat 1 Ovttasealli , okta mánná 1 Ovttasdoaibmaođastus - oanehis sámegielveršuvdna 1 Ovttasdoaibmanođastusa ulbmilin lea oččodit buoret ovttasdoaimma vuođđo- ja spesialistadearvvašvuođabálvalusaid gaskka . 1 Ovttasdoaibmanođastus Ráđđehus lea válmmasteamen dearvvasvuođaođastusa mii oanehaččat daddjon bidjá gielddaide 1 Ovttasdoaibmanođastus . . . . . . . . . 1 Ovttasdoaibman stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka - Sáhkavuorru IPY Ealát seminárás : Resilience in world reindeer herding societies , Guovdageainnus 31.03.09 . Sámedikki presideantta Egil Olli bokte , Norgga bealde 1 Ovttasdoaibman stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka - Sáhkavuorru IPY Ealát seminárás : Resilience in world reindeer herding societies , Guovdageainnus 31.03.09 . 1 Ovttasdoaibman stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka 1 Ovttasbargu álggahuvvui 1991:s nu gohčoduvvon Rovaniemi-proseassa bokte mii dalle lei ráddjejuvvon birasgažaldagaide . 1 Ovttasbargu váikkuha dan ahte guovddáš šaddá spesiáliserejuvvon lassin stuorát olmmošvuoigatvuođabirrasiidda . 1 Ovttasbargu sámi kulturmuitohálddaheami ja luondduhálddaheami gaskkas ferte nannejuvvot go suddjen álggahuvvo luonddugáhttenlága mielde ja go luonddugáhttenguovllut hálddahuvvojit . 1 Ovttasbargu sámedikkiid gaskka Sámi parlamentáralaš ráđđi Sámi parlamentáralaš ráđđi lea Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid ovttasbargoorgána . 1 Ovttasbargu sáhttá vel veahkehit ovddidit ollislaččabut , oktiiordnejuvvon ja doaibmi norgalaš eurohpapolitihka váikkuhan dihtii EU politihkkahábmema dakkár surggiin mat gusket Norgii nuolga . 1 Ovttasbargu siskkilda dutkama , ekspearttaid ja teknihkalaš dieđuid lonohallama . 1 Ovttasbargu siskkabealde ovddidanprográmma rápmáid gaskal iešguñetge oasálaččaid galget lasihit guvllulaš lasseárvvu . 1 Ovttasbargu rájáid rastá : Lemet Lujávrris ovttas Anna Prahovain 1 Ovttasbargu rájáid rastá 1 Ovttasbargu riikkarájáid rastá lea erenoamáš deaŧalaš sámiide , dasgo sii ásset njealji stáhtas . 1 Ovttasbargu riikarájáid rastá regionálapolitihkalaš hástalusaid dáfus , sáhttá leat ávkkálaš oahpaheami , gealboovdánahttima , vásáhuslonohallama ja fierpmádathuksema dáfus . 1 Ovttasbargu oktasaš birasgáhttenstrategiija hárrái ( Arctic Environmental Protection Strategy – AEPS ) Arktisas álggahuvvui sullii 10 jagi dás ovdal . 1 Ovttasbargu oaččohit oktasaš birasgáhttenstrategiija ( Arctic Environmental Protection Strategy - AEPS ) Árktisii álggahuvvui 1991 . 1 Ovttasbargu nuoraiguin 1 Ovttasbargu mátkeealáhusain lea ođas ja das leat ollu hástalusat . 1 Ovttasbargu lea vuosttažettiin surggiid gaskkas mas oahpahuvvo luonddudoallu / boazodoallu . 1 Ovttasbargu lea maiddái Suoma ja Norgga gaskka , “ Rájáid haga davvin ” , mii guoská oktasaš rádjaguvlui stáhtaid gaskka , ja guoskevaš gielddaid gaskka . 1 Ovttasbargu lea maid fylkkas oktavuođadahkkin gaskal sámi ja dáčča kultuvrra . 1 Ovttasbargu lea guovddážis , sihke mátkeealáhusas ja ovttas eará ealáhusaiguin , ovdamearkka dihtii eanadoaluin , guolástusain ja kultuvrrain . 1 Ovttasbargu kanaliserejuvvo máilmmiviidosaš ortnegiid bokte main Noradis lea ovddasvástádus . 1 Ovttasbargu ja rollat 1 Ovttasbargu ja oktavuohta mánáidgárddi ja skuvlla gaskkas lea okta nannensurggiin Máhttodepartemeantta strategiijas gelbbolašvuođaloktemii mánáidgárdesuorggis . 1 Ovttasbargu iešguđetlágan 1 Ovttasbargu guovddáš eise válddiiguin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ovttasbargu gaskal skuvlagirjerájuid , álbmotgirjerájuid ja fylkka oahpahusetáhta sáhttá addit dán jovkui heivehuvvon girjerádjofálaldaga . 1 Ovttasbargu gaskal joatkkaskuvlla skuvlagirjeráju ja álbmotgirjeráju leat hui dárbbašlaš sihkkarastit buoret skuvlagirjerádjofálaldaga rávis olbmuide geat váldet joatkkaoahppu , veardit “ Strategiplan for voksenopplæring 2007-2012 ” . 1 Ovttasbargu gaskal Sámedikki ja departemeanta lea doaibman guhkit áiggi juo ja lea leamašan viiddis . 1 Ovttasbargu gaskal Norgga ja Ruoŧa lea dás guovddážis . 1 Ovttasbargu galgá váikkuhit ahte máhttolonohallan sámi kultuvrra ja ealáhusovddideami birra nannejuvvo , ja ahte álggahuvvojit dakkár buorit prošeavttat mat nannejit ealáhuseallima árvobuvttadeami . 1 Ovttasbargu galgá bidjat vuođu dasa ahte sámi museat searvadahttojuvvojit eanet nášuvnnalaš museaođastusas . 1 Ovttasbargu fylkkasuohkaniiguin lea lihkostuvvan hui bures , ja mii háliidit dál dahkat oainnusin ja ovddidit dán buori ovttasbarggu guovlluid sámi kulturdoaimmaid oktavuođas , dadjá Jonassen . 1 Ovttasbargu earáiguin . . . . . . . . . . . 1 Ovttasbargu eará tearbmajoavkkuiguin ja fágaáššedovdiiguin . – Sámedikkiid giellaorgánat – Alitoahppaninstitušuvnnaiguin Giellakonsuleanttaid bargu : 1 Ovttasbargu eanandoalu ja boazodoalu gaskka . 1 Ovttasbargu ealáhusdoaimmain berre leat guvllolaš struktuvrraid vuoñul mat leat ávkkálačča ealáhuseallimii . 1 Ovttasbargu ealáhusdoaimmaiguin berrešii leat guvllolaš struktuvrraid vuoñul mat sohpet ealáhuseallimii . 1 Ovttasbargu ealáhusdoaimmaiguin berre leat guvllolaš struktuvrraid vuođul mat sohpet ealáhuseallimii . 1 Ovttasbargu dáža ja sámi servvodaga gaskka lea dehálaš vai buot sámit , beroškeahttá gos orrot , besset eallit sápmelažžan ja oahppat ja geavahit sámegiela beaivválaččat . 1 Ovttasbargu dálá fylkkagielddaiguin lea leamaš buorre , gč. Sámedikki jagi 2006 jahkedieđáhusa . 1 Ovttasbargu doaibma dainna lágiin ahte Sámediggi veahkeha jorgaleddjiid ja earáid almmolaš ásahusaid dahje etáhtaid sámegiel namaid kvalitehtasihkarastimiin , ja dan maŋŋel sádde evttohusa Bargo- ja searvadahttindepartementii ja SamIT:ii registreremii ja almmuheapmái . 1 Ovttasbargu dearvvašvuođalágádusain 1 Ovttasbargu barggu birra 1 Ovttasbargu allaskuvllaiguin ja universitehtain . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ovttasbargu The Barents Euro-Arctic Region ( BEAR ) ásahuvvui 1993:s Girkonjárggas . 1 Ovttasbargu Sámedikkis 1 Ovttasbargu Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskka lea dađistaga ovddiduvvon ja Sámedikki oainnu mielde lea dát ovttasbargu hui deaŧalaš . 1 Ovttasbargu Sámedikki ja Norgga kulturráđi gaskkas lea doaibman sihke Sámi kulturgažaldagaid oktavuođalávdegotti bokte ja njuolga Sámi kulturráđi ja Norgga kulturráđi gaskkas . 1 Ovttasbargu Sámedikki ja FFG gaskka vuolgá ovttasbargošiehtadusa 5. ja 9. artihkkaliid mielde . 1 Ovttasbargu Suomain sámegiela oahpahusas Sámi oahpponeavvut Doaibmabidju 10 . 1 Ovttasbargu Suomain sámegiela oahpahusas Ovttasbargu Suomain lea eanaš leamaš Sirpmá ja Ohcejoga skuvllain , main lea leamaš oktasaš oahpahus guktii vahkus . 1 Ovttasbargu Suomain lea vuosttažettiin leamaš dat lagaš skuvlaovttasbargu mii lea Sirpmá ja Ohcejoga skuvllaid gaskkas leamaš 1999 rájes . 1 Ovttasbargu Skuvlagirjeráju ovdáneapmi lea sorjavaš buorre ovttasbarggu skuvlla siskkildasas , muhto maiddái eará oassebeliin . 1 Ovttasbargu Ruoššain , Norgga mearrarájáid ja nannánjuolggi viidodaga čielggadeapmi ja čállingotti ásaheapmi Tromsii árktalaš ovttasbarggu nanusmahttit , čájehit ahte mii leat olahan dehálaš olgoriikapolitihkalaš ulbmiliid . 1 Ovttasbargu Ruoŧain sámegiela oahpahusas Čakčat 2005 ja giđđat 2006 ledje oktavuođat ruoŧŧilaš ja norgalaš departemeanttain main lea ovddasvástádus sámegiela oahpahusas , ja sii galge divaštallat oarjilsámegiela vuođđooahpahusa rádjaguovlluin . 1 Ovttasbargu Ruoŧain sámegiela oahpahusas Doaibmabidju 9 . 1 Ovttasbargu Riikkaantikvárain . . . . Ovttasbargu eará oassálastiiguin . . 1 Ovttasbargu Norgga ja olgoriikka kulturorganisašuvnnaiguin ja - ásahusaiguin . 1 Ovttasbargu Máhttodepartemeanttain barggus ođđa oahpaheaddjioahpuin lea leamaš buorre , dadjá Balto loahpas . 1 Ovttasbargu Guoládatnjárgga eará álgoálbmotjoavkkuiguin berre bisuhuvvot . 1 Ovttasbargu Guoládaga eará eamiálbmotjoavkkuiguin berre jotkojuvvot . 1 Ovttasbargu 1 Ovttasbargočovdosat . Deaŧalaš lea ahte váikkuhangaskaoapmeapparáhta ain movttiidahttá ovttasbargočovdosiid eanandolliid gaskka vuolidan dihte goluid . 1 Ovttasbargošiehtadusat ođastuvvojit jeavddalaččat . 1 Ovttasbargošiehtadusat mat dahkkojuvvojit leat máŋggalágánat vuos makkárat leat ulbmilat ja fáddásuorggit , ja maid oasálaččat sáhttet geatnegahttit , ja ekonomalaš ja máhtolašvuoña gaskaoamit . 1 Ovttasbargošiehtadusat leat sihke sámepolitih-ka ja regiovdnapolitihka ođđa oassi mii sáhttá šaddat hui dehálažžan máŋgga oktavuođas . 1 Ovttasbargošiehtadusat fylkkagielddaiguin leat gaska ­oapmin sihkkarastit eanet stabiila ja einnostahtti rámmaeavttuid . 1 Ovttasbargošiehtadusat . . . . . . . . . . 1 Ovttasbargošiehtadusas oarjelsámi guovllu váste , mii lea šiehtadus Sámedikki ja Norlándda , Davvi-Trøndelága , Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddaid gaskka , lea mearrádus ahte galgá geahččaluvvot ásahuvvot ráđđeaddinbálvalus dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiin oarjelsámi guovllus . 1 Ovttasbargošiehtadusas Sámedikkiin lea mearriduvvon ahte bealit áigot oččodit eanet sámegiel báikenamaid normerejuvvot , mearriduvvot ja geavahuvvot almmolaš oktavuođain . 1 Ovttasbargošiehtadusas Sámedikkiin lea leamaš stuorra mearkkašupmi . 1 Ovttasbargošiehtadusain leat oktasaš doaibmabijut ollu servodatsurggiin ja ruđat regionála ovddideapmái mannet doaibmabijuide ja prošeavttaide mat ruhtaduvvojit ovttasráđiid fylkkagielddaiguin . 1 Ovttasbargošiehtadusain gaskal Sámedikki ja fylkkagielddaid ( gč. kap. 7.3.1 ) lea giellaovdánahttinbargu oassi šiehtadusas . 1 Ovttasbargošiehtadusaid ulbmilin lea nannet ja oidnosii buktit sámi kultuvrra , giela ja servodateallima , ja sihkkarastit daidda dássedis ja einnostuvvi rámmaeavttuid . 1 Ovttasbargošiehtadusa áigumuššan lea gelbbolašvuođa lonuhallan ja prošeavttaid oktiiordnen . 1 Ovttasbargošiehtadusa vuolláičállin ja preassakonferánsa Čoahkkinlatnja 121 , dii. 18.15 | Sámediggi ja fylkkasátnejođiheaddji vuolláičálliba ovttasbargošiehtadusa kulturmuittuid ektui maŋŋil seminára ja dollo preassakonferánsa . 1 Ovttasbargošiehtadusa olis Finnmárkku fylkkagielddain lea čađahuvvon oktasaš ovdaprošeakta eamiálbmotavádaga ovddideami oktavuođas . 1 Ovttasbargošiehtadusa dárkkisteapmi Ovttasbargošiehtadus galgá dárkkistuvvot 2007:s , ja dat soaitá dagahit ahte áŋgiruššansuorggit ja vuoruheamit rivdet . 1 Ovttasbargošiehtadus oarjelsámi guovlluid fylkkasuohkaniid ja Sámedikki gaskkas 1 Ovttasbargošiehtadus lea Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš bajimus konsultašuvdnašiehtadusa aiddostahttin . 1 Ovttasbargošiehtadus lea Sámedikki bušeahttamearrádusa čuovvoleapmi , mas leat várrejuvvon ruđat oahpahusprográmma ráhkadeapmái daid sápmelaš rávesolbmuid várás , geat leat massán gielaset . 1 Ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja fylkkagielddaid lea dehálaš buvttus mii sihkkarastá ja ovddida sámegiela , sámi kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Nordlándda , Davvi- ja Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkasuohkaniid vuolláičállojuvvui guovvamánu 11. b. 2005 , ja dat geatnegahttá beliid árjjalaččat leat mielde váldimin ovddasvástádusa sámi kultuvrra , giela ja servodateallima sihkkarastimis ja ovddideamis . 1 Ovttasbargošiehtadus gaskal Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki lea buktán máŋga konkrehta ja buriid bohtosiid . 1 Ovttasbargošiehtadus gaskal NVE ja Sámedikki mearridit lagabui movt ráđđádallamat gaskal NVE konsešuvdnaeiseváldin ja Sámedikki geavatlaččat galget čađahuvvot , nu ahte NVE sáhttá ollášuhttit ráđđádallangeatnegasvuođa Sámedikki ektui . 1 Ovttasbargošiehtadus davviguovloáššiid birra sohppui jagi 2006 gaskal árrana , Riikkaidgaskasaš fága- ja boazodoallogaskkustanguovddáža , Gáldu – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža , Sámi allaskuvlla / Sámi Instituhta ja Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáža . 1 Ovttasbargošiehtadus buktá bohtosiid 1 Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja máttasámi guovllu fylkkagielddaid gaskka lea ođasmahttojuvvon 2009:s . 2009– 2010 1 Ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja NČE 1 Ovttasbargošiehtadus Sámediggi ja NČE 1 Ovttasbargošiehtadus Oslo gielddain 4 . 1 Ovttasbargošiehtadus Opplándda fylkkasuohkaniin . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ovttasbargošiehtadus Innovašuvdna Norggain lea čuovvoluvvon čoahkkimiin guovvamánus masa serve vihtta Innovašuvdna Norgga regionála kantuvrra . 1 Ovttasbargošiehtadus Finnmárkku fylkkagieldda ja Sámedikki gaskka eaktuda ahte ráhkaduvvo oktasaš plána fylkka kulturmuittuid ja kulturbirrasa suodjaleapmái ja hálddašeapmái . 1 Ovttasbargosoahpamušat leat huksejuvvon konsensusjurdagii , mii mearkkaša dan ahte dat gii « unnimus háliida » mearrida man guhkás bealálaččat galget mannat guđege suorggi áššiiguin . 1 Ovttasbargoprošeavttas leat mielde moanat doaimmahead ­djit ealáhusain , hálddašeamis ja politihkas . 1 Ovttasbargoprošeakta Cambridge Regional College:in lea lihkostuvvan hui bures . 1 Ovttasbargoorgánat leat Sámedikkiid giellaorgánat ja Ruoššabealde sámi searvvit , universitehtat , allaskuvllat ja fágaorgánat 1 Ovttasbargoorgánas lea maiddái sierra ovddasvástádus bearráigeahččat ahte dearvvašvuođafitnodagat gozihit sámi perspektiivva . 1 Ovttasbargoorgánan ii galgga Sámi parlamentáralaš ráđđi dušše koordineret dikkiid barggu , muhto maiddái riikkaid dási ja riikkaidgaskasaš dási doaimmaid . 1 Ovttasbargoorgána galgá dieđihit Davviriikkaid Ministtarráđi čállingoddái áššiin mat váldojuvvojit ovdan čoahkkimiin . 1 Ovttasbargoorgána doaibmá ođđa davviriikkalaš ovttasbarggu čállingoddin 2000 rájes . 1 Ovttasbargooasálaččaid ulbmilin lea ahte prošeakta buvttihivččii stuorát áŋgiruššama ja stuorát dihtomielalašvuođa sámi álbmoga gaskkas surggiin dásseárvu ja vealahanvuostálastin . 1 Ovttasbargolávdegotti sadjái bođii 2001 Davviriikkaid ámmátolbmoorgána sámi áššiid várás , mas maiddái sámedikkit leat ovddastuvvon . 1 Ovttasbargojovkui gullet maid Nordkalottfolket ja Sámit Mátta-Norggas . 1 Ovttasbargojoavku / NSR Nils Jernsletten bokte ovddidii tuovvovaš lassievttohusa tuoggái III , oooa mannemus cealkkan nuppi oasis : Dán vuooul sáhttá Sámediggi mieoihit ahte tačahuvvo unnit qeahčéalandoaibma 1991'as ovddiduvvon pIána mielde mas doaibmaguovlu lea 35 dekára . 1 Ovttasbargojoavku / NSR Aage Pedersen bokte ovddidii čuovvovaš rievdadus-árvalusa §:ii 2-7 Gean lea vejolaš válljet ja eavttuhan vuoigatvuohta : Válgalistta evttuhusa galget leat uhcimus 30 vuollái geain lea eavttuhanvuoigatvuohta . 1 Ovttasbargojoavkku / NSR mearrádusevttohus dohkkehuvvui 27 jienain 9 jiena vuostá maid Mikkel A. Gaup evttohus oaččui . 1 Ovttasbargojoavkku / NSR lassievttohus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Ovttasbargojoavkku / NSR evttohus ! ge Pedersen bokte : I 1 Ovttasbargoguoimmit , fylkkasuohkanat bovdejuvvojit searvat bargui 1 Ovttasbargofitnodagaid bokte Davvi-Norggas lea ollu jagiid áŋgiruššon dan ala ahte nannet ovttasbarggu Davveoarje-Ruošša ja Davvi-Norgga gaskka . 1 Ovttasbarggus leat mielde vihtta davviriikka ja Ruošša , USA ja Kanáda . 1 Ovttasbarggus lea eahpeformálalaš , muhto lagaš čatnaseapmi Davviriikkaid Ministtarráđđái . 1 Ovttasbarggus lea eahpeformála , muhto lagaš čanastat Davviriikkaid ministtarráđđái . 1 Ovttasbarggus lea eahpeformála , muhto lagas čanastat Davviriikkaid Ministtarráđđái . 1 Ovttasbarggus ferte searvat buot dásiide ja dasa fertejit gávdnot ekonomalaš resurssat . 1 Ovttasbargguin Innovašuvdna Norggain ja Finnmárkku fylkkamánniin lea ráđđi álggahan sierra áŋgiruššama eanadoalu ektui Ávjovári guovllus . 1 Ovttasbarggu vuođđu ferte leat objektiiva geahčadeapmi mas iešguđetge báikki ovdamunit váldojuvvojit ovdán ja dorjojuvvojit oskkáldasat oktasaš riikkaoasseperspektiivvas , vrd. kap 3.4 . 1 Ovttasbarggu vuoññu ferte leat objektiiva geahčadeapmi mas iešguñetge báikki ovdamunit váldojuvvojit ovdán ja dorjojuvvojit oskkáldasat oktasaš riikkaoasseperspektiivvas . 1 Ovttasbarggu vuoññu ferte leat objektiiva geahčadeapmi mas iešguñetge báikki ovdamunit váldojuvvojit ovdan ja dorjojuvvojit oskkáldasat oktasaš riikkaoasseperspektiivvas , vrd. kap 3.4 . 1 Ovttasbarggu vuoruhuvvon suorggit : 1 Ovttasbarggu ulbmilin lea oktii čatnat sámi áššiid riikkaidgaskasaččat , erenoamážit riikkaidgaskasaš álgoálbmotpolitihka . 1 Ovttasbarggu ulbmiliin lea nannet ja ovdánahttit sámi álbmoga giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 1 Ovttasbarggu ulbmili lea nannet ja ovddidit sámi álbmoga giela , kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima . 1 Ovttasbarggu ulbmil lea ásahit maritiimma gálvoruvttuid EU / Stuorabritánnia ja Norgga / Ruošša gaskka . 1 Ovttasbarggu joatkkan áigu Sámi parlamentáralaš ráđđi doallat oktasaš parlamentarihkkariid konfereanssa ja iešguđet sámedikkiid dievasčoahkkimiid guovvamánu 21. – 24. b. 2005 Johkamohkis , Ruoŧa bealde . 1 Ovttasbarggu easttagat 20 Giellaváttisvuođat leat duohta váttisvuohtan . 1 Ovttasbarggu easttagat 1 Ovttasbarggu eastagat Dábálaš váttisvuođat oahpahussuorggi ovttasbarggus Ovttasbargu oahpu ja oahpahusa oktavuođas berre vuhtiiváldit erohusaid mat leat riikkaid oahpahusvuogadagain , ee. oahpahusa huksehus ja sisdoallu , ja maiddai gullevaš lagaid . 1 Ovttasbarggu eaktun lea leamaš ahte skuvla galgá nákcet addit dakkár fálaldaga , mii sihkkarastá ja viiddida mátkeealáhusa máhttovuođu . 1 Ovttasbarggu bokte sáhttit fállat buoret ja mávssoleappo veahki riikkaidgaskasaš doaimmaide , ja min investeren- ja doaibmabušeahtat ollet guhkkelebbui , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Ovttasbarggu bokte eará ásahusaiguin lea Sámediggi bargan dan ala ahte sámi mánát galget oažžut mánáidgárdefálaldagaid mat leat heivehuvvon sin gillii ja kultuvrii . 1 Ovttasbargat eará girjerájuiguin ja daid bagadit dakkár áššiin , mat gullet sámi girjerádjobálvalusaide 1 Ovttas.no – ođđa neahttauskkádat sámi oahpponeavvuid várás 1 Ovttas.no mihttomearrin lea buktit sámi oahpponeavvuid olámuddui álkidit geavaheaddjái čalmmus vugiin . 1 Ovttas vieljaidisguin son vuođđudii 1903:s searvvi mii lea gohčoduvvon vuosttaš sámi searvin , ja man ulbmilin lei almmuhit sámegiel aviissa . 1 Ovttas sáhttiba hábmet ođđa mihttomeriid maid oahppi galgá boahtte áigodagas juksat . 1 Ovttas suohkaniiguin , váikkuhusgaskaoapmevuogádagain ja dutkan- ja ovddidanbirrasiiguin Davvi-Norggas gávnnahuvvojedje njeallje dutkansuorggi maiguin foanda galgá bargat áigodaga 2010-2011 . 1 Ovttas soai leaba buori ovttasbargi-guovttos geat eanet go 15 jagi leaba čađahan nana johtolatsihkkarvuođabarggu Romssa fylkkas . 1 Ovttas skuvllohiineaset ferteje muitit guođđit iežaset luohkkáustiibiid juohke háve go sámegiella lei diibmoplánas . 1 Ovttas professor Knut Bergslandain ráhkadii Ella oarjelsámi riektačállima 1974:s . 1 Ovttas oahpaheddjiin Johannes Hidlein almmuhii Otterbech 1917:s girjji " Fornorskningen i Finnmarken " ( Dáruiduhttin Finnmárkkus ) . 1 Ovttas oahpaheaddjiinis ja váhnemiidisguin sáhttá oahppi bidjat ođđa mihttomeriid olahit . 1 Ovttas mátkeealáhusain ráhkaduvvo prográmma mo sámi kultuvrra galgá ovddidit ja kommersialiseret vásáhusbuktagin . 1 Ovttas mii sáhttit doarjut guhte guoibmámet sihke lagamužžan oččodemiin ovttadássásaš mihttomeriid ja prinsihpaid , muhto maiddái fágalaččat mii sáhttit doarjut guhte guoibmámet . 1 Ovttas kulturfoandda lassánemiin dát mearkkaša stuorra veahki sámi girjjálašvuhtii ja nu maiddái sámegillii . 1 Ovttas guorahallannotáhtain giliovddideami birra 2009:s čájeha dat man sakka ráđđi áŋgiruššá sámi giliid nannemiin ja sámi servodatovddidemiin ollislaččat , sihke báikkálaš dásis ja dakkár dásis mas mii ovddidit eanet bajit dási stivrenreaidduid . 1 Ovttas earáiguin geat rahče Alttá-Guovdageainnu dulvadeami vuostá , gudnejahttojuvvui Niillas Sámedikkis 2003:s . 1 Ovttas eará álgoálbmogiiguin ja Norgga eiseválddiiguin . 1 Ovttas eará skuvlamánáiguin - erenoamážit singuin guđet orro verddiid luhtte skuvlaáiggi - finai son mu geahčen eahkedis moatti háve vahkkus . 1 Ovttas eanet kapasitehtaávkkástallamiin lea dát mielddisbuktán ahte nannánfitnodagat leat mihtilmasat eanet investeren . 1 Ovttas bargat atnui váldima , gelbbolašvuođa ovddideami hárrái ja vejolaš oktasaš geodiehtovuođu ásahemiin oktasaš prošeaktajođiheddjiin 1 Ovttas Fusa gielddain lea prošeaktajoavku ráhkadan reaiddu mo systemáhtalaččat árvvoštallat árvosániid haga ( VUK 1. ) Dán gihppagis leat geavahan VUK-prošeavtta materiála . 1 Ovttaolbmofitnodagat mat devdet doaibmadoarjaga oažžuneavttuid 1 Ovttamielalašvuohta muhtun muddui Sierramielalašvuohta biirre leat ovttastuvvon 7 biiren . 1 Ovttamielalašvuohta lea maiddái das ahte fertejit leat sierra mearrádusat eanavuoigatvuođaid dovdáheami váste . 1 Ovttamielalašvuohta lea das ahte Ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadus gusto daidda mearrádusaide mat leat dahkkojuvvon dan lága olis mii guoská sámi beroštusaide njuolgga . 1 Ovttamielalašvuohta dán rádjai , muhto ášši ii leat vel mearriduvvon Ovttamielalašvuohta 1 Ovttamielalašvuohta dakkár čovdosiiguin mat fuolahit sámi kultuvrra ja ovdáneami vuođu . 1 Ovttamielalašvuohta bargolávdegotti hárrái mii galgá bargat mariidna suodjalanplánaiguin 1 Ovttamielalašvuohta Ovttamielalašvuohta 1 Ovttamielalašvuohta ON-njunuščoahkkimis biologalaš šláddjivuođa birra 1 Ovttamielalašvuohta Jotkojuvvo 1 Ovttamielalaš Sámedikki dievasčoahkkin lea mearridan ahte boahttevaš Finnmárkkuláhka ferte leat čielga álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 Ovttajienalaččat mearriduvvon Mearriduvvon 1 jiena vuostá 1 Ovttajienalaččat mearriduvvon 074/08 : Márkomeannu , Skánit suohkan - Doarjjaocan lágidit Márkomeannu 2008 1 Ovttajienalaččat mearriduvvon 1 Ovttajienalaš mearrádus : Skuvlastivra mearrida ohcat saji Kirsten Nilsdtr. Sarai ja Anders H. Buljoi bealjehemiid skuvlii . 1 Ovttajienalaš mearrádus 1 Ovttajienalaš Ealáhus- ja kulturlávdegoddi lea árvalusastis Sámedikki dievasčoahkkimii evttohan ahte Sámediggi ii mieđa minerálaláhkii , nu mo dat lea dál . 1 Ovttajienalaš Deanujogalávdegoddi 1 Ovttaiduvvama MS Officiin lágida Polderland Language & Speech Technology bv http://www.polderland.nl 1 Ovttageardánis-darwinisttalaš jurdagat adde eará čearddaid badjelgeahččamii muhtun lágan dieđalaš ákka . 1 Ovttadássásašvuođaáittardeaddji lohká earret eará ahte lea čájehuvvon ahte erenoamážit náitalan nissonolbmot vealahuvvojit dálá lága olis . 1 Ovttadássásašvuođaáittardeaddji deattuha ahte dát sáhttá dagahit ahte nissonolbmot dovdet iežaset bággehallat addit eret iežaset doalloovttadagaid , nu ahte dievdoolmmoš beassá registreret alccesis doalloovttadaga . 1 Ovttadássásašvuođa doaibmaplána mii deattuha sámi nissonolbmuid dili , oktan vuoruhansurggiiguin , ulbmiliiguin ja doaimmaiguin 1999–2001 , ja Sámediggeplána 1998–2001 áigodahkii , leat vuođđun dásseárvobargui . 1 Ovttadássásašvuohta guoská buot servodatsurggiide ja galgá leat oassin Sámedikki barggus . 1 Ovttadássásašvuohta daiguin mánáiguin geaid heterofiila váhnemat leat riegádahttán . 1 Ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmogii eaktudit ahte ovddasvástádus addit ovttadássásaš bálvalusaid loktejuvvo bajimuš dássái , ja ahte galgá leat máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras ja gelbbolašvuohta daid birra buot dásiin dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusas . 1 Ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusat eaktudit ahte sámi álbmogiin deaivvadit dakkár bargit geain lea gelbbolašvuohta sihke ­sámegielas ja sámekultuvrras . 1 Ovttadássásaš dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusat eaktudit ahte sámi álbmoga váldet vuostái bargit geain lea máhttu sámegielas ja kultuvr- 1 Ovttadássásaš bálvalusat julevsámi ja oarjilsámi guovlluin Doaibmabidju 35 . 1 Ovttadássásaš bálvalusat julevsámi ja oarjilsámi guovlluin Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttasráđiid Sámedikkiin čielggadit dárkileappot mo ovttadássásašvuođa lea vejolaš fuolahit dearvvasvuođabálvalusas julevsámi ja oarjilsámi guovlluin . 1 Ovttadássásaš Norgga stáhtalahtuin dahje Norggas ássi olbmuin lea dán lága vuođul : 1 Ovttadatearri sáhttá juhkkojuvvot máŋggasturrosažžan čoahki oassálasti fatnasiidda . 1 Ovttadatearrevuohki man áhpefanasveahka geavaha , ii dáidde heivvolaš buot riddofatnasiidda . 1 Ovttadatearreortnega ulbmil lea geahpedit guolásteapmái oassálasti fanaslogu vai buorrána sin doaibmavuođus geat báhcet . 1 Ovttadat veahkeha preassa ja olbmuid muđui gávdnat rievttes ossodaga gos sáhttet oažžut kommentáraid , duogášfáttáid ja áššedieđuid . Departemeanttaid neahttasiiddut leat diehtojuohkinovttadaga ovddasvástádus . 1 Ovttadagas lea maiddái ovddasvástádus ortnegis mas politihkalaš bellodagat ožžot doarjagiid , ja dasa gulli lágas dihto diliid birra mat gullet politihkalaš bellodagaide . 1 Ovttadaga ovddasvástádus lea fágalaš koordineren Suodjalusa eará gulahallanbarggu ektui , ja Suodjalusa mediaguovddáža ja F-bláđi ektui . 1 Ovtta čállosis maid Reidar Marmøy joatkkaskuvlaráđis ( RVO ) čálii 1978:s govviduvvojit rievdadusat ná : « Skuvlajagis 1962/63 rievdaduvvui oahpahusplána barggahatskuvlla A-plána sullasažžan . 1 Ovtta áiggi barggai son maid snihkkároahpaheaddjin . 1 Ovtta vuođđoskuvllas lea sierra sámi luohkká , seammás go sámegieloahpahus lea eará skuvllainge gielddas . 1 Ovtta virgái sáhttet gullat máŋga prošeavtta / gieddebarggu . 1 Ovtta ságastallamis sáhttet guovddášfágat nugo sámegiella ja matematihkka leat fáddán , eará háve gis sáhttá deattuhit geavatlaš ja estehtalaš fágaid . 1 Ovtta suorggis lea nuppástuhttin leamašan seamma ládje goappaš riikkain : Suomas leanahearrá goziha leanadoavttir doaimma ja maŋimus rievdadeami vuođul de Norggas fylkkamánne goziha fylkkadoaktára doaimma . 1 Ovtta suorggis lea nuppástuhttin leamašan ládje goappaš riikkain : Suomas leanahearrá goziha leanadoavttir doaimma ja maŋimus rievdadeami vuođul de Norggas fylkkamánne goziha fylkkadoaktára doaimma . 1 Ovtta stáhtačállis lea ovddasvástádus hovdet ja juogadit ja ovttaidahttit politihkalaš barggu . 1 Ovtta sadjái čohkkejuvvon čáliheapmi maiddái kvalihtehtasihkkarastá jienastuslogu nu ahte sáhttá šaddat buorre bargoneavvun Sámediggái válgga ráhkkaneamis go galgá dohkkehit listoevttohasaid ja evttoheddjiid ja go galgá čađahit ja loahpahit válgga . 1 Ovtta organisašuvdnii juolluduvvui 350 000 ru. 1 Ovtta oahpahusfága sáhttá buhttet ovttastumiin , mas lea okta 30 oahppočuoggá oahpahusfága ja 30 oahppočuoggá skuvlarelevánta fága . 1 Ovtta lanja geavahetne oađđinlatnjan . 1 Ovtta jagi skuvlastreaika giliskuvlla bealis 1 Ovtta jagi oassádalai skuvla riikkaviidosaš ruovttubáikegilvvus . 1 Ovtta jagi oahpahuvvui sámegiella ja kemiija oktanaga , ja studeanta fertii válljet nuppi dán guovtti fágas ( studeantta áigumuššan lei doavttirin oahppat , ja dalle ferte leat kemiija fágasuorggis ) . 1 Ovtta jagi lei skuvllas bearráigeahčči guhte ii liikon dán hommái . 1 Ovtta jagi ledje mus fásta diimmut luohkkálanjas ja mus lei alccen heivehuvvon beavdi . 1 Ovtta ja seammá guovllus lea okta oktasaš hálddašeapmi buoremus , sihke otnáš servodatsystema geažil ja go álgoálbmoga olbmuin ja stuorraservodaga eará olbmuin leat gaskavuođat ruossut doarrás ja latnjalassii . 1 Ovtta háve mun muittán erenoamážit , moai uhces ean doarrán . 1 Ovtta gieldda searvan miellahttun sámegiela hálddašanguvlui lea deaŧalaš áinnaskas olbmo riektái geavahit sámegiela go deaivida almmolaš ásahusaiguin . 1 Ovtta geažis galget loktet áššiid maid sámi servvodaga siskkobealde háliidit digaštallat , ja leat arenan giela ja kultuvrra ovdáneapmái . 1 Ovtta gaskka orui hui moalkái ceavzá go mánáidgárdi obanassiige , dainna go livččii šaddat hirbmat proseassa maŋŋá ođđasit álggahit mánáidgárddi . 1 Ovtta gaskka mii geahččaleimmet dan láhkái , ahte mii oahpaheimmet guovtti gillii lohkat seammás , muhto dát orui menddo váttis guovtti gillii . 1 Ovtta gaskka lei virgelohpi go bargen boazodoallohálddahusas Romssa guovllus . 1 Ovtta gaskka lei son Duottarstobu hoavdan , muđui lea son bargan sihke hoteallas ja samvirkelágas . 1 Ovtta eksámenčállosii lei sensor nu liikon ahte čállá : « Bivddán du árvvoštallat diktit stiilla maid oahppi nr. 2 lea čállán boahtit ávkin sámi lohkangirjái , dan maid Edel Eriksen dovdá go son lea miellahttu joavkkus geat leat čohkken čállosiid dasa . 1 Ovtta eiseválddi vuosttaldeamis lea maid váikkuhus eará eiseválddiid vejolašvuhtii ovddidit vuosttaldeami . 1 Ovtta doalloovttadagas sáhttet nappo leat máŋga iešheanalis ja iešbirgejeaddji sierra boazodoalli . 1 Ovtta doalloovttadagas sáhttet leat okta boazoeaiggáda dahje eambbogat . 1 Ovtta departemantačoahkkimis lei sámi skuvlaáššiid ráđđeaddi . 1 Ovtta dain vuosttaš sámegiel lávlungirjjiin doaimmahii Pekka Lukkari . 1 Ovtta bellodahkii juolluduvvui 250 000 ru. 1 Ovtta beaivvi ožžo mu váhnemat telefovnna bussefitnodagas . 1 Ovtta barggu ruhtadii dutkanráđđi ja oktii – kulturdiehtagis – lei universitehtastipeanda mii lei merkejuvvon sámi dutkamii . 1 Overgangsstønad ( Bokmål ) 1 Ove Johnsen , SVL sámediggejoavku 1 Ove Johansen , SVL sámediggejoavku 1 Ovdáneapmi čájeha ahte stáhta gáržžida suohkaniid ruhtadili . 1 Ovdáneapmi čuovvu stáhta eiseválddiid ulbmila addit Sámediggái stuorát dadjamuša ja válddi áššiin mat erenoamážit beroštahttet sámi álbmoga . 1 Ovdáneapmi álgoálbmogiid ektui dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis 1 Ovdáneapmi sáhttá leat čadnon dasa go Ságat addá fálaldaga álbmogii mii ii hálddaš sámegiela , seammás go lea lassánan dihtomielalašvuohta sámi identitehtii dán áigodagas . 1 Ovdáneapmi mii guoská ohppiid lohkui geat válljejit sámegiel oahpahusa , čájeha makkár dilli sámegielas lea Norggas . 1 Ovdáneapmi logus galle máná váldet vuostá julevsámegielat fálaldaga , lea nugo Tabealla 2.5 vuollelis čájeha . 1 Ovdáneapmi lea leamaš lossat máŋgasiidda , sihke sidjiide geat háliidivčče oaidnit sámekultuvrra ollásit jávkama , ja kultur- ja giellanannejeaddjiid njunnožiidda . 1 Ovdáneapmi goittotge ii leat dáhpáhuvvan nu johtilit dán suorggis . 1 Ovdáneapmi ferte dáhpáhuvvat ee. ovttasráđiid Nordlándda fylkkasuohkaniin ja Finnmárkku fylkkagielddain ja Sámedikkiin . 1 Ovdáneapmi ferte dáhpáhuvvat ee. ovttasráñiid Nordlándda ja Finnmárkku fylkkasuohkaniiguin ja Sámedikkiin . ” 1 Ovdáneapmi dárogielas lea maŋimus 2 jagi leamaš oalle mearkkašahtti , ja muhtin sámečearddalaš mánát sáhttet velá cealkit oalle bures maiddái čálalaččatge dárogillii . 1 Ovdáneapmi das maŋás lea leamaš erenoamáš stuoris . 1 Ovdánanságastallan-sátni deattuha mii dát ságastallamiid lea ; mo oahppi doaibmá , oahppá ja ovdána . 1 Ovdánanságastallan ja unnitlogugielat mánát Skuvlii álget iešguđege riikka ja kultuvrra mánát . 1 Ovdánanságastallan galgá leat deaivvadeapmi mas oahppi movttáska bargat juvssahahtti ovdánamihttomeriid olahit . 1 Ovdánanságastallamis galgá boahtit ovdan mo oahppi doaibmá ja mo ovdáneapmi lea oahppi návccaid ektui . 1 Ovdánanságastallamis fertejit leat ovttaoaivilis das makkár mihttomeriid galget juksat boahtte áigodagas . 1 Ovdánanságastallamis ferte de geahčadit maid oahppi hálddaša . 1 Ovdánanságastallamiid váldoášši lea ahte olmmoš ieš galgá leat guovddážis . 1 Ovdánanságastallama ferte dalle maŋidit eará hávvái . 1 Ovdánanságastallama bovdehus ferte sáddejuvvot ruovttuide buori áiggis . 1 Ovdánanmihttomearit galget heivehuvvot juohke oahppái . 1 Ovdánanmihttomearit fertejit čatnasit dihto fágaide dahje dihto bargobihtáide maid oahppi galgá dahkat . 1 Ovdánanmihttomearit Vuođđoskuvllas leat olu oktasaš oahpahusmihttomearit , sihke fágalaččat ja sosiálalaččat . 1 Ovdánanmihttomeari galgá sáhttit mihtidit , ja oahppi ja váhnemat fertejit skuvlla váccidettiin diehtit ahte lea go mihttomearri olámuttos . 1 Ovdánahttit vuovdedoalu infrastruktuvrra mihttoguvllot birasdárbbuid ja luonddušláddjivuođa áimmahuššama rámmaid siskkobealde , vai addá buoret beassama vuovderesurssaide , mii lea vuođđun eanet vuovdevuđot árvoháhkamii . 1 Ovdánahttit Biebmonašuvnna Norgga ja buvttadit biepmu mas báikkálaš identitehta galgá leat deháleamos nannensuorgin dasa ahte biebmosuorggis ovdánahttit ođđa ealáhusaid . 1 Ovdánahttinprográmma bokte fállá Inno-vašuvdna Norga gillevuođđuduvvon mátkeealáhus-fitnodagaide nationála ja internationála profilerema ja márkanfievrrideami . 1 Ovdánahttinforuma konklušuvdna lea ahte nuppástuhttin lea lihkostuvvan bures sidjiide geat leat váldán oahpu , muhto lea veaháš eahpečielggas sin dáfus geat leat válljen ásahit sierra doaimmaid . 1 Ovdánahttinforuma dieđuid mielde ii leat boazodoalloealáhusas álkit dilli dál go ovdal nuppástuhttinprográmma . 1 Ovdánahttinforum vel ceggejuvvo , masa sámi ealáhussearvvit nugo Goahtegearret , Sámi bivdo- ja meahcástansearvi , Duojáriid ealáhussearvi , Sámiid Duodji ja Bivdi bovdejuvvojit ee. gulahallan dihtii bušeahta ráhkadeamis ja prográmmaválddahallama stuorát nuppástusain . 1 Ovdánahttin lea čájehan ahte dárbbašuvvojit doaibmabijut njuolga daid iešguđet sámi joavkkuide , ja lagaš ovttasbargguin guoski joavkkuiguin . 1 Ovdánahttin , rievdan ja nuppástuhttin fertejit vázzit giehtalaga árbevieruid ja árvvuid seailluhemiin ja viidáseappot doalvvuhemiin . 1 Ovdánahttimis digitála reaidduid sámi gielaide ii dušše guoskka vuoiggalašvuhtii ja dásseárvui . 1 Ovdádanguovddáš / fitnodat Utviklingssenter / - selskap 1 Ovdla mearriduvvon čoahkkinplána 1 Ovdelis dán jagi leat mearridan ahte giellaráđđi galgá fuolahit čállinbargguid Sámi giellalávdegotti ovddas . 1 Ovdehuvvo ahte orgána masa ášši guoská , jus eahpádus bohciida , galgá Sámedikkiin čielggadit háliida go Sámediggi ášši gulaskuddamii vai ii . 1 Ovdehuvvo ahte fitnomáhtolaš kulturlágádusat huksejuvvojit ain eambbo . 1 Ovdehussan sámegiela geavaheapmái fágalaš oktavuođain lea ahte gávdnojit fágaterminologiija ja fágadoahpagat sámegillii mat gokčet dárbbuid juohke dilálašvuođas . 1 Ovdehussan lea ahte oahpaheaddji geatnegahttá iežas oahpahit giellaseaguhusguovlluin . 1 Ovdehussan gárgedit mánáid identitehta sápmelažžan lea sorjavaš das makkár dilli sámegielas lea mánáidgárddi báikkálašservodagas . 1 Ovddádusguvllot , oññaháltásaš ja gilvonávccalaš ealáhuseallimii galget láhččojuvvot vejolašvuoñat . 1 Ovddádusbellodat beasai gieldastivrii 1999:s olles čiežain áirasiin . 1 Ovddosguvlui de galget leat čuovvovaš dutkansuorggit leat guovddážis : 1 Ovddos guvlui ealáhus ferte máhttit heivehit iežas riikkaidgaskasaš gávpešiljuid girjás gálvojerrui . 1 Ovddos guvlui Sáčča " Nasjonal turistveg " ásaheami fertejit geavahit , vai das leat buorit váikkuhusat fylkii muđui . 1 Ovddit áigemearri lea muhtun guovlluin ipmirduvvon nu ahte geažotbeallji lea vaikko gean opmodat maŋŋel golggotmánu 31. beaivvi . 1 Ovddit § 8 sihkkojuvvo 1 Ovddit vahkkoloahpa dán jagi Nilut Cup oktavuođas Guovdageainnus , lei SNPL mielde ávžžuheamen nuoraid čálihit jienastuslohkui , ja jugii dieđuid SNPL barggu birra nuoraide ja Sámedikki birra oppalaččat . 1 Ovddit sotnabeaivvi ovddidii ráđđehus ođđa doaibmabijuid eksportadiđolaš ealáhuseallima várás ja smávva ja gaskageardán fitnodagaid várás . 1 Ovddit sohka ¬buolvvaid dieđut ja árvvut leat vurkejuvvon min gillii , mii dalle lea čoavdda sihke ovddeš áigái ja boahtteáigái . 1 Ovddit siiddu guokte govadaga govvidit ahte visot válggain jagiin 19892005 ledje Sámedikki jienastuslogus válgabiiredásis stuora rievddadeamit sihke go lea sáhka álgovuolggalaš sturrodagas ja rievddademiid mearis válggas válgii . 1 Ovddit raporttat ráhkaduvvojedje jagiid 2000 ja 2004 , ja raporta « Sámegiela geavaheapmi . 1 Ovddit raporteremis , jagi 2003 , lei Bondevik II-ráđđehusa finnmárkkuláhkaevttohus ( Od.prp.nr. 53 ( 2002 – 2003 ) ) guovddážis sihke ráđđehusa ja Sámedikki raporttain , ja ILO áššedovdi lávdegotti meannudeamis . 1 Ovddit raporta Sámedikkis 2003:s lei ollislaččat Ráđđehusa finnmárkkuláhkaevttohusa birra . 1 Ovddit plána bargguid áiggi álggahii Eanandoallodepartemeanta árvobuvttadanprográmma biepmu váste . 1 Ovddit konferánssas mearriduvvui Johkamohkejulggaštus oktasaš sámi vuoigatvuođaid ja áigumušaid hárrái . 1 Ovddit konferánssa rájes lea ON váldočoahkkin čakčat 2007 mearridan álgoálbmot vuoigatvuođaid julggaštusa . 1 Ovddit jagiin lea juolluduvvon 150 000 ru prošeavtta vuosttáš oassái . 1 Ovddit jagiid vásihusloguid vuođul lea rámma juogaduvvon ovttaskas sektuvrraide . 1 Ovddit jagiid riegádan boazu , mii ii leat miessemánu 31. beaivvi rádjái merkejuvvon lobálaš merkii , galgá dábálaččat vuvdojuvvot orohatstivrra , dahje siidastivrra ovddasvástádusa olis . Vuovdima boahtu gahččá eaiggádii . 1 Ovddit jagiid riegádan boazu , mii ii leat miessemánu 31. beaivvi rádjái merkejuvvon lobálaš merkii , galgá dábálaččat vuvdojuvvot orohatstivrra , dahje siidastivrra ovddasvástádusa olis . 1 Ovddit dievasčoahkkimis ovddideimmet mii guorahallanášši energiijapolitihka ja árbevirolaš sámi ealáhusaid birra . 1 Ovddit dadjosa goziheapmi galgá ráddjejuvvot dakkár dieđuide , mat lunddolaččat čuvvot vuovdinorganisašuvnna doaimmas juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid gávppašeami birra , erenoamážit goziheapmi ahte bivdojuvvon sálaš ja gáddái buktojuvvon sálaš sohpet daidda mearrádusaide , mat leat addojuvvon dán lága §§ 4 , 5 , 5 a , 6 ja 11 vuođul . 1 Ovddit buolvvas leimmet máŋgasat geat álggiimet oahpaheaddjin Finnmárkkus formálalaš sámegiela ja kultuvrralaš máhtuid haga . 1 Ovddit artihkkalis čállá Unni Nilsen Fálesnuori skuvladili birra 1700-logus ahte lei oalle buorre skuvlafálaldat dalle , muhto ahte jahkečuohtemolsumis lei skuvla buorremuddui goarránan . 1 Ovddit almmustus dán ráiddus , Sámi logut muitalit II , kápihttal 3 Vuođđoealáhusat boazodoallu , eanadoallu ja guolásteapmi , bidjet SED guovlluid vuođđun ( Andersen 2008 ) . 1 Ovddit Sámediggi lea ge bidjan vuođu man ala mii sáhttit hukset viidáset . 1 Ovddit Sámediggeráđđi dagai čuovvovaš mearrádusa áššis R 21/97 : 1 Ovddimužžan háliidan giitit bovdejumi ovddas deike . 1 Ovddimustá de galget sámi girkomiellahtut muosáhit dan ahte girku doaibma ja sárdni speadjalastá sin eallima ja dagaha ahte sin eallimis lea oaivil . 1 Ovddimussan leat Finnmárkkulágas njuolggadusat hálddašeami birra . Finnmárkku ássiin leat maid vissis vuoigatvuođat earret eará bivdui ja lubmemii . 1 Ovddimusas leat gažaldagat vuoigatvuođas oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii , ja gos oahppit sáhttet oažžut dán vuoigatvuođa ollašupmái . 1 Ovddimus olbmot bohte Davvi-Skandinaviai sullii 11 000 dás ovdal . 1 Ovddiduwon evttohusat 1 Ovddiduvvon árvalusat 1 Ovddiduvvon árvalus ulbmila birra ja dan birra geaidda ortnet lea jurddaSuvvon , orru leamen dohkálaS . 1 Ovddiduvvon prosedyrašiehtadus ii guoskka Sámedikki vejolašvuhtii ráđđádallat ráđđehusain bušeahta oktavuođas . 1 Ovddiduvvon mearkkašumit ja eavttuhusat Sámediggeráđi árvalus Sámediggái : 1 Ovddiduvvon mearkkašumit 1 Ovddiduvvon eavttuhusat Čoahkkinjođihangotti árvalus Sámediggái : 1 Ovddiduvvon eavttuhusat Čoahkkinjođihangotti árvalus : 1 Ovddiduvvon eavttuhusat ja mearkkašumit 1 Ovddiduvvo ” siseatnanavádatplána ” mii vuosttamužžain galgá leat siseatnama vejolašvuoñat ja hástalusat ealáhusovdáneamis , máhttoovddáneamis ja suodjalusdoaimmain , ja vihkkedallat daid gáhttengáibádusaid vuostá . ” 1 Ovddiduvvo ođđa ollislaš árvalus mas olle buhtaduslávdegotti evttohus boahtá ovdan fárrolaga . 1 Ovddidit ásahusa ollislaš gulahallanplána . 1 Ovddidit sámi tearpmaid lea váttis ja áddjás bargu . 1 Ovddidit sámi ovttasbarggu riikkarájáid rastá ja nannet sámiid oktasaš jiena riikkaidgaskasaččat . 1 Ovddidit skuvlagirjeráju čoakkáldagaid skuvlla fálaldagaid vuođul Čoakkáldagat galget sisttisdoallat buot girjjiin , áigečállagiin , áviissain , filmmain , musihkain ja digitálalaš mediain jna. , ja dát fertejit ovddiduvvot skuvlla fálaldaga ja Máhttoloktema mielde . 1 Ovddidit ođđa eanajuohkinlága proposišuvnna 1 Ovddidit mearra ealáhusaid ovdáneami 1 Ovddidit ja čuovvut FIN oktasaš bargiidpolitihka . 1 Ovddidit ja kommersialiseret vásáhusfálaldagaid mat leat vuođđuvuvvon sieiva sámi kultuvrii . 1 Ovddidit ja doaimmahit departemeantta teknihkalaš infrastruktuvrra , ja maid IKT-vuogádagaid . 1 Ovddidit gaskavuođa gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Ovddidit evttohusaid dasa mo sápmelaččaide sáhttet sihkkarastojuvvot vejolašvuođat ávkkástallat iežaset guovlluid luondduriggodagaiguin ja mas deasta sámi kultuvrra gáhttemii lea guovddážis , seammás go dohkkehuvvojit daid álbmogiid beroštusat , mat eai leat sámi álbmogat . 1 Ovddidit evttohusa ahte eanajuohkinriektái addit gelbbolašvuođa čielggadit boazodoalu siskkáldas vuoigatvuohtagažaldagaid . 1 Ovddidit etihkalaš njuolggadusaid álgoálbmogiid ektui ekonomalaš doaimma oktavuođas davviguovllluin . 1 Ovddidit ekonomalaččat gilvoceavzilis mearrafievrredeami 1 Ovddidit digitála vuođđostruktuvrra álgoálbmotgielaid várás . 1 Ovddidit buvttadeami ja válljenvári dearvvaš ja dearvvašvuođaovddideaddji biepmuin ja borramiin , nu ahte geavaheaddjit sáhttet válljet biebmodoalu dearvvašvuođaeiseválddiid ávžžuhusaid mielde . 1 Ovddidit buori elliidčálggu ja vuordá rabasvuođa ealáhusas elliidčálgogullevaš dilálašvuođaid birra . 1 Ovddideapmi Tyttebærvikas Tyttebærvika Olggut Ivgus lea buorre ovdamearka dasa man bures ovddidanbarggu doaibmabidju sáhttá lihkostuvvat . 1 Ovddidanprošeavttat duodjeealáhusa várás 1 Ovddidanprošeakta mii evttohusas lea , Iivčče bures heiwolaš gaskaoapmi ealáskuhttit mátta-sámegiela geavaheami . 1 Ovddidanprošeakta Davvi-Trøndelága fylkkasuohkanis 1 Ovddidanprográmmaevttohus lea ovdandivvun RGO ávžžuhusain buktit ruovttoluottadieñáhusaid . 1 Ovddidanprográmma sámiid diliid birra joatkkaskuvllain , lea okta áŋgiruššansuorgi mas Sáme ­dikkis leat buorit vásihusat . 1 Ovddidanprográmma lea okta strategiija prográmma áigodahkii 2008 ja 2009 . 1 Ovddidanforum doaibmá prográmma referánsajoavkun . 1 Ovddidanforum bođii 01.01.99 ovddit nuppástuhttinstivrra sadjái . 1 Ovddidanbargu dáhpáhuvvá Romssas riikkalaš ja riikkaidgaskasaš konteavsttas . 1 Ovddidan dihtii ulbmillaš dásseárvobarggu boazodoalus bealit leat soahpan čielgasit lasihit beallelašdoarjaga . 1 Ovddidan dihte sámegiela geavaheami lea Sámediggi juolludan ruđa giellaprošeavttaide sihke olggobealde ja siskkobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Ovddida ja bearráigeahččá gearggusvuođabargguid váikkuhangaskaomiid lagas ovttasbargguin ealáhusaiguin , eará departemeanttaiguin , fágaetáhtaiguin ja suodjalusain . 1 Ovddeštuvvon preassa . 1 Ovddežis maid leat leamaš stuorra čázádathuksemat Tydála gielddas ja danne leat juo massán stuorra sámi kulturmuitoárvvuid guoskevaš guovlluin . 1 Ovddežis leat čuovvovaš gielddat mielde sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllus : Guovdageaidnu , Kárášjohka , Deatnu , Unjárga , Porsáŋgu Finnmárkkus , Gáivuotna Romssas , Divttasvuotna Norlánddas ja Snoasa Davvi-Trøndelágas . 1 Ovddežis leat Bargiidbellodat , Sámi álbmotlihttu , Sosialisttalaš gurutbellodat , Guovddášbellodat ja Ovddádusbellodat registrerejuvvon sámepolitihkalaš organisašuvdnan . 1 Ovddeš čielggadeamit leat boarásmuvvan , eai ge atte ollislaš gova das makkár vahágiid sáhttá dagahit guovllu sámi kultuvrii . 1 Ovddeš áigi rievdá dávjá go galgat muitalit dan birra ollu jagiid maŋŋil . 1 Ovddeš áiggiid politihka vuođul , mas dihto ­mielalaččat bargojuvvui beassat eret sámi kultuvrras , gárgeduvve eatnat negatiiva miellaguottut sámiid ektui . 1 Ovddeš áiggiid geavahedje sistti , muhto dađistaga álge goarrut gávttiid bájas dahje gággásis . 1 Ovddeš áiggi olbmot hálle kymrigiela Walesa miehtá , ja ovdalaš go eaŋgalasalbmát bohte Stuorrabritánniai , de kymrigiella geavahuvvui ain viidát guovllus . 1 Ovddeš áigge lei dábálaš ahte nuorat orro vánhemiid luhtte ollesolmmožin . 1 Ovddeš sámi- ja minoritehtaáššiid stáhtačálli Raimo Valle 1 Ovddeš stáhtaráđi Odd R. Enoksen initiatiivva vuođul dollojuvvui 26.04.00 oktasaščoahkkin Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtačálli Pedersen , Suodjalusdepartemeantta stáhtačálli Singsaas ja sámediggepresideantta gaskka Meavkke-Alitčohka báhčinguovllu birra . 1 Ovddeš soabadeapmi suodjalanplánaid oktavuođas sámi guovlluin lea jotkojuvvon , ja mielde leat boahtán ođđa mearrádusat dan birra ahte suodjalus ii galgga hehttet ávkkástallama luondduávdnasiiguin mat čatnasit sámi kultuvrii . 1 Ovddeš skuvlahoavda Johan Lyngstad mieđiha ahte Loabát skuvlla ja Sámeskuvlla gaskavuohta ii leat leamašan dohkálaš . 1 Ovddeš skuvlahoavda Ernst Hokland válddahallá dán ášši ná Fálesnuori ektui : « Guovddáš eiseválddit celke ahte berre vuođđudit biirriid main lei nu buorre luohkkájuohkin go vejolaš , seammás go báikkálaččat fas bohte gáibádusat álggahit ođđa smávva biirežiid Áhpenjárggas , Jiepmaluovttas , Gieldaluovttas ( Skádjasullos ) ja Veaiggevuonas . 1 Ovddeš rektor Toralv Pedersen čohkkii daid sierra perbmii . 1 Ovddeš ovttamielalašvuohta suodjalanplánaid birra sámi guovlluin jotkojuvvui suodjalanláhkaásahusas Holmvassdalena luonddumeahci várás Grane suohkanis Nordlándda fylkkas , ja Trostenelva luonddumeahci várás Roan suohkanis Mátta-Trøndelága fylkkas . 1 Ovddeš ortnegat mat gusket hálbbiduvvon hattiide ja bonusortnegiidda galget jođánepmosit fas doaibmagoahtit . 1 Ovddeš oahppit ledje buohkat ovttamielas das ahte skuvla lei sosiálalaš čoaggananbáikin lullisámiide . 1 Ovddeš nuortasámi / goltásámi livjelak ­guolásteami lea eanaš muddui váldán vuollásis eará sisafárren veahkadat , ja dat lea šaddan oktasašguolásteapmin sidjiide geat eaiggáduššet ja gilvet eatnamiid Njávdánleagis . 1 Ovddeš njuolggadusa ektui lea bajilčála rievdaduvvon veaháš vai boahtá ovdan ahte gaskaboddasaččat sáhttet gildojuvvot sihke juohkin , huksendoaibmabijut ja eará doaibmabijut mat leat mielde plána váikkuhusain . 1 Ovddeš ministt , 17.10.2005 1 Ovddeš lága erohussan rahpá ođđa láhka vejolašvuođa doallat čiegusin dokumeanttaid mat lonohallojuvvojit gaskal stáhtalaš orgánaid ja Sámedikki ja sámi organisašuvnnaid go dat leat konsultašuvnnaid oassin nu mo ILO-konvenšuvnna nr. 169 6. artihkal cealká . 1 Ovddeš luohttámušdoaimmat : Akershus AUFa fylkkačálli jagiid 1988-1989 Forskningsstiftelsen Fafo dutki jagiid 2000-2005 Ullensaker AUFa jođiheaddji jagiid 1985-1988 Akershus AUFa stivralahttu jagiid 1986-1990 AUFa riikkastivrra lahttu áigodaga 1990-1994 , sadjásaš jođiheaddji áigodaga 1994-1996 , jođiheaddji áigodaga 1996-2000 Foreningen Nordens Sosialistiske Ungdom nammasaš organisašuvnna presideanta jagi 2000 International Union of Socialist Youth nammasaš organisašuvnna várrepresideanta jagiid 2000-2001 Norges Gymnasiastsamband ( NGSa ) riikkastivrra lahttu jagiid 1987-1988 Redd Barna stivralahttu jagi 2001 rájes Norsk organisasjon for asylsøkere ( NOASa ) stivralahttu jagiid 2003-2005 Falstadsenteret nammasaš ásahusa stivralahttu áigodaga 2000-2005 Ullensakera dásseárvolávdegotti lahttu jagiid 1987-1991 Akershusa skovlastivrra oahppiidovddasteaddji jagiid 1986-1988 Akershusa skuvlalávdegotti lahttu jagiid 1989-1995 Dábálaš fágasurggiid lávdegotti lahttu áigodaga 1987-1989 Boligutvalget nammasaš lávdegotti lahttu jagiid 2000-2002 ( NOU ) Vuođđooahpahusa kvalitehtalávdegotti lahttu jagiid 2001-2003 ( NOU ) 1 Ovddeš lohpi heađis oažžut geavahit suomagiela veahkkegiellan , seamma láhkai go sámegiela , dál heaittihuvvui . 1 Ovddeš kodabrihkká lea vejolaš geavahit fas , muhto dan ferte vuos ođđasis programmeret . 1 Ovddeš iskkadeamit leat čájehan ahte Davvi Norggas lea unnit beroštupmi váldit badjelii eanadoalu go eará guovlluin . 1 Ovddeš bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen 1 Ovddeš alimusriekteduopmár , Carsten Smith nammaduvvui lávdegotti jođiheaddjin . 1 Ovddeš VPN- čoavddus heaitá doaibmamis Dat ovddeš vpn-čoavddus heaitá doaibmamis skábmamánu 3. b. 2009 . 1 Ovddemus maid muittán lea go buohkat gehčče munnje ja háliidedje diehtit máhtán go hupmat . 1 Ovddasčállinmolssaeaktu MMMM ( 2002 ) atná ee. vuođđun sahkkuivuođa mii vástida 1,8 mánnái juohke nissonii jagi 2005 rájis , ja riikka siskkáldas mobilitehta nugo áigodagas 1990-2001. 7 Logut ođđajagemánu 1. b. buot jagiid . 1 Ovddasvástádussuorggit ja váikkuhangaskaoamit Bargo- ja čálgoetáhtas lea ovddasvástádus čađahit bargomárkanpolithihka ja iešguđet bargomárkandoaibmabijuid . 1 Ovddasvástádussii gullet mediahálddašeapmi ja mediagoziheapmi , strategalaš gulahallan suorggi ektui , ráđiid addin ossodagaide ja politihkalaš njunušgoddái . 1 Ovddasvástádussii gullet fylkka 15 feargagaskka ge . 1 Ovddasvástádusjuohku ja oppalaš doaimmat 1 Ovddasvástádusjuohku ja oktiiordnen 1 Ovddasvástádusjuohku dearvvasvuođabálvalusas Stáhtas lea ovddasvástádus oadjomáksimiin , buohcciviesuin ( dearvvasvuođafitnodagain ) ja eará spesialistalaš dearvvasvuođabálvalusas masa maiddái gullá psykalaš dearvvasvuođasuodjalus ja spesialistalaš gárihanfuolla . 1 Ovddasvástádusdilálašvuohta lea almmotge nu ahte go doalaheaba goabbat doalu , de leaba liikká solidáralaččat ovddasvástideaddjit . 1 Ovddasvástádusa sirdin Sámediggái maiddái dahká čielgaseabbon juohkehažžii geainna galgá váldit oktavuođa go galgá gieđahallat iežas vuoigatvuođaid persovdnadieđuidlága vuođul , nugo geahččanrievtti . 1 Ovddasvástádusa juohkin dearvvašvuođa- ja sosialsuorggis čilge geas lea ovddasvástádus deavdit geavaheddjjiid vuoigatvuođaid dan suorggis . 1 Ovddasvástádusa berre doaimmahit lagaš gulahallamis Sámedikkiin , ja Sámedikki politihka láidesteamit berrejit biddjojuvvot vuođđun . 1 Ovddasvástádusa bealit fertejit leat čielgasit definerejuvvon . 1 Ovddasvástádus viidáset plánabarggus sáhttá biddjojuvvot dan gildii , mas doaibmabidju lea , jus plánen ii dahkkojuvvo goalmmát lađđasa vuođul . 1 Ovddasvástádus vearuhit luondduresurssaid , dasa gullá maid petroleum- ja fápmoráhkkanussuorgi . 1 Ovddasvástádus sámi áššiide lea 2009 čavčča rájes sirdojuvvon Bargo- ja searvadahttin-departemeanttas Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii . 1 Ovddasvástádus sámegiela oahpahusas lea juhkkojuvvon máŋgga eiseváldái : • Gielddain / fylkkagielddain lea ee. ovddasvástádus mánáidgárdefálaldagaid ja vuođđooahpahusa plánemis , lágideamis ja čađaheamis . 1 Ovddasvástádus stáhta gonagaslaš opmodagain . 1 Ovddasvástádus sisttisdoallá earret eará ahte fylkkasuohkan háhkandoaimmastis galgá fuolahit vuđolaš gáibádusaid olmmošvuoigatvuođaide , bargiidvuoigatvuođaide ja birrasii – ja galgá vel váikkuhit skáhppojeaddjiovddideapmái . 1 Ovddasvástádus ovttastahttit departemeantta fárrolasjohtolatbarggu , birasgažaldagat ja buoridit johtolaga nema . 1 Ovddasvástádus mii lea čadnon luoddainfrastruktuvrra plánemii , huksemii , doibmii ja geavaheapmái . 1 Ovddasvástádus maiddái sámiidge vástevaš buriid dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusaid sihkkarastimis , gullá bajimus dássái . 1 Ovddasvástádus lohkamis ja válgga loahppameanuin Dain gielddain main leat 30 olbmo dahje eanebut girjejuvvon Sáme ¬dikki jienastuslohkui , galgá gieldda sámeválgastivra čađahit gaska ¬boddasaš lohkama ovddalgihtii jienastagain ja válgadiggejienastagain ( láhkaásahusa § 62 ) . 1 Ovddasvástádus lea nannosit čadnon daidda dárkkistanvugiide mat fápmudeaddji orgánas leat . 1 Ovddasvástádus ja hálddašeapmi – 23.03.00 čielggadus Sámedikki vuollásaš ráđiid doaimma boahttevaš organiserema birra ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Ovddasvástádus ja hálddahus – Sámedikki vuollásaš ráđiid doaimma boahttevaš organiserema čielggadus , beaiváduvvon 23.03.00 . 1 Ovddasvástádus ja hálddahus - 23.03.00 beaiváduvvon čielggadus Sámedikki vuollásaš ráđiid doaimma boahttevaš organiserema birra . 1 Ovddasvástádus integrerejuvvon NORAD-hálddašan ambasádain sirdojuvvui departementii jagi 2004 ođđajagemánu 1. b. 1 Ovddasvástádus iešguđetlágan márkaniin lea juhkkojuvvon ossodatkontuvrraide . 1 Ovddasvástádus gearggusvuođaáššiin ja iešguđetlágan bargguin mat gusket oktasašhálddahussii ja jođiheapmái . 1 Ovddasvástádus gearggusvuođaáššiin ja iešguđegelágan bargamušat mat čatnasit oktasašhálddahussii ja beaivválaš doibmii . 1 Ovddasvástádus galggašii juogaduvvot oahppi , skuvlla ja váhnemiid gaskka . 1 Ovddasvástádus fylkkamánneámmáhiid jođiheamis ja ovddideamis . 1 Ovddasvástádus fierpmádatovttasbarggu oktiiortnemis biddjojuvvo ovtta museasiidii . 1 Ovddasvástádus dán lágan fierpmádatovttasbarggu oktiiortnemis biddjojuvvo museasiidii . 1 Ovddasvástádus dákkár ohppui sirdojuvvui 1933:s Girko- ja oahpahusdepartemeanttas Eanandoallodepartementii . 1 Ovddasvástádus dutkanprošeavtta oktiiortnemis sámi museain biddjojuvvo ovtta museasiidii . 1 Ovddasvástádus departemeantta siskkáldas ekonomiijas , dás maiddái bušeahttaráhkadeamis ja ekonomiijastivremis . 1 Ovddasvástádus departemeantta siskkáldas bušeahtas ja rehketdoalus . 1 Ovddasvástádus dahkat juoidá – vejolaččat vánhemiid dáhtu vuostá 1 Ovddasvástádus : Vearroetáhta Áigodat : Joatkevaččat 1 Ovddasvástádus : Sámediggi Áigodat : Čielggadeapmi galgá gárvánit jagi 2009 . 1 Ovddasvástádus : Sámediggi Áigodat : 2009-2014 1 Ovddasvástádus : Sámediggi Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Sámediggi / Oahpahusdirektoráhta Áigodat : Joavku vuođđuduvvo giđđat 2009 1 Ovddasvástádus : Suodjalusa operatiiva váldoguovddáš Áigodat : Jagi 2009 mielde 1 Ovddasvástádus : Soahtebálvaluslágádus Áigodat : Jagi 2009 mielde 1 Ovddasvástádus : Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeanta Áigodat : Doaibmaplána áigodat 1 Ovddasvástádus : Oahppi Oahppi / váhnemat Oahppi Oahpaheaddji 1 Ovddasvástádus : Oahpahusdirektoráhta Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Oahpahusdirektoráhta ovttas Sámedikkiin Áigodat : 2010-2012 1 Ovddasvástádus : Oahpahusdirektoráhta / fylkkamánnit Áigodat : 2009-2014 1 Ovddasvástádus : Oahpahusdirektoráhta / Nordlándda Romssa ja Finnmárkku fylkkamánnit Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Oahpahusdirektoráhta / Fylkesmánnit / allaskuvllat Áigodat : 2009-2010 1 Ovddasvástádus : Nordlándda fylkkamánni Áigodat : 2009-2012 1 Ovddasvástádus : Nordlándda fylkkamánni Áigodat : 2008-2011 1 Ovddasvástádus : Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta ovttasráđiid searvi departemeanttaiguin Áigodat : 2009-2012 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta Áigodat : 2009 ja 2010 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta Áigodat : 2009 Doaibmabidju 9 . 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta ja Sámediggi Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta / Bargo- ja searvadahttindepartemeanta / Oahpahusdirektoráhta Áigodat : Gárvvistuvvo 2010 -2011(gitta das goas guorahallan álgá ) 1 Ovddasvástádus : Máhttodepartemeanta , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Sámediggi Áigodat : 2010 Sámediggi lea bidjan álgagii divaštallama Divvunprošeavtta boahtteáigásaš jođihanorganisašuvnna birra . 1 Ovddasvástádus : Kultur- ja girkodepartemeanta Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Kultur- ja girkodepartemeanta / Nidarosa bismagoddi Áigodat : 2009-2012 1 Ovddasvástádus : Kultur- ja girkodepartemeanta / Girkoráđđi / Sámi girkoráđđi Áigodat : Joatkevaččat 1 Ovddasvástádus : Konfliktaráđiid čállingoddi Áigodat : 2008/2009 1 Ovddasvástádus : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Áigodat : Joatkevaččat 1 Ovddasvástádus : Justiisa- ja politiijadepartemeanta Áigodat : Jahkásaš čuovvoleapmi bušeahttabarggus ja stivrengulahallamiin Politiijadirektoráhtain 1 Ovddasvástádus : Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta / Dearvvasvuođadirektoráhta Áigodat : 2009 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja čálgodirektoráhta Áigodat : Jagi 2010 álggus 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : Álggaheapmi jagi 2009 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : Álggaheapmi 2009 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : 2009-2014 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : 2009-2011 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : 2009 Doaibmabidju 63 . 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Áigodat : 2008-2010 1 Ovddasvástádus : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta / Nordlándda fylkkamánni Áigodat : Doaibmaplána doaibmanáigodat 1 Ovddasvástideaddji stáhtalaš eiseváldi galgá dieđihit Sámediggái makkár sámi bealit sáhttet guoskkahuvvot guoskevaš áššis . 1 Ovddasvástideaddji siidaoasi jođiheaddji galgá sáhttit ovddasvástádusa sirdit soapmásii guhte sáhttá joatkit boazodoalu su maŋŋel , geahča árvalusa § 4 – 7 . 1 Ovddasvástideaddji jođiheaddji ( id eaktu lea dárbbašlaš vai ii šatta eahpádus das geas lea ovddasvástádus lága iešguđet gáibádusaid ektui . 1 Ovddasvástideaddji eiseválddit fertejit nu farga go vejolaš bidjat johtui ávkkálaš doaibmabijuid gádjun dihtii nuortalaš kultuvrra - e.e. dainna lágiin ahte ásahit musea ja kulturguovddáža , giellaoahpahusa ja sullasaš doaibmabijuid . 1 Ovddasvástideaddji eiseválddit fertejit leat mielas bidjat nu ollu searaid go fal lea vejolaš nuortalaš kultuvrra seailluheapmái , nannemii ja ovddideapmái . 1 Ovddasvástideaddji doaimmaheaddji : Petter Drefvelin Doaimmaheaddji : Hanne Lauveng 1 Ovddasvástideaddji doaimmaheaddji : Jarle Heitmann Neahttasiiddut : www.tromfylke.no www.ungitroms.no www.troms.kulturnett.no www.kulturitroms.no www.musikkitroms.no www.177troms.no www.fysak.no 1 Ovddasvástideaddji dahje su ovddasteaddji galgá ieš vuolláičállit dan raportta maid bearráigeahčči lea čállán , muhto son sáhttá dasa čállit dárbbašlaš mearkkastagaid . 1 Ovddasvástideaddji dahje su ovddasteaddji galgá addit Guolástusdirektoráhtii dárbbašlaš veahki ja dieđuid , čájehit áššáigulli áđaid ja dokumeanttaid jna. , duođaštit máŋgosiid , dihtorčálihusaid , vuorkálisttaid jna. , ja diktit Guolástusdirektoráhta bearráigeahčči čállit mearkkastagaid sálašbeaivegirjái , vuostáiváldinjournálii ja dakkáraččaide . 1 Ovddasvástadussuorggit 1 Ovddasvásrádus : Oahpahusdirektoráhta / Fylkkamánnit / Sámediggi Áigodat : Borgemánnu 2009 1 Ovddasteaddjit Sámedikkis leat maiddái 2008 bovdejuvvon ja eaktodáhtolaččat searvan bargojo 37 avkočoahkkimiidda ja eará čoahkkimiidda Arktalaš Ráđi oktavuođas . 1 Ovddasteaddjit Mátta-Várjjaga gielddas , Knut Hamsun joatkkaskuvllas Hápmiris ja Elgå bajásšaddanguovddážis , Engerdálas , muitalit mo sii barget sámegiel oahpahusain oppalaččat ja sámi sisdoaluin erenoamážit . 1 Ovddasmanni prošeakta galgá gárvvistuvvot 2010:s. 2.17.3 Registara ovddideapmi árbedieđuid hálddašeami várás Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 950 000 ru Registara ovddideapmái árbedieđuid hálddašeami várás . 1 Ovddasmanni prošeakta eanadoalu nannema várás Sis-Finnmárkkus 1 Ovddasmanni Máret Sárá lea dakkár olmmoš gii duostá leat ovddasmannin . 1 Ovddasguvlui šaddá deaŧalaš oažžut eanemus lági mielde olbmuid bargui guhkimus lági mielde ja láhčit dili nu ahte sii geat leat olggobealde bargoeallima besset bargoeallimii . 1 Ovddasguvlui šaddet guhdeanttaide guđet leat hárjehallamis universitehta olggobealde . 1 Ovddasguvlui mii bidjat návccaid buoridit ovttasbargu nuoraidskuvlla ja joatkkaskuvlla gaskka , dadjá máhttoministtar Kristin Halvorsen . 1 Ovddasguvlui ferte čájehit stuorát fuomášumi Romssa sámi mátkeealáhusa ovddideapmái . 1 Ovddas guvlui šaddá deaŧalaš áššin registarastit erohusaid mat konjunktuvradilis leat riikkalaš ja guvllolaš dilálašvuođaid gaskkas . 1 Ovddas guvlui šaddá deaŧalaš áššin registarastit erohusaid mat konjunktuvradilis leat riikkalaš ja guvllolaš dilálašvuoñaid gaskkas . 1 Ovddalgihtii jienasteamit – dađistaga doaimmaheapmi Ovddalgihtii jienastagat maid dat jienasteaddjit leat jienastan guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui dakkár gielddas mas leat 30 olbmo dahje eanebut girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galget sáddejuvvot dađistaga dan gieldda sámeválgastivrii mas jienasteaddji lea girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui ( láhkaásahusa § 43 ) . 1 Ovddalgihtii jienasteami vejolašvuohta Norggas lea maŋimusat čakčamánu 11. b. . 1 Ovddalgihtii jienastagat maid dat jienasteaddjit leat jienastan guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui dakkár gielddas mas leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galget sáddejuvvot dađistaga válgabiirre lohkan ¬válgastivrii ( láhkaásahusa § 43 ) . 1 Ovddaldastimis hástalusaid sámi eanadoalus leat čuovvovaš hástalusat guovdilat : buoridit buvttadaneavttuid , geahpedit goluid , lasihit árvoloktema ja loktet gelbbolašvuođa . 1 Ovddabealde evttohasa nama gávnnat rubrihka masa merket . 1 Ovdačoahkkin lea ráhkkaneapmi Bistevaš Foruma 8. sešuvdnii New Yorkas miessemánu 18. - 29. b. 2009 . 1 Ovdavázzit 1 Ovdasátni Vuosttaš Sámi logut muitalit ilmmai 2008 čavčča . 1 Ovdasánis juo čujuhuvvo vuođđoláhkii mas stáhtas lea ovddasvástádus « láhčit dili dasa ahte sámi álbmot sáhttet sihkkarastit ja ovdánit gielaset , kultuvrraset ja servvodateallimeaset . » 1 Ovdasvástáduslaš 1 Ovdaskuvla 1 Ovdasiidui lea čállon HEMMELIG – čiegus . 1 Ovdasiidu Mildosat 1 Ovdasiidu 9 Ekonomalaš , hálddahuslaš ja biraslaš váikkuhusat 1 Ovdasiidu 1 Ovdasiidogovva Bjørg Monsen Vars bokte 1 Ovdarnearkkadihte lea Ráččehus juo čuoldán ráčoelahtuid oasálastirnis SOF:a stivrii ja nu fertet várra čuovvut searnrna áššerneannudan vuogi eará orgánaid guovdu . 1 Ovdaprošeavttat dutkanideaid ja prošeaktaevttohusaid ovddideapmái 1 Ovdaprošeavttas áigu Sámi allaskuvla ovttas Infonuorain Nordlándda fylkkagielddas , Sámi diehtojuohkinguovddážiin Ruoŧas ja Sámi oahpahusguovddážiin Suomas plánet oktasaš informašuvdnaáŋgiruššama sámiid birra ofelaš prošeavtta ja sullasaš informašuvdnaprošeavttaid vuođul mat gávdnojit Ruoŧas ja Suomas . 1 Ovdaprošeavttas galgá ráhkaduvvot raporta daid faktuvvraid birra mat váikkuhit nissonolbmuid ja nuoraid oččodeami eanandollui , infrastruktuvrraid birra mat gusket dása , man ulbmil lea čilget dili , ulbmila , mandáhta , vuoruhansurggiid , prográmma organiserema ja ruhtadeami ja makkár doaimmat galget čađahuvvot vai joksá ulbmiliid . 1 Ovdaprošeavtta vuođul lea ráhkaduvvon gáibádusčilgehus interneahta ja intraneahta diehtojuohkinfálaldahkii . 1 Ovdaprošeavtta golut ledje 34,5 milj. ruvnno . 1 Ovdaprošeakta loahpahuvvui juovlamánus 1999 . 1 Ovdaprošeakta galgá leat gárvvis 2001 guovvamánus . 1 Ovdaprošeakta Beaivváš Sámi Teáhter : ráđđelahttu Vibeke Larsen , tel 94 13 01 16 | Silja Somby , Beaivvái Sámi Teáhtera diehtojuohkinjođiheaddji , mobiila 99 45 38 24 1 Ovdaprošeakta : Viester-Alas 29 000 ru doarjjan ovdaprošektii " Viester-Alas " mii lea dáiddaprošeakta Viestterálas olbmuid historjjá ja dáláš dili birra . 1 Ovdaolmmoš ii bidjan goassege reivve skuvlastivrra ovdii . 1 Ovdaoastin dahje eará riektegávpi , man bakte soapmásii eaktuduvvo riekti háhkat oamastanvuoigatvuođa dahje eará vuoigatvuođa goržái , manaha lágalašvuođa maŋŋil viđa jagi doaimma . 1 Ovdandollojuvvui ahte juos dološ áiggi rájes geavaheapmi árbevirolaš dulkojumi mielde ii suddje sámiid boazodoalu , mii lea sámi kultuvrra bisuheami vuođus , guovlluin gos boazodoallu lea árbevirolaččat doaimmahuvvon , de sáhttet čujuhit dáid konvenšuvnnaid láhkavuđđosii maiddái soahpameahttunvuođas priváhta eanaeaiggádiiguin . 1 Ovdandollojuvvui ahte eaiggáduššanriekti fertii adnojuvvot caggojuvvon dasgo guovlu lei geavahuvvon dainna oainnuin ahte lei sáhka geavahanrievttis , iige eaiggáduššanrievttis . 1 Ovdanbuktin lea oassi Universal Periodic Review ( UPR ) , gažadanortnet mii čađahuvvo ON olmmošvuoigatvuođaráđis buot ON mielláhttoriikkaiguin . 1 Ovdanbuktima álggahit tabeallain mii vuosttažettiin čájeha suohkaniid jienastuslogusturrodaga válggain 2005 ja 2009 , ja loguid nominealla rievdamiid dan guovtti válgga gaskkas . 1 Ovdanbiddjon čoahkkinortnetevttohus biddjo fápmui geassemánu 11. b. 1993 , earret cealkka ' Válgalávdegoddi evttoha makkár Sámedikki váldolávdegottiid čoahkádus berre leat mii sihkkojuvvo . 1 Ovdanbiddjon čoahkkinortnetevttohus biddjo fápmui geassemánu 11. b. 1993 , earret cealkka " Válgalávdegoddi evttoha makkár Sámedikki váldolávdegottiid čoahkádus berre leat " , mii sihkkojuvvo . 1 Ovdanbiddjojuvvon evttohusat saddejuvvojit Sámediggeráđđái . 1 Ovdan lea dat hástalus ahte fertešedje hábmet oktasaš strategiijaid riikkaidgaskasaš guovlluid várás , juogo geográfalaš lagašvuođa geažil dahje ealáhuslaš / kultuvrralaš sullasašvuođa geažil . 1 Ovdan lea dat hástalus ahte fertešedje hábmet oktasaš strategiijaid riikkaidgaskasaš guovlluid várás , juogo geográfalaš lagašvuoña geažil dahje ealáhuslaš / kultuvrralaš sullasašvuoña geažil . 1 Ovdamunnin lágain lea ahte láhka lea dat riektegáldu man geavaheaddji álkimusat sáhttá gávdnat . 1 Ovdamunnin lea jus lea alit oahppu arkeologiijas / historjjás dahje sullasaš oahppu . 1 Ovdamunnin lea jos lea máhtolašvuohta neahttabálvalusain ja almmuheamis Internehttii . 1 Ovdamearkkat álgoálbmotgielaid ealáskahttimis Álgoálbmogiin erenoamážit ruonáeatnanlaččat ja maorit guđet orrot Aotearoas / Ođđa Zealánddas , leat dahkan ollu nanusmahttin dihtii iežaset gielaid , ja Ruonáeatnamis ii báljo leat vejolaš gohčodit inuihttagiela áitojuvvon giellan šat . 1 Ovdamearkkat stivrengaskaoapmin leat : Láhkaaddin , organiseren , ruhtadanortnegat , plánen , ulbmilstivren , fálaldagaid mudden ja jearaheapmi , oktiiortnendoaibmabijut ja šiehtadallamat . 1 Ovdamearkkat movt sáhttá láhčit sámegiela oahpahusa girjjiid ja luohkkálanja haga allaskuvlalektora Elisabeth Utsi Gaup ja allaskuvlalektora Astrid Turi Gaup bokte . 1 Ovdamearkkat lea máhtu čáhcerávgga ja máttu birra . Dát leat vierut mat dálge leat oahppásat sámi guovlluin . 1 Ovdamearkkat guhkit váidináigemearrái lága vuođul leat áššit ovdagihtii mávssu birra ja indiviidadoarjagiid áššit main váidináigemearri lea guhtta vahku . 1 Ovdamearkkat eurohpalaš unnitlohkogielaid ealáskahttimis Oarje-Eurohpasge leat máŋga čearddalaš giela mat leat seamma dilis go sámegiellage Skandinávias , vaikko dát giellajoavkkut eai čilgejuvvo álgoálbmogin . 1 Ovdamearkkat dasa sáhttet leat doaibmabijut mat gusket sámegillii ja Sámi ovdánahttinfondii 1 . 1 Ovdamearkkat dakkár árbevieruin lea namahuvvon máŋgga romssasuohkaniid plánadokumeanttain . 1 Ovdamearkka áššiin maid 2009 leat guorahallan lea Girjerádjosiid stuoradiggedieđáhus , mas Sámediggi lei mielde kvalitehtasihkkarastime loguid ja teavstta dieđáhusas . 1 Ovdamearkka dihtii sáhtte sihke nissonat ja albmát oamastit ealuset . 1 Ovdamearkka dihtii oassádalai Thomassen oahpaheddjiid čoagganemiin gos son oahpahii ođđa pedagogalaš vugiid dáruiduhttinbálvalusas . 1 Ovdamearkka dihtii mearriduvvui 2006 eanadoallošiehtadallamiin várret 1 milj. lihtera mielkeeari eará guovlluin ja mii galgá juhkkojuvvot Finnmárkui . 1 Ovdamearkka dihtii leat álbmotčoahkkimat oassin Riddoguolástuslávdegotti evttohusa čuovvoleamis . 1 Ovdamearkka dihtii leat unnán sámegielalaš teavsttat interneahtas . 1 Ovdamearkka dihtii leat olu gielddat bajidan gáibádusaid dasa man čiekŋalat roggamat galget leat , ja jos dát gáibádusat vuoliduvvojit de dat mielddis buktá ahte beaktilis doaibmannávccalašneahtta huksengolut šaddet guhtta miljárdda unnit riikkamiehtásaččat . 1 Ovdamearkka dihtii leat leamaš giella- ja kulturkurssat Báidáris , ja oahpaheaddji bođii Ruoŧas . 1 Ovdamearkka dihtii leat Norgga fitnodagain máhtolašvuohta ja stuorra gávppálaš beroštumit energiijasuorggis mat berrejit beroštahttit Kasahstána , cealká Giske . 1 Ovdamearkka dihtii lea dušše dalle go dain deasttain mat leat vuođđun huksengildosii gáddeavádagas dahje plánii ii spiehkastuvvo doarvái bures , ahte galgá sáhttit addit sierralobi . 1 Ovdamearkka dihtii lea buorre lohkat sámi historjjá . 1 Ovdamearkka dihtii galggai leat sámi beaivi skuvllas , dalle lei visot Guovdageainnu ja boazodoalu birra . 1 Ovdamearkka dihtii 4. teakstaoasi maŋimuš cealkka sáhttá čuohcit ruovttogežiid : " Dasto lea Sámediggi mielas váidalahtti go Ráđđehus Ealáhus- ja energiijadepartemeantta 1993 njukčamánu 23. b. reivviin Norgga luonddugáhttensearvái lea dagahan eahpádusa das man muddui Norga dáhttu ollašuhttit riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaidis ILO-soahpamuša nr. 169 mielde . " 1 Ovdamearkka dihte šattai Jomna Čoggi John Larsen:in , ja su maŋisbohttiid goargu šattai Larsen . 1 Ovdamearkka dihte áitojuvvui mánáidgárdi heaittihuvvot jahkásaččat , dahje / ja deavdit sajiid dárogielat mánáiguin , seammás go mánát eará osiin gávpogis eai galgan oažžut saji . 1 Ovdamearkka dihte virgáduvvui gulahallandirektevra virgái geassemánus 2009 , ráđđeaddi virgi rabas čakčii 2009 jna. . 1 Ovdamearkka dihte vieččan álo ohppiid eret diimmuin , in sáhte vuordit ahte eará oahpaheaddjit álo muitet goas sámegieloahpahus lea . 1 Ovdamearkka dihte sáhtášii geahččat ássiidválddahallamis rievdamiid juohke dahje muhtin SED-suohkaniid . 1 Ovdamearkka dihte sáhttá namuhit ahte eai gávdno dohkálaš statistihkat sámi servodatdiliid birra . 1 Ovdamearkka dihte lohká Finnmárkku fylkkamánne ahte doppe gal ožžot buohkat dien oahpu geain leat vuoigatvuohta dan oažžut , ja eará guovlluin ges dieđihuvvo ahte doppe láhčet sámegiel oahpahusa easka maŋŋil go skuvlajahki juo lea álgán , eai ge álggat dan dakkaviđe go skuvlajahki álgá . 1 Ovdamearkka dihte ledje departemeanttain goabbatlágán bálká- ja bargoeavttut . 1 Ovdamearkka dihte leat ruošša njuolggadusat mat gusket dasa ahte olgoriikkas oastit luosa rievdaduvvon ja dat lea váikkuhan dasa ahte dušše okta luossanjuovahat Romssas lea dohkkehuvvon Ruššii vuovdit luosaid . 1 Ovdamearkka dihte leat olu oahpaheaddjit ja guovddášhálddahusa bargit čađahan sámi kulturmáhtu oahppofálaldaga Romssa universitehtas . 1 Ovdamearkka dihte leat jahkásaččat dušše sullii 500 oahppi geat oahpahallet sámegiela joatkkaskuvladásis , ja sis lea dušše moaddásis sámegiella vuosttašgiellan . 1 Ovdamearkka dihte leat Romssa symfoniorkeastaris leamaš dakkár ovttasbargobuvttadeamit main lea veahá luohti ja sámi musihkka , sihke ođđa ja árbevirolaš , earret eará Guovssahasfestiválas Nordlysfestivalen . 1 Ovdamearkka dihte leat 2009:s addojuvvon Ránu ja Hápmira suohkaniidda dán lágan rávvagat gielddaid sámegiela nama hárrái ja geaidnonamaide Deanu gielddas . 1 Ovdamearkka dihte lea álo váttis gávdnat biebmoruovttu , ja muhtin áiggiid sáhttá leat erenoamáš váttis gávdnat biebmoruovttu dakkár mánáide geain lea sámi dahje unnitlogučeardda duogáš . 1 Ovdamearkka dihte lea hástalussan ipmirdit reivviid ja čállosiid main adnojit amas doahpagat ja formálalaš giela mii spiehkkasa njálmmálaš gielas . 1 Ovdamearkka dihte lea dárbu nannet rekrutterenbarggu sámi nuoraid ektui , maiddái girkolaš oahpuin . 1 Ovdamearkka dihte lea Iver Jåksa dáidagis hui guovddáš sadji dan ođđa , bistevaš čájáhusas man namma lea « Kunst 4 » . 1 Ovdamearkka dihte lea 41% juolludemiin 2004:s addán nissonolbmuide , vaikko nissonohcamiid lohku lei dušše 30% ohcamiid gaskkas . 1 Ovdamearkka dihte ii sáhte sihkkut evttohasaid namaid . 1 Ovdamearkka dihte ii lean čielggas makkár gelbbolašvuođa gáibádusat galge oahpaheddjiide . 1 Ovdamearkka dihte hálddaša Kultur- ja girkodepartemeanta stáhtalaš spealuid doarjjaortnega badjelbáhcaga guovlulaš kulturdeaivvadansajiid ja - gaskkustanarenaid várás . 1 Ovdamearkka dihte guolástit máŋgga riikka fatnasat dorski Barentsábis , ja eará riikkaid bivdin guolit gilvalit norgga bivdin guliiguin olgoriikii 1 Ovdamearkka dihte go áiggeguovdilis láhkaprossessaid oktavuođas . 1 Ovdamearkka dihte fertejit ođđa spesifikašuvnnat mat váikkuhit gilvinluossaveajehiid ja gilvindápmotveajehiid vuovdimii váldit vuhtii ahte fylkkas váilot gilvinveajehat . 1 Ovdamearkka dihte fertejit oñña spesifikašuvnnat mat váikkuhit gilvinluossaveajehiid ja gilvindápmotveajehiid vuovdimii váldit vuhtii ahte fylkkas váilot gilvinveajehat . 1 Ovdamearkka dihte eai sáhte departemeanttat gohččut ráđi dahje hálddahusa mearridit nuo ja ná , eai ge sáhte gohččut Sámedikki árvvoštallat beliid dihto áššis dihto vuogi mielde . 1 Ovdamearkka dihte eai juoge SisFinnmárkku sierra kategoriijan . 1 Ovdamearkka dihte doaimmahuvvo boazu ­ealáhusa livnnetbargu Kárášjogas , gos sámi vearromáksi ja vearrokántuvra eanaš humadeaba sámegillii . 1 Ovdamearkka dihte de go leat ráđđádallamat ođđa lágaid dahje hálddašanmearrádusaid birra . 1 Ovdamearkka dihte dakkár árbevieruin leat namahuvvon máŋggaid Romssasuohkaniid plánadokumeanttain . 1 Ovdamearkka dihte atná Romssa girjerájus ja gávpotarkiiva deaŧalažžan oastit sisa eanaš oasi dain sámi girjjiin , filmmain ja musihkain mat almmuhuvvojit vai sáhtášii ásahit buori sámi čoakkáldaga . 1 Ovdamearkan sáhtán muitalit dáhpáhusas go mánát háliidedje ahte mun galgen lohkat sin ruđaid . 1 Ovdamearkan sáhttá leat mielkki fievrrideapmi Finnmárkkus Davvioarje-Ruššii ja oastit bohccobierggu Davveoarje-Ruoššas . 1 Ovdamearkan sáhttit namuhit lávdegotti mii bargá boazodoalloáššiiguin ja máttasámi doaibmaplánain . 1 Ovdamearkan sáhttit namuhit bálkábarggu , stáhtaboargárvuođa , formálalaš skuvlavázzima ja abstrákta oktasašvuođa nugo nasjonalisma . 1 Ovdamearkan sáhttit namuhit St.dieđ. nr. 13 ( 1974 – 75 ) Om en aksjonsplan for de samiske bosettingsområder ( doaibmaplána sámi ássanguovlluide ) gos 5. siiddus nuppi ráiddus daddjo ná : 1 Ovdamearkan sáhttet leat skuvlagirjjit sámi guovlluid eanandoalu ja luonddudoalu vuođul . Ođđa mariidna šlajat ođđa ealáhussan sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaluin . 1 Ovdamearkan sáhttet leat dakkár áššit go Sandeggen girkogárdi Gáivuona suohkanis , válljejuvvon kultureanadagat Skárfvákkis Romssas ja 1 Ovdamearkan oažžu Vestlandetis šibitdoallu 0,34 ruvnno guovlludoarjagiin ovtta lihtera mielkki ovddas , ja Finnmárkkus ges lea doarjja 1,70 kr juohke mielkelihtera ovddas ( gč. 2007 hattiid ) . 1 Ovdamearkan man erenoamáš buori barggu giellaguovddážat barget , sáhttá namahuvvot ahte Sámi giellaguovddáš Porsáŋggus jagis 2000 oaččui bálkkašumi European Label go geavaha ođđa ja eahpedábálaš vugiid nannet dieđu ja máhtu sámi gielas ja kultuvrras . 1 Ovdamearkan leat mearrádusat áššegoluid birra . 1 Ovdamearkan lea riidu sámegiel ja dárogiel galbema alde . 1 Ovdamearkan lea addojuvvon mátkedoarjja sámi oassálastimii Parisii riikkaidgaskasaš seminárii veahádatgielaid birra . 1 Ovdamearkan lea Meavkki-Alitvári ášši , mas dán guovllu boazodoallit leat vuosttaldan Riikkavárjalusa plánaid čatnat oktii Meavkki ja Alitvári báhčinšiljuid . 1 Ovdamearkan dása leat sámelága giellanjuolggadusat ja oahpahusláhka mat geatnegahttet gielddaid sámi giellapolitihka riikkagottálaš standárddaid vuođul . 1 Ovdamearkan dása lea ahte sámelága giellanjuolggadusat , oahpahusláhka ja báikenammaláhka geatnegahttet gielddaid sámi giellapolitihka riikkagottálaččat mearriduvvon standárddaid vuođul . 1 Ovdamearkan dása lea ahte departemeanttas ii leat dáhttu lasihit sámi áviissaid juolludeami « danne go Sámediggi lea dán poastta vuoruhan 4. sadjái » . 1 Ovdamearkan dasa sáhttá go váilu vejolašvuohta bearráigeahččat čujuhit doaibmaplánii Mangfold og likeverd 2002-2005. ” Fylkeslegen har ingen hjemmel for å føre tilsyn med etterlevelsen av språklovens bestemmelser . 1 Ovdamearkan dasa movt sáhttá ásahit viiddis fálaldaga , sáhttá namuhit ahte Tromssa Universitehta lea ásahan oahppofálaldaga man namma lea Sámi kulturmáhttu . Dat sisttisdoallá máŋga eará fágasuorggi , nugo arkeologiija , historjjá , sosialantropologiija ja sámi etnografiija . 1 Ovdamearkan dasa mot dáruiduhttima árjjalaččat barge , de leat mii dása váldán guokte reivve mat leat čállon 1850-logu loahpageahčen . 1 Ovdamearkan dasa leat mii válljen diktačálli Nils Collett Vogt ja finnmárkulaš politihkkára Bjarne Hofseth . 1 Ovdamearkan dasa lea oassálastin dearvvašvuođafitnodagaid geava ­headdjiráđiide . 1 Ovdamearkan dasa lea dat namakeahtes čálus mii lei Tromsø Tidende-aviissas nr. 73-1840 : « Go dál obage beroštit sápmelaččaid gielas lea aivve ja dušše ovtta olbmá sivva , son guhte lea rahčagoahtán dan johtti álbmoga ovddas . Muhto ollugat eahpidit lea go dálá ráđđehusa dahku politihkalaččat riekta , nu go maiddái lea luonddu iežas vuostá doalahit dakkár giela heakkas man hupmet dušše dat olbmot geat garraseamos lági mielde vuosttaldit bisánit dáluássin geat mákset servodahkii vearu . » 1 Ovdamearkan das lea Dutnjesvuona skuvla , mas olles áiggis go skuvla lei doaimmas ii lean oktage bistevaš oahpaheaddji . 1 Ovdamearkan dakkár ásahusaide maidda Sámediggi nammada stivralahtuid , lea Davveoarjesámi museasiida , Saemien Sijteii ja Árran julevsámi guovddáš . 1 Ovdamearkan dain mat dás gohčoduvvojit « eará almmolaš orgánan » , leat dearvvašvuođa- ja fuolahusásahusat , skuvladoaimmahat , universitehtat ja allaskuvllat , dutkanásahusat , almmolaš dávvirvuorkkát ja eará kulturásahusat ja almmolaččat eaiggáduvvon searvvit main lea servodatlaš doaibma , nu go fievrridanbálvalusat , energiijalágideaddjit , čázi ja duolvačázi hálddašeaddjit . 1 Ovdamearka veahkkái : Bidjat báhpiriid čálánii , bajidit dahje viežžat lossa diŋggaid ja veahkehit nuolademiin – ja gárvodemiin . 1 Ovdamearka mii čielgasit čájeha dán dárbbu lea dálkkádatpolitihkka . 1 Ovdamearka lea Sámedikki seminára njukčamánus 2010 mas fáddá earret eará lei čuvget vejolašvuođaid ja beroštumi ovddidit sáivaguollebivddu ealáhussan . 1 Ovdamearka dihte leat dáláš sámegielfága vuogádagas dušše golbma oahpahusdiimmu vahkkus vuođđoskuvllas , ja dábálaččat eaige geavat sámegiela oahpahusas eará daid diimmuid . 1 Ovdamearka dihte lassánit hirbmosit sosiála mediat , ja livčče sávahahtti diehtit mo sápmelaččat geavahit daid ja man muddui geavahit daid diehtogáldun sámi áššiide .  1 Ovdamearka dihte jus muhtun bearaš fárre Davvi-Romssa suohkanis Gáivuonas ( mii lea sihke sámi hálddašanguovllus ja SED-guovlu ) , Romssa gávpogii ( mii ii leat oassin hálddašanguovllus iige SED-guovllus ) , de lea bearraša mánáide ain sámegieloahpahus fálaldat ja riekti . 1 Ovdamearka dihte galggašii dakkár guorahallamis geahčadit hástalusaid mat čatnasit lulli - ja julevsámegielaid ovdáneami ektui .  1 Ovdamearka dihte dain mas doavttergrádabargu lea artihkalčoakkáldat , de eat gáibit buot artihkkaliin váldogeahččanguovllu sámi áššiin . 1 Ovdamearka : jus čálát eo OR eeo OR eurohpáráđđi – de gávdnojit dokumeanttat main lea juogo okta dahje máŋga dain sániin maid leat ohcan . 1 Ovdamearka : dieht , de gávdná siidduid main sisdoalus gávdná nugomat sániid diehtu , diehtojuohkin ja diehtit . 1 Ovdamearka : bondevik - stoltenberg de gávdná daid dokumeanttaid main gávdná Bondevik birra , ja hilgu daid mas lea Stoltenberg . 1 Ovdamearka : Fylkkas X leat jienastuvvon 100 000 jienastaga ja válljejuvvon 10 guovloáirasa . 1 Ovdamearka : . 1 Ovdamearka : " stáhtaministara kantuvra " . 1 Ovdalis ruksesruoná ráđđehus lea lahttun dahkan Divttasvuona suohkana ( 2006 ) ja Snoasa suohkana ( 2008 ) . 1 Ovdalis namuhuvvon momenttat ovddiduvvojit dievasčoahkkimii , ovdal go ášši gieđahallojuvvo . 1 Ovdalis namuhuvvon eavttuid hárrái ( gea . I ) mearkkaSa Sámediqgi Prospektering A / S dieouid vuooul 11.03.91 : 1 . 1 Ovdalis juolluduvvon doarjagiin kulturmuitosuodjaleapmái gárvvistuvvojedje 2009:s 19 prošeavtta . 1 Ovdalis gullet Árjjatluovvi , Jiellevárri , Johkamohkki ja Giron hálddašanguvlui . 1 Ovdalis duopmu ( Sparrowduopmu , 1990 ) lei juo nannen ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta guolástit biebmolassin ja maiddái « sosiála ja seremoniijalaš ulbmiliidda » . 1 Ovdalgo šadden vuolgit bealjehemiid skuvlii , de šattai soahti ja girdit girddašedje . 1 Ovdalgo vulggiimet , čuojahii Iŋgá Sirbmái muitalit ahte ođđa oahpaheaddjit ledje boađi . 1 Ovdalgo sáhttá váidit , de ferte bivdán dearvvašvuođabargiin / ásahusas dearvvašvuođaveahki , dieđuid dahje eará veahki maid oaivvilda sus lea vuoigatvuohta oažžut , nu gohčoduvvon ollašumi ávžžuhus . 1 Ovdalgo sáhttet huksegoahtit dain guovlluin main kulturmuittut leat , fertejit vuđolet arkeologalaš roggamat čađahuvvot . 1 Ovdalgo ráhkaduvvojit muddenmearrádusat § 4 ja § 8 vuođul , de sáhttá dáhttut cealkámuša ráđis man departemeanta lea nammadan . 1 Ovdalgo rievdadusat mat dahkkojuvvojit jienastanlihpus , sáhttet váikkuhit válgaloahpparehkenastimii , de fertejit eanebut go bealli sis guđet fylkkas jienastit dan válgalisttu , leat dahkan rievdadusa seamma eavttohasa nammii . 1 Ovdalgo rievdadusat maid jienasteaddjit dahket jienastanlihpus , sáhttet váikkuhit stuorradiggeválgga oktagasaidválljemii , de fertejit eanebut go bealli bellodaga jienasteddjiin fylkkas leat dahkan rievdadusa seamma eavttohasa hárrái . 1 Ovdalgo plána doaibmagođii , lei sihke Romssa fylkkasuohkana oahppolávdegoddi ja kulturlávdegoddi dohkkehan dan . 1 Ovdalgo ohcci lea vejolaš árvvoštallat dán mearrái gullevažžan , de son ferte duođaštit sámi gullevašvuođa sierranas eavttuid mielde . 1 Ovdalgo náitalin , de bargen mun duottarstobuin Suolovuomis ja Biggejávrris . 1 Ovdalgo mii buktit min loahpalaš árvalusa , de háliidit mii addit Finnmárkku fylkkagildii , Finnmárkkuopmodahkii , Regiovdnaráđiide , fylkkamánnii ja Boazodoallohálddašeapmái vejolašvuođaid buktit lassiárvalusaid . 1 Ovdalgo konsultašuvdnavuogit ásahuvvojedje jagi 2005 , lei cieggan dat geavat ahte hálddašanortnegiid fápmudeapmi / sirdin Sámediggái galggai čađahuvvot ovttasráđiid Sámedikkiin , gč. jahkásaš johtučállosiid sámi áššiid oktiiordnema ja meannudeami birra bušeahttaoktavuođas . 1 Ovdalgo geainnut bohte iige buohkain lean biila , de hálddašedje báikegotti olbmot ieža daid guovlluid . 1 Ovdalgo geaidnu bođii 1958:s , de orro ollu oahppit internáhtas . 1 Ovdalgo dát dáhpáhuvvá , de galgá ášši leat digaštallojuvvon regionála plánaeiseválddiin . 1 Ovdalgo don sáhtát jienastit stuorradiggeválggas , de fertet leat girjejuvvon muhtun gieldda jienastuslohkui . 1 Ovdalgo dakkár meroštallan lea gárvvis , de Gb sámediggejoavku doalada iežaset addimis doarjaga Sámediggeráđi čuovvovaš postuláhtii : " Sámedikki dáláš dieđuid vuođul das mo gittaássi sámit ja boazosámit geavahit eatnamiid ja resurssaid , de orru leamen viehka čielggas ahte dakkár sámi eaiggáduššan- ja geavahanguovlu ii leat duššefal Sis-Finnmárkkus , muhto maiddái ollu vuotnaguovlluinge eatnamat gullet dáid searvái . " 1 Ovdalgo Sámediggi álggaha ođđa prošeavttaid mat gáibidit lasi stáhtadoarjaga , fertejit juohke prošeavtta sisdoalu , viidodaga ja ekonomiija rámmat ja boahtteáiggi viessoláigui ja doaibma čielggaduvvot Kultur- ja girkodepartemeanttain . 1 Ovdalgo Sámediggi álggaha ođđa prošeavttaid mat gáibidit lasi stáhtadoarjaga , fertejit juohke prošeavtta sisdoalu , viidodaga ja ekonomiija rámmat ja boahtteáiggi viessoláigu ja doaibma čielggaduvvot Kultur- ja girkodepartemeanttain . 1 Ovdalgo Finnmárkkukomišuvdna čielggadisgoahtá muhtun guovllu galgá dat almmuhuvvot báikkálaš mediain dahje eará ulbmilaš vuogi mielde . 1 Ovdalgihtii jienasteapmi álggahuvvo 10.08.09 ja bistá 11.09.09 rádjái . 1 Ovdalgihtii jienasteapmi Lea du iežat ovddasvástádus fuolahit ahte du ovdalgihtii jienasteapmi lohkkojuvvo . 1 Ovdalgihtii jienasteamis lea dehálaš váldit mielde jienastankoartta , danne go jienastankoarttas čuožžu gosa du jienasteapmi galgá sáddejuvvot . 1 Ovdalaččas leat giellaguovddážat Porsáŋggu gielddas - Sámi giella ja kulturguovddáš , Gáivuonas - Sámi giellaguovddáš , Divttasvuonas - Árran julevsámeguovdásj , Evenášis - Várdobáiki , Unjárggas - Isak Saba guovddáš , Deanus- SEG , Romssas - Moskavuotna / Ulsfjord , Rørosas - Aajege samiske språk- og kompetansesenter ja Álttás - Álttá Sámi Giellaguovddáš . 1 Ovdalaččas lea Sámediggi ožžon luoikkas guokte čuolahusa Riddu Duottar Museas maid Annelise Josefsen ja Ingunn Utsi leaba ráhkadan . 1 Ovdalaččas lea Gáivuona suohkan mielde hálddašanguovllus . 1 Ovdalaš álbmotguorahallamat leat čájehan eanemus beaivválaš borgguheddjiid Finnmárkkus buohtastahtton eará fylkkaiguin Norggas . 1 Ovdalaš áiggi lei čiežajahkásaš bággoskuvla ; dál lea ovccijahkásaš bággoskuvla ja vel logát jagi oažžut vázzit friija , jos dáhttut . 1 Ovdalaš vuoitit 2004 Ella Holm Bull ja Anarâkielâ servi ( anársámegiellasearvi ) ožžo easka ásahuvvon davviriikkalaš sámegiellabálkkašumi Gollegiella jagis 2004 . 1 Ovdalaš stáhta dokumeanttat leat čájehan mánáid ­suodjalusas dakkár gova mii sáhttá buorebut heivehuvvot sámi geavaheddjiide vai sáhtášii addit rievt ­tes veahki rievttes áigái sámi mánáide ja nuoraide buorrin . 1 Ovdalaš minoritehtadutkanprográmma NAVF:s lea mearkkašan ollu , ja dutkanráđđeruhtadeapmi lea maiddái váldogáldun luonddudiehtaga doavttergrádaide . 1 Ovdalaš leimmet nagodan sáddet dieđu ruovttuide , ja váhnemat bohte viežžat min . 1 Ovdalaš juovllaid 2004 ásahuvvui fas oktavuohta Justiisalávdegotti jođiheaddji ja Sámedikki gaskka . 1 Ovdalaš guorahallamat čájehit ahte doaibmabijuin lea leamaš positiiva váikkuhus . 1 Ovdalaš alimusrievttijustitiárius Carsten Smith galgá jođihit lávdegotti , ja čielggadeapmi galgá gárvvistuvvon ovdal go jahki 2007 nohká . 1 Ovdalaš Boazodoalu fágaráđđi , dál dutkanruđaid stivra boazodoalošiehtadusas vuoruha makkár prošeavttaid dorjot . 1 Ovdalatnjabálvalusat . 1 Ovdal čuohtejagimolsuma eai lean muorjjit olus mielde gálvojođus . 1 Ovdal čogge ja geavahedje maiddái boskka ruovttudoalus . 1 Ovdal čoahkkima servodatviesus eahkedis , lei Helge Sivertsen munno luhtte , ovttas Bargiidbellodaga stivrrain ja Bargiidbellodaga nissonolbmuidservviin ja Bargiidbellodaga Nuoraidservviin ja mii ságaškušaimet dili birra káfe jugadettiin . 1 Ovdal šiehtadusšiehtadallamiid meannuda Sámediggi iežas árvalusaid boahttevaš šiehtadallamiidda . 1 Ovdal álbmotskuvlla áiggi sullii 1740:s doaimmahii girku buot oahpahusa olles Norggas . 1 Ovdal vuovdimiid riidaledje muhtun ráje Romssa dálolaččat ja boazodoallu , juoga mii Alimusrievtti mielde orru vuolgán das go rádjá Suoma vuostá giddejuvvui bohccuide 1852s nu ahte máŋga Guovdageainnu sápmelačča ohcaledje ođđa guovlluid geasseorohahkan . 1 Ovdal vuosttaš jagi loahpa maŋŋá ođđa gielddastivrra ja fylkkadikki válljema , galgá gielda ráhkadit ja dohkkehit gieldda plánastrategiija § 10-1 vuođul ja fylkkagielda / regionála plánaeiseváldi galgá ráhkadit ja dohkkehit regionála plánastrategiija § 7-1 vuođul . 1 Ovdal soađi vácciiga dušše guovttis realskuvlla . 1 Ovdal soađi mánnosaš orohagaid dahje ásodagaid viessoláigomudden heaittihuvvui ođđajagi molsašumis . Rievdaduvvon nationálabušeahtas evttoha Ráđđehus ođđa viessoláigodoarjaga daidda láigoássiide guđet eai nákce máksit oktasaš viessoláigguid dakkár orrunvisttiin Troandimis . 1 Ovdal soađi lei son Dážasullo skuvllas , gosa gulle olu suopmelaččat / kveanat . 1 Ovdal soađi dáppe ledje máŋgga sajis oahpaheaddjit geat máhtte sámegiela . 1 Ovdal politihkalaš njunušgottis , 26.10.2007 1 Ovdal politihkalaš njunušgottis , 06.11.2006 1 Ovdal ođastusa leimmet mii ovddidan 3-jagáš boazodoallooahpu . 1 Ovdal oááa jienasteami lea vejolaš mearridit jienastit duššefal guoktása dahje eanebuid sis guáet álgojienasteamis ožžo alimus jienastatlogu . 1 Ovdal njllkčamánu 1. beaivvi válgajagi galgá kreatsa sámeválgastivra almmuhit dieoáhusa mas oidno geain lea jienastan vlloigatvuohta § 5 mielde , ja geat ovdal eai leat čálihan iežaset sámi jienastuslohkui dahje eai leat sádden ávžžuhusa Sámediggái čáliheami hárrái , ovdal suoidnemánll 1. beaivve sáhttet sáddet dieoáhusa sámeválgastivrii gildii gos orrot ja ávžžuhit čálihuvvot sámi jienastuslohkui gielddas . 1 Ovdal mávssii sámegielčoavddus kr 5000,- liseanssa nammii . 1 Ovdal lávejit ollu ávkkástallat mehciin ja viežžat lassibiebmu elliide , nugo jekkiid láddjet , doahpput jeahkáliid ja sámmáliid lassibiebmun giđđat jna. . 1 Ovdal láve Sámediggi dahkat šiehtadusa doaibmaváldiin dušše jahkái háválassii . 1 Ovdal lunšša maŋŋebárgga skábmamánu 14. b. doallá Sámediggeráđđi miniseminára Ođasmahtekeahtes luondduriggodagaid hálddašeapmi davvin . 1 Ovdal loahpalaš meannudeami doalai ráđđi juovlamánu 14. b. čoahkkima kulturmuitoráđi jođiheddjiin Kirsten Biti Johansen:iin ja nubbinjođiheddjiin Johan Mikkel Sara:in . 1 Ovdal lei áidna fálaldat sáddet sin ásahusaide nugo čalmmehemiid- ja bealjehemiidskuvllaide , ja dalá heaigomielagiidruoktuide ( « åndssvakehjem » ) ja lápmásiidruoktuide ( « vanførehjem » ) . 1 Ovdal lei stuorámus válgabiiriin unnit ovddasteapmi go biiriin gos leat unnán olbmot jienastuslogus , lohká gielddaministtar Erna Solberg . 1 Ovdal lei son stáhtaráđđi Mánáid ja dásseárvodepartementtas guovvamánus 2008:is golggotmánu 2009 rádjái . 1 Ovdal lei son oahpahan sámegillii , muhto maŋŋel bismma galledeami 1849:s fertii son oahpahišgoahtit dárogillii . 1 Ovdal lei son gieldda kántorhoavda , muhto fertii cealkit dán virggi eret go su máŋga doaimma áite gielddalaš buđđosemiin . 1 Ovdal lei nu ahte gili olbmot , geat ásse čázádaga luhtte dat ávkkástalle resurssain . 1 Ovdal lei dábálaš geahččat Norgga servodaga kultuvrralaččat oktan , ja kulturpolitihkalaččat lea deattuhuvvon ahte galgá gávdnot okta našuvnnalaš oktasaškultuvra . 1 Ovdal leat sámi museat Oarje-Finnmárkkus čohkkejuvvon vuođđudussan mii lea RiddoDuottarMuseat . 1 Ovdal leat buktosat jorgaluvvon davvisámegillii ja vuolimus cehkiide mánáidskuvllas lullisámegillii . 1 Ovdal lea njurjuiguin ávkkástallojuvvon árbevirolaš resursan , muhto ođđaset áiggis lea ávkkástallan nohkan . 1 Ovdal lea juolluduvvon 17 miljovnna kruvnno doarjjan huksenprošektii . 1 Ovdal lea dán jagáš balkkašumi vuoiti bargan oahpaheaddjin ja journalistan . 1 Ovdal juovllaid manaimet Hápmirii , poastabáikái Ránáidsullui ( Tranøya ) ja Røssnes-gillái . 1 Ovdal juolluduvvui 2/3 oassi doarjagis vuođđodoarjjan mii lei ovttanáre buot dien ortnega aviissaide . 1 Ovdal juolluduvvon doarjagiin giellaprošeavttaide leat 3 prošeavtta gárvvistuvvon 2009:s . 1 Ovdal juolluduvvon Doarjagiiguin sámegielat govvasárggusráidduide leat 2 prošeavtta válbmejuvvon 2009:s 1 Ovdal juolludan ruđaid 1 Ovdal jagi 2010 galgá unnimusat okta rekrutterenvirgi sámi fáttás leat juohke relevánta fágasuorggis . 1 Ovdal jagi 1915 loahpa lei bargiid lohku lassánan 50 proseanttain . 1 Ovdal iragiella lei leamaš eanetlohkogiella sullos , muhto allaárvosaš eaŋgalasgiella lei njuohkánahttán iragiela , nu ahte šattai dihto guovlluin dušše ruovttugiellan . 1 Ovdal ii láven oktage mainna ge lágiin lihttoláigohit jávrriid Guovdageainnus . 1 Ovdal go šiehtadallamat álget , de berre Sámediggi ságastallat Eanandoallo- ja biepmodepartemeantta politihkalaš njunnožiiguin vai beassá ovdanbuktit daid erenoamáš hástalusaid mat gávdnojit sámi guovlluin , ja boktit áddejumi daidda hásttalusaide mat eanadoalus leat sámi ássanguovlluin . 1 Ovdal go ášši hilgojuvvo , de galgá áššeču oččál dahttái addojuvvot vejolašvuohta cealkit . 1 Ovdal go « Karasjok gymnasklasser med samisk » álggahuvvui lei máŋga jagi sáhka álggahit sámi gymnása . 1 Ovdal go olliimet Davvesiidii dagai fanas mohki maiddái eará báikkiin , nu ahte mátki sáhtii ádjánit máŋga diimmu . 1 Ovdal go ollejin ruoktot lei bihkka seavdnjat . 1 Ovdal go ohcá buhtadusa , de ferte sáddet dohkkehuvvon speallanruhtaohcamuša . 1 Ovdal go nu guhkás jovde ahte ohppe mearkagiela , adnojuvvui veahkkegiella . 1 Ovdal go mearrádusat vuosttas lađđasa mielde dahkkojuvvojit , galgá áššeoasásalaččaide addit vejolašvuođa cealkit , juos dát ii gávnnahuvvo dárbbašmeahttumin dahje dát mielddisbuvttášii govtto lašmeahttun maŋŋoneami dahje golu . 1 Ovdal go koartta vuovdigohte , de lei dakkár koartta vuovdin máŋgga nuoraidorganisašuvnna mielas ja Nuoraid fylkkadikki mielas buorre jurdda . 1 Ovdal go gaiku dahje rievdada de galgá rusttega eaiggát dábálaččat oažžut áigemeari ieš gaikut dan . 1 Ovdal go eallu biddjo gárdái , de galgá dieđihuvvot siiddaide main sáhttet leat bohccot ealus . Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit rátkkašeami ja dieđiheami birra . 1 Ovdal go dát girji prentejuvvo lea skuvlajahki 2011/12 álgán , ja maid Lemet bargá dál ? 1 Ovdal go dábálaš siidaoassi sirdojuvvo buohtalas álggahansiidaoasi jođiheaddjái , de sáhttá datte leat vejolaš addit buvttadandoarjaga . 1 Ovdal go doarjjaásaheapmái máksojuvvo , de galgá duođaštit ahte investeremat / doaibmabijut leat dahkkon . 1 Ovdal go dat plánat dohkkehuvvojedje , de čađahii Sámediggi 2006s gulaskuddama dain oahppoplánain . 1 Ovdal go bođii Unjárgii lei son vázzán privatistan artiuma . 1 Ovdal go beassá álgit iešheanalaš ealáhusdoallin boazodollui , de ferte 4. § vuosttaš lađđasa olis oažžut guovllustivrras doaibmalobi doalloovttadaga registrerema bokte . 1 Ovdal geavahuvvui measta dušše goahti dan várás . 1 Ovdal geasi áigut ráhkadišgoahtit vuođđu diehtojuohkinávdnasiid . 1 Ovdal geasi mannan jagi lágidii Sámedikki Nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi álbmotčoahkkima dáid váttisvuođaid birra - masa sihke riidočoavdinráđđi ja mánáidsuodjalus oassálaste . 1 Ovdal ge lea leamaš vejolaš beassat geahčadit almmolaš dokumeanttaid , muhto dalle fertii olmmoš diehtit dihto ášši gávdnoma birra . 1 Ovdal eanetlohku anii iežaset sápmelažžan dahje kveanan , muhto birrasiid 1970 atne measta buohkat iežaset dážan . 1 Ovdal dán jagi evttohii Ráđđehus 2009 dárkkistuvvon našunal- bušeahtas lasihit juolludemiid Sámediggái 1 miljovnna ruvnnuin vai Loabát suohkan váldojuvvošii mielde sámegiela hálddašanguvlui golggotmánu1.b . 2009 rájis . 1 Ovdal dán duomu ledje boazodoallu ja hálddahus rehkenastán ahte boazodoalloguovllu rájiid siskkobealde lea riekti doaimmahit boazodoalu . 1 Ovdal dáid ságastallamiid Eanandoallo- ja biepmodepartemeantain ferte Sámediggi ságastallat sámi ássanguovlluid ealáhusserviiguin . 1 Ovdal dieđáhusa buvttii Sámediggeráđđi cealkámuša ahte lea dehálaš nannet ja ovddidit sámi dutkama . 1 Ovdal dan áiggi lei Mátta-Várjjat leamaš dán guovtti riikka oktasaš guovlun . 1 Ovdal dan ledje eanandoalloáššit Siskkáldasdepartemeantta vuolde . 1 Ovdal dan lassánii lohku juohke jagi . 1 Ovdal dan gulle guolástusáššit Gávpedepartemeantta vuollái . 1 Ovdal daid lei Stuornjárgga Sámenuorak nammasaš nuoraidsearvi lágideaddjin . 1 Ovdal boahtte mánáidgárde- / skuvlajagi galggat danin muitit buori áiggis ohcat doarjaga . 1 Ovdal billistemiid lei Stuorravuonas leamaš ođđa internáhtta ja lei oahpahusa dáfus hui buori dilis . 1 Ovdal besse dušše journalisttat dan dahkat . 1 Ovdal beasai sámediggeráđđi dušše nammadit lahtuid lávdegottiide Sámedikki áirasiid gaskkas . 1 Ovdal almmuhedje Ságat áviissa golmma geardde vahkkus ja sihke Min Áiggi ja Áššu almmuhedje guovtti geardde vahkkus . 1 Ovdal Stuorradiggemearrádusa mieđai Sámedikki dievasčoahkkin ovttajienalaččat láhkaevttohussii miessemánus 2005 . 1 Ovdal ON eamiálbmotjulggaštusa bargojoavkku čoahkkima lei presideanta golggotmánu 14. b. čoahkkimis Olgoriikkadepartemeantta stáhtačálli Wegger Strømmen:iin . 1 Ovdal Máhttoloktema lei fágaplána namain Sámi giella ja kultuvra lassin fágain maid gohčodit Sámegiella nubbingiella . 1 Ovdal 2010 galget almmolaš juolludeamit ođasmuvvi energiija ja CO2-gieđahallama dutkamii leat uhcimusat 600 miljon ruvnno . 1 Ovdal 2005 loahpa berre okta dain áviissain mat dál leat , ásahit báikkálaš kantuvrra julev- ja máttasámi guovlluide . 1 Ovdal 1999 suohkanstivraválggaid sáddii Ytre Kåfjord bygdeliste ( Olggut Gáivuona Gililistu , OGG jearahallanskovi buot suohkana jienasteddjiide mas bivddii sin vástidit gažaldagaid ja almmuhit oaiviliiddásat dáid birra : sámegielgeavaheapmi hálddahusas , skuvllain , mánáidgárddiin ja galbbain . 1 Ovdal 1996 láhkarievdadeami lei ieš láhka hehttehussan dása , go ii lean lohpi doalus atnit bohccuid mat gullet dakkárii gii doaimmahii boazodoalu iešheanalaš ealáhussan . 1 Ovdal 1976 ' ii oro leamaš sámegiel oahpahus boazodoalloskuvllas . 1 Ovdahistorjá 1 Ovdagottii evttohus čuodjá : Ovdagoddi lea doallan álbmotčoahkkima gullan dihtii giliolbmuid oaivila Sámelávdegotti evttohusa birra . 1 Ovdagotti evttohus dohkkehuvvui 8:in jienain 5 jiena vuostái mat doarjo áirasa Gullichsena evttohusa . 1 Ovdagotti eanetlohku lei gielddastivrii evttohan cealkámuša mii measta ollásit doarjjui Sámelávdegotti evttohusa . 1 Ovdagoddi lea ožžon čielga dieđu ahte eanaš oassi čoahkkináirasiin vuosttaldedje lávdegotti skuvlaáššiid evttohusa . 1 Ovdagihtii várrogasvuođaprinsihpa vuođul sáhttá leat deaŧalaš sihkkarastit sihke guoddevaš resursaheiveheami ja buoremus vejolaš areálavuođu , mii sáhttá addit ealáhussii dárbbašlaš nanusvuođa ja vejolašvuođaid heivehit iežas dálkkádatrievdamiidda . 1 Ovdagihtii mávssu olggosmáksindáhtomat 2009 1 Ovdagihtii jienasteapmiSvalbarddas , Jan Mayenis ja olgoriikkain Ovdagihtii jienasteapmi álggahuvvo suoidnemánu 1. b. olgoriikkain , Svalbarddas ja Jan Mayenis . 1 Ovdagihtii jienasteapmi álggahuvvo 10.08.2009 sisriikkas ja bistá maŋimuš bearjadahkii ovdal válgga , gitta 11.09.2009 rádjai . 1 Ovdagihtii jienasteapmi sisriikkas álggahuvvo 10.08.2009 . 1 Ovdagihtii jienasteapmi sisriikkas Don sáhtát ovdagihtii jienastit buot gielddain Norggas . 1 Ovdagihtii dohkkehit falástallanrusttegiid plánaid . 1 Ovdabarggut čájehit ahte go divššohas lea unnitlogugielalaš ja ahte lea mearrideaddji dehálaš ahte son ádde dieđuid sisdoalu , de ferte gulahallat dulkkain . 1 Ovdabarggut aiddostahttet ahte dulkonfálaldat maiddái galgá addojuvvot ál-bmoga sámegielagiidda . 1 Ovdabargguin deattuhuvvui ahte Sámedikki váldi galgá sáhttit ovdánit , gč. árv . O. nr. 79 ( 1986 – 87 ) s. 9 : 1 Ovdabargguid ja prošeavtta čađaheami oktavuođas lea ásahuvvon hálddahuslaš referánsajoavku mas leat mielde Gieldda- ja guovlludepartementa , Guolástusdeparatementa , Birasgáhttendepartementa ja Sámediggi . 1 Ovda ­čoahkkin lea ráhkkaneapmi Bissovaš Foruma 8. sešuvdnii New York:s miessemánu 18. - 29. b. 2009 . 1 Ovda ­mearkka dihte muddejuvvo sámi girjerádjobuhtadus ( geahča kap. 14.8.2 ) lága bokte miessemánu 29. b. 1987 , nr. 23 girjerájusbuhtadusaid birra , ja sámegielat čállosiid birra mat leat addojuvvon lága mielde geassemánu 9. b. 1989 nr. 32 addingeatnegasvuođa birra dábálaš olámutto dokumeanttain mas gaskkustuvvo viidáset okta gáhppálat Sámi erenomášgirjerádjui . 1 Ovda ­mearka dakkár lágideddjiin lea Sámi musihkkafestivála ( Guovdageaidnu ) , Sapmusihkka ( Kárášjohka ) , Riddu Riđđu festivála ja Sámi joatkkaskuvla . 1 Ovccis logi sápmelaččas lea dál interneahtta olámuttos . 1 Ovccis juohke lohkásis geat geavahit álbmotgirjerájuid oahppoulbmiliidda , leat nissonat , ja fálaldat jerrojuvvo eanemusat doppe gos bálvalus lea buoremusat lágiduvvon . 1 Ovccilotlogu golmmajagi nissonprošeakta , ja Sámedikki iežas dásseárvodoaibmaplána mii mearriduvvui 1999:s , lea čalmmustahttán čuolmmaid ja hásttuhan gávdnat čovdosiid movt sohkabeal- ja dásseárvoperspektiiva sáhttá integrerejuvvot . 1 Ovcci searvevuođa suohkanis válljejuvvojedje Bearddu ja Málatvuomi suohkanat vuosttaš kurssa lágideaddjin . 1 Ovcci olmmáivággelačča dubmehalle giddagassii dán fearána maŋŋil , man birra aviissat ollu čálle . ] 1 Ovcci miellahttosaš eanetlohku evttoha sirdit stáhta eatnamiid Nordlánddas ja Romssas , mat leat vádjit 30 000 km² , regionála almmolaš oamastan ­searvái Hålogalandalmennega bokte . 1 Ovcci logi olbmos vástidit ahte sis lea vejolašvuohta atnit interneahta , 2005 ektui go ledje golbma olbmo njealji olbmos . 1 Ovcci logi jerrojuvvon olbmos sámeradio geavaheddjiidguorahallamis jagi 2009 lei vejolašvuohta atnit interneahta , ja buohkat ledje atnán dán dieđihangaskaoami maŋemus mánu . 1 Ovcci fylkkat leat dán áigodagas geahpidan doavttirdieđihuvvon buozalmasjávkama badjel 15 proseanttain . 1 Otto Jebens lei 82 jagi boaris go válddii juridihkalaš doavttergráda . 1 Otto Jebens lea olu jagiid čađa iežas searvama bokte sihke Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuoigatvuođajoavkkus jagiin 1985-1992 , Sámedikki áirrasin minerálalávdegottis ja earenoamážit go čálii iežas doavtternákkusgirjji ” Om eiendomsretten til grunnen i Finnmark ” , váikkuhan dasa ahte sámiid vuoigatvuođat leat árvvoštallojuvvon dainna lágiin mii sáhttá váikkuhit ahte maiddái sámiid rievttálaš árbevierru ja geavaheapmi historjjá čađa dohkkehuvvo vuoigatvuohtahábmejeaddjin . 1 Otterbech geavahii garra sániid dán vuostá , ja čálii oktii ná : - Bággovuogádat lea čađahuvvon garraváimmot váikkuhusain . 1 Otnáš čoahkkimis almmuhuvvojedje guokte raportta . 1 Otnáš šiehtadus sihkkarastá dan , ja dat konkretisere stáhta geatnegasvuođa čađahit konsultašuvnnaid sámiiguin daid prinsihpaid mielde mat leat ILO-konvenšuvnnas nr 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 1 Otnáš unna mánáidloguid geažil guovlosuohkanat eai gierdda ollu nettofárremiid , ovdalgo álbmotlohku jorrá negatiivii . 1 Otnáš unna mánáidloguid geažil guovlosuohkanat eai gierdda ollu nettofárremiid , nugo lea leamaš 90-logus , ovdalgo álbmotlohku jorrá negatiivii . 1 Otnáš ortnet lea nu , ahte Finnmárkku buollinlágádusa heahteguovddážis ( 110 ) leat sámegielalaš bargit váktaortnegis mii gednojuvvo telefovdnaoktavuhtii go lea dárbu . 1 Otnáš nálleregistrerenvugiid ja bivdoearreortnegiid vuođul lea váttis jáhkkit ahte goassige šaddá áigeguovdilin dat várra ahte boraspiret nogašedje áibbas , vaikko vel oččošii ge vejolašvuođa deavdit daid bivdoeriid mat áiggis áigái mearriduvvojit . 1 Otnáš njuolggadusaid vuođul ferte duođaštit jos galgá oažžut buhtadusa boraspiriid ovddas . 1 Otnáš márkandili geažil lea unnán sávahahtti buvttadit eanet árbevirolaš eanandoallobuktagiid , spiehkastahkan leat dattetge buktagat sávzzain ja lábbáin . 1 Otnáš dieđuid mielde lea nu , mo árvalusasge celkojuvvo , ahte dutkit eai dieđe eará čearddalaš joavkku mii livččii sámiid ovdal boahtán Finnmárkui ( dahje vaikkoba máddelii Davvi-Norgii ) . 1 Otnáš beaivi lea maid boađus Sámedikki ja Stuorradikki ovttasbarggus diimmá giđa Finnmárkolága ektui . 1 Otná čoahkkimis áigot earret eará digaštallat vejolašvuođaid ásahit sierra ekonomalaš ortnegiid sámi giliskuvllaid seailluheapmái . 1 Otná skuvlafruvtta doallanortnet , ja álgindoarjja dasa , jotkojuvvo ohppiide geaidda ođđa ortnet ii guoskka . 1 Otná servodagas galgá olmmoš beassat cealkit ja organiseret iežas nu go dáhttu , eará láhkarámmaid siskkobealde . 1 Otná mearrádusain doalahuvvo maŋásmáhcahanortnet ja min energiijaresurssat bissot álbmoga hálddus . 1 Otná láhka lea váilevaš , vejolašvuođa hárrái čađahit ulbmillaš ráŋggáštemiid . 1 Otná dilli orru dattetge leamen rievdan , ja dan dadjá sihke evaluerenraporta ja Sámi ealáhusráđđi . 1 Otná dilis gillájit eanemusat álgoálbmogat go dálkkádat rievdá . 1 Otná dilis eai gávdno makkárge systemáhtalaš čállosat dahje raporttat mat čájehivčče movt suohkansuorggis gozihit sámepolitihkalaš doaimmaid . 1 Otná dan beaivvi ii leat oktage eará gielda dán riikkas mii lágain ovdagihtii lea dáhkiduvvon oažžut golbma fásta sámediggeáirasa . 1 Otná boazodoalloláhka lea huksejuvvon dan ala ahte almmolašvuohta oažžu friddja organiseret boazodoalu nu movt heive áiggis áigái ráđđejeaddji politihkkii . 1 Otná beaivi lea buorre beaivi davviguovllu álbmogii ja Norgii , dadjá guolástus- ja riddoministtar Helga Pedersen . 1 Otná Sámediggi stivrejuvvo eanetloguráđiin mas leat mielde 5 iešguđetlágán bellodaga . 1 Otne sáhttit konstateret ahte oahpaheaddjiohppui leat ohcamat unnon dramahtalaččat . 1 Otne lea ođđa jagi vuosttaš beaivi . 1 Otne lea golbma vahku dassá go Norga vásihii bombema Oslos ja báhčimiid Utøyas . 1 Otne ii sáhte oktage dadjat man guhká dát dilli bistá . 1 Otne ii leat go oassi dán suorggis mii lea regulerejuvvon , mii ii leat nu vuogas . 1 Otne diehtit hui uhccán makkár guhkesáigge váikkuhusat šaddet guoskevaš jogaide jos vádjolusluosat ja biebmanrusttegiin báhtaran luosat genehtalaččat seaguhuvvojit . 1 Ot.prp. ođđa plána- ja huksenláhka ( evttuhusa ) 1 Ot.prp. nr. 9:s ( 1996-97 ) čujuha Gielda- ja guovlodepartemeanta hálddašanlága dábálaš eavttuide ahte hálddašanáššiin galgá leat vejolašvuohta guovtteceahkkemeannudeapmái , ja oaivvilda ahte dat vuohki mii adno Sámedikkis lea doaibman ulbmilaččat ja danne ásahuvvo láhkii oppalaš mearrádus mas ovdanboahtá ahte Sámediggi dahje dat orgána maid Sámediggi vállje galgá leat daid áššesurggiid váidinorgánan maid Sámediggi ieš lea fápmudan iežas vuollásaš orgánaide , vrd. sámelága § 2-12 . Mearrádus ii gusto dakkár áššiin main lea dakkár fágalaš hápmi ahte lea sirdojuvvon Sámediggái . 1 Ot.prp. nr. 9:s ( 1996-97 ) čujuha Gielda- ja guovlodepartemeanta hálddašanlága dábálaš eavttuide ahte hálddašanáššiin galgá leat vejolašvuohta guovtteceahkkemeannudeapmái , ja oaivvilda ahte dat vuohki mii adno Sámedikkis lea doaibman ulbmilaččat ja danne ásahuvvo láhkii oppalaš mearrádus mas ovdanboahtá ahte Sámediggi dahje dat orgána maid Sámediggi vállje galgá leat daid áššesurggiid váidinorgánan maid Sámediggi ieš lea fápmudan iežas vuollásaš orgánaide , vrd. sámelága § 2-12 . 1 Ot.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) 1 Ot.prp. nr. 2 ( 2005-2006 ) Stáhta penšunfoandda lága birra dieđihuvvui ahte Ruhtadandepartemeanta galggai dieid váldonjuolggadusaid sadjái ráhkadit Stáhta Penšunfondii – Norga hálddašeapmái njuolggadusaid , mat galget boahtit sierra láhkaásahussan . 1 Ot. proposišuvnnas nr. 35 ( 1998–99 ) minerálaláhka , mii gessojuvvui ruovttoluotta Ot. dieđáhusas nr. 1 ( 1999–2000 ) , lei maid ovddiduvvon láhkaevttohus oktan mielddistuvvon láhkaásahusevttohusain mii geahččalii fuolahit deastta sámi kultuvrii olles árbevirolaš sámi guovllus . 1 Oston fuođđariid hatti ferte vuolidit , vai lea ekonomalaččat doallevaš álggahit biebmama árrat . 1 Ossodatkantuvrrat leat nannen oktavuođa ja viidáseappot gárgedan fágalaš fierpmádaga gielddaide , fylkkagielddaide ja huksensuorgái . 1 Ossodatens ovddasvástádussuorggi siskkobealde lea maiddái Statskog dat vuolit ásahusat ; Norgga vuovdedutkama instituhtta ( Skogforsk ) ja Norgga eana- ja vuovdekártema instituhtta ( NIJOS ) 1 Ossodatdirektora Ninni Kate Rognli 1 Ossodatdirektevrras lea ovddasvástádus ossodaga bohtosiidda- , bušehttii ja bargiide . 1 Ossodatdirektevrra guovddáš barggut ja ovddasvástádus suorggit lea ovddidit strategiijaid , jođihit ossodaga fágalaš doaimmaid , organiserenovdáneapmi ja bargiid čuovvoleapmi . 1 Ossodatdirektevra Øystein Løining lea ossodaga nubbinjođiheaddji . 1 Ossodatdirektevra Åse Elin Bjerke 1 Ossodatdirektevra lea oassin hálddahusa jođiheaddjijoavkkus . 1 Ossodatdirektevra Terje Hauge 1 Ossodatdirektevra Olav Myklebust 1 Ossodatdirektevra Martin Sørby 1 Ossodatdirektevra Leif H. Larsen 1 Ossodatdirektevra Knut Moum lea ossodaga nubbinjođiheaddji . 1 Ossodatdirektevra Jon Oftedal lea ossodaga nubbinjođiheaddji . 1 Ossodatdirektevra Irvin Høyland 1 Ossodatdirektevra Gisle Norheim 1 Ossodatdirektevra Frank Alvern 1 Ossodatdirektevra Arne Gjermundsen 1 Ossodatdirektevra ( ii leat giige virgáduvvon ) 1 Ossodat čuovvula davviriikkalaš ovttasbarggu ja ruhtadoarjjaáššiid ja das lea dasa lassin ovddasvástádus ruhtadit ja doaimmahit Jan Mayena infrastruktuvrra . 1 Ossodat čuovvola globála birasovttasbarggu ON:s ja maiddái bilaterála birasgáhttenovttasbarggu ovddidanriikkaiguin ja ossodat lea departemeantta birasveahki fágaguovddáš . 1 Ossodat válmmašta hálddahuslaš áššiid politihkalaš njunušgoddái ja departemeantaráđđái , ovddida stivrenvuogádagaid ja bajimus láiddanjuolggadusaid nu ahte departemeanta jođihuvvo bevttolaččat ja oktiiordnejuvvon vuogi mielde , ja goziha ahte doaibma čađahuvvo daid gustojeaddji njuolggadusaid ja láiddanjuolggadusaid mielde mat leat hálddahuslaš suorggis . 1 Ossodat ráhkada analysaid mat earet eará gusket barggahanpolitihkkii ja bargofálaldahkii , almmolaš ruhtademiide , penšuvdnapolitihkalaš gažaldagaide ja birasoktavuođaide . 1 Ossodat ovttastahttá buot oktasaš hálddahuslaš doaimmaid stáhtabušeahttabarggu , ekonomiijastivrema , IKT ’ a bálká-ja bargiidpolitihka , organisašuvdnaovdánahttima , gelbbolašvuođadoaimmaid ja FoU politihka hálddašeami dáfus . 1 Ossodat ovttastahttá almmolaš dásseárvopolitihka , dán vuolde dásseárvu gaskal homofiijlaid ja heterofiijlaid . Ossodaga ovddasvástádus lea viidáseappot ovdánahttit ovttaseallinpolitihka , mánáid- ja bearašriekti , ja hálddašit ossodaga láhkasurggiid . 1 Ossodat ovttasbargá maiddái eará ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin ossodaga fágasuorggi siskkobealde , ee. Det norske SkogselskapSkogbrukets kursinstituttUniversitetet for miljø- og biovitenskap 1 Ossodat maiddai jahkasaččat hálddaša ruđaid maiguin galget ovdánahttit sámegielat oahpahusa ( ee. ruđat earenoamášpedagogalaš oahpponeavvuide ja joatkkaoahpahus oahpaheddjiidejoatkkaoapu . 1 Ossodat lea leamaš mielde hábmeme diehtojuohkinvuogádaga neahtas mas intraneahtta ja interneahtta leat vuođđun . 1 Ossodat lea bargan hábmenprográmmain mii galgá fuolahit Sámedikki organisašuvdnii ollislaš visuála profiilla oktasaš logoin . 1 Ossodat hálddaša čuovvovaš lágaid : 1 Ossodat hálddaša vuođđodoarjaga organisašuvnnaide maid leat vuođđuduvvon dáid joavkkuid vuođul , ja ossodagas leat bargamušat oktiiordnet áššiid ovttas eará departemeanttaiguin . 1 Ossodat hálddaša bargomárkanbálvalusaid lága , álbmotoadjolága kap. 4 , beaiveruhta bargguhisvuođadilis , ja lága bálkágeatnegasvuođa birra virgelobiid vuolde . Ossodagas lea ovddasvástádus bargomárkana reguleremiidda , nu go permitteremat , bargoláigojupmi ja bargogaskkusteapmi . 1 Ossodat goziha ja koordinere maid Norgga suodjaluspolitihkalaš oktavuođaid NATO:in , EU:in , ON:in ja OSSE:in . 1 Ossodat goziha ja analysere ekonomalaš ovdáneami Norggas ja olgoriikkain , ja lea ovddasvástideaddji buohtalastit ekonomalaš politihka , dasa gullá maid ruhtadanpolitihkka , suohkaniid ruhtadilli ja ruhtapolitihkka . 1 Ossodat galgá maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái . 1 Ossodat galgá maid ovddidit ja koordineret SD politihka bilaterála , guovlluguovdasaš ja riikkaidgaskasaš sihkkarvuođapolitihkalaš jearaldagain , ja ovddidit lihttolaččaid ja oasálaččaid gaskasaš suodjalusovttasbarggu . 1 Ossodat galgá maid leat oassálasti árvoháhkama bargguin mat gusket mariinna ávdnasiidda , dasa gullevaš hálddašeapmi Eksportutvalget for fisk AS oktavuođas . 1 Ossodat galgá fuolahit ahte eanemus ohccojuvvon dieđut www.nav.no siiddus ossodaga fáluid ja vuoigatvuođaid birra lea gávdnamis sámegillii . 1 Ossodat galgá doaimmahit váidalusmeannudeami doarjjaáššiin mat gullet eará ossodagaide . 1 Ossodat galggai Stockholmmas doaimmahit dakkár áššiid maid ii lean vejolaš álggahit Norgga rájiid siskkobealde . 1 Ossodat fuolaha maid Suodjalusa háhkamiin dassážii , go mearrádusat dahkkojuvvojit . 1 Ossodat fuolaha dasto oktiiheivehallama ja strategiijaovddideami sihkkarvuođa- ja gearggusvuođagažaldagaid várás , departemeantta riikkaidgaskasaš barggu várás ja departemeantta DjO ( Dutkama ja ovddidanbarggu ) várás . 1 Ossodat bargá strategiija- ja politihkkaovddidemiin ja maid hálddašanbargguiguin biologalaš eatnatvuođa ja olgoáibmodoaimmaid suodjaleami ja ceavzilis geavaheami siskkobealde . 1 Ossodat bargá sihkkarastin dihte oadjebas mearrabiebmu » vuonas beavdái ” , lágaid ja mearrabiebmubearráigeahčču olles buvttadanproseassas , dasa gullevaš guollebiebmu ja – dearvvasvuohta . 1 Ossodat 1 Ossodahkii gullá našunála hálddašeapmi čuovvovaš áššiin : eastadahtti mearrasihkkarvuohta , dasa gullevaš johtolatguovddážat ja rundinfanaskapasiteahta , borjjashálttit ja ovdánahttit johtalusvuogádagaid ja johtalusnormála , livttat ja mearkkat ja navigereninfrastruktuvra ja loksabálvalus , ovttas našunála hálddašemiin ja čađahemiin guolásteamis ja internašunála gažaldagat čadnojuvvon globála ja regionála resursahálddašeapmái . 1 Ossodagat meannudit áššiid ja bálvalit sihke politihkalaš dási ja álbmoga , ja dievasčoahkkinstábas lea ovddasvástádus lávdegoddečoahkkimiin ja dievasčoahkkimiin ja áirasiid várás láhčimis . 1 Ossodagat leat joavdan guhkás ovttastahttima ja ovttasbarggu ektui , muhto ain leat eastagat das movt oktasaš čovdosiid hálddašit ja ruhtadit . 1 Ossodagat doibmet ráđđeaddin ja áššemeannudeaddjin dakkár áššiin , maid Sámediggeráđđi háliida meannudit , čielggadit dahje eará láhkai čuovvolit . 1 Ossodagat addet maiddái doarjaga dutkamii , geahččalan ja ovdánahttinbargui , ja servet riikkaidgaskasaš ovttasbargguide sin fágasurggiineaset . 1 Ossodagat Hálddahusossodat 1 Ossodagas leat čuovvovaš bistevaš teamat : Girjerádju Terminologiija ja báikenamat Bagadeapmi Bajásšaddama , giela ja kultuvrra ovddideapmi Oahpahusovddideapmi Váikkuhangaskaoapmi 1 Ossodagas leat čuovvovaš bissovaš teamat : Ekonomiija ja doaibma Bargit Arkiiva IT ja siskkáldas gulahallan og intern kommunikasjon Resepšuvna Siskkáldas giellabálvalusat Ossodaga ovddasvástádus ja doaimmat • Ekonomiijastivren ja - bearráigeahččan ( bušeahtta ja rehketdoallu ) • Mátkehálddahus • Oastimat • Bušeahttabargu ja - ovddasvástádus • Sámediggeplána • Jahkedieđáhus • Buhtisindoallan • Visttiid doaibma ja bajásdoallan • Sihkarvuohta • Dáidda Sámedikkis • Organisašuvdnaovdánahttin • Bargit • Dearvvasvuohta- , biras- ja sihkarvuohta ( DBS ) • Arkiivabálvalusat • IT-strategijat ja doaibma • Teknihkalaš reaiddut • Telefoniija • Resepšuvdnabálvalusat • Áššebáhpiriid máŋgen ja sádden • Čállidoaimmat • Telefonguovddáš • Siskkáldas giellabálvalusat • Dulkabálvalus • Dokumeantahálddašeapmi 1 Ossodagas leat vihtta sekšuvnna : Oktasašsekšuvdna , Fievrredansekšuvdna , Ealáhussekšuvdna , Stáhtahálddašansekšuvdna ja Ekonomiijastivrensekšuvdna . 1 Ossodagas leat oktiibuot 21,5 virggi . 1 Ossodagas leat maiddái barggut sisaboahto- ja bálkáčielggademiid oktavuođas , dás maiddái ovddasvástádus Sisaboahtočielggademiid teknihkalaš meroštanvuođus ja oassálastá oadjočielggadeamis , dihto dearvvašvuođabargiid ja eanandoalu čielggadeamis . 1 Ossodagas leat guokte sekšuvnna ; Fylkkamánnesekšuvdna ja Etáhtastivrensekšuvdna . 1 Ossodagas leat guokte sekšuvnna . 1 Ossodagas leat fásta beaivválaš čájehallamat , ja vuostáváldá maiddái joavkkuid olggobealde fásta áiggiid jus lea dárbu . 1 Ossodagas leat 5 sekšuvnna . 1 Ossodagas leat 14 saji maid 16 máná atnet . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus stádabušeahttabargguide , revišuvdnaáššiide , ekonomiijastivremii , doarjjahálddašeapmái ja mihttu- ja boađusstivremii . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus politihkkii ja gaskaomiide bargguhisolbmuid guovdu ja muhtun doaibmabijuide fidnohehttejuvvomiidda . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus ovddidit ja fuolahit oppalaš ja bajitdási publikašuvnnain ja deaddiluvvon gáhppálagain . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus našuvnnalaš kárta- ja geodatapolitihkas , ja dasa lea biddjon Stáhta kártadoaimmahaga etáhtastivrenovddasvástádus . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus koordineret departemeantta riikkaidgaskasaš barggu . Ossodagas leat njeallje sekšuvnna . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus hábmet ja ovttastahttit obbalaš mánáid- ja nuoraidpolitihka . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus hábmet buot politihka ja hálddašit buot surggiid siskkobealde nugo servodatplánen , ealáhusat , biras ja vuoigatvuođat , dearvvasvuohta ja sosiála , kultursuodjaleapmi ja guovlulaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus fállat buot hálddahuslaš bálvalusaid maid Sámediggi ja Sámedikki hálddahus dárbbašit . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus fuolahit ja ovddidit sámedikki visuála identitehta , maiddái gráfalaš profiilas , govvaarkiivvas jna. 1 Ossodagas lea ovddasvástádus departemeantta ekonomiija- ja bušeahttabarggu oktiiordnemis , kvalitehtasihkkarastimis ja ráđđeaddimis departemeantta ekonomiija- ja bušeahttabarggu oktavuođas . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus buot politihkkaovddideamis ja hálddašeamis oahpahus , giella ja kultuvrra surggiin . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus birasgáhttenláhkaásaheamis ja luonddubirrasa hálddašeamis Svalbárddas ja gaskariikkalaš birasgáhttenovttasbarggus davviguovlluin , Barentsguovllus , bilaterála ovttasbarggus Ruoššain ja birasváikkuhusain radioaktiivvalaš nuoskkideamis Norggas . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus bargamušain mat čatnasit bures doaibmi bargomárkana ovddideapmái , ja das lea maiddái ovddasvástádus politihkas ja váikkuhangaskaomiin barggohemiid várás ja doaibmabijuid osiin bargonávccahemiid várás . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus bargamušain mat čatnasit bargiidhálddašeapmái ja - ovddideapmái , organisašuvdnaovddideapmái ja plánenbargui . 1 Ossodagas lea ovddasvástádus Norgga Polárainstituhta etáhtastivremii , ja maiddái Svalbárdda Áššeolbmái ja Stáhta Suonjarsuodjalussii / Statens Strålevern birasgáhttenguovllus . 1 Ossodagas lea maiddái ovddasvástádus váikkuhit ahte riikkaidgaskasaš álgoálbmotpolitihkka ovdána ja das lea ovddasvástádus oktiiordnet sámi áššiid davviriikkalaš dásis . 1 Ossodagas lea maiddái ovddasvástádus ovddidit ja oktiiordnet stáhta politihka nationála unnitloguid ektui , dat mearkkaša daid joavkkuid ektui main guhká jo lea leamaš gullevašvuohta Norgii , nu mo juvddálaččaid , kvenaid , rom , romániálbmoga ( táhteriid ) ja vuovdesuopmelaččaid ektui . 1 Ossodagas lea maiddái ovddasvástádus Sámedikki girjerádjosa doaimmas , man bargun lea nannet ja ovddidit girjerádjofálaldaga sámi álbmoga várás . 1 Ossodagas lea maid ovddasvástádus organiseret , jođihit ja koordineret roasuid ja sierralágan dáhpáhusaid čoavdima ja fuolahit SD ja olles suorggi riikkaidgaskasaš ja militeara rievtti láhkajearaldagain . 1 Ossodagas lea maid ovddasvástádus das ahte buohtalastit birasgáhttendutkan barggu , ruđalaš gaskaomiid , birasprofiilla stádabušeahtas , sektoriid mielde birasdoaibmaplánaid ja stuordikkedieđáhusa mii lea Ráđđehusa birasgáhttenpolitihka ja riikká birasdili birra . 1 Ossodagas lea maid fágaovddasvástádus guollevuovdinservviide ja álgogávppašeapmái , guolástusguovllu ekonomalaš dili ja hástalusaid mat leat čatnon struktuvrii bivdoláđđasis . 1 Ossodagas lea koordinerenovddasvástádus departemeantta gielddaguvllot bargui ja koordineren barggus regiunála dási ektui . 1 Ossodagas lea fágalaš , hálddahuslaš ja bušeahta oktiiordnenovddasvástádus eará departemeanttaid ektui . 1 Ossodagas lea earret eará ovddasvástádus SD siskkáldas bargiidpolitihkas , suodjalussuorggi bajimuš bargoaddiovddasvástádus , ovddasvástádus siskkáldas nuppástuhttinprošeavttain ja daidda gullevaš ođđa bargovugiin , ovddasvástádus jođihan- ja stivrenvuogádagain ja láhkagažaldagain – sihke SD:s ja olles suorggi ektui . 1 Ossodagas lea dasto ovddasvástádus Guolástusdirektoráhta ossodatstivremii , Riddudoaimmahahkii , Áhpedutkaninstituhttii , Našunála biepman- ja mearraborramušdutkan instituhttii , Veterinearainstituhttii ja Guolástus- ja mearradoalluealáhusa dutkanfondii ja eaiggátstivrejupmi čuovvovaš doaimmain NOFIMA AS ja Eksportutvalget for fisk AS. 1 Ossodagas ii galgga leat ovddasvástádus ovttaskas áššemeannudemiin veahkkedoaibmaortnegiid dáfus mat eai leat čielgasit definerejuvvon ossodahkii juogo bušeahttamearrádusaid dahje juolludusnotáhtaid bokte . 1 Ossodagaid siskkáldas struktuvra šaddá maiddái hui deaŧalaš . 1 Ossodaga váldgobargu lea veahkehit ovdánahttit guhkesáigáš vuovde- ja resurssapolitihka árvoháhkamii , birrasii ja ealáhusdoaimmaheapmái . 1 Ossodaga ovddasvástádussurggiid doarjjahálddašeapmi 1 Ossodaga ovddasvástádussuorgái gullet hálddašanbarggut plána- ja huksenlága mearrádusaid mielde , mii lea suohkana areálaplánema , bohtosiid čielggademiid ja fylkkaplánemiid birra . 1 Ossodaga ovddasvástádussuorggi politihkkaovddideapmi 1 Ossodaga ovddasvástádusguovlu sisttisdoallá gaskariikkalaš šiehtadallamiid dálkkádatrievdamiid ja guhkásfievrreduvvon áibmonuoskkideami siskkobealde . 1 Ossodaga ovddasvástádusa ja doaimmat 1 Ossodaga ovddasvástádus leat maid departemeantta guhkesáiggi analysat ja ovddosčáliheamit . 1 Ossodaga ovddasvástádus lea leahkit veahkkin bargame dan ala ahte birasgáhttenhálddašeapmi bargá mihttomeriid guvlui bajimus njuolggadusaid mielde mat leat stádahálddahussii , geavaha riggodagaid beaktilvuođain ja fuolaha ahte birasgáhtten vuhtiiváldin gaskkustuvvo , sajáiduvvo ja láktašuvvo buot servodatsektuvrraide . 1 Ossodaga ovddasvástádus lea buot politihkkaovdáneapmi ja hálddašeapmi surggiin servodatplánen , ealáhus , biras , areála , vuoigatvuohta , kulturmuittosuodjaleapmi ja dearvvašvuohta . 1 Ossodaga ovddasvástádus ja bargamušat 1 Ossodaga jođiheddjiid čállingoddi . 1 Ossodaga jođiha ossodatdirektora ja guokte vuolitdirektora / nubbinjođiheaddji . 1 Ossodaga jođiha ossodatdirektora ja guokte vuolitdirektora / nubbijođiheaddji . 1 Ossodaga jođiha ossodatdirektevra ja guokte vuolitdirektevrra / nubbijođiheaddji . 1 Ossodaga jođiha ossodatdirektevra ja guokte vuolitdirektevrra . 1 Ossodaga jođiha gaskaboddosaš ekspedišuvdnahoavda Geir Åvitsland . 1 Ossodaga jođiha ekspedišuvdnahoavda Jan Bjørland . 1 Ossodaga jođiha eksp. hoavda Eli Telhaug . 1 Ossodaga golmma bargi gaskkas lea ain juo vuos dušše okta sámegielat assisteanta . 1 Ossodaga doaimmat ja ovddasvástádusat leat : 1 Ossodaga bušeahtta lea 23.524 mill. ruvnno , mas sámi oahpponeavvodoarjja dahká goasii 11. mill. ruvnno . 1 Ossehus 500 vuolláičállosa hárrái , jos galgá sáhttit registrerehit sámepolitihkalaš oktavuoaaid sihkkojuvvo . 1 Osolaškonferánssas ledje sápmelaččat maiddái ovddastuvvon Ruoŧa sáttagottis , ja Sámiráđis . 1 Oslos son gávnnai isida . 1 Oslos ja Romssa gávpogis leat ollu sámit . 1 Oslos . Almmuhan Kuhmunen , John-Marcus . 1 Osloi fárrejeaddjiid AUFa dárkkistanlávdegotti stivralahttu 1 Oslo-Kongsvinger . 1 Oslo universitehtas galgá sihkkarit ain leat oahpahus suoma-ugralaš gielain boahtteáiggis . 1 Oslo universitehta ávžžuhuvvui ovddidit árvalusa movt barggu sáhtášii čađahit daid rámmaid siste mat ledje sisdoalu ja ekonomiija ektui . 1 Oslo universitehta áigu gudnejahttit Magga barggu olmmošvuoigatvuođaiguin . 1 Oslo universitehta medisiinnalaš fakultehta 20.08.98 reive gažaldagain beassat gulaskuddanásahussan 1 Oslo universitehta kollegiija mearridii čakčamánu 7. b. gaskaboddosaš njuolggadusaid anatomalaš instituhta sámi dákteriggeávdnasiid geavaheami ja hálddašeami várás . 1 Oslo universitehta historjjálaš filosofalaš fakultehta 03.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Oslo universitehta arkeologalaš , dáiddahistorjjálaš ja numismatihkalaš instituhta 21.08.98 gulaskuddancealkámuš 1 Oslo universitehta anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid hálddašeapmi 1 Oslo universitehta akademalaš kollegiija meannudii ášši ođđajagimánu 25. b. , ja mearridii árvalit departementii ahte sámegiel oahpahusfálaldat galgá heaittihuvvot . 1 Oslo universitehta 01.10.98 gulaskuddanreive Sámediggái 1 Oslo universitehta - Medija- ja kommunikašuvdna Instituhtta lea 19.11.98 notáhtas árvalan movt barggu sáhtášii čađahit . 1 Oslo sátnejođiheaddji sávai bures boahtima . 1 Oslo sámi viesu jođihit golbma searvvi . 1 Oslo sámesearvi lágida guovvamánu 6. b. oktavuođas jahkásaččat Sámi dálveriemuid kulturdoaluiguin . 1 Oslo suohkana dárkkistanlávdegotti lahttu 1 Oslo studeantaparlameantta ( Studentparlamentet i Oslo ) ja NSUa áirras 1 Oslo kulturhistorjjálaš musea lea plánen ja čađahan roggama , Opplándda fylkkasuohkana ja Sámedikki ruđaiguin . 1 Oslo ja Romsa leat gávpogat gos ollu sápmelaččat ásset . 1 Oslo ja Akershus veahkkefylkamánne , 1991-98 . 1 Oslo ja Akershus fylkkamánne gaskaboddosaš virggis , 1998-2001 . 1 Oslo ja Akershus fylkkamánne , 1981 til 1987 . 1 Oslo gávpotstivrra Bargiidbellodaga áirrasjoavkku politihkalaš ráđđeaddi 1 Oslo gielda lea váldán dan duođaš , ja lea lasihan fálaldaga nu ahte odne leat Cizážis guokte ossodaga . 1 Oslo gielda fállá oahpahusa sámegielas buot ohppiide guđet dan dáhttot . 1 Oslo bismágodderáđđi lágida juohke jagi njeallje sámi ipmilbálvalusa Oslos , ja Bergenis dollet moadde sámi ipmilbálvalusa jagis . 1 Oslo bisma ja bismagodderáđđi 1 Oslo bargiidbellodaga bellodatstivrra lahttu 1 Oslo Universitehta galgá gárvvistit barggu 1999 loahpa rádjai , ja bargu galgá leat vuođđun sámi mediaplána ráhkadeamis . 1 Oslo Economics lea Kulturdepartemeantta gohččuma mielde gárvvistan raportta girjjálašvuođa- ja giellapolitihkalaš gaskaomiid birra mii lea oassin girječielggadeamis . 1 Oslo Bargiidsearvvi ( Oslo Arbeidersamfunn ) vuođđudusa stivralahttu 1 Oslo Bargiidsearvvi ( Oslo Arbeidersamfunn ) stivralahttu 1 Oslo : Statistisk sentralbyrå . 1 Oslo : Statistihkkalaš guovddášbyrå . 1 Oslo : Ohppiidlonohallan ja sámegielkursa 1 Oslo 1980. 144 s. Rode , Fredrik : Opptegnelser fra Finnmarken . 1 Oslo 1948 1 Oslo , ođđajagimánu 31. b. 2007 1 Oslo , miessemánu 11. b. 2005 1 Oslo , guovvamánu 12. b. 1968 1 Oskoservodagat eai galgga adnojuvvot friddjabáikin dakkár áššiid dáfus , celket mánáid- , dásseárvo- ja servodahttinministtar Audun Lysbakken , kulturministtar Anniken Huitfeldt ja justiisaministtar Storberget . 1 Oskoservodagat eai galgga adnojuvvot friddjabáikin : Mánáid illásteapmi galgá váidojuvvot politiijii 1 Oskofriijavuohta ja oskkoldatfriijavuohta leat vuođđárvvut maid servodat ja lágat fertejit nannet ja suodjalit . 1 Oskkuoahpahusođastus mearriduvvui Stuoradikkis 2003:s . 1 Oskkuoahpahus galgá movttiidahttit olbmuid hukset iežaset identitehta ja movttiidahttit olbmuid oažžut ipmárdusa iežas kultuvrras ja árbevierus dakkár servodagas mas lea girjái ­vuohta kultuvrralaččat ja gos eallinoainnut maid leat máŋggat . 1 Oskkoldat , eallinoaidnu ja etihkka ( OEE ) - Fáddágihpa 5.-7. jahkecehkiide davvisámegillii risttalašvuođa váldosuorgái 1 Osa gielda lea máŋggaid jagiid hábmen vugiid ahte mo bagadit ja árvvoštallat ohppiid . 1 Orustehket soahtama seammás 1 Orun muitimin ahte árvalin 4 diimmu vahkkus sámegillii bajit klássain . 1 Orun muitimin ahte vuosttaš sámegiel girji mii bođii skuvllaide lei Johan Turi girji Mui ’ talus sámiid birra 1965 . 1 Orun gal dego gullan dan , ja muittán maid dan . 1 Orun dego muitimin ahte okta gili oahpaheaddji muitalii min luohkkái ahte mis lei buohkain juogalágan sámi gullevašvuohta . 1 Oruimet doppe moadde beaivvi ja sii lágidedje munnje biktasiid ja eará maid dárbbašin . 1 Orui leamen nu ahte Rønbeck lei vuoitán . 1 Orui leame nu ahte Gussanjárgga mánát galge ráŋggáštuvvot streaikka dihtii . 1 Orui ealu luhtte boahtimin . 1 Orui ahte eatnašat lokte bures skuvllas . 1 Ortnetvuođa dihte namuhit ahte lullisámeguovlu ii fátmmas Møre ja Romsdal oassin boraspirehálddašanguovllus 5 . 1 Ortnet váldojuvvui atnui dađistaga ođđajagimánu 1. b. 1992 rájes . 1 Ortnet sirdojuvvui Sámediggái 1993 rájes . 1 Ortnet ruhtaduvvui nu ahte boares prošeavttat leat loahpahuvvon ja poasttas dábálaš oahpponeavvut . 1 Ortnet nanne vuođđoprinsihpa ahte almmolaš oamastus riikka čáhcefápmo-ressurssaid dáfus stáhta , fylkkagieldda ja gieldda dásis galgá jotkojuvvot . 1 Ortnet mas lea stáhtalaš doarjja SSB:i Kultuvradepartemeanttas , jotkojuvvo . 1 Ortnet lea mielde bohciidahttimin ealjárvuođa bargat sámi kulturmuittuiguin sámi báikegottiin . 1 Ortnet lea mealgat nannejuvvon daid maŋimuš jagiid . 1 Ortnet lea maŋŋil viiddiduvvon máŋgii go ođđa visttit leat váldojuvvon fárrui . 1 Ortnet lea leamaš gáibideaddji hálddahušlaččat ja 2006 ja 2007 vásáhusat eai leat nu buori beavttuin , go mii lei vurdojuvvon . 1 Ortnet lea dattetge nu ahte dákkár visttiid huksemiidda sáhttá addit doarjaga dušše goalmmadas oasi investerengoluin . 1 Ortnet lea dahkkojuvvon gaskaboddosažžan 3 jahkái dasgo Birasgáhttendeparttemeanta oaivvildii ahte dilálašvuođat eai lean láhččojuvvon bissovaš ortnegii dahkat oaivila . 1 Ortnet gusto valáštallanrusttet bargguide mat leat álggahuvvon maŋŋil ođđajagimánu 1. beaivvi 2010 . 1 Ortnet gusto buohkaide geat devdet gáibádusaid oažžut speallanruđaid valáštallanrusttegiidda , earret gielddat / fylkkagielddat ja gielddalaš fitnodagat . 1 Ortnet guoská duojáriidda geain leat ovttaolbmofitnodagat ja geat leat duodjeregistaris . 1 Ortnet gohčoduvvo dearvvašeallinreseptan ( ovdal gohčoduvvui ruoná reseptan ) ja čuovvu Dearvvašvuođadirektoráhta riikkalaš rávvema . 1 Ortnet galgá movttiidahttit huksemiidda ii kommersiála gánnáhahtti guovlluin . 1 Ortnet galgá leat heivehuvvon ja goappašat bealit ja ieš bargi galget dohkkehit ortnega . 1 Ortnet dagahivččii ahte feastonuohttefatnasiiguin nagodivčče bivdit eambbo , ja resurssaid loaktin šattašii garraseabbu . 1 Ortnet berre gustot miehtá riikka . " 1 Ortnet berre gustot miehtá riikka . 1 Ortnet addá boazodolliide vejolašvuođa oažžut veahki gávdnat čovdosiid mat muđui ledje soaitit gártat riektedoaimma siskkobeallái . Soabaheami ferte 1 Ortnet addá boazodolliide vejolašvuođa oažžut veahki gávdnat čovdosiid mat muđui ledje soaitit gártat riektedoaimma siskkobeallái . 1 Ortnet , mas rápma lea buohkanassii 350 miljárdda ruvnnu jagiide 2008 ja 2009 , lea buoridan báŋkkuid vejolašvuođaid alcceseaset lonet . 1 Ortnegisdoallanbarggut leat eanaš čađahuvvon jagi 2009 , 17 milj. ruvdnosaš rápmadoarjaga lassáneapmi lea geavahuvvon earret moatti uhcit prošeavtta mat gárvvistuvvojedje guovrápmadoarjaga maŋosmannamii ja iežaskapitálii Kongsbakkena vamánus 2010. joatkkaskuvlla ođasmahttima oktavuođas . 1 Ortnegisdoallan- ja huksenprošeavttat maid sihkkarastet midjiide eambbo energiijabeaktilis ráhkadusaid ja buoret siskkáldas áimmu dainnago dat čuvvot ođđa huksennjuolggadusaid , deattuha finánsaministtar . 1 Ortnegis mii lea evalueren leat golbma doaibmabiju . Sierra doarjja sámi mánáidgárddiide , doarjja sámi mánáid giellaoahpahussii ja prošeaktadoarjja . 1 Ortnegis lea várra buorre áigumuš , muhto Sámiálbmot bellodat ii leat duhtavaš geavahusain ja movt dat čađahuvvo . 1 Ortnegiid álggaheapmi mas nationála luossavuonat ja luossačázádagat lea dehálaš doai ­bmabidju luondduluosa gáhttemii . 1 Ortnegii gullá buot fitnolaš dáidda ja kultuvra mii gaskkustuvvo Romssa skuvllain . 1 Ortnegat galget addit nissonolbmuide ja mánáide stuorra válljenmuni . 1 Ortnega ásahii Gielddadepartemeanta 1985 doarjjaortnegin sámegiel dulkonbálvalussii masa lei juolluduvvon 0,6 milj. ruvnno . 1 Ortnega ásahii GGD 1996:s . Departemeanta bidjá dihto čujuhusaid ruhtajuolludeapmái . 1 Ortnega árvvoštallan čájehii ahte dat lea doaibman háguid mielde ja lea veahkehan buktit sámi orgánaid sámiid kulturárbbi hálddaheami sisa . 1 Ortnega árvvoštallamis leat golbma doaibmabiju : Sámi mánáidgárddiid sierra doarjja , doarjja sámi mánáid sámegieloahpahussii ja prošeaktadoarjja . 1 Ortnega váldoulbmil lea sihkkarastit ahte buvttaduvvo ja geavahuvvo eanet sámi girj ­jálašvuohta dasa maid gullet sámi oahpponeavvut , nugo prentejuvvon ja elektrovnnalaš oahppu ­neavvut ja bisuhit ja ovddidit dássedis sámi lágádussuorggi . 1 Ortnega váldoulbmil lea juohkit mearraolbmuid penšuvnna ( ahkepenšuvnna ) dan vuoigaduvvomiidda gaskal 60 ja 67 jagi . 1 Ortnega ulbmilin lea doarjut doaimmaid mat sáhttet veahkehit seailluhit , gárgedit ja ovddidit dieđu sámi identitehta , kultuvrra ja servodateallima birra . 1 Ortnega ulbmilin lea bisuhit ja ovddidit sámepolitihkalaš bellodagaid . 1 Ortnega sturrodat berre speadjalastit dieid lassigoluid . 1 Ortnega hálddaša Sámediggi . 1 Ortnega hálddaša Stáhta ealáhatkássa . 1 Ortnega hálddaša Oarje-Finnmárkku poli ­tiijaguovllu politimeasttir sierra bagadusa mielde . 1 Ortnega hálddaša Lotteri- og stiftelsessystemet , gos Lotterinemnda lea váidalusásahus . 1 Ortnega galgá almmuhit nu ahte juksá ulbmiljoavkku ( media , Norgga Lysningsblad , Sámedikki ruovttusiidu ) . 1 Orrunsajiid dárbu geahppánii go Jáhkovuotna oaččui nuoraidskuvlla 70-logu loahpas ja go huksejuvvui ollesjagiluodda Jiepmaluktii . 1 Orrun molsašuttai ovtta vahkus golmma vahkkui . 1 Orruma ja mátkegoluid máksá juohke mánáidgárdi ieš . 1 Orru čájeheamen nu ahte eanaš oassi guliin fievrriduvvui ránnjáriikkaide . 1 Orru čájeheamen ahte bearrašiin ledje sin iežaset jávrrit gos bivde , ja sii atne dáid jávrriid iežaset valljodahkan . 1 Orru riekta deattuhit ahte Sámediggi dárogillii gohčoda beaivvi “ Samenes nasjonaldag ” . 1 Orru paradoksan go dál , maŋŋá go leat ráhkadahttán guokte seammadássásaš oahppoplána , golahit olu resurssaid čilget ahte sámi oahppoplána hukse seammá prinsihpaid ala go našunála oahppoplána . 1 Orru nu ahte NRK Sámi Radios lea leamaš ovdáneapmi mii lea daguhan ii-sámi mediafálaldagaid ovdii . 1 Orru maiddái čájeheame ahte dán guovtti hálddahusovttadaga hálddašan- ja ovddasvástádussuorggit čuvvot dan bargojuogu mii dál lea . 1 Orru maiddái nu ahte tv-fálaldat leat erenoamážit nanusnuvvon . 1 Orru maiddái eahperealisttalaš ráfáiduhttit nu viidát go lávdegoddi lea eavttuhan . 1 Orru maiddái eahpe-realisttalaš ráfáiduhttit nu viidát go lávdegoddi lea eavttuhan . 1 Orru leamen sihkar ahte son beasai oahpaheaddji – ja girkolávluvirgái Ákšovutnii dakkaviđe go gearggai oahpaheaddjiskuvllas . 1 Orru leamen nu ahte Øzerk dáinna raporttain lea háliidan ásahit movtta ja jáhku guovttegielatvuođa oahpahussii buot suohkana birrasiin . 1 Orru leamen nu ahte vuosttaš bismaoahppaladdan Buolbmágis lihkostuvai bures ja dagai oktasaš ilu ja ipmárdusa . 1 Orru leamen nu ahte suohkanbáhppa lea iežas vásáhusaid garraseappot vel deattuhan go lea muitalan proavásii . 1 Orru leamen nu ahte sektuvrraide ráddjejuvvoma duogážin , lea válljejuvvon váldit sámi gažaldagaid barggu birra kapihttalis " Kul tuvra ja guovlulaš ovdáne . 1 Orru leamen nu ahte lea dáid áiggiid , birrasiid 1861:s , maŋŋil go skuvla lea sirdojuvvon ja ođđasis huksejuvvon « Nøisomhet » báikái – go Andreas Aslaksen boahtá Ákšovutnii oahpaheaddjin ja girkolávlun . 1 Orru leamen nu ahte guovlu lea leamaš geavahusas miehtá geađgeáiggi ja árra metállaáiggi , nappo logiduhát jagi guhkot min áigelogu ovdal ! Kultuvrra , dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi Mariam Rapp lei oahpásmuvvamin guvlui ja arkeologalaš gávdnosiid viidodahkii . 1 Orru leamen nu ahte báikegottiid luomi lei daid ássiid oktasašresursa . 1 Orru leamen dábálaš áddejupmi ahte stáhta eanaeaiggáduššanvuoigatvuohta lea vealttakeahtes eaktun riikka ráđđemii Finnmárkku badjel . 1 Orru leame nu ahte vuosttažettiin sápmelaččat čuovvoledje su . 1 Orru leame ahte son dađi mielde lea vuollánan dáistaleamis dárogielain , ja nu son ii leat ge deavdán Norgga eiseválddiid vuordámušaid . 1 Orru leamaš čielggas ahte mánát maiddái galge bajásgessojuvvot buorren norgalažžan . 1 Orru leahkime nu ahte eambbogat olggobealde SED-guovllu geat eai leat čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa , go dat mat čađahit , fárrejit SED-guvlui ja dávjjimusat olggobeallai čoahkkebáikkiid . 1 Orru dego máinnas go vuoras olbmot muitalit vuosttaš skuvlajagiid birra . 1 Orru dego Oahpahusláhka ii gozit daid sámi mánáid oahpahusdárbbu geat leat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Orru danin čájeheamen ahte sámeradio odne joksá viidábut sámi álbmoga go ovdal , muhto dan ovddas fertejit máksit dárogielat báikkálašmediat . 1 Orru danin čájeheame ahte sámeradio vuosttažettiin lea nanusnuvvon báikkálaš dárogielat mediaid goasttádusa vuođul . ~ 1 Orru ahte son lea ipmirdan ahte mánát fertejit oahpu oažžut iežaset gillii vai ohppet juoidá , ja ahte oahppan lei deaŧaleabbo go eiseválddiid dáruiduhttingáibádus . 1 Orru ahte siseatnamis SED guovllus ledje unnit , go riddoguovllus , nuorra nissonolbmot , geat dárbbašedje sosiálaveahki , seammás go SED siseatnamis ledje eambbo go riddoguovllus , nissonolbmot badjel 30 jagi , geat dárbbašedje sosiálaveahki . 1 Orru ahte mii oažžut veaháš ávdnasiid , mun lean odne hállan skuvladirektevrrain . 1 Orru ahte Finnmárkkukomišuvdna čađaha dán rolla bures . 1 Orrot maiddái leame stuorra erohusat sámelága giellanjuolggadusaid vuoruhemiid ja čuovvolanáŋgiruššama dáfus almmolaš surggiin gehččon ovttas . 1 Orrot leat leamaš ollu kulturlonuhusat , ja danne berre maid áhpefievrruid inkluderet deaŧalaš fievrun sámi historjjás . 1 Orrot leamen siivománát , muhto mii unnán áddehallat gaskaneamet gielalaččat . 1 Orron skuvlaviesus ovttas eará bealjehis mánáiguin ja oahpásmuvven singuin . 1 Orron bealjehemiid skuvlla internáhtas Troandimis gávcci jagi . 1 Orron Hánosiiddas Storvollenis , badjelaš kilomehter skuvllas eret . 1 Orron " juhkaluvvan parafiidnahájain " . 1 Orqanisašuvnna- ja vuoooudusáššiid váldolávdeqoddi ovddiidii ášševuoddji Hans Guttorm bokte čuovvovaš evttohusa : SAMEDIKKI DOAIBMAPLANA 1991 Lávdeqoddi evttoha : Sámediqgi čujuha Sámediqgeráoi miessemánu 8. b. 1991 evttohuvvon doaibmaplánai 1991 , ja dohkkeha dan Sámedikki doaibmaplánan 1991 . 1 Orošii lunddolaš maiddái boazodoalus bidjat ovttasorruid dássálagaid náitalan olbmuiguin . » 1 Orošii lunddolaš ahte Sámediggi gieđahallá dán doaibmaplána vuogas hámis . 1 Orohatstivrrat leat ođđa lága vuođul ožžon ovddasvástádusa ráhkadit doallonjuolggadusaid . 1 Orohatstivrras leat vuosttažettiin priváhtarievttálaš doaimmat , muhto maiddái soames almmolašrievttálaš doaibma . 1 Orohatstivrras leat dákko almmolašrievtti vuohkásaš doaimmat , geahča ovdalis . 1 Orohatstivrra sáhttá buohtastahttit gilimennege stivrrain . 1 Orohatstivrra ja jahkečoahkkima gaskavuođa hárrái oaivvilda departemeanta ahte lávdegotti árvalus lea dárbbašlaš , dan birra ahte jahkečoahkkin ii sáhte geatnegahttit orohatstivrra , vai orohatstivrra rolla ii duššindahkko . 1 Orohatstivrra dálá sajádat sihke priváhtarievttálaš ja almmolašrievttálaš orgánan dagaha lávdegotti mielas váttisvuođaid . 1 Orohatstivrra dáfus boahtá ovdan ahte hálddašanláhka gusto nu guhkás go láhkaásahusaid bokte nu lea mearriduvvon . 1 Orohatstivrra deaŧaleamos doaimmaid gaskkas lea ráhkadit njuolggadusaid guohtungeavaheami birra . 1 Orohatstivrejupmi . 1 Orohatstivra sáhttá dihto áššiin addit stivrajođiheaddjái ovttas stivračálliin dahje ovttas eará stivralahtuin fápmudusa doaibmat stivrra ovddas . § 46 Orohatkássa 1 Orohatstivra sáhttá dihto áššiin addit stivrajođiheaddjái ovttas stivračálliin dahje ovttas eará stivralahtuin fápmudusa doaibmat stivrra ovddas . 1 Orohatstivra ovddasta orohaga boazodoalloberoštumiid . Orohatstivrra doaibma lea fuolahit orohaga boazoguohtumiid lágaid ja doaibmanjuolggadusaid mielde . 1 Orohatstivra ovddasta orohaga boazodoalloberoštumiid . 1 Orohatstivra lea muhtun oktavuođain proseassuála riektesubjeaktan . 1 Orohatstivra hálddaša ja mearrida foandda ruđaid njuolggadusaid mielde ásahuvvon § 57 nuppi lađđasa nr. 5 olis . § 48 . 1 Orohatstivra hálddaša ja mearrida foandda ruđaid njuolggadusaid mielde ásahuvvon § 57 nuppi lađđasa nr. 5 olis . § 1 Orohatstivra galgá ráhkadit orohatplána mas galget leat orohaga doaimmaid birra dieđut mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis . Orohatplánas galgá : 1 Orohatstivra galgá ráhkadit orohatplána mas galget leat orohaga doaimmaid birra dieđut mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis . 1 Orohatstivra galgá hálddašit oktasaš resurssaid mat gullet orohahkii , nugo guohtumiid , ja dalle ferte dáhkiduvvot ahte orohaga iešguđet guohtunguovllut leat dihto áiggis leamaš stivrras . 1 Orohatstivra galgá guovllustivrii addit dieđáhusa orohaga boazodoalu birra . 1 Orohatplánas galgá : 1. čilget orohaga johtinvieruid 2. muitalit áigodatguohtumiid , guottetbáikkiid jna. . 1 Orohatplánas galgá : 1. čilget orohaga johtinvieruid 2. muitalit áigodatguohtumiid , guottetbáikkiid jna. 1 Orohatplána galgá sisttisdoallat máŋga dihto oasi , ja guovddážis lea orohaga oppalaš strategiija dasa movt ávkkástallat orohaga resurssaid . 1 Orohatplána galgá lávdegotti árvalusa mielde addit dieđuid orohaga doaimma birra mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis . 1 Orohatplána eaktuduvvo leat guovddážis dakkár oktavuođain . 1 Orohatplána baicca galgá sisttisdoallat dieđuid orohaga boazodoalu birra mat leat dárbbašlaččat almmolaš plánemis , geahča maŋŋelis . 1 Orohatplána 1 Orohatolbmot válljejit orohatstivrra ja orohatstivrii válljejuvvojit boazodoallit / sii geain lea doalloovttadat , ja stivra ovddasta boazoorohaga beroštusaid olggošguvlui ja dan seammás lea orohatstivrras siskkáldas váldi . 1 Orohatjuohkin ii hehtte guohtumiid geavaheami ge eará orohagas go dat dahkko erenoamáš riektevuođu mielde . § 1 Orohatjuohkin duovdagiin 1 Orohatdásis lea boazodoallu organiserejuvvon doalloovttadahkan . 1 Orohat masa dat guoská , lea Fosen orohat . 1 Orohat ii háliidan searvat . 1 Orohat galgá vuosttažettiin sisttisdoallat buot áigodatguohtumiid visot orohahkii gulli boazodolliide . 1 Orohat galgá doaibmanjuolggadusaid bokte maiddái ráhkadit njuolggadusaid orohaga oktasaš rusttegiid birra , nugo gárddiid ja eará oktasaš rusttegiid birra . 1 Orohagat leat ráhkadan doaibmanjuolggadusaid ja evttohan alimus boazologu maid Boazodoallostivra galgá dohkkehit . 1 Orohagat ja NBR eai leat ožžon návccaid ja resurssaid doaibmat aktiivvalaš gulahallin báikegottiiguin ja gielddaiguin doaimmaideaset evttuid oktavuođas . 1 Orohagas sáhttá máŋgga dáfus leat dárbbašlaš ráhkadit njuolggadusaid áigodatguohtumiid ávkkástallama birra . 1 Orohagain leat goappásge 10 doalloovttadaga ja birrasiid 4500 bohcco giđđaealus ( ovdal guotteha ) . 1 Orohagain lea deaŧalaš rolla ođđa boazodoallolága čuovvolanbarggus . 1 Orohagain gos dálveguohtumat leat vátnásepmosat , sáhttá boazolohku šaddat beare allat jus mearriduvvo dušše geasseorohaga mielde . 1 Orohagain geaid árbevirolaš dálveguohtumat gáržžiduvvot boazoguohtunkonvenšuvnna geažil , lea earenoamáš suodjalus Vuođđolágas § 110 a , go sii leat dan dilis ahte sáhttet massit iežaset ealáhusa ja kultuvrra luondduvuođustusa . 1 Orohagaid sturrodat sáhttá rievddadit , go muhtun orohagat leat stuorrát ja doppe leat sierranas siiddat , ja eará orohagat ges leat unnit ja leat birra jagi ovttas , dahje eanas oasi jagis . 1 Orohagaid ja iešguđet boazodoalloguovlluid doallodilálašvuođaid hárrái čujuhit kapihttalii 3.4 . 1 Orohaga jahkečoahkkima mearrádusat leat buorre ovdamearkan dasa ahte dásseárvu sohkabeliid gaskka ii leat fuolahuvvon . 1 Orohaga guohtungeavaheami njuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit geahču birra . § 1 Orohaga eará oktasaš resurssat sáhttet leat boazodoallofoanda ja eará opmodat . 1 Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit geahčadeami birra . § 1 Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit eará siiddaid bohccuid hálddašeami birra . § 1 Orohaga boazolohku šaddá dalle nu ollu go siiddaid boazolohku lea oktiibuot . 1 Orohaga boazoeaiggádat leat solidáralaččat ovddasvástideaddjit , okta buohkaid ovddas ja buohkat ovtta ovddas . 1 Orohaga boazoeaiggádat galget doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal geassemánu loahpa . 1 Orkana forlag 1997 Hoëm , Anton : Fra noaidiens verden til forskerens . 1 Orkana 1997 [ 4 ] Pavel Olsen Ravne bártniid gaskkas lei Nils Pavelsen . 1 Orgánat ja earát geat eai leat logahallanlisttas , sáhttet maiddái addit gulaskuddancealkámuša . 1 Orgánas galgá leat guđa miellahttosaš stivra , masa Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi nammadit golbma miellahtu goabbáge . 1 Orgánas galggašedje evttohusa mielde leat 16 áššedovdi — 8 ráđđehusáššedovdi ja 8 eamiálbmotáššedovdi . 1 Orgána guovttos galgaba válljet lahtuid ja várrelahtuid ovtta ollái . 1 Orgána galgá válljet lahtuid ja sadjá sašlahtuid ovtta ollái . 1 Orgána galgá vel hálddašit eriid dahje guolástanlobiid Finnmárkku vuotna- ja riddoguolásteami ovddideapmái . 1 Orgána galgá dalle ođđasis válljet lahtuid ja várrelahtuid ovtta ollái . 1 Orgána bargiin geaidda addojuvvo virgelohpi lohkat sámegiela oahpahusásahusas , lea vuoigatvuohta oažžut bálkká oahpahusa áiggi . 1 Orginal Film AS áigu filbmet giđđat 2011 . Ráidu galgá čájehuvvot NRK:s 2012:s . 1 Orginal Film AS Romssas leat ráhkadeame nuoraiddrámá TV:i mas galget 10 episoda . 1 Organišuvnnat mat ožžot doaibmadoarjaga eará poasttaid bokte Sámedikki bušeahtas , eai leat doarjjavuoigadahttojuvvon dán ortnega bokte 1 Organišuvnna lahttomáksu ii galgga leat eahpegorrelaš unni go buohtastahttá eará vástevaš organaisašuvnnaiguin 1 Organissašuvnnat mat ožžo doarjaga leat NSR , SÁL , SÆS , Sámiráđi Norgga juogus , Davvi Nuorra ja Sáráhkká . 1 Organisering av ett felles nødummer 1 Organiserennuppástuhttima oktavuođas Sámedikkis heaittihuvvui Sámi giellaráđđi jagi 2001 . 1 Organiseren lea mielde stivreme ovttasbargguid , juogada vásihusaid ja lea veahkkin gelbbolašvuođaloktemii . 1 Organiserema nuppástuhttin 3. siiddus : 1 Organisašuvnnat leat huksejuvvon iešguđetlágan ulbmiliid várás ja dan seammás dat duddjojit berošteaddjioktavuođa go oktavuođa deaŧalaš oassin leat oassálastin ja ovttastallan . 1 Organisašuvnnat ja bellodagat – ja erenoamážit – sámi jienasteaddjit – leat váldán ovddasvástádusa . 1 Organisašuvnnat gáibiduvvojit leat dihto sturrodagas ja viidodagas , muhto lea maiddái adnojuvvon deasta dilálašvuođain ja vejolašvuođain mat leat sámi organisašuvnnain . 1 Organisašuvnnat fertejit sáhttit čálalaččat árvalit stivrralahtuid . 1 Organisašuvnnat fertejit duođaštit ahte dain ledje 31.12.08 muttus unnimusat 300 lahtu mat leat máksán lahttovuođa , ja ahte ledje lahtut unnimusat 3 fylkkas . 1 Organisašuvnnat fertejit duođaštit ahte dain ledje 31.12.08 muttus unnimusat 30 lahtu mat leat máksán lahttuvuođa , ja ahte ledje lahtut unnimusat guovtti gielddas . 1 Organisašuvnnat fertejit duođaštit ahte dain ledje 31.12.08 muttus unnimusat 30 lahtu mat leat máksán lahttovuođa , ja ahte ledje lahtut guovtti riikkas Sámis . 1 Organisašuvnnat fertejit duođaštit ahte dain ledje 31.12.08 muttus unnimusat 20 lahtu mat leat máksán lahttuvuođa . 1 Organisašuvnnat fertejit duođaštit ahte dain ledje 31.12.08 muttus unnimusat 20 lahtu mat leat máksán lahttuvuođa , ja ahte ledje lahtut unnimusat guovtti gielddas . 1 Organisašuvnnain main mun lean leamaš mielde , leat politihkalaš báikkálašsearvi , sámi organisašuvnnat ja Sámiráđđi . 1 Organisašuvnnain galgá leat duohta miellahttomáksu , dat mearkkaša ahte miellahttumávssu sisaboahtu ii galgga leat eahpegorálaš vuollin . 1 Organisašuvnnaid ja almmolaš orgánaid várás ollista § 1 – 4 dán mearrádusa . 1 Organisašuvnnaid gáibádusat lei stuorát go dat ekonomalaš rámmat mat ledje biddjojuvvon ealáhusšiehtadussii . 1 Organisašuvnnaid bargu lea maiddái deaŧalaš oaččuhit mánáid ja nuoraid mielde servodaga hábmemii sin iežaset eavttuid ja iešguđetlágan ideologalaš vuđđosa alde . 1 Organisašuvnnaid bargu lea maid deaŧalaš vai mánát ja nuorat searvvaše mielde hábmet servodaga iežaset eavttuid vuođul ja iešguđetlágan ideologalaš vuođu mielde . 1 Organisašuvnnaid bargoeavttut leat rievdan maŋŋá go Sámediggi ásahuvvui . 1 Organisašuvdnaáššiid váldolávdegotti ovddida čuovvovaš árvalusa Sámediggái áššeovddideaddji John Nordfjell bokte : 1 : Sámediggi gávnnaha ahte Mátta-Tr0ndelága fylkaplána 1992-1995 lea buorre álgun dasa ahte juksat dan bajitdási mihttomeari maid fylkagielda lea bidjan . 1 Organisašuvdnaáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Máret Guhttor bokte ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Organisašuvdnavásáhus / luohttámušdoaimmat 2009 BI Alumni Kommunikasjon jođiheaddji 1991 – 1999 Romssa suohkanstivrra áirras 1990 – 1994 Romssa bargiidbellodaga sadjásaš jođiheaddji 1990 – 1991 Romssa fylkka AUFa jođiheaddji , AUFa riikkastivrra lahttu 1987 Tromsdalen Videregående skole ( Sálašvákki joatkkaskuvlla ) sáttatolmmoš NGSa riikkačoahkkimii 1 Organisašuvdnavásáhus / luohttámušdoaimmat 1 Organisašuvdnavásáhus / Luohttámušdoaimmat 1 Organisašuvdnat ja politihkkarat barget beaivválaččat dan ala ahte din suohkanis gálga leat sámi boahtteáige . 1 Organisašuvdnasekšuvdna ( ORG ) 1 Organisašuvdnanummar 1 Organisašuvdnakárttas oidno guđemuš fylkkaráđđi lea guđemuš etáhta / ossodaga ovddasvástideaddji . 1 Organisašuvdnakárta Stuorrudastte kártta čoahkkalemiin . 1 Organisašuvdnakárta ( goallostat dárogielat siidduide ) 1 Organisašuvdnakárta 1 Organisašuvdnabargu lea munnje mearkkašan hirbmat ollu . 1 Organisašuvdna bidjá rámmaeavttuid riikkaidgaskasaš eahpeávnnaslaš vuoigatvuođaid áimmahuššamii ee. árbevirolaš eanadagaid , kultuvrra jna. gávppálaš geavaheapmi . 1 Organisašuvdna Nuorra Fidnohutkan ( NF ) Romssas lea 2006:s lasihan doaimmaidis fylkka joatkkaskuvllain Ungdomsbedrift-nammasaš konseapttain . 1 Organisatuvrralaš doaibmabijut ja gealbodoaimmat , 1 Organisatuvrralaš doaibmabijut ja gealbodoaimmat 1 Organisatoralaččat ja politihkalaččat lea dán guovl ­lus máŋggalágan ássanminsttar ja infrastruktuvra . 1 Or-tnega ulbmil lea nannet girjerájusbálvalusaid sámi álbmogii doppe gos sii orrot , ja movttiidahttit báikkálaš girjerádjosiid váldit ovddasvástádusa iežaset sámi geavaheddjiide . 1 Optimisttalaččat rehkenasttii plánenjoavku 1951:s ahte huksen sáhtii álggahuvvot 1952:s , muhto nie álki ii lean . 1 Optimisttalaš raporta 1996:s 1 Opposišuvnna gohčodedje ruovttoluottarahčalassan go dat dáhtui máhccat fas ovddeš moivasii sihke skuvlagiela ektui ja go sii eai dáhtton áddet ahte dáruiduhttin mielddisbuvttii ahte sápmelaččat loktejuvvojedje sihke materiálalaččat , kultuvrralaččat ja vuoiŋŋalaččat . 1 Opposišuvnna bealis cuiggoduvvui Ráđđi go doarjjastivrra raporta maid leat bidjan mielde Ráđi dieđáhussii . 1 Opposišuvdnii ferte várrejuvvot ovddasteapmi válgalávdegottis , ja Sámediggepresideanta ja Finnmárkku sátnejođiheaddji berreba leat dan guhttasis guđet čohkkájit válgalávdegottis . 1 Opplæringskontoret i duodji-øst 150 150 150 150 1 Opplæringskontoret i duodji og ormgivingsfag 125 63 100 1 Opplæringskontoret i duodji og formgivingsfag 125’,- 1 Opplæringskontoret i duodji og formgivingsfag 125 63 70 70 1 Opplæringskontoret i duodji og formgivingsfag 125 63 70 1 Opplæringskontoret i duodji og formgivingsfag 125 63 100 1 Opplæringskontoret i Duodji - ØST , 21.09.98 1 Opplysningane i registeret er offentlege . Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 ( i kraft 1 aug 2006 , etter res. . 1 Opplandda fylkkagielda áigu , Sámedikki fápmudusa mielde , administeret dađistaga sámi kulturmuittuid areálahálddašeami Opplánddas . 1 Oppdagelser-Ressurser-Misjon . 1 Oppamáilmmálaš olmmošvuoigatvuođat gustojit buohkaide , maiddái eamiálbmogiidda ja veahádagaide . 1 Oppamáilbmádeapmi dagaha bargoeallima eanet riikkaidgaskasažžan . 1 Oppalohkái ásset 54 % dievdduin ja 45 % nissoniin SED-guovllus . 1 Oppalohkái orru leamen nu ahte sii geat ásse čázadagaid lahkosis , bivde luosaid álkimus vuogi mielde . 1 Oppalohkái leat Kárášjohka ja Deatnu stuorimus guovllut 300 elliin goappáge guovllus ( FeFo37 ) . 1 Oppalohkái eai leat mearkkašahtti vuostahágut evttohusa ulbmilii . 1 Oppalohkái EU lea deaŧalaš gávpemárkka dáža eksportii , ja erenoamážit guolleeksportii . 1 Oppalohkái EO lea deaŧalaš gávpemárkan dáža eksportii , ja erenoamážit guolleeksportii . 1 Oppalaččat čájehit nieiddat stuorit beroštumi giellafágaide . 1 Oppalaččat sáhttá lohkat ahte dálkkádatrievdamat bohtet váikkuhit guohtumiidda beassama , daid kvalitehta ja viidodaga , muhto maiddái guovlluid geavaheami , johtingeainnuid , johttánáiggiid , guottetbáikkiid ja divregivssi . 1 Oppalaččat sáhttá dadjat ahte láhkaaddimiin , bušeahttarámmaiguin ja organiseremiin dat čađahuvvo politihkka ja servodathuksen . 1 Oppalaččat sáhttá dadjat ahte jápminloguin mat gávdnojit sámi vs. ii-sámi álbmoga ektui čájehit unnán erohusa jápmima ektui . 1 Oppalaččat sáhttá dadjat ahte buot maid mii oahppat lea kultuvrralaš muhto buot maid mii oažžut riegádusas lea lunddolaš . 1 Oppalaččat orru čájeheamen ahte siseatnamis leat unnit olbmot , geat šaddet bargonávccaheapmin , go buohtastahttá riddoguovlluin , earenoamážiid nissonolbmuid ektui . ( Govva 1 ) . 1 Oppalaččat lei olbmuin stuorra áddejupmi ja miehtemiella konsuláhtalágádussii , muhto nu ii lean gal eisege diplomatiijii . 1 Oppalaččat leat oaidnán sosiálaveahki leat garrasit čadnon bargomárkanii , mii mearkkaša ahte go lea unnán bargguhisvuohta , de unnu maid dárbu sosiálaveahkkái . 1 Oppalaččat leat guorahallamis unnán árvvoštallamat ja digaštallamat sámi diliid ja vuoigatvuođaid birra , ja mandáhtas eai leat sámi beroštumit eaige vuoigatvuođat namuhuvvon . 1 Oppalaččat lea sámepolitihkalaš ášši juohke ášši mas lea mearkkašupmi sámi álbmogii dahje guovlluide gos sámit ásset . 1 Oppalaččat lea duhtadahtti ohcan fidnofágaide . 1 Oppalaččat lea bálddalastima deasta oaidnit fágasurggiid ollislaččat , ja erenoamážit čuovvovaš dárbbuid : 1 Oppalaččat dárbbašuvvo oalgguhit inno-vašuvdnii ja buvttaovdánahttimii sámi kultuvrra vuođul . 1 Oppalaččat dán industriija dovdomearka leat unna oasit main leat ráddjejuvvon vejolašvuoñat oñasmahttit ja ruhtadit stuorra teknologiija . 1 Oppalaččat diehtit ahte leat hui unnán bargit geat hálddašit sámegiela čálalaččat . 1 Oppalaččat dagaha dat dan ahte gánnáhahttivuohta ovttaskas doalu nammii unnu . 1 Oppalaččat boahtá ovdan , ahte SED guovlluin eai leat seamma ollu lassánan bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžut , go dat mii leat registrerejuvvon Norggas , dien áigodagas go dieđuid leat čohkken . 1 Oppalaččat biddjojit sierralágan beroštumit ja ákkat vuođđun go gielddaid sturrodagat árvvoštallojuwojit . 1 Oppalaččat addá elektrovnnalaš mediaid geavaheapmi plánaáššiid meannudeamis buoret ja beaktilet plánameannudeami . 1 Oppalašárvosáni árvvoštallan - sámegiella 3 1 Oppalašárvosáni árvvoštallan - sámegiella 2 1 Oppalašgeahčastat sámi-guoski doavttergrádain proseanttaide juhkkon 1 Oppalašgeahčastat sámegiela badjel ( Romssa fylkkas ) Oppalašgeahčastat sámi historjjá badjel Oppalašgeahčastat sámi ásahusaid , organisašuvnnaid ja Sámedikki badjel Sámi kulturhistorjjá iešvuođat Romssa fylkkasuohkana sámepolitihkka 1 Oppalašgeahčastagas leat guokte tabealla mat leat vuollelis ( nissonoassi proseanttaid mielde lea tabeallain , muhto dat lea unnán substánssalaš beroštumis dokko gokko leat unnán olbmot jienastuslogus ) . 1 Oppalašgeahčastagain eai leat earuhan stádaborgárvuođa , muhto olgoriikkalaš stádaboargáriin lei sullii dássetvuohta gaskal eret-ja sisafárremiin . 1 Oppalašfágaohppiide geat válljejit sámegiela C-giellan , leat njeallje diimmu sámegiella vahkkus buot golbma oahppojagi . 1 Oppalašfágaoahppit ledje čeahpibut joavkobargguin ja čálalaš hámuheamis , dan sadjái go boazodoalloohppiin dávjá lei eanet čehppodat praktihkalaš boazodoalus . 1 Oppalašfágaoahppit besset válljet sámegiela vuosttašgiellan , nubbingiellan dehe C-giellan . 1 Oppalaš áššemeannudan- ja ráđđádallannjuolggadusat gal bohtet gustojupmái guolástanmuddemiid 1 Oppalaš vásáhusat orrot leame dat ahte sámi buohccit gárrenmirkoinstitušuvnnain orrot jávohaga ja okto sajis danne go leat vásihan fápmooktavuođaid ja eaidadeami . 1 Oppalaš rievdadusproseassat mat leat ealáhusain , eambbo muohkademiin ja buvttaovddideamiin , dahket dárbbašlažžan resurssaid geavahit ođđa buktagiidda . 1 Oppalaš oppalašgeahčaldagaid váili dan hárrái mii lea čállojuvvon sámi dilálašvuođaid birra lea logiid jagiid guhkkodahkii leamaš hehttehussan buohkaide geat leat dutkan dán suorggis . 1 Oppalaš ohcansubmi lei kr 1.880.765 . 1 Oppalaš oasis deattuhit árvovuođu ja álbmotoainnu mii lea oahpahusa vuođđun . 1 Oppalaš mánnálohku geain lea sámegielat mánáidgárdefálaldat , njiejai maid veaháš , muhto vuođđoskuvlaohppiid lohku geain sámegiella lea vuosttašgiellan lea bisson viehka seamma dásis dán áigodagas . 1 Oppalaš máhttu mii eananjuohkindikkis lea rádjegeassimiid ja geavahanortnegiid hárrái , lea ávkkálaš maiddái boazodollui guoski áššiid gieđahallamis . 1 Oppalaš mearrádusaidisguin ja rievddadanmuniinnis oaivadit dát riikkaidgaskasaš áššegirjjit maiddái ealli digaštallamii servodagas sámi gažaldagaid birra ( vrd. kap. 3 ) . 1 Oppalaš mearkkašumit : Vuolggasadjin evttohusaide maid čielggadusjoavku evttoha lea joavkku ulbmilprioriteren 11.2. kapihttalis . 1 Oppalaš láhkačállosiin , de láhkaásahus lagabui muddešii mat meroš-tallojuvvojit leat kulturávnnasin . 1 Oppalaš investeremat IKT-reaidduid ođasmahttin Áššemeannudanreaidu ohcanmeannudeapmái Vistegálvvut ja reaiddut dieđavistái Sámediggevistti bajásdoallu Jienastanrusttet Submi Prošeakta doarjjahálddašanreaidu jotkojuvvo 2009:s ja lea dan lassin viiddiduvvon ohcamiid elektrovnnalaš vuostáiváldimiin , gč. Sámedikki 2009 bušeahta , ášši 40/08 , kapihttala 15.2.1 Buoret bálvalus geavaheddjiide . 1 Oppalaš hábmen galgá leat plánema vuođus , ja gáibádusat guđege huksendoaibmabidjui deattuhuvvojit maiddái ođđa oassin . 1 Oppalaš hábmemis lea sáhka hábmet ja láhčit dakkár fysihkalaš beliid , mat ovddidit vejolašvuođaid seammalágan servodatoassálastimii , ja mat njeidet dakkár eastagiid , mat duddjojit doaibmavádjitvuođaid . 1 Oppalaš hábmema strategiija mii galgá váikkuhit dasa ahte servodat šaddá buohkaide olahahttin , ja dasa ahte vealaheapmi eastaduvvo , lea maid deattuhuvvon . 1 Oppalaš hábmema prinsihpa konkrehta sisdoallu boahtá ovdan plána- ja huksenlága huksenoasis . 1 Oppalaš gollun lohkkojuvvojit eará golut mat lágádusas leat oahpponeavvu ovddideapmái lassin daid goluide mat bohtet ovdan čuoggás b ) . 1 Oppalaš gielddusnjuolggadusas sáhttá spiehkastuvvot lága vuođul ráhkaduvvon plánaid bokte . 1 Oppalaš gažaldagaid sáhttá sáddet Sámedikki gulahallanossodahkii 1 Oppalaš fokus sámegillii sáhttá almmustahttit surggiid main áŋgiruššan ii leat doarvái bures joksan olahanjoavkku , ja áŋgiruššansurggiid vejolaš raššivuođaid . 1 Oppalaš evalueren . 1 Oppalaš eanadoallopolitihkalaš váikkuhangaskaomiid bokte juhkkojuvvojit oalle olu ruđat sámi ássanguovllu eanadollui . 1 Oppalaš ealáhuspolitihkka 1 Oppalaš doaba Sámediggi sisttisdoallá čuovvovaš doaimmaid : 1 ) dievasčoahkkin ( parlameantadoaibma mas leat lávdegodde- ja dievasčoahkkimat njealji geardde jagis , čoahkkinjođihangoddi mas lea sierra čállingoddi mii jođiha ja hálddaša dievasčoahkkima doaimma ) , 2 ) Sámediggeráđđi ( dievasčoahkkima eanetlohku válljen , politihkkaovddidandoaibma , ja parlamentáralaš ovddasvástádus dievasčoahkkima ektui ) , 3 ) doarjjastivra ( doarjjahálddašanovddasvástádus daid njuolggadusaid mielde maid dievasčoahkkin lea bidjan ja hálddahusa rávvagiid mielde ) ja giellastivra ( sámi terminologiijja ja čállinvuogi fágalaš mearrádusorgána ) , 4 ) fágalaš hálddašeapmi ja hálddahuslaš doaibma ( oahpahuslága , kulturmuitolága ja sámelága doaimmaid hálddašeapmi , ja iešguđetlágán gulaskuddanáššit mat guoskkahit doaimmaid main lea mearkkašupmi sámi servodahkii , ja maiddái ollislaš doaimma ekonomiija ja bargiidstivren . ) . 1 Oppalaš doaba Sámediggi sisttisdoallá čuovvovaš doaimmaid : 1 ) dievasčoahkkin ( parlameantadoaibma mas leat lávdegodde- ja dievasčoahkkimat njealji geardde jagis , čoahkkinjođihangoddi mas lea sierra čállingoddi mii jođiha ja hálddaša dievasčoahkkima doaimma ) , 2 ) Sámediggeráđđi ( dievasčoahkkima eanetlohku válljen , politihkkaovddidandoaibma , ja parlamentáralaš ovddasvástádus dievasčoahkkima ektui ) , 3 ) doarjjastivra ( doarjjahálddašanovddasvástádus daid njuolggadusaid mielde maid dievasčoahkkin lea bidjan ja hálddahusa rávvagiid mielde ) ja giellastivra ( sámi terminologiijja ja čállinvuogi fágalaš mearrádusorgána ) , 4 ) fágalaš hálddašeapmi ja hálddahuslaš doaibma ( oahpahuslága , kulturmuitolága ja sámelága doaimmaid hálddašeapmi , ja iešguđetlágán gulaskuddanáššit mat guoskkahit doaimmaid main lea mearkkašupmi sámi servodahkii , ja maiddái ollislaš doaimma ekonomiija ja bargiidstivren . ) 1 Oppalaš dieđut váldošiehtadallamiid birra 2010´s 1 Oppalaš bargočuovga lea prinsihpas downligths , ja bevđdiiđ alde leat ođđaáigásaš beavdelámppát mat addet čuovgga bargobeavdái . 1 Oppalaš bajimus ovddasvástádus regionála stáhtahálddahusa organiseremis ja juogus . 1 Oppalaš akšuvdnagolut leat árvvoštallojuvvon 234 miljovdna ruvdnui , mas 200 miljovnna ruvnno juolluduvvui 2009:s . 1 Oppa áigge lei Sámi nuoraidskuvlla / álbmotallaskuvlla ( Den samiske ungdomsskole / folkehøgskole fágaplánain sámegiella , sámi kulturhistorjá , gahper- ja gáktegoarrun , čuoldin , čoarve- ja dákteduodji . 1 Oppa válgabiirre lohkan ja válgga loahppameanut čađahuvvojit ovttas ( láhkaásahusa §§ 62 , 66 ) . 1 Oppa prošeaktaáigodaga 2007-2009 lea leamaš ovttasbargu sullii guoktelot fitnodagain guđa suohkanis , ja lea vásihuvvon vuordemeahttun bargomokta ja leat leamaš ollu lihkostuvvamat . 1 Oppa departemeantta duođaštus- ja vuorkádoaibma . 1 Oppa biirre jienastanlihpuid lohkan ja loahpalaš válgarehkenastin dáhpáhuvvá doppe . 1 Oppa biibbal jorgaluvvui davvisámegillii jagi 1890 . Davvisámegielalaš ođđa testameantta ođasmahttin gárvánii jagi 1998 , ja dál leat ođasmahttimin Boares testameantta . 1 Opmodatvearru buoriduvvo , ja áŋgiruššamat vearroverrošemiid vuostá nannejuvvojit . 1 Opmodatpolitihkka 1 Opmodathálddašeapmi , háhkamat ja logistihkka . 1 Opmodat lei vuovdimassii borgemánus gitta juovlamánnui , muhto ii oktage addán dakkár fálaldaga mii lei távstta lahka ge . 1 Opmodat / gávpe-doaimmat 1 Opmodat / fitnodatdoaibma 1 Opmodagas leat resurssat areálaid hámis mii sáhttá geavahuvvot ođđa buvttademiide , ja visttiid sáhttá atnit ávkin ođđa ealáhusain nugo omd. turistadoaimmas . 1 Opmodagas Deanus son attii Erling-muoŧŧalii Romssas . 1 Opmodaga ásaheapmi ja rievdadeapmi lea ain mielde , nu guhkás go dat guoská lohpegáibádussii § 20-1 bustáva m ) vuođul . 1 Oplandske bokforlag . 1 Operatevra galgá ee. čađahit doaibmabijuid mat buoridit oljosuodjeválmmu dain gielddain maidda oljodoaibma guoská , nugo Muosáid , Ákŋoluovtta ja Davvinjárgga gieladdain . 1 Open Days 2006 oktavuođas , eurohpalaš gávpogiid ja regiuvnnaid vahku oktavuođas Brusselis , lágidii kantuvra desentraliserejuvvon seminára Romssa universitehtas man guovddážis ledje vejolašvuođat ja hástalusat ruonágirjji ektui . 1 Oooa valqaboaous válqakreatssas Deatnu mearrida Inqrid Smuk Rollstadii sadjása~ áirasa . 1 Omd. topográfalaš kártta ruvttuid mielde : N 67 Ø 48 ( dahje sámegillii : D = davás N = nuorttas D67 , N48 ) ( dahje nugo bajábeal ovdamearkkas 72/14 ) . Jus namma ii leat kárttas , dalle sáhttá ruvttuid mielde bidjat liigenummiriid ( omd. 72/14 1 , vai gávdná namaid maŋŋá kárttas ) 1 Omd. sáhtii smávvaskuvla ja stuorraskuvla leat vurrolagaid . 1 Omd. maid informánta oaivvilda ahte mearusoassi Loavska mearkkaša namas Loavskajávri . 1 Omd. leat jorgalan sámegillii Romssa fylkkasuohkana bargiid virgelohpenjuolggadusaid , fylkkaviesu buollinsuodjalusnjuolggadusaid ja levgennjuolggadusaid . 1 Omd. lea Unjárgga ja Deanu gielddain leamašan hui buorre ovttasbargu gaskal bargoeallinguovddážiid , NAV-kantuvrraid ja gielddaid , dadjá NAV-Finnmárkku fylkkadirektevra Nina Haugen . 1 Omd. lea Sis-Finnmárkkus bargguhisvuohta ain badjelis go fylkka- ja riikkadásis lea gaskamearálaččat . 1 Omd. eai leat lihkostuvvan virgádit bargi bearášmánáidruktui mii dárbbašuvvo Näätämäs Anár gielddas , danin go gaskkohagaid ii leat nu stuora dárbu sierra manaidruktui . 1 Omd. Stuoranjárga sáhttá leat sihke njárga , ássanbáiki ja vaikkoba gilli . 1 Omd. PIN-koda 7766 . 1 Omd. Luosnjárga sihke gili ja njárgga namma muhto sierralágan dieđut omd. kártareferánssas . 1 Omd. D43/N 87 5 ( liigenummir 5 čujuha ahte dát namma lea dán ruvttus viđat namma . 1 Omd. 1 Omd Ohcejoga-Kárášjoga-Deanu guovlluin ( sullii 200 km guhkes rádjeguovlu gaskal Suoma ja Norgga ) lea doavttirvuorru suomabealde beaivet Ohcejogas , ja vahkoloahpaid Avvilis . 1 Omd Ohcejoga-Kárášjoga-Deanu guovlluin ( sullii 200 km guhkes rádjeguovlu gaskal Suoma ja Norgga ) lea doavttirvuorru bealde beaivet Ohcejogas , ja vahkoloahpaid Avvilis . 1 Omasvuotna 1 Omasvuona suohkanis čađahuvvui áigodagas 2003 – 2006 Sámedikki vehkiin prošeakta mas lei ulbmil implementeret mearrasámi ja kveana eallinipmárdusa ja árbevieru dábálaš dikšun- ja fuolahusbálvalussii . 1 Omasvuona suohkan celkkii iežas golmmagielat suohkanin miessemánus 2007 . 1 Omasvuona suohkan Romssas julggaštii miessemánus 2007 iežas golmmagielat gieldan . 1 Omasvuona plána- ja doaibmastivra rávvii gielddastivrra ahte ii galgan dohkkehit rusttega . 1 Om tiltakssonen i Finnmark og Troms . 1 Om samenes rettsstilling . 1 Om fordeling av inntekt og levekår i Norge ( Dássádahttindieđáhus . 1 Om ferdsel med hund i område hvor tamrein beiter , gjelder også reindriftsloven § 65 . 1 Om erstatningsansvar for skade voldt av hund gjelder de son følger av andre lovfestede og ulovfestede regler , bl . a. skadeserstatningsloven § 1 – 5 om ansvar for dyr og reindriftsloven § 66 om hunder . 1 Om distrikts- og regionalpolitikken ” , mas movttiideapmi fidnohutkamii deattuhuvvo leat guovddáš oassi boaittobeal- ja guovlopolitihkas . 1 Om Sametingets virksomhet 2008 Om Sametingets virksomhet 2008/Sámedikki 2008 doaimma birra 1 Olámuttos skuvlagirjerádju 1 Olympialaš prográmmas gilvohallet čieža dálvefalástallansuorggis : Čierastallan , bob ja skeleton , curling , jiekŋahockey , čuoigan , čuoiganbáhčin , luisten ja snowboard . 1 Olut leat ovtta oaivilis das ahte davviguovlopolitihkain lea vejolaš nannet Norgga sorjjasmeahttunvuođa čuoččuhusa ja sihkkarastit rikkis guolle- ja energiijaresurssaid ceavzilis hálddašeami . 1 Olusat almmuhedje ahte áigo heaitit . 1 Olus leat gitta doaibmabijuin ja bálvalusain eará eiseválddiin og bargo- ja čálgohálddašeamis - ja áinnas ge dearvvašvuođasuorggis , oahpahussuorggis ja eará gielddalaš bálvalusain . 1 Olus fertejit veahkehit oskui , ahkái ja doaibmavádjitvuhtii . vai buohkat besset govdafierpmádahkii . 1 Olus eai ádde eai ge hála sámegiela . álbmoga sámegielahálliid logu ektui eai leat dain etáhtain main iskkadallan čađahuvvui , návccat bálvalit ál ­bmoga sámegillii . 1 Olus dáidet dovdat Nuorra fidnohutkit dat galget háhkat midjiide boahtteáiggi bargosajiid . 1 Olu váhnemat háliidit geavahit unnimusat 30 minuhta dánlágan ságastallamiidda . 1 Olu sápmelaččat leat bajásšaddan sámegiela haga , ja earát fas leat bajásšaddan sámegiela lohkan- ja čállinhárjehallama haga . 1 Olu sáhttá dahkat álkibun ja hálbbibun vai ássit ožžot buriid govdafierpmádat fálaldagaid . 1 Olu riikkat veahkehit vuostálastit piráhtaoperašuvnnaid Afrika Horn birrasis , mii lea oassin riikkaidgaskasaš rahčamušas vuostálastit piráhtaoperašuvnnaid . 1 Olu nuorat leat fidnen ruovttoluotta jápmán giela , ja eanet mánát go goassege ovdal vázzet sámi mánáidgárddis . 1 Olu maŋŋelis bohte váhnemat giitit ahte oahpaheaddjit beroštit ahte gielddas maiddái leat sápmelaččat : - Nu čiekŋalit mii bálaimet iežamet sápmelašvuođas , dajai muhtun eadni . 1 Olu leat dáhpáhuvvan . 1 Olu jagiid juo leat juolluduvvon ruđat kap. 440 , poasttas 01 , politiijaguovlluide gos lea guovttegielat álbmot ( sámi / dáru ) . 1 Olu fágasurggiin leat sierra sámi sisabeassanearit . 1 Olu eanet návccat ja árja dárbbašuvvo jus sámegiella duođaid galgá šaddat dárogielain dassálagaid Deanus . 1 Olu dálut sámi guovlluin leat ceggejuvvon 1970-loguin . 1 Olu dáin oahpponeavvuid leat heivehuvvon Máhttoloktemii . Deattuhit maiddái ovddos guvlui barggumet buvttademiin ja válbmen ođđa oahpponeavvuid Máhttoloktemii , lohká ráđđelahttu Jørn Are Gaski . 1 Olu doaimmahusain leat belohahkii seamma doaimmat ja leat lahkalaga , ja go goitge fertejit geahčadit iežaset stivren- ja organiserenmálle Sámedikki almmolaš doaibmadoarjaga dihte , de lea lunddolaš árvvoštallat ođđa ovttastahttojuvvon ovttadagaid . 1 Olu deaŧalaš digaštallamat leat jođus árbevieru ja valljivuođa birra ja makkár sadji osku ja eallinoaidnu galget váldit almmolaš lanjas . 1 Olu dain eavttuin mat ledje biddjon dán guovtti doaimma ásaheami oktavuođas , eai leat ollašuvvan . 1 Olu dain doaibmabijuin leat čađahuvvon ja ođđa dárbbut leat čuožžilan , ja danne lea dál dárbu ođđa plánii . 1 Olu boazoeaiggádiid dilli muhtun guovlluin Finnmárkkus lea leamaš erenoamáš váttis dán jagi danne go eai leat sáhttán njuovvat doarvái bohccuid čakčat . 1 Olu OHR- investeremat čađahuvvojit veahkkin eará lassáneaddji doaimmaid dán guovllus . 1 Olu Davvi-Norgalaš mákteealáhusaktevrrat leat logaldallin konferánssas . 1 Olsen Innovašuvdnadutkanovdaprošeavttain lea Norut Tromsø kárten Regionála foanda galgá veahkkin ovddidit Davvi-Norgga bioteknologiijafitnodagaid regiuvnnas ja Bioindustriforum Nord- árjjalaš regionála dutkan- ja máhttopolitihkain . 1 Olsen , T. & Eide , A K.(1999 ) . ” 1 Olsen , Håkon Holst : Bygdebok for Hasvik . 1 Olof Eliassen 1 Olmmáivákkis vuvdojuvvui vuosttas eanaopmodat 1863s , ja eanaš opmodagat ledje vuvdojuvvon čuohtejagimolsuma sulaid . 1 Olmmáivákki skuvla Gáivuonas 1 Olmmáivákki bibliotehka geavahuvvo galleriijan ja Ája sámi guovddážis leat filbma- ja teáhtersála , semináralokála , artistakafea , hivssegat ja rišut . 1 Olmmáivággi lea sullii 20 km guhkki ja manná njuolga lulás . 1 Olmmošvuoigatvuođat suddjejit buohkaid . Lassin oppalaš olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaide , de leat ráhkaduvvon sierra konvenšuvnnat ja vuoigatvuođat muhtin vissis joavkkuide servodagas . 1 Olmmošvuoigatvuođat go riidalit vearjjuiguin ja olmmošvuoigatvuođat ráfiproseassain . 1 Olmmošvuoigatvuođaráđđi ásahuvvui ON váldočoahkkimis 2005:s . 1 Olmmošvuoigatvuođaráđđi meannuda álgoálbmotvuoigatvuođaid Genèvas 1 Olmmošvuoigatvuođaráđi bargovuogit mearriduvvojit ja dan oktavuođas mii bargat dan ala ahte bargomearrádus galgá ain bissut ja dan alage , ahte sierra raportejeaddji nu guhkás go vejolaš beassá doalahit iežas sorjkeahtes sajádaga . 1 Olmmošvuoigatvuođaláhka ( Láhka miessemánu 21. 1999 nr. 30 olmmošvuoigatvuođaid dili birra norgalaš rievttis ) 1 Olmmošvuoigatvuođalágas čuovvu ahte jus Norgga duopmostuollu gávnnaha ahte Norgga láhka šaddá vuostálagaid 27. artihkkaliin , de ferte láhka gáidat . 1 Olmmošvuoigatvuođalágas čuovvu ahte juos norgalaš duopmostuollu gávnnaheš ahte norgalaš láhka lea vuostálaga artihkkaliin 27 , de ferte láhka čáhkket . 1 Olmmošvuoigatvuođalága ulbmilin lea nannet olmmošvuoigatvuođaid dili norgalaš rievttis , vrd. §:in 1 . 1 Olmmošvuoigatvuođalága ulbmil lea nannet olmmošvuoigatvuođaid saji Norgga rievttis , gč. § 1 . 1 Olmmošvuoigatvuođalága mearrádus sihkkarastá ahte sámi kultuvrra sihkkarastima ja ovddideami deastagat fuolahuvvojit Norgga rievttis . 1 Olmmošvuoigatvuođalága mearridemiin addojuvvui jagi 1966 ON-konvenšuvdnii siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra stáhtus Norgga láhkan , gč. olmmošvuoigatvuođalága § 2 . 1 Olmmošvuoigatvuođalága bokte lea dan mearrádusas láhkastáhtus Norggas . 1 Olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaid erenoamášvuohta lea ahte dat addet stáhtaide geatnegasvuođaid oktagasaid hárrái stáhtaid jurisdikšuvnna / territoriija 3 siskkabealde . 1 Olmmošvuoigatvuođakommišuvdna vuođđudii 1995 ođđa bargojoavkku – The UN Working Group on the Draft Declaration on the Rights of Indigeous Peoples – mii galggai árvvoštallat evttohusa ja ovddidit oktasaš álgoálbmotjulggaštusa evttohusa . 1 Olmmošvuoigatvuođakomitéa 1994 nr. 23 oppalaš mearkkašupmi . 1 Olmmošvuoigatvuođaid vuođđu lea ahte buot ol-bmuin lea seamma árvu . 1 Olmmošvuoigatvuođa-láhka addá konvenšuvdnii siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra stáhtusa norgalaš láhkan , vrd. máinnašumiin kapihttalis 3.4.3 . 1 Olmmošvuoigatvuođa ja demokratiija dábálaš gažaldagat . 1 Olmmošlohku 2002 16 582 60 524 8 106 28 907 5 978 31 576 151 673 459 203 4 524 066 1 Olmmošlohkoovdáneapmi SED-guovllus 1990-2010 Čoahkkáigeassu 5.1 Olmmošlohkoovdáneapmi 5.1.1 Sohkabealijuogustus 5.1.2 Ahkejuogustus 5.1.3 Riegádahttinbadjebáza 5.2 Fárrenrávnnjit 5.2.1 Suohkansiskkáldas fárremat , erenoamážit Sis-Finnmárkkus 5.2.2 Eretfárremat suohkaniin – Nuorta-Finnmárkulaččat fárrejit guhkimussii , Davvi-Romsalaččat oanehepmosii 5.2.3 Sisafárremat suohkaniidda – Olgoriikkalaččat NuortaFinnmárkui , davvinorgalaččat Oarje-Finnmárkui ja Romsii 5.2.4 Sisriikkalaš nettoeretfárren , guovlluid mielde 5.2.4.1 Nettoeretfárremat , sohkabeliid vuođul juhkkojuvvon 5.2.4.2 Sisriikkalaš fárren agi ektui juogaduvvon – nuoramusain váile , dievdduin badjel 45 lassi 5.2.5 Spesifiserejuvvon fárrenrávnnjit 5.2.5.1 Eretfárremat 5.2.5.1 Sisafárremat 127 127 127 134 135 137 142 143 1 Olmmošlogu lassáneapmi SED 1 Olmmošlaš gillámušat čađahuvvon doaimmaid dáfus leat , nugo juo lean geažihan , váddásat duođaštit . 1 Olmmošlaš doaibma boazoguohtumiin boahtá lassin dan muosehuhttima mii lea luonddus , earret eará boraspiriid geažil , mat álo leat leamaš doppe gos bohccot leat . 1 Olmmošgávpi . 1 Olmmošeatnatvuohta berrešii heahpadit buot vuoigatmeahttunvuođa dihtii mii lea dahkkojuvvon muhtun olmmošjoavkkuid vuostá . 1 Olmmoš sáhttá čielggadit dán gillii buot maid háliida , ja dalle gal in jáhke ahte giella jávká nu farggabále . 1 Olmmoš lei iežas psykologa ja psykiáhtár . 1 Olmmoš ii sáhte dán birra smiehttat nu ahte ii moarás . 1 Olmmoš ii galgga badjelgeahččat eará olbmuid , dat gohčoduvvo rasisman . 1 Olmmoš gii lea náitalan sápmelaččain , muhto gii ieš ii leat sápmelaš , sáhttá searvat boazodollui jus son dohkkehuvvo čearu miellahttun . 1 Olmmoš geas lea almmolaš rievtti gelbbolašvuohta sáhttá ráhkadit čielggadusa oanehis áiggis mii sáhttá dahkat vuđđosa politihkalaš árvvoštallamiidda . 1 Olmmoš gal áigá juo oaidná goal lea sápmelaš , sin gal dovdá . 1 Olmmoš dovddasta ahte iežas árvvusatnin ja earáid árvvusatnin gullet oktii , ahte nubbi ii leat čađahahtti nuppi haga . 1 Olmmoš beassá njulgesta vásihit hui ollu mii lea gelddolaš , muitala Jåma . 1 Olmmoš , gii lea válljejuvvon lahttun Sámediggái dahje Sámedikki namahan orgánii , lea geatnegas oassálastit Sámedikki dahje guoskevaš orgána čoahkkimiin , jus sus ii leat gustojeaddji viibu . 1 Ollásit čuovvolit sámelága giellanjuolggadusaid ja Sámedikki guovttegielalaš hálddahusulbmila , gáibidivččii olu eanet ruđaid go daid ruhtademiid maid dál juolluduvvojit . 1 Ollásit guoská iskkadeapmi 928 dollui 2005:s . 1 Ollásit buvttademiin oaivvilduvvo sisdoalu ja funkšunalitehta čilgen , ovddidan ¬golut jorgaleapmi ja oahpponeavvu geahččaleapmi . 1 Ollusat geat eai livčče galgan leat doppe 1 Ollusat dáin leat boazodoallit geain lea juo hui heajos ekonomiija , ja sii leat gillán stuorra vahágiid maid lea váttis guoddit . 1 Ollusat dáin leat boazodoallit geain lea juo hui heajos ekonomiija , ja sii leat gillán stuora vahágiid maid lea váttis guoddit . " 1 Ollusat dáin leat boazodoallit geain lea juo hui heajos ekonomiija , ja sii leat gillán stuora vahágiid maid lea váttis guoddit . 1 Ollugiin mis leat ollu árbedieđut ja giellamáhttu , ollugiin lea teorehtalaš oahppu , ja ollugat leat politihkalaš posišuvnnain , sis leat luohttámušdoaimmat dahje sii leat mielde hálddašanorgánain man bokte sis lea váikkuhanfápmu mearrádusproseassaide . 1 Ollugiin dáláš sámiin lea dat áddejupmi ahte buohcuvuohta ja dearvvašvuohta lea identalaš majoritehta servodagain . 1 Ollugiidda dáppe mearrida dat ahte lea álki beassat stuorra ja rikkes eatnamiidda jos galget ain orrut dáppe . 1 Ollugiid mielas ii oroše riekta jos guovlu mas leat vissis meare sápmelaččat ožžot seamma ollu áirasiid Sámediggái go eará guovlu mas leat ovcci dahje logi geardde eambbo sápmelaččat . 1 Ollugat čálihedje jienastuslohkui dalle , ja ollugat válde mielde dieđuid ja skoviid . 1 Ollugat čujuhit ahte fierbmebivdogielddus 5 km-ávádagas guovddáš geainnuid birrasiin , lea leamaš mielde fuonideamen ealáhusbivdovejolašvuođa jávrriin lahka gili . 1 Ollugat vásihit ahte sii ožžot váilevaš oahpahusa go váilot oahpaheaddjit ja oahpponeavvut ja go skuvlla jođiheddjiin leat negatiivva guottut . 1 Ollugat sámi servodagas válljejit iežaset ámmáha báikkálaš gullevašvuođa vuođul giliide . 1 Ollugat sirde boazodoalus ja guolásteamis lotnolasealáhusaide , main eanadoallu lei váldoealáhus , ja lassin vel boazodoallu ja guolástus . 1 Ollugat ovála beavddi guoras nannejedje cealkámuša nivkalemiin . 1 Ollugat ovttastahttet barggu ja permišuvnna Okta penšuvdnaođastusa váldoulbmiliin lea váikkuhit ahte eanet válljejit guhkit bargat . 1 Ollugat orrot háliideamen ovttastahttit barggu ja penšuvnna . 1 Ollugat oaivvildit ahte sápmelaččaide lea leamaš vahágin badjelmearálaš giellapolitihkka , go sii eai háliit dál dovddahit iežaset gullevašvuođaset , ee eai duosttastuva hupmat ruovttugielaset , eatnigielaset . 1 Ollugat oaivvildit ahte nissonbeaivái ii šat leat dárbu . 1 Ollugat oaivvildit ahte báhcá heajos govvan ohppiide go sámegielat oahpaheaddjit eai viššaleappot ja diđolaččabut máhte geavahit sámegiela . 1 Ollugat muitalit movt sii leat vásihan hárdima iežaset lahkosis . 1 Ollugat mis diehtit ahte mii leat sápmelaččat . 1 Ollugat mis deaivvadit beaivválaččat eará kulturvrraid olbmuiguin , geain leat eará árvvut , eará ipmárdusat ja eará vásáhusat go mis alddámet . 1 Ollugat mieđihit ahte son lea čeahpes almmái , muhtumat váidalit go sus lea dat fápmu mii sus lea , ja buohkat leat ovttaoaivilis ahte son lea « dáruiduhttima » goaddáseamos ovddasmanni olles Finnmárkku fylkkas . 1 Ollugat maid oaivvildedje ahte skuvlabušeahtaid unnideapmi orru eanas aivve čuohcamin Sámeskuvlii . 1 Ollugat leat šaddan heaitit boazodoaluin . 1 Ollugat leat viššalit bargan vai Sámediggi šaddá ávkin sámi servvodahkii . 1 Ollugat leat suhttan sápmelaččaide dahje leat badjelgeahččan sin kultuvrra ja giela . 1 Ollugat leat mielde prošeavttas . Njuorjju-prošeakta álggahuvvui 2009:s ja Sámediggi attii dalle doarjaga prošektii 204 000 ru. . 1 Ollugat leat massán iežaset bivdofatnasiid ja bivdosiid dahje dat leat oalát billašuvvan . 1 Ollugat leat gártan divrasit máksit dan ovddas go leat searvan vuoigatvuođagižžui . 1 Ollugat leat bargan áššiin , earret eará Synnøve Persen ja Kárášjoga gielda . 1 Ollugat háliidit váldit ruovttoluotta sámegiela . 1 Ollugat guđđe maid giláža ja ledje vajáldahttán sámegiela go máhcce ruovttoluotta . 1 Ollugat ealáhusa bealis dadjet ahte sii leat oahppan ollu go leat deaivvadan dutkiiguin , eará meahcásteddjiiguin ja eiseválddiiguin oktasaš semináras sámi guovlluid meahcceávkkástallama birra . 1 Ollugat dáin geat eai máhte eatnigiela , leat árbevieruid seailluheaddjit , muhto sis lea unnán dahje ii makkárge vejolašvuohta sirdit iežaset máhtu čállojuvvon servodahkii . 1 Ollugat dis geat dál álgibehtet allaskuvlii oahppin , beassabehtet leat mielde ovddidit dán kulturárbbi boahtteáiggis . 1 Ollugat atnet dán ovdáneami áittan danne go vuotna lea ássama resursavuođđun vuonain . 1 Ollugat Guovdageainnus vuvde maiddái sáltečuovžžaid Supmii . 1 Ollugat Guovdageainnus muitalit ahte sis ledje iežaset jávrrit ja ránnjá ektui ledje čielga rájit . 1 Ollugat , dáppe dego olu eará sámi guovlluin ge , álge dárogielat skuvlii máhtekeahttá ovttage dárogiela sáni . 1 Ollu čuojahedje " Bongoláikka " , ovttastreaŋggat čuojanasa . 1 Ollu áššiid sáhttet dušše eiseválddit mearridit . 1 Ollu áššiid ja vátna resurssaid geažil lea Sámediggeráđđi dáhtton vuoruhit 1999 áššiid / áššesurggiid , vrd. ášši R 49/99 . 1 Ollu ávdnasat sáhttet leat gávppálaččat miellagiddevaččat nugo antioksidánttat miettaurttain ja dielkogoppásiin , antimikrobiolaš ávdnasat luopmániin ja gáiccamurjjiin , ivdneávdnasiin , oljjuin , buoidesivrrain ja ollu deaŧalaš enzymain . 1 Ollu ásahusat ja searvvit fylkkas leat váldán atnui Kulturminneløypa ja Digitalt fortalt ođđa gaskkustanjoregin jagi mielde . 1 Ollu álgoálbmogiin lea dál lagaš oktavuohta lundui ja dan riggodagaide . 1 Ollu váhnemiid mielas Sámeskuvllas váilot oalle mealgat gelbbolaš oahpaheaddjit , mii lea vuođđun jus galgá ovdánit guđege muddui giellaoahpahusain . 1 Ollu váhnemat nu go oahpaheaddjit ge sávvet ahte Guovddašskuvlla jođiheaddjit beroštivčče eanet sámeskuvllas . 1 Ollu váhnemat eai háliidan ahte mánát ohppe sámegiela , dannego alddiset ledje leamaš váttisvuođat skuvllas sámegielhállin . 1 Ollu váhnemat dolle dalle mánáideaset eret skuvllas , 1893:s lei skuvlajávkan 15 % jagi ovdal lei lohku 8,5 % . 1 Ollu virggiide eai leat ožžon bátnedoaktáriid ja virggit leat guhká orron rabas . 1 Ollu sártnodemiid , árvalusaid ja soabadiid maŋŋil gárvvistuvvui ođđa álgogirji : dá leaba lásse ja máhtte ( álggus boares čállinvugiin , maŋit olggosaddimat sullii 1980 rájes ođđa čállinvugiin , nu go buot girjjit maid mun ledjen mielde ráhkadeamen . ) 1 Ollu sápmelaččat rahčet 1800- ja 1900-čuohtelogu assimilerenpolitihka váikkuhusaiguin ja dárbbašit juridihkalaš ja dearvvašvuođafágalaš kultuvrralaš oaivadusa ja veahki go galget sáhttit ávkkástallat iežaset vuoigatvuođaiguin dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui . 1 Ollu sápmelaččat maiddái vuosttaldedje dáruiduhttima . 1 Ollu sápmelaččat leat iešguđet sivaid geažil válljen orrut čálekeahttá iežaset jienastuslohkui . 1 Ollu sápmelaččat geavahit ain árbevirolaš sámi dálkasiid ja 8 divššu lassin almmolaš dearvvašvuođabálvalussii ( Alexandersen & Karlsen , 2001 ; Hanssen , 1998 ; Olsen & Eide , 1999 ) . 1 Ollu sámit sámástit , muhto eai máhte čállit ja lohkat sámegillii . 1 Ollu sámit rahčet assimilerenpolitihka váikkuhusaiguin mii lei 1800- ja 1900-logus , ja dárbbašit juridihkalaš- ja dearvvašvuođafágalaš kultuvrralaš oaivadeami go galget sáhttit ávkkástallat vuoigatvuođaineasetguin dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui . 1 Ollu sámit gullet dakkár bearrašii ja sohkii gos sii čevllohallet sámi duogážiin , ja gos lea lunddolaš ja čielga ášši dat ahte lea sápmelaš . 1 Ollu sámiin lea leamaš váttis deaividit Norgga skuvlaárgabeivviin . 1 Ollu sámi ásahusat gullet Sámedikki doarjjaortnegiidda mat dál juogaduvvojit njuolgga doarjjan ja ohcanvuđot doarjjan . 1 Ollu sámi mánát ožžot álggu rájis jo sámegiela eatnigiellan – ollu sámi mánát maid ožžot guokte eatnigiela , sámegiela ja ovtta eará giela , dávjjimusat dárogiela . 1 Ollu sámi mánát eai oažžu sámi ovdaskuvlafálaldaga . 1 Ollu sámi kulturdoaimmaheaddjit ja – arenat leat odne gaskariikkalaččat rámiduvvon , ja ollu báikkiin barget máđoheames barggu ealáskahttit sámi giela ja kulturhámi . 1 Ollu sámi guovlluin lea eatnigiella jávkan ja lonuhuvvon stuorraservodaga gielain . 1 Ollu sámi guovlluin bargojuvvo issorasat ealáskahttit giela . 1 Ollu sámi giellaguovddážat leat ásahuvvon . 1 Ollu sámepolitihkalaš gáibádusat leat čovdojuvvon . 1 Ollu surggiin otne leat hui stuorra hástalusat ja gáibida ollu jos galgá searvat buot proseassaide ja meannudit daid iešguđet evttohusaid ja doaibmabijuid buot váikkuhusaid . 1 Ollu surggiin leat liikká sierralágat mat doibmet ovttas plána- ja huksenlágain . 1 Ollu suohkanin ii leat šat báikkálaš veahkki go galgá diŋgot mátki buohccivissui dahje deavdit mátkerehkega go máhccet buohcciviesus , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Ollu suohkanat lágidit válgga maiddái sotnabeaivvige čakčamánu 13. beaivvi . 1 Ollu suohkanat leat dovddahan departementii ahte doarjja gokčá dušše oasi goluin . 1 Ollu suohkana ássiin lea gullevašvuohta sihke dáru , sámi ja kvena / suoma kultuvrii . 1 Ollu stáhtakaleandara dieđuin gávdná dál maiddái eará neahttabáikkiin . 1 Ollu stuorát mearkkasupmi lea das mo bušeahttarámmat stivrejuvvojit ja dain eavttuin maid eiseválddit bidjet ásahusaid stivermii ja organiseremii . 1 Ollu sogain leat sihke dáža , kvenalaš ja sápmelaš duogáš . 1 Ollu skuvllain ledje sámi mánát eanetlogus , ja sámegiella lei sis ruovttugiellan sihke olgun ja viesus . 1 Ollu sajiin sámi guovlluin leat ollugat stáhta oppalaš giellapolitihka geažil šaddan muhtun muddui ovttagielagin nu ahte dárogiella geavahuvvo . 1 Ollu sajiin dulkojit Norgga eiseválddit ja Sámediggi sierraláhkai ILO konvenšuvnna nr. 169 mearrádusaid sihke mii guoská viidodahkii ja ávnnaslaš sisdollui . 1 Ollu sajiid miehtá vuonaid lea vejolaš gávdnat nu ealasis sámi báikegottiid go sisguovlluinge , ja Finnmárkku stuorámus johkaleagis - mii lea Deanu leahki - leat eanaš sámi ássamat . 1 Ollu riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat unnitloh-koálbmogiid ja eamiálbmogiid birra gáhttejit sámi giela ja kultuvrra . 1 Ollu riikkaidgaskasaš aktevrrat leat čájehan beroštumi Sámediggái ja Sámedikki doibmii 2009:s . 1 Ollu riikkaidagaskasaš ovttasbargu lea Riikkaidgaskasaš mearraduktanráđi ( Det internasjonale råd for havforskning ) ( ICES ) olis . 1 Ollu rievddai dan rájes go bođii ođđa oahpahusláhka 1998:s . Dan mielde oaččui juohke oahppi rievtti lohkat sámegiela . 1 Ollu prošeavttat loahpalaš prográmmaáigodagas jotkojuvvojit 2007 lohppii . 1 Ollu ođđa áirasat leat gergosat áŋgiruššagoahtit sámi álbmoga ovddas . 1 Ollu ortnegat ja doaibmabijut leat álggahuvvon nannen dihtii sámegielaid ovdáneami . 1 Ollu orohagat leat ráhkadan doallonjuolggadusaid , muhto dássážii ii leat oktage orohagaid ožžon dohkkehuvvot iežas doallonjuolggadusaid . 1 Ollu orohagat doibmet hálddahuslaččat oalle hejot , ja dárbbašit fylkkamánni ipmárdusa mielde sihke áiggi ja olggobeale veahki oažžut áigái dárbbašlaš siskkáldas reguleremiid . 1 Ollu olbmuide Guovdageainnus lea guolli deaŧalaš borramušlassi dállodoalus . 1 Ollu oktavuođain mearrida boraspire-giksi sáhttet go joatkit doaluin vai fertejitgo heaittihit dan . 1 Ollu oktavuođain leat váilon dán lágan dieđut . 1 Ollu oktavuođain lea fálaldat sámegiel oahpahusa hárrái boahtán maŋŋit johtui maŋŋá go skuvla dábálaččat láve álgit . 1 Ollu oktavuođain lea boazodoallu gártan buohkaid njálmme vuollái . 1 Ollu oktavuođain dat lea olbmuid duohken ja leago gielddain doarvái buorre apparáhta mii sáhttá oaivadit ja juohkit dieđuid eanandolliide áigeguovdilis ortnegiid birra . 1 Ollu ohppiide lea fidnooahpahus fitnodagas buorre molssaeaktu ja eambbo mállet dahje lážáldagat main leat oahpahus fitnodagas ja skuvllas , leat ovddiduvvomin . 1 Ollu oasálaččat leat vuođđudan doaimmaset dán lágan buktagiidda . 1 Ollu oahpuin ( omd. ovdaskuvlaoahpaheaddji- ja oahpaheaddjioahpus ) gáibiduvvo ođđadárogiella , ja danne fertejit sámi oahppit válljet eret sámegiela ja baicce oahppat ođđadárogiela vai besset oahppin dáidda oahpuide . 1 Ollu oahppit máhttet unnán dárogiela . 1 Ollu oahppit leat dasa lassin hárjánan iešluoikkaheapmái vuođđoskuvllas ja álbmotgirjerádjusis . 1 Ollu oahpaheaddjit čujuhit goit iežaset vástádusain ahte sii maiddái fertejit dovdat ovddasvástádusa ovddidit skuvlagirjerájuid . 1 Ollu nuorra olbmot sivahallet vánhemiiddiset go masse giela , sii eai leat beassan oahppat sámegiela . 1 Ollu nuorat eai ollašuhte dán gáibádusa , erenoamážit guovlluin olggobealde Sis-Finnmárkku . 1 Ollu norgga , eaktodáhtolaš searvvit leat raporteren váttisvuođaid doaibmat Ruoššas , sihke hálddahuslaš váttisvuođaid ja visumváttisvuođaid . 1 Ollu neahttabáikkiin olbmot sáhttet blogget , čáhttet ja sáddet jearaldagaid nuppiide ja komeanttaidege sámegillii . 1 Ollu museat geavahit Primus- nammasaš katalogiserenreaiddu . 1 Ollu museaid mielas lea sámi historjjá duođašteapmi deaŧalaš oassin das ahte duođaštit regiovnna máŋggabealat doaimma . 1 Ollu mielkebuvttadandoaluin mat ain leat doaimmas , lea dál guoros buvttaduskapasitehta . 1 Ollu mearkkat leat máŋga čuođi jagi boarrásat ja muorat leat dieinna lágiin automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon kulturmuitolága mielde . 1 Ollu meahccebuktagat sáhttet leat vuođđun lotnolasaide eanandoaluin . 1 Ollu maid mii eat diehtán 1 Ollu lei čállojuvvon nammejahkii ohppiid birra . 1 Ollu lei rievdan - earret eará lei eanet láibesuvli . 1 Ollu lea vel barggakeahttá , muhto mii áigut geavahit boahttevaš jagiid viidáset ovddidit Sámedikki vai dat šattašii vel ain buoret gaskaoapmi sámi álbmogii . 1 Ollu lea maid eat dieđe boahtteáiggis , muhto dan gal diehtit ahte mii šaddat dárbbašit máhtu . 1 Ollu lea dahkkojuvvon , muhto sámi servodagas leat ain olu dárbbut mat eai leat devdojuvvon . 1 Ollu lea daddjon ja čállojuvvon váttisvuođaid birra dan áiggis go boazodoalloskuvla álggahuvvui Borkenesas , muhto ii buot leat liikka riekta . 1 Ollu juridihkalaš doahpagat eai gávdno sámegillii . 1 Ollu jagiid mielde lei dáhpin šaddan ahte stuorra gánddat bohte min geahčái lávvardaga ja sotnabeaivve go radios ledje sáddagat skeittástan- ja čuoigangilvvuin . 1 Ollu jagiid maŋŋil ledjen jođus Davvi-Norgga-bussiin Álttás . 1 Ollu jagiid lei son bláđi " Lappenes Venn " ( Sámiid ustit ) doaimmaheaddji , ja girjjis " Kulturverdier hos Norges finner " ( Norgga sámiid kulturárvvut ) čilgii son deaŧalaš beliid girku rollas sámiid gaskkas . 1 Ollu jagiid lei Hans Rønbeck okta dain dovdoseamos dáruiduhttinpolitihka ovddideddjiin , sihke Kárášjogas ja fylkka- ja riikkadásis , Bargiidbellodaga siskkobealde ja ollu sáhkavuoruin ja jearahallamiin medias . 1 Ollu jagiid lea leamaš nu ahte rámmaeavttut sámi čáppagirjjálašvuođa almmuheapmái eai leat leamaš nu dohkálaččat . 1 Ollu jagiid lea boraspiredili birra ságastallojuvvon ovdan ruoktot , muhto maŋimuš guovtti jagis lea boazodolliid ja smávvašibitdoalliid ekonomiija fuotnánan issorasat . 1 Ollu jagiid barggu maŋŋá lohpidii Kultur- ja girkoministtar suoidnemánus 2008 ahte Riddu Riđđu oažžu guovddášfestivála stáhtusa stáhtabušeahtas jagi 2009 rájes . 4.8.2 . 1 Ollu hástalusat Árvvoštallan čájeha ahte Sámedikkis leat eanet hástalusat . 1 Ollu hástalusat leat deaividan ; erenoamážit dannego ohppiid PCat maŋŋonedje . 1 Ollu hálddašanbarggut mat gusket speallanruđaide , mat galget adnot falástallamii ja lášmmohallandoaimmaide , leat sirdojuvvon suohkaniidda ja fylkasuohkaniidda . 1 Ollu heaittihemiide leat sivvan ođđasis struktureremat , nugo oktasaš doalut , go fas doalut leat duohtavuođas ollu geahppánan , heaittihuvvon . 1 Ollu gáržžideamit dahkkojuvvojedje dađistaga . 1 Ollu guovlluin lea sámegiella vuoittahallame majoritehta giela ektui . 1 Ollu guovlluin ii leat vejolašvuohta bargat stuorra doaluiguin areála vátnivuođa geažil . 1 Ollu guolleoastit ráddjejedje iežaset oastimiid giđđat 2009 ja danne ollu guolásteaddjit eai beassan bivdit dorskeeariset nu mo ledje áigon giđđat 2009 . 1 Ollu gulaskuddanásahusat mat leat dán čuoggái buktán oainnuid , leat mielas lávdegotti prinsihpaide . Luondduhálddašandirektoráhtta jáhkká ahte dán bokte sáhttá vuordit ahte boaozosámi árbevierut nannejuvvojit ja ealáhus šaddá guoddevaš . 1 Ollu giellaguovddážat leat lágidan máŋggalágan doaluid gos oasseváldit leat beassan deaivvadit eará sámegielagiiguin . 1 Ollu gielddat ja ásahusat bovdejit Sámedikki doallat diehtojuohkinčoahkkimiid , logaldallamiid ja dakkáraččaid sámegiela birra . 1 Ollu gieldda areálaplánain sáhttet leat dihto njuolgga ja gávvadis váikkuhusat gielddarájáid rastá , ja dábálaččat ferte ránnjágielda dan dohkkehit . 1 Ollu gerddiid fertiimet sihke čálalaččat ja njálmmálaččat vuorjat ovdal go oaččuimet vástádusa Kulturdepartemeanttas , ja suoidnemánu 6. b. 1998 reivve bokte oaččuimet 300.000,- kruvdnosaš doarjaga sámi mediijaid kártemii ja meroštallamii , gč. mandáhta-árvalusa 1. čuoggá . 1 Ollu fitnodatdoaimmat Vuotnabađas boltumii ja ođđasis bardimii . 1 Ollu fitnodagat vuvdet gálvvuid ja bálvalusaid eanandollui , ja eanandoallogálvvuide čatnasa viiddis náláštuhttin- ja gávppašandoaibma . 1 Ollu fierbmeguolásteaddjit erenoamážit Nuorta-Finnmárkkus leat gártan stuorra bárttiide go gonagasreabbá lea darvánan guollefirpmiide . 1 Ollu evttohusain mat ovddiduvvojit dieđáhusas , leat viehka stuorra ekonomalaš váikkuhusat . 1 Ollu earáhuvvá áiggi mielde , ja mun beahtahallen sakka go fuomášin ahte lean amasnuvvan . 1 Ollu eará oahppit ožžo skeaŋkkaid , muhto munnje ii boahtán ruovttus ii mihkkege . 1 Ollu eará maŋŋá dollojuvvon boazosápmelaččaid riikkačoahkkimiin leat skuvladilálašvuođat leamaš áššin . 1 Ollu eamiálbmotvieljain ja oappáin lea áibbas eará dilli go mis . 1 Ollu ealáhusain davvin lea dárbu ahte nuorat ožžot reálafágagelbbolašvuođa . 1 Ollu dát ođđa minerálalaš vuođđoávdnasat leat hálbbeshaddebuktagat . 1 Ollu dán barggus čađahuvvo ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Ollu dálut sámi guovlluin leat ceggejuvvon 1970-loguin . 1 Ollu dáin hástalusain leat oktasaččat buot sápmelaččaide . 1 Ollu dáin bivuin ja reaidduin mat leat hutkojuvvon čuđiid jagiid áigge , dieđusge ain leat buoremusat . 1 Ollu dáhpáhuvvá olggobealde min dihtomiela [ Geavahan fágacealkagiid maid lean viežžan čikŋodatpsykologiijas , ja lean daid geavaheami dán árbevieru ipmárdusas vuođđudan vuosttažettiin Carl Gustav Jung čilgehusaide . 1 Ollu dutkanraporttat čájehit ahte gávdno márkka dán lágan buktagiidda . 1 Ollu dorskevuonaide lea hui deaŧalaš ahte eai čađahuvvo doaibmabijut mat váikkuhit negatiivvalaččat báikkálaš dorskemáddodagaide , ja Sámediggeráđđi áigu danne árvvoštallat berre go evttohit Ivguvuona váldojuvvot mielde Guolástusdirektoráhta listii daid guovlluid badjel maid berre suodjalit dorskebiebmama vuostá . 1 Ollu doavttergrádabargguin mat leat álggahuvvon min iskanáigodaga álggu geahčen ledje ruhtaduvvon NAVF:s , earáid ledje ruhtadan maiddái eará dutkanráđit . 1 Ollu doaktáriin ii leat gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras ja váilevaš gelbbolašvuohta dárogielas eaige sii dovdda vuogádaga doarvái bures . 1 Ollu doaimmat spábbengárddis Mortensnesa skuvlla lahka Romssa gávpogis . Govvideaddji : Are Mellem 1 Ollu doaimmat doibmet bures , ja leat dagahan ahte sámegiela posišuvdna lea nannejuvvon máŋgga dáfus Norggas . 1 Ollu divraset biebmohattit mielddisbuktet eanet eahpesihkarvuođa dasa mot ekonomalaš dilli šaddá máŋga unnán dinejeaddji riikkas . 1 Ollu dakkár smávit opmodagat giliin Norggas sáhttet addit eallinkvalitehta ja vejolašvuođaid maid ollugat ohcalit , dadjá Brekk . 1 Ollu dain áššiin maid ovdal ledje čoavdán bilaterálalaččat ( guovttevurrosaččat ) , fertejedje dál čoavdit multilaterála ( moanavurrosaš ) čovdosiiguin , ja seammás guovttevurrosaš ovttasbarggut viidánedje dađistaga ođđa surggiide . 1 Ollu dain mánáin geaid sihte boahtit bismma lusa , eai lean goassege ovdal leamaš girkus – juobe son vel gohččojuvvon guovdu girkolahtti gos sin gažadedje leavssuin . 1 Ollu dain boares njuolggadusain ledje váldon eret , ee. lei áibbas hilgojuvvon ahte sámi mánát galge oahppat lohkat sámegiela – ja láttegiela , dahje ahte dát gielat galget leat oahpahusgiellan . 1 Ollu dain bargguin mat ovdal dahkkojedje doalus , leat earát váldán badjelasaset ođđaset áiggis . 1 Ollu báikkit geavahit dán áiggi sámi boazodoalu iežaset márkanfievrrideames . 1 Ollu buolvvaid čađa lea midjiide muitaluvvon ahte sámi gullevašvuohta ii leat nu buorre go dáru gullevašvuohta . 1 Ollu buhcciidáittardeaddjit davimus fylkkain eai leat systemáhtalaččat bidjan daid jearaldagaid sierra mat sámi álbmogis leat leamaš boahtán . 1 Ollu boazodoallit geat leat heaitán boazodoalus , earret eará nissonat , háliidit dujiin bargat ođđa ealáhusgeaidnun . 1 Ollu boarráset sápmelaččat máhttet sámegiela bures njálmmálaččat , ja sis lea ollu kultuvrralaš gelbbolašvuohta . 1 Ollu boanddain lea eanet beroštupmi buoridit dietnasa ja bargoáŋgiruššamiid doalus go váldit dahje lasihit eará bálkábarggu olggobealde doalu . 1 Ollu beroštumit leat leamaš mielde ja oainnut eamiálbmot vuoigatvuođaide leat leamaš oalle muddui iešguđet láganat . 1 Ollu bearrašiin lea okta dahje muhtun deaŧalaš olbmot geat galget čoavdit váttisvuođaid . 1 Ollu bealit váikkuhit dattetge dasa , nugo dábálaš lea dalle go váttis áššiid birra šaddá sáhka . 1 Ollu bealit mat dán kapihttalis váldojuvvojit ovdan , leat earáge sajiin árvalusas , ja minge mearkkašumit leat dain sajiin . 1 Ollu bargoaddiide lea váttisvuohtan go gávdnojit nu unnán heivehuvvon oahppofálaldagat gos sáhttet oahppat vásetin sámi dilálašvuođaid birra , ja de eandalii dakkár oanehis fálaldagat . 1 Ollu badjenissonat gorrot gápmagiid ja biktasiid , sihke feastagárvun ja árgabeaibivvun . 1 Ollu almmolaš doaimmaid neahttasiidduin sáhttá válljet sámegiela , ja leat ráhkaduvvon skovit ja almmolaš dieđut jna. juhkkojuvvojit sámegillii . 1 Ollisvuođa jurddašeapmi dahje ollisvuođa čovdosat geavaheddjiid vuođul 1 Ollistuvvon árvvoštallama dan oktavuođas go addojuvvo lohpi dahje go lohpeohcan hilgojuvvo , sáhttá álo váidit . 1 Ollislaččat olles 20 jagi áigodagas leat lohkan 72 čađahuvvon sámiguoski doavttergrádabarggu . 1 Ollislaččat lea suohkansuorggi duohta dienasdássi sullii rievddatkeahttá 2008 stáhtabušeahta ektui . 1 Ollislaččat go geahččá de vuostálastá Sámediggi kulturmuitoeiseváldin danne garrasit dán doaibmabiju čađaheami . 1 Ollislaččat go geahččá de lei sáivačáhcebivddus ovdalis áiggiid stuorát ealáhuslaš árvu go dál . 1 Ollislaččat geahčadeapmi ja čuovvuleapmi Sámedikki beales gáibida ahte Sámedikkis leat doarvái návccat ja das lea duohta politihkalaš sadji boazodoalloáššiid ektui . 1 Ollislaččat evalueret boazodoallohálddahusa , maiddái Eanadoallodepartemeanta boazodoalloossodaga galgá evalueret . 1 Ollislaš árvvoštallama vuođul , daiguin ákkaiguin mat leat namuhuvvon dás ovdalis , eat sáhte vuoruhit doarjaga ovttaskas báikkálaš searvvi ohcamii dán valáštallansuorggi siskkobealde . 1 Ollislaš várrejupmi juovlamánu 31. b. 2009 muttus lea 2 684 596 ru Sámediggeviesu boahtteáiggi 1 Ollislaš visogovva galgá geigejuvvot departementii 2010 čavčča . 1 Ollislaš sámi mátkeeallinealáhusplána sáhttá leat mátkeeallinealáhusaid saji eavttuidbiddjin sámi ealáhus- ja kultureallimis . » 1 Ollislaš sámepolitihkka sorjá das ahte fágadepartemeanttaid gaskasaš oktiiordnen lea njuovžil . 1 Ollislaš sámepolitihka gárgedeamis lea maiddái deaŧalaš geahččat sámi gažaldagaid davviriikkalaš perspektiivvas . 1 Ollislaš summá maid leat gáibidan , lea lassánan 355 milliuvnna ruvnnos 1990:s gitta 2,2 miljárda ruvdnui 2005:s. 1. beaivvi rájes ođđajagimánus 2001 sirdojuvvui SI Justiisadepartemeanttas Ruhtadandepartementii . 1 Ollislaš submi mii máksojuvvo dutnje , lea dat seamma go jus vállješit ollásit geavahit váhnenruđa . 1 Ollislaš statistihka gávnnat SGD ( SSB ) neahttasiidduin ( girjegillii ) 1 Ollislaš rámmas juolluduvvui 250 000 ru Barents álgoálbmotkantuvrii Lujárvvis , ja 700 000 ru Interreg 2007 – 2013 Oasseprográmma Sápmi sámi regionála prošeaktaruhtadeapmái . 1 Ollislaš rámman dán sektuvrii várrejuvvo 4 750 000 kruvnnu . 1 Ollislaš rámman dán sektuvrii várrejuvvo 4 550 000 kruvnnu . 1 Ollislaš rámma unniduvvo 400 ’ kruvnnuin , mii fievrriduvvo postii 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda . 1 Ollislaš ruhtalassánemiin ja siskkáldas resursageahpedemiin oažžu Mearasuodjalus oktiibuot 81 miljovnna kruvnnu eanet go jagis 2010 . 1 Ollislaš ruhtalassánemiin ja siskkáldas resursageahpedemiin nannejuvvo Áibmosuodjalus oktiibuot 89 miljovnna kruvnnuin jagi 2010 ektui . 1 Ollislaš riskadási árvvoštallama vuođul ja dan vuođul mat dat leat dat deaŧaleamos riskkat , galget mearriduvvot guđe čuoggát leat áigeguovdilepmosat , ja gii dat galgá čađahit bearráigeahču . 1 Ollislaš riddopolitihkka eaktuda dáhttu ja máhttu oaidnit oktavuođaid ja beavttuid iešguđetlágan suorgepolitihkalaš doaimmain . 1 Ollislaš resursahálddaš-eapmái gullá gáhttet eamiálbmogiid ealáhusaid luondduvuođu , masa gullá vel gáhttet dan birrasa mii lea riddoguovlluin ja vel árbevirolaš mearrabivddu ja luossabivddu . 1 Ollislaš oassi mii biddjui guovlluearrái lei 3 484 tonna oppalaš Norgga earis , mii lea 212 700 tonna dorski . 1 Ollislaš oasalasttin listtu : Sámediggi : Ráđđelahttu Marianne Balto 1 Ollislaš norgga giellapolitihkka , gielladieđáhus . 1 Ollislaš minerála- ja ealáhuspolitihkka Minerálaveahkki galgá čielggadit Sámedikki rolla iskkademiid , roggamiid ja doaimmaid oktavuođas olles árbevirolaš sámi guovllus . 1 Ollislaš mearrabirrasa hálddašanplána mii guoská Barentsáhpái ja áhpeguovlluide olggobealde Lofuohta , čielggada daid bajitdási hálddašanprinsihpaid . 1 Ollislaš lohku ohppiin geain lei sámegiella fágabiires Norgga vuođđoskuvllain njiejai 101 ohppiin skuvlajagis 2009/10 skuvlajahkái 2010/11 . 1 Ollislaš lohku ohppiin geain lea sámegiella fágabiires lea lassánan 27 % maŋemus golmma jagis , lohku ohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan lea lassánan 31 % ja nubbingiella 22 % . 1 Ollislaš listu Sámedikki lahtuin lea ná : 1 Ollislaš ja ábas bargo- ja čálgohálddašeapmi . 1 Ollislaš ja ovttadássásaš politihka mii gokčá olles sámi guovllu . 1 Ollislaš ja ovttadássásaš oahpahusa buot oahpahusdásiin mánáidgárddiid rájes alit oahpu rádjái . 1 Ollislaš ja ovttadássásaš oahpahus- ja oahppopolitihka olles sámi álbmogii . 1 Ollislaš ja guhkesáigásaš eanandoallopolitihkka ferte leat ulbmilin , mii eanaš váldá vuhtii báikkálaš resurssaid . 1 Ollislaš hálddašanplána dárkkisteapmi 2010:s fertešii lassin davvi petroleumdoaimmaid birasguoskevaš lassiváikkuhusaide maiddái eanet čalmmustit vejolaš servodatguoskevaš lassiváikkuhusaid . 1 Ollislaš fidnoálggahanáŋgiruššan Romssa fylkkas ” sisttisdoallá iešguđetlágan doaibmabijuid . 1 Ollislaš ealáhuspolitihkka galgá hábmejuvvot nu ahte vejolašvuođat iešguđet lotnolasealáhusaide sihkkarastojuvvojit dohkálaš vugiin . 1 Ollislaš dietnasat 1 Ollislaš buvttadusgoluide lohkkojuvvojit teknihkalaš buvttadeapmi ja doaimmahuslaš golut , ja doarjja rehkenastojuvvo čuovvovaččat árkka nammii ( dat mearkkaša 16 siiddu ) : - Dábálaš livttes barddáldat ( prosa ) 9 500 ru - Váddáset barddáldat ( lyrihkka ja čájáhus ) 11 000 ru 1 Ollislaš buvttadangollun lohkkojuvvo digitála oahpponeavvu ollásit buvttadeapmi ja dat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul , gitta 700 000 ru rádjai . 1 Ollislaš boađut 1 Ollislaš bivdoeriid geahpedeami oktavuođas orru measta dego livččii lágas ddaddjojuvvon ahte leat uhcimusat mat galget gillát . 1 Ollislaš almmuhusaid ja eanet dieđuid iešguđet doarjagiid birra gávnnat Sámedikki neahttasiidduin www.samediggi.no « Doarjagat ja stipeanddat » vuolde , dahje vádde oktavuođaid Sámedikkiin , tlf. 78 47 40 00. http://www.samediggi.no/artikkel.aspx?AId=3375&MId1=2957&back=1&sprak=samisk 1 Olli čujuha ahte dát lea Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargoprošeakta . 1 Olli čilge manne Sámediggi ráhkada iežas njuolggadusaid ruvkedoaimmaide sámi guovlluin . 1 Olli sáhkavuoru namma lea " Energiijaovddideapmi Davvikalohtas - álgoálbmogiid vejolašvuođat ja hástalusat " . 1 Olli lohká dán šiehtadusa sihkkarastit nuvttá oahppaneavvuid sámi ohppiide boahtteáigái . 1 Olli lea movtta go guokte njunuš indianára leaba biddjojuvvon guovddáš ámmáhiidda Obama ráđđehusas . 1 Olli illosii go beasai galledit ravnnaid mat duođaštit Aymaraid vássán kultuvrra . 1 Olli dáhttu maid Norgga eiseválddiid garrasit ávžžuhit USA ođđa presideantta ráhkkanahttit ođđa šiehtadusaid main lea ulbmilin soabadit vai ráfi šaddá dán guovllus . 1 Olli duhtavaš konsultašuvnnain sámeministariin 1 Olli deaivvadii Aymara-álbmoga báikkálaš ovddasteddjiiguin . 1 Olli dadjá ahte álgoálbmogat dieđusge maid háliidit giccudit dálkkádatrievdamiid vuostá . 1 Ollesčoahkkin sáhttá gáibidit ahte fágarádi jođiheaddji vástida ollesčoahkkima gažaldagaid . 1 Ollesčoahkkin buktá meakkašumiid diedáhussii , ja diedáhus sáhttá maid biddjot jienasteapmái . 1 Ollesáiggi ohppui sáhttá oažžut oahppodoarjaga eanemusat golmma jahkái . 1 Ollessáiggi suohkanpolitihkkár Fredrikstadas 1 Ollesolbmuidhárjehallan ja - faláštallan maid šattai eambbo ja eambbo dábálažžan . 1 Ollesolbmuide lei dat suohtas , muhto ii mu mielas gal . 1 Ollesolbmuid giellaoahpaheapmi šaddá vuosttas oassi dán giellaoahpus . Nu leaba allaskuvla ja Sámediggi šiehttan . 1 Ollesearis sáhttá bidjat dihto hivvodagaid dihto áigodagaide ja dihto fanasčohkiide . 1 Olles čuokkis sihkkojuvvo ja ođđa teaksta šaddá : ” Sámedikki fágalávdegottiid jođiheddjiid buhtadus galgá leat gustojeaddji máksomearri ( čuoggáš 2.2.1 ) geardde 1,50 lávdegodde- ja dievasčoahkkimiid ovddas . 1 Olles šiehtadusas lea rámma 8,5 mill. ruvnno . 1 Olles visti galgá addit signálaid sisgovas mii čielgasit lea ráddjejuvvon dan gievrras luonddus , buollašis , muohttagis . 1 Olles viOat oassi Saddá dalle na : galgá leat ovddasvástádus čuovvut sámi mánáid bajásSaddandiliid ovdáneami ja ovddidit sámi manáid beroStumiid i ~_Y~Q!g~!Y~QQ~!Q almmolaS ja priváhta ásahusaid ektui . 1 Olles vealahansuorgi lea maiddái hástalussan sámi servodahkii ja leage danin positiiva ahte Sámediggi lea ovttaiduhtán dásseárvvu ja vealahanvuostálastinbarggu iežas doaimmas . 1 Olles sáhkavuoru sáhtát lohkat go deaddelat liŋkkaid dás vuolábealde . 1 Olles supmis juolluduvvui 25 miljon ruvnno 2006 25 dábálaš rusttegii ja ráhkadussii / rusttegiid divodemiide ja 24 rusttegii mat gullet dábálaš ja álkiduvvon lagašbirasortnega vuollái . 1 Olles suohkan lea SED-guovllus . 1 Olles su virgeeallima son doaimmai skuvllas állannuoris , 1963:s son oaččui Gonagasa ánsomedáljja silbbas . 1 Olles skuvlla lea jo jaskkodan go gulan muhtima boahtimen lossa lávkkiiguin . 1 Olles ráđđehus áigu mátkkoštit miehtá riikamet gullan dihtii árvalusaid . 1 Olles rámmašiehtadusa sáhtát lohkat dás . 1 Olles riikkas ferte deaŧalažžan atnit gelbbolašvuođa ovdánahttima go sámi álbmot orru miehtá riikka . 1 Olles riikka 1 Olles raporta lea gávdnamis ráđđehusa ruovttusiidduin . 1 Olles proseassas lea leamaš eanet ja unnit gulahallan ja eahpeformálalaš oktavuohta Sámedikki ja Justiisalávdegotti lahtuid gaskka . 1 Olles oassekápihttal 2.4 lea biddjon fága sámegiella nubbingiella dilálašvuođa analyseremii erenoamážit vuođđoskuvllas . 1 Olles njealját teakstaoassi sihkkojuvvo « Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuosttas . . . . » rájes « . 1 Olles njealját teakstaoassi ja vuosttas cealká viđát teakstaoasis sihkkojuvvojit , namalassii « Sámediggi váillaha . . . . » rájes « . 1 Olles mátki bisttii guhtta beaivvi , ja dan návddašeimme álggus lohppii . 1 Olles lávdegottis ; NSR sámediggejoavku : Ann-Mari Thomassen , Jarle Jonassen , Jánoš Trosten ; Bargiidbellodaga sámediggejoavku : , Sverre Andersen , Vibeke Larsen ; JL / Olgešbellodat Per A. Bæhr ; SVL : Ove Harry Johnsen ; Guovddášbellodat : Olaf Eliassen ; Sámit mat ásset Lulli-Norggas : Johan Mikkel Sara 1 Olles lávdegottis , láhttut John Harald Skum , Åge Nordkild , Berit Ranveig Nilssen , Norgga Sámiid Riikkasearvi , Josef I. Vedhugnes , Sten Erling Jønsson , Anders Urheim , Berit Oskal Eira , Bargiidbellodat sámedikkejoavku , Gunvald Nilsen , Olgešbellodat ja Magne Ballovara , Guovddášbellodat lea čuovvovaš merkkašumit : 1 Olles lávdegottis , lahtut John Harald Skum , Svein Peter Pedersen , Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Ranveig Nilssen , Norgga Sámiid Riikkasearvi , Josef I. Vedhugnes , Sten Erling Jønsson , Anders Urheim , Berit Oskal Eira , Bargiidbellodat sámedikkejoavku , Gunvald Nilsen , Olgešbellodat ja Magne Ballovara , Guovddášbellodat , leat čuovvovaš merkkašumit : 1 Olles lávdegottis , lahtut John Harald Skum , Svein Peter Pedersen , Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Ranveig Nilssen , Norgga Sámiid Riikkasearvi , Josef I. Vedhugnes , Sten Erling Jønsson , Anders Urheim , Berit Oskal Eira , Bargiidbellodat sámedikkejoavku , Gunvald Nilsen , Olgešbellodat ja Magne Ballovara , Guovddášbellodat , lea čuovvovaš merkkašumit : 1 Olles lávdegoddi oaivvilda ahte lea dárbbašlaš rievdadit hálddašanortnega . 1 Olles lávdegoddi lahtuiguin : NSRs sámediggejoavkkus ; Tone Kristin Finnesen , Åge Nordkild , Reidun Vælidalo , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus ; Jon Erland Balto , Ingebjørg Jensen , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Berit Oskal Eira , Anders Urheim , Johttisámilisttus / Olgešbellodagas Tormod Bartholdsen , Friijajoavkkus ; Stig Eriksen . 1 Olles lávdegoddi dovddaha ahte lea duhtavaš go dát ovttasbargošiehtadus lea dahkkojuvvon . 1 Olles linnjá čájeha ahte buvttadeapmi lassána areála mielde go guohtundeaddu lassána vuollegis dásis gaskadássái , ja buvttadeapmi njiedjá go guohtundeaddu lassána gaskadásis alla dássái . 1 Olles guovllus lea lohku njiedjan 8 proseanta , ja vihtta guđa eaŋkilguovllus lea lohku njiedjan gaskal 5 ja 8 proseanta . 1 Olles guovllus davábealde Sáltoduoddara 348 017 ássi 1 Olles goalmmát teakstaoassi sihkkojuvvo « Nállevealahankomitéa oainnu mielde . . . . » rájes « . 1 Olles gielddas lea 25 oahppis davvisámegiella nubbingiellan ja 153 oahppis lea fágan sámi giella ja kultuvra . 1 Olles fierpmádat mii galgá bálvalit daid eanet go 2 500 oahppi mátke-PCaid , lea várra dál Norgga stuorámus árppohis vuogádat ja lea máđohis IKT-áŋgiruššan . 1 Olles evttohus lea mielddusin . 1 Olles eallima lea Trygve beroštan lávlumis ja musihkas . 1 Olles dán guovllugo sámi eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta galgá gokčat Sámediggeráđi oaivila mielde ? 1 Olles doarjja dahje oassi das sáhttá gáibiduvvot máksojuvvot ruovttoluotta jus doaibma heaittihuvvo dahje rievdá ovdal áigemearri lea gollan 1 Olles cealkka sihkkojuvvo . 1 Olles báikegoddi atná muorjeresurssaid lunddolaš oassin giliid ealáhusvuđđosis . 1 Olles bušeahta gávdná dás . 1 Olles beaivvi humaimet dušše sámegillii , maiddái dárogiel oahpaheddjiide . 1 Olles barggolašvuohta ja vuollegis barggohisvuohta lea Ráđđehusa váldoulbmil . 1 Olles artihkkala sáhtát lohkat dás vuolábealde . 1 Olles artihkkala mii leat almmuhan dán girjji interneahttahámis . 1 Olles Sámedikki hálddahus lea gitta bearjadaga 11.12.09 , go mis lea siskkáldas seminára . 1 Olles Skuvvanvári álbmot lei doppe , ja lassin bohte velá eretfárren skuvvanvárrelaččat Kárášjogas ja Leavnnjas . 1 Olles Porsáŋgguvuonas lea odne dušše okta guollevuostáiváldinrusttet vel . 1 Olles Mánáidkonvenšuvdna gusto sámi mánáide ja nuoraide ge . 1 Olles Finnmárku ? 1 Olles 2008 bušeahtta Sámediggevistti bajásdoallamii lea várrejuvvon . 1 Olles 17 jagi dán áiggis lei rektora namma Torbjørn Andersen . 1 Ollašuhttit Soria Moria-julggaštusa 1 Ollašuhttin dihtii vejolaš dárbbuid oktiiordnet njuolggadusaid huksema , doaimmaid , johtolaga jed. várás gielddarájáid rastá evttohuvvo ahte Gonagas sáhttá addit « oktasaš plánamearrádus » ealáhusdoaimmaheami birra ja johtolaga birra dakkár guovlluin . 1 Ollašuhttiin Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 lea dárbbašlaš geahččat iešguñetge ulbmiliid , ulbmilsurggiid ja strategiijaid ovttas fylkkaplánain ” oassi riikkalaš dásis ” . 1 Olju ja gassa 1 Oljoruđaid meroštallojuvvon geavahus jagi 2011 lea 24,3 miljárdda kruvnnu , 4-proseantta vuollelis go kapitála Stáhta penšuvdnafoanddas olgoriikkas . 1 Oljoruđaid meroštallojuvvon geavaheapmi lea 7,4 miljárdda kruvnnu eambbo go vurdojuvvon reálavuoitu Stáhta penšuvdnafoanddas olgoriikkas . 1 Oljoruđaid geavaheapmi , mihtiduvvon struktuvrralaš , oljonjulgejuvvon bušeahttavuolláibáhcagis , lea sullii 7 miljárdda ruvnno unnit go Stáhta penšuvdnafoandda Olgoriikka vurdojuvvon reálavuoitu . 1 Oljoruđaid geavaheami vuođđun lea norgga ekonomiija nanu ovdáneapmi , lohká ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Oljoresurssaid roggan Jiekŋamearas omd. Canádas , lea buktán resurssaid báikkálaš eamiálbmotservodagaide davvin , go eamiálbmot ii leat guđđon olggobeallái riektioamasteaddjin . 1 Oljonjulgejuvvon 2008 bušeahttavuolláibáza meroštallojuvvo leat 13 miljárdda ruvnno , sullii 23,4 miljárdda ruvnno vuollelis go salderejuvvon bušeahtas . 1 Oljoinvesteremiid nana lassáneapmi ge lea lokten riikkalaš jearu . 1 Oljohatti meroštallamii laktása stuorra eahpesihkarvuohta , ja dat vuhtto earret eará das , ahte ovddalgihtii meroštallojuvvon oljohattit molsašuvvet sakka . 1 Oljohaddi , ruvnno juohke fáhtas 1 Oljohaddi , kruvnnu lihti nammii 1 Oljogáhttenbargu jotkojuvvo 2010 giđa . 1 Oljoguovlu lea dálkkádatgássaid luoitinmeriid vuollásaš guovlu , ja luitojuvvon gássain galget oasálaččat máksit CO2-divada . 1 Oljodivvojuvvon bušeahttavuollebáza 2007:s lea 38,8 miljárdda kruvnnu , sullii 15,3 milljárdda kruvnnu vuolibut go salderejuvvon bušeahtas . 1 Oljodinestusaid geavaheapmi rehkenastojuvvo lassánit 43 miljárdda ruvnnuin diimmážis dán jahkái . 1 Oljobohkan ja bohccefievrrideapmi 1 Oljobohkamat ja revrefievrredeapmi 1 Oljo- ja gássassodat ( OG ) ( goallostat dárogielat siidduide ) 1 Oljo- ja gássadoaimmat davvin lei okta váldofáttáin Oljo- ja energiijadepartemeantta ja Sámediggeráđi gaskasaš čoahkkimis borgemánus . 1 Oljo- ja gássadoaimma oktavuođas davvin , háliida Statoil čilget Sámediggái iežas boahttevaš plánaid birra mat čatnasit oljodoibmii davvin . 1 Oljo- ja energiijaministtar Terje Riis-Johansen 1 Oljo- ja energiijaministtar Odd Roger Enoksen ( GB ) galledii maiddái Davvi-Norgga stándda oljomeassus . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanttas leat 4 fágaossodaga , okta hálddahussossodat ja okta bargiidveahkaossodat . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanttas lea áigumuššan ahte dán lágan márkan galgá váldojuvvot atnui ođđajagimánu 1. b. 2012 . 1 Oljo- ja energiijadepartemeantta váldodoaibma lea lágidit oktiiordnejuvvon ja ollislaš energiijapolitihka . 1 Oljo- ja energiijadepartemeantta váldobargu lea ovttastahtton ja opplaš energiijapolitihka heiveheapmi . 1 Oljo- ja energiijadepartemeantta váldobargu lea ovttastahtton ja oppalaš energiijapolitihka heiveheapmi . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanta ovddasvástádusduovdaga doaibmabijut mearkkašit dávjá sisabahkkemiid mat váikkuhit sakka servodatlaččat . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanta oaivvilda ahte mearrádus orru leame dárbbašmeahttun viiddis , ja ahte ii berre čujuhit Vuođđolága § 110 a ja álbmotrievtti njuolggadusaide . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanta dohkkehii huksema ja doaimma plána mearrádusain geassemánu 25. b. 2009 . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanta bijai maŋŋá go lei gulahallan Eanadoallo- ja biebmodepartemeanttain ođđa čielggadeami geažil vuođđun ahte Forsanvatn reguleren ii mearkkašahtti láhkai váikkut boazodollui . 1 Oljo- ja energiijadepartemeanta ( OED ) ásahuvvui ođđajagimánu 1. beaivvi 1997:s , ja leat sullii 140 bargi geat leat Ráđđehuskvartálas Oslos . 1 Oljo- energiijaministtar jođiha departemeantta . 1 Oljo- , gássa- ja minerálaindustriija váikkuha dálkkádatrievdamiidda mat fas dahket ođđa oljo- , gássa- ja minerálaindustriija vejolažžan . 1 Oline lei eret Skiervvás ja Anders fas Gåebries ( Plassje , Røros ) . 1 Olgun lei stánžžas ja nuoski . 1 Olgoáibmodoaimmaid ja areálahálddašeami sekšuvdna 1 Olgoritoassi biddjojuvvo kontui mii lea Norgga Báŋkkus . Siseatnanoassi fievrreduvvo kapitálan Álbmotoadjofondii . 1 Olgoriikkastašuvnnat geavahit artihkkaliid árjjálaččat go ovdanbuktet Norgga , ja ráidu lea maiddái fidnemis elektrovnnalaččat . 1 Olgoriikkas ássi sámit , guđet leat Norgga stáhtalahtut , ja geat eai lean čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui jagi 2001 ja jagi 2005 válggas , fertejit ohcat čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui . 1 Olgoriikkas ásahuvvojedje stašuvnnat , mat galge veahkehit Norgga buktagiid vuovdima guovllu mávssolašvuođa vuođul Norgga eksportagálvvuid márkanin , ja de ásahuvvojedje vel erenoamáš virggit gávpesáttavirgehassan . 1 Olgoriikkas sáhtát jienastit ovdalgihtii gitta 04.09.09 rádjái . 1 Olgoriikkaministtar Torbjørn Jagland muitalii čoahkkimis Tromssas skábmamánus ahte ráđđehus háliidivččii ovttasbarggu politihkalaš dásis Barentsoktavuođas . 1 Olgoriikkaministara preassagulahalli lea gulahallanráđđeaddi Marte Lerberg Kopstad , telefovdna 995 22 026 . 1 Olgoriikkalaččaiddirektoráhta ( ODI ) ulbmil lea ahte Norgga sisafárren- ja dorvoohcciidpolitihkka galgá leat nu bevttolaš , riekta ja deasttalaš go vejolaš . 1 Olgoriikkalaš fágaetáhtas leat odne 1300 olbmo , ja sis 600 barget olgoriikastašuvnnain ja 700 leat departemeanttaid bargit . 1 Olgoriikkain loahpahuvvo ovdagihtii jienasteapmi nubbin maŋimuš bearjadaga ovdal válgabeaivvi . 1 Olgoriikkaid penšunfoandda dietnas lea ruhtahivvodat mii boahtá petroleumdoaimmas , mii sirdojuvvo stáhtabušeahtas , foandda opmodaga ja netto ruhtasirddašemiid vuoitu lea čadnojuvvon petroleumdoibmii . 1 Olgoriikkadepartementa joatká iežas 1,2 mill kr:saš juolludemiin . 1 Olgoriikkadepartementa ii juolludan dán veahki dainna ákkain go sis eai leat ruđat diekkár áigumušaide . 1 Olgoriikkadepartemeanttas lea oktavuohta Sámedikkiin máŋgga iešguđetlágan fágasuorggis . 1 Olgoriikkadepartemeantta ráđđeaddi lávdegottis leat eiseválddiid , ealáhuseallin- ja fágaorganisašuvnnaid , eaktodáhtolaš organisašuvnnaid ja politihkalaš bellodagaid miellahtut . 1 Olgoriikkadepartemeantta kulturlonohallamis olgoriikkain leat profešonála sámi dáiddárat ja sámi kulturolggosbuktimat oassin . 1 Olgoriikkadepartemeanta áigu veahkehit dán ovttasbarggu doaibmagoahtit . 1 Olgoriikkadepartemeanta lea skábmamánu 3. b. reivves juolludan 200 000 kr. . Sámedikki riikkaidgaskasaš eamiálbmotáššiid áŋgiruššamiidda . 1 Olgoriikkadepartemeanta lea 2007 earret eará juolludan doarjaga Sámi Filbmafestiválii , Riddu Riđđu festiválii , Mearrasámi oahppolihttui ja Sámi ealáhusvuođustuvvon kulturprošektii Lujávrris Ruoššas . 1 Olgoriikkadepartemeanta ja Sámediggi leaba ságaškuššan soahpamuša lihtodeames rámmadoarjaga birra Sámedikki riikkaidgaskasaš barggu várás . 1 Olgoriikkadepartemeanta bušeahta bakte juolluduvvo doarjja álgoálbmogiidda searva 2008– 2009 St.dieđ. nr. 43 1 Olgoriikkadepartemeanta buvttada artihaklráiddu norgalaš dilálašvuođaid birra mii lea oaivvilduvvon olgoriikkalaš ulbmiljoavkkuide . 1 Olgoriikkadepartemeanta 1 Olgoriikkadeparte ­meantta bargojoavku galgá , ovttasbarggus Sámedikkiin , ráhkadit dárbbašlaš hámádagaid ja dagaldusaid 20 Sámedikki ja Olgoriikkadepartemeantta ovttasbargui . 1 Olgoriikka sámit guđet dieđihit fárrema Norggas eret ovdal válgabeaivvi , masset jienastanvuoigatvuođaset . 1 Olgoriikka gálvvuid sisafievrrideami mávssolašvuođa geažil Norgga ekonomiijii lei Olgoriikadepartemeanta easkkaásahuvvon kriisadepartemeanttaid ja kriisadirektoráhtaid deaŧameamos ovttasbargobealli guovddášhálddahusas . 1 Olgoriikka guossit Norggas stáhtaráđđedásis go stáhtaministtar , olgoriikaministtar dahje ovddidanministtar leat guossoheaddjit . 1 Olgoriikii vuovdin 1 Olgoriikii doalvunlobi galgá dábálaččat addit jus kulturmuitodávvir ii leat dehálaš dutkamiid dahje Norgga kulturárbbi bisuheapmái ja gaskkusteapmái , gč. láhkaásahusa olgoriikii doalvut ja riikii buktit kulturdávviriid § 6 mielde . 1 Olgoriikastašuvnnain heaittihuvvojedje 18 virggi dahje bisso guorusin . 1 Olgoriikastašuvnnaide leat maid čadnojuvvon arvat sierrasáttatolbmot guđet ovddastit sierra departemeanttaid ja ásahusaid . 1 Olgoriikaráđđevirgi hilgojuvvui , ja Stuorradiggi ii miehtan oppa ásahit ge guokte bistevaš departemeantaossodaga . 1 Olgoriikaministtarčoahkkimis Roavvenjárggas skábmamánus 2007 mearriduvvui ahte ásahuvvo riikkaidgaskasaš Barentsčállingoddi Girkonjárgii . 1 Olgoriikaministtarčoahkkimis Murmánskkas golggománu 14. b. 2009 válddii Ruoŧŧa badjelasas riikkadássásaš jođiheami barentsovttasbarggus mii dan ovdal lei Ruoššas . 1 Olgoriikaministtar Mowinkel váidalii bušeahttadigaštallamis 1925 ahte gávpeseahtu dál orru njeaidimin buot dan maid ieš ovdal leamaš mielde huksemin . 1 Olgoriikaministtar Jonas Gahr Støre 1 Olgoriikalávdegotti ovdaolmmoš C. J. Hambro moittii dattetge garrasit dáid gáibádusaid , ja eahpidii ahte livččii ávki dakkár olbmos gii lei bargan sallitbuvddas . 1 Olgoriikalávdegotti miellahttu 1 Olgoriikalágádusa golut buohkanassii ledje meroštallojuvvon 832 950 ruvdnun . 1 Olgoriikalaččaidláhka ja dáhppenláhka bidjet nu mo Bargobearráigehččui maiddái Petroleabearráigehččui ovddasvástádusa ja válddi gozihit olgoriikkalaš bargiid bálká- ja bargoeavttuid . 1 Olgoriikalaččaidláhka ja dáhppenláhka bidjet Bargobearráigehččui ovddasvástádusa ja válddi gozihit olgoriikkalaš bargiid bálká- ja bargoeavttuid . 1 Olgoriikagávpi ja mearrajohtolat buvttihedje stuorámus váttisvuođaid bealátkeahtesvuođapolitihkkii . 1 Olgoriikadepartementii ásahuvvojedje guokte ođđa ossodaga , goappašagat ekspedišuvdnahoavdda vuollái . 1 Olgoriikadepartementa dohkkehii barggu 12.09.1999 , Álgoálbmogiid veahkkedoaimmat čuovvolan plána . 1 Olgoriikadepartemeanttas lea dehálaš oktiiordnejeaddji ja ráđđeaddi doaibma eará departemeanttaid ektui , dannego Olgoriikaministaris dat lea ovddasvástádus láhčit , oktiiordnet ja čađahit Norgga olgoriikapolitihka . 1 Olgoriikadepartemeanttas galggai ain leat bajimuš ovddasvástádus gávpepolitihkas . 1 Olgoriikadepartemeantta stába stuorui dađistaga , nu ahte go soahti nohkagođii , de das ledje buohkanassii 72 olbmo . 1 Olgoriikadepartemeantta ovddasvástádus lea oktiiheivehit strategiija čuovvolemiid , ja dat bargá lahkalagaid nuppiid departemeanttaiguin dán barggus . 1 Olgoriikadepartemeantta historjá 1 Olgoriikadepartemeantta gulaskuddancealkámuš 03.04.00 1 Olgoriikadepartemeanta ásahuvvui geassemánu 7. b. 1905 , seamma beaivvi go lihttu Ruoŧain loahpahuvvui . 1 Olgoriikadepartemeanta vásihii áigodagas 1988-90 arvat nuppástusaid . 1 Olgoriikadepartemeanta veahkeha attidettiin doarjaga ovttasbargoprošeavttaide . Dat leat sápmelaččaid ja eará álgoálbmotbirrasiid várás árktisis , Ruoššas ja Norggas dan ovttasbarggu siskkobealde mii lea árktalaš ráđis ja prošeaktaovttasbarggus Davvioarje-Ruoššain . 1 Olgoriikadepartemeanta láve jahkásaččat addit 1 000 000 ru Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui . 1 Olgoriikadepartemeanta lea juolludan doarjaga muhtin prošeaktaovttasbargui Ruoššain mii lea gelbbolašvuođahuksema birra ja bearaš-boazodoalu ođđasis álggaheami birra Guoládagas . 1 Olgoriikadepartemeanta lea iežas logi ossodagain norgalaš stáhtahálddahusa stuorámus departemeanta virggálaččaid logu dáfus . 1 Olgoriikadepartemeanta lea addán doarjaga Sámiráđđái mii áigu nannet báikkálaš sámi servodagaid ja gielaid Davvioarje-Ruoššas , ja mii maid áigu nannet rádjarasttideaddji ovttasbarggu ja diehtojuohkima sámi mediaid bokte . 1 Olgoriikadepartemeanta ja Sámediggi leat ásahan juohke jahkebeali ráđđádallamiid davviguovloáššiid birra . 1 Olgoriikadepartemeanta bissu dasto , sihke bargoveaga ja organisašuvnna dáfus , mealgadii rievddakeahttá gitta 1930-jagiid gaskkamuddui , go fas álge viiddidit . 1 Olgoriikadepartemeanta , diplomáhtabálvalus olgoriikkas ja konsuláhtalágádus ovttastahttojuvvojedje oktan bálvalussan suoidnemánu 7. b. 1922 , suoidnemánu 7. b. 1922-mannosaš olgoriikalágádusa lága ( Lov om utenriksvesenet ) olis . 1 Olgoriikadepartemea-nta lea jagi 2007 ja ovdalaš jagiid addán doarjaga ovddidit Guoládatnjárgga sámi minoritehtii radiokanála , vai sámi sáddagat guhkit áiggi mielde šattaše bistevažžan Davvioarje-Ruoššas . 1 Olgoriikadeparte ­meanttas lea maid deaŧalaš doaibman oktiiheivehit áššiid ja rávvagiid addit nuppiid departemeanttaide ja stáhta ásahusaide , dasgo olgoriikaministara bajimuš ovddasvástádus dat lea lágidit , oktiiheivehit ja čađahit norgalaš olgoriikapolitihka . 1 Olgoriikabálvalusa vástevaš instruksa , mii lea ođastuvvon ollu gerddiid jagi 1906 rájes , mearriduvvui maŋimuš geardde juovlamánu 13. b. 2002-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Olgoriikabálvalusa vuosttas jahki šattai muosehis áigin . 1 Olgoriikabálvalusa ortnet háhkat virgehasaid oktan attachéa-stipeandaortnegiin maiddái digaštallojuvvui . 1 Olgoriikabálvalus fátmmasta odne 102 olgoriikastašuvnna maidda leat Norggas boahtán virgehasat bargat . 1 Olgonastinlága § 1a definišuvdna das mii rehkenastojuvvo láidumin , lea maiddái čujuheaddji definišuvdnan dás . 1 Olgohivssegis ledje guokte lanja . 1 Olgodaddanruđat leat doarjagat báikkálaš joavkkuide ja servviide mat geahččalit lágidit olgodaddandoaimmaid ja geasuhit olbmuid daidda . 1 Olgodaddan 1 Olggut-Ivgu lea jo bures bargamin fitnodagaid ja ealáhusa ovddideaddji prošeavttaiguin . 1 Olggut-Ivgu galgá šaddat eallinnávccalaš ja gelddolaš servodahkan . 1 Olggut vuotna- ja riddogielddain leat doalut sakka vádjáguššan . 1 Olggustallan 1 Olgguldas bátnedivššohagat galget leat dihtii bátnedoavttiroahpu davás . 1 Olggosguvlui sáhttá orrut leamen nu ahte fylkkasuohkan lea deattu vuolde . 1 Olggosgolut divvagiidda jna almmolaš instánssaide eai gokčojuvvo 1 Olggosgolut divadiidda jna almmolaš instánssaide eai gokčojuvvo 1 Olggos ohcat barggu – ja ruoktot 1 Olggobeale lávdegoddi nammaduvvui dán bargui . 1 Olggobeale galben Sisamanahaga / váldouvssa galben Heaissaid galben 1 Olggobeale bearráigeahččanvuogádaga berre árvvoštallat kritihkalaččat , ja bearráigeahččanlávdegoddi berre oažžut buoret bargoeavttuid . 1 Olggobeale bearráigeahččamis lea sáhka rehketdoalu revideremis ja hálddašeami čađaheamis . 1 Olggobealde vuonaid lea guolásteddjiin geat ásset olggobealde Finnmárkku vuoigatvuohta bivdit seamma dásis go Finnmárkku guolásteddjiin . 1 Olggobealde vuonaid galgá vierisguolásteaddjiin , guolástead ­djiin guđet eai ása Finnmmárkkus , leat vuoigat ­vuohta guolástit seamma láhkai go finnmárkoguo ­lásteaddjit . 1 Olggobealde sámi guovlluid lea ohppiin vuoigatvuohta oažžut diekkár oahpaheami jus suohkanis leat unnimusat logi máná geat dan gáibidit , ja jus joavkkuide báhcet viidáseappot unnimusat guhtta oahppi , gč. oahpahuslága § 6 – 2 . 1 Olggobealde sámi boazodoalloguovllu galgá láhka lágidit dilálašvuođaid dasa ahte boazoguohtumat geavahuvvojit ekologalaččat guoddi vugiin , guovlluin gos boazodoallu doaimmahuvvo . 1 Olggobealde SED-guovllu leat sullii 5 % eanet go SED-guovllus , geat gazzet universitehta / allaskuvlaoahpu . 1 Olggobealde Finnmárkku 1 Olggobealde ( 1 ) 1 Olggobeal árvalusat g g g g g g 1 Olggobeal cealkámušat Notáhta – Eanandoalu perspektiivvat Romssas Notáhta – Romssa riddosuohkaniid ovdáneapmi buohtalagaid guolástusa ja mearradoalloealáhusa ovdánemiin Notáhta – Guolástusa ja guollebiebmanealáhusa resursadivadat ? 1 Olgešbellodat oažžu manáhtaid nr. 1 , 4. 7 ja 10 Bargiidbellodat oažžu mandáhtaid nr. 2 , 5 , 8 ja 11 Ovddádusbellodat oažžu mandáhtaid nr. 3 ja 9 Sosialisttalaš gurotbellodat oažžu mandáhta nr. 6 1 Olgešbellodat Ovddádusbellodat 1 Olgešbellodagas lei sátnejođiheaddji dán áigodagas . 1 Olgešbealde jearahállet sátnejođiheaddji Leif Sundelina gieldda oainnu birra . 1 Olgeš ráidu : Willi Flatmo , Gunnar Rydheim , Terje Johansen , Peder R. Winterseth , Torfinn Kiil , Solfrid Wilhelmsen , Hilde Bosch , Evy-Ann Larsen 1 Olgeš bealli čájeha jienastuslogu sturrodaga rievdamiid juohke biires gaskal 1989 ja 2005 , erohallon biiriid rievdamiin , loguin ja proseanttain . 1 Olgeš bealde lea Sigurd Ottar Ørsnes , geainna maŋŋil náitalii . 1 Olgeš bealde : Govva lea váldon Per Fokstad vistti olggobealde 1960:s . 1 Olga Komarova lea jorgalan ruoššagillii ja Erik Egeberg lea jorgalan ruoššagielas dárogillii . 1 Ole-Bjørn Fossbakk , cand. Polit. Romssa Universitehta 1 Ole Thomas Baal , Ivgubahta 1 Ole Magnus ii jienát maige , ovdalgo Dybvik dohppe su niskái ja vuortnuha gándda . 1 Ole Magnus Rapp : 1 Ole Magnus Rapp ( Govva : Elisabeth Rapp ) 1 Ole Magnus , gii čohkká maŋemus ráiddus lanjas biddjo ovddemuš lohkat . 1 Ole Johansen , 31 . 1 Ole Henrik Magga válljejuwui Sámedikki presideantan . Sadjásaš presideantta válljen : Sven-Roald Nyst buvttii Ing-lili Pavall 1 Ole Henrik Magga válljejuvvui ON Bistevaš Foruma vuosttaš jođiheaddjin 2002-2004 áigodahkii . 1 Ole Henrik Magga rievdadusevttohus : 1 . 1 Ole Henrik Magga ovddidii evttohusa , Sámedikki árvalusa . čoahkkinjodihangotti 1 Ole Henrik Magga oažžu olmmošvuoigatvuođabálkkašumi 1 Ole Henrik Magga lei foruma vuosttaš jođiheddji áigodagas 2002-2004 . 1 Ole Henrik Magga fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Ole Henrik Magga evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Ole Henrik Magga birra - vuosttaš jođiheddji 1 Ole Henrik Magga Willy Ørnebakk 1 Ole Henrik Magga Ruovttusiidu Bistevaš Forumii 1 Ole Henrik Magga Per Edvin Varsi 1 Ole Henrik Magga Per A. Bæhr 1 Ole Henrik Magga Egil Olli 1 Ole Henrik Magga Bente Hætta 1 Ole Henrik Magga , Norgga Sámiid Riikkase ­arvvis lei Sámedikki vuosttas presideanta . 1 Ole Henrik Magga , ( čoahkkinortnegii ) 1 Ole Henrik Magga ( 59 ) lei vuosttaš presideanta Norgga Sámedikkis , jagi 1989 rájes 1997 rádjai , ja son lei maid ON bissovaš foruma vuosttaš jođiheaddji . 1 Ole H. Magga 11 . 1 Ole Erik Nilsen Tapio , 4 . 1 Olderdalen Olderdalen Olderdalen Lyngseidet 24 Lyngseidet Lyngseidet 1 Olden lei juo arvat badjel 70 jagi dalle . 1 Olbmuin lea stuora beroštupmi álggahit árbevirolaš duoji ealáhusláhkin , erenoamážit lotnolasealáhusaid oktavuođas . 1 Olbmuin lea njulgestaga rivvejuvvon vuoigatvuohta bivdit guliid sin iežaset vuonain , muhto earát , geain ledje sálašvuoigatvuođat ja juolludemiiguin nannosit dorjojuvvon bivdofatnasat , besse boahtit olggobealde guovlluin ja váldit daid guliid mat ovddežis ledje leamaš ja ain dálge livčče galgan leat vuotnaássi álbmoga birgenláhki . 1 Olbmuin galgá leat máhtolašvuohta dan birra maid norgga biebmobuvttadeapmi mearkkaša . 1 Olbmuin dien guovlluin galgá leat vuoigatvuohta oažžut govttolaš sisaboađu báikkálaš ja guovlulaš mariidnaresurssain . 1 Olbmuin , geain lea joatkkaskuvlaoahppu , lea guhkit áigge badjel muttágit lassánan sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskkas . 1 Olbmuide geat galget oahpahallat dárogiela , lea maiddái dakkár funkšunalitehta ávkkálaš . 1 Olbmuid vejolašvuođa buorebut olahit fálaldagaid lea vejolaš máŋgga earáge láhkai go duššefal árbevirolaš fievrrádusčovdosiid bokte . 1 Olbmuid vejolašvuoña buorebut olahit fálaldagaid lea vejolaš máŋgga earáge láhkai go duššefal árbevirolaš fievrrádusčovdosiid bokte . 1 Olbmuid oassi geat dieđihedje oađđinváttisvuođaid lei unnit sámi álbmogis go iisámi álbmogis . 1 Olbmuid mielas galgá Sámediggi leat rabas ja gearggus bálvalit olbmuid , ja ahte sin mielas lea álki gulahallat Sámedikkiin ja álki váldit oktavuođa buot Sámedikki bálvalusaid ektui . 1 Olbmuid mielas dat sáhttá leat eahperievttalaš , go nuppi bealis lea okta vel ovdu duohkinis , maŋŋágo goappašat bealit leat ovttas gieđahallan áššiid . 1 Olbmuid eallindilleerohusat dássejuvvojit . 1 Olbmuid barggu , buorredilálašvuođa ja birrasa bušeahtta 1 Olbmui váikkuha go lea leamaš internáhta oahppi ja bargi eallinagi - juogahan gal báhcá das . 1 Olbmot čirro iluin go riika lei friddjavuođa ožžon ja iluin leat fas ruovttus . 1 Olbmot čadnon boazodollui , sohkabeali ja proseanttaid mielde . 1 Olbmot álge « skuvlla » birra hállat . 1 Olbmot sámi guovlluin leat nappo meahcceávkkástallama oktavuođas ovddidan sosiálalaš ja rievttalaš árbevieru dákkár huksehusaid sihke ceggema , geavaheami ja bajásdoallama oktavuođas . 1 Olbmot psykalaš váttisvuođaiguin ožžot dávjjimusat veahki dainna lágiin ahte sii besset bidjat sániid jurdagiiddáseaset ja dovdduidasaset . 1 Olbmot orrot viehka muddui jáhkkimin ahte sámegiella ja dárogiella leat ovttadássásaš gielat . 1 Olbmot máttaráiggi haga ? 1 Olbmot mákset eanet gálvvuid ovddas mat leat earáláganat go standárdabuktagat mat leat buvttaduvvon stuorra guovddáštahttojuvvon rusttegiin . 1 Olbmot maid dihtet muitalit ahte oahpaheaddjit almmolaččat ovddidedje nállevealahanguottuid . 1 Olbmot ledje álo hui miehtemielagat ja válde buot buriin oaiviliin . 1 Olbmot leat servodaga deháleamos resursa . 1 Olbmot leat servodaga deaŧaleamos resurssat . 1 Olbmot leat leamaš issoras veahkkái . 1 Olbmot jáhkke ahte stáhtainternáhtain lei buoret dássi , muhto dat guhkin eret duhtadedje dáláš gáibádusaid . 1 Olbmot jearahit eanet ja eanet ekologalaš buktagiid ja lávdegoddi čujuha dasa ahte ráđđehusa mihttu lea ahte 15 proseanta borramušbuvttadeamis ja borramušgeavaheamis 2015:s galgá leat ekologalaš . 1 Olbmot han orro máŋgga unna gilážis , eai lean galle báikki gos lei dan mađe ruggu ahte sáhttofanas beasai gáddái . 1 Olbmot guđet buvttadit biillaosiid , suddadit aluminiuma dahje huksejit skiippaid , masset bargguset dannego olgoriikkalaččat eai oastte daid dávviriid maid sii ráhkadit . 1 Olbmot gohčodedje su buddestatnamain Garra-Jorta . 1 Olbmot gohčodedje su Finnmárkkobáhppan . 1 Olbmot geažuhit dávjá ahte mun lean oaidnit dego sápmelaš , maiddái áltálaččat lávejit dan dadjat . 1 Olbmot geat eai olat álgogáibádusaid sáhttet maid ohcat , ja de mii ávžžuhit earenoamážit olbmui geat máhttet sámegiela ohcat . 1 Olbmot geat eai dovdda jávrriid bidjet firpmiid boasttu sadjái ja bivdet gođđi guliid . 1 Olbmot geat beroštit , leat dakkárat maid juohke servodat dárbbaša . 1 Olbmot geat barget sámi mánáiguin ja sin ovddas mánáidgárddiin ja suohkaniid mánáidgárdehálddahusain . 1 Olbmot geat barge muinna , ledje ovttaoaivilis ahte áigot jorgalit mu autistalaš idjagohcima , mat ledje nu ahte gohcen ijaid ja doalahin earáid maid gozuid nalde iežan hommáiguin . 1 Olbmot geain leat lohkanváttisvuođat sáhttet dárbbašit rievdadit čálussturrodaga , teaksta- ja duogášivnniid ja eará láhkai heivehit go dárbbašit buoridit oppalaš lohkanvejolašvuođa . 1 Olbmot geain lea servodatdieđalaš oahppu , ovddemusat váldofága / masterdásis ja relevánta bargohárjehallan sáhttet maid ohcat . 1 Olbmot geain eai leat dát vuoigatvuođat , lávejit maid bivdit veaháš . 1 Olbmot galget movttiidahttojuvvot ásahit buriid fágalaš ja kultuvrralaš fierpmádagaid vuođđun guvllolaš ovttasbarggu huksemii , máhttobuorideapmái ja dáláš resurssaid buoret geavaheapmái . 1 Olbmot fárrestalle dađistaga ja čohkiidedje guollevearaide ; Ákŋoluktii , Goahteluktii ja Mearragohppái , ja 1967 rájes leage leamaš skuvla dušše dán golmma báikkis . 1 Olbmot fertejit luohttit – dii ehpet oaččo hirasmit šláddariid ja navdimiid geažil – mii fertet ovttas hilgut balu ” . 1 Olbmot eará relevánta oahpuin sáhttet maiddái ohcat . 1 Olbmot eai lean hárjánan dasa ahte gilis lei skuvla , ja máŋggas eai áibbas jáhkkán ahte oahpaheaddjis lei nu ollu bargu . 1 Olbmot dulkojit dattetge dávddaid iešguđet láhkai ja dávdda ii sáhte čilget dušše biomedisiinnalaš duohpagiiguin dahje biomedisiinnalaš oktavuođain . 1 Olbmot dovde iežaset fillehallan , ja dovde ahte šadde fápmojuolggi vuollái . 1 Olbmot doppe leat dážat , muhto geafes dilis . 1 Olbmot dihte gal ahte johka lei lihttoláigohuvvon ja ahte láhka gilddii sin bivdimis . 1 Olbmot dadjet ahte dál lea váttis bargat ealáhusbivdduin . 1 Olbmot bohte dávjá gallestallat , ja ledje hirbmat veahkkái . 1 Olbmot bivde dan maid dárbbašedje . 1 Olbmot Sámedikki jienastuslogus 2009 , juohke suohkanis Kárta 3.2 Sámedikki válgabiiret 1989-2005 Kárta 3.3 Sámedikki válgabiiret 2009 rájes Kárta 3.4a og 3.4b Válgabiiret 1-5 2005 ( bajit ) ja 2009 ( vuolit ) Kárta 3.5a og 3.5b Válgabiiret 6-7 2005 ( bajit ) ja 2009 ( vuolit ) Kártá 4.1 Ođđa bargonávccaheami 1000 olbmos riskaálbmogis . 1 Olbmot Báhccavuonas eai geavat meahccevalljodagaid seamma divdnadit go sámit Unjárggas dahke ovdalis áigge . 1 Olbmot , geain lea sámi duogáš , leat dat geat buoremusat sáhttet veahkehit Sis-Finnmárkku olbmuid . 1 Olbmot 1 Olbmos gean ohcat , berre leat oahppu masterdásis . 1 Olbmonamat oktan gielain ja kultuvrrain leat deaŧaleamos identitehtaoasit juohke ­olbmui . 1 Olbmoheakkat leat suddjejuvvon . 1 Olbmo oppalaš eallindilli mearkkaša ollu jus galgá leat dearvvaš ja nagodit eallima ja maid atnit daid ortnegiid mat leat ásahuvvon servodahkii . 1 Olbmo nana searvevuohta nuppiiguin lea buoremus vuođđogeađgi masa son sáhttá hukset iežas individuála eallinprošeavttaid . 1 Olbmo máhttu šaddá eambbo ja eambbo guovdilis servodatekonomalaš šaddadanfaktorin , ja seammás máhttoservodaga ovdáneapmi buktá ođđa hástalusaid gilvaleami dáfus . 1 Olbmo máhttu šaddá eambbo ja eambbo guovdilis servodat-ekonomalaš šaddadanfaktorin , ja seammás máhttoservodaga ovdáneapmi buktá oñña hástalusaid gilvaleami dáfus . 1 Olavstipeanda , maid Kultur- ja girkodepartemeanta juohke jagi geige ovtta báhppii Norgga girkus , geigejuvvui 2006:s Tore Johnsenii , gii maŋŋil maid válljejuvvui Sámi girkoráđi jođiheaddjin . 1 Olav Malin ohppiiguin joatkkaskuvlabráhka olggobealde , 1953:s . 1 Olav Malin lei áŋgir sabehiiguin njuikemis gitta dassážii go lei čiežalogimoadde jahkásaš . 1 Olav Malin lei olles eallinagi áŋgiris valáštalli ja sihke čuoiggai , njuikii , čievččai spáppa ja lei mielde bođuvaláštallamis . 1 Olav Malin guvttiin ohppiin garraduodjelanjas , 1951. ; g. b. . Isak Isaksen Triumf , Áidejávri ja Henrik Henriksen Buljo , Máze . 1 Olav Malin : 1 Olav Malin ( 1922–2004 ) lei Grunnesas eret , Bierggis , Várggáid lahkosiin . 1 Olav Magnar Dikkanen 4 . 1 Olav M. Dikkanen Magnhild Mathisen Inqer K. Juuso Johan Jernsletten Inqrid Smuk Rollstad Jon V. Aslaksen Hans Guttorm John Henrik Eira Eqil Olli Ole H. Magga Mathis M. Sara Mikkel A. Gaup Alf E. Nystad Josef Vedhugnes Peder Mathisen Svein H. BArdsen Ruth Rye Josefsen Mimmi Breivi Eilif O. Larsen Lars Nilsen 1 Olav M. Dikkanen Magnhild Mathisen Inger K. Juuso Johan Jernsletten Ingrid Smuk Rollstad Jon V. Aslaksen Hans Guttorm John H. Eira Egil Olli Ole H. Magga Mathis M. Sara Mikkel A. Gaup Alf E. Nystad Josef Vedhugnes peder Mathisen Svein H. Bardsen Ruth Rye Josefsen Mimmi Breivi Eilif O. Larsen Lars Nilsen 1 Olav M. Dikkanen Magnhild Mathisen Inger K. Juuso Johan Jernsletten Ingrid Smuk Rollstad Jon V. Aslaksen Hans Guttorm John H. Eira Egil Olli Ole H. Magga Mathis M. Sara Mikkel A. Gaup Alf E. Nystad Josef Vedhugnes Peder Mathisen Svein H. Bardsen Ruth Rye Josefsen Mimmi B.:eivi Eilif O. Larsen Lars Nilsen 1 Olav M. Dikkanen Inger K. Juuso Johan Jernsletten Ingrid Smuk Rollstad Jon Viktor Aslaksen Mikkel A. Gaup peder Mathisen Haldis Thommasen Oddvin Storelv Ivar M. Simonsen Ante M. Eriksen Máret Guhttor geassemánu 2 . 1 Olav M. Dikkanen 2 . 1 Olav Duun joatkkaskuvllas lea oahpahusfálaldat boazodoalus . 1 Olav Dikkanen lassievttohus váldolávdegotti árvalussii hilgujuvvui 3 jiena vuostá . 1 Olav Dikkanen Ingrid Smuk Rollstad Peder Mathisen Mimmi Breivi Lars Nilsen Ester Fjellheim Inqer Anne Johansen Jarle Jonassen Ante M. Eriksen . dii. 17.00 rájes miessemánu 28. b. gitta coahkkima lohppii . 1 Olav Dikkanen Eva Josefsen 1 Olav Andersena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Olaussen , Anny : Før i tia . 1 Olaug Eliassen lei čoahkkimis áirasa nr. 20 Willy Ørnebakk ovddas 1 Olaug Eliassen Willy Ørnebakk várrelahtu 1 Olahusvuollegis bargguhisvuohta ja čavga bargomárkan Nana lassáneapmi dagaha ahte dađis eanebut besset bargguide , ja bargguhisvuohta lea vuolimus dásis lagabui 20 jahkái . 1 Olahusjoavkun leat sámi lotnolasealáhusdoallit máttasámis . 1 Olahusjoavkun leat sámi lotnolasealáhusdoallit Sáltoduoddara máttabealde geain leat sámi ealáhusat . 1 Olahus gáfevuoššamis 1 Olahus dálkkádatčoahkkimis Durban gávpogis 1 Olahan dihte sámi eanandoalu ulbmiliid , atná Sámediggi deaŧalažžan álggahit sierra árvoháhkanprográmma sámi guovlluide mas lea ollislaš ja servodatlaš perspektiiva . 1 Olahan dihte dán , bargá Sámediggi dan ovdii ahte inkorporeret sámi eanandoallopolitihkalaš biire našuvnnalaš eanandoalloperspektiivii , sámi eanandoalu árvoháhkanprográmmii , ja heivehit Sámedikki veahkkedoaibmageavaheami eanandoalloealáhusa ektui . 1 Olaf Elisassen 1 Olaf Eliassen ovddiidi čuovvovaš evttohusa : Váidda ii váldo vuhtii . 1 Olaf Eliassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši biehttaluvvo . Ákkastallan : Seminara lágiduvvo olgoriikas . 1 Olaf Eliassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Reinslett , Edmund , Evenes suohkan suohkan , oastit muohtašorgenrusttega : I II III IV 1 Olaf Eliassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Sámediggi lohpida doarjaga 250 000 rádjai . 1 Olaf Eliassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ohca biehttaluvvo . 1 Olaf Eliassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : I II III IV 1 Olaf Eliassen 38 . 1 Olaf Eliassen ( čoahkkinortnegii ) 1 Olaf Eliassen ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Ola Steingrim Haugli lea maiddái árvvoštallan máŋga vistti divodandárbbuid . 1 Ola Graffas lea magistardássi musihkkadiehtagis čállosiin Joik son musikalsk språk . 1 Ola Graff lea riegádan 1949:s ja bajásšaddan Romssas . 1 Ola Graff : 1 Ola Graff , Tromsø 2008 ( Govva : Svein Lund ) 1 Ola Aarseth lei Guovdageainnu skuvlahoavda , ja dasa lassin lei ruovttufidnoskuvlla stivrajođiheaddji Dás son lea joatkkaskuvlla ( framhaldsskuvlla ) bráhka ovddabealde 1950-logus. . 1 Oktonis bottožiin jaskatvuođas – boares muittut badjánit fas - 1898:s bohten aiddo válbmanan ( ja vásáhusaid haga ) oahpaheaddjin Fálesnuori gildii Finnmárkui . 1 Oktonassii leat fitnodagat menddo unnit nagodit dán ieža , nu ahte Sámediggi vuoruha barggu láhčit ovttasbarggu fierpmádagas sihke báikkálaččat , guvllolaččat ja našuvnnalaččat . 1 Oktonassii leat fitnodagat menddo unnit nagodit dán ieža , nu ahte Sámediggi vuoruha barggu láhčit ovttasbarggu fierpmádagas sihke báikkálaččat , guovllulaččat ja našuvnnalaččat . 1 Oktogávperiekti mii Bergena gávpejasain lei ovdavuoigatvuođaid bokte maid sii ledje ožžon dánskalaš ráđđehusas , geahpedii garrasit dáža álbmoga Finnmárkkus . 1 Oktober 1880 Materiale fra Skoledirektøren i Finnmark Wiik , Chr : Tromsø-seminarister 1829-1879 . 1 Oktilis karriearabagadallan miehtá 13-jagi skuvlaáiggi , gelbbolaš bagadallit , skuvlla ja ruovttu gaskasaš buorre gulahallan ja heivehuvvon oahpahus leat dehálaččat joatkkaskuvlaoahppiid heaitimiid eastadeamis . 1 Oktilaš teavsttain geavahuvvo dat nammahápmi mii lea dan guoskevaš gielas . 1 Oktilaš bušeahttaproseassa siskkáldasat lea buoriduvvomin . 1 Oktiičaskima álgu lei midjiide buorre , go beasaimet doalahit ovtta olles hálddahusvirggi , danin go lei ollu bargu rievdadit jahkásaš boazodoallooahpu golmmajagáš oahppun . 1 Oktiiordnet ovttasbargošiehtadusaid fylkkagielddaiguin 1 Oktiiordnet diehtojuohkin- , oahpahus- ja movttiidahttinbarggu sámi gielddaid guovdu earret eará fierpmádaga bokte vásáhusgaskkusteami ja oahpahusa ektui . 1 Oktiiordnenrolla mielddisbuktá ahte sámepolitihka bohtosat viehka muddui bohtet oidnosii dan barggus maid eará departemeanttat ja Sámediggi dahket . 1 Oktiiordnejuvvon ja systemáhtalaš ráđđádallanortnegat ráđđehusa ja Sámedikki gaskkas lea deaŧalaš vuohki Sámediggái ovdánit iešheanalis orgánan . 1 Oktiiheivehit Ruhtadan departe ­meantta fágabušeahta vuollásaš institušuvnnaid bušeahtaiguin , ekonomiija- ja rehketdoalloáššit , oktiiheivehit departemeantta riikkarevišuvdnaáššiid . 1 Oktiibuot čájehuvvo ahte leat muhtin muddui leamaš mihtilmas biiriid guovdásaš rievdadeamit gaskal vuosttaš sámediggeválgga jagi 1989 ja maŋemus válgga maid čađahedje “ boares ” válgavugiin 2005 . 1 Oktiibuot áigu ráđđehus geavahit sullii 1,2 miljárdda ruvnnu davviguovlodoaibmabijuide boahtte jagi , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Oktiibuot sáhttibeahtti geavahit 150 proseantta váhnenruđa go don geavahat áhččeeari . 1 Oktiibuot ožžot 256 dáiddára bargostipeandda . 1 Oktiibuot ožžo 10 CD-prošeavtta doarjaga ; dás okta addojuvvui doarjjan nuorra artistii , ja árbevirolaš juoigan CD:ii . 1 Oktiibuot ovddastit riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihtolaččat beali dan ruhtadoarjagis mii addojuvvo dearvvašvuođaveahkkin máilmmis . 1 Oktiibuot lei mis danin hárjáneapmi iešguđetlágán dilálašvuođain , ja dat mas eanemusat oahpaimet , lei go mii oahppit humaimet guhtet guimmiineamet movt doaibma lei min ruovttubáikkiin . 1 Oktiibuot ledje jagi 2009 obbalaččat 26 suohkana main ledje eanet go 100 báikkálaš sámediggejienastuslogus . Dáin ledje 24 Davvi-Norggas , juhkkojuvvon Finnmárkui 11 , Romsii ovcci ja Nordlándii njeallje . 1 Oktiibuot ledje 14 máná geat ledje erenoamášluohkás dallego dat gávdnui . 1 Oktiibuot leat čađahuvvon dán dásis 35 ráđđádallama main 3 áššis ii leat juksojuvvon ovttamielalašvuohta ja 3 áššis lea juksojuvvon ovttamielalašvuohta muhtun muddui . 1 Oktiibuot leat ásahuvvon logi sámi giellaguovddáža sámi guovlluin Norgga bealde . 1 Oktiibuot leat sullii 50 studeantta čađahan sámegiela álgokurssa 1 ja/dahje 2 ja váldán eksámena . 1 Oktiibuot leat registreren 14 doavttergráda 20 jagi áigodagas , mii dahká 19 % buot sámi-guoski doavttergrádain . 1 Oktiibuot leat logi oahppi Romssa fylkkas ja Nordlánddas guđet ožžot fálaldaga . 1 Oktiibuot leat leamaš eanemus juolludeamit ” eará doaimmaide ” , dat lea poasta mii čohkke sámi kulturviesuid , festiválaid , sámi girkoáššiid , sámi valáštallama ja eará unnit prošeavttaid . 1 Oktiibuot leat juolludeamit “ eará doaimmaide ” leamaš eanemus , dat lea poasta masa čohkkejit sámi kulturviesuid , festiválaid , sámi girkoáššiid , sámi valáštallama ja eará unnit prošeavttaid . 1 Oktiibuot leat guovddážis čađahan 6 doavttergráda áigodagas 2005-2010 , buohkain geahččanvuohki sámi dearvvašvuhtii ja eallindillái . 1 Oktiibuot leat 72 almmuheami main son lea girječállin ja/dahje govvasárgun . 1 Oktiibuot leat 59 duojára dohkkehuvvon daid eavttuid mielde maid šiehtadusbealit leat bidjan . 1 Oktiibuot leat 51 čearu . 1 Oktiibuot leat 34 oahppi hárjehallanbargosajis ovtta beaivvi juohke mánus skuvlajagi 2006/2007 miehtá . 1 Oktiibuot leat 18 álggahanstipeandaohcama gieđahallojuvvon , ja dain dohkkehuvvojedje 6 ohcama . 1 Oktiibuot lea lohku njiedjan 810 ohppiin skuvlajagi 2005/2006 rájes . 1 Oktiibuot lea juolludeapmi dán poastta bakte dálá ráđđehusain lassanan oktiibuot 29,4 milj. ruvnnuin . 1 Oktiibuot lea dán kommišuvnnas viiddis ja dárbbašlaš gelbbolašvuohta : Politiijafágalaš . 1 Oktiibuot lea dat njiedjan 23 % jagi 2005 rájes . 1 Oktiibuot lea dat guokte proseantapoeaŋŋa badjelis riikkagaskameari . 1 Oktiibuot lea addojuvvon doarjja 17 girjeprošektii , main 2 leat jietnagirjji . 1 Oktiibuot lea Norggas boazodoallu goasii 140 gielddas , ja areálas mii dahká brutto birrasii 40 % Norgga eatnamiin dahje sullii 140 000 km 2 . Finnmárkku rájes lulás oktan Lulli-Trøndelágain dahká brutto boazodoalloeanan birrasii 80 % eatnamiin . 1 Oktiibuot juolluduvvui 1 999 998 ru 54 dohkkehuvvon listii . 1 Oktiibuot juolludeapmi 1 Oktiibuot guoská dat mánáidgárddiide 31 suohkanis gos oktiibuot leat 941 sámi máná . 1 Oktiibuot godde Finnmárkkus badjel 50 % mearraluossasállašis jagi 2010 . 1 Oktiibuot galget válljejuvvot 39 áirasa , namalassii seamma ollu go dan ovdalaš válgaortnegis ( earret jagi 2005 go lohku lei 43 njeallje dássenmandáhta dihte ) . 1 Oktiibuot galge de Bellevue Gårdas leat guhtta ossodaga . 1 Oktiibuot dán golmma jagis lea juolluduvvon doarjja kr 2 480 000,- . 1 Oktiibuot doavttergrádabuvttadeamit UIT:s juohke vihttajagiáigodaga , 1990- 2009 1 Oktiibuot dahká dat 6 % sámi-guoski olleslogus . 1 Oktiibuot dahket dát 6 % sámi-guoski buvttademiin . 1 Oktiibuot dahket doarjagat 41 377 000 ruvnno , mii lea stuorámus buohkanas submi mii lea juolluduvvon Romssa fylkii ovtta jagis . 1 Oktiibuot dahket dat sullii 40 000 gáhppálaga . 1 Oktiibuot dahke diet sullii 127 miljárda ruvnno 2003:s . 1 Oktiibuot dagaha dát dan ahte Sámedikki vejolašvuođat nannet ahtanuššama ja ovdáneami unnu sámi servodagas . 1 Oktiibuot bártniin geat álge joatkkaskuvlii SED-guovllus 2003:s , heite badjel 40 % gaskan . 1 Oktiibuot bohte sisa 23 ohcama , ja 19 ožžo doarjaga . 1 Oktiibuot bohte sisa 21 ohcama , ja 19 ožžo doarjaga . 1 Oktiibuot bohte sisa 19 ohcama , ja 16 ožžo doarjaga . 1 Oktiibuot analyserejuvvojit sullii 280 áigečállaga ja jahkegirjji jahkásaččat . 1 Oktiibuot addá dát geatnegasvuođa sáddet unnimusat 30 diimmu jahkásaččat , beaivválaš sáddagiin . 1 Oktiibuot addá dát dakkár gova ahte ovddidanfoandda rámma lea unniduvvon 2,6 miljon ruvnnuin . 1 Oktiibuot N 578 609 550 553 383 1 Oktiibuot N 2 914 2 815 3 012 1 Oktiibuot Dievddut N % 867 95.8 751 96.2 1 Oktiibuot 9921 12538 13890 1 Oktiibuot 8 955 000 ru juolluduvvui vuođđooahpu dábálaš oahpponeavvuide , 1 743 000 ru erenoamážit heivehuvvon oahpponeavvuide ja 1 181 000 ru mánáidgárdde oahpponeavvuide . 1 Oktiibuot 40 oahppi čađahedje eksámena . 1 Oktiibuot 16 smávvajovkkot ássanovttadaga leat juhkkojuvvon golmma vistái mat leat huksejuvvon dearvvasvuođaguovddáža oktavuhtii . 1 Oktiibuot 16 ohccis njealji oahpposadjái ožžo čuovvovaš kandidáhtat fálaldaga ja álge ohppui : Anette Haseid Romssa gávpogis eret , Rita Myrlund Eliasnjárggas eret , Muhsin Candir Girkonjárggas eret ja Mari Dubland Brynes eret . 1 Oktiibuot 15 antropologalaš doavttergrádas áigodagas 1990-2010 rehkenastit 6 sámi-guoskevažžan . 1 Oktiibuot 14 konsulára ámmátalbmá ovddeš oktasašetáhtas ožžo seamma áiggi departemeantakonstitušuvnna virggiidasaset Norgga bálkáhuvvon konsulára ámmátalmmájin . 1 Oktiibidjan geahpedivččii maid mearkungárddiid ja njuovvangárddiid logu oktan guohtongárddiid ja soajáid , ja maiddái muhtun gaskaáiddiid . Dasto lea dárbu ođđasis árvvoštallat áidedilálašvuođa . 1 Oktiibidjan geahpedivččii maid mearkungárddiid ja njuovvangárddiid logu oktan guohtongárddiid ja soajáid , ja maiddái muhtun gaskaáiddiid . 1 Oktii šattai Oarje-Finnmárkku biiremeašttirin iežas ahkásaččaid gaskkas . 1 Oktii sorrojuvvon bivdosiid mat eai fievrriduvvo gáddái , galgá albma láhkai buddet . 1 Oktii rehkenastojuvvon árvalusain maid Stuoradiggi ovdal lea ovddidan , de lassánit golut 6,3 miljárdda ruvnnuin , mas 3,5 miljárdda ruvdno juolluduvvo dearvvašvuođadoaimmaide maiguin gokčet vuorddekeahttá stuora lassáneami iežaset penšuvdnamávssuin , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Oktii muittán ahte guokte bártni beaškkeheigga oktii nu garrasit ahte guktot álggiiga njunis vardit . 1 Oktii lássejedje mu dan latnjii gaskabeaimállása maŋŋá , ja de vajálduhtte mu dohko . 1 Oktii lei rehkenastingeahččaleapmi , ja Sámmul gergii hui jođánit . 1 Oktii lei muhtin máinnašan su « finn » an . 1 Oktii ledje lohpidan ahte galggaimet beassat mannat ruoktot . Muhto go vahkoloahppa bođii , de eat beassan dattetge vuolgit . 1 Oktii juohke stuorradiggeáigodagas ovddiduvvo dieđáhus daid doaibmabijuid birra mat čađahuvvojit sihkkarastin dihtii ja ovddidan dihtii sámiid giela , kultuvrra ja servodateallima » . 1 Oktii juoh ­ke stuorradiggeáigodagas ovdanbiddjojuvvo dieđáhus doaibmabijuid birra mat dahkkojuvvojit sámiid giela , kultuvrra ja servodateallima váfisteami dihtii . » 1 Oktii golmmas mis leimmet dahkan juoidá maid eat galgan , ja Gullichsen lei bealkkihan min . 1 Oktii go mátkkošteimmet Osloi šiehtadallat skuvlla boahtteáiggi birra , hásttiimet mii Snåasa skuvlla fárrui , muhto sii eai dáhtton . 1 Oktii giđđat leimmet moattis geat báhtareimmet eanu mielde . 1 Oktii galge buot mánát mannat ruoktot juovllaide , ja sii ledje mannan gávpogii gávdnat iešguđet fanassáhtu . 1 Oktii ferte boahtit mu áigi , jáhkken , ja ovttageardán go ledjen de jáhkken ahte dát dáhpáhuvvá skuvllas . 1 Oktii bođii Kalaallit Nunaatas skuvladirektevra gallestallat . 1 Oktii bohte máŋggas geat ledje Ivgus eret min mánáidsálii . 1 Oktavuođaváldinolmmoš : AIDa gulahallanhoavda Kristin Hetle , 916 73 515 1 Oktavuođaváldimat eai boađe albmosii . 1 Oktavuođat leat máŋggabealagat ja váikkuhusaid sáhttá leat váttis einnostit . 1 Oktavuođat eará njuolggadusaide Lobit mat dán lága mielde mieđihuvvojit eai boađe eará lágaid mieđihan , dohkkehan , areálaplána dahje konsešuvnna gáibádusaid sadjái . 1 Oktavuođaolmmoš Dutkanráđis lea : Vemund Riiser , tlf : 9288654 , 1 Oktavuođaolmmoš : prošeaktajođiheaddji Lisa Baal , Sámi allaskuvla tlf 78 48 77 00 dahje lisa.baal@samiskhs.no . 1 Oktavuođaolmmoš : Ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll , tlf : 918 07 130 1 Oktavuođaolmmoš : Gulahallanhoavda Kristin Hetle , 916 73 515 1 Oktavuođaolbmot : - Suoma sámediggepresideanta Klemetti Näkkäläjärvi , tel. +358 50 524 2109 - Norgga sámediggepresideanta Egil Olli , tel. +47 900 26 880 - Ruoŧa sámediggepresideanta Lars Anders Baer , tel. +46 703 162 056 1 Oktavuođalávdegoddi gaskal sisafárrejeddjiid ja norgga eiseválddiid 1 Oktavuođadoallankompaniija váldoluohttámušolmmoš , Brig N 1 Oktavuođadieđut : Láhkaossodat 1 Oktavuođadieđut : Golaheaddjiossodat 1 Oktavuođadieđut : Birasčielggadansekšuvdna 1 Oktavuođadieđut 1 Oktavuođa váldet Sámediggái maid čállit , mediat ja eará giellageavaheaddjit , omd. terminologiija birra , báikenamaid birra , ja dan birra , mo galggašii nannet ja ovddidit sámegiela sierranas ásahusain . 1 Oktavuođa sáhtát váldit preassafáktatelefovdnii 22 24 66 99 . 1 Oktavuođa sierranas departemeanttaiguin válddát gulahallanskovi bokte departemeanttaid ruoktosiidduin . 1 Oktavuođa ja oktilašvuođa geažil bivdoservodaga ja dáláš johttingeainnuid gaskka , lea kulturbirrasis stuorra historjjálaš mearkkašupmi ja alla árvu . 1 Oktavuođa Saemien Sijtii ferte maiddái čilget . 1 Oktavuohtavuogit eai guoskka dušše eana- ja resursastivrejupmái dahje man ollu daid sáhttá geavahit , muhto seamma ollu eará beliide eallimis , nugo fuolkevuhtii , gillii , báikenamaide , árbevirolaš máhtolašvuođa gaskkusteapmái ja guovlluide gullevašvuhtii . 1 Oktavuohtaolmmoš : Ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll , tlf : 918 07 130 1 Oktavuohtaolbmot leat : 1 Oktavuohtadieđut leat almmuhuvvon álgosiidus . 1 Oktavuohtadiehtojuohkin 1 Oktavuohta veardidanjoavkkuin : Brita Stina Sjaggo ( veardidanjoavkku čálli ) Sámediggi Boksa 90 SE- 981 22 GIRON 1 Oktavuohta tabealladata ja gráfalaš ovdabuktima gaskkas ii leat danne áibbas ovttalágan . 1 Oktavuohta man ofelaččat ožžot njuolgga nuoraiguin ja dieđuid gilvin sidjiide , leat hui deaŧalaččat dán oktavuođas . 1 Oktavuohta giellajoavkkuid gaskka Vaikko vel sámegielagat ásset oalle biđgolagaid , erenoamážit lullin ja oarjin , de lea sámegiela guovlu čoahkis nu ahte siidaguoibmesuopmanat juohke sajis leat áddehahtti . 1 Oktavuohta genaresurssaiguin ávkkástallamiid ja álgoálbmogiid árbedieđuid gaskka lea guovddáš oassi dán barggus . 1 Oktavuohta eará lágaide ferte čielggaduvvot ja čilgejuvvot 1 Oktavuohta davvisámegiela ja julevsámegiela gaskkas sáhttá veardiduvvot dáro- ja ruoŧagielaid gaskka . Davvisámegiella ja lullisámegiella leat guhkkálagaid eret go dáro- ja islánddagielat . 1 Oktavuohta boatkanii , lei nu fuones telefonoktavuohta davvi ja mátti gaskkas dalle . 1 Oktavuohta Sámediggi - Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka E-post samediggi@samediggi.no Telefovdna ( 47 ) 78 47 40 00 Fáksa ( 47 ) 78 47 40 90 1 Oktavuohta Sametinget - Sámediggi 9840 Varangerbotn / Vuonnabahta E-poasta samediggi@samediggi.no Telefovdna ( 47 ) 78 47 40 00 Fáksa ( 47 ) 78 47 40 90 1 Oktavuohta Riikarevišuvnna ja Sámedikki gaskka čuvge dán oktavuođas guokte deaŧalaš beali . 1 Oktavuohta Pavel-vieljain šattai dađistaga váddábun . 1 Oktavuohta ON traktáhtaorgánaide ja Olmmošvuoigatvuođasuorgái . 1 Oktavuohta Finnmárkkuopmodahkii ( FeFo ) 1 Oktavuohta : Rose-Marie Huuva , ságajođiheaddji árvvoštallanlávdegottis tel : +46 ( 0)70-39 21 039 1 Oktavuohta : 1 Oktavuohta 1 Oktasaščoahkkin doarjjui SPR mearrádusa ja lasihii čuovvovačča : ” Det er naturlig ahte framtidig tilbud om samisk kunstutdanning blir vurdert positivt i sammenheng med beslutning om nasjonale studietilbud . 1 Oktasaščoahkkimis Sámediggeráđi ja giellastivrra gaskkas njukčamánu 15. b. 2005 buvttii giellastivra sávaldaga beassat meannudit sámegiela hálddašanguovllu suohkaniid ja fylkkasuohkaniid guovttegielalašvuođaraporttaid . 1 Oktasaččat čájehit vástádusat ahte iešguđetlágan ovddasteaddji joavkkut ja áššedovdit oaivvildit ahte skuvlagirjerájuid ovddideamit leat oktasaš ovttasvástádus . 1 Oktasašáššit ekonomiijasuorggis , ea. ea obbalaš stivrenvuogit , ekonomiijanjuolggadusat ja – fápmudusat ja bušeahttaovdánahttin . 1 Oktasašárvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Oktasašárvalus mearriduvvui 29 jienain . 1 Oktasašáigodat lea 33/43 vahku . 1 Oktasašvuohta medisiidna ja dearvvašvuođadutkamis , historjjás ja arkeologiijas lea ahte fágabirrasiin leat iežaset bajemusvirggit main lea erenoamáš ovddasvástádus sámi dutkansurggiide . 1 Oktasašsekšuvdna Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Espen Aasen Barggut : Bušeahttačállingoddi , hálddahus , organisašuvdnaovddideapmi , bargiidgažaldagat , doaibma- ja strategiijaplánat , EDB , stáhtabušeahtta . 1 Oktasašprošeavttat sámi - kveana báikenamaid čohkkema ja duođašteami várás Porsáŋggu gielddas 1 Oktasašlisttain sáhttá almmuhit ovttaskas evttohasaid gullevašvuođa daidda joavkkuide , mat leat evttohan sin . 1 Oktasašlisttain sáhttet maiddái evttohasaid gullevašvuohta leat almmuhuvvon 1 Oktasašlista Olgešbellodat 1 Oktasašfágat leat fidnolunddogat . 1 Oktasaš čovdosat oktasaš hástalusaide 1 Oktasaš čoahkkin lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ovddidanforuma ja fágalaš foruma gaskka lea dollojuvvon . 1 Oktasaš čoahkkin Suoma , Ruoŧa ja Norgga Sámedikki gaskka ođđajagimánu 16. 1997 1 Oktasaš árvun fertejit leat demokratiija , dásseárvu , ovttasvásttolaš ­vuohta 1 2 1 Oktasaš árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Oktasaš áigodagas galggat ovdal maŋemus doarjjabeaivvi ovddidit gáibádusa jus háliidat maŋidit áhččeeari . 1 Oktasaš webčoavddus fylkkamánniámmáhiin , fylkesmannen.no , dovddusindahkkojuvvo jagis 2001 . 1 Oktasaš vuođđogiela sánit ja loatnasánit Vuođđogielas leat muhtun bivdo- ja fuolkevuođasánit seilon nugo njuolla , čeahci , mannji ja vivva . 1 Oktasaš vahága dáfus maid evttohus dáhttu buhtadit nuppástuhttinprográmma bokte , lea Sámediggeráđi mielas rivttes áigi árvvoštallat kártenbarggu oktavuođas maid Sámi giellaráđđi lea dahkamin . 1 Oktasaš ulbmillaš áŋgiruššan dáin hallá áŋgiruššansurggiid ja regionála doarjaga juo- surggiin sáhttá luvvet stuorra stáhtadoarjagiid . gadeami riikkaoasi dáidda- ja kulturásahusaide ja dáiddárorganisašuvnnaide . 1 Oktasaš telefonnummir Sámediggi lea giđđat 2008 geavahišgoahtán oktasaš telefonnummira mii lea 78 47 40 00 ja dat lea buot Sámedikki kantuvrraid várás . 1 Oktasaš tearbma- ja sátnebáŋkku ( Risten.no ) 1 Oktasaš sámiguoski doavttergrádaoppalašgeahčastat našuvnnas ja davviriikkain ( ja muhtun muddun internašunála ) livčče buoridan gova vel eanet . 1 Oktasaš sámi-guoski doavttergrádaoppalašgeahčastat sihke olles riikkas ja davviriikkalaččat ( ja muhtun muddui internašuvnnalaččat ) attašii čielgasit gova . 1 Oktasaš sámi giellaovttasbargošiehtadus 1 Oktasaš sámi giellabarggu ektui mearridii ráđđi ahte váldá badjelasas bajimuš politihkalaš ovddasvástádusa oktasaš sámi giellalávdegottis , ja ráđđi nammada ovddasteddjiid Ruošša beale sámiid gaskkas . 1 Oktasaš sidjiide lei ahte sii ledje čeahpit mearkagielas ja skuvla lea mearkagielat skuvla . 1 Oktasaš searvama bokte leat álgoálbmogat ožžon stáhtaid searvvahit álgoálbmotvuoigatvuođaid ja searvanvuoigatvuođaid dálkkádatšiehtadallamiid ektui . 1 Oktasaš rámman foanddajuolludusas árvaluvvo 2 600 000 kruvnnu . 1 Oktasaš rámman foanddajuolludusas árvaluvvo 2 380 000 kruvnnu . 1 Oktasaš ossodahkii lea deaŧalaš vuoruhit doaimmaid ja fágapolitihkalaš bargguid mat áŋgiruššet sihke kultur- ja ealáhusovdánahttima , muhto maiddái fuolahit ahte šaddá dohkálaš vuoruhanbalansa sektovrraid gaskka . 1 Oktasaš oahpahus dáidá , nu movt máŋga váhnema leat dadjan , nannet buoret fágaoahpahusa . 1 Oktasaš máhttoloktendoaimmat skuvlagirjerádjosuorggis skuvlagirjerádjobargiide ja oahpaheddjiide Vai skuvlagirjerádju nákce ovddiduvvot buorre oahppoareanan Romssa joatkkaskuvllain , fertejit skuvlagirjerádjobargit , oahpaheaddjit ja skuvlajođiheaddjit buohkain leat oktasaš áddejupmi mii skuvlagirjerádju lea ja makkár vejolašvuođat dan geavahusas leat . 1 Oktasaš maritima rádjegeainn ja ovttasbargu Barentsábis ja Polábis ( på norsk ) . 1 Oktasaš láhkaásahus , masa biddjojit sierra mearrádusat ja vejolaš spiehkasteamit , mat gustojit sámi oahpaheaddjeohppui . 1 Oktasaš lága olis oažžut álkit njuolggadusaid mat gusket buohkaide minerálasuorggis . 1 Oktasaš heahpat Heahpat ástada . 1 Oktasaš evttohus Norgga Sámiid Riikasearvvis , Bargiid bellodaga sámediggejoavkkus , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus , Sámeálbmotbellodagas , Olgešbellodagas ja Guovdageainnu johttisápmelaččaidlisttu sámediggejoavkkus , Sámiid Válgalihttus , Lullisámelisttus ja Sámit mat ásset Lulli-Norggas , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Oktasaš evttohus Norgga Sámiid Riikasearvis , Bargiid bellodaga sámediggejoavkkus , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus , Sámeálbmotbellodagas , Olgešbellodagas ja Guovdageainnu johttisápmelaččaidlisttu sámediggejoavkkus , Sámiid Válgalihttus , Lullisámelisttus ja Sámit mat ásset Lulli-Norggas 1 Oktasaš eavttuhus , Guovddášbellodaga , Sámi válgalihttu , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkuin : 1 Oktasaš eamiálbmogiidda lea dat go sii leat ássan ássanguovlluineaset historjjá čađa ovdal go stuorraservodaga olbmot bahkkejedje sin eatnamiidda dahje koloniserejedje daid . 1 Oktasaš dáin kulturguovddážiin lea viiddis sámi kulturulbmil go guoská gillii , duođašteapmái , oahpahussii ja dábálaš kultuvrii . 1 Oktasaš dáidda fáttáide lea iešmearrideapmi . 1 Oktasaš dutkanstrategiija ráhkaduvvui fondii áigodahkii 2010-2011 . 1 Oktasaš doarjja mii addojuvvo skuvllaide , lea hui unnán geahpeduvvon mii guoská sámi skuvllaide . 1 Oktasaš doaluid ásahemiin lea sihkkarastojuvvon eanet astoáigi sidjiide geat servet dán lágan ovttasbargui , muhto oktasaš doalut eai heive buot guovlluide . 1 Oktasaš davvinorgalaš profileren Stavangera oljomeassus ( ONS ) 2006 – Min ulbmil oahpásmahttit ja profileret Davvi-Norgga fitnodagaid ja gealbobirrasiid dat váikkuha dasa ahte Davvi-Norgga ealáhuseallin , oahpahusásahusat ja eiseválddit čoahkkanit ” LOOK NORTH ” nammasaš oktasašstándii Stavangera oljomessui , dadjá ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl . 1 Oktasaš buot virggiin : Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga girjáivuođa . 1 Oktasaš buot virggiin : Buot virggiide / gieddebargguide gáibiduvvo B klássa vuodjinkoarta . 1 Oktasaš buorit nugo ealli kultureanadat , bieđgguid ássan , sámi kultuvrra doalaheapmi ja borramušgálvosihkarvuohta das maid Davvi-Norgga eanandoallu buvttada , leat hui deaŧalaš buktagat maid buvttasorjjasmeahttun doarjagiid bokte sáhtášii máksit . 1 Oktasaš barttaid geavaheapmi vuoruhuvvo . 1 Oktasaš bargoveahka- ja jođiheaddjiovddidandoaibmabijuid plánen ja hálddašeapmi . 1 Oktasaš bargoveagapolitihka ovddideapmi ja čuovvoleapmi Guolástus- ja riddodepartemeantta ovddas . 1 Oktasaš bargosajit Kárášjogas 1 Oktasaš IT- vuogádagaid jođiheapmi . 1 Oktasaš 2-jagáš prošeakta čuovvovaš mihttomeriiguin lea ásahuvvon : 1 Oktanuppelohkái departemeantta oassálastet bissovaččat lávdegoddái , ja eará departemeanttat fas bovdejuvvojit oassálastit go áššit mat gusket sidjiide ságaškuššojuvvojit . 1 Oktanaga konsultašuvnnaiguin lea oččoduvvon eaktodáhtolaš šiehtadus Meavkki boazoorohaga Oskal Siidda bokte , Forsvarsbygg ja Hærens styrker gaskkas ásahit molssaeaktosaš feaskára mii ovttastahttá Meavkki ja Arvenjárgga báhčin- ja hárjehallanšiljuid . 1 Oktanaga dainna unniduvvojit boazodoalu dietnasat . 1 Oktanaga Sámedikkiid gaskasaš bargguin oktasaš prográmma birra lei Sámediggi mielde — ja áigu ain searvat — Norgga bargui interregovttasbarggu sisdoaluin ja strategiijaiguin ( Interreg III ) . 1 Oktanaga Jens Mortenseniin lea maid leamaš sámi oahpaheaddji Beasfearddas ( Jogas ) . 1 Oktan vuostáiváldojun fápmudusaiguin lávdegoddi meannuda válmmasteaddji fápmuduslávdegotti eavttuhusaid ( vrd. § 42 ) . 1 Oktan ollu earáiguin ledjen jurddašan ja doivon ahte dát nuppástuhttigoađášii vuđolaččat sámiid skuvladiliid . 1 Oktan Svalbárddain Sáhttá adnot kultuvrralaš skuvlalávka árvvoštallamis sihke vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas . 1 Oktan Luonddugirjáivuođalágain ja Fuođđolágain mearriduvvo boraspiriid jávkadeapmi prinsihpalaččat nállemihtuid ektui . 1 Oktan Fylkkaplánadieñáhusain 2007 meannuduvvo dan oñña guvllolaš dási geográfalaš juohkin sierra áššiin fylkkadikkis . 1 Oktan Davviguovlostrategiijain , mii almmuhuvvui juovlamánu 1. b. 2006 , dáinna guovtti dokumeanttin lea ollislaš , oktiiheivehallojuvvon ja guhkesáigásaš davviguovlopolitihkka ulbmilin . 1 Oktage áirras ii leat ohcan permišuvnna dan geažil go lea duhtameahttun bálkkáin , ja midjiide maid eai leat boahtán garrra signálat das ahte bálká livččii hehttehussan . 1 Oktage ii sáhte leat stivralahttun eanet go logi jagi maŋŋálagaid . 1 Oktage ii daja ahte mis livččii geahppa bargu ovddabealde . 1 Oktagaslaš vuoigatvuohta oahpaheapmái sámegielas gusto dál sámi ohppiide sihke vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas miehtá riikka . 1 Oktagaslaš plána Dearvvašvuođadoaimmahat galgá ráhkadit oktagaslaš plána divššohasaide geat dárbbašit guhkálaš ja ovttastahtton fálaldagaid . 1 Okta čoahkkima dehálaš fáttáin lei dat suorggit main oktasaš , davviriikkalaš čovdosat sáhttet buorebut dustet juohke riikka hástalusaid . 1 Okta ášši mas bargit balle sakka , lei ahte sáhte šaddat vástidit « Gáivuona suohkan , Kåfjord kommune » go olggobealolbmot čuojahedje suohkana telefondustehussii . 1 Okta ášši maid aŋkke lea veara fuomášit , lea ahte Ságat čállá dárogillii , ja dasto ii deaivva seamma gielalaš oaziid go Ávvir . 1 Okta áŋgiruššansurggiin lei sámi guovlluid eanadoallopolitihka regionaliseren ja nuppástuhttin . 1 Okta áŋgiruššansurggiin lea ” Mariinna bioprospekten ” – miellagiddevaš ja áidnalunddot genaid , biomolekylaid ja organismmaid ohcan mearrabirrasiin . 1 Okta árvalus lei ásahit dássenmandáhtaid vai nanosmahttit áirasiid sohkabealebalánssa , mii loahpa loahpas mearriduvvui ahte galge juhkkot njeallje dássenmandáhta dan njealji biirii gos eanemus jienastedje ( sámediggeáirasiid lohku šattai de 43 ) . 1 Okta áigumuš ođđa bušeahttarutiinnaid ásahemiin lei čalmmustit sámi áššiid buorebut go ovdal ja oaččohit sámi áššiid ollislaš meannudeami bušeahttaproseassas . 1 Okta ágga lei váttisvuohta háhkat bátnedoaktáriid almmolaš virggiide Davvi-Norgii ja dat dagahii ge ahte Stuoradiggi 2002s čuovvoli evttohusa lasihit návcca oahpahit bátnedoaktáriid . 1 Okta ágga erenoamášluohkáid vuostáhan lei ahte oahppit sirrejuvvojedje birrasis gos sii galge eallit loahppaeallima . 1 Okta ágga dasa soaitá leat ahte ohcciin váilu lohkangelbbolašvuohta , ja dasa lassin árvvoštallojuvvojit modeallat gáiddusoahpahuslágideapmái ovdaskuvlaoahpaheddjiid ja liigeoahpaheami várás . 1 Okta váldoákkain ásahit universitehta Davvi-Norgii lei lasihit guovllus logu nuorain geain lea alitoahppu . 1 Okta váldoulbmil lea davviguovlluin buoridit máhtu davvi ­guovlluid birra ja várás . 1 Okta váldoosiin 2. modeallas lea ge juste ahte Sámediggi gaglá ieš stivret Side 84 av 86 1 Okta váldoosiin 2. modeallas lea ge juste ahte Sámediggi gaglá ieš stivret 1 Okta váldojuksanmearri berre leat bisuhit ja gárgedit skuvllaid fágalaš gelbbolašvuođa ja váfistit dohkálaš veahkkevárreávkkástallama áiggi vuollái . 1 Okta váldoeaktu lea , nugo Álbmotriektejoavku árvvoštallá dili , ahte Sámediggi ferte doarjut dakkár hálddašeami . 1 Okta váikkuhangaskaomiin movt dán olahit , de lea Sámediggi 1999 rájis juolludan doarjagiid iešguđet lágan dearvvašvuođa ja sosiálaprošeavttaide miehtá Sámi . 1 Okta váikkuhangaskaomiin maiguin juksat dán ulbmila lea riikaviidosaš museaođastus maid sámi museat leat álggaheamen . 1 Okta vuođđoeaktu lea dattetge , ahte gielddat ja Finnmárkku eananhálddašanorgána ( SE ) geavahit váldiset vuhtii válddedettiineaset guđege gili árbevieruid ja riekteoaiviliid , ja daid árbevirolaš vuoigatvuođaid maid sii leat oamastan dološ geavaheami bokte . 1 Okta vuohki lea geavahit jienastanskukkaid jienastanlihppokaseahtaiguin mat merkejuvvojit listabajilčállagiin čuokkisčálusin ja stuorra čálusin . 1 Okta vejolašvuohta livččii dahkat siidda ovddasvástideaddji ovttadahkan . 1 Okta vejolašvuohta livččii bidjat dasa doaimmaid . 1 Okta vejolašvuohta lea nammadit govdadit čoakkáduvvon almmolaš lávdegotti mas leat ovdamearkka dihtii mielde sorjjasmeahttun ekspearttat , Sámediggi , departemeanttat ja Gielddaid Guovddášlihttu ( Kommunenes Sentralforbund ) ( sihke gieldda- ja fylkkadásis ) . 1 Okta ulbmiliin lea váldit mielde árbevirolaš máhtu dieđalaš dataide iešguđet Arktalaš guovlluin . 1 Okta ulbmil lága rievdademiin lei álkkidit áššemeannudannjuolggadusaid , ja seammás sihkkarastit vuđolaš ja jierpmálaš áššemeannudeami sámi ja kveana báikenamaid dáfus . 1 Okta sámi museasiiddain oažžu váldobargun oktasaččat márkanfievrridit sámi museaid . 1 Okta sámegielskuvllohiin lei ieš oahppi dáppe muhtun jagiid dassái . 1 Okta suohkana oahpaheddjiin bistevaš virggis lea vázzán oahpaheaddjioahpu Sámi allaskuvllas . 1 Okta strategiija lea ovddidit arenaid mánáide ja nuoraide gos sámegiella gullo , oidno ja addá positiivva gaskavuođaid . 1 Okta skuvla guovllus addá muhtun muddui oahpaheami nuortasámegillii / goltásámegillii . 1 Okta sivva lea leamaš ohcciid váilevaš lohkangelbbolašvuohta . 1 Okta sivva lassáneapmái sáhttá leat ahte álbmogis lea ahkečohkkehus rievdan , muhto vaikko ahkái ii geahčašii ge , de lea goitge čielgasit lassánan . 1 Okta sivva dien máhtu mávssolašvuhtii lea válgateknihkalaš sivaid geažil : 2009 válgga rájes lea dat lohku , mii lea válgajagi jienastuslogus , mii mearrida áirraslogu guđege válgabiires , ja vel makkár suohkanis dasto válgabeaivvi galgá jienastit . 1 Okta sivva dasa sáhttá leat váilevaš diehtojuohkin doarjjaortnegiid birra . 1 Okta sis vuittii riikkaviidosaš stiilačállingilvvu . 1 Okta sis lei Pavel Anderssen , ja dás čállá su nieiddanieida dán guhttasa birra ja guđe ládje sii ledje mielde dáruiduhttime Finnmárkku . 1 Okta sis lea Inge Andersen . Ii ovttasge eará leat nu guhká leamaš dahkamuš boazodoalloskuvllain go son . 1 Okta referánsajoavku lea nammaduvvon mii galgá čuovvut barggu . 1 Okta ovdamearka lea álgoálbmotfestivála Riddu Riđđu mii lea mielde váikkuheamen sihke sámi kultuvrii ja eará davvi álgoálbmogiid kultuvrraide , dadjá stáhtaráđđi . 1 Okta ovdamearka lea nuppástuhttinbálkká indeaksaregulerema váilun . 1 Okta ovdamearka lea gelbbolašvuohta ja máhtolašvuohta mii juo gávdno . 1 Okta ovdamearka lea Riehppovuonjohka mas juo dán čuohtejagi álgogeahčen lei muhtun Hammerfesta olmmoš lihttoláigoheaddjin . 1 Okta ovdal ­mearka dasa lea dat go áiggis skábmamánu 20. b. 2006 rájes guovvamánu 15. b. 2007 rádjai leat oppa áiggi leamaš 2 – 3 lobálaš gumpebivdolobi Guovdageainnus , Kárášjogas ja Porsáŋggus Finnmárkkus , muhto liikká eai leat nagodan goddit ovttage gumppe . 1 Okta orohaga deaŧaleamos doaimmain šaddá lávdegotti oainnu mielde leat ráhkadit doaibmanjuolggadusaid . 1 Okta ohppiin šattai maŋemus duođai gáfevuoššanmeašttirin . 1 Okta oassi dan váttisvuođas sáhttá leat go sámi servodat muhtun muddui lea organiserejuvvon ládje , ja go universitehta fágalaš doaibma dušše muhtun muddui heive sámi servodaga dárbbuide . 1 Okta oassi dan váttisvuođas sáhttá leat go sámi servodat muhtun muddui lea organiserejuvvon eará ládje , ja go universitehta fágalaš doaibma dušše muhtun muddui heive sámi servodaga dárbbuide . 1 Okta oahpahusfága 4. oahppojagis sáhttá buhttet ovtta 30 oahppočuoggá skuvlarelevánta fága . 1 Okta oahpaheddjiin gii lei guhkimus áigge erenoamášluohkás , lei Idar Andreassen . 1 Okta oahpaheaddji ráhkadii munnje gihppaga fágadoahpagiiguin ja sániiguin maid in ipmirdan . 1 Okta mánáin fuobmái ahte diet lea sámegielsátni go son viggai gávnnahit mii « leiket » lea sámegillii . Mánás ii lean dárogielsátni mii vástidii « leiket » - sátnái . 1 Okta muitaleaddji muitala ahte sus dábálaččat lei birrasii 3000 – 5000 kilo sálteguolli mii fievrriduvvui ruoktot herggiiguin juohke dálvve . 1 Okta mu čeahpes ohppiin čálii ee. čuovvovaččat : - Midjiide sápmelaččaide leat giellaváttisvuođat leamaš verremusat , ainjuo munnje leamaš ná . 1 Okta mu skuvlagánddain ja mu buorre almmái meroštii mu sámegielmáhtu hui njuolga : Leimmet muhtun oahppásat hálešteamen gaskaneamet oasi sámegillii oasi dárogillii . 1 Okta molssaeavttuin mat guorahallojuvvojit , lea Evenášši . 1 Okta molssaeaktu lea ráddjet doaibmabijuid fátmmastanguovllu dihto geográfalaš guovlluide mat lagat meroštallamiin sáhttet daddjojuvvot guovlun gos eanetlohku lea sámi veahkadat . 1 Okta mis , mu áhčči , lohká logaldallama dan botta go nubbi joraha teavstta seammás . 1 Okta mii galgá vuhtii váldojuvvot plánemis dan ođđa lága mielde lea sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima luondduvuđđosa sihkkarastin . 1 Okta mii dattetge čuohcá millii lea ahte politihkalaš mátkkit maidda Sámediggeráđđi measta ollásit okto searvá , šaddet ge hirbmat garra noađđin ráđđái . 1 Okta mihttomearri lea maid ahte ruđat galget váikkuhit dasa ahte olbmuid valáštallan ja lihkadeapmi lassána , erenoamážit mánáid ja nuoraid gaskkas . 1 Okta miellahttu lea subsidiáralaččat guorrasan evttohussii . 3 Guovttis guđet gullaba dán eanetlohkui evttoheaba ahte Sámediggi nammada golbma stivralahtu , ja ahte dat guokte fylkkadikki ovttas nammadit dan golbma eará . 1 Okta miellahttu ii háliit ásahit boazologu bákkolaš unnideami . 1 Okta lága ulbmiliin lea sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuđđosa . 1 Okta lei suohkanbáhppa Zetlitz . 1 Okta lei Hámmarfeastta gávpeguovddážis ja golbma eará fas Álttá-Dálbmeluovtta báhpasuohkanis , namalassii okta Gávvuona veaikeruvkki lahka , nubbi Joganjálmmis ja goalmmát Dálbmeluovttas . 1 Okta lea ahte skuvla galgá ohppiid ráhkkanahttit sámi servodagas eallit . 1 Okta kursabeaivi sámi dilálašvuođaid birra addá dieđuid ea.ea. daid áššiid birra : • • • • • 1 Okta konsultašuvdnašiehtadusa mihttomeriin lea ahte buot konsultašuvnnat Sámedikkiin galget dáhpáhuvvat dorvvolašvuođas ja dainna ulbmilin ahte ollašuhttit ovttamielalašvuođa evttohuvvon doaibmabijuid hárrái . 1 Okta konstábel lei nu guhkki , go son čuoččui de ledje su oalggit min dálu gáhttobielkkaiguin ovttaguhkit . 1 Okta konklušuvdnan maŋŋá čoahkkimiid lea ahte galget dollojuvvot politihkalaš dási čoahkkimat buot dain gielddain mat leat mearriduvvon ulbmilsuorgin . 1 Okta hástalusain mii čujuhuvvo raporttas lea sámegielat resurssaid váilun . 1 Okta hástalus lea gávdnat doarvái oahppogirječálliid almmá “ vieččakeahttá menddo ollu ” fágabargiid skuvllain . 1 Okta hástalus dákko sáhttá earret eará leat ahte rievdada go eiseválddiid vejolaš reguleren siskkáldas guohtungeavaheami . 1 Okta golmmas ( 34 % sis geat eai hálddašan ~ 31 ~ sámegiela , dieđihit ahte sii leat finihan kanálas unnimusat oktii maŋemus mánus . 1 Okta goitge árvalii « Sámi bar ' go- ja ruovtoduodjiskuv ' lea . 1 Okta gielda ii háliit oassálastit barggus danne go hálddahusgolut šaddet badjelmearálaččat , ja dat njamistivčče gieldda ealáhusfoandda guorosin . 1 Okta fáttáin konferánssas lea sámi álbmoga vuoigatvuođat - mii lea dán jagáš Riektesihkarvuođabálkkašumi vuoiti , Dr. jurist Carsten Smith fágasuorgi . 1 Okta fylkkasuohkana evttohusain lea ahte sáraskábeliid galgá leat vejolaš heŋget nuvttá stoalppuide mat jo leat ceggejuvvon hálbudan dihtii govdafierpmádaga huksema boaittobeliide . 1 Okta fanas ii oasálastte vuotnabearráigeahčus Mátta-Norggas sihkkarastin dihtii ahte ođđa fatnasat geavahuvvojit olgolis mearas , ja ahte ráđđehusa davviguovlluidpolitihkka čađahuvvo . 1 Okta erenoamáš váttes gažaldat gusto eamiálbmogiid iešmearrideami vuoigatvuhtii ja maid dát doaba oaivvilda . 1 Okta eavttuin beassat čálihit iežas sámi jienastuslohkui lea ahte uhcimusat okta du máttaráhkuin / - ádjáin lei sámegielat . 1 Okta eaktun sámi kultuvrra ovddideamis lea ahte sámi mánát ja nuorat besset muosáhit bistevaš sámi kulturovdanbuktimiid . 1 Okta eaktun ferte leat dat ahte doarjjahálddašeami dihte liikká livččii dárbbašlaš gaska ja sorjjasmeahttunvuohta dan oktavuođas mii lea sámi politihkalaš eiseválddiid ja sámi preassa gaskkas , gč. árv . S. nr. 110 ( 2002 – 2003 ) . 1 Okta dárogielat ohcci ozai , muhto go ii ožžon bistevaš barggu , de gesii ohcama ruovttoluotta . 1 Okta dáin stipeanddain , oahppostipeanda sámi nuoraide , sirdojuvvui departemeanttas Sámediggái 1993:s . 1 Okta dáin ovttasbargguin lea sirkumpolára fiermádat University of the Arctic . 1 Okta dáin lea válmmasin dahkkon 2009:s. 2009:s leat 6 prošeavtta almmuhuvvon ruđaiguin mat ovdal leat juolluduvvon musihkkaalmmuhemiide . 1 Okta dáin ealáhusain lea mátkeealáhusaid ovddideapmi . 1 Okta doarjjadoaibmabidju lea addit doaibmadoarjaga organisašuvnnaide . 1 Okta doaibmabijuin árvoháhkanprográmmas lea rekrutteret ja gávdnat vejolaš meahcce- ja lotnolasbargiid geat háliidit ásahit doaimmaid sámi guovlluin . 1 Okta doaibmabijuin sáhttá leat láhčit dili nu ahte ásahuvvo giellaguovddáš Nuortalaččaid musea oktavuođas . 1 Okta doaibmabijuin máŋgga ovttasbargošiehtadusas Sámedikki ja guoskevaš fylkkagielddaid gaskka lea láhčit sámi musihkkagaskkusteami . 1 Okta doaibmabijuin lea oahpahusfálaldat sámi rávisolbmuide geat eai máhte sámegiela . 1 Okta doaibmabijuin lea guorahallat makkár váikkuhanfápmu boahtteáiggis galggašii leat sámedikkiid nuoraidlávdegottis . 1 Okta doaibmabijuin lea golmmagielat giellaguovddáš dárogiela , sámegiela ja kvenagiela / suomagiela várás . 1 Okta doaibmabidju livččii láhčit sohkabuolvamolsunortnegiid . 1 Okta doaibma mii čađahuvvui 2006:s lei sámi lohkan ­leaira nuoraide mii lágiduvvui Badje-Sohpparis Ruoŧas . 1 Okta dieđáhusa mihttun lea viiddidit suohkaniid ja báikkálaš servodagaid doaibmanvejolašvuođaid vai báikkálaš ahtanuššanfámu sáhttá ávkkástallat . 1 Okta dievasčoahkkin lea lágiduvvon Roavvenjárggas golggotmánus 2008. 29.10.08 rájes galgá Sámediggi Ruoŧa bealde jođihit SPR 16 mánnosaš áigodaga . 1 Okta deháleamos stivrenláidestemiin lea jahkásaš juolludanreivvet departemeanttain iežaset vuollásaš doaimmaide . 1 Okta dehálaš čađaheamuš dás maŋás lea buoridit dákkár máhtu sámegielas ja kultuvrras , ja háhkat eanebuid váldit alit oahpu sámegielas . 1 Okta dehálaš suorgi mii lea leamaš dehálaš SOF:ii , lea sihkkarastit guollevuostáiváldinrusttegiid mearrasámi guovlluin , vai guolásteaddjit sáhttet vuovdit guliid ruovttubáikkis . 1 Okta dehálaš ráddjehus dieđuin , maid leat almmuhan , lea ahte eai leat iskkan statistihkalaččat . 1 Okta dehálaš lávki ovddasguvlui lea Finnmárkkuláhka . 1 Okta dehálaš doaibma davviguovlluid áŋgiruššamis lea ráđđehusa fuolahus nannet militeara doaimmaid Siskkit Romssas . 1 Okta deaŧaleamos eavttuin ulbmila juksamis , lea buoridit gelbbolašvuođa sámi gielas ja kultuvrras ja máŋggakultuvrralaš áddejumis buot dásiin fágabargiid gaskkas servodagas . 1 Okta deaŧaleamos bargu bibliotehkas boahtteáiggis lea doaibmat dakkár instišuvdnan man váldobargun lea gaskkustit dieđuid sámi girjjálašvuođa ja sámi kultuvrra ja bibliotehkabálvalusaid máhtolašvuođa birra . 1 Okta deaŧalaš ulbmil lea ahte sámegiella oažžu seamma árvvu Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Okta deaŧalaš oassi oahpahusas lei fitnat gávppašeamen , vurrolagaid . 1 Okta deaŧalaš oassi mátkeealáhusáŋgiruššamis lea loahpahit barggu Romssa mátkeealáhussii ásahit oktasaš gávpevuoññudusa , mii galgá leat vuoññun oktasaš márkanfievrridanfitnodahkii olles riikkaoassái . 1 Okta deaŧalaš erohus lea ahte álgoálbmogiid árbevirolaš eanan- ja čázádatvuoigatvuođat leat erenoamážit suddjejuvvon . 1 Okta dalá Bargiidbellodaga áirrasiin lea dadjan ahte Deanu sámeskuvla ii huksejuvvon nu stuorisin go oahppilogu mielde galggašii leat . Fertejedje hukset skuvla nu stuorisin go politihkalaččat lei vejolaš . 1 Okta dakkár doaibmá lea álggahit sámegiela oahpahusfálaldaga rávisolbmuide . 1 Okta dain čieža bajitdási mihttomeriin lea suddjet álgoálbmogiid birgejumi , ealáhusaid , historjjá ja kultuvrra davviguovlluin . 1 Okta dain stuorámus sámepolitihkalaš hástalusain dál , sihke ráđđehussii ja Sámediggái , organisašuvnnaide ja ovttaskas sápmelažžii , lea bisuhit nanu ja ceavzilis sámegiela . 1 Okta dain stuorámus hástalusain álgoálbmogiidda davveguovlluin lea suodjalit árbevirolaš ealáhusvugiid ja kultuvrra , seammás go viidát ávkkástallojuvvo luondduriggodagaiguin . 1 Okta dain stuorámus hástalusain mat eamiálbmogiin leat ollu máilmmi álbmotmehciin , leat muđui dat váttisvuođat maid lassánan turisma mielddisbuktá . 1 Okta dain stuorámus hástalusain boazodoalus lea sihkkarastit ealáhusa guohtun- ja areálavuođu . 1 Okta dain rusttegiin mat váldojuvvojedje 1 Okta dain mii bázii olggobeallái , lei dárogielat aviisa Ságat , mii dán áiggis ovddidii sámepolitihka mii lei ráđđehusa miela mielde . 1 Okta dain lei « Finnmarksnevnden » , Finnmárkku lávdegoddi , dakkár ásahus mii lei nu čiegus ahte eai gallis dan diehtán , eai dalle eai ge maŋŋil . 1 Okta dain lei váttisvuohta oažžut sámegielat ovdaskuvlaoahpaheddjiid . 1 Okta dain lei dan aittoásahuvvon joatkkaskuvllas Guovdageainnus . 1 Okta dain lea dat ahte Sámi oahpahusráđđi ásaha uhcimusat ovtta pedagogalaš konsleantavirggi guovllu várás . 1 Okta dain hárve dokumeanttain 1800-logus mas njuolgá oaidná sámiid vuostehágu dáruiduhttimii lea dat reive man John Samuelsen čálii 1896:s iežas skuvlabiire ovddas Deanu gildii . 1 Okta dain guovddáš hástalusain hálddahusas , lea ovdánahttit ovttalágán fitnodatkultuvrra buot ossodagain boahttevaš jagiin . 1 Okta dain gii garrasepmosit vuosttaldii dáruiduhttima mii fas lei boahtán ollásit , lei Stockfletha maŋisčuovvu Kristiania universitehta sámegieloahpaheaddjin , Jens Andreas Friis . 1 Okta dain doaibmabijuin mii dasto čađahuvvui lei ahte oahppit čálle stiilla man ulbmil lei ahte nuorat galge čállit givssideami ja dan váikkuhusaid birra . 1 Okta dain deháleamos áššiin maid oahpaimet dán jagi , lei oktavuohta . 1 Okta dain deháleamos sivain manin muhtumat eai čađat joatkkaskuvlla lea ahte sii válljejit boastut , vástidii Stoltenberg . 1 Okta dain deháleamos neavvuin oažžut dieđihit boazodoalloskuvlla birra , lei Boazodoalloođđasat / Reindriftsnytt - bláđđi , maid stáhtakonsuleanta Loyd Villmo doaimmahii ja buorre muddui čálii . 1 Okta dain deháleamos beliin lea ahte girdimášiinnat mealgat eanet ja dávjjibut sáhttet geavahuvvot váráleappot riikkaidgaskasaš doaimmain , go maid sáhtte boares girdimášiinnaiguin . 1 Okta dain deaŧaleamos doaimmain Sámedikki Barentsovttasbarggus lea nannet álgoálbmotbargguid . 1 Okta bárdni gii mu mielas lei earenoamáš njoahci ipmirdit , geahčai munnje stuora , ballán čalmmiiguin go mun čurvon sidjiide seamma sáni 6. dehe 7. gearddi . 1 Okta buorre vuohki movt háhkat oalgeja kvalitehta buktagiid lea ođđasis ealáskuhttit dološ árbevieruid . 1 Okta bealli lea luonddu- ja birasáššit , mat dieđusge leat guovddážis boazodoalu ekologalaš vuođu ektui . 1 Okta bealli lea ahte stáhta galgá fuolahit ahte Sámediggi nákce jođihit aktiiva , iešheanalis kulturpolitihka . 1 Okta bealli Martin Luthera reformašuvnnas lei dat vuođđonjuolggadus ahte buot álbmogat galge beassat lohkat Biibbala iežaset gillii . 1 Okta bargojoavku lea álggahan ollu prošeavttaid ( Sustainable Development Working Group ( SDWG ) ) . 1 Okta bargojoavku lea nammaduvvon mii galgá bargat viidáseappot dáinna čuolbmačilgehusain . 1 Okta bajimus ulbmilin lea sihkkarastit alla árvoháhkama go hálddaša energiijaresurssaid beaktilit ja birasustitlaččat . 1 Okta Sámedikki váldogáibádusain lea leamaš ahte álbmotriekti galgá leat guovddážis láhkaevttohusas . 1 Okta Sámedikki stuora hástalusain lea ain bargat buoridit skuvla- ja mánáidgárdefálaldagaid sámi mánáide ja nuoraide . 1 Okta Sámedikki mihttomeriin lea nannet sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Okta Sámedikki deháleamos bargguin lea veahkehit báikkálaš olbmuid oažžut stuorát váikkuhanfámu resursageavaheamis ja sin iežaset servodatovdáneamis . 1 Okta Ráđđehusa deháleamos vuoruhemiin lea nannet oahpaheami ja máhtu . 1 Oksevågdalen álbmotmeahci suodjaleapmi Davvesiidda gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Okitibuot leat diein ásahusain birrasii 10 000 bargi . 1 Okcilogi jagi maŋŋá , jagi 1991 , walisalaččain 19 % máhtte gielaset . 1 Oinniimet ahte sii , geain lei oahppu , sáhtte oažžut barggu mas čohkkájedje kantuvrrain , go fas oahpu haga gárttai hoiganjorriid hoigat ja rahčat ja bilidit dearvvasvuođas . 1 Oinniime ahte áiggi mielde bohtet eanet dárogielhálli váhnemat skuvlii , ja mo de galggai šaddat go sii deaivvadit skuvllain ? 1 Oidnosiin oaidná ahte ODD gulaskuddanevttohusas lea 1 Oidnosiin lea dat ođđaevttohus maid ODD lea sádden buohtastuvvon fága- ja diibmojuohkimiin daid mađemus jagiid 1997 rájes . 1 Oidnen soalddáhiid vázzime gáhtaid mielde . 1 Oidnen soalddáhiid boahtime . 1 Oidnen olmmošlohkamis ahte áhčči lei sámegielat . 1 Oidnen go olbmot humadedje , ja mun áđđestallen sin vaikko in ipmirdan maid sii barge . 1 Oidnen go beana dego suhtai ja rohkkáhii lotti , ja de dihten beana várjalii mu . 1 Oidnen dušše go buohkat viehkaledje čiehkádit . 1 Oidnen ahte son máhtii čájehansániid . 1 Ohppit sáhtte muitalit ahte " áddjá hállá sámegiela " ja " siesás lei gákti unnin " . 1 Ohppit geat orro Sirpmás , ledje mannan ruoktot , nu ahte dál birgiimet ovttain klássalanjain leaksolohkamii . 1 Ohppit geat eai ádden maid moai logaime , nohkke oalle fargga , ja earát fas guldaledje dárkilit . 1 Ohppiin sámi guovllus galgá leat oahpahus Máhttoloktema – Sámi Oahppoplánabuktosa ektui . 1 Ohppiin ledje nu beare heajos návccat diktáhta čállit dárogillii . 1 Ohppiin lea vejolaš válljet sihtet go árvvoštallojuvvot ahte leat joksan sámegiella 2 gelbbolašvuođamihttomeriid vai sámegiella 3 gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Ohppiin geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 SED-guovllus , ásset dan guovllus su . 45 % jagi 2009. 13 % eanet sis geat eai čađahan oahpu 5 jagi siste orrot SED-guovllus . 1 Ohppiin geat válljejit sámegiela , lea oktiibuot 190 diimmu ( á 60 minuhta ) eanet skuvla go eará ohppiin čieža vuosttaš jagiin vuođđoskuvllas . 1 Ohppiin geat eai leat SED-guovllus eret ásset badjel 9 % eambbogat lulábealde Sáltoduoddara , daid ektui geat leat eret SEDguovllus . 1 Ohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan , eai leat seammalágan eavttut go oahpahallet giela . 1 Ohppiin SED-guovllus geat eai čađahan joatkkaskuvlla 5 jagi sisa , orrot badjelaš 50 % dan guovllus jagi 2009 . 1 Ohppiidvahkku / giellavahku 1 Ohppiidlohku fágas lullisámegiella nubbingiellan lea unnon 35 ohppiin maŋemus viđa jagis , ja lea njiedjan jahkásaččat daid jagiid . 1 Ohppiidlogu njiedjan lei 26 eanemus guokte vuosttaš jagi maŋŋel Máhttoloktema sisafievrrideami . 1 Ohppiidlogu lassáneapmi fágas Nubbingiella 2 skuvlajagi 2010/11 čiehká veaháš dan duođalaš njiedjantendeanssa maid dán fágas leat oaidnán maŋemus vihtta jagi . 1 Ohppiidgirji sámi gielas ja kultuvrras 2. luohkás 7. luohkkái 1 Ohppiidgirji sámegielas vuosttašgiellan 2. , 9. ja 10. luohkáide 1 Ohppiide geat máhttet sámegiela mis gal lea sámegielfálaldat , maiddái fidnofága oahppoprográmmaide . 1 Ohppiide geat ledje čeahpit skuvllas , Anna gal sáhtii leat buorre oahpaheaddji . 1 Ohppiide geain sámegiella lea vierisgiellan oktasašfága dahje čiekŋudanprošeakta vuoliduvvo stipeand 50 % daid ohppiid ektui geain sámegiella lea vuosttaš giellan . 1 Ohppiide geain lea sámegieloahpahus lea mearriduvvon sierra fága- ja diibmojuohku , ja dat guoská buot ohppiide Norggas geain lea sámegieloahpahus juogo vuosttaš- dahje nubbingiellan vuođđoskuvllas , dahje joatkkaoahpahusas . 1 Ohppiide geain lea sámegiella vuosttaš dehe nubbingiellan lea golbma diimmu vahkkus vuosttaš luohkás , ja njeallje diimmu vahkkus nuppi ja goalmmát luohkás . 1 Ohppiide geain lea sámegiella nubbingiellan vuođđoskuvllas ferte jođánepmosit rievdadit fága- ja diibmojuohkin njuolggadusaid , nu ahte sámegiela válljen ii dagut lassi noađi .  1 Ohppiide geain lea oahpahus sámegielas lea maiddái mearriduvvon sierra fága- ja diibmojuohku . 1 Ohppiide SED-guovllus leat dát logut 24.4 % ja 16.8 . 1 Ohppiid-deaivvadeapmi lágiduvvo Ájluovttas , Divttasvuonas golggotmánu 11.-13 . 1 Ohppiid ruoššagiela hálddašeapmi buorrána dan vahkus maid mátki bistá . 1 Ohppiid lohku oktiibuot , geat válljejit muhtun sámegiel oahpahusa , njiejai veaháš go eat váldán mielde fága sámegiella ja kultuvra , muhto ohppiid lohku geat válljejit sámegiela vuosttaš- dahje nubbigiellan ­lassánii veaháš skuvlajagis 2006/2007 . 1 Ohppiid lohku lassána jagis jahkái . 1 Ohppiid lohku geat háliidit sámegiela amas giellan lea muhtun oktavuođain hui unni go buohtastahttá eará amas gielaiguin . 1 Ohppiid gaskkas olggobealde SED-guovllu davábealde Sáltoduoddara ásset 48 % čoahkkebáikkiin ja 23.4 % ásset jagi 2009 lulábealde Sáltoduoddara . 1 Ohppiid gaskkas lei buorre biras . 1 Ohppiid gaskkas hubmojuvvui sihke davvisámegiella , lullisámegiella ja dárogiella , ja dárogiella lei áidna giella maid buohkat ipmirdedje . 1 Ohppiid gaskkas geavahuvvui eanas sámegiela . 1 Ohppiid duddjon čiŋat johte maiddái bures . 1 Ohppiid dolvo ruoktot heastasáhtuin . 1 Ohppiid dili buoridan doaimmat qalget leat unnimusát dan dásis go daddjo lágas ohppiid ja studeanttaid dili organiserema birra . 1 Ohppiid dili buoridan doaimmat galget leat unnimusat dan dásis go daddjo lágas ohppiid ja studeanttaid di lei organiserema birra . 1 Ohppen ollu bajil , ja guldalin ollu radio . 1 Ohppen jođánit ahte in ábut jearrat jus lei juoga maid in ipmirdan , go de šadden guođđit luohkkálanja . 1 Ohppen ieš hirbmat olu dás . Ohppen man rašši sámeskuvla duođaid lea , ja ohppen ahte dan eksisteanssa vuođđu biddjojuvvo dál . 1 Ohppen almmátge sámegiela 1 Ohpit lea máilbmi min riikkaoassái čalmmiid , go várra deháleamos politihkalaš gažaldat – dálkkádatáitta – lea olmmošsohkagotti guovddášášši . 1 Ohciid bagadus ( sámegiella ) 1 Ohciid bagadus ( dárugiella ) 1 Ohcejoga gielda lea árvalan sierra Norggaáittardeaddji áššin mat gusket rádjeovttasbargui . 1 Ohccojuvvon prošeakta gártá olggobeallái daid vuoruhansurggiid , maidda jagis 2007 sáhttá oažžut doarjaga . 1 Ohccojuvvon lei 3 miljon ruvnno . 1 Ohccojuvvon doaibmabidju sáhttá Sámedikki árvvoštallama mielde duššadit , vahágahttit ja vuortnuheamit heahppášuhttit sámi kulturmuittuid , ja danne dat rihkku kulturmuitolága . 1 Ohccivuođus dahká ahte ii gárgeduvvo sierra oahpaheaddjeoahppu oarjelsámegielas ja julevsámegielas Budejju allaskuvllas ja Davvi-Trøndelága allaskuvllas seamma málle mielde go Sámi allaskuvllas . 1 Ohccit geat váldet 2. ossodaga dahje bajit ossodaga , galget bidjat mielde duođaštusa ahte lea ceavzán 1. ossodaga dahje bachelorgráda . 1 Ohccit geat ožžot doaibmadoarjaga leat geatnegasat addit dárbbašlaš dieđuid ekonomalaš raportta ráhkadeami bokte 1 Ohccit geat ovdal leat ožžon doarjaga galget maiddái bidjat mielde guhkes áiggi plána mas oidno sámi giella- ja kulturoahpahusa progrešuvdna 1 Ohccit geat leat logahallojuvvon fitnodatregistarii , galget álo bidjat mielddusin duođaštusa mii čájeha vearrovealggi , vearrogessosa ja lasseárvodivada mii ii leat boarráset go 2 mánu . 1 Ohccit geain lea juridihkkaoahppu ja relevánta bargovásáhusat árvvoštallojit maiddái . 1 Ohccit Sámi allaskuvlii sámi dábálašoahpaheaddjiohppui ja ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui vuosttaš vuoruheapmin lea lassánan 150%:s 2007:s ja gitta 900 %:ii 2009:s . 1 Ohccis lea dieđihangeatnegasvuohta ja son lea geatnegahtton dieđihit jus gaskalduhttá oahpu . 1 Ohccis lea dieđihangeatnegasvuohta ja son geatnegahtto dieđihit jus heaitá oahpus . 1 Ohccis galgá leat jođihanhárjáneapmi , diehtu sámi servodagas ja máhtolašvuohta politihka ja mearridanproseassaid birra . 1 Ohccis galgá leat doaibma mii lea sámi álbmoga dahje bargiid váste geat fállet dearvvasvuođabálvalusaid sámi álbmogii . 1 Ohccis ferte leat unnimusat váldofága go ohcá duktanprošeavtta , ja prošeakta ferte leat čadnojuvvuon allaskuvlii / universitehtii . 1 Ohccis berre leat : - alit oahppu unnimusat bachelordássi pedagogihkas - luohtehahtti ja dárkil - buorre máhtolašvuohta dárogielas ja sámegielas sihke njálmmálaččat ja čálalaččat - gelbbolašvuohta sámi oahpahusvuogádaga ektui - buorre dihtormáhtolašvuohta Bargohárjáneapmi almmolaš hálddašeamis ja máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra deattuhuvvo . 1 Ohccis berre leat : - alit oahppu ovddemustá masterdássi diehtojuohkinteknologiijas dahje pedagogihkas - máhtolašvuohta neahttabálvalusaid ovddideamis - buorre ovddidandáidu dárogillii ja sámegillii sihke njálmmálaččat ja čálalaččat - gelbbolašvuohta sámi oahppovuogádagaid ektui - buorre dihtormáhtolašvuohta - máhtolašvuohta interneahttateknologiijas - máhtolašvuohta geavahit sierralágan almmuhanreaidduid ja govvagieđahallamiid - arvilisvuohta ja liiko bargat hirbmat jođánit Bargohárjáneapmi almmolaš hálddašeamis ja máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra deattuhuvvo . 1 Ohcciidlohku dábálašoahpaheaddjiohppui maid lassánii kampánnja geažil . 1 Ohcciidlohku Finnmárkku allaskuvlii normerejuvvon ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui vuosttaš vuoruheapmin ii gal leat rievdan diimmá rájes dán jagi rádjai , muhto ohcciidlohku čoagganemiid vuođul ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui gal lea unnon 2,56 % . 1 Ohcciidlohku Finnmárkku allaskuvlii dábálašoahpaheaddjiohppui vuosttaš vuoruheapmin lea lassánan 48,28 %:in ( normerejuvvon oahppoáigi ) ja 140,63 % ( čoagganemiid vuođul ) 2008 rájes 2009 rádjai . 1 Ohcciidlogu stuora lassáneami vuođđun soaitá leat dat ahte eanebut heivehit diliid nu ahte ožžot doaibmadoarjaga . 1 Ohcciid sohkabealli / institušuvdnačatnašupmi áigodagas 2006-2008 1 Ohcciid rnearri SOF:s čájeha rnaiddái ahte ovttastahttin vástidivčče ulbrnila . 1 Ohcci čilge ahte oahppu maid oaččui , lei váilevaš . 1 Ohcci sáhttá deavdit sierra ohcanskovi maid oažžu jienastatvuostáiváldis go son jienasta olgoriikkas , dahje son sáhttá ohcat reivviin . 1 Ohcci nr. 1 ii sáhte váldán vuostá dán bargofálaldaga , go lei ohcci nr. 2 guhte álggii rektorin . 1 Ohcci namma ja čujuhus , oktavuohtaolmmoš , telefon- ja fáksanummir , organisašuvdnanummir ( vejolaš heagganummir ) 1 Ohcci lei skuvlageatnegas agis 1938:s gitta 1945:i . 1 Ohcci lea leamaš fidnomearrabivdi gitta 1985 ’ rádjái , ja dalle šattai bargonávccahisvuođapenšunistan . 1 Ohcci lea danin massán 5 jagi skuvlavázzima soađi geažil . 1 Ohcci ja iskkadeaddji ii sáhte eanaeaiggáda , eatnama geavaheaddji ja guoskevaš eiseválddi dohkkeheami haga maidege ohcat dahje iskat : a ) gilvojuvvon eatnamiin , b ) industriijaguovlluin , dákko maiddái rogganbáikkiin , beaiveruvkkiin dahje doaibmi ruvkkiin , c ) guovlu mii lea vuolil 100 mehtera eret gaskaboddosaš dahje bistevaš ásodagas , dás maiddái barttas , d ) guovllut gos leat álbmogii ávkkálaš rusttegat ja báikkit mat leat vuolil 20 mehtera eret dákkár rusttegiin , e ) guovlu mii gullá suodjalusa rusttegiidda dahje hárjehallanguvlui , f ) heaittihuvvon ruvkeguovlluin , dás maiddái rokkahagain ja bázahasduvnniin . 1 Ohcci galgá čilget movt doaibmabidju viidáset galgá čuovvoluvvot iežas bušeahttarámmaid siste maŋŋá ohcanáigodaga . 1 Ohcci galgá deavdit Sámedikki jienastuslohkui čálihaneavttuid , muhto ii dárbbaš leat čálihan iežas jienastuslohkui . 1 Ohcci ferte prošeaktaáigodagas leat fágalaččat dahje hálddahuslaččat čadnon muhtun almmolaš ásahussii dahje organisašuvdnii , mii bargá mánáiguin . 1 Ohcci ferte leat vuoigadis oažžut loana Statens lanekasse for- ungdom nammasaš ásahusas . 1 Ohcci duođalaš skuvlavázzimis ii leat makkárge duođaštus . 1 Ohcci doaibma galgá doaimmahuvvot gustojeaddji lágaid ja njuolggadusaid vuođul , dás maiddái vearro- ja divat- ja rehkedoallolágaid vuođul . 1 Ohcanáigimearri sámegielat govvasárggusráidduide lea njukčamánu 1 b . 1 Ohcanáigimearri lea njukčamánu 1. b. 2010 1 Ohcanáigimearri lea guovvamánu 1b.2010 1 Ohcanáigimearri lea guovvamánu 1.b.2010 1 Ohcanáigimearri jagi 2010 čakčaoahppobadjái lea golggotmánu 1 . 1 Ohcanáigimearri jagi 2010 giđđaoahppobadjái lea guovvamánu 1 . 1 Ohcanáigimearri girjjálašvuođaalmmuhemiid lea 1 Ohcanáigi lea skábmamánnu 7. beaivi 2008 diibmu 12:00 . 1 Ohcanáigi lea gitta golggotmánu 15b.2010 . 1 Ohcanáigi lea : 16.12.08 1 Ohcanáigi lea : 09.01.09 1 Ohcanáigi lea : 04.03.09 1 Ohcanáigi 1 Ohcanáigggit Sámedikki doarjaortnegiidda 1 Ohcanáigemearrin leat guovvamánu , cuoŋománu ja čakčamánu 1. beaivvit 2010:s . 1 Ohcanáigemearrin leat guovvamánu , cuoŋománu ja čakčamánu 1. beaivvit 2010 . 1 Ohcanáigemearri čuoŋománu 1b.2010 1 Ohcanáigemearri oastit mielkeeari lea guovvamánu 1. b. 2010 1 Ohcanáigemearri lea njukčamánu1b . 1 Ohcanáigemearri lea njukčamánu 1 b . 1 Ohcanáigemearri lea guovvamánu 15.b.2012 . 1 Ohcanáigemearri lea guhkiduvvon golggotmánu 12. beaivái 2010 . 1 Ohcanáigemearri lea guhkiduvvon golggotmánu 12. beaivái 2010 1 Ohcanáigemearri lea golggotmánu 25. b. 2010 . 1 Ohcanáigemearri lea cuoŋománu 1b.2010 1 Ohcanáigemearri lea 1 Ohcanáigemearri jagi 2010 čakčaoahppobadjái lea golggotmánu 1. b. . 1 Ohcanáigemearri jagi 2010 giđđaoahppobadjái lea guovvamánu 1. b. . 1 Ohcanáigemearri guovvamánu 1b.2010 1 Ohcanáigemearri geassemánu 25.b.2010 . 1 Ohcanáigemearri dáidda ruđaide lei 21.02.00 . 1 Ohcanáigemearri duodjeohppiid stipendii joatkkaskuvllain lea guovvamánu 1. b. 2010 1 Ohcanáigemearri cuoŋománu 1. b. 2010 . 1 Ohcanáigemearri cuoŋománu 1. b. 2009 . 1 Ohcanáigemearri cuoŋománu 1. b 2010 . 1 Ohcanáigemearri alit ohppui lea cuoŋománu 15. b. 1 Ohcanáigemearri : guovvamánu 1. b. 2009 . 1 Ohcanáigemearri : Golggotmánu 19. b. 2009 . 1 Ohcanáigemearri : Golggotmánu 1. beaivi . 1 Ohcanáigemearri : Geassemánu 25.b.2010 . 1 Ohcanáigemearri : 31.03.2010 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/1812 . 1 Ohcanáigemearri : 31.03.2010 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/1811 . 1 Ohcanáigemearri : 28.08.2009 1 Ohcanáigemearri : 24.10.2009 . 1 Ohcanáigemearri : 24.10.2009 1 Ohcanáigemearri : 19.05.10 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 1 Ohcanáigemearri : 18.05.2009 1 Ohcanáigemearri : 08.01.2010 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://e-skjema.no/sametinget . 1 Ohcanáigemearri : 02.06.10 1 Ohcanáigemearri : 01.07.2009 Virgeohcan sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii : http://min.e-kommune.no/Sametinget . 1 Ohcanáigemearit leat cuoŋománu 1. b. ja čakčamánu 1. b. 2010 1 Ohcanáigemearit lea guovvamánu 1b,cuoŋománu 1. b ja čakčamánu 1.b.2010 1 Ohcanáigemearit lea guovvamánu 1b,cuoŋománu 1. b ja 1 Ohcanvuđot doarjjaortnegat maid Doarjjastivra hálddaša , leat čohkkejuvvon oktasaš ortnegii ja daidda leat oktasaš njuolggadusat , geahča Sámedikki mearrádusa áššis 43/07 . 1 Ohcanvuđot doarjja 27 992 845 26 630 000 ( 1 362 845 ) Doaibmabijut nannen dihtii oahppaneavvoráhkadeami 6 000 000 6 000 000 1 Ohcanvuđot doarjagiid njuolggadusat leat heivehuvvon stáhta ekonomiijanjuolggadusaide . 1 Ohcanvuđot doarjagiid boađusin riikkaidgaskasaš áŋgiruššamiidda maŋŋá eará láhkai geavaheami šaddá dalle 100 000 ru. 1 Ohcanvuđot doarjagiid boađus šaddá dalle 133 ru. . 1 Ohcanvuđot doarjagat Ovvdian- , čielggadan- ja duođaštanruđat 10 939 000 1 725 250 1 Ohcanvuđot doarjagat Ovvdian- , čielggadan- ja duođaštanruđat 1 Ohcanvuoigatvuohta ii guoskka minerálaid čohkkemis olggobealde dán lága ulbmila ja doaibmaguovllu . 1 Ohcanvuoigatvuohta 1 Ohcanveahkki 1 Ohcanskovvi doarjagiid várás main lea ohcanáigemearri njukčamánu 1. b. 1 Ohcanskovit almmuhuvvo mánnomolsuma juovlamánu / ođđajagimánu . 1 Ohcanskovit 1 Ohcanskovi mildosis oainnát movt don galggat duođaštit iežat sisaboađu . 1 Ohcansearvvi organiserema berre maiddái nannet sámi oassálastimiin , sihke stivrras ja hálddahusas , dadjá Keskitalo . 1 Ohcanmállet ja dieđut ruđaid geavaheami birra leat gávdnamis neahttabáikkis rdatromso.no masa maiddái leat biddjojuvvon juolludanmearrádusat ja stivrendokumeanttat oktan čoahkkinkaleandariin ja guovdilis njuolggadusaiguin . 1 Ohcanfeltii čálát dan báikenama maid ozat . 1 Ohcanboađus šláddjejuvvo nu ahte buoremus áššáigullevaš siiddut čájehuvvojit álgogeažis . 1 Ohcan § 8 . 1 Ohcan virgái sáddejuvvo min digitála ohcanguovddážii:http://min.e-kommune.no/Sametinget . 1 Ohcan sádejuvvo Sámediggái , 9730 Kárášjohka . 1 Ohcan sáddejuvvo fylkka NAV veahkkeneavvoguovddážii . 1 Ohcan sáddejuvvo : 1 Ohcan oktan CV:in sáddejuvvo elektrovnnalaččat www.bedriftskompetanse.no bokte . 1 Ohcan oktan CV:in sáddejuvvo elektrovnnalaččat www.adecco.no/select Duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštudaid máŋgosat sáddejuvvojit : Sámediggi - Sametinget , Ávjuvárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka - Karasjok . 1 Ohcan oažžut 100,00 ru. interneremii ákkastallojuvvo ná : « Doarjja interneremii lea jurddašuvvon geavahuvvot nu ahte johtti skuvlamánát , geain lea dárbu dasa , ožžot belohahkii veahki orrumii bearrašiid luhtte skuvlabáikkis , belohahkii fas borramušlasáhussii dalle go orrot orrunlanjain mat leat ordnejuvvon skuvlavisttiin . » 1 Ohcan lea ovddiduvvon Girko- , oahpahus- ja dutkandepartementii mii reivves 24.09.1998 cealká : " Ohcan lea masson ja váilevaš oahpu geažil . 1 Ohcan lea masson skuvlaoahpu geažil . 1 Ohcan lea gárvvis , muhto dat ii leat sáddejuvvon . 1 Ohcan ii galgga eastadit earáid guorahallama , roggama ja doaimma mii dán lága mielde čađahuvvo . 1 Ohcan hilgojuvvui , earret 400 ruvnno doarjjan ommanii . 1 Ohcan galgá čállot sierra ohcanskovvái ja sáddejuvvot ovdal almmuhuvvon áigemeari . 1 Ohcan galgá čállojuvvot sierra ohcanskovvái ja sáddejuvvot ovdal almmuhuvvon ohcanáigemeari . 1 Ohcan galgá sáddejuvvot almmuhuvvon ohcanáigemeriid siskkobealde . 1 Ohcan galgá sáddejuvvot Sámediggái . 1 Ohcan biehttaluvvo . 1 Ohcan Snåase suohkanis sáddejuvvui Kultur- ja girkodepartementii čakčat 2004 , muhto departemeanta ii sáhte meannudit ášši ovdalgo láhka lea boahtán fápmui ja dárbbašlaš čielggadusbargu lea čađahuvvon . 1 Ohcan , 150,00 ru. , oažžut smávvaskuvlla Dorskavutnii ákkastallojuvvo ná : « Dorskavuotna lea Fála nuorttabealde , ja das lea 25 kilomehter guhkes váivves luodda lagamus skuvlabiirii nannámis , Čeaváhaččas . 1 Ohcamušsupmi Finnmárkkus dahká sullii 2/3 olles ohcamušsupmis ja Romsa dahká 16 % ja Nordlánda 9 % . 1 Ohcamušat čálihuvvat sámi jienastuslohkui sáddejuvvojit Sámediggái . 1 Ohcamušat ledje oanehaččat ja konkrehtat . 1 Ohcamušat galget dađistaga sáddejuvvot Sámediggái Láhkarievdadus mielddisbuktá dan ge ahte ovddasvástádus dohkkehit čálihanohcamušaid ja - sihkkumiid sirdojuvvo gielddain Sámediggái . 1 Ohcamušat 1953:s leat vurkejuvvon skuvlla arkiivii , ja doppe sáhttá gávdnat máŋggalágán ohcamušaid . 1 Ohcamušastis 1886 Finnefondii govvida I. Dahl , guhte dalle lei oahpaheaddjin Gálttas / Duorppalvuonas gielladiliid biirres ná : « Skuvlamánáid lohku lea 37 , main njealjis leat dážat . 1 Ohcamušas ferte buktit ovdan makkár doaibmabijuide áigu geavahit ruđaid , doaibmabiju / - bijuid lagabut čilget , sierra bušeahtta doaibmabidjui / juohke áidna doaibmabidjui , čađahanáigeplána , oktavuođaolmmoš , ovttasbargoguoimmit , ja movt doaibmabidju váikkuha sámegiela dahje sámi kulturgealbbu dillái . 1 Ohcamušaid supmi lei 2006:s measta 15.3 miljovnna ja 2010:s badjel 50 miljovnna ruvnno . 1 Ohcamušaid ollislaš rámmat ja juolludeamit 2006-2010 1 Ohcamušaid lohku lea áigodagas rievddadan gaskal 220 – 290 . 1 Ohcamušaid lohku dan áigodagas lea rievddadan gaskal 220 – 290 . 1 Ohcamušaid Norgga kulturráđđái sámi dáidagii ja kultuvrii / kulturgáhttemii árvvoštallet daid eavttuid ektui mat leat jus galgá oažžut doarjaga Norgga kulturfoanddas , ja dain erenoamáš ortnegiin maid ráđđi hálddaša . 1 Ohcamuša galggai vuos báhppa duođaštit ja dasto proavás , ovdal go manai bismaggoddedirekšuvdnii . 1 Ohcamuš sáddejuvvo dán ođđa rámmastivrejuvvon ortnegii ja buhtadeamit juolluduvvojit rámma siskkobealde maid Stuoradiggi mearrida jahkásaččat . 1 Ohcamuš 2004 2005 2006 30 9 28 23 Gáldu : Mediabearráigeahčču 2009 1 Ohcamis válddahallojuvvui boazodolliid gelbbolašvuođa lokten media gieđahallamis , šiehtadallantaktihkas ja vuostálasvuođaid gieđahallamis . 1 Ohcamis ohcangittiin de galgá čállit duppalčuoggá ( : ) gaskal fealtanama ja ohcansáni . 1 Ohcamis jagis 1915 boahtá ovdan ahte son dalle oahpahii dáin biirriin , ja maid báldii lea čállon « mánáid giella » : « Riehppovuotna Sámegiella ja kveanagiella , 2 dážamáná . 1 Ohcamis ii leat čilgejuvvon mo Sámediggi dahje eará ásahusat sáhtášedje ávkkástallat dainna prošeavttain , masa NIKU lea ohcan doarjaga . 1 Ohcamis galgá maiddái muitalit oažžu go bálkká oahppoáiggis , doarjaga almmolaš oadjoortnegis dahje stipeandda eará sajiin go Loatnakássas oahpu váste . 1 Ohcamis galgá maiddái muitalit leago ohcci ožžon stipeandda Sámedikkis seamma ohppui ovdal . 1 Ohcamis galgá maiddái almmuhit lea go ožžon stipeandda Sámedikkis seamma ohppui ovdal ja makkár dásis . 1 Ohcamis galgá maiddái almmuhit lea go ožžon stipeandda Sámedikkis seamma ohppui ovdal . 1 Ohcamis galgá boahtit ovdan ohcci namma ja čujuhus , telefon- ja fáksanummir , e-poastačujuhus , organisašuvdnanummir ( vejolaččat heagganummir ) , ulbmil prošeavttain ja masa bohtosat galget geavahuvvot , prošeaktaovddasvástideaddji ja ovttasbargiid válddahallan ja sin vásihusat ja duogáš , ohcansubmi ja bušeahtta , ovdánanplána oktan deaŧalaš muttuiguin , gollomeroštus ja ruhtadanplána . 1 Ohcamis galgá boahtit ovdan ohcci namma ja čujuhus , telefon- ja fáksanummir , e-poastačujuhus , organisašuvdnanummir ( vejolaččat heagganummir ) , prošeavtta ulbmil ja masa bohtosat galget geavahuvvot , prošeaktaovddasvástideaddji ja miellbargiid vásihusa ja duogáža čilgen , ohcansubmi ja bušeahtta , ovdánanplána , gollomeroštus ja ruhtadanplána . 1 Ohcamis galgá almmuhit oažžu go bálkká oahppoáiggis , doarjaga almmolaš oadjoortnegiin dahje stipeandda eará sajiin go Stáda loatnakássas . Ohccit geat váldet alit oahpu galget bidjat mielde duođaštusa ahte lea ceavzán vuolit dási . 1 Ohcamis galgá almmuhit oažžu go bálkká oahppoáiggis , doarjaga almmolaš oadjoortnegiin dahje stipeandda eará sajiin go Loatnakássas . 1 Ohcamis galget leat čuovvovaš dieđut : 1 Ohcamis galget leat dárkilis dieđut doaimma birra , ja bušeahttá maid galgá čuowut ohcama . 1 Ohcamis galget leat dieđut sámi giellagelbbolašvuođa , bargosaji ja virgedili birra , duođašteapmi oahpposajis , oahppobáikki , ollesáigge- dahje oasseáigeoahpu ja ekonomalaš beliid birra nugo oahppodivaga , mátkegoluid ja dávvergoluid birra mat leat eaktun searvat ohppui . 1 Ohcamis galget leat : • 1 Ohcamis galget jienasteaddji namma , adreassa ja riegádusnummar ( 11 siffara ) boahtit ovdan . 1 Ohcamis galget boahtit ovdan čuovvovaš dieđut – geahča čuoggáid vulobealde . 1 Ohcamis galget boahtit ovdan dieđut sámegiel gelbbolašvuođas , jus lea bargosadji ja virgeeaktosoahpamuš , oahpposadjeduođaštus , oahppobáiki , lea go ollesáigge- dahje oasseáiggeoahppu ja dieđut ekonomalaš diliid birra nugo golut oahppo-ja lohkanbadjedivadahki , girjegolut , mátkkoštan- ja orrungolut bákkolaš logaldallamiid ja eksameniid oktavuođas ja bálkámassimii . 1 Ohcamis galget boahtit ovdan dieđut sámegiel gelbbolašvuođa , bargosaji ja virgeeaktosoahpamuša , oahpposadjeduođaštusa , oahpposaji , ollesáigge- dahje oasseáiggeoahpu birra ja dieđut ekonomalaš diliid birra nugo oahppomáksu , mátkegolut ja golut dakkár biergasiidda , mat leat eaktun ohppooassálastimii . 1 Ohcamis ferte leat du duođaštus ahte don ain leat Norgga stáhtalahttu . 1 Ohcamis ferte jienasteaddji duođaštit ahte son atná iežas sápmelažžan ja ahte sus lea sámegiella eatnigiellan dahje ahte sus lea dahje lea leamaš váhnen , váhnenváhnen ja máttarváhnen geas lei sámegiella eatnigiellan , dahje ahte jienasteaddji váhnen lea dahje lea leamaš Sámedikki jienastuslogus . 1 Ohcamis 2008 várás ii leat mielde mange lágan jahkečoahkkima dohkkehan duođaštus jagi 2006 rehketdoalus . 1 Ohcamiin galgá čielgasit oidnot ahte ohccojuvvon doarjja ii galgga geavahuvvot sieiva jođihandoaimmaide . 1 Ohcamiin beassat veahá diehtit makkár dilálašvuođaid siste son barggai , ja nu áigut ge dás geahčadit su ohcamiid . 1 Ohcamiid meannudeami sáhttá fápmudit Sámedikki hálddahussii . 1 Ohcamiid meannudeami oktavuođas lea deattuhuvvon geografalaš viidodat , ja iešguđet fágasuorggit dearvvašvuođa- ja sosiálasektuvrra siskkobealde . 1 Ohcamiid ja guorahallamiid dieđihit eananeaiggádiidda ja geavaheddjiide , ja gáibiduvvo mieđáhus jus čađahuvvojit meassamat eatnamiin mas sáhttá stuora vahát . 1 Ohcamii viiddidit Oldereid kraftverk lea NVE ávžžuhan addit lobi fievrridit ja reguleret Tindvatn / Galtåga Lurfjellbekken / Børelva Langvatnet / Skredbekken ja dasto vel loktet HRV Mangevatn:is . 1 Ohcamii galgá čállit dáhtona ja vuolláičállaga . 1 Ohcamat prošeavttaide ja ovddidanbargguide sáddejuvvojit njuolga Sámediggái . 1 Ohcamat mat leat váilevaččat formálalaš gáibadusáid ektui , sáhttet hilgojuvvot . 1 Ohcamat mat leat sáddejuvvon dien beaivvi maŋŋil , eai meannuduvvo . 1 Ohcamat mat bohtet dien áigemeari maŋŋá eai meannuduvvo 1 Ohcamat lea gieđahallojuvvon , ja kr. 3 710 000 lea juogaduvvon , vrd. mildosa . 1 Ohcamat galget leat jagi 2010 vuoruhemiid siskkobealde 1 Ohcamat galget gullat Sámedikki 2010 vuoruhemiide 1 Ohcamat galget gieđahallojuvvot njukčamánus . 1 Ohcamat fertejit gullat Sámedikki 2009 vuoruhemiide 1 Ohcamat fertejit dávistit Sámedikki vuoruhemiide 2010:s 1 Ohcamat bohte máŋggalágan valáštallansurggiin , ja ohccit čájehedje dáhtu áŋgiruššat valáštallamiin , ja erenoamážit čájehedje valáštallanilu . 1 Ohcama vuođul árvvoštallá Sámedikki doarjjastivra doarjaga Álttá siidii Sámedikki bušeahttapoasttas 202 . 1 Ohcama vuođul lea vejolaš spiehkastit mánnálogu gáibádusas jahkái háválassii , mánáidgárddiid ektui mat ovdal leat ožžon doarjaga ja mat gaskaboddosaččat báhcet mánnálogu ráji vuolábeallái 1 Ohcama vuoruhus rehkenastojuvvo dan beaivvi rájes go ohcan joavddai Minerálahálddašandirektoráhtii . Guorahallit geain lea seamma vuoruhus lea seamma riekti ohcat rogganvuoigatvuođa . 1 Ohcama sáhtát gáržžidit jus válljet šlájaid olgešbeale fálus . 1 Ohcama sáddet dahje doalvvut NAV kantuvrii . 1 Ohcama sáddet NAV-kantuvrii . Dáppe leat deháleamos dieđut vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra . 1 Ohcama mielde sáhttá Sámediggi addit sierra lobi jahkái háválassii . 1 Ohcama mielde lea vejolaš spiehkastit giellagáibádusas . 1 Ohcama mielddusin galgá leat gárvvistuvvon mánus ja šiehtadus čálliiguin ja vejolaš govaheddjiiguin 1 Ohcama mielddusin galgá leat fágalaš árvvoštallan maid olggobeale konsuleanta lea dahkan 1 Ohcama mielddusin galgá leat doaibmaplána 2010 várás ja bušeahttadárbu 2011 várás 1 Ohcama meannuda muhtun Sámediggeráđi lahtuin . 1 Ohcama galgá leat vuolláičállán váldostivrra miellahttu . 1 Ohcama ferte čállit sierra ohcanskovvái ja dan ferte sáddet ovdal almmuhuvvon áigemeari . 1 Ohcalin iežamet joavkku issorasat , muhto ledjen goit dakkáriid searvvis geat ipmirdedje , ja mus ledje ustibat . 1 Ohca AEP siste . 1 Ofuohta- ja Lulli-Romssa guovllut 1 Ofuohta ja Lulli-Tromssa giellaguovlu : sámegiela nannenčielggadus 1 Offpist nammasaš čierasteapmi Kogenis Ivgus . 1 Offentlighet.no Vuođđolága §110 1 Offentlege organ og andre son er nemnde i § 1 tredje ledd , skal halde fram med å bruke dei skriftformene son er i bruk av de offentlege når lova blir sett i verk , til de eventuelt blir gjort endringsvedtak . 1 Ofelaččat sámi kultuvrras 1 Ofelaččat ožžot oahpahusa Sámi allaskuvllas . 1 Ofelaččat ožžot 170 000 ru stipeandda ja dasa lassin máksá allaskuvla mátke- ja orrungoluid mátkkiid oktavuođas . 1 Ofelaččat leat golbma iešguđet sámi guovllu nuora geat johtet miehtá Norgga ja muitalit sámi diliid birra . 1 Ofelaččat leat duođaid leamaš sámi servodaga ja sámi nuoraid buorit ovddasteaddjit . 1 Ofelaččat galget johtit joatkkaskuvllaid mielde miehtá riikka ja juohkit dieđuid sámi kultuvrra , historjjá ja servodatdiliid birra . 1 Ofelaččat fertejit čađahit " Sámi kultuvrra ja servodaga birra " oahpu . 1 Ofelaččat bures ovddastit sámi nuoraid , sii gaskkustit máhtolašvuođa kultuvrraset birra vuogas ja geasuheaddji vugiin ja olahit danin eará nuoraide dieđuiguin , cealká Bjarne Håkon Hanssen . 1 Ofelaččain ja sin sáttasánis lea hui positiiva beaggin dain skuvllain maid ofelaččat lea galledan . 1 Ofelaččaid bargu lea lassin – iige dan barggu sajis mii dahkko skuvllas . Lea deaŧalaš dan diehtit . 1 Ofelašprošeakta álggahuvvui 2004 . 1 Ofelaš ( UITØs veiviser til informsjon ) 1 Ofelaš 1 Oeconomica ja advokáhtakantuvra Simonsen leat maiddái searvan dán bargui . 1 Odne álggii jahkásaš konferánsa man Sámediggi lágida gielddaide ja fylkagielddaide . 1 Odne álggaheimmet skuvlla sivvadit . 1 Odne áiggun čalmmustahttit sápmelaččaid ja álgoálbmogiid rolla Barents ovttasbarggus . 1 Odne váilot sámegielat dulkkat , sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjelsámegiela dulkkat . 1 Odne váilot ollu sámegielalaš dulkkat , sihke davvisámegielas , julevsámegielas ja oarjilsámegielas . 1 Odne sii ožžo medáljjaid doaimmaset ovddas mat juhkkojuvvojedje Akershus suodjalusrusttegis Oslos , gos earret eará suodjalusministtar Grete Faremo ja Suodjalusdoaimma váldoguovddáža hoavda Bernt I. F. Brovold searvvaiba . 1 Odne rahppojuvvojit guokte álbmotmeahci Davvi-Trøndelagas : Låarte-Skæhkere álbmotmeahcci ja Lijre álbmotmeahcci . 1 Odne orru ollu dáin boares vieruin goariduvvon ja goarggastallin . 1 Odne máhtán čállit sámegillii . 1 Odne mii doalvut olgoriikii eanet dakkár guliid mat leat šaddan biebmanrusttegiin go dakkáriid mat johtet mearas . 1 Odne leat ásahusat organiserejuvvon iešguđetládje , sihke mandáhta ektui ja ásahusaid gullevašvuođaid ektui . 1 Odne leat njeallje bioenergiijafitno- čađahuvvo miehtá fylkka . daga doaibmamin fylkkas , ja máŋga prošeavtta leat plánejuvvomin . 1 Odne leat mis positiiva guottut sihke gillii , kultuvrii ja alcceseamet . 1 Odne leat iešguđetlágan sámi mánáidgárddit . 1 Odne lea vejolaš oažžut lobi hukset bartta eará sadjái go bartabáikkiide jos boazodoallu , eanandoallu , almmolaš beroštumit , luonddugáhttensivat eai hehtte , ja gielda addá dárbbašlaš lobi plána- ja huksenlága mielde . 1 Odne lea sámi váldo áibmomediafálaldat NRK Sámi Radio , mii addá govda ja oktilaš mediafálaldaga beaivválaččat . 1 Odne lea sámi ohppiin riekti oažžut oahpahusa sámegielas , muhto ii guđegelágan ealáskahttinprográmma daid oallugiidda geat leat massán giela ja árbevieru , leat vel organiserejuvvon . 1 Odne lea stuorimus váttisvuohta dat go eai gávdno doarvái oahpaheaddjit . 1 Odne lea mánáidgárdi dehálaš arena sámi mánáide sin bajásšaddamis ja ovdáneamis – sin stoahkamis , oahppamis ja beaivválaš oadjebasvuođas . 1 Odne lea lossa beaivi , loahpa Keskitalo . 1 Odne lea duohta dilli ahte sámi guollebivdu lea áitojuvvon ja ahte dađistaga eanet sápmelaš guolásteaddjit leat massán ja dađistaga masset iežaset guolástanvuoigatvuođaid . 1 Odne lea dohkkehuvvon Norgga rievttis ahte boazodoalus lea iešheanalis riektevuođđu , beroškeahttá lágas , dan geavaheami vuođul mii lea leamaš doloža rájes dain guovlluin gos boazodoallu lea doaimmahuvvon . 1 Odne lea dehálaš sihkkarastit alccesis dakkár barggu mainna sáhttá eallit . 1 Odne ii leat teknihkalaččat vejolaš sáddet elektruvnnalaš sámegielalaš selvána . 1 Odne ii leat jáhkehahtti atnit dáid gielaid ealli giellan sierranas servodatsurggiin nugo lea vejolaš dahkat davvisámegiela , oarjilsámegiela ja julevsámegiela dáfus . 1 Odne hálddaša Kulturdepartemeanta daid preassadoarjagiid mat gávdnojit . 1 Odne gávdnojit oalle ollu smávva sámi ásahusa gos leat gitta 5 bargi , earenoamážit kulturguovddážiin , giellaguovddážiin , museain ja festiválain . 1 Odne gávdnojit golmma mánáidgárddis giellajoavkkut Álttás , lassin priváhta sámi mánáidgárdái . 1 Odne geavahit ásahusat ja earát servodagas sámegiela beaivválaččat , ja dat mielddisbuktá stuora dárbbu sámegiela terminologiija ovddideapmái buot surggiin ja buot golmma gillii . 1 Odne galgá Sámediggi konsulteret Justiisa- ja politiijadepartemeanttain heahtediehtobálvalusa birra . 1 Odne fállojuvvo sámegiela oahpahus 1/3 Romssa vuođđoskuvllain . 1 Odne fertejit olbmot ieža čohkket guittiid ja ohcat friddjakoartta NAVas . 1 Odne eai gávdno makkárge bálvalusat ja fálaldagat mat attášedje digitála geahčastaga dain sámi oahpponeavvuin mat gávdnojit . 1 Odne dát lea stuorra čuolbman ollu sámi giellaguovlluin , dadjá Balto . 1 Odne dákkár barggahusdoaibmasajit diŋgojuvvojit guhtta mánu ovdal go váldojit adnui , ja máksojit go doaibma váldo atnui . 1 Odne dieđán ahte mus livččii lean hui lossa dilli boazodoalus go in sáhte gullat . 1 Odne deaivvadit riikkat main leat soahteveagalaččat davvi regiuvnnas digaštallan dihtii mo mii buoremusat sáhttit veahkehit afghanistánalaččaid vai sii ieža lihkostuvvet sihkkarvuođa huksemiin ja bisuhemiin . 1 Odne EU iežas guollehivvodagat leat máŋgga sajis loaktašuvvan , ja dan geažil dárbbašit olggoriikkalaš guliid . 1 Odne EO iežas guollehivvodagat leat máŋgga sajis loaktašuvvan , ja dan geažil dárbbašit olgoriikkalaš guliid . 1 Odne 20 jagi maŋŋá olmmoš sáhttá heahpanit . " 1 Odelstinget jienastii Sámedikki evttohusa vuostá ahte dat njeallje ođđa dássenáirasa galget mannat dan sohkabeallái mii lea unnitlogus . 1 Odelstinget eanetlohku manai sihke Sámedikki ja Stuorradikki suohkanlávdegotti vuostá ahte dat njeallje ođđa dássenáirasa galget mannat dan sohkabeallái mii lea unnitlogus . 1 Odelproposišuvnna álgoárvalus nuppástusaid birra oahpahuslágas ( suoidnemánu 17. b. 1998 mánnosaš lágas nr 61 ) ja priváhtaskuvlalágas ( suoidnemánu 4. b. 2003 mánnosaš lágas nr 84 ) . 1 Odeldiggi lea dál dohkkehan lága . 1 Odeldiggeproposišuvnnas celkojuvvo ahte sámit leat sierra čearddalaš joavku , sierra álbmot , geat leat orron dálá Norgga eanaviidodagain ( ja daid rádjálas sii-daguoibmeriikkaid guovlluin ) jo ovdal Norgga riikka ásaheami . 1 Odeldiggeproposišuvnnas cealká ráđđehus earret eará ( s. 22 ) : « Oppalaččat gehččojuvvon lea dás sáhka mo eiseválddit lágaiguin ja eará doaibmabijuiguin sáhttet váikkuhit dasa ahte sámit sáhttet ceavzit sierra álbmogin boahtteáiggi ge . » 1 Oddvin Storelv 29 . 1 Oddmund Sandvik , gii orui Siebes , máhtii dárogiela , veahkehii eatnán čállit . 1 Odda áššiid diediheapmi — cuovvuleapmi 1 Odda áššiid almmuheames mearriduvvui čuovvovaččat : 1 Odda vuođđu sámiid oktavuođas váldá vuolggasaji das ahte sámit leat sierra álbmot , eamiálbmot ja lea sierra etnalaš veahádat Norgga servodagas . 1 Odda nubbi oassi : Doaibmadoarlia sáhttá maid addot eará lágádusaide mat almmustahttet sámegiel girjjiid . 1 Odda maid ii máhte nu áktánasat lohkat ja vavddada go viggá stávet girjjis . 1 Odda lága rievdadusaid válddahallan Kapihtal 1 Álggaheaddji mearrádusat . 1 Odd Mathis Hætta jearahallá 1 Odd Kappfjella fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Odd Kappfjell 37 . 1 Oda Utsi Onstad ovddasta Fagernes IL ja son lea olahan buriid bohtosiid sihke sprintviehkamis ja guhkkodatnjuikemis . 1 Od.prp. ráhkaduvvui NOU-raportta vuođul mii ovddiduvvui 1993 . 1 Od.prp. nr. 87 ( 2008–2009 ) Lov om voksenopplæring ( Rávisolbmuidoahpahusa láhka ) . . . 1 Od.prp. nr. 71 ovddiduvvui dieđitkeahttá Sámediggái . 1 Od.prp. nr. 71 ( 2008–2009 ) Om lov om endringer i lov om universiteter og høyskoler ( láhka universitehtaid ja allaskuvllaid lága rievdademiid birra ) . . . . . . . . . 1 Od.prp. nr. 53 ( 2002 – 2003 ) finnmárk-kulága birra ságaškuššojuvvo áššiid birra , muhto loahppacealkka lei ahte eai galgga sierra doaibmabijut dasa . 1 Od.prp. nr. 37 ( 2008–2009 ) evttohusa vuođul lea válgaláhka ja suohkanláhka rievdaduvvon . 1 Od.prp. nr. 33 ( 1986 – 87 ) dadjá ahte dán virgádanvuoigatvuođa ággan lea ahte « Dás lea sáhka dakkár suorggis mas stáhtalaš stivren departemeantta mielas ii leat nu dehálaš go sámi iešmearridanvuoigatvuođa vuhtiiváldin » . 1 Od.prp. nr. 28 ( 1994 – 95 ) dadjá ná dien birra : 1 Od.prp. nr. 25 ( 2006-2007 ) Boazodoallolága birra 1 Od.prp. nr. 25 1 Od.prp. nr. 10 ( 2008–2009 ) Láhka hálddašanlágaid rievdademiid birra jna. ( hálddašanođastusa čađaheapmi ) namuha sámiid beroštumit mearrasuorggis , oahpahussuorggis ja Innovašuvdna Norggas , ja lassin vel ságaškuša almmolaš eiseválddiid oppalaš ráđđádallangeatnegasvuođa . 1 Od.prp. 36 ( 1996-97 ) Vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla oahpahusa lága birra ( Oahpahuslága lávdegoddi ) árvala ahte Sámedikkis galgá leat váldi oahppoplánaide mearridit giellafágaid , kultuvrra ja servodateallima sisdoalu , sámegiel fágaid sisdoalu ja joatkkaoahpahusa sierra sámi fágaid sisdoalu ( duoji ja boazodoalu ) daid áigerámaid ja resursarámaid siskkobealde maid departemeanta mearrida . 1 Od. prp. nr. 43 ( 2008–2009 ) siiddus 112 boahtá ovdan ahte dat vejolašvuohta rahppojuvvo ahte sáhttá maid nuppástuhttit minerálalága maŋŋil Sámi vuoigatvuođalávdegotti II čuovvoleami oassin . 1 Observatøra ON generálčoahkkimis 1 Objetiiva ovddasvástádus . 1 Objektiiva ovddasvástádusas čuoldin § 67 mearrádusat buhttenovddasvástádusa birra geahčakeahttá siva eai gusto vahágiidda mat šattažet lobálaš johtima geažil , bisáneami dahje guohtuma geažil johtolagaid alde dahje guohtuneatnamiin váriin dahje duovdagiin mat leat namuhuvvon §:s 19 jus ii leačča šaddan mearkkašahtti stuorát vahát go mii adnojuvvo dábálažžan ulbmillaš ja dohkálaš doalus , dego omd. jus guohtunlohpi jna. lea adnojuvvon dainnalágiin ahte boazodoallu lea muhtun eananeaiggáda dahje vuoigatvuođalaš geavaheaddji oapmeláidumiidda dahje vuovdái sierranassii čuohcan . § 1 Objektiiva ovddasvástádusas čuoldin § 67 mearrádusat buhttenovddasvástádusa birra geahčakeahttá siva eai gusto vahágiidda mat šattažet lobálaš johtima geažil , bisáneami dahje guohtuma geažil johtolagaid alde dahje guohtuneatnamiin váriin dahje duovdagiin mat leat namuhuvvon §:s 19 jus ii leačča šaddan mearkkašahtti stuorát vahát go mii adnojuvvo dábálažžan ulbmillaš ja dohkálaš doalus , dego omd. jus guohtunlohpi jna. lea adnojuvvon dainnalágiin ahte boazodoallu lea muhtun eananeaiggáda dahje vuoigatvuođalaš geavaheaddji oapmeláidumiidda dahje vuovdái sierranassii čuohcan . 1 Objektiiva ovddasvástádus . 1 Obbalaččat sáhttá dát dagahan ahte olbmot atnet sáddagiid eanet relevántan eanebiidda olggobealde Sis-Finnmárkku . 1 Obbalaččat lea daddjon ahte go nuorat bargonávccaheapmin šaddet , de leat sis eará sivat go boarrásiin , muhto dan birra lea áibbas unnán dutkojuvvon . 1 Obbalaččat daddjon ledje olggot , eanet dáruiduvvon báikkit siskkit , eanet sámi báikkiid vuostá . Muhto ledje maid olu man birra riidalit juohke gilis , ja , nu mo namuhuvvon , bearrašiin maid . 1 Obbalaččat Ii-SED guovlluide 1 Obbalaš čielggadan- ja ovdánahttinbargu . 1 Obbalaš ovddasvástádus fárrolasjohtolatgažaldagain , ja váikkuhangaskaomiin mat sáhttet dahkat fievrruid maiguin sáhttá johtit fárrolaga eambbo olámuddui . 1 Obbalaš njiedjan lea badjelaš 23 % 2005 rájes . 1 Obbalaš lohku ohppiin geain lei sámegiella Vuosttašgiella Nubbingiella 1 Obbalaš listtu buot juolludemiide almmuhuvvo maŋŋel . 1 Obbalaš lassáneapmi lei 152 % jienastuslogus ja 129 % ges jienastedje . 1 Obbalaš juridihkalaš gažaldagat , váidagat ja dulkomat virgefievrredanlága mielde . 1 Obbalaš juridihkalaš gažaldagat , konsešuvdna- , váidda- ja dulkonáššit áibmojohtolatlága mielde . 1 Obbalaš girdisihkkarvuođabargu . 1 Obbalaš diibmolohku NRK Sámi Radio radiosáddagiid . 1 Obbalaš deaddileapmi dán guovtti sámi beaiveáviissas lei 2009 3 932 gáhppálaga . 1 Obbalaš deaddilanlohku lei seamma dásis go jagi ovdal , muhto mearkkašahtti vuollelis jagi 2007 go obbalaš deaddileapmi gahčai 18,7 % 4829 rájes 3926 gáhppálahkii . 1 ObbalaS árvvoStallama ja geográfalaS bičqema ja ieSgučet guovlluid bargosadje-dilálaSvuooa vuooul , árvala Sámediggi geahééaladdanortnega geográfalaS guovlun : 1 Obama ráđđeaddi Jeffrey Bader galleda Sámedikki 1 Obalohkái lei oaidnu ahte ii lean buorre sámástit , muitala Birger Gustavsen . 1 Obalaš golut lea 12 mill. . 1 Oažžut čielggadit čállinvuogi sáhttá Romssa fylkkasuohkan čuoččaldahttit nammaášši báikenammalága mielde sajiin Romssas gos lea sámegielbáikenamma anus . 1 Oažžut čielgasa norgga boraspirepolitihkas , hálddašeamis ja dutkamis lea hui hástaleaddji bargu . 1 Oažžut áigái ođđa minerálalága lea oassin ráđđehusa doaibmilis ealáhus- ja guovllupolitihkkii , mas láhčit dili árvoháhkamii mii lea guovllu iežas báikkálaš resurssaid vuođul , nu ahte šaddet bargosajit doppe gos olbmot ásset . 1 Oažžut sisaboahtovejolašvuođaid , investerenortnegiid ja čálgoortnegiid maiguin nuorat oidnet ahte eanadoalus lea boahtteáigi . 1 Oažžut ovdan buot dieđuid . 1 Oažžut lohkangelbbolašvuođa lei juoga eará go maŋŋá , áidna mii galggai lei gymnása eksámen dahje examen artium , manin dan dalle gohčodedje . 1 Oaččut leat ilus go leat dárrolažžan šaddan . 1 Oažžut eanebuid bargui ja doaimmaide , unnit oadjovuostáiváldit . 1 Oaččun veahki NAV:s , muhto sii oaivvildit ahte lean ožžon menddo fuones dárogielaoahpahusa vuođđoskuvllas . 1 Oažžun dihtii giellaguovddážiidda ovddasguvlui ovdadanvejolašvuođa sámi giela bargguin , ásahii Sámediggi jagis 2001 ođđa njuolggo vuođđo-doarjjaortnega dán njealji sámi giellaguovddážii . 1 Oažžun dihtii eanet oahpaheddjiid « Finnmárkku muhttásanguovlluide » , ásahuvvui 1863:s oahpaheaddjiskuvla Áltái . 1 Oažžun dihtii eanet dieđuid dárbbuid birra , de Máhttodepartemanta ovttasráđiid Bargo- ja searvadahttindepartemeanttain áigu álggahit guorahallanbarggu mainna ulbmil lea oažžut sámi álbmogis logu sis guđet njálmmálaččat máhttet eatnigielaset , muhto guđet eai máhte lohkat ja čállit . 1 Oažžun dihtii eanemus lági mielde diimmuid dán oanehis áigodagas goas mánát ledje skuvllas , de lei smávvaskuvllas vihtta diimmu juohke beaivve . 1 Oažžun dihte sadjái bissovaš hálddašanortnega , ásahuvvui 2005s bargojoavku mii galgá čielggadit boahtteáiggi organiserema ja váldejuohkima sámi kulturmuitohálddašeami siskkobealde . 1 Oažžun dihte oanehet áššemeannudanáiggi ferte vuoruhit áššiid , juoga mii dađi bahábut sáhttá váikkuhit nugo dán áššis . 1 Oažžun dihte eanebuid ohcat dien lohkansuorgái , de ásahii Sámediggi stipeandaortnega studeanddaide geat čađahedje dien oahpu áigodagas 2002 – 2005 . 1 Oažžun dihte doarjaga Sámefoanddas ii lean doarvái ahte oahpaheaddji čálii iešdieđáhusa dáruiduhttinbarggustis . 1 Oažžun dihte buoret ruhtadanortnega lotnolasealáhusbargiide , dáhtošii ráđđi sierra doarjjaortnega dán ealáhussii departemeantta bušeahta bokte . 1 Oažžun dihte buoret máhtolašvuođa jienastuslohkui registreremis , lea ráđđi mearridan čađahit kvalitatiivvalaš iskkadeami guovtti smávit joavkku gaskkas ( fokusjoavku ) sámi jienastuslogu ja sámediggeválgga birra . 1 Oaččuimet dušše ovtta láibevajahasa mas lei suvli , ja dávjá unna ja geahnohis mánát bággejuvvojedje addit dan gievrrabuidda . 1 Oaččuimet beaivvi maid eat sáhte vajálduhttit , ovttas mánáiguin , vánhemiiguin ja bargiiguin geat ledje bargan guhkit áiggi vai beaivi galggai šaddat buohkaide buorre muitun . 1 Oaččuime hui čeahpes skuvlohiid ja buriid girjjiid . 1 Oaččuiga liđiid mánáin Sánken Ailu Anti ja Brita Anne Marit Eira . 1 Oaččuhandoaimmat 1 Oažžu várra dadjat ahte dát ii leat sávahahtti ovdáneapmi , go okta almmolaš preassadoarjaga mihtuin lea nannet sámegiela . 1 Oažžu giitit dán ovttasbarggu go dat deaŧaleamos máddodagat Barentsábis ja Norggaábis buori veajuin . 1 Oaččoha áigái árvobuvttadeami boaittobeliide Juohke allaskuvla Finnmárkku rájes davvin Haugesunda rádjai oarjin lea ožžon 2,9 milj. ruvnno rájes 500 000 ruvnno rádjai . 1 Oađđinváttisvuođat orrot oppalaččatge maiddái hárvvibut sámi álbmogis . 1 Oađđindálkasiid geavaheapmi sámi álbmogis lei beali unnit go dáččain . 1 Oattetge departemeanta ii daja iežas gulaskuddančállosi maidege makkár oaidnu Sámedikkis lea sámi mánáid individuálalaš vuoigatvuođaide . 1 Oasáš Láhpi skuvlahistorjjás ? 1 Oasáluštit ruđaiguin rekruterenbargguide , nannet ja ovddidit realfágalaš oahpahusa mas lea vuođđun riikkaoasi dáláš ja boahttevaš dárbbuide makkár máhttui dal gáibiduvvo . 1 Oasáluštit ruñaiguin rekruterenbargguide , nannet ja ovddidit reálafágalaš oahpahusa mas lea vuoññun riikkaoasi dáláš ja boahttevaš dárbbuide makkár máhttui dal gáibiduvvo . 1 Oasáluštit ruñaiguin rekruterenbargguide , nannet ja ovddidit realfágalaš oahpahusa mas lea vuoññun riikkaoasi dáláš ja boahttevaš dárbbuide makkár máhttui dal gáibiduvvo . 1 Oasálaščoahkkima vuosttaš oasis leat šiehtadallamat hálddahuslaš dásis . 1 Oasálaččaid loahpalaš oaivilat iešguđet áššiid hárrái galget leat almmolaččat . 1 Oasálastit riikkaidgaskasaš ovttasbarggus . 1 Oasálastit riikkaidgaskasaš ovttasbarggus , dasa gullá maid EØS-ovttasbargu . 1 Oasusvuoitu Ossosat ja oasit leat girjejuvvon 394,6 miljon ruvnnuin 31.12.2006 muttus . 1 Oasussearvemálle sáhttá maiddái muhtumin leat velolaš čoavddus . 29 1 Oasushálddašemiid vuoitu muđui Davviriikkain lei 25,1 pst. . 1 Oasushálddašemiid vuoitu Norggas lei 8,6 proseantačuoggá unnit 2005:s go oasusinvesteremiid referánsaportefølje vuoitu , maid Álbmotoadjofoandda stivra lea mearridan váldoindeaksan Oslo Børsas . 1 Oasto čujuha gulaskuddančálus Norgga erenoamáš ovddasvástádussii iežas eamiálbmotjovkui , ja namuha ILO-konvenšuvnna 169 ja Vuođđolága §:a 110 A , vuođđun evttohit lasáhusa 3. §:ii mas leat sámi mánáid vuoigatvuođat . 1 Oastinšiehtadusaiguin ja máksobargguiguin almmolaš surggiin sáhttá buoridit olbmuid birasberoštumi priváhta suorggisge . 1 Oassálastit leat nuorat gaskal 16 ja 21 jagi , geat eai leat čađahan makkárge oahpu dahje leat barggu haga . 1 Oassálastit Sámediggeráđi lahttu Jarle Jonassen galgá rahpat konferánssa , ja doallat rahpansáhkavuoru . 1 Oassálastinrievt-ti sáhttá čađahit ráđđádallamiid bokte , ja geatnegasvuohta ráđđádallat dainna álgoálbmogiin mii lea namuhuvvon julggaštusas . 1 Oassálastin riikkaidgaskasaš barggus dan várás ahte ovddidit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid vuoruhuvvo ollu Norgga bealde . 1 Oassálastin festiválii lei čuoiganlinnjá čuoigiid guhkes čuoiganáigodaga buorre loahpaheapmi mas sii ohppe hui ollu . 1 Oassálastin dán konferánsii lea nuvttá . 1 Oassálastin diimmuin • njálmmálaš barggut • bargobihtáiguin bargat 1 Oassálastin almmolašrievttálaš hálddašeapmái , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 15 1 Oassálastin almmolaš bargojoavkkuide ee. 1 Oassálastin EU territoriála ovttasbarggus ( Interreg ) 1 Oassálastima ulbmil lea leamaš rádjeregiovnnaid ealáhusekonomalaš ja sosiála ovddideami eavttuid buorideapmi , áŋgiruššansurggiid bokte mat čatnasit sámi servodatovddideapmái , máhttui ja gelbbolašvuođaloktemii . 1 Oassálastiláhkaásahusas ( deltakerforskriften ) dorskiid várás jagis 2001 lea oppalaš gielddus vuovdit fatnasiid , main lea lohpi oassálastit jovkui I , olggos Finnmárkkus ja Davvi-Romssas . 1 Oassálastiid šláddjiivuohta ovddasta klusterkonseaptta , go sii eaktodáhtolaččat veahkehit guhtet guimmiideaset vai sáhttet fállat geasuheaddji bálvalusaid ja buktagiid ja vuovdalit valáštallansála ollisin . 1 Oassálastiid dieđut ruovttoluotta leat leamaš buorit . 1 Oassálasti kontuvrrat ledje NBČ Deatnu , NBČ Guovdageaidnu , NBČ Kárášjohka , NBČ Porsáŋgu ja NBČ Unjárga . 1 Oassálastet dálkkádatnjunuščoahkkimis Sámediggepresideanta oaččui viidáset duođaštusaid stáhtaráđis Erik Solheimas Birasgáhttendepartemeanttas dasa ahte Sámediggi lea bovdejuvvon searvat čoahkkimiidda ja Norgga delegašuvnnas dálkkádatnjunuščoahkkimii Københámmanis juovlamánu 2009 . 1 Oassin áŋgiruššamis ealáhuseallinovddidemiin fállojit maiddái Jk 2 Restaurántafágat , vejolašvuođain oažžut fágareivve koahkkafágas . 1 Oassin ráđđehusa ovdánahttinbarggus meahcceguovlluid ja davviguovlluid , de áigu Eanandoallo - ja biebmodepartemeanta nannet meahcce-eanandoalu ja árktalaš eanandoalu barggu . 1 Oassin riikkagottálaš IKT-rahčamušas oahpus nannejuvvo digitála oahppaneavvuid gárgedanbargu maiddái sámegillii . 1 Oassin politihkalaš gieđahallamis ovddasguvlui šaddá leat dialoga Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkagielddain mas čielggaduvvo vuođus vejolaš čovdosiidda . 1 Oassin ohcamiid áššemeannudeamis bivdit olggobeale konsuleanttaid árvvoštallat ohcamiid 1 Oassin ohcamiid áššemeannudeamis bivdit mii olggobeale konsuleanttaid árvvoštallat ohcamiid 1 Oassin oažžut jođáneappot lohkkot jienaid , de čuovvu ođđa válgaortnega maiddái ahte suohkaniin main leat unnit go 30 olbmo čálihuvvon jienastuslohkui lea lobálaš dušše ovdagihtii jienasteapmi . 1 Oassin oasseplánas fuolahusplánii 2015 – De-meansaplána 2015 – « Buorre beaivi » , de áigu Dearvvašvuođadirektoráhtta álggahit dutkan- ja ovdánahttinprošeavttaid iešguđet geava ­headdjijoavkkuide ja das leat oassin sii geain lea demeansa ja geain lea sámi duogáš . 1 Oassin oahpu riikkagottálaš IKT-rahčamušas nannejuvvo digitála oahppaneavvuid gárgedanbargu . 1 Oassin oahppaplánadahkosa sisafievrridanbarggus ráhkaduvvojedje plánat lasseohppui ja oaivadusat mat čatnasit O97:i Sámi . 1 Oassin museaođastusas álggahuvvui sámi museafierpmádat loahpageahčen 2007 . 1 Oassin min kulturmuitohálddašeamis leat mis dán jagáš gieddeáigodaga oktavuođas čuovvovaš virggit rahpasat : 1 Oassin mearrageahčus maid ferte dálkegeahčču buoriduvvot dainna lágiin ahte riikkaviidosaš dálkerádarráidu huksejuvvo johtileamos vuogi mielde . 1 Oassin gonagasreappá hálddašeamis ja bivdimis doalai Guolástusdepartemeanta čoahkkima 07.07.00 . 1 Oassin fylkkaplánaproseassas suohkanat leat guđege guovloráđis čađahan Romssa fylkka guvllolaš juogus , doaimmain ja guovddášstrategiijas árvvoštallama . 1 Oassin eamiálbmot- ja minoritehtahistorjjás lea sámi historjá máŋga jagi leamaš váldovuoruhuvvonsuorgin , ja UiT historjáfágas lea dasa lassin našuvnnalaš ovddasvástádus sámi historjádutkamii . 1 Oassin dán šiehtadussii ásahuvvui 2005:s doaibmadoarjjaortnet daid sámi duojáriid várás , geat ledje organiserejuvvon ovttaolbmofitnodahkan , ja geain lei gálvojohtu mii lei stuorát go 50 000 ru earret lassiárvodivada . - Min mihttomearri lea oažžut eanet ollesáiggeduojáriid ealáhussii . 1 Oassin dán gelbbolašvuođaloktemis lágiduvvojit oanehis kurssat oahpponeavvoráhkadeamis oassálastiide . 1 Oassin dán barggus ožžot vuoigatvuođalaččat ja báikkálašservodagat stuorát hálddahanovddasvástádusa luossabivddus , ja dan seammás gessojuvvo Sámediggi mielde luossahálddaheapmái dain sámi guovlluin gos luossabivdu dahká deaŧalaš ávnnaslaš vuđđosa . 1 Oassin dán barggus lea allaskuvla bargan dan badjelii ahte oažžut masteroahpu sámegielas . 1 Oassin dáiddašiehtadusas biddjojuvvojit ruđat sámi dáiddafondii . 1 Oassin davviguovlluid strategiija bargguin áigu ráđđehus nannet sámi institušuvnnaid gelbbolašvuođahuksema mii guoská eamiálbmot dutkandoaimmaide . 1 Oassin dan dábálaš doaimmas mii lea hábmet almmolaš visttiid ja lanjaid , de bargá Kunst i offentlige rom nammasaš searvi , KORO ( ovdalaš Čiŋahan ­foanda maid dakkár visttiiguin mat galget gaskkustit sámi kultuvrra , historjjá ja identitehta . 1 Oassin daid prošeavttaid čuovvuleapmin mat leat ožžon ruđaid , lea ráđđi ja hálddahus searvan ollu čoahkkimiidda ja konfereanssaide , erenoamážit fylkagieldalaš ja gieldalaš barggu ektui ahte integreret sámi kultuvrralaš perspektiivva dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusain . 1 Oassin barggus maid Sámediggi lea bivdán Sámi allaskuvlla bargat , mii lea ahte ráhkadit raportta mii galgá leat vuođđun máhtolašvuođavuođđudeaddji hálddašeapmái árbedieđus , de lea álggahuvvon ovttasbargu gaskal Sámi allaskuvlla , sámi museaid ja Norsk Institutt for kulturminneforskning ( NIKU ) . 1 Oassin barggus lea lávdegoddi maiddái ságaškuššan Deanu čázádaga ollu luossamáddagiid duođalaš dili birra . 1 Oassin barggus lea lávdegoddi maiddái ságastallan luossanáliid suorggahahtti dili birra Deanujogas . 1 Oassin barggus buoridit mánáid ja nuoraid bajásšaddan- ja eallineavttuid lea ráđđehus álggahan bajásšaddanbirrasa nannema gárgedanprográmma . 1 Oassin barggus ahte ovddidit Norgga biebmonašuvdnan , ásahit ráđi mas leat biebmoárvogollosa , dutkan- ja ovdánahttinbirrasiid ja dearvvašvuođa- ja geavaheaddjibeali áirasat . 1 Oassin Stuoradikki meannudeamis St. dieđ. 34 ( 2001-2002 ) Sámi alit oahpu ja dutkama kvalitehtaođastusa birra , addui universitehtii našuvnnalaš ovddasvástádus sámi- ja 39 Davviriikkalaš innovašuvdna , dutkan ja oahpahus dutkamiid instituhtas lea statistihkkaovddasvástádus universitehta- ja allaskuvla- ja instituhttasektoriin . 1 Oassin Romssa universitehta gaskkustandoaimmain lea maiddái guorahallat dárbbu ovddidit dákkár oahppofálaldagaid . 1 Oassin Máhttoloktema – Sámi Oahppoplánabuktosis leat mearriduvvon ođđa oahppoplánat eanaš fágaide vuođđoskuvllas , ja vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa čađamanni fágaide . 1 Oassin Divtasvuona-Vuodnabada gáhttenbarggus lea ráđđehus álggahan barggu hábmet čuovusčielggadanprográmma , mii earret eará galgá válddahit guovllu veahkadatgárgedeami ja ássanminstara . 1 Oassi álbmogis mii vástida ahte báikkálaš áviissat dahje NRK báikkálašsáddagat leat sin deháleamos diehtogáldut sámi áššiide , lea beliin unnon 2005 rájes . 1 Oassi álbmoga dievdduin badjel 16 jagi geat bivde 2009/10 suohkaniid mielde . 1 Oassi sámi sáttagottis Nagoya Congress guovddážis . 1 Oassi sosiálaveahki vuostáiváldin agi ektui 4.2.6 . Sosiálaveahkki ja oahppu 4.3 Čoahkkáigeassu , kommentárat ja ávžžuhus viidásit dutkamii 5 1 Oassi sisafárrejeddjiin SED-guovlluide geat fárrejit muhtin suohkanis davábealde Sáltoduoddara , lea 60 proseanta . 1 Oassi sis eai máhttán sámegiela , dahje sámegiella maid sii máhtte lei nu earalágán go Guovdageainnu suopman ahte lei váttis dan ipmirdit . 1 Oassi ravdaavádatásahusa bargiin leat virggis mearriduvvon áigái universitehtas dahje allaskuvllas ja/dahje sis lea dat bargu liigebargun universitehtas dahje allaskuvllas . 1 Oassi oktasašjohtalussii juohkásii ná : • Bussiide : 47 % • Fylkkageaidnofearggaide : 10 % • Johtilisfatnasiidda : 9 % 1 Oassi mii vástidii sámi áviissaid , lea fas nuppe vuoru leamaš dásset 6 % earet jagiin 2007 ja 2008 , go dalá jearahallamiid válljenváriid ii sáhte buohtastahttit eará jagiiguin . 1 Oassi mii válljii báikkálaš áviissaid ja sámi áviissaid interneahttafálaldagaid lei , go buohtastahttá , 1 % ja 2 % jagis 2009 . 1 Oassi mii dieđihii ahte lohke Min Áiggi dávjá ( guovtti geardde dahje dávjjibut vahkkus ) lei 62 % Guovdageainnus ja 38 % Kárášjogas . Vástideaddji logut Áššu áviisii leat 24 % ja 63 % . 1 Oassi mii dieđiha juogo Sámi Radio dahje muhtin dáid áviissaid neahttasiiddu iežaset deháleamos diehtogáldun lea maiddái lassáneame , ja 2009 lei 8 % . 1 Oassi lei veaháš stuorát Nordlánddas ja “ muđui riikas ” ( lulábealde Nordlándda ) , gos 60 % ja 53 % válljejedje nu . 1 Oassi geat raporterejedje ahte sii juhke eanet go guovtti gearddi vahkkus lei veaháš unnit sápmelaččain geain lei golbma buolvva sámegiella , buohtastahtton eará joavkkuiguin . 1 Oassi geat leat čađahan universitehta- ja allaskuvlla ja ásset čoahkkebáikkiin lea olles 10 proseantapoeaŋŋa vuollelis go olles álbmoga gaskamearri . 1 Oassi dán ovddasvástádusas lea biddjojuvvon Sámediggái mii galgá earret eará Sámi kulturfoandda bokte ovddidit sámi kultuvrra ja doaibmabijuid sámi mánáid ja nuoraid várás , ja váikkuhit sámi kulturdoaimmaid sámi álbmoga várás . 1 Oassi dáidagis lea mielde Ungdommens kulturmønstring 2009 . 1 Oassi doaimmain vulget dan prográmmafálaldagas maid Romssa fylkkasuohkan ráhkada ja gaskkusta . 1 Oassi dien barggus lea suoma-ruoŧa-Norgga ovttasbargu . 1 Oassi barggus lea maid ásahit ovttasbarggu áigeguovdilis dutkanprošeavttaiguin , sámi ásahusaiguin ja sámi báikkálaš servodagaiguin vai besset systemáhtalaččat kártet ja duođaštit árbedieđu . 1 Oassi barggus lea fuolahit ahte bálvalusat uskkádagas čuvvot W3C-rávvagiid , universiealla hábmema gáibádusa ( olámuddu ) ja eará kvalitehtagáibádusaid earret eará maid Norge.no bidjá , ja dasto lea sus ovddasvástádus kvalitehta dáfus sihkkarastit neahttabáikki sisdoalu ja ráhkadit kvalitehtadagaldumiid . 1 Oassi bargguin laktása siskkáldas doaimmaide , eará doaimmat fas , ovdamearkka dihte bargiidpolitihkka ja oktasaš juridihkkabálvalusat , fátmmastit olles suorggi ovddasvástádusa oppalaččat . 1 Oassi Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotrievttalaš árvvoštallamiin , konklušuvnnain ja čuovvolemiin leat váilevaččat ja muhtomin maid boastut . 1 Oassi Sámedikki váldohástalusain lea nannet ja ovdánahttit sámegiela ja sámi kultuvrra . 1 Oassi Narviikka suohkana váldoplánas čáhcelágideami várás oktan evttohuvvon gáržžidemiiguin . 1 Oassi III : Fágaide oahppoplánat , mat sisttissetdollet buohtalas seammadássásaš plánaid vuođđooahpahussii fágain ; biebmu ja dearvvašvuohta , musihk ­ka Risttalašvuohta-religiuvdna ja eallinoaidnu , luonddufága , servodatfága , historjá , geografiija ja religiuvdna ja etihkka . 1 Oassi II : Sámi oahpahusa prinsihpat ja rámmat . 1 Oassi I : Oppalaš oassi buot ohppiide Norggas , mii lea fievrreduvvon viidáseappot ovdalaš oahppoplánain . 1 Oassi Bill Finnmárkku breavas 06.09.1952:s Aviisačállosiin mun in leat ovttaoaivilis . 1 Oassečilgehus lea várra sámi servvodaga girjjatvuohta . 1 Oassečilgehus dáidda erohusaide lea ahte Gáivuonas leat ádden ahte giella lea rašši dego glássa . 1 Oassečielggadusas geahčaduvvojit dilit Mátta-Romssas ja Davvi-Nordlánddas fierpmádathuksen strategiijaiguin ja museadoaimma huksemiin dán guovllus . 1 Oasseáigevirgái juolluduvvo doarjja virggi sturrodaga mielde . 1 Oasseáigevirggi nammii rehkenastojuvvo doarjja virggi sturrodaga mielde 1 Oasseváldit leat sihke ealáhusaktevrrat ja eará berošteaddjit . 1 Oasseváldit leat Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 Oasseváldit fertejit ieža máksit gaskabeivviid , mátkki ja idjadeami . 1 Oasseváldit : sámediggepresideanta Aili Keskitalo ja ráđđeláhttu Jarle Jonassen 1 Oasseváldin girkolaš álgoálbmotbargui 1 Oasseváldiid searvvis leat earret eará Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja Engerdal gieldda ja Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža ovddasteaddjit . 1 Oasseulbmil lea « Veahkehit lasihit dietnasa bohcco lassibuktagiid ávkkástallamiin » . Dannego nissonat eanaš buvttadit bohccos lassibuktagiid earret eará duddjomiin , de váikkuha dakkár oasseulbmil boazodoallonissoniid čalmmusteapmái ja sin čálmmusteapmái árvoháhkama ovddideaddjin boazodoalus . 1 Oasseprográmmat Åarjelsaemien Dajve ja Sápmi leat boahtán johtui hui maŋŋit , muhto leat dál ovdáneamen positiivvalaččat . 1 Oasseprográmmas Åarjelsaemien Dajve leat čađahuvvon vástevaš diehtojuohkindoaibmabijut , muhto diekko leat áŋgiruššamat leamaš stuorát , danne go oasseprogámmain bođiimet johtui hui maŋŋit . 1 Oassemáksogolut Loanat earáide Ossosiid ja osiid oastin Ovddit jagiid rehkedoalu eanetgeavahusa gokčan Sajušteamit friddja investerenfoanddaide Sajušteamit čadnojuvvon foanddaide Sajušteamit máksinnávcca geavahanruhtan Finánsasirdimiid submi Loatnageavaheapmi Vuostáiváldojuvvon oassemávssut loanain Ossosiid ja osiid vuovdin Ruhtasirdimat doaibmarehketdoalus Háldenfoanddaid geavaheapmi Friddja investerenfoanddaid geavaheapmi Čadnojuvvon foanddaid geavaheapmi Máksinnávcca geavahanruđaid geavaheapmi Ruhtadeami submi Mávssekeahttá / geavatkeahttá 1 Oassemihttomearri . . . . . . . . . . . . . 1 Oassekapihttalis muitaluvvo válgaoassálastima birra obbalaččat ja biriid dásis . 1 Oasseguorahallan Romssa ja Davit Nordlándda museaid birra gieđahallojuvvui Sámedikkis njukčamánu 1. b. 2007:s ( ášši 06/07 ) . 1 Oassalastit allaskuvllaid gaskkasaš ovttasbarggus leat Norggabealde : Sámi allaskuvla Guovdageainnus , Finnmárkku allaskuvla Álttás . Suomabealde : Suoma sámiguovllu 1 Universiteahta Roavvenjárggas , Uleåborg universiteahta ja Suoma sámiguovllu eanadatallaskuvla , sámiguovllu univer 1 1 Oassalastit allaskuvllaid gaskkasaš ovttasbarggus leat Norggabealde : Sámi allaskuvla Guovdageainnus , Finnmárkku allaskuvla Álttás . 1 Oasit vuođđoskuvlaoahpahusas lea hirbmat sakka privatiserejuvvon . 1 Oasit suohkanis leat SED-guovllus . 1 Oasit peršuvdnasuodjaluspolitihkas , earret eará peršuvdnadiehtoláhkaásahus . 1 Oasit ollislaš doarjjaáigodagas leat várrejuvvon eadnái , ja oasit leat várrejuvvon áhččái , ja leat oasit maid sáhttibeahtti friddja juogadit gaskaneatte ( oktasaš áigodat ) go goappeš váhnemiin lea riekti váhnenruhtii . 1 Oasit mat čájehit ” oasáluš riikkalaš dásis ” fylkkaplánas leat danne ollislaččat váldon mielde Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009. 2.11 Áŋgiruššamat ja vuoruheamit áigodaga 2008-2009 Ulbmilsurggiid mearrádus guhkkiduvvon fylkkaplána 2008-2009 bidjá vuoññun daid prográmmavuoruhemiid mat dahkkojit Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 . 1 Oasit leat oalle alladat , beroškeahttá sohkabeliin , gielas , agis ja geografiijas . 1 Oasit konferánssa fáttáin ledje álgoálbmotvuoigatvuođat ja ON mánáidkonvenšuvdna . 1 Oasit geainnus leat leamaš huksejuvvomin 2009 golggotmánu rájes Johtolatdepartemeantta ruđaiguin , muhto lea ain guhki dassážiigo geaidnu adnojuvvo leat gárvvis . 1 Oasit dáin čoggon reanttuin ja foandda jahkásaš buvttadus geavahuvvo Sámedikki jahkásaš bušeahtas . 1 Oasit breavain ruoktot 1 Oasit boazodoallooahpus maid Svein Lund lea čohkken Sámás : Sara Ellen J. Eira 1 Oasi fylkkamánniámmáha doaimmain sáhttá rievtti mielde delegeret guovlludássái , fylkkamánni barggut fas sáhttet muddejuvvot dušše bearráigeahččodoaimmaide . 1 Oasi dáidagis leat Lujávrri mánát Ruoššas ráhkadan . 1 Oasi dain – nugo ovdagáttuid eará álbmotčearddaide ja ovdagáttuid sidjiide geat válljejit eallit veaháš earáládje – berret mii guođđit , eat ge šat fievrrididt viidásit min mánáide . 1 Oasehasat oidnet dárbbu čavgadet áŋgiruššamii unnimusat viđa jagi áigodaga rájes ja várra gitta logi jagi áigodahkii . 1 Oasa gullet riikkaviidosaš organisašuvnnaid ovttastumit nášuvnnalaš juhkosiiguin Norggas , Ruotas , Suomas ja vejolaččat Ruoššas . 1 Oasa eai gula dušše gielda- ja fylkarájáid geassima kriteriat ja stáhta , fylkagielddaid ja gielddaid gaskasaš doaibmajuohkáseapmi . 1 Oas čuoččuha son earret eará ahte : • • • 1 Oarjjevuonaprojeakta lea báikegárgedanprojeakta Mosskes . 1 Oarjjevuodnaprošeavtta joatkka . 1 Oarjilsámit ja julevsámit leat unnitlogut olles sámi servodagas . 1 Oarjilsámi mediaguovddáš Kultuvra – filbma , teáhter , girjjálašvuohta , girjerádju Doaibmabidju 64 . 1 Oarjilsámi giellabeassi Nordlándda fylkkamánni ja Sámeskuvlastivra Ruoŧas leat ovttas ráhkadan prošeaktaplána oarjilsámi giellaleairraid várás . 1 Oarjilsámegielas lei oahpahus Hedmárkkus ( 2 oahppi ) , Lulli-Trøndelágas ( 2 oahppi ) ja DavviTrøndelágas ( 8 oahppi ) . 1 Oarjilsámegielalaš sálbmagirjji ledje ráhkadeamen jagi 2008 . 1 Oarjilsámegiela dáfus áššedovdi lávdegoddi dadjá ahte dát giella lea erenoamáš hearkkes dilis ja ahte dan giela várás lea dárbu álggahit ájitkeahttá doaibmabijuid amas giella duššat Norggas . 1 Oarjilsámegiela dáfus , de ohppiid lohku lea njiedjan 123 oahppis jagi 2005-2006 gitta 105 oahppái jagi 2008-2009 . 1 Oarjevuonas Divttasvuona suohkanis Nordlánddas lea Nordkraft Vind AS prošekteremin bieggamillorusttega mas leat gaskal 32–35 bieggamillu . 1 Oarjemáilmmi biomedisiidna vuođđuduvvá prinsihpaide ahte dávddat leat oppalaččat . 1 Oarjemáilmmi biomedisiidna juohká olbmo maiddái goruda ja heakka dáfus . 1 Oarjelsámit leat máŋgga oktavuođas vuodján áššiid duopmostuoluid ovdii guohtuneatnamiid vieruiduvvan geavaheami dihtii . 1 Oarjelsámit leat manahan stuorra guohtunguovlluid maŋŋil 2. máilmmisoađi čázádatásahallamiid geažil . 1 Oarjelsámi álbmot orru bieđgguid dan guovllus masa gullá Nidarosa bismágoddi ja oasit Lulli-Hålogalándda ja Hámara bismágottit . 1 Oarjelsámi teáhter lea prošeaktateáhter , muhto lea 2006 rájes ožžon bistevaš doaibmadoarjaga Sámedikkis . 1 Oarjelsámi teáhter lea hui dehálaš oassi oarjelsámi dáiddaeallimis lea hui dehálaš kulturgaskkusteaddji . 1 Oarjelsámi prográmma Interreg Åarjelsaemien davje lea oassi Norgga-Ruoŧa Interreg deavdda- dahje oasseprográmmas ja Interreg Sápmi lea Interreg Davvikalohta oasseprográmma . 1 Oarjelsámi kultuvra lea leamaš oassin Sverresborg Trøndelága álbmotmusea doaimmas 1930-logu rájes . 1 Oarjelsámi joavkkut ásset bieđgguid stuorra geográfalaš guovlluin ( vrd. kap. 6 ) . 1 Oarjelsámi hállan- ja čállingiella lea hui earalágan go eará sámi suopmanat . 1 Oarjelsámi guovlu vakŋu davvin Sáltoduoddara rájes gitta máttás Engerdal gildii Hedmárkui . 1 Oarjelsámi guovllus leat guokte sámi kulturinstitušuvnna – Saemien Sijte Snoases ja Sijti Jarnge Aarbortes . 1 Oarjelsámi guovllus leat bealit soahpan ovttas bargat areálahálddašanáššiiguin areálaplánaforuma bokte . 1 Oarjelsámi guovllus , Davvi-Ránus maid álggahuvvui geahččaleapmi oskkuoahpahusas . 1 Oarjelsámegiella lea áitojuvvon ja girjerádjofálaldat dán giellajovkui lea danne erenoamáš deaŧalaš . 1 Oarjelsámegiella ja julevsámegiella leat seamma áitojuvvon dilis . 1 Oarjelsámegiela Suomas sáhttá válljet : 1 . 1 Oarjel- ja julevsámegiela ovdáneapmái livččii stuorra veahkkin beassat mielde sámegiela hálddašanguvlui . 1 Oarje-Finnmárkkus šattai interneren Vuotnabađa skuvlaleirii ja ođđasithuksen lossadin . 1 Oarje-Finnmárkkus oaidnit fas njieddji ovdáneami boazobuhtadusain jahkeáigodagas 2009/2010 , danne go leat unnibut dieđihuvvon ja duođaštuvvon massimat . 1 Oarje-Finnmárkkus mielddisbuktá dát ahte dálá orohatjuohkin geasseorohagaid dáfus bisuhuvvo ja ahte nu gohčoduvvon oktasašguohtumat leat juhkkojuvvon ođđa orohahkan . 1 Oarje-Finnmárkkus ledje ohcamušain massimat 27090 ealli ovddas . 1 Oarje-Finnmárkku miššunguovllus ledje golbma skuvlameaštára sámiid várás , « okta Fálesnuoris , okta Ristamuornjárggas , ja okta Álttá duottarsámiid várás » [ 2 ] . 1 Oarje-Finnmárkku , Tromssa , Norlándda ja Davvi-Trøndelága guovllustivrraid jahkedieđáhusat ( váilot : Nuorta-Finnmárkku ja Mátta-Trøndelága ) 1 Oarje-Eurohpaoahpu vuođđofága 1 Oarddu luonddumeahci ráfáiduhttin Báhcavuona gielddas Finnmárkku fylkkas . 1 Oappáidan ja vielljan in atnán mánnán , sii ledje oappát ja viellja . 1 Oappáguovttos leigga maiddái čeahpit , muhto viellja dat muitalii munnje mii olgun dáhpáhuvai . 1 Oappneavvut buvttadeamis , 46 tihttelta ( heivehuvvon Máhttoloktemii ) - nuvttá 1 Oappahus læ frid ' dja ja vejulaš šad ' dá læt åccat stipende jåttimii ja årromii dan skuvlas . 1 Oapmegirjegávppiin Oslos ja Troandimis fidnejin girjelisttuid . 1 Oapmedoallu dahje šibitdoallu lei heiveheapmi sámi guovlluin gitta 1700-logu rádjai . 1 Oanehitčállojuvvon almmolaš diehtojuohkinneavvut dárogillii sámi dilálašvuođaid birra eai báljo leat oažžumis . 1 Oanehisáigái : Sámediggi berre dakkavide guorahallat bivdoneaworáddjejumiid árbevirolaš mearraluossabivddus daiguin birasgáhtteneiseválddiiguin geain lea ovddasvástádus . 1 Oanehisáiggigáibádusat Dáhkádusmávssuid erohusat Obligašuvnnat Ruđat kássas ja báŋkkus Johtoárvvuid submi 1 Oanehisáiggi jávkan lei 2006 1,6 % ja 1,7 % 2005 , mii lea 5,8 % njiedjan . 1 Oanehis čielggadusas maid Jebens ja Kalstad leaba dahkan ( 1992 ) Gieldadepartementii , čuoččuhuwo ahte dat duodalaččat leat guovllut odne Norggas mat gullet 1-málle kategoriijai . 1 Oanehis áigodagas lassedoaibmabijuid čađahedje : 1 Oanehis áigi Guovdageainnu álbmotskuvllas 1 Oanehis áiggis sii šadde unnitlohkun iežaset guovlluin , main ovdal ledje eanetlogus , earret eará dan nationála politihkalaš mearkkašumi geažil mii rádjeguovlluin lei . Nuortalaččaid kultuvra lea garra oktiisuddadanpolitihka ja vealaheami geažil jávkamin . 1 Oanehis áiggi maŋŋil lea goitge sámi namma dohkkehuvvon almmolaččat . 1 Oanehis áiggi maŋŋel go skuvla lei álggahuvvon čálii Guovdageainnu várjalanráđđi reivve Oarje-Finnmárkku politimeasttirii . 1 Oanehis semiára duoji birra 1 Oanehis historjá Stuorradiggi mearridii 1978:s dulvadit Álttá-Guovd ­ageainnueanu ja hukset elfápmorusttega . 1 Oanehaččat sámi guovlluid ealáhuseallima ovdáneami birra : 1 Oanehaččat mii sáhttit dadjat ahte ILO-soahpamuša 169 ulbmil lea ahte álgoálbmogat galget sáhttit seailluhit kultuvrraset albma láhkai , dainna lágiin ahte juohke dihto álbmogis lea alddis vejolašvuohta hovdet ruđalaš , sosiála ja kultuvrralaš dili ováneami . 1 Oanehažžat man láhkai áššemeannudeapmi lea sámi báikenamain 1 Oanehaččat daddjon de dat doaimmai nu ahte čađat ledje guokte oahpaheaddji klássalanjain buot diimmuin . Nubbi aivve sámástii ja nubbi ges dušše dárostii . 1 Oanehaš preassadieđás 1 Oamijuogadasgráda sorjá makkár lágán bijut leat , muhto váldonjuolggadus ohcamis ruhtademiid prošeavttaide ja bijuide ovddidanprográmmaruñain leat uhčimusat 50 % oamijuogadas . 1 Oamasteami ja dološ áigásaš oamasteami vuođul sáhttet ovttaskas olbmot dahje olmmošjoavkkut oažžut árvvoštallojuvvot iežaset geavaheami ja nu sii sáhttet oažžut oamastanvuoigatvuođa dahje geavahanvuoigatvuođa guvlui . 1 Oamastanráđastallan galgá leat máŋggalágan láhkanannejuvvon gáržžidemiid duohken , sin ektui guđiin leat geavahanvuoigatvuođat Hålogalánddalmennega eatnamiin . 1 Oallugiin oppalašfágaohppiin geat válljejedje boazodoalu dalle , lei alddiineaset boazodoalloduogáš . 1 Oallugiin lei beare heittot vuođđu dárogielas , ahte sáhtte oažžut dievas ávkki skuvllas mas lei dušše dárogiella oahpahusgiellan . 1 Oallugiid mielas orru eanet jávkadeapmi boraspiriin áidna beaktilis čoavddus . 1 Oallugat vásihit ahte boraspirehálddašeapmi váldá beali boraspirepolitihkas mii oaidu boraspirenáliid . 1 Oallugat vuosttaldit dán . 1 Oallugat sis geat fárrejit eret , fárrejit aitto dán guovtti suohkanii . Ja joksege oallugat sis geat fárrejit SED-guovlluide bohte dáin suohkaniin . 1 Oallugat mis dovde su ovdalaččas , ja son leige maid johtán birra ja válljen ohppiid ja bivdán min ohcat skuvlii . 1 Oallugat maiddai barget nannemis sámegiela geavaheami . 1 Oallugat internáhttajođiheddjiin doaimmahedje maiddái eanandoalu oktan šibitdoaluin sihke internáhta várás ja iežaset dállodollui . 1 Oallugat geat fárrejit , fárrejit oanehažžii . 1 Oallugat eai sáhte eai ge oba háliit ge gohčoduvvot dušše sápmelažžan dahje dušše dáččan . 1 Oallugat dovdet iežaset akto ja sis leat iešguđetlágán váttisvuođat , ja mii guđet barggaimet internáhtas fertiimet guldalit sin ja geahččalit nevvodit sin . 1 Oallu ~at let ásaiduvván lulli-Nor ~ii . muhto atnet iezaset qullevazzan sámi servodahkii . 1 Oalle stuora oassi davviguovlodutkama juolludemiin kanálejuvvo Norgga dutkanráđi bokte . 1 Oalle olu leat mielkebuvttadan- ja biergobuvttadandoalut sámi guovlluin atnán buorre ávkki vásedin boaittobealdoarjagiin mielkkis ja bierggus ( NILF notáhta nr. 2001–8 ) . 1 Oalle ollu bearrašat johte Porsáŋggu oarjjabeallái , ja Máhkarávjui ja oarjegáissáide . Sis lei muđui geasset unnán oktavuohta . 1 Oalle oanehis áiggis vásiheimmet ahte sii fargga ledje seamma čeahpit go gánddat muorraduojis . 1 Oalle oanehis áiggis lassánii oahpahusáigi áibbas moatti vahkku rájes 40 vahkkui jagis . 1 Oalle máŋgasat báhtaredje meahccái ja galbmojedje jámas . 1 Oalle imašlaš ortnet , muhto vissásit lea daningo stuorit mánát galget leat ruovttus veahkkin geasset . 1 Oalle hárve sámit leat vásihan vealaheami nu ahte eai leat ožžon barggu dahje loana , dahje nu ahte eai leat fidnen gálvvuid dahje bálvalusaid danne go leat sápmelaččat . 1 Oalle dávjá lea mus oktavuohta ovddeš internáhttaohppiiguin , ee. searvedoaimmaid bokte . 1 Oalgguhančállosis Fornorskningen i Finmarken ( Finnmárkku dáruiduhttin ) leat mii váldán guokte čállosa maid leaba čállán sámi oahpaheaddji Anders Larsen ja dáru oahpaheaddji Johannes Hidle . 1 Oalgguhan dihtii ealáhusovdánahttimii eana ­doalus ja dan oktavuođas , biddjojit máŋggalágan ekonomalaš gaskaoamit dan doibmii : 1 Oalgguhan dihtii doaibmi eanadoalu dán riikaoasis , ja dákko bokte sámi eanadoalu , lea groavvafuođđarvuođđuduvvon šibitbuvttadeamit kanaliserejuvvon Davvi-Norgii , ja heajos bealit dáid buvttademiin buhtaduvvojit máŋggalágan guovllusirrejuvvon gaskaomiid bokte . 1 Oalge- ja kvalitehtabuktagat sámi eanadoalus vuođđuduvvon sámi kultuvrii ja árbevieruide 1 Oaivámuš fágan lei goitge risttalašvuohta , ja vaikko eai ovdánan ge nu bures dain eará fágain , de ožžo goit hui vuđolaš mánnávuođaoahpu . 1 Oaivvádallan lea álo dárbbašlaš . 1 Oaivvildit ahte lea boastut dánlágan noađi vel bidjat sámi nuoraide go diehtit sis , nugo earáge nuorain , leat dien agis iežaset sierranas váttisvuođat . 1 Oaivvildin mun oahpašin eanet Hamaris , muhto olmmoš jeagadii dieđusge báhpa . 1 Oaivvildin ahte sii galge čuovvut suomagiela , mii lei standardiserejuvvon giella . 1 Oaivvildan dán oktavuođas lea vuogas ahte dii bargabehtet joavkun , ja ahte dii boahtibehtet sierranas guovlluin Sámis , ja ahte dii gullabehtet sierranas osiide sámi servodateallimis . 1 Oaivvilda go Sámedikki presideanta dan ahte lea áibbas ortnegis ahte geafes doaresbeali gielddat galget ain eambbo gillát dainna go GOD dohkkeha priváhtaskuvllaid stáhtadoarjagiin beroškeahttá das ahte goarida almmolaš oktasašskuvlla maid buohkat earát dárbbašit ? 1 Oaivvilda go Sámediggeráđđi ge ahte čoahkkinjođiheaddji válddástalai čoahkkimis ? 1 Oaivvilda go Sámediggeráđđi ahte sii leat čuovvulan ášši dohkálaš vugiin go dát oahpahusfálaldat dál lea heaittihuvvon ? 1 Oaivvilda go Sámediggeráđđi ahte lávdegoddi maid Sámediggi lea nammadan , galgá sáhttit čihkosis doallat iežas barggu dassážii go geargá bargguinis , almmá ahte oktage galgá sáhttit buktit árvalusaid lávdegottiide dahje oažžut referáhta dáin čoahkkimiin . 1 Oaivvilda go NSR:a dušše sámi álbmoga Norggas , vai maiddái sámiid Ruotas , Suomas ja Ruoššas ? 1 Oaivvi siste ledje oalle ođđa ártegis ja miellagiddevaš jurdagat . 1 Oaivilin lei ahte siiddut galge leat muhtun lágan ohcangáldun dassážii go eanet dynámalaš ja fidnomáhtolaš almmuhančoavddus lea sajis . 1 Oaivil dainna lei ahte sii galge oahppat sámi kultuvrra birra go ledje fárus sámegieldiimmuin . 1 Oaivenjuolggaduslaččat mearkkaša dat ahte ~ 33 ~ sii jorgalit sámegillii kanála norgga ođasbuktagiid ja lohket daid bulletinan studios . 1 Oaivadusgihppaga deasta lea dáhkidit ahte sámi beroštusat vuhtiiváldojuvvojit guovddášhálddahusa politihka hábmemis ja áššegieđahallamis . 1 Oaivadusgihpa galgá leat , seamma láhkai go earáge dákkár oaivadusgihppagat mat ráhkaduvvojit boaittobeali báikkiid váikkuhusčielggademiide ja dásseárvováikkuhusaide , veahkkeneavvun čielggadit váikkuhitgo dihto áššit sámi beroštusaid , ja addit fágalaš vuđđosa dákkár áššiid árvvoštallamii . 1 Oaivadeamis lea biddjon nu ahte bieggafámu regionála plánaid plánavuđđui gullá ahte galgá kártet daid guovlluid mat leat dehálaččat boazodollui . 1 Oainnát go soahti nogai , de besse buot oahppit vuolgit ruoktot . 1 Oainnán semináraprográmmas ahte ihttin galgá leat sáhkavuorru boazodoalu birra . 1 Oainnán dán beaivin buorre vejolašvuohtan oahppat eambbo vepselaččaid ja sin kultuvrra birra . 1 Oainnán ahte sihke sámi ja dáža nuoraid dál dárbbašit dan . 1 Oainnán ahte leat deaŧalaš oktasašoasit sámiid ja vepselaččaid gaskkas historjjá ja servodatdiliid hárrái , ja man láhkai olbmot vásihit gullevašvuođa , giela ja identitehta . 1 Oainnán ahte Richard Bergh čállá ahte dušše boares olbmot sámástedje . 1 Oainnut oktan fágalaš ákkastallamiiguin leat čielgasit gaskkustuvvon , maiddai daid čuoggáin main lea leamašan soabatmeahttunvuohta . 1 Oainnut maid mii ovdanbuktit vuosttaš čuoggás , eai hehtte min bealuštit ollásit " Sámelávdegotti " árvalusaid Sis-Finnmárkku eanandoallo- ja boazodoalloealáhusa ovdánahttit , nugo maiddái Finnmárkku Fylkkaráđi eanandoallo- ja boazodoallolávdegotti ovdal lea evttohan . 1 Oainnuid vuođul mat bohte ráđđádallamiin , lea departemeanta datte válljen deattuhit ahte siidaoassi , lassin dasa go lea bearašboazodoallu , maiddái sáhttá leat doallu man ovttaskas olmmoš doaimmaha siiddas . 1 Oainnat sis eai orron leamen rinddit seaŋgga birra dego mus ja máŋggas earás . 1 Oainnat , mii leat goit geainnuid ožžon dál ja mis lea dáppe skuvlasáhttu , mii vuojiha mánáid ; njeallje busse mat juohke beaivvi vuojihit mánáid . 1 Oaidnu sámiide , sámi kultuvrii ja sámi vuoigatvuođaide lea hirbmadit rievdan . 1 Oaidnit – oainnusindahkamis sámegiela almmolašvuođas : fátmmasta ulbmiliid ja doaibmabijuid vai sámegiella galgá boahtit eanet oidnosii almmolaš suorggis ea.ea. radio , TV , áviissaid ja interneahta bakte , sámi girjjálašvuođa sisaoastinortnega bakte , ja galbemis sámegillii . 1 Oaidnit viidásit ahte dat fágabirrasat leat lihkostuvvan oažžut ollu dutkanráđeruhtadeami . 1 Oaidnit maiddái Sámi allaskuvllas leamaš doaimmalaš rolla dutkiidbestemii , ja lea láhčán doavttergrádagelbbolašvuođa iežaset ásahusa bargiide . 1 Oaidnit dattetge ahte ollu guollevuostáiváldinrusttegat maid SOF ja eará almmolaš instánssat ruhtadit , eai dattetge leat rahpasat dehálaš guollebivdináigodagain . 1 Oaidnit ahte ášši ii leat čielggaduvvon , ja dan goit ferte dahkat . 1 Oaidnit ahte muhtun fágasurggiin ii leat dát nu buorre vaikko ovdal leat leamaš vuoruheamit . 1 Oahtariŋgga berošteaddjiidsearvvi jođiheaddji 1 Oahpástuvvankursa ođđa bargiide Fáddákursa bargiide / polihkkariidda Erenoamážit heivehuvvon kurssat / fáddábeaivvit eaŋkil doaimmaide 1 Oahpásnuvven bealjehemiid skuvllas ollugiidda geat ledje doppe eret . 1 Oahput organiserejuvvojit guovtti sierra vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppun vugiiguin , mat sihkkarastet progrešuvnna ollislaš profešuvdnaoahpus . 1 Oahput galget čuovvut oahpahuslága ja vuođđooahpahussii gustovaš oahppoplánaid . 1 Oahput galget čatnat oahpaheaddjeámmáha historjjálaš ja servodatlaš oktavuhtii . Oahput galget maiddái oahpahit kritihkalaččat reflekteret ja hukset profešuvdnaáddejumi . 1 Oahpus lei sihke teoriija ja geavat , ja oassálastit ohppe earret eará mo sii sáhttet oaččohit mánáid mielde biepmu ráhkadeapmái ja dárjjodeapmái . 1 Oahpuid lágideapmi , struktuvra ja eanas dajaldagat leat goappaš láhkaásahusevttohusain oalle ovttaláganat . 1 Oahpuid iešvuohta lea lagas ovttasdoaibman profešuvdnasurggiiguin ja dainna servodagain mas skuvla lea oassin . 1 Oahpu plánejit ja čađahit ovttasráđiid Klinihkalaš odontologiija instituhtta Romssa gávpogis ( IKO ) , Romssa universitehta ja TkNN . 1 Oahpu namma lea ” Mánná , biebmodoallu ja dearvvašvuohta ” ja dat attii oassálastiide 15 oahppočuoggá . 1 Oahpu ja relevánta bargohárjáneami lassin deattuhuvvojit virgáibidjamis buorre gelbbolašvuohta sámegielas , ovttasbargo- ja gulahallannávccat ja bálvalusdáhttu earenoamážit . 1 Oahppu – muhto makkár ? 1 Oahppu sámiide mas lea sámi giella ja kultuvra vuolggasadjin , lea eallinnávccalaš sámi servodagaid deaŧalaš ovdehussan . 1 Oahppu sisttisdoallá sihke dulkonetihka ja dulkonteknihka , servodatfága ja terminologiija . 1 Oahppu lea oasseággioahppu mii bistá guokte lohkanbaji ja mas leat vahkkočoahkkaneamit . 1 Oahppu lea addán muhtun oasi sámegielaoahpaheddjiide fágalaš ipmárdusa gažaldagas oahpahus minoritehtagiella nubbingiellan . 1 Oahppu ii leat dan maŋŋá čađahuvvon og uhccán oahppit dasa ohce . 2007 čavčča dollojuvvui jahkebeallásaš sámegiela diggedulkon- ja jorgalankursa Sámi allaskuvllas mas ledje sullii 10 oahppi . 1 Oahppu galgá leat allaskuvlla dahje universitehta dásis . 1 Oahppu galgá leat allaskuvla- dahje universitehtadásis . 1 Oahppu galgá gokčat vuođđoskuvlla oahpaheaddjegelbbolašvuođadárbbuid ja hukset buori vuođu ovddidit gelbbolašvuođa oahpaheaddjebarggus . 1 Oahppu addá 30 oahp-počuoggá . 1 Oahppu Vuođđosk Joatkkask Alit oahppu ( oanehis / guh 0,4 kes ) Ii almmuhan / ii makkárge 0,2 oahppu 1 Oahppu Sosialpedagogalaš gaskafága 1981:s Kriminologiija vuođđofága 1982:s Bargovásihus 1 Oahppu : Guolástanfágaskuvla Austevollas . 1 Oahppu : 2007 Master of Management , Diehtojuohkima ja diehtojuohkinjođiheami oassekursa 1999 Sosiálaekonomiija gaskafága 1998 Matematihka ja statistihka lohkanbadjeoahppu 1992 Sosiálaekonomiija vuođđofága 1990 Almmolaš politihkka ja hálddahus , gaskafága 1989 Almmolaš politihkka ja hálddahus , vuođđofága 1988 Examen Philosophicum 1988 Examen Artium . 1 Oahppu : 1993-1996 Historjjá váldofága , Oslo universitehta 1992-1993 Geografiija vuođđofága , London School of Economics 1989-1992 Stáhtadiehtaga ja historjjá vuođđofága , Oslo universitehta 1985-1988 Jessheima joatkkaskuvla 1 Oahppu 1999 Hálddahus-ja organisašuvdnadieđa , Bergena Universitehta 1995-1999 Cand.mag. ( ek . 1 Oahppu 1996-2000 Ex. phil ex. fac ja stáhtadiehtaga vuođđofága NTNU / Oslo universitehtas 1993-1995 Steinkjer joatkkaskuvla , dábálašfágat 1 Oahppu , lassioahppu ja joatkkaoahppu Doaimmahagain , mat lágidit dearvvašvuođabálvalusaid , maid dát láhka siskkilda , galget fuolahit ahte virgáduvvan dearvvašvuođabargiide lágiduvvo dakkár oahppu , lassioahppu ja joatkkaoahppu , mat leat gáibiduvvon vai juohkehaš sáhttá doaimmahit barggus bealuštahtti vugiin . 1 Oahppoásahusat galget lágidit vejolašvuođa váldit riikkaidgaskasaš lohkanbaji ja oahppat riikkaidgaskasaš perspektiivvaid vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin . 1 Oahppoásahusat galget lágidit integrerejuvvon vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid , main lea ollisvuohta ja oktiigullevašvuohta teoriija- ja praksisoahpuid gaskkas , fágaid ja fágadidáktihka gaskkas ja fágaid gaskkas . 1 Oahppoáigi lei golbma jagi , ja stipeandaortnet ásahuvvui vai dakkár ohccit , geain muđui ii livčče várri , besse álgit olgoriikabálvalussii . 1 Oahppovázziortnet dássi dáhkiduvvo ja ođđa oahppovázziid barguiváldimii movttiidahttojuvvo ovttasráđiid fylkka oahpahuskantuvrraiguin . 1 Oahppovázziortnet dássi dáhkiduvvo ja oñña oahppovázziid barguiváldimii movttiidahttojuvvo ovttasráñiid fylkka oahpahuskantuvrraiguin . 1 Oahppovuođudat galgá leat deaivvadanbáiki buohkaide geat barget skuvlagirjerájuin , muhto sáhttá maiddái doaibmat deaivvandanbáikin gaskal oahpaheddjiid ja skuvlagirjerádjobargiid . 1 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovlu Dábálašfágalaš oahpposuorgi SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Dievddut SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Nissonat SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Fidnofágalaš oahpposuorggit SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Dievddut SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Nissonat SED-guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara 1 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovlu Dábálašfágalaš oahpposuorgi SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Dievddut SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Nissonat SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Fidnofáglaš oahpposuorggit SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Dievddut SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara Nissonat SED-Guovlu Ii SED davábealde Sáltoduoddara 1 Oahpposuorgi , sohkabealli ja geográfalaš guovlu Dábálašfágalaš oahpposuorggit Dievddut SED-guovllus Nissonat SED-guovllus Fidnofágalaš oahpposuorggit Dievddut SED-guovllus Nissonat SED-guovllus 1 Oahpposuorggi válljen ii oro nieiddaid gaskkas mearkkašeame maidege . 1 Oahppoplánat vuođđoskuvlii 1 Oahppoplánat leat dohkkehuvvon ja gávdnamis IKOa neahttasiidduin . 1 Oahppoplánat leat davvisámegillii ja dárogillii , ja leat dál jorgaluvvome julevsámegillii ja lullisámegillii . 1 Oahppoplánat ja diibmojuohkin . . . 1 Oahppoplánat eai čujut organiserema , metodaid ja bargovugiid , dan galgá juohke oahppobáiki ieš mearridit . 1 Oahppoplánat addet ollislaš ja čađamanni oahpahusgearddi sámegielas olles vuođđooahpahussii , ja dat nanne sámegiela . 1 Oahppoplánat O 97 ja O97Sámi leat láhkaásahusmearriduvvon ja addet dakko bokte geatnegahtti vuođu iešguđet guovlluid oahpahussii . 1 Oahppoplánat . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Oahppoplánas čuožžu ahte oahppit galget máhttit bidjat ja juoigat luđiid . 1 Oahppoplánariiddu áigge orui Gáivuonas . 1 Oahppoplánaid láidestusat Láidestusat galget hábmejuvvot nu ahte dat buktet oidnosii mo lea vejolaš čađahit bures heivehuvvon 1 Oahppoplánaid láidestusat Doaibmabidju 6 . 1 Oahppoplánaid gaskkas erohus lea dadjat juo dušše olgguldas čikŋan , dadjá Oslo universitehta pedagogihkkaprofessora Anton Hoëm . 1 Oahppoplánaevttohusat sáddejuvvojit gulaskuddamii ovdal 2010 cuoŋománu loahpa . 1 Oahppoplánabuktosis leat : 1 Oahppoplánabargu álggahuvvo álgojagis 2009 . 1 Oahppoplánabargu 1 Oahppoplánabarggus muitaluvvo maiddái eará Sámi skuvlahistorjágirjjiin 1. Sámi skuvlahistorjjá 4. girjjis ledje ollu historjjálaš dokumeanttat sámiid oahpahusa ja erenoamážit giellapolitihka birra áigodagas sullii 1750–1935 . 1 Oahppoplána – sámegiela čiekŋudeapmi 1 Oahppoplána sámegielas nubbegiellan – sámegiella 3 Dásit 1- 7 1 Oahppoplána sámegielas nubbegiellan – sámegiella 2 Dásit 1-10 1 Oahppoplána láhčá dili stuorát válljenmunnái go ovdal . 1 Oahppoplána lea buktán máŋga váttisvuođa Deanu-skuvllaide . 1 Oahppoplána historjjás , joatkka . 1 Oahppoplána galgá leat oassin Máhttolokten - Sámi oahppoplánabuktosis . 1 Oahppoplána dárogielas ( riikkalaš ) Oahppiin lea vuoigatvuohta beassat oahpahusas ja árvvoštallamis dárogielas oalgegiellan 1 Oahppoplána dárogielas ( riikkalaš ) 1 Oahppoplána ( sámegiella ) 1 Oahppoplakáhtta lea oassi prinsihpain ja čoahkkáigeassá skuvlla ja oahppobáikki vuođđogeatnegasvuođaid . 1 Oahpponeavvut sámi skuvllaide eai maŋŋon 1 Oahpponeavvut mánáidgárddiide Fágalaš gelbbolašvuođalokten Stipeanddat alitohppui Doarjja sámi mánáidgárddiide 1 Oahpponeavvut ja čáppagirjjálašvuođa buvttaduvvon čakčii 2008:is mánáidgárdiide ja vuođđoskuvlii , 245 tihttela ( heivevuvvon L97S , Máhttoloktemii ja čáppagirjjálašvuohta ) - nuvttá 1 Oahpponeavvut ja fágagirjjálašvuohta mii gokčá rámmaplána čuovvovaš fágasurggiid : 1 Oahpponeavvut dieđihuvvon , individuála dárbbuid vuođul 1 Oahpponeavvut daidda geain leat oaidnin- , gullan- , matematihkka- ja lohkan / čállinváttisvuođat 1 Oahpponeavvut buvttaduvvon 2008 čavčča rájes , 16 tihtela ( heivehuvvon Máhttoloktemii ) - nuvttá 1 Oahpponeavvun geavaheimmet ee. Berit Johnskarenga girjjiid Boađe mu mielde ja Sárá ja su ustibat . 1 Oahpponeavvuin mat leat davvisámegillii , berre čuovvut " Čállinrávagirjji " rávvagiid , www.oahpponeahtta.no 1 Oahpponeavvuin ja bargobihtáin lea čoavdda , ja oahppit sáhttet de ieža geahččat leat go bargan riekta . 1 Oahpponeavvuid ovddideapmi 12 039 000 12 990 000 1 Oahpponeavvuid kvalitehtasihkkarastin 1 Oahpponeavvuid jorgaleapmi ferte dohkkehuvvo eambbo , olahan dihte duohta guovttegielalašvuođa . 1 Oahpponeavvuid ja Sámedikki oahpahussuorggi rolla dáfus , geahča doaibmabidjooasi . 1 Oahpponeavvuid galgá sáhttit čatnat oahpponeavvodiehtovuđđui GREP , Máhttolokten sámegiella . 1 Oahpponeavvuid dohkkehanortnet loahpahuvvui borgemánu 1. b. rájes , ja dát mielddisbuktá ahte Sámediggi ii šat dohkket oahpponeavvuid mat leat álggahuvvon maŋŋel dán beaivvi . 1 Oahpponeavvu galgá maid sáhttit almmuhit ollesteakstagirjin DAISY-formáhtain 1 Oahpponeavvu galgá leat fidnemis márkanis unnimusat 5 jagi . 1 Oahpponeavvočájáhusas leat Davvi Girji , Iđut og Čálliid Lágádus . 1 Oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plána 1 Oahpponeavvoráhkadeami evaluerema čuovvoleapmin lea Sámediggi mearridan strategalaš plána oahpponeavvoráhkadeami várás áigodahkii 2009–2012 . 1 Oahpponeavvoráhkadeami boađus 2009 1 Oahpponeavvoprošeavttat maidda juolluduvvo doarjja , galget merkejuvvot gustovaš standárddaid vuođul . 1 Oahpponeavvoprošeavttaid ruđat almmuhuvvojedje golggotmánus 2000 , ja dan oktavuođas dollojuvvui diehtojuohkinčoahkkin lágádusaide ja eará oahpponeavvobuvttadeddjiide . 1 Oahpponeavvopedagogihka oahppofálaldaga berre lágidit gáiddusoahpahusfálaldahkan julev- ja lullisámi guovlluide vai oahpponeavvobuvttadeapmi lassána ja eanegat álget ovddidit oahpponeavvuid . 1 Oahpponeavvoguovddáš ásahuvvui oahpahusráđi vuollásaš ossodahkan . 1 Oahpponeavvoguovddáš luoiká oahpponeavvuid skuvllaide ja mánáidgárddiide miehtá riikka . 1 Oahpponeavvoguovddáš 1 Oahpponeavvodilli sámi mánáidgárddiin ja skuvllain lea dohkkemeahttun , erenoamážit mánáidgárddiid rámmaplána ektui ja Máhttoloktema - sámegiela ektui . 1 Oahppomátkki maŋideapmi sáivaguolásteami birra Suomas 1 Oahppomátki skuvlaloahpas lei de jo measta ruhtaduvvon , ja oahppit jierásmuvve fas rahčat . 1 Oahppoloatnaosiid sihkkun Jagi 2009 álggahuvvui ortnet studeanttaid várás guđet čađahit dihto oahpaheaddjioahpuid , ee. masterprográmma oahpaheaddjioahpus mas lea giella dahje reálafága , nu ahte sin oahppoloanas sihkkojuvvojit oasit . 1 Oahppoloana sihkkun , gitta 10 proseantta álgo loatnasummás , gitta 25 000 kr jagis Ii leat lassiárvodivat priváhta viesuid elrávnnjis 1 Oahppoloana oanidus 1 Oahppokataloga ja guovddáš gihppagat joatkkaskuvllaid várás galget leat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Oahppoinstitušuvnnaid prográmmaplánat , mat gustojit dáidda oahpuide , galget čuovvut našunála njuolggadusaid . 1 Oahppogirjjit ja oahpaheaddjit geain lea oahpahusgelbbolašvuohta gielas váilot . 1 Oahppogirjjiid birra : Mii oaivvildat ahte duppalteavsttat oahppogirjjiid berre geavahit jos biire biirrečoahkkimis mearrida dan . 1 Oahppofálaldat « Mánáidsuodjalus unnitálbmotperspektiivvas » álggahuvvui 2008 čavčča . 1 Oahppofálaldat lullisámi ohppiide lea ovddimustá sámeskuvllain árborddis , Snoasas , Brekkenis ja vel Elgå bajásšaddanguovddážis . 1 Oahppofálaldat addá seamma dohkálašvuođa go norgalaš oahpaheaddjeoahppuge . 1 Oahppofálaldat addojuvvo čoagganemiid bokte ja dahká 30 lohkančuoggá . 1 Oahppofálaldagas lea vuođđu sámi kultuvrras , earret eará nu ahte oahpahus dáhpáhuvvá sámegillii . 1 Oahppofálaldaga , maid ohcci fidnii , ferte dattetge árvvoštallat , vrd. Stuorradikki ja šállobuhtaduslávdegotti dábi , daláš dáruiduhttinpolitihka dábálaš ulbmiliid ektui ja daid praktihkalaš-pedagogihkalaš váikkuhusaid ektui mat bohcidedje dan politihkas . 1 Oahppofalaldat gavpe- ja kanturoahpus viiddiduvvo maiddái jk II ' iin . 1 Oahppoeriid ásaheami dáfus sámi studeanttaide allaskuvllain ja universitehtain , de ávžžuhit garrasit prioriteret maiddái sápmelaččaid geat eai hála sámegiela studeanttaid sisaváldimis ja eriid juogadeamis , vai siige besset lohkat sápmelaš ohcciid earis . 1 Oahppodássi ja ássanbáiki 150 Čoahkkáigeassu 150 6.1 Álggahus 151 6.2 Oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 151 6.2.1 Dáláš oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 ja geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa 152 6.2.2 Dáláš oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 ja geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 153 6.2.3 Dáláš oahppodássi SED-guovllu ohppiin geat álge vuođđokursii 1994 rájes 1996 rádjái 155 6.3 Jagi 2009 ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996. 156 ~7~ 1 Oahppodássi ja geografiija Vuođđoskuvladássi SED-guovlu Joatkkaskuvladássi SED-guovlu Universitehta- ja allaskuvladássi SED-guovlu 1 Oahppoduovdda lea prinsihpalaččat deaŧalaččamus duovdda man badjel Sámediggái lea biddjojuvvon váldi . 1 Oahppodoarjja addojuvvo lága mielde oahppodoarjaga birra ohppiide ja studeanttaide . 1 Oahppodoarjja 1 Oahppodoarjagis ii leat vearru . Mot ozat oahppodoarjaga ? 1 Oahppodoarjaga ozat blankeahtain » Nuppástusdoarjaga ohcan , doarjja mánáidgehččui , oahppodoarjagii ja ovttaskas eatni / áhči fárrenolggosgoluide . Dáid gávnnat Skovit ja mildosat oasis olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Oahppodoarjaga oaččut dušše dan áigodahkii go dus lea riekti nuppástusdoarjagii . 1 Oahppodirektoráhtta lea dieđihan ahte lea šaddagoahtán stuorát beroštupmi lullisámegillii , ja ohppiid lohku geat lohket lullisámegiela joatkka ­skuvllas lassána . 1 Oahppodirektoráhta logut eai fátmmas ohppiid geat leat válljen sámegiela amasgiellan joatkkaskuvllas . 1 Oahppobájit leat sajuštuvvon guđa váldoskuvlii , main fas lea ovddasvástádus fálaldagas iežaset regiuvnnain . 1 Oahppobádji lea oahpu váldi ráveolbmuide sihke fysalaš deaivvadansadji ja oahpahusmálle . 1 Oahppobádji addá vejolašvuođa fállat rávesolbmuide dakkár oahpahusa joatkkaskuvlla dásis mas lea lávdaduvvon málle joatkevaš sisaváldimiin ja oktagaslaš heivehallamiin . 1 Oahppo- , giella- ja kulturossodagas lea ovddasvástádus buot politihkkaovddideamis ja hálddašeamis oahpahus , giella ja kultuvrra surggiin . 1 Oahppo ja dutkandepartemeanta ( dál Máhttodepartemeanta ) ja Kultur- ja girkodepartemeanta mearridii 2004:s mandáhta mii galgá čielggadit ollislaš girjerájussuorggi . 1 Oahppit čuvvot iežaset riikka oahppoplánaid ja lea hálddahuslaččat čadnon iežaset riikka skuvlii . 1 Oahppit čuvvot Norgga oahppoplánaid , muhto sis lea buot oahpahus eaŋgalasgillii . Sii orrot verddebearrašiid luhtte Cambridge:s . 1 Oahppit čuovgájit albma láhkai iežaset fiskes t-báiddiiguin ! 1 Oahppit Čeavetjávrri skuvllas leat oahppan ja nannen máhtu eŋgelasgielas ja Njávdán skuvlla oahppit ges suomagielas . Oahppit gulahallet gaskkohagaid e-boastta bakte . 1 Oahppit Čeavetjávrri skuvllas leat oahppan ja nannen máhtu eŋgelasgielas ja Njávdán skuvlla oahppit ges suomagielas . 1 Oahppit árvvoštallojit árvosániid haga miehtá vuođđoskuvlla áigodaga . 1 Oahppit vástidedje nugo duohta leige : " Bealgi " , muhto Sissel jáhkii son lei oahppan suorbmasáni , ja beivviid ja vahkkoviissaid sii lohke belggiid ja dadje : " Mus leat logi bealggi " . Maid son mánát smihtte ? 1 Oahppit vuođđoskuvllas geain lea davvi- , julev- dahje lullisámegiella 1. giellan dahje nubbingiella 2 dahje 3 , skuvlajagi 2006/07 ja 2010/2011 sohkabeliid ektui Bártnit N % 1 Oahppit vuođđoskuvllas geain lea davvi- , julev- dahje lullisámegiella 1. giellan dahje nubbingiella 2 dahje 3 , skuvlajagi 2006/07 ja 2010/2011 sohkabeliid ektui 126 Sámegiela válljen 1. dahje 2. giellan ohppiin riikka joatkkaskuvllain , juhkkon sohkabeali ektui 127 Oahppit geat álge vuođđokursii vuohččan 2003:s SED-guovllus , ja mo lea dássi joatkkaskuvla oahpus 5 jagi maŋŋil . 1 Oahppit sáhttet válljet guovtti molssaeavttu gaskkas , sámegiella 2 dahje sámegiella 3 mihttomearijoksama 10. jahkeceahkis , Jo 3 studerenráhkanahtti oahppoprográmmain ja Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmain . 1 Oahppit ožžot fálaldaga oahpahallat sámegiela eatnigiellan , muhto eai leat ráhkaduvvon sierra oahppoplánat sámi ohppiid várás . 1 Oahppit ožžot bálkká fidnohárjehallin barggu ovddas golbma jagi . 1 Oahppit ožžo earret eará vejolašvuođa oassálastit árjjalaččat ruošša nieiddaidluohká lášmmohallandiibmui , mii lei hui miela mielde . 1 Oahppit ovttastalle bráhka eará bargiiguin , ja serve maiddái eará doaluide maid Ráfiustibiid veahkkebálvalus lágidii ovttas Fálesnuori olbmuiguin . 1 Oahppit orro guhtet guimmiideaset luhtte vahkku , ja sii čuvvo oahpahusa skuvllas . 1 Oahppit ohppe ahte velá cuoppuge - man unni de leaččai - galggai beassat eallit ja ovdánit iežas rivttes birrasis . 1 Oahppit oassálastet earret eará gárddiid dahkamis ( mihtidit , gávppašit ja ceggejit ) , sii ráhkadit leaŋggaid ja eará ávdnasiid bohccui . Sii bibmet ja dápmet ja vudjet maid reagain . 1 Oahppit oahpahedje midjiide dola cahkkehit meahcis sihke geasset ja dálvet . 1 Oahppit muitaledje dan ruovttus , ja dalle gal muhtin eadni bealkkehii garrasit oahpaheaddji , ja celkkii ahte dakkáraččaid ii galgga oahpaheaddji jearrat . 1 Oahppit luoikkahedje áŋgirit , besse njealji girjji váldit báikái vahkkosaččat . 1 Oahppit lohke jitnosit čálabáikkiid maid ledje bajil oahppan . 1 Oahppit liikojit ieža muitalit ja eallit muitalusaide . 1 Oahppit ledje ráhkadan earret eará málagovaid , láse / mosaihkka- dáidagiid ja muorra / rišša- dáidagiid . 1 Oahppit ledje ovttas singuin geat ledje seamma ahkásaččat . 1 Oahppit ledje mielde guovtti oktagaslaš gilvvohallamis ja ovtta sáttačuoigamis . 1 Oahppit ledje eatnašat nugo muđuige eará báikkiin . 1 Oahppit leat plánen , leamaš olgun juohkimin dieđuid , ožžon oktavuođaid , čohkken resurssaid ja dahkan šiehtadusaid . 1 Oahppit leat leamaš sierra ruovttuskuvllas ja leat ožžon lullisámegiel oahpahusa gáiddusoahppun muhtun sámi skuvl ­las omd. Gaska- Norgga sámiskuvllas árbordis . 1 Oahppit ja oahpaheaddjit skuvlabráhka olggobealde 1 Oahppit hupme ollu Hitlera ja nazismma birra , go dat daguhedje bákku ja jápmima . 1 Oahppit guđet ožžot oahpahusa sámegielas vierisgiela oahppoplána mielde , besset oahpahusas ja árvvoštallamis dárogielas oalgegiellan . 1 Oahppit gulahallet gaskkohagaid e-boastta bakte . 1 Oahppit giddejuvvon skáhppii 1 Oahppit geat čađahit visot 10 dási , sáhttet olahit čálalaš ja njálmmálaš sámegielgelbbolašvuođa , ja sis lea vejolašvuohta joatkit studeret alitoahpus gos sámegiella lea oahpahangiellan . 1 Oahppit geat álge vuođđokursii vuohččan 2003:s SED-guovllus , ja mo lea dássi joatkkaskuvla oahpus 5 jagi maŋŋil . 1 Oahppit geat rahčet , sáhttet dovdat váttisin jos sin buohtastahttet ohppiiguin geat leat čeahpit . 1 Oahppit geat ožžot oahpahusa sámegillii sámi guovlluid olggobealde , galget oažžut oahpahusa Máhttoloktema sámi oahppoplánaid vuođul . 1 Oahppit geat ožžot oahpahusa sámegielas vuosttašgiellan dahje sámegielas nubbingiellan , muhto eai oaččo oahpahusa sámegillii eará fágain , galget oažžut oahpahusa sámegiel- ja dárogielfágas Máhttoloktema sámi oahppoplánaid vuođul , muhto oahpahus eará fágain galgá addojuvvot Máhttoloktema oahppoplánaid vuođul . 1 Oahppit geat máhtte veaháš dárogiela , fertejedje veahkehit min earáid jorgalit sámegillii dan maid oahpaheaddji muitalii . 1 Oahppit geain ledje sierra dárbbut , sii ledje dábálaš luohkáin ja dávjá sii dušše čohkkájedje doppe , erenoamášoahpahusa haga . 1 Oahppit geain lea sámegiella nubbingiellan , galget árvvoštallan seamma eavttuid mielde go oahppit gean ii leat sámegiella fágan earret siidogielas vaikkos sis lea sullii 1/3 unnit diimmut . 1 Oahppit geain lea sámegiella eatnigiellan oahpahuvvojit sámegillii . 1 Oahppit geain lea sámegielaoahpahus eai dárbbaš váldit bákkolaš oahpahusa amasgielas dahje gielalaš čiekŋudeami . 1 Oahppit geain lea oktagaslaš vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas , sáhttet vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvlaoahpahusas válljet čuovvovaš njeallje kombinašuvnna dárogiela ja sámegiela oahppoplánain : 1 Oahppit geain ii leat sámegiella eatnigiellan , muhto geat galget šaddat ollislaččat guovttegielagin , ožžot giellalávguma dahje immersionoahpu . 1 Oahppit galget iešguđet boarrásiidsiiddaide ja ruovttubálvalusguovlluide ja doppe sii galget illudahttit boarrásiid ! 1 Oahppit galget , aktiivvalaš giellageavaheami bokte beassat vásihit , hutkat ja bargat kreatiivvalaččat ja ovdánahttit iežaset estehtalaš beliid . 1 Oahppit galge lohkat sihke dárogiela ja sámegiela semináras , ja čađahuvvon eksámena maŋŋá lei sis čieža jagi oahpahangeatnegasvuohta giellaseaguhusguovllus . 1 Oahppit fertejit maŋemus lihtus válljet molssaeavttu 10. jahkeceahki álggus . 1 Oahppit fertejit ieža ohcat stipeandda . 1 Oahppit fertejedje váldit borramuša mielde ruovttus . 1 Oahppit ferteje vuos oahppat geavahit goarrunmášiinnaid . 1 Oahppit fallo čuoigamis ja hállu gilvalit stuorui . 1 Oahppit eai máhttán ieža daid lohkat . 1 Oahppit eai jávkka skuvlastatistihkas vaikko fárrejit eret sámi hálddašanguovllus ja SED-guovllus . 1 Oahppit eai beasa geavahit sámegiela friddjaáiggi . 1 Oahppit dáin skuvlabiirre boaittobeale guovlluin fertejedje olbmuid luhtte orrut skuvlla váccedettiin . 1 Oahppit celket ii 1 Oahppit bures soabadedje . 1 Oahppit bovdejuvvojedje digaštallat dakkár fáttáid go : Mo lea leahkit nuorran Kárášjogas odne ? 1 Oahppit bohtet Vuolle-Deanus ja ránnjágielddas Unjárggas . 1 Oahppit bohte vácci , johkafatnasiin dahje heastasáhtuin . 1 Oahppit bohte sámegielat ruovttuin , dahje goitge lei sis okta sámegielat váhnen , ja ledje fárren juogo Kárášjogas , Deanus dahje Unjárggas . 1 Oahppit besset vázzit guđa jagi álbmotskuvlla ja golmma jagi suorgejuhkkojuvvon nuoraidskuvlla . 1 Oahppit besset geavahit mátkedihtoriid , ja huksejuvvojit eanet digitála oahpahusarenat . Romsii lea deaŧalaš digitaliseret stuorát oasi oahpponeavvuin , ja dáinna lágiin addit ohppiide buoret fálaldaga . 1 Oahppit besset fitnat gádjunfatnasis , ja mii oahpahit meara birra ja mo galgá sihkkarastit iežas . 1 Oahppit besse oaidnit veajehiid maid guppyat ( Poecilia reticulata ) riegádahttet eallin ja oidne miehkkegessiid vuojadeamen . 1 Oahppit besse mannat gosa áigo , mis eai lean lohkkaduvvon skuvlauvssat . 1 Oahppit barget seahkalas joavkkuin , 1.–3. ceahki , 4.–7. ceahki ja nuoraiddássi 8.–10. ceahki . " 1 Oahppit : Nelly Stenfjell , Annar Nordfjell , Johan Ingvald Sara , Isak Isaksen Eira . 1 Oahppit , oahpaheaddjit , rektorat ja skuvlagirjerádjobargit fertejit bargat ovttas ovddidit skuvlagirjeráju . 1 Oahppiságastallamis , oahpaheaddji ja oahppi gaskasaš ságastallamis , sáhttiba ráhkkanit ovdánanságastallamii . 1 Oahppis geas lea sámegiella nubbingiellan : 1 Oahppis geas ii leat sámegiella fágan : 1 Oahppiidlohku Romssa fylkka doaresbeliin lea njiedjan garrasit 80-logu gaskamuttu rájes . 1 Oahppi ražai jienajávohaga . 1 Oahppi lea May Britt Bongo . 1 Oahppi ja váhnemat eai galgga dárbbašit atnit issorassan boahtit ovdánanságastallamii , muhto boahtit dohko buriid vuordámušaiguin . 1 Oahppi ja váhnemat Go oahppi ja váhnemat dovdet ságastallama sisdoalu , de sáhttet maiddái ráhkkanit deaivvadeapmái . 1 Oahppi ja oahpaheaddji ráhkkaneaba mo dán galggašii buktit ovdan ovdánanságastallamis . 1 Oahppi ja oahpaheaddji boazodoalloskuvllas 1 Oahppi gelbbolašvuohta Skuvlla mihttomearri lea ovttas ruovttuin ovdánahttit ohppiid gelbbolašvuođa máŋgga dáfus , mas olmmoš ieš lea guovddážis . 1 Oahppi galgá oahppat dovdat maid ovttasbargu-doaba mearkkaša , ja de oažžut veahki oaidnit mo son doaibmá mihttomeriid ektui . 1 Oahppi galgá beassat ráfis bargat guhkit áiggi , galgá beassat čiekŋudit bargui ja válbmet barggu ovdalgo bisána vuoiŋŋastit . 1 Oahppi fertii čohkkat roaŋkut vuolimusas girjeskábes ja Anna lássii uvssa . 1 Oahppi ferte oahppat mo su láhttenvuogit ja dagut váikkuhit eará ohppiide ja luohkká- ja skuvlabirrasii . 1 Oahppi dárbbaša maid máhttit oaidnit mo son doaibmá . 1 Oahppi , váhnemat ja skuvla juogadit ovddasvástádusa Čoahkkáigeasedettiin lea lunddolaš boahtit ovttaide ahte geas lea váldoovddasvástádus váruhit ahte iešguđet mihttomearri olahuvvo . 1 Oahppi , váhnemat ja oahpaheaddji árvvoštallet bohtosiid , ja bidjet fas ovttas ođđa mihttomeriid boahttevaš áigodahkii . 1 Oahppi , oahpaheaddji ja váhnemiid gaskasaš ovdánanságastallamii ferte bures ráhkkanit . 1 Oahppi 1 Oahppanjoksosat leat hábmejuvvon našunála kvalifiserenrámmaid vuođul . 1 Oahppanjoksosat erenoamážit 1. – 7. dási kandidáhtaide : 1 Oahppaneavvoguovddáža ruhtadeami veagas leat dál doaimmas sierra neahttavuođđuduvvan gáiddusoahpahusa gárgedanprojeavttat davvisámegielas ja oarjelsámegielas . 1 Oahppan mearkkaša ahte oahppi galgá hukset máhtolašvuođa iešguđet fágas . 1 Oahppan buohccidivššár mas lea iešguđetlágán lassioahppu jođiheamis ja masteroahppu almmolaš sektovra ođasmahttimis . 1 Oahppaladdandieđáhussii lea čállon : « Dat mánát geat bohte mu lusa Unjárggas , dahke olbmui jur morašdovddu . 1 Oahppaladdan-protokollas boahtá čielgasit ovdan ahte girkolaš hearrát eai liikon dása ja ledje duhtameahttumat dan hárrái . 1 Oahppaladdamiid raporttain beassat gullat veahá skuvlejumi bohtosiin . 1 Oahppaladdamat 1 Oahpavuoigaduvvon ohppiid oahpahusberoštupmi lea sakka hedjonan maŋŋá goOđastus- 94 ásahuvvui . 1 Oahpavuoigaduvvon ohppiid oahpahusberoštupmi duodjefágas lea sakka hedjonan maŋŋá go Ođastus- 94 ásahuvvui . 1 Oahpaimet oktavuođa 1 Oahpaimet goit eallit ovttas earáiguin , sáhttá dadjat ahte bajásgesiimet iežamet . 1 Oahpahuvvojin iežan kultuvrras eret , muhto fertet muitit ahte nu lei dárbu . 1 Oahpahusáššit leat dehálažžat sámiide dán njealji riikkas , vai sápmelažžain lea vejolašvuohta hukset dan gelbbolašvuođa maid sámi servodat dárbbaša . 1 Oahpahusáššit fátmmastit oahpahusa vuođđoskuvlla rájes gitta joatkkaskuvlii ja rávisolbmuidoahpahussii . 1 Oahpahusáššit 1 Oahpahusásahusat sáhttet ohcat oažžut bissovaš oahpposadjemeriid , ee. sámi ohcciide , namalassii dihto oahpuide . 1 Oahpahusásahusain lea autonomiija daid oahppofálaldagaid dáfus maid dat álggahit ja dange dáfus mo daid lágidit . 1 Oahpahusásahusaid ávki ja veahkki Go áigu sihkkarastit ahte oahppit geat ásset doaresbeale suohkaniin , ožžot sullii seamma buriid girjerádjobálvalusaid go dat studeanttat geat ieža leat oahpahusásahusain , de lea dárbu joatkit ja ovddidit vel eambbo oahpahusásahusaid ja álbmotgirjerájuid ovttasbarggu . 1 Oahpahusvuoigatvuohta sámegielas nannejuvvui 1967:s ja seamma jagi bođii sámi gymnása Kárášjohkii . 1 Oahpahussuorgái gullet : didáhtain sullii 800 fitnodagas 1 Oahpahusstipeanddat 1 Oahpahussii leat ráhkaduvvon oahpponeavvut . 1 Oahpahusráđi hálddahus sirdojuvvui Sámediggái seammás go máŋga bargamuša sirdojuvvojedje Sámediggái . 1 Oahpahusráđi dálá jođiheaddji lea Hans Isak Olsen . 1 Oahpahusproqrámmat sámi mánáid ja nuoraid várás 2 ) Henry Minde : Ameriikka koloniseren - 500 jagi ávvudeapmi 3 ) Jon V. Aslaksen : Almennetvuoiqatvuoša ásaheapmi qielddaide Finnmárkkus . 1 Oahpahusprográmma Nordlándda áŋggirdeddjiide ja bargguid jođiheddjiide 1 Oahpahuspolitihkka mii lea Norgga sámi ál ­bmoga várás , lea hábmejuvvon earet eará ILO-konvenšuvnna nr. 169 vuođul , mii guoská eamiálbmogiidda ja čearddalaš joavkkuide sierra stáhtain . Das nannejuvvo earet eará eamiálbmogiid vuoigatvuohta oažžut oahpahusa ja oahpu seamma dásis eará olbmuiguin nationálaservodagas . 1 Oahpahuspolitihkalaš čilgehus 1 Oahpahuspolitihkalaš ovttasbargu . 1 Oahpahusossodat lea álggahan barggu ráhkadit plána erenoamášpedagogalaš gelbbolašvuođa loktema dáfus sámi guovlluin . 1 Oahpahusossodat lea ovttas Stáhta oahpahuskantuvrrain Finnmárkkus finadan iskame guokte gieldda sámegiela hálddašanguovllus . 1 Oahpahusossodat lea dohkkehuvvon AV-guovddážin ja bádde buot sámi tv-prográmmaid , nu ahte sámi skuvllat ja mánáidgárddit besset luoikkahit prográmmaid ja geavahit oahpahusas . 1 Oahpahusossodat lea Guovdageainnus ja dan báikkálaš kántuvrrat leat Divttasvuonas julevsámi áššiid várás ja Troandimis ( Tråanta ) lullisámiáššiid várás . 1 Oahpahusossodat galgá lassin dasa mii lea čilgejuvvon 3.2.4. kapihttalis maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin main gieđahallojuvvojit oahpahusgažaldagat . 1 Oahpahusossodaga jođiha ossodatdirektevra Ellen Inga O. Hætta , gean Sámedikki virgáibidjanráđđi bijai virgái 22.12.99 . 1 Oahpahusossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 12.200.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut , 1.800.000,- ruvnno poasttas 21 Erenoamáš doaibmagolut ja 22.964.000 ruvnno poasttas 56 Oahpahus ja oahpponeavvut , oktiibuot kr 36.964.000,- . 1 Oahpahusmannodagas ferte bargat dihtomielalaččat riikkaidgaskašuhttimiin ja globaliseremiin nu ahte Romsa nákce gilvalit máilmmiviidosaš márkanis . 1 Oahpahuslávdegoddi Roald Linaker ( BB ) Jođiheaddji 1 Oahpahusláhka – rievdadeamit 1 Oahpahusláhka válddahallá oahpahusvuoigatvuođa sámegielas ja sámegillii , muhto ii daid molssaektosaš sámegieloahpahusaid . 1 Oahpahusláhka nanne sápmelaččaid rievtti oažžut oahpahusa joatkkaskuvllas . 1 Oahpahusláhka mii guoská váldái mearridit láhkaásahusaid sámegiela oahpahusa fágaplánaid birra vuođđoskuvlii ja joatkkaoahpahussii , ja erenoamáš sámi fágaid oahppoplánaid birra joatkkaoahpahussii ( geavadis fágaid giela , duoji ja boazodoalu oahppoplánaid ) . 1 Oahpahusláhka mii addá individuálalaš vuoigatvuođa sámegieloahpahussii vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas , gáibida ahte ovddiduvvojit molssaevttolaš oahpahusvuogit . 1 Oahpahusláhka lea vuos áidna láhka mii addá Sámediggái mearridanválddi láhkaásahusgelbbolašvuođa hámis . 1 Oahpahusláhka dat mearrida vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla oahpahusa . 1 Oahpahusláhka addá vejolašvuođa láhčit sámegiel oahpaheami eará vugiid mielde go ii leat vejolaš gávdnat oahpaheaddji geas lea sámegiel gelbbolašvuohta . 1 Oahpahusláhka : ( § 6–4 ) Láhkaásahusat oahppaplánaid birra galget skihkket oahpahit sámi álbmotjoavkku birra ja dán álbmotjoavkku giela , kultuvrra ja servodateallima birra iešguđet fágasuorggi olis . 1 Oahpahusláhka ( Láhka geassemánu 17. 1998 nr. 61 vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ) , vrd. máinnašumiin kapihttalis 10 1 Oahpahusláhka ( Lov 17. juli 1998 nr. 61 om grunnskolen og vidaregåande opplæringa / Láhka suoidnemánu 17. 1998 nr. 61 vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ) addá Sámediggái láhkaásahusválddi sámi oahpahussii skuvllas . 1 Oahpahuslágas § 6-1 definerejuvvojit sámi guovlun : 1 Oahpahuslágas , § 6 – 3 ( mii ii guoskka njuolga rávis ­olbmuide daddjo ahte buot sápmelaččain geat leat dábálaš joatkkaoahpahusa čađaheamen , lea vuoigatvuohta oažžut sámegiel oahpahusa . 1 Oahpahuslága § 9–4 viđat lađas addá vuoigatvuođa mearridit láhkaásahusa das makkár oahpponeavvuide § 9–4 vuosttaš lađas galgá guoskat . 1 Oahpahuslága § 6-2 earuha vuođđoskuvladásis surggiid mat gullet sámegiela hálddašanguovllu siskkobeallái , ja surggiid mat gullet olggobeallái . 1 Oahpahuslága § 6 – 4 čilge Sámedikki ovddasvástádusa mii guoská oahpu sisdollui , mii dál geahččaluvvo go Máhttolokten lea doaibmagoahtán . 1 Oahpahuslága § 6 – 4 mielde galget oahppoplánat geatnegahttit ahte juohke fágasuorggi oktavuođas oahpahuvvo sámi álbmoga birra , sin giela , kultuvrra ja servodaga birra . 1 Oahpahuslága § 6 – 4 mielde galget buot Norgga oahppit oažžut « oahpahusa sámi álbmoga ja sámegiela birra , ja galget oahppat dán álbmoga kultuvrra ja servodateallima birra buot eará fágain . 1 Oahpahuslága paragráfas 6-3 leat mearrádusat sámi joatkkaoahpahusa birra . 1 Oahpahuslága njuolggadusaid mielde besset oahppit geain lea sámegiella vuosttaš dahje nubbingiellan vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas lohkamis nuppi dárogiela . 1 Oahpahuslága njuolggadus nu movt dálá hámis lea , ii váldde Sámedikki oaivila mielde , doarvái buriin vuođuin vára sámi ohppiid vuoigatvuođain oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii daid ohppiid dáfus geat orrot sámi giellahálddašanguovllu olggobealde . 1 Oahpahuslága njuolggadus ferte danne rievdaduvvot vai dát áimmahuššo . 1 Oahpahuslága láhkaásahusaid gulaskuddamis ge eai deattuhuvvo min mánáid vuoigatvuođat , muhto baicce heađuštuvvojit ain eanet . 1 Oahpahuslága láhkaásahusa rievdadeamit – gielalaš buohtalasalmmuhusa gáibádus ja árvvoštallan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Oahpahuslága 6. kapihttala mielde lea sámi guovl ­luid mánáin geat leat vuođđoskuvlaagis juohkehaččas vuoigatvuohta oažžut sámigiel oahpahusa ja oahpahusa sámegillii . 1 Oahpahuslága 6 . § goalmmát čuoggás definerejuvvo sámi guovlu ná « sámi guovlu : 1 ) sámegiela hálddašanguovlu sámelága 3-1 § mielde , 2 ) eará gielddat dahje gielddaid oasit Gonagas stáhtaráđis addán láhkaásahusa mielde maŋŋá go Sámediggi ja dat gielddat ja fylkagieddat maidda ášši guoská leat beassan buktit cealkámuša . » 1 Oahpahusgiellan lea sámegiella , eanas dáhpáhusain davvisámegiella . 1 Oahpahusgiellagažaldat 1 Oahpahusfálaldat “ Mánáidsuodjalus unnitlohkoperspektiivvas ” álggahuvvui čakčat 2008 . 1 Oahpahusetáhtta Bátnedivššohatetáhtta Utdanningsetaten Tannhelseetaten 1 Oahpahusetáhtas ledje 2006:s 22 bargi guovddášhálddahusas ja sullii 1 400 bargi joatkkaskuvllain . 1 Oahpahusetáhtas lea dahkkon stuorát gealbolokten joatkkaskuvllaid oahpaheddjiid ektui . 1 Oahpahusetáhta lágidii máŋga fáddáčoahkkaneami main čalmmustahttojuvvojedje ođđa oahppoplánat , oahppanvuogit , árvvoštallan / elektrovnnalaš máhpat ja PC-geavaheapmi . 1 Oahpahusdárbbu duhtadii dađistaga almmolaš skuvla , vaikko duodjefága ain lei bázahallan . 1 Oahpahusdirektoráhtta ráhkada nášuvnnalaš oahppoplánaid , ja Máhttodepartemeantta dohkkeha daid , muhto oktasaš prográmmafágaid ja válljenprográmmafágaid dohkkeha Oahpahusdirektoráhtta . 1 Oahpahusdirektoráhtta lea ožžon bargun ovddidit našuvnnalaš geahččalemiid sámegiela lohkamis ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan . 1 Oahpahusdirektoráhtta lea atnán vuođđun Gávnos girjji vai šattašii gelbbolašvuođalokten riikkas ja lea bidjan Sámi allaskuvlii bargun ráhkadit liige ­oahpahusa oahpaheddjiide vai besset oahppat Máhttoloktema sámi sisdoalu . 1 Oahpahusdirektoráhtta lea addán muhtun bargojovkui barggu ráhkadit raporterenplána sámi gáiddusoahpahussii bistevaš ortnegin . 1 Oahpahusdirektoráhtta galgá 2008:s árvvoštallat vuođđoskuvlla sámegiel oahpahusa doarjjaortnegiid . 1 Oahpahusdirektoráhtas lea ovddasvástádus ráhkadit láidestusaid ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Oahpahusdirektoráhta álggahii ođđajagimánus 2005 oahppaplánabarggu joatkkaoahpahusa vuosttaš jahkái ( joa-1 ) . 1 Oahpahusdirektoráhta áigu čađahit kártema oažžun dihtii buoret duogášdieđuid das , man muddui oahppit ožžot ollašuhttojuvvot iežaset vuoigatvuođaid beassat oahppat sámegiela , ja das mo oahppit ieža árvvoštallet oahpahusa . 1 Oahpahusdirektoráhta oažžu doaibman heivehit dakkár fierpmádaga . 1 Oahpahusdirektoráhta lea geigen doarjjaortnega árvvoštallama departementii jagi 2008 . 1 Oahpahusdiibmolohku viiddiduvvo ovttain diimmuin vahkkui , mat juohkásit 1. luohká rájis 7. luohká rádjai , ja álggahuvvo fálaldat addit gávccidiibmosaš nuvttá skuvlabargoveahki vahkkui , mii juohkása 1. luohká rájis gitta 4. luohká rádjai . 1 Oahpahusdepartemeanttas 1 Oahpahusbargiid mielas lea dát imašlaš ja hirbmat váidalahtti go ferte ákkastallat sierra prošeavtta vai sáhttá álggahit oahppoplána funkšuvnnalaš guovttegielalašvuođa ulbmiliid ollašuhttima earret eará geavahit sámegiela reaidogiellan . 1 Oahpahusasuorggis hálddaša Sámediggi čuovvovaš ortnegiid : 1 Oahpahusa vástideddjiid mielas lea oahpahusa organiseren eahpečielggas . 1 Oahpahusa vuođus galget leat buorit válljodatárvvoštallamat . 1 Oahpahusa sáhttá juogo suohkan dehe priváhta ovttastus lágidit ja joatka- ja fitnooahpahusas maiddai stáhtalaš oahppoásahus . 1 Oahpahusa prinsihpat – Sámegiella galgá leat oassi Máhttoloktema - Sámi oahppoplánain ja lea oassi kvalitehta viidásetovddideamis vuođđooahpahusas ja sámi oahpahusa vuogádatlaččat árvvoštallamis . 1 Oahpahusa prinsihpat mearkkašit ahte sámi skuvla galgá ovddidit sámi árvvuid , giela ja kultuvrra áddejumi ja galgá váikkuht máŋggagielalašvuođa ja máŋggakultuvrralaš áddejumi ovddideami . 1 Oahpahusa prinsihpat - sámi galget : 1 Oahpahusa prinsihpat 1 Oahpahusa ovddasvástideaddjin iežas searvegotti sámiide , oaččui son girku njunnošiin gohččuma ahte galggai buot prentejuvvon sámegiela girjjálašvuođa váldit ruovttoluotta . 1 Oahpahusa ja dutkama váldolávdeqoddi ovddidii áSSevuoddji Hikkel A. Gaup bokte cuovvovaS evttohusa : 1 Oahpahusa ja dut:kama váldolávdegoddi ovddidii čuovvovaš mearrádus-evttohusa Sámediggái áššejođiheaddji Inger A. Johansen bokte : 1 Oahpahus-suorgi lea mearrida sámegiela ovdánahttima . 1 Oahpahus- ja dutkandepartemeantta stáhtačálli Lisbeth Rugtvedt oassálastá maiddái . 1 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta čujuha Geassemánu 17. b. 1996 láhka nr. 61 vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ( Oahpahuslága ) § 6–1:ii mas « sámi guovllu » defineren oahpahusoktavuođain , čilgejuvvo sámelága dálá § 3–1 vuođul . 1 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta dáhttu bisuhit dálá oahpahuslága ortnega , namalassii ráddjet paragráfa viidodaga dálá sámi guovllu definišuvdnii . 1 Oahpahus- ja dutkandepartemeanta ( ODD ) ja Gielda- ja guovlodepartemeanta ( GGD ) gallededje Sámedikki oahpahusossodaga 09.05.2005 ja čoahkkinaste várrepresideanttain . 1 Oahpahus- , giella- ja kulturossodat 1 Oahpahus čađahuvvui árbevirolaš bagadalla- von buorre duhtavašvuohta kandidáhtaid beroštumis ja ovmiin TkNNas Romssa gávpogis oktan beaivválaš videokon- dáneamis vuosttaš semesteris . 1 Oahpahus čađahuvvui belohahkii . 1 Oahpahus sámi guovlluin 1 Oahpahus sámi guovlluid olggobealde 1 Oahpahus suorggi oassi lei sullii 23 % . 1 Oahpahus mii ovddida positiivvalaš guottuid sámegillii ja mii vuhtiiváldá dan máŋggalágan giella- ja kulturvalljivuođa maid sámi oahppit vásihit , addá ohppiide máŋggagielalaš ja - kultuvrralaš gelbbolašvuođa ja gielalaš iešluohttámuša ja vuođu aktiivvalaš servodatoassálastimii ja eallinagioahppamii . 1 Oahpahus mii ovddida positiivvalaš guottuid sámegillii ja mii vuhtiiváldá dan máŋggalágan giella- ja kulturvalljivuođa maid sámi oahppit vásihit , addá ohppiide máŋggagielalaš ja - kultuvrralaš gelbbolašvuođa . 1 Oahpahus lei álggos priváhta viesus , maŋŋil servodatvisttis , dassái go skuvlavisti lei gárvvis 1967:s . 1 Oahpahus lei máŋgga dáfus báidnojuvvon das go boazodoalloskuvla lei seamma sajis go gilvvagárdeskuvla ( hagebruksskole ) . 1 Oahpahus lei dárogillii ja studeanttat galge maiddái vástidit dárogillii eksámenis . 1 Oahpahus lei dárogillii , ja ohcci lei sámegielat . 1 Oahpahus lei dušše praktihkalaš oahpahus , mis ii lean obage teorehtalaš oahpahus . 1 Oahpahus leai heivehuvvon dárogielagiidda ja das lei iežá ulbmil go Romssa oahpus . 1 Oahpahus lea nuvttá ja galgá čuovvut gustojeaddji oahppoplánaid . 1 Oahpahus ja máhttu 1 Oahpahus ja dutkan 1 Oahpahus ja bajásšaddan sámegielalaš birrasis addet guđege oahppái buriid vejolašvuođaid ovdánit sámegielas nu ahte dat šaddá lunddolaš geavahusgiellan . 1 Oahpahus ii adnojuvvon dattetge giellafágan dáid ohppiide , muhto kulturfágan . 1 Oahpahus galgá láhčit dilálašvuođaid fágalaš čiekŋudeapmái ja leat veahkkin ovdánahttit identitehta , ainovdánahttit gielalaš ja kultuvrralaš gelbbolašvuođa sámegielas ja movttiidahttit gulahallat ja ovttasbargat rastá giellarájiid Sámis . 1 Oahpahus galgá eambbo vuođđuduvvot čuolbma- ja prošeaktajurddat bargui , masa gullet olgguldas hárjehusbarggut . 1 Oahpahus galggai leat dan gillii maid skuvlabiirre mánáid eanetlohku hálai , muhto dárogiella galggai dađistaga šaddat oahpahusgiellan boarráset mánáide . 1 Oahpahus ferte eanas leat « mánáid iežaset gillii » . 1 Oahpahus diehtojuohkingealbbus , gáldokritihka ja digitála mediaid geavahusas leat suorggit maid ferte deattuhit . 1 Oahpahus bođii johtui dalle go leimmet sávvan , ja son lea čuvvon sámegieloahpahusa gávcci jagi vuođđoskuvllas ja golbma jagi joatkkaskuvllas . 1 Oahpahus Web bokte ja gáiddusoahpahus jienain ja govain leat deatŧalaččat dán oktavuođas . 1 Oahpahus Skuvla regionála ovddideaddjin JK 2 mátkeealáhusat álggahuvvui Vuotnasiiddas jagi 2007 . 1 Oahpahus Jk3-fálaldat gáivoteknihkkaoahppiide Geavatlaš fidnogealbudeapmi Juovlamánu 1. b. 2009 álggahuvvui Jk 3 luohkká bovrenoperatevrafágas International Research Institute of Stavanger ( IRIS ) nammasaš dutkaninstituhtas Ullrigg:s . 1 Oahpahus Giella Kultuvra Ealáhus Birasgáhtten ja kultursuodjalus Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan Samiske organisasjoner Eará váikkuhangaskaoamit Sámeálbmotfoandda Eará doaibmabijut 1 Oahpahus Bátnedearvvašvuohta Kultuvra Biras ja johtalus Ealáhus Politihkalaš stivrenorgánat Dárkkástusorgánat Hálddahuslaš oktasašgolut ja huksen- / opmodatdoibma Fylkkaráđi kontuvra 1 Oahpaheddjiin mat bohte ja manne váillui dávjá oahpaheaddjioahppu . 1 Oahpaheddjiin lei dávjá oahpahus guovtti skuvllas ja johtaledje daid gaskka . 1 Oahpaheddjiin lei bissovaš bálká , ja gulle ná daidda geat ledje privilegerejuvvon báikkálaš servodagas . 1 Oahpaheddjiin ii lean máhttu ii bealjehemiid birra ii ge giehtagiela birra , danne in ožžon oahpu . 1 Oahpaheddjiide fállojuvvui jagi lohkanvirgelohpi lohkat sámegiela , ja čatnanáigi lei 5 jagi . 1 Oahpaheddjiid raporttat 1900-logu vuosttaš oasis čájehit ahte earret stuorra guollevearain , lei rittu giella sámegiella . 1 Oahpaheddjiid katekiseren lei eanas aivve dárogiel oahpahus . 1 Oahpaheddjiid joatkkaoahpahus sámegielas Dan strategiija oktavuođas man namma lea « Kompetanse for kvalitet – videreutdanning for lærere » ( Máhttu kvalitehta dihtii – joatkkaoahppu oahpaheddjiide ) , galgá addojuvvot lohkanfálaldat mii lea gitta 60 oahppočuoggá árvosaš dan golmma sámegielas mat leat Sámi allaskuvllas , Budejju allaskuvllas ja Davvi-Trøndelága allaskuvllas . 1 Oahpaheddjiid gaskkas oahpásmuvven smáđáhkes bargoskihpáriidda , muhtumat Muosáin eret , earát sisafárrejeaddjit máddin eret . 1 Oahpaheddjiid galget mielde bargguin ovttas girjerádjobargiiguin ovddidit čoahkkáldagaid . 1 Oahpaheapmi lea gitta diimmážii čađahuvvon dušše sámegillii , ja skuvlla ollislaš doaibma lea leamaš mihá heajut go sávahahtti . 1 Oahpaheapmi gáržžiduvvui dábálaččat dušše lohkamii ja oskku oahpahussii , dat lei maid mánát ohppe . 1 Oahpaheami bokte mii lea vuođđuduvvan sámi gillii ja kultuvrii , ožžot sámi oahppit oadjebas čatnašumi sámi servodahkii , ja gárgedit positiiva kultuvrralaš identitehta . 1 Oahpaheami bajit juksanmearit bohtet ovdan vuođđoskuvlla , joatkkaoahpahusa ja rávisolbmuid oahpahusa – oppalaš oasi – bokte . 1 Oahpaheaddjái lea deaŧalaš geahččalit áddet máná ja váhnemiid kultuvrralaš duogáža . 1 Oahpaheaddjái gii lei oahpahan 7 jagi , dát dagai 23-30% bálkkás . 1 Oahpaheaddjiváilevuohta 1 Oahpaheaddjit válljejedje sin geat ledje doarvái čeahpit álgit teorehtalaš suorgái . 1 Oahpaheaddjit vulge geasselupmui ovdal go ledje beassan oaidnit boahtte skuvlajagi ollislaš stivrendokumeantta . 1 Oahpaheaddjit sáhtte earet eará geavahit dien áiggi dahje oasi diein diimmuin oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 1 Oahpaheaddjit ožžot buoret bargoeavttuid . Ja dat lea maiddái lávki rivttes guvlui oažžut sámi skuvlla seammá dássái go eará skuvllat ge leat . 1 Oahpaheaddjit orro leame ipmirdan ahte ledje mannan beare guhkás . 1 Oahpaheaddjit oaivvildit ahte « O97S:s lea bonjuvuohta sámi guoski oahppohivvodagas mii ovddoša sis-Finnmárkku . 1 Oahpaheaddjit oaivvildit ahte ofelaš-konseapta doaibmá bures dan láhkai ahte jávkada ovdagáttuid ja vearreáddejumiid sámekultuvrra birra . 1 Oahpaheaddjit oahpu haga 1 Oahpaheaddjit maid geavahedje gávtti . 1 Oahpaheaddjit ledje measta buohkat dárogielagat . 1 Oahpaheaddjit ledje leamaš guovddáš eiseválddiid biiggát ja reaŋggat dán proseassas , sii ledje leamaš guovddážis oasseváldin ja sin rolla dađistaga digaštallagohte eanet ahte eanet . 1 Oahpaheaddjit ledje geatnegahtton fuolahit ahte oahppit dárustit maiddái olggobealde skuvladiimmuid . 1 Oahpaheaddjit leat virgáibiddjon iežaset suohkaniin . 1 Oahpaheaddjit leaba Hilly Sarre ja Britt Guttorm Gaup . 1 Oahpaheaddjit ja árvvolaš veahkkebargi 1 Oahpaheaddjit ja pedagogat dat álggos fuomášedje dáruiduhttima dutkagoahtit . 1 Oahpaheaddjit ja oahppit gorgno Stálločohkkii . 1 Oahpaheaddjit gártet bálkkáhis konsuleantan . 1 Oahpaheaddjit geat čovde váttisvuođaid dán láhkai eai livčče várra berren leat doppe , Ánne Kirste imaštallá . 1 Oahpaheaddjit geat leat geahččalan oahppijođiheami , leat vásihan ahte dat lea hui ávkkálaš oahppi ovdáneapmái , muhto dat gis mielddisbuktá ahte ráhkkananbargu guhku sihke oahppái ja oahpaheaddjái . 1 Oahpaheaddjit geat geavahedje dárogiela , ožžo buoret bálkká go sii geat oamedovddu geažil mieđihedje geavahit sámegiela . 1 Oahpaheaddjit geat eai sáhttán čájehit buriid bohtosiid dán " giellamolsundoaimmas " , eai ožžon bálkálasáhusa . 1 Oahpaheaddjit galget máhttit bagadit ohppiid skuvlagirjeráju geavahusas , ja erenoamáš deattuhit diehtojuohkinmáhttu ja gáldokritihkka . 1 Oahpaheaddjit galge dasa lassin máhttit « rivttes » sámi suopmana . 1 Oahpaheaddjit eai ráŋggáštan nu garrasit daid ohppiid geain ledje váhnemat gilis . 1 Oahpaheaddjit Muosáin ledje ávddalaš , konservatiiva ja stáđis vuorrasut buolvva áirasat . 1 Oahpaheaddjit : John Hovd , gilvvagárdedoalu váldooahpaheaddji , Albrigt Myrstad , rektor , Idar Hunstad , eanandoalu váldooahpaheaddji ja John J. Nordfjell , boazodoalu kursajođiheaddji . 1 Oahpaheaddjit , geat ovdal ledje maid luhkkárat / girkolávlut , gulle báikkálaš servodaga alit sehtui . 1 Oahpaheaddjit , geat dan áigge vulge Finnmárkui , ožžo fárrengoluid máksot . 1 Oahpaheaddjiskuvllas oahpai son ieš - asttuáiggis - čálalaš sámegiela , ja njálmmálaš giela fas go bođii Skuvvanvárrái . 1 Oahpaheaddjiskuvllas oahpahalaimet dušše skuvllain main oahppit ledje juhkkojuvvon jahkecehkiide , muhto dáppe mus ledje measta seamma ollu jahkeceahkit go oahppit . 1 Oahpaheaddjiskuvla lei áidna vejolašvuohta , ja dohko lei luodda guhki ja moalkái . 1 Oahpaheaddjisearvvi gulaskuddancealkámuš 30.06.00 1 Oahpaheaddjis Kárášjogas lea de ollislaš ovddasvástádus ; oahpahusas , bargobihtáin , árvosániin . 1 Oahpaheaddjioahpu váldán ja bargan skuvllas olu jagiid . 1 Oahpaheaddjioahppoinstitušuvnnat galget lágidit dili , vai studeanttat besset váldit riikkaidgaskasaš lohkanbaji 4-jagáš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 1 Oahpaheaddjioahpahus ja erenoamáš oahppofálaldagat berrejit láhčit saji sámi ohppui mas sámegiella ja sámi kultluvra ja servodateallin deattuhuvvojit erenoamážit , ja fállat dakkár oahpu sierra dahje ovttastuvvon fágan / oahppun . 1 Oahpaheaddjin ferten mun dadjat ahte dát lei mu buoremus ja somámus áigi skuvllas . 1 Oahpaheaddjin dan diimmus lei fru Brekke , ja mun galgen oahppat čállit naman . 1 Oahpaheaddjin Bissojogas 1 Oahpaheaddjilanja mii geavaheimmet orrunlatnjan . 1 Oahpaheaddjikarrieara loahpa ? 1 Oahpaheaddjibálká ii lean nu allat , muhto oahpaheaddjit sáhtte ohcat lasáhusa jahkái hávális dán foanddas , jus ledje oskkáldasat čuvvon namuhuvvon njuolggadusaid . 1 Oahpaheaddji-guovttos barggaiga Finnmárkkus 1953 ’ rájes 1968 ’ rádjái , Sirpmás ja Kárášjogas . 1 Oahpaheaddji čilgii munnje ahte Kristen lea bártni namma , ja Kirsten lea nieidda namma . 1 Oahpaheaddji vulggii , muhto oahppit eai mannan fárrui , go váhnemat biehttaledje ja manne skuvlastreikii . 1 Oahpaheaddji sáhttá maiddái sáddet ságastallančállosa masa váhnemiid hástala čállit daid áššiid maid háliidit váldit ovdan . 1 Oahpaheaddji namma lei Elida Thomassen ja bođii Elverumas . 1 Oahpaheaddji muitala : « De mannen váhnemiid siidii . 1 Oahpaheaddji mielas leimme moai várra nu heajut , muhto ii hal mis lean dakkár vierru attašit skeaŋkkaid dainna lágiin . 1 Oahpaheaddji logai : Mii álgit 3. luohká lohkanmeriin , vai buohkat sáhttet čuovvut mielde . 1 Oahpaheaddji lei bidjan mu plána 2:i matematihkas , muhto mun gáibidin plána 3 ja ožžon dan . 1 Oahpaheaddji lea bagadalli ja láhčá dili nu ahte mánná geasuhuvvo ođđa fáttáide , ja nu ahte son berošta ođđa áššiid oahppat . 1 Oahpaheaddji lea Jakob Haugen . Oahppit leat ( gurut bealde):Birgith Johnsen , Nelly Eriksen , Anne Kari Hansen , Bjørg Pedersen , Vilgunn Brattfjord , Inger Lise Mauseth , ? 1 Oahpaheaddji gákteduojis 1 Oahpaheaddji guhte čuožžu gurut bealde lea frøken Hånes . 1 Oahpaheaddji frk . 1 Oahpaheaddji fertii máŋgii maiddái čuovvut ohppiid doaktára lusa dahje bátnedoavtterdikšui Finnmárkku olggobealde , jos váhnemiin ii lean vejolašvuohta dan dahkat . 1 Oahpaheaddji dan báikkis dárbbahii veahki . 1 Oahpaheaddji berre máhttit ohppiid giela 1 Oahpaheaddji Skovveovdamearka 1 Oahpaheaddji Peder Matheussen ( 1845-1925 ) ja su eamit Marianne . 1 Oahpaheaddji Nuth lei okta dain maŋemusain gii váccii Álttá oahpaheaddjiskuvlla . 1 Oahpaheaddji Liv Johnsen ( maŋŋá Jerpseth ) lei vuosttaš olmmoš gean gullen hupmamin ahte galggašii fas ráhkadit Áppesa sámegillii . 1 Oahpaheaddji K. Bruflodt 2. » K. Møgster 3. » A. Jox Oahpaheaddji K. Bruflodt lea bargan Ákŋoluovtta skuvlasuohkanis oahpaheaddjin olles virggis 14 jagi 32 vahku jahkásaš oahpahusáiggiin , oahpaheaddji K. Møgster 17 jagi 32 vahku jahkásaš oahpahusáiggiin , ja oahpaheaddji A. Jox 29 jagi 32 vahku jahkásaš oahpahusáiggiin . 1 Oahpaheaddji Bjørn Arnfinn Devik lea čállán váldofágadutkosa skuvlla birra . 1 Oahpaheaddji Anny Haugen ja oahppi Laura Lund . 1 Oahpaheaddji : Richard Bergh ( Foto : Birgit Bergh ) 1 Oahpaheaddji : Birgit Bergh 1 Oahpahangiella galgá leat dárogiella , sámegiella dahje kveanagiella galgá geavahuvvot dušše veahkkegaskaoapmin čilget dan maid mánát eai ipmir , ii ge galgga geavahuvvot eanet go bággodilálašvuođain . » 1 Oahpahanfálaldat vuođđoskuvladásis lea čohkkejuvvon guovtti sámeskuvlii Aarbortii ja Snoasii . 1 Oahpahan Stáhta boazodoalloskuvllas 1 Oahpahalli suohkan Divrrát lea ovddidan gelddolaš konseaptta Divrráid višuvnna ” Den lærende kommune ” vuođul . 1 Oahcesaisullo álbmotmeahci suodjaleapmi Kárášjoga gielddas , Finnmárkku 1 Oaggunmátkkis boazodoalloluohkáin ja Anára Sámi Oahppoguovddáža guosseohppiiguin , jáhkkimis 2000:s . 1 Oaffarsullo ja duottarstobu birra čuoččui erenoamáš olu . 1 Oadju lea hálddahusa dáfus Bargo- ja Searvadahttindepartementta vuolde ( ja lea leamaš nu ođđajagemánu 1. b. 2006 rájes ) . 1 Oadjodoaimmahat galggašii fálhit oahpu iežaset bargiide vai ohppet ja dovdet davviriikkalaš konvenšuvnnaid . 1 OVTTASRÁĐIID DIVTTASVUONA SUOHKANIIN Romssa universitehta lágida sámi kul- 1 OVLLÁI Mun áigon dušše čállit dan ohcamuša birra , dahje dan mášiinna birra . 1 OVDÁNANSÁGASTALLAMA MOLSAŠUVVAN Ságastallanhámádat molsašuvvá jagis nubbái Sihke sisdoalu ja organiserema dáfus sáhttá ovdánanságastallan molsašuvvat ovtta luohkás nubbái . 1 OVDDIT RABAHTTAORTNEGIID JA HÁLBBIDUVVON HATTIID MÁTKKOŠTEDDJIIDE LEAVNNJA GIRDINŠILLJUS FERTE FAS VÁLDIT ATNUI . 1 OVDDASVÁSTÁDUS IEŽAT OAHPPAMII ( I ) ( ovdamearka ) • Bijat go mihttomeriid iežat bargui ? • Lea go dus buot biergasat mielde maid dárbbašat ? 1 OVDASÁTNI ... 1 FYLKKASUOHKANA ROLLA , SEARVÁLAS BARGU JA OVTTASBARGOŠIEHTADUSAT ... 3 FYLKKADIKKI MEARRÁDUS ... 4 VIŠUVDNA ... 4 BAJIMUŠ ULBMILAT ... 5 ÁLBMOT- JA BARGOSTRUKTUVRRA NUPPÁSTUSAT ... 6 1 OVDASÁTNI 1 ORGANISEREN JA VUOĐĐU Bovdehus Muhtun skuvllain dollet ain ovdánanságastallamiid eahketbeaivve dahje eahkedis , muhto eanet ahte eanet skuvllat geahččalit doallat ságastallamiid beaivet . 1 OPUS 1 OPPALAčřm ' 1 OPIAC:a jođiheaddji dáhtošii riikkaidgaskasaš servodaga beroštumi ja veahki bágget eiseválddiid ja guovllu geriljáid sihkkarastit eamiálgmogiid birgejumi ja sihkkarvuođa Amazonas:is . 1 OODA ÁŠŠIID DIEIIHEAEMI 1 ONvuogádagas guoská dát earret eará Álgoálbmotáššiid bissovaš forumii searvamii ja álgoálbmotbargui ON siskkobealde . 1 ONa julggaštusas álgoálmotvuoigatvuođaid birra daddjojuvvo ahte stáhtat galget čađahit beaktilis doaibmabijuid vai sihkkarastojuvvo ahte mediat maid stáhta eaiggáduššá , dohkálaččat dávistit álgoálmotkultuvrra máŋggabealatvuođa . 1 ONA ásahuvvui cuoŋománu 30. b. 1999 mánnosaš lága nr. 22 bokte olgoriikkalaččaidlága rievdadeami birra . 1 ONA lea politihkalaččat sorjjaskeahtes hálddahusorgána . 1 ONA lea hálddahuslaččat Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ( BSD ) vuollásaš ja meannuda váidagiid mat leat boahtán Olgoriikkalaččaiddirektoráhta mearrádusaide , olgoriikkalaččaidlága ja olgoriikkalaččaidláhkaásahusa vuođul . 1 ONA lea doaibman ođđajagemánu 01. b. 2001 rájes . 1 ON-vuogádagas eai leat eamiálbmotparlameanttain ráđđádallanstáhtus dahje áicistáhtus nugo ee. Sámiráđis lea Non-Governmentál Organizationis . 1 ON-lihtu artihkkalis 1 lea maiddái olmmošvuoigatvuođaide addojuvvon suodji , dasgo nannejuvvo ahte ON galgá oažžut rádjui riikkaidgaskasaš ovttasbarggu mii ovddida ja movttiidahttá olmmošvuoigatvuođaid árvvusatnima ja vuđolaš luđolašvuođaid buohkaide . 1 ON-lihttu nanne artihkkalis 1 ja artihkkalis 55 « prinsihpa álbmogiid ovttalágáš vuoigatvuođa ja iešmearrideami birra » . 1 ON-konvenšuvnnas biologalaš máŋggabealatvuođa birra lea mearkkašupmi , erenomážit dan artihkal 8 j eamiálbmogiid dieđu ja geavada birra seailluhit biologalaš máŋggabealatvuođa . 1 ON-konvenšuvnna 27. artihkal siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ( SP ) lea válddahallojuvvon Alimusrievtti mearrádusain maŋŋágo konven-šuvdna váldojuvvui mielde Norgga láhkii . 1 ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra lea fas šaddan áigeguovdil maŋŋel go jagis 1999 šattai norgalaš rievtti oassin . 1 ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra , art. 27 , navdojuvvo addit láhkavuđđosa gáibádussii ahte eamiálbmogiiguin galgá ráđđádallojuvvot proseassain mat gusket sidjiide . 1 ON-komitéa dadjá dán guoskat earenoamážit eamiálbmogiidda . Geahča NOU 1997:5 siidu 36 . 1 ON-komitéa dadjá dán guoskat earenoamážit eamiálbmogiidda . 1 ON-julggaštusevttohusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra sisdoallá maiddái artihkkala eamiálbmogiid vuoigatvuođa birra iešmearrideapmái ( artihkal 3 ) , mii le hámuhuvvon seamma láhkai go mearrádus álbmogiid vuoigatvuođa birra iešmearrideapmái guovtti ON-konvenšuvnnas 1966 ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 ON-julggaštusevttohusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra nannejuvvo artihkkalis 3 ahte eamiálbmogiin lea vuoigatvuohta iešmearrideapmái . 1 ON-julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra mearriduvvui ON dievasčoahkkimis čakčamánu 13. beaivvi 2007 . 1 ON-julggaštus eamiálbmotvuoigatvuođaid birra 1 ON-julggaštus eamiálbmot vuoigatvuođain 1 ON-a julggašTUSEVTTOHUS Eamiálbmotvuoigatvuoðaid BIRRA 1 ON-a Olmmošvuoigatvuođakomitéa dadjá , Kanada áigodatraportta gieđahallama oktavuođas konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid čađaheami birra 1999:s , ahte eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta earret eará mielddisbuktá ahte eamiálbmogiidda ferte dovddastuvvot vuoigatvuohta friija hálddašit iežaset luondduriggodagaid , Olmmošvuoigatvuođakomitéa 1994 nr. 23 oppalaš mearkkašupmi . 1 ON-a Olmmošvuoigatvuođakomitéa dadjá , Kanada áigodatraportta gieđahallama oktavuođas konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid čađaheami birra 1999:s , ahte eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta earret eará mielddisbuktá ahte eamiálbmogiidda ferte dovddastuvvot vuoigatvuohta friija hálddašit iežaset luondduriggodagaid , Geahča NOU 1997:5 siidu 36. eaige sii galgga ealáhusaideaset massit . 1 ON-a Earenoamášdieđiheaddji James Anaya jearaldahkii makkár dárbbut sámiin leat máilmmiviidosaš olmmošvuoigatvuođaid bearráigehččosa ja čađaheami hárrái , vástidii Norgga Sámedikki várrepresideantta ahte lea dárbu sierra davviriikkalaš , iešheanálaš bearráigeahččanorgánii sámiid olmmošvuoigatvuođaid ektui . 1 ON-A Julggaštusevttohus Eamiálbmotvuoigatvuoðaid BIRRA 1 ON álgoálbmotáššiid bistevaš fora 1 ON álgoálbmotjulggaštusa 32. artihkal nr. 2 cealká maiddái ahte dárbbašuvvojit konsultašuvnnat vai sáhttá fidnet friija dieđihuvvon mieđáhusa , erenoamážit minárálaid roggama ja daiguin ávkkástallama oktavuođas . 1 ON álgoálbmotjulggaštus , maid Norga árjjalaččat lei mielde oaččuheamen áigái , dohkkeha álgoálbmogiid vuoigatvuođa beassat ieža mearridit arvat surggiin . 1 ON álgoálbmogiid erenoamášdieđiheaddji lea ON álgoálbmotáššedovdi ja su bargun lea guorahallat mo riikkat čuovvolit riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ja rávvagiid máilmmi álgoálbmogiid ektui . 1 ON áigu Unesco bokte boktit beroštumi máilmmi gielaide ja ovddidit giellanannen bargguid . 1 ON Álgoálbmotáššiid Bistevaš Forum lea ON ráđđeaddi orgána dakkár áššiin mat gusket álgoálbmogiidda . 1 ON Álgoálbmotáššiid Bistevaš Forum Sámis 1 ON Álgoálbmotáššiid B i steva š Forum ( UNPFII ) doallá ovdačoahkkima Kárášjogas njukčamánu 16. - 19. b. 2009 Olgoriikadepartemeantta ja Sámedikki bovdehusa vuođul . 1 ON Álgoálbmogiid BistevašForumlea ON ráđđeaddi orgána dakkár áššiin mat gusket álgoálbmogiidda . 1 ON ´ a Dálkkádatnjunuščoahkkin Københámmanis ( COP15 ) 1 ON váldočálli Ban Ki-moon galleda Svalbárdda vai oaidná mo dálkkádatrievdamat čuhcet davvi guovlluide . 1 ON váldočoahkkin ásahii máilmmi álgoálbmotbeaivvi 1994 , ja máilmmi álgoálbmotbeaivvi beaivemearri válljeduvvui dan beaivvi vuođul go ON bargojoavku máilmmi álgoálbmogiid várás doalai iežas vuosttaš čoahkkima borgemánu 9. beaivvi 1982 . 1 ON váldočoahkkin mearridii jagis 2000 ásahit Bistevaš Foruma eamiálbmotáššiid váras ( Permanent Forum on Indigenous Issues ) . 1 ON váldočoahkkima 1993-mannosaš resolušuvdna 48/163 riikkaidagaskasaš álgoálbmotjagi birra namuhii bistevaš Forum ásahálgo . 1 ON váldodálus New Yorkkas čalmmustuvvo beaivi meanuiguin maid maŋŋil lea paneladigaštallan álgoálbmotnuoraiguin giela birra . 1 ON ráfibisuheaddji doaimmat , ePINE-ovttasbargu ( Enhanced Partnership i Northern Europe ) . 1 ON ovddidanprográmma , Duhátjahkeulbmiliid váldoduvdda , lea guhká čalmmustuhttán eamiálbmogiid geafivuođaeastadeaddji prošeavttain . 1 ON olmmošvuoigatvuođakommišuvdna lea 27.04.00 mearridan resolušuvnna mii rávve ásahit bissovaš foruma ON:s eamiálbmotáššiide . 1 ON olmmošvuoigatvuođakomiteás lei maid dalle čoahkkin Geneves , ja golggotmánu 19. b. eksaminerii komiteá Norgga . 1 ON olmmošvuoigatvuođakomitea lea maiddái bivdán Norgga raporteret sámiid dili birra iešmearrideami rievtti ektui . 1 ON olmmošvuoigatvuođakomitea lea atnán dán ávnnaslaš kulturdoahpaga vuođđun eamiálbmogiid hárrái . 1 ON olmmošvuoigatvuođakomitea dávisteames norgalaš eiseválddiide 1999 golggotmánus , čuožžu earret eará ahte komitea váivašuvvá go sámi eallin- ja ealáhusvuođđu ii oro ollásit suodjaluvvomin almmolaš ja priváhta gilvaleddjiid ektui eatnamiid geavaheamis . 1 ON olmmošvuoigatvuođakomitea bivddii , golggotmánus 1999 , Norgga raporteret eamiálbmogiid birra artihkkala 1 vuolde álbmogiid vuoigatvuođa birra iešmearrideapmái konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 1 ON olmmošvuoigatvuođa ráđđi mearridii guovvamánus dán jagi loahpalaš evttohusa , mii otne lea mearriduvvon sáddejuvvot ON váldočoahkkimii loahpalaš mearrádussii . 1 ON mánáidlávdegottis eai lean makkárge mearkkašumit Norgga 3. raportii go lea sáhka sámi mánáin ja nuorain . 1 ON mánáidlávdegotti cealkámušat stáhtaide mat leat álgoálbmotmánáid vuoigatvuođaid birra sisttisetdollet máŋga ávžžuhusa . 1 ON mánáidkonvenšuvnna artihkal 30 mielde ii galgga dakkár mánná , gii gullá dakkár minoritehtii dahje álgoál ­bmogii biehttaluvvot ovttas iežas joavkku eará miel ­lahtuiguin eallit iežas kultuvrras , dovddastit ja doaimmahit iežas oskku ja geavahit iežas giela . 1 ON mánáidkonvenšuvdna sámi oktavuođas lei maid fáddán . 1 ON mánáidkonvenšuvdna lea olmmošvuoigatvuođakonvenšuvdna mii goziha mánáid vuoigatvuođaid geat leat vuollel 18 jagi . 1 ON mánáidkonvenšuvdna , mas lea ovdamunni Norgga láhkaaddima ektui , sihkkarastá sámi mánáide ON:s leat guokte 1966 mánnosaš konvenšuvnna mat muddejit buot álbmogiid iešmearrideami . 1 ON mearridii guokte čielga ulbmila dán logijahkái . 1 ON konvenšuvnna njunuščoahkkimis biologalaš šláddjivuođa birra Jáhpanis dahke mearrádusaid 49 iešguđetlágan fáttáin . 1 ON konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra , artihkal 27 1 ON konvenšuvdna mánáid vuoigatvuođaid birra lea huksejuvvon dan ipmárdussii ahte mánáin lea dárbu erenoamáš suddjejupmái ja dat lea siviila , politihkalaš , ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 ON konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid birra vuođđuduvvá vuđolaš dovddasteapmái ahte mánát dárbbašit vásedin suodjalusa , ja siskkilda siviila , politihkalaš , ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid . 1 ON konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid birra nanne ahte mánáin lea vuoigatvuohta cealkit oaivila áššiin mat gusket sidjiide ja ahte sin oaivilat galget adnojuvvot dettolažžan . 1 ON konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid birra , vrd. kapihttaliin 9 1 ON konvenšuvdna 1966 siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra , erenoamážit artihkal 27 1 ON julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra : 1 ON gulahii bearjadaga mannan vahkkus ahte dárbbašuvvo sullii 3,7 miljárdda ruvdno heahteveahkkin Haiti eanandoarggástusgillájeddjiide . 1 ON erenoamášdieđiheaddji James Anaya maid celkkii dearvvuođaid konferánsii . 1 ON erenoamášdieđiheaddji James Anaya , ovddidii raporttas olmmošvuoigatvuođaid birra ja álgoálbmogiid vuođđofriijavuođa birra . 1 ON erenoamášdieđiheaddji , James Anaya , galleda vuosttaš geardde historjjás Sámi regiovdna . 1 ON erenoamášdieđiheaddji , James Anaya , ( Rapporteur on the situation of human rights and fundamental freedoms of indigenous people ) galleda Roavvenjárgga Sámis cuoŋománu 14-16 b. 2010 . 1 ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi vállje daid lahtuid maid ráđđehusat nominerejit dan vuođul man muttos iešguđege guovlulaš joavkkut leat ovddastuvvon . 1 ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi ( ECOSOC ) ásahii Bistevaš Foruma jagis 2000 . 1 ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi ( ECOSOC ) ásahii Bistevaš Forum resolušuvnna 2000/22 bokte suoidnemánu 28. b. 2000 . 1 ON eamiálbmotáššiid Bistevaš foruma guđat sešuvdna lágiduvvui New Yorkas áigodagas miessemánu 14.-25 . 1 ON eamiálbmotáššiid Bistevaš Forum doalai viđát sešuvnnas New Yorkas . 1 ON eamiálbmotáššiid Bistevaš Forum 1 ON eamiálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa bargojoavku doalai 5. čoahkkima Geneves golggotmánu 18. -29. b. . 1 ON eamiálbmotbargui gullá maiddái eamiálbmogiid dearvvasvuođa bargu Máilmmi dearvvasvuođa organisašuvnnas . 1 ON eamiálbmot bargojoavku doalai vuosttaš čoahkkima borgemánu 9. b. 1982 , mii dál lea maiddái máilmmi eamiálbmotbeaivi . 1 ON eamiálbmogiid bistevaš forum lea hástalan miellahttoriikkaid ráhkadit statistihkalaš visogovaid , mat čuvgejit eamiálbmogiid dili . 1 ON duhátjahkeulbmilat ON eamiálbmogiid bistevaš foruma 1 ON dokumeanta E / CN.4/Sub.2/AC.4 1996 / Dán oktavuođas čujuhuvvo earret eará dasa ahte Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ( NBR ) lea evttohan váldit mielde čujuhusa dán guovtti mearrádussii láhkaárvalusa kapihttaliin « gielddaid meahcceriggodagaide vuoigatvuohta ja dáid hálddašeapmi » ja « Gillefidnoguovllut , gillefidnoriekti ja gillefidnohálddašeapmi » . 1 ON doaibmamearrádusa mielde mii stivre áŋgiruššama Afghanistánas , lea ulbmil oaččohit áigái doaibmi afghanistánalaš stáhta ja dainna lágiin caggat ahte Afghanistána fas šaddá áittan riikkaidgaskasaš ráfái ja dorvvolašvuhtii . 1 ON cealkámuš álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra , mii mearriduvvui ON váldočoahkkimis 2007:s , sisttisdoallá álgoálbmogiid olmmošvuoigatvuođaid ja vuođđofriddjavuođaid dohkkeheami . 1 ON bistevaš foruma ON duhátjahkemihttomeari 1 ON bissovaš eamiálbmot foruma vuosttaš jođiheaddji lea Ole Henrik Magga . 1 ON Váldočoahkkin dadjá maiddái ahte sii jáhkket ahte jus álgoálbmogat besset hálddašit daid dáhpáhusaid mat gusket sidjiide ja sin eatnamiidda ja resurssaide , de sii nagodit seailluhit ja nannet : 1 ON Váldočoahkkima goalmmátlávdegoddi mearridii juovlamánus 2006 maŋidit eamiálbmot ­julggaštusa meannudeami 2007 čakčii . 1 ON Olmmošvuoigatvuođaráđđi doallá dáid beivviid 15. sešuvnnas Genèves . 1 ON Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi , mii goziha siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna , lea maid cealkán mearrádusa gáibidit doaibmabijuid mat sihkkarastet unnitlohkosaš ál-bmogiidda beaktilis oassálastima dakkár mearrádusaide mat sidjiide gusket . 1 ON Olmmošvuoigatvuođakommišuvdna nammadii jagi 2001 álgoálbmogiid olmmošvuoigatvuođadili vuosttaš sierra raportejeaddji . 1 ON Olmmošvuoigatvuođakommišuvdna mearridii maŋimuš sešuvnnastis vuođđudit sierraraporterejeaddji eamiálbmogiid birra . 1 ON Eamiálbmotáššiid bissovaš forum ( UNPFII ) lea Sámedikki ja Olgoriikadepartemeanta bovdehusa vuođul mearridan doallat ovdačoahkkima Kárášjogas njukčamánu 16. - 19. b. 2009 . 1 ON Eamiálbmotáššiid Bissovaš Forum 1 ON DOALAI 1996:s riikkaidgaskasaš ekspeartačoahkkima eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 ON DOALAI 1996:S RIIKKAIDGASKASAŠ EKSPEARtačoahkkima eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 ON 1992 dálkkádatkonvenšuvdna ( UNFCCC ) lea riikkaidgaskasaš dálkkádatovttas ­barggu rámman . 1 ON 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái artihkkalis 27 daddjojuvvo čielgasit maid stáhta sáhttá dahkat dahje makkár lobi sáhttá addit earáide almmá rihkokeahttá vuoigatvuođa bargat árbevirolaš ealáhusaiguin , nugo boazodoaluin , ja dasto guovlluin ja resurssain mat leat vuođđun ealáhusbargui . 1 ON , EU ja earát fertejit duođas čájehit politihkalaš dáhtu orostahttit dán roasu seammás . 1 OMASVUOTNA DEATNU GÁIVUOTNA KÁRÁŠJOHKA 160 873 365 1313 1 OLLESČDAHKKIMA VOClDJDE ' AFMI - 1 OLLESCOAHKKlMA VUODDUDEAPMl - nammačuorvun , vir elobit / gohččojun vArrelahtut - qOhééuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 OLLESCOAHKKIMA VUODDUDEAPMI 1 OLGODADDANRUĐAT 2006 juogadii fylkkaráđđi 217 000 ruvnno doaibmabijuide mat galge ovddidit olggustallama . 1 OKTIIBUOT 1 OKTAVUOHTA FINNMÁRKKUOPMODAHKII ( FEFO ) ... 36 1 OKTASAŠ SÁMI Giellaovttasbargošiehtaduseavttuhus 1 OHD ja BD oidnet danne dárbbu čađahit muhtun aiddostahttimiid sihkkarastin dihtii soahpamušbeliide nu buori ovddalgihtii vuorddehahttivuođa go vejolaš . 1 OED OED 1 OECD dadjá ná iežas Employment Outlook 2011 oktavuođas , mii ovddiduvvui gieskat : ” Politihka váldoulbmil ferte leat nuoraide investeren , nu ahte sii ožžot buoret álggu iežaset bargoeallimii . 1 OECD Sisafievrredansuodjalusa čuovvoleapmi jna. 1 ODDA VALGABOADUS - VARRELAHTU OOHKKEHEAPMl 2 . VALGABllRES DEATNU 1 ODDA VALGABOADUS - VARRELAHTU DOHKKEHEAPMI 2 . 1 ODDA ASSllD ALMMUHEAPMl 1 ODDA ASSIID ALHMUHEAPHI 1 OBas Evttohus 3 1 OBas Evttohus 2 1 OBOSa fitnodatovttastumi stivralahttu 1 OASSEMlHTTOMEARRl BOAZODOALLU BOAZODOALU AREÁLAT JA RESURŠAVUODDU FERTE SlHKKARASTOT FYLKKA Boazodoalloguovlluln . BOAZODOALLOPOLlTlHKKA FERTE RAHČAT DAN ALA AHTE OAŽŽUT BUOREMUS BOHTOSllD GUOHTONRESURŠŠAlN DAlD GUOHTONGUOVLLUlD EKTUl MAT GÁVDNOJlT SlHKKARASTlN DlHTE MATERlALAŠ VUODU SÁMl ÁLBMOGA VÁRÁS FYLKKAS . 1 OAO : Oahpahusossodat / Opplæringsavdelingen 1 OANEHISNAMMA : 1 OAIDNIT Oidnosii buktit sámegiela albmohahkii Sámi báikenamat ja sámegielalaš galbbat Deaivvadanbáikkit Doaibmabidju 60 . 1 OAHPPIT GEAIN LEA SÁMEGIELLA VUOĐĐOSKUVLLAS 2002-2008 Gáldu : GSI 1 OAHPPI ÁRVVOŠTALLÁ IEŽAS NAMMA : Suorgi : DOAHTTALEAPMI JA GIERDILVUOHTA Kriteriijat : Hui dávjá Dávjá Lean gierdil sin ektui geat dan dárbbašit Doarjjun ja bealuštan sin geat loavkašuvvet ? Doahttalan earáid rievtti doalahit iežaset oaiviliid Doahttalan earáid iešvuođalági 1 OAHPPAT : Nannet oahpahusa davvi- , julev- ja oarjilsámegielas ja - gillii buot dásiin Bearaš lea deháleamos joret mas bidjat vuođu mánáid gielalaš ovdáneapmái . 1 OAHPAHUSLÁGA ÁSAHUSAT - GULASKUDDAN 1 OAHPAHUS Gelbbolašvuođa ja ovddideami fylkkaráđđi Pål Julius Skogholt ( SG ) Oahpahusetáhta fuolaha ahte buot Romssa fylkka nuorat ožžot oahppofálaldaga joatkkaskuvladásis . 1 OAHPAHUS 1 O97Sámis lea seamma árvu ja geatnegahtti vuođđu go O97:s , ja dan ferte sáhttit váldit atnui dain skuvllain ja daid oahpaheddjiid bealis guđet fállet oahpahusa sámi ohppiide . 1 O97Sámi gusto sámi giellahálddašanguovllu suohkaniidda , ja vel dihto skuvllaide soames suohkaniin sámi giellahálddašanguovllu olggobealde gos lea oahpahus sámegillii . 1 O97S vuosttaš veršuvnnas lei čállojuvvon ná : « Šaddat bajás mearkkaša šaddat Sámi , ja dasto Norgga , oktasaškultuvrii » . 1 O97S oppalaš oassi fievrriduvvo viidásit Sámi Máhttoloktemii . 1 O97S doibmiibidjanproseassa 1 O.nr. ( 2003-2004 ) kapihtal 2.2.1 . 1 O. nr. 80:s ( 2004 – 2005 ) mearkkašii eanetlohku ahte « mo vuoigatvuohta ja hálddašeapmi lea sáltečáhceguolástusas sámi ássanguovlluin lea čielggaduvvon viehka ollu , erenomážit 1990 – 2001 áigodagas » . 1 O. nr. 80 ( 2004-2005)12. 2003:s dovddahii ILO áššedovdijoavku ahte ráđđehusa finnmárkkulága evttohus ii deavdán konvenšuvnna mearrádusaid , muhto ahte lávdegoddi sáhttii dohkkehit ráđđehusa evttohusa jus Sámediggi dan dohkkeha . 1 O. nr. 80 ( 1998-99 ) , Innst. O. nr. 88 ( 1998-99 ) ja Ot.prp. nr. 62 ( 1998-99 ) . 1 O. nr. 79:s ( 1986-87 ) sámelága birra . 1 O. nr. 79 ( 1986-87 ) . 1 O. nr. 59 ( 2002-2003 ) Gielddalávdegotti eanetlohku čujuha mearkkašumiide Árvalus . S. nr. 33 ( 2001-2002 ) Sámepolitihka birra , mas lávdegotti eanetlohku , buohkat earret Ovddádusbellodaga áirasat , ledje mieđđasat ráđđehusa dieđihan láhkarievdadeapmái sámi leavgga geavaheami birra almmolaš visttiin – dannego dál eai leatnjuolggadusat sámi leavgga geavaheami birra , earret Olgoriikadepartemeantta gaskaboddosaš njuolggadusat sámi leavgga ja eará leavggaid gaskasaš vuorroortnega birra . 1 O. nr. 59 ( 2002-2003 ) Gielddalávdegotti eanetlohku čujuha mearkkašumiide Árvalus . 1 O. b. . Mathias Bonsach Krogh ( Njuohtan Joh. Løvholt , Vågan girku . 1 O. b. . Juhan Niillas Eira gárddis . 1 O. b. . Gunvor Dahl Rasmussen Toartna skuvlla luohkáin . 1 O. Mearkkašumit : " III . 1 O S A Oahpahusetáhtas lea ovddasvástádus E Oahpahusa fylkkaráđđi : H • 17 joatkkaskuvllas main leat sullii 6 100 oahppi ja sul- Kent Gudmundsen K ( OB ) lii 1 400 bargi P S • fágaoahpahusas ealáhusain mas ledje sullii 1 150 okOahpahusetáhta láhčá diliid nu ahte 900 fitnodagain A • tilis soahpamuša sulliioahpahusas juohke jagi J buot nuorat ja rávesolbmot Romssa sullii 350 rávesolbmo O • daid mánáid jaja nuoraid oahpaheamis guđet leat fylkkas ožžot ollašuhttojuvvot iežaset H vuoigatvuođa joatkkaoahpahussii . 1 O : Kárttaid nammadieđut jus namma čállojuvvon kártii , dat namuhuvvo . 1 O 97 ja O97Sámi eaktudit maiddái viiddiduvvon IKT-geavaheami buot skuvlla fágain . " 1 NČEa mearrádusárvalusa Nord-Salten Kraftlag AL ohcamuššii hukset Forsanvatn kraftverk Stáiggu ja Hápmira suohkaniidda meannudii Gonagas stáhtaráđis . 1 NČE:s lea dakkár hálddašankultuvra mas ii leat dáhpin juogadit árvvoštallamiid earáiguin . 1 NČE áigu viidáseappot bargat dainna ulbmiliin ahte ásahit buriid proseassaid sámi beroštusaiguin muđui ge . 1 NČE ráhkkanahttá ja meannuda buot konsešuvdnaáššiid mat gusket huksemiidda energiijalága vuođul . 1 NČE lea ráhkadahttá bieggakártta Norgga várás . 1 NČE ja Sámediggi leat mielas geahččalit čielggadit dán dili . 1 NČE háliida lagas gulahallama Sámedikkiin ja sámi beroštusaiguin go konsešuvdnaáššit meannuduvvojit . 1 NČE bargamušat ja mearrádusat gullet konsultašuvdaprosedyraide . 1 Nøkkeltall om arbeidsinnvandring til Norge ( čoavddalogut bargosisafárrema birra Norgii ) 1 Næss et al ( 2010 ) čuoččuha ekonomalaš buhtadusortnegiid sáhttit leat váikkuheaddjin doalahit boazologu badjin . 1 Nærings- og handelsdepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 11 kb ) 1 Når særlege grunner talar for de , kan departementet i enkelttilfelle gjere unntak frå reglane i lova og forskrifta . 1 Når ektefeller sammen adopterer noen son er under 18 år , får adoptivbarnet adoptivmorens etternavn med mindre annet er fastsatt i forbindelse med adopsjonen . 1 Når de ikke skilles mellom disse og andre områder i fylket , må utgangspunktet være ahte forvaltningsordningen må oppfylle de krav son konvensjonen stiller til de samiske områder . 1 Når de gjelder rådigheten over ressurser , mener vi ahte rett for allmennheten til jakt og fangst av småvilt og fiske i vassdrag med stang og håndsnøre og rett for de son er bosatt i Finnmark fylke til jakt på storvilt , plukking av multer og uttak av trevirke til husflid på samiske områder vil kunne være i strid med artikkel 15 . 1 Nášuvnnalaš sámi duhátjahkečalmmusteapmi ii leat ovttaskas guovllu čalmmusteapmi , ja GGD lea lohpidan ovddidit ášši . 1 Nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána lea boahttevaš dearvvašvuođabarggu vuođđodokumeanta buot dásiin . 1 Nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána 2007 – 2010 biddjojuvvui ovdan oktanaga 2007 Stáhtabušeahtain . 1 Návvuotna ( rádji Dálbmeluovttain ) , Gámanjárga ( rádji Sállannuriin ) , Jáhkovuotna ( rádji Muosáiguin ) ja Riehppovuotna ( mu mánnávuođa guovlu ) . 1 Návuotna , Ráisa , Skiervá , Gáivuotna , Omasvuotna ja Ivgu 1 Návuotna 1 Návuonas , nugo máŋgga eará mearragáttesuohkanis , lea identitehta molsásan . 1 Návuonas , Gáivuonas , Storfjordas , Ivggus ja Rivttágis Romssas fárrejit stuorámus joavkkut Romssa sullui , dan bottu go Skánihis lea Hárštá gosa stuorámus joavku fárre . 1 Náláštuhttin , vásedingálvvuid buvttadeami ja ođđa gálvvuid hutkan sáhttet ovdánahttit olles eanandoalloealáhusa . Lea stuora hástalussan oččodit ruovttoluotta lobi ruovttus njuovvat sávzzaid . 1 Nállevealahankomitéa oainnu mielde lea stáhtas geatnegasvuohta máhcahit dáid guovlluid eamiálbmogiidda , jos dat geavatlaš sivaid geažil ii leat áibbas veadjemeahttun . 1 Náivuona internáhtta heaittihuvvui 1977:s , Jáhkovuona internáhtta fas 1982:s . 1 Náivuona internáhtas ledje dilit nu heittogat ahte váhnemat 30-logu loahpas čađahedje guhkálaš skuvlastreaikka . 1 Náittusfárru Romssanuoris . 1 Náittospárra Rønbeck leigga aktiivvalaččat mielde Bargiidbellodagas , ja Hans Rønbeck lei báikkálaš searvvi ovdaolmmoš 1934 ’ rájes . 1 Náittosláhka 1 Náittoslágas ii gáibiduvvo čatnaseapmi Norgii beassat náitalit Norggas . 1 Náittosguoibmi / ovttasorru ferte leat ovddalgihtii čálalaččat miehtan veahkkesahkkehussii . 1 Náittosguimmežagat geat doaimmaheaba boazodoalu ovttas , sáhttiba gáibidit mearkka goabbáinai ja mearkka juohke mánnái . 1 Náittosguimmežagaide geain lea oktasaš doalloovttadat , guoská dát unnimusat nuppi náittosguoibmái . 1 Náittosdilli ii šatta unnit árvvolaš dannego eanebut dasa besset searvat , dadjá Anniken Huitfeldt . 1 Náitis dat lea biehttalanvuoigatvuohta , ii ge olles girkočearddas . 1 Náitin ja girku / osko- ja eallinoaidnočearddat 1 Náitaleimme ja 1969:s fárriime Lávželuktii . 1 Náitaleamis leat doalloovttadagat ovttastuvvon oktan doalloovt ­tadahkan . 1 Náitaleami oktavuođas sirdojuvvojit dávjá nissonolbmo bohccot náittosguoimmi / elošteaddji siidaoassái . 1 Náitalanolbmuid , registreren guimmiid ja mielguimmiid sisaboahtorájit oažžut mávssu ovdagihtii : Galle máná 75 % máksu ovdagihtii 50 % máksu ovdagihtii 1 Náitalan , okta mánná 1 Náitalan , golbma máná 1 Náhkkemeaidin , náhkkegoarrun ja duddjon , goarrun , čuoldin , botnin , šaddoivdnen ja gođđin leat « praktihkalaš oahpaheapmi nissoniidda » , ja dievdduid fágat leat metálladuodji , muorraduodji ja čoarve- ja dákteduodji . 1 Náhkkegoarrun Beaskkat , gápmagat , gálssohat , čázehat , niesteseahkat jna. 1 Náhkkedikšun / meaidin Meaidit / dikšut duljiid / beaskanáhkiid dálvegeavaheapmái . 1 Nággu oččodit skuvlii sámegiela lea leamaš garrasat Kárášjogas go gostege eará guovlluin , ja dat lei erenoamáš garas 1960 áiggiid . 1 Nággu dáidá joatkašuvvat , sihke oidnosis ja healmmi duohken . 1 Nággu buhtadasa sturrodagas mearriduvvo árvvošteami vuođul , vrd. § 53 . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Nággu buhtadasa hárrái mearriduvvo árvvošteami bakte , vrd. § 53 . 1 Nággoeastadeaddji doaibmabijut . 1 Ná válddaha stáhtaministtar Jens Stoltenberg dan riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihtu maid son almmuhii Londonis otne ovttas brihttalaš stáhtaministariin Gordon Brown:in 1 Ná sáhttá ge jearrat ahte ii go stáhta dainna daguin fas ain oktii leat rihkkumin garrasit geatnegasvuođaidis iežas eamiálbmoga ektui . 1 Ná oččošii Romssa universitehtii eambbo dutkiid geat dutket sámi fáttáid . Stipeanda prošeaktaohcamiid čállimi , berre addot golmma mánnui váldofágastudeanttaide . 1 Ná oččošii Romssa universitehtii eambbo dutkiid geat dutket sámi fáttáid . 1 Ná olbmot masse vuoigatvuođa sámi goargoseaset . 1 Ná mii leat heivehan iežamet ja váldán atnui ođđa veahkkeneavvuid . 1 Ná mii guhkit áiggi vuollái duddjot áddejumi ja gierdavašvuođa kultuvrraid ja riikkarájiid rastá , ja Gárgána joatkkaskuvllas mii háliidit váikkuhit dása . 1 Ná leat fylkka ássit ožžon eaiggáduššanrievtti daidda eatnamiidda ja čáziide maid Statsskog ovdal hálddašii . 1 Ná lea vejolaš duohtan deavdit Finnmárkku eatnamiid hálddašeami miehtá Finnmárkku , ii duššefal dan fylkkaoasis mas sámit ILO-soahpamuša mielde ( geahča Albmotriektelávdegotti loahppajurdagiid ) sáhttet adnojuvvot vuoigaduvvon álbmogin gáibidit alcceseaset dohkkehuvvon eaiggáduššan- ja hálddašanvuoigavuođa . 1 Ná lea sihke riegádahttima ja adopšuvnna dáfus . 1 Ná lea maiddái vejolaš áigeguovdilastit árbedieđuid ja gulahallat dan ávkki birra . 1 Ná lea ge boares eavttuhus mii dál fas ođđasis ovddiduvvo . 1 Ná lea dađi bahábut geavvan olu smávva guolástusservodagain ja dat lea vahágahttán olles báikkálašservodaga . 1 Ná juohkásit ođđa dáiddárstipeanddat : 1 Ná joatkašuvvá ođđa doaimmaid ja viiddiduvvon válddi sirdin Sámediggái . 1 Ná jienastat sámediggeválggas 1 . 1 Ná jienastat ovddalgihtii : 1 Ná jienastat ovdalgihtii Ovdalgihtii jienasteapmi lea veahá earalágan go dábálaš jienasteapmi válgabeaivvi : 1 Ná ii sáhte joatkašuvvat guhká . 1 Ná ii dárbbaš dáhpáhuvvat . 1 Ná guhkás plánenbarggus leat čuovvovaš fáddáguovllut áigeguovdilat go lea sáhka hápmemis oktasaš ulbmiliid ja doaimmaid : nuoskkideamit ja luoitimat etnui , luossariggodagaid hálddašeapmi , gili- ja ealáhusovdáneapmi , čáhceváráiduhttin , láhččet bivddu ja vuoiŋŋasteami / astoáiggedoaimmat eatnogáttis , luoddahuksen ja johtolat eatnogáttis ja eanu mielde , biologalaš girjáivuohta , kultturmuittut ja árvvolaš nuppástuhtton eatnamat , luonddusuodjaleapmi , doappardikšun ja nuoskkideapmi , dutkan , oahpahus , árbovirolaš máhttu mii gullá čázádaha geavaheapmái ja hálddašeapmái . 1 Ná guhkás plánenbarggus leat čuovvovaš fáddáguovllut áigeguovdilat go lea sáhka hábmemi oktasaš ulbmiliid ja doaimmaid : nuoskkideamit ja luoitimat etnui , luossariggodagaid hálddašeapmi , gili- ja ealáhusovdáneapmi , čáhceváráiduhttin , láhččet bivddu ja vuoiŋŋasteami / astoáiggedoaimmat eatnogáttis , luoddahuksen ja johtolat eatnogáttis ja eanu mielde , biologalaš girjáivuohta , kultturmuittut ja árvvolaš nuppástuhtton eatnamat , luonddusuodjaleapmi , doappardikšun ja nuoskkideapmi , dutkan , oahpahus , árbovirolaš máhttu mii gullá čázádaha geavaheapmái ja hálddašeapmái . 1 Ná guhkás olliimet go Lemet muitalii jagis 2005 . 1 Ná guhkás lea bargosirddolašvuohta leamaš veahkkin máŋggaid ealáhusaid bargofámu váillis . 1 Ná galgá leat beroškeahttá das šattaš go das ráŋggáštusovddasvástádus vai ii . 1 Ná eai oba čilgenge virgealmmuhusain ahte sámegiella lei ohppiid eatnigiella . 1 Ná dovddaha maid dan lagaš gaskavuođa mii davvin lea gaskal Norgga ja Ruošša . 1 Ná don sáhtát rievdadit jienastanlihpu : 1 Ná don galggat bargat go jienastat sámediggeválggas : 1 Ná de álggii sámegieloahpahus Hánssagietti ( Storslett ) skuvllas 1991 ' čavčča rájes , ja danin gárttai Viktor droššain johtit Reaššegeaži skuvllas go son galggai sámegieldiimmuide . 1 Ná Bill govvádalai mátkki breavas ruoktot : " Fanas lei guhkes fasttadas mii lei 1 x 10 m. Fatnasis mii leimmet 7 olbmo , okta beana , guokte sihkkela ja gálvvut . 1 Ná , ii lean go vázzilit materiálalatnjii ohcat vuogas girjjiid 2. ja 3. luohkkái . 1 NÆRINGSHAGE 1 NÁČ 2007 : 13 " Ođđa sámeriekti " lea dál leamaš gulaskuddamis ja konsultašuvnnat Sámedikkiin lea deaŧalaš oassi ráđđehusa viidáset barggus . 1 NÁČ 2000:3 Sámi oahpaheaddjioahpahus – sierranas diehtoárbevieruid gaskkas 1 NÁČ 2000:14 , Friddjavuohta ovddasvástádusain . 1 NÁČ 2000 : 3 Sámi oahpaheaddjiidoahpahus – sierranas diehtoárbevieruid gaskkas 1 NÁČ 2000 : 14 Friddjavuohta ovddasvástádusain - Norgga alit oahpahusa ja dutkama birra 1 Nyvolla oaivila mielde lea lunddolaš ahte Sámi allaskuvla ja Finnmárkku allaskuvla barget ovttas dáinna . 1 Nyvoll čujuha dasa ahte Sámediggi oččoda bajiduvvot refušuvdnamáksomeriid sámegieloahpahusas ja ahte Sámediggi bargá ovttas Gielddaid Guovddášlihtuin ( GG:in ) ráhkadit buoret rámmaeavttuid skuvllaid sámegieloahpahussii . 1 Nytt vedtak skal gjerast etter reglane i denne lova . 1 Nystø lea ollu jagiid bargan nuppi máilmmisoađi rádjalovssaid rahčamušaid dohkkehemiin . 1 Nystø ja Baer vuordiba ahte Norgga beale ja Ruoŧa beale sámedikkit šaddet deaŧalaččat dán barggus , soai čálliba reivves stáhtaministariidda Kjell Magne Bondevik ja Göran Persson . 1 Nystad oaivvilda ahte dál lea dehálaš oažžut eanet pedagogaid geain maid lea sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta , ja maid nannet sámegiela mánáidgárddiin , skuvllain ja obbalaččat sámi servodagas . 1 Nystad , T. , Melhus , M. , Lund , E. 2006 : " Samisktalende er mindre fornøyde med legetjenestene " , i Medisin og Vitenskap . 1 Ny valgordning til Sametinget . 1 Ny lovgivning om opplæring « ... og for øvrig kan man gjøre son man vil » Statistisk sentralbyrå ( 2010 ) : Sámi statistihkka 2010 / Samisk statistikk 2010 . 1 Nuvttá ruonasšattuguin joatkit , ja nuvttá oahpponeavvoortnet joatkkaoahpahusas viiddiduvvo nu ahte maiddái joatkkaoahpahusa 3. ceahkki oažžu daid . 1 Nuvttá riekteveahkki 1 Nuvttá oahpponeavvut 1 Nuvttá mielkeearit nuoraide 1 Nuvttá fruvttat ja ruotnasat 1 Nussir ASA 1 Nuppástusdoarjja vuoliduvvo dietnasa ektui . 1 Nuppástusdoarjja máksojuvvo mánu maŋŋel dan rájes go deavddát doarjjaeavttuid . 1 Nuppástusdoarjja galgá sihkkarastit sisaboađu birgejupmái dutnje gii leat okto eadni dahje áhčči , gii okto fuolahat mánáid . 1 Nuppástusdoarjja dahká 1,97 geardde vuođđosupmis – kr 143 580 jahkái = kr 11 965 mánnui . 1 Nuppástusdoarjja 1 Nuppástusdoarjagis eai máksojuvvo luopmoruđat . 1 Nuppástusdoarjaga sáhtát dábálaččat oažžut gitta golmma jahkái dassážii go nuoramus mánná deavdá gávcci jagi . 1 Nuppástusdoarjaga ozat blankeahtain » Nuppástusdoarjaga ohcan , doarjja mánnageahččái , oahppodoarjagii ja okto eatni / áhči fárrenolggosgoluide ” . Dan gávnnat Ohcamat ja mildosat oasis interneahta olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Nuppástusdoarjaga addit ráddjejuvvon áigodahkii ja lea máná agi ja doarjaga dárbbuid duohken . 1 Nuppástusat čuovvovaš lágain leat dušše doaimmahuslaččat ja teknihkalaččat ja čađahuvvojit ođđa doahpagiid ja ođđa paragráfajuogu ja dakkáraččaid geažil ođđa lágas : 1 Nuppástusat váikkuhit maiddái plánaproseassaide mat leat jo álggahuvvon . 1 Nuppástusat leat ságaškuššon Sámedikkiin skábmamánu 26. b. 2007 ráđđádallamiin . 1 Nuppástusat eará lágain : 1 Nuppástusat dahke vejolažžan čatnat ekonomalaš ja láhkavuđđosaš váikkuhangaskaomiid buorebut ollislaš váikkuhangaskaoapmevuogádahkii heivehan várás guohtundeaddaga , ja dan seammás geahpedit guohtunguorbadeami birasváttisvuođaid , gč. ot.prop. nr 28 ( 1994–95 ) ja Innst. S. nr. 233 ( 1995–96 ) . 1 Nuppástusat Jagi 2011 reviderejuvvon našunálabušeahta oktavuođas unnidii struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga 128,1 miljárdda kruvnnus 112,9 miljárdda kruvdnun . 1 Nuppástusat : 1 Nuppástusaid vuođul ođđa láhkaásahusa nr. 1480 Sámedikki válgga birra mearridii gonagaslaš resolušuvdna juovlamánu 19. b. 2008 . 1 Nuppástus siskkilda ahte gieldda ja geaidnoeiseválddiid gaskasaš geavat ja ovddasvástádusjuohku jna. mat leat ásahuvvon muddenplánaide oassálastima , bođuáššiid mearrideami , sierralobi , váidalusa ja dakkáraččaid várás , dás duohko maid galget leat daid áššiid meannudeami vuođus main huksenráját leat mearriduvvon gielddaplána areálaoasis . 1 Nuppástus mearkkaša ahte dán departemeantta ođđa oanádus šaddá KUD ja ahte buot e-boastačujuhusat rivdet . 1 Nuppástus 1992-2002 Davvi-Romsa -1 080 Romsa 8 020 Báhččavuotna ja Gálsa -836 Gaska-Romsa -938 Siskkit Lulli-Romsa -789 Lulli-Romsa -672 Supmi fylka 3 705 Davvi-Norga -3 777 Norga 250 432 Eará guovloguovddášsuohkanat Ráisa -49 Leaŋgáviika 275 Málatvuopmi -551 Siellatgielda -328 Hárštá 493 Skiervá -41 Beardu -61 1 Nuppástuhttináigodaga ollislaš loahppaárvvoštallan berre álggahuvvot sullii ovtta jagi maŋŋil go sierra nuppástuhttináigodat lea lohppii mannan , dat mearkkaša primo 2002 . 1 Nuppástuhttinproseassat leat áddját , muhto Sámediggi oaivvilda almmotge ahte ovddasvástádus sámi perspektiivva integrerema dáfus dearvvašvuođa- ja sosialbálvalussii gullá fylkkagieldda ja gielddaid ásahusaide sámi ássanguovlluin . 1 Nuppástuhttinprográmma oassin galgá ráhkaduvvot viidáset ovddidanplána Skiervvás mas lea strategalaš oassi ja doaibmaplána . 1 Nuppástuhttinprográmma loahpaheami oktavuođas lea Sis-Finnmárkku Ovdánahttinforum evttohan ásahit ovdánahttindoaimma ja investerendoaimma dan njealji nuppástuhttingildii ja Unjárgga gildii . 1 Nuppástuhttinplána ferte oñasmahttit dávjá joatkkaovddideamis ja kvalitehtasihkkarastit barggu . 1 Nuppástuhttinfitnodat lea láigohan fágagelbbolašvuođa ja veahkehan ráhkadit ohcamušaid ja duođaštusaid . 1 Nuppástuhttinbálkál heaittihanbálká j. ea. ( 1 Nuppástuhttinbálká-ortnega stahtus lea ahte 101 doalus lea 23 heaitán boazodoalus . 53 doalu leat fas álgán boazodollui ja 25 doalu eai dieđe vuos álget go boazodollui . 1 Nuppástuhttinbargu lea guhkesáigásaš áŋgiruššan , ja dávjá ádjána guhká ovdalgo lea vejolaš čujuhit dakkár čielga bohtosiidda go ođđa bargosajiide ja lassáneaddji ealáhusdoaimmaide . 1 Nuppástuhttinbargu galgá váikkuhit erenoamáš áŋgiruššamii ealáhusovddidemiin suohkaniin main leat erenoamáš hástalusat . 1 Nuppástuhttinbargu addá buriid bohtosiid Orui leamen issoras go golbma stuorra reahkaindustriija fitnodaga Ivgus ja Skiervvás jávke oanehis áiggis . 1 Nuppástuhttinbargu Romssa fylkkas Nuppástuhttinbargu fylkkas lei ealáhusetáhtas okta vuoruhuvvon bargguin jagi 2009 . 1 Nuppástuhttinbarggu álgovuolggalaš hápmi loahpahuvvui jahkemolsumis 1998–1999 . 1 Nuppástuhttin mearkkaša geavahit dan mii lea ja hutkat juoidá ođđasa báikkálaš ja guvllolaš ovdduid vuođul . 1 Nuppástuhttin galgá leat márkaniid mielde . 1 Nuppástuhttimat ođasmahttet čujuhusaid njuolggadusaide váikkuhusčielggademiid birra plána- ja huksenlágas . 1 Nuppástuhttima dehálaš oassi Skiervvá suohkanis lea bohciidahttit proseassa mas iešguđetlágan birrasat ja ovttaskas olbmot servet geatnegahtti ovttasbargui . 1 Nuppástuhte eavttohasaid vuoruid : Čális ( ođđa ) nummara dan ruktái mii lea eavttohasa nama gurutravddas , nu ahte don čájehat guđemuš vurrui don bijat eavttohasaid . 1 Nuppádassii áigut mii bargat dan ala ahte nannet jurdaga ahte " váldit olles riikka geavahussii " . 1 Nuppádassii mun in duostan álgit go mun nu unnán máhtten ja ain unnán dárogiela áddejin . 1 Nuppádassii lea loaktin das ahte leat oassin luonddus mearrideaddji deaŧalaš ássansaji válljemii sámi guovlluin dahje Norgga boaittobeale báikkiin . 1 Nuppádassii lea dárbu heivehit studeanttaid vejolašvuođa čađahit oahpuideaset . 1 Nuppádassii de dasa lea dárbu sámegiela boahtteáiggi nannema dihte , ahte galgá leat lunddolaš geavahit sámegiela almmolaš oktavuođain . 1 Nuppádassii , oahpahusvuohki ii leat vuođđuduvvon ipmárdusa nala jierpmi doaibmamis , vuoiŋŋašvigi birra ja dan divodeamis . 1 Nuppádassii , de Sámediggeráđđi dákko rihkku vuođđoprinsihpa mas dássážii lea čavga doaladan , nammalassii ahte ođđa eaiggáduššan- ja hálddašanortnegiid ásaheami olis galgá rihkokeahtes deaddu leat das mo Álbmotriektejoavku lea dulkon ILO-soahpamuša 169 , e.e. go čuoččuha ahte SE galgá ásahuvvot . 1 Nuppis fas ledje muddehahtti oahppibeavddit ja stuolut ja távval , nu ahte šattai albma skuvlalatnjan . 1 Nuppiin sániiguin Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte sámi vuoigatvuođat huksejuvvon dološvieruid ala hilgojuvvojit , go dat maid mávssášii ahte sámekultuvrii ii biddjo árvu . 1 Nuppiin sániiguin Sámediggi ii sáhte dohkkehit ahte sámi vuoigatvuođat huksejuvvon dološvieruid ala hilgojuvvojit , go dat maid mávssášii ahte sámekultuvrii biddjo árvu . 1 Nuppiiguin sániiguin daddjon lea sápmelaččain eahpitkehtta eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta sin árbevirolaš guovlluide . 1 Nuppiiguin sániiguin daddjon de leat guorahallamat mat leat čađahuvvon Norgga-Ruoŧa boazoguohtunriiddus , boazodoalus Norggas našuvnnalaččat ja regionalaččat ( guovlluguovdasaš ) ja báikkálaš servodagain Mátta-Romssas ja Ofuohtas sihke ollistan ja mudden Eriksena ja Niemi barggu dán oktavuođas . 1 Nuppiiguin sániiguin daddjojuvvon leat guokte sierralágan oainnu meahci hárrái mat deaivvadit bievlavuodjenságastallamis . 1 Nuppiiguin sániiguin daddjojuvvon de galgá dán lágan roggamiid oktavuođas juohkit ávkki govttolaččat stáhta ja álgoálbmoga gaskka . 1 Nuppiid sániiguin daddjojuvvon : Hámmárfeasttas eai galgga cegget el-rávdnjeskáhpaid dál ja vuorddašit jođđasa . 1 Nuppi čuoggái mun dajan : Mii dárbbašat eanet dieđu mohtorjohtolaga ja meahci geavaheami birra . 1 Nuppi čuoggá mielde sáhttá áigemearri guhkiduvvot ain golmmain jagiin hávil . 1 Nuppi áššis addojuvvui doarjja 280 000 ru buokčalanfitnodaga ásaheapmái Divttasvuona suohkanis . 1 Nuppi teakstaoasis sihkkojuvvojit guokte vuosttas cealkaga « Sápmelaččain eai leat álbmogin dán rádjái . . . . leat leamaš funet gozihuvvon » . 1 Nuppi teakstaoasis sihkkojuvvo nubbin maŋimuš cealkka « Stáhta lea dattetge geavahusas ollu guovlluin árvvusatnán min álbmoga vuoigatvuođaid , earenoamážit ovddit čuohtejagis ja guhkás dán čuohtejahkái » . 1 Nuppi teakstaoasis bisuhuvvo vuosttas cealkka , ja nubbi cealkka rievdaduvvo dánin : Dát orgána galgá hálddašit eatnamiid ja ođasmuvakeahtes resurssaid . 1 Nuppi teakstaoasi « Sámediggi dáhttu . 1 Nuppi teakstaoasi vuosttas cealkagii , maŋábeallái sániid « oasit Finnmárkku fylkkas » , lasihuvvojit sánit « álbmotrievtti eavttuid vuođul » . 1 Nuppi ráđđádallančoahkkimis Deanus 24.06.04 oidno ahte bargu lea ovdánan ja lea šaddan čielgaseabbon ahte lága ulbmilparagráfas čielgaseappot šaddá ovdan boahtit dat ahte dat galgá nannet sámi kultuvrra luondduvuođu ja ahte buohkaidvuoigatvuođaid sáhttá váldit eret . 1 Nuppi oassečielggadusa addimiin lei Sámi vuoigatvuođalávdegoddi deavdán mearkkašahtti osiid mandáhtastis . 1 Nuppi oasis lea oanehaččat dásseárvvu birra sektorrasttideaddji politihkkasuorgin , Sámi nissonprošeavtta birra ja čilgehus das makkár ovttasbargu Sámedikkis lea olggobeale beliiguin . 1 Nuppi náittosguoibmái biddjojuvvojit ovddasvástádus ja geatnegasvuođat mieloamasteami oktavuođas , muhto soai eaba oaččo mielmearrideami . 1 Nuppi máilbmesoađi geažil juhkkojuvvui fas joavku , go Suopma liigudii Beahcán-guovllu Ruššii . 1 Nuppi láhkai fas de šattaimet mii ja olles gilli stuorra bearašin . 1 Nuppi lađđasis leat mearrádusat áššegoluid birra . 1 Nuppi lađđasis daddjo ahte guovllustivra sáhttá guoskevaš orohatstivrra ávžžuhusa mielde gieldit vissis lágidemiid mat sáhttet šaddat vahágin boazodollui . 1 Nuppi lađđasa mielde galgá doalloovttadaga eaiggádis leat boazodoallu fidnun ja váldodoaibman . 1 Nuppi lađđasa goalmmát ja njealját čuokkis gusto vástevaččat . 1 Nuppi lanjas fas ledje guokte mieiganstuolu main lei báddegođus olggoš . 1 Nuppi lanjas , " stohpoossodagas " , lei čáppa čállinbeavdi , stuollu ja girjehildu . 1 Nuppi kapihttalis válddahallojuvvojit lagabuidda vuolggasadji ja bajimuš mihttomearit mat Sámedikkis leat sámi ásahusaid ovddideamis . 1 Nuppi jagi son bargagođii Čuđegietti suohkanbáhppan . 1 Nuppi jagi galggat čađaheame dárbbašlaš oahpu . 1 Nuppi ja goalmmát luohkkálaččat vihke roahkkadit skuvlavistái . 1 Nuppi ja goalmmát luohkkálaččat ledje ovttas klássalanjas . 1 Nuppi geažis gávdnat Lulli- / Gaska-Romssa ja Davit Nordlándda , gos duššo gaskal 3 ja 4 proseanta fárrejit eará SED-guvlui . 1 Nuppi gearddis ledje máŋga smávva lanja goappat bealde feaskára . 1 Nuppi gearddis leat oađđinsálat ohppiide ja oađđinlatnja biiggáide . 1 Nuppi gearddis lea rabas galleriija gos sáhttá oaidnit rabas ráddjejuvvon olgoareála , duoddariid , bibliotehka ja dievasčoahkkinlanja . 1 Nuppi geahčen beallegearddu lea lávvohápmásaš dievasčoahkkinlatnja mii lea álbmotválljen dievasčoahkkimiid várás . 1 Nuppi geahčai goađi mas mii oruimet , ráhkadeimmet nuppi lanja šibihiidda . 1 Nuppi erenoamášluohká ohppiin ledje sihke dárogielat ja sámegielat oahpaheaddjit . 1 Nuppi eará áššis lea ásahuvvon bearašfitnodat mii galgá bargat vásihusvuđot turismmain Mázes Guovdageainnu suohkanis . 1 Nuppi dáfus leat SOF-guovllus viehka ollu nissonolbmot geat leat čađahan universitehta- dahje allaskuvlaoahpu . 1 Nuppi dáfus ii árvvusadnojuvvo velge sámi giella ja kultuvra ollásit . 1 Nuppi dáfus fas orro Mearragohpis ( Sørvær ) ja Gálttas ( Galten ) dušše fal dážat , ja Ákŋoluovttas ( Hasvik ) ja Ákŋovágis ( Hasvåg ) eanaš dážat ja muhtin kveanat . 1 Nuppi dáfus fas min iežamet máilbmi ii ožžon makkárge saji skuvllas . 1 Nuppi dáfus fas ii leat gallásis sis , geat riegádedje Sállanis soađi maŋŋil , sámegiella eatnigiellan . 1 Nuppi diimmus lei rehkenastin . 1 Nuppi dadjosii lasihuvvo láhkavuođđu mii addá Gonagassii vuoigatvuođa addit láhkaásahusa plánaid oktiiheivehuvvon meannudeami birra plána- ja huksenlága vuođul ja suodjaleami birra luonddugáhttenlága vuođul . 1 Nuppi bealis sáhttá dadjat ahte dás ii leat « millimehtervánhurskkisvuohta » vejolaš . 1 Nuppi bealis lei jearaldat man muddui Norggas galggai leat sierra olgoriikapolitihkka . 1 Nuppi bealis leat boazodoalu iežas sisabahkkemat ja johtolat mielde váikkuheamen areálaberoštusaid , ja erenoamážit bivdo- ja olgodaddanberoštusaid . 1 Nuppi bealis lea sávza- / gáicadoaluid gaskamearálaš sturrodat measta duppalit sturron go jagis 1989 ledje 23 dálvvibadjel sávzza / mielkegáicca ja fas jagis 1999 ledje 43 . 1 Nuppi bealis gáibiduvvo ahte galget oskkáldasvuođa atnit muitaleddjiidasaset oažžun dihtii dieđuid ja dáhtaid . 1 Nuppi bealis fas lei sáhka diplomáhtalaš bálvalusa ja konsuláhtalágádusa gaskavuođas . 1 Nuppi bealis fas leat dieđut maid dutki dán láhkai oažžu nu máŋggabealagat , mearritmeahttumat ja rašit muitaleaddjái ahte dáid sáhttá geavahit dušše hui várrogasat . 1 Nuppi bealis dáhtui boazodoalloskuvla alcces sierra skuvlla . 1 Nuppi bealde vuoruhuvvui sámegielat ohppiid dárogieloahppan . 1 Nuppi bealde ledje sámiin , nugo dálolaččainge , njálmmálaš muitalusat . 1 Nuppi bealde lea sámi servodaga dihtomielat oktavuohta iežas árbevirrui , ja nuppi bealde lea stuoraservodaga báidnin ja nuppástuhttingáibádusat juohke suorgái eallimis . 1 Nuppi bealde feaskára lea munnos oađđinlatnja , guokte lanja leat oaivvilduvvon basadanlatnjan ja sávdnin , ja geažis lea klássalatnja man Máret oažžu . 1 Nuppi beaivvi fáttá leat válljen gohčodit ” psykalaš dearvvašvuohta guovddážis ” . 1 Nuppi beaivve manai Detnui , mii lei vuosttaš gielda riikkas gos 9-jagi skuvla lei álggahuvvon . 1 Nuppi beaivebeali oahppit geat lohket sámegiela servet oktasašoahpahussii eará ohppiiguin . 1 Nuppes čájehuvvon sáddagat leat lihccojuvvon . 1 Nuppes lei soames eará vuorru ges bargat nu . 1 Nuppeláhkái go dábálaččat , de sáhttá dás botnjat vuolit roahki bajit oasi ektui . 1 Nuppeláhkái go almmolaš skuvllat , mat váldet vuođu lagas birrasis ja de mannet stuorát linjjáide , de mii álgit guhkit linjjáiguin ja « stuorrá muitalusaiguin » vai oaidnit oktavuođaid ja ollislašvuođaid , ovdalgo álgit detálljaid geahččat . 1 Nuppe vuoru lea SED-guovllus olmmošlohku njiedjan 16 proseanttain , dan bottu go muđui dain eará guovlluin lohku lea njiedjan 8 proseanttain . 1 Nuppe láhkai go Sámediggi maid stáhta ruhtada , earret dan vejolašvuođa ahte Sámediggi sáhttá oažžut boađuid Finnmárkkuopmodaga vuoittus ( gč. finnmárkkulága § 15 ) , leat gielddain ja fylkkagielddain maiddái eará boahtogáldut . 1 Nuppe geažis lea sámegielat áviisafálaldagaid deaddilanlohku goasii beliin unnon maŋŋel go Min Áiggi ja Áššu ovttastuhtte Ávvirin . 1 Nuppe geažis lea Finnmárku dat fylka gos olbmot guldalit dávjjimusat sámeradio . 1 Nuppe geažis galget vel dasa lassin čuvgehit mearkkašahtti dilálašvuođaid sámi servvodagas norgga majoritehtaálbmogii . 1 Nuppe dáfus sáhttá Eanan- ja vuovdedoalloministeriija lága olis ( 196/22 ) suodjemehciid birra mearridit boazoguohtunráddjemiid , jus dat lea dárbbašlaš vuovddi gáhttema dihte ( § 2 ) . 1 Nuppe dáfus rehkenastá departemeanta ahte Ássu / Min Áigi oažžu jeargguštanvuoittu ovttasteami geažil . 1 Nuppe dáfus mii nákcet heivehit iežamet dilálašvuođaide mat dađistaga muhttašuvvet , ležžet dal luonddu nuppástumit dahje eará dilálašvuođat . 1 Nuppe dáfus leimmet mii boarráseappot ja eambbo rávásnuvvan go sii . 1 Nuppe dáfus lea sámi servvodagas Norggas leamaš garra ovdáneapmi ollu beliin . 1 Nuppe dáfus lea oppalaš ekonomalaš – ja dieđusge teknologalaš ovdáneapmi , ja sakka buoret infrastruktuvra , addán áibbas eará vejolašvuođaid doaimmahit boazodoalu . 1 Nuppe dáfus lea mis maid oahpaheapmi dárogielas , lohká jođiheaddji Skoglund . 1 Nuppe dáfus lea dán guovllus daid nissoniid lohku geat leat čađahan universitehta- ja allaskuvlaoahpu , viehka allat . 1 Nuppe dáfus fas bivddii Sámi joatkkaskuvlla stivra 1985:s Oahpahusdepartemeantta cealkit eret láigošiehtadusa Stáhta boazodoalloskuvllain . 1 Nuppe dáfus eat lean mii dat álkimusat geaiguin barge , dan gal šaddat mieđihit dál maŋit áigge . 1 Nuppe dáfus dajai departemeanta ahte skuvla galgá juohke máná deaivvadit su identitehta ektui , nuppe dáfus lohke fas ahte sámi oahppoplána galgá čuvvojuvvot bienasta bitnii , das ii sáhte mangelahkái spiehkastit . 1 Nuppe dáfus Inez Boon , guhte lei eará oaivilis oahpahanvuogi hárrái , lei hui buorredáhtolaš ja dajai ahte mii guđet oahpponeavuid geavaheimmet , oččošeimmet mearridit mo dat galggašedje leat . 1 Nuppe bealis sámi kulturpolitihkka mielddisbuktá ahte eiseválddit , álgoálbmogiid vuoigatvuođaid riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid vuođul , geahččalit nannet Sámedikki bokte sámi identitehta ja sámi kultuvrra máŋggabealatvuođa . 1 Nuppe bealis sáhttet čuožžilit dilálašvuođat goas eiseválddiin lea čielga beroštupmi dasa ahte mearrádusat čuvvojuvvojit . 1 Nuppe bealis sáhttet teknihkalaš bienalaš njuolggadusat bures biddjot láhkaásahusaide ( njuolggadusaide ) , erenoamážit jus geavatlaččat gusket dušše muhtumiidda ( fágabargiide ) . 1 Nuppe bealis min lea váttis moaitit Sámi vuoigatvuođalávdegotti , go ii leat eambbo čuovvolan dan beali barggustis ( geahča s. 3 ) . 1 Nuppe bealis ferte eiseválddiid bajitdási kulturpolitihkas leat dihtomielalašvuođa oaidnu dasa mot sámi kultuvra ja sámi kultuvrralaš máŋggabealatvuohta váldojuvvo vuhtii nationála kulturpolitihkas . 1 Nuppe bealis eai leat dát boazodoallit nu stuorrát ahte sáhttá siskkildasat reguleret . 1 Nuppe beaivvi ledjen váibbas skuvllas . 1 Nuoskkidanáššiid ossodat 1 Nuortasápmelaččat olgobealde 1 Nuortasámit leat guhká vuordán dan rámi maid museahuksen mielddisbuvttášii ja mii sávvat ahte Stuoradiggi sáhttá oktii vel guorahallat ášši vai dat doaimmahivččii johtileabbo . 1 Nuortasámit leat dat oassi sámi álbmogis geaid eatnamat juogaduvvojedje golmma stáhtii , ja dainna lágiin ledje sis eanet hehttehusat sin eallinvuohkái ja kultuvrii go eará sámiin . 1 Nuortasámit / goltásámit sierranit sámi álbmotjoavkkus muđui giela ja oskkoldaga dáfus . 1 Nuortasámit / goltásámit leat dán áigái unnimus sámi joavku , seammás go sii leat unna veahádagaš iežaset álgovuolggalaš eanaguovllus . 1 Nuortasámit / goltásámit leat das rájes go dahkkojuvvojedje kristtalažžan 1500-logus , dovddastan ruošša-ortodoksalaš oskku . 1 Nuortasámit / goltásámit ieža , sin organisašuvnnat ja Sámediggi leat árjjálaččat mielde barggus . 1 Nuortasámit / goltásámit doaimmahedje ovdal viiddisis riddo- ja vuotnaguolásteami Várjjagis . 1 Nuortasámiid / goltásámiid árbevirolaš eallinláhki lea vuođđuduvvan guovllu luondduvalljodatváriid geavaheapmái : Boazodollui , luossabivdui Njávdánjogas ja Uvddujogas , mearraguolásteapmái , fuođđobivdui , murjemii ja jeagelbardimii . 1 Nuortasámiid / goltásámiid lunddolaš ja historjjálaš searvevuohta sáhttá ođđasisvirkkosmahttojuvvot ja gárgeduvvot iešguđet lágan kultuvrralaš ja ealáhuslaš ovttasbarggu hámis daid riikkaid gaskkasjgos nuortasámit ásset . 1 Nuortasámi musea šaddá dehálaš guovddážin nuortalaš / golttáid giela ja kultuvrra ealáskahttimis , ja kulturlonohallamis ja rádjarasttildeaddji ovttasbarggus nuortalaččaiguin Suomas ja Ruoššas . 1 Nuortasámi musea prošeaktaáigodat nohká 2000 loahpas . 1 Nuortasámi musea oažžu 2,5 miljovnna ruvnno earret eará čájáhusaide ja viessodávviriidda . 1 Nuortasámi musea lea sámi duhátjagibáiki ja galgá rahppojuvvot virggálaččat čakčii . 1 Nuortasámi musea lea fargga gárvvis sisafárremii . 1 Nuortasámi musea lea 2004 rájes leamaš organiserejuvvon prošeaktan Mátta-Várjjat gieldda vuolde ja mas lea sierra gaskaboddasaš stivra , maid Sámediggi ja Mátta-Várjjat gielda leat nammadan . 1 Nuortasámi musea ja Diehtosiida Guovdageainnus leat oktii ruhtaduvvon ja gárvánit 2009. s , ja Saemien Sijte huksen lea álggahuvvon ja vuoruhuvvon departemeantta beales . 1 Nuortasámi musea galgá bargat olles nuortasámi guovllu ektui . 1 Nuortasámi musea Njávdámis nuvttá Deanu ja Várjjat museasiidii . 1 Nuortasámi dávvirvuorká , mii lea Njávdámis Mátta-Várjjat gielddas , árvaluvvo 2,5 miljovnna ruvdno earret eará čájáhusaide ja luvvodagaide . 1 Nuortasámi dávvirvuorkkás lea prošeaktaovddasvástádus . 1 Nuortasámi Dávvirvuorká Njávdámis lei gárvvis 2008 juovlamánus ja sáhttá dál váldot atnui , vrd. čuoggá 3.10.4 . 1 Nuortalaččat ásset vel gávpogiin Guoládat-guovllus . 1 Nuortalaččat leat iešguđetlágan sivaid geažil massán stivrema ja boazodoallovuoigatvuođa dán guovllus . 1 Nuortalaččat leat 1500-logu rájes dovddastan ruošša-ortodoksalaš oskui . 1 Nuortalaččat Nuortalaččat ( maiddái gohčoduvvon golttát ) lea álbmotjoavku man árbevirolaš ássanguovllut leat leamaš Suoma , Ruošša ja Norgga rádjeguovlluin – ja vuosttažettiin Lotta , Duolláma , Notta , Beahcáma , Báhčaveaji ja Njávdáma johkagáttiin . 1 Nuortalaččat Njávdámis " . 1 Nuortalaččat 1 Nuortalaččaid árbevirolaš eallinvuogi vuođđu lei guovllu resursaávkkástallan masa gulai luossabivdu Njávdánjogas ja Uvdojogas , mearraguolásteapmi , bivdu , jeagildeapmi ja boazodoallu . 1 Nuortalaččaid siidda ráfáidahttin Njávdámis lea okta máŋgga deaŧalaš bealis dán barggus . 1 Nuortalaččaid kultuvra ja dilli lea uhkiduvvon . 1 Nuortalaččaid historjá ja dálá ássan lea Mátta-Várj ­jaga gielddas , vuosttažettiin Njávdámis , muhto Girkon ­járggas ja Báhčaveaileagisge . 1 Nuortalaččaid guovlohálden ja - ávkkástallan dahkkojuvvui álgoálgosaš vuollásteami vuođul , ja rájit gránnjásiiddaide leat leamaš oalle bisovaččat . 1 Nuortalaččaid giella lea okta sámi váldosuopmaniin , ja lea guhkkin eret davvisámegielas . 1 Nuortalaččaid earenoamáš historjá stáhtarievttálaš , oskkolaš , gielalaš ja kultuvrralaš oktavuođas gáibida earenoamáš stáhtalaš áŋgiruššama nuortalaš kultursuodjalanbargguid oktavuođas . 1 Nuortalaččaid / skoaltasápmelaččaid eallinvuohki lea leamaš vuođđuduvvon guovllu luondduriggodagaid ala – boazodoalu , luossabivddu Njávdánjogas ja Uvdojogas , riddoguolásteami ja vuotnaguolásteami vuonain Várjjagis , sáivaguollebivddu , bivddu , murjema ja jeagildeami . 1 Nuortalaččaid / golttáid searvevuohta sáhttá ahtanuššat go láhčá gielalaš , kultuvrralaš ja ealáhuslaš doaibmabijuide , maiddái rádjarasttildeaddji ovttasbargui gaskal nuortalaččaid / golttáid birrasiid ja guoskevaš eiseválddiid . 1 Nuortalaččaid / golttáid giella lea okta 10 sámi váldosuopmanis . 1 Nuortalaččaid / golttáid beales lea leamaš sávahahtti álgit uhcit turistavuođđuduvvon boazodoalu . 1 Nuortalašsiida . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Nuortalašgiella lea anus Suomas ja Ruoššas , ja lea maid ovdal leamaš Njávdámis ja Báhčaveajis Norggas . 1 Nuortalašgiella ii leat šat ealli juohkebeaivválaš giella Norggas . 1 Nuortalašgiella / golttágiella , bihtánsámegiella ja upmesámegiella leat luohkkáduvvon jápma giellan Norggas . 1 Nuortalašgielas / golttágielas lea nannosat giellabiras Suoma bealde rájá go Norgga bealde rájá . 1 Nuortalašgiela čállinvuohki 1 Nuortalašgiela ealáskahttin gáibida ovttasbarggu nuortalaččaiguin ja Suoma eiseválddiiguin ovdamearkka dihtii nuortalaš čállingiela , oahpponávccaid ja oahpponeavvuid dáfus . 1 Nuortalašgiela Lassin vel buot riikkaid várás : Jus dárbbašat sámegiel čálamearkkaid dušše muhtumin , de válljet Samisk - utvidetBoares Windows veršuvnnaid várás : Geavat Levi 2.0 jus dus lea Windows 95/98/ME . 1 Nuortalašgiela / golttágiela ja bihtánsámegiela várás áŋgiruššan ferte mearkkašit ahte álggahuvvojit báikkálaš ja rádjarasttideaddji giellaprošeavttat maid vuođđun lea dáid gielaid duohtadilli . 1 Nuortalaš musea Njávdámis lea Sámediggi válljen sámi duhátjahkebáikin . Huksemat álge 2007 geasi ja vuođđogeađgebidjan lei borgemánus . 1 Nuortalaš musea Njávdámis Mátta-Várjjagis : Lea ođđa doaibmabidju ja danin das eai leat dál heivvolaš lanjat . 1 Nuortalaš ja bihtánsámegielalaš birrasiin leat dovddahan beroštumi ealáskahttit nuortalašgiela ja bihtánsámegiela . 1 Nuortalaš giela ja kultuvrra ealáskahttin Nuortasámi musea Njávdámis lea álggahan 3-jahkásaš prošeavtta man ulbmil lea ealáskahttit ja nannet nuortalaš giela ja kultuvrra dainna lágiin ahte Norgga , Suoma ja vejolaččat Ruošša nuortalččat / golttát barget ovttas rájáid rastá . 1 Nuortalaš / skoaltalaš guovllus orrot buorit vejolaš-vuođat ovttasbargat Finnmárkku fylkkagielddain , Mátta-Várjjaga gielddain ja Sámedikkiin . 1 Nuortalaš / golttáid biras oassálastá barggus . 1 Nuortaguovllu válgabiire Mátta-Várjjat , Unjárga , Čáhcesuolu , Várggát , Báhcavuotna , Deatnu , Bearralváhki , Davvesiida ja Gáŋgaviika Finnmárkku fylkkas 2 . 1 Nuorta-Finnmárku lea maiddái dat guovlu gos eanemusat fárrejit eret , 15 proseanta olles eretfárremiin leat olgoriikii . 1 Nuorta-Finnmárku lea guovlu mas lea unnimus oassi visot sisafárremiin eará suohkaniin davábealde Sáltoduoddara , 47 proseanttain , juosgo 68 proseanta sis geat fárrejedje Lulli- / Gaska-Romsii bohte eará suohkanis davábealde Sáltoduoddara . 1 Nuorta-Finnmárku ja Lulli- / Gaska-Romssas lea lohku njiedjan 21 proseanttain , dan bottu go Davit Nordlánddas lea olmmošlohku njiedjan 23 proseanttain ja Oarje-Finnmárkkus lea eanemusat njiedjan olmmošlohku , olles 34 proseanttain . 1 Nuorta-Finnmárkkus lei veahá váddáset dilli , go doppe ferteje atnit maiddái láttegiela ( kveanagiela ) veahkkegiellan . 1 Nuorta-Finnmárkkus lei P. V. Deinboll báhppan ja proavasin 1816:s . 1 Nuorta-Finnmárkkus ledje muhtin gilit ja skuvllat mat eai boldojuvvon , ja sidjiide geat barge doppe oahpaheaddjin , áigi soađi maŋŋá ii šaddan nu gáibidahkesin go oarjin . 1 Nuorta-Finnmárkkus lea stuorát sisafárren go eará guovlluin , juosgo Sis-Finnmárkkus lea stuorát sisafárren guovlluin máddelis Sáltoduoddara . 1 Nuorta-Finnmárkkus lea oarjjabealde ásahuvvon ođđa stuora orohat , orohat 16 , mas leat buot áigodatguohtumat orohaga rájiid siste . 1 Nuorravuođas mun lávejin lohkat ahte olles mu soga máddu lea muhtun vearredahkki gii lei eret Gudbrandsdalenis . 1 Nuorravuođa jagiid mielde fidnejin ustibiid geat sárdno sámegiela , ja de álgen oahppogirjjiid ja sámegielkurssaid ohcat , muhto ledjen njealljelot jagi lahkoneamen ovdalgo válden sámegiela vierisgiellan joatkkaskuvlaeksámena . 1 Nuorraromssas.no lea sierra veršuvdna neahttabáikkis Ungitroms.no mii lea fylkkasuohkana deaŧaleamos gulahallangaskaoapmi Romssa fylkka nuoraid ektui . 1 Nuorra sápmelaččat givssiduvvojedje eanemusat . 1 Nuorra sámenissoniid ferte bovdet ovdánahttit iežaset eallinprošeavtta , sidjiide ferte addot luohttámuš muitalit mo sii hábmejit eallimiiddiset smávva báikegottážiin gos ásset . 1 Nuorra ránskkalaš golggai meattá . 1 Nuorra olbmuid vejolašvuođat , doaivagat , sávaldagat ja boahtteáigi mearkkašit ollu min oktasaš boahtteáigái . 1 Nuorra olbmot leat sakka eambbo ovdánanáŋggirdeaddjit go boarráset olbmot ( badjel 50 jagi ) ja sis lea buoret formála gelbbolašvuohta . 1 Nuorra nissoniid ja dievdduid eretfárren SED-guovlluin danin ii leat hirpmahuhtti . 1 Nuorra iralaš stáhta almmolaš politihkka lei ahte iragiella galgá ealáskahttojuvvot buot iralaččaid ruovttugiellan riikka miehtá . 1 Nuorra guolásteddjiid rekruterenortnet 1 Nuorra bártnit geat ovdal ledje bivdán guliid das lahka áhčiideaset mielde , dat besse dál bargui trolariidda ja stuora bivdofatnasiidda . 1 Nuorra bárra Kirste Biret ja Lárin , guktot dál rohkit go goappašagat duššaiga maŋŋá goappat skohterlihkuhisvuođain . 1 Nuorra Piera válddii oahpaheaddjieksámena 1912:s ja oaččui oahpaheaddjibarggu Dárusullo skuvlii ruovttugielddas . 1 Nuorra Norgga stáhtas maŋŋá 1814 ledje vuosttaš buolvva ámmátolbmot geat virggiideaset oktavuođas sápmelaččaiguin deaivvadedje , bálddalaste sin giela dárogielain . 1 Nuorra Fidnohutkan Romssas lea viiddidan iežas bargoveaga guvttiin mielbargiin lassánan doaimmaid geažil 2006:s . 1 Nuorat sávašedje ahte konferánssa boađusin šattašii fylkka nuoraid ja fylkkasuohkana gaskasaš lotnolasat geatnegahtti ovttasbargu . 1 Nuorat ožžot eambbo dadjamuša 1 Nuorat leat dakkár resursa maid ferte buorebut gozihit . 1 Nuorat lea okta áŋgiruššama váldoulbmiljoavkkuin . 1 Nuorat lea dakkár joavku geain lea unnán iežas kapitála ja fuones vejolašvuohta oažžut báŋkoloana . 1 Nuorat ja álbmot muđui sámi váldoguovlluin šaddet vealahuvvot ja sidjiide čuhcet rievdaduvvon rámmaeavttut garrasit . 1 Nuorat ja oahppu boahtteáiggi Sámis 1 Nuorat ja gárrenvuohta . Dearvvašvuođabálvalusaid heiveheapmi sámi álbmogii . 1 Nuorat ja dearvvašvuohta davvin 1 Nuorat han leat ge eamiálbmogiid boahtteáigge resursan . 1 Nuorat gullet hearkkimusaide neahtas ja sis dávjá ii leat ekonomiija ja gelbbolašvuohta čoavdit dán áibbas okto , dadjá Rigmor Aasrud . 1 Nuorat giellageavaheaddjit leat doaŋggit hállat giela ja válljejit danne geavahit skandinávialaš giela . 1 Nuorat geat álggahit doaluin fertejit dávjá oastit šibihiid , reaidduid ja visttiid . 1 Nuorat geat álggahit doalu , fertejit dávjá investeret šibihiid , reaidduid ja visttiid . 1 Nuorat geat váldet oahpaheaddjioahpu šaddet min boahtteáiggi geađgejuolgin . 1 Nuorat geat galget bargat ofelažžan dán ođđa jagis , leat ( nappo ) : 1 Nuorat geardi gal hui áŋgirit čuovui dáruiduhttima . 1 Nuorat galget ieža leat oassin čovdosis . 1 Nuorat fárrui eanandollui 1 Nuorat fertejit vuođđoskuvllaagis juo jurddašit makkár gielaid válljejit , jus galget viidásetoahpu váldit . 1 Nuorat fertejit oažžut dieñuid iežaset guovllu ealáhusstruktuvrra birra , ja daid vejolašvuoñaid birra maid eahpedábálaš oahpahusválljemat addet . 1 Nuorat buolvvas maid muhtimat várra beroštit oahppat giela ja seailluhit dan , muhto eatnašat geat máhttet leat boarrásat dahje gaskaahkásaččat , nu ahte in dieđe lešgo nu nana boahtteáiggi . 1 Nuorat buolva lea duostilet go vánhenbuolva ásahit lassidoaimma doalus . Doalut leat šaddan stuorát struktuvrarašonaliserema geažil . 1 Nuorat berrejit diehtojuohkimiin ja dieđuiguin mat leat sidjiide addojuvvon sámegiela oahpahallanvejolašvuođaid birra , movttiiduvvat válljet sámegiela oahpu . 1 Nuoramussan ožžon 4 – njeallje – biirre , golbma dan biirres ledje jur gieldda ravddamus guovlluin . 1 Nuoramusain vástidedje dasto vel 7 % sámegielat áviissat neahtas , dan bottu go duššo 1 % dieđihii seamma sis geat ledje badjel 40 jagi . 1 Nuoramus oabbán lei mielstudeanttaiguin digaštallamin sámi oahppoplána alde , ja de logai ahte sus lea oabbá gii lea sápmelaš . 1 Nuoramus ahkejoavkkuin lea veaháš dievdduid eanetlohku go riegádit eanet bártnit go nieiddat . 1 Nuoraidskuvllas ožžon Asbjørn Anderssen luohkkájođiheaddjin , son lei Anna vielja , Pavel Anderssena , bárdni . 1 Nuoraidskuvllas ovttaskasbargobihtát ja termiidnaárvosánit addet muhtun muddui dieđu man muddui oahppi hálddaša fága . 1 Nuoraidskuvllas leat luohkkáráđđečoahkkimii várrejuvvon sierra diimmut , mat sáhttet geavahuvvot dánlágan ráhkkanemiide . 1 Nuoraidskuvllas galgá oahppi lassin árvvoštallamii árvosániid haga , oažžut fágaárvosániid ja ortnet- ja láhttaárvosániid . 1 Nuoraidskuvllas dovden ahte ledjen oassin joavkkus . 1 Nuoraidskuvlla váccii Kárášjogas , boazodoallosuorggis . 1 Nuoraidskuvlla maŋimuš jagi addojuvvui sámegiel fálaldat dábálaš skuvlaáiggi maŋŋá . 1 Nuoraidskuvlla agis bessen Kárášjohkii boazodoallosuorgái , doppe lei Bjørn Aarseth hutkan álggahit várreskuvlla geasi áigge midjiide badjemánáide . 1 Nuoraidprográmmat sáddejuvvojit NRK3’s ja bistet 20 minuhta . 1 Nuoraidorganisašuvnna ásaheapmi buot sámiid várás ja interneahttavuđot deaivvadanbáikkit nuoraide ledje resolušuvnna eará dehálaš čuoggát . 1 Nuoraidmagasiidna Š , áigečálus Nuorttanáste ja nissonmagasiidna Gábá almmuhit maiddái jámma buktagiid maidda ožžot doarjaga Sámedikkis . 1 Nuoraidkonferánssas deaivvadit nuorat ja fylkkapolitihkkárat hábmet lotnolasat geatnegahtti ovttasbarggu . 1 Nuoraidkonferánssa resolušuvnnas válddahallojuvvojedje earret eará Sámi allaskuvla visotsámi skuvlan gos oahpahus ja ávdnasat leat buot sámegielaide , sámegiela nannen ja kulturgelbbolašvuohta oahpaheaddjioahpus ja oahppoplánain ja media rolla ovdagáttuid bisuheamis sámiid ektui , mii lea vuostá ON mánáidkonvenšuvnna . 1 Nuoraidkonferánsa šaddá hui guovddážii dien barggus ( Gč. kap. 2.6 ) . 1 Nuoraidkonferánsa ovddidii guokte cealkámuša , nubbi guoskkahii dan ahte movt láhčit dili sámi nuoraide geat háliidit bargagoahtit sámi árbevirolaš ealáhusas , ja nubbi lei fas foandda / doarjagiid birra sámi nuoraid váste . 1 Nuoraidkonferánsa mearridii doaibmaplána Romssas miessemánus 2001 . 1 Nuoraidkonferánsa lea čalmmustahttán dárbbu addit lasseoahpu oahpaheddjiide , ja fylka lágida jahkásaš IKT-konferánssa . 1 Nuoraidkonferánsa lea oassi fylkkasuohkana mánáid ja nuoraid áŋgiruššamis , ja ulbmil lea nannet mánáid ja nuoraid vejolašvuođaid leat mielde váikkuheamen regionála dásis . 1 Nuoraidkonferánsa lea máŋga jagi leamaš nuoraid mielváikkuhusa dehálaš joret Romssa fylkkas . 1 Nuoraidkonferánsa guorrasii cealkámuššii maid bargojoavku mas ledje mielde konferánssa oassálastit , hábmii . 1 Nuoraidkonferánsa galgá leat nuoraid ja fylkkapolitihkkáriid deaivvadansadji vai sii sáhttet oahppat guhtet guimmiineaset ja mearridit oktasaš ulbmiliid boahtteáiggi bargui . 1 Nuoraidkonferánsa I 2006 dollojuvvui Romssa fylkkasuohkana jahkásaš nuoraidkonferánsa Scandic Hotel:s Romssas . 1 Nuoraidkonferánsa : Funky business 1 Nuoraidkonferánsa - Gulahallatgo ? 1 Nuoraidkonfereanssas nállevealaheami ja olggušteami birra , mii lágiduvvui Sámedikkis 2001 , bođii ovdan ahte sápmelaččaid gaskasaš miellaguottut dagahit ahte muhtun nuorat eai duostta hálla sámegiela . 1 Nuoraidkoarta – lihkostuvvan Hárštás ja Romssa gávpogis Nuoraidkoarta lea álggahuvvon geahččaladdanortnegin gávpogiin Hárštás ja Romssas borgemánu 2009 rájes . 1 Nuoraide lea valáštallan deaŧalaš gávnnadanbáiki . 1 Nuoraide dajan dán . 1 Nuoraidbláđđi Š lea almmuhuvvon 5 gearddi , main guovtti nummáris leat leamaš 36 siiddu ja golmma nummáris leat leamaš 32 siiddu . 1 Nuoraid valáštallanbálkkašumi juohkin 1 Nuoraid siida fállá maid duodjekurssaid , ja dakko das lea lagaš ovttasbargu Skániid joatkkaskuvllain . 1 Nuoraid siida fállá duodjekurssaid lagaš ovttasbargguin Skánit joatkkaskuvllain . 1 Nuoraid oahpahus lei eanaš duvdiluvvon váhnemiid háldui ; dat geat ieža eai máhttán oppanassiige lohkat girjjiid . 1 Nuoraid informašuvnna gárgedeapmi deattuhuvvo . 1 Nuoraid girkočoahkkin lea Norgga Girku nationála orgána nuoraidbargui ja eará áššiide mat gusket nuoraide . 1 Nuoraid geasuha buorebut váldit badjelasaset dahje oastit dakkár doalu mii lea bures bajásdollojuvvon . 1 Nuoraid fylkkaráđi lahtut serve čakčamánus BRYCa jahkásaš konferánsii , mii dán háve dollojuvvui Arkáŋgelskis . 1 Nuoraid bargguhisvuohta lassána . 1 Nuorabut ohppe boarráseappuin . 1 Nuor-Sállto , suohkanat Divtasvuodna , Hábmer ja Oarjjelifuolldá , lea Norgga julevsámi guovddášguovlu . 1 Nuohta : 1 Nummaris 2-70 muitaluvvo ohppiid ekonomalaš eavttuid birra : « Ekonomalaš bealli ohppiide orro dál čoavdašuvvame bures . 1 Nugohčoduvvon siidaosiid ásaheami bokte mearridit siidda boazodoallit ieža man galle ovddasvástideaddji boazodoalli siiddas galget leat . 1 Nugo čájehuvvon govvosis 1 leat medisiidna / dearvvašvuođafágat ja luonddudiehtagafágasuorggit biologiija / fysiologiija stuorimus proseantaoassin sámi-guoski dutkamis 17 % ja 19 % . 1 Nugo čájehuvvo Govva 3.15 , de lea dien áigodaga váldotendeansa , ahte sámediggeválggaid válgaoassálastin lea veahá , muhto ii ollu , vuollelis stuoradiggeválggaid válgaoassálastima seamma jagis . 1 Nugo čilgejuvvo 2. kapihttalis ovdalis , de mearriduvvui šiehtadallanjagi 1998 – 99 boazodoallošiehtadusain ahte galgá nammaduvvot lávdegoddi mii dárkileappot árvvoštallá siskkáldas dilálašvuođaid . 1 Nugo čielggadus čájeha , bealušta ovdáneapmi maid leat vásihan mal ' ) imaš logijagiid geahččat lagabuidda doibmetgo eatnandieđalaš rájit hálddahusguovlluin gielda- ja fylkadásis dohkálaččat , sihke ássiid sávaldagaid ja gáibádusaid ektui , ja eambbo bajitdási servodatlaš mihttomeriid ektui . 1 Nugo ášši lea biddjon , de duođai ii leat Sámedikkis makkárge vejolašvuohta oaidnit movt ruđat geavahuvvojit dán ođđa ossodagas . 1 Nugo vurdojuvvui , ášši bohciidahttii viiddis ja vuđolaš digaštallama skuvlastivrra gieđahalladettiin . 1 Nugo vurden , de lei dát mátki stuorra ávkin munnje . 1 Nugo vuoigatvuohta lea hámuhuvvon oktasaš artihkkalis 1 , de lea vuoigatvuohta gálgamii ja iehčanas stáhta vuođđudeapmái okta molssaeaktu man « álbmot » sáhttá válljet iežas iešmearridanvuoigatvuođa geavaheamis . 1 Nugo tabealla 2 čájeha , de bálvaleaddji ealáhusdoaimmat leat Romssas viehka deaŧalaččat bargosadjelohkui . 1 Nugo tabealla 11.1 čájeha , de lea ohppiidlohku geat ožžot davvisámegielas oahpu njiedjan skuvlajagis 2007/2008 . 1 Nugo sávzadoalus , de aitto fylkkadásis oaidnit rievddademiid jagis jahkái . 1 Nugo sámi ásahusaid davviguovlofierpmádat , museafierpmádat , giellaguovddášfierpmádat dahje dutkanfierpmádat . 1 Nugo statistihkka čájeha , de leat unnán oahppit geain lea oahpahus julevsámegillii ja lullisámegillii . 1 Nugo skovvi 2 čájeha , de bálvaleaddji ealáhusdoaimmat leat Romssas viehka deaŧalaččat bargosadjelohkui 16. Resursageavaheaddji ealáhusdoaimmaid bargosadjeoassi lea viehka unni oppalaš bargosadjemearis , muhto dat leat deaŧalaččat guovlluid ássamiidda . 1 Nugo ráđđehus oaidná , de lea dál Olmmáivákki ássiid duohken árvvoštallat siskkáldas rievttálaš gaskavuođaid mat čatnasit eaiggáthápmái , ja álggahit ulbmillaš hálddaheami guovllus boahtteáigái . 1 Nugo ovddeš oahppit muitalit dás , leat oahppit oahppan hui unnán dahje eai maidige báikkálaš historjjá birra . 1 Nugo ovdalaččas namuhuvvon , de lea dál dábálaš ahte oahppi oassálastá ságastallamis 2. dahje 3. luohká rájes . 1 Nugo ovdalaččas namuhuvvon , de fágalaš ja sosiálalaš ovdáneapmi dáhpáhuvvá ovttasdoaibmama ja ovttasbarggu máhtolašvuođa vuođul . 1 Nugo ovdal namuhuvvon , lea olmmošlohku obbalaččat gahččan 16 proseanttain dán áigodagas , muhto leat stuora erohusat ahkejoavkkuid gaskkas . 1 Nugo ovdal namuhuvvon , de lea departemeanta árvvoštallan vejolašvuođa ásahit iešguđet mearrádusaid guovlulaš erohusaid geažil , muhto lea gávnnahan ahte dat ii leat ulbmillaš . 1 Nugo ovdal juo lea árvvoštallojuvvon , de oaivvilda Sámediggeráđđi ahte vuođđudusmálle lea vuohkkaseamos sámi ásahusaide . 1 Nugo ortnet lea dál , de dat ii dávis stáhta geatne ­gasvuođaide ráđđádallat eamiálbmogiiguin áššiin mat gusket sidjiide , geahča ILO-konvenšuvnna 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , iige dat dávis konsultašuvdnašiehtadussii . 1 Nugo oidno mildosis , de leat ráđis leamaš ollu čoahkkimat ja ovddasteamit . 1 Nugo oidno mildosis , de lea ráđđi velá leamaš ollu čoahkkimiin ja ovddastan Sámedikki ollu oktavuođain . 1 Nugo oidno mildosis , de lea ráđđi maid leamaš ollu čoahkkimiin ja ovddastan Sámedikki ollu oktavuođain . 1 Nugo oidno mildosis , de lea ráđđi lassin searvan ollu čoahkkimiidda ja ovddastemiide . 1 Nugo oidno mildosis , de lea ráđđi lassin leamaš ollu čoahkkimiin ja ovddastan Sámedikki ollu oktavuođain . 1 Nugo oalle máŋgga eará gilisge , de leat Kárášjogasge leamaš sogat geat árbevirolaččat leat leamaš vuostálagaid . 1 Nugo oaidnit vuollelis de boraspireváttisvuohta oaččui boazosápmelaččaid ja boanddaid demonstreret Stuoradikki ovddabealde jagi 2010 . 1 Nugo namuhuvvon álgogeahčen de ii leat dás biddjon fokus leat go sápmelaččat vai earát geat leat čađahan sámi-guoski doavttergrádaid . 1 Nugo namuhuvvon álggahusas , de áigut iešguđet čuoggáin čilget gulaskuddanásahusaid oaiviliid ja ráđđádallamiid bohtosiid . 1 Nugo namuhuvvon kapihttalis 8.3 , de leat máŋga beali mat sáhttet dagahit ahte boazodoalu siskkáldas iešstivrejupmi ii buvtte boazologu heiveheami , mii deavddášii ekonomalaš , ekologalaš ja kultuvrralaš guoddevašvuođa eavttuid . 1 Nugo namuhuvvon dán girjji artihkkalis Davvesiidda birra , bovdejuvvojedje buot skuvlastivrrat muitalit « Galle sámi máná ožžot oahpahusa álbmotskuvllain ... ? » 1 Nugo namuhuvvon de eai leat boazologu áššečuolmmat ođđa áššit . 1 Nugo namuhuvvon , de leat leamaš jearaldagat dan birra movt dán areála galgá ráddjet . 1 Nugo namuhuvvon , de lea departemeanta árvvoštallan addit vejolašvuođa ráhkadit guovlulaš njuolggadusaid , muhto lea gávnnahan dán sihke dárbbašmeahttumin ja ulbmilmeahttumin . 1 Nugo namuhuvvon , de ii sisttisdoallan lávdegotti mandáhtta buot beliid dálá lágas . 1 Nugo namuhuvvon , de ii lean dán kápihttala barggus vejolaš guorahallat báikkálaš álbmotstruktuvrraid bienalaš dásis . 1 Nugo namahuvvui ovdalis , de Bargiidbellodaga sámediggejoavku ii sáhte oaidnit makkárge áššálaš ja fidnolaš siva čuoččuhit ja gáibidit sámiide vuoigatvuođa oppa Finnmárkui . 1 Nugo namahuvvon álggus , de mis duođai váilu historjjálaš ja servodatdieđalaš dutkan mii čilgešii mo sámiid ja maiddái kveanaid dáruiduhttin váikkuhii sosiálpsykologalaččat . 1 Nugo máŋgga eará sajisge Finnmárkkus soađiáiggi de hehttejuvvui skuvlavázzin gaskkohagaid maiddái dáppe , dasgo duiskalaččat válde skuvllaid iežaset soalddáhiid atnui . 1 Nugo máŋga eará sámegielahálli máná , de son unnán áddii dahje ii maidige ádden das mii klássalanjas dáhpáhuvai . 1 Nugo mun oainnán , de čájeha reakšuvdna Luondduhálddašan direktoráhta evttohussii ođđa mohtorjohtalus ­­lága birra dan , ahte láhkaevttohus rihkku vuođđo báikkálaš ja sámi árvvuid . 1 Nugo mun oainnán , de leat norgga riektenjuolggadusat dološ áiggi rájes geavaheami birra , mat leat vuođđuduvvan árbevirolaš norgga riektegálduide ja heivehemiin mii ferte dahkkojuvvot boazodoalu ektui , doarvái vuođuštit guohtunrievtti riidoguovlluin . » 1 Nugo mun doivon , de mis galget leat su. 50 máná oktiibuot , ja dain galget su. 40:s orrut internáhtas . 1 Nugo min mandáhtta dadjá , de galgat muhtin fáttáid čuovvut jagis jahkái ja čielggadit rievdadusaid . Dáid čuovvolanartihkkaliid leat diktán veaháš oaneheabbon , daningo dáid fáttáid leat ovdal vuđolaččat guorahallan . 1 Nugo mii áddet , de juksá digitálarádio 50 % álbmogis jagi 1999 loahpas . 1 Nugo mii diehtit de ii leat ODD váldán oktavuođa DSI:in iige SPR:inge guovvamánu čoahkkima rájes . 1 Nugo mii dahkat odnege . 1 Nugo mearrádusevttohusat leat hábmejuvvon , de ovddastit dat máŋgga dáfus boazodoalu vuođđoelemeanttaid , mat berrejit gustot juohke sajis gos boazodoallu doaimmahuvvo . 1 Nugo mearkkašuvvo duomus , de lea vuoigadahttojuvvon olbmuid biire viidát Olmmáivákkis go gilioppalašeatnamiin , ja hálddaheapmi lea maiddái earalágan . 1 Nugo mandáhta eaktudii de geavahuvvojedje dieđut mat leat olámuttos , evaluerema vuođđun , erenoamážit Sámedikki giellageavahaniskka ­deamit 2000 rájes gitta 2004 rádjái . 1 Nugo maiddái ráđđi lea dás geahččalan čilget , de ii galgga bearráigeahččanlávdegoddi dahkat revišuvdnabargguid , muhto nu guhkás go vejolaš bidjat čađahuvvon revišuvnna vuođđun iežas bargui . 1 Nugo lávdegoddi čujuha , de lea dábálaš ásaiduvvat eará riikkaide , ja jus ovdamearkka dihte ássá Ruoŧas , de galgá liikká sáhttit eaiggáduššat bohccuid váhnemiid ealus Norgga bealde . 1 Nugo lávdegoddi , de departemeanta nai eaktuda ahte berre leat várrogas gieldimis sierralobi olbmuide geat odne eaiggáduššet bohccuid lobálaččat , muhto geat eai beasaše dan dahkat ođđa lága mielde . 1 Nugo lága mearrádusain daddjo galgá sámi namma álo čuožžut vuosttažin galbbain sámi hálddašanguovllus . 1 Nugo jáhkiimet de ii heive vuohki nu bures guovlluide gos leat nu viidát lihkahallojuvvon guovlu nugo báhčinguovllus . 1 Nugo hálddahus evttohus . Mearriduvvon 1 jiena vuostá 1 Nugo guvllulaš ovddidanoasálaš galgá fylkkasuohkan hálddašit reaidduid geatnegahtti searválagaid ealáhuseallimiin , váikkuhanoasálaččaiguin , priváhta serviiguin , oahpahusásahusaiguin , suohkaniiguin ja Sámedikkiin . 1 Nugo govus 2 čájeha , de čađahit ollu eanet doavttergrádai oppalaččat luonddudiehttit ja medisiinna dutkit , go maid dahket humanisttat , servodatdiehttit ja juristtat . 1 Nugo gielladilálašvuođat leat ovdánan maŋŋá soađi , de mii oaivvildat ahte " Sámelávdegotti " skuvla ja giellapolitihkka ii leat duođalašvuođa mielde iige leat vuođustuvvon . 1 Nugo galgat maŋŋelis fas máhccat dása , de lea eaiggáduššangažaldat mearriduvvon árvvoštallama vuođul dološ áiggi rájes geavaheami birra háhkanvuođusin ja dan deastta vuođul ahte guovllu geavaheaddjit leat leamaš ja eanaš leat sámit . 1 Nugo evttohus dál lea , de dat ii hehtte eahpeformála struktuvrraid ja ásahuslaš beliid joatkima nugo dat leat boazosámi servodagas leamaš . 1 Nugo earát ge stáhtainternáhtat de lei Dutnjesvuona internáhtta buorremuddui huksejuvvon Sámefoanddas boahtán ruđaiguin . 1 Nugo earáge álbmogat , unna dahje stuorra , de lea maiddái sámiin vuoigatvuohta eallit nu mo sii gávnnahit alcceseaset vuohkkaseamosin . 1 Nugo eará ge almmolaš doaimmat , de ferte boazodoalu almmolaš hálddašeapmi nai duos dás vuđolaččat árvvoštallojuvvot , gávnnahan dihte lea go dat ulbmillaš daid doaimmaid ektui mat galget čađahuvvot ja mearriduvvon politihkalaš mihttomeriid ektui . 1 Nugo dábálaččat go ođđa ásahusat galget álggahuvvot , de leat eanet suohkanat mat háliidit daid iežaset suohkanii . 1 Nugo dábálaš duopmustuolusge galget áššeoasálaččat duođaštit čuoččuhusaid maid buktet . 1 Nugo dábálaš duopmostuolusge , de lea oasehasaid duohken duođaštallat daid čuoččuhusaid mat buktet ovdan . 1 Nugo doppe daddjo , de lea siida sohkagullevaš ja hui njuovžilis organiserenvuohki , gos lea buori muddui oktagaslaš iešmearrideapmi ja dillái heivehuvvon jođiheapmi . 1 Nugo doppe daddjo , de ii leat álo buoremus čoavddus ráhkadit dakkár njuolggadusaid mat sihkkarastet ahte duopmostuoluin muhtin dáhpáhusain galget leat sámegielalaš veahkke ­duopmárat . 1 Nugo dilli lea otne , de dahket skuvllaid sámegiela oahpaheaddjit dán barggu eaktodáhtolaččat . 1 Nugo dii vissásit diehtibehtet de gávdnojit máŋggalágan viessohoaiddárat , ee. dat geat nugo Alexander Kielland dološ gáhttafávtta govahallamis Stavangeris , " geain ledje iežaset sihkkaris čiehkádansajit maid hárve guđđe " ; Muhto mun doaivvun ahte eatnašat dis maiddái dovdabehtet veahkkás buotmáhttiolbmo . 1 Nugo dii diehtibehtet , de lei garra 20-30-loguin stuorra bargguhisvuohta olles riikkas . 1 Nugo diehtit sirdojuvvui Finnmárkku eana 1993:s stáhta oasussearvái Statsskog SF:ii , vaikke sihke Sámediggi ja Sámi vuoigatvuođalávdegoddi garrasit vuosttildedje dan . 1 Nugo diehtit , de oaččui Finnmárkku fylkagielda ovddasvástádusa nuppástuhttinprográmma joatkimis . 1 Nugo dan ahte geahččat makkár dárbbut leat ásahit ortnegiid ja doaimmaid maidda juohke eaŋkil sápmelaččas lea dárbu iežas beaivválaš eallimis , dakkár ortnegiid maid juohkehaš geavaha buresbirgejeaddji servodagas . 1 Nugo buohkat earátge , de mii maiddái ráhkistat eatnigielamet . 1 Nugo boahtá ovdan tabeallas 6.1 , de rievddada ohcamušaid jahkásaš supmi oalle ollu , muhto áigodaga 2006-2010 siskkobealde , lea Sámediggi juolludan sullii 37 % ollislaš ohcamušsupmis . 1 Nugo boahtá ovdan tabeallas 1 ledje vihttajagiáigodagas 1990-1994 ain oktiibuot unnán čađahuvvon sámi-guoski doavttergrádat UiT bokte . 1 Nugo boahtá oidnosii , de joavku doarju eanaš dan lávdegotti eavttuhusaid . 1 Nugo aiddo namuhuvvon , de lei Riehppovuonjohka árrat lihttoláigohuvvon . 1 Nugo Ruudlávdegoddi oaivvilda , de juhkkojuvvojedje vuosttaš virggit universitehtas servodatdieđalaš ja gielalaš suorgái . 1 Nugo Nygaard ja Josefsen ( 2010 ) leaba čujuhan , de ferte FeFo boahtteáigásaš fápmoorgánan Finnmárkkus “ dohkkehit ahte lea garra almmolaš beroštupmi doibmii . ” 1 Nugo Norggas ge , de lea Ruoŧas nai viiddis mearkaortnet . 1 Nugo John Harald Skuma evttohus . Ovttajienalaččat mearriduvvon 1 Nugo Hitlerge : son geavahii juvdálaččaid oaguhit juvdálaččaid , dat lei su buoremus vearju . 1 Nugo Bill muitala iežas breavas , de ii báljo lean oktage gii máhtii dárogiela go skuvlii álge . 1 Nugo Ann-Mari Thomassen evttohus . Ovttajienalaččat mearriduvvon 1 Nugo 8. kapihttalis boahtá ovdan , de ii leat departemeanta guorahallan lávdegotti árvalusa dán hárrái , ii ge árvvoštallan eará čovdosiid . 1 Nugo 2006 doarjja čájeha , de lea guhkki dassážii go dát mihttomearri juksojuvvo . 1 Nuge sáhttá šaddat , ahte ráhkaduvvo giehtagirji sámiid ráŋggáštusčađaheamis . 1 Nudaddjojuvvon « lahkaguovlu- ja sorjjasvuođaprinsihpa » sisafievrrideapmi hálddaheapmái ja vearuhussii , lea leamaš guovdilis fáddán doaibmaplánas . 1 Nubbinjođiheaddji ealáhus- ja kulturlávdegottis 1 Nubbinjođiheaddji Anne Marit Schiong 1 Nubbinjođiheaddji : Hilde Nyvoll Vangen , tlf. 91807130 , 1 Nubbinjođiheaddji : Ann-Mari Thomassen , tlf 90 05 71 23 , e-poasta 1 Nubbingieloahpahusa vuogádat moitojuvvui maiddái 1997 skuvlareforpma árvvoštallamis , muhto ii dát dahkan ahte ođđa nubbingielvuogádat bođii jagi 2006 skuvlareforpmas 10. Sámi allaskuvlla máŋgga jagi fágafálaldat Guovttegielatpedagogihkka iige leat veahkehan rievdadit vuođđoskuvlla guovttegielat oahpahusa struktuvrraid . 1 Nubbingiellaohppiid lohku juhkkon fágaplánaide 1 Nubbingiellaoahppit oktiibuot 1 Nubbingiellaoahpahusa logut mat mis leat leamaš , daid leat ožžon njuolga guovtti sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus . 1 Nubbingiella 3 lea njiedjan leamaš 20 % jagi 2008 rájes . 1 Nubbingiella 3 1 Nubbingiella 2 1 Nubbingiella 1 Nubbingielatoahppit obbalaččat Nubbingiella 2 Nubbingiella 3 2008/09 2009/10 1474 1336 677 797 1 Nubbin sivvan lei , ahte eat muitalan visot ruovttus . 1 Nubbin maŋimuš cealkka njealját teakstaoasis sihkkojuvvo , ja sadjái biddjojuvvo : « Go Sámi oahpahusráđđi lea sajáiduvvan sámediggevuogádahkii , de galget oahpahusráđi ja giellaráđi čállingottit oktii lokaliserejuvvot . » 1 Nubbin maŋemus cealkka ” 500.000 kruvnnu várrejuvvo joavkkuid barggu várás ” rievdaduvvo : ” 500.000 ruvnno várrejuvvo nannet opposišuvnna bargudili Sámedikkis ” . 1 Nubbin jOoiheaddjin nammaduvvo : 1 Nubbin heajumus válgaoassálastin lei 61 % Áltá-Fálesnuori ja Lulli-Norgga válgabiiriin seamma jagi . 1 Nubbijođiheaddji , Rolf Johansen . 1 Nubbi čájeha 60 minuhta diimuid ja nubbi fas nu go ovdal lei 45-minuktasaš skuvladiimmuid . 1 Nubbi čuokkis lea ahte 15 vuolláičállosa , ráhkadit ovtta listta orrot leamen menddo uhccán . 1 Nubbi čoahkkin dollojuvvui Kárášjogas miessemánu 22. b. 2001. Deaŧaleamos oktasaš ášši riikarájiid rastá lea oktasaš sámi giellabargu . 1 Nubbi ášši maid ferte geahčadit mii guoská oahpaheapmái , lea ahte sámegiella lea geafi teknihkalaš dajahusain ja namahusain . 1 Nubbi ášši lei ahte in lean hárjánan gulahallat mearkagielain máŋggaiguin oktanaga . 1 Nubbi ášši lea ahte dakkár ovttastahttin dávjá headjuda máŋggabealatvuođa sámi servodaga ásahusain . 1 Nubbi áhkut , gii vázzá nuoraidskuvlla , lea ožžon gáiddusoahpahusa , muhto nubbi , gii vázzá mánáidskuvlla , ii leat ožžon makkárge fálaldaga vaikko lea juo jahkebealle gollan [ 2 ] . 1 Nubbi váttisvuohta sámegiella nubbingieloahpahusas lea go dat ii deavdde iežas mearriduvvon guovttegielalašvuođa mihtuid . 1 Nubbi váttisvuohta sámegiela nubbingiellaoahpus sáhttá leat ahte dat ii nákce joksat iežas plánabiddjon mihtuid guovttegielatvuhtii . 1 Nubbi váttisvuohta digitála rádiosáddagiid oktavuođas lea dat go guldaleaddjit fertejit oastit ođđa radioid . 1 Nubbi váldohástalus lei ahte Ipmila sáni sárdnidit sámegillii sámiide . 1 Nubbi vuođđodehálaš ášši áššemeannudeamis lága vuođul lea čielggadit ja válddahallat plánaevttohusa dehálaš váikkuhusaid . 1 Nubbi vuoruheapmi árvoháhkanprográmmas lea meahcceealáhusat . 1 Nubbi vuorru lea meroštallat guđemuš fylkkain bellodagat galget oažžut iežaset dássenmandáhtaid . 1 Nubbi virgi lea Sámi ealáhusráđis ja nubbi fas Plána- ja hálddahusossodagas . 1 Nubbi viellja , Lauri , lei mielde maŋit stivrras . 1 Nubbi vejolašvuohta lea ahte departemeanttaidgaskasaš bargojoavku mas lea ovddastus Sámedikkis čađaha diekkár árvvoštallama man Sámediggi lea bivdán . 1 Nubbi vejolašvuohta lea ahte Sámediggái addojuvvo vejolašvuohta váikkuhit sámi áššiid proseassain regiovnna dásis . 1 Nubbi ulbmil lea ahte sámi girkoeallin ja kulturoasit galget riggudahttit Norgga Girku oppalaččat . 1 Nubbi sámeparlamentarihkarkonferánsa . Roavvenjárggas golggotmánu 28. b. 2008 . 1 Nubbi sámeparlamentarihkarkonferánsa , vuođđuduvvon Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid áirasiin ja mas oassálastet Ruošša beale sámiid ovddasteaddjit , čoahkkanan Roavvenjárgii golggotmánu 28. b. 2008 : 1 Nubbi sudnos álggii bargui DNbg:i , nubbi fas álggii priváhta spesialistan Romssa gávpogii . 1 Nubbi stuora guovlu lea medisiidna ja dearvvašvuođadutkan . 1 Nubbi strategiija lea ovddidit resursaskuvllaid oahpponeavvoráhkadeami várás davvi- , julev- ja lullisámi guovlluin . 1 Nubbi ráidu : Nils Ole Anti , Bjørn Tretnes , Jens Karlsen . 1 Nubbi rievdadus lea ahte ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma váldá badjelasas ovddasvástádusa boazodoalloáššiin Marianne Baltos . 1 Nubbi rievdadeapmi lea ahte presideanta Egil Olli váldá badjelasas doarjjastivrra váiddagieđahallamiid ráđđelahtus Vibeke Larsenis . 1 Nubbi raporta , maid Lina Homme čálii , sisttisdoalai unnimusat ovtta boasttuvuođa . 1 Nubbi prošeakta- / gieddejođiheaddjivirgi árvvoštallojuvvo guhkiduvvot sadjásašbargun áššemeannudeaddjin gitta 28.02.09 , mas kontorbáiki lea vuosttažettiin Vuonnabahta ( ref. nr. 09/1344 ) . 1 Nubbi prošeakta- / gieddejođiheaddjivirgi lea miessemánus gitta 6 mánu ovddasguvlui , kontorbáiki vuosttažettiin Olmmáivákkis ( Ref. nr. 09/1345 ) . 1 Nubbi prinsihppa maid Gb sámediggejoavku atná vuođđunis go árvvoštallá Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa , lea ahte stivrejeaddji ja su stivrra vuollásaš olbmuid gaska ferte leat unni . 1 Nubbi positiiva kultuvrralaš / vuoiŋŋalaš ovdáneapmi , gč. ILO art 5 b , lea ahte Oslo universitehta lea dohkkehan gáibádusa máhcahit 94 indiviidda dákteriggeosiid ođđasis hávdádeapmái nuortalaš ortodoksalaš hávdeeatnamii Njávdámii , Mátta-Várjjaga gildii . 1 Nubbi politihkalaš oktavuohtačoahkkin dollojuvvo dán jagi loahpas . 1 Nubbi olmmoš válgalanjas ii sáhte dáhkidit dahje duođaštit jienasteaddji identitehta . 1 Nubbi olmmoš gii lea válgalanjas , ii sáhte dáhkidit dahje duođaštit jienasteaddji identitehta . 1 Nubbi olgeš bealde lea « Ii fal Sápmi » jođiheaddji . Jan Olsen . 1 Nubbi oassi dálkkádatsoahpamušas Durbanas sisttisdoallá njuolggadusaid mo vákšut ja bearráigeahččat nuoskidemiid , gáhttet arvevuvddiid , teknologiija fievrridit ovdáneaddjiriikkaide , dálkkádatheiveheamit ja olu eará temát mat leat šiehtadallojuvvon . 1 Nubbi oaiveoassi Girjesoahpamušas leat diŋgonortnegat girjegávppiid ektui mat dagahit ahte girjjit gávdnojit olles riikkas . 1 Nubbi nieida orru Oslos . 1 Nubbi molssaeaktu lea atnit ovttaskas oktagasaid subjeaktan . 1 Nubbi listu lei « Váhnenakšuvdna našunála oahppoplána ovddas » ráhkadan . 1 Nubbi listu lei dása reakšuvdna , lei reive man bajilčála lei « Juo sámi oahppoplánii » . 1 Nubbi lei mu oabbá , ja nubbi gis Edel Hætta Eriksen . 1 Nubbi lei julggaštit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . Nubbi fas lei ásahit eamiálbmogiid várás bissovaš foruma . 1 Nubbi lei ahte go ledje leamaš oktavuođas Fálesnuori nuoraiguin , de ledje ipmirdan ahte sis lei miella buoridit máhtolašvuođaset . Soahti ja eváhko lei dagahan ahte lei šaddan hui váilevaš skuvlavázzin . 1 Nubbi lei Sámefoandda ( Finnefondet ) ásaheapmi 1851:s . 1 Nubbi lei NORUT " Finnmarkseiendommen under lupen " nammasaš raporta . 1 Nubbi leat dat go Riikarevišuvnna rolla Sámedikki guovdu oainnusin dahká dan ahte Sámediggi ii leat ollásit iešheanalis orgána bušeahtalaš oktavuođain . 1 Nubbi lea politihkalaš bargu daid guovddáš eiseválddiid oassálastiid ektui , maidda sámi guovlluid servodatovddideapmi guoská . 1 Nubbi lea fas ekonomalaš váikkuhangaskaomiid geavaheapmi ealáhusovddideapmái ja eará fágasurggiide . 1 Nubbi lea boraspirehálddašeapmi olles sámi guovllus ja nubbi lea luonddu- ja resursahálddašeapmi Finnmárkkuopmodagas . 1 Nubbi lea ahte sáhttá leat sáhka dan rievtti birra ahte galgá leat duohta , beaktilis oassálastin almmolaš válddi čađahemiin sihke dakkáriin mat gusket sápmelaččaide ja dan servodahkii mas sii leat oassin , ovdamearkka dihte go lea sáhka dakkár mearridemiin mat gusket areála-plánemii ja resursageavaheapmái . 1 Nubbi lea ahte gáibiduvvo erenoamáš gelbbolašvuohta jus ollislaččat galgá sáhttit searvat dutkanságastallamiidda . 1 Nubbi lea Kristin Ytreberga dáidda , guhkes feaskkir lea čiŋahuvvon sámi sátnevádjasiiguin . 1 Nubbi joavku oaivvilda ahte sámi sierranasvuođa ja kulturárbbi vuođul lea áidna vuohki mo sápmelaččat sáhttet searvat ođđaáigái , mii dál lea bárrahassii leavvamin Finnmárkui . 1 Nubbi joavku gis oaivvilda ahte dát lea dušše románttalaš háliidus . 1 Nubbi ja goalmmát lađas gusto vástevaččat bargiid ja earáid fápmudeapmái dahkat mearrádusa meahccegeavaheami rievdadeami birra . 1 Nubbi illudahtti ášši mii lea dáhpáhuvvan dan áiggis go lean bargan skuvllas , lea dat ahte mii leat geahččalan váldit ovdan min báikkálaš kulturduogáža erenoamášvuođaid . 1 Nubbi ii áiggo almmuhit namas . Son oassálasti noveallain " Eatnemen mïrhtoe " . 1 Nubbi humai mánáiguin bassi gástta birra . 1 Nubbi guovdilis doaibmabidju lea fitnodatálggaheddjiid čuovvoleapmi , ee. fidnoálggahanoahpaheami bokte , ja sierra INKO-bálvalusain ( bajásčuvgehus ja oktavuođagaskkusteapmi ) , ja eará doaibmabijuiguin lokten várás ealáhusaid gelbbolašvuođa ( ovdamearkka dihtii lotnolasealáhuskurssat boazodoalu nuppástuhttiide ) . 1 Nubbi gii oaččui doarjaga bivdofatnasii lea Even Einarsen Unjárgga gielddas . 1 Nubbi galgá šiehtadallat ođđa luoitingeatnegasvuođaid Kyoto-riikkaid várás . 1 Nubbi fáddá mii boahtá ovdan konferánssas lea Norga olmmošriektestáhtan ja olmmošvuoigat ­vuođat dálkkádatperspektiivvas . 1 Nubbi fas lei Álttáášši 1979-1981 . 1 Nubbi eará ášši lea go in ipmirdan ahte soahti lei váttis dilli olbmuide . 1 Nubbi eará vejolašvuohta lea geavahit meahcce- ja mearrabirrasiid ja - valljodatváriid . 1 Nubbi eará sávaldat Sámedikkis lei ahte sámi áššiid bálddalastinovddasvástádus biddjojuvvo stáhtaministara kantuvrii . 1 Nubbi eará ovdamearka leat hástalusat mat boazodoalus ja Riikkavárjalusas leat areálageavaheami hálddaheamis Hálkavári báhčinšiljus Finnmárkkus . 1 Nubbi eará oktasašsárggus eatnat eamiálbmogiidda lea ahte sin kultuvrra leat ovdalis guovddáš eiseválddit suoli geahččalan bilidit , ja ahte eamiálbmogat leat uhkiduvvon guhkilmas assimilašuvdnapolitihkain . 1 Nubbi eará molssaeaktu lea geavahit kartotehkačovdosa . 1 Nubbi eará lea giellaoahpahanfálaldat buohkaide sidjiide geain lea sámi duogáš ja eai máhte lohkat , čállit eaige hállat giela . 1 Nubbi eará hástalus lea giellaoahpahanfálaldat buohkaide sámi duogážiin geat eai máhte lohkat , čállit eaige hállat sámegiela . 1 Nubbi eará guovddáš gažaldat lea leamaš 27. artihkkala kulturdoahpaga dulkon . 1 Nubbi eará gažaldat mii lea boahtán ovdan , lea dat ahte ii go son dákkár gymnása isolere sápmelaččaid vel eanet go ovdal . 1 Nubbi eará evttohus lávdegottis , man maiddái Sámediggi doarju , lea ahte juogadanpolitihkka eriidjuohkimis galgá bodnjojuvvot smávit fatnasiidda ovdun , vai dáidda juogaduvvo stuorát oassi go dál ollislaš earis dán fanasjoavkku siskkabealde . 1 Nubbi eará duogášággan lei hukset doaimma gaskaoapmin olahit eará juksanmeari . 1 Nubbi eará deaŧalaš rievdadus lea ahte bargiid sáhttá filbmet , govvet dahje báddet aivve dalle go bargit dasa mihtet ja jos sii ieža háliidit mediačuvgii , dadjá dievasčoahkkinjođiheaddji Josef Vedhugnes . 1 Nubbi eará bealli mii maiddái lea deatalaš lassin ođđa teknologiijai , lea dat mii gažadeaddji beales lea ovddiduvvon , namalassii guldaleaddjit . 1 Nubbi eaktu lea ahte ovtta guovllu álbmoga vuoigatvuođaipmárdus adno govttolažžan ja vuoiggalažžan , dan guovllu duohta dilálašvuođa vuođul . 1 Nubbi dán guovtti miellahtus dáhttu ahte meahccestivrraid galget gielddastivrrat njuolga nammadit , ja ahte eanadoalu vuoigatvuođaid sihkkarastá seamma láhkai go eanetlogu evttohusas hålogalandlágas . 1 Nubbi duopmu gustui Olmmáivákki ássiid Gáivuona suohkanis ja stáhta soahpameahttunvuhtii 120 km² meahcceguovllu eaiggáduššanvuoigatvuhtii , nammaduvvon Čáhputvuovdin . 1 Nubbi dehálaš lávki lea konsultašuvdnaortnet , mii lea ásahuvvon Sámedikki ja eiseválddiid gaskka . 1 Nubbi deaŧalaš čielggadanbargu mii jođihuvvo departemeantta bealis lea nu gohčoduvvon Mjøslávdegoddi . 1 Nubbi breava lea beaiváduvvon borgemánu 25. beaivve . 1 Nubbi bealli áššis lea ahte orohaga ovttaskas siiddat dahket sierra soahpamušaid doaibmabijuid lágideaddjiiguin , ja dan láhkai vuvdet sámi vuoigatvuođaid ja eatnamiid , maidda maiddái nuppiid orohagain / siiddain soitet leat vieruiduvvan vuoigatvuođat . 1 Nubbi bealli lea vel dat , áigugo Sámediggi ollásit geavahit dán vuoigatvuođa maid ILO-soahpamuš addá . 1 Nubbi bealli lea ahte stáhta galgá áimmahuššat iešheanalis ovddasvástádusa sámi kultuvrii bajitdási , nationála kulturpoli ­tihkain mii maid fátmmasta sámi kultuvrra . 1 Nubbi bealli dien oktavuođas ges sáhttá leat veahkkin doarjume dan jáhku , ahte dieđihit iežas Sámedikki jienastuslohkui , lea juoga eambbo go dat , ahte jienastit sámediggeválggas . 1 Nubbi bealli Guovlokommišuvnna evttohusas lea boahttevaš regionála dási ovddideapmi Norggas . 1 Nubbi bealli , masa Sámedikki árvvoštallama mielde berrešii bidjat fuomášumi ságastallamis , lea maid nášuvnnalaš riikkaid rájit mearkkašit sámi guovlluin . 1 Nubbi beale vuona lei kvena mánáin sullii seammá dilli go mus . 1 Nubbejođiheaddji , Rolf Johansen . 1 Nu čállá ge dasto Meyer reivves , mii lea beaiváduvvon 1.12.1848 – go lea leamaš dáppe jahkebeali , – ahte Láhpi sámit leat « vudjon garra ja vártnuhis dillái » , muhto čeahpimusat sis gal máhttet hupmat dárogiela . 1 Nu čuohcáge dat garrasepmosit sámi guovlluid eanandollui . 1 Nu čujuhage dárkilit makkár mediat vuoruhuvvojit ja mat eanemusat leat geavahusas navdojuvvon váldomihttojoavkkus . 1 Nu šaddá ge fágalaš dieđuid sirdin videokonferánssaid bokte dehálaš reaidu oahpahusas . 1 Nu šaddet muhtomin dakkár dilálašvuođat , ahte olbmot , geat háliidivčče jienastit , eai beasa dan dahkat go eai leat dieđihuvvon jienastuslohkui . 1 Nu váldá ge dát prográmma vuhtii iešguđet gielaid otná dili . Dát gáibida iešguđet vugiid min ealáskahttin- ja nannenbargui sámegiela várás . 1 Nu sámi álbmogis leat dihto oktasaš čearddalaš beroštumit , muhto dasto leat sámiin unnit eanet oktasaš beroštumit Norgga álbmoga nuppiid joavkkuiguin . 1 Nu sáhttáge dadjat ahte manná su. 120 jagi Sámedikki álggaheamis dassáigo Norgga stáhta lea " buhtadan " dáruiduhttinpolitihka . 1 Nu sáhttá maiddái Minerálahálddašandirektoráhtta eaŋkilmearrádusa bakte mearridit . 1 Nu sáhttá ge árvvoštallat iešguđet beroštusaid mat čatnasit guvlui , dás maiddái almmolaš beroštusaid maid huksengielddus vuosttažettiin galggai fuolahit . 1 Nu sáhttetge omd. guollebiebman , mearrageavaheapmi ja mariidnašlájaid biebman leat deaŧalaš oalgeealáhusat boahtteáiggis . 1 Nu sáhttet sihke arkeologiijas ja antropologiijas čujuhit measta beali doavttergrádain dán 20 jagi áigodagas leat sámi-guoskevažžan . 1 Nu sáhttet omd. ortnegat mat regulerejit olggobealde guovlluide gullevaš olbmuid mohtorfievrruid geavaheami gili árbevirolaš resursaguovlluin . 1 Nu sáhtte ieža beassat eret , muhto mii geat eat máhttán eat sáhttán bealuštit iežamet . 1 Nu studeanta ii ožžon 8 diimmu vahkus čiekŋudeapmái , ja danne ii ožžon nu ollu čiekŋudančuoggáid go dat studeanttat geain ii lean sámegiella fágasuorggis . 1 Nu sii juhke ohppiid guhtege máhtolašvuođa mielde . 1 Nu sii besse bargguide , ollásit earáid dássái . 1 Nu ruovttubirrasat unnánaččat addet dan vuođu mánáide mii lea dehálaš vai ovdánahtášedje sámegielčehppodaga . 1 Nu ožžot sámi beroštumit mat ovddastuvvojit stuorát deattu deaivvadettiin riikkalaš ja stuorraservodaga beroštumiiguin . 1 Nu ovttalágan geavatlaš meannudeapmi boahtá áigái , ja nu leatge ollu gulaskuddanorgánat doivot . 1 Nu orruge leamen álki almmolaš etáhtaid virggehasaide oažžut virgelobi bálkkáin váldit oahpu sámegielas . 1 Nu ollu lei dáhpáhuvvan daid vássán jagiid . 1 Nu ollu jagiid maŋŋá internáhttabargin , de lea Ánne Kirste oaidnán ollu mánáid geain lei váttis . 1 Nu oažžu buoremus vuođu ovddidit viiddis sámi kulturpolitihka . 1 Nu nanu miella lei oahppat seamma maid earát ahte go Miki Nagayaki Domaninstituhtas skábmamánu 2005 jearai mus maid mun háliidan lohkat , de vástidin ahte háliidan lohkat dan seamma maid earát lohket , ja nu lohken buot vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla girjjiid . 1 Nu mun ohppen ja vásihin . 1 Nu movt čujuhit kap. 2.5:s , de leat olu iešguđetlágán váikkuhusat ja bealit mat feara movt čuožžilit das makkár Sámediggedoaimmas lea sáhka . Seammás árvvoštallet iešguđet stáhtaorgánat dán iešguđetládje . 1 Nu movt čujuhit kap. 2.5:s , de leat olu iešguđetlágán váikkuhusat ja bealit mat feara movt čuožžilit das makkár Sámediggedoaimmas lea sáhka . 1 Nu movt odne doaibmá , de oahpaheaddjit šaddet mannat rektora ságaide juohke áidna smávva ášši birra , nugo jus dárbbašit liimma dahje eará ávdnasiid . 1 Nu movt namuhuvvon kap. 14.2 , de sáhttet dat sámi dáiddárat ja kulturbargit geat ohcet doarjaga Sámedikki hálddahusa ortnegiin , maid ohcat doarjaga nationála ortnegiin . 1 Nu movt lávdegotti unnitlohku árvalii , de evttohuvvo addit guovllustivrii vejolašvuođa gieldit ásaheami jus siidda gaskamearálaš boazolohku maŋŋel ásaheami šaddá vuollel 250 . 1 Nu movt earáide ge , de lea oahpponeavvodilli hástalus , ja skuvla ráhkada ieš temágihppagiid . 1 Nu movt eará preassadoarjjaortnegiid ge , de hálddaša dál Mediabearráigeahčču doarjaga sámi aviissaide . 1 Nu movt dilli lea odne de orošii lunddolaš heivehit dan proseassa otná Ája sámi guovddážii ja Várdobáiki sámi guovddážii . 1 Nu movt bájuhemiin oidno , de váhnemat gal eai ollinge čiegadan oainnuideaset ja oaiviliiddiset . 1 Nu movt biibbaljorgaleamit ja sálmmat ovdal leat leamaš deaŧalaččat dárogiela ovdánahttimis , de besset dál čoagganeamit mat leat sámegillii atnit ávkin biibbaljorgalemiid ja ođđa diktema . 1 Nu movt Knut Store evttohus . Ovttajienalaččat mearriduvvon 1 Nu movt Knut Store evttohus . 1 Nu movt Ann-Mari Thomassen evttohus . Mearriduvvon 2 jiena vuostá . 1 Nu mo ovdal ge , de lea maiddái gáibádus ahte muddenplánain main sáhttet leat mearkkašahtti váikkuhusat birrasii ja servodahkii , galgá leat plánaprográmma . 1 Nu mo odne lea gymnásas , de leat sámi nuorain erenoamáš váttisvuođat dárogielain . 1 Nu mo namuhuvvon dás , de leat vuođđudusat iehčanas ásahusat , main stivra eaiggáduššá ja jođiha iežas . 1 Nu mo láhka lea dál , de dat hehtte mineráladoaimmaid dan sajis go ovddidit daid árbevirolaš sámi ássanguovlluin nu guhká go láhka ii fuolat sámi vuoigatvuođaid . 1 Nu mo fylkkagielddas ge lea de lea Sámedikkis oktiiordnenovddasvástádus ja galgá mieldásahttit hálddašandávvirvuorkkáid ja Riikaantikvára bargui dárbbu mielde . 1 Nu mo dás ovdalaččas lea celkon , de fylkkadiggi ii danin sáhte rávvet ásahit sierra gymnása sámegielain vaikko vel dát dáhpáhuvašiige stáhta olis . 1 Nu mo dál lea dillii Sis-Finmárkkus , de leat ollugat barggu haga eanaš oasi jagis . 1 Nu mo bajábealde lea daddjojuvvon , de lea ráhkaduvvon láhkaásahus mii čájeha mo plánaoassi galgá doaibmat ovttas 1985-mannosaš plána- ja huksenlága huksenáššemearrádusaiguin ( phl.85 ) dassážiigo ođđa huksenáššemearrádusat biddjojuvvojit doibmii . 1 Nu mii árvvus atnit iežamet árbevirolaš resursaávkkástallama ja iežamet guottuid , sihke olbmuide ja elliide . 1 Nu mii áigut dahkat boahtteáiggis ge . 1 Nu mii sávvat ahte árvvolaš árbedieđut lunddolaččat fievrreduvvojit buolvvas bulvii . 1 Nu mii sáhttit veahkkin doarjut sámi álbmoga , vai nagada seailluhit ja ovddidit iežas kultuvrra , giela ja servodateallima beroškeahttá riikkarájiin . 1 Nu mii de hehttet gillifidnoguovlluid ásahemiid dakkár báikkiide main ii leat dárbu iige dáhttu oažžut geahččalanprošeaktan sierra vuoigatvuođalaš ja hálddašeapmái gullevaš ortnegiid . 1 Nu mii dahkat vuođu nana ja buori servvodahkii . 1 Nu maŋŋit go 1970:s , bargojuvvui álggahit ruovttudoallosuorggi skuvlii , ja lei čielggas ahte dát suorgi lei nieiddaid várás . 1 Nu maŋŋit go 1927–28 go oahpaheaddji Gunnar Olsen ozai doarjaga , celkojuvvui ahte son bargá ovtta dain váddáseamos skuvlabiiriin . 1 Nu maiddái son gohčču skuvlahoavdda oahpahallat dan giela man sápmelaččat ipmirdit . 1 Nu maiddái kultuvrralaš vieruid hárrái – maid šaddat vásihit dáid riemuin dahje festiválas dáiddalaš čájálmasaid bokte , earret eará vepselaš joavkkuid Noid ja Jousnen Jarved bokte . 1 Nu maiddái go šattai sáhka ruovttufidnoskuvlla birra sámiid várás . 1 Nu maiddái eará riektevuođđudusain jus eará ii leat mearriduvvon láhkaásahusas goalmmát lađđasa mielde . 1 Nu maiddái Sámediggeráđi evttohusa maŋimus cealkka čuoggás II. 1 Nu maid joavku doarju dan ahte ii soahpan sirdit Finnmárkku eatnama eananeaiggátbáhpára Statskog SF háldui , gaskan Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadanbarggu . 1 Nu livččii unnidangeatnegasvuohta mearriduvvon lága bokte . 1 Nu lei vejolaš vaikko vel eai leange 3 oahppi , mii lei unnimus gáibádus lága mielde ovdalgo oahppit sáhtte gáibidit sámegieloahpahusa . 1 Nu lei maiddái sin máhttu dárogiela lohkamis , muhto muhtumat dáin mánáin lohke datte oalle bures sámegiela » . 1 Nu lei maiddái go vulggiimet fas skuvlii . 1 Nu lei maiddái eará gielddain . 1 Nu lei maid Guovdageainnus , ja go de galge álggahit ođđa skuvlla , de ii lean álki gávdnat saji . 1 Nu lei gitta 1978 rádjái . 1 Nu lei dilli bealjehemiid skuvllas . 1 Nu lei dassážii go ollejin 3. dehe 4. klássii . 1 Nu lei dalle vierru . 1 Nu lei Goahteluovttas ( Breivikbotn ) ja buot vuonain sullo siskkobealde Ákŋovuona ( Hasfjord ) nuorttabealde . 1 Nu leatge ollu váhnemat geat háliidivčče mánáideaset oahpahit sámegiela , šaddan dan dillái ahte eai sáhte veahkehit mánáid sámegiela oahpuin . 1 Nu leat šaddan dahkat vai vuosttašgiela ja nubbigiela oahpahus nannejuvvošii , ja vai eará fágaid oahpahus ii fuoniduvvošii . 1 Nu leat ge sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja lullisámegiela guovllut oassin hálddašanguovllus . 1 Nu leat ge seamma guhkkin . 1 Nu leat ge guovttelágan oainnut luonddueanadaga birra mat bohtet ovdan dán digaštallamis . 1 Nu leat eanas áššit biddjon hálddašanorgána árvvošteami háldui . 1 Nu leat dat áirasat deaŧalaš eavttuidaddit ráđđehusa dearvvašvuođa- ja sosialpolitihkas . 1 Nu leat dahkan vai almmolaš doaimmahusat galget sáhttit veahki doppe oažžut . 1 Nu leage sámegiella mu eatnigiella . 1 Nu leage sus nana duogáš Sámediggi barggus ja dát leamaš lean nana ággan nammadit su ráđđeaddin . 1 Nu leage stuorra oassi sámi álbmogis geat eai máhte lohkat eaige čállit iežaset giela . 1 Nu leage ollu jagiid barggu boađus dáiddaskuvllain buorre , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Nu leage min mihttomearri ahte www.risten.no galgá šaddat dat ohcangirjin sámegiel sániid ja sámegiela riektačállima oktavuođas , maid olbmot ovddimusat válljejit geavahit , dadjá Sara . 1 Nu leage maiddái buvttadeami optimáliseren leamaš guovdilis oassejuksanmearri . 1 Nu leage dále Sámediggeráđđi válljen offensiivvalaččat , ja čielga ulbmiliiguin , áŋgiruššat sámegielaid ealáskahttimis . 1 Nu leage boazodoallopolitihkka huksejuvvon guovtti iešbirgejeaddji vuđđosii ; ealáhuspolitihkalaš buvttadanárvvu ja sámepolitihkalaš kulturárvvu ala . 1 Nu lea álot leamašan . 1 Nu lea vejolaš dahkat e.e. dainna lágiin ahte dakkár orgána hálddaša valljás sálašmeari maiddái sámi kultuvrra várás , bieđggos ássama várás , ja vai sáhttá buhttet dan sálašheavu maid Finnmárku lea gillán guhkes áiggiid . 1 Nu lea sámi mánáidgárdesuorggis duppal hástalus : ollu suohkaniin lea oppanassiige váttis gávdnat ovdaskuvlaoahpaheddjiid ja earenoamážiid ovdaskuvlaoahpaheddjiid geain lea sámi gelbbolašvuohta . 1 Nu lea sámi filmmaid hárrái , nugo dáru filmmaidge hárrái . 1 Nu lea sihke vuođđodutkamis ja ulbmilaš dutkamis . 1 Nu lea sihke vuoññodutkamis ja ulbmilaš dutkamis . 1 Nu lea omd. dan negatiiva cealkima dáfus mii bođii go dasttá maŋŋá Sámi vuoigatvuođalávdegotti ásahuvvui muhtun lávdegoddi . 1 Nu lea norgalaš stuorraservodatge geavahan dáruiduhtton sápmelaččaid veahkkin oaguhit eará sápmelaččaid . 1 Nu lea netto doaibmaboađus dehálaš sturrodat go galgá árvvoštallat ” ekonomiija dearvvašvuođadili ” dahje fylkkasuohkana doaibmanfriddjavuođa . 1 Nu lea maiddái áššiin mat eai čuoze njulgestaga ovttaskas olbmui . 1 Nu lea maiddái struktuvrralaš bargovuohki hálddahusas deaŧalaš vai politihkalaš dássi sáhttá oažžut buriid ja áigeguovdilis fágalaš rávvagiid hálddahusas . 1 Nu lea maiddái párkaavádat industriijaguovllus , ja vel areálašládja « oktasašguovllut » nu mo namuhuvvon gustojeaddji lága § 25 vuosttaš lađđasa nummiris 7 . 1 Nu lea maiddái go lágidit sámi álbmotbeaivvi doaluid , guovvamánu 6. b. , eai dasa ge háliit buot bargit searvat . 1 Nu lea maiddái Sámi filbmafestivála Guovdageainnus , mii dán jagi rájes lea mielde bušeahtas , dadjá Jonassen . 1 Nu lea maid sámi servodagas . 1 Nu lea maid muhtun dáluid gieddeareálaid olggobealde gos ledje čielga mearkkat ( bohcco gáhkirat ) bohccuid maŋis . » 1 Nu lea leamaš álohii : Bahámus oaguheaddjit leat dáruiduhtton sápmelaččat . 1 Nu lea leamaš vaikko boazojápmu ii leat hupman veara lassánan . 1 Nu lea leamaš ollu jagiid . 1 Nu lea goittotge mu vásáhus . 1 Nu lea ge fylkkaráđđi Pia Svendsgaard Barentsa regiuvdnaráđi ođđa jođiheaddji . 1 Nu lea ge badjebáza rievtti mielde 48,1 milj. ruvnno stuoru . 1 Nu lea ge Sámedikkis váldi meannudit áššiid dalle ge go ášši guoská eará joavk ­kuide dahje beroštumiide . 1 Nu lea erenoamážit sámegiela fágain , maidda oaivvildit gáibiduvvo bistevaš liigebargu danne go bestendilálašvuohta lea áibbas iežá lágan go eará fágasurggiin . 1 Nu lea e.e. dan cealkima dáfus , ahte vuođđoláhkamearrádus lágalaččat dáhkida ahte Norga ollašuhttá riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaidis sámiide , " oktan sámiid vuoigatvuođain Finnmárkku eatnamiidda ja čáziide . " 1 Nu lea dávjá nu gohčoduvvon guovllu-suohkaniin . 1 Nu lea dát maiddái áibbas nuppeláhkai go skuvlla váldoáigumuš . 1 Nu lea dán jagi maiddái , muhto Guovdageainnu vuosttašgiellaohppiid proseantaoassi lea mannan jagi njiedjan 92 % rájes 80 % rádjai . 1 Nu lea dábáleabbo riikka máddileabbo osiin , main leat sihke stáhtii gullevaš ja giliide gullevaš oktasaš eatnamat , main báikegottiid olbmot unnit eanet sáhttet leat mielde hálddašeamen lagašguovlluideaset resurssaid . 1 Nu lea dilli maid eará giddagasain . Danin áigu ráđđehus álggahit doaimmaid mat sihkkarastet doarvái bargiid giddagasaide gos leat stuorámus dárbbut . 1 Nu lea dilli erenoamážit oarjilsámi guovlluin . 1 Nu lea dilli erenoamážit dain guovlluin mat leat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , ja doppe orrot eatnašat Norgga sápmelaččain . 1 Nu lea dilli davvisámegielas , muhto dat doallá deaivása erenoamážit duoin unnibuš gielain , namalassii nuortalaš gielas , julevsámegielas ja lulli- dahje oarjilsámegielas . 1 Nu lea bálvalus álot massán pelot hárjehallisaji studeanttaide ja main sii ožžot iežaset gelbbolašvuođa ii ge leat doaibman nu beaktilit . 1 Nu lea Mánáidkonvenšuvdna ožžon árvodá-si Norgga láhkan ja lea ožžon sajádaga eará lágaid ovddabeallái gč. olmmošvuoigatvuođalága § 3 . 1 Nu lea Divttasvuona / Oarjevuona lávdegoddebargu doaibman ovdagovvan mo suodjalanbargu sámi guovlluin berre dahkkojuvvot . 1 Nu jotkojuvvo dasságo buot eavttohasat leat válljejuvvon . 1 Nu johtilit go vejolaš almmuhuvvojit eanet dieđut iešguđet lahtuid ráđiid ja lávdegottiid birra . 1 Nu ii šatta ge leat rievttálaš vuođđu álggahit proseassa plána- ja huksenlága vuođul gieđahallan dihtii gažaldagaid sierralobiid birra gielddaplána areálaoasis , muddenplánas ( ja muddenmearrádusain ) dahje dárkilis plánas dahje addin dihtii sierralobi plánagáibádusain dákkár rusttegiidda . 1 Nu ii leatge ortnet heivehuvvon sámiid dillái go lea álgoálbmot ja unnitlogus . 1 Nu ii leat dál . 1 Nu ii leat . Vearrokantuvrraid heaittihemiin eai čohkke bálvalusaid stuorámus gávpogiidda , eaige bargit celkojuvvo eret . 1 Nu ii leat . 1 Nu ii lean dalle go čáhci galbmui « dáččaskuvllas » . 1 Nu ii dárbbašge álohii sierra formálalačČ8t ovttastahttit . 1 Nu ii dáhpáhuvvan , ja stuoradiggeproposišuvdna 1-54 dieđiha : « Juolludeamis skuvlii sámiid várás , Guovdageainnus , ru. . 480 000,- lea vel báhcán 409 000,- ruvnno jahkái 1953–54 . 1 Nu hilgojuvvui Josef Vedhugnes:a evttohus čuo. 2 , ja Mathis M. Sara evttohus . 1 Nu guhkás go čájehuvvo leat dárbbašlažžan vuovddi seailluheami , ođasmahttima dahje ođđasit šaddama dihte dahje dan dihte go guovllus lea muorravátni , de sáhttá Gonagas láhkaásahusaid bokte gáržžidit dahje áibbas gieldit muoraid váldima dárkileappot mearriduvvon guovlluin , ja dan olis mearridit ee. ahte varas muorat sáhttet váldot duššefal čájeheami mielde . § 1 Nu guhkás go mii dovdat ii leat ovttage bátnedivššohagas gealbu sámegielas iige oktage sáhte bálvalit sámegillii ii njálmmálaččat iige čálalaččat . 1 Nu guhkás go lea vejolaš de fertejit dan sadjái boahtit eará ortnegat mat sáhttet sihkkarastit dárbbašlaš regionála oktiiordnema . 1 Nu guhká go sápmelaččat kristtalašvuođaoahpahusas oahpahuvvojit dárogillii , de sii eai áddegoađe sáni duohtavuođa , son cealká . 1 Nu guhká go sii orro ruovttus , de lei sámegiella sin ruovttugiella , vaikko máhtte gal maiddái dárogiela buori muddui . 1 Nu guhká go mun ledjen rektorin ja vel muhtin jagiid maŋŋelii lei buot ovtta visttis ; luohkkálatnja , internáhtta ja das boradansále , kantuvra ja rektora ásodat . 1 Nu guhká go lei 6-beaivásaš skuvlavahkku , de lei váttis ollet ruovttus fitnat basiid . 1 Nu guhká go lea leamašan sámegieloahpahus Loabágis , lea gelbbolaš oahpaheddjiid besten dagahan stuora váttisvuođaid . 1 Nu guhká go ii ollašuhte gohččosa , de gártá sáhkku . 1 Nu guhká go duháhiid mielde ( maiddái rittus , omd. Unjárggas ) geavahit sámegiela ruovttus , de mun in ádde ahte veaháš oahpahus sámegillii galggašii leat vahágin Kárášjoga nuoraidskuvllas . 1 Nu guhká go boazodoallu joatkašuvvá Finnmárkkus , de joatkašuvvá maiddái duodji mii dasa lea gullevaš . 1 Nu guhká go boazodoalloskuvla lei sierra skuvlan , de lei dat Eanandoallodepartemeantta vuolde . 1 Nu guhká go beliin ii leat makkárge šiehtadus , de eai ábut álggahuvvot ođđa prošeavttat guovllus . 1 Nu guhká go Villmo doaimmahii Boazodoalloođđasat-bláđi , 1979 rádjái , de lei bláđis ollu skuvlla birra ja go doaimmaheaddji dovddai skuvlla bures , de šadde maid čállosat jáhkehahttin . 1 Nu guhká go Ruoŧŧa ii lean dohkkehan lihttoloahpaheami , de ii sáhttán Norga ge sáddet olgoriikii diplomáhtalaš ja konsulára ovddasteddjiid . 1 Nu guhká go Mátta-Várjjagii ii juolluduvvon ruhtadoarjja Sámefoanddas , de ii ožžon doarjagage hukset skuvladáluid . 1 Nu gostet olbmot guhkkelebbui dakkár guovlluide , gosa ovdal eai beassan . 1 Nu gohčoduvvon ” badjeláigebuhtadusáššis ” jođiheddjiide Sámedikki hálddahusas , lea dilli nu ahte olbmuin geat leat jođiheaddjevirggiin lea vuoigatvuohta oažžut badjeláigebuhtadusa dalle go direktora lea gohččon bargat . 1 Nu gohčoduvvon « Finnefondet » ( Sámefoanda ) šattai deaŧalaš reaidun dáruiduhttinbarggus . 1 Nu gohčoduvvon stáhta mátrikulerekeahtes eatnamat Finnmárkkus leat dál registrerijuwon ja eanagirjedáhkádus sirdojuwon eará riektisubjektii , Statskog SF . 1 Nu gohčoduvvon " Norgesglasset " ođđa hámis lea ohcanvuđot Norgga kárta . 1 Nu go ášši lea ovddiduvvon , de das vuhtto ahte Sámediggeráđis lea leamaš hoahppu . 1 Nu go álbmotskuvla lei dan áiggi , de lei maiddái joatkkaskuvla juhkkojuvvon guovtti jovkui , dáloniidda , geat vázze skuvlla čakčat ja giđđat , ja johttisámimánáide , geat vázze skuvlla skábmamánus beassážiidda . 1 Nu go su ovddasmannisge de lei sus váldoorohat Vuotnabađa ( Fjordbotten ) skuvllas Riehppovuonas . 1 Nu go namuhuvvui de lea Árran julevsámi guovddáš ráhkadan šiehtadusa Bådåddjo allaskuvllain dainna oktasaš áigumušain ahte ásahit dutkangelbbolašvuođa Árranii . 1 Nu go namuhuvvon čuoggás A. 4 Sámi dutkan ja oahpahus Matematihka-luonddudiehtaga fakultehtas , de lea lunddolaš digaštallat dákkár oahpahusfálaldagaid Sámedikki Oahpahusossodagin . 1 Nu go namuhuvvon čuoggás A . 4 Sámi dutkan ja oahpahus Matematihka-luonddudiehtaga fakultehtas , de lea lunddolaš digaštallat dákkár oahpahusfálaldagaid Sámedikki Oahpahusossodagin . 1 Nu go mu dovddan dáid láhkadovdiid , de sáhtán maiddái dadjat ahte juohke sátni evttohuvvon teavsttas lea dárkkuhuvvon . 1 Nu go mat Álttá suohkan mii garvá sámi áššiid de go dat livčče dego buolli dolat . 1 Nu go maid eará surggiin ge ( gč. kap. 5.2 ) de lea hástalussan gávdnat dohkkehuvvon sámegielat bargiid girkui . 1 Nu go leat namuhan de lea boraspirehálddašeapmi čielgasit stáda ovddasvástádus . 1 Nu go leat go boraspiret lahkosiin dahje leat go ovdal massán guohtunelliid guovllus . 1 Nu go juohkehaš ipmirda , de in máhttán sáni ge sámegiela go ollejin Stuorravunnii . 1 Nu go ieš čállá , son ii leat vázzán , muhto veallán vuođđoskuvlla doppe . 1 Nu go eanaš internáhtat Finnmárkkus dat maid boldojuvvui soađis , ja álgoáiggi soađi maŋŋá lei internáhttaskuvla bráhkain . 1 Nu go digge lea ádden ášši , de leat iešguđetlágan vejolašvuođat iešguđet fylkkain danne go gullá fylkkagildii láhččit máŋga beali ortnegis . 1 Nu go dadjen : olmmoš gii lea dákkár go mun , dárbbaša bures doaibmi hálddahusa , ja lea doarvái bargu ovdalaččas mu hálddahusas . 1 Nu go daddjojuvvon de lea dehálaš ahte mánát ja nuorat ožžot positiivva dovddu iežaset sámi identitehtii . 1 Nu go boazodoallošiehtadusas ge de várrejuvvojit ruđat eanadoallošiehtadusa bokte Sámedikki doarjjaortnegiidda mat leat ealáhusovddideami / SNT várás . 1 Nu go boahtá ovdan de lea smávva čoagganeapmi eret dieđihemiin guovtti válgajagiid 2005 ja 2009 . 1 Nu go boahtá oidnosii Ođđa huksengeađggit davvin-dokumeanttas , de ferte doaibmabijuid čađaheapmi davviguovlluin heivehuvvot ráđđehusa eará áŋgiruššansurggiide ja bušeahttajagi ekonomalaš doaibmanvejolašvuhtii . 1 Nu go Turi ieš čállá , de lea son sápmelaš guhte lea bargan buot bargguid sámi eallimis , ja dán sámi árgabeaivvi son válddahallá hui eallin girjjis . 1 Nu go Sámediggi čujuha jahkedieđáhusastis , de lea báikegottiid ovddideami ovddasvástádus máŋgga bealis , sihke stáhtas , fylkkas , gielddain ja Sámedikkis . 1 Nu gilvvut sáhttet representere stuora vejolašvuođaid ovddidit sámi valáštallama guovddáš osiid , kultuvrra ja ealáhuseallima rájáidrasttildeaddji oainnus , seammás go dat veahkeha čalmmustahttit álgoálbmogiid eksisteanssa máilmmis . 1 Nu geavai ee. politihkalaš kantuvrii ja Álbmotlihttu-kantuvrii . 1 Nu garrasit lei dat jáhkku darvánan munnje , ahte go mu eallin nuppástuvai 2005:s go domanhárjehallan álggii , de dovden vuostehágu iežan nammii . 1 Nu garra mearrádusat ledje ahte nuoraid bidje giddagassii dassážii go ledje oahppan lohkat . 1 Nu garas lei oktavuohta ohppiid gaskkas . 1 Nu garas lei dáruiduhttinpolitihkka mii dalle lei fámolaš gielddas . 1 Nu galgá leat beroškeahttá hálddašanválddi juohkima formála vuođu válljemis go čuovvola ráđđehusa mearrádusa rievdadit Sámedikki formála sajádaga . 1 Nu galgá leat beroškeahttá das gii dal leš eaiggát . 1 Nu galgá ge prinsihppadieđáhus sisttisdoallat vuđolaš ja prinsipiála ságastallamiid Ráđđehusa sámepolitihka birra guđege stuoradiggeáigodagas . 1 Nu galggaše duopmostuolus leat viidát dieđut ja máhttu riektedilálašvuođaid birra go boazodoallolága mearrádusaid birra , mii buoridivččii riektesihkarvuođa ja attášii buoret legitimitehta . 1 Nu fertešii jođiheaddji dihtomielalaččat gávnnahit gallásii su siidaoasis lea sadji . 1 Nu ferte jáhkkit ahte konvenšuvnna ovttastahttin geahpida dan vára ahte konvenšuvdna ja siskkáldas riekti šaddet vuotálagaid . 1 Nu eiseválddit hoige ovddasvástádusa ja siva ohppiide ja váhnemiidda , eai ge jearran mii lei boastut skuvllain . 1 Nu eat diehtán geat ja galle máná boahtte jagi áigo vázzit dáppe . 1 Nu dáhpáhuvai vaikko vel stáhtaráđđi lohpidii čállit notáhta mas čilgejuvvo mo guovdilis evttohus sáhttá váikkuhit sámi beroštusaide álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ektui ( gč. 26.02.07 mánnosaš čoahkkima beavdegirjji ) . 1 Nu doaivvunge mii otná dáinne giellaprográmmain vuolgit ođđa áigái ja ođđa dillái , mas sámegiella láidesta min servvodaga ođđa olahusaide ja buoret boahtteáigái . 1 Nu de lei min Skuvvanvári vásáhus meattá . 1 Nu dat lea go lea árvalan konkrehta ortnegiid mat sáhttet doaibmat otnáš ja ihtáš duohtadilis . 1 Nu dat goitge daguhii bahčavuođa dovddu ja duhtameahttunvuođa sámiid gaskii . 1 Nu dahkkojuvvui earret eará Guovdageainnus . 1 Nu dahkkojit maiddái ovttaskasmearrádusat váidagiid oktavuođas áššiin maid stáhtaráđđi álggos lea mearridan su iežas departemeanttas , jus fal váidinriekti ii leat lágaid dahje láhkaásahusaid vuostái . 1 Nu dahke sihke dálonat ja badjeolbmot . 1 Nu dahke maiddái nuorra báhpat , sii guđet álge ámmáhii 1890–1900 jagiid . 1 Nu dadjá Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti ( SNPL ) jođiheaddji Laila Nystad . 1 Nu daddjojuvvui eará áiggis ja eará dilis , mii dattetge máŋgga láhkai sulastahttá roasu , mas ollu riikkat leat dál . 1 Nu biddjojedje ovtta sadjái guokte doaimma 1800-logu rájis – Stáhtaráđi čállingoddi ja stáhtaministtar . 1 Nu besset dát olbmotge ávkki atnit sámegielat čállindáidagis ja sidjiide ráhpo áibbas ođđa máilbmi , jáhkán mun . 1 Nu berrejit joatkit ja dahkat riikka dásis maid . Romsa lea Romssa fylkkas dat báiki mas eanemus mátkkošteaddjit fitnet . 1 Nu berre leat boahtteáiggis ge . 1 Nu ahte veaháš veahkkinhan gal lea go ii máhte menddo ollu . 1 Nu ahte son oahpai min skoalkalanvuogi ja geavahii dan ovtta eahkeda go buohkat leimmet čoahkkanan ovtta latnjii . 1 Nu ahte seminára fáddá lea hui áigeguovdil . 1 Nu ahte ollu guhkkelii mánát jovdet ja ollu buorebut máhttet sihke dárogiela ja eará fágaid maid . 1 Nu ahte oktii go bohten olggos lanjas ovttain nieiddain , oainnáhalaime rektorii ja Paul Fjellheimai . 1 Nu ahte mun in jáhke gal , ahte dat manná nu beare johtilit gal maŋás . 1 Nu ahte mun in joavdan goassege dan rádjai ahte mun sáhtten oahpahit sámegillii . 1 Nu ahte muhtun ráje doarjagiid rievddadeamis sáhttá leat oktavuohta dasa makkár suorgái ohcamuš rievtti mielde gullá . 1 Nu ahte mu skuvlavázzin lei giela haga ja mas oahpahusvuogádat ii vuordán maide mus siste maid sáhtáše oažžut olggos gulahallama bokte . 1 Nu ahte mii boazodoallooahpaheaddjit eat lean báljo goasse seamma boddolanjas go joatkkaskuvlla oahpaheaddjit . 1 Nu ahte leat eahpitkeahttá lihkostuvvan nissonolbmuid oasi lasihemiin sámi jienastuslogus ja go leat ožžon eanet nissonáirasiid Sámediggái , loahpaha Nystad . 1 Nu ahte internáhttaáigi ii leat leamaš dušše geahpas ja hávski , loahpaha Lempi Mikalsen . 1 Nu ahte in sáhte jietnadit maide dasa go muhtin válddii oktavuođa politiijaiguin sihkarvuođa dihte . 1 Nu ahte ii skuvla dattege nagodan baldit mu áibbas eret čállimis . 1 Nu ahte ii lean beare stuora atnu dan sámegillii maid oahpaheaddjit ledje oahppan . 1 Nu ahte fargga heaittihedje dán fálaldaga ja mis ii lean šat várri joatkit lonohallama . 1 Nu ahte dat giella mii báinnii sápmelaččaid dáruiduhtidettiin lei áibbas eará go dat maid norgalaččaid báikegottiid álbmot humai . 1 Nu ahte dan rájes vázzen álbmotskuvlla Leavnnjas . 1 Nu , son galgá leat jearran borret go sii liimma sámeskuvllas . 1 Nr. : A 49-2009 1 Nr. : 97/11 1 Nr. : 96-12 1 Nr. : 95 1 Nr. : 94/08 1 Nr. : 91/08 1 Nr. : 90 1 Nr. : 9/2010 1 Nr. : 9/2007 1 Nr. : 9 1 Nr. : 86 1 Nr. : 84-06 Dato : 01.12.06 1 Nr. : 8-2010 1 Nr. : 8 1 Nr. : 79 1 Nr. : 75/2008 1 Nr. : 7 1 Nr. : 69/2009 1 Nr. : 69 1 Nr. : 68 1 Nr. : 64/2008 1 Nr. : 63/10 1 Nr. : 60/09 1 Nr. : 6 1 Nr. : 59/2007 1 Nr. : 56 1 Nr. : 53/10 1 Nr. : 53 1 Nr. : 52/2007 1 Nr. : 52/10 1 Nr. : 52 1 Nr. : 51/2011 1 Nr. : 51 1 Nr. : 50/2011 1 Nr. : 50/10 1 Nr. : 50 1 Nr. : 5 1 Nr. : 49/2011 1 Nr. : 49 1 Nr. : 47/10 1 Nr. : 41/2010 1 Nr. : 41-2010 1 Nr. : 41 1 Nr. : 39/10 1 Nr. : 38/1 1 Nr. : 37/09 1 Nr. : 36/2010 1 Nr. : 36 1 Nr. : 35 1 Nr. : 34/2010 1 Nr. : 34/2007 1 Nr. : 33/2010 1 Nr. : 32 1 Nr. : 31/10 1 Nr. : 30/2010 1 Nr. : 30/10 1 Nr. : 3 1 Nr. : 29/10 1 Nr. : 27/10 1 Nr. : 27 1 Nr. : 25/2010 1 Nr. : 24/2008 1 Nr. : 23/2010 1 Nr. : 22/2010 1 Nr. : 20/09 1 Nr. : 2/10 1 Nr. : 197/09 1 Nr. : 196-09 1 Nr. : 191/11 1 Nr. : 186/09 1 Nr. : 185/08 1 Nr. : 18/2010 1 Nr. : 170/07 1 Nr. : 17/2010 1 Nr. : 17/2007 1 Nr. : 169/07 1 Nr. : 156/08 1 Nr. : 156 1 Nr. : 155/08 1 Nr. : 15/2010 1 Nr. : 140 1 Nr. : 128/10 1 Nr. : 128 1 Nr. : 12/2010 1 Nr. : 12 1 Nr. : 119/06 1 Nr. : 119 1 Nr. : 117 1 Nr. : 116/11 1 Nr. : 116 1 Nr. : 114 1 Nr. : 112 1 Nr. : 111 1 Nr. : 110/10 1 Nr. : 110/07 1 Nr. : 11/10 1 Nr. : 11/09 1 Nr. : 11 Beaivi : 09.02.07 1 Nr. : 11 1 Nr. : 108/10 1 Nr. : 107 1 Nr. : 105/2006 Dato : 01.12.06 Kontakt : Ekspedisjonssjef Arne Benjaminsen mob. 480 64 549 1 Nr. : 103-07 1 Nr. : 101/10 1 Nr. : 10 1 Nr. : 09 1 Nr. : 08036 1 Nr. : 05/12 1 Nr. : 05/10 1 Nr. : 045-09 1 Nr. : 005-08 1 Nr. . 1 Nr Beaivi Geas / Geasa Namma 1 Nr A-49 2009 / 1 Novus forlag 2007 , erenoamážit s. 72 ja 137. [ 3 ] Norske Riksregistranter VI s. 275–277 . 1 Novus 2007 Jakobsen , Ragnvald : Sørøysunds historie . 1 Notáhtas bivddiimet earret eará lávdegotti váldit ovdan dieđáhusastis ahte ovddiduvvojit eanet geatnegahtti doaibmabijut mat maiddái siskkildit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid áŋgiruššansurggiid riddokultuvrra várás , ahte Sámediggái addojuvvo resurssaid dáfus vejolašvuohta bargat eanet aktiivvalaččat báktedáidagiin , ahte lea dárbu joatkit sámi kulturmuitohálddašeami dađistaga nannemiin ja ovddidemiin , maiddái dainna áigumušain ahte juksat ođđa nationála olahusmihttomeriid ovdal 2020 , ja ahte sihke kulturmuittuid vuoigatvuođaoamasteaddjit ja geavaheaddjit berrejit siskkilduvvot dieđáhusa válddahallamii kulturmuittuid eaiggádiid birra . 1 Notáhta – Romssa ja Finnmárkku guolástusindustriija – Struktuvranuppástus ja árvodahkan Notáhta – Oñña mearraealáhusa máhttohástalus – guvllolaš oktiiheivemat Notáhta – Romssa mátkkoštanealáhus – strategiijat ja doaibmaplána 1 Notáhta lea buot berošteddjiid olámuttos . 1 Notáhta ASGìi ( Davvi-Norgga ealáhusstrategiijaid hálddahuslaš ovttastanjoavku ) , 22.10.98 1 Notáhta 2 1 Notáhta 1 1 Notáhta - Romssa ja Finnmárkku guolástusindustriija - Struktuvranuppástus ja árvodahkan Notáhta - Ođđa mearraealáhusa máhttohástalus - guvllolaš oktiiheivemat Notáhta - Romssa mátkkoštanealáhus - strategiijat ja doaibmaplána 1 Notáhta - Eanandoalu perspektiivvat Romssas Notáhta - Romssa riddosuohkaniid ovdáneapmi buohtalagaid guolástusa ja mearradoalloealáhusa ovdánemiin Notáhta - Guolástusa ja guollebiebmanealáhusa resursadivadat ? 1 Notat 1964 Meløy , Lydolf Lind : Snøfjord internat . 1 Notat 03.05.1955 Samisk Arkiv Gammelshaug , Magne : Norges Samemisjon - en kortfattet historisk oversikt . 1 Norwegia Sacra 1924 1 Norut Tromsø lea árvvoštallan áŋgiruššama go 82 prošeavtta headdjifierpmádagaid ja oassálastit riikkalaš reálafágagilvmiehtá fylkka leat loahpahuvvon . 1 Norut Samfunnsforskning AS rapport nr. 01/2007 Raporta : Tromskommunene – indikatorer for omstillingsutfordringer . 1 Norut NIBR Finnmark rapport nr. 08/2006 Romssa johtalusplána 2006–2009 Ovddeš fylkkadiggemearrádusat ja plánadokumeanttat 1 Norut Alta čujuha dasa ahte Sámedikki kulturovddideami váikkuhangaskaomiin guhkit áiggi vuollái lea barggolašvuođabeaktu , muhto ii leat leamaš vejolaš mihtidit dákkár beavttuid dán árvvoštallamis . 1 Norut Alta lea árvvoštallan duoji áigodaga 2005-2009 doaibmadoarjjaortnega . 1 Norut Alta lea Sámedikki ovddas árvvoštallan Sámedikki kulturovddidandoarjaga áigodagas 2006-2008 . 1 Norske Samers Riksforbund ( 08.02.2010 ) ( pdf , 427 kb ) 1 Norsk tipping AS vuoittu juohkima oktavuođas valáštallandoaimmaide lea várrejuvvon 300 000 ru sámi valáštallamii . 1 Norsk teknologisenter ( Norgga teknologiijaguovddáš ) ja Gielda- ja guovlodepartemeanta dolle seminára geassemánus 2002 masa earret eará Brønnøysund-registariid , Aetata , Stáhta kártadoaimmahaga , Stáhta hálddahusbálvalusa , ja Sámedikki ovddasteaddjit oassálaste ja lonohalle vásáhusaid . 1 Norsk institutt for naturforskningas ( NINA ) lea váldoovddasvástádus ja goziha náliid albbas , geatki ja gumpe ja earret eará Bioforsk ja Ås universitehta leat leamaš mielde guovžagoziheamis . 1 Norsk institutt for landbruksøkonomisk forskning ( NILF ) geavaha " Utsyn over norsk landbruk . 1 Norsk forebyggingsforum mielahttu 1 Norsk folkemuseum 1971 . 1 Norsk Vann 1 Norsk Tipping AS vuoittu juogadeami oktavuođas valáštallanulbmiliidda 2005 , mearriduvvon stáhtaráđis cuoŋománu 29. b. dán jagi ahte lea várrejuvvon 300 000 ruvnno sámi valáštallamii . 1 Norsk Havneforbund jođiheaddji 1 Norsk Folkehjelp , Bergena ossodaga stivralahttu 1 Norsis váldá badjelasas ovddasvástádusa doaimmahit slettmeg.no bissovaččat iežaset bušeahttarámmaid siskkobealde ođđajagimánu 1.b.2012 rájes . 1 Norrbotten ja Romsa – ovttasbargu govdabáddeleavttuin Ođđajagemánu 11. b. 2006 čálii fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø Romssa fylkkasuohkana viđát ovttasbargosoahpamuša vuollái , mii 1 Normeremat dáhkkojuvvojit dábálaččat go ođđa sánit bohtet gillii , ja daid dárbbaha árvvoštallat ja mearridit movt galget čállojuvvot ja movt galget sojahuvvot . 1 Normeremat dahkkojit dál iešguđet ge giellajuhkosa bokte , mat lea lulli- , julev- , davvi- , anáraš- , nuortalaš- gieldda- ja darjjesámegiela juhkosat . 1 Norman lea riegádan 1946:s ja orru Bergenis . 1 Norlánddas rapporterejuvvo ahte orohagain sáhttá leat vel vearrát dilli , ja sávzadoallit leat duođaštan sullasaš loguid guovlluin miehtá riikka . 1 Norlánddas 1 Norlándda ja Tromssa meahccekomišuvdna ásahuvvui geassemánu 7. b. 1985 lága bokte vaikko sámit dán vuostálaste . 1 Norlándda ja Tromssa Meahccekommišuvnna Gáivuona guovllu ášši oktavuođas dajai ráđđehusadvokáhta ahte ILO-konvenšuvdna nr. 169 ii guoskka dasa . 1 Norlándda guovllustivra : 1 Norlándda fylkkasuohkanis lea ovddas ­vástádus oktiiortnet barggu masa maiddái Romsa searvá . 1 Norlándda fylkkamánni lea fámuhuhttán Spjeltfjelldalen ja Fisklausvatn luonddureserváhtaid suodjalannjuolggadusa mii guoská bivdui beatnagiin . 1 Norlándda fylkkagielda , 13.12.99 1 Norlándda , Tromssa ja Finnmárkku boanddaidsearvi , 14.12.99 1 Norkáhpa gielda , av 28.01.2000 1 Norkring:a interneahttasiidduin lea kárta mii čájeha ahte jagi 1999 loahpas galgá digitálarádio ovddiduvvot muhtun sajiin riikkas . 1 Norkring muitala ahte mihttomearrin lea ahte moatti jagis dat galgá juksat 95 % álbmogis , muhto makkárge dieđut eai gávdno man guhká huksemii ferte geavahit áiggi . 1 Norgii lulábeallai Sáltoduoddara 1 Norgii lea leamaš guovddáš ášši oaččohit dakkár šiehtadusa mii váikkuha ahte váttisvuođat čovdojuvvojit máilmmeviidosaččat eai ge dušše min lagašguovlluin . 1 Norggaáittardeaddji álggaheapmi Suomabealde galggaše bealde dustet dan ládje ahte sii ásahit sierra Suomaáittardeaddji . 1 Norggaáittardeaddji álggaheapmi Suomabealde galggaše Norggabealde dustet dan ládje ahte sii ásahit sierra Suomaáittardeaddji . 1 Norggaáittardeaddji 1 Norggas ásset dál sápmelaččat miehtá riikka . 1 Norggas váilot olbmot geain lea sámgielgelbbolašvuohta buot dásiin . 1 Norggas váilot odne ollu bargit geat hálddašit sámegiela , nu mo mánáidgárdebargit , oahpaheaddjit , oahppogirječállit , jorgaleaddjit , dulkkat , dearvvašvuođa- ja sosiálalágadusas ja ollu eará sevodatsurggiin . 1 Norggas sámi kultuvrra seailluheapmi ja ovddideapmi ferte leat riikka ovddasvástádus , ja dan seailluheami ja ovddideami čuovvu goluid ferte erenoamážit stáhta guoddit . 1 Norggas oarjilsámi giellaguovlu ollá davvin Sáltoduoddaris máttás Engerdálii Hedmárkui , ja oarjilsámit orrot bieđgguid unna servodagažiin . 1 Norggas mis leat golbma sámegiela ja dasto vel máŋga suopmana . 1 Norggas mii leat vástidan ulbmilaš ja beaktilis doaibmabijuid álggahemiin finánsamárkaniin , ja árrat stivren ekonomalaš politihka hui álššalažžan . 1 Norggas lei dán bargojoavkku ovdaolbmodoaibma go bargu válmmaštuvvui . 1 Norggas leat vuollel 1000 sámi máná geat leat ožžon saji sámi mánáidgárdái , sullii 2500 oahppi geat ožžot sámegiel oahpahusa vuođđoskuvllas ja sullii 500 oahppi geain sámegiella lea fágan joatkkaskuvllas . 1 Norggas leat sámi guovddážat Elgå rájes lullisámis gitta Unjárgii davvisámis . 1 Norggas leat sullii 250 gieldda ja buot fylkkagielddat ovdanbuktán dáhtu bargat dákkár gažaldagaiguin dan bokte go servet « Fredrikstaderklæringen » - nammasaš julggaštussii . 1 Norggas leat ollu sámegielat divššara mánáid dearvvašvuođastašuvnnain . 1 Norggas leat ollu eará minerálavalljodagat go dušše olju , ja minerálaealáhus 5 000 bargiinis ja gávpejorru 10 miljárdda ovddas dárbbaša áigeheivvolaš , einnostuvvi ja buori rámmaeavttuid . 1 Norggas leat muhtin ráje politihkalaš ášše-suorggit relevánta ja dain lea stuora mearkkašupmi sámiide . 1 Norggas leat maŋŋel dan duššo jagi 1970 álbmotlohkamis váldán fárrui jearaldagaid sámi giellageavaheamis ja identitehtas ( Aubert , 1970 ) . 1 Norggas leat maid geatnegasvuođat sámiid ektui sámelága , finnmárkkulága , plána- ja huksenlága , oahpa ­huslága kulturmuitolága ja boazodoallolága vuođul ja dakkár riikkaidgaskasaš soahpamušaid ratifiserema vuođul , go ILO ­konvenšuvdna 169 ja ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 1 Norggas leat buohccedivššárat buohcceviesuid vuorrepoliklinihkain geat vuostáiváldet várrehusaid , sis geat suomas vuostáiváldet várrehusaid ii leat dearvvašvuođa- ja dikšunoahppu , muhto sis lea loahppageahččaleapmi ( eksámen ) mii lea sierra oahppu gádjunguovddážiid heahteguovddáš jođiheddjiide dehe politijjaoahppu . 1 Norggas leat buohccedivššárat buohcceviesuid vuorrepoliklinihkain geat vuostáiváldet várrehusaid , sis geat suomas vuostáiváldet várrehusaid ii leat dearvvašvuođa- ja dikšunoahppu , muhto sis lea loahppageahččaleapmi ( eksamen ) mii lea sierra oahppu gádjunguovddážiid heahteguovddáš jođiheddjiide dehe politijjaoahppu . 1 Norggas leat alimusdását vuođđoávdnasat gáttis ja mearas . 1 Norggas lea šaddagoahtán dáhpin ahte lea lagas ovttasbargu váhnemiid ja skuvlla gaskka , muhto eará kultuvrrain eai leat skuvllas ja ruovttus lagaš oktavuođat . 1 Norggas lea stivrajođiheaddji , ja guokte stivralahtu ja guokte várrelahtu . 1 Norggas lea sajáiduvvan geavat ahte beroštusorganisašuvnnat , institušuvnnat ja resursaolbmot dávjá gessojuvvojit sisa ovtta dahje máŋgga dán namahuvvon riikkaidgasaksaš ovttasbarggu muddui . 1 Norggas lea ráđđádallan geatnegasvuohta implementerejuvvon ráđđádallanvugiid bokte mat leat gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikkiid , ja dat lea ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 6 mielde . 1 Norggas lea ollislaš alkoholanávddašeapmi lassánan 1990 rájes , 4,55 littaris juohke ássi namas 1993:s gitta 6,37 littarii 2005:s . 1 Norggas lea nammaduvvon bargojoavku mas leat Sámedikki ovddasteaddjit ja guoskevaš departemeanttaid ovddasteaddjit , geat galget árvvoštallat Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalusa gustojeaddji našuvnnalaš rievtti vuođul ja relevánta álbmotrievtti vuođul . 1 Norggas lea nammaduvvon bargojoavku mas leat Sámedikki ovddasteaddjit ja guoskevaš departemeanttaid ovddasteaddjit , geat galget árvvoštallat Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalusa gustojeaddji našovnnalaš rievtti vuođul ja relevánta álbmotrievtti vuođul . 1 Norggas lea minerálaealáhus sakka nuppástuhttojuvvon metállaruvkkes industriijaminerálaid buvttadeapmái . 1 Norggas lea lassánan dat oassi olbmuin , geat ožžot bargonávccahisvuođaoaju . 1 Norggas lea dárbu ovddidit davveguovlopolitihka mii buorebut doaibmá . 1 Norggas lea bohccofuođđarhaddi viđa gearddi eambbo go olgoriikkas . 1 Norggas lea Sámelága giellanjuolggadusaid bokte sihkkarastojuvvon sámegielagiid vuođđo vuoigatvuohta geavahit sámegiela . 1 Norggas lea Norwegian Montessori College máŋga jagi fállan montessoripedagogihkkaoahpu . 1 Norggas lea , álgoálbmotvuoigatvuođaid vuođul , erenoamáš geatnegasvuohta váldit vuhtii sámi mánáid ja váhnemiid beroštumiid . 1 Norggas julevsámi giellaguovlu lea Nordlándda fylkkas , ja dat ollá máddin Sáltovuonas davás Bálága 1 Norggas ja Suomas lea oktasaš rádje mii guoská 11 suohkaniidda goappaš beali rája , 8 norggabealde ja 3 suomabealde . 1 Norggas ja Suomas lea oktasaš rádje mii guoská 11 suohkaniidda goappaš beali rája , 8 bealde ja 3 bealde . 1 Norggas ja Ruoŧas orrot dál sullii guokte-golbma duhát julevsápmelačča . 1 Norggas ja Ruoŧas lea leamaš sámediggeválggat , ja de lea maid Sámi giellalávdegoddi ožžon ođđa lahtuid . 1 Norggas ii gávdno dál makkárge oahpahanfálaldat nuortasámegillii / goltásámegillii iige gávdno makkárge oahppaneavvogárgedeapmi . 1 Norggas han ásaimet , amma lei duođaid dadjat heivemeahttun jos eai buohkat máhttán dárogiela hállat ! 1 Norggas gávdnojit ollu buorit čáhcegáldot . 1 Norggas galgá leat árjjalaš ja ráhkaduslaš rolla riikkaidgaskasaččat . 1 Norggas fidno- ja oahpahusrávvema headjuvuohta lea ollislašvuođa ja fitnolašvuođa váilun ja muhtumassii eahpečielga rollat . 1 Norggas ellet ain nissonat guhkibut go dievddut , muhto erohus sohkabeliid gaskkas unnu . 1 Norggas eai leat dán ášši oppanassiige lokten . 1 Norggas dáidet eanet sámi giellaguoddit jávkat go ođđa šaddet . 1 Norggas bihtánsámit leat unna jovkkoš ja bihtánsámi giella ja kultuvra lea lossa deattu vuolde . 1 Norggas bargguhisvuohta lea Eurohpá vuolimus , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Norggas Sálttu bihtánsámesearvi lea ásahan vuođđudusa man namma lea Duoddará ráffe . 1 Norggas : Dás vieččat Windows SP 2 1 Norggas , Ruoŧas ja Suomas geavahuvvo davvisámegiella eanemus . 1 Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas lea ovttas sámedikkiiguin ja Sámi Parlamentáralaš Ráđiin erenoamáš ovddasvástádus oččodit ja oktiiordnet dievaslaš politihka sámi nuoraid váste , erenoamážit oahpahusas ja oahpus . 1 Norggabeale rádjeguovlluin leat dakkar oahppoásahusat nuppi dási skuvllain Leavnnjas , Deanus ja Mátta-Várjjagis , mat leat fylkka oamastusas . 1 Norggabeale Sámedikki lahtut 1 Norggabealde leat skuvllat main eai leat diekkár rustegat , ja dat dagaha váttisvuođaid . 1 Norggabealde leat maid váttisvuođat go geaidnu gokko earrána buohccivisuide ja bahkadasdoavttirstašuvdnii ii leat doarvái bures galbejuvvon . 1 Norggabealde lea doavttirvuorru Kárášjogas ja Deanus ( gielddas lea ovddasvástádus doavttirbálvalusas , muhto priváhta doaktáris lea vuorru ; Oadjodoaimmahat , ii suohkan , máksá eanas goluid ) . 1 Norggabealde Sámedikki oahpahusossodat gal ii buvttat ieš oahpponeavvuid muhto stivre ja ruhtada prošeavttaid . 1 Norgga-ruošša ovttasbargu nannejuvvo vel eambbo 1 Norgga-Ruošša guolástuskommišuvdnii searvan 1 Norgga-Ruošša guolástuskommišuvdna hálddaša riddodorski seamma láhkái go áhpedorskki . 1 Norgga-Ruoŧa Boazoguohtunkommišuvdna 1997 1 Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtta ( NVE ) ja Sámediggi vuolláičálle 2009 njukčamánu 31. beaivvi ovttasbargošiehtadusa ráđđádallamiid birra konsešuvdnaáššiid oktavuođas sámi guovlluin . 1 Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta rávve viidáseappot ahte vel 11 bieggafápmoprošeavtta plánen loa- 2009– 2010 1 Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta lea vuoruhan njeallje bieggafápmoprošeavtta Fosenis loahppameannudeami oktavuođas . 1 Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta ( NČE ) lea Oljo- ja energiijadepartemeantta vuollásaš orgána ja das lea ovddasvástádus Norgga čáhce- ja energiijaresurssaid hálddašeamis . 1 Norgga áŋgiruššan galgá nuppiid sániiguin leat mielde dohkkeheamen álgoálbmogiid vuođđovuoigatvuođaid ja nannemin sin vejolaš-vuođaid ja návccaid ovddidit ja hálddašit iežaset beroštumiid . 1 Norgga álgoálbmotdoarjaga vuoigatvuođalaš vuođđu vuolgá ILO-konvenšuvnnas nr 169 – mii lea áidna álbmotrievttalaš reaidu mii váldá ovdan álgoálbmogiid erenoamáš vuoigatvuođaid . 1 Norgga álbmotmusea sámi čoakkáldagat 1 Norgga álbmotmusea oassálasttii Sámi museasearvvi ásaheapmái 1989:s ja lea aktiivvalaččat oassálastán dan ovttasbargodoaimmaide . 1 Norgga álbmotmusea lea okta dain ásahusain main lea sámi kultuvra deaŧalaš oassin iežaset barggus , muhto dat ii leat sis váldosuorgi ii ge dat leat Sámedikki vuolde . 1 Norgga álbmotgirjerájusdoaibma lea muddejuvvon lágas juovlamánu 20. b. 1985 nr. 108:s álbmotgirjerádjosiid birra . 1 Norgga álbmoga bargonávccaid ja máhtu árvu lea máŋgga geardde stuorát go oljoopmodaga árvu . 1 Norgga Ádvokáhtasearvvi cealkámuš 1 Norgga vuođđoskuvllain lea sámegiella nubbingiellaohppiid lohku njiedjan 62 ohppiin maŋemus jagi . 1 Norgga vuođđoskuvllain ja mánáidgárddiin gos leat sámi oahppit ja mánát lea ain vejolaš diŋgot nuvttá oahpponeavvuid čuovvovaš lágádusain : ČálliidLágádusas , DAT , Iđut lágádusas ja Davvi Girjjis . 1 Norgga vuođđoskuvllain ja mánáidgárddiin gos leat sámi oahppit ja mánát lea ain vejolaš diŋgot nuvttá oahpponeavvuid čuovvovaš lágádusain . 1 Norgga vuovddit jahkásaččat váldet vuostá dálkkádatgássaid mat vástidit beali riikka ollislaš dálkkádatluoittuin . 1 Norgga teknalaš-luonddudieđalaš universitehtas , Troandimis 2000-2001 Sadjásaš gohčču / patruljajođiheaddji trohppa 1 Dihtoštallanskvadrovdna , Rena 1999-2000 Patruljajođiheaddji , Esk1/Trohppa 1 Dihtoštallanbataljovdna , Sætermoen 1992-2005 Dálureaŋga , Bartnes 1 Norgga sáttagottis ledje Bargo- ja searvadahttindepartemeantta / Gielda- ja guovlodepartemeantta , Olgoriikadepartemeantta ja Sámedikki ovddasteaddjit . 1 Norgga sáttagottis dan bargojoavkui mii barggai julggaštusteavsttain , leat leamaš Norgga eiseválddit ja Sámedikki ovddasteaddjit . 1 Norgga sámit gudet ásset Svalbarddas , Jan Mayenis dahje olgoriikkas , galget čálihuvvot jienastuslohkui dan gielddas mas álbmotregistara mielde ma ~imuštá ásse , go sámeválgastivra lea ma ~imuštá suoidnemánu 1. beaivvi ožžon sis ohcama beassat jienastuslohkui . 1 Norgga sámit eai leat eallán sierra , muhto ovttas eará álbmotjoavkkuiguin máŋggaid čuđiid jagiid . 1 Norgga sámiid álgoorganiserema rahčamušat álggahuvvojedje Haviika-skuvllas . 1 Norgga sámiid riikkasearvvi ( NSR ) láhtut , Ger Tommy Pedersen , Cecilie Grape ja Mathis N. Eira Mineráladoaimmat sámi guovlluin Norgga sámiid riikkasearvvi ( NSR ) láhtut , Ger Tommy Pedersen , Cecilie Grape ja Mathis N. Eira čujuhit Sámedikki mearrádusaide áššiin 47/08 ja 27/09 . 1 Norgga sámiid rievttálaš dili ovdáneami vuođđu leat Sámi vuoigatvuođalávdegotti ja Sámi kulturlávdegotti čielggadeamit 1980-logus . 1 Norgga sámi kultuvrra seailluheami ja ovddádus eaktuda vuođus jo ahte sámiid árbevirolaš báikegottiide addojuvvojit vejolašvuođat ovdánit , nu ahte sámit doppe ain sáhttet eallit kultuvrraset lahttun . 1 Norgga sámi giellaguddiid jávkan soaitá leat stuorát go lassá-neapmi . 1 Norgga sámeskuvlla birra 1 Norgga sámemiššuvdna 1 Norgga sámegielat-dárogielat guovlluin skuvla ovddastii dušše ovtta kultuvrra , ja dat lei dáru . 1 Norgga sámedikkis lea giellastivra mii lea giellafágalaš áššiin Sámediggeráđi rávvejeaddji orgána . 1 Norgga sámediggi lea jagi 2003 rájes bargan sámiide guoskevaš stahtistihkain ovttas Sámi Instituhtain ja Statistihkalaš guovddášdoaimmahagain ( Statistisk sentralbyrå ( SSB ) ) . 1 Norgga sámediggi 1 Norgga suodjalusa sadji 1 Norgga suodjalusa oasálastin davvin – Suodjalusa doaimmat ráđđehusa davviguovlluid áŋgiruššamis – joatkašuvvet olles leavttuin , muitala suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Norgga stáhtalahtuide ja Norggas ássi olbmuide dát láhka gusto : 1 Norgga stáhtakaleanddar lea vásihan ahte diŋgojeaddjilogut leat unnon maŋemus jagiid . 1 Norgga stáhtakaleanddar heaittihuvvo 1 Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti ál-bmoga eatnamiidda , sápmelaččaid ja norgalaččaid . 1 Norgga stáhta lea iešguđet lágaid , láhkaásahusaid ja konvenšuvnnaid bokte geatnegahttojuvvon váldit ovddasvástádusa sámi gielas , kultuvrras , historjjás ja servodateallimis . 1 Norgga stáhta lea dohkkehan stáhtusa álgoálbmogin earret eará dohkkehemiin ILO-konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 1 Norgga stáhta ja dáččat eai leat leamaš siivvut sápmelaččaid vuostá . 1 Norgga stádas lea geatnegasvuohta aktiivvalaččat mieldeváikkuhit dasa ahte sámi kultuvra fievrreduvvo viidáset Norggas . 1 Norgga studeanttaidlihtu ( Norsk Studentunion ) kampánjaovddasvástideaddji 1 Norgga studeantalihtu stivralahttu , UiTø 1 Norgga searvvit mat leat mielde , leat váldojuvvon mielde foandda referánsaportefølje árvvoštallama vuođul . 1 Norgga ráđđehusa njealját áigodatraportta meannudettiin golggotmánus 1999:s. , dáhtui Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi Norgga ráđđehusa čilget movt sápmelaččaid iešmearridanrievtti SP ja ESK vuođul sáhttá implementeret . 1 Norgga ráđđehus lea ásahan Gáldu , guovddáš lea Guovdageainnus . 1 Norgga ráđđehus lea ovttasráđiid Sámedikkiin ja Sámiráđiin 1994 rájes bargan aktiivvalaččat ON olmmošvuoigatvuođa ráđi ( ovdal kommišuvdna ) ektui go guoská ON eamiálbmot vuoigatvuođaid julggaštusárvalussii . 1 Norgga ráđđehus dovddahii ahte lea ilus go julggaštus lei mearriduvvon , dehálaš lávkin ovddos guvlui álgoálbmotvuoigatvuođaid suodjaleamis miehtá máilmmi . 1 Norgga ráđđehus dovddahii ahte lea ilus go julggaštus lei mearriduvvon , dehálaš lávkin guvlui álgoálbmotvuoigatvuođaid suodjaleamis miehtá máilmmi . 1 Norgga ruvkeindustriija oainnut mat bohtet ovdan raporttas , ovddastuvvon Nussiriin , ákkastallet dainna ahte lea hoahppu álggahit doaimma go sin gálvui lea lassánan beroštupmi globála márkanis ja multinašunála ruvkeindustriijain . 1 Norgga risttalas lihtu dálueamitskuvla 1937 , Lempi nr. 4 gurutbealde . . 1 Norgga riikkaráját ja mearraavádagat ja vel gažaldagat mat gusket ollesválddi gažaldagaide ja gažaldagaide mat gusket ollesválddi hálddašeapmái . 1 Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođat dán suorggis čuvvot erenomážit ON-konvenšuvnna siviilla ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1966 , art. 27 . 1 Norgga rievtti mielde gáibiduvvo dábálaččat eanet ovdalgo diekkár ovttastupmi sáhttá rievttalaččat dahkat maide mii geatnegahttá ovttaskas oasseváldiid . 1 Norgga resursageavahusa mearrideaddji láhkaortnet lea riikka máttaosiin atnán vuođđunis dan , ahte olbmuid báikkálaš árbevierut ja riekteoaivilat galget váldojuvvot vuhtii , ja dološ geavahusat galget formaliserejuvvot , muhto Finnmárkkus stáhta lea dáttetge systemáhtalaččat biehttalan gili olbmuin dakkár vuoigatvuođaid maid dat baicce livččii galgan suodjalit lágaiguin . 1 Norgga raportta sáddejuvvui čakčamánu 8. b. dán jagi . 1 Norgga politih-ka oppalaš rámmaid , lágaid ja ortnegiid ádjána ­nuppástuhttit nu ahte sámi kultuvra , giella , árbe ­vierut ja sámi servodaga dárbbut váldojuvvojit doarvái vuhtii daid ovddasvástádussurgiinge mat eai leat njuolga sápmelaččaid ektui . 1 Norgga penšunfoandda dienas lea daid ruđaid vuoitu mat hálddašuvvojit . 1 Norgga ođđaseamos divššohaslágaid vuođul lea divššohasain buoret váikkuhanvejolašvuohta ja vejolašvuohta buorebut gulahallat dearvvašvuođalágádusaiguin . 1 Norgga ovttasbargu Brasiillain suodjalit Amasonasa lea jo váikkuhan mearkkašahtti geahpádusaide . 1 Norgga ovdánahttinovttasbarggus lea háliidus ahte galgá eambbo čalmmustahttit álgoálbmogiid ja oppalaš lahkoneami álgoá l ­bmotovttasbarggus . 1 Norgga ovdaolbmosadji árktalaš ráđis ferte geavahuvot gaskaoapmin oažžut eará riikkaid guorrasit riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaide . 1 Norgga olgoriikapolitihkka galgá fuolahit Norgga beroštumiid ja árvvuid dakkár máilmmis mii johtilit nuppástuvvá . 1 Norgga oasusporteføljes lea seamma áiggis leamaš gaskamearálaš jahkásaš vuoitu 11,7 pst. , mii lea 0,7 proseantačuoggá eanet go referánsaportefølje . 1 Norgga oassi eurohpálaš ovttasbarggu hárrái miehtá prográmmaáigodaga 2007 – 2013 šaddá máksit birrasiid 730 miljovnna kruvnno . 1 Norgga oahpahusa Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( IKT ) doaibmaplána lea digaštallojuvvon GOD politihkalaš jođihangottiin , gos Sámediggi deattuhii ahte sámi skuvla ferte váldot mielde boahttevaš jagiid IKT-vuoruhemiide . 1 Norgga oahpaheddjiid searvvi gulaskuddancealkámuš 05.07.00 1 Norgga nuortasámit / goltásámit ( nuortalaččat ) ásset Njávdámis Mátta-Várjjaga gielddas Finnmárkkus . 1 Norgga njealját raporta gárvánii geasset 2008 . 1 Norgga njealját raporta gárvána geassemánus 2008 . 1 Norgga mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaide ( 69 % 86 250 000 Norgga musihkkaráđđái ( 24,5 % 30 625 000 Norgga teáhterráđđái ( 6,5 % 8 125 000 Oktiibuot friddjafondii 125 000 000 1 Norgga murjjiid , urtasiid , šattuid ja rahttádagaid ivdneávdnasiin leat dievva ávkkálaš ja dearvvaslaš antioksidánttat . 1 Norgga minerálaindustriija gávpejorru lea 7 millijárdda kruvnnu ja das lea bargosadji 5500 olbmui . 1 Norgga miellaguottut riikkaidgaskasaš eamiálbmotgažaldagaide fertejit hábmejuvvot lagas ovttasbarggus Sámedikkiin . 1 Norgga lágat ja riikkaidgaskasaš soahpamušat muddejit sámi bálvalusdárbbašeaddjiid vuoigatvuođaid . 1 Norgga lága mielde ii leat makkárge lágan veahkaváldin lobálaš ja dat rihkku vuođđo olmmošvuoigatvuođaid , ja das leat stuora váikkuhusat dasa gii dan vásiha . 1 Norgga loatnafálaldat eaktuda stuorit riikkaidgaskasaš searvama . 1 Norgga levgii sihkkarastojuvvo dalle dat nu gohčoduvvon gudnisadji , ja dát guoská maiddái levgemii sámi guovlluin . 1 Norgga lassiveahkis mii lea buohkanassii 110 miljon amerihkálaš dollara , galget 60 miljon dollara addojuvvot Afghanistána soahtevehkii ja 50 miljon dollara galget addojuvvot politiija oahpaheapmái . 1 Norgga kvenaid lihttu lea guhká bargan dan ala ahte oažžut sierra kvena kulturfoandda , sullii seammalágana go sámeálbmotfoandda . 1 Norgga kulturráđđi juolluda doarjaga olles kultursuorggi prošeavttaide . 1 Norgga kulturpolitihkas lea eaktun ahte kvalitehta lea buorre , muhto ii ovttabeallásaš . 1 Norgga kulturmuitodutkama instituhtta ( Norsk institutt for kulturminneforskning , NIKU ) lea girdiin laserskánnen báhčinguovllu ja čoaggán vejolaš kulturmuittuid . 1 Norgga kulturfoandda ulbmil lea movttiidahttit duddjojeaddji doaimmaide olbmuid , girj ­jálašvuođas ja dáidagis , suodjalit kulturárbbi ja gaskkustit kulturburiid nu máŋgasiidda go vejolaš . 1 Norgga kulturfoandda hálddašanbarggus deattuhuvvo dat ahte doarjut ođđasa guvlui jurddašeaddji dáidaga ja movttiidahttit olbmuid atnit ođđa dáiddalaš ovdanbuktinvugiid , ođđa gaskkustanvugiid ja kultuvrralaš máŋggabealatvuođa . 1 Norgga kulturfoanda 1 Norgga jahkásaš veahkki Afghanistánii lea jo 120 millioner dollara ja dál leat Norggas sullii 500 soalddáha Afghanistánas . 1 Norgga ja davviriikkalaš sámepolitihkka hábmejuvvo dakkár šiehtadusaiguin ja konvenšuvnnaiguin , mat geatnegahttet ovttaskas stáhtaid . 1 Norgga ja Suoma gaskka rádjá giddejuvvui jagi 1852 daid sámiid ovdii geain bohccot ledje Suomas dálveguohtumis . 1 Norgga ja Ruošša rádjá gessojuvvui 1826:s . 1 Norgga ja Ruošša gaskasaš mearrarájá mearrideapmi Barentsábis ja Buollaábis lea ášši man birra leat leamaš ollu šiehtadallamat 40 jagi . 1 Norgga instituhtta eanadoalloekonomalaš dutkama logut čájehit ahte Finnmárkku boanddat dinejit gaskamearálaččat 218 500 ru jahkái . 1 Norgga informašuvdnasihkkarastin guovddáš váldá dál badjelasas doaimma , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Norgga iežas álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid gieđahallamis lea mearkkašupmi dasa mo eará stáhtat gieđahallet iežaset eamiálbmoga . 1 Norgga historjá čájeha ahte ” sápmelaččaid váttisvuođaid ” eai čoavdde earát og sápmelaččat ieža . 1 Norgga gávpot- ja guovlodutkama instituhta ( Norsk institutt for by- og regionforskning ) ( Eikeland / Krogh Samiske barnehager , NIBR:1999 ) ráhkadan raporta čájeha ahte leat mearkkašahtti erohusat gielddaid ja mánáidgárddiid gaskkas doarjaga geavaheamis . 1 Norgga gávpeverddiide lea bálkalassáneapmi meroštallon bures 3 prosentii dán jahkái . 1 Norgga gávpeverddiide biddjo vuođđun ahte BNP-lassáneapmi njiedjá 3 ž proseanttas diibmá 3 ŧ prosentii dán jagi . 1 Norgga gustojeaddji boraspirepolitihka rámmaid siskkobealde áigu ráđđehus láhčit dili nu ahte sáhttá goddit getkkiid daid guovlluin gos dábálaš goddinlohpi ii leat njeaidán geatkenáli nállemihtidemiid ektui . 1 Norgga guovdu ovdeha ráđđehus ahte láhkamearrádusat , oppalaččat gehččojuvvon , oktiivástidit konvenšuvnna prinsihpaiguin . 1 Norgga guolástusdutkanráđi ( Noregs Fiskeriforskingsråd ) ja Norgga dutkanráđi ( Noregs forskingsråd ) biobuvttadeami ja gálvogárvvisteami guovllustivrra stivralahttu . 1 Norgga guolásteddjiidsearvvi evttohusa bajidit dán jagi sáideeari 4000 tonnain , eat doarjjo danne go dat čuozašii mearriduvvon ollislaš sáideearrái davábealde 62 govdodatgráđa . 1 Norgga guolásteaddjisearvvi ( Norges Fiskarlaga ) stivrra miellahttu 1986:a rájes til 1996 rájdái , maŋemus gávcci jagi guolásteaddjisearvvi nubbinjođiheaddjin . 1 Norgga girku sajádat majoritehtagirkun dagaha girkui erenoamáš gáibádusaid das movt vuhtiiváldet minoritehtaid . 1 Norgga girku lea okta bušeahttavuoitiin ráđđehusa jagi 2011 stáhtabušeahttaárvalusas . Evttohuvvo ahte julludeapmi girkui lasihuvvo oktiibuot 158 milj. ruvnnuin . 1 Norgga girko- ja oahpahusdepartemeantta ja Ruoŧa Skolöverstyrelse dohkkehii Lullisámegiela čállinvuogi 1978:s . 1 Norgga girjjálašvuođas gávdnojit lohkameahttun govvádusat skuvlla veahkaválddi birra mánáid ektui , sehtui geahčadettiin . 1 Norgga giellaráđđi lea gieskat almmuhan Termlosen-gihppaga , mii heive bures buohkaide geat ráhkadit sátnelisttuid dahje muđui beroštit terminologiijas ja fágagielas . 1 Norgga giellaráđđi ja Oahpahusdirektoráhtta leaba rávven ođđa grammatihkkatearpmaid dárogieloahpahussii . 1 Norgga giellaráđđi ( Norsk språkråd ) hálddaša buot sáme- ja suomagiela báikenammaneavvunbálvalusaid . Norgga giellaráđis eai leat dattetge makkárge doaimmat nammaneavvunáššiid olis . 1 Norgga giellaráđđi 1 Norgga geologalaš iskkadallamat leat árvvoštallan ahte gávdnosa gánnáha ávkkástallat ja ahte rávttus lea buor-re kvalitehta . 1 Norgga gažadeapmi ON olmmošvuoigatvuođaráđis juovlamánu 2. beaivvi . 1 Norgga garra ávžžuhusain soabadit gaskaneaset čoavdásii dálkkádatmoivi Durban čoahkkimis , 30 diimmu badjeláiggis . 1 Norgga filbmapolitihkka galgá veahkkin seailluhit ja ovddidit sámi kultuvrra . 1 Norgga filbmaloktema várás leat dárkileappot čielggadan iešguđet sámi filbmadoaimmaid . 1 Norgga fatnasiin oaivvilduvvo fanas mii ollašuhttá mearralága § 1 vuosttas , nuppi ja njealját lađđasiid eavttuid . 1 Norgga falástallanlihttu ja olympia ja paralympia komitéa ( NIF ) bovdejuvvo buktet mearkkašumiid prográmmii . 1 Norgga eurohpápolitihkka , dás maiddái Eurohpápolitihka vuođu čuovvoleapmi , Norgga oktavuođat EUa ovdagottiin ja EUa ásahusaiguin . 1 Norgga ekonomiijas alla doaibma Norgga ekonomiijas lea nanu allakonjuktuvra . 1 Norgga ekonomiija čoavddalogut 1 Norgga ekonomiija váldologut . 1 Norgga ekonomiija nana allakonjunktuvrras 1 Norgga ekonomiija lea maŋemus njealji jagis sakka ovdánan . 1 Norgga eisseválddiin lea sierra ovddasvástádus sámi kultuvrras . 1 Norgga eiseválddit leat árjjalaččat oassálastán álgoálbmotjulggaštusa bargui dan rájes go dat álggahuvvui 1984 . 1 Norgga eiseválddit leat ráhkadan našuvnnalaš strategiija kvalitehta ovddideapmái dearvvašvuođabálvalusas . ” 1 Norgga eiseválddit leat ovttasráđiid Sámedikkiin ja sámi organisašuvnnaiguin leamaš aktiivvalaččat oččodit áigái julggaštusa . 1 Norgga eiseválddit leat nannen ja dovddastan ahte sámiid vuoigatvuodat eai leat dohká-Iaččat ja suodjaluwon go nammadii Sámi vuoigatvuodaidlávdegotti 1981:s . 1 Norgga eiseválddit leat jagi 1987 sámelága meannudeami rájes atnán vuođđun ahte stáhtas lea geatnegasvuohta positiivvalaččat leat mielde geahččame bearrái dan ahte sámi álbmogis leat eavttut beassat doaimmahit iežaset kultuvrra . 1 Norgga eiseválddit leat hui várrugasat eanadoallogálvvuid oastima dáfus , ja sivvan dasa lea njoammunvárra ja ahte lea dáhttu suodjalit riikka iežas buvttadusa . 1 Norgga eiseválddit leat dohkkehan sámiid minoritehtan ja dan bokte dan ahte sámiin leat vuoigatvuođat dán mearrádusa ektui . 1 Norgga eiseválddit geavahit biebmodoalus iešguđetlágan strategiijaid ja gaskaomiid oktanaga . 1 Norgga eiseválddit galget gozihit ahte rámmaeavttut leat sajis vai sámi kulturdoaimmaid sáhttá buoremus lágiid ain eanet ovddidit . 1 Norgga eiseválddit eai sáhte dattetge válddi sirddihemiin addit Sámediggái ovddasvástádusa sámegiela hárrái . 1 Norgga eiseválddit eai leat vuos njuolgga árvvoštallan dán dulkoma eai ge leat vástidan njuolgga Sámedikki evttohussii ahte galggašii árvvoštallat 15. artihkkala njuolggadusa . 1 Norgga eiseválddit eai leat nagodan ásahit oktasaš áddejumi boazodolliiguin váttisvuođaid eaige čovdosiid hárrái , dadjá Keskitalo . 1 Norgga eiseválddit eai dattetge sáhte sirdit alddiineaset Sámediggái bajimuš ovddasvástádusa sámegielas . 1 Norgga eiseválddit atnet unnán árvvus dien barggu , go ovdalgihtii juo rievdadit ja kommersialiserejit dehelaš osiid Norgga guolástuspolitihkas , dadjá Keskitalo . 1 Norgga eiseválddiin nationála dásis dat lea ovddasvástádus hábmet njuolggadusaid maid gielddat ja fylkkamánni fertejit čuovvut , ja hálddašit daid geavahusas . 1 Norgga eiseválddiin lea rievttálaš geatnegasvuohta gáhttet sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđosa , ee. ON-konvenšuvnna bokte siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ( geahča kapihtal 3 ) . 1 Norgga eanandoallu hálddaša 60-70 proseantta riikka areálain . 1 Norgga eanandoallu galgá stuorrut 1 Norgga eanandoallopolitihkka dagahii dan ahte sámi guovlluid eanandoallu huksejuvvui sakka 1970-logus , muhto dan geažil jávke seammás dat erenoamáš borramušárbevierut . 1 Norgga eanadoalloallaskuvlla boazodoallooahpahus addojuvvui 2-čuoggásaš eaktodáhtolaš boazodoalu kursa . 1 Norgga dáiddapolitihka oppalaš prinsihpat leat vuođđun go Sámediggi hálddaša ruđaid dáiddastipeanddaide mat juolluduvvojit Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahta bokte . 1 Norgga dáfus lea soahpamuša goalmmát oasi ratifiseren váikkuhan dušše davvisámegillii . 1 Norgga dutkanvuogádagas lea juohke departemeanttas ovddasvástádus dan dutkamis mii gullá iežas suorgái . 1 Norgga dutkanráđđi pláne čakčat lágidit konferánssa sámi dutkanlávdegotti bargamušaid ja organiserema birra . 1 Norgga dutkanráđđi lea ráđđehusas ožžon bargun vuolggahit davviriikkalaš čielggadeami Norgga , Suoma ja Ruoŧa várás sámi dutkanlávdegotti birra . 1 Norgga dutkanráđđi lea ožžon bargun evalueret ođastusa . 1 Norgga dutkanráđđi ja Gielda- ja guovlodepartemeanta ruhtadit projeavtta . 1 Norgga dutkanráđis šaddá leat guovdilis rolla dutkansuorggi strategiija čuovvoleamis . 1 Norgga dutkanráđis lea ovddasvástádus evalueremis . 1 Norgga dutkanráđi gulaskuddancealkámuš 14.07.00 1 Norgga dutkanráđi Sámi dutkanprošeavttain jotkojuvvo vel ain vihtta jagi . 1 Norgga duktanráđđi ( Norges forskningsråd ) Oslos hálddaša stuorra oasi guolástusdutkama ruđas Guolástus- ja Riddodepartemeantta njuolggadusaid mielde . 1 Norgga duktanráđđi ( Norges forskningsråd ) 1 Norgga demokráhtalaš systemas lea váldoáššálaččat nu ahte álbmotválljen orgána válga , nugo omd. Stuorradikki , fylkagielddaid ja gielddaid válga dahkkojuvvo válgalisttuid vuođul mat dahkkojuvvojit registrerejuvvon politihkalaš bellodagaid vuođul . 1 Norgga delegašuvnnas leat olgoriikkaministtar , Sámedikki várrepresideanta , Olgoriikkadepartemeantta ovddasteaddjit , Justis- ja politiijadepartemeanta , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta , Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta ja Máhttodepartemeanta . 1 Norgga delegašuvdna doalai sáhkavuoru mas doarjjui erenoamášdieđiheaddji barggu dán suorggis , ja deattuhii ahte stáhtain lea geatnegasvuohta eastadit olmmošvuoigatvuođaid rihkkuma goalmmát beali beales , loga sáhkavuoru dákko . 1 Norgga delegašuvdna , várrepresideanttain , doalai sártni dievasčoahkkimii čoahkkima loahpahettiin , mas doarjjui WHO boahtteáiggi barggu eamiálmogiid dearvvasvuođain . 1 Norgga deháleamos gávpeguimmiin meroštallojuvvo bálkálassáneapmi leat 3 ½ proseantta dán jagi . 1 Norgga dearvvašvuođa- ja sosiálabargiin ( hálddahusain , fágalaččat ja politihkalaččat ) dattetge dávjá lea unnán dahje ii oppanassiige leat máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras ja máŋggakultuvrralaš áddejumis . 1 Norgga báŋku lea ožžon bargun fuolahit foandda ruhtadanberoštumiid buoremus lági mielde . 1 Norgga báktedoaibmaindustriijas lea sullásaš strategiija mas ávžžuhit Minerála Direktoráhtii addit eanet válddii mii čuozašii suohkaniid iešmearrideapmái . 1 Norgga báktedoaibmaindustriija jearrá seamma raporttas lea go Sámedikkis vejolašvuohta bissehit prošeavttaid maidda leat álggu rájes atnán ollu resurssaid . 1 Norgga bures huksejuvvon universitehta- ja allaskuvlavuogádat davvin maid šaddá mearkkašit ollu go ulbmilsuorgin lea davveguovlluid máhttobuorideapmi . 1 Norgga boraspirepolitihkas , hálddašeamis ja dutkamis lea hui hástalus oažžut oppalaš gova . 1 Norgga boazodoallu lea álo leamaš sámi ealáhus . 1 Norgga boanddaidsearvi moaitá ahte láhkalávdegoddi ovddida evttohusaid §:s 1 – 1 mat duohtaságas addet ođđa ulbmilparagráfa mas boazodoallu sámi ealáhussan oažžu ekslusiiva ja sierra suodjalusa . 1 Norgga biibbalsearvái ain juolluduvvojit doarjagat . Ovddasvástádus : Kultur- ja girkodepartemeanta / Norgga biibbalsearvi Áigodat : Joatkevaččat 1 Norgga biibbalsearvi bargá jeavddalaččat jorgalit Biibbala sámegillii . 1 Norgga biebmosuorgi lea dan duohken ahte geavaheaddjit válljejit norgga biepmuid . 1 Norgga bealis biddjojuvvo vuođđun ahte Ruošša ja eará riikkat tuollolihtus galget leat WTO-lahtut ovdalgo vejolaš gávpešiehtadus EFTAin vuolláičállojuvvo . 1 Norgga beali Sámediggi ja norgalaš gielddat gos lea sámi veahkadat leat árjjáláččat mielde . 1 Norgga beale sáttagoddi lea čoahkkimis 28.06.05 ságaškuššan dan dili , mii lea čuožžilan Norgga ja Ruoŧa rádjerasttideaddji boazodoalu ektui , ja bivdá ráđđehusa váikkuhit ahte ođđa boazoguohtunkonvenšuvnna šiehtadallamat farggamusat jotkojuvvojit ja ahte sámedikkit ja boazodoallu ieš goappašiid bealde rájáid ožžot duohta vejolašvuođaid váikkuhit šiehtadallamiid . 1 Norgga beale searvan sáhttá leat veahkkin regionála ovdánahttimii Norggas ja dássidis ovdánahttimii eurohpalaš kontinentii ja min lagašguovlluide go ovttasbargá riikarájáid rastá . 1 Norgga beale Sámedikkis : 1 Norgga beale Sámedikki vuođđudanbeaivi ( 1989 ) . 1 Norgga beale Sámedikki ja Barentsovttasbarggu eamiálbmotbargojoavkku álgaga mielde rahppojuvvui eamiálbmotkantuvra , Indigenous Peoples Office ( BIPO ) Murmánskkas 2003:s . 1 Norgga beale Sámedikki bealis sávan lihku ođđa ja ođđasis válljejuvvon áirasiidda , ja sávan didjiide lihku daid dehálaš doaimmaiguin maiguin dii galgabehtet bargat boahtte áigodagas . 1 Norgga beale Sámediggi ruhtada Barents Indigenous Peoples ’ Office doaimma Lujávrris Ruošša bealde . 1 Norgga beale Sámediggepresideanta , Aili Keskitalo , deattuha ahte lea duhtadeaddjin go dákkár nana fágalaš gelbbolašvuohta lea leamaš čoahkis Áššedovdijoavkkus . 1 Norgga bealde searvvai Ealáhus- ja gávpedepartemeantta stáhtačálli Pål Julius Skogholt . 1 Norgga bealde orrot oalle ollu suopmelaččat ja livččii miellagiddevaš divššohahki ja dikšumi ahte suomagielat divššárat sáhttet ovttasbargat Suomabeale psykiatriijain . Norgga bealde leat huksemin sámegielat psykiatriija gelbbolašvuođaguovddáža Leavnnjas . 1 Norgga bealde orrot oalle ollu suopmelaččat ja livččii miellagiddevaš divššohahki ja dikšumi ahte suomagielat divššárat sáhttet ovttasbargat Suomabeale psykiatriijain . 1 Norgga bealde leat huksemin sámegielat psykiatriija gelbbolašvuođaguovddáža Leavnnjas . 1 Norgga analysas riikan lea ollu rápmi : 1 Norgga almmolaš čielggadusat 1 Norgga alit oahpahusa ja dutkama birra . 1 Norgga advokáhttasearvi ja Luondduhálddašandirektoráhtta leat daid gaskkas mat dorjot evttohusa . 1 Norgga UNESCO-kommišuvdna ja ABM-ovdáneapmi leat dán barggu oassin maiddái ráhkadahttán analysa konvenšuvnnas , vai beasašeimmet diehtit makkár mearkkašupmi konvenšuvnnas lea geavatlaš politihkkii báikkálaš ja riikkalaš dásis . 1 Norgga Sámiid Riikkasearvvi ávvučoahkkin 1 Norgga Sámiid Riikkasearvvi cealkámuš 1 Norgga Sámiid Riikkasearvvi ( NSR ) lahtut Silje Karine Muotka , Kirsti Guvsám , Åge Nordkild , Miriam Paulsen ja Norgga Riikkasearvvi / Sámeálbmot bellodaga ( NSR / SáB lahtu Trond Are Anti , 1 Norgga Sámiid Riikkasearvi čállá guláskuddancealkámušastis ahte oahppolihtut lea dehálaš ásahusat mat veahkehit sirdit árbevirolaš máhtu buolvvaid gaskka ja doaimmahit sámegiela ovddideami sámi servodagas . 1 Norgga Sámiid Riikkasearvi . 1 Norgga Sámiid Riikkasearvi , Guovdageainnu suohkan - Friija váikkuhangaskaoamit 2010 - Prošeakta Mearrasápmelaččaid boahtteáigi maŋŋá Riddolávdegotti 1 Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) Ovddádusbellodat ( OB ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) 1 Norgga Sámiid Riikka ­searvi oaččui 2007:s 225 000 ruvnno iežas mánáid- ja nuoraidbargui . 1 Norgga Sámiid Riikasearvvi ( NSR ) jođiheaddji Janoš Trosten lea medias čuoččuhan ahte Snøhvit gássa gullá sámi álbmogii ja dietnasa geavaheami Snøhvit:as boahtteáiggis galgá sáhttit hálddašit « gelbbolaš sámi orgána » . 1 Norgga Sámeráđđi hálddašii dien or ­tnega ovdal . 1 Norgga Sámemiššuvnna ( Norsk Finnemisjon ) jođihedje siskkáldasat nammaduvvon golmma-olbmástivra . 1 Norgga Sámemiššovdna ásahuvvui 1888:s , ja sámi johtti sárdneolmmái manai ovddemus Muorralii , juste dusten dihte Wringsted-lihkadusa . 1 Norgga Sámemiššonsearvvi 75-jagi ávvudeamis 1963:s ovdanbuvttii son « Sámeálbmoga dearvvuođaid ja giitosa » . 1 Norgga Sámemiššonsearvi ferte mearrádushámis ja čadnojuvvon láhkai geatnegahttojuvvot čuovvut dáid njuolggadusaid mat leat sámi gymnása hálddašeami várás ráhkaduvvon : 1 . 1 Norgga Sámedikki presideanta válljejuvvui Sámi parlamentáralaš ráđi presideantan . 1 Norgga Sámediggi ásahuvvui 1989 . 1 Norgga Sámediggi vuođđuduvvui 1989:s . 1 Norgga Sámediggi ja Norgga gielddat main sámit ásset , barget árjjalaš oassálastin . 1 Norgga Sámediggi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lei jagi ovdal bidjan johtui barggu jahkásaččat almmuhit girjji mas sámi statistihkka čielggaduvvo . 1 Norgga Sámediggi dat hálddaša risten.no . 1 Norgga Sámediggi , Ruoŧa Sámediggi , Suoma Sámediggi : 1 Norgga Rukses Ruossa Váldočálli 1 Norgga Risttalaš Nuoraidlihtu goarrun- ja ruovttudoalu johtokurssa 1938:s. 5 mánu Guovdageainnus . 1 Norgga Polarinstituhtta ( NP ) lea guovddáš stádaásahus mii kárte ja čađaha geavatlaš ja dieđalaš iskkademiid polarguovlluin , ja dat lea maid fágalaš ja strategalaš ráđđeaddi guovddáš hálddahussii polarjearaldagain . 1 Norgga Olgoriikadepartemeanta lea 11.10.00 beaiváduvvon reivves biehttalan ohcama . 1 Norgga ON ambassaádevra , Johan L. Løvald doalai Norgga sáhkavuoru forumii disdaga miessemánu 14 . 1 Norgga Guolástus- og mearradutkaninstituhtta ( Fiskeriforskning ) Tromssas čađaha biologiija- , buvtta- ja márkandutkamiid Guolástuseiseváldiid gohččosa mielde . 1 Norgga Guolástus- og mearradutkaninstituhtta 1 Norgga Girku láhčá dili nu ahte sámi árbevierut ja ovdanbuktimat maid leat ealas oassin ipmilbálvalusain , ja dan seammás lea dat mielde nanneme sámegiela . 1 Norgga Gilinuoraidsearvvi guovddášstivrra miellahttu 1 Norgga Falástallanlihttu ja olympia ja paralympia komitéa ( NIF ) oažžu 556 miljovnna ruvnno jagi 2010´s . 1 Norgga Falástallanlihttu ja olympia ja paralympia komitéa 1 Norgga Eksportaráđđi vuođđuduvvui jagi 1945 , ja dat bođii » Opplysningskontor for nærings ­veiene sadjái , mii šattai Olgoriikadepartemeantta oassin dalle go organisašuvdnaođastus čađahuvvui jagi 1922 . 1 Norgga DjOsearvan lea riikkalaččat bealistis oppa ollu vulobealde OECD gaskameari . 1 Norgga DjO-searvan lea riikkalaččat bealistis oppa ollu vulobealde OECD gaskameari . 1 Norgga Báŋku ráhkada maid báŋkostatistihka ja statistihka mii čájeha máksinbalánssa olgoriikkaid ektui . 1 Norgga Báŋku lea riikka váldobáŋku , ja das lea oktovuoigatvuohta ráhkadit báberruđaid ja minttaid . 1 Norgga Báŋku lea máŋgga vuorus geahpedan reanttu . 1 Norgga Báŋku jođiha ruhta- ja valuhtapolitihka daid njuolggadusaid mielde maid Gonagas ja ráđđehus mearridit . 1 Norgga Báŋku doaimmaha ruhta- ja valuhtapolitihka . 1 Norgga Báŋkkus leat muđui ossodagat New Yorkas ja Londonis . 1 Norgga Báŋkkus barget 547 bargi ( 31.12.2005 ) . 1 Norgga Báŋkku ođđa váldostivra 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ovdaolmmoš 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi organisašuvdnačálli Romssas 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi cealkámuš 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi mearridii ovttajienalaččat 1960 ´ riikkačoahkkimis vuosttaldit Kárášjoga čoahkkima cealkámuša ( Aarseth lei ovdaolmmoš ) . 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi lea iežas gulaskuddancealkámušas váldán ovdan siiddaisida sajádaga . 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi lea duhtavaš dainna go siida lea evttohuvvon guovddáš doaban . 1 Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi , 10.12.99 1 Norgga Boanddaid- ja smávvadálolaččaid ovddasteaddjit gal baicce rávvejit heaittihit mielkeeriid oastin- ja vuovdinortnegiid . 1 Norgga Barentsčállingottis Girkonjárggas lea álgoálbmotmielbargi virgáduvvon bissovaččat gii bargá prošeavttaiguin ja gii seammás lea álgoálbmotjoavkku čálli . 1 Norgga 4. raportta álgočálus addojuvvui 2007 čavčča Sámediggái . 1 Norgga 4. raporta geigejuvvui guovvamánus 2008:s . 1 Norgga 3. raporttas ( 2003 ) čilgejuvvui ee. oahpahuslága 1999 čuovvoleapmi , mii ee. sisttisdoallá ohppiid vuoigatvuođa oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii . 1 Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid presideanttat ledje bovdejuvvon álggahit seminára sáhkavuoruin « dutkan ja dutkama organiseren mii guoská sápmelaččaide ja sámi beroštumiide , árvui ja boahtteáigevejolašvuođaide » . 1 Norgga , Ruoŧa ja Suoma olgoriikkadepartementtat leat ruhtadan Barentsregiovnna álgoálbmogiid 2000–2003 doaibmaprográmma ráhkadeami . 1 Norgesuniversitetet ( 07.02.2010 ) ( pdf , 35 kb ) 1 Norgesglasset ođđa veršuvnnas ozat sámi báikenamaid ná . 1 Norgesglasset ođđa veršuvnnas ja skuvlakárta leat geahččalanveršuvnnat , mii mearkkaša dan ahte dat leat ovddiduvvomin , ja designa ja funkšuvdna sáhttet rievdaduvvot almmá ovdagihtii dieđiheami haga . 1 Norgesglasset ođđa veršuvnnas : http://kart.statkart.no/adaptive2/default.aspx?gui=1&lang 2 = 1 Norges vassdrags- og energidirektorat ( NVE ) muitala 18.02.99 reivves Sámediggái viidásit čázádathuksemiid birra Beiarn , Skjerstad og Glideskål gielddain . 1 Norges tekniske-naturvitenskapelig universitet ( NTNU ) , 04.02.2000 1 Norges samemisjon Hirsti , Reidar : Sameopprøret . 1 Norges finnemisjonsselskap 1963 Vår kirke i nord 1967 Bispedømmerådene i Hålogaland 1 Norges Idrettsforbund galgá oažžut doarjaga ja nu maiddái Olympiske Komite hálddahus , ja dan dehálaš bargguide galgá maid juolluduvvot doarjja . Dasa lassin galgá juolluduvvot doarjja falástallanbargamušaide ja ulbmiliidda main departemeantta mielas lea riekti oažžut doarjaga . 1 Norgalaččat geat háliidit vuolgit Ruššii , fertejit háhkat alcceseaset visuma . 1 Norgalaš-ruoššalaš kulturmuitoovttasbargu Sámi kulturmuitoráđđi lea 2000 borgemánus čađahan goalmmát fealtaáigodaga prošeavttas “ Nuortasámi kulturmuittut ja kulturgáhtten Norggas ja Ruoššas . 1 Norgalaš sámepolitihka hárrai ii ane ráđđehus standárddaid ii ollislažžan iige gáržžideaddjin . 1 Norgalaš skuvladoaibma lea ásahallojuvvon máŋggain lágain ja láhkaásahusain . 1 Norgalaš ovddidanbarggus lea sávaldat ahte galgá leat eambbo ja visogokči čalmmustahttin álgoálbmogiidda ja ollislaš lahkananvuohki álgoálbmotovttasbargui , mii gáibida ahte sierranas norgalaš viggamušat dan suorggis buorebut ordnejuvvojit oktii . 1 Norgalaš oktavuođas lea gažaldat sámi iešmearrideami sisdoalus , ráđđehusa oainnu mielde , deaŧalaš gažaldat mii gáibida vuđolaš ságaškuššamiid . 1 Norgalaš nannemiin 1990 dagai Norga konvenšuvnna gustojeaddji sámiide . 1 Norgalaš mánáidgárddit sámegielat mánáiguin 1 Norgalaš láhkamearrádusat , mat álo leat dárkkistuvvon servodaga nuppástuvvan dárbbuid mielde , addet vuđđosa hukset ođđa kulturseailluheaddji ja gárgedeaddji oahpaheami sámi veahkadahkii . 1 Norgalaš filbmainstituhtta lea 2000 rájes álggahan bissovaš doarjjaortnega sámi filbmabuvttadeapmái . 1 Norgalaš eiseválddit leat sihke álbmotrievtti ja riikkagottálaš 3 rievtti bokte geatnegahttojuvvon láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá váfistit 4 ja gárgedit 5 iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Norgalaš eiseválddit leat , sihke álbmotirevtti ja riikkagottálaš rievtti bokte , geatnegahttojuvvon láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotjoavku sáhttá seailluhit ja gárgedit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Norgalaš eiseválddit dovddastit ahte sámiin leat vuoigatvuođat dán mearrádusa mielde . 1 Norgalaš dutkanskiipasuvdosii gullet 12-14 skiippa . 1 Norga čálii vuollái konvenšuvnna 1990 . Árktalaš ráđđi 1 Norga šaddá máhccat maŋos 1960 – lohkui go galgá gávdnat áigodaga mas lei liikká nanu ekonomalaš lassáneapmi go mii mis lea leamašan maŋemus njealji jagis . 1 Norga – oktiibuot 1 Norga – digitála riika máilmmenjunnošis [ Preassadieđáhus , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 06.07.2010 ] 1 Norga – ceavzilis mátkkoštanrádjá 1 Norga álggahii barggu vuovddehuhttima vuostá , REDD + , 2008:s ja jođihii šiehtadallamiid dán suorggis Cancunis . 1 Norga áigu árvvoštallat dán ávžžuhusa iežas čuovvovaš raportta oktavuođas , mii sáddejuvvo ovdal golggotmánu 1. 2004 . 1 Norga áigu leat njunnošis riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuođaid dáfus . 1 Norga áigu hukset iežas biraspolitihka ceavzilis ovdáneami prinsihppa vuođul , mii sisttisdoallá gáibádusa čájehit solidaritehta boahttevaš buolvvaide riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Norga áigu earret eará veahkehit suodjalusguorahallamiin , prošeavttain mii lea militeara bargiid ođđasisoahpaheami várás , ja doarjagiin Peace Support Operations Training Centre nammasaš guovddážii mii lea Sarajevos . 1 Norga áigu ain leat njunnošis doarus mii lea vahátlaš vearroparadiissaid vuostá . 1 Norga vánit livččii vuolláičállán ILO-soahpamuša 169 jos áigumuš livččii leamaš jođihit eará politihka go dan mii das gáibiduvvo . 1 Norga váldá dál badjelasas Árktalaš ráđi ovddagoddeodaimma áigodahkii gitta 2008 rádjai . 1 Norga vuolláičálii – vuosttaš riikan – ILO-konvenšuvnna nr 169 stuoradiggemearrádusain geassemánu 7. b. 1990 , ja dat doaibmagođii geassemánu 20. b. 1991 . 1 Norga vuolláičálii soahpamuša skábmamánu 10. b. 1993:s , muhto dát ii boahtán fápmui ovdal njukčamánu 1. b. 1998 . 1 Norga sihke searvá aktiivvalaččat dákkár riikkaidgaskasaš ovttasbargui ja ovddida dan . 1 Norga raportere juohke 5. jagi ONii mánáidkonvenšuvnna čuovvoleami . 1 Norga raporte ILOi konvenšuvnna nr. 169 birra organiašuvnna njuolggadusaid mielde , ja Sáme-diggi muitala iežas oaiviliid njuolga ILOi . 1 Norga ovddidii su vuosttas raportta jagis 1999 . 1 Norga ovddidii 2008 geassemánus njealját áigodatraportta Eurohpá-ráđđái čađahuvvon doaibmabijuid ja politihka ollášuhttimis geatnegasvuođaid mat čuvvot go Norga lea dohkkehan šiehtadusa guovlo- dahje unnitálbmotgielaid birra ( Unnitálbmotgielaid šiehtadusa ) . 1 Norga ollašuhttá artihkkaliid mat geatnegahttet eiseválddiid dakkár surggiin go oahpus , mediain ja kultuvrralaš doaimmain . 1 Norga oassálastá njeallje rádjaregionála prográmmas ( Interreg IVA ) , golbma transnationála prográmmas ( Interreg IVB ) ja interregionála prográmmas ( Interreg IVC ) . 1 Norga nannii lihtu oasi III duššefal sámegiela oasis . 1 Norga nannii konvenšuvnna njukčamánu 17. 1999 . 1 Norga nannii ( ratifiserii ) jagis 1993 ON konvenšuvnna biologalaš eatnatgeardáivuođa birra . 1 Norga mearridii sámelága 1987 . 1 Norga lei vuosttas našuvdna mailmmis mii ásahii sierra departemeantta guolástussii . 1 Norga lei okta dain riikkain mii áŋgirušai ásahit bistevaš álgoálbmotforuma ONii . 1 Norga lei mieldeevttoheaddjin . 1 Norga lei mielde evttoheamen loahppacealkámuša mii mearriduvvui Máilmmi dearvvasvuođačoagganeamis 2001 , mii deattuha eamiálbmogiid dearvvasvuođa dili datačohkkema . 1 Norga lei 21 stáhta searvvis mat vuolláičálle konvenšuvnna dalle go dat rahppojuvvui vuolláičállimii 1995 . 1 Norga lea álggahan fástadoavttirvuogádaga , stáhta lea váldán badjelasas buohcceviesuid ja buohcciidfievrrideami , sirdan Kárášjoga spesialistadoavttirguovddáža Hámmirfeasta buohcciviesu háldui jna. . 1 Norga lea álggahan fástadoavttirvuogádaga , stáhta lea váldán badjelasas buohcceviesuid ja buohcciidfievrrideami , sirdan Kárášjoga spesialistadoavttirguovddáža Hámmirfeasta buohcciviesu háldui jna. 1 Norga lea váldán deaŧalaš lávkkiid maŋimus jagiid nannet sámegiela , juoga maid maiddái Eurohpáráđi áššedovdilávdegoddi deattuha mearkkašumiidisguin goalmmát raportii Norgga čuovvoleami birra unnitlohkogiellasoahpamuša hárrái . 1 Norga lea váldán badjelasaš árktalaš ráđi ovdagoddedoaimma 2008 rádjai . 1 Norga lea váldán badjelasas geatnegasvuođaid das mii guoská sámegillii oahpahusvuogádagas ( artihkal 8 ) , riektevuogádagas ( artihkal 9 ) , almmolaš hálddašeamis ( artihkal 10 ) , hivvomediain ( artihkal 11 ) , kultureallimis ( artihkal 12 ) , ekonomalaš ja sosiala diliin ( artihkal 13 ) , ja das mii guoská gielladillái riikkarájiid rastá ( artihkal 14 ) . 1 Norga lea vuolláičállán riikkaidgaskasaš soahpamušaid , mat geatnegahttet min suddjet sámi badjeolbmuid guohtunguovlluid . 1 Norga lea vuolláičállán ON ’ nissonkonvenšuvnna , ja dat lea dál oassin Norgga rievttis , gč. ovttadássásašvuođalága § 1 b . 1 Norga lea vuolláičállán / čuovvolan ollu riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid , julggaštusaid ja šiehtadusaid mat váikkuhit álgoálbmogiidda ja čearddalaš minoritehtaide . 1 Norga lea vel divrras riikka , mii gilvala máilmmeviidosaččat guoli ja guollebuktagiid gávppašeamis . 1 Norga lea searvan Interreg-ovttasbargui 1996 rájes . 1 Norga lea searvan 11 Interreg-prográmmii : 1 Norga lea ovdal dadjan 15. -18. artihkkaliid birra ahte sáhttá dohkkehit teavstta nugo lei álggos . 1 Norga lea okta dain stáhtain mat leat čájehan beroštumi ráfiprosessii , ja danne ferte Norga gullat dili birra ja gáibádusaid birra maid eamiálbmogat leat bidjan ráfiprosessii ovdal boahtte čoahkkima stáhtaid gaskka geassemánu vuosttas vahku . 1 Norga lea oassálastán šiehtadallamiidda álggu rájes sáttágottiin mas leat ovddasteaddjit Olgoriikkadepartemeanttas , Gielda- ja bargodepartemeanttas ja Sámedikkis . 1 Norga lea njunnošis das mii guoská interneahta olámuddui , ja govdafierpmádagas lea alla gokčandássi . 1 Norga lea máilmmenjunnošis interneahttageavaheamis , sihke dávjodaga ja doaibmašlája dáfus . 1 Norga lea maid dohkkehan ILO-konvenšuvnna eamitálbmogiid ja čearddaid birra , ja lea dahkan muhtun ON olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnain našunála láhkan . 1 Norga lea liikká álbmotrievttálaččat čadnojuvvon Rámmakonvenšuvnna geatnegasvuođaide , maiddái sámiid ektui . 1 Norga lea leamaš láidesteaddjin ruoná foandda ásaheamis . 1 Norga lea jagi 1990 ratifiseren ILO-konvenšuvnna nr. 169 mii lea álgoálbmogiid ja álbmotčearddaid birra iešheanalaš riikkain . 1 Norga lea guorrasan máŋga riikkaidgaskasaš konvenšuvdnii , julggaštussii ja šiehtadussii main lea mearkkašupmi čearddalaš veahádagaid ja eamiálbmogiid riektedillái . 1 Norga lea guhkes riika , mas lea bieđggus ássan ja stuorra erohusat resursavuođus , kultuvrras , historjjás ja identitehtas . 1 Norga lea energiijariika . 1 Norga lea earenoamážit gohčohallan raporteret ruovttoluotta eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa birra 1.2 artihkkala ektui mii lea eanavuoigatvuođaid birra . 1 Norga lea dohkkehan máŋga internationála konvenšuvnna , julggaštusa ja šiehtadusa maid bokte sámi kultuvra erenoamážit suodjaluvvo . 1 Norga lea dohkkehan maiddái ILO-konvenšuvnna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain mas konkretiserejuvvo lagabuidda stáhta konsulteren ­geatnegasvuohta dain álgoálbmogiiguin maidda doaibmabijut mat plánejuvvojit sáhttet guoskat , ja sihkkarastit dan ahte álgoálbmogat sáhttet searvat luondduresurssaid almmolaš rievttálaš hálddašeapmái . 1 Norga lea buoremus buođu riika go lea sáhka digitála searvadeamis , mas buot joavkkut servet diehtojuohkinservodahkii . 1 Norga lea atnán dehálažžan maiddái addit doarjaga bosnialaš suodjalusa ođastussii . 1 Norga lea aktiivvalaččat oassálastán ásahit ON álgoálbmotáššiid bistevaš fora , ja lea leamaš bargojuhkosis mii lea ráhkadan ON álgoálbmotvuoigatvuođaid julggaštusa . 1 Norga lea aktiivvalaččat leamaš fárus ásaheame Eamiálbmotáššiid bistevaš foruma mii lágiduvvo jahkásaččat New Yorkas . 1 Norga lea Eurohpáráñi eanadatkonvenšuvnna bokte geatnegahtton lásihit fuomášumi mávssolaš eanadagaide areálaplánemis ja ovddidit eanadagaid suodjaleami ja ceavzilis eanadathálddašeami . 1 Norga juolluda ruđaid 2004 ja 2006 váste , Suopma 2008 váste ja Ruoŧŧa 2010 váste . 1 Norga jođiha davviriikkaid suodjalusovttasbarggu , NORDEFCO , dán jagi , ja Norgga ovdagoddái lea álggahuvvon ovttasbargguid čađaheapmi ja ođđa prošeavttaide láhčin leamaš dehálaš mihttomearri . 1 Norga ja Ruošša čálle odne vuollái soahpamuša maritiibma rádjageassima ja ovttasbarggu birra Barentsábis ja Buollaábis . Stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja Ruošša presideanta Dimitrij Medvedjev leigga das , go olgoriikaministara guovttos Jonas Gahr Støre ja Sergej Lavrov čáliiga šiehtadusa vuollái Murmánskkas . 1 Norga ja Ruošša vuolláičálliba šiehtadusa [ Preassadieđáhus , Stáhtaministara kantuvra , 06.09.2010 ] 1 Norga ja Ruošša leaba ovttaoaivilis joatkit barggu njeaidit eastagiid ovttasbargat davvin rádjerasttildeami , bargolobiid ja duollodábiid . 1 Norga ja Ruošša háliidit joatkit ja nanosmahttit buori ja guhkes áiggi bistán ovttasbarggu das mii guoská guovllu ealli resurssaid hálddašeapmái . 1 Norga ii lean ráhkkanan bures diimmá čoahkkimii . 1 Norga gullá daidda riikkaide máilmmis gos lea unnimus muoldoeanan juohke ássi nammii . 1 Norga galgá šaddat dakkár riikan mas lea buorre doaimmahit ealáhusa 1 Norga galgá šaddat biraspolitihka láidesteaddji riikan . 1 Norga galgá jođihit EFTA šiehtadallamiid Ruoššain , Beloruoššain ja Kasahstánain . 1 Norga galgá boahttevaš jagiin buvttadit unnimusat seammá ollu iežas biepmu ieš . 1 Norga ferte sihkkarastit ahte álbmotregisttar ja eará almmolaš registarat ja ásahusat dorjot sámegiela čállinmearkkaid geavaheami ( gč. kap. 19.5.1 ) . 1 Norga ferte sihkkarastit ahte sosiála- ja dearvvašvuođaásahusat sámi hálddašanguovl-lu siskkobealde fállet bálvalusaid sámegillii ( gč. kap. 8 ) . 1 Norga ferte leat áŋgireabbot bidjat searaid oahpponeavvuid ja oahpahusa fállamii oahpaheddjiide julev- ja lullisámegielas ( gč. kap. 11 ) . 1 Norga duođas álggahii čielggadit sámi kultur- ja vuoigatvuođaáššiid jagi 1980 . 1 Norga dohkkehii sáhkavuorustis eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa , muhto háliidii ložžet eanavuoigatvuođaid . 1 Norga dohkkehii konvenšuvnna jagi 1991 ja dat biddjojuvvui olmmošvuoigatvuođaláhkii jagi 2003 . 1 Norga doarju sierra raportejeaddji doaimma mii lea mielde bidjame álgoálbmogiid dili riikkaidgasksaš servodaga jurdagiidda . 1 Norga deattuha ahte álgoálbmogat galget beassat árjjalaččat oassálastit árktalaš ovttasbargui . 1 Norga deattuha ahte eamiálbmogat besset oassálastit árjjálaččat arktalaš ovttasbargui . 1 Norga buvttii ovdan iežas vuosttaš raportta 1999 , ja 2002 biddjui Norgga nubbi raporta ovdan . 1 Norga bijai ovdan iežas goalmmát raportta njukčamánus 2005 . 1 Norga bijai ovdan golmmát raporttas njukčamánu 2005 . 1 Norga , ovddastuvvon Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta bokte , ovddidii iežas cealkámuša suoidnemánu 12 . 1 Norga , ja erenoamážit Davvi-Norga , lea sakka rievdaduvvomin . 1 Norg a galgá leat ovddasmanni 1 Nordøya tannklinikk 1 Nordterm 2007 dollojuvvui Norgga gávpeallaskuvllas Bergenis geassemánu 13.-16. beivviid 2007 . Lágiideaddjit ledje Norgga giellaráđđi , Gávpeallaskuvla , Bergen Universitehta ja dutkanossodat Aksis Unifob seamma universitehtas . 1 Nordstrand gávpotoasi hálddahusjođiheaddji 1988-91 . 1 Nordplus Sprog 1 Nordlánddas ledje oktiibuot 38 geain lei sámegiel oahpahus . 1 Nordlánddas leat guokte skuvlla main lea ovddasvástádus sámi joatkkaoahpahusas . 1 Nordlánddas lea evttohuvvon álbmotmeahcci Visten / Lomsdalii álbmotmeahcci Sjunkan / Mistenii ja luonddureserváhta Sundsfjordfjellii 1 Nordlánddas lea Kjelvik- Engan / Ørnes guovlu Sørfoldda suohkanis mii lea válljejuvvon . 1 Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas leat boraspirevahágat ja areálasuodjaleapmi váldohástalussan , ja fas Mátta-Trøndelága váldohástalussan leat areálasuodjaleapmi ja riiddut sámi boazodoalu rivttiid alde priváhta eatnamis siskkabealde boazoorohagaid . 1 Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas leat 13 suoh-kanis eanet go logis čálihan iežaset sámi jienstus ­lohkui . 1 Nordlánddas dieđihii NRK “ Erenoamáš unnán sávzamassimat ráfáiduhtton boraspiriide ” golggotmánus 2010:s . 1 Nordlánddas : Sundsfjordfjella suodjalanplána . 1 Nordlánddadutkan / Nordlandsforskning lea , ovttas Norut Samfunn , Norut NIBR ja Finnmárkku Allaskuvllain , ožžon bargun árvvoštallat Sámi Máhttoloktema . 1 Nordlándda teáhteris ja Åarjelhsaemien teáhteris lea leamaš bistevaš ovttasbargu geavatlaččat ja dáiddalaččat 1999 rájes . 1 Nordlándda suohkaniin ledje maŋemus jagi eanemus massimat Aarbortes , olles 942 sávzza . 1 Nordlándda skuvladirektevra dieđihii munnje ahte mii eat oaččo geavahit sámegiela skuvllas . 1 Nordlándda rittus leat dievva báktemálemat . 1 Nordlándda ja Romssa Eurohpa-kantuvrra váldočalmmusteapmi lei 2006 loahppajahkebeali EU maritiimma politihka ruonágirji , mii dál lea gulaskuddamis . 1 Nordlándda ja Romssa Eurohpa-kantuvra árjjalaččat geavahuvvot maŋŋágo kantuvra dál lea fárren stuorát lanjaide , ja dat dagaha ahte lea vejolaš sihke politihkkáriidda , hálddahussii ja ealáhuseallimii leat kantuvrra guossebargin . 1 Nordlándda ja Davvi-Trøndelága boazoguovlluide lea váldohástalussan sihkarastit areálaid ja go leat stuorra massimat boraspiriid geažil . 1 Nordlándda guovllustivra čujuha ahte siidda rievddadeaddji ja eahpeformála hámádaga lea váttis formáliseret . 1 Nordlándda guovllustivra oaivvilda ahte dát lea juoga maid eiseválddit berrejit mearridit , ja nu maiddái guohtunáiggiid ja boazologu . 1 Nordlándda guovllustivra oaidná dárbbu ásahit njuovžilis buolvamolsunvugiid sihkkarastin dihte ođđa olbmuid ealáhussii , muhto deattuha ahte dat ii galgga govttoheamit čuohcat oktasašvuhtii . 1 Nordlándda fylkkasuohkan lea máŋga jagi atnán stuorra ovddasvástádusa almmolaš diehtojuohkimis sámegillii nuoraide . www.infonuorra.no lea diehtojuohkinbálvalus sámi nuoraide . 1 Nordlándda fylkkasuohkan jođiha Dearvvasvuođadirektoráhta addin doarjagiin maiddái jearaldatsiiddu man namma lea “ Klara Klok ” , www.klara-klok.no . 1 Nordlándda fylkkaráđđi mearridii juovlamánus 2007 bidjat mediaid ja gulahallama várás julevsámegiela joatkkaskuvllafálaldaga Knut Hamsuna joatkkaskuvlla ossodahkii áiluktii Divttasvutnii . 1 Nordlándda fylkkamánni lágidan konferánssa mihttomearri lea čuvgehit máttasámegiela oahpahusa erenoamáš hástalusaid ja vejolašvuođaid . 1 Nordlándda fylkkamánne ovttasbargá Ruoŧain dainna jurdagiin ahte álggahit lullisámi prošeavtta rastá riikkarájiid . 1 Nordlándda fylkkamánne lea leamaš prošeaktajođiheaddji prošeavttas Lullisámegiel oahpahus ruovttuskuvllas . Dan prošektii lea stáhta juolludan doarjaga nu ahte leat sáhttán láhčit gáiddusoahpu ja leat sáhttán hospiteret lullisámi ohppiid máŋgga guvlui Norggas . 1 Nordlándda fylkkagirjerájus lea doaimmahan mearrasámi girjebussedoaimma 1995 rájes . 1 Nordlándda fylkkagieldda sámi politihka doaibmaplána lea dárkkistuvvomin , ja biddjojuvvo fylkkadikki ovdii čakčamánus 2001 . 1 Nordlándda fylkkagielda válddii badjelasas Regiovdnaráđi ovdaolbmoámmáha juovlamánus . 1 Nordlándda fylkkagielda lea maiddái bidjan virgái sámekonsuleanta . 1 Nordlándda buohcciviessu dieđiha ahte dulkonbálvalus doaibmá bures . 1 Nordlándda Guovllustivra oaivvilda ahte almmolaš eiseválddiin ain ferte leat bajimus ovddasvástádus boazodoalu ovdáneami hárrái . 1 Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Hedemárkku ja Hordalándda konfliktaráđiide maid guoská fáddádat . 1 Nordlándda 1 Nordlánda : 1 Nordlán - da 1 Nordlige Maritime Korridor ” lea máŋgga prošeavttaid logus dakkár mii galgá ovddidit otnáš mearrageavaheaddji fievrridansystemaid seammá guovlluide ávkin . 1 Nordlige Maritime Korridor Davi Maritiibma korriduvra 1 Nordlige Maritime Korridor " lea máŋgga prošeavttaid logus dakkár mii galgá ovddidit otnáš mearageavaheaddji fievrridansystemaid seammá guovlluide ávkin . 1 Nordlandsforskning lea árvvoštallan juohkima beavttu ( NF-raporta 10/2005 Fjordfolk på kon ­sesjonsjakt ) . 1 Nordland Husflidskole , Narvikas ( jahkekursa hábmemis ) 1 Nordland 1 Nordkjosbotn Plánen 2007 videregående skole 1 Nordkapp 1 Nordkalottfolket ( NKF ) Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) Johttisápmelaččaid listu ( FSL ) Árja ( Á ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) Ovddádusbellodat ( OB Norgga Sámiid Riikkasearvi ( NSR ) Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( BB ) 1 Nordkalott-Forlaget og Sør-Varanger museums forlag 1995 . 1 Nordby lei ieš vuojeheaddji oažžut skuvlla johtui , ja son barggai garrasit dan nala ahte skuvla galggai šaddat guovddážin sámi kultuvrra gaskusteamis ja ovdánahttimis . 1 Nordatlas:is lea kárta mas leat sierra fáttát , earret eará sámi kulturmuittut Norggas . 1 NordNorsk Reiseliv AS ásahuvvui cuoŋománu 29. b. 2009 Spoalavuolis oktasaš davvinorgalaš mátkeealáhusfitnodahkan . 1 NordNorsk Reiseliv AS ásahuvvon Golbma davimus fylkkasuohkana sohpe jagi 2009 ásahit ođđa davvinorgalaš mátkeealáhusfitnodaga mii galgá oktiiordnet ja oktiiheivehallat mátkeealáhusáŋgiruššama riikkaoasis . 1 NordAtlas 1 Nord-Kvaløy ja Rebbenesøy eanadatsuodjalusguovllu registreremat leat dahkkojuvvon Romssa hálddašanplánema oktavuođas , muhto fylkkasuohkanis dat lea leamaš prošeaktajođiheapmi ja bargu . Sámediggi lea dattetge registreren guovllu kulturmuittuid . 1 Nord l ándda Teáhter AS 1 Noralf Leitring ( GB ) Jođiheaddji 1 Noradis lea ovddasvástádus dan doarjagis mii kanálejuvvo Norgga , sámi ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaid bokte ja njuolggo doarjagiid bokte álgoálbmotorganisašuvnnaide . 1 Norada ja Ráfikorpssa etáhtastivren . Ossodaga bušeahttabargu ja doaibmaplánen . 1 Nora Bransfjell Harald Eliassen 1 Nora Brandsfjell 1 Nora Brandsfjeld , Norga 1 Nor J Epidemiol;103- 14. Bragstad T og Hauge L ( 2008 ) . 1 Nominála dievdduid eanetlogu ektui 82 Jienastuslogu ahke - ja sohkabealečohkkehus jagiid 2005 ja 2009 84 Oassi bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldin iešguđege áigodagas sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , nissonolbmot . 1 Nominála dievdduid eanetlogu ektui . Suohknr . 1 Nominála dievdduid eanetlogu ektui . 81 Jienastuslohku 2009 : 20 suohkana nisson eanetlohku , unnimusat 5 olbmuin . 1 Nominála , vuollálas gollolassáneapmi lea meroštallojuvvon 5,7 proseantta . 1 Nomenklatuvra sáni sadjái biddjojuvvo sátni terminologiija . 1 Nohkkanáigi lei diibmu 20:s . 1 Nogga eiseválddit oassálastet viššalit riikkaidgaskasaš álgoálbmotbarggu foraide . 1 Nofima oaivvilda ahte váilevaš ruhtadanvejolašvuođat hehttejit ođđa dutkanprošeavttaid mat gieđahallet bibmojuvvon guoli gaskavuođa luođuguollái . 1 Noereh ! háliida čájehit ahte juohkehaš lea bures boahtin sámi servodahkii , leš dal uhcci vai stuoris , dábálaš vai ii , ii galgga mearkkašit maidege vállježat go sámegiela vai mearkagiela . 1 Njávdánčázádaga hálddašeapmi lea vuolgán šiehtadusas mii Norggas lea Suomain . 1 Njávdán musea huksen álggahuvvo 2007 geasi . 1 Njávdán lea dološ njávdánsámiid siidda ( geavahanguovllu ) namma mii Norgga ja Ruošša rádjageassima olis 1826 juhkkojuvvui guoktin . 1 Njávdáma nuortalaččat gullet árbevirolaččat Njávdáma siidii , guovlu maid riikkarájit dál juogadit . 1 Njárga lea 1910 gonagaslaš resolušuvnnas ráfáidahttojuvvon boazoguohtuma oktavuođas . 1 Njálmmálaš muitalanvuogi , mii munnje lei hui mávssolaš go ledjen unni , dat ii dikšojuvvon skuvllas . 1 Njálmmálaš gálggaide gullá sihke máhttit guldalit ja máhttit hupmat ja máhttit árvvoštallat ságastallamiid osiid máŋggabealat ságastallandilálašvuođas . 1 Njálmmálaš gáldut : Ságastallamat ovddeš internáhttaohppiiguin . 1 Njálmmálaš gulahallan Čálalaš gulahallan Giella- ja kulturdiđolašvuohta 1 Njurjuid mudden ja hálddašeapmi lea maid guovddážis Sámedikki riddo- ja guolástuspolitihkas . 1 Njurjot ja goalssit leat hirbmat garra áittan vádjolusluossanállái . 1 Njuovžžálmahttin dihtii gelbbolašvuođaguovddáža ja universitehta klinihkalaš bátnedoavttiroahpahusa ovttasbarggu , biddjojuvvojit guktot BÁTNI-vistái . 1 Njuovvangáibádus 1 Njuovahagaide ferte láhččojuvvot vejolašvuohta njuovvat bohccuid . 1 Njuovahagaid heaittiheapmi guhkida fievrridangaskkaid ja nie divruda geasehangoluid . 1 Njuoršoságastallamis son čilgii ahte dál de galggai leat vejolaš ohppiide oahppat sámegiela . 1 Njuorjobivddu ferte lasidit . 1 Njuorjo- ja guollemáhtováttisvuođaid dáfus daddjui ahte guolástusminister bargá aktiivvalaččat áššiin , ja ahte árra dásis galget leat biddjojuvvon ruđat mat galget buhtadit vahágiid maid njurjot dagahit bivdosiidda . 1 Njuorjju rolla ja movt dat váikkuha báikkálaš mariidnabirrasii ja resurssaide , lea oassin Mearradutkaninstituhta golmma jagáš dutkanprošeavtta bohtosiin mat gusket vuotnaekologiijii Porsáŋgguvuonas . 1 Njuorjjoprošeakta sáhttá movttiidahttit fas ávkkástallagoahtit njurguiguin deaŧalaš resursan ollu ealáhusaid siskkobealde , nugo ovdamearkka dihte turismma oktavuođas , ja dasto buvttadišgoahtit njuorjjobuktagiin biebmu ja biktasiid , dadjá várrepresideantaLaila Susanne Vars . 1 Njuolggádusat leat juhkkojuvvon guovtti oassái . I. oasis leat Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid ođđa ” galget-gáibádusat ” . 1 Njuolggosátta Dieđihuvvo ahte NRK Sámi Radios lea njuolggosátta rahpamis , sihke TV:s ja radios , golggotmánu 13. b. . 1 Njuolggosátta : Miniseminára Sámediggeáirasiid oahpásmahttin hálddahussii 1 Njuolggojuolludemiid dáfus leat leamaš olu gažaldagat . 1 Njuolggogeainnut 1 Njuolggogeaidnu videobáddemii 1 Njuolggo golut sáhttet leat konsuleantaolggosgolut SLB:i , provišuvnnat koartavuovdimiin , eahpenjuolggo golut leat bálkáolggosgolut , vearru ja eará . 1 Njuolggasátta álgá diibmu 12 ja oidno dás . 1 Njuolggasátta preassakonferánsas gaskavahkku 10.6 . 1 Njuolggadusčállosat ja eaŋkiláššit mat gusket rehketdollui , revišuvdnii ja revisoraide . 1 Njuolggadusrievdan evttohus sáddejuvvui gulaskuddamii guovvamánu 12. beaivvi , ja das lei vástidanáigemearri njukčamánu 26. beaivvi 2008 . 1 Njuolggadusrievdadusat bohtet fápmui dan rájes go Stuorradiggi lea almmuhan sámelága rievdadusaid Sámedikki mearrádusa mielde áššis 38/91 Sámediggeválganjuolggadusat . 1 Njuolggadusat čállit duođaštusa guovtti váldogielas nannejit ahte ii leat vejolaš čállit guokte vuosttašgiela oahppoduođaštussii go váldá almmolaš eksámena joatkkaskuvllain . 1 Njuolggadusat čiekŋudit ja čalmmustahttet čorgadis ja demokráhtalaš ráđđádallanproseassa , nu ahte sámi beroštumit ja oaivilat sáhttet čielgasit boahtit ovdan go gáhttenplánaid galgá ráhkadit . 1 Njuolggadusat – Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš 1 Njuolggadusat « Norsk innsats for å styrke arbeidet med urfolk i utviklingsarbeidet » mii almmuhuvvui jagi 2004 , lea dakkár mii bidjá njuolggadusaid dasa movt Norga galgá doarjut álgoálbmogiid ovdánahttinbarggus . 1 Njuolggadusat válggaid geavatlaš čađaheami birra gusket gielddaide , dasgo gielddaid sámeválgastivrras lea geavatlaš ovddasvástádus sámediggeválggaid čađaheamis . 1 Njuolggadusat válggaid geavatlaš čađaheami birra berrejit mearriduvvot dan orgánas mii hábme vástideaddji njuolggadusaid eará válggaide , nu ahte gielddat ožžot nu ovttalágan njuolggadusaid go vejolaš maid galget čuovvut . 1 Njuolggadusat sámi giela birra leat prinsihpalaččat deaŧalaččat sámi kultuvrra áimmahuššamii . 1 Njuolggadusat sámegiela geavaheami birra bohte lasáhussan sámeláhkii juovlamánu 21. beaivvi 1990 . 1 Njuolggadusat sihkkarastet , konsultašuvnnaid lassin Sámedikkiin suodjalanevttohusaid birra , ahte sámi báikegottit ja áššáiguoskevaš sámit besset leat mielde konsultašuvnnaide . 1 Njuolggadusat máinnašit dehálaš deasttaid maid galgá áimmahuššat plánedettiin , nugo boazodoalu , eará sámi ealáhusberoštumiid ja sámi kulturmuittuid ja - birrasiid . 1 Njuolggadusat mohtorfievrruid geavaheami birra galget ráhkaduvvot vuhtii váldin dihte guohtunresurssaid . 1 Njuolggadusat meahccegeavaheamis 1 Njuolggadusat meahcceeatnamiid rievdaduvvon ávkkástallanvugiid várás Finnmárkkus leat leamaš guovtti viiddis gulaskuddanvuorus . 1 Njuolggadusat láhčet dili šiehtadallanvuogádahkii gaskal Sámedikki , guoskevaš sámi beroštusaid / báikkálaš servodagaid ja minerálafitnodagaid . 1 Njuolggadusat ledje čavgadeappot ja ásahedje eanet bearráigeahču go mii ovdal lei leamaš . 1 Njuolggadusat leat vuođđuduvvon 1 Njuolggadusat leat sáddejuvvon gulaskuddamii , ja Sámediggeráđđi čađaha viiddes gulaskuddanproseassa . 1 Njuolggadusat leat mearriduvvon konsulterekeahttá Sámedikkiin . 1 Njuolggadusat leat konsultašuvdnabargovugiid konkrehten ja heiveheapmi ráddjejuvvon áššesuorgái . 1 Njuolggadusat leat hábmejuvvon nu ahte ollu gažaldagaid ferte mearridit árvvošteami bokte . 1 Njuolggadusat leat gaskaboddosaččat go lea leamaš unnán áigi rabas ja fátmmasteaddji prosessii . 1 Njuolggadusat leat fámus das rájis go Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementa mearreda . 1 Njuolggadusat kommišuvnna ja duopmostuolu birra ( kapihtal 5 ) galggašedje boahtit fápmui ođđajagemánu 1. 2007 . ° 1 Njuolggadusat komišuvnna ja duopmostuolu birra ( kapihtal 5 ) galggašedje boahtit fápmui ođđajagemánu 1. 2007 . ° 1 Njuolggadusat johtingeainnuid geavaheami birra mat mannet earáid geasseorohagaid čađa 1 Njuolggadusat johtingeainnuid geavaheami birra eará siiddaid váldo dálveorohagaid čađa 1 Njuolggadusat johtima birra 1 Njuolggadusat gustojit álgoálggus Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš gaskavuhtii , muhto šaddet vel mearkkašahttin eará sámi beroštusservviide ja sámi vuoigatvuođalaččaide , mahkáš boazodollui . 1 Njuolggadusat gustojit dassážiigo loahpalaš njuolggadusat mearriduvvojit , dattetge ii fal guhkkelebbui go suoid ­nemánu 1. b. 2007 rádjai . 1 Njuolggadusat gusket buotlágan suodjalemiide luonddusuodjalanlága mielde Finnmárkku , Romssa , Norlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkain , ja dasto Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros gielddain Mátta-Trøndelága fylkkas , ja Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal gielddain Hedemárkku fylkkas ja Surnadal ja Rindal gielddain Møre og Romsdal fylkkas . 1 Njuolggadusat geatnegahttet muđui almmolaš eiseválddiid go árvvoštallet sámi deastagiid . 1 Njuolggadusat geatnegahttet Sámedikki fuolahit ulbmillaš ja beaktilis doarjjahálddašeami . 1 Njuolggadusat geahččalit olahit : 1 Njuolggadusat galget sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuđđosa ja ovddidanvejolašvuođaid . 1 Njuolggadusat galget sihkkarastit ahte ávdnasat boahtteáiggis gieđahallojuvvojit gutnálaš ja árvvolaš vugiin , dassážii go fágakomiteá sáhttá árvvoštallat ávdnasiid dieđalaš árvvu . 1 Njuolggadusat galget láhčit dili dasa ahte sámi kultuvrra beroštumit , ealáhusovdáneapmi ja servodateallin vuhtiiváldojuvvojit go guorahallet ja bohket minerálaresurssaid . 1 Njuolggadusat galget leat aiddolaš lassin mearrádusaide mat čuvvot minerálalága ja eará gustojeaddji lágaid . 1 Njuolggadusat galget doaibmat stivrennjuolggadussan man vuođul Sámediggi sáhttá dohkkehit minerálaroggamiid sámi guovlluin . 1 Njuolggadusat galget almmatge heivehuvvot vai gokčet sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu doaibmaguovllu dárbbuid . 1 Njuolggadusat galget 1 Njuolggadusat galge geatnegahttit Oslo gieldda ja ovttasbargolávdegotti oktavuođaid . 1 Njuolggadusat fámuiduvve ođđajagemánu 1. b. 1992 , ja leat dainna lágiin doaibman 17 jagi . 1 Njuolggadusat fertejit maiddái hábmejuvvot dainna lágiin ahte ovttaskas olbmuid riektesihkarvuohta vuhtii váldojuvvo dohkálaččat . 1 Njuolggadusat earret eará válgabiirriid ja mandáhttajuogu birra leat addojuvvon sámelága §:s 2–4 . 1 Njuolggadusat eai čilge dađi dárkileappot mandáhta viidodaga . Geavatlaččat ásaha ráđđehusa regulerenreive mii gusto daidda juolludusaide maid Sámediggi hálddaša , rámmaid Sámedikki ekonomalaš iešstivrejupmái . 1 Njuolggadusat eai čilge dađi dárkileappot mandáhta viidodaga . 1 Njuolggadusat duojis mearriduvvon 1 Njuolggadusat deattuhit dárbbu ahte galgá leat oktavuohta gaskal normatiiva barggu álgoálbmotsuorggis ja praktihkalaš álgoál ­bmotovttasbarggus . 1 Njuolggadusat davviriikkalaš sámi dásseárvobálkkašupmái 1 Njuolggadusat báikenammačoaggimii 1 Njuolggadusat bohte fápmui ođđajagimánu 1. beaivvi 1992 ja leat dainna lágiin leamaš doaimmas 16 jagi . 1 Njuolggadusat bohte fápmui dakka viđe go mearrádus dahkkojuvvui . 1 Njuolggadusat aiddostahttet ahte galgá geahččalit bures mielváikkuhit plána- ja konsešunproseassain go galgá čielggadit čuozahusaid , gávnnahan dihtii dakkár huksenguovlluid maid dohkkehit earret eará sámi beroštumit . 1 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - reviderejuvvon 2007 skábmamánus 1 Njuolggadusat PDF 1 Njuolggadusat - Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš ( PDF ) 1 Njuolggadusat 1 Njuolggadusain čuožžu ahte galgá ain eambbo nannet vuoigatvuođaperspektiivva Norgga álgoál ­bmotáŋgiruššamis . 1 Njuolggadusain leat oaivadeamit daidda fylkkagielddaide mat áigot ráhkadit regionála plánaid smávit čáhcefápmorusttegiidda , muhto Norgga čázádat- ja energidirektoráhttage galgá daid atnit konsešunmean ­nudeamis . 1 Njuolggadusain celkojuvvo ahte jus fylka ii sáhte dán ovddasvástádusa váldit ja skuvlla bargit eai sáhte ieža oahpahit , de galgá addot molssaevttolaš oahpahus . 1 Njuolggadusaid ulbmiljoavkun lea meroštallojuvvon sámi álbmot Norggas ja olles álbmot geográfalaš doaibmaguovllu siste . 1 Njuolggadusaid ulbmilin lea sihkkarastit ahte konsultašuvnnat buot suodjalanevttohusaid oktavuođas luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin čađahuvvojit buriin jáhkuin ja dainna ulbmilin ahte juksat ovttaoaivilvuođa stáhta ja Sámedikki / sámi beroštupmiorganisa šuvnnaid / sámi riekteoamasteaddjiid gaskka . 1 Njuolggadusaid rievdadeapmi mii geahpida áššemeannudanáiggi 1 Njuolggadusaid rievdadeapmi Sámediggi sáhttá njuolggadusaid dárkimii ja čadaheapmái addit dárkilat njuolggadusaid . 1 Njuolggadusaid rievdadeapmi 1 Njuolggadusaid rievdadeami bohtosat leat stuora negatiivvalaš rámmaeavttut mat mielddisbuktet ahte gaska - Finnmárkku regiuvdna ja guovddáš sámi guovlu vuoittahallá eará guovlluid ektui maiddái Finnmárkkus . 1 Njuolggadusaid mildosis máinnašuvvojit meannudanprosedyrat bieggafápmoáššiide sámi guovlluin . 1 Njuolggadusaid mielde galgá Álttá Sámiid Searvi álohii eaiggáduššat 67 proseantta ossosiin . 1 Njuolggadusaid ja vuođđudeddjiid ferte guorahallat vai maiddái bihtánsámi guovlu sáhttá fátmmastuvvot ásahusa doibmii . 1 Njuolggadusaid galgá departemeanta dohkkehit . 1 Njuolggadusaid galget almmolaš eiseválddit ja Finnmárkkuopmodat geavahit go sii dahket mearrádusaid . 1 Njuolggadusaid ferte heivehit dan mielde . 1 Njuolggadusaid / skoviid / plánaid / interneahta jorgalusat / prentemat 1 Njuolggadusaid ( forskrifter rievdadusat Sámediggi áigu ovddimuš čujuhit ahte okta daid stuorámus heittotvuodain mat válganjuolggadusain leat lea go sámi jienastuslohku giddijuvvui maŋŋá vuosttaš sámediggeválgga . 1 Njuolggadus mii lea duohtavuohtan buot dasa mii oahpahussii gullá : ahte galgá álgit dáinna mii lea oahpis ja das mannat apmasii , jna. - dán orrot hilgumin go guoská sámiide . 1 Njuolggadus galgá nu áddejuvvot maŋimuš bálvalustiippaid dáfus , ahte ii oktage sáhte gáibidit daid sámegillii dakkár oktavuođain mat leat buohkaid várás , omd. dábálaš ipmilbálvalusas . 1 Njuolggadus doarjaga birra siidaosiide ja boazoservviide [ 14.06.2010 ] 1 Njuolggadus doarjaga birra siidaosiide ja boazoservviide 1 Njuolggadus boazodoalu árrapenšuvnna birra 1 Njuolggadoarjja Sámi filbmafestiválii eaktuda ahte festivála árvvoštallá rievdadit njuolggadusaidis nu mo namuhuvvon bajábealde . 1 Njuolggadoarjagat Ohcanvuđot doarjja Tiltak for å styrke læremiddelproduksjon Árvoháhkanprográmma Šiehtadusat Eará váikkuhangaskaoamit Sámeálbmotfoandda Eará doaibmabijut Submi 1 Njuolggadoarjagat Ohcanvuđot doarjja Doaibmabijut nannen dihtii oahppaneavvoráhkadeami Šiehtadusat Árvohákanprográmma Eará váikkuhangaskaoamit Sámeálbmotfoandda Eará doaibmabijut 1 Njuolggadoarjagat 2009 - guovttegielat fylkkagielddat 1 Njuolgga doarjagat Ohcanvuđot doarjja Árvohákanprográmma Duodješiehtadus 1 Njuolgga doarjagat Ohcanvuđot doarjja Duodješiehtadus 2 549 000 22 502 901 3 201 083 1 Njuolgga doaibmadoarjjan organisašuvnnaide ( ealáhus- ja kulturorganisašuvnnaide , riikka ­miehtásaš sámi organisašuvnnaide ) . 1 Njuolgga doaibmadoarjjan gielddaide giellabargguide . 1 Njuolgga doaibmadoarjjan gieldda oamastan ásahusaide ( dávvirvuorkkáide ja giellaguovd-dážiidda ) . 1 Njuolgga doaibmadoarjjan friddja ásahusaide ( vuođđudusaide ja miellahttoorganisašuvnnaide ) . 1 Njunušgoddehoavda Stein Ovesen ja sadjásaš njunušgoddehoavda Raimo Valle jođiheaba FJKa . 1 Njunuš stáhtaráđis , geas daid mánuid ii lean sierra namahus , ii lean fásta čálli . 1 Njunnošis iežas suorggis 1 Njunnejohka 3a : 1 min 34 sek 1 Njulgestaga rámis . 1 Njulgen dihte muhtun boasttuvuođaid , árvvoštallá Bargiidbellodaga sámediggejoavku oččodit rievdadusaid mandáhtajuogadeamis ovdal 2001 válgga . 1 Njulgen dihte dán de árvala lávdegoddi ásahit buohtalas álggahansiidaosiid , geahča árvaluvvon § 4 – 4 . 1 Njulgen dihte daid váilevašvuođaid mat leat leamaš davit guovlluid šiehtadallanproseassas oaivvilda Sámediggi ahte lea dárbu jođánit álggahit ođđa šiehtadallanproseassa guovlluprotokollaid ektui guovlluide Hjerttind / Stállonjárga Mievki , Basevuovdi , Gielas , Skievvá ja Sáltoduottar , mas boađusin galggašii šaddat govttolaš juogadeapmi guohtuneatnamiin norgga ja ruoŧa beale orohagaid gaskkas . 1 Njulgemat čielggadit ahte eanajuohkin sáhttá guoskat areálaárvvuide , gollojuhkui ja ovttalágan doaibmabijuide ássanviessohuksen- ja ráhkadusguovlluin ja daidda « ovttalágan doaibmabijuide » mat galget leat ávkin dan guvlui mii lea ássanviesuid ja ráhkadusaid várás . 1 Njukčamánus 2009 almmuhii ráđđehus dokumeantta ” Ođđa huksengeađggit davvin . 1 Njukčamánus 2005 bijai Ráđđehus ovdan St.dieđ. 20 ( 2004-2005 ) Vilje til forskning ( dáhttu dutkat ) . 1 Njukčamánus 1947:s oahpahus 15–16-jahkásaččaide geaid skuvlavázzin lei boatkanan loahpageahčen soađi , ja 1947 čavčča rájes lei dábálaš skuvla . 1 Njukčamánu 6.-13. b. háliidit árktalaš guovlluid nuorat ollašuhttit nieguideaset ja oaivadit guhtet guimmiideaset 21. gilvvohallamiid rehálaš fáttáid vuođul : Dream , Achieve , Inspire . 1 Njukčamánu 31. beaivvi 2005 ledje oktiibuot 578 doalloovttadaga boazodoalus , main 9 ledje dakkár doalut main eai leat bohccot . 1 Njukčamánu 27. beaivvi 1952 sádde plánenjoavku reivve Fylkkabargokántuvrii . 1 Njukčamánu 26. b. 1999-mannosaš lágas nr. 15 vuoigatvuođa birra beassat guolástit ja bivdit , dahkkojuvvojit čuovvovaš rievdadusat : 1 Njukčamánu 25. b. 1 Njukčamánu 24. b. 1999 presideanttaidčoahkkima referáhta 1 Njukčamánu 23. ja 24. b. lágiduvvui konferánsa máttasámegiela oahpahusa birra Troandimis ja Ellinor Marita Jåma sámediggeráđis lei okta rahpanbeaivvi álggaheddjiin . 1 Njukčamánu 23. b. 2005 sáddii Sámediggi guđát Bargodokumeantta – ođasmuvvi rerurssat árvalussan lávdegoddái . 1 Njukčamánu 23. b. 2000 beaiváduvvon reive bargiidorganisašuvnnaide - čielggadusa gulaskuddan 1 Njukčamánu 23 . Ja 24. b. lágiduvvui konferánsa máttasámegiela oahpahusa birra Troandimis ja Ellinor Marita Jåma sámediggeráđis lei okta rahpanbeaivvi álggaheddjiin . 1 Njukčamánu 2008 oassálaste sámi valáštallanjoavku ja kulturdoaimmaheaddjit Arctic Winter Games ( AWG ) Yellowknife:s Canadas . 1 Njukčamánu 2007 ledje 5 suohkana fylkka 25 suohkanis ROBEK-registaris , ja dat lea 7 suohkana unnit go guokte jagi áigi . 1 Njukčamánu 2. 2000 vuolláičálle Suoma ja Norgga sámedikkit dán šiehtadusa . 1 Njukčamánu 1999 fálaldatalmmuheami oktavuođas stádadoarjja girdiruvttuid hárrái , mat gustojedje 01.04.00 rájes , ovddiduvvui gáibádus ahte lojalitehta / bonusprográmmaid bonusčuoggáid ii galgan sáhttit dinet ii ge atnit dákkár ruvttuin . 1 Njukčamánu 02. b. 1 Njukčam. 1 Njuikejin risttalašvuođaoahpaheaddji ala , časken su koaffariin ja bággejin su bivdit ándagassii . 1 Njižževuotna Daltun skuvllain duogážis . 1 Njiedjan vuoññoealáhusas ja industriijasuorggis váikkuha erenoamážit boaittobealguovlluide , seammásgo Romssa suohkanis ja stuorámus gávpogiin lea leamaš lassáneapmi eará ealáhusain , erenoamážit almmolaš suorggis ja KIFT9-suorggis . 1 Njiedjan mánáidgárddiin ii leat goitge nu ollu go njiedjan vuođđoskuvllas . 1 Njiedjan lea ollislaččat dáhpáhuvvon davvisámi guovllus . 1 Njenecat lea okta álbmot 30 álgoálbmogis geat ásset guovllus Norgga rájes , miehtá Ruošša gitta Gáiddus-Nuortta rádjái . 1 Njenecaid árbevirolaš ealáhusat leat bivdu ja guolástáeapmi – ja boazodoallu , mii ain lea sin deháleamos ealáhus . 1 Njenecaid historjá ja kultuvra lea máŋgga dáfus seammalágan go sápmelaččaid ja eará álgoálbmogiid historjá ja kultuvra davvin , seammás go sis lea iežaset sierra duogáš ja erenoamáš hástalusat . 1 Njelješjoavku ii doaibman munnje 1 Njealljásis mis ii lean jienastanvuoigatvuohta , go mii leimmet vuollil 21 jagi . 1 Njealljeskuvllamainleatsierraláganprográmmasuorggit serve : Vuotnasiida teknihkalaš ja industriijalaš buvttademiin , Breivang dearvvašvuođain ja sosiála fágain , Stangnes huksen- ja ráhkadusfágain ja Skiervá luonddudoaluin . 1 Njealljelot jagi lea árvvusatnin veara ahki sámi organisašuvdnii . 1 Njeallje áirasa árvalit ahte gielda galgá sáhttit ásahit dakkár gillefidnoguovllu daidda giliide main ássit nu gáibidit . 1 Njeallje virggi gaskkas mat galget váldohálddahussii , biddjojuvvojit guokte virggi opposišuvnna várás ja okta virgi biddjo guolástusráđđeaddin . 1 Njeallje skiippa šaddet leat badjel 30 jagi boarrásat go jahki 2010 dievvá . 1 Njeallje rádjeguovllu prográmma Suoma , Ruoŧa ja Danmárkku rájiid rastá ( Davvi , Botnia-Atlantica , Ruoŧŧa-Norga ja Øresund-Kattegat-Skagerrak ) 1 Njeallje miehta-eurohpálaš prográmma ( ESPON , Interact , Interreg IVC ja URBACT II ) 1 Njeallje maŋemus jagi njiedjan lea leamaš olles 16 % . 1 Njeallje leat davvisámegillii , golbma leat julevsámegilli ja golbma leat lullisámegillii . 1 Njeallje kandiÁigodaga 2003-2006 ge čađahuvvui oahpahus oalulortope- dáhta galget čađahit prošeaktabarggu oahpahusa áiggi , ja diijas prošeaktanamain OrtoPol ( at )r TkNNas ovttasráđiid prošeavttat leat plánejuvvomin . 1 Njeallje jagi ohcaledje váhnemat sámegieloahpu mánáidasaset , muhto skuvla ii bargan maidege . 1 Njeallje jagi badjel , 1998 rájes gitta 2002 rádjái , oassálaste buot bargit seminárain main máŋga oasi sámi historjjás , kultuvrras , traumas ja gielas vuđolaččat digaštallo . 1 Njeallje jagi , 1993 rájes , ledje buot vuođđoskuvlaoahppit Deanus lohkan jogo sáme- dahje suomagiela . 1 Njeallje ilolaš nuoraidovddasteaddji maŋŋágo leat geigen Nuoraidkonferánssa loahppadokumeantta fylkkasátnejođiheaddjái Ronald Rindestui . 1 Njeallje fágasuorggi leat vuoruhuvvon strategiijas : Giellabiras ja giellamovttidahttin , mánáid oassálastin , ovttasbargu ja oktavuohta gaskal mánáidgárddi ja skuvlla ja pedagogalaš jođiheami . 1 Njealját čuokkis muittuha min ahte mii fertet reflekteret min iežamet geavahusa seamma vugiin go mii oaidnit kritihkalaččat eiseválddiid evttohusa mii guoská hálddašanvuogádahkii . 1 Njealját teakstaoassi bisuhuvvo . 1 Njealját teakstaoasi vuosttas cealkagis sihkkojuvvo sátni « Eará » . 1 Njealját teakstaoasi sadjái biddjojuvvo : 1 Njealját teakstaoasi loahpas biddjojuvvo « sierra čielggadus » sadjái « dutkanprošeakta » . 1 Njealját ráđđádallančoahkkin lei rabas ja Sámediggi buvttii konkrehta vástádusaid dasa maid Sámediggi sáhtii dohkkehit ja vejolaččat makkár rievdadusaiguin . 1 Njealját ráđđádallančoahkkimis čájehuvvui stuorát doaibmadáhttu lávdegotti beales ja lei stuorát jáhkku dasa ahte lei vejolaš hábmet dakkár lága mii lea álbmotrievtti siskkobealde . 1 Njealját ráđđádallančoahkkimii Stuorradikkis cuoŋománu 13. b. ledje erenoamážit ráđđehusbellodagat evttohan konkrehta rievdadusaid láhkatekstii . 1 Njealját prográmmasuorgi , Nana guovllut , sisttisdollet muñui fylkkaplána fáttáid . 1 Njealját luohká rájes son váccii dárogiel luohkás , muhto oahppit ožžo maid veaháš sámegieloahpahusa nu guhká go vázze mánáidskuvlla . 1 Njealját lađđasis lea váldi heaittihit doalloovttadaga jus eaiggát suostá iežas doallogeatnegasvuođa dahje jus son eará ládje fere dahje doaibmá nu ahte lea mearkkašahtti vahágin boazodollui dahje eará vuoigatvuođalaččaide . 1 Njealját lađđasa nubbi čuokkis gusto vástevaččat . 1 Njealját lađas rahpá dattetge vejolašvuođa addit konsešuvnna dákkár čadni areálaplána vuostá , muhto dalle ferte gieldda árvvoštallan ja miehtan leat vuođđun . 1 Njealját kapihttalis geahčaduvvo sámi ásahusaid stáhtus . 1 Njealjádassii váilo mis gulahallangaskaoamit gaskkal mu ja earáid . 1 Njealjis vázze oahpu Romssa semináras , sis fertii Anna duhtat 1-jagáš nissonoahpaheaddjikursii . 1 Njealjijagáš oahpaheaddjeoahpu 5.-10. dássi doallá sisttis dábálaččat unnimusat golbma oahpahusfága , main unnimusat guovtti fágas leat 60 oahppočuoggá goappásge . 1 Njealjijagáš oahpaheaddjeoahpu 1.-7. dássi doallá sisttis dábálaččat unnimusat njeallje oahpahusfága , main unnimusat okta fága lea 60 oahppočuoggá ja eará fágat leat unnimusat 30 oahppočuoggá . 1 Njealji suohkanis fas njiejai jienastuslohku eanet go 10 dieđiheddjiin : Tabealla 3.5 Suohkaniin main lei stuorámus positiiva ja negatiiva nominealla rievdan jienastuslogus 2005-2009 . 1 Njealji jagi barggu maŋŋá Toartna skuvllas Gunvor sirddii Kirkonjárgga skuvlii . 1 Njealji internáhtas , mat gávdnojedje ovdal soađi , huksejuvvojedje ođđasit dušše guokte , Jáhkovutnii ja Náivutnii , goappašagat válbmaneigga 1956:s . 1 Njealji buolvva giella 1 Njealjenuppelotjahkásažžan ledje mus ollu áššit mat váivvidedje . 1 Njealjejuvllagiin vuodjin iešalddis ii leat sámi árvu . 1 Njealjediibmosaš garra ságastallama maŋŋá , skuvlastivra mearridii šállošit ovddeš cealkámušas . 1 Nissonolbmuin lea árbevirolaččat nana sadji boazodoalus . 1 Nissonolbmuin ja dievdoolbmuin riddoguovlluin ii lean stuora erohus SED siskkobealde ja olggobealde . 1 Nissonolbmuin ja dievdduin galget leat ovttalágan vejolaš ¬vuođat searvat politihkalaš bargui . 1 Nissonolbmuin ja albmáin galget leat ovttalágan vuoigatvuođat , geatnegas ­vuođat ja vejolašvuođat buot servodatsurggiin . 1 Nissonolbmuin , geat ožžot bargonávccahisvuođa penšuvnna , eai leat stuora erohusat gaskal siseatnama ja riddoguovllu dien guovtti ahkejoavkkus . 1 Nissonolbmuin , earenoamážit boarráseamos ahkejoavkkus , orru guovlluin olggobealde SED leat šaddan unnit ođđa bargonávccaheami , muhto diet erohus orui seamma dássái šaddame maŋemus áigebottas . 1 Nissonolbmuid oasi lassáneapmi 18 proseanttas 51 prosentii lea eanet go leimmet oppa govahallan ! 1 Nissonolbmuid ja albmáid goabbatlágan eallinválljejumit Sámis , leat rievdadan sohkabeliid gaskavuođaid . 1 Nissonolbmuid berrešii maiddái kumuleret ovddalgihtii jos lea dárbu . 1 Nissonolbmuid bealis orui maid čájehuvvome sosiálavuostáiváldit lohku , geain lei dušše vuođđoskuvla dásis oahppu , lei unnit SED siskkobealde ~ 122 ~ 1 Nissonolbmuid bealis , badjel 30 jagi , orru leamen ahte rittus leat eambbo barggonávccaheami , muhto dat maiddái šaddá dássálaga loahpas áigodaga . ~ 1 Nissonolbmot ja nuorat ealáhusain 1 Nissonolbmot geat álggahit ođđa fitnodagaid 1 Nissonoassi lassána nuorat jahkebuolvvain – 2009 lei dat 55 % ahkejoavkkus 18-30 jagi . 1 Nissonoassi lassána nuorat jahkebuolvvain – 2009 lei 55 % ahkejoavkkus 18-30 jagi . 1 Nissonoassi , pst. 45,6 46,1 46,9 1 Nissonoassi , Oktiibuot pst 943 45 859 46 186 31 347 40 1276 47 175 38 727 47 123 34 377 45 147 38 159 39 272 44 295 44 114 39 148 42 35 17 151 43 81 38 175 45 46 33 45 33 1 Nissonoahpaheddjiin ledje dávjá ovtta-jagáš oahpaheaddjikurssat , ja dábálaččat sii oahpahedje smávvaskuvllas . 1 Nissoniin lea oppalaččat alit oahppu go dievdduin . 1 Nissoniin ja dievdduin galget leat seamma vejolašvuođat oassálastit mearrideaddji orgánain ja váikkuhit viidásit ovttasbarggu buot servodatsurggiin . 1 Nissoniin geat orrot sámi guovlluid siseatnamiin leat leamaš vuollegis dahje guhká dássedis jápminlogut . 1 Nissoniidda gaskal 45-70 jagi lea nettoeretfárren 40 . 1 Nissoniidda , erenoamážit boarráseamos ahkejoavkkus , orru nu ahte guovlluin olggobealde SED lea leamaš veaháš stuorit oassi ođđa bargonávccahemiin , muhto dat erohus orru nohkame maŋemus jahkegaskkadagain . 1 Nissoniid oassi váldoeanandolliin lassánii 2 proseanta poeaŋŋaáigodagas , ja kategoriija ” eahpepersovnnalaš geavaheaddji ” ( ovdamearka dihte suohkan , fylkkasuohkan dahje institušuvnnat ) lassánii 3 proseanttain . 1 Nissoniid oassi siidadoallin orru njiedjan veaháš maŋemus jagiid . 1 Nissoniid ja albmáid láhttenvuogit rivdet álelassii , ja dasto mii doalvut viidáseappot árbevirolaš sohkabealrollamintariid osiid . 1 Nissoniid ja albmáid láhttenvuogit rivdet álelassii , ja dasto mii doalvut viidáseappot árbevirolaš sohkabealrollaminstariid osiid . 1 Nissoniid dáfus lea dát erohus vuollelaš 5 % . 1 Nissonguovdásaš ekonomalaš struktuvrrat ja váikkuhangaskaoamit fertejit heivehuvvot nu ahte buot ja buotahkásaš nissonolbmot sáhttet ávkkástallat daiguin . 1 Nissonbadjebáza lea dušše jahkejuogus badjel 80 jagi . 1 Nissonatge , áinnas nieiddat ja biiggát , sáhtte leat dáid bargguin mielde . Sámegiel doaba « meahcci » jorgaluvvo dávjá synonymalaččat dárogiel sániin « utmark » . 1 Nissonat váldovuoruhanduovddan lea čuovvoluvvon iešguđetlágan oasseplánain ja erenoamáš geográfalaš nannenduovdagiin – riddo- , vuotna- ja oarjelsámi guovllut . 1 Nissonat leat maiddái meroštallojuvvon váldonannenduovddan Sámedikki barggus Sámediggeplánas 1998–2001 . 1 Nissonat ja nuorat leat sakka unnitlogus sin gaskkas geat leat čálihuvvan sámi jienastuslohkui . 1 Nissonat ja mánát gullet dan jovkui mat dákkár oktavuođas dávjá gillájjit . 1 Nissonat ja mánát gullet dan jovkui mat dákkár oktavuođas dávjá gillájit . 1 Nissonat geavahit álbmotgirjerájuid eanemusat Njealji vahkus 2006 čavčča čađahii Romssa fylkkagirjerádju ovttas 18 suohkaniin Romssas kárten das mo álbmotgirjerájut geavahuvvojedje studerema oktavuođas . 1 Nissonat N 100 98 82 70 71 1 Nissonat N 1 402 1 352 1 449 1 Nissonat Albmát 1 Nissonat 4520 5786 6510 1 Nissonat 427 392 58 140 606 66 342 42 170 56 62 119 131 44 62 6 65 31 79 15 15 1 Nissonat 190 180 190 560 1 Nisson mii cokkai ivgugávtti ja manai miessemánu 17. beaivvi ávvudeapmái Dálošvággái , muitalii munnje radiojearahallamis ahte dalle šattai áibbas oaidnemeahttumin . 1 Nina Afanasjeva , Ruošša 1 Nina Afanasjeva , Guoládaga Sámiid Searvi 1 Nina Afanasjeva 1 Nils-Ole Dalvik lea 2004 čavčča jearahallan Nils Sneberga ja Elida Isaksena ( boahtte artihkal ) . 1 Nils-Ole Dalvik ( Govva : Viviann Lorentzen ) 1 Nils Vibe Stockfleth 1 Nils Thomas Utsi , Guovdageaidnu , lea evttohuvvon su persovnnalaš várrelahttun . 1 Nils Sneberg lea riegádan Olmmáivákkis 1918:s , ja lea doppe orron olles eallinagi . 1 Nils Sneberg : 1 Nils Sneberg ( Govva : Nils-Ole Dalvik ) 1 Nils Pavelsen , 17 . 1 Nils O. Nilsena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Nils O. Nilsen Ragnhild Nystad 1 Nils O. Nilsen Per Solli 1 Nils O. Nilsen Kjell Arne Mathisen 1 Nils Johan J. Gaup , Máze 1 Nils Jernsletlen 23 . 1 Nils Isak Siri 26 . 1 Nils Henrik Måsø oažžu permišuvnna áirrasin juovlamánu 1. b. 1999 rájes válgaáigodaga lohppii . 1 Nils Henrik Måsø lea válljejuvvon bissovaš sámediggeáirrasin Deanus . 1 Nils Henrik Måsø ii luvvejuvvo doaimmastis . 1 Nils Henrik Måsø gažaldat , beaiváduvvon 20.02.00 1 Nils Henrik Måsø galggašii sáhttit , ovttas su bargoaddiin , heivehit barggus nu ahte politihkalaš doaimmaidis geažil ii gártta unohis dillái . 1 Nils Henrik Måsø Willy Ørnebakk 1 Nils Henrik Måsø Sven-Roald Nystø 1 Nils Henrik Måsø Roger Pedersen 1 Nils Henrik Måsø Magnhild Mathisen 1 Nils Henrik Måsø Josef Vedhugnes 1 Nils Henrik Måsø Isak M. O. Hætta 1 Nils Henrik Måsø Egil Olli 1 Nils Henrik Måsø ( evttohussii ) 1 Nils Henrik Måsø ( bargoortegii ) 1 Nils Henrik Måsø ( Eavttuhusssii ) 1 Nils Henrik Mås¸ ii luvvejuvvo doaimmastis iige oaččo pearmiđuvnna . 1 Nils Henrik Mås¸ ( čoahkkinortn . ) 1 Nils Henrik Mås ¸(čoahkkinortnegii 1 Nils H. Måsø Ragnhild L. Nystad 1 Nils Fredrik Wisløff Ráđđealmmái Drammena gielddas 2000:a rájes . 1 Nils Evald Biti ja Kjell Ballari muitaleaba ahte son ii oahpahan goassege sámegiela , iige hállan goassege sámiid birra skuvllas ovdal go iežas maŋemus jagiid . 1 Nils Erik riegádan 1987 , Kai Henrik riegádan 1994 , Grethe Julianne riegádan 2001 1 Nils Djupen lei čoahkkimis áirasa nr. 22 Randi A. Skum ovddas 1 Nils Djupen Randi A. Skum várrelahtu 1 Nils Collett Vogt : Ett sprog i Finmarken ! 1 Nils Christie lei almmuhan girjji Hvis skolen ikke fantes , ja Paulo Freire ja Ivan Illich leigga ovddidan vearrás oaiviliid skuvla- ja servodateallima birra . 1 Nils Andersen Muotkevuonas lei gávpejas ja lei Sievjju-gávtti maŋimuš geavaheddjiid gaskkas . 1 Niillas lea máŋga jagi bargan sámi áššiiguin , ja Álttá-Guovdageainnu riiddus son lei okta nealgudeddjiin Stuoradikki olggobealde . 1 Niillas A. Somby váhkariinis , 2003:s ( Govva : Svein Lund ) 1 Niillas A. Somby lea ieš dahje ovttas earáiguin almmuhan 5 girjji : Finnmarksbilder , Mu fearánat gopmiiguin , Jávvásan goahtesajit , Vaikko leš fális fellen ja Skálveáddjá . 1 Niillas A. Somby : 1 Niillas A. Somby / Sombán Niillas lea riegádan 1948:s ja bajásšaddan boazodoallobearrašis Deanus . 1 Nigáid herggiid han ii galgan baldit . 1 Niesti lei álo mielde , mus ge lei niesti vaikko orron skuvlla lahka . 1 Niels Knaga matrihkal 1694:s muitala ahte dalle « Udj Søer Wehr Sogn er Nordmend 53 , finner 34 » ( Mearragohpi suohkanis leat 53 dáža , 34 sápmelačča ) . 1 Nieiddaš čierui ja dajai mus lei lihkku go ii lean sámi hápmi eai ge hárdán mu . 1 Nieiddat ávuin serve muorraduoji buđaldeapmái ja doppe ohppe geavahit reaidduid mat dábálaččat ledje olbmáide jurddašuvvon . 1 Nieiddat ođđe lovttas . 1 Nieiddat liikojedje guldalit sávaldatkonseartta ja mánáidbottu . 1 Nieiddat gurut bealde : Anne Lise Johansen , Torill Grøtte , Berit Ellen Utsi ja Kari Marie Utsi . 1 Nieiddat fas váldouksaráigge , njuolgga ovddas lei boradanlatnja ja stohpu , tráhpá bajás fas guokte oađđenlanja . 1 Nieiddain lei Øyfrid Johansen buoremus . 1 Nieiddain heite gaskan skuvlaváccidettiin su. 20 % . 1 Nieidda guovttos leigga nuoramusat stuorra mánnáčorragis , nu ahte eadneolbmos lei guhkit áiggi vásáhus dáinna ahte sáddet mánáid dárogielat internáhttaskuvlii . 1 Nieida ii vástidan . – Mii lea hane , lea go olmmoš , guolli dehe loddi ? 1 Nie čálii Boazodoalloođđasat bláđđi dalle go boazodoalloskuvla álggahuvvui 1968:s [ Boazodoalloođđasat / Reindriftsnytt 3-1968 , s. 12 . 1 Nie sáhttit árvvoštallat ahte dađistaga gártet eanet fágaolbmot , geain lea gelbbolašvuohta oahpahit gymnásas . 1 Nie sáhtte ávkkástallat guhtet guimmiideaset . 1 Nie nannejuvvo maiddai iešguđet guovlluid čanasteapmi giellaprográmmii . 1 Nie mun ohppen muhtun muddui dárogiela lohkat . 1 Nie lei min iežamet gilli maiddái . 1 Nie ledjen iešalddis iešdiđolaš go válden ieš ovddasvástádusa iežan oahppamis . 1 Nie ii oaččo dadjat , ii ge jurddašit ge . 1 Nie dovden , ahte mus lei dušše okta fága skuvllas – dárogiella . 1 Nie dahkat mii maiddái , muhto odne eat áiggo ságastallat dieid vánddardanvugiid birra . 1 Nidarosa bismagottis lea sierra kapellánas vásedin ovddasvástádus sámi guovlluin . 1 Nidarosa bismagoddi 1 Nidaros bismágodderáđis lea olles virgi oarjelsámi báhppii . 1 Ngai Tahu Sea Fisheries Report nammasaččas gávnnahii Waitangitribunála ahte čearddas lei « sierra vuoigatvuohta soahpamuša vuođul mearrabivdui miehtá sin rittu gitta 12 miilla duohkái dahje nu , danne go sin bealis ii gávdno makkárge julggaštus dahje šiehtadus mas dát vuoigatvuođat livčče bálkestuvvon » . 1 Nexia lea čállán raportta Ođasmahttin- , Hálddahus- ja girkodepartemeantta ( OHD ) beales . Loga eanet : Bredbåndsdekning 2011 ( dárogillii ) 1 Nexia lea čállán raportta Ođasmahttin- , Hálddahus- ja girkodepartemeantta ( OHD ) beales . 1 Nexia , gii dán analysa lea čađahan , buktá ovdan ee. čuovvovaš dovdomearkkaid buriid gielddalaš govdafierpmádatdábiide : 1 Nevvohat dárkkista čohkkejuvvon báikenamaid juos dainna váldojuvvo oktavuohta . 1 Nevvohagas eai leat alddis návccat čohkket báikenamaid . 1 Nevvohaga váldodahkamuš lea fágalaččat neavvut báikenamaid čállinvuogi almmolaš geavahusas , muhto sáhttá maiddái veahkehit eará duovdagiin , omd. kárttaid báikenama válljemis . 1 Nevvodeami juksanmearrin lea váfistit ahte adnojuvvo deasta sámi beroštusain guovddášhálddahusa politihkkahábmemis ja áššegieđahallamis . 1 Nettojohtu Stáhta penšunfoandda olgoriikaoasis meroštallo vuollel 263 miljárdda kruvdnui , maŋŋil go sirdin stáhtabušehttii 38,8 miljárdda kruvnnuin lea das gesson . 1 Nettoeretfárren dievdduid gaskkas lei 459 , ja nissoniid gaskkas 560 . 1 Nettoeretfárren dievdduid gaskkas lei 450 ja nissoniid gaskkas 560 . 1 Nettoeretfárren SED-guovlluin áigodagas 2007 gitta 2009 , sohkabeliid mielde 1 Nettoeretfárren 2007 rájes 2009 rádjai lei dievdduid gaskkas 450 ja nissoniid gaskkas 560 SED-guovllus . 1 Netto várrejupmi Stáhta penšuvdnafoandda olgoriikkaoassái meroštallojuvvo leat váile 343 miljárdda ruvnno , maŋŋel go 13 miljárdda ruvnno sirdin stáhtabušehttii lea gessojuvvon eret . 1 Netto ruhtaboahtin petroleadoaimmain stáhtii jagi 2011 lea meroštallojuvvon lassánit sáldejuvvon bušeahtas 64,5 miljárdda kruvnnuin , 352,5 miljárdda kruvnnu rádjai . 1 Netto doaibmaboađus čájeha fylkkasuohkana ekonomalaš návcca sajuštit ruđaid foanddaide ja iežaskapitála investeremiidda maŋŋágo buot doaibmagolut ja nettogolut reanttuide ja loanaid oassemávssuide leat máksojuvvon . 1 Netto doaibmaboađus čájeha fylkkasuohkana ekonomalaš Doaibmarehketdoallu buktojuvvui ovdan uhcit geavanávcca šajuštit ruđaid foanddaide ja iežaskapitála inves- hemiin ( badjebáhcagiin ) mii lei 4,5 milj. ruvnno . 1 Netto doaibmaboađus čájeha doaibmabohtosa maŋŋágo reanttut ja oassemávssut leat máksojuvvon , ja čájeha mii fylkkasuohkanii báhcá sajuštemiide ja investeremiidda . 1 Nesseby kommune 2002 Pedersen , Steinar : Lappecodicillen i nord 1751–1859 . 1 Nesna allaskuvla lea veahkehan álggahit Oarjelsámi giela ja kultuvrra foruma mas lea čállingoddi Musarre joatkkaskuvllas . 1 Nergårdshavn Nergårdshavn Nergårdshavn ! 1 Nergård-lávdegotti árvalus NA— 2000 : 3 Sámi oahpaheaddjeoahppu – iešguđet diehtoárbevieruid gaskkas , evttoha máŋggaid doaibmabijuid , earret eará sámi oahpaheaddjeoahpu organiserema , ja sisdoalu , hárrái . 1 Nergård-lávdegoddi ja Mjøs-lávdegoddi ( NOU 2000 : 14 Frihet med ansvar ( Luđolašvuohta ovddasvástádusain ) evttohit goappašagat ahte Sámi allaskuvla oažžu stáhtusa dieđalaš allaskuvlan , gos lea sihke sámi dutkan ja alit oahppu . 1 Nenetssat , vepsálaččat ja sámit leat mielde Barentsovttasbarggus eamiálbmogiid beales . 1 Negatiiva oaidnu sámiide , mii lei dábálaš dan áiggis , dagai ahte sámemánát dávjá hárdojuvvojedje ja givssiduvvojedje , ee. dainna go máŋgasat eai hupman nu bures dárogiela . 1 Negatiiva miellaguottut ja áŧesmielalašvuohta sámiide leat mielalaččat boahtán albma digaštallamiin dáid birra : 1 Negatiiva miellaguoddu Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu hárrái lea bahábussii go datge celkojuvvo , ahte SVL lea leamaš menddo pragmáhtalaš čielggadanvuogistis ja čalmmustan menddo ollu máŋgga vejolaš hálddašančovdosii , " baicce go vuođđudeaddji vuoigatvuohtaáššiide , maid dat biddjojuvvui čielggadit . " 1 Nefise Özkal Lorentzen , filbmadahkki . 1 Neavvun ja diehtojuohkin . Bargofámu gaskkusteapmi . 1 Neahttasiidu Čuvgehuslágádusa foanda 1 Neahttasiidu válddii 2006s atnui ođđa almmuhanreaiddu ja oaččui ođđa hámi . 1 Neahttasiidu mas dieđut sámiid birra 1 Neahttasiidu lea oassi ruoŧa ráđđehusa barggus buoridit dieđuid sámiid birra . 1 Neahttasiidu ii leat vel gárvvis . 1 Neahttasiidu Vearroetáhtta - Vearrodirektoráhtta 1 Neahttasiidu Stáhta gáibidanguovddáš 1 Neahttasiidu Stáhta bargobirasinstituhtta 1 Neahttasiidu Riikkasoabaheaddji 1 Neahttasiidu Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš 1 Neahttasiidu Riikaantikvára 1 Neahttasiidu Praktihkalaš-teologalaš seminára Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš 1 Neahttasiidu Praktihkalaš-teologalaš seminára 1 Neahttasiidu Persunsuodjaluslávdegoddi 1 Neahttasiidu Olgoriikkalaččaidnammagoddi ( ONA ) 1 Neahttasiidu Olgoriikkalaččaiddirektoráhta ( ODI ) 1 Neahttasiidu Norgga duktanráđđi ( Norges forskningsråd ) 1 Neahttasiidu Norgga Polarinstituhtta 1 Neahttasiidu Norgga Guolástus- og mearradutkaninstituhtta 1 Neahttasiidu Norga Báŋku 1 Neahttasiidu Innovašuvdna Norga 1 Neahttasiidu Guolástusdirektoráhta 1 Neahttasiidu Guolásteddjiid dáhkáduskássa 1 Neahttasiidu Fylkkamánneámmáhat 1 Neahttasiidu FHF 1 Neahttasiidu Dálkkádat- ja nuoskkidandirektoráhta birra 1 Neahttasiidu Duollo- ja divatetáhtta / Duollodoaimmahat 1 Neahttasiidu Dihtorbearráigeahčču 1 Neahttasiidu Bargo- ja čálgoetáhta Bargoriekti 1 Neahttasiiddut leat láhččojuvvon čalmmehemiide geat geavahit erenoamášprográmmaid , dávjá gohčoduvvon šearbmalohkkin . 1 Neahttasiiddut : 1 Neahttasiiddus gávnnat dieđuid das maid galggat dahkat go háliidat sihkuhit persovdnadieđuid neahtas . 1 Neahttasiidduin almmuhuvvojit ođđasat , doaimmat , dáiddárat , hutkás doaimmat ja ieš ” Tromskysten ” . 1 Neahttasiidduid ulbmilUlbmilin 1 Neahttarusttegiidda mat huksejuvvojit energiijalága § 3-2 vuođul guovlokonsešuvnna birra , ii guoskka spiehkastat . 1 Neahttadoaimmaheaddji / preassagulahalli 1 Neahttadoaimmaheaddji 1 Neahttabáikkis kriseinfo.no galgá álbmot heahtedilis gávdnat dieđuid mat leat olámuttos , čielgasat ja áššáigullevaččat - beroškeahttá roasu hálddašeaddji suorggis . 1 Neahttabáikkis fitne 51 873 olbmo jagi 2009 . 1 Neahttabáiki lea teknihka , doaimma ja hámi dáfus hábmejuvvon nu ahte eanemus vejolaš geavaheddjiin lea vejolašvuohta ja sáhttet ávkkástallat siidduid bálvalusfálaldaiguin ja dieđuiguin . 1 Neahttabáiki lea ordnejuvvon čieža fáddáoassái : Lávvu , soahki , čáhci , dolla , eana , beaivváš ja girku . 1 Neahttabáiki addá mánáide ja nuoraide geaid agit leat 10 jagis 20 jahkái , vejolašvuođaid sáddet neahttabáikái iežaset teavsttaid . Dan siidui lea maid biddjojuvvon Den samiske skrivebua . 1 Neahtta-TV Preassakonferánsa Stuorradiggeproposišuvnna Bargo- ja čálgoetáhta birra Neatta-TV:s 1 Neahtta ja multimedia Sámedikki girjerádju fállá sierra neahttabáikki oktan ohcanreaidduiguin ja ávkkálaš leaŋkačoakkáldagaiguin . 1 Neahtta , rusttegat ja sisdoallu fidnemis . 1 Neahtas leat maid eará diehtovuođut sámi sisdoaluin . 1 Našuvnnalašbibliotehkaossodat Ruovadis ( Ranas ) lea ovddasvástádusgirjerádju sámi bibliografiijas mii čájeha sámegiel ja sámi guoskevaš girjjálašvuođa mii lea olggosaddojuvvon Norggas . 1 Našuvnnalašbibliotehkaossodaga Ruovadis válljen Sámi bibliografiija ovddasvástádusgirjerádjun vuođustuvvo máŋggain áššiin , muhto deaŧalaš lei ahte girjerádju duhtada máŋga guovdilis gáibádusa . 1 Našuvnnalaš sámi dáiddamusea ferte šaddat duohtan , dan lassin vuoruhuvvo sámi alit dáiddafágalaš oahppu . 1 Našuvnnalaš nuppástusat ja stuorát nannenbarggut leat dávjá ruhtaduvvon olggobealde rámmaruhtadansystema , dakko bokte ahte leat ásahuvvon sierra mearreáigásaš doarjjaortnegat mat huksenbaji ruhtadit jođihan- ja oastingoluid . 1 Našuvnnalaš luossačázádagat ja vuonat Sámediggi doarju eavttuhusa ásahit našuvnnalaš luossačázádagaid ja luossavuonaid , ja dán bokte suodjalit luosa nannoseabbot . 1 Našuvnnalaš luossačázádagat ja vuonat Guovddášbellodaga sámediggejoavku doarju eavttuhusa ásahit našuvnnalaš luossačázádagaid ja luossavuonaid , ja dán bokte suodjalit luosa nannoseabbot . 1 Našuvnnalaš koordinerenjoavkkus SAMTAK ( bálddalastin- ja gelbbolašvuođaloktenprojeakta skuvlajođiheddjiide ja PP-bálvalussii ) leat čoahkkimat 3–4 geardde jagis . 1 Našuvnnalaš gozihanprográmma njealji stuora boraspirešládjii 27 álggahuvvui jagi 2000 ja goaskima bidje oassin 2006:s . 1 Našuvnnalaš geahččaleamit - sámi 1 Našuvnnalaš eanandoallopolitihka hábmemis ferte Sámediggi leat guovddáš eavttuidbiddji . 1 Našuvnnalaš dásis čađahuvvo stuora áŋgiruššandoaibma oahpahusa informašuvdnateknologiija ( IKT ) olis , vrd. " IKT i norsk utdanning . 1 Našuvnnalaš dearvvašvuođaplána 2007-2010 ii fuolat sámi divššohasaid vuoigatvuođaid ja dárbbuid , ja Sámediggeráđđi moaitá hui garrasit plána sisdoalu ja ráđđehusa váilevaš áŋgiruššama sámi dearvvašvuođafálaldagaiguin . 1 Našuvnnalaš dearvvašvuohtaplána ( 2007-2010 ) 1 Našuvdna lea okta álbmot . 1 Našunálbušeahta koordinerenbargu dáhpáhuvvá Ekonomiijaossodagas . 1 Našunálarusttegat 1 Našunálagirjerádjosii evttohuvvu lasihit 19,2 miljovnna kruvnnuin ee. 3 miljovnna kruvnnu digitáliserendoaimmaide ja ovddidit digitála bálvalusaid álbmot- ja fágagirjerádjosiin . 1 Našunála plánas leat prinsihpat čilgejuvvon buorebut . 1 Našunála filippiinnalaš eiseválddit leat addán lobi álggahit prošeavtta , muhto báikkálaš álbmot , katolalaš girku ja báikkálaš eiseválddit vuostálastet . 1 Našunála biebmosihkarvuohta ON meroštallá ahte máilmmi biebmobuvttadeami dárbbaša lasihit 70 proseanttain jagi 2050 rádjái . 1 Našunalgirjerádjosis leat konkrehta plánat buoridit registrerenveahkkeneavvuid bibliografiijaide . 1 Navnet kan likevel tas son fornavn dersom de har opphav eller tradisjon son fornavn i Norge eller i utlandet eller har tradisjon i en kultur- son ikke skiller mellom fornavn og etternavn . 1 Navnet kan likevel tas son etternavn dersom de har opphav eller tradisjon son etternavn i Norge eller i utlandet eller har tradisjon i en kultur- son 39 ikke skiller mellom fornavn og etternavn . 1 Navnet kan likevel tas dersom dalle son har de beskyttede navnet son etternavn , samtykker . 1 Navneplikt § 1 . Plikt til å ha navn Alle skal ha fornavn og ett enkelt eller dobbelt etternavn og kan i tillegg ha mellomnavn . 1 Navn son 200 eller færre personer her i riket har son etternavn , kan bare tas son etternavn dersom dalle son allerede har de son etternavn , samtykker . 1 Navdojuvvon minerálaresurssat leat maiddái dagahan lassánan beroštumi . 1 Navdit leamen doarvái ahte lávdegoddi árvvoštallá áigeguovdilis áššiid ovttaid mielde ja addá oassečielggadus-evttohusa ollesčoahkkima ovdii . 1 Navdit ahte vuođđobuvttadeapmi eanandoalus ii leat doarvái jos galgá bisuhit doaluid logu ja olbmuid ealáhusas nu movt Sámedikki beales sávašeimmet , earret go jos árvobuvttadeapmi ealáhusas bajiduvvošii mealgat . 1 Navdit ahte dat oktiibuot dahká eanetgo ovtta jahkebarggu lassin giellakonsuleantta bargui . 1 Navdimis ii leat Sámedikkis váldi addit lobi dakkár leavgageavaheapmái , mas lea sáhka leavgga stáhtusis sámi álbmoga oktasaš álbmotsymbolan . 1 Navddán ahte sihke dáruiduhttin ja ruoššaiduhttin leat váikkuhan olbmuid oainnuide iežaset identitehta hárrái . 1 Naturgrunnlaget for samisk kultur- . 1 Natiovnnalaš dásis hálddaša Boazodoallostivra mas čállingoddin lea guovddáš hálddašanásahus – Stáhta boazodoallohálddahus . 1 Nationála álbmotdearvvašvuođainstituhta guorahallamiin leat gávnnahan oađđindálkasiid geavaheami relatiivalaš dábálažžan Norggas . 1 Nationála sihkkarvuođaváldi ( NSV ) lea ásahuvvon direktoráhttan ođđajagemánu 1. b. 2003 rájes . 1 Nationála rámmaeavttut 1 Nationála plána mariidna 1 Nationála ortnegat fátmmastit earret eará Norgga kulturfoandda ruhtajuolludemiid , dáiddárstipeanddaid , Kultuvrralaš skuvlalávkka ja kulturviesuid . 1 Nationála mátkeealáhusstrategiijas nannejuvvo ahte ráđđehus bidjá garrasat gáibádusa dasa ahte prošeavttat mat ožžot doarjaga almmolašvuođas Innovašuvdna Norga bokte , leat ovttasbargo- ja/dahje fierpmádatprošeavttat , mii fas mearkkaša ahte vuoruhuvvojit prošeavttat main lea fierpmádatdimenšuvdna . 1 Nationála mátkeealáhusstrategiija « Verdifulle opplevelser . 1 Nationála mátkeeallinstrategiijas láhččojuvvo dasa ahte Norgga mátkeeallin galgá sáhttit lágidit vásáhusaid mat duddjojit árvvuid sihke báikkálaš servodagaide , fitnodagaide , bargiide , birrasii ja daidda gussiide geat gallejit Norgga . 1 Nationála lágat ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat muitalit ahte álgoálbmogiid mánáin leat erenoamáš rievttit sin kultuvrra ja giela ektui . 1 Nationála fievrridanplána oktavuođas válddiiga sihke sámediggepresideanta Egil Olli ja várrepresideanta Laila Susanne Vars ovdan hástalusaid dan oktavuođas go bohccot vuddjojit Nordlándda ruovdeluotta alde ja eará togaluottaid alde boazoguovlluin . 1 Nationála eanandoallopolitihka regionaliseren Dárbu lea nuppástuhttit nationála eanandoallopolitihka sámi ássanguovlluin . 1 Nationála eanandoallopolitihka ovdáneami olis lea sámi eanandoallu rievdan nu ahte dat lea eanet standardiserejuvvon . 1 Nationála dásis ledje 99.382 eanandoallofitnodaga 1989:s ja 58.231 jagis 2003 . 1 Nationála dálkkádatlotnolasbarggu soahpamuš 1 Nationála buvttadandoarjja - Areála- ja kultureatnadatdoarjja - Elliid meahcceguođohandoarjja - Elliid guođohandoarjja Regionála birasdoarjja eanandoalus ( jahkásaš dikšun ja guođoheapmi kultureatnadagas ) Gieldalaš birasdoarjja SMIL ( visttiid divodeapmái ja beldejuvvon eatnamiid ođđasis ráhkadeapmái ) Gieldalaš vuovderuđat ( gilvimiidda , njáskamiidda j.d. ) 1 Nationalstáhtat ávžžuhuvvojit garrasit sihkkarastit dan ahte áigeguovdilis sámi vuoigatvuođaproseassain farggamusat bohtet konklušuvnnat ja čovdosat mat vástidit historjjálaš sámi vuoigatvuođaide ja álbmotrievtti oainnuide , ja dáhkidit ahte loahpalaš konklušuvnnat ja mearrádusat eai dahkko ovdal go sámit leat miehtan daidda ; 1 Nationalstáhtat leat geatnegasat addit čielga láhkamearrádusaid sámiid vuoigatvuođa birra searvat mearrabivdui ja eará ládje ávkkástallat mearrariggodagaiguin , ja vuoigatvuođa birra beassat leat mielde hálddašeame dáid resurssaid . 1 Nationalstáhtat bivdojuvvojit ovttasráđiid sámedikkiiguin ja Sámi parlamentáralaš ráđiin oččodit áigái bissovaš ruđalaš čovdosiid dán doibmii . 1 Nationalstáhtat bivdojuvvojit maiddái juolludit dárbbašlaš ekonomalaš veahki čađahit ON`nuppi logijagi máilmmi álgoálbmogiid nammii ; 1 Nasjonalt råd for lærerutdanning – arbeidsutvalget ( 08.02.2010 ) ( pdf , 251 kb ) 1 Nasjonalt læremiddelsenter:is lea leamaš IKT-ovddidan ovddasvástádus skuvllas , ee pedagogalaš prográmmaid ráhkadeamis , elektrovnnalaš oahppaneavvuid ja skuvlafierbmádaga ovddideamis . 1 Nasjonalt Senter for Telemedisin " ferte oažžut vejolašvuođaid šaddat , nu ahte telemedisiidnalaš bálvalusaiguin lea guovlluin álkit olahit dearvvašvuođabálvalusaid uhcit goluid vuogi mielde . " 1 Nasjonalgalleriijii maid lea oastán Jåksa dáidaga . 1 Narviikka suohkan lea ovddidan plánaid geavahišgoahtit Árajávrri Áravuomis juhkančáhcegáldun Ráhká álbmoga várás . 1 Narviikka suohkan , HOS , Ellas Minne bo- og rehabiliteringssenter 1 Narviika fertešii eanet huksejuvvot vai sáhttá leat daid fievrridemiid deaivvadanbáikin mat geavahit biillaid ja ruovderaŧi . 1 Narviika ferte eambbo huksejuvvot vai sáhttá leat daid fievrridemiid deaivvadanbáikin mat geavahit biillaid ja ruovderaŧi . 1 Narratiiva eallindilleiskkadeapmi . » 1 Narkotihkká ja organiserejuvvon vearredagolašvuohta ( UNODC ) . 1 Nappo čájeha ge Norga dáhtu leat ovddasmanni riikan ja bidjat gudneáŋgiris mihtuid dálkkádatpolitihkas . 1 Nappo ovddastit ge vuođđudusa stivralahtut vuođđudusa , eai ge sin geat leat nammadan stivrra . 1 Nappo leat ge fas Sámedikkis 39 mandáhta . 1 Nappo lea čájehan ahte FilmCamp áŋgiruššan lea leamaš ávkin eará ealáhusaide ge . 1 Nappo lea viiddes riikkalaš ja riikkaidgaskasaš álbmotrievttálaš áššedovdijoavku dán Sámedikki oainnu duogábealde . 1 Nappo lea relatiivalaččat ollu sisafárren Nuorta-Finnmárkui ja Davvi-Romsii . 1 Nappo lea leamaš ullerádji Heggena guoras eanet go 30 mehtera otná mearradási bajábealde Fálládákti Heggenis . 1 Nappo lea ge Kulturdepartemeantta ruđalaš ovddasvástádus ahte dat lea válmmas Nuortasámi musea rahpamii . 1 Nappo lea areálain dál árvoháhkan ja kulturdoaimmaheapmi . 1 Nappo jotkojuvvo ge geassemánu 1. b. 2009 bivdoálgin buot guovlluin Finnmárkkus , earret guovllus " Kysten av Finnmark " ( Finnmárkku rittus ) . 1 Nappo ii sáhte dán mearrádusa olis guolástit dálveguohtuneatnamiin geasset . 1 Nappo ii leat eahpádus das ahte mis álgoálbmogin galgá leat váikkuhanfápmu daid mearrádusaide mat gusket midjiide , ja dát guoská dieđusge maid boazodollui . 1 Nappo eaktuda ge dát ahte suodjalus ii sáhte hálddašit guovllu dakkár vugiin mii dagaha geavatlaččat dahje formálalaččat váttisin dahje veadjemeahttumin čađahit dakkár ruovttoluotta ­fievrrideami . 1 Nappo danne vai gávdnat buriid čovdosiid ja oččodit dan ovttamielalašvuođa maid dakkár doaibma dárbbaša . 1 Nanu dienaslassáneapmi ja máŋga jagi vuollegis reanttuiguin lea váikkuhan dasa ahte báikedoaluin lea jearru čielgasit lassánan . 1 Nannánvuođđokommišuvdna ( CLCS ) . 1 Nannánekonomiija vearuid ja divadiid meroštallan lassánii 13 miljárdda kruvnnuin , eanaš vearrosisaboađuid geažil ( struktuvrralaš vearut ) . 1 Nannánekonomiija lassi vearrosisaboađut leat erenoamážit váikkuhan geahpedeapmái , áinnas ealáhusaid aliduvvon vearuid geažil mat eai lean Jagi 2011 našunálabušeahtas mielde , eambo vuoitoboađut ja unniduvvon reantogolut . 1 Nannánekonomiija doaibma lea lassánan gaskamearálaččat lagabui 5 proseanttain maŋemus njealji jagis . 1 Nannánekonomiija doaibma lea gaskamearálaččat lassánan lagabui 5 proseanttain maŋemus njealji jagis , ja bargguhisvuohta ii leat ná vuollin leamašan 20 jahkái . 1 Nannánbealde vuonain lei baicce ain dárbbašlaš máhttit sámegiela vel guhká . 1 Nannán-Norgga BNPa 1-proseantasaš njiedjan orru nuppástuvvamin 2-proseantasaš lassáneapmái boahtte jagi . 1 Nannán-Norgga BNP lassáneapmi meroštallo dál 3 ž prosentii 2007:s , ž proseantačuoggái eanet go mii lei vuođđun 2007 Nationálabušeahtas . 1 Nannán-Norgga BNB-lassáneapmi meroštallojuvvo dál 3 ¼ prosentii 2008:s , ½ proseantačuoggá eanet go mii 2008 Našunálabušeahtas biddjojuvvui vuođđun . 1 Nannán-Norga el . haga 1 Nannán – Norga el . haga 1 Nannoset áŋgiruššan ovdamearkka dihte duoji ektui rekrutterešii nissonolbmuid boazodollui dan seammás go máhttu ráhkadanávdnasiid ektui bohccos ja duojis gozihuvvošii ja šattašii ávkin . 1 Nannoset áŋgiruššamiin masa stáhta ja suohkanat ge bovdejuvvojit searvat , doaivu fylkkaráđđi ahte sámegiella oččošii dorvvolet boahtteáiggi Romssas . 1 Nannoseabbot áŋgiruššat fierpmádagaide vuođđuduvvon oalge- ja kvalitehtabuktagiiguin gáibida gelbbolašvuođa , sihke teorehtalaš ja geavatlaš gelbbolašvuođa . 1 Nannoseabbo čatnasat fertejit leat reálamáhtu ja formála máhtu gaskka . 9 . 1 Nannet ássama - Sámediggi lea vuoruhan ruhtadit ođđa doaimmaid , muhto dattetge lea leamaš deaŧalaš bisuhit ja ovddidit dálá doaimmaid ja nu sihkkarastit barggolašvuođa sámi guovlluin , dadjá sámediggeráđđi Marianne Balto . 1 Nannet ássama - Sámediggi lea vuoruhan ruhtadit ođđa doaimmaid , muhto dattetge lea leamaš deaŧalaš bisuhit ja ovddidit dálá doaimmaid ja nu sihkkarastit barggolašvuođa sámi guovlluin , dadjá doaibmi várrepresideanta Marianne Balto . 1 Nannet vuovderesurssaid ja eará doaimmaid huksema mat maiddái sáhttet áimmahuššat ja ovdánahttit norgga eananareálain kárbonvuorkká viidáset , birasdohkálaš rámmaid siskkobealde . 1 Nannet siviila – militeara ovttasbarggu vai buoremus lági mielde geavahuvvojit riikkalaš resurssat norgalaš áhpeguovlluin bearráigehččui , ee. geavahit máhtu ja vejolašvuoñaid mat leat maritiibma áibmobearráigeahčči guovddážis Lstn Ráisavuotna . 1 Nannet siviila – militeara ovttasbarggu vai buoremus lági mielde geavahuvvojit riikkalaš resurssat norgalaš áhpeguovlluid bearráigehččui , ee. geavahit máhtu ja vejolašvuoñaid mat leat maritiibma áibmobearráigeahčču guovddážis Lstn Ráisavuotna . 1 Nannet ráđđehusa ja Sámedikki ovttasdoaimma Buot golbma evttohuvvan modealla sáhttet nannet ovttasdoaimma ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 1 Nannet ráđđehusa ja Sámedikki ovttasdoaimma 9.6.4 . Buot golbma evttohuvvan modealla sáhttet nannet ovttasdoaimma ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 1 Nannet riikkalaš dieñuid ja máhtu áhpeguovlluid ja poláraguovlluid dilálašvuoñaid birra . 1 Nannet ovttasbarggu riikkalaš ja riikkaidgaskasaš oasálaččaiguin buoridan dihte mearraoadjebasvuoña . 5 . 1 Nannet oahpahusdoaimmaid hálddahusas . 1 Nannet oahpahusa davvi- , julev- ja oarjilsámegielas ja - gillii buot dásiin Sámi mánáidgárdefálaldagat Doaibmabidju 1 . 1 Nannet máttasámegiela 1 Nannet mátta-sámegielat mánáid identitehta Nannet sámiid searvevuoáa dovddu 1 Nannet juolludeami giellaprošeavattaide olggobealde sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu , 53.3 poasta nannejuvvo kr. 1,5 miljuvnnain . 1 Nannet giddagasopmodagaid áimmahuššama Visttiid hálddašeapmái , doibmii ja áimmahuššamii stáhtalaš viessoláigoortnega siskkobealde , lea bušehttii biddjon 1,4 miljárdda ruvdno 2011 . 1 Nannet dutkama , oahpahusa ja biologalaš šláddjiivuođa kártema , vai suohkanat buorebut sáhttet hálddašit biologalaš šláddjiivuođa . 1 Nannet dutkama , oahpahusa ja biologalaš šláddjiivuoña kártema , vai suohkanat buorebut sáhttet hálddašit biologalaš šláddjiivuoña . 1 Nannen lea oassi našuvnnalaš museaođastusas ja mielddisbuktá museaid bálddalas doaimmaheami ja bargiidhálddašeami . 1 Nannen dihtii vuoigatvuođaid mahtodaga ja sisdoalu , mat sámiin ja earrásiin leat oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami vuođul dahje eará vuđđosa alde , ásahuvvo kommišuvdna mii galgá čielggadit vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ja čáziide , ja sierraduopmostuollu mii galgá mearridit soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde , vrd. kapihtal 5 . 1 Nannen dihtii vuoigatvuođaid mahtodaga ja sis doa lu , mat sámiin ja earrásiin leat oamastusa da hje dološ áiggi rájes geavaheami vuođul dahje eará vuđđosa alde , ásahuvvo kommišuvdna mii galgá čielggadit vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ja čáziide , ja sierraduopmostuollu mii galgá mearridit soahpameahttunvuođaid dakkár vuoigatvuođaid alde , vrd. kapihtal 5 . 1 Nannen dihtii sámegiela lea Ráđđehus mearridan ahte stáhta etáhtat galget árvvoštallat dárbbašit go vuogádagaid maiguin lea vejolaš čállit sámegillii . 1 Nannen dihtii fágaidrasttideaddji spesialistalaš divššus fálaldaga gárrenmirkkuide darvánan olbmuide , de jahkái 2009 juolluduvvui 375 000 ruvnnu ja jahkái 2010 500 000 ruvnnu Dearvvasvuohta Finnmárku dearvvasvuođafitnodahkii Finnmárkku klinihkkii , vai das lea guvllolaš doaibma sámi álbmoga várás . 1 Nannen dihtii dán áŋgiruššama lea álggahuvvon departemeanttaid gaskasaš ovttasbargu man ulbmil earret eará lea oaččohit buoret ollisvuođajurddašeami areálahálddašeapmái . 1 Nannen dihte riikkaidgaskasaš ovttasbarggu boazodoalu dáfus de ásahuvvui Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš Guovdageidnui jagi 2005 . 1 Nannen dihte mánáid ja nuoraid áššiid Sámedikkis , galgá 2001 vuosttaš jahkebealis lágiduvvot vuosttaš nuoraidkonferánsa . 1 Nannen dihte dan ahte norgga ekonomiija dássedis ovdáneapmi ain joatkašuvvá , de gártá petroleumsisaboađuid geavaheapmi maiddái 2008:s lassánit hiljáneappot go vurdojuvvon foandavuoittu lassáneapmi , cuige ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Nannemis Bargo- ja čálgoetáhta resurssaid 1 Nannema áigodat , su. 1870-1905 1 Nannema oktavuođas nannejuvvui ee. ahte sámit devdet konvenšuvnna eavttuid meroštallojuvvot riikkagottálaš veahádahkan , ja dainna konvenšuvnna mearrádusat gustojit sámiide . 1 Nannejuvvon gielddat servodatovddideaddjin 1 Nannejuvvo prinsihppan ahte álbmogis geat ásset vuotnagáttiin ja miehtá rittu Finnmárkkus lea guolástan ­vuoigatvuohta mearas olggobealde Finnmárkku historjjálaš geavaheami ja álbmotrievttálaš njuolggadusaid vuođul mat gusket álgoálbmogiidda ja veahádatálbmogiidda . 1 Nannejuvvo ahte sámi iešmearrideami gárgedeapmi galgá dáhpáhuvvat riikkagottálaš rámmaráhkkanusa siskkabealde . 1 Nannedettiin ILO-konvenšuvnna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain anii ráđđehus vuođđun ahte eai gávdnon hehttehusat konvenšuvnna norgalaš rátifikašuvdnii . 1 Nanne sámi doaimmaid 1,6 milj. ruvnnuin / Saemienvoete nænnoste 1,6 millijovni gujmie 1 Nana sámi kultuvra addá oadjebasvuođa ja dehálaš lassiváikkuhusaid nugo čálggu ja eallinkvalitehta . 1 Nana strukturrašonaliserema vuođul mat leat leamaš eanandoalus , lea dárbu ovddidit ođđa ealáhusaid ja lassiealáhusaid vai ássama ja barggolašvuođa sáhttá bisuhit eanandoalus ja eanandollui gullevaš doaimmain . 1 Nana lassáneapmi maiddái riikkaidgaskasaččat Mailbmeekonomiija lassáneapmi lea leamaš nanus daid maŋimuš jagiid . 1 Nana jáhkku - Mis lea hui nana jáhkku máttasámegiela ovddideami ektui . 1 Nana jođihanhárjáneapmi . 1 Nana ja ealli servodagat stabiila ássamiin ja buotlágan ealáhuseallimiin lea definerejuvvon ulbmil Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus . 1 Nana identitehta- ja searvevuodadovdu lea oassi dain eavttuin ahte mánát ja nuorat movttiidit oahppat , ja de váldit atnui giela mas lea heajos stáhtus ja mii uhccán geavahuvvo . 1 Nana fágabirrasat ja eambbo geahččaladdan- ja gárgedanviggamuš sámi guovlluid ealáhusaid ja ealáhusgárgedeamia várás lea dán oktavuođas deaŧalaš . 1 Nana ealáhus ja kulturguoddi Mun sávan nannosit , ahte sámi boazodoallu beassá ovddidit vejolašvuođaid , mat ealáhusas leat . 1 Nana ceavzilis dienasvuođu háhkan duodjái berrešii leat lunddolaš doaibmabidju dásseárvoságastallama oktavuođas . 1 Nana bissovaš boazodoallu » ilmmai ja gitta šiehtadusa 2000/2001 šiehtadallamiidda . 1 Nana arvvosmahttin Oarje-Finnmárkku boazoguohtunguovllus lonuhuvvojit ovddeš miessenjuovvandoarjjaortnegat ja árranjuovvandoarjjaortnegat ođđa doarjagiin mas boazoeaiggádat fertejit ollašuhttit mearriduvvon njuovvangáibádusa . 1 Nan ja ealli servodat girjás ealáhusaiguin lea guovddáš eaktun ássama bisuheapmái sámi guovlluin . 1 Namuhuvvon čuoggáid vuođul reviderejuvvon nationálabušeahta 2005 oktavuođas rievdaduvvo Sámediggeráđi evttohus Sámedikki reviderejuvvon bušeahttan seamma láhkai , dainna várašumiin ahte dat dohkkehuvvo . 1 Namuhuvvon vuoigatvuođat galget geavatlaččat ovddemustá čađahuvvot Sámedikki čađa , mii lea álbmotválljen orgána ja mas lea mearridan- ja ráđđádallanváldi . 1 Namuhuvvon reivves lea departemeanta čuovvolan Nuortasámi musea , Njávdámis vuosttaš prioritehtan . 1 Namuhuvvon nuppástus ­evttohusat oktan sierralohpemearrádusa gáržžidemiin ja go boazodili vuosttušlohpi iešguđet plánaide joatkkašuvvo , leat Ráđđehusa árvvoštallamiid mielde dehálaččat go galgá sihkarastit boahtteáiggi areálavuođu ceavzilis boazodollui . 1 Namuhuvvon láhkaárvalus leai stáhta árvalus váttisvuođaid čoavdimii . 1 Namuhuvvon instruksa mielde ferte lahtuid nammadeames vuhtii váldit eanadieđalaš juohkáseami , fágalašvuođa , servodatvásihusa , nu dássásaš go vejolaš sohkabeali juohkáseami , muhto erenoamážit lea deaŧalaš nammademiin vuhtii váldit boazodolliid ovddastusa . 1 Namuhuvvon guovddáš ásahuvvui ođđajagimánus 2008 . 1 Namuhuvvo maiddái vejolašvuohta háhkat dietnasa smávitlágan doaimmaiguin nugo ceahkkumiin ja meahccepanelaiguin . 1 Namuhus 2001 SVL árv . 1 Namuhit dás muhtun ovdamearkkaid mat sáhttet váttásmahttit bivddu : 1 Namuheimme ahte čuovvovaš girjjis galgá leat okta artihkal Gussanjárggas , muhto háliidivččiimet gal eanetge oažžut . 1 Namuhastit velá ahte Sámedikkis lea áirras guovddáš boraspirelávdegottis . 1 Namuhanveara lea maiddái ahte dan guovtti válgabiires mat ledje stuorámusat jagi 1989 , namalassii Guovdageaidnu ja Kárášjohka , lei áigodagas unnimus lassáneapmi proseanttain ( jur 30 % ja litnásit lassáneapmi loguin . 1 Namuha ahte mearrádusat sáhttet baicca dagahit eahpesihkarvuođa dan dihte go dakkár dajaldagat sáhttet dego geažuhit ahte boazodoalus leat vuoigatvuođat mat eai boađe ovdan lágas . 1 Namnevern og namnsetjing Eit stadnamn kan son hovudregel ikkje takast i bruk på ein stad der de tradisjonelt ikkje høyrer heime , når de a ) er i bruk son etternamn og er verna , eller 34 1 Namnesak må reisast samtidig for parallellnamn på norsk , samisk og kvensk . 1 Namnekonsulentane skal gii rettleiing og råd om skrivemåten av stadnamn . Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 ( i kraft 1 aug 2006 , etter res. . 1 Nammačállimiin gal vel manai bures , muhto su dárogielmáhttu gal lei nuo ja ná . 1 Nammačuorvun galgá maid dahkkojuwot jos vuos álggos lea jienastuwon nugo a muitala , muhto čoahkkinjoáiheaddji dahje jienasteddjiin njealjádas gulaha ahte bohtosa eai sáhte atnit luohtehahttin::Nammačuorvun álgá Sámedikkis dainna válgakreatssain ja dainna áirasiin gean nummára vuorbádallan mearridii ovddalgihtii . 1 Nammaášši oktan cealkámušain sáddejuvvo · Sámi nammabalvalussii , Sámediggái . 1 Nammanevvohat lea Guovdageainnus . 1 Nammanevvohat bargá omd. báikenamaid dárkkistemiin Statens Kartverk ( Stáhta kártadoaimmahaga ) ovddas . 1 Nammanevvohagat leat ásahuvvon jagi 1991 , go Norggas bođii fápmui báikenammaláhka . 1 Nammamoivvit 1–7 1 Nammalistu olles namaiguin lea sierra . 1 Nammakonsuleanttat leat : 1 Nammakonsuleanttat buktet rávvaga man láhkai čállit báikenama . 1 Nammakonsuleanttain lea ovddasvástádus davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela guovlluin . 1 Nammagotti nammada Ráđđehus ja dan lahtut leat muhtumassii sorjjasmeahttun advokáhtat ja muhtumassii fagaolbmot duopmostuoluin ja universitehtain . 1 Nammagoddi addá cealkámušaid mat gusket sámi beroštusaide , ja sáhttá maiddái iežas álgaga vuođul ovddidit áššiid fylkkagildii . 1 Nammaduvvui lávdegoddi mas leat guokte ovddasteaddji Riikaoasselávdegottis ja guokte fas Sámedikkis . 1 Nammaduvvui bargojoavku mii galggai ovddidit árvalusa prográmmabargui . 1 Nammaduvvon lahtut ja várrelahtut leat : Johan Vasara , Guovdageaidnu - várrelahttu John Asle Boine Somby , Unjárga . 1 Nammaduvvon bargojoavku lea árvvoštallan ja evttohan vuogi movt dákkár árvošláddjema dahkat . 1 Nammaduvvo boazodoallostivra mas leat čieža lahtu ja persovnnalaš várrelahtut , geain Gonagas nammada njeallje lahtu ja várrelahtuid ja Sámediggi golbma lahtu ja várrelahtuid . 1 Nammadit bargojoavkku Sámi dutkamiid guovddáža stivra evttoha ahte nammaduvvo bargojoavku mii bargá viidáseappot Sámi dutkanguovddáža ásahemiin . 1 Nammadit bargojoavkku 1 Nammadeapmi geavvá dainna lágiin ahte vuođđuduvvo vuos válgalávdegoddi mas Sámedikki áirrasat leat golmmas ja Fylkkadikki áirasat leat golmmas . 1 Nammadeapmi galgá dahkkojuvvot evttohuvvon evttohasaid gaskkas ja dat guoská gitta njealji jahkái . 1 Nammadeapmi dahkko árvaluvvon evttohasaid gaskka ja lea fámus njeallje jagi . 1 Nammadeamit , oalgebarggut , huvdendoaibmabijut . 1 Nammadeamis galgá deattuhit govttolaš geográfalaš ovddasteami , govda fágalaš duogáža ja servodatdieđu ja nu ovtta meari ovddasteami goappaš sohkabeliin go vejolaš . 1 Nammadeami oaivilin lea leamaš earret eará oažžut buoremus áššedovdamuša , ja maiddái gokčat giellaguovlluid sihke geográfalaččat ja buot giellajoavkkuid mielde nu bures go lea vejolaš . 1 Nammadeami duogážin lea leamaš oažžut viiddis áššemáhtu ja bargat giellaguovlluid ektui sihke geográfalaččat ja buot giellajoavkkuid ektui nu guhkás go lea leamaš vejolaš . 1 Namma ÁLTÁ DEATNU IVGU GÁIVUOTNA KÁRÁŠJOHKA DAVVESIIDA PORSÁŊGU NÁVUOTNA UNJÁRGA NÁRVIIKA FÁLESNUORRI DIVTTASVUOTNA HÁMMÁRFEASTA RUOVAT OMASVUOTNA ÁKŊOLUOKTA RÁISA MUOSÁT SKÁNIT EVENÁŠŠI LÁHPPI 1 Namma Sosiáladepartemeanta jávkkai go Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ásahuvvui , muhto sosiála áššit eai leat dattetge jávkan . Dat leat ovttaiduvvon ođđa departementii . 1 Namma RR 2005 Buš 2006 1 Namma Noereh ! 1 Namma HÁRŠTÁ ČÁHCESUOLU SUORTA DRAMMEN OSLO STEINKJER TROANDIN VESTVÅGØY HALDEN ROMSA LILLEHAMMER OPPEGÅRD SØRUM GRIMSTAD BÆRUM STANGE SNOASE RÆLINGEN NAMSOS HAMAR 1 Namibia dat , máŋgga afrihkalaš riikka beales , mii ovttas USAin , Kanadain , Austráliain ja Ođđa Selánddain lihkostuvai oažžut eanetlogu maŋidit julggaštusa ” addin dihte eanet áiggi konsultašuvnnaide ” nugo čuožžu mearrádusas . 1 Namat leat dalle nummáraston maid kártii ) 1 Namalassii sáhttet vejolašvuođat doaimmahit ekonomalaččat bealuštahtti boazodoalu billistuvvot . 1 Namalassii galbbain , čujuhuslisttuin j.e. . 1 Namalassii Johan Peder Pedersen , gii ásai Hommelviikkas , ja gii ferte lean luohpan oahpaheaddjin birrasiid 1850-logus . 1 Namalassii Christoffer Andreas Lassen . 1 Namaid sojahanhámit leat dávjá dehálaččat go galgá mearridit nama čállinhámi ja go galgá maiddái earáid rávvet mo namaid galgá atnit . 1 Namaid sojahanhámiid berre oažžut mielde . 1 Namahuvvon čálus lei unohas . 1 Namahuvvon dilálašvuođaid dáfus , nammadii Eanadoallodepartemeanta 1998 čavčča lávdegotti man mandáhttan lei guorahallat boazodoallolága , dainna ulbmiliin ahte divodit mearrádusaid mat gusket boazodoalu stivremii ja hálddaheapmái ja ealáhusa siskkáldas dilálašvuođaid ásahallamii . 1 Namahusat sápmelaš , sámegiella ja sámi guovlu meroštallojuvvojit Oahpahuslágas . 1 Namahus « dáruiduhttin » adno máŋggain iešguđetlágán sisdoaluin . 1 Namahus sámi leavga jorgaluvvo dárogillii ” de samiske flagget ” . 1 Namahus eamiálbmot heive birrasii 300 miljon olbmui geat ellet birrasii 70 riikkas . 1 Namahus buohtalas álggahansiidaoassi lea válljejuvvon deattuhan dihte čanastaga eará siidaoassái , ja ahte dat galgá sihkkarastit nuorat buolvva vuoigatvuođaid . 1 Namahus Loabát sámeskuvla lea duohtadilis doaibma mii dáhpáhuvvá boares , muhto ođastuvvon skuvlavisttis . 1 Namahus : “ Vuoiŋŋasteapmi luoddaearus ” / “ Rast ved veiskille ” 1 Namahus 1 Namahehkon mun dás ovtta erenoamáš dehálaš fáttá – mii maid namahuvvo stuorradiggedieđáhusasge ; namalassii sámegiela ja dan man dehálaš giella lea oaiviliid guoddin ja kulturguoddin , ja gaskaoapmin mainna olbmot gulahallet njálmmálaččat ja čálalaččat sámi servodagas . 1 Nama bokte orru dát skuvla leamaš sierra skuvlan , muhto duohtavuođas lei okta suorgi Stáhta gilvvagárdeskuvllas . ( Álggos lei almmolaš namma Statens hagebruksskole , maŋŋel Statens gartnerskole ) . 1 Nadia Ansar Psykologa organisašuvnnas Alternativ til vold . 1 Naba mánát ja nuorat ? 1 Naba jus buohccát ? 1 Naba gulahallan gulli bargoguimmiiguin ? 1 Na nu hal dat nai lei . 1 Na mun ba dáiden ipmirdan mii dat ges lei ? 1 Na ii son dál ballan ahte nieida ii beassan konfirmerejuvvot , go son diđii ahte nuorra báhppa ii sádde ovttage ruoktot konfirmerekeahttá . 1 Na , son lei nuorra ja oktageardán ja veahá badjelmearálaš , muhto ovdagáttut kultuvraerohusaid birra sáhttet máŋga láhkái almmostuvvot . 1 Na , na - dát šattai oalle dutkkus , muhto mun lean oalle ollu smiehttan dáid áššiid , ja go jearat mu oaivila , de fertet dan ollásit oažžut čielggaduvvot . 1 Na , min mielas lei son maid veahá ártegis olmmái . 1 Na , manne bat ii ? 1 Na , ledje máŋggalágán dovddut mat bohte ovdan go olmmoš eallá diekkár sisagiddejuvvon báikkis . 1 Na , juohkehaš sáhttá oahppat fasiliteret vuoiŋŋašváttot olbmuin . 1 Na , gal soittii gal dat nai nuo ja ná . 1 Na , eai dat dal šaddan eanet go golbma oktiibuot . 1 Na , dát lei muhtun muddui duohta , ođđa vánhenráđiid ja oktasašbargogottiid leimmet bidjamin johtui . 1 Na , dása de letne viimmat joavdan . 1 Na , duođai , go mun gásttašin unna gánddaža buot vejolaš sálbmagirjji njuolggadusaid mielde . 1 Na , dathan gal lei ortnegis ja moai fatnasii . ... 1 Na , dan gal juohkehaš diehtá makkáraš dulkkat dat leat ! 1 Na , dan gal ii sáhttán , ii máhttán juoigat . 1 Na , dadjen , dalle Oslo gal gullá Sápmái . 1 NVE ráđđádallangeatnegasvuohta Sámedikkiin lea regulerejuvvon stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskkasráđđádallamiid prosedyrašiehtadusain , mearriduvvon Gonagaslaš res. . 2005 suoidnemánu 1. beaivvi . 1 NVE lea ávžžuhan addit lobi rievdadit Beiarna huksemaplánaid nugo lea ohccojuvvon . 1 NUORTALAŠ 1 NUORRA FIDNOHUTKAN ROMSSA FYLKKAS Sierra bálvalus Romssa gávpogis nuoraide geat eai geavat vuoigatvuođaideaset joatkkaoahpahussii . 1 NUORAID SIIDA Várdobáiki sámi guovddáš lágida márkosámi guovllus sámi nuoraide doaimmaid – Nuoraid Siida . 1 NSRa , BBa , GBa , SVLa sámediggejoavkkuid ja Friija joavkku oktasaš árvalus , ovddiduvvon Geir Tommy Pedersena bokte : 1 NSR:a sámediggejoavkku Asbjørg Skåden gažaldat : 1 NSR:a sámediggejoavkku Asbjørg Skåden 10.05.99 gažaldat 1 NSR:a ovttasbargojoavku ja GB:a dáhttu Sámediggeráđi álggahit barggu Sámi valáštallandieđáhusain . 1 NSR:a dieđihan ođđa ášši Sámedikki dievasčoahkkimis 1998 čakčamánus - Sámedikki oahpahus- ja giellaáššid barggu organiseren 1 NSR-joavku bivdá Sámediggeráđi guorahallat vejolašvuođaid ásahit sierranas parlameantaviesu Sámediggái . 1 NSR čujuha ahte guovttegielalašvuođa ruđaid geavaheami oktavuođas lea ráhkaduvvomin geavaheddjiiskkadeapmi maid Gielda- ja guovludeparemeanta čađaha , ja čujuhit maiddái Sámi giellaráđi iskkadeapmái . 1 NSR ’ stivra ovttas Guovddášbellodagain ja Listtain sámit geat ásset lullin , lea dađibahábut válljen vulos vuoruhit giellaáŋgiruššama giellahálddašanguovllu olggobealde . 1 NSR sámediggejoavku čujuha ahte lea dárbu jagi 2000 álggus ásahit lávdegotti mii galgá kártet skuvlema / oahpahusdili olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 NSR sámediggejoavku čujuha Sámedikki mearrádussii mii dahkkui skábmamánu dievasčoahkkimis 1997 ahte nanosmahttit giellabarggu olggobealde hálddašanguovllu . 1 NSR sámediggejoavku ovddidii sámediggeráđđái golggotmánu 2008 evttohusa ásahit riektekommišuvnna boazodollui . 1 NSR sámediggejoavku ovddida čuovvovaš lassievttohusa : 1 NSR sámediggejoavku luohttá galle Oslo Universitehttii , muhto muhtun bargit Anatomalaš instituhtas leat čájehan váilevaš áddejumi jápmán olbmuid bázahusaid hárrái , ea.ea. go lea geahččaladdojuvvon liikkaiguin nu ahte dat leat luitojuvvon gahččat ja dat lea dahkkon čielga dohkkeheami haga Anatomalaš instituhtas ja eará orgánain mat galget meannudit dákkáraš ehtálaš gažaldagaid . 1 NSR sámediggejoavku dáhttu Sámediggeráđi farggamusat čielggadit mii bággouhkádusaide lea vuođđun ja makkár sisdoallu dain lea . 1 NSR sámediggejoavku bivdá danne Sámediggeráđi ovddidit ášši Johtolatdepartementii , mii jođáneamos lági mielde galggašii kártet ja árvvoštallat boastabálvalusaid kvalitehta Norggas . 1 NSR sámediggejoavku bivdá ahte ásahuvvo sámi giellaguovddáš Osloi . 1 NSR sámediggejoavku bivdá Sámedikki njulgegoahtit daid boasttuáddejumiid mat Norgga eiseválddiin leat doabageavahusas . 1 NSR sámediggejoavku bivdá Sámedikki bargagoahtit áššiin . 1 NSR sámediggejoavku bivdá Sámediggeráđi árvvoštallat foandda ásaheami man bokte sáhtášii máksit buhtadusa vahágiid ja gillámušaid ovddas ovttaskas sápmelaččaide . 1 NSR sámediggejoavku bivdá Sámediggeráđi ovddidit ášši Eanadoallodepartementii ja Ráđđehussii dainna áigumušain ahte vuđoleabbot čielggadit boazodoallofágalaš beliid . 1 NSR sámediggejoavku atná maid ilolažžan dan áddejumi maid gulaskuddanorgánat leat čájehan dákkár áššis mii ollugiin boktá bahča dovdduid . 1 NSR sámediggejoavkku mielas ii leat dohkálaš go Ráđđehus ovddastuvvon Suodjalusdepartemeantta ja Eanadoallodepartemeantta bokte ovddastit sihke huksejeaddji beroštumiid ja boazodoallosámiid beroštumiid mearrideami oktavuođas ahte mii galgá deattuhuvvot . 1 NSR politihkka ja barggu maid NSR luohttámušolbmot leat dahkan , lea leamašan earenoamáš dehálaš našunála politihkkii , davviriikkalaš politihkkii ja gaskariikkalaš álgoálbmotpolitihkkii . 1 NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat šállošit go Sámedikki gáibádus siskkildit sámi vuoigatvuođaid mearraguovlluide Finnmárkkulágas ii čuovvoluvvon , ja nu ii šaddan sámiid vuoigatvuohta guollebivdui ja mariidnariggodagaide mielde láhkii . 1 NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat čuoččuhit nannosit ahte sámiid vuoigatvuođaid sihkkarastin , siskkáldas rievtti ja álbmotrievtti mielde , áhpeguovlluide lea boahtte lávki vuoigatvuođa barggus . 1 NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat oaivvildit ahte lea deaŧalaš lasihit dutkama mealgat ja erenoamážit deattuhit daid ekologalaš váikkuhusaid , maid biebman buvttiha vuonaid ekologiijavuogádahkii . 1 NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat gáibidit ahte čielggadeamis galget earret eará leat mielde : 1 NSR ovttasbargojoavku ja Guovddášbellodat atnet diehttalassan ahte viidáset proseassain čielggadit vuoigatvuođaid guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái , maiddái leat mielde sámi mearraguovllut máttabealde Finnmárkku . 1 NSR ovttasbargojoavku ja GB dáhttu Sámediggeráđi álggahit barggu Sámi valáštallandieđáhusain . 1 NSR oktawodaváldima vuođul mearridii Sámi ealáhusráddi miessemánus 1993 , ášši 130/93 johtuibidjat prošeaktabarggu jura justa konkretiseret lagabuidda sierra sámi guolástusbiirre piána . 1 NSR mii lea nuppástuvvan ideálalaš organisašuvnnas sámepolitihkalaš bellodahkan , lea joatkán oažžumis doarjaga sámi kulturorganisašuvdnan . 1 NSR lea ožžon diehtit ahte dát ruđat eai leat doarvái daid dárbbuide mat leat sámegiela ektui reaidogiellan . 1 NSR lea juo álggu rájes leamašan njunnošis ovddideame sámepolitihka ja sámi giella- ja kulturbarggu . 1 NSR joavku dáhttu vel Sámediggeráđi farggamusat bargagoahtit njuovahaga ođđasisásahemiin Guovdageidnui mii lea riikka stuorámus boazodoallosuohkan . 1 NSR doarju ja áigu čuovvulit mearrádusa Rátnu gielddastivrras áššis 25/99 , Norlándda fylkkadikkis áššis 39-40/99 , Norlándda fylkkamánni 10.05.99 cealkámuša ja Boazodoallohálddašeami 29.04.99 cealkámuša . 1 NSR bivdá ráđi ovddidit Sámediggái meannudeapmái dáid njuolggadusaid maŋŋá go geavaheddjiiskadeapmi lea dahkkon njuolggadusaid vejolaš ollislaš dárkkisteapmái , erenoamážit juogadaneavttuid dárkkisteami dihte . 1 NSR Sámediggejoavku háliida dovddahit duhtavašvuođa dan vuohkái mo Oslo Universitehta lea gieđahallan dán ášši ja earenoamážit rektor Lucy Smith bargguin . 1 NSR Sámediggejoavku doalaha alccesis vuoigatvuođa váldit dán ášši ođđasit árvvoštallamii jos Anatomalaš instituhtta ii deavdde daid vuordámušaid mat mis leat ággan bidjat buohkaide geat galget fuolahit jábmiid bázahusaid ja jos dákterikkit geavahuvvojit boastut . 1 NSR / SÁB 1 NSR / Ovttasbargojoavku Ole Henrik Magga bokte ja barqiidbellodaga SámediggejoavKú , Eilif O. Larsen bokte ovddidedje éuovvova 9 oktasa 9 evttohusa : LOTNOLASEALÁHUSAT SÁMl GUOVLLUIN GEAHššALADDANORTNEGII Njuolggadusevttohus 1 NSR , SVL , FJ ja GP oktasašárvalus : 1 NRKas lea lágaid bokte vuoigatvuohta bargat áibmomedian , gč. áibmomedialága § 2 – 1 , ja prográmmaeavttut leat čállojuvvon fitnodaga njuolggadusaide ( geahča maid kap. 19.4 ) . 1 NRKas lea erenoamáš sajádat buot áibmomediaid gaskkas . 1 NRKa ektui ii leat Mediabearráigeahčus formála ráŋggáštanváldi gozihit áibmomediageatnegasvuođaid . 1 NRK:i 26 dajai jođiheaddji boraspirelávdegotti guovllus 8 , Willy Ørnebakk , ahte ii leat dáhttu hukset fásta bivdojoavkku ja ahte leat ožžon ođđa bivdiid . NRK reportášas boanddat čuoččuhit maiddái ahte ođđa bivdit eai leat seamma buorit go ovddibut geaid gohčodedje njunušbivdin . 1 NRK-plakáhta , mii mearrida NRK prográmmadoaimma bajitdási rámmaid , mearrida ea.ea. ahte : « NRK galgá fuolahit mánáide sátnefriddjavuođa ja dieđuid , ja eastadit mánáid vahátlaš sisdoalu vuostá . 1 NRK ulbmilin lea fállat dábálaš áibmomedia olles Norgga álbmogii radios , TV:s , interneahtas ja eará ođđa mediafálaldagain . 1 NRK ruhtaduvvo measta ollásit liseanssaiguin . 1 NRK oaivvilda goitge ahte leat signifikánta eanet geat gehččet sámi tv-sáddagiid sámegielagiid gaskkas ja ahkejoavkkus 40-59 jagi . 1 NRK njuolggadusain leat mearridan ahte kanála galgá addit beaivválaš mediafálaldaga sámi álbmogii , ja maiddái oktilaš sámegielat fálaldaga mánáide ja nuoraide ( paragráfa 3.5 , NRK jahkeraporta 2009 ) . 1 NRK njuolggadusain , mat leat vuođđuduvvon NRK nationála ja guovlulaš prográmmadoibmii , lea nannejuvvon ahte NRK váimmusdoaimmastis galgá earenoamážit deattuhit iežas rolla norgalaš ja sámi dáidaga ja kultuvrra ovddideaddjin ja gaskkusteaddjin . 1 NRK mielas čoavdá dat digitála sámi radiokanála mii dál lea plánejuvvomin dáid váttisvuođaid mat otne leat dan ektui go Sámi radios ii leat sierra kanála , muhto lea ferten sáddet eará bivnnugis sáddagiid badjel . 1 NRK lea álggahan TV-sáddagiid sámi nuoraide , man gohčodit Izu . 1 NRK lea sáddegoahtán tv-sáddagiid sámi nuoraide , ja daid sáddagiid namma lea Izu . 1 NRK lea mearrádusaidisguin geatnegahtton deattuhit erenoamážit iežas rolla dáčča ja sámi dáidaga ja kultuvrra ovddideaddjin ja gaskkustead-djin . 1 NRK jahkeraporta muitala ahte oppalaš tv-fálaldat lea lassánan 119,5 diimmus 248 diibmui jagis áigodagas 2005-2009 . 1 NRK galgá sihkkarastit viiddis prográmma- ja bálvalusfálaldaga mii nanne sámi giela , kultuvrra ja identitehta . 1 NRK galgá beaivválaččat sáddet dárogielat prográmmaid vuolil 12 jahkásaš mánáide , dássedis dárogielat prográmmaid nuoraide , ja dássedis prográmmat mánáide ja nuoraide sámegillii » . 1 NRK Sámi radio sáddagiin njukčamánu 25. ja 26. b. dán jagi gullui ahte Sámedikki presideanta lea čoahkkimis Sáččas lohpidan ruđaid sámi kulturvissui doppe — vaikko ii gávdno makkárge formalalaš dievasčoahkkin- , Sámediggeráđi dahje Sámi ealáhusráđi mearrádus . 1 NRK Sámi Radios ledje jagi 2008 74 bargi ( NRK ) . 1 NRK Sámi Radios leat beaivválaš radiosáddagat analoga fm-fierpmádagas davábealde Sáltoduoddara ja Oslos stuora oasi árgabeaivvis , lassin diibmobeallásaš sáddagii riikafierpmádagas . 1 NRK Sámi Radios lea odne sajádat sierra divišuvdnan NRK doaimmahagas . Sis lea odne govda fálaldat beaivválaš tv- ja radiosáddagiiguin , teaksta-tv:in ja interneahttasiidduiguin . 1 NRK Sámi Radios lea báikkálaškantuvra Snoases ja guokte oarjelsámegiel sáddaga vahkus . 1 NRK Sámi Radioi lei áibbas sihkkarit olu álkit gávdnat sámegielhálli olbmuid maid jearahallat Deanus , ja álkit gávdnat olbmuid geat obanassiige višše almmolaččat muitalit oaiviliiddásat . 1 NRK Sámi Radio čađaha jahkásaččat geavaheddjiidguorahallama mii addá ođasmáhtton gova mediadilálašvuođas . 1 NRK Sámi Radio vuosttašválljejupmi sámi dilálašvuođaid birra Sihke Skogerbøa guorahallamat ( 2000 ) ja NRK Sámi Radio iskosat čujuhit ahte sápmelaččaid deháleamos mediagáldut sámi dilálašvuođaid birra , leat sámi mediat ja dárogielat báikkálaš mediat . 1 NRK Sámi Radio tv-fálaldagat fáttáid vuođul , proseanttaide juhkkojuvvon ( Gáldu : NRK jahkeraporttat 2005-2009 ) . ~ 1 NRK Sámi Radio sáddii 5 prográmma jagi 2008 , ja pláne sáddet 10 ođđa prográmma jagi 2009 . Nuoraidprográmmaid sádde NRK3 , ja dat bistet 20 minuhta . 1 NRK Sámi Radio sáddii 5 prográmma 2008’s , ja pláne 10 ođđa prográmmaid 2009’s . 1 NRK Sámi Radio sádde njuolgga dan viđat Sámedikki rahpamis . 1 NRK Sámi Radio sáddagat lea dál áidna dábálaš áibmomediafálaldat sámi álbmoga várás Norggas . 1 NRK Sámi Radio sajádat lea nannejuvvon sámi servodagas , ja sámegiel sáddagat leat šaddan politihkalaš oaivillonohallama ja sámepolitihkalaš digaštallama deaŧalaš dáhpáhusguovddážin . 1 NRK Sámi Radio radiosáddagat proseanttaide juogaduvvon , fáttáid vuođul . 1 NRK Sámi Radio mearkkaša hui ollu sámi servodahkii ja das lea sierra sadji sámi mediaid gaskkas . 1 NRK Sámi Radio lea suovvan atnit iskosa bohtosiid . 1 NRK Sámi Radio lea ovdanbidjan plánadokumeantta mii lea oaivvilduvvon leat ođđa rápmaplánan sámi sáddehatdoibmii jagi 2000 vuostá . Lea positiivalaš go mihtut dan ovddit rápmaplánas leat muhtun muddui devdojuvvon ja mii danin eaktuda ođđa mihtuid boahttevaš radio- ja TV-doibmii . 1 NRK Sámi Radio lea odne eahpitkeahttá stuorámus sámi mediaásahus , go geahččá fálaldaga , guldaleddjiid ja gehččiid , ja resurssaid . 1 NRK Sámi Radio lea ge dalle ožžon vejolašvuođaid leat ovddimuččaid searvvis institušuvnnas NRK , mii guoská digitála sáddenteknologiija geavaheapmái . 1 NRK Sámi Radio lea dán áigodagas nanusmahttán sajádagas sámi álbmoga oiddot mediaválljejupmin go sámi áššiin lea sáhka . 1 NRK Sámi Radio lea 2005 rájes eanet go duppalasttán iežaset obbalaš sáddenáiggi tv:s , 119,5 diimmus 248 diibmui jagi 2009 . 1 NRK Sámi Radio iskosis vástidii okta golmmas ahte sii ledje fitnan sámeradio ruovttusiiddus maŋemus mánus , juosgo vástideaddji lohku 2003 lei 9 % . 1 NRK Sámi Radio galgá leat riikasáddehat sámi álbmoga várás miehtá riikka , nugo prinsihppalaččat lea mearriduvvon dálá gustovaš rápmaplánas . 1 NRK Sámi Radio dáláš geavaheaddjiguorahallan juohká vástideddjiid fylkkaid mielde , mii sáhttá guođđit dehálaš ~4~ iešguđetláganvuođaid sámi demográfalaš juohkimis . 1 NRK Sámi Radio bistevaš tv-fálaldagat leat Ođđasat ja mánáidprográmma Mánáid-tv , ja dasa lassin kultuvra ja áigeguovdilisáššiid prográmma Árdna . 1 NRK Sámi Radio Sámi mediaid bargun lea juohkit dieđuid sámi álbmogii ja gaskkustit máhtolašvuođa , fákta ja oainnuid servodaga olles viidodagas . 1 NRK Sámi Radio Norsk Rikskringkasting ( NRK ) lea nu gohčoduvvon public broadcasting-fálaldat mii galgá addit govda ja oktasaš fálaldaga , mii maiddái duste gáržžes dárbbuid ja unnitloguálbmogiid . 1 NRK Sámi Radio ... 21 4.10 . 1 NRK Sámi Radio - radiosáddagat 1 NRK Stortinget 1 NRK Ođđasat 20.02.2007 1 NRK : Mánát hupmet fas lullisámegiela 1 NP rolla ja doaimma vuođđu lea dat čohkkejuvvon gelbbolašvuohta maid instituhtta lea čohkken go lea sáhka polar birasmáhtus , kártemis ja logistihkas . 1 NP lea váldeorgána mii galgá čuovvolit ja čađahit Norgga biraslágaid Antarktis guovllus . 1 NP galgá oassálastit gaskariikkalaš ovttasbargoforain ja vuhtii váldit fágalaš bargguid iešheanalaš dutkanásahussan ; dat galgá leat okta gaskariikkalaš gulahallanguovddáš polaráššiin ja gaskkustit oktavuođa gaskal norgga ja gaskariikkalaš fágabirrasiid . 1 NP galgá leat guovddáš oassálasti Polarbirasguovddážis ja dat galgá leat aktiivvalaš veahkki guovddáža dutkanovdánahtti ovdánahttimis ja čađaheamis . 1 NP fágalaš diehtovuođđu ja aktivitehta galgá guoskat biologalaš girjáivuhtii ja maid dálkkádaga ja birasmirkkuid oktavuhtii davvi- ja polarguovlluin . 1 NOVA lea oktiičohkken suohkaniid raporttaid , ja čohkkejuvvon raporta lea mielddusin Norgga 4. raporttas ON mánáidlávdegoddái . 1 NOU dagai oainnusin ahte sámi dearvvašvuođa vuostáiváldiin ja Norgga dearvvašvuođabálvalusas ledje stuora hástalusat go galge guđetguimmiideaset ipmirdit . 1 NOU 2010 : 10 1 NOU 2007 : 14 , " Samisk ressursbruk og rettssituasjon fra Hedmark til Troms " . 1 NOU 2007 : 13 čielggadeapmi sáddejuvvui gulaskuddamii guovvamánu 15. b. 2008 . 1 NOU 2007 : 13 , " Den nye sameretten " bind B. 1 NOU 2007 : 13 , " Den nye sameretten " bind A. 1 NOU 2003:14 Bedre kommunal og regional planlegging etter plan- og bygningsloven 1 NOU 2000:22 Bargojuohkimiid birra stáda , guovllu ja suohkana gaskkas 1 NOU 2000:15 " Preassapolitihkka duhátjahkemolsášumis " 1 NOU 1999:22 Domstolen i første instans ( ovdal sáddejuvvon ) 1 NOU 1999:19 Duopmostuoluid birra servodags . 1 NOU 1997:4 , s. 564 ) . 1 NOU 1995 : 6 čuovvoleami oktavuođas lea Mánáid- ja bearašdepartemeanta addán doarjaga doaibmabijuide mat barget dan guvlui ahte mánáidsuodjalusa sámi perspektiiva ja gelbbolašvuohta nannejuvvo . 1 NOU 1995 : 6 Plan for helse- og sosialtjenester for den samiske befolkning i Norge ( Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána Norgga sámi veahkadahkii ) govvidii mánáidsuodjalusbálvalusa mii buorebut sáhttá heivehuvvot geavaheddjiide , sin gillii , kultuvrii ja báikkálašservodagaide maidda sii gullet . 1 NOU 1988:42'is leat Porsánqgu birra arvat duoqá~ dieout . 1 NOU 1988:42'is leat Porsánqgu birra arvat duoqáS dieout . 1 NOU 1984:18 Sámi vuoigatvuođa dili birra kap. 11 ( erenoamážit siiddut 516-546 ) 1 NOU 1984 : 18 siiddus 588 ja Od.prp. nr. 33 ( 1986-1987 ) siiddus 117 . 1 NOU 1984 : 18 . 1 NORWAY 1 NORUT Alta , rapport 2010:4 Næss , Marius Warg , B. - J. Bårdsen , E. Pedersen and T Tveraa , 2011 . 1 NORGGAÁITTARDEADDJI Ohcejoga gielda lea árvalan sierra Norggaáittardeaddji áššin mat gusket rádjeovttasbargui . 1 NORGGA GIRKU oskkuoahpahusa ođasmahttimis leat álggahuvvon sierranas doaibmabijut sámi oskkuoahpahusa várás . 1 NORGA SOAÐIS ! 1 NORDLÁNDAKnut , Toril , Tanja Marie ja Gry Helen Sivertsen : – Ep riekknidalá oalle sábmenKnut Sundsfjord : Skælmmaskåvllå 1 NORA ( Norwegian Opens Research Archives ) 1 NOKUT dohkkehii dán oahppofálaldaga guovvamánus 2008 . 1 NMC geahččala vaikko mo láhčit diliid ja váikkuhit eiseválddiid , fitnodagaid ja hámmaniid eanet gálvvuid fievrridit fatnasiin . 1 NM-gilvvuin bođii Skiervvá joatkkaskuvlla UB 5 StarSalmon , Barentsrullainis , vuosttažin buoremus gastronomalaš buktagiid luohkás . 1 NLH 1955 , s. 4. [ 3 ] Lea vejolaš ahte dát sáhttá leat Miššuvdnakollegia arkiivvas , Riikkaarkiivvas , muhto mis ii leat vel leamaš liiba ohcat doppe . 1 NJUOLGGADUSAT ČÁLLIT DUOĐAŠTUSA GUOVTTI VÁLDOGIELAS 1 NIRB / Forut Finnmark rapport 2003 : Evaluering av samisk kulturminneforvaltning ( Sámi lulturmuitohálddašeami árvvoštallan ) 1 NINA-NIKU 31.08.98 reive 1 NINA-NIKU 31.08.98 gulaskudddancealkámuš 1 NILF čállá dattetge ahte dienas- ja barggolašvuođamultplikáhtora dássi lea eahpesihkar ja vuođđuduvvo boares analysaide 1984:s . 1 NIFU-STEP kárten ráhkada vuođđomateriála ja addá statistihka sámi dutkansurggiin mat dássážii eai leat leamaš olámuttos . 1 NIFES 1 NIF lea Norgga stuorimis mánáid- ja nuoraidorganisašuvdna . 1 NIBR-raporta čájeha ahte sámi mánáidgárddiin lea mearkkašahtti dárbu gielalaš gelbbolašvuođahuksemii . 1 NIBR guorahallan čájeha ahte sámi mánáidgárddiin lea stuorra dárbu nevvodeapmái , informašuvdnii ja dovddiiduslonohallamii . 1 NGU árvvoštallamiid vuođul eai dáidde stuorra prospekterenfitnodagat bahkkemin Finnmárkui nu sakka , eambbo juos láhččojuvvo dilli nu bures ahte fitnodagat dáhttot investeret ođđa minerálavalljodagaid guorahallamii . 1 NGU , NTNU , NORUT og SINTEF , 2010 Johnsen , Bjørn Vidar ( 2007 ) : Finnmárkku ealganálli http://www.hjorteviltet.no/asset/280/1/280_1.pdf Nygaard , Vigdis og Josefsen , Eva 2010 : Finnmarkseiendommen under lupen . 1 NGU ( Norges geologiske undersøkelser ) meroštallá vejolaš árvvu minerálain davvin leat sullii 2000 mrd ruvnno . 1 NF-rapport nr. 9/99 , Nordlandsforskning , Bodø . 1 NEM - medisiinna dutkanetihkalaš našuvnnalaš lávdegotti 17.08.98 gulaskuddancealkámuš 1 NDOs lea ovddasvástádus seailluhit ja sihkkarastit Nidarosa Duopmogirku ja oahpistanbálvalusa katedrálas . 1 NDOs lea maiddái ovddasvástádus doaimmas daollat ja ortnegis doallat Árkabismagárdima , mii lea stuorra nationálamonumeanta das Nidarosa Duopmogirku bálddas . 1 NDO galgá ovddiduvvot viidáseappot suodjalanárvosaš geađgevisttiid ovddešteami vástevaš riikkalaš gelbbolašvuođaguovddážin . 1 NBR árvalusaid vuođul rievdaduvvui láhkaevttohus . NBR háliida ođđa minerálalága dál , muhto háliida mielde sámiid beroštumiid regulerema guovlluin olggobealde Finnmárkku . 1 NBR váldogáibádus lea ahte boazodoallit oččošedje divahis boaldámuša mohtorfievrruide mat geavahuvvojit ealáhusas , ja dasto divahis investeremiid doaibmareaidduin , nie movt ortnegat leat eanadoalus . 1 NBR sáhttá geavahit Sámedikki buot deaŧalaš áššiid konsulteremiin , ja mun ávžžuhan NBR geavahit Sámedikki . 1 NBR ovddidii 2007/2008 boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiid oktavuođas dievas buhtadus- / luvvengáibádusa divadiidda dan anu ja oastima ovddas mii boazodoalus lea doallofievrruid oktavuođas . 1 NBR mielas lea dehálaš ahte láhka láhče árra gulahallama gaskal boazoeaiggádiid ja minerálaohcciid ja - guorahallit nu árrat go vejolaš . 1 NBR lea lohkan ahte lea duhtavaš čoahkkima bohtosiidda , ja lea ávžžuhan boazodolliid doahttalit njuovvangáibádusaid mat boazodoallošiehtadusas leat mearriduvvon . 1 NBR ja Sámediggi leat ráđđádallamiid oktavuođas čujuhan ahte lea dárbbašlaš farggamusat rievdadit dáid mearrádusaid . 1 NBR ii leat vuosttaldan evttohusa nu movt dal lea . 1 NBR guovvamánu 9. b. 2000 reivves eanadoalloministerii ja sámediggepresidentii 1 NBR cealká gulaskuddancealkámušastis ahte sii EAI sáhte doarjut ovddiduvvon eavttuhusa , ahte ealáhussii fas luoitit nuortasámi joavkku . 1 NBR ` evttohus lea bidjat bajimus boazologu juohke orohahkii . 1 NB 12 ( čakčat 2011 ) 1 NB 11 ( čakčat 2010 ) 1 NAČ:s 1987:34 Sámi kultuvra ja oahppu čállosis celkojuvvo iešguđetsurggid biira čállosis ahte lea stuora dárbu dakkár bibliografiijii mas leat čohkkejuvvon dieđut ja mas lea listu ođđa ja boares sámi dokumeanttaid badjel . 1 NAČ buvttii oidnosii ahte sámi bálvalusdárbbašeaddjiin ja Norgga dearvvašvuođadoaimmahagas leat stuorra hástalusat áddehallat gaskaneaset . 1 NA— 2000 : 3 Sámi oahpaheaddjeoahppu evttoha gárgedit kulturfága oahppofálaldaga mas váldodeaddu lea árbevierrodieđus ja - máhtus . 1 NAČ 1999:9 Til laks åt dalle kan ingen gjžra ? 1 NAČ 1997:5 1 NAČ 1997:4 1 NAČ 1993 : 18 - LÁHKA OLMMO ! VUOIGATVU09AID HARRÁIGU LAS KU DDAN 1 NAVa rápportaid vuođul leat geográfalaš variašuvnnat sin gaskkas geat ožžot bargonávccahisvuođaoaju Norggas ( Bragstad ja Hauge , 2008 ) . 1 NAVa loguid ektui ~ 110 ~ leat stuora erohusat suohkaniid gaskkas geográfalaš guovllus , mii gohčoduvvo Sápmin . 1 NAVa diehtojuohkin sámegillii Unnán systemáhtalaš dieđut leat ráves álbmoga bátnedearvvasvuođa birra . 1 NAVa diehtojuohkin sámegillii Doaibmabidju 40 . 1 NAV-ođastusa oktavuođas álggaha Bargo- ja searvadahttindepartemeanta oktasaš báikkálaš kantuvrraid , bargo-ja čálgokántuvrraid ; NáV-kántuvrraid . 1 NAV-ođastus lea okta dain stuorámus čálgoođastusain mii čađahuvvo Norggas . 1 NAV-nuppástusa ulbmil lea : 1 NAV-nuppástus lea dehálaš nuppástus mas lea mearkkašupmi sámegielat olbmuide geat dien kantuvrras dárbbašit veahki . 1 NAV-kántuvrraide galget čohkkejuvvot bálvalusat mat ovdal ledje Aetáhtta ja oadjokántuvrrat . 1 NAV-kantuvra sáhttá addit dieđuid dán birra . 1 NAV-kantuvra lea geatnegahtton veahkehit du čállit váidaga . 1 NAV-Finnmárku lea dan oktavuođas ožžon eanet ruhtajuolludeami . 1 NAV vástevaš juolludeamit stuoriduvvojit doarjun dihtii sin guđet masset bargosajiset , mii buoridit permihttennjuolggadusaid ja stuorrudit doarjagiid fidnohárjehalliide . 1 NAV rapport Nr 4 . 1 NAV konsuleanta muitalii leat váttis fidnet barggu dál go bargomárkan lea nu gárži . 1 NAV dan fylkkas gos ásat mearrida du oahppodoarjaga ohcama . 1 NAV dan fylkkas gos ásat mearrida du fárrendoarjaga ohcama . 1 NAV Váidinásahusa mearrádus váhnenmávssu ja indiviidadoarjagiid áššiin lea loahpalaš ja daid ii sáhte váidit Oadjoriektái . 1 NAV Váidinásahus dalle gieđahallá du ášši ođđasit . 1 NAV Finnmárku lea ásahan bargojoavkku mii galgá guorahallat Ávjovári eamiálbmotguovlllu erenoamáš dárbbuid ja geiget raportta maŋimusat 01.07.08 . 1 NAV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 NAV ( 2010 ) . 1 NATO kommandodoaimmahagas galget čanastagat ja ovttabargu áigeguovdilis našunála doaimmahusaiguin . 1 NAC 2001 : 35 Boazodoalloláhkalávdegotti evttohus 1 N. V. Stockfleth áŋgirušai nannet sámegiela , muhto báhppan son lei hui garas , ja Guovdageainstuimmiid maŋŋil son lei daid gaskkas geat gáibidedje garra ráŋggáštusaid . 1 N. Mearkkašumit : III . 1 N- 9520 GUOVDAGEAIDNU 1 N ČE ja Sámediggi vuolláičálliba odne ovttasbargošiehtadusa konsultašuvnnaid birra sámi guovlluid konsešuvdnaáššiin . 1 N ČE a gulahalli Čázádat- ja energiijadirektevra Agnar Aas , mobiila 951 79 164 1 N = Proseanta 1 N : Nammačoahkki : gielalaččat ja geográfalaččat oktiigullevaš namat . Omd. jus Guhkesnjárga de sáhttá maid Guhkesnjárjohka , Guhkesnjárvárri jna. 1 MšI 35/91 sÁMELÁGA GIELLANJOOIillAUJSAID LAGÁT MEARRÁIlJSAT GlJLASKUI ) JJAN 1 MŠI 21/92 1 Møter med internatbarn ( Polar lágádus 2000 ) , muhto internáhttabargiid jearahallamat eai leat ovdalis almmuhuvvon . 1 Møtebok for stemmestyret ( Word ) 1 Møtebok for stemmestyret ( PDF ) 1 Møtebok for samevalgstyret ( Word ) 1 Møtebok for samevalgstyret ( PDF ) 1 Møtebok for samevalgstyret ( Excel ) 1 Møtebok for opptellingsvalgstyret ( Word ) 1 Møtebok for opptellingsvalgstyret ( PDF ) 1 Møtebok for opptellingsvalgstyret ( Excel ) 1 Møre og Romsdal GB fylkkajođiheaddji 1 Møre og Romsdal Fylkkaeanandoallostivrra miellahttu 1 Møre og Romsdal Fylkkadiggemiellahttu 1 Møre bismagoddi 1 Mølmannsdalslia , Dragåsvollen , Samsjøen ja Nålbogen luonddumehciid vuovdeguovlluid várás sámi boazoguohtunguovlluid olggobealde lea boahtán teaksta láhkaásahussii mii váldá vuhtii ahte boazodoallu dattetge sáhttá doaibmat guovlluin johttima , guohtuma ja buođu bohccuid ohcama oktavuođas . 1 Måsøy / Muosát Tromsø / Romsa Evenes / Evenášši Loppa / Láhppi Nordkapp / Davvenjárga Alta / Áltá Gratangen / Rivttát Tysfjord / Divttasvuotna Gáivuotna / Kåfjord Kvænangen / Návuotna Narvik / Narviika 1 Måsøy 1 Måske Sijdda , Divttasvuona suohkan - Regionála ovddideapmi 2010 - doarjjaohcan ovdaprošektii 1 Máškidis energiijavuogádagat gáibiduvvojit almmolaš visttiin . 1 Mášiinnaide ja bargoreaidduide maid sáhttá addit gitta 25 % ovttaskas ohccái ja gitta 50 % bargoreaidoservviide / mašiidnarieggáide . Bajimuš rádji ovttaskas ohccái lea 50.000 ruvnno ja 100.000 ruvnno bargoreaidoservviide / mašiidnarieggáide . 1 Máŋgii šadde feaskáriid váccašit , eai ge diehtán maid bargat dassážii go drošša bođii sin viežžat ruoktot . 1 Máŋgii lean sávvan ahte son beasašii vásihit olu das masa son lei gilván siepmaniid . 1 Máŋgii lean smiehttan ahte gávdnogo šat dien áigodaga faláštallansearvvi čoahkkingirji gostege . ... 1 Máŋgii lea boahtán ovdan áššin ahte galggašii go hálddašanovddasvástádusa sirdit Sámediggái , ee. Sd.dieđ. nr. 33 ( 2001 – 2002 ) . Lassidieđáhus Sd.dieđ. nr. 55:žii ( 2000 – 2001 ) Sámepolitihka birra . 1 Máŋgii geavai nu ahte munnje čilgejuvvui ášši maŋŋil go dat lei mearriduvvon . 1 Máŋgii báhtarin skuvllas , bidjen viega . 1 Máŋggat váhnemat ledje hirbmat olu bargan , sii ledje rahčan ja fidnen áigái min sámeskuvlla . 1 Máŋggat olgoriikkalaš delegašuvnnat leat galledan Sámedikki . 1 Máŋggat jagit golle ovdalgo fidnejedje skuvladoalliid Mátta-Várjjagii geain lei mangelágan formála oahppu . 1 Máŋggat daid stratgiijain Guvllulaš ovddidanprográmma prográmmasurggiin mat váldet vuhtii áŋgiruššama entreprenevradoaimmain , kulturvuñot ealáhusain ja nuorain / sohkabealperspektiivain . 1 Máŋggas álbmogassii Romssa fylkkasuohkan háliida ovttasráđiid buot buriid fámuiguin hukset govdafierpmádaga miehtá fylkka . 1 Máŋggas vásihit sihke bohccuid ja sávzzaid stuora massima guohtumis nu váttisin ahte sii árvvoštallet heaittihit doaluideaset . 1 Máŋggas sis bohtet boaittobeale giliin Finnmárkkuduoddaris . 1 Máŋggas rahčet iežaset identitehta homofiila sápmelažžan , eaige muital homofiilavuođaset birra . 1 Máŋggas oaivvildit ahte Sámediggi berre badjelasás váldit boazodoalu hálddašeami . Sámediggi ieš oaivvilda ahte sirdin fylkkamánnái lea maŋoslávki sámifáldi sullasaš ásahussii , mii ii leat ulbmillaš ja mii gáidadivččii boazodoalu eret sámi servodagas . 1 Máŋggas oaivvildedje almmatge ahte sámi kultuvra lei jápmimii dubmejuvvon ja hehttehussan viidáset gárgedeapmái . 1 Máŋggas mánáin šadde pedagogan . 1 Máŋggas muitalit ahte son lei bahánihkkán oahpaheaddjin . 1 Máŋggas leat munnje muitalan ahte eváhkko- ja báhtáreaddjivásáhus lea báidnán sin guođđit ja vajáldahttit sámegiela ja sámevuođa . 1 Máŋggas leat iežaset heivehan stuoraservodaga gáibádusaide ja vuordámušaide , muhto sis lea maid aktiiva ja dihtomielalaš oktavuohta iežaset kultuvrralaš duogážii . 1 Máŋggas ipmirdedje unnán maid mun lohken . 1 Máŋggas imaštedje dán oktomearrideaddji stivrra , ja máŋga báikkálaš searvvi serve Norgga-lutheralaš Sámemiššonlihttui ( Det norsk-lutherske Finnemisjonsforbund ) , mii vuođđuduvvui 1910:s . 1 Máŋggas han buohccájedje , ja dalle lei buoret vuovssadit láhttái go ommanii . 1 Máŋggas geat ovttas doaimmahit boazodoalu boazodoalloguovllus , sáhttet atnit dušše ovtta mearkka , jus guovllustivra dohkkeha ahte sin bohccot rehkenastojuvvojit oktan doalloovttadahkan . 1 Máŋggas eai sáhte eaige háliit juogustuvvot dušše sápmelažžan dahje dušše dážan . 1 Máŋggas eai nagodan bargguset doaimmahit . 1 Máŋggas eai háliidan dovddastit ge ahte sis livččii sámi duogáš , dat lei dakkár man birra ii galgan hupmat . 1 Máŋggas dieđusge fidnejit virggi ja gávdnet bargosaji iežasat gielddas ja riikkaoasis . 1 Máŋggas dahke dan , ja dalle ledje oahpaheaddjit duhtavaččat singuin . 1 Máŋggas bohte guhkkin . 1 Máŋggas atnet dan eanemus deaŧalažžan go lea sáhka kultuvrralaš iešvuođa seailluheamis . 1 Máŋggas , geain lei stohpu giliguovddáža lahkosis háliidedje mánáid internáhttii . 1 Máŋggariikkagaskasaš olmmošvuoigatvuođagažaldagat , dás maiddái Olmmošvuoigatvuođaráđđi , ON váldočoahkkin ja ON Olmmošvuoigatvuođaid Allakommisára ( UNHCHR ) . 1 Máŋggalágan sivat sáhttet leat dasa go buohkat eai lihkostuva . 1 Máŋggalágan meroštallan lea máŋggalágan eavttuid vuođul . 1 Máŋggalágan ealáhusat lotnolasat dahket vejolažžan sáhttet buorebut ávkkástallat resurssaid , dássidis boađu ja vejolašvuođaid lasihit boađu . 1 Máŋggalágan doaimmat leat ásahuvvon dán jearu dihtii , dávjá uhcánmeari buvttadeaddji fitnodagat , lotnolasat eará doaimmain . 1 Máŋggalágan doaimmaid ja fálaldagaid bokte lea márkosámi kultuvra šaddan eambbo čalmmus ja dovddus , sihke sápmelaččaid ja dážaid gaskkas . 1 Máŋggakultuvrrat servodat lea addán midjiide máŋggakultuvrrat skuvlla ja nu maiddái riggásat skuvlabeaivvi . 1 Máŋggain masteroahpuin leat sámi fáttát oassin oahppoplánain 43. Ovdamearka lea fága sámeriekti mii lea geatnegahtton riektediehtaga masteroahpus . 1 Máŋggaid jagiid leat leamaš riiddut eananoamasteddjiiguin boazodoalu vuoigatvuođas geavahit priváhta eatnamiid boazoorohagaid siskkabealde . 1 Máŋggaid jagiid dán maŋŋá čállá Bruflodt ohpihii « bistevaš vuostehágu » dahje « sitkes vuostehágu » birra , dassái go son 1900:s čállá ahte « váhnemat ge eai leat čájehan nu stuora vuostehágu dárogiela vuostá go ovdal » . 1 Máŋggaid jagi doaimmaid vuođul lea Nordlándda fylkkamánni háhkan ávkkálaš vásáhusaid bagadalliin daid suohkaniidda gos leat sámegielat geavaheaddjit . 1 Máŋggageavatplánat meahccegeavaheapmái . Meahci geavaheapmi lea muddejuvvon máŋgga sektuvralága bokte . 1 Máŋggabealátvuohta lea leamaš dárbbašlaš ovdehussan marginála guovlluid birgenlágis . 1 Máŋggabealat servodat huksejuvvon sámi árvvuid , vuođđudeaddji olmmošvuoigatvuođaid ja riikkaidgaskasaš oktiigullevašvuođa ala . 1 Máŋggabealat oahppofálaldagat , bargo- ja astoáigefálaldagat dahket gávpogiidge geasuheaddjin ollu sápmelaččaide . 1 Máŋgga áššis lea duođaštuvvon ahte gulahallan mearridanvuođu hárrái lea dagahan geavatlaš ja ovttamielalaš čovdosiid mat bures fuolahit sihke sámi ja eará servodatdeastagiid . 1 Máŋgga ášši dáfus lei dát eadni ovddabealde iežas áiggi , son oaivvildii ahte mánát galge oahppat dárogiela , seammás go lei dehálaš ahte sii seailluhedje sámegiela . 1 Máŋgga áigodagas dat oaidnu hálddašii miššovnnas ja oahpahusas . 1 Máŋgga sápmelačča mielas lea dát seamma deaŧalaš go vejolašvuohta oažžut bálvaleami sámegillii . 1 Máŋgga sámis geat orrot birra jagi Sállanis lea lagas oktavuohta boazodoaluin . 1 Máŋgga sámi guovllus lea guolásteapmi hui mávssolaš , dávjá eará ealáhusaid lassin . 1 Máŋgga suorggis lea dárbu earenoamáš fálaldahkii ja čovdosiidda sámi buhcciid ja geavaheddjiid várás . 1 Máŋgga suorggis dulkojit Norgga eiseválddit ja Sámediggi ILO-konvenšuvnna nr. 169 iešguđet láhkai sihke viidodaga ja ávnnaslaš sisdoalu dáfus . 1 Máŋgga suohkana dáfus lea maid nu ahte bálvalusat fertejit heaittihuvvot , ja áigeguovdilis divaštallan lea galgetgo suohkanat biddjojuvvot oktii . 1 Máŋgga stáhtas , nugo Bolivias ja Guatemalas , dahket sii mearkkašahtti eanetlogu veahkadagas . 1 Máŋgga siva geažil lea digaštallan dehálaš . 1 Máŋgga sajis muitaluvvo ahte sii vuvde gávpotássiide . 1 Máŋgga sajis lea olles bearaš mielde lubmemin go lea luomejahki . 1 Máŋgga sajis lea boazodoallu ealli giliide dat guovddáš váikkuheaddjin . 1 Máŋgga sajis gulai ráŋggáštus dasa juos čájehii sápmelašvuođavuođa almmolaččat . 1 Máŋgga sajis daddjo dásseárvo- ja nissonperspektiiva ja dat ferte rievdaduvvot dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiivan . 1 Máŋgga sajis daddjo dásseárvo- ja nissonperspektiiva , ja dat ferte rievdaduvvot dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiivan . 1 Máŋgga sajis , earret eará Porsáŋggus ja Fálás , čujuhuvvo dasa ahte ollu bohccot vátnudit murjjiid . 1 Máŋgga romsalaš ovttasbargái ” Romssa guvllolaš ovddidanprográmma áigodahkii 2004-2007 ” ( ” Regionalt utviklingsprogram for Troms 20042007”)2 fertet dárkkistit 2007 čavčča , ja šaddá leat guovdileamos dokumeanta fylkaplána čuovvoleapmái . 1 Máŋgga romsalaš ovttasbargái " Romssa guvllolaš ovddidanprográmma áigodahkii 20042007 " ( " Regionalt utviklingsprogram for Troms 2004-2007")2 šaddá leat guovdileamos dokumeanta fylkaplána čuovvoleapmái . 1 Máŋgga riikkas hedjonit olgoriikii vuovdima guvllot ealáhusaid vejolašvuođat daningo USA:s unnu jearru . 1 Máŋgga olgoriikaministaris lea leamaš oktat virgi máŋgii : Johan Ludwig Mowinckel lei olgoriikaministtar njelljii ( 1922-23 , 1924-26 , 1928-31 ja 1933-35 ) , ja sihke Christian Fredrik Michelet , Halvard Lange , Knut Frydenlund ja Thorvald Stoltenberg leat leamaš olgoriikaministara virggis guovtti áigodagas . 1 Máŋgga oktavuođas sáhttá sivvan váilevaš čuovvoleapmái leat dat ahte eai dovdda doarvái bures sámepolitihka ovdáneami . 1 Máŋgga oktavuođas lea giddejuvvon fuomášupmi ahte dárbbašuvvo ovttasbargu báikkálaš mátkeealáhusdoaimmaheaddjiid gaskkas vai sámi guovlluin sihkkarastá ollislaš « páhkaid » turisttaide . 1 Máŋgga oahppis lei hui heittot vuođustus . 1 Máŋgga oahppis Geahkán skuvllas ledje váttisvuođat erohit garra ja dipma konsonánttaid , ja mis lei cealkkahuksenvuohki mii ii heiven dárogiel minstarii . 1 Máŋgga nuorra sápmelažžii ii dáidde leat váttisin leat sihke sápmelaš ja norgalaš . 1 Máŋgga mánáidgárddis ja suohkanis leat maid buorit vásáhusat iešguđetlágan giellalávgunprošeavttaiguin . 1 Máŋgga mearrádusas dađistaga lága maŋŋelis oidno ahte máŋga eará dilálašvuođa ge leat mielde . 1 Máŋgga láhkai sáhttá dadjat ahte ovdáneapmi ođđaáigásaš demoktratiija ektui sámi servodagas formaliserejuvvui ja oaččui ođđa leavttu ja hámi vuosttaš sámediggeválgga oktavuođas 1989:s . 1 Máŋgga láhkai doaimmai sáivačáhcebivdu vejolaš reservan , jos lei eará bargu dahje lei johtu mearraguliide , de geasuhii dat várra eanet go sáivačáhcebivdu . 1 Máŋgga konsultašuvnna bokte sihke hálddahuslaš dásis ja politihkalaš dásis lea ráhkaduvvon prográmma mii čalmmustahttá sámegiela oahpahusa , geavaheami ja oainnusin dahkama . 1 Máŋgga jagáš prošeavttat meannuduvvojit badjel máŋggaid bušeahttajagiid . 1 Máŋgga háve lea árvaluvvon váldit eret duollu ja divvagiid importerejuvvon bohccofuođđariin . 1 Máŋgga guovllus main sámegiella lea mannan maŋás , lea odne nu ahte gielaid oahpa- 1 Máŋgga guovllus leat gáhttenberoštumit ja sámi , árbevirolaš meahcástanberoštumit bures oktiivástiduvvon . 1 Máŋgga guovllus lea lullisámegiella masá jávkan , ja lea stuorra hástalus ealáskahttit giela ja kultuvrra , nu ahte dat šaddá oassi árgabeaivvis . 1 Máŋgga guovllus ii leat ge šat vejolaš sirret olbmuid hiŋgaliidda dážan , sápmelažžan dahje kveanan . 1 Máŋgga guovddážis leat huksendárbbut , dat guoská sihke Ája Sámi Guovddážii ja Várdobáiki sámi guovddážii . 1 Máŋgga gielddas sáhttet maiddái leat iešguđetlágan oaivilat sámi kultuvrra saji birra almmolaš oktavuođas . 1 Máŋgga gielddas Romssas ja Finnmárkkus leat ássit geain lea gullevašvuohta sihke dáru- , sámi- ja kveana / suoma kultuvrii . 1 Máŋgga geardde čállojuvvo ahte mánáid máhttu lea váilevaš . 1 Máŋgga fágas ožžo boazodoallooahppit oahpahusa gilvvagárdeskuvlla oahpaheddjiin , muhtomin lei maid oktasaš oahpaheapmi boazodoallo- ja gilvvagárdeskuvlla ohppiin . 1 Máŋgga fágas ledje mis gilvvagárdeskuvlla oahpaheaddjit , ja nu šattaige oahpahus dan mielde . 1 Máŋgga dáža mánáidgárddis leat sierranas sámi ossodagat . 1 Máŋgga dáfus sáhttá dadjat ahte boazodoallovuoigatvuohta lea riegádusvuoigatvuohta . 1 Máŋgga dáfus dovden mun su iežan rektorin maid . 1 Máŋgga báikkiin leat eatnašat veaháš miige ja dovdet oktasašvuođa guhtet guimmiideasetguin aiddo danin , ja danin go leat maid čadnon riikaservodahkii . 1 Máŋgga boaittobealsuohkanis leat unnán nuorra nissonolbmot ja ollu vuorraset olbmot , ja dat mearkkaša ahte fárrenminsttar ferte rievdat nu ahte šaddá boaittobealsuohkaniidda ovdamunnin jus daid ovdánemiid galgá rievdadit . 1 Máŋgasis mis ledje dasa lassin lohkan- ja čállinváttisvuođat ja/dahje giellaváttisvuođat . 1 Máŋgasis dáin prošeavttain son lea čađahan divvunbarggu antikváralaš prinsihpaid vuođul . 1 Máŋgasiidda lea áibbas veadjemeahttun fertet válljet dán guokte vuođđoidentitehta gaskkas ja sii duđđagohtet . 1 Máŋgasat mu fulkkiin dahke buot lágan muorrabargguid , nugo sojahit reaskkaid , stáhppet eabbáriid , divvut fatnasiid , duddjot ávskáriid jna. . 1 Máŋgasat leat jearran mus , gos lean oahppan garraduoji . 1 Máŋgasat fárrejedje dalle Supmii . 1 Máŋgasat eai dieđe ahte dáppe orrot sámit , ja vel eanebut sáhtášedje jearrat sáhttá go dán suohkanis oba hupmat ge sámi skuvlahistorjjá birra . 1 Máŋgasa sis geat ledje boahtán almmuheapmái leat ge boahttevaš Divvun 2.0 geavaheaddjit , mas dál maid lea lullisámegiela čállinveahkki . 1 Máŋgasa sis deiven su báikkis . 1 Máŋgasa mielas lea váttis válljet galgetgo leat dážat vai sápmelaččat . 1 Máŋga ášši mat ledje eahpečielgasat jagi 1984 , leat maŋŋil čielgan ON olmmošvuoigatvuođalávdegotti geavatlaš barggus . 1 Máŋga váhnema eai liikon Per Fokstada jurdagiidda sámevuođas ja su áŋgiruššamii sámivuođa ovddas . 1 Máŋga vuorrasut olbmo gal dattetge ledje positiivvalaččat skuvlii , mii lei sidjiide láhčán vuođu eallimis , ja ee. sin ávžžuhusa mielde , de álggahuvvui skuvla fas . 1 Máŋga veršuvnna 1 Máŋga suohkana mat árvvoštallet searvat sámegiela hálddašanguvlui , leat váldán oktavuođa Sámedikkiin . 1 Máŋga suohkana leat bidjan bargui sierra giellabargiid geat bagadallet skuvllaid das movt galgá ráhkadit sámi sisdoalu rámmaplánain ja oahppoplánain . 1 Máŋga stáhtalaš eiseválddi dieđihit ahte sin mielas lea álkit váldit oktavuođa Sámedikkiin árrat ja dainna ovttasráđiid árvvoštallat goas Sámediggi galgá searvat prosessii mii lea jođus . 1 Máŋga stáhta ovddidedje gažaldagaid ja rávvagiid mat guske sámiide , earret eará sámi vuoigatvuođaid goziheami birra oppalaččat dan olis go sámit lea álgoálbmot ja álgoálbmotjulggaštusa beaktilis heiveheami birra . 1 Máŋga smávit duohtadeami ja muosehuhttima ollislaš beaktu lea dávjá stuorát go oktiibuot buot duohtadeamit galggašedje bearihit . 1 Máŋga skiippa leat ođđasis heivehuvvon ovddeš guolástus- ja bivdofatnasat . 1 Máŋga siva dasa manne dákkár čovdosis livččii ávki sámi guovlluide guhkkit áiggi vuollái : a ) Buvttasorjjasmeahttun doarjja unnidivččii deattu buvttadit nu ollu go vejolaš unnimus vejolaš haddái . 1 Máŋga raportta galget čállojuvvot prošeavtta barggadettiin , ja loahpparaporttas galgá gávnnahit ávkkálaš doaimmaid riidduid čoavdimii . 1 Máŋga prošeavtta leat maid čađahuvvon main fokus lea biddjojuvvon dasa mo máináid ­suodjalusbálvalusa metodat leat heivehuvvon sámi mánáide . 1 Máŋga politihkalaš mearrádusa maŋimuš 10–15 jagis lea dahkan vuđđosa ođđasisvirkkosmahttit ja viidáseappot gárgedit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Máŋga plána áŋgiruššansuorggi leat ain áigeguovdilat . 1 Máŋga ođđabargi biddjojuvvojedje gaskaboddasaš virgái dan láhkai ahte sin sajádat organisašuvnnas čihkkojuvvui departemeantta bušeahttaevttohusas ” liigebargi ” - namahussan . 1 Máŋga ovttaskasolbmo ja báikkálaš servodaga lea ollu návccaid geavahan sámi gullevašvuođa ealáskahttit guovllus . 1 Máŋga orkeastara sáhttet aŋkke čujuhit « cross over » buvttadusaide main lea seaguhuvvon klassihkalaš symfonimusihkka ja eará šlájat ja dat sáhttá dagahit eambbo girjáivuođa buvttademiide . 1 Máŋga olmmošvuoigatvuođamearrádusa gildet vealaheami . 1 Máŋga oasseprošeavtta galget ráhkaduvvot , masa gullet case-iskamat Ivggu , Porsáŋggu ja Deanu vuonain . 1 Máŋga oahppi erenoamášluohkás ledje hirbmat nuohttái . 1 Máŋga oahppi eai máhttán dárogiela go skuvlii álge . 1 Máŋga oahppan nissonolbmo eai sáhte máhccat ruovttubáikái oažžut barggu , danne go ruovttugielddain eai leat bargosajit . 1 Máŋga oahpaheaddji leat dovdan dehálažžan fidnet nuoraid áddet ahte min guovllu máŋggakultuvrralašvuohta báidná min . 1 Máŋga márkosámi giláža leat liikká viehka muddui seailluhan sámi kulturmearkkaid , ja lea dál ealli kultuvra mii lea šaddadan máŋga dáiddasuorggi dáiddáriid , dovddus kulturolbmuid lestadianismmas ja organisašuvnnaeallimis ja valáštallamis . 1 Máŋga mánáidgárddi geavahit sámegiela beaivválaš giellan . 1 Máŋga lága , ovdamearkka dihtii sosiálabálvalusláhka ja divššohasvuoigatvuođaláhka leat nu huksejuvvon ahte bálvalusat ovttaskas olbmuide galget addojuvvot konkrehta ja oktagaslaš dárboiskkadeami vuođul . 1 Máŋga klasihkalaš teáhterčájálmasa – nugo Hamlet – jorgaluvvojit sámegillii , ja ollu ođđa sámegielalaš čájálmasat buvttaduvvojit . 1 Máŋga jagi šiehtadallamiid maŋŋá dohkkehuvvojedje njuolggadusat eastadit vuovddehuhttima ovddidanriikkain . 1 Máŋga jagi ovdal lei leamaš muhtin eará bealjehis gánda seammá mánáidgárddis , de sii han dihte juo juoga bealjehemiin go mun álgen dohko . 1 Máŋga jagi maŋŋá go rassen sabehiiguin ja diagonála-hárjehallamiin , bijai Domaninstituhtta munnje « patterning » prográmman . 1 Máŋga jagi ledjen bargan govaiguin , ja dalle lei Guovdageainnu gilišiljus rabas virgi govvaprošeavttas . 1 Máŋga jagi lea leamaš bargu ásahit sierra sámi searvegotti oarjelsámi guovllus . 1 Máŋga jagi barggu maŋŋá orru dál gávdomin čoavddus maid Sámedikki eanetlohku galggašii sáhttit dohkkehit . 1 Máŋga jagi Olgoriikadepartemeanta fertii juogadit saji priváhta láigoheddjiiguin , dasságo stáhta osttii viesu jagi 1913 ja rievdadii dan kantuvran . 1 Máŋga jagi 1820- ja 30-loguin ii lean oba oahpaheaddji ge olles Hámmárfeastta suohkanis olggobealde gávpoga , ii sámiide iige dážaide . 1 Máŋga informántta leat muitalan ahte son geavahii sámegiela veahkkegiellan go oahpahii . 1 Máŋga homofiila / lesbalaš sápmelačča válljejit danne juogo fárret sámi gilážis vai besset eallit homofiilan / lesban eará sajis , dahje doallat dan čiegusin . 1 Máŋga homofiila / lesbalaš sápmelačča oassálaste Skeive dager doaluin Oslos 2007:s , ja dát oaččui fuomášumi sihke sámi ja našunála preassain ja leige danne dehálaš dán joavkku čalmmusteapmái . 1 Máŋga guossi bohte vahkkoloahpaid Skuvvanvárrái albma feastta časkit . 1 Máŋga gulaskuddanásahusa atnet dáid beliid deaŧalažžan . 1 Máŋga girjji mat leat čállojuvvon davvisámegillii leat jorgaluvvon eará sámi suopmaniidda . 1 Máŋga gieldda leat čujuhan ahte dárbbašuvvo ortnet báikkálašservodagaide mat háliidit oahpahusávdnasiid guovllu máŋggakultuvrrat historjjás . 1 Máŋga gieldda leat virgádan sierra sámegiela giellamielbargiid geat oaivadit mánáidgárddiid ja skuvllaid rámmaplána ja oahppoplána sámi sisdoalu gárgedeamis . 1 Máŋga gieldda leat prošeaktaruđaid olis bargan dakkár prošeavttaiguin , maid ulbmil lea addit sámi gárrenmirkogeavaheaddjiide dakkár veahkkefálaldaga , mii bidjá sámi giela ja kultuvrra vuođđun . 1 Máŋga gelddolaš prošeavtta leat jođus Tvibit:s . 1 Máŋga geainnu 1 Máŋga gažaldaga mat ledje eahpečielgasat 1984 , leat maŋŋelis čielggaduvvon ON Olmmošvuoigatvuođakomitea geavada bokte , mii goziha konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra . 1 Máŋga fylkkagielddalaš joatkkaskuvlla leat vásihan maŋŋá Máhttoloktema ahte eai šat oaččo stáhta doarjaga sámegiela oahpahussii amas giellan . 1 Máŋga dáin kulturmuittuin čatnasit sámi oktavuhtii ja daid ferte atnit automáhtalažžat ráfáiduhttojuvvon . 1 Máŋga doaibmabiju plánas leat sámi álbmoga várás , earret eará doaibmabidju mii galgá kártet mo sámepolitihkka vuhtiiváldojuvvo báikkálaš ja guvllolaš dásis ( Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ) ja doaibmabidju mii galgá dutkat mo studeanttaid lea vejolaš oaččohit sámi oahpahussii ( Máhttodepartemeanta ) . 1 Máŋga doaibmabiju kultuvrralaš skuvlaseahkas ovddastit sámi dáidaga ja kultuvrra . 1 Máŋga doaibmabiju doibmet bures , ja leat nanosmahttán sámegiela sajádaga . 1 Máŋga departemeantta leat searvan doaibmaplána bargui . 1 Máŋga dain hástalusain mat boazodollui bohtet , leat oktasaččat davviguovlluid riikkaide . 1 Máŋga daid plánejuvvon bieggafápmorusttegiin leat jurddašuvvon ceggejuvvot Trøndelágas davásguvlui . 1 Máŋga bálvalusa leat čohkkejuvvon , ja dat addá bargovuoittu ja nákcavuoittu ja vel bálvalusaid álkit hálddašeami . 1 Máŋga báikenammadutki oaivvildit ahte namma lea dološ sámi namma mii mearkkaša stuorra vuotna . 1 Máŋga aktevrra oaivvildit ahte dárbbašuvvo ođđa geatnegahtti šiehtadus lassin Kyoto šiehtadussii , mii bearráigeahččá USA luoitingeatnegas ­vuođaid ja mii regulere luoitimiid unnidemiid ruhtadeamis ja dálkkádatheiveheamis geafes riikkain . 1 Máŋ-gasii sis , geat leat gažaduvvon , lei bargguhisvuohta molssaeaktun . 1 Máze álbmotmeahci suodjaleapmi Guovdageainnu suohkanis , Finnmárkku fylkkas . 1 Mávssuin ovdagihtii sihkkarastit ahte mánná oažžu vissis ruhtamávssu almmolaš ásahusas juohke mánu , jus ii máksojuvvo váhnenmáksu , dahje jus váhnenmáksu lea mearriduvvon vuollelii go dat máksu man sáhttá oažžut ovdagihtii . 1 Mávssu ovdagihtii ii oaččo mánáid ovddas geat orrot biebmoruovttuin dahje mánáidsuodjalusásahusain , dahje geaidda almmolaš ásahus eará ládje máksá dievas birgendoarjaga . 1 Mávssu ovdagihtii ii oaččo , jus sisaboahtu lea badjel 320 geardde dievas mávssus ovdagihtii . 1 Mávssolaš , kristtalaš árbbi maid mánnávuođaruovttus oaččuidet , dan ii sáhte doarvái árvvus atnit . 1 Mávssekeahtes divada sáhttá bákkuin mávssihit . 1 Máttásápmelaččat ledje njunnošis sámi organisašuvdnabarggus . 1 Máttásápmelaččain leat lagaš oktavuođat riikka ­rájáid rastá . 1 Máttásámi teáhteris leat dál guokte ossodaga , Norga ja Ruoŧŧa , ja goappašiid ossodagain lea sierra stivra muhto oktasaš jahkečoahkkin . 1 Máttut johte buolvvas bulvii bohccuiguin Ohcejoga ja Anára ja Čorgašnjárgga / Johkannjárgga ja Deanodaga gaskka . 1 Máttasámi ássanguovlluin leat erenoamáš stuorra hástalusat . 1 Máttasámi álbmot ássá hui bieđgguid máŋgga fylkkas ja gielddas . 1 Máttasámi teáhter lea searvi ja dat oažžugođii bissovaš doarjaga Sámedikki bušeahtas 2005:s ja dát doaibmadoarjja gokčá smávva hálddahusa ja veaháš doaimmaid . 1 Máttasámi guovllus leat guhká váillahan dán kurssa ja searvan duođašta čielgasit ahte lea stuorra dárbu dán lágan ohppui . 1 Máttasámeguovllus lea ráđđi vuoruhan ovttasbargošiehtadusa regionála searvevuođa ovdalii . 1 Máttasámegillii bohte vihtta novealla ja jurya válljii vuitiid ná : 1 Máttasámegiella vuosttaš giellan 5. jahkeceahkkái 1 Máttasámegiella nubbingiellan mánáiddási 3. ja 4. ceahkkái 1 Máttasámegiella ja julevsámegiella leat eanemusat áitojuvvon ja dain leat uhcimus geavaheaddjit . 1 Máttaoahpaheaddjit bealuštedje SAMENE-girjjáža , ja sii ledje juo geavahan girjjáža luohkás , váttisvuođaid haga . 1 Máttanorgga studeanttat ja oahpaheaddjit sáhtte , ja sáhttet ain oahppat hui olu Finnmárkkuservvodagas go bohtet deike bargat . 1 Máttaguovlluid vuoigatvuođagažaldagat 1 MáttaVárjjat ruvki lea aitto fas rahppon , muhto doppe lea priváhta eanaeaiggát guovllus gos ruvki lea . 1 Mátta-sámi á1bmot ovddasta veahádatku1tuvrra olles mátta-sámi guov11us , ja mui1ui sámiid oktavuoi1as . Á1bmotjoavku 1 ea gi11án garra váikkuhusaid stuorra servodaga bea1is , ja sin ea11in- ja ku1turvuogit 1 eat váras jávkat eret . 1 Mátta-sámegielas galgá leat stáhtus . 1 Mátta-sámegie / a galgá sáhttit geavahit čála / aččat . 2 . 1 Mátta-Várjjat museas lea sámi historjá ja kultuvra deaŧalaš oassin iežaset bargosuorggis . 1 Mátta-Várjjat musea doaibma maid čájeha guovllu golmmakultuvrrat historjjá . 1 Mátta-Várjjat musea bajimus mihttomearri lea gaskkustit máhtu ja duddjot ipmárdusa rádjeriikka erenoamáš luonddu ja kulturhistorjjá birra . 1 Mátta-Várjjat gieldda 20.12.99 reive sámediggepresidentii 1 Mátta-Várjjat gielda lea guhká rahčan fidnet ja doalahit sámegiel oahpaheddjiid . 1 Mátta-Várjjat adnojuvvui dalle muhttásanguovlun gos geahččaledje ovddidit dárogiela . 1 Mátta-Várjjagis vuosttaš skuvladállu ceggejuvvui sámi gilážii Goađáide 1867:s . 1 Mátta-Várjjaga vuosttaš oahpaheaddji dáiddii biddjojuvvon virgái 1838:s . 1 Mátta-Várjjaga sámi skuvlahistorjjás 1 Mátta-Várjjaga gielddastivra mearridii 01.10.2003 ahte Mátta-Várjjaga gielda háliida ahte Mátta-Várjjaga musea biddjojuvvo Sámedikki hálddašeami vuollásažžan . 1 Mátta-Trøndelágas lea evttohuvvon eanadatgáhtten Hyllingsdalenii ja Sylanii , 1 Mátta-Trøndelágas lea Plassje ja Oppdal joatkkaskuvllain oahpaheapmi sámegielas . 1 Mátta-Trøndelága fylkkamánni , 04.04.2000 1 Mátta-Trøndelága fylkkagielda lea 2001 vuođđudan sámi gažaldagaid ráđđeaddi lávdegotti áššiin mat gusket sámi dilálašvuođaide fylkkas . 1 Mátta-Trøndelága / Hedmárkku boazoguvlui lea váldohástalussan sihkarastit buriid doaibmalaš diliid , ja doarvái areálaid maŋŋil go boazodoallu máŋggaid vuoigatvuođanákkuid čađa eanaeaiggádiiguin , lea guovllus massán guohton ­eatnamiid . 1 Mátta-Trøndelága / Hedmárkku boazoguovllu boazodoallu lea máddin ja ravddamusas sámi boazodoalloguovllus . 1 Mátta-Tromssas lea okta oahppi gártan earenoamáš dillái . 1 Mátta-Tromssa ja Ofuohta Sámi guovddáš , Várdobáiki , Evenskjer 1 Mátta-Tromsa 10 . 1 Mátta-TH:mdelága fylka lea gearggus ČtlOvvoli t daid áigumušaid mat leat Sd. dieeJ . nr. 28 ( 1991-92 ) Nana bissovaš boazodoallu , dainna ulbmiliin ahte nannet areálagáhttema boazodollui fylkkas . 1 Mátta-Romssa guovlluráđđi : cealkámuš boraspirehálddašeamis Boraspirebuhtadusat 2009 , Nordlándda fylkkamánni : http://www.fylkesmannen.no/fagom.aspx?m=2747&amid 3478687 = 18.04.2011 kl . 1 Mátta- ja julevsámi musihkkaalmmuheamit ( buot šaŋgerat ) 1 Mátta Norlándda fylkkabibliotehta doarjagiin lea ásahuvvon bibliotehkaossodat Sijti Jarnge lokálaide , muhto kulturguovddážis háliidivčče ahte máttasámi gealbobibliotehkii huksejuvvošii ođđa visti dáláš fasilitehtaid oktavuhtii Arbordi guovddážis . 1 Mátkái golle njeallje beaivvi ja sii ožžo 40 ruvnnu mátkkis , logi ruvnnu beaivái heastta ja olbmá ovddas , ruđaid maid divdna dárbbašedje . 1 Mátkkoštusealáhusas leat ain vejolašvuođat eanandoalus . 1 Mátkkoštusealáhusas jearahišgohtet eanet ja eanet dakkár vásihusbuktagiid maid vuođđun leat sámi kultur-- ja eallinvuogit . 1 Mátkkoštusealáhusas jearahišgohtet eanet ja eanet dakkár vásihusbuktagiid maid vuođđun leat sámi kultur- ja eallinvuogit . 1 Mátkkoštin bealjehemiid skuvlii máŋgii jagis oanehisáigái ovttas skuvlla oahpaheddjiin . 1 Mátkkošteamit sáhtášedje várra leat buorebut plánejuvvon ja ulbmilaččat , muhto seammás lea sámi servodat viidát lávdan geográfalaččat njealji riikii . 1 Mátkkošteaddjit ja mátkkoštusealáhus jearahit dihto márkanbuktagiid ja báikkálaš biepmu . 1 Mátkkošteaddjit ja girjjit mat sis ledje ruovttus rahpe máilmmi , ja áhčči gehččojuvvui gelddolaš almmájin . 1 Mátkkoštanealáhus ferte ovddidit ovttasbarggu riikkaoasi dásis vai vuovdalanapparáhtta šaddá nu buorre go vejolaš . 1 Mátkkoštan ollu skuvllaid gaskkas . 1 Mátkkis ožžo buori gova das mo nenetsaguovllu servodagat doibmet , ja makkár prošeavttaid heivešii bidjat johtui Barentsregiovnna eamiálbmogiid olis ja várás . 1 Mátkkiiguin lea ulbmil leamašan muitalit ráđđehusa sámepolitihka barggu birra , ja oažžut árvalusaid sámepolitihka viidáset bargui . 1 Mátkkiid earáláhkái prioriteren ávkin politihkalaš bargui 1 Mátkki ulbmil lei doallat čoahkkimiid Arhángelska fylkkain dán guovtti fylkka gaskasaš ovttasbargosoahpamuša čuovvoleami birra ja vel galledit Solovki-sulluid mat leat ovttasbarggu guovddážis . 1 Mátkki ulbmil lei ahte mánát galge oažžut vejolašvuođa dovdat lagašvuođa lundui ja oasálastit sámi birrasis , gos váldogiellan lea sámegiella . 1 Mátki čáppa Deanuleagi bajásguvlui lei dego niehku , ja go lahkaneimme Sirpmá , de oinniime olbmuid čoahkkanan miellái munnuide sávvat buresboahtima . 1 Mátki viidásit 1 Mátki ulbmilin lea oahpásmuvvat Kanáda eamiálbmotpolitihkkii ja čatnat oktavuođaid riikka eamiálbmogiidda . 1 Mátki oktavuođas stáhtaráđđi galleda Porsáŋggu , Kárášjoga , Guovdageainnu ja Álttá suohkaniid . 1 Mátki birra ráhkaduvvo sierra raporta . 1 Mátki bajásguvlui lei fiinna tuvra , ja ovdalgo gáddái olliime , ledjen nu ollu oaidnán . 1 Mátki Sirbmái 1 Mátki 1 Mátkečállosis čállá son earet eará Láhpi birra ná : « Ungdommens kundskab er meget fattig . 1 Mátkepolitihkka ( sámegiela ) 1 Mátkepolitihka ( dárugiela ) 1 Mátkeplánejeaddji interneahtas Mátkeplánejeaddji www.177troms.no:s sirdojuvvui ođđa ohcanmohtorii ja oaččui viidáset doaibmanvejolašvuođaid . 1 Mátkeplánejeaddji gokčá Romssa ja Finnmárkku fylkkaid ruvttofierpmádagaid . 1 Mátkegoluid leat skuvllat ieaža máksán . 1 Mátkefitnodagat šaddet máksit duollu og fas máhcet Norgii iežaset skohteriiguin . 1 Mátkeealáhuslinnjá oahppit 2 RLA Vuotnasiidda joatkkaskuvllas ( gurut bealde olgeš guvlui ) : Victoria Andreassen , Ina-Rebecca Aandahl ja Jørn Ivar Kroken . 1 Mátkeealáhusfitnodagat fas bealisteaset oidnet dárbbašlažžan fidnet fidnooahppan bargiid ja seammás ieža oassálastit fierpmádatproseassaide mat hástalit hutkáivuhtii , ođđajurddašeapmái ja iežasovddideapmái . 1 Mátkeealáhusdoaibma Jergulis lea juo leamaš ollu jagiid , ja dát doaibmabidju masa dál ohccojuvvo doarjja adnojuvvo oassin fitnodaga doaibmakonseaptta iežas ovddideamis . 1 Mátkeealáhusbiras Finnmárkkus lea 2006:s álggahan golmmajagáš prošeavtta man áigumuššan lea nannet innovašuvnna ja gánnáheami luonddu- ja kulturvuođđuduvvon mátkeealáhusas Finnmárkkus . 1 Mátkeealáhusat ja vásáhusealáhusat 1 Mátkeealáhusaid siskkobealde leat vásihusvuđot mátkeealáhusbuktagat vuoruhuvvon . 1 Mátkeealáhusa fálaldat Mun oaivvildan , ahte sámi boazodoalu olis sáhttá maid fállat gelddolaš bálvalusaid , mat geasuhit mátkkošteddjiid . 1 Mátkeealáhus lea riikkaidgaskasaš fidnosuorgi . 1 Mátkeealáhus lea guhká geavahan sámi kultuvrra márkanfievrrideamis ja vuovdimis , áinnas Finnmárkku . 1 Mátkeealáhus lea davviguovlluin dađis eanet barggaheami ja árvoháhkama gáldun , gč. 20.5.4 kap. . 1 Mátkeealáhus 1 Mátkeeallinstrategiija lea ráhkaduvvo lávga ovttasbarggus ealáhusain . 1 Mátkeeallinealáhusfitnodagat , main lea báikkálaš gullevašvuohta , barget dávjá lotnolasat eará ealáhusain . 1 Mátkeeallinealáhus galgá veahkkin bargat kulturmuittuid suodjaleamis . 1 Mátkeeallima nana riikkaidgaskasaš ovdáneapmi addá ollu ođđa vejolašvuođaid , muhto maiddái stuorra hástalusaid . 1 Mátkedoarjjaohcan vuolgit Viva World Cup 2009:ii Itáliaii - Sámi spábbačiekčanlihttu , Guovdageainnu suohkan 1 Mátkedieđáhusastis son čállá : « Skuvllaid dáruiduhttin lei álggahuvvon bures . 1 Mátke- ja bálkáovdaruhta Ovddalgihtii máksojuvvon golut Báikediđoštallanboađut mat eai leat faturerejuvvon 1 Mátke- ja bálkáovdaruhta 1 Mátke- dahje oahppostipeanda addojuvvui govvadáiddárii Per Enoksson , Upmi , Girječállái John Gustavsen , Romsa , neavttárii Leammuid Biret Rávdná , Muoffie ja dramatihkkárii Sven Henriksen , Oslo . 1 Márkosámi ássanbáiki Vilgesváris ( Blåfjell ) lea Skániid guovdu . 1 Márkosámi suopman maid guovllus geavahit , gullá davvisámegillii , muhto das vuhtto vel ahte lea julevsámeguovllu rájá guvlui . 1 Márkosámi guovlu ollá Bálága rájes máddin gitta Málatvuona rádjai davás , muhto eatnašat ásset Davvi-Nordlánddas ja Lulli-Romssas . 1 Márkosámi guovllus leat ollu doaimmalaš sámesearvvit . 1 Márkománák sámi mánáidgárdi lea mánáidgárdi daid mánáide guđet orrot Evenášši , Skánit ja Dielddanuori gielddain , ja dan jođiha Várdobáiki . 1 Márkomeannu-festivála Evenášši suohkanis galgá ovddidit márkosámi kultuvrra , seammás maid leat kulturoassálasti olles Sápmái . 1 Márkomeannu álggahuvvui 1999:s ja lea dađistaga ovdánan stuorra festiválan olles Sámi várás . 1 Márkomeannu sámi festivála lea jahkásaš sámi kulturfestivála . 1 Márkomeannu searvvis lea sierra stivra ja váldočoahkkimis lea bajimuš váldi . 1 Márkomeannu searvvi njuolggadusain čuožžu ahte Márkomeannu lea sámi festivála čielga sámi profiillain . 1 Márkomeannu lea dán dáfus ođas ja ealli oassin das . 1 Márkomeannu lea buori láhkai čalmmustahttán márkosámi guovlluid sámi kultuvrra , ja leage guovllus ođasmahttán beroštumi sámi gillii ja kultuvrii . 1 Márkomeannu ... 19 4.8.3 . 1 Márkomeannu 1 Márkogilážiid sápmelaččaid duogáš lea sihke johtti boazodoalus ja boares mearrasámi kultuvrras . 1 Márkanárvu stáhta penšuvdnafoandda ollislaš kapitálas meroštallojuvvo leat 2 427 miljárdda ruvnno 2008 loahpas . 1 Márkanárvu - Stáhta penšuvdnafoandda – Olgoriika 2 ) 1 Márkanárvu - Stáhta penšuvdnafoanda 2 ) 1 Márkaniskkadeapmi lea deaŧalaš eaktu oalge- ja kvalitehtabuktagiiguin áŋgiruššamis . 1 Márkanfievrrideapmi ja mátkkoštus 1 Márkan lea mielas máksit eanet dakkár gálvvuid ovddas mat leat earáláganat ja mat leat mihtilmasat . 1 Márkan jearrá miehtá jagi buori kvalitehta varasguollebuktagiid . 1 Márjá mielalaččat muitalii mo lei go soai Hilmariin ásaiga ávdin Gáirrasguolbanii gaskkamuttus Leavnnja ja Skuvvanvári ja geahččaleigga ođđaássin álgit ; mo soai jođiiga viidáseappot Luostejohkii ja álggiiga eanandoaluin doppe . 1 Márjjabeaivi . 1 Márjja ávuštusbeaivi . 1 Márfun lea maid oassi boazodoallooahpus . 1 Máret Sárá riegádii 1947 ja bajásšattai Bissojogas Porsáŋggus , Norgga bealde . 1 Máret Sárá ja Lajla Mattson Magga Peter Engström 1 Máret Sárá : 1 Máret Guhttora lassievttohus nuppi oassái dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Máret Guhttora lassievttohus mal ) l ) emus oassái dohkkehuvvui ovttajienalačcat . 1 Máret Guhttor válljejuwui Sámediggeráđi lahttun . 1 Máret Guhttor ossodatdirektevra 1 Máret Guhttor 38 . 1 Máret Guhttor , ( jodiheaddji ) NSRlovttasbargojoav . 1 Máret Guhtlor 38 . 1 Máreha luohkás leat guđas ja mu nuppi ja goalmmát luohkás fas 17 oahppi . 1 Mánát šadde unna ofelažžan sámi kultuvrras , juoga mainna čevllohalle . 1 Mánát vásihedje jidnes digaštallamiid fulkkiid gaskkas , muhto dovdde ahte bearaš lei árvvusadnojuvvon báikkálaš servodagas . 1 Mánát servet unnivuođa rájes bargguide . 1 Mánát riegádan 1961:s . 1 Mánát ohppet ruovttubargguideaset dárogillii . 1 Mánát máhtte dušše ovttastávval sániid ja moadde bustáva . 1 Mánát leigga hui čeahpit , ja muittán ahte Ruoŧa radio jearahalai sudnos suomagillii . 1 Mánát ledje siivvut ja áŋgirat . 1 Mánát leat sámi servodaga boahtteáigi , ja sii han dat galget doalvut viidáseappot sámi kultuvrra ja giela . 1 Mánát leat nugo máddinge , munno mielas , ja sii geat dáppe leat dál , leat buorremenolaččat ja smádáhkkásat . 1 Mánát leat leamaš mielde sámegielalaš birrasis ja eará birrasiin , main deattuhit sámásteami . 1 Mánát leat dat divrasepmosat mat mis leat , ja unnán eará bávččagahttá min eanet go dat ahte mánát eai oaččo dan fuolahusa ja ráhkisvuođa maid sii dárbbašit . 1 Mánát ja nuorat maiddái geavahit giehtatelefovnnaid ollu . 1 Mánát ja nuorat ledje roahkkadat ja hállát de go besse geavahit eatnigielaset . 1 Mánát ja nuorat leat vuoruhuvvon joavku . 1 Mánát ja nuorat leat fylkka deaŧaleamos resurssat ealasis ja hutkás Romssa huksemii . 1 Mánát ja nuorat leat erenoamáš dilis joavkun earáid ektui geat gáibidit sierra láhčima plánabarggu ektui , ja leat danne erenoamážit deattuhuvvon lágas . 1 Mánát ja nuorat leat deaŧalaš ulbmiljoavkkut miellaguottuid hábmema hárrái . 1 Mánát ja nuorat geavahit dávjá « ođđa » media , ovdamearkka dihtii interneahta , viežžat informašuvnna ja dieđu ja máhtu . 1 Mánát ja nuorat galget ieža váldojuvvot informašuvdnafálaldagaid hábmemii dáin guovlluin . 1 Mánát ja eamit báhce Øyerii ja son oaččui ođđa bearraša Áltái . 1 Mánát ja dábálaš olbmot goddojit beaivválaččat ja nu leage dárbu orustahttit soađi , lohká sámediggepresideanta . 1 Mánát ja bajásšaddan 1 Mánát iešguđetge sogas internáhtas deaivvadedje ja ovttasbargodilálašvuođaid bokte várra lahkanedje guhtet guimmiideaset . 1 Mánát guđet eai máhte sámegiela go álget mánáidgárdái , ožžot sierra giellačuovvoleami . 1 Mánát geat orro Lávželuovttas gal gáđaštedje min veaháš . 1 Mánát geat eai máhte sámegiela nu bures , besset dalle čuovvut oahpahusa iežaset dásis . 1 Mánát geat bohte dárogielat ruovttuin , válljejedje dan giela mii sidjiide lei lunddolaš – dárogiela . 1 Mánát geain leat iešguđetlágan eavttut Mánát bohtet skuvlii iešguđetlágan dárbbuiguin ja vásáhusaiguin . 1 Mánát galget leat oadjebasat juohke sajiin main dal ležžet , mánáidgárddis ja skuvllas , astoáiggis ja ruovttus . 1 Mánát galget beassat geavahit giela eará sájiinge go dušše mánáidgárddis ja skuvllas - ja ruoktu lea lunddolaš sadji doaimmaide ja giellaovdáneapmái . 1 Mánát galge movttiidahttot doaimmain ja dan bokte oažžut beroštumi gillii . 1 Mánát fárrejedje Lulli-Norgii ja Danmárkui , ja eamit fárrii lulás oanehis áiggi maŋŋil go son jámii . 1 Mánát fertejedje oahppat sálbmavearssaid bajil . 1 Mánát dovdagohtet bealljemearkkaid , ohppet njoarostit , vuojihit ealu , gierdat dálkki ja biekkaid ja dovdagohtet eatnamiiddiset . 1 Mánát bohtet dávjá sámi bearrašiin main váhnenbuolva lea massán sámegiela , muhto áhkut ja ádját gal hálddašit giela . 1 Mánát , go ledje ollen rihppaskuvlla ahkái , máhtte unnán dahje eai lean oahppan maidige . 1 Mánát , geain lea sámegiella vuosttašdahje nubbingiellan , galget oahppat dárogiela oahpahuslága mearrádusaid § 2.3 vuođul . 1 Mánát 1 Mánáin vuollel 18 jagi , geat eai oro ovttas goappaš váhnemiiguin , lea dábálaččat riekti oažžut mávssu ovdagihtii . 1 Mánáin lea ollu oahppamuš , ja badjebearrašat dahket erenoamáš barggu . 1 Mánáin lea dárbu ollesolbmuin oktavuođa doalahit , ja muhtin eadni dahje áhkku livččii berren oažžut bargun fitnat moddii vahkkus hálešteamen mánáiguin , vaikko ii lean makkárge erenoamáš earán . 1 Mánáin ja váhnemiin geat aiddo leat fárren Norgii , leat dieđusge stuorát váttisvuođat áddet buot mii dáhpáhuvvá birrasis go sidjiide geat leat orron dáppe moadde jagi . 1 Mánáin ii leat seamma oktavuohta mearain go ovdal . 1 Mánáin gal várra ii lean nu buorre dilli daid háviid . 1 Mánáin , nissonolbmuin ja almmáiolbmuin buohkain lea lunddolaš sadji doppe ja sii barget latnjalagaid . 1 Mánáidáittardeaddjis váilu dál sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta , juoga man maiddái Sámediggi lea čujuhan ja oaivvilda Mánáidáittardeaddji galgat háhkat . 1 Mánáidáittardeaddjis lea Mánáidkonvenšuvnna artihkkala 30 bokte ovddasvástádus čuovvolit sámi mánáid ja nuoraid vejolašvuođa bealuštit iežaset kultuvrra . 1 Mánáidáittardeaddjis ii leat sámegielat bargi kantuvrras , muhto son lea ásahan oktavuođa jorgaleddjiiguin geat adnojuvvojit go áittardeaddjái bohtet reivvet sámegillii . 1 Mánáidáittardeaddji searvvai maiddái álbmotčoahkkimii maid Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lágidii Kárášjogas 2009:s . 1 Mánáidáittardeaddji lea maid finadan iešguđet guovlluin gos sámit orrot ja ságastallan mánáidsuodjalusa , psykalaš dearv-vašvuođasuodjalusa ja skuvlasuorggi fágaolbmuiguin , ja maid finadan máŋgga sámi mánáidgárddis . 1 Mánáidáittardeaddji lea buot Norgga mánáid áittardeaddji , maiddái sámi mánáid . 1 Mánáidáittardeaddji háliida oahppat dán golmma riikka sámi mánáid dili dovdat ja dovdáhit váttisvuođaid nu movt mánát daid oidnet . 1 Mánáidáittardeaddji háliida nannet iežas barggu sámi mánáid ja nuoraid ektui . 1 Mánáidáittardeaddji háliida muitalit mánáid vásáhusaid ja evttohusaid Davviguovlluid politihkkáriidda , bálvalusolbmuide ja mearrided ­djiide vai sámi mánáid sadji buorránivččii servodagas . 1 Mánáidáittardeaddji galgá diehttelasat áimmahuššat sámi mánáid . 1 Mánáidáittardeaddji dovddahii ahte háliida ovttasbarggu SNPL:in áššiin mat gusket sámi nuoraide . 1 Mánáidáittardeaddji dovddahii ahte dát leat bealit ja dieđut maid sii háliidit čuovvolit viidáset barggus . 1 Mánáidáittardeaddji bargu buoridit mánáid vuoigatvuođaid oppalaččat boahtá maid ávkin sámi mánáide ja nuoraide . 1 Mánáidáitariid raporttas man namma lea Retten til medvirkning for samiske barn og unge ( Sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuohta leat mielde váikkuheamen ) , nuorat dovddahit ahte giella lea 1 Mánáidviessu lea ođđa gažadanmálle mánáide geat leat gillán vearredaguid ja ulbmilin lea čohkket buot gelbbolašvuođa ja instánssaid ovtta sadjái fysálaččat . 1 Mánáidviessu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mánáidsuodjalussii galgá gilvojuvvot gelbbo-lašvuohta kulturperspektiivvas go barget mánáidsuodjalusain sámi guovlluin . Veahkkin dan bargui juolluduvvo Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta bušeahtas doaibmadoarjja Davvi Norgga Mánáidsuodjalusa ovdánahttinguovddážii . 1 Mánáidsuodjalusláhka addá dárkilat njuolggadusaid das makkár áššit galget vuhtiiváldojuvvot go mánná biddjojuvvo sadjásaš ruktui , ásahussii dahje oahpahus- dahje dikšunásahussii . 1 Mánáidsuodjaluslágas leat dárkilet njuolggadusat das maid galgá váldit vuhtii go muhtin mánná bid ­djojuvvo biebmoruktui , institušuvdnii dahje oahpahus- / dikšuninstitušuvdnii . 1 Mánáidsuodjaluslágas daddjojuvvo ahte kultuvra , giella ja etnalašvuohta galget deattuhuvvot go mánáide válljejuvvojit molssaektosaš fuolahusvuogit . 1 Mánáidsuodjaluseiseválddiid ovddasvástádus ja barggut leat muddejuvvon lágas geassemánu 17.b.1992:s nr. 100 mii lea mánáidsuodjalusbálvalusaid birra . 1 Mánáidsuodjalusas lea maiddái ovddasvástádus dahkat juoidá jus doaibmabijut ruovttus eai nákce doarvái áimmahuššat máná dárbbuid . 1 Mánáidsuodjalusas lea earenoamáš bargu váldit vára buot suojeheamos mánáin . 1 Mánáidsuodjalusa váldobargu lea sihkkarastit ahte mánát ja nuorat geat ellet dilálašvuođain mat sáhttet vahágahttit sin dearvvašvuođa ja ovdáneami , ožžot rievttes áigái dárbbašlaš veahki ja fuolahusa , ja váikkuhit dasa ahte mánát ja nuorat ožžot oadjebas bajásšaddaneavttuid . 1 Mánáidsuodjalusa ovddidanguovddáš Romssa gávpogis bargá sámi mánáidsuodjalussii ráhkadit bargovugiid , ja das lea máhttu bargat mánáidsuodjalusain sámegiela ja kultuvrra vuođul . 1 Mánáidsuodjalusa ja bearašsuodjalusa oktavuođas eai leat ásahuvvon sierra sámi ásahusat . 1 Mánáidsuodjalusa deháleamos barggut leat : 1 Mánáidsuodjalusa barggut 1 Mánáidsuodjalus sáhttá dalle ovtta áigodahkii ovttas vánhemiiguin gaskkustit saji biebmoruktui , vánhen / mánáid doaibmabijuide ja ásahussii . 1 Mánáidsuodjalus sáhttá bidjat johtui veahkkedoaimmaid mánnái ja bearrašii dalle go mánás ruovttudilálašvuođaid geažil leat earenoamáš dárbbut . 1 Mánáidsuodjalus Dát čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap. 2.18.1 . 1 Mánáidskuvllas leat buoremus muittut dalle go bessen leat luohkkálanjas eará mánáiguin ovttas . 1 Mánáidskuvllas boahtá dát oidnosii go oahppi árvvoštallojuvvo árvosániid attekeahttá . 1 Mánáidskuvllas atnen golbma giela . 1 Mánáidskuvlla son váccii Goađáin . 1 Mánáidoajus ii leat vearru ja boahtá okte juohke mánu . 1 Mánáidoaju sáhttá máksit gitta golbma mánnui maŋás áiggis dan rájes go ohcet , jus eavttuid deavddát . 1 Mánáidoaju máksomearit 1 Mánáidoaju galgá dalle ohcat go : 1 Mánáidoaju birra go orru olgoriikkas , čilgejuvvo eambbo NAV neahttasiidduin Internasjonalt oasis . 1 Mánáidoaju birra go orru EØS-riikkain , čilgejuvvo eambbo NAV neahttasiidduin Internasjonalt oasis . 1 Mánáidoadju álgá boahtit ovtta mánu maŋŋel go mánná riegádii , dahje mánu maŋŋel go devdet eavttuid oažžut mánáidoaju , jus riekti oažžut mánáidoaju boahtá maŋŋel . 1 Mánáidoadju lea ruhtadoarjja mánáid ovddas vuollel 18 jagi geat orrot Norggas . 1 Mánáidoadju galgá veahkehit gokčat mánáidfuolahangoluid . 1 Mánáidoadju boahtá gitta dan mánnui ovdalgo mánná deavdá 18 jagi . 1 Mánáidlanjas stuorra buohcceviesus , mu birra ledje stuorra galbma seainnit . 1 Mánáidkonvenšuvnnas leat guokte mearrádusa mat erenoamážit namuhit álgoálbmotmánáid vuoigatvuođaid , art. 17 ( d ) ja 30 . 1 Mánáidkonvenšuvnnas daddjojuvvo , mii lea oassi norgga rievttis , ahte mánáin mat biddjojuvvojit olggobeallái sin bearašoktavuođa lea vuoigatvuohta erenoamáš suodjalussii ja veahkkái stáhta bealis . 1 Mánáidkonvenšuvnna birra muitaluvvo eambbo 9. kapihttalis . 1 Mánáidkonvenšuvdna lea deaŧalaš gaskaoapmi Sámedikki barggus sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuođaiguin . 1 Mánáidkonvenšuvdna deavdá dán jagi 20 jagi , ja Sámediggi háliida dan čalmmustit dáinna seminárain . 1 Mánáidkonvenšuvdna 1 Mánáidgárdái bohte guossit earret eará Japanas , Canadas , Nederlánddas , Fránskkas , Danmárkkus ja Suomas . 1 Mánáidgárdái bohte dávjá guossit eará mánáidgárddiin , skuvllain , studeanttain ja oahpaheaddjit allaskuvllain . 1 Mánáidgárdi oaččui loahpa loahpas buori ovttasbarggu Oslo gielddain . 1 Mánáidgárdi lea álohii leamaš gieldda hálddus ja Oslo gielda jođiha dan . 1 Mánáidgárdi lea ožžon prošeaktaruđaid Sámedikkis . 1 Mánáidgárdi lea okta servodaga deaŧaleamos arenain giella , kultuvra ja identitehta ovdánahttimii . 1 Mánáidgárdi lea lunddolaš sadji oahppat gos eanaš mánát gielddas leat ovttas beaivválaččat . 1 Mánáidgárdi lea leamaš ja lea ain dehálaš ásahus sámiide Oslos . 1 Mánáidgárdi lea dohkkehuvvon 18 mánáidgárdesajiin . 1 Mánáidgárdi lea dehálaš go mánát galget oahppat sámegiela buori ovttasdoaibmangiellan . 1 Mánáidgárdi lea Skánit gielddas , ja doppe deattuhuvvo dihtomielalaččat bargat sámegielain . 1 Mánáidgárdi ja skuvla oktan asttoáiggefálaldagain , lea dán áigge váldobáikin gos sámegiella ja kultuvra oahpahuvvo ođđa buolvvaide . 1 Mánáidgárdi ja kulturviessu leat oktasaš lanjain ja juogadit areálaid . 1 Mánáidgárdi galgá leat mielde addimin mánáide oadjebas vuđđosa sin iežaset kultuvrras ja mánáidgárddis lea guovdilis rolla giela ja identitehta gárgedeami dáhpáhusguovddážin . 1 Mánáidgárdi deattuha rámmaplána mánáidgárddi sisdollui ja doaimmaide , ovttasráđiid skuvllain ja galgá láhčit dili buorrin mánáide go galget sirdit mánáidgárddis vuosttaš luohkkái skuvlii dahje SAáOii . 1 Mánáidgárdi 1 Mánáidgárdesajit leat hirbmadit lassánan ja dat dagaha ahte ovdaskuvlaoahpaheddjiid dárbu lea sturron maŋimus jagiid . 1 Mánáidgárdeláhka – BFD Johtočála Q- 0902 B - § 7 1 Mánáidgárdeláhka § 2 deattuha jura juste ahte mánáidgárdi galgá váldit vuhtii sámi mánáid giela . 1 Mánáidgárdeláhka lohká ahte sámi mánáid giella ja kultuvra galgá váldot vuhtii – makkár njuolggadusat leat ođđa rámmaplánas dasa ? 1 Mánáidgárdeláhka ja oahpahusláhka leat dán suorggi deaŧaleamos lágat . 1 Mánáidgárdelágas mii bođii fápmui 1996:s , lea sámi mánáid mánáidgárdefálaldat vuoigatvuođavuođđuduvvon § 7:s mas celko ahte sámi mánáid mánáidgárddiid vuođđu sámi guovlluin galgá leat sámi giella ja kultuvra , ja mánáidgárdelága oktavuođas ráhkaduvvui 1995:s vuohččan sierra Mánáidgárddi rámmaplána mii álggii gustot 01.01.96:s . 1 Mánáidgárdelágas lea gielddaid ovddasvástádus láhčit fálaldagaid sámi mánáide dárkkuhuvvon ( gč. kap. 10 ) . 1 Mánáidgárdelágas deattuhuvvo ahte « Mánáidgárdi galgá váldit vuhtii máná agi , doaibmadási , sohkabeali , sosiála , čearddalaš ja kultuvrralaš duogáža ja dasa gullá máná giella ja kultuvra » . 1 Mánáidgárdelága § 2 deattuha ahte mánáidgárdi galgá vuhtii váldit sámi mánáid giela ja kultuvrra : “ Sámi mánáidgárddiide lea dakkár eaktu , ahte dain galget leat bargit guđet dovdet sámi giela ja kultuvrra . ” 1 Mánáidgárdeloguin vuolábealde oaidnit ahte sámegielat mánáidgárdefálaldagaid lohku lea veaháš ovdánan maŋemus jagi . 1 Mánáidgárdelihkadusa ulbmil lei oahpahit maōri-kultuvrra ja maōri-giela nuoramus mánáide . 1 Mánáidgárdefálaldat juogaduvvon davvi- , julev- ja lullisámegillii 1 Mánáidgárdefálaldagaid logu ja logu mánáin geat váldet vuostá fálaldaga , sáhttá maiddái juohkit sámegielaid mielde . 1 Mánáidgárdefálaldaga mii lea namuhuvvon ovddabealde , ferte maiddái addit mánáide dakkár guovlluin gos guovttegielalašvuohta lea celkojuvvon mihttomearri gielddas ja sámegiela oahpahus lea bákkolaš . 1 Mánáidgárdeeaiggát sáhttá ohcat stáhtalaš máhttobuoridanruđaid gielddaid bokte . 1 Mánáidgárdeeaiggát sáhttá ohcat stáhta gelbbolašvuođaruđaid suohkaniid bokte . 1 Mánáidgárdeeaiggádis lea ovddasvástádus bargiid gelbbolašvuođaloktemis ja dat galgá bidjat dárbbašlaš resurssaid olámuddui vai lea vejolaš dan bargat . 1 Mánáidgárdeeaiggádat fertejit aktiivvalaččat geahččalit háhkat sámegielalaš bargiid go almmuhit mánáidgárdevirggiid . 1 Mánáidgárde- ja oahpahussuorggis čađahuvvojit guktii jagis ovttasbargočoahkkimat gaskal Sámedikki , Sámi allaskuvlla ja golmma davimus fylkkamánni bajásšaddan- ja oahpahusetáhtaid . 1 Mánáidgárddit oaivvildit dasto ahte doarjagat sámi mánáidgárdefálaldagaide leat hui deaŧalaččat ja addet mánáidgárddiide vejolašvuođa čađahit doaimmaid ja doaibmabijuid mat leat hui deaŧalaččat go galgá sáhttit bargat sámevuođa ektui geavatlaš , lagaš ja árjjalaš vugiin . 1 Mánáidgárddit mat ovdal leat sádden njuolggadusaid , eai dárbbaš daid sáddet jus njuolggadusat eai rievdaduvvo . 1 Mánáidgárddit main leat sámi mánát 1 Mánáidgárddit main lea sámegielfálaldat oktiibuot 1 Mánáidgárddit ja skuvllat leat dehálaš ásahusat mat min mánáid bokte dolvot sámi gielaid ja kultuvrra viidáseappot . 1 Mánáidgárddit ja skuvllat galget dalle oahpahit mánáide giela go vánhemat eai nákce dan dahkat vaikko vel sii háliidivčče . 1 Mánáidgárddit dat leat heivvoleamos joregat go doaibmabijuid ulbmil lea movttiidahttit olbmo jo mánnán oččodit sámegiela . 1 Mánáidgárddit berrejit oidnosii buktit sámegiela , sihke iežaset dokumeanttaiguin ja galbbaiguin Guovttegielalašvuođas lea sáhka das , ahte olmmoš hálddaša guokte giela seamma bures . 1 Mánáidgárddit 7 310 000 7 210 000 6 913 000 8 913 000 9 200 000 1 Mánáidgárddit / Ovdaskuvla 1 Mánáidgárddit . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mánáidgárddit . 1 Mánáidgárddit , skuvllat , almmolaš bálválusat ja mediafálaldat leat guovddážis dan doaibmaplánas sámegielaid várás , mii odne biddjojuvvo ovdan . Ásaha sierra jorgalanbálvalusa regjeringen.no oktavuođas 1 Mánáidgárddit , skuvllat , almmolaš bálválusat ja mediafálaldat leat guovddážis dan doaibmaplánas sámegielaid várás , mii odne biddjojuvvo ovdan . 1 Mánáidgárddis šattai fas ođđa ovdánahttináigi divvojuvvon lanjain , olgobáiki ja bargiid dilli maid njuolggai . 1 Mánáidgárddis vázzen guhtta jagi . 1 Mánáidgárddis ohppe eará mánát mearkkaid ovttas muinna . 1 Mánáidgárddis lea julevsámegiella váldogiella . 1 Mánáidgárddis dahje mánnájoavkkus galget leat unnimusat 5 máná vuollel 3 jagi dahje 10 máná badjel 3 jagi . 1 Mánáidgárddiin ja skuvllain lea dehálaš bargun oahpahit sámegiela mánáide dain dáhpáhusain main vánhe- mat ieža eai máhte sámegiela , muhto háliidit ahte sin mánát galget šaddat sámegielalažžan . 1 Mánáidgárddiin gos leat sámi mánát ferte jos bissovaš bargiin váilu gelbbolašvuohta , dan buhtadit dan bokte ahte virgái biddjo omd. eatnigiela hárjeheaddji . 1 Mánáidgárddiin , oahpahus- ásahusain ja dutkanbirrasiin lea seammás deaŧalaš kulturguoddi- ja kulturgaskkusteaddjidoaima . 1 Mánáidgárddiid sámi mánáid várás galgá hukset sámi giela ja kultuvrra ala . 1 Mánáidgárddiid rápmaplána – BFD Johtočála Q- 0917 B – oanehis čilgehus 1 Mánáidgárddiid rámmaplána nanne ahte juohke okta mánná galgá oažžut mánáidgárdefálaldaga mii lea heivehuvvon máná gielladillái . 1 Mánáidgárddiid bargit leat oaidnán stuorra ovdáneami . 1 Mánáidgárddi sáhtii bálddastahttit identitehtadahkki birrasiin vánhemiidda geat válljejedje ohcat mánáideaset sámi ossodahkii . 1 Mánáidgárddi sisdoalu ja doaimmaid rápmaplána cealká ahte “ ( . . ) 1 Mánáidgárddi rámmaplána lea mearriduvvon leat mánáidgárdelága njuolggadussan ja galgá leat geatnegahtti rámman mánáidgárddi sisdoalu plánema , čađaheami ja árvvoštallama barggus . 1 Mánáidgárddi rámmaplána duođašta ahte » [ ... ] sámi mánát dárbbašit doarjaga seailluhit ja ovddidit iežaset giela ja kultuvrra gos dal de orožit riikkas . » 1 Mánáidgárddi jahkeplánas galgá danne čielgasit oidnot ahte doarjja geavahuvvo daidda liigegoluide mat bohtet sámegiel fálaldaga geažil mánáidgárddis , nugo eanet bargit , gelbbolašvuođa bajideapmi , oahpahus , dávviriid ja duhkorasaid oastin , giellahárjehallanplána , kultuvrra gaskkusteapmi , mátkkit jna. 1 Mánáidgárddi jahkeplána 2010 , mii biddjojuvvo mielddusin ohcamii , galgá čilget mo doarjja galgá geavahuvvot 1 Mánáidgárddi Gelbbolašvuođastrategiija čuovvoleapmin áigu Máhttodepartemeanta bovdet Sámedikki ovttasbargat dakkár doaibmabijuid ektui mat leat jurddašuvvon sámi mánáidgárdesuorgái , ee. bearráigeahču ektui . 1 Mánáidgeahččan doarjja addojuvvo jahkái hávális . 1 Mánáidgeahččan 1 Mánáidgeahččama ozat blankeahtain » Nuppástusdoarjaga ohcan , doarjja mánnageahččái , oahppodoarjagii ja okto eatni / áhči fárrenolggosgoluide ” . 1 Mánáidgeahččama doarjja galgá veahkehit du okto eadnin dahje áhččin , máksit mánáidgeahččama vai sáhtát bargat , duođai leat bargoohccin dahje čađahit oahpu . 1 Mánáidgeahččama doarjja 1 Mánáidgeahččama doarjagis ii leat vearru , ja doarjja máksojuvvo dan mánu rájes go deavddát eavttuid . 1 Mánáid- ja nuoraidprošeakta loahpahuvvo 30.09.00 . 1 Mánáid- ja nuoraidpolitihka hábmema ja čuovvoleami juksanmearrin ferte leat ráhkadit bajásšaddanbirrasiid mánáide gos sámi ja dáža kultuvrras nu eatnat go vejolaš lea okta stáhtus ja vásihuvvojit ovttaárvosažžan . 1 Mánáid- ja nuoraidpolitihka ferte heivehit nu ahte mánát ja nuorat ožžot vejolašvuođa ovdánit ovttas seammaahkáhaččaiguin , ja sis ferte maid leat áigi ja sadji buđaldit doaimmaiguin iežaset eavttuid vuođul . 1 Mánáid- ja nuoraidossodat 1 Mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnat leat guovddážis báikkálaš mánáid- ja nuoraidpolitihkas . 1 Mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnat leat deaŧalaččat go galgá ráhkadit dynámalaš ja demokráhtalaš servodaga . 1 Mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnat leat deaŧalaččat dynámalaš ja demokráhtalaš servodaga gárgedeapmái . 1 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut 1 Mánáid- ja nuoraid psykiátralaš poliklinihkka , bearašdikšunossodat ja sámi nuoraidteama addet fálaldagaid sámi pasieanttaide riikka dásis . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartementa lea juolludanreivvestis čujuhan ahte stáhtalaš mánáidsuodjaleamis galget áimmahuššat sápmelaččaid dili , ja sis galgá maid leat máhttu mánáidsuodjaleami birra sámi dilálašvuođain ja birrasiin , gč. kap. 9.6 . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttas lea váldo-ovddasvástádus ráđđehusa dásseárvopolitihkkii , muhto visot departemeanttain lea dásseárvoovd-dasvástádus iežaset politihkkasurggiin . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta stáhtačálli 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta áigu ságastallat Sámedikkiin boahttevaš strategiijaid birra nannen várás mánáidsuodjalusa gelbbolašvuođa sámi mánáidsuodjalusas . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta áigu sihkkarastit ja nannet sámi mánáid vuoigatvuođaid ja danne áigu ain leat fárus nanneme Mánáidáittardeaddji gelbbolašvuođa sámi áššiin . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta áigu máŋggajagát máhtto- ja gelbbolašvuođaprográmma bokte , mii álggahuvvui 2007:s , leat mielde nanneme suohkaniid gelbbolašvuođa ee. Sámi guovlluid mánáidsuodjalusas . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta áigu kártet sámi lesbbaid ja homofiillaid eallinlági ja eallindili . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta áigu kártet homofiila ja lesbalaš sápmelaččaid eallindiliid ja eallinlágiid . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta sáhttá fágalaččat ja ekonomalaččat veahkehit plána strategalaš doaimmain . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta ovddidii 2009 cuoŋománus ođđa doaibmaplána ovddideames dásseárvvu ja eastadeames čearddalaš vealaheami , ja mas leat máŋga doaibmabiju main ulbmiliin lea eastadeames sápmelaččaid vealaheami . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta ovddidii 2008 giđa doaibmaplána « Buoret eallindássi lesba , homofiilla , bifiila ja transolbmuide 2009–2012 » . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta nannii 2007:s Mánáidáittardeaddji bušeahta sihkkarastin dihte buoret gelbbolašvuođa sámi áššiin . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta mielas lea dehálaš ahte Sámediggi jagi 2008 mearridii 2009– 2013 dásseárvvu doaibmaplána , ja ahte doaibmaplána maiddái guoskkaha seksuála beliid ja veahkaválddi lagas gaskavuođain . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta lágidii 2007 geassemánu nationála konferánssa sámi kultuvrra ja bajásšaddama birra ja fáddá kultuvra ja mánáid ­suodjalusbargu buktojuvvui ovdan dan konferánssas . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta leat geatnegahttojuvvon St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) fállat fágalaš ja ekonomalaš doarjaga Sámediggái čuovvoleames dásseárvvu doaibmaplána . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta lea máŋga jagi juo movttidahttán ja dorjon báikkálaš mánáid ja nuoraid mieldedoaibmanbarggu . Dat lea maid láhčán dili nu ahte besset lonohallat vásáhusaid ja lea maid nannen metodageavaheami gelbbolašvuođa . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta lea juolludanreivve bokte deattuhan ahte stáhta mánáidsuodjalus galgá vuhtiiváldit sámi perspektiivva ja das galgá leat máhttu mánáidsuodjalusa birra sámi oktavuođas . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta lea addán FAFO ’ i bargu čállit raporta lesba ja homofiila sápmelaččaid birgenlági birra . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta dáhttu ovttas Landslaget for lesbiske og homofile ( LLH ) ( Lesbbaid ja homofiillaid riikasearvi ) jođihit sámi siiddu riikkasearvvi ruovttusiidduid oassin , álggus davvisámegillii . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta deattuha rabasvuođa , ja galgá addit rievttes dieđuid rievttes áigái . 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta bargu lea : 1 Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta ( MD ) geatnegahtii iežas Std . dieđáhusas nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka addit fágalaš ja ekonomalaš doarjaga Sámedikki dásseárvvu doaibmaplána čuovvoleapmái . 1 Mánáid- ja dásseárvodeparte ­meanta sáhttá leat fágalaš ja ekonomalaš veahkkin plána strategalaš doaibmabijuide , vai buoriduvvo dásseárvu gaskal nissoniid ja albmáid dán doaibmaplánas , go dat lea Sámediggái gullevaš . 1 Mánáid- ja bearásminsttar Laila Dåvøy lea odne doallán coahkkima presideanta Sven-Roald Nystøain Sámedikkis Guovdageainnus . 1 Mánáid- ja bearásminsttar Laila Dåvøy fitná Sámedikkis 1 Mánáid- ja bearašpolitihkka 1 Mánáid- ja bearašdepartementa lea juolludan kr. 200 000,- vuosttažettiin oahpponeavvuide ja bagadallanneavvuide sámi mánáidgárddiid várás . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanttas lea čoahkkin Sámedikkiin sámi mánáidgárdegažaldagaid birra guktii jagis . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeantta gulaskuddančállosis , mii guoská ođđa mánáidgárdeláhkii lea positiivvalaš vuoif ) ga sámi mánáid mánáidgárdefálaldagaid ektui . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeantta gulaskuddancealkámuš 07.07.00 1 Mánáid- ja bearašdepartemeantta bušeahtas ráhkaduvvo sierra 50-poasta Sámediggái . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu čielggadit lasse- ja joatkkaoahppofálaldagaid dárbbu , ovttasbarggus Sámedikkiin ja guoskevaš fylkkamánniiguin . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu árvvoštallat sáhttetgo čuvgehusat sámi mánáidgárddiid birra laktojuvvot mánáidgárddi jahkedieđáhusskovvái . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu váfistit ahte buot čuožžovaš ávdnasat jorgaluvvojit sámegillii . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu fuolahit ahte bajásčuvgehusávdnasat fuolaheaddji- ja bajásgeassirolla birra jorgaluvvojit váhnemiidda ja dearvvasdivššahagaid atnui . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu ain arvvosmahttit jurdda- ja dovddiiduslonohallama ja bargat váfistit ahte buot mánáid ja nuoraid joavkkut besset oassálastit gielddalaš plánen- ja mearridanproseassaide , ja áigu ovttasbargat Sámedikkiin ovdamearkkaid hárrái mat čájehit gielddain gos leat sámi mánát ja nuorat . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu , ovttasbarggus Sámedikkiin , čielggadit gažaldaga stipeanddas studeanttaide geat váldet sámi ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpu . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta áigu , ovttasbarggus Sáme ­dikkiin árvvoštallat vejolaš guorahallama sámi váhnemiid mánáidgárdedárbbu birra . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea « Váhnennevvodeami prográmma » bokte gárgedan ávdnasiid váhnemiidda ja dearvvašdivššohagaid atnui mat galget doarjut váhnemiid fuolaheaddjin ja bajásgeassin . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea mielas ovttasbargagoahtit Sámedikkiin árvvoštallat vejolašvuođa addit Sámediggái válddi addit ásahusaid Lága mánáidgárddiid birra láhkavuđđosiin . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta lea dán jagi addán kr. 200 000,- earenoamáš doarjjan sámi mánáidgárdesuorggi oahpponeavvoovddideapmái ja ovddidanbargui ( vrd. ášši R 29/00 , čoahkkingirji 5/00 ) . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta ja Sámediggi áigot 2001 mielde olggosaddit gihppaga mii čájeha oppalašgeahčaldaga iešguđetlágan fálaldagaid hárrái sámi mánáide ja nuoraide . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta ja Sámediggi áigot 2001 mielde olggosaddit gihppaga mas lea sámi mánáid ja nuoraid iešguđetlágan fálaldagaid oppalašgeahčaldat . 1 Mánáid- ja bearašdepartemeanta ja Sámediggi áigot 2001 mielde almmuhit gihppaga mii addá sámi mánáid ja nuoraid iešguđetlágan fálaldagaid oppalašgeahčaldaga . 1 Mánáid- ja bearašdepartameanta háliida lagat ja jeavddalaččat ovttasbarggu Sámedikkiin dál go mánáid- ja nuoraidpolitihkka lea laktojuvvon Sámedikki bargo- ja politihkkaduovdagiidda . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhtas leat 26 fágajoavkku mat barget lahka ovttas suohkanlaš mánáidsuodjalusain vai buoremus doaibma válljejuvvošii ovttaskas mánáidsuodja ­lanáššiin . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhtas , davvi regiuvnnas ( Álttás ) , lea erenoamáš ovddasvástádus addit sámi álbmogii buori mánáidsuodjalanbálvalusa . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta ásahuvvui jagi 2004 , ja das leat mielde Mánáid- , nuoraid- , ja bearašdirektoráhtta ja vihtta regiuvnna . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta lea addán Davvi Norgga Mánáidsuodjalan ovdánahttinguovd-dážii bargun ráhkadit « Kunnskapsstatus og kunnskapsbehov for barnevernet i samiske områder av Norge » ( Norgga sámiid guovlluid mánáidsuodjalusa máhttostáhtus ja máhttodárbu ) . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta galgá maid fuolahit ahte etáhta sáhttá addit sámi váhnemiidda heivehuvvon eastadeaddji bálvalusaid . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta galgá ain čalmmustahttit oččodit dakkár mánáidsuodjalusa mas lea máhttu ja mii váldá vuhtii kultuvrra . Galgá maid čalmmustahttit dan ahte addit sámi álbmogii buori mánáidsuodjalusfálaldaga ee. lágaid ja politih ­kalaš neavvagiid mielde . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta bargu lea addit mánáide , nuoraide ja bearrašiidda mat dárbbašit veahki ja doarjaga dakkár doaibmabijuid main lea alla ja buorre kvalitehta gos dal de ain orožit Norggas . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta , davvi regiuvdna galgá geahččat bearrái go háhká fágaolbmuid ahte guovllukantuvrras , fágajoavkkuin ja eará vál ­ljejuvvon ossodagain leat bargit geain lea sámi duogáš , geat leat sámegielagat ja geain maid lea buorre kulturmáhttu . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašetáhta , davvi regiuvdna , galgá maid leat mielde háhkame eambbo máhtu ja leat veahkkin metodaid ovdánahttimis . 1 Mánáid- , nuoraid- ja bearašdirektoráhta áigu čuovvolit dan . 1 Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta bargá dan ovdii ahte mánát ja nuorat ožžot oadjebas bajásšaddama , ja ahte bearrašat galget sáhttit eallit dorvvolaččat – sihke ekonomalaččat ja sosiálalaččat . 1 Mánáid áhčči hállá sámegiela singuin , munges dárostan . Sii leat guovttegielagat . 1 Mánáid váikkuheapmi ođđa lágas ja rámmaplánas , iešguđet sámis guovlluid vuođul 1 Mánáid vuoigatvuođat . 1 Mánáid sosiáliseren geat muđui unnán oaidnaledje : 1 Mánáid ovdáneami dárogielas hehtte mealgadit dat , ahte váhnemiin lea vuosteháhku dárogillii , ja danin álo sámástit ruovttus , belohahkii lea maiddái skuvlajávkan hehttehussan . » 1 Mánáid oađđensálaid gal eai livčče dán áigge dohkkehan , eai dearvvasvuođa eaige sihkkarvuođa sivaid geažil . 1 Mánáid lohku sámi mánáidgárdefálaldagain lea maŋemus vihtta jagi njiedjan relatiivalaš ollu , ja das leat muhtun sullásaš rievddadeamit go maid maŋŋelis oaidnit vuođđoskuvllas . 1 Mánáid lohku julevsámegielat mánáidgárddiin lea bisson dássedin maŋemus golbma jagi , ja lohku ii leat leamaš goassege nu badjin go skuvlajagi 2010/2011 . 1 Mánáid lohku geat váldet vuostá sámegielfálaldaga mánáidgárddis 2006–2010 1 Mánáid ja nuoraid váikkuhanfámu nannen lea ráđđehusa guovdilis juksanmearri . 1 Mánáid ja nuoraid sámegielalaš deaivvadanbáikkit Interneahtta Mediat Doaibmabidju 61 . 1 Mánáid ja nuoraid psykalaš dearvvašvuođadoibmii gullet fálaldagat mánáid ja nuoraid riskajoavkkuide ja eastadit psykalaš váttuid ovdáneami , mirkosorjavašvuohta ja eará psykososiála váttisvuođat . 1 Mánáid ja nuoraid ossodat ( BUP ) addá spesialistalaš dearvvasvuođabálvalusaid , masa gullet poliklinalaš fálaldat , jándorfálaldat bearrašiidda ja nuoraide , ja vel oahpahus- ja rávvenfálaldat . 1 Mánáid ja nuoraid organisašuvnnat ja joavkkut mat eai leat nu čavga organiserejuvvon , sáhttet Friddjafoandda bokte ohcat doarjaga mánáid ja nuoraid doaimmaide . 1 Mánáid ja nuoraid oassálastima , mieldedoaibmama ja nákcema vejolašvuođaid buorideapmi leat guovddážis . 1 Mánáid ja nuoraid oainnut fertejit vuhtii váldojuvvot dainna lágiin ahte sii ieža besset aktiivvalaččat searvat mearridit ja čađahit doaimmaid . 1 Mánáid ja nuoraid ferte oččodit aktiivvalaččat fárrui hábmet báikkálaš , guovllu ja nationála mánáid- ja nuoraidpolitihka . 1 Mánáid ja nuoraid doaibmabijut vuoruhuvvojedje , 14 ohcci 38 ohccis ožžo doarjaga . 1 Mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttut mearriduvvojit obamuddui suohkanlaš mearrádusain ja suohkanlaš bálvalusaid oktavuođas . 1 Mánáid gaskkas lei garra árvoortnet . 1 Mánáid gaskkas Kárášjogas humaimet sámegillii , ja sámegiella lei danin nubbi giella maid ohppen . 1 Mánáid fuolahus ja bajásgeassin lea ovddemusat vánhemiid ovddasvástádus . 1 Mánáid frisalaš eatnigiella lei oahpahusgiellan álgo guoktejagi mánáidskuvllas , seammás go riikka váldogiela oahpahedje njálmmálaččat muhtun diimmuin , ja dasto , go mánát ledje oahppan lohkat ja čállit iežaset gillii , de ohppe váldogiela maiddái čálalaččat . 1 Mánáid bidjat internáhttaskuvlii ledje bearrašeallimii garra sosiálalaš meassamat , vaikko eaktodáhtolaččat válljejedje ahte galgego mánát orrut internáhtas . 1 Mánáid bajásšaddandilli 1 Mánáid , ja doarjjaolbmuid fálaldat ferte buoriduvvot , earenoamážit lulli- ja julevsámi guovlluin . 1 Máná eadni dahje áhčči oažžu mánáidoaju . 1 Mánusis , mii lea čállon sullii jagi maŋŋel go guđii Finnmárkku , son dadjá iežas « stud. mag.art. ja das son namuha ahte « berošta hirbmosit gielain » . 1 Mánus lea čállon skábmamánnu 1947:s , ja min dieđu mielde ii leat dát ovdal almmuhuvvon . 1 Mánu maŋŋil go daid sáddiimet , de šadde áššin skuvlastivrras . 1 Mánu maŋŋel mearrida skuvlastivra garra cealkámuša mas čuožžu : « Ruovttufidnoskuvla sápmelaččaid várás lea dál 3 jagi doallan kurssaid gaskaboddosaš visttiin , ja heajos dilis . 1 Mánnávuođashan dákkár ovdáneami vuođđu láhččojuvvo . 1 Mánnávuohta duoddaris 1 Mánnáoažžunvirgelobis dál . 1 Mánnán doivon ahte mun oktii goas nu šattan dego earát ja nagodan dan maid earát nagodit . 1 Mánnái áddojuvvojit oadjebas juridihkalaš rámmat jo riegádeami rájes . 1 Mánná galgá dábálaččat orrut dahje leat Norggas . 1 Mánnu ja násttit dálveijas , ja guovssahasat dánso áimmus . Das lei Jompa sabehiiguin gumppe maŋis . 1 Mánnodat 30.10 1 Mánnodaga miessemánu 25. beaivvi dii.13 . 00 rahpá Sámediggeráđi Jørn Are Gaski mánáiddáiddačájáhusa Sámedikki resepšuvnnas . 1 Mánnodaga guovvamánu 1. b. – Kárášjogas ja Guovdageainnus : 9.00 – 11.00 : Čoahkkin ja oahpisteapmi Sámedikki visttis . 1 Mán guhká oaččut mánáidoaju ? 1 Málliid ollislaš árvvoštallama vuođul oaivvildii bargojoavku ahte málle 3 buoremusat fuolaha earret eará daid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid mat stáhtas leat álgoálbmoga ektui . 1 Málle vuođđuduvvo daidda eavttuide ahte sámiin lea iešmearridanvuoigatvuohta ja vuoigatvuohta vuoruhit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . Departemeanttaid lahtut bargojoavkkus oaivvildit ahte málle ii leat čađahahtti . 1 Málle sisttisdoallá ahte ásahuvvojit dárkilet njuolggadusat das mo galgá čađahit konsultašuvnnaid sámi ulbmiliid bušeahta birra . 1 Málle mielddisbuktá viidáseappot ahte giđđat ovddiduvvo sierra stuorradiggedieđáhus sámi servodaga dili ja ovddidandárbbuid birra , mas ráđđehus sáhttá Sámediggái addit eanet geatnegahtti signálaid das mo ráđđehus oaidná ee. Sámedikki bušeahttadárbbu čuovvoleami , Fágalaš guorahallanjoavkku raportta čuovvoleami ja daid čuoggáid čuovvoleami , main Sámedikkis ja ráđđehusas lei ovttamielalašvuohta maŋimus jagi iešguđet konsultašuvdnačoahkkimiin . 1 Málle mielddisbuktá ahte seamma láhkai go ovdamearkka dihtii gielddavugiin ja boazodoallošiehatdusain ovddiduvvo stuorradiggeproposišuvdna giđđat , ja láhčá dan láhkai diliid nu ahte bušeahttarámmat sámi ulbmiliidda leat čielgan buoril ovdalgo ođđa bušeahttajahki álgá . 1 Málle mearkkaša ahte seamma láhkai go ovdamearkka dihtii gielddaid ja boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas , de ovddiduvvo stuorradiggeproposišuvdna giđđat , ja dainna lágiin láhčá dilálašvuođaid dasa ahte bušeahta dáfus rámmát sámi ulbmiliidda leat čielgasat buori áiggis ovdalgo ođđa bušeahttajahki álgá . 1 Málle geahččaluvvui Sámedikki vuosttas válgaáigodagas , muhto hilgojuvvui maŋŋá . 1 Málle ferte leat gitta olles politihkalaš ja hálddahuslaš systemas , ja dan ferte ollisvuohtajurdda báidnit . 1 Málle 3 vuođđun lea gaskavuohta gielddaide ja fylkkagielddaide bušeahta olis , ja vuođđun leat maiddái stáhta ja eanadoalu ja boazodoalu ealáhusorganisašuvnnaid oahpes váldošiehtadallamat . 1 Málle 2 vuođđun lea ahte dihto proseantaoassi stáhtabušeahtas sámi ulbmiliidda addojuvvo Sámediggái . 1 Málle 1 vuođđun leat dálá bušeahttabargovuogit ja konsultašuvdnavuogit . 1 Málatvuomis galget mánát beas- 1 Málatvuomi sámeskuvlla rektor Hans Lindkjølen geige skeaŋkka Randi Nordback Madsenii , dan dihtii go son departemeantta konsuleantan lei váikkuhan dasa ahte huksejuvvui ođđa sámeskuvla . 1 Málatvuomi fáddápárka galgá ovttas Meahccegávpogaččain ja dasa gulli čuoigan- ja čierastanrusttegiiguin dahkat Málatvuomi geasuheaddji 1 Málatvuomi bátnedivššohat Andselv Plánen 2007 hovedtannklinikk og Olsborg tannklinikk 1 Málatvuomi Alitstálloriika ja Málatvuomi Meahccegávpogaš ( dárogillii Målselv Fjellandsby ) leat guokte ovddidanálggaheami maid Målselv Utvikling AS-nammasaš fitnodat lea vuolggahan . 1 Málatvuomi Alitstálloriika Málatvuomi Alitstálloriikkas ( dárogillii Blånisselandet i Målselv ) sáhttá mánáide šaddat seamma somá ja gelddolaš go Alitvári stáluide lei , mii lea dovddus NRKa juovllaid ovdalaš ráidu . 1 Málatvuomi Alitstálloriika ASA lea ožžon doarjaga ealáhusaide várrejuvvon ovddidanruđain ( RDA ) maid Romssa fylkkasuohkan hálddaša . 1 Máksámušat mat dađistaga bohtet petroleumdoaimmas , lea earáláganat go muđui stáhta dietnasat , danin go dat muhtun muddui maid geahpedit stáhta petroleumopmodaga . 1 Máksá go omd. fylka erohusa mii lea das maid pasieanta ieš máksá ja dan man ollu suomabeale bátnedikšu máksá ? 2.2.2 1 Máksu ovdagihtii mearriduvvo sisaboađu vuođul ja sáhttá leat 50 , 75 dahje 100 proseantta ollislaš máksomearis . 1 Máksu ovdagihtii boahtá maŋemusat 10. b. juohke mánu . 1 Máksu ovdagihtii , go orru dahje fárre eará EØS-riikii , čilgejuvvo eambbo NAV dárogielat neahttasiidduin , Internasjonalt oasis . 1 Máksu ovdagihtii 1 Máksu máksojuvvo fondii maid searvvit hálddašit ja dat juohká viidáseappot ruđaid maid vuoigatvuođalaččat ožžot go ohcet daid stipeandan . 1 Máksu lea leamaš ovdagihtii mearriduvvon 5 milj. ruvdnui juohke lobi ovddas olles riikkas , earret Finnmárkku fylkkas gos máksu lei biddjon 4 milj. ruvdnui . 1 Máksu juogaduvvo viidáseappot dainna vugiin ahte addet doarjaga dáiddáriidda . 1 Máksomeriid ektui maid Stuoradiggi lea mearridan gokčá mánáidgeahččama doarjja 64 proseantta duođaštuvvon olggosgoluin . 1 Máksomearri ođastuvvo suoidnemánu 1. beaivvi juohke jagi . 1 Máksomearri Ruhtamáksu juohke mánu 1 Máksomearri 1 Máksomearit Máksu juohke mánu 1 Máksomeari proseanta lea sisaboađu mielde , galle iežat máná dus leat iežat báikedoalus , leatgo náitalan , registrerejuvvon guoibmi , mielguoibmi dahje ovttaskas fuolaheaddji . 1 Máksojuvvon divat manná oktasašvuhtii . 1 Mákso foanddaide dáhpáhuvvá ovttasráđiid suohkaniiguin . 1 Mákso foanddaide dáhpáhuvvá ovttasráñiid suohkaniiguin . 1 Máksit ee. Fridtjof Nansen- ja Skjold-klássa sturrodat fatnasiid , ođđa helikopteriid Riddobearráigehččui ja fregattaide , ođđa fievrridangirdiid , ođđa vearjjuid , ja soahtegirdiid F- 16 ja ULA-klássa sturrodat čáhcevuolefatnasiid ođasmahttimiid Opmodat , huksehusat ja ráhkadusat ( OHR ) , oktan NATO-siskkáldas struktuvrrain oažžu 1 858 miljovnna kruvnnu jagis 2011 . 1 Máksinávžžuhus galgá leat ovddiduvvon ovdal borgemánu 10. b. 2009 - Doarjja máksojuvvo oktanaga - Bellodagat dahje organisašuvnnat mat bidjet listtaid guovtti dahje eanet válgabiirriin , galget sáddet oktasaš mákšinávžžuhusa buot iežaset listtaid ovddas 1 Máksinávžžuhus galgá leat ovddiduvvon ovdal borgemánu 10. b. 2009 1 Máksinávžžuhus galgá leat ovddiduvvon maŋimusat golggotmánu 1. b. 2010 1 Máksindáhtolaš guossit gáibidit maiddái kvalitehta . 1 Máksin ja ruovttoluottamáksin 1 Máksimis goluid čorgema ja sihkkarastima oktavuođas Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá gáibidit ahte son guhte áigu čađahit dahje lea álggahan minerálagávdnostumiid iskkademiid , iskkadanroggama dahje ávkkástallama , galgá dáhkidit ahte máksá goluid mat gártet § 49 sihkkarastinbargguid ja § 50 čorgenbargguid olis . 1 Máks . ruovt 1 Máinnašumi báidná sakka dalášáiggi oaidnu sámiide álbmoga gaskkas , ja dáruiduhttinpolitihkka , mii fievrriduvvui sámiid guovdu . 1 Máilmmiviidosaš biebmodilli lea dehálaš duogážin Ráđđehussii go Norggas galgá árvvoštallat boahtteáigásaš biebmobuvttadeami . 1 Máilmmis mearrabiepmuid maŋŋái lassána jearru , ja oñña suorggit nugo omd. bioteknologiija ja oñña šlájaid biebman ovdána dañistaga . 1 Máilmmis mas hástalusat eai leat dušše riikka rájáid siskkobealde , dárbbašit mii geatnegahtti politihkalaš ovttasbarggu , ja maid rájiidrasttideaddji riekteservodaga . 1 Máilmmis leat máŋga duhát giela , ja dat lohku sorjá das maid mii oaivvildit gielain , ja stáhtat eai leat go badjelaš guokte čuođi . 1 Máilmmibáŋku galgá leat juolludan 160 miljon dollara loana dán prošektii . 1 Máilmmibáŋku bođii vásedin Kárášjohkii divaštallat dálkkádatdoaibmabijuid Bistevaš Foruma lahtuiguin rabas čoahkkimis . 1 Máilmmi álgoálbmotbeaivi 1 Máilmmi rikkis riikkat dat leat historjjá stuorámus nuskodatluoitit , muhto boahtteáiggi ovdáneaddji riikkat šaddet lundui luoitit eanemusat . 1 Máilmmi eamiálbmogat leat erenoamáš rašit dán lágan luonddurievdamiidda . 1 Máilmmi eamiálbmogat ellet oalle máŋggalágan dilálašvuođain . 1 Máilmmi eamiálbmogat 1 Máilmmi dearvvašvuođaorganisašuvdna ( WHO ) , Máilmmibáŋku , UNAIDS , UNFPA , GAVI-lihttu , UNICEF , Gates-vuođđudus ja ruhtaaddi riikkat nu go Norga , Stuorra Brittánnia , Duiska ja Frankriika geatnegahttet dál iežaset buorebut ovttasbargat vai uhccu dat noađđi maid addiid ja organisašuvnnaid stuorra lohku mielddisbuktá geafes riikkaide , ja dan sadjái buorebut doarjut daid dearvvašvuođadárbbuid maid geafes riikkat ieža leat gávnnahan dehálažžan . 1 Máilmmeviidosaš dálkkádatrievdamat dagahit ođđa hástalusaid boazodollui , eanandollui ja mearra- ja johkabivdui sámi guovlluin . 1 Máilmmemiehtádeapmi ja individualiseren lea dagahan ahte ovttaláganvuođa ja našuvnnalaš ovttaiduhttima ideálaid dál hástalit ođđamállet iešguđetláganvuođat . 1 Máilmme dovddus klimadutki galledii Sámedikki 1 Máilmme dovddus dálkkádatdutki , professor Robert Corell muitalii bearjadaga 18.06.2010 " Arctic Governance " ráportta birra sámediggepresidentii Egil Ollii . 1 Máilmme Baŋkku ja Bistevaš Forum bovdejit rábas čoahkkimii 1 Máilbmái čalmmiid Ráhkis Romssa fylkka ássit , ovttasbargoguoibmámet ja Romssa fylkkasuohkana bargit . 1 Máilbmái čalmmiid Energiija , guolástus ja biras- ja dálkkádatgažaldagat leat fáttát mat leat viehka guovddážis eurohpalaš politihkas . 1 Máilbmái čalmmiid 2005 jahkedieđáhusas lei govvideaddji ovdasiidu das mii Davvi-Norga sáhttá leat . 1 Máilbmi rievdá ja maiddái eamiálbmogat rivdet ja heivehallet iežaset ođđa áigái . 1 Máilbmeekonomiija lassáneapmi ollislaččat navdo geahpeduvvot sullii 5 ½ proseanttas diibmá veaháš vuollel 5 prosentii dán jagi . 1 Máhtán maiddái lohkat sámegiela . 1 Máhtu ferte bisuhuvvot ja buoriduvvot ovddideaddji prošeakta- ja prográmmabargguin . 1 Máhtu dáfus – olbmos lea dárbbašlaš máhtu ja áddejupmi bargguid , vieruid , dahkamušaid , eanadaga , dálkkádaga , dálkki birra ja hálddaša daid , nu ahte birge . 1 Máhttu vuoitá visot . 1 Máhttu sámi servodatdiliin ja sámegielas deattuhuvvo maiddái . 1 Máhttu siida- ja báikedoalus ja daid birra lea lihkostuvvan bearašvuđot boazodoalu dovdomearka . 1 Máhttu ja gelbbolašvuohta lea vuođđun sámi servodagaid ovddideapmái ja nannemii . 1 Máhttu ja dieđut sámiid vássánáiggi ja dálá áiggi birra leat mearrideaddjin dasa movt sámi servodat huksejuvvo buresdoaibmi boahtteáiggi servodahkan , man vuođđun lea sámegiella ja kultuvra . 1 Máhttu davviguovlluid birra ja davviguovlluid várás deattuhuvvo ja danne lea ráđđehus jagi 2007 duppalastán juolludemiid Barents 2020 jahkái 20 milj. ruvnno rádjái . 1 Máhttu dat lei sivva go lihkostuvaimet geavahit goržefámuid . 1 Máhttu dat dagai midjiide vejolažžan viežžat oljju bajás seavdnjadeamos mearrabotnis . 1 Máhttovuođu birra čuožžu ná :  Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi nammadit ovttas fágalaš guorahallanjoavkku mii earret eará sámi statistihka vuođul jahkásaččat ovddida raporta sámi servodaga dili ja ovddidandovdomearkkaid birra . 1 Máhttovuođu birra čuožžu ná :  1 Máhttosuorggi riikkaidgaskasaš ovttasbargu maid deattuhuvvo strategiija deaŧalaš suorgin . 1 Máhttoservodat Romsa ” - prográmmaáigodagas leat davveguovllut ja daid ovdáneami čalmmusteapmi šaddan oassin riikkalaš arenas suorgin mii riikkalaččat vuoruhuvvo . 1 Máhttoservodat Romsa 1 Máhttoservodaga hástalusat Máhttolokten lea vuođđooahpahusa ođđa ođastus mii álggahuvvui 2006 čavčča . 1 Máhttoministtár Kristin Halvorsenis lea ovddasvástádus politihkas mii lea čadnon mánáidgárde- ja oahpahuáššiide . 1 Máhttoministtar Øystein Djupedal geigii bálkkašumi guovvamánus dán jagi . 1 Máhttoministtar Kristin Halvorsen 1 Máhttoministtar ( golggotmánu 20. beaivvi rájes ) 1 Máhttoloktendoaimmat sáhttet leat oktasaš plánenčoahkkimat gitta stuorát kursačoagganeapmai . 1 Máhttolokten – Sámi ođđa oahppoplánaid vuođul lea Sámediggi juolludan ruđaid sámi dábálaš- ja digitála oahpponeavvuid ráhkadeapmái ja buvttadeapmái , sihke lulli- , julev- ja davvisámegillii . Maiddái earenoamáš heivehuvvon oahpponeavvuide leat juolluduvvon doarjagat , dan dárbbu vuođul maid fágabirrasat ieža leat dieđihan . 1 Máhttolokten – Sámi lea leamaš hirbmat viiddis bargu Sámedikkis . 1 Máhttolokten váldojuvvo atnui Jk3:i ( joatkkaoahpahusa 3. ceahkkái ) skuvlajagi 2008/2009 . 1 Máhttolokten oñña oahppoplánaiguin láhčá dili báikkálaš heiveheapmái ja eanet ovttasbargui gaskal skuvlla ja bargoeallima oahpahusas . 1 Máhttolokten lea ođđa ođastus olles vuođđooahpahusa várás . 1 Máhttolokten lea lassi oahppu ja joatkkaoahppu , mas lassi oahppu lea eahpeformálalaš máhttolokten ja sisttisdoallá lassi oahppokurssaid , čoahkkimiid ja fierpmádatbargguid go fas joatkkaoahppu lea formálalaš máhttolokten ja addá oahppočuoggáid . 1 Máhttolokten bidjá ođđa gáibádusaid integreret sámi fáttáid oahpahussii . 1 Máhttolokten Máhttolokten lea vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa ođđa ođastus . 1 Máhttolokten - sámi 1 Máhttoloktemis lonuhuvvo fuolahanbargiidfága ja veahkkedivššároahppu oñña fágain ; dearvvašvuoñafágabargi . 1 Máhttoloktemis lea sámegiella vuosttašgiellan ja sámegiella nubbigiellan mielde buot oahppoplánain vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas . 1 Máhttoloktemis lea dat fága sámegiella ja kulturmáhttu bid ­djojuvvon oassin ollu eanet fágaide go ovdal , ja dasa lassin galget oahppit miehtá riikka oažžut dákkár oahpahusa , gč. kap. 11.6.1 . 1 Máhttoloktemiin jagi 2006 válde eret fága Sámi giella ja kultuvra . 1 Máhttoloktema sisafievrrideami rájes lea nubbingiellaohppiid lohku njiedjan 783 ohppiin , dat lea 38 % njiedjan viđa jagis . 1 Máhttoloktema rájes lea leamaš oktiibuot 3 % njiedjan . 1 Máhttoloktema oahppoplánaid barggus leage deattuhuvvon ahte buot vuođđo- ja joatkka ­skuvlaoahppit galget háhkat alcceseaset vuođđomáhtu sámi historjjás , kultuvrras ja servodateallimis . 1 Máhttoloktema oahppoplánabarggus lea deattuhuvon ahte vuođđo- ja joatkkaskuvllain galget visot oahppit háhkat vuođđooahpu sámi historjjás , kultuvrras ja servodateallimis . 1 Máhttoloktema guovddáš rievdadusat leat vuođđogálggaid nannen ( máhttit geavahit giela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , máhttit lohkat ja rehkenastit ja máhttit geavahit digitála reaidduid ) , ođđa oahppoplánaid geavahišgoahtin ja ođđa fága- ja diibmojuohkin . 1 Máhttoloktema atnuiváldin mielddisbuvttii maid muhtun rievdadusaid sámi oahpahussii . 1 Máhttoloktema atnuiváldima oktavuođas sirddii ráđđehus 2 milj. ruvnno Sámediggái , oahpahed ­djiid gelbbolašvuođanannemii geat oahpahit sámegillii ja sámegielas . 1 Máhttoloktema atnui váldima oktavuođas deattuhuvvui ahte váilot sámi oahpponeavvut . 1 Máhttodoarju siskkáldas struktuvrra ovddideamis fylkkasuohkan galgá veahkehit oasálaččaid guvllolaš máhttočohkkedeaddji forain gávnnadit , ja váikkuhit dasa ahte dakkár máhttoovddideaddji struktuvrrat ásahuvvojit maid olbmot atnet soahppevažžan . 1 Máhttodepartemeanttas lei gulahallan Sámedikkiin nuppástusaid birra . 1 Máhttodepartemeanttas lea ovddasvástádus servodatsurggiin mat leat deaŧalaččat midjiide jus galgat stuorrut ja ovdánit – sihke ovttaskas olmmožin ja servodahkan . 1 Máhttodepartemeanttas lea danne guovddáš rolla barggus sámegiela várás , gč. kap. 11 ja 12 . 1 Máhttodepartemeanttas lea bajimuš ovddasástádus mánáidgárdesuorggis válljodaga buorideamis , ja dan stivremis ja ruhtadeamis . 1 Máhttodepartemeanttas ja Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat stuorradiggedieđáhusa doaibmabijuid hárrái dutkama birra , maid Ráđđehus ovddidii otne . 1 Máhttodepartemeanttas dat lea ovddasvástádus mánáidgárddiin , vuođđoskuvllas , joatkkaskuvllas ja alit oahpahusas . 1 Máhttodepartemeantta oktavuođain Sámedikkiin , geavaha departemeanta vuođđun Sámedikki ja stáhtii gullevaš eiseválddiid ráđđádallansoahpamuša . 1 Máhttodepartemeantta bušeahtas juolluduvvo jahkásaččat sierra merkejuvvon doarjja sámi oahpahussii , nannen dihtii dan ahte dákkár oahppu addojuvvo oahpahuslága § 6 – 2 mielde . 1 Máhttodepartemeanta álggahii 2007 giđa ­Gelbbolašvuohta mánáidgárddis – strategiija ­gelbbolašvuođaovdáneapmái mánáidgárdesuorggis 2007 – 2010 . 1 Máhttodepartemeanta áigu álššaleappot geahččalit gávdnat eanet ovdaskuvlaoahpaheddjiid mánáidgárddiide , daid mielde maid sámegielalaš ovdaskuvlaoahpaheddjiid , gč. doaibmabijuid mat leat St. dieđáhusas nr. 23 . 1 Máhttodepartemeanta áigu ráđđádallat Sámedikkiin dan movt sáhttet ovttasbargat goziheami dáfus mii lea jurddašuvvon sámi mánáidgárdesuorggi várás , gč. maid kap. 11.2 . 1 Máhttodepartemeanta áigu ráđđádallat Sámedikkiin daid oahppodoaimmaid birra maid leat jurdda álggahit . 1 Máhttodepartemeanta áigu ovttasráđiid ásahusaiguin mat fállet oahpuid sámegielas ja sámegillii , geahčadit daid gaskasaš bargo- ja ovddasvástádusjuogu , ja áigu oaččuhit daid ásahusaid gaskaneaset bargat lagabut ovttas , ja maiddái ovttasráđiid eará ásahusaiguin mat leat dakkár guovlluin main olbmuin lea dárbu oahpu oažžut sámegielas . 1 Máhttodepartemeanta áigu maid jorgalahttit mánáidgárddi sisdoalu ja doaimmaid rápmaplána julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Máhttodepartemeanta áigu kártet man muddui oahppit eai oaččo vuoigatvuođaideaset mielde oppalaš sámegiela oahppofálaldagaid ja movt dien dili sáhtášii buoridit . 1 Máhttodepartemeanta áigu jorgalahttit davvisámegillii láidestusgihppaga “ Fra eldst til yngst . 1 Máhttodepartemeanta áigu jagi 2010 vuoruhit guovdilis dokumeanttaid nu mo johtočállagiid ja rávagirjjážiid jorgaleami buot golmma sámegillii . 1 Máhttodepartemeanta áigu guorahallat dárbbu háhkat sámi giella- ja kulturgelbbolaš pedagogalaš mánáidgárdebargiid go juolluda gelbbolašvuođaruđaid mánáidgárdesuorgái . 1 Máhttodepartemeanta áigu dan váldit árvvoštallamii jahkásaš bušeahttaproseassaid oktavuođas . 1 Máhttodepartemeanta áigu bidjat ruđaid daid bargiid giellamáhtu buorideapmái , guđet leat sámi mánáidgárddiin ja mánáidgárddiin main leat sámi mánát . 1 Máhttodepartemeanta áigu 2008:s bidjat johtui guktii jagis ovttasbargočoahkkima Sámedikkiin . 1 Máhttodepartemeanta áigu 2008 rájes álggahit juohke jagi hálddahuslaš ovttasbargočoahkkimiid Sámedikkiin mat dollojuvvojit guovtti geardde jagis ja mat leat sámi mánáidgárdi ­suorggi hástalusaid ja doaibmabijuid birra . 1 Máhttodepartemeanta ovddidii 2007 giđa Strategiija bestemis ovdaskuvlaoahpaheddjiid mánáidgárddiide 2007–2011 . 1 Máhttodepartemeanta nammadii lávdegotti ráhkadan dihtii láhkaásahusevttohusa rámmaplána birra sámi vuođđooahpahusa várás ja dan dat dagai Stuorradikki meannudan Std . dieđáhusa nr. 11 ( 2008–2009 ) Oahpaheaddji – rolla ja oahpahus sámi oasi čuovvoleapmin . 1 Máhttodepartemeanta mieđai dasa ja oktasaš bargojoavkku mandáhtta ja čohkken mearriduvvui ovttasráđiid . 1 Máhttodepartemeanta mearridii geassemánu 29. b. 2006 ođđa oahppoplánaid Máhttoloktemii – Sámegiella , maid ráhkadeames lea Sámedikkis leamaš erenoamáš ovddasvástádus . 1 Máhttodepartemeanta mearridan njukčamánu 1. b. 2010 láhkavuođu vuođul lágas Lov om universiteter og høyskoler av 1. april 2005 nr 15 § 3-2 annet ledd ( Láhka universitehtaid ja allaskuvllaid várás njukčamánu 1. b. 2005 nr. 15 § 3-2 nubbi lađas ) . 1 Máhttodepartemeanta lea ángiruššanáigodahkii 2007-2010 várren ruđaid máhttobuoridandoaibmabijuide . 1 Máhttodepartemeanta lea álggahan sierra máhttostrategiija , ja dan namma lea Máhttu mánáidgárddis – strategiija mo buoridit máhtu mánáidgárdesuorggis 2007-2010 . 1 Máhttodepartemeanta lea várren 2 miljovnna ruvnno , Bargo ja searvadahttindepartemeanta 1 miljovnna ruvnno ja Sámediggi 500 000 ruvnno ruhtadeapmái lohkanguovddáža doibmii . 1 Máhttodepartemeanta lea prentehan ja gilván gihppaga . 1 Máhttodepartemeanta lea meannudan raportta . 1 Máhttodepartemeanta lea dáhtton Oahpahusdirektoráhta jagi 2009 čađahit bearráigeahču das mo gielddat ja fylkkagielddat čuovvolit daid vuoigatvuođaid mat sámi ohppiin leat oahpahuslága mielde , maiddái makkár oahppo- 1 Máhttodepartemeanta lea dohkkehan vuođđoskuvlla parallealla ovttaárvosaš sámi oahppoplánaid čuovvovaš fágain : biebmu ja dearvvašvuohta , musihkka , servodatfága , duodji , ja risttalašvuođa- , osku- ja eallinoainnumáhttu . 1 Máhttodepartemeanta lea dohkkehan Kárášjoga Dáiddaskuvlla priváhtaskuvlalága mielde . 1 Máhttodepartemeanta lea 2009 juolludusreivves Oahpahusdirektoráhttii bivdán ahte sii gozohit sámi ohppiid vuoigatvuođaid , dákko bakte ahte gávdnojit sámegielat oahpponeavvut . 1 Máhttodepartemeanta juolluda jahkásaččat ruđa Sámediggái vai sáhttá ovddidit pedagogalaš materiála mii adnojuvvo sámi mánáidgárddiin ja dain mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 1 Máhttodepartemeanta ja Oahpahusdirektoráhtta áigot , ovttas Bargo- ja searvadahttindepartementtain álggahit prošeavtta mas galgat geahččat sápmelaččaid dili geat iežaset eatnigielas leat analfabehtat . 1 Máhttodepartemeanta ja Nordplus Sprog leat ruhtadan dan . 1 Máhttodepartemeanta háliida mearkkašit ahte oahpahuslága § 9–4 vuosttaš lađas mearrida ahte eará fágat go dárogiella dušše sáhttet geavahit oahpponeavvuid mat leat girjedárrui ja ođđadárrui seamma áiggi ja seamma haddái . 1 Máhttodepartemeanta háliida ahte dat galgá čuovvoluvvot sierra dan dáfus ahte das árvvoštallojuvvo boađusjuksan , ja ahte dat buohtastahttojuvvo suomagiela doarjjaortnegiin . 1 Máhttodepartemeanta galgá ovttasráđiid Sámedikkiin juohkit dieđuid vánhemiidda , gielddaide ja mánáidgárdeeaiggádiidda sámi mánáid vuoigatvuođaid birra , ja dange birra makkár fálaldagat ja doarjjaortnegat leat odne . 1 Máhttodepartemeanta galgá mearridit Oahpahusa prinsihpaid – Sámi , ja dat galget gustogoahtit skuvlajagi 2007/2008 rájes . 1 Máhttodepartemeanta doarju áŋggirdeami ekonomalaččat . 1 Máhttodepartemeanta doarjjui kampánnja ruđalaččat . 1 Máhttodepartemeanta bijai 2007 giđa ovdan Stategiija ovdaskuvlaoahpaheddjiid háhkat mánáidgárdái 2007 – 2011 . 1 Máhttodepartemeanta bealis leat fas bidjan oktan strategiijan St. dieđáhusas nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka , ovttasráđiid Sámedikkiin ásahit viidát čohkkejuvvon bargojoavkku mii galgá ráhkadit sámi oahpponeavvoráhkadeami plána vuođđooahpahussii . 1 Máhttodepartemeanta : Universitehta ja allaskuvlalágas ( fápmuiboahtán borgemánu 1. b. 2005 ) , § 9-4 ( 5 ) , oažžu Sámediggi válddi nammadit olggobealde stivralahtuid Sámi allaskuvlii . 1 Máhttodepartemeanta : Láhkaásahus mánáidgárddiid sisdoalu ja doaimma rámmaplána birra , kap. 5 Ovttasbargu , čuokkis 5.6 . 1 Máhttodepartemeanta ( MD ) evttohii reivvestis Sámi allaskuvlii ovttastahttit allaskuvlla ja Gáldu dan oktavuođas go galget fárret Diehtosiidii 2009:s . 1 Máhttodeparteameanta lea njukčamánu 1. beaivvi 2006 mánáidgárdelága § 2 mielde mearridan rámmaplána njuolggadusa mánáidgárddi sisdoalu ja doaimmaid hárrái . 1 Máhttodeparte ­meanttas lei ovdal ovddasvástádus šiehtadusain nugo oahpaheddjiid lohkangeatnegasvuođas , man vuollái gulai konverterenortnet . 1 Máhttodeartemeanttas lea ovddasvástádus mánáidgárddiin ja oahpahusas . 1 Máhttobuorideapmi mii čalmmustahttá giela Stuorra hástalus lea gávdnat sámegielalaš mánáidgárdebargiid . Máhttodepartemeanta lea 1 Máhttobuorideapmi mii čalmmustahttá giela Doaibmabidju 3 . 1 Máhtto lea mávssolaš kvalitehttii . 1 Máhttit čálalaččat ovdanbuktit sámegiela čiekŋudeamis mearkkaša máhttit ovdanbuktit jurdagiiddis iešguđetlágan šáŋrain ja ollu teakstahámiid siskkobealde . 1 Máhttit čálalaččat ovdanbuktit lea sámegiella vuosttašgiellanfága ovddasvástádus , álgočállinoahpahusa rájes ja miehtá 13 jagi . 1 Máhttit rehkenastit sámegiella vuosttašgiellanfágas lea oktan giellagelbbolašvuođainvuođđun doabaovdánahttimii , logihkalaš jurddašeapmái ja váttisvuođaid čoavdimii . 1 Máhttit rehkenastit sámegiella nubbingiellanfágas lea ovdánahttit doahpagiid , resonerema ja váttisvuođaid čoavdima . 1 Máhttit rehkenastit sámegiela čiekŋudeamis mearkkaša oppalaš doabaovdánahttin , resoneren ja váttisvuođaid čoavdin . 1 Máhttit njálmmálaččat ovdanbuktit sámegiela čiekŋudeamis mearkkaša máhttit guldalit , hupmat ja árvvoštallat ságastallamiid osiid máŋggabealat ságastallandilálašvuođas . 1 Máhttit njálmmálaččat ovdanbuktit fágas sámegiella vuosttašgiellan lea máhttit guldalit , hupmat ja árvvoštallat ságastallamiid osiid máŋggabealat ságastallandilálašvuođas , ja dan ferte máhttit go galgá gulahallat earáiguin sihke servvoštallamis , bargoeallimis ja almmolaš eallimis . 1 Máhttit njálmmálaččat ja čálalaččat ovdanbuktit sámegiella nubbingiellanfágas lea guovddážis sámegielgelbbolašvuođa ovdánahttimis . 1 Máhttit lohkat sámegiella vuosttašgiellanfágas lea ovdánahttit dekodengálggaid ja dađistaga buoridit lohkanipmárdusa . 1 Máhttit lohkat sámegiella nubbingiellanfágas lea oassi praktihkalaš giellagelbbolašvuođas ja mielddisbuktá ahte máhttá lohkat ipmárdusain , diđoštit ja reflekteret ain eanet gáibideaddji teavsttaid . 1 Máhttit lohkat sámegiela čiekŋudeamis lea oassi praktihkalaš giellagelbbolašvuođas ja mielddisbuktá ahte máhttá lohkat ipmárdusain , guorahallat ja smiehttat ain eanet gáibideaddji teavsttaid . 1 Máhttit hálddašit ovttasbarggu lea deaŧalaš dasa mo oahppi doaibmá sihke fágalaččat ja sosiálalaččat , sihke skuvllas ja bargoeallimis go dat áigi boahtá . 1 Máhttit go mii maid eará giela go dien hedemárkkugiela . 1 Máhttit geavahit digitála reaidduid sámegiella vuosttašgiellanfágas lea dárbbašlaš vai sáhttá hálddašit ođđa teakstahámiid ja ovdanbuktimiid . 1 Máhttit geavahit digitála reaidduid sámegiela čiekŋudeamis lea dárbbašlaš jus galgá hálddašit máŋggabealat teakstahámiid ja ovdanbuktimiid . 1 Máhttit geavahit digitála reaidduid lea dárbbašlaš sámegiella nubbingiellanfágas vai sáhttá hálddašit ođđa teakstahámiid ja ovdanbuktimiid . 1 Máhtten dušše sámi , in máhttán dáro go álgen , ja skuvllot bođii lulde ii ge máhttán sámi . 1 Máhtten buot muohtaskohter mearkkaid . 1 Máhtolašvuođa gaskkusteapmi lea guovddáš fáddá Sámedikki barggus . 1 Máhtolašvuođa buvttadeapmi ja oahpahus ( Gelbbolašvuođaguovddážat , dutkan , čielggadeamit , alit oahppu ) 4.12.1 . 1 Máhtolašvuođa buvttadeapmi ja oahpahus ( Gelbbolašvuođaguovddážat , dutkan , čielggadeamit , alit oahppu ) ... 23 4.12.1 . 1 Máhtolašvuoi1a huksen sámi diliid birra gieldalaš ja fylkagieldalaš dásis leat eaktun dasa . 1 Máhtolašvuohta vuovde- ja birasárvvuid dili ja ovdánanbeliid birra ovttastahttojuvvo ja almmuhuvvo jahkásaš raporttas , Ceavzilis vuovdedoallu - ealáhus ja biras . 1 Máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra ja sámegielas deattuhuvvo . 1 Máhtolašvuohta sámi servodatdiliid birra ja gelbbolašvuohta sámegielas lea hui mávssolaš , muhto maiddái bibliotekárat geain ii leat dakkár gelbbolašvuohta , ávžžuhuvvojit ohcat . 1 Máhtolašvuohta mii sámegielas ja sámi árbevieruin gávdno lea oassin sámiid kollektiivvalaš árbbis ja muittus . 1 Máhtolašvuohta lea váikkuhanfámu čoavdda go mearrádusat main lea mearkkašupmi boahtteáiggi sámi servodahkii dahkkojuvvojit . 1 Máhtolašvuohta ja dáidu geavahit daid resurssaid mat ledje fidnemis čájeha ahte ledje stuorra variašuvnnat ealáhusheiveheamis áiggis áigái ja olbmuid ja guovlluid gaskka . 1 Máhtolašvuohta iežamet historjjá birra ja sámegieloahpahus leat erenoamáš dehálaččat . 1 Máhtolašvuohta goappatge gielas ja kultuvrras dahká gulahallama vejolažžan , ja máŋggakultuvrralaš áddejupmi unnuda vejolaš gulahallanváttisvuođaid , dádja Nystad . 1 Máhtolašvuohta earáid giela ja kultuvrra birra dahká gulahallama vejolažžan , ja máŋggakultuvrralaš áddejupmi unnuda vejolaš gulahallanváttisvuođaid . 1 Máhtolašvuohta earáid giela ja kultuvrra birra dagaha dan ahte lea vejolaš gulahallat ja máŋggakultuvrralaš áddejupmi unnuda vejolaš gulahallanváttisvuođaid . 1 Máhtolašvuohta eará álgoálbmogiid ja kultuvrraid birra sáhttá váikkuhit ahte eanet áddet ja gudnejahttit earáid , muhto maiddái iežamet kultuvrra áddejumi buorideapmái . 1 Máhtolašvuoda huksema , ja mátta-sámegiela oahpaheami lea eandalii dárbu prioriteret hirbmat bajás . 1 Máhcaheapmi ferte dahkkojuvvot eamiálbmotrievttálaš ja vieruiduvvanrievttálaš perspektiivva . 1 Máddu sáhttá ihtit jus menddo ollu bivdá , lea vuovdái , dahje guoli ii divššo nugo galgá . 1 Máddjá R. Nilljut luvvejuvvo Sámedikki várrelahttovuooas loahppa áigodahkii . 1 MÁNÁIDLOHKU SÁMI MÁNÁIDGÁRDDIIN 20022008 . Gáldu : Sámediggi 1 MÁHTTU Kandidáhtas lea máhttu skuvlla ja oahpaheaddjeámmáha iešvuođain , historjjás , ovdáneamis ja sajádagas sámi servodagas ja servodagas muđui , ja skuvlla ulbmila , árvovuođu , lágaid , gustovaš oahppoplánaid ja iešguđetlágan ohppiid vuoigatvuođaid birra lea máhttu mánáin , geat leat váttis diliin ja mánáid vuoigatvuođain našunála ja riikkaidgaskasaš perspektiivvas , riikkaidgaskasaš šiehtadusaid vuođul , álgoálbmotjulggaštusaid ja našunála lágaid vuođul lea máhttu sámi , našunála ja riikkaidgaskasaš dutkan- ja ovddidanbargguin mat gusket oahpaheaddjeámmáhii lea máhttu sámi árbevirolaš máhtus ovttaskas fágasurggiin lea máhttu sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandilálašvuođaid hástalusain GÁLGGAT Kandidáhtta - máhttá iešheanalaččat ja ovttas earáiguin plánet , čađahit ja reflekteret oahpaheami fágaid siskkobealde ja fágaid rastá , mas vuolggasadjin leat sámi árbevirolaš máhttu , ja dutkan- ja vásáhusvuđđosaš máhtu - hálddaša njálmmálaš ja čálalaš sámegiela , máhttá ámmátlaš giellageavaheami ja máhttá oahpahit sámegillii iežas fágain - máhttá lágidit dili mii ovddida fidnoálggahangealbbu ( entreprenørskap ) ja máhttá searvvahit oahpaheapmái báikkálaš bargo- ja servodateallima , árbediehtoguddiid ja resursaolbmuid - máhttá ávkin atnit sámi oahppan- ja oahpahanvugiid OPPALAŠ GELBBOLAŠVUOHTA 1 MÁHTTU Fylkkaplánaulbmil : Infrastruktuvrra galgá bidjat vuoññun Romssa guvllulaš ovddideami:Gilvovuoimmálaš oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbirrasat galget ovddiduvvot ain eambbo . 1.1 DjO / alit oahppu / eavttut guvllulaš laktásan máhttoovddidemiide Ulbmilsuorggit 1 . 1 MÁHTTU ... 8 1.1 DjO / alit oahppu / eavttut guvllulaš laktásan máhttoovddidemiide ... 8 1.2 Joatkkaoahpahus – hástalusat bargomárkanovddideami ektui ... 9 PROGRÁMMA 2 . 1 MÁHTTOSERVODAT ROMSA – Áigodaga 2008–2009 guhkiduvvon fylkkaplána 1 MÁHTTOSERVODAT ROMSA - ÁIGODAGA 2004 - 2007 FYLKKAPLÁNA Olggosaddi : Troms Fylkeskommune - Romssa Fylkkasuohkan , Guovllu ovddidanetáhtta , 9296 Romsa Telefovdna 77 78 80 00 . Fáksa 77 78 80 01 E-poasta : plan(at)troms-f.kommune.no Interneahtta : http://www.troms-f.kommune.no Grafálaš buvttadeapmi : Lundblad Media AS , Romsa Govat : Lundblad Media AS , Romsa Fylkkaplána leat prentejuvvon birasustitlaš báhpára ala . 1 MÁHTTOREVIŠUVDNA ... 11 DJO-ÁŊGIRUŠŠAN ROMSSAS ... 11 ALIT OAHPAHUS ... 12 GUVLLOLAŠ MÁHTTOOVDDIDEAMI EAVTTUT ... 12 JOATKKAOAHPAHUS ... 14 Hástalusat bargomárkana ovdáneami dáfus ... 15 1 MÁ.'1:'m.~ FYLKKAP . LÁNA - ~ 1 Myklebust lea riegádan 1962:s ja orru Hellvikas Eigersunddas . 1 Myhtat ja « vádjoleaddji muitalusat » fertejit duššin dahkkojuvvot áššálaš ja rivttes informašuvnna veagas . 1 Muđuid čujuhuvvo vuđolet bagadusaide . 1 Muđuid čujuhuvvo láhkaásahussii ja sierra bagadussii . 1 Muđuid čujuhuvvo Ot. proposišuvdnii nr. 52 ( 2008–2009 ) . 1 Muđuid sáhttá váldi fápmuduvvot gielddalága mearrádusa rámma siskkobealde . 1 Muđuid lága guoskevaš mearrádusaid mearkkašumiin leat departemeantta bargamušat válddahallojuvvon dárkileappot . 1 Muđuid leat sámit eambbo duhtameahttumat dearvvašvuođalágádussii go dážat . 1 Muđuid lea ovttasráđiid eanadoallo- ja biebmodepartemeanttain § 2 vuosttaš lađđasa bustávain h ja § 5 nuppi lađđasa goalmmát dadjosis dahkkojuvvon dihto divodusat nu ahte láhkateaksta soahpá dasa mii lei áigumuš mearrádusaiguin nu mo dat ledje válddahallojuvvon Odeld . proposišuvnnas nr. 8 ( 2005-2006 ) Lága birra nuppástuhttimiid hárrái eanajuohkinlágas jna. . 1 Muđuid galgá leat vejolaš bidjat eavttuid sierralobi addimii . 1 Muđuid Sámediggi juogada ruđaid iežas vuoruhemiid mielde . 1 Muđui čujuhuvvo Sámedikki mearrádussii áššis 02/03 Sámegiela hálddašanguovllu viiddideapmi : 1 Muđui čujuhuvvo St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka birra kap. 1.3 Norgga sámepolitihka álbmotrievttálaš rámmat . 1 Muđui čujuhuvvo ON-a bargui earenoamáš deklarašuvnnain / julggaštusain eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Muđui čujuhuvvo ON-a bargui earenoamáš deklarašuvnnain / julggaštusain eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra , mii earret eará siskkilda iešmearridanvuoigatvuođa ja viiddis vuoigatvuođaid eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide . 1 Muđui čujuhuvvo Kirsti Strøm Bull čállosii , Studier i reindriftsrett s. 64-66 ; ja Jan Fougner čállosii Konflikt mellom reindrift og annen bruk av eiendom , Lov og Rett 1997 s. 112 . Sápmelaččat leat ovttas eará árktalaš eamiálbmogiiguin ovddidan kultuvrra mii lea leamaš ja ain lea earenoamážit heivehuvvon dasa ahte eallit min guovlluin . 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás Y. 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás Y nuortalaččaid birra Njávdámis . 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás X. 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás U , ja GB:a mearkkašumiide Deanu birra . 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás O. 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuoggás M. 1 Muđui čujuhuvvo BB:a mearkkašumiide čuo. T — Álttájohka ja čuo. U — Deanučázádat 1 Muđui čujuhit váikkuhangaskaoapmepoasttaid mearkkašumiide mat leat jahkedieđáhusas . 1 Muđui čujuhit mearkkašumiide paragráfii dás maŋŋelis . 1 Muđui čujuhit mearkkašumiide guohtungeavaheami birra kapihttalis 8.17 . 1 Muđui čujuhit dárkilet mearkkašumiide dán guovddáš riektemearrádusa birra St.dieđ. nr. 33 ( 2001 – 2002 ) . 1 Muđui čujuhit Sámi kulturmuitoráđi mieldebiddjojuvvon 14.01.2000 notáhtii ášši duogáža ja dálá dili birra . 1 Muđui čujuhit Sámedikki cealkámušaide NOU 2000 : 15 Duhátjagimolsuma preassapoli ­tihkka ( ášši 46/00 ) , sámi TV-sáddagiid birra ( ášši 51/00 ) ja áššis R/147 00. / Sámediggi eaktuda ahte Ráđđehus juolluda daid dárbbašlaš resurssaid maid dákkár doaimmat mielddisbuktet . 1 Muđui čujuhit BB:a mearkkašumiide čuoggás Å , ja GB:a mearkkašumiide Fillefidnoortnegiid birra . 1 Muđui čujuhit BB:a mearkkašumiide čuoggáin G ja H , ja GB:a mearkkašumiide Sámi eanahálddašeami birra . 1 Muđui čujuhit 4.2.4 čuoggái , mas muitaluvvo ahte galgá ráhkaduvvot sierra plána erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmái 2001-2005 áigodagas . 1 Muđui čujuhit 14.04.99 reivii Olgoriikadepartementii Arktálaš Ráđi - SDP - hárrái workshop:a prošeavttat j.d. 1 Muđui čilgejuvvui sierra mánáidgárdedoarjaga birra daid mánáidgárddiid hárrái main lea mearrádus ahte dat huksejit doaimmaset sámi gillii ja kultuvrii . 1 Muđui čađahuvvojit fásta ságastallančoahkkimat hálddahusdásis gaskal Sámedikki ja departe ­meantta . 1 Muđui vurddii heahpanančiehka go leimmet dahkan juoidá boastut , dahje baicce dahkan juoidá masa oahpaheaddji ii liikon . 1 Muđui visti lea soahtehistorjjálaš dávvirvuorkán . 1 Muđui virgáduvvojit bargit gustovaš lágaid , njuolggadusaid ja šiehtadusaid vuođul . 1 Muđui sáhttá čujuhit ovddit musihkkaalmmuhemiide . 1 Muđui sáhttá šaddat nu ahte Sámediggi hálddaša " váivves dili " váilevaš oahpponeavvuiguin , dan botta go Stáhta oahpahuskántuvrrat juolludit ruđaid mat addet positiivvalaš bohtosiid ee skuvlaovddideami . 1 Muđui sáhttá daid ásahusaid maiddái ávžžuhit duodješiehtadusa doaibmadoarjjaortnegiin ohcat doarjagiid . 1 Muđui sáhttit ribahit čiehkat sámi áššiid , nu ahte dušše olbmot geain lea earenoamáš beroštupmi , olahit daid , ja álbmot muđui ii oaččo dieđuid sámi áššiid birra iige beroš dain . 1 Muđui son lea eanemusat čuojahan piano . 1 Muđui sii leat leamaš hui čihkosis . 1 Muđui rávvejuvvo čoahkkinplána . 1 Muđui ráhkadeimmet ollu ieža . 1 Muđui riikkas lea bajimuš rádjá 600 000,- ru. 1 Muđui riikka siskkilda maiddái fylkkaid Nordlánda ja Davvi-Trøndelaga Muđui riikka siskkilda maiddái Davvi-Trøndelaga 1 Muđui riikka 1 Muđui ožžot Mearrasámi gelbbolašvuođa-guovddáš Billávuonas , Lásságámmi Omasvuonas , Sámi viessu Sáččás , Gamtofta Ráissavuonas , Vilgesvárri Evenáššis , Bihtánsámi viessu Báidáris , Saemien Sijte Snoasas ja Sámi viessu Oslos doai ­bmadoarjaga Sámedikkis . 1 Muđui ovddidii Ráđđehus stahtusraportta 1999 geassemánu « Davvi-Norgga ealáhusstrategiijaid » doaibmaeavttuhusaid čuovvuleapmái . 1 Muđui orro sihke sámit , dážat ja kveanat vuonain nugo Dutnjesvuonas ( Dønnesfjord ) ja Bearvuonas ( Børrfjord ) . 1 Muđui olmmoš sáhtii šaddat " beallegielalaš " . 1 Muđui oaččui fylkkasuohkan máksojuvvot 6,6 miljon ruvdnosaš liigevuoittu 2005 ovddas Nord-Troms Kraftlag:s . 1 Muđui oassálastta sámediggepresideantta sámi álbmotbeaivvedoaluin Kárášjogas ja várrepresideantta fas Deanus . 1 Muđui oaivvilda Sámediggeráđđi ahte čoahkkinjođihangoddi , ášši 32/99 - NOU 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođus meannudeami oktavuođas barggai Sámedikki geavahusa ja Čoahkkinortnega vuođul . 1 Muđui oaivvilda Guovddášbellodaga sámediggejoavku ahte lea váttis jáhkkit ahte bivdoearre-regulerejuvvon bivddus livččii stuorra váikkuhus luossanáliide nugo lávdegoddi orru jáhkkimin . 1 Muđui oahpaimet mii sullii seamma maid eará studeanttatge geat čađahedje erenoamášpedagogihka 1. ossodaga . 1 Muđui norralaš sága-muitalusain leat veaháš dieđut sámiid birra . 1 Muđui muittán bures min dálueamida , danne go son háliidii cokkahit munnje gávtti ja dolvvodit mu oahppásiiddis lusa go son ii lean barggus . 1 Muđui muitaluvvo sámegiela birra máŋgga mearrádusas . 1 Muđui mu girjjiid ollu rámidedje go dain lea nu álkes ja mánálaš giella . 1 Muđui mis ledje dušše dárogiel oahppogirjjit , muhto oahpaheaddjit geavahedje ollu sámegiela oahpahusas , ainjuo gitta 4.–5. luohká rádjai . 1 Muđui min oaivila mielde galggašii leat álkit gávdnat áššiid áššemahpaid siste Sámedikkis go čuovvut mii mediijain dáhpáhuvvá . 1 Muđui mii dieđusge beasaimet geavahit veahkkeávdnasiid mat ledje skuvllas . 1 Muđui mearriduvvui ahte ráđi čállingoddedoaimmaid galggai dat sámediggi jođihit geas lea presideantaámmát . 1 Muđui láhkalávdegotti barggu duogáža hárrái čujuhuvvo čielggadeami čuoggái 2.1 . 1 Muđui lágiduvvo válga eanetlohkoválgan . 1 Muđui livččii joavkku mielas dát lokaliseren maiddái árbevieru joatkin go Deatnu leai sunddiámmáha hálddahusbáikin , man bargosuorgin ledje stuorra oasit Sis-Finnmárkkus . 1 Muđui lei oahpahusgiellan dárogiella ja mun sárgon ollu , ollu távvalii . 1 Muđui lei digaštallan boraspireváttisvuođaid birra ja Norgga ja Ruoŧa boazodoallolágaid oktiiheiveheami dárbbu birra . 1 Muđui lei dan duohken gii lei bearráigeahčči internáhtas . 1 Muđui lei beana mu guoibmi . 1 Muđui ledje mis buot fágat mat iežá skuvlamánáinge ledje . 1 Muđui ledje johtti oahpaheaddjit , muhto eai doarvái . 1 Muđui leat unnit erohusat bieggafápmohuksema váikkuhusain dán guovtti fylkkas . 1 Muđui leat olles lávdegottis mearkkašumit ja árvalusat čuovvovaš čuoggáide dieđáhusas : 1 Muđui leat dát mearrádusat veahá redigerejuvvon lávdegotti árvalusa ektui . 1 Muđui leat dat eará 11 čuoggá seamma go Máhttoloktema Oahppoplánabuktosa nášuvnnalaš oahppoplakáhtas . 1 Muđui leat boanddat sámi guovlluin várrogasat huksenáššiid dáfus . 1 Muđui leat biddjon ovdan sierranas nuppástusat ja doaimmat maid sáhtášii álggahit vai nannešii riddo- ja vuotnaguolástusa dili mearrasámi guovlluin , ja lávdegoddi rávve ahte dáid árvvoštallá Riddoguolástanlávdegotti Finnmárkkus evttohusaid NOU 5 : oktavuođas , gč. vulobealde . 1 Muđui leat Norgga boazodoallit hálddašan guohtumiid Ruoŧas Norgga ja Ruoŧa gaskasaš guovvamánu 9. b. 1972 guohtonkonvenšuvnna mielde . 1 Muđui leat Norgga boazodoallit beassan atnit guohtumiid Ruoŧa bealde Norgga ja Ruoŧa soahpamuša olis guovvamánu 9. beaivve 1972 boazoguohtumiid birra . 1 Muđui lea veara deattuhit ahte eatnigiella ii oahpahuvvon dušše danin ahte galggai leat álkit áddegoahtit riikka váldogiela . 1 Muđui lea stuorra riska , ahte daid nuoraid joavku stuorru , geat báhcet olggobeallái , ja geain eai leat olus vejolašvuođat oažžut barggu dahje dietnasa . 1 Muđui lea maiddái vuordámuš ahte fylkkasuohkanat fuolahit geatnasgasvuođaideaset sámiid beroštumiid ektui buot doaimmain mat sidjiide gullet . 1 Muđui lea leamaš dárbu buoridit váhnemiid ja mánáidgárdebargiid movtta sámegiela nannema ja ovddideami dáfus mánáidgárddiin . 1 Muđui lea jáhkehahtti ahte dat čovdosat maid Norggas gávdnet sáhttet deattuhuvvot riikkaidgaskasaš ovdáneamis go lea sáhka álgoálbmogiid iešmearridanrievttis . 1 Muđui lea jeavddalaš oktavuohta Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeantta ja Sámedikki hálddahusa gaskkas , ee. jahkásaš juolludusgirjjiid oktavuođas . 1 Muđui lea gielddaid ja fylkkagielddaid ja Sámedikki gaskavuohta gitta eaktodáhtolašvuođas ja oase ­hasaid buorredáhtolašvuođas . 1 Muđui lea etáhtas duolba struktuvra , mas juohke bargis leat iežas váldobargamušat kantuvrra olles bargohivvodagas . 1 Muđui lea dát juoga maid heive prioriteret diehtojuohkima oktavuođas ovdal boahtte sámediggeválgga . 1 Muđui lea dárbbašaš guorahallat makká rolla gielddain galgá leat sámi áššiid barggus . 1 Muđui lea dábálaš nu ahte erenoamášdieđiheaddji galleda juohke riikka sierra . 1 Muđui lea dehálaš ahte leat buorit gaskavuođat ja buorre ovttasbargu Finnmárkku fylkkadikkiin , vai lea vejolaš ovttasráđiid doaimmahit boahttevaš áššiid ja duostut daid hástalusaid mat bohciidit resursahálddašeapmái . 1 Muđui lea deaŧalaš ahte láhkaásahusat vuhtii váldet doarvái heivehanmuni nu ahte proseassa sáhttá heivehuvvot guoskevaš hástalusaide . 1 Muđui lea datge positiiva ášši , go árvaluvvo ahte Finnmárkku eananhálddašanorgána galgá leat váidalanorgána daid mearrádusaid várás maid gielddat dahket . 1 Muđui lea dat oassi buot áigodagain SED- guovlluin eambbo go olggobealde SED- guovlluid davábealde Sáltoduoddara . 1 Muđui lea buot ossodagain sierra ekonomiija- ja bargiidhálddašeapmi , masa gullá golaheami ja dásseárvvu integrerema mánnosaš raporteren . 1 Muđui lea buot dál lágiduvvon sidjiide gárvvisin . 1 Muđui lea boraspireášši Sámediggeráđi mielas hui deaŧalaš ášši maid ferte álelassii čuovvut . 1 Muđui lea addon doarjja fitnodagaide ja ásahusaide gos nissonolbmuid bargobáikkit leat guovddážis . 1 Muđui lea Sámediggi addán doarjaga hutkkalaš guovddážiid ásaheapmái ja ealáhusgárddiide sámi guovlluin . 1 Muđui konvenšuvdna dohkkeha álgoálbmogiid dáhtu ja dárbbu hálddašit iežaset ásahusaid , iežaset eallinvugiid ja iežaset ekonomalaš ovddideami . 1 Muđui juollušii dán muitit : Deatnulaččat gohčodit dávjá iežaset jogo dážan , sápmin dahje suopman . 1 Muđui jorgaluvvui ođđa veršuvdna mánáidkonvenšuvnnas oktan lassibeavdegirjjiiguin ođđadárogillii ja sámegillii . 1 Muđui ja eanet obbalaččat , sáhttá vel dadjat jienastusloguid birra juohke suohkanis , ahte gaskal 2005 ja 2009 válggaid ledje 16 suohkana main jienastuslohku lassánii eanet go 20 dieđiheddjiin . 1 Muđui ii váilon gal hutkáivuohta ásahit fitnodagaid . 1 Muđui ii oainne departemeanta ahte lávdegotti evttohan ulbmilparagráfa rievdada dálá lága ulbmilparagráfa sisdoalu , ii ge dan riektevuođu mii ii leat láhkanannejuvvon . 1 Muđui ii lean dien báikkis gal olu dahkat . 1 Muđui ii galgga bajilčállaga sáhttit malssidit eará logahallojuvvon sámepolitihkalaš organisašuvnnain , logahallojuvvon politihkalaš bellodagain , dahje válgabiirre eará listaevttohusaid bajilčállagiin . 1 Muđui han sámit , juos galget eastat dahkamis iežaset sivalažžan lobihis guohtumis oktan čuozahagain mat das leat , bággejuvvojit eret guovlluin gos sii árbevirolaččat leat guođohan . 1 Muđui han mun in livčče áŋgiruššan . 1 Muđui gustojit áššegollomearrádusat lágas geassemánu 1. b. 1917 nr. 1 árvvoštus- ja bággolotnunáššiid birra . § 1 Muđui gustojit njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat 1 Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja gáibádusain mat leat addojuvvon Sámedikki 2010 bušeahttadokumeantta kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat 1 Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja dat gáibádusat mat leat mearriduvvon Sámedikki 2008 bušeahttadokumeanttas , kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat . 1 Muđui gusto njealját lađas seamma láhkai . Gonagas sáhttá mearridit , ahte Finnmárkku doaimma eará oamit go gittaopmodagat galget sirdojuvvot Statskog SFas Finnmárkkuopmodahkii ja Stáhta luonddugehččui . 1 Muđui gusto dál juo dábálaš čielggadangeatnegasvuohta hálddahusas , vrd. hálddahuslága §§ 17 ja 37 . 1 Muđui golahedje áiggi digaštallat aiddo man garra sániid galge geavahit guovddášeiseválddiid birra « geat eai ádden sámi diliid . » 1 Muđui geahččalit buorebut geavahit ja koordineret hálddahuslaš resurssaid mat sávvamis sáhttet buorebut fuolahit geavaheaddjeáššiid stuorát fágalaš sihkarvuođain hálddahusdoaimmaid dáfus . 1 Muđui galgá ossodat bargat ovttasbargoáššiiguin , earret eará sámi ovttasbargguin Sámi parlamentáralaš ráđis ja davviriikkalaš ovttasbargguin Davviriikkaid ráđis , davviriikkaid sámekonvenšuvnnain , presideanttaid ja ministariid oktasaščoahkkimiiguin , ja maiddái riikkaidgaskasaš ovttasbargguin ON , ILO , WHO , Árktalaš ráđi , Barentsovttasbarggu ektui ja doarjagiin . 1 Muđui galgá juohke eaŋkil oktavuođas árvvoštallat suorgeoasseplánaid ja uhcit ráddjejuvvon plánaid , gihppagiid ja deaddilemiid . 1 Muđui galgá geahčadeapmi leat guovllu boazoeaiggádiid dábálaš vieruid mielde . Orohaga doaibmanjuolggadusain sáhttá dárkileappot mearridit geahčadeami birra . 1 Muđui galget áiddit ceggejuvvot nu ahte dat eai leat nu sakka vahágin guovllu fuođđuide ja olgunastindoaimmaide . 1 Muđui galget doaibmabijut dievaslaččat ollašuhttit daid olbmuid sosiála , ekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid ja gudnejahttit sin sosiála ja kultuvrralaš identitehta , árbevieruid ja ásahusaid . 1 Muđui fuolaha Sámediggi ahte sámi museat sáhttet ovttasdoaibmat maiddái dassážii go Sámediggi lea ožžon sámi museaid hálddašanovddasvástádusa ja lea ásahan Nuortasámi musea sámi našuvnnalaš duhátjagibáikin . 1 Muđui ferten mearkkašit ahte maiddái Munge seamma láhkái go earát ferten pressii beassat buktit duostilis cealkámušaid . 1 Muđui fertejedje oahppit váldit borramuša mielde ruovttus . 1 Muđui evttoha lávdegoddi ahte doaba " ruovttugiella " njulgejuvvo dáinna lágiin ; " giella mii bajásšaddamia vuolde hubmojuvvui ruovttus " . 1 Muđui eat beassan olus maidege bargat . 1 Muđui eai mieđihuvvon geavahanrievttit Čáhputvuovdái . 1 Muđui eai leat lávdegottis eará mearkkašumit Sámediggeráđi mearrádusevttohussii – Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra biddjo mielddusin beavdegirjái . 1 Muđui doppe lei ollu láhttesadji ja guottát láhttis . 1 Muđui doarju lávdegotti eanetlohku Sámediggeráđi evttohusa . 1 Muđui doarju lávdegoddi čoahkkinjođihangotti evttohusa . 1 Muđui digaštalle konsultašuvnnain earret eará nationála váhnenlávdegotti birra , dutkama ja mánáidgárddiid sámegiela birra . Sámediggi nagodii oažžut lohpádussii ahte maiddái dát fáttát váldojit mielde stuoradiggedieđáhussii . 1 Muđui deattuhuvvo bargagoahtit eambbo biibbaljorgalemiin , sálmmaiguin ja liturgiijain . 1 Muđui deattuha departemeanta ahte doaibmanjuolggadusaid bokte sáhttet addot dárkilet mearrádusat beliide maid dát kapihtal guoskkaha . 1 Muđui de oaivvilda departemeanta ahte ovddasvástádus oažžut eambbo sámi dáidaga ja kulturra Kultuvrralaš skuvlasehkkii buoremusat sihkkarastojuvvo go lea ovttasbargu gaskal Sámedikki ja fylkkasuohkaniid ja go Kultur- ja girkodepartemeanttas leat čielga láidesteaddjičállosat fylkkasuohkaniid juolludemiid hárrái . 1 Muđui de leat álgoálbmotvuoigatvuođat celkojuvvon baicce leat kollektiiva vuoigatvuođat , eaige oppalaš minoritehtavuoigatvuođat . 1 Muđui de lea dat dakkár fáddá masa bargit áinnas válljejit iežaset čiekŋudit lasse- ja joatkkaoahpus . 1 Muđui de galgá ráhkaduvvon bagadallagihpa sámi mánáidgárddiid bargiide ja mánáidgárddiide gos leat sámi mánát . 1 Muđui de galgá Sámediggái addojuvvot vejolašvuohta deaivvadit nationála čoahkkimiin gos besset čilget iežaset oainnu dakkár áššiin main lea mearkkašupmi sápmelaččaide ( artihkal 18 ) . 1 Muđui de barget dainna hástalusain ahte ráhkadit eambbo viiddis davviriikkalaš ovttasbarggu sámi dutkamis . 1 Muđui de Sámediggi oaččui Davvi Norgga arkitektuvrabálkkašumi 2002:s . 1 Muđui dan eará gávcci SED-suohkanis ledje gaskal 45 ja 95 jienastuslogus , earet Hamarøy suohkanis mas ledje 25 . 1 Muđui daid árvvoštallet álggahit geahččalanprošeavttaid ovtta dahje máŋgga eaktodáhtolašguovddážis , main lea ulbmilin dagahit eambbo dihtomielalašvuođa kulturerohusaid birra mat soitet leat ja mat vedjet mearkkašit juoidá sámi álbmoga eaktodáhtolaš bargguide . 1 Muđui dagaimet oađđin . 1 Muđui celkkii Sámediggi ahte lea illudahtti go galgá huksejuvvot álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš , ja dán guovddáža ávžžuhii ásahit Guovdageidnui . 1 Muđui celkkii Sámediggi ahte lea dárbbašlaš ahte stáhta ain joatká dáhkidit ahte bajimus prinsihpat leat vuođđun dan politihkas mii jođihuvvo sámiid ektui . 1 Muđui berre dain leat oppalaš gelbbolašvuohta eamiálbmogiid árbevieruin , ja dasto nationála ja internationála rievttis eamiálbmogiid ektui , dajai Thomassen . 1 Muđui addá náittosdilli vuoigatvuođa doaimmahit boazodoalu ovttas náittosguimmiin . 1 Muñui fylkka eará guovlluin lea seamma áigodagas njiedjan bargguiduhttin oktiibuot 1000 olbmuin . 1 Muttágis ávkkástallan sáhttá bistit máŋga jagi ja addit máŋga bargosaji . 1 Mutt ' dal læt juovllat nu lakka boattan ja čakčaskuvla dal nåkkan læ . 1 Musiidui 1 Musiidu - almmolaš bálvaluskantuvra interneahtas 1 Musiidduin oažžu juohkehaš alcces sierra siiddu . 1 Musihkkafálaldagat mas mánát ja nuorat leat mielde 1 Musihkkabájit / jam 1 Musihkkaalmmuhemiid oktavuođas galget 10 gáhppálaga gárvvistuvvon buktagis sáddejuvvot Sámediggái 1 Musihkkaalmmuheamit 2009 1 Musihkka almmuheamit musihkain mánáide 1 Musihkka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Museum Nord oažžu 1 miljovnna kruvnno eambbo nu ahte juolludus šaddá oktiibuot sullii 12,2 miljovnna kruvnno 2010:s . 1 Museum Nord 1 Museat raporterejit viidáset movt dát bargu čuovvoluvvo , ja ahte dárbu ja beroštupmi lassána sámi kultuvrra ja historjjá máhttui ja dieđuid háhkamii . 1 Museat mat doibmet sámi servodatoktavuođas . 1 Museat main lea sámi kultur- ja luondduhistorjá guovddáš doaibmasuorgin . 1 Museat leat viehka ođđasat , muhtumat áibbas easkka álggahuvvon , ja ain huksendásis , danne leat ollu vuođđo museadoaimmat ain deaŧalaš áŋgiruššansuorggit , ja danne ferte sámi museaid hástalusaid geahčadit diekkár perspektiivvas . 1 Museat ja girjerájut fertejit oažžut vejolašvuođa váldit atnui ođđa gulahallanteknologiija . 1 Museat ja girjerájut fertejit oažžut vejolašvuoña váldit atnui oñña gulahallanteknologiija . 1 Museat galget váldit báikkálaš ja guvllolaš ovddasvástádusa , ja leat mielde riikkaviidosaš museafierpmádagas . 1 Museat galget ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami . 1 Museat Várjjat Sámi Musea , Deanu Musea , Savio-musea ja Nuortalaš musea Njávdámis , maid leat hukseme , galgá gullat Deanu ja Várjjat museasiidii . 1 Museat ... 15 4.7 . 1 Museat , luonddu- ja kulturmuitosuodjaleapmi 1 Museasuorggis lea dál dakkár nanusmahttinproseassa . 1 Museasiiddas leat 11 bargi juogaduvvon báikkiide Guovdageaidnu , Jáhkovuotna , Porsáŋgu ja Kárášjohka . 1 Museasiida ásahuvvui ođđajagimánus 2009 . 1 Museasiida galgá dáinna doaimmain váikkuhit dasa ahte sámi identitehta , sámegiella ja sámi kulturvierut duođaštuvvojit , dahkkojuvvojit oainnusin ja ovddiduvvojit . 1 Museas leat njeallje jahkedoaimma ja 2008:s oaččui Árran 2 893 000 ruvnno njuolgga doarjjan museadoibmii . 1 Museas leat njeallje fásta bargi ( 3,5 jahkedoaimma ) , ja viessohoaiddár ja čorgejeaddji mat gullet eará gielddalaš doaimma vuollái . 1 Museas leat maid sámi dáiddárat iežaset čokkáldagas ja dat lágida sihke sierra ja kollektiivva čájáhusaid sámi dáiddáriiguin . 1 Museas lea okta fásta bargi ja dat oaččui 2008:s 237.000 ruvnno njuolgga doarjaga Sámedikkis museadoibmii . 1 Museas lea okta fásta bargi . 1 Museas lea okta bargi . 1 Museas lea maid sámi sadji Olgomuseas . 1 Museas lea buorre ovttasbargu sámi ásahusaiguin . 1 Museas galgá leat čielgasit definerejuvvon doaibma , sierra doaibmabušeahtta ja unnimusat okta jahkedoaibma museafágalaš barggu oktavuođas . 1 Museas galgá leat hálddašanoktavuohta Sámediggái , man oktavuođas Sámediggi bidjá fágalaš ja politihkalaš eavttuid . 1 Museas ferte leat duohta doaibma sámi dávviriid , oskku ja árbevieruid čohkkema , seailluheami ja gaskkusteami oktavuođas , ja das galgá leat guhkesáigge plána . 1 Museas eai leat bissovaš bargit , muhto virgáda jahkásaččat sullii njeallje ofelačča geasi áigge . 1 Museaplánas lea okta plánejuvvon strategiijain dat ahte čilget dáiddačoahkádusa eaiggát- ja geavahanrievtti . 1 Museaođastusbarggus lea Sámediggi bargan dan ala ahte ođđa ásahusat galget leat vuođđudusat nu go boahtá ovdan Sámediggeráđi dieđáhusas sámi museaid birra , ABM-dieđáhusas ja juridihkalaš rávvagiin . 1 Museaođastusa ja ođđa sámi museasiiddaid ásaheami bokte lea Sámediggi váldán badjelasas ovddasvástádusa das ahte doaibmat siviila sámi servodaga sámi ásahusaid ja organisašuvnnaid deaŧaleamos ovddideaddjin . 1 Museaođastus lea vuođđuduvvon dasa ahte galgá bisuhit ja nannet báikkálaš beroštumi ja oassálastima go lea sáhka kulturgáhttemis ja ahte galgá nannet fágalaš gelbbolašvuođa regiunála dásis ja ovddidit nationála fierpmádagaid . 1 Museaovttasbargu Bihtánsámi viesuin Báiddáris lea ásahuvvomin . 1 Museain lea sierra dilli oassin barggus sámi kultuvrra duođaštit ja bisuhit . 1 Museain lea 1958 rájes leamaš bistevaš gaskkustanfálaldat go sis lea sámi basisčájáhus . 1 Museain , earret eará Árranis ja Várjjat Sámi Museas , lea alit dutkanfágalaš gelbbolašvuohta sámi kulturhistorjjá birra . 1 Museaid organiserenbargu ja historjjálaš ávdnasiid čohkken lea ain álgodásis dán guovllus . 1 Museaid fierpmádat 1 Museahálddašeapmi 1 Museadoaimma ásaheapmi ja doaibma bihtánsámi guovllus 141 000 ru lassijuolludussan Árran julevsáme guovddážii museadoaimma ásaheapmái ja doibmii bihtánsámi guovllus Sámedikki dievasčoahkkima mearrádusa mielde áššis 06/07 Sámi musea ­doaimma oassečielggadus Davit Norlánddas ja Romssas . 1 Musea ulbmilin lea doaibmat nationála musean John A. Savio dáidaga ja eallima ektui . 1 Musea skuvlabálvalusas lea bistevaš oahpahuslágidus sámi čájáhussii , ja dat okta dain musea skuvlafálaldagain maid buot eanemus jearahit ja bohtet geahččat . 1 Musea rahppojuvvo almmolaččat dalle go čájáhusbargguin leat geargan . 1 Musea oktavuođas lea ráhkaduvvon 2,5 km guhkkosaš kulturbálggis mas leat 9 bisánanbáikki . 1 Musea lea organiserejuvvon vihttan fága ovttadahkan ; kulturhistorjjá fágaovttadat , suodjalan fágaovttadat ja dáidda fágaovttadat . 1 Musea lea dál huksejuvvomin ja doaibmaruđat leat sirdojuvvon ásahussii . 1 Musea huksen álggahuvvui 2007:s ja galgá plána mielde gárvvistuvvot 2008:s . 1 Musea guovddáš doaibma lea lagadit sámi historjjá ja kultuvrra álbmogii . 1 Musea galgá seammás gozihit suoma ja norgga kulturárbbi gielddas . 1 Musea galgá fuolahit Deanuleagi kultuvrra , ja erenoamážit johkasámi kultuvrra ja dan erenoamáš luossabivddu čažádagas . 1 Musea ferte sáhttit čujuhit dohkkehuvvon doaibmadieđáhussii . 1 Musea bargá ovttas Romssa Museain muhtin máŋggajagát dutkanprošeavttain vai besset čájehit Davvi- Norgga riddoguovlluid čearddalašvuođa ruovdeáiggis ja árra gaskaáiggis ja das čalmmustahttojuvvo oktavuohta gaskal sámiid ja norrøna olbmuid . 1 Musea bargá maid ovttas Saemien Sijte museain , Plassje museain , Jämtlandda fylkka museain ja Härjedalena meahccemuseain , mat buohkat barget oarjelsámi kultuvrrain . 1 Musea / museasiidda fágavirggiide fertejit maid gullat konserváhtor NKF-N virggit ( ovdamearkka dihtii objeaktakonserváhtor ) ja leat dárbbašlaš oassin musea fágabargogottis . 1 Mus nu go earáin . 1 Mus maid ii gávdnon máhttu das man birra sii hálle , go media ja bearraša siskkáldas ságastallamat dáhpáhuvve olggobealde mu . 1 Mus lávii lagasvuohta vielljasan , muhto maŋŋel go ledjen jávkan nu guhká , de ii lean šat nu . 1 Mus livččii miella joatkit dan barggu , muhto lea váttis go in dieđe man guhká mus lea bargu . 1 Mus lei veaháš sámegiela oahppu , muhto mus ii lean čielga giella . 1 Mus lei skearročuojanas ja Áillohačča vuosttaš juoiganskearru , man čuojahedje oppa áiggi . 1 Mus lei sierra latnja nuoraidskuvllas maid , muhto orun muitime ahte in dovdan iežan nu akto doppe . 1 Mus lei rehkenastimis liigediibmu ( dát lei ovdalgo gohčodedje matematihkkan ) ovttain oahppiriebuin . 1 Mus lei olles ovddasvástádus internáhttii , inge dovdan goasse ahte dárkkistedje maid mearridin , ii rektor iige skuvlastivra . 1 Mus lei miella vázzit čuoldinsuorggi bealjehemiid skuvllas Hamaris . 1 Mus lei miella fidnet álkit barggu gáttis . 1 Mus lei maid ollu oktavuohta váhnemiiguin , mus lei sihkkarit eanet oktavuohta singuin go oahpaheddjiin lei . 1 Mus lei imaš vásáhus dá muhtun beaivvi . 1 Mus lei hui beroštupmi dasa , muhto in máhttán nu ollu go bohten . 1 Mus lei gipsejuvvon nubbi juolgi in ge sáhttán lihkahit dan juolggi . 1 Mus lei erenoamáš lagas ovttasbargu Inger Seierstadain , gii galggai sárgut govaid áppesii . 1 Mus lei dušše okta gulli oahpaheaddji . 1 Mus lei dulka , muhto almmatge ii lean álki čuovvut oahpahusa . 1 Mus lei beroštupmi dán hommái , sáhttá lohkat ahte ledjen dego darvánan dasa . 1 Mus lei beana mielde in ge mun de ballan , šadden dušše sáhkkii . 1 Mus ledje teoriijafágat ja garraduodji bártniiguin . 1 Mus ledje maiddái fágat dego bealjehemiid historjá ja kultuvra . 1 Mus ledje maid eará astoáiggefálaldagat . 1 Mus ledje guokte oappá ja okta viellja . 1 Mus ledje fuolkkit geat ledje vázzán skuvlla , vilbealli ja eanu . 1 Mus leat vuordámušat konsultašuvnnaide NČE:in ja loahpas Oljo- ja energiijadepartemeanttain . 1 Mus leat olu buorit muittut skuvlaáiggis Stuorravuonas . 1 Mus leat leamaš čielga oaivilat , muhto váttisvuohta lea oaiviliid báhpárii čállit . 1 Mus leat leamaš iežan fatnasat . 1 Mus leat eanaš buorit muittut das . 1 Mus leat autistalaš dovdomearkkat ja ámadadju mii ii čájet dovdduid . 1 Mus lea árta jáhkkit ahte dán erohusa duogážin lea ahte sámit leat háliidan vajálduhttit heahpatlaš vásáhusaid ja dáhpáhusaid skuvlaáiggiineaset . 1 Mus lea suohtas dán oktavuođas muittuhit ahte sámit leat geavahan dán guokte guovllu guhkes áiggi , ja ahte dat dainna lágiin lea sámi kultureanadat mii dál suodjaluvvo álbmotmeahci hámis . 1 Mus lea ovddasguvlui miella váikkuhit valaštallama buoremus ovdáneapmái dan doaimma vuođul mii mus departemeanttas lea , cealká Wiig . 1 Mus lea miella oahppat nu olu gielaid go vejolaš , muhto jurddahan ahte galget leat gielat main lea ávki , dakkár oahppu mii veahkeha mu sártnodit olbmuiguin iešguđetge riikkas ja iešguđet máilbmeoasis , lohká Viktor , ja lasiha : – Muhto ii dat leat áibbas duššás ge sámegiela máhttit . 1 Mus lea maiddái kultuvrralaš gullevašvuohta bealjehemiid servodahkii . 1 Mus lea maid jurdagis ahte skuvla soaitá sáhttit juohkit ohppiid eanet joavkkuide , nu ahte oahppit geat eai máhte sámegiela bures go álget skuvlii , besset ovdánit sierra joavkkus . 1 Mus lea leamaš fiinna bargosadji buriin bargobirrasiin . 1 Mus lea illu sávvat didjiide buohkaide buresboahtima dán nuppi parlamenarihkarkonferánsii . 1 Mus lea heitot motorihkka , sihke fiinna- ja roavvamotorihkka . 1 Mus lea goitge lihkku , go mus leat iežan olbmot geat leat doalahan oktavuođa muinna . 1 Mus lea buorre ovttasbargu Birasgáhttendepartemeantta stáhtaráđiin Erik Solheimain dálkkádatáššiid birra , earret eará barggaimet mii ovttas dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis . 1 Mus lea buorre oktavuohta joavkkuinan , fulkkiiguin ja oahppásiiguin . 1 Mus lea ain áimmuin vuosttaš juovlakoarta man ožžon . 1 Mus ii leat makkárge ágga sávvat dan . 1 Mus ii leat makkárge formálalaš oahppu sámegielas , in leat ge čeahppi čállit sámegiela , muhto fertejin dušše geahččalit nu bures go nagodin . 1 Mus ii leat makkárge formálalaš oahppu duojis , in ge leat váillahan dan . 1 Mus ii leat giella , nu dadjet . 1 Mus ii leat dát aviisačálus , muhto mun ádden Bill vástádusas ahte muhtun lea čállán sámegiela oahpahusa birra Kárášjoga nuoraidskuvllas . 1 Mus ii lean makkárge vejolašvuohta dieđihit eadnái ahte sáhtii hupmat sámegiela muinna maid , ii ge dan ahte mus livččii leamaš miella čuovvut earáge sámegieloahpahusa . 1 Mus ii lean alddán viessu , muhto orron internáhtas . 1 Mus ii goasge boahtán miige skuvlačehpiid , go oahpaheaddjit šadde álggu rájes jo dego vašálažžan . 1 Mus eai lean makkárge konkrehta plánat maid galgen dainna gymnásain , háliidin ruoktot ja in lean duhtavaš skuvllain . 1 Mus eai lean go doaivojurdagat . 1 Mus alddán lei mánáidprográmma lassin ovddasvástádus organiseremii . 1 Murren- ja guohtunrievtti birra cealká kommišuvdna : « Dát vuoigatvuođat murremii ja guohtumii – nugo dat leat adnojuvvon Olmmáivákkis – čuvvot maiddái geavaheami masa lea addojuvvon suodji ILO-soahpamušas nr. 169 eamiálbmogiid birra . » 1 Murmánskka čuoiganfestivála Ovcci Ráissa joatkkaskuvlla čuoiganlinnjá čuoigi vulge 2006 giđa Murmánskii searvat čuoiganfestiválii . 1 Murmánskka Guovllu Sámi Searvi ( OOSMO ) lea doallagoahtán sámegielgurssaid Guoládatnjárggas . 1 Murjjiin oaččui vitamiinnaid . 1 Murjjiide ja urtasiidda lassin leat dat sáivačáhcebivdu , guobbarat , meahccešattuid kultiveren . 1 Muoui leat vejolašvuočat rnuhtun rnuddui rášunaliseret dás . 1 Muotkevuotna gehččon Roavis . 1 Muotkevuonas [ 1 ] Sievjjus Hámmárfeasttas mii leat fitnan náittospára Mimmi ja Anton Bæivi luhtte ja ságastallan guhká Mimmiin ja veahá Antoniin . 1 Muosáin olbmuid máddu lea Louis Philippe 1 Muosáid sámemánáid dáfus čállá Bisma : Dat moadde sámemáná geat bohte min lusa Muosáin , ledje vuollegis oahppodásis . 1 Muosáid suohkanbáhppa Carl Dons doarjjui su ohcama jagis 1876 , vaikko ii lean leamaš liiba buorebut oahpásmuvvat su bargui . 1 Muosáid skuvlastivra čálii 1907:s reivve skuvladirektevrii : « Lea hui váttis oažžut Vuotkevuona mánáid boahtit skuvlii … Šattašii eará láhkái jus livččii internáhtta . 1 Muosáid skuvlastivra mearridii 1907:s juohkit Muorrala golbman skuvlabiiren main guđesge galggai leat 12 vahkku oahpahusáigi , ja Vuotkevuotna ges guoktin skuvlabiiren , main goappásge galggai leat 9 vahkku oahpahusáigi . 1 Muosáid siskkit skuvlabiiret orrot leamaš nannoseamos mearrasámi guovlun oppa Finnmárkkus . 1 Muosáid siskkit báikkit – nággáris guovlu 1 Muorraávdnasiidda lassin leat stálleráhkkanusat sihke olggobealde ja siskkabealde čuovggasmahtton . 1 Muorralvuotna lei várra ráhkis báiki sutnje . 1 Muorralii ceggejuvvui stáhtainternáhtta , mii váldojuvvui atnui ođđajagemánu 6. beaivvi 1908 , ja Muorrala ja Vuotkevuona biiret časkojuvvojedje oktii . 1 Muorrala skuvlainternáhtta . 1 Muorrala oahpaheaddji váccii 10-12 tiimmu badjel vári go galggai Gáhppovuona skuvlavissui . 1 Muorrala internáhtta ođasin , 1911 . 1 Muorrala internáhta viessosadji . 1 Muorrala boares skuvla , 1907 ( Govva : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsena govvačoakkáldat ) 1 Muorral-guovllus lei nappo bajásčuvgejuvvon politihkalaš ja kultuvrralaš opposišuvdna , mii čujuhii « áiggi gáibádusaide » ja mii dovddahii čielga sámi iešdovddu . 1 Muorral lea « čielga sámi biire , ... ruovttuin ságastallojuvvo dušše sámegiella » . 1 Muorraduodji Reagat ( rišla- ja bargoreagat ) , gierresat , leaŋggat , áissát , stoahčehat , spagát , gárit ja muorraguvssit , vuodjaskáhput , sabehat . 1 Muorra- ja ruovdeávdnasiid gaskasaš oktavuohta addá vistái ođđaáigásaš hámi , mii dasa lassin buktá assosiášuvnnain sámi árbevieruin . 1 Muorra ii gávdnon ja šadde dolastit koalaiguin . 1 Muorjjit geavahuvvojedje eanaš ovttaskas ruovttudoalus . 1 Muorji lei deaŧalaš ja dárbbašlaš oassi luondduruovttudoalus . 1 Muorje- ja guopparčoaggin gullá maiddái Olgodoaibmaláhkii . 1 Muorat ledje bardojuvvon oađđensálaide . 1 Muoraid hatti ja jearaldaga geažil lea muorrabuvttadeamis šaddan gánnáhahtti oalgeealáhus min guovlluin . 1 Muoraid bukte internáhttii herggiiguin , ja dát lei lassesisaboahtu máŋgga smávvadálolažžii . 1 Muolkkáid ja Goliata elektrifiseren ja maŋŋá vejolaččat oljo- ja gássarusttegat Nuorta-Finnmárkkus , ja fápmofálaldat ruvkeindustriijii , gáibida ahte ođđa 420 kilovoltasaš linját biddjojuvvojit sámi guovlluid čađa . 1 Muolkkuin Hámmárfeastta olggobealde lea gássafápmorusttet okta dain rusttegiin riikkas mii luoitá eanemus CO 2 dábálaš doaimmas , seammás go leat leamaš liige luoitimat álgomuttus . 1 Muohtočohkat ja čalmmit eai leat jur čevllohallanveara . 1 Muohtaskohterat lávejit boahtit jávrriide giđđat . 1 Muohtaskohter geavahuvvo dál ollu giđđatdálvvi jieŋa alde oaggumii . 1 Munnos leat golbma máná . 1 Munnos leamaš stuora lihkku gielalaččat , go munno mánát leat doaibmi guovttegielagat . 1 Munnos lea buot ain bures . 1 Munnos isidiin lei illun sin oažžut ustibin nuorravuođa rájes juo . 1 Munnos eai lean nu ollu fárrengálvvut mielde , muhto moai dárbbašeimme vovdnaheastta , ja mun muittán bures ahte Henrik-Ánná dat vieččai heastta ja vovnna ja doalvvui munno gálvvuid bráhkkai . 1 Munnos eai lean dáhkádusat . 1 Munnos Birggehiin ledje olles virggit , beallevirggis lei studeanta , ja ođđa bođii juohke jagi . 1 Munno veahkehedje orrunbáikái , ja fargga leimme bráhkka olggobealde gos galggaime orrut . ... 1 Munno opmodat dalle lei guokte moaibme logeža . 1 Munno mánáin leat guokte eatnigiela , muhto okta váibmogiella – sámegiella ! 1 Munno mánáide lea olu álkit , go sáhttet johtit guovtti giela ja guovtti kultuvrra gaskkas . 1 Munno gaskkas doalai Sverre Hatle skuvlaleavgga . 1 Munno bráhkas moai geavahetne eanaš guhkodatbeali oasi . 1 Munno boarrásamos nieida álggii sámeskuvlii 1994:s . 1 Munnje oskkildii ahte skuvlla álgojagit leamašan viehka lossadat . " 1 Munnje lei movttiidahtti beassat dakkár mihtilmas olbmuiguin ovttasbargat , vaikko vel dovden ahte eat lean áibbas ovttaoaivilis kulturbarggus . 1 Munnje lei maid váttis áddet dárogiela ja fertejin álgit masá áibba álggus . 1 Munnje lei ipmirmeahttun man dihte mun ledjen dákkár – ja álgen oaidnit iežan doavkkes Magnen . 1 Munnje lei hui buorre gávdnat iežan sámi identitehta . Go maŋŋá čohkkájin čoahkkimis ja nu mo dábálaččat in ádden maid hálle , de čohkkájin hui ráfálaččat ja dovden man buorre lei dan diehtit , mun čohkkájin hui oadjebasat doppe , go mun gullen dohko , ja ii oktage sáhttán dadjat ahte don han leat dušše rivgu , ii dus leat makkárge dadjamuš dás . 1 Munnje lei dehálaš doallat oktavuođa ruovttubirrasiin Kárášjogas , de rihppaskuvlla áiggi šattai nu ahte čuvvon rihppaskuvlaoahpahusa Troandimis ja de bessen konfirmerejuvvot ruovttus Kárášjogas . 1 Munnje leat dát hui duođalaš dovddaheamit lohká Vibeke Larsen . 1 Munnje lea áli somá beassat oasástallat doaluin iežan ruovttugielddas . 1 Munnje lea stuorra illun dáppe Márkomeanus beassat oahpásmahttit didjiide dán jagi ođđa ofelaččaid . 1 Munnje lea stuorra gudni Norgga beale Sámedikki ovddasteaddjin beassat leat guossi dáppe odne . 1 Munnje lea stuora illun juohkit dán dásseárvobálkkašumi . Dásseárvobálkkašupmi juhkkojuvvo dál vuosttaš geardde . 1 Munnje lea stuora illun dinguin ovttas ávvudit sámi álbmotbeaivvi ! 1 Munnje lea stuora illun beassat geiget jagi 2006 dásseárvobálkkašumi . 1 Munnje lea stuora illu leat guossin dáppe 19. sámekonferánssas norgga ráđđehusa ovddasteaddjin . 1 Munnje lea maid illun oaidnit mo eanebut besset geavahit sámegiela árgabeaivvis , go eanet gielddat leat searvan sámelága giellahálddašanguvlui . 1 Munnje lea illun oaidnit , go eanet olbmot , besset geavahit sámegiela árgabeaivvis . 1 Munnje lea hui deaŧalaš ahte rekrutteren boazodollui livččii buorre . 1 Munnje lea erenoamáš dáhpáhus go lean Sámediggepresideantta namas deikke bovdejuvvon guossin . 1 Munnje lea erenoamáš dehálaš mo čálgostáhta váldá vuostá sámegielalaš geavaheddjiid , ja dat guoská sihke dearvvašvuođalágádussii , NAVii , skuvlalágádussii ja mánáidgárdái , dadjá Raimo . 1 Munnje lea dehálaš ollašuhttit min geatnegasvuođaid , iežamet ja boahttevaš sohkabuolvvaide . 1 Munnje lea deaŧalaš ahte leat buorit ja guhkesáigásaš rámmaeavttut sihke árbevirolaš ja ođđa ealáhusaid váste , ja min njuolggadusevttohus geahččala láhčit dan váste buoret dili . 1 Munnje lea dat leamaš bávččasin . 1 Munnje ii lean doppe earágo dušši ! 1 Munnje dat lei vuosttaš háve go oppanassiige ožžon sámegiela fágan , ja oahppagohten čállit iežan eatnigiela ja oahppat doahpagiid mat čilgejedje dán grammatihkalaš vuogádaga . 1 Munnje dat lea leamaš dehálaš mihttomearri ahte Goliat-guvlui galgá leat vejolaš fievrridit fámu gáttis . 1 Munnje dat goit lei stuorra dáhpáhus , – imaš , čáppis ja bassi . Ja vuosttaš geardde dovden ahte mun mearkkašin earáide juoidá . 1 Munnje bođii jurdda ahte bákkolaš sámi oahppoplána bođii danin go eiseválddit vigget buoridit dáruiduhttima vearredaguid . 1 Munnje ain juo fálle gallestallat erenoamášskuvlla Sørlandet guovllus . 1 Munkerudas barggadettiin son lei njunnošis láidesteamen hui viiddis ohppiidlonohallama dán skuvlla ja Kárášjoga mánáidskuvlla gaskkas . 1 Mun čállen juohke sadjái fidnen dihtii ovdalsoahtegovaid Skuvvanváris . 1 Mun čuvvon baicca dárkilit mielde mii dáhpáhuvai távvala luhtte , ja njammen alccen oahpu dego goike guopparas . 1 Mun čuvvon Sámedikki prinsihppameannudeami oahppoplánaáššis . 1 Mun čuoččahin , dollejin su gihtii ja nejjestin čábbát . 1 Mun čujuhan dás dasa maid eske dadjen mii álgoálbmotjulggaštusas daddjojuvvo . 1 Mun čohkkájin iežan beavdeguoras ja galgen buđaldit iežan bargguiguin das , muhto dan in dahkan . 1 Mun čevllohallen dainna girjjiin maid ledjen ožžon dan šiega nissonis [ 2 ] . 1 Mun čađahin oahpaheaiskuvlla Oslos 1954-56 . 1 Mun čađahin 2. ossodaga , erenoamášpedagogalaš linnjá mii deattuhii oahppanváttisvuođaid , erenoamášoahpaheaiallaskuvllas 1992:s . 1 Mun šadden ovtta skuvlii mii leai čielga sámeguovllus , Stuorravuonas , Unjárgga gielddas . 1 Mun šadden B-klássii . 1 Mun ávžžuhan danne davviriikkaid stáhtaid váldit jođiheaddji saji dan barggus ahte ON váldočoahkkin mearridivččii álgoálbmotjulggaštusa dán jagi áigge . 1 Mun álgen skuvlii 1927:s , jagi ovdal meari . 1 Mun álgen internáhttaoahpaheaddjin 1949:s Kárášjohkii ja ledjen man nu láhkai oktavuođas internáhttaohppiin dán 22 jagi maid ledjen skuvllas , ja belohahkii maiddái maŋŋá . 1 Mun álgen bargat čállin dohko ođđajagemánus 1987:s . 1 Mun álgen 2-jahkásaš oahpaheaddjiskuvlii Osloi , ledjen dalle náitalan Bonjákassii , ja ledjen plánen boahtit ruovttoluotta skuvlla maŋŋá . 1 Mun áinnas rámiidan Dievddut searvvi Guovdageainnus dan barggu ovddas maid dahket go muittuhit midjiide ahte albma dievddut atnet árvvus nissonolbmuid ja mánáid . 1 Mun áigon šaddat oahpaheaddjin , muhto dat ii lean mihkkege álkes áššiid . 1 Mun áigon leat soames eará go Magne dál go domanhárjehallen , ja geahččalin dan juohke ládje gaskkustit lagamusaide . 1 Mun áiggun čuovvut dán čoahkkima odne stuorra beroštumiin . 1 Mun áiggun čujuhit dás guokte saji gokko mii berrešeimmet geahččat kritihkalaččat iežamet geavahusa . 1 Mun áiggun čiekŋaleappot váldit dáid čuoggáid . 1 Mun áiggun álggos vuos muitalit veaháš makkár sadji Sámedikkis lea eanadoalu ovddideami oktavuođas . 1 Mun áiggun vuosttažettiin muittuhit ahte ohcan lea meannuduvvon daid eavttuid ja vuoruhemiid mielde mat leat biddjojuvvon Sámedikki bušeahtas , ja maid Sámedikki iežas politihkkárat leat mearridan , maiddái áirras Miriam Paulsen . 1 Mun áiggun vuos deattastit ahte Sámediggeráđđi lea fuolas daid iešsoardimiid geažil mat dáhpáhuvvet sámi álbmoga gaskkas . 1 Mun áiggun sierra ovddidit Sámedikki oainnu Árktalaš ráđi čállingotti ásahanáššái Romsii . 1 Mun áiggun liikká čoahkkáigeassit muhtun dárkomiid , duođaštusaid vuođul mat otnáža rádjái leat gávdnamis girjjálašvuođas ja muitočoakkálmasain . 1 Mun áiggun guorahallat dan lagabuidda dađistaga , muhto áiggun dál dušše deattuhit ahte mihttomearri dainna proseassain , mas mii leat ferte leat dat , ahte oččodit áddejumi sámiid ja báikegottiid olbmuid luonddugeavaheamis ja man deaŧalaš midjiide lea beassat vádjolit min mehciin . 1 Mun áiggun fokuseret dán sáhkavuorus guokte ášši : 1 Mun áiggun dán oktavuođas gaskkustit dan ahte davviriikkaid sámekonvenšuvdna lea boktán maid riikkaidgaskasaččat beroštumi . 1 Mun áiggun deattuhit ahte lága ođasteamis fertet mii sihkkarastit dan ahte boazodoalu stivrenorgánain šaddet boazu ¬sámit eanetlohkui , loahpaha Keskitalo . 1 Mun áiggun deattuhit ahte dieđusge leat ollu nissonolbmot mat leat mielde siidadoalus , ja albmát fas báikedoalus , ja dát guokte doalu eai maid leat nu čielgasit sirrejuvvon duohta eallimis nugo dás čalmmustuvvo . 1 Mun áiggun dattetge čujuhit muhtun guovddáš beliide maid birra Sámediggi attii cealkámuša Luondduhálddašan direktoráhtii : 1 Mun áiggun dattetge geassit ovdan ovtta beali mas mu mielas sáhttá leat stuorra mearkkašupmi ; váilevaš searvvahahttin ja searvan boazodoalu ja Sámedikki bealis , dalle go mearrádusat ja mearrádusproseassat boazodoalu beroštumiin ja vuoigatvuođain guoskkahuvvojit . 1 Mun áiggun dattetge deattuhit ahte jos lea áigeguovdil rievdadit njuolggadusaid main lea mearkkašupmi guolástussii guovllus gos leat sámi beroštumit , de áigu departemeanta fuolahit dan ahte Sámediggi váldo mielde ulbmillaš vugiin . 1 Mun áiggun buhtistit oamedovddun , go in áiggo guoddit ovddasvástádusa mii livččii jos in vuosttaldivčče dasa . » 1 Mun áiggošin nuppástuhttit goappašiid vuosttaš girjjiid , muhto Vuođđoskuvlaráđđi cakkastalai . 1 Mun ádden visot . 1 Mun ádden bures dan ákka ahte fápmolinnjá Ofuohtas Hámmárfestii , Báhccavuona bokte , nannešii fápmolágidansihkarvuođa Romssas ja Finnmárkkus . 1 Mun áddejin visot , muhto lei váttis oažžut njuokčama časkit , dadjá Birger . 1 Mun vázzen skuvlajagiid nu ahte in sáhttán gaskkustit eanet go dan maid nagodin gorutgielain ja go vuostálasten ja ledjen váttis go lei juoga masa in liikon . 1 Mun vásihin ahte go álgen máhttit giela , de gáibidedje ollu . 1 Mun váruhin muitalit ohppiide ahte jos sii válljejit sámegiela , de sii čužžot nannosat juolggi alde go ohcet bargguide , ja dat ágga gal doaimmai ! 1 Mun vánddardin eanaluvvan bálgáin ja mátkkoštin áiggis ja sajis , suolggaid sáhtten oaidnit sin eallima , skuvllas ja birastahtti eanadagas . 1 Mun válden virggi , ja dakka maŋŋá fidnejin telefonoktavuođa skuvlajođiheaddji Per Fokstadain . 1 Mun válden dalle dan vuostá ja bálkestin peara su maŋŋái . 1 Mun válden dakkaviđe reivve postii ja sáddejin ruoktot , in ge rahpan dan . 1 Mun válddán dás ovdan soames ášši maiguin fertet bargat : 1 Mun váillahan dan oktilašvuođa maid min formála posišuvdna livččii addán jos min ovddastus Barentsráđis livččii formálalaččat bissovaččat dohkkehuvvon . 1 Mun vuorddán ahte ráđđehus ja stáhtaráđđi Svein Ludvigsen , gii ieš boahtá mearraservodagas , eai doarjjo lávdegotti evttohusa . 1 Mun vuorddán ahte buohkat , oskoservodagat ge , váldet dán duođas , dadjá mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttinministtar Audun Lysbakken . 1 Mun vuojihin olbmuid nu dávjá go sáhtten , muhto eai buohkat ádden ahte mun sáhtten leat doaimmas maiddái maŋŋelgaskabeaivve skuvlabargguiguin . 1 Mun sávan mii oažžut ollu ja buriid ohcamiid , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Mun sávan midjiide buohkaide Finnmárkkus ja olggobealde Finnmárkku lihku Finnmárkolágain . 1 Mun sávan lihku sidjiide ja doaivvun ahte min vásáhusat ja barggut šaddet sidjiide ja buot eará álgoálbmogiidda ávkin . 1 Mun sávan diekkár váivves muittut skuvlaluohkás eai bisán máná muitui . 1 Mun sávan didjiide lihku dáinna riikkačoahkkimiin ! 1 Mun sávan didjiide fiinna álbmotbeaivvi , mas buohkat gávdnabehtet juoidá mainna illudehpet ja soaitá somás muitalus maid beassabehtet boagustit . 1 Mun sávan didjiide bures boahtima deikke Sápmái ja norgga beale sámiid Sámediggái . 1 Mun sávan didjiide buohkaide buot buriid dáinne festiválain ja giitán bealistan go bessen dáid dearvvuođaid cealkit didjiide Sámedikkis . 1 Mun sávan didjiide buohkaide buori álbmotbeaivvi ávvudeami ! 1 Mun sávan buohkaide lihku Barents álgoálbmotkongreassain . 1 Mun sávan buohkaide buori ja buressivdniduvvon ođđa jagi ! 1 Mun sávan beassat gullat eanet dán joavkkus , ja áinnas ge sámegillii , dadjá stáhtačálli . 1 Mun sávan ahte álbmotbeaivvi dovdat oktiigullevašvuođa ja ahte mii ávvudit solidaritehtain eará álbmogiidda . 1 Mun sávan ahte ráđđehus maiddái duste dan ja váikkuha dakkár duođaštanbarggu ollašuhttima . 1 Mun sávan ahte olbmot árjjalaččat ságastallet dás ja sávan ságastallamii buresboahtima . 1 Mun sávan ahte dát čoahkkin sáhttá dagahit ahte bargu Davviriikalaš sámekonvenšuvnnain ovdána . 1 Mun sávan ahte dát bivttas liggešii din miehtá dán vahku dáppe davvin Sámis . 1 Mun sávan ahte Sámediggi dal sáhttá vel ain buorebut nannet dásseárvobarggu mii lea Sáme ¬dikki doaimma oktavuođas ja sámi servodagas . 1 Mun sávan ahte Norges Fiskarlag maiddái berošta dáin áššiin ja ahte mii ovttas sáhttit gozihit riddo- ja vuotnaálbmogiid rivttiid . 1 Mun sáhtán muitalit ahte Bargiidbellodat oaččui measta buot jienaid , ja Tor Regnor Solbakk šattai " stáhtaministtar " Sirpmá skuvllas . 1 Mun sáhtán dušše namahit doaimmaid maid Kárášjoga bargiidbellodat lea čađahan dáid jagiid go Bargiidbellodagas lei eanetlohku . 1 Mun sáhttán ain jurdagiin dego oaidnit TVs nealgudeddjiid lávus olggobealde Stuorra ¬dikki . 1 Mun sáhtten sutnje čájehit gaskaboddosaš bargoevttohusa , ja dáinna vuođuin sáhtten čilget makkár govaid mun ledjen smiehttan livčče heivvolaččat . 1 Mun soaittán leat vajálduhttán dás muhtun bargofealtta , muhto nugo oaidnibehtet de lea mis viehka viiddis ja ivdnás bargofealta . 1 Mun smiehtastin ahte dáidda historjjálaš duktásajiide mii sáhtášeimmet ráhkadit gilišilju . 1 Mun smiehtan : Ahte go in galgan dán diehtit dalle ! 1 Mun siteren : « Dan maid Sis-Finnmárkku nuorat dárbbašit , lea oahppu nu ahte sii maid sáhttet gilvalit oažžut buriid bargguid seamma go buot eará nuorat . » 1 Mun rámiidin su dan ovddas . 1 Mun rámidan lágideaddjit go sii leat nagodan oažžut áigái dán kongreassa . 1 Mun riŋgedadden vejolaš skuvllot-taleanttaide , ja hoavrrestin vel skuvlakantuvrras . 1 Mun registrerejin boares dáluid guovllus ja vudjen birra buot oastimin dávviriid maid sáhtášii gilišilljui vurket . 1 Mun ožžon ollu ávkkálaš árvalusaid ossodatjođiheddjiin ja daid lean merkon muitui , lohká ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Mun ožžon diehtit gii son lei ja vuostáiválden su baluin . 1 Mun ožžon barggu mánáidskuvlainternáhta jođiheaddjin . Suohkan oamastii internáhta , man namma lei Rypefjord internat . 1 Mun osten sisa láđđiid . 1 Mun orron mánnávuođaruovttus dassážii go iežan bearraša háhken . 1 Mun ohppen veaháš sámegiela Biibala logadettiin . 1 Mun ohppen veahá dárogiela ja ledjen čeahppi skuvllas . 1 Mun ohppen suoidnecámedettiin , duddjodettiin , sálmmaid lávllodettiin , nuohti geasedettiin ja heargevuojedettiin . 1 Mun ohppen olu dán áigodagas sihke eamiálbmoga ja sisafárrejeaddji oahpaheddjiid bargoskihpárin . 1 Mun ohcen Stabekk skuvlii vai lean lahkosis . 1 Mun ohcalin dán kurssa , ja vástádusa čilgehus lei : Jos šaddá sámegielakursa , de lea geatnegasvuohta oassádallat , ja ahte sáhtte álggahit kurssa jos oktage gáibideaš . 1 Mun oaivvildan nu movt IMF , ahte čavga ruhtadanpolitihkain mii suddjet iežamet gilvalannávccaid , ja diktit ruhtapolitihka leat vuosttaš linnjá bealuštussan , jos riikkaidgaskasaš dilli vearrána , Johnsen dadjala . 1 Mun oaivvildan mávssolažžan láhčit vejolašvuođaid dasa , ahte boazodoallu sáhttá vuogádatlaččat ovddidit buriid fálaldagaid mátkeealáhussii . 1 Mun oaivvildan maid , ahte boazodoalu oahppanbirrasis leat vejolašvuođat olles servodahkii : Earát maid sáhtášedje beassat searvat bearraša » árbevierro- ja kulturskuvlii ” , mii doaibmá beaivválaš bargguid olis . 1 Mun oaivvildan ahte sámit galggaše nu jođánit go vejolaš oažžut oahpahusa iežaset gillii . 1 Mun oaivvildan ahte stuora oassi dáin ruđain , 10 miljon ruvnno , berre adnojuvvot sámegiel girjjálašvuođa nanosmahttimii . 1 Mun oaivvildan ahte ollu hástalusaid mat dál leat boazodoalus , sáhttá čoavdit jos Ráđđehus čuovvola Sámedikki mearrádusa boazodoalloláhkaáššis , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Mun oaivvildan ahte lea seamma deaŧalaš midjiide oažžut diehtit - ja dál lea áigi dan dahkat - mo dáruiduhttinproseassa váikkuhii ja maid árttaiguin . 1 Mun oaivvildan ahte go goappašat náittosguoimmit leat ovddasvástideaddji jođiheaddjit , de galggašii dat iešalddis mielddisbuktit ahte soai oažžuba lassijienaid . 1 Mun oaivvildan ahte evttohus lea buorre vuolggasadji barggu ollisteapmái , dadjá Keskitalo . 1 Mun oaivvildan ahte dát Sámedikki politihkka dávista dan mihttomearrái ahte galgá leat buorre giliovdáneapmi oppalaččat . 1 Mun oaivvildan ahte boazodoallopolitihka hábmen Norggas ii leat álohii hábmejuvvon daid geatnegasvuođaid ektui mat stáhtas lea čađahit konsultašuvnnaid ja searvvahit . 1 Mun oaivvildan ahte berre árvvoštallat ii go sáhte vuos ávkkástallat daid guovlluiguin gos leat jo huksejuvvon bieggamillut , ovdalgo geahčada dakkár guovlluid gos leat uhccán dahje eai oppa leat ge teknihkalaš rusttegat ovdalis . 1 Mun oaivvildan ahte Sámediggi guhkit áiggi vuollái ferte leat gearggus váldit badjelasas hálddašanovddasvástádusa boazodoalus . 1 Mun oahpahin dárogiela vierrogiellan ge , vaikko bagadusaid mielde berrešii eará oahpaheaddji dan dahkat . 1 Mun oahpahin 4 dásis : sámegiela vuosttaš giellan ja nubbingiellan , daid geat ledje veahá oahppan sámegiela nuoraidskuvllas ja daid geat eai máhttán maidege . 1 Mun náitalin 30.12.1956 . 1 Mun nivkalin . 1 Mun nannosit hirpmástuvven go doarjaga ožžon vuorddekeahtes bealis , ovttas geainna mun ledjen realskuvlla ovttas vázzán . 1 Mun máŋgii váivahuvven iežan luohká 8-9-jahkásaččaid dihte . 1 Mun muosáhin oalle máŋga diekkár gallestallama iežan skuvlahoavdaáigodagas gilis . 1 Mun muosehuhtten iežan čuorvumiin , nu lohke . 1 Mun muittán erenoamážit ovtta dáhpáhusa mii mu váimmu bávččagahtii ja mii muitala veaháš dan birra ahte ledje maiddái muhtun oahpaheaddjit geat eai livčče berren bargat skuvllas . 1 Mun muittán dan áigge viissis sámi jođiheddjiid , mun muittán sámenissoniid stáhtaministara kantuvrras . 1 Mun muittán bures vuosttaš juovlabeahcefeastta mii mis lei duhkoraddanlanjas . 1 Mun muittán boaresbártni gii lei fuolki oalle ollu mánáide ja ristáhčči muhtumiidda . 1 Mun muittán ahte sii oktii suhppo sáimma ja nuppi beaivve fas gesse . 1 Mun muittán ahte okta min ohppiin biehttalii álfárot hivssegii mannamis . 1 Mun muittán ahte mun máŋgii ijas fertejin lihkkat deavdit parafiinna petromávssaide ja pumpet daid . 1 Mun muittán ahte mu bargun lei addit liigeveahki guđát diimmus . 1 Mun muittán ahte Leavvajoga oahppit , Odd , Ragnhild , Sven Åge ja Hans Fridtjof , fertejedje guovtti - golmma geardde mannat čuoigga vári badjel , oktiibuot 66 km Leavvajohkii . 1 Mun muittuhan ahte buot golbma stáhta ledje mielas dan ektui ahte oažžut ON eamiálbmotjulggaštusa mearriduvvot , sihke proseassa čađa ja julggaštusa mearrideami bokte . 1 Mun muitalin daidda earáide ahte go son boahtá skuvlalatnjii mun čuožžilan seaŋgas ja cummestan su . 1 Mun muitalan veaháš mo mun vásihin leat erenoamášoahpahusa oahpaheaddjin Guovdageainnus . 1 Mun muitalan iežan muitalusa , mu oaidninčiegas dainna nođiin maid lean ožžon dan máhtus maid domanhárjehallan maŋimus viđa jagis lea munnje addán . 1 Mun movttáskin ráhkadit Má ealu luhtte . 1 Mun mielas háliidin skuvllas čađahit bálvalusa . 1 Mun mearkkašan ahte mii leat ožžon doarjaga dehálaš osiin Sámedikki guolástuspolitihkas , dadjá ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen . 1 Mun mannen olggobeallái dálu ja vižžen sutnje rási , ja nu de lei sus duođaštus . 1 Mun mannen ja bohten bussiin skuvlii juohke beaivvi , nu go earát ge . 1 Mun mannen Návutnii , ja áhčči ja eadni vieččaiga mu . 1 Mun maiddái suhtten go in diehtán in ge ádden manne sii dien láhkái munnje barge . 1 Mun maiddái háliidin geavahit skuvlla muhtunlágan ealli dávvirvuorkán , gos sihke ollesolbmot ja mánát sáhtte oahppat Finnmárkku vássánáiggis . 1 Mun maid bijan fuomášupmái ahte KS- Finnmárkku deattuha ahte lea našuvnnalaš beroštumis ahte olbmuin lea buorre fálaldat sámegielas ja - gillii , dadjá Gaski . 1 Mun lávejin dávjá gallestallat Marie Stene ja Anna-guovtto Trygve Opdahlain . 1 Mun lokten áiggi hui bures doppe . 1 Mun lohken buot maid gávdnen Finnmárkku birra ja báikkálaš historjjá birra , buokčalin Sámefoandda ( Finnefondet ) [ 5 ] ja Skuvladirektevrra máhpaide Stáhtaarkiivvas . 1 Mun lohken ahte eatnašat ležžet várra sápmelaččat . 1 Mun livččen áinnas boahtit din gullat . " 1 Mun livččen vissásit geahččalan sidjiide oahpahit mearkageavaheami . 1 Mun liikojin matematihkkii bures , ja muittán oktii go ledjen rehkenastán buot bihtáid mat ledje girjjis ja gádden iežan oažžut ođđa rehketgirjji . 1 Mun liikojin dan girjái olu eanet go daidda guoros medisinskábiide dahje geavahuvvon parfymebohtaliidda maiguin dábálaččat duhkoradden . 1 Mun ledjen áŋgir čohkket oapmegirjjiid . 1 Mun ledjen áŋgir oahppat sámegiela go bohten . 1 Mun ledjen álgán skuvlii dan čavčča , ledjen dušše guhtta vahkku vázzán skuvlla go streaika álggii . 1 Mun ledjen vissis das ahte beassat vuodjit johkafatnasa Deanu vuosterávdnjái lei okta máilmmi ipmašiin . " 1 Mun ledjen sin klássajođiheaddji . 1 Mun ledjen ovccijahkásaš dalle . Mus gal šadde váttisvuođat . 1 Mun ledjen optimista ja dollen logaldallamiid ášši birra , sihke Skuvvanváris ja Leavnnjas . 1 Mun ledjen mánná Álttá-Guovdageainnu-gičču áigge , ja vuoigatvuođagižžu 70- ja 80-loguin lea báhcán agibeaivái mu muitui . 1 Mun ledjen maiddái gulastan ahte son lei nana kristtalaš , ja mun ballen ahte son galggai min cuiggodit go dánssuimet " báhkindánssa " čiŋahuvvon muora birra . 1 Mun ledjen ikte Várjja gis . 1 Mun ledjen ikte Ráhkas . ( - hkk- ja - a 2. stávvalis ) 1 Mun ledjen iežan autistalaš dovdomearkkaiguin áiggiid idjagohcálas . 1 Mun ledjen guorahallan veahážiid ovddalgihtii , ee. guovlluskuvllaid galledettiin . 1 Mun ledjen diehtemeahttun oasis mu barggus . 1 Mun ledjen dalle 15-jahkásaš ja meattá skuvlageatnegahttojuvvon agi . 1 Mun lean čuvvon ohppiid erenoamášluohkáin . 1 Mun lean čeavlái das mo Norgga álbmot hálddašii dán dáhpáhusa . 1 Mun lean álo sávvan beassat leat dego earát . 1 Mun lean álo beroštan organisašuvdnabarggus , vaikko mus leat lohkan- ja čállinváttisvuođat . 1 Mun lean áidna guhte orun sámi guovllus . Ohcen lobi atnui váldit boares sámi goarggu maid sohka buvttii Ruoŧas , ja nu bessen ge . 1 Mun lean ádden ahte sivva go mun in ožžon skuvlafálaldaga , lei go nu funet máhtten dárogiela . 1 Mun lean vávastuvvan báikkálaš olbmuid nana áŋgiruššamis ja hirpmus rahčamis álbmogasii mii dahkkojuvvo doalahan dihtii rusttega ortnegis ja bajimus dásis , dadjá kulturministtar . 1 Mun lean vásihan , nugo vissásit sámegielagat álo leat vásihan , ahte galgá leat duostil go galgá hupmat giela man ii áibbas hálddaš . 1 Mun lean vuohttán ahte sii hui mielas háliidit ahte sin ovddeš oahpaheaddjit bohtet . 1 Mun lean sihkar das ahte dát lea miellagiddevaš ja oahppat ollu odne ja mun doaivvun ahte buohkat geat čohkkájit sálas oččošedje insprirašuvnna ja jurdagiid movt álgoálbmogiid formálalaš rolla Barentsovttas ­barggus ja eará áigeguovdilis arenain sáhtášii nannet . 1 Mun lean sihkar ahte sii máhtte ollu eanet sálbmanuohtaid ja lávlunmelodiijaid go iežá seammaahkásaččat . 1 Mun lean rámis go mis Norggas lea searvadeaddji diehtojuohkinservodat mas elektruvnnalaš bálvalusat geavahuvvojit ollu . 1 Mun lean riegádan ja bajásšaddan unna vuotnagilážis Porsáŋggus Finnmárkkus . 1 Mun lean ovdal dan namuhan , ja fas geardduhan ; sámi servodagat leat hárjánan heivehit iežaset ođđa eavttuide . 1 Mun lean ollu jagiid gorron sihke dáčča ja sámi nisson- ja dievddobiktasiid priváhta olbmuide báikkis ja olggobealde gili . 1 Mun lean olles mu bargoeallima orron Guovdageainnus , ja oppa áigge lean dahkan bargguid maid in máhttán . 1 Mun lean oaidnán lihkostuvvan integrerema ja maiddái nuppi beali . 1 Mun lean oadjebas das ahte Steinar Pedersen lea mielde váikkuheamen dan ahte dálkkádatrievdamiid váikkuhusat sámi kultuvrii ja servodahkii čuvgejuvvojit ollislaččat ja relevánta vugiin , ja ahte lávdegoddi evttoha doaibmabijuid maiguin unniduvvo sámi servodaga raššivuohta , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen loahpas . 1 Mun lean namalassii 100 % finnmárkolaš . 1 Mun lean muitalan sutnje dan dáhpáhusa birra . 1 Mun lean movtta go IMF doarju Ráđđehusa makroekonomiijapolitihka váldolinnjáid , ruhtadanministtar Sigbjørn Johnsen dadjala . 1 Mun lean maŋŋá jurddašan ahte ohppe go son sii maidege dan jagi go mun ledjen doppe . 1 Mun lean maiddái humadan rávis ohppiiguin geat muitalit ahte skuvlaáigi lei buorre áigodat . 1 Mun lean leamaš maiddái oasseguollebivdin moadde áigodaga . 1 Mun lean jearahallan ovtta dain vuosttaš ohppiin geat ožžo sámegieloahpahusa dán ođđa áigodagas ja maiddái ovtta oahpaheaddji guhte dál oahpaha sámegiela Mátta-Várjjagis . 1 Mun lean ilus go guovddážii geahččalit oččodit maiddái sámi profiila , dadjá Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø . 1 Mun lean ilus go eanet ja eanet skuvllat geavahit searaid dasa . 1 Mun lean ilus Carsten Smith bealis ja mu mielas son ánssáša riektesihkarvuođabálkkašumi , cealká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Mun lean ieš leamaš mielde čállimin čielggadusa NBR ovddas , muhto mun doaivvun ahte mii dál leat joavdan nu guhkás ahte raporttat mat leat vuordán ja gavjaluvvan váldojuvvojit geavahussii ja ahte mii joavdat čielggadusdásis doaibmadássái . 1 Mun lean hui ilus go ráđđehus ođastuvvon nationálabušeahtas lea árvalan stuorrudit juolludeami Sámediggái , vai Loabága suohkanii lea vejolaš šaddat sámegiela hálddašanguovllu láhttun golggotmánu 1. beaivvi 2009 rájis Go sámegielat eambbo oidnojit ja gullojit almmolaš báikkiin , nugo min sávaldat lea , de galget leat buohkaide olámuttos . 1 Mun lean hui duhtavaš go čoavddus gávdnui johtilit , danne go guolit dál leat olggobealde rittu , dadjá Sámediggeráđi politihkalaš ráđđeaddi , Geir Tommy Pedersen . 1 Mun lean hui duhtavaš dainna go Deanu ja Várjjaga museasiida dál lea ásahuvvon , dadjá Hilde Anita Nyvoll Sámediggeráđis . 1 Mun lean gulaskuddan iežá dárogielat oahpaheddjiin geat leat leamaš Guovdageainnus , ja sii duođaštit dán . 1 Mun lean guhka jo čuovvun sámepolitihkalaš bargu Gáivuona suohkanis . 1 Mun lean goargat go beasan dadjat ahte Romssa fylkkasuohkan geahččá máilbmái ! 1 Mun lean geahččalan gávdnat mihtu vai sáhtán veardádallat almmolaš ruhtasturrodaga , mii dáruiduhttimii geavahuvvui , dálá juolludemiiguin stáhtabušeahtas sámi ulbmiliidda . 1 Mun lean geahččalan duvdit dan eret , geahččalan unnimus lágiin dan birra smiehttat . 1 Mun lean ge ilus go oainnán ahte eanet ja eanet olbmot beroštit min máhtus ja vásáhusain . 1 Mun lean fuolastuvvan ja hirpmástuvvan dan geažil mii lea dáhpáhuvvan ássis , in ge heaitte sávvamis ahte dát ii leat dat vuohki mainna ráđđehus áigu doalahit gaskavuođas Sámedikkiin , loahpaha Keskitalo . 1 Mun lean fuolastuvvan go dat rámmat mat dán rádjai leat biddjojuvvon , eai čielgasit dovddat dan , dadjá Sara . 1 Mun lean ferten oahppat muhtun meari mearka-hupmama ja mun lean beassan ráhkadit oahpponeavvuid čalmmehis ohppiide . 1 Mun lean evttohan rektoriidda ahte sámegiel oahpaheaddjit ožžot lotnolasvirggiid , nappo ahte sámegiela lassin sii oahpahit muhtin eará fágaid maid ovtta luohkás , dadjá Ester . 1 Mun lean eallinagi vuosttaldan sierra johttisámebiirre , muhto ii dat leat ábuhan . 1 Mun lean dál eallán nu guhká ahte mun lean oaidnán ohppiid rávisolmmožin . 1 Mun lean doaibman luohttámušolmmožin sihke jođiheaddjin ja stivralahttun . 1 Mun lean danne váldán vuolggasaji muhtun áššáiguoskevaš mediaáššiin nrk.no ja Nordlys aviissas . 1 Mun lean danin , nuorravuođa rájes juo , geahččalan doarjut sámiid sin eallindilisteaset , maiddái kultuvrralaččat . 1 Mun lean dan oaivilis , ahte berrešedje oahppat juoigat skuvllas , muhto die lea fas go váhnemat nu mannet vuostá . 1 Mun lean bájuhan osiid breavain mat muitalit man heađis moai leimme go ean máhttán čađahit ollislaš oahpahusa giellaváttisvuođaid geažil . 1 Mun lean bajásšaddan smávvadálolaš ja guolásteaddji bearrašis , mas lei heittot ráđđi nu go eatnasiin earáin dan áiggi . 1 Mun lean Egil Olli ja lean Norgga belde Sámedikki presideanta . 1 Mun lea maiddái ieš vásihan iešsorbmema iežan lagašbirrasis , dadjá Jåma . 1 Mun lea earret eará beahtahallan go mánáidgárdedoarjja ja oahppostipeanda lea heaittihuvvon . 1 Mun lea dattetge álggahan proseassa vai mii lihkostuvvat dán ášši čađahit jagi 2017 , dadjá oljo- ja energiijaministtar Terje Riis-Johansen . 1 Mun lea dadjan ahte imaštalan Bargiidbellodaga morašteami daningo mii han eat giedahallan eará áššiid go 1993-94 čoahkkinplána dan dievasčoahkkimis . 1 Mun konstateren ahte Sámedikki deaŧalaš rolla dán oktavuođas lea bearráigeahččat dáid vuoigatvuođaid . 1 Mun jáhkán sus lea riekta . 1 Mun jáhkán son lei jierpmaskas , muhto lei várra beaškalan oaivvi seaidnái máŋgga háve . 1 Mun jáhkán maiddái ahte buohkat geain oppanassiige lea vejolašvuohta oahppat dábálaš luohkás , berrejit oažžut doppe fálaldaga . 1 Mun jáhkán lea leamaš hui mávssolaš ahte ofelaččat leat geavahan vuođđun sin iežaset vásáhusaid das ahte leat nuorra sápmelaš Norggas , ja ahte juohkehaš muitala iežas vásáhusaid . 1 Mun jáhkán dát lea vuosttaš girji mii lea ráhkaduvvon sámegillii erenoamášohppui . 1 Mun jáhkán dákkár guovddáža bures sáhttit váikkuhit dasa ahte davvii álgoálbmogiid jietna ollá eanet olbmuide sihke Norggas ja muiđui ge máilmmis . 1 Mun jáhkán dus lea boastut ! " 1 Mun jáhkán ahte soapmásat Skuvvanvári olbmuin geaiguin beaivválaččat ledjen ovttas , jáhkke stuorra kulturerohusaid sakka hirpmahuhttán mu , guhte bohten " Oslos dahje dakko birrasiin " . 1 Mun jáhkán ahte ráđđádallanortnet ja ovttasbargošiehtadusat dagahit ahte eambbogat váldet ovddasvástádusa sámi servodatovdánahttimis , ja mii oažžut stuorát ollislašvuođa min politihkalaš barggus . 1 Mun jáhkán ahte ovddidivččii dáru buorebut dáppe davvin dákkár doaimmaiguin , dan sadjái go bákkuhit dáruiduhttima skuvllas , ja go álbmot ain lea vuolitgearddis sosiálalaččat . 1 Mun jáhkán ahte olut ožžot buori veahki dán bálvalusas ja mun jáhkán oluin šaddá dárbu dasa . 1 Mun jáhkán ahte mii buohkat ovttamielalašvuođain cealkit ahte dan maid lehpet Tsjadas bargan juste lea dagahan ON-operašuvnna beaktileabbon . 1 Mun jáhkán ahte giellaváttisvuođat leat dat stuorámus sivat dasa ahte nu unnán Sis-Finnmárkku nuorat vázzet gymnása . 1 Mun jáhkán ahte dasa lei sivvan bargojoavku geat muinna barge , sii ožžo mu dovdat dego oassin dán joavkkus , ja dainna lágiin in dovdan iežan akto , ja dasa lei maid sivvan ahte duođas geahččalin bargat iežan buoremusa doppe . 1 Mun jáhkán ahte dalle álggášedje eanet sápmelaččat gymnásii . Jus galgá máhttit hállat eará giela , jáhkán mun ahte lea dehálaš máhttit iežas eatnigiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Mun jáhkán ahte Omasvuona prošeakta sáhttá leat ávkin eará suohkaniidda ge , dadjá stáhtačálli Raimo Valle . 1 Mun jáhkán , ahte jos dál manná nu go mii doaivut , de dat šaddá ollu buoret mánáide , sihkkarit . 1 Mun jerren measta juohke olbmos mii leš boahtán loktet mu seaŋggas ja luoitit mu olggos , vaikko unna binná bottoža . 1 Mun jearahallen váhnemiinnán russolassii ja ohcen oktavuođa dán guhttasa fulkkiiguin , sin ovdalaš ohppiiguin ja báikkálaš historihkariiguin . 1 Mun ja mu guokte skuvlanieidda bisuimet beroškeahttái doaimmaineamet . 1 Mun isken hárjehallat . 1 Mun ipmirdin sin . 1 Mun ipmirdin ahte diet lei diŋgojupmi skuvlla bealis , muhto in leat áibbas sihkar movt diet dáhpáhuvai . 1 Mun in ádden gal in maidige maid son dajai go son dieđusge hálai sámegillii . 1 Mun in ádden dárogiela , inge máhttán hállat giela . 1 Mun in sáhte muitit ahte ahte mun goassige smihtten ahte mii fertiimet seastit . 1 Mun in sáhte dadjat eará go rámiidit dán oahpu buollisearaid , go almmá nana buollisearaid haga geain lea sávaldat nannet ja ovddidit duoji ja máttasámegiela , ii livččii dát kursa álggahuvvon , cealká Jåma . 1 Mun in ožžon olggos eará go čuorvasiid , ja earát boastut-áddejedje mu ja sihte orrut jaska . 1 Mun in nu liiko dása , go dat han eai heive buotlágan oahpahusaide . 1 Mun in nagodan goasse dan maid earát nagodedje , ja go jagit vásse , vuollánin ja oidnen ahte in goasse nagot šat joksat earáid . 1 Mun in nagodan borrat tomáhtamálli , in ge otne sáhte borrat dan . 1 Mun in muitte ahte ledje makkárge čearddalaš vuostálasvuođat , muhto ii oktage gal oarjjabealde dovddastan iežaset sápmelažžan . 1 Mun in livčče goassege sáhttán doahppáduvvat álbmogii dáppe ja sin vieruide ja dábiide . » 1 Mun in lihkas gosage go in áiggo vuolgit vázzit ruoktot Gáldogura gopmiin deaivvadit . 1 Mun in leat šállošan inge átnon ándagasii iežan geavahusa ja meannudeami ovddas , muhto dadjan ahte áiggun váldit oahpu moaitámušain . 1 Mun in leat áibbas sihkar das ahte man alla hearrát sii ledje , várra bohte departemeanttas . 1 Mun in leat ožžon makkárge bahča reakšuvnnaid , muhto nu han várra lea ahte olmmoš muitá somás vásáhusaid skuvlaáiggis ja vajálduhttá unohasvuođaid . 1 Mun in lean goassige ovdal oaidnán petromávssaid ja in máhttán daiguin olus maidige . 1 Mun in ipmirdan buohkaid . 1 Mun in gullan giela . Min čatnasupmi boazodollui lei maid lassi fuollan . 1 Mun in goassige vajálduhte dan go politiijafanas Janina bođii Áltái , in ge dan balu ja suhttu go áddejin manne fanas le boahtán , go maŋŋelaš oinniimet ođassáddagiid Stilla politijjaakšuvnna birra . 1 Mun in goassige gullan ahte lei gildojuvvon hupmamis sámegiela skuvllas ja hirpmahuvven go gullen dan máŋga , máŋga jagi maŋŋá . 1 Mun in dušše jáhke muhto mun maiddái dieđán ahte ovttasbargu lea deaŧalaš jos galggaš joavdat dobbelii . 1 Mun in dovdda dáhpáhusa duogáža , muhto mun oainnán ahte oahpaheaddji gaikkihii nieidda luovosin ja šlivgii su feaskkerláhtti mielde jienajávohaga . 1 Mun in dovdan fágadoahpagiid jna. . 1 Mun in dahkan dan . 1 Mun illá dusten hupmat sámegiela earretgo iežan boares ustibiiguin . 1 Mun ii jáhke ahte Tromholt livčče sáhttán orrut ja bargat dáppe dalle jus son ii livčče maiddái ávkkástallan dainna árbevirolaš máhtuin , mii sápmelaččain lei luonddu , resurssaid ja eatnadaga geavaheami birra . 1 Mun háliidin diehtit eambbo . 1 Mun háliidan vuos dovddahit ahte Sámediggi lea duhtavaš go mii beasaimet leat Bissovaš foruma ráhkkaneaddji čoahkkima isidin dán jagi sešuvnnas njukčamánus dán jagi . 1 Mun háliidan rabas čoahkkimiid dan dihte vai oččošeimmet árvalusaid ja oainnuid dasa maid ferte bidjat vuođđun guolástusa vejolašvuođaid ja rivttiid sihkkarastimis riddo- ja vuotnaguovlluin , dadjá Olli . 1 Mun háliidan norgga beale Sámedikki bealis geiget sámi biktasa - luhka - foruma buot lahtuide ja dan bokte čájehit giitevašvuođa sámi álbmoga bealis dan barggu ovddas maid dii dahkabehtet . 1 Mun háliidan iežan oamedovddu buhtisin , mun in háliit badjelasan váldit ovddasvástádusa das ahte in leat vuosttaldan . " 1 Mun háliidan giitit min riikkaid guovtti olgoriikaministara ja šiehtadalliid dan árjjalaš áŋgiruššama ovddas mii dál lea lihkostuvvan , cealká Stoltenberg . 1 Mun háliidan fuomášuhttit ahte bieggakárta lea vuođđuduvvon guovlluid heivvolašvuođa ja areálaid olámuttu teorehtalaš árvvoštallamii . 1 Mun háliidan cealkit dearvvuođaid gonagasbearrašii ja giitit sin dan barggu ovddas maid sii doaimmahedje mannan jagi . 1 Mun háliidan ahte riikkaid ¬gaskasaš servodat ipmirda makkár váikkuhusat dáin rievdamiin leat , ja ahte mii ovttasráđiid sáhttit gávdnat čovdosiid maiguin dustet dálkkádatváttisvuođa beaktilis vugiin . 1 Mun háliidan Sámi parlamentáralaš ráđi bealis sávvat dutnje lihku bálkkašumiin 1 Mun háliidan Sámedikki bealis giitit bovdejumi ovddas . 1 Mun han ledjen máhkaš oahppan ahte olmmoš galggai heahpanit . 1 Mun han lean riegádan ja bajásšaddan Činavuohpis , gos guovllu olbmot daid áiggiid hálle eanáš sámegiela . 1 Mun han fertejin čađat rahčat oččodit sámegiela . 1 Mun gávdnen iežan guoimmi 1960:s , náitalin 1961:s , ja nu mánná máná maŋis riegádii . 1 Mun gáhten go in lean ovdal lohkan sámegiela vuođđofága , go mun fuomášin man guhká mun ledjen ollu boastut dadjan humadettiin . 1 Mun guottá vuolde doarggistin ja doivon ahte mu eai fuobmán . 1 Mun goit háliidin stoahkat mánáiguin bealjehemiid skuvllas . 1 Mun gohčodan logijagi 1960:s gitta 1970:i iežan gollejahkin . 1 Mun gelddolašvuođain vuorddán ohcamušaid , ja sávan ahte ollu bargosajit ávkkástallet dán vejolašvuođa , dadjá kulturministtar . 1 Mun geardduhan ahte Egil om ovddit áigodagas fievrridii áššálaš opposišuvdnapolitihka , ja sávan ahte son joatkkášii seamma áššálaš vugiin . 1 Mun geahččalin gal oahppat veahá , go beroštan hirbmosit gielain . 1 Mun gamus dovden ahte soite bohciidit vuosttaldeamit , muhto eai stuimmit . 1 Mun galledin earret eará ovcci skuvlla , ja daid gaskkas ledje njeallje giliskuvlla 90-100% walisalašhálli ohppiiguin . 1 Mun galgen dárustit , hupmat njozet ja čielgasit ja geahččalit oažžut mánáid ipmirdit mu . 1 Mun gal várra oktii ohppen . 1 Mun gal ledjen juo heaitán , muhto čuvvon čalmmiiguin mielde . 1 Mun gal jáhkán ahte maiddái Finnmárkkus leat olbmot , fitnodagat ja birrasat geain livčče buori jurdagat ja oaivilat dán barggu hárrái , dadjá Aasrud . 1 Mun gal jáhkán ahte dákkár gymnása berre ásahuvvot . 1 Mun fuomášin ahte ii oktage mánáin iige skihpáriin váilon , danne go ii okta ge seaŋga lean guorus . Mii leimmet buohkat ceavzán . 1 Mun fertejin álo leat veaháš mannelis go buohkat earát , go in sáhte joavdat skuvlii ovdalgo skuvlarivgu lea čuojahan gusabiellu , ja nu dáhtton mánáid skuvlalatnjii . 1 Mun fertejin heahpatvuođa dihtii oahppat seamma maid mánátge ohppe . 1 Mun fertejin dasto oastit ođđa biergasiid vai sáhttit bidjat skuvlla johtui . 1 Mun fasiliteren čoahkkimiin . 1 Mun fasiliteren maid dihtoriin ja čuovgačálániin , apparáhtain mii dahká čállosa jietnan . 1 Mun fas čohkkán hui duhtavažžan doppe ovddageahčen , ja illudan sakka , muhto dan ii oainne oktage nie ovttatmano . 1 Mun fas čierrugohten . Mun sakka heahpanin ; mun han livččen galgan su girjji ovddas giitit . 1 Mun evttohin guokte gihppaga , čállosiiguin ja sárgumiiguin . 1 Mun erenoamážit beroštišgohten girjjiin Finnmárkku birra . 1 Mun eaktudan ahte láhkaaddi áigumuš dainna ahte boazolohku galgá mearriduvvot siidadásis , lei ahte guhtege siida galgá smiehtadit ja árvvoštallat báikkálaš eavttuid , boazomateriála , šattuid , guohtuneavttuid , boazolohkojuogadeami , guohtungeavaheami , biergomárkana jna. . 1 Mun eaktudan ahte láhkaaddi áigumuš dainna ahte boazolohku galgá mearriduvvot siidadásis , lei ahte guhtege siida galgá smiehtadit ja árvvoštallat báikkálaš eavttuid , boazomateriála , šattuid , guohtuneavttuid , boazolohkojuogadeami , guohtungeavaheami , biergomárkana jna. 1 Mun dása lasihan ahte mu iežan álgojagiid ja maiddái skuvlajagiid mun orron Guovdageainnu internáhttaskuvllas go min bearaš orui hoavdaásodatoasis . 1 Mun dán dulkojin ahte sis lei dárbu ollesolbmuin servvoštallat . 1 Mun dušše sirdojuvvojin eará latnjii ja doppe galgen orrut ja guldalit go muhtun boares áddjá dáikkii . 1 Mun dušše njálmmi lihkahattan go earát lávlot , ovtta nuppi lávlaga mas eatnašat mis eat ádde sisdoalus maige . 1 Mun dušše in nagodan oađđit . 1 Mun dušše huikkán garrasit . 1 Mun duođas jáhkán ahte mii ovttas nagodit juksat buori ja geatnegahtti gulahallama jus iskkadeamit jotkojuvvojit , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli maŋŋá diđoštallama . 1 Mun duođalaččat áktejin sudno . 1 Mun duođai in diehtán maid mun singuin galgen bargat . 1 Mun duođai háliidin ahte sii galget oažžut oasi das maid mun ieš massen . 1 Mun duosttan čuoččuhit ahte oktavuohta váhnemiid ja oahpaheddjiid gaskkas lei erenoamáš buorre . 1 Mun dovden iežan oadjebassan , erenoamážit go muhtumat mu nuorra bargoskihpáriin oaivvildedje ahte oahpahit sámiid birra lei riekta . 1 Mun dovddan sin geat leat leamaš " integrerejuvvon " sihke ovdal ja maŋŋá go erenoamášluohkká gávdnui . 1 Mun dovddan ahte mun duođai lean ustibiid luhtte , go máŋggas dis lehpet munno buoremus ustibiid mánát . 1 Mun dovddahan fuolastumiin dan ahte maŋimuš áiggis lea čuožžilan eahpesihkarvuohta das movt proseassa plánenbargu viidáset konvenšuvnna ektui galgá čuovvoluvvot . 1 Mun doppe almmuhin , ee. fámolaš falleheami Álttá nuoraidskuvlla vuostá . 1 Mun doaivvun strategiija maid mii plánet váikkuha ahte bargu ollislaš ja dássásaš bálvalusain sámi álbmoga váste šaddá álkit ja beaktileappot , dadjá várrepresideanta Ragnhild L. Nystad . 1 Mun doaivvun ain ahte Davvi-Norga bisošii čoahkis , dannego mii dán riikkaoasis identitehta dáfus , kultuvrralaččat , historjjálaččat ja johtolagaid ja ealáhusaid dáfus gullat oktii . 1 Mun doaivvun ahte Šáhkka-OG buktá positiiva váikkuhusaid Romsii , Davvi-Norgii ja olles Norgii , iige unnimusat mátkeealáhusaide , olgoriikkagávppašan ealáhusaide ja muđui beaggimii , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Mun doaivvun ahte sierra davviriikkalaš sámekonvenšuvdna fargga dohkkehuvvo . 1 Mun doaivvun ahte referánsajoavku buktá ávkkálaš árvalusaid dán bargui , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Mun doaivvun ahte dát sáhttá árvvolaččat loahpahit daid guhkesáiggi rahčamusaid . 1 Mun doaivvun ahte Bargolávdegotti bargu buriiguin ákkaiguin , máhtolašvuođa gaskkustemiin ja dáhtuin gávdnat oktasaš čovdosiid váikkuhivččii luossanáliid sihkkarastima ja vuoigatvuođa ain čađahit kultur- ja ealáhusbarggu . 1 Mun doaivvun AEP šaddá dakkár reaidun mii váikkuha demokratiijii ja ássiid searvamii , dadjá ođasmahttinministtar Aasrud . 1 Mun doaivvun , ahte dát vuohki lea buoret , muhto eat mii dieđe ovdal go leat geahččalan . 1 Mun dihten ahte áddjá ollu dáfus jorralii sámis eret . 1 Mun dihten Muosáid birra , mu ruovttugieldda Davvenjárgga kránnjágielda , ja ožžon lotnolasvirggi skuvlakantuvrras ja lokten áiggi bures . 1 Mun dieđán dát boahtá ávkin maŋŋil eallimis , nu ahte vaikke man garas de livččii áibbašeapmi ruoktot , de in gal gáđa in veahá ge ahte CAMBRIDGE - a chance of a lifetime . 1 Mun dieđán bures ahte Boanddaidsearvvi jođihangoddái lea leamašan hástaleaddjin válljet . 1 Mun dieđán ahte ollugat vásihit dan , ahte eai beasa geavahit iežaset vuoigatvuođa sámástit go sis lea dahkamuš almmolaš hálddahusain ja dearvvasvuođalágádusain – dannego ii oktage sáhte sin bálvalit sámegillii . 1 Mun dieđán ahte juohke okta livččii soames gearddi ribahan suhttat diekkár diliin . 1 Mun dieđán ahte dutkanásahusat dáppe Guovdageainnus , deattuhit Ealát-prošeavttas , mii lea okta polárajagi stuorámus dutkanprošeavttain , deaŧalažžan juste árbevirolaš máhtolašvuođa heivehanstrategiijaid vuođđun boazodoalus dálkkádatrievdamiid čuovusin . 1 Mun dieđán ahte allaskuvla ovttasbargá máŋggain universiehtain olgomáilmmis gažaldagain mat gusket eamiálbmogiidda ja oahpahussii . 1 Mun dieđán ahte Sámi allaskuvla / Sámi Instituhtta ja sámi dutkanfierpmádat dustejit dán hástalusa . 1 Mun dieđán ahte Sámediggi atná dehálažžan dáid áššiid , ja mun sáhtán nannet duohtan ahte ráđđehus lea gearggus veahkehit daid áššiid ovdánit strategiijaiguin ja doaibmabijuiguin mat dahket mađđása guhkit áigái . 1 Mun dieđan ahte dáppe leamas riidut , muhto mun dieđan dan seammás ahte ollu lea mannan bures ja mun dieđan ahte ain gávdnu hástalusat sámegiela ja sámekultuvra nannemis . 1 Mun devden 7 jagi 1938:s ja álgen skuvlii seamma jagi . 1 Mun deattuhan viidáseappot ahte Bargo- ja searvadahttindepartemeantta politihkalaš njunnožiin galgá leat gulahallan Sámedikkiin dán birra , dadjá stáhtaráđđi . 1 Mun deattastan maiddái ahte ávkkástallan lea molsašuvvan dan mielde mii lea leamaš lunddolaš ávkkástallan iešguđet áigodagas . 1 Mun dearvvahin ollusiid , muhto áidna gean muittán bures , lei Pávval Niillas . 1 Mun deaivvan Britt Erna Christensena mánnávuođabáikkis aiddo Guvžajávrri lahka , gos son ássá ovttas iežas njuoratmánáin ja váhnemiiguin . 1 Mun de vulgen , johten togain , hurtigruvttain , bussiin ja de loahpas vel droššain ja jovden Bonjákassii Deanus . 1 Mun de fuomášuhtten oahppiidasan ja sin váhnemiidda ahte sis lea dát riekti . 1 Mun dat lean eadnin čuvvon mánáid skuvlabargguid , ja lean veahkehan sin ruovttubargguiguin . 1 Mun dat gal ohppen jođánit . 1 Mun dat gal birgen seamma bures go gii ihkinassii dážaid , muhto duot duonat eai gal vel birge . 1 Mun dan áigge ii smiehttan nu ollu internáhttadilis go munnje lei dat dábálaš dilli , muhto dieđusge muittán ollu dáhpáhusaid . 1 Mun dalán oidnen ahte lea dárbbašlaš máhttit sámegiela jos galggai oahpaheaddjin doaibmat . 1 Mun dajan áibbas njuolga ahte Sámediggeráđi oaivil lea ahte dálkkádatrievdamat leat duođalaččat ja daid leat olbmot dagahan . 1 Mun dadjen juo ovdalis dás ahte mohtorjohtalus nugo dat odne lea regulerejuvvon , ii leat heivehuvvon min eallinvuohkái . 1 Mun dadjen ahte reive sáhtálii sisttisdoallat bávkkanasaid . 1 Mun cealkkán maiddái bures boahtima Ráđđehus sávaldahkii ahte min oktasaš guolleresurssaid árvoháhkan nu bures go vejolaš galgá boahtit buorrin daidda vuotnaservodagaide mat leat sorjavaččat guolástusas . 1 Mun buriid vuordámušaiguin searvvan ain buori ovttasbargui Sámedikkiin , vai sáhttit ollašuhttit iežamet oktasaš vejolašvuođaid geahppudit sámi iešvuođalági ovdáneami buori ipmárdusas servodagain muđui , ja seammás atnit fuola sámiid álgoálbmotlaš sajádagas ja vuoigatvuođain Norggas . 1 Mun buohtastahtten iežan eará mánáiguin guovllus , ja dan buohtastahttimis gahččen áibbas olggobeallai . 1 Mun bohten Oslos Guovdageidnui dalá maŋŋá go gergen gymnásas ja dálueamitskuvllas 1953:s . 1 Mun bohten Kárášjohkii dalá maŋŋá čoahkkima , ja in beassan čuovvut ságastallama . 1 Mun bivddán dasa čilgehusa lagabuidda . 1 Mun bivddán buohkaid čuoččahit . # 1 Mun bessen geavahit buot maid mun ledjen oahppan duojis ja musihkas . 1 Mun ballen ahte sii galge jáhkkit ahte mii máhtiimet dahkat eanetgo maid mii sáhtiimet . 1 Mun anán árvvus dan go dii dán seminára bokte bidjabehtet guovddážii deaŧalaš boazodoallu ­politihkalaš hástalusaid nugo árbediehtu ja oahpahus leat , čatnašumiiguin nissoniid sadjái boazodoalus . 1 Mun anán positiivan go Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan leat dorjon guovddáža mearkkašahtti láhkai , seammás go maiddái suohkan ge doarju . 1 Mun anán hui stuora gutnis dan luohttámuša mii munnje lea addon . Anán maid stuora gutnis buohkaid sin geat leat váikkuhan dasa ahte mii sámit leat ollen dohko gos dál leat . 1 Multiplikáhtora váikkuhus molsašuddá guovlluid ja doaibmavugiid gaskka . 1 Multi lea ráhkaduvvon Máhttoloktema mielde . Denis Caviglia 1 Multi lea ráhkaduvvon Máhttoloktema mielde . 1 Muittán áidna ášši maid mánnán háliidin lei bargat bohccuiguin . 1 Muittán áhči go jearai háliidivččen go bargat bohccuiguin . 1 Muittán vuosttaš muitalusa dáppe , bihtá maid mun galgen čállit . Mun dego niegus čállen . 1 Muittán su čuččodeamen sámegielat ohppiid ovddas bottuin , garrasit ávžžuheamen : « Hála sámegiela ! » 1 Muittán su vuohččan go bođii min lávvui . 1 Muittán ovtta dáhpáhusa go leimmet 6. luohkás , ja leimmet juo ruovttoluotta Gussanjárggas . 1 Muittán oktii 12–13-jahkásažžan ahte geahččalin dadjat juoidá sámegillii muhtin boares divdui . 1 Muittán máŋga erenoamáš vásihusa skuvlaáiggis ja áiggun loahpas váldit mielde ovtta maid muittán iluin . 1 Muittán muhtin nieidda gii sáddejuvvui heahpatčihkii , son balai nu ahte cissai buvssaide . Láhtti lei vitnjut ja buohkat oidne ahte golggai láhtti mielde eret čiegas . 1 Muittán muhtin fatnasis leimmet 43 olbmo 27 riikkas . 1 Muittán mo son lei geđgen mu go ledjen beatnaga luhtte telegráfastoalppu luhtte , ja mo son jorggihii doarrut go bleahkkapeanna basttii čielgái . 1 Muittán ledjen hui bahámielas ja jeagoheapmi . 1 Muittán go čirron ollu lulás manadettiin . 1 Muittán go sii govvejedje mu ja ožžon ruđa ja šuhkoláde . 1 Muittán go ledjen čieža-gávccijahkásažžan ahte nuoladin ja gállen rávdnjái Suohpatjoga rástá . 1 Muittán go gáđaštin vielljan danne go sus ledje bohccot . 1 Muittán go binnáš šlundin bođii mu lusa go lei sártnodan pedagogalaš konsuleanttain . 1 Muittán gal bures ahte Johan Albert Kalstad lei doppe . 1 Muittán erenoamážit oktii go ledjen vuot vázzime ja beaivváš lei jur badjáneame . 1 Muittán erenoamážit guokte oahppi geat dagaiga hui čáppa diŋggaid dalle juo , ja geat maŋŋel šattaiga beakkán duojárin ; Johan Rist ja Heaika Buljo . 1 Muittán ee. ahte mis lei čuovgagovaid čájehanmašiidna . 1 Muittán eanas ollesolbmuid in ge mánáid . 1 Muittán dušše oktii go máttanorgalaš oahpaheaddjirivgu dáhtui min dadjat moadde sáni sámegillii vai son beasai gullat mo giella čuojai . 1 Muittán bures skuvlamáná eará skuvllas Porsáŋggus guhte finai mohki Skuvvanváris . 1 Muittán bures ovtta fearána go vázzen 4. luohkás . 1 Muittán bures go vuosttaš geardde atnen dárogiela diimmus , de ledjen 4. luohkás . 1 Muittán bures go politiija soames beaivve maŋŋil bođii min siidii eadno gitta váldit danin go son lei leamaš mielde . 1 Muittán buoremusat Jáhkovuona , go čohkkájin lanjastan skuvlalanja bajábealde eahketbottaid ( ja muhtumin gitta idjii ) . 1 Muittán alimus luohkáin geografiijas ahte sihten ovtta luntta muitalit veahá leavssus . 1 Muittán ahte sámegieloahpahus álggii gasku jagi , sáhttá leat leamaš min gáibádusa geažil . 1 Muittán ahte mánáidgárddis ledje plakáhtat mearkkaiguin sierralágán borramušaide , bajožiidda , biktasiidda ja diekkáraččaide . 1 Muittán ahte muhtin áiggiid lávejin veallát sevdnjes lanjas – gozuid nalde – nuppiin mu váhnemiin . 1 Muittán ahte muhtin áigge lei latnja mii lei rabas , doppe sáhtiimet oažžut veahki . 1 Muittán ahte muhtin oahppit bálkestedje eará ohppiid láseráigge olggos , go lei 30 gráda buolaš , ja fertejedje viehkat gápmagahttá birra olles internáhta vai beassat sisa fas . 1 Muittán ahte muhtin háve lei tráktor ja reahka , in muitte gii organiserii dan . 1 Muittán ahte muhtin bargit ledje aktiiva ja ehtalaččat mu vuostá ja mu bargovugiid vuostá . 1 Muittán ahte ledje Anders Utsi ja Marit Tapio . 1 Muittán ahte konfirmerejuvvojin dreassain , eatnasiin Sirpmás lei dreassa dahje čuvla dalle , lei dušše moaddásis gákti . 1 Muittán ahte internáhtas sáhtten oaidnit suova min dálu bohcis . 1 Muittán ahte háhke sabehiid skuvlii ja ahte oaččuimet sabehiid . 1 Muittán ahte go hárjehalle vahkkosániid de dadjen dušše dárogiel sáni , ja de fertejedje ieža sámegiel sáni hárjehallat . 1 Muittán ahte fertiimet čuoččudettiin boradit . 1 Muittán ahte dat moadde oahppi geat eai máhttán sámegiela givssiduvvojedje , erenoamážit jus sii ledje čeahpit skuvllas . 1 Muittán ahte Loyd Villmo attii midjiide oanehis kurssa bohcco guohtunšattuid birra . 1 Muittut dáppe ledje earret eará ahte johtti geaidindáiddáris lei čájáhus internáhttakealláris ja viessohoaiddár ja su moarsi geat muitui leaba báhcán . 1 Muittut Sirpmá skuvllas 1950-53 1 Muittut Deanuskuvllas - erenoamážit ovttasbarggu birra Per Fokstadain 1 Muittuhit stáhtaid gos sámit ásset ahte ain gávdnojit ollu álbmotrievttálaš geatnegasvuođat mat eai leat doarvái bures ollašuhttojuvvon , ja ahte bargu fuolahit dan ahte geatnegasvuođat doahttaluvvojit stáhtaid bealis berre vuoruhuvvot , 1 Muittuhit maiddái man deaŧalaš lea ráhkadahttit dárbbašlaš oahppogirjjiid . 1 Muittuhat ahte čoavddus lea geahččaleame vuolde ja sávvat áddejumi jus ii doaibma olles áigge . 1 Muitte legitimašuvnna ! 1 Muitte iskat dan iežat válgakoarttas , dahje gulaskutta iežat ruovttosuohkaniin . 1 Muitte fal dieđihit leago olmmoš journalista vai govvideaddji . 1 Muitte duođaštusa go jienastat ! 1 Muitte ahte jienastat galgá joavdat rivttes lohkangildii ovdal válgabeaivvi . 1 Muitte ahte dus FERTE leat legitimašuvdna jienasteapmái ! 1 Muittašit sin geat jápme . 1 Muitosánit - Ella Holm Bull 1 Muitobáccit ja gudnejahttimat maŋŋil suoidnemánu 22. beaivve fallehemiid 1 Muitobáccit galget gudnejahttit sin geat leat duššan , heakkas beassan , veahkkebargiid ja eaktodáhtolaččaid . 1 Muitaluvvon Svein Lundi 1 Muitaluvvon Kristin Sarai 1 Muitaluvvo maiddái muhtin ovttaskas ovttasbargoprošeavttaid birra gaskal Sámedikki hálddašeami vuollásaš ásahusaid ja eará ásahusaid . 1 Muitaluvvo ahte sáhtiiga cápmit ohppiid suorpmaid linjálain ja duhkuštit nu ahte ollu vuovttat luovvanedje oaivvis . 1 Muitaluvvo ahte earret eará butnjo boskka guollevuojas ja borre . 1 Muitaluvvo ahte dalle go son deaivvadii ođđa luohkáin de jearai luohkás geain lei sámi duogáš . 1 Muitaluvvo ahte buvttadeaddji šattai váldit báiddiid ruovttoluotta . 1 Muitaluvvo ahte Várnjárgga jogain bivdojuvvui seamma lágiin . 1 Muitalusažat ruovttufidnoskuvllas / fidno- ja ruovttuduodjeskuvllas / Sámi joatkkaskuvllas maid Svein Lund lea čohkken 1 Muitalusa čálii álggos Else Samuelsen ja geavahuvvui vuođđun ohcat buhtadusa váilevaš oahpu ovddas . 1 Muitalit sáhttá maiddái ahte Riddolágádusas lea botnegehtegat dán hámmanáldásis , biddjojuvvon jagis 1977 . 1 Muitalin ahte dušše badjeolbmot lávejedje gávtti geavahit beaivválaččat , ja sii han ledje merragáttis , muhto earát han leat maiddái sieiva sápmelaččat . 1 Muitaleaddji muitala ahte sis lei sin iežaset bivdoguovlu gos sii bivde ja earáin lei fas eará sajis . 1 Muitalan Siv Rasmussenii 1 Muitalan Magnar Mikkelsenii 1 Muitalan Kristin Sarai 1 Muitala ollu man headju dilli lea go Davvi-Trøndelága ja Norlándda fylkamannit rabasvuođain dáhttot veahki stuorraservodagas amaset ealáhusdoallit ollásit goariduvvot . 1 Muital maid oaivvildat 1 Muinna lea ollu dáhpáhuvvan maŋimus riikkačoahkkima rájes . 1 Muhtunládje sáhttá dadjat ahte čieža miljon doarjaga illu sevnnjoda danin go nuortasápmelaččat eai vuoruhuvvo , loahpaha Jonassen . 1 Muhtun čovdosiid ferte ovdánahttit vai sáhttet doaibmat dábálaš dearvvašvuođa- ja sosiálavuogádagas , nu go dulkageavaheapmi . 1 Muhtun čohkkenbarggut dahkkojuvvojit báikkálaččat . 1 Muhtun čoahkkimis erenoamášoahpahusa birra dajai muhtun erenoamášskuvlla áirras : " Leat sápmelažžan ii leat mihkkege doaibmahehttejumiid " . 1 Muhtun áššit mat ságastallamis ovdanbohtet , leat ain áigeguovdilat . 1 Muhtun áššit mat meannoduvvojit leat sámegiela oahppoplánat , sámi oahppoplakáhta , ja Sámedikki riikkaidgaskasaš strategiijat . 1 Muhtun áššit mat meannoduvvojit leat doarjja ja čálgoortnegat duojis , Sámi prográmmaráđi nammadeapmi , dieđáhus Eamiálbmot boahtteáiggi ovdánahttin , ja sámi sisdoallu našonála oahppoplánain . 1 Muhtun álbmogiin dat ain gullá eallimii . 1 Muhtun áigodagain lea viessu rabas maiddái gussiide . 1 Muhtun áigodaga maŋŋá ožžon ohppiidjoavkku oahppanváttisvuođaiguin . 1 Muhtun áigi dassái bođiimet diehtit ahte Sámediggeráđđi ii háliidan ahte Sámediggi galggai searvat Finnmárkku luossabivddu guovllu fágaráđđái . 1 Muhtun áigge oaččuimet lieggaseabbo čázi vuojadanáldái dallego eanemus doaibmahehttejuvvon mánáin lei vuojadeapmi . 1 Muhtun áhčči bivddii ahte su bárdni ii galgan dárbbašit sámegiela fága oahppat . 1 Muhtun vánhemat geat ledje Oslos čoahkkinastimin departemeanttain atne liibba diđoštit molssaeavttuid . 1 Muhtun vánhemat eai sáhte fuolahit iežaset mánáid buozalmasvuođa geažil , dahje iežas váttisvuođaid geažil . 1 Muhtun vánhemat eai dattetge hálddaš sámegiela eaige dan geažil sáhte oahpahit mánáidasaset sámegiela eatnigiellan . 1 Muhtun váhnenjoavku ozai lobi ásahit priváhta skuvlla suohkanii . 1 Muhtun váhnemiid oaivilat dasa ahte geat galggašedje oassálastit ságastallamis : • Dáidá leat buorre muhtumin deaivvadit maiddái mánáid haga . 1 Muhtun vuoras nissonoahpaheaddji muitala ahte su áhkku humai sámegiela ja su eadni ipmirdii sámegiela , muhto sámegiela birra ii galgan hubmojuvvot , ii dalle go son lei skuvlavázzi , ii ge maŋŋil ge go son bargagođii oahpaheaddjin gilis . 1 Muhtun unnit nuppástusat dahkkojuvvojedje mandáhttii vai dahkkojuvvo oinnolažžan riikkagottálaš ja riikkaidgaskasaš gárgedeapmi mii lea leamaš dán duovdagis das rájes go lávdegoddi vuosttas geardde vuođđuduvvui 1980 . 1 Muhtun sápmelaččain lea sámegiella eatnigiellan ja geavahit giela aktiivvalaččat . 1 Muhtun sámi ollesol ­bmot eai beassan oahppat čállit sámegiela go vázze skuvlla . 1 Muhtun sámi guovlluin sámegiella lea beaivválaš gulahallangiella . 1 Muhtun sájiin árvalusas čujuhuvvo " čielggadanbargui " mii lea jođus sámiid árbevieruid ja riekteipmárdusaid birra ( e.e. s. 41 ) . 1 Muhtun surggiin sáhttá Sámediggi ieš váldit ovddasvástádusa čađaheamis , go fas eará suorggit gáibidit áŋgiruššamiid eará ovddasvástideaddji eiseválddiid beales . 1 Muhtun surggiin SED-guovllus oaidnit ahte ii leat dássetvuohta sohkabeliid gaskkas . 1 Muhtun suohkanat olggobealde SED-guovllu davábealde Sáltoduoddara 1 Muhtun suohkanat eai leat duođas váldán ovddasvástádusaset sámi álbmoga ektui . 1 Muhtun suohkanat dollet válggaid maiddái sotnabeaivve 13.09.09 . 1 Muhtun stáhtain main diibmá lei veaháš negatiivvalaš oaidnu ledje rievadan posišuvnnaideaset , ja stuorra eanetlohku stáhtain ledje dál positiivvalaččat dán bargui . 1 Muhtun studeanttat mannet olgoriikii , doppe leat sierra oahpaheaddjiskuvllat . 1 Muhtun sogolaš fágaid leat válljen bidjat oktii , nugo dáiddahistorjá ja etnografiija ; ja plánen , politihkka ja sosiologiija . 1 Muhtun skuvllat bártašuvve dáinna njuolggadusain go háliidedje vuoja borrat ja láibbi hilgut : nu ollu " nanosmahttima " go vejolaš , ja nu uhcán sápmelašvuođa go vejolaš . 1 Muhtun skuvlakommišuvnnat eai lean nu buorit girjjiide main lei duppalteaksta , go daddjui ahte lei váttis oažžut mánáid bissut dárogiel teavsttas . 1 Muhtun sajiin lea lunddolaš ahte stivrasadji lea dálvesiiddain vuoru mielde . 1 Muhtun sajiin gal várra čogge sarrihiid vuovdimassii , muhto dat ledje deaŧalepmosat ruovttudoalus . 1 Muhtun sajiin Finnmárkkus orru leame ahte unnán njuovvan dahká stuora gilvvu guohtumiid alde , ja nu šaddá boazodoallu hearki goavvejagiid ja garra dálvviid vuostá . 1 Muhtun sajiid geavahit lassin soljjuid ( riskkuid ) ja silkeliinniid . 1 Muhtun ráje dan lassáneapmái sáhttá sivvan álbmoga ahkečoahkkádusa rievdan , muhto vaikko dan váldá vuhtii de goitge lea leamaš čielga lassáneapmi . 1 Muhtun ráje biergasiin osttii Ráfiustibiid veahkkebálvalus ja oasi luoikkahedje Finnmárkkukantuvrras Harstadas . 1 Muhtun riikkain leat muhtun muddui lihkostuvvan oažžut ruovttoluotta kulturárbbi . 1 Muhtun rievdamat mannet veahážiid mielde , ja earát fas mannet oalle jođánit . 1 Muhtun rievdadusat leat dahkkojuvvon eará lágain vai heivehallan plánaoasi ođđa mearrádusaide šaddá buoret ( lága kapihtal 35 ) . 1 Muhtun riddoguovlluin , gos sámit ovddežis ledje eanetlogus , lei oktasaš áddejupmi ahte sámi gielladikšun lei ávkkeheapmi . 1 Muhtun riddogielddain lea eanadoallu mannan nu ollu maŋás ahte lea sáhka eanadoalu eretjávkadeamis dáin guovlluin . 1 Muhtun rehkenastindiimmuid Sirpmáskuvllas háliidii Sissel dahkat somábun , ja attii rosiinnaid maid galge lohkat . 1 Muhtun penšuvdnagolut mat eai gokčojuvvo 2 % gessosiiguin ollesáiggipolitihkkariid bálkkás , galget máksojuvvot Sámedikki bušeahtas . 1 Muhtun ođđaset dutkosat čájehit ahte mánáidsuodjalus mánáidsuodjaluslága čađaheamis sámi guovlluin dárbbaša máhttit eanet sámi báikkálaš kultuvrra ja jurddašanvuogi , sámi árbevieruid ja bajásgeassinvugiid birra vai sáhttá addit rivttes veahki rivttes áigái sámi mánáid ja nuoraid buorrin . 1 Muhtun ossodagat galget maiddái lágidit doarjjaortnegiid njuolggadusaid . 1 Muhtun ortnegiin , nugo ovdamearkka dihte Kultuvrralaš skuvlalávk-ka , das juhkkojuvvojit ruđat eará hálddašandásiide mat fas juhket daid viidáset . 1 Muhtun olmmáivággelaččat váldojuvvoje gitta ja sáddejuvvoje Romsii gažadeapmái . 1 Muhtun olbmo árvidin lei hui juhkki , ja mun áđđestallen su . 1 Muhtun oktavuođain sáhttá dieđáhus guoskkahit doaimmaid jos lea váttis oaidnit leago sáhka lahttosearvvi , priváhta doaimma dahje doaimma birra mii lea dego almmolaš . 1 Muhtun oktavuođain leat sii gártan njuolgut álbmotgoddima oaffarin . 1 Muhtun oktavuođain lea searvi olggobealde lihttoláigohan čázádaga . 1 Muhtun ohppiin leat nu erenoamáš dárbbut ahte sii eai sáhte oažžut maid sii dárbbašit dábálaš klássalanjas . 1 Muhtun ohppiid lei son čuvvon juo ovdal skuvlaagi . 1 Muhtun oasážiid mátkkis lulás maid muittán lea go fuomášin fatnasa mas lei hui ártegis suovvabohcci . 1 Muhtun oassi dán viggamušas lea heivehuvvon fierpmádathuksemiidda ja nissoniid álggahemiide . 1 Muhtun oasi sáhttá várra čoavdit šiehtaduvvon ja boahttevaš ovttasbargošiehtadusaid bokte Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskka , geahča Romssa fylkkagieldda oasi Ája vuosttas oassehuksema ruhtadeames . 1 Muhtun oasi Sámedikki ekonomiijahálddašeami láitimis ferte áddet kritihkkan váilevaš siskkáldas bearráigeahču guovdu . 1 Muhtun oahppofálaldagat fállojuvvojit maiddái lávdaduvvon fálaldahkan . 1 Muhtun oahppit čohkken návccaid bargui kemiijadiimmus CRC:is , kemiijafágaoahpaheaddji , Gubby Panesar , oaivada . 1 Muhtun oahppit ohppe veaháš rehkenastit . 1 Muhtun oahppit leat navdojuvvon miellaváillagin , muhto duohta sivva lei baicca ahte ollugiin ledje giellaváttisvuođat , dysleksiija dahje dáide maid leamaš gulus ja oainnus sivat . 1 Muhtun oahppit leat muitalan ahte sis lea sámi duogáš . 1 Muhtun oahppit gallestalle fulkkiid Sirpmás , muhtumat duhkoradde olgun , ja nuppit fas duhkoradde klássalanjas . 1 Muhtun oahppit gallededje boarrásiidsiidda Boarrásiidbeaivvi golggotmánu 1. b. , vaikko vel ohppiin lei ge čakčaluopmu aiddo dalle . 1 Muhtun oahppi luoikkahii girjji ruoktot , ja bođii ruovttoluotta dieđuin ahte girji lei " ruskagirji " . 1 Muhtun oahpaheddjiide dát kursa lei sámegiela gelbbolašvuođa lokten man maŋŋá sáhtte dán gealbbu geavahit skuvla- ja internáhttadilálašvuođas . 1 Muhtun oahpaheaddjit leat vázzán dábálaš oahpaheaddjioahpu , earát ges leat fágaid lohkan universitehtas . 1 Muhtun oahpaheaddjit ja oahppit leat maiddái moaitán go sámegielat oahppit leat sámástan gaskaneaset skuvlalanjas , ja aviissat leat čállán dan birra . Dál lea eará dilli , sámegiela dohkkehit buorebut . 1 Muhtun oahpaheaddjit dovddastedje vel ahte duollet dalle deaivá soames mánná álgit skuvlii almmá dárogiela áddekeahttá doppe ge . 1 Muhtun njuolggadusat sáhttet neaktit láhkaásahussan hálddašanlága § 2 c olis , ja daid berre sirret njuolggadusain main leat hálddahuslaš bagadusat ja organisatuvrralaš mearrádusat . 1 Muhtun njuolggadusat sáhttet neaktit láhkaásahussan hálddašanlága § 2 c olis , ja daid berre sirret njuolggadusain main leat hálddahuslaš bagadusat ja organisatoralaš mearrádusat . 1 Muhtun njuolggadusat gustojit maid Romssa universitehtii ja eará stáhta orgánaide . 1 Muhtun nissonolmmoš muitalii ahte go son lei 8-jahkásaš ja fertii orrut olbmuid luhtte , de fertii ieš láibut iežas jáffuiguin , ja oađđit láhttis galbma viesus . 1 Muhtun mánát sierranas sivaid geažil eai dattetge beasa šaddat bajás sin biologalaš vánhemiid luhtte . 1 Muhtun mánát ja nuorat eai oaččo oahpahusa sámegielas dahje sámegillii nu mo sis leat vuoigatvuohta oažžut . 1 Muhtun mánát geat eai lean hárjánan sámegiela hállat , čehppo dađistaga sámegiela geavaheamis . 1 Muhtun mánáin sáhttet leat erenoamáš váttisvuođat fágaid dáfus , ja earáin gis váttisvuođat doaibmat sosiálalaččat . 1 Muhtun mánáidgárddit Aarbortes ( Hattfjelldal ) , Snoases ( Snåsa ) , Gealtas ( Elgå ) , Braahkas ( Brekken ) ja Plassje-guovllus ( Røros ) leat álggahan giellamovttiidahttinfálaldagaid . 1 Muhtun muddui lea árvvoštallamis sáhka guđe dásis – riikkagottálaččat , guovlluguovdasaččat dahje báikkálaččat – dihto almmolaš dahkamuš berre čovdojuvvot , ja muhtun muddui das galgetgo stáhtalaš hálddahusorgánat vai gielddat ja fylkkagielddat main galgá leat ovddasvástádus dahkamuščoavdimis . 1 Muhtun muddui lea sivvan ahte eará bargguide gáibiduvvo dađistaga eanet skuvlaoahppu , ja dat hehtte olbmuid beassamis eará bargguide , ja muhtun muddui lea sivvan ahte lagas guovlluin leat unnán eará barggut . 1 Muhtun mearrádusat sámelágas leat gáržžiduvvon sámegiela hálddašanguovlluide , ja earáin eai leat fas dakkár geográfalaš gáržžideamit . 1 Muhtun mearrádusat mannet njulgestaga gielddaide , muhto fas earát gustojit maiddái stáhtalaš ja guovlluguovdasaš eiseválddiide . 1 Muhtun mearrádusat leat oavvilduvvon erenoa-mážit gielddaide , ja earát gusket maiddái stáhta ja regionála eiseválddiide . 1 Muhtun mearrádusat leat erenoamážit gielddaid várás , ja muhtumat fas gustojit maiddái stáhtalaš ja guvllolaš eiseválddiide . 1 Muhtun mearrádusat dahje plánat sáhttet iešalddiset addit vuođu vuosttaldeapmái . 1 Muhtun mearrádusas mii dahkkui 1849:s , celkojuvvo ahte dárogiella galgá leat váldogiellan oskku oahpaheamis , daningo lei dovddus ášši ahte eanas oassi sápmelaččain dáhttot iežaset mánáide dárogiel oahpahusa . 1 Muhtun láhkái šaddá ge dasto dat mii álo lea leamaš nu heittot , veaháš buorre . 1 Muhtun láhkai buorre sadji ja buorre árbevieru joatkka . 1 Muhtun lágat , nugo sámeláhka , mannet máŋgga dáfus guhkkelii go geatnegasvuođat maid Norga lea badjelasas váldán ILO-soahpamuša bokte . 1 Muhtun loguid lea Sámediggi addán elektrovnnalaš fiilaformáhtas . 1 Muhtun kultuvrrain eai leat hárjánan deaivvadit skuvllain , ja váhnemat dovdet iežaset oahpaheaddji vuollásažžan . 1 Muhtun julevsámit leat maiddái bargan eanadoaluin ja šibitdoaluin . 1 Muhtun joavkkuide sámi servodagas lea ođđa sámi almmolašvuođa ovddideapmi leamaš iešalddis čielggas , go fas nuppiide leat servodatrievdamat buktán čuolmmaid ja dakkár dovddu ahte lea váttis birget ođđa áiggis . 1 Muhtun jagiid maŋŋá oaččuimet vuosttaš oahppi sámegielain joatkkaskuvlii . 1 Muhtun jagiid geahčen diehtit govt manná singuin geat dál ohppet giela mánáidgárddiin ja skuvllain – šaddet go sii sámegiela váldit atnui skuvlalanjaid olggobealde , šaddá go sidjiide sámegielmáhttu ávkin ja illun ? 1 Muhtun jagiid 1840-logus lei Muosáin okta oahpaheaddji . 1 Muhtun iđit internáhttafeaskáris oainnán mun oahppi gii fiŋgá oahpaheaddji badjeváhkás ja gillju . 1 Muhtun háviid ferte dušše dohkkehit ahte šaddá eambbo diehtojuohkin go ságastallan . 1 Muhtun historjjálaš dilálašvuođat 1 Muhtun gávttit leat rekonstrukšuvnnat , nuppit fas leat beassan ovdánit boatkankeahtes árbevierrun ja rievddaldit bivttasvieruid mielde , dattetge álo nu ahte árbevirolaš vadjanmállet ja čiŋaheamit bissot . 1 Muhtun gáržžideamit leat bivdoáiggi guhkkodagas suoidnemánus / borgemánus mat čuhcet uhcimusat roahkkefirpmiid geavaheapmái Porsáŋggu- ja Várjjatvuonas . 1 Muhtun gáržžideamit : 1 Muhtun guovlluin rahčá datte ealáhus lassáneaddji massimiid ja unnon produkšuvnna geažil . 1 Muhtun guovlluin masset nu ollu bohccuid ahte dan sáhttá lohkat roassun sidjiide geain leat eallit guohtumin dákkár guovlluin , dadjá várrepresideanta Marianne Balto . 1 Muhtun guovlluin lávejit lahttet ja dieinna lágiin fievrridit hirssaid sahá lusa . 1 Muhtun guovlluin leat čáhppesmuorjjit leamaš hui deaŧalaččat . 1 Muhtun guovlluin lea boazolohku áiggiid mielde rievddadan oalle sakka . 1 Muhtun guovlluid jeageleatnamat eai leat leamaš guođohuvvon ovdal dál . 1 Muhtun guovlluid gáldomateriálat sámi fanashuksenárbevieruid dáfus dagahit soames čuolmmaid : Huksejedje go sápmelaččat fatnasiid rittuid guolásteddjiide ovdalaš áigge ? 1 Muhtun gulaskuddanásahusat čujuhit ahte gaskavuohta eará servodatberoštumiide berre čielgaseappot boahtit ovdan ulbmilparagráfas . 1 Muhtun gulaskuddanásahusat oaivvildit ahte guovddáš eiseválddit fertejit atnit bajit ovddasvástádusa boazodoalu hárrái . 1 Muhtun gulaskuddanásahusat oaivvildit ahte boazolohku lea okta dain rámmaeavttuin maid eiseválddit galget mearridit . 1 Muhtun gulaskuddanásahusat oaivvildit ahte almmolaš eiseválddit berrejit leat eanet mielde proseassas ovdal go plána mearriduvvo . 1 Muhtun gulaskuddanásahusat leat mielas evttohussii sirdit fylkkamánnái guovlulaš hálddahusovddasvástádusa . 1 Muhtun gulaskuddanásahusat ges atnet ahte lávdegoddi iežas árvvoštallamiin lea atnán davvisámi beali beare guovddážis , nu ahte oarjelsámi boazodoallu bázahallá dan dáfus . 1 Muhtun gulaskuddanásahusaid kommentárat leat maid čadnon evttohusa 10. kapihttala iešguđet mearrádusaid mearkkašumiide . 1 Muhtun gulaskuddancealkámušas norgga pasieantaregistara birra lea Sámediggi mearkkašan ahte okta váldovuođustus ráhkadit dakkár pasieantaregisttara mas sáhttá identifiseret olbmuid , lea ahte dat addá nu buriid vejolašvuođaid dearvvašvuođapolitihka dutkamii , plánemii ja hábmemii . 1 Muhtun giliin lea ain skuvla . 1 Muhtun giliin dovdo lestadiánalaš osku , muhto ii buot giliin . 1 Muhtun gielddat leat máŋga jagi rahčan fidnet doaktáriid ja oažžut daid bisánit dohko . 1 Muhtun gielddat leat addán stipeandda sámi studeanttaide geat váldet ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpu dainna eavttuin ahte čatnet iežaset bargat gielddas dihto áigodahkii . 1 Muhtun gielddain sáhttet sámi giela oahpaheapmi ja sámi kulturárbevieruid joatkinvejolašvuođat leat buot hohpolaččamusat . 1 Muhtun galledeamis Láhpis jagis 1819 čohkkejedje 25 máná , ja eanas oassi ledje várra sámi mánát , muhto dušše moattes sis máhtte lohkat girjjis dahje vástidit gažaldagaid . 1 Muhtun fáttát mat leat máinnašuvvon ovddit stuorradiggedieđáhusain , eai geardduhuvvo dán dieđáhusas . 1 Muhtun fágasuorggit leat seammás guorahallanáigodagas lihkostuvvan buorebut go earát doavttergrádabuvttademiid čađahemiiguin . 1 Muhtun fágasuorggit leat seammás guorahallanáigodagas lihkostuvvan buorebut go earát doavttergráda-buvttademiid čađahemiiguin . 1 Muhtun fylkkagielddat leat váldán ovddasvástádusa sámi álbmogii go leat ásahan sámi lávdegottiid , ja go leat ráhkadan plánaid dasa movt galgá sámi álbmogiid dárbbuid gokčat iešguđetge surggiin . 1 Muhtun fylkkagielddat leat maiddái juolludan ruđaid olggobealde boahtán prošeavttaide ohcama mielde . 1 Muhtun fylkkagielddain ja gielddain leat meannudanvuogit mat mielddisbuktet ráđđádallamiid báikkálaš sámepolitihkalaš nammagottiiguin ja organisašuvnnaiguin , dahje ahte sámi bargiin suorggis lea eahpehámolaš ráđđeaddi rolla . 1 Muhtun ferte jearahit gálvvuid ja bálvalusaid jos lagašgávpi , kafeeja ja bensinstašuvdna galget ceavzit . 1 Muhtun erenoamáš deasttat leat deattuhuvvon . 1 Muhtun eará unnit čázádagain gos lea luossa , valas ja guvžá , leat guollebivdduin ávkkástallan báikegottiid olbmot nu guhká go olbmot leat ássan lahkosis . 1 Muhtun eará oahppi ii ge ožžon maidege ruovttus , ja son maiddái oaččui juoidá dan oahpaheaddjis . 1 Muhtun eará lágain – čázádatlágas , olgonastinlágas ja lágas johtaleami birra meahcis – leat liikká sierra mearrádusat buhtadusa birra boazoeaiggádiidda . 1 Muhtun eanet bártnit go nieiddat válljejit sámegiela 1. giellan , muhto mealgat eanet nieiddat válljejit sámegiela nubbingiellan 2 ja 3. 126 1 Muhtun eanadoallobuktagiid vátnivuohta bajidahttá geasehan- ja buvttadangoluid ovttadaga nammii . 1 Muhtun eamiálbmotovddasteaddjit áddejedje dán eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa dohkketmeahttun gáržžádussan . 1 Muhtun dálvve mohtor álfárot bieđganii , ja fertiimet ođđa háhkat . 1 Muhtun dálvve lágidii Leavnnja nuoraidskuvla jahkásaš čuoigangilvvohallama Porsáŋggu , Kárášjoga ja Fálesnuori nuoraidskuvllaide . 1 Muhtun dáiddárat ja dáidagat mat leat Sámediggeviesus : 1 Muhtun dáhpáhusain sáhttet čuožžilit beroštusriiddut minerálaealáhusa ja sámi beroštusaid gaskii . 1 Muhtun dáhpáhusain sáhttet maiddái báikkálaš dilálašvuođat lea dakkárat , ahte stuorát skuvla sáhtášii addit buoret fálaldaga sámegielas . 1 Muhtun dáhpáhusain máksojuvvo lassebálká dakkár máhtu geažil . 1 Muhtun dáhpáhusain mudde láhka dán bargamuša ( boazodoalloláhka , finnmárkkuláhka ja universitehtaid ja allaskuvllaid láhka ) . 1 Muhtun dáhpáhusain mearridit departemeanttat iežaset prentosiid hattiid maiddái geavaheddjiide almmolaš hálddahusa siskkobealde . 1 Muhtun dáhpáhusain lea dárbu dulkka geavahit . 1 Muhtun dáhpáhusain lea almmatge dárbbašlaš rievdadit dahje heivehit oppalaš ortnegiid váfistan dihte kultuvrralaš viidodaga . 1 Muhtun dáhpáhusain lea Sámediggi maiddái bargan ovttas álggaheaddjioahpahusain ja fidnosuorgekurssaiguin . 1 Muhtun dutkit oaivvildit dán rádjagiddema dagahan váttisvuođaid leat siva manne Guovdageainnus lei varragolggahus dan jagi , ja muhtumat fas eambbo deattuhit ahte sii guđet bohciidahtte dan , ledje vuoiŋŋalaččat čádjidan olbmot . 1 Muhtun dutki logai munnje : « Vaikko man ollu máhttu dus leaš , de das ii leat makkárge árvu servodagas – dat maid don logat ii leat eará go čuoččuhus . 1 Muhtun duovdagiin lea leamaš dárbbašlaš ásahit erenoamáš mearrádusaid ovddaldastin dihtii dárbbuid mat leat sámi veahkadagas . 1 Muhtun duovdagiin lea dattetge dárbbašlaš bidjat erenoamáš doaibmabijuid hálddahuslaš ovttadagaid , institušuvnnaid , visttiid doallama ja doarjjaortnegiid hámis . 1 Muhtun duojit ledje duođai dáidagat . 1 Muhtun doaimmaide sáhttá dušše Gonagas stáhtaráđis addit fágalaš bagadusa nu ahte konstitušuvnnalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádus fágalaš gažaldagain gáhččá ráđđehusa nala . 1 Muhtun doaimmaide ii leat Gonagasas stáhtaráđis ge makkárge fágalaš baga- 72 73 1 Muhtun doaimmaide ii leat Gonagasas stáhtaráđis ge makkárge fágalaš baga- 1 Muhtun doaibmabijut leat čađahuvvon sihkkarastin dihtii sámiide váikkuhanvejolašvuođa , nugo Finnmárkkuláhka , ođđa plána- ja huksenláhka ja stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallamat . 1 Muhtun doaibmabijut leat várrejuvvon doaibmavádjigiidda . 1 Muhtun doaibmabijut leat maiddái álggahuvvon oarjel- ja julevsámi guovlluin , muhto dát eai leat nu viidát go davvisámi guovlluin . 1 Muhtun doaibmabijut gáibidit oktilaš ja guhkes áiggi miellaguottuid duddjonbarggu . 1 Muhtun dilálašvuođain gustojit sierranas áššemeannudannjuolggadusat plánaevttohussii mat jogo dávistit bajimus plánaide dahje rihkkot daid . 1 Muhtun dievdu bođii munno ovddal ja mojohalai , rávkkai buorebeaivvi . 1 Muhtun deaŧlaš suorggit Guolástus- ja riddodepartemeantta doaimmas 1 Muhtun cealkagat váhnemiin maiddái duođaštit sámi bahčavuođa báikki dáččaid guottuide : « Mii lea čađat dovdan gamusteamet ahte mii sápmelažžat leat heajubut go earát , ja ahte mii šaddat rahčat vai min áššit ollašuvvet . 1 Muhtun báikkiin šaddá huksen nu divrras ja ovdamearkka dihtii báikkálaš roggandivadiid gáibádusaid geažil vuovdaleaddjit eai gille fállat govdafierpmádaga . 1 Muhtun báikkiin sámi vuotnaguovlluin ledje bearrašat mat ásse unnit luossajogaid lahka , bivdovuoigatvuođat sidjiide ledje juogaduvvon iešguđet jorpmiid gaskka jogas . 1 Muhtun báikkiin leat sámit eanetlogus ja dainna oinnolaččat servodagas , ja eará báikkiin leat sámit unnitlogus ja eaige vel nu oinnolaččat almmolaš oktavuođain . 1 Muhtun báikkiin báhče ođđa galbbaid . 1 Muhtun bohtosat prošeavttas : 1 Muhtun bohtosat Ruoktot vihttalogeža ovddas , lea fálaldat nuoraide geat ásset boaittobeliin . 1 Muhtun biiriin gal oahpaheaddji vel muhtun áigge anii sámegiela veahkkegiellan , go ii orron oaidnime eará vejolašvuođaid . 1 Muhtun bearrašiin eai sáhtán šat oarbinaččat dahje mánát ja váhnemat háleštit guđetguimmiideasetguin . 1 Muhtun bargamušat ja deasttat plánemis lága vuođul bohtet ovdan §:s 3-1 ja dás čujuhuvvo dan válddahallamii . 1 Muhtun artihkkaliin lea erenoamáš čuožžovašvuohta sámi mánáid vuoigatvuođaide . 1 Muhtun appeallas dajai Snåasa sátnejođiheaddji Bente Hjulstad Belbo ahte ” Politihkkárat fertejit dál njulget eahpeluohttámuša mii dál lea boraspirehálddahusa ja báikkálašálbmoga gaskkas ” 19 Muhtun cealkámušas Lulli-Romssa guovlluráđi čoahkkimis mas fylkkamánni oassálasttii , gullui : “ Mii leat maŋemus áiggiid ožžon nana čujuhusaid ealáhusa aktevrrain ahte fylkka boraspirehálddahus ii ovddas ealáhusa ja ahte dálá dilálašvuođat daguhit ahte eanebut ja eanebut árvvoštallet heaitit . 1 Muhtun analytihkkarat dulkojit bieggakárttaid dainna lágiin ahte 70 % dain bieggaresurssain maiguin sáhttá ávkkástallat , leat Finnmárkkus . 1 Muhtun almmolaš doaimmain lea sámegiella maid válljemassii iežaset neahttasiidduin , ja sii leat ráhkadan skoviid ja almmolaš dieđuid sámegillii . 1 Muhtun Sámedikki doarjjaortnegiin lea ohcanáigemearri njukčamánu 1. b. . 1 Muhtun SED-guovllut 1 Muhtun Guovdageainnu oahppi oaččui saji erenoamášskuvlii 1968:s , muhto váhnemat biehttaleigga sáddemis máná dohko . 1 Muhtumin šattai dát telefuvdnaságastallan : – Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla , Samisk videregående skole og reindriftsskole . 1 Muhtumin áhččán ja vielljan válddiiga mu mielde vuovdái , čájeheigga ráppi . 1 Muhtumin váhnemat muitaledje mo lei skuvlavázzin ovdalgo internáhttaskuvla doaibmagođii . 1 Muhtumin sáhttá čuožžilit gažaldat das , mainna lágiin báikenama galggašii dahje sáhtášii čállit čállinnorpma mielde . 1 Muhtumin sáhttá jearrat ahte lei go duođai dat buoremus guhte oaččui virggi , ja maiddái makkár ákkat geavahuvvojedje . 1 Muhtumin sáhttet leat sivat manne dušše oahpaheaddji ja váhnemat fertešedje sierranassii ságastallat ovttas . 1 Muhtumin sáddiimet ohppiid oanehat áigái sierranas erenoamášásahusaide . 1 Muhtumin soittii leat buoret dilli , muhto leat han siige geain lea leamaš heajos dilli , geat muitalit dan birra . 1 Muhtumin ožžon čikŋahearvva oahpaheaddjis . 1 Muhtumin oažžut skeaŋkkaid velá . 1 Muhtumin njágaimet borramušrádjui , doppe oinniimet buriid borramušaid mat eai goassege boahtán min beavddi ala . 1 Muhtumin mun geahččalan " sivildit " hálešteapmái jearaldaga ahte dovdet go bahčavuođa go leat vázzán internáhttaskuvlla ja go leat ožžon váilevaš fálaldaga skuvllas álgojagiid maŋŋá soađi . 1 Muhtumin lávii diibmu guoktenuppelohkái dehe okta ihkku go máhcaimet fas skuvlii . 1 Muhtumin lohkkit manne ollu guhkkelii go Larsen ieš , go gáibidedje sámi skuvlla . 1 Muhtumin leimmet moadde oahppit geat báhtaredje ovttas , eará háve báhtarin okto . 1 Muhtumin lei juo maŋŋit eahket go vulggiime , ledjen váiban hirbmadit go bođiime fas ruovttoluotta . 1 Muhtumin ledje muđuige váilevaš návccat . 1 Muhtumin ledje heajos siivvut go galggaimet vuoru molsut . 1 Muhtumin leat čađahuvvon vealaheaddji akšuvnnat sámiid vuostá ja rásisttalaččat ártaduvvon bahádagut . 1 Muhtumin leat teknihkalaš hástalusat tearbmabáŋkkus ájihan dohkkehuvvon tearbmalisttaid registrerenbarggu . 2.6.3.3 Sámi báikenamat Sámediggi láve rávvet sámi báikenamaid geavaheami birra journalisttaide , gielddaide ja earáide . 1 Muhtumin leat sámit ferten gillát garra oktiisuddadanplitihka . 1 Muhtumin leat Sámedikki politihkkariin ja hálddahusas ollu mátkkošteamit . 1 Muhtumin lea leamaš mis vierrun geahččat guđege bálvalussuorggi sierra , muhto ođđa profiillain mii eambbo háliidit 1 Muhtumin huiken ja stivrejin iežan sajis ovddageahčen , vilden ja čikčen julggiiguin . 1 Muhtumin fertejit vuođđojurdagat ja áigumušat gáidat go deaŧalit áššit ihtet . 1 Muhtumin dat lei oahpaheaddji , geas sáhtiimet jearrat veahki , muhtumin muhtin eará , geas ii ábuhan jearrat . 1 Muhtumin bohte su vánhemat su luhtte fitnat , ja dat háleštedje dakkár giela maid earát eai ádden . 1 Muhtumiin sis lea leamaš sámegieloahpahus mánáid- ja nuoraidskuvllas , earáide lea dat ges áibbas amas giella . 1 Muhtumiidda šattai olles soahti čakčamánu álggus . 1 Muhtumiidda šaddá etnalaš identitehta válljen stuorra čuolbman . 1 Muhtumiidda soaitá dát leat gáibideaddji ja viiddis proseassa , muhto lea liikká dárbbašlaš ja buorre proseassa olahan várás buori ja ávkkálaš resursageavaheami orohagain . 1 Muhtumiidda dát mielddisbuktá ahte sáme- dahje kveanaidentitehta dovdá eanet mávssolažžan go dan beassá váldit fárrui skuvlalanjaide . 1 Muhtumat čuoččuhedje ahte dákkár mearrádus sániidis mielde sáhtii mearkkašit ahte bahkkejuvvo eanaeaiggáda eaiggátráđđema badjelii dainna lágiin ahte áššediliid mielde sáhtii jurddašuvvot ahte ásahuvvui boazodoalloriekti dohko gos ovdal dakkár ii gávdnon . 1 Muhtumat ásset dakkár guovlluin gos sámegiella geavahuvvo beaivválaččat , ja gos sámit leat eanetlogus álbmoga gaskkas , earát fas ásset dakkár guovlluin gos sámit leat unnitlogus . 1 Muhtumat vázze mánáidskuvlla erenoamášluohkás ja " integrerejuvvojedje " go bohte nuoraidskuvlii . 1 Muhtumat válljejit unnibut čájehit sámi gullevašvuođaset vai veltet unohasvuođain , nuppit fas válljejit rahpasit dáid vuostá dáistalit . 1 Muhtumat válljejit oastit eanadoalloopmodagaid . 1 Muhtumat válljejedje vázzit beanagullama skuvlii nuppi guvlui . 1 Muhtumat velá čevllohallet ge dan dihtii . 1 Muhtumat soitet várra jearrat ahte lea go mohtorjohtalus ja bievlavuodjin sámi árvu ? 1 Muhtumat sis , geat leat ožžon doarjaga Sámedikkis ovddidit iežaset prošeavttaid semináras . 1 Muhtumat ožžo olles sin skuvlejumi vuođđoskuvllas , ja jotke golbma jagi joatkkaskuvllas heivehuvvon oahpahusain . 1 Muhtumat ohppe lohkat ja čállit , ja iežát fas ohppe dušše veaháš . 1 Muhtumat ohppe dušše dovdat eaŋkilsániid . 1 Muhtumat manne oađđinlanjaide seaŋggaid láhčit , muhtumat čorgejedje , muhtumat jávkkihedje olggos stoahkat , ja earát fas fitne earánastimin olgohivssegis . 1 Muhtumat liikojedje suohkadii , ja earát fas oaivvildedje ahte dat ii leat olbmoborramuš . 1 Muhtumat ledje čeahpit ja nuppit fas eai nu čeahpit . 1 Muhtumat ledje seammás anus orustanleairan eaktodáhtolaš bargiide geat ledje manname eará báikkiide Finnmárkkus . Lassin internáhttabráhkaide lei okta unnibuš bráhkka mii lei 55 m 2 gos nieidaoahppit ja nissonbargit ođđe . 1 Muhtumat ledje dušše doppe oanehis áiggi . 1 Muhtumat ledje duon bealde ja nuppit fas nuppi bealde joga . 1 Muhtumat leat ožžon barggu stuora nuohtte-eaiggádiid fierbme- ja nuohttečivttašeaddjin . 1 Muhtumat leat muitalan ahte dat ii leat goassige leamaš skuvlla anus . 1 Muhtumat leat maid virgádan sámegielalaš bargiid guđet sáhttet bálvalit sámegielalaš geavaheddjiid . 1 Muhtumat jotke bivdduin čakčat ja dálvit , firpmiiguin jieŋa vuolde . 1 Muhtumat háliidedje dakkáraš fálaldaga , ja sámegielfálaldat álggahuvvui ge Sieiddá skuvllas , gos dalle bargen . 1 Muhtumat galge viežžat mielkki , earát fas manne Tapioi viežžat gálvvuid , muhtumat fas čorgejedje beavddi maŋŋá mállásiid , nuppit fas sihkko gohpaid ja rádje lihtiid . 1 Muhtumat gal bures dovde dánlágan áššiid . 1 Muhtumat eai dovdan ovttage , ja dalle lei buorre go Ánná máhtii sámegiela . 1 Muhtumat dáin ovttaláganvuođain ja sierraláganvuođat leat kultuvrralaččat . 1 Muhtumat dáin oassálastiin ledje Fredrik Hartvig Herman ( " Fritz " ) Wedel Jarlsberg , Fridtjof Nansen , Benjamin Vogt ja Johannes Irgens . 1 Muhtumat deattuhit maiddái ahte eiseválddit muđui nai galget sáhttit juoidá dahkat dalle go iešstivrejupmi ii doaimma dahje eará servodatberoštumit dahket dan dárbbašlažžan . 1 Muhtumat dain leat Scandlynx , Scandulv ja Det Skandinaviske brunbjørnprosjektet . 1 Muhtumat dain eará oahppolihtuin , nugo omd. Folkeuniversitetet , fállá maid oahpahusa sámegillii , dávjá gáiddusoahpaheapmin . 1 Muhtumat dadjet ahte lihttoláigoheapmi ollu oktavuođain lea váldán báikegottiid olbmuin eret báikkálaš resurssa , geahča dan mii lea namuhuvvon Unjárgga ektui ovdalis . 1 Muhtumat dadje vel nu nai ahte rektor lei guođđán doaimmas . 1 Muhtumat borre stuolá ja stára málisin , ja earrásat ges liikojedje rabasjulggiid vázzit birra jagi . 1 Muhtumat bohte ja bisso oanehat áigái , ja muhtumat fas ledje olles jagi dahje moadde jagi . ... 1 Muhtumat besse A-klássii . 1 Muhttun váttisvuođaid lea vejolaš báikkálaččat dehe guvllolaččat čoavdit , ja eará váttisvuođaid čoavdimis ges gáibiduvvo ahte guovddáš dásis mearridit doaimmaid . 1 Muhttun váttisvuođaid lea vejolaš báikkálaččat dehe guovllulaččat čoavdit , ja eará váttisvuođaid čoavdimis ges gáibiduvvo ahte guovddáš dásis mearridit doaimmaid . 1 Muhtomin ožžon veahki Lauri Keskitalos , gii dalle lei stáhtakonsuleanta sámi duojis . 1 Muhtomin oaččuimet ođđa mánáid deike go heaittihedje smávva giliskuvllaid . 1 Muhto čállit sámegiela son lea várra máhttán . 1 Muhto čuohtejagi dáruiduhttinpolitihkka lea leamaš dehálmeamos kultuvrralaččat bilideaddji , ja lea čuohcan mearrasámiide erenoamáš garrasit . 1 Muhto čieža proseanta oppalaš njiedjan Davvi-Norgga vuođđoskuvllaid ohppiidlogus , ii sáhte goitge leat olles čilgehus 38 % njiedjamii fágas sámegiella nubbingiella . 1 Muhto čielga ja nanu vuođustus kultuvrralaš árvvuide lea mielde nanosmahttime boazodoalu ealáhussan ja eallinvuohkin , ja dahkame dan gievran olgguldas váikkuhusaid vuostá . 1 Muhto čielga eaktu ferte leat ahte eanetlohku nu sávvá gili gittaássiin guđet leat badjel 18 jagi boarrásat . 1 Muhto čavčča mielde gárvánii Davvesiidda internáhta , ja oahpaheaddji ja oahppit galge sirdojuvvot dohko . 1 Muhto šattaimet goit iešheanalažžan dán láhkái . 1 Muhto šattai váttisin . Lei ođđa skuvladirektevra . 1 Muhto – de ovddiduvvo okta konkrehta evttohus , mii áibbaš rihkku dán : sii geat eai leat nagodan ollašuhttit kvalifiserengáibádusa dorski dahje rundierbmá oktavuođas oažžut reabbáeari , galget duođaštit uhcimusat 10 vahku oktilis doaibmaáiggi , ja maiddái duođaštit ahte reabbá lea sivvan dasa ahte son ii leat ožžon doarvái dorskiid dahke rundierbmáid . 1 Muhto ávžžuhusas namuhii ahte Matheussen lei leamaš gielddas njeallje jagi ovdal , ja lei dalle ožžon bálkálasáhusa . 1 Muhto álgojagiid ođastusa maŋŋá eai moktege ollašuvvan dat doaivagat ja vuordámušat , maid ođastus lei bohciidahttán , vuosttažettiin daid ekonomalaš fuonesáiggid geažil mat dalle álge . 1 Muhto álggus ledje « bearraša mánát » geat lohke sámegiela . 1 Muhto álbmotlohkan jagis 1900 čájeha ahte sullii 20 % sámi álbmogis Muorrala guovlluin ii gullan stáhtagirkui . 1 Muhto áigumuš lea ollašuhttit dásseárvvu viidáset áddejumis , dahje eará sániiguin ollašuhttit sámi kultuvrra ja riikka eará kultuvrra duohta ovttaárvosašvuođa Norgga servodagas . 1 Muhto áigodagas geassemánu 7. b. rájes golggotmánu 26. b. rádjai orro olgoriikkas riikka máŋga njunuš albmá , geain ledje sierra doaimmat gaskaboddasaš Kristiánia ráđđehusa ovddas . 1 Muhto áigodagas 2008 rájes 2010 rádjái oaidnit ahte čohkkehus ” Eará doaimmat ” lea ožžon eanemus juolludemiid . 1 Muhto áiggun maid deattuhit man dehálaš lea bargat dan ala ahte oahppit besset válljet guokte eatnigiela . 1 Muhto áigebottas jietnadeapmi ja hállanvuogit bohte ruovttoluotta . 1 Muhto váttisvuohtan gártá dat , go Álbmotriektejoavku lea cealkán ná dan dili hárrái mii čuožžila jos FE hálddaša oppa Finnmárkku , maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu . 1 Muhto váttis lei seailluhit murjjiid dohkálaččat vuovdima várás . 1 Muhto válddahallamat sáhttet maiddái molsašuddat omd. sohkabeali , agi , ekonomiija , oskkolašvuođa , dearvvašvuođadili ja dan gaskka gos ja movt sii leat eallán ( Hylland Eriksen & Arntsen Sørheim , 2003 ) . 1 Muhto váhnemat geat dál buktet mánáideaset sámeskuvlii eai sáhte mu dalá dili áddet , juste danin go sii deivet eará ja rievdan skuvlla dál , go dan maid mun deiven logemat jagi dassái . 1 Muhto vuosttažettiin lea dát okta oassi min oktasaš muittuin geat ássat Finnmárkkus . 1 Muhto vuosttažettiin dáiddii sámegiel máhttu lean oalle heittot , ja dasto lei 1880:s ráhkaduvvon ođđa bagadus gaskaboddosaš skuvlaguovlluid oahpaheddjiide , gos daddjui ahte « buot sámi ja kveana mánát galget oahpahuvvot lohkat , hupmat ja čálalaččat geavahit dárogiela . 1 Muhto vuosttaš jahkebeali ražai gal Kárášjoga skuvllas . 1 Muhto vuosttaldeaddji vánhemat eai duhtan dása . 1 Muhto vuorrástuvvá go Vest-Finnmark Arbeiderblad-áviisa ii dáhto almmuhit artihkkala , earret dalle jos bellodat nu suovvá dahkat . 1 Muhto vel davvisámegiellage čilgejuvvo áitojuvvon giellan riikkaidgaskasaš oktavuođain . 1 Muhto vel buoremus diliin nai dáidet leat hástalusat ja váttis válljemat ee. danne go mánáidsuodjalusáššit dávjá leat máŋggabealagat ja váddásat , ja danne go soitet leat iešguđetlágan oaivilat das mii lea buoremussan mánnái . 1 Muhto vearrámusat ledje muohtočohkat . 1 Muhto vaikko makkár čovdosa válljejit , de oaidnit ahte duohtavuođas ii leat plánadoaibma heivehuvvon sámegillii . 1 Muhto vaikke vel vuosttaldeapmi lea ge boahtán menddo maŋŋit , de lea gielddas dievaslaš vejolašvuohta meannudit dan ja vuhtiiváldit dan . 1 Muhto unnimusat okte lea skuvla geavahuvvon dasa ahte njulget hilbes nuoraid dan sadjái go sáddet sin skuvlaruktui . 1 Muhto uniovnna heaittiheapmi dagahii maiddái dan ahte Norgga ja Ruoŧa gaskasaš rádji šattai eanet gitta go dat lei leamaš ovdal . 1 Muhto sámit ledje badjelgehččojuvvun bealli , ja muhtumat eddo go bealuštin sin vuoigatvuođaid . 1 Muhto sámiid guovdu kristtalaš vuolggahusbargu ii leaktuluvvan ovdalgo máŋga jahkečuođi vel vásse . 1 Muhto sámi oahppoplánas dát ii leat mielde , ii goittot vuosttaš veršuvnnas . 1 Muhto sámi oahppohistorjjálaš sárgát álget ovdal , Trondenes semináras mii ásahuvvui 1826 mas beroštupmi sámi álbmogii ja sámegiela oahpaheddjiid dárbu lei váikkuheaddji seminára ásaheapmái ( Aarbakke ja Jensen 2011 ) , ja de Romssa musea sámi etnográfalaš dutkamiid ja Romssa oahpaheaddjiskuvlla bokte Romssa universitehtii . 1 Muhto sámi guovlluid gaskka ledje dattetge veaháš erohusat dán ektui . 1 Muhto sámi boahtteáiggi ii sáhte sihkkarastit dušše ođasmuvvi resurssaid vuođul . 1 Muhto sámi birrasiin leat dákkár muitalusat ja dieđut dán rádjái leamaš hárvenaččat dahje ahte dát leat coahkásat ja oanehaččat . 1 Muhto sámegiella oahpahuvvo buot skuvllain gielddas , ja dat mánát geat vázzet Deanu sámeskuvlla šaddet oadjebas sápmelažžan ja buorit giellaguoddin . 1 Muhto sámegiela nubbingiela boasttuduvvon oahpahusvuogádat ii leat dange dihte rievdaduvvon . 1 Muhto sáhttá maiddái nu geahččat ahte dát nannejit eamiálbmogiid kultuvrraid . 1 Muhto sus ledje friddjadiimmut , biila ja geavatlaš vejolašvuohta min veahkehit . 1 Muhto sus lea leamašan virgelohpi daid maŋimus jagiid . 1 Muhto suohkan gaskkustii dieđuid departemeantta oaiviliid birra buot váhnemiidda miessemánu 6. beaivvi juo , ja suohkan maid lágidii sierra diehtojuohkinčoahkkimiid áššis golmma suohkana viđa skuvllas maŋŋelaš seamma giđa . 1 Muhto sullásaš oahpahus lea sihke Suoma , Ruoŧa ja Ruošša bealde , ja iešguđetge skuvllas leat buorit ja geahnohis bealit . 1 Muhto stáhtas lea maid ovddasvástádus gozihit ahte earát čuovvolit daid vuoigatvuođaid . 1 Muhto stáhtas lea gal ovddasvástádus gozihit ahte sápmelaččat ja iešguđet guovlluid sámi servodagat duođas besset oažžut buori ávkki dan ovdáneamis mii maŋimus logenar jagiin lea dáhpáhuvvan sámepolitihkas ja sámiid riektediliin . 1 Muhto stuorámus doarru lea leamaš skuvllas . 1 Muhto stuorra oassi mis ii leat liikká nu sápmin go mázelaččat , nu dážan go hallingdalalaččat dahje nu suopman go oululaččat . 1 Muhto stivra berre leat priváhtarievttálaš orgána . 1 Muhto son oaččui fálaldaga searvat sámegieloahpahussii vuosttaš- ja nubbingiellaohppiid oahpahussii . 1 Muhto son lea maiddái leamaš doarjjan eará , uhcit sámegielaide . 1 Muhto son ii beassan čállit namas duođaštussii , vaikko lei ge son guhte lei oahpahan . 1 Muhto son goitge aiddostahttá ahte livččii boastut ásahit iehčanas sámeskuvlla . 1 Muhto son goit ii heahpanan ja mun dan in fas ádden . 1 Muhto son geavahii báikkálaš sámi kultuvrra dain máŋggain gelddolaš muitalusain ja máidnasiin maid geavahii oahpahusas , geavahii maid luođi Vuoi dán Biehtár-Káre , ja váikkuhii garrasit dasa ahte oahppit dovde gullevašvuođa báikegoddái . 1 Muhto son fertii maiddái leat ožžon instruvssa ahte galggai dárostit minguin , go son logai midjiide ahte mii eat galgan muitalit earáide ahte son sámástii minguin . 1 Muhto son fargga fidnii barggu Sámi Allaskuvllas Kárášjogas . 1 Muhto son deattuhii dušše fal áhčiid duogáža . 1 Muhto son bealušta Matheussena dainna ahte son « eallá doppe daid boaittobeale vuonain áidna dáččan dušše sápmelaččaid siste , geat vissa garraseappot go muđui lea dábálaš , doalahit iežaset eatnigiela » . 1 Muhto soai han bođiiga Ruoŧas . 1 Muhto soahtegaskaáiggis álge dávjjibut earuhit dáid . 1 Muhto smávva siiddain gos ovdamearkka dihte leat dušše guokte doalloovttadaga , sáhttiba dat goabbánai ásahit buohtalas álggahansiidaoasi ja dasa lassin soahpat ásahit ovtta dahje eanet siidaosiid eará bearašlahtuide . 1 Muhto skuvllohat eai bargan muinna , eai gal beroštan mus . 1 Muhto skuvllas ledje eará bealjehis oahppit nu ahte mis lei biras . 1 Muhto skuvllas lea geatnegasvuohta láhčit dili nu ahte buot váhnemat sáhttet boahtit . 1 Muhto skuvlla ja internáhttadoaimmahan fertii jođihit . 1 Muhto skuvlii ii lean nu buorre diekkár kránnjá oažžut . 1 Muhto skuvlastivra oaivvilda maiddái ahte su bargu dáruiduhttima ovddidemiin « lea oalle buriid bohtosiid addán » . 1 Muhto skuvlakantuvra ii nagodan skuvllohiid skáhppot gait diimmuide , mánát šadde ain johtit Hánsagietti ( Storslett ) skuvlii . 1 Muhto skuvlahoavda ii vuollánan ja váidalii ášši departementii . 1 Muhto skuvla dalle ii bistán go 5-6 vahku jagis . 1 Muhto sivvan ledje maiddái dat vuosteguottut olgoriikadepartemeanttas ahte galggai hukset eanáš gávpeovddasteami – ja ledje maiddái siskkáldas vuostálasvuođat ámmátalbmáidlágádusas . 1 Muhto siskkimus osiin vuotna galbmo dálvet ja báikkálašfanas ii sáhttán mannat Gussanjárgii . 1 Muhto sis lea vuoigatvuohta oažžut oahpahusa amasgielas / gielalaš čiekŋudeamis jus dan háliidit . 1 Muhto siidda čoahkkádus sáhttá rievddadit ja eandalii dálvviáigge sáhttá siidagullevašvuohta sakka rievddadit . 1 Muhto sii čirro maiddái morrašiin go buot maid sii ledje oamastan , lei boldojuvvon . 1 Muhto sii han eai gárron bidjat boares áhku giddagassii , ja lohke ahte don gal beasat ráŋggášteamis , sáhtát mannat ruoktot . 1 Muhto sii geat dovdet váttisvuođaid oaivvildit ahte sámekultuvra jávká jus mii eat daga maide mii hehttešii dan , de lean gal ovtta oaivilis dasa dál go leat alddán vásáhusat dán áššis . 1 Muhto sii eai dáhtton dan dahkat . 1 Muhto sii birgehalle bures ja jovde ruoktot . ... 1 Muhto sihke ovdal ja maŋŋá dan leat mii oaidnán go G. M. Gonagas Harald V , ja olles Norgga gonagasbearaš , leat bargan Sámedikki ja sámi álbmoga ávkin . 1 Muhto sierraortnegiid , nugo lasi klássaid juogadandiimmuid , eai ožžon jos skuvllat eai atnán iežaset giellaseahkálasskuvlan ja čáhkadan sámi kulturoahpu . 1 Muhto seammás šálloša Sámediggi go min evttohasat eai leat ožžon saji dearvvašvuođálágusaide Helse Midt-Norge RHF ja Helse Øst RHF . 1 Muhto seammás fertet geahččalit eastadit dan ahte dat bilida sámi kultuvrra luondduvuođu . 1 Muhto seammás ferte luonddus vánddardit nu ahte dat ii vaháguhte luonddu ja luonddubirrasa . 1 Muhto seammás ferte leat čielggas geas lea doalu ovddasvástádus ja gii lea ovddasvástideaddji boazodoalli . 1 Muhto seamma dehálaš lea čalmmustuhttit nationála dási . 1 Muhto ráđđi gal dieđusge ádde ahte ideálalaš dilli mas buot oahppit geat orrot Davvi-Norggas ožžot oahpahusa sámi oahppoplána mielde , ii leat duohtavuođas vejolaš dál . 1 Muhto ráđđehus árvvoštallá dađistaga dárbbašuvvogo rievdadit departemeanttaid ja iešguđege fágasurggiid organiserema ja háldema . 1 Muhto rávvet ahte boahtteáiggis árvvoštallat gažaldaga dárkilet láhkavuođu birra Sámedikki fápmudeami hárrái . ” 1 Muhto rádjá gal lea datte čielggas , ja hirbmadit álkiduvvon , de dat lea dákkár : 1 Muhto ruovttoluotta min maŋimus skuvlabeaivái ovdal juovlaluomu : Ovdal ipmilbálvalusa ledje oahppit ja oahpaheaddjit čoahkkanan riepmosállii . 1 Muhto rittus lihkostuvai dáruiduhttin nu bures ahte stuora oassi sámesogat olbmuin doppe lea geahččalan čiehkadit iežaset duogáža ja 2009:s sáhttet olbmot geain ieža lea mearrasámi duogáš čuoččuhit ahte mearrasámit eai gávdno šat . 1 Muhto rievssatbivddu hirbmat njieddji treanda gusto maiddái Finnmárkui . 1 Muhto riekta lea ruovttufidno-skuvla , skuvla ruovttubarggus . 1 Muhto relatiivalaš vuollegis jienastuslogu luohpan loguid ektui , orru unnán čujuheame diekkár politihkalaš motiivvaid dáhpáhuvvame dávjá ja systemáhtalaččat eret dieđihemiin . ~ 1 Muhto proavás orru vihkon ahte buot ii leat nu go lei muitaluvvon sutnje . 1 Muhto politihkka- ja hálddašansuorggis masa lea oba ollu almmolaš beroštupmi , lea sávahahtti oažžut resursasiiddu mas erenoamáš áigeguovdilis statistihkka ja eará lohkomateriála deattuhuvvo . 1 Muhto plánavuogádat galgá maiddái fuolahit ahte priváhta beroštusat bures doibmet daid rámmaid siskkobealde , maid álbmotválljen orgánat leat mearridan , vai bajimus deasttat ja dálbálaš beroštusat vuhtii váldojuvvojit . 1 Muhto plánas mii mearriduvvui Unjárggas eai vuhtton guđegeládje sámi dahje báikkálaš dilit . 1 Muhto ođđa giela oahppan lea sihke váttis ja áddjái . 1 Muhto ovttaskasohccit eai sáhte oažžut eambbo go 200 000 ru doarjaga 1 Muhto ovtta suorggis gusto gulaskuddanvuoigatvuohta viidáseappot go konsultašuvdnašiehtadusa doaibman : Gulaskuddanvuoigatvuođa doaibman ­viidodat čujuha « almmolaš orgánaide » mat leat orgánat sihke báikkálaš , guvllolaš ( regionála ) ja guovddáš dásis , gč. Od.prp. nr. 33 ( 1986 – 87 ) siiddus 118 . 1 Muhto ovdalgo sáhtán moaitit hálddahusaid muđui , de mii fertet čorget iežamet dálu , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 1 Muhto ovdalgo sii johtigohtet , de fertejit sii čađahit kurssa ” Sámi kultuvrra ja servodaga gaskkusteapmi ” Sámi allaskuvllas . 1 Muhto ovdalgo Sámediggi sáhttá váldit badjelasas dakkár hálddašanválddi boazodoallolága vuođul , de fertejit máŋga beali árvvoštallojuvvot ja čielggaduvvot . 1 Muhto opposišuvdna lea datte váikkuhan juoga buorrái . 1 Muhto ollugat vuvde guliid . 1 Muhto ollu sálaš dássedit sáhttá maiddái čilget buriin báikkálaš hálddašanstivrenvugiin nugo ovdamearka dihte Riehpevuonjoga oktan Skaiddejoga hálddašeamiš . 1 Muhto olbmot leat maiddái šaddan eanet dihtomielalaččat ahte ferte árjjalaččat bargat gielain , maiddái hálddašanguovlluin , jos giella galgá globaliserejuvvojit nie movt maiddái sámi servodat dahká dál . 1 Muhto olbmot eai lean duhtavaččat Mortenseniin , daningo son lei láiki ja fuollameahttun . 1 Muhto oktiiortnenbargu nu máŋggain hálddašanovttadagain lea lossat , ja min mielas lea čielga ovdamunni bargat unnit ovttadagaid ektui regiovnnalaš dásis . 1 Muhto oktii muhtun oahppi fáhkkestaga hoigadii suorpmaid ovddos guvlui juste dalle go oahpaheaddji časkkii . 1 Muhto oktii gal Sissel mettii issorasat giellamoivvis . 1 Muhto okta ášši mas leat ovttaoaivilis lea ; namalassii dat ahte mii dárbbašit eanet dieđuid dáláš geavahusa birra . 1 Muhto ohppen johtilit ahte ii dáppe ge dáhpáhuvvan nu ollu . 1 Muhto ohppen gal lohkat ja čállit , orru leamen . 1 Muhto oaččuimet máŋga oahppi geat ledje vuosttaš jagiid vázzán Havikas . 1 Muhto oarjjimus guovlluin dat ii leat guhton seamma olu go nuortalis riidoguovllus . 1 Muhto oanehis áigi golai , ja goržefámut nuppástuhtte riikamet ja huksii ođđa industriija-Norgga . 1 Muhto oainnán dan šaddat váttisin . 1 Muhto oahppit bohte buot sámi ássama riikkaguovlluin . 1 Muhto oahppit besse sámi gárvvuid geavahit ja hállat sámegiela skuvlabirrasis , giliskuvllain dovde máŋga lullisámi máná ahte sin olgguštedje ja sosiálalaččat hávvádahtte . 1 Muhto oahppat olu vásáhusaid lonohallamis , ja sáhttá maid earáid veahkehit fidnet ođđa jurdagiid man láhkái sáhttet organiseret . 1 Muhto oahpahusservodagas mii eat dohkkehuvvo . 1 Muhto oahpaheaddjiráđi . 1 Muhto nuppi klássa rájes orron ruovttus dassái go gergen mánáidskuvllas . 1 Muhto nuppe bealis fas in diktán dan moktege alccen čuohcat . 1 Muhto nugo juo lean dadjan : Moai liikuime hástalusaid duosttuhit ja háliideimme vásihit juoidá mii lei erenoamáš . 1 Muhto nugo diehtit , de dát evttohusat hilgojuvvojedje , danne go áddejuvvojedje nu ahte livčče geanohuhttán eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ILO-konvenšuvnna nr. 107 vuođul . 1 Muhto nugo daddjojuvvo bagadusas . 1 Muhto nu lea bealjeheapmin gulli skuvllas . 1 Muhto nu han mun in beassan . 1 Muhto máŋggabealat máhttu iešalddis ii atte formálalaš oahpaheaddjigealbbu . 1 Muhto máŋga nuppástuhttinprošeavttas leat oidnon buorit bohtosat jagi 2009 . 1 Muhto mátkkit dohko mearkkašit ain ollu midjiide . 1 Muhto mánát vuoittášedje dás , danin go fágaplánat leat eambbo go doarvái buorit . 1 Muhto mánát Dat ohce ja jerre Ja sii gávdne šielaid Maid ieža gáttiimet nu bures čiegadan Sii válde giela atnui fas Sii sártno Ledje 1 Muhto mánnáme fidnii gáržžiduvvon sámegielfálaldaga ovtta tiimmu vahkkui guvttiin eará ohppiin . 1 Muhto máhttu dat lea duogábealde go leat lihkostuvvan oljju váldit atnui . 1 Muhto mus fertii leat dulka , go giela oahpan lea áddjás hommá . 1 Muhto munnos dattetge lei buorre dilli bráhkas . 1 Muhto mun ožžon fálaldaga sárgut govaid . 1 Muhto mun ledjen garas ja dollen buohkaid siste . 1 Muhto mun ledjen dán vajálduhttán . 1 Muhto mun ledjen buohcci in ge beassan ruoktot . 1 Muhto mun jáhkán ahte lea dehálaš ja strategalaččat riekta eanandollui váldimis vára norgga boanddaid beroštumiid go dál leat dohkkehan šiehtadusa , lohká eanandoallo- ja biebmoministtar . 1 Muhto mun jáhkán ahte Magnus Varsi dávjá šattai " petromáksa-hoavdan " . 1 Muhto mun jáhkán , ahte dađi mielde go bajásčuvgehus lassána ja stuorru , de mun doaivvun , ahte juoigan maid boahtá skuvlii . 1 Muhto mun in vuollánan . 1 Muhto mun in nagodan teoriija praksisan dahkat ja fertejin heaittihit áigumuša . 1 Muhto mun in leat gávnnahan ahte sápmelaččat goasse ožžo vástádusa , earret dan jus vástádus lei internáhta huksen . 1 Muhto mun in lean oahppin oahpahusas . 1 Muhto mun in lean goassige albmaláhkai buozas . 1 Muhto mun goit ain sámástan boazosápmelaččaiguin geat leat dáppe gesset . 1 Muhto mun gal in eahpit ahte mii eat lihkostuva dáinne bargguin jos beare máhttit rivttesláhkái bargat ja geavahit doarvái resurssaid dasa . 1 Muhto muittán maid earáid geat ledje duipát ja unnán ehtalaččat . 1 Muhto muhtin vuorrasit olbmot gal eahpidedje min , earenoamážit go mii muhtumin vácciimet gávttiin ja niibeboahkániin . 1 Muhto muhtin sisafárren sápmelaš lei oahpaheaddjin dáppe 1873 rájes 1914 rádjái . 1 Muhto mu vuoiŋŋašvihki ii leat nu erenoamáš ahte mun lean áidna Sámis geas dat lea . 1 Muhto mu oaivil lei dalle , nugo dálge , eará go mii muhtun sápmelaččain dál lea . 1 Muhto mu mielas ii deavdde goabbá ge dán guovtti báikkis dan maid dákkár gymnása gáibida . 1 Muhto mu ahkásaččaid gaskkas leat dušše moattis geat máhttet sámástit , ja máŋggas geat eai ipmir ge . 1 Muhto modeallas eai leat ávdnasat maiguin galggaše olahit mihtuid . 1 Muhto moai áhčiin geavaheimme daid . 1 Muhto moai leimme nuorat ja munnos lei gillilvuohta ja oaivvildeimme ahte galggaime buot buoremusa dahkat mo de dal leažžá . 1 Muhto moadde jagi maŋŋil go sámegieloahpahus bođii johtui Hánssagietti mánáidskuvllas , álge soames nuoraidskuvlaoahppi sámegielain . 1 Muhto moadde jagi maŋŋel bođii skuvlii čálus : « Hálddahus buot áššiin mat gullet ruovttufidnui ( duodji , viessoindustriija ja smávvaindustriija ) sirdojuvvo Eanandoallodepartemeanttas Girko- ja oahpahusdepartementii suoidnemánu 1. b. 1955:s . » 1 Muhto mis ledje muhtimat virgáibiddjojuvvon boazodoalloskuvlii , ja earát fas joatkkaskuvlii . 1 Muhto mis ledje buot maid dárbbašeimmet . 1 Muhto mis ii lean liibma , danne mii njoaluimet báhpára , ja go dat goikkai lei dat doarvái giddejuvvon . 1 Muhto mis ii lean liibma , Muđui ii lean dien báikkis gal olu dahkat . 1 Muhto min lea váttis áddet ja dohkkehit go lávdegotti barggus leat ollu eará vánit positiiva árvvoštallamat . 1 Muhto min iežamet geavada kritihkalaččat árvvoštallan , mielddisbuktá maiddái dan ahte mis lea lohpi ovddidit daid seamma kritihkalaš gažaldagaid buot joavkkuide geat geavahit duoddara . 1 Muhto mii ávkkiid das , plána han liikká čađahuvvui . 1 Muhto mii áigut ságastallat mohtorjohtalusa birra bievlan . 1 Muhto mii vásihit dál ahte buhtadus ¬ohcamiid áššemeannudanáigi lea beare guhkki . 1 Muhto mii sáhttit jurddašit ahte Matheussen lea dihtomielalaččat garván bismaoahppaladdama , go 1892 oahppaladdamis ii mannan nu bures . 1 Muhto mii rievdadat vuogi mo mii dan dahkat . 1 Muhto mii oahppit humaimet ollu suomagiela gaskaneamet . 1 Muhto mii oahppit eat duhtan dasa . 1 Muhto mii maiddái háliidat ovttasbarggu dinguin dakkár prošeavttain mas mis leat oktasaš beroštumit . 1 Muhto mii maid leat duhtavaččat , erenoamážit go davviriikkat leat sakka dorjon julggaštusbarggu . 1 Muhto mii lávkiimet vuosttamuš dehálaš lávkkáža . 1 Muhto mii leat ožžon ollislaš ja áššedovdi veahki Ráđđehusas Olgoriikkadepartemeantta bokte ja ON bissovaš Norgga degašuvnna bokte . 1 Muhto mii leat maid hui sierraláganat ja omd. mii eat leat oaidnit ovttaláganat , mis leat sierralágan vásihusat , máhtolašvuohta , dáiddut , attáldagat ja vejolašvuođat . 1 Muhto mii jáhkkit ahte dat buvttadeapmi lea leamaš ja lea oalle stuoris ja dasa lassin lea lassáneame earret eará go prográmma Masters in Indigenous Studies MIS prográmma álggahuvvui 2003:s . 1 Muhto mii jeđđehusaid ja fámuid ba mánnáriebuide leaččai sin gásttas go dan « bassi čáhci » čađat seaguhuvvui dáru sátnegirjjiin ja grammatihkain . » 1 Muhto mii imaštallat gal dan vuostálastima ja ákkastallama maid muhtun ásahusat leat ovddidan , nu go omd. Romssa Museá mii maid vuostálastá ahte dákterikkit hávdáduvvošedje . 1 Muhto mii gal diehtit ahte álggos sáhttá leat váttis čađahit dán praktihkalaččat . 1 Muhto mii fertet dovddasit ahte mii eat sáhte eatge háliit bissehit ovdáneami mii dál čielgasit dagaha ahte gullogoahtá eanet ahte eanet dárogiella sámi ruovttuinge . 1 Muhto mii fertet deattuhit maid eará doaibmabijuid mat sáhttet váikkuhit dárbbašlaš rekrutterema ja guhkes ¬áiggi plánema ealáhusas , dadjá Skum . 1 Muhto mii fertet bargat dan ovdii vai nu unnán olbmot go vejolaš dárbbašit geavahit dáid ortnegiid . 1 Muhto mii fertet . 1 Muhto mii eat ipmirdan sáni " sukkertøy " , nu ahte osttiimet sohkarbihtáid . 1 Muhto mii eat goassege gullan ahte oahppit eai beassan hupmat sámegiela dahje suomagiela . 1 Muhto mii eat galgga biehttalit dan ahte siskkáldas bearráigeahču ii livčče munni buoridit , danne leatge máŋga doaibmabiju čađahuvvon . 1 Muhto mekanihkkarat leat hárve ráđeheamit , ja sis han lei gássaapparáhtta . 1 Muhto mearrasámiide ii leat leamaš váttis dohkkehuvvot sápmelažžan dušše iežamet birrasis . 1 Muhto mearkkalaččat mis ledje máŋggat sihke falis ja girječeahpes násteoahppit . 1 Muhto meahcástallan ipmirduvvon buohkaid vuoigatvuohtan ja nugo FeFo dan definere , de lea dat vuoigatvuohta vánddardit ja leat meahcis . 1 Muhto matki šattai maŋiduvvot gitta dassážii go mii leimmet geargan sarváid njuovvame , maid mii dagaimet loahpageahčen borgemánu . 1 Muhto manin it ? " 1 Muhto maiddái strategiijat maid Sámediggi lea bidjat joksat iešguđetge oasseulbmiliid leat mielde stivreme juolludemiid . 1 Muhto maiddái interneahtas lea leamaš merkenveara lassáneapmi , 3 rájes 8 % rádjái . 1 Muhto maiddái guovllut máttabealde Várjjatvuona , Galokguovlu , leat leamaš deaŧalaččat ja gieldda olbmot leat divdna geavahan guovllu guovllebivdui miehtá dán čuohte jagi . 1 Muhto maiddái fágaplánaid oahppohivvodagas ledje hárddihahtti bealit . 1 Muhto maiddái dát šattai gaskaboddasaš ortnegin ; jagis 1916 jo sirdojuvvui mearrajohtolatossodat ruovttoluotta Gávpedepartementii , vaikke vel sihke ossodagat ieža , skiipaeaiggádiid lihttu ( Rederforbundet ) ja báikkálaš skiipaeaiggádiid searvvit ledje rievdadusaid vuostá . 1 Muhto maiddái deaddiluvvon mediain lea leamaš positiivvalaš ovdáneapmi maŋemus jagiid . 1 Muhto maiddái báikkálaš ja guvllolaš eisseválddiin lea ovddasvástádus sámi guovlluin das ahte dábálaš servodatplánat hábmejuvvojit nu ahte sámi kultuvra ja iešvuohta sáhttá seailut . 1 Muhto maid mun muittán lei ahte vuorrasut olbmot Sirpmás eai liikon juovlamuora geavaheapmái ja ahte galge jorrat muora birra . 1 Muhto maid mii jáhkkit , lea ahte sámi kultuvra čuožžilii ja ahtanušai daid ovddimus olbmuid rájis otnáš beaivvi rádjai olbmuid ja kultuvrra ovttasdoaibmamis . 1 Muhto maid bat dat veahkeha go bellodat ja eiseválddit Oslos dadjet ahte mii sámit galgat beassat oahppat iežamet giela . 1 Muhto lávdegoddi oaivvilda ahte Sámedikkis galgá leat guovddáš sajádat natiovnnalaš boazodoallopolitihkas , ja dan olis berre Sámediggi leat mielde ráhkadeame njuolggadusaid boazodoallolága olis . 1 Muhto luohkkámátkkit Guovdageidnui , sámi álbmotbeaidoalut ja iežá suohtastallamat eai máhttán liikká doalahit movtta . 1 Muhto lullisámi boazodoalu logut boraspirehálddašeamis leat mielde . 1 Muhto lullisámegielas eai lean vuos dan áiggi čielga čállinnjuolggadusat . 1 Muhto livččii áibbas boastut bušeteret dál nana hedjoneami vuođul . 1 Muhto liikká mis lei juovlabeahcefeasta ja joraimet beazi birra , muhto dieđusge mis ii lean juovlastállu . 1 Muhto liikká dovddan čeavláivuođa go muhtun presentere mu sápmelažžan . 1 Muhto liikká , buot boarráseamos govva mii mis lea Skuvvanváris , lea Oaffarsullo tevnnet Knud Leema girjjis 1767:s Beskrivelse over Finnmarkens Lapper ( Válddahusat Finnmárkku sápmelaččaid birra ) ! 1 Muhto lihttoláigohandivat leat lassánan 15 % rájes mii ovdal manai Statskogii , 25 % rádjai mii dál manná vuođđoeaiggádii FeFo:i . 1 Muhto lihkus eai buohkat vuollánan bellodatduorggaide . 1 Muhto lei váttis vástidit go eat ožžon veahki ruovttus . 1 Muhto lei maŋŋil go álgen nuoraidskuvlii . 1 Muhto lei gal moatti háve nu ahte livččii lean oahpaheaddji , muhto gielddat eai datte háliidan fállat sámegieloahpahusa . 1 Muhto lei dušše okta tiibmu vahkkui , oahppit eai dáidde oahppat dađe eanet . 1 Muhto lei dattetge lossat álggus . 1 Muhto lehkos čielggas , allot ovddit politihkalaš sierramielalašvuođa ekonomalaš moivvi ja skihkahisvuođa čuoččuhusaid gokčasa vuolde . 1 Muhto ledje nu unnán oahppit ahte doaimma heaittihedje fas moadde jagi maŋŋá . 1 Muhto ledje muhtun áššit man vuostá sihke mun ja earát leat reageren . 1 Muhto leat maiddái ovdamearkkat dasa ahte jávrrit mat leat guhkkin eret , adnojuvvojit gullat dihto bearrašii . 1 Muhto lean positiivvalaččat hirpmástuvvan das ahte nu ollugat hállet sámegiela dán gielddas . 1 Muhto lea čielga vuođđu deattuhit ahte Sámi Radio lea erenoamáš dilis eará distriktakantuvrraid ektui ja ahte dat iežas erenoamáš doaimmaid ja geatnegasvuodaid vuođul ferte danin ovddiduvvot olggobealde daid rápmáid mat gustojit dábálaš distriktakantuvrraide . 1 Muhto lea álo váttis , ja dávjá badjánit dilit goas in ádde . 1 Muhto lea váidalahtti go ain váilot nu olu sámi oahpponeavvut ja sámegielat oahpaheaddjit . 1 Muhto lea vejolaš jurddašit ahte Sámediggi ( a ) lága vuođul , ( b ) stuorradiggemearrádusa vuođul dahje ( c ) eará vuođul geavaha válddi dahje doaimma mii gullá stáhtaráđi bagadan- dahje bearráigeahččanválddi vuollái . 1 Muhto lea olmmošvuoigatvuohta hállat dan giela maid ieš háliida . 1 Muhto lea okta jearaldat : lea go dat doarvái buorre ? 1 Muhto lea okta boares instruksa 1898:s , mii mearrida ahte sámegiella sáhttá geavahuvvot veahkkegiellan , jos dárbbašuvvo ja beare dalle go skuvlamánát eai ádde maid oahpaheaddji dadjá . 1 Muhto lea maiddái dárbu ásahit ásahusaid mat earenoamážit gozihit sámi geavaheddjiid dakkár surggiin gos leat oaidnán dábálaš fálaldagaiguin váilevašvuođaid . 1 Muhto lea maiddái dehálaš fátmmastit dan máhtu ođđa doaimmaide mat čuvvot boahttevaš oljo- ja gássaindustriija Árktisis . 1 Muhto lea liikká čujuhuvvon ahte man mearkkašahtti unni sosiálalaš ráfehisvuohta lei olles dán ođasmahttin- ja dáruiduhttináigodagas . 1 Muhto lea jávkan vuosteháhku mii mus lei go ledjen nuorat . 1 Muhto jáhkkimis lea leamaš girku juo ovdal , dan rájes go šattai bistevaš dáža ássan 1200-logu loahpas . 1 Muhto juste dat gal ii doala deaivása . 1 Muhto juste dan áiggi ledjen áibbas eará máilmmis . 1 Muhto juste dan geažil illudahttá ge maiddái dat buorre boađus , dadjá Keskitalo . 1 Muhto jus mii jearrat sus geaiguin dát sisafárrejeaddjit náitaledje , de son hárdašuvvá albmaláhkái . 1 Muhto jus gávnnahivččen ahte áiggun , de in dárbbat áibbas álggus álgit . 1 Muhto jus galgá joksat strategiijaid , de lea Sámediggi maiddái gitta ohcamušain dain surggiin . 1 Muhto jus dákkár unnit siiddat / joavkkut galget sáhttit ásahit siidaosiid , de ferte sidjiide mearriduvvot sierra boazolohku , ja sii galget de bissut dán logu siskkobealde , geahča eanet dán birra árvaluvvon § 4 – 3 nr. 2 mearkkašumiin . 1 Muhto jus bidjat dáid searvái guhtta antropologiijabarggu , de buorrána govva veaháš , ja antropologiija oktan politihkka / servodat dahká 12 % sámi-guoski oppalašlogus . 1 Muhto juos don oaččut mu lohkat dan seamma , dalle dat fáhkkestaga šaddá máhttun . » 1 Muhto juohke geasi mii boahtit ruovttoluotta . 1 Muhto juo 1700-logu álgogeahčen fámolaš olbmot barge dan badjelii ahte dárogiella šattašii oahpahusgiellan ja ahte sápmelaččat galggaše molsut giela . 1 Muhto jos son áiggošii oassálastit sámegiel kursii goassege , de son vuolgá Kárášjohkii , Guovdageidnui dahje sámegielhálli guvlui Suomas , dannego lea álkit oahppat go lea sámegielat birrasis . 1 Muhto jos galgat bargat ovttas , de fertejit eamiálbmogiid vuoigatvuođat gal oažžut buoret dohkkeheami go dál . 1 Muhto jos dát galgá leat ulbmilin , de ferte sirren leat gaskaoapmi , ja dát gal dieđusge goazaha olles sámi álbmoga , dán gal lihkus sámit iežage dihtet . 1 Muhto jos báhppa lea mielas addit dakkár bálvalusaid gittauvssaid lágideamis , de lea vejolaš daid gáibidit sámegillii ” , gč. Od.prp. nr. 60 ( 1989-90 ) Sámegiella , siidu 48 . 1 Muhto jagis 1879 lasihuvvui ahte « sámegiella ferte adnot oahpahusas unnit eanet 43 máná guovdu » . 1 Muhto jagiid mielde dát sáhtii maiddái loaktit olbmo ja dagahii ahte ii lean vejolaš konsentreret skuvlafágaide ja eará báikkálašservodaga bargguide . 1 Muhto ipmirdan measta visot mii daddjo sámegillii . 1 Muhto inspektevra dat lei Jon Eldar Einejord [ 1 ] . 1 Muhto in ožžon sámevuođa ovddiduvvot . 1 Muhto in leat čeahppi čállit dahje lohkat dárogiela . 1 Muhto in leat goassege sárdnon geainnage sámegillii , in ge dieđe šattan go goassege dan dahkat . 1 Muhto in jáhke ahte buot maid son čálii lei áibbas duohta . 1 Muhto in duostta hállat . 1 Muhto illu ii bistán nu guhká , dat eará gánddat givssidišgohte mu dan girjji dihtii . 1 Muhto ii sáhte leat šaddan áibbas riekta , go son boagustii mu nu sakka ahte mearridin ahte dan in goassege áigon geahččalit šat . 1 Muhto ii son gieldán sin sámásteames gaskaneaset ge . 1 Muhto ii soaitte juste njiedjan váttisvuohta , njiedjama sáhttá liikka bures oaidnit symptoman muhtun váttisvuhtii . 1 Muhto ii oktage sáhte ollensadjái vuolgit jos ii dovdda vuolggasaji , beroškeahttá eallima dásiin . 1 Muhto ii nu dán háve , son baicca čohkkedii ja hálai mánáiguin Ipmila ja Jesusa birra . 1 Muhto ii miige eallimis leat dušše čáhppat ja vielgat . 1 Muhto ii mannan seamma bures buohkaiguin , ja skuvla ferte váldit stuora oasi sivas ahte máŋggas maŋŋil leat ožžon psykalaš váttisvuođaid ja alkoholaváttisvuođaid . 1 Muhto ii leat veadjemeahttun ahte dat lea leamaš duogážis , ja oktan sivvan dasa go eiseválddiin ledje váttisvuođat olahit mihtuideaset dán guovllus . 1 Muhto ii leat mihkkege systematihkaid das guđe ásahusaide Sámediggi nammada stivralahtuid ja man muddui Sámedikkis lea árjjalaš jođihangulahallan ásahusaiguin . 1 Muhto ii leat mihkkege boastut sin gálggas vierisgielaid oahppat . 1 Muhto ii lean árpmolaš daiguin geaid gohčodii « toskhau » [ jallasoaivvit ] . 1 Muhto ii lean álki oažžut stáhta mieđihit dasa . 1 Muhto ii lean somá go rávesolmmoš lei mielde olles áiggi go in ádden maid earát dadje . 1 Muhto ii lean go válljenfágan eahkedis . 1 Muhto ii lean gal « Ii fal Sápmi » mii barggai eanemus skuvlaáššiin . 1 Muhto ii lean eisege álki sutnje buot ohppiid ektui . 1 Muhto ii lean dan áigge joatkkaskuvla iige realskuvla , nu ahte mun vázzen Øytun nuoraidskuvlla ( álbmotallaskuvlla ) , mii dalle ain lei Ávanuoris ( Havøysund ) . 1 Muhto ii hal das galggaše leat nu ollu dadjamuš man ollu sápmelaš mun lean . 1 Muhto ii goassige mu mielas orron ahte mii oruimet boaittobealbáikkis . 1 Muhto ii go leat seamma gelddolaš bussiin jođašit ja gaskkustit dan ? 1 Muhto ii gii ge sáhttán ii ge duostan čilget mii duođaid dáhpáhuvai . 1 Muhto ii dan dihtii leat ráđđehus vuostemielas geahččaladdat riikkagottálaš reguleremiid báikkálaččat , ovdamearkka dihtii čoahkkeearreprojeavtta . 1 Muhto ii boahtán skuvlahoavda ii ge oktage iežá skuvlakantuvrras čoahkkimii , ja mun in dieđe manne . 1 Muhto ieš livččen dieđusge galgan atnit fuola buot jorgalit dárogillii , vaikko ii oktage dáhtton mu dahkat dan . 1 Muhto hástalus lea ahte ollu mánát ja nuorat gahččet organiserejuvvon valáštallanfálaldaga olggobeallai . 1 Muhto hurggii dat gal go vuos mohtor jurragođii . 1 Muhto gávpogii fárret ja áibbas okto čohkkát hybelis , dat han lei vearrát go internáhtas orrut . 1 Muhto guđesge dáin fágasurggiin lea sámi-guoski dutkan oalle unna oasás áššáiguoskevaš oppalašbuvttadeamis , vástevaččat 6 % medisiidna / dearvvašvuođafágain ja 8 % luonddufágain . 1 Muhto guossástallama maŋŋil Møres 1959:s čálii son : « ... Mun áibbašin davás Finnmárkui . 1 Muhto guollebivdu lei buorre molssaeaktu dábálaš barggus , ja jos godde guliid , de dat lei buorre . 1 Muhto gosa ? 1 Muhto goappašiid dáhpáhusain heaittihuvvui ášši , ja stáhta geassádii . 1 Muhto goappašat oahpaheaddjibárat ledje hui bivnnuhat gilis . 1 Muhto goabbáge bealli soahpamušas sáhttá oalle oanehis áiggis geassit iežas eret soahpamušas , ovdamearkka dihte jus politihkalaš eanetlohku rievdá . 1 Muhto go viggen iežan ádjás jearrat dán birra , de ii háliidan vástidit , jearai baicce makkár dálki lei . 1 Muhto go vahkkoloahppa bođii , de dadje vuot ahte eat liikkáge beassan vuolgit , ja áigo čoaggit bileahtaid ruovttoluotta . 1 Muhto go riegádit unnoraččat badjálagaid , de dovdo dego dállu livččii dievva gášvvardahkes , rieddji sivdnádusaiguin . 1 Muhto go nuoraidskuvla álggahuvvui , de lei sierra boazodoallosuorgi doppe moadde jagi . 1 Muhto go mun ollejin dohko vulos , de gal manai bures , de lohke ahte eai sii áiggo riedjat . 1 Muhto go mun dál geahčan klássalisttaide , de oainnán , ahte dat leat ollu eambbo sámegielalaččat dál go dalle ledje , nu ahte ii dat dáppe gal oro mannamin maŋás muhto ovddas . 1 Muhto go min mielas lea alit skuvla deaŧalaš juksat kultuvrralaš ođđasis huksema ja friddjavuođa , de eat sáhte gaskkaldahttit bargomet . 1 Muhto go mii čohkket daid ollugiid bargguid bohtosiid , geat leat bargat gielain , de dalle dovdat doaivaga badjáneamen váimmuineamet . 1 Muhto go ledje alla bárut ii lean álo nu álki deaivat , ja balaimet gártat merrii dahje cikcasit fatnasiid gaskii . 1 Muhto go leat unnán ja geanohis servodatásahusat Sámedikki , albmotválljen orgánan , ja ovttaskas olbmo gaskka , de raššu demokratiija . 1 Muhto go lea buorre goddesáhpánjahki de vurdet boraspiriid sáhttit “ borrat galláneapmái goddesáhpániid ja smávvafuođđariid eaige dárbbaš borrat rievssahiid ja vuovdelottiid [ … ] Riebaniid lohku ja bivdodeaddu oppalaččat lea váikkuheaddji ” Go geahččá bivdostatistihkaide de galggašii sáhttit čujuhit leamaš nana bivdodeattu máŋggaid jagiid ja iige oro heivetmeahttun jáhkkit ahte das lea muhtun lágan oktavuohta ? 1 Muhto go jienastuslogu sohkabealedássetvuohta lea áigeguovdilis temá duos dás ain , de leat goitge atnán ávkkálažžan kápihttalis fátmmastit oppalašgeahčastaga suohkaniin main 2009 válggain lei unnimus sohkabealedássetvuohta ráinnas loguiguin– beroškeahttá állaniigo dássetvuohta nissoniid dahje dievdduid ektui . 1 Muhto go jearan hupme go sii sámegiela skuvllas , de son gal biehttala dan garrasit . 1 Muhto go internáhtabargit galge bassat internáhtas , de gávdne oahppi gii galggai leat vuolgán fatnasiin Skihččolii . 1 Muhto go ii oktage sámegielat oahpaheaddji ohcan daid rabas virggiide skuvllas , mun dovden iehčan sakka beahtahallan ja čállen Ságat-bláđđái ja ohcalin nuorra sámi oahpaheddjiid ovddasvástádusa ja sivahallen sin berošteames eambbo iežaset virgedásis go mánáid dárbbuin . 1 Muhto go hålogalándalaš oaivámuš Ottar sullii 890 m. Kr. muitala finnaid ( sámiid ) birra gonagassii Stuorra Alfredii Englánddas , de son dahká nu iežas vásáhusaid vuođul . 1 Muhto go goalmmát klássii álgen , de áddegohten maid skuvlarivgu dajai , dalle easka šattai veahá somá ! " 1 Muhto go gearggaimet nuoraidskuvllas , de leimmet njealjis Guovdageainnus geat vulggiimet njuolga Kárášjohkii . 1 Muhto go geahččat maŋemus viđa jagi loguid ollislaččat , de lea julevsámegiela ohppiidlohku leamaš dásset ja lassánan veaháš . 1 Muhto go galgen oažžut olggos maidege maid ledjen ožžon sisa ja mii lei láddan mu siste , de gal in lean nu go earát . 1 Muhto go fylkkamánnis ii leat ovddasvástádus boazodoalu guovdu , de oaivvilda lávdegoddi ahte boazodoallu ii oaččo doarvái beroštumi fylkkamánni hálddus . 1 Muhto go departemeanta mearridii ahte buohkat galge álgit luonddudoalu vuođđokurssain , de jávke dat boarrásit ohccit . 1 Muhto go de loahpas siige gerge skuvllas ja mii báziimet stuorámussan , de gal šattai buoret dilli . 1 Muhto go báiddit ollejedje skuvlii , de čuoččui dain « Sámi bár ' go – ja ruovtoduodjiskuv ' lea » . 1 Muhto go bohccot leat boahtán lobihis guohtumii , de lea geatnegasvuohta sirdit daid eret nu jođánit go lea vejolaš dohkálaš láhkái dan dahkat . 1 Muhto go birrasa áŧestus stuorru ja bistá doarvái guhká , de nubbi váikkuhus lea ahte " dat hábme iešgova , dađistaga njeaidá iežas árvvusatnima ja iešárvvu , ja bahámusat váikkuhus lea go dat dagaha iešbadjelgeahččama ja liiggás kritihkalaš guottu iežas čeardda olbmuide " . 1 Muhto go beare váldá áiggi humadit singuin , de dávjá čoavdašuvvet bárttit . 1 Muhto go Danmárkkus-Norggas mearridedje bajimus eiseválddit reformašuvnna , de atne dan oktan vuohkin mot nannet gonagasa fámu ja dan guovtti riika oktan riikan . De sii maiddái navde ahte goappašat dat riikkat galge oažžut Biibbala riika gillii , namalassii dánskagillii . 1 Muhto girjjit eai lean gal ollásit bardojuvvon Dewey systema mielde . [ Dewey systema = Fágagirjjálašvuođa klassifiserenvuogádat man amerihkálaš Melvil Dewey ovdánahtii 1873:s . 1 Muhto girdiruvttot eai heiven , nu ahte fertejin vuodjit 17 miilla goappáge guvlui juohke bearjadaga . 1 Muhto giellaváttisvuođat ledje oppaáigge heahtin . 1 Muhto giellaváttisvuođat hehttejedje sin . 1 Muhto giellaoahpahus ferte leat eaktodáhtolaš , ja dán váldá duođaid sámi oahppoplána vuhtii . 1 Muhto giellanággu lea dušše olgguldas mearka , dat dat vuojiha doaru stuorát fámuid vuostá . 1 Muhto geavadis doibme ain guokte ossodaga nu mo ovdal ge , ja dát dilli nannejuvvui geassemánu 14. b. 1912-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Muhto geabbilis ja bures doaibmi hálddahus – dat lea buot . 1 Muhto gaskkohagaid , ja erenoamážit dalle go lei buolaš , de aggregáhta billánii . 1 Muhto fálaldatgilvu fertii bissehuvvot formálalaš boasttuvuođaid geažil . 1 Muhto fáhkkestaga bođii buohccedikšu , son gii álu lei nu bahá . Son belkkii munnje . 1 Muhto frisalaččaid vásáhusat ná guhkás joavdat , muitalii ahte ii lean váttis oaidnit máŋga sullalaš beali . 1 Muhto evttohusas gaskaboddosaš plánas 1960:s ii leat sámegiella namuhuvvon , ja ii oro oahpahuvvon sámegiella áigodagas 1960–1964 . 1 Muhto evttohus mearkkaša dattetge ahte Justiisalávdegoddi lea miehtan Sámedikki siskkáldahttingáibádussii dainna lágiin ahte álgoálbmotkonvenšuvdna galgá leat gievrrat go finnmárkkulága mearrádusat jus duopmostuolut gávnnahit ahte lága mearrádusat rihkkot konvenšuvnna . 1 Muhto erenoamáščovdosat eai doaimma dohkálaš bures , ja danne lei dárbu bargat dan badjelii ahte sámegiel bustávat biddjojit standardin prográmmaide . 1 Muhto eiseválddit leat gaskkohagaid sávvan ahte dárogiella galggai leat unnitloguid áidna giellan , ja ahte eará gielat eai galgan geavahuvvot skuvllas , eai ge girkus eai ge eará almmolaš oktavuođain . 1 Muhto eiseválddit eai fidnen olbmuid máksit daid sáhkuid , ja sii geat eai máksán fertejedje mannat giddagassii . 1 Muhto eatnasat mis , mii eat ipmirdan álggos maidege oahpaheamis . 1 Muhto eat vel sáhte dadjat leago dá ođđa treanda , dahje soaittáhis rievddadeapmi . 1 Muhto eat beassan ieža válljet nu go háliideimmet . 1 Muhto earret sámegielfága ii lean mihkkege sámi skuvla . 1 Muhto eanáš lei nu , ahte skuvlamánát bohte márkaniidda ja giliide ja doppe vázze skuvlla . 1 Muhto eanetlogugiella lea nanus . 1 Muhto eanaš váhnemat ledje leastadialaččat eai ge liikon hellodatustibiidda . 1 Muhto eanaš oassi dáin ruđain manná dakkár hálddašanbargguide , mat ovdal leat dahkkojuvvon Sámedikki olggobealde . 1 Muhto eanaš mánát orro sajiin gosa eai lean birrajagegeainnut dahje ruvttobiillat eai mannan . 1 Muhto eanandoalu ovdáneapmi sámi ássanguovlluin lea dramáhtalaš , ja eanandoalu rámmaeavttut sámi guovlluin leat ollu rievdan daid maŋimuš jagiin . 1 Muhto eanan- ja čáhcevuoigatvuođaide gullevaš ášši lea ain dálge mearritkeahttá . 1 Muhto eallima ja oahpu gaska lea guhki . 1 Muhto eaktu lei ahte ledje liikka olu ovddasteaddjit Sámedikki ja Fylkkadikki bealis . 1 Muhto eai siige skuvlašiljus duostan mu bealuštit . 1 Muhto eai olbmot lean nu ránttot rehkenastit ruvnnuid juohke diŋggas maid barge dan áiggi go dál leat . 1 Muhto eai oahpaheaddjit rievdat skuvladoaimmahaga struktuvrraid ja vuogádagaid . 1 Muhto eai leat nu ollu gal mat dál fertejit internáhttii go ovdal . 1 Muhto eai leat máŋggas geat dovdet dán gávtti ja muhtimat eai leat dohkkehan ge ahte gávdno sámegákti dáppe . 1 Muhto eai dat leat lassánange nu mo vurdojuvvon . Danne leage áddemis ahte sámi servodat duššástuvvá go Sámedikki ásaheapmi ii ain eanet leat buoridan ekonomalaš rámmaeavttuid . 1 Muhto eai dat leat dán rádjái buohkat sáhttán válljet sámegiela . 1 Muhto eadni lasihii ahte su mielas lei áibbas issoras go dán oaivvildii . 1 Muhto eaddemiella vuhttui go čielggai ahte sámegiel álgo-oahpu klássa ii boahtán dan buori klássajuogadeami lassin , mii skuvllas leamašan dán rádjái juo . 1 Muhto dáža bealde divaštallamat eanan- ja čáhcevuoigatvuođaid birra giivváskedje easkka Álaheai-Guovdageainnu eanu báddadanáigumušaid geažil loahpageahčen 1970-logu . 1 Muhto dávjá čilgejuvvo dávda sámi árbevieru ja árvvuid vuođul , ja árbevirolaš sámi dálkasat ja dikšu geavahuvvojit . 1 Muhto dávjá muhtin mánná guorahalai ja muitalii earáide ja jus lei dakkár masa eat liikon , de eat mannan boradit . 1 Muhto dávjá leat sis veaháš menddo stuorra vuordámušat dasa maid mánát sáhttet oahppat dán moatti diimmus vahkus , goas sis lea sámegiella . 1 Muhto dát vuogádat ii leat seamma go boazodoalu iežas ekonomalaš ja sosiála ortnegat . 1 Muhto dát soaittáhat lei dattetge dat mii dagahii ahte mun juovlamánus 1963:s vulgen oahppomátkái Frisaeatnamii ja guorahallen ahte sáhttetgo frisalaš guovttegiela skuvllat , ja sin vásáhusat , leat sámegiela guovlluide ávkin . 1 Muhto dát rámmat uhccot jagis jahkái go Sámi oppalaš servodatovddideapmi viidána eanet go dálá ekonomalaš rámmajuolludeamit sturrot . 1 Muhto dát riikkat leat dađistaga vásihan guottuidnuppástuhttimiid garra dálkkádatrievdamiid geažil , dadjá biras- ja ovddidanministtar Erik Solheim . 1 Muhto dát nogai jođánit go buot fámut biddjojedje johtui rievdadit dan . 1 Muhto dát lei čuolbma mii gustui olles Finnmárkui , iige earenoamážit Mátta-Várjjagii . 1 Muhto dát lea buorránan njealji jagi doman-hárjehallamiin . 1 Muhto dát ii leat leamaš álki . 1 Muhto dát ii dovdon makkárge movttiidahttimiin mu bargovugiide . 1 Muhto dát gánddat geat nu áŋgirit guldaledje gilvvohallamiid ain bohte min geahčái , go unnit mánát nu ridje internáhttastobus . 1 Muhto dát ferte boahtit lassin doarjagiidda maid Rikskonsertene addá dákkár doaimmaide , ii ge daid sadjái . 1 Muhto dát dáhpáhus ii earuhuvvo sullasaš dáhpáhusain go dábálaš láhkaásahus dušše gusto eaŋkil dahje viehka uhccán riektesubjeavttaide . 1 Muhto dát cealkámušat leat vuostálaga Stuoradikki ovdalaš bargguin oskkufriddjavuođa ja bajásčuvgejumi ovddideami hárrái . 1 Muhto dás lea sáhka veaháš eará áššiin go dain vuoigatvuođain mat leat nannejuvvon oahpahuslágas , ja dan mearrádusa eavttuin daddjo earet eará ahte « Dát vuoigatvuohta sisttisdoallá dan ahte juohke sámegielat sáhttá gáibidit beassat čađahit heivvolaš rávisolbmuid oahpahusa eatnigillii daid guoskevaš njuolggadusaid siskkobealde mat gusket rávisol ­bmuid oahpahussii . » 1 Muhto dárogiella lea goitge dat giella movt álkimusat máhtán ovdanbuktit iežan . 1 Muhto dán rádjái ii leat nu leamaš . 1 Muhto dán háve válljet čiekŋudit doavttergrádabuvttademiide dan dutkan- ja oahppoinstitušuvnnas riikkas mii lea stuorimus sámi-guoski dutkama dáfus sihke fátmmasteaddjivuođa ja viidodaga ektui , ja mas maiddái lea našuvnnalaš ovddasvástádus dan dutkan- ja oahpposuorggis . 1 Muhto dán guovllus orro čearddat seahkalagaid ja sámiin lei dan mađe oktavuohta dárogielagiin ahte sámi mánát ledje muhtin muddui oahppan dárogiela ovdal go álge skuvlii . 1 Muhto dálvet skuvllas ii lean dilli seamma buorre . 1 Muhto dál válljejit eanebut ja eanebut sámegiela eret joatkkaskuvllas danne go sámegiella lea hehttehussan alit oahpus . 1 Muhto dál ledje geavahišgoahtán sámegiel girjjiid . " 1 Muhto dál leat njenecat min fuomášumis go sii leat dán jagáš davvilaš álbmot Riddu Riđđu festiválas . 1 Muhto dál lea áibbas eará . 1 Muhto dál go lean leamaš muhtin jagiid gáttis , de lea šaddagoahtán lossat hupmat eŋgelasgiela maid , nu ahte dál doalahan millosepmosit dárogiela . 1 Muhto dál gal lea mánáidgárdi ja skuvla váldán badjelasas oasi dan árbevirolaš doaimmas – movt bearaš ovdalaš áiggi oahpahii mánáide sámi kulturárbbi . 1 Muhto dál eai lean šat dušše sámegielat oahppit klássas , ledje maiddái moadde dárogielaga . 1 Muhto dákkár gárgedeapmi gáibida guhkesáigái plánema , gelbbolašvuođa loktema ja eambbo bálddalastima . 1 Muhto dáiguin sabehiiguin lei hui lossat čuoigat , ja skuvllas bidje daid eret . 1 Muhto dáhpáhuvai gal ahte mii manaimet guhtet guoibmámet guossái maŋŋil dan áiggi , ja de leimmet ásahan alccemet ovtta erenoamáš signála . 1 Muhto dáhpi addit oahpaheddjiide buoret borramuša go ohppiide , dat gal lei seamma dál go dallego Ánne Kirste doppe mánnán orui . 1 Muhto duottarstobus ledje dávjá mátkkošteaddjit geat hupme dárogiela . 1 Muhto duohtavuođa lohku sámi-guoski doavttergrádain ( N ) lea máŋggageardde unnit go ollislaš N. Seammás lea dárbu áiddostallat ahte sámi-guoski lassáneapmi nagoda doarridit ollislašlogu ( govus 3 ja 4 ) . 1 Muhto duoddarii ja guollejávrriide beassamis , lea dehálaš árvu sámi servodagain . 1 Muhto doppe gos eai leat sámegielat bargit , dohko dárbbašit dulkaveahki . 1 Muhto dohko mii vuolgit maid dan dihte vai beassat dovdat gullevašvuođa árbevirolašvuhtii ja muosáhit juoidá das mii lei dehálaš min máttuide . 1 Muhto dohko ii hálliidan áhkku , son háliidii Romsii . 1 Muhto dohko bohte eanet bearrašat mat sihte sámegiela , go dat mat álggus ledje reivve čállán skuvlakantuvrii , ja čoahkkima boađus lei ahte min bargu ovdánii mealgat . 1 Muhto dohkkehuvvui ahte dálueamit geavahii sámegiela . 1 Muhto divtte mat mu álgit álggus . 1 Muhto dilálašvuohta Sámis lea ahte nissonolbmot válljejit guođđit ruovttubáikki váldit alit oahpu , albmáid ektui geat báhcet orrut ruovttubáikkis . 1 Muhto dieđán ahte mu eadni humai sámegiela mu oappáiguin ja vieljaiguin go son lei akto singuin . 1 Muhto dieđán ahte ledje seksuála veahkaváldimat internáhtas dan áigge . 1 Muhto dieđusge , eai mánát oahppan nu ollu go dál ja dasa lea sivvan ovddimus skuvlaáigi . 1 Muhto diet fylkkat eai leat ožžon jahkásaš juolludemiid . 1 Muhto diet dáiddii boahtit das go sámegielat mánnálohku lei badjáneamen . 1 Muhto diekkár dovddasteami gal duvdojuvvo eret . [ Eret duvdin : Bálddastahtá dieđekeahttá systema stuora ovdalanjain , juogalágan salonggain , ja dihtomielalašvuohta lea ges unnit latnja . 1 Muhto dieid bargguid doaimmaheapmi sáhttá eará doaimmaid dagahan suoivvanbeallái . 1 Muhto departemeanta čujuhii baicce dasa ahte Deanu gielda lea definerejuvvon sámi gieldan mii earret eará váldá vuostá erenoamáš ruhtadoarjaga . 1 Muhto departemeanta ii dáhto vuos álggahit proseassa mii galggašii viiddidit oahpahuslága « sámi guovllu » , danne go háliida garvit riidduid maid ovdal lea vásihan . 1 Muhto de ákkastuvvui ahte sosiála gáibádusat diplomáhtii ledje stuorábut go eará ámmátalbmáide . 1 Muhto de sáddii Girko- ja oahpahusdepartemeanta johtučállosa , mii čielggadii ášši . 1 Muhto de ožžon fáhkkestaga olles barggu joatkkaskuvllas jagi . 1 Muhto de jávkkai olles dát ortnet Ođastus 94:in . 1 Muhto de huksejuvvui ođđa internáhtta ja dan maŋŋá eat lean go 2–4 oahppi seamma lanjas . 1 Muhto de ges boahtá Girku ovddasteaddji , bisma Skår . 1 Muhto de fárrii Randige davás , nu ahte goalmmát jagi oahpahii Bibbi Johnskareng su . 1 Muhto de fertiiga vuolgit . 1 Muhto dađistaga mii oahpaheaddjit vásiheimmet ahte mii oaččuimet ávkkálaš ja miellagiddevaš dieđuid . 1 Muhto dađistaga go eanet skuvllat besse geahččaladdat , de heite eahpideames eambo ahte eambo . 1 Muhto dađistaga go ealáhusvuođđu hedjonii ja Sápmái bohte eanet ahte eanet vierrásat , de fertejedje vuohkáduvvat ođđa ereliiggán birgenvugiide . 1 Muhto dađe bahábut visot ii čahkan , ja muhtin artihkkaliin fertiimet dušše prentet oasáža dahje dat eai oba beassan mielde . 1 Muhto dattetge sáhttá leat váttis čatnat dáid láidagiid ráporteremii Sámedikki jahkedieđáhusas ja rehketdoalus . 1 Muhto dattetge lea bistevaš lonohallan Murmánskkain bistán guhkimusat . 1 Muhto dattetge gosa dal gilišillju ásahivččii , de han lei deaŧalaš vurket dološ dávviriid . 1 Muhto dattetge dikki mielas sáhttá leat dárbu veaháš divodit gielddaid ja fylkagielddaid gaskasaš rájiid . 1 Muhto dattetge ; manne son boazodoallu nu dávjá ovddiduvvo negatiivvalaččat . 1 Muhto dattege lea hui ávkkálaš go oahppit maiddái astoáiggisteaset ovttastallet doaibmi sámegielat birrasiin . 1 Muhto datte lea nággu seamma vaššái , vaikko dát ii gulustuva gosage . 1 Muhto dat oahppit sáhttet dattetge beassat eará fága oahpahusas gitta 76 diibmui mánáidskuvladásis , vai diibmolohku ii šatta nu hirbmat olu stuorát go eará ohppiin geain ii leat sámegieloahpahus . 1 Muhto dat mii lea eaktun ovdalgo mii sáhttit doarjut guovttejugot hálddašeami , lea ahte Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi oažžuba goappašagat njeallje áirasa Finnmárkku eananhálddašeapmái gorrelohkoprinsihpa mielde , ja ahte stivrra jođiheaddjivirgi ja nuppi jođiheaddji virgi johtalit nammadanorgánaid gaskka . 1 Muhto dat mat gávdnojit , gávnnat dás . 1 Muhto dat ledje dárogillii . 1 Muhto dat leage maiddái gávpotsuohkan Romsa . 1 Muhto dat lea dušše doaibman muhtin muddui . 1 Muhto dat ii sáhte čađahuvvot dannego eanadoallošiehtadallamat leat guovtti beali soahpama vuođđu , stáhta ja eanadoalu , man ovddas Norgga eanadoalliidsearvi ja Norgga eanadolliid ja smávvadálolaččaid searvi šiehtadallet . 1 Muhto dat ii sáhte leat jurddašuvvon nu , ahte mánát geat eai leat sápmelaččat galget oažžut « sámi identitehta » , nu mo Sámi oahppoplána duođaid čilge ? 1 Muhto dat ii mearkkaš dan ahte mii leat geargan bargguin sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttuid buoridemiin . 1 Muhto dat ii mearkkaš ahte leimmet duhtavaččat oahpuin maid skuvla attii . 1 Muhto dat ii lean maid mii dárbbašeimmet , dadjá Britt Erna , mii han háliideimmet oahppat sámegiela . 1 Muhto dat han imašlaš geahppasit lihkostuvai . 1 Muhto dat guoská maiddai joatkkaskuvllaide riddosámi guovlluin Tromssas ja Finnmárkkus . 1 Muhto dat go raporttas boahtá ovdan ahte Sámediggi lea leamaš passiivvalaš , ii leat gal mu mielas riekta . 1 Muhto dat gievrudahttá mu maiddái politihkalaččat . 1 Muhto dat eai gal heaitán givssideames ja mun álgen heahpanit . 1 Muhto dat eai berre dattetge leat nu garrasit čadnojuvvon Sámediggái go odne leat čadnojuvvon ráđđehussii . 1 Muhto dat dáhpáhus lei álgu mu sámevuođabalus . 1 Muhto dat duonat mat eai lean čeahpit , makkár dilli sis lei ! 1 Muhto dasge , man hearki dat lea . 1 Muhto dasa ii liikon internáhttahoavda , go sii gusto bealkkahalle go válde mis vára beare bures . 1 Muhto das leat unnán kombinašuvdnavejolašvuođat iige beasa njuolga vuođđomateriálaide . 1 Muhto das ii šaddan mihkkege . 1 Muhto das gáibiduvvo maiddái ahte addo vejolašvuohta ovdánahttit sierra sámi dutkan- ja guorahallanbirrasiid kulturhistorjjá , kulturmuittuid ja kulturbirrasiid váste . 1 Muhto danin go máhtten juo lohkat go álgen , de sirdojuvvojin mun maŋŋel 3 vahkku nuppi luohkkái . 1 Muhto dan áigi go leimmet ruovttus dálvet , de lei muhtin lágan reiveskuvla . 1 Muhto dan áigge ledje olbmot juo fárrestallagoahtán eret fávllabealde vuonain , ja Dutnjesvuona skuvla heaittihuvvui dušše 6,5 jagi doaimma maŋŋá . 1 Muhto dan áigge ii lean dasa láhkavuođđu , easkka maŋŋil šattai nu . 1 Muhto dan maŋŋá lea dáruiduhttin vuoitán dan mađe ahte dál leat dušše boares olbmot geat sámástit dáid guovlluin , ja sii maid geavahit giela oalle unnán . 1 Muhto dan gal ii háliidan . 1 Muhto dan gal beassá okta eará studeanta gii lea čiekŋudanoahpu ožžon , ja gii ii leat beroštan sámegiela oahppamis , muhto sáhttá duođaštit ahte lea sápmelaš . 1 Muhto dan eai livčče galgan dahkat , dasgo mun máhtten buot logi báhkkoma bajil , ja lohken ahte sii ledje ieža rihkkon dan báhkkoma mas daddjo ahte ii galgga gielistit . 1 Muhto dan botta go skotlándda geallagiella lea viehka stuorra deattu vuolde , de giela ealáskahttin bures orru lihkostuvvamin Walesas . 1 Muhto dalle šattai albma stuibmi . 1 Muhto dalle lei dušše boazodoallu mii mearkkašii munnje maidige . 1 Muhto dalle jámii mu áhčči ja fertejin váldit badjelasan dálu . 1 Muhto dalle go bistevaš skuvllat galge buhttet bráhkkaskuvllaid , de bohciidii fas digaštallan guđe báikkiin skuvllat galge leat . 1 Muhto dalle go bessen 7 jagi maŋŋá álbmotskuvllas , de ledjen mun buot čeahpimus min luohkkálaččain . 1 Muhto dalle galgá mis maid leat dat sihkarvuohta ahte dakkár elektrifiseren Muolkkáin ja Goliatas duođaid dáhpáhuvvá . 1 Muhto dalle fertejit buohkat ražastit . 1 Muhto dakkár politihkka- ja hálddašansuorggis mas lea stuora almmolaš beroštupmi , livčče sávahahtti resursasiidu mas erenoamáš áššáiguoskevaš statistihkat ja eará lohkomateriálat deattuhuvvojit . 1 Muhto dakkár olmmoš gii čuovvu dušše almmolaš ságastallama sáhttá álkidit dájuhuvvot jáhkkit ahte boazodoallu dat sihke áitá luonddu ja servodatovddideami . 1 Muhto dakkár bargovuohki sáhttá dattetge šaddat hui divrrasin , sihke ekonomalaš , olmmošlaš ja fágalaš resurssaid ektui . 1 Muhto dakka maŋŋá bođii telegrámma skuvlajođiheaddjis dáiguin sániiguin : « Váldde gokčasa sihkkeliid boađe » . 1 Muhto dainna oaivvildit maiddái dan ahte sámiin geat ásset Ruoššas leat sullasaš vuoigatvuođat sin iežaset riikkas . 1 Muhto daidda geaidda lei lossat oahppat , ii lean olu veahkki oažžumis , sii fuonášuvvoje , ja erenoamáš váivi lei mánáide geain lei sámi duogáš . 1 Muhto daid skuvlabiirriid gaskkas main son oahpahii , dat lei lobálaš dušše Jáhkovuonas , ja dušše 1910 rádjái . 1 Muhto daid jagiid mielde maid mun vázzen skuvlla de rievdaduvvui ortnet nu ahte šattai eanet nu mo dál lea , skuvla vihtta beaivvi vahkkui ja guhkes geasseluopmu . 1 Muhto cealkámušaid vuođul dulkojumi birra mii lei mearrideami oktavuođas , ja mat fertejit navdojuvvot oalgguheaddjin , ferte mearrádussii addojuvvot eanet ráddjejuvvon sisdoallu . 1 Muhto báikkálaš fanas ii mannan gáddái juohke dálu lahka , ja máŋgasiidda sáhtii šaddat guhkes ja losses mátki ruoktot dan gáddebáikkis gosa fanas lei guođđán sin . 1 Muhto buriin gulahallamiin ja dieđuiguin guhtet guimmiideamet birra , mii sáhttit garvit ollu riidduid . 1 Muhto bureshan manai , go mis ledje valjis ja máŋggalágan ávdnasat . 1 Muhto buot šiehtadusat mielddisbuktet viiddis ja konkrehta ovttasbarggu mii lea vuođđuduvvon iešguđetge beali politihkalaš jođiheapmái . 1 Muhto buot vásáhusat duođaštit ahte sámegielgeavahus mánáid ruovttubirrasis váikkuha hui ollu giela oahppamii . 1 Muhto buot eará fágain go sámegielas adnojit dárogielat oahppogirjjit . 1 Muhto buot dáid giellaservodagaid oktasaš dovdomearka orru leamen dat , ahte ealáskahttinbarggus leat deattuhan giela mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 Muhto buoremussan atnit jus lea báikkálaš oassálastin , jur juste danne vai eastada suohkana hilgumis ovddasvástádusas . 1 Muhto buohkat sii geat maŋŋel leat áŋgiruššan sámegiela oččodit skuvlii , oaivvildedje dalle ahte sámegiella ii lean nu dehálaš . 1 Muhto bohtosat ledje heittohat . 1 Muhto bohccobierggu importerema ferte árvvoštallat dan ektui man stuorra oassi bohccobierggus lea Norgga biergomárkaniin , ja lea go sisriikka buvttadeapmi nu stuoris ahte dat dan sáhttá duhtadit . 1 Muhto boahtte guovtti mánus ferte bissehuvvon . Go miessemánu 19. b. 1954:s bivdá skuvlajođiheaddji ruđa gaskaboddosaš čovdosii , go juo « skuvlla bistevaš visttit eai sáhte rehkenastot ceggejuvvot dán jagi . » 1 Muhto bisma lei su maid bivdán geahččat skuvladilálašvuođaid . 1 Muhto bisma Essendrop gii galledii Láhppái 1866:s , ii lean duhtavaš oahpahemiin . 1 Muhto birgejin bures rehkenastimis , go das sáhtii olmmoš bures birget , vaikko ii máhttán ge nu olu dárogiela . 1 Muhto berre leat dulka čoahkkimiin , ja buot dieđut skuvllas berrejit boahtit guktui gielaide . 1 Muhto beroškeahttá doaibmabijuin , de lea sámegielaid boahtteáigi aŋkke sámi álbmoga iežas duohken . 1 Muhto beassážiid 2009 , go fas ožžon gažaldaga , de dovden ahte dál sáhtán fas muittašit skuvlaáiggi . 1 Muhto beassat duoddarii ja guollebivdui ja luomemeahccái , leat deaŧalaš sámi árvvut . 1 Muhto bearraša nissonolbmot cevze : siessá Anna Kathrine ja eadni Eline Bendikke ja vel áhkku Helene Mathisen , riegádan Samuelsen , vaikko ledje dieđekeahttá buktán njoammudávdda siidii . 1 Muhto bargguhisvuohta čuohcá maid oktasaš servodahkii . 1 Muhto bahá bealli lei ahte ledjen hárjánan boastut hupmat . 1 Muhto almmatge jáhkán ahte mii fertet rahčat ja juohkit ain eanet dieđuid vuođđo áššiid birra mat gusket ee. vuoigatvuođaide , luondduresurssaide ja eará áššiide mat sáhttet dagahit dárbbašmeahttun boasttuáddejumiid , lohká Rigmor Aasrud . 1 Muhto almmatge : Johtti oahpaheaddji doaibma Láhpis , gos olbmot orrot nu bieđgguid , dan áiggi go lei oanehis oahppanáigi , ii leat dákkár čoavddus mii sáhttá addit nu buriid bohtosiid . 1 Muhto akšuvnnaid skádjá gullui maiddái Deanu 1999 ’ gielddastivraválggain . 1 Muhto ainge lea dat dovdu ahte skuvla rievidii mu mánnávuođa , ja duvdilii mu eret iežamet eallinvuogis , namalassii boazodoalus . 1 Muhto ain orui atnimin skuvlla váivvádussan . 1 Muhto ain leat ollugat geat fierpmástallet ja nuhttot , ja dat orru lassáneamen maŋimuš jagiid . 1 Muhto ain leat muhtun prošeavttat main sáhttet leat negatiiva váikkuhusat sámi beroštusaide ja sámi kultuvrii . 1 Muhto ain leat menddo unnán sámegielat fágaolbmot , mii vuhtto erenoamážit sámi mánáidgárdeossodagas . 1 Muhto ain lea dárbu nannet ja integreret máŋggakultuvrrat gelbbolašvuođa ja sámi perspektiivva sihke stáhta ja suohkan mánáidsuodjalussii . 1 Muhto ain lea Sámediggi sorjavaš das ahte stáhta geatnegasvuođat sámi kultuvrii čuovvoluvvojit friija ruđaiguin . 1 Muhto ain galge mannat ollu jagit ovdalgo fága iđii vuođđoskuvlla diibmoplánii . 1 Muhto aiddo dán háve gal duvdila oamedovdu bellodatduorggaid eret , ja dál Rønbeck vuoittahallá vuosttaš geardde . 1 Muhto Uhcaoabbá , Elle Adriánná , duottarstobus gii lei 6-jahkásaš , máhtii veaháš dárogiela , son lei rabas , hállái ja somá . 1 Muhto Tabeallain 2.9 sáhttit dadjat vuosttašgiellohppiid logu sihke lullisámegielas ja julevsámegielas bisson dássedin maŋemus vihtta jagi . 1 Muhto Sámi oahpahusráđđi háliidii sierra sámi plána . 1 Muhto Sámedikkis ferte leat stivrenváldi daid njuolggadusaid ja bušeahttarámmaid ektui maid vuođul kanála doaibmá . 1 Muhto Sámedikki oktavuohta Máhttodepartementii lea earalágan go dat mii Sámi oahpahusráđis lei , gč. kap. 7.4 Sámedikki formálalaš sajádaga birra . 1 Muhto Sámediggi oaidná dattetge váttisvuohtan jus boazoguohtunkonvenšuvdna oktan evttohuvvon guovlluprotokollaiguin Sáltoduoddaris ja davvelis gustogoahtá , go Sámedikki mielas ledje čielga váilevašvuođat proseassas ovdal go dáid guovlluid guovlluprotokollat dohkkehuvvojedje , ja go norgga bealde boazosápmelaččaid duohta geavaheapmi ii leat doarvái bures vuhtiiváldojuvvon . 1 Muhto Sámediggi ja Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta leat ásahan dehálaš proseassaid earret eará bissovaš čoahkkimiiguin ovdalaš boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiid . 1 Muhto Sámediggi berre vuos geavahit dan politihkalaš gelbbolašvuođa mii lea Sámedikki áirasiid gaskkas . 1 Muhto Sverre Hatle , son dat gal duostá sámástit , vaikko ii máhte ge ! " 1 Muhto Stockflethas ledje vuostálastit . 1 Muhto SVL háliida buktit mearkkašumiid viđa vuosttas čuoggái § 2 vuolde : 1 Muhto Rønbecka mielas lei Aarseth heajumus mii sáhteš dáhpáhuvvat , go son sáhtii heađuštit « dáruiduhttináigumuša » , ja go Bargiidbellodagas lei eanetlohku skuvlastivrras , de son oaččui sin dahkat dakkár mearrádusa mii ii orron mangeláhkai soahpamin dan duohtavuhtii ahte Finnmárkkus duođaid váilo oahpaheaddjit . 1 Muhto Riikarevišuvnna raporttat leat unnán heivehuvvon dárbbuide mat Sámedikkis sáhttet leat , erenoamážit guoská dat hálddašeami čađaheami mihttomeriide ja beaktivuođaárvvoštallamiidda , ásahusdoarjagii , ja kultur- , ealáhus- ja giellaovddidanruđaid geavaheapmái . 1 Muhto Paulas lei kantuvra seamma feaskáris go mis ledje lanjat ja son čohkkái doppe dávjá idjii ja barggai . 1 Muhto ON dálkkádatkonvenšuvnnas leat ain stuorra hástalusat ovdalgo mii lihkostuvvat oažžut vuoliduvvot luoitimiid ja guhkesáiggi dálkkádatdoaibmabijuid ektui . 1 Muhto Michelsen – Løvlanda ráđđehus cakkai Konowa gáibádusa ásahit bálvalusa oktan etáhtan . 1 Muhto Luondduhálddašan direktoráhta evttohusat ledje mealgat čavgadeappot go mii lei sohppojuvvon konsultašuvnnain Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka giđđat 1 Muhto Gáivuona sámevuođariidduid birra ledje juo mediat muitalan olles 90-logu , lei leamaš uhcit eanet riidu doppe fargga logi jagi juo . 1 Muhto Guovdageainnu suohkanstivrra ovttajienalaš mearrádus evttohusa birra čuodjá ná : " Suohkanstivra lea oalle ovttaoaivilis sámelávdegotti vuođđooainnuin ja ulbmiliin , go suohkanstivra lea ipmirdan lávdegotti nu ahte dat ii oaivvil sápmelaččaid sirret , muhto ahte dan áigumuš lea ahte sápmelaččat galget oažžut vejolašvuođa heivehit iežaset stuorraservodahkii ollesárvosaš miellahttun . " 1 Muhto Govadat čájeha maiddái ahte 2009 lei lassáneapmi dan guovtti eará ahkejoavkkus vuollel 30 jagi . 1 Muhto Gb sámediggejoavku dáhttu deattuhit ahte min oaidnu Sámi eananhálddašeami hárrái galgá gustot duššefal jos Finnmárkku eananhálddašeapmi ii ásahuvvo " dásseárvoprinsihpa " mielde . 1 Muhto Fylkkadiggi lea dadjan ahte Romsa sáhttá árvvoštallat eará molssaeavttuid mat mielddisetbuktet regiuvnnalaččat stuorát ja gievrrat álbmotválljen dási . 1 Muhto Davvikalohta kultuvra , historjá ja servvodateallin leat nannosat deattuhuvvon go ovddit skuvlaplánain ledje . 1 Muhto 60-70-logus fárrejedje máŋgasat olggut vuonain Goahteluktii , mii dál oaččui fas eanet sámiid . Mearragohpis orrot ain eanaš dážat , muhto guovdilastin buvttii maiddái sámiid deike , ee. Márgeaillus siskkobealde Mearragohpi , gos orro sámit dassái go báiki veagahuvai . 1 Muhto 2009:s juo stuoriduvvui maŋŋá go skuvlla oahppit moadde jagi juo ledje johtán visttis vistái gilis . 1 Muhto 1980:s reastaluvai fitnodat ja mun fertejin fárret fas . 1 Muhto 1980-logus mearridii Boazodoallohálddahus ahte sullos galggai dušše leat geasseorohat . 1 Muhto 1928:s oaččui son ja muhtun earát oktavuođaid ovtta fitnodahkii Oslos mii osttii buot guliid maid sii sáhtte sáddet . 1 Muhto 1894 bođii ođđa skuvlaviessu , olgul lei dego goahti , muhto siste ledje panelat ja stuorra glásat . 1 Muhto 101 geatnegas oahppis bohte dušše 37 , danne go – nu go daddjojuvvui – stuora oassi vuonain ássi álbmogis ii diehtán oahppaladdamis maidege , danne go dohko ii dolvojuvvo poasta . 1 Muhto - árvalusa mielde sisguovlluid stággobivddu ja siibmabivddu , unnafuođđuid bivddu ja luomečoaggimiid galgá fylka mearredit , eaige gieldda ássit . 1 Muhto - mii doarjut Sámediggeráđi dakko , ahte dakkár čielggadeapmi ii šáhte leat Norgga loahpalaš čielggadeapmi , dat mii čuvge dološ sámi geavahemiid ja daid geavahemiid lágalaš váikkuhusaid . 1 Muhto - ii galgga buktit cealkámušaid mat sáhttet ipmirduvvot dan láhkái ahte « sápmelaččat » dáhttot sihke oamastan- ja hálddašanrievtti beali Norgga eananareála badjel . 1 Muhto - ean eahpit veahášge ahte oahppit livčče galgan oažžut sámegiela oahpahusa unnimusat golbma vuosttaš jagi . 1 Muhto - dát miellaguoddu viehka farga dagahii dan ahte stáhta dange julggaštii , ahte ovddeža rájis eai lean geavahanvuoigatvuođat . 1 Muhto - Stuorradiggi galgá sáhttit muktit Sámedikki mearrádusa . 1 Muhto , sii bohtet ain duos dás , ja easka gaskavahkku galget buohkat leat dás . 1 Muhto , oainnat , lea maiddái njeallje-vihtta diimmu vahkkus njálmmálaš dárogieloahpahus ja dasa maid galggaše girjjit , oahpaheaddjái goit juobe . 1 Muhto , mii háliidit dattetge muittuhit ahte heivehandoaibmabijut ja váidudeaddji doaibmabijut dálkkádatrievdamiid oktavuođas eai galgga čađahuvvot eamiálbmogiid sávaldagaid vuostá . 1 Muhto , jos ledje oahpaheaddjit geat máhtte sámegiela , de geavaheimmet sin smávvaskuvllas . 1 Muhtin čállosiin lea maid sáhka dievdo- ja nissonossodagain . 1 Muhtin čálii ahte jus sámi mánát eai oaččo sámegieloahpahusa , de berrejit sámit biehttalit sáddemis mánáideaset dáža skuvlii ja baicce bidjat daid priváhta skuvllaide . 1 Muhtin áššit ledje nu issorasat ahte mun in sáhte ge muitalit dan birra . 1 Muhtin áššiin sáhttá erohusmeannudeamis leat áššálaš ágga , ovdamearkka dihte jus dárbu lea ovddidit muhtin hearkkes joavkkuid dárbbuid dahje nannet ássama muhtin báikkiin . 1 Muhtin árkiivvaid vurkejin čiekŋalassii muitui 1 Muhtin áigodagain biddjui sudno oahpahus oktii Guvžajávrri skuvlla sámegiel fálaldagain , dalle nieidda guovttos vácciiga Goađáin Guvžajávrái . 1 Muhtin áiggiid lea leamaš digaštallan das , man viidát ILO-konvenšuvnna álgoálbmotdoaba váikku-ha . 1 Muhtin áiggi oahpahin guovtti oahppái suomagiela nubbingiellan . 1 Muhtin vuostálasti gohčodii dan « Judas-ruhtan » . 1 Muhtin vuoruheamit Sámedikki dieđáhusas meahcceealáhusaid ovdánahttimii , mii meannuduvvui Sámedikki dievasčoahkkimis skábmamánus 2007 ( 65/07 ášši ) , leat váldon mielde árvoháhkanprográmmas . 1 Muhtin vuoigatvuođain , nugo vuoigatvuođas geavahit iežas giela , lea mearkkašupmi duššefal go daid lea vejolaš geavahit kollektiivvalaččat . 1 Muhtin viđjjit mat geavahuvvojedje akšuvnnain leat dál ožžon saji Romssa Musea sámi čájáhusas . 1 Muhtin surggiin , erenoamážit sámegiela hálddašanguovllus , lea dál šaddamin ođđa sámebuolva mas lunddolaččat lea gielalaš ja kultuvrralaš vuođđu mii ferte jus galgá sáhttit eallit ollislaš eallima mas lea oadjebasvuohta sihke sámi identitehta , giela ja kultuvrra hárrái . 1 Muhtin suohkaniin leat dihtomielalaččat maid sámi mánáid ja nuoraid dárbbuid ja beroštumiid ektui , ja muhtin suohkaniin eai leat daidda gis nu ollu dihtomielalaččat . 1 Muhtin suohkaniin lea oahpahusfálaldat sámegillii ja vejolašvuohta bisuhit sámi kulturárbevieruid dat mii lea deaŧaleamos . 1 Muhtin suohkaniin gis fertešii álggahit sámi mánáidgárddi ja sámi skuvlafálaldaga . 1 Muhtin skuvllas mátkkoštii Møller gealboguovddážii Troandimii ja ráhkadahtii diekkár plakáhta . 1 Muhtin sis geain lei dehálaš rolla ruovttufidnoskuvlla álgojagiin : Anna Larsen , Sigurd Skoglund , Inga S. Näkkela Triumf , Marit Pentha Nilima , Lauri Keskitalo og Adam Triumf . 1 Muhtin searvegottit doaimmahit oskkuoahpahus geahččalemiid prošeaktaáigodagas ja dat leat Kárášjohka , Guovdageaidnu , Deatnu , Unjárga ja Porsáŋgu Sis-Finnmárkku proavásgottis . 1 Muhtin ruovttuin ipmirdišgohtet dál , ahte mánát fertejit máhttit dárogiela ... ... , nu ahte sáhttá jáhkkit ahte dát guovllut farga šaddet leat oalle dáruiduvvon , go juo dárogielat bearrašat han birastahttet sin buot guovlluin ... » 1 Muhtin rektorat sávvet ahte skuvlagirjerádjobargit galget ovddidit skuvlagirjerájuid ja skuvlagirjerájuid beroštumiid buorebut . 1 Muhtin prentejuvvon plánain leat dušše dat oasit jorgaluvvon sámegillii mat erenomážit leat sámi dilálašvuođaid birra ( sihke prentejuvvon hámis ja neahtas ) . 1 Muhtin ohcamat Finnefondii muitalit baicce vuostehágu birra dáruiduhttimii . 1 Muhtin oassi daid seamma eatnamiin leat maiddái dehálaš allaárvosaš luonddudokumeanttat Norgii servodahkan , ja mis lea ovddasvástádus sihkarastit dáid dehálaš luondduguovlluid boahttevuhtii . 1 Muhtin oahppit sámástedje gaskaneaset , in ge muitte gullan ahte oahppit livčče soaimmahallan dan dihte go sámástedje . 1 Muhtin oahppit máhtte ollu eŋgelasgiela , earát fas hui unnán . 1 Muhtin nisson gii lei Dutnjesvuona internáhta oahppin 1937 rájes muitala ahte buot oahppit dalle hupme bures dárogiela ja geavahedje dušše dárogiela gaskaneaset , vaikko muhtimat ain sámástedje ruovttus . 1 Muhtin nieiddain geat vázze dállodoallokurssa . 1 Muhtin mánáin lei oahpahus suomagielas dannego sin váhnemat ledje Suomas eret . 1 Muhtin mánáin ledje nu unnán « skuvlabiktasat » ahte oappát ja vieljat geat vázze iešguđetge skuvlavuoru , lonuhedje jáhka nuppiideasetguin go ledje guođđimin sáhttofatnasa dahje vuolgimin ođđa skuvlavurrui dainna . 1 Muhtin museain , earret sámi museasiiddaid , lea sierra sámi čoakkáldat dahje sámi dávvirat oassin iežaset čoakkáldagain . 1 Muhtin muitalusat geažidit oktan sivvan dasa ahte oahpaheaddjit bohte 1900-logus buorremuddui olggobealde , maŋŋil soađi eanaš Lulli-Norggas , ja sis lei unnán oktavuohta váhnemiiguin ja muđui báikkálaš olbmuiguin . 1 Muhtin motiivvaid leat fuobmán Finnmarksløpet oktavuođas , ja Kruvnnaprinssabára galledeamis Kárášjogas guovvamánu 2009 . 1 Muhtin mis gáhccái jieŋa čađa , muhto lihkus earát nagodedje geassit su bajás fas . 1 Muhtin miellahttu Komiteas lea bivdán mu čállit veahá iežan vásáhusaid birra sámemánáid skuvlaluohkás Nuorta-Finnmárkkus , gos ledjen gaskaáigásaččat virgáibiddjon oahpaheaddjin 1946 ođđajagemánus gitta dan skuvlajagi lohppii . 1 Muhtin lágat , nugo sámelága giellanjuolggadusat , leat vuollerádjenjuolggadusat , ja fylkkasuohkan sáhttá válljet váldit badjelasas eanet geatnegasvuođa go láhka gáibida . 1 Muhtin lohkkit sáhtte danin dovdat ahte ođđa áviisa ii heive sin preferánssaide , ja danin eai lohkagoahtán Ávvira . 1 Muhtin jorgaluvvon dokumeanttat leat juo almmuhuvvon dain siidduin . 1 Muhtin jagiid maŋŋel nagodii skuvla oastit ovtta boares jáfforádjosa mii lei bajábealde skuvlla , doppe sáhtte vurkkodit muhtin reaidduid . 1 Muhtin jagiid , gaskkamuttus 1980-logu , ledje mis erenoamáš doaimmalaš oahppit . 1 Muhtin homofiila / lesbalaš sápmelaččaide sáhttá birastahtti servodaga homofiliijaoaidnu áddejuvvot ahte ferte válljet eallit homofiilan dahje eallit sámi servodaga oassin . 1 Muhtin gánddat geat ledje Ándii hui oahppásat vigge veaháš bilkidit su , muhto Ánde ii beroštan gal das maige , muhto baicce hui gierdilit bagadii mo lávu ja bealljegoađi galggai cegget ja ollu eará . 1 Muhtin guovl ­luin lea sámegiella ja - kultuvra árgabeaivvis oidnosis ja diehttelas . 1 Muhtin guovl ­luin eaktuda dát ahte ceggejuvvojit áiddit . 1 Muhtin gulaskuddanvástádusas dan árvvoštallama ektui de dovddaha Sámediggi ahte sámi dimenšuvdna ii leat doarvái bures váldojuvvon vuhtii Kultuvrralaš skuvlaseahka stivrendokumeanttain ii ge árvvoštallanraporttas . 1 Muhtin girjerádjosat barget aktiivvalaččat sámi kultuvrrain , ovdamearkka dihte čájáhusaid , lohkamiid ja čalmmustemiid bokte , erenoamážit Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas , mii lea guovvamánu 6. beaivvi . 1 Muhtin fágaid oaččuimet ovttas 1. joatkkakurssa ohppiid oppalašfágas ja boazodoallooahpus . 1 Muhtin eavttuin sáhttá spiehkastit . 1 Muhtin eará hástalus sáhttá leat dat ahte oažžut dakkár bargiid mánáidsuodjalussii geain lea kulturgelbbolašvuohta ja geat dasa lassin hupmet sámegiela ja ipmirdit sámegiela gielalaš meark-kašumi . 1 Muhtin eará gánda ges , rávvii ahte ii berren nie gal dahkat . Uhca Máret Ánddas lei juo čiehkádan gokčasa vuollái . 1 Muhtin eará doaibmabijuid leat árvvoštallame dahje daid leat ráđđádallame , nu go ovdamearkka dihte evttohusa mii lea boahtán Finnmárkku riddoguolástanlávdegottis . 1 Muhtin doaimmaide / visttiide guoská viidát galben ( gč. kap. 7.4.1 - 7.4.3 ) . 1 Muhtin doaibmabijut leat čađahuvvon nu movt finnmárkkuláhka ja ráđđádallanprosedyrat . 1 Muhtin dieđut leat beare dárogillii . 1 Muhtin báikkiin leat sámit eanetlogus ja nu leat sii oidnosis servodagas , muhto muhtin báikkiin leat sámit unnitlogus ja ain unnán oidnosis almmolaš oktavuođain . 1 Muhtin boazodoalloskuvlla oahppit leat maŋŋil boahtán ruovttoluotta oahpaheaddjin . 1 Muhtin boares áddjá geas lea leamaš Arnt Møgster oahpaheaddjin gohčoda su « torturistan » , muhto lasiha ahte áhčči Møgster lei vel vearrát . 1 Muhtin beaivvi mii manaimet Guovdageainnu boarrásiidruktui . 1 Muhtin beaivi demonstreriimet . 1 Muhtin bargo ­joavku mas leat áirasat Bargo- ja searvádahttindepartemeanttas , Justiisadepartemeanttas , Olgoriikadepartemeanttas ja Sámedikkis lea bargan nationála čuovvolemiin konvenšuvdnačállosa hárrái , ja dat geigii iežas raportta golggotmánu 3. beaivvi 2007 . 1 Muhtin badjeolbmot fálletge mátkeealáhussii sierralágan bálvalusaid , main mátkkálaččat ožžot erenoamáš vásáhusaid . 1 Muhtimin sáhttá leat váttis áddet manin sámi boazodoallu » gáibida ” nu ollu eatnamiid . 1 Muhtimin de ledjen beassan luovus skuvllas golmma beaivái , maŋŋá go áhčči lei fitnan jearramen mu luovus go leimmet gárdái ealu bidjamen Skadjajávrris . 1 Muhtimiin leat sámegielarenat lagasbirrasis , muhto earát eai gula sámegiela earret go oahpahusas . 1 Muhtimiin dáin ii leat álgoálggus beroštupmi searvat eanet konkrehta sámepolitihkalaš doibmii , ii ( duššo ) jienasteami hámisge . 1 Muhtimiidda su mánáin lei leamaš váttis oahppat dárogiela , juoidá mii eatni mielas bođii das ahte oahpaheaddjit eai máhttán sámegiela . 1 Muhtimat válljejit muhtin muddui čiegadit iežaset sámi gullevašvuođa vai garvet unohasvuođaid . 1 Muhtimat válljejit gohčodit daid iešguđetge suopmaniid sierra giellan . 1 Muhtimat sámástedje mánnán , muhto molso dárogillii go álge internáhttaskuvlii . 1 Muhtimat sis ledje dasa lassin leamaš doppe beannot jagi . 1 Muhtimat sis geat ledje leamaš oahpaheaddjin vuosttaš jagi jotke vel jagi . 1 Muhtimat mis gal máhtte dán , muhto moai Jovnna Ivváriin ean goabbáge lean suhppon sáimma ovdal , ja gárttaime ovttas bivdit , go oruime seamma tealttás . 1 Muhtimat ledje čujuhuvvon « Til Kautokeino Yrkesnemnd » ( Guovdageainnu fidnolávdegoddái ) , earát fas « Herr Ola Aarsethii » , ja soapmásat fas eanet eahpeformálalaččat , nugo dát ( originala reive lei dárogillii ) : 1 Muhtimat leat ovddiduvvon Stuoradiggái , dego ođđa mearrádusat plána- ja huksenláhkii mas lea čállojuvvon Sámedikki cealkinválddi birra plánaáššiin . 1 Muhtimat leat dovdan ráŋggáštusaid bearrašis , sogas , ustibiin , skuvlaskihpáriin , bargoskihpáriin jna. go sin homofiilavuohta lea dovddahuvvon . 1 Muhtimat jerre : Sáhtášin go mun maid dieđihit dohko ? 1 Muhtimat goitge máhtte giela ieš guđet ge meari ja sis lea stuora sávaldat beassat albma ládje oahppat iežaset giela . 1 Muhtimat gis válljejit čájehit sámivuođa , dahkat dan nanusvuohtan iežaset eallimis ja bargat dan ala ahte rievdadit ovdagáttuid . 1 Mudui sáhttá Sámediggeráddi mearridit eavttuid ovttaskas juogademiide . 1 Muddenráđi cealkámuša galgá dáhttut ovdalgo fanasearit mearriduvvojit § 5 vuođul . 1 Muddenplánaid oktavuođas mat rihkkot visogovvaplána , lea dattetge guovdil bidjat dan gáibádusa ahte molssaeavttot sajušteapmi galgá leat čielggaduvvon . 1 Muddenplánaid ( bienalaš muddema ) váikkuhusčielggadusa fokus lea dain konkrehta huksendoaibmabijud váikkuhusain , maid várás muddejuvvo . 1 Muddenplánaevttohusa ja huksenohcama oktasaš meannudeapmi ( § 12-15 ) 1 Muddenplána sáhttá ráhkaduvvot guovlomuddemin dahje bienalaš muddemin . 1 Muddenplána mearrádusat juohkásit 15 paragráfii : 1 Muddenplána ja gaskaboddasaš gielddus doaibmabijuid vuostá leat eaŋkilmearrádusat hálddahuslága § 2 vuođul . 1 Muddenfápmudusat . § 4a . 1 Muddenfápmudusat . 1 Muddemat mat mearriduvvojedje 2008 várás , jotkojuvvojedje 2009 várás . 1 Muddemat mat ledje mearriduvvon 2008 várás , jotkojuvvojedje 2009:s . 1 Mudde čiegusin mearriduvvon dieđuid gieđahallama Soahpamuš ii ásat iešalddis vuoigatvuođa oažžut dahje geatnegasvuođa addit čiegusin mearriduvvon dieđuid , muhto dat mudde dakkár lonohallama vuođu guovtti dahje eanet soahpamušbeliid gaskkas , ja mo dakkár dieđut galget gieđahallojuvvot . 1 MuID-menestus gáibida 13 milliuvnna ruvdnosaš lasáhusa 1 Mu árgabeaivi skuvllas lei nu go ovdal namuhuvvon várra veahá eanet losit go gaskamearalaččat dan sivas go mus leat dat váhnemat mat mus leat , ja dan sivas go oahpahusvuogádagas álo leat leamaš positiivvalaš doarjjaolbmot mu lahka , olbmot geat háliidedje dahkat juoidá mu ovdáneapmái . 1 Mu álgooahpaheaddjit ledje skuvlamánát . 1 Mu ákkaid hilgo dakkaviđe : Mis dat lea ovddasvástádus plána ovddas , dus mii jearrat dál . 1 Mu áigodagas Skuvvanváris lei skuvla golmma juogus . 1 Mu áiggis go ledjen skuvladirektevran , de Finnmárkku skuvladirektevrra arkiiva sirdojuvvui Stáhtaarkiivii Tromsii . 1 Mu áiggis bargagođiimet ovdánahttit gáiddusoahpahusfálaldaga skuvllaide , main eai lean sámegieloahpaheaddjit . 1 Mu áhčči lei sámegielat , muhto mu eadni lei Viestterállasis eret ja humai dušše dárogiela . 1 Mu áhčči humai bures dárogiela , son lei mátkkoštan ollu mearragáttis go barggai geaidnobargguiguin . 1 Mu áhčči , Ludvig Madsen , lei oahpaheaddji , ja eadni lei ruovttus viđain mánáin ja doalai náveha . 1 Mu áhčis lei ipmi Lulli-Áfrihkas , gos soai isidiinis doaimmaheigga guosseviesu . 1 Mu áhku ja ádjá buolvvas hupme eatnašat Sievjjus sámegiela . 1 Mu áhkku goarui gávttiid , muhto son goarui eanaš Guovdageainnu-gávttiid . 1 Mu áddjá Pavel Anderssen , su oabbá Anna , ja sudno vilbealli ja oambealli Per ja Gunhild Pavelsen [ 2 ] šadde bajás Bonjáhasas . 1 Mu áddjá Máhte-Ánde ja mu golbma čeazi , Niilas-Ánde , Sámmol ja Ápmut jápme measta fárrolagaid . 1 Mu áddjá , Pavel Anderssen ( 1887–1963 ) lei nubbin boarráseamos logi oarbinaččas . 1 Mu áddejumi mielde , dát váikkuha dorvvohuhttit sámemánáid , ainjuo golbma vuosttaš jagi , ja dáthan váikkuhit ollu jagiide ovddasguvlui . 1 Mu vásáhus lea ahte go olmmoš beassá mieđihit ahte sus lea diekkár bealli , de lea maid álkit gáidadit das eret ja fuobmát dan earáin . 1 Mu vánhemiid birgejupmi lei lotnolasealáhus , mii lei oalle dábálaš dan áigge . 1 Mu váibmu liegganii , illudin go gávnnadeimme ovttadássásažžan dáppe duoddaris , giitevažžan go skuvla ii lean sus rievidan su árvvu ja iešdovddu . 1 Mu váhnenguovttos fertiiga oahppat áibbas ođđa giela vai sáhtiiga muinna gulahallat . 1 Mu váhnen-guovttos ásaiga Guovdageainnus gitta eváhko rádjai 1944 . 1 Mu váhnemiin lei suoma duogáš . 1 Mu váhnemiin ledje videofilmmat ja girjjit ruovttus oahppan dihte mearkagiela , dasa lassin oasálasttiiga kurssaide mat gávdnojedje . 1 Mu váhnemat suhtaiga issorasat , nie jáhkán rievttamus dadjat , ja hilgguiga árvalusa . 1 Mu váhnemat riŋgejedje muhtin eará oahppái , gii ovttatmano álggii bargat mu ovddas ja nu nagodii ordnet buot maŋimus áigemearis . 1 Mu váhnemat eaba goassege hupman skuvlla birra . 1 Mu váhnemat eaba diehtán nu ollu skuvllaid birra , eaba hupman makkár skuvlla berren vázzit . 1 Mu vuosttaš árvalusat almmuhuvvojedje luovos báhpáriiid alde , main oahpaheaddjit fertejedje sániid čuohppat ja liibmet girjjiide boares teavstta ala . 1 Mu vuosttaš muitogovva doppe lea soahti , duiskalaččat ja go buot lei bombejuvvon ja billahuvvan . 1 Mu vuosttaš girji – muittán dan hui bures . Dat lei nu čáppa . 1 Mu vuosttaš eallinjagiid oruimet Suomas . 1 Mu vuosttaš buorreidja-vuorus oidnen ahte sii geat ledje ruovttus eret vuosttaš geardde , ledje čákŋan boarráseabbuid seŋgii . 1 Mu vieljat vázze skuvlla maŋŋá soađi , ja mun geahččalin sin oahppama čuovvut ja dien láhkai veaháš oahppat . 1 Mu uhca Morris Miniminor lei dievva eamidiin ja mánáiguin . 1 Mu uhca 10-siidosaš gihppagačča gohčodin dušše SAMENE ( Sápmelaččat ) . 1 Mu sávaldahkan lea ahte evttohus dán plánaveahki hárrái ain eanet oainnusmahtášii dán dárbbu , vai Ráđđehus fuomášivččii ahte sihke gielddaid ja Sámedikki livččii dárbu nannet bušeahta dáfus dán deaŧalaš plánenbarggu geažil , dadjá Vibeke Larsen loahpas . 1 Mu sámi identitehta 1 Mu sáhkavuorus áiggun earret eará bidjat guovddážii sámi gielaid hástalusaid , mearrasámiid vuoigatvuođaid ja skuvllaid heaittiheami sámi guovlluin , lohká Vars . 1 Mu sáhkavuorus leat golbma dehálaš beali ; álgoálbmogiid vuoigatvuođat , dálkkádathástalusat ja ođasmuvvi energiija . 1 Mu ságastallama ulbmilin dás lea muitalit váhnemiidádet ja fulkkiideattet árjja birra guhkes áigodagas sámi servodagas , measta 50 jagi politihkalaš doaimma árjja birra mas moai isidiin oassádalaime váhnemiidádetguin ovttas . 1 Mu skuvlaáiggis Guovdageainnus , mis lei oahpaheaddji mii geavahii sámegiela ollu , ii beare veahkkegiellan , muhto maiddái oahpahusgiellan . 1 Mu skuvlavázzima dássi lei badjelis gaskameari mu vuoiŋŋašvigi ektui , go mu váhnemat čuovuiga dárkilit mu skuvlavázzima , lean dál maŋŋil ipmirdan , ja maiddái dál maŋŋil oaidnán ahte skuvlahálddahus Skániin lei hui positiiva mu ovdáneapmái ; guokte faktora maid dan áiggi válden diehttelassan , muhto maid maŋŋil lean fuobmán ahte eai dattege lean nu diehttelas áššit . 1 Mu skuvlajođiheaddji Stuorravuona áigodagas , Torbjørn Schulstad , lei ovdánan skuvlaohoavdan Muosáin . 1 Mu siiddas leigga dušše eadnán ja áhkkon , soai sártnuiga dušše sámegiela . 1 Mu opmodaga dilálašvuođat eai dasto leat nu fávdnádat . 1 Mu oaivvildan ahte gulahallan Sámediggeráđi ja Sijti Jarnge gaskka lea leamaš buorre dán áššis , ja doaivvun ahte lea nu maiddái boahtteáiggis . 1 Mu oaivila mielde ii sáhte danne caggat riekteháhkama dološ áiggi rájes geavaheami bokte dán ravdaavádagas danne go geavaheapmi lea leamaš uhcit go dat mii gáibiduvvo guohtunrievtti oažžumii juos ravdaavádat árvvoštallojuvvo sierra . » 1 Mu oaivila mielde ferte buotdivnnagis geavaheapmi nugo válddahallojuvvo dás ovddabealde , oažžut stuorát rievttálaš čuvvosiid : Juos dákkár geavaheami livčče olbmot čađahan geain lea eará duogáš , de livččii dat govvidan ahte sii oaivvildedje iežaset eaiggáduššat guovllu . 1 Mu oaivila mielde dat sáhttá leat vuohki mo dulkot Deatnulaččaid reakšuvnna mohtorjohtolatpolitihkkii . 1 Mu oaivil lea ahte lea unnán erohus ohppiin geat leat vázzán erenoamášluohkás ja sis geat leat vázzán dábálaš luohkás , das mo doibmet servodagas . 1 Mu oainnu mielde lei dáža servodat ollu vearrivuođaid dahkan sámiid vuostái . 1 Mu oainnu mielde lea dát stuora katastrofa olle Porsáŋggu servodahkii . 1 Mu oainnu mielde galggašii ain leat vejolaš olahit dakkár soahpama . » 1 Mu oaidnu dán gažaldahkii lea go gearddi njuolggadusat dál galget guorahallojuvvot , geavahit dán vejolašvuođa ja guldalit olbmuid , guldalit báikkálaš hálddašeddjiid ja áddet sámiid ja Finnmárkku álbmoga oktavuođa meahccái ja dan geavaheapmái , ja ráhkadit dakkár láhkadahkosa masa olbmot guorrasit ja man ulbmila olbmot áddejit . 1 Mu oahppanmokta lei vuollelis go ii veaháge , mokta leat sierra lanjas ja dahkat juoidá mii mu mielas lei joavdelas . 1 Mu oabbá lei oahpaheaddjin Kárášjogas dan áiggi ja dáiddii leat okta sivva dasa ahte Sápmi geasuhišgođii mu . 1 Mu oabbá ja vielja atniba njálmmelihkastagaid , mearkkaid , seavvima ja čujuheami . 1 Mu namman bisui ain Magne , muhto bidjen domanhárjehalli gaskanamman . 1 Mu mánát lohket suomagiela . 1 Mu mánáidskuvlaáiggi loahpas oaččuimet sámegielat oahpaheddjiid . 1 Mu mánnávuođaruoktu ovdal soađi lei Vuohpoža geažis , sullii miilla eret poastabáikkis Ruoššamuotkkis . 1 Mu muittu mielde sámegiela álgo-oahppu álu bealuštuvvui dainna vuođustusain ahte mánát galge oahppat dárogiela buorebut , ii goassege ahte iešalddes lea árvu eatnigiela máhttit čállit . 1 Mu mielas šaddá gelddolaš gullat maid dii oaivvildehpet daid bohtosiidda ja hástalusaide mat mis leat dáppe . 1 Mu mielas son lei ártet . 1 Mu mielas orui ahte olbmot maiddái doapmagohte eanet . 1 Mu mielas orru sosiálalaš revolušuvdna ollašuvvamin , erenoamážit Sis-Finnmárkku gielddain . " 1 Mu mielas orru leame dárbbašmeahttun geavahit symptomaid ráhkadit diagnosa ja buoremus lági mielde ráhkadit oahpaheami dáiguin liige minusbeliiguin maid mun vásihin mu skuvlaáiggis . 1 Mu mielas orru ahte olbmot geat eai máhte ovddidit iežaset giela , duodji jna. adnojuvvojit heajubun . 1 Mu mielas oaččuimet oalle buori oktavuođa báikki olbmuiguin . 1 Mu mielas oahpahus ferte váldit dan vuhtii , ferte geahččalit váldit ovdan konkrehta beliid mat čalmmustuhttet kulturduogáža . 1 Mu mielas livččii ollu álkit midjiide oahppat dárogiela , jus álggos vuos livččiimet ožžon vuođu sámegielas . 1 Mu mielas lei suohtas jienain , muhto in liikon apparáhta atnit . 1 Mu mielas lei somá njorostallat , darvehit ja darvehallat , ja mun háliidin leat okto . 1 Mu mielas lei somá eallit duoddaris in ge mun háliidan galledit fulkkiidan gilis in ge oađđit viesus . 1 Mu mielas lei hui ártet . 1 Mu mielas lei hui miellagiddevaš ja somá oahppat eará álbmogiid ja eará riikkaid birra . 1 Mu mielas lei gal buoremus siiddas gos dihten mot buot lei ja mii dáhpáhuvai . 1 Mu mielas lei dat olles ávvu . 1 Mu mielas leat eatni gápmagat luodda maid son guđii midjiide , nu ahte misge lei vejolašvuohta gávdnat ruovttoluotta iežamet identitehtii . 1 Mu mielas leat duođalaččat dat olmmošlaš noađit maid boazodoallit vásihit ollu massimiid geažil - ja áitagat ahte eanet boazodoalloareálat massojuvvojit , stuorra boazomassimat boranávddiid geažil ja eará vuorddekeahtes massimat . 1 Mu mielas lea hui hávski geahčadit Sámi allaskuvlla oahppofálaldagaid , muhto dovddan maid veaháš gáđašvuođa . 1 Mu mielas lea hui dehálaš ahte vuosttašgielat mánát váldojit vuhtii , muhto maiddái lea dehálaš ahte mánát fidnejit oahpahusa sin iežaset eavttuid vuođul . 1 Mu mielas lea deaŧalaš válddahallat dás guokte beali : 1 ) Duohta dásseárvvu oktavuođas lea sáhka sierra doaibmabijuid bidjamis nissonolbmuide ja almmáiolbmuide . 1 Mu mielas lea deaŧalaš go forum galleda eamiálbmotguovlluid ja midjiide lea stuorra gutni oažžut din guossin dáid beivviid . 1 Mu mielas lea deaŧalaš ahte ON Bissovaš forum dieinna lágiin oažžu vejolašvuođa oaidnit ja deaivat eamiálbmogiid doppe gos sii orrot ja ellet , ja oažžu vejolaš ­vuođa geahččat gos sierra álgoálbmogat ellet ja beassá oaidnit makkár eallineavttut sis leat . 1 Mu mielas lea boastut dahkat dánlágan čállosiid almmolažžan . 1 Mu mielas kurssat ledje ávkkálaččat , muhto maŋŋil mun lean jurddašan ahte sii fuomášahtte viehka ollu váttisvuođaid . 1 Mu mielas ii lean eisege fuolalaččat bargan , ja mun bidjen su ođđasis bargat . 1 Mu mielas ii lean dat vuoiggalaš , oaivvildan dat lei boasttu báiki sutnje . 1 Mu mielas galggašii ain leat vejolaš dien láhkái soabadit . " 1 Mu mielas dat orui nu imaš , go mun han bohten Oarjerittus ( Vestlandet ) , gos ledjen eatnama roggan ja gusaid bahčán ipmilbalolašvuođain ja duhtavašvuođain . In gávnnahan leastadialaččaid ge apmasabbon go Oarjerittu Sismiššuvnna ( Vestlandske Indremisjon ) sárdnealbmáid . 1 Mu mielas dat lea imaš . 1 Mu mielas dat lea buorre . 1 Mu mielas dat ii lean mihkkege váttisvuođaid . 1 Mu mielas dagai Oahpahusráđđi viehka buori barggu oahppogirjjiid hárrái . 1 Mu mielas Bill čájeha ahte son lea ovddabealde áiggistis sámepolitihkas . 1 Mu mearkkašupmi : Dáthan lea ollislaččat numo Sámi cealkámuš háliida iežas álbmogii , ja dalle lea cealkámuša ulbmil ollašuvvon . 1 Mu maŋemus oahppaladdamis ledje 23 mánás dušše 6 boahtán , ii ge lean mihkkege dahkkojuvvon njulget dán boasttuvuođa . 1 Mu láigolanja dáloeamit , Marit , mieđuštii mu Per Fokstada lusa . 1 Mu luohkás máhtte gait oahppit dárogiela sárdnut . 1 Mu luohkás ii ovttasge lean dárogiella eatnigiellan . 1 Mu luohkkálaččat ledje joavdan ollu guhkkelebbui go mun . 1 Mu ledje sihkkon álbmotregistaris dalán maŋŋá soađi . 1 Mu ledje oahpahan ahte lei heahpat leat sápmelaš , vuolibušvuođamearka . " 1 Mu leat veahkehan deavdit iešdieđáhusa ja guolástusa rehketdoalu gárvet . 1 Mu leat bivdán dadjat juoga juoidá Sámedikki boazodoallodieđáhusa birra ja dásseárvvu birra boazodoalus . 1 Mu lanjas lei nu galmmas go bohten skuvllas , ahte mun čohkkánin uvdnagurrii buot biktasat badjelis ja lohken dan botta go uvdna liegganii . 1 Mu kurssas lei dušše gáktegoarrun , muhto doppe ledje maid eará goarrunkurssat . 1 Mu klássas ledje dušše moattis geat válljejedje alimus kursaplána , muhto K-luohkás lei eanas ohppiin kursaplána 3 . 1 Mu klássas Sirpmás eai lean go guovttis geat beasaiga dohko . 1 Mu jurdagat mannet buohkaid sin lusa geat leat rahčan dan ala ahte mii galgat beassat vásihit dán beaivvi . 1 Mu jagit Skuvvanvári skuvllas 1 Mu isit lea deanusápmelaš . 1 Mu isit , Hans Rønbeck ja mun , leimme seamma láhkai hirpmahuvvan go stáhtaráđđige , ja Helge Sivertsen jitnosit láhttestii : " Dát ii leat ovtta olbmo dahku . " 1 Mu iežan dutkan Finnmárkkulága sisafievrrideamis čájeha ahte luonddugeavaheapmi oallugiidda lea áidna mii ovddasta áibbas eksistensiella árvvuid čadnon orrunsaji válljemii Norggas . 1 Mu hirpmahuhttá man guovttegielalaččat sii leat iežaset dásis . 1 Mu guovtti jagi barggus Kárášjoga nuoraidskuvlla oahpaheaddjin 1960-logu álggus , de mun , seamma láhkai go earátge mu bargoskihpáriin , oalle farga fuomášin váikkuhusaid das ahte sámegielat oahppit rahče oažžut ollislaš ávkki skuvlla oahpahusas . 1 Mu guorahallamiid ulbmilhan lei vuosttažettiin guovdilastit mii dáhpáhuvvá oahpaheaddji ja oahppi gaskka riikkain gos geavahit guovttegielalaš oahpahusa álgoluohkáin , ja de juogadit mu dieđuid singuin geat máhtte dan praktihkalaččat geavahit Norggas . 1 Mu eatni sohka ledje badjesámit geat fárrejedje Ruoŧas 1850-logus . 1 Mu eanu váldojuvvui Romsii ja gažaduvvui , muhto son beasai fuotin siidii iige dubmehallon . 1 Mu eammi , Anna , son sártnui dárogiela bures . 1 Mu eamit lei riegádan 1927:s . 1 Mu eamit lea buohcan soahtejagiid maŋŋá . 1 Mu eai dohkkehan . Skuvllas mu givssidedje , áhči cielahedje go lei áŋgiris bivdoolmmái . 1 Mu eadni ja áhkku humaiga sámegiela gaskaneaskka . 1 Mu eadni ja muoŧŧá álggiiga oahpaheaddjin sámegieloahpus mii áiggi mielde laskkai garrasit Skániin . 1 Mu dárkileamos muittut internáhttaskuvllas leat dán áigodagas ; 10 vuosttaš jagi álbmot- ja joatkkaskuvlla ( framhaldskuvlla ) oahpaheaddjin , ja muhtin áigodagaid internáhttahoavdan , 12 maŋimus jagi nuoraidskuvlla jođiheaddjin ja eanaš oahppit orro internáhtas . 1 Mu doaivva lea ahte dát šaddet ávkkálaš beaivvit ja ahte dat movttiidahttá min buohkaid joatkit dan barggu ahte sihkkarastit mánáid ja nuoraid vuoigatvuođaid . 1 Mu doaivva boahtteáiggi Sámi skuvlii lea ahte skuvlii fas boađášii sámi ja álgoálbmot sisdoallu , iige dušše sámegiella nugo dál lea . 1 Mu bággejedje heahpanit , vaikko duođaid duođaid liikojin hui bures dan girjái . 1 Mu buoremus oahpaheaddjit ledje liikká mu sámi ustibat . 1 Mu boarrásamos gánddas lei oahpaheaddji gii lei Bergenis eret , ja son gal gáibidii ahte mánát galge juoigat . 1 Mu birra logai ahte Mimmi ii leat sápmelaš , go su áhčči bođii Ánddás . 1 Mu biebmováhnen guovttos Návuonas leigga siivvut , muhto garrasat muinna . 1 Mu bearaš álggii johtit Ål álbmotallaskuvllas , bealjehemiid kursaguovddážis ja Møller gealboguovddážis vai sáhtte oahppat bealjehis olbmuin ja mearkagielas nu ollu go vejolaš . 1 Mu bearaš boahtá Gudbrandsdalenis . 1 Mu bargun lei geahččalit čilget ahte guovttegiela skuvllas lei seamma ulbmil go maid siige háliidedje . 1 Mu bargui lei hui ávkkálaš beassat ráđđádallat singuin ja gullat sin vásáhusaid . 1 Mu bargu áppesiin ja mu guovttegiela skuvlla " propagánda " , lei áibbas konkrehtalaččat oaivvilduvvon doarjut sámegielat máná dárbbu sáhttit ávkin atnit oahpahusa seamma vuođu alde go dárogielat mánát ledje sáhttán dahkat . 1 Mu bargoskihpárat Skuvvanváris leigga Bergha-guovttos , Birgit ja Richard , geat doppe barggaiga skuvlla álggaheami rájes 1962:s gitta 1969 rádjái . 1 Mu ahkásaš ohppiid gaskkas ledje muhtimat geat eai báljo máhttán maidege dárogillii go álge skuvlii . 1 Mu 28-jagi beaivvi , borgemánu 27 b. 1950 , bohten bussiin Álttás Guovdageidnui , ja dáppe lean leamaš dan rájes . 1 Mu 1972 ’ leksikonas logan ahte Sirpmá biirres ledje su. 240 ássi , muhto ieš Sirpmá vađas orun muitimin ahte orro sullii 100 olbmo 1953:s. ... 1 Mrd. ruvnno 2007 2 ) 1 Mrd. kruvnnut ja proseanta 1 Mrd. kruvnnut 2006 1 Mrd. kruvnnuin 1 Movttáskan ja vuorjašuvvan 1 Movttiidahttinruđat , gozihanovddasvástádus ja diibmoresurssaid juohkin sámegieloahpahussii 1 Movttiidahttindoaibmabijuid bokte , buriid rámmaeavttuid bokte ja gulahallama nannema bokte gaskal sámedikkiid ja sámi valástallanservviid ja organisašuvnnaid , áigot sámedikkit čájehit ahte sámi valáštallanlihkadus lea deaŧalaš riikkarádjerasttideaddji ja maiddái riikkaidgaskasaš kulturgaskkusteaddji dakkár gilvvohallamiin go árktalaš dálvegilvvohallamiin . 1 Movttiidahttindihte gelbbolašvuođaloktemii dakkár surggiin gos lea dárbu , lea Sámediggi juolludan stipeandda alit ohppui . 1 Movttiidahttin dihtii árjjalaš eanadollui riikkaoasis , ja nu movttiidahttojuvvo sámi eanadoallu ge , de leat roavvafuođarvuđot šibitbuvttadeamit lágiduvvon Davvi-Norgii ja buhtaduvvojit maiddái buvttadangolut máŋggalágan boaittobeliid earuheaddji váikkuhangaskaomiiguin . 1 Movttiidahttin dihtii nuoraid álgit gymnásii , de ferte stáhta jahkásaččat juolludit sierrastipeanddaid ohppiide nu ahte buohkain lea várri háhkat girjjiid , mátkkoštit ruovttu ja skuvlla gaskka jna. . 1 Movttegis ja virkos olbmo juoiggus lea dávjá geahpas ja ilolaš . 1 Movtiidahttin dihtii eanadoalu ja eanadollui guoski ealáhusovddideapmái de leat maiddái máŋga ekonomalaš váikkuhangaskaoami fidnemassii riikkalaš ortnegiin . 1 Movt čađahit barggu viidáseappot Sámedikki presideanta fápmuduvvo rievdadit dáid njuolggadusaid veaháš jos čájeha ahte lea dárbu . 1 Movt čađahit barggu viidáseappot 1 Movt ášši 32/99 meannuduvvo 1 Movt viiddidan ohcama ? 1 Movt sáhttá gelbbolašvuođa ja máhtolašvuođa mii gávdno organiseret nu ahte dat livččii lagabus sidjiide geat dan dárbbašit ? 1 Movt sáhttet mis Sámedikkis lea buorit nissonpolitihkalaš áigumušat go eat vuorut boazodoalu nissondoaibmabiddjoprošektii searvama , masa boazodoallohálddašeapmi lea bovden ? 1 Movt ruhtadoarjagat leat ovdánahttán sámegiela oppalaččat fylkkasuohkanis ? 1 Movt ohcat ? 1 Movt ohcanboađus šláddjejuvvo ? 1 Movt oahppoplánat doibmet skuvllaid doaimmaid stivrejeaddjin . 1 Movt muđui lea guovttegielalašvuođajuolludeapmi geavahuvvon ? 1 Movt mun ohppen sámegiela ? 1 Movt min mielas sáhtášii juksat dán mihttomeari . 1 Movt mii muđui sáhtášeimmet evttohit doaibmabijuid main livččii ávki álbmogii ? 1 Movt lea vejolaš syhkkelastit , go leat aivve guokte juvlla ? Ja čuovgakryssa ? 1 Movt lea vejolaš láhčit sámi ásahusaid ovttasbarggu dainna lágiin ahte váikkuhit eará ásahusaid máhtolašvuođa ja doaimma , ja lonuhallat daiguin dieđuid sihke nationalalaččat ja riikkaidgaskasaččat , lea eará áššečuolbma . 1 Movt lea vejolaš badjelgeahččat reivve maid Sámedikki joavku lea sádden , ja dasto čujuhit ahte leat boahtán diehtit ášši birra mediijain ? 1 Movt jođihit bohccobierggu ? 1 Movt gáržudan ohcama ? 1 Movt galgá Sámediggi juksat ollislaš ealáhuspolitihka nissoniid ektui boazodoalus , maiddái dásseárvopolitihkalaš konkrehta doaibmabiddjoáigumušaid ektui ? 1 Movt fylkkasuohkan áigu buoridit fylkkasuohkana gielladili , ja ovdánahttit sámegiela čalmmusteami ja geavaheami , ja movt áigu fylkkasuohkan geavahit boahtte jagi juolludeami ? 1 Movt dát resursa galgá geavahuvvot , mearriduvvo skuvllain ovttas válljejuvvon luohttámušolbmuiguin . 1 Movt dán sáhttá bealuštit ? Nappo leat buorit ákkat cakkadit bieggafápmobealušteddjiid davvin . 1 Movt dál doaibmá sámegiela oahpahus vuođđoskuvllain 1 Movt don ozat ? 1 Movt de šattai duohta dilis ? 1 Motiiva lea digitálalaččat čielggasmahttojuvvon . 1 Mot ozat váhnenruđa/áhččeearri ? 1 Mot ozat nuppástusdoarjaga ? 1 Mot ozat mánáidgeahččama doarjaga ? 1 Mot ozat lotnolagaid geavahit váhnenruđa ja bargat ? 1 Mot manná gielain ? Sámegiella gal suige ceavzá doppe – oalát doaresbealde . 1 Mot manai dáruiduhttimiin soađi áigge ja dan maŋŋil , dasa mii almmuhit dokumeanttaid Sámi skuvlahistorjjá boahtte girjjis . 1 Mot de ? 1 Mot dasto manná daiguin vuotnagiliiguin , guorranit go dat – vai báhcá go muhtun geardi vel dohko geat ellet nu go sin váhnemat leat eallán – vuotnabivdduin ja veahá eanadoaluin ? 1 Mot dal leaš , stuorimus hástalussan boahttevaš jagiid lea oččodit oahpaheddjiid geat máhttet sámegiela , ja nannet skuvllaid ja suohkana dáhtu ja beroštumi áŋgiruššat diđolaš ulbmiliin mas buot oahppit oččoše vuđolaš ipmárdusa das ahte sámegiella ja kultuvra lea oassin min oktasaš duogážis . 1 Mostafa Pourbayat : Ráđđeaddi Hedemárkku fylkkasuohkana máŋggakultuvrralaš áŋgiruššamis 1998 rájes . 20 jagi vásáhus máŋggakultuvrralaš barggus . 1 Moskái ii leat biilaluodda , muhto beaivválaččat fitná fanas doppe . 1 Moskki birra dadjet ássit ahte lea « áidna julevsámi gilli máilmmis » . 1 Montessoriskuvllain lea juohke oahppis iežas bargosadji , ja oahppit barget iešheanalaččabut go eará skuvllain . 1 Montessoriskuvla lea namas ožžon itálialaš doaktára Maria Montessori ( 1870–1952 ) mielde . 1 Mona Holmø guhte bargá Davvinorgalaš dieđaguovddážis čilge Flesnesa skuvl-la ohppiide . 1 Mona Fjellheim , Brekkebygd 1 . Helen Blind Brandsfjell , Brekkebygd 1 Mon illudan gullat maid sii evttohit , dadjá Huitfeldt . 1 Momeanttat mat leat ollásuvvon eará guohttuelliid hárrái , eai sáhte šiehpponassii geavahuvvot boazoguohtuma hárrái . 1 Momeanttat mat leat leamaš ollásuvvon eará guohttuelliid hárrái , eai sáhte šiehpponassii sirdojuvvot boazoguohtumii . 1 Molvær Grimstad lei Møre ja Romsdála Kristtalaš álbmotbellodaga stuorradiggeáirras áigodaga 1993-2009 , earret eará son lei Bearaš- ja kulturlávdegotti jođiheaddji guovtti gearddi . 1 Molsut fokusa ISAFa váldofokus lea nuppástuvvan doarrumis stuibmejeaddjiid vuostá álbmoga suodjaleapmin . 1 Molssaevttolaš evttohus ráđi árvalussii : Boazoguohtunkonvenšuvnna ášši lea bures čielggaduvvon ja čuvgejuvvon áššečilgehusas . 1 Molssaektosaččat ferte visttiid ja / dahje areálaid hábmet ja geavahit dan láhkai ahte vahátvejolašvuohta dollojuvvo dohkálaš dásis . 1 Molssaektosaš dikšu , ovdamearkka dihtii akupunktuvra ja homeopatiija , ii gula almmolaš dearvvašvuođabálvalussii . 1 Molssaeavttot oahppanvuogádat dearvvašvuođabargifágas Breivanga joatkkaskuvla ja fuollabálvalus Langnesas leat čađaheamen gelddolaš ovttasbarggu geahpidan dihtii ohppiid heaitimiid dearvvaš‑ vuođabargifágas ja háhkan dihtii eanet ohppiid fágii . 1 Molssaeaktun sáhttá ng. « Gáivuonmodealla » leat . 1 Molssaeaktun geažida lávdegoddi ahte láhkavuođđu atnit dákkár deasttaid biddjojit dálá lágaide . 1 Molssaeaktun dasa livččii ahte in lean obage beassat vázzit skuvlla . 1 Molssaeaktu lea ahte Sámediggi seamma dásis fylkkasuohkaniin juolluda guovlulaš ovddidanruđaid , nu ahte Sámediggi ovttas áigeguovdilis fylkkasuohkaniiguin sáhttá váldit ollislaš ovddasvástádusa kulturviesuid , museaid j.d. huksemis boahtteáiggis . 1 Molssaeaktu dása lea leamaš guhká ahte oahppit fertejit hilgut oahppodiimmuid eará fágain vai čáhkkehit sámegiella nubbingiella diimmuid . 1 Molssaeaktu 2 : 278 diimmu , gusto ohppiide geat válljejit vierisgiela / gielalaš čiekŋudeami 1 Molssaeaktu 2 : 222 diimmu , gusto ohppiide geat válljejit vierisgiela / gielalaš čiekŋudeami 1 Molssaeaktu 1 : 335 diimmu , gusto ohppiide geat eai vállje vierisgiela / gielalaš čiekŋudeami 1 Molssaeaktu 1 : 279 diimmu , gusto ohppiide geat eai vállje vierisgiela / gielalaš čiekŋudeami 1 Molsašuvvi doarjja galgá luitojuvvot aviissaid olggosaddindávjodaga 1 mielde ja earuhuvvon máksomeriid mielde siidduid ovddas mat buvttaduvvojit dárogillii ja sámegillii . 1 Molsašuvvi dieđihanbargu sámi ja máŋggakultuvrrat dilálašvuođaid birra lea danne áibbas dárbbašlaš . 1 Molsašuvvamat das makkár mánáidgárdefálaldat addojuvvo sámi mánáide leat stuorrát ; sámi mánáid rájes geain lea fálaldat sámi mánáidgárddiin main lea sámegiella váldogiellan dárogielat sámemánáid rádjai geat ožžot fálaldaga dáža mánáidgárddiin . 1 Molsašuddi sámegielfálaldat 1 Molsašuddi ja sisdoalu dáfus rikkis prográmma lei ráhkaduvvon oktan oahpásmahttimiin gávpogii ja skuvllaide . 1 Mokta oasseváldiid gaskkas lea buorre beaivvi ovdal , vaikko veaháš dilihuddet ge dál ovdal . 1 Mokta njoamui mánáide , geat besse oasálastit doibmii ja sii ožžo oadjebas gullevašvuođa sámegillii ja kultuvrii . 1 Mohtorjohtolatsuorggi politihkka lea guhkit áiggi bissun seamman . Ráđđehus áigu , Soria Moria-julggaštusa mielde , doalahit čavga politihka meahc ­cemohtorjohtolaga dáfus , ja vel daid doaimmaid dáfus mat geahpedit bievlavuodjima . 1 Mohtorjohtolatláhka lea vuođđuduvvon eará árvvuide . 1 Mohtorjohtolatláhka 1 Mohtorjohtolat meahcis lea okta dákkár ovdamearka . 1 Mohtorfievrruiguin vuodjin oppalaččat , maiddái bievlan , boktá olbmuid ságastallama , ja dat lea álbmogii dáppe deaŧalaš . 1 Mohtorfievrojohtin 1 Mohtora lei álo váttis fidnet doaibmat , go ain álfárot bisánii . 1 Mohtora fidnii doaibmagoahtit go cahkkehii sigareahttalágan cahkkehasa ja skruvii dan mohtorii . 1 Mohtor lei hejot isolerejuvvon visttážis váldovistti bajábealde . 1 Mohto joavku ii ane dáid ákkaid doarvái nanusin su luvvet doaimmastis . 1 Mohkkefierpmi gielddus guovtti vuosttamuš , ja golmma mar ) imaš váhkus sesongas , galgá danin heaittihuwot 1994 giđa rájes . 1 Moerh / Muorat . 1 Moen lea servodatekonomiija professor BI:s ja professor II Oslo Universitehtas . 1 Modellii lea ráhkaduvvon implementerenmodealla , ja máŋga sámi suohkana galget 2008:s oažžut fálaldaga beassat oahppat bearašráđi geavahemiin . 1 Modeller for opplæring med to språk . 1 Modellen vektlegger også ahte staten og Sametinget er likeverdigepartnere , jf . konsultasjonsprosedyrene . 1 Modellen innebærer videre ahte de om våren legges fram en egen stortingsmelding om situasjonen og utviklingsbehov i de samiske samfunnet , der regjeringen vil kunne gii Sametinget mer forpliktende signaler om hvordan regjeringen ser for seg oppfølgingen av bl . a. Sametingets budsjettbehov , tiltak angitt i Faglig analysegruppes rapport og enighetspunkter mellom Sametinget og regjeringer fra ulike konsultasjonsmøter siste år . 1 Modellen innebærer ahte de i likhet med for eksempel kommuneopplegget og reindriftsforhandlingene legges fram en stortingsproposisjon om våren , og legger således til rette for ahte de budsjettmessige rammene til samiske formål er avklart i god tid før en går over i nytt budsjettår . 1 Modellen innebærer ahte de etableres nærmere regler for gjennomføring av konsultasjoner om budsjettet til samiske formål . 1 Modellen bygger på forutsetningene om ahte samene har rett til selvbestemmelse og rett til å prioritere over sin egen økonomiske , sosiale og kulturelle utvikling . 1 Modell 3 tar utgangspunkt i forholdet til kommuner og fylkeskommuner i budsjettsammenheng , samt i kjente årlige hovedforhandlinger mellom staten og næringsorganisasjoner innen jordbruket og reindriften . 1 Modell 2 tar utgangspunkt i ahte de overføres til Sametinget en viss prosentandel av statsbudsjettet 2008– 2009 1 Modeallaid oppalaš árvvoštallama vuođul lea bargojoavku gávnnahan ahte 3. modealla ( šiehtadallamat ) buoremusat vuhtiiváldá daid beliid maid bargojoavku lea deattuhan ođđa bušeahttabargovugiid hábmemis . 1 Modeallaid oppalaš árvvoštallama vuođul lea bargojoavku gávnnahan ahte 3 . modealla ( šiehtadallamat ) buoremusat vuhtiiváldá daid beliid maid bargojoavku lea deattuhan ođđa bušeahttabargovugiid hábmemis . 1 Modealla vuođđu lea ahte sápmelaččain lea riekti iešmearrideapmái ja riekti vuoruhit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 1 Modealla sisttisdoallá ahte galget čađahuvvot muhtunlágán bušeahttašiehtadallamat / ráđđádallamat gos Sámediggi vuosttažettiin ovddida iežas bušeahttagáibádusa ja gos ráđđehus vástida fálaldagain . 1 Modealla mielddisbuktá jahkásaš šiehtadallamiid / ráđđádallamiid mearriduvvon sierra prosedyrain , ráđđehusa ja Sámedikki gaskka sámi áššiid bušeahta dáfus ja Sámedikki doaimma bajimus ekonomalaš rámmaid dáfus . 1 Modealla mielddisbuktá athe ásahuvvojit dárkilet njuolggadusat dasa mo galggašii čađahit bušeahttakonsultašuvnnaid sámi ulbmiliid oktavuođas . 1 Modealla mearkkaša ahte giđđat ovddiduvvo stuoradiggeproposišuvdna seamma ládje go gielddaid lohkočielggadeami ja boazodoallošiehtadallamiid dáfus , mii mielddisbuktá ahte sámi ulbmiliid bušeahttarámmat leat čielggaduvvon buori áiggis ovdalgo ođđa bušeahttajahki álgá . 1 Modealla mearkkaša ahte giđđat ovddiduvvo stuoradiggeproposišuvdna ládje go gielddaid lohkočielggadeami ja boazodoallošiehtadallamiid dáfus , mii mielddisbuktá ahte sámi ulbmiliid bušeahttarámmat leat čielggaduvvon buori áiggis ovdalgo ođđa bušeahttajahki álgá . 1 Modealla maid heive go galgá gávdnat biebmoruovttuid mánáid fierpmádagas . 1 Modealla lea čilgejuvvno Dieđut-girjjis nr. 2 , 2002 , s. 139-147 : Rune Sverre Fjellheim , Iešmearrideapmi ja ekonomiija . 1 Modealla lea mielde dáhkideame árvo- ja beroštussearvevuođa sámi ruovttuid ja skuvlla gaskka , ja dan ládje láhčá dilálašvuođa lihkostuvvan ja nannejuvvon sosialiseremii man boađus lea guovttegielat ja guovttekultuvrralaš ássiid ovdáneapmi . » 1 Modealla lea hui áigeguovdil implementeret , ja leat juo leamaš čađahuvvon máŋga bearašráđi sámi bearrašiin . 1 Modealla ii leat dušše sámegiela ođđasit ealáskahttin báikkálaš servodagas . 1 Modealla deattuha maiddái guimmešvuođaperspektiivva , gč. Ráđđádallanvugiid . 1 Modealla deattuha maiddái ahte stáhta ja Sámediggi leat ovttaárvosaš bealit , vrd. ráđđádallanvugiid . 1 Modealla atná ávkin fierpmádaga go mánáidsuodjalusas galget dahkkojuvvot mearrádusat . 1 Modealla 3 Dát bidjá vuođđun ee. suohkaniid ja fylkkasuohkaniid oktavuođa bušeahttaoktavuođain , ja dovddus jahkásaš váldošiehtadallamiid stáhta ja eanandoalu ja boazodoalu ealáhusorganisašuvnnaid gaskka . 1 Modealla 1 Dán modealla vuođđun leat dálá bušeahttarutiinnat . 1 Modealla 1 9.5.1 . Dán modealla vuođđun leat dálá bušeahttarutiinnat . 1 Moddii mun njaláhasten ja gahččen . 1 Moddii fertejedje orrut min luhtte moadde beaivvi jus dálki lei beare heitot vázzit . 1 Moattis geassádedje go šattai čielggas ahte ii šatta risttalaš skuvla . 1 Moatti vahku geahčen lágiduvvo jahkásaš čoahkkin gaskal sámeministariid ja sámediggepresideanttaid . 1 Moatti skuvlajagis oahpaimet gal veahá dárogiela , muhto guhkkin eret nu ollu ahte máhtten hállat albmaláhkai . 1 Moaris son gáibidii , almmá jearakeahttá bellodatustibiinnis , lasihit beavdegirjái ahte Aarsethas váilot persovnnalaš iešvuođat , mat leat dárbbašlaččat dán virggis . 1 Moanat sámi váhnemat leat gažadallamiin moaitán ja cuiggodan go oahpaheaddjit geain lea váilevaš sámegielmáhttu leat biddjon sámegiela oahpahit . 1 Moanat skuvlainternáhtaid huksejedje Finnmárkui maid ulbmil lei sirret ohppiid ruohttasiinniset . 1 Moanat oljobohkamat galget dahkkot jagi 2011 ja 2012 1 Moanat jagiid maŋŋá álggaheimmet buđaldandiimmuid lágideami ohppiide , ee. giehtaduodjedoaimmaid . 1 Moanat hástalusat leat dákkár lotnolasheivehemiid oktavuođas . 1 Moanat guorahallamat Sámi giellaráđi olis , ja okta guorahallan dahkkojuvvon Norsk institutt for by- og regionforskning ( Norgga gávpot- ja guovlodutkama instituhta ) bokte ( NIBR ) Gielda- og guovlodepartemeantta olis ( geahča stobe 7.1 ) , dattege čájehit ahte sámelága giellanjuolggadusat eai doarvái bures čuvvojuvvo . 1 Moanat buolvvat čoahkkanit bargat , ja geavahit sámegiela barggadettiineaset – áibbas eará dilis go dábálaš luohkkálanjas . 1 Moaitta , ahte eaiggáduššanvuoigatvuođat eai leat čielggaduvvan , sáhttá orrut heivemeahttun , dainnago SVLs lea leamaš stuorra áššedovdi lávdegoddi mii lea bargan dáinna áššiin logi jagi , ja bidjan boađusin ovdan NOU 1993:34 . 1 Moai šattaime sáhkkii , ja Káre fertii muitališgoahtit . 1 Moai áddiime maiddái dakkaviđe ahte giellaváttisvuođat šaddet oalle stuorrát , erenoamážit skuvllas . 1 Moai válljiime čuvges fiskesivnni seinniide , ja glássaliinniid maid fidniime , ja mu mielas latnja šattai oalle guoibmái . 1 Moai válddiime oktavuođa Marit-guoktáin Billain ja oaččuime dakkaviđe guhkes vástádusbreava . ... 1 Moai vácciime gáhta mielde , son čájáhalai mu olbmuide , ja de manaime oahppaladdat muhtun olbmuid . 1 Moai smiehtaime orrut Sirpmás ovtta dahje guokte jagi ja de vuolgit fas máttás . 1 Moai skuvlainspektevrrain Helmer Mikkelseniin doalaime goabbáge sártni . 1 Moai oruime Hánssa váhnemiid geassestobus dálvvi badjel , dassái go son lei čuollan ja vuojihan hirssaid stobu várás . Dáid lei sahán ja ceahkuhan geasset . 1 Moai olliime borgemánu 7. beaivve 11-áigge beaivet , nu ahte dál dieđán maid lea dárbu bargat . Veaháš mála siskko- ja olggobealde lea vuogas . 1 Moai oaččuime vástádusa ahte Inez Boon juo lei čállimin dákkár girjji . 1 Moai oaččuime 6 máná , 3 leat eallimin , 2 nieidda ja 1 gánda . 1 Moai oamasteimme oaggunstákku , govvenapparáhta ja uhca radiočča . 1 Moai mátkkošteimme Gironii professor Hansegård lusa gii barggai guovttegielalašvuođain , gullan dihte maid son oaivvildii . 1 Moai mearrideimme guovttegielat mánáid váhnenfierpmádaga álggahit . 1 Moai manaime internáhttii gos oahpaheaddji Hjelmbrekke sávai bures boahtima . 1 Moai manaime boradanlatnjii . 1 Moai maiddái válddiime oktavuođa Sabetservviin ja oaččuime dađistaga nu máŋga pára sabehiid ahte ledje doarvái buohkaide . 1 Moai loktiime ášši váhnenráđi bargolávdegoddái , ja earát dadje : « Eat ádde man birra hállabeahtti , muhto go juo leahppi nu áŋgirat , de álgi fal . » 1 Moai letne guokte oahpaheaddji geat letne juohkán 40 % virggi . 1 Moai letne eanandoallit . 1 Moai letne dás váldán muhtun osiid mielde dien kapihttalis . 1 Moai leimme áidna oahpaheaddjit geat oppanassiige leat ohcan . 1 Moai leimme nuorat ja dearvasat , 22 ja 24 jagi boarrásat , ja moai illudeimme buriin mielain ja nana gieđaiguin huksegoahtit ruovttu . 1 Moai leimme guovttis geat eksámena válddiime , nubbi lei girječálli Annok Sarri Nordrå . 1 Moai jođiime Oslo bokte togain Stockholmii . 1 Moai ieža gal ean dalle ádden smiehttat galle kubihkkamehtera juohke oahppi dárbbaša dahje allergiijašaddadeaddji ávdnasiid váruhit , muhto sihkkarvuođa moai gal goziheimme . 1 Moai hálaime skuvlastivraovdaolbmuin ja ozaime su beassat álgit skuvlii jagi árabut - veahkehan dihtii munno . 1 Moai gulahalaime čálašemiin báberbihtáide . 1 Moai gulahalaime cuoigumiin ja čájehallamiin . 1 Moai guktot ozaime bargguid ja sáddiime sihke duođaštusaid ja ateasttaid . 1 Moai guhká čohkkáime das , leimme váiban ja nelgon , ja guktot gávnnaheimme buoremussan orrut jienajávohaga . 1 Moai galggaime oažžut čálalaš dieđu . 1 Moai fidniime moanat mánáidgirjjiid máddin , máŋggat ledje klassihkkarat , maid moai dovddaime iežame mánnávuođas , muhto moai osttiime maiddái ođđasut girjjiid ja geahččaleimme ohppiidgirjerádjosa ráhkadit . 1 Moai ean oahppan gal hállat nu ollu sámegiela , muhto moai oahpaime sámi giellaoahpa . 1 Moai ean máhttán ean sánige sámegiela . 1 Moai dovddadeimme dalánaga . Son bođii maŋás bussii ja dohppii mu gihtii : " Bures ! " 1 Moai doivo skuvlla álgit borgemánu 28. beaivve , muhto oaidnit leš . 1 Moai deaivvadeimme maiddái Máret-guoktáin Billiin Oslos geasset ovdalgo vulggiime . 1 Moai buohccedikšuin leimme vázzime go fáhkkestaga báládii munno maŋábealde . 1 Moai Viktoriin fárriime Kárášjohkii , gos ledje olu oahppásat ja ustibat . 1 Moai Sámmuliin šattaime burežat . 1 Moai Sisseliin leimme áidna oahpaheaddjit vuosttaš jagiid . 1 Moai Sisseliin leimme leamaš náitosis sullii golbma vahkku go beaivvádagas maŋŋitgeasi bođiime Sirbmái johkafatnasiin . 1 Moai Jovnna Ivváriin soraheimme ovtta sáimma ja ádjáneimme hui guhká fidnet dan njuolga , nu ahte munno almmái dolkkai vuordit , ja gullo bajideamen jiena doppe gos lea munno vuordimen . 1 Moai Billiin vurddiime veaháš ovdalgo manaime bajás sávvat buori ija . 1 Moai Billiin ean gal golahan geange . 1 Moai , áirasat Vibeke Larsen , BB , ja Åge Nordkild , NSR , oddidit ášši Áravuomi álbmoga bealis . 1 Moadde váldosuorggi mii berret namahit : Dálkkasdutkan , guolástusdutkan ja mearradutkan , dihtor- ja telegulahallan , guhkálmas satelihttamihtideamit ja gomuvuohta- ja áibmodutkan , eanandoallu ja luondodoallu , servodatfágat ja humaniora , ja dasto vel davvinorgalaš ja sámi dutkan ja álgoálbmotdutkan . 1 Moadde váldosuorggi maid berret namahit : Medisiidna , guolástusdutkan ja mearradutkan , dihtor- ja telegulahallan , guhkálmas satelihttamihtideamit ja gomuvuohta- ja áibmodutkan , eanandoallu ja luonddudoallu , servodatfágat ja humaniora , ja dasto vel davvinorgalaš ja sámi dutkan ja álgoálbmotdutkan . 1 Moadde vahku maŋŋá bođii ođđa ráđđehus mii lohpidii čoavdit riiddu , ja váhnemat luite mánáideaset fas skuvlii . 1 Moadde vahku dáinna , de áddiimet mii váhnemat ahte ná ii sáhte joatkit . 1 Moadde vahkku mii geavaheimmet petromávssaid . 1 Moadde oahppagirjji gávdnojit oarjelsámegillii . 1 Moadde oahpaheaddji gal ledje sámegielagat , muhto sii eai atnán sámegiela gaskaoapmin . 1 Moadde mánu golle ovdal go fuobmájin ahte dakkár plána gávdno . 1 Moadde molssaeavttu sáhttet ovttastuvvot . 1 Moadde johttisámemáná ledje oahppan dárogiela mearragáttis go ledje gesset stoahkan doppe mánáiguin . 1 Moadde jagi ovdal lei Piera-vielja bidjan ovdan iežas sámi skuvlaplána , ja Gunhild ferte leat dovdan dán . 1 Moadde jagi ovdal jo lei olggobealde impulssaid váldodeaddu heilon » seastinvuođas ” ođđasis organiseremii ja viiddideapmái , vai olahivččii dakkár beaktilvuođa maid váttes riikkaidgaskasaš gálvojođiheamit ja gálvolonuhallamat dahke dárbbašlažžan maŋŋil jagi 1930 goviid . 1 Moadde jagi maŋŋá šattai joavku erenoamášluohkkán , dáid ohppiid formálalaš ohcama mielde . 1 Moadde jagi maŋŋil álggahii Josef A. Pedersen ( Baukop ) Porsáŋggus ođđa sámi aviissa , Samealbmug . 1 Moadde jagi maŋŋil ovdánahtte gáfevuoššama eambbo . 1 Moadde jagi maŋŋil go Daltun skole lei doaibmagoahtán , lágiidii skuvla fáddávahkku « Máttarváhnemiid Sievju » . 1 Moadde jagi maŋŋel čálii bláđđi : « Ii leat várra oktage eará skuvla Norggas mas lea nu stuora ekonomalaš doarjja ohppiide go boazodoalloskuvllas . » 1 Moadde jagi lei mu movttiidahttin áidna mii doalahii Viktora sámegieldiimmuin . 1 Moadde jagi barggai divohagas gáttis , ovdal go vulggii fas meara ala dassái go manai ealáhahkii 2003:s . 1 Moadde gutnálaš spiehkastaga gávdnojit dattetge . 1 Moadde beaivvi maŋŋil bohte fas leansmánni olbmot ruoktot , dalle ledje eanet vel mielde . 1 Moadde beaivve maŋŋá boađán fas skuvlii , ja skuvlarivgu jearrá manne mun in leat leamaš skuvllas . 1 Moadde beaivve leimmet márkanis internáhtas , gos midjiide luike koarkastøvveliid , plastihkkakohpaid , vuodjaskáhpuid , oađđenseahkaid ja tealttáid . 1 Mo šiehtadallamat čađahuvvojit , lea mearriduvvon « Váldošiehtadusas eanadoalu várás » , man vuollái stáhta ja eanadoalu organisašuvnnat čállet . 1 Mo váldi fápmuduvvo Sámediggái váik ­kuha maiddái dan rievttálaš sajádahkii maid Sámediggi oažžu . 1 Mo váikkuhii olbmuid iešdovdui ja iešsihkkarvuhtii ? 1 Mo váikkuha máilmmimiehtásaš liegganeapmi min eallimii davviguovlluin ? 1 Mo sámi ásahusat berrejit leat organiserejuvvon ja makkár rolla Sámedikkis berre leat daid ásahusaid ektu , sorjá dattetge ollu doaimma šlájas . 1 Mo sámi árbediehtu sáhttá čatnot ealáhusovdáneapmái 1 Mo sámi perspektiiva galgá áimmahuššojuvvot fylkka- ja gielddadásis lea váldojuvvon ovdan máŋgga oktavuođas , ee. st. dieđ. nr. 41 ( 1996–97 ) Norgga sámepolitihka birra . 1 Mo sáhtát don eastadit givssideami ? 1 Mo sáhttet váhnemat dahje skuvla eastadit givssideami ? 1 Mo sáhtii ná funet geavvat plánabargguin ? 1 Mo son livččii digaštallan šaddan jus prinsihppaoasis livččii oktiigeassu mii čilgešii ahte plána váldoulbmilin lei nannet dáža identitehta ja ođđa dáža buolvvaid hábmet ? 1 Mo skuvlamánát ieža vásihedje skuvlii álgima ? Mo váikkuhii dáruiduhttinpolitihkka nuorra olbmuid eallimii rašis áigodagas ? 1 Mo sii oidnet dákkár meahccegeavaheami ? 1 Mo oažžut sámi dáidaga ja kulturbuktagiid geavaheaddji ovdii ? 1 Mo oahppi orru iežas mielas váldimin ovddasvástádusa iežas oahppamii ? 1 Mo oahppi doaibmá sosiálalaččat , galggašii leat juohke ovdánanságastallama fáddá . 1 Mo meahcceriggodagaid ávkkástallá ja mo vuođđoealáhusat atnet báikkálaš riggodagaid leat sámi kultuvrii dehálaš elemeanttat . 1 Mo lea eallit sápmelažžan gávpogis ? 1 Mo lea dát bargu organiserejuvvon ? 1 Mo lassi árvoháhkan gielddain sáhttá dustet daid hástalusaid maid finánsaroassu buktá ? 1 Mo jos leaš , de dakkár iskkadeapmi heive ILO-soahpamuša artihkkalii 14 , čuoggái 2 , mas celkojuvvo : " Ráđđehusat galget bastit meroštallat eatnamiid mat árbevieru mielde leat dáid álbmogiid hálddus ja dáhkidit beaktilis suodjaleami sin oamastan- ja ássanvuoigatvuhtii . " 1 Mo galgat mii hálddašit hástalusaid ruovtturiikkas ja olgoriikkas buoremus lági mielde ? 1 Mo galgat mii boahtteáiggis vuoruhit dán ja eará sámi kulturdoaimmaid gaskkas ? 1 Mo fuolahuvvojit sámiid beroštumit dán ođđa davviguovlopolitihkas ja mo váikkuhit dálkkádatrievdamat ja oljo- ja gássagávdnosiid ávkkástallamat sámi ealáhusaide nu mo boazodollui ja guolástussii ? 1 Mo dát rievdadus lea leamaš vejolaš ? 1 Mo dát gažaldagat galget siskkáldasat čovdojuvvot , ja mo guovlu galgá hálddahuvvot boahtteáiggis , ii galgga mearriduvvot dán áššis . » 1 Mo dát galgá čađahuvvot , dan ferte árvvoštallat dan ektui ahte dárbbašuvvojit iehčanas ásahusat mat vuolggahit kritihkalaš digaštallama , oaiviliid hábmema ja diehtojuohkima ealli ja ođđaáigásaš Bjerkli , B. ja Selle , P. 2004 : " Den nye samiske offentligheten " , Norsk Statsvitenskapelig Tidsskrift:s , 4/04 , jahkodat 20 , Universitetsforlaget , Oslo 7 1 Mo don galggat dahkat rievdadusaid jienastanlihppui , rávvejuvvo maiddái jienastanlihpuinge . 1 Mo dat váikkuha dasa mo mii stivret ja dahkat mearrádusaid Árktisas ? 1 Mo dainna , kantorhoavda Rønbeck ? 1 Mo daid ovdduid maid stuorra fitnodat addá , sáhttá fuolahit dahje buhttet , ferte árvvoštallat dárkilit . 1 Mo buoredit dili Čoahkkimis vuordit gullat makkár veahkkeortnegat leat suohkaniin go guoská lohkan- ja čállinveahkkái vuorrasiidda geat eai hálddaš nu bures dárogiela ja mo sáhtášii Sámediggi veahkkin oažžut johtui doaimmaid mat buoridit dili . 1 Mo bat mii sáhttit ráhkadahttit oahppogirjjiid , ovddidit giellaterpmaid , juohkit doarjjaruđaid ja dárkkistit daid geavaheami , ja áimmahuššat kulturárbbimet earret iežamet sámi hálddašeami bokte dakkár olbmuid vehkiin geain lea áddejupmi ja gelbbolašvuota sámi demokráhtalaš bearráigeahču vuolde . 1 Mo bargguiguin lea ovdáneapmi leamaš maŋimuš • Oahppi doallá áigodagas ? 1 Miššunkássa gulai dalle sámemiššuvdnii , ja dat soaitá čájehit ahte Ole Olsen oahpahii sámi ohppiid . 1 Miššonearat ja báhpat váidaledje heađi ja bivde lobi geavahišgoahtit fas sámegiela čuvgehusbarggus . 1 Miššondoaibma lei guhká juo bieđganaddan , ja eanas miššonguovlluin ledje ordinerejuvvon báhpat ja oahpaheaddjit váldán dan doaimma badjelasaset . 1 Miššonbarggu álggu rájes juo Leem háliidii oahppat sámegiela ja sámi jurddašanvuogi . 1 Mis váilu ain juridihkalaš čadni šiehtadus . 1 Mis sápmelaččain ii lean makkárge árvu . 1 Mis sámiin leat buoret eavttut ovddidit iežamet oainnuid máilmmi servodahkii ollu eará eamiálbmogiid ektui . 1 Mis olbmuin láve šaddat dakkár jáhku mii čilge ja dulko mii dáhpáhuvvá dávdda ja jápmima oktavuođas . 1 Mis njulgestaga váilo referánssat min árgabeaivvis dan ektui mii girjjiin lei čállojuvvon , nugo togat , girdit ja dakkárat maid eat lean goassege oaidnán . 1 Mis mánáin lei dávjá dat oaidnu ahte háliidit čájehit ahte mii gal maid sáhttit birget . 1 Mis mánáin geat leimmet streiken , ledje gealdašuvvan gaskavuođat sihke oahpaheddjiide , internáhttabargiide ja ohppiide geat ledje Davvesiiddas eret , ja maiddái báikkálaš olbmuide doppe . 1 Mis máhkaš ii lean iežamet historjá . 1 Mis maid ii lean sierra stivra skuvllas , dušše bearráigeahčoráđđi . 1 Mis lei álo doarvái ruhta , in muitte ahte eat nagodan oastit maid dárbbašeimmet . Mus lei ollu oktavuohta ohppiiguin dan áigge . 1 Mis lei vuorroskuvlaortnet : 1. - 3. luohkkálaččat vázze moadde vahkku ja dasto bohte sin sadjái 4. - 7. luohkkálaččat . 1 Mis lei seamma oahpahusjuohku go dábálaš dáža skuvllas , namalassii golbma diimmu logi minuhtasaš bottuiguin gaskkahagaid . 1 Mis lei ovdal soađi nu gohčoduvvon unnimus skuvlaáigi ( 12 vahkku jagis ) . 1 Mis lei ollu oktasašvuohta , muhto ii oktasaš giella . 1 Mis lei ollu musihkka . 1 Mis lei ollu illu dáid akváriaiguin , sihke čikŋan ja oahpahusatnui . 1 Mis lei maiddái veahkkebargi , Maria Anna Eira , ollu jagiid , gitta dassážii go ollii ealáhatahkái . 1 Mis lei maiddái oktavuohta audiopedagogain ja iežá fágaolbmuiguin . 1 Mis lei maiddái ipmárdus ahte gili oahppit sáhtte dahkat eambbo go maid mii sáhtiimet . 1 Mis lei maiddái Margarethe Wiiga boares guovttegielat áppes . 1 Mis lei lihkku go bođii ođđa rektor . 1 Mis lei jámma oktavuohta gieldda PP-bálvalusain . 1 Mis lei iežamet gáfestallanlatnja , maid geavaheimmet ovttas boazodoalloohppiiguin . 1 Mis lei hui buorre oktavuohta Paul Fjellheimain , gii lei boazodoallooahpaheaddjin vuosttaš jagi . 1 Mis lei heajaskas dilálašvuohta iđđedis skuvlašiljus . 1 Mis lei diibmoplána olles beaivái gitta eahketborranáigái , diibmu 19:s , de gaccaimet buvrru . 1 Mis lei Nuorttanaste ruovttus go šadden bajás , buot áhkut dáppe han lohke Nuorttanaste dan áiggi . 1 Mis lei Helmer Mikkelsen oahpaheaddjin . 1 Mis ledje álo muhtumat geat árrat lihkke ja sii bokte buohkaid . Dálvet ádjánedje guhkit gárvodit go muđui jagis . 1 Mis ledje álbmotčoahkkimiid ( allmøte ) skuvllas . 1 Mis ledje stuorra vuordámušat ahte dát ášši livččii čoavdašuvvan stáhtabušeahtas . 1 Mis ledje sihke njuiken- , ladnjedallan- ja čierastangilvvut . 1 Mis ledje sihke beaive- ja idjafávttat . 1 Mis ledje ollu konkrehtalaš oahpahusveahkkevárit ja rehkenastinspealut . 1 Mis ledje ollu girjjit . 1 Mis ledje oktiigait logi oahppi mánáidskuvllas vuosttažis gitta guđat luohká rádjái , ja ozaimet mánáidasamet sámegiella nubbingieloahpahusa minsttarplána mielde ja skuvladirektevrra iežas reivve mielde , maid son lei midjiide sádden čakčamánu 24 . 1 Mis ledje oalle bistevaš oahpaheaddjit , dušše fal golbma luohkkájođiheaddji ovcci jagis . 1 Mis ledje oahppit Elgå rájis Hedemárkkus gitta Sagfjordbotnii davábealde Fuoskku . 1 Mis ledje nu unnán oahppit ahte sii čáhke seamma biilii . 1 Mis ledje máŋggat čeahpes oahppit . 1 Mis ledje máŋggas geat dárbbašedje eanet lihkadit . 1 Mis ledje maid vánhemat geat ledje bajásšaddan máddin , geain lei sámi duogáš . 1 Mis ledje maid njuolggadusat , nugo goas oahppit galge sisa eahkediid . 1 Mis ledje luohkkámátkkit oarjjás Vuolajohleahkái . 1 Mis ledje hui unnán áššit , mas oidno ahte gielddat eai lean nu miellasat addit sámegiel fálaldaga . 1 Mis ledje guokte xylofona , rumbbut ja iežá ritmainstrumeanttat . 1 Mis ledje fuones girjjit eanáš áiggi . 1 Mis ledje faláštallaneahkedat duhkoraddanlanjas , ja muđui čievččaimet spáppa bievlaáigge ja čuoiggaimet dálvet . 1 Mis ledje eará fágat , omd. rehkenastin . 1 Mis ledje duvle sámi ofelaččat dáppe moadde beaivvi . 1 Mis ledje doarvái vejolašvuođat geavahit miellagovahallama ja duodjenávccaid . 1 Mis ledje buot duodjeávdnasat maid dárbbašeimmet . 1 Mis leat stuora váttisvuođat rekrutteret bargiid geain lea sámegiel gelbbolašvuohta almmolaš ja priváhta suorggi iešguđet osiide . 1 Mis leat ovdamearkkat das ahte álgoálbmogiin leat posišuvnnat riikkaid ­gaskasaš mearrádus ­proseassain ja dalle jurddašan Árktalaš ráđi . 1 Mis leat ollu dakkár ásahusat ovdamearkka dihtii ealáhusain , kultuvrras , dásseárvvus ja riikkaidgaskasaččat . 1 Mis leat min suohkanis demokráhtalaš orgánat mat galget mearridit dakkár áššiin . 1 Mis leat miellagiddevaš dárkomat ja guorahallamat Johs. Falkenberga Lágesvuonaguorahallamis nu árrat go 1941:s ja Ivar Bjørklunda Návuonahistorjá 1985:s . 1 Mis leat maiddái ollu eará hástalusat duoji ektui . 1 Mis leat leamaš konsearttat ja leat lávlon sámegillii . 1 Mis leat hástalusat sihke vejolašvuođaid ja ovdáneami ektui , muhto maiddái váttisvuođaid ektui birrasis , árbevirolaš ealáhusain ja eamiálbmotvuoigatvuođain . 1 Mis leat dál ollu ođđa vásáhusat ja mealgat iehčanasvuohta . 1 Mis leat dál njealljelogivihtta oahpaheaddji min skuvllain ja vihtta-guhttanuppelohkái sámegielalaš oahpaheaddji , ja gal dat dieđusge eanáš dain máhttet oahpahit sámegiela . 1 Mis leat dál 12 oahppoprográmma joatkkaoahpahusas ; golbma alitohppui ráhkkanahtti ja ovcci fidnofágalaš prográmma . 1 Mis leat dakkár geahččaleamit mat leat miehtá Norgga . 1 Mis lea árbi mas váldit vára – dan rájis go Nansen barggai báhtareaddjiid ávkin gitta dassážii go Gro Harlem Brundtland jođihii riikkaidgaskasaš birasáššiid . 1 Mis lea áigumuššan váikkuhit Norgga eiseválddiid dan ektui ahte ain ja nannoseappot bargat ávkin eamiálbmogiidda , buoremusat ávkin lundui ja dálkkádatoadjebas resursageavaheapmái . 1 Mis lea stuorra beroštupmi dasa ahte bisuhit stargadis riikkaidgaskasaš ekonomiija ja ruhtadili , dadjá Stoltenberg . 1 Mis lea sihke áddejupmi ja dáhttu dasa , dadjá Sara . 1 Mis lea olmmošvierru , ja leat ovdánahttán alladási servodaga . 1 Mis lea oktasaš ovddasvástádus das ahte láhčit gillii vejolašvuođa ovdánit vai maiddái boahttevaš buolvvat galget beassat hállat eatnigielaset , dajai Jåma ealljárvuođain . 1 Mis lea nana jáhkku dasa ahte Sámedikki cealkámuš ja bargu muđui lea okta dain deaŧaleamos ákkain go Stuorradiggi lea ádden ahte Ráđđehusa evttohus ii sáhte meannuduvvot almmá stuorra rievdadusaid haga . 1 Mis lea maiddái ovddasvástádus olbmuid sosiála ja dearvvašvuođa dilis . 1 Mis lea maiddái beroštupmi oččodit buvttadeddjiid ja grossagávpelađđasa váldit ovddasvástádusa dán barggus . 1 Mis lea leamaš viiddis gulahallan Sámedikkiin ja mii leat joavdan ovttamielalašvuhtii doaibmaplána hárrái ráđđádallamiin . 1 Mis lea leamas vuođđokursa juohke jagi , muhto muhtin jagiid lea leamaš dušše juogo 1. dahje 2. joatkkakursa . Maŋŋel go boazodoalu fágareive- ja oahpahalliortnet álggahuvvui , de leat fas ollu lassánan ohccit , nu ahte mii leat ferten čađahit guokte vuođđokursaluohká guokte jagi maŋŋálaga , ja dán jagi , 2004/2005 , de leat mis vuosttaš geardde guokte luohká 1. joatkkakurssas . 1 Mis lea konstruktiiva gulahallan Birasgáhttendepartemeanttain dán fáttás , ja mii doaivut olahit ovttamielalašvuođa njuolggadusaid dáfus hui fargga . 1 Mis lea juo ovttasbargu fylkkaiguin , ja mis galgá maid systemáhtalaš ovttasbargu buot fylkkaid politihkalaš ovddasvástideddjiiguin . 1 Mis lea illu bovdet dearvvašvuođa ja sosiála iešguđet oasálaččaid prošeaktajođiheaddjiseminárii maid Sámediggi doallá skábmamánu 28. – 29. b. 2005 Kárášjogas . 1 Mis lea iežamet historjá , árbevierut , kultuvra ja giella . 1 Mis lea guhká leamaš skuvla Láhpis . 1 Mis lea geatnegasvuohta hálddašit eatnama min riikkas buoremusat ávkin ássiide . 1 Mis lea eanadieđalaš doaibmaguovlu min váikkuhangaskaomiid várás ja dakko gusket politihkalaš vuoruheamit dássálaga buohkaide . 1 Mis lea ealáhushutkama ja ealáhusovddideami lágideaddjin ja ovddideaddjin deaŧalaš ovddasvástádus ealáhusovddideamis sámi guovlluin . 1 Mis lea dál bajásšaddi buolva mii goargadit háliida gaskkustit sámi kultuvrra viidáseappot . 1 Mis lea dat luohttámuš ahte min dárbbuid ja gáibádusaid galgá sáhttit čoavdit dainna lágiin ahte mii dohkkehuvvot dohkálaččat álgoálbmogin Norggas ja Davvin . 1 Mis lea dakkár historjá ja álša ja dáhttu čađahit áššiid mat dahket ahte mis muhtun áššiin lea stuorát rolla máilmmi riikkaid gaskkas go min álbmoga sturrodaga mielde galggašii leat . 1 Mis lea buorre oktavuohta FeFo stivrrain 1 Mis lea beaivvi sátnevuorut , ja mii guossohit biđđosa . 1 Mis lea bargiidpolitihkalaš mihttomearrin dássedis ahke- ja sohkabealčoahkadus , ja rekruteret olbmuid geain lea minoritehta- ja álgoálbmotduogáš . 1 Mis lea bargiidpolitihkalaš mihttomearri dássedis ahke- ja sohkabealčoahkádus , ja rekrutteret olbmuid geain lea minoritehta- ja álgoálbmotduogáš . 1 Mis lea alla gearggusvuohta . 1 Mis lea ain áigi . 1 Mis lea ain gáibádus ahte sámit galget mealgat eanet beassat searvat suodjalanguovlluid ásahan- ja hálddašanbargui . 1 Mis lea Norggas máŋggaid jagiid leamaš alla ekonomalaš lassáneapmi . 1 Mis ii oktage dan árvidan ovddalgihtii . 1 Mis ii leat áigi massit , leat nu ollu boazodoallit geat veardádallet heaitit boazodoaluin boraspiriid geažil . 1 Mis ii leat dárbu sámeráđđái . " " 1 Mis ii lean skuvllas lášmmohallanlatnja . 1 Mis ii lean referánsa dasa maid oahpaheaddji oahpahii , dat lei eará máilmmi birra . 1 Mis ii lean ovttasge leamaš sámegiela oahpahus , muhto mii leimmet baicca mekánalaš vuogi mielde oahppan dárogiela sátneluohkáid , substantiivavugiid , vearbasojahemiid ja ollu eará . 1 Mis ii lean lášmmohallanlatnja , nu ahte mii leimmet dávjá meahcis . 1 Mis ii lean lohpi doallat gieđaid beavddi vuolde . 1 Mis ii dáidde leat boastut go čuoččuhit ahte dát sivat dat heađuštit sápmelaččaid háhkamis dárbbašlaš oahpu : 1 . 1 Mis han leat iežamet álbmotválljen ovdagoddi ja gielddastivra , main eatnašat leat sápmelaččat , ja fylkkadiggi ja stuorradiggi maid mii ieža leat leamaš válljemin . 1 Mis han ii lean el-rávdnji ge , ii ge telefovdna dan áiggi . 1 Mis geat lágidit čoahkkima leat min oainnut ja min jurdagat movt dán suorggi berrešii hálddašit , - ja mii várra álohii eat leat ovttaoaivilis movt galggašii hálddašit dán suorggi . 1 Mis galget leat diehtoloavkkut , mii áigut fitnat luohkálanjain , hálešit min ovttaahkohaččaiguin ja gullat maid sii dadjet ja mii áigut muitalit sidjiide jienastuslogu birra . 1 Mis galget ain leat sámi árvvut áššelisttus ja mii leat bovden oddeš bismma Gunnar Stålsett logaldallin . 1 Mis fertet leat dáhttu árvvoštallat iežamet vuodjinvugiid . 1 Mis fertejit leat bargosajit giliin ássama sihkkarastima várás . 1 Mis ferte earret eará leat máhttu das mo mii galgat deaivvadit rievdadusaiguin ja mo mii heivehit iežamet daidda rievdadusaide , ja das guđe guovllut ja doaimmat leat rašit . 1 Mis erenoamášluohkás lei iežamet bušeahtta . 1 Mis eai lean oahppoplánat maid čuovuimet , daid dagaimet ieža . 1 Mis dárbbašuvvo ovttasbargu rájiid rastá vai mii sáhttit dustet dáid oktasaš hástalusaid . 1 Mis , geat leat fásta barggus , geat čohkkát kantuvrrain dahje geaid bargosadji lea guhkkin eret dovddus meahcceguovlluin , ii leat vejolašvuohta jođašit olgun nu dávjá . 1 Mirkkuid geavaheami vuostásaš doaibmabijut nannejuvvojit , ja Fuollaplána 2015 čuovvoluvvo árvalusain addit investendoarjagiid eanet ođđa buohcciidsiidasajiide ja fuollaásodagaide . 1 Minsttar mii čájehii unnit álkoholanávddašeami , lei čielgaseappot sámi nissoniid ektui go dievdduid ektui . 1 Minoritehtapolitihkka sámiid ektui Norggas lei guhká seammá go dáruiduhttinpolitihkka . 1 Minoritehtaid vuoigatvuođaid sihkkarastinmekanismmaide lea dárbu , vai mii joksat duohta demokratiija mii maid sihkkarastá minoritehtaide mieldemearrideami ja váik-kuheami . 1 Ministtarčoahkkin Upmis miessemánu 19. beaivvi - álgoávnnasresurssat ja energiijabevttolašvuohta deháleamos áššit 1 Ministtarčoahkkimis cuoŋománu 5. 2000 mearridedje dan golmma riikka ministarat ahte raporta galggai sáddejuvvot gulaskuddamii guoskevaš riikkaide . 1 Ministtarčoahkkimis Hongkongas juovlamánus 2005 šattai ovttaoaivilvuohta ahte buotlágan eksportadoarjagat galget heaittihuvvot ovdal go jahki 2013 nohká . 1 Ministtarčoahkkimiid čoahkkimiigohččun- ja jođihanovddasvástádusa galget dát golbma riikka vurrolagaid váldit . 1 Ministtarlávdegotti čoahkkimis miessemánu 16. beaivvi 2007 gieđahallui áššedovdilávdegotti raporta ja Eurohparáđđeresolušuvdna Norgga unnitlohkosoahpamuša čuovvoleami birra mearriduvvui . 1 Ministtarkonfereansa mii lea bajimuš mearridanorgána Arktalaš ráđis dollojuvvo juohke nuppi jagi . 1 Ministtar lea dovddahan ahte lea mealgadii gielddaid ja bargoaddiid ovddasvástádus láhčit vejolašvuođaid dasa ahte geasuhišgohtet doaktáriid . 1 Minister čujuhii Stuorradikki mearrádussii huksema hárrái , ja oaivvildii ahte Stuorradiggi dat lea rivttes čujuhus bissehit huksemiid . 1 Minister čilgii ahte Akkasæter geaidnu ráhkaduvvo nugo lea plánejuvvon , vaikko Sámediggi leai vuostálastán . 1 Minister áigu maiddái addit dieđuid ášši ovdáneami birra Sámediggái . 1 Minister lohpidii váikkuhit dan ahte beallálaččat čoahkkanit fas beavddi birra šiehtadallat . 1 Minister lohpidii máhccat fas áššái . 1 Minister lohpidii maiddái addit dieđuid Sámediggái ášši ovdáneami birra viidáseappot . 1 Minister lohpidii ain bargat áššiin . 1 Minister dáhtui ráđi buktit cealkámuša váikkuhusčielggadeami áššái elrávdnjehuksema oktavuođas Beiarn:is . 1 Minister dajai ahte geidnui lea dárbu biddjojit dal báhčinguovllut oktii vai eai . 1 Ministariid mielas lei buorre go árjjalaččat geahččaluvvo gávdnat ođđa vejolašvuođaid ja ásahit dárbbašlaš rámmaeavttuid dakkár oktasaš , goluid seasti prošeavttaide ja doaimmaide nu go rádjerasttideaddji hárjehallamiidda . 1 Ministariid ja presideanttaid áigumuš lea ahte riikkat boahtte oktasaš čoahkkimii 2007 čavčča leat čielggadan oainnuideaset . 1 Ministarat ságastalle sihke čavgadet ovttasbarggu birra Afganistan doaimmain ja vejolašvuođaid birra ovttasbargat boahttevaš ON-doaimmain . 1 Ministarat ja sámediggepresideanttat mearridedje skábmamánus 2001 ásahit áššedovdijoavkku ráhkadit davviriikkalaš sámekonvenšuvdnaevttohusa raportta " Behov og grunnlag for en nordisk samekonvensjon " vuođul . 1 Ministarat ja sámediggepresideanttat deaivvadit jeavddalaččat juohkit dieđuid , ságaškuššat ja meannudit sámi áššiid main lea oktasaš beroštupmi . 1 Ministarat ja presideanttat oaivvildit deaŧalažžan nannet Barentsguovllu sápmelaččaid ja eará álgoálbmogiid árvodási . Danne leat sii ávžžuhan Barentsráđi , árktalaš ráđi ja Davviriik ­kaid ministtarráđi eambbo čalmmustahttit álgoál-bmogiid dili ja leat mielde doarjume doaimmaid mat sihkkarastet álgoálbmogiid eallinvuođu , giela ja kultuvrra . 1 Ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin ja Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámediggepresideanttat ásahedje jagi 2000 bistevaš ovttasbarggu mas galget jeavddalaččat dieđuid oažžut , digaštallat ja meannudit dakkár sámi áššiid main buohkat beroštit . 1 Ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiide ja sámedikkepresideanttat Suomas , Norggas ja Ruoŧas leat čoahkkimis odne , 12.11.08 , šaddan ovttaoaivilii ahte joatkit Davviriikalaš sámekonvenšuvnna bargguin . 1 Ministarat digaštalle maid mo viidáseappot ovddidit ovttasbarggu veteránaášši oktavuođas . 1 Ministara reivves 16.02.2000 boahtá ovdan ahte ministtar eaktuda Sámedikki searvama čoahkkima joatkkaseminárai maid Stáhta oahpahuskántuvra Tromssas lágida . 1 Miniseminára sámi girko- ja oskoeallima birra 1 Miniseminára : Miniseminára Sirbmá gilivistis 1 Minimála intervenšuvnna vuođđojurdda geavahuvvo go olmmoš váldá ovdan fáttá divššohasaiguin . 1 Minimála intervenšuvdna lea oanehis hálešteapmi , ovdamearkka dihtii : Borgguhat go ? 1 Minerálaveahkki 1 Minerálaveahki erenoamáš ulbmil lea vel dat ahte sihkkarastit guoskkahuvvon sámi beroštusaide riektesihkarvuođa ja einnostahttivuođa sámi guovlluid minerálaid hálddašeami ja ávkkástallama oktavuođas . 1 Minerálat Finnmárkkulága mearridemiin mearriduvvojedje muhtun nuppástusat minerálalágain mii rievtti mielde lei ráddjejuvvon Finnmárkui . 1 Minerálat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Minerálat 1 Minerálaroggi sáhttá ávkkástallat eanaeaiggáda minerálaid maid vuosttaš lađđasa mielde lea šaddan roggat . 1 Minerálaroggandoibmii mii mii juo lea álggahuvvon sáhttá departemeanta mearridit dađistaga lasihit jahkásaš divvaga man minerálaroggi galgá máksit eanaeaiggádii vuosttaš vihtta jagi maŋŋil lága fápmuiboahtima . 1 Minerálaroggan lea muddejuvvon dain lágain ja láhkaásahusain maid Stuorradiggi ja Ráđđehus addet . 1 Minerálaresurssaid geavaheapmi gáibida viehka ollu fámuid ja ealáhusa gánnáhahttivuohta sorjá dasto buori muddui fápmohattiin , ja gilvalandilálašvuođain máilmmi gávpemárkanis . 1 Minerálaresurssaid geavaheapmi gáibida viehka ollu fámuid ja ealáhusa gánnáhahttivuohta sorjá dasto buori muddui fápmohattiin , ja gilvalandilálašvuoñain máilmmi gávpemárkanis . 1 Minerálaplánaveahkki ... Eará 1 Minerálaláhkaevttohus mudde minerálaoamasteami ja - ávkkástallama , vaikke vel evttohus ii sihkkarastte doarvái suodjaleami sámi vuoigatvuođaide sisabahkkema oktavuođas , oassálastima mearrádusproseassaide ja ávkki roggama oktavuođas . 1 Minerálaláhka . . . . . . . . . . . . . . . . . . Boraspirenammagottit . . . . . . . . . . . 1 Minerálaláhka . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Minerálaláhka 1 Minerálalága § 58 lea bákteruvkelága § 42 viidáset fievrrideapmi mii bođii fápmui finnmárkkulága mearrideami oktavuođas 2005:s . 1 Minerálaid oktavuođas mearkkaša finnmárkkuláhkaevttohus viidáseappot ahte stuorra deaddu galgá biddjojuvvot sámi kultuvrra vuhtiiváldimii oktan boazodoaluin , meahcceávkkástallamiin , ealáhusaiguin ja servodateallimiin . 1 Minerálaid gávdnoštumi ohcan , guorahallan , roggan ja doaibma sáhttá dušše čađahuvvot dán ja eará lágaid mearriduvvon gáržžidemiid mielde . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá čađahit gaskaboddosaš orusteami almmá ráhkkaneaddji gohččuma haga jus lea dárbun vai sáhttá eastadit vuordi várálašvuođa . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá spiehkkut vuosttaš lađđasis eaŋkilmearrádusa bakte . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá ohcamuša vuođul rievdadit eavttuid konsešuvnnas . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá ohcamuša vuođul mearridit ahte stáhta minerálaid gávdnoštumi sáhttá iskat daid guovlluin mat namuhuvvojit nuppi lađđasis jus iskkadeapmi mearkkaša stuorit ovdamuni go vahága eanaeaiggádii ja eanageavaheaddjái . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá mearridit áigemeari goas čorgenbarggut galget leat čađahuvvon . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá mearridit ahte doaibma ii sáhte álggahuvvot ovdalgo doaibmaplána lea dohkkehuvvon . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá juohke oktavuođas spiehkkut dán áigemearis . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá guhkidit áigemeari vuosttaš ja nuppi čuoggá vuođul . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá earenoamáš dilálašvuođaid vuođul dás spiehkkut . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta ges galgá dieđihit suohkanii , fylkkasuohkanii ja fylkkamánnái . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta galgá mearridit luobahan dahje sihkkuma áigemeari . 1 Minerálahálddašandirektoráhtta fas galgá dieđihit suohkanii , fylkkasuohkanii ja fylkkamánnái . 1 Mineráladoaimmat eai galgga hehttet árbevirolaš sámi ealáhusaid ja árbevirolaš sámi kulturvuđot ávkkástallama . 1 Mineráladoaimmain sajáiduvvon boazodoalloguovlluin áigu ráđđehus leat veahkkin láhčit dili nu ahte boazodoallu ja minerálaiskkadeamit sáhttet heivehit doaimmaset nubbi nubbái . 1 Mineráladoaibma Biedjovákkis – šiehtadus Sámedikki , Arctic Gold ja boazodoalloorohaga D- 34 ja D-30A gaskka lea vuolláičállojuvvon 1 Mineralveilderer for undersøkelser og drift ... 1 Minde lea čállán ollu artihkkaliid ja máŋggaid girjjiid sámi ja Davvi-Norgga historjjás . 1 Min čearddalaš gullevašvuohta ja identitehta lea dehálaš midjiide . 1 Min šattaimet bággoeváhkkui čakčat 1944 . 1 Min árvvoštallama mielde eat oainne ahte ráhkadit ja redigeret video mii lea jurddašuvvon turistaealáhussii , heive dien ulbmila vuollái . 1 Min árbevirolaš ealáhusaid galgá bisuhit ja ođasmahttit . 1 Min ájihedje vel lávvordaga nai beaivvi miehtá . 1 Min áigái lea veahkadat laskan sullii 1000 olbmo rádjai 1970s. 1996s ledje Olmmáivákkis sullii 800 ássi . 1 Min áiggis lea sátni ruovttufidnoskuvla áigá juo jávkan . 1 Min ágga dasa lea boazodoalu stuorra viidodat , eatnamiid dáfus , muhto maiddái daid erenoamáš hástalusaid geažil mat ealáhusas leat eará guovlluin . 1 Min áddejumi mielde lea áibbas eahpegovttolaš ahte mearraluossabivdit , nu go njuolggadusat leat odne , fertejit oastit sihke kilanuohti ja mohkkefierpmi vai sáhttet guolástit dakko gokko gánnáhahttivuohta lea issorasat njeadjan mar ) imaš jagiin , dan geažil go biebmorusttetluossa lea njeaiddihan hattiid . 1 Min áddejumi mielde lea deaŧalaš ahte dát váilivuohta njulgejuvvo jođáneamos lági mielde . 1 Min Áigi Áššu Ávvir Ságat Nuorttanáste Báikkálaš Nord-Salten Obbalaččat 1 Min Áigi lei áiggistis Sámi Áigi čállosa joatkka , mii reastaluvai jagi 1993 . 1 Min Ággi ja Áššu ovttasteapmi bohciidahttá erenoamáš gažaldagaid mat čatnasit 2008 doarjaga mearrideapmái . 1 Min vásáhusat dan jagi bohtet čavčča skuvlaoahppiide buorrin , go sii ge ožžot iežaset mátke-PCa . 1 Min vásáhusaid dábálaš dovdomearka lea ahte vássánáiggi dáhpáhusat johtilit jávket gerbmosii . 1 Min váldoulbmil guolástusaid oktavuođas mearrasámi guovlluin lea háhkat nana ceavzilis ja gánnáhahtti guolástus- ja áhpegeavahusealáhusa . 1 Min váhnenjoavkku gaskamearálaš sisaboahtu lea baicce unnit go muđui gielddas . 1 Min váhnemat oidne maiddái ahte lei dárbbašlaš midjiide oažžut oahpu , vai beassat váikkuhit iežamet eallimii , iige unnimusat dan dihte vai sáhtášeimmet birget ekspearttaiguin geat bohte lulde ja galge mearridit visot . 1 Min váhnemat dubmejuvvojedje máksit sáhkuid skuvlastreaikka dihte , muhto sáhkut eai dáidán goassige berrojuvvot . 1 Min vuoigatvuođat go leat sápmelaččat , álbmot ja eamiálbmot mas lea sierra kultuvra , leat min bajimuš dási politihka ja min višuvnna guoddit sámi servodaga dáfus . 1 Min ulbmilin lea oažžut nuoraid beroštišgoahtit politihkas , ja addit dieđuid nuoraide sin vejolašvuođa birra váikkuhit iežaset árgabeaivvi . 1 Min ulbmilin lea ahte galget gávdnot máŋga geainnu dan bálvalussii dahje daid dieđuide maid leat ohcamin . 1 Min ulbmil lea ahte galgá leat vejolaš eallit mielkebuvttadandietnasiin fylkkas , deattasta Tretnes . 1 Min ulbmil dáinne prográmmain , maid otne álggahit , lea ahte eanet ahte ' eanet olbmot álget hállat sámegiela beaivválaččat ja ahte sámegiella šaddá lunddolaš giellan buot servvodaga oktavuođain . 1 Min sávaldahkan lea ahte Sámediggi ovddida ášši ođđasis Ráđđehussii ja Stuorradiggái , dainna áigumušain ahte ođđa čalmiiguin árvvoštallat oppa ášši , ja ahte nu fargga go vejolaš ráhkadit njuolggadusaid oahppováillagiid buhtadeapmái , vai sii geat leat vaháguvvon eai šat dárbbaš dovdat iežaset servodaga badjelgeahčahassan . 1 Min sámi vuođđoealáhusaid doallit , eanadoalus ja sávzadoalus , fertejit heaittihit doaluideaset . 1 Min stuorámus hástalusaide gullá dat ahte menddo ollu oahppit eai čađat skuvlla . 1 Min soalddáhat doibme bures sihke váttis ja amas birrasiin , logai suodjalusministtar sártnistis . 1 Min sihkkareamos arena sámegiela seailudeapmái dáin sámi guovlluin lea ahte sámegiela oahpahus doaibmá fágaplánaid áigumušaid mielde . 1 Min ruovttuguovlluin leat maid eará hástalusat . 1 Min ruovttugiella lei sámegiella . 1 Min riikkaidjovkui čalmmustahttojuvvo afghanistánalaš sihkkarvuođasektora huksen : Suodjalusa , rádjagozihanveaga , politiija , duopmostuoluid ja giddagaslágádusa huksen , cealká suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Min riikka ja Ruošša gaskasaš gávppašansoahpamuš áttášii vel buoret eavttuid gávppašit , cealká Giske . 1 Min riika lea ain morrašis . 1 Min rihkkumeahttun vuoigatvuohta lea bisuhit ja ovddidit ealáhusaideamet ja servodagaideamet oktasaš eavttuideamet mielde , ja mii áigut oktasaččat gáhttet eatnamiiddeamet , čázi ­deamet luondduriggodagaideamet ja čearddalaš árbámet boahtte buolvvaide . 1 Min rehkenastimat čájehit ahte dat šattašii máksit 4,2 miljon ruvnno giela nammii . 1 Min prinsihpalaš vuođđu sámepolitihkkii lea ahte Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiidda , sámiid ja dážaid . 1 Min prinsihpalaš oainnu mielde , nugo maiddái almmustuvvá vuosttaš čuoggás , mii leat áibbas vuostá " Sámelávdegotti " ulbmila dasa mii guoská boahtteáiggi nu gohčoduvvon " Sámepolitihkkii " . 1 Min posišuvdna lea ahte ON álgoálbmogiid julggaštus álgoálbmogiid vuoigatvuođain galgá biddjojuvvot vuođđun buot dálkkádat ­doaibmabijuide ja mearrádusaide mat váikkuhit njuolga álgoálbmogiidda . 1 Min polára guovlluide váikkuhit dál historjjá stuorámus rievdadusat eanet go goassige ovdal , resursa ávkkástalla ­miid dálkkádatrievdamiid ja teknologalaš ođđahutkosiid dási ja hámi oktavuođas . 1 Min politihkka lea vuođđun Ráđđehusa mátkeealáhusstrategiija – ” Mávssolaš vásáhusaid ” . 1 Min politihkka lea viiddis riikkalaš návccaid bidjan ássamii , bargui , árvoháhkamii , dálkkádahkii ja birrasii , ceavzilis hálddašeapmái , máhttui ja kultuvrii , cealká Jens Stoltenberg . 1 Min politihkalaš álginjulggaštusas leat ollu buorit ulbmilat . 1 Min politihka vuođus lea goabbatbeallásaš árvvusatnin ja ovttaárvosašvuohta gaskal sámiid , dážaid , kveanaid ja eará álbmogiid . 1 Min poastačujuhus lea nugo ovdal , muhto departemeanttas lea ođđa namma : 1 Min parlameanttas leat dál 51% nissonolbmot . 1 Min ovttasbarggus NČE:in mis leat ollu lossa ja dehálaš áššit . 1 Min ovddabealde leat ollu hástalusat go guoská sámi oahpponeavvuid ovddideapmái , sámi ealáhusaid ja sámi girjjálašvuođa ovddideapmái , namuhan dihte oasi . 1 Min olbmot eai láven johttát dálveorohahkii ovdalgo bures dálvagoahtá , ja nu mun fertejin skuvlla vázzit Deanodagas čavččas gitta skápma álgui . 1 Min oktasaš orgánas lea hui dehálaš rolla oktasaš rádjerasttideaddji áššiin . 1 Min oaivila mielde šattašii váttis ovddidit sámiid beroštumiid , go álgoálggos juo lea dakkár jáhkku ahte soahpamušaid rihkkot , ahte eai doahttal lágaid — mat maid ráhkaduvvojit politihkalaš eavttuid mielde , ja nu ain . 1 Min oaivila mielde sáhttá hui ollu unnidit Sámedikki mátkkoštagoluid go : 1 Min oaivila mielde lea dat nu lahka ragaha ahte biergu ii leat šat buorre . 1 Min oaivila mielde ii vuhtiiváldde Sámediggeráđi árvalus dán ollásit . 1 Min oaivil lea ahte maiddái kultiverendoaibmabijutge galget sáhttit gullat gillegeavaheami geahččaleapmái . 1 Min oaivil lea , ahte ollu álkit livččii jos joppa gillegeavahusstivrratge ožžot dan seammá árvodási mii boazodoalu orgánain lea otne , go dain lea vuoigatvuohta cealkit maid oaivvildit e.e. bartahuksemiid ja eará doaibmabijuid birra . 1 Min oainnu mielde lea áibbas čielggas ahte GOD:a mearrádusas eai galgga leat negatiivvalaš váikkuhusat gieldda skuvladoaimmahahkii , mii lea buohkaid várás . 1 Min oaidnu lea vuođđuduvvon riikkaidgaskasaš riektái mii nanne álgoálbmogiid vuoigatvuođa sihke iešmearrideapmái ja mielváikkuheapmái , ja erenoamážit go geahččá : 1 Min oaidnu lea , ahte riikka eiseválddit fertejit muittus atnit dán issoras vearredagu go jotket Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa gieđahallama , ja ahte sii njulgejit unnaguolásteaddjiid dili nu , ahte dat sohpet Norgga geatnegasvuođaide seailluhit sámi kultuvrra . 1 Min oahpaheaddji doppe lei Karen Aarseth . 1 Min niehku lea ahte 5 jagi geahčen leat mis olu eambbo rávisolbmot geat hállet sámegiela go otne . 1 Min mánát ja nuorat leat boahtteáiggi sámi kultuvrra seailluheaddjit . 1 Min mánát ja nuorat gillájit givssideami geažil , sihke skuvllain ja astoáiggis . 1 Min máhttu ii lean man ge veara 1 Min minerálaveahkkeevttohus dattetge álkida proseassaid , nanne riektesihkarvuođa ja buorida einnostahttivuođa sihke minerálafitnodagaide , njuolgga guoskkahuvvon sámi beroštusaide , báikegottiide ja Sámediggái , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Min mielas orru leamen nu ahte Narviikka suohkan „ badjelgeahččá “ min sápmelaččaid Áravuomis , ja dan eat sáhte mii dohkkehit . 1 Min mielas lea sihke deaŧalaš ja riekta go Sámediggi áigu min searvvahit boarrásiidpolitihka hábmemii . 1 Min mielas lea positiivvalaš ja mii doarjut rievdadusevttohusa » . 1 Min mielas lea maiddái ágga deattuhit ahte bearráigeahčču Finnmárkku rittus ii galgga čuohcat Smutthavet bearráigeahččandoaimmaide . 1 Min mielas lea maiddái ulbmillaš , somá ja hui movttiidahtti lohkat su doavttergráda nákkosgirjji danne go dat lea agibeaivái buvttihan ođđa standárddaid sihke juristtaide ja buohkaide earáide geat beroštit sámerievttis . 1 Min mielas lea lunddolaš ahte ráđđi máhca ruovttoluotta dáid gažaldagaide mat leat sihke mohkkái ja fágalaččat viidát . 1 Min mielas lea hui unohas go Eanajuohkinriekti galgá mearridit áššis mii guoskkaha sámi vuoigatvuođaid maid vuođđun lea dološáiggi geavaheapmi . 1 Min mielas lea dát imaš go presideanta ollu gerddiid lea lohpidan ahte bargu álggahuvvo jodánepmosit . 1 Min mielas lea dehálaš ahte olbmot ohppet eambbo kvena kultuvrra birra . 1 Min mielas lea deaŧalaš oažžut ovdan ahte su bargu lei eanet go dan ahte son dat fuobmái ja duohtandagai vuosttaš sámi riikkačoahkkima , mii lea sivvan go mii ávvudit sámi álbmotbeaivvi guovvamánu 6. beaivvi . 1 Min mielas lea deaŧalaš ahte livčče buorit duodjeoahpahusarenat , ja dasto ahte dálá duodjedoaimmat evaluerešuvvosedje ja ovddiduvvošedje . 1 Min mielas lea Norggas ja eará jáválaš riikkain moralalaš ovddasvástádus sihkkarastit dan ahte dat geat juo gillájit eanemusat dálkkádatrievdamiid geažil , namalassii álgoálbmogat , eai gárttaše vel ain eanet gillát dálkkádatdoaibmabijuid geažil . 1 Min mielas ii oro presideanta Nystø váldime šiehtadusa duodas , go dál buktá signálaid movt boazodoalu galgá detaljstivret ovdal go lávdegoddi lea geargan bargguinis . Čoahkkinjođihangotti árvalus : 1 Min mielas ii leat dat dohkálaš . 1 Min mielas govttolaš ja vánhurskis gieđahallan mearkkaša ahte buohkaid áššit gieđahallojuvvojit sierra . 1 Min mielas galggašii dát ođđa lávdegoddi loahpahit barggus nu buori áiggis ahte dain geaidda ášši guoská lea áigi buktit cealkámuša lávdegotti bargui . 1 Min mielas galggašeimmet Sámedikki bealis dovddastit ahte mii maid leimmet sáhttit bargat eambbo dáinna áššiin riikka eiseválddiiguin gulahaladettiin . 1 Min mielas dát lea huksejeaddji lahkoneapmi ja bivdit Sámedikki deattuhit dán viidáset oktavuođastis Ráđđehusain kommišuvnna ásaheami ja kommišuvnna čállingotti sajusteami oktavuođas . 1 Min mielas SVL árvalusat gusket unnán dasa maid doahpagat iešmearrideapmi ja iešstivrejupmi sáhttet mearkkašit , vaikko sámi beroštumit ja sámi orgánat dáláš árvalusaid mielde ožžot vejolašvuođa váikkuhit sámi guovlluid resurssaid hálddašeapmái . 1 Min konkrehta láhkamearrádusevttohusat mariidnaresurssaid birra bohtet ovdan min bargodokumeanttain 2 , 3 , 4 , ja 6 , mat leat ovddiduvvon lávdegoddái ja mat dál leat almmolaččat . 1 Min jurdagat mannet lagamuččaide – bearrašii , sohkii ja ustibiidda . 1 Min joavku áigu lassáhussan ráđi árvalussii ovddidit muhtun evttohusaid . 1 Min joavku doarju eanaš oasi Sámediggeráđi árvalusas , muhto dáhttu deattuhit ahte soaittášii dárbu veahá čielgaseabbot formuleret dajaldaga gos čuožžu ahte iešmearridanvuoigatvuohta guoská buot surggiide . 1 Min internatas lea goakkan Nora ja Osland muttomin garas læ , sån oapat middjide ålbmui viero ja árrat nåkkat sån sitta min . 1 Min iežamet rahčamušaid oktavuođas oažžut stuorát rievttalašvuođa ja vuoigatvuođaid daid guovlluide gos mii leat ássan ovdahistorjjálaš áiggi rájes , ja vuoigatvuođa ovdáneami oktavuođas iežamet eavttuid mielde , leat mii oaidnán ahte dárbbašuvvo máhtolašvuohta . 1 Min guovlluid luondduriggodagat galget leat ávkin báikegottiide . 1 Min gielda lei vuosttažiid gaskkas riikkas mii čađahii 9-jagi skuvlla . 1 Min gielat ja kultuvrralaš dábit leat illun ja ovdáneapmin sihke midjiide alcceseamet ja min siidaguimmiide , nu guhká go mii nagadit áimmahuššat giellamet ja kultuvramet . 1 Min gielas ja min árbevirolaš máhtolašvuođas leat min álbmoga eallinoainnut ja oaidnu máilbmái vurkejuvvon . 1 Min evttohusat mielddisetbuktet ahte jienastuslogu sturrodat ja iešguđet biirriid áirraslohku soahpá buoret oktii , dadjá proffesor ja lávdegotti jođiheaddji Per Selle . 1 Min evttohus oaivvilda ahte ossehusat 4 - 5 - 6 - 7 ja 8 čuoggá 3 vuolde siiddus 3 lávdegotti árvalusas sihkkojuvvojit . 1 Min ekonomiija lea unni ja rabas , mas bealli das maid mii buvttadit , vuvdojuvvo olgoriikii . 1 Min eaŋgalasgiela oahpahus lea hui alla dásis , ja beassat čađahit Cambridge-eksámena termiidnaloahpas , mii dagaha álkibun lohkat olgoriikkas maŋŋá . 1 Min eavttohis váldooaidnu lea ahte láhka galgá leat čielga álbmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 Min dábálaš áddejumi mielde riikka eiseválddiid ja sámi orgánaid gulahallamat eai geava dakkár prinsihpaid vuođul . 1 Min duohkin čovdosiidda . 1 Min dolvo vuos Billávutnii ja doppe viidáseappot beakkán duiskka lástafatnasiin " Karl Arpain " . 1 Min diehtu dáruiduhttinproseassa birra lea váilevaš . 1 Min deháleamos gávpeguimmiide meroštallojuvvo 2008 Ođastuvvon našunálabušeahtas BNB – lassáneapmi dán jagi leat 2 proseantta , vulosmudden sullii ovttain proseantačuoggáin 2008 Našunálabušeahta rájes . 1 Min deháleamos dustehus olgguldas roasuid vuostá , lea go mii bures hálddašat iežamet ekonomiija . 1 Min deháleamos diehtojuohkinkanála lea www.nhd.no . 1 Min deháleamos bargun lea sihkkarastit sidjiide boahtteáiggi maid sii galget hálddašit ja ahte sii dovdet sámi gullevašvuohta . 1 Min buorredilli ii galgga rievdat oljohatti rievdademiid mielde . 1 Min buorit eallineavttut geatnegahttet min ja mii váldit dán ovddasvástádusa duođas . 1 Min buoremus suodji lea doallat iežamet beavddi čorgadin . 1 Min buoremus bealuštus lea nana gearggusvuohta , mainna dustet heajos áiggiid rievttes doaimmaiguin rievttes áigge . 1 Min bođii gallestallat Lund universitehta professor Ruoŧas . 1 Min bođii USA:s gallestallat nissonolmmoš gii lei professor . 1 Min bovdehus Norges Fiskarlagii gusto ain , ja mii sávvat ahte mii farggamusat sáhttit čoahkkinastit áššiid birra mat min mielas leat dehálaččat . 1 Min boarrásiidda lea dát áibbas vealtameahttun , lohká Vars . 1 Min beales oaidnit ahte livččii ollu stuorát dárbu Sámedikki beales áŋgiruššat , muhto eai leat dušše diet doaibmabijut maid ferte bidjat johtui . 1 Min bealde leat nana norgalaš ja riikkaidgaskasaš álbmotriekteáššedovdit , geat oaivvildit ahte Ráđđehus rihkku riikkaidgaskasaš prinsihpaid dan ektui movt meannudit eamiálbmogiiguin . 1 Min bargun šaddá sámi perspektiivva oččodeapmi dasa . 1 Min bargun livččii dasto movttiidahttit vel daid báhcán sápmelaččaid dáppe rittuin dikšut ja suodjalit dan kulturárbbi maid leat ožžon máttuineaset . 1 Min bargun lea geahččat bearrái ahte riggodagat dáppe min guovlluin addet barggu ja birgejumi olbmuide . 1 Min bargosuorggit gusket eanas olbmuid árgabeaivái , ja mearrádusat mat dahkkojit sáhttet leat hirbmat mávssolaččat juohke olbmui . 1 Min 29.09.00 beaiváduvvon reive Statsbygg Nord:ii 1 Min 29.09.00 beaiváduvvon reive 1 Min 28.08.98 reive Kulturdepartementii ja Gielda- ja guovlludepartementii 1 Min 22.09.00 beaiváduvvon notáhta 1 Min 07.07.98 reive dáláš ja plánejuvvon sámi kulturguovddážiidda - kárten 1 Mimmis lea leamaš máŋggabealat fidnoeallin ; bargan dáhkádusain , guolleindustriijas , smávvadálolažžan , goahkkan ja maŋimus jagiid Redningsselskapas ( gádjunsearvi ) . 1 Mimmi áhkku , Martha Johannessen , oappáidis Ella ja Inggá gaskkas 1 Mimmi váccii olles vuođđoskuvlla Fjordtunas . 1 Mimmi lea maiddái áŋgiruššan das ahte su áhkubat galget oažžut sámegieloahpu , muhto lea leamaš hui váttis dán ordnet . 1 Mimmi ja Anton Bæivi : 1 Mimmi Johanne Bæivi riegádii 1950:s , ja šattai bajás Sievjjus , álggos Njižževuonas , maŋŋil Muotkevuonas . 1 Mimmi Bæivi čájeha Sievjogávttis . 1 Mimmi Bæivi ( Govva : Basia Głowacka ) 1 Mimmi Breivi 19 . 1 Mimmi Bffiivi bokte rabai 1 Miljøverndepartementet P.B. . 1 Miljon ruvnnuiguin 33,3 2,4 1,1 2,1 1,5 0,6 Finnmárkkus guhtot meahcis oktiibuot 25 000 sávzza ja lábbá . 1 Mildosiin doivvošeimmet maiddái joksat sámiid geat eai oro sámi guovlluin vai sii áiccašedje ahte Sámediggi lea maiddái sin várás , dadjá Østby . 1 Mildosiin bidjon : Lávdegotti váldi ja čohkkehus . 1 Mildosiid galgá nummárastit . 1 Mildosat gulaskuddamii word doc hámis 1 Mildosat gulaskuddamii pdf fil hámis 1 Mildosat Mielddus 1 Kapihttal 3 . 1 Mildosat : Kárta 1 Mildosat : - Čoahkkingirjjit 4/99 ja 5/99 - Dearvvasvuođa- ja sosiáladoarjaga 1999 juogadeapmi 1 Mildosa sáhtát maid lohkat nuvttá min ruovttusiiddus . 1 Milddus 1 Mikkelsen dáhtui 13 eará finnmárkolačča muitalit muitalusaid iežaset eallimis . 1 Mikkel A. Gaup 13 . 1 Miihan gal buohkat galggašeimmet diehtit ahte leat ollu fiinna olbmot sihke Muosáin ja eará áhpebivdovearain , sihke skohttalaš ádelseađu ja dánska báhpaid sohkaregistariin . 1 Miihan eat sáhttán gáibidit ahte suohkanbáhppa galggai boahtit juohke háve go mii háliideimmet ipmilbálvalussii ; sus ledje moanat girkut ja kapeallat viiddis guovllustis . 1 Mii šállošit go ná lea - sávvamis váttisvuođat leat čovdojuvvon fargga . 1 Mii čáliimet suohkanii ja jearaimet ledje go skuvllat Ráissas mat fálle sámegieloahpahusa , ja makkár vuoigatvuođat ledje mánáin fidnet oahpahusa sámegielas ja sámegillii . 1 Mii čáliimet maid , ahte leat máŋga jearaldaga , maid ferte árvvoštallat lagabut . 1 Mii čujuhit min 19.01.00 beaiváduvvon reivii Sámediggeráđđái . 1 Mii čujuhit man nannosit ja mo mii áigut áŋgiruššat ealáhusovddidemiin . 1 Mii čujuhit fylkkaplána vuoññoávdnasiidda5 , mat čilgejit demográfalaš ovdáneami , ja das maiddái guvllolaš dilálašvuoñaid , ahkeerohusaid ja sohkabealčoahkádusa jna. . 1 Mii čujuhit erenoamážit nubbin maŋemus oassái 2. siiddus ja golmma vuosttaš oassái 3. siiddus . 1 Mii čujuhit dán oktavuođas sámediggeválgga láhkaásahusa álgodivodussii , mii dál lea gulaskuddamis . 1 Mii čujuhit ahte hálddahuslaččat ruđaid juogadeapmái lea 30.000,- kr. rádjin . 1 Mii čujuhit Stuoradiggedieđáhussii nr. 11 ( 2008-2009 ) : " Sámi allaskuvla lea áidna ásahus mii fállá ollislaš sámi mánáidgárdi- ja vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu . 1 Mii čujuhit Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 26.03.00 beaiváduvvon reivii . 1 Mii čujuheimmet maiddái ahte áššis 014/05 Várnjárgga álbmomeahci ásaheami oktavuođas , maid dievasčoahkkin meannudii guovvamánus dán jagi , gáibidii Sámediggi ahte suodjalusevttohusa ja eará suodjalusplánaáššiid Finnmárkkus loahppameannudemiin ferte vuordit dassážiigo Finnmárkkuláhka lea loahpalaččat dohkkehuvvon . 1 Mii čujuhat , sihke dasa mii guoská dáidda ja eará duogášsivaide maid berre deattuhit árvvostallamis , min čielggadeapmái 23.04.97 sámiid šállobuhtadusohcamiid birra . 1 Mii čohkkádeimmet Willy orrunlanjas . 1 Mii šattaimet bajás dáža servvodagas , doppe ii gullon olu sápmelaččaid birra . 1 Mii šaddat ain čilget ja vuoigadahttit dán skuvlla . » 1 Mii ávžžuhit stáhtaráđi vuostáiváldit dáid cealkámušaid mat bohtet sámiid beales , ja váldit dáid vuhtii go dát deaŧalaš ášši sámiide galgá mearriduvvot . 1 Mii ávžžuhit sin , geain lea vejolašvuohta geavahit ruvttobusse , toga dahje máŋggas ovttas vuodjit biillain . 1 Mii ávžžuhit nuoraid iskat www.samediggi.no siidduin eanet dieđuid jienastuslogu birra , ja čálihit jienastuslohkui jos háliidit . 1 Mii ávžžuhit jeavddalaččat ráhkadit oppalašgeahčastagaid / analysaid sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin . 1 Mii ávžžuhit Romssa Allaskuvlla ohcat ruhtadeami dán prošektii eará gálduin . 1 Mii ássat riikkaoasis mas lea ollu ja máŋggalágan báktedáidda . 1 Mii árvvoštallat juohke jagi makkár doarjjadárbbut sámi servodagas leat , ja Sámediggi sáhttá rievdadit váikkuhangaskaomiid geavaheami jos mii oaidnit ahte doarjagat eai váikkut nugo leimmet jurddašan . 1 Mii álgoálbmogiidda lea mihtilmas , lea ahte sii eai leat stuorát servodaga stivrejeaddji álbmot . 1 Mii álgit Gáŋgaviikka gielddas Nuorta-Finnmárkkus . Dás čuovvut Njeareveadji-álbmoga rahčama oažžut iežaset skuvlla . 1 Mii álggahit diehtojuohkindoaimmaid ja min ođđaseamos dieđut leat gávdnamis dás : www.bld.dep.no . 1 Mii álggaheimmet álo beaivvi sálbmalávlumiin ja " Áhččámet " rohkosiin . 1 Mii álggaheimmet sámegiela álgooahpahusa . 1 Mii álggaheimmet Deanu faláštallansearvvi ja soađaimet guhká faláštallanlihtuin go leimmet searvái bidjan sámegiela nama . 1 Mii áigut čađahit ovddasmanniprošeavtta mii galgá ovddidit ceavzilis mátkemeriid . 1 Mii áigut árvvoštallat maid oanehis áiggis sáhttá dahkat ja makkár doaibmabijuid lea dárbu čađahit guhkit áigái . 1 Mii áigut veahkehit nannet máhttovuođu . 1 Mii áigut ođasmahttit min neahttasiddu ja danne háliidivččiimet rávvagiid min geavaheddjiin . 1 Mii áigut ovttasráđiid Sámedikkiin ja sámi giellabirrasiiguin árvvoštallat mat lea deháleamos nannendoaimmat sihkkarastit sámegiela ealli ja kulturguoddi giellan boahtteáigái . 1 Mii áigut ovddidit ođđa siiddu ovttasráđiid min geavaheddjiiguin , ja danne háliidit mii ahte dii buvttášeiddet rávvagiid dán geahččalansiidui . 1 Mii áigut otne guorahallat maiddái ollu eará fáttáid mat midjiide politihkkariidda leat dehálaččat . 1 Mii áigut nannet riikkaidgaskasaš ovttasbarggu ja riikkaidgaskasaš riekteortnega mii lea mearrideaddjin davviguovlluid ollislaš áŋgiruššamiidda . 1 Mii áigut maiddái geahčadit mo geavahit álbmotmehciid mátkeeallima oktavuođas , dadjá Andersen . 1 Mii áigut maid ráhkadit videoáŋggirdeami - youtube lea dás okta dain čoavddasániin ! 1 Mii áigut lávga gulahallat sámi guolásteaddjiiguin ja eará báikkálaš oasálaččaiguin ealáhusas , dadjá Thomassen loahpas . 1 Mii áigut láhčit dilálašvuođaid nu , ahte lea vejolaš ovddidit petroleadoaimma Barents-ábis , ja vai dat doaibma šaddá nu ávkkálaš norgalaš ja davvinorgalaš máhttobuorideapmái go vejolaš , ja báikkálaš ja guvllolaš ealáhusovddideapmái . 1 Mii áigut loktet árvvu dáidaga , kultuvrra ja faláštallama rollas . 1 Mii áigut kritihkalaččat geahččat sierra beliid mohtorjohtalusgeavahusas . 1 Mii áigut kritihkalaččat geahčadit lágaid , ja áigut kritihkalaččat geahčadit iežamet geavada . 1 Mii áigut jávkadit geafivuođa go nannet almmolaš sihkarvuođafier ­pmadagaid ja addit bargguhemiide vejolašvuođa máhccat aktiiva bargui fas . 1 Mii áigut jođálmahttit , divodit ja álggahit ođđa huksenprošeavttaid 2,8 miljárdda ruvnnuin . 1 Mii áigut jođihit dakkár politihka mii ovddida nissonolbmuid ja dievdduid ovttadássásašvuođa . 1 Mii áigut jođihit dakkár politihka mii hálddaša rig ­godagaid buoret vugiin , mii fuolaha biologalaš šláddjiivuođa ja unnida nuoskkidemiid vai hehttešeimmet dálkkádatrievdamiid mat bohtet olbmo daguid geažil . 1 Mii áigut joatkit bargat dan ala ahte sámi mánát mánáidsuodjalusas galget oažžut bálvalusa mas lea gelbbolašvuohta ja mii váldá sin rivttiid duođalaččat . 1 Mii áigut iežamet politihkain duddjot friddjavuođa juohke olbmui . 1 Mii áigut hukset buriid gulahallanvugiid vai beassat atnit miehtá riikka daid árvoháhkama vejolašvuođaid mat gávdnojit . 1 Mii áigut geavahit olles riikka ja dan luondduriggodagaid . 1 Mii áigut earenoamážit deattuhit bidjame árjjaid smávva sámegielaide , mat Norggas lea nuorttalašgiella , julevsámegiella ja oarjelsámegiella . 1 Mii áigut eambbo viiddidit álbmogis-álbmogii ovttasbarggu davvin . 1 Mii áigut dál viiddidit ortnega maiddái bušeahttaáššiide . 1 Mii áigut dál geahččalit oahpahit mánáid eatnigillii álggus . 1 Mii áigut doaimmahit ovddasvástideaddji hálddašanpolitihka vai Finnmárkku eatnamat ja luondduriggodagat geavahuvvojit ja hálddašuvvojit buoremussan fylkka ássiide . 1 Mii áigut buoridit vejolašvuođaid oažžut oahpu sámegillii buot ahkásaččaide . » 1 Mii áigut buoridit sámegiel oahpahusvejolašvuođa buotahkásaš olbmuide . 1 Mii áigut buoridit ovttasbarggu Ruoššain . 1 Mii áigut buktit modeallaid mot biologalaš resurssat leat geavahuvvon boares vieruid mielde sámi guovllus . 1 Mii áigut baicce bargat báikegottiid beale ja nie nannet ássama , ja olbmuid birgejumi . 1 Mii áigut ain áŋgiruššat garrasit oahpponeavvoráhkademiin . 1 Mii áigut ain nannet čiegusvákšundoaimmaid ja vuoruhat dán boahttevuođas . Suodjalus , ja áinnas Čiegusvákšun almmuha dieđuid dađistaga ja addá buori gova davviguovlluin , maiddái olgoriikkaguovlluin gos oasálastit . 1 Mii áigut ain nannet čiegusvákšundoaimmaid ja vuoruhat dán boahttevuođas . 1 Mii áddet dieđusge ahte Sámedikkis lea friijavuohta ieš sáhttit vuoruhit nu mo háliida juolluduvvon bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Mii áddet dan nu ahte ovttaárvosašvuohta ja seamma dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusfálaldagat galget gustot beroškeahttá geavaheddjiid gielas ja kultuvrralaš duogážis . 1 Mii vástidit gažaldagaid telefovnnas , e-poasttas dahje fávssa bokte . 1 Mii vásihit ahte dat nuorat geat bohtet min lusa , illá dihtet maid sátni “ iešvuohta ” mearkkaša . 1 Mii vásihat ahte sámi valáštallan dávjá ii oaččo maidege dain valáštallanruđain , mat muđui juolluduvvojit Norggas . 1 Mii válljet dás deattuhit fágalaš vuoruhemiid dehálašvuođa , ležžet dál vuolggahuvvon čuovusin našunála fágapolitihkalaš mihtuin dahje dutkaninstitušuvnnaid iežaset vuoruhemiid dihte . 1 Mii váldit vuostá rávvagiid ja cuiggodemiid . 1 Mii váldit vuostá dieđuid . 1 Mii válddiimet ovdan rehkenastima ja dárogiela , eanas čálalaččat , daid lagamus dárbbuid mielde . 1 Mii váhnemat vuođđudeimmet joavkku man ulbmil lei searvat mánáid movttiidahttimii . 1 Mii váhnemat geat vuostálasttiimet sámi oahppoplána atnuiváldima , čoahkkimasttiimet departemeantta áirasiiguin moanaid gerddiid . 1 Mii vácciimet čuvllaiguin ja dálveskuovaiguin , ja easka miessemánus beasaimet coggat geasseskuovaid . 1 Mii vácciimet internáhttaskuvlla ja dan mii dalle gohčoduvvui " vurrolasskuvlan " . 1 Mii vurkkodeimmet dan dáhpáhusa iežamet čiegusvuohtan . 1 Mii vuostálastit ollásit jurddašeames , maid min oavánis nuorat vásihedje ilgadis diimmuin . Muhto mii fertet . 1 Mii vuostálastit ollásit jurddašeames , maid min oavánis nuorat vásihedje ilgadis diimmuin . 1 Mii vuosttaldat buot doaimmaid mat dagahit ahte ásahuvvojit sierra orgánat sámiide , ja mii ávžžuhat dán oktavuođas ahte Finnmárkku " Sámi Ráđđi " johtileamos lági mielde heaittihuvvo . 1 Mii vuoruhat oastit ja atnui váldit ođđa girdiid ja fatnasiid . 1 Mii vuordit vástádusaid dáidda gažaldagaide . 1 Mii vuordit gaskaboddosaš raportta dán jagi ja loahpalaš raportta 2011:s . 1 Mii vuordit dál ahte mii šaddat ovttaoaivilii Birasgáhttendepartemeanttain min evttohusa hárrái go guoská suodjalanplánabarggu njuolggadusaide sámi guovlluin . 1 Mii vuordit ahte min kultuvra , min giella ja min nana oktavuohta min árbevirolaš guovlluide dohkkehuvvošii . 1 Mii vuordit ahte min erenoamáš beroštusat ja dárbbut biddjojuvvojit guhkes áiggi perspektiivii ja dohkkehuvvojit riikkaid láhkaaddimiin ja hálddašanvuogádagas . 1 Mii vuordit ahte dát áddejupmi biddjojuvvo vuođđun loahpalaš láhkaevttohussii . 1 Mii vuordit ahte Ráđđehus farggamusat čuovvola dán láhkarievademiin . 1 Mii vuordit ahte Kulturdepartemeanta aktiivvalaččat čuovvola Sámedikki áigumušaid hálddašit museaid ja ovddidit Nuortasámi musea sámi našuvnnalaš duhátjagibáikin . 1 Mii vuordit ahte Justiisalávdegoddi váikkuhišgoahtá , ja ásaha čavga ja geatnegahtti diáloga Sámedikkiin . 1 Mii vuoittahallat dálkkádatgiččus birasoadjebas árbevirolaš ealáhusaid hárrái ja luonddu geavaheapmi ferte čáhkket saji eará dálkkádatdoaibmabijuide . 1 Mii vuohttit ahte Finnmárkkus miehtá rittu lea viiddis doarjja Riddoguolástuslávdegotti árvalussii , loahpaha Gunn-Britt Retter . 1 Mii veahkehit preassa ja álbmoga gávdnat rivttes ossodaga vai besset dáhttut komenttaid , duogášdieđuid ja áššedieđuid . 1 Mii veahkehit preassa ja olbmuid gávdnat duogášdieđuid ja áššedieđuid . 1 Mii sávvat ČálliidLágádussii lihku bargui , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Mii sávvat stuorát beroštumi ja searvama Sámedikki politihkalaš digaštallamiidda ja proseassaide . 1 Mii sávvat oažžut ávkkálaš digaštallama mii sáhttá veahkehit mii viidáseappot barggusteamet , loahpaha ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Mii sávvat maiddái ahte sáddebehtet midjiide divodemiid ja liigedieđuid dán girjji hárrái . 1 Mii sávvat lihku gonagasvissui bearašlaskamiin mat sis leat leamaš vássán jagis . 1 Mii sávvat lihku allaskuvlii dan dehálaš barggu ovddas maid sii 20 jagi leat dahkan sámiid ovddas . 1 Mii sávvat ahte jahkedieđáhus čájehivččii ahte Romssa fylkkasuohkan nákce ollašuhttit iežas rolla guvllolaš ovddidanoassálastin ja dan ahte fylkkasuohkan lea dehálaš oassi almmolaš bálvalusfálaldagas buot suohkaniin . 1 Mii sávvat ahte gihpa movttiidahttá váhnemiid ja oahpaheddjiid , ja duddjo buori ságastallanvuođu ja ovttasbarggu oahppi ektui . 1 Mii sávvat ahte bálkkašupmi movttiidahttá sin joatkit dehálaš ja buori barggu , loahpahit sámediggepresideanttat . 1 Mii sávvat Sámedikki presidentii lihku , ja buot eará oasseváldiide lihku dán lossa mátkái . 1 Mii sápmelaččat leat Sámedikki ásaheami bokte ožžon vejolašvuođa njulget muhtun oasi dán vearrivuođas ja mii hálddašit dál dehálaš osiid sámi servodagas . 1 Mii sámit leimmet juo dalle rahčan ollu jagiid oažžut min vuođđovuoigat ­vuođaid dohkkehuvvot . 1 Mii sámit fertet maiddái gáhttet iežamet luonddu . 1 Mii sámi eanandoallu lea ? 1 Mii sáhttit vuordit ahte dat lea dat rukses láigi das man birra otne ságastallat . 1 Mii sáhttit veahkehit sin guđet bohtet riikii , oahppat dárogiela , vai sii álkibut gávdnet bargosaji . 1 Mii sáhttit hukset beassanvejolašvuođaid ruovttoluotta bargodillái sidjiide geat leat lápmásat , muhto dattetge háliidit bargat . 1 Mii sáhttit geahččalit daid dáppe sámemánáid siste ja mii gávnnahit dan , ahte eai dat mánát joavdda nu guhkás go galggaše . 1 Mii sáhttit dárbbu mielde doaibmat johtilit ja mis lea ávki 2008-2009 vásáhusain . 1 Mii sáhttit dorvvolaččat dadjat ahte dalle ledje gal ollu eanet sámi oahppit , sihke Dutnjesvuona biirres ja eanáš maid suohkana eará biirriin . 1 Mii sáhttit de dadjat ahte mii čuovvut dan rávvaga maid Jovsset attii fáraoi , vaikko vel eat jure justa nu daga go boares Egyptenis . 1 Mii sáhtti addit ollu jierbmás eallilan olbmuide vejolašvuođa sihke bargat ja oažžut boarrásiidruđa . 1 Mii sáhtiimet oastit measta buot maid háliideimmet , jos mii gávnnaheimmet ahte dát lei ávkkálaš oahpahussii . 1 Mii sáhtiimet lohkat ja muitalit jitnosit ruovttubihtáid dan gillii masa háliideimmet . 1 Mii ságaškušaimet áŋgirit manin skuvlavázzinmokta lei nu vuollin Muosáid nuoraid gaskkas . 1 Mii stoagaimet , sihkkelasttiimet , ja muđui finaimet spáppačiekčan- ja čuoiganhárjehallamiin . 1 Mii soabaimet das , ahte mii fertet joatkit guhkkelii Kyoto-soahpamušas , mii dušše guoská moatti industriijariikii . 1 Mii soabaimet dan vuođđudeaddji ulbmilis , ahte áigut hehttet temperatuvrra badjáneames eambbo go guokte gráda . 1 Mii skurdnjáimet moadde vahku dán vástádusas , ovdalgo Helfrid dajai ahte eat galgga ná šlundut , go reivves čuoččui maid ahte sáhtiimet skuvlastivrras ohcat mánáidasamet oahpahusa sámegiella nubbingiellan-fágas , ja skuvla dahje skuvlastivra mearrida galgá go nubbingieloahpahusa álgit vuosttaš vai nubbi luohkás . 1 Mii sihtat čilgehusa das , sáhttágo čuokkis 7.1 moge leat mielde duvdimin eret dan maid Sámediggi árvala čuoggái 9 . 1 Mii sihtat dakkár bargoeallima mas lea sadji buohkaide , ja dakkár bargobirrasa mii váldá vuhtii guđege bargi . 1 Mii sihkkut opmodatvearu oasusvuolideami , ja lasihit opmodatvearu sidjiide geain lea alla vearrogeatnegahtton opmodat ja unnán dábálaš sisaboahtu . 1 Mii sihkkarastit rekrutterema maiddái ealli ja ealasis birrasiid bokte ealáhusas . 1 Mii rámiin dan čájeheimmet . 1 Mii ráhkadeimmet čájehansániid ja čujuhanlihkastagaid . 1 Mii ráhkadeimmet málesgovvagirjji , teavstta haga . 1 Mii ráhkadeimmet dovdomearkkaid guđege dávvirii ja midjiide lagas gullevaš olbmuide . 1 Mii ráhkadat báikkálaš skuvlaávdnasiid , " evttohin , ja ožžon dasa lobi . 1 Mii rikkuimet go álggiimet luoitit eambbo lundui . 1 Mii registreret ahte dan seammás go daddjo ahte ii leat dilli bargat daiguin áššiiguin mat dievasčoahkkimis leat ovddiduvvon , lea Sámedikki presideanta ja ráđi lahtut leamaš hirbmat ollu jođus . 1 Mii reageret garrasit go Luondduhálddašandirektoráhta ovddida dakkár láhkaevttohusa mas lea hui heajoš máhttovuođđu . 1 Mii ražastit geainnuid várás . 1 Mii rahčat binnáš suomagielain . 1 Mii prentet dás muhtin muitalusaid , sihke ohppiid birra , geat fertejedje vuolgit eret ja geat ožžo oahpu ruovttuskuvllain . 1 Mii ozaimet , muhto eat ožžon lobi Eanandoallodepartemeanttas , muhto čađaheimmet goitge ná . 1 Mii ovdehit ahte prošeavtta bohtosat diehttalas váldojuvvojit mielde go SVL árvalus gieđahallojuvvo ain eambbo . 1 Mii ovdanbuktit ođđa eaŋkilloguid čielggadeami haga , nu ahte sii guđet beroštit ieža sáhttet buohtastahttit dán jagáš loguid ovddit jagiid loguiguin . 1 Mii osttiimet roncciid , govda ja seakka , ja muđui čuohpaimet njuniid láđđis . 1 Mii osttiimet njuolga boazoeaiggádiin . 1 Mii oruimet lahka das gos fanas bođii gáddái , muhto mánát Gáŋkkus fertejedje vázzilit min luhtte . 1 Mii oruimet badjegeahčen gili , ii lean guhkit go ahte sáhtten vázzit skuvlii , muhto ovtta áiggi giđđat ja čakčat fertejin orrut internáhtas , go dan áigge ii lean šaldi rastá eanu . 1 Mii oruimet Deanodat vuotnabađas gesiid , go eallu mis lei Johkanjárggas . 1 Mii orrut oaidnimin ahte SVL eanetlohku lea e.e. bidjan dan vuođđun go árvalit Finnmárkku eananhálddašeami ásaheami ( FE ) nohkavaš resurssaid várás , ja gielddalaš hálddašeami ásaheami bissovaš luondduburiid várás . 1 Mii orrut láigodálus vulogeahčen Horpmá , gosa lea sullii 6 kilomehtera skuvllas . 1 Mii ohcat veahki Sámedikkis ja háliidit ahte Sámediggi áŋgiruššá dáinna áššiin nu ollu go sáhttá . 1 Mii ohcat olbmo geas lea unnimusat 1-2 jagi bargohárjáneapmi ekonomiijas ( ovddasvástádus ekonomiijas , revisora , controller jna. ) ja stáhta ekonomalaš stivrema dovdan lea ovdamunnin . 1 Mii ohcat mielbargi gii lea čađahan ja ceavzán 3-jagi joatkkaoahpu / fágareivve . 1 Mii ohcalit dan čielggadusa sámegiela oahpahusa birra Tromssas ja Davvi-Norlánddas maid mii diibmá bivddiimet . 1 Mii oažžut dakkár dieđuid ahte eanaš suohkanat leat ožžon ollu buoret fálaldaga lihkadit rumašlaččat maŋŋágo FYSAK ásahuvvui Romsii . 1 Mii oaččuimet sierra filbmenappárahta , sierra filbmaliinni ja sierra instánta govvenappárahta . 1 Mii oaččuimet modeallaid luoikkasin , maid geahččaleimmet čuovvut , ja oallugiin ledje ovdalaččas vásáhusat čoarvebargguin . 1 Mii oaččuimet gievkkanuvnnaid , lihttebassanlávddáža , ođđa bevddiid ja stuoluid nuppi latnjii . 1 Mii oaččui guokte máttanorgalačča vuolgit Sirbmái ? 1 Mii oassádalaimet doaimmain mat ledje oktasaččat buohkaide skuvllas . 1 Mii oaivvildit maiddái ahte dát doaibmabidju galgá guoskat maiddái Romssa , Nordlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkasuohkaniidda . 1 Mii oaivvildit ahte rievdadusat ovddastit dárbbašlaš ođasmahttimiid Sámedikki válgaortnegii , ja dat dagaha ahte válggat šaddet eanet ovddasteaddjin ja einnostahttin . 1 Mii oaivvildit ahte prinsihpalaš bealit áššis eai leat dohkálaččat čuvgejuvvon . 1 Mii oaivvildit ahte ovttasbargu organisašuvnnaguin lea deaŧalaš . Danne galgá mis maiddái boahtteáiggis leat buorre ovttasdoaibman dáiddáriiguin ja sin organisašuvnnaiguin dáidda- ja kulturpolitihka hábmemis . 1 Mii oaivvildit ahte nu áššis bođii čielggas , iige leat miige sivaid šat manne galggašeimmet šállošit dáhpáhusa Sámedikki Sámi vuoigatvuođalávdegotti gulaskuddancealkámušas . 1 Mii oaivvildit ahte lávdegotti evttohus nanne jienasteddjiid rivttiid ja buorida válggaid rievttalašvuođa ja guorraseami , dadjá Selle . 1 Mii oaivvildit ahte lea eahpeoiddolaš go 600 bohcco rádji doalu nammii , jos galgá oažžut doarjaga , šiehtaduvvui eret . 1 Mii oaivvildit ahte ferte álggahit stuorát prográmma eanandoalu doaibmavisttiid divodeami ja huksema váste . 1 Mii oaivvildit ahte dát stádasmahtášii bohccobierggu saji sisriikka márkanis , mii fas nanosmahtášii ealáhusa guhkkit áiggi vuollái . 1 Mii oaivvildit ahte dát lea vealaheaddji ja bivdit ahte Sámediggi bivdá Sámediggeráđi váldit dán ovdan čoahkkimis eanadoalloministariin ja finánsaministariin vai dáinna lágiin earuheapmi vuođđoealáhusain heaittihuvvo . 1 Mii oaivvildit ahte Sámediggi berre vanahit iežas guhkás dán áššis ja ieš váikkuhit árjjálaččat bargat dan badjelii ahte eai galggaše čuožžilit ođđa sirrejeaddji ráját siseatnama ja riddoguovlluid gaskii , eaige dáid guovlluid sámiid gaskii . 1 Mii oaivvildit , ahte dat ii leat . 1 Mii oaivvildeimmet ahte juridihkalaččat galggašii čilgejuvvot maiddái individuálalaš vuoigatvuohta ovttaskas doalli ektui . 1 Mii oaivvildat ahte lávdegotti evttohus eanet sámegiela skuvlii fievrredit lea lihkohis maŋásguvluilávki , mii heađusta ovdáneami ja dagaha stuorra váttisvuođaid nuoraidasamet sin boahtteáiggi birgemis . 1 Mii oaidnit čielga mearkkaid movt stuorát čoahkkebáikkiin gos leat oahpahusásahusat dahje almmolaš bargosajit , ealáhusat ovdánit positiivvalaččat ovdamearkka dihte bálvalusealáhusaid oktavuođas . 1 Mii oaidnit stuora baluin máilmmiviidosaš biras- ja dálkkádatrievdama . 1 Mii oaidnit maiddái ahte lea dárbu ollu buorebut oktiiordnet daid veahkkefálaldagaid mat juo gávdnojit . 1 Mii oaidnit iežamet bargun dan , guovddáš eiseválddiiguin gulahallama bokte , bargat dan ala ahte mánáidsuodjalusas lea gelbbolašvuohta addit sámi mánáide dan fálaldaga masa sis lea riekti . 1 Mii oaidnit dás prarleallaid hástalusaide mat norgga servodagas ledje Davvimeara oljohistorjjá álggus . 1 Mii oaidnit dál , ahte luohttámuša sadjái njáhká ballu ja eahpesihkarvuohta . 1 Mii oaidnit ahte ášši lea guoskkahuvvon ášši 14/00 árvalusas . 1 Mii oaidnit ahte vihtta gieldda leat ohcan bajimuš eiseválddiin ruđaid čađahit geahččalanprošeavtta das mo gielddat sáhtášedje hálddašit meahcceresurssaid . 1 Mii oaidnit ahte sámi kultuvra ahtanuššá ja ahte eanet ahte eanet báikkálaš servodaga vuostáiváldet ja dohkkehit guovllu sámi kultuvrra . 1 Mii oaidnit ahte sámi kulturráđđi juohká árvasit ruđaid NSR iešguđet báikkálaš servviid sierralágan ávvudemiid čalmmustemiide . 1 Mii oaidnit ahte sámegielat leat rašis dilis . 1 Mii oaidnit ahte olles mánáid logu njiedjama sámi mánáidgárdefálaldagain jagiid 2006 rájes 2010 rádjái sáhttá čilget obbalaš njiedjamiin mánáidbessodagain Davvi-Norggas dan áigodagas . 1 Mii oaidnit ahte muhtun fágasurggiin leat heajut logut go earáin vaikko dain ovdal leat leamaš vuoruheamit . 1 Mii oaidnit ahte min riika lea soahtamin Balkanis . 1 Mii oaidnit ahte konkrehta sámi diŋggat mat ledje namuhuvvon ovddit plánas leat dál jávkan dábálaš kurssain , ja leat mielde dušše erenoamáš kurssain . 1 Mii oaidnit ahte Sámediggeráđđi doarju min dán oainnus . 1 Mii oaidnit ahte Eanadoallodepartemeantta evttohus dagaha dan ahte smávva doalut main leat ovdamearkka dihtii 400 - 500 bohcco sáhttet gártat njuovvat 50 % ealus , mii ollásit goarida sin ekonomálaččat , dát váttisvuohta ii dovdošii nu garrasit dain doaluin main leat ovdamearkka dihtii 3000 bohcco . 1 Mii oai ­dnit govvosis 7.1 gos dát gielat / suopmanat geavahuvvojit / - jedje . 1 Mii oahppit oaččuimet ođđa jurddafáttáid ja fuobmáimet ollu maid beasaimet boagustit friddjaminuvttaid . 1 Mii oahpistit du sámegiela oahppokafeai gos hástalusat ja vásihusat juogaduvvojit . Fágalaččat gelddolaš ! 1 Mii oahpaimet veaháš grammatihka ja vealttakeahttá maiddái muhtun sániid dán oktavuođas . 1 Mii oahpaimet ollu vuđolaš lohkan- , čállin- ja rehkenastinoahpu , dieđusge oaivvilduvvon dáža skuvlii . 1 Mii oahpaimet ollu máŋggasivavuloš ohppiid birra , muhto eat maidige gullan- ja oaidninváttuid birra . 1 Mii oahpaheimmet ohppiid dan gillii maid ipmirdedje buoremusat , ii lean omd. oktage gii logai midjiide ahte galgat hupmat dárogiela . 1 Mii oahpaheaddjit leat deaividan ohppiiguin vuosttaš skuvlabeaivve . 1 Mii nissonolbmot fertet dovddastit ahte mii eat goassige juvssa dásseárvvu boazodoalus danne go mii duođai eat leat ovttaláganat , muhto ovttaárvosašvuođa sáhttit mii gal juksat . 1 Mii nieiddažat buohkat gárvodeimmet ulločuvllaiguin ja firkaliiguin . 1 Mii navdit rnaiddái ahte lea vissis deaddu das jos vuhtiiváldit joavkkuid ja berošteddjiid váikkuhearni . 1 Mii nannet barggu mainna váldit vára kulturmuittuin Kulturmuitojagi , ja mii bidjat eanet searaid bisuhit gáddeguovlluid ja suodjaluvvon guovlluid ortnegis eanaš olbmuid várás , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Mii nannet Innovasjon Norge , Argentum ja GIEK ásahusaid . 1 Mii máttasámiguovllus ássat biedgguid , ja dušše oktasaš ovttasbargu dahká min gievrrabon go háliidit bargat oktasaš mihttomeari guvlui . 1 Mii mánát gáttiimet dáid duiskka-skuovvan go eai lean nu mo dábálaš skuovat . 1 Mii mánát gohčoduvvuimet rávdi mánnán , ja danin gohčoduvvon mun Rávdi Lempin . 1 Mii mánát geavaheimmet niibbi ja ákšu nu árrat ahte eat oba muittege goas álggiimet dainna . 1 Mii muđui guoská oahpahusgillii , de báhcá geavahussii ja njuolggadussan bismágotti instruksa 1880:s . » 1 Mii muittuhit ahte oljo- ja gássadoaibma ja minerálaroggan eamiálbmotguovlluin Arktisis guoská eamiálbmoga guovddáš beroštumiide . 1 Mii muittuhit ahte liibmamearkkat eai galgga geavahuvvot jienastanlihppun dahje liibmejuvvot jienastanlihpuide . 1 Mii muitit muitalusa Jovsseha birra , guhte rávvii Egyptena fárao seastit dannego čieža buori gordnešaddanjagi maŋŋil šaddet čieža heajos šaddanjagi . 1 Mii min mielas gale lea čielggas , lea ahte sámiin leat iešguđetlágan geavahanvuoigatvuođat , ja ahte dieđusge sáhttet leat sámi báikegottit maid várás omd. ILO-soahpamuš nr. 169 , art. 14.1 heive . 1 Mii mearkkašit ahte Sámedikki vuosteákkat dán áššis eai leat vuhtii váldojuvvon . 1 Mii mearkkaša dan ahte 2009:s bohte 3 217 dokumeantta eanet go 2008:s , mii vástida 21,3 % lassáneami . 1 Mii maŋŋelaš čilget mo dán sáhttá dahkat . 1 Mii manai funet ? 1 Mii maid šaddat geavahit neahta ja bovdet buohkaid searvat divaštallamii . 1 Mii maid ovdehit ahte otnáš ortnet , mas lea luossadiggi ja vuoigaduvvon bivdiid sonačoahkkimat , joatkašuvvá . 1 Mii maid oaivvildeimmet ahte sidjiide livččii ávkin ja illun giela oahppat , go mii geat eat máhttán , dovddaimet váilevuohtan ahte eat lean goassege dan oahppan . 1 Mii maid namuhit ahte Kárášjoga álbmotgirjerádjosis lea ollu fállamuš girjjiid dáfus . 1 Mii maid háliidat buoret ovttasbarggu ja danne mii leatge ruđalaččat dorjon muhtin muddui kvenaid doaluid , ja leat dasa lassin politihkalaččat dorjon din áigumušaid . 1 Mii maid dattetge oaivvildit ahte SVL livččii galgan čielggadit sámi eaiggáduššan- ja háldoguvlui guoski dilálašvuođaid buorebut , ja danne doarjutge árvalusa , ahte viidát ovddasteaddji lávdegoddi ( kommišuvna ) vuođđuduvvo , ja bargunis dat galgá identifiseret dakkár guovllu ILO-soahpamuša 169 , artihkkala 14.1 , mearrádusaid vuođul . 1 Mii maid bidjat mielddusin iežamet cealkámuša dán áššis . 1 Mii maid ballat nugo áirras ge ahte ON:a sadji šaddá fuonit máilmmi servodagas , ja dat sáhttá váikkuhit negatiivvalaččat maiddái eamiálbmogiidda . 1 Mii læt dal čoagganan manga guovllus gå framhaldskuvlii mii båđimet ja Lappoluobbalis båtte gålmas , ja Stuorajavris læi åkta sis . 1 Mii láviimet finadit nuortan Gággajávrris . 1 Mii láigoheimmet Aarborte hotealla čakčamánu 1. beaivvi rájes gitta miessemánu 1. beaivvi rádjái . 1 Mii láhčit dalle saji hukset eanet ođđa mánáidgárdesajiid , nu ahte galgat sáhttit olahit ollislaš mánáidgárdefálaldaga buohkaide 2008 mielde . 1 Mii lágideimmet oktasaš ohppiideahkediid , ja manaimet feasttain fárrolaga . 1 Mii lohkat buot evttohusaid mat bohtet . 1 Mii livččiimet áinnas sávvan ahte rámma livččii leamaš stuorit , dadjá stipeandalávdegotti čoahkkinjođiheaddji Laila Somby Sandvik . 1 Mii liikká oaččuimet buori vuođu joatkkaohppui , sihke matematihkas ja sámegielas ja eará fágain , ja dan duođašta dat ahte mii leimmet máŋggas geat vácciimet joatkkaoahpu maŋŋá go leimmet čohkkán oahpaheaddji Kathrine Johnsena oahpaheaibeavddi guoras . 1 Mii liggiimet garrasit biisiin mii lei áidna klássalanjas . 1 Mii leimmet vuođđogearddi bidjamin , muhto eat doaimmahan maidege erenoamážiid . 1 Mii leimmet vissa lágidan muhtun smávvapáhkažiid ohppiide ja veaháš liiggás buori biepmu , muhto sii geat ožžo albma páhkaid ledje vuosttaš luohkkálaččat . 1 Mii leimmet vihtta oahpaheaddji oahpu haga , nuoramus lei 17-jahkásaš . 1 Mii leimmet ožžon sávzza mielde davás verddiin Røssnessas . 1 Mii leimmet ovdamearkka dihte hirpmahuvvan go Finnmárkkus njuvvet sarváid nu maŋŋit go loahpageahčen čakčamánu . 1 Mii leimmet maiddái biddjojuvvon goabbatlágán lágaid vuollái . 1 Mii leimmet hárjehallan guhká dán dilálašvuhtii ! 1 Mii leimmet hui sáhkkii , ja manaimet liikká lagabui bálgá nu ahte oinniimet gitta Solbakkenii , ja gulaimet hurá-čurvosiid doppe . 1 Mii leimmet gáddán ahte dađi mielde go sámi parlamentáralaš bargu lea eanet láddan , ahte diekkár oainnut ledje jávkan , ja ahte maiddái Sámedikki eanetlohku lei dohkkehan ahte buot sámiiin lea seamma vuoigatvuohta - lágaid ja njuolggadusaid siskkabealde - searvat Sámedikki válggaide dan politihka vuođul mii sidjiide heive . 1 Mii leimmet guhtta oappá ja vielja , muhto dađe bahábut jámii min áidna viellja biilalihkohisvuođas 1990:s . 1 Mii leimmet golbma oappáža ja vieljaža , ja mun ledjen boarráseamos . 1 Mii leimmet ge jurddašišgoahtán gos galgat háhkat alcceseamet leavggaid , dadjá Storvig . 1 Mii leimmet gal hui sreaŋgát dainna ahte dát ii galgan seaguhuvvot skuvlii . 1 Mii leimmet dušše hállan sámegiela ruovttus , ja muđuige go leimmet ovttas eará mánáiguin . 1 Mii leimmet doppe dušše jagi , ja de mii fárriimet unna bráhkažii Boaronjárgii , ja maŋŋel joatkkaskuvlla bráhkkii dakko gokko samvirkelaga lea dál . 1 Mii leimmet buohkat bargan boazodoalus , ja eatnasiin mis lei stuorát ovddasvástádus doppe go dat mii boazodoallonuorain lea dál . 1 Mii lei ruovttufidnoskuvla ? 1 Mii lei ođas dán jagi , lei dat ahte stipeandda sturrodat lei lassánan 10 000 ruvnnos 15 000 ruvdnui , masa fal stipeandavuoitit liikojedje . 1 Mii lei ođas dáin giellabesiin , lei dat go sii dáinna lágiin oahpahedje dakkár álgoálbmotgiela mii lei nu vuollegis árvvus ja rašis dilis go jo sáhtii leat . 1 Mii lei nuppe láhkái go riikkalaš konsešuvnnaid oktavuođas , de addojuvvojedje dát konsešuvnnat nuvttá , mii mearkkašii 10 miljon ruvdnosaš seastu konsešuvdnaoažžuide . 1 Mii lei láhkái go riikkalaš konsešuvnnaid oktavuođas , de addojuvvojedje dát konsešuvnnat nuvttá , mii mearkkašii 10 miljon ruvdnosaš seastu konsešuvdnaoažžuide . 1 Mii leat čállán reivve dán birra NRK-Sámi Radioi , erenoamážit dan geažil go buot Sámedikki jienasteaddjit eai beasa gullat válgasáddagiid . 1 Mii leat čuovvume áigumuša ahte nannet dikšo- ja fuollasuorggi 10 000 ođđa bargiin . 1 Mii leat čuovvoleame deaŧalaš čuoggá Soria Moria-julggaštusas , lohká oljo- ja energiijaministtar Odd Roger Enoksen . 1 Mii leat čađat šaddan bealuštit , čilget ja vuoigadahttit skuvlla . 1 Mii leat čađat deattuhan ahte lullisámi skuvla lea stáhtalaš ovddasvástádus , muhto Snåases orrot leamaš duhtavaččat suohkanlaš skuvllain . 1 Mii leat ávvudan dan beaivvi dan rájes go leimmet boares skuvllas . 1 Mii leat ávkkástallan dáid riggodagain , muhto eat leat goassige daid loaktán . 1 Mii leat árvalan nuppástuhttit vearronjuolggadusaid buoridan dihtii fitnodagaid reaidaruhtadili . 1 Mii leat válljen vuoruhit gávdnat iežamet regiuvdnii muhtun eurohpalaš ovttasbargoarenaid , mat šaddet dehálaš reaidun min davviguovločammusteapmái . 1 Mii leat válljen vuoruhit doaibmabijuid , mat sáhttet dagahit ahte sámegiella gullo juohke sajes , juohke beaivve gos dal de olbmot deaivvadit . 1 Mii leat válljen moadde bájuheami mat čielggadit su oainnu . 1 Mii leat válljen , ja válljejuvvon čovdosat lea bures leamašan ávkin midjiide . 1 Mii leat váldán vuhtii oainnuid ja árvalusaid mat leat boahtán eará bellodagain . 1 Mii leat vissásat dan badjelii , ahte Norgga sámiid dilli livččii leamaš hui buorre dakkár buohtastahttimis . 1 Mii leat sáhttán geavahit ollu ruđaid heajos áiggi čađa dannego mii sesttiimet go ledje buorit áiggit . 1 Mii leat stuorrudan oamikapitála Kommunálabáŋkkus ja Argentumis , viiddidan ’ Garantiinstituttet for eksportkreditt ’ ja ‘ Innovasjon Norge ’ nammasaš ásahusaid vástevaš rámaid , ja mii juolludit stáhtalaš loanaid ‘ Eksportfinans ’ nammasaš ásahussii . 1 Mii leat seammás válbmasat oassálastit diekkár guorahallamis iežamet vásáhusain . 1 Mii leat ráhkadan viiddis prográmma mas sáhkavuoruid dollet ollugat sis geat lávejit leat mielde nationála válgga čađahanbarggus . 1 Mii leat rievttes guvlui bargame , muhto mis leat ain ollu barggut mat eai leat čovdojuvvon . 1 Mii leat rievttes geainnu nalde - Árvvoštallan lea buorre reaidu viidáset barggus buoridit dearvvašvuođafálaldaga sápmelaččaide , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Mii leat referánsajovkui váldán mielde resursaolbmuid sihkkarastin dihte praktihkalaš eanandoalofágalaš lahkonanvuogi barggus . 1 Mii leat proseassas , mis leat gaskaoamit maid sáhttit geavahit riikkaidgaskasaš foraid bokte , vuoigatvuođat ja stáhtalaš geavadat . 1 Mii leat ožžon ollu festiválaid mat bistet oanehis botta , muhto buktet stuorra árvvuid sihke sidjiide geat leat aktiivvalaččat mielde doaluin ja muđui ealáhuseallimii . 1 Mii leat ožžon mearkkašahtti riikkaidgaskasaš doarjaga iežamet doaibmabijuide . 1 Mii leat ožžon lobi deaddilit Ingjerd Tjelle jearahallama Soffá-Per-Jovnna Ánne Kirsttiin . 1 Mii leat ožžon lobi bájuhit ságastallama maid son doalai Kárášjoga gilisearvvis Oslos 1996:s . 1 Mii leat ožžon lobi almmuhit osiid das . 1 Mii leat ožžon golbmasa muitalit iežaset barggu birra ja makkár hástalusat sis leat iežaset guovlluin . 1 Mii leat ožžon dieđuid sámi mánáidsuodjalusmánáin ahte lea deaŧalaš ahte sámi kultuvra ja giella čuovvu mielde dan ođđa fuolahusdillái gosa gártet . 1 Mii leat ožžon 25 gulaskuddancealkámuša , mat leat guorahallojuvvon ja mat leat vuhtii váldojuvvon loahpalaš evttohusas . 1 Mii leat ovtta mielas das , ahte buoret livččii gávdnat njuovžilis ortnegiid gillifidnoguovlluid ásaheami ja sisdoalu várás , ja ahte gielddain berre leat eambbo dadjamuš daid olis . 1 Mii leat oaidnán stuora sámepolitihkalaš rievdadusaid dan njealljelot jagis go NSR lea doaibman . 1 Mii leat oaidnán ahte su. 1870 maŋŋá garai dáruiduhttinpolitihkka Finnmárkkus dađistaga dainnago kveana sisafárren lassánii . 1 Mii leat oaidnán ahte ruhtajuolludeamit dáruiduhttindoaimmaide lassánedje hirbmasit 1900-logu álggus . 1 Mii leat oaidnán ahte opposišuvdna sáhttá leat giksašuvvan " sámi gillámušas " , muhto dát vissa čuozai garrasabbo ja lei eanet traumatihkalaš sidjiide geat áŋgireamosit geahččaledje heivehit iežaset dáruiduhttingáibádussii . 1 Mii leat oahppan vealahit sámivuođa . 1 Mii leat nammadan 10 olbmo sturrosaš kommišuvnna mii galgá doaimmahit dán dehálaš barggu . 1 Mii leat máŋga jagi oaidnán man dehálaš poastajournálat leat pressii go dat galgá čađahit kritihkalaš journalistihka . 1 Mii leat muhtun láhkai ferten vajáldahttit sámegiela vai oahppat dárogiela . 1 Mii leat maiddái guoskkahan vejolaš sivaid njiedjamii , nugo váttisvuođat sámegiela fágaja diibmojuohkimis olggobealde hálddašanguovllu . 1 Mii leat maiddái geahččalan buoridit máhtu sámi bálvalusdárbbašeaddjiid vuoigatvuođaid ja dárbbuid birra . 1 Mii leat maiddái fuomášuhttán Sámediggeráđi mearrádusa áššis R 113/02 – Gulaskuddancealkámuš váikkuhaniskančielggadussii ja konsešuvdnaohcamii Finnkoisjøena sirdimis Nesjøenii , mii dahkkojuvvui konsešuvdnaohcama oktavuođas ovdal ohccojuvvon molssaeavttuide ( geahča Sámedikki 02.01.2003 beaiváduvvon reivve NVE:ii ) . 1 Mii leat maiddái deattastan dehálažžan oččodit buori ovttasbarggu iežamet siidaguimmiiguin Ruoŧas ja Ruoššas . 1 Mii leat maiddái dahkan ovttasbargošiehtadusaid máŋggain fylkka ¬suohkaniin Norggas . 1 Mii leat maiddái bovden muhtun guosselogaldalliid , geain berrejit sin vásihusduogáža mielde leat buorit eavttut árvvoštallat sámediggeválgga sin vuolggasajisteaset . 1 Mii leat maiddái bivdán stáhtaministara oassálastit njuolgga ja áŋgiruššat gávdnat dohkálaš čovdosa . 1 Mii leat maiddái bargan dainna ulbmiliin ahte ovddasvástádus sihkkarastimis fálaldaga sámi divššohasaide , galgá loktejuvvot bajit dássái . 1 Mii leat maid ovttaoaivilis das ahte lea deaŧalaš áimmahuššat ja nannet sámi ovdáneami buot sámi ássanguovlluin . 1 Mii leat maid oaivvildan ahte Sámediggi álbmotválljen orgánan galgá nammadit sámi áirasiid stivrraide . 1 Mii leat maid dadjan , ahte soaitá leat áigeguovdil heivehišgoahtit dili jo dan ovdal . 1 Mii leat maid bidjan vuođđun Edel Hætta Eriksena čállosa skuvlla ávvucállosis [ Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla : Árbevieruiguin ja oahpuin boahtteáigái . 1 Mii leat maid bargan viššalit dan ala ahte álggahuvvo sierra kvena , sámi ja dáru giellaguovddáš Omasvutnii Tromssa fylkkas . 1 Mii leat lihkostuvvan čoavdit Ruošša ja Norgga gaskasaš deháleamos čoavddekeahtes ášši , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Mii leat leamaš mearragáttis Suoma ja Ruoŧa bealde ohppiiguin . 1 Mii leat lasihan sámegiel namaid dakko gos diehtit : Fugleberg ( Loddebákti ) , Valan , Klasnes , Mebotten ( Gaskačiehka ) , Øifjord ( Duorppalvuotna ) , Oxvig , Grunfjord , Børfjordvig , Gammelhjem , Galten ( Gáltta ) , Pompervig , Børfjord ( Bearvuotna ) , Ofjord ( Uffirvuotna ) , Veines , Øen , Dønnesfjord ( Dutnjesvuotna ) , Bøle ( Bievla ) . 1 Mii leat lasihan daidda muhtun álgokommentáraid ja vuolitravdadieđuid , vai dálá lohkkiide livččii álkit ipmirdit daid . 1 Mii leat juolludan doarjaga 6 prošeaktabargui , earret eará darfegoahteprošektii ja prošektii mii váldá vuorrasiid mielde mánáidgárdái . 1 Mii leat juo vásihan ahte min mánát eai oaččo lobi čuovvut Sámi O- 97. Dál vásihat dan gis ahte min mánát eai oažžu dohkálaš oahpahusa sámegielas ge eai fal eai vuosttas- eaige nubbingiellan . 1 Mii leat juo namuhan Peder Morten Nutha . 1 Mii leat ilus buori beroštumi dihte ja giitit ságastallama ovddas nuoraiguin , dadjá Anne Helene Saari . 1 Mii leat iluin vuordán sin guossái ja mii sávvat komišuvdnii bures boahtima Sámediggái . 1 Mii leat hui giitevaččat go ON-a Earenoamášdieđiheaddjis ledje čielga ávžžuhusat davviriikkaid ráđđehusaide , ja go muittuhii midjiide ahte davviriikat berrejit leat bálggesčuovgit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ektui , dadjá Láila Susanne Vars . 1 Mii leat hui giitevaččat buot árvalusaid ovddas maid oažžut nu ahte sáddes daid áinnas dán e-poasta čujuhussii info@samediggi.no . 1 Mii leat hui duhtavaččat ja ilus go dii - eamiálbmot ­áššiid bissovaš foruma - boahtibehtet deikke doallat din ráhkkanančoahkkima . 1 Mii leat hui duhtavaččat go Bargiidbellodaga stuorradiggejoavku lea bargan árjjalaččat ja bures Finnmárkkulága hábmemiin Justiisalávdegottis . 1 Mii leat hui duhtavaččat daiguin ruovttoluottadieđuiguin maid mii leat ožžon foandda doaibmaguovllu gielddain . Dát muitala ahte doarjjaortnet lea hui deaŧalaš go galgá bisuhit smávva ealáhusdoaimmaid ja ássama , erenoamážit boaittobeale guovlluin , mat muđui vásihit eretfárrema ja guovddáštahttima . 1 Mii leat gávdnan ovtta dokumeantta mas boazodoallosámit 1960-logu loahpas ieža leat čállán maid boazodoallonuorat berrejit máhttit , ja dát almmuhuvvo dás vuosttaš háve maŋŋil go lea badjel 40 jagi orron arkiivvas . 1 Mii leat guovttegielat bearaš , dát lea buktán olu vásáhusaid das mo lea eallit sámi gilis . 1 Mii leat guorahallan guovddáš áššečuolmmaid mat gusket FeFo strategalaš plánii boahttevaš áigodaga várás , ja molssaeavttuid movt geavahit badjelbáhcaga . 1 Mii leat gullan veaháš galledeami birra Láhpis 1849:s , dalle go proavás Aars ja suohkanbáhppa Meyer leigga gávnnahan ahte dat sámi mánát geat ledje ožžon dušše sámegillii oahpu , ledje máhtolašvuođa dáfus mihá maŋŋelis go sii geaidda lei oahpahuvvon dárogillii . 1 Mii leat gulaskuddan máŋgga gielddain sámi mánáidgárdefálaldagaid birra . 1 Mii leat guhká vuordán dán mearrádusa , ja erenoamážit lea nuortasámi álbmot vuordán doarjaga stuorraservodagas , dadjá Sara . 1 Mii leat giitevaččat go norgalaš stáhtaeiseválddit leat dovddahan ahte dat eai ane dán dušše sisriikka áššin , muhto unnitloguálbmoga gažaldahkan man čuvvot riikkaidgaskasaš geatnegasvuođat . » 1 Mii leat gergosat dustet hástalusa , ja mis lea organisašuvdna mas leat allagelbbolaš ja heivehannávccalaš bargit geat girdet dakkár rievdama . 1 Mii leat geahččalan vuhtiiváldit oasi dain cuiggodemiin mat leat boahtán ovdan . 1 Mii leat gal geahččalan ávžžuhit sin ja muitalit , ahte juoigan lea seammá go misge lea Norggas álbmotmusihkka , ja muhtimat gal mannet dasa mielde , muhto leat olus mat eai sáhte dasa mannat mielde , ahte mii galgat oahpahit juoigat skuvllas . 1 Mii leat fuomášan ahte Ráđđehus mihá eambbo searvá jeavddalaš ságastallamiidda ja ovttasbargui Sámedikkiin ( gč. St.dieđ.nr. 7 ( 2000–2001 3. kap. s . 1 Mii leat ferten dan geahččalit duokŋat vaikkuhanbarggusteamet , muhto ii leat álki dávistit Norgga stáhtahálddahussii čielggadannávccaid , gelbbolašvuođaviidodaga ja váikkuhanfámu ektui . 1 Mii leat erenoamážit geahččalan vuoruhit kultur- ja nuoraiddoaimmaid . 1 Mii leat dás čoaggán muhtin dokumeanttain mat čállojuvvojedje dan birra dan áiggis . 1 Mii leat dárkon ahte stáhtaráđđi Sandal lea viežžan ráđiid iešguđetge sajis . 1 Mii leat dál veaháš geamppasmahttán Sámedikki ruovttosiiddu design a , mii lea oassi min ođđa ruovttusiiddu ráhkadanbarggus . 1 Mii leat dál ságastallamin suohkaniin ja organisašuvnnaiguin , mat sáhttet leat mielde ain eanet áŋgiruššat guottuidduddjonbargguin dás dohko . 1 Mii leat dál loahpahanoasis . 1 Mii leat dál juo gávnnahan ahte mii leat bures lihkostuvvamin dáinna . 1 Mii leat dál gávnnaheamen mo mii ovttas galggašeimmet organiseret sámi giellabarggu . 1 Mii leat dál fargga gelddolaš fylkkadiggeáigodaga loahpas . 1 Mii leat dáid beivviid proseassas ja áigut buktit rávvagiid eanadoallošiehtadallamiidda , ja áigut bargat dan ođđa eanadoallopolitihkalaš dieđáhusa ektui . 1 Mii leat duhtavaččat jahkebeallásaš konsultašuvnnain mii lea maŋimuš sullii 40 konsultašuvnna gaskkas mat mis leat leamaš ráđđehusain maŋŋá jagi 2005 stuorradiggeválgga . 1 Mii leat duhtavaččat go stáhta lea dohkkehan iežas buhtadan ¬ovddasvástádusa dán jovkui . 1 Mii leat duhtavaččat go Stuorradiggi gohčui Justisdepartemeantta viežžat sorjjasmeahttun árvvoštallama das ahte guorrasa go láhkaevttohus álbmotriektái . 1 Mii leat doallan álbmotčoahkkimiid , gos leat gullan maid olbmot oaivvildit . 1 Mii leat doallan fierpmádatčoahkkimiid jođiheddjiide , giellabargiide , dievdoolbmuide ja mánáidgárddiide gos leat lullisámi mánát . Dat maŋemus namuhuvvon fierpmádat álggahuvvui 2009:s. 2.5.4.2 Ovttasbargu guovddáš eiseválddiiguin Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat čađahan konsultašuvnnaid Stuoradiggedieđáhusa birra mii guoskkaha mánáidgárddi kvalitehta . 1 Mii leat doaibman jahkebeali . 1 Mii leat dattetge veaháš balus dan geažil go ráđđi nu maŋŋit lea bargaboahtán áššiin , ja áigut dán oktavuođas čujuhit ahte Guovddášbellodaga sámediggejoavku ovddidii ášši Sámedikki dievasčoahkkimis sullii beannot jagi dassá . 1 Mii leat dattetge almmuhan dan dás , vai lohkkit besset lohkkat dan girjeartihkkaliid lassin . 1 Mii leat danne ođastuvvon nationálabušeahtas árvalan dán ulbmilii stuorrudit juolludeami 1,5 miljovnna ruvnnuin 3 miljovnna ruvdnui jagi 2009 , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 1 Mii leat danin geahččalan čohkket muhtin osiid ovdáneamis , vuosttažettiin ovdal oktiičaskima Sámi joatkkaskuvllain . 1 Mii leat dan dihtii bidjan mearrideaddji deattu Sámedikki oidnui , joatká stáhtaráđđi . 1 Mii leat dakkár áigodagas goas sámi ásahusat , doarjjaortnegat ja eará hálddašandoaimmat sirdojuvvojit Sámediggái . 1 Mii leat bájuhan olles reivve ja leat deattuhan buoiddes čállosiin osiid , mat čájehit mo dáruiduhttinpolitihkka geavahuvvo buhtadusa biehttaleami bealuštit . 1 Mii leat buohkat ovttaárvosaččat olmmožin , ja dárbbašit nannet vuođđoárvvuid nu og gierdevašvuođa ja olmmošlašvuođa . 1 Mii leat buohkat dan oaivilis ahte dálá hálddašemiin eat leat joksan mihttomeriid mat leat biddjon . 1 Mii leat bovden muhtun nuorra sápmelaččaid muitalit iežaset ealáhusaid / fitnodagaid birra , mii lea boahtán dahje ožžon vuođu sámi árbevirolaš dahje ođđamállet ealáhusain ( ođđa gákti ) . 1 Mii leat bovden konvenšuvdnačállingotti álgoálbmotráđđeaddi plánejuvvon rádjerasttideaddji seminárii sámi árbedieđu birra , mii plánejuvvo lágiduvvot Guovdageainnus njukčamánu 2011 , muitala ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Mii leat boahtán bures johtui daid doaibmabijuid čađahemiiguin mat leat namuhuvvon ovttasbargooasálaččaid politihkalaš geađgejuolggis . 1 Mii leat bidjan merkii ahte lea dárbu dábálaš vuogi mielde bajásdoallat doaibmavisttiid . 1 Mii leat bidjan merkii ahte eanet ja eanet olbmot oidnet ahte sámi kultuvra sáhtášii leat vuođđun ealáhusovddideapmái . 1 Mii leat bealisteamet gávnnahan ahte dáid lohpádusaid sii leat dadjat juo doallan . 1 Mii leat almmuhan Davvi- ja Julevsámi beta 6-veršuvnna nai Hunspell / OpenOfficii . 1 Mii leat ain easkka álgogeahčen 4-jagi áigodaga . 1 Mii leat Sámedikki áirasat geat leat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , ja dovdat ovddasvástádusa iežamet jienasteddjiide . 1 Mii leat Sámediggi olis ožžon vejolašvuođa njulget dáid boasttuvuođaid go dál hálddašat dehálaš osiid sámi servvodagas . 1 Mii leat Norggas dál . 1 Mii leat 4. luohkás Buolbmát skuvllas , jahki lea 1958 . 1 Mii lea « mearkkašahtti dehálaš sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimmaheapmái » , ferte Sámediggi ieš árvvu mielde árvvoštallat . 1 Mii lea sámiid iešmearridanvuoigatvuohta konkrehtalaččat ii leat vel áibbas čielggaduvvon . 1 Mii lea sámi musea « Sdo _Tittel 1 Mii lea sivvan dasa go Sámediggeráđđi ii vuhtii váldán NBR nammadanevttohusa guovllu stivrraid ektui ? 1 Mii lea prošeavtta čuolbma ? 1 Mii lea prošeaktabarggu fáddá ? 1 Mii lea gávdnamis " Dokumeantavuorkká " vuolde Jus válljet ohcat olles regjeringen.no neahttabáikkis , de sáhtát dokumeantavuorkkás válljet makkár dokumeanttain galgá ohcat . 1 Mii lea erohus ? 1 Mii lea dárbu bálvalussii , galgá eahpesoabalašvuoda geažil bargiid ja bargoaddi gaskka , šiehtadallot organisašuvnnaid gaskka mat leat bargo-oktavuodain . 1 Mii lea dáhpáhuvvan dán dutkama koordineremis ? 1 Mii lea dehálaš álgoálbmogiid rolla barents ovttasbarggus ? 1 Mii lea deaŧaleamos vuoruhit kultuvrra oktavuođas ? 1 Mii lea buorre ja mii lea heitot árvalusain ? Dasa lassin háliidivččiimet diehtit mii galgá leat min vuosttaš siiddus ? 1 Mii lea VRI ? 1 Mii lea ON Álgoálbmogiid Bistevaš Forum ? 1 Mii lea Gollegiella sámi giellabálkkášupmi ? 1 Mii lea AEP ? 1 Mii lagabui duppalastit eksportakredihta dáhkádusinstituhta ( Garanti-instituttet for eksportkreditt ( GIEK ) ) dábálaš dáhkádusortnega rámma 60 miljárdda ruvnnus 110 miljárdda ruvdnui . 1 Mii koordineret politihkalaš jođihangotti čoahkkimiid , ja meannudit áššiid mat gusket sámi dearvvašvuođa- ja sosiálaulbmiliid juolludemiide , ja maiddái doarjjastivrra váiddaáššiid Sámediggeráđđái . 1 Mii konstateret dán oktavuođas ahte dán lágan apparáhtaid buvttadeaddjit leat geažuhan ahte dallánaga go geavaheddjit jearragohtet dákkár apparáhtaid , de dat hálbot . 1 Mii konstateret ahte láhkaevttohus dohkkeha ahte sámit dološ áiggiid rájes geavaheami bokte leat ásahan vuoigatvuođaid eatnamiidda ja resurssaide Finnmárkkus , ja ahte dat vuoigatvuođat bissot ja galget kártejuvvot ja sihkkarastojuvvot sierra proseassaid bokte . 1 Mii konstateret ahte Sámediggi lea váfistan ahte sámiin leat vuoigatvuođat guolástussii ja eará ođasmuvvi mariidnariggodagaide sámi mearraguovlluin . 1 Mii konstateret ahte Sámediggeráđđi ii váldde ovddasvástádusa iežas doaimmas . 1 Mii jáhkkit ahte šaddet soames hávskes beaivvi válgaárvvoštallamiiguin sevdnjes áiggis . 1 Mii jáhkkit ahte sihke ON , eaktodáhtolaš organisašuvnnat ja álgoálbmogat váikkuhit dan ahte nu dáhpáhuvašii . 1 Mii jáhkkit ahte duopmostuollu Sis-Finnmárkkus váikkuha positiivvalaččat dasa ahte háhkat stuorát áddejumi oppalaččat sámi boares vieruide ja riekteáddejumiide riektedoaimmahagas . 1 Mii jáhkkit ahte dakkár sátnevuorká , maid buohkat sáhttet geavahit , nanne sámegiela fuopmášahtti . 1 Mii jáhkkit , ahte dat sáhttá leat mielde sihkkarastimin sámiide positiivvalaš servodat ¬ovddideami dainna lágiin ahte leahkinvuođđu suodjaluvvo ja dohkkehuvvo ahte álbmot ieš galgá beassat mearridit iežas ovdánahttima ja ahtanuššama . 1 Mii jáhkiimet ahte prošeakta skuvllas leai áibbas eará . 1 Mii jáhkiimet ahte lei oahpaheddjiid sivva . 1 Mii jurddešat njeallje čanastaga olggobeallai fylkka . 1 Mii juolludit ruđaid dakkár surggiin , mat dárbbašit lassáneami , ja main mii oaivvildit eatnašat oidnet ávkki . 1 Mii juolludeimmet 9 111 000 ru 31 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Mii juolludeimmet 1 004 000 ru guovtti prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Mii julggaštat ja dieđihat ahte mii leat ovttaoaivilis giella- ja skuvlapolitihkain maid Kárášjoga skuvllastivra mearridii 1949 ja 1957 , ja otnáš duohta dilálašvuođa mielde mii oaivvildat ahte Girkodepartemeantta 18.04.1898 beaiváduvvon instruksa galgá leat boahttevaš njuolggadussan min gili skuvlii . 1 Mii jođiimet ealuin , ja dálvet , dehe giđđat lei dávjá heajos siivu . 1 Mii jođihit skuvlla stáhtadoarjagiin , dasa lassin mákset váhnemat veaháš . 1 Mii joraimet juovlamuora birra ja de lei guoimmuheapmi mii lávddi alde čájehuvvui , ja velá bollát ja bruvsa mánáide . 1 Mii joraimet juovlamuora birra , ja mis lei iežamet guoimmuheami maŋimus hárjehus . 1 Mii joatkit politihkain mii vuoruha oktasaš čálggu , dearvvašvuođa ja oahpahusa ovdalii vearrogeahpidemiid ja privatiserema . 1 Mii jaskesvuođain muittašit sin geat masse heakkaset . 1 Mii ipmirdit dábálaččat bivddu ja guolásteami meahcástallamin . 1 Mii iluin dáinna lágiin dál dieđihit ahte mis ođđa Divvun-veršuvdna dál válmmas . 1 Mii illudit maiddái genaresursakapihttala implementeremii ja čađaheapmái luondduvalljodatlágas go guoská ođđa riikkaidgaskasaš ovdáneapmái . 1 Mii illudit go min nuorat iežaset čehppodagain olahit sihke nuoraid ja boarrásiid miehtá riikka . 1 Mii háliidivččiimet konkrehta árvalusaid min geavaheddjiin . 1 Mii háliidit árvoháhkama ja ođđa bargosajiid , man vuođul sihkkarastit sámi báikkálaš servodahkii boahtteáiggi . 1 Mii háliidit váimmolaččat giitit buohkaid , geat leat searvan dán bargui ; čálliid , muitaleddjiid , jorgaleddjiid , korrektuvrralohkkiid , govvideddjiid , dáiddáriid ja lágádusa , girjerájuid , arkiivvaid , museaid ja skuvllaid bargiid . 1 Mii háliidit vuoruhit ovddidanbarggu ja gealbudeami nu go fidnooahppiortnega , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Mii háliidit seammás giitit Áššedovdijoavkku rahčamuša ovddas dán viiddes ja dehálaš barggus , dadjá Keskitalo . 1 Mii háliidit olbmo gii máhttá muitalit Sámedikki birra ja sápmelaččaid birra muđui . 1 Mii háliidit nannet Sámedikki plánafágalaš gelbbolašvuođa ja ohcat areála- / servodatplánejeaddji geas lea buorre máhtolašvuohta regionála ja / dahje suohkanlaš plánemis . 1 Mii háliidit maiddái bidjat guovddážii boazodolliid bievlavuodjima dálveorohagain . 1 Mii háliidit maiddái ahte gáibiduvvo meannudusduođaštus dain guđet leat bálkáhuvvon bargit ja dain guđet barget eaktodáhtolaččat osko- ja eallinoaidnoservodagain mat barget mánáiguin ja nuoraiguin , dadjá Anniken Huitfeldt . 1 Mii háliidit maid ahte dat geat ožžot ruđaid čuo. 51 , 5.2 ja 5.3 mielde galget raporteret mo leat ruđaid geavahan . 1 Mii háliidit goit navdit ahte boares oahpaheaddjit ain atne dan boares vuogi . 1 Mii háliidit geahččat ollisvuođa doaibmabijuin ja fálaldagain surggiid ja hálddašandásiid rastá . 1 Mii háliidit geahčadit sierra láhkai meannudanvejolašvuođa , man oktavuođas lagašvuohta galgá addit stuorát rievtti geavahit lagaš guovlluid , go dávjjimusat dat leat sii , geain lea stuorát ekonomalaš ja loaktima dáfus sorjjasvuohta lundui ja resurssaide . 1 Mii háliidit erenoamážit oažžut cealkámušaid bálvalanoasi ja ovddidanoasi ulbmileavttuide , ja evttohussii galle proseantta deattu galgá bidjat ođđa golmmaoasat meroštallannjuolggadusaide . 1 Mii háliidit eanet rahpaset , geavaheaddjiáddjás ja siskkildeaddji Sámedikki , Sámediggi mii lea álbmoga várás . 1 Mii háliidit eambbogiidda addit vejolašvuođa oažžut dan eallinkvalitehta maid sii ohcalit , seammás go mii láhčit vuođu eanet ássiide , eambbo astoáiggeássiide ja eanet doaimmaide giliin Norggas , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Mii háliidit ealli sámi servodagaid ja danne mii dárbbašit gánnáhahtti ja boahtteáigásaš ealáhuseallima . 1 Mii háliidit buori oktavuođa daiguin geat ráhkadit oahppogirjjiid ja min ulbmil leat ráhkadit bistevaš šiehtadusa Sálas servviin mii ovddasta lágádusaid , deattuha Gaski . 1 Mii háliidit bisuhit ášši 23/96 prioriterenlisttu . 1 Mii háliidit bargostipeanddain movttiidahttit dáiddáriid ovdánit . 1 Mii háliidit bargat buriid doaibmabijuid ovddas dain guovlluin gos sámit árbevirolaččat ásset . 1 Mii háliidit ahte stáhta njulge dán bonjuvuođa , dadjá ráđđelahttu Randi A. Skum . 1 Mii háliidit ahte dat rievdaduvvo . 1 Mii háliidit ahte bearráigeahčus daid sámi mánáid ektui , geat leat mánáidsuodjalusa fuolahusas , galgá sihkkarastojuvvo ahte máná gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođat gozihuvvojit . 1 Mii háliidit Sámedikkiin digaštallat earret eará strategiijaid mo livččii vejolaš ovddidit meahcceealáhusaid sámi guovlluin ja mo sáhtášii buoridit duodjeealáhusa rámmaeavttuid , dadjá Hanssen . 1 Mii háliidit , nu mo ortnega ulbmil dadjá , juksat ovttamielalašvuođa plánejuvvon doaibmabijuid hárrái . 1 Mii háliideimmet dieđus mannat geahččat , muhto skuvllot Nordnes gilddii dan . 1 Mii háliidat searvvahit mánáideamet dása , ja dan láhkai addit sidjiide gullevašvuođa daidda giliide ja dan eanadahkii gos sii leat vuolgán . 1 Mii háliidat nannet verddevuođa ja leat álggahan barggu mii galgá buoridit gulahallama olbmuid gaskka . 1 Mii háliidat maid ahte dat árvvut ja geavadat čuvgehuvvo mat leat vuođđun dán johtolahkii . 1 Mii háliidat geavahit dáid guovlluid nu mo buolvvat ovdal min leat dahkan . 1 Mii háliidat davvi davveguovlopolitihka davvin . 1 Mii háliidat ahte min mánát ja nuorat galget beassat muosáhit ja vásihit duoddara ja meahci . 1 Mii hukset penšonfoandda . 1 Mii heivehalaimet ja gávnnaimet čovdosa mii doaimmai , muhto dieđusge lei menddo olu liigebargu sihke munnje ja mánáide . 1 Mii han leimmet álo beroštumi guovddážis . 1 Mii han leimmet oalle ivdnás joavku go oalle ollosat ohppiin ledje gávttehasat . 1 Mii han leimmet bajásšaddan ovttas . 1 Mii han leat earret eará dorjon didjiide sierra foandda , mas livččii ulbmilin ovddidit kvenaid kultuvrra ja giela . 1 Mii han leat bajásšaddan sosialdemokratiijas . 1 Mii han diehtit ahte lea stuora váilevašvuohta oahppanolbmuide ollu surggiin , nugo dearvvašvuođa - ja sosiálasuorggis , riektesihkarvuođasuorggis , mediasuorggis ja eará servodatdoaimmain . 1 Mii gávdnat eará čielga mearkka dasa ahte lei sámi kultuvrralaš diđolašvuohta . 1 Mii gávdnat Tana montessoriskole Máddi Luovttejogas , Deanu nuorttabealde . 1 Mii gáibidit stuorra rievdadusaid láhkaevttohusas . 1 Mii gáibideimmet dasa lassin ahte min mánát galge sámegiela oahppat ja dan bokte leahkit mielde bisuheamen sámi servvodatoasi . 1 Mii gáibidat ahte guovddáš eiseválddit heitet geavaheames vuođđun dušše dan maid sii oaivvildit , ja geavahišgohtet iežaset evttohusaid vuođđun fákta ja áddejumi . 1 Mii guđet vácciimet boazodoalloskuvlla vuosttaš jagi , bođiimet juohke boazodoalloguovllus Norggas . 1 Mii guđet bajásšattaimet dološ Televerket nammasaš telefonásahusain ja guđet fertiimet vuordit ráiddus máŋga mánu ovdalgo midjiide joavddai telefonlinnjá , lea dadjat juo imaš ahte otnáš telefongulahallamat dahket čergoseamos ja buoremusat gánnáheaddji ealáhusaid mat mis odne leat . 1 Mii gusto vejolaš čuvvosiidda mat šaddet duomus ovddasguvlui , de ii leat dás vuođus buktit dihto oainnuid dan birra . 1 Mii gusto siterejuvvon hámuhemiide dás bajábealde , de ii leat Sámediggi dovddahan makkár oaivila dat konkrehtalaččat bidjá daidda . 1 Mii gusto gelbbolašvuođaovdáneapmái máŋggakultuvrrat mánáidsuodjalusa birra muđui , de juolluda Mánáid- ja bearašdepartemeanta eanaš iežas doarjagiid Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa gárgedanguovddážii doaibmadoarjjan . 1 Mii gusto báikegárgedeapmái , viessosadjeválljemii ja ásodatsávaldagaide , de lea Guovdageainnu suohkan geahččan johttisámiid dili ássanguovlluin . 1 Mii gusto Sámedikki erenoamáš sajádahkii álbmotválljejuvvon orgánan , de lea deaŧalaš váfistit Sámediggái váikkuhanfámu ja ahte Sámedikki gelbbolašvuohta geavahuvvo . 1 Mii guovdilasttiimet iežamet váldoárvvuid : Demokratiija , rabasvuođa , oktavuođa . 1 Mii guoská vuođđoskuvlla bearráigeahččamii , de beassá Sámediggi leat dárkojeaddji go Finnmárkku fylkkamánne čađaha bearráigeahču sámi vuođđoskuvllain . 1 Mii guoská tearbmabargui , de jáhkkit ahte eai leat eahpádusat das ahte dán barggu ferte joatkit . 1 Mii guoská sámegiel nammii skuvllas , bivdá stivra rektora háhkat evttohusaid giellakonsuleanttain mat fas ovdanbuktojuvvojit boahtte stivračoahkkimis dohkkeheapmái . » 1 Mii guoská sierra duodjeruđaid hálddašeapmái , de juogada Sámedikki dievasčoahkkin njuolga muhtun osiid dán doarjjaortnegis . 1 Mii guoská servodahkii minddar , de bidjá našuvnnalaš oahppoplánaid sámi sisdoallu vuođu man ala hukse eanet dieđuid sámi dilálašvuođaid birra Norggas oppalaččat . 1 Mii guoská rávisolbmuid vuođđooahpahussii ( oahpahuslága kap. 4 A ) , de árvvoštallojuvvo vuoigat ­vuohta oažžut sámegiel ja sámegillii oahpahusa veaháš eará ládje go mánáid ja nuoraid dáfus . 1 Mii guoská rávisolbmuid sámegiel oahpahussii joatkkaoahpahusas , de dan oktavuođas ferte leat seamma dilli go rávisolbmuid vuođđooahpahusas . 1 Mii guoská riikkaidgaskasaš bargguide , WIPO bargu suddjet árbevirolaš kulturolggosbuktimiid ja árbevirolaš máhtuid ja UNESCO-konvenšuvdna vuoiŋŋalaš kulturárbbi suddjema birra ja UNESCO-konvenšuvdna suddjet ja ovddidit ollu kulturolggosbuktimiid , geahča kap. 13:ái . 1 Mii guoská prošeaktajođiheapmái ja vorddekeates goluide de leat dat unniduvvon árvvu mielde . 1 Mii guoská ovddastussii , de bidjá Sámediggeráđđi vuođđun dan ahte Sámedikki politihkkárat ovddastit politihkalaš forain politihkalaš ovddastusain , ja hálddahus searvá ámmát- ja virgeolbmuid dásis . 1 Mii guoská mánáidgárdesuorggi ovddideapmái , de lea Sámediggi jahkái 2009 ožžon ruhtadoarjagiid sámi mánáidgárddiide Máhttodepartemeantta bušeahttakapihttalis 231 , poasttas 50 . 1 Mii guoská mánáid vuoigatvuhtii čálihit iežaset jienastuslohkui de berre dát lunddolaččat čuvvojuvvot nu mo muouige čuovvut servodaga láhkanjuolggadusaid gos mánát árbijit vánhemiid vuoigatvuođaid nugo omd. riikii gull " evašvuohta ( statsborgerskap ) . 1 Mii guoská láhkaásahussii masa Sámi Válgalihttu čujuha , de oaivvilda Sámediggeráđđi ahte dan vealtameahttumit ferte ráhkadit oasálaččaid gaskasaš šiehtadusa vuođul . 1 Mii guoská luondduluosaid vuovdimii ja márkanfievrrideapmái , de gáibiduvvojit eanet guhkesáiggi doaibmabijut jos galgá luondduluosa dahkat erenoamáš buktagin , ja oažžut das buoret hatti go biebmanrusttetluosain . 1 Mii guoská lahtuid nammadeapmái guovllustivrraide , de ferte lahtuid nammadit Eanadoallodepartemeantta 24.01.97 mearridan instruksa mielde . 1 Mii guoská kommeanttaide guđege mearrádussii ja ovdamearkkaide plánačilgehusaide ja plánamearrádusaide , de čujuhuvvo bagadussii dás : www.planlegging.no . 1 Mii guoská iešguđet mearrádusaid mearkkašumiide ja plánačilgehusaid ja plánamearrádusaid ovdamearkkaide , de čujuhuvvo bagadussii dás : planlegging.no . 1 Mii guoská giellafágalaš áššiide , lea Sámi giellalávdegoddi , mas leat Suoma , Ruoŧa , Ruošša ja Norgga lahtut mii áimmahuššá dán barggu , gč. kap. 19.6 . Terminologiijaovdánahttin ja kap. 19.7.5 Sámi giellalávdegoddi . 1 Mii guoská gaskaboddasaš ja fievrridahtti visttiide ja huksehusaide dahje rusttegiidda , de čujuhuvvo 2.5 čuoggá máinnašeapmái . 1 Mii guoská fievrridanrusttegiid vuođđostruktuvrii , de lea stáhtas erenoamáš dehálaš rolla daid stuorra rusttegiid oktavuođas , main lea nationála mearkkašupmi ja mat buori muddui ruhtaduvvojit stáhtabušeahta bokte . 1 Mii guoská eanet nissoniid oččodeapmái boazodollui ja nuoraid , geahča ovdamearka dihte Oppalašrehketdoalu 2007/08 , s. 52 ) . 51 Tabealla 47 i statistihkkabáŋkkus , temá sápmelaččat . 1 Mii guoská eanandollui , stohpohuksemiidda ja nu ain , de daidda dáláš mearrádusat leat doarvái buorit ja ii leat dárbu sierramearrádusaide mat leat oaivvilduvvon erenoamážit sámi guovlluide . 1 Mii guoská dássásašvuhtii , de mihkkege ii čájet ahte dássásašvuohta sámiid oahpahusas deattuhuvvošii . 1 Mii guoská dán áššái , de lea Sámediggeráđđi deattuhan humanitáralaš beali ja juolludan 10.000,- kruvnnu Rukses Russii . 1 Mii guoská dáid doahpagiid geavaheapmái , de bidjá Sámediggi Sámi konfereanssa mearrádusa vuođđun , ja rávve ahte geavahuvvojit doahpagat ” samenes nasjonaldag ” , ” samenes nasjonalsymboler ” ja ” samenes nasjonalsang ” . 1 Mii guoská doaimmaid boahttevaš organiseremii mii namuhuvvo čielggadusas de lea hirbmat deaŧalaš boahtteáiggis ollislaš oainnuin guorahallat servodatovdáneami sámi guovlluin . 1 Mii guoská doahpagii " sámi guolástusávádat " , de dan hárrái lea ovdal leamaš ovttamielalašvuohta Sámidikkis , ahte dan sadjái boahtá " sámi guolástuspolitihkalaš guovlu " ( vrd. sámediggeplána , golgg . 1 Mii guoská doahpaga « sámi álbmot » áddejupmái dán oktavuođas , de oaivvildit mii ná : 1 Mii guoská dihto areálaid várrii , riskii dahje raššivuhtii , dahje areála dihto geavaheapmái , de dat galget merkejuvvot gielddaplána areálaoassái deastaavádahkan dakkár mearrádusaiguin , dás maiddái gildosiiguin , mat dárbbašuvvojit eastadan dihtii vahága ja massima . 1 Mii guoská departemeantta eaktudeapmái bealátkeahtes dutkan- ja čielggadanbirrasa ektui , de ii leat ráđđi árvvoštallan dan erenoamážit válljedettiinis ásahusa mii galggai dahkat dán barggu . 1 Mii guoská bargiide , de ii čuvvon oktage bargi Havikas Aarbortii , ii oahpaheddjiin iige internáhttabargiin . 1 Mii guoská Sámedikki beroštumiide Riikaoasselávdegottis , de bargá dát lávdegoddi máŋggain servodatsurggiiguin guovllupolitihkalaš perspektiivvas . 1 Mii guoská SGD loguide resursa- ja birashálddašeami dáfus Finnmárkkuopmodagas , de eai earut sámi / ii-sámi guovlluid . 1 Mii guoská " Ođđa láhkaásahus sámegiela geavaheapmái " - oassái de eat sáhte miehtat nie ollu go Sámelávdegoddi evttoha : Álgooahpahus buhtes sámegielahálli ja giellaseaguhus luohkáin berre , nu guhkás go lea vejolaš , dáhpáhuvvat dárogillii , muhto sámegiella berre geavahuvvot go lea dárbbašlaš vai mánát áddejit mii oahpahuvvo . 1 Mii gullat njuolga dan birra earret eará reivves man oahpaheaddji Johan Matheussen čálii skuvladirektevrii jagis 1908 dálueamida ( rivgu ) birra geas ledje nu ollu « váttisvuođat sihke mánáid čorgadin doallamis ja sin bajásgeassima dáfus » . 1 Mii gullat dávjá boanddain ahte sii háliidit heaitit go ekonomiija lea nu heittot . 1 Mii gokčojuvvo 1 Mii gohčodat su " Jovnna B " . 1 Mii giitit maiddái Sigrunn Rønbecka go oaččuimet máŋget ja geavahit muhtun dokumeanttaid su stuorra vuorkkás . 1 Mii giellastivrra bargu lea ja mat gullet sámediggeráđi suorgái lea leamaš eahpesihkar . 1 Mii geavahit vejolašvuođa sávvat buot ohcciide lihku valáštallamiin , dadjá Larsen loahpas . 1 Mii geavahit vejolašvuođa sávvat buot ohcciide lihku valáštallamiin , dadjá Larsen . 1 Mii geavahit muhtun ruđaid foandaortnega analyseremii ja evalueremii , ja rehkenastit ahte Ráđđehus juolluda Interreg-ruđaid reviderejuvvon bušeahtas jos ain leš sávaldat ahte Sámediggi galgá searvat Interreg-bargui , dadjá Jonassen loahpas . 1 Mii geat orrut davvin dárbbašit stuorát váikkuhanfámu min resurssaid hálddašeapmái min iežamet guovlluin . 1 Mii geat leat bargan dainna olles eallima , mis lea dat bastileamos gelbbolašvuohta , ealli gelbbolašvuohta . 1 Mii geardut dás ahte boazodoalu beroštumit fertejit leat guovdilis bealit go ságas leat meahcceguovllu eatnamiid geavaheapmi ja doaimmat . 1 Mii geahččaleimmet smiehttat maid oahppit dárbbašedje maŋŋá skuvlla . 1 Mii geahččaleimmet doalahit buori oktavuođa váhnemiiguin , ja eatnašat čájehedje oahpaheddjiide stuorra luohttámuša . 1 Mii geahččaleimmet diktit ohppiid leat dábálaš luohkáin muhtun diimmuin . 1 Mii geahččalat dan oktavuođas sáddet preassakonferánsa njuolgga Interneahtta bokte . 1 Mii geahčadit mo oahppoplánat leat váldán vuhtii sámegielat ohppiid ja mo sámit leat ovdanbukton norgga oahppoplánavuogádagas . 1 Mii geahčadeimmet danin skuvlastivrraid beavdegirjjiid . 1 Mii gallestalaimet boazosápmelaš bearraša , ja sis ledje doarvái ollu gávttit čájehit . 1 Mii galle lea váikkuhan , lea dat go Sámediggeráđđi dán árvalusas lea garván Sámedikki gustojeaddji čoahkkinortnega , kap. 5 , § 24 , mii cealká : " Árvalusain mat ovddiduvvojit Sámedikki dievasčoahkkimii galgá čielgasit oidnot mii lea áššečilgehus ja mii fas mearrádusárvalus . " 1 Mii galgat suodjalit buohcuvuođa ruhtaortnega , eatge dan go menddo ollugat jávket bargguineaset . 1 Mii galgat sihkkarastit friija ságastallama ja min rabas ja luohtehahtti servodaga . 1 Mii galgat riikkaidgaskasaš dásis leat njunnošis davviguovlluin máhtu buorideamis davviguovlluid birra ja várás . 1 Mii galgat oččodit beaktilis ja ulbmillaš hálddašeami ja sáhttit dieđusge ovdánit dán barggus , muhto go dat lea daddjojuvvon , de lea ráđi mielas váttis gávdnat almmolaš hálddahusa mas lea stuorát gelbbolašvuohta go Sámedikkis . 1 Mii galgat ovttasráđiid organisašuvnnaiguin geahčadit šiehtadusa ortnegiid ovddidan dihte ealáhusa , dadjá ossodatdirektevra Magne Svineng . 1 Mii galgat ovttas váikkuhit dan ahte Nuortasámi musea sáhttá geavahuvvot kultuvrra loktemii , ja ahte sihke nuortasámit ja eará sámit sáhttet čevllohallat dainna . 1 Mii galgat oaččuhit áigái ceavzilis resursahálddašeami . 1 Mii galgat maid guorahallat makkár prinsihpaiguin mii árvvoštallat iešguđetge obligašuvdnainvesteremiid referánsaindeavssas . 1 Mii galgat leat siivvut sápmelaččaiguin . 1 Mii galgat leat davviguovlluid birrasa ja resurssaid ovddimus hálddášeaddji . 1 Mii galgat fállat olbmuide oktasaš gulahallanbáikki . 1 Mii galgat earáid vuostá láhttet , nugo ieža háliidat , ahte earát láhttejit , min vuostá . 1 Mii galgat dasa lassin áššemeannudit politihkalaš dássái ja heivehit iešguđetlágán oktasašdoaimmaid dárbbu mielde . 1 Mii galgat daid čoavdit guhtet guimmiideamet máhtuiguin ja bargguiguin . 1 Mii gal oaivvildit ahte muhtun dáhpáhusain , go čilgejuvvo ahte lea dárbu ođđa hálddašanortnegiidda , livččii buoret geavahit doahpaga sámiid boares riektevuođđu . 1 Mii gal dieđusge eat vuostálastte sámi kulturviesuid ásaheami namuhuvvon guovllus , muhto baicce jearrat makkár váldi Sámedikki presideanttas lea doaibmat dainna lágiin ahte dan sáhttá áddet spiehkastahkan dan prioriterenlisttus maid dievasčoahkkin lea mearridan . 1 Mii fárriimet Hjørungavågii , gos Birgget lei eret . 1 Mii fállat sámegieloahpahusa buot oahpahusprográmmaide ja luohkáide . 1 Mii fállat maid luoikat uhcit girječoakkáldagaid eará girjerájuide ráddjejuvvon áigái . 1 Mii fállat bargosaji mas leat gelddolaš ja hástaleaddji barggut . 1 Mii fidniimet dađistaga riddamuorraseainni , suhká , bisohallanbeaŋkka ja ollu iežá duhkorasapparáhtaid . 1 Mii fertiimet lohkat eaŋgalsgiela girjji oahppomearreplánas , vai oahpaimet beatnagiid , roahtuid ja máđuid birra ja mo dat ohppe . 1 Mii fertet sihke dustet hástalusa ja ieža hástalit stáhta vai Sámedikki ja boazodoalu návccat nannejuvvojit , nu ahte mii leat ráhkkanan proseassaide ovddalgihtii ja sáhttit leat aktiivvalaš gulahallin . 1 Mii fertet ovttas bargat buoridan dihte sámegiela ovddidan- ja suodjalaneavttuid . 1 Mii fertet oažžut buorebut dohkkehuvvot sámi divššohasaid dárbbuid láhččojuvvon dearvvašvuođafálaldahkii . 1 Mii fertet oahppat terrorfallehemiin . 1 Mii fertet nu bargat ahte afghánalaččaide lea vejolaš váldit ovddasvástádusa iežaset sihkkarvuođas , celkkii stáhtaministtar Stoltenberg . 1 Mii fertet maiddái jearrat mii lea sieiva astoáigevuodjin , leago dat meahcástallama oktavuođas vai luonddudállodollui ávkkástallama oktavuođas . 1 Mii fertet maiddái geahčadit eará rekrutterenortnetvejolašvuođaid ja erenoamáš buriid rámmaeavttuid nuoraid várás . 1 Mii fertet maiddái diehtit geat dat vudjet . 1 Mii fertet maiddái diehtit ahte geat dat vudjet ja makkár oktavuođas . 1 Mii fertet maid váldit vuhtii sámi servodaga rievddalmasvuođaid ja nagadit atnit ávvira unnibušge sámejoavkkuid dárbbuin . 1 Mii fertet maid atnit muittus ahte boazodoallu , mii ávkašuvvá eatnamiiguin miehtá Finnmárkku , lea dovddahan váilevaš luohttámuša ođđa hálddašandásiid ja hálddašanrájáid ásaheami ávkái , go dat sáhttá baicce váttásmahttit dilálašvuođaid ealáhusa ovdii . 1 Mii fertet leat sámi mánáid vuoigatvuođaid sáhkaguoddit , maiddái daid sámi mánáid ektui geat dárbbašit veahki mánáidsuodjalusas . 1 Mii fertet jearrat lea go dat ceavzilis guhkit áiggi ektui . 1 Mii fertet jearrat ahte leago buot bievlavuodjin ceavzilis áiggi vuollái . 1 Mii fertet gávdnat buriid čovdosiid vai mineráladoaimmat ja árbevirolaš ealáhusat soabadit ovttas , dadjá Olli . 1 Mii fertet geasuhit dárbbašlaš gelbbolašvuođa , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . Stuorradiggedieđáhusas biddjojuvvojit ovdan ollu doaibmabijut mat galget buoridit bargosisafárrenpolitihka geavahanláđisvuođa , visogova ja einnostuvvivuođa . 1 Mii fertet geasuhit dárbbašlaš gelbbolašvuođa , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 1 Mii fertet dás muitit ahte Kárášjoga sámiid álbmotčoahkkimis , cuoŋománu 9. beaivve 1960:s , 87:s 89 olbmos dohkkehedje cealkámuša Norgga ráđđehussii mas ee. čuovvovaččat celkojuvvui sámegiela geavaheami birra skuvllas : " Mii oaivvildat ahte lávdegotti evttohus ( Sd. dieđáhus nr. 21 ) ahte eanet sámegiela skuvlii fievrredit lea lihkohis maŋáslávki , mii heađušta ovdáneami ja dagaha stuorra váttisvuođaid nuoraidasamet sin boahtteáiggi birgemis . ... 1 Mii fertet dáinna áššiin bargat juoga . 1 Mii fertet dovddastit ahte maŋimuš jagiin lea eanadoallu suorggahahtti ollu unnon sámi guovlluin . 1 Mii fertet dovddastit ahte go nissonolbmuin ii leat vejolašvuohta searvat boazodollui , de váikkuha dat rekrutterema fuotnáneapmái . 1 Mii fertet dihtomielalaččabut smiehttat giela , mánát dalle oahpašedje gielaid jođánabbot . Mu otná oktavuohta sámeskuvllain 1 Mii fertet diehtit movt ja goas dat geavahuvvojit . 1 Mii fertet diehtit mo ja goas dat geavahuvvojit . 1 Mii fertet diehtit eanet go dušše man ollu mohtorfievrrut gávdnojit . 1 Mii fertet diehtit eanet go dan ahte galle muohtaskohtera ja ATV-fievrru gávdnojit . 1 Mii fertet atnit njurjuid deaŧalaš resursan , ii ge dušše guoržžoeallin , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Mii fas máksá ahte visot SAS « Unike Priser » Leavnnjas / Levdnjii loahpahuvvoje 01.04.00 rájes . 1 Mii fas hástalat ealáhusa ja jearrat mii dat leat boazodoalu dárbu jus doallu galgá leat beaktil . 1 Mii evttohit dan lassin ahte spiehkastuvvo § 3 goalmmát lađđasa ovttajaginjuolggadusas go dat aviisa mas lea sáhka , ásahuvvo ovttastahtidettiin guokte aviissa mat guktot leat ollašuhttán doarjjaeavttuid unnimusat ovtta kaleanddarjagi . 1 Mii eat ádde dan go Sámediggeráđđi ii čuovvol dán lágan mearrádusaid ruđaiguin bušeahtas nu ahte dán ja eará doaimmaid sáhtášii čađahit nugo Sámediggi ieš lea eaktudan . 1 Mii eat sáhte earágo jáhkkit ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi erenomán čielgasit leat váldán vuhtii maiddái boazodoalu dárbbuid , ja atnán fuola boazodoalu dárbbuin ja vuoigatvuođain - nugo Sámediggeráđđi cealká dárbbu dahkat . 1 Mii eat sáhte doarjut dakkár vuogádaga mii vuovdá eamiálbmotvuoigatvuođaid . 1 Mii eat ožžon lobi hállat sámegiela , muhto maid mii de galggaimet hállat , go eat máhttán eará giela ? 1 Mii eat ožžon dattetge makkárge vástádusa dáid konkrehta gažaldagaide . 1 Mii eat nagadan oaidnit historjjámet stuorámus norgalaš industriijaovdáneami eat logi jagige ovdalgo álggii . 1 Mii eat leat vuostá daid olbmuid geat leat nammaduvvon ii ge mis leat sidjiide eahpeluohttámuš , muhto mii leat gáddán ahte mis lea oktasaš áddejupmi ahte iešguđet stivrraide , ráđiide ja lávdegottiide nammadeapmi dahkko nu ahte buot joavkkut Sámedikkis leat gorrelaččat ovddastuvvon . 1 Mii eat leat otnáš beaivái ge ožžon vástádusa Sámediggeráđis manne min evttohus guovllustivrraid lahtuid ektui ii leat vuhtii váldojuvvon . 1 Mii eat leat gávdnan makkárge duođaštusa dasa ahte Sállama sámit leat leamaš oahpaheaddjin Ákŋoluovttas . 1 Mii eat leat gávdnan konkrehta dieđuid dan birra man muddui sii oahpahedje sámiid dálá Ákŋoluovtta suohkanis [ 3 ] . Vaikko sámemiššovdna galggai leat sierra organisašuvdna , de lei dán biirres juo 1723 rájes seamma olmmoš sihke Oarje-Finnmárkku miššoneara ja Álttá suohkanbáhpa virggiin . 1 Mii eat leat gávdnan guđegelágan dieđuid geahččalii go Gunhild dás ovddidit eará idéaid go daid mat mearriduvvojedje . 1 Mii eat leat goassege beassan cealkit oaiviliiddámet O 97 dahje dan doibmiibidjama birra . 1 Mii eat lean gal makkárge ahkidis joavkkuid . 1 Mii eat jáhke ahte dat loktešii daid sámi guovlluid árvodási , mat báhcet olggobeallái dan viđa gieldda . 1 Mii eat ipmirdan dalle man dehálaš lea doalahit eatnigiela . 1 Mii eat gulahallan oahpasteddjiiguin . 1 Mii eat goassege lean riggát , muhto eliimet oadjebasat . 1 Mii eat goassege gullan sáni dan birra , eat ge gullan sus sáni ge sámegillii . 1 Mii eat galgga ballat rievdadusain . 1 Mii eat earut etnisitehta vuođul go juohkit doarjagiid - politihkalaš vuoruheamit dahkkojuvvojit sorjjasmeahttumit etnisitehtas . 1 Mii eat dárbbaš vuovdit odne eatge ihttin , ja sáhttit danin eallit oanehis áigodaga molsašuddamiiguin . 1 Mii eat duođaid ipmirdan manne ja maid mii galggaimet daiguin , muhto manaimet ruovttoluotta internáhttii ja juogadeimmet daid gaskaneamet . 1 Mii eat dovddan dan eallima mii lei girjjiin . 1 Mii eat dohkket seksuála vearredaguid min gaskkas , eatge eará servodagainge . 1 Mii eat dieđe manne Ráđđehus doalai min olggobealde , muhto konstateret ahte láhkaevttohus fuonida daid vuoigatvuođaid mat sámiin dál leat . 1 Mii eat dieđe lea go dát váikkuhan maide dasa ahte mearriduvvui ceggejuvvot internáhtta Muorralii . 1 Mii eat dieđe gii lea čállán dan , muhto háliidit gullat jus muhtin lohkkit dihtet . 1 Mii eat dieđe gal gallásis dáin lei minoritehtaduogáš . 1 Mii eat dattetge galgga vajálduhttit ahte ovddasvástádus stuorát dásseárvvus ja ovttadássásašvuođas sohkabeliid gaskkas ii leat dušše nissonolbmuid ovddasvástádus . 1 Mii eat bivdde eará ortnegiid boazodollui go daid ortnegiid mat eará vuođđoealáhusain Norggas leat . 1 Mii eat beassan mannat ruoktot juohke vahkkoloahpa , ledje internáhta jođiheaddjit geat mearridedje goas beasaimet mannat . 1 Mii earát šattaimet mannat Buolbmágii . 1 Mii eamiálbmogat leat fas oažžugoahtán instrumeanttaid maiguin stivret min servodaga ja ahta ­nuššama . 1 Mii eallit odne dakkár máilmmis gos gáibiduvvo eanet ja eanet oahppu jus galgá oažžut buori barggu . 1 Mii eaktudit ahte našuvnnalaš eiseválddit mieđihit ruhtadit daid lassigoluid mat soitet šaddat dán oktavuođas . 1 Mii eaktudit ahte dát ášši ii njulgejuvvo dainna lágiin ahte boazodoallošiehtadusa rámmat unniduvvojit , dadjá Skum . 1 Mii eaktudat ahte sámegiela giellaoahpahus ii váikkut nuoraidskuvlla gelbbolašvuhtii . 1 Mii eaktudat ahte Sámediggi váldojuvvo mielde ságastallamiidda go WTO-šiehtadusa detaljjat galget mearriduvvot , nu mo boahtá ovdan konsulttašuvdnanjuolggadusain gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki , deattuha ráđđelahttu Terje Tretnes . 1 Mii eahpidit lea go dákkár fitnodagas miige dahkamušaid dakkár guovllus mii duohtavuođas lea ráfáiduhttojuvvon industriijaávkkástallama vuostá . 1 Mii eahpidit ahte Álttá gymnása sámegiel suorgái ohcet sámi nuorat , ja mii navdit ahte šaddá váttisin oažžut oahpaheddjiid sámi oahpahusfáttáide Áltái . 1 Mii dávjá geavaheimmet meahci oahpahusas . 1 Mii dásset erohusaid mat leat olbmuid eallindilis go mii lasihit doarjagiid unnimuspenšonisttaide ja ássandoarjagiid vuostáiváldiide . 1 Mii dás čujuhit muhtun eaŋkildáhpáhusaide . 1 Mii dárbbašit sihke smávva ja stuora dáluid , vai sáhttit geavahit resurssaid juohke sajes riikkas 1 Mii dárbbašit ovdamearkka dihtii eanet sámegielat ovdaskuvlaoahpaheddjiid ja oahpaheddjiid . 1 Mii dárbbašit oahppat , mii politihkkárat ja lagamuččat mainna lágiin mii buoremusat sáhtášeimmet gieđahallat dáid áššiid . 1 Mii dárbbašit njuolggadusaid mat nannejit báikkálaš ovddasvástádusa luondduvuođus . 1 Mii dárbbašit láhkadahkosa mii lea vuođđuduvvon báikkálaš , sámi árvvuide . 1 Mii dárbbašit gánnáhahtti ja ceavzilis mátkeeallinfitnodagaid , main leat sihkkaris bargosajit miehtá jagi , dadjá ealáhus- ja gávpeministtar Dag Terje Andersen . 1 Mii dárbbašit geatnegahtti riikkaidgaskasaš ovttasbarggu čoavdin várás máilmmiviidosaš birashástalusaid . 1 Mii dárbbašit eanet dearvvašvuođa- ja fuolahusbargiid , geat máhttet sámegiela ja geain lea kulturmáhttu . 1 Mii dárbbašit eambbo ollislaš osko- ja eallinoaidnopolitihkka , ja máŋgga guovllus lea gáibiduvvon almmolaš guorahallan dan suorggis . Dainna lávdegottiin mii čuovvut Soria Moria 2 , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Mii dárbbašit deaivvadit dál . 1 Mii dárbbašit dakkár njuolggadusaid mat nannejit ássanvuođu . 1 Mii dárbbašit daid ásahusaid jus mii galgat nagodit deaividit hástalusaiguin máilmmis gos kapitála ja máhttu rastidit rájiid , gos diehtojuohkin- ja bioteknologiija buvttihit ođđa vejolašvuođaid ja ehtalaš hástalusaid , gos máhttu lea deaŧaleamos kapitála . 1 Mii dárbbašit buriid árvalusaid oppa áiggi , eat dušše odne , dadjá Olli . 1 Mii dárbbašit bajit dási plána man bokte sihkkarastojuvvošii ceavzilis ovdáneapmi , cealká Vibeke Larsen . 1 Mii dárbbašat guhtet guimmiideamet . 1 Mii dárbbašat du. 1 Mii dárbbašat du 1 Mii dáhttut áinnas diehtit manne dát rádji lea rasttilduvvon , lea go muhtun gohččon nu dahkat ? 1 Mii dáhttut ráđi čielgasit earuhit áššečielggadeami ja mearrádusárvalusaid . 1 Mii dáhttut joatkit dán ráđi maŋŋá go Sámediggái leat sirdon dát barggut departemeanttas . 1 Mii dáhttut erenoamážit čujuhit dasa , ahte boazodoalu eanangeavaheapmi miehtá Finnmárkku dahká oktasaš hálddašeami dárbbašlažžan , vai ealáhusas eai dárbbaš mohkohaddat guovtti hálddašanorgána gaskka , eaige - jos dain orgánain hovdejit njuolggadusaid guovtti láhkai - mohkohaddat guovtti sierra njuolggadusásahusa gaskka . 1 Mii dáhttut deattuhit dan mávssolaš beali árvalusas , ahte finnmárkolaččain galgá leat vuoigatvuohta bivdit stákkuin ja siimmain siseatnamis , bivdit unnafuođđuid ja čoaggit luopmániid , ja mii dorjut dan prinsihpa . 1 Mii dáhttut danin buot návccaiguin vuosttaldit juohke áidna doaimma man ulbmil lea suodjalit sámi álbmoga sierra ordnejuvvon servodagas Sis-Finnmárkkus . 1 Mii dáhttut ahte dát , jos ráđđehus miehtá dasa ahte eai galgga sierraláhkai meannuduvvot , váikkuha ruovttoluotta nu ahte sii guđet ovdal leat ožžon dán doarjaga ožžot ruovttoluotta máksojuvvon vearu heaittiheami ovddas . 1 Mii dáhttut ahte davviguovlopolitihkka galgá leat mielde sihkkarastimin álgoálbmogiid eallinvuođu , ealáhusaid , historjjá ja kultuvrra davviguovlluin . 1 Mii dáhtošeimmet eiseválddiid čielggadit dáhttot go eambbo deattuhit konvenšuvnnaid mat prioriterejit boraspiriid go konvenšuvnnaid mat galget sihkkarastit sámi kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Mii dáhpáhuvvá doarjjaáigodagain jus oaččut vel ovtta máná ? 1 Mii dáhpáhuvai ? 1 Mii dáhkidat boahtteáigámet Sámediggi 1 Mii dáhkidat boahtteáigámet Harry Johansen 1 Mii dutnje lea dehálaš ? Guossohit biepmu ja juhkosa . 1 Mii duođaid lea sámi kultuvra ? 1 Mii duođai eat máhttán eat sánige dárogiela go skuvlii álggiimet . 1 Mii duddjuimet ollu čoarvvis . 1 Mii duddjot boahtteáigámet Sámediggi 1 Mii dovddaimet ahte sihke rektoris ja skuvlla stivrras ledje ovdagáttut sápmelaččaid ektui . 1 Mii dovddaheimmet dalle ahte áigut árvvoštallat iežamet geavada mohtorjohtolaga oktavuođas . 1 Mii dovdat stuorit beroštumi heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga várás . 1 Mii dovdat Nuoraid Kulturdoaluid vuosttažettiin suohkaniid kulturdoaFylkkaráđđi Rapp ovttas Odd Halvdan Jakobseniin ja Karoline luin ja fylkkadoaluin . 1 Mii doarjut čoahkkinjođihangotti árvalusa paragráfii 11 . 1 Mii doarjut árvalusas dan , ahte gielddaid regulerenplánat galget leat dakkár huksemiid rápman . 1 Mii doarjut sámi organisašuvnnaid gáibádusa ásahit gymnása sámegielain Kárášjohkii . 1 Mii doarjut measta ollislaččat Sámelávdegotti evttohusa Skuvllaortnet ja skuvllaáigi-oasis ( siiddut 55 - 56 ) . 1 Mii doarjut gierdevašvuođa vuođđojurdaga man lávdegoddi rávve skuvllaide gos leat guovttegielalaš ohppiid . 1 Mii doarjut dan ahte astoáigásaš barttat eanaš galget huksejuvvot regulerejuvvon bartaguovlluide . 1 Mii doarjut buot geahččalemiid čađahit áššálaš digaštallamiid . 1 Mii doarjut Sámelávdegotti evttohusa oainnu ahte sámegiela berre sáhttit válljet fágan dan sadjái go duiskkagiela gymnásaráhkkaneaddji linnjás nuoraidskuvlla ovccát jagis . 1 Mii doalaimet maiddái oanehis " kurssaid " mo girjerádjosa vuogádaga hálddašit . 1 Mii doalahit almmolaš eaiggáduššama stáhta , fylkkagieldda ja gieldda dásis , ja sihkkarastit ahte almmolaš fápmorustteteaiggádiidda agibeaivvi vuoigatvuođaid čáhcefápmui , loahpaha stáhtaráđđi Odd Roger Enoksen . 1 Mii doalahat dan mii lea deháleamos ; namalassii johtaleami meahcis ja dainna ávkkástallama . 1 Mii doaivut maiddái ahte šiehtadus geavadis sáhttá váikkuhit buori áššemeannudeami , mas sámi beroštusat fuolahuvvojit bures . 1 Mii doaivut ja sávvat ahte dát lea ávkin rekrutteremii Sámi allaskuvlii ja eará oahpahusaide , gos lea dárbu sámegielat fágaolbmuide . 1 Mii doaivut ahte oppa Sámediggi sáhttá atnit dákkár solidaritehtajurddašeami vuođđun go bargá viidáseappot dáinna áššiin . 1 Mii doaivut ahte maŋŋá go teknihkalaš rusttegat leat geahččaluvvon muhtun áiggi ja møbelat ja diekkárat leat sajis , de sáhttit mii loahpahit fárrema borgemánu 15. b. rádjái . 1 Mii doaivut ahte guovddáš lea mielde nannemin buot daid gielaid , maid várás dat lea ásahuvvon . 1 Mii doaivut ahte girku ja eiseválddit váldet dán ovdasvástádusa , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen maŋŋá ráđđečoahkkima Kárášjogas . 1 Mii doaivut ahte departemeanta deattuha daid ákkaid maid Sámediggi ja báikkálaš olbmot leat ovddidan áššis ja addá sierralobi skuvladoaimmaheapmái , loahpaha Laila Susanne Vars . 1 Mii doaivut ahte DON searvvat ja buvttát oainnuidat sámi oahppogažaldagaide . 1 Mii doaivut , ahte dat lea boastut ja dál čakčat ( 1967 ) áigut geahččalit ođđa vuogi . 1 Mii dihkkádit boahtteáigámet Sámediggi 1 Mii digaštalaimet fáttá báikkálaš dilis , ja mun fidnejin dieđuid sierranas gielddakantuvrraid ossodagain . 1 Mii dieđiheimmet su gilvvuide nuppi luohká rájes . 1 Mii diehtit maiddái ahte dat lohkameahttun váttis ja muhtumin váralaš dilit , maid guolásteaddjit leat vásihan dálkin dán hámmanis go leat boahtán gáddái fatnasis dahje mannan fatnasii ja go leat lásten / bolton reaidduid ja sállaša . 1 Mii diehtit earret eará ahte sámi pasieanttat máttasámi guovlluin vásihit dan ahte sin sámi duogáš ii vuhtii váldojuvvo oktavuođas dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimma ­hagain . 1 Mii diehtit earret eará ahte Sis-Finnmárkku gielddain ealgabivddu oktavuođas viiddis guovlluin leat láhtut viidon mealgat , dávjá rašis eatnamiin . 1 Mii diehtit dasto ahte dievasčoahkkin guorrasii dasa ahte Sámediggi galgá ohcat Riikkaoasselávdegotti lahttun , mii čielgasit lea guovlulaš orgána . 1 Mii diehtit buohkat ahte ođđa láhkaevttohus mohtorjohtolaga várás lea boahtán . 1 Mii diehtit buohkat ahte okta dain stuorámus váttisvuođain čállit dárogiela lea geavahit preposišuvnnaid riekta . 1 Mii diehtit ahte sámi nuorat miehtá riikka ohcet Kárášjohkii oažžut joatkkaoahpu . 1 Mii diehtit ahte ollugat geain sámegiella lea eatnigiellan , leat jo gearggahan universitehtaoahpuset , ja earát gis leat lohkamin universitehtas . 1 Mii diehtit ahte ollu lea dagakeahttá sámi mánáid ektui mánáidsuodjalusa oktavuođas , muhto mii áigut joatkit dáinna bargguin . 1 Mii diehtit ahte máŋgga guovllus hálddašanguovllu olggobealde lea leamaš stuorra beroštupmi giellaprošeavttaide . 1 Mii diehtit ahte muhtun gielddat Finnmárkkus leat viggan oažžut nannoseappo hálddašanovddasvástádusa . 1 Mii diehtit ahte mii boahtteáiggi galgat eallit guhtet guimmiideamet bargguin , muhto mii eat dieđe maid bargguid mii galgat čađahit . 1 Mii diehtit ahte leat viehka stuorra erohusat daid áššečuolmmaid gaskka mat mis sámiin leat daid váttisvuođaid ektui maiguin máŋga Brasilia eamiálbmoga fertejit dáistalit . 1 Mii diehtit ahte eamiálbmogat miehtá máilmmi čuvvot dárkilet min barggu . 1 Mii diehtit ahte dákkár beroštupmi lea maiddái eará giliin dáppe davvin . 1 Mii diehtit ahte buoremus lea sidjiide dat jos sáhttit sidjiide addit máhtu . 1 Mii deattuhit erenoamáš deaŧalažžan oažžut čielggaduvvot sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođa guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái buot sámi mearraguovlluin . 1 Mii deattuhit ahte ođasmahttojuvvon dieđut galget almmuhuvvot johtilit ja ahte dieđut galget leat álbmogii rahpasat . 1 Mii deattuhit ahte dát datte lea dušše gaskaboddosaš dilli . 1 Mii deattuhit ahte dieđut dan birra lea go olmmoš sápmelaš vai sámesogas , leat guovttigaskasaš persovdnadieđut , ja ahte jienastuslogu máŋgosa ferte dan vuođul gieđahallat . 1 Mii deattuhit Sámi allaskuvlla Sámi Instituhta ja Romssa universitehta ovddasvástádusa sámi dutkamis ja alit oahpus . 1 Mii de lea Sámedikki áigumuš konsultašuvnnaiguin ? 1 Mii dattetge geavahivččiimet eará sániid go galggašeimmet govvidit daid oktavuođaid mat leat ovddeš koloniija- ja assimilerenpolitihkas lávdegotti ákkastallamiidda stáhtalaš eaiggáduššanvuoigatvuođa beale . 1 Mii dattetge doarjut dan , ahte lotnolasealáhusdolliin berre leat vejolašvuohta oažžut dispensašuvnna , nugo SVL lea árvalan ( vrd. eavttuhuvvon lága § 3-3 . 1 Mii dat dáppe vuohttit dálkkádatrievdamiid ovddimusat . 1 Mii dasa lea sivvan ? 1 Mii dasa lea sivalaš , lea váttis mearrádallat . 1 Mii danin lonohalaimet boarráseamos ohppiid , geat sáhtte geavahit dán fálaldaga ; 5. luohkkálaččaid . 1 Mii danin geavaheimmet dárogiela girjjiid álgooahpahusas ollu jagiid . 1 Mii dan maŋŋá leaš dáhpáhuvvan bellodaga seinniid siskkabealde , sáhttit dušše árvvoštallat go Hætta fertii bivdit olgešbellodatáviissa almmuhit artihkkala . 1 Mii dalle lea buoret go dat ahte nuorat besset humadit nuoraiguin ja juogadit vásáhusaid das mo dat lea eallit nuorra sápmelažžan otná servodagas ? 1 Mii dagaimet sámi borramuša sihke gievkkanis ja lávus mii lei dávjá anus . 1 Mii bálkáheimmet Nils O. Kappfjella ( Gaebpien Næjla ) sámegieloahpaheaddjin . 1 Mii bájuhit ohcamis : « Skuvlabeavdegirjji čáliheamis , mii čuovvu mielddusin , oaidná , ahte Čeaváhačča biirres leat dušše 5 dážamáná , eará mánáin fas lea sámi ( 22 ) , kveana ( 7 ) dahje seaguhuvvon duogáš ( 6 ) . 1 Mii bájuhit dás , originála čállinvugiin , vearssaid mat leat jorgaluvvon sámegillii . 1 Mii bájuhit dán girjjis Andreas Arilda muitalusa dan birra go bođii oahpaheaddjin Jáhkovutnii 1898:s , ja ovtta su ohcamušain sámefondii . ( « Finnefondii » ) . 1 Mii buoridit áŋgiruššama energiijaseastimis ja ođđa ođasmuvvi energiija geavaheamis 1,2 miljárdda ruvnnuin . 1 Mii buohkat gohčodeimmet su " Ánne-goaskin " . Iežas máhtuid lei oahppan guhkes ja molsašuddi boazodoallobirrasa eallimis . 1 Mii buktit álgočilgehusa das mo Ráđđehus áigu čuovvolit Kulturmomsalávdegotti árvalusa viiddidit kultur- ja valáštallansuorggis momsavuođu 8 proseantasaš máksomeriin , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Mii buktit eanet čállosiid Per Fokstada gieđas ja su birra maŋŋelaš dán girjeráiddus . 1 Mii bovdiimet Buolbmát ja Skiippagura skuvllaid mielde go geaidnu ráhkaduvvui . 1 Mii bovdet ovttasbargui barggu birra . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/684 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/6125 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/5896 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/4856 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/4855 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/3147 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/3146 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/3137 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/3136 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2996 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2995 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2915 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2887 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2743 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 10/2742 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/4922 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/4240 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/3030 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/2787 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/2786 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/2785 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 09/2784 . 1 Mii bivdit ohcciid almmuhit virggi referánsanummira : 08/5080 . 1 Mii bivdit gulaskuddanásahusaid buktit cealkámušaid elektruvnnalaččat . 1 Mii bivdit gulaskuddanásahusaid buktit cealkámušaid das čiekŋuda ja čielggasmahttá go Oahpahusa prinsihpat – sámi gulaskuddanevttohus sámi vuolggasajis ja perspektiivvas , daid prinsihpaid maid vuođu ala sámi skuvla berre huksejuvvot . 1 Mii bivdit gulaskuddaninstánssaid buktit cealkámuša : 1 Mii bivdit einnostanvejolašvuođa dán oktavuođas . 1 Mii bivdit danne Sámedikki joavkkuid dán atnit vuođđun go árvvoštallet ovddidit vejolaš ođđa áššiid dievasčoahkkimii . 1 Mii bivdit Sámedikki ja Sámi oahpahusráđi 1 ) fuolahit ahte sámegiela oahpahus dohkkehuvvo gaskaboddosaččat sámi guovlluin olggobealde hálddašanguovllu oahppoplánaid áigumuša ektui , dassážii go formalalaš mearrádus maid Oahpahuslága § 6-1 gáibida lea dahkkon . 1 Mii bivddiimet maŋideami nuppi jahkái . 1 Mii bidjat čuovvovaš eavttu máŋgosa sáddemii , geahča Láhkaásahusa válgga birra Sámediggái § 12 : ( 1 ) Buohkain , geat bidjet listta válgii , lea vuoigatvuohta nuvttá oažžut gáhppálaga sámi jienastuslogus . 1 Mii berrešeimmet dahkat buot maid sáhttit vai dáin ohppiin livččii buorre skuvladilli , eaige ollu vuostegieđageavvamat . 1 Mii berret atnit vuođđun iežamet riikkaoasi vejolašvuođaid fidnet olbmuid davveguovlluide guoskevaš teknologiijaovddideapmái . Mearrateknologiija man mielde leat bioteknologiija , galbmadálkkádat-teknologiija , IKT , ávuseanan teknologiija ja birasteknologiija . 1 Mii berret atnit vuoññun iežamet riikkaoasi vejolašvuoñaid fidnet olbmuid davveguovlluide guoskevaš teknologiijaovddideapmái . Mearrateknologiija ja bioteknologiija , galbmadálkkádatteknologiija , IKT , ávus-eanan teknologiija ja birasteknologiija . 1 Mii beroštit ollu buot lágan politihkalaš ságastallamiin maid áigumuššan lea njeaidit formálalaš ja fysalaš rádjacakkiid daid riikkaid gaskka gos mii orrut . 1 Mii bat dat lei ? 1 Mii bargat maiddái ovttas departemeanttain buoridit Sámedikki juolludan doarjagiid ulbmiliid árvvoštallan- ja čuovvolandagaldumiid , dadjá Keskitalo . 1 Mii bargat beaivválaččat dan ovdii ahte sámi giella ja kultuvra nannejuvvo . 1 Mii ballat makkár signálaid dát sáhttá addit guovddáš eiseválddiide mat dál leat árvvoštallamin Deanu gieldda váidalusa fylkamanni guottu ektui . Sámi oahpponeavvodilli 1 Mii ballat ahte boađusin sáhttá šaddat ahte eanet eamiálbmogat eai lohkkojuvvo šat eamiálbmogin , ahte bajimus rievttálaš prinsihpat nu go iešmearridanvuoigatvuohta ja mielváikkuheapmi massojuvvo ja ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat resurssaide sin árbevirolaš guovlluin duoguštuvvojit sahte nášuvnnalaš lágaiguin . 1 Mii ballat ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus dagaha mehciide " skihkahis bartačohkiid " mat mannet báikkálaš olbmuid árbevieruid vuostá . 1 Mii atnit rektora áššeguottu almmuheami oktavuođas Ságat aviissa ektui heivemeahttun sápmelašvealaheapmin , maid Norgga stáhta ii galggaše dovddahit . » 1 Mii atnit iežamet oassin riikka álbmogis muđui ja mii eat leat dáhtton eatge háliit sierravuoigatvuođaid dahje sierrageatnegasvuođaid eará Norgga ássiid ektui . 1 Mii atnit dan čilgehusa dievasleamos čilgehussan . 1 Mii addit vuoiggalašvuođaohcci juristii Otto Jebensii stuorra oasi dan gutnis maid Alimusriekti mearridii Čáhputáššis ( Rt. 2001/1229 ) oamastanrievtti hárrái dološ áiggiid rájes geavaheami vuođul man oktavuođas vuosttašjienasteaddji duopmár celkkii earret eará : 1 Mii VPN- oktavuohta lea ? 1 Mii Sámedikkis eat sáhte buktit cealkámušaid ovttaskas áššiid birra , muhto munnje lea deaŧalaš ahte oahpahus sámegielas doaibmá nugo galgá , dadjá Sámediggeráđi lahttu Jåma . 1 Mii Sámedikkis doaivut ahte dát prošeakta sáhttá movttiidahttit earáid ge , vai boahtteáiggis ráhkaduvvojit oahpponeavvut maid lea álki háhkat , dadjá sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma . 1 Mii Sámediggeráđis sávvat lihku Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái sin dehálaš bargui , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars , gii lea lávdegotti bissovaš oktavuođaolmmoš Sámediggeráđis . 1 Mii Barentsguovllu álgoálbmogat leat čoahkkanan odne digaštallat min ovddasteami Barentsovttasbarggu bajimus orgánain . 1 Mii , vánhemat eat sáhte áddet eat ge dohkkehit ahte min mánáid sámegiela oahpahusa vuođđun galgá leat juoga mii lea nu gaskaboddosaš go prošeakta lea . 1 Mii , sámit , leat oktasaš čearda , eaige riikkaid ráját galgga rihkkut min čeardda oktavuođa . 1 Mihttun lea vel nu bures go vejolaš geahpedit riidduid gaskal boraspiriid ja oapmedoalu ja boazodoalu . 1 Mihttun lea ovddidit riikkaidgaskasaš gilvonávccalaš nisjabuktagiid . 1 Mihttun : Ceavzilis mátkeealáhusa ovdánahttin : árran dáhttu ee. ahte prošeakta galgá sáhttit láhčit dili dasa ahte árbevirolaš máhtu sáhttá báikkálaččat geavahit , nu ahte sáhttá ovddidit máhttovuođđuduvvon mátkeealáhusdoaimmaid báikkálaš sámi kultuvrra vuođul . 1 Mihttu ođđa ortnegiin lea ahte gaskaboddosaš válgaboađus galgá čielgat válgaija . 1 Mihttomeriid juksan dán suorggis gáibida ulbmildidolaš barggu , ja ahte dárbbášlaš doaibmaprioriteremat dahkkojuvvojit . 1 Mihttomearrin lea sávaldat oažžut dohkkehuvvot vuoigatvuođaid , ii ge hoigat eret eará álbmotčearddaid árbevirolaš sámi ássanguovllus . 1 Mihttomearrin lea sihkkarastit dássásašvuođa ja ovttalágan ovdánanvejolašvuođaid buot olmmoščearddaide . 1 Mihttomearrin lea sihkkarastit buori ovddideami ja buoret vuođu servodatovddideapmái Baretnsovttasbarggus . 1 Mihttomearrin lea ovdanbuktit ođđa áššáiguoski dieđu dáža ja sámi hálddašeapmái , leat mielde máŋggafágat ovttasbarggus gaskal áigeguovdilis fágabirrasiiguin Norggas ja eará riikkain , ja leat mielde guhkitáiggi dutkiidrekrutteremis sámi guolástusdutkama fáttáide . 1 Mihttomearrin lea maid dat ahte doarjja galgá lassánahttit ál-bmoga falástallama ja fysalaš doaimmaid . 1 Mihttomearrin lea láhčit dilálašvuođaid dasa vai sámit eambbo besset ieža mearridit surggiin gokko dikki mielas orru lunddolaš ja govttolaš . 1 Mihttomearrin lea leamaš oččodit mánáid ja nuoraid mielde ONii raporteret , ja maid dat ahte buoridit suohkaniid gelbbolašvuođa mánáid ja nuoraid oainnuid čohkkemis ja čuovvoleamis . 1 Mihttomearrin lea doalahit boazologu dássedin , guhkes áiggi ekologalaš dásis , sihkkarastin dihte buori heiveheami resursavuđđui , ja produktiiva ealuid mat sáhttet addit vuorddehahtti ekonomalaš bohtosa . 1 Mihttomearrin lea buoridit buvttadusa gánnáhahttivuođa oalgebuktagiiguin . 1 Mihttomearrin lea buoredit ja eanet ovttastahttit ovttasbarggu sámi áššiin ja dasto viiddidit oktavuođaid sámedikkiid ja ráđđehusaid gaskka . 1 Mihttomearrin lea ahte sámi mánát galget oažžut dakkár mánáidgárdefálaldaga mii lea heivehuvvon sin gillii ja kulturduogážii . 1 Mihttomearrin lea ahte olbmuide galgá leat álkit geavahit Sámedikki bálvalusaid . 1 Mihttomearrin lea ahte duodjefidnooahppiortnet galgá boahtit dábálaš fidnooahppiortnega vuollásažžan . 1 Mihttomearrin go bidjat stuo ­rát resurssaid plánaproseassa dán muttus , lea ahte šattašii eanet ollislaš hálddašanbargu ja áiggi mielde šattašedje unnánot eaŋkiláššit meannu ­deapmái . 1 Mihttomearrin galggašii leat stivret mohtorjohtolaga mehciin nu ahte dat báikegottit mat árbevirolaččat geavahit guovlluid , ožžot dasa vejolašvuođa . 1 Mihttomearrin ferte leat oažžut dakkár boazodoallohálddašeami mii lea eahpitkeahttá álbmotrievtti gáibádusaid siskkobealde ieš- ja mielmearrideami oktavuođas . 1 Mihttomearrin ferte leat ahte rievdadusat galget dáhpáhuvvat dainna lágiin ahte unnimusat láhppojit kulturmuitoárvvut . 1 Mihttomearrin dán rádjai lea leamaš ahte vuolggasajis lea sámi perspektiiva dahje sámi duohtavuohta mat galget heivehuvvot dábálaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalussii . 1 Mihttomearrin dainna prošeavttain lei dagahit sin gulahallat geat leat leamaš mielde riiddus Divttasvuona suohkana smávit báikkiid gaskkas . 1 Mihttomearrin ' berre leat ahte Sámedikki bargit galget oahppat sárnegiela njálmmálaččat ja sáhttit geavahit dan daid áššebáhpiriin maid sii ieža ráhkadit . 1 Mihttomearri mearkkaša boazodoalu árbevirolaš mihtilmasvuođa deattuheami bearašealáhussan , ja sihkkarastit boazodoalu areálaid . 1 Mihttomearri láhkaásahusa vuođul lea geahpedit boazologu ja dainna lágiin heivehit dan guohtoneatnamiidda Finnmárkku duoddaris . 1 Mihttomearri lea ráhkadit dakkár institušunstruktuvrra mas leat mihá unnit ja dainna lágiin fágalaččat ja hálddahuslaččat nannoseappot ovttadagat go dál . 1 Mihttomearri lea oččodit bajitdási ja prinsihpalaš ságaškuššama daid hástalusaid birra mat sámi dáidagis ja kultuvrras leat . 1 Mihttomearri lea giellaprográmma bokte vuoruhit doaimmaid mat sáhttet mielddisbuktit eanet aktiiva sámegielgeavaheddjiid . 1 Mihttomearri lea ahte mánát galget leat guovttegielagat go gerget nuoraidskuvllas , go leat čuvvon oahpahusa lullisámegillii ja lullisámegielas sihke mánáidgárddis ja skuvllas . 1 Mihttomearri dáinna bargguin lea ahte oahpahus sámi oahppoplánaid mielde galgá leat ovttaárvosaš oahpahusain našunála oahppoplánaid mielde iešguđet fágaid sisdoalu , fágaid gelbbolašvuođa válddahallanulbmiliid , bargohivvodaga , áigegeavaheami ja deattu dáfus . 1 Mihttomearri aktiivvalaš mátta-sámegiela geavaheami hárrái gáibida lassin ahte mánát ožžot oahpu sámegielas , nu ahte vánhengeardige lea aktiiwalačéat giellageavaheaddjin . 1 Mihttomearri : Guđiid ovdánanmihttomeriid sáhttá • Oahppi atná árvvus ja lea oahppi geahččalit olahit go lea sáhka gierdil earáid ektui árvvusatnimis ja gierdilvuođas ? 1 Mihttomearri 3 Romssa fylkkasuohkana bargit ja politihkkarat galget bures dovdat sámi dilálašvuođaid ja dakko bokte leat mielde ovddideamen máhtu sámi diliin muđui fylkkas . 1 Mihttomearri 1 Romssa fylkkasuohkan áigu oidnosii dahkat ja geavahit sámegiela eanet go sámelága vuollerádjenjuolggadusat gáibidit . 1 Mihttomearit čilgejit maid oahppi galgá oahppat iešguđet dásis . 1 Mihttomearit sáhttet maiddái čatnasit bargovugiide ja máhttimii dahje sosiálalaš doaibmamii , nugo máhttit earáiguin ovttastallat . 1 Mihttomearit galget bidjat oahppái gáibádusaid , muhto maiddái oahpaheaddjái ja váhnemiidda čuovvolit . 1 Mihttomearit fertejit leat dušše moadde ja konkrehta . 1 Mihttomearit Lea biddjon gudneáŋgiris mihttomearrehámádat , mii boahtá váldit áiggi ovdal ollašuvvá . 1 Mihttomearit ... 14 Mihttomearri 1 14 ... Mihttomearri 2 15 ... Mihttomearri 3 15 7 . ... 1 Mihttomeari ektui nannet sámegiela , lea dát hui negatiiva tendeansa . 1 Mihttohattiide lea šiehtadusáigodat suoidnemánu 1. beaivvis rájes gitta nuppi jagi geassemánu 30. beaivái , ja bušeahttadoarjaga šiehtadusáigodat 2011 kaleandarjahki . 1 Mihttoguvllot birasbarggut Lotnolagaid eanet vuovdedoalu doaimmaiguin galgá leat buoret máhtolašvuohta vuovddi birasárvvuid birra ja vuovdedoalus galgá váldit eambbo vuhtii birrasa . 1 Mihtilmassan eamiálbmogiidda lea ahte sii eai leat ráđđejeaddji álbmot stuorát servodagas mas sii leat oassin . 1 Mihtilmas guohtunminsttar lea ahte dat vánddarda . 1 Mihtiduvvon trend-BNP oassin Nannán-Norgii šaddá vuollebáza 4,3 proseantta . 1 Mihtiduvvon struktuvrralaš vuollebáhcaga nuppástuvvamis nannánekonomiija árvoháhkama oassin , mielddisbuvttii árvaluvvon bušeahtta 0,2 proseantta geahpedeami . 1 Mihtiduvvon nannánkapitála árvoháhkama oassin meroštallojuvvon struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza njiedjá 0,6 proseanttain jagis 2010 jahkái 2011 . 1 Mihtiduvvon Nannán – Norgga treanda - BNB oassin , de vuolláibáza lea 4,3 proseantta . 1 Mihtidanguovllut leat sihke siskkobealde ja olggobealde Sydvaranger Gruve konsešuvdnaguovllu . 1 Mihtidahtti ekonomalaš beavttu lassin lea FilmCamp rahčan mielddisbuktán ahte gelbbolašvuohta lea mearkkašahtti láhkai 1 Mihkkege ii daddjo ovdamearkka dihte dan birra goas digitála sáddagat jukset sámi guovlluid mat leat olggobealde Finnmárkku . 1 Mihcamáreahket 1969:s guđđen Skuvvanvári biillain . 1 Mihcamárbeaivi . 1 Mieđáhus nannemii addojuvvui Norgga beales gsl . res. bokte golggotmánu 1. 1993 . 1 Mieđihuvvon buhtadasat mearriduvvojit jahkásaš supmiin . 1 Miessenjuovvangáibádus váldo eret Nordlánddas ja Tromssas . 1 Miessenjuovvan 1 Miessemánus mátkkoštedje stáhtačálli Berit Oskal Eira ja golbma departemeantta ámmátdoaimmahaga Snoasai ja Tronesii Davvi-Trøndelágas . 1 Miessemánus 2009 ráđđehus almmuhii sámegielaid doaibmaplána . 1 Miessemánu 9. b. 2005 sáddii Sámediggi Justiisalávdegoddái evttohusa Árvalussii O. nr. 80 ( 2004-2005 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) . 1 Miessemánu 8. sešuvnna fáddán lea earret eará ON álgoálbmotjulggaštusa implementeren ja beallebeaivásaš digaštallan Árktisa birra . 1 Miessemánu 28. b. 1991 , dii. 09.00 - 12.00 , 15.00 - 18.00 Miessemánu 29. b. 1991. dii. 09.00 - 12.00. 15.00 - 19.45 1 Miessemánu 25. b. 1999 beaiváduvvon reive áirasis Steinar Pedersen 1 Miessemánu 25. b. 1995-mannosaš lágas nr. 23 eatnama birra . 1 Miessemánu 23. b. 1997-mannosaš lágas nr. 31 eaiggátosiid birra . 1 Miessemánu 22. b. 1902-mannosaš lága nr. 10 Riikkavuložiid dábálaš ráŋggáštuslága ( ráŋggáštuslága ) § 37 c mearrádusat gustojit seamma láhkai . 1 Miessemánu 21. b. 1999 mánnosaš Olmmošvuoigatvuođalága nr 30 bokte lea ON konvenšuvdna dahkkojuvvon oassin Norgga rievttis . 1 Miessemánu 2008 rájis sullii 15 aspirántta leat čađaheamen oahpu Romssa gávpoga ja Čáhcesullo giddagasain , ja dehálaš lea leamaš háhkat sámegielalaš aspiránttaid . 1 Miessemánu 1814 rievdadii riikkačoahkkin Eidsvollas ráđi namahusa " stáhtaráđđin " , ja čálli gohčoduvvui " stáhtačállin " . 1 Miessemánu 17. beaivvi-ávvudeapmi Bierggi internáhtas 1960:s . 1 Miessemánu 17. beaivve ávvudeimmet juohke jagi Leavnnjas . 1 Miessemánu 17. beaivve gávttehassan 1 Miessemánu 17. beaivve 1967 lei stuorra dáhpáhus Skuvvanváris . 1 Miessemánu 17. b. 2004 . 1 Miessemánu 15. b. 1992-mannosaš lágas nr. 47 luossa- ja sáivaguollebivddu jna. birra dahkkojuvvojit čuovvovaš rievdadusat : 1 Miessemánu 1. beaivvi fertejin fárret olggos . 1 Miessemánu 1. b. 2010 ii leat ráđđádallanvuorru dás vel loahpahuvvon . 1 Miessemánu 07. b. 1999 gohččun ja áššelistu 1 Miessemánu 07. b. 1999 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Miessemánu / geassemánu dievasčoahkkima ja lávdegoddečoahkkimiid rievdaduvvon čoahkkindáhtonat . 1 Miessem. 1 Mienna lea dál oassi norgga seniorriikajoavkkus ja sus lea mihttomearri beassat oassálastit olympiijagilvvuin Londonis 2012 . 1 Mielláhtuid logu maid Sámediggi nammada , ferte konsulteret sierra juohke suodjalanguvlui . 1 Miellačájeheddjiid váldocealkámuš lei ahte eanet boraspiriid ferte báhčit . 1 Miellahtut leat válljejuvvon guoskivaš institušuvnnaid evttohusaid vuođul , ja stivra lea nammaduvvon njealji jahkái . 1 Miellahtut ON Bistevaš Forumis 1 Miellahtut ( 2007 - 2009 ) : 1 Miellahtuid gaskkas galget leat beaivválaš bargi boazodoallit guoskevaš boazodoalloguovllus , ja boazodoalu organisašuvnnain galgá leat evttohanváldi . 1 Miellahttun ráđđehusa gárrenpolitihkalaš ráđis 1 Miellahttun : Persovnnalaš várrelahttun:John Nystad , Kárášjohka Sonja Guttorm , DeatnuKlemet Erland Hætta , Guovdageaidnu Hans Isak Olsen , GuovdageaidnuKirsten Porsanger , Porsáŋgu Olav E. Johansen , DeatnuElisabeth Erke Blaser , Deatnu Rita Boine , Kárášjohka 1 Miellahttu : Beaivválaš jođiheaddji Brit K. Rugland , Stavanger 1 Miellahttu , Norgga politiijalihtu ovttastusgoddi 1 Miellahttovuohta Stuorradiggelávdegottiin- ja delegašuvnnain 1 Miellahttologu rehkenastima oktavuođas sáhttá geahpedit daid servviid ovddas mat oktasaččat gullet riikkaviidosaš organisašuvnnaide ja main ii leat dat ulbmil mii lea namuhuvvon 1 . 1 Miellaguottut sámiide ja sámi vuoigatvuođaide 1 Miellaguottuid ávdnejeaddji dieđihanbargu sáhttá dáhpáhuvvat nu ahte ávkkástallojuvvojit dálá sosiála fierpmádagat , erenoamážit mánáid- ja nuoraid organisašuvnnaid bokte , lassin dasa ahte buvttaduvvojit čálalaš informašuvdnaávdnasat . 1 Miellaguottuid rievdademiin galgá hehttet veahkaváldimiid lagas gaskavuođain . 1 Miellaguottuid nuppástuhttin ja sámi servodagas oidnosii oažžut áššiid homofiliija birra lea dehálaš , vai sámi lesbbaide ja homofiillaide šaddá buoret ja eanet oadjebas eallindilli . 1 Miellaguoddoguorahallan – guovttegielat almmolaš bálvalus ( NIBR , 2000 : 17 ) 1 Mielladearvvašvuođadivššu čađaheamis gokčá divššohasa ássanguovllu guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahat maiddái eará goluid . 1 Mielkkis vuššon blomkála ( dieppekálla ) ja ruovttus vuššon hávrra guolevuodja lei dat lusttuheamos biebmu . 1 Mielkki fidniimet kránnjáin . 1 Mielkeeriid vuovdinvejolašvuohta sáhttá goaridit máŋgga gili ealáhusvuođu . 1 Mielkeeriid oastin- ja vuovdinortnet lea leamaš deaŧaleamos márkanmudden maŋimuš jagiid . 1 Mielkeeriid márkanhaddi lea menddo allin ja smávva doalliin eai leat gallásis ráđđi gilvvohallat mielkeeriid alde márkanháttiid geažil . 1 Mielkeearreortnega nuoraid várás ferte viiddidit . 1 Mielkebuvttadus 1 Mielkebuvttadeapmi lea ain boaittobealeanadoalu guoddinvule , maiddái sámi guovlluin . 1 Mielkebuvttadeapmi addá stuorámus árvoloktema juohke doalu nammii ja mearkkašahtti oalgeváikkuhusaid gielddaide ja báikkálašservodagaide . 1 Mielkebuvttadeami oktavuođas lea liigekapasitehta sihke vuođđobuvttadusas ja industriijas . 1 Mielkebuvttadandoaluid logu unnun lea buktán ságastallama vuođu birra bisuhit infra ­struktuvrra sihke njuovahagain ja meieriijáin . 1 Mielkebuvttadan doalut leat nugo tabealla vuolábealde čájeha , geahppánan 317:s 1989:s 220:ai 2003:s , mii vástida 30% . 1 Mielkeboanddat , geat vuvdet mielkeeriid ja váldet heaittihandoarjaga , eai dárbbaš dan ovddas máksit vearu . 1 Mieleadnivuohta gáibida ollašuhttojuvvot guokte eavttu : 1 Mieleadnivuohta galgá mearriduvvot seamma láhkai go áhččivuohta mearriduvvo mánáidlága vuođul odne , dat mearkkaša : – Automáhtalaččat jus guoimmi guovttos leaba náitalan . 1 Mieldoaibmin ja ovdasága doallin leigga Tobakksfri i 1 Mieldečuovus 3 : Davi Maritiibma korriduvra ja guovllu deavvadanbáikkit 1 Mieldečuovus 3 : Davi Maritiibma korriduvra ja guovllu deaivvadanbáikkit 1 Mieldečuovus 2 : Deaŧalaš fágabirrasat Romssa fylkkas 1 Mieldečuovus 1 : Vuođđoávdnasiid visogovva 1 Mieldečuovus 1 : Vuoññoávdnasiid visogovva Duogášnotáhtat – Romssa fylkkaplána 2004–2007 : 01/02 : Fylkkasuohkanlaš bálvalusat 02/02 : Máhttu ja DjO 03/02 : Prošeakta ” Kvinnebilder i Troms ” 04/02 : Ealáhusovddideapmi 05/02 : Johtalus 06/02 : Guovloráññeárvalus ” Regional inndeling , regionale funksjoner og senterstrategi ” 1 Mieldebargit leat mielde dáin šiehtadusain main leat ekonomalaš ja máhtolašvuođa váikkuhangaskaoamit . 1 Mieldebargit leat mielde dáin šiehtadusain main leat ekonomalaš ja máhtolašvuoña váikkuhangaskaoamit . 1 Mielde čuovvu listu mii čájeha gulaskuddanásahusaid . 1 Mielde váldojuvvo dat mearrádus ahte eiseválddiide geain lea vuosttaldanvuoigatvuohta plánalága vuođul , maiddái addojuvvo vuosttaldanvuoigatvuohta ja viiddiduvvon váidinvejolašvuohta konsešuvdnalágaid vuođul . 1 Mielde stáhtaráđi joavkkus lea maiddái ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta departemeantaráđđi ja mielbargit . 1 Mielde leat prošeaktajođiheaddji Helle Storvik ( govvadáiddár ) , Rune Johansen ( govvideaddji / govvadáiddár ja Mari Boine ( musihkár ) . 1 Mielddusin čuovvu ollislaš tabeallageahčastat , masa rievdadusárvalusat leat biddjojuvvon . ) 1 Mielddusin čuovui “ vuostečielggadus ” maid Olgoriikkadepartemeantta juridihkalaš ráđđeaddi professor Carl August Fleischer lei dahkan , ja árvvoštallan maid Olgoriikkadepartemeantta riekteossodat lei dahkan . 1 Mielddusin listaevttohussii galgá biddjojuvvot lista mii čájeha evttohasaid ja evttoheaddjiid riegádanbeaivvi ja ássančujuhusa . 1 Mielddusin leat láhkaásahusevttohus ja gulaskuddannotáhta . 1 Mielddusin lea válgakonfereanssaid čalmmušteapmi fylkkamanniid luhtte . 1 Mielddusin lea listtu mas oainnát makkár oahpponeavvut leat nuvttá . 1 Mielddusin biddjon Statistisk Sentralbyrå bivdostatistihkat addet dárkileabbo gova:Riikagaskamearri bivddus mearas maŋimuš 10 jagis lea viehka dássái , go fas čájeha ahte johkabivdu lea leamaš dássái maŋimuš 30 jagi . 1 Mielddusin biddjon Statistisk Sentralbyrå bivdostatistihkat addet dárkileabbo gova : 1 Mielddus Sámedikki birra Aftenposten aviissas 1 Mielddus C : Kárta suohkaniin gos ledje unnimus 30 jienastuslogus 2005 ja 2009 Kárttat boahtte guovtti siiddus čájehit makkár suohkaniin ledje unnimus 30 olbmo dieđihan iežaset Sámedikki jienastuslohkui 2005 ja 2009 válggain . 1 Mielddus B čájeha ollislaš listu buot suohkaniin juohke válgabiires . 1 Mielddus B : Sámedikki válgabiiret 2009 Kárta 3.3 Sámedikki válgabiiret 2009 rájes 1 Mielddus A : Sámedikki válgabiiret 1989-2005 Kárta 3.2 Sámedikki válgabiiret 1989-2005 1 Mielddus 4 . 1 Mielddus 3 Nammaláhka ( Lov om personnavn - navneloven ) . Jfr . 1 Mielddus 2 PROŠEAVTTAT IEŠGUĐET ÁŊGIRUŠŠANSURGGIIN 1999 – 2004 Prošeavttat maidda leat juolluduvvon ruđat áŋgiruššansuorggis 1 : Čielggadus- ja prošeaktabargu áigumušain heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi duohtavuhtii 1999 Sijti Jarnge , Arborde 1 Mielddus 2 1 Mielddus 1 Sámedikki rehketdoallu 2009 . . . . . 69 1 Mielddus 1 Rehketdoallu 2008 . . . . . . . . . . . . . . 1 Mielddus 1 Mielddus 2 Mielddus 3 Mielddus 4 Mielddus 5 1 Mielddus 1 JUOLLUDUVVON PROŠEAKTARUĐAT 1999 – 2004 Oktiibuot leat juolluduvvon jagi 2004 ráje 24.671.500,- miljon ruvnno iešguđet prošeavttaide mearriduvvon áŋgiruššansurggiid vuođul . 1 Mielddus 1 1 Mielddisbuktá ahte Norga lea geatnegahttojuvvon ferte dahkat juoiddá sámiid vuoigatvuođaiguin eatnamiidda ja čáziide oamastusa ja dološ áiggi rájes geavaheami bokte . 1 Mieldadjamušain ja buriid oktavuođaiguin fágaservviide ja bargiidáittardeaddjiide áigu fylkkasuohkan leat geasuheaddji bargoaddi . 1 Mielahis garra sirdašuvvan 1 Miehtá riikka vuhtto ahte olbmot fárrejit giliin gávpogiidda ja čoahkkebáikkiide oahpu gazzat ja barggu fidnet . 1 Miehtá riikka ledje boahtán birrasii 250 oasseváldi , mánáidgárddiin , vuođđoskuvllain , joatkkaskuvllain , studeanttat ja hálddahuslaš bargit sierra ásahusain . 1 Miehtá máilmmi leat álgoálbmogat eanemus marginaliserejuvvon joavkkut servodagas . 1 Miehtá kultur- ja valáštallansuorggi fertejit dilálašvuođat lágiduvvot friddjadáhtolaš olbmuid searvamii organisašuvnnaide . 1 Miehtá kultur- ja valáštallansuorggi fertejit dilálašvuoñat lágiduvvot friddjadáhtolaš olbmuid searvamii organisašuvnnaide . 1 Miehtá adnojuvvojit olggobeale bivdit bahkkejeaddjin sin guovlluide . 1 Midt i Norden OPUS NÆRINGSHAGE Forskningsparken i Tromsø Universitetet i Tromsø Høyskolen i Harstad Høyskolen i Tromsø 1 Midt i Norden Gasku Davviriika 1 Midler forvaltet av Sametingets tilskuddsstyre og Samisk parlamentarisk råd , Norge , skal skje i henhold til detaljert økonomiinstruks . ” 1 Midjiide sámiide addá dakkár olmmoš go Otto Jebens lea , doaivaga vuoiggalašvuođas ja addá luohttá ¬muša das ahte maiddái min eallinvuohki galgá dohkkehuvvot dainna lágiin ahte dat addá vuoigatvuođaid , ja ahte min sorjavašvuohta daidda guovlluide gos min ruohttasat ja min gullevašvuohta lea , galgá sihkkarastojuvvot boahtteáigái . 1 Midjiide oahpahedje maiddái garrusániid , vai diđiimet goas mánát fasttiid hupme . 1 Midjiide lei hástalus máhttit dađistaga eanet , nugo mannat guhkkelii ja guhkkelii meahccái . 1 Midjiide lei deháleabbo mii dáhpáhuvai olggobealde skuvladiimmuid . 1 Midjiide ledje guokte smávva loktalanja maid ovdal min boahtima geavahedje oađđinlatnjan . 1 Midjiide leat nu ollugat váldán oktavuođa dán birra ja eahpitkeahttá lea ollugiin , geat jáhkke ahte boares njuolggadusat galge gustot maiddái 1996 livnnetjagi , váldojuvvon eret ohcanvejolašvuohta , earret eará dan geažil go Sámi ealáhusráđđi dulkui Sámedikki 26.09.96 mearrádusa nu ahte ođđa kriteriat galge gustot livnnejahkái 1996 . 1 Midjiide leat maid boahtán árvalusat sierranas birrasiin . 1 Midjiide lea viidáseappot deaŧalaš diehtit man muddui SN Power atná deastta guovllu álgoálbmogiin , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Midjiide lea veadjemeahttun áddet dakkár ákkastallamiid , ahte Sámedikkis galgá leat unnit ovddasteapmi go fylkkadikkis , go NOU 1997:5 muitala álbmotrivttiid áššedovdiid čielga oaivila leat , ahte Sámi vuoigatvuođalávdegottige árvalan 4-4-málle Finnmárkku eananhálddašanorgána várás - mii maid galgá hálddašit sámi eaiggáduššan- ja hálddašanguovllu - ii bastte ollašuhttit ILO-soahpamuša eavttuid , mat gáibidit ahte álgoálbmogis / sámiin galgá leat eanetlohku dakkár orgána stivrras , mii hálddaša sin guovllu . 1 Midjiide lea dehálaš leat olu olgun ja geavahit lagasbirrasa vejolašvuođaid . 1 Midjiide lea dehálaš buorebut oahpásnuvvát mat dan guovllu sámi ássiid mielas leat dehálaš fáttát - mii dárbbašit evttohusaid vai sáhttit fállat buorebut fálaldaga dán guovllu sápmelaččaide , dadjá presideanta Egil Olli . 1 Midjiide lea deaŧalš ahte sámi servodat adná min lobálažžan ja ahte das lea luohttámuš midjiide , ja mii áigut dál čađahit daid doaibmabijuid mat darbbašuvvojit nannet luohttámuša Sámedikki hálddašeapmái ja hálddahussii , deattasta Nystø . 1 Midjiide ii leat šat meahcce- ja jávreávkkástallan nu dehálaš go ovdal lei . 1 Midjiide han ledje oahpaheaddjit fámu ovddasteaddjit , mii eat oaidnán sin geat ledje oahpaheddjiid bajábealde , eat ge lágaid ja njuolggadusaid mat stivrejedje sin . 1 Midjiide ge , dahje min máttuide ge , dat leat leamaš mávssolaččat . 1 Midjiide dát lea paradoksa . 1 Midjiide buohkaide buvttii ođđa válgaortnet ođđa hástalusaid . 1 Midjiide badjemánáide heivii hui bures ahte geassit fitnat moadde vahkku várreskuvllas , ja nu dinet čakčii mearkunáigái veaháš friijavuođa . 1 Midjiide , geat ásaimet Sis-Finnmárkkus , ii lean álki álgit joatkkaohppui dan áigge . 1 Midjiide , geat gullat dán jovkui , lea meahccegeavaheapmi šaddan eanet lustamátkin ja virkkosmahttimin . 1 Microsoft:as lea sámi čoavddus giellajoavkkuid nugo davvisámegiela , julevsámegiela , oarjelsámegiela ja anárašsámegiela váste . 1 Microsoft lea almmuhan sámegiel čálamearkkaid čovdosa Windows XP geavaheddjiid várás . 1 Mi soabaimet das mo mii galgat dárkkistit ahte dálkkádatdoaibmabijut čađahuvvojit soahpamuša mielde . 1 Metálladuodji Erenoamážit niibbit , bohccobiellut , reahka- ja gieresruovddit , jiehkkut neaskimii . 1 Metodaovddidanprošeavttat 1 Metodagažaldagat mat leat čadnon ekonomalaš plánemii . . 1 Metoda- ja ovdaprošeavttat galget leat čadnojuvvon dutkan- dahje oahpahusásahussii 1 Metis , lea álbmot mat leat seaguhuvvon vuosttas našuvnnaid ja eurohpalaččaid gaskka . 1 Merrádusa sániin lea eará hábmi go Finnmárkolága § 4 hámis , go Sámedikki njuolggadusat eai leat laktásuvvon « meahci earálágan geavahusa » doahpagii , muhto gustojit oppalaččat , « dakkár doaimmain mat soitet dahkat mađđása luondduvuđđui » . 1 Meroštusat čájehit ahte dušše goalmmádasoassi oahpahusgoluin gokčojuvvo otná refušuvdnaortnega bokte . 1 Meroštusat maid suohkanat Finnmárkkus leat dahkan , čájehit ahte dušše bealli duohta goluin gokčojuvvo stáhta refušuvdnamáksomeriid bokte . 1 Meroštallojuvvon lea ahte gávdnojit badjel 100.000 sápmelačča . 1 Meroštallannjuolggadusat álggahanstipendii : 1 Meroštallannjuolggadusat Doarjaga sturrodat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul . Jahkái 2009 várrejuvvo 1 900 000 ru doarjjan sámi musihkkaalmmuhemiide . 1 Meroštallannjuolggadusat : Guokte stipeandda juolluduvvojit , goabbáge 50 000 ru. 1 Meroštallannjuolggadusat : - Doarjja máksojuvvo luohtta dohkkehuvvon listtaid gaskka 1 Meroštallan geavvá ná : 1 Meroštallan eaktuda earret eará ahte bálkalassáneapmi daid joavkkuide mat ožžot bálkkáset vuođđuduvvon báikkálaš šiehtadallamiidda , šaddet sullii seamma go loahpahuvvon loahpparehkegiid bohtosiidda . 1 Meroštallamiin oaivvildit ahte lea jáhkehahtti ahte lea massán boraspirii go lea ollislaččat árvvoštallan muhtun áššiid . 1 Meroštallamat mielddisbuktet ahte 2008 šaddá viđat jahki maŋŋálaga mas lassáneapmi lea treandda badjel , vaikko dál dilli orro nu ahte dat čielgasit unnu jagi mielde . 1 Meroštallamat mearkkašit ahte 2007 šaddá njealját maŋŋálas jahki lassánemiin čielgasit badjel treandda . 1 Meroštallamat mat gusket našunálbušeahtaid ráhkadeapmái ja ossodaga dađistaga doaimmat . 1 Merošt . 1 Merkes ( ruossažiin , roahkkemearkkain dahje dakkáraččain ) dan ruktái mii lea dan eavttohasa dahje daid eavttohasaid olgešbealde , gean dahje geaid don háliidat sihkkut . 1 Merkenvuogit Sámi boazodoalloguovllus galget bohccot bealljemerkejuvvot boazoeaiggáda sisačálihuvvon bealljemerkii . 1 Merken galgá dáhpáhuvvat lága mielde juovlamánu 20. b.1974 , nr. 73 elliidsuodjaleami birra . § 34 Merkenvuogit 1 Merken galgá dáhpáhuvvat lága mielde juovlamánu 20. b.1974 , nr. 73 elliidsuodjaleami birra . § 1 Merkema ferte hábmet nu ahte sáhttá guorrat fuolakeahttá das man guhkes áigi lea mannan dan rájes go luosat leat báhtaran . 1 Mer informasjon 1 Menestus 1 Menchu Tum muitalii ahte eamiálbmoga dilli Guatemalas lea hui váttis . 1 Menchu Tum háliida lágidit tribunála , summit , buot máilmmi eamiálbmogiidda 2000-2001 . 1 Men vesentlig blant de kulturelt nedbrytende faktorer har vært en hundreårig fornorskningspolitikk , son rammet sjøsamene med særlig tyngde . 1 Men i mellomtiden , son er sommeren og tidlig høst , er de naturligvis fullt lovlig å komme med innspill , komme med tilakemeldinger på ting son eventuelt har blitt reist son spørsmål i dag ” . 1 Men de forhold ahte loven ikke stenger for en slik utvikling , er ikke tilstrekkelig til å sii ahte konvensjonens krav er oppfylt , siden den krever aktive tiltak for å sikre anerkjennelse av samenes rettigheter . 1 Men både fylkesleger og fylkesmenn har et ansvar for å påse ahte tjenestetilbudet er likeverdig for dalle befolkningsgrupper . 1 Meløy / Mathiesen / Olsen ( red ) : Melding om skolene i Finnmark 1945–1970 . 1 Meldingen sendes til folkeregisteret for den kommunen hvor den meldingen gjelder , er registrert bosatt . 1 Mekánalaš oahpu ohppiide lei heivemeahttun molsut bargobiktasiid ja suodjalanskuovaid ja viehkat boradanlatnji juohke háve go lei friddjaminuhtta . 1 Meksiko dálkkádatnjunuščoahkkima loahppajulggaštus sisttisdoallá mearrádusaid álgoálbmotvuoigatvuođaid , árbedieđu ja ollesárvosaš álgoálbmotoassálastima sihkkarastimiid birra . 1 Mekaniseren- ja kapitálagolut eanandoalus leat ain stuorrát , ja go leat leamaš dihtomielalaččat goluid ektui de leat nagodan buoridit gánnáhahttivuođa . Erenoamážit livččii vejolašvuohta vuolidit goluid omd. mašiidnaovttasbarggu bokte , muhto dat gáibida miellaguottuid rievdama ja movttiidahttima . 1 Meieriijat ja buvddat vuovdigohte mielkki easka maŋŋá . 1 Meieriija Leavnnjas 1955 1 Mehciin oaivvilda gilvvekeahtes eatnama , mihtilmasat várreguovlluid , vuvddiid jna. . 1 Mehciin oaivvilda gilvvekeahtes eatnama , mihtilmasat várreguovlluid , vuvddiid jna. 1 Mehciin buorebut ávkkástallamis lea deaŧalaš ahte sámi ealáhusat eanandoallu ja boazodoallu leat ovttas ja ovttasbarget gáibádusa hárrái hálddašit 34 1 Medlem : Kjersti Thorbjørnsrud , Oslo ( ođđa ) Várrelahttu : Gerd von der Lippe , Bø Telemárkkus ( ođđa ) 1 Medlem : Jon Olav Alstad , Skatval Várrelahttu : ( ii leat čielggas ) 1 Medisiinnalaš fágaid searvvis leat servodatmedisiidna ja klinihkalaš medisiidna . 1 Medisiidna ja dearvvašvuođafágat dahke 17 % buot sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin . 1 Medijaid bokte leat gártan diehtit ahte ráđi lahtuin lea leamaš čoahkkin etermedijaid konsešuvdnaeavttuid birra guovddáš oasálaččaiguin . Dát ii boađe ovdan ráđi dieđáhusas . 1 Mediijain oidno ahte vátna guohtonresurssat Finnmárkku duoddaris dagahit stuorra giččuid boazodolliid gaskka . 1 Mediijaid bokte oaidnit ahte Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta ( GOD ) lea dohkkehan ahte priváhtaskuvllat sáhttet ásahuvvot stáhtadoarjagiin , danin vai sii geat háliidit sáhttet garvit sámi oahppoplánaid . 1 Mediačájáhus . 1 Mediat mat háliidit searvat govvenbáikkiide , fertejit dieđihit dan birra dieđiheami oktavuođas . 1 Mediat leat ee. váldán ovdan áššiid main sámi mánát leat sirdojuvvon dakkár biebmoruovttuide mat eai leat sámi ruovttut . 1 Mediat leat bures boahtin čuovvut galledeami . 1 Mediat galget krihtihkalaččat bearráigeahččat eiseválddiid sihkkarastin dihte geahččama ja rabasvuođa ja vuostá bargan dihte válddi boastut geavaheami . 1 Mediat NRK Sámi Radio ođasfálaldagat radios siskkildit guokte julevsámegielalaš sáddaga ja guokte oarjilsámegielalaš sáddaga vahkkui . 1 Mediat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mediaseminára mii lei plánejuvvon gaskavahku čakčamánu 27. b. ferte maŋidit ja nu čáhkket saji ođđa boazodoalloláhkaevttohusa gieđahallamii . 1 Mediapolitihkka 1 Mediaoktavuođat ja diehtojuohkingažaldagat meannuduvvojit dađistaga . 1 Mediaid ságaid mielde doalai Sámi parlamentáralaš ráđđi vuosttaš čoahkkima maŋŋil ásaheami giddejuvvon uvssaid duohken . 1 Mediaid rolla servodagas lea buktit dieđuid ja čuoččaldahttit oktasaš ipmárdusa . 1 Mediafálaldat ruoŧa , suoma ja ruošša bealde sámis – maid maiddái norgga bealde sápmelaččat atnet – eaige leat oassin . 1 Mediabearráigeahčču ráhkada juoh-ke jagi raportta NRKa doaimma birra . 1 Mediabearráigeahčču ráhka-da jahkásaš dábálašáibmomediaraportta mii árv-voštallá ovttaskas áibmomediaid dábálašáibmomedia rehketdoalu . 1 Mediabearráigeahčču lea aŋkke máŋgga gearddi moaitán kanála go eai ollášuhte konsešungáibádusaid . 1 Mediabearráigeahčču goziha ahte áibmomediat čuvvot njuolggadusaid go barget dábálašái-bmomediabargguid . 1 Mediabearráigeahčču goziha NRK prográmmadoaimma jahkásaš oktasašsáddehatraporttaid bakte . 1 Mediabearráigeahčus lea váldi ráŋggáštit gávppálaččat doaibmi dábálašáibmomediaid jus eai čuovo prográmmageatnegasvuođaid . 1 Mediabearráigeahču loahppacealkka 2007 oktasašsáddehatraportta vuođul lea ahte NRK ollášuhttá gáibádusa sáddemis sámegielat pro 2008– 2009 grámmaid mánáide TV ’ as ja nuoraide radios , muhto ii ollášuhte sáddemis mánáide radios ja nuoraide TV ’ as . 1 Media ... 32 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 33 5.3.2.3 . 1 Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Med mindre anna er fastsett i lov eller i medhald av lov , gjeld reglane i forvaltningsloven kapittel IV , V og VIII ikkje for saker etter lova her . 1 Med ei klype salt ” – håndtering av helse og identitet i en flerkulturell sammenheng . 1 Meavkki ja arvenjárgga báhčinšiljuid ovttastahttin sis-Romssas 1 Meavkki ja Blåtind báhčinšiljuid ovttastahttin lea hirbmat garra áitta sámi kultuvrii . 1 Meavkke ja Alitčohka báhčinšiljuid viiddidan ja ovttastahttinplánaid oktavuođas lea Suodjalus sávvan ovdagihtii lobi mii geavahusas mearkkaša dan ahte sii sáhttet álggahit plánaideaset ovdal go vuoigatvuođagažaldat lea rievttálaččat čilgejuvvon . 1 Measta visot moaitámušat Sámedikki ekonomiijahálddašeapmái bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji beales lea moaitámuš politihkalaš vuoruhemiide . 1 Measta buot suohkanbušeahtaid gieđahallamis ja bušeahtaid unnideamis de lea sáhka sámeskuvlla birra . 1 Measta buot ohppiin lea dušše goargun - sen ja - datter , muhto listtus mii oaidnit namuhuvvon maid « Fjeldlappebørn » ; guoktásis lea goargun Sara ja ovttas fas Hætta . 1 Measta buot eará oahpaheaddjit ledje dážat ja rivggut Lulli-Norggas . 1 Measta buohkat han ledje guovttegielagat , ja go muhtin olggobeale olmmoš bođii , de buohkat molso dárogillii . 1 Measta buohkat geat vázze internáhttaskuvlaortnega , vuostáiválde internáhta fálaldaga . 1 Measta buohkat bohte lulde ii ge oktage lean guhkit go jagi . 1 Measta buohkaiguin . 1 Measta 50 % sis geat čađahit joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa gazzet oahpu universitehtas ja allaskuvllas , ja dušše 10 % sis geat eai geargga joatkkaskuvllain 5 jagi sisa , dahket dan seamma . 1 Measta 50 % dain geat čađahit joatkkaskuvlla viđa jagis , váldet oahpu universitehta- ja allaskuvladásis , muhto dušše 10 % dain geat eai čađat joatkkaskuvlla viđa jagis , dahket dan seamma . 1 Measta 1 1 Meassamat mat sáhttet dagahit mearkkašahtti vahágiid , ii sáhte čađahit almmá eanaeaiggáda ja eatnama geavaheaddji dohkkeheami haga . 1 Mearrádusárvalus Sámedikki doarjjastivra juolluda čuovvovaš doarjaga Stiftelsen festivaler Kárášjohka , Kárášjoga gielda , čađahit 2008 Beassášfestivála . 1 Mearrádusárvalus : Čujuhuvvo váidagii beaiváduvvon 17.12.07 . 1 Mearrádusárvalus : Čujuhuvvo 21.06.07 beaiváduvvon váidagii . 1 Mearrádusárvalus : Čujuhuvvo 20.04.07 beaiváduvvon váidagii Váidda ii váldojuvvo vuhtii . 1 Mearrádusárvalus : Čujuhit din organišuvdnadoarjjaohcamii poasttas 303 – Doarjja sámi ealáhusorganisašuvnnaide . 1 Mearrádusárvalus : Váidin ii váldojuvvo vuhtii . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra váldá vuhtii váidaga ja gávnnaha sáhttit juolludit čuovvovaš doarjaga fitnodahkii MIT-FabLab Norway , Ivgu suohkanis , teknihkalaš reaidduide : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida čuovvovaš doarjaga Márkomeannui , Skánit suohkan , lágidit Márkomeannu 2008 : I. II . III . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte čuovvovaš doarjaga Inga - Sámi – Siidii , Laila Inga bokte , Soartta suohkanis , sámi muosáhusfitnodaga álggaheapmái . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Skániid suohkan , Skániid girjie : I a. b. c. II III IV V 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Porsáŋggu gielda , Iđut AS : I a. b. c. II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Kárášjoga gielda , ČálliidLágádus : I a. b. c. II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Kárášjoga gielda , Davvi Girji os : I a. b. c. II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Guovdageainnu suohkan , DAT os : I a. b. c. II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Divttasvuona suohkan , Forlaget Báhko : I a. b. c. II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Verdde AS:ii , Návuona suohkanis , investeremiida bohcobierggu buvttadeami oktavuođas : I. II . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Trykkeribygg , Porsáŋggu gielda , geasa buvttádanviesu viddiideapmái : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Ságat , Porsáŋggu gielda , ásahit ođđa guovllukántuvrra lullisámiid guvlui : I II III IV V 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Ságat , Porsáŋggu gielda , ásahit ođđa guovllukántuvrra Davvi-Romsii : I II III IV V 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga SKINN , Budejju suohkan , prošektii I II III IV V VI 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga SKINN , Budejju suohkan , prošektii 1. 2. 3. 4. 5 . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga SDS , Kárášjoga gielda , seminárii : 1. 2. 3. 4. 5 . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Haugen Produksjoner , Romssa gielda , čájálmassii " Joik " : I II III IV V VI VII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Gáisa næringshage , Deanu gielda , Kvinneprosjekt Nordii : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Finnmarksløpets kulturprográmmii , Álttá suohkan : 1. 2. 3. 4. 5 . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Edgar Olsen , Unjárgga gielda , oastit guolástanfatnasa : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Duodjeinstituhta , Guovdageainnu suohkan ja NatourNor.com , Romssa suohkan , hukset neahttaportala duodjái : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Deanu joatkkaskuvla , Deanu gielda , 3-jagáš čuovvolan- ja láhčinprográmmii luondduvuđot ealáhusaid fitnodatálggaheaddjiid várás Finnmárkkus : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Association of World Reindeer Herders , Romssa gielda , prošektii 110 jagi maŋŋil Manitoba ekspedišuvnna : I II III IV V VI VII VIII 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit Álttá Siidii A / S Álttá suohkan , čuvvováš doaibmadoarjaga báikkálaš kulturvissui 2008:s : I II III IV V 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida Riddu Riđđu Festiválii , Gáivuona suohkan , čuovvovaš doarjaga Riddu Riđđu Festivála 2007 prográmmii : I II III IV V VI VII VIII Doarjja gitta 215 000 ruvnno rádjái . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lea meannudan Sámiid Álbmotlihtu doarjjaohcama bisuhit ja ovddidit sámi politihkalaš bellodagaid 2008:s , ja dahkan čuovvovaš mearrádusa : Ohcan biehttaluvvo . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lea meannudan Sámi Albmot Bellodaga doarjjaohcama ovddidit sámi politihkalaš bellodagaid 2008:s , ja dahkan čuovvovaš mearrádusa : Sámedikki mearrádusa vuođul áššis 060/07 Sámedikki 2008 bušeahtta , juolluduvvo Sámi Albmot Bellodahkii doarjja poasttas 754 : Sámi politihkalaš bellodagat . I II 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra juolluda dákko bokte doarjaga Snekkeriet AS:ii , Rivttáid suohkanis , reaidduid investeremiidda ráhppabuvttadeami oktavuođas : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra juolluda dakko bokte doarjaga Arild Ribei , Ivggu suohkan , stállása ja fuođarseaguheaddji investeremiidda : I Doarjja gitta 105 000 ru II Lohpiduvvon doarjja máksojuvvo dalle go loahpparuhtadeapmi lea ortnašuvvan , investeremat leat čađahuvvon ja go golut leat duođaštuvvon . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra juolluda , maŋŋel erenoamáš árvvoštallama , čuovvovaš doarjaga 2008 ovddas searvái Tapt skolegang , Kárášjoga gielda , dan oktavuođas go bargojuvvo váilevaš oahpahusain : I II III IV V VI 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá čuovvovaš doarjaga Lakselv grunneierforening:ii , Porsáŋggu gielddas , The Arctic Crayling Lodge ovdaprošektii : I II 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dákkár doarjjalohpádusa Skaidi Hotell AS:ii , Fálesnuori suohkan , háhkat goađi : II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dákko bokte čuovvovaš doarjaga Neiden Fjellstue AS:ii , Mátta-Várjjat gielddas , oastit fatnasa mearrabivdo- ja vásihustuvrraide : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dákko bokte čuovvovaš doarjaga Isan:ii , Guovdageainnu suohkanis , ATV-heaŋggáriid buvttadeami prošektii : I II III IV V 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dákko bokte čuovvovaš doarjaga Grand Sebaste Rederi ANS:ii , Návuona gielddas , oastit fatnasa earret eará mátkkeealáhusa várás : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dákko bokte čuovvovaš doarjaga Frank Einar Nordstrand:ii , Gáŋgaviikka gielddas , oastit bivdofatnasa : I Doarjja 150 000 ru rádjái . 1 Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra addá dakko bokte čuovvovaš doarjaga Anbjørg ja Arvid Varsi:i , Deanu gielddas , rievdadit / viiddidit náveha : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Ohcan biehttaluvvo Ákkastallan : Sámedikki plenum juolluda jahkásaččat doarjaga sámi valáštallamii . 1 Mearrádusárvalus : Ohcan biehttaluvvo Ákkastallan : Sámediggi oaidná positiivalažžan kulturdoaimmaid mat čalmmustuhttejit sámi kultuvrra ja musihka , muhto Sámediggi ii hálddaš ruhtademiid allaskuvllaid oahppofálaldagaide . 1 Mearrádusárvalus : Hálddahuslaš mearrádusat váldojuvvojit diehttevassii nu go leat . 1 Mearrádusárvalus : Guoddalus ii vuhtiiváldojuvvo . 1 Mearrádusárvalus : Gohččuma dohkkeheapmi 11.01.08 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš rievdadusaiguin : John Harald Skum 1 Mearrádusárvalus : Doarjjalohpádus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Stuornjárgga sámiid duodji , Skániid suohkan , oastit reaidduid duodjelatnjii : I II III IV 1 Mearrádusárvalus : Doarjjalohpádus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Iđut AS , Porsáŋgu gielda , ilmmuheapmái Š bláđiid 2008 : I. II III IV V VI VII 1 Mearrádusárvalus : Biehttaleapmi . 1 Mearrádussii spežžo gieđaid ollu guldaleaddjit geat ledje boahtán guldalit čoahkkima . 1 Mearrádussii bohtet lassin njuolggadusat sierranas plánašlájaid birra . 1 Mearrádusorgána sádde mearrádusa gildii , mii dan almmuha ( § 7 ) . 1 Mearrádusorgána ráhkkana ášši ja sádde buot dieđuin 1 Mearrádusevttohus : Sámediggi mearrida ođđa hálddahuslaš organiserenstruktuvrra nugo oidno árvalusa 1. ja 5. čuoggás . 1 Mearrádusaárvalus 1 Mearrádusat čađahuvvojit bággočađahanlága § 13 – 14 mielde . 1 Mearrádusat § 17 nuppi lađđasis guđat lađđasii guoská maiddái vástideaddji doaimmaide go lea sáhka meannudeames doaibmalobi Finnmárkkus . 1 Mearrádusat § 17 nuppi - guđat lađđasii gusket vástideaddji doibmii go bággolotnun ohcamušat Finnmárkkus meannuduvvojit . 1 Mearrádusat vuosttaš lađđasa rájes goalmmát lađđasa rádjái gustojit seamma ládje náitalkeahtes olbmuide geat ealliba ovttas ( ovttasássiide ) jus 1. sudnos leat dahje leat leamaš oktasaš mánát , 2. soai ovdal leaba goabbat guimmiineaska leamaš náitalan , dahje 3. leaba ovttas eallán guokte jagi náittosdili sullasaš oktavuođas . 1 Mearrádusat vuosttaš lađđasa rájes goalmmát lađđasa rádjái gustojit seamma ládje náitalkeahtes olbmuide geat ealliba ovttas ( ovttasássiide ) jus 1 Mearrádusat vuosttaš lađđasa rájes goalmmát lađđasa rádjái gustojit ládje náitalkeahtes olbmuide geat ealliba ovttas ( ovttasássiide ) jus 1. sudnos leat dahje leat leamaš oktasaš mánát , 2. soai ovdal leaba goabbat guimmiineaska leamaš náitalan , dahje 3. leaba ovttas eallán guokte jagi náittosdili sullasaš oktavuođas . § 1 Mearrádusat sáhtte guoskat oppa muddenplánii dahje dan dárkileappot mearriduvvon osiide . 1 Mearrádusat orohatplána birra § 8 a bohte láhkii ođasteami olis 1996:s . 1 Mearrádusat nuppi lađđasis gitta viđát lađđasii gustojit ládje siidaoasi sirdima dáfus eará siidii . 1 Mearrádusat njuovvanproseassaid várás váttásmahttet ja divrudit , dalle go boazodoallit ieža áiggošedje suovastit ja goikadit bierggu vuovdima várás . 1 Mearrádusat mat čatnasit dehálaš servodatbargamušaide , leat dál sirdojuvvon lagatbui fylkka ássiid . 1 Mearrádusat mat leat addojuvvon geassemánu 25. b. 1937-mannosaš lága nr. 20 vuođul sallit- ja šealgoreavasbivdduid birra , geassemánu 16. b. 1939-mannosaš lága nr. 7 § 14 ja § 15 vuođul fálisbivddu birra , juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 1 § 5 vuođul njuorjjobivddu birra , geassemánu 17. b. 1955-mannosaš lága vuođul mearraguolásteami birra , geassemánu 16. b. 1972-mannosaš lága nr. 57 § 10 , § 10 a ja § 10 b vuođul guolástusoassálastima muddema birra ja ođđajagimánu 17. b. 1975-mannosaš lága nr. 1 vuođul avádagaid birra Norgga guolástusrájá olggobealde gos ii leat lohpi trolet , galget ain gustot dassážiigo dat fámuhuhttojuvvojit dahje daid sadjái bohtet dán lága vuođul addojuvvon mearrádusat . 1 Mearrádusat mat gusket priváhta divššu lágideames de ferte rahčat earuhit ( suoma ) gielddalaš doaimma ja priváhta doaimma . Doarjja priváhta dikšui illá sáhttá geavahit mánáidgárdái norggabeale suohkanlaš dikšui . 1 Mearrádusat mat gusket priváhta divššu lágideames de ferte rahčat earuhit ( suoma ) gielddalaš doaimma ja priváhta doaimma . 1 Mearrádusat mat gusket boazodoalu ja biras servodaga gaskavuhtii , namalassii mearrádusat dálá lága 3. ja 16. kapihttaliin ja §§ 28 , 29 ja 30 mearrádusat eaktuduvvojit jotkojuvvot ođđa boazodoallolágas seamma sisdoaluin go ovdal . 1 Mearrádusat mat dahkkojuvvojit gielddalaš ja fylkkagielddalaš dásis mearkkašit ollu sámi kultuvrra seailluhan- ja gárgedanvejolašvuođaide . 1 Mearrádusat mat bohtet fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 1 Mearrádusat maidda čujuhuvvo , leat mearriduvvon Sámedikki dievasčoahkkima eanetloguin . 1 Mearrádusat maid dahket suohkaniin ja fylkadásis , ja politihkka maid jođihit , lea mearrideaddjin dasa movt sámegiella , kultuvra , ealáhusat ja servodateallin lihkostuvvet ovdánit buori lági mielde . 1 Mearrádusat leat vuđolaččat guorahallojuvvon lága kommeantaalmmuhusas mii lea gávdnamis Birasgáhttendepartemeantta ruovttusiiddus planlegging.no vuolde . 1 Mearrádusat leat viiddiduvvon maiddái gustot čázádagaide . 1 Mearrádusat leat buori muddui , earret veahá smávva rievdademiid , seammat go 1978-lágas ja Eanandoallodepartemeantta mearkanjuolggadusain mearriduvvon geassemánu 12. beaivvi 1984 . 1 Mearrádusat lasihuvvojedje sámeláhkii nuppástuhttima oktavuođas nettobušehttemii Sámedikki várás , sihkkarstin dihtii ahte Sámedikki ekonomiijahálddašeapmi čađahuvvo buriid rámmaid siskkobealde . 1 Mearrádusat ja politihkka maid fylkkasuohkanat fievrredit , lea mearrideaddjin dasa makkár dásis sámegiella , kultuvra , ealáhusat ja servodateallin sáhttá ovdánit buori vuogi mielde . 1 Mearrádusat geassemánu 14. b. 1985-mannosaš plána- ja huksenlága nr. 77 kapihttala VIII rájes kapihttala XXI rádjai ja mearrádusat mat leat addojuvvon daid vuođul , gustojit ain bággolonisteapmái , vuođđobargguide , refušuvdnii , ohcanmeannudeapmái , sankšuvnnaide , jna. plánaid oktavuođas mat leat ráhkaduvvon ovdalgo dát plána bođii fápmui . 1 Mearrádusat galget ovddidit riektesih ­karvuođa dan ektui ahte geahččalit garvit boasttu ipmárdusaid maid giellaváttisvuođat dagahit . 1 Mearrádusat fertejit maid čuovvut rievttalaš geatnegasvuođaid mat Norgga eiseválddin leat sámi álbmoga ektui Vuođđolága § 110 A , ILO-konvenšuvnna nr. 169 ja eará riikkaidgaskasaš mearrádusaid vuođul , mat buot dohkkehit sápmelaččaid álbmogin ja eamiálbmogin . 1 Mearrádusat eai gusto regionála plánamearrádusaide , muhto §:s 8-5 lea sierra láhkavuođđu mii mearkkaša ahte ášši sáhttá ovddiduvvot departementii jus boahtá mearkkašahtti vuosttildeapmi stáhta fágaorgánas dahje gielddas . 1 Mearrádusat dán paragráfas eai gusto áššiide goalmmát kapihttala mielde . 1 Mearrádusat dán paragráfa mielde galget vuhtiiváldit vejolaš ekonomalaš vahágiid ja váivvádusaid maid doaibmalobi eaiggát sáhttá šaddat gillát sáhttá jus lohpi rievdaduvvo dahje máhcahuvvo , ja ovdamuniid ja váivvádusaid maid rievdadeapmi dahje máhcaheapmi muđui mielddisbuktá . 1 Mearrádusat dievasčoakkámii dieđáhusáššiin 1 Mearrádusat dievasmahtti penšuvdnaortnegiid birra Stuoradikki láhkavuođu dahje mearrádusa vuođul 1 Mearrádusat dadjet ahte áššebáhpiriid mat lonohallojuvvojit konsultašuvnnaid oktavuođas , sáhttá biehttalit čájeheames . 1 Mearrádusat bággensáhku birra sáhttet leat iešguđetlágán barggut ja bearráigeahčču bohccuiguin dahje ealuin , boazologu unnideapmi ja lobihemet ceggejuvvon barttaid ja rusttegiid gaikun . 1 Mearrádusat addet čielga njuolggadusaid stáhtaeiseválddiid sámepolitihkkii . 1 Mearrádusat addet spiehkastaga gielddusmearrádusa § 1-8 nuppi lađđasa ektui . 1 Mearrádusastis ákkastallá Sámediggeráđđi ahte Sámediggi lea našuvnnalaš orgána , ja ahte Sámediggi danne ii sáhte leat mielde hálddašeami regiovnnalaš dásis . 1 Mearrádusastis Sámediggi ballá ahte Eana ­doallo- ja biebmodepartemeantta láhkaevttohus hedjonahttá dan riektesuodjalusa mii boazodoalus lea riikkaidgaskasaš lágaid bokte , erenoamážit ILO-konvenšuvnna nr. 169 bokte . 1 Mearrádusas čujuhii Sámediggi maiddái dasa makkár várra beare alla boraspirelogus lea sámi boazodollui , dasgo boraspiriid vuoruheapmi dagaha olbmuid eallinlágiid ja olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnaid ovdii , mat galget sihkkarastit sámi kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Mearrádusas vuhtii váldojuvvojit norgalaš njuolggadusat , dalle go lea sáhka Norgga leavgga nu gohčoduvvon gudnisaji birra . 1 Mearrádusas sáhttá leat mearkkašupmi sihke lága iešguđet mearrádusa dulkomii ja dan meroštallamii maid hálddahus čađaha lága vuođul . 1 Mearrádusas ovdanboahtá váidináigemearri . 1 Mearrádusas oaidná makkár hápmi gáibiduvvo váidagis . 1 Mearrádusas ledje konkrehta ávžžuhusat čuovvovaš čuoggain : 1 Mearrádusas leat maid paragráfat mat sihkkarastet ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat ja árbediehtu árvvusadnojuvvojit , dás maiddái čujuhusat ON julggaštussii álgoálbmotvuoigatvuođaid birra , ja beaktilis álgoálbmotoassálastimii . 1 Mearrádusas geatnegahttojuvvo maiddái sámi leavgga sadji dalle go levgejuvvo eará našuvnnaid leavggaiguin dahje earálágan leavggaiguin , beroškeahttá das makkár leavggas lea sáhka . 1 Mearrádusas dattetge ii sirrejuvvo leavgga geavaheapmi stáhtalaš ja gielddalaš ásahusaid gaskka . 1 Mearrádusain mat dahkkojuvvojit gielddalaš ja fylkkagielddalaš dásis lea stuorra mearkkašupmi vejolašvuođaide bisuhit ja viidáseappot gárgedit sámi kultuvrra . 1 Mearrádusain daddjo ahte dat gii dáhttu geavahit sámegiela iežas beroštumiid vuhtiiváldimis kriminálafuolahusa ásahusain sámi giellalága hálddašauguovllus , galgá beassat čoavdit áššiidis sámegielagiin . Mii guoská eará kriminálafuolahusa ásahusaide Tromssas ja Finnmárkkus , de galget sii geat doppe čohkkájit ráŋggáštusas beassat hupmat sámegiela gaskaneaset ja go deaivvadit iežaset olbmuiguin . 1 Mearrádusaide siidaoasi , buohtalas álggahansiidaoasi j.d. birra bohciidit moanat ovttadássásašvuođalaš gažaldagat . 1 Mearrádusaide mat dohkkehit kommišuvnna konklušuvnnaid ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , gusto § 10 guđát lađas seamma láhkai . Dan muddui go Finnmárkkuopmodat lea ovtta - mielas komišuvnnain das ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , lea Finnmárkkuopmodat geatnegas čálalaččat cealkit dan , ja almmá vuođohis áji haga fuolahit ahte vuoigat vuohta diggelogahuvvo dahje juos dilálašvuohta lea nu doalvut ášši eanajuohkoriektái § 45 mielde . 1 Mearrádusaide mat dohkkehit kommišuvnna konklušuvnnaid ahte earrásiin leat vuoigatvuođat , gusto § 10 guđát lađas seamma láhkai . 1 Mearrádusaid váidináigemearri álbmotoadjolága vuođul 1 Mearrádusaid váidináigemearri eará lágaid go álbmotoadjolága vuođul 1 Mearrádusaid ulbmilin lea leamaš nannet sihkarvuođa sámediggeviesus ja buoridit bargiid bargobirrasa . 1 Mearrádusaid sáddet SGLii 1 Mearrádusaid mat leat dahkkojuvvon dán láhkamearrádusa vuođul , ii leat vejolaš váidit , gč. plána- ja huksenlága § 6-4 nuppi dadjosa . 1 Mearrádusaid mat eai mielddisbuvtte eiseválddi čađaheami , sáhttá Sámediggi dahkat almmá láhkavuođu gáibádusa haga . . 1 Mearrádusaid mat eai mielddisbuvtte eiseválddi čađaheami , sáhttá Sámediggi dahkat almmá láhkavuođu gáibádusa haga . 1 Mearrádusaid maid Sámediggi dahká , sáhttá guoddalit Riikaantikvárii . 1 Mearrádusaid ja cealkámušaid ulbmila sáhttá vuohttit . ... ... 1 Mearrádusaid dán mearrádusa vuođul ii sáhte váidit , geahča plána- ja huksenlága § 6-4 nuppi dadjosa . 1 Mearrádusaid berrejit hálddahusas dahkat nu vuollegis hálddahusdásis go vejolaš , ja nu lahka sin geaidda mearrádus čuohcá . 1 Mearrádusaid berre dat váldit geasa ášši eanemusat guoská . 1 Mearrádusa čuovvu dat geahččanvuohki ahte Sámediggi ovttabealálaččat sáhttá mearridit leavgga geavaheami Norgga bealde daid rámmaid siskkobealde maid Sámekonfereansa lea bidjan . 1 Mearrádusa vuođđu lea dattege ahte dábálaččat ráhkaduvvo jahkedieđáhus . 101 Stuoradikki sámelágameannudeami oktavuođas celkkii Justiisalávdegoddi ahte ” Lávdegotti mielas lea lunddolaš ahte ráđđehus ovddida Sámedikki jahkedieđáhusaid Stuoradiggái – juobe vuosttaš jagiid ge ” ( Innst. O. nr. 79 ( 1886-87 ) siidu 16 ) . 1 Mearrádusa vuođđu lea dattege ahte dábálaččat ráhkaduvvo jahkedieđáhus . 1 Mearrádusa vuođul ožžot gielddat geatnegasvuođa árvvoštallat galgá go mearriduvvot huksenrádjá gielddaplána areálaoassái , nu ahte dáinna lágiin sáhttet fuolahit dehálaš luonddu- , kulturbiras- ja olggustallanberoštusaid čázádagaid gáddeguorain . 1 Mearrádusa vuosttaš lađas paraleallaalmmuhusaid birra ii evttohuvvojuvvon rievdaduvvot , muhto dattetge aiddostahttojuvvui mearrádusa maŋimus lađđasis ahte mearrádus paraleallaalmmuhusaid gáibádusa birra ii guoskka sámegielat oahpponeavvuide . 1 Mearrádusa ulbmil lea bidjat dihto rámmaid vuosttaldanvuđđui ieš láhkii , vai čielggaduvvo mo vuosttaldanvejolašvuohta galgá geavahuvvot . 1 Mearrádusa sáddejuvvo maiddái Sámi nammabalvalussii ( Sámediggái ) , eará almmolaš ásahusaide ja 1 Mearrádusa ruoŧagiel jorgalusas geavahuvvo doaba ” samernas nationalsång ” . 1 Mearrádusa mearkkašupmi sámiid riektedillái lea vuđolaččat ságaškuššojuvvon NAČ 1984 : 18 Sámiid vuoigatvuođaid dili birra . 1 Mearrádusa mearkkašumi sámiid riektesajádahkii digaštallá NAČ 1984 : 18 mii lea Sámiid vuoigatvuođalaš dili birra . 1 Mearrádusa leat dahkan sierra lávdegotti guorahallama vuođul , mii lea geahčadan lagabut válgaortnega ja válganjuolggadusaid . 1 Mearrádusa ii leat láhkanjuolggadusa vuođul vejolaš váidit , gč. plána- ja huksenlága § 6-4 goalmmát lađđasa nuppi dadjosa . 1 Mearrádusa hilgut váidaga lea vejolaš váidit hálddahuslága § 28 vuođul . 1 Mearrádusa goalmmát lađđasis boahtá ovdan ahte ovtta čázádaga iešguđet doaibmabijuid ollislaš plánen berre dahkkojuvvot plána- ja huksenlága njuolggadusaid vuođul . 1 Mearrádusa galgá sáddet gildii , gii almmuha mearrádusa § 6 báikenammalága mielde ( diehtun lea maiddái man láhkai sáhttá váidit mearrádusa §10 mielde ) . 1 Mearrádusa ektui áššis 5/92 1 Mearrádusa duogáš lea dat deasta ahte dalle lea vejolaš eastadit dárbbašmeahttun ja maŋideaddji plánaproseassaid dainna ulbmiliin ahte konsešuvdnameannudus galgá bissut . 1 Mearrádusa dohkkeheapmi váikkuha nugo stivramearrádus . 1 Mearrádus-evttohus : 1 Mearrádus čuojai ná : « Skuvlastivra ii ane ovttage ohcci dohkálažžan , ja evttoha almmuhit virggi ođđasit . » . 1 Mearrádus čielggada ahte gielddaplána areálaoasis ferte leat mearriduvvon huksenrádjá daidda guovlluide maidda galgá leat lohpi hukset jus § 1-8 huksengielddus galgá fámohuvvat . 1 Mearrádus čielggada Sámedikki vuoigatvuođa ovddidit vuosttaldeami gielddalaš plánaide . 1 Mearrádus áššis DSK 385/07 doalahuvvo . 1 Mearrádus vástida servitutt-lága § 2 , mii geatnegahttá sihke vuoigatvuođalačča ja eaiggáda feret nu ahte ii govttoheamit šatta hehttehussan nuppi beallái . 1 Mearrádus sáhttáge dalle leat formálalaš vuođđun geavaheami mearrideapmái almmolaš oktavuođain Norggas . 1 Mearrádus sáhttá guoskat dievaslaš gielddaplána ođasmahttima álggaheapmái dahje ráddjejuvvot areálaoasi ođasmahttimii ja gielddaoasseplánaid ođasmahttimii dahje ráhkadeapmái dihto surggiide dahje fáttáide . 1 Mearrádus njuolgut nanne ahte Finnmárkkuopmodat lea sierra riektesubjeakta , ja šiehtadusgelbbolašvuohta ja ášševuolggahangelbbolašvuohta čuovvu iešstivrejeaddji riektesubjeavtta árvvu . 1 Mearrádus mearkkašii ahte ovddáduspolitihka čađaheamis , doaibmabohtosiin ja » policy ” - doaimmain sirdojuvvui ovddasvástádus NORADas UDii . 1 Mearrádus mearkkaša ahte ii sáhte ovddidit vuosttaldeami go : 1 Mearrádus mearkkaša ahte dál lea plána boahttevaš juridihkalaš dálkkádatšiehtadussii masa buot riikkat sáhttet searvat . 1 Mearrádus meahccegeavaheami rievdadeami hárrái gáibida ahte unnimusat njeallje stivralahtu guorrasit dasa jos olles unnitlohku vuođusta iežas oainnu sámi kultuvrra , boazodoalu , meahccegeavaheami , ealáhusbarggu ja servodateallima destii árvvoštallojuvvon Sámedikki njuolggadusaid vuođul . 1 Mearrádus mas lea uhccán prinsihpalaš árvu ii heive láhkatekstii . 1 Mearrádus lea váldojuvvon plána- ja huksenlága § 6-4 goalmmát lađđasii . 1 Mearrádus lea váldojuvvon mielde plána- ja huksenlága §:i 6-4 . 1 Mearrádus lea váldojuvvon mielde garvin dihtii dárbbašmeahttun ja maŋŋoneaddji plánaproseassaid ja ahte konsešuvdnameannudeapmi galgá bissut . 1 Mearrádus lea váidaluvvon fylkamannii lágalašvuođa bearráigeahččama dihte . 1 Mearrádus lea ođas . 1 Mearrádus lea oaivvilduvvon almmolaš orgánaide buot dásiin – guovddášlaččat , guovlluguovdasaččat ja báikkálaččat . 1 Mearrádus lea nuppástuhttán dan prinsihpa masa eana- ja čáhcehálddašeapmi galgá vuođđu ¬duvvot dát seremoniija lea danne deaŧalaš . 1 Mearrádus lea maiddái váldojuvvon mielde plána- ja huksenlága §:i 6-4 . 1 Mearrádus lea maid erenoamáš guovdil báktelága báktefriijavuođa prinsihpa ektui mii oanehaččat dadjá ahte buohkain lea vuoigatvuohta šerpet , ohcat rogganreivve ja ohcat mihtiduvvot eatnama , gč. báktelága §§ 3–7 šerpema birra , §§ 8–22 mihtideami birra , ja §§ 23–39a rogganlobi 1 Mearrádus lea hábmejuvvon dábálaš bággolotnunváldin man olis dábálaš vuogi mielde galgá vihkkedallat ovdamuniid ja heajos beliid ja ferte čielgasit boahtit ovdan ahte bággolotnun lea eanet ávkin go vahágin . 1 Mearrádus lea erenoamážit jurddašuvvon danin vai lea vejolaš eastadit riskka čuožžileames areálahálddašeami geažil . 1 Mearrádus lea eanaš danne váldojuvvon mielde vai lea vejolaš garvit dárbbašmeahttun ja maŋŋáneaddji plánaproseassaid ja vai konsešuvdnameannudeapmi galgá doaibmat . 1 Mearrádus lea biddjon vuosttaš paragráfa goalmmát lađasin . 1 Mearrádus ii oro dárbbašeamen mearkkašit ahte lea lávdegoddi mii galgá ovddidit árvalusa daid osiid birra áššis 4/92 mat maniduvvojedje , muhto ná lea várra buoremus dán dulkot . 1 Mearrádus ii mearkkaš makkárge geatnegasvuođa ásahit regionála plánafora , muhto lea nana ávžžuhus dasa . 1 Mearrádus ii hehtte viidáset ceavzilis ovdáneami dakkár guovlluin . 1 Mearrádus ii gusto dakkár áššiin main lea dakkár fágalaš hápmi ahte lea sirdojuvvon Sámediggái . 1 Mearrádus hukset skuvlla Skuvvanvárrái menestuvai álkidit sihke skuvlla- ja gielddastivrras . 1 Mearrádus huksengildosa birra mearragáttis ii vealat viessosadjeláigolága njuolggadusaid láigoviessosaji lonistanvuoigatvuođa birra . 1 Mearrádus gusto válgaáigodahkii jos Sámediggi ieš ii 1 Mearrádus guoská rievdadusaide sámelága paragráfii 2-6 Sámi jienastuslohku , mat leat dahkkojuvvon Ot.prp. nr. 26 ( 2002-2003 ) vuođul ja Stuorradikki gielddalávdegotti Innst. O. nr. 53 ( 2003-2004 ) vuođul . 1 Mearrádus guoská maiddái áššiide mat leat mearriduvvon dispensašuvnnain . 1 Mearrádus guoská maiddái dasa go vállje geavahit Norgga leavgga oktanaga sámi leavggain , sámi leavgabeivviin ja eará sámi dilálašvuođain . 1 Mearrádus gitta opmodaga luobaheami birra maid unnit go njeallje stivralahtu leat dorjon , fertejit Sámediggi ja Finnmárkku fylkkadiggi dohkkehit . 1 Mearrádus geatnegahttá priváhta huksejeaddjiid ja gielddaid juridihkalaččat , ja addá gielddaide áiggi muddet plánavuođuset nu ahte dat sohpá regionála plánii . 1 Mearrádus geatnegahttá gielddastivrraid ja fylkkadikkiid dohkkehit plánastrategiija ođđa mearrádusaid vuođul maŋimusat vuosttaš jagi loahpas maŋŋágo ođđa gielddastivra ja fylkkadiggi leat válljejuvvon maŋŋágo láhka lea boahtán fápmui . 1 Mearrádus galgá áddejuvvot dan láhkai ahte ii leat gáibádussan ahte regionála plánaeiseválddis galget leat dárbbašlaš gelbbolašvuohta ja návccat čoavdit buot guovdilis plánabargamušaid iežas hálddahusas . 1 Mearrádus galgá áddejuvvot dan láhkai ahte gielddat galget beassat ollašuhttit plánamearrádusaid ovddeš njuolggadusaid vuođul . 1 Mearrádus galgá dulkojuvvot nu ahte dat geatnegahttá saji dáfus dalle go sámi leavgga vállje geavahit Norgga leavggain bálddalagaid . 1 Mearrádus finnmárkkulágas čalmmusta guhkesáiggi barggu loahpaheami sámi vuoigatvuođaiguin , muhto álggaha maiddái ođđa hástalusaid maiguin mii dál galgat bargat . 1 Mearrádus ferte vejolaččat lohkkot § 1-7 ovttas mas ovdanboahtá ahte Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta . § 1 Mearrádus ferte vejolaččat lohkkot § 1-7 ovttas mas ovdanboahtá ahte Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta . 1 Mearrádus doaibmagoahtá čakčat 2008 . 1 Mearrádus deattuha stuora oassálastima álbmogiid gaskkas ja joavkkuid vuoigatvuođa beassat váldit oasi proseassain mat váikkuhit sin dili . 1 Mearrádus deattuha sakka álbmotlaš govdadis oassálastima ja joavkkuid oassalastinvuoigatvuođa dakkár proseassain mat váikkuhit sin iežaset dili . 1 Mearrádus deattasta ahte konsešuvdnavuogádat galgá bissut ja ahte vuogádat ii galgga heivehallojuvvot plána- ja huksenlága vuogádahkii earálágan konsešuvdnageatnegas doaibmabijuid oktavuođas energiijalága vuođul . 1 Mearrádus deattasta ahte konsešuvdnavuogádat galgá bissut ja ahte ii galgga čađahuvvot miige oktiiheivehemiid plána- ja huksenlága vuogádahkii dákkár doaibmabijuid várás . 1 Mearrádus das ahte dat eiseválddit main lea vuosttaldanvuoigatvuohta plána- ja huksenlága vuođul , maiddái ožžot vuosttaldanvuoigatvuođa ja viiddiduvvon váidinvuoigatvuođa konsešuvdnalágaid vuođul , ja dat duhtadivččii áššemeannudangáibádusaid plána- ja huksenlága vuođul ja dagašii bálddalaš plánaproseassa dárbbašmeahttumin . 1 Mearrádus dahkkojuvvui Namibia , Botswána ja Nigeria evttohusaid vuođul , gos eamiálbmotvuoigatvuođat leat garrasit deddojuvvon idustriálalaš ávkkástallamii ovdun , erenoamážit minerálaberoštusaid ja turismaindustriija bealis . 1 Mearrádus dadjá ahte eará almmolaš orgánat berrejit « addit Sámediggái vejolašvuođa cealkit oainnus ovdalgo dat dahket mearrádusaid áššiin mat gullet Sámedikki bargosuorgái » . 1 Mearrádus bisuhuvvon nugo áššis DSE 396/07 . 1 Mearrádus biddjui vuođđun vuosttaš konsultašuvnnain gieldaministariin golggotmánus . 1 Mearrádus Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 konkludere ahte lea dárbu oassečielggadussii museaide Mátta-Romssas ja Davvi- Nordlánddas . 1 Mearrádus Finnmárkolága hárrái Odeldikkis diibmá miessemánu 24. b. bijai konkerehta sisdoalu guhkes sámi riektegižžui . 1 Mearrádus Finnmárkolága hárrái Odeldikkis diibmá miessemánu 24. b. bijai konkerehta sisdoalu guhkes sámi riektegižžui , ja dát seremoniija lea danne deaŧalaš . 1 Mearrádus : Šállobuhtaduslávdegotti mielas ii gávdno sivva juolludit dahje rávvet juolludit šállobuhtadusa Johan Johansenii . 1 Mearrádus : Ášši 47/09 1 Mearrádus : Nugo hálddahusa evttohus Mearriduvvon 1 jiena vuostá 1 Mearrádus : Nugo Bjarne Store Jakobsena evttohus Mearriduvvon 2 jiena vuostá 1 Mearrádus : Gohččuma dohkkeheapmi 06.11.09 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat 1 Mearrádus : 28.01.10 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat 1 Mearrádus 3 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Mearrádus 2009 1 Mearriduvvui lágidit ođđa bargojoavkočoahkkinráiddu gitta 2020 rádjái artihkal 8 vuođul ( j ) , mii lea stáhtaid geatnegasvuođaid birra várjalit , seailluhit ja joatkkihit álgoálbmogiid árbedieđu . 1 Mearriduvvui joatkit ortnega ja skeŋket skuvlalávkka buot ohppiide guđet álget Romssa fylkka mánáidskuvllaid 1. luohkkái . 1 Mearriduvvui gielddus muorračuohppama ja láddjema vuostá , ja dahkkojuvvojedje vuovrruhanšiehtadusat , muhto dát eai doahttaluvvon . 1 Mearriduvvui ahte čuovvuvaš áššit ovddiduvvojit : Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , Sámi parlamentáralaš ráđđi ( ruhtadeapmi ja ovttasbargovuogit ministeriiguin ) , Nuortasámiid dilli ja sámi dáiddaallaoahppu . 1 Mearriduvvui ahte lágas ii galgga šat čuožžut makkár suohkanat gullet sámegiela hálddašanguvlui , dat galget baicca mearriduvvot láhkaásahusain . 1 Mearriduvvui ahte jienasteaddjit dáin gielddain fertejit ovddalgihtii jienastit vai jienasteamit jovdet válgabiire lohkangildii válgabeaivái , ja lohkkojit juo válgaija . 1 Mearriduvvui ahte fylkkafitnodat , Troms Reiseliv , galgá ovttastuvvot ođđa fitnodahkii oktanaga sullasaš fitnodagaiguin mat leat guovtti nuppi fylkkasuohkanis . 1 Mearriduvvon láhka ii váldde vuhtii Sámedikki oainnu mii earret eará deattuha ahte sámi beroštusat Finnmárkku olggobealde galget fuolahuvvot . 1 Mearriduvvon lea sierra sámi oahppoplána mii lea geavahusas sihke siskkobealde ja olggobealde hálddašanguovllu . 1 Mearriduvvon lea matematihkalaš vuohki mo juogadit mandáhtaid válgabiirriide . 1 Mearriduvvon lea maiddái ahte galgá ásahuvvot oktasaš digitála radiokanála . 1 Mearriduvvon juovlamánu 20.12.2002 gonagaslaš resolušuvnna bokte , geassemánu 19.06.1970 ` lága nr. 63 paragráfaid § 3 , vrd § 4 ja §§ 21 , 22 ja 23 vuođul . 1 Mearriduvvon juovlamánu 20.12. 2002 gonagaslaš resolušuvnna bokte , geassemánu 19.11.1970 ` lága nr. 63 , §§ 5 ja 13 , vrd § 6 ja §§ 21 , 22 ja 23 vuođul . 1 Mearriduvvon gonagasa 08.12.2006-mannosaš resolušuvnnain geassemánu 19.06.1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 3. paragráfas , gč. § 4 ja §§ 21 , 22 ja 23 . 1 Mearriduvvon gonagasa 08.12.2006 - mánnosaš resolušuvnnain geassemánu 19.06.1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 8. paragráfas , gč. § 10 ja §§ 21 , 22 ja 23 . 1 Mearriduvvon gonagasa 08.12.2006 - mánnosaš resolušuvnnain geassemánu 19.06.1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 3. paragráfas , gč. § 4 ja §§ 21 , 22 ja 23 . 1 Mearriduvvon gonagasa 08.12.2006 - mánnosaš resolušuvnnain geassemánu 19.06. 1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 5. ja 6. paragráfain , gč. §§ 21 , 22 ja 23 . 1 Mearriduvvon eari badjelmearálaš sállaša duogušteapmi . 1 Mearriduvvon Gonagasa geassemánu 29.06.2007-mannosaš resolušuvnnain , geassemánu 19.06.1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 8. paragráfas , gč. § 10 ja §§ 21 , 22 ja 23 . Birasgáhttendepartemeanta lea dan ovddidan . 1 Mearriduvvon Gonagasa geassemánu 29.06.2007-mannosaš resolušuvnnain , geassemánu 19.06. 1970-mannosaš lága nr. 63 vuođul luonddugáhttema birra 8. paragráfas , gč. § 10 ja §§ 21 , 22 ja 23 . 1 Mearridin ovttatmanu ahte mun manan ruoktot , ja de vulgen . 1 Mearridedje álggahit ulbmillaš dáruiduhttima , ja vuosttaš guovllut mat nammaduvvojedje dáruiduhttinguovlun ledje Álttá-Dálbmeluovtta , Hámmárfeastta , Láhpi ja Ákŋoluovtta biirret . 1 Mearridedje maiddái ehtalaš njuolggadusaid mat galget sihkkarastit álgoálbmogiid kultuvrralaš ja fihtolaš árbbi árvvusatnima . 1 Mearrideames galgá deattuhit ee. vuoigatvuođa šlája ja dan makkár vuđđosa ala dat vuođđuduvvá . 1 Mearrideames galgá deat tuhit ee. vuoigatvuođa šlája ja dan makkár vuđđosa ala dat vuođđuduvvá . 1 Mearrideames fápmudusa ja nammadeames ođđa norgga šiehtadallansáttatgotti dahkkui gonagaslaš resolušuvnna bakte 2005 skábmamánu 4 . 1 Mearrideaddjin lea ahte riikkaoassi ieš nákce láhčit dárbbašlaš guvlloláš rápmáid mat váikkuhit ekonomalaš ovdáneapmái , servodat- ja ealáhusovdáneapmái . 1 Mearrideaddji lea ahte álgoálbmogat oassálastet juo proseassaid ja áššiid álggus . 1 Mearrideaddji dehálaš lea maiddái ahte álgoálbmogat oččošedje doarvái ekonomalaš resurssaid searvamii . 1 Mearrideaddji dehálaš lea ahte buorit sámegielat fálaldagat leat mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 Mearridanorgána válmmašta ášši ja sádde dan sámi nammakonsulentii , guhte das addá gaskaboddasaš árvalusa . 1 Mearridanorgána sádde maid mearrádusa báikenammabálvalussii , eará almmolaš orgánaide mat galget geavahit nama bálvalusas , ja Guovddáš báikenammaregistarii . 1 Mearridanjoavkku bargun lea addit cealkámušaid prošeavttaide , searvat prográmma čađaheapmái ja čuovvoleapmái . 1 Mearri mii fievrriduvvo lea ain juo nu unni dan stuorra oktavuođas , ahte ii leat makkárge ágga ballat bivdoeriiguin verrošeami dahje guliid čáhppesgávppiin vuovdima , dadjá Pedersen . 1 Mearrediđolaš dáruiduhttinpolitihkka 1800-logu gaskamuttu rájes čuzii garrasepmosat riddoguovlluide . 1 Mearravuođđoeiseváldi ( ISBA ) . 1 Mearrasámiin leat stuorra vuordámušat dasa mo Sámediggi , ráđđehus ja Stuorradiggi meannudit Finnmárkku riddoguolástanlávdegotti evttohusa . 1 Mearrasámi nuorat , geat loidet ovdan sápmelažžan , sivahallojuvvojit duollet dálle « supersápmelažžan » rittus , ja Sis-Finnmárkkus fas eai dohkkehuvvon ollesárvosaš sápmelažžan . 1 Mearrasámi kultuvrras leat mearkkat duhát jagiid maŋosguvlui historjjás ja dat kultuvra sáhttá fargga hávkat , ja mii oaivvildit ahte Norgga eiseválddiin lea ovddasvástádus sihkkarastit dan boahtteáiggi . 1 Mearrasámi kultuvra ja mátkkoštusealáhus Gáŋgaviikkas : várrepresideanta Marianne Balto , mobiila 48 06 33 58 | Marte Teie Hellum , prošeaktabargi Gáŋgaviikka suohkanis , mobiila 98 61 26 55 1 Mearrasámi guovlluin dat garttai sámi álbmot eanemusat gillát dáruiduhttima geažil . 1 Mearrasámi guovlluide čuohcá dát eanemusat . 1 Mearrasámi guovlluide mearkkaša dát ahte erenoamážit háhkanvejolašvuođat ja vuoigatvuođat birget mariinnalaš riggodagaiguinn , galgá leat sajis . 1 Mearrasámi guolásteaddjit čuoččuhit ahte máŋgga váttisvuođa sivvan ealáhusdoaibmama oktavuođas sáhttá leat guollebiebman . 1 Mearrasámi guolástanvuohki ii leat báljo earalágan go dáža riddo- ja vuotnabivdovuohki . 1 Mearrasámi girje- ja kulturbusse Gærjah gaskkusta mearrasámi kultuvrra ja girjjálašvuođa logi suohkanis Nordlánddas ja Davvi- Trøndelágas . 1 Mearrasámi gilli Skárfvággi Gáivuonas lea válljejuvvon Romssa fylkka nationála eanadoalloeanadahkan . 1 Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddáš Porsáŋggus háliida bivdit njurjuid ja ávkkástallan daiguin ovddidan dihte Finnmárkku vuotnaservodaga . 1 Mearrasámi diehtoguovddáš ja Sijti jarnge leat vuođđudusat maid báikkálaš searvvit leat ásahan . 1 Mearrasoahteskuvla 1 Mearrarittu hoavda ja gullevaš bargodoaimmat galget sirdojuvvot ja oktiibiddjot oktasaš doaibmi riddobearráigeahču jođihangottiin Sortlándii Nordlánddas . 1 Mearrariggodagat – ii dušše guolli Riikkalaš áŋgiruššansuorgi mariinna bioteknologiija ovdána dađistaga fylkkas . 1 Mearraolbmuid penšuvdnaoadju lea sierra lágas mearriduvvon bálvaluspenšuvdnaortnet mii lea heivehuvvon álbmotodjui . 1 Mearranjiččehaččat ( njuorju , čeavrris ) ja goalsi leat hirbmat garra áittan vádjolusluossanállái . 1 Mearralága kapihttala 3 njuolggadusat mearrapántta birra gustojit seamma láhkai . 1 Mearraluossareguleren ja čielggadeapmi Ruoššain ja EU:in . 1 Mearraluossabivdu njiedjá riikkadásis SGD loguid mielde . 1 Mearraluossabivdoreguleremat bohte 2008:s ja mearriduvvui ahte dat maiddái gustojit 2010:s . 1 Mearraluossabivddus lea ekonomalaš árvu ja dan atnet dehálaš sisaboahtogáldun báikkálaš lotnolasealáhusain , 2008:s ledje registreren 472 mearraluossabivdi . 1 Mearraluossabivddu vuoigatvuođavuođđu berre sihkkarastojuvvot . 1 Mearraluossabivddu konsešuvdnaortnet Sámediggi moaitá barggu mearraluossabivddu konsešuvdnaortnegiin dan geažil go dat sáhttá goaridit mearrasámi kultuvrra mii juo ovddežis lea váttis dilis . 1 Mearragáttis leat maiddái návsto- ja mearravistesajit . 1 Mearraguovlluin lea láhka dán rádjai doaibman vuođđolinnjáid rádjai . 1 Mearraguolásteapmi ja riddoguovlluid lotnolasealáhusat leat sámi kultuvrra guovddáš oasit . 1 Mearragohpi , Goahteluovtta ja Breivika skuvllat ledje gárvásat árrat 1950-logus . 1 Mearrageahčču ferte ođastuvvot . 1 Mearrageahčču ferte oñastuvvot . 1 Mearrafiervrrádusa dáfus dat eanaš mearkkaša ahte leat doaibmabijut stuorimus johtalushámmaniin ja guolástushámmaniin , ja geaidnofievrrideami dáfus dat mearkkaša ahte lea dárbu lágidit njuovžilis geaidnofievrrideami deaivvadanbáikkiide . 1 Mearraenergiijaláhka . . . . . . . . . . . . 1 Mearradutkanintstituhtta ruhtaduvvo eanas Guolástu- ja riddodepartemeantta bušeahta bokte . Oktavuođadieđut : 1 Mearradoallu , mearrabiebmu ja márkanastin ossodat láhčá ja hálddaša áhpedoalu biebmanlága ja áhpeguohtunlága ektui . 1 Mearradoalloberoštusaid namas buktuit vuostecealkámušaid suohkanlaš riddoavádatproseassaid ja váikkuhusčielggademiid oktavuođas 1 Mearrabirrasa suodjalanprográmma ( PAME ) 1 Mearrabiebmu dahká badjel 80 proseantta norgga oktasaš olggosriikka fievrredeamis Ruššii . 1 Mearrabiebmooadjebasvuohta , guolledearvvašvuohta ja - čálgu 1 Mearrabiebmooadjebasvuohta , guolledearvvašvuohta ja - buorredilli 1 Mearra- ja johkabivddu regulereneiseváldi galgá 2011 rájes biddjojuvvot seamma eiseváldedássái . 1 Mearra : Meara oktavuođas galggašii dokumenteret máŋggalágan guollesajiid , nugo sáidesajiid ja háhkasajiid , ja árbeávdnasiid mat gullet guolástussii . 1 Mearkkašupmi §:i 24 , ođđa goalmmát lađas : Daid fápmorusttegiid várás , main NČE lea konsešuvdnaeiseváldi , geahča mearkkašumiid energiijalága rievdadusaid vuolde . 1 Mearkkašupmi § 2-2 vuosttaš lađđasa ođđa nuppi dadjosii : Ođđa nubbi dajus ii mielddis buvtte maidege nuppástusaid gustojeaddji riektái , muhto lea váldojuvvon mielde riekteteknihkalaš sivaid geažil čielggadan dihtii energiijalága ja plána- ja huksenlágaid gaskasaš doaibmaviidodagaid . 1 Mearkkašupmi nr. 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 1 Mearkkašupmi 9 Sámi organisašuvnnat Tabealla 1.34 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 9 Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamat Tabealla 1.32 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Čilgehus 1 Mearkkašupmi 8 Dearvvašvuođa- ja sosiála áŋgiruššamat Tabealla 1.32 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 8 Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi Tabealla 1.27 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Čilgehus 1 Mearkkašupmi 7 Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi Tabealla 1.27 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 6 Kultuvra Tabealla 1.15 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 ja máksojuvvon ruovttoluotta / gessojuvvo 2008:s Čilgehus 1 Mearkkašupmi 6 Ealáhusat Tabealla 1.20 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 5 Kultuvra Tabealla 1.14 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 5 Giella Tabealla 1.10 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 4 Giella Tabealla 1.9 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 4 ; áirasis Steinar Pedersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 4 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Peder Mathisen : 1 Mearkkašupmi 3 Oahpahus Tabealla 1.5 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 3 Nuppeláhkai geavahuvvon 2008:s Sámedikki 2008 bušeahta ektui , kapihttalis 3.2 Ohcanvuđot doarjagat lea Sámediggeráđis fápmudus eará láhkai geavahit gitta 20 % rádjai várrejuvvon ruđain bušeahtas ovttaskas ohcanvuđot ulbmiliidda . 1 Mearkkašupmi 3 ; áirasis Per A. Bæhr , Friija joavku : 1 Mearkkašupmi 3 ; áirasis Magnhild Mathisen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 3 : Bargiidbellodaga joavku Egil Olli bokte 1 Mearkkašupmi 3 , SVL sámediggejoavkku Roger Pedersen : 1 Mearkkašupmi 3 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 1 Mearkkašupmi 3 1 Mearkkašupmi 22 Várrejupmi Sámediggevistti bajásdoallamii Tabealla 1.57 Eará guhkesáiggi vealggit 1 Mearkkašupmi 21 Eará gáibádusat Tabealla 1.56 Eará gáibádusaid spesifiseren Submi 1 Mearkkašupmi 20 Áššehasgáibadusat Tabealla 1.55 Kunddargáibádusaid spesifiseren 1 Mearkkašupmi 20 Iežaskapitála Tabealla 1.54 Iežaskapitála 1 Mearkkašupmi 2 Váikkuhangaskaoapmerehketdoallu 2009 Tabealla 1.4 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 2 Váikkuhangaskaoapmerehketdoallu 2008 Tabealla 1.4 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 2 ; áirasis Roger Pedersen , Sámi válgalihtu : 1 Mearkkašupmi 2 ; áirasis Egil Olli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 2 : GB sámediggejoavku Nils Henrik Måsø bokte 1 Mearkkašupmi 2 , áirasis Per Solli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 2 , áirasis : Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 2 , NSR:a sámediggejoavkku Asbjørg Skåden : 1 Mearkkašupmi 2 , NSR sámediggejoavkku Eva Josefsen : 1 Mearkkašupmi 2 , NSR sámediggejoavkku Asbjørg Skåden : 1 Mearkkašupmi 2 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus Nils Henrik Måsø : 1 Mearkkašupmi 2 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Nils Henrik Måsø : Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus eai leat makkárge mearkkašumit . 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen : 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli , NSR:a sámediggejoavkku Arvid Skjellhaug ja Asbjørg Skåden , ja Sámi válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen ja Ove Johnsen : 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Margreta P. Kristiansen : 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen : 1 Mearkkašupmi 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Elin Sabbasen : 1 Mearkkašupmi 2 1 Mearkkašupmi 19 Várrejumit muđui Tabealla 1.53 Eará goluid spesifiseren 1 Mearkkašupmi 19 Sierra prošeavttat Tabealla 1.54 Čilgehus Boađus d. r. 1 Mearkkašupmi 18 Várrejupmi Sámediggevistti bajásdoallamii Tabealla 1.52 Eará guhkesáiggi vealggit 1 Mearkkašupmi 18 Investeremat Tabealla 1.53 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 17 Hálddahusa doaibmagolut Tabealla 1.52 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 17 Eará gáibádusat Tabealla 1.51 Eará gáibádusaid spesifiseren 1 Mearkkašupmi 16 Áššehasgáibádusat Tabealla 1.50 Kunddargáibádusaid spesifiseren 1 Mearkkašupmi 16 Politihkalaš dási doaibmagolut Tabealla 1.51 Sámeálbmotfoanda Čilgehus 1 Mearkkašupmi 15 Sámeálbmotfoanda Tabealla 1.45 Eará doaibmabijut Čilgehus 1 Mearkkašupmi 15 Sierra prošeavttat Tabealla 1.49 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 14 Hálddahusa doaibmagolut Tabealla 1.48 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 14 Eará doaibmabijut mat eai leat váikkuhangaskaoamit Tabealla 1.44 Eará doaibmabijut Poasta 1 Mearkkašupmi 13 Politihkalaš dási doaibmagolut Tabealla 1.47 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 12 Sámi organisašuvnnat Tabealla 1.39 Ohcanvuđot doarjja – Riikkaidgaskasaš bargu Čilgehus 1 Mearkkašupmi 12 Sámeálbmotfoanda Tabealla 1.41 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 11 Riikkaidgaskasaš áŋgiruššamat Tabealla 1.36 Ohcanvuđot doarjagat – Dásseárvodoaibmabijut Čilgehus 1 Mearkkašupmi 11 Eará doaibmabijut mat eai lea váikkuhangaskaoamit Tabealla 1.40 Eará doaibmabijut Poasta 800 1 Mearkkašupmi 10 Eará váikkuhangaskaoamit Tabealla 1.36 Čilgehus 1 Mearkkašupmi 10 Dásseárvu Tabealla 1.34 Ohcanvuđot doarjagat – Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan Čilgehus 1 Mearkkašupmi 1 áirasis Willy Ørnebakk , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 áirasis Josef Vedhugnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 Margreta Påve Kristiansen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 ; áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 ; Sámi válgalihtus Roger Pedersen bokte : 1 Mearkkašupmi 1 : SVL sámediggejoavku Roger Pedersena bokte 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis Steinar Pedersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis Roger Pedersen , Sámi válgalihttu : 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis John Henrik Eira , NSR sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis Egil Olli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , áirasis : Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , SVL sámediggejoavkku Ove Johnsen : 1 Mearkkašupmi 1 , NSR sámediggejoavkku Ole Henrik Magga : 1 Mearkkašupmi 1 , Margrehta Påve Kristiansen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Mearkkašupmi 1 , Leif Elsvatn , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : Sámediggi áigu doarjut sámi mátkkoštanealáhusaktøraid oppa sámi ássanguovllus . 1 Mearkkašupmi 1 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Elisabeth E. Blaser : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Per Edvin Varsi : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Egil Olli bokte 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavku , Egil Olli bokte 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Margretha P. Kristiansen : 1 Mearkkašupmi 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 1 Mearkkašumit § 5 vuosttaš lađđasa bustávvii c ) : Nuppástus lea ođasmahttojuvvon čujuhus njuolggadusaide plána- ja huksenlága váikkuhusčielggademiid várás . 1 Mearkkašumit § 4 Lávdegotti árvvoštallan Lávdegottis eai leat mearkkašumit evttohussii . 1 Mearkkašumit § 2 ođđa njealját ja viđát lađđasiidda : Ođđa njealját lađas ii mielddis buvtte maidege nuppástusaid gustojeaddji riektái , muhto lea váldojuvvon mielde riekteteknihkalaš sivaid geažil čielggadan dihtii daid suorgelágaid ja daid plána- ja huksenlágaid gaskasaš doaibmaviidodagaid mat gusket fápmobuvttadanrusttegiidda . 1 Mearkkašumit § 1 A ) Láhkaásahusa doaibmaviidodat : Lávdegotti árvvoštallan Lávdegoddi evttoha dán áddejumi čatnat " universitehtaide ja allaskuvllaide mat fállet sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu ” . 1 Mearkkašumit rehketdollui Mearkkašupmi 1 Departemeanttaid juolludusat Departemeanttaid juolludusat juohkásit čuovvovaččat : Tabealla 1.3 Kap. . 1 Mearkkašumit ovttaskas mearrádusaide 1 Mearkkašumit leat maid soahppevaččat dan čálalaš tekstii maid mii dán jagi 20.7 sáddiimet lávdegoddái mii lea válmmaštan ášši Sámediggeráđđái , ja dat leat soahppevaččat maiddái arvat mearkkašumiide ja gažaldagaide maid min áirras lea buktán dan lávdegottis . 1 Mearkkašumit leat doarjjan daidda oaiviliidda maid mii ovddideimmet go dán áigodaga sámediggeplána meannuduvvui , ja daidda sullasaš oaiviliiddage maid mii leat ovdalge ovddidan máŋgga jahkedieđáhusa meannudeami oktavuođas . 1 Mearkkašumit addet maid dan vejolašvuođa ahte Finnmárkkukommišuvdna sáhttá kártet ja dohkkehit maiddái sámi vuoigatvuođaid sáltečáhceguolástussii Finnmárkkus . 1 Mearkkašumit : Sámi leavgga geavaheami Dán láhkaásahusa formálalaš láhkavuođđu lea Sámelága § 1-6 nubbi lađas . 1 Mearkkašumit : Sámi leavgga geavaheami 1 Mearkkašumit : II . 1 Mearkkašumit : 1 Mearkkašumit " I. Álgu " - oassái . 1 Mearkkašumis 1887 ohcamii čállá suohkanbáhppa Fredrik Haslund ahte « Oahpaheaddji Matheussen , su iežas dovddasteami mielde , ii čuovo njuolggadusa vuoiŋŋa nu garrasit go dat eaktuda » . 1 Mearkkašumiin mii deattuhit dakkár beliid vuhtiiváldima . 1 Mearkkašumiin lea celkon ahte nuppástus ii meakkaš stuorát dakkaerohusa , muhto lávdegoddi áigu fuomášuhttit ahte eará doaimmatge go dat mat gáržžibut árvvoštallamis sáhttet adnot « meahci earálágan geavahus » , sáhttet dilálašvuođaid mielde váikkuhit sámi kultuvrra luondduvuođu . 1 Mearkkašumiid birra dikki ášševálmmasteamis 1 Mearkkašahttit ahte dán oppalašgeahčastagas ii leat mielde oppalašgeahčastat sámi-guoski dutkanvirggiin iige dutkanprošeavttain mat leat čađahuvvon dahje leat dál jođus , go daid vuordit nugo našuvnnalaš oppalašgeahčastagas áššáiguoskevaš doavttergrádabargguid , boahtit ovdan NIFU-STEP kártemis . 1 Mearkkašahtti supmit várrejuvvojit áŋgiruššat ođasmuvvi energiijain , kollektiivafievrridemiin ja doaibmabijuiguin geahpedit luoitimiid fievrrideamis , ja autodisel- ja bensiidnadivadat gorgŋot . 1 Mearkkašahtti stuorit oahpaheaddjiveahka « dáččaskuvllas » go Sámeskuvllas mielddisbuktá ahte doppe oahpaheddjiin lea buoret gelbbolašvuohta skuvlafágain . 1 Mearkkašahtti investeremat leat ee. dahkkojuvvon sámi dávvirvuorkávisttiide ja čájáhusaide . 1 Mearkkašahtti investeremat johtalus- ja oahpahussuorggis 1 Mearkkašahtti investeremat bátnedearvvašvuođasuorggis Romssa fylkkasuohkana brutto investerengolut ledje 2006 sullii 366,6 miljon ruvnno . 1 Mearkkat mat geavahuvvojit sámi alfabehtas leat Unicodes siste . 1 Mearkavuoigatvuohta lea sámi sogat olbmuin : 1. geain lága fápmuiboahtimis alddiineaset lea boazodoallu váldoealáhussan orohagas lága mielde geassemánu 9. b. 1978 nr. 49 boazodoalu birra , gč. § 4 , vrd. § 3 , dahje 2. geain váhnemiin dahje váhnenváhnemiin lea boazodoallu leamaš váldoealáhussan , ja 3. geat gullet siidaoassái dahje bohtet gullat siidaoassái mearrádusa mielde § 10 nuppi lađđasa olis dahje geat galget jođihit siidaoasi dahje buohtalas álggahanoasi § 11 rájes gitta § 15 olis . 1 Mearkavuoigatvuohta lea sámi sogat olbmuin : 1 Mearkalávdegotti mearrádus ohcama hárrái galgá almmuhuvvot ládje . 1 Mearkagiela luoikkaha njálmmi lihkastagaid ja sániid dárogielas . 1 Mearka ii sáhte valdojuvvot atnui ovdal go lea sisačálihuvvon . 1 Meark . 1 Mearačázi ekovuogádaga váikkuhit sihke guollemáddodaga lunddolaš rievddadeamit ja nuoskkideamit ja máilmmiviidosaš birasrievdamat . 1 Mearasuodjalusa suolddátoahpahus evttohuvvo joatkašuvvat Madla báikkis . 1 Mearasuodjalusa doaimmat ja návccat nannejuvvojit jagis 2011 , muhto ođđa struktuvrra vuoruheapmi mielddisbuktá seammás ahte jahki 2011 sáhttá šaddat gáibideaddji go galgá doalahit seammá doaibmadási go jagis 2010 daid eará Mariidna fanasklássain . 1 Mearamiliteara borjjastandoaibma galgá lassánit 2010 – 2011 rádjai . 1 Meara liegganeapmi sáhttá dagahit ahte biebmanindustriija máddin sirdojuvvo eanet ja eanet davás go doppe lea mearračáhcetemperatuvra vuolit . 1 Meara gonagas lea njálgga borrat , muhto dál leat dutkit ohcamin áidnalunddot genaid ja molekylaid guliin ja eará mearraheakkalaččain . 1 Meannudit áššiid ja dahkat mearrádusaid 1 Meannudit váidagiid mat gusket : 1 Meannudettiin guovddáš áššiid main lea mearkkašahtti mearkkašupmi suodjalit ja ovddidit iežas kultuvrra ja servodateallima , eaktuduwo sámelágas ahte hálddašanorgánat ávžžutkeahttá galget addit Sámediggái vejolašvuođa addit eealkámuša . 1 Meannudeapmi álgá sullii dii. 11.00 . 1 Meannudeapmi lea leamaš viehka čorgat ja konstruktiiva ja beliin lea leamaš dáhttu gávdnat čovdosiid buot konsultašuvdnačoahkkimiin , ja eará gulahallamiin proseassas . 1 Meannudanáigi lea 1-2 mánu . 1 Meannudan- ja gozihandivat Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa divvagiid birra dán lága mielde ohcamušaid meannudeapmái ja goziheapmái . 1 Mealgadii vaikko mo de šattaš loahppaboađus , de SVL lea dahkan barggu mii bissu dovdomearkan unnitlogu ja eanetlogu gaskavuođaid ovdáneamis . 1 Mealgadii buot departemeanttat stivrejit ruđaid davveguovlluide guoskevaš dutkamii Dutkanráđi olis . Dutkanráđđi galgá leat ráđđehusa reaidu mainna geahčada dáid ruđaid oktii ­gullevašvuođa . 1 Meahččeresurssat nugo vuovdi , fuođđu ja sáivačáhčeguolit mearkkašit ollu kultuvrralaččat ja báikkálaš ruhtadollui . 1 Meahččeguollebivdu lea pilotprošeakta mas bibmet nannánrusttegis rávdduid . 1 Meahcásteapmi – mahkáš guolásteapmi , bivdu , murjen – lea dehálaš oassi sámi árbevirolaš ealáhusdoaimmaheamis , ja lea dábálaš eanaš sámi giliin . 1 Meahcásteapmi lea vuođđuduvvon jurddašit ahte galgá bistit , go meahcci galgá leat birgejupmin – boahtteáiggisge . 1 Meahcásteapmi lea sámi árbevieruid ja identitehta oassin . 1 Meahcásteapmi lea lasáhus ollislaš dállo ­doalloekonomiijai ja lea dehálaš , máŋgga háve áibbas mearrideaddjin , dállodoalu ollislaš dietnasii ja nuge vejolašvuhtii beassat ássat dáid guovlluin . 1 Meahcásteapmi lea jahkodagaid molsašumiid duohken , ja dat doaimmahuvvo dábálaččat lotnolasat eará ealáhusaiguin . 1 Meahcástanealáhusain lea guovddáš sadji prográmmas ja dan oktavuođas doallá Sámediggi meahcástanealáhusseminára njukcamanu 3. - 4. b. . 1 Meahcástallandoaba lea oalle ođas Finnmárkkus , erenoamážit sápmelaččaid gaskkas . 1 Meahcis vuodjima lea dárbu sirret sierra lágan ulbmiliid gaskka . 1 Meahcis lei nu jaskat ahte vásihin dan jiena riedjan . 1 Meahcis ledje sis vel heargečorragat . 1 Meahceeallivahágat lassánit hirbmadit eanas orohagain , erenoamážit lea goaskin lassánan riddoguovlluin . 1 Meahcci álgá das gokko badjosat nohká . 1 Meahcci lei vuođđočorgi olbmo birgejupmái . 1 Meahcci lea máŋgasii seamma go ruoktu , dat govvida dan gosa gulat . 1 Meahcci lea juoga masa sápmelaččain lea leamaš gaskavuohta beaivválaš meahcásteamis , ja doppe gos olmmoš ásai lagaš ovttasdoaimmain mehciin . 1 Meahcci attii beaivválaš láibbi , ja maŋŋil vel ruđa dállodollui . 1 Meahccestivrrat sáhttet earret eará muddet oapmeguohtuma ávkkástallama ja fuolahit čujuhit muoraid dállodárbbuide ja geassesajiid ja lassieatnamiid . 1 Meahccestivrraid bargun galgá leat hálddašit vuoigatvuođaid ávkkástallama mii lea muddejuvvon hålogalandlágas . 1 Meahccestivra galgá gozihit meahccegeavaheami dan guovllus . 1 Meahccespiinni ja duoji rájes oanehissoaját báidái , boazodollui ja gillii . 1 Meahccesduopmostuollu sáhttá soabahit oasehasaid gaskka . Stáhta máksá dárbbašlaš goluid mat oasehasain leat áššiin duopmostullui . 1 Meahccesduopmostuollu sáhttá soabahit oasehasaid gaskka . 1 Meahcceriggodagaid ávkineaset geavaheami várás báikkálaš olbmot galget ain beassat cegget gođiid / barttaid heivvolaš guovlluide . 1 Meahcceresurssat nugo vuovdi , fuoññu ja sáivačáhceguolit mearkkašit ollu kultuvrralaččat ja báikkálaš ruhtadollui . 1 Meahcceresurssaiguin ávkkástallan Sámi gilleservodagain eai leat čielga rájit iešguđetlágan doaimmaid gaskka meahcis . 1 Meahcceláidumiiguin ávkkástallan lea buorre ovdamearka movt geavahit báikkálaš resurssaid ja seammás váldit vára biologalaš šláddjivuođas . 1 Meahccekomišuvnna bargovuogi mielde ii leat vejolašvuohta bargat dákkár proseassa bokte . 1 Meahccegávpogaš mas leat fáddápárka , guovddáš , čierastanluohkát , 1 500 bartta ja Alitstálut ja eará smávvát besset lihkadit ođđa ollislaš fuolahus ja gávpefálaldat , lea ceavzilis Alitstálloriikkas jagi 2008 rájes . 1 Meahcceguovlluid geavaheapmi lea stuorra oassi sámi kultuvrra ávnnaslaš birgejumis . 1 Meahcceguollebivdu lea pilotprošeakta mas bibmet Álttesjávrirusttegis rávdduid . 1 Meahcceealáhusat 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 000 000 ru meahcceealáhusaide , poasta geavahuvvui juohkelágan ealáhusaide reviderejuvvon bušeahtas . 1 Meahcceealáhusat . . . . . . . . . . . . . . 1 Meahcceealáhusas leat vuoruhuvvon suorggit leamaš sáivaguollebivddu ovddideapmi ja čáhppesmurjjiin ráhkadit viinna ja dearvvašvuođabiepmu . 1 Meahcceealáhusaid ovddidandieđáhusas ( 2007 ) leat namuhuvvon ollu buktagat mat sáhttet leat áigeguovdilat meahcceealáhusaid ovddideamis . 1 Meahcceealáhusaid dáfus áigu Sámediggi buoridit ealáhusa rámma ­eavttuid . 1 Meahcceealáhus ja duodji 1 Meahcceduopmustuolu duomut sáhttet váidaluvvot njuolgga Alimusriektái . 1 Meahcceduopmustuollu 1 Meahcceduopmostuolus galgá leat jođi head dji , várrejođiheaddji , golbma bissovaš lahtu ja guokte sadjásašlahtu . Jođiheaddji , várrejođiheaddji ja okta daid eará lahtuin galget deavdit daid gáibádusaid , maid duopmostuolloláhka bidjá alimusrievttiduopmáriidda . 1 Meahcceduopmostuolus galget uhcimustá golbma lahtu deavdit dán gáibádusa . 1 Meahcceduopmostuolu nammadeapmi lea veaháš maŋŋonan , go ii sáhte bidjat áššiid ovdan duopmostullui ovdal go kommišuvdna lea loahpahan vuosttaš čielggadanguovllu dálá vuoigatvuođaid kártenbarggu 1 Meahcceduopmostuolu duomuid sáhttá guoddalit Alimusriektái . 1 Meahcceduopmostuollu sáhttá gáibidit , ahte guoskevaš diggeriekti čađaha gažademiid . 1 Meahcceduopmostuollu ii sáhte váldit vuostá vihtančilgehusaid Finnmárkkukomišuvnna lahtuin dahje olbmuin , geat leat bargan kommišuvnna ovddas ášši oktavuođas . 1 Meahccedoalus sámi guovlluin lea hástalussan ávkkástallat daid vejolašvuođaiguin maid árvobuvttadanprográmma láhčá . 1 Meahccebuktagiid ja sáivaguliid vuostáiváldinrusttegat 1 Maŋŋásoahteáigge rievddai oaidnu sámiid ektui . 1 Maŋŋágo sámegiela hálddašanguovlu viiddiduvvui nu , ahte dat dál fátmmasta suohkaniid mat leat oarjilsámi ja julevsámi guovlluin , de ipmirduvvo doaba ” sámegiella ” siskkildit davvisámegiela , oarjilsámegiela ja julevsámegiela . 1 Maŋŋágo ledje luovus beassan Stuorrabritánnias 1920-logus ođđa irlándalaš stáhta vuoruhii ealáskahttit iragállálaš giela dehálažžan . 1 Maŋŋágo gulaskuddanáigi nogai , ráđđádalle Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta áššis . 1 Maŋŋágo Stuorradiggi mearridii bušeahta diimmá čavčča , de lea oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan stáhtabušeahtas geahpeduvvon 50,8 miljárdda kruvnnuin . 1 Maŋŋágo Stuorradiggi dohkkehii ođđa minerálalága de šattai deaŧalaš Sámediggái sáhttit njuolgga váikkuhit boahtteáiggi mineráladoaimma sámi guovlluin Norggas . 1 Maŋŋágo Snoasa suohkan ja Divttasvuona suohkan šadde sámegiela hálddašanguvlui , de leat sámelága giellanjuolggadusat viiddiduvvon gustot maiddái oarjilsámegillii ja julevsámegillii . 1 Maŋŋágo Snoasa gielda lea beassan mielde sámegiela hálddašanguvlui , de bovdejuvvo Davvi-Trøndelága Fylkkamánni ge dáidda čoahkkimiidda . 1 Maŋŋágo Norgga ja Ruoŧa beale sámedikkit ásahuvvojedje , rievdaduvvui dat maid sámediggin 1996:s . 1 Maŋŋágo Giellaráđđi heaittihuvvui , gč. kap. 19.2 , ii leat dát ortnet ovddiduvvon eanet . 1 Maŋŋágo Finnmárkku Fylkkamánni ja Romssa Fylkkamánni vuolggahedje ášši , ásahuvvui jagi 2002 fierpmádat daid gielddaid várás mat ledje sámegiela hálddašanguovllu olggobealde ja maid ohppiid viehka stuorra oasis lea sámegieloahpahus Mátta-Várjjaga , Čáhcesullo , álttá , Ráissa , Romssa gávpoga , Loabága ja Skániid suohkaniin ja vel Sámi allaskuvlla ja Sámedikki várás . 1 Maŋŋágo Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta lea meannudan šiehtadusa , áigu departemeanta sáddet vuolláičállimii boazoguohtunšiehtadusa iešguđet eanaeaiggádiidda davábealde Aursundena . 1 Maŋŋágo Davviriikkaid sámi- ja boazodoalloáššiid ovttasbargoorgána ásahuvvui Gonagaslaš resolušuvnnain 1964 , lea Norggas , Ruoŧas ja Suomas leamaš sámi áššiin ovttasbargu máŋgga dásis . 1 Maŋŋá čoahkkima mii lei ámmátvirgeolbmáid dásis njukčamánus 2006 , de galge Ruoŧa departemeantta áirasat guorahallat dien ášši dárkileappot , earet eará gávnnahit sierra láhkavuođu geahččaladdandoaimmaide . 1 Maŋŋá čakčamánu dievasčoahkkima d. j. orru dilli fas bonjastuvvon logi jagi maŋos guvlui . 1 Maŋŋá ásahuvvui maiddái sámeskuvla internáhtain Snåasii Davvi-Trøndelágii . 1 Maŋŋá álbmotskuvlla , de háliidin joatkit skuvlavázzima , muhto báikkálaš birrasis lei unnán doarjja dasa . 1 Maŋŋá áddet ahte eváhkko šattai guovttegeardásaš massimin sihke Deanu álbmogii ja olles Finnmárkku ja Davvi-Romssa álbmogii , geaidda duiskalaččaid billisteapmi guoskkai . 1 Maŋŋá vuosttaš máilmmisoađi lei Norggas oktasašrádjá sihke Ruoššain ja Suomain . 1 Maŋŋá vuosttas máilmmisoađi sullii 1920 stuorui muorjemárkkan . 1 Maŋŋá vuolláičállima lea mediain ja earáin vejolašvuohta ovddidit gažaldagaid , loahpaha Sámedikki direktevra . 1 Maŋŋá viiddis ja govdadis gulaskuddanvuoru 7 álbmotčoahkkimiin ja 43 gulaskuddancealkámušain ovddida Sámediggeráđđi dál ođđa njuolggadusevttohusa sámi beroštusaid árvvoštallama váste rievdaduvvon meahccegeavaheami oktavuođas finnmárkkulága § 4 mielde . 1 Maŋŋá vihttalot jagi doaimma , de heaittihuvvui Sámi álbmotallaskuvla 1985:s . 1 Maŋŋá vahku Sámedikkis , gos mii leat meannudan ollu deaŧalaš áššiid , earret eará minerálaplánaveahki , plánaveahki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii ja boazoguohtonkonvenšuvnna , de lea mus buorre dovdu boahtit deike Geassesullo hotellii Hilssáin ja NBR riikkačoahkkimii . 1 Maŋŋá teologalaš ámmáteksámena son čađahii sámegiela eksámena 1893:s . 1 Maŋŋá sáhttet guldaleaddjit geat háliidit váldit sáni ja jearahallat komišuvnnas sin barggu birra . 1 Maŋŋá son lea váldán lasseoahpu sámegielas , historjjás , pedagogihkas ja etnologiijas . 1 Maŋŋá soađi soai huksiiga iežaska dáláš ruovttu Skuvvanvárrái . 1 Maŋŋá soađi ožžo máŋggas tuberkulosa , danin gohččodedje ge Deanodatvuotna Morašvuotnan . 1 Maŋŋá soađi lea ovttafitnu ja stuorrafitnu doarju ideologiija eanaš ráđđen almmolaš plánemis . Dat ideologiija jáhkku lei ahte lotnolasealáhusat unnán gánnáhit , ja dat doarjjui guolástusas stuorra ja " jearggalaš " fanasčohkiid , iige dáhtton mange láhkai dohkkehit sámiid beroštumiid guolástuspolitihkkii . 1 Maŋŋá soađi in šat vázzán skuvlla . 1 Maŋŋá sii dadjet iežaset áigut almmuhit maid son lei oahpahan sidjiide . 1 Maŋŋá seminára vuolláičálliba Sámedikki presideanta Egil Olli ja Opplandda fylkkasátne ­jođiheaddji Audun Tron , ovttasbargošiehtadusa kulturmuittuin . 1 Maŋŋá ráđđádallančoahkkima lei maiddái čoahkkin parlamentáralaš jođiheaddji Kristin Halvorsen Sosialisttalaš gurotbellodagas ja Sámedikki presideantta ja várrepresideantta gaskka . 1 Maŋŋá ođđasis organiserema bođii instituhta sadji 01.08.07 dutkanossodat mas lea sierra dutkandirektevra ja sierra dutkanstivra Sámi allaskuvlla vuollásažžan . 1 Maŋŋá ovtta jagi skuvllas , mas eanaš oahppit ledje sápmelaččat , de ledjen fuomášan ahte juoidá lei álfárot boastut norgga skuvllas ja mu iežan oahpaheaddjioahpuin . 1 Maŋŋá ovddit stáhtaraporterema ledje ILO áššedovdilávdegottis soames mearkkašumi dan ovddit ráđđehusa álgo finnmárkkuláhkaevttohussii . 1 Maŋŋá ovddalgihtii dieđihuvvon miehtama sáhttá Sámediggi fuolahit njuolga guoskevaš sámi beroštusaid šiehtadallamiin . 1 Maŋŋá oktiisearvama dagai stivra mearrádusa mii njuolgga heađuštii ovttasbarggu leastadialaččaiguin . 1 Maŋŋá odne lea komišuvnnas diehtojuohkinčoahkkin dáppe Kárášjogas . 1 Maŋŋá oaččui Hans Rønbeck máŋga virggi Kárášjoga gielddas , ja maiddái politihkalaš ámmáhiid gielddas . 1 Maŋŋá oassádallagohte maiddái Njuorggáma , Ohcejoga , Vuovdaguoikka ja Gáregasnjárgga skuvlabiirret . 1 Maŋŋá oahpásmahttima Tiahuanacos Olli galledii Unidad Academica Campesina Tiahuanaco-nammasaš eanadoalloallaskuvlla , mii lea dastán ravnnaid lahka . 1 Maŋŋá oahpaheaddjisearvvi áiggi , de lei Randi rektorin Oslos , álggos vuos Årvollas , ja dasto Nordseter nuoraidskuvllas . 1 Maŋŋá náitalin ja mánáiduvaime , ja min kránnjás , Erik Samuelsenis , ledje maid smávva mánát . 1 Maŋŋá mállásiid ledje ohppiin vurohagaid muhtun doaimmat . 1 Maŋŋá mun válden badjelasan joavkku . 1 Maŋŋá muitalusa son manai olggos dajakeahttá sáni ge . 1 Maŋŋá mii leimmet sihke golmmas ja njealjis . 1 Maŋŋá maŋimuš soađi nohkagođii bivdu Guovdageainnus . 1 Maŋŋá maŋimus soađi lea dilli rievdan . 1 Maŋŋá lágidedje eanet diekkár geassečoahkkimiid , ee. Sieiddás ( Deanus ) . 1 Maŋŋá leat sii dikšon ja bearráigeahččan čázádaga . 1 Maŋŋá leat njuolggadusat veahá ložžejuvvon , muhto njuolggadusat mat galggašedje várjalit jienastuslohkui čálihuvvon olbmuid anonymitehta , leat ain bissumin . 1 Maŋŋá leat muhtun váhnemat oaivvildan ahte sin mánát livčče birgen buorebut stuorraservodagas jos sii livčče oahppan eanet dárogiela mánnán . 1 Maŋŋá lean ollu smiehttan ahte livččii berren leat kuráhtor internáhttamánáide , ja erenoamážit bearraša álgománnái gii internáhttii fárrii . 1 Maŋŋá lean gávnnahan ahte dát ferte leat dan sivas go mun in ádden maidige das mii doppe dáhpáhuvai . 1 Maŋŋá lean gullan ahte earát maid livčče háliidan sámegieloahpahusa , dadjá Gunvor , muhto dat ožžo vástádussan skuvllas ahte oahpaheaddjit eai gávdnon . Dattetge mus ii jerrojuvvon oahpahit eanet joavkkuid . 1 Maŋŋá lean deaivvadan dainna nissoniin , su namma lea Margarethe Wiig . 1 Maŋŋá leaba Johan Johannessen ja Svein Lund ovttasráđiid veaháš rievdadan muitalusa . 1 Maŋŋá lea čájehan dan nu gohčoduvvon ” Jønson-áššis ” sáhttá divvut gažaldagaid sisabuktojuvvon mátkerehkegiid ja rehkegiid bearráigeahččamis . 1 Maŋŋá lea viiddiduvvon ja rievdaduvvon , muhto liikká lea viehka gárži . 1 Maŋŋá lea eanandoaluin bargojuvvon lotnolaga earret eará huksen- ja rusttetdoaimmain ja gieldda 1 Maŋŋá lasihedje oahpahusjođiheaddji ja máŋga eará oahpaheddji . 1 Maŋŋá jahkemolsuma áigu ráđđi dasto čilget dan maid lea dárbu čilget . 1 Maŋŋá iđđedaččaid doalvvui Hjelmbrekke munno Fanasgieddái . 1 Maŋŋá iđitborramuša lei skuvla , sierra lanjas . 1 Maŋŋá iežamet árvvoštallamiid sáhttit dadjat ahte lea dárbu golmma lágan kurssaide sámi kulturmáhtus iežamet olis : • • • 1 Maŋŋá gymnása ohcen oahpaheaddjiskuvlii , muhto in beassan dohko álgit go ledjen menddo nuorra . 1 Maŋŋá gulaskuddama meannuduvvojit ođđa meroštallannjuolggadusat ja juolludaneavttut sierra áššin Sámedikki dievasčoahkkimis guovvamánus 2011 . 1 Maŋŋá guhkes áiggi ráhkkaneami ovttas ealáhusain mearridii fylkkaráđđi 2006 čavčča ahte Vuotnasiida , áidna skuvlabáikin dán rádjai Gaska-Romssas , galgá fállat Jk 2 Mátkeealáhusa . 1 Maŋŋá golggotmánu 26. b. 1905 doamihii gaskaboddasaš ráđđehus Kristiánias sihkkarastit ahte Norga lei ovddastuvvon deaháleamos oaivegávpogiin . 1 Maŋŋá golbma jagi Unjárggas ja guokte jagi Stáhta erenoamášoahpaheaddjiskuvllas Hosles Bærumas , mun fertejin gergehit siviila bálvalusgeatnegasvuođa . 1 Maŋŋá golbma jagi Guovdageainnus , de lohken ovtta jagi sámegiela Oslo universitehtas . " 1 Maŋŋá go šiehtadus boazodoalloorohaga 14 A ja Suodjalusa gaskka heittii gustomis 1996 rájes , de orru ahte buot doaimmat dahkkojuvvojit Suodjalusa eavttuiguin ja ahte boazodoalus ii leat makkárge váikkuhanfápmu dillái . 1 Maŋŋá go ášši 21/99 Sámi kulturviesuid ollislaš plána – ođđa vuoruheapmi meannuduvvui 1999 , lea diggi meannudan gažaldaga Ája sámi guovddáža huksemis , Saemien Sijte , Várdobáikki ja Sámi dáiddamusea huksemis ollu iešguđet oktavuođain . 1 Maŋŋá go sámi ovddidanfoandda doaibmaguovlu viiddiduvvui leat juolludusat eanadollui lassánan . 1 Maŋŋá go sámi organisašuvnnat morránedje , de sii ložžegohte giellapolitihkaset , ložžegohte binnánaš . 1 Maŋŋá go sámeválgastivra lea almmuhan ja bidjan Sámedikki jienastuslogu almmolaš geahččamii , de lea vejolaš gáibidit divvut boasttuvuođaid . 1 Maŋŋá go sámegiela vuođđofága cevzzii , de Randi ozai oažžut adjunktagelbbolašvuođa dohkkehuvvot . 1 Maŋŋá go sirddiimet ođđa skuvlalanjaide , de ledje maiddái skuvlagirjerájus ja álbmotgirjerájus rahpasat eahkedis ohppiide . 1 Maŋŋá go rámmašiehtadus Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta gaskka vuolláičállojuvvui , mii guoská konsultašuvnnaid čađaheapmái luossabivdoreguleremiid oktavuođas , leat boahtán gažaldagat dan birra ahte maid dát rievtti mielde mearkkaša . 1 Maŋŋá go rádji Ruoŧain biddjojuvvui 1751:s de meroštalai stáhta iežas Finnmárkku eatnamiid eaiggádin ja vuovdigođii eatnamiid 1775 rájes . 1 Maŋŋá go mun gergen ofelažžan leat ollu olbmot ja organisašuvnnat váldán muinna oktavuođa ja leat omd. bovden mu doallat sáhkavuoru , searvat sierralágan lávdegottiide jna. , muitala Jåma . 1 Maŋŋá go meieriijat ja njuovahagat huksejuvvojedje rievddai eanadoallu gávpeeanadoallun ja šattai vejolašvuohta dinet ruđaid . 1 Maŋŋá go lei bargan golbma jagi oahpaheaddjin Reaššvuonas Álttás [ 2 ] , oahpahii son Fálesnuori suohkanis áigodagas 1902–1918 . 1 Maŋŋá go leat ožžon eksámen artiuma sámi birrasis , de dat nanne sin iešdovddu ja nu sáhttet buorebut gilvalit earáiguin servodagas . 1 Maŋŋá go leat iskan ášši veahá dárkileabbot , orru leamen nu ahte eiseválddit eai leat bargan doarvái iešguđet stáhtalaš ( ja gielddalaš / fylkkagielddalaš orgánaid guovdu dainna duohtavuođain ahte Norga lea dohkkehan konvenšuvnna ja dan maid dat mielddisbuktá . 1 Maŋŋá go leat geahčadan registeremiid , de leat fuomášan ahte uhcimusat 20 kulturmuittu leat jávkan maŋimuš 10 jagis . 1 Maŋŋá go jámii , 1975:s , bođii ođđa skuvlaláhka man § 40:s čuožžu : « Barn i samiske distrikt kan få samisk dersom foreldrene krever de . » . 1 Maŋŋá go gulahallanoktavuohta buorránii , rievddai dilli ja máŋgga luossajogas šattai eanet ja eanet lihttoláigoheapmi . 1 Maŋŋá go geaidnu bođii Báhccavutnii ja bartaguovlluide Ordojávrri luhtte , masse sii dán vejolašvuođa . 1 Maŋŋá go eláhuslávdegoddi lea ovddidan árvalusa , de sáhttit Sámedikki bealis dadjat ahte ealáhuslávdegoddi ii leat čuovvolan Sámedikki sávaldaga ásahit sierra guovllueriid mearrasámi guovlluide . 1 Maŋŋá go bisma ieš beasai deaivvadit iežas suohkanmánáiguin , de son rievdadii ollislaččat oainnu , ja anii sin girku deaŧaleamos doarjjaolmmožin . 1 Maŋŋá go Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) ásahuvvui 2000:s lea mearriduvvon ahte SPR dat galgá nammadit sámiid ovddasteddjiid Barentsovttasbarggu orgánaide . 1 Maŋŋá go Sámediggi lea ožžon eanet beroštumi ja duohta mearridanválddi eanet áššiin maŋimuš jagiid , de lea Sámedikki oaidnu sierranas áššiin ožžon eanet mearkkašumi . 1 Maŋŋá go Sámediggi lea meannudan iežas strategalaš plána , de áigu departemeanta ráđđádallat ja ovttasbargat Sámedikkiin movt viidáseappot bargat sámi oahpponeavvoovddidemiin . 1 Maŋŋá go Sámediggeráđđi lei geahčadan ohcama , čielggai midjiide ahte dát ohcan ii gullan vuoruhemiide maid Sámedikki dievasčoahkkin lei mearridan jahkái 2010 . 1 Maŋŋá go Stuorradiggi meannudii boraspirepolitih-ka 2004s , de leat boraspirelávdegottit ovttas eará hálddašemiin čađahišgoahtán ođđa boraspirepolitihka . 1 Maŋŋá go Oslo universitehta lea buktán čielggadusa , de sáhtášii barggu viidáseappot čađahit čuovvovaš vuoruhusa mielde : 1 Maŋŋá go Mearradutkaninstituhtta lei evttohan ahte ii álggage gonagasreabbá bivdu , de ovddidii Sámediggi bivdoearregáibádusa 1185 tonna varris reappáide . 1 Maŋŋá go Edmund lei lohkan Richard Bergha muitalusa [ 1 ] , de muitališgođii : – Juo , mus lei Richard Bergh oahpaheaddjin guokte jagi , vuos jagi boares bráhkkaskuvllas , de maŋŋil jagi go ođđa skuvla lei huksejuvvon . 1 Maŋŋá go Doarjjastivra geassemánus biehttalii addimis doarjaga Sijti Jarnge ohcamii , de lea mus leamaš oktavuohta Sijti Jarngein dán ášši birra . 1 Maŋŋá go Deanus lei leamaš guhkes , demokráhtalaš proseassa oahppoplánaválljema olis , ja juohke skuvla lei válljen goabbá oahppoplána sin mielas orui lunddolaš čuovvut , de buvttii GOD dokumeanta mii čilgii ahte buot sámi hálddašanguovllu gielddaid skuvllat galge čuovvut sámi oahppoplána . 1 Maŋŋá gaskabeaivvi maŋŋebárgga miessemánu 8. b. lea diehtojuohkin ođđa válgaortnetevttohusa birra , ja manná gaskabeaivvi duorastaga miessemánu 10. b. doallá Sámediggeráđđi miniseminára dásseárvvu birra . 1 Maŋŋá fárrii son Oslo-guvlui , čađahii joatkkaoahpu pedagogihkas ja duiskkagielas ja barggai oahpaheaddjin ja doaimmaheaddjin Universitehtalágádusas . 1 Maŋŋá fállanvuoru , mas iTet válljejuvvui , biddjojuvvojedje golggotmánus ja skábmamánus 2006 árppohis básat buot fylkka joatkkaskuvllaide . 1 Maŋŋá eksámena bovdiiga munno oahpaheaddjit professor Asbjørn Nesheim ja sensor professor Bergsland munno gáffii . 1 Maŋŋá eahketborramušaid vuosttaš beaivve , de galge mánát ráhkkanit nohkkanláhkai . 1 Maŋŋá dán áigodaga ferte vejolaččat ohcat oažžut bisuhuvvot neahttabáji 1 Maŋŋá boradeami ožžo gállaruohtas- dahje rušpebihtá . 1 Maŋŋá bohten gullat ahte son ja su isit leigga Narviikkas eret . 1 Maŋŋá Xingu-mátkki doallá sámediggepresideanta , ovttas seniorráđđeaddiin Leif A. Dunfjell:in , čoahkkima Brasils Human Rights and Minorities Committee:in , ja stuorradiggepresideanta fas deaivvada riikka Mining and Energy Committee:in . 1 Maŋŋá Sámedikki čielggadeami ja mearrádusa sámi dutkama birra ja Norgga dutkanráđi čielggadusa sámi dutkama birra , lea dutkanráđđi nammadan lávdegotti mii galggašii ráhkadit doaibmaplána sámi dutkamii . 1 Maŋŋá SPR mearrádusa lea dát ovddiduvvon áššin oktasaščoahkkimis 12.11.03 mii dollojuvvui sámedikkiid presideanttaid ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámi áššiid ministariid gaskka . 1 Maŋŋilváikkuhusat badjelgeahčči miellaguottuid hámis sáhttet darvánit guhkes áigái . 1 Maŋŋilgo fylkkasuohkana rolla dearvvašvuođa suorggis unniduvvui , de guvllolaš ovddideaddji rolla lea boahtán eambbo ovdan . 1 Maŋŋilgo fylkkasuohkana rolla dearvvašvuoña suorggis unniduvvui , de guvllolaš ovddideaddji rolla lea boahtán eambbo ovdan . 1 Maŋŋil čállojuvvui beavdegirjái go skuvlastivra oaččui raportta erenoamášskuvllain mo dát oahppit leat birgen doppe , dávjá lea skuvlastivra ožžon ohppiid árvosániid , nugo boahtá ovdan muhtin muitalusas dán girjjis . 1 Maŋŋil čoahkkima son almmuha dieđuid ráđđehusa 2005-2009 sámepolitihkalaš doaibmabijuid birra . 1 Maŋŋil čoahkkima skuvladirektevrrain bovddii Ragnhild Enoksen eará váhnemiid ovttasbargui oaččuhit sámegieloahpahusa Ráisii . 1 Maŋŋil šiehtadallamiid orrot dál šaddamin dáhtolaš čovdosat , muhto dan duhkodahkii go ovttaskas eanaeaiggádat eai guorras šiehtadusbohtosii mii lea šiehtadallon , soaitá ráđđáhus fertet árvvoštallat guohtunvuoigatvuođaid bággolonistit . 1 Maŋŋil šattai ollesjagiskuvla buohkaide , jáhkán ahte dat lei dalle go mun álgen 4. luohkkái . 1 Maŋŋil ásaiduvve muhtin sápmelaččat , ja dát ássan lei vuođđun dálá márkogilážiidda . 1 Maŋŋil árvvoštallama áigu ráđđehus mearridit galgágo Sámedikki doarjjahálddaheapmi 2003 rájes jotkojuvvot bistevaš ortnegin , vai berrego ortnega ulbmil áimmahuššojuvvot eará vuogi mielde . 1 Maŋŋil ámtaskuvlla Deanus 1919:s , son dovddai ahte máhtii doarvái bures ohcat viidáseappot ja 1919/20:s son váccii Trondarnes ( Runášši ) álbmotallaskuvlla . 1 Maŋŋil válggaid 2005 dáhtui Sámediggi dárkkistit daláš válgaortnega ( Sámediggi , 2007 ) . 1 Maŋŋil váccii joatkkaskuvlla Álttás ja logai psykologiija , davviriikkalašfága ja pedagogihka váldofága Romssa Universitehtas . 1 Maŋŋil váccii dárjuoahpu ja barggai dárjun , borranbáike- og hoteallahoavdan . 1 Maŋŋil vurkejuvvojedje sabehat ruovttus maid . 1 Maŋŋil vel ovtta guolástanáigodaga son ozai Henrich Lyche 2-jagáš oahpaheaddjiskuvlii Osloi 1922–1924:s . 1 Maŋŋil ságastallamiid sunddiin Álttás , de lean mun guorahallan ahte lea go vejolaš oažžut su sajustit eará ládje , nu ahte son geahču vuolde beasašii oahppat juoidá mas sáhtášii oažžut ávkki maŋŋil eallimis , nugo vuogas barggu , ja gos son ii šatta « merkejuvvot » dan dihte go son boahtá sámi birrasis , iige gulahallan dárogillii . 1 Maŋŋil sáddejuvvui Anders Buljo maiddái bealjehemiid skuvlii . 1 Maŋŋil sáddejedje su Andebuai [ 1 ] vissa danne go son ii « hupman » . 1 Maŋŋil su bárdni Arnt jotkkii áhčis oahpaheaddjivirggis . 1 Maŋŋil son orui Lillehammeris . 1 Maŋŋil son lea vázzán joatkkaskuvlla Romssas , lohkan sámegiela Romssa oahpaheaddjiskuvllas , studeren Romssa musihkkakonservatorias ja vázzán dáiddároahpu Statens håndverks- og kunstindustriskoles , Oslos ja Statens Kunstakademias . 1 Maŋŋil son lea váldán liigeoahpu suomagielas . 1 Maŋŋil son lea ollašuhttán joatkkaskuvlla Troandimis huksejeaddjin , dulkka bokte . 1 Maŋŋil son lea lohkan kulturfága Telemárkku allaskuvllas ja bargan Hålogaland amatørteaterselskapas Romssas . 1 Maŋŋil soađi stivrii industrialiseren , guovdilastin , galbmasoahti ja ovttadatskuvla beaivválaš daguid . 1 Maŋŋil soađi ráđđii rusttetdoaibma , ođđa ja buoret Finnmárku galggai čuožželahttot . 1 Maŋŋil soađi olgoriikabálvalusa ođđa bargosuorgin šattai ovttasbargu ovddádusriikkaiguin . 1 Maŋŋil soai osttiiga sierra dálu ja ásaiga Rissai Lulli-Trøndelagii . 1 Maŋŋil ráhkaduvvui mearkaalfabehta sámegillii . 1 Maŋŋil rádjegiddema bohte moanat kveanabearraša Deanuleahkái , ja Bonjáhasas , Bovccás ja bajás leagis hállojuvvui suomagiella / kveanagiella sámegillii lassin . 1 Maŋŋil ođđaorganiseren čakčat 2005 gullá kulturmuitobargu Vuoigatvuođa- , ealáhus- ja birasossodaga vuollái . 1 Maŋŋil og kommišuvdna lea geargan čielggadeames muhtun guovllu galgá addit raportta mas čielge gii kommišuvnna oaivila mielde oamasta eatnama ja leatgo earáin geavahanvuoigatvuođat doppe . 1 Maŋŋil oaččui Anna barggu kulturguovddážis Sijti Jarnges , mii lea skuvlla guoras . 1 Maŋŋil oainnán man rašši skuvlavuogádat lea dákkár ohppiide dego mun ledjen , ja man sorjavaš dat lea čeahpes ja áŋgiris joavkojođiheddjiin ja bargoehtalaš ja áŋgiris mielbargiin . 1 Maŋŋil máŋga oktavuođačoahkkima sáddejuvvui 2003 čavčča ođastuvvon šiehtadus vuolláičállimii guoski eanaeaiggádiidda Aursunden davá ­bealde . 1 Maŋŋil máŋga geahččaleami duššás , rahpasii dán čavčča vejolašvuohta Guovdageainnu ođđa fidnoskuvllas . » 1 Maŋŋil mátkki galget buot váhnemat addit logga ja raportta mánáidgárdái . 1 Maŋŋil mii sáhttit dušše imaštallat ahte mo son dan nagodii olles oahpaheaddjivirggi lassin , ja vel dan áiggi kommunikašuvdnaoktavuođaiguin . 1 Maŋŋil lohkagohten matematihka Romssa universitehtas . 1 Maŋŋil leat eará ásahusat searvan šiehtadussii . 1 Maŋŋil lean oaidnán ahte ii lean nu , muhto dalle ledjen akto . 1 Maŋŋil lean ipmirdan ahte son ii lean ipmirdan ahte mun geahččalin dadjat Risten , nu go ledjen oahppan ruovttus . 1 Maŋŋil lea stáhta politihkka rievdán nu ahte buot oahppit galget oažžut fálaldaga iežaset ruovttobirrasis , muhto dalle lea leamaš stuora hástalus háhkat heivvolaš sámegielat ja sámekultuvrralaš fálaldagaid , ja nu go boahtá ovdal muhtin dán girjji muitalusain , de eai leat vel dán áiggi oahppit álo ožžon fálaldaga mii lea buorre sihke fágalaččat , gielalaččat , kultuvrralaččat ja sosiálalaččat . 1 Maŋŋil lea das ráhkaduvvon moadde filmma ja teahterbihtá.[2 ] Bjørn Wirkola ( 1943- Álttás eret , lei 1960-jagiin Norgga buoremus sábetnjuiki ja Davvi-Norgga beaggámus valáštalli . 1 Maŋŋil lea beroštupmi sámegielas lassánan ja leavvan . 1 Maŋŋil juovllaid evakuerejuvvojedje eanaš siviilat Sállanis Skottlándii brihttalaš soahteveahkafatnasiiguin . 1 Maŋŋil huksejuvvojedje skuvlavisttit máŋgga gillái suohkanis : Gáltii 1883:s , Goahteluktii 1884:s , Duorppalvutnii 1905:s ja Govdaluktii 1912:s . 1 Maŋŋil heaittihuvvui sáhttofanasortnet , ja mii mánát fertiimet iehčanassii mannat skuvlii báikkálaš fatnasiin . 1 Maŋŋil guhkes rahčamiid sihke konsultašuvnnaid bokte ođđa luonddusuodjalanlága oktavuođas ja konsultašuvnnaid bokte mii guoská suodjalanguovlluid hálddašanortnegii , de lea olahuvvon ovttamielalašvuohta gaskkal Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta . 1 Maŋŋil go áššeoasálaččat leat soahpan loahpalaš šiehtadusevttohusa hárrái , de sáddejuvvo evttohus Stuorradiggái ealáhuskomitea gieđahallamii . 1 Maŋŋil go ráđđádallamat leat loahpahuvvon , áigu departemeanta ovddidit láhkaevttohusa Stuorradiggái . 1 Maŋŋil go raporta lea addojuvvon , de galgá dan dalán almmuhit dan vuogi mielde , mii lea válddahuvvon §:s 31 . Go almmuhuvvo § 31 vuosttas lađđasa mielde , de lea doarvái ahte almmuheapmi sisdoallá konklušuvnnaid oanehis oktiigeasu ja čuvgehusa , gos berošteaddjit sáhttet oahpásmit olles raportii . 1 Maŋŋil go ođđa minerálalahkaevttohus ( ot. prp. nr. 35 ( 1998–99 ) Om lov om erverv av og drift på mineralressurser ( od. prp. nr. 35 ( 1998–99 ) Lága birra minerálavalljodagaid háhkama ja doaimma birra gessojuvvui ruoktot giđđat jagis 2000 ( ot. meld. nr. 1 ( 1999–2000 ) ( od. dieđ. nr. 1 ( 1999–2000 ) ) , lea ráđđehus bargan proprosišuvnna muhtun osiid ođđasit árvvoštallamiin . 1 Maŋŋil go ortnet áigáiráddjejuvvon bargonávccahisvuođaoadju bođii 2004:s , leat registreren relatiivalaš nana lassáneami oasis bargonávccahisvuođaoaju oažžuin . 1 Maŋŋil go multidáiddár Nils-Aslak Valkeapää jámii skábmamánu 26. b. 2001:s , de čuožžilii gažaldat mot buoremusat sáhttá hálddašit su bargguid ja viesu Ivgubađas . 1 Maŋŋil go lei nuppe háve gergen ja guođđán , de fuomášin su " suoskkahaga " báhcán beavddi ala . 1 Maŋŋil go lea gieđahallon dievasčoahkkimis galgá evttohus rievdadit Sámelága sáddejuvvot unnimusat Sámi orgánisašuvnnaide gulaskuddamii ovdal loahpalaš gieđahallama dievasčoahkkimis . 1 Maŋŋil go lea fápmui boahtán , de lea Norga raporteren ILO:i soahpamuša nr. 169 birra organisašuvnna njuolggadusaid mielde . 1 Maŋŋil go kommišuvdna lea geargan čielggadeames muhtun guovllu , de galgá addit raportta mas čilge gii kommišuvnna oaivila mielde oamasta eatnama ja leatgo earáin geavahanvuoigatvuođat doppe . 1 Maŋŋil go komišuvdna lea geargan čielggadeames muhtun guovllu , de galgá addit raportta mas čilge gii komišuvnna oaivila mielde oamasta eatnama ja leatgo earáin geavahanvuoigatvuođat doppe . 1 Maŋŋil go eanaeaiggádat vuoittahalle áššis gielddarievttis ja lágamánnerievttis ( sierraoaivilat ) , de eai vuoitán ovdandoallamiiddisetguin Alimusrievttisge . 1 Maŋŋil go Sovjetlihttu 1960-logus lei bávkkalan atombombbaid Novaja Zemlja badjel , čađahuvvojedje iskamat gavnnahan dihtii man muddui radioaktivitehtta lei čuohcan olbmuide Finnmárkkus . 1 Maŋŋil go Finnmárkku sámi ráđđi čálii bajábealde bájuhuvvon reivve , manai guhkes áigi . 1 Maŋŋil go Divttasvuona ja Snåasa suohkanat gullet sámi giellalága hálddašanguvlui , de hálddašanguovlu dál fátmmasta davvisámi , julevsámi ja lullisámi gielaid . 1 Maŋŋil go Anders Larsen fárrii , jávkkai sámegiella álfárot Fálesnuori skuvllaid oahpahusas . 1 Maŋŋil go 2004 álggahuvvui áigeráddjejuvvon bargonávccahisvuođaoadju , de leat sakka lassánan sii geat leat registrerejuvvon bargonávccaheapmin . 1 Maŋŋil fárrehuvvojin sámegielat luohkkái danin go mus lea sáme ruovttubiras . 1 Maŋŋil fas dieđihit dutnje čalalaččat ášši mearrádusa birra . 1 Maŋŋil eksámena 1919:s , son ozai barggu ja sus ledje muhtun sadjásašvirggit Nuorta-Finnmárkkus . 1 Maŋŋil eksámena 1913:s son lei sadjásaš oahpaheaddjin Sieidevuona – Guitanasa-biiriin olggumusas Deanuvuonas . 1 Maŋŋil doaimma Vuotnabađa skuvlaleairras 1945–1946:s , fárrejedje ruovttoluotta Muorralii 1946:s . 1 Maŋŋil diehttelasat bođii riikarevišuvdna ja rikkerii go leimmet gávppašan vaikko ii lean biddjojuvvon bušehttii . 1 Maŋŋil dialoga ođđa heargevuodjinservviin , Sámi Heargevuodjinsearvi , lea dát searvi váldojuvvon mielde oažžut fásta doaibmadoarjaga 2010:s . 1 Maŋŋil dan leimmet buohkat šleaŋggáhallame láhttis Fram-nammasaš viesus . 1 Maŋŋil dan jagi fárrejin ruoktot ja álgen ohcat oahpahallisaji NAV bokte . 1 Maŋŋil daid raporttaid leat Mánáidáittardead ­djis leamaš fásta jahkásaš čoahkkimat Sámedikkiin digaštallat iešguđetlágan áššiid mat gusket sámi mánáide ja nuoraide . 1 Maŋŋil daid adde gielddaide mearridit . 1 Maŋŋil ceavzán eksámeniid sámegiela lohkanbadjeoahpus lea studeanttain doarvái gelbbolašvuohta álgit dábálaš oahpuide mat čađahuvvojit sámegillii . 1 Maŋŋil bođii okta skihpár ruovttoluotta ja jearai manne mun in lean vuolgán fárrui . 1 Maŋŋil bohte vel earát lassin , ja sii leat ássan iešguđet báikkis sullos . 1 Maŋŋil boahtigohte oahppit maiddái eará guovlluin . 1 Maŋŋil barggu Skeavvonjárggas Nuorevuonas son bođii Čiestti ( Fuglåsen ) skuvlii Ceavccageađgenjárggas 1921:s . 1 Maŋŋil barggai son maid ovtta áiggi Ákŋoluovtta suohkana kánturhoavdan . 1 Maŋŋil badjel golbma jagi nana lassánemiin nannánekonomiijas lea Norga dál čalmmusteaddji allakonjunktuvrras . 1 Maŋŋil almmuhuvvui maiddái girjehámis , ja šattai nu bivnnuhin ahte almmuhuvvui fas ođđa čállinvugiin . 1 Maŋŋil Sámedikki 32/06 mearrádusa soabai Sámediggi miessemánus 2007 šiehtadusa árraniin álggahit golmmajagáš dutkan- ja duođaštandoaimma rádjalovssajohtolaga birra , mii lei 2. máilm ­mesoađi áiggi . 1 Maŋŋil Finnmárkku fylkkadikki mearradasa álggahit sámi gymnásasuorggi Áltái , dahkkui vuolláičállinakšuvdna sámi gymnása bealis , oahpaheddjiid gaskkas geain lei oahppu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Maŋŋil 2005 válgga lea Statistihkalaš guovddášbyrå , geas lea leamaš ovddasvástádus ráhkadit sámediggeválgga válgastatistihka . 1 Maŋŋil , go vulgen fas bealjehemiid skuvlii , de čuovui sudno boarráseamos bárdni Reidar mu . 1 Maŋŋelis seamma beaivvi son čoahkkinastá Porsáŋggu sátnejođiheddjiin Mona Skanken Porsáŋggu gieldda golmmagielalaš hástalusaid birra . 1 Maŋŋelaš guovlalin olggos , ja de oidnen girdiid . 1 Maŋŋel čájehuvvui ahte sámi eanandoallit besse unnán ávkki dan prográmmas . 1 Maŋŋel čađahuvvon fágakurssa sáhtte oahppit ohcat jahkái stipendiáhttan . 1 Maŋŋel šaddet iešguđetlágán barggut – nugo dahkat atnudiŋggaid dáhkunruovddis , bargoreaidduid ja reaidduide áđaid jna. 1 Maŋŋel vuosttaš lađđasa ovddiduvvo gáibádus ahte dollojuvvojit duohta šiehtadallamat ovdalgo eiseválddit dahket mearrádusa . Eiseválddit eai leat deavdán 96 1 Maŋŋel vuosttaš lađđasa ovddiduvvo gáibádus ahte dollojuvvojit duohta šiehtadallamat ovdalgo eiseválddit dahket mearrádusa . 1 Maŋŋel soađi biddjojuvvui son oahpaheaddjivirgái mas barggai máŋga jagi , ja dan maŋŋel jođihii son gávppi . 1 Maŋŋel rievdadeami lei dás geavatlaš mearkkašupmi erenoamážit jus lea nággu boazodoallovuoigatvuođa hárrái muhtun guovllus , ja boazodoallu duomu bokte lea vuoittahallan . 1 Maŋŋel ožžon maid su isida Lyder Aarsetha oahpaheaddjin , ja maid Ludvig Madsen ja muhtin Kvåle , gii lei lulde eret . 1 Maŋŋel loahpahuvvon prošeaktabarggu galgá doarjjavuosttáiváldi addit čálalaš raportta Sámediggái mii čájeha prošeavtta ulbmila , bargovugiid , čađaheami , bohtosiid ja árvvoštallama , čujuhit Doarjjanjuolggadusaide čuovvoleapmi ja dárkkisteapmi čuoggái . 1 Maŋŋel lea son bargan boazodutkamiin ovtta logenár jagi , Lodegiin ja Svalbárdas . 1 Maŋŋel lasáhusa oppalaš studeren-gelbbolašvuhtii Dássi 1-10 Dássi 1-7 1 Maŋŋel lassánedje mánát dán joavkkus ja ovtta jagi ledje 30 oahppi luohkás . 1 Maŋŋel ii lean šat nu lagas oktavuohta Boazodoalloođđasat-bláđi ja skuvlla gaskas . 1 Maŋŋel go váldohálddahus fárrii ođđa Sámedikkevistái , de lea olbmuin šaddan stuora beroštupmi galledit vistti ja háhkat dieđuid Sámedikki birra . 1 Maŋŋel go son heittii , de ii lean vejolaš oažžut dohkálaš oahpaheaddji skuvlii . 1 Maŋŋel go muhtin jagiid ledje leamaš huksemat ja muđui unnán doaimmat sáhtii Stáhta ruovttufidnoskuvla sámiide viimmat plánet álggaheami ođđa visttiin čakčat 1960:s . 1 Maŋŋel go ledje čoahkkinastán sátnejođiheddjiin Bjørnåain , oahpaheddjiin Leirosain ja huksenjođiheddjiin , de mearridedje sirdit fidnogurssaid eará ja stuorát bráhkkii mii lei veahá badjelis dan vákkis . 1 Maŋŋel go guorahalle dárbbu , de čállojuvvo vel viidáseappot : « Ii oro jáhkehahtti ahte leat ruđat maid stáhta ii nagot juolludit . 1 Maŋŋel go geahččaleami lea ceavzán , ožžot vejolašvuođa ohcat lobi geavahit ámmátnamahusa autoriserejuvvon dulka . 1 Maŋŋel go foanda stuorui 2005:s de leat earenoamážit Ivggu suohkanis viiddidan ollu šibitdáluid . Eanaš ruhtadanáššit ruhtaduvvojit ovttas Innovašuvdna Norggain . 1 Maŋŋel go boazodoalu ja Suodjalusa Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinguovlluid šiehtadus loahpahuvvui 1996:s , de ii leat beliin šat makkárge šiehtadus . 1 Maŋŋel go Thomas von Westen jámii 1727:s , de besse dáruiduhttima bealušteaddjit vuoittu beallái , muhto moaddelogi jagi maŋŋil ožžo fas sámegiela bealušteaddjit sakka eanet fámu . 1 Maŋŋel go SSB fárrii ođđa Sámediggevistái , de leat bohciidan váttisvuođat sámegiel bustávaiguin girjerádjosa dihtorvuogádagas . 1 Maŋŋel go Kárášjohkii ožžo nuoraidskuvlla 1958:s , de ohce máŋggas dohko dan sadjái go joatkkaskuvlla vázzit Guovdageainnus . 1 Maŋŋel dán leat čađahuvvon ollu iešguđetlágán doaibmabijut čoavdin dihte váttisvuođaid stuora boazologu geažil . 1 Maŋŋel dieđihanáigemeari sáddejuvvo duođaštus , ahte beasat oassálastit ja dieđut mátkki ja orruma birra . 1 Maŋŋel dan čielggadeami ja Sámedikki mearrádusa sirdojuvvui Sámi arkiiva 2005:s organisatoralaččat ja ekonomalaččat Riikaantikvára vuollái . 1 Maŋŋel dan unniduvvui diet virgi eanet ja eanet , ja dál ii leat šat go sullii 20 % oktasaš váldooahpaheaddjivirgi boazodoalus ja duojis . 1 Maŋŋel dan leat ossodagaid ja kantuvrraid logut rievddadan oalle ollu . 1 Maŋŋel bessen vázzit goarrunkurssa 4 mánu . 1 Maŋŋel bealjehemiid skuvlla son váccii ruovttudikšunoahpa Stavangera almmolaš skuvllas , bealjehis nieiddaid fidnoskuvlla ja barggai goarrun Ålesundas , biigui Guovdageainnus ja barggai dasto maŋŋil Luma lámpáfabrihkas Oslos . 1 Maŋŋel Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmas galget oahppit leat olahan 1.-7. dási gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Maŋŋel Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmas galget oahppit leat olahan 1.-10. dási gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Maŋŋel Jo 3 Dássi 1-10 Dássi 1-7 1 Maŋŋel Jo 2 Dássi 1-9 Dássi 1-6 1 Maŋŋel 2005/06 fátmmastit nubbingiella logut fágaid Nubbingiella 2 ja Nubbingiella 3 . 1 Maŋŋel 1993 reastaluvvama válddii Min Áigi badjelasas reastaluvvama bázahusaid . 1 Maŋŋebárgga miessemánu 11. beaivvi deaivvadit 16 riikka suodjalusministarat main leat soahteveagalaččat Afghanistána davvi regiuvnnas . 1 Maŋŋebárgga golggotmánu 28. b. dii. 09.00 - 17.00 dollojuvvo sámi parlamentarihkkáriidkonferánsa . 1 Maŋŋebárgga 31.10 1 Maŋážassii vuollánin ja vulgen su mielde . 1 Maŋážassii sámegiella lei dohkkehuvvon oahppogiellan , muhto bealnut jagi geažes lei oaivil jorgalit oahpaheami dárogillii . 1 Maŋážassii in duostan šat jietnadit go ballen iežan heahpašuhttit . 1 Maŋásmáhcaheapmi : Ráđđehus sihkkarastá almmolaš oamasteami čáhcefápmui 1 Maŋásmanni ekonomiija muhtun oasis ealáhusas lea sakka duođalaš . 1 Maŋábealde : Stáhtačálli Raimo Valle ja stáhtaráđđi Rigmor Aasrud . 1 Maōri-giella lea polynesalaš giella maid olbmot hálle Aotearoas / Ođđa Zealánddas ovdalgo eaŋgalasalbmát ihte dohko . 1 Maŋit čoahkkin plánejuvvo dollot miessemánus / geassemánus 2000 váldofáttáin ; riikka davvi oasi innovašuvnnat . 1 Maŋit áiggis čájehuvvui ahte dušše 38 pst. eanaeaiggádiin dáhtto guorrasit sohppojuvvon šiehtadussii . 1 Maŋit áiggis oaivvildii máná guoktá eadni ahte buot iežas mánáin , de leigga currežat oahppan dárogiela johtilepmosit ja čielgasepmosit . 1 Maŋit áiggis mii sáhttit oaidnit ahte dát guđas ja sin mieláigasaččat ledje beare luohttevaččat sámi kultuvrra vejolašvuođaide seailut . 1 Maŋit áiggis leat lovssaid ráhčamušat ja ovttaskas olbmot eahpiduvvon . 1 Maŋit jagiid šattai veahá buoret , go dalle šattai internáhta dálluhoaiddár Teodor Trondsen mielde mátkkiide . 1 Maŋit jagi álggii Per Holm Varsi váldooahpaheaddjin . 1 Maŋit jagi lei son fas Láhpis , ja dál son oaččui doppe eará vásáhusaid . 1 Maŋit jagi juo ledje eanet oahppit , geat háliidedje oahppat sámegiela . 1 Maŋit giittosbreavas hávskes Kárášjoga fitnamis , čállá Helge Sivertsen : " Mun ožžon ollu buoret vuođu gieđahallat Finnmárkku nuoraid oahpahusáššiid , maŋŋá go Kárášjogas fitnen . 1 Maŋit buolvvat orrot bieđgguid Stordas Áltái . 1 Maŋimužžan namuhuvvon gohčoduvvo maiddái Sámi dáiddamusean . 1 Maŋimuš čoahkkin lágiduvvui Cape Townas maŋŋebárgga eahkeda . Doppe stáhtačálli Kjetil Lund ja máttaafrihkálaš plánenministtar Trevor Manuel ovddideigga kompromissa , mas árvalit man láhkai Ruoná dálkkádatfoanda hábmejuvvo ja ásahuvvo . 1 Maŋimuš álbmotjienasteamis , mas lei sáhka vuođđoláhkamearrádusas eamiálbmogiid árvvu birra , vuoittahalai eamiálbmot ja Vuođđoláhka ii rievdaduvvon . 1 Maŋimuš áiggis lea medias beaggán Sámediggeráđi barggu birra iešsoardimiid eastademiin . 1 Maŋimuš áiggiin lea leamaš hui ollu mediain sáhka Eanadoallodepartemeantta ođđa láhkaásahusa birra man mielde ferte njuovvat buot áldduid mat deddet uhcit go 67 kilo . 1 Maŋimuš áiggiid leat čalmmustahttán garrasit ealáhusa rahčamušaid , muhto dás háliidan namuhit ealáhusa positiiva beliid , ja erenoamážit dan , man láhkai ealáhus buktá buriid olles servodahkii . 1 Maŋimuš áiggiid leat ollu doalut buvttadišgoahtán suinniid vuovdimassii . Dát leat dattetge sorjavaččat das ahte lea árjjalaš ja nana eanandoallu mii sáhttá oastit suinniid . 1 Maŋimuš áiggiid leat oaidnán ovtta ášši oktavuođas ahte Narviikka gielda lea geavahan sámi jienastuslogu go lea meannudan áššiid mat gusket sámi báikenamaide kárttain . 1 Maŋimuš áiggiid lea leamaš sáhka dan birra gosa dát gymnása berre ásahuvvot . 1 Maŋimuš áiggiid lea hui garrasit deattuhuvvon Finnmárkku boazodoalu dilli . 1 Maŋimuš válgga vásihusaid vuođul leat mii oaidnán ahte buoremus livččii lean jos ruđat livčče lean kanaliserejuvvon joavkkuid bokte . 1 Maŋimuš virgi mas Randi Nordback Madsen lei ovdalgo manai ealáhahkii , lei Oslos , Oahpahusdepartemeanttas . Doppe son lea sámi ja davvinorgalaš skuvlagažaldagaid erenoamášráđđeaddi . 1 Maŋimuš vihtta jagi lei mis skuvllot Nordnes , leigga dušše dát guokte skuvlloha mu čieža jagis . 1 Maŋimuš veršuvdna almmuhuvvui jagi 2008 ( Norges offisielle statistikk D 343 ) ja lea www.ssb.no/samer neahttabáikkis . 1 Maŋimuš vejolašvuohta olgoriikkas jienastit ovddalgihtii lea ovdal čakčamánu 4. b. 1 Maŋimuš teakstaoassi , nubbin maŋimuš cealkka : 1 Maŋimuš teakstaoasis čuožžu ahte strategiija mainna galggašii joksat dán mihttomeari lea guovtti oasis : Nisson- ja dásseárvoperspektiivva integreren buot Sámedikki bargosurggiin , ja erenoamáš doaibmabijuid ovddideapmi sámi nissoniid várás . 1 Maŋimuš soađi rádjai dát ii olus rievdan . 1 Maŋimuš olahus lei NM-golli šleakkas iežas ahkeluohkás . 1 Maŋimuš oassi máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon ja go prošeaktaraporta ja sierra rehketdoallu leat sáddejuvvon Sámediggái . 1 Maŋimuš oassi mákso dalle go prošeakta lea čađahuvvon ja go prošeaktaraporta ja rehketdoallu leat sáddejuvvon Sámediggái . 1 Maŋimuš oassi mas cuožžu « Sámediggi dáhttu seammás ohcalit ovttasorruid vuoigatvuođaid árrapenšonerema oktavuođas . 1 Maŋimuš maid leat gullan lea ahte dutkanráđđi gieskat lea nammadan ođđa joavkku mii galgá ráhkadit ođđa doaibmaplána sámi dutkamii . 1 Maŋimuš logiid jagiid leat arvat doaibmabijut álggahuvvon nannen ja ovddidan dihtii sámegielaid servodaga máŋgga suorggis . 1 Maŋimuš logi jagi lei dilli máŋggaláhkai eahpesihkar . 1 Maŋimuš logi jagi leat sihke Gáivuona suohkan ja Deanu gielda bargan olu sámi áššiiguin . 1 Maŋimuš logi jagi leat ovttaskas olbmot viggan ealáskahttit ja áimmahuššat boares bihtánsámi árbevieruid . 1 Maŋimuš kapihtal , mandáhtajuogadeapmi ja juogadeapmi biriide , rievdaduvvo dánin : 1 Maŋimuš jagit lea almmolaš skuvla leamaš menddo teorehtalaš . 1 Maŋimuš jagiin leat čielggaduvvon ja čállojuvvon máŋga raportta juste nissoniid birra boazodoalus . 1 Maŋimuš jagiin leat boazodoallošiehtadusa bokte várrejuvvon ruđat bohccobierggu vuovdalandoaibmabijuide . 1 Maŋimuš jagiin lea sámegiela geavaheapmi almmolaččat ovdánan eanet positiivvalaččat . 1 Maŋimuš jagiin lea maiddái stáhta ásahan iežas sámi guovddážiid stáhtalaš hálddašanorgánan main leat sierra fápmudusat . 1 Maŋimuš jagiid sámegiella lea eambbo go ovdal šaddan Norgga kultuvrra oassin . 1 Maŋimuš jagiid statistihkat čájehit ahte ii leat eahpedábálaš ahte goddinlohpeproseanta lea vuollel 25% mearriduvvon bivdoearis . 1 Maŋimuš jagiid ráđđehus ja Sámediggi leat ráđđádallan geavatlaš doaibmabijuid birra , maiguin čađahit sámi mearridanválddi ja mieldemearrádusa otnáš láhkarájáid siskkobealde . 1 Maŋimuš jagiid mii leat dattetge oaidnán ahte muhtun organisašuvnnat ja fitnodagat leat váldán atnui sámegiela , omd. namaide , almmuhusaide , diehtojuohkimii neahtas ja gihppagiin . 1 Maŋimuš jagiid leat registreren hui ollu doarjjaohcamiid Sámi kulturfoanddas , ja doarjjaohcamiid earenoamážit girjjálašvuhtii ja musihkkii . 1 Maŋimuš jagiid leat iragielalaš skuvllat mat oahpahit giellalávgomálle mielde iragiela , lassánan dađistaga . 1 Maŋimuš jagiid leat gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielatvuođa ruhtaohcamat lassánan measta beliin rámma ektui . 1 Maŋimuš jagiid leat eahpeávnnaslaš kultur- ja luonddubealit šaddan deaŧaleabbot museafágain ja maiddái konserverenfágas . 1 Maŋimuš jagiid leat Sámediggi ja guolástusministtar doallan dagalduslaš čoahkkimiid guovtti gearddi jagis . 1 Maŋimuš jagiid lea ássiidlohku Moskkis njiedjan sullii 70 olbmos vuollel 40 olbmui . 1 Maŋimuš jagiid lea sámegiel oahpahus joatkkaskuvllain ollu guovlluin ealáskan . 1 Maŋimuš jagiid lea leamaš eambbogat geat ohcalit mánáidgárdesaji Cizážis , ja lei maid dárbu eanet mánáidgárdesajiide . 1 Maŋimuš jagiid lea geatkenálli máŋgga regiovnnas leamaš alit go mearriduvvon nállemihttu , ja nu leatge guohtonealliid massimat geatkái lassánan . 1 Maŋimuš jagiid lea fas riidu buollán dan alde galgá go Fálesnuori suohkan levget sámi álbmotbeaivvi . 1 Maŋimuš jagiid lea dán guovllus sámi kultuvra ealáskan bures . 1 Maŋimuš jagiid lea boazomassin lassánan , ja dát dilli áitá sakka ealáhusa birgenlági . 1 Maŋimuš jagiid lea Birger oassálastán sámegiela lohkan- ja čállinkursii mii lea lágiduvvon Mátta-Várjjagis . 1 Maŋimuš jagiid dehálaš lávkkit leat sámi álbmogii leamaš finnmárko ­láhka oktan Finnmárkkuopmodagain ja gieskat nammaduvvon ođđa Finnmárkokommišuvdna . 1 Maŋimuš jagi oahpaheaddjiskuvllas válden maiddái skuvlalávlunoahpaheaddjieksámena Troandima Musihkkakonservatorias . 1 Maŋimuš jagi máilbmi lea vásihan ekonomalaš dálkki mii ii leamaš 1930-logu rájis nu bahá go dál . 1 Maŋimuš jagi lei mus vel sámegieloahpahus Girkonjárgga joatkkaskuvllas . 1 Maŋimuš jagi lea ráhkaduvvon gráfalaš designprográmma Sámediggái . 1 Maŋimuš jagi lea barggaheapmi lassánan sullii 70 000 olbmuin . 1 Maŋimuš jagi go skuvlla vázzen de muittán ahte gilvviimet dan oasi mii luohká nalde šaddá , nuortalulle-geažis . 1 Maŋimuš jagi go ledjen doppe , de ledje mus 36 oahppi . 1 Maŋimuš han lei vissásit riekta , muhto čuoččuhus ahte Ákŋoluovtta oassi Sállanis lea čielga dáru , lea oalle imašlaš go eará raporttat , sihke dan áiggi ovdal ja maŋŋá , leat namuhan sámegielat ohppiid sihke sullo siskkit ja olggut bealde , ja ahte 1930 olmmošlohkamis registrerejuvvojedje 109 sámegielaga Ákŋoluovtta suohkanis . 1 Maŋimuš gáibádus lei mieđiheapmi ealáhuseallima gáibádussii ahte olgoriikadepartemeanta galggai virgádit olbmuid , geat eai lean juristtat , muhto geain lei gávpeoahppu . 1 Maŋimuš golmma njealji jagis leat dattetge leamaš unnán kulturdoaimmat viesus go stuorra oassi resurssain lea mannan divodemiide ja bajásdoallamii . 1 Maŋimuš giđa lei mis eksámen maid , sihke rehkegis ja lohkamis . 1 Maŋimuš dieđáhus dohkkehuvvui skábmamánus 2007 , ja dan váldomihttun lea sihkarastit ja ovddidit sámi eanadoalu . 1 Maŋimuš dievasčoahkkima ja ášši 32/99 Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus NOU 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođus , meannudeami maŋŋá leat oaidnán ahte guokte NSR áirasa leaba medijai čuoččuhan ahte čoahkkinjođiheaddji válddástalai dievasčoahkkimis . 1 Maŋimuš cealkka seamma teakstaoasis : 1 Maŋimuš cealkka ráđi dieđáhusas sihkkojuvvo . 1 Maŋimuš beaivi nuoraidskuvllas . 1 Maŋimuš 20-30 jagis leat jávkan ollu árbevierut ráhkadit sierra buktagiid . 1 Maŋimustá rievdaduvvon 31.10.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 31.08.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 31.01.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.07.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.05.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 30.01.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.10.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.06.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.03.2010 Johan Mathis Gaup 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.01.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 29.01.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.10.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.09.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.07.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 28.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 27.10.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 27.06.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 27.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 27.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 27.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 26.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 26.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 26.05.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 26.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.08.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.04.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 25.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.08.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.08.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.04.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 24.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.10.2009 Egil Olli Jan Roger Østby 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.08.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.05.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.04.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.02.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 23.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.09.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.06.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.04.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 22.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.12.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.11.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.10.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.05.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.05.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 21.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.12.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.10.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.05.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 20.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.08.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.06.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.05.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.04.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.04.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.01.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 19.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.12.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.08.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.07.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.04.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 18.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.10.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.09.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.07.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 17.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.10.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.09.2009 Sara Marja Magga 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.08.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 16.02.2010 Jan Roger Østby 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.11.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.10.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.07.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.06.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.05.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.05.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.02.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 15.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.08.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.07.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.06.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.05.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.04.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.02.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 14.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 13.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.10.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.10.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.09.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 12.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.12.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.05.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.02.2010 Hanne Holmgren 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 11.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.07.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.05.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 10.01.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.11.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.10.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 09.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.07.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.06.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.05.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.04.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.04.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 08.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 07.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 07.01.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.12.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.04.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.03.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.02.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 06.01.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.08.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.08.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.07.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.06.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.05.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.04.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 05.01.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.09.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.06.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.06.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.05.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.03.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 04.02.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.11.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.11.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.11.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.10.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.09.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.08.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.03.2008 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.02.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 03.01.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.12.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.11.2009 Siri Wernberg 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.09.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.08.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.06.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.06.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.04.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.03.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.02.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.01.2009 1 Maŋimustá rievdaduvvon 02.01.2006 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.10.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.07.2010 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.06.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.03.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.02.2007 1 Maŋimustá rievdaduvvon 01.01.2010 1 Maŋimusat namuhuvvon ossodat čájehii maiddái čielgasit ahte olgoriikabálvalusa deaŧaleamos doaibma lei sirdašuvvamin stuorát politihkalaš ja ekonomalaš oassálastimii riikkaidgaskasaš servodagas . 1 Maŋimusat namuhuvvon artihkkalis giela dili birra riikkarájiid rastá lea Norga dohkkehan geatnegasvuođa láhčit diliid nu ahte lea vejolaš ovddidit ovttasbargama riikkarájiid rastá ovdamunnin sámegillii , erenoamážit gaskal regionála ja báikkálaš eiseválddiid dan golbma davviriikkas . 1 Maŋimus áiggis lea guovddáš háhkan sámegielat gelbbolašvuođa . 1 Maŋimus áiggiid leat ásahuvvon vásetin giellasuodjalandoaimmat . Dan oktavuođas lea diehttelas hui dárbu láhčit oahpu ođđa buolvvaid mánáide , jus giela galgá lihkostuvvat seailluhit . 1 Maŋimus áiggi leat sakka dávjjibut boahtán jearaldagat skuvllain geat háliidit ofelaččaid guossái maŋŋil gallestallama Slemdal skuvllas ođđajagimánus gos maiddái sámeministar , Bjarne Håkon Hanssen , oaččui oahppat sámi alfabehta . 1 Maŋimus viđa jagis lea skuvllas leamaš lotnolas lonohallanšiehtadus Murmánskka ovtteš gymnásain . 1 Maŋimus sámegielat mánát ledje guovttegielagat go álge skuvlii , muhto vel nu maŋŋit go soađi áigge ledje dáppe oahppit geat máhtte hui unnán dárogiela go álge skuvlii . 1 Maŋimus skuvlabeaivvi ovdal juovllaid galggaimet girkostallat ja suohtastallat , skuvla álggii easka logi áigge . 1 Maŋimus skuvlabeaivve ovdal juovlaluomu ledje oahppit ja oahpaheaddjit čoahkkanan kapellii . 1 Maŋimus ovdamearka mediain lea mielkeboanda Oskar Trosten Deanus , gii árvvoštallá heaitit maŋŋá 20 jagi . 1 Maŋimus olbmot geat sáddejedje átnumuša čálihuvvat jienastuslohkui , leat dál čálihuvvan jienastuslohkui . 1 Maŋimus ohcanvuorru galgá almmuhuvvot njukčamánu álggus dán jagi . 1 Maŋimus oasis sihkkojuvvo vuosttas cealkagis : « riikkaidgaskasaš prográmmabuvttadeaddjit » 1 Maŋimus máksinávžžuhus galgá leat boahtán maŋimusat golggotmánu 1. b. 2008 Sáhttá gáibiduvvot ahte doarjagat galget máksojuvvot ruovttoluotta Sámediggái jus vuostáiváldi ii ollašuhte daid eavttuid mat leat mearriduvvon doarjjareivves , jus son addá boasttu dieđuid dahje jus doarjja ii geavahuvvo juolludeami ulbmiliid mielde dahje jus lea máksojuvvon menddo ollu doarjja . 1 Maŋimus máksináigemearri lea 01.10.2007 . 1 Maŋimus logut leat 1984 rájes ( NOU 1984 : 18 Sámiid riektedilli ) gos árvvoštallui ahte gávdnojit badjelaš 2000 lullisámi Norggas ja Ruoŧas , ja ahte sii juohkásit sullii ovttasturrosaš joavkun goappáge bealde ráji . 1 Maŋimus logi jagiid leat álggahuvvon ollu doaimmat nannet ja ovddidit sámegiela . 1 Maŋimus joavkkus leat maiddái ásahusat mat leat muitalan čálalaččat ahte eai cealká maidege áššis ja ásahusat mat leat cealkán ahte dorjot departemeantta evttohusa kommentáraid haga . 1 Maŋimus jagiid stuorra suodjalanbarggut sámi guovlluin lea bohciidahttán balu ja duhtameahttunvuođa ollu sámi báikegottiin . 1 Maŋimus jagiid ovdalgo Henrik Arild šattai penšunistan , lei su bárdni Andreas Arild , sadjásaš oahpaheaddjin . 1 Maŋimus jagiid leat maid ásahuvvon máŋga sámi ealáhusorganisašuvnna , mat barget dan ala ahte vuhtii váldit guolásteddjiid ja meahcásteddjiid beroštumiid . 1 Maŋimus jagiid leat leamaš ollu datakurssat , go dat lea dakkár maid buohkat dál fertejit máhttit . 1 Maŋimus jagiid leat ealáhusbarttat šaddan dábáleabbon . 1 Maŋimus jagiid leat ealut sturron muhtun orohagain Finnmárkkus , mii lea guorbudan čakča- ja dálveguohtumiid sakka ja mielddisbuktán masttademiid . 1 Maŋimus jagiid leat almmuhuvvon oahpponeavvut buot golmma sámegillii . 1 Maŋimus jagiid lea álbmotdearvvašvuohta stáhta áŋgiruššama geažil šaddan fylkkasuohkana bargamušaid dehálaš oassin . 1 Maŋimus jagiid lea son maiddái almmuhan moadde sámi sátnevájasgirjji . 1 Maŋimus jagiid lea leamaš riikkalaš fáddá áddet eambbo dán stuorra servodatváttisvuođa : Man gallis čađahit joatkkaoahpahusa , ja mat sivaid leat dasa ahte olus heitet gaskan ? 1 Maŋimus jagiid lea dat mii gohčoduvvo musea-ođastussan leamaš guovddážin museasuorggis . 1 Maŋimus jagiid lea dat fálaldat lassánan , gč. govus 10.3. 2007:s ožžo 14 dáčča mánáidgárddi , main leat sámi mánát , doarjaga sámi giellaoahpahussii . 1 Maŋimus jagiid lea Sámedikkis leamaš terminilogiija čohkken , ovdánahttin ja registreren , ja sámi báikenamaid čohkken guovddážis . 1 Maŋimus jagiid lea Kulturráđđi addán doarjaga sámi musihkka- , girj ­jálašvuođa- govvadáidda- , lávdedáidda- ja kultur- ­suodjalansuorggi prošeavttaide . 1 Maŋimus jagiid ii leat leamaš jearaldat sámegiel oahpahusa birra . 1 Maŋimus jagiid bohte guokte sihkkarvuođa dihtii , ja goappásge ledje seahka dievva ebelat ja appelsiinnat maid geigiiga háhpohalli mánáidgieđaide . 1 Maŋimus jagi lean mun bargan ollu boazodoalloáššiiguin Sámedikkis . 1 Maŋimus jagi lea ulbmilollášuhttin guovddáš surggiin leamašan beare heitot . 1 Maŋimus jagi lea boahtán ovdan jearaldat ahte váldojit go sámi mánáid vuoigatvuođat doarvái bures vuhtii otná mánáidsuodjalanbálvaluslágas ja ahte váldá go mánáidsuodjalus doarvái bures vuhtii mánáid gielalaš ja kultuvrralaš gullevašvuođa . 1 Maŋimus jagi lea Sámediggeráđđi geavahan ollu áiggi ja návccaid ráđđehusa Finnmárkkuláhkaevttohussii . 1 Maŋimus jagi lea Norggas leamašan okta fealtabuohcciviessu ja okta gáivoborenjoavku ON-operašuvnnas Tsjadas . 1 Maŋimus jagi lea Norga lasihan iežas doarjaga Bosnia-Hercegovinai , erenoamážit dannego Norggas lea jagiid 2009 ja 2010 NATO oktavuođaambasádadoaibma Bosnia-Hercegovinas . 1 Maŋimus jagi go son lei skuvlahoavdan , 2000:s , Lyngstad vujii dušše dan váste Finnmárkku siseatnamii vai gávnnašii doppe sámegielat oahpaheddjiid . 1 Maŋimus ja sitkadeamos skuvlabagadus ilmmai 1898:s , ja buddestatnamman šattai " Wexelsenplakáhta " , nammaduvvon girkostáhtaráđi mielde . 1 Maŋimus huksen gárvvistuvvui 2005:s Romssa fylkkasuohkana ja Sámedikki doarjagiin . 1 Maŋimus guokte artihkkala muitalit sámiid skuvlavázzima ja lullisámi skuvlaovdánahttima birra Helgelánddas ja Davvi-Trøndelagas . 1 Maŋimus girjái váillui bargogirji , dat lei vuosttaš oahppogirji maid Vuođđoskuvlaráđđi bijai mu ráhkadit . 1 Maŋimus geardde go Bargiidbellodat lei čoahkkanan dán latnjii lei riikkačoahkkima oktavuođas . 1 Maŋimus fatnasis gos bargen , leimmet dušše golbma norgalačča , earát ledje polskalaččat . 1 Maŋimus fanas lei 28 juolggi ja das lei deahkka . 1 Maŋimus boazodoallošiehtadusain álggahuvvui geahččalanortnet Oarje-Finnmárkku boazodoalloguovllus nu ahte árranjuovvandoarjaga ja miessedoarjaga sadjái lea ásahuvvon doarjja mas eaktun lea ahte vuostáiváldi galgá ollášuhttit dihto njuovvan- ja buvttadangáibádusaid . 1 Maŋimus 12 mánu 4,5 % sturrosaš haddelassáneapmi mearkkaša ahte 2009 bušeahtta sámi ulbmiliid várás duohtavuođas lea heajut go 2008 bušeahtta . 1 Maŋiduvvon juolludemiid listu čuovvu mielddusin . 1 MaŋidanÁrvalus dohkkheuvvui ovttajienalaččat . 1 Maŋidanevttohus ii dorjojuvvon go 9:s vuosttaldedje ja 4:s dorjo . 1 Mađi stuorát gilvu lea siiddaid gaskka guohtumiid alde , dađi dárkilet njuolggadusaid fertejit ráhkadit . 1 Mađi nannoset organisašuvdnastruktuvra , dađi eanet vejolašvuohta ahte das lea bealálašnákca . 1 Mađi garraset čuohcci mearrádusat dahkkojit , dađi garraset ágga lea gáibidit ahte Stuoradiggi lea dahkan čielga oaivila dihto doaimma čađaheami birra . 1 Mađi buoret duođaštus - dađi stuorát buhtadus proseanttaid mielde . 1 Maŋemuš áigge lea leamaš garra digaštallan Sámedikki ja sámi vuoigatvuođaid birra . 1 Maŋemustá rievdaduvvon 22.12.2010 1 Maŋemustá rievdaduvvon 17.12.2010 1 Maŋemussii fitne Sis-Romssás ja Davit Nordlánddas . 1 Maŋemus áiggiid reguleremat leat erenoamážit čuohcán sámi luossabivdiide váilevaš ovddasteami geažil hálddašansystemas . 1 Maŋemus áiggiid lea dađistaga eanet čuoččuhuvvon ahte dien vuolggasaji ferte čilget . 1 Maŋemus áiggi hálai son dušše áhkuin – sámegillii . 1 Maŋemus viđa jagi loguin , oaidnit mánáid logu eanet go duppalaston . 1 Maŋemus teakstabihtá sadjái dát teakstabihttá : Sámediggi gávnnaha ahte eanaš dálveguohtunguovlluin , mat leat ožžon orohagaid Norgga bealde , fertejit biillaiguin fievrridit ealuid . 1 Maŋemus rievdaduvvon njuolggadusas geassemánu 14. beaivvi 2010:s . 1 Maŋemus ovdáneamit Eurohpá uniovnnas nannejit sámi searvama ja ovddasteami dárbbu uniovnna ásahusaid ja orgánaid ektui ; 1 Maŋemus oassái biddjo čuovvovaččat : 1 Maŋemus oasis lea ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid birra . 1 Maŋemus máksinávžžuhus galgá ovdanbuktojuvvon maŋemusat guovvamánu 1. b. 2011 1 Maŋemus logijagiid sámepolitihkalaš ovdá ­neapmi mii oaččui erenoamáš buori jođu go Sámediggi ásahuvvui 1989:s , lea mielddisbuktán dan ahte dađistaga eanet almmolaš doaimmat heivehit bálvalusaidis sámegielat geavaheddjiide ja sámi álbmogii oppalaččat . 1 Maŋemus logiid jagiid lea siiddaid árbevirolaš gaskasaš guohtungeavaheapmi iešguđet sivaid geažil boahtán garra deattu vuollái . 1 Maŋemus logenar jagiid leat ožžon sadjái láhkamearrádusaid ja vuoigatvuođaid sihke oahpahusa váste ja dan váste ahte hálddašeamis geavahit sámegiela . 1 Maŋemus jagiid sámepolitihkas lea leamaš ollu sáhka vuoigatvuođaid ovddideamis ja institušuvnnaid huksemis sámi servodahkii . 1 Maŋemus jagiid ođđasis organiseremis lea ulbmilin leamaš oažžut čielgasit bargojuohkima eanandoallohálddahusa siskkobealde vai departemeanta beassá bargat aivve deaŧaleamos politihkalaš bargguiguin . Fágalaš barggut ja ovttaskas áššiid meannudeamit galget biddjojuvvot eambbo go ovdal vuolit etáhtaide ja ásahusaide . 1 Maŋemus jagiid ollu sávza ja boazu massin boraspiriide , lea dagahan muhtun ráje almmuhemiid medias main dili muitalit hirbmat dramáhtalažžan . 1 Maŋemus jagiid leat váikkuhandoaimmat eanet jorahuvvon buvttadandoarjjan dan sadjái go addit dihto doarjagiid . 1 Maŋemus jagiid leat leamaš oktiibuot sullii 110 geassesiidda ja 150 dálvesiidda . 1 Maŋemus jagiid leat boraspirevahágat datte leamaš nu stuorrát ahte dat boazodoalu čalmmiiguin leat gierdameahttumat . 1 Maŋemus jagiid lea riikka buvttadeapmi ollislaččat leamaš buorre ja ovdáneaddji , ja leat leamaš unnán massimat , buorre miessešaddu ja ollu njuovvan . 1 Maŋemus jagiid lea nammaduvvon sierra stáhtačálli sámi áššiide Gielda- ja guovlodepartementii . 1 Maŋemus jagiid lea leamaš dakkár ovdáneapmi ahte boazodoallovuoigatvuođat leat eaktudáhtolaččat luobahuvvon mávssu ovddas . 1 Maŋemus jagiid lea datadilálašvuohta buorránan dovdomassii . 1 Maŋemus jagiid lea biddjon sullii 5 mill. ru jahkásaččat dutkamii , ja ortnega hálddaša Boazodoallohálddahus . 1 Maŋemus jagiid boraspirehástalusaid dihte leat máŋggat aktevrrat searvan prošektii Eallit Luonddus / Leve i naturen . 1 Maŋemus jagi rievdan láktasa minstarii maid leat oaidnán guhkit áiggi , dássedis njiedjan beaivválašborgguheddjiin . 1 Maŋemus jagi oahppit leat ožžon buot nuvttá skuvllas . 1 Maŋemus go oassálasttii čuoigangilvvus boarrásiidjoavkkus lei jagis 2001 . 1 Maŋemus geavai nu ahte mii 1986:s beasaimet sierra skuvlan , iežamet rektoriin ja iežamet kánturbargiin , muhto ii dát bistán guhká . 1 Maŋemus dálvvi váttis guohtundili geažil , fertejit doalut oažžut buhtadusaid , Boazodoalu ovddidanfoandda bokte , daid goluid ovddas maid ealáhus lea ožžon guohtundili geažil . 1 Maŋemus cealkka vuosttaš oassi sihkkojuvvo . 1 Maŋemus 4 jagi leat čađahuvvon moadde prošeavtta , ja dasto lea Álgoálbmogiid Doaibmaprográmma 2000–2003 ráhkaduvvon . 1 Maŋemus 25 jagi lea vurdojuvvoneallinahki Norggas lassánan measta 6 jagiin dievdduide ja buriin 3 jagiin nissoniidda . 1 Maŋemus 10 jagi leat eanet ja eanet norgga fitnodagat áŋruššagoahtán ja odne leat badjel 100 norgga fitnodagas bissovaččat Ruoššas . 1 Maŋebárgga njukčamánu 17. b. dii. 18.00-19.00 lea várrejuvvon diibmu pressii / preassakonferánsii sámediggevistti čoahkkinlanjas nr. 128 . 1 Maŋebárgga njukčamánu 17. b. dii. 18.00-19.00 lea várrejuvvon diibmu pressii / preassakonferánsii . 1 Mađe árat skáhppojeaddjit fuomášit kár oastinpolitihka mii čalmmustahttá fylkka- ahte gilvu lea boahtimin , dađe buorebut ráhkkanan sáhttá organnisašuvdna leat válmmaštit fálaladaga ja vejolaččat gávsuohkana servodatovddasvástádusa . 1 Mađe mielde gieldda ássiid vuoigatvuođat nanosmuvvet , dađe mielde maiddái boazosámiid vuoigatvuođatge , sin geain lea bissovaš dálve- dahje geasseorohat dan gielddas " . 1 Mađe guhkit áiggi dilli bistá , dađe váddásut šaddá rievdadit heajos ovdáneami . 1 Mađe buorebut mun oahpásmuvven gildii , dađe čielgasabbot fuomášin ahte ii lean aiddo nu . 1 Mađe boarrásat oahppi lea , dađe buorebut máhttá ieš oaidnit mo son doaibmá . 1 May-Synnøve Trosten lea šaddan bajás davvisámi gilis Árbánatjogas Deanus . 1 May-Helen Molvær Grimstad Kringkastetráđi ođđa jođiheaddji [ 08.01.2010 ] 1 May-Helen Molvær Grimstad Kringkastetráđi ođđa jođiheaddji 1 May Ragnhild Eira Guttorm , Nisu , 39 jagi , Guovdageaidnu 2 . 1 May Lisbeth Myrhaug peršuvdnálaš várrelahttuŽ 1 Mattilsynet 1 Mats Jonas Pavall , Fuoisku - várrelahttu Sandra Nystø Ráhka , Divttasvuotna . 1 Mats Jonas Pavall , Fauske . 1 Matrihkkalahtes eanan lea matrihkkalastojuvvon ja ožžon almmolaš registtarnama ( dukta- ja geavahusnummara ) . 1 Mathis Nilsen Eira lei čoahkkimis áirasa nr. 7 Ragnhild L Nystad ovddas 1 Mathis N. Eira áššejođiheaddji 1 Mathis M. Sara 12 . 1 Mathis Ailu Eira Meløy , Dievdu , 35 jagi , Bærums Verk 4 . 1 Matheussen lei oahpaheaddjin Muorralis ja Vuotkevuonas . 1 Matheussen lei gal dego earáge oahpaheaddjit , mielas bargat dáruiduhttima ovddas . 1 Matheussen lei bismaoahppaladdamis jagis 1881 ja nu maiddái 1883:s . 1 Matheussen ii boahtán šat eanet oahppaladdamiidda iežas oahpaheaddjeáiggis , dađi mielde go mis leat dieđut . 1 Matheussen dáidá dađi mielde gávnnahan ahte lea váttis ja ulbmilmeahttun dárogillii oahpahit sieiva sámi guovllus . 1 Materiálas leat riikkaid virggálaš namat , muhto maid dábálaččat adnojuvvon eahpevirggálaš nammahámit . 1 Materiálalaš váldobarggut dahkkojedje 1946 geasi ja čavčča , ja eanemus veahkkebargit dien áiggis ledje oktiibuot 160 bargi . 1 Materiála mii lea dán evaluerema vuođđun , čájeha ahte sámegiella ain lea rašis dilis . 1 Materiála lea oassin Sámi vuoigatvuođalávdegotti nuppi oassečielggadusa gieđahallama vuđđosis . 1 Materiealla sidjiide geat leat 6 – 18 jagi boarrásat , almmuhuvvojit neahtas oarjelsámegillii , julevsámegillii , davvisámegillii ja dárogillii ja dat lea ge oskkuoahpahusođastusa áigumuša mielde . 1 Matemáhtalaš geometriija lea ovttačilggolaš ja addá vistái dan árvvu ja goargaivuođa maid dat ánssáša . 1 Matematihkkatearpmaid ovddideapmi julev- ja lullisámegillii álggahuvvojit sierra prošeaktan . 1 Matematihkkagirjjiid jorgalan- ja heivehanbarggut ledje almmuhuvvon Doffinii . 1 Matematihkain gal manai muhtin muddui , muhto dárogielain ja eará fágaiguin lei vearrát . 1 Mat leat prošeavtta váldoulbmilat ? 1 Mat leat prošeavtta oasseulbmilat ? 1 Mat leat dehálaš báikkálaš beroštusat ? 1 Mat dat sáhttet leat , leat dárkileabbot čilgejuvvon golmmain listtuin . 1 Masá logi jagi mis lei Sosiála- ja dearvvašvuođadepartemeanta , ovdalgo dat ođđajagimánu 1. b. 2002 juhkkojuvvui Sosiáladepartemeantan , Dearvvašvuođadepartemeantan ja Sosiála ja dearvvašvuođadirektoráhtan . 1 Masá bealli 2006 supmis juolluduvvui Foldvika nuohttejilliid ja káijjaid divodanbargguide Rivttágis . 1 Massojuvvon osiid badjelmeare márkanis lea váttis váldit ruovttoluotta maŋŋá go riikka iežas bohccobiergobuvttadus fas buorrána . 1 Massin váikkuhii garrasit ja hávvi lea bistán oapmahaččain . 1 Massimiid buhtadus maid muddenplána ja viessohuksenplána dagahit . 1 Massimat ráfáiduhtton boraspiriid geažil leat lassánan olles boazodilis , ja dilli lea muhtin guovl ­luin erenomáš váttis . 1 Massachusetts Institute of Technology ( MIT ) nammasaš ásahus USA:s ásahii dutkanguovddáža njukčamánus 2004 . 1 Maskiner og redskaper 1 Mas ge ii sáhte oaidnit ahte livččii oidnojuvvon dehálažžan deattuhit maiddái sámi ohppiid oahpahusa ja oahpahusa sámegielas ja sámegillii geat leat olggobealde S 97 doaibmafealtta - sámegiela hálddašanguovllu . 1 Mas ba mun ges dihten mii lávlun lea go in lean gullan dan goassege ? 1 Mary Mikalsen Trollvika fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Mary Mikalsen Trollvik:a evttohus mearriduwui ovttajienalaččat . 1 Mary Mikalsen Trollvik Nils Jernsletten Aage pedersen Ester Fjellheim Olav Andersen Haldis Thommassen Inger-Ann Fossli Oddvin Storelv Ivar M. Simonsen Inger A. Johansen Lennart Mikkelsen Ante Eriksen Ing-LilI Pavall Ella Holm Bull John Nordfjell Jarle Jonassen Máret Guhttor Ingrid Wernberg Johan M. Sara 1 Mary Mikalsen Trollvik 22 . 1 Mary Mikalsen Trollvik 20 . 1 Mary Mikalsen Trol / vik válljejuwui ovttajienalaččat jodiheaddjin . Egil om válljejuwui ovttajienalaččat nubbi jodiheaddjin . 1 Mary Mikalsen Nils Jernsletten Aage Pedersen Esther Fjellheim Olav Andersen Haldis Thomrnassen Inger-Ann Fossli Oddvin Storelv Ivar M. Simonsen Inger A. Johansen Lennart Mikkelsen Ante Eriksen Ing-LilI Pavall Ella Holm Bull John Nordfjell Jarle Jonassen Máret Guhttor Ingrid Wernberg Johan M. Sara 1 Marv Mikalsen Trollvik Nils Jernsletten Aaqe Pedersen Ester Fjellheim Olav Andersen Haldis Thommassen Inqer-Ann Fossli Oddvin Storelv Ivar M. Simonsen Inqer A. Johansen Lennart Mikkelsen Ante Eriksen Inq-Lill Pavall Ella Holm Bull John Nordfjell Jarle Jonassen Máret Guhttor Ingrid Wernberg Johan M. Sara 1 Marthinsen deattuhii dattetge ahte Sámediggi lea leamaš huksejeaddji bealli proseassas ja ahte láhka lea buorre . 1 Marshallduopmu lea gohččuma bokte geatnegahttán canadalaš ráđđehusa addit eamiálb-mogiidda vejolašvuođaid dinet « mearálaš eallinláibbi » bivdimiin , guolástemiin ja čoaggimiin . 1 Maritiimmapolitihka ruonágirji 1 Marit ja Bill ( William ) Aubert leigga oahpaheaddjit Sirpmá skuvllas 1950-53 áigodagas . 1 Marit Wiig ođđa ekspedišuvdnahoavdan Valaštallanossodahkii 1 Marit Wiig nammaduvvui otná stáhtaráđis ekspedišuvnahoavdan Kulturdepartemeantta Valaštallanossodahkii . 1 Marit Stordahl Ovdaolmmoš Hans Eriksen Čálli 1 Marit Sofie Pavelsen n. Henriksen , 24 . 1 Marit Olsen , 21 . 1 Marit Myklebust Frelsesarmea Gáhttahospitála beaivválaš jođiheaddji Oslos mii addá fysalaš buohcci vuolleceahkke fálaldaga sidjiide geat leat darvánan gárihuhttinávdnasiidda . 1 Marit Grønolen lei áidna sis gii ii hállan sámegiela . 1 Marit Eira ( njoammu láhttis ) nevttii guovžan . 1 Marit Botnen Lea leamaš fuollahoavda Ulsteinvik gielddas 1992 rájes . 1 Marit Aubert vuosttaš luohkáin . 1 Marit Aubert : 1 Marit Aubert , Drammen 2003 ( Foto : Svein Lund ) 1 Marit . . 1 Marion Palmer lea riegádan 1953:s ja bajásšaddan Ráhkkerávjjus , Hámmárfeasttas ja Troandimis . 1 Marion Palmer lea almmuhan golbma girjji mas leat divttat ja eará čáppagirjjálaš teavsttat . Dáid gaskkas lea okta jorgaluvvon sámegillii . 1 Marion Palmer iežas viesu olggobealde , Ráhkkerávjjus 2005 ( Govva : Svein Lund ) 1 Marion Palmer : 1 Mariidnaealáhussuorggis juolluduvvui oktiibuot 632 000 ru guolástusfatnasiid oastimii . 1 Mariidnaealáhusat . . . . . . . . . . . . . . 1 Mariidnaealáhusat 1 Mariidna suorggi deháleamos sámepolitihkalaš ášši lea Finnmárkku riddoguolástanlávdegotti čuovvoleapmi . 1 Mariidna resurssat / guolásteapmi mearas Stuorradiggi dagai čuovvovš mearrádusa finnmárkkulága dohkkeheami oktavuođas : « Stortinget ber Regjeringen snarest mulig foreta en utredning av samer og andres rett til fiske i havet utenfor Finnmark , herunder minimumskvote for båter under ti meter , og fremme en oppfølgende sak om dette for Stortinget . » 1 Mariidna ealáhusdoaimmaid lassáneapmi mearraguovlluin lea buktán mielddis stuorit dárbbu viidodagaide . 1 Mariidna ealáhusat ja energiijasuorgi fertejit vuoruhuvvot ovddimussii . 1 Mariidna ealáhusat . . . . . . . . . . . . . . 1 Mariidna ealáhusat 1 Mariidna birrasa suodjalanprográmma ( PAME ) 1 Marie Therese Nordsletta Gaup 32 . 1 Marie Therese Nordsletta Aslaksen , listtas Sámit Mátta-Norggas , jođiha doarjjastivrra áigodagas 2009-2013 . 1 Marie Therese N. Gaup 1 Marie Therese Aslaksen jođiha Sámedikki doarjjastivrra áigodagas 2009 - 2013 . 1 Marie Therese Aslaksen jođiha Sámedikki doarjjastivrra . 1 Marie Therese Aslaksen 1 Marie Laura , 6 . 1 Marianne Wollmann Magga 1 Marianne Balto ovddasvástádussuorggit leat : 1 Marianne Balto lea doaibmi presideanta Sámedikki várrepresideanta lea doaibmi presideanta go Egil Olli lea luomus 15.06-12.07 . 1 Marianne Balto Sametinget ©Johan Mathis Gaup 1 Marianne Balto Henriksena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Marianne Balto Henriksen lea luvvejuvvon doaimmas Sámedikki ovddasteaddjin Norgga delegašuvnnas mii galgá šiehtadallat ođđa soahpamuša Njávdáma ja Deanu rádječázádagaide . 1 Marianne Balto Henriksen 6 . Hartvik Hansen 7 . 1 Marianne Balto Henriksen 26 . 1 Marianne Balto Henriksen , jođiheaddji 1 Marianne Balto Henriksen 1 Marianne Balto , Sámediggeráđi lahttu . 1 Marianne Balto ( pers. várrelahttu : Ragnhild Melleby Aslaksen ) 3 . 1 Marianne Balto ( Bb ) lei várrepresideanta mannán ráđis , mii lei 2007-2009 . 1 Mariann Wollmann 1 Mariam Rapp ( KrÁ ) 1 Maria Therese N. Aslaksen 1 Maria Sofia Aikio 1 Margrethe Eira Bjørn , tlf. 78 48 42 21 1 Margretha Påve Kristiansen 1 Margretha P. Kristiansen oaččui 9 jiena . 1 Margreta Pave Kristiansen 25 . 1 Margreta P. Kristiansen Marie Therese N. Aslaksen 1 Margreta P. Kristiansen Marie Aslaksen 1 Margrehte Påve Kristiansen , áššejođiheadddji 1 Marginála valljodatvárit dávjá eai atte doarvái ekonomalaš vuđđosa vuođđudit ealáhusdoaimma duššefal ovttašlájat doibmii dahje fidnui . 1 Margarethe Wiig čálii ja sárggui vuosttaš guovttegielat áppesa sámi birrasis . 1 Margarethe Wiig ’ a áppes mas leat bálddalaš teavsttat sámegillii ja dárogillii almmuhuvvui jagi 1951 , ja sámegiela álgoálgi oahpahus álggii veahážiid veahážiid 1967/68 rájis . 1 Margarethe Wiig lei bákkus ferten geavahit guokte giela girjjistis . 1 Margaretha Påve Kristiansen 1 Maren Anne Nygård ja Katya Tverfjeld lihkaheaba mu gieđaid , ja eadni ja áhčči lihkaheaba mu julggiid . 1 Mapucheorganisašuvnnat Chiles bivdet Sámedikki veahkehit maŋŋá daid billistemiid Chiles , maid eanadoarggástus ja tsunami bárru mielddisetbukte guovvamánu 17. b. dán jagi . 1 Mapuche Mapuche lea máŋgga sierranas indiánajoavkku oktasaš namahus ja eatnašat ásset Chiles , muhto muhtumat ásset maiddái Argentinas . 1 Maorilaččain lei maiddái « soahpamušgárgeduvvan vuoigatvuohta oažžut govttolaš oasi mearrabivddus olggobealde 12 miilla ja olggos dohko ja meaddel nannánjuolggi ja gitta áhpebivdui siskkabealde ekonomalaš avádaga mii lea 200 miilla , danne go dát lea sierra vuoigatvuohta dán [ čerdii ] » . 1 Manus 2000 Saraksen , Per Erik : Brev til skoleinspektøren . 1 Mannánvahkku doalái Sámedikki doarjjastivra čoahkkima Árbordes ja lea juolludan oktiibuot 5,8 mill giellaruđain ja 4,5 mill sámeálbmot foanddas iešguđetlágan giellaprošeavttaide . 1 Mannán sámediggeválgga ( 2005 ) Sámedikki jienastuslohku dat mearrida guđe suohkaniin dušše galget vuostáiváldit sámediggeválgga ovddalgihtiijienaid , ja guđe suohkaniin galget sihke vuostáiváldit ovddalgihtiijienaid ja seammás lágidit jienasteami válgadikkis . 1 Manná guhkes áigi ovdalgo mii finnmárkulaččat duostat dihtomielalaččat dovdat dán oktasaš heahpada , ja jorgalahttit dan buorrevuohtan . 1 Manná go Sáme1áhka lei mearriduvvon bohte maiddái sisa árvalusat rievdadit Sámelága . Dás čujuhuvvo áššebáhpirii nu . 1 Manná atnit OpenOffice . 1 Mannen ealáhahkii 2002:s . 1 Mannen dalle Hámmárfestii ja válden jahkebeali sveisenkurssa , ja dan maŋŋá fertejin soahtevehkii . 1 Manne riidaledje nu sakka ahte velá Aftenposten-áviisa čálii dan birra vuosttaš siiddus ? 1 Manne ohcat juoidá mii duohtavuođas lea dutnje stuora heahpadin ? 1 Manne muhtun dáin gielddain riidaledje nu olu dán alde ? 1 Manne montessoriskuvla ? 1 Manne mii eat sáhttán oažžut sámegiela ? 1 Manne lea ráđđi guođđán prioriterenlisttu mii mearriduvvui áššis 23/96 ? 1 Manne juste dáppe ? 1 Manne in háliidan dovddahit ahte dat maid speadjalis oidnen , lei mu sámi gullevašvuohta ? 1 Manne ii váldojuvvon makkárge oktavuohta Oslo universitehtii ovdal go guokte mánu maŋŋá go Sámediggi leai ožžon reivve Sámi válgalihtus ? 1 Manne ii galgan oahpahuvvot sámiid birra Láhpis 1900-logus ? 1 Manne háliidin leat Gudbrandsdalenis eret ? 1 Manne geavaheimmet sáni « fjellfinn » cielossátnin ? 1 Manne geavahedje min máttut nu ollu fámu , áiggi ja viššalvuođa dása ? 1 Manne galggašit ohcat maŋás juogamasa mas ii leat makkárge árvu ? 1 Manne galggat dainna vuorjat iežat ? 1 Manne eai sáhttán vuoššat guoli . 1 Manne bohccuid massá leat máŋga siva , sáhttet leat heajos dálkkit ja guohtumat , dávddat , lihkohisvuođat ja suoládeapmi . 1 Manne bat váhnemat suhtte nu sakka ahte eai luoitán mánáideaset skuvlii ? 1 Manne Per Fokstad ii čájehan munnje « 1939 ' normálaplána » [ Normalplanen for landsfolkeskolen . 1 Manndalen Husflidslag 125’,- 1 Manndalen Husflidslag 125 63 70 70 1 Manndalen Husflidslag 125 63 70 1 Manndalen Husflidlag , 15.10.98 1 Mannan válggain galggai buot gielddain sámeválgastivra mat galge čállit beavdegirjji válggas ja sáddet dan oktan jienastemiin lohkanválgastivrraide . 1 Mannan vahkus guldalin Sámedikki várrepresideantta Laila Susanne Vars nákkáhallat juridihkalaš fáttás " sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuohta " . 1 Mannan vahku ovddiduvvui evttohus mii dahká vejolažžan Gielddabáŋkui lasihit loanaid 15-20 miljárdda ruvnnuin boahtteáiggis . 1 Mannan vahku ledje 60–70 guorus beavddi golbma Deanu gieldda vuođđoskuvllain . 1 Mannan skuvlajagi ( 2004/2005 ) mis lei Venke Tørmænenain ovttasbargoprošeakta , mas ráhkadahtiimet guollečuomaid . 1 Mannan jagi ráđđehusmolsun lea dagahan ahte Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti bargu lea rievdan . 1 Mannan jagi ovddidii ráđđehus Finnmárkkuláhkaevttohusa , ja sierra sámi vuoigatvuođalávdegoddi čielggada vuoigatvuođadiliid Romssa fylkka rájes máttásguvlui Hedmárkui . 1 Mannan jagi logut čájehit ahte dáčča mánáidgárddit mat fállet sámegieloahpahusa sámi mánáide , leat lassánan . 1 Mannan jagi dán muttus áiggi válljejuvvojin NBR stivrii bargat boazodoalloáššiiguin . 1 Manin oktasaš poastačujuhus ja oktasaš telefonnummir Áigumuš oktasaš telefonnummira ja oktasaš poastačujuhusa geavahemiin lea earret eará čuovvovaš : 1 Manin Guovdageidnui ? 1 Mangfold og likeverd , ráđđehusa dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána sámi álbmoga várás Norggas . 1 Manfold og muligheter . 1 Mandáhtta maid analysajoavku oaččui álggahettiin lea oalle muddui mearridan Sámi logut muitalit fáttáid . 1 Mandáhtta dáhttu bargojoavkku erenoamážit ” deattuhit vejolaš čovdosiid mas vuođđun lea ahte Sámediggi ain galgá leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan . ” . 1 Mandáhtta dáhttu bargojoavkku erenoamážit ” deattuhit vejolaš čovdosiid mas vuođđun lea ahte Sámediggi ain galgá leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan . ” 1 Mandáhtas daddjojuvvo ahte sierraraporterejeaddji galgá raporteret Kommišuvdnii eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođaid dili birra . 1 Mandáhtas biddjui vuođđun ahte joatkkabargu galggai leat nationála proseassan , ja ahte galge leat plánenprosedyrat mat galge sihkarastit ahte julevsámi beroštumit čielggaduvvojit ja leat mielde digaštallamiin . 1 Mandáhtan lea leamaš áigeguovdilastit dáláš plána Norgga eanadoallopolitihka ođđa stuorradiggedieđáhusa ektui , buktit signálaid gosa guvlui eanadoallu sámi guovlluin ovdána , dasto leat árvvoštallojuvvon ođđa eanadoallodieđáhusa váikkuhusat , Sámedikki iežas bargu ja váikkuhangaskaomiid geavaheami eanadoalus . 1 Mandáhtan lea leamaš : 1 Mandáhtajuohku 1 Mandáhtajuogu vuođđun lea guđege válgabiirii girjejuvvon jienatasteaddjiid lohku . Gč. láhkaásahusa § 67 a. 1 Mandáhtajuogadeapmi sierranas listtuid gaskka čađahuvvo seamma matematihkalaš vuogi mielde sihke stuorradiggeválggas , fylkkadiggeválggas ja gielddastivraválggas . 1 Mandáhta šaddá viiddis ja šaddá guoskat olmmošvuoigatvuođaide , birrasii , dearvvasvuhtii , ja ovddidan-ja oahpahusáššiide . 1 Mandáhta mielde lei lávdegotti váldobargun prinsihpalaš vuođuin čielggadit sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođa guolástit mearas olggobealde Finnmárkku . 1 Mandáhta lea juhkkojuvvon njealji suorgái main ferte nannet áŋgiruššamiid nugo luoitimiid unnideapmi , heiveheapmi dálkkádatrievdamiidda , dálkkádatdoaibmabijuid ruhtadeapmi ja dálkkádatteknologiija ovddideapmi ja viidudeapmi . 1 Mandata 1 Mandat og sammensetning av arbeidsutvalg 1 Manaime trihka mielde bealjehemiid skuvlii . 1 Manaidaittardeaddji - DOAIMMAT SAMI MANA ID VÁRÁS Lávdegoddi evttoha : Sámediggi atná buorren ahte Mánáidáittardeaddji ásaha fálaldaga sámi mánáide . 1 Manaiaittardeaddji - DOAIMMAT SAMI MANAlD VARAS 1 Manai vel okta jahki goas lágiduvvoje dušše oanehit boazodoalu- , goarrun- ja reahkadahkankurssat . 1 Manai nu guhkás ahte leansmánni gilddii min vázzimis niibbiin . 1 Manai mu muittu mielde bures . 1 Manai johtileabbo go riddoruvttu , čáhceborgan , bajásguvlui Buolbmágii . 1 Manai hui bures , mu áigge leimmet nu buorit olbmážat . 1 Manai gal oalle bures nu guhká go sis lei dat ovddit oahpaheaddji , go dan mielas lei Bagadus dakkár gohčus man ii galgan jeagadit . 1 Manadettiin čuovvolii munno olmmái gii lei bargan máŋga jagi Finnmárkkus ja lei dál manname ruoktot . 1 Mana válgadoaimmahasa lusa vai son sáhttá ruossaža sárggastit du nama gurrii jienastuslogus . 1 Mana válgadoaimmahasa lusa guhte bidjá du jienastanlihppokonvoluhta ja du válgakoartta doavdnjekonvoluhttii , maid don dasto bijat válgaurdnii . 1 Mana válgadoaimmahasa lusa guhte bidjá du jienastanlihppo-konvoluhta ja du válgakoartta doavdnjekonvoluhttii , maid don dasto bijat válgaurdnii . 1 Mana válgadoaimmahasa lusa gii sárggasta ruossa jienastuslohkui du nama buohta . 1 Mana válgadoaimmahasa lusa gii coggá jienastanlihppokonfaluhta ja du válgakoartta doavdjekonfaluhttii , mii dasto biddjojuvvo válgaurdnii . 1 Mana válgabargi lusa , son coggá jienastanlihpu konvoluhta ja du válgakoartta eará konvoluhttii ja coggá dan dasto jienastanlihttái . 1 Mana gulahallandieđuide 1 Mana Sámedikki girjerájus ođđa neahttasiidui . 1 Mana Ruovttueatnan gielaid dutkanguoddáža ruovttusiidui dákko . 1 Man viidát dát ovddasvástádus galgá doaibmat , vuolgá das makkár doaimmas lea sáhka , muhto buohkat fertejit diehtit ahte dieid beroštumiid galgá vuhtiiváldit . 1 Man stuorra oassái Jiekŋamearas guoská dát eaiggáduššanvuoigatvuohta ? 1 Man olu sii oassádallet servodagas , lea eanet juohke persovnnalašvuođa duohkin ja mo biras láhčá dilálašvuođaid , go dan duohken gos sii leat ožžon oahpahusa . 1 Man ollu áhčči oažžu váhnenruđa , lea dan duohken maid eadni bargá ja bargá go ollesáiggis vai oasseáiggis . 1 Man ollu duodjefitnodagat organiserejuvvon ovttaolbmofitnodahkan 1 Man ollu duodjefidnooahppit Juolludaneavttut : 1 Man nu siva geažil , de in fidnen barggu gáttis . 1 Man muttu strategiija dán dearvvašvuođa- ja sosiáladieđáhusas sáhttá čuovvoluvvot , sorjá Sámedikki jahkásaš bušeahtain ja Sámedikki iežas vuoruhemiin . 1 Man muttos leat Deatnu ja Gáivuotna dál « sámevuođa » ektui ? 1 Man muddui sápmelaččat geavahit iešmearridnavuoigatvuođa , boahtá earret eará ovdan das mo gaskavuohta stáhta eiseválddiide muddejuvvo ja organiserejuvvo . 1 Man muddui rievdamat leat buorrin dahje vahágin boazodollui , rievddada guovllus guvlui , guovlulaš ja báikkálaš diliid mielde , ja dan ektui goas ja movt boazodoallu geavaha guovlluid . 1 Man muddui leat juksan mihttomeriid boahtá ovdan jahkásaš raporteremis Sámediggái . 1 Man muddui leat LK06-S váikkuhangaskaoamit stivrejeaddjin skuvllaid doaimmain . 1 Man muddui iešguđet surggiid stáhtaráđiin lea dakkár bagadan- dahje bearráigeahččanváldi lea guoskevaš láhkavuođu dulkoma duohke . 1 Man muddui de máhtte sámegielagat dárogiela ? 1 Man lágan strategiija lea Sámediggeráđđi jurddašan geavahit oččodan dihtii ollašuhttot daid gáibádusaid maid NSR:a jođiheaddji lea ovddidan ? 1 Man guhká sáhtát oažžut váhnenruđa ? 1 Man guhká sáhtát oažžut oahppodoarjaga ? 1 Man guhká sáhtát oažžut nuppástusdoarjaga ? 1 Man guhká sáhtát oažžut mánáidgeahččan doarjaga ? 1 Man guhká sáhtát lotnolagaid geavahit váhnenruđa / áhččeeari bargguin ? 1 Man guhká galggašii ságastallan bistit ? 1 Man guhká dáppe leamaš diekkár oahpaheaddji , dan eat dieđe . 1 Man guhkes áigodagas lea sáhka ? 1 Man guhkes áiggi doaivvut geavahit juohke oassái prošeaktabarggus ? 1 Man geažil olles máttasámi ássanguovlu báhcá olggobeallái . 1 Man galle mátkki Kárášjohkii livčče dalle departemeantta olbmot šaddan johtit jáhkihan dihte Sámedikki ahte dát maiddái mearkkašii ahte sámi oahppit galge oahpahuvvot dainna ulbmiliin ahte nannet sámi identitehta ? 1 Man galle diimmu doaibmanveahki juohkehaš dárbbaša , árvvoštallojuvvo individuálalaččat . 1 Man dávjá ja man ollu láhtut geavahuvvojit ? 1 Man dávjá ja man ollu dat geavahuvvojit ? 1 Man dárkilat dat galget leat , lea iešguđet guovlluid dilálašvuođaid duohken . 1 Man dihtii erenoamážit lea dárbu reageret , lea dat go Eanandoallodepartemeantta lea vuođđogirjjiiguin sirdán ođđa eanangeavahusnummariid Statskog SF háldui 4,3 mill ruvdnui , daid mat ledje Finnmárkku matrihkkalahtes eatnamat . 1 Man birra háliidit oahppit ságastallat ? 1 Mal for valgliste - valgkrets 7 ( norsk ) 1 Mal for valgliste - valgkrets 6 ( norsk ) 1 Mal for valgliste - valgkrets 5 ( norsk ) 1 Mal for valgliste - valgkrets 4 ( norsk ) 1 Mal for valgliste - valgkrets 3 ( norsk ) 1 Mal for valgliste - valgkrets 2 ( norsk ) 1 Mal for utleggingsmanntall 1 Mal for avkryssingsmanntall 1 Mal ) imaš jagiin leat sihke Norgii ja Ruttii ásahuvvon álbmotválljen sámi orgánat . 1 Mal ' ) it jienasteamis dat olmmoš rehkenastojuvvo virgái beassan geas leat eanemus jienastagat ( ovttageardásaš eanetlohku ) . 1 Mal ' ) imuš cealkka gokko čuožžu " buot evttohusat ma in lea vejolašvuohta jnv. " sáhttá sihkkojuvvot . 1 Mal ' ) imaš áiggiid lea sámi guovlluid resursariggodagaid guorahallan šaddan eambbo ja eambbo guovddážii . 1 Mal ' ) imaš ovdanmearka lea dat go mál ' ) gganášuvnnalaš stuorrakonseamna Rio Tinto Zinc iežas nieidafitnodaga Rio Holding Norway A/S ( RHN ) bokte háliida ohcat diamánttaid ja vejolaččat doaibmat Finnmárkkus . 1 Maksimála submi ovtta mánás 1 Maksimála submi guovtti mánás 1 Maksimála submi golmma dahje eanet mánás 1 Makkárge luondduriggodat ii guorbaduvvon oalát , muhto baicce ávkkástalle mearálaččat iešguđetlágan resurssaiguin . 1 Makkárge joavkkus ii ovdagihtii váldo eret vejolašvuohta bidjat listtuid . 1 Makkárge eará ásahusat eai atte doaibmadoarjaga museabargui . 1 Makkáraš vuogi dal jo vállješ , de lea deaŧalaš sihkkarastit ahte ovdánanságastallan duddjo ovttasbarggu oahppi , váhnemiid ja skuvlla gaskii . 1 Makkárat ledje doaibmabijuid bohtosat ( vrd. 1. ja 2. čuoggáid ) 4 . 1 Makkár čoahkkin 1 Makkár čalmmiiguin sii oidnet dán meahccegeavahan vuogi ? 1 Makkár áššit meannuduvvojit stáhtaráđis ? 1 Makkár veahki ožžot vuorrasat omd báŋkkuin , Sis-Finnmárkku Riekteveahkkekantuvrras ja Fefos ? 1 Makkár veahki fidnii de 19-jahkásaš gii lei aiddo geargan gymnásas , ja gii galggai oahpaheaddjin bargagoahtit ? 1 Makkár stánddas viessogálvvut ledje ii muitaluvvon . 1 Makkár sadji ja váikkuheapmi lea Sámedikkis dál sámi dutkama hárrái ? 1 Makkár rolla lea ja berre leat álgoálbmogiin Árktisa stivrema oktavuođas ? 1 Makkár ovdabargguid leat bargan Sámi Máhttoloktema atnuiváldima oktavuođas . 1 Makkár oaidnu lea Sámedikkis doarjaga juolludeami hárrái gielladoaibmabijuide sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu olggobealde ? 1 Makkár oaidnu lea Sámediggeráđis dán ášši mearrádussii ? 1 Makkár oaidnu lea Sámediggeráđis dán soahtái ? 1 Makkár mandáhta lea dán barggus ? 1 Makkár gáibádusaid válgalista ferte deavdit , dat boahtá ovdan dan dieoiheamis . 1 Makkár fálaldagat leat fylkkasuohkanis sámelága giellanjuolggadusaid ektui , ja makkár konkrehta doaibmabijut leat čađahuvvon ? 1 Makkár eastagat gávdnojit ja makkár doaibmabijuid berret álggahit vai lihkostuvvat ovttastahttimis ja digitaliseremis almmolaš bálvalusaid ? 1 Makkár eará bealit leat deattuhuvvon , eai boađe ovdan . 1 Makkár dutkan- ja gelbbolašvuođahástalusat leat sámiin dáin surggiin ja gii galgá daid fuolahit ? 1 Makkár dilli dál lea sámi guovlluid eanadoalus ? 1 Makkár dieđuid sávvabehtet gávdnat sámediggi.no:s ? 1 Makkár bálvalusaid sáhtát vuordit Sámedikkis ? 1 Makkár báiki dat lea . 1 Makkár bargovugi áiggut geavahit ? 1 Makkár almmolaš ásahusain lea sámegiel namma gávdná SamITa interneahttasiidduin : www.samit.no/termer.htm ja Sámedikki interneahttasiidduin www.samediggi.no 1 Majoritehtas lea váldi ja dat sáhttá válljet leat beroškeahttá minoritehtas ja gáibidit ahte gulahallan galgá dáhpáhuvvat majoritehta eavttuid vuođul . 1 Majestehtalaš Gonagas Harald V rahpá guđát sámedikki maŋŋebárgga golggotmánu 13. b. 2009 dii. 13.00 Kárášjogas . 1 Maja Lisa Kappfjell , sørsamisk lingvist i Divvun prosjektet © Sara Marja Magga 1 Maja Britt Renander , Rennebu . 1 Mainna lágiin sáhtášeimmet álkiduhttit geavaheami , buoridit teknihkalaš čovdosiid , designa ja nu ain ? 1 Mainna lágiin siidu galggašii doaibmat ? 1 Maiddái čuovvu mielddusin Oslo ja Bergen universitehtaid ja Ås eanadoalloallaskuvlla sámegielat studeanttaid cealkámuš . 1 Maiddái čielga ovdehussan lea ahte sámiin alddiineaset lea dáhttu turismadoaimmaid nannet . 1 Maiddái čalmmehis oahppit dárbbašit govaid girjjiineaset ja mun sárgon govaid maid de bohtanahtte nu ahte sáhtii čuovvut ravddaid . 1 Maiddái álgoálbmotfestivála Riddu Riđđu doarjja unnui . 1 Maiddái áiggošii Našuvnnalašbibliotehka gárgedit lavtta publihkkii mii sáhttá geavahit sámi čálamearkačoahki ollásit nugo dát lea geavahuvvon ieš vuođus . 1 Maiddái ÁRVVUSATNIN JA GIERDILVUOHTA dás sáhtášii geavahit árvvoštallanskovi . 1 Maiddái § 3 – 1 daddjo fra gammelt av . 1 Maiddái válgakoarttas oidno lea go dus vejolašvuohta jienastit válgabeaivvi , vai fertet go ovdagihtii jienastit . 1 Maiddái váilu gielddaid , regiovnnalaš ja stáhta máináidsuodjalusas giella- ja kulturgelbbolašvuohta . 1 Maiddái uđassihkkarastimiin buoridit johtolatsihkarvuođa . 1 Maiddái unnimus fanasjoavkkuid guollejohtovejolašvuođaide lea deaŧalaš dat ahte gávdnojit guollevuostáváldinfitnodagat ja buvttadanrusttegat . 1 Maiddái universtitehtalektor Thor Frette čuovui prošeavtta beroštumiin ja lei stuorra veahkkin . 1 Maiddái ulbmilat , strategiijat ja veahkkedoaibmageavaheami doaimmat mielddisbuktet hástalusaid ossodagaide . 1 Maiddái teáhterdoaimmat mánáide ja nuoraide ožžo doarjaga kulturfoanddas , ja sámi nuoraid diehtojuohkinkantuvra – Info ­nuorra . 1 Maiddái terminologiijagárgedeap-mi lea Sámedikki barggu deaŧalaš oassi . 1 Maiddái sámit ovdánit nugo olbmot muđuige , ja geavahišgohtet ođđa reaidduid mat álkiduhttet árgabeaivvi . 1 Maiddái sámit ieža válde oktavuođa bismmain ja gáibidedje oažžut sárdnideami ja kristtalašvuođaoahpahusa sámegillii . 1 Maiddái sámi servodagas leat nissonolbmot iešguđet agiin ja leat maid máŋgga- ja amaskultuvrralaččat . 1 Maiddái sámi servodagas lassána givssideapmi ja eará dohkkemeahttumis meanut . 1 Maiddái sámi resursajoavku lea váikkuhan dasa , ja sii ánssášit giittu áŋgiruššama ovddas dán áigodagas . 1 Maiddái sámi oktavuođas lea siviila servodat mas leat eaktodáhtolašdoaimmat mearrideaddjin sámepolitihka ovdáneamis . 1 Maiddái sámi nuorain lea nanu dáhttu váldit giela ruovttoluotta . 1 Maiddái sámi gárrenmirkkuid boasttogeavaheaddjit ja sii geat leat cieggan speallalasvuhtii , dárbbašit veahki earáin go bearrašis ja fulkiin . 1 Maiddái sámi guovlluin lea nákca ja vejolašvuohta čađahit ekologalaš doalu . 1 Maiddái sámi eanadoalus leat vahágat ráfáiduhttojuvvon boraspiriid geažil . Lávdegoddi oaivvilda ahte boraspirehálddašeapmi ferte ain buoriduvvot . 1 Maiddái sámi dáiddagalleriijat nu mo Saviomusea Girkonjárggas ferte váldojuvvot mielde . 1 Maiddái sámi beroštumit fertejit nannejuvvot dán oktavuođas . 1 Maiddái sámi aviissaide evttohit lasihit doarjaga 200 000 ruvnnuin . 1 Maiddái sámegillii čállojuvvon teavsttat leat lassánan . 1 Maiddái sámegielat sámiid gaskkas Sis-Finnmárkkus lea leamaš váttis mearrasámiide dohkkehuvvot sápmelažžan . 1 Maiddái sámegiela dili dáfus ferte dohkkehanortnet bisuhuvvot . Julev- ja lullisámi oahppogirjjiid dáfus leat ain álggahandásis , ja lea stuora ballu ahte dát sáhttá mielddisbuktit ahte gielalaš kvalitehta hedjona sámi oahppogirjjiin . 1 Maiddái sámediggeválgga ráhkkaneapmái ja čađaheapmái ja ođđa sámedikki rahpama čađaheapmái 2009:s , oaččui dievasčoahkkinstába veahki ossodagain . 1 Maiddái suohkangaskasaš ovttasbargu lea deaŧalaš go galgá gilvit vásáhusaid , čatnat oktavuođaid movttidahttima ja inspirašuvn ­na dihte . 1 Maiddái stáhtalaš ja guovlluguovdasaš almmolaš orgánat leat geatnegahttojuvvon , ovdamearkka dihtii lea viiddiduvvon riekti geavahit sámegiela riekteeiseválddit ovddas , ja lágat ja láhkasásahusat mat erenoamážit gusket visot dahje muhtun oássái sámi álbmogis galget jorgaluvvot sámegillii . 1 Maiddái stáhta ja regionála almmolaš orgánat leat geatnegahtton , ovdamearkka dihte lea viiddiduvvon riekti geavahit sámegiela riektelágádisas , ja lágat ja láhkajuolggadusat mat leat erenoamáš beroštahttit olles sámi álbmogii dahje dan osiide , galget jorgaluvvot sámegillii . 1 Maiddái stivra galgá nammadit ja virgáibidjat beaivválaš jođiheaddji , ja muđui guovddážii bargofámu beaivválaš jođiheaddji evttohusa vuođul . 1 Maiddái soames váhnemat moite dan go « dáččaskuvla » stivrii nu ollu . 1 Maiddái smávvafatnasiid ja guolástusávdnasiid fidniimet . 1 Maiddái skuvllaid gaskkas sáhttet leat erohusat . 1 Maiddái skuvlagirjerádjosa siskkobealde lei mis sierra bušeahtta . 1 Maiddái siskkabealde lea ruovdeoassi vuidojuvvon grafihttaránes metallihkka láhkain . 1 Maiddái sisafárremiid oassemearis leat erohusat . 1 Maiddái sis geain eai leat oinnolaš gillámušat . 1 Maiddái sii geat báhce gilážii heite sámásteames . 1 Maiddái servodatdieđalašvuođa guorahallan sosiála ja kultuvrralaš rievdamiid dáfus , mat ládje rievdadit dán lágan ealáhusdoaimma ja árbevieru guoddi , sáhtášii leat ávkin hálddašeamis ealáhusa mii lea garra roasuid siste . 1 Maiddái servodatdieđalašvuođa guorahallan sosiála ja kultuvrralaš rievdamiid dáfus , mat iešguđetládje rievdadit dán lágan ealáhusdoaimma ja árbevieru guoddi , sáhtášii leat ávkin hálddašeamis ealáhusa mii lea garra roasuid siste . 1 Maiddái riikkaviidosaš sámi organisašuvnnain ja riikkaviidosaš almmolaš orgánain main leat barggut mat leat erenoamáš mávssolaččat olles sámi álbmogii dahje dan osiide , lea váidinvuoigatvuohta dakkár áššiin . 1 Maiddái riikkat olggobealde Eurohpá árvvoštallet veahkehit . 1 Maiddái riikkaidgaskasaččat lea Norga geatnegahttán iežas sámiid ektui , earret eará ON:a siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna artihkkala 27 ( 1966 ) bokte ja ILO-konvenšuvnna nr. 169 bokte eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iehčanas stáhtain ( ratifiserejuvvon Norggas 1990 ) . 1 Maiddái riikkaidgaskasaččat lea Norga geatnegahttán iežas sámiid ektui , earret eará ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna artihkkala 27 ( 1966 ) bokte ja ILO-konvenšuvnna nr. 169 bokte eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iehčanas stáhtain ( ratifiserejuvvon Norggas 1990 ) . 1 Maiddái riikkaidgaskasaš álgoálbmotovttasbarggu oktavuođas leat Sámedikkis stuora hástalusat bidjat doarvái resurssaid ja kapasiteahta solidáralaš oassálastimii . 1 Maiddái religiuvdna lea váttis , lea seamma dilli go máinnastemiin . 1 Maiddái radio , tv , interneahtta ja teaksta-tv gullet dasa . ~ 1 Maiddái prográmmabuvttadeaddjiid veršuvnnaid ođasmahttimatge dagahit dárbbu buoridit ja ođasmahttit riektačállinreaidduid . 1 Maiddái prentejuvvonge gihppagat leat davvisámegillii ja julevsámegillii , muhto eai nu máŋggaláganat . 1 Maiddái preassa várás ráhkaduvvo sierra prográmma mii sáddejuvvo akkrediterejuvvon journalisttaide ja govvideddjiide . 1 Maiddái persovnnalaš vearromáksiid vearut lassánedje eambo go álggos meroštallojuvvon . 1 Maiddái ođđa áigi mii dalle lei boahtime el-rávnnjiin , mohtoriiguin ja ođđaáigásaš veahkkeneavvuiguin dagai ahte mii dárbbašeimmet oahpu . 1 Maiddái ovttaskas sápmelačča vuoigatvuođat leat leamaš funet gozihuvvon . 1 Maiddái ovdánahttinprošektii « Lohkanhállu ja lohkanmokta » leat almmuhuvvon ja juolluduvvon ruđat skuvllaide gos leat sámi oahppit . 1 Maiddái ovdal lei sámi oahppoplána , M87S . 1 Maiddái otná boazologu lea boazodoallostivra dohkkehan , gč. 1978-lága § 2 nuppi lađđasa , ja nu šaddá oktavuohta ovdalaš ja ođđa boazolohkomearrádusaid gaskka . Geahča eanet mearkkašumiid boazologu birra maŋŋelis . 1 Maiddái orru leamen nu ahte sámegiella ain riibá . 1 Maiddái ollu suohkanat leat ovddidan sámi doaimmaid iežaset ovddasvástádussurggiin . Dat guoská erenoamážit suohkaniidda mat leat sámi giellalága doaibmaguovllus . 1 Maiddái oljoinvesteremiid nanu lassáneapmi lea bajidan sisriikkalaš jearu . 1 Maiddái olbmot geain lea eará alit oahppu servodatdieđalaš fágain dahje eará guoskevaš oahppu , ávžžuhuvvojit ohcat . 1 Maiddái oktavuođas suohkaniiguin , earret eará plánemiid ja plánabargguid oktavuođas ovddasta čearru boazodoalu beroštumiid . 1 Maiddái ohppiide ja váhnemiidda lea hui deaŧalaš diehtit mat leat dihto ovdánanmihttomeari oassemihttomearit . 1 Maiddái oahpahus , Sámedikki dadjamus , ealáhusovddideapmi ja árvoháhkan , rájáidrasttideaddji ovttasbargu ja davviguovlopolitihkka leat guovdilis fáttát stuorradiggedieđáhusas . 1 Maiddái nuoraidbargu lea nannejuvvon , ee. leat álggahuvvon bálvaluskantuvrrat buot njealji gielddas . 1 Maiddái nubbi čuoččuhus lea boastut . 1 Maiddái normerema várásge Sámi giellalávdegottis leat giellajoavkkut máin lea giellafágalaš máhttu , maiddái riikkarájáid rastá . 1 Maiddái nieiddat guovlladedje min geahčen basiid . 1 Maiddái máŋga eará stivralahtu organisašuvnna 12 vuosttaš jagi ledje leamaš oahppin Haviikka sámeskuvllas . 1 Maiddái midjiide dego našuvdnan lea dát dehálaš . 1 Maiddái maŋŋil go heittii rektorin go álggii skuvlahoavdan Aarbortes , lea son bargan skuvlla ovddas go lei áirras skuvlla stivrras . 1 Maiddái maŋimus áigodagas lea aiddo sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmi leamaš hui dehálaš Sámediggái . 1 Maiddái logut 2011 álggu geahčen orrot ain positiivat . 1 Maiddái lei celkojuvvon dáhttu ahte sámi nuorat galge ohcat ođđa universitehtii . 1 Maiddái leat čájehuvvon stuorra erohusat gielddaid gaskkas plánaid sisdoalu hárrái , ja stuorra erohusat nuppi bealde stáhtalaš plánaid ja Sámedikki plánaid ja nuppi bealde gielddalaš ja fylkkagielddalaš plánaid gaskkas . 1 Maiddái leat sápmelaččat daid searvvis , geat áŋgirepmosit barget dáruiduhttimiin , seamma láhkai go norgalaččatge dávjá leat sámi giela ja kultuvrra bisuhanbarggu áŋgiris ovddasmannit . 1 Maiddái leat lágiduvvon diehtojuohkinčoahkkimat earret eará 2009 guolásteami muddemiid birra , guolástusmantálla ođasmahttima birra , Finnmárkku Riddoguolástanlávdegotti evttohusa čuovvoleami birra , oamastangáržžidemiid ja bestenortnegiid birra riddoguollefanasveagas , ođđa stuorradiggedieđáhusa norgga mearranjiččehaspolitihka birra ja juohkimis ođđa luosa , dápmot ja girjeluosa biebmanlobiid ( 2009 ) . 1 Maiddái leat gárgeduvvon ávdnasat skuvlla atnui . 1 Maiddái lea čađahuvvon gažadanguorahallan mas 230 oahppi 9. ja 10. luohkás dán golmma gielddas leat mielde . 1 Maiddái lea ávkkálaš geahčadit mo váhnemat sáhttet veahkehit máná ovdánit . 1 Maiddái lea árta áicat ahte Alimusriekti meannuda luđolaččabut Lappekommišuvnna árvalusa ektui go maid ovdal lea dahkan , ja máhcaha osohahkii dan konklušuvnnaid . 1 Maiddái lea álggahuvvon guovllu nuoraidorganisašuvnnaid ja joavkkuid ovttasbargofierpmádat ( Barents Regional Youth Forum ) . 1 Maiddái lea ágga jearrat ahte dahká go iešguđetlágan luonddugeavahan vugiid bisuheapmi ja seailluheapmi makkárge kultuvrralaš kapitála ja kontinuitehta ? 1 Maiddái lea láhččojuvvon sadji moanat čoahkkimiidda sihke Kveana instituhtain , fylkkamánniin ja guoskevaš suohkaniiguin . 1 Maiddái lea leamaš váttis háhkat relevánta vuođđo-data . 1 Maiddái lea leamaš lunddolaš doarjut sámi oassálastima čuožžovaš riikkaidgaskasaš gávnnadanbáikkiin , konfereanssain veahádagaid ja sullasaččaid birra . 1 Maiddái lea dárbu oppalaččat árvvoštallat guđe politihkkaduovdagiid badjel Sámediggi berre oažžut lasihuvvon válddi , ja makkár čuvvosat dás leat . 1 Maiddái lea deaŧalaš ahte orgánat galget atnit muittus dan mii lea ávkin guovdilis ásahussii , eai ge jurddašit ahte ovttaskas stivralahttu galgá ovddastit sierraberoštumiid . 1 Maiddái lea deattuhuvvon váfistit buori sohkabealálaš ja geográfalaš ovddastusa . 1 Maiddái lea bargojuvvomin sámi álbmotlašbibliografiijain mii gokčá buot davviriikkaid . 1 Maiddái lea Sámedikki mielas dárbbašlaš ahte Sámediggi beassá nammadit stivralahtuid ja várrelahtuid ICRa stivrii . 1 Maiddái kultuvra , vierut ja árbevirolaš ealáhusat eaktudit iešguđet ládje ahte olmmoš beassá doaibmat ovttas earáiguin . Ja dakkár vuoigatvuođat , nugo hivvodatmediat , oahppu ja kulturgáhtten , sáhttet duohtadilis ollašuvvat dušše dakkár doaibmabijuiguin mat leat olles jovkku várás . 1 Maiddái konsultašuvdnageatne ­gasvuohta váikkuha ráđđehusa bagadanváldái . 1 Maiddái jienastuslohku ollislaččat lea lassánan badjel 2 600 olbmuin nu ahte dál leat das 12 538 olbmo . 1 Maiddái jagis 1998 guorahalai Statskonsult Gielda- ja guovlodepartemeantta barggu das mii guoská sámepolitihkalaš surggiide . 1 Maiddái jagiid 1878 ja 1879 ohcamat ávžžuhuvvojedje mieđihuvvot . 1 Maiddái informánttaid reakšuvnnat guorahallamii čujuhedje makkár miellaguottut čatnasit fáddái guovttegielatvuohta . 1 Maiddái iešguđet dutkan- ja ovddidanprošeavttat leat jođus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui Norggas . 1 Maiddái hálddahuslaš dásis dollui čoahkkin sámi váhnemiiguin , gielddain ja joatkkaskuvllain . 1 Maiddái historjjálaš geahčasteamis – dás máksá dat vuosttaš sámediggeválggas jagi 1989 rájes – leat dáhpáhuvvon stuora rievdamat dán čieža suohkana relatiiva mahtodagas ja jienastuslohkoosiin . 1 Maiddái guovddáš eiseválddit ge leat hui bures leamaš mielde ovddideamen ođđa ja buori oktavuođa sámi áššiid meannudeamis . 1 Maiddái guollebivdu ja guollebiebman leat Porsáŋggus ja doppe leat maid eará vejolaS lotnolasat , nuqo mátkkoStan-ealáhus , servicedoaimmat ja meahci ávkkástallan . 1 Maiddái guollebivdu ja guollebiebman leat Porsáŋggus ja doppe leat maid eará veiola~ lotnolasat , nuqo mátkkoStan-ealáhus , servicedoaimmat ja meahci ávkkástallan . 1 Maiddái guokte smávit bráhka maid skuvla lei geavahan vuosttaš jagi , sirdojuvvojedje dan báikái gos stuora bráhkka lei . Dan sirdima doaimmaheigga guokte dánska eaktodáhtolaš bargi . 1 Maiddái guohtundilálašvuođat Oarje-Finnmárkkus ja Nuorta-Finnmárkkus leat dettolaš sivvan massimiidda , dan bokte go eambbo bohccot leat jámadan . 1 Maiddái guohtun lea dáhpáhuvvan . 1 Maiddái gielddaidgaskasaš ovttasbargu lea deaŧalaš dovddiidusaid juogadeapmái , oktavuođaid čatnamii , arvvosmahttimii ja oaivadeapmái . 1 Maiddái gieldda plánain leat láidestusat das maid gielda sáhttá dohkkehit guovllus . 1 Maiddái geassesiidda stivraovddasteaddji válljemis ferte eastadit ahte ovttahat joavku álo oažžu stivrasaji , geahča árvalusa § 8 – 2 nuppi ja goalmmát lađđasiid . 1 Maiddái galgá guovllu joatkevaš geavaheapmi čielggaduvvot . 1 Maiddái galget doaibmabijut ovddidit ahte dáid álbmogiid sosiála , ekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođat ollásit ollašuhttojuvvojit , árvvusanedettiin sin sosiála ja kultuvrralaš identitehta , árbevieruid ja institušuvnnaid . 1 Maiddái fámut olggobealde skuvlla beroštišgohte áššis . 1 Maiddái fágas arkeologiija lea sámi dutkan leamaš váldovuoruhansuorgi olles áigodaga maid dás geahččat . 1 Maiddái fágalaččat lea Statsskog SF:a ásaheapmi moitojuvvon . 1 Maiddái fysalaš kapitála lea deaŧalaš ealáhusovddideapmái , erenomážit mariidna- ja energiijasuorggis . 1 Maiddái foandda stivrra mearrádusaid váidingeaidnu čilgejuvvo . 1 Maiddái ferte gullevašvuohta guvlui árvvoštallojuvvot eará ládje go dábálaš bartahuksema oktavuođas . 1 Maiddái euroguovllus , Englánddas ja lassáneaddji ekonomiijain vurdojuvvo heajubut lassáneapmi ovddasguvlui . 1 Maiddái earát deattuhit dan seamma . 1 Maiddái earát , nugo organisašuvnnat , joavkkut ja gielddat ávžžuhuvvojit bargat ovttas dán guovllus . 1 Maiddái eará riikkain lea boazodoallu . 1 Maiddái eará ohcamat mat leat joavdan maŋŋá ohcaáigemeari 01.09.07 eai leat gieđahallojuvvon 2007:s . 1 Maiddái eará kártafuomášuhttimat , omd. jus namma boasttosajis kárttas jna. 1 Maiddái eambbo dutkan « kveisa » váhágiin ovddiduvvui áššin . 1 Maiddái eaktu buori oskku hárrái adnojuvvo devdojuvvon . 1 Maiddái dát vuoigatvuohta gusto doppe gos boazoguohtun doaimmahuvvo lobálaččat . 1 Maiddái dát plána ovddida oahpahusa mas lea obbalaš máŋggakultuvrralaš perspektiiva , mas maiddái sámi kultuvra lea dehálaš oassin . 1 Maiddái dárogielagat , geain lea universitehtaoahppu ja geain lea dan mađe oahppu maiddái sámegielas ahte hálddašit giela , leat dohkálaččat oahpahit . 1 Maiddái dárbbašuvvojit ruđat sámiide guoski dutkamii ja Sámediggi háliida sierra sámi dutkanfoandda . 1 Maiddái dárbbašuvvojit guorahallamat sámi geavaheddjiid duhtavašvuođas dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide . 1 Maiddái dárbbašlaš norgalaš oahpaheddjiin ferte leat universitehtaeksámen sámegielas . 1 Maiddái dáppe lei eatnigiella , duiskkagiela dialeakta , ožžon saji skuvllas , vaikko duiskkagiella lei váldooahpahusgiella . 1 Maiddái dán oktavuođas guoskkaha Stockfleth Ákšovuona ja Dálbmeluovtta sámi nuoraid máhtolašvuođadási . 1 Maiddái dán jagi leat viežžan artihkkalčálliid olggobealde min lađastallan joavkku . 1 Maiddái dán jagi leat SisFinnmárkkus muhtun vuođđoskuvlaohppiid dárogielat váhnemat váidalan juste dan , ášši leat maiddái aviissas čállán . 1 Maiddái dán dáfus galget sápmelaččaide gávdnot fálaldagat ja dieđut iežaset gillii . 1 Maiddái dán birra galggašeimmet dieđuid oažžut , nu ahte sihke oahppit ja váhnemat dihtet . 1 Maiddái dálumánát geat vázze skuvlla giđđat ja čakčat , ledje viššalat leat meahcis iežaset bargguide . 1 Maiddái dálge addá luomi buori dietnasa go lea luomejahki . 1 Maiddái dákko soaittášii dárbu leat veahá dárkileabbu eará álbmotválljen orgánaid ektui maiguin Sámediggi ferte gulahallat , ja sámi guovlluid eará álbmoga ektui . 1 Maiddái dii , kvenat , galgabehtet beassat hálddašit eambbo din kultuvrralaš áššiin , servvodateallima ja din giela . 1 Maiddái diein guovlluin ferte vuhtiiváldit sámi geavaheddjiid ja beroštumiid , vaikko stuorámus barggut dán oktavuođas fertejit ge ain dahkkot árbevirolaš sámi ássanguovlluin . 1 Maiddái dieid dieđuid haga fertet birget dán vuoru . 1 Maiddái departementii plána- ja hukseneiseváldin leat biddjojuvvon bargamušat ja geatnegasvuođat njuolga lágas . 1 Maiddái departemeantta ja Sámedikki gulahallan lei lágiduvvon seamma ládje go dábálaš vuollásaš etáhtaid dáfus . 1 Maiddái departemeantta ja Sámedikki gulahallan lei lágiduvvon ládje go dábálaš vuollásaš etáhtaid dáfus . 1 Maiddái deattuhuvvojit buorit ovttasbargo- ja gulahallanattáldagat ja návccat juksat bohtosiid ovttasráđiid earáiguin . 1 Maiddái davvisámegiellage lea uhkiduvvon riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Maiddái dat go luondduresurssaiguin ávkkastallan lea dávjá čadnojuvvon áigodahkii , man geažil lea dárbu oažžut eará dietnasiid . 1 Maiddái danne doaimmahuvvo kantuvra . 1 Maiddái dallege livččii Sámediggái váttis prioriteret ja juogadit doarjjapoastta eambbo go guđa gildii . 1 Maiddái dakkár prošeavttaide , mat eai čatnas ásahuvvon doaimmaide , sáhttá oažžut prošeaktaruđaid . 1 Maiddái dainge šiehtadallamiin , mat leat jagi 2008/2009 boazodoallošiehtadusa olis , lea NBR gáibidan olles buhtadusa / beassama divadiin . 1 Maiddái dainge suohkaniin main olmmošlohku stuorru , nuppástuvvet gollodárbbut , mat fertejit buhttejuvvot . 1 Maiddái dainge dearvvasvuođaásahusain , mánáidsuodjalusásahusain ja sosiálaásahusain , mat leat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , muhto mat vuostáiváldet divššohasaid hálddašanguovllu gielddas , leat geatnegasvuođat , gč. sámelága § 3-1 . 1 Maiddái daddjojuvvo ahte « Vuoigatvuohta iešmearrideapmái ( maiddái ) mearkkaša … vuoigatvuođa addit mearridanvuoigatvuođa Sámedikki beales . 1 Maiddái cealkka mii čilgii ahte oahppoplána galggai fuolahit ohppiide sámi identitehta , rievdaduvvui . 1 Maiddái buot gielddat ja fylkkagielddat ožžot diehtojuohkinávdnasiid . 1 Maiddái bruttobušehttejuvvon stáhtalaš doaimmahusat sáhttet leat hui iehčanasat nu mo ovdamearkka dihtii Duopmostuollohálddahus , Dáhtabearráigeahčču ja Persovdnasuodjalannammagoddi . 1 Maiddái biehtaduvvui ahte láhkavuođusin čujuhuvvon konvenšuvnnat livčče sáhttán addit vuđđosa dubmet stáhta massit eaiggáduššanrievtti riidoguvlui . 1 Maiddái berre sámi kulturhistorjá oažžut govttolaš saji . 1 Maiddái berre leat diehttelas ášši ahte gymnásas lea stáhtagymnása stáhtus vai sáhttá dáhkidit fágalaš njuolggadusaid , mat mielddisbuktet ahte dat doallá dohkálaš dási . 1 Maiddái bargu doarjjaohcamiid elektrovnnalaččat vuostáváldima ektui lea álggahuvvon . 1 Maiddái bargosájiid dáfus vássán jahkelogeža ovdáneapmi lea eanaš leamaš heajut beallái guovlluin - eai dieđusge ovtta láhkai gielddas gildii - muhto stuorimus guovddážiin lea dan botta leamaš šaddu . 1 Maiddái alit oahpahusas galgá sámi fágaid dilli buorránit iešguđet oahpposurggiin , erenoamážit davviguovl ­luid institušuvnnain . 1 Maiddái adnojuvvui vuođđun ahte dákkár positiiva doaibmabijut leat dárbbašlaččat váfistit ahte sámit galget sáhttit seailluhit kultuvrralaš iešlágiset ja bissut sierra álbmogin maiddái boahtteáiggis . 1 Maiddái adnojuvvo sakka dettolažžan ahte Sámediggi nu guhkás go vejolaš lea ovddastuvvon riikkaidgaskasaš oktavuođain gos eamiálbmotáššit leat loktejuvvon áššin . 1 Maiddái USA dohkkehii árvaluvvon šiehtadusa maid mátta-afrihkkálaš njunušgoddi ovddidii lávvardat eahkeda ja dalle ledje dálkkádatšiehtadallamat juo bistán unnimus jándora badjeláiggis . 1 Maiddái Sámedikkis lea dát ovddasvástádus , danin go diggi lea njunuš orgána mii galgá árvvoštallat movt almmolaš politihkka váikkuha sápmelaččaide . 1 Maiddái Sámedikki presideanta searvá dán čoahkkimii . 1 Maiddái Sámedikki mielas berre geahččat kritihkalaččat lága hálddašeami , ja gielddaid válddi fievrridit iehčanas politihka dán suorggis . 1 Maiddái Sámedikki giellaiskkadeamitge čájehit ahte buohkanassii sámegiela geavaheapmi lea unni almmolaš etáhtain6 , muhto sodju lea dasa ahte sámegiella geavahuvvo eambbo gielddalaš doaimmahusain go stáhtalaš ja fylkkagielddalaš doaimmahusain . 1 Maiddái Sámediggi lea buk tán ovdan evttohusa rievdadit válganjuolggadusaid ja Sámediggi lea eaktudan strategiijaplánastis ahte vá1ganjuolggadusaid ferte guorahallat dan olis leago dárbu rievdadit njuo1ggadusaid . 1 Maiddái Stáhta Olgorit penšunfoandda njuolggadusat , maid Norgga Báŋku hálddaša , leat Ruhtadandepartemeantta ovddasvástádus . 1 Maiddái St. dieđáhus nr. 23 ( 2007-2008 ) Giella hukse šalddiid deattuha dárbbašlažžan ahte sámi mánáidgárddiin ja mánáidgárddiin main leat sámi mánát , leat bargit guđet dovdet sámi giela ja kultuvrra . 1 Maiddái Sortlándda suohkana mielas lea posiitiivvalaš ahte dássenmandáhtat vuoruhit sohkabeali mii lea unnitlogus . 4 1 Maiddái Sortlándda suohkana mielas lea posiitiivvalaš ahte dássenmandáhtat vuoruhit sohkabeali mii lea unnitlogus . 1 Maiddái Ruud-lávdegoddi 44 čujuhii sámi giela ja kultuvrra oassin masa Romsa fertii oažžut váldoovddasvástádusa sihke dutkama ja oahpaheami dáfus ( Fulsås 1993 : 30 , 41 ) . 1 Maiddái Ruoŧas ja Suomas ráhkaduvvojit sámi bibliografiijat . 1 Maiddái Ruoŧas ja Suomas leat girjebusset mat bálvalit sámi geavaheddjiid . 1 Maiddái Romssa fylkkasuohkan , Norlándda fylkkasuohkan , Skániid suohkan , Evenášši suohkan , Davvi-Norgga kulturráđđi ja Norgga kulturráđi leat juolludan ruđaid . 1 Maiddái Riidoláhkalávdegoddi lea dása čujuhan iežas ovdabarggus ođđa riidolága ráhkadeami oktavuođas . Go lea sápmelaččaid ovddasteaddji orgána de ii sáhte Sámediggi ihcalis olgguštuvvot dakkár áššiin main álbmotriekterihkkun vuolggahuvvo áššin duopmostuoluide , ja dat orru čájeheame bealálašnávcca dákkár áššiin . 1 Maiddái Riddu Riđđu ja Márkomeannu , mat leat organiserejuvvon searvin mas leat lahtut , fertejit heivehit iežaset organiserema dan almmolaš rollii mii sis lea Sámedikki njuolggadoarjaga bokte . 1 Maiddái Per Fokstad lei beaktilis dáruiduhtti eallindáguinis . 1 Maiddái P4:s lea konsešuvdna riikaviidosaš radiosáddagiidda – main veaháš unnit sáddenguovlu ja eai nu garra konsešuvdnagáibádusat . 1 Maiddái Oslo ja Porsáŋgu leat ovdánan mihtilmasat , muhto goitge eai nu ollu go Romsa ja Áltá . 1 Maiddái Oslo gieldda politihkalaš njunnošiiguin leat plánemin čoahkkima . 1 Maiddái ON konvenšuvdnage siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra láidesta Norgga barggu sámegielain . 1 Maiddái ON konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigaitvuođaid birra addá láidestusaid Norgga sámegiela ovddideaddji barggu várás . 1 Maiddái Nuorta-Finnmárkku boazologu heiveheapmi guohtuneatnamiidda joatkašuvvá . Dát leat leamaš sihke resursagáibideaddji ja áddjás barggut . 1 Maiddái Nuorta-Finnmárkku boazologu heiveheapmi guohtuneatnamiidda joatkašuvvá . 1 Maiddái NBR vuosttaldii evttohusa stivračoahkkimisttis loahpageahčen čakčamánu 2006 . 1 Maiddái Kárášjogas lea sáivačáhcebivdu leamaš deaŧalaš . 1 Maiddái Jáhkovuona skuvllas leat oahpaheaddjit ja oahppit čohkken báikkálaš historjjá . 1 Maiddái Hawaii-sulluinge lea dakkár lihkadus mii lea ráhkadan vuogádaga mii sulastahttá dasa mii lea Aotearoas / Ođđa Zealánddas . 1 Maiddái Guohcanjárgga biirres dáhpáhuvvá oahpahus duššefal dárogillii . 1 Maiddái Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta ( 1.1.2000 rájes ) ja Mánáid- ja bearašdepartemeanta ( 1.1.2001 rájes ) sirdá juolludusaid Sámediggái dán vuogi mielde . 1 Maiddái Finnmárkkus ja sámi ássanguovlluin galget ássit oažžut ávkki áhpedoalu vejolašvuođain . 1 Maiddái Finnmárkku seniorráđi jođiheaddji , Nils Einar Mathisen , lea duhtavaš čoahkkimiin Kárášjogas . 1 Maiddái Deanu válgabiire lea olahan 80-ráji oktii , go lei 81 % 1989 . 1 Maiddái Davvi-Trøndelága fylkkamánni lei mielde čoahkkimis fylkkasátnejođiheddjiin . 1 Maiddái Arctic Gold dadjá ahte lea duhtavaš šiehtadusain mii lea vuolláičállojuvvon . 1 Maiddái 2003:s juolluduvvojedje ruđat eamiálbmotjovkui ásahit interneahttasiiddu bargojoavkku váste . 1 Maiddái 2 mal ) imuš oasi sihkkojuwojit . 1 Maiddái 1998:s ge leat oaidnán ahte Finnmárkku fylkkamánni dulko daid geatnegasvuođaid mat gielddain leat sámelága giellanjuolggadusaid vuođul danin ahte measta gieldá vuoruheames olbmuid geain lea sámegiel máhtolašvuohta . 1 Maiddái 1949:s Kárášjohka vuosttaldii sámegiela veahkkegiellan vuosttaš golbma skuvlajagi ja dán geardduhedje 1957:s. 1958:s oaččuimet joatkkaskuvlla ( framhaldsskole ) ja dat lei stuorra lávki ovddosguvlui . 1 Maiddai bátnedoavttirbálvalus sáhttá geavahuvvot . Lea maid boahtán sávaldat ahte vel govdadit ovttasbargat bistevaš ortnegiid oktavuođas . 1 Maiddai bátnedoavttirbálvalus sáhttá geavahuvvot . 1 Maiddai Ohcejoga ja Eanodaga skuvllat ovttasbarget iežaset ránjjásuohkaniiguin bealde ráji . 1 Maiddai Ohcejoga ja Eanodaga skuvllat ovttasbarget iežaset ránjjásuohkaniiguin Norggabealde ráji . 1 Maid áigu Sámediggi bargat daid čiegus bággonjuovvanplánaid ektui ? 1 Maid « stuorra mearkkašupmi sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimmaheapmái » mearkkaša , ferte buori muddui Sámediggi ieš árvvoštallat . 1 Maid váldá háhkat bargosajiid sámi kultuvrras ? 1 Maid sáhttá oažžut ? 1 Maid sáhttá dahkat vai doaibmabijuiguin maidda SOF lea juolludan doarjaga , čuovvoluvvojuvvojit doarjaga ulbmilat ? 1 Maid son áigu dálle ? 1 Maid son dainna oaivvildii ? 1 Maid sii čađahedje giellabesiin Aotearoas / Ođđa Zealánddas , ii lea prinsihpalaččat mihkkege ođđasiid . 1 Maid sii oaivvildit boazodoalu nissonolbmuid birra , oaivvildit go sii ahte mii leat deaŧalaččat ja manne nu ? 1 Maid oaččut mánáidoadjun ? 1 Maid oaivvilduvvo dás sániin « sámi álbmot » ? 1 Maid mánát ja nuorat dahket ? 1 Maid máilmmiid oaivvildehpet dáinna ? 1 Maid mearkkaša váldit ovddasvástádusa iežas oahppamii ? 1 Maid mearkkaša mánáidgárddelága ođđa mearrádus sámi mánáide mii addá mánáide mánáidgárddis vuoigatvuođa váikkuhit ? 1 Maid mearkkaša lihtolaččaide NATO ovddideapmi ja Suodjalusa ođasmahttin 1 Maid leat namahan dás ja dihto oassekapihttaliid komeanttaid oasis , lea dárbu atnit ovdamearkan das , makkár cealkimat berrejit leat deaivileappot . 1 Maid lea dárbbašlaš bargat vai sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gullevašvuohta sámi servodahkii nannejuvvo , molsašuvvá gielddas gildii . 1 Maid lea Sámediggi bargan nuppásteddjiide ávkin ? 1 Maid lea Sámediggeráđđi dahkan nuppásteddjiid legitiima gáibádusaid ovddideapmái , ja lea go makkárge konkrehta áigumuš ovddidit dán ášši viidáseabbot , ovdamearkka dihtii ahte nuppásteaddjit ieža ožžot nana resurssaid bargat dainna ? 1 Maid lea Sámediggeráđđi dahkan dán Eanadoallodepartemeantta láhkaásahusa ektui ? 1 Maid jus in ipmir ? Badjánit máŋggalágan gažaldagat . 1 Maid jurddašat dan birra ? 1 Maid ja movt muitalit sámi logut ? 1 Maid ipmašiid galggaime dahkat ? 1 Maid in diehtán lei ahte mus ain ledje máŋga jagi muvrraid siste , muhto mus lei skuvla , ledjen skuvlaveallájeaddjin . 1 Maid ferte dahkat 1 Maid eadni bargá jus áhčči vuostáiváldá váhnenruđa mii lea áhččeearri ? 1 Maid eadni bargá go áhčči vuostáiváldá váhnenruđa mii ii leat áhččeearri ( áhččevirgelohpi ) ? 1 Maid dál ? 1 Maid don oaivvildat sámepolitihka birra ? 1 Maid doaibmabidju lága vuođul mearkkaša sihke huksenáššiin ja plánaáššiin , boahtá ovdan §:s 1-6 . 1 Maid doahpagat mearkkašit ? 1 Maid diehtit sámi álbmoga sosiálaveahki vuostáiváldiid birra ? 1 Maid bargat dainna go mearranjiččehaččat ja goalssit leat issoras garrasit laskan ? 1 Maid bargat dainna go mearranjiččehaččat ja goalsi mat borret luosaveajehiid leat issoras garrasit laskan ? 1 Maid ba hal son diđii ge sámi birra ? 1 Maid ba hal sii muđui dihte bargat ? 1 Maid Sámediggi mearridii čakčamanu 27. b. 2007 , ja mat bohte fápmui ođđajagimánu 1. b. 2008 . 1 Maid Ráissa joatkkaskuvllas lea ain buorre beroštupmi sámegielas , ja giella lea boahtán oidnosii šilttain , plákahtain , ja sámegielat oahppit sámástit gaskaneaset . 1 Magnhild-nieida oaivvilda ahte son háliidii ahte mánáin galggai leat álkit boahttevaš oahpus go sus lei leamaš . 1 Magnhild Matisena fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . Steinar Pedersena fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Magnhild Mathisena persovnnalaš várrelahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái válljejuvvo Sten Jønsson . 1 Magnhild Mathisen válljejuvvui ovttajienalaččat lahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Magnhild Mathisen válljejuvvui lahttun Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Magnhild Mathisen lea nammaduvvon Stáhta luondduhálddašanráđi lahttun 1999 - 2002 áigodahkii . 1 Magnhild Mathisen Ragnhild L. Nystad 1 Magnhild Mathisen Klemet Erland Hætta 1 Magnhild Mathisen 23 . 1 Magnhild Mathisen , persuvnnalaš várrelahttu Bjarne Store-Jakobsen 1 Magnhild Mathisen , nubbijođiheaddji 1 Magnhild Mathisen , jođiheaddji 1 Magnhild Mathisen ( čoahkkinortnegii ) 1 Magnhild Mathisen ( eavttuhussii ) 1 Magne domantrener Skåden ( 1977 ) lea bajásšaddan ja orru sámi márkogilis Láŋtdievás Skániin , sámi etniin ja dáža áhčiin . 1 Magne Svineng 1 Magne Skåden čállá « hálddahusas » doarjagiin , mii dán háve lea su eadni , Asbjørg Skåden . 1 Magne Skåden : 1 Magne Skåden , 2007 ( Govva : Rigmor Bang , Harstad Tidende ) 1 Magne Skogås , Evenáši suohkan - doarjjaohcan ovdaprošektii ásahit sámi aviissa Ofuohtii / Mátta-Romsii . 1 Magne Huuva Per Solli 1 Magne Ballovara , Martha K. Johansen ja Reidar Larsen šaddet vuosttas , nubbin ja goalmmát várreáirrasin . 1 Magne A. S. Huvva , Kongsvik 1 . 1 Magne A. S. Huuva fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Magne A. S. Huuva 30 . 1 Magne A. S. Huuva 29. PerSoIli 30 . 1 Magnar Mikkelsen lohka iežas divttaid , Porsáŋggu kulturvahkus , Leavnnjas 1988 . ( Govva : Svein Lund ) 1 Magnar Mikkelsen lea riegádan 1938:s , son lea bajásšaddan ja orru Sáltesávjjus , Lágesvuonas . 1 Magna lei bajásšaddan beahcevuvddiin ja manai dávjá Áltái geasset . 1 Magna gal dáiddii oahppan veahá sámegiela , muhto dárogiella šattai ruovttugiellan , iige oktage mánáin oahppan sámegiela . 1 Magna Johnsen Álttás lei internáhta dállodoalli . 1 Magga lea maid leamaš Sámedikki presideanta Norgga bealde ( 1989-1997 ) . 1 Magga lea leamaš professora suoma-ugralaš gielain Oslo universitehtas , ja dál son bargá professoran Sámi allaskuvllas . 1 Magga Henriksen , 32. Journalista-párra, 33 . 1 Ma'1'1á go doaibma lea loahpahuwon gáibiduwo diedáhus ja árwoštallan , ja geavahuwon doarjagis dárkkistuwon rehketdoallu . 1 MV » Full City ” vuojui suoidnemánu 31. beaivvi 2009 Langesund olggobealde . Skiippas golggai olju ja dagahii oljovahágiid rittus . 1 MUHTUN SUOHKANAT BARGET SÁPMELAČČAID VUOSTÁ ! 1 MT Senior Gálssas lea ođđaáigásaš riddoguolástusfanas . 1 MNP ´ as lea leamašan psykiatriijalaš nuoraiddoaibmagoddi ( ungdomsteam ) mii earenoamážit lea bargan nuoraid gárihuhttinmirko ja iešsoardin váttisvuođaiguin ( PNT ) . NMP ´ as lea maid bearášveajuiduhttin ossodat mii álggahi bárggus jagi 2003 . 1 MNP ´ as lea leamašan psykiatriijalaš nuoraiddoaibmagoddi ( ungdomsteam ) mii earenoamážit lea bargan nuoraid gárihuhttinmirko ja iešsoardin váttisvuođaiguin ( PNT ) . 1 MIT gullá máilmmi bivnnugeamos teknihkalaš universitehtaid searvái . 1 MILDOSAT 1. ” Boazolohkoskovvi ” 2 . 1 MILDOSAT 1 . ” 1 MII GÁIBIDUVVO OVDALGO SÁMEGIELALAŠ GEAIDNOGALBA CEGGEJUVVO ? Ovdalgo lea vejolaš galbet sámegielalaš báikenamain , de báikenamma ferte leat 1 MII EAKTUDA BÁIKENAMA MEARRIDEAMI ? 1 MIELLAHTTULOGU RIEVDADEAMIT 2 . 1 MIELDDUS 2 1 MEARRÁIXJs 1 MDDa gohččuma mielde lea FAFO jagi 2009 ráhkadahttán raportta « Lesbalaččat ja homofiillat Sámis . 1 MDD GRD GRD 1 MD álgojurdda lea ahte Gáldu šaddá hálddahuslaččat oassin Sámi allaskuvlii , muhto allaskuvllas ii galgga leat ovddasvástádus guovddáža fágalaš barggus . 1 MD juolludus lea mielde 4 300 000 ruvdnosaš juolludusas kapihtala 226.21 vuolde . 1 MD bargá ahte Norggas galgá leat buorre ja beaktilis oahppovuogádat ja árjjalš ja hutkás dutkanbirrasat . 1 MD MD MD MD KGD KGD KGD EBD EBD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD BD EGD EGD OED 1 MD MD MD MD 1 MAKKÁR VÁSÁHUSAT LEAT GIELLAEALÁSKAHTTIMIS EARÁ RIIKKAIN 10 1 MAKKÁR GEATNEGASVUOÐAT LEAT GO OAŽŽU ALMMOLAŠ DOARJAGA ? 1 MABIT-prográmma ferte joatkit . 1 M. Mearkkašumit : " III . 1 M : Buohtalasnamat dárogillii ja/dahje suomagillii : namat mat adnojuvvojit buohtalasnamman eará gillii go sámegillii namuhuvvojit . 1 Løvland ii oppa nammaduvvon ge olgoriikaministtarin , muhto jotkkii ráđđehusas iežas ovddeš árvonamain ” stáhtaministtar ” . 1 Lødølja sirdin čázádagaid ollislaš plánas 1 Lødølja sirdima duohtandahkan dagahivččii Sámediggeráđi oainnu mielde viiddis heajos váikkuhusaid boazodollui ja nu maid guovllu sámi kultuvrii sihke ovddešáiggi , dálááiggi ja boahtteáiggi dáfus . Dat váikkuhivččii oppa sámi servodaga máttaguovlluin . 1 Låarte-Skæhkere álbmotmeahci ja Lijre álbmotmeahci rahpan 1 Láŋtdievvá lea sámi gilli , mu áhkku ja áddjá humaiga sámegiela gaskaneaskka , muhto dárogiela iežaska mánáide , mu áhkku ja áddjá doalaiga sámivuođa badjin , ja mánát jotke seamma ládje , muhto eará ja viiddiduvvon vuođu nalde . 1 Lášmmohallandiimmut ledje olgun , muhto maid soames háve siste , luohkkálanjain . 1 Lášmmohallan lei maid , muhto ledje eanáš bárehuoččat geat ledje dies mielde , mii nieiddat eat lean nu olu mielde . 1 Lávželuokta , Jáhkogohppi , Biergi , Ceavccageađgenjárga ja Bonjákas leat šaddan eará báikin . 1 Lávželuktii 1 Lávvardat eahketbeaivve , borgemánu 5. beaivve , moai lávkiime busses eret Skiippaguras ja manaime Deatnogáddái . 1 Lávus ja goađis lea dollasadji guovdu ja boarrásat ođđet sokkiin . 1 Lávlun ja musihkka skuvllas 1 Lávlla « Hávski lea eanan » lea maiddái lohkanlisttus . 1 Lávlla orru leame čállon dárogillii ja jáhkkimis lea Anders J. Bongo gii lea jorgalan dan sámegillii . 1 Lávlaga beallemuttus logai eará smávvaskuvlaoahppi juovlaevangeliuma . 1 Lávki ovddosguvlui davviguovloáŋgiruššamis Ráđđehus almmuhii njukčamánus 2009 iežas ođastuvvon davviguovlostrategiija , mas válddahalai áŋgiruššama arvat iešguđetlágan surggiin . 1 Lávkajávrri oahppit orro Marie Stene luhtte , gii lei skuvlla lagamus kránnjá . 1 Láviimet oahppat dajaldagaid bajiloaivvi . 1 Láviimet mannat hellodatustibiid čoahkkimiidda , soaitá eanemusat biktasiid dihtii . 1 Lávii nu ahte go vulggiimet ruoktot lupmui , de vulggiimet fárrolaga buohkat geat galggaimet davás fatnasa mielde , ja bealjehemiid skuvlla bargi lei ofelažžan . 1 Lávejit maiddái gullostit dadjame ahte sápmelaččat , dáid guovlluid ovddemus ássit , galget beassat doalahit gielaset girko- ja skuvlagiellan . » 1 Lávejin jur nu váibat go šadden dakkár čájáhussan , muhto dan gal in muitalan eadnásan . 1 Lávegoddi mas lea stuorra julevsámi ovddasteapmi , lea ráhkadan plánaid . 1 Láve váldit menddo guhkes áiggi dan rájes go jienasteapmi lea čađahuvvon dassážiigo loahpalaš válgaboađus gárvána , ja leat leamaš eahpegorálaš stuorra erohusat jienastagaid gaskka ja gii duođai beassá Sámediggái . 1 Lávdejuvvon ja biñgejuvvon oahppofálaldagaid sáhttit ollašuvvat oahppoguovddážiid , girjerádjosiid , eaktodáhtolaš organisašuvnnaid ja muñui oassálasti fitnodagaid bokte . 1 Lávdegottit – fylkkadikki áirasat leat juhkkojuvvon vihttan lávdegoddin . 1 Lávdegottit válljejit áššejođiheddjiid iešguđet áššiide farggamusat . 1 Lávdegottit ráhkadit guovlulaš boraspire hálddašanplána , ja sis lea ovddasvástádus vuoruhit eastadeaddji ja riidováidudan doaibmabijuid , ja maiddái ovddasvástádus iešguđetlágan nu gohčoduvvon boraspiriid bivdo-ja njeaidinregimai guovllusteaset . 1 Lávdegottit ovddidit sámediggeráđi , vejolaččat čoahkkinjođihangotti , evttohusa vuođul árvalusa dievasčoahkkimii dain áššiin , maid čoahkkinjođihangoddi sádde lávdegottiide . 1 Lávdegottit galget ovddidit eavttuhusaid dievasčoahkkimii dakkár áššiin main Sámediggeráđđi lea ovddidan mearrádusárvalusa ja maid čoahkkinjođihangoddi sádde Sámediggeráđis . 1 Lávdegottit galget evttohit našunála njuolggadusaid ja indikáhtoriid ođđajagemánu 20. beaivái 2010 . 1 Lávdegottit fertejit ieža detáljadásis beassat válljet bargovuogiset , nu maid dalle go čállojuvvo čoahkkinreferáhta . 1 Lávdegottit Buot Sámedikki lahtut leat lahttun ovtta dan golbma fágalávdegottis mat meannudit áššiid ja buktet árvalusaid Sámedikki dievasčoahkkimii . 1 Lávdegottit 1 Lávdegottis ledje gažaldagat Sámediggeráđđái áššis 07/10 ja 98/10 . Sámediggeráđi lahttu Marianne Balto vástidii ášši 07/10 gažaldagaid . 1 Lávdegottis ledje gažaldagat Sámediggeráđđái dievasčoahkkima áššis 47/09 . 1 Lávdegottis leat čuovvovaš lahtut : 1 Lávdegottis leat vuordámušat ahte ráđđádallanprosedyrat sáhttet váikkuhit sámi kultuvrra ja servodaga nannema , ja dasto ovddidit oktasaš áddejumi sámiid dili ja ovddidandárbbu birra sámi servodagas . 1 Lávdegottis leat vihtta miellahtu , geain unnimustá guovttis galget leat čáláhallan Sámedikki válgajienastuslohkui . 1 Lávdegottis leat muđui ovddasteaddjit Birasgáhttendepartemeantta , Deanu- ja Kárášjoga gielddaid , Luossareivesearvvi , Deanu čázádaga bivdodearvvi ja Norges jeger og fiskeforbund bealis . 1 Lávdegottis leat earret eará leamaš čoahkkimat Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtačálliin ja Mánáidáittardeddjiin . 1 Lávdegottis leat dábálaččat leamaš golbmanjeallje čoahkkima jahkái ja dat lea doaibman oktavuođalađasin norgalaš eiseválddiid ja sámi institušuvnnaid gaskkas main lea ovddasvástádus kulturduovdagis . 1 Lávdegottis leat doaibmabidjoevttohusat mo sámi guovlluid guolástusa sáhttá buoridit . 1 Lávdegottis leai 24.05.00 čoahkkin Álttás . 1 Lávdegottis lea dehálaš bargun geahčadit vuoigatvuođa gažaldagaid ja kulturoasi . 1 Lávdegottis lea Sámedikki beales fápmudus háhkat buot dieđuid maid ieš gávnnaha dárbbašlažžan dán oktavuođas . 1 Lávdegottis galget leat vihtta lahtu , main guoktása nammada suorgi ( omd. SÁLAS , NJ ) . 1 Lávdegottis eai leat muđui makkárge mearkkašumit dahje evttohusat áššái ja rávve Sámedikki dohkkehit čuovvovačča : Sámediggi doarju muđui Sámediggeráđi mearrádusevttohusa ja mearkkašumiid mat bohte Ealáhus- ja kulturlávdegotti čoahkkimis 12.-14.09.07 ášši 10/07 Sámedikki eanandoallodieđáhus . 1 Lávdegottis eai leat muđui makkárge mearkkašumit dahje evttohusat áššái ja rávve Sámedikki dohkkehit čuovvovačča : Sámediggi doarju muđui Sámediggeráđi mearrádusevttohusa . 1 Lávdegottis eai leat muđui eará mearkkašumit , čujuhit Sámediggeráđi dieđáhussii sámi museaid birra ja árvala Sámedikki mearridit čuovvovaččat : 1 Lávdegottis eai leat mearkkašumit áššái 29/05 Duodjeealáhusa váldošiehtadus , ja lávdegoddi doarju Sámediggeráđi evttohusa . 1 Lávdegottis eai leat makkárge mearkkašumit ja doarju Sámediggeráđi árvalusa . 1 Lávdegottis berrejit leat obmot geain lea álbmotrievttálaš gelbbolašvuohta , ja lávdegotti barggus berre leat viiddes gulahallan boazodoaluin . 1 Lávdegottis berrejit joavkkut leat ovddastuwon buoremus lági mielde . 1 Lávdegottis NSR bokte ledje gažaldagat ráđđái dievaščoahkkima áššis 24/10 Deanučázádat- báikkálaš halddašeapmi . 1 Lávdegottis NSR bealis lei gažaldat Sámediggeráđđái áššis 21/10 . 1 Lávdegottis JLa bealis ledje gažaldagat Sámediggeráđđái áššis 21/10 . 1 Lávdegottis , NSR ovttasbargojoavkku lahtuin , Jarle Jonassen , Ann-Mari Thomassen , Kjell Gjøran Jåma , Jánoš Trosten , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , Steinar Pedersen , Sverre Andersen , Per Solli , SfB / SBSa bealis Johan Mikkel Sara , SVFa bealis Ove Johnsen , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus Olaf Eliassen ja Johttisámilisttas / Olgešbellodagas Per A. Bæhr lea duhtavaš Sámediggeráđi ja Sámedikki guolástuslávdegotti vuoruhemiiguin , mat leat árvaluvvon Sámedikki dieđáhusas guolástusa birra kultuvran ja ealáhussan riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Lávdegottis , NSR ovttasbargojoavkku lahtuin , Jarle Jonassen , Ann-Mari Thomassen , Kjell Gjøran Jåma , Jánoš Trosten , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus , Steinar Pedersen , Sverre Andersen , Per Solli , SfB / SBSa bealis Johan Mikkel Sara , SVFa bealis Ove Johnsen , Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus Olaf Eliassen ja Johttisámilisttas / Olgešbellodagas Per A. Bæhr 1 Lávdegottiin lea váldoovddas-vástádus čađahit našunála politihka ja hálddašit boraspiriid guovlluineaset . 1 Lávdegottiid čoahkádus dávista mo fápmu juohkása lávdegottiin ja joavkkut ovddidit mearkkašumiid ja árvalusaid joavkkuid bealis . 1 Lávdegottiid ásaheapmi Sámedikkis 1 Lávdegottiid árvalusat meannoduvvojit dievasčoahkkims juovlamánu 5.-8. beaivvi . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis čakčamánu 27. - 30. b. . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis skábmamánu 29. - juovlamánu 3. b. . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis miesssemánu 30. b. - geassemánu 2. b. 2006 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis miessemánu 26. - 29. beivviid 2009 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis juovlamánu 1- - 4. b. . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis guovvamánu 28. b. - njukčamánu 3. b. 2006 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis guovvamánu 24. - 27. beivviid 2009 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis golggotmánu 27. b. . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis 28. - 28.11. - 1.12.2006 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis 27.02. - 02.03. 2007 . 1 Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis 22.05.-25.05. 2007 . 1 Lávdegotti čállin leamaš Svein Lund , gean Sámi allaskuvla lea virgádan . 1 Lávdegotti čállin galgá doaibmat Jon Eldar Einejord , ja son lea juo ráhkkanišgoahtán lávdegotti bargui . 1 Lávdegotti čoakkádusas lea deattuhuvvon ahte guoskevaš beroštusat galget leat ovddastuvvon ja ahte lávdegottis galgá leat gokčavaš gelbbolašvuohta gažaldagain maid galgá čielggadit . 1 Lávdegotti čoakkádus lea nu ahte dušše okta lahttu lea Davvi-Norggas eret , eai ge leat dollojuvvon čoahkkimat riikka deháleamos luossaguovlluid beroštumiiguin , eai ge sámi orgánaiguin . 1 Lávdegotti čoahkkádus lea viiddis ja das leat lahtut geain lea juridihklaš , dearvvašvuođafágalaš , politiijalaš , geavaheaddji- ja oapmehašduogáš . 1 Lávdegotti čielggadeapmi oktan gulaskuddanvástádusaiguin šaddá vuođđun go galgá evttohit rievdadit sámelága válganjuolggadusaid . 1 Lávdegotti čielggadeamis árvaluvvo mearrádus mii mielddisbuvttášii ahte jus muhtun siidda boazolohku lea badjelis go mearriduvvon , de galgá juohke siidaoassi unnidit iežas boazologu gorálaččat . 1 Lávdegotti árvvoštallan lei ahte dát lei dárbbašlaš earret eará vái váfistuvvo váikkuhanfápmu ja oassálastin mearridanproseassaide . 1 Lávdegotti árvvoštallan Lávdegoddi čujuha ahte čavčča 2009 dábálašoahpaheaddjeohppui álgán studeanttat leat maŋemuččat , geat váldojuvvojedje sisa ja plána mielde sii gerget 2013 giđa . 1 Lávdegotti árvvoštallan Lávdegoddi lea evttohan ovdalis namuhuvvon friddjenmearrádusaid almma dárkilut čilgemiin . 1 Lávdegotti árvalusas leat maiddái sierra mearrádusat dan birra maid ferte erenoamážit vuhtii váldit diekkár njuolggadusaid ráhkadeamis , geahča árvalusa § 9 – 3 ja § 9 – 4 . 1 Lávdegotti árvalusa mielde šaddá okta orohatstivrra deaŧaleamos doaimmain ráhkadit doaibmanjuolggadusaid . 1 Lávdegotti árvalusa mielde jurddašuvvojit ovttaskas áššit oalát sirdojuvvot eret departemeanttas . 1 Lávdegotti árvalusa mielde galgá eananjuohkindiggi oažžut eambbo doaimmaid boazodoallolága olis go dál leat . 1 Lávdegotti árvalusa mielde galgá alimus boazolohku mearriduvvot geassesiidii , geahča árvaluvvon § 9 – 4 . 1 Lávdegotti árvalusa mielde galget siidaosiid jođiheaddjit ovttajienalašvuođa bokte sáhttit mearridit ahte galgá ásahuvvot ođđa siidaoassi siidii , man jođiha dihto olmmoš gii lea válddáláš ja deavdá lága oppalaš eavttuid . 1 Lávdegotti árvalusa mielde galget orohatstivrras leat iešguđet joavkkuid ovddasteaddjit . 1 Lávdegotti árvalus gávdno Stuorradikki diehtojuohkinbálvalusas neahtas . 1 Lávdegotti árvalan § 8 – 10 definere siidda ná : 1 Lávdegotti árvalan § 7 – 3 gáibádus ahte galgá ássat Norggas lea jotkojuvvon inkuria bokte . 1 Lávdegotti árvalan § 3 – 1 hárrái oaivvilda departemeanta ahte doaba fra gammelt av ( doložis ) sisttisdoallá distinkšuvnna mii sáhttá leat vuogas . 1 Lávdegotti árvalan ulbmilparagráfa lea dadjat measta seamma go 1978-lága 1. § . 1 Lávdegotti árvalan ođđa mearrádusat attáše , departemeantta oainnu mielde , sihke heivehahtti ja vuogas váikkuhanreaidduid , ja leat mihá heivvoleappot go dálá mearrádusat . 1 Lávdegotti árva1us : Sámediggi čujuha čielggadussii SU 1:1991 SÁMI KULTURMUITTUID GÁHTTEMA ORGANISEREN BOAHTTEÁIGGIS ja guorrasa dan evttohussii mii lea čielggaduvvon , sámi kulturmuittuid guovlluápparáhta há1ddašeami organiserema ja stivrenstruktuvrra hárrái . 1 Lávdegotti ámmát lea čielggadit servodaga hearkivuođa dálkkádatrievdamiidda , ja buktit evttohusaid doaibmabijuide ja váikkuhangaskaomiide vai nákce heivehit iežas rievdademiid váikkuhusaide . 1 Lávdegotti ákkastallamat golggotmánu 29. beaivvi 2009 čudjet ná : " Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu sierra láhkaásahus čalmmustahttá ja ovddida sámiid oktasaš áigumuša beassat ásahit iežaset oahppo- ja skuvlenásahusaid ja beassat mearridit daid sisdoaluid . 1 Lávdegotti ággan lea " go pedagogihkas ja oahppimáhtus oktan hárjehallamiin , ja buot eará fágain , lea oahpahus sámegillii ja lea sámi perspektiiva ” . 1 Lávdegotti váldái gullet earret eará : 1 Lávdegotti váldoevttohus lea ásahit báikkálaš hálddašanorgána - Tanavassdragets Fiskeforvaltning ( Deanu čázádaga guolástanhálddašeami ) - mii galgá váldit badjelasas dan ovddasvástádusa ja daid bargamušaid mat dál gullet stáhta eiseválddiide . 1 Lávdegotti váldoevttohus lea ahte ásahuvvo báikkálaš hálddašanorgána - Deanujoga guolástushálddašeapmi - mii galgá váldit badjelasas ovddasvástádusa ja doaimmaid mat dál gullet stáhtalaš eiseválddiide . 1 Lávdegotti váldobargun lea čielggadit sámiid ja earáid guolástanvuoigatvuođaid mearas olggobealde Finnmárkku . 1 Lávdegotti vuođđooaidnu : 1 Lávdegotti unnitlohku árvala ahte ođđa siidaosiid ii sáhte ásahit jus siidaosiid gaskamearálaš boazolohku šaddá vuollel 250 . 1 Lávdegotti unnitlohku vuordá ahte oahpahusa kvalitehta nannejuvvo earret eará dan dáfus ahte dáhkidit gelbbolaš oahpaheaddjiid , ja doppe gos dárbbašuvvo , oktasaččat ávkkástallat daiguin oahpaheaddjiresurssaiguin mat gávdnojit . 1 Lávdegotti unnitlohku oaidná ahte sámi giellaguovddážat geahččalit sihkkarastit ovttaárvosaš sámi giellafálaldagaid . 1 Lávdegotti unnitlohku mearkkaša ahte giellaguovddážat leat dehálaš arenat sihke sámi rávisolbmuide ja mánáide . 1 Lávdegotti unnitlohku mearkkaša ahte evttohusaid , šiehtadusa meannudeami oktavuođas Sámedikkis , berre vuosttažettiin geahččat doaibmaplána ektui . 1 Lávdegotti unnitlohku lahtuin Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Magnhild Mathisen , Egil Olli , Willy Olsen ja Willy Ørnebakk , 1 Lávdegotti unnitlohku lahtuiguin : Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Berit Oskal Eira , Anders Urheim , Johttisámiidlisttas / Olgešbellodagas Tormod Bartholdsen : 1 Lávdegotti unnitlohku háliida ahte giellaguovddážat ožžot eanet resurssaid , vai besset álggahit eanet gielladoaimmaid . 1 Lávdegotti unnitlohku evttohii doahpaga bearašdoallu seamma sisdoaluin go eanetlogu evttohan doahpagis siidaoassi . 1 Lávdegotti unnitlohku duođašta ahte sámi giellaguovddážat váikkuhit diliid láhčimii vai buot sápmelaččat ožžot vejolašvuođa oahppat geavahit sámegiela , sihke njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Lávdegotti unnitlohku dovdá máŋga konkrehta ovdamearkka gos sámegiel oahpahus lea maŋŋit álggahuvvon , ja gos dál eai leat dohkálaš rutiinnat iskat gallis háliidit sámegiel oahpahusa ja kvalitehtasihkkaruššat dakkár oahpahusa . 1 Lávdegotti unnitlohku diehtá ahte váilot ollu fágaolbmot , geat hálddašit oarjel- ja julevsámegiela . 1 Lávdegotti unnitlohku , lahtut Josef I. Vedhugnes , Sten Erling Jønsson , Anders Urheim , Berit Oskal Eira , Bargiidbellodat sámediggejoavku ja Gunvald Nilsen , Olgešbellodat , lea čuovvovaš mearkkašupmi : 1 Lávdegotti unnitlohku , Norgga sámiid riikasearvvi ( NSR ) lahtut Silje Karine Muotka , Kirsti Guvsám , Åge Norkild , Rolf Mathi Reisænen ja Miriam Paulsen oaivvildit ahte vuoigatvuohta oahppat ja ovdánahttit Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 Lávdegotti unnitlogu lahtuin : Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Sten Jønsson , Josef Vedhugnes , Berit Oskal Eira , Anders Urheim , lea vel čuovvovaš mearkkašupmi dieđáhussii : 1 Lávdegotti rávven : 1 Lávdegotti ráva : 1 Lávdegotti olbmot berrejit gullat válgakreatssaide mat leat geográfalaččat biedgguid . 1 Lávdegotti oaivila mielde leat dálá doalloovttadat-ortnegis máŋga headjuvuođa . 1 Lávdegotti oaivila mielde lea maiddái deaŧalaš ahte reaidadoarjga váikkuhus sámi mánáidgárdesajiid jearrama , árvvoštallo . 1 Lávdegotti oaivila mielde lea deaŧalaš geahčadit almmuhanvuogi . 1 Lávdegotti oaivila mielde eai sáhte buohkain leat dakkár vuoigatvuođat . 1 Lávdegotti oainnu mielde qalqá álqgahuvvot 1991/92 1 ahkemolsumis , dan dihte go : Orru lunddola~ ahte ~iehtadusáiqodat čuovvu kálenddarjaqi . 1 Lávdegotti oainnu mielde leat mearrasámi guovllut heajos dilis ealáhusaid ektui ja dain lea nana dárbu háhkat ráhkadanávdnasiid barggolašvuhtii ja ealáhusovddideapmái , ja dan vuođul viidáset fievrridit Stuorradikki 1988 mearrádusa , ahte várret sierra distriktabivdoeriid dáid guovlluid váste . 1 Lávdegotti oainnu mielde leat dálá láhkamearrádusat , boazodoalu siskkáldas dilálašvuođaid birra , vuosttažettiin almmolašrievttálaš vuohkásaččat . 1 Lávdegotti oainnu mielde berre orohagas ain leat stivra mas leat orohaga boazoeaiggádat . 1 Lávdegotti nammaduvvo konsultašuvnnaid maŋŋá Máhttodepartemeantta ja Sámedikki gaskka , ja lávdegoddi galgá geiget raporttas 31.12.2011. - Vuorddán mielas beassat oaidnit lávdegotti raportta danne go barggus lea stuorra mearkkašupmi sámi servodaga viidáset ovddideapmái , dadjá vel Laila Susanne Vars . 1 Lávdegotti miellahtut , NSR ovttasbargojoavkkus ; Birger Nymo , Per-Bjørn Lakselvnes , Randi A. Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen ja Terje Tretnes , ja Sámi válgalihtu áirras ; Roger Pedersen , ja Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Magnhild Mathisen , Egil Olli , Willy Olsen ja Willy Ørnebakk , 1 Lávdegotti miellahtuid nammada Sámi parlamentáralaš ráđđi . 1 Lávdegotti mielas sáhttet studeanttat , geat háliidit oahpahit dárogiela fágan dahje eará Davviriikkaid váldogielaid , váldit dárogiela válljejuvvon oahpahusfágan . 1 Lávdegotti mielas lea deaŧalaš čalmmustahttit báktedáidaga eamiálbmotperspektiivvas , mii lea dábálaš eará sajiin máilmmis nugo Austrálias . 1 Lávdegotti mielas lea buorre go bealit ovttasbargošiehtadusa bokte leat ovttaoaivilis das ahte lea dárbu ovddidit buoret fierpmádaga joatkkaskuvllaid , Sámedikki ja fylkkagielddaid gaskka olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , vai gelbbolašvuođain buorebut sáhttá ávkkástallat . 1 Lávdegotti mielas lea buorre dat go šiehtadus sisttisdoallá dan ahte ráhkaduvvo raporta juohke jagi dili ja ovddidandovdomearkkaid birra mii earret eará lea vuođđuduvvon sámi statistihkkii ráđđádallamiid vuođđun konkrehta áššiin ja ráđđádallamiid váste sámi servodaga ovddidandárbbuin . 1 Lávdegotti mielas dárbbašuvvojit golbma jotkkolaš oahppojagi , vai studeanttat ohppet doarvái bures sámegiela ja oahpu sisdoalu . 1 Lávdegotti mandáhttii ii gullan evttohit njuolggadusaid doarjagiid hárrái Boazodoallošiehtadusa olis . 1 Lávdegotti mandáhtta sisdoalai maiddái čilgehusa Sámi guolástusavádaga birra . 1 Lávdegotti mandáhtii gullá maiddái evttohit doaibmabijuid sámegiela nannemii dutkangiellan . 1 Lávdegotti mandáhtas daddjo earret eará ahte rámmaplána lea láhkaásahusa hámis ja galgá čilget vurdojuvvon oahppanjoksosiid . 1 Lávdegotti mandáhtas berrejit leat dát váldočuoggát : • • • 1 Lávdegotti mandáhta lea viiddis ja politihkalaččat hui deaŧalaš Sámediggeráđđái ja evttohusat maid lávdegoddi buktá gusket hui ollu maiddái sámi mánáide . 1 Lávdegotti mandáhta ja coakkáduseavttuhus sáddejuvvo guoskevaš beliide cealkámuša várás . 1 Lávdegotti láhkaásahusevttohus Láhkaásahusa , našunála ja sámi njuolggadusaid vuođul , galget oahppoinstitušuvnnat ráhkadit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid prográmmaplánaid . Prográmmaplánat mearridit fágalaš sisdoalu , hárjehallanoahpu , organiserema , bargovugiid ja árvvoštallanortnegiid . 1 Lávdegotti láhkaásahusevttohus Eksámen dahje geahččaleapmi , mii ii leat čađahuvvon vuođđoskuvlaoahpu oassin , sáhttá leat vuođđun friddjet eksámenis , geahča universitehta ja allaskuvlalága § 3-5 . 1 Lávdegotti lahtut berrejit leat bidgejuwon geográfalaččat válgakreatssaid mielde nu bures go vejolaččat . 1 Lávdegotti lahtut NSR ovttasbargojoavkkus ; Birger Nymo , Per-Bjørn Lakselvnes , Olav Dikkanen , Randi A. Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen , Terje Tretnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ; Magnhild Mathisen , Egil Olli , Willy Olsen , Willy Ørnebakk ja Sámi válgalihtu áirras ; Roger Pedersen , 1 Lávdegotti lahtut Bargiidbellodagas , SVL:s oavvildit : 1 Lávdegotti lahtut Bargiidbellodagas , SVL:s oaivvildit : 1 Lávdegotti lahtut : - jođiheaddji Heidi Ekstrøm , Birasgáhttendepartemeanta - Audhild Schanche , Sámediggi , - Kjell Sæther , Kárášjoga gielda - Frank M. Ingilæ , Deanu gielda - Reidar Varsi , Deanujoga luossareiveeaiggádiid searvi - Edvard Nordsletta , Deanujoga luossareiveeaiggádiid searvi - Ingrid Nordal , Deanujoga luossabivdiid searvi , - Karl-Arne Larsson , Norges Jeger og Fiskeforbund nammasaš searvi Lávdegotti raporta galgá gárvvistuvvot ovdal skábmamánu 1. b. dán jagi . 1 Lávdegotti lahtuin Norgga sámiid riikkasearvvis ( NSR ) Silje Karine Muotka , Kirsti Guvsám , Trond Are Anti , Olof Anders Kuhmunen ja Miriam Paulsen , ja Johttisámilisttas ( Fsl ) Anders Somby jr. leat čuovvovaš mearkkašumit : Sámeálbmotfoandda duppalastin 1 Lávdegotti lahtuin NSR ovttasbargojoavkkus ; Birger Nymo , Per-Bjørn Lakselvnes , Olav Dikkanen , Randi A. Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen , Terje Tretnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ; Magnhild Mathisen , Egil Olli , Willy Olsen , Willy Ørnebakk ja Sámi válgalihtu áirras ; Roger Pedersen , 1 Lávdegotti konklušuvnnat oktan marrádusevttohusaiguin sáddejuvvojit buot fylkkagieddaide ja Sámediggái gulaskuddamii , vai LU beassá váldit loahpalaš mearrádusa 28.02.–01.03.01 čoahkkimis . 1 Lávdegotti jođihii Johan T. Ruud , rektor Oslo Universitehtas 1958-63 ( Fulsås 1993 : 35 ) . 1 Lávdegotti jođiheaddjit , Árran julevsámi guovddáža direktevra Filip Mikkelsen ja Nordlándda fylkkamánni fylkkabirasgáhttenhoavda Roar Høgsæt , geigiiga raportta oktan organiserenevttohusain , čielggadanprográmmain ja ovdánanplánain várrepresidentii ja stáhtaráđđái . 1 Lávdegotti jođiheaddji loahpahii nuppi ráđđádallančoahkkima earret eará dáid sániiguin : 1 Lávdegotti jođiheaddji lea maŋŋil čilgen lasi ja čujuhan ahte sámegiella dárbbaša nannosit sihkkarastima go dárogiella , dan dihtii go sámegiella lea áitojuvvon álgoálbmot- ja unnitlogugiella . 1 Lávdegotti jođiheaddji Trond Helleland deattuhii ahte Finnmárkkuláhka ii mearkkaš loahpa , muhto baicce ođđa áigodaga álggu Sámediggái , sápmelaččaide ja olles Finnmárkku álbmogii . 1 Lávdegotti jođiha Stáhta kártadoaimmahat ja dat doaibmá arenan diehtojuohkima oktiiordnemis ja plána- ja fáddádieđuid olámuddui buktimis . 1 Lávdegotti jođiha Per Selle . 1 Lávdegotti jođiha Olmmošvuoigatvuođaid guovddáža direktevra , Nils A Butenschøn . 1 Lávdegotti jođiha Fylkkamánni Oddvar Flæhte ja dat galgá geiget NAČ ovdal skábmamánu 1. b. 2010 . 1 Lávdegotti hástalussan lei ráhkadit njuolggadusaid mat heivejit iešguđege siidaortnegiidda mat gávdnojit , ja dan seammás eai berren njuolggadusat gártat nu loažžadin ahte geavadis masset rievttálaš mearkkašumi . 1 Lávdegotti evttohusa mielde galget buot suohkanat gos leat eambbo go 30 olbmo registrerejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , lohkat ja elektruvnnalaččat raporteret válgabohtosiid almmolaš válgaidjavuogádagas . 1 Lávdegotti evttohus sáddejuvvo govdadis gulaskuddamii ovdal go láhkarievdadusat ovddiduvvojit Stuorradiggái 2002 čavčča . 1 Lávdegotti evttohus sáddejuvvo govdadis gulaskuddamii . 1 Lávdegotti evttohus oktiibuot buvttiha sierra riddobivdoávádaga Finnmárkkus , lágas gohčoduvvon Finnmárkkuávádat . 1 Lávdegotti evttohus mearkkaša de sierra riddoguolástanavádaga Finnmárkui , lágas gohčoduvvon Finnmárkoavádat . 1 Lávdegotti evttohus mearkkaša buohkanassii sierra riddoguolástusavádaga Finnmárkui , lágas gohčoduvvon Finnmárkkuavádat . 1 Lávdegotti evttohus Lávdegotti deaŧaleamos evttohusat leat : 1 . 1 Lávdegotti evttohus : I : Sámediggi nammada čuovvovaš lahtuid ja várrelahtuid Sámi oahpahusráddái áigodahkii 01.01.1992 - 31.12.1993 : 1 . 1 Lávdegotti evttohus , NAČ 2008:5 Vuoigatvuohta bivdit ábis olggobealde Finnmárkku ovddiduvvui guolástusja riddoministarii Deanodagas 2008 guovvamánu 18 . 1 Lávdegotti eanetlohku čállá viidáseabbot : 1 Lávdegotti eanetlohku oaivvildii ahte berre jođihuvvot dakkár politihkka mii áiggi mielde geahččala eanaš muddui mearrádusaid ja ekonomalaš vuoruhemiid ­bidjat Sámediggái dahje daidda orgánaide maid Sámediggi nammada . 1 Lávdegotti eanetlohku , lahtut John Harald Skum , Svein Peter Pedersen , Sven-Roald Nystø , Åge Nordkild , Berit Ranveig Nilssen , Norgga Sámiid Riikkasearvi ja Magne Ballovara , Guovddášbellodat , lea čuovvovaš mearkkašupmi : 1 Lávdegotti eanetlohku , buohkat earret okta lahttu , árvalit hálddašanmodealla mas fylkkaboazodoallostivra man čállingoddin lea fylkkamánni , oažžu hálddašanovddasvástádusa guovlulaš dásis . 1 Lávdegotti eanetlohku , buohkat earret okta , árvalit ahte sáhttá ásahit dušše ovtta buohtalas álggahansiidaoasi juohke siidaoassái . 1 Lávdegotti eanetlohku , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ( BB ) lahtut Knut Store , Arild Pettersen Inga , Heidi Persdatter Greiner Haaker , Margit Eli Anti Oskal ja Skjalg Jensen , Árja lahttu Olaf Eliassen ja Nordkalottfolket lahttu Toril Bakken Kåven , oidnet minerálaplánaveahki deaŧalaš reaidun das ahte sihkkarastit sámi beroštusaid mineráladoaimmaid oktavuođas sámi guovlluin . 1 Lávdegotti eanetlogu lahtuin NSR ovttasbargojoavkkus ; Birger Nymo , Per-Bjørn Lakselvnes , Olav Dikkanen , Randi A. Skum , Ragnhild Nystad , Geir Tommy Pedersen ja Terje Tretnes , ja Sámi válgalihtu áirras ; Roger Pedersen , 1 Lávdegotti deháleamos ulbmil konferánssain lea oažžut mearkkašumiid ja oaiviliid dálkkádathearkivuođa birra sihke báikkálaš ja regionála aktevrrain . 1 Lávdegotti boahtte čoahkkin dollojuvvo dán jagi skábmamánus / juovlamánus fáttáiguin ; suodjalusa sadji Davvi-Norggas ja infrastruktuvra . 1 Lávdegotti bargu loahpahuvvui juovlamánu loah ­pas 2007 ja árvalus lea almmuhuvvon NOU 2008 : 5:in Retten til fiske i havet utenfor Finnmark . 1 Lávdegotti bargu lea boađus ráddehusa čuovvoleamis Suoradiggemearrádusas Finnmárkkulága ektui , gos juste sámiid ja riddoálbmoga mearraressurssaid rievttit leat fáddán . 1 Lávdegotti bargu lea bearráigeahččá olles Sámedikki doaimma , ja fuolahit ahte doaibma čađahuvvo mearriduvvon njuolggadusaid ja bušeahtaid mielde . 1 Lávdegotti bargu ii sáhte leat čiegus , ii ain juo daidda geat dan leat nammadan . 1 Lávdegotti bargu ii leat ovddidan sámi kulturáššiid namuhanveara . 1 Lávdegotti bargu bistá jagi 2002 lohppii . 1 Lávdegotti barggu geažil bođii e.e. Sámeláhka ( 1987 ) , mii lea Sámedikki vuođđu . 1 Lávdegotti NSR:a ovttasbargojoavku , Bargiidbellodaga sámediggejoavku , SáB , SVL , Guovddášbellodaga sámediggejoavku ja Johttisámilistta / Olgešbellodat oaivvildit : 1 Lávdegotti NSR ovttasbargojoavku , Bargiidbellodaga sámediggejoavku , SáB , SVL , Guovddášbellodaga sámediggejoavku ja Johttisámilistta / Olgešbellodat oaivvildit : 1 Lávdegotti 21.01.2000 árvalus , mii galggai geahččat Sámedikki áirasiid buhtadusaid 1 Lávdegotti 2. oassi gártá 3. oassin : Ingrid Wernberg ovddidii 1 Lávdegoddái nammaduvvojedje čuovvovaš olbmot : 1 Lávdegoddái lea leamaš stuora hástalussan hábmet njuolggadusaid mat ásahit oktavuođa ovddasvástideaddji ovttadaga , siidda ja orohatorganiserema gaskka . 1 Lávdegoddái lea leamaš hástalussan hábmet njuolggadusaid mat heivejit iešguđet siidamálliide mat gávdnojit sámi boazodoalus . 1 Lávdegoddái lea leamaš hástalussan hutkat doahpaga mii galggašii sisdoalu dáfus leat doallevaš ja seammás doaibmat riekteteknihkalaš oktavuođas . 1 Lávdegoddái juhkkojuvvui reive Saarivuoma čearus . 1 Lávdegoddái biddjojuvvojedje : Ole Henrik Magga , joaiheaddji Máret Guhttor , nubbinjoaiheaddji Hans Guttorm Mimmi Beaivi Mathis M. Sara Giehtadaladettiin ášši 4/92 Doaimmaid ja válddi sirdin Sámediggái maniduvvui kultur- ja ealáhusáššiid hálddašeami teakstaoassi vuordit lávdegotti barggu . 1 Lávdegoddi čállá viidáset : " Seamma ládje go Stuoradiggediedáhus nr. 11 ( 2008-2009 ) ákkastallá dárogiellafága mávssolašvuođa našunála oahpaheaddjeoahpus , man mielde dárogiellafága galgá fuolahit vuođđogálggaid , de háliida sámi rámmaplánalávdegoddi čalmmustahttit sámegiela sajádaga sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 1 Lávdegoddi čállá : " Jus sámi oahpaheaddjeoahpus galget leat golbma geatnegahtton fága , de 1.- 7. dási studeanttaide báhcet válljenvejolašvuohtan dušše 90 oahppočuoggá . 1 Lávdegoddi čujuhii ahte Sámedikkis alddes seahtá leat vejolašvuohta válljet makkár áššiid háliida váldit ovdan , iige vuoliduvvot earáid álgagiid vuostáváldin . 1 Lávdegoddi čujuha čuoggái 2.2.1 Musihkka , mas lea namuhuvvon máilmmeguovddáš veahádatkultuvrraid váste . 1 Lávdegoddi čujuha man deaŧalaš dát lea , vaikke vel 2005 mielde galgá ásahuvvot ovttasbargoorgána Sámedikki ja guovlulaš Dearvvašvuođafitnodagaid gaskkas . 1 Lávdegoddi čujuha maiddái dan bargui mii dál dahkkojuvvo riikkalaš lávdegotti olis mii guorahallá julevsámi guovlluid geavaheami ja suodjaleami , ja gávnnaha lunddolažžan vuordit dán barggu bohtosiid . 1 Lávdegoddi čujuha maiddái Sámedikki ovttasbargošiehtadusaide fylkkagielddaiguin ja vuordá ahte fylkkagielddat leat mielde nannemin sámi museaid . 1 Lávdegoddi čujuha evttohusastis dárbbu ráhkadit njuolggadusaid maid vuođul šaddá vejolašvuohta einnostit ovddasguvlui , ja buoret riektesihkarvuohta ovttaskas boazoeaiggádii . 1 Lávdegoddi čujuha dás boazodoallohálddahusa evalueremii man Norsk institutt for by- og regionforskning , NIBR , lea čađahan ja mii lea almmuhuvvon raporttas NIBR - Prosjektrapport 2000 : 16 , Reindriftsforvaltningen – en evaluering av organisasjon og virksomhet ( NIBR – Prošeaktaraporta 2000:16 Boazodoallohálddahus – organisašuvnna ja doaimma evalueren ) . 1 Lávdegoddi čujuha daid statistihkaide mat leat ovddiduvvon dieđáhusas ja oaivvilda dát livčče galgan buorebut čilgejuvvot go dain ii boađe ovdan mii lea vuođđun statistihkaid loguide . 1 Lávdegoddi čujuha ahte raporttas oidno maid ruđaid doarjjastivrra lea hálddašan ja makkár ulbmiliidda . 1 Lávdegoddi čujuha ahte lea dárbu ásahit Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 Lávdegoddi čujuha ahte lea dárbu oččodit eanet sámegielat bargiid sámi mánáidgárddiide , vai giellagelbbolašvuohta bargiid gaskkas ii šat leat ovttaskas bargi duohken mánáidgárddis dahje ahte ovddasvástádus biddjojuvvo ovttaskas bargái mánáidgárddis . 1 Lávdegoddi čujuha ahte dán ráđđádallanšiehtadusa viidásetovddideapmi čuovvoluvvo šiehtadallanortnegiiguin . 1 Lávdegoddi čujuha ahte doarjjastivra dál hálddaša iešguđet ohcanortnegiid mat gusket ollu áššesurggiide Sámedikki doaimmas . 1 Lávdegoddi čujuha ahte dieđáhusas namuha maiddái sámegiela dilli mánáidgárddiin ja mot oččudit sámegielat bargiid mánáidgárddiide . 1 Lávdegoddi čujuha ahte dakkár viiddes nuppástuhttin- ja konsoliderenproseassa , mii lea museadieđáhusa áigumuš , ferte čuovvolit mearkkašahtti ollu stáhta doaibmaruđaiguin . 1 Lávdegoddi čujuha Sámi Parlamentáralaš ráđi mearrádussii áššis SPR 009/04 , mas SPR dadjá ahte galgá ráhkaduvvot oktasaš strategiija sámi biergasiid ruovttoluotta fievrrideami oktavuođas sámiide . 1 Lávdegoddi čujuha 2. kapihttalii siidu 6 , 3. teakstaoassái , ja čujuha dasa ahte Sámediggi árjjalaččat galgá leat mielde nammadeamen lahtuid Dearvvašvuođafitnodagaid stivrraide , earret eará bearráigeahččat ahte sámi beroštumit fuolahuvvojit . 1 Lávdegoddi ávžžuhuvvui earenoamážit árvvoštallat válgabiirriid rievdadeami ja mandáhttajuohkima daid gaskkas . 1 Lávdegoddi ávžžuha ráhkadit sierra láhkaásahusa sámi oahpaheaddjeohppui . 1 Lávdegoddi ávžžuha dán áššis eanet ovttasbarggu gaskal Norgga ja Ruoŧa eiseválddiid . 1 Lávdegoddi árvalii dán ráji vai unnimus doalut suodjaluvvojit vuosttaš vuorus . 1 Lávdegoddi árvala ásahuvvot sierra boazobearráigeahču Stáhta luonddubearráigeahču vuollái . 1 Lávdegoddi árvala viidáseappot ahte guovddáš boazodoallostivra bisuhuvvo . 1 Lávdegoddi árvala soabahanortnega man mielde sáhttá riidduid čoavdit olggobealde diggeortnega , ja dasa leat gulaskuddanásahusat mielas . 1 Lávdegoddi árvala nappo čavget vejolašvuođa atnit bohccuid , ja ággan dasa lea dahkat bohccuid doallama čielgaseabbon ja sihkkarastit ahte bohccuid doallan lea čadnon sámi boazodollui . 1 Lávdegoddi árvala maiddái njuolggadusaid siidda siskkáldas dilálašvuođaid birra , nugo njuolggadusaid siidastivrra , siidakássa ja siidafoandda birra , ja bargogeatnegasvuođaid ja investeremiid birra , geahča láhkaárvalusa § 8 – 10 rájes § 8 – 16 rádjái . 1 Lávdegoddi árvala maiddái dárkilet njuolggadusaid orohaga jahkečoahkkima birra ja dan hárrái geas lea jienastanvuoigatvuohta , geahča árvalusa § 8 – 8 ja § 8 – 9 . 1 Lávdegoddi árvala joatkit dálá njuolggadusaid boazomearkkaid birra , muhto nu ahte njuolggadusat mat dál leat láhkaásahusain galget biddjot láhkii . 1 Lávdegoddi árvala eará áigemeriid merkemii go dálá lágas leat . 1 Lávdegoddi árvala ahte siidaoasi jođiheaddji galgá sáhttit ásahit buohtalas álggahansiidaoasi , masa nuorat buolvva olmmoš nammaduvvo jođiheaddjin . 1 Lávdegoddi árvala ahte juohke siidaoasis galget leat 5 jiena jahkečoahkkimis , ja ahte siidaoasi jođiheaddji juohká jienaid earáide mat gullet siidaoassái . 1 Lávdegoddi árvala ahte galgá leat dušše okta áigemearri merkemii , ja dat árvaluvvo leat miessemánu 31. beaivvi jagi maŋŋel go miessi lea šaddan . 1 Lávdegoddi árvala ahte dálá doalloovttadagaid eaiggádat šaddet ođđa siidaosiid jođiheaddjit , geahča árvalusa § 4 – 3 nr. 1 . 1 Lávdegoddi árvala : Álgovudolaččat lea Sámediggi duhtavaš Sámelága giellanjuolggadusaid mearrádus-evttohusa hárrái . 1 Lávdegoddi álggahii maid barggu 2008:s eanedit daid nuoraid logu , geat leat logahallojuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ja daid nuoraid logu , geat jienastit Sámediggeválggas . 1 Lávdegoddi ákkastallá ášši ná : " Sámi rámmaplánalávdegoddi dáhttu erenoamážit čujuhit álgoálbmotjulggaštusa artihkkalii 14 , § 1 , mii deattuha vuoigatvuođa oahppat ja oažžut oahpahusa álgoálbmogiid iežaset gielain ja iežaset oahppan- ja oahpahusvugiin . 1 Lávdegoddi ákkastallá , ahte dát oahpaheaddjit galget oahpahit sámegillii iežaset fágain . 1 Lávdegoddi áigu maiddái bivdit ahte Sámediggeráđđi álggaha mánáidgirjjiid jorgalahttima sámegillii . 1 Lávdegoddi áiggui vel oažžut maŧolaš evttohusaid dáid muddemiid nuppástusaide . 1 Lávdegoddi ádde ahte jus Sámedikki válde ­suorgi vejolaččat viiddiduvvo boahtteáiggi , de dat soaitá šaddat vuostálagaid eará hálddašanorgánaiguin ja eaktuda ahte dát gažaldagat čielggaduvvojit ja čovdojuvvojit ovdalgo mearriduvvo ahte ođđa bargamušat biddjojuvvojit Sámediggái . 1 Lávdegoddi sáhttá ovddidit eavttuhusa Sámedikki dievasčoahkkimii áššiin maid meannuda , gč. § 25 . 1 Lávdegoddi sáhttá ieš evttohit bálkkašumi vuoitiid , dahje sámi organisašuvnnat ja ásahusat sáhttet evttohit lávdegoddái . 1 Lávdegoddi ságaškuššá multilaterála áššiid departemeanttaid gaskkas . 1 Lávdegoddi searvá nuoraidkonferensii ráhkkaneapmái . 1 Lávdegoddi rávve ahte vuoigatvuohta galgá gustot buohkaide guđet ásset fylkkas , beroškeahttá čearddalaš ja kultuvrralaš gullevašvuođas . 1 Lávdegoddi rávve ahte Norga ain bargá ovddasguvlui oažžun dihtii mearridit ere-noamáš ja konkrehta doaibmabijuid sihkkarastin ­dihtii ahte dihto eamiálbmotjoavkkut mat leat hir ­bmat rašis dilis , namalassii nuortalaččat , ožžot dohkálaš ovdánahttima ja suodjaleami . 1 Lávdegoddi rávve Sámedikki mearridit čuovvovaččat : Sámediggi bivdá dán ášši meannudeami maŋidit boahtte lávdegoddečoahkkimii ja dievasčoahkkimii . 1 Lávdegoddi registrere ahte riikkaidgaskasaš rámmaeavttuin lea mearkkašupmi sámi eanadollui . 1 Lávdegoddi ovdanbuvttii borgemánus 2000 barggus bohtosa dokumeanttas ” Sámi ássanguovlluid eanandoalloplána – prošeakta Sámediggái ” . 1 Lávdegoddi ovdanbuktá maiddái ahte boazodoallu lea nannosit čadnon árbevirolašvuhtii , ja siida , namalassii sosiála oktavuođat ja bargoservvolašvuohta , lea deaŧalaš saji ožžon láhkaevttohusas . 1 Lávdegoddi ovdanbijai juovlamánu 2007 NOU 2007 : 13 Ođđa sámivuoigatvuohta , mas leat moanat evttohusat ođđa lágaide ja dálá lágaid nuppástusaide . 1 Lávdegoddi oivvilda maiddái ahte dalle ferte geahčadit leat go eará suorggit maiguin lea deaŧalaš áŋgiruššat . 1 Lávdegoddi oažžu dehálaš doaimma dan barggus , cealká dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne Grete Strøm-Erichsen . 1 Lávdegoddi oaivvildii ahte bákkolaš gulaskuddan lassin váttes ráddjenčuolmmaid dahkamii , maiddái bohciidahttá prinsihpalaš eahpádusaid guđe áššiid gieđahallamii Sámediggi galgá geavahit návccaid . 1 Lávdegoddi oaivvilda liikká ahte doarjjaortnet ferte vuđoleappot guorahallojuvvot ásahan dihte buoret riektesihkarvuođa ovttaskas boazoeaiggádiidda . 1 Lávdegoddi oaivvilda dattege ahte sámi eanadoallu ferte sáhttit searvat lassánan buvttadeapmái . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte ásahuvvon álbmotmeahcceguovddážat fertejit oažžut dárbbašlaš resurssaid vai sáhttet fuolahit álbmotmeahccedoaimmaid dohkálaččat . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte vihtta miljovnna filbmafondii lea álgojurdaga mielde ovttagearddi investeren . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte njuolggadusat fertejit unnimusat sisttisdoallat čuovvovačča : 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte leat garra ákkat dasa ahte boazodoallohálddahus ii galgga dan dahkat . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte lea deaŧalaš mannat ruovttoluotta árbevirolaš geavaheapmái , ja ráhkadit njuolggadusaid mat suodjalit dan . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte jahkásaš reanttut eai leat doarvái dasa ahte buhtadit dáruiduhttima vahágiid , ja bivdá sámediggeráđi bargat dan ala ahte Sámeálbmotfoanda duppalastojuvvo . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte guoskevaš beliin lea konsultašuvdnariekti , ja ahte dat mielddisbuktá norgga stáhtii geatnegasvuođa konsulteret guoskevaš beliiguin ja ahte stáhtas ain lea dat geatnegasvuohta maŋŋel go konvenšuvdna lea gustogoahtán . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte gulahallan ja šiehtadallan beliid gaskkas lea dehálaš , ja oaidná hui dehálažžan ahte orohagat / čearut soabadit gaskaneaset eatnamiid juogadeami ektui . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte fertejit ásahuvvot njuolggadusat maiddái dan birra geain galget leat boazodoallovuoigatvuođat . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte fertejit várrejuvvot doarvái resurssat vai máddodatgoziheami sáhttá čađahit dohkálaččat . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte dán lágan guovddáža plánen ii hehtte etnomusihkkaguovddáža ásaheami ja evttoha čuovvovačča : 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte dasa lassin berre ásahuvvot ortnet man mielde okta dahje eanet boazoeaiggádat sáhttet ášši oažžut meannuduvvot bealátkeahtes orgánas , jus atnet iežaset gieđahallojuvvon govttoheamit . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte boazologu mearrideamis ferte vuođđun atnit siidda ja guohtumiid maid siida hálddaša . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte bealledatvuođaperspektiiva áiggi mielde nanne ain eanet Sámedikki legitimitehta servodagas . 1 Lávdegoddi oaivvilda ahte Sámeálbmotfoanda ferte duppalastojuvvot . 1 Lávdegoddi oaivvilda , go geahččá doaibmaoasi ektui , ahte fierpmádathuksen Sámedikki ja joatkkaskuvllaid gaskka berre konkretiserejuvvot eanet ovttasráđiid skuvlaeaiggádiiguin , ja ahte oahppit váldojuvvojit mielde fierpmádahkii ohppiid iežaset organisašuvnna bokte , Ohppiidorganisašuvnna ja/dahje eará ovddasteaddji organisašuvnnaid bokte . 1 Lávdegoddi oaivvilda , ahte go láhkaásahusas mearriduvvo sámegiella leat oahpahusgiellan Sámi allaskuvllas , de dát doarju Ráđđehusa giellapolitihka nu mo dat ovdanboahtá earret eará Sámegielaid doaibmaplánas ( 2009 ) ja St. dieđáhusas nr. 23 ( 20072008 ) . 1 Lávdegoddi oaidná maiddái ahte lea dárbu gozihit álggahemiid , muhto oaivvilda ahte boazodoallit fertejit ieža oažžut eanet dadjamuša dan hárrái gean sii háliidit álgit boazodollui . 1 Lávdegoddi oaidná ahte ovdalgo áigodaga 2013 - 2018 strategiijat biddjojuvvojit , dárbbašuvvo viidát árvvoštallat Sámeálbmofoandda váikkuhusaid . 1 Lávdegoddi oaidná ahte okta čuovus dás lea ahte eanadoallu sámi ássanguovlluin uhccu garrasit . 1 Lávdegoddi oaidná ahte lea dárbu árvvoštallat njuolggadusaid . 1 Lávdegoddi oaidná ahte lea dárbu sámi ovddastussii . 1 Lávdegoddi oaidná ahte gulaskuddamat maid Sámediggi lea čađahan čájehit ahte oassi guovlluprotokollas ii oro soahpame konvenšuvnna art 2 intenšuvnnaiguin main ulbmil konvenšuvnnain livččii sihkkarastit guhkilmas vuođu ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat ceavzi boazodollui . 1 Lávdegoddi nammaduvvo ovdal bálkkašumi juohkima . 1 Lávdegoddi mii nammaduvvui 1963:s árvvoštallat dárbbu álggahit oahpu universitehtadásis Romssas . 1 Lávdegoddi mii lea árvvoštallan sirdima goluid , geažuha ahte lea dárbu 9,5 miljovnna ruvdnosaš doarjagii jus Sámediggi galgá váldit badjelasas sámi mánáidgárddiid ja nagodit nannet sámi mánáidgárdefálaldaga , iige dagahit dan ovdii . 1 Lávdegoddi mii lea geahčadan sámi oahpaheaddjeoahpu ( NA— 2000 : 3 Sámi oahpaheaddjeoahppu ) evttoha ahte álggahuvvojit vásedin stipeandaortnegat lasihan dihtii bestema sámi oahpaheaddjeohppui . 1 Lávdegoddi mearrida váldonjuolggadussan bistevaš áigemeari bidjat gažaldagaid Sámediggeráđđái diibmu 12:00 dan beaivve go lávdegoddečoahkkimat álget . 1 Lávdegoddi mearkkašahttá ahte šiehtadallanlávdegottis ii lean riektevuođuid árvvoštallan oassin sin mandáhtas , earret eará Sámedikki ovdalaš várašumiid dihte . 1 Lávdegoddi mearkkaša maiddái ahte čoahkkimiin gielddaiguin ja ohcciiguin addojuvvojit buorit signálat . 1 Lávdegoddi mearkkaša ahte vuođđun doarjjastivrra vuoruhemiide ja hálddašeapmái leat Sámedikki dievasčoahkkima mearrádusat iešguđet áššiin ja ekonomalaš rámmat mat leat mearriduvvon Sámedikki jahkásaš bušeahtain . 1 Lávdegoddi mearkkaša ahte konvenšuvnna teaksta artihkal 7 govvida čovdosa man vuođul orohagat ja čearut sáhttet siskkáldasat šiehtadit guohtuneatnamiid geavaheami birra . 1 Lávdegoddi meannudii ášši 22/10 Boazoguohtunkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskal Norgga ja Ruoŧa . 1 Lávdegoddi lei ovttaoaivilis ahte skuvla galggašii sirdojuvvot , muhto eai lean ovttaoaivilis gosa galge sirdit dan . 1 Lávdegoddi leage ávkkálaš nuoraide geat háliidit joatkit politihkalaš bargguiguin . 1 Lávdegoddi lea čuovvoleamen finnmárkkulága 4 . Kapihttala mii lea Deanučážádaga birra . 1 Lávdegoddi lea čuoggáin 9.6.2 ja 9.6.3 vuđolaččat čielggadan guohtungeavaheami njuolggadusaid sisdoalu ja ráhkadeami birra . 1 Lávdegoddi lea čujuhan ahte ođđa láhkanjuolggadusat iešalddis eai leat doarvái dasa ahte ásahit buoret riektesihkarvuođa ja buoret hálddašeami . 1 Lávdegoddi lea čohkken evttohusaidis 12 váldočuoggán : 1 . Nannejuvvo prinsihppan ahte álbmogis mii ássá Finnmárkku vuonain ja rittuin lea guolástanvuoigatvuohta ábis Finnmárkku olggobealde historjjálaš geavaheami vuođul ja álbmotrievtti njuolggadusaid vuođul álgoálbmogiid ja minoritehtaid birra . 1 Lávdegoddi lea árvvoštallan sierralágan ákkaid SOF ja sárni kulturráči organisererna oktavuooas . 1 Lávdegoddi lea árvvoštallan ahte eai galgga leat eará ráddjejumit bohccuid eaiggáduššamii go dat mat leat mearkavuoigatvuhtii § 7 – 3 . 1 Lávdegoddi lea árvalan ásahit doahpaga siidaoassi . 1 Lávdegoddi lea árvalan vuolit ahkemearrin 50 jagi . 1 Lávdegoddi lea árvalan sierra kapihttalii čohkket ráŋggáštusmearrádusaid . 1 Lávdegoddi lea árvalan sierra kapihttala mii sisttisdoallá dábálaš mearrádusaid boazodoalu birra . 1 Lávdegoddi lea árvalan njuolggadusaid mat váldet vuhtii sihke geassesiidda ja dálvesiidda . 1 Lávdegoddi lea árvalan ahte ovttasássan galgá vissis eavttuid mielde leat ovttadássásaš náittosdiliin . 1 Lávdegoddi lea árvalan ahte ovttasássan galgá leat bistán vihtta jagi ( § 4 – 5 2. čuokkis bustávva c ) . 1 Lávdegoddi lea árvalan ahte orohatortnet bisuhuvvo , muhto ahte orohatstivra rievdaduvvo priváhtarievttálaš orgánan . 1 Lávdegoddi lea árvalan ahte dálá doalloovttadat galgá heaittihuvvot ja dan sadjái galgá boahtit siidaoassi , geahča láhkaárvalusa § 4 – 2 rájes § 4 – 4 rádjái . 1 Lávdegoddi lea álggahan barggus čuovvovaš áššebáhpiriid vuoaul : - Departemeanttaid gaskasaš bargojoavkku árvalus doaimmaid ja válddi sirdima birra Sámediggái ( ovdal sáddejuvvon ) - Mearrádus áššis 5/92 ( sáddejuvvon čoahkkingirjjis 1/92 ) - Organisašuvdna- ja vuoooudusáššiid váldolávdegotti árvalus áššis 4/92 ja mearrádus seamma áššis ( sáddejuvvon čoahkkingirjjis 1/92 ) - Sámi ovddidanfoandda njuolggadusat 07.02.92 ( mielddus ) 1 Lávdegoddi lea § 4 – 5 árvalan sierra mearrádusa náittosguoimmi / ovttasássi saji birra . 1 Lávdegoddi lea § 4 – 2 árvalan ahte dušše siidaoasi jođiheaddji galgá ássat Norggas . 1 Lávdegoddi lea viidát ovttamielalaš das ahte lea dárbu sihkkarastit eanet ceavzilis bivddu , ja ahte soahpamuš mii lea Norgga ja Suoma gaskka galgá jođáneamos lági mielde ođasmahttojuvvot ovdagihtii várrugas-lagadeami ektui go guoská luossabivdui . 1 Lávdegoddi lea ovttaoaivilis das ahte Sámediggi berre váikkuhit museasuorggi oktiiordnema . 1 Lávdegoddi lea ovttaoaivilis ahte čoahkkináiggit mat spiehkkasit prográmmas dábálaččat galget protokollerejuvvot . 1 Lávdegoddi lea ovddidan láhkaevttohusaid mat siskkildit dáid fáttáid . 1 Lávdegoddi lea oaidnán ahte Norgga kvenaid bealis lea dovddahuvvon sávaldat ahte ásahuvvo kvenafoanda mii lea Sámeálbmotfoandda sullasaš . 1 Lávdegoddi lea nuppe bealis oaidnán kulturbargiid ja kulturorgánaid cealkárnušaid rnat eai bealuš ealáhus- ja kulturhálddašearni oktiibidjarna . 1 Lávdegoddi lea nammaduvvon Sámi parlamentáralaš ráđis ja lahtut leat : 1 Lávdegoddi lea namalassii oktiibiddjojuvvon dan láhkái mii dagaha ahte dát galgá doaibmat eambbo politihkalaš lávdegoddin go seaiva čielggadanlávdegoddin . 1 Lávdegoddi lea muđui nai guoskkahan vuoigatvuođalaš gažaldagaid ja dovddahan iežas oainnuid . 1 Lávdegoddi lea mielde ráhkkanahttime nuoraidkonferansii . 1 Lávdegoddi lea meannudan sámediggeráđi gulaskuddanevttohusa . 1 Lávdegoddi lea meannudan gulaskuddancealkámuša áššis Deanu čázádat – báikkálaš hálddašeapmi . 1 Lávdegoddi lea maiddái árvvoštallan ja hábmen vejolašvuođaid mo čielgaseabbundahkat ja rievdadit areálageavahuskategoriija « eanadoallo- , luonddu- ja olgodaddanguovllut » , ulbmiliin ahte molsašuhttit dán areálageavahuskategoriija . 1 Lávdegoddi lea maiddái árvalan láhkanannet njuolggadusaid buriid boazodoallovieruid birra . 1 Lávdegoddi lea maiddái sámepolitihkalaš gažaldagaid deaŧalaš fierpmádat administratiiva dásis , ja duovdaga áigeguovdilis áššiid dovdan lea šaddan mearkkašahtti buorebun maŋŋil go lávdegoddi ceggejuvvui . 1 Lávdegoddi lea maiddái fuomášuhttán ahte sámegiella oahpahusgiellan lea erenoamáš dárbbašlaš ovddidit sámegiela akademalaš giellan , mii fas lea dehálaš vai bastá oahpahit buot skuvlafágain sámegillii . 1 Lávdegoddi lea maid dihtomielalaččat váldán eanemus lági mielde láhkii , vai unnit dárbbaša láhkaásahusaid bokte reguleret . 1 Lávdegoddi lea leamaš dan oainnus ahte dálá láhka ii doarvái bures čájet makkár vuoigatvuođat boazodolliin leat guđetguimmiideaset ektui . 1 Lávdegoddi lea juohkásan dárkilet njuolggdusaid hárrái orohatstivrra válljema birra . 1 Lávdegoddi lea iežas árvalusas atnán hui guovddážis ahte fápmu galgá orohagain dássejuvvot dan muddui go vejolaš , eastadan dihte eanetlogu vejolašvuođa boastut fámostallat . 1 Lávdegoddi lea gávnnahan ahte ain ferte leat ovttadat mas lea ovddasvástideaddji jođiheaddji , vai dan bokte sáhttá čielgasit oaidnit doalloovddasvástádusa eará boazoeaiggádiid , eiseválddiid ja eará servodatberoštumiid ektui . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go šiehtadusbealit leat váldán areálaplánema mielde ovttasbargošiehtadussii , ja deattuha ahte das lea erenoamáš mearkkašupmi boazodollui . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go ráđđehus ja sámediggi ovttas leat šiehtadallan ráđđádallanšiehtadusa man ulbmil lea láhčit dilálašvuođaid bealledatvuođaperspektiivva ovddideapmái stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go dán šiehtadusa ulbmil earret eará lea váikkuhit stáhtalaš álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid čađaheami dainna lágiin ahte ráđđádallat sámiiguin Sámedikki bokte dan geažil go dat lea eamiálbmot , dalle go stáhtalaš eiseválddit árvvoštallet lágaid dahje doaibmabijuid ásaheami mat sáhttet váikkuhit sámi beroštumiid njuolga . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go Sámediggeráđđi ovddida dieđáhusa sámi museaid birra vuođđun sámi museapolitihka guorahallamii ja vuolggasadjin boahtteáiggi strategalaš museapolitihkalaš bargui Sámedikkis . Lávdegotti mielas mearkkaša sámi museaid nannen ollu sihke ekonomalaččat ja gelbbolaččat . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go Sámediggeráđđi lea ovddidan dieđáhusa sámi mánáidgárddiid dili birra ja lea mearkkašan ahte dieđáhus lea vuođđuduvvon dasa go várrepresideanta lea galledan buot sámi mánáidgárddiid , ja man oktavuođas leat dollojuvvon čoahkkimat gielddaiguin , bargiiguin ja mánáid vánhemiiguin . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go Sámediggeráđđi lea ovddidan dieđáhusa sámi dáidaga birra . 1 Lávdegoddi lea duhtavaš go Sámediggeráđđi lea ovddidan dieđáhusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra Sámi álbmoga várás . 1 Lávdegoddi lea doallan rabas gulaskuddančoahkkimiid buot Finnmárkku riddogielddaiguin . 1 Lávdegoddi lea datte árvalan ahte láhka dadjá juoidá dan birra mii almmotge čađahuvvo riektegeavada bokte , namalassii ahte boazodoalu vuođđun lea rivttiid ásaheaddji geavaheapmi . 1 Lávdegoddi lea barggustis oktavuođas doallan rabas gulaskuddančoahkkimiid Finnmárkku visot riddogielddain . 1 Lávdegoddi lea atnán hui deaŧalažžan addit siidii eanet guovddáš saji láhkaoktavuođas . 1 Lávdegoddi lea atnán doahpaga ráŋggášteapmi ( sankšuvdna ) oktasaš namahussan sihke gohččumiid čađaheami bággema birra ja doaimmaid birra maid ulbmil lea eastadit rihkkuma . 1 Lávdegoddi lea atnán deaŧalažžan ahte ráhkaduvvojit njuolggadusat mat leat huksejuvvon boazodoalu kultuvrra ja árbevieruid ala , ja mat dasa lassin vuhtii váldet ovttaskas boazodolliid riektesihkarvuođa . 1 Lávdegoddi lea Oahpahus- ja dutkandepartemeantta ráđđeaddi orgána . 1 Lávdegoddi lea , nugo dálá lágas , árvalan ahte dárkileappot ráddjejuvvo guđet fuolkkit sáhttet atnit bohccuid siidaoasis , gč. 1978-lága § 4 nuppi lađđasa ja lávdegotti árvalan § 4 – 9 . 1 Lávdegoddi juohkásii gažaldagas ahte berrego ávžžuhit ásahit sámi guolástusavádaga 2 . 1 Lávdegoddi jotkkii barggus dainna 10 báhcán miellahtuin . 1 Lávdegoddi ii leat evttohan makkárge njuolga nuppástusaid lágaide mearraguolástusa birra , muhto evttohuvvon oppalaš áššemeannudan- ja ráđđádallanregelat bohtet gal gustojupmái guolástusmuddemiin . 1 Lávdegoddi ii evttot njuolga nuppástuhttimiid mearraguolásteami láhkamearrádusaide . 1 Lávdegoddi háliidii maiddái čielggadit doahpaga sámi dutkan . 1 Lávdegoddi háliida vuosttaldit dán negatiivalaš rievdama dainna vugiin ahte čađahit aktiivalaš doaimmaid vai ealáhusdoaibma ain lea guovddáš ávnnaslaš vuođđu seailluhan dihtii ja nannen dihtii sámi kultuvrra , ealáhusa ja giela . 1 Lávdegoddi háliida viidáseappot ahte ; 1 Lávdegoddi háliida rámiidit Sámediggeráđi ja fylkkagielddaid go leat čájehan soabadandáhtu ja dáhtu bargat ovttas . 1 Lávdegoddi háliida ovddidit čuovvovaš rievdadusárvalusa : 1 Lávdegoddi háliida maid doallat ovddasvástideaddji ovttadaga ortnega . 1 Lávdegoddi háliida lávdegotti mearkkašumiid bokte nannet oasi šiehtadusa sisdoalus . 1 Lávdegoddi háliida doalahit orohatortnega , muhto nu ahte orohatstivrras eai šat galgga leat almmolašrievttálaš doaimmat . 1 Lávdegoddi háliida deattuhit dán oasi konvenšuvdnaevttohusas guovddáš elemeantan dan ektui ahte gávdnat báikkálaš čovdosiid mat dárbbu mielde sáhttet doaibmat ovdalii konvenšuvnna šiehtadallojuvvon guovlluprotokolla . 1 Lávdegoddi háliida bisuhit orohatortnega ja árvala dárkilet njuolggadusaid orohatjuohkimii , geahča árvalusa § 8 – 1 . 1 Lávdegoddi háliida bisuhit boazosápmái gullevaš olbmuide viiddis vejolašvuođa eaiggáduššat bohccuid , vai sii nu besset doalahit gullevašvuođa boazodollui . 1 Lávdegoddi háliida ahte Sámediggi váikkuha dasa ahte sámi filbmafoanda ásahuvvo , ja oaivvilda dat nannešii ja lasihivččii sámi filbmabuvttadeami . 1 Lávdegoddi háliida ahte Norgga eiseválddit ásahit kvenafoandda , go gearddi lea jo ásahuvvon foanda sápmelaččaid ja romániálbmoga várás . 1 Lávdegoddi gávnnahii ahte lei dárbu diekkár orgánii , mas galggai leat váldodahkamuššan addit Norgga sámi álbmotjovkui oktasaš foruma gos ságaškuššet sámi áššiin ja hábmejit sámepolitihka . 1 Lávdegoddi gávnnaha ahte eanadoaloopmodagat sámi ássanguovlluin árbevirolaččat leat leamaš oalle smávvát . 1 Lávdegoddi gávnnaha ahte doaibmi boanddat álohii fertejit sihkkarastojuvvot eatnamiid eanadoallodoaimmaide . Stuorámus eanaeaiggádin Finnmárkkus lea FeFo:s deaŧalaš servodatbargamuššan várret doarvái eatnamiid eanadollui . 1 Lávdegoddi gávnnaha ahte Finnmárkkukommišuvdna galgá čielggadit geavahan- ja eaiggáduššanvuoigatvuođaid daidda eatnamiidda maid FeFo dál hálddaša . 1 Lávdegoddi gohčoduvvui maŋŋil Riddoguolástanlávdegoddi Finnmárkui . 1 Lávdegoddi gieđahalai dakkár áššiid nu go kommunikašuvnnaid , sihke fylkka siskkobealde ja Suoma beallái , eanadollui eatnamiid váldima , radiodoaimmaid , láddelaččat stáhtaborgárvuođa , ja girko- ja suodjalusáššiid . 1 Lávdegoddi geigii árvalusas guovvamánu 18. b. 2008 Deanodagas . 1 Lávdegoddi geigii iežas láhkaásahusárvalusa skábmamánu loahpas 2009 . 1 Lávdegoddi geigii evttohusas njukčamánu 15. beaivvi 2001 . 1 Lávdegoddi geigii evttohusas eanadoalloministarii njukčamánu 15. 2001 . 1 Lávdegoddi geigii evttohusas cuoŋománus 1997 . 1 Lávdegoddi geahččala dán vuhtii váldit dan bokte ahte dárkilet njuolggadusaid bokte reguleret iešguđet geassesiiddaid orohatstivraevttohasa válljema . 1 Lávdegoddi geahčada vel Sámedikki sajádaga guolástanhálddašeamis . 1 Lávdegoddi galgá čilget mainna lágiin dutkan ja alit oahppu sáhttá bidjat eavttuid sámi servodaga ovddideapmái ja váikkuhit dan . 1 Lávdegoddi galgá čielggadit sámi guovlluid eanadoalu ekonomalaš vuođu , Sámedikki rolla Norgga eanadoallopolitihka hábmemis ja eanadoalu mearkkašumi sámi kultuvrii , servodateallimii ja ássamii . 1 Lávdegoddi galgá árvvoštallat ja evttohit láhka- ja njuolggadusrievdadusaid áššesuorggistis . 1 Lávdegoddi galgá váldit vuhtii ahte stáda ovddimus bargu osko- ja eallinoaidnopolitihkkas lea sihkkarástit ja várjalit osko- ja eallinoaidnofriddjavuođa , nu ahte dát lea sihkkaráston internašuvnnalaš šiehtadusain ja našunála rievttis . 1 Lávdegoddi galgá vuođđun atnit šiehtadusa cuoŋománu 10. b. 2008 mii lea politihkalaš bellodagaid gaskkas Stuorradiggis stádagirkoortnega hárrái . 1 Lávdegoddi galgá viidáseappot bearráigeahččat Sáme ­dikki ja dan vuollásaš orgánaid jahkerehketdoalu ja Riikarevišuvnna vejolaš mearkkašumiid daidda . 1 Lávdegoddi galgá veahkehit nannet dialoga fylkkagieldda ja sámi birrasiid gaskkas . 1 Lávdegoddi galgá maiddái čielggadit ja evttohit movt galgá nannet sámi álbmoga vejolašvuođaid geavahit luondduriggodagaid iežaset geavahanguovlluin , seammás go doahttala sin beroštumiid geat eai leat sápmelaččat . 1 Lávdegoddi galgá maiddái árvvoštallat leat go dálá eanadoalloplána bajimus ulbmilat ollašuvvan . 1 Lávdegoddi galgá maiddái árvvoštallat Sámi allaskuvlla ovdáneami dieđalaš allaskuvlan ja viidáset álgoálbmotuniversitehtan . 1 Lávdegoddi galgá maiddái evttohit doaibmabijuid . 1 Lávdegoddi galgá maid evttohit doaibmabijuid . 1 Lávdegoddi galgá maid bargat dan ovdii ahte loktet sámi giela formálalaš dási seamma dássái buot njeallje riikkain sámi guovlluin . 1 Lávdegoddi galgá iežás áššeguottu ovdanbuktit ovdal go 2012 nohka . 1 Lávdegoddi galgá gozihit váhnemiid ja ohppiid beroštumiid skuvlaservodagas ja bargat nannet buori ovttasbarggu ruovttu ja skuvlla gaskii . 1 Lávdegoddi galgá geiget čielggadusa 31.12.2011 . 1 Lávdegoddi galgá geiget norgga almmolaš čielggadusa ( NAČ ) ovdal skábmamánu 1. b. 2010 . 1 Lávdegoddi galgá finnmárkkulága § 16 vuođul : 1 Lávdegoddi galgá evttohit mo ođđa hálddašanorgána galgá organiserejvvot , evttohit rievdadusaid dálá lágaide ja njuolggadusaide ja evttohit vejolaš rievdadusaid soahpamuššii Suomain . 1 Lávdegoddi galgá earret eará fuolahit ahte báikkálaš guolástanhálddašeapmi hábmejuvvo gustovaš vuoigatvuođaide dávis ¬tettiin . 1 Lávdegoddi galgá earenoamážit árvvoštallat mo deaŧalaš servodatberoštumiid buorebut sáhtášii vuhtiiváldit areálaplánemis . 1 Lávdegoddi galgá dárbbu mielde geahčadit ja oažžut čielgasa dain áššebáhpiriin mat leat boahtán kreatsaválgastivrrain ja buot dain váidalusain ja ákkain mat sáddejuwojedje rivttes áigái , jos dat mearkkašit maidege mearrádusaide mat dahkkojuwojit fápmudusaid hárrái . 1 Lávdegoddi galgá buktit evttohusa Sámediggái . 1 Lávdegoddi galggašii doaibmagoahtit maŋimuštá ođđajagimánu 1. b. 2000 . 1 Lávdegoddi galggai vuođđun atnit riikkaidgaskasaš ja sisrievttálaš riikkagottálaš geatnegasvuođaid sámiid ektui eamiálbmogin . 1 Lávdegoddi galggai dasto ráhkadit várdosa guoskevaš álbmotrievttálaš gálduin ja Norgga rievttis , ovdalis čielggademiin , almmolaš dokumeanttain , riektegeavadis js. mat leat áššái guoskevaččat , ja muddendoaimmain jna. mat leat leamaš geavahuvvon go galggai áimmahuššat guoskevaš regionálapolitih ­kalaš mihttomeriid . 1 Lávdegoddi fuomášuhtii oalle árrat barggustis departemeantta das ahte lea dárbu doaimmahuslaččat guorahallat ja čorget láhkateavstta . 1 Lávdegoddi evttohii 1979:s viiddidit skuvlafálaldagaid vai šaddá jagi vuođđokursa , jagi fágakursa , sihke reivekursa / fágaskuvla ja oanehit kurssat . 1 Lávdegoddi evttoha unnidit válgabiirelogu 13 válgabiires 7 válgabiirii . 1 Lávdegoddi evttoha seammás rievdademiid mat addet jienasteddjiide buoret váikkuhanvejolašvuođa personválggain . 1 Lávdegoddi evttoha rievdadit norgga alit oahpu ásahusstruktuvrra ovttastahttimiid bokte , nu ahte šaddet stuorát ja nannoset ovttadagat , ja dan váldodoaimma heiveha oktii proseassalahkonemiin gos buot stáhtalaš universitehtat ja allaskuvllat dieđihit makkár ásahusaiguin sii háliidivčče ovttastahttojuvvot . 1 Lávdegoddi evttoha rievdadit Gelbbolašvuođaláhkaásahusa ( Kompetanseforskriften ) , ( Oahpahuslága láhkaásahusa § 14 ) nu , ahte go oahpaheaddji virgáduvvo nuoraidskuvladásis sámegiellafága oahpaheaddjin , galgá sus leat unnimusat 60 oahppočuoggá relevánta fágaoahppu . 1 Lávdegoddi evttoha maiddái organiseret hárjehallanoahpu nuppe ládje go našunála láhkaásahusas . 1 Lávdegoddi evttoha hárjehallanoahpu lágidit nu , ahte dat speadjalastá miehtásámi perspektiivva ja čađahuvvo unnimusat guovtti Davviriikka skuvllain . 1 Lávdegoddi evttoha eará lágainge muhtin nuppástusaid . 1 Lávdegoddi evttoha dasto sierra guolástanvuoigatvuođa vuonain sidjii ­de guđet ásset dán dihto vuotnagáttis , lágas gohčoduvvon vuotnavuoigatvuohta . 1 Lávdegoddi evttoha dan dihte ollesčoahkkima máhcahit áS ~i Sámediqgeráooái oooasit meannudeapmái ovdalis namuhuvvon ákkaid geažil . 1 Lávdegoddi evttoha ahte ollislaččat čielggadit rievdadusaid Sámedikki válgaortnega ektui man oktavuođas erenoamážit deattuhuvvojit válgabiirriid čoahkádus , vuohki movt sámediggeválggat organiserejuvvojit , mas mielde maiddái diehtojuohkin , jienastuslogu eavttut , jienastuslogu organiseren , dievadasmandáhtarádjá ja juohkáseapmi sohkabeliid gaskka man oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš oažžut vástádusa manne Sámedikki nissonoassi ii leat dohkálaš . 1 Lávdegoddi evttoha ahte ollislaččat čielggadit rievdadusaid Sámedikki válgaortnega ektui man oktavuođas erenoamážit deattuhuvvojit válgabiirriid čoahkkádus , vuohki movt sámediggeválggat organiserejuvvojit , mas mielde maiddái diehtojuohkin , jienastuslogu eavttut , jienastuslogu organiseren , dievadasmandáhtarádjá ja juohkáseapmi sohkabeliid gaskka man oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš oažžut vástádusa manne Sámedikki nissonoassi ii leat dohkálaš . 1 Lávdegoddi evttoha ahte Sámediggi beassá oassálastit daidda guovddáš proseassaide ja orgánaide mat barget nationála plánemiin dálkkádatheiveheami oktavuođas . 1 Lávdegoddi evttoha : Sámi Joatkkaskuvllaid stivra lea , lassin joatkkaoahpahusa lága ulbmilparagráfai , mearridan dán ulbmila sámi sisdoalu dáfus joatkkaoahpahussii sámiid várás : " Sámi Joatkkaskuvllat galget leat sámi joatkkaoahpahusa ressursaguovddážin ja deavdit daid dárbbuid ja gáibádusaid mat ohppiin leat sámi servodaga , riikka servodaga ja máilmmi servodaqa oasseváldin . 1 Lávdegoddi evttoha : Sámediggi čujuha iežas mearradussii 27.-29.11.1990 á ~~is 43/90 , mas diggi bidjá eavttuid mat galget devdot ovdal 90 Sámediggi loahpalačéat sáhttá mearridit áSSi . 1 Lávdegoddi evttoha , ahte dábálaččat sámegiela fága ( 30 oč . ) 1 Lávdegoddi eavttuha maid ahte Sámediggi galgá addit vejolašvuođa sierra vuoruhit rámaid siskkobealde . 1 Lávdegoddi eaktuda ahte galgá leat várrogas gieldimis sierralobi olbmuide geain leat bohccot lobálaččat , muhto geain ii livčče lohpi ođđa lága mielde . 1 Lávdegoddi eaktuda ahte dát galgá gustot buotlágán eaiggáduššamii , maiddái bohccuid doallamii áidojuvvon gittiin dahje elliidgárddiin gos bohccot leat čájáhussan . 1 Lávdegoddi dárbbaša eanet áiggi čiekŋudit áššái . 1 Lávdegoddi dáhttu čujuhit ahte eavttut stáđisvuođa ja gohčoduvvon ráfálaš ovttaseallima joksamii eai álo leat seamma go rievttalašvuođa eavttut . 1 Lávdegoddi dáhttu váikkuhit vuostá dán negatiivvalaš ovdáneami aktiivvalaš doaibmabijuid čađaheami bokte vai ealáhusdoaibma ain sáhttá leat guovddáš ávnnašlaš vuođđu sámi kultuvrra , ealáhusaid ja giela suodjaleamis ja nannemis . 1 Lávdegoddi dáhttu ođđa oassečiealggadeami Romssa fylkka ja Davit-Nordlándda museaid várás . 1 Lávdegoddi doarju evttohusa mo juogadit lassijuolludusa reviderejuvvon nationálabušeahta bokte . 1 Lávdegoddi doarju daid strategiijaid maid ektui ovttasbargobealit leat soahpan šiehtadusas . 1 Lávdegoddi digaštalai vejolašvuođa mearridit sámegiela geatnegahtton 60 oahppočuoggá fágan , muhto árvvoštalai ahte fágačoakkáhusas dárbbašuvvo fágalaš govdodat , ja nu mearridii lávdegoddi ahte 30 oahppočuoggá leat doarvái . 1 Lávdegoddi diehtá maiddái ahte čáppagirjjálašvuođa girjjiid almmuheapmi manná njozet . 1 Lávdegoddi diehtá ahte sámi oahppogirjjiid almmuhanproseassa ii leat dohkálaš . 1 Lávdegoddi diehtá ahte lea lágiduvvon seminára mas idea guovddáža birra čalmmustuvvui ja guorahallojuvvui . 1 Lávdegoddi deattuhii ahte Sámedikki mearridanváldi « … ii ( berre ) mearriduvvot agibeaivái , muhto galgá sáhttit gárgeduvvot orgána iežas ipmárdusa ja dábálaš servodatoainnu mielde sámi veahkadaga sajádaga hárrái Norggas » ( vrd. NA— 1984 : 18 ) . 1 Lávdegoddi deattuha mearkkašumi bealálaš eavttus " atnit iežas sápmelažžan " jienastuslogu dieđiheamis . 1 Lávdegoddi deattuha dasto dehálažžan ahte Norga ovttasbargá ruoŧŧilaš eiseválddiiguin buoridan dihtii oarjilsámiid dili . 1 Lávdegoddi deattuha ahte lea stuorra dárbu oažžut oahpponeavvuid sihke vuođđoskuvllas , joatkkaskuvllain ja rávisolbmuidoahpahusas . 1 Lávdegoddi deattuha ahte dálá servodagas lea dárbbašlaš oalle muddui addit válddi mearridit láhkaáshusaid , muhto deattuha seammás ahte máŋgga dáfus berre leat várrogas dán válddi geavaheamis . 1 Lávdegoddi datte árvala ahte galgá leat vejolaš spiehkastit mearrádusain jus leat erenoamáš ákkat , geahča § 4 – 1 goalmmát lađđasa . 1 Lávdegoddi dajai bealistis ahte dát ortnet nogai 1978-lága fápmuiboahtimiin . 1 Lávdegoddi buktá čielggadusas čoahkkinjoaihangoddái mii mearrida viidáseabbo áššejoau . 1 Lávdegoddi bivdá ge maid stáhtaid álggahit dárbbašlaš doaibmabijuid vai sihkkarasttáše álgoálbmotmánáid beassat buorrin atnit iežaset kultuvrra ja maid atnit iežaset giela . 1 Lávdegoddi bivdá ahte dat jahkásaš raporta doarjjastivrras dievasčoahkkimii maŋit áiggis sisttisdoallá dieđuid finánsapraksisa birra ja jus das lea spiehkasan . 1 Lávdegoddi bivdá ahte Sámedikki minerálapolitihkka mearriduvvo ollislažžan , juogo oassin áššis ollislaš sámi ealáhuspolitihka birra , dahje sierra politihkkasuorgin . 1 Lávdegoddi bivdá Sámedikki váikkuhit dan ahte diehtojuohkindoaibmabijut álggahuvvojit eanet dovddusin dahkan dihte doarjagiid vejolaš ohcciide . 1 Lávdegoddi bivdojuvvui geahčadit sámiid ja earáid historjjálaš guolástanvuoigatvuođaid Finnmárkkus . 1 Lávdegoddi bidjá merkii ahte kulturfoanda ruhtadii 25% ohcamiin 2004:s . 1 Lávdegoddi berre maiddái čielggadit eatnamiid ja luondduriggodagaid báikkálaš hálddašeami . 1 Lávdegoddi bargá ain ovddasguvlui dáiguin gažaldagaiguin earret eará áigumušain ahte vásedin boazodoalloguovllut buorebut galget váfistuvvot areálaplánain . 1 Lávdegoddi bargamuš lea earret eará árvvoštallat eavttuid psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas geavahit bákku , bákkuin álggahit dikšuma ( ja maiddái bákkuin dálkkastit ) ja geavahit bággenávdnasiid . 1 Lávdegoddi atná vuođđun ahte dušše sámi sogat olbmot , ja geain lea mearkavuoigatvuohta , galget beassat eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus , geahča lávdegotti árvalan § 4 – 1 ja § 7 – 3 . 1 Lávdegoddi atná odne mearrasámi guovlluid headjun ealáhusaid dáfus main lea duođalaš dárbu oažžut vuođđoávdnasiid barggolašvuhtii ja ealáhusovdáneapmái , ja háliida dán vuođul joatkit 1988 Stuorradikki mearrádusa ásahit sierra guovlloeriid dáid guovlluide . 1 Lávdegoddi atná deaŧalažžan geahččalit čoavdit orohagaid , siiddaid dahje ovttaskas olbmuid gaskasaš riidduid . 1 Lávdegoddi addá cealkámušaid fylkkagielddalaš plánaid , budjeahtaid , gulaskuddamiid ja eará deaŧalaš áššiid birra . 1 Lávdegoddi , oktiibuot 9 olbmo maid ovddeš alimusriektejustitiarius Carsten Smith jođihii , nammaduvvui stáhtaráđis geassemánu 30. b. 2006 . 1 Lávdegoddi , mas ledje mielde sámi alit oahpu , skuvladoaimma ja ealáhusaid áirasat , nammaduvvui čakčamánu dán jagi , ja oaččui bargun ráhkadit rámmaplánaevttohusa ođđa sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu várás . 1 Lávdegoddi , earret lahtu Olaf Eliassen Guovddášbellodagas oaidná ahte kapihttalis 9.2 ” Buoret gánnáhahttivuohta ” - čuoggás daddjojuvvo ahte buvttadeami lassáneapmi orru leamen uhccán 36 1 Lávdegoddi , Norgga Sámiid Riikkasearvvi ( NSR ) lahtut Silje Karine Muotka , Kirsti Guvsám , Åge Nordkild , Miriam Paulsen ja Norgga Riikkasearvvi / Sámeálbmot bellodaga ( NSR / SáB lahtu Trond Are Anti , ovddideddje čuovvovaš mearkkašumi : Boazoguohtunkonvenšuvdna Lávdegoddi deattuha ahte lea dehálaš sajáiduhttit konvenšuvnna mii regulere boazoguohtundili gaskal Norgga ja Ruoŧa . 1 Lávdegoddi , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku lahtut ( Bb ) , Norgga sámiid riikasearvvi ( NSR ) lahtut , Åarjel Saemiej Gielh ( ÅaSG ) lahttu , Johttisápmelaččaid listtu lahtut ja Ovddádusbellodat ovddidit čuovvovaš liigeevttohusa : Evttohus 1 : 2 . Siiddus 2 vuosttaš linjjá vuollái lasihuvvo : Sámediggi oaivvilda ahte sámi giellaguovddážiid raporttat 2008 ovddas duođaštit ahte lea dárbu geahčadit sámi giellabarggu boahttevaš organiserema , ruhtadeami ja rollaid juogadeami sierra čielggadusas , veardit mearrádusa áššis 45/09 . 1 Lávdegoddi , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ( Bb ) lahtut Geir Johnsen , Jørn Are Gaski , Ronny Wilhelmsen ja Marianne Balto ja Ovddádusbellodaga lahttu Hans Eriksen duođaštit ahte giellaguovddážat barget sámegiela ovddidemiin ja nannemiin Sámedikki ulbmiliid ektui oažžut doarjaga . 1 Lávdegoddečoahkkimat álget čakčamánu 23. b. dii. 09.00 ja loahpahuvvojit lunšša rádjái duorastaga čakčamánu 25. b. . 1 Lávdegoddečoahkkimat leat sirdojuvvon 21. vahkkui , dievasčoahkkin fas 23. vahkkui . 1 Lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit ovddabealde dievasčoahkkimiid . 1 Lávdegoddečoahkkimat dollojuvvojit dábálaččat njelljii jagis ovdal dievasčoahkkimiid . 1 Lávdegoddeárvalus áššis 038/06 Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta ođđa boazodoalloláhkaevttohus galgá leat gárvvis dii. 12.00 rádjái maŋŋebárgga čakčamánu 26. b. 1 Lávdegoddelahttu Finn Kristian Marthinsen deattuhii ahte proseassa lea leamaš bargogáigideaddji iige leat leamaš riidduid haga gaskal politihkalaš bellodagaid dahje gaskal guoskevaš beliid . 1 Lávdegodde- ja joavkočoahkkimat gal šaddet dollojuvvot nugo ovdal leat plánen . 1 Lávdedáiddačájálmasas Mitt liv med hundene ( mu eallin beatnagiiguin ) . 1 Lávdedáidda lea viiddis fágasuorgi ja dasa gullet dánsun , dráma , lávlun ja eará dáiddalaš ovdanbuktinhámit . 1 Lávdaduvvon spesialistabálvalusat OrtoPol ( ahte ) ar-prošeavtta bokte ja teleodontologiija áŋgiruššama bokte háliida fylkkaráđđi olbmuide dahkat álkibun oažžut spesialistabálvalusaid , ja gáiddus spesialistaoahpahusain dat háliida unnidit daid divššohasaid logu , geat leat vuordimin spesialistabálvalusaid Romssas . 1 Lávdaduvvon oahpahusfálaldagat ja ođđa fierpmádagaid huksen sáhttet leat mielde dahkamin guovlluid main leat unnibuš mearis fálaldagat , stuorit munis sáhttet atnit ávkki dan fálaldagas mii lea guovddášstruktuvrra alit dásiid guovddážiin , vrd. maiddái váldofáttáin 1 - 1 Lávdaduvvon oahpahusfálaldagat ja oñña fierpmádagaid huksen sáhttet leat mielde dahkamin guovlluid main leat unnibuš mearis fálaldagat , stuorit munis sáhttet atnit ávkki dan fálaldagas mii lea guovddášstruktuvrra alit dásiid guovddážiin , vrd. maiddái váldofáttáin 1 – Máhttu . 1 Lávdaduvvon doarjjaortnet doarjja kulturviesuid várás 49 700 000 Guovlulaš deaivvadanbáikkit ja kultuvrra gaskkusteapmái 75 000 000 Oktiibuot kulturvisttiide 124 700 000 1 Lávdaduvvon buohccedivššároahpu njuolggadusat ovdehit ahte allaskuvllat vuoruhit fálaldagaid gielddain gos lea stuorámus buohccedivššárváili . 1 Lástabiillat bohte maŋŋemaŋŋálaga , in lean oaidnán dakkáriid ovdal . 1 Lásságámmi vuođđudusa ulbmil lea váldit vára ja ovddidit Nils-Aslak Valkeapää maŋis kultuvrralaš ja vuoiŋŋalaš árbbi . 1 Lásságámmi vuođđudus bargá ovddidit Valkeapää dáidaga , musihka ja girječálli bargguid , bagadit ol-bmuid geat háliidit oahpásnuvvat dahje čiekŋudahttit iežaset Valkeapää dáiddalašvuhtii , ja sii veahkehit sámi dáiddáriid . 1 Lásságámmi oaččui 2008:s 230 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessoulbmilii . 1 Lásságámmi lea vuođđudus maid almmolaš orgánat leat ásahan . 1 Lásse ja Máhtte jođus lei vuosttaš oahppogirjjiid gaskkas sámegiel álgooahpu várás . 1 Lássagámmes eai leat fásta bargit ja sin visti ii dohkke museadoibmii . 1 Lárin rohkki hui nuorran álgo skohteriin mat bohte guđalotlogu loahpageahčen ja Kirste Biret fas dá gieskat vuoras olmmožin . 1 Lárin lei siidaisit ja muitalattai ealu ja guovlluid birra , dát guovttos leigga hui liekkusis nuorra olbmot , geat divššuiga min buoremus lági mielde . 1 Láppis dahje gálbi jávká meahccái moatti beaivvis . 1 Lámispenš. 16–66 jagi – pr. 1000 ássi(1999 ) 1 Láilá Susanne Vars ( pers. várrelahttu : Ellinor Marita Jåma ) 5 . 1 Láigu dain opmodagain maid Statsbygg hálddaša galget gokčat iežaset goluid . 1 Láidestusgihpa šaddá leat dehálaš reaidu bargui mii galgá sihkkarastit ahte sámi mánát ja sin vánhemat vásihit buori sirdáseami dan guovtti ásahusa gaskka . 1 Láidestusat berrejit addit čielga ovdamearkkaid das mo máhttoulbmiliidda lea vejolaš bidjat čielga sisdoalu buot dásiin , ja ovdamearkkaid buot dásiid gaskasaš ovdánemiin . 1 Láidestusat , 31.01.2007 1 Láidestus galgá leat veahkki sámegiela ja dárogiela oahpahusa organiseremii , nu ahte oahppit ožžot dan oahpahusa masa sis lea vuoigatvuohta gustojeaddji lágaid ja njuolggadusaid mielde . 1 Láidesteamit leat čuovvovaččat : 1 Láiddanjuolggadusat skovvejit proseassa dasa goas ja mo kulturmuitoiskkadallamat galget čađahuvvot . 1 Láiddanjuolggadusat geatnegahttet muđuid almmolaš eiseválddiid árvvoštallama das mii lea sámi deasta . 1 Láidagat ” Norsk innsats for å styrke arbeidet med urfolk i utviklingsarbeidet ” ( Norgga viggamušat ovddidanbarggus buoridit álgoálbmotbarggu ) , mat ilbmaduvvojedje jagi 2004 , čujuhit dasa maid Norgga doarjja álgoálbmogiidda mearkkaša . 1 Láidagat deattuhit dárbbašlažžan sihkkarastit ahte álgoálbmotsuorggi normatiiva bargu ja geavatlaš álgoálbmotovttasbargu leat gittalagaid . 1 Láibesuvli lei garrasit rašonerejuvvon , oaččuimet dušše guokte bealle láibevajahasa suvlliin , jus áigguimet borrat eambbo , de lei dušše láibi margariinnain . 1 Láhččon bijut Guovllulas prográmmaáŋgirruššamat ja fáddáid áŋgiruššamat Interreg IV Suohkanlaš ovddidanfoanda Riikaoasselávdegoddi Ealáhusovddidanruñat 1 Láhččet beaktilis telefovdnačovdosiid ja buoret elektrovnnalaš iešhálddašančovdosiid . 1 Láhčit dilálašvuođaid nu ahte oahpahuslágádusat ja doaimmat sáhttet nannet gaskavuođaideaset ja diehtojuohkindoaimmaid nubbi nuppi ektui , omd. NHO " partnerskapskonsept " bokte . 1 Láhčit dilálašvuođaid lotnolasealáhusaide 1 Láhčit dilálašvuoñaid nu ahte oahpahuslágádusat ja doaimmat sáhttet nannet gaskavuoñaideaset ja diehtojuohkindoaimmaid nubbi nuppi ektui , omd. NHO ” partnerskapskonsept ” bokte . 1 Láhčit diliid nu ahte sáhttá ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádusa ja válddi ja čalmmustahttit Sámedikki iešheanalašvuođa 1. modealla lea jurddašuvvon dálá praksisa struktureremin ja viidásetovdánahttimin , ja dán modealla siskkobealde sáhttá fuolahit ahte Sámedikki ovddasvástádussuorgi ovdánahttojuvvo dynámalaččat . 1 Láhčit dili ovddidit girjjálašgaskkusteami ja lohkanmovttidahttin Dilli ferte heivehuvvot girjjálašvuođagaskkusteapmái ja lohkanmovttidahttinprošeavttaide . 1 Láhčit dili eanet muorrageavaheapmái , nugo guorahallat muorrageavaheami stáhtalaš suorggis man Statsbygg jođiha . 1 Láhčit dili eanet geavahit vuovdeálgoávdnasiid bioenergiijii ja bargat dan ala ahte ovdánahttit bio-liggema stuoraskálá pilohtaprošeavttaid daid guovlluid birrasiidda gos leat dehálaš olmmoščoahkkádusat . 1 Láhčit dili eambbo mihttoguvllot birasárjabidjamii vuovdedoalus , nugo nannet máhtolašvuođa vuovddi luonddu- ja kulturárvvuid birra ja nannet dakkár árvvuid áimmahuššama plánemiid ja doaimmaid oktavuođas , birasregistreremiid , eaktodáhtolaš suddjema , ovttasbargošiehtadusaid ja luonddušláddjivuođalága ođđa gaskaomiid geavaheami oktavuođas . 1 Láhčit dili dasa ahte vuovddi eambbo geavahit báikin dearvvašvuođa ja čálggu nannemii dakko go álggaha ovttasbarggu gaskal vuovdeeaiggádiid , eaktodáhtolaš organisašuvnnaid ja eiseválddiid , nugo ea. ea deattuhit vuovddi eambbo nudaddjon Sisa šilljui – prošeavttas ( Inn på tunet prosjektet ) . 1 Láhčit dili dasa ahte fylkkat eambbo hálddašit ealáhusovdánahttinruđaid . 1 Láhčit dili báikkálaš GO-ruđaid hálddašeapmái guovlluin gos leat earenoamáš hástalusat , ovdamearkka dihte meahcceguovlluin ja davviguovlluin . 1 Láhčin dihtii dili našuvnnalaš gelbbolašvuođanannemii , de lea Oahpahusdirektoráhtta addán Sámi allaskuvlii bargun ovddidit vuogi movt galggašii fállat lassioahpu oahpaheddjiide Mahttoloktema sámi sisdoalu birra . Vuolggabáikin dán bargui lea Gávnos . 1 Láhčin dihtii dili buoremus lági mielde juohkehažžii , de lea deaŧalaš ahte váhnemat addet skuvlii dieđuid máná birra . 1 Láhčin dihte dilálašvuođaid dasa ahte sámi áviissat almmuhuvvojit dávjjibut , de lasihuvvo ruhtajuolludeapmi 2009:s 3 miljovnna ruvnnuin 21,6 miljovnna ruvdnui . 1 Láhtut háliidit dakkár lágaid maid vuođul buohkain lea vejolaš plánet boahtteáiggi ja mat addet vejolašvuođa árbevirolaš ja ođđa ealáhusaide doaibmat bálddalagaid . Nu mo láhka lea dál , de dat hehtte mineráladoaimmaid dan sajis go ovddidit daid árbevirolaš sámi ássanguovlluin nu guhká go láhka ii fuolat sámi vuoigatvuođaid . 1 Láhpis ii gal buorránan oahpaheaddjidilli , vaikko oahpaheaddjiskuvla lei ge sirdojuvvon Romsii , ja lei sadji mihá eanet ohppiide go ovdal . 1 Láhpis fárre stuorámus joavku Áltái . Guovdageainnus lea Romsii , Áltái ja Kárášjohkii gosa stuorámus rávnnjit dolvot . 1 Láhpi suohkanstivra , man sátnejođiheaddji lei Meyer , lei čoahkkimis 2. beaivvi cuoŋománus 1849 cealkán ahte dárogiella lea « áidna vuohki movt oažžut sápmelaččaid olahit duohta čuvgejumi ja kultuvrra » . 1 Láhpi skuvlamánát ledje ollu eret skuvllas , ja skuvlakommišuvdna lei veardidan geavahit bággogaskaomiid oažžun dihtii mánáid skuvlii . 1 Láhpi skuvla 1907 1 Láhpi oahpaheddjiin – sihke sis geat oahpahedje dáru mánáid ja sis geat oahpahedje sámi mánáid – váillui oahppu – ain 1860:s go ođđa álbmotskuvlaláhka bođii . 1 Láhpi dilálašvuođa birra čállá son ná , maŋŋel go lea finadan dáppe 1717:s : « Loppens finner son er kun 6 familier og deriblandt ingen Fieldfinner , har noch udi deris egen Præsts omhyggelighed , særdelis siden hands klocher kand temmelig Lappisk , en schickelig Person . 1 Láhkii miessemánu 15. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid jna birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : 1 Láhkii geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalu birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : § 13 goalmmát lađas ođđa njealját čuokkis čuodjá : Finnmárkkuopmodat ii sáhte gáibidit mávssu dán oasi mearrádusaid mielde . 1 Láhkii geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalu birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : 1 Láhkii geassemánu 30. 1972 nr. 70 báktedoaimma birra dahkkojuvvojit čuovvovaš nuppástusat : 1 Láhkaásahusgelbbolašvuođa vejolaš sirdin Sámediggái ferte dahkkojuvvot láhkanuppástusa bokte juohke dáhpáhusas . 1 Láhkaásahusevttohus ii ollašuhte álbmotrievttálaš gáibádusaid go guoská árvoháhkamii sámi báikegottiin . 1 Láhkaásahusevttohus gullá rámmaplánii sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid 1.-7. dássái ja 5.-10. dássái , maid Sámi allaskuvla lágida . Láhkaásahusevttohus vuođđuda guovtti evttohussii , main nubbi lea sámi rámmaplánalávdegotti evttohus skábmamánu 2. beaivvi 2009 ja nubbi lea našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu láhkaásahusevttohus , man departemeanta sáddii gulaskuddamii skábmamánu 6. beaivvi 2009 . 1 Láhkaásahusbargu lea Sámedikki , Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ( BSD ) ja Gielda- ja guovlodepartemeantta ( GGD ) gaskasaš ovttasbargu . 1 Láhkaásahusat mat leat mearriduvvon kapihttala II vuođul , galget gustot dáin mearraguovlluin daidda geat leat namahuvvon ovddit dadjosis go dat leat čielgasit mearriduvvon . 1 Láhkaásahusat mat leat addojuvvon lága vuođul , sáhttet mearriduvvot iešguđet láhkai 1 Láhkaásahusat ja njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan 1 Láhkaásahusat Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet láhkaásahusaid dán lága čađaheapmái , dás maiddái bohccuid logaheami ja boazologu dárkkisteami birra . § 1 Láhkaásahusat Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet láhkaásahusaid dán lága čađaheapmái , dás maiddái bohccuid logaheami ja boazologu dárkkisteami birra . 1 Láhkaásahusat 1 Láhkaásahusas čielggaduvvo guđe plánaide dát guoská . 1 Láhkaásahusas sáhttet addojuvvot iešguđetlágan mearrádusat vuosttas lađđasa vuođul 1 Láhkaásahusas suoidnemánu 4. 1991 leat dárkilet njuolggadusat báikenamaid čállimii máŋggagielat guovlluin . 1 Láhkaásahusas muhtun áigemearit leat nuppástuhttojuvvon , gč. maid § 83 áigemeriid meroštallama birra : 1 Láhkaásahusas mii lea mearriduvvon kapihttala II vuođul , sáhttá maiddái mearriduvvot ahte § 11 galgá gustot seamma láhkai . 1 Láhkaásahusas lea árvaluvvon rahpat dakkár vejolavuođa ahte gielddat sáhttet válljet ahte sámi namma galgá čuožžut vuosttažin galbbain maiddái guovlluin mat eai leat fárus sámi hálddašanguovllus . 1 Láhkaásahusas lea evttohuvvon ahte gielddat geat eai leat mielde sámi hálddašanguovllus maid sáhttet bidjat sámi nama vuosttažin galbbaide . 1 Láhkaásahusas lea eavttuhuvvon ahte Sámediggái addojuvvo gaskaboddosaš biehttalanriekti doaibmakonsešuvnnaide dalle jos sáhttá leat sáhka stuorra lihkahallamiin ja sámi kultuvrra luondduvuođu vaháguhttimiin . 1 Láhkaásahusas lea eavttuhuvvon ahte Sámediggái addojuvvo gaskaboddosaš biehttalanriekti doaibma-konsešuvnnaide dalle jos sáhttá leat sáhka stuorra lihkahallamiin ja sámi kultuvrra luondduvuođu vaháguhttimiin . 1 Láhkaásahusas kulturbiergasiid olggosdoalvuma ja sisafievrrideami birra ( fápmuiboahtán ođđajagimánu 1. b. 2007 ) , § 7 lea Sámediggi nammaduvvon váidinásahussan sámi kulturmuittuid áššiin . 1 Láhkaásahusain čuožžu ahte Sámedikkis lea ovddasvástádus Sámedikki jienastuslogu sáddemis gielddaide . 1 Láhkaásahusain dahje buođu mearrádusain sáhttá lohpi addojuvvot luoitit dihto organismmaid dihto guovlluide . 1 Láhkaásahusaid ráhkadeapmi ja šiehtadallamat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas galget dáhpáhuvvat ovttasráđiid Sáme dikkiin , guoskevaš gielddaiguin ja singuin geain leat sierranas vuoigatvuođat guolásteapmái dáid čážádagain . 1 Láhkaásahusaid mat leat addojuvvon vuosttas lađđasa vuođul , sáhttet bivddusčoahki 10 oassálasti mat leat ovddastuvvon juhkosis , dahje uhcimusat viđas bivddusčoahkis mii ii leat ovddastuvvon juhkosis , guoddalit Guolástusdirektoráhtii ovdalgo 2 vahku leat gollan fápmuibidjama maŋŋá . 1 Láhkaásahusa álgodivodusas árvaluvvo ahte sámi jienastuslogu galgá sáhttit ođastit nu guhká go lea geavatlaččat vejolaš gitta válgabeaivái . 1 Láhkaásahusa §§ 36 , 39 Dieđut das mo jienasteaddji sáhttá nuppástuhttit eavttohasaid vuoruid , ja vel ruktáráidu vuoruid nuppástuhttima várás , galget leat prentejuvvon jienastanlihpuide . 1 Láhkaásahusa §:s 2 ja § 2 mearkkašumis boahtá ovdan ahte phl. 85 gaskaboddasaš dahje fievrridahtti visttiide , huksehusaide dahje rusttegiidda iešalddis álgovuorus ii guoskka § 1-8 huksengielddus mearragáttis dahje § 11-6 dahje § 12-7 plánaid riekteváikkuhus dán áigodagas . 1 Láhkaásahusa § 85a Gielddain lea geatnegasvuohta vuostáiváldit akkredihterejuvvon válgadárkojeaddjiid ja láhčit dili vai lea vejolaš dárkot válgga . 1 Láhkaásahusa § 50 Jienastankonfaluhta geavaheami ortnet jotkojuvvo válgadikkis . 1 Láhkaásahusa § 40 Jienasteddjiin guđet leat riikkas , earret Svalbárdda ja Jan Mayena , ja guđet eai sáhte addit jienastaga ovddalgihtii jienasteami áiggi iige válgadikkis , lea lohpi addit jienastaga áigodagas mii bistá suoidnemánu 1. b. rájis gitta dasságo ovddalgihtii jienasteapmi álgá borgemánu 10. beaivvi . 1 Láhkaásahusa § 39 Jienasteaddjis lea lohpi nuppástahttit jienastanlihpu dainna lágiin ahte molsu eavttohasaid vuoruid , go ii molsso jienastanlihpus eambbo go viđa bajimuš eavttohasa vuoruid dahje buohkanassii dušše viđa eavttohasa vuoruid jos biirii válljehahtti eavttohasaid lohku lea eambbo go vihtta . 1 Láhkaásahusa § 2 čiekŋuda dán ášši , ja cealká ahte go lea geavatlaččat ja ruđalaččat ovdun , de sámegiela oahpahus berre čađahuvvot ovttasráđiid máŋggain eará orgánain maidda sámelága kapihtal 3 ja dát láhkaásahus gustojit . 1 Láhkaásahusa § 13 Guđege jienasteaddji válgakoarttas galget leat dieđut das man sámeválgastivrii dahje lohkan ¬válgastivrii dat ovddalgihtii jienastat galgá sáddejuvvot . 1 Láhkaásahusa § 12 Sii guđet leat ožžon jienastuslogus ovdamearkkaid Sámedikkis , galget daid máhcahit dahje duššadit ovdalgo guhtta mánu leat vássán válgga rájis . 1 Láhkaásahusa ulbmil lea sihkkarastit , ahte oahpaheaddjeoahppoinstitušuvnnat fállet integrerejuvvon , profešuvdnii ráhkkanahtti ja dutkanvuđđosaš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid main lea alla fágalaš kvalitehta . 1 Láhkaásahusa ulbmil lea dárkkistit ahte oahppoásahusat fállet integrerejuvvon , profešuvdnii ráhkkanahtti ja dutkanvuđđosaš sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid main lea alla kvalitehta . 1 Láhkaásahusa sámediggeválgga birra nr. 1480 gávnnat www.lovdata.no siiddus . Dán johtučállosa gávnnat dárogillii ja sámegillii , ja láhkaásahusa sámegillii Ođasmahttin- , hálddahus ja girkodepartemeantta neahttasiidduin . 1 Láhkaásahusa sámediggeválgga birra nr. 1480 gávnnat www.lovdata.no siiddus . Dán johtočállosa gávnnat dárogillii ja sámegillii , ja láhkaásahusa sámegillii Ođasmahttin- , hálddahus ja girkodepartemeantta neahttasiidduin . 1 Láhkaásahusa gáibádusa čielggasmahttin buorida maiddái vejolašvuođa gozihit geatnegasvuođaid ollašuhttima . 1 Láhkaásahusa doaibmaviidodat 1 Láhkaásahusa divodanbarggus leat Sámediggi sámi báikenammakonsuleanta lahkalagaidovttasbargan sihkkarastin dihte ahte sámi báikenamaid vuhtiiváldin fuolahuvvo dohkálaččat . 1 Láhkaásahusa dievasteakstas Láhkaásahus Finnmárkku šláddjes lastavuvddiid suodjalanplána birra . 1 Láhkaásahusa , našunála ja sámi njuolggadusaid vuođul , galget oahppoásahusat ráhkadit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid prográmmaplánaid . 1 Láhkaásahus sámediggeválgga birra gáibida ahte jienasteaddji gean jienastatvuostáiváldi ii dovdda , galgá duođaštit gii son lea . 1 Láhkaásahus sámediggeválgga birra gáibida ahte jienasteaddji gean jienastat ¬vuostáiváldi ii dovdda , galgá duođaštit gii son lea . 1 Láhkaásahus sámediggeválgga birra 1 Láhkaásahus ođđa almmolašvuođaláhkii mearriduvvui golggotmánu 17. b. 2008 ja biddjui doibmii ođđajagemánu 1. b. 2009 . 1 Láhkaásahus mearkkaša ahte báŋkkut ja máksinásahusat Norggas gildojuvvojit gaskkustit mávssu Norggas geavahanbáikkiide Norgga olggobealde mat leat registarastojuvvon geavaheaddjibáikekodain 7995 ( ruhtaspeallodoaibma ) . 1 Láhkaásahus leage hábmejuvvon nu ahte dat ii moktege geatnegahte geavaheami . 1 Láhkaásahus lea dehálaš oassi ráđđehusa doaibmaplánas sosiála » dumpema ” vuostá . 1 Láhkaásahus ii leat vel ráhkaduvvon . 1 Láhkaásahus gusto universitehtaide ja allaskuvllaide mat addet sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu ja leat akkrediterejuvvon čuovvovaš lága vuođul : Láhka universitehtaid ja allaskuvllaid várás § 1-2 ja § 3-1 . 1 Láhkaásahus gusto studeanttaide geaid váldet sisa 2010-2011 oahppojagi rájes . 1 Láhkaásahus gusto 4-jagáš vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 1 Láhkaásahus gusto 4-jagáš sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 1 Láhkaásahus galgá rievdaduvvot nu ahte ii šat gáibiduvvo ahte Sámedikki ovddasteaddjit boraspirenammagottiin eai šat galgga leat Sámedikki áirasat dahje sadjásaš áirasat . 1 Láhkaásahus galgá jorgaluvvot oarjilsámegillii . 1 Láhkaásahus ferte heivehuvvot oñña dárbbuide dainnago čalmmusteapmi lea kvalitehtasihkkarastimii ja guorranvejolašvuoñaide . 1 Láhkaásahus evttohuvvo rievdaduvvot dainna lágiin ahte Sámedikki nammadan áirasat regiovdna 5-8 Boraspirenammagottiin eai dárbbaš leat válljejuvvon Sámediggái , nu mo lea daid lahtuid oktavuođas mat leat nammaduvvon fylkkagielddaid evttohusaid vuođul . 1 Láhkaásahus evttohus ovddiduvvui Stuoradiggái Rievdaduvvon našunálbušeahtas 2006 gč. St.meld. nr. 2 ( 2005-2006 ) Departemeanta bargá dan ektui ahte láhkaásahus mii guoská dasa movt Álbmotoadjofoanda hálddaša Stáhta penšunfoandda – Norga doaibmagoahtá ođđajagimánu 1. beaivvi 2007 . 1 Láhkaásahus Sámedikki válggaid birra lea rievdaduvvon dán ektui . 1 Láhkaásahus Sámediggeválgga birra gáibida ahte juohke jienasteaddji guhte lea vieris jienastagaid vuostáiváldái , galgá duođaštit gii son lea . 1 Láhkaásahus Finnmárkku šláddjes lastavuvddiid suodjalanplána birra . Fiervuona álbmotmeahci suodjaleapmi Álttá suohkanis , Finnmárkku fylkkas . 1 Láhkaásahus , § 21 . 1 Láhkaárvalusat Geassemánu 12. b. 1987 láhka nr. 56 Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid birra ( sámelágas ) rievdaduvvo čuovvovaččat : §1-3 fámuhuhttojuvvo . § 1 Láhkaárvalusat Geassemánu 12. b. 1987 láhka nr. 56 Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid birra ( sámelágas ) rievdaduvvo čuovvovaččat : §1-3 fámuhuhttojuvvo . 1 Láhkaáasahusmearrádus addá vuoigatvuođa geavahit leavgga Norgga almmolaš leavgabeivviin ja eará almmolaš oktavuođain Norggas , eará allaáiggálaš doaluid oktavuođas , ja dasto eará priváhta oktavuođain . 1 Láhkavuođđu gávdno ja Sámediggeráđđi áigu bargat dan badjelii ahte ráhkaduvvojit sierra láhkaásahusat dahje ahte ráhkaduvvo lasáhus gustojeaddji láhkaásahussii mii mearrida guđet eará suohkanat berrejit definerejuvvot doaibmaguvlui . 1 Láhkavuođustuvvon skuvlavázzin 1 Láhkateakstaevttohusa mielde šaddá gieldda duohkái mearridit addojuwogo heivehuvvon sámi mánáidgárdefálaldat dan vuođul definerego gielda ieŽ8s sámi distriktan vai ii . 1 Láhkarihkkundivada ja ráŋggáštusa 12. kapihttala vuođul ii sáhte geavahit seamma láhkarihkkuma vuostá . 1 Láhkarievdadusat čađahuvvojit nu ahte dat gustojit 2009 sámediggeválgii . 1 Láhkarievdadusat oktan ođđa láhkaásahusain váikkuhusčielggadusaid birra bohte fápmui cuoŋománu 1. b 2005 . 1 Láhkarievdadusat gáibidit ahte láhkaásahus Sámedikki válgga birra rievdaduvvo ain eanet . 1 Láhkarievdadusas lea áigumuš rievdadit nu ahte Sámediggái galgá ovddidit gáibádusa čálihuvvot sámi jienastuslohkui , ja Sámedikkis galgá dás duohko leat ovddasvástádus čálihit ja sihkkut gáibádusaid vuođul maid vuostáiváldá . 1 Láhkarievdadusain guovvamánu 28. b. 1997:s viiddidedje § 2-6 giellaeavttuid ( vuosttaš lađđasa čuokkis b ) fátmmastit máttaráhku / máttarádjá geas lea sámegiella ruovttugiellan . 1 Láhkarievdadus ­evttohusat galget váikkuhit dasa ahte eanebut servet sámediggeválgii ja sihkkarastá sámediggái stuo ­rát lobálašvuohta ja stáhtusa . 1 Láhkarievdadus mielddisbuktá ahte Sámediggi lea váldán badjelasas olbmuid ássangielddaid ovddasvástádusa čálihit olbmuid sámi jienastuslohkui ja das sihkkut olbmuid daid ohcamušaid vuođul , maid dat oažžu . 1 Láhkarievdadus gustogođii miessemánu 14. b. 2004 . 1 Láhkarievdadus attii dárbbašlaš lágalaš rámmaid čađahit EU-direktiivva ( gohččosa ) dihto plánaid ja prográmmaid birasváikkuhusaid árvvoštallama birra ( ráđđedirektiiva 2001/42/EF ) . 1 Láhkarievdadeapmi lea čuovvoluvvon láhkaásahusa rievdademiin jagi 2007 . 1 Láhkarievdadeami olis 1996:s oaččui eananjuohkindiggi válddi gieđahallat dihto áššiid mat gusket boazodollui , gč. Od.prp. nr. 28 ( 1994 – 95 ) . 1 Láhkamearrádusat main lea erenoamáš mearkkašupmi norgalaš sámepolitihkkii leat : 1 Láhkamearrádusaid meriid siskkobealde sáhttet dat vel muddet bivddu ja guolásteami . 1 Láhkamearrádus sisttisdoallá vuosttažettiin suoidnemánu 29. beaivvi 1933 nr. 2 lága rievdadusa gielddaid almmolaš visttiid levgema birra nu ahte sámi leavga maiddái máinnašuvvo : ” Gielddaid almmolaš visttiin ja opmodagain dahje visttiin ja opmodagain maid gieldda ásahusat eanemusat geavahit , galgá geavahuvvot dušše dat leavga ( mas ii leat split dahje tunge ) mii lea máinnašuvvon juovlamánu 10. beaivvi mánnosaš lága 1. §:s , sámi leavga dahje Gonagasa dohkkehan gávpot- , gieldda- dahje fylkkaleavga . ” 1 Láhkamearrádus sisttisdoallá vuosttažettiin suoidnemánu 29. beaivvi 1933 nr. 2 lága rievdadusa gielddaid almmolaš visttiid levgema birra nu ahte sámi leavga maiddái máinnašuvvo : ” Gielddaid almmolaš visttiin ja opmodagain dahje visttiin ja opmodagain maid gieldda ásahusat eanemusat geavahit , galgá geavahuvvot dušše dat leavga ( mas ii leat split dahje tunge ) mii lea máinnašuvvon juovlamánu 10. beaivvi mannosaš lága 1 . §:s , sámi leavga dahje Gonagasa dohkkehan gávpot- , gieldda- dahje fylkkaleavga . ” 1 Láhkamearrádus mielddisbuktá ahte maiddái eará orgánaide ge gusto seamma gáržžideapmi . 1 Láhkalávdegotti árvalus lea seamma go Sámevuoigatvuođalávdegotti árvalus . 1 Láhkalávdegoddi árvalii evttohusa § 9 – 4 , gč. § 9 – 1 nuppi lađđasa bustáva b , ahte orohatstivra doaibmanjuolggadusaid bokte galgá mearridit alimus boazologu guđege geassesiidii , daid eatnamiid mielde maid siida hálddaša , gč. mearrádusaid guohtungeavaheami birra § 9 – 3 . 1 Láhkalávdegoddi lea muhtun paragráfain árvalan sámegielsániid bajilčállagiidda . 1 Láhkalávdegoddi lea atnán dárbbašlažžan redakšuvnnalaččat rievdadit 1978-lága huksehusa . 1 Láhkalávdegoddi ii lean bivdojuvvon guorahallat boazodoalu riektevuođu . 1 Láhkagulaskuddamis bibmojuvvon guliid birra mat luitojuvvojit áhpái borramuša gávdnat , lea ráđđi 10.01.00 reivves dadjan ahte departemeanta ii leat árvvoštallan mo sámi beroštumiide čuozašii jos dákkár doaimmaid álggahivččii . 1 Láhkaevttohussan lei mearrádus hui riidduvuloš Stuorradikkis , ja dagahii earret eará guovtti geardde gieđahallama odeldikkis ja láhkadikkis . 1 Láhkaevttohusas váilot min gáibádusat das ahte áššemeannudannjuolggadusat minerálaid roggan- ja ávkkástallan ohcamiid ektui berrejit leat seammaláganat miehtá árbevirolaš sámi guovllu . 1 Láhkaevttohusas lea ráđđehusa mielas leamaš dehálaš láhčit dili nu ahte boazodoalu areáladilli sáhttá buoriduvvot , dan bokte ahte plánat garrasabbot galget oainnusin oažžut boazodili dárbbu ja beroštumiid . 1 Láhkaevttohusaid dehálaš vuođđu lei raporta fágalaš áššedovdijuhkosis maid Sámediggi lei nammadan , ráđđádaladettiin departemeanttain . Govus 8.3 Sámedikki jienastuslohku 1 Láhkaevttohusa vuođđun leat eanaš NAČ 2001:35 , ja Eana ­doallo- ja biebmodepartemeantta , Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnat . 1 Láhkaevttohusa vuoigŋa ja prinsihpat leat rievdaduvvon čalmmustahttimis álbmotvuoigatvuođaid Finnmárkku luondduriggodagaide dasa ahte nannet dan ahte lága bajimus ulbmil lea erenoamážit sihkkarastit sámi kultuvrra , oktan boazodoaluin , meahcceávkkástallamiin , ealáhusdoaimmahemiin ja servodateallimiin . 1 Láhkaevttohusa vuoigŋa ja prinsihpat leat rievdaduvvon das ahte čalmmustahttit almmolašvuođa vuoigatvuođaid Finnmárkku luondduriggodagaide , dasa ahte lága bajimuš ulbmil lea erenoamážit sihkkarastit sámi kultuvrra , oktan boazodoaluin , meahcceealáhusaiguin , ealáhusdoaimmahemiin ja servodateallimiin . 1 Láhkaevttohusa ollislašvuođa hárrái ii leat leamašan vejolašvuohta olahit ovttaoaivilvuođa . 1 Láhkaevttohusa meannudettiin ii leat Sámediggi beassan geahčadit buot mearkkašumiid láhkaevttohussii . 1 Láhkaevttohusa gieđahallamis Sámedikki ollesčoahkkimis vuosttaldeigga sihke eanet- ja unnitlohku dien evttohusa . 1 Láhkaevttohusa 2 kapihtal sisttisdoallá dábálaš áššemeannudannjuolggadusaid . 1 Láhkaevttohus sisttisdoallá maiddái luonddušlájaid , nálit ja prinsihpaid hálddašanulbmiliid movt luonddu šláddjivuođa ávkkástallat nanaguoddevaččat , njuolggadusaid vieris organismmaid birra , dihto luonddušlájaid birra , genehtalaš ávdnasiid juvssahahttivuohta ja giehtaguššama ja ráŋggášteami birra . 1 Láhkaevttohus ovddiduvvo nu johtilit ahte Stuorradiggi geargá meannudit dan ovdal geasi , ja ahte dat sáhttá fámuidahttojuvvot nu fargga go dat lea dohkkehuvvon . 1 Láhkaevttohus mohtorjohtalusa birra lea vuođđuduvvon eará árvvuide . 1 Láhkaevttohus mearraluossabivdui mii gáibiida konsešuvnna rihkku namohuvvon artihkkala , ja gáibida Sámedikki dohkkeheami ON algoalbmotjulggaštusa artihkal 19 mielde . 1 Láhkaevttohus lea rievdaduvvon álbmoga vuoigatvuođaid válddahallamis dakkár cealkimii ahte álbmot beassá ávkkástallat resurssaiguin , Finnmárkkuopmodaga lobi vuođul . 1 Láhkaevttohus lea dál Birasgáhttendeparte ­meanta meannudeamen , ja áigu dan hárrái ráđđá-dallat Sámedikkiin . 1 Láhkaevttohus galgá láhčit dili vai nannejuvvo suorgerasttildeaddji , servodatlaš plánen , mas galgá oktiiordnet beroštumiid ja deasttaid surggiid ja servodatsurggiid gaskka lága vuogádaga siskkobealde . 1 Láhkaevttohus galgá addit politihkalaš eiseválddiide heivvolaš neavvu mearridit mihtuid , láhčit dili árvoháhkamii ja barggaheapmái , ja hovdet guhkesáiggi birasdeasttaid , álbmotdearvvasvuođa ja eará buohkaidguoski beroštumiid . 1 Láhkaevttohus ferte 2. paragráfas , mánáidgárddiid sisdoallu , váldit vuhtii dan ahte dás lea sáhka nášuvnnalaš rámmaplána birra mas lea dássálagaid sámi lasáhus . 1 Láhkaeavttuhus addá ge ná buot norgalaš dahje olgoriikkalaš konsernaide friijavuođa ohcat ja roggat buotlágan minerálaid Norggas . 1 Láhkaeavttuhus addá ge ná buot norgalaš dahje olgoriikkalaš fitnodagaide friijavuođa ohcat ja roggat buotlágan minerálaid Norggas . 1 Láhkadikki mearrádus lea ideanttalaš dainna evttohusain maid ráđđehus ovddidii odeldiggeproposišuvnnas ( Ot. prp. nr. 43 ( 2007-2008 ) . 1 Láhkadagus mii mudde dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid geatnegahttá dearvvašvuođa fágalaš bargiid árvvoštallat , oaivadit , rahpat vejolašvuođa ja juohkit dieđuid bálvalusdárbbašeaddjái . 1 Láhkabarggu ulbmil lea evttohit daid láhkarievdadusaid mat dárbbašuvvojit vai lea vejolaš ásahit Sámedikki sierra riektesubjeaktan . 1 Láhkaaddiin lea eará vuolggasadji go mii mis geat ássat dáppe lea . 1 Láhka-2005-06-17- 64 1 Láhka- ja láhkaásahusrievdadusat leat vuođđuduvvon dan fágalaš áššedovdijoavkku raportii , man Sámediggi nammadii , ovttasráđiid departemeanttain . 1 Láhka čielggasmahttá daid bajimus prinsihpaid sisdoalu maid Vuođđolága § 110 a ásaha . 1 Láhka áimmahuššá nanaguoddevaš geavaheami ja luonddu girjáivuođa suodjaleami , seammás go dat fátmmasta guoskevaš vuoigatvuođalaččaid ja báikkálaš servodagaid áibbas eará ládje go ovdal . 1 Láhka áibbas eará ládje deattuha ealáhusa siskkáldas iešstivrejumi ea.ea. go siiddain ja orohagain lea váldoovddasvástádus hábmemis resursahálddašeami mearrádusaid . 1 Láhka ­rievdaduvui jagi 2006 . 1 Láhka vuođđu ¬duvvo dasa ahte lea dárbu soabahit stáhta ja sámiid gaskka ovddeš eahperievtti dihte , ja julggašta dan ahte lea dárbu sihkkarastit min rikkis kultuvrra ja eallinvuogi maiddái boahtteáiggis . 1 Láhka vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ( Oahpahusláhka ) bođii fápmui borgemánu 1. 1999 oktan lága láhkaásahusaiguin . 1 Láhka viiddida Girkočoahkkima ovddasteddjiid logu nu ahte Sámi girkoráđi ovddasteapmi lea váfistuvvon juos Girkoráđđi ieš dan mearrida . 1 Láhka suoidnemánu 4. b. 2003 nr. 74 beanadoallama birra rievdaduvvo čuovvovaččat : § 7 nubbi lađas galgá čuodjat : Om ferdsel med hund i område hvor tamrein beiter , gjelder også reindriftsloven § 65 . § 1 Láhka suoidnemánu 4. b. 2003 nr. 74 beanadoallama birra rievdaduvvo čuovvovaččat : 1 Láhka spesialistadearvvašvuođabálvaluslága rievdadusaid ee. birra ( Buohcciidsáhtu ruhtadanovddasvástádus ja dearvvašvuođabargiid mátkegolut ) . 1 Láhka soabaheami ja lágasteami birra siviila riidduin ( veardneláhka ) , mii bođii fápmui 01.01.2008 , válddahallá organisašuvnnaid jd. áššečuoččaldahttinvejolašvuođa . 1 Láhka sisttisdoallá maid giellanjuolggadusaid . 1 Láhka sisttisdoallá earret eará njuolggadusaid politihkalaš bellodagaid sisaboađuid geahčadanlobi birra ja bajásaddima birra , dás maiddái priváhta addagiid birra bellodagaide , bellodagaid registarastineavttuid birra ja eavttuid birra mat gusket stáhtadoarjagiidda guovddáš ja báikkálaš bellodatorganisašuvnnaide . 1 Láhka rievdaduvvui 1996:s earret eará dainna ulbmiliin ahte ásahit láhkavuođustuvvon válddi resursahálddašeapmái , gč. Od.prp. nr. 28 ( 1994 – 95 ) . 1 Láhka penšuvdna- ja oadjoaddosiid ovttastahttima birra 1 Láhka mánáidoaju birra 1 Láhka mudde lobi beassat ealáhussan guolástit ja bivdit ja eará láhkai ávkkástallat luđolaš mearraresurssaiguin dakkár fatnasiiguin mat adnojuvvojit leat Norgga fanasin mearralága njuolggadusaid vuođul mat leat § 1 rájes § 4 rádjai ja fatnasiiguin maid dakkár olgoriikkalaččat mat ásset Norggas , eaiggáduššet go fatnasa stuorámus guhkkodat lea uhcit go 15 mehtera . 1 Láhka miessemánu 18. 1990 nr. 11 báikenamaid birra ( lov 18. mai 1990 nr. 11 om stadnamn ) bođii fápmui suoidnemánu 1. 1991 . 1 Láhka mearraguolásteami jna. birra . 1 Láhka mearraguolásteami jna. birra 1 Láhka láhčá dili dasa ahte meannudit sámi vuoigatvuođaid eará láhkai Finnmárkku olggobealde go Finnmárkkus gulskuddama oktavuođas , sámi deasttaid deattuheami oktavuođas ja sápmelaččaid vuoigatvuođaid oktavuođas oažžut oasi vejolaš ávkkástallanárvvus . 1 Láhka láhča vuođu vuogádahkii mas galgá dahkkojuvvot ollislaš plánen stáhta , fylkkagielddaid ja gielddalaš doaimmaid bealis . 1 Láhka levgema birra gielddaid almmolaš visttiin ferte danin heivehuvvot oktii sámi leavgga geavaheami gustojeaddji geavadiin . 1 Láhka levgema birra Norggas , 10.12.1898 1 Láhka lea čadnojuvvon Suoma davit osiid luondduealáhusdoaimmaheddjiide . 1 Láhka lea vuođđuduvvon dasa ahte boazodoallu lea biologalaš resurssaid duohken , ja ahte dáid atnin ferte leat ceavzil guhkitáiggi perspektiivvas . 1 Láhka lea redakšuvnnalaččat dárkkistuvvon ja čorgejuvvon . FOTO : PER TORBJØRN JYSTAD 1 Láhka lea redakšuvnnalaččat dárkkistuvvon ja čorgejuvvon . 1 Láhka lea hábmejuvvon nu ahte mearrideaddji orgána sáhttá hui friddja mearridit , leaš dál orohatstivra , guovllustivra , boazodoallostivra dahje departemeanta . 1 Láhka lea huksejuvvon dan oainnu ala ahte marrideaddji orgána sáhttá hui friddja mearridit , leaš dál orohatstivra , guovllustivra , boazodoallostivra dahje departemeanta . 1 Láhka lea gárvvis go girku lea gárvvis . 1 Láhka lea dagahan viiddiduvvon vejolašvuođaid vuhtiiváldimis boazodoalu beroštumiid danin go boazodollui earenoamáš dehálaš guovllut sáhttet plánas merkejuvvot deastaavádahkan , ja ahte dáid avádagaide sáhttet čadnojuvvot dihto mearrádusat . 1 Láhka lea boazodollui deaŧalaš reaidun 1 Láhka lea boazodollui deatalaš reaidun 1 Láhka juovlamánu 21. b. 1984 nr. 101 boazodoalu birra gielddain Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal ja Surnadal rievdaduvvo čuovvovaččat : 1 Láhka juovlamánu 21. b. 1979 nr. 77 eananjuohkima j.e. birra rievdaduvvo čuovvovaččat : 1 Láhka ja ođđa mearrádusat olgoriikabálvalusa virgáibidjamis atne vuođđun » Reformutvalget for utenrikstjenesten ” - nammasaš lávdegotti árvalusa , ja dát lávdegoddi nammaduvvui jagi 1946 ja lei stuorra olgoriikakommišuvnnaid ráiddus goalmmádin . 1 Láhka ja láhkaásahus fámuiduvvet geassemánu 1. beaivvi 2010 . 1 Láhka ja lága láhkaásahus fámuiduvve 1.1.2010 . 1 Láhka ii čujut lagabui guđe njuolggadusat sáhttet addojuvvot . 1 Láhka ii ásat boazodoallorievtti , muhto čilge dárkileappot mii dán rievtti sisdoallu lea , ja regulere ja stivre boazodoalu . 1 Láhka ii vealat nissonolbmuid boazodollui álggaheami oktavuođas . 1 Láhka ii máinnaš mearraguolástusa . 1 Láhka ii gusto dakkár ráhkadusaide ja rusttegiidda ge , mat fievrridit dahje nuppástuhttet elektrihkalaš energiija oktan daidda gulli elektrihkalaš rusttegiiguin ja huksenteknihkalaš huksehusaiguin mat leat namuhuvvon energiijalága § 3-1 ođđa goalmmát lađđasis , earret kapihttala 14 doaibmabijuid ja plánaid váikkuhusčielggadusaid birra eará lágaid vuođul ja kapihttala 2 kártavuođu ja báikáduvvon dieđuid birra . 1 Láhka ii guoskka olggobealde priváhta oamastanguovlluid mearas . 1 Láhka ii guoskka dáhpáhusaide main nisu lea ožžon inseminašuvnna dearvvašvuođalágádusas dearvvašvuođaeiseválddiid dárkkisteami olggobealde . 1 Láhka ii feat goittotge áddejuwon riekta . 1 Láhka ii earut guovlluid mat leat sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde dain guovlluin mat leat olggobealde . 1 Láhka ii definere boazodoallorievtti sisdoalu . 1 Láhka háhkamis ja roggamis minerálavalljodagaid Almmolašvuođaláhka ( Ii áigáduvvon ) 1 Láhka háhkamis ja roggamis minerálaresurssaid ( minerálaláhka ) 1 Láhka gusto ávkkástallamii ođasmuvvi energiijaresurssaiguin vuođđolinjá olggobealde ja áigumuššan lea deattuhit deastta sámi kultuvrii go addojuvvo areála- ja konsešuvdnaohcanlohpi . 1 Láhka gusto § 1-2 vuođul olles riikii , dás maiddái čázádagaide . 1 Láhka gusto maiddái guliid sirdimii nuppi fatnasis nuppi fatnasii , guliid gáddái buktimii , guliid fievrrideapmái , guliid vurkemii ja guollegávppašeami goziheapmái . 1 Láhka guoská ođasmuvvi energiijaresurssaiguin ávkkástallamii vuođđolinjá olggobealde . 1 Láhka guoská doaimmaide main ulbmil lea kártet minerála resurssaid gávdnostumi roggama várás . 1 Láhka guoská buotlágan minerála resurssaid roggamiidda . 1 Láhka gieldá dakkár ovttasbarggu mii gáržžida gilvovejolašvuođaid . Láhka gieldá maid fápmovirggiid boasttu geavaheami . 1 Láhka geassemánu 25. 1926 nr. 2 addá vejolašvuođa plenumgieđahallamii go erenoamáš sivat dahket dan sávahahttin , vrd. § 4 vuosttas lađđasiin , vrd. § 3 . 1 Láhka geassemánu 17. 2005 nr. 85 riektediliid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) Stivrralahtut ja sadjásašlahtut nammaduvvojit njealji jahkái háválassii . 1 Láhka geassemánu 17. 2005 nr. 85 riektediliid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) Kapihtal 1 Dábálaš mearrádusat § 1 Lága ulbmil Lága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte eatnamat ja luondduvalljodagat Finnmárkku fylkkas hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . 1 Láhka geassemánu 17. 2005 nr. 85 riektediliid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) 1 Láhka geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 : Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid birra ( sámeláhka ) 1 Láhka galgá ássiide váfistit vuođđovuoigatvuođaid mat gusket sámegiela geavaheapmái . 1 Láhka galgá váikkuhit ceavzilis ovddideami buorrin sihke oktagassii , servodahkii oppalohkái ja boahttevaš buolvvaide . 1 Láhka galgá maid adnojuvvot álbmotrievtti mielde . 1 Láhka galgá gustot visot árbevirolaš sámi guovlluin Norggas , ja maiddái doaimmaide mat soitet váikkuhit guolásteapmái dahje eará ávnnaslaš kulturdoaimmaide mearrasámi guovlluin . Láhkaevttohusa 2 kapihtal sisttisdoallá dábálaš áššemeannudannjuolggadusaid . 1 Láhka galgá gustot visot árbevirolaš sámi guovlluin Norggas , ja maiddái doaimmaide mat soitet váikkuhit guolásteapmái dahje eará ávnnaslaš kulturdoaimmaide mearrasámi guovlluin . 1 Láhka galgá eahpitkeahttá vuođđuduvvot álbmotriektái , ja erenoamážit sihkkarastit sámi vuoigatvuođaid seammás go dat fuolaha eará álbmogiid beroštumiid 1 Láhka galgá adnot álbmotrievtti mearrádusaid mielde álgoálbmogiid ja unnitloguid birra . 1 Láhka galgá adnojuvvot álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid ja veahádagaid birra ja daid mearrádusaid mielde mat leat šiehtaduvvon vieris stáhtaiguin guolásteami birra rádjačázádagain . 1 Láhka galgá adnojuvvot álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid ja veahádagaid birra . » 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68. § 43 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68. § 12 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . § 63 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . § 45 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . § 44 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . § 3 . 1 Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . § 15 . 1 Láhka ferte čielgasit deattastit ahte álbmotrievtti mearrádusain lea ovdamunni lága bustáva ektui go lea sierraoaivilvuohta 1 Láhka ferte maid sihkkarastit ahte sápmelaš rávisolbmot , geat ovdal eai leat ožžon oahpu sámegielas ja sámi servodateallimis , ožžot oktagaslaš oahppanvuoigatvuođa . 1 Láhka ferte leat čohkkejeaddji láhka , mii lea vuolgán ságastallamis Sámedikki ja Norgga eiseválddiid gaskkas . 1 Láhka ferte erenoamážit sihkkarastit sámiid vuoigatvuođaid álbmotriektái dávistemiin 1 Láhka ferte dovdáhit ja dohkkehit sámiid vuoigatvuođaid , geavahanvugiid ja árbevieruid 1 Láhka ferte dahkkojuvvo Sámedikki ja norgalaš eiseválddiid gaskasaš gulahallamiiguin 1 Láhka earuha geassesiidda ja dálvesiidda . 1 Láhka dattetge ii guoskka roggamii mii vuosttažettiin lea oassin guovllu eará ávkkástallamis . 1 Láhka dahká maid čielggasin ahte sámi boazodoallu lea dakkár areálageavaheaddji mii galgá fuolahuvvot areálaplánaproseassain . 1 Láhka dadjá dasa lassin ahte eará almmolaš orgánat berrejit addit Sámediggái vejolašvuođa buktit cealkámuša ovdal go dahket mearrádusaid áššiin dikki bargoduovdagis . 1 Láhka cealká ee. 1 Láhka buori ulbmila haga ii eisege leat buorre láhka ! 1 Láhka bođii fápmui suoidnemánu 1. beaivvi 1971 ja bođii lágaid sadjái maid gohčodedje Ruoŧa boazosámiid vuoigatvuohta guohtumiidda Ruoŧas ( 1928 : 309 ) ja láhka boazomearkkaid birra ( 1960:144 ) . 1 Láhka boahtá fápmui ođđajagemánu 1. b. 2004 . 1 Láhka bidjá sámegiela ja dárogiela ovtta dássái mearriduvvon hálddašanguovllus . 1 Láhka atná vuođđunis ahte sámi kultuvra ja eallinvuohki álot leat leamaš gittalagaid luondduin . 1 Láhka addá sápmelaččaide individuálalaš vuoigatvuođa oažžut sámegieloahpahusa vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas . 1 Láhka addá mearrádusaid Sámedikki birra , dán vuolde maiddái Sámedikki bargoduovdaga ja válddi , Sámedikki válggaid ja Sámedikki hálddahusa birra . 1 Láhka addá meahccekommišuvdnii válddi duomuin mii guoská buohkaide , 1 ) leago stáhta gii oamasta eatnamiid vai ii , 2 ) mearridit rájiid stáhta ja eará eatnamiid gaskka mat dasa gusket , ja 3 ) mearridit stáhta eatnamiin geavahanvuoigatvuođa , maiddái buohkaid geavahanvuoigatvuođa , ja jos ovttasge lea , de geas lea geavahanvuoigatvuohta . 1 Láhka addá homofiillaide seamma vuoigatvuođa náitalit go heterofiillain ge lea . 1 Láhka addá buot sámegielagiidda rievtti geavahit sámegiela go váldá oktavuođa almmolaš eiseválddiin dain guovlluin mat gullet sámi hálddašanguvlui . 1 Láhka Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid birra ( sámeláhka ) , § 2-6 , addá Sámediggái válddi mieđihit jienastuslogu geavaheapmái . 1 Láhka Sáme ­dikki ja eará sámi riektediliid birra ( sámeláhka ) vuhtiiváldá sámegielagiid vuoigatvuođaid geat galget čađahit ráŋggáštusa . 1 Láhka Norlándda ja Tromssa meahccekommišuvnna birra mearriduvvui vaikke sámi organisašuvnnat garrasit vuosttaldedje dan . 1 Láhka Norgalaš girku birra ( girkoláhka ) gáibida ahte sámit galget leat ovddastuvvon golmma davimus bismagotteráđis , namalassii davvi- , julev- ja oarjelsámi miellahttu . 1 Láhka 2008-06-27-71 plánema ja huksenáššemeannudeami birra ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) Mearrádusat mat bohtet fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 1 Láhka 2008-06-27-71 plánema ja huksenáššemeannudeami birra ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) 1 Lágádusdilli ii leat doarvái buorre dannego sámi lágádusat čilgejit ahte sis ii leat ekonomiija eaige almmuhannávccat buvttadit oahpponeavvuid dárbbu mielde . 1 Lágádusdilli ii leat doarvái buorre danne go dat guokte sámi lágádusa eai nákce buvttadit oahpponeavvuid dárbbu mielde . 1 Lágádusat mat devdet sámi lágádusdoarjaga eavttuid leat lassánan golmma lágádusas jagi 2001 čieža lágádussii jagi 2006 . 1 Lágádusain lei ovddasvástádus oasis prošeavttain , ja Sámediggi fas fuolahii ŧ oasi prošeavttain . 1 Lágádusa bruttogávpejohtu galgá leat unnimusat 500 000 ru jahkái 1 Lágádus galgá leat registrerejuvvon Norggas ja dan váldoulbmil galgá leat vuosttažettiin sámegillii almmuhit 1 Lágádus galgá leat almmuhan unnimusat 10 namahusa maŋimus golmma jagis 1 Lágiduvvojit doaimmat olgun ge , ja plánenbeivviid maid fuolahuvvo rumašlaš lihkadeapmi . 1 Lágiduvvo nu ahte » Eksportrådet ” - nammasaš ásahusa ja » Turistrådet ” - nammasaš ásahusa kantuvrrat ja bargoveagat olgoriikkas čatnasit gullevažžan olgoriikastašuvnnaide . 1 Lágiduvvo maiddái Sámi Grand Prix gos gilvohallet luđiiguin ja ođđasit sámi musihkain . 1 Lágiduvvo maid rábas čoahkkin gaskkal ON eamiálbotáššiid bissovaš forum ja sámi organisašuvnnaid / ásahusaid gaskkavahkku dii. 15.00 Sámedikki Auditoriumas . 1 Lágidemiid mii juogadeimmet gaskaneamet . 1 Lágideapmi lihkostuvai sihke fágalaččat ja sosiálalaččat . sihke TkNNas ja ” ruoktoklinihkas ” . 1 Lágideapmi bistá logi beaivvi ja dasa servet sullii 1000 falástalli ja 500 jođiheaddji ja hárjeheaddji . 1 Lágideamit leat leamaš oktasaš áŋgiruššan Nordlysfestiválas ođđajagimánus , feastaspealloprofiilan . Davvi-Norgga feastaspealuin geassemánus , ja ii ba unnimusat ge Levende Lokalsamfunn nammasaš lágideamis , main juohke fylkkas leat leamaš iežaset čálmmustansuohkanat . 1 Lágideaddjit ja nuorat dadje prošeavtta leat lihkostuvvan hui bures . 1 Lágideaddji / čoahkkinjođiheaddji lea Gáldu , Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Gaskabeaiborramuša diŋgoma dihte bivdit mii dieđu oasálastimis ovdal njukčamánu 16. b. 2009. trine.guttorm.anti@samediggi.no b ent-martin.eliassen@samediggi.no 1 Lágidan náhkkedikšunkurssaid ja ohpahan dakkáriin , A / L Sii ’ da 1 Lágateknihkalaš beliid ferte lagabui árvvoštit . 1 Lágat ja láhkaásahusat mat erenoamážit gusket oppa sámi álbmogii dahje sámi álbmoga osiide , galget jorgaluvvot sámegillii . 1 Lágat ja etihkalaš gažaldagat mat čatnasit bioteknologiijii , leat dehálaš oasit Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta ovddasvástádussuorggis . 1 Lágat galget deavdit Norgga álbmotriektegeatnegasvuođaid . 1 Lágat eai ge eastat dulkonjumi ahte norggabeale priváhta beaivedikšu dehe bearášdikšu sáhttá leat priváhta dišku movt lagas čállojuvvo , beare dikšu ollášuhtta lága gáibádusaid . Go álbmotpenšuvdnaásahusas lea mearridanváldi dasa go guoská doarjagii , de lea vuogas singuin gulahallat lága dulkonma hárrái . 1 Lágat eai ge eastat dulkonjumi ahte norggabeale priváhta beaivedikšu dehe bearášdikšu sáhttá leat priváhta dišku movt lagas čállojuvvo , beare dikšu ollášuhtta lága gáibádusaid . 1 Lágat , láhkaásahusat ja guovddáš stivrendokumeanttat , nugo stáhtabušeahtta , bidjet rámmaid sámi servodatovdáneapmái . 1 Lágat " ) . 1 Lágas čuožžu ahte mineráladoaimmaid oktavuođas galgá sámi kultuvrra luondduvuođđu vuhtiiváldojuvvot . 1 Lágas mánáidgárddiid birra lea gieldda ovddasvástádus lágidit fálaldagaid sámi mánáide aiddostahttojuvvon : « Mánáidgárddit sámi mánáid várás galget vuođđuduvvat sámi gillii ja kultuvrii ( § 7 , goalmmát lađas ) . » 1 Lágas miessemánu 29. b. 1981 nr. 38 fuođđuid birra galgá § 31 vuosttaš lađđasa nubbi cealkka čuodjat : Reindriftsamenes jakt og fangst reguleres av reindriftsloven § 26 . 1 Lágas miessemánu 29. b. 1981 nr. 38 fuođđuid birra galgá § 31 vuosttaš lađđasa nubbi cealkka čuodjat : 1 Lágas miessemánu 21. 1999 nr. 30 olmmošvuoigatvuođaid dili nannema birra norgalaš rievttis ( olmmošvuoigatvuođaláhka ) addojuvvui earret eará ON-konvenšuvdnii siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1966 stáhtus norgalaš láhkan , vrd. olmmošvuoigatvuođalága §:in 2 . 1 Lágas miessemánu 15. b. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid j.e. birra galgá § 22 nubbi lađas čuodjat : Reindriftssamenes fiske reguleres av reindriftsloven § 26 . 1 Lágas miessemánu 15. b. 1992 nr. 47 luossaguliid ja sáivaguliid j.e. birra galgá § 22 nubbi lađas čuodjat : 1 Lágas mearriduvvo ahte mineráladoaimmaid oktavuođas galgá vuhtiiváldit sámi kultuvrra luondduvuođu . 1 Lágas leat unnán njuolggadusat mat njuolga regulerejit boazodolliid siskkáldas vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid . 1 Lágas leat unnán njuolggadusat mat njuolga dadjet maidege boazodolliid gaskasaš vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid birra . 1 Lágas leat njuolggadusat movt okta ­vuohta galgá leat buhcciid ja dearv vašvuođabálvalusa / dearvvašvuođabargiid gaskkas ja dat čalmmustahttá buohcci ja buohcci dárbbuid . 1 Lágas leat mánát ja nuorat namuhuvvon njuolgga dakkár joavkun , muhto maiddái joavkkut main leat sierranas doaibmavádjitvuođat , sáhttet dárbbašit dakkár láhčima . 1 Lágas leat mearrádusat plánema birra nationála , regionála ja gieldda dásis . 1 Lágas leat mearrádusat Sámedikki bargosuorggi ja válddi birra , Sámediggeválgga birra ja Sámedikki hálddahusa birra . 1 Lágas leat earret eará njuolggadusat dan birra mot sámi báikenamaid galgá čállit , gii galgá geavahit mearriduvvon čállinvuogi ja makkár guovlluin galgá geavahit sámi báikenamaid . 1 Lágas leat dárkilet eavttut diekkár rusttegiid ceggema birra . 1 Lágas leat IKT-gáibádusat ge . 1 Lágas lea stuora munni báikkálaš iešstivrejupmái . 1 Lágas kártet ja dohkkehit dálá vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide árbevirolaš sámi guovlluin Romssa fylkkas ja máttás ( kártenja dohkkehanláhka ) 1 Lágas gilioppalašeatnamiid birra geassemánu 19. 1992 nr 59 § 1–1 lea gilioppalašeana meroštallojuvvon « oppalašeanan man eaiggáduššanriekti gullá unnimustá beallái eanadoalloopmodagain main dološ áiggi rájes lea geavahanriekti oppalašeatnamis » . 1 Lágas geassemánu 21. 1996 nr. 38 stáhtalaš luonddugeahču birra § 2 ođđa njealját lađas čuodjá : Finnmárkkuopmodaga eatnamiin galgá geahčču gozihit lasi dađi mielde , maid departemeanta ja Finnmárkkuopmodat šiehttaba . 1 Lágas geassemánu 21. 1996 nr. 38 stáhtalaš luonddugeahču birra § 2 ođđa njealját lađas čuodjá : Finnmárkkuopmodaga eatnamiin galgá geahčču gozihit lasi dađi mielde , maid departemeanta ja Finnmárkku opmodat šiehttaba . 1 Lágas geassemánu 17. b. 2005 nr. 101 opmodatregistrerema birra § 52 nr. 9 galgá juovlamánu 21. b. 1979 nr. 77 lága eananjuohkima j.e. birra § 88 rievdadeapmi ná čuodjat : 1 Lágas galgá čielgasit boahtit ovdan ahte maiddái sámiid oktasaš vuoigatvuođat galget čielggaduvvot . 1 Lágas galgá leat govda servodatlaš perspektiiva , ja leat gaskaoapmin ceavzilis ovdáneapmái mii lea buot buoremussan juohkehažžii , servodahkii ja boahttevaš buolvvaide . 1 Lágas daddjo dušše ahte sápmelaš mearkkaša ahte son lea sámi sogas . 1 Lágain mearriduvvon vuoigatvuohta oažžut mánáidgárdesaji lea čađahuvvon , ja čakčamánus 2009 fylkkamánnit dieđihedje ahte gielddat dahje suohkanat ledje fállan saji buot mánáide geain lei vuoigatvuohta oažžut mánáidgárdesaji . 1 Lágain leat ollu ovdamearkkat dasa ahte priváhta mearrádusat ja disponeremat dárbbašit almmolaš bearráigeahču dohkkeheami dahje miehtama bokte . 1 Lágain lea merken leamaš mielde juo 1888:s ja 1897:s . 1 Lágaid mearrideapmi . " 1 Lágaid ja politihkalaš čujuhusaid ferte čuovvolit buriid doaimmaguin vuogádatdásis ja maid ovttaskas áššis . 1 Lágaid ja njuolggadusaid vuolde gávnnat lágain válljejuvvon osiid mat čatnasit Guolástus- ja riddodepartemeantta ovddasvástádussurggiide . 1 Lágaid ja njuolggadusaid hábmemis , mat stivrejit areálageavaheami , lea deaŧalaš ahte boazodoalu beroštumit ja dárbbut biddjojuvvojit oidnosii ja vuhtii váldojuvvojit . 1 Lágaid , láhkaásahusaid ja eará stivrendokumeanttaid hábmenproseassa čájeha konkrehtalaččat dan guhkes perspektiivva Sámedikki politihkalaš barggus . 1 Lágadiggi mearridii cuoŋománu 28. b. 2009 mearrádusaid válgalága ja gielddalága nuppástuhttimis . 1 Lága §:a 3-3 mielde lea Gonagas ožžon vuoigatvuođa luvvet mearriduvvon almmolaš guovllu orgánaid erenoamáš dilálašvuoaaid geažil . 1 Lága § 5 – 4 nanne Sámedikki vuoigatvuođa ovddidit vuosteákkaid gielddaplánaide . 1 Lága § 11 addá Sámediggái válddi nammadit Sámi báikenammakonsuleanttaid . 1 Lága § 10:žis lea velá rahppon vejolašvuohta váidit jus mearriduvvon báikenamma sámegillii ii geavahuvvo . 1 Lága vuođđun lea dat eaktu ahte ovdalgo sáhttá čađahuvvot huksen- dahje ráhkadusdoaibmabidju mas lea makkárge mearkkašupmi , de galgá ráhkaduvvot muddenplána . 1 Lága vuođul galget orohagat ráhkadit geavahannjuolggadusaid resursahálddašeami várás . 1 Lága vuođul fápmuduvvon váldi addit njuolggadusaid dasa mo rievdan meahccegeavahusa váikkuhusat sámi kultuvrii , boazodollui , meahc ­ceávkkástallamii ealáhusdoibmii ja servodateallimii galget árvvoštallojuvvot . 1 Lága vuođul fápmuduvvon váldi addit láhkaásahusaid sámi leavgga geavaheami birra , gč. sámelága § 1 – 6 . 1 Lága vuoigatvuođat 1 Lága ulbmilin galgá leat áimmahuššat julevsámi kultuvrra , muhto dálá lágat nugo luonddugáhttenláhka ja plána- ja huksenláhkage leat guoskevaččat . 1 Lága ulbmil lea lágidit diliid nu ahte sámi álbmot Norggas sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Lága ulbmil Lága ulbmil lea earenoamážit : 1. ovddidit álbmotdearvvašvuođa ja eastadit buozalmasvuođa , váttuid , gillámuša ja doaibmahehttejumi , 1 Lága ulbmil . 1 Lága rihkkun adnojuvvo rihkkumuššan . 1 Lága plánavuogádaga dehálaš ulbmil lea láhčit dilálašvuođa árvoháhkamii ja priváhta doaibmabijuide . 1 Lága ovdabargguin leat unnán rávvagat dasa movt njuolggadusaid galgá dulkot . 1 Lága nubbi heajos bealli lea dat duohtavuohta ahte eai addojuvvo viiddiduvvon rámmat daidda siidaosiide maid goappašat náittosguoimmit eaiggáduššet ovttas , dan ektui maid okta olmmoš eaiggáduššá . 1 Lága njuolggadusain muđuid čuovvu ahte galgá álo gáibiduvvot muddenplána stuorát huksen- ja rusttetdoaibmabijuid oktavuođas ja eará doaibmabijuid oktavuođas main sáhttet leat stuorra váikkuhusat , dahje go gielddaplána areálaoassi gáibida dakkár plána . 1 Lága mielde sáhttá Sámediggi mearridit njuolggadusaid movt galgá árvvoštallat váikkuhusaid sámi beroštumiide mat gusket mehciid rievdaduvvon meahccegeavaheami várás . 1 Lága mielde leat geassesiidda jahkečoahkkimis olu doaimmat : Lága mearrádusaid vuođđun lea geassesiida ( geasseorohat ) . 1 Lága mielde leat Sámedikki bargoduovddan buot áššit mat dikki mielas erenoamážit guoskkahit sámi álbmotjoavkku ekonomalaččat , kultuvrralaččat , jurdihkalaččat ja sosialalaččat . 1 Lága mielde lea Sámediggi geatnegahtton searvat plánemii , ja dát geatnegasvuohta addá maiddái vuoigatvuođa buktit vuosteákkaid areálaplánaide . 1 Lága mearrádusat plánaprográmma , oassálastima ja regionála plánafora birra galget leat mielde sihkkarastimin dakkár árra oassálastima , ja dat galget oidnosii buktit daid beroštusaid maidda plánaproseassa guoská . 1 Lága mearrádusat mearkkašit ahte sus guhte háliida geavahit sámegiela bealuštan dihtii iežas ávkki sámegiela hálddašanguovllu kriminálafuola ovdan , lea vuoigatvuohta sámegielalaš bálvalussii . 1 Lága mearrádusat galget leat mielde hukseme vuođu dasa ahte boazodoallu heivehuvvo luondduvuđđosii . 1 Lága mearrádusat galget huksejuvvot boazodoalu kultuvrra ja árbevieruid ala . 1 Lága mearrádusat galget addit vuođu siskkáldas iešstivrejupmái seammás go ovttaskas boazodoalli riektesihkarvuohta vuhtii váldojuvvo . 1 Lága mearrádusain leat máŋga siskkáldas- ja ovttasdoaibmanjuolggadusat maid eiseválddit eai sáhte čuovvolit jus soamis ii doahttal daid . 1 Lága mearrádusaid vuođđun lea geassesiida ( geasseorohat ) . Dat boahtá ovdan máŋgga láhkái . 1 Lága mearrádusaid mielde geavahanregeliid birra , lea boahtán reaidu resursahálddašeapmái mas boazodoalus alddes lea guovddáš sajádat , muhto mas eiseválddit máŋggaláhkai leat láhčán ja áigot láhčit dili dasa ahte dát šaddá buorre proseassan . 1 Lága láhkaásahusas nannejuvvo ahte Sámediggeráđđi lea váiddaorgána dain dáhpáhusain go Sámedikki hálddahus biehttala čájeheames dokumeanttaid . 1 Lága kapihttalis 9 leat njuolggadusat gielddaidgaskasaš plánaovttasbarggu birra . 1 Lága kapihttalat II , III , IV , IX ja X ja vel § 24 gustojit njuorjjo- ja fálisbivdui ge . 1 Lága kapihttala 1 mearrádusat galget gustot sihke plánemii ja huksenáššemeannudeapmái . 1 Lága kapihtal 11 mearrádusat deattuhit ahte vuođđun daidda mearrádusaide mat gusket gieldda boahttevaš ovddideapmái , galget biddjojuvvot dakkár láiddanjuolggadusat mat leat vuolgán dákkár oktiiordnejuvvon vihkkedallamiin main deasta guhkesáiggi biras- ja servodatovddideapmái lea árvvoštallojuvvon . 1 Lága ja vuođđolágaevttohusa lassin namahuvvojit njuolggadusat , prográmmat , bálvalusat dahje politihkalaš mearrádusat . 1 Lága ja láhkaásahusa rámmaid siskkobealde sáhttet evttoheaddji ja gielda soahpat bargamušjuogu mii čatnasa priváhta muddenevttohusa plánaprográmma gulaskuddamii ja ráhkadeapmái . 1 Lága geográfalaš doaibmaviidodat 1 Lága geassemánu 9. b. 1978 nr. 50 mielde kulturmuittuid birra , de ii leat lohpi doalvut sámi kulturmuittuid riikkas olggos jus ii gávdno dohkálaš olgoriikii doalvunlohpi , gč § 23 bustávva c. RiddoDuottarMuseat Kárášjogas lea ožžon válddi meannudit ohcamiid ja dahkat mearrádusaid sámi kulturmuittuid birra mat dolvojuvvojit olgoriikii , beroškeahttá man boarrásat leat . 1 Lága fápmuiboahtin 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Lága fápmuiboahtima rájes rievdaduvvojit eará lágat čuovvovaččat : - - - 1 Lága fápmui boahtima rájes dát gullet Finnmárkkuopmodahkii , mii addá lobiid minerálaiskkademiide ja minerálaresurssaid ávkkástallamiidda . 1 Lága ferte geahččat ovttas eará lágaiguin mat gusket dearvvašvuođabálvalussii , nu go dearv vaš ­vuođabargiid lága , spesialista dearv vaš ­vuođabálvaluslága suohkan dearvvašvuođabálvalus lága , bátnedikšunbálvalus- lága ja psykalaš dearvvašvuođagáhtten lága . 1 Lága ektui ii sáhte duodas eahpidit ohcci gelbbolašvuoda , dahje geavahusas ráddjet guovlluid gosa lea ohccojuwon oheanvuoigatvuohta . 1 Lága eará mearrádusat gustojit dan mielde go dat heivejit . Departemeanta sáhttá mearridit maid mearkkašit mearradutkan ja geavatlaš iskkadallanat bivdosiid , bivdovugiid dahje sullasaččaid ovddideami oktavuođas . 1 Lága duogáš 1 Lága doaibmaguovlu Láhka guoská buot norgga eatnamiid siskkobealde earret Svalbárddas . 1 Lága 9. § mielde lea čearu ulbmil earret eará doaimmahit boazodoalu miellahtuide oktasaččat buorrin . 1 Lága 5. kapihttala doibmiibidjan mii gieđahallá dálá vuoigatvuođaid kártema ja dohkkeheami , lea dattetge maŋŋonan . 1 Láddjen nogai dađistaga , ja lonuhuvvui 1950-logus geassesajodoaluin . 1 Láddelaččaid ? ) 1 LÁVDElDITI E. VrIOHUS Ásahuvvo sierra foandastivra Sárni ovddidanfondii ja sierra Sámi kulturráčoi hálddašit kulturáššiid . 1 LÁHKA-2009-06-19- 101 1 LÁHKA 2007-06-15 NR. 40 : Boazodoalloláhka 1 LÁHKA 1983-06-03 nr 40 : Láhka mearraguolásteami jna. birra BEAIVI : LÁHKA-1983-06-03- 40 DEPARTEMEANTA : GRD ( Guolástus- ja riddodepartemeanta ) FÁPMUIBOAHTIN : 1984-08-15 MAŊIMUSTÁ RIEVDADUVVON : LÁHKA-2004-12-17- 89 rievdadus gustogoahtá 2005-01-01 rájes RIEVDADA : GUOVDDÁŠ LÁHKAÁSAHUSAT 1 LÁHKA 1983-06-03 nr 40 : Láhka mearraguolásteami jna. birra 1 LÁGA-1914-07-03-5 , LÁGA-1917-12-14-16 , LÁGA-1949-06-17-3 , LÁGA-1952-03-21-1 , LÁGA-1959-10-23-3 , LÁGA-1972-06-30-70 , LÁGA-2003-11-28- 98 1 Lyngstadas lea seamma oaivil go dat maid Øzerk deattuhii garrasit 1996 raporttas . 1 Lyngstad čuoččuha ahte muhtun váhnenjoavkkut ledje mielas virgádit vaikko gean oahpaheaddjin go fal lei Ruŋggus eret . 1 Lyngstad lea dadjan ahte ii buot váhnemiid mielas lean doarvái go oahpaheaddjit ledje sámegielagat . 1 Lyng árbejuogus válddii Searvi Eanaláigolašdoaibmahaga Loahpaheami várás Skiervvás ( Foreningen til Ophævelse av Leilendingsvæsenet i Skjervø ) badjelasas nu gohčoduvvon « Skiervvá gárdima » , mii maiddái 1 Luvven dihtii ruđaid dán áŋgiruššamii lea leamaš dárbu dárkilit geahčadit dálá skuvla- ja fálaldatstruktuvrra . 1 Lutherstiftelsens boghandel 1917 [ 6 ] Anders Larsen : Mærrasámiid birra Tromsø musea 1979 , Om sjøsamene . 1 Lutheralaš girku gáibádus ahte olbmot galge oahppat Ipmila sáni maiddái iežaset gillii , dagahii ahte miššonearat juo 1600-logus geahččaledje dahkat sámegiela čállingiellan , ja muhtun girjjiid maiddái almmuhedje 1416 Dalle juo dien áigge geahččaledje oažžut Norgga beale sámiid vázzit skuvlla . 1 Lustabivddu 1 Luođobargit virgehasdilálašvuođaid haga 1 Luođobargit dahje persovnnat barggu haga sáhttet oažžut eanet dieđuid go váldet oktavuođa veahkkeneavvoguovddážiin dahje NAV-kantuvrrain 1 Luottat Buolbmága ja Deanu gielddaid náitimis 1964:s vuhttojit ain . 1 Luottaid ásaheami oktavuooas lea dárbu 18 beaivedoibmii . 1 Luostejoga čáhcefápmolágádus 1956 1 Luossanálit leat bisson , ja dábálaš olbmuide maid lea leamaš álki oažžut bivdolobi . 1 Luossanáliid hálddašeamis boahtteáiggis berre vuhtii váldit čuovvovačča prioriterejuvvon ráiddus : 1 Luossahálddašeapmi Deanus . . . . . 1 Luossahálddašeapmi . . . . . . . . . . . . Energiijarusttegat . . . . . . . . . . . . . . . 1 Luossahálddašeapmi . . . . . . . . . . . . . 1 Luossabivdu mearas ii ábut šaddat konsešuvdnan . 1 Luossabivdu Njávdámis vuođđuduvvá dán áigái turistaguolásteapmái , ja boađuid juogadit sii geat leat miellahttun « Njávdánjoga Guolástansearvevuođas » . 1 Luossabivddu eará birrasiid 50 čázádagain hálddaša FeFo Fylkkamánni ovddas , nappo stáda ovddas . 1 Luossa- ja dápmotkonsešuvnnat , Moskkis Divttasvuonas – eavttuid ollašuhttin 1 Luossa ja guvžábivdu 2008 http://www.ssb.no/emner/10/05/nos_laksogsjoaure/nos_d423/nos_d423.pdf NOU 2007 : 14 Samisk naturbruk og rettssituasjon fra Hedmark til Troms Bakgrunnsmateriale for Samerettsutvalget NRK Sámi radio : Willy Ørnebakk goddinlobiid birra . 1 Luosaid buktin Jøkelfjord Laks nammasaš njuovahahkii mii lea Návuona suohkanis . 1 Luosaid biebmamis áhpeindustriijas ledje jagi 2009 buorit ekonomalaš bohtosat . 1 Luosa ja eará oktasaš beroštumiid deattuheapmi eiseválddiid beales , lea danne ollu čázádagain áibbas dehálaš luossanállái . 1 Luosa ja dápmoha biebmanlobit juhkkojuvvojit juoh ­kinvuoruid bokte , main dihto lohku almmuhuvvo dihto eavttuid mielde . 1 Luopmománuin ii oaččo doarjaga , dalle go mánáidgárddit ja SAÁO lea gitta . 1 Luopmolága njuolggadusat gustojit politihkalaš ráđđeaddiide daid heivehemiiguin mat muđui gustojit stáhta ámmát- ja virgeolbmuide . 1 Luopmolága njuolggadusat gustojit politihkalaš ráđđeaddiide daid heivehemiiguin , mat muđui gustojit stáhta ámmát- ja virgeolbmuide . 1 Luopmo- ja astoáiggesadjásašortnet . 1 Luopmo- ja astoáigeortnegiid máksomeriid ferte bajidit . 1 Luondu lea vuođđun eamiálbmot leahkimii ja sin máilmmeáddejupmái , oskui , vieruide , árbevieruide ja kultuvrii ollislaččat . 1 Luondu lea midjiide ollu addán . 1 Luondu lea maiddái eallinguovllu dehálaš vuođđun , ja vuođđun vássánáiggi vásiheames , máhtolašvuhtii ja eallinvuohkái . 1 Luondu lea báiki gos olbmot gávdnet ráfi ja muosi , ii ge báiki gos lea bargu ja ávkkástallan . 1 Luondu balánssas lea iešalddis mihttomearri ja lea dárbbašlaš eaktun buot eanandoalloealáhusaide . 1 Luondu balánssas Luondu mii lea balánssas lea iešalddis mihttomearri , ja lea eaktun buot eanandoalloealáhussii . 1 Luondu , ja vejolašvuohta geavahit dan , lea áibbas mearrideaddji deaŧalaš sámi kultuvrra bisuheapmái ealasin ja addá dasa ahtanuššanvejolašvuođaid . 1 Luonddušláddjivuođaláhka gullá čielgasit daid áššiide mas galget čađahuvvot ráđđádallamat . 1 Luonddušláddjivuođalága evttohus ovddiduvvui 2009 cuoŋománus ( Od.prp. nr. 52 ( 2008–2009 ) Láhka hálddašeames luonddu šláddjivuođa ( luonddušláddjivuođaláhka ) ) . 1 Luondduávkkástallan lea danne dál sihke birgema gáldun , ja dehálaš oassin sámi kultuvrra doaimmaheamis , seailluheamis ja joatkimis . 1 Luonddusuodjalanláhka 1 Luondduriggodagaid hálden sámi guovlluin lea dehálaš sámi ássamii , ealáhusaide ja kultuvrii . 1 Luondduresurssat okto eai leat doarvái oažžut ovdáneami ja ođđa ealáhusdoaimma . Olmmošlaš resrussat gelbbolašvuođa hámis šaddet deaŧaleamos gilvalanfaktuvran . 1 Luondduresurssain leat stuorra árvvut mat leat vuođđun olbmuid eallimii , biebmodillái ja dearvvašvuhtii . 1 Luondduresurssaid geavaheapmi sámi guovlluin ferte ovddimusat boahtit ávkin ássamii guoskevaš guovlluin . 1 Luondduoljohaddi goargŋui bures 200 kruvnnus lihti nammii gaskamearrin 2003:s sullii 450 kruvdnui lihti nammii diimmá geasi , muhto lea dasto veaháš njiedjan . 1 Luonddumeassamat mat sáhttet dagahit mearkkašahtti vahágiid sáhttet dušše čađahuvvot jus eatnama eaiggát ja geavaheaddji dása mihtet . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Luondduluosa vuovdinváttisvuođaid dáfus maid evttohus čilge , de lea sáhka márkanváttisvuođas maid ii sáhte čoavdit eará go ovddasvástideaddji guolástan- ja vuovdinorganisašuvnnat ovttas gávnnašedje čovdosiid maid ealáhusa akt ¸rat dohkkehivčče ja maid márkan fuolašii . 1 Luondduin lahkalaga 1 Luondduhálddašandirektoráhtas ovttasráđiid Bern-konvenšuvnna čállingottiin leai ovddasvástádus čoahkkinprográmmas ja čoahkkima čađaheamis . 1 Luondduhálddašandirektoráhta sáddii mannanjagi gulaskuddamii ođđa njuolggadusevttohusa mii galgá guoskat mohtorjohtolahkii mehciin ja čázádagain . 1 Luondduhálddašandirektoráhta ráđđádalai Sámedikkiin ovdalgo gáržžidanevttohus mearraluossabivddus jagiid 2010–2014 várás sáddejuvvui gulaskuddamii . 1 Luondduhálddašandirektoráhta mearridii 07.08.98 reivves Trondheim Energiverk Kraft AS:ii , mieđihit ohcama Lødølja sirdima birra II. kategoriijas ( ii sáhte konsešuvnnna meannudit ) I. kategoriijai ( guoská prošeavttaide main sáhttá konsešuvnna meannudit dallánaga ja dađistaga ) čázádagaid ollislaš plánas . 1 Luondduhálddašandirektoráhta lea ráđđádallan Sámedikkiin ja Hjerttind / Altevatn / Fagerfjell ja Gielas orohagaiguin , ja vel Dálmmá čearuin čakčamánu 28. ja 29. beivviid 2009 . 1 Luondduhálddašandirektoráhta lea mearridan njuolggadusaid anadroma luossabivddu muddemii áigodahkii 2010–2014 . 1 Luondduhálddašandirektoráhta lea konsulteren Sámedikki ovdalgo mearraluossabivddu muddenevttohus áigodahkii 2010–2014 sáddejuvvui gulaskuddamii . 1 Luondduhálddašan direktoráhtas dat lea váldi dohkkehit hálddašanplánaid . 1 Luondduhálddašan direktoráhta sáddii 2007:s evttohusa gulaskuddamii ođđa njuolggadusaid birra mohtorjohtalusas meahcis ja čázádagain . 1 Luondduhálddašan direktoráhta jođiha gulaskuddama guovddáš dásis , gč. johtučállosis T3/99 , II Suodjalanbargu čk. 5 . 1 Luondduhálddašan direktoráhta jođiha gulaskuddama guovddáš dásis , gč. johtučállosis T-3/99 , II Suodjalanbargu čk. 5 . 1 Luondduhálddašan direktoráhta jođiha gulaskuddama guovddáš dásis , gč. johtočállosis T3/99 , II Suodjalanbargu čk. 5 . 1 Luondduhálddašan direktoráhta ( LD ) lea departemeantta vuollásaš ja lea fuođđohálddahusa guovddáš fágainstánsa . 1 Luondduhálddašan 1 Luondduhálddahandirektoráhtta ( Direktoratet for naturforvaltning ) lea buktán ođđa njuolggadusaid doaimmahit « Samlet plan for vassdrag » ( — ázádagaid čoahkkeplána ) dassážii go čázádaterohallan lea čađahuvvon ođđa nuolggadusaid vuođul . 1 Luondduhálddahandirektoráhtas lea oktavuohta Sámedikkiin guovdilis boraspirelávdegotti bokte ja anadroma ( guolit mat ellet sihke sálte- ja sáivačázis ) luossaguliid ovttasbargoráđis , mas Sámediggi lea mielde . 1 Luonddugáhttema ja fuođđohálddašeami sekšuvdna 1 Luondduguovllut mat eai leat lihkahallojuvvon leat vátnásat . 1 Luondduguovlluid suodjalanplánabarggu várás sohpe birasgáhttenministtar ja sámediggepresideanta šiehtadusa ođđajagimánu 31. b. 2007 suodjalanplánanjuolggadusaid birra sámi guovlluide luonddugáhttenlága vuođul . 1 Luonddugeavaheapmi ipmirduvvo baicca oassin kultuvrras , iige buot oktavuođain oba sáhtege dan sirret eret olbmuid árgabeaivvis . 1 Luonddufágas leimmet eanáš áiggi siste , muhto in muitte lei go mis dán fágas oahppogirji . 1 Luonddufága 1 Luonddudoallu lea ain dehálaš Finnmárkkus , muhto gižžu areálaid nalde lassána . 1 Luonddudiehtaga fágaide siskkilduvvo dr. philos , dr. Scient . , ja PhD arktalaš ja mearra biologiijas , resursabiologiijas , šaddofysiologiijas ja medisiinnalaš biologiijas . 1 Luonddudiehtaga doavttergrádabarggut biologiijas ja fysiologiijas main leat boazodutkamat main earret eará geahčadit guohtuma , borramušaid ja biologalaš ritmmaid siskkilduvvojit danne go dakkár dutkamat leat dehálaččat boazoealáhussii . 1 Luonddu- ja kultuvravuođđuduvvon mátkkoštusealáhusas leat čađahan máŋga gelbbolašvuođalokten kurssa ja máŋga mátkkoštusealáhusfitnodaga leat ožžon oastindoarjagiid . 1 Luonddu ja resurssaid geavaheapmi ceavzilvuođain lea eaktun sámi kultuvrralaš oktilašvuhtii ja ovdáneapmái , ja das lea njuolga oktavuohta sámi ealáhusovddideapmái ja ássamii . 1 Luomi lea deaŧaleamos muorji Finnmárkkus . 1 Luoikkaheapmi Sámedikki girjerádju lea rabas buohkaide . 1 Luoikkaheaddjit geat eai oro Kárášjogas besset dábálaččat luoikkahit girjjiid lagamus girjerájus . 1 Luoikat girjjiid ja filmmaid 1 Luoikan Ragnhild Skogen . Gáldu : Porsanger bygdebok 2 ) 1 Luoikan Noras govvavuorká . 1 Luohttámuša ráhkadeapmi lea okta min mávssoleamos bargguin – luohttámuš lea maid okta mávssoleamos eavttuin , vai oažžut oadjebasvuođa . 1 Luohttámuša ii čájet sin čuoččuhus ge ahte Sámeskuvla lei ohcan oažžut ja ožžon prošeaktaruđaid , muhto oahpaheaddjit eai goassege beassan diehtit masa ruhta geavahuvvui . 1 Luohttámuš ja roahkkatvuohta dat mearridit lihkostuvvatgo mii ollašuhttit iežamet plána . 1 Luohttevašdoaimmat / stivradoaimmat 1 Luohkás gos dárogiella lea oahpahusgiellan , ja soaitá velá oahpaheddjiin dakkár gii ii máhte sámegiela , lea čábočielggas ahte velá čuorbbes dárogielahálli mánáin lea ovdamunni sámegielagiid ektui . 1 Luohká oahppit ilosmuvve ja muhtumat duste velá almmáštallat ja gávandoallat go dovde iežaset oadjebassan , muitala Ánne Kirste gii váccii 5. luohká rádjái Kárášjogas , ja muđui 6.-8. luohká fas Rájá internáhttaskuvllas . 1 Luohkkáoahpaheaddji ii máhttán mearkagiela , dalle fertejin dulkka geavahit . 1 Luohkkálanjat leat fágáid mielde hábmejuvvon , nu ahte oahppit álo dihtet juste gokko gávdnet oahpponeavvuid ja čáppagirjjálašvuođa . 1 Luohkkálanjas lei távval masa čáliimet krihtain , measta nu govt dál ge . 1 Luohkkágovva Deanodaga skuvllas 1 Luohkká ( Luohkát ) gehččojuvvo ( jit ( nugo ruoŧŧelaš álbmotallaskuvllainge ) álbmotallaskuvlla 1. , 2. ja 3. jahkekursan ja dábálaččat dat gullet departemeantta álbmotallaskuvllaid bušehttii , mas maid ožžot liigeruhtadoarjaga dárbbu mielde . 1 Luoddasektora birasáššit . 1 Luoddaláhka oktan láhkanjuolggadusaiguin ja gažaldagat mat leat čadnon plána- ja huksenláhkii . 1 Luoddadoaimmahagat Suoma sámiguovllus ja Romssas leat maid bargan čielggademiin mas lea sáhka ođasmahttit Riikageainnu 21/E8 gaskal Bállojoga – Gilbbesjávrri – Ivgubađa – Romssa , ja dáid čielggademiid vuođul lea bargu juo dahkkon bealde . 1 Luoddadoaimmahagat Suoma sámiguovllus ja Romssas leat maid bargan čielggademiin mas lea sáhka ođasmahttit Riikageainnu 21/E8 gaskal Bállojoga – Gilbbesjávrri – Ivgubađa – Romssa , ja dáid čielggademiid vuođul lea bargu juo dahkkon Norggabealde . 1 Luoddadirektoráhtta rehkenastá ahte deaddiluvvojit 900 000 guvgesrukses plastihkkagoartta 2011 rádjái . 1 Luodda- ja mearrajohtolaga rámmaeavttut , virgefievrredanlága mielde . Láhka- ja láhkanjuolggadusbargu . 1 Lunša Akkrediterejuvvon journalisttat besset boradit hotealla goađis golggotmánu 13. b. ovttas eará gussiiguin ja Sámedikki bargiiguin . 1 Lunheim Lunheim 1 Lunheim 1 Lunde 1971 Qvigstad , Just : Historisk oversikt over Oplysningsarbeidet blandt Finnerne i Finmarken . 1 Lunddolaš čuovvoleapmi dás lea sisafievrredit eará ja nannosit oahpahusvuogádagaid nubbingieloahpahussii , go dat mat dássážii leat leamaš . 1 Lunddolaš čuovus dasa lea bidjat nubbingiellaoahpahussii eará ja nannoseappot oahpahusvuogádagaid go mat leat leamaš dássážii . 1 Lunddolaš áššemeannudeapmi lea danne nu , ahte dakkár lávdegoddi vuos čađaha barggus ovdalgo dakkár guovlluid álgit mearridit . 1 Lunddolaš ákkaid geažil ii sáhte bivdu / meahcásteapmi doaibmat oktoámmáhin , muhto buohtalagaid eará bargguin dat lea deaŧalaš . 1 Lunddolaš vuohki fas ođasmahttit osiin sámi kultuvrras , muorraávdnasat leat maiddái dasa symbolan . 1 Lunddolaš oassin das leat maiddái sámi erenoamáš mihttoovttadagat ja rehkenastinvuogit . 1 Lunddolaš oassi dán barggus lea áimmahuššat dan ahte sámegielagat galget sáhttit dieđihit heahtedieđuid iežaset gillii . 1 Lunddolaš lea maid ahte fierpmástallit leat eanetlogus . 1 Lunddolaš lea maid ahte dat gelbbolašvuohta sámi borramušaid náláštuhttimis mii lea johtán buolvvas bulvii heivehuvvo plánii . 1 Lunddolaš lea joatkit ovttasbarggu viidáset Davvinorgga gelbbolašvuođaguovddážiin . 1 Lunddolaš lea geahččalit ovddidit márkaniid nuppe bealde ráji go mielkebuvttadeapmi ja kapasitehta lea allat Davvi-Norggas . 1 Lunddolaš lea ahte álggahuvvo oahpahusplána eanandoallobuktagiid báikkalaččat viidáset náláštuhttimis joatkkaskuvllaid olis . 1 Lunddolaš lea ahte Ráđđehus juolluda ruđaid stáhtabušeahtas vai dáid doaimmaid sáhttá dohkálaččat čoavdit , dadjá Keskitalo . 1 Lunddolaš erohusat guohtundilálašvuođaid hárrái dahket maiddái erohusaid iešguđet boazodoalloguovlluid boazologu ja buvttadeami gaskka . 1 Lunddolaš eaktun lei álgoálggus juo ahte sárdnideaddjit galge jogo leat sápmelaččat dahje dážat geat ledje sámiid gaskkas bajásšaddan . 1 Lunddolamos lea ásahit dan sámi birrasii . 1 Lund , E. , Melhus , M. , Hansen , K. L. , Nystad , T. , Broderstad , A. R. , Selmer , R. , Lund-Larsen , P. G. ( 2007 ) . 1 Lullisápmi : 1 Lullisápmelaččat leat bieđggus ássama geažil leamaš hirbmat rašit dáruiduhttinpolitihka ektui ja dan váikkuhusaide . 1 Lullisápmelaččat leat almmatge garrasit bargan bisuhit ja ealáskahttit lullisámi kultuvrra ja giela . 1 Lullisámit gáibidedje internáhttaskuvlla man stáhta jođihii . 1 Lullisámi ássan Elgå guovlluin lea maiddái ruoŧabealde , ja leamaš ságastallamat Ruoŧa eiseválddiiguin dan birra ahte sáhtášii go álggahit sámi oahpaheamis ovttasbarggu rastá riikkarájiid . 1 Lullisámi álbmogis guktui bealde riikkarájáid lea lagaš oktavuohta sihke bearašlaččat ja kultuvralaččat . 1 Lullisámi válgabiire 1 Lullisámi oahpahus ruovttuskuvllain lea gáiddusoahpahusa vuođul . 1 Lullisámi museasiida ( Saemien Sijte Snoasas ) ja Davveoarjesámi museasiida lea čađahan ovttasteami 2006:s , ja juohkehaš lea ožžon 0,5 milj. ruvnno lassáneami Sámedikkis 2007:s . 1 Lullisámi mediafálaldat . . . . . . . . . . . 1 Lullisámi kulturguovddážat Saemien Sijte ( Snoasa ) ja Sijti Jarnge ( Aarborde ) leat leamaš dehálaččat dán oktavuođas . 1 Lullisámi kulturfestivála ulbmil lea ásahit kultuvrralaš ja sosiála deaivvadanbáikki sápmelaččaide Norgga- ja Ruoŧa-bealde lulimus lullisámi guvlui . 1 Lullisámi kulturfestivála lágidit sámi organisašuvnnat Norgga- ja Ruoŧabealde , namalassii Aajege – Sámi giella- ja gelbbolašvuođaguovddáš , Fjällmuseet ja Rørosmuseet , ja verddegielddat Härjedalen ja Plassje . 1 Lullisámi guovlu gokčá stuorra geografálaš guovllu . 1 Lullisámi guovllus lea duodji ( duetjie ) guovddáš kulturguoddi ja identitehtahábmejeaddji . 1 Lullisámi giellajuhkosa čoahkkin 1 Lullisámi giellaguovlu Norggas lea Sáltoduoddaris davvin Svahkenii Hedmárkkus lullin . 1 Lullisámi giellagelbbolašvuohta dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggisge ferte buoriduvvot . 1 Lullisámi divvunprográmmabargu álggii jagi 2008 . 1 Lullisámi báikkit lea bieđgguid stuorra guovllus davvin Ránu rájes gitta máttás Femundena rádjai . 1 Lullisámi Daniel Mortensson maid lei aviissa duohken , ” Waren Sardne ” , mii ilmmai 1910-1913 ja 1922-1926 áigodagaid . 1 Lullisámeguovlu ii leat oassin SED:s ja ii leat leamaš oassin sámi statistihkas dássážii . 1 Lullisámeguovlu : 1 Lullisámegillii : Voengelen Diehtie 1 Lullisámegiella oahpahuvvo mánáid- ja nuoraidskuvlladásis árborddi sámeskuvllas ja muhtin mánáid- ja nuoraidskuvllain muđui fylkkas . 1 Lullisámegiella lea áitojuvvon giella . Guovllut gos lullisámegiela hupmet , leat smávvat ja leat hui bieđgguid . 1 Lullisámegiella lea garrasit deddojuvvon , ja dušše moadde čuođis hállet giela . 1 Lullisámegiella lea garra deattu vuolde , og das leat dušše moadde čuođi geavaheaddji . 1 Lullisámegielat vuosttašgielat ohppiid lohku lea 2010/11 lassánan golmmain go buohtastahttá jagiin 2005/06 ( muhto njiedjan ovttain 2009/10 rájes ) . 1 Lullisámegielat mánáidgárdefálaldat lea hui gitta moatti čoavddaolbmos , ja go dat olbmot eai sáhte muhtun jagi doaibmat , de dat daguha dakkár proseanttalaš váikkuhusaid nugo dás oaidnit . 1 Lullisámegielat mánáidgárddit 1 Lullisámegielas : Ole Henrik Magga 1 Lullisámegiela čállinvuohki 1 Lullisámegiela deaŧalaš nannendoaibmabidju lea addit maiddái lullisámi giellageavaheddjiide IT-neavvuid mat leat veahkkin riektačállimii . 1 Lullisámegiela Divvunreaidu lea áibbas ođđa veahkkeneavvu lullisámiide ja lea okta oassi stuorit doaimmas nannet lullisámegiela . 1 LulliRomssas lei jagi 2002 bargguiduhttin seammá dásis go 1997 . 1 Lulli-sámi divvunprográmma galgá leat gárvvis ovdal jahkemolsuma . 1 Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku Boazodoallohálddahus lea Plassjes . 1 Lulli-Trøndelága ja Hedemárkku boazosámisearvi čujuha ahte evttohusa mielde ii leat jahkečoahkkin šat orohaga bajimus mearridanváldi , ja ahte dát ásaha čuolmmaid orohaga siskkáldas demokratiija ja iešstivrejumi hárrái . 1 Lulli-Trøndelága ja Hedemárkku boazosámisearvi , Boazodoallohoavda ja Romssa ja Nordlándda guovllustivrrat oaivvildit iežaset cealkámušain ahte lávdegotti evttohus lea hui dárkil . 1 Lulli-Trøndelága ja Hedemárkku Boazosámisearvi čujuha ahte sámi boazodoalloguovllus leat stuora erohusat bohccuid merkema birra , ja bivdá ahte dat váldojuvvo vuhtii mearkanjuolggadusaid guovlulaš heiveheami bokte . 1 Lulli-Trøndelága fylkkasuohkana fylkkaplána bokte lea Plassje museas erenoamáš ovddasvástádus lullisámi kulturhistorjjás ja 2002 rájes lea Plassje museas leamaš okta fágavirgi lullisámi kultuvrras ja historjjás . Dasa lassin lea Plas ­-sje museas dál okta gaskaboddosaš fágakonsu ­leanta lullisámi kultuvrii ja historjái . 1 Lulli-Trøndelága fylkkagirjerájus lea iežaset doaibmaplánas lagabui čilgen dan girjerájusbálvalusaid ulbmila mii galgá leat oarjelsámi giellaguvlui . 1 Lulli-Trøndelága fylka lea duvdán Rørosmuseii ovddasvástádusa seailluhit ja gaskkustit sámi kulturárbbi regiovnnas , ja lea ásahan bissovaš sámi virggi jagi 2002 rájes , gč. 14.8.3 kap. 1 Lulli-Trøndelága / Hedemárkku guovllustivra lea maid eahpádusas ortnegii , ja oaivvilda ahte juobe orohatstivra ge galggašii beassat mearridit doaibmanjuolggadusaid bokte . 1 Lulli-Trøndelagii lei 2010:s fylkkaid mielde nubbin stuorimus juolludeapmi , measta 1.9 miljovnna . 1 Lulli-Trøndelaga čuoiganbire stivramiellahttu 1 Lulli-Trøndelaga ja Oslo leat ožžon 3.7 % ja Davvi-Trøndelaga 2.7 % . 1 Lulli-Romssa girjeja kulturbusse Girje- ja kulturbusse lea sierra gaskkustanarena Lulli-Romssa suohkaniidda . 1 Lulli-Romsa : 1 Lulli-Romsa 1 Lulli-Norgga válgabiire 1 Lulli-Norga : 1 Lulli-Håloglándda bismágodderáđis eai leat báhppavirggit mat galget vuhtiiváldit sámi girkoeallima julevsámi guovllus . 1 Lulli-Hålogalándda bismagoddi 1 Lulli-Amerihkkái oahppat 1 Lulli- ja julevsámi guovlluin lea sámegiella áitojuvvon giella . 1 Lulli- / GaskaRomssas ja Davit Nordlánddas lea oassi unnit . 1 Lulli- / Gaska-Romssas lea 17 proseanta visot álbmoga ássiin , muhto duššo 7 proseanta nettoeretfárremiin . 1 Lulli- / Gaska-Romsa muđui 1 Lulli- , julev- ja davvisámegieloahppu ( 44,7% Joatkkaoahppu boarrásiidfuolahusas ( 4,7% 1 Lulimus lullisámiid gaskkas , Elgå skuvllas , Engerdal suohkanis Hedmárkkus , čađahuvvui muhtin jagiid das ovdal giellaealáskahttinprošeakta , ja mii geahčadit mo sámi ohppiid dilli lea leamaš doppe ovdal ja maŋŋil prošeavtta . 1 Lujávrri álgoálbmotkantuvra lea hui deaŧalaš veahkkin ovttasbarggu buorideamis , ja álgoálbmogiidda Ruošša bealde ja Barentsovttasbarggu viidáset ovddideapmái . 1 Luiton govvahallamiidda ... 1 Luitojuvvon Massojuvvon 1 Luhkka lea sámi árbevirolaš bivttas mii dábálaččat geavahuvvo eará biktasiid alde bivvun . 1 Lubna Jaffery Fjella govat 1 Lovttas lea okta latnja orrunláhkai . 1 Lovise ( 11 ) ja Simen ( 11 ) Setermoena nuoraidskuvllas oažžuba borrat dearvvaslaš biepmu biebmanoahpu studeanttain . 1 Lova gjeld også bruk av stadnamn i selskap son de offentlege eig fullt ut og i læremiddel son skal brukast i skolen . 1 Lova gjeld når organ for stat , fylkeskommune og kommune skal fastsetje stadnamn eller skrivemåten av dei , eller bruke dei i tenesta . 1 Lov om valg til Stortinget , fylkesting og kommunestyrer ( valgloven ) ( 2002 ) . 1 Lov om Sametinget og andre samiske rettsforhold ( sameloven ) ( 1987 ) . 1 Louise Gakko , 13 . 1 Lotte Grepp Knutsen loahpaha iežas doaimma Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta stáhtačállin . 1 Lotnolaš ealáhusat fertejit šaddat ulbmilsuorgin ráđđehusa unnaservodatáŋgiruššamis . 1 Lotnolassii dat leat leamaš ássama ja barggaheami vuođđu . 1 Lotnolasheiveheapmi addá vejolašvuođa máškkidis vugiin atnit ávkki luondduvalljodagain . 1 Lotnolasealáhusdoarjja Sámi ovddidanfoanddas addá buriid vejolašvuođaid bargat dujiin lotnolasat eará ealáhusaiguin . 1 Lotnolasealáhusdoallu lea guhká leamaš árbevirolaš doaibmanvuohki sámi guovlluin , ja das leat ovttaskas bondii vejolašvuođat molsašupmái ja ođđajurddašeapmái , viidáset ovddideapmái ja ekonomalaš ovdáneapmái . 1 Lotnolasealáhusat ovddiduvvojit dál ovddidandoaibmabijuiguin earret eará duodješiehtadusa bokte ja sierra strategiijaiguin meahcceealáhusaid ovddideami oktavuođas . 1 Lotnolasealáhusat leat álohii leamaš deaŧalaččat ássamii sámi guovlluin . 1 Lotnolasealáhusat Duodji 1 Lotnolasealáhusat 3 966 3 083 4 750 4250 1 Lotnolasealáhusat , go olbmot doaimmahit oktanaga árbevirolaš sámi ealáhusaid , nugo eanandoa-lu , duoji , guolásteami , boazodoalu ja meahcásta ­n-ealáhusaid vai seailluhit ja buvttadit sámi kultuvrra . 1 Lotnolasealáhusain lea dat vejolašvuohta ahte goappašat náittosbeallásaččaid bargosadji sáhttá leat ruovttus . 1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmmas leat doaibmabijut duoji várás . 1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkkoštusealáhusa hálddašeami oktavuođas lea dehálaš ahte doarjjastivra beassá deaivat aktevrraid geat leat lihkostuvvan ásahit iežaset fitnodaga , loahpaha doarjjastivrra jođiheaddji Ann-Mari Thomassen ( NSR ) . 1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusaid bokte lea Sámediggi ožžon vejolašvuođa ovddidit mátkeealáhusaid sámi guovlluin . Sámediggi lea 2008:s vuoruhan vásihusvuđot buktagiid ráhkadeami ja dasto lotnolasealáhusaid mátkeealáhusdoaimmaid ja smávibuš biebmobuvttadusa . 1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi 1 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma . 1 Lotnolasealáhusaid oktavuođas galggašii geačadit mo árbevirolaš ealáhusaid sáhtášii kombineret . 1 Lotnolasealáhusaid oktavuođas galggašii geahčadit mo árbevirolaš ealáhusaid sáhtášii kombineret . 1 Lotnolasealáhusaid ja turistaealáhusaid árvoháhkanprográmma lea ásahuvvon Soria Moriajulggaštusa vuođul . 1 Lotnolasdoalut . 1 Lotnolasdoaimmaid rámmanjuolggadusat fertejit buoriduvvot guolásteami , eanandoalu ja boazodoalu dáfus . 1 Lotnolas raporteren , dieđuid lonohallan ja oktiiordnen dáhpáhuvvá sámeáššiid davviriikkalaš ovttasbarggu rámmaid siskko ­bealde . 1 Lotnolas luohttevašvuohta maid dakkár ovttasbargu gáibida , ii gávdno . 1 Lotnolas ealáhusat fertejit šaddat ulbmilsuorgin ráññehusa unnaservodatáŋgiruššamis . 1 Loppa kommune 1983 Hegg , Lone : Norsk eller samisk ? 1 Loppa 1 Lonástus ja § 32 . 1 Lonástus ja buhtadus 1 Lonohallanortnetge viiddiduvvo dál . 1 Lone Synnøve Hegg : 1 Lone Synnøve Hegg ( r. Jørgensen ) lea riegádan 1975:s ja lea bajásšaddan Sáttomohgáttis Láhpis Oarje-Finnmárkkus . 1 Lone Hegg lea bargan oahpaheaddjin ja pedagogalaš-psykologalaš ráđđeaddin . 1 Lone Hegg ( Govva : Andreas Hegg ) 1 Lone , it galgga nu oainnusindahkat iežat sámi beliid – dat leat romit . 1 Loktet duoji kultuvrralaš árvvu 1 Lokten áiggi bures . 1 Lokten dihtomielalašvuođa Váikkuhangaskaoamit kulturovddideapmái lea lokten dihtomielalašvuođa sámi kultuvrra fuolaheapmái , ovddideapmái ja gaskkusteapmái . 1 Lokten bures álbmogiin , lundduin ja kultuvrrain . 1 Lokanválgastivrrat 1 Lokale organisasjonar har rett til å uttale seg i saker son gjeld stadnamn organisasjonen har ei særleg tilknyting til . 1 Loika čáhci lei čáhcemukkain ja glássa dahje kohppa lei bátnegusttaide . 1 Lohpái sáhttet čadnot eavttut . 1 Lohpiduvvon doarjja máksojuvvo dalle go loahpparuhtadeapmi lea ortnegis , investeremat leat čađahuvvon ja go golut leat duođaštuvvon . 1 Lohpi sáhttá ráddjejuvvot dihto guovlluide ja dihto áigodagaide . 1 Lohpi lea ráddjejuvvon 3 jahkái . 1 Lohpi huksemii addojuvvui geassemánu 26. b. 2009 mánnosaš gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Lohpi bivdit mearrarávddu , mearradápmoha ja luosa addojuvvo ovddimusat olbmuide , geat gullet vuođđoealáhusaide ja ásset bissovaččat guovllus . 1 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan 1 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan 1 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella fágabiires 1 Lohku sosiálaveahkeoažžuin lei bajimusas lagabui 165 000 vuostáiváldiin 1993:s , ja lea dan rájes njiedjan . 1 Lohku sis geat eai leat čađahan joatkkaskuvlla 5 jagi sisa lea vástideaddji 19- ja 7 % . 1 Lohku sis geain lea julevsámegiella fágabiires lea lassánan 15 ohppiin maŋemus jagi , dat lea 18 % lassáneapmi . 1 Lohku rievddadii . 1 Lohku ođđa vuostáiváldin 1000 ássis definerejuvvon áigebottain , muitala veahá movt oadjovuostáiváldin lassána dahje njiedja . 1 Lohku olbmuin geat leat 50 jagi ja badjel lea lassánan , ovdamearkka dihte lea ahkejoavku 50-59 jagi sturron 4 400 jagi 1990 rájes gitta 5 600 rádjái jagi 2010 , lassánan 27 proseanttain . 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06–2010/11 2005/06 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan dárogielat vuođđoskuvllas njiejai 39 ohppiin skuvlajagis 2009/10 jahkái 2010/11 . 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan 2 guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus 2005/06 – 2010/ 11. 2005/06 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella nubbingiella 3 guovtti stáhtalaš sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06 – 2010/11 2005/06 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella fágabiires joatkkaskuvllas , fylkkaid mielde main leat eanet og vihtta oahppi . 1 Lohku ohppiin geain lea sámegiella amasgiellan guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain – Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06 – 2010/11 2005/06 1 Lohku nissoniin geain lea guolásteapmi liigebargun lea unnon measta beliin seamma áigodaga , muhto maiddái lohku dievdduid geain lea guolásteapmi liigebargun lea njiedjan ollu seamma áigodaga . 1 Lohku mánáin sámegielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin lullisámegielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin julevsámi mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin geat váldet vuostá lullisámegielat fálaldaga dárogielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin geat váldet vuostá julevsámegielat fálaldaga mánáidgárddiin jagiid 2006–2010 1 Lohku mánáin geat váldet vuostá julevsámegielat fálaldaga dárogielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin geat váldet vuostá davvisámegielfálaldaga mánáidgárddis jagiid 2006 – 2010 1 Lohku mánáin geat váldet vuostá davvisámegielat fálaldaga dárogielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin geat válde vuostá sámegielat mánáidgárdefálaldaga njiejai 66 mánáin jagis 2009 jahkái 2010 , dat lea seamma go 7,5 proseantta njiedjan . 1 Lohku mánáin geat válde vuostá lullisámegielat fálaldaga mánaidgárddiin jagiid 2006– 2010 1 Lohku mánáin geat atnet dán fálaldaga , lea baicca njiedjan 56 , 940 rájes 2008/09 gitta 883 rádjái 2009/10 . 1 Lohku mánáin geain lea sámegielfálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáin geain lea sámegielfálaldat dárogielat mánáidgárddiin 1 Lohku mánáin geain lea lullisámegielat fálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáin geain lea julevsámegielat fálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáidgárdemánáin geain lea davvisámegielat fálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáidgárddiin main lei sámegielfálaldat jagiid 2006–2010 20 Mánáid lohku geat váldet vuostá sámegielfálaldaga mánáidgárddis 2006–2010 21 Lohku mánáidgárddiin main lea davvisámegielfálaldat jagiid 2006 – 2010 22 Mánáin geat váldet vuostá davvisámegielfálaldaga mánáidgárddis jagiid 2006–2010 23 Lohku mánáin geat váldet vuostá julevsámegielat fálaldaga mánáidgárddiin jagiid 2006–2010 24 Lohku mánáidgárddiin main lea lullisámegielat fálaldat jagiid 2006–2010 24 Lohku mánáin geat válde vuostá lullisámegielat fálaldaga mánaidgárddiin jagiid 2006– 2010 25 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella fágabiires 26 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan 27 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan 28 Nubbingiellaohppiid lohku juhkkon fágaplánaide 29 Lohku ohppiin geain lea sámegiella fágabiires joatkkaskuvllas , fylkkaid mielde main leat eanet og vihtta oahppi . 1 Lohku mánáidgárddiin main lei sámegielfálaldat jagiid 2006–2010 1 Lohku mánáidgárddiin main lea lullisámegielat fálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáidgárddiin main lea lullisámegielat fálaldat jagiid 2006–2010 1 Lohku mánáidgárddiin main lea davvisámegielfálaldat oktiibuot 1 Lohku mánáidgárddiin main lea davvisámegielfálaldat jagiid 2006 – 2010 1 Lohku mánáidgárddiin maid Sámediggi gohčoda sámi mánáidgárdin , gal lea njiedjan maŋemus vihtta jagi ollislaččat , muhto mánáidgárdefálaldagat gohčoduvvon sámegielat fálaldat dárogielat mánáid- 1 Lohku mánáid davvisámegielat mánáidgárddiin 1 Lohku lea sámediggedokumeanttas Ášši SP 021/11 “ Sámedikki čielggadeapmi Sámedikki oahpahus ja oahppodieđáhusas ” 1 Lohku lea njiedjan birrasiid 3 mill. ruvnnuin 1999 loguid ektui . 1 Lohku lea lassánan válggas nubbái . 1 Lohku lea alit go riikka gaskamearri guovllu boaittobeliin , muhto dat lea veaháš unnit go riikka gaskamearri čoahkkebáikkiin . 1 Lohku juohke suohkana olbmuin geain lei jienastanlohpi stuoradiggeválggas 2009 . Biddjon nu ahte čájeha dan guovtti jienastuslogu oktavuođa proseanttain . 1 Lohku juohke suohkana olbmuin geain lei jienastanlohpi stuoradiggeválggas 2009 . 1 Lohku ii leat goassege leamaš nu allat ii ovdal iige maŋŋil . 1 Lohku guolásteddjiin geat ásset SED-guovllus , sohkabeali ektui , fidnooasálastin Váldobargu Dievddut N % 548 97.7 516 97.0 1 Lohku gallis ožžot sosiálaveahki iešguđet áigegaskkadagain SEDguovlluin , dievddut ja nissonat . 1 Lohku galli sávzza ovddas lea ohccon buhtadus / buhtaduvvon ( Gáldu : Nordlándda fylkkamánni . ) 1 Lohku galle ealli duođai duođaštuvvo vaháguvvon boraspiriide jagis 2008/2009 lei su. 6% dahje 1284 ealli riikkadásis . 1 Lohku duođaštuvvon boraspirevahágahttimiin lea birrasiid 6 % buot namuhuvvon guovlluin . 1 Lohku bisui badjelaš golbmalogis - muhtumin aiddo vuolábealde - dieid jagiid go mun ledjen skuvlajođiheaddjin gilis . 1 Lohku 3000 1 Lohku 15 vuolláicállosa hárrái , jOs galgá sáhttit bidjat listta sámediggeválgii ii galgga rievdaduvvot . 1 Lohkomateriálaid dihte čujuhit lohkkiid baicca báikái Rovbase 3.0 – interaktiiva diehtovuđđui mii earret eará sisdoallá lohkodataid duođaštuvvon jápmán dahje árvvoštallojuvvon jápmán bohccuin dahje sávzzain mat leat gávdnon meahcis , ja buhtadus ohcamušain ja man ollu duođai lea máksojuvvon buhtadus . 1 Lohkmii gullet 3 guovttebeaivásaš čoahkkaneami , ja buot čoahkkaneamit galget leat Divttasvuonas . 1 Lohkkireivves Nordlys-áviissas 22.09.1997 čilgejedje oainnuset : « Gait váhnemat dovdet badjelgehččon departementii . 1 Lohkkiidčálus Sámedikki várrepresideantta Marianne Balto bokte . 1 Lohkkašuvvan dili vuođul šiehtadallamiin leat sámedikkit Ruoŧa ja Norgga bealde oktasaš reivves cuoŋománu 28. b. 2005 bivdán stáhtaministariid váldit álgaga dan ektui ahte šiehtadallamat fas jotkojuvvojit jođánepmosit . 1 Lohke , ahte dan sadjái galggaimet beassat mannat maŋit vahkkoloahpa . 1 Lohkat iešguđetlágan šáŋraid teavsttaid iešguđet dásiin ovddida teakstaipmárdusa ja ávkkálaš lohkanstrategiijaid . 1 Lohkanváttisvuođaid buhttet 1 Lohkanválgastivrrat galget dieđihit divvojuvvon válgabohtosiid válgga maŋŋá . 1 Lohkanvirgelohpi bálkkáin 1 Lohkansajit miehtá seinniid giktalit lohkkiid boahtit . 1 Lohkansajiin ja girjehilduin leat erenoamáš čuovggat . 1 Lohkanovddidan bargguin ja girjjálašvuođagaskkustanprošeavttain leat leamaš positiiva beaktu ja barggu ferte joatkit . 1 Lohkanmearit sámegillii Álggahuvvo bargu čielggadit dárbbuid ráhkadit , dahje jorgalit , Romssa universitehta lohkanmeriid sámegillii . 1 Lohkanmearit sámegillii 1 Lohkanmeari fertejit fágalaš ásahusat mearridit dárkileappot . 1 Lohkangálgga ovdánahttin sámegiella nubbingielas nanne maid lohkangálgga oppalaččat . 1 Lohkanguovddáš lea oassin stuorát áŋgiruššamis ja boahtá leat oassin Ráđđehusa Sámegielaid doaibmaplánas . 1 Lohkanguovddáš Studiesenter 1 Lohkanfálaldat ráhkaduvvui Ofuohta guvllolaš máhttokontuvrra ( RKK Ofoten ) ovddas , ja dat lea erenoamážit Divttasvuona oahpaheddjiid ja oahapahussuorggi eará bargiid várás . 1 Lohkanfálaldat lea maid almmolaš bargiide ja earáide guđet barget sámi áššiiguin dahje máŋggakultuvrralaš oktavuođain . 1 Lohkan- ja čállinoahpaheapmi sidjiide geat máhttet hállat sámegillii lea okta hástalus . 1 Lohkan- ja čállinoahpahanfálaldat sidjiide geat máhttet hállat sámegiela lea okta hástalusain mat leat . 1 Lohkan- ja čállinmáhttu sámegielas lea vánis , vrd. kap. 7 ja 10 . 1 Lohkan ovdánahttá kulturipmárdusa ja addá vásáhusaid ja vejolašvuođa ipmirdit iežas ja servodaga . 1 Lohkan ja čállin leat buohtalas proseassat ovttaskas oahppi oahppamis . 1 Lohkan ja čállin leat buohtalas proseassat oahppamis . 1 Lohkan ja válgaloahpparehkenastin dáhpáhuvvá dihto sámeválgastivrras ovtta gielddas juohke sámeválgabiirres . 1 Lohkan ja guldaleapmi lea čoavdda ođđa muosáhusaide , viiddit sátneriggodahkii ja addá buori vuođu iežas teakstačállimii . 1 Lohkamat jotket seamma láhkai dassážii go listta buot áirrassajiin lea olmmoš . 1 Lohkagohten sámegiela iežan dihte , go ožžon sihke bálkká ja vejolašvuođa lohkat eatnigiellan . 1 Logut čájehit viiddis giellamolsuma vaikko lohkamis eai váldojuvvoše vuhtii olbmot guđet fárrejit Eaŋgalánddas . 1 Logut čájehit sihke nissonolbmuin ja dievdoolbmuin , geain ii leat eará go vuođđoskuvlaoahppu , ii leat guhkit áiggi badjel dovdomassii rievdan dien áigodagas . 1 Logut čájehit ahte Finnmárkkus lea mealgat stuorát geavahanvejolašvuohta . 1 Logut áigodagas 20042008 čájehit borgguheamis stuora erohusaid fylkkaid gaskkas . 1 Logut statistihkalaš guovddášdoaimmahagas čájehit vuođđoskuvlaagi mánáid logu Norggas njiedjan measta ovttain proseanttain jagi 2005 rájes 20108 rádjái . 1 Logut proseanttain . 1 Logut proseantan 122 Sohkabealjuohku jienastuslogus oktiibuot válggain 2001 , 2005 ja 2009 124 1 Logut proseantan 119 Ođđa vuostáváldit ( juohke 1000 ) bargonávccahisvuođaoajus iešguđetge áigegaskkadagain SED-guovllus , dievddut ja nissonat 121 Lohku gallis ožžot sosiálaveahki iešguđet áigegaskkadagain SED- guovlluin , dievddut ja nissonat . 1 Logut ođđa sosiálavuostáiváldiin iešguđege vihttajagi áigebottas ( tabealla 11 ja 12 ) čájehit , ahte SED guovlluin leat eambbo go olggobealde SED guovllu , sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid ektui . 1 Logut oññajagimánu 1. b. buot jagiid . 1 Logut mat earuhit Nubbingiella 2 ja 3 eai leat go 2008 rájes , danne álgá Tabealla 2.11 vuolábealde dan jagi . 1 Logut maid geavahit kápihttalis , leat goitge dat maid atnit eanemus rievttes lohkun mat leat oažžumis dássážii . 1 Logut maid geavahit dán artihkkalis leat vižžon Norut Alta-Áltá Sámedikki kulturdoarjjaortnega árvvoštallamis áigodaga 2006-2008 , Sámedikki jahkedieđáhusas 2009 ja 2010 ja Sámedikki kulturossodagas . 1 Logut leat smávvát , ja danne proseanttalaš rievddadeamit sáhttet leat stuorrát jagis jahkái . 1 Logut leat juhkkon guovlluide SED siskkobealde ja olggobealde , ja ahkejoavkkuide badjel dahje vuollel 30 jahkásaččaide . 1 Logut leat dušše almmuhuvvon oassemeriid mielde ( 1000 olbmo ektui dahje proseanta ) ja eaige leat statistihkalaš analysat dahkkon iskkan dihte livčče go erohusat statistihkalaččat leamaš dehálaččat . 1 Logut leat dušše almmuhuvvon oassemeriid mielde ( 1000 olbmo ektui dahje proseanta ) ja eai ge leat statistihkalaš analysat dahkkon iskkan dihte livčče go erohusat statistihkalaččat leamaš dehálaččat . 1 Logut leat % Tabealla 4.7 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin orrunbáikki ektui ( riddu vs. siseanan ) iešguđege áigebottas SED siskkobealde ja olggobealde , nissonolbmot . 1 Logut leat % Tabealla 4.6 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin oahppodási ektui iešguđege áigodagain SED siskkobealde ja olggobealde , nissonolbmot . 1 Logut leat % 113 Ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldi ( 1000 ássis ) iešguđege áigodagain sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , nissonolbmot . 114 Ođđa bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldi ( 1000 ássis ) iešguđege áigodagain sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , dievdoolbmot 114 1 Logut leat % 113 Oassi bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldin iešguđege áigodagas sihke SED- guovllus ja olggobealde SED- guovllu , dievdoolbmot . 1 Logut leat % . Áigodagat Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá Ođđajagimá nnu 1992 nnu 1994 nnu 1999 nnu 2004 Ii Ii Ii Ii SED SED SED SED SED SED SED SED 1 Logut leat % . Tabealla 9.10 Oassi sosiálaveahki vuostáiváldiiguin iešguđege áigodagas siskkobealde ja olggobealde SED guovlluid , dievdoolbmot . 1 Logut lea % Tabealla 4.9 Oassi sosiálaveahki vuostáiváldiiguin iešguđege áigodagas siskkobealde ja olggobealde SED guovlluid , nissonolbmot . 1 Logut lea % Tabealla 4.8 Oassi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin orrunbáikki ektui ( riddu vs. siseanan ) iešguđege áigebottas SED siskkobealde ja olggobealde , dievdoolbmot . 1 Logut lea % 1 Logut eaige lean oažžumis elektrovnnalaš hámis . 1 Logut SAMINOR dutkamis leat čájehan čearddalašvuođa erohusaid alkoholanávddašeamis . 1 Logut 1.1.2005 . 1 Loguid vuođđoskuvlla mánnábessodaga njiedjamis Norggas ja Davvi-Norggas erenoamážit maŋemus vihtta jagi leat ožžon Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas Paul Inge Severeides , persovnnalaš gulahallama bokte . 1 Loguid sámegiella amasgiellan joatkkaskuvllas leat váldán sámediggedokumeanttas Ášši SP 021/11 ” Sametingets redegjørelse om Sametingets melding om opplæring og utdanning ” . 1 Loguid mielde eai leat Romssas nagodan oanehis áigái doalahit nállemihtuid dáinna vugiin . 1 Loguid guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain leat ožžon njuolga skuvllain Trygve Guttorm ( Kárášjohka ) ja Lisbet Gran ( Guovdageaidnu ) bokte . 1 Logot leat sihke davvi- , julev- ja máttasámegillii , ivnniiguin ja čáhppes / vilges hámis . 1 Logot 1 Logis dáin barget mánáidgárddis ja guokte virggi leat čadnojuvvon maiddái kulturviessooassái . 1 Logijagi mihttomearri lea nannet riikkaidgaskasaš ovttasbarggu vai eamiálbmogiid váttisvuođat čoavdašuvašedje , erenoamážit olmmošvuoigatvuođa- , biras- , ovddidan- , oahpahus- ja dearvvasvuođasurggiin . 1 Logi jagi maŋŋil go sámegielfálaldat álggahuvvui Ráissa suohkanis , de rabai suohkan sámi mánáidgárdeossodaga . 1 Logi jagi maŋŋel go Øzerk meroštalai ahte skuvllas ledje buorit vejolašvuođat ollášuhttit doaibmi guovttegielalašvuođa ulbmila , de orru sus leamaš badjelmearálaš buorre doaivva dasa . 1 Logi jagi dan maŋŋá lei oljo-máinnasdilli álgimin . 1 Logge t sisa 1 Logaldalli gii oanehaččat čilge mii lea duogáš finánsarossui ja logaldallit earreteará lotnolasealáhusas hástalit guovtti miellagiddevaš konferánsabeivviide . 1 Logaldallamiin leat mii golmmas fárrolaga . 1 Logaldallamat , sártnit , joavkobarggut ja čoahkkáiraporta konferánssas leat biddjon nehtii . 1 Logaimet ahte eat jáhkkán sidjiide . 1 Logai Oslo ja Romssa universtitehtain ja dan maŋŋá barggai sámi riektehistorjjálaš stipeandiáhtan Romssa universitehtas ja Sámi Instituhtas . 1 Logahallojuvvon sámepolitihkalaš organisašuvnnaide lea doarvái ahte listaevttohusa leat vuolláičállán uhcimusat guovttis válgabiirre organisašuvnna báikkálašossodaga stivralahtuin . 1 Loga čoahkkima ministtarjulggaštusa . 1 Loga sáhkavuoru dás ( eŋgelasgiella ) Eamiálbmotáššiid bistevaš foruma birra 1 Loga stáhtaministara ođđajagesártni 1 Loga stuoradiggedieđáhusa dáppe . 1 Loga sierra preassadieđáhusa doaibmaplána birra . 1 Loga sierra preassadieđáhusa Sámedikki iešheanalaš sajádaga birra . 1 Loga ráportta " Duoji ovdáneami ekonomiijaráportta " 1 Loga ráportta " Duoji doaibmadoarjagiid árvvoštallan 2005-2009 " 1 Loga olles reive 1 Loga olles doaibmaplánaJustiisadepartemeantta neahttasiidduin . 1 Loga olles doaibmaplána Justiisadepartemeantta neahttasiidduin . 1 Loga olle sáhkavuoru 1 Loga mátkkiid birra www.samepolitikken.no 1 Loga maiddái Hans Rønbeck jearahallama bájuheapmi 1 Loga maiddái : Sigrunn Rønbeck : Kárášjoga Bargiidbellodaga doaimma 1934-83 ruovttoluottageahčastat 1 Loga eanet stipeandaortnega birra dáhkko . 1 Loga eanet dás : 1 Loga eanet dán birra Viessobáŋkku neahttasiidduin : Husbankens nettsider . 1 Loga eanet doaimmaid birra hehtten dihti skuvlaheaitima joatkkaskuvllas Máhttodepartemeantta ruovttusiidduin 1 Loga eanet Sámedikki oassálastima birra 1 Loga eanet Norgga ovdagotti birra dás : http://www.regjeringen.no/nb/dep/fd/aktuelt/nyheter/2010/norge-overtar-ledelsen-av-det-nordiske-f.html?id 589928 = 1 Loga eanet NORDEFCO birra dás : http://www.regjeringen.no/nb/dep/fd/tema/forsvarspolitikk/nordisk-samarbeid.html?id 532212 = 1 Loga eanet Gáldu birra : www.galdu.no 1 Loga eanet : 1 Loga eanandoalu Bušeahttalávdegotti raporttaid 1 Loga eambo ráđđehusa doaimmaid birra vai eanebut čađahit joatkkaoahpahusa 1 Loga eambbo vuolláičállima birra Murmánskkas . 1 Loga eambbo sártni birra dás . 1 Loga eambbo strategiiaplána birra : 1 Loga eambbo prošeavtta : 1 Loga eambbo olgoriikkas orruma birra Gaskariikkalaččat oasis neahttasiiddu olgešmenyas . 1 Loga eambbo olggosgoluid gokčama birra Láhkaásahusas oahppodoarjaga birra Njuolggadusat oasis neahttasiiddu olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Loga eambbo ja váldde atnui AEPa dás www.oep.no 1 Loga eambbo gilvvu birra : 1 Loga eambbo gaskaboddosat raportaevttohusa birra dás . 1 Loga eambbo dás : Sámediggi 1 Loga eambbo dán kronihkas maid suodjalusministtar Grete Faremo čálii 1 Loga eambbo Sámi našuvnnalaš gealboguovddáš - psykalaš dearvvasvuođasuddjen birra . 1 Loga eambbo ON Álgoálbmotjulggaštusa birra dás . 1 Loga eambbo Listaevttohusaid sádden Sámediggái 1 Loga eambbo Gáldus 1 Loga eambbo Finnmárkkulaga birra . 1 Loga eambbo Finnmárkkukommišuvnna birra Justiisa ja politiijadepartementta interneahttasiidduin- 1 Loga eambbo Finnmárkkukommišuvnna birra . 1 Loga eambbo FeFo birra . 1 Loga eambbo EMRIP birra dás . 1 Loga eambbo : 1 Loga eambba Davvi álbmogiid guovddáža birra 1 Loga daid ja geahča kursagirjjis s. 14 . 1 Loga buot sáhkavuoruid dáppe . 1 Loga Sámediggeráđi evttohusa njuolggadusaide . 1 Loga Faremo olles sártni go deaddilat čujuhusa mii lea olgeš siidoravddas . 1 Lofotposten , suoidnemánu 13. beaivve 1957 - Karl Robert Ertsaas jearahallan 1 Lofoten Viking Museum lea 2009 rájes ovttastuvvon Museum Nord:in . 1 Lobit leat logi jahkái dan gielddas gosa dat leat ásahuvvon ja čiežas dain biddjojedje Nuorta-Finnmárkui ja golmmas fas fylkka oarjeguovlluide . 1 Lobihis guolásteapmi lea leamaš 100 000 tonna jagis . 1 Lobihis guolásteami vuostálastin lea oktan oktasaš hálddašanstrategiijaiguin ja ovttasráđálaš resursadárkkistemiin leamaš dehálaš dasa ahte máddodatdilli Barentsábis dál lea hui buorre ja áidnalágan máilmmemiehtásaš oktavuođas . 1 Lobihis diliid heaittiheami gohččun Jus juoga doaimmahuvvo dáid mearrádusaid dahje dán lága olis addojuvvon mearrádusaid vuostá , de galgá Boazodoallostivra dahje guovllustivra , go almmolaš fuolaid geažil nu berre , addit dárbbašlaš gohččumiid heaittihit lobihisvuođa , dás maiddái gohččut njulget ja gaikut lobihemet ceggejuvvon visttiid , rusttegiid jna. . Dan sáhttá gohččut dahkat dihto áigemearis . 1 Lobihis diliid heaittiheami gohččun Jus juoga doaimmahuvvo dáid mearrádusaid dahje dán lága olis addojuvvon mearrádusaid vuostá , de galgá Boazodoallostivra dahje guovllustivra , go almmolaš fuolaid geažil nu berre , addit dárbbašlaš gohččumiid heaittihit lobihisvuođa , dás maiddái gohččut njulget ja gaikut lobihemet ceggejuvvon visttiid , rusttegiid jna. 1 Lobihis , dieđitkeahtes ja muddekeahtes guolásteapmi čuohcá máddodahkii , guolástusealáhussii ja daidda riddoservodagaide mat ellet guolástusas . 1 Lobi rievdadeapmi ja máhcaheapmi jna. . 1 Lobi oažžumii lea § 9 vuođul vejolaš mearridit ahte genehtalaš ávdnasiiguin ja bioprospektema bohtosiiguin ii leat lohpi gávppašit dahje daid nuppiide gaskkustit stáhta lobi haga dahje vejolaš buhtadusa haga stáhtii . 1 Lobi hukset fápmobuvttadanrusttegiid mii gieđahallojuvvo čázádatbuođđunlágas , addá Gonagas stáhtaráđis . 1 Loatnaortnet ealihanbohccuid oastimii heittihuvvo , seammásgo doarjagat nuoraide geat álget ealáhussii buolvamolsuma bokte , nannejuvvojit mearkkašahtti láhkai . 1 Loatna- ja doarjjajuolludusat leat addojuvvon dainna eavttuin ahte ruhtadanplána mii lea vuođđun doarjjajuolludussi čuvvojuvvo . 1 Loanaid / doarjagiid máksineavttut : 1 Loaktin • friddjabottuin ja skihpáriiguin • diimmuin ja oktasaš bargguin 1 Loaktimis sáhttá oaidnit mo oahppi doaibmá sosiálalaččat . Danin leage deaŧalaš jearrat oahppis ahte mo sus lea skuvllas . 1 Loahppaárvvoštallan álggahuvvui jagis 2000 ja bistá jagi 2002 lohppii . 1 Loahppaárvvoštallan huksejuvvo sihke dan viiddis dutkamii mii máŋggaid jagiid lea dahkkojuvvon sámi servodatdilálašvuođaid birra ja eará dutkamii báikkálaš Agenda 21 vuođul NIBR olis . 1 Loahppaárvvoštallamat JA RÁVVAGAT 8.1 Bargojoavkku loahppaárvvoštallamat Ráđđehusas lea áigumuš čalmmustahttit sámi kultuvrra almmolaš sajiin , maiddái dain guovlluin mat eai gula árbevirolaš sámi guovddášguvlui , vrd. Sd. dieđ. nr. 33 ( 20012002 ) . 1 Loahppaárvvoštallamat JA RÁVVAGAT 1 Loahpparapporta lea gárvvis 2008 njukčamánu . 1 Loahpparaporttas evttohuvvui sierra prošeakta mii galgá guorahallat árktalaš guovlluid boazodoalu bissovaš perspektiivvas , ja ahte Norga galgá bargat dan ovdii ahte Association of World Reindeerherders beassá bissovaš oasseváldin Árktalaš ráđđái . 1 Loahppaprotokolla 2010 boazodoallošiehtadallamiin 1 Loahppaoassi máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja prošeaktaraporta lea gárvvistuvvon . 1 Loahppajurdagat 1 Loahppadokumeanta nubbi sámeparlamentarihkarkonferánsa 2008 1 Loahppadokumeanta . 1 Loahppadokumeanta 1 Loahppa oassi manná fitnooahppiortnegii ja addojuvvo organisašuvdnadoarjjan . 1 Loahppa njuolggadus § 2:is evttohuvvo sihkkojuvvot . 1 Loahppa gurgalasas sihkkojuwo . 1 Loahppa guokte goalmmadasoasi ferte ruhtadit ieš , priváhta ruđaiguin dahje báikkálaš ja guovlulaš doarjagiin . 1 Loahppa goalmmádasoassi juhkkojuvvui rievddadeaddji doarjjan mii rehkenastojuvvui dan mielde man ollu leat buvttadan siidduid ja sámi teavsttaide lei stuorát doarjjamearri . 1 Loahppa doarjagis máksojuvvo go busse lea skáhppojuvvon ja doarjjaoažžu lea buktán raportta ja rehketdoalu mii duođašta doarjaga geavaheami 1 Loahppa Ferten čoahkkáigeassit . 1 Loahppa 81 000 ru leat geavatkeahtes ruđat museaođastusa oktavuođas . 1 Loahppa 50% máksojuvvo dalle go prošeakta lea gárvvistuvvon , golut leat duođaštuvvon ja go prošeaktaraporta lea gárvvistuvvon Dán prošektii ii addojuvvo šat eanet doarjja dahje vejolaš liigegoluide Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja dat gáibádusat mat leat mearriduvvon Sámedikki 2008 bušeahttadokumeanttas , kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat Ruhta váldojuvvo poasttas 200 , doaibma 20020 Govvadáidda / Duodji 1 Loahppa 50% máksojuvvo dalle go prošeakta lea gárvvistuvvon , golut leat duođaštuvvon ja go prošeaktaraporta lea gárvvistuvvon Doarjja ii addojuvvo doaibma- ja investerengoluide Dán prošektii ii addojuvvo šat eanet doarjja dahje vejolaš liigegoluide Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat , ja dat gáibádusat mat leat mearriduvvon Sámedikki 2008 bušeahttadokumeanttas , kapihttalis 3.2 ohcanvuđot doarjagat Ruhta váldojuvvo poasttas 200 sámi kulturovdáneapmi , aktivitehta 20040 Mánáid bajasšaddaneavttut 1 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeaktaraporta ja dohkálaš duođaštusat leat geigejuvvon . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon ja golut leat duođaštuvvon 1 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja prošeaktaraporta lea buktojuvvon 1 Loahppa 50 % máksojuvvo go prošeakta lea čađahuvvon , golut duođaštuvvon ja prošeaktaraporta buktojuvvon . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon ja duođaštuvvon prošeaktarehketdoalu vuođul . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon , rehketdoallu lea duođaštuvvon ja prošeaktaraporta lea bukton . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon , golut leat duođaštuvvon ja go prošeaktaraporta lea buktojuvvon . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go prošeakta lea čađahuvvon , golut duođaštuvvon ja go prošeaktarápporta lea bukton . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go jáhkedieđahusa ja reviderejuvvon rehketdoallu 2007 lea bukton maŋimustá 01.08.2007 . 1 Loahppa 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaeavttut leat ollašuhttojuvvon ja šiehtaduvvon fidnooahppišiehtadusaid vuođul . 1 Loahppa 25 % máksojuvvo go prošeaktaraportta ja dohkálaš duođaštusat geigejuvvojit . 1 Loahppa 1 Loahpat leat sámit , sámi-kveanat ja dáža-kveanat . 1 Loahpas šálloša Sámediggeráđđi dan go ođđa minerálaláhka dáinna deavdda láhkaásahusain ii duste dan sávaldaga mii Sámedikki lea oažžut dakkár láhkaaddima man vuođul sáhtášii ávkkástallat minerála ­resurssaiguin árbevirolaš sámi guovlluin dainna lágiin ahte buot beliin livččii dárbbašlaš plánenvejolašvuohta . 1 Loahpas čujuha presideanta Egil Olli ahte Sámediggi ferte vuhtiiváldit ahte sápmelaččat ásset miehtá riikka . 1 Loahpas ávžžuhan din ohcat ovdaskuvla - ja vuođđoskuvlaoahpaheaddjiohppui . 1 Loahpas áigu ráđđi čujuhit ahte ráđi dieđu mielde ii áiggo Oslo universitehta geavahit ii ge leat geavahan ge ollu ruđaid sámegiel teavsttaid jorgaleapmái dárogillii . Ráđđi diehtá ahte gažaldatskovi gažaldagat ( sullii 15 gažaldaga ) galget jorgaluvvot davvi- , julev- ja máttasámegillii . 1 Loahpas áigu ráđđi buktit muhtun mearkkašumiid Sámedikki doaimmaidde ja vuoruhemiide . 1 Loahpas áigu lávdegoddi mearkkašit ahte doarjjastivra lea bargan buori barggu go guoská juogademiid vuoruhemiide sohkabeliid gaskka . 1 Loahpas áigu Sámediggi buktit mearkkašumiid ILO-konvenšuvnna nr. 169 siskkáldahttimii Norggas . 1 Loahpas áiggun vel lohpidit ahte Sámediggeráđđi áigu ain bargat dáid áššiiguin maiddái guovddáš dearvvašvuođaeiseválddiid ektui ja váikkuhit dan ahte dát fáddá váldojuvvo duođas . 1 Loahpas áiggun mun dadjat ahte mii eat galgga nu sakka ballat rievdadusain . 1 Loahpas áiggun dadjat moadde sáni boazodoalu birra : Daid signálaid vuođul maid mii leat ožžon , galgá ráhkaduvvot kapihtal boazodoallopolitihka birra ođđa stuorradiggedieđáhussii . 1 Loahpas válddii muhtun sámegieloahppi Ráissa joatkkaskuvllas badjelasas oahpahusa . 1 Loahpas vuosttaš beaivvi leat parallealla sekšuvnnat main lea fágalaš fáddá mii addá juohke oasseváldái vejolašvuođa aktiivvalaš oassálastimii . 1 Loahpas vuollánedje čilget go mun jearragohten , de baicce bivde mu muitalit maid dihten maŋimus ságaid dien ja dien fáttá birra . 1 Loahpas sávan didjiide buohkaide – studeanttaide ja bargiide – lihkku boahtte skuvlajagiin ! 1 Loahpas suohkan mieđihii hukset skuvlla davit Sivjui . 1 Loahpas skuvla huksejuvvui Njižževutnii . 1 Loahpas searvvan Sámi soga lávlaga dearvvaheapmái , maid unjárgalaš oahpaheaddji ja girkolávlu Sáppáid Issát , Isak Saba , čálii 1906 . 1 Loahpas mii maid sávvat buori viidáset ovttasbarggu NČE:ain guoskevaš áššiin - vaikke vel mii dávjá fertet fuolahit sierranas ja vuostálas beroštusaid . 1 Loahpas mearkkašat vel ahte dát dilli mas mii dál leat , boahtá maiddá das go NSR eanetlohku guhkes áigge lea vuostálastán bearráigeahččanortnega Sámedikkis . Jos mis livččii lean Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi sajis ollu árat , de livččiimet mii áibbas eará dilis dan ektui maid biras min birra oaivvilda min ekonomalaš disposišuvnnaid ektui . 1 Loahpas mearkkaša lávdegotti unnitlohku ahte Nordlándda fylka lea erenoamáš dilis go fylkkas leat golbma sámi váldogiellajoavkku ; davvi- , julev- ja oarjelsámegiella ja muhtun smávit giellajoavkkut . 1 Loahpas ledje čoavdagat mu gieđas . 1 Loahpas lea čoahkkáigeassu dárbbašlaš láhkarievdadeami hárrái . 1 Loahpas lea searvan hálddašanguvlui ávkin lassánahttime gelbbolašvuođa ja sámegiela nannema ja ovdánahttima . 1 Loahpas lea Sámediggi bidjan soames mearkkašumi ILO konvenšuvnna nr. 169 inkorporerema ektui Norggas . 1 Loahpas háliidan sávvat lihku viidáset ovttasbargui Brasilia ja Norgga gaskka buoremusat ávkin buot máilmmi eamiálbmogiidda . 1 Loahpas háliidan giitit NBR stivrra buori ovttasbarggu ovddas vássán jagis , ja go fas lea bovden ovttasdoaibmat ja ovttasbargat daid ollu ja deaŧalaš boazodoalloáššiiguin . 1 Loahpas háliidan dadjat ahte mun jáhkán fierpmádatduddjomii . 1 Loahpas gávdnen liántabázahusaid maiguin sáhtii lohkat . 1 Loahpas dieđáhusa maŋimus kapihttalis gieđahallojuvvojit dieđáhusa doaibmabijuid ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat . 1 Loahpas deattuhii sámediggepresideanta man deaŧalaš dat lea ahte lea buorre ovttasbargu stáhtain ja fylkkagielddaiguin . 1 Loahpas dadjá vuosttasjienasteaddji : « In ane dárbbašlažžan čilget konvenšuvnnaid dárkileappot , daid gaskavuođa ja atnima soahpameahttunvuođain priváhta áššeoasálaččaid 1 Loahpas bivddán din árvvoštallat min iežamet meahccegeavaheami dan oktavuođas go vuodjit mohtorfievrruiguin duoddaris . 1 Loahpas berre deattuhuvvot ahte Sámediggái lea hui deaŧalaš ahte sámi guovlluid ođasmuvvi biologalaš resurssat fuolahuvvojit bissovaš vuogi mielde ja ahte sámi vuoigatvuođat ja beroštumit fuolahuvvojit dohkálaččat . 1 Loahpaoasis joatkit vuođđoskuvllamuitalusaiguin . 1 Loahpaloahpas sáhttá dadjat ahte Gáivuona suohkan lei boahtán dán muddui ahte lei áibbas dárbbašlaš bargat juoidá . 1 Loahpaloahpas leage jearaldat ahte lea go sápmelaččain mihkkege doaivagiid , galget go sii šat sáhttit eallit sierra álbmogin mas lea sierra giella , sierralágan kultuvra ja árbevierut , vai galgá go dát unnitloguálbmot luohpat leahkimis sierra álbmogin . 1 Loahpalaš válgalohku lea gárvvis gasku geassemánu 2005 . 1 Loahpalaš raporta ja analysa geigejuvvo Sámediggái 2000 juovlamánus . 1 Loahpalaš mearrádusa dán áššis galgá oñña válljejuvvon fylkkadiggi dahkat 2007 čavčča , ovdal go Ráññehus gieñahallá evttohusa 2008 giña . 1 Loahpalaš mearrádusa dan birra galgá dat oññasit válljejuvvon fylkkadiggi dahkat juovlamánus 2007 . 1 Loahpalaš mearrádus ferte dahkkojuvvot juohke plánii kapihtal 12 njuolggadusaid vuođul . 1 Loahpalaš meannudeapmi Sámedikki dievasčoahkkimis lea plánejuvvon 1999 miessemánus . 1 Loahpalaš lohkan ja mandáhtaid juohkin 1 Loahpalaš lohkan 1 Loahpalaš konklušuvnnat ja mearrádusat eai galgga dahkkot ovdalgo sámit leat guorrasan daidda . 1 Loahpaide dán mánnájoavkkus dárbbašuvvo eanet unnit sámegiella . » 1 Loahpahuvvon gulaskuddama ja materiála analysa maŋŋil bargá Justiisadepartemeanta čuovvolemiin láhkaevttohusa hámis , ovttasbarggus guoskevaš departemeanttaiguin . 1 Loahpahus Loahpas áiggun mun geardduhit mu váldoulbmila : 1 Loahpahettiin de ferte leat áigi čoahkkáigeassit ságastallama ja hábmet mihttomeriid boahtte áigodahkii . 1 Loahpahanáigodat , su. 1950-1980 1 Loahpahan gos mun álgen : Maŋŋá go erenoamášluohkká heaittihuvvui , de jotken mun bargat barggu maid mun in máhttán . 1 Loahpageahčen 2008 ledje sullii 340 000 olbmo geat vuostáiválde bargonávccahisvuođaoaju Norggas . 1 Loahpa loahpas sáhttá dadjat ahte ii lean makkárge gulahallan gaskal mu ja oahpaheddjiid dahje assisteanttaid – ja vel unnit eará skuvlamánáiguin . 1 Loahpa loahpas meinnestuvai bidjat virgái sámegielat ovdaskuvlaoahpaheaddji , kárášjohkalačča Haldis Balto . 1 Loahpa loahpas lea almmatge sáhka álbmoga ja eiseválddiid iežaset historjjá ja dálá áiggi dovddasteamis ja dohkkeheamis . 1 Loabát sámeskuvla árvvoštallojuvvon váhnemiid ja oahpaheddjiid jearahallamiid vuođul 1 Loabát suohkanii dát ii mearkkaš ahte galgá go – dehe ii obage . 1 Loabát suohkan ozai 2008s beassat sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabát suohkan lei mearridan sámi klássaortnega geahččalanprošeaktan golmma jahkái . 1 Loabát suohkan lea 2008:s sádden ohcama Kultur- ja girkodepartementii beassat searvat sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabát suohkan ii sáhte joatkkihit dálá ortnega rievdatkeahttá . 1 Loabát suohkan Romssas lea mearridan ahte suohkan galgá ohcat beassat leat oassin sámegiela hálddašanguovllus . 1 Loabát skuvlla jođihangoddi mieđiha ahte sámeskuvlla oahpaheaddjit ja eará oahpaheaddjit leat oalle guhkkálaga . 1 Loabát mielde sámegiela hálddašanguvlui 1 Loabát lea nubbi suohkan Romssa fylkkas mii lea mielde sámegiela hálddašanguovllus . 1 Loabát gielda lea čájehan dáhtu bargagoahtit čuolmmaiguin ja álggahit doaibmabijuid sámi mánáide ja nuoraide . 1 Loabát gielda lea čoahkkimis várrepresideanttain čilgen ahte Spansgårdsstigning lea regulerejuvvon ássanguovlu gieldda sápmelaččaide . 1 Loabát gielda lea ásahan sierra sámeskuvlla ( vuođđoskuvlla ) ja guovttegiel sámi / dáro mánáidgárddi . 1 Loabát gielda lea searvan sámegiela hálddašanguvlui ja lea ásahan giellaguovddáža . 1 Loabát 1 Loabágiid suohkan , dearvvašvuođa- ja sosiálahoavda , 9465 Dennjá Aud-Jorun Johnsen , Spansdalen , 9465 Dennjá Finnmárkku fylkkagielda , Dearvvašvuođa- ja sosiálaetáhta , 9815 Čáhcesuolu Finnmárkku allaskuvla , Follums vei 31 , 9500 Áltá Ung i Nord , prošeaktajođiheaddji Siv Kvernmo , Niittošjohka 41 , 9730 Kárášjohka Kárášjoga gielda / Karasjok kommune , dearvvašvuođadivššárbálvalusat , 9730 Kárášjohka Guovdageainnu suohkan , dearvvašvuođa- ja sosiálaetáhta , Dearvvašv. guovddáš 9520 Guovdageaidnu Bongo , Berit Andersdatter Bredbuktnesveien , 9520 Guovdageaidnu Heggland , Anne Jorund , Fjelgt 11 , 9730 Kárášjohka Juliussen , Aslaug , Niittošjogaš 17 , 9730 Kárášjohka 1 Loabágiid suohkan , Dearvvaš- Prošeakta : ” Dássásaš dearvvašvuođabálvalusaid ovddideapmi vuođa- ja sosiálaossodat ja heiveheapmi boarráset sámi geavaheddjiid váste ” Storfjord suohkan , PLOetáhta 1 Loabága sámeskuvlla nuoraiddássi , 2002 1 Loabága sámeskuvlla gaskadássi , 2002 1 Loabága sámegieloahpahusa árvvoštallan 1 Loabága suohkan ozai jagi 2008 iežas beassat lahttun sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabága suohkan lea riddu / siseanangielda Sis Mátta Romssas gos leat sullii 1000 ássi . 1 Loabága suohkan lea guovvamánus 2008 mearridan ahte suohkan áigu ohcat beassat searvat sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabága suohkan gullá dál sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabága suohkan Romssa fylkkas lea ohcan beassat sámegiela hálddašanguvlui . 1 Loabága skuvlla jođiheddjiin ja oahpaheddjiin lea dán golbmasa mielde unnán beroštupmi sámeskuvlla doibmii . 1 Loabága gielda lea áidna gielda regiovnnas mii guovvamánus 2008 lea mearridan ahte gielda dáhttu ohcat beassat mielde sámegiela hálddašanguvlui . 1 Lloyd Villmo Meavkki Orohaga guohtoniskkadeamit ( iskkadeami ođasmahttin 1979 rájes ) . ođđajagemánu 7. b. 1990 ( KU nr 10 ) . 1 Liŋkkat ja oahpporesurssat 1 Liŋkka gávnnat dás vuolábealde . 1 Liŋka čujuhuvvo almmuheapmái mii guoská skuvlajahkái 2007/2008 . 1 Liŋka Norgesglasset ođđa veršuvnnas ja skuvlakárta gávdnojit dás : http://www.statkart.no / 1 Livččii ávkkálaš go mus leat lagaš fuolkkit Guovdageainnus , lohká nuorra Mienna ja muitala ahte sus ge lei soames geardde miella heaitit sámegieloahpahusas . 1 Livččii áibbas eará ášši hupmat Romssas dan birra . 1 Livččii sávaldat joatkit ja nannet gulahallama Sámedikkiin sihkkarastin dihtii ahte sámi oaivilat bohtet oidnosii Norgga Árktalaš Ráđi-politihkas . 1 Livččii sávahahtti ahte maiddái buot dálvesiiddat oččoše stivrasaji , muhto de šattašii stivra beare stuoris máŋgga orohagas . 1 Livččii sáhttán mannat boastut . 1 Livččii ortnegis jus dát plána guoskkašii dušše sámi ohppiid mat galge oahpu gazzat sámegillii , muhto ii lean dohkálaš go lei áidna plána mii galggai gokčat guovllu gos stuorra oassi álbmogis eai leat sápmelaččat dahje eai dovdda iežaset sápmelažžan . 1 Livččii miellagiddevaš diehtit makkár láhkageatnegahtton doaibmabijuid Sámediggeráđđi áiggošii bidjat johtui juksan dihte áigumuša bajimuš boazologuin jos boazodoalloealáhus ieš ii doarjjo dán . 1 Livččii maid imaš jos Sámediggi , dat orgána mii galgá bealuštit sámiid beroštumiid , hilggošii Álbmotriektejoavkku ja Advokáhtaid searvvi oaiviliid . 1 Livččii maid hui deaŧalaš evalueret barggu mii lea dahkkojuvvon hálddašanguovllu siskkobealde , danne go dáin guovlluin livčče vásihusat mat sáhtášedje leat ávkin eará guovlluide . 1 Livččii lunddolaš joatkit ekonomalaš váikkuhangaskaomiid fievrrideami BU-ortnegis Sámediggái ođđa organiseremis . 1 Livččii jáhkkimis lean riekta čállit oktasaš prinsihppaoasi , vuođuštuvvon Norgga vuođđolágas , mii maiddái geatnegahttá stáhta váldit vára sámi kultuvrras . 1 Livččii eahpegovttolaš ja mielddisbuvttášii menddo stirda vuogádaga jus juohke doaibmabidju 100-mehteravádagas galggašii leat jogo gildojuvvon dahje gáibidit muddenplána ráhkadeami . 1 Livččen várra soardán olbmuid dakkár dadjamušain , dáiddášedje velá atnit dan hejošeapmin . 1 Livččen sáhttán vuojahallat jámas ! 1 Livčče galgan leat vejolaš juohke skuvlabiirii válljet plána . 1 LivsIT ulbmilin lea buktit nu ollu almmolaš bálvalusaid go vejolaš olámuddui dutnje dakkár vugiin mainna lea vejolaš geavahit dáid bálvalusaid . 1 LivsIT lea standárda vuohki oažžut dieđuid olles almmolaš suorggis ja oktii boahtit almmolaš neahttauskkádagain . 1 LivsIT / Eallindilit lea Statskonsult fálaldat mii dál gávdno aivve dárogillii ja danne dat fállojuvvo ge dušše dárogillii Sámedikki siidduin . 1 Livnnethálddašeami organiserenmálle válljemis lea ráđđi cealkámušastis ( 24.03.00 reivves ) čujuhan guovtti prinsihpalaš beallái , 1 ) etáhta sámegiel bálvalusa goziheapmi ja sihkkarastin , ja 2 ) livnnetetáhta fálaldagaid organiseren dakkár vugiin ahte ii leat vahágin olbmuide geat orrot doaresbeal guovlluin . 1 Livnnethálddašeami organiseren 1 Liv sáddii reivve departementii mas son fálai čállit teavsttaid , ja mun galgen sárgut govaid sámegiela Áppesii . 1 Liv Karin Jáma 1 Liv Johnsen ( Jerpseth ) ráhkadii maŋŋá dárogiela nubbingiellan álgooahpahusoahpponeavvuid . 1 Liv Hege Skagestad ( joavkojođiheaddji ) : Oslo Boanddanuoraidsearvvi plána- ja ovdánahttinjođiheaddji . 1 Litt om nordsamisk joik ut fra Per Hætta son tradisjonsformidler . 1 Listui leat čállojuvvon mánáid orrunsajit , ja dat čájehit ahte dalle orro sámit hui máŋgga báikkis dán guovllus . 1 Listu mii lea ráhkaduvvon gártá leat Norgga oassi máilmmiviidosaš geahčastahkii 20. jahkečuođi arkitektuvrra hárrái . 1 Listu mas leat buot journalisttaid namat sáddejuvvo ruošša ODii duođašteapmái ja dat lea vuođđun visumjuolludeapmái . 1 Listu mas lea buot dáidda 1 Listu UiT oahppofálaldagain main leat sámi fáttát siskkilduvvon oahppoplánain , gávnnat čuovvovaš neahttasiiddus : http://www2.uit.no/ikbViewer/page/ansatte/organisasjon/artikkel?p_document_id=216808&p_dimension _id=88182&p_menu=42374&p_lang=2 1 Listtuid jienastatlogut bohtet ovdan go mii oktii bidjat daid jienasteddjiid loguid , guđet buohkanassii leat jienastan listtu fylkka buot gielddain . 1 Listtu čađahuvvon sámi-guoski doavttergrádain juhkkon 5 jagi áigodagaide . 1 Listoárvalusat 1 Listaevttohussii galgá leat almmuhuvvon luohttámušolmmoš oktan várreolbmuin evttohasaid gaskkas . 1 Listaevttohusas galgá leat bajilčála mii almmuha dan bellodaga dahje dan joavkku , mii lea ovddidan evttohusa ja guđe válgabiirii dat guoská . 1 Listaevttohusaid sádden Sámediggái 1 Listaevttohusa iskanlista : 1 Listaevttohus sáddejuvvo Sámediggái . 1 Liselott Kilaas:s lea fitnoekonomalaš máhtu ja hárjáneapmi ealáhuseallimis . 1 Liseansanjeaidin Guovlluin gos lea dárbu unnidit stuorruma ovtta boraspirenális omiid dahje bohccuid vahágahttima dihte , sáhttá maiddái addot liseansanjeaidinlohpi . 1 Lisa Maria Blind , Sulisjjelmmá . 1 Linker 1 Line Miriam Haugan ( OvdB ) Jođiheaddji 1 Lindkjølen lea almmuhan ollu artihkkaliid ja 15 girjji , eatnašat dain leat sámi dilálašvuođaid birra . 1 Linda Motrøen Paulsen , Stavanger , Rukses Ruossa Sadjásašpresideanta 2055 rájes . 1 Lillehammer lágida 2016 nuoraid - OG ovttas suohkaniiguin Øyer , Gjøvik ja Hamar . 1 Liiqe návccaid dárbu sámeqiela oahpaheapmái ferte ieSguoet oahpposuorgái rehkenastot ja juolluduvvot skuvllaide . 1 Liinnit ledje ain koarttas rašonerejuvvon . 1 Liikon gullat jienaid iežan birrasis , muhto in gula hállama . 1 Liikojin buoremusat bearraša mielde duoddaris , erenoamážit go lei mearkun , njuovvan ja rátkin . 1 Liikká čađahuvvui oahpahus dárogillii , goit nu guhká go lei Borkenesas . 1 Liikká vástidedje 59 % ja olles 88 % dain , geat vástidedje , eai háliidan ahte suohkan galggašii báhcit sámi hálddašanguovllu siskkobeallái . 1 Liikká sáhttá lohkat ahte dát lea eksisteanssalaš dehálaš fáddá eatnasiidda Finnmárkkus . 1 Liikká son jáhkká ahte máŋga váhnema atne internáhtaid buorrin . 1 Liikká son heittii oanehis áiggi maŋŋá dannego skuvllas lei eahpesihkkaris boahtteáiggi . 1 Liikká son dine dušše beali das mii lea gaskamearálaš jahkebálká Norggas . 1 Liikká sisttisdoallá dát proposišuvdna mearkkašahtti ođasmahttima , mii dál ovddiduvvo evttohussan . 1 Liikká orrot sii bures birgemin stuorát ja olmmošvallji birrasiin . 1 Liikká oaččui ieš boazodoallu unnán saji skuvllas . 1 Liikká mun oahpahin dušše sámegillii . 1 Liikká mii suddjet bušeahta oljohatti rievdademiin . 1 Liikká leat váldán vuhtii daid diliid ja vejolašvuođaid mat leat dakkár organisašuvnnain main eai leat nu ollu miellahtut , ja dasa gullet maid sámi organisašuvnnat . 1 Liikká leat ollu dain mearrádusain maid NSR dagai álgojagiid vel dál nai hirpmástuhtti áigeguovdilat . 1 Liikká leat lullisámi giellaservodagain stuora hástalusat , sihke danin go váilot oahpaheaddjit geain lea lullisámegielas gelbbolašvuohta ja maiddái danin go váilot lullisámegiel oahpponeavvut miehtá lullisámiguovl-lu . 1 Liikká lea sámi kultuvra dál ealli ja máŋggabealat ja lea ovdáneamen . 1 Liikká lea plána suhtadan olbmuid . 1 Liikká lea illu muittohisvuođas - 5. luohkás Ánne Kirste oaččui oahpaheaddji gii máhtii sámegiela . 1 Liikká lea dát proseassa dađistaga viiddidan Sámedikki ovddasvástádussuorggi . 1 Liikká lea ain eahpečielggas mii oaivvilduvvo " doaibmaguovlluin " , o.m.d. luotta , bázáhusgeoggiid guoooima , rusttegiid , máSiinnaid guoooeleami birra j. n. a. 2 . 1 Liikká lea Kjerschowa čilgejuvvon vuohki ain anus . 1 Liikká lea 2000-jahkái mearriduvvon dorskeearri mii lea balddihahtti ollu bajábealde dutkiid rávvagiid . 1 Liikká jurddašan iešiežainan : Goas bat leš almmolaččat láitojuvvun ahte čoahkkin ii dulkojuvvon sámegillii go sámit ledje doppe ? 1 Liikká it sáhte geavahit áhččeeari vuosttaš guđa vahkus maŋŋel riegádahttima . 1 Liikká ii leat álot nu álki sirret dan guovtti doabaipmárdusa . 1 Liikká ii lean válmmas geavahussii ovdal go 1960 . 1 Liikká gávdnojit nugo čujuhuvvon muhtun ovdamearkkat ahte sii leat atnán dajaldagaid mat nannosit čujuhit eaiggáduššanrievtti oainnu guvlui . 1 Liikká ferten dadjat ahte ii leat leamaš mihkkige álkes áššiid leat áidna bearašlahttu gii ii hála sámegiela . 1 Liikká eai sáhte dulkomat ja jorgaleamit boahtit oalát njuolggo gulahallama sadjái . 1 Liikká ballá ráđđehus ahte máŋgga suohkanis vel eai váldde doarvái bures vuhtii sámi álbmoga beroštumiid ja dárbbuid . 1 Liikká - moai ean váillahan ean maidige . 1 Liikespesialista Romssas sáhttá álkes web-kamera ja pc bakte veahkehit dálkkodeames mánáža Honnesvágis liikeeksemain . 1 Liigekapasitehta boahtá oidnosii gávpejohtodivadaga sturrodagas ja dan geavaheamis márkanmuddendoaibmabijuide . 1 Liigejuolludus girjjálašvuhtii galgá mannat sámi čáppagirjjálašvuođa almmuhemiide . 1 Liigejuolludeapmi Interregii 1 Liigejuolludeapmi 1 Liigegolut barggu oktavuođas Finnmárkkulágain gokčojuvvojit poasttas 01 Hálddahusa doaibmagolut ja politihkalaš dási doaibmagolut . 1 Liigegeavaheapmái lea váldojuvvon ruhta doppe gos lea unnit geavahuvvon ja geavatkeahtes juolludusaid ruovttoluotta geassimis . 1 Liigegeavaheami sivvan lea doaibmabijuid vuoruheapmi fylkkagielddaid ovttasbargošiehtadusain , ja dat ruđat leat vižžojuvvon unnit geavahuvvon poasttain ja geavatkeahtes juolludusaid ruovttoluotta geassimiin . 1 Liigegeavaheami sivvan lea doaibmabijuid vuoruheapmi friija ruđain , ja dasa lea váldojuvvon poasttain main lea báhcan ruhta ja geavatkeahtes juolludusaid ruovttoluottageassimiin . 1 Liigeevttohus maŋemus teakstabihtá maŋŋái : Dárbu sierra riektakommišuvdnii boazodollui Sámediggi mearkkašahttá ahte šiehtadallanlávdegottis ii lean riektevuođuid árvvoštallan oassin sin mandáhtas , earret eará Sámedikki ovdalaš várašumiid dihte . 1 Liigebuvttadus ja liigekapasitehta 1 Liigebargu Dievddut N % 319 92.7 235 94.4 Nissonat N % 25 7.3 14 5.6 1 Lihtus lea dušššefal oassi III mas leat konkrehta geatnegasvuođat eiseválddiide . 1 Lihtu vearjogovastat heaŋgái ain oktasaš legašuvnnaid ja konsuláhtaid olgouvssaid bajábealde , ja leavgabeivviid libardii lihttoleavga seamma visttiid bajábealde . 1 Lihtu ulbmilin lea suodjalit veahádatgielaid , ja dainna lágiin seailluhit seaguhus ja máŋggašlájat eurohpalaš kultuvrra . 1 Lihtu ulbmil lea gáhttet minoritehta gielaid ja dainna lágiin seailluhit máŋggabealat kultuvrra , gč. kap. 19 . 1 Lihtu artihkal 15 ásaha raporterenvuogádaga mii sisdoallá ahte stáhtat galget ovdandivvut áigodatraporttaid dan politihka birra maid leat čađahan , ja doaibmabijuid birra maid leat bargan , dan duovdagis maid lihttu gokčá . 1 Lihttu bođii fápmui easkka njukčamánu 1. 1998. — uovvu ot. prp. nr. 60 1 Lihttoriikkat leat ovttaoaivilis ahte Oarje-Bálkana riikkat lunddolaččat gullet NATOi . 1 Lihttoláigu ja priváhta beršotumit mat eai leat báikkálaččat " . 1 Lihttoláigoheami oktavuođas lea dávjá nu ahte olggobeale olbmot dat ávkkástallet resurssain . 1 Lihkus sii eai vealahan mu dan dáfus . 1 Lihkus mun bessen Romsii iskkademiide ja dasto bealjehemiid skuvlii ovdal go son , eadnán dat rábidii mu dohko . 1 Lihkus mii diehtit ahte aktiiva almmolaš politihkain sáhttit nuppi guvlui máhcahit dán dili . 1 Lihkus láve duottarstobu Nils Erik Hansen álo veahkehit . 1 Lihkus lei mánáidgárddis positiiva ja áŋgiris vánhenjoavku , ja vánhemat ja bargit barge seammá ulbmiliid ektui . 1 Lihkus lei mus barta ruovttubáikkis Svætnoevuemies mas orron gesiid . 1 Lihkus ledjen maid bajásšaddan ja vázzán olles álbmotskuvlla uhca gielddažis Buskerudas , ja doppe vásáhusat ledje hui ávkkálaččat dan gilážis gosa dál ledjen boahtán . 1 Lihkus ledjen ieš vázzán álbmotskuvlla njealjeoasát skuvllas , ja girjjit ledje sullii seammá go dat maid mun ledjen čuvvon muhtun jagiid ovdal . 1 Lihkus leat sii nai leamaš hui čeahpit doalahit oktavuođa mu mánáiguin . 1 Lihkus hárjánin jođánit atnit mearkagiela máŋggaiguin ja farga dovden gullevašvuođa earáiguin . 1 Lihkus frøken Bakke ii oaidnán visot mii dáhpáhuvai ja gájui mu huškkohallamis . 1 Lihkus bođii áhčči maid dohko ja eattui go oinnii mo su gándda gaikot ja vanahit . 1 Lihku ođđa lanjaiguin ođđa visttis ja lihku bargguin ovddasguvlui ! 1 Lihku guovvamánu 6. beaivve ávvudeamiin 1 Lihku giellabálkkašumiin Gollegiella 2010 1 Lihku buohkaide , muhto erenoamážit sávvat lihku Harald Gaskii ja Jouni Moshnikoffii . 1 Lihku beivviin ! 1 Lihku bargui eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš polárajagiin ! 1 Lihkostuvvan vuorjjesguovlopolitihkka lea dan dihte eaktun sámegiela ja kultuvrra seailluheapmái ja ovddideapmái . 1 Lihkohisvuooa suonjarbuhttisvuooa váikkuhusat leat stuorra hástalussan sihke gáhttejeaddji dearvvasvuooabálvalussii ja dearvvasvuooa dutkamii . SÁMEDIGTI 1 Lihkká lei sámegielfága plánejuvvon oassin ruovttufidnoskuvllas álggu rájes juo . 1 Lihkká ledjen akto ja olggobealde , álo akto vaikko mus lei assisteanta iežan lahka . 1 Lihkká lea ovttaoaivilvuohta dasa ahte guovllu mearkkašupmi sámi kultuvrii ja movt sámi kultuvrra dilli lea guovllus , galget deattuhuvvot váikkuhanfámu sturrodagas , mii ovdanboahtá mielláhtuid logus . 1 Lihkká galggai son máŋga jagi maŋŋel boahtit ruovttoluotta joatkkaskuvlii , gos internáhtta šattai su bargobáikin 1975 ' rájes gitta dassážii go šattai penšunistan 1988:s . 1 Lihkká barggai son buori barggu skuvllas , ja lei doppe gitta 1974 ' rádjái . Dalle son álggii Finnmárkku eanandoalloskuvlla rektorin . 1 Lihkkus dát lea rievdan , danin go leat boahtán ođđa olbmot hálddahussii geain lea eanet oahppu ja áddejupmi . 1 Lihkku go ON erenoamášdieđiheaddji galleda Sámi juste dál 1 Lihkku dainna earenoamáš buori vuoittuin Davviriikkaid Melodi Grand Prix jr gilvvus lávlagiin " Oro jaska beana " ! ! 1 Lihkku Sámi álbmotbeivviin ! 1 Lihkadus Te Kōhanga Reo lea leamaš viehka mávssolaš ovdamearka eará álgoálbmogiidda das mii guoská giela ealáskahttimii . 1 Liggejuvvon loktalanjat mat eai leat skoađastuvvon ja mat Šloahtas maiddái leat gokčojuvvon metállaloavdagiin , leat heajos teknihkalaš čoavddus . 1 Liehmu ja buorre dálki olgun , muhto lea vuogas veaháš gulul váldit siste . 1 Liegga áibmu kondenserejuvvo dáhki veaikegokčasa vuostá , ja fiellut láktet . 1 Libris ( svensk ) 1 Ležžet go eará riikkat joavdan seamma guhkás go mii ásaheames dán ráđi , dan ii dieđe SVL , muhto livččii SVL dáhttu ahte álggahuvvo nu johtilit go vejolaš . Dahkkon doaibmabidjolista lea iešalddis áibbas lunddolaš . 1 Ležže go hal dan čuvvon nu juste , dat gal lea fas eará ášši . 1 Leŋgáviika 1 Levi 2.0 1 Levgennjuolggadus , 27.10.1927 1 Levgen ii leat politihkalaš čalmmusteapmi , muhto dearvvahus sámiide omd. sin našuvnnalašbeaivve . Leavggas dovdomearkan leat moanat ruohttasat . 1 Levgen - dearvvahus ” Riikkaidgaskasaš leavgaárbevieru ” mielde lea levgen dearvvaheapmi . Levgen ii leat politihkalaš čalmmusteapmi , muhto dearvvahus sámiide omd. sin našuvnnalašbeaivve . 1 Levgen - dearvvahus ” Riikkaidgaskasaš leavgaárbevieru ” mielde lea levgen dearvvaheapmi . 1 Lesbalaččat ja homofiillat sáhttet adopteret goabbat guoimmiska máná mánnabeallin , ja doaibmat fuollaváhnemin . 1 Lesbalaš párat geat leat náitosis dahje ovttasorrut náittossullasaš dilis ožžot vuoigatvuođa árvvoštallojuvvot oažžut veahkkesahkkehusa seamma láhkai go heterofiila párat ge árvvoštallojuvvojit . 1 Leonhard Gamst ( 1904–87 ) bajásšattai Láhpi sullos ja barggai buot iežas doaimmaidis doppe . 1 Lennart Mikkelsen , vuolitdirektevra Lisbeth Vesterheim Skoglund , ráđđeaddi Berit Sara Sara Buljo , vuosttáškonsuleanta 1 Lene Hansen . 1 Lene Hansen , nubbinjođiheaddji 1 Lene Hansen , nestleder 1 Lene Arntzen ja Einar Brage Thorsteinsson iežaska bagadalliin Katarzyna Paul . 1 Lena Susanne Gaup , Nisu , 31 jagi , Guovdageaidnu 1 Lempi Mikalsen ii bargan oahpaheaddjin dan maŋŋel , earret go lei muhtumin sadjásažžan ruovttudoallosuorggis . 1 Lempi Mikalsen gasku ovddabealde . 1 Lempi Mikalsen : 1 Lempi Mikalsen , 2004 ( Govva : Svein Lund ) 1 Lempi Mikalsen ( Rávdi Lempi ) lea riegádan Guovdageainnus 1921:s ja lea orron doppe olles eallináigge . 1 Lemet lávus ovttas ohppiin Mikkel Isak I. Oskal 1 Lemet Johnsen vieččai munno Skiippaguras ja doalvvui johkafatnasiin Fanasgieddái . 1 Lektor Helge Dahl lea gohčodan dan « Dáruiduhttima Magna Charta » . 1 Leimmet čoahkkinastan , digaštallan vuđolaččat , ja sihke oahppit ja váhnemat ledje jienastan ... Departemeanta galggašii álggu rájes juo almmuhit oaiviliiddis . » 1 Leimmet sáhkkit ja háliideimmet diehtit , muhto go eat ožžon čilgehusa , de moaráhuvaimet ja heittiimet jearramis . 1 Leimmet oalle suorganan ahte dákkár olmmái sáhtii ihtit unna sámi gilážii . 1 Leimmet njeallje bearraša eatnit ja áhčit . 1 Leimmet mielde muorrameahcis , ráhkadeimmet ieža stohkosiid niibbiin ja ákšuin , oahpaimet ieža šliipet bargoreaidduid . 1 Leimmet jámma opposišuvnnas , seammás mii mánát doarjjuimet guđet guimmiideamet , ii goassege dáhpáhuvvan ahte livččiimet šláttardan . 1 Leimmet gándajoavku seammá beroštumiin ja buohkat áigguimet bissut boazodoalus . 1 Leimmet goit oahppan ahte guovssahasaid ii galgan hárdit . 1 Leihan illudahtti ahte guovddáš skuvlaeiseválddit dihte man deaŧalaš lei geavahit eatnigiela . 1 Leigo ártet ahte olbmot ledje eattehan ? 1 Leif Sletsjøe : 1 Leif Sletsjøe , 1970-logus ( Gova luoikan Anne Sletsjøe ) 1 Leif Elsvatn Sven-Roald Nystø 1 Lei čielggas ahte ollugat giliolbmuin hupme heajos ságaid sin birra . . 1 Lei čađat hupmu ahte hukset ođđasa , muhto dat válddii hui guhkes áiggi . 1 Lei álfárot gildojuvvon dolain duhkoraddamis , muhto moai ean goassege duostan luohttit dasa ahte oahppit čuvvo dán gildosa . 1 Lei álbmotčuvgehusa álggaheaddji , Thomas von Westen , Romsdala Veøya báhppa , gii fidnii guhtta eará boaittobeale guovlluid báhpaid lágidišgoahtit oahpahusa . 1 Lei áibbas dárbbašlaš jorgalahttit dán dili , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar . 1 Lei váttis fidnet sámegieloahpaheaddji ja muhtin jagi Trygve Madsen vujii Čáhcesullo ja Girkonjárgga gaskka oahpahit sámegiela goappašiid skuvllain . 1 Lei váttis fidnet oktavuođa suinna . 1 Lei váttis eallit departemeantta hovrriid mielde . 1 Lei várra oalle soaittáhagas ahte daláš skuvlainspektevra Lydolf Lind Meløy fuomášii artihkkala guovttegielat oahpahusa birra Vuolleeatnamiid frisalašhálli guovlluin ( Frisaeatnamis ) , seammás go sus lei vuolleeatnanlaš oahpaheddjiid joavkkus . 1 Lei váivi go oahppit rehkenaste ja čájehedje maid sii leat bargan . 1 Lei váhnemiid ovddasvástádus buktit mánáid internáhttii ja viežžat min fas . 1 Lei vissásit amas sudnuide . 1 Lei vissa hirbmat rigearra , muhto mun in gullan das maidege . 1 Lei vissa erenoamáš dáhpáhus go sámi nieiddaš bođii skuvlii sámegávttiin . 1 Lei viehka váigat go dalle jo beasai dovdagoahtit sielus daid cillosiid ja buddestatnamahusaid mat sámimánáin ledje . 1 Lei veadjemeahttun ja váttis . 1 Lei unnán čáhci deanus dán gease , ja Bill-guovttos Iŋggáin fertiiga gálistit luvvet fatnasa . 1 Lei unnán áddejupmi das ahte bálkkáid galggai mearridit riikkaidgaskasaš dilálašvuođaid vuhtiiválddidettiin . 1 Lei unna servodagaš , ja mun dovden buohkaid . 1 Lei suorggahahtti oaidnit ahte vearas nugo Bearalvágis eai lean mánát leamaš fatnasis eai ge rukkus . 1 Lei suohtas reivvestallat , ja nu mii gulahalaimet čuovvovaš jagiid . 1 Lei suivat go oahpaheaddjit eai ge beroštan . 1 Lei su ovddasvástádus ahte mis álohii ledje doarvái borramušat dálus , ahte seaŋgagávnnit bassojuvvojedje ja ahte buot lanjat ledje buhttásat . 1 Lei stáhtaráđđi Bargo- ja hálddahusdepartemeanttas Bondevika nuppi ráđđehusas . 1 Lei stuorra várra ahte sáhtte buollát ! 1 Lei stuorra ulbmil ja olahus su eallimis ja barggus . 1 Lei stuorra erohus boahtit govda , šattolaš giliin Østlánddas guorba boaittobeale Sirbmái . 1 Lei stuora erohus dáid luohkáid gaskkas . 1 Lei sorjjasmeahttun eallin . 1 Lei son dat olmmoš , dahje lávlunjoavku ? 1 Lei somá vázzit skuvlla su luhtte , muitala Solbjørg Hirsti . 1 Lei somá ja gelddolaš go bessen jearahit stáhtaministara , dadjá 15-jahkásaš . 1 Lei skuvlabráhkka maid ligge muorraopmaniin , ja vuosttas jagiid lei issoras gárži doppe . 1 Lei sierra dáidu máhttit Svalbardkoalaiguin ligget , ja mun in ollásit dan hálddašan . 1 Lei rektor NGA:s áigodagas 1999 – 2001 . 1 Lei ovttamielalašvuohta čatnat prošeavtta mánáid- ja nuoraidplánii ja Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánii , danne go buot dáin prošeavttain lea oktasaš áigumuš . 1 Lei ovttamielalašvuohta ásahit geavatlaš ortnegiid mat sihkkarasttášedje ahte ávdnasat gieđahallojuvvojit mearriduvvon njuolggadusaid mielde ja nu ahte Sámediggi beassá leat mielde váikkuheamen . 1 Lei ovttamielalašvuohta dasa ahte giellaváttisvuohta lea stuorimus eastta , ja ahte giellamáhttu dagaha eanet árvvu – deattuhit man dehálaš lea oahppat suomagiela ja sámegiela ja ahte suomabealde maid ohppet juogo ruoŧagiela dehe dárogiela . 1 Lei ovttamielalašvuohta dasa ahte giellaváttisvuohta lea stuorimus eastta , ja ahte giellamáhttu dagaha eanet árvvu – deattuhit man dehálaš lea oahppat suomagiela ja sámegiela ja ahte bealde maid ohppet juogo ruoŧagiela dehe dárogiela . 1 Lei olu maid galggai oahppat ja maiddái ii oahppat . 1 Lei ollu šlápma ja stuorra vuordámušat go ain lei vuorromolsun . 1 Lei ollu sáhka das ahte mii galggašeimmet gazzat oahpu , ja váhnemat váidaluvvojedje go eai movttiidahttán ohppiid . 1 Lei ollu huikkas ja riedja barttain . 1 Lei ollu bajil oahpahallan ja erenoamážit sálbmavearssat ledje dehálaččat . 1 Lei okta ášši mii duođaid hirpmástuhtii mu go lohken daid . 1 Lei okta stipendiáhtta skuvllas mii vuosttaš geardde cuiggodii bargobirasváttisvuođaid boazodoalu siskkobealde , ja easka dan maŋŋel álge dearvvašvuođabargit ja boazodoalu orgánat das beroštit . 1 Lei oba erenoamáš vásáhus munnje . 1 Lei oalle moivi dien áigge . 1 Lei oalle dábálaš ahte váhnemat gallededje oahpaheddjiid ruovttus , ja oalle dávjá oahpaheddjiid geaiguin sáhtte sámegiela hállat . 1 Lei nu olu álkit oahppat dalle go lei nuorat ja lea šállu go dát máhttu measta lea álfárot jávkan . 1 Lei nu ahte jus dus ii lean alimus kursaplána , de lei luodda giddejuvvon sihke gymnásii ja máŋga eará skuvllaide . 1 Lei namalassii girku mii badjelasas válddii lágidit oahpahusa Sámis . 1 Lei máŋgii váttis , go dovden iežan muhtunláhkái olgguštuvvon váilevaš giellamáhtu geažil . 1 Lei munnje mávssolaš ja buorre konfirmerejuvvot ovttas ustibiiguin ja bearrašiin . 1 Lei muitalus Jovsseha ja su vieljaid birra , movt son šlávan vuvdojuvvui , ja maŋŋá bođii ruovttoluotta . 1 Lei muhtin Njižževuotnalaš gii biehttalii máksimis , ja de fertii čohkkát giddagasas Hámmárfeasttas . 1 Lei miellagiddevaš gullat su čilgehusaid ohppiid ja váhnemiid birra . 1 Lei miellagiddevaš beassat vásihit boazodoalu eará dilálašvuođain go das masa leimmet hárjánan . 1 Lei maiddái eaktun ahte olgoriikaráđđi galggai doaibmat earret Olgoriikadepartemeantta bajimus hálddahusjođiheaddjin maiddái olgoriikaministara lagamus ráđđeaddin olgoriikapolitihkalaš áššiin . 1 Lei maiddái dábálaš ahte nuorat veahkehedje dállodoaluin , lotnolasealáhus lei oahpes hommá . 1 Lei maiddái Jáhkovuonas gos lei áramus beroštupmi oahppat sámegiela nubbin giellan go dat šattai vejolažžan . 1 Lei maid váivi čoahkkimiin čohkkát , jagis jahkái dulkka haga . Vulgen liikká čoahkkimiidda , go viggen fidnet dieđuid man nu láhkái . 1 Lei maid joavkobargu goappašiid beivviid . 1 Lei mahkáš nu joavdelas , dat sámegiella . 1 Lei lunddolaš ahte internáhttaoahpaheaddjit buoremusat dovde boaittobeale bearrašiid ja johttisámebearrašiid geain ledje mánát internáhtas . 1 Lei lossat go galgen oahppat sihke dárogiela ja fága oktanaga . 1 Lei lohpideaddji nuorra olmmái ja hearva min oahpaheaddjisehtui , buohkat rábme su suohkanis guovtti jagi doaimma maŋŋá . " 1 Lei lagas oktavuohta mearragátti ja siseatnama gaskkas . 1 Lei jur dan nalde ahte ožžo geavahit nama Stáhta boazodoalloskuvla . 1 Lei jo čavčča beallái geasi ja sevdnjes ijat juo álgán . 1 Lei hávskes ja buorre áigi go vázzen skuvlla , mii han leimmet nu máŋga máná dalle . 1 Lei huksejuvvon , jus lei masage huksejuvvon , heajos ipmárdussii vuoiŋŋašvigiid dovdomearkkaide . 1 Lei hui vuogas boahtit Kárášjohkii nuppiid badjemánáid lusa , dáppe in dárbbašan doarrut ja cielahuvvot ja doaruhuvvot go ledjen badjeolbmuid mánná , nugo eará skuvllain . 1 Lei hui unnán njálmmálaš gulahallan luohkkálanjas . 1 Lei hui suohtas oahpes bargguid bargat ja oahpásmuvvat nuppi guovllu badjeolbmuiguin . 1 Lei hui stuora beroštupmi olbmuid gaskkas searvat dasa . 1 Lei hui olu ovddos maŋos skuvlohiiguin , eai ge bidjan dađe eanet gáibádusaid ohppiide . 1 Lei hui issoras . 1 Lei hui garra disipliidna , visot galggai mannat diimmu mielde . 1 Lei hui buorre dovdu . Dán maŋŋá leat bealjit dego rahpasan , ja mun áddegohten vehážiid mielde . 1 Lei hirbmat gelddolaš dilli go oahppit jovde borgemánu 24. beaivve ja ásaiduvve skuvlii . 1 Lei heahti go buolašgráđat njidje 30:i . 1 Lei gurutstáhta čuvgejupme- ja našuvdnahuksenoainnu árbi mii guhká ráđđii historjjálaš ovdanbuktojumiid . 1 Lei guhkes mátki . 1 Lei gudnin mu váhnemiidda ahte bessen busse čuovvut , in ge lean nu erenoamáš ahte dárbbašin drošše váldit . 1 Lei gollan 24 jagi ovdalgo dat dáhpáhuvai , ja manai guhkes áigi nuppe hávvái . 1 Lei gelddolaš sihke mánáide ja bargiide , ja buohkat ohppe ollu . 1 Lei geahppasat matematihkkagirjjiiguin go iežá oahppogirjjiiguin , go gávdnojedje rehkenastingirjjit mat ledje heivehuvvon erenoamášoahpahussii , teavstta haga . 1 Lei gal eanemusat čujuheapmi ja álkes mearkkat : duhkoraddat , borramuš ja nu ain . 1 Lei gal diehttelas hui váttis dilli mas galge bargat . 1 Lei erenoamážit okta mánáidgárddebargi geainna mus lei eanemus oktavuohta , son šattai hui čeahppi mearkagielas ja lei mu mielde astoáiggedoaimmain doarjjaolmmožin . 1 Lei eará sániiguin stuorát netto eretfárren nissoniid gaskkas go dievdduid . 1 Lei earret eará vuolitdirektevra gii finai dáppe , son lei oarje-Norgalaš . 1 Lei dávjá sáltebiergu . 1 Lei dábálaš dearvvašvuođa iskkadeami bokte . 1 Lei dušše sáhka njálmmálaš sámegielas , veahkkegiellan , vai soai oahpaiga dárogiela . 1 Lei dušše skuvladiimmuin ahte dárogiella lei váldogiella , ja sámegiella geavahuvvui veahkkegiellan . Mu mánnávuođas Guovdageainnus muittán ahte duhkoraddangiella lei sámegiella dálvet , maiddái dan moatti dárogielat máná gaskkas . 1 Lei dušše okta oahpaheaddji geas lei buot oahpaheapmi . 1 Lei dušše okta luohkkálatnja , ja dat lei maiddái bártniid oađđinlatnja . 1 Lei dušše okta , gean eai fáhtten , muđui leat dán listtus buohkat Norggas geain dalle lei formálalaš gealbu oahpahit sámegiela . 1 Lei dušše akta latnja juohke gearddis . 1 Lei duođai somá oaidnit go buot heasttat bohte reagain ja buriid duljjiiguin , ja Issát Pedersen Varsi , Niillas A. Pedersen Varsi , Stuorra-Peđar Varsi , Jovnna Varsi , Piera Holm Varsi , Biret-Niillas Varsi ja máŋggas earát čuččodedje beaskkat badjelis suittehiiguin . 1 Lei duođai healbadeapmi oahpaheddjiid ja jođiiheddjiid bealis go eai gáibidan juolludeaddji eiseválddiid oastit radioapparáhtaid internáhttii . 1 Lei doppe gos eanemusat háliidin leat . 1 Lei dieđusge váivi leat nu guhká internáhtas . 1 Lei dehálaš vai in manahivčče gullevašvuođa sámevuhtii . 1 Lei dehálaš oahppat cealkit jienaid ja oahppat sániid , dárogillii dieđusge . 1 Lei dego máilbmi livččii jorgut šaddan munnje ávkin . 1 Lei dego fidnoskuvla ruovttus . 1 Lei deaŧalaš ásahit bistevaš árbevieruid ođđa skuvlabiirii . 1 Lei deaivvadanbáiki sámi mánáidjovkui Miessi . Doppe ledje giella- , duodji- , biepmo- ja juoigankurssat , lassin doaluide sámi álbmotbeaivvi . 1 Lei dat beaivi go soahttáske Vuolášluohkás , nu gohčoduvvon leansmánnefearán . 1 Lei dalle ain dan mađe unnán oktavuohta Guovdageainnu ja Kárášjoga gaskkas , ahte eat baljo lean gullan Kárášjot-suopmana ovdal go bođiimet dohko , ja dárbbašeimmet veahá áiggi hárjánit dasa . 1 Lei buorre leahkit mielde dakkár barggus , lei han suohtas gilvit . 1 Lei boahtán ođđa bisma . 1 Lei baicca nu , oaivvildedje , ahte dárogiella lei hedjonan sámiid ja kveanaid gaskkas . 1 Lei bahča ja lossat ja máŋga duona gillájedje sakka . 1 Lei badjelmearalaš ja boasttu cealkámuš ahte dárogielat mánáid eavttut hedjonedje sámegiel álgo-oahpu geažil , muhto dat šattai cuvccasin man lei váttis gielisin duođaštit . 1 Lei Eanandoallodepartemeanta mas lei ovddasvástádus álggahit Stáhta ruovttufidnoskuvlla sámiide . 1 Lehkos dal gaskavuohta ovttaskas olbmuide , álbmoga iešguđet joavkkuide , organisašuvnnaide , ásahusaide , giliide ja eará láhkai organiserejuvvon servodagaide . 1 Legitimašuvdnaovdamearkkat leat pássa , vuodjinkoarta ja báŋkokoarta mas lea govva , muhto don sáhtát maid geavahit earalágan legitimašuvnna . 1 Legitimašuvdnaovda ¬mearkkat leat pássa , vuodjinkoarta ja báŋkokoarta mas lea govva , muhto don sáhtát maid geavahit earalágan legitimašuvnna . 1 Leem adnojuvvo davvisámegiela čállingiela vuođđudeaddjin . 1 Ledjen čeahppi , lea eadnán muitalan . 1 Ledjen áiggiid čađa oahppan makkár áššiin mu váhnemat eaba vuollánan ja dá lei okta dain , dan gal dovden . 1 Ledjen várra veahá gáiggas nai . 1 Ledjen vuordán guhkes digaštallama mas livččii guovddážis prinsihpalaš beliid ja geavatlaš vejolašvuođaid gaskasaš analiisa . 1 Ledjen veahá váivvis guođđit gili , bearraša ja ustibiid , muhto ilus go fas deiven bealjehis skihpáriid geaidda ledjen oahpásmuvvan go orron oanehis bottaid bealjehemiid skuvllas . 1 Ledjen vajálduhttán sámegiela in ge báljo gulahallan iežamet olbmuiguin . 1 Ledjen ollu olgun , ja jus ribahin nahkáriid , de lei dušše 5–10 minuhttii , ii ge olles skuvlabeaivái dahje osiide das . 1 Ledjen oaidnán duiskka soalddáhiid fatnasis , ja sii ledje siivvut . 1 Ledjen náitalan ja ožžon unna mánáža , gii ásai 200 miilla eret áhkus ja ádjás . 1 Ledjen nu váivahuvvan . 1 Ledjen nu gallánan dasa go dálueamit ja earát dolvo mu olbmuid lusa gáfeguossái čájáhussan . 1 Ledjen mun guhte sivahuvvon ja ášši lei nu ahte mun fertejin viežžat eará oahppi guhte lei beare ollu juhkan . 1 Ledjen mielde ollu doaimmain , ja maiddái ovtta máŋggabeaivásaš giellalávgumis . 1 Ledjen leamaš skuvllas Guovdageainnus eai ge sis lean buorit vásáhusat das go sáddejedje mu ruovttus eret . 1 Ledjen jurddašan oađđáladdat duon iđđeda , muhto čieža áigge rájes ledje juo čoagganaddan skuvlašilljui mu glása olgobeallái juoigamin iluin . Dat bisttii logi rádjái . 1 Ledjen hui árgi ja čiehkádin ovttatmano go guossit bohte . 1 Ledjen hui gába dainna . 1 Ledjen hui dihtomielalaš dasa , ahte čoahkkimat eai galgga lágiduvvot dulkka haga , ja ahte buot čállosat bohte guovtti gillii . 1 Ledjen hirbmadit gesson eadnái ja villjii danne go soai leigga čeahpit ráhkadit čájehanmeahtaliid . 1 Ledjen gullan Kárášjoga gymnása birra , mii lei álggahuvvon dalle go mun álgen 8. luohkkái . 1 Ledjen geahnoheapmi , muhto ruovddástuvven ja hárjánin lossa bargui meara alde buot lágan dálkkiin . 1 Ledjen gal veahá gullan dárogiela , muhto in ipmirdan in sáni ge dalle go álgen skuvlii . 1 Ledjen eahkedis olgun spáppa čiekčamen skihpáriiguin . 1 Ledjen dušše gullan beatnagiid šáikasa ja girdiid jurrama ovdal . 1 Ledjen danin gullan oalle ollu dárogiela ovdal go álgen skuvlii , ja danin ipmirdin muhtin muddui oahpaheami . 1 Ledjen dan dáfus hui ceaggái . 1 Ledjen daid doaluid jođiheaddjin olu jagiid , muhto dál lea skuvlla hálddahus váldán badjelasaset eanas daid . 1 Ledjen bures juo ollen goalmmát dehe njealját skuvlajahkái go dan fuomášin . 1 Ledjen akto máilmmis gitta álgen fasiliteret ja dan bokte bessen kommuniseret olggos guvlui . 1 Ledjen akto , ja dovden ahte mus eai lean vuogádagas earát go ieš , geasa sáhtten luohttit . 1 Ledjego dat sámit vai eai , dan eat dieđe . 1 Ledje veahá giččut skuvllaid gaskka , main seammás lei oktasaš rektor . 1 Ledje sullii golbmalogi oahppi skuvlla álgojagi . 1 Ledje stuorát riemut gilis go skuvla vihahuvvui golggotmánus 1962 . 1 Ledje sierra ossodagat smávvanieiddažiidda , smávvagánddažiidda ja stuorábuidda . 1 Ledje ovddeš Deanu gieldda olbmot geat dovde ahte šattai menddo olu sámegiella , sámevuohta , šattai menddo amas , menddo boastut , menddo garas – ledje olu sivat akšuneret . 1 Ledje olu váttisvuođat dihtorbásaid earuheami oktavuođas , ja dáid čuolmmaid čoavdinbargu ii leat vuos loahpahuvvon . 1 Ledje olu leavssut . 1 Ledje ollu sánit maid mearkkašumi fertejin bivdit oahpaheaddji čilget munnje . 1 Ledje ollu skábet , go dát ledje leamaš oađđenlanjat . 1 Ledje ollu olbmot boahtán ; báhpaidjoavku váccii skuvllas kapellii , ja ruovttoluotta fas girkokáffii skuvlla riepmosállii ipmilbálvalusa maŋŋá . 1 Ledje ollu issoras fearánat dan áiggi skuvllas . 1 Ledje ollosat geat juogadedje dáid bargguid . 1 Ledje ollosat geat háliidedje olggos daid oaidnit . 1 Ledje oalle máŋga aviissa mat čálle su ja gilvvu birra . 1 Ledje njeallje oahppi goabbat dásis . 1 Ledje máŋggat oahpaheaddjit jagiid mielde , muhto buohkain lei oahpaheaiskuvla dahje ovdaskuvlaoahpaheaioahppu . 1 Ledje máŋga lášmadis oahppi , okta dain lei mielde birasmeašttirgilvvuin njuikemis ja vuittii , ja Bjørn Wirkola [ 2 ] šattai nubbin . 1 Ledje maiddái sámegielat oahppit geat bohte dákkár ásahusaide humakeahttá dárogiela , ja go máhcce ruoktot máŋga jagi maŋŋá , de eai máhttán šat sámegiela . 1 Ledje maid soames iežá oahppit geat máhtte dušše sámegiela , muhto eanáš oahppit dárustedje . 1 Ledje maid máŋggalágán jurdagat das , maid sámi oahppoplána mielddisbuvttášii . 1 Ledje maid muhtimat geat máhtte suomagiela , ja muhtimat ledje golmmagielagat . 1 Ledje maid eará bealit dalá válgaortnegis mii fertii buoriduvvot ja nu álggahuvvui ge bargu ođasmahttit válgaortnega . 1 Ledje lagabut 30 olbmo geat ledje boahtán Gĩelem Nastedh / Pakkhus nammasaš báikái Snåasas , Divvun 2.0 almmuheapmái . 1 Ledje kurssat snihkkáriidda , mekanihkkáriidda , dállodoalus ja goarrumis . 1 Ledje kristtalaš miššonearat geat álggos ráhkadedje čállingiela , sihke sámiide ja eará álbmogiiddage . 1 Ledje juo ovdal registrerejuvvon ollu kulturmuittut guovllus , ja 25 ođđa kulturmuittu fuomášuvvojedje . 1 Ledje hui unnán sámegiela girjjit dan áigge . 1 Ledje hui ollu vánhemat ránnjágielddain geat válde oktavuođa , muhto dávjá fertejedje cealkit ahte eai goitge váldde saji , hatti geažil . 1 Ledje hirpmus stuora oapmanat guktuid luohkkálanjain , ja lei buorre ja liekkas juohke iđit go skuvlii bođiimet . 1 Ledje hirpmus issoras dilit fatnasis ja dat ledje garra vásáhusat , maiddái munnje gii dalle ledjen 13 jagi ja áddejin dili . 1 Ledje gápmagat maid Kalstad-roavvá lei eadnái gorron dalle go son lei unni . 1 Ledje guokte gili , Njižževuotna ja Muotkevuotna , 15 km daid gaskkas , ja goappašat háliidedje skuvlla . 1 Ledje gulli oahpaheaddjit , dat ii duddjon iešdovddu skuvlemii . 1 Ledje guhtta oahppi geat álge , ja sis lei sámegiella vuosttašgiellan . 1 Ledje golbma ovddimus namuhuvvon skuvllaid mánát geat eai beassan skuvlii mannat . Buot dát golbma skuvlla leat ovddeš Deanu gielddas . 1 Ledje goitge sullii 40 % geat ledje dieđihan iežaset válgabiirii ja orro muhtin suohkanis gos ledje unnimus 30 jienastuslogus 2005 válggas , namalassii Oslos , Bergenis ja Bærumis ( 762is 1856 jienasteaddjis . 1 Ledje go sápmelaččain earát geat vuvde sin ovddas ? 1 Ledje go sii duođaid dakkárat geat beroštedje sámegielas ja kultuvrras ? 1 Ledje garra riiddut , ja stuorra oassi álbmogis lei čiekŋalit vahágahtton . Danin fertejedje muhtun proseassaid čađahit olahan dihtii eanet oktasaš áddejumi . 1 Ledje gal geahččalan , vaikko unnán lihkostuvve , ásahit smávva skuvlastobožiid , gos johtti oahpaheaddji ja skuvliiohcaleaddji nuorat sáhtte gávnnadit moadde vahkku ain háválassii . 1 Ledje fásta internáhttaoahpaheaddjit geat čuovvuledje min maŋŋágaskabeivviid . 1 Ledje earenoamážit guokte siva dasa . Vuosttažettiin lei nu ahte oallugat veahkkebargiin , geat dál eanas ledje huksenbargguin ja eará praktihkalaš bargguin , galge orrut Finnmárkkus guhkit áiggi ja dalle fertejedje fuobmát veahkkebargguid maid sáhtte bargat dálveáiggi maid . 1 Ledje eanet áššit mat ledje dehálaččat , earret eará lei suohkan sirdán fálaldagaid nu ahte fálaldagat siskkit guovlluin ledje buorránan ja fálaldagat olggut guovllain ges ledje hedjonan , muhto OGG bijai sámeášši váldoáššiin ja guovdilasttii dan miehtá válgagičču . 1 Ledje eanaš nuorra bearrašat ásahanáigodagas geat ásaiduvve Goađáide . 1 Ledje eanaš dážat geat fievrridedje dán viiddes buolleviidnagávppi , mii lei sámi álbmoga doalvumin hevvui . 1 Ledje eanas dáloniid mánát , boazosámemánáin in muitte eará go Ole K. Sara gii váccii realskuvlla . 1 Ledje dávjá bártnit , geat bohte olggobealde ja áigo sisa nieiddaid lusa internáhttii . 1 Ledje dušše iežan hárjáneamit , ja dat maid ledjen oahppan vuorrasit sápmelaččain . 1 Ledje duođai ollu guolástusfatnasat , ja dasa lassin ledje stuorra skiiipagoastideaddjit geaiguin olbmot ledje rámis , Majala ja Olsen . 1 Ledje dattetge mearkkašahtti ollosat geat čohkkájedje ja barge gitta eahketborranáigái dii. 18.00 . 1 Ledje biddjon hui ollu návccat dasa dalle go fylkkasuohkanii gulai spesialistadearvvašvuođabálvalus . 1 Ledje ain manat geat hupme suomagiela , muhto dárogiella lei juo váldogiellan mánáid gaskkas . 1 Ledje addán munnje vel ruđa ja šukuláde nai . 1 Ledje 7 oahppi , geat ožžo sámegiela oahpahusa vuosttaš jagi , buohkat gulle márkanbirii . 1 Ledje 3 guoros jiena . 1 Ledje 100 oasseváldi EUs , Norggas ja Ruoššas . services ( BASIS ) ) ásaheapmi , mii árjjalaččat bargá gilvalannávccalaš molssaeavttuid ásahemiin fievrridit gálvvuid Barentsregiuvdnii ja olggos Barentsregiuvnnas . 1 Lebesby Davvesiida Nordkapp Nordkáhppa Hamarøy Narvik Nárviika Måsøy Muosát Sørreisa Orjješ-Ráisa Sør-Varanger Mátta-Várjjat Evenes Evenášši 1 Lebesby / Davvesiida Nordkapp / Davvenjárga Hamarøy / Hápmir Narvik / Narviika Måsøy / Muosát Sørreisa / Orjješ-Ráisa Sør-Varanger / Mátta-Várjjat Evenes / Evenášši 1 Lebesby 1 Leažžá go prošeakta ožžon doarjaga Sámedikkis dahje ii , ii deattuhuvvo duođi eambbo go Kulturráđđi árvvoštallá ohcamušaid . 1 Leaŋka olggos : Lága dievasteakstas 1 Leaŋka láhkaásahussii lea dás ( Lovdata ) 1 Leaŋggat Ruonáeatnamii 1 Leavvaneastadandoaibmabijuid ávki árvvoštallojuvvo jahkásaččat 1 Leavnnja nuoraidskuvla vuittii stuorrát eará nuoraidskuvllaid badjel , muhto sii eai birgehallan guđátluohkkálaččas Øyfrid Johansenis , Skuvvanváris eret . 1 Leavggas leat muđui sámi ivnnit ; ruoksat , ruoná , fiskes ja alit . 1 Leavggas dovdomearkan leat moanat ruohttasat . 1 Leavgga vuođđojurdda lea vuolgán meavrresgáris ja divttas « Beaivvi bártnit » maid máttasápmelaš Anders Fjellner ( 1795-1876 ) lea čállán . 1 Leavgga sáhttá maid geavahit virggálaš norgalaš leavgabeivviid , virggálaš norgalaš dilálašvuođain , norgalaš álbmoga allaáiggálaš ja ávvudemiid dilálašvuođain , ja maiddái go iešguđet deasttaid geažil lea erenoamáš deaŧalaš dahje sávahahtti . 1 Leavgga sáhttá geavahit earáge sámi álbmoga allaáiggálaš ja avvudemiid dilálašvuođain . 1 Leavgga guovddážis lea Sieidesullo govadat mii lea gili don dološ kultuvrra symbolan . 1 Leavgga gierdu govvida beaivváža ja mánu . 1 Leavganjuolggadusat 1 Leavga libardii , beaivváš báittii , oahppit čuojahedje » Ja , vi elsker " ja » Sámisoga lávlaga " njuolggonjurggonasain . 1 Leavga lea mearriduvvon Sámekonfereanssas , ja mearrádusat leavgabeivviid birra maid konfereansa lea mearridan čatnet Sámedikki . 1 Leavga dohkkehuvvui borgemánu 15. b. 1986 Davviriikkalaš sámekonfereanssas Åres , Ruoŧas , ja leavgga málle lea ráhkadan Astrid Båhl , guhte lea eret Ivgobađas Tromssas . 1 Leavdnjavuotna / Porsangerfjorden 1 Leavdnja / SAS 1 Leatgo ohcamin sámegielat girjjiid dahje girjjiid sápmelaččaid birra . 1 Leatgo fárren geassemánu 30. b. 2009 maŋŋil ? 1 Leatgo dus skuvlamánát ? 1 Leatgo don čálihuvvon jienastuslohkui ? 1 Leatgo don čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui ? 1 Leatgo dat oasit Finnmárkkus ? 1 Leat čoahkkinastán Kommunenes Sentralforbund / Suohkaniid guovddášservviin gos digaštalle suohkaniid hástalusaid guovttegielalašvuođa ektui ja oahpahusdili ohppiin geain lea sámegiella fágan . 1 Leat čielga vuordámušat ahte Sámi dutkamiid guovddáš čadno čavggabut fágabirrasiidda , ahte guovddáža oktiiheivehandoaibma nannejuvvo ja ahte guovddáš vuolggaha eambbo máŋggafágalaš prošeavttaid , geahča čuoggá A. 7 gažaldagat 9-10 ja gč. Stáhtadiehtaga instituhta gulaskuddancealkámuša . 1 Leat čielga vuordámušat ahte Sámi dutkamiid guovddáš čadno čavggabut fágabirrasiidda , ahte guovddáža oktiiheivehandoaibma nannejuvvo ja ahte guovddáš vuolggaha eambbo máŋggafágalaš prošeavttaid , geahča čuoggá A . 7 gažaldagat 9-10 ja gč. Stáhtadiehtaga instituhta gulaskuddancealkámuša . 1 Leat šiehtadallamat jođus oažžut áigái guhkesáiggi soahpamu-šaid 1 Leat čađahuvvon ortnegat maid ulbmil lei olbmuid oažžut heaitit dahje unnidit boazologu . 1 Leat čađahuvvon muhtin kurssat buot doaimmaid várás buriin bohtosiin . 1 Leat čađahan stuorát ja unnit prošeavttaid erenomážit sámi gealbbus bargiid várás . 1 Leat čadnon ollu báikkálaš kantuvrrat regiovdnakantuvrraide . 1 Leat ávžžuhan Sámi allaskuvlla geahččat dán ášši . 1 Leat ásahuvvon iešguđetlágan doarjjaortnegat mat leat jurddašuvvon gokčat guovttegielatvuođa lassegoluid . 1 Leat ásahuvvon dáidda- ja kulturorganisašuvnnat , nissonorganisašuvnnat , faláštallanorganisašuvnnat ja ollu eambbo . 1 Leat ásahan ovttasbargoorgána gaskal Sámedikki ja guovllu dear ­v-vašvuođaásahusaid . 1 Leat árvalan juolludit 747 miljovnna kruvnno riikkageainnuid johtolatsihkkarastimii , mii mielddisbuktá ahte 85 proseantta Stáhta geaidnodoaimmahaga johtolatsihkkarvuođa 2010-2013 doaibmaprográmma rámmas ollašuvvá golmma jagi maŋŋá . 1 Leat álggahuvvon prošeavttat mat galget lasihit suohkanlaš ovttasbarggu máŋgga suorggis , e.e. Hálti plánenkantuvrra ja suohkanlaš / fylkkasuohkanlaš gávppašanovttasbargu ja lágideaddjiovddideapmi . 1 Leat vásihan ahte lea váttis háhkat oahppan montessorioahpaheaddjiid . 1 Leat várrejuvvon prošeaktaruđat bušeahtas áŋgiruššan dihtii nuorra filbmadahkkiiguin , geat eai leat dovdosat , ja dat lea sidjiide addán vejolašvuođa álgit filbmaohppui riikkas ja olgoriikkas . 1 Leat várrejuvvon lanjat Rica hoteallas Álttás . 1 Leat várra ollugat , geat dovdet seamma go mun ge , ahte dárogiella muhtun láhkái lea bággejuvvon min ala . 1 Leat válljen deattuhit guokte áigeguovdilis oasi . 1 Leat váldán oktavuođa muhtun Finnmárkku gielddaiguin , fylkkagielddain ja eará báikkálaš ja regiovnnalaš aktøraiguin ovttastahttin dihte BA 21 sihke Sámedikki iežas plánaid čađaheapmái ja eará báikkálaš ja regiovnnalaš ovdánanproseassaide . 1 Leat váhnemat geain lea ovddasvástádus mánáin . 1 Leat vuođđun meroštit man olu fylkkasuohkana ruđat dárbbašuvvojit loktet gealbbu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Leat vuosttažettiin fylkkasuohkana váldogalbbat mat lea bátnedivššohagaid olggobealde mat galget galbejuvvot goappašiid gillii . 1 Leat vejolaš ohcat gokčat goluid gč. kap. 5.4. 7.5.5 Interneahtta Fylkkasuohkana almmolaš neahttasiidduin , ja eará neahttasiidduin maid fylkkasuohkan jođiha , galgá leat vejolaš válljet sámegiela . 1 Leat vejolaš ohcat gokčat goluid gč. kap. 5.4 . Giellakonsuleanta sáhttá veahkehit jorgalemiin . 1 Leat veahkkin sihkkarastime áhpegeavahanealáhusa ovdánanvejolašvuođaid 1 Leat veahkkin oaččuhit gánnáhahtti ja iešbirgejeaddji guolástusealáhusa 1 Leat unnán váhnemat / oahppit geat dán dihtet , go ii leat báljo diehtojuohkin áššis . 1 Leat unnán lágat , láhkaásahusat ja skovit jorgaluvvon . 1 Leat unnán advokáhtat dáin suohkaniin , lea dušše okta advokáhtta oasseáiggis . 1 Leat uhcán dieñut dan birra mo oñastus váikkuha bargosajiid lohkui ja dasa mo NAV-bargosajit juhkkojuvvojit suohkaniidda . 1 Leat uhccán mii earuha oahppoplánaid . 1 Leat uhccán , jos juo leaš oktage institušuvdna mii fállá oahpahusa sámegielas dán jovkui . 1 Leat sárgumat , sárgumiid ráiddut , duođaštus ja dáidda mat guđđojuvvojedje báktái ja maid mii sáhttit dutkat . 1 Leat stuorra erohusat miellaguottuid hárrái dán guđa gieldda gaskkas mat leat mielde guorahallamis . 1 Leat stuora ovdamunit organiseret daid namuhuvvon ásahusaid ravdaavádatásahussan . 1 Leat stuora erohusat boazodoalus iešguđet guovlluin Norggas . 1 Leat skuvllat ja mánáidgárddit Ohcejoga ja Sirpmá giliin mat servet dán prošektii . 1 Leat skuvllat gos sámi giella ja muđui sápmelašvuohta lea oinnolaš ja lunddolaš oassin skuvlla doaimmas , ja de leat fas skuvllat gos sámi giella ja kultuvraovddasteamit leat goasii oaidnemeahttumat dahje dušše unna oasážat skuvlla doaimmain . 1 Leat sierranan , earránan dahje leat leaskan 1 Leat sierra gáibádusat eadnái go don áiggut geavahit váhnenruđa mii ii leat áhččeearri , geahča teakstaoasi vulobealde » Maid eadni bargá go áhčči vuostáiváldá váhnenruđa mii ii leat áhččeearri ” . 1 Leat ráhkaduvvon sihke ohppiidgirjjit , bagadallangirjjit , temágirjjit ja erenoamášpedagogalaš oahpponeavvut davvi- , lulli- ja julevsámegillii mat galget geavahuvvot vuođđoskuvllas , mánáidgárddiin ja joatkkaoahpahusas . 1 Leat ráhkaduvvon sierra sámi oahppoplánaid . 1 Leat ráhkaduvvon riikkaidgaskasaš erenoamáš riektestandárddat vai sihkkarastojuv-vošedje álgoálbmogiid eallinvugiid bisuheapmi ja ovddideapmi . 1 Leat ráhkaduvvon oktasaš oahppu ­neavvut nu go temágihppagat vai ovttasbargu álkiduvvošii . 1 Leat ráhkaduvvon gihppagat juohke govvii . 1 Leat ráhkaduvvon gaskaboddosaš čovdosat , muhto čovdosat eai leat doarvái buorit . 1 Leat ráhkaduvvon dárkilis rutiinnat oastimiidda ja almmolaš háhkamiidda mat gustogohte 03.03.04 , dasto lea čađahuvvon kursa oastinmearrádusaid birra nu ahte gelbbolašvuohta dán suorggis lea mealgat buoriduvvon . 1 Leat ráhkadeamen prográmma rahpamii , dievasčoahkkimii ja eará kultuvrralaš dáhpáhusaide . 1 Leat registreren unnán čielga eret dieđihemiid jienastuslogus . Olmmošlohku SED-guovllus lea njiedjan 16 proseanttain maŋemus 20 jagis . 1 Leat plánen čađahit giellaiskkadeami . Iskkadeami galgá giellakonsuleanta dahkat čuovvovaš ásahusain : guovddášhálddahusas , joatkkaskuvllain ja bátnedivššohagain . 1 Leat plánat ásahit vel njeallje fitnodaga guvlui lagamus boahtteáiggi . 1 Leat ovttas TromsData AS:in čađahan ovdaprošeavatta . 1 Leat ovddimustá suohkan gii lea mánáidgárdeeaiggát ja mánáidgárdeeiseváldi ja priváhta mánáidgárdeeaiggádat geain lea ovddasvástádus movttiidahttit bargat ovdánahttinbargguiguin ja fierpmádathuksemiin . 1 Leat ovddidan ođđa oahpahusfálaldagaid máŋgga joatkkaskuvllas , sullii 100 oahpaheaddji leat váldán fágaerenomáš lassioahpahusa ja sullii 30 oahpaheaddji leat čađahan dahje čađaheamen joatkkaoahpahusa ( eanet go jahkebeale ) . 1 Leat ovdamearkka dihte beali eambbo vuostáiváldit Finnmárkkus go Akershusas . 1 Leat olu prinsihpalaš áššit maid giellalávdegoddi ferte meannudit mat čuhcet njuolga giellaráđiid bargguide , omd. gáibidit giellajoavkkuid normeren- ja čállinvuogigažaldagat oktasaš davviriikkalaš čovdosiid . 1 Leat olu hástálusat čadnon sámi oahpponeavvuide , muhto lea stuorra lávki ovddos guvlui ahte leat sihkarastán eanemus oasi oahppoveavvuin šaddet nuvttá mánáide ja nuoraide . 1 Leat olu doaimmat maid lea vejolaš álggahit jus čájehuvvo ahte lea dárbu dan dahkat olahan dihte čorgadis ja buresdoaibmi boazodoalu ja eará servodatberoštumiid . §§ 1 Leat olu doaimmat maid lea vejolaš álggahit jus čájehuvvo ahte lea dárbu dan dahkat olahan dihte čorgadis ja buresdoaibmi boazodoalu ja eará servodatberoštumiid . 1 Leat ollu sivat dasa ahte vuosttaldeapmi ráddjejuvvo deháleamos áššiide . 1 Leat ollu positiivvalaš dáhpáhusat dáppe dál giellaovdáneami ektui , ja mus lea dan dihte buorre jáhkku dasa ahte lullisámegiella dađistaga álgá gullot ja oidnet eanet ja ovdána ealli giellan . 1 Leat ollu duođaštusat dasa ahte Láhpi sámi mánáin lei heittot dárogiel máhttu gaskkamuttus 1800-logu . 1 Leat ohccojuvvon ruđat 50 prošektii , dain maiddái 1998/1999 čuovvulanprošeavttat ( 1999:s 59 prošeaktaohcama ) . 1 Leat oba unnán eará biergosorttat , jus fal leažžá oktage , main lea dakkár historjá muitalit go bohccobierggus , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Leat oamivánhurkkis dážan lei ovdagovvan , ja dat čiegai dávjá máŋggabealat perspektiivvaid sihke iežamet servvodaga siskkobealde , muhto maiddái stuorát máilmmi ektui . 1 Leat nu stuorra erehusat eanadoalus davvin ja máddin dálkkádaga , šaddama ja ekonomiija dáfus , ahte doaibmabijuid ferte buorebut heivehit iešguđet guovlluide , oaivvilda Tretnes . 1 Leat nu ollugat ahte dál mii ohcat vel ovtta sámegieloahpaheaddji . 1 Leat máŋga suorggatlaš muitalusa illasteami ja berošmeahttunvuođa birra muhtin dáin ásahusain . 1 Leat máŋga siva dasa . Váldosivvan lea ahte biergohaddi boazoeaiggadiidda lea njiedjan 25% maŋimus jagi . 1 Leat máŋga siva dasa . 1 Leat máŋga ovdamearkka ahte Girko- ja oahpahusdepartemeanta lea stivren bienasta bitnii skuvlabiiredásis man muddui galggai leat lohpi geavahit sámegiela skuvllas . 1 Leat moadde siva dasa ahte olbmot dáppe leat massán oktavuođa iežaset máttaráiggiin . 1 Leat mihá eambbo ahkejoavkkus vuollel 30 jahkásaččaid , geat ožžot sosiálaveahki , ja unnimus fas dan boarráseamos ahkejoavkkus . Sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid bealis leat veahážiid mielde unnon ođđa sosiálaveahki vuostáiváldit dan golmma áigebottas , nugo tabealla čájeha . 1 Leat mearriduvvon ođđa doarjjahálddašan njuolggadusat skábmamánu 2003 Sámedikki dievasčoahkkimis . 1 Leat meannudan lassijuolludeami Sámedikki jagi 2005 reviderejuvvon bušeahta , ja ovddidit čuovvovaš evttohusa : 1 Leat maiddái čujuhan dasa ahte lágas ain váilot doahpagat bearašdoalu hárrái , omd. siiddaisit . 1 Leat maiddái čađahan kurssaid sámi kulturgealbbus , sihke dábálaš kurssaid ja erenoamáš etahtáid ovddas . 1 Leat maiddái unnán olbmot geat leat sávvan sámegiela ja suomagiela skuvllas . 1 Leat maiddái unnán johtočállosat ja dárkilet čujuhusat dan hárrái movt lága mearrádusaid galgá čađahit . 1 Leat maiddái ságastallan bargguhisvuođas , erenoamážit nuoraid gaskkas . 1 Leat maiddái siskkildan muhtun bargguid mat unnán guoskkahit sámi áššiid , muhto daid leat goitge atnán áššáiguoskevažžan min ulbmilii . 1 Leat maiddái pláneme sáddet dievasčoahkkimiid Interneahta bokte . 1 Leat maiddái leamaš ráđđádallančoahkkimat gaskal Sámedikki ja áššáigullevaš fylkkamánne / Luonddugáhttendirektoráhta . 1 Leat maiddái leamaš iešguđetlágán oaivilat das man oallugiid sáhttá jáhkkit deavdit dohkkehuvvon sisadieđihan eavttuid . 1 Leat maiddái juolluduvvon ruđat doaimmaide maid Sámediggi ii leat namuhan . 1 Leat maiddái eará sierra lágan áššit maid lea veara mearkkašit . 1 Leat maiddái boahtán ođđa áibbas ođđan njuolggadusat genehtalaš ávdnasiid birra , dás maiddái njuolggadusat dakkár ávdnasiid ovdduid juogadeami birra . 1 Leat maiddái areálat mat leat vuođđun álbmoga kultuvrii ja dan bisuheapmái . 1 Leat maid čađahuvvon konsultašuvnnat Sievjju ja Várnjárgga álbmotmehciid evttohusaid birra Finnmárkku fylkkas . 1 Leat maid álggahuvvon doaibmabijut mat uhcidivčče njurjomáddodaga muhtun vuonain . 1 Leat maid oččodeamen šiehtadusaid Nordlándda , Lulli- ja Davvi-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkasuohkaniiguin . 1 Leat maid eará sálmmat seammá sálbmagirjjis main lea sierra nuohtta Gáivuonas , earret eará sálbma nr. 544. [ 26 ] Paul Pedersen ja Asle Høgmo : Kamp , krise og forsoning s. 90 [ 27 ] Tana montessoriskuvlla birra logat Sámi skuvlahistorjjá 2:s . 1 Leat maid bivdán čoahkkima Røros ja Oslo gielddaiguin , ja leat ožžon positiivvalaš vástádusa , muhto čoahkkinbeaivi ii leat vel mearriduvvon . 1 Leat maid bivdán guláskuddanásahusaid buktit oaiviliid dasa ahte movt de livččii jus juogadivččii diibmologu beliin vuosttašgillii ja beliin nuppigillii . 1 Leat maid bargamin dan ala ahte relevánta dieđut ja máhttu BA 21 birra galget leat fidnemis sámegillii . 1 Leat lágiduvvon vihtta ráđđádallančoahkkima 2007 ođđajagimánu rájes gitta 2008 geassemánu rádjái . 1 Leat leamašan ráddjejuvvon ruđat sámi ovddasteapmái daid čoahkkimiid oktavuođas masa leat háliidan searvat . 1 Leat leamašan duohta ráđđádallamat ja maiddái meannudeamit ráđđehusas ráđđádallamiid oktavuođas . 1 Leat leamaš stuora nuppástuvvamat vuosttaš sámi riikkačoahkkima rájes Troandimis , guovvamánu 6. beaivvi 1917 . 1 Leat leamaš olu molsumat bargoveagas , ja geahččalit dál háhkat báikkálaš oahpaheddjiid deike mátta-norgga oahpaheddjiid lassin . 1 Leat leamaš máŋga čoahkkima gaskkal Sámediggeráđi ja museasearvvi , gos guovddáš váttisvuođat sámi museain leat guorahallojuvvon . 1 Leat leamaš máŋga ášši man ovddas lean áŋgiruššan . 1 Leat leamaš máŋga ráđđádallanvuoru Sámedikkiin suodjalusáššiin luonddusuodjaluslágaid vuođul . 1 Leat leamaš konsultašuvnnat doaibmabijuid birra mat biddjojuvvojit johtui stuoradiggedieđáhusa vuođul . 1 Leat leamaš goabbatlágán oaivil dakkár áššiid ektui , ja gielddaid eiseválddiin leat leamaš goabbatlágán ealjárvuohta ja dáhttu . 1 Leat iešguđetlágan riikkaoasit , regiuvnnat ja suohkanat mat dihtet mat vejolašvuođaid leat ja mo ovttas sáhttá geavahit daid vejolašvuođaid ja oaččohit áigálii positiiva ealáhus- ja servodatovdáneami . 1 Leat hui ollu olbmot sámi duogážiin geat leat massán gielaset dahje geain ii leat leamaš vejolašvuohta oahppat lohkat ja čállit gielaset . 1 Leat hui nana sivat dasa ahte čađahit váikkuhusčielggadeami Beiarnčázádaga plánarievdadusain danne go kulturmuitoregistreremat mat leat dahkkojuvvon Beiarn guovllus , eai leat dievaslaččat . 1 Leat hui moadde nuortalaš golttáid organisašuvnna Njávdámis . 1 Leat hui dihtomielalaččat ekonomiijas . 1 Leat heajos olmmoš gii divttát iežat nie jurddašit ! 1 Leat gávnnahan ahte lea guhkes áiggi vuollai oalle dássedis erohus gaskal iešguđege fylkkaid ja suohkaniid . 1 Leat gávdnan guokte čállosa main Andreas Arild ( 1875–1963 ) muitala eallimis birra oahpaheaddjin Fálesnuori suohkanis ovddit čuohtejagimolsuma báliid . 1 Leat gárvvisteamen rahpama ja vuođđudančoahkkima prográmma ja čoahkkinplána golggotmánu 19. ja 20. b. váste . 1 Leat guokte oidnosa . 1 Leat gulastan ahte ealáhuskomiteá eanetlohku ii dáhto addit Sámediggái biehttalanválddi minerálaáššiin . 1 Leat goitge joatkán go ain leat ožžon lohpái ahte ođđa visttit huksejuvvojit . 1 Leat go šiehtadan ovttasbargat ? 1 Leat go sápmelaččat leamaš mielde ovdánahttime nordlánddafatnasa ? 1 Leat go sámi kultuvraovdanbuktimat gal nu earáláganat muđui oarjemáilmmi kultuvrra ektui ? 1 Leat go olgoriikkas ? 1 Leat go mánát ožžon lohkat sámekultuvrra birra ? 1 Leat go mihttomearit leamaš ávkkálaččat dasa mo oahppi lea doaibman ja ovdánan ? 1 Leat go fárren maŋŋá geassemánu 30. b. 2009 ? 1 Leat go dáláš dahkkivuoigatvuođaid rihkkumiid hálddašanvejolašvuođat Interneahtas doarvái buorit ja árvalit vejolaš doaibmabijuid mat sáhttet buoridit vejolaš váilivuođaid . 1 Leat go don gullan ođđa sámegielsáni dahje jorgaluvvon sáni maid it leat ovdal gullan ? 1 Leat go das váikkuhusat olbmuid beaivválaš eallimii ? 1 Leat go buozas dahje doaibmavádjit ? 1 Leat geahččaleamen oaččohit mielde ( Romssa fylkkaplána áigodahkii 2010-2013 ) . 1 Leat ge hui stuorra erohusat das man galle oahppi leat , ja man nanus giella lea . 1 Leat ferten geavahit ovttalágan standárdda iešguđetlágan gielaide , mii dagahii váttis dili smávva gielaide main leat sin sierra bustávat / mearkkat . 1 Leat erenoamážit nuorabut geat atnet interneahta . 1 Leat erenoamážit muhtun suohkanat mat atnet dán deaŧalažžan , ja omd. Čáhcesullo gielda deattuha ahte boazodoalu hálddašeamis lea mearkkašupmi maiddái eará servodatberoštumiide , ja ahte bealit mat álgovuorus orrot leame boazodoalu siskkáldas áššit , dađi mielde sáhttet guoskat maiddái biras servodahkii . 1 Leat dáhpáhuvvan positiivva rievdamat giellavuoigatvuođaid ja giela árvvu hárrái , muhto eai doarvái . 1 Leat dušše moadde sámi bearraša juohke suohkanis , dušše muhtin sajiin leat eambbo . 1 Leat du vásáhusat geavaheaddjin mii lea min deháleamos gáldun ovdánahttit bálvalusaideamet . 1 Leat báhcán barggakeahttá muhtun barggut vistti olgguldasain ovdalgo dat lea áibbas gárvvis . 1 Leat burgen árkiivvaid , ja buktit dán áiggis dieđuid man eanáš oassi ii leat goassige ovdal almmuhuvvon . 1 Leat boahtán viiddis ja positiiva máhcaheamit gulaskuddamis , ja iešguđetlágan oainnut leat leamaš mávssolaš oassin mearrádusa duogážii go Ráđđehus lea árvvoštallamiid dahkan . 1 Leat boahtán ruhtaohcamat 51 prošektii , dain 18 čuovvulanprošeavtta 1998/1999 rájes . 1 Leat boahtán máŋga ođđa oahpaheaddji min davimus fylkka skuvlabiirriide , dieđekeahttá ahte giligiella ii lean dárogiella . 1 Leat bivdán alla ­skuvlla čalmmustahttit muhtin guovddáš sisdoalloosiid vai movttidahtáše oahpaheddjiid bargat sámi gelbbolašvuođa mihttomeriiguin ja vai livčče mielde buori máhttoovdánahttimis . 1 Leat birrasiid 40 oahppi čielga sámi kulturfágas dán jagi , mii lea 50 % lassáneapmi ovddit jagi ektui . 1 Leat bidjan áiggi joavkočoahkkimiidda vuossárgga miessemánu 9. beaivvi ja lávdegodde- ja joavkočoahkkimiidda fas maŋŋebárggas miessemánu 10. beaivvis duorastahkii miessemánu 12. beaivái . 1 Leat bidjan virgái prošeaktajođiheaddji guvllolaš sámi girjerádjobálvalussii ja su kantursadji lea Ája Sámi Guovddážis . 1 Leat bargamin ovddidit ođđa kártengeahččalemiid lohkamis ja rehkenastimis vuođđoskuvlla 2. luohkáide . 1 Leat bargagoahtán ásahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma , ja galgá nammaduvvot lávdegoddi mii galgá árvvoštallat prográmma sisdoalu , organiserema jna. . 1 Leat bargagoahtán ásahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma , ja galgá nammaduvvot lávdegoddi mii galgá árvvoštallat prográmma sisdoalu , organiserema jna. 1 Leat bargagoahtán oččodit aspiránttaid geat ozaše dán ohppui , ja dan barggus galget eandalii geahččalit oččodit sámegielat aspiránttaid . 1 Leat ain ollu vejolašvuođat ovddidit dákkár báikkálaš doaibmavuogi . 1 Leat ain ollu dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš bargit buot dásiin geat dárbbašit dákkár gelbbolašvuođa . 1 Leat ain máŋga gažaldaga báhcán vástitkeahttá , ea.ea. gii galgá leat mielde ja makkár dássi forumis galgá leat . 1 Leat ain hástalusat báhcán . 1 Leat ain eanet ahte eanet almmolaš ásahusat mat geavahišgoahtit MuID . 1 Leat Statistihkalaš guovddášbyrå ođđa KOSTRA-logut mat čájehit buhcciidsiiddaid doavttirlogu lassáneami . 1 Leat " , vástidedje . " 1 Leastadialaš sárdneolbmát sárdnidedje eanaš suomagillii , ja sámiide ja kvenaide nu šattai suomagiella " bassi giellan " . 1 Leastadialaš sárdneolbmáid buolleviinni moaitin lei beaktil , ja seammás sii moite garrasit sin geat háhke viinni . 1 Leansmánni Olsen reaškkihii . 1 Leansmánni Jann Olsen lei ovdaolmmoš dán áigodagas . 1 Lean čállán moadde mánáidgirjji ja eará girjjiid , dieđusge sámegillii . 1 Lean čiegas velohaddamen láhttis skuvlalávka oaivve vuolde go Bienne Káre Ánne boahtá sisa . 1 Lean čađahan : 1. « Vaja ja goaro ieš » Mme Lyse de Landroy goarrunkurssa 12 oasis . 1 Lean álo dovdan iežan geatnegasvuohtan čuollat sin beale ja ovddidit sin áššiid . 1 Lean álo beroštan gielain , unnitloguin ja eamiálbmogiin . 1 Lean áibbas vissis das , ahte dát lokte ohppiid lohkanmovtta binnáš , lohká Ruth Larsen . 1 Lean vuoruhan čiekŋudit dárkilit dán dilálašvuhtii go fága sámegiella nubbingiella boahtteáigi orru leahkime deháleamos gažaldat sámi skuvllas juste dál . 1 Lean vissis dasa ahte NSR ain boahtá váikkuhit konstruktiivvalaččat dán dehálaš bargui ! 1 Lean vissis das ahte livččen eanet oahppan , ja ahte iežan bargomiella livččii buoret , jus ii livčče skuvla ja olles oahpahusdilli nu hirbmat eahpemovttiidahtti . 1 Lean sorjavaš sosiála birrasis , mearkagielabirrasis , go mun in goassige šatta gullin in ge šatta doaibmat buorredohkálaččat hállangillii . 1 Lean smiehttan oastit Láhpi gávtti , muhto in leat vel nagodan jurddašit ge álgit sámegiel kursii . 1 Lean sihke rámiin ja ilus go mis lea dakkár orgána , go dieđán ahte buolvvat min ovdal lea rahčan dan ollašuhttit . 1 Lean riegádan bealjeheapmin ja ásan ovttas váhnemiiddánguin , stuora vieljainan ja unna oappáinan . 1 Lean ollesáigge jurddašan man buorre lea ahte munno mánát eai dárbbaš vásihit dan maid mun lean vásihan , iežas máilmmis eallit iige áddet mii dáhpáhuvvá lagamus bearrašis . 1 Lean oaidnán olu ja beassan háleštit dehálaš olbmuiguin geat leat hui bures čilgen dán guovllu dilálašvuođaid ja hástalusaid , dadjá Aasrud . 1 Lean oahpásnuvvan giellaoahpain , ja skuvllohat lohket ahte njuovčča lea sajis , muhto mus lea gáržžes sátnevuorká , lohká son . 1 Lean oahppan sámi giellaoahpa , kultuvrra ja historjjá , muhto in leat oahppan giela atnit duohta eallimis . 1 Lean máŋgii jurddahan movt dáža mánát livčče meannudan ( ja makkár váikkuhusat dain livčče ) jus sin livčče bággen hupmat juogo ránskkagiela dehe ruoššagiella vuosttaš beaivvi rájes skuvllas . 1 Lean mun gal riegádan ja bajásšaddan Davvi-Norggas , muhto ii mus lea sámevarra suonain eaige sámemáttut , nu ahte dán mun gal biehttalan dohkkeheames . 1 Lean muitalan govt mii váhnemat fidniimet johtui oahpahusa , ja govt oahppit dan vásihedje . 1 Lean maŋŋil jurddašan dan birra mii dáhpáhuvai go sámi mánát bohte skuvlii , mii sidjiide lei áibbas eará máilbmi . 1 Lean maiddái ilus go mii ođđajagimánu 1. b. rájes viiddideimmet sámi giellaguovllu go Snoasa suohkan maiddái bođii dasa fárrui , dadjá stáhtaráđđi . 1 Lean maiddái ieš jurddašan ráhkadit kurssaid mas nuorat ohppet mo birget meahcis . 1 Lean maid viggan fidnet ortnega mii sihkkarastá ahte buot čálalaš dieđut skuvllas leat guovtti gillii , ja lean áŋgiruššan fidnet diehtojuohkingihppaga skuvlla birra , nu ahte ođđa váhnemat ožžot veaháš dieđuid skuvlla birra , man ođas dat lea ja makkár hástalusat mis leat ovttasbarggus skuvllain . 1 Lean lohkangirjji guođđán ruoktot dainna doaivvuin ahte in dárbbašivčče lohkat go mu vuorru šaddá . 1 Lean leamaš skuvlii gullevaš dadjat juo olles eallinagis , oahpaheaddjin maŋimuš 30-40 jagi . 1 Lean leamaš mielde hukset meahcástallanfága . 1 Lean jo čirron veaháš go lean jurddašan ahte ferten skuvlalanjas oađđit ija , go Gáldogura meattá in vuolgge gal okto seavdnjadin . 1 Lean jo veahá dorggidan go dieđán ahte oahpaheaddji Dybvik ii dáidde leat buorre mielas , go fuomáša ahte in leat lohkanleavssuid bargan . 1 Lean ilus go sáhtán muitalit didjiide ahte dát fáddá lea munnje hui movttiidahtti . 1 Lean ilus go oainnán man ollu sámi servodat lea ovdánan maŋimus guoktelogi jagis dan rájes go mun válljejuvvojin vuosttaš geardde Sámediggái . 1 Lean ilus go guovddášbáŋkohoavda nu čielgasit lea dovddahan ahte reantu galgá ain njiedjat . 1 Lean ilus go dát gelbbolašvuohta geavahuvvo dan gelddolaš ja dehálaš barggus ahte ásahit davveálbmogiid guovddáža . 1 Lean ilus go Alexandra Bech Gjørv lea lohpidan jođihit kommišuvnna . 1 Lean hui áŋgir , ja mus lea miella leat mielde viidásat doaimmas buoridit sámi skuvlla . 1 Lean hirbmadit vuorrástuvvan dainna movt Loabát suohkan hálddaša sámevuođa . 1 Lean gullan ollu muitalusaid sápmelaččaid birra , geat leat geahččalan fárret eará guovlluide , muhto geaid leat čaibman ja bilkidan , nu ahte leat šaddan fas máhccat ruovttubáikkiidasaset . 1 Lean gullan ahte doppe lávejit gopmit oidnot . 1 Lean giitevaš go geavahii nu olu iežas áiggis mu báidnit , addit munnje miellaguottuid ja jurdagiid mat šadde dehálažžan sihke sámi servvodagas ja globála servvodagas maid . 1 Lean giitevaš go bessen vásihit su jurdagiid ja oahppat dain . 1 Lean giitevaš danne go eadnán sáddii mu bealjehemiid skuvlii . 1 Lean eret Sáttomohgáttis , mii lea unna giláš Láhpis . 1 Lean dávjá hui oktonas iežan kultuvrra dáfus . 1 Lean dávjá dovdan iehčan unnitlohkui gullevažžan vuoiŋŋa , vieruid ja oainnuid dáfus . 1 Lean dál álgán čállit muhtin muittuid , soitet deaddiluvvot muhtumin . 1 Lean danne ilus go Riddu Riđđu-festivála nu garrasit deattuha mánáid ja nuoraid doaimmaid . 1 Lean beassan bargat Deanu gielddas hui gelddolaš ovdánahttinjagiid . 1 Lean bealjeheapmi ja lei ge geahppasat vázzit bealjehemiid skuvlla go « gulli » skuvlla . 1 Lean bajásšaddan dán guovllus , mus lea olles máhtolašvuohta sihke sámegielas ja láttegielas ja dieđán bures dán guovllu dilálašvuođaid , danne mus leat buorit vejolašvuođat ovddidit dáruiduhttima . 1 Lean ain sorjavaš dain . 1 Lean agalaš optimista , nu ahte jáhkán nu dáhpáhuvvá . 1 Leamaš maiddái diehtojuohkin Mánáidáittardeaddji prošeavtta birra « « Retten til delaktighet for samiske barn og unge » ( Sámi mánáid ja nuoraid oassálastinvejolašvuohta ) . 1 Leairras mis lea doavttir , bátnedoavttir , buohccedivššár , sihke ... ( ? ) 1 Leai duohta ahte boraspiret válde 50% boazoealus juohke jagi . 1 Leahkki vuoigatvuođat eai lihkahallojuvvo 1 Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi lea deaŧalaš oassi Finnmárkkulágas . 1 Leagoson dat duiskalaš soalddát gii lea vázzimen , doarggistan go dát lahkana skuvlalanja uvssa , ja doaivvun ahte dát vázzá meattá . 1 Leago dus jeraldagat sámi báikenámaid birra ? 1 Leago dehálaš váldit oahpu maŋŋá joatkkaskuvlla ? 1 Lea šállošahtti go lea addon lohpi álggahit geaidnohuksemiid Meavke-Arvenjárgga báhčinguovllus ovdal go boazodoallofágalaš čielggadeamit leat čađahuvvon . 1 Lea šállošahtti go Sámedikki eanetlohku bušeahttašiehtadallamiin ii leat čájehan dáhtu vuoruhit váikkuhangaskaomiid sámi kultuvrii . 1 Lea čállon hui unnán boazodoallooahpahusa historjjá birra . 1 Lea čájehuvvon ahte ekonomalaš váikkuhangaskaoamit eai leat doarvái dasa ahte juksat boazologu heiveheami guohtuneatnamiid ektui . 1 Lea čájehuvvon ahte bušeahttalassáneapmi lei áibbas unni 1993-1998 áigodagas dain surggiin mat fágalaččat gullet earáide go Gieldadepartementii . 1 Lea čáhcedoaimmahagaid ovddasvástádus ahte čáhci deavdá juhkančáhcenjuolggadusaid gáibádusaid . 1 Lea čuvges , buhtisáimmut skuvla mas leat valjit oahpponeavvut . 1 Lea čujuhuvvon ahte váilot dieđut dáin áššiin , ja ahte lea dárbu dutkat ja čielggadit daid . 1 Lea čujuhuvvon ahte váilot dieđut dáid áššiin , ja ahte lea dárbu dutkat ja čielggadit daid . 1 Lea čielggas ahte muhtun suohkanat barget sápmelaččaid vuostá . 1 Lea čielggas ahte lávdegotti mandáhta šaddá rievdaduvvot nu ahte soahpá stáhta politihkalaš ja juridihkalaš geatnegasvuođaide sápmelaččaid guovdu . 1 Lea čielggas ahte lea Meyera vuoigŋa mii duddjo čoahkkimis . 1 Lea čielggas ahte dát leat váttis čuolmmat . 1 Lea čielggas ahte báhppa ja proavás leaba bures ovttasdoaibman , ja nu maiddái Álttá / Dálbmeluovtta ja Láhpi ovdagottit . 1 Lea čielggas ahte bisma dáhtui bearráigeahččat skuvlla risttalašvuođa oahpaheami.1854:s lea son fas galledanmátkkis Láhpis . 1 Lea čielggaduvvon ahte birasgáhtteneiseválddit galget konsulteret muddemiid mearrideami birra maŋŋá gulaskuddama , ja direktoráhtas galget leat sierra čoahkkimat sámi mearraluossabivdoorganisašuvnnaiguin ovdal mearrideami . 1 Lea čielga mihttomearrin ráhkkanahttit nu oallugiid go vejolaě áktiivvalaS eallimii , juogo fitno-oahpu bokte dahje alit ohppui ráhkkanahttimiin . 1 Lea čielga mihttomeaccin cáhkkanahttit nu oallugiid go vejolaS áktiivvalaS eallimii , juogo fitno-oahpu bokte dahje alit ohppui ráhkkanahttimiin . 1 Lea čielga eaktu ahte sámi áššit doahttaluvvojit , beroškeahttá das makkár boahttevaš organiseren válljejuvvo . 1 Lea čalbmáičuohcci go čállosis eai namuhuvvo giellaváttisvuođat mat dalle fertejit leat leamaš skuvllain , erenoamážit go Arild álggii dohko daid áiggiid go dáruiduhttinmearrádus čavgejuvvui , ja go mii diehtit ahte oahpahusgiella šattai stuora riidofáddán sutnje gii válddii badjelasas virggi su maŋŋil . 1 Lea šaddan váddásat jođihit bohccobierggu gávpemárkanii maŋimus jagi . 1 Lea šaddagoahtimin buoret oktavuohta gaskal davvieatnama biepmu ja mátkkoštusealáhusa , ja jus mátkkoštusealáhus vuoruha dan ovttasbarggu biebmobuvttadeddjiiguin de dat sáhttá viidát ovdánahttojuvvot . 1 Lea čabučielga vuolggasadjin ahte boazodoallu ferte heivehuvvot luondduvuđđosii . 1 Lea ásahuvvon teáhterviessolávdegoddi , mas leat teáhterhoavda ja stivrajođiheaddji , ja čielggadandoaimma ruhtada Sámediggi . 1 Lea ásahuvvon sierra álgoálbmogiid gaskasaš regionála ovttasbargoorgána . 1 Lea ásahuvvon referánsajoavku mas Sámediggi ja sámi gielddaid ovddasteaddjit ja Stáhta oahpahuskantuvrrat Tromssas ja Nordlánddas leat mielde . 1 Lea árvvoštallojuvvon árvalit mearrádusa láhkii mii maŋŋel attášii válddii ásahit diekkár bearráigeahču , muhto departemeanta lea gávnnahan ahte maiddái dán berre maŋidit . 1 Lea álo stáhta ovddasvástádus fuolahit ahte sámegiella gáhttejuvvo ja ovdánahtto viidáseappot . 1 Lea álo stuorra illu almmuhit ođđa sámi ofelaččaid . 1 Lea álkibun ovttasbargat nuppi dási ja rávisolbmuid oahpahusain go vuođđooahpahusain . 1 Lea álgojahki dan guovtti jahkásaš áŋgirruššamis man ulbmil lea ahte buot oahppit Romssas ožžot vuođđomáhttu sámi dilálašvuođaid birra . 1 Lea álggahuvvon prošeakta man ulbmil lea ásahit / sirdit stáhtalaš bargosajiid fylkii , ee. daid bohtosiid geažil maid leat olahan daid maŋimuš jagiid , vrd Bargobearráigeahču guovlokantuvrra ásaheami Finnsnesii . 1 Lea álggahuvvon ovttasbargu Sparebank 1 Nord-Norge:in ja opmodatfitnodagain Pellerin AS:in ovddidit opmodaga joatkkaskuvlan ja ” ealáhusgárdin ” . 1 Lea álggahuvvon máŋggajagáš dutkan duođašit buvttadusa ja massimiid ja lassi bijus vai buorebut diehtá nállelogu birra ja mo ráfáiduhtton boraspiret gozihuvvojit . 1 Lea álggahuvvon davviriikkalaš ovttasbargu oahppaneavvogárgedeami prográmmaid ráhkadeapmái , ja viidát riikkaidgaskasaš ovttasbargu gárgedanbarggu birra . 1 Lea álggahuvvon bargu ođđa kontoplána atnui váldimiin , sierra foandafitnodaga ásahemiin . 1 Lea álggahuvvon Sámi dutkamiid guovddáš mii earret eará galgá veahkehit lasihit dutkama ja oahpahusa sámi dilálašvuođaid birra universitehtas , nannet bestema dákkár dutkamii ja dieđihit ja oktavuođa doallat sámi dilálašvuođaid birra riikkagottálaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Lea ákkastuvvon dainna go Álttás leat buorit visttit ja oahpaheaddjit , dan sajis go boahtá váldit áiggi hukset dákkára Guovdageidnui . 1 Lea áigumuššan sáddet dieđáhusa Sámediggái ovdal juovllaid , ja das galgá maid oaidnit gárvvistuvvon ja álggahuvvon kulturvisttiid ja plánaid mat leat . 1 Lea áigumuššan juohkit guokte biebmankonsešuvnna , main leat sierra lasseeavttut , ja báiki lea Oarjjevuodna Divttasvuona suohkanis 1 Lea áigi čalmmustahttit sámi sisdoalu mátkeealáhusa ovddideames Davvi-Norggas , lohká Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto . 1 Lea áibbas čielggas ahte nuppásteddjiin leat váttisvuođat olahit vuogádagas , ja dárbbaša resurssaid vai olaha oainnuidisguin . 1 Lea áibbas vealtameahttun , jos áššemeannudeapmi galgá mannat johtilit ja dohkálaččat ahte ohcamis leat buot dárbbašlaš dieđut . 1 Lea áibbas riekta ahte Sámedikki váikkuhangaskaoamit geavahuvvojit dasa ahte oččodit ovttaskas eanadoalli doaibmagoluid unnibun oktasašdoaimmaid prioriteremiin . 1 Lea áibbas nubbeláhkái go dan maid mediat leat ovdanbidjan , ahte mii leimmet mahkáš rasisttat geat eat háliidan makkárge dahkamuša sámevuođain . 1 Lea áibbas lunddolaš ahte álggahuvvojit sierra skuvlaluohkát stuora gávpogiin , lohká várrepresideanta ja rámida Álttá , Romssa ja Oslo gos juo gávdno dákkár fálaldat . 1 Lea áibbas guovddážis ahte boazodoalu hálddahus oažžu dakkár vuođu maid dárbbaša vai sáhttá dahkat dohkálaš barggu . 1 Lea áibbas dárbbašlaš ahte eiseválddit gehččet Boraspirehálddašeami ovttas daid geatnegasvuođaiguin mat sis leat sámi álgoálbmoga kulturvuođu suodjaleami hárrái . 1 Lea áibbas boastut bágget dáža mánáid ala sámi identitehta . » 1 Lea áddjás bargu skuvlla hukset nu ahte heive dálá sámi servodahkii . 1 Lea áddehahtti ahte lea vuosttažettiin skuvllas gos dát nággu oidno buoremusat , ja dál gis ođđa skuvlaláhka lea suhttadan olbmuid . 1 Lea váttis áddet NRK Sámi Radio dakkár mediafitnodahkan mii ii leat sorjavaš Skogerbø , E. 2003 : " Mediene og de samiske samfunnet : Stereotypier og identitetskonflikter " , Bjerkli , B. ja Selle , P. čállosis 2003 : Samer , makt og demokrati . 1 Lea váttis leat gulli olbmuid birrasis . 1 Lea váttis kategoriseret dáid deaivvadansajiid kulturguovddážin maid ulbmilin livččii viiddes iežasdoarbmamat . 1 Lea váttis ipmirdit manne hupmen badjelgeaččamiin sápmelaččaid birra ja manne geavahin fjellfinn sáni cielossátnin , go olles mu olgguldas hápmi nu čielgasit čájeha mu sámi gullevašvuođa . 1 Lea váttis gávnnahit mo oahpaheddjiid čearddalaš duogáš lea leamaš áiggiid čađa , muhto ollu čujuha dasa ahte sihke 1700- ja 1800-logus lei stuora oasis Fálesnuori oahpaheddjiin sámi duogáš . Ja máŋgasat geavahedje sihkkarit sámegiela muhtin muddui oahpahusas . 1 Lea váttis fievrridit politihka dán suorggis jos vuoigatvuođat eai leat čilgejuvvon . 1 Lea váttis fidnet nuvttohiid nummar 46 ’ sturrodagas , muhto lihkus leat Peđaris seamma stuorra juolggit go mus , nu ahte mun fidnejin oastit buriid nuvttohiid ja mat álgoálggus ledje sutnje gorrojuvvon . 1 Lea váttis buktit justelogu das man olu doarjja lea addon nissonolbmuide . 1 Lea váttis addit juste logu man ollu lullisámegielagat orrot Norggas . 1 Lea vásihus klinihkalaš doaimmas borasdávdasuorggis 1980 álggu rájes . 1 Lea várrejuvvon áigi ságastallamii ja debáhttii mas šaddá vejolašvuohta daid ođđa evttohuvvon juolludankriteriijaid kommenteret ja divvut gažaldagaid daid birra . 1 Lea várrejuvvon gitta 40.000 ruvnno Sámi álbmotbeaivvi váldodoaluide . 1 Lea várra nu ahte sámi servodat gártá stuorámus vuoittahallin sihke luondduvuđđosa rievdadusaid oktavuođas ja go stuorra industriijaberoštumit bahkkejit sámiid eallinvuođu ala . 1 Lea váigat oaidnit go eallit gillájit guhká ovdalgo vižžojuvvojit ja heakkahuhttojuvvojit , dadjá ráđđelahtu Ellinor Marita Jåma . 1 Lea váidalahtti go departemeanta fievrrida hápmehusa kritihka haga vuoddoskuvlalágas iežas láhkaevttohussii . 1 Lea váidalahtti go Sámediggi ii leat mielddusin biddjon evttohusas áššái 42/00 sáhttán ásahit virggi sámegiela goziheami várás Mátta-Tromssas ja Davvi Norlánddas bušeahttaáigodahkii 2002 . 1 Lea váddáseappo lohkat ja čállit sámegiela go dárogiela . 1 Lea vuođđuduvvon guovlluguovdasaš ovttasbargoorgána eamiálbmogiid gaskii . 1 Lea vuođđuduvvon bargojoavku mii galgá bargat 2017 rádjái , gos 100- jagi ávvudeapmi galgá dollojuvvot , dan rájis go sámiid vuosttaš davviriikkalaš kongreassa dollojuvvui Troandimis jagi 1917 . 1 Lea vuođđuduvvon bargojoavku mas leat Mánáid- ja bearašdepartemeantta , Gielda- ja guovlodepartemeantta , Finnmárkku fylkkamánni , Sámi oahpahusráđi ja Sámedikki ( háld . 1 Lea vuosttažettiin vuođđoealáhusa olbmot geat lubmejit vuovdimassii . 1 Lea vuosttažettiin plánaeiseválddiid duohken mearridit mo dát galgá dahkkojuvvot . 1 Lea vuosttažettiin oahpahuslága § 6 – 4 mii čilge makkár váldi Sámedikkis lea oahpahussuorggis . 1 Lea vuosttažettiin ja ovddemus dehálaš sihkkarastit boahtteáigái guohtuneatnamiid . 1 Lea vuosttažettiin dákko dáfus sámegielagat váillahit vejolašvuođa geavahit eambbo sámegiela . 1 Lea vuosttažettiin Riikkaantikvára guhte leat Sámedikki oktavuohta dáinna áššiin viidáset bargamis . 1 Lea vuosttaš geardi go Sámediggi lea ožžon ámmátlaš válddi mearridit sámi sisdoalu našuvnnalaš oahppoplánaide . 1 Lea vuosttaš geardi ahte giellaráđđi lea dahkan dákkár giellageavahaniskkadeami . 1 Lea vuosttaš gearddi go ON erenoamášdieđiheaddji virggálaččat galleda Sámi regiovdnan . 1 Lea vuosttas geardi go Stuorradiggi lea Sámedikkiin dáhtton divaštallat Sámedikki jahkedieđáhusa . 1 Lea vuordimis ahte nuppástuhttinproseassa dagaha mearkkašahtti liigegoluid dábálaš doaimma ektui . 1 Lea viššalit bargan studeantaorganisašuvnnas Pakistansk Studentersamfunn Osllo Universitehtas áigodagas 1996-2004 , mii bargá movttiidahttit pakistána nuoraid váldit alit oahpu . 1 Lea viehka unnán erohus dan guovtti oahppoplána gaskkas , ii ge šatta bákkolaš sámegieloahpahus . 1 Lea velá báhcán muhtun suorggit mainguin ferte bargat viidáseappot . 1 Lea vel álggahuvvon álggaheaddjioahppu ja mearkagálvodoaimma bargu . 1 Lea vel veahá gaska ovdal go ollásit dohkkehuvvo ahte sápmelašvuohta ii leat čatnasan dihto kultuvrralaš eavttuide , ovdamearkka dihtii gillii , ealáhusaide , fidnui dahje dihto politihkalaš gullevašvuhtii . 1 Lea vejolašvuohta bajit stivremii buot beliin geažosáiggi doaimmas . • 1 Lea vejolaš váldit oktavuođa midjiide telefovnna dahje e-poastta bokte . 1 Lea vejolaš vuovdit gitta goalmmádasoasi čáhcefápmo- fitnodagain eaiggádiidda mat eai rehkenasto leamen almmolaččat . 1 Lea vejolaš riŋget Sámediggái , muhto telefuvdnaguovddážis eai sáhte bidjat telefuvnnaid eará bargiide . 1 Lea vejolaš ohcat ruhtademiid gč. kap. 5.4. 7.5.3 Bajimusas reivviin , gráfalaš iešláhki , reivedoavnnjit jnv. . 1 Lea vejolaš ohcat ruhtademiid gč. kap. 5.4 . 1 Lea vejolaš oažžut mávssu ovdagihtii gitta golmma mánnui maŋás áiggis dan rájes go ozat , jus devdet dalle eavttuid oažžut mávssu ovdagihtii . 1 Lea vejolaš bidjat estetihkalaš gáibádusaid ođđa huksen- ja ráhkadusdoaibmabijuide ja árvvuid fuolaheapmái dálá birrasiin sihke plánaid ja guđege huksenášši oktavuođas . 1 Lea vejolaš ahte fágaráddi sáhttá šaddat guoddit sajis , seamma láhkái go Norgga ráddehusas dáhpáhuwá . 1 Lea vearrát čuvgehusfágaiguin . 1 Lea vealttakeahtes eaktu boazodoalu doaimmaheapmái ahte lea gullevašvuohta doalloovttadahkii . 1 Lea unnán ulbmillaš hukset sierra sámi boarrásiidfuolahusa , muhto deaŧalaš lea ahte boarráset sámiid dárbbuin giela ja kultuvrra hárrái adnojuvvo deasta boarrásiidfuolahusa siskka ­bealde . 1 Lea unnán oahpahus maid oahpaheaddji stivre . 1 Lea uhcán ávki buriin ulbmiliin go geavatlaš politihkas ii leat dáhttu vuoruhit nu ahte ollašuhtášii prográmmas mearriduvvon ulbmiliid . 1 Lea tielqa mihttomearrin rahkkanahttit nu oalluqiid qo vejolaS áktiivvalaS eallimii , juoqo fitno-oahpu bokte dahje alit ohppui ráhkkanahttimiin . 1 Lea sávahahtti ahte juohke suorggis gessojuvvojit láiddanjuolggadusat dan birra goas vuosttaldeapmi galgá dahkkojuvvot gustojeaddjin , amas dát dáhpáhuvvat sahtedohko ja menddo iešguđet láhkai regiovnnas regiovdnii . 1 Lea sávahahtti ahte eambbo fylkkagielddat ásahit sámi lávdegottiid main sámi álbmot ieš aktiivvalaččat beassá bidjat eavttuid . 1 Lea sávahahtti ahte Guovddáš ásaha fágalaš fierpmádagaid eará ásahusaide mat barget eamiálbmotgažaldagaiguin riikaviidosaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Lea sámedikkipresideanta Egil Olli gii vuolláičállá . 1 Lea sáhka iežas eallindili , oktavuođa oaidnimis , earáid eallindili ektui . 1 Lea sáhka das ahte ovdánahttit gálgga ipmirdit ja gávdnat oaivila sámegillii čállon teavsttain , ja ieš máhttit hábmet čálalaš teavsttaid sámegillii . 1 Lea suohkaniid ovddasvástádus láhčit vuođđooahpu ja oahpahusa mii nanne vuođđogálggaid , muhto máŋggas leat čujuhan ahte ii leat govttolaš ahte sámi suohkanat galget máksit vuođđo alfabehtiserengoluid rávisolbmuide sámi servodagas . 1 Lea sullii 15 jagi dassá go vuosttas sámegielat áviisa ilmmai dán oddasot áiggis . 1 Lea su. 110 bargi Guolástus- ja riddodepartemeanttas . 1 Lea su geatnegasvuohta gohččut jahkečoahkkimii . § 1 Lea stáhta ovddasvástádus , ovttas Sámedikkiin , fuolahit ahte servodat oažžu dan dárbbašlaš gelbbolašvuođa . 1 Lea stuorra váili lágas go dat diktá goappašiid náittosguimmiid leat siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin , muhto ahte dat ii čuovvoluvvo dakko bokte ahte sihkkarastit nuppi náittosguoimmi ja mieleaiggáda , vejolašvuođaid čuovvolit iežas ovddasvástádusa ja geatnegasvuođaid . 1 Lea stuorra ovttaoaivilvuohta ahte sivvan dasa lea vuoimmehisvuohta go fápmodilálašvuođat ledje álfárot guovtteláganat stáhtahálddahusa hálddašeddjiide ja oktagasolbmuide geat šadde vásihit rievdadusaid . 1 Lea stuorra ovttamielalašvuohta das ahte ferte sihkkarastit ceavzilet guolásteami , ja ahte Norgga ja Suoma gaskasaš šiehtadus ferte ođasmahttojuvvot ovddalgihtii várrugasvuođa prinsihpa vuođul luossabivddus . 1 Lea stuorra mearkkašupmi das go olles Sámediggi lei mielde ja juohkán dieđuid meannudeami viidáset proseassa birra . 1 Lea stuorra kultuvrralaš ja sosiála mearkkašupmi nissoniid oassálastimis boazodollui . 1 Lea stuorra hástalussan besttet mánáidgárdebargiid geain lea sámegielat gelbbolašvuohta . 1 Lea stuorra hástalus oažžut birgenvejolaš doaimmaid ja fitnodagaid mat sáhttet bargat fitnodatekonomálaččat gánnáhahtti vugiin , ja dan seammás deattuhit duoji deaŧalaš sámi kulturguoddin . 1 Lea stuorra dárbu statistihkalaš čuvgehusaide sámi mánáidgárddiid birra . 1 Lea stuorra dárbu oñasmahttit árbevirolaš eanandoalu doaibmavisttiid . 1 Lea stuorra dárbu oahpaheddjiide guđiin lea lullisámi gelbbolašvuohta , ráhkadit lullisámi oahpponeavvuid ja nannet lullisámi oahpahusa vuođđooahpahusas . 1 Lea stuora hástalussan oažžut sin geat váldet fágareivve , álggahit duoji ealáhussan . 1 Lea stuora hástalus ráhkadit dohkálaš rámmanjuolggadusaid vai sáhttá viidáset ovddidit nanu , máŋggabealat ja dynámalaš fitnodatbirrasiid gos gelbbolašvuohta , ođasteapmi , buvttadeapmi ja náláštuhttin leat guovddáš temát ovttaskas gilvaleaddji fitnodagaide . 1 Lea stuora hástalus ovddidit sámegiela geavaheami áššemeannudemiid , čoahkkimiid ja eará oktavuođaid dáfus . 1 Lea stuora hástalus oaidnit nagoda go ođđasisorganiseren čielggadit daid formála hálddahuslaš ovddasvástádusrájiid . 1 Lea stuora hástalus háhkat áddejumi boazodoalu areáladárbbuid ja daid váikkuhusaid hárrái maid iešguđet doaimmat sáhttet dagahit boazodollui . 1 Lea stuora dárbu kártet sámegiel oahpahusa dili , danne go čájehuvvo ahte ohppiide geat orrot sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , lea váttis lágidit sámegiel oahpahusa ee. danne go vuoigatvuohta sámegiel oahpahussii lea čadnon Oahpahuslága « sámi guovlluide » . 1 Lea stuora boahttevaš hástalus hukset aktiivvalaš ja ulbmillaš gulahallanbálvalusa Sámediggái . 1 Lea stuora beroštupmi ásahit duoji ealáhussan , erenoamážit lotnolasealáhussan . 1 Lea stuora bargu olahit Sámelága § 1–5 : Sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaččat . 1 Lea somá oaidnit go nu olu sámi nuorat duostilit bohtet oidnosii almmolaččat , čielga jienaiguin . 1 Lea skuvlaeaiggádiid duohken árvvoštallat lea go dárbu liigeohppui mii livččii dan bargui čadnojuvvon mii dahkkojuvvo sámi gebbolašvuođa mihttomeriid ektui . 1 Lea sivva geahčadit sin ákkaid ja geavahusa , ja árvvoštallat daid viidáseappo ságastallamis . 1 Lea siida ii ge orohat mii galgá leat vuođđun go mearrida boazologu . 1 Lea sihke dárbu ja sávahahtti oažžut stuorát fálaldaga . 1 Lea sierra deattuhuvvon ahte adopšuvdna lea dán oktavuođas seammadássásaš . 1 Lea seamma dehálaš láhččit dili ollesolbmuide go mánáide mánáidgárddiin vai oččoše vejolašvuođa oahppat giela . 1 Lea sadji oanehis lassegažaldahkii ja vástideaddji oažžu gitta 5 minuhta guhkkosaš sárdnunáiggi . 1 Lea ráđđehusa ulbmil ahte buot almmolaš registarat galget sáhttit geavahit sámi čállinmearkkaid , ja ahte dáhtalonohallan gaskal registariid galgá doaibmat sámi čállinmearkkaid geavahemiin . 1 Lea ráđđehusa mihttomearri ahte buot almmolaš registarat galget sáhttit geavahit sámi čállinmearkkaid , ja ahte dáhtalonohallan gaskal registariid galgá doaibmat sámi bustávaiguin . 1 Lea ráđđehusa ja Sámedikki oktasaš áddejupmi ahte bušeahttamearrideami prosedyrat mat mearridit Sámedikki bušeahta , galget čielggaduvvot sierra proseassas . 1 Lea rámiidan veara go Ealliiddearvvasvuođabearráigeahčču ge lea dadjan ahte dilli lea nu duođalaš go lea . 1 Lea ráhkkanuvvon dasa ahte gielddat dađistaga galget sáhttit gieđahallet dahje hálddašit areálaplánaid elektrovnnalaš vugiiguin . 1 Lea ráhkaduvvon čielggadeapmi maid Kultur- ja girkodepartemeanta lea bivdán ráhkadit ja dat lea árbevirolaš giehtaduoji birra gehččojuvvon kulturpolitihkalaččat , oahpahuspolitihkalaččat , biraspolitihkalaččat ja ealáhuspolitihkalaččat . 1 Lea ráhkaduvvon viiddes rávamateriála mii lea gávdnamis departemeantta neahttasiidduin čujuhusas www . 1 Lea ráhkaduvvon strategiijaplána Sámedikki bargui Báikkálaš Agendain 21 ( BA21 ) , mii gieđahallojuvvui Sámi kulturmuitoráđi čoahkkimis 12.03.00 . 1 Lea ráhkaduvvon sierra prošeaktaraporta 1. Ráissa joatkkaskuvla , Skániid joatkkaskuvla ja Vuotnasiidda joatkkaskuvla válljejuvvojedje pilotskuvlan , muhto prošeavttas leat buot joatkkaskuvllat leamaš mielde . 1 Lea ráhkaduvvon konferánssa loahppadokumeanta mii sisttisdoallá deháleamos áššiid ja evttohusaid . 1 Lea ráhkaduvvon hápmemanuála mas lea Sámedikki váldologo , kántorbiergasiid málat , ja áššebáhpiriid , almmuhemiid ja almmuhusaid málat . 1 Lea ráhkaduvvon diehtočálus mas muitaluvvojit deháleamos rievdadusat ođđa lágas . 1 Lea roahkka vejolaš ahte dakkár jurddašanvuohki lea darvánan sidjiide almma iežaset dieđu . 1 Lea riekta nugo ollu jagiid lea čuožžuhuvvon ahte dáruiduhttinpolitihka lea stuorámus meassan sámi álbmoga guovdu . 1 Lea rehkenaston ahte netto areála dahká sullii 90 000 km 2 dahje goasii 30 % Norgga nannámis . 1 Lea rehkenastojuvvon ahte lea dárbu vel 2800 ásodahkii . 1 Lea positiivvalaš go dál eavttuhuvvo ásahuvvot vuosttas instánsa duopmostuollu Sis-Finnmarkui — dát doaibmabidju lea eavttuhuvvon juo 1875 , ja lea geardduhuvvon Sámekomitea árvalusas 1959 . 1 Lea plánejuvvon čoahkkin Rørosas lagamuš áiggis . 1 Lea plánejuvvon sullasaš kursa juohke nuppi jagi . 1 Lea ovttaolbmofitnodat ja lea čálihuvvon lasseárvodivatlohkui 1 Lea ovttamielalašvuohta das ahte ulbmilmearrádusain čalmmustahttit sámi kultuvrra ja ásahit deattuhanmearrádusa mii luonddušláddjiivuođalágas čadnojuvvo sámi kultuvrra luondduvuđđosii . 1 Lea ovttamielalašvuohta das ahte láhka galgá leat čielgasit álbmotrievttálaš rámmaid siskkabealde . 1 Lea ovddiduvvon árvalus dievasčoahkkimii ovddasvástádusa ja válddi čilgema hárrái Sámedikki ekonomiijahálddašeami oktavuođas . 1 Lea ovddemustá Sámediggi , mii lea sápmelaččaid álbmotválljen orgána mii sáhttá buktit cealkámušaid mat geatnegahttet sámiid bealis . 1 Lea ovdal leamaš stáhtaráđđi Bargo- ja searvádahttindepartemeanttas ja Eanandoallodepartemeanttas . 1 Lea ovdal leamaš departemeantaráđđi sihke Sosiála- ja dearvvašvuođadepartemeanttas ja Mánáid- ja bearašdepartemeanttas . 1 Lea ovdal bargan mánáid- ja nuoraidpsykiátralaš poliklinihkas Grorudas . 1 Lea ovccát jahkegirji ráiddus , nu ahte das berrešii leat vejolašvuohta ieš ruhtadit goluid . 1 Lea omd. eiseválddiid duohken lága rámma ja ulbmila olis mearridit orohatjuohkima , doalloovttadagaid juolludeami ja boazologu jna. daid árvvoštallamiid vuođul maid ieža atnet heivvolažžan ja bealuštahttin . » 1 Lea ollu maid háliidan oahppat , áiggun dál ohcagoahtit makkár vejolašvuođat leat . 1 Lea ollu jagiid leamaš stuorra váilevašvuohta go guoská politihkalaš barggu doaimmaheapmái Sámedikki ektui . 1 Lea olles skuvlaservodaga ja Loabága suohkana oktasaš ovddasvástádussan fuolahit nu buori sámegieloahpahusa go vejolaš . 1 Lea oktasaš mihttomearrin ahte boazodoallu galgá ceavzit ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat . Boazodoalus orru leamen mátkeealáhusbuvttan stuorra geasuhanvejolašvuohta . 1 Lea oktasaš mihttomearrin ahte boazodoallu galgá ceavzit ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Lea okta áigeperspektiiva maid dás ferte deattuhit . 1 Lea ohccojuvvon 200.000,- kr Olgoriikkadepartementtas gok-čat lassigoluid maid čállingotti doaimmat mielddisbuktet . 1 Lea oassi ruoŧa ráđđehusa barggus buoridit dieđuid sámiid birra . 1 Lea oasaš maid várrepresideanta Marianne Balto kommentere Dagbladet.no go sus jerrojuvvo maid son oaivvilda dan birra go Morten Gamst Pedersen lea goaruhan " supersamen " nama iežas skuovaide . 1 Lea oanehis áigi dan rájes go guohtun billahuvvá dassá go bohccočoavjji guomoseaguhus njárbu nu ahte ii šat sáhte dan biebmat . 1 Lea oalle váivi máŋgii smiehttat ahte dušše okta lohkásis ádde máidnasiid maid moai lohke daidda . 1 Lea oalle vissis ahte sápmelaččat juo ovdal reformašuvnna sihke Ruošša , ja maiddái Ruoŧa / Suoma ja Norgga bealde ledje oahpásmuvvan kristtalašvuhtii , muhto váilevaš čállingiela geažil lei dat unnán cieggan , ja dan lei noaidevuohta mealgadii báidnán . 1 Lea oainnat nu ahte iešguđet sámegielain ja suopmaniin leat seamma sullásaš sánit hálttiide , muhto erenoamážit jus leat davvisápmelaš de soaittát gal áibbas boasttu guvlui bijadit jus eará guovllo sápmelaččaiguin jearat neavvagiid gosa galggat mannat . 1 Lea nuoraidskuvla maid muittán buoremus vásihussan buot mu skuvlavázzimiin dan rájis go álgen mánáidgárdái ( mas juo in várra muitte maidege ) , ja gitta dassái gergen joatkkaskuvllas . 1 Lea nu ahte sámi goarrun ii leat seamma go dáčča goarrun . 1 Lea nu ahte guktui čearddaid dahje álbmogiid árbevirolaš eallinvuogit ja ealáhusat nuppástuvvet ja heivehuvvojit ođđaáigásaš servodateallimii . 1 Lea nu ahte Kárášjogas – sámiid oaivebáikkis – galget suorgejuhkkojuvvon 9-jagi skuvlla plánat duohtandahkkojuvvot . 1 Lea niehku vuordit ahte jurddaSuvvon qeahééaladdanproSeakta fátmmasta buot joavkkuid mat ~avdnojit sámi ássan ~uovlluin . 1 Lea niehku vuordit ahte jurddaSuvvon qeahccaladdanproSeakta fátmmasta buot joavkkuid mat gávdnojit sámi assanguovlluin . 1 Lea nappo oalle čielggas ahte Matheussen lea ollu geavahan sámegiela oahpahusas . 1 Lea nammaduvvon projeaktakomitea mii 2001 galgá jođihit informašuvdnaáŋggirdeami . 1 Lea nammaduvvon bargojoavku mas leat Olgoriikkadepartemeantta , Gielda- ja guovlodepartemeantta ja Sámedikki ( hálddahusa dási ) ovddasteaddjit mielde , mii galgá ráhkadit njuolggadusevttohusaid sámi leavgga geavaheapmái Norggas . 1 Lea nammaduvvon bargojoavku , mas Sámediggi lea fárus , man bargun lea čielggadit gonagasreappá boahttevaš hálddahanhámádatevttohusa . 1 Lea nammaduvvo gaskaboddosaš nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi mas leat golbma miellahtu ( nuorat ) mii galgá searvat nuoraidkonfereanssa ráhkkananbargguide . 1 Lea namalassii stuorra mearkkašupmi das mo gielda ieš vállje vuoruhit sámi giela ja kultuvrra nannema ja gárgedeami ( geahča maiddái kapihttala 5 ) . 1 Lea máŋgga dáfus dárbu ahte almmolaš doaimmain geavahit sámegiela . 1 Lea mávssolaš fuomášit movt galget doaibmat ja movt galget ovddasvástádusa juogadit , ee. áššemeannudeami dáfus . 1 Lea máiddái dehálaš sihkkarastit ahte Suodjalusa bargit ja sin bearrašat dovdet bissovašvuođa ja ovddalgihtii vuorddehahttivuođa . 1 Lea munnje illoboddu searvat dán Riddu Riđđu Davvi Álbmogiid beaivái . Lea erenoamáš hávski sávvat vepselaččaide bures boahtima dán jagi guosseálbmogin . 1 Lea muitaluvvon munnje ahte guovttejahkásažžan ledjen oahppan ollu mearkkaid ja čujuhin tiŋggaid . 1 Lea mu deaivvadeapmi sámeskuvllain 1 Lea movttiidahtti ahte Álttá suohkan dál vuoruha maiddái daid smávimus mánáid . 1 Lea mihttomearrin vuos ráhkadit vuođđodieđuid Sámedikki birra olbmuid váras geat guossis finadit . 1 Lea miellagiddevaš oaidnit movt dán lágan áššit leat čovdojuvvon eará riikkain maiguin mii berret sáhttit iežamet buohtastahttit . 1 Lea meroštallojuvvon ahte lea stuorra dárbu oñña dearvvašvuoñabargiide Romssas . 1 Lea meroštallojuvvon ahte eanandoallošiehtadus váikkuha dasa ahte biebmohattit lassánit sullii 0,5 proseanttain . 1 Lea mearriduvvon sierra láhka dasa mot Norgga báikenamaid galgá čállit , gč. lága mies ­semánu 18. b. 1990:s nr. 11 báikenamaid je. . 1 Lea mearriduvvon ahte fylkkamánni galgá leat soabaheaddjin . 1 Lea mearriduvvon ahte dán konkrehta prošeavttas galget servodat- ja birasváikkuhusat čielggaduvvot . 1 Lea mearriduvvon ahte Sámediggi sáhttá ovddidit vusttuša jus plána lea « sakka meark-kašahttin sámi kultuvrii dahje ealáhusdoaimma ­heapmái » . 1 Lea mearrideaddjin ahte ovttastuhttin gaskal iešguđet NAV-etáhta osiid lihkostuvvá , ja ahte go barget sámi geavaheddjiiguin de váldet vuhtii sin kultuvrralaš vásáhusaid . 1 Lea mearrideaddji dehálaš ahte geaidnoplánen ja eará fievrrádusplánen čađahuvvo plána- ja huksenlága vuođul , ja ahte plánen dáhpáhuvvá johtolatsuorggi oktasaš minstara vuođul ja dan vuođul mo plána- ja huksenláhka geavahuvvo johtolatsuorggis . 1 Lea mearri man olu oahppit ohppet guovtti , golmma diimmus vahkkus , ja guhkes geasseluomu maŋŋá lea álkit vajáldahttit eanaš oasi , dadjá Ester . 1 Lea mearkkašan veara ahte dát guhtta suohkana leat seamma guhtta suohkana mat álgoálggus dahke Sámegiela hálddašanguovllu dalle go guovllu almmolaččat lága bokte ásahedje jagi 1989 . 1 Lea maiddái šiehtadus gaskal fylkkasuohkana ja suohkaniiguin Romssas govdabáddehuksema birra . 1 Lea maiddái árvvoštallojuvvon sáhttet go prošeavttat mielddisbuktit jođánis bohtosiid sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid heiveheami dáfus . 1 Lea maiddái árvaluvvon juolluduvvot 1,5 miljovnna ruvdno Sámediggái 2009:s ođđasis hávdádit til en Njávdáma dákterikkiid . 1 Lea maiddái váttis addit juste loguid man oallugat hállet lulli- sámegiela beaivválaččat , muhto várrogas meroštallan lea ahte vuollel bealli lullisápmelaččain máhttet giela . 1 Lea maiddái várrejuvvon 7 671 196 ru ruhtadit stohpogálvvuid ja biergasiid dain osiin dieđavisttis Guovdageainnus , maid Sámediggi áigu geavahit . 1 Lea maiddái vuođđuduvvon ovttasbargofierpmádat gaskal reiuvnna nuoraidorganisašuvnnaid ja - joavkkuid ( Barents Regional Youth Forum ) . 1 Lea maiddái sámi boazodoallu Trollheimenis . 1 Lea maiddái sivva deattuhit ahte vaikko Sámedikki bušeahtta , nu guhkás go lea vejolaš , váldá vuolggasaji daid doaimmaid goziheamis mat gullet diggái , de ii mearkkaš dat dan ahte eará ovddasvástideaddji eiseválddiin lea luvvejuvvon ovddasvástádus dáid doaimmaid ektui . 1 Lea maiddái ráhkaduvvon sierra gáldobagadus sámi girjerádjobálvalussii . 1 Lea maiddái ráhkaduvvon oaivádus boazologu mearrideapmái ja geavahannjuolggadusaid hábmemis , ja hálddahus lea lágidan čoahkkimiid mas leat juohkán dieđuid ja oaivadusaid . 1 Lea maiddái oadjebas gullat go Norga bivdá álgoálbmogiid jođiheddjiin veahki arvevuvddiid ja eará guovlluid suodjaleami ektui gos álgoálbmogat ellet , ja go Erik Solheim bealušta dan ahte álgoálbmogat galget leat mielde mearridanproseassain dálkkádatrievdamiid oktavuođas buot dásiin . 1 Lea maiddái mávssolaš muitit ahte stuora boraspiriid hálddašeamis lea lunddolaš geahččat sámi guovlluid oktan guovlun , sihke Suoma , Norgga , Ruoŧa ja Ruošša bealde . 1 Lea maiddái mearkkašupmi das go ođđa sáddenteknologiija viimmat addá NRK Sámi Radioi vejolašvuođa oažžut sierra rádiokanála maid sáhttá geavahit birra jándora . 1 Lea maiddái lunddolaš ahte ain galgá leat vejolaš guovddáš johtolateiseválddiide váldit badjelasaset oasi plánaeiseválddiid dábálaš proseassarolla ovttasbarggus daiguin , ja nu bures go vejolaš oassáduvvon oassin dábálaš regionála ja gieldda plánemis . 1 Lea maiddái leamaš čielga nettosisafárren suohkanii áigodagas , muhto dákko leat leamaš stuorát erohusat jagis jahkái . 1 Lea maiddái leamaš fárus álggaheame ja árjjalaččat bargan prošeavttaiguin maind ulbmil leamaš buorebut searvádahttit ja nannet bálvalusaid kvalitehta . 1 Lea maiddái lagas oktavuohta ráđđehusdásis oassálastiriikkaid Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša gaskkas . 1 Lea maiddái konkrehta prográmmagáibádus njuolggadusain ahte NRKa čohkkejuvvon riikkaviidosaš prográmmafálaldat sihke radios ja tvs unnimusat galgá sisttisdoallat beaivválaš sáddagiid sámi álbmogii ja jeavddalaš prográmmaid mánáide ja nuoraide sámegillii . 1 Lea maiddái evttohuvvon ráđđádallangeatnegasvuohta Finnmárkkus dain ulbmiliin ahte olahit ovttaoaivilvuođa láhkaevttohusa birra . 1 Lea maiddái eahpedábaláš go Ráđđehus , maŋŋá go lea ovddidan láhkaevttohusa , diŋgo guokte sierralágan čielggadusa čuvget iežas láhkaevttohusa . 1 Lea maiddái dárbu eanet oahpponeavvuide mat leat heivehuvvon sámi mánáide . 1 Lea maiddái dárbbašlaš duođaštit movt sámegieloahpahus doaibmá olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , ja dasto bargat dan ovdii ahte oahppit olggobealde sámegiela hálddašanguovllu ožžot dohkálaš sámegieloahpahusa . 1 Lea maiddái dehálaš sihkkarastit ahte Suodjalusa bargit ja sin bearrašat dovdet bissovašvuođa ja ovddalgihtii vuorddehahttivuođa . 1 Lea maiddái dehálaš ahte ovttasbargu riikkaid gaskkas formaliserejuvvo amaset riikkat bargat iešguđet ládje terminologiijain , sániiguin ja normerenáššiiguin . 1 Lea maiddái dehálaš ahte lágain sáhttá áŋgiruššat guovlluid iežaset valljodagaid , báikkálaš árvoháhkama ja bargosajiid ja vuhtiiváldimis sámiid beroštumiid . 1 Lea maiddái dehálaš ahte duohta vahágat vuhtiiváldojuvvojit go árvvoštallojuvvo leat go njuovvangáibádusat cuvvojuvvon produkšuvdnadoarjaga oktavuođas . 1 Lea maiddái deaŧalaš sihkkarastit ahte oktagaslaš ( individuála ) vuoigatvuohta oažžut sámegieloahpahusa ollašuhttojuvvo , sihke vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvladásis . 1 Lea maiddái deaŧalaš ovdánahttit orgána mii fuolaha ehtalaš beliid sámi dutkamis . 1 Lea maiddái dahkkojuvvon sierra dievaslaš šiehtadus konsultašuvnnaid čađaheami birra energiijaáššiin gaskal NČE ja Sámedikki . 1 Lea maid vejolaš lohkat sámegiela vuosttašgiellan . 1 Lea maid vejolaš dadjat ahte čiŋat dahje baicce daid váilevašvuohta sáhttet čájehit man oskui olmmoš gullá , omd. lestadiánálaš oskku . 1 Lea maid vejolaš ahte artihkal 15 ( 2 ) sáhttá leat guovdil mearavuloš resurssaid ektui dakkár guovlluin dahje dakkár guovlluid olggobealde main doaimmahuvvo sámi riddo- ja vuotnaguolásteapmi . 1 Lea maid nu ahte [ … ] rávisolbmot , geat leat riegádan ovdal 1978 , ja geain lea vuoigatvuohta oažžut heivehuvvon oahpaheami joatkkaskuvla ­dásis eai leat ožžon erenoamáš diehtojuohkima doaimmaid birra mat gusket sápmelaččaide . 1 Lea maid hástalussan gokčat girkodulkadárbbu . 1 Lea maid gáibádus ahte áššečilgehus oktan vuođustusain galgá leat almmolaččat olámuttos , ja ahte ášši mearrádus galgá almmuhuvvot . 1 Lea maid eará gažaldagas sáhka – oktavuohta norgalaččaide . 1 Lea maid eaktun ahte Sámi eanahálddašeapmi lea friija orgána . 1 Lea maid dárbu sámegielat bargii ­de oallut suohkaniin olggobealde Sis-Finnmárkku . 1 Lea maid dárbbašlaš láhčit dili nu ahte rámmaeavttut sámi fágagirjjálašvuođa olggosaddimii šaddet buorebut . 1 Lea maid diehttelas min gielddas ahte oahppit geat eai leat sápmelaččat , galget beassat dovddiidit sámi kulturhistorjjá , ja maiddái galget sáhttit válljet sámegiela oahppat . 1 Lea maid dehálaš dihtomielalaččat geavahit sáni ovttadássásašvuođaoaivadeaddji , danne go doaba sisttisdoallá guktuid sohkabeliid , ii ge dušše nuppi sohkabeali ( nissonolbmo ) . 1 Lea maid dehálaš ahte čađahuvvo oktasaš davviriikkalaš sámi giella- ja oahpahuspolitihkka . 1 Lea maid dehálaš ahte eatnigielat mánát besset ovdánit iežaset dásis . 1 Lea maid dehálaš ahte bargi heahtetelefovnnas dovdá sámi báikenamaid ja diehtá gos dat leat . 1 Lea maid deaŧalaš go maŋimuš jagiid lea leamaš nana ovdáneapmi sámi kulturmuittuid máhttovuođus ja áddejumis . 1 Lea maid deaŧalaš ahte diekkár rievdadeapmi boazodoallolágas ii galgga dagahit ahte juolludeamit boazodoallošiehtadusa olis lasihuvvojit . 1 Lea maid buorre ovdagovvan Olgoriikkaministaris sadjet sáhkavuoru Sámediggái dán gažadeamis , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Lea maid boahtán sávaldat ahte vel govdadit ovttasbargat bistevaš ortnegiid oktavuođas . 1 Lea lágiduvvon oktasaš mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa , ja das lei namma « Árra áŋgiruššan – buorit guhkesáiggi bohtosat » . 1 Lea lágiduvvon mánáidgárdekonferánsa ovttas Tromssa ja Finnmárkku Fylkkamánniiguin mas fágalaš sisdoallu ja vásáhusaid lonohallan buot sámi mánáidgárdebargiide . 1 Lea lágiduvvon konferánsa mii ráhkkanahttá min boarráseamos senioraid penšonistadillái . 1 Lea lága bokte mearriduvvon ahte Romssa fylkkas lea namma guovtti gillii , ja dát mearkkaša ahte Romssa fylkkasuohkana gráfalaš iešláhki , reivedoavnnjit jnv. galget leat guovtti gillii . 1 Lea lunddolaš ásahit ovttasbarggu gaskal skuvlagirjerájuid ja álbmotgirjerájuid ja skuvllaid gaskkas . 1 Lea lunddolaš dulkot doahpaga « olles dat biras » maiddái sisttisdoallat mariidna guovlluid doppe gos dat leat lunddolaš oasit álgoálbmoga birgenguovlluin ; ee. bivdima ja guolásteami bokte ja eará luondduresursaávkkástallama bokte . Nappo sisttisetdollet 15. artihkkala nr. 1 vuoigatvuođat eai dušše eanaguovlluid luodduresurssaid , muhto maiddái álgoálbmogiid árbevirolaš ávkkástallanguovlluid resurssaid . 1 Lea lunddolaš ahte sihke Sámediggi ja departemeanttat dollet čoahkkimiid gaskaneaset eaŋkiláššiid birra . 1 Lea lunddolaš ahte mii álggahat lagaš ovttasbarggu Innvašuvdna Norggain man ulbmil lea ovddidit fitnodat- ja servodatekonomalaččat gánnáhahtti ealáhusaid miehtá riikka , dadjá Sámedikki direktevra Rune Fjellheim . 1 Lea lunddolaš ahte dan guorahallama vuođus lea álbmotriekti ILO 169 artihkal 27 , ON konvenšuvnnat siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái , ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid hárrái 1966 artihkal 1 , ja álgoálbmotcealkámuš artihkal 3 , 4 ja 14 . 1 Lea lossat lohkat njálmmi lihkastagaid , erenoamážit gillii mas in leat nu nanus . 1 Lea liikká váivi ahte in fidnen eanet ávkki daid jagiin maid rahčen gielain mánáidskuvllas . 1 Lea liikka deaŧalaš ja dárbbašlaš ovddidit politihka dain surggiin main eai leat vel dohkálaš čovdosat . 1 Lea leamašan dárbu § 23 definišuvnna veaháš muddet . 1 Lea leamaš virggis Norgga Gávpeallaskuvllas 1971 rájes , ja professor 1975 rájes . 1 Lea leamaš positiivva ovdánahttin maŋimus jagiid das mii guoská sámegiela čállinmearkkaide ja IKTii . 1 Lea leamaš paradoksa go máŋga čuođi máná ožžot sámegielfálaldaga skuvllas , muhto nu moattis ožžot sullásaš sámi fálaldaga mánáidgárddis . 1 Lea leamaš okta ­vuohta árran julevsámi guovddážiin julev- ja lullisámi dutkanfierpmádaga birra ásahandihte ovttasdoai ­bmabeavttuid ja ášši lea maiddái ovddiduvvon Máhttoministarii . 1 Lea leamaš mearkkašahtti ovdáneapmi dain rámmaeavttuin mat leat mielde mearrideamen Sámedikki sajádaga ja doaibmanfriddjavuođa maŋŋágo sámeláhka mearriduvvui . 1 Lea leamaš gitta 26 oahppi , muhto 2006:s eai lean go 14 . 1 Lea leamaš erenoamáš ollu boazodoallit dain kurssain , ja mis lea maiddái leamaš sierra seniorkurssat penšunisttaide . 1 Lea lassáneamen turisttaid lohku , geat háliidit oahppat dovdat báikkálašservodagaid iešlá-giid , historjjá ja ksultuvrra . 1 Lea lagaš ovttasbargu riikkaidgaskasaš Barentsčállingotiin ( IBČain ) , mas lea álgoálbmotmielbargi man Sámediggi ja Olgoriikadepartemeanta ruhtadit . . 1 Lea lagaš oktavuohta das ahte man galle sámi organisašuvnna ja ásahusa leat sierranas sámi guovlluin ja almmolaš politihka ovdánahttimis , mii váldá vuhtii sámi beroštumiid iešguđet báikegottiin ja regiovnnain . 1 Lea jáhku mielde eaktun giela seailumii go váhnemat addet mánáidasaset giellamáhtolašvuođa go geavahit giela viššalit ruovttus . 1 Lea jáhkehahtti ahte áiggi mielde lea dárbu ain eambbo virgedáhkádusaide maiddái eanet go maid Sámediggi lea evttohan . 1 Lea jáhkehahtti ahte lunddolaš ekologalaš rievddadeamit ja lohku galle guolásteaddji leat sáhttá váikkuhit sállašiid rievddadeapmái . 1 Lea jurddašuvvon ahte dárbbašlaš rabasvuohta , ovddalgihtii árvidahttivuohta ja mielváikkuheapmi galget leat dehálaš oassin sihke plána- ja huksenáššemeannudeamis lága vuođul . 1 Lea juolluduvvon ruhta elektrovnnalaš oahpponevvui , « Sámegiella C-giellan » , mii gávdno neahtas . 1 Lea juohke doaimmahusa ovddasvástádus áimmahuššat sámegiela surggiideaset siskkobealde , gč. kap. 5.2 . 1 Lea juo ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana mii leat maiddái laktášuvvon fylkkaplána čuovvovaš bajit ulbmilii : Sihkarastin dihte guvllulaš girjáivuoña ássama ja eallinvuogi dáfus , galgá min oktasaš kulturárbi , sihke dáža , sámi ja kveana , biddjot vuoññun ovdánahttimiin buot servodatsurggiin . 1 Lea juo doarvái lossat leat Finnmárkkus eret . 1 Lea juhkkojuvvon 676,6 miljovnna ruvdno ođđa visttiide ja divodeames ja ođasteames rusttegiid suohkaniin . 1 Lea juhkkojuvvon 255 miljon ruvnno juohke guvllolaš gilvagordnefoandii , 180 miljon ru SNN investerenfoandii ja 17,5 miljon ruvnno Hålogaland Kapitalii 1 Lea jo skábma ja masá jo áibbas seavdnjat . 1 Lea jahkečoahkkin mii vállje rehketdoallodárkkisteaddji . § 1 Lea jahkečoahkkin mii vállje rehketdoallodárkkisteaddji . 1 Lea jagi 1980 rájes leamaš Gielda- ja guovlodepartemeantta guovdilis ovddasvástádussan bálddalastit sámegažaldagaid barggu . 1 Lea iđitsátta “ Buorre iđit Sápmi ” ja maŋŋelgaskabeaivvesátta “ Rádiosiida ” mat devdet . 1 Lea imaštahtti ahte nu unnán olbmot muitaledje skuvlla birra . 1 Lea imaš go Sámediggeráđđi ii leat prioriteren dán ášši vaikko das lea stuorra prinsihpalaš mearkkašupmi sámegillii , mas lea seamma árvu go dárogielas . 1 Lea imaš ahte ii leat viežžan ráđiid mis geaidda oahppoplána lea ráhkaduvvon . 1 Lea illudahttán mu oaidnit ahte sámegiella adno ruovttugiellan . 1 Lea illudahtti ahte mii maiddái leat ožžon čovdosa sámi lohkanguovddážii mii čadnojuvvo fágabirrasii dáppe . 1 Lea iešalddis diehttelas ahte galget leat govttolaš ákkat ovdal go sáhttá mearridit heaittihit nuppi olbmo boazodoalu . 1 Lea ieš ášši mii mearrida galgá go jorgalit sámegillii , eaige vuogasvuođadeasttat nugo áiggit dahje golut . Goluid sámegiel siidduide gokčá ovddasvástideaddji doaibma . 1 Lea hávski danin go allaskuvla nagoda fállat sullii 50 oahppofálaldaga oktiibuot , jahkásaččat lágidit sullii beali diein fálaldagain . 1 Lea hástalus váfistit eamiálbmogiid saji guolástussii , ja seammás hehttet amas ollislaš guolásteapmi lassánit . 1 Lea hástalus fuolahit árbevirolaš sámi eallinvuogi seammás go sápmelaččat ellet ođđaáiggi servodagas . 1 Lea hástalus almmolaš hálddašeapmái ahte bargu dohkkehit sámigieltearpmaid manná njozet , erenoamážit lágaid jorgaleapmi . 1 Lea hárve ahte boazodoalli doaimmaha boazodoalu akto , muhto baicca gullá bargoovttastupmái , siidii . 1 Lea hálddahusdásis biddjon čoahkkái referánsajoavku gos Gieldda- ja guovludepartementta , Eanadoallodepartemeanta , NBR ja Sáráhkká leat ovddastuvvon . 1 Lea hui váidalahtti go eiseválddit eai leat oahppan boasttuvuođain maid ovdal leat dahkan resursahálddašeamis . 1 Lea hui somá oaidnit go ollugat dis lehpet dáppe otne . 1 Lea hui sakka vejolaš ahte dát leat ođđaset áiggi sárgumat maid sáhttá čatnat gálduide mat muitalit oaffaruššama birra dán várrečohkas . 1 Lea hui mávssolaš go bargi ja buohcci / divššohasa oktavuođa vuođđun lea oadjebasvuohta ja luohttámuš . 1 Lea hui illudahtti oaidnit ahte eanet doaktárat barget buhcciidsiiddain orru boarrásiiguin , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen . 1 Lea hui illudahtti go mii leat soahpan dakkár politihka mii galgá geahpedit dálkkádatluoitimiid sihke Norggas ja eará riikkain , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Lea hui heittot go fágaeiseváldi vuos ii searvva plánemii , muhto de ovddida vuosttaldeami go plánaevttohus lea gárvvis ja ovddiduvvon . 1 Lea hui erenomáš go galgá « vuovdit » mátkeealáhusbuktagiid mat leat boazodoalu , sáiva ­guollebivddu ja vuotnabivddu vuođul áibbas erenomáš vásáhusbuktagin turisttaide . 1 Lea hui dehálaš oažžut rutiinnaid doaibmat dás , nu ahte sámegiella šaddá lunddolaš čoahkkingiellan beroškeahttá leat go dárogielhállit čoahkkimis vai eai . 1 Lea hui dehálaš oažžut buriid ja dárkilis cealkámušaid sis geaidda plána guoská , sihke danne vai plánat ožžot buoremus vejolaš sisdoalu , ja vai ovttaskas olbmo riektesihkkarvuohta buorrána . 1 Lea hui dehálaš ahte suohkanat láhčet dili nu ahte sámi kultuvra ja giella galgá suodjaluvvot ja ovddiduvvot maiddái gávpogiin ja stuorát báikkiin gos orrot ollu sápmelaččat . 1 Lea hui dehálaš ahte gávdnojit sámegielat bálvvát , muhto giddagasat sáhttet maid geavahit dulkkaid . 1 Lea hui dehálaš ahte gávdnojit bargit geat máhttet sámegiela ja geain lea sámi kulturipmárdus , vai sámi geavaheaddjit ožžot dan dovddu ahte bálvalusain lea buorre kvalitehta . 1 Lea hui deaŧalaš loktet ovddasvástádusa ovttaskas olbmos bajimuš dássái . 1 Lea hui deaŧalaš juste dál dan árvvoštallat , dadjá ráđđelahttu Jarle Jonassen . 1 Lea hui buorre go mánát ja nuorat leat vuoruhuvvon joavku dáidaga ja kultuvrra oktavuođas . 1 Lea hui buorre go allaskuvllas dál lea vejolaš čađahit allaoahpu duojis . 1 Lea hoahppu čađahit doaibmabijuid mat nannejit dáid gielaid . 1 Lea hoahppu rnearridit kulturhálddašearni ja Sárni ovddidanfoandda hálddašearni organiserema . 1 Lea historjjálaš dáhpáhus sámi dihtoráldaris , ja lea dehálaš olahus lážidiin saji sámegiela atnui dálá servodagas . 1 Lea hirbmat stuorra mearkkašupmi boahttevaš gáhttenbargui ahte bissovaš ortnet boahtá jodánit fápmui . 1 Lea hirbmat stuorra hástalus sárgut tevnnegiid maid čalmmeheamit sáhttet fihttet . 1 Lea hirbmat eahpeoiddolaš jos fálaldat galgá leat báikkálaš dási politihkalaš molsašumiid duohken . 1 Lea hirbmat dehálaš ahte sámi mánáin ja nuorain lea vejolašvuohta lohkat girjjiid iežaset gillii , dadjá sámediggepresideanta Sven-Roald Nystø . 1 Lea hirbmat deaŧalaš organiseret sámegieloahpahusa nu ahte doarju ja nanne oahppi movtta válljet sámegiela . 1 Lea hirbmat deaŧalaš ahte dearvvašvuođabálvalusas lea nu buorre máhttovuođđu go vejolaš ovdal go doaimmat bid ­djojit johtui . 1 Lea hirbmat buorre dahkku sihke Pettersena ovddas ja Norgga sápmelaččaid ovddas , dadjá Keskitalo . 1 Lea heahpat dadjat juoidá boastut , ja mun lean ieš gullan ahte jahkeviissaid leat boagustan dárogielagiid meattáhusaid . 1 Lea guovddáš siskkáldas bargu gávnnahit movt galgá áššemeannudit , ja maiddái čielggadit makkár ovttasdoaibma čielga kultuvrralaš ja ealáhusáššiid gaskka galgá leat . 1 Lea guovddáš mihttomearri ahte Sámediggi beasašivččii hálddašit daid ruđaid mat galget adnot sámi skuvlla IKT geavaheapmái . 1 Lea guovddáš hástalus ovddidit huksenáššiid areálahálddašeamis ja addit buriid dieđuid ja neavvagiid vistegáhttenbargguin . 1 Lea guovddáš hástalus balanseret daid resurssaid mat geavahuvvojit vistti gallededdjiide ja daid resurssaid mat geavahuvvojit diehtojuohkinbargui muđui . 1 Lea guoskevaš eiseváldi ieš mii árvvoštallama vuođul mearrida lea go áššis nationála dahje stuorra regionála mearkkašupmi . 1 Lea guhká leamaš riidu Lulli-Sáččá boazoorohaga ja Stonglandshalvøya eanadolliid gaskka bohccuid dálveguohtuma alde dán njárggas . 1 Lea guhká digaštallajuvvon gokčá go iešmearridanriekti maiddái eamiálbmogiid ásahuvvon stáhtaid siskkobealde . 1 Lea guhkit áigge čađa bargojuvvon ásahit sierra teáhtervistti Guovdageidnui Beaivváš Sámi Našunálateáhterii . 1 Lea guhkes árbevierru merket bohcco bealji čájehan dihte gii dan eaiggáduššá . 1 Lea guhkes vásihus sihke báikkálaš- , fylkka- ja riikkapolitihkas ja lea earret eará leamaš fylkkasátnejođiheaddji Davvi-Trøndelagas ja stáhtačálli Oljo- ja energiijadepartemeanttas Syse ráđđehusa vuolde . 1 Lea guhkes vásihus gielddapolitihkkárin , ja lea maiddái leamaš sátnejođiheaddji Egersunda gieldas . 1 Lea guhkes vásihus dearvvašvuođabyrakáhtan ja earret eará spesiáladoavttirin ovdalaš Dearvvašvuođadirektoráhttas ja golmma fylkka fylkkadoavttirin . 1 Lea goitge dábálaš doaivut ahte ákkat olbmuid válljejumiide leat lotnolasat iešguđetlágán historjjálaš , kultuvrralaš ja politihkalaš dilálašvuođat birrasis , seaguhuvvon persovnnalaš oktavuođain sogaiguin , bearrašiin ( - historjjáin ja eallingearddi muttuin . 1 Lea goitge dehálaš ahte kulturásahusat sihke sámi váldoguovlluin ja olggobealde daid gaskkustit sámi kultuvrra . 1 Lea go vuoigatvuohta ásahit boazodoalu dološ áiggi rájes geavaheami vuođul , lea juoga maid duopmostuolut fertejit mearridit jus dan hárrái ležžet vuostelasvuođat . 1 Lea go vejolaš ahte don divttát Edel Eriksena oaidnit dán stiilla ? » 1 Lea go veara ráhkadit omd. sámi dáidaga ja girjjálašvuođa jus dat liikká dušše ráddjojuvvo vuorkái ? 1 Lea go valáštallan kultuvra ? 1 Lea go sápmelačča hearvanjuohtan norgalaš álbmotdáidaga vuogi mielde sámi dáidda , dahje go dáža njuohtá lávu ja moadde bohcco ? 1 Lea go sámi álbmogis dáhttu ieža máksit sámi kultuvrra ovddas ? 1 Lea go sámi fanashuksen Davvi-Norgga riddofenomena , vai lea go oppalaččat sámi gelbbolašvuohta ja teknologiija ? 1 Lea go sáhka luondduávkkástallamis vai eará ávkkástallan­vuodjimis ? 1 Lea go stáhtaráđis suorggis dakkár bagadan- dahje bearráigeahččanváldi – ja vejolaččat man guhkás dat ollá – ferte leat gitta jearaldatvuloš láhkavuođu dulkomis . » 1 Lea go skuvla nu buorre go sáhtášii šaddat ? 1 Lea go politihkka juoga sámi nuoraid várás ? 1 Lea go oppanassiige miellagiddevaš divaštallat sámi dáidaga ja kultuvrra ? 1 Lea go oahppis omd. váttisvuođat fágain , vai ii go son bargga doarvái buoridit bohtosiid ? 1 Lea go oahppi čeahppi árvvusatnit earáid ? 1 Lea go oahppi juksan šiehtadusaid šihttojuvvon mihttomeriid ? 1 Lea go nu ahte muhtun bargiidbellodatsearvi muhtun sámi guovllus , mas eanaš leat sámit , sáhttá ohcat ruđaid Sámi kulturráđis muhtun kulturdollui muhtun čalmmusteami / ávvudeami oktavuođas 1 Lea go nu ahte Sámi válgalihttu boahtteáiggis ferte vuordit dan ahte min čálalaš oktavuođa váldimat Sámediggeráđđái eai čuovvuluvvo eai ge oppa namuhuvvo ge áššemeannudeami oktavuođas ? 1 Lea go montessoriskuvla riggáid skuvla ? 1 Lea go mihkkege mii galggašii leat eará láhkai skuvllas dahje ruovttus , vai oahppan ja ovdáneapmi buorránivčče ? 1 Lea go logahuvvon galli nissonolbmos lea sierra doallu ? 1 Lea go dus riekti váhnenruhtii jus eadni okto fuolaha máná ? 1 Lea go dus hui buorre jurdda dahje sávaldat , de lea dus dál vejolašvuohta oažžut neavvagiid ja ráđiid . 1 Lea go duohta dat maid mediat čuoččuhit ? 1 Lea go dis omd. giellalávgu dehe oanehisáigge intensiiva oahput sámegielas ? 1 Lea go dat juohkehačča jođašandárbu ja ávkkástallan alccesis ? 1 Lea go dalle go ulbmiljoavku , fáddá dahje dáiddár lea sápmelaš , dahje leat go eará eavttut ? 1 Lea go boastut oppa min oahpahanvuohki ? 1 Lea go Sámedikkis ášševuolggahangelbbolašvuohta lea vel eahpečielgaset . Lea sihkkaris riekti ahte 1 Lea go Sámedikkis ášševuolggahangelbbolašvuohta lea vel eahpečielgaset . 1 Lea go Sámedikkis dát vejolašvuohta fertejit konkrehtadit duopmostuolut mearridit . 1 Lea go Sámediggái čielggas masa sámi válgajienastuslogu sáhttá geavahit ? 1 Lea go Sámediggeráđđi leamaš mielde dán evalueremis , erenoamážit sámi giela ja kultuvrra ektui skuvllain ? 1 Lea go Sámediggeráđđi jurddašan searvat vejolaš čoahkkimii Eanadoalloministeriin ja doarjut Kárášjoga ja Guovdageainnu sátnejođiheddjiid ? 1 Lea go Sámediggeráđđi jurddašan dáhttut váikkuhančielggadusa dainna áigumušain ahte iskat makkár váikkuhusat dán láhkaásahusas leat guoskevaš gielddaid álbmoga kultuvrii ja eallinláhkái ? 1 Lea go Sámediggeráđđi jurddašan dahkat maidege dainna ahte boahtteáiggis buot sámit Norggas duođas sáhttet guldalit Sámi radio ? 1 Lea go Sámediggeráđi álgojulggaštus , sámediggeplána vai NSR:a jođiheaddji cealkámuš ahte Sámediggi dál galgá stivregoahtit ealáhusa , Sámediggeráđi politihkka ? 1 Lea go Sámediggeráđi mielas riekta garvit dološ geavahusa ja sámi riektiáddejumi dán lágan áššiid oktavuođas ? 1 Lea giellanjolggadusaid oppalaš čilgehus ráhkaduvvon , ee. st. dieđ. nr. 52 ( 1992–93 ) Norgga sámepolitihka birra ( Om norsk samepolitikk ) . 1 Lea gelddolaš áigi das mo regionála ja báikkálaš álbmotstivrejupmi šaddá . 1 Lea gelddolaš oaidnit mo joavkku loahpalaš boađus šaddá . 1 Lea geavatlaš čuolbma ee. sámi riekteoainnuid dutkkadettiin : Mainnalágiin galgá jorgalit njálmmálaš riektegálduid ja riektegeavaheami vai duopmostuolut galget sáhttit daid geavahit riektečađaheamis ? Dutkanservodaga stuora hástalussan lea danne oažžut dohkkehuvvot njálmmálaš ja geavatlaš riektegálduid . 1 Lea geavatlaš čuolbma ee. sámi riekteoainnuid dutkkadettiin : Mainnalágiin galgá jorgalit njálmmálaš riektegálduid ja riektegeavaheami vai duopmostuolut galget sáhttit daid geavahit riektečađaheamis ? 1 Lea geavahuvvon dárogieloahpahusa birra sámiide , kvenaide ja eará unnitloguide Norggas . 1 Lea gal álki dál , guoktelot jagi maŋŋá , vajáldahttit makkár nuppástus dát reforbma lei . 1 Lea gal regiovn ­naid duohken čilget makkár dohkálaš standárdda sii bidjet dáid iešguđet ovddasvástádussurggiide . 1 Lea gal miella árvvoštallat su doaivvu ja váimmolaš ávu dán árvvoštallama duogáža ektui , namalassii ahte golmma jagi geahččalanáigodaga loahppa lahkonišgođii . 1 Lea fásta geavat ahte dollojuvvojit hálddahuslaš dialogačoahkkimat Sámedikki ja Bargo- ja searvadahttindepartementta gaskka okte juohke jahkebealis , gos earret eará guovddáš jearaldagat ekonomiijahálddašeami birra sáhttet leat fáddán . 1 Lea fylkkaráđđi mii dahká loahpalaš ruhtamearrádusa . 1 Lea fylkkadiggemearrádusa duogážiin čañahuvvon plánaproseassa ráhkadan dihte fylkkaplánacealkámuša 2007 . Fylkkadiggedieñáhus dahká ovttas Romssa fylkka guhkiduvvon fylkkaplánain strategalaš plánavuoñu áigodahkii 2008 ja 2009 . 1 Lea erenoamážit deattuhuvvon ahte sámiin alddiineaset galgá leat ovddasvástádus ja váldi hálddašit ja ain ovddidit sámi kultuvrra , ja Norgga eiseválddit leatge dan dihte bidjan muhtun bargguid ja ovddasvástádussurggiid Sámediggái . 1 Lea erenoamážit dat stuorámusat geat leat ángirepmosat givssidit ja olgguštit . 1 Lea erenoamážit Ođđasiid ja Mánáid-tv dihte lassánan 2007 rájes 2009 rádjái . 1 Lea erenoamáš dárbu ođđa doaimmaide danne go lea mávssolaš háhkat máŋggalágán bargosajiid sámi guovlluide . 1 Lea erenoamáš dárbu deattuhit buoridanvejolašvuođaid , erenoamáš muhtun smávit čáhcedoaimmahagain . 1 Lea erenoamáš dárbbašlaš ráhkadit pedagogalaš fálaldaga skuvllaide . 1 Lea erenoamáš dehálaš ahte sámi vuođđoskuvlla oahpaheddjiin lea fágalaš govdodat earret eará danne , go sámeguovlluid skuvllat leat oalle smávvát . 1 Lea erenoamáš deaŧalaš láhčit sámi mánáidgárdefálaldaga dakkár suohkaniidda gos sámi giella ja kultuvra lea hearkkes dilis . 1 Lea erenoamáš deaŧalaš guorahallat sámi giellamáhtu loktema dárbbuid . 1 Lea erenoamáš deaŧalaš Sámediggeráđđái ahte guovlluide main lea mearrasámi álbmot , eai bággejuvvo biebmanrusttegat ovdalgo váikkuhusat sihke dorski ja luosa biebmama oktavuođas leat vuđolaččat čielggaduvvon . 1 Lea erenoamáš buorre ahte máhttu ja ipmárdus sámi giela birra lea lassánan eanemusat boarrásiiddivššus . 1 Lea elektralaš čuovga ja guovddáš-liggen buot bráhkain . 1 Lea earret eará Davvi-Trøndelága RáB jođiheaddji ja RáB guovddášstivrra varrelahttu . 1 Lea earenoamážit čujuhuvvon dasa ahte ain , ja beroškeahttá 1981 lohpádusain ( riiddus Álttá / Guovdageainnu čázádaga alde ) , leat jođus proseassat mat gusket vuoigatvuođaášši digaštallamii ja bargui , omd. ođđa minerálaláhkaevttohus ( maid Stoltenberg-ráđđehus lea geassán ruovttoluotta ) , Norlándda ja Tromssa meahccekommišuvdna , stáhta matrikulerekeahtes eatnama vuovdin Finnmárkkus Statsskog SF:i 1993:s ja suodjalusa doaimmat nugo Meavkke-Alitčohka báhčinguovllu oktiičatnan ja viiddideapmi . 1 Lea eanemus lassánan sin gaskkas guđet leat vuollel 40 jagi . 1 Lea eanemus jáhkehahtti ahte friddja guolásteapmi , leš dál rádji 7 dahje 10,67 mehtara guhkimus sturrodat , mielddisbuktá bivdofanaslogu lassáneami ja bivdonávcca lassáneami . 1 Lea ealáhusa ovddasvástádus bargat boazodoaluin nu ahte addá doarvái mávssu barggu ja ieškapitála ovddas siskkabealde addojuvvojuvvon rámmaeavttuid ja gávpemárkanvejolašvuođaid . 1 Lea eaktun ahte bohccot gullet siidaoassái dahje buohtalas álggahansiidaoassái man jođiha ovddasvástideaddji jođiheaddji § 10 ja č. §§ mearrádusaid mielde . 1 Lea eahpečielggas mii lea sivvan rievssatmáddodaga njiedjamii . 1 Lea eahpesihkar mo fálaldat sámi nuoraide geain leat láhttenváttisvuođat , šaddá boahtteáiggis . 1 Lea eahpedieđus man muddui bieđgguid huksejuvvon guovllut Davvi-Norggas sáhttet fátmmastuvvot dákkár vuođuin . 1 Lea dát agálaš giella mii hehtte . 1 Lea dárbu čađahit dakká viđe doaimmaid mat sihkkarastet ahte lullisámegiella šaddá ealli giellan Norggas , erenoamážit oahpposuorggis . 1 Lea dárbu áŋgiruššat oktasaš oaivadusbálvalusa hárrái dainna áigumušain ahte unnidit dárbbašmeahttun goluid . Unniduvvon árja buvttadusas sáhttá buoridit bohtosa doaluin ja sáhttá maid buorebut ávkkástallat daid báikkálaš resurssaiguin mat doppe leat . 1 Lea dárbu ásahit čielgaset njuolggadusaid , ja 1978-lága olis leat dađistaga čuožžilan gažaldagat dan hárrái makkár boazodoallu lea lága siskkobealde dahje olggobealde . 1 Lea dárbu ásahit ortnegiid mat dáhkidit ahte sámi vuoigatvuođat ja beroštumit árvvusadnojuvvojit ja gozihuvvojit dakkár vugiin ahte stáhta ii sáhte nu álkit eambbo go rievdadit dákkár guovddáš eavttuid . 1 Lea dárbu álggahit stuorát árvoháhkanprográmma sámi eanadollui eará institušuvnnaiguin ovttas ruhtademiin . 1 Lea dárbu viidáseappot bargat dainna bargguin ahte mearridit maid sápmelaččaid iešmearridanriekti konkrehtalaččat sáhttá sisttisdoallat . 1 Lea dárbu prošeavttaide eanaš servodatsurggiin ; ealáhus- , kultur- , giella- , skuvla- ja dearvvasvuođa- ja sosiála suorggis . 1 Lea dárbu prošeaktaorganisašuvdnii mii sáhttá vuostáiváldit boasttuvuođa dieđihemiid ja divvut prográmmagálvvu boasttuvuođaid , bagadit geavaheddjiid geat galget implementeret čovdosa , ja heivehit čállinvuohkedárkkistusa ođđa prográmmagálvvu ođđa veršuvnnaide mat ilbmet . 1 Lea dárbu ođasmahttit boares dahje heajos juhkančáhce- ja rufefierpmádagaid . 1 Lea dárbu ovttasbargat das mii guoská mánáidgárddiide ja beaiveruovttuide . Omd. eai leat lihkostuvvan virgádit bargi bearášmánáidruktui mii dárbbašuvvo Näätämäs Anár gielddas , danin go gaskkohagaid ii leat nu stuora dárbu sierra manaidruktui . 1 Lea dárbu ovttasbargat das mii guoská mánáidgárddiide ja beaiveruovttuide . 1 Lea dárbu oažžut fálaldagaid juohkelágan joavkkuide sámi servodagas , dákko sáhttá namuhit fálaldagaid mánáide , nuoraide ja eambbo ollesolbmuide . 1 Lea dárbu oainnusindahkat ahte guovddáža doibmii leat davvin maiddái álgoálbmotservodagain eará ealáhusdoallit ulbmiljoavkun . 1 Lea dárbu nášuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš oanehis- ja guhkesáiggi searaide jos galgá nagodit buoridit árktalaš guovllu eamiálbmogiid dearvvasvuođadili . 1 Lea dárbu nannet diekkár diehtojuohkima ain eambbo . 1 Lea dárbu dutkat boraspirevahágiid vai sáhttá duodaštit stuorra vahágiid . 1 Lea dárbu bargat eanet stáhtain ásahan dihtii dakkár bargovugiid mat attášedje Sámediggái duohta šiehtadallansajádaga Sámedikki ekonomalaš rámmaeavttuid birra » . 1 Lea dárbbašmeahttun geavahit áiggi ja ruđaid goaivut daid seammá geainnuid moatti jagi maŋŋil , dan sivas go oktage ii sáhttán einnostit ahte johtasiidda šaddá dárbu áiggi mielde . 1 Lea dárbbašlaš čalmmustahttit nissonolbmuid oassálastima báikkálaš ja guvllolaš ovdánahttinproseassain sihke almmolaš ja priváhta arenain danne go lea ain nu ahte oččodeapmi ja sohkabealbálansa ii boañe automáhtalaččat . 1 Lea dárbbašlaš árvvoštallat daid iešguđetlágan ovddidanvhámiid ovttas vai sáhttá sihkkarastit ahte boahttevaš ealáhusovddideami árvu davvin maiddái boahtá eamiálbmogiidda buorrin . 1 Lea dárbbašlaš árvvoštallat daid iešguđetlágan ovddidanvhámiid ovttas vai sáhttá sihkkarastit ahte boahttevaš ealáhusovddideami árvu davvin maiddái boahtá eamiálbmogiidda buorrin , deattuha sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 Lea dárbbašlaš ráhkadit ollislaš diehtojuohkin- ja gulahallanplána Sámediggái , ja bargu berre loahpahuvvot jagi 2001 mielde . 1 Lea dárbbašlaš organiseret fágajuogu dávggasin , iige čatnat ovtta oahppojagi seamma čavgadit go našunála láhkaásahusas , vai bastá doaibmat beaktilit ja fállat oahpahusfágaid buriin fágalaš govdodagain . 1 Lea dárbbašlaš nannet sámegieloahpahusa buot dásiin , namalassii vuosttaš- , nubbin- ja amasgiellan . 1 Lea dárbbašlaš juohkit muhtun paragráfaid álkidan dihte njuolggadusaid . 1 Lea dárbbašlaš geahččat buot áigodatguohtumiid oktanis , ja vátnáseamos guohtumat fertejit mearridit man stuoris boazolohku sáhttá leat . 1 Lea dárbbašlaš dárkileappot dán nannet boazodoallofoandda njuolggadusain . 1 Lea dárbbašlaš buorebut čielggadit dásiid ovddasvástádusa . 1 Lea dárbbašlaš atnit lagas ovttasbarggu eanandoalloeiseválddiiguin jus galgá lihkostuvvat oažžut eanandoalu gánnáhahttin . 1 Lea dárbbašlaš ahte bargoaddi deavdá blankeahta » Bargi sisaboahto- ja vearrodieđut ” nu ahte NAV sáhttá meroštallat man olu galggat oažžut . 1 Lea dál seniorráđđeaddi Innovašuvdna Norggas . 1 Lea dál oassin ásahusas Stiftelsen Signo . 1 Lea dáhpáhuvvan positiiva gárgedeapmi eanádaga miellaguottuiguin sámiide ja sápmelašvuhtii . 1 Lea dábálaš áddejupmi ahte jeagil lea hearki duolbmumiid ja garra guohtuma vuostá , ja lea njoahci šaddat . 1 Lea dábálaš ahte almmolaš lávdegottit eai almmut bargguset ovdal go lea gárvves ášši maid ovddidit . 1 Lea dušše sáhka leat gierdavaš gitta dassái go oahppá teknihka . 1 Lea dušše son ieš ja dat maid son bargá mat eaba dábálaččat gula dákkár huksenbáikái . 1 Lea dušše okta oahpaheaddji gii boahtá dán guovllus , ja oahpaheaddjit dihtet unnán báikkálaš kultuvrra ja historjjá birra . 1 Lea dušše lága plánaoassi plánema ja huksenáššemeannudeami birra mii biddjojuvvo doibmii dál . 1 Lea dušše buorre go sii hástaluvvojit dás , ja dáidet sis leat buorit ja jierbmás evttohusat ja dieđut ruovttoluotta . 1 Lea duođaštuvvon ahte sápmelaččat leat duháhiid jagiid ássan davviriikkain ja Ruoššas , eanaš davviguovlluin . 1 Lea dovddus ahte eatnasat fárrejedje ruovttoluotta ruovttubáikkiide , aivve eiseválddiid guovdilastinsávaldagaid vuostá . 1 Lea dovddus ahte boazologu heiveheapmi lea lágalaš veahkkedoaibma , ja danne eai dárbbaš bealit šiehtadallat dán ášši . 1 Lea dovdduid birra sáhka , ja lea suhttu mii lea máŋgga jagi badjel sturron go sámegiella dađistaga váldá eanet saji . 1 Lea dollojuvvon álginseminára mas maiddái Sámi allaskuvla lei mielde . 1 Lea doarvái ahte beliin ja earáin geain lea lágalaš váidinberoštus , lea leamaš vejolašvuohta váidit mearrádusa . 1 Lea doaimmahan klinihkalaš dutkama bávččasváidudahtti dálkkodeamis , bávččasdálkkodeamis ja eará váivves symptomaid , borašdávdadálkkodeami maŋŋelváikkuhusaid , ja organisatuvrralaš dutkamis dearvvašvuođa / ovttasbarggus gaskal vuođđodearvvašvuođabálvalusa ja buohcciviessobálvalusa . 1 Lea dievaslaš rabasvuohta ja lohpi geahččat buot rehketdoaluid ja ekonomalaš hálddašemiid Sámedikkis . 1 Lea diehttevasas ahte sámi guolásteapmi dál lea áitojuvvon ja dađistaga eanet sámi guolásteaddjit leat massán ja ain masset bivdovuoigatvuođaid . 1 Lea dehálaš álggahit dásseárvobarggu jo mánáidgárddis sihkkarastin dihtii ahte gánddat ja nieiddat ožžot ovttalágan bajásšaddandili eaige báidno stereotypiijaide dahje daid kultuvrralaš erohusaide maid ii dáhtoše . 1 Lea dehálaš sihkkarastit min oassálastima formálalaš posišuvnnaide vai mii leat mielde dain mearridanproseassain , mat gusket min eatnamiidda ja resurssaide . 1 Lea dehálaš sihkkarastit daidda bargiide geat bohtet deike , buriid bargo- ja bálkáeavttuid , eastadit sosiála suohppuma ja čáhppesbarggu ja nannet sihke bargosisafárrejeaddjit iežaset ja sin bearrašiid , go dat leat mielde , ovttaiduhttima Norgga servodahkii . 1 Lea dehálaš sihkkarastit ahte maiddái sámi beroštusat sáhttet fuolahuvvot vuosttaldeami bokte . 1 Lea dehálaš servodatovdánahttima plánemii , hálddášeapmái ja gozihepmái integreret álgoálbmogiid árbevirolaš máhtu , oahpu ja sin áddejumi mo heivehit iežaset rievdadusaide davviguovlluin . 1 Lea dehálaš ovdánahttit váhnemiidda gielalaš diđolašvuođa . 1 Lea dehálaš ovdanbuktit máhtu sámi diliid birra mii galgá leat vuođđun čađahit sámepolitihka , našunála lágaid ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid . 1 Lea dehálaš oažžut ovdan ahte SOF 1998:s attii 8,4 miljon kruvnnu investerendoarjaga dan njealji nuppástuhttingildii , sullii 34% SOF:a rámmas lea geavahuvvon dáid gielddaide . 1 Lea dehálaš midjiide ahte maiddái sápmelaččain stuorit gávpogiin leat arenat gos sáhttet deaivvadit , ja mii sávvat ahte juolludeapmi áiggi mielde sáhttá leat searvvis ovddideame barggu ásahit fásta deaivvadanbáikki sápmelaččaide Troandimis , lohká Sámediggeráđđi Ellinor Marita Jåma . 1 Lea dehálaš maiddái nuoraide beassat váikkuhit iežaset eallineavttuid ovdáneapmái . 1 Lea dehálaš gáhttet Norgga luonddu boahttevuhtii . 1 Lea dehálaš geahččat sámi kultuvrra hástalusaid Norgga kultureallima seamma sullasaš hástalusaid oktavuođas , ja erenoamážit kultuvrralaš máŋggabealatvuođa ja globaliserema oktavuođas . 1 Lea dehálaš doaimmahit doarvái dieđuid ohppiide , váhnemiidda ja skuvlaoamasteddjiide , vai buohkat ožžot dihtosii makkár vuoigatvuođat ja ortnegat leat gávdnamis , ja movt daid áimmahuššat . 1 Lea dehálaš dahkat dihtomielalažžan das ahte sámepolitihkka maiddái mielddisbuktá integreret nissonperspektiivva ja nissondoaibmabijuid . 1 Lea dehálaš buohtastahttit Norgga eará riikkaiguin máilmmis . 1 Lea dehálaš atnit muittus ahte dát lea leamaš mu deaivvadeapmi sámeskuvllain Deanus , ii sáhte dán buohtastahttit eará sámi skuvllaiguin . 1 Lea dehálaš ahte ásahusain main dutkan gullá sin váldesuorgái ahte sii huksejit dutkangelbbolašvuođa ja ahte sis lea ovddasvástádus dutkanfágalaš bargguide . 1 Lea dehálaš ahte álbmogis lea luohttámuš Norgga juhkančáhcái , áinnas go dearvvašvuođaeiseválddit rávvejit olbmuid juhkat eambo čázi . 1 Lea dehálaš ahte váldostivrras lea viiddis fágaduogáš ja gealbu , ja buorre áddejupmi servodatekonomalaš áššečuolmmaide , lohká finánsaministtar Sigbjørn Johnsen . 1 Lea dehálaš ahte vuovdaluvvo albma ja jáhkehahtti vuogi mielde ja ahte sámi servodagat dohkkehit dákkár guovdilastima , ja ahte sámi kultuvra ja ealáhusatge ožžot ávkki dákkár vuovdaleamis . 1 Lea dehálaš ahte visot biebmogálvogollosis lea rabasvuohta ja geahčadanvejolašvuohta vai sihkkarastá geavaheaddjiberoštumiid ja dohkálaš servodatlaš bearráigeahču . 1 Lea dehálaš ahte sámi nieiddatge ožžot ovttaárvosaš vejolašvuođa beassat vuođđoealáhusaide nugo boazodollui . 1 Lea dehálaš ahte sámi máhtolašvuođa ja gelbbolašvuođa ovdánahttinbargui leat sajis buoremus eavttut ja rámmat . 1 Lea dehálaš ahte sis leat hearkkesvuođaanalysat , buorit gearggusvuođa- ja dieđihanplánat , ja maiddái hárjehallamat . 1 Lea dehálaš ahte sihke nissonolbmot ja almmáiolbmot servet mearridanorgánaide , ja leat váikkuheamin ovttasbarggu viidáseappo buot servodatsurggiin . 1 Lea dehálaš ahte ozat buori áiggis ovdalgo bargui álggát , vai it masse doarjjabeivviid . 1 Lea dehálaš ahte maiddái sii , geat válljejit sámegiela nubbingiellan mánáidasaset , besset mánáid bidjat sámeskuvlii . 1 Lea dehálaš ahte lágiduvvo buriid proseassaide mat čuvvot ráđđádallanortnega ulbmila , ja galggašii gal juohke boazoorohagain ráđđádallat . 1 Lea dehálaš ahte gávdnojit dákkár arenat sámi mánáide , lohká Sámediggeráđđi Marianne Balto . 1 Lea dehálaš ahte gávdnojit buhtadusortnegat mat buhtadit duohta vahágiid , muhto váttisvuohta ii coavdašuva ovdal go boraspiriid hálddašeapmi lea sajis . 1 Lea dehálaš ahte gielddat láhčet dili vai sápmelaš ássit gávpogiin ožžot oahppo- ja čálgofálaldagaid mat duhtadit sin dárbbuid . 1 Lea dehálaš ahte gielddat , ovttas báikkálaš sámi organisašuvnnaiguin ja Sámedikkiin , ovdánahttet fálaldagaid sápmelaš ássiid ­asaset omd. mánáidgárdefálaldagaid , sámegiela skuvllas , dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid , boarrásiidfuola ja arenaid main geavaha sámi giela ja kultuvrra . 1 Lea dehálaš ahte ekonomalaš resurssat mat leat merkejuvvon oahpahussii geavahuvvojit dan ulbmilii . 1 Lea dehálaš ahte eiseválddit lágaid bokte ožžot sadjái rámmaid mat áimmahuššet sihke ealáhusberoštumiid ja sámi beroštumiid . 1 Lea dehálaš ahte ealáhus bidjá eanet návccaid buvttaovdánahttimii ja márkanfievrredeapmái , dadjá Brekk . 1 Lea dehálaš ahte dát bargu álggahuvvo árrat maŋŋá gielddastivrra vuođđudeami . 1 Lea dehálaš ahte dát bargu lea ovttas nuortalaččai-guin / skoaltalaččaiguin ja sin organisašuvnnaiguin . 1 Lea dehálaš ahte dán barggus maid bohtet evttohusat dasa makkár oktasaš njuolggadusat sáhtáše leat gáiddusoahpaheami lágideapmái , vai oažžut eanet seammadássásašvuođa ja buoret ollisvuođa daid fálaldagaide mat leat gávdnamis , ja ahte váldit vuhtii sihke skuvlaoamasteddjiid ja skuvllaid mat buktet fálaldagaid . 1 Lea dehálaš ahte davviriikkaid ráđđehusat áddejit dan barggu maid SPR bargá . 1 Lea dehálaš ahte Sámedikki ovddit gáibádusat sámegiela hárrái eai láivuduvvo konsešuvdnaeavttuin . 1 Lea dehálaš ahte Sámediggi ja stáhta nu árrat go vejolaš plánaproseassas sohpet juohke gáhttenášši joatkkameannudeami . 1 Lea dehálaš addit sámegiela alit árvvu deattuha Balto . 1 Lea dehálaš , jos de liikká ovttastahtto , ahte eanadoalloealáhusas šaddá ovddastus SND:a stivrejeaddji orgánain . 1 Lea deaŧalaš čoavdit riidduid dainna lágiin ahte bealálaččat maŋŋel sáhttet ovttasbargat . 1 Lea deaŧalaš ásahit doaimmaid dasa movt boahtteáiggis galgá gieđahallat áššiid , beroškeahttá das makkár sivat buvttadanvahágiidda leat . 1 Lea deaŧalaš áigái oažžut iešguđetlágán doaimmaid iešguđet sámi guovlluide , ja maiddái surggiin mat dán rádjái eai leat leamaš nu guovddážis . 1 Lea deaŧalaš ulbmil ráđđehussii lassánahttit sámegiela geavaheami almmolaččat . 1 Lea deaŧalaš oččodit oadjebasvuođa buohkaide boahttevaš servodatovdáneamis . 1 Lea deaŧalaš ovttastahttit kultuvrra ja ealáhusa go galgá ráhkadit strategiijaid nana ovdáneami dáfus sámi servodagas . 1 Lea deaŧalaš ovdánahttit fidnomáhtolaš dáiddabirrasa . 1 Lea deaŧalaš ovdandivvut sámi kultuvrra sámi eavttuid vuođul mas lea buigavuohta , álgosašvuohta , ja stivrejupmi ja indu báikkálaš , guovlluguovdasaš ja riikkagottálaš dási sámi birrasiin . 1 Lea deaŧalaš nannet birrasiid mat dutket áššiid nu go sámerievtti , sámi vieruiduvvon vuoigatvuođaid ja oppalaččat eamiálbmotvuoigatvuohtaáššiid . Dáid dutkančuolmmaid berre maid dutkat stuorat máŋggafágalaš dutkanprošeavttain . 1 Lea deaŧalaš nannet birrasiid mat dutket áššiid nu go sámerievtti , sámi vieruiduvvon vuoigatvuođaid ja oppalaččat eamiálbmotvuoigatvuohtaáššiid . 1 Lea deaŧalaš muitit ahte njuolggadusat galget veahkkin ja bagadussan eiseválddiide ja Finnmárkkuopmodahkii go galget árvvoštallat movt sámi beroštumit váikkuhuvvojit rievdaduvvon meahccegeavaheamis , loahpaha Keskitalo . 1 Lea deaŧalaš maiddái guorahallat eará beliid dán oktavuođas . 1 Lea deaŧalaš leat mielde ovddideame ja ovttasbargat fievrrádus- ja logistihkkadeaivvadanbáikkiid ektui Davveguovlluin . 1 Lea deaŧalaš hukset ja čuovvolit daid dovddiidusaid ja bohtosiid mat leat olahuvvon . 1 Lea deaŧalaš gozihit Sámedikki legitimitehta . 1 Lea deaŧalaš fátmmastit goappaš ásahusaid dan sivas go sámi gelbbolašvuođabiras lea oalle ođas našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš oktavuođas , ja das lea rašes kapasiteahta- ja resursavuođđu . 1 Lea deaŧalaš eanavuovdineiseválddiide meannudit dakkár vugiin ahte joatkkaproseassa ii gártta Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa vuostá . 1 Lea deaŧalaš dáhpáhus sámegillii ahte Áltá , Finnmárkku stuorámus gávpogin , dál álggaha 1. gielalaš sámi luohká . 1 Lea deaŧalaš deattuhit ahte áŋgiruššan báikedoaluin ii galgga duvdet eret dálá váikkuhangaskaoapmeortnegiid boazodoalu várás , ii ge galgga váikkuhit dasa ahte nissonolbmuid rolla stereotiipejuvvo . 1 Lea deaŧalaš dan atnit muittus go galgá hábmet doarjjaortnegiid , maiddái báikkálaš ja guovllu dásis . 1 Lea deaŧalaš bures fuolahit iešguđet deasttaid legitimitehta ja luohttámuša geažil sihke boazodoalu guovdu ja maiddái eará geavaheddjiid ektui . 1 Lea deaŧalaš boazodoalu areálageavaheami buorebut oktiiheivehit eará beroštusaiguin . 1 Lea deaŧalaš bisuhit duoji boahtteáiggi ealáhussan , ja ahte dat heivehuvvo dálá dárbbuide sihke váldoealáhussan ja lotnolasealáhussan . 1 Lea deaŧalaš bidjat kulturbargiid áŋgiruššama vuođđun kulturbargui vai oččošii buori ovdáneami sámi servodagain . 1 Lea deaŧalaš ahte ráđđehus ja Sámediggi bohtet ovttaide movt ovttas meannudit sámi beroštumiid guoskevaš áššiid . 1 Lea deaŧalaš ahte olbmos lea fágalaš ja persovnnalaš oadjebasvuohta go galgá bargat ofelažžan . 1 Lea deaŧalaš ahte mánát ja nuorat ožžot buriid vejolašvuođaid aktiivvalaččat searvat dan bargui , dakko bokte ahte sin váldet fárrui ráđiide ja dainna lágiin ožžot sii doarjaga iežaset evttohusaide ja strategiijaide . 1 Lea deaŧalaš ahte lea buorre infrastruktuvra sihke kultuvrraid ja ealáhusaid ektui , ja ferte láhčit dili viidáseappot ovdánahttit Romssa suohkana filbmabirrasa , nugo Filmhuset Tvibit ja Romssa riikkaidgaskasaš filbmafestivála . 1 Lea deaŧalaš ahte iešguđet eiseválddit álggahit sámi gielladoaibmabijuid ja ahte ovddiduvvojit dakkár deaivvadansajit , gos sámegiella geavahuvvo . 1 Lea deaŧalaš ahte gulaskuddaninstansat mearkkašit ahte čuohžžu dahje , ii čuoččo ja . 1 Lea deaŧalaš ahte fálaldagat speadjalastet sámi kultuvrra . 1 Lea deaŧalaš ahte eanavuovdineiseválddit eai proseassas viidáseappot dego ovdagihtii meannut Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa . 1 Lea deaŧalaš ahte dát bargu joatkašuvvá ja bearráigehččojuvvo , vai deaŧalaš oahppodieđut maiddái leat sámegillii . 1 Lea deaŧalaš ahte dásseárvu šaddá integrerejuvvon oassin Sámedikki ollislašperspektiivvas , ja ahte das ii ráhkaduvvo ođđa sektuvra . 1 Lea deaŧalaš ahte dásseárvu šaddá integrerejuvvon oassin Sámedikki ollislaš perspektiivvas , ja ahte das ii ráhkaduvvo ođđa sektuvra . 1 Lea deaŧalaš ahte dat čuovvoluvvo oññahutkama ja ealáhusovdáneami váikkuhangaskaoapmeortnegiid oppalaš guorahallama bokte . 1 Lea deaŧalaš ahte báikkálaš áŋgiruššan jotkojuvvo ja nannejuvvo . 1 Lea deaŧalaš ahte Sámediggi oažžu eambbo guovddáš rolla olmmošvuoigatvuođaid doaimmain , sihke Norgga rájiid siskkobealde ja muđui riikkaidgaskasaš dásis . 1 Lea deaŧalaš ahte Sámediggi oažžu duohta váikkuhanfámu plánaproseassas vái sámi beroštusat fuolahuvvojit . 1 Lea deaŧalaš ahte Sámediggi oažžu duohta váikkuhanfámu eanandoallopolitihka hábmemii . 1 Lea deattuhuvvon boazodoalu sorjavašvuohta biologalaš valljodatváriin , ja ahte guohtungeavaheapmi galgá leat bissovaš guhkitáiggi perspektiivvas . 1 Lea deattuhuvvon ahte plánema čađaheami vuođus galget leat ekonomalaš ja eará resursaeavttut ii ge dat galgga leat viidát go lea dárbu . 1 Lea deattuhuvvon ahte boazodolliin ja sin organisašuvnnain galgá leat lagas oktavuohta guovddážiin mii jođihuvvo ovttas Boazodoalloálbmogiid Máilmmilihtuin ( WRH ) . 1 Lea deatalaš ahte ráđđehus ja Sámediggi bohtet ovttaide movt ovttas meannudit sámi beroštumiid guoskevaš áššiid . 1 Lea deatalaš ahte dát bargu joatkašuvvá ja bearráigehččojuvvo , vai deaŧalaš oahppodieđut maiddái leat sámegillii . 1 Lea deaddiluvvon gihpa man namma lea Manne válljet válljenfága ? 1 Lea dađibahábut maid nu ahte lea unnán diehtu sámi dilálašvuođaid birra otná almmolaš doaimmain . 1 Lea dađibahábui nu movt áirras Tore Bongo čuoččuha . 1 Lea dattetge čájehan ahte girdiin laserskánnen lea leamaš ávkkálaš eará sajiin . 1 Lea dattetge váttis aiddo dál dadjat makkár doaimmaid mii soaitit gártat geavahit . 1 Lea dattetge maiddái nu ahte ásahusat leat čájehan sierralágan dáiddu ovddidit iežaset doaimma ja bargguid . 1 Lea dattetge eahpečielggas leat go dát doaimmat dagahan ahte sámegiella duođaid geavahuvvo eambbo árgabeaivválaš giellan , ovdamearkka dihte go váldá oktavuođa almmolaš ásahusaiguin . 1 Lea dattege leamaš váttis doaimmahit dán ovttasbarggu . 1 Lea datte dihtosis ahte davviguovlluid boazodoalu vuoigatvuođat leat huksejuvvon don dološ geavaheami ala ja vuosttaš boazodolliid , namalassii sápmelaččaid , ovdamuniid ala . 1 Lea das gitta man nanus giella lea skuvllas ja muđui servvodagas . 1 Lea dan sivas dehálaš ahte álo lea sámegielat bargi heahtetelefovnnas . 1 Lea dahkkon latnjaprográmma mas leat sámi dieđavistti arealdárbbut ja man vuođđun leat vihtta fágabirrasa Guovdageainnus . 1 Lea dahkkon dušše okta guorahallan oađđindálkasiid geavaheamis Sámi čearddalašvuođa ektui . 1 Lea dahkkojuvvon bággolonistanmearrádus mii earret eará mearkkaša ahte buhtadusmeroštallamat boazodollui mearriduvvojit rievttis . 1 Lea daddjon ahte dát ortnet hui funet goziha sámi beroštumiid ja ahte hálddašanmálle maid Statsskog SF ovddasta , ii soaba buori hálddašanvieruide . 1 Lea daddjon ahte dál livččii áigi oažžut mielde oahppoásahusaid mat fállet ofelastinoahpu , vai sihkkarastá ahte gaskkustuvvo kulturmáhttu ja luondduhálddašeapmi báikkálaš ja sámi árbevieruid mielde . 1 Lea bávččas go olmmoš lea massán gielas ja kultuvrras , muhto ožžon dan giela sadjái eará giela mainna gulahalan . 1 Lea boazodolliid iežaset duohken háliidit go sii doaibmat diekkár ovddasteaddji joavkun . 1 Lea boazodoallostivrra ovddasvástádus ahte diekkár unnideapmi čađahuvvo . 1 Lea boastut navdit ahte oktasašdárogiela nággu lea min áidna giellačuolbma dál . 1 Lea biddjon johtui proseassa vai Nordlándda ja Romssa fylkkasuohkanat juolludit doaibmadoarjaga museaovttadagaide , nu go lea Finnmárkku sámi museain . 1 Lea biddjon 1 miljon kruvdnu geargguvuođadoaibmabijuide . 1 Lea biddjon 1 milj. ruvdnu gearggusvuođadoaibmabijuide . 1 Lea beroštupmi ealáskahttit nuortalašgiela ja kultuvrra Norggas . 1 Lea beare árrat vuos dadjat addá go dát rievdan ohppiide buoret vuođu viidásit oahpahusas dahje movt oahppit ieža árvvoštallet dán nuppástusa . 1 Lea bargan journalistan ja prográmmajođiheaddjin NRK ´ as ja Kanala 24:is. 2008 rájes bargiin PR-joavkkus I &M Kommunikašun- OS fitnodagas . 1 Lea badjel golbmalot jagi áigi dan rájes go ekonomiija lea ná bures ja jođánit ovdánan go dál dahká . 1 Lea almmatge váttisvuohta ahte ollu juridihkalaš tearpmat eai gávdno sámegillii . 1 Lea almmatge meroštallon ahte leat gaskal 50 000 ja 65 000 sápmelačča Norggas 1 . 1 Lea almmatge lunddolaš geahččat vuosttaš jagiid geahččalanáigodahkan . 1 Lea ain vejolaš dieđihit konferánsii . 1 Lea ain stuorra erohus bargiid gealbbus dán suorggis ja hástalus lea bargooktavuođas ávkkástallat dan gealbbu mii áin gávdno . 1 Lea ain stuora hástalussan oččodit dieidda giddagasaide eanet bargiid geat máhttet sámegiela . 1 Lea ain stuora dárbu lágidit sámegielkurssaid , sihke čállinkurssaid sámegielagiidda ja kurssaid dárogielagiidda . 1 Lea ain juo dárbu dahkat viiddis detáljaregistremiid vai deavddášii iskangeatnegasvuođa kulturmuitolága § 9 vuođul . 1 Lea ain hástalus go váilot dearvvašvuoñabargit . 1 Lea ain dárbu rahčat boraspirepolitihka ovddas mii dagahivččii boraspiriid logu unnibun , ja jáhkkit boazoeaiggádiid boraspirevahátgáibádusaide . Lea leamaš váttis oažžut guovddáš eiseválddiid áddet dan . 1 Lea ain dehálaš árvvus atnit dáža duogáža ja kulturgullevašvuođa , muhto ii dat galgga leat nu dehálaš ahte čiegada buot eará birrasis ja máilmmis muđui . 1 Lea aiddostuvvon ahte eiseválddiid ja namuhuvvon orgánaid váidagat nu go daddjojuvvon sáhttet dušše guoskat eaŋkilmearrádusaide mat njuolgga gusket guoskevaš eiseválddi áššesuorgái . 1 Lea aiddostahttojuvvon ahte rievdadus ii gáržžit eará vuodjindárbbuid . 1 Lea Viessobáŋku mii hálddaša eanas oasi stáhtalaš ruđalaš viessodoaimmain . 1 Lea Sámedikki ovddasvástádus vuoruhit dán rámma siskkobealde , ja fuolahit ahte ruđat geavahuvvojit nu ahte buoremusat nannejit ja vuhtiiváldet sámi kultuvrra . 1 Lea Sámedikki ovddasvástádus vuoruhit dán ráma siste ja fuolahit ahte ruđat geavahuvvojit nu bures go vejolaš nannet ja seailluhit sámi kultuvrra . 1 Lea Sámedikki ovddasvástádus ráhkadahttit oahppoplánaid sámi ohppiide vuođđoskuvllas ja sámegiel oahpahussii ja erenoamáš sámi fágaide joatkkaoahpahusas . 1 Lea Sámedikki duohken vuoruhit makkár sámi kultursuorggi dárbbuide galgá juolluduvvot dat ruhta mii lea . 1 Lea Sámedikki duohken sámi kultursuorggis vuo ­ruhit gaskal dáid ja eará dárbbuid daid ruđaiguin mat biddjojuvvojit háldui . 1 Lea Sámediggi mii lea dohkkehan daid ere ­noamáš sámi oahppoplánaid . 1 Lea Standard Norge mii jođiha gelbbolašvuohtabása Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddas . 1 Lea Olgoriikkadepartemeantta Petter Wille gii jođiha barggu . 1 Lea ODIii dehálaš ahte buohkat geat ásaidvvet riikii , searvadahttojuvvojit nu bures go vejolaš . 1 Lea Norgga Báŋku mii beaivválaččat hálddaša Stáhta penšunfoandda – Olgoriikkat . 1 Lea NSR mielas oalle duođalaš ahte sápmelaččaid hástalusat diekkár oktavuođain eai oaččo fuomášumi , ja sivvan sáhttá leat juste dat ahte ortnegat leat čadnon almmolaš systemaide . 1 Lea Iđut girjelágádus Porsáŋggus gii addá olggos girjji . 1 Lea Davvi-Norgga universitehtabuohcciviesu stivralahttu ja lea ovdal leamaš Helgelándda buohcciviesu stivralahttu . 1 Lea Bruflodt geas lea eanemus ohcamat Sámefondii dan áigge , muhto 1901:s lea sullasaš ohcan oahpaheaddjis Knut A. Møgsteris , geas ledje Goahteluovtta ja Mearragohpi skuvlabiirret : « Dieđihuvvo ahte lean leamaš oahpaheaddjivirggis Ákŋoluovtta skuvlasuohkanis 1884 čavčča rájes , ja mus lea eanáš dušše leamaš oahppit geain lea seaguhuvvon duogáš , ja geaid mearri 54 skuvlageatnegahtton máná joavkkus lea maŋimus skuvladieđáhusa mielde leamaš 45 máná . 1 Lea Boazodoallostivrra ovddasvástádus ahte diekkár unnideapmi čađahuvvo . Galget mearriduvvot áigemearit plánaid ráhkadeami ja boazologu unnideami hárrái . 1 Lea 20 jagi áigi go Norgga Sámediggi ásahuvvui . 1 Lađastallanjoavku rávve suokkardallat vejolašvuođa ásahit sámi oktagasvuođustuvvon statistihka ja ahte dan oktavuođas árvvoštallá vejolašvuođa geavahit eará diehtogálduid , ovdamearkka dihte Sámedikki jienastuslogu , vrd. muđui kap. 2.1.3 Oktagasvuođustuvvon statistihkka St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka . 1 Lađastallan joavku , mii lea sihke fágalaččat ovddasvástideaddji ja doaibmá doaimmahuslávdegoddin , lea leamaš seamma dán jagi go diibmá . 1 Lavdegoddi anii dan dihte riektan doalahit 1933-lága mearrádusaid . 1 Lavangen kommune Jernsletten , L. ( udatert ) : Om opplæring i og på samisk i Tromsø fylke . 1 Lauri , Lempi ja Ellen ( Hætta ) Keskitalo 1 Laura Jåma Renfjell , Hemnesberget 2 . Torstein Appfjell , Trofors 1 Latnjalasbuktagiid buvttadeddjiid hástalusat leat mearkagálvohuksen , logistihkka , eanandoalloindustriija ja borramušgálvoráiddut . 1 Latnja ferte bures heivet ságastallat vuđolaččat ja muosálaččat . 1 Latnja Luohkkálatnja lea heivvolaš sadji oahpaheaddjái , oahppái ja váhnemiidda deaivvadit . 1 Lasáhusčuoggát tekstii kap. 335 poasta 75 Doarjja sámi áviissaide : 1 Lasáhus čuoggái 2.4.2 Luonddugeđggiid rogganlohpi Riebanváris ja Náranaččas , maŋábeallai maŋimuš cealkaga : 1 Lasáhus čuo. 5 Mearkkašumit Sámi giellaráđi doibmii - Giellaiskkadeapmi , maŋimuš teakstaoassin : 1 Lasáhus čuo. 3 maŋemuš čuoggá maŋábeallái : 1 Lasáhus čuo. 2.1.4 maŋemus cealkka : 1 Lasáhus áššái 33/99 , čuo. 4 , eavttuhus 1 Sámi dutkama organiseren ja stivren , ovddiduvvon dán jagi geassemánu 1.-4. b. : 1 Lasáhus árvalusa 3. čuoggái maŋŋá maŋimuš cealkaga : 1 Lasáhus vuosttažettiin ruhtada AID doaibmabijuid sámegiela doaibmaplánas . 1 Lasáhus tekstii tabealla vuolde : 1 Lasáhus sáhttá maid muhtun muddui buhtadit boaittobealguovlluid ássiid smávva logu , mii muđui ii attáše dáidda guovlluide nu galle áirasa guovddáš guovlluid ja guovlluid ektui gos orrot eambbo olbmot . 1 Lasáhus siidu 4 , ođđa teakstaoassi vuolimuččas : 1 Lasáhus ráđi árvalussii : 1 Lasáhus mii gártá ođđa 4. teakstaoassin . 1 Lasáhus maŋimus cealkagii ; Dát guoská earret eará guovlluide fuođđobivddu , guollebivddu , muorračuohppama , murjema ja gámasuinniid čuohppama várás , ja maiddái ávdnasiid viežžama várás duddjomii ja dakkár doaimmaide main eaŋkalolbmot dahje joavkkut ollásit dahje muhtun muddui ellet ja maidda dárbbašit ávdnasiid , ja areálaid dárbbašlaš installašuvnnaide . 1 Lasáhus maŋemus oassái : 1 Lasáhus lága §:i 7-6 vástida mearrádusaide eará lágain , dás maiddái akvakulturlágas , mii cealká geatnegasvuođa ovttasráđiid bargat ja oktiiheivehit ohcamiid meannudeami áššáiguoski lága vuođul oktan plánain ja plánameannudeamis . 1 Lasáhus kap. 540 postii 21 1 Lasáhus Sámediggeráđi árvalusevttohusa goalmmát teakstaoasi maŋimus cealkagii : Plánabarggus ferte váldit erenoamáš deastta dain sámi kulturdoaimmain ja ealáhusain , mat leat áitojuvvon ja garrasit gáržžiduvvo , nu go kulturvuđot ávkkástallama , meahcceealáhusaid , mearrasámi guolásteami ja lotnolasdoaluid , eanadoalu ja boazodoalu . 1 Lasáhus : Sámeálbmotfoandda čalmmustahttin Sámediggi áigu čalmmustahttit almmolašvuhtii guđe prošeavttat leat ožžon doarjaga Sámeálbmotfoanddas . 1 Lasáhus : Maŋimus cealkka , 4. teakstaoassi , čuovvovaš lasáhus cealkaga lohppii : " … dan oassái deanučážádagas gosa luossa manná " . 1 Lasáhus : - muhto maiddái ahte albmát dárbbašit doaibmabijuid mat ovddidit sin ovttadássásašvuođa sámi servodagas . 1 Lasáhus 8. čuoggái : 1 Lasáhus 4. s. vuosttaš oasi maŋŋái : 1 Lasáhus 3 . Siidui , « Sámedikki mearkkašumit dieđáhussii olmmošvuoigatvuođaid birra gaskariikkalaš dásis » , ođđa goalmmát čuokkis : 1 Lasáhus 2. siiddus ” 10-jagi prográmma sámi dutkama bajáshuksemii ja ovddideapmái ” - oassái : 1 Lasáhus 2. cealkagii maŋŋá vuosttas rihku : ja rehketdoallu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon . 1 Lasáhus 14. čuoggái : 1 Lasáhus 11. čuoggái : 1 Lasáhus 11 paragrafii : 1 Lasáhus 1. cealkagii 1 Lasáhus 06 Sámedikki oahpahusossodat 1 Lasáhus . Ođđa 3. cealkka kapihttalis « Boazodoalu vuoigatvuođat » : 1 Lasáhus , kap. 1.2 . Boahtteáiggi hástalusat , vuolemužžii siidu 4 , guokte ođđa teakstaoasi : 1 Lasáhus , biddjojuvvo 3. maŋimus teakstaoassin : Sámediggi ii leat ovttamielas Deanulávdegotti evttohussii doaibmaguovlun , ja oaivvilda ahte láhkaásahusa doaibmaguovlu , vrd. § 1 , ferte gáržžiduvvot dan oassái gosa luossa manná , nu mo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan . 1 Lasáhus ( maŋemus cealkka ) : « Deattuhuvvo ahte Sámi oahppneavvoguovddážis ii galgga leat lagádusdoaibma sámi oahpponeavvuid ráhkadeamis , muhto sáhttá leat veahkkin dábuhit oahpponeavvuid dalle go lágádusat eai nákce dan dahkat dohkálaččat . 1 Lastaguosa boarásmanproseassa oiđnogoahtá johtilit ja čábbát - dát silbaránes patina heiveha vistti eatnadahkii ja historjái . 1 Lassáneapmái gullá 450 000 ruvdno Nuorttanaste áviisii . 1 Lassáneapmi vuolgá eanaš das ahte Sámediggi dađistaga lea ožžon daid ortnegiid hálddašeami ovddasvástádusa mat ásahuvvojedje nannet sámi kultuvrra , giela ja ealáhusovddideami , ja mii ovdal earret eará lei departemeanttain . 1 Lassáneapmi lea rehkenastojuvvon 2007 rehketdoalu ektui . 1 Lassáneapmi lea leamaš eanemus ahkejoavkkus vuollel 40 jagi ( Bjørngaard et al. . 1 Lassáneapmi lea juogaduvvon dáinna lágiin : 1 Lassáneapmi lea eanaš leamaš Romssa gávpogis . 1 Lassáneapmi lea eanaš dannego petroleahattit jagis 2011 leat alibut go dat mii lei meroštallojuvvon diimmá čavčča . 1 Lassáneapmi lea 1 miljon lihtera . 1 Lassáneapmi juohke 5 jagiáigodaga lea lagabui 250 % . 1 Lassáneapmi juhkkojuvvo čuovvovaš váldosurggiide : 1 Lassáneapmi galggašii čuovvut sámi preassadoarjaga njuolggadusaid rievdademiid , nu ahte áviissat mat buvttaduvvojit sámegillii ožžot váldooasi lassáneamis . 1 Lassáneapmi dán biires dagai dasto akto 34 % ollislaš jienastusloguovdáneami 1.352 olbmos ovdal 2009 válggaid . 1 Lassáneapmi dahká sullii 150 % . 1 Lassáneapmi Lassáneapmi ovddit válgga ovddit válgga rájes - lohku rájes – proseanta 1731 1429 1256 2617 1352 8385 1 Lassáneapmi 2005 válgga rájes lei 1 352 olbmo . 1 Lassáneami dahke 1.075 čálihuvvon olbmo , dahje goasii 340 % . Gaska-Romssa ja Álttá / Ráhkkerávjju biiriin lei vástideaddji 56 1 Lassáneaddji áššehivvodagas namuha presideanta eanet politihkalaš konsultašuvnnaid Ráđđehusain , árvoháhkanprográmma čuovvoleami , giela áŋgiruššama , oahpponeavvuid buvttadeami áŋgiruššama , ođđa lágaiguin bargat , riddoguolástanlávdegotti evttohusa čuovvoleami ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti II. 1 Lassáneaddji doalloovttadatlohku unnán bohccuiguin ( < 200 ) , erenoamážit Kárášjogas ja Romssas , dahká váttisin olahit dohkkehahtti boađuid ja ieškapitála juohke doalloovttadaga nammii . 1 Lassáneaddji doaimmat , ođđa rusttegat ja davviguovllut vuoruhuvvojit . 1 Lassánan vuoitu 1 Lassánan rápma ortnegisdoallamii juolluduvvui nu ahte 18 milj. ruvnno galget geavahuvvot geainnuid ortnegisdoallamii ja masá 8 milj. ruvnno visttiid ortnegisdoallamii . 1 Lassánan oktavuohta Davvioarje-Ruoššain politihkkárdásis lea Davviriikkaid ráđi rávvagiid mielde go lea sáhka Barentsguovllu álgoálbmogiid ovttasbarggus . 1 Lassánan mielkeearri lea dattetge ráddjejuvvon Finnmárkui . 1 Lassánan fanastrafihkka ja petroleumadoaibma davviguovlluin buktá stuorát áitagiid ekovuogádaga ja guolástusaid ektui davvin . 1 Lassánan doarjagat sámi aviissaide [ 05.10.2007 ] 1 Lassánan dienashommát almmolaš buohkaidrievtti olis leat maiddái ásahan hástalusaid boazodollui , go diekkár doaimmat sáhttet šaddat nu viidát ja dáhpáhuvvat áiggiid goas sáhttet leat stuora vahágin boazodollui . 1 Lassánan bargosisafárren addá eiseválddiide ja servodahkii ođđa vejolašvuođaid ja hástalusaid . 1 Lasson finadii maid Ákšovuonas , ja maid son doppe oinnii , dat gal hirpmástuhtii su . 1 Lassiáššit : 1 Lassiáirasat leamaš ealáhusgárddiin , Inkubatorain ja máhttopárkkain mielde proseassas . 1 Lassiteakstaoassi čuoggái 1.2 . Boahtteáiggi hástalusat 1 Lassin čájehuvvo statistihkka mas olles riika lea geográfalaš rámman . 1 Lassin čoahkkimiidda Olgoriikkadepartemeanttain politihkalaš dásis budjeahta ja eará áššiid birra lea Sámediggi mielde Olgoriikkadepartemantta ráđđeaddi lávdegottis olmmošvuoigatvuođaid hárrái ja departemeantta bargojoavkkus riikkaidgaskasaš eamiálbmotlogijagi hárrái ( 1995–2004 ) . 1 Lassin ásset vel muhtimat Rennebu gielddas guđet barget bohccuiguin Trollheimenis . Lullisámi guovllus lea boazodoallu dehálaš . 1 Lassin árvvoštallojuvvojit iešguđetlágan lávdaduvvon fálaldatmállet ovdaskuvlaoahpaheaddjeohppui ja mánáidgárdebargiid iešguđetlágan lasseoahppofálaldagaide . 1 Lassin árvaluvvo lasihit kapitála Dutkama ja ođđahutkama fondii 5 miljárdda ruvnnuin . 1 Lassin álbmotoadjolága áššiide sáhttá maiddái áššiid dákkár lágaid / ortnegiid vuođul guoddalit Oadjoriektái : 1 Lassin váldái mii Sámediggái lea delegerejuvvon , de lea Sámedikkis maiddái váldi ja váikkuhanfápmu oassálastima ja ovddasteami bokte máŋggaid lávdegottiin , stivrrain ja ráđiin . 1 Lassin vuosttaš ja nuppi oassái evttohit mii vel goalmmát oasi mii čuodjá na : « Lea maiddái dehálaš muitit guorahallat mearrasámiid dili ja maid Suodjalus lea mearkkašan Porsáŋgui ássama ja bargosajiid dáfus . 1 Lassin viiddes suorgesuokkašdallama lea lávdegoddi geahččalan vuhtiiváldit davviguovlluid riikkaidgaskasaš perspektiivva ja eamiálbmotdimenšuvnna sierra kapihttaliin . 1 Lassin vel nuppástuhttui boazodoallolága bággo ­lonistanvuođđu nu , ahte stáhta sáhttá addit lobi bággolonistit boazodoallovuoigatvuođa vejolaš areálaid sámi boazoguovlluin , ja dalle go duopmo ­stuolut leat gávnnahan ahte boazodoallovuoigat ­vuohta ii gusto . 1 Lassin uhdiduwojit erenoamáš lottit . 1 Lassin sáttamediaid jahkásaš raporttaide Mediabearráigeahčču goziha oktilaččat ollašuhttetgo sáttamediat prográmmageatnegasvuođaideaset mat leat mearriduvvon ee. NRKa njuolggadusaide ja konsešuvdnadokumeanttaide . 1 Lassin sámi áššiide guoski dahkamušjuohkima ollislaš árvvoštallamii áigu ráđđehus joatkit ja nannet dálá dialoga mii ovttaskas deapartemeanttain lea Sámedikkiin . 1 Lassin sáhttet gielddat gehččojuvvot stáhta giehtaguhkibun riikkagottálaš politihka fápmuibidjamis . 1 Lassin sáhttet eará guoskevaš sámi kulturásahusat ohcat beassat searvat dan bargui . 1 Lassin syntehtalaš jietnadeapmi sáhttá geavahuvvot vuođđun ráhkadit ođđaáigásaš bálvalusfálaldagaid máŋgga suorggis . 1 Lassin stáhtaministarii de leat Stáhtaministara kantuvrra politihkalaš bargoveagas čieža stáhtačálli ja okta politihkalaš ráđđeaddi . 1 Lassin stuora dieđalaš buktagii son jorgalii olu čáppagirjjálašvuođa sihke ránskka- , espánnja- ja portugálagielas . 1 Lassin soaitá vel evttohuvvot álbmotmeahcci norggabeale golmma riikka rájás gaskal Ruoŧa , Suoma ja Norgga . 1 Lassin skuvlla iežas internáhta , de láigoheimmet ovtta áiggi lanjaid sihke Duottarstobus ja osiid vuođđoskuvlla internáhtas . 1 Lassin rehkenastojuvvojit birasváikkuhusat . 1 Lassin ožžot máŋga sámi dávvirvuorkká doaibmadoarjaga dávvirvuorkádoarjjaortnega bokte , mii doaibmá stáhta , fylkkagieldda ja gieldda oktasaš ruhtadangaskaoapmin . 1 Lassin ožžot aviissat biđgendoarjaga mii luitojuvvo doallanpreantalogu vuođul mii sáddejuvvo Poastalágádusa mielde ja gusto buot Finnmárkku aviissaide . 1 Lassin oččodit nuoraid dan oñña dearvvašvuoñaohppui , de ferte fylkkasuohkan ovttas suohkaniiguin ovddidit buriid vugiid mo kvalifiseret rávis dearvvašvuoñafágabargiid . 1 Lassin ovddida Bargiidbellodaga sámediggejoavku čuovvovaš eavttuhusaid čuoggáide 1-6 , siidduin 23 ja 24 : 1 Lassin ollašuvvá nubbi guovdilis eaktu dasa ahte sámi kultuvrras lea buorre šaddandilli . 1 Lassin oažžut albmosii dieđuid ja analyseret dáhpáhusaid , de kommišuvdna bivdojuvvo árvalit buoridandoaimmaid . 1 Lassin oassálastimii Regulerenráđis , de áigu Sámediggi bargat gávnnahit ođđa ja viidát vugiid ovddidit Guolástusdepartementta ja Sámedikki politihkalaš ja hálddahuslaš ovttasbarggu . 1 Lassin oaivvildii lávdegoddi ahte go gávdno álbmotválljejuvvon orgána mii lea sámi veahkadaga sátneguoddi , de dahká dat álkibun guovddáš eiseválddiide dahkat lobálaš 1 mearrádusaid sámepolitihkalaš duovdagis . 1 Lassin oaidnit ahte orro dáhpin šaddame olbmuid gaskkas geavahit eambbo suomabealde girdišiljuid go vulget mátkkoštit luopmo- ja fridjaáiggemátkkiide . 1 Lassin oahpahit muhtun vuođđoskuvllat ja Hábmera joatkkaskuvla julevsámegiela . 1 Lassin oahpaheapmái ledje mis oahpaheddjiin maiddái geatnegasvuođat internáhtas . 1 Lassin njuolggo doarjagii mii lei 313 000 ruvnno , juolludii Sámediggi vel 100 000 ruvnno nissonluohká lágideapmái . 1 Lassin namuhuvvon prošeavtta leat skuvllat ieža bargan máŋggalágan sámi fáttáiguin ja muhtin oahpaheaddjit leat ovddežis ožžon stipeandda vai ožžot oahpahusgealbbu sámegielas . 1 Lassin mávssolaš veahkkái maid Sámediggi sáhttá addit dáid surggiin , de addá lagas ovttasbargu deaŧalaš signála riikkaidgaskasaččat ja sáhttá leat ovdamearkan eará riikkaid ráđđehusaide . 1 Lassin máhttit muitalit ođđa dieđuid , de galgá oahppi máhttit jurddašit iešheanalis ja geavahit dán máhtolašvuođa skuvlabargguin , ruovttus ja boahttevaš bargoeallimis . 1 Lassin muitalit kanála neahttasiiddus ahte sis lea okte vahkkus áigeguovdilisáššiidprográmma sámi fáttáin , mii bistá 15 minuhta . 1 Lassin mii fertet ovddidit birrasiiheivvolaš teknologiijaid maiguin mii sáhttit oažžut sihke ovdáneami ja unnit luoitimiid . 1 Lassin mielláhtuide maid Sámediggi nammada suodjalanguovlostivrraide , de galget searvvis leat mielláhtut dáin suohkaniin ja fylkkasuohkanis . 1 Lassin mearrádusaide mat juo odne leat boazologu bággounnideami birra , de evttohuvvojit mearrádusat bággensáhku , sáhkkocelkosiid ja divvagiid birra mat bohtet jus rihkku doaibmanjuolggadusaid . 1 Lassin mearra , biras ja luondduresurssat davveguovlluin , lea sámi- ja eamiálbmotriekti váldovuoruhansuorgi Juridihkalaš fakultehta dutkamis . 1 Lassin lei oktiibuot čieža olbmo kanturbargiid veahka , nu ahte Olgoriigadepartemeanttas barge oktiibuot 23 bargi . 1 Lassin leat vuoruhuvvon doaibmabijut mat nannejit oarjelsámi , julevsámi , nuortasámi / goltásámi ja mearrasámi servodagaid . 1 Lassin leat eatnat sámit vásihan ahte sápmelašvuohta adnojuvvo juonin mas ii leat makkárge árvu . 1 Lassin leat departemeanttas čoahkkimat Sámedikkiin eaŋkiláššiid birra dárbbu mielde . 1 Lassin leat davvisámegillii pedagogalaš prográmmat ja sátnegirjjit . 1 Lassin leat allaskuvllas oahppofálaldagat , main lea dutkamii vuođđuduvvan oahpahus , sámegiela lohkanbadjeoahpus ja sámegiela álgooahpaheamis rávisolbmuide . 1 Lassin leat 2,0 milj. kr giligárgedanruđain , mat juogaduvvojit eanadoallošiehtadusa bokte , várrejuvvon Sámediggái váikkuhangaskaoapmin sámi eanadoalu ja lotnolasealáhusaid várás . 1 Lassin leahkit mánáidgárdi , šattai vel deaivvadanbáiki sámi birrasii . 1 Lassin lea álggahuvvon proseassa mii galggašii eambbo unnidit dárbbu geavahit bohkanlávddi gássaturbiinna go Finnmárkku fápmodilli luoitá dasa . 1 Lassin lea vel vuoigatvuođaid ja ortnegiid álggaheapmi sápmelaččaid várás ollu dagaldagaid duohken maid ádjána oažžut sadjái . 1 Lassin lea vel dehálaš leat dihtomielas dan buorrevuhtii mii boazodoalus lea , go bisuha ealáhusaid ja almmolaš bálvalusaid boaittobeal Norggas . 1 Lassin lea vel Oljo- ja energiijadepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta ráhkadan oaivadeami mii čiekŋuda mo regionála plánabargu sáhttá čađahuvvot . 1 Lassin lea siwa jearrat oaiwildago Sámedikki presideanta ahte dábálaš demokratiija vuogit lea heajut rádđeaddi orgánas , go orgánain ma in lea mearridanváldi ? 1 Lassin lea riikkaviidosaš sámi statistihkka . 1 Lassin lea nammaduvvon sierra reteránsajoavku prošektii . 1 Lassin lea joavku maiddái bargan 1994 dorskereguleremiiguin mas joavku lea buktán árvalusa Sámediggái go lea bargan dainnaŽ seamma áššiin . 1 Lassin lea dávjes oktavuohta eaŋkiláššiin . 1 Lassin lea departemeanttas oktavuohta Sámedikkiin áššegieđahallidásis eaŋkiláššiin . 1 Lassin lea bargojuvvon lasihit oppalaš dihtomielalašvuođa báikkálaš ja guovlluguovdasaš huksenvieru hárrái , ovdamearkka dihtii oinnolažžan dahkama bokte mediain . 1 Lassin lea Sámediggi ráhkadan diehtojuohkingihppaga sámi mánáid mánáidgárdefálaldagaid birra , ja almmuhan guokte « Stullán » mánáidgárdeáigečállaga . Sámediggi lea doallan 4 iešguđetlágan fierpmádatčoahkkimiid gos lea diehtojuohkin , gelbbolašvuođalokten , bagadallan ja fierpmádathuksen . 1 Lassin lea Sámediggi ovttas Finnmárkku ja Romssa fylkamánniiguin ráhkadan diehtojuohkingihppaga sámi oahpahusa birra mii lea jurddašuvvon váhnemiidda olggobealde sámi hálddašanguovllu . 1 Lassin lea Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte árvaluvvon juolluduvvot ruđat guovtti sámi kulturvisttiide . 1 Lassin lea Budejju giddagasas , « Ila fengsel , forvarings- og sikringsanstalt » nammasaš giddagasas ja Ringeriikka giddagasas guđesge okta sámegielalaš bargi . 1 Lassin kultur- ja giellabargguide , lea dehálaš oai-dnit vejolašvuođaid ovddidit ealahusaid mat leat nuortalaš / skoaltalaš kultuvrra vuođul , dás maid mátkeealáhusdoaimmat . 1 Lassin klássajođiheaddjái , ledje álo okta dahje guokte oahpaheaddji velá , geain ledje diimmut erenoamášluohkás . 1 Lassin juolluduvvui 531 000 ruvnno doarjja eanandoalu doaibmavisttiide ja 570 000 ruvnno guolástusfatnasiid oastimii . 1 Lassin juolluduvvui 1 438 000 ru doarjja iešguđetlágan ealáhusdoaimmaide eanandoalus , mátkkoštusealáhusas , duojis ja juohkelágan ealáhusain . 1 Lassin juhkkojuvvo 3,7 miljon ruvdno Ullevål čiekčanšillju ođasteapmái . 1 Lassin juhke oahpponeavvuid giellaguovddážiidda , girjerádjosiidda , allaskuvllaide , dearvvašvuođaguovddážiidda , váhnenfierpmádagaide ja girjebussiide . 1 Lassin joavkočoahkkimii 1. čuoggá vuođul , máksá Sámediggi mátke- ja orrungoluid ja massojuvvon bargodietnasa ovddas ( gč. čuoggá 2.7 ) ja mánnageahččogoluid ( gč. čuoggá 3.0 ) ovtta joavkočoahkkim ovddas dievasčoahkkimiid gaskkas . 1 Lassin iežas dietnasii oažžu musea doarjaga Norlándda fylkkasuohkanis musea 1 Lassin háliida ráđđehus govvidit mo norgalaš sámepolitihkka lea gárgeduvvan njealji jagis mat leat gollan das rájes go ovddit stuorradiggedieđáhus biddjojuvvui ovdan . 1 Lassin honoráraid justeremiidda , de lea maiddái deaŧalaš juolludit ruđaid gelbbolašvuođa buoridandoaimmaid čálliid ja lágádusaid dáfus . 1 Lassin honoraráid justeremiidda , de lea maiddái deaŧalaš juolludit ruđaid gelbbolašvuođa buoridandoaimmaide sámegielat čálliid ja sámi lágádusaid dáfus . 1 Lassin heargegilvovuodjimiidda lágiduvvojit maid konsearttat , čájáhusat ja teáhterčájálmasat . 1 Lassin gávdnojit vuoigatvuođat mat dušše gustojit veahádagaide ja/dahje eamiálbmogiidda . 1 Lassin gávdnojit moadde ovttaskas sámi lagasrádiostašuvnna . 1 Lassin go ealáhus bures lea gánnáhahtti ja mas resuršageavaheapmi lea dássedeattus , ovddasta eavttu sámi servodaga eallinvejolašvuhtii Mátta-Tr0ndelága fylkkas . 1 Lassin girkofágalaš gelbbolašvuhtii , de lea dárbu sámi giella- ja kulturgelbbolašvuhtii eanaš girkolaš virggiin sámi guovlluin . 1 Lassin girjjálašvuhtii várrejumiin ( 3,6 milj. ruvnno 2008:s ) sámi girjjálašvuođa ovdáneami doarjjaor ­tnega bokte , hálddaša Sámediggi sierra doarjjaor ­tnega lágádusaide mat ovddimusat almmuhit sámegiel girjjiid . 1 Lassin gili iežas ruhtačoaggimii , mii oaččuimet ruđa máŋggain ásahusain ; stuorámus skeaŋkka mii oaččuimet Iŋggášguolbana ( Porsangmoen ) garnisovnnas . 1 Lassin giellamáhttui dulkabálvalusas ferte leat máhttu sámi kultuvrra ja historjjá birra . 1 Lassin galgá ásahuvvot sierraduopmostuollu , Meahcceduopmostuollu Finn ­márkui mii galgá árvvoštallat vertniid mat bohciidit dán oktavuođas . 1 Lassin galgá vel lasihit riikkaidgaskasaš eamiál ­bmotdutkangealbbu nationála ja riikkaidgaskasaš dutkanfierpmádagas . 1 Lassin galgá ráddi dahkat mearrádusaid gaskaboddosaš ráfáiduhttima hárrái ku1turmuito1ága § 22 nu . 4 mielde dassážii go ášši 1 ea mearriduvvon , ja sáhttá biehttalit p1ánen áššiid sámi ku1turmuittuid gáhttema p1ána- ja huksen1ága mielde . 1 Lassin galgá gaskkustit dárkilis informašuvnna Njávdán-sámiid dálá dilis ; sin kultuvrralaš , sosiála , ealáhuslaš , oskkoldatlaš ja poli ­tihkalaš dilis . 1 Lassin galget váldit njálmmálaš eksámena . 1 Lassin galget dieđut juhkkojuvvot aktiivvalaččat sámi aviissaide , Sámi radioi ja eará áigeguovdilis diehtojuohkinkanálaide . 1 Lassin fágalaš ovdáneapmái ja bargovugiid oahppamii , de galgá oahppi maiddái máhttit ja diehtigoahtit mo son doaibmá earáiguin ovttas . 1 Lassin foruma 16 bissovaš ovddasteaddjái lea ON miellahttostáhtain , eamiálbmotorganisašuvnnain jna. dárkojeaddjistáhtus foruma čoahkkimiin . 1 Lassin formálalaš čoahkkimiid sierranas oassálastiiguin lea Sámediggi maiddái lágidan ja áigu lágidit álbmotčoahkkimiid main sáhttet boahtit ovdan evttohusat ja komeanttat . 1 Lassin fitnodatvuođđudanohppui lea stuorra dárbu earret eará ekonomiija , rehketdoalu , vuovdima ja márkanfievrrideami , fierpmádathuksema ja oppalaš suorgemáhtolašvuođa siskkobealde . 1 Lassin ferte bargat dan ala ahte Sámi giellaráđi bušehttii biddjojuvvojit ruđat prošeavttaide maiguin nannet sámegiela olggobealde Sámelága hálddašanguovllu . 1 Lassin ealáhusbivdui lea Guovdageainnus dál hui ollu lustabivdu . 1 Lassin ealli árvui buhtadas maiddái gokčá liigebuktagiid . 1 Lassin dása ráđđehus árvala ahte doarjja buohtalasealáhusaid árvoháhkanprográmmii lasihuvvo 2 miljovnna ruvnnuin , oktiibuot 8,5 miljovnna ruvdnui . 1 Lassin dása oaivvilda Sámediggi ahte lea deaŧalaš juohkit prošeaktaruđaid mat dál hálddašuvvojit Sosial- ja dearvvašvuođadepartementta prošeaktaortnega olis , maiddái maŋŋel go prošeakta loahpahuvvo 2001 loahpas . 1 Lassin dása juolluduvvo maiddái buhtadas čuovvugoluid ovddas čadnojuvvon juohke ealli nammii , meroštallojuvvon árvvus maid manaha boahttevaš jagiid buvttadeamis go massá rávis áldduid ja sahkkoáldduid . 1 Lassin dása fylkkamánniid bakte juolluduvvo doarjja oahpahussii sámegiela dahje sámegillii vuođđoskuvllas . 1 Lassin dása evttohuvvo ahte juolludeapmi departementii lassána 3 milj. ruvnnuin vai nanne departemeantta vejolašvuođa dárkkistit ja čuovvolit Bargo- ja čálgoetáhta . 1 Lassin dása boahtá lotnolasealáhusdoarjja , mas 1998:s geavahuvvui sullii 3,3 miljon kruvnnu dan njeallje namuhuvvon gildii , dát lea sullii 86% lotnolasealáhusdoarjagis . 1 Lassin dán mearrádussii mearrida doaibma ieš goas geavaha sámi leavgga , gč. leavganjuolggadusaid . 1 Lassin dáid ovcci olbmo de lasihuvvo kommišuvdna vel ovttain almmáiolbmuin . 1 Lassin dáid doaibmabijuide lea Sámediggi vuoruhan viiddidit dáláš mátkkoštusealáhusdoaimmaid main sámi kultuvra ja historjá leat stuorra oasit doaibmakonseaptas . 1 Lassin dulkahattiide boahtá vel 24% lassiárvodivat ( momsa ) Norggas ja 22% Suomas . 1 Lassin departemeanta áigu ráhkadahttit jietnafiilla davvisámegillii jorgaluvvon rápmaplánas . 1 Lassin dehálaš čoahkkimiidda ja galledemiide sámi ásahusain lea munnje dehálaš deaivvadit fylkkamánniin , áigeguovdilis suohkaniiguin ja girkuin mii maiddái gullá mu ovddasvástádussuorgái , dadjá Rigmor Aasrud . 1 Lassin deaŧalaš máhtolašvuođadárbbuide maid dat prográmma deattuha , lea dárbu ahte maiddái eará Norgga dutkanráđi prográmmat fátmmastit sámi váttisvuođaid ja máhtolašvuođahástalusaid . 1 Lassin deattuhuvvojit buorit fágalaš gelbbolašvuođat , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , čálalaš ovdanbuktinnávccat , návccat bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhttu Virgi lea biddjon virgekodii 1434 ráđđeaddi dahje 1364 seniorráđđeaddi . 1 Lassin deattuhuvvojit buorit fágalaš gelbbolašvuođat , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , cálalaš ovdanbuktinnávccat , návccat bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhttu . 1 Lassin deattuhit buriid ovttasbargo- ja gulahallannávccaid ja máhtu olahit bohtosiid ovttasrádiid earáiguin . 1 Lassin deattuhit buriid ovttasbargo- ja gulahallannávccaid . 1 Lassin deattuhit buriid ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 1 Lassin deattuhit buriid ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , cálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaccat ja ulbmillaccat ja bálvalusdáhtu . 1 Lassin deattuhit buriid máhtuid , ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 1 Lassin deattuhit buori fágalaš gelbbolašvuođa , buriid ovttasbargan- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktindáiddu , dáiddu bargat iešheanalaččat ja ulbmildiđolaččat ja veahkkáivuođa . 1 Lassin deattuhit buori fágagelbbolašvuođa , buriid ovttasbargan- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktindáiddu , dáiddu bargat iešheanalaččat ja ulbmildiđolaččat ja veahkkáivuođa . 1 Lassin dasa váikkuha regulerekeahtes dorskebivdu norgga ollesearrái . 1 Lassin dasa plánejuvvojit kantuvrrat mat sáhttet láigohuvvot eará sámi ásahusaide . 1 Lassin dasa mii juo lea šiehtadusas mielde , lea dat hástalus ahte riikkalaš ealáhuspolitihkka boahtá vuostálagaid sámi árvvuiguin báikkálaš resurssaid geavaheamis , sámi suohkaniid ássamiid ja vuoññoealáhusaid bargosadjesajádaga dihte , namalassii dainna vuoñuin mas ealáhusat galggašedje ovdánit ja seailluhit sámi kultuvrra ja identitehta . 1 Lassin dasa mii dás lea namuhvvon lea dárbu oažžut ruđaid IKT-ovddideami investerengoluide , earret eará oažžut interneahttabálvalusaid sámi museaide . 1 Lassin dasa mearrádus cealká ahte ” dihto skuvllat galget fállat oahpahusa sámegielas dahje sámegillii , dahje erenoamáš sámefágain mat joatkkaoahpahusas gullet dihto kurssaide dahje dihto joavkkuide . 1 Lassin dasa maid leat čállosiin gávdnan , leat mii váldán mielde moadde muitalusaža maid ovddeš oahppit ja oahpaheaddjit leat muitalan . 1 Lassin dasa lei Oslo sámiid searvvis lahttu stivrras . 1 Lassin dasa lea mediaid rolla ovddidit ja oidnosii buktit sámegiela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , ja dainn lágiin doaibmat giellamállen . 1 Lassin dasa konvenšuvdna dohkkeha álgoálbmogiid dáhtu ja dárbbu hálddašit iežaset ásahusaid , iežaset eallinmálle ja iežaset ekonomalaš ovdáneami . 1 Lassin dasa ii orron Norgga delegašuvdna doarvái bures ráhkkanan čoahkkimii . 1 Lassin dasa go láhkii dál leat váldojuvvon mearrádusat mat dál leat njuolggadusain , de leat dat veahá rievdaduvvon . 1 Lassin dasa go lea ovddasvástádus iešguđet surggiid hárrái , de sáhtášii fylkkamánni maiddái veahkehit boazodoallohálddahusa dárbbašlaš gelbbolašvuođain ja válddiin doaimmaid čađahit . 1 Lassin dasa bájuhit Eli Skogerbøa raportii ” Samiske medier – Innhold , bruk og rammevilkår ” ( 2000 ) . 1 Lassin dasa ahte áššis galgá ráđđádallat Sáme ­dikkiin de áigu Máhttodepartemeanta maid oažžut mielde Finnmárkku fylkkamánne ja Finnmárkku fylk-kasuohkana , geahčadit movt stáhta sámi joatkka ­skuvllaid hálddašanovddasvástádusa buoremusat galggašii áimmahuššat . 1 Lassin dasa ahte riikkasis doaimmat korridnerejuvvojit . Go guoská boazodollui Suomas , Norggas ja Ruoŧas de maiddai lea dárbu oktasaš doaimmaide . 1 Lassin dasa ahte preassa lea dehálaš demokratiijii ja sátnefriddjavuhtii , de sámi áviissain lea dehálaš doaibma seailluhit ja ovdánahttit sámegiela . 1 Lassin dasa ahte leat veahkkin ovddidit ja buvttadit sámi filmmaid , de leat maid vuoruhuvvon suorggit sámi filmmaid gaskkusteapmi ja mánáid ja nuoraid áššiid áŋgiruššan . 1 Lassin dasa ahte ekonomiija njiedjá boraspirevahágiid geažil , de dagahit dát vahágat olmmošlaš nođiid ealáhusdolliide geat gávdnet goddojuvvon ja gaikkoduvvon elliid . 1 Lassin dasa ahte beaktileappot oažžut sisa sáhkuid , de lei maid dehálaš sihkkarastit seammalágan meannudeami ja ráŋggáštusa ollašuhttima ja nannet vahága gillájeaddji dili . 1 Lassin dasa ahte bargomárkanis lea dihto govdodat ja maiddái iešguđetlágan oahppo- ja čálgofálaldagat leat deaŧalaš ovdehusat dáid juksanmeriid olaheapmái . 1 Lassin dasa ahte Beaivváš Sámi Našunálateáhteris ja Åarjelhsaemien Teatere:s ráhkaduvvojit teáhterat sámiin sámiid várás , de sii maid ovdánahttet sámi giela iežaset dáiddalaš doaimmas . 1 Lassin dan suodjalussii mii boazodoallolágas addojuvvo , lea plánen plána- ja huksenlága vuođul buorre váikkuhangaskaoapmi man vuođul sáhttá árvvoštallat ja váfistit amaset árvvolaš guovllut geavahuvvot eará ulbmiliidda . 1 Lassin dajaldat siskkilda ee. gástta , náitima ja eahkedismállásiid . 1 Lassin daidda osiide mat ovdal leat deattuhuvvon , de ođđa ságastallanfáddán šaddá árvvoštallat maiddái árvosániiguin . 1 Lassin bohtet viiddiduvvon loatnarámat ja unniduvvon vearut fitnodagaide . 1 Lassin bohtet uhcit fápmolinját ja bieggafápmo- ja johkafápmoohcamat sámis . 1 Lassin bohtet arvat stuoribuš ja unnibuš doaimmat mat leat mielde huksemin guovllu máhtu . 1 Lassin boazodoallošiehtadusa ortnegiidda lea departemeanta ásahan liige erenoamáš váikkuhandoaimmaid sihke boazoeaiggádiid ja njuovahagaid hárrái . 1 Lassin boahtá dieđusge dat maid sii masset váilevaš regulerema geažil juohke jagi . 1 Lassin boahtá Sámediggeráđđi mas leat 5 áirasa mat guđđet dievasčoahkkima go sii nammaduvvojit ráđđái . 1 Lassin boahtá Ruošša ekonomalaš ovdáneapmi , mii vuolgá oljjus , gássas ja eará resurssain . 1 Lassin bistevaš čájáhusfálaldagaide leat museas dadjat juo juohke jagi okta sámi fáddá- dahje johtočájáhus . 1 Lassin besset jienasteaddjit rievdadit evttohasortnetvuoru ja doaba sámi jienastuslohku rievddai Sámedikki jienastuslohkui . 1 Lassin besset báikkálaš filbmabargit loktet iežaset gelbbolašvuođa buvttadeami bokte . 1 Lassin berre gáiddos oahpahusa plána čuovvoleapmái láhččojuvvot buoret vejolašvuođat bargat ovttas riikkarájáid rástá buot golmma sámegielas . 1 Lassin beassá Sámediggi eambbo searvat čoahkkananbáikkiid ovdánahttimii ja viiddideapmái jahkásaš ohcanmeannudemiid ja bagadallamiid bokte . 1 Lassin addojuvvojit ollu dieđut ja rávvagat čálalaččat ja telefovnnas . 1 Lassin Sámi giellalávdegoddi juohká dieđuid riikkaid giellaorgánaide , ja earáide . 1 Lassin Sámediggi lea vuođđudan stipeanddaid alit oahpahusa várás , gč. doaibmabidjooasi . 1 Lassin Sámediggi hálddaša doarjagiid mat leat mánáidgárdefálaldagaid , oahpponeavvuid ja stipeanddaid várás . 1 Lassin Sámediggeráđi lahtuide lei regulerenráđi Sámedikki ovddasteaddji Alf . 1 Lassin Sámediggeráđi lahtuide ledje Sámedikki joavkojođiheaddjit ja Sámedikki gulaskuddanlávdegotti jođiheaddji Ole Henrik Magga mielde . 1 Lassin Statistihkalaš guovddášdoaimmahat áigu dađistaga almmuhit ođđa sámi statistihkaid dán neahttabáikkis : www.ssb.no/samer . 1 Lassin Ráđđehus árvala ásahit ođđa dáhkádusortnega guhkesáigásaš fápmosoahpamušaid várás mat leat fápmogáibideaddji industriijas , ja rápman 20 miljárdda ruvnnu . 1 Lassin Ráđđehus áigu guovvamánu 9. b. bidjat ovdan ođđa doaibmabijuid mat nannešedje báŋkkuid loatnaaddinvuoimmi , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Lassin Norgga našuvnnalaš raportii leat guokte dokumeanta vuođđun Norgga gažadeapmái ; raporta mas leat almmolaš ja áššáiguoskevaš ON- dokumeanttat ja okta raportta mas leat dieđut ja rávvagat siviila servodagas . 1 Lassin 1 Lassimearrádusat válgii 1 Lassimearrádusat válgga birra . 1 Lassijuolludus galggai nannet Sámedikki hálddahusa siskkáldas goziheami ja Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti áššemeannudannávccaid , vrd. St.prp. nr. 65 ( 2004-2005 ) ja Árv . S. nr. 240 ( 2004-2005 ) . 1 Lassijuolludus galggai nannet Sámedikki hálddahusa siskkáldas goziheami ja Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti áššemeannudannávccaid , vrd. St.prp. nr. 65 ( 2004-2005 ) ja Árv . 1 Lassiin bidjá Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma 2008-2009 njuolggadusaid ekonomalaš Romssa fylkkasuohkana reaidduide ekonomiijaplánas ealáhusulbmiliidda ja láhčit dili dáidda ( Ealáhusfondii , guolástusfanasfondii ja guovdabáddivuoruheapmai ) . 1 Lassigolut almmolaš namma guovtti gillii 1 Lassievttohus lávdegottis dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Lassievttohus 1 Lassiealáhusaid ásaheapmi gáibida ođđa bargovugiid ja eará gelbbolašvuođa go mii boanddain árbevirolaččat lea leamaš . 1 Lassi čuoggái 4.3. 2. cealkka ná : Dát ortnet , nammadeapmi eará lávdegottiide , lea doaibman dohkálaččat ja lávdegoddi evttoha ahte vuohki doalahuwo . 1 Lassi áššebáhpirat : - Gulaskuddancealkámuš 18.11.91 Davvi-Norgga kulturrádis - Gulaskuddancealkámuš 18.11.91 Sámi Allaskuvllas - Gulaskuddancealkámuš 17.11.91 Sámi Studeanttaid Searvvis Romssas - Gulaskuddancealkámuš 18.11.91 Sámi Instituhtas - Gulaskuddancealkámuš 14.11.91 Finnmárkku fylkka eanadoallokántuvrras - Gulaskuddancealkámuš 14.11.91 Gáivuona Sámiid Searvvis - Gulaskuddancealkámuš 13.11.91 Mánáid- ja bearaš departemeanttas - Gulaskuddancealkámuš 15.11.91 Norgga boazosápmelaččaid Riikasearvvis - Gulaskuddancealkámuš 20.11.91 Hámmárfeastta sunddikántuvrras - Gulaskuddancealkámuš 15.11.91 Gáivuona gielddas - Gulaskuddancealkámuš 14.11 91 Porsanggu radios - Kopia reives - Kulturdepartemeanttas Tinglysningsdatai 1 Lassi árvoháhkan ja buvttadeapmi mátkeealáhusas 1 Lassi árvalus prioriteremii , goalmmát siiddus : Sámedikki 2001 barggus prioriterejuvvojit : 1 Lassi márkangealbu borramuša ektui . 1 Lassi juolludeapmi sámi ofelaččaide 1 Lassi gávpemáhttu easkaálgiide ja smávit fitnodagaide . 1 Lassi doaimmaid geažil dán fágasuorggis boahtá Sámediggi oažžut juolludeami ovtta fágavirgái dán fágasuorggis ( vrd. 3. mildosa ) . 1 Lassi dienas boanddaide sámi guovlluin ferte dattetge boahtit máŋggalágan doaibmabijuid bokte ja máŋgga suorggis . 1 Lassečállosat 1 Lassejuolludus dagaha ahte Máilmmi čuoigangilvvuid eaktodáhtolašvuođaprošeakta váikkuha dasa ahte lea vejolaš lahkanit ulbmila oaččohit áigái šláddjes eaktodáhtolašvuođabargiid joavkku . 1 Lassedieđáhus biddjojuvvui ovdan 1998 ( st. dieđ. nr. 18 ( 1997–98 ) ) . 1 Lassedieđáhus St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000–2001 ) Sámepolitihka birra gáduššanriekti go veahkadat eanaš lea albmanahttán alddeset leamen geavahanrievtti . 1 Lassedieđáhus St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000–2001 ) Sámepolitihka birra 1 Lasseartihkkalat almmuhuvvojit dábálaččat dušše originálagillii . 1 Lasse lei lágalaš olmmái , ja son gal sihkkarit čuovui dien bagadusa . 1 Lasse Andersena áiggi lei Láhppi dakkár « muhttásanguovlu » , ja go eanas oassi su guovllu mánáin ledje sámegielagat , de galggai oahpahuvvot sámegillii . 1 Lasse Andersen lei leastadianalaš , ja son lea sihkkarit oahpahan iežas ohppiide buori risttalašvuođa . 1 Lasihuvvon ođđajagimánu 19. b. 1990-mannosaš lágain nr. 2 , rievdaduvvon geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Lasihuvvon njukčamánu 28. b. 2003-mannosaš lágain nr. 19 ( fápmui biddjojuvvon suoidnemánu 1. b. 2003 njukčamánu 28. b. 2003-mannosaš resolušuvnnain nr. 411 ) . 1 Lasihuvvon mielkeearit nannejit dáláš eanadoalu fylkkas , seammás go álkiduhttet barggu rekrutteret nuoraid ja nissonolbmuid ealáhussii . 1 Lasihuvvon lágain skábmamánu 28. b. 2003 nr. 99 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2004 res. skábmamanu 28. b. 2003 nr. 1403 vuođul ) . 1 Lasihuvvon lágain juovlamánu 13. b. 2002 nr. 78 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2003 res. juovlamánu 13. b. 2002 nr. 1600 vuođul ) . 1 Lasihuvvon lágain geassemánu 23. b. 2000 nr. 56 ( fámus suoidnemánu 1. b. 2001 res. geassemánu 22. b. 2001 nr. 698 vuođul ) , rievdaduvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) , paragráfalohku rievdaduvvon § 2-1a ektui . 1 Lasihuvvon lágain geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 ( fámus ođđajagemánu 1. b. 2002 res. juovlamánu 14. b. 2001 nr. 1417 vuođul ) . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78. § 3-6. Ovttaskas olbmui girkobálvalusat Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámegillii oažžut oktagaslaš girkobálvalusaid Norgga girku searvegottiin hálddašanguovllus . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78. § 3-3 . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78. § 3-2. Láhkaásahusaid jorgaleapmi . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78. § 3-10. Njuolggadusaid doaibmaguovllu viiddideapmi Gonagas sáhttá mearridit ahte dán kapihttala mearrádusat mat leat ráddjejuvvon hálddašanguovllu báikkálaš dahje guovlulaš almmolaš orgánaide , galget ollásit dahje muhtun muddui gustot maiddái earáge almmolaš orgánaide dahje priváhta riektesubjeakta go dat mearridit stáhta dahje gieldda beales . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78 , rievdaduvvon lága bokte juovlamánu 13. b. 2002 nr. 81 ( biddjojuvvui fápmui ođđajagimánu 1. b. 2003 juovlamánu 13. b. 2002 nr. 1394 res. mielde ) . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 21. b. 1990 nr. 78 ( biddjojuvvui fápmui ođđajagimánu 1. b. 1993 ) . 1 Lasihuvvon lága bokte juovlamánu 17. beaivvi 2004 . 1 Lasihuvvon lága bokte juolamánu 21. b. 1990 nr. 78 . 1 Lasihuvvon lága bokte geassemánu 15. b. 2001 nr. 69 . Kapihttal 3 . 1 Lasihuvvon lea ahte nationála ja regionála rámmat ja ulbmilat galget biddjojuvvot vuođđun beroštusvihkkedallamiidda . 1 Lasihuvvon juovlamánu 21. b. 1984-mannosaš lágain nr. 94 , rievdaduvvon juovlamánu 23. b. 1988-mannosaš lágain nr. 99 , geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 74 , cuoŋománu 30. b. 1999-mannosaš lágain nr. 21 ja geassemánu 1. b. 2001-mannosaš lágain nr. 25 . 1 Lasihuvvon geassemánu 30. b. 2000-mannosaš lágain nr. 61 . 1 Lasihuvvon geassemánu 11. b. 1993-mannosaš lágain nr. 73 , rievdaduvvon geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágain nr. 51 . 1 Lasihuvvo ovdal « loahpaheapmi » . 1 Lasihuvvo : 1 Lasihit ruđaid Sámedikki ealáhusovddidan doaibmabijuide . 1 Lasihit máhtolašvuođa teknologiija , doaimma ja organiserema birra biogássabuvttadeami dáfus vai geahpida goluid ja lasiha gánnáhahttima . 1 Lasihan dihtii máhtu ja áddejumi eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ja sámi vuoigatvuođaid birra , de lea ásahuvvon eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Guovdageainnus , gč. kap 1.4.4 . 1 Larsen čujuha loahpas ahte sámiin go lea álgoálbmot lea árbemáhttu das ahte mainna lágiin láhttet dálkkádatrievdamiiguin ja luonddu hálddašemiin , ja ahte dát máhtolašvuohta lea deaŧalaš dálkkádat ­ságastallamis ovddosguvlui . 1 Larsen lea riegádan 1961:s ja orru Åsgårdstrandas . 1 Larsen ii lean dušše oahpaheaddji , doaimmaheaddji ja girječálli . 1 Larsen geavahii sámegiela veahkkegiellan oahpahusas , ja čađahii ain juo risttalašvuođaoahpahusa sámegillii . 1 Larsen , Anders : Mærrasámiid birra . 1 Lars Pedersen , 37 . 1 Lars Nilsen 1 Lars N. Bransfjell , Brekkebygd 3 . 1 Lars J. Hætta ( Jáhkoš-Lásse ) vehkiin , gii maiddái oassádalai ollislaš biibaljorgalanbarggus 1895:s , čálii Friis 1870:s vuosttaš sámegiela sálbmagirjji teavsttaiguin , áltárgirjjiin ja rohkosiiguin . 1 Lars Danielsen , Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi vuosttaš ovdaolmmoš , dajai munnje giliskuvlla birra ná : " Mun doppe ledjen unnit árvosaš go beana " . 1 Lars Anders Baer válljejuvvo presideantan Sámi parlamentralaš ráđđái . 1 Lapponica ( Northern information service ) 1 Lappekommišuvdna nammaduvvui 1889s ja oaččui mandáhttan « guorahallat sámedilálašvuođaid Hedemárkku , Lulit- ja Davit Troandima ámttain ja evttohit rájáid mearrideami sámiid guohtunriektái ja ortnega gaskavuođa hárrái dáid bissovaččat ássiid gaskii namahuvvon ámttain . » 1 Lappekommišuvdna Duođaštusárvvoštallama guovddážis áššiin maid Alimusriekti lea gieđahallan , lea leamaš Lappekommišuvnna árvalus . 1 Lanjat šaddet oassin Sámi dieđavisttis Guovdageainnus . 1 Lanjat ledje lohkas olles beaivve , nu ahte sii fertejedje geavahit hutkáivuođa jos galge asttuáigge loaktit . 1 Lanjat ja skábet ledje gollan . 1 Lanjaid láigoheapmi lea váttis ja divrras unna qilážis . 1 Lanjaid láigoheapmi lea váttis ja divrras unna gilážis . 1 Lanjaid láigoheapmi lea váttie ja divrras unna gilážis . 1 Lanjaid hápmi lea dieđusge bidjan stuorra gáibádusaid viessogálvvuid válljemii . 1 Langnes 1 Lanes 1 Landsorganisasjonen i Norge ( 19.01.2010 ) ( pdf , 31 kb ) 1 Landsmål / nynorsk dahkkoje čállingiellan easka 1800-logu gaskkamuttus , dat eai váikkuhan sámegiel guovlluin . 1 Landslaget for Lokalaviser ja Mediebedriftenes Landsforening almmuhit jahkásaččat deaddilanloguid mat maiddái muitalit Ságat ja Ávvira birra . 1 Lande Hasle lea riegádan 1946:s ja orru Oslos . 1 Landbruks- og matdepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 34 kb ) 1 Lakselva i Porsanger 1 Lajla Mattsson Magga riegádii 1942 Kall nammasaš báikkis Jämtlandas , Ruoŧa bealde , ja son lea dasto ássan máŋga jagi Guovdageainnus , Norgga bealde . 1 Lajla Mattsson Magga : 1 Laila Wilks Leif Elsvatn 1 Laila Wilks 1 Laila Susanne Vars sardni ráđđehusa konferánssas 1 Laila Susanne Vars ovddasvástádussuorggit leat : 1 Laila Spik bokte , Johkamohkki dii. 10.20 - 10.40 Meahcci - spiskámmir ja vuovddehuhtti vásáhusat duoddaris . 1 Laila Gunilla Wilks Steinar Pedersen várrelahttu Marie Therese N. Aslaksen várrelahttu Ole Henrik Magga várrelahttu Peder Mathisen várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Tor Nilsen várrelahttu 1 Laila Gunilla Wilks Ole Henrik Magga várreláhttu Peder Mathisen várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Eva Josefsen várrelahttu Amund Eriksen várrelahttu 1 Laila Gunilla Wilks Ole Henrik Magga várrelahttu Peder Mathisen várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Tor Nilsen várrelahttu Asbjørg Skåden várrelahttu Ing-Lill Pavall várrelahttu 1 Laila Gunilla Wilks Josef Vedhugnes Willy Olsen Willy Ørnebakk Magne A. S. Huvva Amund Eriksen Birger Nymo 1 Laila Gunilla Wilks Berit Ranveig Nilssena várrelahttu Josef I. Vedhugnes várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Asbjørg Skåden várrelahttu Per Solli várrelahttu Magne A. S. Huvva várrelahttu Jarle Jonassen várrelahttu Birger Nymo várrelahttu 1 Laila Bokhari , Oslo , Stáhtadiehtti , dutki ja girječálli erenoamáš suorggis terrorisma ja politihkalaš veahkaválddálašvuohta . 1 Lahtut várrejit dakkár ovddideami vuostá mas ođđa industriijadoaibma áitá árbevirolaš geavaheami dahje sámi ealáhusaid ja dakko bokte sámi kultuvrra vuđđosa . 1 Lahtut nammaduvvojit njealji jahkái hávális . 1 Lahtut leat válljejuvvon dán válgaáigodaga váste . 1 Lahtut leat 1 Lahtut juogadit resurssaid , fasilitehtaid ja áššedovdamuša huksen dihte dakkár oahpahusprográmmaid mat leat mávssolaččat ja leat olámuttos davviguovlluid studeanttaide . 1 Lahtut ja várrelahtut galget ássat Finnmárkkus . 1 Lahtut galget bures diehtit ja dovdat Finnmárkku diliid . 1 Lahtut davviriikkalaš orgánii Sámi giellalávdegoddái ( SGL ) válljejuvvojit giellastivrra láhtuid gaskkas . 1 Lahtut : Várrelahtut : Sigbjørn Dunfjeld , Snoasá Anders Kintal , ÁjluoktaInger Katrine Juuso , Unjárga Ingar Eira , JáhkovuotnaInger Marit Bongo , Guovdageaidnu Lene Antonsen , Olmmáivággi 1 Lahtut : 1 Lahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 1 Lahtuid namat : 1 Lahttut Bistevaš Forumas 1 Lahttun leat 16 sorjjasmeahttun áššedovdi , geat nammaduvvojit 3-jagi áigodahkii . 1 Lahttu Åge Nordkild , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) 17.-19.11.2009 Hálddahusas 1 Lahttu : Shahzad Rana , Oslo ( ođđa ) Várrelahttu : Helge Østbye , Bergen 1 Lahttu : Mette Gundersen , Kristiansand Varamedlem : Jan Otto Fredagsvik , Sistranda 1 Lahttu : May Hansen , Moss Várrelahttu : Per Kristian Skulberg , Spydeberg 1 Lahttu : Kristoffer Kanestrøm , Romssa gávpot Várrelahttu : Kent Gudmundsen , Tromssa gávpot 1 Lahttu : Kristin Jensen , Troanddin Várrelahttu : Beate Bø Nilsen , Sortland ( ođđa ) 1 Lahttu : Knut Haavik , Sandefjord Várrelahttu : Pål Morten Borgli , Sandnes 1 Lahttu : Grethe G. Fossum , Kirkenær Várrelahttu : Saera Khan , Oslo 1 Lahttu : Frank Rossavik , Oslo ( ođđa ) Várrelahttu : Thomas Berland , Bergen 1 Lahttu : Afshan Rafiq , Oslo Várrelahttu : Elisabeth Skogrand , Røyken 1 Lahttu , gean stáhta lea nammadan , lea lávdegotti jođiheaddji . Gozihanlávdegoddi galgá : a ) gozihit ahte Finnmárkkuopmodaga doaibma jođihuvvo finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , b ) válljet ovtta dahje máŋga stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit Finnmárkkuopmodaga rehketdoalu , c ) dohkkehit Finnmárkkuopmodaga jahkerehketdoalu , jahkemuitalusa ja dárkkástusmuitalusa , d ) dohkkehit stivrra mávssu , e ) dohkkehit loanahemiid ja dáhkidemiid ja f ) dohkkehit badjebáhcaga juogadeami . 1 Lahttovuodaohcan biddjojuvvo Sámediggái loahpalaš dohkkeheapmái . 1 Lahttoriikkaid ráđđehusat nominerejit 16 lahtu gaskkas gávcci olbmo , ja álgoálbmotorganisašuvnnat nominerejit njuolga gávcci olbmo . 1 Lahkii riikkaviidosaš poastabálvalusaid gaskkusteami birra 1 Lahkavuohta eanadahkii ja dan geava ­heapmi lea nuppástuhtton áiggiid čađa , muhto diehtu ja diehtouniversa lea máŋggaláhkai seailluhuvvon ja sirdojuvvon go lea sosiálalaččat ja geavatlaččat leamaš dan eanadagas gosa dát diehtu gullá . 1 Lagašvuohta birrasii ja sámi giela , kultuvrra ja servodaga dovdan váik ­kuha positiivvalaččat filbmaprošeavttaid sisdollui ja hápmái . 1 Lagašbirasrusttetortnega olis huksejuvvojit ollu spábbengárddit ja spábbengiettážat miehtá fylkka . 1 Lagašbirasrusttegat leat várrejuvvon mánáid ja nuoraid organiserekeahtes doaimmaide , ja galget leat lassin organiserejuvvon valáštallama rusttegiidda . 1 Lagat riikkaidgaskasaš ovttasbargu sáhttá nannet giela ja kultuvrra ovddideami miehtá sámi guvlluid . 1 Lagat njuolggadusat sámi jienastuslogu bidjama birra almmolaš geahčadeapmái , divvunvejolašvuođa birra ja rievdadandieđiheami birra , galget nu mo ovdal mearriduvvot sámediggeválgga láhkaásahusas sámelága § 2-11 vuođul . 1 Lagat dieđuid virggit birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tlf. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggiid birra addá Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tlf. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggiid birra addet ossodathoavda Julie Eira , vuolitdirektevra Lennart Mikkelsen dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tel. ( 47 ) 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggiid birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tlf. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggi birra sáhttá oažžut go váldá oktavuođa ; Magne Svineng , Hege Fjellheim Sarre dahje Hans Arild Holmestrand , tlf. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet ossodathoavda Julie Eira dahje váldobibliotekára Liv Inger Lindi , tel. ( 47 ) 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Audhild Schanche dahje vuolitdirektevra Hege Fjellheim Sarre , tel. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet Tommy Somby , Johan Anders Klemetsen dahje Berit Karen Paulsen tel. 78 47 40 00 go válddát oktavuođa . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet Dievasčoahkkinbargoveaga jođiheaddji Randi Romsdal Balto , tel 78 47 41 53 / mobiila 41 54 07 05 . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tlf. 78474000 . 1 Lagat dieđuid virggi birra addet Audhild Schanche , Hege Fjellheim Sarre dahje Synnøve Solbakk , tel. 78 47 40 00 . 1 Lagat dieđuid oažžu Sámedikkis , tlf 78 47 40 00 . 1 Lagasvuođa- ja sorjjasvuođaprinsihppa ferte leat vuođđun ealáhuspolitihkkii . 1 Lagasvuohta sidjiide geaidda áššit gusket , lea dahkan váttisin dahkat maide , ja dasa lassin čuožžila formála bealálašvuohta oalle dávjá . 1 Lagasvuohta ja ipmárdus leat aktiivvalaš álbmotstivrema buoremus eavttut . 1 Lagasradiostašuvnnat , magasiinnat , sosiála mediat , čáppagirjjálašvuohta jna. eai dasto leat oassin das . 1 Lagasbirasorrut maiddái gáibidedje oažžut mánáideaset internáhttaskuvlii . 1 Lagabut čilgehusa Eurohpálaš šiehtadusas regiovdna- dahje minoritehtagielaid birra ( minoritehtagielaidšiehtadus ) gávdná kap. 19.3.1:s . 1 Lagabut čilgehus gávdno kap. 19.4.1 . 1 Lagabut njuolggadusat sámi jienastuslogu almmuheami , divvunvejolašvuođaid ja rievdadusaid dieđiheami birra bohtet nugo ovdal mearriduvvot láhkaásahusas mii lea sámelága § 2-11 vuođul . 1 Lagabuidda 50 jagi lea Carsten Smith barggus bokte leamaš mielde nannemin ovttaskas olbmuid riektesihkarvuođa Norgga servodagas ja son lea maid guovddážis barggus sámiid vuoigatvuođaiguin . 1 Lagabui ovttajienalaš Sámediggi lei duogábealde mearrádusa áššis 21/03 miessemánu 23. b. 2003 . 1 Lagabui 75 pst. jerrojuvvon olbmuin oaivvildit ahte Ruoŧŧa , muhtun muddui , lea sámevašuheaddji ja nállevealaheaddji servodat . 1 Lagabui 60 pst. sis geat leat vástidan oaivvildit ahte lea deaŧalaš deavdit gielddalaš virggiid guovttegielat bargiiguin ja dainna berrejit sii geain lea dákkár gelbbolašvuohta válljejuvvot ovdalii juos ohccit muđui leat ovtta dásis . 1 Lagabui 60 olbmo oassálaste Sámedikki meahcástanseminárii gaskavahku ja duorastaga njukčamánu 3. ja 4. b. - Mii leat hui duhtavaččat oassálastimiin , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Laga álbmorievttáláš árvvostallan ( dárogillii ) 1 Laejpie / gaahkoe , mii lea duolba , dipma láibi , lea deaŧalaš oassi sápmelaččaid árbevirolaš biepmus . 1 LUONDDURESERVÁHTA NJUOLGGADUSAID RIEVDADEAPMI 1 LUONDDULUOSAID GÁVPEJOHTU 1 LU miellahtut lassánit 22 miellahtus 30 miellahttui , main Sámedikkis leat njeallje ovddasteaddji mat gullet ovttaskas fylkkadelegašuvdnii . 1 LU dievasčoahkkimis miessemánus mearriduvvui ásahuvvot bargojoavku mii galgá guorahallat gažaldaga . 1 LOTNOLASEALAHUSAT SAMI GUOVLLUIN Geahccaladdanortnegil Njuolggadusevttohus 1 LOTNOLASEALAHUSAT SAMI GUOVLLUIN Geahccaladdanortnegii Njuolggadusevttohus 1 LOGISTIHKKA JA INFRASTRUKTUVRA ... 18 3.1 Álggaheapmi ... 18 3.2 Fievrrádusinfrastruktuvra ... 18 3.3 Riddobearráigeahčču ... 18 3.4 Govdabáddi ... 19 PROGRÁMMA 4 . 1 LOAHPPAÁRVVOŠTALLAMAT JA RÁVVAGAT 8.1 Bargojoavkku loahppaárvvoštallamat Ráđđehusas lea áigumuš čalmmustahttit sámi kultuvrra almmolaš sajiin , maiddái dain guovlluin mat eai gula árbevirolaš sámi guovddášguvlui , vrd. Sd.dieđ. nr. 33 ( 20012002 ) . 1 LOAHPPAÁRVVOŠTALLAMAT JA RÁVVAGAT 1 LK06-S vástevaš láidestusat hábmejuvvojit seamma láhkai go LK 06 vástevaš láidestusat , namalassii ahte dain leat rávvagat doaibmamuščállosiin maid Máhttodepartemeanta lea sádden Oahpahusdirektoráhtii . 1 LEAVNNJA GIRDIŠILLJU BUOHTASTAHTTOJUVVON EARÁ GIRDIŠILLJUIGUIN FINNMÁRKKUS 1 LEAVGALÁHKA JA Leavganjuolggadusat NORGGAS Levgedettiin Norggas čuvvojuvvo Láhka Norgga leavgga birra addojuvvon juovlamánu 10. 1898 . § 1 LEAVGALÁHKA JA Leavganjuolggadusat NORGGAS ... 10 10 . 1 LEAVGALÁHKA JA LEAVGANJUOLGGADUSAT NORGGAS Levgedettiin Norggas čuvvojuvvo Láhka Norgga leavgga birra addojuvvon juovlamánu 10. 1898. § 2:s válddahuvvo gávpeleavgga ( našuvnnalašleavgga jumeš ) geavaheapmi ja nubbi mas lea lákči ja njuovčča maid namahuvvo , mii geavahuvvo stáhta almmolaš visttiid šilljus , stáhtaleavgga , mii maiddai namahuvvo lákčeleavgan . 1 LEAVGALÁHKA JA LEAVGANJUOLGGADUSAT NORGGAS ... 10 10 . 1 LEA GO SÁMEDIGGERÁÐÐI OVTTAOAIVILIS NSR:A JOÐIHEADDJIIN AHTE SNØHVIT GÁSSA GULLÁ SÁPMELACCAIDE ? 1 LD lea ráđđeaddi orgána BD:i ja das lea ovddasvástádus áššemeannudeapmái gustojeaddji láhkamearrádusaid mielde ja dutkamii ja gaskkusteapmái fáttá máhtolašvuođas ja dieđuin . 1 LASÁHUS : Sámi Kulturguovddáš – Várdobáiki 1 L. " Demokratiija-ákkat " Sámedikki searvama vuostá Finnmárkku eananhálddašanorgánii . 1 L uossabivdu lea deaŧalaš 1 L : Buohtalasnamat sámegillii : jus báikkis máŋga nama sámegillii , buot namuhuvvojit . 1 Københámmanis son oaččui oktavuođa ruonáeatnanlaš birrasiin . 1 Københámmanis leat mii ja eará álgoálbmogat muitalan máilmmi riikkaide mo ja man garrasit dálkkádat rievdamat váikkuhit midjiide . 1 Kårstø ja Mongstad CO2-gieđahallamiidda evttoha Ráđđehus juolludit 935 miljovnna kruvnno , ja ruovdemáđifierpmádaga investeremiidda , máŧasdoallamii ja doibmii evttohuvvo juolluduvvot 5,8 miljárdda kruvnno . 1 Kåre Kivijärvi 1 Kåfjord 1 Kássat sáddejuvvojedje fatnasiid mielde . 1 Kárášjohkii leat sisafárrejeaddjit , ja nubbin Guovdageaidnulaččat ja Porsáŋgulaččat . 1 Kárášjohka lei dan áigodagas beakkán go lei stuorra báikkálaš vuostálastin geavahit sámegiela skuvllas , ja sámegielat oahpaheddjiid virgáibidjamat ledje moadde jagi ovdalis hirpmahuhttán máŋgasa . 1 Kárášjohka lea sihke geográfalaččat ja johtolaga dáfus guovddážis , erenoamážit go sisriikka geaidnu gárvána . 1 Kárášjohka ja Guovdageaidnu adnojuvvojit dávjá guovddáš sámi guovlun ja leat sámi oainnu mielde guovddážat . 1 Kárášjohka golggotmánu 1. b. 1999 1 Kárášjohka Porsáŋgu Guovdageaidnu Deatnu / Unjárga Gáivuotna Julevsámi Lullisámi 1 Kárášjohka N % 56 56 20 20 24 24 0 0 100 100 46 50.5 24 26.4 21 23.1 0 0 91 100 47 52.2 24 26.7 19 21.1 0 0 90 100 59 56.7 44 42.3 1 1.0 0 0 104 100 76 64.4 25 21.2 0 0 17 14.4 118 100 1 Kárášjohka : ovdanbuktit dieđuid sámepolitihka birra Áigi : Disdaga borgemánu 11. beaivvi dii 10.00 Báiki : Sámediggevistis , girjerájusguovllus 1 Kárášjohka : Davvi Girji . 1 Kárášjohka : 1 Kárášjohka 4 . 1 Kárášjohka 28.11.2000 1 Kárášjohka 03.03.2000 1 Kárášjohka , mii dán rádjái lei leamaš ráfálaš sierra dilis , lei dál fidnen bistevaš busseruvttu Isaksen vieljažiid bussesearvvi bokte . 1 Kárášjohka , guovvamánu 26. b. 1999 1 Kárášjohka , geassemánu 4. b. 1999 1 Kárášjohka , 1999 skábmamánu 26. b. 1 Kárášjohka , 19.11.09 Bajášaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi 1 Kárášjohka , 11.02.10 Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi 1 Kárášjohka ( Kárášjoga gielda ) 1 Kárášjogaálbmot mii guhká lei sierra orron olggobealde eará servodagaid , váilevaš geainnuid geažil , lei liikká leamaš nu čeahppi ahte lei vuođđudan Kárášjoga bargiidbellodaga juo sullii 1920:s , ja 1926:s lei sis sin vuosttaš ja áidna bargoheaitta , go geahččaledje oažžut moadde evrre eanet juohke galmmihuvvon bohccobiergokilos maid dolvo gávpeolbmáid ovddas Billávutnii dálvet buotlágan dálkkiin heastavuodjingeainnu obbasa čađa 300 kilosaš biergogurpmiin riddui , ja fas ruovttoluotta 300 kilosaš jáffogurpmiin ja eará gálvvuiguin . 1 Kárášjogas soai oassálasttiiga ollu kultuvrralaš doaimmain báikkis . 1 Kárášjogas oahppit fitne maiddái duoddaris , Oslos gis besse fitnat erenoamáš turistabáikkiin nugo Holmenkollenis ja Norgga Álbmotmuseas ( Norsk Folkemuseumas ) . 1 Kárášjogas mus lei Anna Mørk oahpaheaddjin nu guhká go ledjen doppe . 1 Kárášjogas muitaluvvo luossabivddu birra jogas ahte lei viiddis ovttasbargu ja buođus goddojuvvon sálaš juogaduvvui . 1 Kárášjogas lei maiddái erenoamáš dárbu geavahit liibba čielggadit skuvlastivrii ja berošteaddji váhnemiidda mo dát oahpahus doaimmai , ja makkár bohtosiid sáhtii vuordit vásáhusaid vuođul mat ledje dáhkkon eará riikkain sulastahtti dilálašvuođain . 1 Kárášjogas lei dađistaga šaddan dáhpin ahte eatnit skuvlamánáideasetguin orro smávva barttažiin márkana lahka skuvlaáigodagas . 1 Kárášjogas leat maid Sámiid Vuorká-Dávvirat , mii mearkkaša maid ahte doppe leat kulturhistorjjálaš dieđut viežžan láhkai oahpahusa várás . 1 Kárášjogas lea friddjafuola vuollásaš kontuvra , muhto das ii leat bissovaš virggis fágaolmmoš . 1 Kárášjogas ja Guovdageainnus lea sámegielagiid oassi 94 ja 96 % Unjárggas 75 % Deanus 53 % ja Porsáŋggus 35 % Guorahallama mielde lea veaháš badjelaš 20 % Finnmárkku veahkadagas sámegielat , muhto oassi njiedjá dađistaga go máddelii manná , muhto Gái ­vuona suohkanis Romssas leat 46 % sámegielagat . 1 Kárášjogas in sáhttán čađahit nuoraidskuvlla dulkka haga . 1 Kárášjogas eanemusat fárrejit Romsii ja Áltái . 1 Kárášjogas dat mearkkašii ahte beassá dovdat báikki fámoleamos albmá – Hans Rønbecka – vuostehágu . 1 Kárášjogas bealjehemiid skuvlii 2002:s 1 Kárášjogas atne mu riddoguovllu rivgun . 1 Kárášjoga álbmotskuvla ii lean vel ođđasit huksejuvvon , ja vuosttaš jagiid doaimmai boares girku skuvlan , go lei áidna visti Kárášjoga márkanis mii ii boldojuvvon soađis . 1 Kárášjoga álbmot ledje eanaš sápmelaččat , muhto moadde dáža ja rivgu orro ieš márkanbáikkis . 1 Kárášjoga sátnejođiheaddji , Kjell Sæther , válddii sudno vuostá ja oahpistii sudno guovddážis . 1 Kárášjoga sápmelaččat gáibidedje dán riikkačoahkkimis stáhtainternáhta hukset skuvlamánáidasaset . 1 Kárášjoga skuvllat leat buriin visttiin . 1 Kárášjoga skuvlastivra doalaha oktasaš skuvlla dáruiduhttima dievaslaš ulbmiliin . 1 Kárášjoga oahpahusbuohcceruoktu ( KOB ) lea njuolga Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta vuollásaš mas ovttas guossoheaddjigielddain lea ovddasvástádus doaimmas , ja man ektui KOB bargá go guoská bušehttii ja raporteremii . 1 Kárášjoga njuovahat 1957 1 Kárášjoga mánáidskuvla oaččui boares rusttegiid , sis lei stuora dárbu mašiinnaide . 1 Kárášjoga kulturskuvlla oahppit leat tevdnen , málen , ráhkadan unna- unna bohccožiid , govven ja ráhkadan digitáladáidaga . 1 Kárášjoga ja Guovdageainnu sátnejođiheaddji guovttos leaba bivdán čoahkkima Eanadoalloministeriin ja dáhttuba ságastallat doaibmabiju birra mii sudno mielas boahtá jávkadit smávva doaluid ealáhusas ja ollu bargosajit jávket dan olis . 1 Kárášjoga gymnása vuosttaš luohkát , mat álge 1969 . 1 Kárášjoga gildii ásahuvvui áigá jo nuoraidskuvla , ja sii besse vásihit nuppástuhtti ortnegiid ahte mo nuoraidskuvla galggai organiserejuvvot . 1 Kárášjoga gielddastivra nannii juovlamánu 22. beaivvi 1961:s cealkámuša 8:in jienain 7 jiena vuostá . 1 Kárášjoga gielddastivra ja Deanu gielddastivra nammadit ovttas dán ođđa orgána . 1 Kárášjoga gielddas lea duodješiehtadusa bokte ožžon 400 000 ruvdnosaš investeren- ja ovddidandoarjaga ođđa vistái . 1 Kárášjoga gieldda gulaskuddancealkámuš 04.07.00 1 Kárášjoga gieldda 17.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Kárášjoga gieldda 17.11.99 gulaskuddancealkámuš 1 Kárášjoga gielda oaččui 1998 juovlamánus 100 000 kr. stuoru liigejuolludusa Olgoriikkadepartemeanttas heahteveahkkin Lujávrái . 1 Kárášjoga gielda lea gárgedan guovttegielatvuođaplána mánáidgárddiidasas ja skuvllaidasas . 1 Kárášjoga gielda lea danin maŋimus jagiid áŋgiruššan čielggadeami das movt buoridit heahtedieđahusbálvalusa mii maiddai vuhtiiválda gielalaš eatagiid . 1 Kárášjoga gielda 2 813 2 802 3 102 2 602 1 Kárášjoga gielda , 10.02.2000 faksa , 23.02.2000 ja 23.02.2000 reivvet Porsáŋggu gielda , 10.02.2000 1 Kárášjoga gielda 1 Kárášjoga festiválat galgá vuosttažettiin plánet , ovddidit ja lágidit beassašfestivála Kárášjogas , muhto galgá maiddái plánet ja ovddidit eanet festiválaid jagis , ja dasto eará doaluid nugo meassuid , márkaniid ja konsearttaid . 1 Kárášjoga festivála lea vuođđudus mii ásahuvvui golggotmánus 2002 . 1 Kárášjoga báikkálaš páva 1 Kárášjoga beassášfestivála vuođđuduvvá vuosttažettiin dakkár árbevirolaš doaimmaide mat lávejit leat Kárásjoga beassášávvudeami oktavuođas : nugo konsearttat , Karasjokrennet , Stadioncross , heargevuodjin ja iešguđetlágan gilisearvedoalut . 1 Kárášjoga beassášfestivála oaččui 215 000 ruvnno vuođđodoarjaga . 1 Kárášjoga beassášfestivála lea jahkásaš lági ­deapmi mas leat guhkes historjjálaš árbevierut . 1 Kárášjoga beassášfestivála ... 20 4.8.4 . 1 Kárášjoga beassášfestivála 1 Kárášjoga bargiidbellodat lea eanet go 20 jagi leamaš áidna orgána mii lea sámi áššiid guorahallan minguin geaidda áššit gullet , namalassii sámi álbmogiin . " 1 Kárášjoga badjemánáid beaiveruovttus lea leamaš giellamovttidahttinprošeakta mii bisttii guokte jagi . 1 Kárášjoga Sámi álbmotallaskuvla lei hui mávssolaš sámi nuoraide . 1 Kárášjoga Sámi Searvi áigu Sámelávdegotti árvalusa oktavuođas váldit ovdan gažaldaga ahte ásahit Sámi Gymnása Kárášjohkii . 1 Kárášjoga Sámi Searvi mearridii miellahttočoahkkimis njukčamánu 6. b. 1962 cealkit ná : 1 Kárášjoga Sámi Searvi ii sáhte miehtat dasa . 1 Kárášjoga Sámi Searvi deattuha ahte lea hoahppu álggahit dán gymnása , mii dagahivččii ahte sámi álbmot oččošii oahppan jođiheddjiid hábmet sámiid saji servodagas . 1 Kárášjoga Sámi Searvi : Gymnása sápmelaččaid várás 1 Kárášjoga Sámi Searvi , njukčamánu 19. b. 1962 1 Kárášjoga Rica hotealla maid addá bargansajiid preassa geavahussii Sápmi párkkas . 1 Kárášjoga Johttisámiid Báikkálašsearvi lei ovttaoaivilis ovdagotti eanetloguin . 1 Kárášjoga Guovdageainnu 1 Kárášjoga Duodji Gávpi 125’,- 1 Kárášjoga Duodji Gávpi 125 63 70 70 1 Kárášjoga Duodji Gávpi 125 63 70 1 Kárášjoga Bargiidbellodaga doaimma 1934-83 ruovttoluottageahčastat 1 Kárásjohka gielda , dikšun- ja fuolahusbálvalus 1 Kárásjoga gielda dikšun- ja fuolahusbálvalus 1 Kárásjoga gielda 1 Kárásjoga Duodjegávpi OS , 09.09.98 1 Kárttat leat dehálaš veahkkin gieldda ja fylkkagieldda plánaproseassaide , go dat čalmmustahttet boazodoalu areálaatnima , ja soitet sáhttit stivret dárbbašlaš doaimmaid dakkár guovlluide mat eai nu garrasit váikkut boazodoalu . 1 Kárttaid lea Sámediggi ráhkadan . 1 Kártet rekruhttenvuođu ja makkár dárbu lea sámegielalaš oahpaheddjiide Dárbu lea álggahit doaibmabiju mii nanne sámegielalaš oahpaheddjiid rekruhttema . 1 Kártet rekruhttenvuođu ja makkár dárbu lea sámegielalaš oahpaheddjiide 1 Kártet mo oahppit árvvoštallet sámegiela oahpahusa Nugo čujuhuvvo St. dieđáhusas nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámepolitihkka , de máŋgga suorggis váilot dieđut das mii duođaid dáhpáhuvvá skuvlla árgabeaivvis . 1 Kártet mo oahppit árvvoštallet sámegiela oahpahusa Doaibmabidju 5 . 1 Kártet ja defineret sámi mediaid , 1 Kártet iešguđet beroštusaid earuid ja evttohit čovdosiid mat sáhttet váidudit vejolaš riidduid iešguđet geavahanvugiid gaskkas . 1 Kártet eatnigielalaš analfabetismma ja rávesolbmuid dárbbu oažžut oahpahusa sámegielas Dasto galgá vel rahppojuvvot neahttasadji prošeavtta oasseváldiid várás , mas sii friddja sáhttet geavahit gielaset ja gulahallat guhtet guimmiideasetguin ja prošeaktajođiheddjiin . 1 Kártet eatnigielalaš analfabetismma ja rávesolbmuid dárbbu oažžut oahpahusa 1 Kártenláhkaaddin - dovdát ovttaskasaid eaiggáduššan- ja geavahanvuoigatvuođaid . 1 Kártenláhka Kártenlága evttohus lea buorre . 1 Kártenkommišuvdna Meahcceduopmostuollu 1 Kártenbargu mii galgá čađahuvvot lea hui viiddis guovllus gos riektedilit leat unnán čilgejuvvon . 1 Kártenbargguid buriid ovdamearkkaiguin das mo astojoregat sáhttet geavahuvvot giellajoregin , lea áigumuš konferánssas čájehit mo daid lea vejolaš geavahit eará báikkiinge . 1 Kárten- ja bagadanávdnasat 1 Kárten čájeha stuora dárbbu liige- ja viidáset ohppui jođiheddjiide , pedagogalaš jođiheddjiide ja veahkkebargiide sámi mánáidgárddiin . 1 Kárten čájeha ahte almmolaš sámi informašuvnna mearri lea oalle unni . 1 Kárten maid Snoasa suohkan lea čađahan muhtun álggahuvvon prošeavtta oktavuođas , čájeha ahte dušše okta suohkaniin válddahallá sámi geavaheddjiid iežas plánain dearvvašvuođa ja sosiálabálvalusaid 1 linnjá dásis . 1 Kárten Davvi- Norgga dearvvašvuođa- ja sosialbargiid gaskkas – gelbbolašvuohta ja bálvalusfáladat 1 Kárten / gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis Gáivuona suohkan / Kåfjord Gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis kommune 1 Kártema ulbmilin lea guhkit áigái oažžut ásahuvvot buoret diehtojuohkindagaldusaid stáhtalaš hálddaheamis sámi álbmoga ektui . 1 Kártema bohtosat čájehit ahte eanaš departemeanttain / vuollásaš etáhtain leat muhtun muddui sámegielat neavvut , muhto leat stuorra erohusat . 1 Kártema bohtosat leat almmuhuvvon gelbbolašvuođagihpan mii sisdoallá fágaolbmuid ja fágabirrasiid oppalašgeahčaldaga geain mánáidsuodjalusbálvalus ja earát sáhttet jearrat ráđiid ja nevvodeami jdd. sámi mánáidsuodjalusáššiid hárrái . 1 Kártema boađus lei earret eará ahte gelbbolašvuođaplánat galget ovdánahttojuvvot báikkálaččat ja dan galgá dahkat dan mielde makkár doaibma ja sajádat mánáidgárddis lea servodagas . 1 Kártema boađus berre leat evttohit doaibmabidjuid joavkkuid eallinlági buorideapmái . 1 Kártejuvvot galgá mii lea dáhpáhuvvan sámi vuoigatvuođaiguin Norggas ja Ruoŧas 1700-logus gitta dálá áigái . 1 Kártavuođđu galgá addit vuođu ráhkadit vuođđokárttaid areála- ja dilleplánaid várás . 1 Kártavuođđu galgá addit gieldda fysihkalaš ja háddahuslaš diliid visogova , earret eará eanadathámiid , čázádagaid , visttiid , geainnuid , šaddogerddiid , čujuhusaid ja opmodatrájáid . 1 Kártavuođu galgá maid sáhttit geavahit eará ulbmiliidda go daidda mat bohtet ovdan plána- ja huksenlágas . 1 Kártavuoigatvuođat : Romssa fylkkasuohkan 1 Kártauskkádat lea dál viiddiduvvon guoskat olles Sámedikki doaibmaguvlui . 1 Kártareferánsa merkejuvvo . 1 Kártadoaimmahat lea dássážii eanemustá addán digitála kárttaid njuolga geavaheaddjái . 1 Kártadoaimmahat galgá maid dasa lassin oasálastit dutkamii ja kártateknologiijja ovdánahttimii , ja bargat ovttas Norgga industriijjain ja kártabargiiguin , ee. olgoriikii vuovdin doaimmaid oktavuođas . 1 Kártadoaimmahat galgá boahttevaš jagiid guovddážis atnit iežas rolla mii sis lea dieđuidhálddašeaddjin , dan botta go dieđuid čohkken ja dieđuid gaskkusteapmi sáhttá biddjot eambbo dobbelii go dál , dahje daid sáhttá juo doaimmahit ovttas earáiguin . 1 Kártadoaimmahat almmuha maid fásta tabeallaid fiervvá ja ulli birra , áhpeguovlluid birra dieđuid ja maid eará almmuhemiid sihkkaris mearrajohtalusa várás . 1 Kárta ADa galledančujuhusaiguin 1 Kárta 3.5a og 3.5b : Válgabiiret 6-7 2005 ( bajit ) ja 2009 ( vuolit ) 1 Kárta 3.4a og 3.4b : Válgabiiret 1-5 2005 ( bajit ) ja 2009 ( vuolit ) 1 Kárašjohka : ČálliidLágádus . 1 Kárašjohka : ČálliidLágádus 1 Kápihttalis geahččat eanas dearvvašvuođastatistihka das man ollu buozalmasvuohta ja buozalmasvuođariska álbmogis lea mas dutkanbohtosiid leat almmuhan juhkkon sohkabeali ja sámi čearddalašgullevašvuođa ektui . 1 Kápihttala álggahusas čájehit mo Sámedikki jienastuslohku ollislaččat lea dovdomassii sturron válggas válgii , seammás go čađat leat leamaš stuora erohusat jienastuslogu sturrodagas ja ovdáneamis iešguđege válgabiires . 1 Kápihttala ulbmil lea bidjat oaidninsaji sohkabealerohusaide iešguđet surggiin mandáhta siskkobealde mii lea addon Sámedikkis ja daláš Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas . 1 Kápihttala maŋemus oassi lea válgaoassálastima birra . 1 Kápihttala lea redigeren Yngve Johansen ja eará čállit leat lohkan čađa . 1 Kápihttal sisdoallá , álbmotovdáneami , osiin artihkkalis ” Sámi logut muitalit 1 ” maid leaba čállán Svanhild Andersen ja Torunn Pettersen ja ” Sámi logut muitalit 3 ” , Øivind Rustad bokte . 1 Kápihttal loahpahuvvo oanehis loahppacealkámušain . 1 Kápihttal joatká dasto suohkandási jienastusloguin ja duođašta ahte muhtun moatti suohkanis leat relatiivalaš oallugat čálihan jienastuslohkui , muhto badjel beali riikka suohkaniin leat gaskal nulla ja golbma olbmo jienastuslogus . 1 Kápihttal 10 . Bálvalusmávssut ja divvagat 1 Kántuvrrat ásahuvvojit šiehtadusa vuođul gaskal Bargo- ja čálgoetáhta ja guđege suohkana . 1 Káija ja nuohttejiellit Foldvikas . 1 Kysten av Finnmark " - guovllu oktavuođas gávnnahuvvui sierramielalašvuohta gaskal Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta sihke bivdoálgima ja bivdoáiggi guhkkodaga oktavuođas . 1 Kyoto-protokolla vuosttaš geatnegahttojuvvon áigodat jahkái 2012 geatnegahttá dattetge hui veahá unnidit luoitimiid . 1 Kyoto-protokolla jotkojuvvo ain vihtta jagi ja ásahuvvo ruoná foanda ruhtadit dálkkádat doaibmabijuid ovdáneaddjiriikkain . 1 Kymrigiella lea odne buohkaid geatnegas fága guđet vázzet vuođđoskuvlla Walesas . 1 Kymrigiela ovdáneami Walesas ii leat vejolaš eará láhkai čilget go árjjalaš ealáskahttinbarggu ja diđolaš almmolaš giellaplánema boađusin . 1 Kvænangen Návuotna 1 Kvæfjord 1 Kvotienttat ordnejuvvojit sturrodaga mielde . 1 Kvotienta 4545 juhkkojuvvo loguin 10 000 , ja bellodat oažžu kvotientta 0,4545 . 1 Kvotienta 3 000 juhkkojuvvo loguin 10 000 , ja bellodat oažžu kvotientta 0,3 . 1 Kvoterejuvvon sajiide universitehtain gáibiduvvo vuos sámi čearddalašvuohta ja dasto giellagelbbolašvuohta . 1 Kveøy-oktavuođa investerenrápma lea 81 milj. ruvnno . 1 Kvenat lea minoritehta Norggas , ja Norgga eiseválddit leat danne geatnegahttojuvvon gáhttet ja ovddidit kvena kultuvrra ja giela . 1 Kvena kultuvra ferte maid beassat ovdánit . Norgga stáhtas lea ovddasvástádus das ahte kvenat nationála unnitlohkun Norggas galget oažžut vejolašvuođa ovddidit iežaset giela , servodaga ja kultuvrra . 1 Kveanat , juo dieđusge , barggánis ja hutkás olbmot , muhto sápmelaččat ? 1 Kveana mánát ožžo easkka 1860-logu loahpageahčen oahpahusa iežaset gillii . 1 Kvaløysletta tannklinikk 1 Kvalsund kommune 1989 , s. 29. [ 8 ] Ernst Hokland : Skoleforhold i Kvalsund kommune 1945–70 i Melding om skolene i Finmark 1945–70 , s. 91. [ 9 ] Fredsvennenes hjelpetjeneste ( Ráfiustibiid veahkkebálvalus ) lei veahkkeorganisašuvdna maid kvekerat álggahedje , muhto masa maiddái earát serve . 1 Kvalsund kommune , skolekontoret 1989 1 Kvalsund 1 Kvalitehtaárvvoštallan sáhttá váikkuhit iešguđet ládje , muhto muhtun ortnegat eaktudit kvalifiserejuvvon , fágalaš árvvoštallama dáiddalaš dahje kultuvrralaš kvalitehtas . 1 Kvalitehtaovddideapmi ja gelbbolašvuođa lokten mánáidgárddiin 1 Kvalitehta čatnasa lávga gelbbolašvuhtii , ja ráđđehus áigu čađahit ollu doaibmabijuid mat loktejit gelbbolašvuođa ja buoridit máhtolašvuođa mátkeeallima birra . 1 Kvalitehta sihkkarastin lea bargu mainna buoridit kvalitehta . 1 Kvalitehta ovddideapmi vuođđooahpahusas – 1 Kvalitehta ovddideapmi sámi 1 Kvalitehta lea dáidu duhtadit dárbbu ja movt bálvalusdárbbašeaddji dan vásiha . 1 Kvalitehta ja vuoruheami našunála . 1 Kvalitehta ja design leat oassi fitnodaga identitehtas , ja ovddeš árbevierut leat ovttastuvvon ođđaáigásaš konstrukšuvnnaiguin ja teknologiijain . 1 Kvalitehta gáibádus suohkanlaš arealplánemii . 1 Kvalitehta dáfus sihkkarastojuvvon Árvvoštallanraporttaid geažil Romsa lea válljen organiseret doaimmas šaddet duhtavaš reseptageavaheaddjit ! 1 Kurssat váikkuhivčče positiivvalaččat sámi giela ja kultuvrra nannema , ja dain sáhtášii maiddái leat positiivvalaš váikkuhus guhkkit áigái olbmuid rekruterema ektui sámi jienastuslohkui . 1 Kurssat ruhtaduvvojit bargiidpolitihkalaš ruđaiguin ja diehtojuohkinguovddáš hálddaša daid kurssaid . 1 Kurssat ledje davviriik ­kalaš vuogádaga oassin mas oahppit ožžo 10 čuoggá oahppogelbbolašvuođa ( 30 oahppočuoggá ) . 1 Kurssat ja lohkamat Departemeanta áigu doarjut máŋggadássásaš kurssaid ja lohkamiid sámegielas maid Sámi allaskuvla , eará oahpaheaddjioahpahusa ásahusat ja sámi giellaguovddážat lágidit . 1 Kurssas lei dábálaš dáčča goarrun , sámigávttiid ja eará sámi dujiid lean oahppan earáin . 1 Kurssas ledje sihke bearaš , fuolkkit ja mánáidgárddi ja skuvlla bargit . 1 Kurssaid lea ollásit stáhta ruhtadan ja dat leat nuvttá oassálastiide dainna ovdehusain ahte čađahit kurssaid . 1 Kurssa vásáhusat čájehit ahte lea dárbu loktet gelbbolašvuođa , ja ahte lea deaŧalaš vuoruhit sin , geain leat konkrehta gávpejurdagat . 1 Kursat main lea báikkálaš kultuvrralaš sisdoallu leat dan sivas oassin sámi kulturviesuid aktivitehtain . 1 Kursaráiddus leat álgooahppu 1 ja 2 ja sámegiela lohkanbadjeoahppu . 1 Kursaráiddu sáhttá maiddái heivehit fálaldahkan gielddaide / etáhtaide mat háliidit nannet gelbbolašvuođa sámegielas iežaset bargiid gaskkas . 1 Kursapáhkas leat fáttát sámegielas ja sámi kultuvrras , sámi vuoigatvuođat ja muhtun doahpagat ja tearpmat mat sáhttet dearvvasvuođabálvalusa gulahallama álkkásmahttit sámi divššohasaiguin . 1 Kursaplána mearridii boahtteáiggi 1 Kursagoluid oažžu ruovttoluotta máksojuvvot go lea buot vástádusaid sádden , nu ahte dát fálaldat leat nuvttá oasseváldiide . 1 Kursa ruhtaduvvo bargiidpolitihkalaš ruđaiguin ja diehtojuohkinguovddáš hálddaša kurssa . 1 Kursa lea gártadan máŋga sierrabargobihtá ja váldofágadutkosa boazodoalu siskkabealde . 1 Kursa galgá leat movttiidahttin- ja ođasmahttinkursa sámi fáttáid birra ja kurssas lea vejolaš digaštallat dáid fáttáid bargiid iežaset bargodilálašvuođa ektui . 1 Kunst og kultur- har alltid spilt en viktig rolle for de enkelte nasjoners , samfunns og folkegruppers oppfatning av seg selv . 1 Kun 1 finneskolemester . 1 Kultuvrras mii gaskkustuvvo galgá leat buigavuohta ja buorredohkálašvuohta mii áimmahušša etihkalaš dási ja lea oktiisoahpavaš , iige leat norddasteaddji sámi árvvuid , norpmaid ja vieruid ektui . 1 Kultuvrralaš skuvlaseahkka lea kultur- ja skuvlapolitihkalaš bargu mii galgá dagahit buot Norgga vuođđoskuvlla ohppiid beassat oaidnit ollu iešguđetlágan ámmátdáidaga ja kultuvrra skuvlaárgabeaivvis . 1 Kultuvrralaš skuvlaseahka árvvoštalle dutkaninstituhtas NIFU-STEP 2006:s . 1 Kultuvrralaš skuvlalávka vuođđoskuvllas ( 122,5 milj. ruvdno ) 1 Kultuvrralaš skuvlalávka ovddiduvvo ja doaibmá gos oahppit leat , ja go kultur- ja skuvlasuorgi , ja báikkálaš dáiddárat ja kulturbargit ovttas barget . 1 Kultuvrralaš skuvlalávka joatkkaoahpahusas ( 35 milj. ruvdno ) 1 Kultuvrralaš skuvlalávka deattasta ahte dáidda galgá boahtit ohppiid lusa , ahte báikkálaš biras lea oahppi ja dáiddára hutkás deaivvadeami sadjin . 1 Kultuvrralaš skuvlalávka Skuvla lea okta servodaga deháleamos kulturguoddiin . 1 Kultuvrralaš skuvlalávka Jagi 2009 ledje 33 iešguđetlágan buvttadusa mat johtaledje Romssa fylkka joatkkaskuvllaid mielde kultuvrralaš skuvlalávkka olis . 1 Kultuvrralaš skuvlalávka 1 Kultuvrralaš siskkáldas struktuvra lea deaŧalaš ássanfáktor . 1 Kultuvrralaš referánsarámmat mearridit lohkanipmárdusa , seammás go lohkan ovdánahttá gulahallangálggaid ja kulturipmárdusa . 1 Kultuvrralaš kontinuitehta vejolašvuođat , dat ahte sámi kultuvra galgá viidáseappot dolvojuvvot ja ovddiduvvot buolvvas nubbái , lea mihá buoret dál go dušše moaddelot jagi dás ovdal . 1 Kultuvrralaš infrastruktuvra lea deaŧalaš ássanfáktor . 1 Kultuvrralaš gelbbolašvuohta lea diehtit ja árvvus atnit kultuvrralaš ovttaláganvuođaid ja erohusaid sámi servodagain ja daid gaskkas . 1 Kultuvrra- ja giela váldolávdegoddi ovddidii áššejooiheaddji Ingrid Wernberg bokte čuovvovaš árvalusa Sámediggái : KULWRMUrIOLÁGA RIEVDAIlJS-EWIOHUS - GULASKUDDAN Lávdegotti árvalus : Sámediggi oaidná ahte sámi kulturmuittuid gáhtten lea dehálaš suorgi mainna bargat boahtteáiggis sámi servodaga dihte . 1 Kultuvrra ovdanbuktimis leat hui iešguđetlágan eavttut ja dat lea dan duohken gos mánát orrot . 1 Kultuvrra fylkkaráđđi : Mariam Rapp ( KrÁ ) Romssa fylkkasuohkana kulturpolitihka bajimus áigumuš lea addit buot fylkka ássiide buriid ja máŋggalágan kulturfálaldagaid . 1 Kultuvrra bokte mii oahppat mii lea dávda ja movt dan sáhttá ja berre dikšut . 1 Kultuvrra bealis háliidan máŋggaid gaskkas namuhit Mari Boine ja The BlackSheeps . 1 Kultuvrra , dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi : Mariam Rapp ( Kr Á ) 1 Kultuvrii gullet dat ávnnaskeahtes ja ávnnaslaš árvvut , norpmat , kodat ja symbolat maid olbmot váldet badjelasaset ja gaskkustit viidáseappot buolvvas bulvii . 1 Kultuvraministtar lea departemeantta hoavda ja politihkalaš jođiheaddji . 1 Kultuvradepartemeanttas leat čoahkkimat Sámedikkiin politihkalaš ja ámmátdásis main budjeahtta ja eará áššit váldojuvvojit ovdan . 1 Kultuvradepartemeantta ortnegat kulturviesuid investeremiid várás bohtet ovdan tabeallas 12.1 . 1 Kultuvradepartemeantta nammadan bargo ­joavku lea ovddidan raportta vásáhusaid birra mo njuolggadusat leat duddjon dan logi jagis go láhka lea leamaš fámus . 1 Kultuvradepartemeanta árvvoštallá eanet kulturdoaibmabijuid sirdit Sámediggái . 1 Kultuvradepartemeanta áigu ságaškuššat sámi dávvirvuorkkáid organiserema ja hálddaheami Sámedikkiin ja guoskevaš fylkkagielddaiguin ja gielddaiguin . 1 Kultuvradepartemeanta áigu ráhkadit riikkagottálaš kulturviesuid ja jahkeduhátbáikkiid investerenplána mii biddjojuvvo ovdan Stuorradiggái 2002 . 1 Kultuvradepartemeanta áigu ráhkadit investerenplána riikkagottálaš kulturviesuide ja jahkeduhátbáikkiide ja bidjat dán ovdan Stuorradiggái budjeahta 2002 oktavuođas . 1 Kultuvradepartemeanta áigu ovttasbargat Sámedikkiin vai váfistuvvo lagas oktavuođa bisuheapmi mii lea sajáiduvvan guovddášhálddahusa ja sámi kultureallima ovddasteddjiid gaskii . 1 Kultuvradepartemeanta áigu gulaskuddama maŋŋil mearridit mo áššiin meannuduvvo viidáseappot . 1 Kultuvradepartemeanta áigu , ovttas Stáhta girjrádjobearráigeahčuin , ságaškuššat dilálašvuođain dáinna guvttiin girjerájuin ja Sámedikkiin dainna ulbmilin ahte girjjálašvuođafálaldat lassánivččii . 1 Kultuvradepartemeanta sirddii Sámi sierrabibliotehka hálddaheami Sámediggái . 2001 : Mánáid- ja bearašdepartemeanta sirddii sámi mánáidgárddiid vásedin doarjaga hálddaheami Sámediggái . 1 Kultuvradepartemeanta lea váldán ovdan gažaldaga Sámedikkiin das makkár čuvvosat Sámedikki mearrádusas leat sámelága § 3–12 ektui oktan láhkaásahusaiguin . 1 Kultuvradepartemeanta lea ovdehan ahte Gáivuona gielda ja Romssa fylkkagielda addet mearkkašahtti investerendoarjagiid viiddideapmái . 1 Kultuvradepartemeanta lea dál gulahallamin SVL-N:in , Norgga Valáštallanlihtuin ja Norgga Olympialaš Komiteain ( NIF ) ja Sámedikkiin gávnnahan dihtii ovttasbargovuogi mii sáhttá veahkehit viidáseappot gárgedit sámevaláštallama Norggas . 1 Kultuvradepartemeanta lea dieđáhusas st.meld. nr. 22 ( 1999–2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving ( Dieđu ja vásihusa gáldut ) , dieđihan ahte ovttas guoskevaš áššeoasálaččaiguin galgá Sámi arkiivva dili ja áigeguovdilis gárgedanplánaid oppalaččat analyseret čielggadan dihtii vuđđosa boahttevaš doaibmabijuide mat leat arkiiva- ja girjerádjosuorggis gaskkas . 1 Kultuvradepartemeanta juolludii 0,5 milj. kr projeavtta plánemii 1998 . 1 Kultuvradepartemeanta háliida lagas oktavuođa sámi orgánaiguin kulturduovdagis . 1 Kultuvradepartemeanta doarjjui prinsihpa ahte dálá kulturinstitušuvnnaid doaibmaruhtadeapmi galgá váfistuvvot ovdal go ođđa huksenprojeavttat álggahuvvojit . 1 Kultuvradepartemeanta deattuhii dattege ahte hálddahanguovllu ásaheapmi ii mávsse dan ahte sámegiella ii galgga nannejuvvot gielddain olggobealde dán guovllu . 1 Kultuvradepartemeanta , Gielda- ja guovlodepartemeanta , Norgga kulturráđđi ja Sámi kulturráđđi leat ovddastuvvon lávdegottis , man Kultuvradepartemeantta ovddasteaddji jođiha . 1 Kultuvra-bajit-mu sivalašvuođadovdu dadjá : Galggat ráhkistit lagamuččaidat nugo iešiežat . 1 Kultuvra – filbma , teáhter , girjjálašvuohta , girjerádju Filbma Norgga filbmapolitihkka galgá leat veahkkin seailluheamen ja ovddideamen sámi kultuvrra . 1 Kultuvra siskkilda dasa lassin viidáset áddejumis valáštallama , museaid , mediaid ja girku . 1 Kultuvra lea árvvut , norpmat , kodat ja symbolat maid olbmot váldet atnui ja gaskkustit viidáseappot buolvvas bulvii . 1 Kultuvra lea rabas proseassa , ja čuožžila , stuorru ja rievdá go deaivvada eará kultuvrraiguin . 1 Kultuvra lea rabas doaba , man oaivilsisdoallu historjjálaččat lea rievddadan . 1 Kultuvra lea maid dat arenat ja deaivvadanbáikkit gos dáidda ja kultuvra gaskkustuvvot , ja go viidáset geahččá , de dasa gullet maid valáštallan , museat , girjerádjosat ja media . 1 Kultuvra lea maid dat arenat ja deaivvadanbáikkit gos dáidda gaskkustuvvo , nugo kulturviesut ja festiválat . 1 Kultuvra ja kulturmuittut čalmmustuvvojit lunddolaččat ja láhčet vuođu mátkkiide main fállet oahpisteaddji , kulturgaskkusteami , borramuša ja borramušaid muosáheami , ja nu fas oažžu vel eambbo ealáhusvejolašvuođaid láhčinbarggus . 1 Kultuvra ja kulturdoaimmat duddjojit gullevašvuođa mii fas addá dakkár oalgeváikkusaid go loaktima ja buoret eallindási . 1 Kultuvra ja guoimmuheapmi dahket stuorámus oasi , 63 % sáddenduovdagis . 1 Kultuvra buktojuvvo čielgaseamosit albmosii iešguđet dáiddahámiid bokte nugo girjjálašvuođa , lávdedáidaga , govvadáidaga / duoji ja musihka bokte . 1 Kultuvra boahtá čielgasepmosit oidnosii iešguđetlágan dáiddahámiid bokte nugo girjjálašvuođa , lávdedáidaga , govvadáidaga / duoji musihka , bivttasárbevieruid , borramuša jna. bokte . 1 Kultuvra albmana giela , ealáhusaid , dáidaga , musihka , biktasiid , duoji , diktema ja girjjálašvuođa bokte . 1 Kultuvra Riddu festiválabibliotehka Eva Jensen ja Sigbjørn Skåden hálešteamen mánáiguin mánáidfestiválas . 1 Kultuvra Jagi 2009 valáštallanstipeanddat Romssa fylkkasuohkan juohká juohke jagi valáštallanstipeanddaid fylkka nuorra valáštalliide ja báhččiide geat orrot šaddamin hui buorit . 1 Kultuvra BátnedearvvašDearvvašvuohta vuohta Biras Mariam Rapp ( KrÁ ) 1 Kultuvra 3.8.1 Sámi kultuvra Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 6 Kultuvra . 1 Kultuvra / Dearvvašvuohta / Biras Mariam Rapp ( KrÁ ) 1 Kultuvra , astoáigi ja eallinoaidnu 1 Kulturáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Svein Henning Bárdsen bokte ovddidii lávdegotti árvalusa SámediggáL 1 Kulturáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Ingrid Wernberg bokte ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Kulturáššiid váldolávdegoddi ovdanbuktá čuovvovaš ovttajienalaš árvalusa áššeovddideaddji Inger A. Johansen bokte : Sámediggi lea cealkán ahte galgá fievrriduvvot mediapolitihkka sámi álbmoga guovdu mii dávista daid mihttomeriide mat prinsihppalaččat leat biddjon eiseválddiid bealis sihkkarastit ja ovdánahttit sámiid giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Kulturáššiid váldolávdegoddi dagai Sámediggái Ester Fjellheim bokte : čuovvovaš 1 Kulturáššiid váldolávdegoddi Oddvin Storelv bokte ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Kulturáŋgiruššan davvin Norgga-Ruošša kulturovttasbarggu doaibmaplána davviguovlluin čállojuvvui vuollái ođđajagimánus 2009 . Plána deattuha man dehálaš lea ahte kulturovttasbargu ain ovdána báikkálaš ja regionála álgagiid vuođul , ja ahte regionála searvan lea mielde sihkkarastimin nana oktavuođaid davi ássiide . 1 Kulturásahusat 52 Musihkka Romssa fylkkas 53 Romssa fylkkakulturguovddáš 54 Girje- ja kulturbusse 1 Kulturásahusat 52 Kultuvra Romssa fylkkas 53 Romssa fylkkakulturguovddáš 54 Lulli-Romssa girje- ja kulturbusse 1 Kulturvuñot ealáhusovdáneami deaŧalaš dovdomearkkat leat hutkkáivuohta , kulturgealbu ja fuomášumit . 1 Kulturvuñot ealáhusat leat seagáš suorgi 19. Kulturvuñot ealáhusovdáneami ulbmil lea ovddidit eallinnávccalaš fitnodagaid ja bargosajiid ja lea oassi ássankvalitehta- ja báikegoddeovdáneamis báikkálaččat ja guvllolaččat . 1 Kulturvrra- ja giela váldolávdegoddi ovddidii čuovvovaš árvalusa Sámediggái áššejođiheaddji Svein H. Bardsen bokte : 1 Kulturvisttit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Kulturviesut galget geiget raportta ovdal borgemánu 1. b. 2010 , mas oidno jagi 2009 doarjagiid geavaheapmi . 1 Kulturviesut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Kulturviesu háhkun lea nannet oarjelsámi identitehta ja searvevuođadovddu . 1 Kulturviessu mas lea riikkagottálaš dahkamuš , riikkaviidosaš doaibma dahje deaŧalaš riikkaoassedoaibma . 1 Kulturviessu láigoda lanjaid iešguđetge ulbmiliidda guhkes ja oanehis áigái . 1 Kulturviessu galgá doaimmahit sámi kulturhistorjjálaš dieđu dutkama , duođašteami , seailluheami ja gaskkusteami . 1 Kulturviessolávdegoddi bargá dán jagi lohppii . 1 Kulturulbmiliid ohcamušaid lohku , ollislaččat , juolluduvvon ja hilgojuvvon áigodagas 2006-2010 1 Kulturulbmila ruhtageavaheami - eará kulturdoaibmabijut - ulbmiljoavku lea sámi kulturorganisašuvnnat ja kulturdoaimmaheaddjit . 1 Kultursuorgi heive guvllolaš ovdáneapmái ja stivremii – dán suorggis mii sáhttit gávdnat guvllolaš čovdosiid bajimus riikkalaš kulturpolitihka rápmáid siskkobealde . 1 Kultursuorggis muhtin eará lágat gusket sámi dilálašvuođaide eambbo eahpenjuolgut . 1 Kultursuorggis lea lasihuvvon 250 000 ru sámi deaivvadansajiide . 1 Kulturskuvlla jođiheaddji Liv Rundberg lea máŋga jagi jođihan sálbmalávluma buhcciidsiiddas . 1 Kulturskuvla lea buvttadan máŋga teáhterbihtá maŋimus jagiid . 1 Kulturskuvla galgá bihtáin " Sunná šiella " , maid Inger Margrethe Olsen lea čállán , ovddastit Norgga riikkaidgaskasaš mánáidteáhterfestiválas mii lágiduvvo 11 gearddi , Lingenis Duiskkas . 1 Kulturskuvla bargá dan nala ahte čalmmustahttit sámegiela geavaheami bokte lávddi nalde , ja sis leat sullii 40 oasseváldi geat leat oassálastán sámegielat drámáoahpahusas jagi 2004 rájis . 1 Kulturráđđi áigu vuoruhit mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa almmuheami lágádusaid vuoruhemiid ektui . 1 Kulturráđđi bivdá Sámedikki joatkit geahččalanprošeavttain « Dåjmalasj máná » maiddái jagi 2001:s . 1 Kulturresurssaid- ja luonddu resurssaid kártenbarggut fertet joatkit ja digitála reaiddut ráhkaduvvot viidodatplánema ja geavaheami várás . 1 Kulturresurssaid- ja luonddu resurssaid kártenbarggut fertejit joatkit ja digitála reaiddut ráhkaduvvot viidodatplánema ja geavaheami várás . 1 Kulturpolitihkka o Kulturguovddážat , deaivvadansajit o Dáidda , Dáiddáršiehtadus o Valáštallan o Media o Filbma , girjjálašvuohta , musihkka o Teáhter o Festiválat 1 Kulturpolitihkka ja álbmotdearvvašvuođabargu galgá buktit álbmogii buoret eallindási . Romssas galgá leat máŋggabealat dáidda- ja kulturbiras , ja buorit dilálašvuođat friddjadáhtolaš kultureallimii . 1 Kulturpolitihkka ja álbmotdearvvašvuoñabargu galgá leat veahkkin lasihit eallinkvalitehta álbmogiid . 1 Kulturpolitihkka ja álbmotdearvvašvuoñabargu galgá leat mielde buorideamen álbmoga eallindási . 1 Kulturpolitihkka ja álbmotdearvvašvuoñabargu galgá buktit álbmogii buoret eallindási . 1 Kulturpolitihkka galgá vuoññuduvvot kultuvrralaš šláddjivuoña árvvus atnimii daiguin vejolašvuoñaiguin maid dat addá ahtanuššamii ja ovdáneapmái . 1 Kulturpolitihkka galgá leat mielde buorideamen Romssa álbmoga eallindási dáinna lágiin : • vejolašvuohta aktiivva kulturilbmadeapmái • buorit ja máŋggašlájat kulturvásáhusat • vejolašvuoñat rumašlaččat virkos eallimii • oktasaš kulturárbbi seailluheapmi • vejolašvuoñat hutkat ja ovddidit oñña áššiid • buoret máhttu ja ipmárdus Kulturpolitihkka galgá Romssas atnit vuoññun min oktasaš kulturárbbi mas sihke norgalaš , sámi ja kvenalaš oasit leat mielde ovttas doaibmamin , mat leat boahtán áigái báikkálaš ja riikkalaš váikkuhusaid bokte , ja olggobealde máilmmi váikkuhusaid bokte . 1 Kulturpolitihkka galgá leat mielde buorideamen Romssa álbmoga eallindási dáinna lágiin : g vejolašvuohta aktiivva kulturilbmadeapmái g buorit ja máŋggašlájat kulturvásáhusat g vejolašvuođat rumašlaččat virkos eallimii g oktasaš kulturárbbi seailluheapmi g vejolašvuođat hutkat ja ovddidit ođđa áššiid g buoret máhttu ja ipmárdus 1 Kulturpolitihka čađaheapmi soaitá ovddimusat dáhpáhuvvat ekonomalaš gaskaomiid geavaheami bokte , ja lea dábálaš ipmárdus ahte kultursuorggis lágat eai báljo geavahuvvo stivrenreaidun . 1 Kulturpolitihka lea guođđán dan perspektiivva ahte ráhkadit dušše ovttalágan oktasaškultuvrra ja sirdásan dan guvlui ahte láhčigoahtán dili ovddidit kultuvrra masa lea vuođđun girjáivuohta ja máŋggabealatvuohta mii lea mihtilmasat dálá kulturdilálašvuhtii . 1 Kulturovdáneapmi ( ovddeš Sámi kulturfoanda ) 1 Kulturovddideapmi boađus 2009 1 Kulturovddideapmi Sámi lágádusat Sámi girjerádjobálvalusat Sámi girjebussii oastin 1 Kulturovddideapmi Sámi lágádusat Sámi deaivvadansajit 1 Kulturovddideapmi . . . . . . . . . . . . . . 1 Kulturovddideapmi 1 Kulturovddidanruđaid evalueren lea álggahuvvon , muhto ii leat loahpahuvvon . 1 Kulturnett ođđasis almmuhuvvon troms.kulturnett.no addá visogova Romssa fylkka kultuvrras mii lea neahtas ja dat ođđasis almmuhuvvui ođđajagimánus 2009 . 1 Kulturmuittut ja kulturbiras , maiddái sámi , leat eará ávžžuhuvvon čielggadanfáttát . 1 Kulturmuittut gullet boarráset sámi goddebivdui . 1 Kulturmuittut galget registrerejuvvot digitála , omd. GPS:in dahje giehta-PC:in ( pda:in ) 1 Kulturmuittut duođaštit movt olbmot leat bargan eatnadaga ja luonddu ektui ja movt daid leat geavahan áiggiid čađa , ja maid sihke eatnadat ja luondu leat mearkkašan ekonomalaš , sosiálalaš ja oskkoldat beliide . 1 Kulturmuittut dagahit ahte sámit , go vuhtii váldit sin iešdovddu ožžot oainnuid maoosguvlui áiggis . 1 Kulturmuittut , dávvirvuorkkát ja duoji vuovdin dahket sámi mátkeeallinealáhussii vejolašvuođaid . 1 Kulturmuittuidláhka-addin ja lágaid hálddašeapmi livčče danin dehálaš vearju mainna nannet oktavuođaid olbmuid ja sin dološáiggi gaskka . 1 Kulturmuittuid registreren ferte dahkkojuvvot guoskevaš eanaeaiggádiid mieđihemiin . 1 Kulturmuittuid registreren 1 Kulturmuittuid ja kulturmuitošlájaid sáhttá máŋgga láhkái meroštallat leat go dat sámi . 1 Kulturmuittuid ja kulturbirrasiid regionála plána galgá addit ollislaš visogova fylkka kulturmuitosuodjalusa stáhtusis ja čujuhit mii ferte dahkkojuvvot vái St.dieđ. nr. 16 ( 2004 - 2005 ) " Leve med kulturminner " ulbmilat ollašuvvet . 1 Kulturmuitošlájaid sáhttá maid meroštallat ahte dain lea oktavuohta sámi ovdahistorjái ; jos dat leat proseassaid fysalaš manifestašuvnnat mat láidejit historjjálaččat dovddus sámi kulturdovdomearkkaid ásaheapmái . 1 Kulturmuitosuodjalus Museat Dutkan ja dok . 1 Kulturmuitosuodjalus . . . . . . . . . . . . Statistihkka mii čájeha doaimmaid . 1 Kulturmuitosuodjalus . . . . . . . . . . . 1 Kulturmuitosuodjaleapmi ja kulturmuitodutkan leat maiddái bures čadnojuvvon árbedihtui , ja dat dagaha ge ahte lea lunddolaš strategalaččat ovttasbargat dutkan- ja guorahallanbirrasiiguin main lea gelbbolašvuohta sámi kulturhistorjjás . 1 Kulturmuitosuodjaleapmi . . . . . . . . 1 Kulturmuitosuodjaleapmi 1 Kulturmuitosuodjaleami boađusin šaddá dalle -59 054 ru. . 1 Kulturmuitoláhka mii guoská sámi kulturmuittuide . 1 Kulturmuitolága § 28 vuođul , gč. guovvamánu 9. b. 1097-mannosaš gonagaslaš resolušuvnna § 19 , lea Birasgáhttendepartemeanta ožžon válddi mearridit gii lea rivttes váldi ja addit dárkilet njuolggadusaid lága čađaheami birra . 1 Kulturmuitojahki 2009 Romssa fylkkas Kulturmuoitojahki Romssa fylkkas lea vuosttažettiin leamaš eaktodáhtolaš organisašuvnnaid jahki . 1 Kulturmuitojagi 2009 oktavuođas lea troms.kulturnett.no bargan ovttas ABMovddádusain regionála čoahkkimiid ja kurssaid birra das mo galgá ráhkadit digitála muitalusaid digitaltfortalt.no nammasaš neahttasajis . 1 Kulturmuitoiskkadallamiid ja bieggafápmorusttegiid huksema oktavuohta lea válddahallojuvvon Retningslinjer for planlegging og lokalisering av vindkraftanlegg ( BGD ja OED 2007 ) . 1 Kulturmuitohálddašeapmi 1 Kulturmuitohálddašeamis leat Sámedikkis geavatlaččat ekonomalaš golut nai go dahket iskkademiid , ja das lea ovddasvástádus daid gáibidit muhto ii leat doarvái gelbbolašvuohta rievtti rádjái mannat daid gáibideamis . 1 Kulturmuitohálddašeami strategalaš ulbmil lea : « Kulturmuittuid ja kulturbirrasiid šláddjiivuohta galgá hálddašuvvot ja seailluhuvvot geavahanresursan , ja dieđu , muosáhusa ja árvoháhkama vuođđun . 1 Kulturmuitohálddašeami ossodat 1 Kulturmuitoguovllu jahkásaš dikšuma čađaha Várjjat sámi musea šiehtadusa vuođul . 1 Kulturmuitodoaibmabijut 1 000 000 1 500 000 1 500 000 1 325 000 1 325 000 1 Kulturmuitodiehtovuođđu Askeladden Kulturmuittuin ohcamiin galgá jagis 2010 šaddat maid davvisámegillii . 1 Kulturmuito-teama arkeologat leat dán čavčča čađahan guokte stuorra geahčadanprošeavtta Setermoen báhčinguovllus Bearddus ja Ráisa álbmotmeahcis Ráissas . 1 Kulturmmuitohálddašeapmi lea okta dain čuoggáin mat váldojuvvojit ovdan , ja dilálašvuođat láhččojuvvojit dakkár ovttasbargui gaskal Sáme ­dikki ja fylkkagielddaid mii lea viiddit go dat mii lea mearriduvvon kulturmuitolága láhkaásahusain . 1 Kulturminnevern 2007 Stiftelsen Festivaler Kárášjohka , Kárášsoga gielda - Doarjjanohcan lágidit Beassášfestivála 2008 1 Kulturministtar lea departemeantta hoavda ja politihkalaš jođiheaddji . 1 Kulturministtar Anniken Huitfeldt álmmuhii odne lávdegotti mii galgá dárkkistit osko- ja eallinoaidnopolitihka . 1 Kulturministtar Anniken Huitfeldt lea nammadan joavkku mii galgá ovttasbargat kulturásahusaiguin govdadit valljivuođa ektui . Juogadeames 416,7 milj. ruvnno kulturulbmiliidda jagi 2010:s 1 Kulturministtar Anniken Huitfeldt 1 Kulturministtar 1 Kulturláhka nanne ahte eiseválddiin lea ovddasvástádus ovddidit ja láhčit dilálašvuođa ollu kulturdoaimmaide , vai buohkat ožžot vejolašvuođa oassálastit kulturdoaimmaide , sihkkarastet ahte buohkain lea olámuttos ámmátlaš dáidda- ja kulturfálaldat ja ahte sii besset vásihit ollu kulturolggosbuktimiid . 1 Kulturláhka lea dábálaš , das eai leat bienalaš láidesteamit juolludandássái , vuoruhemiide dahje stáhta , fylkkagieldda ja suohkaniid kultursuorggi organiseremii . 1 Kulturláhka galgá maiddái veahkehit sihkkarastime doaibmanmuni nationála kulturpolitihkkii mađi eanet globaliserejuvvon máilmmis . 1 Kulturlágain lea dehálaš čuokkis Soria Moria-cealkámušas čađahuvvon , mas lea deattuhuvvon ahte ráđđehus háliida váldit atnui álkis , dábálaš kulturlága mas boahtá ovdan ahte almmolaš eiseválddiin lea kultursuorgái ovddasvástádus . 1 Kulturlonuhallanfoanda buorida dieđu ja beroštumi norgga ja polskka kultuvrra birra , ja lea buorre ovdamearka got EØS-gaskaoamit leat mielde stivret polskka-norgga oktavuođa ja ovddasbarggu . 1 Kulturlonohallanfoanda Polskka ovddas ásahuvvui 2008:s . 1 Kulturlonohallanfoanda Buolain ásahuvvui jagi 2008 ja dan hálddaša Buola kulturdepartemeanta . 1 Kulturlonohallamis máttariikkaiguin sáhttá sámi kulturovdanbuktimiin leat erenoamáš beroštupmi ja čuožžovašvuohta . 1 Kulturloktema ulbmiliid ja Soria Moria-cealkámuša čuovvoleapmin lea ráđđehus lasihan juolludemiid Sámediggái Kultur- ja girkodeparte ­meantta bušeahtas 21 milj. ruvnnuin golmma jagi badjel , gč. kap.14 . 1 Kulturkategoriija sisttisdoallá oaivenjuolggaduslaččat mánnosaš magasiinna Árdna , ja “ fakta ” sisdoallá oaivenjuolggaduslaččat dokumentáraid maid sáddejit olggobealde NRK Sámi Radio iežas tv-prográmmaid . 1 Kulturipmárdus ja doaibmabijut leat dál čállojuvvon buot ossodaga jahkerapporttaide ja doaibmaplánaide . 1 Kulturhistorjjálaš oahpahus sámegillii berre maiddái leat oassin giellaoahpahusas . 1 Kulturhistorjjá govaid han mii áigut gaskkustit . 1 Kulturguovddážis lea lagaš ovttasbargu ja ovddasvástádus sámi kulturpárkii Májájávrris . 1 Kulturguovddážat leat organiserejuvvon sierra láhkai . 1 Kulturguovddážat leat oassin ollu arenain gos kultuvrra sáhttá gaskkustit ja čalmmustit buotlágan hámiiguin . 1 Kulturetáhta lea guokte gieddebargojagi ohcan ja kárten kulturmuittuid muhtun guovllus Stangnesas . 1 Kulturetáhta lea aktiiva eanaš kultursurggiin , kulturásahusaid eaiggádin , prošeavttaid ja doaimmahusaid mielruhtadeaddjin ja suohkaniid rávvejeaddjin ja ovttasbargoguoibmin . 1 Kulturerohus vai kulturdeaivvadeapmi 1 Kulturepartemeanta 1 Kulturelle ulikheters innvirkning på kommunikasjon , vurdert av et utvalg norske ledere i Thailand . 1 Kulturelle kommunikasjonsproblemer mellom helse- og sosialpersonell og samer handler om ahte personell ikke kjenner til eller forstår samers bakgrunn , tenke- og væremåte ( Manfold og likeverd ) . 1 Kultureatnadat lea ovdu mii sorjá buvttadusas ja maid mii oažžut ovttas borramušbuvttadusain . 1 Kultureatnadat lea deaŧalaš buot guovlluin . Kultureatnadat addá gullevašvuođa sidjiide geat leat eret doppe , ja addá vásihusaid mátkkošteddjiide . 1 Kultureatnadagas leat stuorra buvttadanárvvut dolliide ja mearkkašahtti vásihusárvvut oppalaččat buohkaide . 1 Kultureanadat : 20 buorahis eanadaga válljejuvvon [ Ođas , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta , 25.03.2009 ] 1 Kultureanadat : 20 buorahis eanadaga válljejuvvon [ 25.03.2009 ] 1 Kulturealáhusat addet lassidietnasiid ollugiidda . 1 Kulturealáhusat 1 Kultureallin lea deaŧlaš fápmi identitehta nannemis , seammás go dat váikkuha ealli báikegottiid . 1 Kultureallin lea deaŧalaš veahkkin identitehta nannemis , seammás go dat lea mielde báikkálaš servodagaid doallame ealasin . » 1 Kultureallin lea deaŧalaš fápmu mainna nannet sámi identitehta mii váikkuha loaktima ja eallinkvalitehta , ja ealli báikegottiid gos olbmot háliidit ássat . 1 Kulturdoaibmabijut ja prošeavttat mat ovddidit mánáid bajásšaddaneavttuid báikkálaččat sámi guovlluin 1 Kulturdoaibmabijuide maidda Sáme ­dikkis lea ovddasvástádus , de lanjaid jođiheapmi ruhtaduvvo jahkásaš doarjagiiguin mat juolluduvvojit Sámediggái . 1 Kulturdoabmabijut mánáid ja nuoraid várás lea ohcanáigi gitta čakčamánu 1 b rádjái . 1 Kulturdepartementta kapihtal , kultuvravisti , lasáhus : 1 Kulturdepartementet , Postboks 8030 Dep. , 0030 Oslo 1 Kulturdepartementet ( 18.02.2010 ) ( pdf , 34 kb ) 1 Kulturdepartemeantta ovddasvástádussuorggis gulai dat Norgga kulturráđi várrejupmi sámi kultuvrii , doarjja sámi lágádusdoi ­bmii doarjja sámi dáiddárorganisašuvnnaide , doarjja Sámi dáiddaguovddážii Kárášjogas ja Sámi kulturguovddážii árbordis . 1 Kulturdepartemeantta ovddasvástádus lea kultuvra , mediat , falástallan , eaktodáhtolaš doaimmat , oskku-ja eallinoaidnoservodagat , ruhtaspealut ja lotteriijat . 1 Kulturdepartemeantta olmmošvuoigatvuođabálkkašupmi journalisttaide Connie Bentzrud ja Asbjørn Øyhovden , TV 2 1 Kulturdepartemeantta mielas bargá lávdegoddi dohkálaš barggu ( gč. St.dieđ.nr. 41 ( 1996–97 ) 12.2 čuoggá s 53 ) . 1 Kulturdepartemeantta gulaskuddancealkámuš 16.06.00 1 Kulturdepartemeantta bušeahtas — vuor . 1 Kulturdepartemeantta 02.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Kulturdepartemeanta čilgii barggus birra stuorradiggedieđáhusain arkiivva , bibliotehka ja museaid birra . 1 Kulturdepartemeanta ásahuvvui 1982:s . 1 Kulturdepartemeanta áigu jagi 2010 sirdit stáhta 40 000 ruvdnosaš oasusoasi Beaivváš Sámi Našonálateáhteris buhtadusa haga Sámediggái , gč. Kultur- ja girkodepartemeantta mearrádusa VII , Prop. 1 S ( 2009–2010 ) . 1 Kulturdepartemeanta áigu dán ortnegii mearridit lassi njuolggadusaid , dás maiddái ohcanáigemeari jahkái 2010 . 1 Kulturdepartemeanta áigu dan sávaldaga čuovvolit gustojeaddji ráđđádallansoahpamuša vuođul mii lea stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas . 1 Kulturdepartemeanta sirddii Sámi musihkkafestivála stáhtadoarjaga Rikskonsertene vuollái 1999:s . 1 Kulturdepartemeanta oktiiordne foandabarggu Norggas , ovttasráđiid Norgga kulturráđiin , ABM-ovddidemiin ja Riikkaantikvárain . 1 Kulturdepartemeanta lea váikkuhan sámekultuvrra vuđot ealáhusovddideapmái go dat lea juolludan ruđaid Hermetikken næringshage nammasaš prošektii man ulbmil lea válmmaštit ja čađahit prográmma sámi kulturealáhusdoaimmaheaddjiide Barentsguovllus . 1 Kulturdepartemeanta lea dál bargamin vuoigŋadaguslága ollislaš ođasmahttimiin , mas fiilajuogadangažaldat lea okta máŋgga fáttás . 1 Kulturdepartemeanta lea dieđihan Sámediggái ahte bohtet dollojuvvot konsultašuvnnat viessoláigoruhtadanortnega birra . 1 Kulturdepartemeanta lea bivdán Stáhta guovddáža arkiivva , bibliotehka ja musea várás ( ABM-ovdáneami ) ráhkadit visogova guovdilis fágabirrasiin ja kulturárbeguovlluin maid konvenšuvdna gokčá Norggas . 1 Kulturdepartemeanta jođiha foandda barggu Norggas , Norgga kulturráđi , ABM-ovddideami ja Riikkaantikvára ovddas . 1 Kulturdepartemeanta ii dáhtton muitalit boahtteáigeplánaid Sámi duhátjahkebáikki birrage , Nuortalaš musea Njávdámis . 1 Kulturdepartemeanta doarjjui Sámedikki mearrádusa prinsihpaid dálá sámi kulturviesuid doaibmadilálašvuođa dáfus , muhto ii sáhttán lohpidit ii « heahteveahki » iige lasáhusa doaibmadoarjjaortnegii . 1 Kulturdepartemeanta almmuha 5 miljovnna ruvnno kultuvrii fátmmasteaddji bargoeallimis . Nargosajit ja fitnodagat mat leat lihtodan fátmmasteaddji Bargoeallima ( FB ) ovttasbargošiehtadusa sáhttet ohcat movttiidahttindoarjaga . 1 Kulturdepartemeanta addá 23 milj. ruvnno Vikersunda sabetsaddinluohká nuppástuhttinhuksemii . Proposišuvdna Stuorradiggái Šáhkkaolympiagilvvuid birra Romssa gávpogis jagi 2014 1 Kulturdepartemeanta SVL áigu sihkkut dáid kapihttaliid prioriterema . 1 Kulturdepartemeanta : Sámeláhka rievdaduvvo , kap. 3 sámegiela birra lasihuvvo . 1 Kulturdepartemeanta : Sirdá Sámi sierrabibliotehka hálddašeami Sámediggái ( 3,6 milj. kruvnno , beali stuorát juolludus ovddit jagi ektui ja bibliotehkii ásahuvvojit oktiibuot njeallje virggi ) . 1 Kulturdepartemeanta : Báikenammalágas ( rievdadus fápmuiboahtá borgemánu 1. b. 2006 ) addo čuovvovaš váldi Sámediggái ( dás jorgaluvvon ) : § 10 Váidin : ” Prinsihpalaš váidináššiin sáhttá váidinnammagoddi addit Norgga giellaráđđái , Sámediggái ja departementii vejolašvuođa buktit cealkámuša . ” 1 Kulturdepartemeanta : 1 Kulturdepartemeanta / Gieldadepartemeanta - Sámi kulturfoanda ásahuvvo 1994`stáhtabušeahtas ( vrd. St.prp. nr. 1 ( 1993-1994 ) ) . . 1 Kulturdepartemanta lea odne nammadan referánsajoavkku mii galgá árvvoštallat čuolbmačilgehusaid mat čatnasit lobihis fiilajuogadeapmái . 1 Kultur- ja museasearvi “ Saemien Sijte ” nammada guokte lahtu , ja bargit ovtta lahtu . 1 Kultur- ja luonddusuodjaleapmi sáhttet leat guovdilis bealit dákkár strategiijas . 1 Kultur- ja girkodepartmeanta bijai 300 000 ruvnno dan doibmii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanttas lea ovddasvástádus kultur- , girko- , media- , valaštallan- , ja speallo- ja vuorbádusáššiin . 1 Kultur- ja girkodepartemeanttas lea háld-dašanovddasvástádus 3. kapihttalii sámegiela birra , lágas geassemánu 12. b. 1987 nr. 56 Sáme ­dikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra . 1 Kultur- ja girkodepartemeanttas lea fágalaš ovddasvástádus sámilága giellakahpittala hárrái . 1 Kultur- ja girkodepartemeantta johtučálus V-5 2002 / ođđajagimánu 16. beaivvi 2002:s lea bagadus suohkana ja girku oktavuođa ektui . 1 Kultur- ja girkodepartemeantta gohččuma mielde lea árbevirolaš duodji čielggaduvvon , gč. 14.12.4 kap. 1 Kultur- ja girkodepartemeantta evttohusa vuođul ja ovttas Sámedikkiin ožžot ain dát doaibmabijuid juolluduvvot Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas Nationálabibliotehka ja Arkiivadoaimmahaga bokte . 1 Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahta ollislaš juolludus Nordlándii 2010:s , lea sullii 88,9 miljovnna kruvnno . 1 Kultur- ja girkodepartemeantas eai leat mearkkašumit Sámedikki mediasuorggi máinnašeapmái . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta čuovvu giehtaguhkkosaš gaskka prin ­sihpa iige dárkkis dáiddalaš árvvoštallamiid . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta čujuha dan oktavuođas dasa ahte Sámediggi maŋimus jagiid lea ožžon mealgat eambbo ruđa kulturdoaimmaide . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ávžžuha ahte stáhta sirdá Sámediggái mávssu haga daid ossosiid mat das leat Beaivváš Sámi Teáhteris . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu árvvoštallat mot guorahallamis sáhttá dán ávžžuhusa čuovvolit . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu seammás deattuhit ahte departemeanta diehtá daid stuora fágalaš ja organisatuvrralaš hástalusaid birra sámi museaođastusas , ja dovddasta ahte lea dárbu oppalaččat nannet sámi museaid . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu rievdadit njuolggadusa sámi aviissaid doarjaga hárrái ja rievdadus doaibmagoahtá 2008 doarjagiid juolludeami rájes . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu rievdadit njuolggadusa das movt galgá juolludit doarjagiid 2008:s . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu máhccat Girjerájusođastus 2014 čuovvoleapmái sierra stuo ­radiggedieđáhusas . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu máhccat Girjerádjoođastus 2014 čuovvoleapmái sierra stuo-radiggedieđáhusas . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu fuolahit ahte fylkkasuohkaniid ovddasvástádus sámi kultuvrras čielgaseappot boahtá ovdan dain láidesteaddji čállosiin mat leat fylkkasuohkaniid juolludemiid hárrái . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu fuolahit ahte AGM-ovdánahttin ovddasvástádus sámi kultuvrra dáfus bohtet čielgasit ovdan movt ruđat galget juolluduvvot ásahusaide . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu bovdet Sámedikki ráđđádallamiidda ovdal go viessoláigoortnet vejolaččat álggahuvvo . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu bovdet Sámedikki konsultašuvnnaide ovdalgo viessoláigoortnet vejolaččat váldojuvvo atnui . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu bovdet Sámedikki konsultašuvnnaide ovdalgo viessoláigoortnet vejolaččat biddjojuvvo doibmii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu bivdit našunalgirjerádjosa ráhkadit ovtta plána vai sáhtášii dievasmáhttit Sámi bibliografiija dien áigodagas . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigu bivdit Našunálgirjerádjosa ovdanbuktit plána das movt Sámi bibliografiija galgá ollisin dahkat jagiid 1988 – 1992 . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta áigi bovdet Sámedikki konsultašuvnnaide ovdalgo viessoláigoortnet vejolaččat biddjojuvvo doibmii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ovttastahttá raportabarggu mas leat oasit guoskkahuvvon departemeanttain sámegiela ja eará unnitlohkogielaid doaimmaid birra sin ovddasvástádussurggiin . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea árvvoštallan ahte Sámedikkis berre leat stáhtalaš eaiggátvuohta teáhtera ektui . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea váldán oktavuođa Sámedikkiin jearrat lea go ávkkálaš ahte Sámediggi váldá badjelasas sámi aviissaid doarjjaortnega . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea ovttas Máhttodepartemeanttain , mas lea ovddasvástádus fága- ja dutkangirjerádjosiidda , álggahan guorahallat Norgga girjerájussuorggi . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea njukčamánus 2008 bivdán Statsbygga čielggadit ovdaprošeavtta . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea jagi 2009 dorjon riikkaidgaskasaš sámi filbmaguovddáža ásaheami Guovdageidnui mii galgá ovddidit sámi filmma ja filbmadahkama Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea gohččon Stáhta huksendoaimmahaga gárvet ovdaprošeavtta oktan gollorámmain , ruhtadanplánain ja ovddosmannanplánain oktiibuot 1 449 njealjehasmehter latnjadárbbu vuođul , mii fátmmasta Saemien Sijte doaimmaid masa Kultur- ja girkodepartemeanta sáhttá juolludit viessoláigobuhtadasa . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea danin ovddidan proposišuvnna mas evttoha rievdadusaid dahkat kulturmuitolágas , gč. Od. Prp. nr. 49 ( 2007 – 2008 ) ) Láhka rievdadusaid birra geassemánu 9. b. 1978 nr. 50 lágas kulturmuittuid birra . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea dahkan láigošiehtadusa lanjaide mat earret eará galget geavahuvvot juoigamii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea bidjan Statsbygg plánet ja čađahit prošeavtta . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea addán Statsbyggii bargun plánet ja čađahit prošeavtta . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta lea 2008 ožžon ohcamuša Loabát suohkanis Romssa fylkkas mas ohcet fátmmastuvvot sámi giellalága hálddašanguvlui . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta juolludii 1 milj. ruvnno opmodaga badjelasas váldimii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta juolluda stáhtabušeahtta kap. 320 Dábálaš kulturulbmilat , Našunála kulturvisttit poasta 73 bakte doarjaga 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ii dovdda ahte lea leamaš oktage váiddaášši . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ii dieđe mearkkaša go dat ahte guovddážiin eai leat erenoamáš hástalusat sámi álbmoga hárrái vai lea go nu ahte raportagáibádusat leat hábmejuvvon nu ahte dakkár dieđut eai fuomášuvvo . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta hálddaša osiid stáhtalaš spealuid badjebáhcagis regionála deaivvadanbáikkiid ja kultuvrra gaskkustanbáikkiid doarjjaortnegii . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta dáhttu vejolaš mearkkašumiid oažžut maŋimusat njukčamánu 26. beaivvi 2008 . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta doarju dan . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta dadjá dál ii vuos leat vuođđu dadjat maide ge dien áššis , ja ahte danne galgá vuos hálddašanovddasvástádus leat Mediabearráigeahču vuolde . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta bidjá dás ovdan evttohuvvon rievdadusaid njukčamánu 17. beaivvi 1997 mánnosaš láhkaásahussii nr 248 sámi aviissaid doarjagiid birra . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ( KGD ) lea juolludan 600 000 ru sámi valáštallamii 2009:s . 1 Kultur- ja girkodepartemeanta ( KGD ) lea juolludan 600 000 ru sámi valáštallamii 2008:s . 1 Kultur- ja girkodeparte-meanta áigu bearráigeaččat ahte ABM-ovdánahttima ovddasvástádus lea maid áimmahuššat sámi kultuvrra , ahte dat boahtá hui čielgasit ovdan juolludemiid láidesteamis institušuvnnaide , gč. kap. 14.8 . 1 Kultur- ja girkodeparte ­meanta buvttii skábmamánus 2007 ovdan stuorradiggedieđáhusa NRK-plakáhta čađameami birra mii bajit dásis muitala daid vuordámušaid ja gáibáidusaid birra mat álbmogis leat NRKii ( Sd.dieđ. nr. 6 ( 2007 – 2008 ) ) . 1 Kultur- ja girko ­departemeanta áigu geahččat ahte AGM-ovdánahttima ovddasvástádus sámi kultuvrii čielgasit oidno juolludanláidestemiin mat leat ásahusaide . 1 Kultur- ja girko ¬departemeanta bušeahta bakte árvaluvvo juolluduvvot 2,2 miljovnna ruvnno viessoláigobuhtadeapmái ja lassi doaibmagoluide , ja 1,2 miljovnna ruvnno geavaheaddjidávviriidda Sámi Arkiivii . 1 Kultur- ja giellaguovddážiin gos sámi giella ja kultuvra sáhttet geavahuvvot , oinnolažžan dahkkojuvvot ja gaskkustuvvot , orrot leamen positiiva beavttut , sihke báikkálašservodagaide ja ovttaskasa iešdovdui ja iešárvvusatnimii , vrd. kap. 12.1 . 1 Kultur- ja ealáhussuorgi ruhtaduvvojit eanaš merkejuvvon stáhtadoarjagiiguin mat eai gula friddjaboađuide . 1 Kultur- ja ealáhusossodat galgá ovttastahttit Sámedikki doarjjastivrra ásaheami ja doaimmaheami , gohččut čoahkkimiidda ja fuolahit ahte áššit sáddejuvvojit ja čállojuvvojit protokollii oppalaš vugiin . 1 Kultur- ja ealáhusossodat galgá maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin mat guoskkahit kultur- ja ealáhusgažaldagaid . 1 Kultur- ja ealáhusossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 5.928.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut , 22.210.000,- ruvnno poastas 51 Ealáhusovdánahttin , 17.245.000,- ruvnno poasttas 52 Kultuvra , ja 1.300.000,- ruvnno poasttas 57 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu , oktiibuot 46.683.000,- ruvnno . 1 Kultur- ja astoáiggedoaimmat berrejit lágiduvvot dainna lágiin ahte fátmmastit mánáid ja nuoraid geainna leat psykalaš váttut . 1 Ku1tuvra- ja giela vá1do1ávdegoddi dagai čuovvovaš evttohusa Sámediggái áššejođiheaddji Olav Andersen bokte . S~ KULWijMUITIUID GÁHITEMA ORGANISEREN OOAHITEÁIcmB SAMEDIKKI CIEI . 1 Ku1turmuitorádis 1 ea riikkas . eanadiedá1aččat 1 Kránnjáskuvllas Sámi álbmotallaskuvllas ledje ee. maiddái vuohkkás oahpaheaddjit ja divohat mii maiddái lei buorrin olbmuide olggobeale skuvlabirrasiid . 1 Krovdnaprinssas lea militeara duogáš ja oahppu Mearrasoahteveagas , muhto son galgá ovddastit oppa Suodjalusa ja danne son nammaduvvo seamma grádii buot golmma suodjalussuorgái . 1 Krovdnaprinsa Haakon lea nammaduvvon leavgakommandevran 1 Kronihkka Nordlysas , guovvamánu 6. b. 2011 . 1 Kroken tannklinikk 1 Kroken 1 Krog čállá ahte son ii doaivvo « de felice Finnorum Lapporumqve noviter instituta catechisatione prolytismo » ( lihkostuvvá oažžut sápmelaččat dahkat jorgalusa dainna gieskat álggahuvvon kateketiseremiin . ) 1 Kristtalašvuođaoahpahusas mii geavaheimmet govvagirjjiid ja daid mielde muitalin . 1 Kristtalašvuođa- , oskkoldaga- ja eallinoainnumáhttu 1 Kristtalašvuohta Sápmái Vuosttamuš girkut huksejuvvojedje Sápmái nu árrat juo go 1100-logus . 1 Kristtalaš jorgalahttinbarggu mielde bohte skuvllat dađistaga Sápmái . 1 Kristine Pavelsen n. Lukkasen , 5 . 1 Kristin Ytreberg 1 Kristin Sara lei bealjehemiiddulka ja mearkagielaoahpaheaddji Juhan Niillas Eirai Kárášjogas jagiid 1995–2002 . 1 Kristin Sara , Trondheim 1994 ( Govva : Svein Lund ) 1 Kristin Normann , jođiheaddji , Hans Petter Graver sadjásaš jođiheaddji . 1 Kriseinfo.no 1 Kringkastingsraporttas 2009 čállá Mediabearráigeahčču ahte “ Go dát fálaldat aivve lea bidjon hui árvvohis sáddenáiggiide , de ii sáhte dadjat ahte Radio Norge áimmahuššá dán prográmmagáibádusa . ” 1 Kringkastetráđđi lea Norgga riikkaáibmomediaid ( dárogillii Norsk rikskringkasting ) neavvu orgána . 1 Kringkastetráđis leat 14 lahtu persovnnalaš várrelahtuiguin . 1 Kriminálafuollaguovddáš mas lea máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras Go geahčaduvvo kriminálafuola organisašuvdnavuogádat Romssas ja Finnmárkkus , de galgá maiddái árvvoštallojuvvot galgágo ásahuvvot kriminálafuollaguovddáš mas lea erenoamáš máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Kriminálafuollaguovddáš mas lea máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras 1 Kriminálafuolla danne ferte virgádit sámegielalaš bargiid guđet dovdet sámi kultuvrra . 1 Kriminálafuolla Kriminálafuolas ii leat statistihkka das man ollu sámit dubmehallet . 1 Kriminálafuolahusas leat dál guokte giddagasa Tromssas ja Finnmárkkus , Tromssa giddagas ja Čáhcesullo giddagas , ja goappešiid báikkiin leat bargit geat máhttet sámegiela . 1 Kriminálafuolahusa ulbmil lea ahte sámegielagiin galget leat seamma vuoigatvuođat ráŋggáštusa čađaheamis go muđui eará olbmuin . 1 Kriminálafuolahusa oahpahusguovddážii ( KRUS ) , mii lea giddagasbálvváid skuvla , lea gáibádus ahte galget maid oččodit sámegielagiid dán skuvlii . 1 Kriminálafuola giddagasain mat leat sámegiela hálddašanguovllus , čohkkájeaddjiin lea vuoigatvuohta gulahallat gaskaneaset ja lagaš olbmuiguin sámegillii . 1 Kredihttabearáigeahčus ledje 2005 jagi loahpas 196 bargi . 1 Kredihttabearráigeahčču iská ja árvvoštallá čuvvot go báŋkkut , dáhkádusfitnodagat ja árvobáberdoaimmaid ruhtadanfitnodagat , børsa ja autoriserejuvvon márkanbáikkit , árvobáberregistarat , opmodatvuovdit , e-ruhtadoaimmat , revisorat ja rehketdoallit daid lágaid ja njuolggadusaid mat leat mearriduvvon ruhtamárkanii . 1 Kredihttabearráigeahčču galgá jahkásaččat buktit Ruhtadandepartementii doaibmačilgehusa . 1 Kredihttabearráigeahču bargun lea gozihit ahte báŋkkut , dáhkádussearvvit ja ruhtadanfitnodagat čuvvot lágaid ja njuolggadusaid mat leat mearriduvvon ruhtadanmárkanii . 1 Kreatsaválgastivra mearrida dohkkejitgo eavttuhuvvon válgalisttat , ruovttoluotta geassimat § 20 mielde ja duočJaštusat § 21 mielde , ja dat iská dávistitgo eavttohasat ja eavttuheaddjit eavttuide maid láhka bidjá . 1 Kreatsasámeválqastivra válqakreatssas 2 Deatnu lea coahkkimis 19.04.91 mearridan Ivar Hansen . 1 Kreatsasámeválgastivra galgá ma ~imuštá miessemánu 15. beaivvi válgajagis dieoihi t ávžžuhusa olbmuide geain lea jienastanvuoigatvuohta , vai sáddejit stivrii iežaset eavttuhan listtaid . 1 Kreatsasámeválgastivra galgá dieaihit buot eavttuhuvvon listta eavttohasaide . 1 Krav om kjønnsfordeling til listeforslag 1 Krane doaibmi ovdaolmmái 1 Kr. mánnosaččat 1 Kr jahkásaččat 1 Kr 1 200 000 manná postii 01 guovtti virggi bálkái , kr 150 000 manná postii 800 Dearvvašvuođa- ja sosiálasemináraide ja kr 500 000 manná postii 899 doarjagiid evalueremii . 1 Kostra-logut čájehit ahte gielddat lasihedje fuolahussuorggi jahkivirggiid 1 800:in 2009:s . 1 Korsjøfjelletisge leat maŋimuš áiggiid leamaš šiehtadallamat , ja dáppege leat šiehtadallanlávdegottit boahtán ovttaide šiehtadusa hárrái . 1 Kopiija Tromssa boazoorohagaid 28.03.2000 reivves Statens forhandlingsutvalg:ii 1 Kopiija Sámedikki cuoŋománu 10. b. 1997 beaiváduvvon reivves Kulturdepartementii 1 Kopiija Kárášjoga gieldda 23.12.99 reivves Justisdepartementii 1 Kopiija Deanu gieldda 24.12.99 reivves Justisdepartementii 1 Koordináhttoris galgá maiddái leat oktavuohta systemaskáhppojeaddjái ja digitála resurssaid skáhppojeaddjiide . 1 Koordináhtor sámi nammanevvohahkii : samediggi@samediggi.no , dahje tlf 784 74 000 1 Koordináhtor galgá lágidit čoahkkimiid ja kurssaid skuvlagirjerádjobargiide ja ovttas bargat oahpahusetáhtain ja fylkkagirjerájuin , ja earret eará čuovvut strategiijaplána skuvlagirjerájuide Romssa fylkkas ja skuvlagirjerádjoprográmma maid Máhttodepartemeanta lea ráhkadan . 1 Koordineret sámi giellaprošeavttaid 1 Koordineret našunálbušeahttabarggu . 1 Koordineret fágadepartemeantta bargguid guláskuddanáššiin ja r-notáhtain . 1 Koordineret IT-gažaldagaid . 1 Konšultašuvnnat jagi 2005 rájes Jahkebeallásaš politihkalaš konsultašuvdnačoahkkimat Sámedikki presideantta ja sámeministara gaskka dollojuvvojit konsultašuvdnašiehtadusa viđát čuoggá mielde , ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš miessemánu 11. b. 2005 šiehtadusa vuođul . 1 Konvenšuvnnat mat siskkildit veahádagaid , čujuhit oktagasaid vuoigatvuođaide , vaikko máŋgga dán vuoigatvuođas dušše lea meinnet go dat geavahuvvojit oktanaga nuppiiguin . 1 Konvenšuvnnat main lea sáhka lea ON-konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra juovlamánu 16. 1966 artihkal 27 , vrd. lágain miessemánu 21. 1999 nr. 30 olmmošvuoigatvuođaid dili nannema birra norgga rievttis , ja ILO-soahpamuš nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain . 1 Konvenšuvnnat eai leat dušše juridihkalaččat geatnegahtti stáhtaide , muhto dat leat maiddái biddjon norgga riektin mat bohtet ovdalii eará lágaid , vrd. Olmmošvuoigatvuođalága § 2-3 . 1 Konvenšuvnnas leat čielga mearrádusat árbevirolaš árvvuid , ásahusaid ja boares vieruid gudnejahttimis . 1 Konvenšuvnnas leat velá mearrádusat earret eará eanavuoigatvuođaid , barggahusa ja bargoeallima , oahpaheami , oaju ja dearvvasvuođa birra . 1 Konvenšuvnnas leat riektenjuolggadusat maid stáhta eiseválddit fertejit čuovvut . 1 Konvenšuvnnas leat muđui mearrádusat earret eará eananvuoigatvuođain , barggaheamis ja bargoeallimis , oahpahusas , oajus ja dearvvašvuođas . 1 Konvenšuvnnas leat mearrádusat álgoálbmogiid vuoigatvuođa birra ieža mearridit iežaset kultuvrralaš ovdáneami ja oahppat geavahit iežaset giela . 1 Konvenšuvnnas leat mearrádusat álgoálbmogiid rievttis mearridit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovddideami , oahppat iežaset giela ja ásahit iežaset ásahusaid mat ovddastit sin go sis lea eiseválddiin dahkamuš . 1 Konvenšuvnnas leat dasto mearrádusat earret eará eanavuoigatvuođaid , barggaheami ja bargoeallima , oahpahusa , oaju ja dearvvašvuođa birra . 1 Konvenšuvnnas lea mearrádusat eamiálbmogiid vuoigatvuođa birra ieža mearridit kultuvrralaš gárgedeamiset badjel , oahppat geavahit gielaset ja vuođđudit alcceset institušuvnnaid mat ovddastit sin eiseválddiid buohta . 1 Konvenšuvnnas ii leat makkárge mearrádus mii njuolga muddešii dán beali , muhto dokumeantta álggahusa viđát teakstaoasis lea lunddolaš eaktu mii guoská daid riikkaide mat leat dohkkehan konvenšuvnna . 1 Konvenšuvnnas biologalaš šláddjivuođa birra lea návccaid huksen guovddáš fáddá , nu lea maiddái konvenšuvnna čuovvolanmearrádusain . 1 Konvenšuvnnaid / soahpamušaid riikkaidgaskasaš gozihanlávdegottit leat jámma ohcalan diehtoávdnasiid mat duođaštit sápmelaččaid dili , dilálašvuođa ja ovdáneami iešguđet servodatsurggiin , ja čielgasat loguid . 1 Konvenšuvnna ulbmil lea oktiisoahpavaš fuođđolága juksanmeriin váfistit eallinfámolaš boraspiremáddodagaid , seailluhit eatnatgeardáivuođa ja váfistit bistevaš gárgedeami . 1 Konvenšuvnna nannema geažil lea ráđđehus geatnegahttán iežas ráđđádallat guoskevaš álbmogiin , ulbmillaš ortnegiid ja erenoamážit sin ovddasteaddji institušuvnnaid bokte , go vihkkedallojuvvo bidjat doibmii láhkamearrádusaid dahje hálddahuslaš doaibmabijuid main sáhttá leat njuolga mearkkašupmi guoskevaš álbmogii , min oktavuođas sámiide . 1 Konvenšuvnna mearrádusat galget vuostálasvuođadilis mannat ovddabeallái eará norgalaš lága , vrd. §:in 3 . 1 Konvenšuvnna mearrádusat galget go vuostálasvuohta čuožžila , leat gievrrabut go Norgga eará láhka , gč. § 3 . 1 Konvenšuvnna art. 27 bidjá ee. rájáid areálasisabahkkemiidda mat vahágahttet sámiid kultuvrra ja luondduvuđđosa . 1 Konvenšuvnna art. 2 mielde lea konvenšuvnna váldoprinsihppa ahte « ráđđehusain lea ovddasvástádus ovddidit , dan álbmoga oassálastimiin geasa dat gullá , ja bidjat johtui bálddalas ja systemáhtalaš doaibmabijuid maiguin gáhtte daid ol-bmuid vuoigatvuođaid ja dáhkida ahte sin oppalašvuohta adnojuvvo gutnis » . 1 Konvenšuvnna 30. artihkal lea ere-noamáš dehálaš sámiide go dat cealká ahte daidda mánáide geat gullet unnitlohkui dahje álgoálbmogii , eai galgga gieldit vuoigatvuođa ovttas iežaset joavkku eará miellahtuiguin « eallit iežaset kultuvrra mielde , dovddastit iežaset oskoseaset ja bálvalit oskkuset , dahje geavahit gielaset » , gč. 9. kapihttala . 1 Konvenšuvdnačálus , maid muhtin davviriik ­kalaš áššedovdi joavku lea ráhkadan , atná vuođđun ahte sápmelaččat leat álgoálbmogat Suomas , Ruoŧas ja Norggas . 1 Konvenšuvdnaguohtumiid geavaheapmi mielddisbuktá stuora goluid orohagaide , sihke johtima oktavuođas ja ođđa infrastruktuvrra huksema oktavuođas . 1 Konvenšuvdnaevttohusa gieđahallama bokte , sihke čálalaš ja njálmmálaš gulaskuddamiin áššis , lea Sámediggi ožžon dárkilis dieđuid ášši birra mat lea leamaš stuora mearkkašupmi Sámedikki mearrádussii . 1 Konvenšuvdnaevttohus , man davvi 35 riikkaid ekspeartajoavku lea gárven riikkaidgaskasaš reaidduid vuođul mat geatnegahttet daid golmma riikkaid , atná vuođđun ahte sápmelaččat leat álgoálbmogat Suomas , Ruoŧas ja Norggas . 1 Konvenšuvdna váldá ee. vuhtii ahte juohke álbmoga árbevierut ja kultuvrralaš árvvut mearkkašit ollu máná suddjemii ja harmonalaš ovdáneapmái . 1 Konvenšuvdna válddaha stáhta geatnegasvuođaid dábálaš njuolggadusaid . 1 Konvenšuvdna vuhtiiváldá mánáid vuoigatvuođaid obbalaččat , muhto deattuha maid álgoálbmotmánáid erenoamáš vuoigatvuođaid . 1 Konvenšuvdna sáhttá earret eará doaibmat dehálaš vuođđun sámi giellabargui ja sámi vuoigatvuođaide oppalaččat ge . 1 Konvenšuvdna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái ja konvenšuvdna sosiálalaš ja ekonomalaš vuoigatvuođaid birra , geahča konvenšuvnna 1. artihkkala . 1 Konvenšuvdna ráhkaduvvui jagis 1979 ja Norga nannii dan jagis 1986 . 1 Konvenšuvdna referere kultuvrii viiddis ipmárdusas , muhto bidjá maiddái dehálaš láidestemiid dasa ahte nationála dásis hábmet sámi kulturpolitihka . 1 Konvenšuvdna nr. 169 Eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain 1 Konvenšuvdna nanne maiddái sámi geavaheddjiid vuoigatvuođaid dohkálaš dearvvašvuođabálvalusaide . 1 Konvenšuvdna lea vuođđogaskaoapmi mii dohkkeha sápmelaččaid oktan álbmogin ja sápmelaččaid ovttadássásaš vuoigatvuođaid , Davviriikkaid rájiid rastá . 1 Konvenšuvdna lea riikkaidgaskasaš deaŧaleamos reaidu barggus buoridit nissonolbmuid dili miehtá máilmmi . 1 Konvenšuvdna lea málmmeviidosaš šiehtadus mii gohčču oassálasti riikkaid gárgedit strategiijaid , plánaid ja prográmmaid vai olahivččeii biologalaš eatnatgeardáivuođa bistevaš geavaheami . 1 Konvenšuvdna ii šatta doaibmat ovddabeallái Norgga lágaid , nu mo dat konvenšuvnnat mat namuhuvvojit Olmmošvuoigatvuođalágas . 1 Konvenšuvdna gusto lassin sámegillii maiddái nationála unnitlohkogielaide go kveanagillii / suomagllii romangillii ja romanesgillii . 1 Konvenšuvdna dohkkeha viidáseappot eamiálbmogiid sávaldagaid ja dárbbuid hálddašit iežaset ásahusaid , iežaset eallinvuogi ja ekonomalaš ovdáneami . 1 Konvenšuvdna dohkkeha maiddái eamiálbmogiid sávaldagaid ja dárbbu ráđđet institušuvnnaideaset , eallinvuogiset ja ekonomalaš gárgedeamiset badjel . 1 Konvenšuvdna bidjá gáibádusaid sihke norgga luondduhálddaheapmái oppalaččat ja fuođđo- / boraspirehálddaheapmái sierra . 1 Konvenšuvdna atná ee. deastta mearkkašumis mii juohke álbmotjoavkku árbevieruin ja kultuvrralaš árvvuin lea máná várjalussii ja su harmonalaš ahtanuššamii . 1 Konvensjonen krever mer enn anerkjennelse av urfolks rett til bruk av tradisjonelle områder og vern av naturgrunnlaget for kulturen . 1 Konvensjonen krever ahte samene skal gis eier- eller besittelsesrettigheter til de deler av Fylket hvor samene tradisjonelt er den enerådende befolkning . 1 Konveanta lea EU vuođđoláhkačoahkádus man vuođul ráhkaduvvojit EU ođđa traktáhtarievdadusárvalusat . 1 Kontuvrras lea gelbbolašvuohta gielas , kultuvrras ja ealáhuseallimis mii lea mearrideaddji dehálaš go etáhta galgá veahkehit boazodoalus heaiti olbmuid . 1 Kontuvrra doaibmamušat leat • • • • • • 1 Kontuvra ásahuvvui skábmamánus 2007 ja nákce bures fállat bálvalusaid sihke dáro- ja sámegillii , go gávccis logi bargis leat sámegielagat . 1 Kontuvra vásiha ahte sis lea buorre ja oktilis gulahalearáiguin Brusselis . 1 Kontuvra lágidii jagi 2009 guokte bargobáji / seminára main Árktis lei váldofáddá . 1 Kontuvra lea dan lassin ja maritiibma áššiiguin . Davvi regiuvnnat barget ovttasráđiid Brusselis Northern Sparsely Populated Area ( NSPA ) nammasaš fierpmádat álggahuvvui Brusselis Ruoŧa , Suoma ja Norgga davimus regiuvnnaid gaskasaš lagaš ovttasbargun eurohpapolitihka birra , ja daid ovddastit dáid riikkaid eurohpakontuvrrat . 1 Kontinuitet og endring ( s. 53-84 ) . 1 Konsuláhta- ja gávpeossodat lei maid organiserejuvvon guoktin kantuvran : nubbi kantuvra lei kosulára doaimmaid várás olgoriikkas ja vieris riikkaid konsuláhtaid várás Norggas , sirddolašvuođa várás ja mearralalbmáid áššiid várás , ja nubbi kantuvra lei fas olgoriikagávppašeami , mearrajohtolaga , johtolaga , finánsaáššiid ja riikaekonomiija várás . 1 Konsultašuvnnat čađahuvvojit sihke politihkalaš ja hálddahuslaš dásis . 1 Konsultašuvnnat Álgoálbmogin lea sámiin vuoigatvuohta konsulterejuvvot dak ­kár áššiin , main sáhttá lea njuolgga mearkkašupmi sidjiide . 1 Konsultašuvnnat ovttas iešmearridanvuoigatvuođain doibmet čiehkajuolgin riikkaidgaskasaš álgoálbmotrievttis . 1 Konsultašuvnnat leat loahpahuvvon ja Sámediggi ii leat duhtavaš dainna ahte ii Rákkočearu huksenplánaid oktavuođas ge mieđit direktoráhta dasa ahte berre čađahit iskkademiid kulturmuitolága vuođul ovdalgo konsešuvdnaohcan meannuduvvo . 1 Konsultašuvnnat leat leamaš mielde sihkkarastimin buori gulahallama ja ovttamielalašvuođa áššiin main lea stuorra mearkkašupmi sámiide , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Konsultašuvnnat leat buvttihan ovttamie ­lalašvuođa Sámedikki ja Suodjalusdepartemeantta gaskkas das ahte jus suodjalusa dárbu guvlui nohká , de galgá guovlu fas váldojuvvot sámi geavaheapmái . 1 Konsultašuvnnat jotkojuvvojit go gulaskuddanáigemearri loahppá . 1 Konsultašuvnnat galget dáhpáhuvvat buriin áigumušain , juoga maid mun ii oainne leat dáhpáhuvvan go stáhtaráđđi ovddida dieđáhusa almmá doalakeahttá iežas protokollerejuvvon lohpádusa ahte ráhkadit notáhta mas čilgejuvvo mo struktuvradoaibmabijut sáhttet váikkuhit sámi beroštusaid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ektui . 1 Konsultašuvnnat eará sámi beroštumiiguin , maidda ášši guoská 1 Konsultašuvnnat eai čađahuvvon buori jáhkus dainna ulbmiliin ahte juksat ovttamielalašvuođa nu mo konsultašuvdnašiehtadus gáibida . 1 Konsultašuvnnat eai galgga loahpahuvvot nu guhká go Sá ­medikki ja stáhta mielas lea vejolaš juksat ovttamielalašvuođa . 1 Konsultašuvnnat bieggamillopárkkaid birra . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Konsultašuvnnat Sámediggeráđi ja Birasgáhttendepartemeantta gaskkas leat čađahuvvon skábmánu 2006 rájes cuoŋománu 2007 rádjai , ja bealit leat dál soabadan loahppadokumeantta mas leat oasit láhkaevttohusas ja mearkkašumiin . 1 Konsultašuvnnat Riddoguolástuslávdegotti bargomearrádusa birra ja ovttasdoaibmanvugiid birra jahkásaš guolástusmuddemiin Sámedikki ja Guolástus- ja riddodepartemeantta gaskasaš konsultašuvnnaid oktavuođas Riddoguolástuslávdegotti bargomearrádusa birra dollojuvvui hálddahuslaš konsultašuvdnačoahkkin jahkásaš guolástusmuddemiid ovttasdoaibmama prosedyraid birra . 1 Konsultašuvnnat Guolástusdepartemeanta lea bovden Sámedikki vuosttaš konsultašuvdnačoahkkimii Riddoguolástanlávdegotti evttohusa birra vuossárgga 22.03.10 Oslos . 1 Konsultašuvnnat Biebmo- ja gávpedepartemeanttain leat leamaš hui gáibideaddjit . 1 Konsultašuvnnain lea Sámediggi váldán vuolggasaji das ahte sámi geavaheddjiin lea vuoigatvuohta geavahit sámegiela go lea oktavuohta heahtedieđihanguovddážii . 1 Konsultašuvnnain lea Sámediggeráđđi bidjan vuođđun ahte sámi geavaheddjiin lea vuoigatvuohta beassat geavahit sámegiela go váldet oktavuođa heahtedieđihanguovddážiin . 1 Konsultašuvnnain ii čielga man muddui lea ovttamielalašvuohta departemeantta ja Sámedikki gaskkas das ahte sáhttet go muddemat dagahit ahte johtolatgeaidnu giddejuvvo . 1 Konsultašuvnnain Sámedikki ja Máhttodepartemeantta gaskka leat soahpan mandáhta lávdegoddái mii galgá geahčadit sámi dutkama ja alit oahpu . 1 Konsultašuvnnaid áššedoaibmaviidodahkii sáhttet gullat iešguđet áššešlájat nu movt lágat , láhkaásahusat , ovttaskas mearrádusat , njuolggadusat , doaimmat ja mearrádusat ( omd. stuorradiggedieđáhusain ) . 1 Konsultašuvnnaid ulbmil lea ahte šiehtadallamat galget čađahuvvot dainna luohttámušain ahte juksat ovttamielalašvuođa evttohuvvon áššiin . 1 Konsultašuvnnaid rámmat lei rievttálaš vuolggasadji , historihkka , áššeproseassa , juridihkalaš čuolbmačilgehusat ja vejolaš molssaektosaš čovdosat . 1 Konsultašuvnnaid oktavuođas departemeanttain lea ságaškuššon eamiálbmotvuoigatvuođaid birra ja daid njuolggadusaid birra . 1 Konsultašuvnnaid maŋŋá Luondduhálddašandirektoráhtain lea ovttamielalašvuohta das makkár mandáhta ja čoahkkádus lávdegottis galgá leat . 1 Konsultašuvnnaid ektui rávvii EMRIP Olmmošvuoigatvuođaráđi ávžžuhit stáhtaid čađahit dohkálaš doaibmabijuid nugo láhkaaddima álgoálbmotjulggaštusa 38. artihkkala ektui . 1 Konsultašuvnnaid boađusin lea earret eará ahte čuovvovaš teaksta váldojuvvui mielde buot regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodoaibmadokumeanttaide : « Sámi pasieanttaid vuoigatvuohta ja dárbu oažžut láhččojuvvon fálaldagaid galgá ohcaluvvot ja oainnusmahttojuvvot plánemis , čielggadusain ja go mearrádusat dahkkojuvvojit . » 1 Konsultašuvnnaid boađus lea earret eará ahte čuovvovaš čuoggát leat váldojuvvon mielde regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodokumeanttaide : 1 Konsultašuvnna vuođul gáržžiduvvojedje gáibádusat ja čađahanvuogit nu ahte váikkuhusat sámi beroštusaide bohte čielgaseappot ovdan čielggadanprográmmas . 1 Konsultašuvnna duogážin lea sámi mánáid gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid goziheapmi olggobealde vánhemiid ruovttu . 1 Konsultašuvdnačoahkkimis ovddiduvvojedje sihke Sámedikki ja Guolástusdepartemeantta oainnut , ja vaikko leat dihto prinsihpalaš oaivilerohusat instánssaid gaskka , de lei viidát ovttamielalašvuohta das ahte dán ášši birra ferte viidáset ságastallat . 1 Konsultašuvdnašiehtadusa lassin leat mis ovttasbargošiehtadusat davvi ja trøndelágafylkkaid fylkkasuohkaniiguin . 1 Konsultašuvdnašiehtadusa dehálaš prinsihppa lea ahte konsultašuvnnat galget čađahuvvot buori jáhkus ja soabadanulbmiliin . 1 Konsultašuvdnašiehtadusa bokte gaskal Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid lea Sámedikkis vejolašvuohta váikkuhit stivrendokumeanttaid sisdoalu , ja sáhttá dainna lágiin gozihit sámi perspektiivva earret eará lágain ja láhkaásahusain . 1 Konsultašuvdnašiehtadusa barggus lei ovttamielalašvuohta das ahte lea dárbu geahčadit makkár bargovuogit leat Sámedikki bušeahta ráhkadeamis sierra áššin , dannego jahkásaš stáhtabušeahtaid ráhkadeamis čuožžilit sierra gažaldagat ja čuolbmačilgehusat . 1 Konsultašuvdnašiehtadus sihkkarastá sámiide váikkuhanfámu áššiin main lea njuolggo mearkkašupmi sámiide . 1 Konsultašuvdnašiehtadus nanne ja formálisere dán geavada . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea vuođđuduvvon Sáme ­dikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš searvevuođaperspektiivii . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea olles hámis mielddustuvvon dán raportii 2. mielddusin . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea hui deaŧalaš ođđa lágaid ráhkadettiin ja lágaid rievdadettiin . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea geavahuvvon eanaš servodatsurggiin ja lea dagahan ahte Sámedikkis lea vejolašvuohta leat mielde mearrideamen konkrehta doaibmabijuid sámi álbmoga várás sakka buorebut go ovdal 2005 . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea deaŧalaš lávki čalmmustuhttimis Sámedikki saji riikka stivrenvuogádagas . 1 Konsultašuvdnašiehtadus lea Sámedikki mielas lunddolaš vuođđun Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš bušeahttaprosedyraid ráhkadealpmái . 1 Konsultašuvdnašiehtadus ja ovttasbargošiehtadus fylkasuohkaniiguin leat ovttasbargoovdamearkkat maid berre nannet ja ovddidit . 1 Konsultašuvdnašiehtadus fas gusto ráđđehussii , departemeanttaide , direktoráhtaide ja eará vuollásaš doaimmahusaide , gč. konsultašuvdnašiehtadusa čuoggá 2 . 1 Konsultašuvdnašiehtadus dagaha ahte ráđđehusas lea buoret vuođđu dahkat iežas mearrádusaid áššiin main leat leamaš konsultašuvnnat , ja áššiid lea álkit čađahit maŋŋá go dat leat mearriduvvon . 1 Konsultašuvdnavuogit galget geavahuvvot áššiin mat sáhttet váikkuhit njuolgga sámi beroštusaide . 1 Konsultašuvdnaprosedyrat gustojit buotlágan áššiide , nu go ovdamearkka dihtii láhkabargguide dahje hálddahuslaš doaib ­mabijuide mat sáhttet váikkuhit sámi beroštumiide njuolgga . 1 Konsultašuvdnaprosedyraide ii gula bušeahttamearrideapmi . 1 Konsultašuvdnaprosedyraid oppalaš mearrádusat 1 Konsultašuvdnaproseassa bokte ráđđehusain leat Sámediggeráđis stuorra vuordámušat gávdnat buori čovdosa vuotna- ja riddoálbmoga várás . 1 Konsultašuvdnaproseassa Birasgáhttendepartemeanttain ođđa plána- ja huksenlága olis lea buorre ovdamearka dasa mo konsultašuvnnaid lea vejolaš čađahit olles diehtojuohkimiin buot dásiin ja mo guktuid oasehasaid buriin dáhtuin lea vejolaš šaddat ovttaoaivilii . 1 Konsultašuvdnaortnet lea buorre vuogáidahttinneavvu dán barggus , dadjá Raimo . 1 Konsultašuvdnaortnegat veahkehit maiddái olbmuid áddet sámi servodagaid dili ja ovdánanmearkkaid . 1 Konsultašuvdnageatnegasvuohta čájeha ahte stáhtalaš eiseválddit buori jáhkuin duođaid geahččalit soahpat Sámedikkiin . 1 Konsultašuvdnageatnegasvuohta čalmmustuhttá ahte stáhta eiseválddit duođaid galget oččodit ovttamielalašvuođa Sámedikkiin . 1 Konsultašuvdnageatnegasvuohta sámi áššiin 1 Konsultašuvdnageatnegasvuohta guoská buotlágan ideála ja ávnnaslaš sámi kultuvrii . 1 Konsultašuvdnabeliid gaskkas lei árrat proseassas ovttamielalašvuohta das ahte dán ođasmahttimii ii galgga boazodoalu hálddašanmodealla gullat . 1 Konsultašuvdnabargovuogit leat dehálaš lávki čielggasmahttit Sámedikki sajádaga riikka stivrenvuogádagas ja áigumuš dainna lea earret eará sihkkarastit ILO-konvenšuvnna nr. 169 geavatlaš čađaheami , soahpat ja oažžut oktasaš áddejumi sámi servodagaid dárbbuin . 1 Konsultašuvdnabargovugiid sisdoallu Konsultašuvdnabargovuogit leat láidesteaddjit . 1 Konsultašuvdnabargovugiid geavaheapmi Mii guoská šiehtadusa geavaheapmái ja ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 6 geavaheapmái , de lea Sámediggi čađahan konsultašuvnnaid stáhtalaš eiseválddiiguin máŋgga áššis . 1 Konsultašuvdnabargovugiid doaibmasuorgi lea sihke dábálaš áššit nu mo láhkaevttohusat ja láhkaásahusat , ja mearrádusat buođu áššiin mat « váikkuhit sámi beroštusaide njuolga » . 1 Konsultašuvdna- ja áššemeannudanláhkaaddin - vuogit dasa mo searvvahit Sámedikki daidda mearrádusaide , mat váikkuhit sámi diliid . 1 Konsultašuvdna- ja áššemeannudanláhka Konsultašuvdna- ja áššemeannudanlága evttohus lea buorre . 1 Konsultašuv-dnavugiid mearrádusa duogáš lea álgoálbmogiid vuoigatvuohta jerrojuvvot áššiin mat sáhttet njuolgga váikkuhit álgoálbmogiidda . 1 Konsultauvdnavuogit leat dagahan ahte lea šaddan ođđa ja eanet formála oktavuohta stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskii . 1 Konsultasjonsprosedyraid vuođul galget Sámediggi ja sámeáššiid departemeanttaid siskkáldas oktiiordnenlávdegoddi doallat konsultašuvdnačoahkkimiid juohke jahkebeali . 1 Konsuleanttaveahki ferte sáhttit geavahit dalle go ii gávdno gelbbolašvuohta dahje kapasitehta Sámedikkis . 1 Konsuleantta bargu lei vuhtiiváldit sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuođaid . 1 Konsuleantaveahkki 1 Konsuleanta / vuosttaškonsuleanta arkiivii - Ref. nr : 08/5017 1 Konsuleanta / vuosttaškonsuleanta arkiivii 1 Konsule ant a / vuosttaškonsuleanta arkiivii - Ref. nr : 08/5017 1 Konstaterejuvvui ahte gáibiduvvojit stuorra rievdadusat láhkaevttohusas vuđolaš fágalaš árvvoštallamiid vuođul , ja ahte Sámedikkiin ferte viidát ráđđádallat dainna ulbmilin ahte oažžut dakkár láhkavuođu masa maiddái Sámediggi sáhttá guorrasit . 1 Konstatere duhtavašvuođain 1 Konsešuvnnat poasta- ja telelágaid mielde . 1 Konsešuvnnaid geográfalaš juohkimiin áigu departemeanta maiddái deattuhit leago gielda láhčán áhpedoalu viidáset gárgedeami vejolašvuođaid . 1 Konsešuvdnii sáhttet čadnot eavttut . Doaibmaguovlu galgá mearriduvvot konsešuvnnas . 1 Konsešuvdnaortnet ráddješii hálddašeami maid lea váttis čađahit lágaid ja konvenšuvnnaid ektui . 1 Konsešuvdnamearrádus ferte dalle sáddejuvvot Oljo- ja energiijadepartementii loahpalaš mearrádussii . 1 Konsešuvdnameannudeamis bođii ovdan eahpesihkkarvuohta álgočielggadeami birra mii guoskkai boazodollui ja dasa ahte leat go molssaeavttot johtolagat máinnašuvvon johtolahkii Forsanvatn jieŋa rastá . 1 Konsešuvdnameameannudeapmái lea deaŧalaš ahte konsultašuvnnat sámi beroštusaiguin čađahuvvojit . 1 Konsešuvdnalágaid bokte lei almmolašvuođas ovdadastinvuoigatvuohta ja dainna lágiin sáhtte hálddašit gávppašeami eanadoaloopmodagaiguin nu ahte dat vuosttažettiin geavahuvvojedje eanadoaloáigumušaide . 1 Konsešuvdnageatnegas roggan ( doaibmakonsešuvdna ) Jus roggá eanet go 10 000 m 3 minerálagávdnostumiid de gáibiduvvo doaibmalohpi man Minerálahálddašeandirektoráhtta juolluda . 1 Konsešuvdnaeiseváldi geahččala álo gávdnat čovdosiid mat fuolahit gieldda beroštusaid buoremusat . 1 Konsešuvdnaeiseválddit galget ohcamušaid meannudeamisteaset ollislaččat vihkkedallat buot báikkálaš , guvllolaš ja riikkalaš áššáiguoski deasttaid . 1 Konsešuvdnaeavttut mat leat dán lága njuolggadusaid vuostá earret § 45 vuosttaš lađas , galget dattetge duššindahkkot . 1 Konsešuvdna vuođul kanála lea geatnegahtton sáddet unnimusat 400 sáddaga jagis , ja oktiibuot unnimusat 20 diimmu beaivválaš sáddagiid . 1 Konsešuvdna dadjá ahte galget addit beaivválaš ođassáddagiid sámegillii , ja sámi dilálašvuođain beaivválaš analysaid / čielggademiid dárogillii . 1 Konserverenfága lea ásahuvvon luonddudiehtaga árbevierus , mas fágalaš njuolggadusat viehka muddui leat guoskan dušše ávdnasa oppalašvuhtii . 1 Konserverenfága lea univeritehtaoahppu seamma dásis go etnologiija , antropologiija , arkologiija ja dáiddahistorjá . 1 Konserveren ja seailluheapmi 1 Konsensusprinsihppa galgá ain doaibmat . 1 Konsekvensutredningen viser etter Sametingets syn ahte en utbygging i området vil ha store negative konsekvenser for samisk reindrift , kulturmiljø , kulturminner og sosiale forhold . 1 Konseartalávdin háliida Márkomeannu ovttastumi mas leat profeššunealla musihkkárat ja nuorat , ja unnit profilerejuvvon artisttat . 1 Konsearta Frode Fjellheim bokte ( Diehtosiida 1 Konkrehtalaččat rávvet ahte jeavddalaččat galggaše ráhkaduvvot oppalašgeahčastagat / analysat sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin . 1 Konkrehtalaččat buoridit gielladili , de evttohii Otterbech 1911:s ahte Sámemiššuvdna galggai álggahit nuoraidskuvlla Kárášjohkii . 1 Konkrehta áŋgiruššamat mat leat namahuvvon strategiijadokumeanttas , leat jurddašuvvon 10–15 jagi áigeguhkkodahkii . 1 Konkrehta váikkuhangaskaoamit dása bohtet ovdan maŋit mearrádusain mat leat juohke plánašlája várás . 1 Konkrehta suodjalusbarggu lassin lea prošeavtta ulbmilin ovddidit vistesuodjalusbarggu . 1 Konkrehta prošeavttaid bokte vuolggaha guovddáš doaresfágalašvuođa ja ovttasbarggu sámi ja álgoálbmot guoski dutkansuorggis . 1 Konkrehta momeanttaid gaskkas ollása vuosttasjienasteaddji ahte boazodoallu lea hui areálagáibideaddji , ja ahte areálageavaheapmi molsašuvvá jagis jahkái dálkki , biekka ja ealáha mielde . 1 Konkrehta láhkaevttohus ferte dán vuođul ráhkaduvvot ja proposišuvda ferte fargga ovddiduvvot Stuorradiggái dán stuorradiggeáigodagas . ) 1 Konkrehta lea RHN ohcan masa gullet diamánttaid ohcanvuoigatvuodat ja hálddašanlohpi vejolaš gávdnosiidda dahkan áigeguovdilin hirbmat prinsihpalaš gažaldaga , ja buktán albmosii čielga váilevašvuodaid mat leat dan oktavuođas go stáhtalaš eiseválddit meannudit dákkár áššiid . 1 Konkrehta guoskkaha maiddái dát konvenšuvdna dan čuolmma mii dán áššis lea guovddážis , oktavuohta minerálaide ja resurssaide mat leat eatnama vuolde . 1 Konkrehta evttohus sáhttá dalle leat ahte šiehtadusbealit oktasaš johtočállosis čujuhit mo galgá vuhtiiváldit ja čuovvolit Oahpahuslága § 6.1 ( joatkkaoahpahusa birra ) . 1 Konkrehta doaimmaid hárrái oaivvilda departemeanta ahte alimus boazologu mearrideapmi § 60 vuosttaš ja nuppi lađđasiid olis ii heive eananjuohkindikki doaimmaid searvái . 1 Konkrehta doaibmabijut ja váikkuhangaskaoamit , 3. siidu maŋemus oassi:Ođđa maŋemus cealkka 3 . siiddus : Earret máttasámi guovllu , Vuovlevuona ja Álttá , de galget ásaheamit maiddái leat vejolaččat Várjjagis ja Oslos . 1 Konkrehta doaibmabidjun galgá ásahuvvot dutkaninstituhtta bargat dutkamiin julevsámi guovllus , váldoáššis giella- ja kulturdutkamiin . 1 Konkrehta dilli lea , ahte dát lea dutkanbargu . 1 Konklušuvdna šattai ahte Sámediggi álggaha árvvoštallat dakkár hálddašanmálle man olis Sámedikkis lea ovddasvástádus hálddašit dan guokte sámi joatkkaskuvlla árvvoštallama ja Máhttodepartemeanta álggaha rávvagiid čađaheami mat bohte ovdan raporttas mii ráhkaduvvui hálddašanmodealla čielggadusa oktavuođas . 1 Konklušuvdna lea duođai nu ahte Sámedikkis Norgga bealde lea mealgat unnit jávkan go Sámedikkis Suoma bealde . 1 Konklušuvdna 1 Konkluderejuvvui ahte ferte bidjat eanet barggu Interregprográmmaid buorebut dovddusin dahkamii ja ahte ovttasbargu sámedikkiid gaskka ferte nannejuvvot . 1 Konjunktuvrrain sorjájeaddji vearrogeahpedeapmi - Mii álggahit konjunktuvrrain sorjájeaddji vearrogeahpedeami jagiide 2008 ja 2009 veahkehan dihtii guhkibu vuollái gánnáhahtti fitnodagaid ceavzit goviid čađa . 1 Kongsfjordelva 1 Kongsbakkena joatkkaskuvllas lea 1990 rájes leamaš lonohallan Murmánskka skuvllaiguin . 1 Kongsbakkena joatkkaskuvla Romssa gávpogis lea ođasmahttojuvvomin doaibmobidjopáhka ruđaiguin . 1 Kongsbakkena joatkkaskuvla 1 Kongsbakken bures ráhkkanan PC-áŋgiruššamii Digitála áŋgiruššama čuovvoleapmin čađahii Kongsbakkena joatkkaskuvla prográmma IKT-ABC . 1 Kongsbakken Dahkkon videregående skole 1 Kongreassas ledje lagabui 200 oassálasti guđet besse oahpásmuvvat Romsii gávpogin ja oahpahusbáikin . 1 Kongreassa lágiduvvui juovlamánus 2008 . 1 Kongreassa lágiduvvui Guovdageainnus 2009 giđa . 1 Kongreassa lea dehálaš gaskavuođa doalahit gaskal boazodoalu ja dutkanbirrasiid , dehálaš deaivvadanbáikin boazodoalloálbmuide ja riikkaidgaskasaš fágabirrasiidda ja čájáhuslávdiin gos boazodoalloálbmogiid dáidda ja kultuvra čájehuvvo . 1 Konfliktaráđiid čállingoddi Máŋgga konfliktaráđi rájáid siskkobeallai gullet sámit . 1 Konfliktaráđi ruovttusiiddus leat dieđut konfliktaráđi birra davvisámegillii ja julevsámegillii . 1 Konfirmašuvdna lei Sirpmás . 1 Konfirmašuvdna Kárášjogas 1958:s . 1 Konfirmašunskuvllas galgá dušše dárogiella , vástidii báhppa . 1 Konfirmašungovat ; Rolf E. Mienna ( g. b. ) og Viktor Enoksen ( o. b. ) 1 Konferánssat Sámiide guoski statistihkka Norggas Bálkkašumiid geigen Árvvoštallamat 1 Konferánssas Álttás áigu lávdegoddi čájehit maid dutkan muitala vurdojuvvon ovdáneami birra dálkkádagain Finnmárkkus boahtte 50 ja 100 jagiid . 1 Konferánssas ledje maid oahpponeavvočájáhusat . 1 Konferánssas ledje lagabui 250 oasseváldi . 1 Konferánssas lea simultandulkon sámegiela ja dárogiela gaskka . 1 Konferánssas gieđahalle ee. sámegiela dili dálá skuvllas dan ektui movt lei 1980-jagiid álgogeahčen . 1 Konferánssas buktit oassebohtosiid ja árvvoštallama prošeavtta oppalađđat . 1 Konferánssa váldofáddán lei árktalaš álbmogiid dearvvasvuođadilli . 1 Konferánssa váldofáddá lea sámi kulturárbi . 1 Konferánssa vuosttaš beaivvi áigut mii dán jagi geahččat stáhta mánáidgárdepolitihkkii – ođđa departemeanta , ođđa láhka ja ođastuvvon rámmaplána leat dán beaivvi fáttát . 1 Konferánssa prošeaktajođiheaddjin lei Sámi Nissonforum . 1 Konferánssa prográmma gielddaiguin ja filkkagielddaiguin gaskavahku 03.05.06 . Konferánsa dollo Sámedikkis . 1 Konferánssa námma lea " Nuorat ja oahppu boahtteáiggi Sámis " Leago dehálaš váldit oahpu maŋŋá joatkkaskuvlla ? 1 Konferánssa mihttomearri lei fátmmastit sámi dásseárvobarggu dálá davviriikkalaš ovttasbargui dan bokte ahte dásseárvvu ja sohkabealleguoskevaš áššiid sámi servodagas galggai čuvget . 1 Konferánssa loahpalaš prográmma lea dás 1 Konferánssa fáttát lea earret eará : 1 Konferánssa fáddán lei sámegiella mas giela ealáskuhttin lei guovddážis . 1 Konferánssa fáddán lei sámegiella , ealáskuhttin ja ođđasis ealáskuhttin . 1 Konferánssa fáddán ledje sámi mátkeealáhusa ulbmilat ja strategiijat , sámi mátkeealáhusaktevrraid hástalusat ja fierpmádathuksen . 1 Konferánssa fáddán leat sámi mátkeealáhusa ulbmilat ja strategiijat , sámi mátkeealáhusaktevrraid hástalusat ja fierpmádathuksen . 1 Konferánssa fáddá lea sámegiella . 1 Konferánssa fáddá lea finánsaroassu ja mo dát váikkuha gielddaide sámi guovlluin . 1 Konferánssa birra 1 Konferánssa Youth against Prejudices ulbmil lei jávkadit ovdagáttuid mat regiuvnna olbmuin leat guhtet guimmiidasaset . Lávddis mii lea Arkáŋgelska stuorámus lávddiid searvvis , maŋimus eahkeda oassálastit ovdanbukte Romssa fylkkasuohkana čielga gudneáŋgirvuohta lea hukset gov- musihkkateáhterčájálmasa man sisdoallu čatnasii geafivuhtii , dafierpmádaga Romssa fylkka buot ássiide . 1 Konferánsii serve 80 nuora Norggas , Suomas , Ruoŧas ja Ruoššas . 1 Konferánsii ledje boahtán oasseváldit miehtá Norgga , ja ledje maid oasseváldit geat bohte Ruoŧas . 1 Konferánsii ledje boahtán birrasii 35 olbmo . 1 Konferánsii ledje boahtán 160 oasseváldi ja das lei viiddis prográmma . 1 Konferánsii besset eanemusat čuođis searvat , ja juohke suohkan beassá sáddet guokte nuora , ja juohke joatkkaskuvlii lea várrejuvvon okta sadji ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaide oktii- 1 Konferánsaprográmma 1 Konferánsa čohkke mearrádusdahkkiid Árktisa riikkain ja EUs , ja lea dehálaš gávnnadansadji daidda olbmuide geat hábmejit davviguovlopolitihka . 1 Konferánsa šaddá dan suorggi joatkevaš barggu vuođđun . 1 Konferánsa álggahuvvo cuoŋománu 15. b. dii. 08.30 ja loahpahuvvo cuoŋománu 16. b. dii. 17.00 Roavvenjárggas , Suomas . 1 Konferánsa mearridii resolušuvnna mii earret eará deattuha dehálašvuođa das ahte Sámediggi bargá gažaldagaiguin psykalaš dearvvašvuođa birra sámiid gaskkas . 1 Konferánsa mearridii 50 čuoggásaš Conference statement , julggaštus mas eamiálbmotdimenšuvdna lea oidnosis . 1 Konferánsa meannudii sohkabealleperspektiivvas sámi servodaga servodatdiliid erenomážit – ja eamiálbmotservodagaid oppalaččat . 1 Konferánsa man namma lei ” Ungdom og næring i nord ” ( nuorat ja 1 Konferánsa man namma lea " Plánain doibmii " lea skábmamánu 2 . Ja 3. b. 2010 Oslos . 1 Konferánsa maid galggašii geahčadit vejolaš strategiijaid dustet dáid hástalusaid . 1 Konferánsa lágiduvvo golggotmánu 6. b. 2004 Honnesvágis Sámi parlamentáralaš ráđi golggotmánu 4. – 6. b. čoahkkima ja Sámekonferánssa golggotmánu 6. – 9. b. 2004 oktavuođas . 1 Konferánsa lágiduvvo Ruoŧa álgaga vuođul , ja prográmma lea ráhkaduvvon ovttasráđiid Norgga departemeanttaiguin ja dutkan- ja ealáhusbirrasiiguin . 1 Konferánsa loahpahuvvui loahppadokumeanttain , mas daddjojuvvo čuovvovaš iešmearrideami birra : « Sámiin álbmogin lea ON 1966 konvenšuvnna vuosttaš artihkkala mielde mii guoská iešmearridanvuoigatvuhtii riekti mearridit sin politihkalaš dili , ovdánahttit sin ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami ja ráđđet sin iežaset luondduriggodagaid ja gávdnosiid , ja eai man ge dihte galgga vuoigatvuođat resurssaide mat leat dárbbašlaččat sin birgenláhkái váldot sis eret . » 1 Konferánsa lea rabas . 1 Konferánsa lea ovttasbargu gaskkal Romssa , Nordlándda ja Finnmárkku Fylkamánniid , Sámi allaskuvlla ja Sámedikki . 1 Konferánsa lea deaŧalaš arena gos sámi politihkkárat deaivvadit guorahallat oktasaš hástalusaid . 1 Konferánsa lea Kárášjogas 04.-05.06.2009 . 1 Konferánsa galgá maid čalmmustahttit mánáid ja nuoraid sávaldagaid ja dárbbu nannet sámegiela astofálaldagaiguin . 1 Konferánsa fáddá lei sámi ealáhusat ja fitnodeapmi . 1 Konferánsa dulkojuvvo sámegielas dárogillii ja nuppeguvlui . 1 Konferánsa dulkojuvvo davvisámegillii ja dárogillii . 1 Konferánsa dollo cuoŋománus 2007 . 1 Konferánsa bivdá ahte doarjjaortnegat sámi gillii nannejuvvojit stáhtabušeahta bokte vai duohta golut gokčojuvvojit . 1 Konferánsa Romssa gávpogis Davviguovlopolitihka geažil , Polárajagi geažil ja dan geažil go Norga lea jođihanriikan Árktalaš Ráđis , leat dieđalaš ja politihkalaš birrasat Davvi-Norggas ja riikkalaš ealáhusdoallit searvan ráhkadit riikkaidgaskasaš jahkásaš deaivvadanvuogádaga ” Arctic Frontiers ” . 1 Konferansa lea Thon Hotel Nordlys ; s Budeajjus . 1 Konagaslaš Allatvuohta Krovdnaprinsa Haakon lea nammaduvvon leavgakommandevran Mearrasoahtevehkii ja vel brigaderan Eanasoahtevehkii ja Áibmosoahtevehkii geassemánu 1. b. 2010 rájes . 1 Kommunen gjer vedtak om skrivemåten av offisiell adresse og av namn på tettstader , grender , kommunale gater , vegar , torg , bydelar , bustadfelt , anlegg o. l. Fylkeskommunen gjer vedtak om skrivemåten av namn på fylkeskommunale anlegg o. l. Statens kartverk gjer vedtak om skrivemåten av andre stadnamn dersom ikkje anna er fastsett i lov eller forskrift . 1 Kommuneforlaget AS , Oslo . 1 Kommune-Stat-RApportering 1 Kommune 1 Kommunane har rett til å uttale seg når vedtaket skal gjerast av andre organ enn kommunen sjølv . 1 Kommišuvnnas lea čehppodat internašunála fallehemiid ja politihkalaš veahkaváldimiid birra . 1 Kommišuvnna áigemearri evttohit boazoguohtonkonvenšuvnna lea 2001 cuoŋománu 30. b. . 1 Kommišuvnna meannudettiinge gustojit dábálaš soabahannjuolggadusat . Jus ii vel leat ovttamielalašvuohta vuoigatvuođaid hárrái dakkár guovlluin maid 1 1 Kommišuvnna meannudettiinge gustojit dábálaš soabahannjuolggadusat . 1 Kommišuvnna mandáhta lea kártet buot dárbbašlaš beliid dán dáhpáhusas . 1 Kommišuvnna mandáhta ja čoahkkádus lea hábmejuvvon ovttas Stuoradikki parlamentáralaš jođiheddjiiguin . 1 Kommišuvdna nammaduvvui stáhtaráđis njukčamánu 14. b. 2008 . 1 Kommišuvdna lea ieš deattuhan buot beliid mat ovddiduvvojedje , ja lei maid mearridan initieret stáhtaide sihke boraspirehálddašeami ja boazodoallolágaid oktiiheiveheami . 1 Kommišuvdna galgá nannet ásahuvvon vuoigatvuođaid gustovaš našuvnnalaš rievtti § 29 mielde ja jus lohká mearkkašumiid , de namuhuvvojit sámi boaresvierut erenoamážit oassin kommišuvnna mearrádusaid vuđđosis . 1 Kommišuvdna galgá nannet vuođđuduvvon vuoigatvuođaid § 29 gustojeaddji nationála rievtti vuođul , ja go lohká mearkkašumiid , de namuhuvvojit sámi dološ vierut erenoamážit oassin kommišuvnna mearrádusaid vuođus . 1 Kommišuvdna dieđihii maid váttis áššiid birra nugo gáržžes dálveguohtuma ja máŋga luonddumeassama , omd. čáhceelrávdnjehuksemiid ja eará rusttegiid maŋimuš 10-jagiid , earenoamážit ruotabealde . 1 Kommišuvdna anii vuođđun ahte stáhta lei Čáhputguovllu eaiggát , ja čujuhii ahte dábálaš oaidnu Olmmáivákki hálddašeddjiin lei ahte sii geavahedje Čáhputvuovddi geavahanrievtti veagas . 1 Kommentáran Matheussena ohcamuššii jagis 1881 deattuhuvvui ahte njuolggadusat fertejit čuvvojuvvot , muhto ahte « sámegiella ferte ain muhtun áiggi geavahuvvot kristtalašvuođa oahpaheamis Muorralis ja Vuotkevuonas daid erenoamáš dilálašvuođaid geažil mat doppe leat , das go dáin báikkiin leat dušše sámegielat olbmot » . 1 Komišuvnnas lea maiddái alddis ovddasvástádus das ahte ášši čuvgejuvvo doarvái iige nu movt dábáláš diggeáššis mas áššeoasálaččain lea ovddasvástádus addit duopmustullui buot dárbbašlaš čuvgehusaid . 1 Komišuvnnas lea alddis ovddasvástádus das ahte vuoigatvuođadilit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin čielggaduvvojit . 1 Komišuvdna sáhttá nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuid ovddasteddjiid geat sáhttet čuovvut kommišuvnna barggu . 1 Komišuvdna sáhttá nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuid ovddasteddjiid , geat sáhttet čuovvut kommišuvnna barggu . 1 Komišuvdna sáhttá nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuid ovddasteddjiid , geat sáhttet čuovvut komišuvnna barggu . 1 Komišuvdna sáhttá dainna vugiin man gávnnaha ulbmillažžan , viežžat čilgehusaid , áššegirjjiid ja eará materiála ja guorahallat ja čielggadit jna. duođalaš ja rievttálaš diliid main sáhttá lea mearkkašupmi kommišuvnna konklušuvnnaide . 1 Komišuvdna lea álggahan kártenbarggu fealttas 1 Stiertná / Sievju ja fealttas 2 Unjárggas . 1 Komišuvdna lea doallan álbmotčoahkkimiid diibmá fealttaid 1 ja 2 oktavuođas , ja álbmotčoahkkimat fealtta 3 ektui lágiduvvojit dán jagi . 1 Komišuvdna biehttalii ohcama 17.11.03 beaiváduvvon reivve bokte čuovvovaš ákkaiguin : ” The applicant has not produced evidence of having the capasity in the managment of transnational operations or the operational resources ( technical , managment ) needed to complete the project for which funding is requested ” . 1 Komiteá vástádusat leat hábmejuvvon almmá Sámedikki searvama haga . 1 Komiteá dáhtui diehtit maiddái sápmelaččaid dili birra , nu maiddái iešmearridanvuoigatvuođa birra 1. artihkkalis ON-konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ( CCPR ) . 1 Komiteen vil igjen rette oppmerksomheten mot bestemmelsen i artikkel 14(1 ) om ahte ” når forholdene tilsier de , skal de treffes tiltak for å sikre vedkommende folks rett til landområder der de ikke er de eneste son lever , men son de tradisjonelt har hatt tilgang til for sitt livdsopphold og sin tradisjonelle virksomhet ” 1 Komiteen gjør regjeringen oppmerksom på sin generelle anbefaling ( General Recommendation ) XXIII om urfolks rettigheter , son blant annet anmoder staten om å anerkjenne og verne om de rettigheter urfolk har til å eie , utvikle , kontrollere og bruke sine felles landområder , territorier og ressurser . 1 Komiteen er bekymret for ahte de nye forslaget til Finnmarkslov i vesentlig grad vil innskrenke kontrollen og beslutningsmyndigheten den samiske befolkningen har over retten til å eie og bruke land og naturressurser i Finnmark fylke . 1 Komiteen er av den oppfatning ahte om Sametinget , son de representative organet for samene i Norge , er villig til å gii sitt samtykke til forslaget , kan komiteen akseptere denne løsningen son oppfyllelse av kravene om landrettigheter , son lenge har vært tema for forhandlinger mellom samene og myndighetene . 1 Komiteen begynner nå å jobbe med utkast til både merknader og lovendringsforslag . 1 Komiteen anbefaler ahte regjeringen kommer til enighet med de samiske folk om en hensiktsmessig løsning for kontroll og beslutningsmyndighet over retten til landområder og naturressurser i Finnmark fylke.”(vår oversettelse ) 1 Komitea sáhttá diekkár bargovugiin váldit mielde vejolaš kommeanttaid Sámedikkis , ovdal go árvalus ovddiduvvo Stuorradiggái . 1 Komitea ovdandivvu raporttas Norgga lihttočuovvoleami birra Eurohpáráđi ministtarkomiteai . 1 Komitea oaivvilda deaŧalažžan ahte sámi birrasat sihke báikkálaččat , guovlluguovdasaččat ja riikkagottálaččat leat searvvis sámi mátkeeallinealáhusaid ja mátkeeallinealáhusbuktagiid gárgedeamis . 1 Komitea oaivvilda ahte mátkeeallinealáhusdoaimmas leat stuorra ovdánanvejolašvuođat sámi guovlluin lotnolasat eará ealáhusaiguin . 1 Komitea oahppalattai Norgga jagis 2000 ja deaivvadii sámi , riikkagottálaš veahádagaid ja eiseválddiid ovddasteddjiiguin . 1 Komitea mearrádusat ja cealkámušat nannejit doahpaga dulkojumi mii dahkkojuvvui NAČ:s 1984 : 18 artihkkala 27 duhkodaga hárrái . 1 Komitea lea positiivvalaš sámi mátkeeallinealáhusfálaldagaid gárgedeapmái . 1 Komitea lea mearridan ahte ii dáhto doallat čoahkkima Sámedikkiin ášši birra ( gč. Komitea 25.10.00 mearrádusa ) . 1 Komitea ipmárdus lei almmatge ahte máŋga čuolbmabidjama ledje deaŧalaččat go jurddaša sámi kultuvrra seailluheamis ja viidáseappot gárgedeamis . 1 Komitea háliida deattastit ahte sámi mátkeeallinealáhusaid juksanmearrin galget leat allakvalitehtalaš gánnáhahtti ja gilvonávccalaš fitnodagat . 1 Komitea galgá ráhkadit strategiijaplána ja evttohit mo čađahit dieđihanáŋggirdeami 2002 rájes 2005 rádjai . 1 Komi Republihkka Ruoššas šattai lahttun 2002 rájes . 1 Komenttain ODD reivves čuožžu ná vierrogiella 2 nuoraidceahkis : Oahppit geat čuvvot oahppoplána man mielde oahpahuvvo sámegillii ja sámegiealas ja geat háliidit beassat vierrogielas 2 ja 3 , galget geavahit dán diibmorámma sámegiel , dárogiel- dahje eŋgelasgieloahpaheamis . 1 Komentejuvvon statistihkka 2008 . 1 Komagelva 1 Kom. styre to år før 1 Kollstrøm oaivvilda sámi oahppoplána ferte leat čállojuvvon áibbas eará servodatdiliid ektui , go maid son dovdá Vuolle-Deanus . 1 Kollektiivaáŋgiruššamat nannejuvvojit maiddái go gávpogiid kollektiivajohtolaga sierradoarjja evttohuvvo lasihuvvot 234 miljovnna kruvdnui . 1 Kollektiivaoassi Hárštás lea 4,6 % ja Romssa gávpogis dat lea fas 12,5 % . 1 Kollektiivajohtalus Fylkkasuohkan geavahii 460 milj. ruvnno doibmii jagi 2009 . 1 Kolbjørn Almlid Gaska-Norgga dearvvašvuođa RHF stivrajođiheaddji . 1 Koht danne siđai ahte Trygve Lie váldá badjelasas olgoriikaministtardoaimma . 1 Koht anii árvalusa ( maid justiisaministtar Terje Wold buvttii ) čielga iežascágideapmin su siskkáldas fágaministtarvuoruhusaide ja eahpitkeahtes eahpeluohttámuša duođaštussan . 1 Kodicilla álgobargguin celkojuvvoge čielgasit ahte ođđa njuolggadusaid ulbmil lea seailluhit " den Lappiske Nation " . 1 Koda kodabrihkás 112233 . Dasto čálát 7766112233 beassansátnin . 1 Koartta ostet olus – státistihkkadieđut čájehit 400 % eambbo koarttat go ovdal leat vuvdojuvvon Hárštás ja 100 % eambbo Romssa gávpogis . 1 Knut Werner Hansen ( BB ) Jođiheaddji 1 Knut Werner Hansen ( BB ) 1 Knut Store ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši maŋiduvvo doarjjastivračoahkkimii mii lea 21.23.05.08 Nu movt Knut Store evttohus . 1 Knut Store 25 . 1 Knut Storberget deattuhii ahte láhka ollašuhttá daid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid , maidda Norga lea čadnojuvvon eamiálbmoga ektui . 1 Knut Storberget 1 Knut Møgster bođii Vestlánddas , ja sus lei oahpaheaddjioahppu Romssa semináras . 1 Klássaoahpaheaddji lei nuorra máttarivgu , ja hálai dušše dárogiela . 1 Klássalanjas su geavaheimmet dulkan 1. luohkás . 1 Kluppus muitaluvvo ahte boares sámegielat náittospárra 1950-logus bolddii visot mii sudnos lei viesus mii sáhtášii muitalit sámi kultuvrra birra . 1 Kluppu skuvla ii leat formálalaččat heaittihuvvon , muhto ii leat leamaš doaimmas 1994 rájes . 1 Kluppu skuvla 1 Klondyke ja koloniseren 1 Klokkeren gammel og avfeldig » . 1 Klinihkas ledje vuosttaš bátnedoavttirstudeanttat Romssa universitehtas hárjehallin čakčat 2009 . 1 Klingenbergheimena HVPU jođiheaddji 1 Kleppa riegádii jagi 1948 ja lea ovdal leamaš Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtaráđđi ( Stoltenberg II-ráđđehusas ) ja Sosiáladepartemeantta stáhtaráđđi ( Bondevik I-ráđđehusas ) . 1 Klemet ja oahppit Anniken Hætta ja Aslak Anders Hætta bidjet smáhkkomuora , sin duohken oahpaheaddji Inge Andersen . 1 Klemet Pedersen Solbakken , 2 . 1 Klemet Isaksen Hætta : 1 Klemet Isaksen Hætta ( Lemet Issáha Lemet ) lea riegádan 1955:s ja bajásšaddán Bildoveaiguolbanis , Guovdageainnu márkanis 15 km bajás eanu mielde . 1 Klemet Ingolf Kildedam 1 Klemet I. Hætta , 2005 ( Govva : Svein Lund ) 1 Klemet Erland Hætta Nils Henrik Måsø 1 Klemet Erland Hætta 36 . 1 Klemet Erland Hætta . 1 Klemet Erland Hætta , Guovdageaidnu , jođiheadj . Sara Márjá Magga , GuovdageaidnuAilo Gaup , Oslo Inger K. Juuso , UnjárgaBrita Carina Hætta , Guovdageaidnu Hagbart Grønmo , KárášjohkaSissel Lifjell , Finneidfjord Ann Mari Thomassen , Tovik 1 Klemet E. Hætta , áirasa nr. 10 Ole Henrik Magga várrelahttu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Klaus Nickel Isak Østmo Kari Østmo Bjørn Aarseth Nils Jernsletten Ella Holm Bull Kathrine Johnsen Ellen Marit Guttorm Edel Hætta Eriksen Ingrid Mehus Mikkel A. Gaup Mikkel J. Hætta Hans Nergård Astri Eriksen Hans Eriksen Odd Mathis Hætta Kristian Nymo Liv Jerpseth Johan Jernsletten Jon Eldar Einejord Per Jernsletten Trygve Madsen Paul Ryan Toralv Pedersen Mikal Urheim Randi Nordback Madsen Albert Johansen Nils Paulsen 1 Klageretten gjeld også vedtak gjorde av kommunar og fylkeskommunar . 1 Klagerettar ( Nynorsk ) 1 Klager på andre vedtak enn dei son er gjorde av eit departement , skal behandlast av ei klagenemnd oppnemnd av Kongen . 1 Klage skal grunngivast . 1 Klage / anke ( Bokmål | Nynorsk ) 1 Kjeøyas Hárštá olggobealde . 1 Kjeveortoped Finnsnes 1 Kjersti Myrnes Balto . 1 Kjersti Myrnes 1 Kjerschow sadjái lei boahtán Juell . 1 Kjeller Vindteknikk raporttas lea rehkenastojuvvon bieggafámu buvttadangollun sullii 60 evrre kilowatt-diimmu nammii . 1 Kjeller Vindteknikk lea ráhkadan raportta maid Sámediggi lea bivdán . 1 Kjell-Arne Mathisen Willy Ørnebakk 1 Kjell-Arne Mathisen 32 . 1 Kjell-Arne Mathisen 1 Kjell Magne Mælenis lea Norgga áidna doavttirgráda gehččiidovdánahttimis . 1 Kjell Magne Mælen , Romssa Universitehta dáiddafágalaš fakultehta dekána . 1 Kjell Jøran Jåma Kirsten Appfjell Nærings- og kulturkomiteen 1 Kjell Jøran Jåma , Snåase . 1 Kjell Ballari lea riegádan 1941:s ja lea bajásšaddan Deanus . 1 Kjell Ballari SIIlli 1 Kjell Ballari : 1 Kjell Ballari ( Govva : utlånt av Kjell Ballari ) 1 Kirsti Synnøve Suongir čálii dán artihkkala 2003/04 dálvvi , ja čálii iežas birra ná : « Lean 38 jagi ja boađán Hábmeris Nordlánddas . 1 Kirsti Suongir bargamin spiidnenávehis , 2004 . 1 Kirsti Suongir : 1 Kirsti Guvsám , persuvnnalaš várrelahttu Ann-Mari Thomassen 1 Kirsti Guvsám , nubbinjođiheaddji 1 Kirsti Bergstø nissonbeaivvi sárdni 1 Kirsten Sara lea nr. 3 gurut bealde . 1 Kirsten Sara , Trondheim 1943 ( Govva : Thorleif Wardenær ) 1 Kirsten N. Sara Ørsnes : 1 Kirsten N. Sara Ørsnes ( Ellána Risten ) riegádii Guovdageainnu boazosápmelačča jovkui 1930:s . 1 Kirsten Appfjell-Eira 1 Kirsten Appfjell ( Kjell Jøran Jåma várrelahttu ) 1 Kirste Biret lei mis koahkkan , bealljegoađis málestii midjiide , songe álo oahpahii min iežas bargguid sihke málestit ja goađis láibut ruitogáhku . 1 Kirkerådet Postboks 799 Sentrum N- 0106 Oslo 1 Kina ja India eaba leat goassige ovdal mieđihan searvat juridihkalaš dálkkádatšiehtadussii . 1 Kilder : Statistisk sentralbyrå , NAV og Finansdepartementet . 1 Kiinná lea mannan USA meaddil ja lea dál stuorámus nuskodatluoiti . 1 Kiinnas ja Indias lea ekonomalaš lassáneapmi ain allat . 1 Keskitalos lei otne sáhkavuorru Davviriikkaid Ráđi sešuvnnas , mas son earret eará deattuhii man deaŧalaš lea davviriikkalaš sámekonvenšuvdna . 1 Keskitalo vuordá dál ahte ohccisearvi Tromsø 2018 AS vuođđuda viidáset proseassa maiddá sámi servodahkii . 1 Keskitalo vuorde ahte váilevaš bohtosat heiveamis boazologu guohtumiidda Finnmárkkus , ja dát ođđa dutkan , mielddis ¬buktet ahte Ráđđehus 2007s ovddida dakkár boazodoallolága mii formálalaččat addá ealáhussii dohkálaš váikkuhanfámu boazodollui guoski áššiin . 1 Keskitalo sártnui Bistevaš Foruma Árktalaš guovllu bealis , masa gullet davviriikkaid eamiálbmotparlameanttat ( Ruonáeatama ruovvtusstivra ja sámedikkit Norggas , Ruoŧas ja Suomas ) . 1 Keskitalo háliida vuoruhit Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ovddasguvlui . 1 Keskitalo eaktuda dál ahte eará vuoruhuvvon sámi ásahusat ge ruhtaduvvojit ja huksejuvvojit dán stuorradiggeáigodagas . 1 Keskitalo deattuha ahte nana ovttasbargu rájiid rastá , sihke stáhtaid ja eamiálbmogiid gaskkas , lea dárbbašlaš davveguovlluid ollislaš ja dohkálaš oddideapmái . 1 Keskitalo deattuha ahte ii leat sáhka ođđa vuoigatvuođaid ásaheami birra , muhto lea sáhka dohkkehit daid vuoigatvuođaid mat sápmelaččain dál leat ja maid sii eai leat goassege luohpan . 1 Keskitalo aiddostahttá ahte dál ovddiduvvo sámi ovttasbargu rájáid badjel ja ahte sámi dásseárvu lea okta máŋgga ovttasbargosuorggis . 1 Kent Gudmundsen ( OB ) 1 Kealláris ledje maiddái guokte klássalanja mat dáláš mearrádusaid mielde eai várra livčče lean dohkálaččat oahpahuslatnjan . 1 Kavlifoandda beaivválaš jođiheaddji . 1 Kautokeino Film AS dat háliida ráhkadit filmma ovttas Mediamente AS:in . 1 Kati Eriksen ovddastii Sámi Siidda ja válddii vuoste bálkkašumi . 1 Kataloga lea biđgejuvvon sámegielhálli guovlluide . 1 Kartverksveien 21 3500 Hønefoss 1 Karriearabagadallan Romssa fylkkasuohkan lea viidát áŋgiruššagoahtán karriearabagadallamiin ovttas Romssa suohkaniiguin , NAVain ja Romssa allaskuvllain . 1 Karin Søraunet Vikna gieldda sátnejođiheaddji ja šibitdoalli mas lea mielke- ja biergobuvttadeapmi . 1 Karin Straume , Čáhcesuolu , Finnmárkku fylkkadoavttir Straume lea servodatmedisiinnalaš medisiidnadoavttir . 1 Karin Påve , Vangsvik 1 Karin Moe Røislandas lea sosionoma oahppu , cand. mag ja dohkkehuvvon allaskuvlalektorgelbbolašvuohta Oslo universitehtas . 1 Karin Moe Røisland biddjojuvvui departemeantaráđi virgái ovddeš Bargo- ja hálddahusdepartementii guovvamánus 2001 . 1 Karin Helle 1 Kari-Anne Opsal ( BB ) 1 Karen Marit Siri , Romsa - várrelahttu Ailo Kemi Gjerpe , Kárášjohka . 1 Karen Marie Eira Buljo bokte 1 Karen Johansen , 8 . 1 Karasjoks lokale pave-artihkkalis , man girječálli Sigbjørn Hølmebakk lea čállán , almmustahttui kronihkkan Dagbladetis 25.06.1959 . 1 Karasjok Porsáŋgu 1 Karasjok 13. august 1999 " — de mii unnán geardut dan dás . 1 Kapitálagávdnan galgá buorránit . 1 Kapitálaelemeanta atná vuođđun opmodagaid balánsačálihuvvon árvvu . 1 Kapittel V. Ortnetnjuolggadusat bivdoguovllus jna. . 1 Kapittel 3 Sálašhivvodat ja earit 1 Kapihttalis 6 guorahallojuvvojit makkár ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat Sámedikki boahtteáiggi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkas leat . 1 Kapihttalis 5 válddahallojuvvo sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka bajimuš strategiija . 1 Kapihttalis 4 guorahallojuvvo stivrengaskaoapmi strategiijan sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid mihttomeari sihkkarastimis . 1 Kapihttalis 3 čuodjá ođđa § 22 a : Sierranjuolggadusat ozu birra Finnmárkkus Ohcamušaid ozu birra Finnmárkku fylkkas sáhttá biehttalit , juos oktasaš deasttat mannet vuo stá ohcamuššii mieđiheami . 1 Kapihttalis 3 válddahallojuvvo máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras , ja máŋggakultuvrralaš áddejumis vuođđun ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastimii sámi álbmoga váste . 1 Kapihttalis 28 daddjojuvvo ahte báikkálaš eiseválddit berrejit ráhkadit báikkálaš Agenda 21 ( LA 21 ) , ovttasráđiid ássiiguin ja ealáhusaiguin ja organisašuvnnaiguin . 1 Kapihttalis 2.4 vuollelis , mas erenoamážit analyseret nubbingiela ohppiid loguid , váldit fas ovdan ahte ohppiid lohku Nubbingiella 3:s njiedjá eanet go fágas Nubbingiella 2:s . 1 Kapihttalis 2 čuodjá ođđa § 7 a : Sierranjuolggadusat šerpema birra Finnmárkkus Šerpemis Finnmárkku fylkkas galgá ohcci maŋimustá vahku ovdal go šerpen álgá , čálalaččat dieđihit Sámediggái , eanaoamasteaddjái ja boazu doalu guoskevaš guovllustivrii . 1 Kapihttaliid 7 ja 8 mearrádusat válddahallet plánaproseassaid lagabui . 1 Kapihttalii gullet §§ 6-1 rájes 6-4 rádjai . § 6-1 nationála vuordámušaid birra regionála ja gieldda plánema vuordámušaid birra lea ođas . 1 Kapihttala vuolggasadji lea oahppis gii álggii joatkkaskuvla ohppui áigodagas 1994-1996 . 1 Kapihttala mearrádusat muđuid leat 1985-mannosaš plána- ja huksenlága §§ 17-1 ja 18 mearrádusaid riikkadási plánema joatkka . § 17-2 huksengildosa birra mearragátti 100-mehtergovdosaš avádagas lea sirdojuvvon ja lea dál §:s 1-8 . 1 Kapihttal rievdaduvvo dánin : 1 Kapihttal 743 bokte lea juolluduvvon 27,5 milj. ruvnno jahkái 2008 Sámi nationála gelbbolašvuođaguovddážii psykalaš dearv ­-vašvuođagáhttema várás vai besset bargat eambbo psykalaš dearvvašvuođain . 1 Kapihttal 2 . 1 Kapihttal 1 . 1 Kapihtal čiekŋuda sámi-guoskevaš doavttergrádabuvttademiide Romssa universitehtas danne go dat lea dutkan- ja oahppoásahus riikkas mii go guoská sámi guoskevaš dutkamii , lea stuorimus fátmmasteami ja viidodaga dáfus . 1 Kapihtal bohccuid merkema birra lea redigerejuvvon eará ládje go lávdegotti árvalus . 1 Kapihtal X. Ráŋggáštusmearrádusat ja riektemeannudannjuolggadusat jna. . 1 Kapihtal X. Ráŋggáštusmearrádusat ja riektemeannudannjuolggadusat jna. 1 Kapihtal V. Ortnetnjuolggadusat bivdoguovllus jna. 1 Kapihtal 9 Sálaš mii lea bivdojuvvon dahje vuvdojuvvon lobiheamet 1 Kapihtal 8 Doaibmabijut lobihis , dieđitkeahtes ja muddekeahtes guolásteami vuostá 1 Kapihtal 7 siskkilda eiseválddiid riikkaidgaskasaš ja riikkagottálaš geatnegasvuođaid sámi giela seailluheami ja gárgedeami hárrái . 1 Kapihtal 7 Orohaga doaibmanjuolggadusat . Orohatplána 1 Kapihtal 7 Dárkkástus ja gieđaškuššan 1 Kapihtal 6 Loahppamearrádusat 1 Kapihtal 6 Dilálašvuođaid láhčin dárkkástussii 1 Kapihtal 5 válddaha departemeantta ráđđádallan- ja ságaškuššanmekanismmaid , ja dahkamuš- ja ovddasvástádusjuogu sámepolitihkas ja Sámedikki gaskavuođa báikkálaš ja guovlluguovdasaš 9 stivrendássái . 1 Kapihtal 5 Ortnet ávkkástallanguovllus , buhtadeapmi , báikkálaš muddemat ja lávdegottit 1 Kapihtal 5 Leahkki vuoigatvuođaid gárten ja dohkkeheapmi I Finnmárkkukomišuvdna 1 Kapihtal 5 Bohccuid merken ja mearkkaid sisačáliheapmi § 32 Mearkavuoigatvuohta 1 Kapihtal 5 Bohccuid merken ja mearkkaid sisačáliheapmi 1 Kapihtal 5 . Ruhtadeapmi 1 Kapihtal 4 Luđolaš mearraresurssaid ávkkástallama ja eará geavaheami čađaheapmi 1 Kapihtal 3 Ođasmuvvi valljodagat Finnmárkkuopmodaga eatnamiin 1 Kapihtal 26 , čuokkis 3 , “ guovddáš aktevrraid nannen , ” lea álgoálbmogiid rolla birra . 1 Kapihtal 2 válddaha hui oanehaččat muhtun sámiid historjjá sárgosiid 800-logus dálá áigái . 1 Kapihtal 2 Mariidna bioprospekten 1 Kapihtal 2 Finnmárkkuopmodat § 6 Finnmárkkuopmodaga riektedilli Finnmárkkuopmodat ( Finnmarkseiendommen ) lea Finnmárkkus sierra riektesubjeakta , mii galgá hálddahit eatnamiid ja luondduvalljodagaid jna , maid dat oamasta lága ulbmila mielde ja dán lága njuolggadusaid mielde . 1 Kapihtal 2 Finnmárkkuopmodat 1 Kapihtal 19 sierralohpemearrádusat bohtet phl. 85 § 7 sadjái . 1 Kapihtal 13 Oppalaš mearrádusat ja fápmuibidjan 1 Kapihtal 13 . 1 Kapihtal 12 . Hálddašandoaimmat ja hálddahuslaš ráŋggáštusat 1 Kapihtal 11 Ráŋggáštusat ja bággodoaimmat 1 Kapihtal 11 Bággensáhkku ja rihkkundivat § 58 Bággensáhkku Departemeanta sáhttá addit bággensáhku sihkkarastin dihtii ahte dán lága dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusat čuvvojuvvojit . 1 Kapihtal 10 Divadat , registtar ja geatnegasvuohta addit dieđuid fatnasa jođheami birra 1 Kapihtal 1 Dábálaš mearrádusat 1 Kapihta 9 Ovddasvástádus vahágiid ovddas . Árvvoštus 1 Kapihta 9 Ovddasvástádus vahágiid ovddas . 1 Kapealla gullá Beahcáma kloastarii ja lea ain anus . 1 Kapasitáhta- ja gelbbolašvuođabajideapmi dain ásahusain mat doaimmahit sámi dutkama , oahpaheami ja máhtto- , ealáhus- ja kulturovddideami davviguovlluin . 1 Kapasitehta huksema sáhttá áddet oktasaš doaban dasa go galgá láhčit ja hukset ceavzinnávccalaš ja gievrras máhtolašvuođa birrasiid ja kulturásahusaid . 1 Kapasitehta geažil besset dušše akkrediterejuvvon journalisttat sámediggevistái viđát sámedikki rahpama ja vuođđudeami oktavuođas golggotmánu 19. ja 20. b. 2005 . 1 Kapasitehta dihte ii váldde kápihttal ovdan čađahuvvon váldofágaid ja mastergrádaid , go dat livčče gáibidan ollu stuorit čohkkenbarggu go mii mis lei . 1 Kap./-poasta 1 Kap. 857 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut , poasta 79 Riikkaidgaskasaš nuoraidovttasbargu j.e. . 1 Kap. 857 Mánáid- ja nuoraiddoaibmabijut , poasta 79 Riikkaidgaskasaš nuoraidovttasbargu j.e. 1 Kap. 854 Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , poasta 71 Ovddidan- ja diehtojuohkinbargu j.e. . 1 Kap. 854 Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , poasta 71 Ovddidan- ja diehtojuohkinbargu j.e. 1 Kap. 542 , poasta 1 Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Eamiálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš Guovdageainnus rahppui virggálaččat čakčamánu 1. b. 2003 . 1 Kap. 540 poasta 53 Sámi giellaráđđi 1 Kap. 540 poasta 51.2 1 Kap. 540 poasta 01 5 virggi vuollásaš ráđiide + Sámi giellalávdegoddi : 1 Kap. 540 poasta 01 3 virggi Sámedikki váldohálddahussii : 1 Kap. 4 Ođđa áššiid čuovvuleapmi Lea hirbmat váidalahtti go Sámediggeráđđi ii leat prioriteren Guovddášbellodaga gáibádusa ahte váidalit fylkkamanni negatiivvalaš guottuid bargiidnjuolggadusaide maid Deanu gielda lea mearridan . 1 Kap. 3540 poasta 70 Doarjja eará sámi ulbmiliidda 1993 stáhtabušeahta ektui lea rámma poasttas 70 lasihuwon 55.000,- kruvnnuin . 1 Kap. 340 Girkolaš hálddahus , poasta 01 , Doaibmagolut , poasta 71 Girkolaš ulbmiliid doarjja ja poasta 75 Oskkuoahpahus Doaibmajuolludusas mii addo Girkoráđđái kap. 340 , poastta 01 bokte , gullá oassi máiddái Sámi girkoráđđái . 1 Kap. 340 Girkolaš hálddahus , poasta 01 , Doaibmagolut , poasta 71 Girkolaš ulbmiliid doarjja ja poasta 75 Oskkuoahpahus Doaibmajuolludusas mii addo Girkoráđđái kap. 340 , poastta 01 bokte , gullá oassi maiddái Sámi girkoráđđái . 1 Kap. 320 poasta 73 Dáidda- ja kulturhist . musea ja kap. 328 poasta 70 Sámiid Vuorká Dávvirat lonuhit saji . 1 Kap. 274 Stáhtalaš allaskuvllat , poasta 50 Stáhtadoarjja Árv . S. nr. 12 ( 2002-2003 ) ja St. dieđ. nr. 34 ( 2001-2002 ) Kvalitehtaođastus Sámi alit oahpu ja dutkama birra meannudettiin , doarjjui Stuoradiggi sámi oahpahusa ja dutkama viidáset nannema . 1 Kap. 274 Stáhtalaš allaskuvllat , poasta 50 Stáhtadoarjja Árv . 1 Kap. 26 , čuokkis ( č. ) 3 Guovddáš oassádalliid nannen máinnaša eamiálbmogiid rolla . 1 Kap. 19 Sámi servodaga alit oahpahusa ja dutkama birra 1 Kap 335 Preassadoarjja poasta 75 Doarjja sámi áviissaide 1 Kap 0540 poasta 01 Doaibmagolut bajimuččas s. 3 , tabealla : kr. 900 000 sirdojuvvo 013 Sámediggi , hálddahuslaš dásis 010 Sámediggi , politihkalaš dássái . 1 Kanála čoavdá geavatlaččat dan go leat bálkáhan sámegielat bargi gii buvttada beaivválaš ođassáddagiid sámegillii . 1 Kanála čoavdá dán dávjjimusat NRK Sámi Radio ( dás atnit “ sámeradio ” synonyman ) sáddagiid bokte . Sámeradio lea sierra divišuvdna NRK:s . 1 Kanála čoavdá dan go ovttasbargá sámegielat lagasradiostašuvnnain Guovdageainnu Lagasradioin ( GLR ) , mii buvttada ođassáddagiid . 1 Kanála lea nagodan doalahit dán sihke 2007 ja 2008 , ja Mediabearráigeahčus eai lean 2008 makkárge moaitámušat . 1 Kanála fállá beaivválaš sáddagiid sihke radios ja tv:s , lassin ođđasiidda ja áigeguovdilis áššiide interneahtas ja teaksta-tv:s . 1 Kanádas leat sullii 1,4 miljon eamiálbmoga . 1 Kanádas leat dál jođus 82 šiehtallama eanavuoigatvuođaid hárrái , maid gaskkas 51 BC:s . 1 Kanádalaš stivrensystema lea vuosttažettiin guovtti dásis ; lihttoválddálaš parlameanta ja ráđđehus , ja guovlulaš oassi mat leat juogo váldeguovllut dahje provinssat . 1 Kanáda viiddidii eamiálbmotpolitihkas 1995:s nu ahte dál dohkkehuvvo dat ahte eamiálbmogiin leat árbejuvvon vuoigatvuođat iešstivrejupmái . 1 Kanáda gonagaslaš eamiálbmot komišuvdna ( Royal Commision on Aboriginal Peoples ) ( Kanáda “ sámi vuoigatvuođalávdegoddi ” ” ovddidii raporttas 1996 evttohusaiguin . 1 Kanáda eamiálbmot politihka báinnii gitta 1970- jagiide assimilašuvdna sávaldat , man oktavuođas 1876 indiánaid láhka leai deaŧaleamos instrumeanta . 1 Kantuvrrain ja čoahkkinlanjain leat ránes gipsapláhtat seinniin , muhtun seinniin lea metalla ivdni . 1 Kantuvrraid heaittiheami oktavuođas etáhta bargá dan ovdii , ahte seammá guovllu lagaš kantuvrrat nannejuvvojit . 1 Kantuvrra bajimus oktiiordnenovddasvástádussii gullet dát suorggit : : 1 Kantuvrii gulle 28 lanja , 3 nieidalanja ja 3 gievkkana , ja láigohaddi lei 6.200 ruvnnu . 1 Kantuvra rahppui mánnodaga ođđajagemánu 9. beaivvi . 1 Kantuvra mii lea mearrádusa dahkan , árvvoštallá du ášši ođđasit , go váiddát . 1 Kantuvra lea Ája sámi guovddážis , Olmmáivákkis . 1 Kanturuvssaid galben ii 1 Kanebogen tannklinikk 1 Kanebogen bátnedivššohat 1 Kandidáhtta - bastá oaččuhit ámmátlaš searvevuođa sámi oahpaheddjiid gaskkas dainna ulbmiliin ahte ovdánahttit buori geavada ja ámmátetihkalaš vuođđojuolggi maiddái riikkarájiid rastá - bastá nannet sámi , álgoálbmot ja riikkaidgaskasaš skuvladoaimmaid - bastá doarjut sámi mánáid ja nuoraid ovdáneami ja identitehtahuksema Mearkkašumit § 2 Lávdegotti árvvoštallan Sámi rámmaplánalávdegoddi lea ráhkadan sierra oahppanjoksosiid sámi gelbbolašvuođa hárrái , mat leat našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu oahppanjoksosiid lassin , dahje leat earáhuhttojuvvon hámis . 1 Kandidáhtas - lea nana fágalaš ja fágadidáktalaš máhttu sámegielas ja eará oahppofágain ja máhttu fágaide skuvlafágan ja dutkanfágan - lea máhttu bargat ohppiid vuođđogálggaid ovdánahttimiin das ahte ovdanbuktit njálmmálaččat , lohkat , ovdanbuktit čálalaččat , rehkenastit ja geavahit digitála reaidduid fágaid siskkobealde ja fágaid rastá - lea máhttu lágidit oahpahusa mii ovdánahttá vuođđogálggaid heivehuvvon 5. -10. dási ohppiide - lea máhttu ollislaš oahppomannolagas , mas deattuhit sirdášumi mánáidskuvladásis nuoraidskuvladássái ja nuoraidskuvladásis joatkkaskuvlaoahpu dássái 1 Kanada álgoálbmotáššiid ja davviguovlluid ovddideami miministtar , Chuck Strahl galledii ođasmahttinministara duorastaga geassemánu 10. beaivvi . 1 Kanada ministtar galledeamen 1 Kanada ja Ruošša jienasteigga goappašagat vuostá julggaštusresolušuvnna ON olmmošvuoigatvuođaráđis . 1 Kan jeg arbeide når jeg får foreldrepenger ? 1 Kampánnja namma lea ” Drømmejobben / Gollevirgi http://www.hifm.no/drommejobben Ovddasvástádus : Finnmárkku fylkkamánni Áigodat : ođđajagemánnu 2009 - geassemánnu 2009 1 Kampánja , mii čađahuvvui vuosttaš jahkebealis 2009 ja man ulbmilin lei oččodit eanet ohcciid dábálašoahpaheaddji- ja ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpuide Finnmárkku allaskuvllain , lei ovttasbargoprošeakta Finnmárkku fylkkamánni , Sámedikki , Finnmárkku allaskuvlla ja Sámi allaskuvlla gaskka . 1 Kamil Øzerk sakka deattuha dan ahte guovttegielat oahpaheaddjit ja oahppit eai bázáše skuvlabirrasa olggobeallái . 1 Kalender jagi 2005 ja 2006 1 Kaleanddar 2001 1 Kaleanddar 2000 1 Kalaallit Nunaatas han lei seammalágan váttisvuohta : Dánskkagiella lei hálddahusgiellan , ja inuihttagiella fas hállangiellan . 1 Kaja Langgård 22 . 1 Kaia Langgård 22 . 1 Kaia Langgård , áirasa nr. 21 Tor Nilsen várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Kai Eide , ON ovddeš erenoamáš sáttaolmmoš Afganistanii , álggahii ságastallama Afganistana birra . 1 Kaasa lea riegádan 1953:s ja orru Troandimis . 1 KVENAT – RIIKKA UNNITLOHKOSAŠ ÁLBMOT ... 41 1 KULTUVRA Kultuvrra ja dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi Mariam Rapp ( KrÁ ) Kulturetáhta geahččala lágidit buori ja šláddjes kulturfálaldaga olbmuide Romssa fylkkas . 1 KULTUVRA ... 38 7.1 1 KUL ' lURMUflOLÁGA VDA [ VI ' IOHUS - GULASKUDJJAN 1 KUF lea golggotmánu 27. b. reivves dadjan ahte eai dáhto dál bargagoahtit « sámi guovllu » viiddideami áššiin . 1 KUF 6. siidu : Prošekteret dieđavistti Guovdageidnui , 1.500.000,- ruvnno . 1 KUD 1939. ] , in dieđe . 1 KS- Finnmárku cealkámušas čujuhuvvo dasa ahte refušuvdnamáksomearit sámi giela ovddas vuođđoskuvllas leat unnibut go duohta golut . 1 KS lea ovttamielas minguin áššis mii guoská buoret ruhtadandárbui sámi oahpahusas skuvllain . 1 KS ` ja stáhta bargojoavku bargá dainna ulbmiliin ahte olahit lagat ovttasbarggu gielddasuorggi ođastusaid gollomerošteami hárrái . 1 KS ( 07.02.2010 ) ( pdf , 444 kb ) 1 KPI-JAE4 ) 4 ) 1 KPI-JAE2 ) 1 KOSTRA čoavddalogut eai muital maidege bálvalusaid kvalitehta birra , muhto buoret mánáidgárdefálaldat , eanet vuoññoskuvlaoahppit geat ožžot sierraoahpahusa ja buoret buhcciidruoktofálaldat Romssas go riikkas gaskamearálaččat leat , geažuha ahte bálvalusfálaldagain lea buorre kvalitehta . 1 KOSTRA 24 lea váikkuhan dasa ahte dál gávdnojit čoavddalogut mat dahket vejolažžan buohtastahttit suohkaniid . 1 KORO bargá maid ovttain čiŋahanprošeavttain Nuortalaš museas Njávdámis . 1 KOB galgá aktiivvalaš oahpahus- , gelbbolašvuođa- , dutkan- ja 22 fágaovddidanbirrasiid bokte buohcciruovttu / gieldda ja allaskuvlla / universitehta gaskka , váikkuhit boarrásiidfuolahusa diliid buorideami . 1 KOB fokusere dán oktavuođas bálvalusaid láhčima sámi álbmogii . 1 KLP Eiendom AS hukse lanjaid , ruhtada ja eaiggáduššá daid . 1 KGD lea bivdán AGM-ovddideami ( stáhta Arkiiva- , girjerádjo- ja museaguovddáš ) ja Finnmárkku fylkkagieldda árvvoštallat ášši ovdal 10.05.2005 . 1 KD ubmil lea ahte buohkain galgá leat vejolašvuohta searvat ja váikkuhit máhttoservodaga ovdáneapmái . 1 KD lea biehttalan ohcama dainna ákkain ahte eai atte doarjaga ovttaskas guovlluid duhátjahkečalmmustemiide . 1 KD galgá maiddái árvvoštallat sierra oahppoplána dárogielas ohppiid várás geain lea sámegiella nubbingiellan . 1 KAUTOKEINO 1 KARASJOK 1 KAPIHTTAL 7 EARÁ MEARRÁDUSAT 1 KAPIHTTAL 6 BEAVDEGIRJEČÁLLlN JA ÁŠŠIlD DOAIMMAHEAPMI 1 KAPIHTTAL 5 JIENA5TEAMIT 1 KAPIHTTAL 4 EAVTTUHUSAID MEANNUDEAPMI , RÁaaÁDALLAMAT JA GAžALDAGAT SÁMEDlGGERÁaaÁI 1 KAPIHTTAL 3 SÁMEDIKKI OLLESČOAHKKIN , ÁSSIID OVDANVÁLDIN JA Čoahkkinjodiheapmi 1 KAPIHTTAL 2 Čoahkkinjooihangotii , SÁMEDIGGERÁDI JA VÁLGALÁVDEGOTTI VÁLLJEJUPMI 1 KAPIHTTAL 1 SÁMEDIKKI VUOODUDEAPMI , GASKABODDOSAŠ JODIHEAPMI JA VÁLGAISKKADEAPMI 1 KAP. 0540 01 — DOAIBMAGOLUT 010 — Sámedikki politihkalaš dássi 1 KAP. 0540 01 — DOAIBMAGOLUT 1 K06-S plánat leat ráhkaduvvon ovttasráđiid oahppoplánajoavkkuiguin maid Sámediggi lei nammadan . 1 K. Mearkkašumit : " III . 1 K-luohkáin ledje ollu dárogiel oahppit , ja eanaš sámegiel oahppit ledje maiddái dábálepmosat oahppan muhtin muddui dárogiela ovdal go álge skuvllii . 1 K-kolonnas geardduhuvvo seamma namma vai lea vejolaš diehtit makkár nammii L-T kolonnaid dieđut čujuhit . 1 K S U E K L T S U J O V N R A H Ø Y R E 1 K : Báikenamma seamma namma go A-kolonnas geardduhuvvo dás 1 Jørn Are Gaski áššejođiheaddji 1 Jørn Are Gaski , nubbinjođiheaddji 1 Jørn Are Gaski ( Bb ) Kirsti Guvsám ( NSR ) 1 Jøran Jåma , Snoasa 1 . Bengt Åke Jåma , Snoasa 1 Jåksas ledje ollu govvahábmen- ja čiŋahanbarggut . 1 Jávrriid sii ledje kárten dainna lágiin ahte sii dihte gokko ledje guolit . 1 Jávrriid ii leat measta oppa vejolaš ge lihttoláigohit . 1 Jávri lea gili vuolimus sadji . 1 Jávri juhkančáhcegáldun mielddisbuktá stuorra gáržžidemiid mii čuohcá Áravuomi álbmogii garrasit . 1 Jávrebivdu sáhttá iešguđetlágan vugiin leat oassin ulbmillaš mátkeeallinealáhusbarggu nannemis . 1 Jávrebivdu dárbbaša divdna dákkár vuostáváldinrusttega mii lea olámuttos dalle go guolásteapmi dáhpáhuvvá . 1 Jávohisvuođageatnegasvuohta , dieđihangeatnegasvuohta ja bagadangeatnegasvuohta 1 Jávkan dievasčoahkkimiin dán válgaáigodagas lea 14% mii mearkkaša 6 permišuvnna gaskamearálaččat 43 áriasa gaskkas . 1 Jápmá go sámi kultuvra veahážiid mielde go nuorat ovdal guldalit Britney Spears go Áillohačča , ovdal gárvodit doŋgeribuvssaiguin go gávttiin jna. ? 1 Jápminmearit sohkabeali ja ássanguovllu ektui Jápminlogustatistihkaid buohtastahttin áigodagain 1970-1998 ja čearddalašvuođaraporteren olmmošlohkamis 1970:s lea čájeha veaháš alit jápminlogu sámi dievdduin ( 6 % ja nissoniin ( 10% guovlulaš referánsaálbmoga ektui . 1 Jánoš Trosten 1 Jáhkát go buotdihttiid tulljaságaide ? 1 Jáhkán soai leigga . 1 Jáhkán lei erenoamáš váttis danne go leimmet sápmelaččat . 1 Jáhkán diet ge šaddá miellagiddevaš jurddalonuhallan ja digaštallan . 1 Jáhkán dat maid movttiidahttá eanet sámegiela geavaheami , cealká ráđđelahttu Johan Mikkel Sara . 1 Jáhkán dasa leat guokte siva . 1 Jáhkán bures loaktán doppe áiggi . 1 Jáhkán ahte šattai issoras ságastallan máŋgga ládje . 1 Jáhkán ahte son ja earát geat bohte olggobealde , eai fihtten man ollu sámegiella ain lei anus dan áiggi . 1 Jáhkán ahte skuvla mávssii veahá váhnemiidda geat dolvo ja vižže mánáid . 1 Jáhkán ahte sii ohppet dan lihka bures ja vel buorebut dainna lágiin go nu go dál lea . 1 Jáhkán ahte mun livččen čeahppi jus livččen albma skuvlla vázzán . 1 Jáhkán ahte ieš ferte leat veaháš geabbil ja dáhttut ovttasbargat . 1 Jáhkán ahte dát lea váikkuhan positiivvalaččat sin identitehtaovdáneapmái . 1 Jáhkán ahte dálá skuvlaortnet sáhttá billistit sámi mánáin buriid attáldagaid ja návccaid . 1 Jáhkán ahte dat stuora visti váikkuhii ohppiid ja oahpaheddjiid – dat lei ođđa « æra » , eambbo dáruiduhttin . 1 Jáhkán Per Fokstad luhtii munnje ollásit barggu olis , bessen bargat hui iešheanalaččat . 1 Jáhkán , ahte leat ovtta oaivilis Durbanis juovlamánus , ja ahte čoavddus vuođđuduvvá min kompromissaárvalussii , stáhtačálli Lund dadjala . 1 Jáhku mielde ohppiidjoavku mii ovdal čuovui fágaplána Sámi giella ja kultuvra , de jávkkai sámegieloahpahusas . 1 Jáhku mielde meannuduvvo ovddidanprográmma 2001 guovvamánu dievasčoahkkimis . 1 Jáhku mielde meannuduvvo eanadoalloplána ođasmahttin 2001 guovvamánu dievasčoahkkimis . 1 Jáhku mielde lea Britt Erna ožžon ollu das iežas eatni Erna bokte , guhte muitala iežas leat vázzán Sámi álbmotallaskuvlla nuorravuođas , gos son áŋgirit oassálasttii duodjeoahpahussii , earret eará goarui alcces gávtti oktan buot gáktegárvvuiguin . 1 Jáhku mielde dáid riektegálduid vuođul lea Sámedikkis váldi guhkkelii go sámelága § 1-6 nuppi lađđasa mielde ja daid beliid vuođul mat leat namuhuvvon mearrádusa mearridettiin . 1 Jáhkovuotnalaš Ole Johan Nikodemussen lea čállán Fálesnuori , Porsáŋggu ja Muosáid sohkahistorjjá . 1 Jáhkovuotna oaččui stáhtainternáhta 1922:s , ja suohkan geahččalii máŋgii oažžut stáhta hukset eanet internáhtaid . 1 Jáhkovuotna Sámegiella Klubbu Sámegiella ja kveanagiella » 1 Jáhkovuotna 60 jagi dassái , dalle go olbmot birgejedje buot váivviin buriin movttain 1 Jáhkovuonas lei sierralohpi oahpahit risttalašvuođa sámegillii guhkit áigge go suohkanis muđui . 1 Jáhkovuona skuvllas adnojuvvui sámegiella guhkimus áigge dáruiduhttináiggis , ja doppe maid ledje maŋimus sámegielat oahppit geat gerge skuvllas 1960-logu loahpas . 1 Jáhkovuona skuvla , 1912 1 Jáhkogohppi lei guovddážis ja lei stuorra báiki gos lei guollebuvttadus , doavttir , sealgeeadni , ruvttofanas ja gávppašeapmi . 1 Jáhkogohpi internáhta su. 1925 . 1 Jáhkku lea ahte oahpahusa válljodat ja buorre diehtojuohkin sámegiela oahpahusfálaldagaid birra , váikkuhit dasa man olut válljejit sámegiela skuvlaáiggi miehtá . 1 Jáhkkit ferte ahte dat dieđut mat leat addojuvvon diedihanskoviin , dollet deaivása , namalassii go eai leat erenoamáš sivat eahpidit . 1 Jáhkkit ahte dát tabealla addá buori geahčastaga das makkár gielddain leat buorit vejolašvuođat buoridit . 1 Jáhkkit ahte boahtteáiggi heiveheamit gávdnojit várra lotnolagaid árbevirolaš ealáhusaid , ođđa máhtolašvuođa ja ođđa teknologiija gaskka . 1 Jáhkkimis stuorru dát váttisvuohta vel eanet dál go lea individuálalaš vuoigatvuohta sámegieloahpahussii . 1 Jáhkkimis mearrádus maiddái sisdoallá vuoigatvuođa eambbo aktiiwa / aééat oažžut ekonomá / aš ávkki vejolaš resurssaid geavaheamis . 1 Jáhkkimis leat ollu ákkat Ságaha ovdáneapmái , mat dáidet fátmmastit sihke olgguldas servvodatdilálašvuođaid ja siskkáldas kvaliteahtaid áviissas ja redakšuvnnas . 1 Jáhkkimis leat oalle ollu rávis sápmelačča geat livčče jur juste gullan dieid nannensurggiide . 1 Jáhkkimis leat eambbo sámi giellaguoddit geat jávket go ahte sin lohku lassána . 1 Jáhkkimis lea oktavuohta ohppiidlogu njiedjama ja Máhttoloktema gaskkas . 1 Jáhkkimis lea dát mearka ahte man seagáš ja gildojuvvon dát fáddá lei , ain juo joavkkuide geat eanemusat ledje uhkiduvvon ja geat vásihedje bákčaseamos diliid . 1 Jáhkkimis lea ahte vuosttaš čoagganeapmi lea skábmamánus , ja dat earát čađahuvvojit 2011:s. - Jus prošeakta lihkostuvvá , de áigu Sámediggi árvvoštallat čađahit sullasaš prošeavttaid eará sámi guovlluin ge , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Jáhkkimis eaktuda dat maiddái ahte eanas oahpahus lea sámegillii . 1 Jáhkkimis dáidá dát baldán eiseválddiid , ja leamaš oktan ággan dasa go juste Muorralii válljejedje cegget internáhta . 1 Jáhkkimis buorit gávdnosat leat fuomášuvvon , ja daid lea dárbu čielggadit plánaáigodagas 21. Oñña minerálalága ráhkadanbargu lea fas álggahuvvon , ja deaŧaleamos báhcán momeanttat leat dat mat gusket sámi guovlluid eananeaiggádiidda ja eanavuoññohálddašeapmái . 1 Jáhkkimis buorit gávdnosat leat fuomášuvvon , ja daid lea dárbu čielggadit plánaáigodagas 19. Ođđa minerálalága ráhkadanbargu lea fas álggahuvvon , ja deaŧaleamos báhčán momeanttat leat dat mat gusket sámi guovlluid eananeaiggádiidda ja eanavuođđohálđđašeapmái . 1 Jáhkkimis bargiidlohku lassána ja nu maiddái hárjehallandoaimmat maŋŋil jagi 2011 . 1 Jáhkehahttivuohta šaddat 75 jagi 15-jahkásaččaide našunalalaččat ja SED- guovllus rittus ja siseatnamis , vuođuštuvvon jápminmeriin iešguđetge áigodagain dievdduid ja nissoniid ektui . 1 Jáhkehahttivuohta 15-jahkásaččáide šaddat 75 jagi SED-guovllus loguid vuođul 2001 rájes 2005 rádjai , lea sámi dievdduide su. 56 % ja nissoniidda su. 80 % . 1 Jáhkehahtti vejolašvuohta šaddat 75 jagi SED-guovllu 15 jahkásaččaide 2001 gitta 2005 loguid mielde , lea sámi dievdduide su. 56 % ja nissoniidda su. 80 % . 1 Jáhkehahtti lea ahte muorjjit dulbmojuvvojit doppe gos leat ollu bohccot , erenoamážit boazoáiddiid guoras . 1 Jáhkehahtti lea ahte fylkkaplána áigodagas hábmejit guollebiebmanealáhusa struktuvrra oññasis , mii mielddisbuktá ahte unnit osiide juohkásit gávpesearvvit ja ahte konsešuvnnat mannet gávpegálvun . 1 Jáhkehahtti lea ahte fylkaplána áigodagas hábmejit guollebiebmanealáhusa struktuvrra ođđasis , mii mielddisbuktá ahte unnit osiide juohkásit gávpesearvvit ja ahte konsešuvnnat mannet gávpegálvun . 1 Jáffuid , sohkkariid , rivnniid jna. osttii seahkaid mielde grossisttas Čáhcesullos , buđehiid ja ruotnasiid fidnii Romssas , dorski ja báldá son fas diŋgui Vuonnabađas ja luosa , sávzza- ja bohccobierggu fas osttii Sirpmás . 1 Juvddálaččat , kvenat , romaálbmot , romániálbmot ja meahccesuopmelaččat leat dohkkehuvvon nationála unnitlohkun . 1 Justisministtár Knut Storberget 1 Justisministtár 1 Justisministtar Knut Storberget 1 Justisminister dovddahii čoahkkimis ahte ii leat mielas guhkidit gulaskuddanáigemeari . 1 Justislávdegotti loahpalaš árvalus 1 Justislávdegoddi čalmmušta finnmárkuláhkaárvalusas 1 Justislávdegoddi lea mearridan ahte ráđđádallamat Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkadikkiin dan oktavuođas go lávdegoddi meannuda Ot.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) Lov om rettsforhold og forvaltning av grunn og naturressurser i Finnmark fylke ( Finnmárkkuláhka ) , galgá leat rabas publikumii . 1 Justisdepartemeanttas lea ovttastahttin ovddasvástádus doaibmaplána čađaheapmái . 1 Justisdepartemeantta ruovttusiidduin gávdná bajilgova das man guhkás doaibmaplánabargguin leat ollen . 1 Justisdepartemeantta 14.07.99 reive 1 Justisdepartemeantta 07.99 reive 1 Justisdepartemeanta čuovvola Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta árvvoštallama ja loahppacealkaga . 1 Justisdepartemeanta lea dál iskamin gulaskuddancealkámušaid ja áigu iskamuša atnit vuođđun vuosttas čoahkkimis Sámedikkiin ja Finnmárkku fylkkagielddain . 1 Justis- og politidepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 30 kb ) 1 Justis- ja politidepartementta 1 Justis- ja politidepartemeanta cealká ahte : 1 Justis- ja politidepartemeanta ( juhkkojuvvo maŋŋil ) 1 Justiisdepartemeanta áigu bargat dan ovdii ahte go buorida heahtedieđihanbálvalusa , de lea maiddái dehálaš vuhtii váldit ahte sámegielat geavaheddjiin lea dárbu sáhttit addit heahtediedáhusaid iežaset gillii . 1 Justiisapartemeanta danne áigu geahčadišgoahtit sámi dubmehallan ja čohkkájeaddji olbmuid čohkkándilálašvuođaid . 1 Justiisalávdegotti árvalus Odeldiggái , Innst. O. nr. 80 ( 2004–3005 ) : www.stortinget.no 1 Justiisalávdegotti árvalus Odeldiggái , Innst. O . 1 Justiisalávdegotti mearkkašumit finnmárkkuláhkii mearkkašit dattetge dan dohkkeheami ahte guolástus lea sámi kultuvrra dehálaš oassi , ja stuorradiggemearrádusas lei gohčus ráđđehussii ahte dat galgá johtilit čielggadišgoahtit vuoigatvuođadili Finnmárkku rittus . 1 Justiisalávdegotti lahtuin lei sáhkavuorru 1 Justiisalávdegotti jođiheaddji vástida 29.01.04 beaiváduvvon reivves ahte jos geavatlaččat lea vejolaš de čađahuvvojit guokte ráđđádallančoahkkima giđđat 2004 . 1 Justiisalávdegotti evttohus mielddisbuktá muhtun muddui dán soahpamuša ovttasteami dahje čađaheami . 1 Justiisalávdegotti evttohus mearkkaša belohahkii siskkáldahttima dahje konvenšuvnna čađaheami lága doaibmaguovllus . 1 Justiisadepartementa lea liikká miehtan digaštallat dán gažaldaga viidáseappot , ja dan oktavuođas lea maid dárbu guorahallat makkár áššiin livččii dat gáibádus dárbbaš-laš . 1 Justiisadepartemeanttas lea leamaš buorre ja mávssolaš dialoga Sámedikkiin , sihke mandáhta hábmema ja lávdegotti čoakkádusa birra . 1 Justiisadepartemeanttas ja Sámedikkis leat leamaš čoahkkimat Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu birra politihkalaš dásis . 1 Justiisadepartemeantta váldonannensuorggit : 1 Justiisadepartemeantta láhkaossodat celkkii dan gažaldaga čielggadeami oktavuođas galgá go Sámediggi oažžut stuorát bušeahttafriddjavuođa , ahte Sámediggi sámepolitihkalaš orgánan ii sáhte áddejuvvot vuollásaš orgánan departemeanttaid ektui . 1 Justiisadepartemeantta doarjja Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrii lea su. 1,25 mill kr 2004:s . 1 Justiisadepartemeantta doarjja Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrii lea su . 1,25 mill kr 2004:s . 1 Justiisadepartemeantta bargun ii leat dušše dat ahte oažžut doarvái ollesoahppan bálvváid davimus fylkkaid giddagasaide , muhto maiddái oažžut muhtun sámegielagiid daidda bargguide . 1 Justiisadepartemeantta bargiidplánenprošeavtta bargojoavkku miellahttu 1 Justiisadepartemeantta bagadusas Lovteknikk og lovforberedelse ( Láhkateknihkka ja láhkaráhkkaneapmi ) daddjo ná válljema birra lága ja njuolggadusa gaskka : 1 Justiisadepartemeanta árvvoštalai ášši ja oaivvildii ahte virgáibidjannjuolggadusat eai leat vuostálaga bargobiraslágain § 55 A , 2. lađas . 1 Justiisadepartemeanta áigu bearráigeahččat ahte ráŋggáštusa čađaheapmi heivehuvvo nu ahte das maiddái vuhtiiváldet sámi fáŋggaid vuoigatvuođaid . 1 Justiisadepartemeanta lea go das lea ovddasvástádus oktiiheivehit heahteetáhtaid politiija , dollačáskadeaddjiid ja dearvvašvuođa doaimmaid , jođihan barggu mii galggai čielggadit oktasaš heahtenummira ja oktasaš heahteguovddážiid dan golmma heahteetáhtii . 1 Justiisadepartemeanta lea dat mas lea politiija , buollima ja dearvvašvuođa heahtedoaimmaid ovttastahttima ovddasvástádus . Danin lea departemeanta ráhkadahttán čielggadeami mas earet eará lea čállán dálá heahtedieđihanbálvalusa birra ja ođđa heahtennummara atnui váldima birra . 1 Justiisadepartemeanta bivddii 24.07.03 beaiváduvvon reivve bokte professora guoktá Geir Ulfstein ja Hans Petter Graver Oslo Universitehta Juridihkalaš ossodagas árvvoštallat dán . 1 Justiisadepartemeanta , mii lea dien golmma heahteetáhta ovttastahtti , áigu viidáseappot bargat heahtedieđihanbálvalusa buoridemiin . 1 Justiisadeparte-meantta čielggadeapmi lea leamaš viiddis guláskuddamis , ja Justiisadepartemeanta lea meannudeamen ášši . 1 Justiisa- ja sisriikapolitihkalaš ovttasbargu EUs , dás maiddái Schengen-šiehtadus . 1 Juste sámi giela ja kultuvrra ovddideapmi ja nannen bisuhage ealli sámi servodagaid . 1 Juste ovdal go son jámii de gárvvistii unna girjjáža Mærrasámiid birra [ 6 ] . 1 Juste nuppe láhkai go NRK čuoččuhus , dadjá Vedhugnes . 1 Juste maŋŋil soađi fárriimet Kárášjohkii , go áhčči oaččui barggu sahás doppe . 1 Juste maid UiT vuoruha , dáidá mearkkašit ollu olles dutkan- ja oahpposuorgái . 1 Juste dát leage dat maid buolvadatsoahpamuš mearkkaša . 1 Juste dán julggaštusa vuođul , min kultuvrra luondduvuođu sihkkarastima geažil nammaduvvui Sámi vuoigatvuođalávdegoddi 1980:s . 1 Juste dál in siđa eanet oahppat . 1 Juste dál doaibmá siidu nugo ovdalge , muhto mii jáhkkit ahte áibbas ođđa uskkádat lea doaimmas oktii dán jagi . 1 Juste dakkár bargonávccaid dárbbaša lullisámegiella iežas erenomaš gielladili geažil , namalassii go giellageavaheaddjit leat nu uhcán ja sii orrot bieđgguid ja sis váilot lunddolaš gielladeaivvadanbáikkit . 1 Justa nu mo ii galggašii , otnás rávvagiid mielde . 1 Jus čálát www.sametinget.no du neahttalohkkái , de boađát Sámedikki dárogiel siidduide . 1 Jus čálát www.samediggi.no du neahttalohkkái , de boađát Sámedikki sámegiel siidduide . 1 Jus čálát máŋga sáni ohcangieddái , galggat čállit sátnegaskkaid . 1 Jus čálát máŋga sáni , de gávdná dušše daid siidduid main leat buot dat sánit maid ohcet . 1 Jus čálus gávdno min neahttasiidduin dárogillii , galgá sullasaš čálus leat olámuttos maiddái sámegillii . Njuolggadusat ja skovit mat leat siskkáldas anus fylkkasuohkana organisašuvnnas galget árvvoštallot dárbbuid mielde juohke áidna oktavuođas . 1 Jus čájehuvvo ulbmillažžan ja dárbbašlažžan , de mii váldit njuolgga oktavuođa fitnodaga jođihangottiin ja eaiggádiiguin , dadjá sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 Jus čuožžila eahpádus lága dulkomis , de gusto láhka dárogillii , nu mo Stuorradiggi dan lea mearridan . 1 Jus čatnojuvvo fierpmádahkii Suomas dehe Ruoŧas , de heahtečoavddus sáhttá ásahuvvot dáid fierpmádagaiguin , ja Finnmárkkuneahtta ges sáhttá doaibmat heahtečoavddusin Suoma ja Ruoŧa fierpmádahkii . 1 Jus časkit bátnedivššohagaid oktii galgá ođđa namahus dohkkehuvvot oktanaga dárogillii ja sámegillii . 1 Jus čadnojuvvo fierpmádahkii Suomas dehe Ruoŧas , de heahtečoavddus sáhttá ásahuvvot dáid fierpmádagaiguin , ja Finnmárkkuneahtta ges sáhttá doaibmat heahtečoavddusin Suoma ja Ruoŧa fierpmádahkii . 1 Jus šaddá soabatmeahttunvuohta rogganvuoigatvuođa nalde , sáhttá juohkehaš dain gáibidit searvevuođa loahpahuvvot . Láhka 1965 geassemánu 18. beaivvi nr. 6 ovttaseaiggáduššama birra § 15 geavahuvvo nu guhkás go heive . 1 Jus šaddá ná , de ii dárbbaš ballat isoleremis . 1 Jus šaddá njuovahaga haga orrut guhkit áiggi , de das duođai leat stuorra váikkuhusat sihke servodahkii ja suohkana boazodollui . 1 Jus ášši mearriduvvo árvvoštallama vuođul , de sáhttá boazodoallu massit eanet go jus eai dagašii dakkár šiehtadusa , ovdamearkka dihtii jus áitet bággolonistemiin . 1 Jus áŋgiruššamis dáid smávva gielaid várás galgá leat ceavzilis váikkuhus lea dárbbašlaš bargat badjel rájiid , sihke gieldda , regionála ja stáhta dásis , gč. kap. 2 ja 11.4.1 . 1 Jus ávkkástallat iežamet ovdamuniin , nugo fidnet varas guoli ja lagašvuođain márkaniidda , de sáhttit lasihit árvoháhkama riddoguovlluin . 1 Jus ásahuvvo sámi gymnása , de jáhkán mun ahte ohppiin buorrána dárogiella seammás go ohppet eatnigiela . 1 Jus ásahuvvo sámi gymnása , de jáhkán mun ahte Sis-Finnmárkku nuorat maid nagodišgohtet gilvalit eará nuoraiguin buriid bargguid ektui . 1 Jus álgoálbmotservodagat galget ceavzit dakkár máilmmemiehtásaš rievdanproseassain , de lea deaŧalaš vuhtiiváldet álgoálbmogiid vuoigatvuođaid geavahettiin ja hálddašettiin davviguovl ­luid resurssaid ja birrasa . 1 Jus álbmotoajus vuostáiválddát eará birgenlági addosiid dahje sullasaš addosiid olgoriikkas , de dat váikkuha nuppástusdoarjagii . 1 Jus álbmogis leat jearaldagat dahje sávaldagat man birra mii berret čállit , de áinnas cavgilehpet Sámi giellalávdegotti hálddahusa . 1 Jus áigodatguohtumat leat máŋgga orohaga siskkobealde , de lea dárbbašlaš ahte dát orohagat ovttasbarget doaibmanjuolggadusaid ráhkadeamis , geahča lávdegotti čielggadeami s. 107 nuppi ráiddus . 1 Jus áiggut váhnenruđa mii ii leat áhččeearri , de leat gáibádusat eadnái . 1 Jus áiggut ovddalgihtii jienastit , don sáhtát dan dahkat man ihkenas gielddas dahje suohkanis don ieš háliidat áigodagas 10.8.09-11.9.09 . 1 Jus áiggut maŋidit áhččeeari , de galggat muitit ohcat ovdal du ja máná eatni oktasaš áigodaga maŋemus doarjjabeaivvi t. Don massát doarjjabeivviid , jus ozat maŋŋel dan beaivvi . 1 Jus áiggut gielladoaibmabijuin bienalaš bajilgova , de geahča kap. 19.7 . 1 Jus áigemearri ii dollojuvvo , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovdagihtii dieđiheami haga . 1 Jus áigemearri ii dollojuvvo , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovdagihtii dieđiheami haga 1 Jus áigemeari ii doahttal , galgá Minerálahálddašandirektoráhtta sihkkut nuppi mieđihuvvon vuoigatvuođain . 1 Jus áigeguovdilis ášši galgá gieđahallot Sámedikki dievasčoahkkimis , dan galgá dahkat nu árrat go vejolaš . 1 Jus áibbas vissásit sáhttá duođaštit guovžža , albasa , geatki dahje goaskima váldán guohtunealli , de mákso olles buhtadus . 1 Jus áhččái galgá máksit mánáidoaju , de dieđihat NAV-kantuvrii dan birra . 1 Jus Álttá sámi giellaguovddáš áin galgá oažžut njuolggadoarjaga poasttas 153 , de dat maid eaktuda ovttastahttima Álttá siiddain . 1 Jus Álttá sámi giellaguovddáš ain galgá oažžut njuolggadoarjaga poasttas 153 , de dat ferte árvvoštallat ovttastahttima Álttá siiddain . 1 Jus Álttá suohkan vel ásaha sámi ossodaga Oterfaret mánáidgárdái de ožžot vel 130 000 ru doarjaga . 1 Jus Álttá siida ii čađat dakkár organisašuvdnarievdadusa , de oaivvilda Sámediggeráđđi ahte ásahusa ferte atnit sámi deaivvadanbáikin mii máinnašuvvo ja árvvoštallojuvvo lagabui kapihttalis 5.4.1 . 1 Jus váldá oktavuođa sámegillii , de oažžu vástádusa sámegillii . 1 Jus váidojuvvo gielddastivrra plánamearrádus mas lea čađahanáigemearri , de áigemearri lohkkojuvvo dan rájes go váidda mearriduvvo . 1 Jus váhnemat leaba šiehtadan mánnái orrunbáikki guovttesajes , de sáhttá mánáidoaju juohkit guovttesadjái . 1 Jus vuođđostruktuvrra lea ávkin ulbmilii mii lea viidát , ovdamearkan johtalusráhkadus ja teknihkalaš vuođđostruktuvra , de dat gártá olggobeallái . 1 Jus vuostáiváldi ii mávsse ruovttoluotta dakkár diliin , de sáhttá Sámediggi rievtti bokte gáibidit oažžut ruovttoluotta dan mii lea buorrin . Eará mearrádusat bohtet ovdan Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusas ja Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusain . 1 Jus vuostáiváldi ii mávsse ruovttoluotta dakkár diliin , de sáhttá Sámediggi rievtti bokte gáibidit oažžut ruovttoluotta dan mii lea buorrin . 1 Jus vuosttaldeapmi hilgojuvvo NČEa álgomeannudeamis , de galgá dat konsešuvdnaáššis boahtit ovdan NČEa árvalusas . 1 Jus vuosttaldeami ággan leat nationála deasttat , de berre gielda rievdadit plána vuhtiiváldin dihtii dáid deasttaid . 1 Jus vuosttaldanorgánas gielddaplána meannudettiin eai lean dat dieđut ođđa beliid birra mat dahket vuosttaldeami guovdilin , de ii leat vuosttaldanvejolašvuohta caggojuvvon go muddenplána meannuduvvo . 1 Jus vuoigatvuohta lea gulahuvvon , de dat galgá sihkkojuvvot vuođđogirjjis maŋŋil mearriduvvon áigemeari . 1 Jus vel fárren ii mannan ge bárttiid haga , de mielddisbuvttii goit ahte ohcamat boazodoalu fágakursii lassánedje ollu . 1 Jus vel dihten hui unnán sámi eallinvuogis , láhttemis ja jurddašanmálles ovdal , de ohppen olu das ovttasbarggus Per Fokstadain . 1 Jus vejolaččat leat cealkámušat njuolggadusrievdadusaid evttohussii , de daid galgá sáddet Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii , Poastaboksa 8004 Dep. , 0030 OSLO maŋemusat guovvamánu 20. b. b. 2010:s dahje e - poasttain čujuhussii 1 Jus varihat deddet eambbo go 25 kg , de sáhttá unnidit njuovvama jus leažžá dárbu lasihit bohccuid goavvejagiid maŋŋá jna. . 1 Jus varihat deddet eambbo go 25 kg , de sáhttá unnidit njuovvama jus leažžá dárbu lasihit bohccuid goavvejagiid maŋŋá jna. 1 Jus telefondustehus lea gieldda ámadadju máilbmái , de ii dárbbaš eahpidit ge goabbá gielda lea ovddimus sámelága giellanjuolggadusaid čuovvuleami ektui . 1 Jus sávzadoallu galgá gánnáhit de fertejit leat buorit guođohanguovllut gos sávzzat ahtanuššet bures ja gos leat unnán vahágat . 1 Jus sápmelaččaid ja dáččaid ( ja ruoŧŧelaččaid ? 1 Jus sápmelaččaid giella galggaš garvit vel ain eambbo hedjoneami , de dat ferte doaibmat lunddolaš oassin sápmelaččaid oppalaš eallimis , ii ge dás ábut čujuhit dušše muhtin surggiide , nu go omd. skuvlii ja boazodoalloealáhussii . 1 Jus sámi servodatásahusat galget sáhttit doaibmat báikin gos lea demokratiijaovddideapmi , máhtolašvuođabuvttadeapmi ja kapasiteahtahuksen , de dain ferte leat vissis nanusvuohta ekonomalaš rámmaeavttuid ja olmmošlaš resurssaid ektui . 1 Jus sámi guovlluid regiuvnnat barget albma bures , de sihkkarastet ahte sámi servodateallin ovdána ráđđehusa politihka mielde . 1 Jus sámi girkoeallin galgá leat integrerejuvvon oassi ja dakkár mii lea seamma dásis go girkoeallin muđui , de lea earret eará deaŧalaš viidáseappot bargat dainna ahte heivehit girku liturgiija sámi gillii ja musihkkii , ja fertejit maid ráhkadit eambbo materiealla sámegillii – erenoamážit julev- ja oarjelsámi guovlluin . 1 Jus sámi geavaheaddjit galget beassat vásihit bálvalusain leat kvalitehta , de lea buot eanemus dadjamuš das ahte nagodit go háhkat doarvái bargiid geain lea sámi giella- ja kulturduogáš , ja lea maid deaŧalaš addit joatkkaoahpu eará bargiide . 1 Jus sámeskuvllas livčče diđolaččabut ja struktuvrralaččat geavahan giela vai oainnusindahket ja loktejit dan árvvu , de gal livčče eanet váhnemat árvvoštallan skuvlla eará ládje . 1 Jus sámegiella galgá šaddat lunddoleabbo giellan atnit almmolaš oktavuođain , de lea deaŧalaš ásahit guovttegielat servodagaid mas dát lea vejolaš . 1 Jus sámegiella galgá sáhttit ovdánit lunddolaš geavahangiellan guovlluin main sámi giellageavaheaddjit leat unnitlogus , lea deaŧalaš ráhkadit arenaid main sámegiella sáhttá geavahuvvot gulahallangiellan sihke sosiála ja kultuvrralaš oktavuođain . 1 Jus sámegiella galgá sáhttit geavahuvvot fágalaš oktavuođain , de lea eaktu ahte sámegielas gávdno fágaterminologiija ja fágadoahpagat buot dárbbuide . 1 Jus sámegiella galgá ovdánit ja ođđasis virkkosmahttojuvvot ealli hupman- ja čállingiellan , de ferte sámi álbmogis leat vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegillii . 1 Jus sámegiella galgá leat ealli giella , lea áibbas mearrideaddji ahte gávdnojit buorit fálaldagat mánáidgárddiin ( gč. Kap. 10 ) ja skuvllain ( gč. Kap. 11 ) . 1 Jus sámegielas galgá leat sihkkaris boahtteáigi Norggas lea dárbbašlaš geahččat sámegieláŋgiruššama ollisvuođalaččát . 1 Jus sámegielas galggaš leat sihkkaris boahtteáigi Norggas , de lea maiddái dárbu geahčadit sámegiela áŋgiruššama dievaslaččat , surggiid ja hálddahusdásiid rasttideaddjájit . 1 Jus sámegiela galggaš sáhttit geavahit fágalaš oktavuođain , de fertejit leat fágaterminologiijat ja fágadoahpagat sámegillii . 1 Jus sállaša árvu lea mealgat stuorát go gádjunbálká , de dat sáhttá vuoliduvvot dahje sihkkojuvvot . 1 Jus sállaša árvu lea mealgat stuorát go gádjunbálká , de dat sáhttá ollásit dahje muhtun oassái sihkkojuvvot . 1 Jus sáhkku / divat gáibiduvvo siiddas , ii ge siidda ovttaskas boazodolliin , de sáhttá dušše siidda opmodagas bearrat gáibádusa . 1 Jus suohkan mearrida bisuhit doaibmi dárogiel-sámegiel guovttegielalašvuođa mihttomearrin , de leat eaktun dasa oahpaheaddjit geat ollásit hálddašit sámegiela . 1 Jus steaŋga lea biddjojuvvon , de ferte nuohti bures gozihit . 1 Jus spiehkastahkan dáhpáhuvvá ahte gielddaplána oktan areálaosiin dušše gusto eaŋkil dahje viehka uhccán opmodagaide , de lea dattetge riekta geavahit eaŋkilmearrádusnjuolggadusaid seamma láhkai . 1 Jus son gii vuostáiváldá jienasteami dovdá du , de beasat jienastit duođaštusa haga . 1 Jus soames livččii midjiide muitalan min sámi historjjá , livččiimet go ipmirdan dan ? 1 Jus soahpamuša ii sáhte olahit , de sáhttá ohcat bággolonisteami , vrd. § 37 . 1 Jus skuvllat ja oahpahusásahusat galget sáhttit atnit IKT-teknologiija oahpahusas , de ferte sámi skuvllas duođas dán ovddas áŋgiruššat . 1 Jus skuvllat heaittihuvvojit , de dat mielddisbuktá eretfárremiid nanu sámi servodagain , ja dat lea áittan olles guovllu sámi kultuvrii . 1 Jus sin álgá bealkkehit ja njálmmi geavahit , de gal berre luohpat . 1 Jus siidii lea nammaduvvon stivra , de sáhttá gaikungohččuma geiget dasa . 1 Jus siidda siidaosiid jođiheaddjit leat ovttaoaivilis , de sáhttet ásahit siidaosiid eará mánáide . 1 Jus siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji heaittiha iežas boazodoalu dahje jus jápmá ja ovddasvástádus ii sirdojuvvo earái § 12 ja §15 mearrádusaid mielde , de galgá siidaoassi heaittihuvvot ja bohccot vuvdojuvvot jus eai sirdojuvvo eará siidaoassái dahje buohtalas álggahansiidaoassái . 1 Jus siidaoasi jođiheaddji jápmá dahje heaitá ovddasvástideaddji jođiheaddjin , de šaddá buohtalas álggahansiidaoassi oktii siidaosiin ja buohtalas álggahansiidaoasi jođiheaddji šaddá ođđa jođiheaddjin . 1 Jus siidaoasi dahje buohtalas álggahansiidaoasi boazolohku lea leamaš vuollel 50 vihtta jagi , de ferte dat heaittihuvvot siidaoassin . 1 Jus siida ge ii leat dihtosis , de gahččá boahtu orohahkii . § 1 Jus seamma guovllu ovddeš dahje bajimus plánat leat čielggaduvvon váikkuhusaid dáfus , de dan ferte váldit vuhtii guoskevaš plána čielggadandárbbu konkrehta árvvoštallama oktavuođas . 1 Jus ráđđehusa sámepolitihkka duođai galgá nagodit váikkuhit bures , ja jus sámepolitihkalaš mihttomeriid galggašii nagodit joksat , de fertejit suohkanat , fylkasuohkanat ja eará báikkálaš , regionála ja našuvnnalaš almmolaš doaimmat maiddái giddet fuomášumi ja váldit sámi beroštumiin ovddasvástádusa . 1 Jus rávisolbmot galget oažžut sámegiel oahpahusa , de lea vuosttažettiin lunddolaš ahte sii leat sápmelaččat , ja dábálaččat berrešii vuhtiiváldit go rávis sápmelaš gáibida oažžut sámegiel oahpahusa vuođđooahppodásis . 1 Jus ruhtadeapmi lea sajis de leat Sámedikkis rahpasat guokte prošeakta- / gieddejođiheaddjivirggi Finnmárkku ja Romssa gieddebargguide . 1 Jus rogganvuoigatvuohta mieđihuvvo eanet go oktii , de sii ovttas ožžot dán vuoigatvuođa , jus bealálaččat ieža eai šiehtat eará ortnega . 1 Jus riska- ja raššivuođaanalysas galggaš leat geavatlaš mearkkašupmi , de fertejit bohtosat doarvái bures boahtit ovdan plánain . 1 Jus riidaleaddjit luitet mánáideaset skuvlii ja eiseválddit dovddastit ahte muhtun prinsihpalaš dajaldagat berrešedje leat dárkilabbot čállojuvvon , de dáidet guktuid beliid manahit veaháš máinnalmasvuođa . 1 Jus rihkkuma lea olgoriikka fanas dahkan olggobealde mearraterritoria , de ii geavahuvvo giddagasráŋggáštus . 1 Jus rievdi dahje orru bivddus lea vahágahttojuvvon , de lea trola- ja snoranuohttebivdiin geat seamma áiggi leat trolen dahje bivdán snoranuhtiin bivdoguovllus , geatnegasvuohta duođaštit ahte sii eai leat sivalaččat vahágii , jus dilálašvuođat jo eai leat nu čielgasat ahte ii dárbbaš maidege duođaštusaid . 1 Jus regionála plánaeiseváldi ii leat ovttamielas rievdadusaide , de sáhttá Ráđđehus sihkkarastit ahte plánabargu čađahuvvo . 1 Jus plána plánaeavttuin boahtá ovdan ahte lea sáhka báikkálaš friddjaguovllus , de dattetge ferte báikkálaš friddjaguovlu adnojuvvot « ovttalágan doaibmabidjun » . 1 Jus plána dahje huksendoaibmabiju evttohus gáibida eanet aiddolaš dahje dárkilis kártavuođu , go dan maid gielda álgojurdaga mielde dárbbaša , de sáhttá gielda geatnegahttit evttoheaddji dahje ohcci ráhkadit dárbbašlaš kártavuođu mii lea heivehuvvon evttohuvvon plánii dahje doaibmabidjui . 1 Jus petroleumovdáneapmi galgá buktit stuorámus lági mielde guvllolaš ja báikkálaš árvoháhkama , de fertet čalmmustahttit guhkesáigge ja dássidis lassiváikkuhusaid . 1 Jus ođđa siidaoasit galget oažžut fásta doarjagiid , de headjuda dat dábálaš siidaosiid ekonomalaš vuođu . 1 Jus ozat ovtta departemeanta siiddus , de leat dušše dan departemeanta siidduid mat ohcamis gávdnojit . 1 Jus ovddasvástideaddji siidaoasi jođiheaddji lea náitalan dahje náitala , de sáhttiba goappaš náittosguimmežagat leat siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjit . 1 Jus ovdamearkka dihte lea sávahahtti iskkat Ávjovári válgabiire ovdáneami áiggi badjel , de ferte dan dahkat loguid vuođul mat gullet dan golmma suohkanii Guovdageidnui , Kárášjohkii ja Porsáŋgui . 1 Jus ovdamearka dihte geahččat Romssa , de lea boraspirelávdegoddi árvalan sin hálddašanplánas geográfalaš sirrema boraspiregoddimiin A ja B guovlluin šlájain albbas , geatki ja guovža . 1 Jus ovdalis mearriduvvon plánas lea dárkilis dássi dahje čielggadanvuođđu mii ii addán vuođu árvvoštallat berrii go ovddidit vuosttaldeami , de lohkkojuvvojit dárkilet bienalašvuođat ja dieđut ođđa dillin áššis . 1 Jus orut dahje fárret olgoriikii 1 Jus orohatstivra ii leat ásahuvvon , de sáhttá boazodoalli dan orohagas masa doaibma gártá guoskat gáibidit árvvošteami dollojuvvot . § 1 Jus orohagas leat eanet go čieža geassesiidda , de árvala lávdegotti eanetlohku , buohkat earret okta , ahte stivrasadji manná vuoruid mielde . 1 Jus orohagas lea dušše okta siida , de ii šatta geavatlaččat erohus siidda ja orohaga gaskka . 1 Jus orohaga boazolohku lea badjelis go mearriduvvon lohku , de ferte dálá lága mielde vuos mearridit alimus boazologu juohke doalloovttadahkii . 1 Jus omd. stáhta suorgeeiseváldi lea dohkkehan guovllumuddema dihto čovdosiin , de dat ferte sáhttit ovddidit vuosttaldeami jus gielda boahtte vuorus háliida hilgut čovdosa bienalaš muddemis . 1 Jus olmmoš lea máksán eambbo , de oažžu olmmoš ruovttoluotta automáhtalaččat dan maid leš máksán menddo ollu . 1 Jus olmmoš lea bargodilis , de son galgá ovttas bargoaddiin hutkat dakkár doaibmabijuid bargosajis , mat sáhttet váikkuhit dan ahte bargodilli bisuhuvvo . 1 Jus olmmoš háliida historjjá gullat , de ii leat váttis dan gávdnat . 1 Jus olggobealde orohaga leat vahága dagahan bohccot mat navdojuvvojit gullat eaiggádiidda mat doaimmahit boazodoalu orohagas das lahka , de lea dán orohaga boazodolliin ládje nuppis nuppi ovddas ovddasvástádus sin ektui geat leat vahága gillán . 1 Jus olggobealde orohaga leat vahága dagahan bohccot mat navdojuvvojit gullat eaiggádiidda mat doaimmahit boazodoalu orohagain das lahka , de lea daid orohagaid boazodolliin seamma ládje nuppis nuppi ovddas ovddasvástádus sin ektui geat leat vahága gillán . 1 Jus oktiičaskin šaddá beare viiddis , de sáhttá sámi álbmoga bálvalusdárbu gáržžiduvvot , erenoamážit jus boaittobealgielddat ja gávpotgielddat časkojit oktii . Eanas sápmelaččat han orrot boaittobealgielddain . 1 Jus oktiiordnen galggaš lihkostuvvat , de dat ferte dáhpáhuvvat eaktodáhtus . 1 Jus ohccojuvvo gaskaboddosaččat čovdot sámelága giellanjuolggadusaid gáibádusain , de galgá maiddái Sámedikkis leat vejolašvuođa buktit iežas oainnu . 1 Jus ohcansánit galget gávdnot lahkalaga de atná operatevrra NEAR . 1 Jus ohcan mieđihuvvo , de sáhttá mearridit eavttuid vai dáid beroštumit vuhtiiváldojuvvojit . 1 Jus ohcan guoská guovlluide mat leat olggobealde guorahallanguovllu , de ohcan maiddái adnojuvvo guorahallanvuoigatvuođa ohcamuššan . 1 Jus oaččut viiddiduvvon mánáidoaju , de dát it šat addojuvvo , jus 1 Jus oažžut doarjaga , jurddašit lágidit doppe 6–8 vahku skuvlla . » 1 Jus oaidnit movt sámeskuvla doaibmá , ii ge unnimusat jus jurddašit dan go dađistaga eanet sámi oahppit ja váhnemat válljejit « dáččaskuvlla » , de lea sivva árvvoštallat duođalaččat lea go ávkkálaš doalahit vuogádaga mas sámi oahppit doalahuvvojit sierra dáčča ohppiin . 1 Jus oahppu bistá ovtta baji máksit stipeandda oktanis . 1 Jus oahppit eai meannudan juste nu go galge , de fertejedje heahpatčihkii . 1 Jus oahppi ii vállje vierisgiela , šaddá válljet čiekŋudeame gos galgá oahpahuvvot ja árvvoštallot sierra plána mield . 1 Jus oahpahanfáddá dahje pedagogalaš doaibma gálgá lihkostuvvat , de lea « oahpes fenomena ahte buot bargit fertejit ásahit eaiggátvuođa dasa . » 1 Jus náittosguimmežagat dahje ovttasássi guimmežagat leaba ovttas jođihan siidaoasi , ja nubbi sudnos jápmá , de šaddá báhcán bealli akto siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjin . 1 Jus nuppiid bivdosiid ferte botket dahje gálgat go dat leat sorrojuvvon nuppi bivdosii dahje fatnasii , de galgá dan dahkat nu ahte ollislaš vahát šaddá nu uhcci go vejolaš . 1 Jus nuppi olbmo bivddus lea botkejuvvon dahje čovdojuvvon eará osiin , de galgá daid fas albma láhkai oktii čatnat dahje geatnit . 1 Jus nuppi lađđasis addojuvvon gáibádus ii čuvvojuvvo , de sáhttá Guolástusdirektoráhta čađahit dárbbašlaš doaibmabijuid maid goluid ja vára ovddasvástideaddji ferte badjelasas váldit . 1 Jus nu lei , de dat sevdnjes gáddu orru girjábut , dál leat unnit oahppit , muhto oahppit geat leat báhcán soitet máhttit eanet sámegiela go ovdal . 1 Jus nu lea de šaddá maiddái konstitušuvnnalaš ovddasvástádus nu viiddis go dat válddi čađaheapmi ( doaibma ) lea . Man muddui iešguđet surggiid stáhtaráđiin lea dakkár bagadan- dahje bearráigeahččanváldi lea guoskevaš láhkavuođu dulkoma duohke . 1 Jus nu lea de šaddá maiddái konstitušuvnnalaš ovddasvástádus nu viiddis go dat válddi čađaheapmi ( doaibma ) lea . 1 Jus nu dahká , de addošii hui ollu váldi hálddahussii . 1 Jus nu dahkko , de sáhttá váikkuhit ahte ulbmil sihke iešmearridanvuoigatvuođain ja álbmotrivttiin heađuštuvvo . 1 Jus nu , de lea báhcán dahkat oainnusin árbevirolaš ealáhusaid eksisteansas ja mearkkašumis boahtteáigái . 1 Jus máŋga jagi maŋŋálaga leat vuollegis gaskamearálaš deattut , de njuvvojuvvo eambbo go de go leat alla gaskamearálaš deattut . 1 Jus mánás lea guovttesajes orrunbáikki , de son sáhttá oažžut mávssu ovdagihtii goappaš váhnemiin . 1 Jus mánáidoaju galggat oažžut , de galgá du mánná orrut Norggas . 1 Jus máná galgá bidjat eará báikái vánhemiid mieđiheami haga , de ferte suohkana evttohusa vuođul dakkár mearrádus dahkkojuvvot fylkkalávdegottis . 1 Jus mánná riegáda Norggas , de NAV addá dieđu máná eadnái ahte mánáidoadju máksojuvvo sullii guokte mánu riegádeami maŋŋil . 1 Jus mánná orru okto dahje ovttas earáin gii ii leat váhnen , de ii geahča mávssu sisaboahtu vuođul . 1 Jus mánná lea vuollel golbma jagi , de sáhtát ieš válljet háliidat go leat doaimmas ( bargu dahje oahppu ) . 1 Jus mun čirron dahje boagustin , de ii oaidnán oktage dan , ja dan sivas lei álki jáhkkit ahte mus eai lean dovddut . 1 Jus mun lean dán artihkkalis soardán dahje moaitán ovttage , de šállošan dan . 1 Jus muhtun siiddas dál ovdamearkka dihte leat guokte doalloovttadaga , de šaddaba dáid eaiggádat goabbat siidaoasi jođiheaddjin ja jus soahpaba , de sáhttiba ásahit ovtta dahje eanet siidaosiid siidii . 1 Jus muhtin oahppi lei dahkan juoga boastut , de lei dábálaš ahte šattai oktasaš ráŋggáštupmi , omd. sáhtte biehttalit mis veaigemállása dahje eahkesborramuša . 1 Jus mii galgat lihkostuvvat sámekultuvrra ávnnaslaš vuođu sihkkarastimiin , de lea mearrideaddji eaktu ahte mis lea oktasaš duohtavuođaáddejupmi ja ahte iešguđet doaibmit doibmet ovttas . 1 Jus mii galgat juksat dakkár servodaga mii lea vuođđuduvvon gierdevašvuhtii ja árvvusatnimii , de mis fertejit leat dieđut guhtet guoibmáme birra , ja iešguđet kultuvrraid iešlágiid birra . 1 Jus mii galgat dainna lihkostuvvat , de lea dárbu geavahit ođđa ja eahpedábálaš joregiid ( arenaid ) , man ovdamearkan sáhttá leat prošeakta ” YouTube julevsámegiellaj ” , dadjá Andersen . 1 Jus mihtida bargoveaga oasi , de bargguhisvuohta dál lea unnon 2,4 prosentii , ná vuollin ii leat leamašan 20 jahkái . 1 Jus mearrádus šaddá vuostálagaid eará lágaid mearrádusaiguin , de dat manná duoid eará lágaid mearrádusaid ovddabeallái , gč. olmmošvuoigatvuođalága § 3 . 1 Jus mearrádus ii rievdda dáppe , de váidda sáddejuvvo viidáset gieđahallamii NAV Váidinásahussii , mii guorahallá ja árvvoštallá ášši ollásit . 1 Jus mearrádus ii rievdaduvvo , de guoddaleapmi sáddejuvvo Oadjorievtti gieđahallamii . 1 Jus mearrádus galgá bissehuvvot , de ferte fylkkadelegašuvnna eanetlohku doarjut dan . 1 Jus mearrida 30 oahppočuoggá ovtta geatnegahtton fágii , mainna álgá vuosttaš oahppojagi , de gáržžida válljenvejolašvuođa ja nu maid vejolašvuođa fágalaš govdodahkii ja čiekŋudeapmái . 1 Jus mearraguolásteapmi livččii namuhuvvon evttohusas , de livččii várra leamaš buoret vejolašvuohta oažžut mielde mearrádusaid mariidnaresurssaid birra . 1 Jus maiddái dálvesiidii lea mearriduvvon alimus boazolohku , de sáhttet maiddái dán siidda siidaosiid jođiheaddjit soahpat ásahit ođđa siidaoasi . 1 Jus láven de vástidit ahte mun dieđán ahte mus lea sámi hápmi ja ahte mun lean ge mearrasápmelaš . 1 Jus lávdegotti konklušuvnnaid geažil lea dárbu rievdadusaide galgá dát čuovvoluvvot . 1 Jus láhka galggaš mielddisbuktit beaktilis čuovvoleami masa sámit duođas servet , ferte Sámediggi maiddái oažžut dasa doaibmagaskaomiid ja resurssaid ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 6 1 b ja 1 c mielde . 1 Jus loahpalaš duomu dahje seammadássásaš sáhkkocelkosa gohččun ii čuvvojuvvo , de sáhttá boazodoallostivra dahje guovllustivra čađahit dárbbašlaš doaimmaid su rehkega ala geasa sáhkkocealkkus dahje duopmu guoská , almmá riektecealkámuša haga bággočađahanlága § 13 – 14 mielde . 1 Jus loahpalaš duomu dahje seammadássásaš sáhkkocelkosa gohččun ii čuvvojuvvo , de sáhttá Boazodoallostivra dahje guovllustivra čađahit dárbbašlaš doaimmaid su rehkega ala geasa sáhkkocealkkus dahje duopmu guoská , almmá riektecealkámuša haga bággočađahanlága § 13-14 mielde . § 79 . 1 Jus loahpalaš duomu dahje seammadássásaš sáhkkocelkosa gohččun ii čuvvojuvvo , de sáhttá Boazodoallostivra dahje guovllustivra čađahit dárbbašlaš doaimmaid su rehkega ala geasa sáhkkocealkkus dahje duopmu guoská , almmá riektecealkámuša haga bággočađahanlága § 13-14 mielde . § 1 Jus livččiimet galgan geahččat SED-guovllu ovtta eaŋkil suohkanin ja buohtastahttit dan eará riika suohkaniiguin , main eai leat leamaš suohkanrievdadusat áigodagas , de leat 349 suohkana ( 88 proseanta ) main lea leamaš buoret olmmošlogu ovdáneapmi go SED-guovllus , ja 47 ( 12 proseanta ) fas lea leamaš heajut . 1 Jus listta lea dakkár sámepolitihkalaš organisašuvdna evttohan , mii lea logahallojuvvon Sámedikkis , de galgá bajilčállagis leat dat logahallojuvvon namma . 1 Jus ležžet erenoamáš sivat dasa , de dat sáhttet leat organiserejuvvon oasussearvin . 1 Jus ležže váilevašvuođat de galggai joavku árvalit doaimmat movt daid divvu . Side 34 av 86 1 Jus ležže váilevašvuođat de galggai joavku árvalit doaimmat movt daid divvu . 1 Jus leš vejolaš de berrejit prosedyrat leat 2010 stáhtabušeahta barggu vuođđun . 1 Jus leš nu de boanddat ožžot eaiggáduššan- ja geavahanvuoigatvuođa nuvttá . 1 Jus leš nu , de lea maiddái vuođđolágalaš ovddasvástádus das mii guoská dán váldegeavaheapmái ( daimmahussii ) . 1 Jus leš dárbu , de sáhttá stáhta geavahit iežas § 13-4 láhkavuođu gaskaboddasaččat gieldit doaibmabijuid dainna áigumušain ahte ráhkaduvvo ođđa ja rievdaduvvon guovloplána . 1 Jus leažžá nu ahte dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusa ja sámi geavaheddjiid gaskkas lea heajos gielalaš ja kultuvrralaš gulahallan , de eai ane sámit nu ollu ávkki dain bálvalusain . 1 Jus leat čađaheame dárbbašlaš oahpu ja fuolahat eanet go guokte máná , dahje jus šaddet oktofuolaheaddjin ovdal go devdet 18 jagi , de sáhttá golmma jagi áigodat guhkiduvvot golmmain jagiin dassážii go nuoramus mánná deavdá gávcci jagi . 1 Jus leat okto riegádahttinmuttus , de sáhtát nuppástusdoarjaga oažžugoahtit juo guokte mánu ovdal vurdojuvvon riegádahttima . 1 Jus leat máŋga eanaeaiggáda rogganguovllus , juhkkojuvvo divat eaiggádiid gaskkas dan ektui man viiddis eanagáhppálagat sis leat rogganguovllus . Nággu divvaga meroštallama ja juogadeami birra mearriduvvo árvvošteami bakte , vrd. § 53 . 1 Jus leat jearaldagat álbmotčoahkkimiid birra , sáhttá váldit oktavuođa Leif A. Dunfjeld , tlf. 78 47 40 00 . 1 Jus leat indiána , de dat gal lea gelddolaš čearddalašvuohta Norggas , muhto ii fál sápmelaš . 1 Jus leat gelbbolašvuođa ovdánahttindárbbut , de besset skuvlaeaiggádat váldit oktavuođa allaskuvllaiguin vai besset álggahit ovttasbarggu dien suorggis . 1 Jus leat gažaldagat sáhtát váldit oktavuođa : 1 Jus leat garra ákkat , de sáhttá guovllustivra sierralobi ( dispensašuvnna ) bokte ložžet guohtungeavaheami njuolggadusaid . Guohtungeavaheami njuolggadusaid rihkkun sáhttá gieđahallojuvvot 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . 1 Jus leat garra ákkat , de sáhttá boazodoallostivra mearridit ahte geassesiiddas mii lea mihá stuorát go orohaga gaskamearálaš siiddat , galgá leat stuorát ovddasteapmi stivrras go dat mii boahtá ovdan nuppi lađđasa mearrádusain . 1 Jus leat fárren maŋŋá geassemánu 30. b. , de don leat čálihuvvan Sámedikki jienastuslohkui dan gielddas mas fárrejit eret , vaikke vel leat ge dieđihan fárrema . 1 Jus leat erenoamáš čavgejeaddji dilit , de sáhttá dubmehallat giddagassii čohkkát gitta 2 jahkái . 1 Jus leat erenoamáš ákkat , de sáhttá boazodoallostivra mieđihit ahte olmmoš gii ii deavdde eavttuid vuosttaš dahje nuppi lađđasis , oažžu eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus . 1 Jus leat earenoamáš ákkat , sáhttá bággensáhku ovdalgihtii juo mearridit , ja doaibmá dan beaivvi rájes go vejolaš rihkkun dáhpáhuvvá . 1 Jus leat bálkábarggus , de galggat addit kopiija bargoaddi čálalaš bargošiehtadusas NAV:i , jus háliidat maŋidit váhnenruđa geavaheami daningo leat ollesáiggi barggus . 1 Jus lea čielggas ahte ii leat dáhpáhuvvan vahát bohccuid geažil , de sáhttá dikki jođiheaddji iežas válddiin hilgut árvvošteami gáibádusa . Árvvošteapmi galgá ovddiduvvot nu fargga go vejolaš . 1 Jus lea váttisvuođat eará neahtalohkkin sáhttá dás leat čoavddus . 1 Jus lea válljenmunni , de sáhttá leat heivvolaš mearridit njuolggadusaid láhkaásahussan geahččalanáigodahkii , ja dasto vásáhusaid vuođul maŋŋel evttohit ja ovddidit láhkamearrádussan . » 1 Jus lea váiddaášši , de galgá sáddet dan mearrádusorgánii . 1 Jus lea unnán skuvlahistorjá gávdnamis Láhpis 1900-logus , de lea goit valjit dieđut 1800-logus . 1 Jus lea norggabeal mánáidgárdi dehe bearášmánáidgárdi de galgá maid atnit fuola čilget makkár golut leat mánáidgárddi lágideames . 1 Jus lea mii ge earenomašit : 1 Jus lea mearriduvvon alimus boazolohku siidaosiide , geahča árvalusa § 9 – 4 viđát lađđasa , de guoská unnidanmearrádus dasa mii lea badjel dán logu . 1 Jus lea leamašan nággu guorahallanvuoigatvuođa dahje guorahallanlobi birra , sáhttá Minerálahálddašandirektoráhtta , ohcamuša vuođul , guhkidit áigemeari § 22 vuosttaš lađđasa vuosttaš čuoggá mielde seamma áigodagain go maid barggut lea eastašuvvon nákku dihte . 1 Jus lea guorahalli mas lea buoret vuoruheapmi guorahallanguovllus , galgá bággolotnunlohpi dušše juolluduvvot jus son dasa miehtá . 1 Jus lea erenoamáš dehálaš váldit oktavuođa olggobealde bargoáiggi , de fáhte preassagulahalliid mobiillas . 1 Jus lea dárbu unnidit boazologu , de ferte dat dahkkot proseantageahpedeami mielde . 1 Jus lea dárbu rievdadit ruhtageavaheami , ferte Sámediggi dan ovdagihtii dohkkehit . 1 Jus lea dárbu rievdadit ruhtageavaheami , de ferte Sámediggi dohkkehit dan ovdagihtii . 1 Jus lea dáhttu ges oaidnit oppalašgeahčastaga máŋgga fylkka buhtadusain , muhto ii buot fylkkaid ja jahkeloguid , de ii sáhte dan dahkat . 1 Jus lea beal mánáidgárdi dehe bearášmánáidgárdi de galgá maid atnit fuola čilget makkár golut leat mánáidgárddi lágideames . 1 Jus lea bargu , de lea buorre , jus ii leat , de beassá studeret veahá fas . 1 Jus lea , gávdnojit go sullasaš fanasmállet eará sámi guovlluin ja soaitimis guhkes áiggiid badjel ? 1 Jus lassána jearru muoraide , de ráđđehus áigu láhčit dili dasa ahte norgga vuvddiin sáhttá čuollat eambbo muoraid . 1 Jus konsultašuvnnaid olis bohtet stuorra rievdadusat , de ferte loahpalaš evttohus ovddiduvvot Sámedikki dievasčoahkkimii . 1 Jus jápmán dahje jámadeaddji guolit mat leat bivdojuvvon rihkodettiin dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid , fievrriduvvojit gáddái eaktodáhtolaččat dahje gohččuma mielde , de oažžu gullevaš vuovdinorganisašuvdna sállaša dahje dan árvvu . 1 Jus juohká loguid sámegielaid mielde , de oaidnit ahte davvisámegielas ja lullisámegielas lea leamaš sullii ovttamađe proseanttalaš ohppiidlogu njiedjan maŋemus vihtta jagi . 1 Jus juoga doaimmahuvvo dáid mearrádusaid dahje dán lága olis addojuvvon mearrádusaid vuostá , de galgá boazodoallostivra dahje guovllustivra , go almmolaš fuolaid geažil nu berre , addit dárbbašlaš gohččumiid heaittihit lobihisvuođa , dás maiddái gohččut njulget ja gaikut lobihemet ceggejuvvon visttiid , rusttegiid jna. . Dan sáhttá gohččut dahkat dihto áigemearis . 1 Jus jienasteamis šaddet ovtta meari jienat , de mearrida jođiheaddji jietna . § 44 Orohatstivrra doaibma ja váldi 1 Jus jienasteamis šaddet ovtta meari jienat , de mearrida jođiheaddji jietna . § 1 Jus jienasteaddji , geas leat lihkadanváttisvuođat , dattetge ii beasa válgalatnjii , de son sáhttá jienastit dasttán válgalanja olggobealde . 1 Jus jienastat dan biirre olggbealde , masa don leat logahallan ássin , de don oaččut alit , guoros jienastanlihpu . 1 Jus jearrá juoidá sámi áššiid birra dáruiduvvan guovlluin , de dat dagaha heajos , lossa dilálašvuođa , imaštallama ja olmmoš oažžu gažaldagaid vástádussan . 1 Jus it beasa válgalatnjii buozalmasvuođa dahje doaibmavádjitvuođa geažil , de sáhtát ohcat iežat válgastivrras beassat jienastit ruovttus dahje doppe gos don leat . 1 Jus ii čuovvol ja vuhtiiváldde doarvái bures sámepolitihkalaš beroštumiid , de dat sáhttá dagahit dan ahte sámit eai beasa doarvái bures atnit ávkki dan buori ovdáneamis mii dán politihkalaš suorggis lea dáhpáhuvvan maŋemus logi jagis . 1 Jus ii šatta ovttamielalašvuohta , de galgá guovllustivra nammadit jođiheaddji . § 1 Jus ii vel leat ovttamielalašvuohta vuoigatvuođaid hárrái dakkár guovlluin maid 1 1 Jus ii sáhte juksat ovttamielalašvuođa soabaheamis , ja gielda mearrádusastis ii vuhtiiváldde vuosttaldeami , de sáddejuvvo plána oktan vuosttaldemiin departementii . 1 Jus ii sáhte gávnnahuvvot gii lea eaiggát , de sáhttá boazodoalloagronoma gaikkuhit almmá diekkár áigemeari addima haga , geahča hálddašanlága § 16 goalmmát lađđasa . » 1 Jus ii sáhte gávdnat ovttage ovddasvástideaddji , de ferte váikkuhus leat ahte de sáhttá dušše gaikut . 1 Jus ii ráhkat eaktodáhtolaš soahpamuša , de lea eará vejolašvuohta ahte lága bokte geatnegahttit ráhkadit diekkár soahpamušaid . 1 Jus ii ollen boradanlatnjii rievttes áigái , de ii beassan boradit , go dalle lássejedje uvssa . 1 Jus ii oaččo áigái diekkár oktavuođa de dáidet váttisvuođat resursahálddašemiin ain bistit . 1 Jus ii leačča eará vuođđu , de sáhttá jearaldat das ahte leat go rihkkon dábálaš álbmotrievttálaš njuolggadusaid dahje konvenšuvnnaid mat eai leat ovttastahttojuvvon , dábálaš oaivila mielde duššefal prejudisiáladit iskkaduvvot oassin našuvnnalaš rievtti vuoigatvuođaid dahje geatnegasvuođaid mearrideamis . 1 Jus ii leačča eará vuođđu , de sáhttá jearaldat das ahte leat go rihkkon dábálaš álbmotrievttálaš njuolggadusaid dahje konvenšuvnnaid mat eai leat ovttastahttojuvvon , dábálaš oaivila mielde duššefal prejudisiáladit iskkaduvvot oassin našovnnalaš rievtti vuoigatvuođaid dahje geatnegasvuođaid mearrideamis . 1 Jus ii leat vejolaš olahit šiehtadusa , de sáhttá ohcat bággolonisteami , vrd. § 37 . 1 Jus ii leat vejolaš miehtat vuosttaldeapmái ollásit dahje muhtun muddui , de sáhttá konsešuvdnaeiseváldi dattetge addit konsešuvnna , seamma láhkai go gielda ge odne sáhttá mearridit plána . 1 Jus ii leat vejolaš geassit iežas bivdosiid nu ahte nuppiid bivdosat eai vahágahttojuvvo , de galgá dieđihit buot berošteddjiide ovdalgo daid geassigoahtá . 1 Jus ii leat sámegielgealbu , de galget ráhkadit dulkonrutiinnaid ovttas giellakonsuleanttain . 1 Jus ii leat mearriduvvon alimus boazolohku , de fertejit siidda buot siidaoasit unnidit gorálaččat . 1 Jus ii lean heasta , de fertii nođiid gurput . 1 Jus ii juksojuvvo ovttamielalašvuohta njuolgga gieldda ja dan eiseválddi gaskkas , mii ovddida vuosttaldeami , de galgá dábálaččat fylkkamánni čađahit soabaheami . 1 Jus iešguđet sivaid geažil ii leat ráhkaduvvon geatnegahtti gielddalaš areálaplána regionála láiddanjuolggadusaid vuođul , de ferte sihkkarastojuvvot vejolašvuohta guhkidit fálaldaga dassážiigo dakkár plána lea ráhkaduvvon . 1 Jus háliidat čálalaš vástádusa , de fertet čállit iežat nama ja dábálaš poastačujuhusa . 1 Jus háliidat obbalaš čájeheami s irrejuvvon iešguhtetge departemeanttaid mielde , gávnnat don dán departemeanttaid Iežaset siidduin . 1 Jus háliidat oažžut preassadieđáhusaid mis , sáhtát addit dieđj dan birra dás ( Ođasovddasvástideaddji e-poasttas ) 1 Jus háliidat maŋidit váhnenruđa áigodaga mii ii leat áhččeearri go háliidat bargat ollesáiggi , de eaktuduvvo ahte eadni maiddái bargá ollesáiggi dahje čađaha ollesáiggi oahpu . 1 Jus háliidat lohkat presideantta sártni , geahča mildosa . 1 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča dokumeanttaid fiillain vulobealde dahje čále / riŋge Sámediggái : tøf 78 47 40 00 , e-poastasamediggi@samediggi.no 1 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča dokumeanttaid fiillain vulobealde dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf 78 47 40 00 , e-poasta samediggi@samediggi.no 1 Jus háliidat eanet dieđuid áššiid ja dievasčoahkkima birra , geahča dokumeanttaid fiillain vulobealde dahje čále / riŋge Sámediggái : tøf 78 47 40 00 , e-poasta samediggi@samediggi.no 1 Jus háliidat eanet dieđuid dáidagiid birra , de gávdnojit máhpat Sámedikki kantiinas , resepšuvnnas ja beavddi nalde olggobealde dievasčoahkkinlanja . 1 Jus háliidat buot láhkaásahusaid logahallama , de geahča Lovdata vuolde . 1 Jus háliidat buot lágaid ja láhkaásahusaid logahallama , de geahča Lovdata vuolde . 1 Jus háliidat bargat oasseáiggis ja vuostáiváldit belohahkii váhnenruđa mii ii leat áhččeearri , de eaktuduvvo ahte eadni maiddái bargá seamma stuora proseantaoasis go maid váhnenruđain don háliidat oažžut . 1 Jus háliida eanet dieđuid , geahča mat mildosa , riŋges dahje čáles Sámediggái : 1 Jus hálddahusa doaibman maiddái livččii bearráigeahču doallat , de sáhttá dat gártat hehttehussan . 1 Jus heaittiha boazodoalu almmolaš stivrema ovdal go doaibmanjuolggadusat leat sajis , de oaivvilda fylkkamánni ahte gaskaboddosaš áiggis dáidet váilut deaŧalaš stivrenreaiddut . 1 Jus gávnnat juoidá mii beroštahttá , de sáhtát álkit dáhttut beassat dokumentii ja dan lohkat . 1 Jus gálvoeaiggát dahje eará olmmoš šaddá gillát goluid dakkár iskkadeami geažil , de ii sáhte gáibidit goluid buhtaduvvot . 1 Jus gymnása ásahuvvošii nuppi dán guovtti báikái , de in gohčodivčče mun dán sámi gymnásan . 1 Jus gustotmeahttumiid atná dárkilis ohcama de ohcan hálddašuvvo dábálaš friddjateakstaohcun . 1 Jus guovtti ohccis lea juste seammadási skuvla-ja oahppoduogáš , ja nubbi máhttá sámegiela , de galgá skuvla sudno gaskkas válljet sámegielaga . 1 Jus guovllus leat eanet juhkosat , de sáhttá departemeanta nammadit juhkosiid oktasaš ovdaolbmo . 1 Jus guolásteaddjit ožžot dáid ja ieža fertejit máksit máđas atnima ovddas , de dat ain eanet hedjonahttá sin ekonomalaš dili . 1 Jus guokte áššoasálačča bidjaba ášši duopmustullui de gustojit dábálaš njuolggadusat diggeáššiid áššegoluid máksimis . 1 Jus guokte dahje eanet fatnasat suohppugohtet bivdosiiddiset oktanaga , de dain lea seamma vuoigatvuohta . 1 Jus goappaš náittosguimmežagain lea doalloovttadat ovdal go náitaleaba , de sáhttiba doalahit daid . 1 Jus giige suohppu golgadanfirpmiidis nuppiid golgadanfirpmiid lahka ja oktiirievdan ii oro garvimis , de galgá juoidá dahkkojuvvot sihkkarvuođa dihtii vai garvá oktiirievdama , vaikko geassit de ferteš bivdosiid . 1 Jus giella galgá bissut eallin ferte dat leat viššalit anus . 1 Jus gielddas , fylkkagielddas dahje fylkkamánnis ležžet vuostehágut evttohussii , de sáhttet dan dieđihit ovdal go plána mearriduvvo . 1 Jus gielda mearrida joatkit gustojeaddji gielddaplána , de lea lunddolaš láhčit dili viidát digaštallamii gieldda plánastrategiija birra , go dát šaddá áidna vejolašvuohta oažžut ovdan oainnuid gieldda vuoruhemiide ja hástalusaide . 1 Jus gielda lea mearrádusaid bokte gáibidan ahte areálaárvvuid dahje goluid juohku galgá čuovvut eanajuohkinlága njuolggadusaid , de sáhttá guoskkahallojuvvon eanaeaiggádiid eanetlohku mas lea 2/3 eaiggádiin ja 2/3 dan eanaviidodagas mii guoskkahallojuvvo , gáibidit ahte eanajuohkinriekti čađaha árvojuohkima eaiggádiidda . 1 Jus gielda háliida bissehit dahje maŋidit stuorra plánabargamuša mii gullá plánastrategiijii , de dat berre dáhpáhuvvat plánastrategiija rievdadeami bokte mas dábálaš proseassanjuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Jus gielda gávdná vuođu dasa , de dat sáhttá doaibmabiddji ohcama vuođul guhkidit áigemeari guvttiin jagiin oktanaga plána dohkkehemiin . 1 Jus geavaheaddji dáhttu geahččat ovdáneami áiggi badjel , ovdamearka dihte 2005-2010 , de tabeallas oažžu data mii ovdanbuktá olles logu olles áigodagas almma čájetkeahttá guhtege jagi loguid . 1 Jus geavahan sámegiel sáni « njuovadit » , dalle sii vástidit juo . 1 Jus geahččá dáid maŋemus áiggiid ovdáneami boazodoalu siskkobealde , de oaidná čielgasit ahte vaikko boazolohku lassána jagis jahkái , de leat unnit ja unnit olbmot geat barget dušše boazodoaluin , muhto fas nuppe bealis lassánit dálonat geat ellet šattohis eanandoaluin mas ii leat dinenvejolašvuohta , ja veahá bivdduin ja guolástemiin . 1 Jus gaskaboddosaččat šaddá dárbbašlažžan , de áigu Sámediggi leat mielde ruhtadeamen Sámi parlamentáralaš ráđi ásaheami barggu vaikko iežas bušeahtain . 1 Jus gaskaboddosaččat šaddá dárbbašlažžan , de áigu S ámediggi leat mielde ruhtadeamen Sámi parlamentáralaš ráđi ásaheami barggu vaikko iežas bušeahtain . 1 Jus galgá čorgadit ja oktasaš vuogi mielde meannudit áššiid mat guoskkahit sámi guovlluid riektediliid , de lea deaŧalaš ahte maiddái sámi vuoigatvuođalávdegotti mearrádusat deattuhuvvojit minerálalága evttohusaid ektui . 1 Jus galgá sáhttit čađahit doaimmaid mat galget nannet sámi álbmoga dili , de lea dárbbašlaš ahte diggi oažžu eambbo ekonomalaš resurssaid . 1 Jus galgá sáhttit márkanastot dálkkasin , de ferte ávdnasis duođaštuvvon ávki , sihkarvuohta ja teknalaš kvalitehta . 1 Jus galgá ovdánit dađi dobbelii , de lea diehttelas eaktun virgádit oahpaheddjiid geat máhttet sámegiela ollásit . 1 Jus galgá olahit ovttaárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa sámi álbmogii , de ferte máhtolašvuohta sámi giela ja kultuvrra birra buoriduvvot otná dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalussii . 1 Jus galgá oažžut sierra doarjaga sámi falástallamii speallanruđain mat galget falástallandoaimmaide , de lea eaktun ahte áigu seailluhit ja ovddidit sierralágan sámi falástallandoaimmaid . 1 Jus galgá nagodit loktet dan , de eaktuduvvo ahte buot dárbbašlaš resurssat sáhttet geavahuvvot doaibmaprográmma čađaheamis , ja ahte dahkkojit muhtun organisatuvrralaš rievdadusat . 1 Jus galgá media beroštumi mielde dubmet , de lei olu garrasut riidu Deanus go Gáivuonas . 1 Jus galgá lihkostuvvat , de ferte ásahit buori gulahallama boanddaide ja eanandoalloeiseválddiide . 1 Jus galgá leat buorre kvalitehta bálvalusain , de fertejit gávdnot bargit geain lea gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Jus galgá buoremus lági mielde oažžut ávkki neahttaoahpaheamis , de gal ferte leat vejolaš geavahit govdafierpmi . 1 Jus galgá beassat jienastit sámediggeválggas , de ferte dieđihan iežas jienastanlohkui ovdal dan mearriduvvon áigemeari dan válgajagis . 1 Jus galggašii sáhttit čilget sivaid sámi álbmoga iešguđetlágan birgejumiin ja eallindiliin bargonávccahisvuođaoaju ektui ja sosiálaveahki geavaheamis , de lea dárbu dutkat čearddalašvuođadieđuid ovttaskas olbmo dásis . 1 Jus galggašii sirdit sámi oahpponeavvuid ovddidan- ja buvttadanovddasvástdusa , de dasa lea eaktun ahte lea ovttasbargu gaskal Oahpahusdirektoráhta ja Sámedikki , sihke de go galgá kártet ja heivehit oahpponeavvuid maid galgá ovddidit . 1 Jus galggaš ovttaskas sápmelačča ja sámi joavk ­kuid eavttut sáhttit ahtanuššat , de lea das gitta ahte almmolaš politihka bokte láhččojuvvo dasa . 1 Jus galggaš lihkostuvvat dásseárvvuin , de gáibiduvvojit doaibmabijut mat sihkkarastet nissonolbmuide vuoigatvuođaid ja vejolašvuođaid . 1 Jus galggaš leat ođđasa guvlui jurddašeaddji ja máŋggabealat kultureallin , de lea eaktun ahte eiseválddit fuolahit máŋggaid ovttaskas prošeavttaid , friddjajoavkkuid ja eará doaimmaid mat eai leat institušunaliserejuvvon . 1 Jus galggai sáhttit ávkkástallat meahcceriggodagaiguin nugo guliiguin , fuođđuiguin ja murjjiiguin , de dárbbašii suoji dálkki vuostá meahcis . 1 Jus galggai beassat aspirántan , de fertii ohcci čađahit čálalaš eksámena , maid olgoriikadepartemeanta lágidii . 1 Jus galget oahpu gazzat dihtorfágas de dárbbašit dábálaš eaŋgalsgiela olu eanet go eaŋgalsgielfága mas galget oahppat eaŋgalsgiela hállat gođiid ja lávuid birra . » 1 Jus galget biddjojuvvot eavttut mat unnidit vahágiid ja váikkuhit ceavzilis ovddideapmái , de dat galget sihkkarastit oppalaš beroštusaid buot ássiide . 1 Jus galgat oažžut ealli giela , de fertejit ollesolbmot ja váhnemat gulahallat mánáideasetguin . 1 Jus galgat nagodit oažžut nuoraid mielde servodatáŋgiruššamii , de fertejit sii oažžut dakkár dovddu ahte sii sáhttet váikkuhit ja ahte leat mielde mearrideamen . 1 Jus galgat jođihit politihka mii nanne ja ovdánahttá sámi servodaga , de fertet ovttasbargat eará beliiguin , sihke riikkaidgaskasaš , našuvnnalaš ja regionálalaš dásiin . 1 Jus galgat fidnet priváhtaskuvlla nu mo dát , mii ii leat dušše riggáid várás , de fertet ieža maid olu bargat . 1 Jus fylkkagielddat heaittihuvvojit riikkaguovlluid ásaheami dihte , de ballá Sámediggi ahte šaddet mearihis oktiičaskimat gielddaid dáfus . 1 Jus fanasveaga lahttu lea rihkkuma dahkan ja ráŋggáštusovddasvástádus dalle gullá fanasjođiheaddjái , de ii galgga vuollásaš bargi ráŋggáštuvvot . 1 Jus fanas bivdá eambbo go dan sálašhivvodaga mii lea mearriduvvon § 5 , § 5 a ja § 6 vuođul , de oažžu dat vuovdinorganisašuvdna , masa sállaša vuosttamuš gávppašeapmi lea biddjojuvvon , lassesállaša dahje dan árvvu . 1 Jus fal váidda váldojuvvo vuhtii , de sáhttá dus leat riekti oažžut buhtaduvvot dehálaš goluid mat ledje dárbbašlaččat mearrádusa rievdadeapmái , ovdamearkka dihte advokáhttagoluid . 1 Jus evttohasat ožžot seamma bohtosa , de mearrida álgovuorrolohku listtas . 1 Jus erohus-meannudeapmi galgá lohkkojuvvot vealaheapmin , de dalle das galgá leat vuođđun dat ahte olbmos lea eará čearddalaš duogáš , giella , osku , politihkalaš duogáš , opmodat , liikeivdni dahje sohkabealli . 1 Jus erenoamáš ákkaid geažil ii leat muhtun boazodoalloguovllus dárbu guovllustivrii , de sáhttá Gonagas čuoldit geatnegasvuođas nammadit guovllustivrra . § 1 Jus eavttut leat devdojuvvon , de sáhttet boazodoalloeiseválddit gaikkuhit rusttega . 1 Jus eat nagot sámi beroštumiid vuhtiiváldit dábálaš bálvalusain , de dat sáhttá dagahit dan ahte šaddet garraset gáibádusat ásahit seammalágan sámi fálaldagaid . 1 Jus eat lihkostuva dainna ovdal suoidnemánu 1. b. 2008 , de galgá ráđđehus máhccat ruovttoluotta evttohusain rievdadit ođasmuvvi elektrisitehta ortnega . 1 Jus eat borran visot , fertiimet sevdnjeslatnjii . 1 Jus eará váikkuhandoaimmat eai adno ulbmillažžan , de sáhttet mearriduvvot bággendoaimmat , geahča § 13 – 6 . 1 Jus eanet dinet , de nuppástusdoarjja vuoliduvvo 40 evrriin juohke ruvnno nammii maid dinet badjel bealle vuođđosupmi . 1 Jus eananeaiggat ii mieđit , de sáhttá lohpi liikká addot , muhto galgá máksojuvvot buhtadus vejolaš vahágiid ovddas . 1 Jus eanajuohkin galgá čađahuvvot , de ferte eanajuohkinriekti árvvoštallat leat go eavttut čađahit eanajuohkima , gč. earret eará eanajuohkinlága § 3 bustáva b mas eanajuohkin eaktuda ahte juohke opmodat galgá oažžut iežas oasi juohkinruktádaga árvolassáneamis . 1 Jus eanaeaiggát lea duhtameahttun dasa ahte muddejuvvon geardevisti huksejuvvo ránnjáeatnamii , de son ii sáhte váidit mearrádusa dainna ákkain ahte dakkár visti ii lean galgat huksejuvvot dan birrasii , dahje ahte dat ii lean galgat sajuštuvvot dahje hábmejuvvot nu mo plána mearrida . 1 Jus ealáhussii gártet beare ollu boazodoallit , de hedjona gánnáheapmi . 1 Jus ealáhusráđđi árvvoštallá prošeavttaid leat buorren , de oassálastá ráđđi áibbas friddjadit maiddái báikkálaš oassálastima haga . 1 Jus ealáhuseallin galggaš ovdánit , de ferte leat govdabáddi , ja dađistaga eanet árvoháhkamis fievrriduvvo elektrovnnalaččat . 1 Jus ealáhus ii ane luohttámuša mearrádusaide ja stivrejupmái , de lea stuora várra ahte mearrádusat eai olat daid mihttomeriid mat leat mearrádusa vuođđun . 1 Jus ealli jápmá nu ahte rábbi ii gávdno dahje nu ahte eai nagot gávdnat jápmin siva , de sáhttet meroštallat buhtadusa . 1 Jus eaiggát ii leat dihtosis , de gahččá boahtu dan siidii masa boazu gullá . Jus siida ge ii leat dihtosis , de gahččá boahtu orohahkii . 1 Jus eaiggáduššanriekti mearraguliide priváhtarievttálaš áddejumi mielde sirdojuvvo stáhtii , de dat lea vearredahku vuotna- ja riddoguovlluid ássiid vuostá . 1 Jus eai ráhkaduvvo diekkár unnidanplánat ja boazolohku ii unniduvvo mearriduvvon áigái , de galgá čađahit lága mearrádusaid gorálaš unnideami birra . 1 Jus eai oro leamen čoavdemeahttun hehttehusat , de galgá guolásteaddji fanas go gohčohallá dallánaga luoitilastit nuohti bodneleabbui nu ahte dárbbašlaš johtolat ii heađuštuvvo . 1 Jus eai oahpa historjjá , de leat Láhpi skuvllaid mánát doaivaga haga . 1 Jus eai livčče makkárge njuolggadusat , de eai livčče sáhttán nu ollu oahppit orrut internáhtas . 1 Jus eai leat doarvái sámi giellaguoddit ja giellabargit , de lea váttis govahallat ođđaáigásaš sámi servodaga . 1 Jus eai daga dan , de ráŋggáštuvvojit sáhkuiguin . ... » 1 Jus dát šaddá priváhta ovddasvástádus , de šaddá eiseválddiide álki beasadit ovddasvástádusas čuovvolit vejolaš váttisvuođaid resursadili dáfus . 1 Jus dát áššemeannudanvuohki čuvvojuvvo , de almmuhuvvo earret eará rámmalohpeohcan oktanaga plánabarggu álggahemiin , ja biddjojuvvo almmolaš geahčadeapmái / dieđihuvvo oktan ráhkaduvvon plánaevttohusain . 1 Jus dát rusttet maiddái nohká , de ii leat Porsáŋggu gieldda guolásteddjiin šat gosa dolvot iežaset sállaša . 1 Jus dát modeallahábmen beassá joatkit , de loahpas loaktá dát olles árbevirolaš boazodoallokultuvrra . 1 Jus dát lassáneapmi joatkašuvvá , de boahtá dat váikkuhit nannoset álbmotovdáneapmái go ovdaárvvoštallamat čájehit . 1 Jus dát jurddašuvvon eret fárren gáivuonabearaš vállje sámegiela fágan skuvllas Romssas maiddái , nugo dahke Gáivuonas , de ii njieja sámegiela ohppiidlohku olles riikkas . 1 Jus dát ii dahkko , de ferte ášši maŋiduvvot . 1 Jus dárogiella ii leat geatnegahtton fágan Sámi allaskuvlla oahpaheaddjeoahpus , de lassána hástalus oažžut gelbbolaš oahpaheddjiid sámi skuvllaide . 1 Jus dárkkisteapmi dagaha vahága dahje váivvádusa , de dasa buhtadas mearriduvvo árvvošteami oktavuođas . 1 Jus dárbbašlaš sámegielgealbu ii gávdno , de galgá bálvalusa sáhttit oastit dahje jearrat giellakonsuleanttas veahki . 1 Jus dárbbašlaš dohkkeheamit leat gárvásat , de šaddá geahččalanbuvttadus jo giđđat 2010 . 1 Jus dárbbašat bagadusa dahje veahki válgalanjas , de sáhtát váldit oktavuođa válgadoaimmahasain . 1 Jus dálá gielddaplánat addet vejolašvuođa čađahit huksendoaibmabijuid mat eai leat sávahahttit regionála plána vuođul , de sáhttá leat dárbu buoret juridihkalaš váikkuhangaskaomiide mat čatnasit regionála areálagažaldahkii . 1 Jus dálveguohtumat leat vátnásepmosat , de ii leat boazolohku akto mearrideaddjin , muhto ferte maiddái geahččat guohtunáiggiid . 1 Jus dákkár eanan lea áidojuvvon áiddiin mii doallá bohcco , de doppe ii leat guohtunvuoigatvuohta . 1 Jus dákkár doaibmabijut eai čuovo namuhuvvon plánaid ja mearrádusaid , de eai gusto spiehkastagat . 1 Jus dáinna galgá lihkostuvvat , de fertešii Loabát skuvlla jođiheddjiin leat váldorolla , oaivvilda Lyngstad . 1 Jus dáhtut eanet dieđuid áššiid dahje dievasčoahkkima birra , geahča mildosiid dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-posta : samediggi@samediggi.no 1 Jus dáhtut eaet dieđuid áššiid birra ja lávdegoddečoahkkimiid birra , geahča mildosiid dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-poasta : samediggi@samediggi.no 1 Jus dáhtut eaet dieđuid áššiid birra ja dievasčoahkkima birra , geahča mildosiid dahje čále / riŋge Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-posta : samediggi@samediggi.no 1 Jus dáhtut dárkilit čilgejumi , de čujuhan iežan váldofágačállosii . ] 1 Jus dáhtošit eanet dieđuid čoahkkimiid dahje áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat mielddusin dahje ringe / čále Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 , e-post : samediggi@samediggi.no Áššedokumeantaid gávnnat dáppe . 1 Jus dáhtošit eanet dieđuid čoahkkimiid dahje áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat mielddusin dahje ringe / čále Sámediggái : 1 Jus dáhtošit eanet dieđuid čoahkkima dahje áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat fiillain vulobealde dahje ringe / čále Sámediggái , tlf 78 47 40 00 dahje e-poasta samediggi@samediggi.no 1 Jus dáhtošit eanet dieđuid áššiid ja čoahkkima birra , geahča mildosiid dahje čále / ringe Sámediggái : tlf : 78 47 40 00 1 Jus dáhtošit eanet dieđuid áššiid dahje čoahkkima , geahča dokumeanttaid mat dás leat mielddusin dahje čále / ringe Sámediggái : 1 Jus dábálaš bálvalusapparáhta barggus eai leat mielde sámi beroštumit , de sáhttá boađus leat ahte sámegiella , kultuvra ja ealáhusat eai sáhte ovdánit doarvái bures . 1 Jus dušše stuoraservodaga dutkama áddestallá , de sáhttá sámivuohta jávkat . 1 Jus dus leat mearkkašumit Sámedikki hárrái , de mii fuomásahttit ášši rivttes instánsii . 1 Jus dus leat gažaldagat , de váldde oktavuođa dáid olbmuiguin : 1 Jus dus ii leat vejolašvuohta geahččat TV dalle , de lea maid vejolašvuohta oaidnit Sámedikki rahpama interneahtas . 1 Jus duođaštuvvo ahte leat eará orohaga bohccot dagahan vahága dahje leat leamaš mielde vahága dagaheamis , de sáhttá dán paragráfa mearrádusaid olis gáibiduvvot dan orohagas máksu ruovttoluotta ( regressa ) . § 1 Jus duodjeoahpahusas galgá sáhttit vuhtiiváldit sihke dan kultuvrralaš ja estehtalaš beali mii duodjái árbevirolaččat gulai ja ain gullá sámi servodagas , de lea áibbas dárbu ahte oahpaheddjiin lea nanu fágamáhttu . 1 Jus du sisaboahtu ii leat badjel 320 geardde dievas mávssus ovdagihtii , de sáhtát oažžut olles máksomeari go 1 Jus du mánná orru Norggas unnimusat 12 mánu hávális , de rehkenastojuvvo orrumin . 1 Jus doppe leat riska ja raššivuođadilit , de berre leat várrugas váldimis atnui areála . 1 Jus don ásat dahje eará sivaid geažil leat olgoriikkas dahje Svalbárddas ja Jan Mayenis , de sáhtát jienastit ovddalgihtii Norgga olgoriikkastašuvnnain , sierra nammaduvvon jietnavuostáiváldiid luhtte , dahje don sáhtát jienastit reivviin . 1 Jus don mánáinat orut gaskaboddosaččat olgoriikkas , sáhtát oažžut mánáidoaju , dasgo mánná rehkenastojuvvo ain Norgga ássin . 1 Jus don leat ovttaskas mánnáfuolaheaddji , de oaččut mánáidoaju ovtta máná ovddas eambbo go dus leat mánát ( viiddiduvvon mánáidoadju ) . 1 Jus don leat orrume muhtun ásahusas nugo buhcciidruovttus , buohcceviesus dahje giddagasas , de sáhttá ásahusa bargi duođaštit du identitehta . 1 Jus don leat logahallan ássin dakkár gielddas , mas ledje uhcit go 30 olbmo jienastanvuoigatvuođain ovddit sámediggeválggas , de it sáhte jienastit válgabeaivvi . 1 Jus don leat buohcci dahje bargonávccaheapme , de sáhtát ohcat suohkanis lobi jienastit ruovttus . 1 Jus don háliidat váikkuhit dasa geat eavttohasaid du bellodagas válljejuvvojit , don fertet dahkat rievdadusaid jienastanlihpus . 1 Jus don háliidat maŋidit váhnenruhtaáigodaga eanet go 14 beaivái , de juobbá dudnos galgá ovdagihtii leat geavahan váhnenruđas unnimusat guhtta vahku . 1 Jus don beasat jienastit ruovttus , de bohtet muhtumat gielddas du lusa ruoktot ja váldet vuostái ovddalgihtejiena doppe . 1 Jus dokumeanttas leat dieđut mat eai galgga almmuhuvvot jávohisvuođageatnegasvuođa geažil , de sihkkojuvvojit dat ovdalgo giige beassá dokumeantta geahčadit . 1 Jus doarjjastivra ii rievdat álgoálgosaš eaŋkilmearrádusa , de ášši manná Sámedikkeráđđái loahpalaš guoddalusmeannudeapmái . 1 Jus doarjjaoažžu reastaluvvá , prošeavtta doaibma bissehuvvo dahje loahpahuvvo , dahje doarjja ­oažžu eará sivaid geažil ii sáhte dahje ii háliit gárvvistit prošeavtta , de sáhttá Sámediggi gáibidit vuoigatvuođa váldit badjelasas barggu . 1 Jus doarjjaoažžu ii sádde raportta nugo eaktuduvvon juolludusreivves , addá boasttu dieđuid , ii čađat oahpu nugo eaktuduvvon , ohcci lea rihkkon dieđihangeaskku , doarjja ii leat geavahuvvon juolludusa áigumuša mielde , dahje jus lea mákson menddo stuorra doarjja , sáhttá Sámediggi gáibidit doarjaga ruovttoluotta máksojuvvot . 1 Jus doarjjaoažžu ii sádde raportta nugo eaktuduvvon juolludusreivves , addá boasttu dieđuid , ii čađat oahpu nugo eaktuduvvon , ohcci lea rihkkon dieđihangeaskku , doarjja ii leat geavahuvvon juolludusa áigumuša mielde , dahje jus lea mákson menddo stuora doarjja , sáhttá Sámediggi gáibidit doarjaga ruovttoluotta máksojuvvot . 1 Jus doarjjaoažžu ii sádde raportta nugo eaktuduvvon juolludusreivves , addá boasttu dieđuid , doarjja ii leat geavahuvvon juolludusa áigumuša mielde , dahje jus lea mákson menddo stuorra doarjja , de sáhttá Sámediggi gáibidit ruovttoluottamáksima . 1 Jus doarjjaeavttut eai leat ollašuhttojuvvon borgemánu 1. b. 2010 rádjai , de ii sáhte doarjjaoažžu vuordit ahte oažžu doarjaga Sámedikkis 2011:s . 1 Jus doarjja lea eanet go 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji leat duođaštan dan rehketdoalu , mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon . 1 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá rehketdoalu leat registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji leat duođaštan 1 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtafápmu-duvvon rehketdoallodárkkisteaddji duođaštit rehketdoalu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon 1 Jus doarjja lea badjel 150 000 ru , de galgá registrerejuvvon dahje stáhtaautoriserejuvvon rehketdoallodárkkisteaddji duođaštit rehketdoalu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon 1 Jus doarjja lea badjel 100 000 ru , de máksojuvvo 75 % doarjagis go prošeakta álggahuvvo . 1 Jus doarjja juolluduvvo , de čállo sierra šiehtadus . 1 Jus doarjja galgá earáládje geavahuvvot , galgá Sámediggi ovdalgihtii dan dohkkehit . 1 Jus doallu doaimmahuvvo mearrádusaid dahje njuolggadusaid vuostá , de sáhttet eiseválddit lávdegotti árvalusa mielde mearridit dárbbašlaš gohččumiid loahpahan dihte lobihis dagu , geahča árvaluvvon § 13 – 2 . 1 Jus doalloovttadat lea guohtumii buktán eanet bohccuid go doallu oažžu , de sáhttá orohatstivra gáibidit das resursadivada . 1 Jus doaibmaboađus divvojuvvo geavaheapmái ja sirdimiidda čadnojuvvon foanddaide , de dat addá buo- ret gova fylkkasuohkana ekonomalaš doaibmanfriddjavuođas . 1 Jus doaibmabijut mannet máŋggaid jagiid badjel , de ferte čielgasit boahtit ovdan man stuora ohcansubmi lea juohke eaŋkil jagi . 1 Jus doaibmabidju ii gárvvistuvvo mearriduvvon áigemearis , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovddalgihtii dieđiheami 1 Jus doaibmabidju ii gárvvistuvvo mearriduvvon áigemeari sisa , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovdagihtii dieđiheami haga Muđui gustojit dat njuolggadusat maid Sámediggi lea mearridan áššis 43/07 Daid doarjagiid hálddašeami ođasmahttin maid Sámedikkis sáhttá ohcat . 1 Jus doaibmabidju ii gárvvistuvvo mearriduvvon áigemeari sisa , de sihkkojuvvo doarjja almmá ovdagihtii dieđiheami haga . 1 Jus doaibmabidju bargosajis ii lihkostuva dahje olmmoš ii leat bargodilis , de galgá nu árrat go vejolaš árvvoštallojuvvot dárbbašuvvo go veahkki Aetáhtas . 1 Jus doaibma heaittihuvvo , de buhtadas loahpahuvvo jagi maŋŋil heaittiheami . 1 Jus doahpagis galgá leat rievttálaš mearkkašupmi , de ferte das earret eará leat sisdoallu mii lea doarvái dárkil . 1 Jus divššohas ii sáhte gokčat goluidis , de galgá dearvvašvuođainstitušuvdna dahje bálvaluslágideaddji , geasa ášši guoská , daid gokčat . 1 Jus divvagat eai máksojuvvo rivttes áigái , de šaddá máksit 50 proseanta sturrosaš liigedivvaga ovdal seamma jagi cuoŋománu 30 . 1 Jus dilli lea čielggas , de sáhttá plánastrategiija oažžut dakkár sisdoalu ja meannudeami mii ollašuhttá gielddaplána várás plánaprográmma gáibádusaid . 1 Jus diibmolohku mii guoská sámegiillii / dárogiillii vuosttašgiellan ii nannejuvvo vel eanet , de sáhttá dálá diibmologu , mii lea 916 sámegiella / dárogiella vuosttašgiella fágas , juohkit nu ahte šaddet 604 diimmu 1.-4. luohkáide ja 312 diimmu 5.-7. luohkáide . 1 Jus dieđut addojit guktui gielaide , de čájeha skuvla beroštumi guktuin váhnemiin . 1 Jus dievdoolmmoš dán vuođul galggašii oažžut alccesis sirdojuvvot doalloovttadaga , de lea áidna vejolašvuohta ahte soai earráneaba , dahje ahte nissonolmmoš cealká eret iežas doalloovttadaga . 1 Jus dien mihttomeari galgat joksat , de fertejit suoh ­kanat ja fylkasuohkanat láhčit dili nu ahte sii geat háliidit sámegiel oahpahusa , ožžot dohkálaš oahp ­pofálaldaga . 1 Jus dien galgá olahit sámi álbmogii , de áigu Stáhta , dutkama bokte ja dan bokte ahte háhká buoret máhttovuođu suoh-kanlaš bálvalusa bargiide , ja dan bokte go eaiggádin stivre spesialista dearvvašvuođabálvalusaid leat fárus das ahte sámi álbmot livččii eambbo duhtavaš dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusaide . 1 Jus dien galgá olahit , de fertejit geavaheaddjit leat mielde das . 1 Jus diekkár doaimma ii sáhte heivehit boazodoallolága dábálaš vuogádahkii , mas gáibiduvvo omd. siidaoassi ( boazodoalloovttadaga sadjái lea ođđa boazodoallolágas boahtán siidaoassi ) lea laga § 9 goalmmát lađđasa vuođul vejolaš sierralobi addit . 1 Jus departemeanta ii mearrideš eará § 4 vuođul , de sáhttá olmmoš gii ii leat girjejuvvon guolásteddjiid ja bivdiid jna. logahallamii ( guolásteaddjiidlogahallamii ) , guolástit čuovvovaš bivdosiiguin : 1 Jus deavdá vissis eavttuid , de sáhttá mánná orrut olgoriikkas gitta guhtta mánu áiggi ja liikká oažžut mávssu ovdagihtii . 1 Jus deavdá namuhuvvon eavttuid , sáhttá mánná oažžut mávssu ovdagihtii gitta dan mánu lohppii go mánná deavdá 18 jagi . 1 Jus dearv ­vašvuođabargiin ii leat doarvái giellaipmárdus , de sáhttet šaddat boasttu dikšumat eai ge várálaš dávddat soaitte áiggemunis fuomášuvvot . 1 Jus de čájehuvvo ahte sii muhtin jagi maŋŋel fárrejit ruovttoluotta , juogo maŋŋel go leat válbmen oahpuset dahje maŋŋel go leat čohkken bargovásáhusaid eará báikkiin , de veahkehit sii doalahit olmmošlogu , erenoamážit jus bearrašiid ásahit . 1 Jus de livččiimet ožžon ovtta dain ovddeš rektoriin oktasaš rektorin dan oktiičaskojuvvon skuvlii , de ledje sáhttit šaddat stuorát váttisvuođat . 1 Jus dat lea seamma , de sáhttá leat vejolaš máksit doarjaga priváhta divššu ektui . 1 Jus dat ii leat doarvái , de sáhttá ohcat doaibmanveahki . 1 Jus dat ii dahkkojuvvo , de sáhttá hedjonit ja vel jávkat ge dat árvvolaš árbediehtu boazodoalu birra , mii nissonolbmuin lea , ja sáhttá maiddái šaddat váttis oažžut nuoraid álgit boazodollui . 1 Jus dasa lassin galggašii leat vuolit rádji dasa guđet siidaoasit galget unnidit , de sáhttá dat áiggi vuollái buktit sávakeahtes ealáhusvuogádagaid ja váikkuhusaid mat headjudit sihke ollislaš ja gaskamearálaš gánnáheami siiddas . 1 Jus dasa galgá siva gávdnat , de ferte ohcat dain sámegiel oahppogirjjiin maid eai mánát eai ge váhnemat ipmirdan , « ja guhkkin eret vel oahpaheaddji » . 1 Jus dan ii daga , de lea sáhkkocelkosis seamma vuoibmi go duomus . 1 Jus dan eat livčče dahkan , de dat livččii lean čielga fuollameahttunvuohta dan ektui man mearrideaddjin ášši leage sámiide eamiálbmogin . 1 Jus dakkár huksen- ja ráhkadusdoaibmabidju mii lea vuoigaduvvon plánas , ii leat álggahuvvon viđa jagis , de ii sáhte álgojurdaga mielde addojuvvot huksenlohpi ovdalgo ođđa plánamearrádus lea dahkkojuvvon . 1 Jus coahkkalat iežat dása : www.ráđđehus.no/mobiila / mobiillain , de automáhtalaččat ihtet heivehuvvon siiddut . 1 Jus ceavzá dulkoniskosis , de beassá kandidáhta ohcat dulkonlobi vuoigatvuođain geavahit fidnonamahusa autoriserejuvvon dulka . 1 Jus buohtastahtán dán iežan prográmmain maid ožžon geatnegahtton skuvllas , dainna fálaldagain maid Norgga stáhta fálai dákkáriidda go mun lean , de orro skuvlavázzin maid mun vázzen hádjánan ja váilevaš . 1 Jus buohtastahttá de ledje Romssas 75 ja Nordlánddas 81 mearraluossabivdi . 1 Jus buohtastahttá , de oaidná ahte gaskamearálaš deaddileapmi norgga áviissain lei 11 818 jagis 2009 . 1 Jus buohtalas álggahansiidaoassi ii leat ásahuvvon , de sáhttá siidaoasi jođiheaddji sirdit siidaoasi jođihanovddasvástádusa mánnái , áddjubii / áhkkubii dahje eará olbmui gii § 9 vuosttaš lađđasa mielde deavdá eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra siidaoasis . 1 Jus buohtalas álggahansiidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji heaittiha iežas boazodoalu dahje jus son jápmá ja ovddasvástádus ii sirdojuvvo earái , de manná buohtalas álggahansiidaoassi dan siidaoassái mas ásahuvvui . 1 Jus buohkat , sihke stáhtat ja sámit váldet dárbbašlaš ovddasvástádusa , de sáhttá konvenšuvdna bidjat buoret vuođu sámi báike ¬gottiid doalaheapmái ja ovddideapmái davviriikkain . 1 Jus boazu ii leat merkejuvvon njuolggadusaid mielde ja nu ii sáhte oaidnit gii lea eaiggát , de massá eaiggát eaiggatvuođa ja dat manná oktasašvuhtii . 1 Jus boazodoallu boahtteáiggi galgá leat sámi kultuvrra vuođđu , de dat ferte váldojuvvot vuhtii ja hálddašuvvot dakkár ealáhussan mas lea ekonomalaš árvobuvttadeapmi ja bevttolaš buvttadeapmi . 1 Jus boazodoallostivra lea § 9 goalmmát lađđasa mielde addán olbmui vuoigatvuođa eaiggáduššat bohccuid , de sáhttá boazodoallostivra maiddái addit sutnje mearkavuoigatvuođa dalle go lea dárbbašlaš dohkálaš boazodoalu doaimmaheapmái . 1 Jus boanda oažžu vejolašvuođa ovdánit , de mii sáhttit rahčat eanet oččodemiin ovdáneami lotnolasealáhusain sámi guovlluin . 1 Jus bidjat vuolggasadjin “ bárisjagi ” 2006 , de lea njiedjan leamaš 158 mánáin , dat vástida 16 % . 1 Jus bearráigeahččohoavda ii leat nammaduvvon , de sáhttá departemeanta addit dákkár válddi . 1 Jus bealuštahttivuođa gáibádusa ektui lea vealtameahttun , galget medisiidnafágalas ráđđeaddit válljejuvvot . 1 Jus bargiin lea váilevaš giellaipmárdus , de sáhttá buohcci oažžut boasttu divššu dahje sáhttá nuge mannat ahte duođalaš dávddaid eai fuobmá áiggil . 1 Jus bargguhis virgeluomu gaskkalduhttá barggu dihte guhkit go njeallje vahku de dat dálá ortnega mielde mearkkaša ahte dat meannuduvvo dego ođđa virgeluopmun , mii fas mearkkaša ođđa bálkágeatnegas beivviid bálkágeatnegaslága mielde , ja ođđa vuordinbeivviid ovdal go fas sáhttá oažžut beaiveruđaid . 1 Jus almmolaš orgána ii čuovo sámelága giellakapihttala njuolggadusaid , sáhttá son geasa ášši guoská , váidit dan dan orgánii mii lea lagamusas bajábealde dán orgána masa váidda guoská , gč. sámelága § 3 – 11 . 1 Jus almmolaš eiseválddit – áibbas vuorddekeahttá – dáhttot bidjat Sámediggái geatnegasvuođaid dahje dáhttot stivret Sámedikki ládje , de ferte leat láhkavuođđu , ládje go eará iešmearrideaddji riektesubjeavttaid dáfus lea . 1 Jus almmolaš eiseválddit – áibbas vuorddekeahttá – dáhttot bidjat Sámediggái geatnegasvuođaid dahje dáhttot stivret Sámedikki eará ládje , de ferte leat láhkavuođđu , seamma ládje go eará iešmearrideaddji riektesubjeavttaid dáfus lea . 1 Jus almmolaš doaimmain eai vuhtiiváldde sámi beroštumiid doarvái bures , de dat sáhttá rihkkut daid álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid maidda Norga lea iežas čatnan ja/dahje dat sáhttá rihkkut Norgga lágaid dahje buori hálddašanvieruid . 1 Jus ain qalqá viiddidit foandda doaibmaguovllu , ferte áktiivvalačcat bargojuvvot occodit ru &aid dakkar viiddideapmái . 1 Jus Sámi Radio sirrejuvvo sierra almmolaččat eaiggáduššojuvvon sámi mediafitnodahkan , de lea jearaldat mo dan sáhttá ruhtadit ja mo boahttevaš bušeahttaovddideami sáhttá sihkkarastit . 1 Jus Sámedikkis ii leat politihkka dasa , de mii beahttit sámi álbmoga ja báikegottiid , dadjá Olli . 1 Jus Sámedikki ovddasteaddjit galget sáhttit ovddastit dahje oassálastit Norgga stáhta ovddas , de fertejit leat nammaduvvon Norgga šiehtadallansáttagottiide . 1 Jus Sámediggi ja guovllustivrrat árvvoštallet vuosteággagažaldaga goappatge láhkai , de dat ii mearkkaš ahte ii sáhte ovddidit vuosteákkaid , muhto dat šaddaet dan vihkkedallama oassin maid departemeanta ferte dahkat go departemeanta mearrida ášši . 1 Jus Sámediggi ii beasa árrat mielde sihkkarastit ahte sámi álbmot vuhtiiváldojuvvo , de sáhttá váikkuhit nu ahte sámi servodaga ovdáneapmi ii mana rivttes guvlui . 1 Jus Sámediggi iežas ođđa vuoruheamis ii sáhte ruhtadit ollásit viessoláiggu ja doaibmagoluid rievdatkeahtes bušeahttarámmaid siskkobealde , ferte Sámediggi válit ovdan gažaldaga Kultur- ja girkodepartemeanttain lassedoarjaga birra viessoláiggu ja lassánan doaibmagoluid oasseruhtadeapmái . 1 Jus Sámediggi iežas ođđa vuoruheamis ii sáhte ruhtadit ollásit viessoláiggu ja doaibmagoluid rievdatkeahtes bušeahttarámmaid siskkobealde , ferte Sámediggi váldit ovdan gažaldaga Kultur- ja girkodepartemeanttain lassedoarjaga birra viessoláiggu ja lassánan doaibmagoluid oasseruhtadeapmái . 1 Jus Sámediggi galgá váldit badjelasas eanet hálddašan- ja stivrenovddasvástádusa , de dat ii gáibit dušše stuorra ja bajitdásit bušeahttabarggu , muhto maiddái stuorát doaibmanvejolašvuođa ja dávggasvuođa bušeahttabarggus . 1 Jus Sámediggi galgá sáhttit vuhtiiváldit čuozáhusaid Sámediggeráđi ákkastallamis , de šaddá Sámediggái váttis ákkastallat oasálastima eará regiovnnalaš hálddašanorgánain nugo omd. boahttevaš Finnmárkku eananhálddašeamis , boazodoalu guovllustivrrain , Landsdelsutvalg:as jna. 1 Jus Sámediggi galgá sáhttit bargat ulbmilaš málle mielde oahpahuspolitihkalaš áššiiguin , de ferte diehtojuohkin leat njuovžil ja ferte leat oktasaš ipmárdus das movt iešguđet áššiid čoavdit . 1 Jus Sámediggi duođaid galgá doaibmat dássásaš guoibmin konsultašuvnnain , de dat ferte oažžut eanet resurssaid . 1 Jus Sámediggi doarju dán geaidnoplánaprošeavtta , de dat rahpá oppalaš vejolašvuođaid ruhtadit gielddaid plánabargguid , mii buvttiha stuorra ekonomalaš váikkuhusaid Sámediggái sullasaš áššiin . 1 Jus Sámediggi dahje eanaeaiggát vuostálastá ohcamuša mieđiheames , de galgá departemeanta mearridit ohcamuša . 1 Jus Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat vuođđoeaiggádin hilgu ohcamuša , de galgá departemeanta mearridit ohcamuša . 1 Jus SPR oažžu resurssaid , de áigu SPR maiddái áŋgiruššat dáin surggiin ; WIPO ( World Intellectual Property Organization ) . 1 Jus Ráđđehus ii gávnnat vuođu čuovvolit regionála stáhtaorgána mearkkašumi , de dat galgá biddjojuvvot vuođđun stáhtaorgána viidáset ovttasbargui regionála plánaeiseválddiin . 1 Jus Romssa mátkeealáhus galgá leat mielde dán ovdáneamis , de ferte ealáhus buorebut oktiiheivehuvvot nu ahte guovlu oažžu ollislaš mátkeealáhusfálaldaga . 1 Jus Norga ja Romsa galget lágidit 2018 OGa , de šaddá dat vuosttaš gearddi go olympiagilvvut lágiduvvojit davábealde poláragierddu , ja Árktisa eamiálbmogiid ruovtturiikkas . 1 Jus Loabát ain áigu olahit doaibmi guovttegielalašvuođa ulbmila , de ii leat eaktun dušše oahpaheaddjit geain lea nu buorre giellamáhttu ahte sáhttet oahpahit buot skuvlafágain sámegillii . 1 Jus Boazodoallostivra lea § 9 goalmmát lađđasa mielde addán olbmui vuoigatvuođa eaiggáduššat bohccuid , de sáhttá Boazodoallostivra maiddái addit sutnje mearkavuoigatvuođa dalle go lea dárbbašlaš dohkálaš boazodoalu doaimmaheapmái . § 1 Jurya vuođustusas boahtá ovdan ahte Carsten Smith lea , riektedieđaolmmožin , alimus riekteduopmárin ja servodatberošteaddjin , nannosit váikkuhan Norgga riekteovddideapmái ja servodatságastallamiidda lagabuidda 50 jagi . 1 Jury rámidii erenoamážit skuvlla oahppanbohtosa vuogádatlaš čuovvoleami ja ovttasbarggu fitnodagaiguin ja Allaskuvllain ja Universitehtain . 1 Jury mielas lei filbma eahpitkeahttá buoremus dain sisasáddejuvvon bargguin . ” 1 Juridihkalaš čielggadusa galgá maiddái dahkat dan individuálalaš vuoigatvuođa ektui mii ovttaskas boazodoallis lea . 1 Juridihkalaš ámmáteksámen Oslo Universitehtas 1 Juridihkalaš sekšuvdna ( JUS ) Sekšuvdnajođiheaddji : Ossodatdirektevra Erling G. Rikheim . 1 Juridihkalaš persovnna stáhtas leat máŋga orgána main lea sierralágan formála stáhtus nu mo Stuorradikkis , Gonagasas ja duopmostuoluin . 1 Juridihkalaš oaivadeapmi 1 Jure justa nugo áŋgiris barggaheaddjitge sáhttet olahit erenoamáš buriid bohtosiid go beroštit bargisteaset guhte jávká buohcuvuođa geažil , de lea Stovner joatkkaskuvlage olahan hirbmat buriid bohtosiid dannego beroštit dakkár oahppis guhte orru heaitinváras skuvllas . 1 Jurddašin ollu ipmašiid mánnán , muhto dat lei goit suohtas áigi . 1 Jurddašin liikká iešiežainan ahte sámegielmáhttu boađášii lassin . 1 Jurddašin háhkat oahpahallisaji dalán maŋŋil skuvllas geargama , muhto gávnnahin vuos vázzit jagi bealjehemiid álbmotallaskuvllas . 1 Jurddašin ahte mánáid eatnigiela lei dárbu máhttit vai buori barggu máhtášin bargat . 1 Jurddašeimmet jorggihit skuvlla sámi guvlui . 1 Jurddašan man ollu min máttarmáttut máhtte maid ii oktage šat máhte dál , dušše dan dihte go dát máhttu ii adnojuvvon man ge vearan ja danin ii fievrriduvvon viidáseappot . 1 Jurddašan dál erenoamážit dan , ahte fidnet dulkanortnega , nu ahte skuvlačoahkkimat dulkojuvvojit . 1 Jurddaš ožžon 5+ ja ledjen nu ilus . 1 Jurddaš go šadden vuolgit sin mielde juohke lávvordaga . 1 Jurddaš buot ustibiiddát geat leat sámi sogalaččat ! 1 Jurddaš albma olbmuid dien láhkai heahppášuhttit ! 1 Jurddaš ahte Kárášjogas ásaimet viesus gos eanáš siidaguoimmit gulle boazodollui ja buohkat dovde buohkaid . 1 Jurddaš , sii sáhtte vázzit , sáhtte viehkat ! 1 Jurddan lei čielgasit ovdanbuktit ahte dás lea sáhka siidagullevašvuođas . 1 Jurddan lea ahte siidaoasi jođiheaddji akto sáhttá mearridit ásahit buohtalas álggahansiidaoasi , jus eavttut muđui leat devdojuvvon . 1 Jurddalaččat oaivvilda dát ahte mánáidsuodjalusbálvalusas gielddain main lea sámi veahkadat , dihtet ja atnet deastta sámi kultuvrralaš perspektiivvas áššehasain ovttasdoaimmadettiin , iežas mearridanproseassain ja iežas mearrádusain / doaibmabijuin . 1 Jurddahan eanas dárogieldiktáhtaid birra 12–13 jahkásaččaid luohkás . 1 Jurddaboađus 1 Jurdda álggahit fidnogurssaid Fálesnuorrái bođii 1946 geasi . 1 Jurdda seminárain lea guorahallat duoji politihkalaš ulbmiliid . 1 Jurdda lei divvut lás ' se ja mat ' te ruovtos , muhto dat šattai duođaid dadjat ođđa girjin vuosttaš klássa várás . 1 Jurdda lea máksit geavatkeahtes ruđaid ruovttoluotta 2010:s . 1 Jurdda lea láhkanannet dábálaš boazodoalu vieruid ja vugiid . 1 Jurdda lea geahččalit dáid našuvnnalaš lohkangeahččalemiid sámegielas 2008 čavčča ja dat čađahuvvojit vuosttaš geardde 2009 čavčča . 1 Jurdda lea dohkkehit julggaštusa ovdalgo eamiálbmotlogijahki loahppá 2004:s . 1 Jurdda lea ahte sámeministarat ja sámediggepresideanttat boahtte oktasaš čoahkkimii mii lea čakčat 2008 , leat čielggadan iežaset posišuvnnaid . 1 Jurdda lea ahte goappašat bealit galget beassat ovddidit evttohusaid sihke go fylkkaplána boarrásiid várás ráhkaduvvo ja go Sámedikki boarrásiidpolitihkka hábmejuvvo . 1 Jurdda lea ahte Davviguovllu álbmot guovddáš gaskkusta davviguovllu olbmuid dáidaga ja kultuvrra iežaset eavttuid vuođul ja mii ovddida gelbbolašvuođa , kvalitehta ja máŋggabealátvuođa . 1 Jurdda dáinna bihtáin lei čilget eará riikkaid sámiide mo sámiid skuvladilli lei Norggas . 1 Jurdda bargonávccahisvuođaoajuin lea sihkkarastit sisaboađu eallinláibái , olbmuide geain sisaboahtonákca lea bissovaččat hedjonan buozanvuođa , vahága dahje vigi geažil ( NAV , 2010 ) . 1 Jurdagat priváhtaskuvlla birra ledje Deanus ovdal go sámi oahppoplána bođii – almmolaš skuvlla molssaeaktun . 1 Jurdagat mannet maiddái sin lusa geat ovdalis áiggiid leat rahčan vuoigatvuođaid ovddas muhto eai leat šat min gaskkas dáppe , sin mii fertet muitit ja čiekŋalit sin gudnejahttit . 1 Jur vuollel bealli ( 49% vástidedje ahte sii ledje guldalan radiosáddagiid maŋemus 30 beaivvis , dan bottu go 37 % vástidedje ahte ledje guldalan maŋemus vahkkus . 1 Jur ovdalgo Sivert Amundsen čuojahii girkobielluid ođđajagi gudnin , de manne njeallje oahppi ovttas báhpain áltárgearddu ovddabeallái . 1 Juovllaide ja beassážiidda gal in beassan vuolgit ruoktot . 1 Juovllaid ovdal ledje máilmmi jođiheaddjit čoagganan Københámmanii šiehtadallat ođđa ja geatnegahtti dálkkádatsoahpamuša . 1 Juovllaid ovdal kontuvra lágidii vel ovtta bargobáji , Shipping in Arctic Waters , ovttasráđiid Riikkaoasselávdegottiin ja Maritimt Forum Nord:in . ožžon buriid dieđáhusaid ruovttoluotta eará ” árktalaš kantuvrrain ” , earret eará Kánadas ja Ruonáeatnamis , ja dat leat geahččalan doalahit seamma linnjá go min eurohpakontuvra . 1 Juovlaávvudeapmi Cizáš mánáidgárddis . 1 Juovlasuohtastallamis lei álo dáhpin lávlut " Det første lys jeg tenner " . 1 Juovlamánus lea GOD mearridan ahte joatkkaskuvllaoahppit galget sáhttit válljet sihke sámegiela ja dárogiela vuosttašgiellan . 1 Juovlamánus 2010 čoahkkanedje boanddat ja boazosápmelaččat miellačájeheapmái Stuoradikki olggobeallai čuorvvascealkagiiguin ” Diktet giliid eallit ” , ” Juo boazodollui ” ja ” boraspiret hávkadit sámi kultuvrra ” . 1 Juovlamánus 2008 sáddejuvvui gilvovuođđu , ja danne lea dasa várrejuvvon 500 000 ru. 1 Juovlamánus 2008 oaččui Radio Norge várrehusa Mediabearráigeahčus daningo sáddejedje ođassáddaga diibmu 00.15 . 1 Juovlamánus 2006 bijaimet ovdan davviguovllustrategiijamet mas mii čujuheimmet 22 doaibmabiju mat leat juo čađahuvvon dahje mat leat čađahuvvomin . 1 Juovlamánus 2006 almmuhii ráđđehus davvi ­guovllustrategiija gč. 1.4.7 kap. . 1 Juovlamánu 7. beaivve 1996 sáhtii de mánáidgárdi ávvudit 10-jagi doalu , juoga maid duođaid dagaimet . 1 Juovlamánu 31. b. 2008 muttus lea dál várrejuvvon buohkanassii 1 784 596 ru Sámediggevistti boahttevaš bajásdoallan- ja divvungoluide . 1 Juovlamánu 3. beaivve 1951 nammadii Guovdageainnu suohkanstivra suohkanlaš fidnoskuvlalávdegotti , ja go skuvla álggahuvvui , de doaimmai dát lávdegoddi skuvlla stivran gitta 1959 ' rádjái . 1 Juovlamánu 21. b. 1979-mannosaš láhka eanajuohkima ja eará birra ( eanajuohkinláhka ) 1 Juovlamánu 15. b. dolle Sámediggi ja Eanadoallo- ja biebmodepartemeantta ( EBDa ) politihkalaš njunnošat digaštallančoahkkima mas Sámediggi čilgii iežas árvalusaid . 1 Juovlamánu 14. b. 1917-mannosaš lágas nr. 17 čázádatbuođđumiid birra ( čázádatbuođđunláhka ) 1 Juovlamánu 14. b. 1917-mannosaš lágas nr. 16 goržžiid , ruvkkiid ja eará gittaopmodaga ja sullasaččaid háhkama birra . 1 Juovlamánu 13. b. 1999 beaiváduvvon notáhta Sámediggeráđis 1 Juovlamánu 12. b. 2007 rájes lea sámi riektačállinreaidduid vuosttas válmmas veršuvdna olámuttos . 1 Juovlajotleagi álbmotmeahci suodjaleapmi Deanu gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Juovlafeasttas 1963:s . 1 Juovlaallabasit lea soabahanáigi , áigi smiehtadit dan jagi birra mii lea vássán . 1 Juos áššeoasálaččat eai boađe ovttamillii das ahte Finnmárkkukomišuvnna konklušuvdna doallá deaivása , de sáhttet bivdit kommišuvnna soabahallat . 1 Juos áššeoasálaččat eai boađe ovttamillii das ahte Finnmárkkukomišuvnna konklušuvdna doallá deaivása , de sáhttet bivdit komišuvnna soabahallat . 1 Juos váldá ovdamearkka dihtii ovdan Sis-Finnmárkku , de leat muhtun ealáhusain eanemusat smávva doaibmit geain eai leat návccat dahje mokta bargat gárgedemiin . 1 Juos sámiin leat erenoamáš beroštusat , ovdamearkka dihtii sámegiela geavaheamis , de berre dáid beroštusaid deasta ovttaiduhttojuvvot hálddahussii . 1 Juos orohagat eai boađe ovttaoaivilii juohkima hárrái , dahká Guovllustivra mearrádusa áššis . 1 Juos oktage lea rábidan geavahan dahje oamastanvuoigatvuođa muhtun guovllu bistilis geavaheami ( oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami ) bokte , de ii nuppástuhte Finnmárkkuláhka dán . 1 Juos nominašuvnnaid mielde galggaš dubmet , de sáhttá dát proseantaoassi njiedjat vel eanet boahtte válgaáigodagas . 1 Juos njuolggadusat galget earáhuhttojuvvot , de gáibiduvvo láhkanuppástus ja/dahje láhkaásahusnuppástus . 1 Juos leat sierramielalašvuođat , de eanetlohku mear rida . Mearrádusaide nugo namahuvvo nuppi lađđasis bustávas e ja f gáibiduvvo ovtta miela lašvuohta . 1 Juos leat ovtta meare jienat , de mearriduvvo vuorbádeami bokte , gu đe lista lea ožžon eanemus dahje uhcimus jienaid . 1 Juos ii sáhttán vuođđuduvvot njuolga konvenšuvdnageatnegasvuođaide , de fertejedje dat goitge deattuhuvvot árvvoštaladettiin leatgo riekteháhkama eavttut oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavaheami bokte devdojuvvon . 1 Juos ii leat oktage dakkár lista , de manná maŋimuš stivrrasadji boazodoalu ovddasteddjiide , geat leat dan listtas mii lea ožžon eanemus jienaid daid listtaid gaskkas , main leat dakkár evttohasat . 1 Juos ii leat oktage dakkár lista , de manná maŋimuš stivrrasadji boazodoalu ovddasteddjiide , geat leat dan listtas mii lea ožžon eanemus jienaid daid listtaid gaskkas , main leat dakkár evtto hasat . 1 Juos gorreválggain Sámedikkis lea dárbbašlaš deavdit gáibádusa , ahte okta stivrralahtuin ja su sadjásašlahttu galgaba leat boazodoalu ovddastead djit , de galgá boazodoalu ovddasteddjiid loktet badjeliidda dan listtas , mii lea ožžon uhcimus jienaid daid listtaid gaskkas , mat galget ovddastuvvot ja main leat dakkár evttohasat . 1 Juos departemeanta miehtá ohcamuššii dáh páhusain nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , de lea váidalusas Gonagassii Sámedikkis dahje Finnmárkkuopmodagas eanaoamasteaddjin maŋideaddji váikkuhus . 1 Juos dat galggaš hehttet riekteháhkama dološ áiggi rájes geavaheami bokte ahte gávdnojit eanemus ovdamearkkat ahte sii leat sárdnon geavahanrievttis , de biddjojuvvošii sin ráđđenčađaheapmi , mii sisdoalus vástida eaiggáduššanrievtti čađaheapmái , eahpečuovggusis sierradillái veahkadaga ektui muđui . 1 Juos dahkamušat vuos biddjojuvvojit gielddaide , de vuorrástuhttá dat go stáhta stivre dahkamuščoavdima , go juo vuođustus bidjat dahkamušaid gielddaide vuolggasajis čatnašuvvá aiddo fal vejolašvuhtii ja háliidussii báikkálaččat heivehit čovdosiid . 1 Juos boazodoallu háliida oažžut iežas riektedili geahččaluvvot duopmostuoluin , de lea das ain prosessuála vejolašvuohta dán dahkat . 1 Juos Sámedikki ovddasteaddjit galget beassat šiehtadallat dahje oassálastit norgalaš stáhta beales , de dáhpáhuvvá dát norgalaš šiehtadallansáttágottiide nammadeami bokte . 1 Juos Sámediggi dahje Finnmárkkuopmodat eanaoa masteaddjin vuosttalda ohcamu ššii miehtama , de departemeanta mearrida ohcamuša . 1 Juornalisttat geat háliidit oassálastit váldit oktavuođa muhtumii gulahallanolbmuin . 1 Juollujuvvon permišuvnnat 1 Juolluduvvui maiddái buohkanassii 4 miljon ruvnno Sáččáfearggaid doaimmas doallamii dan jagi . 1 Juolluduvvui 7 452 000 ru 53 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 43 974 ru 4 duojárii . 1 Juolluduvvui 4 790 200 ru 32 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 4 529 000 ru 34 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 4 224 000 ru 26 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 3 650 900 ru 57 doaibmadoarjagii . 1 Juolluduvvui 3 024 000 ru 28 doaibmabidjui vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 291 700 ru 2 oasussearvvi doaibmadoarjagii . . 1 Juolluduvvui 1 500 000 ru 11 stipendii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Juolluduvvui 1 327 050 ru vuolábealde doaibmabijuide . 1 Juolluduvvon supmi ja juolludeapmi jahkái 1953–54 , ru. . 480 000,- de lea oktiibuot 889 000,- ruvnno geavaheapmái . 1 Juolluduvvon prošeaktaruđat maŋemus jagiid leat čadnojuvvon dakkár surggiide go : 1 Juolluduvvon prošeaktaruhta 1 Juolluduvvon pearmišuvnnat : 1 Juolluduvvon gildii 757 000 531 325 480 000 367 000 300 000 278 000 276 000 212 000 203 000 200 000 200 000 1 Juolluduvvojedje ásahanstipeanddat oktiibuot 871 000 ruvnno ovddas ođđa doaimmaid ovddideapmái ja ođđa fitnodagaid ásaheapmái . 1 Juolluduvvojedje álggahanstipeanddat oktiibuot 583 000 ruvnno ovddas olbmuide geat áigot álggahit meahcceealáhusdoaimmaid , smávitlágan biebmobuvttademiid ja duodjedoaimmaid . 1 Juolluduvvojedje spealloruđat dahkugieddešiljuide miehtá fylkka . 1 Juolluduvvo maiddái doarjja SEG:i , Deanu gielddas , 150 000 ru. . 1 Juolluduvvo maiddái doarjja SEG:i , Deanu gielddas , 150 000 ru. 1 Juolludussan jagi 2011 dáiddáršiehtadussii lea evttohuvvon 5 915 000,- ru , mii lea 400 000,- ru eanet dan mearriduvvon šiehtadusa ektui mii lei jahkái 2010. - Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen cealká ahte ráđđái lea hui deaŧalaš doarjut sámi dáidaga ja kultuvrra . 1 Juolludusreivves oalle dárkilis čujuhusat Sámedikki doibmii . 1 Juolludusreivves galget boahtit ovdan dat gáibádusat , mat bohtet ovdan Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.3.3. čuoggás . 1 Juolludusreivves daddjo maiddái ahte « Ii leat šat vejolaš addit lassidiimmuid eará fágaide Sámi O-97:s , dalle ferte dan gohčodit prošeaktan . » 1 Juolludusreivves celkojuvvo ahte jus váidda ii ovddiduvvo Kulturdepartementii de eaktuda departemeanta ahte Sámediggi ráhkada evttohusa sierranjuolggadusaide . 1 Juolludusreivves Bargo- ja čálgodirektoráhtii jahkái 2010 lea čuovvovaš válddahallan sámi perspektiivva birra bargo- ja čálgohálddahusas : 1 Juolludusreivve vuođul lea Sámediggi fápmuduvvon ieš mearridit ortnega ulbmiliid ja boađusgáibádusaid . 1 Juolludusnjuolggadusaid mielde lei biddjon 3.163.500,- ruvnno sámegiela ovddidandoaimmaide . 1 Juolludusevttohusat dákkár ja eará prošeavttaide ovddiduvvojit go viidodat ja máksámuš lea heivehuvvon govttolaš doarjjarámmii , ja go ovddasvástádus ollislaš ruhtadeamis , jođus ja doaibmajođiheamis lea čielggaduvvon . 1 Juolludusat suohkanlaš ealáhusfoanddaide leat duppalastojuvvon maŋimus njealji jagis . 1 Juolludusat ohcanortnegiidda leat unniduvvon Sámedikki bušeahtas . 1 Juolludusat dutkamii ja ovdánahttimii lassánit sullii 1,2 miljárdda kruvnnuin 2007 salderejuvvon bušeahta ektui . 1 Juolludusat buot sámi museaide evttohuvvojit lasihuvvot . 1 Juolludusat Sámediggái leat dál 334 milj. ruvnnu , mat leat 95 milj. ruvnnu eanet go ovdal . 1 Juolludusaid hárrái stáhtabušeahtas lea ministaris dattetge ovddasvástádus fuolahit ahte Stuorradikki mearrádusaid eavttut čuovvoluvvojit . 1 Juolludus sámi kulturulbmiliidda kapihttalis 320 , poasttas 53 lea jahkái 2010 sullii 65,4 milj. ruvnno , mii lea 3,3 milj. ruvnno eanet go jagi ovdal . 1 Juolludus manná dan sámediggái mii doaibmá ráđi čállingoddin . 1 Juolludus lassánii dađistaga ja doarjja viiddiduvvui maiddái guoskat guovttegielalaš hálddašeapmái . 1 Juolludus lasihuvvui dađistaga ja doarjja viiddiduvvui fátmmastit maiddái guovttegielat hálddašeami . 1 Juolludus lasihuvvo 500 000 kruvnnuin nu ahte 2010:s šaddá 2 miljovnna kruvnno . 1 Juolludus galgá gokčat čuovvovaš ulbmiliid : sámi musihkkafestiválaid , sámi dáiddárstipeanddaid ja stipeandalávdegottiid mávssuid , čájáhusmávssuid sámi dáiddaásahusaide , Beaivváš Sámi Nationálateáhtera , áigečállaga Nuorttanaste , báikenammabálvalusa ja sámi giellalága čuovvoleami , Sámedikki bibliotehka , mobiila bibliotehkabálvalusa ja sámi dávvirvuorkkáid . 1 Juolludus galgá geavahuvvot rusttega nuppástuhttinhuksemii ja ođasmahttimii . 1 Juolludus adnojuvvo vuosttažettiin gokčat Sámiráđi ja Ruošša beale álgoálbmotorganisašuvnna RAIPON oassálastima Árktalaš ráđi čoahkkimiin jna. . 1 Juolludus adnojuvvo vuosttažettiin gokčat Sámiráđi ja Ruošša beale álgoálbmotorganisašuvnna RAIPON oassálastima Árktalaš ráđi čoahkkimiin jna. 1 Juolludus addojuvvo hálddahusgoluid gokčamii . 1 Juolludus Sámi Valáštallan Lihttui lea seamma go Sámediggeráđi evttohus . 1 Juolludus Sámediggái oktiibuot jahkái 2009. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Juolludus Davvi-Norgga Dáiddárguovddážii lasihuvvo 450 000 kruvnnuin nu ahte 2010 juolludus šaddá veahá vuollel 5,2 miljovnna kruvnno . 1 Juolludus Beaivváš Sámi Teáhterii evttohuvvo lasihuvvot 1,5 miljon ruvnnuin . 1 Juolludus 2005 uolludus 2006 2007 J Buš 1 Juolludemiid loahpalaš juogadeapmi sámi ulbmiliidda biddjojuvvo dattetge ovdan go stáhtabušeahtta ovddiduvvo golggotmánus . 1 Juolludemiid leat sihke ovttaskas nissonolbmot ožžon , ja dievdoolbmuiguin ovttas . 1 Juolludeimmet 56 stipeandda oktiibuot 2 550 000 ru ovddas mearriduvvon vuoruhansurggiid siskkobealde , earret oahpponeavvopedagogihkkasuorggis , ja sivvan dasa lei ahte ii lean oahppofálaldat . 1 Juolludeapmi sámi kulturulbmiliidda lea nu lassánan 29,4 miljovnna ruvnnuin njealji jagis . 1 Juolludeapmi sámi kulturulbmiliidda kap. 320 , poasta 53 bakte lea 2009 lagabui 62 milj. ruvnno , mii lea 8,5 milj. ruvnno lassáneapmi mannán jagi ektui . 1 Juolludeapmi mii lea sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu gielddaid ja fylkkagielddaid várás , máksojuvvo jahkásaččat dihto Sámedikki mearridan eavttuid mielde . 1 Juolludeapmi lea ovttasbargošiehtadusa gaskal Tromssa fylkkasuohkana ja Sámedikki čuovvoleapmi . 1 Juolludeapmi lea jotkojuvvon oasseprošeavtta « Ceavvi » bakte mii lea oassin Sámi allaskuvlla riikkaidgaskasaš EALÁT dutkanprošeavttas . 1 Juolludeapmi lea fámus go váidináigemearri lea nohkan ja vejolaš váidagat leat meannuduvvon . 1 Juolludeapmi galgá gokčat čuovvovaš ulbmiliid : sámi musihkkafestiválat , sámi dáiddastipeanda ja stipeandalávdegottebuhtadasat , čájáhusbuhtadas sámi dáiddaásahusaide , Beaivváš Sámi Teáhterii , báikenammanevvohahkii ja sámi giellalága čuovvoleapmái , sámi sierrabibliotehka ( 2008 rájes : Sámedikki bibliote 2008– 2009 St.dieđ. nr. 43 1 Juolludeapmi galgá dahkkojuvvot daid ulbmiliid juksama gáibádusaid ja daid jahkásaš ulbmáluššansurggiid eavttuid mielde maid Sámediggi lea mearridan ja ohcamat galget muđui devdojuvvot Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái vuođul nugo gáibiduvvo II. oasis . 1 Juolludeapmi boahtá lassin daidda juolludemiide maid Rikskonsertene addá dákkár doaimmaide , ii ge daid sadjái . 1 Juolludeamit sámi áigumušaide 2009 stáhtabušeahtta ( pdf ) 1 Juolludeamit sámi áigumušaide 2009 stáhtabušeahtta 1 Juolludeamit sámi áigumušaide 2008 stáhtabušeahtta 1 Juolludeamit sámi ulbmiliidda leat lasihuvvon 188 milj. ruvnnuin , ja leat buohkanassii 785 milj. ruvnnu jagi 2009 . 1 Juolludeamit sámi ulbmiliidda ( 1 000 kr ) Pst. . 1 Juolludeamit sámi aigumušaide 2011 stahtabušeahtas : 1 Juolludeamit ruovdemáđiiháhkamiidda lasihuvvo 250 miljon ruvnnuin boahtte jagi . 1 Juolludeamit proseanttaid mielde prošeavttaide iešguđetge doaibmasurggiin áigodagas 2006-2010 1 Juolludeamit leat dalle eanet go duppalastojuvvon 2005 rájes 2008 rádjai . 1 Juolludeamit lassánit dearvvasvuođafitnodagaide vai daid doaibma lassána ja vai lea vejolaš čađahit guvllolaš dearvvavuođafitnodagaid gaskasaš ođđa boahtojuogadeami atnuiváldim . 1 Juolludeamit joavkkuide main leat earenoamáš dárbbut . 1 Juolludeamit iešguđetge doaibmasurggiide čájehit ahte girjjálašvuohta lea suorgi mii lea ožžon eanemus juolludeami 2006:s ja 2007:s . 1 Juolludeamit gokčet hálddahusa goluid ja oahpponeavvuid buvttadan- ja ovddidangoluid . 1 Juolludeamit eastadan ja riidováidudan doaimmaide lea danin garrasit lassanan maŋimus jagiid , ja 2009 lea ráddjejuvvon 80,5 miljovdna ruvdno dákkár doaimmaide . 1 Juolludeamit dálkkádat- ja vuovdeáŋgiruššamiidda ovddádusriikkain árvaluvvojit lasihuvvot sullii 650 miljárdda ruvnnuin jagi 2009 sáldejuvvon bušeahtas , nu ahte juolludeapmi šaddá leat 2,1 miljárdda ruvnnu jagi 2010 . 1 Juolludeamit dutkamii ja ovddideapmái árvaluvvojit lasihuvvot sullii 1,7 miljárdda ruvnnuin jagi 2009 sáldejuvvon bušeahtas . 1 Juolludeamit doaimmaide / NIF . 1 Juolludeamit báikkálaš joavkkuide ja servviide . 1 Juolludeamit birasdoaimmaide lasihuvvojit 157 miljovnna ruvnnuin , ja fátmmasta maiddái ekologalaš eanandoalu . 1 Juolludeamit Sámefondii sturro hirbmadit 1900-logu álggus ja eambbo go duppalastojuvvojedje soahteálgui 1914:s . 1 Juolludeamit Romsii leat veaháš njiedjan , erenoamážit go geahččá dan ektui man mađe Sámedikki bušeahtta lea lassanan 2010 rádjai . 1 Juolludeamit Finnmárkui leat measta duppalaston 2006 rájes 2009 rádjai , 5.7 miljovnna rájes 10.3 miljovnna rádjai . 1 Juolludeamis leat mielde sámediggeválggaid diehtojuohkinbarggut ja kampánjjat . 1 Juolludeamis kultuvrralaš skuvlalávkii ráddjejuvvo 122,5 milj. ruvdno vuođđoskuvlii ja 35 milj. ruvdno joatkkaoahpahussii . 1 Juolludeami ulbmilin lea buoridit Sámedikki vejolašvuođa doaimmahit aktiivvalaš kulturpolitihka , mii lea Soria Moria-julggaštusa ja Kulturnannema áigumušaid mielde . 1 Juolludeami ulbmiliin lea addit doarjaga álgoálbmotáirasiidda searvamis riikkaidgaskasaš ovttasbargui davviguovlluin . 1 Juolludeami submi 1 Juolludeami njuolggadusaid mielde lei kr 13.486.500,- nammaduvvon guovttegielalašvuođa lassigoluide . 1 Juolludeami juogadedje Nordlándda ja Romssa fylkkat ja Lulli-Romssa suohkanat ja Ánddá suohkan . 1 Juolludanárvalusas lea maiddái 450 000 ruvdno Nuortanástái . 1 Juolludanreive BD vuolit etáhtaide ja fylkkamánniámmáhiidda . 1 Juolludannjuolggádusaid 17. § mielde sáhttá Sámediggi , departemeanta ja Riikkarevišuvdna dárkkistit geavahuvvojit go ruđat eavttuid mielde . 1 Juolludaneavttut ja máksineavttut sámi mánáidgárddiide : 1 Juolludaneavttut ja máksineavttut sámegiela oahpahussii sámi mánáide norgalaš mánáidgárddiin : 1 Juolludaneavttut ja máksineavttut doarjagiidda prošeavttaid ja ovddidanbarggu várás : 1 Juolludaneavttut Doarjja máksojuvvo dan bušeahttajagi go dat juolluduvvo . 1 Juolludaneavttut : - Doarjja máksojuvvo dan bušeahttajagi go dat juolluduvvo . 1 Juoiggus čadnojuvvui oktii ođđaáigásaš musihkkavugiiguin . 1 Juoiggus sáhttá ovdamearkka dihte govvet muhtun báikki , ealli dahje olbmo , muhto daddjojuvvo ahte juoigat muhtun olbmo , eat juoigga olbmo birra . 1 Juoiggus lea persovnnalaš , ja go juoigat olbmo , de muitit dan olbmo , dahje vásihusa dan báikki birra mii juigojuvvo . 1 Juoiggus lea oktasaš olles Sámis , muhto juigosa musihkkahábmi molsašuddá báikkis báikái . 1 Juoiggus buktá ovdan dan olbmo erenoamáš dovdomearkkaid gean juiget . 1 Juoigan ii lean gildojuvvon , muhto unnit mánáid dihtii geat dárbbašedje eanet oađđit , fertii leat jaskat maŋŋá nohkkanáigge . 1 Juohku gaskal sámi-guoski versus áššáiguoskevaš doavttergrádat olles áigodagas 1 Juohkit strategiijaruđaid . Bearráigeahččat Romssa universitehta sámegiela doaibmaplána . 1 Juohkit strategiijaruđaid . 1 Juohkin čađahuvvo daid stipeandalávdegottiid evttohusaid vuođul maid dáiddárorganisašuvnnat leat nammadan . 1 Juohkin vuođđuduvvo doaibmevaš regiuvnnaide , gos lea lunddolaš guovddáš juohke gielddas . 1 Juohkimis speallanruđaid falástallanulbmiliidda 2005-2010 áigodagas 1 Juohkimat jotket duoid nuppiid fylkkaid ja bellodagaid hárrái dasságo buot dássenmandáhtat leat juhkkojuvvon . 1 Juohkelágan neahttarusttegiidda maidda ii guoskka dahje mat huksejuvvojit energiijalága § 3-2 vuođul guovlokonsešuvnna birra , gal guoská spiehkastat , ja dasa gullet maiddái buvttadan- ja geavahanradiálat mat gieđahallojuvvojit § 3-1 vuosttaš lađđasa vuođul . 1 Juohkelágan ealáhuseallin . . . . . . . . 1 Juohkelágan ealáhusat . . . . . . . . . . . 1 Juohkelágan ealáhusaid nammasaš poasttas juolluduvvui oktiibuot 1 316 000 ruvnno ovdánahttinprošeavttaide bálvalan- ja smávvaindustriija siskkobealde . 1 Juohkehažžii gullá oassi dán oktasaš vuoigatvuođas , eai ge sis leat eksklusiiva vuoigatvuođat mat leat sierra suodjaluvvon siskkáldasat . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámástit njálmmálaš váidima ja duopmováidaleami oktavuođas . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámástit dikkiin . Jos muhtun guhte ii máhte sámegiela , lea šiehtadallamiin mielde , de adnojuvvo dulka gean diggi lea nammadan dahje dohkkehan . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámástit dikkiin . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámegillii ovddidit proseassačállosiid oktan čuvvosiiguin , čálalaš duođaštusaid dahje eará čálalaš oktavuohtaváldimiid sámegillii . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámegillii oažžut oktagaslaš girkobálvalusaid Norgga girku searvegottiin hálddašanguovllus . 1 Juohkehaččas lea vuoigatvuohta njálmmálaččat č váldit oktavuođa duopmostuoluin jos diggelágat addet vejolašvuođa váldit oktavuođa njálmmálaččat dan sajis go čálalaččat . Jos duopmostuollu lea geatnegahttojuvvon čállit oktavuođaváldima , de sáhttá olmmoš , gii váldá oktavuođa , gáibidit ahte čállojuvvo sámegillii . 1 Juohkehaččas gii nuohttu , lea vuoigatvuohta giddet feastonuohti gáddái , go dat dáhpáhuvvá govttolaš gaskkas eret viesus ( barttas ) gos leat olbmot , ja go dat ii šatta menddo sakka earáid ovdii dahje daid heađuš . 1 Juohkehaččas galgá leat gáibádus oažžut seamma vejolašvuođaid ahtanuššat , geavahit návccaidis ja eallit eallimis , beroškeahttá sohkabealis , sosiála duogážis , oskkus , seksuála sojus , doaibmavádjitvuođas dahje čearddalaš gullevašvuođas . 1 Juohkehačča iežas friddjavuohta ferte leat mearridit dáhttugo son searvat daidda doaibmabijuide mat Norggas álggahuvvojit suodjalan dihtii sámi kultuvrra , ja dáhttugo dáiguin ávkašuvvat . 1 Juohkehaš sámediggi máksá ieš goluid sáttagottiid searvama ovddas čoahkkimiidda ja eará ovddastemiide . 1 Juohkehaš sáhttá evttohit lbmo / ásahusa / prošeavtta / organisašuvnna oažžut bálkkašumi . 1 Juohkehaš sáhttá departemeanttas ohcat lobi bággolotnut a ) eanaeaiggáda minerálaid gávdnostumi , b ) dárbbašlaš eatnama ja rogganvuoigatvuođaid , dás maiddái boađáhaga gávdnostupmái , c ) dárbbašlaš eatnama ja vuoigatvuođaid reidemis eanaeaiggáda minerálaid . 1 Juohkehaš ipmirda ahte dás ii boahtán makkárge gulahallan . 1 Juohkehaš iežas dásis 1 Juohkehaš guhte lea válgakreatssa sámi jienastuslogus , sáhttá eavttuhit válgalistta kretsii . 1 Juohkehaš gii vahágahttá bivdosiid mat leat biddjojuvvon merrii bivdin láhkai , lea geatnegahttojuvvon beroškeahttá sivalašvuođas , buhtadit vahága , dás maiddái buhtadit sállaša massima ja dinestusa massima guolásteami gaskkalduhttima geažil . 1 Juohkehaš gii oažžu fálaldaga galgá ieš beassat leat mielde váikkuheamen dan , ja mielde maiddái plánenbarggus , organiseremis ja gielddaid bálvalusjođiheames . 1 Juohkehaš gii diŋgo oahpponeavvuid lágádusain ferte ieš máksit sáddenolggosgoluid . 1 Juohkehaš dan jeagadii , muhto go juovllat lahkanedje , de nubbi nieida árvalii váldit Lise guoktá Olain ruoktot iežaset geahčái lupmui oahpahit sudnuide sámegiela , amamet dárbbašit dárustit ođđajagi maŋŋil . 1 Juohkehaš beasai vurrolaga válljet sálmma . 1 Juohke čuokkis evttohusas lea bures dárkkkuhuvvon . 1 Juohke čoahkkima maŋŋá galge molsut ovtta lahtu , nu ahte joavku dien láhkái speadjalasttii girjjatvuođa . 1 Juohke čearus leat rievddadeaddji logu renskötselsforetag ( doalut ) , oktiibuot sullii 900 . 1 Juohke čavčča vulget Kongsbakkena joatkkaskuvlla ruoššagiela oahppit Murmánskii orrut ruošša bearrašiid luhtte ja vázzit vahku ruošša skuvllas . 1 Juohke čavčča ovdal skuvlaálggu doalai Vuođđoskuvlaráđđi kurssa oahpaheddjiid várás giellaseahkálasguovlluin . 1 Juohke áššái servet golmmas nammagotti lahtuin . 1 Juohke ásahus galgá fuolahit sámi dutkama ja alit oahpu ovddasvástádussuorggistis ja doaimmastis . 1 Juohke álgoálbmotjoavku galggašii oažžut iežas álgoálbmotovddastusa Barentsráđi ministtarkonferánsii . 1 Juohke áidna gávppálaš áigumuš mii sáhttá ovddiduvvot suodjalanjuolggadusaid vuođul , guoská danne erenoamážit sidjiide geaidda vahágat sáhttet čuohcat . 1 Juohke áidna doaibma sáhttá plánet diekkár kurssaid ieš dahje ovttas giellakonsuleanttain . 1 Juohke áidna dihtorvuogádaga vuogádateaiggát galgá ráhkadit rávagirjji mo gieđahallat sámegiel čálamearkkaid guoskevaš vuogádagas . 1 Juohke válgabiirres válljejuvvojit golbma áirasa , nu ahte Sámedikkis leat 39 áirasa . 1 Juohke válgabiire oažžu guokte fásta mandáhta , ja mandáhttasajit mat báhcet , juhkkojuvvojit gorálaččat juohke válgabiirre jienastuslogu mielde ovddit válggain . 1 Juohke váldeguovllus / provinssas leat sierra láhkaaddi čoahkkin ja ráđđehus . 1 Juohke vuollásaš orgána lea bajit orgána bagadusa vuollásaš , jus eai leačča dahkkon spiehkasteamit lágas , vrd. Vuođđolága § 3 . 1 Juohke vuolláičálus ferte leat beaiváduvvon , ja beaivádus ii galgga leat 6 mánu boarráseappot go ohcan . 1 Juohke vuolláičálli poastačujuhus ja riegádanbeaivi galget leat mielde . 1 Juohke viđát jagi ráhkada Nationálamusea čájáhusa mas čájehuvvo Norgga dálááiggi arkitektuvrra čoahkkáigeassu . 1 Juohke vahkus registrerejuvvo energiijageavaheapmi mii mihtiduvvo vistti referánsaloguid ektui . 1 Juohke sámi regiovnnalaš boazodoalloguovllus válljejuvvo mearkalávdegoddi mas leat unnimusat golbma ja eanemusat vihtta lahtu iešguđet orohagain , ja persovnnalaš várrelahtut . Orohatovdaolbmot válljejit lahtuid ja várrelahtuid . 1 Juohke sámi regiovnnalaš boazodoalloguovllus válljejuvvo mearkalávdegoddi mas leat unnimusat golbma ja eanemusat vihtta lahtu iešguđet orohagain , ja persovnnalaš várrelahtut . 1 Juohke sámi hálddašanguovllu gielddas galgá leat dakkár plána , ja dan ferte ođasmahttit dihto áigái . 1 Juohke sámegielddas lea dál internáhtta , nu go dáppe Kárášjogas . 1 Juohke sámediggi vállje čieža ovddasteaddji . 1 Juohke suohkanstivra sáhttá mearridit ahte gielddas dahje suohkanis galgá dollojuvvot válga sotnabeaivvi čakčamánu 13. beaivvi ge . 1 Juohke suohkanis galgá leat álbmotgirjerájus nu movt lea mearriduvvon juovlamánu 20. beaivvi 1985 nr. 108 lágas álbmotgirjerádjosiid birra § 4 . 1 Juohke suohkan oaččui 460.000 ruvnno rájes gitta 900.000 ruvnno rádjai suohkana ealáhusovddidandoaibmabijuide dihto mearriduvvon juohkominstara vuođul . 1 Juohke skuvllas ledje 25% ohppiin . 1 Juohke skuvllas lea sullii bealle virgi dán prošektii . 1 Juohke skuvla ja oahpaheaddjit fertejit geavahit dan ovtta oahpponeavvu – vaikko makkár kvalitehta livččii . 1 Juohke siidda guovddáš dálveorohat 1 Juohke siidaoasis leat 5 jiena jahkečoahkkimis , beroškeahttá das ležžet go goappašat náittosguoimmit siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjit , vai oamasta go ovddasvástideaddji jođiheaddji siidaoasi ( boazodoallolága § 49 orohatjahkečoahkkin ) . 1 Juohke siidaoasi jođiheaddji sáhttá gáibidit ahte rehketdoallodárkkisteaddji dárkkista orohatkássa § 56 nuppi lađđasa mearrádusaid mielde . § 1 Juohke sajis čuoččuhit báikkálaš olbmot ahte go geainnut leat boahtán ja buohkain lea biila , de leat vierroolbmot váldán daid murjjiid , mat leat lagamusat geainnu / gili . 1 Juohke ráđđehus sáhttá ieš lágidit bargguidis nu movt háliida . 1 Juohke regiovnnas berre leat regionála plánafora , vai buot áššáigullevaš suorggit gessojuvvojit mielde plánemii , vai čielggaduvvojit sierranas beroštusat ja vai buorit čovdosat bohtet ovdan ieš plánaproseassa bokte . 1 Juohke ovttaskas huksenplána ruhtadeapmi ja doaibmakonseapta geahčaduvvo 1 Juohke ossodat oažžu čállingoddeovddasvástádusa dihto fágapolitihkalaš suorggis Sámediggeráđi ektui . 1 Juohke ossodagas lei sierra TV-latnja . Ollu eanet bargit ledje , ja mánát ledje eanet guovddážis go ovdalis ledje . 1 Juohke ossodagas lea fágapolitihkalaš čállingoddeovddasvástádus Sámediggeráđđái . 1 Juohke ossodagas / fágaovttadagas lea gaskaboddosaš ovddasvástádus almmuhit ja bajásdoallat iešguđet osiid sisdoalus ja struktuvrras . 1 Juohke ossodaga jođihii ekspedišuvdnahoavda guvttiin dahje golmmain áššemeannudeaddjiin juohke kantuvrras , doaimmahathoavdda vuollásažžan . 1 Juohke orohagas galgá leat orohatkássa . 1 Juohke orohagas doaimmahuvvo boazodoallu ovtta dahje máŋgga siiddas . 1 Juohke orohagas doaimmahit boazodoalu ovtta siiddas dahje eanet siiddain . 1 Juohke orohagas berrejit ieža beassat árvvoštallat guđiid bohccuid njuovvá , dannego iešguđet orohagain leat iešguđetlágán eallostruktuvrrat , mat fas leat eaktun njuovvanbohccolohkui . 1 Juohke orgánas lea ovddasvástádus háhkat dohkálaš sámegielalaš bargiid . 1 Juohke organisašuvdna oažžu vejolašvuođa ovddidit iežas ášši oanehaččat ja oažžu maiddái vejolašvuođa ovddidit gažaldagaid erenoamášdieđiheaddjái . 1 Juohke oktavuođas árvvoštallojuvvo galgá go sámegielveršuvdna leat sierra oassi vai ii . Goluid sámegielveršuvdnii gokčá ovddasvástideaddji doaibma . 1 Juohke oktavuođas go máhtolašvuohta buvttaduvvo ja gaskkustuvvo leat ásahusat maid deaŧalaččat . 1 Juohke oktanuppelot bismagottis lea bismagodderáđđi . 1 Juohke ohccii biddjo bajimus doarjjarádjá mii lea 10.000 kr. oahpahusjahkái . 1 Juohke oasseprográmmas lea sierra mearridanjoavku . 1 Juohke oasi várás lea sárdnunáigi seamma guhkki go ášši várás . 1 Juohke oahppis lei iežas loddi , ja son lei spesialista das . 1 Juohke oahppis lea vuoigatvuohta bagaduvvot ja árvvoštallot dan 10 jagis go vázzet vuođđoskuvlla . 1 Juohke oahppi sáhttá oažžut eanemusat 10 000 ru stipeandan jahkái 1 Juohke oahppi sii váldet vuhtii . 1 Juohke oahppi oažžu miesi maid galgá dápmat dálvvis . 1 Juohke nállái mearriduvvojedje dasto nationála nállemihtut , mat maŋŋil juhkkojuvvo iešguđet hálddašanregiovnnaid gaskka . 1 Juohke nuppi jagi lágiduvvo árktalaš parlamentarihkarkonferánsa , mas maiddái Sámi Parlamentáralaš Ráđi áirasat oassálastet . 1 Juohke mánáidgárdeeaiggádis lea ovddasvástádus das ahte sin doaimmas lea doarvái gelbbolašvuohta doaibmat gustojeaddji lágaid ja njuolggadusaid mielde . 1 Juohke mánná oaččui guokte ja eanemusat golbma mánu oahpahusa jagis . 1 Juohke mánná Norggas lea geatnegahtton skuvlla vázzit ja fágaid oahppat mat adnojuvvojit dehálažžan ja dárbbašlažžan servvodaga bissumii . 1 Juohke luohkkálanjas leat hilduin oahpponeavvut maid oahppit sáhttet geavahit . 1 Juohke lista galgá oažžut - mađe mielde lea vejolaš - seamma ollu sadjásašáirasiid go áirasiid , ja lassin vel golbma . 1 Juohke lahtus lea okta jietna . Jos jienat mannet dássálagaid , de ságadoalli jietna mearrida , earret válljenáššiin , main mearrádus vuorbáduvvo . 1 Juohke joavkkus ledje 3 - 4 vuoru skuvlajagis . 1 Juohke jagi šiehtadallet duodjeorganisašuvnnat ja Sámediggi jahkásaš ealáhusšiehtadusa . 1 Juohke jagi válljejuvvojit golbma sámi nuora iešguđet sámi guovlluin , geat ožžot vuođđooahpu Sámi allaskuvllas Guovdageainnus ovdal go mátkkoštišgohtet miehta riikka . 1 Juohke jagi masa leat logut , lea ohppiid proseanta sis geat válljejit sámegiela vuosttašgiellan leamaš badjelis Guovdageainnu joatkkaskuvllas go Kárášjogas . 1 Juohke jagi dás duohko áigu Sálašvákki joatkkaskuvla addit Jk2-luohká buot ohppiide vejolašvuođa čađahit joatkkaoahpahusa 2. skuvlajagi Cambridge Regional College:s Englánddas . 1 Juohke jagi bovde Riddu Riđđu festivála davveguovlluid álbmogiid oahpásmahttit iežaset kultuvrra ja árbevieruid . 1 Juohke jagi bargat mii earret eará ovttas Hålogaland Teateriin galledančájálmasaid ja kulturviessočájálmasaid oktavuođas . 1 Juohke iđit ferteje muhtin internáhta nieiddat mannat Anna ruoktot su viežžat skuvlii , ja go skuvlabeaivi lei nohkan , de ferteje čuovvut su ruoktot fas . 1 Juohke institušuvnnas / skuvllas / etáhtas lea alddis ekonomalaš ovddasvástádus čuovvolit dáid njuolggadusaid . 1 Juohke iešsoardin lea álo okta menddo ollu , ja dan olis boahtá moraš , celkkii presideanta Egil Olli čoahkkinoasseváldiide . 1 Juohke iešsoardin lea okta menddo ollu , ja buktá morraša lagamuččaide . 1 Juohke háve go ledjen Oslos , de golgen buot gávppiid mielde geahččame makkár veahkkeneavvut gávdnojedje , ja maid mii sáhtiimet geavahit . 1 Juohke háve go Porsáŋgui bohte olbmot geat galge guorahallat historjjálaš dahje skuvlii guoskevaš dilálašvuođaid gielddas , de son sáhtostii dáid Skuvvanvárrái ja guđii daid mu lusa . 1 Juohke gihppagis leat maid ássái guoski sátnelisttat ja bargobihtát . 1 Juohke giellajuhkosis golbma lahtu , juohke juhkosis ságadoalli , gii lea SGL fásta lahttu 1 Juohke giellajoavkku siskkobealde juogaduvvo jahkásaš stipeandarámma nu ahte doarjjavuoigat ­dahttojuvvon oahppit geat devdet juolludaneavttuid , ožžot ovtta mađe guhtege . 1 Juohke giella lea ollislaš ovdanbuktinreaidu , guorahallanráhkkanus ja oktavuođaásaheaddji juohke suorggis eallimis . 1 Juohke gielddas sáhttá registreret 3 báikkálaš searvvi jus okta dain lea nuoraidsearvi 1 Juohke gielddas mii lea sámelága hálddašanguovllu olggobealde , fertejit leat unnimusat logi oahppi guđet háliidit oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii , ovdalgo sis lea vuoigatvuohta oažžut dakkár oahpahusa , eaige sin joavkkus galgga leat unnit go guhtta oahppi . 1 Juohke gieldda válgajienastuslohku Sámediggi áigu , ovttas Álbmotregistrerema guovddáškantuvrrain , čađahit čálihemiid guovddáš álbmotregistarii ja fuolahit ahte gielddat ožžot ođastuvvon válgajienastuslogu sámediggeválgii . 1 Juohke gielda oažžu vuođđodoarjaga mii lea 4,5 % olles supmis . 1 Juohke geavaheaddji oažžu juolludusa ássanbáikki ektui . 1 Juohke geasi bohte bohccot Sáttomohgáddái . 1 Juohke fylkkas lea válljejuvvon eanadat , buohkain lea dahje leamaš sámi ássan . 1 Juohke fylkkas galgá okta dássenmandáhta válljejuvvot . 1 Juohke fylkka maŋimuš mandáhta galgá riikaválgastivra mearridit dássenmandáhtan . 1 Juohke fidnooahppi nammii addojuvvo fidnooahppifitnodahkii 100 000 ru doarjjan fidnoohppiid bálkká várás . 1 Juohke evttohusa eanet konkrehta ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat galget árvvoštallojuvvot lagabut . 1 Juohke dán gávcci boraspireregiovdnii lea ráhkaduvvon sierra hálddašanplána . 1 Juohke dábálaš huksenprošeakta biddjojuvvo Stuoradikki ovdii oktan gollorámmaevttohusain ja ruhtajuolludemiin vai sáhttá álggahit huksenprošeavtta . 1 Juohke doalloovttadagas leat dábálaččat máŋga boazoeaiggáda , geain buohkain lea sierra mearka . 1 Juohke diŋggas ávki , jáhkán mun , ja go beroštupmi gávdno , de gal oahppá . 1 Juohke darfegoađášlágan , goahti muohtaduoddaris ferte dohkket skuvlan ; dás galget nuorat , čohkkut dahje veallut duorggaid alde buolli árrandola ovddas vuostáiváldit oahpahusa olbmáin , geain alddiset lei unnán máhttu . 1 Juohke báikkálaš searvvis galget leat unnimusat 10 lahtu mat leat máksán lahttovuođa . 1 Juohke bohccos lea dihto eaiggát . 1 Juohke boazodoalloguovlu lea fas juhkkojuvvon boazoorohagaide main leat iežaset orohatstivrrat . 1 Juohke boazodoalloguovllus leat guovllustivrrat , maid guovlluid fylkkadikkit ja Sámediggi nammadit . 1 Juohke boazodoalloguovllus lea mearkalávdegoddi mii gieđahallá mearkaohcamiid , geahča geassemánu 12. beaivvi 1984 mearkanjuolggadusaid . 1 Juohke boazodoalloguovllus galgá leat guovllustivra mas leat 5 dahje 7 lahtu persovnnalaš várrelahtuiguin . 1 Juohke bellodahkii galget juhkkojuvvot dássenmandáhtat dihto logus , ja dat lohku vástida dan erohussii mii lea bellodaga riikkaviidosaš meroštallama mandáhtalogu ja bellodaga ožžon guovlomandáhtalogu gaskkas . 1 Juohke bearaš fertii ieš omardit biepmuid , ja koahkkanieidda bargun lei vuoššat mállása . 1 Juohke beaivvi vázzen skuvlii ja fas siidii . 1 Juohke beaivvi lei biddjon beannot diimmu leaksolohkamii , ja dalle lei álo muhtin oahpaheaddji doppe , geas sáhtiimet jearrat veahki jus dan dárbbašeimmet . 1 Juohke beaivvi billistuvvo luondu ja biras , ja dál maiddái máilmme ekonomalaš váttisvuođat givssidit olbmuid . 1 Juohke beaivve ledje guhtta skuvladiimmu guhtta beaivvi vahkkus , ja vihtta eahketbeaivve lágiduvvojedje bihtáidlohkamat . 1 Juohke 6 ossodaga jođiheaddji lea ekspedišuvdnahoavda . 1 Juohke 5 ossodaga jođiheaddji lea ekspedišuvdnahoavda . 1 Juoh ­ke siidaoasis leat dávjjimusat máŋga boazoeaig ­gáda ja juohkehaččas boazomearka . 1 Juogustuvvon ágaplána ektui Tabealla 7.14 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei davvisámegiella fágabiires 2005/ 06 – 2009/ 10 Tabealla 7.15 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei davvisámegiella nubbingiellan 2008/09 ja 2009/10 . Juogustuvvon fágaplána ektui Tabealla 7.16 Ohppiid sámegielaválljen stáhtalaš joatkkaskuvllain Guovdageainnus ja Kárášjogas Tabealla 6.4 1 Juogus čuovvola dieid bargguid ná : Čađaha riska- ja rašesvuođaanalysaid departemeantta ovddasvástádussuorggis ja lea veahkkin láhčimen dilálašvuođaid nu ahte ealáhusat sáhttet buoremus lági mielde doaibmat heahte- / soahtediliin . 1 Juogus bargá maid departemeantta siskkáldas IKT geavahemiin , dasa gullá maid IKT-strategiija bearran ja bálvalusaid skáhppojeddjiid čuovvoleapmi . 1 Juogo láhka dahje dan ovdabarggut addet makkárge dárkilet čujuhusa dasa mii oaivvilduvvo sámi sogalašvuođain . 1 Juogidettiin sámi regiovnnalaš boazodoalloguovlluid orohahkan galgá boazodoallostivra deattuhit ahte orohaga boazodollui šaddet vieruiduvvan geavaheami vuođul lunddolaš ja ávkkálaš rájit . 1 Juogidettiin sámi regiovnnalaš boazodoalloguovlluid orohahkan galgá Boazodoallostivra deattuhit ahte orohaga boazodollui šaddet vieruiduvvan geavaheami vuođul lunddolaš ja ávkkálaš rájit . 1 Juogedettiin ruđaid lagasrádioulbmiliidda galgá njuolggadusaid mielde adnojuvvot deasta čearddalaš ja gielalaš veahádagain . 1 Juogadettiin doarjaga lágádusaide biddjojuvvo vuođđun dat proseantaoassi maid lágádus lea ožžon čuoggás b ) Doaibmadoarjja 1 Juogadeapmi dáhpáhuvvá ná : 39 biiremandáhta dálá ortnega mielde ja njeallje dássenmandáhta lassin . 1 Juogadeames 416,7 milj. ruvnno kulturulbmiliidda jagi 2010:s [ Preassadieđáhus , Kulturdepartemeanta , 04.06.2010 ] 1 Juogadeames 416,7 milj. ruvnno kulturulbmiliidda jagi 2010:s [ Kulturdepartemeanta , 04.06.2010 ] 1 Juoga mii lea buot deháleamos lea ahte min boahttevaš dálueamidiin lea dálueamitskuvla ovdal go mannet iežaset eallima deháleamos bargui , leahkit dálueamidin ja eadnin . » 1 Juoga maid galgá aiddostahttit Tabealla 3.2:s lea ahte seamma biire lei stuorámus sihke jagi 1989 ja 2005 , namalassii Guovdageaidnu ( sullii 1.150 čálihuvvon jagi 1989 ja sullii 1.540 jagi 2005 ) . 1 Juoga ferte dahkat ! 1 Juoga erenoamáš dáhpáhuvai min vuosttaš juovlabeahcefeasttas . 1 Juoga dáhpáhuvai dán Hearrá jagis 1967 ; Hans Eriksen sárdnidii nugo radikála riššasárdneolmmái . 1 Juog % 1 Juo álggu rájes oassálasttii skuvla riikkaidgaskasaš ovttasbarggus . 1 Juo ­hke jagi mearrida Sámediggi iežas bušeahta ja evttoha ođđa doaibmabijuid ja juolludusaid sámi ulbmiliidda boahttevaš jagi stáhtabušehttii . 1 Juo man mii ovddasguvlui áigut báhkkodit stuorit várrogasvuođain ja hearkivuođain . 1 Juo guokte jagi dassážii váldojuvvui son mielde Norgga bálkunriikasearvái . 1 Juo dás lei measta dakkár hypnohtalaš áibmu dan kámmára siste , dat geat áŋgirušše eai šat duostan , muhto fertejedje joatkit šluvgit vilges liinniiguin , danne amas dat earát sáhttit gohčodit sin árgin . 1 Juo dalle go bargen nuoraidskuvllas ožžon moadde diimmu joatkkaskuvllas , ja 1986/87 bargen jagi doppe . 1 Juo 7 jahkásažžan vuittii son heargevuodjimis ja lea vuoitán ollu gilvvuid . 1 Juo 2008 cuoŋománus mun dorjon kvenafoandda ásaheami . 1 Juo 1990-logus čuožžilii garra moaitta váhnemiin fága sámegiella nubbingiellan vuogádahkii , ja jagi 1996 mákse daláš Sámi oahpahusráđđi ja oahpahusdirektevrrat golmma davimus fylkkas guorahallama das mo nubbingieloahpahus duođai doaimmai . 1 Juo 1962:s celkui Stuoradiggedieđáhusas 91 digaštallamis iešheanalis alitoahppoinstitušuvnna birra universitehtadásis Davvi-Norgii ahte leat dilálašvuođat máŋgga fágii , ea.ea. reálafágii ja sámi gillii ja kultuvrii . 1 Juo , muittán ollu mánáidskuvllas , muhto buoremus muittut leat báhcán luohkkálanjas . 1 Juo , muittán bures ahte go álgen nuoraidskuvlii Skániid skuvllas , de rievddai dilli máŋgga ládje . 1 Juo , logai , lei buorre dilli giddagasas . 1 Juo , dat lea gal hui amas dovdu , ja mun veaháš báhkkanan ja heahpanan , muhto dovddan maid čeavláivuođa . 1 Julludus čuovvu daid rávvagiid maid Sámedikki , Riikkarevišuvnna ja Gielda- ja guovlodepartemeantta nammadan bargojoavku evttohii cuoŋománus dán jagi . 1 Julie Eira , Norgga beale Sámedikkis 1 Julie Eira 1 Julggaštusteakstaevttohus dohkkeha eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa ja eanavuoigatvuođaid . 1 Julggaštusevttohusas gávdnojit earret eará mearrádusat eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra giela , oskkoldaga , kultuvrra , oahpu , eanavuoigatvuođaid , iešstivrenortnegiid jna. hárrái . 1 Julggaštusevttohus eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra sisdoallá máŋga mearrádusa mat dušše fal gustojit eamiálbmogiidda , ja lea dan láhkai erenoamáš ON-oktavuođas . 1 Julggaštusbargu lea bistán máŋga jagi . 1 Julggaštusas čállojuvvo máilmmi álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Julggaštusas leat mearrádusat sihke dan birra go lea sáhka vuođđodárbbuin nu go biepmus , dearvvašvuođas ja oahpus , ja mearrádusat das movt galgá geavahit árbevirolaš resurssaid ja eatnamiid . 1 Julggaštusas galgá leat uhcimusstandárda das , makkár vuoigatvuođat eamiálbmogiin berrjit leat beroškeahttá makkár riikkain sii ásset . 1 Julggaštusas boahtá čielgasit ovdan ahte iešmearrideapmái gullá maid dat ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta friddja bargat iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdánahttimiin . 1 Julggaštusa sáhttá geahččat ja diŋgot Davviriikkaid giellaráđi neahttasiiddus . 1 Julggaštusa mearrádusat eananvuoigatvuođaid birra , artihkal 26:s ja muđui sáhttet dulkojuvvot iešguđetlágan vugiin . 1 Julggaštus ii leat álbmotrievttalaš čadni dokumeanta , muhto dat lea deaŧalaš láidesteaddjin viidáset barggus go galgá celkojuvvot makkár vuoigatvuođat álgoálbmogiin leat . 1 Julggaštus duođašta álgoálbmogiid eanan- ja luondduriggodagaid maid sii árbevirolaččat leat oamastan , váldán dahje atnán . 1 Julggaštus deattuha maiddái dárbbu árvvusatnit ja ovddidit daid álgoálbmotvuoigatvuođaid mat leat nannejuvvon šiehtadusain ja eará rievttálaččat vuođđuduvvon ortnegiin mat leat dahkkojuvvon stáhtaiguin . 1 Julggaštus bidjá dehálaš láidestusaid viidáset bargui go olmmoš áigu áddet mat vuoigatvuođaid álgoálbmogiin leat , muhto julggaštus ii leat dattetge álbmotrievttálaččat mearrideaddji dokumeanta . 1 Julggaštit ovttaoaivilvuođa čuovvovačča hárrái : 1 Julggaštanbargu álggahuvvui 1985:s . 1 Julggašta čuovvovaš ovttaoaivilvuođa : 1 Julggašta maiddái 1 Julggašta 1 Julg-gaštus mearkkaša erenoamáš ollu daidda riikkaide main álgoálbmogat orrot , ja main eai leat dohkkehan ILO-konvenšuvnna nr. 169 . 1 Julevsámit hállet ovtta giela Norgga ja Ruoŧa bealde rájá . 1 Julevsámiin leat váilon oahppagirjjit ja oahpaheaddjit geat máhttet giela . 1 Julevsámi čállinvuohki dohkkehuvvui 1983:s . Dan čállinvuogis lea ruoŧa / norgga alfabehta ja čuovvu oba muddui Bergsland / Ruong vuogádaga . 1 Julevsámi áššečuolmmaid fáttát sáhttet maid muđui leat mielde máŋgga oahpus . 1 Julevsámi oahpponeavvohivvodat ii leat doarvái dárbbuid ektui . 1 Julevsámi ja oarjilsámi guovlluin lea gielladilli erenoamáš váttis . 1 Julevsámi ja oarjelsámi guovlluin lea sámi álbmot unnitlogus . 1 Julevsámi guovlu 1 Julevsámi guovllus galgá registreret , dokumenteret , ja publiseret dieđuid sámi árbevirolaš máhtus . 1 Julevsámi giellaguovlu Norggas lea Nordlándda fylkkas ja ollá Sáltovuonas lullin gitta Bálága gildii davvin . 1 Julevsámi beales lea dehálaš ahte ráhkaduvvojit regelat mat erenomážit atnet deastta julevsámi beroštumiide dán guovllus . 1 Julevsámegillii jorgaluvvojit dál matematihkkagirjjit vuosttaš geardde . 1 Julevsámegillii bođii novealla man namma lea " Tjáhppisváre tjiegos " . 1 Julevsámegillii : Árran julevsáme guovdásj 1 Julevsámegiella nubbingiellan 7. dássái 1 Julevsámegiella ja oarjelsámegiella leat unnitlohkogielat vel sámi oktavuođas ge . 1 Julevsámegiella ja lullisámegiella leat áitojuvvon gielat , ja daid gielaid suodjaleapmi ja ovddideapmi ferte nannejuvvot . 1 Julevsámegiella geavahuvvo Norgga bealde Bállagis , Divttasvuonas , Hábmeris ja Fuolldás , ja Dálvadisas ( Johkamohkis ) ja oarjjit oasis Vátsjiris ( Jielleváris ) Ruoŧa bealde . 1 Julevsámegielat vuosttašgiellaohppiid lohku lea 29 skuvlajagi 2010/11 . 1 Julevsámegielas lea leamaš earálágan ovdáneapmi . 1 Julevsámegielas ja oarjilsámegielas leat jáhkkimis unnit go duhát geavaheaddji . 1 Julevsámegielas : Kåre Thjikkom 1 Julevsámegiela sátnejuohkkin almmustuvvo maŋŋelut dan jagis . 1 Julevsámegiela nubbingiellan ohppiidlogus ii leat seamma tendeansa go davvisámegielas ja lullisámegielas . 1 Julevsámegiela dáfus , de ohppiid lohku lea njiedjan 88 oahppi rájis skuvlajagi 2005-2006 gitta 79 oahppi rádjai jagi 2008-2009 . 1 Julevsámegiela dáfus , de celkojuvvo ahte dušše unna mánnálogoš ohppet sámegiela ja hirbmat hárvásat hállet giela . 1 Julevsámegiela 3 . 1 Julevsáme æjgát- ja giellakonferánssa . 1 Julevsáme Duodje , 01.10.98 1 Julev- ja oarjelsámi guovlluin lea erenoamáš dárbu nannet sámegiela geavaheami girkus . 1 Julev- ja lullisámiguovlluin leat sámi dutkanásahusat smávvát . 1 Julev- ja lullisámi guovllut , ja lulli-Romsa ja davit Nordlánda leat leamaš vuoruhuvvon báikkit , nugo čuožžu Sámedikki earenoamášpedogihkalaš gelbbolašvuođaloktenplánas 2004 – 2006 . 1 Juksanmearrin lea oažžut olbmuid dihtomielalaččabun gielalaš eatnat ­geardáivuođa hárrái Eurohpás . 1 Juksanmearrin lea oahpásmahttit studeanttaid ealáhussii vai sáhttet maŋŋelis dán oaidnit ovttastumis iežaset iešguđetlágan bargguiguin luondduhálddaheamis . 1 Juksanmearrin lea nannet ja viidáseappot gárgedit báikkálaš bajásšaddanbirrasiid almmolaš ja eaktodáhtolaš fámuid viiddis ovttasbarggu bokte . 1 Juksanmearrin lea leamaš suodjalit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid dakkár vuogi mielde mii veahkeha nannet ja seailluhit sámi kultuvrra . 1 Juksanmearrin lea ahte almmolaš hálddaheapmi sajáiduhttá dagaldusaid árvvoštallat man muddui lágaid , láhkaásahusaid , skoviid , brošyraid , johtučállosiid , almmuhusaid jna. galgá jorgalit sámegillii . 1 Juksanmearrin ferte leat vealtat boasttuáddejumiin ja oažžut čielga , meannudanvugiid dákkár gažaldagaid ságaškuššamii . 1 Juigosis ii leat álohii leamaš nu alla árvu servodagas . 1 Juigiid Searvi 50 50 70 60 1 Juhán lei vuosttaš Skuvvanvári fástaássi maŋisboahtti ja lei maiddái badjeolbmo sogas geat dien guovllus álo leat orron . 1 Juhkosat raportejit bismagodderáđđáset . 1 Juhkosat mat leat nammaduvvon § 33 vuođul , sáhttet , hehtten dihtii iešguđet bivddusčohkiid oktii boahtimis , dahje sihkkarastin dihtii guolásteami jierpmálaš čađaheami , go mearrádusat addojuvvon § 4 vuođul eai leat hehttehussan , iežaset guovllu várás addit láhkaásahusid : 1 Juhkkon sohkabeliide leat dát gosii lihkka ollu dievddut go nissonat . 1 Juhkančáhci 1 Juhkanmielkki haddegoargŋun lea meroštallojuvvon 2,5 prosentii , eará meieriijagálvvuin 0,8 proseanta ja šattuin ja ruotnasiin vurdojuvvo badjelaš 3 proseanta haddegoargŋun . 1 Juhan Niillas oaggumin jávrri alde . ( Govva : Linn Sophie Helmersen ) 1 Juhan Niillas Eira lea riegádan Kárášjogas 1989:s , boazodoallobearrašis . 1 Juhan Niillas Eira : 1 Juhan Niillas Eira ( Govva : Linn Sophie Helmersen ) 1 Juguhisvuohta rievdadii leastadialaš searvegottiid eallinvuogi buoret guvlui . 1 Jođáneamos lági mielde fertejit ásahuvvot dihto ráđđádallan- ja šiehtadallanprosedyrat Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka dáid gažaldagaid hárrái . 1 Jođus leat máŋga miellagiddevaš prošeavtta maid ulbmilin lea unnidit eanandoalu goluid . 1 Jođihit čearu boazodoalu ja doaimmahit dárbbašlaš oktasaš doaimmaid vállje čearu čoahkkin stivrra . 1 Jođihit politihka mii addá nissonolbmuide ja dievdduide seamma vejolašvuođaid bargat ealáhusdoaimmaiguin eanandoalus ja giliealáhusain . 1 Jođihii dearvavšvuođa- ja fuolahussuorggi ovttasdoaibmanlávdegotti mii ovdanbuvttii NAČ 2005:3 – binnás binnái olles – oktiičadnon dearvvašvuođabálvalussii . 1 Jođiheaddjit Dávjjimusat lea lunddolaš ahte oahpaheaddji jođiha ságastallama . 1 Jođiheaddjirolla lea vurrolagaid guovtti joavkku gaskkas nu ahte vurdojuvvon etnalaš dássetvuohta bissu . 1 Jođiheaddjidoaibma Sámi parlamentáralaš ráđis juogaduvvo golmma sámedikki gaskka vuoruid mielde . 1 Jođiheaddji válgalávdegottis 1 Jođiheaddji virgi almmuhuvvui rabasin 1959:s. 3 ohcci evttohuvvoje , muhto ii oktage sis váldán barggu . 1 Jođiheaddji oassálastá Barentsráđi čoahkkimiidda . 1 Jođiheaddji ja eará stivralahtut ja sidjiide persovnnalaš várrelahtut válljejuvvojit guovtti jahkái hávális . Jus leat erenoamáš ákkat , de sáhttá Boazodoallostivra mearridit ahte stivrras galget leat gitta 11 lahtu . 1 Jođiheaddji gullá posišuvdnii . 1 Jođiheaddji ealáhus- ja kulturlávdegottis , nubbinjođiheaddji čoakkinjođihangottis 1 Jođiheaddji doarjjastivrras 1 Jođiheaddji birra : Jođiheaddji galgá vuosttažettiin hálddašit ja hábmet skuvlla birrasa , iige dárbbaš leat fágaoahpaheaddjin praktihkalaš fágain . 1 Jođiheaddji Vuokko Hirvonen ( professor Sámi allaskuvllas ) Asta Balto ( vuosttašamanuensa Sámi allaskuvllas ) Jan Idar Solbakken ( allaskuvlalektor Sámi allaskuvllas ) Grete Bergstrøm ( allaskuvlalektor Sámi allaskuvllas ) Terje Veimo ( seniorráđđeaddi Høgskolen i Nord- Trøndelag ) Sonja Guttorm ( rektor Sirpmá skuvllas , Deanu gielddas ) Reidar Erke ( kultur- ja mánáidgárdeossodaga jođiheaddji , Guovdageainnu suohkanis ) Marit Helene Pedersen ( guovlludirektevra NHO Finnmárku ) Sigrid Stångberg ( Sámi parlamentáralaš ráđđi ) 1 Jođiheaddji Silje Katrine Muotka , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Nubbinjođiheaddji Geir Johnsen , Bargiidbellodaga Sámedikkejoavku ( Bb ) Lahttu Jørn Are Gaski , Bargiidbellodaga Sámedikkejoavku ( Bb ) Lahttu Anne Helene Saari , Bargiidbellodaga Sámedikkejoavku ( Bb ) ) Lahttu Kirsti Guvsám , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Lahttu Miriam Paulsen , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) ) Lahttu Olof Anders Kuhmunen , várrelahttu Åge Nordkild ovddas , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Lahttu Trond Are Anti , Norgga Sámiid Riikasearvi / Sámi álbmot bellodat ( NSR / SáB Lahttu Odd Iver Sara , Árja Lahttu Anders Somby , Johttisámilista Lahttu Hans Eriksen , Ovddádusbellodat Lahttu ja ráđđelahttu Marianne Balto , Bargiidbellodaga Sámedikkejoavku ( Bb ) Lahttu ja ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma , Åarjel-Saemiej Gielh Permišuvnnat : 1 Jođiheaddji Silje Karine Muotka , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR Nubbinjođiheaddji Geir Johnsen , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu Kirsti Guvsám , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR Lahttu Miriam Paulsen , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR Lahttu Åge Nordkil , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR Lahttu Rolf Mathi Reisænen , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR ) várrelahttu Trond Are Anti , Norgga sámiid riikasearvvi ( NSR ) / Sámeálbmotbellodat ( NSR / SáB ovddas Lahttu Anders Somby jr. . 1 Jođiheaddji Kåven , Toril Bakken Nubbinjođiheaddji Pedersen , Geir Tommy Miellahttu Haaker , Heidi P. Greiner Miellahttu Oskal , Margit Eli Anti Miellahttu Store , Knut Miellahttu Eira , Mathis Nilsen Miellahttu Bæhr , Per A. Miellahttu Eliassen , Olaf Miellahttu : Jensen , Skjalg Várrelahttuhttu Nystad , Sten-Egil Marthinsen , Aud ( OB ) ovddas Várrelahttu Grape , Cecilie Randi Skum ( NSR ) ovddas Várrelahttu Inga , Arild Pettersen Sundset , Inga-Lill ( BB ) ovddas 1 Jođiheaddji Kristine Buljo bokte 1 Jođiheaddji Ann-Mari Thomassen Nubbinjođiheaddji Marie Therese Aslaksen Knut Store Miriam Paulsen Olaf Eliassen Várreláhttut : Tor Mikalsen Bente Mortensen Hálddahusas 1 Jođiheaddji : Váldobáŋkku hoavda Øystein Olsen Nubbinjođiheaddji : Váldobáŋkku sadjásašhoavda Jan Fredrik Qvigstad 1 Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen tlf : 78 46 96 00 e-post : rektor@sami.vgs.no 1 Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen 1 Jođiheaddji : Sten E Jønsson , tlf 97 57 77 33 , e-poasta 1 Jođiheaddji : Per-Ivar Henriksen 1 Jođiheaddji : May-Helen Molvær Grimstad , Ålesund ( ođđa ) Várrelahttu : Berit Øksnes , Skiptvet ( ođđa ) 1 Jođiheaddji : Johan Mathis Turi , Boazoolbmuid máilmmilihttu 1 Jođiheaddji , Muotka , Silje Karine , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Nubbinjođiheaddji , Johnsen , Geir , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu , Magga , Mariann Wollmann , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu , Gaski , Jørn Are , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu , Saari , Anne Helene , Bargiidbellodaga sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu , Sara , Odd Iver , Árja Lahttu , Bransfjell , Ida Marie ( permišuvdna 26.05.10 ) , Åarjel-Saemiej Gielh ( ÅaSG ) Lahttu Guvsám , Kirsti , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Lahttu , Anti , Trond Are , Norgga Sámiid Riikasearvi / Sámeálbmot bellodat ( NSR / SáB Lahttu , Nordkild , Åge , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Lahttu , Paulsen , Miriam , Norgga Sámiid Riikasearvi ( NSR ) Lahttu , Anders Somby jr. . 1 Jođiheaddji , Fredrikstad politisearvi 1 Jođihanovddasvástádusa rievdamat vuosttaš ja nuppi lađđasa mielde galget dieđihuvvot guovllustivrii . § 1 Jođihandoarjja addo 70 poastta ruđain . Oahpavuoigaduvvon ohppiid oahpahusberoštupmi duodjefágas lea sakka hedjonan maŋŋil go Ođastus- 94 ásahuvvui . 1 Jođihandoarjja addo 70 poastta ruđain . 1 Jođihanbalánsa ( pst. av BNP ) 1 Jođihan dihtii barggu nammaduvvui jagi 2009 joavku mo dat sáhttá geavahuvvot politihkalaš vuođu hukset NSPA- mas leat vihtta byrokráhta NSPA-guovllus , maid fas jođiha guvlui . 1 Jođihan buvttaovddidanbarggu , Sii ’ da Guovdageaidnu 1 Jođiha maiddái Dearvvašvuođabálvalusaid kvalitehta ja vuoruheami našunála ráđi . 1 Joxas ledje maiddái máŋga almmolaš doaimma , muhtin áiggi son lei skuvlastivrajođiheaddjin ja de lei Ákŋoluovtta sátnejođiheaddjin 1890–1907 . 1 Jox oahpahii álggos Duorppalvuona – Gáltta skuvlabiirres , mii dalle ferte leat leamaš johtti skuvla , go dáid guovlluide huksejuvvojedje skuvllat easkka maŋŋil . 1 Jovkui lea áibbas guovddáš dat ahte háhkkojuvvojit buorit rámmaeavttut sámi ássanguovlluid ealáhusbargui . 1 Jovkui gullet : Leif Halonen , Sámi ealáhusráđi jođiheaddji Ragnhild SandlZJY , Tromsa Peter rebech , Tromsa Odd Olsen , Revsneshamn Sven-Roald NystlZJ , Tromsa 1 Jovkui galgá addit duohta vejolašvuođa váikkuhit sihke proseassa ja mearrádusa sisdoalu . 1 Jovden nu guhkás seaŋggas bajás ahte sáhtten dadjat « Boađe , ráhkis oahpaheaddji ; mun háliidivččen cummát du , danne go mun ráhkistan du ! » 1 Journálii galgá buot reivelonuhus departemeanttain čállojuvvot . 1 Journála- ja diehtojuohkinvuogádagat Dearvvašvuođainstitušuvdna maid dát láhka siskkilda , galgá fuolahit ahte institušuvnna journála- ja diehtojuohkinvuogádagat leat bealuštahttit . 1 Journalisttat geat háliidit oasálastit Murmánskkas , fertejit dan almmuhit Stáhtaministara kantuvrii , ovdal čakčamánu 8. beaivvi dii. 12.00 . 1 Journalisttaide ja gielddaide addojuvvojit dieđut mearrádusaid birra movt galgá čállit almmolaš čujuhusaid ja čoahkkebáikkiid , gilážiid , gielddalaš geainnuid , gáhtaid ja sullasaččaid namaid . 1 Journalista professor ja Gávpeallaskuvlla BI prorektor . 1 Journal of Clinical Epidemiology 1 Jouni Moshnikoff fuomášuvvui go son lea nu garrasit bargan nuortasámegiela ovddidemiin mii lea su eatnigiella . 1 Jotkojuvvot galgá DjO / stáhtalaš lágádusaid ovttasbargu fylkkas . 8 . 1 JosefVedhugnes 15 . 1 Josef Vedhugnesa las si- ja rievdadusevttohus sáddejuvvon Sámediggeráddái meannudeapmái . 1 Josef Vedhugnes:a evttohus čuo. 1 , § 4 čuo. 4 , 2. oasi goalmmát cealkka mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Josef Vedhugnes:a evttohus čuo. 1 , § 4 čuo. 4 , 1. oasi goalmmát cealkka , hilgojuvvui 10 jiena vuostá . 1 Josef Vedhugnes:a evttohus hilgojuvvui 22 jienain 14 jiena vuostá . 1 Josef Vedhugnes:a evttohus 10 jiena vuostá . 1 Josef Vedhugnes ovddidii evttohusa , Sámedikki 9-evttohusa . 1 Josef Vedhugnes oaččui permišuvnna 26.05.00 olles beaivvi . 1 Josef Vedhugnes evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Josef Vedhugnes Sven-Roald Nystø 1 Josef Vedhugnes : Mearrabivdu - vuođđun sámi materiálalaš kultuvrii . 1 Josef Vedhugnes . 1 Josef Vedhugnes , áššeovddideaddji 1 Josef Vedhugnes , áššejođiheaddji 1 Josef Vedhugnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku eavttuhus : 1 Josef Vedhugnes , BB 1 Josef Vedhugnes , ( čoahkkinjođiheaddji ) 1 Josef Vedhugnes , ( nubbijodiheaddji ) BB Ante Martin Eriksen , FJ Mary Mikalsen Trollvik , NSRlovttasbargojoav . 1 Josef Vedhugnes ( čoahkkinortnegii ) 1 Josef Pedersen , 29 . 1 Josef I. Vedhugnes 14 . 1 Jos čájeha ahte lea dárbu go galgá juksat mihttomeari , de ferte juolludusaid nannet . 1 Jos čájeha ahte dán prinsihpa lea váttis čađahit levgema oktavuođas , de sáhttá guoskevaš stáhtaorgána dahje earát ávžžuhit Sámedikki addit lobi bidjat leavgga eará láhkai láhkaásahusa § 8 mielde . 1 Jos čohkkejuvvojit systemáhtalaš dieđut sámegielaid birra , de dat šattašii ávkin buot surggiid giellaovddideapmái . 1 Jos čoahkkinjođihangoddi gávnnaha ahte ášši heive mearridit seammá čoahkkimis , de berre čoahkkinjodihangoddi čállit dan sierran áššelistui , ja diedihit ahte dan áigot eavttuhit meannudit dallánaga . 1 Jos čoahkkinjođihangoddi gávnnaha ahte ođđa ášši heive mearridit seamma čoahkkimis , de galggašii čoahkkinjođihangoddi bidjat dan sierra áššin áššelistui , ja dieđihit ahte dan áigot eavttuhit meannudit dallánaga ja olggobealde almmuhuvvon áššiide biddjojuvvon áigemeriid . 1 Jos čoahkkinjoáiheaddji gávnnaha nammačuorvuma dárbbašmeahttumin , muhto muhtun áirras gáibida nammačuorvuma , de Sámediggi mearrida jienastanvuogi sátnevurostallama haga jienastettiinis bustáva a mielde . 1 Jos šaddet ođđa ja stuorra regiovnnat , de lea das dehálaš oktii ­heivehandoaibma gielddaid , stáhta ja ealáhusaid dáfus . 1 Jos ášši guoská meahccegeavaheami rievdadeapmái eará osiide Finnmárkkus , de ii searvva maŋimuš stivralahttu maid Sámediggi lea válljen , meannudeapmái . 1 Jos áššeoasálaččat eai šatta ovttaoaivilii konsultašuvdnaprosedyra hárrái , maiddái čielggadus ­dárbbu hárrái , de galgá fylkkamánni doalvut ášši Luondduhálddašan direktoráhtii . 1 Jos áŋgirušášii olles árvoráidduin álgoávdnasiid buvttadeami rájes gitta golaheaddji rádjái , de dat sáhtášii addit lotnolasealáhusaide birra jagi barggu ja buori ekonomiija . 1 Jos árbevierrojoavku dán barggu galggaš doaimmahit , de fertet jearrat leago oppanassiige dárbu ođđa kommišuvdnii . 1 Jos álbmotriektenjuolggadusat dagahit ahte Sámi eanahálddašeapmi liikká ásahuvvo , de Sámedikki mielas galggašii dat dáhpáhuvvat eaktudáhtolašvuođa prinsihpa mielde . 1 Jos áirras dattetge ii mieđa doahttalit Čoahkkinortnega , de dáhttu čoahkkinjođiheaddji jienasteami das ahte galgá go guoskevaš áirras manahit sáhkavuoru dahje dáhttojuvvot eret čoahkkimis guoskevaš áššis dahje loahppa beaivái . 1 Jos áirras dattetge ii mieđa doahttalit čoahkkinortnega , de dáhttu čoahkkinjođiheaddji jienasteami das ahte galgá go guoskevaš áirras manahit sáhkavuoru dahje dáhttojuvvot eret čoahkkimis dan beaivái . 1 Jos áirras dattetge ii mieđa doahttalit čoahkkinortnega , de dáhttu čoahkkinjođiheaddji jienasteami das ahte galgá go guoskevaš áirasis váldojuvvot sáhkavuorru eret dahje dáhttojuvvot eret čoahkkimis guoskevaš áššis dahje loahppa beaivái . 1 Jos áigemearit eai leat dollojuvvon , de ii galgga čoahkkinjođihangoddi ovddidit áššiid dievasčoahkkimii meannudeapmái . 1 Jos vástádus lea JUO , de fertet mii meroštallat dan makkár boazodoalu mii háliidit ja mainna lágiin dan juksat . 1 Jos válmmašteaddji fápmuduslávdegoddi ferte buktit iežas gaskaáigásaš árvalusa ovdalgo lea fidnen buot dárbbašlaš dieđuid juohke áidna fápmudusa birra , de dat galgá sierra čilget manne leat mál ' ) l ' ) onan ja goassážii loahpalaš boadus gárvána . 1 Jos válddát 60 oahppočuoggá sámegielas , de sáhttá dat addit dutnje 60 000 ruvnnu 1 Jos váidaluvvo , de váidalus galgá sáddejuvvot Kultur- ja girkodepartementii . 1 Jos virgáibidjan ii vel leat čielgan dannego eanebut leat ožžon ovtta maáe oUu jienastagaid , de mearriduvvo vuorbádemiin . 1 Jos unnitloguin galggaš rievttuid meannuduvvot , de eanetlohku ferte leat mielas buriin láhkasuodjalusain doarjut dan riekteipmárdusaid ja árvoipmárdusaid . 1 Jos ulbmiliid galggaš leat vejolaš čađahit , de fertejit searat biddjojuvvot máŋgga dássái . 1 Jos ulbmiliid galggaš leat vejolaš čañahit , de fertejit searat biddjojuvvot máŋgga dássái . 1 Jos terminálagovva lea menddo unni šearpma ektui , de sáhtát geahččalit sturrodagaid 1152x864 dahje 1280x720. Buvtte ruovttoluotta kodabrihkká 1 Jos sávaldat lea - de lea Sámediggeráđđi gearggus gulahallat dinguin movt dán ovttasbarggu galggašii čađahit . 1 Jos sámiid lohkangelbbolašvuohta lei headju ovddežis , de dat ii buorránan dán maŋŋá . 1 Jos sámi álbmot galgá sáhttit geahččat ovddasguvlui , de ferte dat oažžut vejolašvuođa guođđit juoga das mii lea vássán . 1 Jos sámi nuoraid gymnása váldoulbmil galggaš juksojuvvot , de mii oaivvildit ahte dat ásahuvvo sámi birrasii gos leat sápmelaččat eanetlogus ja geat váikkuhit servodateallimii . 1 Jos sámi kultuvrras galgá leat boahtteáiggi , de ferte leat álbmogis vejolašvuohta oahppat ja geavahit iežas giela . 1 Jos sámenissonat galget joksat ovttadássásašvuođa albmáiguin , ferte doaibmabijuid oažžut áigái guktuid sohkabeliide . 1 Jos sámegiella ain galgá gullot boahtteáiggis , de fertet mii fievrridit dan boahtte bulvii . 1 Jos sámegielaid boahtteáigi galggaš leat oadjebas , de gáibiduvvo ahte gielddat ja báikegottit suodjalit ja viššalit geavahit sámegiela iežaset guovlluin dainna fuolain , ahte sámegiela lea vejolaš bures oahpahit mánáidgárddiin , vuođđoskuvllain ja joatkkaskuvl- 1 Jos sámegiela universitehta eksámen ( vuođđofága dahje gaskafága ) ii adnojuvvo bálkábajidanfágan , de mii evttohat ahte stáhta juolluda stipeanddaid oahpaheddjiide geat váldet dán eksámena . 1 Jos suohkanat barget ovttasráđiid , de dat sáhtášii buktit áigái fágabirrasiid mat eambbo geasuhit , ja dat nannešii bálvalusaid kvalitehta , ja go lea stuoribuš olmmošlogus sáhka , de dakkár ovttasbargu bálvalusbuvttadeamis ja máhttobuorideamis dávjá livččii ruđalaččat jierpmálaš dahku . 1 Jos stáhta datte gávnnaha ásahit ja fievrridit sierra gymnása sámegielain , de rávvet válljet Kárášjoga skuvlabáikin . 1 Jos stivralahttu ii sáhte boahtit čoahkkimii , ferte sadjásaš lahttu gohčohallot . 1 Jos skuvladilálašvuohta lei váttis Mátta-Norggas , de lei dat ollu váddásat Davvi-Norggas . 1 Jos sii eai leat goassege leamaš registarastojuvvon Norgga ássin , de galget girjejuvvot Sámedikki jienastuslohkui Oslo suohkanis . 1 Jos sii eai leat goassege leamaš registarastojuvvon Norgga ássin , de galget girjejuvvot Oslo suohkana jienastuslohkui . 1 Jos sii dása náđđot , de mii oažžut árpmuhis dili lassáneaddji bargguhisvuođain ja stuorát bargoveaga go dárbbašat ja geafivuođa man mii dovdat nu bures 30-logus , ja dát livččii galgan leat doarvái balddonassan . 1 Jos seammás eai gávdno ođđaáigásaš ja nana ásahusat mat gulahallet , váikkuhit ja bidjet eavttuid dan politihkkii maid Sámediggi fievrrida , de geanohuvvá sámi demoktratiija . 1 Jos ráđđi livččii nu dahkan , de livččii sáhttán lohkat min reivves ášši birra mas ledje áibbas rivttes dieđut . 1 Jos ráđđi ii juo leaš sádden čálalaš gáibádusa dán birra , de ferte dahkat dan farggamusat . 1 Jos ruđat geavahuvvojit bálkkáide ja mávssuide , de lea doarjjavuostáiváldis bargoaddi ovddasvástádus ja ferte dábálaš vuogi mielde geassit vearu ja fuolahit ahte gieldda ruhtakantuvra oažžu bálká- ja vearrogeassinbáhpiriid . 1 Jos riikka bajimuš eiseválddit eai dáhto dasttánaga čuovvolit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa dán suorggis , de Bargiidbellodaga joavku háliida fuomášuhttit dan , ahte lea vejolaš oahppat ollu gielddalaš hálddašeami bokte , go dát gielddat besset mearriduvvon áiggi geahččalit hálddašanortnegiid . 1 Jos rekrutterenvuođđu fuotnána , de goarránivččii olles ealáhus . 1 Jos presideanta guođđá doaimmas vuođđonjuolggadusaid § 2-3 bustáva e ) mielde , de guođđá olles Sámediggeráđđi doaimmas . 1 Jos plána galgá čuvvojuvvot nu mo lea hábmejuvvon , gáibida dát stuorra resurssaid ja bures ovttastahttit resuršageavaheami ja mihttomearre juksama . Álohii gávdnojit mat ráddjejit , jáhkkimis eanemus rekruttema bealis , hukset ollesárvosaš sámi viidodatmediafálaldaga . 1 Jos ođđa háldenguovllut galget boahtit fylkkagielddaid sadjái , de eaktudit mii ahte Sámediggái addojuvvo stuorát váikkuhanfápmu háldeguovlluid barggus sámi áššiiguin , dadjá Jonassen . 1 Jos ođđa ealáhusaide eanandoalu oktavuođas galgá šaddat stuorát mearkkašupmi , de fertejit miellaguottut ja geavahus viehka ollu rievdat . 1 Jos ovttaskas ohccit ohcet , de galgá sis leat čálalaš šiehtadus ásahusain dahje organisašuvnnain fágalaš veahki hárrái , go guoská prošeavtta čađaheapmái 1 Jos ovttaskas boazodoalloorohagat galget sáhttit dáid bargat , de dárbbašit dat resurssaid , ja dat sis eai leat . 1 Jos ovtta ealáhusain ii dine nu bures , de sáhttá dorvvastit eará dietnasiidda . 1 Jos otnáš oljohattit bissot , de oljju gávpeárvu šaddá leat badjel 60 miljárdda ruvnnu . 1 Jos opposišuvdna galggaš sáhttit gozihit iežas demokráhtalaš saji parlamentáralaš vuogádagas , de lea dárbu addit opposišuvdnii ollu buoret vejolašvuođaid go mat dál leat . 1 Jos omd. Davvi-Norga livččii ( vejolaččat ávádat 7 ) sierra eanandoallopolitihkalaš ávádat , de sáhtášii geahččalit eanandoallopolitihkalaš málle mii eanet lea heivehuvvon daid hástalusaide ja luonddu attáldagaide mat leat sámi guovlluin . 1 Jos ollugat sáhtášedje searvat kulturmuittuid ja kultureatnama seailluhanbargui , de sáhtášii boares bargovuogi fievrridit viidáseappot . 1 Jos oktavuođas ii leat báikkálaš ossodat kreatsas gusket dasa vuosttaš oasi mearrádusat . 1 Jos oktasaš mihttomearit ja oassemihttomearit deattuhuvvojit menddo sakka , de sáhttet oahppit dovdat iežaset heajubun , ja dat sáhttá goazahit ovdáneami . 1 Jos oktage heaitá boahtimis skuvlii , de su čuovvolit dakkaviđe , ja skuvla váldá oktavuođa oahppái ja su vánhemiidda , ja sierra čuovvolanjoavkkut nammaduvvojit – ja skuvlla ovddasteaddjit mannet oahppi ruktui viežžat su , jos lea dárbu . 1 Jos oktage geahččalii árvalit ahte eatnigiella lea deaŧalaš gaskaoapmi máná oahppamii , de ággaduvvui dalánaga : " Gosa dainna sámegielain ? " 1 Jos oahppolihtut baicce lágidit oahpahusa vuođđoskuvlla ja/dahje joatkkaskuvlla dásis almmá mange soahpahmuša gielddain dahje fylkkagielddain , de gáibiduvvo kursadivat . 1 Jos oahppit fárrejit sámi gielddaide omd. dalle go vuođđoskuvllas leat joavdan gaskkamuddui , de lea menddo garas gáibidit sin hálddašit nubbingielaplána . 1 Jos nuoraid galgá movttiidahttit álgit eanadoaluin , de ferte bidjat ekonomalaš doaibmabijuid sihkkarastin dihte rekrutterema . 1 Jos nu leaš - lea go dalle vuordimis árvalusat rievdadit dálá sámelága dan guvlui ahte sápmelaččat geat gullet man nu bellodahkii eai galgga beassat cegget listtuid sámediggeválgii ? 1 Jos nu lea — maid lea Sámediggeráđđi bargan dán áššis ? 1 Jos nu ii dáhto dahkat , de gáibida ráđđi viiddiduvvon konsešuvdnačielggadeami sámi servodatberoštumiide . 1 Jos nu ii dáhpáhuvaš , de ferte bidjat prošeavtta dan sadjái mas lei álggos kulturviessoplána vuoruhanlisttus . 1 Jos nu ii dáhpáhuva , de gártet sihke ovttaskas olbmot ja joavkkut vásihit ahte sii ođđasis oaidnemeahttumin dahkkojuvvojit ja vajáldahttojuvvojit . 1 Jos nu háliideš , de lea dat surgat árbevirolaš sámi luonddugeavaheami ektui áiggiid álggu rájes . 1 Jos nu geavvá , de ođđa ráddi válljejuwo čuožžu § 10 njuolggadusaid mielde . 1 Jos njuovahagat eai oažžu doarvái bierggu , de sáhttá dat dagahit stuorra njuovvangoluid njuovvankilo nammii , mii fas dagaha dan ahte boazodoallit ožžot fuonit hatti . 1 Jos máŋga kvotientta leat ovtta stuoru , de daid fylkkaid jienastuslohku mearrida . 1 Jos mátta-sámegiella galgá oažžut bajit stáhtusa de ferte ál ) giruššat dan ala ahte gieUa eambbo guUo ja oidno . 1 Jos mátta-sámegiella galgá ealáskuhttot ja das galgá leat vejolašvuohta eallit de mearkkaša dát ahte sajiid gos sámegiella geavahuvvo lunddolaččat ferte nannet , ja dákkár sajiid ferte háhkat lasL Sámegiela geavaheami galgá nuppiin sániin daddjon nannet maiddái oahpahusásahusaid nugo skuvlla ja mánáidgárddi olggobealde . 1 Jos mátta-sámegielas livčče bajit stáhtus de movttiidahtašii dát iešalddis oahppat giela . 1 Jos mánáid bágge dán vajálduhttit go leat guđa dahje čieža jagi boarrásat , de sin ala bidjet noađi mii sáhttá šaddat lossat guoddit . 1 Jos mus jerre lean go sápmelaš , de dadjan álo ahte lean . 1 Jos mun galggan vástidit oanehaččat , de sáhtán dan dahkat ovttain sániin , namalassii soaittáhagat . 1 Jos muittán riekta , de nohke dát barggut maŋŋágo skuvla ja internáhtta fárrehuvvui bissovaš ja ođđaáigásaš vissui . 1 Jos muhtun áššeoasálačča mielas lea ulbmillaš , de galgá fylkkamánni ásahit sierra bargo ­lávdegotti mii galgá veahkehit fylkkamánni suodjalanplánabarggus . 1 Jos muhtun váhnemat dáhttot iežaset mánáide diekkár oahpahusa maid " Sámelávdegoddi " evttoha , de eat mii vuosttal ahte ásahit sierra linnjáid skuvllas diekkár ohppiide . 1 Jos muhtun lávdegoddi ii háliit iežas barggu almmolažžan , de dieđusge lea vejolaš gieđahallat dan čihkosis , muhto dan barggu maid lávdegoddi lea biddjon dahkat , ii sáhte doallat čiegusin daidda geat lávdegotti leat nammadan , ii ge dat galgga ge leat čiegus . 1 Jos muhtun lea addán buhtes jienastan lihpu , de dat váldojuwo fárrui lohkamii go lea dárbu gávnnahit leago dikkis marridanfápmu , muhto dat ii lohkkojuwo ieš jienastatlohkamis . 1 Jos muhtun jienasta eanebuid go dan logu mii galgá válljejuwot , de dat namma dahje namat mat leat vuolimuččas , eai rehkenastojuwo fárrui . 1 Jos muhtun guhte ii máhte sámegiela , lea šiehtadallamiin mielde , de adnojuvvo dulka gean diggi lea nammadan dahje dohkkehan . 1 Jos mu livčče ollu láitán , de jáhkán ahte mun livččen heaitán hupmanis oalle fargga . 1 Jos mis sierrálágan sivaid geažil ii leat ovddasteaddji iešguđet lávdegottiin , de mis ii leat álggage vejolašvuohta searvat prosessii ja buktit árvalusaid lávdegoddái , muhto fertet nugo earát ge mat leat Sámediggevuogádaga olggobealde , vuordit dassážii go lávdegoddi lea geargan bargguinis . 1 Jos min evttohus lea vuostáiváldojuvvon ja geavahusas bálkestuvvon ruskalihttái , de lea Sámediggeráđi láhttenvuohki demokráhtalaš skandála - dievasčoahkkin galggašii váldit eret dan nammadanválddi mii lea biddjon ráđđái . 1 Jos mii čehpošeimmet de oainnášedje eambbosat ahte min eallinguovllut eai leat dušše rahpasat earáide muhto dat maiddái váldojuvvojit geavahussii hálbbes resursan . 1 Jos mii lihkostuvvat buhtistit fápmorusttegiid ja industriijarusttegiid luoitimiid karbonačatnamiin , de mis lea doaibmabidju mii duođaid lea ávkin miehtá máilmmi . 1 Jos mii lihkostuvvat bissehit vuvddiid jávkadeama , de luoitimat unnot goalmmádasain olles geahpedandárbbus . 1 Jos mii háliidat ávkkástallat riggodagain iežamet guovlluin , de mii dárbbašat politihkalaš fámu mii sihkkarastá dáid vuoigatvuođaid . 1 Jos mii galgat ovttas doalvut servodaga ovddos guvlui daid sániide dávistettiin maid mii riikkaidgaskasaččat cealkit , de fertet mii duostat ođđa vugiiguin ruovttus hábmet min demokratiija ja dohkkehit vuoigatvuođaid , dadjá earret eará Nystø sáhkavuorustis oktasaš sámi parlamentarihkkariid konferánssas Johkamohkis guovvamánu 24. b. 2005 . 1 Jos mii galgat ollašuhttit iežamet oktasaš ulbmila Afghanistánas , de lea áibbas dárbbašlaš doarjut afghánalaš sihkkarvuođasoahteveaga . 1 Jos mii dáinna bargguin galgat lihkostuvvat , de fertet mii bargat ovttas , beroškeahttá guđe álbmogii mii gullat . 1 Jos mii dan livččiimet dahkan , ja váhnemat dan gullan , de livččen lihcohallan . 1 Jos mii atnit álbmotlohkamiid gáldun , de mii oaidnit ahte kymrigielalaččaid lohku dál vuosttamuš geardde čuođi jagis lea lassánišgoahtán . 1 Jos mihttomearrin lea suodjalit ja viidásetovddidit mearrasámi kultuvrra , de dárbbašuvvo sihke ođđajurddašeapmi ja árbevirolaš ealáhusbargu . 1 Jos mearriduvvo meahccegeavaheami rievdadeapmi maid dorjot golbma ja dušše golbma stivralahtu ja olles unnitlohku vuođusta iežas oainnu sámi kultuvrra , boazodoalu , meahccegeavaheami , ealáhusbarggu ja servodateallima destii árvvoštallojuvvon Sámedikki njuolggadusaid vuođul , de sáhttá čoahkis unnitlohku stivračoahkkimis gáibidit ahte ášši ovddiduvvo Sámediggái . 1 Jos mearrasámi vuoigatvuođat dál eai dohkkehuvvo go riddoguolástuslávdegotti árvalus nu bures lea láhčán diliid dasa , de lea boahtte lávki váldit ášši ovdan riikkaidgaskasaš arenas . 1 Jos mannen olggos kovppa haga , de gal gevrejedje mu fas vissui coggat dan badjelasan . 1 Jos lávdegotti uhcitlogu evttohus ii mearriduwo , ja dualistalaš vuogádat bisuhuwo , oaivvilda Sámediggi ahte maiddái ILO konvenšuvnna nr. 169 berre ovttastahttit lága bokte seamma dásis go Eurohpalaš olmmošvuoigatvuođaid konvenšuvnna , ON konvenšuvnna ekonomalaš , sosiálalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid hárrái ja ON-konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái . 1 Jos listtas leat boasttuvuođat , de eai váldojuvvo rievdadusat mielde ja jienastat lohkkojuvvo rievdadusaid haga . 1 Jos ležžet gažaldagat , de sáhttá váldit oktavuođa Stáhtaministara kantuvrrain , tlf. 22 24 40 07 . 1 Jos ležžet eallimin , de soapmásat dáidet leat áhkut dahje ádját . 1 Jos lei mihkkege maid oahpaheaddji jearai , de máhtten vástidit , juoga maid earát eai máhttán . 1 Jos ledje oađđimin , de loktiime sin várrugasat ruovttoluotta iežaset seŋgii . 1 Jos leaš nu ahte ovddasvástideaddji politihkalaš dásis lea boahtán čielga diehtu das ahte dalle Ráđđehusas eai lean dakkár áigumušat , de dat duohta diehtu berre boahtit oidnosii . 1 Jos leaš , de sáhttá go Sámediggeráđđi dahkat maidege áššiin , ja vejolaččat maid ? 1 Jos lea sivva jáhkkit ahte olmmoš gean namma čállojuvvo jienastuslohkui , lea earáge gieldda sámi jienastuslogus , de galgá dan gieldda sámeválgastivrii dallánaga dieđihit ahte dat olmmoš lea čállojuvvon jienastuslohkui . 1 Jos lanjas ii leat jienasteapmi sámediggeválgii , de jienasteaddji galgá sáddejuvvot jienastanbáikái mas vuostáiváldet jienastagaid sámediggeválgii ( láhkaásahusa §§ 47 , 50 ) . 1 Jos konsultašuvnnat galget leat duođalaččat ja duođalaš áigumuš gávdnat čovdosiid , de ferte NVE juogadit iežas gaskaboddosaš árvvoštallamiid ja árvvoštallaneavttuid Sámedikkiin . 1 Jos konkrehta luonddureserváhtaid suodjalannjuolggadusat galget rievdaduvvot , de galgá dát gulaskuddamii guoskevaš beroštumiide ja fágaeiseválddiide , omd. boazodollui ja Sámi kulturmuitoráđđái . 1 Jos jo goassege nagodežžet dan dahkat . » 1 Jos jienastus šaddá ovttadáset , lea stivrajođiheaddjis 2 jiena . 1 Jos jienasteapmi čájeha ovtta maáe jienastagaid vuostálagaid , čoahkkinjoáiheaddji jienastat mearrida . 1 Jos jienasteaddji ii leat leamaš registarastojuvvon Norgga ássin maŋimuš logi jagi válgabeaivvi ovdal , galgá ohcamis leat jienasteaddji duođaštus ahte son ain lea Norgga stáhtalahttu . 1 Jos ja go suodjalus ii šat dárbbaš guovllu , dat galgá máhcahuvvot sámi geavahussii , Skum cealká . 1 Jos it gávnna iežat nama doppe , de válddes njuolga oktavuođa Sámedikkiin , dahje sáhtát fitnat geahččamin gieldda geahččanjienastuslogus . 1 Jos it dieđe makkár oahpu háliidivččet válljet , de lea dus dál erenoamáš vejolašvuohta oažžut inspirašuvnna ja jurdagiid , ja lonuhallat vásihusaid . 1 Jos ilbmá ahte muhtun bellodat lea ožžon eanet guovlomandáhtaid go galggašii Riikaválgastivrra rehkenastima mielde , de lea dárbu čađahit ođđa rehkenastima mas dát mandáhtat gessojuvvojit eret . 1 Jos ii ál ) giruššo dan ala maiddái ahte vánhenbuolvage oahpá giela de bohtosat eai šatta nugovurdojuwojit , danin go dušše boarrásat ja mánátlnuorat máhttet sámegiela iešguđet dásis . 1 Jos ii oktage dan gáibit , dahje jos jienastatlogut leat ovtta stuoru oááa jienasteamis , de válga mearriduwo vuorbádemiin . 1 Jos ii máhttán jearaldagaid vástidit dárogillii , de bealkkahalai hirbmadit ahte ii lean lohkan bihtáid albmaláhkai . 1 Jos ii leat vejolašvuohta geavahit luonddu , de várra váldoágga manne ássat gilis gahččá maiddái eret . 1 Jos ii leat vejolaš oažžut vuogádaga ollislažžan , mii nagoda háhkat dárkilis ollesgova boraspirenáliin , de gahččá čoahkkái olles hálddašeapmi , ja mearrádusat dahkkojit boasttu vuođu alde . 1 Jos ii lean vejolaš váhnemiid lusa vuolgit , de muhtumat geavahedje liibba gallestallat fulkkiid . 1 Jos ii guhtege oaččo eambu go beali jienastagain , de jienastuwo ođđasis . 1 Jos ii , de áigu go Sámediggeráđđi movt ge konkrehta geahččalit hehttet ráđđehusa addimis dan ovdagihtii lobi man birra dás lea sáhka ? 1 Jos gáibádusat doaibmadoarjga hárrái eai leat ollašuhttojuvvon ja raporteren ii leat sáddejuvvon Sámediggái ovdal dieđihuvvon ja mearriduvvon dáhtona , de ii sáhte doarjjaoažžu oažžut doarjaga Sámedikkis . 1 Jos guđege stipeandaortnega rámat rasttiduvvojit ollu dohkálaš ohcciid geažil , de várrejuvvon ruđat 1 Jos guovtti ohccis árvvoštallojuvvojit leat ovtta buorit báhpárat , de dat ohcci beassá ohppui guhte máhttá sámegiela . 1 Jos guovlu ii leat definerejuvvon sámi guovlun ođđa oahpahuslága ektui , de ii leat mánáin Stáhta Oahpahuskantuvra reivve mielde - vuoigatvuohta oahpahussii sámegillii , vaikko fágaplánat sihke sámegiella vuosttasgiellan ja sámegiella nubbingiellan nannejit sámegiela reaidogiellan , mii mearkkaša dan ahte oahpahus lea dán gillii maiddái eará fágain . 1 Jos guovllu olbmot áigot bivdit jogas , de fertejit sii vuos šaddat guolástussearvvi lahttun . 1 Jos golut rivdet ollu ja/dahje plánavuođđu ja areálat rivdet ollislaš huksemis dohkkehuvvon plánavuođu ektui 2002:s , de dat eaktuda ođđa meannudeami fylkkadikkis ja Sámedikki dievasčoahkkimis . 1 Jos goabbáge ii oaččo eanetlogu , de mearrida Finnmárkku fylkkadiggi barahislohkojagiin ja Sámediggi fas bárralohkojagiin gii dan guđa lahttu gaskkas galgá leat jođiheaddji ja nubbijođiheaddji . 1 Jos gillefidnostivrrat ásahuvvojit , de dat ožžot seamma stáhtusa go boazodoalu orgánat cealkámušaid oktavuođas bartahuksemiid ja eará doaimmaid birra gillefidnoguovllus . 1 Jos giliskuvllat heaittihuvvojit , jogo davvisámi , julevsámi dahje oarjilsámi guovllus , de dakkár heaittiheamit sáhttet funet čuohcit sámi servodagaid giellaovdáneapmái ja nu maiddái oppa sámi servodahkiige . 1 Jos gili olbmot sáhttet dinet ruđaid dakkár málle mielde , go hálddašit meahcceguovlluset , ja dainna lágiin bisuhit oktasaš doaluid , de dat livččii stuorra ávkin giliide . 1 Jos gili olbmot eai oainne dárbbu dahje ane riektan ásahit gillefidnoguovlluid , de berrejit earalágan ortnegat addit báikegottiid olbmuide ovdamuni , go dáhttot geavahit luondduriggodagaid . 1 Jos giellamolsun lea joavdan dan muddui ahte ii šat leat vejolaš dahje lea váttis vánhemiidda oahpahit dan mánáidasaset , de mánáidgárddit ja skuvla šaddet dađe dehálat giellajoregin main vel lea vejolaš sidjiide nannet unnitlohkogiela sajádaga , geat dan háliidit . 1 Jos giellamolsašupmi dáhpáhuvvá almmá mange caggama haga , de loahpas ii báze ii oktage eatnigielalaš olmmoš . 1 Jos giellahehttehusat heađuštit dan , de lea dearvvasvuođabálvalusa geatnegasvuohta fuolahit bálvalusa dohkálaš vuogi mielde álbmogii / geavaheddjiide . 1 Jos giella ja kultuvrra dovddaheamit leat eambbo oidnosis almmolaš servodagas , de dat sáhttá dasa váikkuhit ahte oarjilsámegiela geavaheapmi lassána , ja dan 1 Jos gielddat gávdnet boasttuvuođaid Sámedikki jienastuslogus , de galget váldit oktavuođa Sámedikkiin . 1 Jos gielda gávnnaha ahte ii leat vuoigadahttojuvvon oažžut sierra doarjaga , de ferte gielda váldit oktavuođa mánáidgárdeeaiggádiiguin oažžun dihte lagat čilgehusa . 1 Jos geavahuvvo norgalaš terminologiija , de sáhttá dadjat ahte gudnisadji viiddiduvvo guoskat guovtti levgii , norgga ja sámi levgii . 1 Jos geahččalii sámegillii vástidit , de oaččui dán vástádusa : Ammal dál lea čielggas ahte mii hállat dárogiela skuvllas . 1 Jos galgá oažžut registrerijuvvot dákkáraš sámepolitihkalaš oktavuođaid de berre gáibiduvvot ahte unnimus 500 olbmo leat vuolláičállán registrerenohcama geain lea jienastanvuoigatvuohta sámediggeválggain . 1 Jos galgá leat sihkkar ahte Norgga duopmostuolut ja hálddašaneiseválddit vuhtiiváldet konvenšuvnnaid mearrádusaid , de lea áibbas dárbbašlaš ovttastahttit . 1 Jos galgá hehttet vesáluvvama ja bajásdoallat kultureatnadaga , de lea áibbas mearrideaddji ahte lea doaibmi ja ealli eanandoallu , ja dalle erenoamážit buvttadus guođohanelliid vuođul . 1 Jos galgá gávdnat dan eanemus ulbmilaš gielda- ja fylkagieldastruktuvrra de ferte iešalddis dahkat ollu eambbo go dušše rievdadit eatnandieđalaš rájiid . 1 Jos galgá bures ávkkástallan ealáhusbivdduin de ferte sihke dovdat jávrriid ja daid bearráigeahččat . 1 Jos galggašii bisuhit iešguoddi mielkebuvttadeami , de fertešii Sámedikki mielas bidjat johtui doaibmabijuid bisuhan dihte mielkebuvttadeami unnimusat dálá dásis . 1 Jos galggašii bisuhit iešguoddi mielkebuvttadeami , de fertešii Sámedikki mielas bidjat johtui doaibmabijuid bisuhan dihte mielkebuvttadeami unnimusat dálá dási . 1 Jos galggaš oažžut čađahuvvot daid hástalusaid mat leat boazodoalus , de lea áigi láddan hukset oktavuođaid organisašuvnnaiguin ja politihkkariiguin - sihke Sámedikkis ja Stuorradikkis ja oažžut sin maiddái bealuštit boazodoalloáššiid . 1 Jos galggan vástidit lei go internáhttaeallin buorrin munnje , de vástidan miehtemielas . 1 Jos galget leat vejolašvuođat Iihkostuwat fas geavahišgoahtit mátta-sámegiela ja ealáskuhttit dan de lea dárbu ráhkadit guhkkit áiggi plánaid . 1 Jos galge konfirmerejuvvot , de fertejedje máhttit lohkat girjji . 1 Jos galgat lihkostuvvat ovddidit guovlluid , de lea dárbu fylkka buot osiin oažžut áigái goallostemiid máhttofáluheddjiid , váikkuhangaskaomiid , ealáhusaid ja hálddahusásahusaid gaskka . 1 Jos galgat lihkostuvvat oažžut áigái buriid ja ovttadássásaš almmolaš bálvalusaid sámi álbmogii , de lea mearrideaddji dehálaš ahte almmolaš hálddahusain oppalohkái lea diehtu ja máhttu sámegielas ja sámi áššiid birra , eren ­oamážit dain doaimmahusain mat galget bálvalit álbmoga ja čađahit doaibmabijuid . 1 Jos evttohusa meahccegeavaheami rievdadeami hárrái mii guoská juogo dušše Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porgáŋggu ja Deanu gielddaide dahje dušše loahppa Finnmárkui , dorjot golbma ja dušše golbma stivralahtu , de sáhttet golbma stivralahtu čoahkis gáibidit ahte ášši meannuduvvo oktii vel . 1 Jos eat leat mielde dán standardiserenbarggus álggu rájes juo , SVL gáddá ahte šaddá váttisin smávva gielaide maŋŋil boahtit ja viggat searvat . Mii guoská terminologiijabargui , de diehtá SVL ahte leat máŋggat prošeavttat mat leat álggahuvvon davvi-riikkalaš dásis gos sámit EAI leat mielde . 1 Jos earát galget fierpmástallat seamma jávrris , de buktá dat váttisvuođaid . 1 Jos eanetlohku ii doarjjo dán eavttuhusa , de Gb sámediggejoavku miehtá ahte nuppádassii buoremus čoavddus - go galgat bisuhit dásseárvoprinsihpa - ahte áirasat juohkásit dássidit gorrelohkoprinsihpa mielde , nu ahte Fylkkadigge ja Sámediggi válljejit guhtege njealljása stivrralahttun . 1 Jos eanetlogus eai leat eambbo go njealjis , de sáhttá čoahkis unnitlohku stivračoahkkima áigge gáibidit ahte ášši ovddiduvvo Sámediggái . 1 Jos eanebut leat ožžon ovtta made jienastagaid , de jienastuwo ođđasis sin gaskkas . 1 Jos eananhálddašeapmi juohkása , de ášši lea áibbas nuppelágan . 1 Jos eanadoallodeparmeanttas ii leat dáhttu ovttas bargat Sámedikkiin ja boazodoalloorohagain dán áššis , de bivdit Sámediggeráđi árvvoštallat sierra sorjjaskeahtes boazodoallofágalaš čielggadeami ráhkadeami . 1 Jos eamiálbmotservodagat galget sáhttit váikkuhit konstruktiivvalaččat ja sihkkarastit iežaset baohtteáiggi , de fertet mii oažžut vuoigatvuođa , vejolašvuođa ja resurssaid searvat riikkaidgaskasaš bargui , dadjá Keskitalo . 1 Jos eambbo bivdojit báikkálaš njuorjohivvodagat , de datge attášii báikkálaš guolásteapmái buoret vejolašvuođaid . 1 Jos eambbo bivdojit báikkálaš njuorjohivvodagat , de datge attášii báikkálaš guolásteapmái buoret vejolašvuoñaid . 1 Jos ealáhusas livčče lean seammalágan divatortnet go eanadoalus lea , de livččii boazodoallu dušše 2005s seastán measta 12 miljon ruvnno . 1 Jos eai árvaluvvo ođđa hálddašanortnegat , de ii leat vejolaš ovdánit vuoigatvuođalaš áššiin - nammalassii váldit sámi beroštumiid mielde dáidda orgánaide mat barget resursahálddašanáššiiguin . 1 Jos dát šaddá áigeguovdilis áššin guovlluin olggobealde Finnmárkku , de dan ferte árvvoštallat Sámevuoigatvuođalávdegotti II čuovvoleames . 1 Jos dát ásahuvvo bissovaš geavahussan , de šaddet áššedovdi mekanismmaid rávvagat dađistaga geahčastahkan álgoálbmotrievtti ovdáneamis ja ásahuvvon álbmotrievttálaš instrumeanttaid dulkomis go guoská álgoálbmotvuoigatvuođaide . 1 Jos dát heajos mearka ain galgá vearránit , de sáhttá leat várra ahte eat nagot doalahit dan uhca oasáža ge mii bohccobierggu oassi lea sisriikka márkaniin . 1 Jos dát gal čađahuvvoš , de dat goarida oalát hirbmat ollu giliid . 1 Jos dát eavttohasat ožžot ovtta made jienastagaid dán jienasteamis , de vuorbádus mearrida jienasteami . 1 Jos dát diehtu doalaš deaivása , de mii háliidit cealkit ahte mii eat eisege searvva dien oidnui . 1 Jos dás spiehkastuvvo , de sáhttá addojuvvon doarjja rievdaduvvot ovdal go dat máksojuvvo . 1 Jos dárogielat mánát galget oažžulvejolašvuoda šaddat guovttegielagin , de fertejit gávdnot sajit gos sámegiela sáhttá gullat ja geavahit . 1 Jos dárkileappot guorahallá ekonomalaš ovdáneami go dan maid mun dán vuorus lean sáhttán dahkat , de oaidná ahte marginaliseren oalle stuorrát lei dáruiduhttindoaibmabijuid boađus viiddis oktavuođas gehččojuvvon . 1 Jos dán čielggadusa boađus čájeha ahte guovllubivdoearreortnet ii doaimma , de ferte ortnet heivehuvvot nu ahte mihttomearri ollašuvvá , dadjá ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen . 1 Jos dál olbmot , mat ovdal soađi vázze skuvlla , máhttet uhccán dárogiela , dat eanáš boahtá dás , ahte dat lei nu uhcci dat skuvlaáigi . 1 Jos dáinna ovddasmanni prošeavttain lihkostuvvat , de áigu Sámediggi árvvoštallat ahte sáhtášii go sullasaš prošeavttaid čađahit eará guovlluin ge gos leat seammalágan hástalusat . 1 Jos dus leat mearkkašumit dahje áiggut cavgilit maid nu Sámedikki ođđa neahttasiidduide , de sáhtát daid sáddet midjiide . 1 Jos dus leat mearkkašumit dahje oaivilat neahttabáikki birra ja movt dan sáhtášii buoridit , de čális midjiide dan birra : 1 Jos dus leat gažaldagat dáid beliid birra , de válddes áinnas oktavuođa Sámedikkiin . 1 Jos dus leat gažaldagat dahje dárbbašat persovnnalaš oaivadusa movt čállit ohcama ásaheami birra , de sáhtát váldit oktavuođa Servodatossodagain Kárášjogas . 1 Jos dus leat eará jearaldagat válgakoartta birra , de váldde oktavuođa iežat gildii . 1 Jos dus lea vuoigatvuohta jienastit sihke stuorradiggeválggas ja sámediggeválggas , de sáhtát jienastit guktuin válggain . 1 Jos dus ii leat vejolašvuohta leat mielde semináras Kárášjogas , de sáhtát čuovvut seminára dákko . 1 Jos dus ii leat vejolašvuohta jienastit dábálaš ovddalgihtii jienasteami áigodagas , itge válgabeaivvige , de sáhtát suoidenmánu 1. b. rájis gitta borgemánu 9. b. lohppii váldit oktavuođa gildii / suohkanii ja soahpat jienastanáiggi . 1 Jos dus ii leat sámi boallobeavdi , de lea dus vejolašvuohta geavahit virtuála boallobeavddi . 1 Jos dus ii leat sámi boallobeavdi , de dagat ná : 1 Jos duot min čálalaš ja njálmmálaš lasáhusat leat váldojuvvon mielde áššebáhpárii mii manai Sámediggeráđđái — " Samerettsutvalgets innstilling NOU 1997:4 . 1 Jos duopmostuollu lea geatnegahttojuvvon čállit oktavuođaváldima , de sáhttá olmmoš , gii váldá oktavuođa , gáibidit ahte čállojuvvo sámegillii . 1 Jos du gielda ii leat dáid gaskkas , de fertet jienastit ovdagihtii . 1 Jos doppe mettiimet atnit giehtagiela , de dearpaledje sii min suorpmaide cuoigunsoppiin . 1 Jos don áiggut jienastit ovddalgihtii , de sáhtát nu dahkat man fal gielddas don háliidat riikkas . 1 Jos don ovddalgihtii jienastat eará gielddas go ruovttugielddastat , de du jienastat automáhtalaččat sáddejuvvo du ruovttugildii . 1 Jos don leat olgoriikkas luomus dahje eará sivaid geažil , itge sáhte jienastit Norggas , de don sáhtát ovddalgihtii jienastit máŋgga norgalaš olgoriika-stašuvnnas . 1 Jos don leat girjejuvvon dakkár gieldda ássin mas ledje unnit go golbmalogis geain lei jienastanvuoigatvuohta ovddit sámediggeválggas , de it sáhte jienastit válgabeaivvi . 1 Jos don leat gaskal 16 ja 28 jagi , de sáhtát leat okta sis geat besset konferánsii , muhto mii muittuhit ahte sajit leat unnán . 1 Jos don leat fárren geassemánu 30. b. maŋŋil , de don leat girjejuvvon dan gieldda Sámedikki jienastuslohkui mas don leat fárren eret , vaikko vel leatge dieđihan iežat fárrema . 1 Jos don jienastat ovddalgihtii Norggas dahje it geavat namahuvvon doavdnjekonvoluhta , de fertet sierra ohcat beassat jienastuslohkui . 1 Jos don jienastat ovddalgihtii , de sáhtát jienastit man gielddas ihkinassii riikkas . 1 Jos don jienastat dan fylkka olggobealde masa don leat registarastojuvvon ássin , de don oaččut vilges jienastanlihpu masa dušše registarastojuvvon politihkalaš bellodagaid namat leat čállojuvvon . 1 Jos don jienastat dan biirre olggobealde masa don leat registarastojuvvon ássin , de don oaččut alit guoros jienastanlihpu . 1 Jos don it leat leamaš girjejuvvon Norgga ássin álbmotregistarii maŋimuš 10 jagi , de don fertet ohcat iežat čálihuvvot jienastuslohkui . 1 Jos don fárrejit eará gildii geassemánu 30. b. 2009 maŋŋil , de don leat girjejuvvon dan gieldda jienastuslohkui mas don fárrejit eret . 1 Jos don dárbbašat rávvaga dahje veahki válgalanjas , de don sáhtát das váldit oktavuođa muhtun válgadoaimmahassii . 1 Jos don dan it rievdat , de don jienastat eavttohasaid dan vuoru mielde mas sii leat jienastanlihpus . 1 Jos doarjjavuostáiváldi háliida rievdadit investerenplána mii lea vuođđun doarjjajuolludussii , de ferte ohcat dan dohkkehuvvot ovdal go rievdadusat čađahuvvojit . 1 Jos doarjja lea vihttalogi duhát dahje eanet , galgá registrerejuvvon dahje stáhta dohkkehuvvon dárkkisteaddji dárkkistit rehketdoalu . 1 Jos doarjja lea vihttalogi duhát ( 50 000 ) ruvnnu dahje eambbo , galgá rehketdoalu dárkkistit registrerijuwon dahje stáhtafápmuduwon revisora . 1 Jos doarjja ii govčča buot buhtademiid , de unniduvvojit juolludeamit buot dohkkehuvvon ohcciide seammá proseanttain . 1 Jos doarjaga geavaheami sáhttá duođaštit eará dohkálaš vugiin , de sáhttá Sámediggi luvvet doarjjaoažžu gáibádusas ahte galgá leat revisoraduođaštus . 1 Jos direktoráhta pláne sáddet guovddáš gulas ­kuddamii suodjalanevttohusa mas leat eará oasseevttohusat go mat bohtet ovdan fylkkamánni árvalusas ja/dahje dalle go lea jáhkku ahte evttohus sáhttá leat vuostálaga sámi beroštupmái ­guin de galgá rahppojuvvot konsultašuvdnavejolašvuohta Sámedikkiin . 1 Jos differensierejuvvon barggaheaddjidivat jávká , de fertejit ásahuvvot ortnegat mat buhttejit ealáhusdoaimmaid ja almmolaš suorggi liigegoluid . 1 Jos departemeanta háliida , de sáhtán rávvet min searvvi stivrra ahte sámi álbmotallaskuvllas Kárášjogas , Sámi nuoraidskuvllas , álggahuvvo jođánepmosit sierra gymnásasuorgi sámi nuoraid várás . 1 Jos dattetge šaddá guovttejugot hálddašeapmi , de Gb sámediggejoavku oaivvilda ahte Sámi eananhálddašeami čoahkádus ferte leat nu , ahte Sámediggi nammada vihttasa ja Fylkkadiggi guoktása . 1 Jos dattetge muhtun válgalatnja lea dakkár ahte lámis jienasteaddji ii beasa sisa , de dat jienasteaddji sáhttá jienastit dasttá olggobealde dan válgalanja . 1 Jos dat galggašii caggat riekteoažžuma dološ áiggiid rájes geavaheami vuođul , go gávdnojit eanemus ovdamearkkat das ahte lea leamaš sáhka geavahanvuoigatvuođas , de livččii sin hálddašeapmi , mii sisdoalus vástida oamastanvuoigatvuođa oažžuma , gártat unohis sierradillái álbmoga ektui muđui . ” 1 Jos dat galggaš seailut dán áiggi , de dat ferte leat ođđaáigásaš , muhto das galgá maiddái leat lohpi doalahit sámi sierranasvuođa . 1 Jos dat gahččá eret , de lea deaŧalaš geahčadit molssaevttolaš ortnegiid . 1 Jos dan nagodehpet , de lea vejolašvuohta lihkostuvvat ollu buorebut . 1 Jos dakkár rievttalašvuohta ( legitimitehta ) ii boađe áigái , de geavadis sáhttá dan bahámus čuovus leat , ahte Sámedikki sámepolitihka sávahahtti ulbmilat vaháguvvet . 1 Jos dakkár buohtastahttin galggaš leat riekta , de lea dárbu buohtastahttit sámiid ja eará álgoálbmogiid diliid buot beliid . 1 Jos dain ásahusain galgá leat positiivvalaš ovdáneapmi nugo sávvojuvvo , de ferte eavttuid Sámedikki čuovvoleami hárrái nannet . 1 Jos dain leat ovtta mađe jienastagat , de vuorut mearriduvvojit vuorbádallamiin . 1 Jos daid almmolaš bargiid lohku galggaš stuorrut , geain lea máhttu sámegielas , de gáibiduvvojit buorit ortnegat sámegiela oahpahusa várás ja buorit ortnegat sámegiela deavdda- ja joatkkaoahpahusa várás . 1 Jos bušeahtas gávdno ruhta , de lea departemeanta lohpidan ruhtadit sámi mediijakonfereanssa go kártema bohtosat leat gárvásat . 1 Jos buori dearvvasvuođa ja buori dili mihttomeari galgá joksat eamiálbmogiidda , de dárbbašuvvo buhtes biras , ceavzi resursageavaheapmi , vuođđoealáhusat mat doibmet bures ja dábálaš servodatstruktuvrrat mat doibmet dohkálaččat . 1 Jos bohtet nuppástusat dakkár váikkuhangaskaomiide go heivehuvvon bargoaddidivdagii ja doaibmaguvlui , de dat lassin dasa maid váikkuhit ealáhusovdáneapmái ( geahča kap 4 ) , maiddái čuhcet vejolašvuoñaide bisuhit servodatbálvalusaid / eallindási . 1 Jos bohtet nuppástusat dakkár váikkuhangaskaomiide go differensierejuvvon barggaheaddjidivdadii ja doaibmabidjoguvlui , de dat lassin dasa maid váikkuhit ealáhusovdáneapmái ( geahča kap. 4 ) , maiddái čuhčet vejolašvuođaide bisuhit servodatbálvalusaid / eallindási . 1 Jos biddjojuvvojit eavttut mat gusket dasa goas rusttegat galget leat doaimmas , de biddjojuvvojit sierra eavttut juolludusas ja sankšuvndadoaibmabijut čilgejuvvojit . 1 Jos bellodat lea ožžon guovlomandáhta , de jienastuslohku galgá juhkkojuvvot dakkár kvotienttain mii vástida ( guovlomandáhtalohkui x 2 ) + 1 . 1 Jos bellodat ii leat vuoitán ovttage guovlomandáhta , de biddjojuvvo vuođđun fylkka jienastuslohku . 1 Jos bellodagat dahje joavkkut mat eai leat vuoigadis oažžut dássenmandáhtaid , leat ožžon guovlomandáhtaid , de daid lohku gessojuvvo eret logus 169 ovdalgo riikaválgastivra čađaha juogadeami . 1 Jos bartta galggašii beassat hukset boazodoalloguvlui dahje gillefidnoguvlui , de ferte boazoorohatstivra dahje gillefidnostivrra cealkámuša deattuhit . 1 Jos bartta galggašii beassat hukset boazodoalloguvlui dahje gillefidnoguvlui , de ferte boazoorohatstivra dahje gillefidnostivra miehtat dasa . 1 Jos bargu galgá lihkostuvvat , de lea áibbas guovddážis ahte boazodoallu lea das mielde . 1 Jos bargolávdegotti eanetlohku gáibida , dahje jos sámi ovddasteddjiid eanetlohku bargolávde ­gottis gáibida , de galgá fylkkamánni ovttas iežas gulaskuddanevttohusain ovddidit gulas ­kuddamii molssaevttolaš suodjalanevttohusa ( id ) . 1 Jos bargiin lea váillálaš máhttu , de mánáidgárdi berre árvvoštallat geavahit olggobealde máhtolaš olbmuid . 1 Jos alimus jienastatlohku lea jienasteamis juohkásan ovttain meriin eanebuidda , de sáhttá diggeáirasiinvaikko gii dallánaga gáibidit oááa jienasteami daid áirasiid gaskkas guáet fidnejedje ovtta maáe jienastagaid . 1 Jos ain leat sierramielas vuoigatvuođaid alde guovlluin maid Finnmárkkukomišuvdna lea čielggadan sáhttet áššoasálaččat doalvut ášši Finnmárkku meahcceduopmustullui . 1 Jos ain eambbo heaittihuwojit , de lea dát njulgestaga katastrofálaš mearrasámiid ássamii . 1 Jos Sámi eananhálddašeapmi ásahuvvo lassin Finnmárkku eananhálddašeapmái , de ii leat eahpelunddolaš ahte stivračoahkádus dan geažil šaddá nugo mii árvalit . 1 Jos Sámedikki presideanta oaivvilda ahte dát ii leat riekta - de movt son áigu váikkuhit GOD:a ja eará guovddáš eiseválddiid ektui , ahte Deanus dahje eará gielddain mat sáhttet boahtit dan seamma dillái , ii šatta almmolaš skuvla heajos ekonomalaš dillái ? 1 Jos Sámediggi ii prioritere Várdobáikki , de ballat ahte guovllu sámegiela ja sámi kultuvrra buorre ovdáneapmi maŋŋona hui ollu . 1 Jos Sámediggi ii dohkket eanetlogu mearrádusa dahje ii beroš meannudit ášši govttolaš áiggis , de sáhttá čoahkis eanetlohku stivrras gáibidit ahte Finnmárkkuopmodat ovddida ášši Gonagassii , mii mearrida galgá go mearrádus dohkkehuvvot . 1 Jos Sámediggi háliida ahte erenoamáš bealit galget čuvgejuvvot , de ii sáhte Sámediggi instrueret Riikarevišuvnna dan hárrái . 1 Jos Sámediggi galgá sáhttit positiivvalaččat váikkuhit sámi ásahusovddideapmái , de lea mearrideaddji deaŧalaš ahte ásahuvvojit bušeahttakonsultašuvnnat dahje bušeahttašiehtadanprosedyrat ráđđehusa ja Sámedikki gaskka . 1 Jos Sámediggi formálalaččat doaibmáge barggaheaddjin , de sáhttá Statsbygg čađahit prošekterenbarggu almmá ahte čađahuvvo fálaldatgilvu ovdaprosekteremii , geahča láhkaásahusa almmolaš oastimiid birra § 1-3 , h. Viessoláigoortnet mielddisbuktá dan ahte Sámediggi dáhkida viessoláiggu Statsbygg:ii . 1 Jos Sámediggi dáhttu ahte buot gielddat gos sápmelaččat orrot galget oažžut seamma ollu doarjaga sámi gielladoaibmabijuide , de ferte diggi rievdadit njuolggadusaid nu ahte sáhttá juohkit ovtta mađe ruđaid buot dáidda gielddaide . 1 Jos Stuorradiggi dán dohkkeha , de sáhttá IMF háldet Norgga loatnaruđaid dábálaš loatnadoaimmaide . 1 Jos Skániid ja Dieldda suohkanat biddjojuvvojit oktii , de ee. Háršttá suohkana guovddášdoaimmat dán guovllus gáibidit ahte dat ođđa suohkan šaddá Romsii oassin . 1 Jos SE ásahuvvo geahččalkeahttá oktasaš eananhálddašeami , de dat álkit sáhttá cieggadit olbmuide dan oaivila , ahte dát de lea " sámi guovlu " . 1 Jos Romsa čujuhuvvo ohcangávpogin , de áigu Sámediggi searvat riikkaidgaskasaš kampánjai vai Romsa vuoittášii gilvvu beassat lágidit dálve-OG 2018s . 1 Jos ILO konvenšuvdna nr. 169 ii ovttastahtto lága bokte , de šaddá dat duohtavuođas eambbo politihkalaš ášsebábirin go juridihkalačČ8t geatnegahtti áššebábirin . Vaikko lea nu ahte álbmotrievttálaš njuolggadusat viehka guhkás leat biddjon vuođđun Norgga duopmostuoluin ja hálddašaneiseválddiin almmá ahte erenoamážit leat biddjojuvvon lágaide de ii sáhte mange láhkái leat sihkkar ahte álohii ná dáhpáhuvvá . 1 Jos Guolástusdepartemeanta veahkehivččii ruđaiguin doaibmaplánii dán jagi juo , de livččii buoret vuođđu hoahpuhit barggu dán guovtti vuonas ( vrd. čuo. 2.9 ovddabealde ) . 1 Jos Finnmárkku eanahálddašeapmi ásahuvvo ovtta mađe ovddastemiin ja dáinna gelbbolašvuođain maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea evttohan , de lea Sámediggi mielas guorahallat galggašii go biehttalanvuoigatvuohta guoskat Finnmárkui . 1 Jos Eurohpá oasi geahpeda , de ferte mearridit guđe guovlluid oasi lasiha . 1 Jos Bargiidbellodat galggašii miehtat rievdadit 1996 prioriterema , de ferte ráđis leat hui buorre sivva dasa . 1 Jorunn Løkvold , Sámmolváris eret , lea nammaduvvon ođđa várrelahttun Sámi kulturmuitoráđđái dán áigodahkii maŋŋá go Tor Mikalsen luvvejuvvui ámmáhis . 1 Jorgaleapmi ja dulkon gaskkal sámegiela ja eará gielaid gullá maid váldosuorgái . 1 Jordskifteretten skal behandle saker etter reindriftslova § 59 fjerde ledd . 1 Jordskifteretten kan i særskild sak eller i samband med jordskifte halde skjønn etter reindriftslova . 1 Jorbamállet feaskkir ja rabas sisgovat leat dego rabas lávdi , buohkat oidnet guđet guimmiideaset ja sii - duppalin oidnet - movt ivdnás olbmot rievdadit vistti ivdnás ja ealli lávdin , maid kontrastan leat viiddis duoddarat olggobealde . 1 Jooiheaddjin nammaduvvo : Jan Henry Keskitalo 1 Jonny Nutti , Dievdu , 42 jagi , Sjøvegan 5 . 1 Jonhild Jåma 35 . 1 Jonhild Jåma , áirasa nr. 34 Jarle Jonassen várrelahttu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Jonassen deattuha ahte guovlluide fertejit sihkkarastojuvvot resurssat vai bálvalusaid dássi sáhttá doalahuvvot áiggi mielde . 1 Jonassen , Jarle Kenneth Hætta 1 Jon V. Aslaksen 7 . 1 Jon Todal , professor , PhD Sámi allaskuvla / Samisk høgskole Čoahkkáigeassu Čielgaseamos tendeansa loguin mat gullet sámegiela dilálašvuhtii mánáidgárddiin ja skuvllain jagi 2009/10 , lea ahte vuođđoskuvlaohppiidlohku , geain lea sámegiella fágabiires , joatká njiedjat . 1 Jon Lilletun lei dál šaddan oahpahusministtarin , ja son lei ovdal čájehan áddejumi váhnenakšuvnna gáibádusaide . 1 Jon Lilletun , gii dalle lei girku- ja oahpahuslávdegotti jođiheaddji , orui áddemin « Váhnenakšuvdna našunála oahppoplána ovddas « gáibádusaid . 1 Jon Harald Skum Sámedikki dorjjastivrra ođđa jođiheaddjin 1 Jon Harald Skum 41 . 1 Jon Harald Skum 37 . 1 Jon Harald Skum . 1 Joksan dihte Stuorradikki mihttomeari ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzi boazoealáhusa hárrái , leat biddjon njeallje váldohástalusa : 1 Joksan dihte Stuorradikki mihttomeari ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzi boazoealáhusa hárrái , leat biddjon njeallja váldohástalusa : 1 Johtučála H-29 99 / Gielda- ja guovlludepartemeanta — Juolludusat sámi ulbmiliidda stáhtabušeahtas 2000 1 Johtučála H-18 04 / 1 Johttisápmelaččaid listtu ( JL ) lahttu Per A. Bæhr lea oaidnán ahte ođđa plána- ja huksenlága oktavuođas lea Sámediggi ožžon rolla mii addá Sámediggái ovddasvástádusa fuolahit sámi beroštumiid dakko bokte ahte Sámediggi sáhttá vuosttaldit dakkár plánaid , main leat stuorra váikkuhusat sámi kultuvrra luondduvuđđosii olles árbevirolaš sámi guovllus . 1 Johttisápmelaččaid Listu 1 Johttisámiid mánát máhtte oalle bures dárogiela . 1 Johttisámiid mánáin lea 27:s gitta 32 skuvlavahkku heivehuvvon 6 mánnui , ja dálu mánáin fas leat 36 skuvlavahkku 10 mánu badjel . ... 1 Johttisámiid mánáide ii leat skuvlafálaldat leamaš seamma buorre go dáloniid mánáide . 1 Johttiskuvllat eai nákcen dange unnánaš oahpu addit nuoraide maid láhka gáibidii . 1 Johttidivššohat ( Ruottatvuonas ) 1 Johttidivššohat 1 Johtti sárdneolmmái Paul Pedersen , gii gulai Troandima Sismiššonbiirii , gulai álelassii dáid váttis skuvladilálašvuođaid birra . 1 Johtti mánáidgárddit sáhttet oažžut doarjaga gitta 15 000 ruvnno rádjai . 1 Johtočálus čilge maiddái boazodoallorievtti ja huksehusaid ja rusttegiid gieđahallama boazodoallolága vuođul . 1 Johtočálus válddaha gažaldagaid dan oktavuođas go boazodoalloberoštusat galget meannuduvvot plánen- ja huksenáššegieđahallamis plána- ja huksenlága vuođul . 1 Johtočálus T-3 99 / Áššemeannudannjuolggadusat luonddusuodjalanlága mielde 1 Johtočálus T-2 98 / dadjá ahte fylkkagielddat ja gielddat berrejit buktit Sámedikki plánaid fylkka- ja gielddaplánemii duovdagiidda main leat sámi beroštusat . 1 Johtočálus 1 Johtočállosis T-3 98 / čuožžu ahte fylkkaplánen maiddái galgá veahkehit váfistit ja gárgedit sámi kultuvrra oktan servodagain ja ealáhusaiguin , ja ahte Sámediggi galgá váldojuvvot mielde fylkkaplánemii ráđđeaddi orgánan fylkkain gos leat sámi geavahan- ja ássanguovllut ( Hedmárkkus , Mátta-Trøndelágas , Davvi-Trøndelágas , Nordlánddas , Romssas ja Finnmárkkus ) . 1 Johtočállosat , 30.09.2004 1 Johtočállosat , 29.06.2009 1 Johtočállosat , 23.06.2009 1 Johtolatsuorggis ostojuvvojedje rusttegat 13,5 miljon ruvnno ovddas elektrovnnalaš bileahttavuogádahkii , ja 3,9 miljon ruvnno geavahuvvojedje uđassihkkarastimii Ártnis ja 35,2 miljon ruvnno uđassihkkarastimii Isberganis . 1 Johtolatsihkkarvuođa- ja gearggusvuođasekšuvdna 1 Johtolatsihkkarvuođa- gearggusvuođasekšuvdna 1 Johtolatsihkkarvuođa nationála doaibmaplána Ráđđehus lea bures ollašuhttimin johtolatsihkkarvuođa nationála doaibmaplána ( 2010-2013 ) ulbmiliid : 1 Johtolatsihkkarvuohta Johtolatsihkkarvuođabálkkašumit juhkkojuvvojedje 2006 Oddvar Bremsethii ja Kyrre Torbergsenii geat 1991 rájes leaba čájáhallan čájálmasa ” Ikke tøft å være Død ” Romssa fylkka 10.-luohkkálaččaide . 1 Johtolatsihkkarastimis ávki - 2010 sorbmašuvve 208 olbmo johtolagas . 1 Johtolatetáhtas ledje 2006 ovcci jahkebarggu ja 399 miljon ruvdnosaš doaibmabušeahtta . 1 Johtolateiseváldi galgá ráđđádallat plánaeiseválddiin ráhkadettiinis plánaevttohusa johtolatrusttega várás . 1 Johtolat- ja birasbargu , dasa gullá maiddái váikkuhangaskaomiid geavaheapmi johtolatsektora birasváttisvuođaide . 1 Johtolat meahcis ja dainna ávkkástallan leat buorrin ovdamearkan dasa . 1 Johtolat lea áittan guovžahávddiide . 1 Johtolat buorrána albmáláhkái – miehtá riikka 1 Johtolat , oktan mohtorjohtalemiin meahcis 1 Johtit meahcis , meahcásteapmi , lea álo leamaš sápmelaččaid eallinvuođu ja birgenlági oassin – birgejupmi . 1 Johtinvuogit Romssas , 2009 Biilafárrulaš 10,6% 1 Johtinvuogit Hárštás , 2009 Biilafárrulaš 12,0% 1 Johtinvierroiskkadallan lea olbmuid johtinvieruid kárten , dán oktavuođas juohke johtin iežas viesu , skuvlla , bargosaji dahje astoáigeviesu olggobealde . 1 Johtingeainnut sáhttet datte guoskkahuvvot ja vejolaččat giddejuvvot jus leat stuorát doaimmat ja go lea bággolotnunvuođđu . 1 Johtingeainnuid birra daddjo ahte dat eai oaččo giddejuvvot . Departemeanta datte sáhttá miehtat ahte dat rievdaduvvojit jus dasa leat lágalaš ákkat . 1 Johtingeaidnun adnojuvvojit maiddái bissovaš sisa- ja olggoslástensajit boazofievrredeami várás . 1 Johtinfálaldagat , siskkáldas struktuvrra ja almmolaš fievrruid hámis , eaktudit álbmoga vejolašvuođaid ávkkástallat fálaldagaiguin guđege dási guovddážis . 1 Johtinfálaldagat , infrastruktuvrra ja almmolaš fievrruid hámis , eaktudit álbmoga vejolašvuoñaid ávkkástallat fálaldagaiguin guñege dási guovddážis . 1 Johtilis servodatlaš nuppástusat ja bajásšaddandilli mii mielddisbuktá kultuvrralaš gealdduid ja identitehtalaš válljemiid , bidjá sámi mánáid ja nuoraid dakkár dillái – giela ja kultuvrra válljema hárrái – man eanádatveahkadaga mánát eai vásit . 1 Johtalussuorgi ge lea stuoris , ja dan oassi doaibmagoluin lea 27 % . 1 Johtalusoadjebasvuođa buoridanbarggut galget joatkit dan meari mielde mii odne lea . 1 Johtalusoadjebasvuoña buoridanbarggut galget joatkit dan meari mielde mii odne lea . 1 Johtalusministtar Magnhild Meltveit Kleppa 1 Johtalusministaris Magnhild Meltveit Kleppas lea ovddasvástádus dan politihkas mii guoská olbmuid ja gálvvuid fievrrideapmái , telekommunikašuvdnii ja poastabálvalusaide . 1 Johtalusdepartemeanttas dat lea bajimus ovddasvástádus áššiin mat gullet fievrrideapmái , poastabálvalusaide ja telegulahallamii . 1 Johtalusa siskkáldas struktuvra , almmolaš kommunikašuvnnat ja šuvggajođáldat ( bredbånd ) leat eavttut dasa man muddui guovddášstrategiija sáhttá doaibmat áigumuša mielde . 1 Johtalusa fylkkaráđđi KariAnne Opsal ja sátnejođiheaddji Arild Hausberg rahpaba ođđa kollektiivaterminála Sálliris . 1 Johtalusa fylkkaráđđi : Kari-Anne Opsal Johtalusa váldoulbmil Romssa fylkkas lea gokčat dárbbu fievrridit olbmuid ja gálvvuid bevttolaččat ja jierpmálaččat ja vel váikkuhit dasa ahte vjolašvuođat geavahuvvojit ovddidit ealáhusaid regiuvnnas . 1 Johtalusa fylkkaráđđi , Kari-Anne Opsal , lea ođđajagi rájes ožžon ovddasvástádusa 1180 kilomehtera eambbo geainnuin go sus lei jagi ovdal , ja dál sus lea ovddasvástádus 2908 km geainnuin . 1 Johtalus Seksjonsnavn Johtinvierroiskkadallan Hárštá ja Romssa gávpogiin : 1 Johtalus Seksjonsnavn 1 Johtaleapmi guovlluin gos bohccot guhtot Juohkehaš guhte johtala guovlluin gos bohccot guhtot , lea geatnegas geavahit iežas fuolalašvuođain ja várrogasvuođain nu ahte dárbbašmeahttumit ii ráfehuhte ii ge gavdnje bohccuid mat leat guohtume , johtime jna. . 1 Johtaleapmi guovlluin gos bohccot guhtot Juohkehaš guhte johtala guovlluin gos bohccot guhtot , lea geatnegas geavahit iežas fuolalašvuođain ja várrogasvuođain nu ahte dárbbašmeahttumit ii ráfehuhte ii ge gavdnje bohccuid mat leat guohtume , johtime jna. 1 Johnsen ( 2007 ) mielde loaktá ealga dušše doppe gos rievttes guohtumat leat muhto ii namut makkár guohtumat Finnmárkkus leat earret vuovddi mat dahket ahte ealga leavvá . 1 John-Marcus Kuhmunen John-Marcus Kuhmunen 1 John henrik Eira 1 John Osvald Grønmo 1 John Nordfjella lassiárvalus sáddejuvvui ovttajienalaččat Sámediggeráddái teavstta sisa hápmemii . 1 John Nordfjell:a evttohus hilgojuwui 31 jienain 5 jiena vuostá . 1 John Nordfjell:a evUohus hilgojuwui 30 jienain 6 jiena vuostá . 1 John Nordfjell 36 . 1 John Henrik Eira ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 1 John Henrik Eira fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 John Henrik Eira evttohus hilgujuvvui 2 jiena vuostá . 1 John Henrik Eira Willy Ørnebakk 1 John Henrik Eira Nils Henrik Måsø 1 John Henrik Eira Johan Mikkel Sara 1 John Henrik Eira Ing-Lill Pavall 1 John Henrik Eira Egil Olli 1 John Henrik Eira : Boargárlaš . 1 John Henrik Eira ( eavttuhussii ) 1 John Henrik Eira ( bargoortnegii ) 1 John Haug , 34 . 1 John Harald Skum ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši máŋiiduvvo boahtte čoahkkimii . 1 John Harald Skum lea riegádan 1968 . 1 John Harald Skum , nubbinjođiheaddji 1 John Harald Skum ( Norgga Sámiid Riikkasearvi ) Kenneth Hætta 1 John H. Eira 9 . 1 John Gustavsen : 1 John Gustavsen , Romsa 2002 ( Govva : Svein Lund ) 1 John Gustavsen ( Gusttu Jovnna ) lea riegádan Porsáŋggus 1943:s ja bajásšattai Davvenjárgga gielddas . 1 John B. Henriksen , Sámi Instituhtta - Dieđut 2/98 ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Johkamohkejulggaštus lea iešheanalis ja gustovaš julggaštus maid ii leat ágga rievdadit . 1 Johkaguolásteapmi Finnmárkkus . 1 Johansen , Gyda : Glimt fra internatlivet på Sørøya 1934-72 , Øyfolk 1996 1 Johannes Nilssøn Skaar ( Njuohtan Keller . 1 Johan Vasara , Guovdageainnus námmaduvvo jođiheaddjin . 1 Johan Turi čálii ahte juoiggus lea ” dáidu muitit eará olbmuid ” . 1 Johan Turi lei vuosttaš sápmelaš gii čálii girjji sámegillii . 1 Johan Sverdrup árvalii 1863:s : - Áidna gáddjojupmi sámiide lea sin suddadit dáža čerdii . 1 Johan Sirkka – gii maŋŋá gohčodii iežas Stålsettan – barggai oahpaheaddjin Reihvágis . 1 Johan Mikkel Sara oaččui 10 jiena . 1 Johan Mikkel Sara Randi Solli Pedersen jođiheaddji sadj . 1 Johan Mikkel Sara Randi Solli Pedersen Einar Lifjell 1 Johan Mikkel Sara Olaf Eliassen 1 Johan Mikkel Sara Geir Tommy Pedersen 1 Johan Mikkel Sara Einar Lifjell jođiheaddji 1 Johan Mikkel Sara 39.B~ritJohnskareng 1 Johan Mikkel Sara . 1 Johan Mikkel Sara , áššejođiheaddji Roger Pedersen 1 Johan Mikkel Sara , várrepresideanta 1 Johan Mikkel Sara ( čoahkkinortn . ) 1 Johan Mikkal Sara ON sártni 1 Johan Matteus Triumf , ráđđeaddi Mii lea sámi oahppoplána vuođđun ? 1 Johan Johannessen ozai giđđat 1997 advokáhta Edmund Asbøll bokte buhtadusa masson skuvllaoahpu ovddas . 1 Johan Johannessen : 1 Johan Jernsletlen 5 . 1 Johan Eriksen Soffá i Stáhpogieddi redigerte sammen med Christian Andreassen den første samiske avisa , « Muitalægje » i 1873–1875 , og Ole A. Andersen redigerte « Nuorttanaste » fra Lávvonjárga i årene 1912–1916 . 1 Johan Christian Schønheyder ( Gova luoikan Nidaros bismagoddi ) 1 Jogo " suoládeimmet " dan Suoma bealde dahje oaččuimet dan Leavvajogas . 1 Joga lea hálddašan Oarje-Finnmárkku bivdoja oaggunsearvi ( VJFF ) 1930-logu rájes ovttas vuođđoeaiggádiin . 1 Jodánis čovdosat leat dárbbašlaččat erenoamážit bargiid eklui dán doaimmas . 1 Joddu galgá dávistit kultuvrralaš máŋggabealatvuođa ( sámi , kvena ja dáru ) ja Deanu joga ealáhusdoaimmaid . 1 Joavkun leat sámiin hárve vejolašvuođat oažžut mearrideaddji váikkuhanfámu gielddaid ja fylkkagieldddaid eanádatmearrádusaide . 1 Joavku ávžžuhii maiddái ahte siida galgá beassat árvalit movt boazolohku galgá unniduvvot ovdal go ovdamearkka dihte láhkalávdegotti árvalusat dán hárrái čađahuvvojit . 1 Joavku ádde ahte muhtumin lea dárbu oastit konsuleantaveahki . 1 Joavku vuollel 10 mehtara guhkimus sturrodat , guolástedje jagis 1993 badjel 40 000 tonna dorski . 1 Joavku sáhttá dattege guorahallat berre go dát gieldinriekti maiddái gustot Finnmárkui , jus juo ásahuvvo eananhálddašanstivra mas fylkka- ja Sámedikkis leat seamma mađe ovddasteaddjit . 1 Joavku ovddasvástida oainnusin oažžut ja konkretiseret dárbbuid ja vejolašvuođaid , ja juoh ­kit ovddasvástádusa daid doaibmasurggiid čuovvoleami ektui maid stivrenjoavku dáhttu dárkilat čielggadit ja árvvoštallat . 1 Joavku ollásit doarju dán , ja lea gávnnahan ahte dát áigumuš eanaš ollašuvvá Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa bokte . 1 Joavku oaivvilda ahte lea dehálaš čalmmustit Sámedikki sierrnanas doaimmaid ( sihke álbmotválljen orgánan ja hálddahusorgánan ) dannego dat lea mielde mearrideamen mo Sámediggi berre organiserejuvvot stáhta eiseválddiid ektui . 1 Joavku oaivvilda ahte dákkár árvalusas eat galggaše dárbbašmeahttumassii muitit eiseválddiid boasttuvuođaid , dakkáriid mat geavadis eai mearkkaš báljo máidege , ja maid eiseválddit dakkaviđe leat váldán badjelasaset njulget fas . 1 Joavku oaivvilda ahte dan lea vejolaš viehka muddui čoavdit dainna lágiin ahte láhkaortnegii mearriduvvo ahte Finnmárkku hálddašanorgána galgá addit oahpisteaddji njuolggadusaid gielddalaš meahccehálddašanorgánaide . 1 Joavku oaivvilda ahte dan hálddašanorgánas , mii lea árvaluvvon čázádaga várás , berrejit Kárášjoga gielddas ja Deanu gielddas leat ovtta mađe áirasat . 1 Joavku oaivvilda ahte Sámediggi dál jo ferte addit diehttevassii maid dat dáhttu , oktasaš hálddašeami vai ii , muhto ahte oktasaš hálddašeami eaktun lea dat ahte oasálaččain leat ovttamahtosaš ovddasteamet eananhálddašanstivrras - vai ii šatta nu ahte nohkavaš resurssaid hálddašeapmi juohkása . 1 Joavku oaivvilda , nugo lea daddjojuvvon ovdal , ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea mealgadii lihkostuvvan kombineret sihke sámi riektevuođu ja eará beroštumiid vuhtiiváldima . 1 Joavku oaivil lea ahte ovdalgo geahčadit dakkár árvalusa , de lea dárbu dárkilastit maid doaba " árbevirolaš guovllut " mearkkaša . 1 Joavku mas leat báikkálaš olbmot lea 2001 čuvgen Girko- , oahppo- ja dutkandepartementii ahte sii áigot veahkehit plánain buoridit joatkkaoahpaheami fálaldaga julevsámi nuoraide . 1 Joavku mas ii lassán lea 60 jagi ja boarráseappot , mas nissonoassi ain lea relatiiva vuollin ja mas dievdduidoassi lassánii 2005 ja 2009 válggaid gaskkas . 1 Joavku mas ii lassan lea 60 jahkásaččat ja boarráseappot , gos nissonoassi ain leat oalle vuollin , ja mas dievdduid oassi lassánii 2005 ja 2009 válggaid gaskkas . 1 Joavku maid imaštallá , miison dan duohken lea , go celkojuvvo ahte vaikko Norga iežas duođašta demokráhtalaš ideálaid doarjun , de lea daidge hárrái dárbu oažžut nana dáhkádusaid , ahte " ... álgoálbmogiin , nammalassii minguin sámiiguin meannuduvvo álbmotrivttiid mielde ... " ( s. 2 ) . 1 Joavku lea siskkáldas fierpmádat mii deaivvada go lea dárbu , ja mas lea ovddasvástádus gozihit mánáid- ja nuoraidáššiid ovddideami iežaset ossodagain . 1 Joavku lea seamma čielgasánálaš boazodoalu vuoigatvuođaid hárrái , ahte dat eai galgá rihkkašuvvat vaikko vel Finnmárkku eanan- ja resursahálddašeapmi nuppástuvašii . 1 Joavku lea ovttaoaivilis dasa ahte Sámediggi oažžu gieldinrievtti nu movt Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lei árvalan . 1 Joavku lea ovddidan iežas vuosttaš raportta 13.11.08 . 1 Joavku lea ovddidan ON-deklarašuvdnaevttohusa eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Joavku lea nu čoahkkái biddjojuvvon ahte iešguđetlágan guoskkahallojuvvon beroštusaid ovddasteaddjit – ja main leat guđegelágan lahkaneapmi čuobmačilgehusaide – sáhttet árvvoštallat guovdilis áššiid viidát ja beaktilit . 1 Joavku lea maid fuopmášan ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ohpit moitojuvvo , go dat lea árvalan Finnmárkku hálddášanortnegiid menddo ollu " ... geavatlaš politihkalaš árvvaštallamiid vuođul , mat eai čielgasit váldde mielde áššáigullevaš guovlluid riektedilálašvuođaid . " 1 Joavku lea maid fuomášan ahte árvalusa mielde Sámedikkis galgá leat " mearrideaddji váldi " hálddašit dakkár guovllu resurssaid , muhto ahte nu dat galgá ovttasráđiid fylkkagielddaiguin . 1 Joavku lea maid duhtavaš go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi váldá govttolaččat vuhtii almmolašvuođa beroštumiid . 1 Joavku lea iežas ságaskuššamiin atnán deaŧalaš eaktun ahte jus ásahuvvojit ođđa mearrádusat , de eai galgga dat dárbbašmeahttumit rievdadit siidda geavatlaš bargoovttastumi . 1 Joavku lea hálddahuslaš dásis , ja lea Suodjalusdepartemeanta mii jođiha dan . 1 Joavku lea geahčadan gielddaid gaskavuođa ráđđehussii gávdnan dihtii vejolaš sirdinárvvuid Sámedikki gaskavuhtii ráđđehussii . 1 Joavku lea dattetge árvvoštallan lokaliserenbáikin maiddái Deanu ja Porsáŋggu , erenoamážit dan vuođul go ođđa sámi ja stáhtalaš institušuvnnat mat galget bálvalit regiovnna , berrejit leat hui bieđgguid guovllus . 1 Joavku lea dattetge mielas háleštit das , galgágo dakkár gieldinvuoigatvuohta leat fámus Finnmárkkus dallege , jos šaddá dakkár eananhálddašanorgána mas Fylkkadikkis ja Sámedikkis leat ovtta mađe áirasat , ja mas lea dat máhttu ja váldi maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan . 1 Joavku lea datte árvvoštallan ja gávnnahan ahte siiddas galgá leat dihto ovddasteaddji vai buorebut sáhttá rehkenastot rievttálaš doabmannávccalažžan . 1 Joavku ii dattetge oaivvil ahte SVL unnitlohkoárvalus attašii eará bohtosa ja dagahivččii stuorát earu , nammalassii go dat eavttuha ahte maiddái dátge luondduvaljit galget " juogaduvvot govttolaččat " báikegottiid olbmuid ja earáid gaskka - juoga maid Sámediggeráđđige doarju . 1 Joavku háliida vuosttažettiin ahte Sámediggi luvvejuvvo stáhtas , dannego dát « dáidá leat buoremus dálá geavada olis ja dan oainnu olis ahte Sámediggi lea iehčanas álbmotválljen orgána » . 1 Joavku gárvvistii iežas raportta ođđajagemánus 2006 . 1 Joavku galgá válljejuvvon ásahusaid raporttaid vuođul ja njuolga gulahallamis ásahusaiguin , árvvoštallat movt ásahusaid strategiijaid ja bargovugiid bakte vuhtiiváldet kultuvrralaš valljivuođa raporterengáibádusaid ektui . 1 Joavku galgá ovddidit árvalusaid departementii das maid ásahusat ja departemeanta sáhttet bargat vai ollašuhttet mihttomeari . 1 Joavku galgá geiget iežas raportta geassemánu 1. b. 2009 . 1 Joavku galgá doaibmat referánsan departemeantta bargui go dat lea ollislaččat ođasmahttimin vuoigŋadaguslága . Referánsajoavku galgá erenoamážit árvvoštallat : - 1 Joavku galgá doaibmat referánsan departemeantta bargui go dat lea ollislaččat ođasmahttimin vuoigŋadaguslága . 1 Joavku galgá digaštallat , árvvoštallat ja addit evttohusaid das movt doahpagat adnojuvvojit ja dat galgá maid digaštallat prinsihpaid makkár sániiguin čilge strategiija- ja mihttomeriid , ja vel digaštallat konkrehta prográmmadoaimmaid mat leat čadnojuvvon Girjáivuođajahkái . 1 Joavku dáhttu muđui vel fuomášahttit dan , ahte vaikko Sámediggeráđđi leage ákkastallan čuoggás 2.1 , s. 22 , ahte Finnmárkku eananhálddašanorgánas ferte leat ovttamáhtosaš ovddasteamit beroškeahttá das ahte Sámi eananhálddašanorgána ásahuvvo , de dat dattetge 23. siiddu 6. teakstaoasis , mii lea čuokkis 2.2 , doalada seammá oaivilis go mii , nammalassii das ahte hálddašeami juogadeapmi sáhttá buktit áigái guokte stivrra , ja Sámediggi ja Fylkkadiggi nammadeaba goabbáge nubbái eanetlogu . 1 Joavku dáhttu maid dan oktavuođas fuomášuhttit Sámediggeráđi árvalusa , ahte boazodoalu guovlogeavaheapmi ja dan duohtadilálaš heivehallanvejolašvuođat dat galget leat vuođđun go árvvoštallet boazodoalu geatnegasvuođa heivehallat iežas earalágan meahcceriggodatgeavaheapmái ( s. 34 ) . 1 Joavku dáhttu dattetge fuomášuhttit ahte dán čuoggás lea árvalusas fáktalaš meaddádus . 1 Joavku dáhttu dasto deattuhit ahte dat doaibmabijut mat galget seailluhit nuortalaččaid giela ja kultuvrra , fertejit loktejuvvot dakkár dássái mii lea ollu badjelis go otnáš dássi . 1 Joavku dieđusge ii áiggo vuostálastit Álbmotriektejoavkku fágalaš loahppajurdaga , NOU 1997:5 , ahte e.e. ILO-soahpamuša nr. 169 vuođul ja nana ja oktilaš sámi geavaheami vuođul sámiin lea eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat muhtun osiin Finnmárkkus . 1 Joavku deattuha e.e. čuovvovaš beliid oppalaš árvvoštallamisttis : 1 Joavku deattuha ahte vaikko sullasaš eahpečielgasat leat namahuvvon earáge sajiin min mearkkašumiin , de eat leat oaidnán dárbbu buktit mearkkašumiid buot daidda . 1 Joavku deattuha ahte duopmostuolu ásaheapmi Sis-Finnmárkui ii galgga dagahit dan ahte sámi beroštumit riektedoaimmahagas olggobealde dán guovllu , gártet gillát dan geažil . 1 Joavku dattetge čujuha dasa , ahte árvalus lea ovdalis ákkastallan ahte daid guovlluid " ... geavaheaddjit sáhttet leat johtti dahje ásaiduvvan joavkkut , dahje goappašagat . " 1 Joavku atná maid dárbun deattuhit ahte báikkálaš hálddašeapmi ii mearkkaš dan ahte earát culdojuvvojit eret - nugo dávjá lea čuoččuhuvvon . 1 Joavku atná dan positiiva áššin go Sámediggeráđđi lea čujuhan dasa , ahte dakkár gillifidnoguovlluid ásaheami eiseválddit maid berrejit árvvoštallat gaskaoapmin mainna sáhttet bisuhit boaittobeal guovlluid ássamiid . 1 Joavku , bellodat dahje sullasaš čoahkádat sáhttá ohcat lobi Sámedikkis registrerejuvvot dihto bellodatnamain . 1 Joavkočálli Guovddášbellodaga stuoradiggejoavkkus 1 Joavkojođiheddjiide árvvuštallo mánnobuhtadus joavkkuid sturrodagaid mielde : 1 Joavkojođiheddjiide árvvoštallo mánnobuhtadus joavkkuid sturrodagaid mielde : 1 Joavkojođiheaddjit leat maiddái searvan semináraide ja konfereanssaide Finnmárkkulága birra . 1 Joavkojođiheaddjit ja Sámedikki čoahkkinjođihangotti jođiheaddji ožžot 7.500,- kruvdnosaš buhtadusa mánnui . 1 Joavkojođiheaddjin Sámedikkis áddejuvvo son gii lea nammaduvvon jođiheaddjin áirrasčoahkkádussii mas leat okta dahje eanet . 1 Joavkojođiheaddjin Sámedikkis áddejuvvo son gii lea nammaduvvon jođiheaddjin áirrasčoahkkádussii mas leat guokte olbmo dahje eanet . 1 Joavkojođiheaddjiide dieđihuvvui Finnmárkkeláhka barggu birra 28.04.04 beaiváduvvon notáhtas , 05.07.04 beaiváduvvon notáhtas ja 21.02.05 beaiváduvvon notáhtas . 1 Joavkojođiheaddji , jođiheaddji ealáhus- ja kulturlávdegottis , nubbinjođiheaddji čoakkinjođihangottis 1 Joavkojođiheaddji , jođiheaddji doarjjastivrras 1 Joavkoearri galgá mearriduvvot dihto áigodagaide . 1 Joavkobargu ja ságastallan ovttas . 1 Joavkkut ledje iešguđet sturrodagas , ovtta oahppis gitta logi oahppái . 1 Joavkkut barge earret eará báikkálaš oahppoplánaiguin ja fágakurssaid álggahemiin . 1 Joavkkus mas eai hálddašan sámegiela lei fas nuppe geažis 50 % geat ledje geahččan unnimusat ovtta sáddaga , ja 28 % visot prográmmaid . 1 Joavkkus leat vihtta olbmo ja sii válljejit ieža makkár ásahusaid sii galledit . 1 Joavkkus leat ovddasteaddjit Sámedikkis , Norgga Álbmotmuseas ja Sámi museasearvvis . 1 Joavkkus leat mielde Sámediggi , Birasgáhttendepartemeanta ( BD ) , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) ja Riikaantikvára . 1 Joavkkus leat guokte Riikaoasselávdegotti ovddasteaddji ja 2 Sámedikkis . 1 Joavkkus leamaš mielde ovddasteaddjit Sámedikkis , Oahpahusdirektoráhtas ja Máhttodepartemeanttas . 1 Joavkkuin , iežaset politihkalaš bellodagaid / organisašuvnnaid bokte lea buot buoremus vejolašvuohta juksat sámiid . 1 Joavkkuid mearkkašumit addet deaŧalaš stivrensignála , ja dát vejolašvuohta ferte ain doalahuvvot . 1 Joavkkuid lea suohkan ásahan ja dain leat Stáhta geaidnodoaimmahusa , fylkkasuohkana ja johtolatfitnodagaid ovddasteaddjit . Govvideaddji : Maarit Markussen 1 Joavkkuid bargoeavttuid nannen 1 Joavkku vuosttaš raporttas « Sámi logut muitalit 1 » ( 2008 ) , golbma guovddáš fáttá čuvgejuvvojedje : 1 Joavkku vuosttas čoahkkin lei 11.04.00 . 1 Joavkku ulbmilin lea ráhkkanahttit sámi mánáidgárdedoarjaga sirdima Sámediggái ( 7 milj. kr. rámma dán jagi ) . Bargojoavkku mandáhtan lea ráhkadit njuolggaduseavttuhusaid doarjjaortnegii , ja dasto árvvoštallat sirdima ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 1 Joavkku raporta galgá , nu guhkás go vejolaš , čájehit ja buktit guorahallama sámi servodaga dilis ja daid ovdánansárgosiin máŋggalágan servodatsurggiin . 1 Joavkku nuppi raportta « Sámi logut muitalit 2 » ( 2009 ) bohtosat čájehit čuovvovačča : – Eai leat gávnnahuvvon čielga erohusaid sápmelaččaid dearvvašvuođas ja dáža ássiid dearvvašvuođas , nu go lea dieđihuvvon muhtun eará álgoálbmogiid hárrái . 1 Joavkku mielas dát lea áigeguovdilis ášši masa ferte gávdnat čovdosa lágas . 1 Joavkku mielas dat lea positiiva ášši , go Finnmárkku fylkkagielda jo lea dorjon dakkár ortnega , ja Sámediggeráđi árvalusasge lea dan sullasaš eavttuhus . 1 Joavkku láhttut : 1 Joavkku doaibmamearrádus lea juohke jagi almmuhit raportta mas leat guovdilis ovdánandovdomearkkaid visogovva ja analysa sámi servodagas . 1 Joavkku bargun lea jahkásaččat ovddidit raporta mii sisttisdoallá dieđuid ja lađastallá áigeguovdilis ovdánemiid sámi servodagas . 1 Joavkku bargu mii galgá ráhkkanahttit Sámi oahpahusráđi sirdima Sámediggái , galgá departemeantta ságaid mielde jotkojuvvot boahtte jagi ođđajagimánus . 1 Joavkku barggus leat soames deaŧalaš čanastaga ja dat leat álbmotrievttálaš geatnegasvuođat , gustovaš hálddášan- ja váldečađahannjuolggadusat , dat ođđa Stuorradiggedieđáhus kulturmuitopolitihka birra ja bajimuš dási sámepolitihkka . 1 Joatkkaskuvllat sáhttet fágain eanandoallu ja boazodoallu šaddat báikkálaš gelbbolašvuođaguovddážin go guoská ohppui , maŋŋáohppui ja ovddideapmái dan oktavuođas ahte nannet árvobuvttadeami vuođđoealáhusain . 1 Joatkkaskuvllat ovttasráđiid elektrovnnalaš luohkkálanjaiguin sáhttet leat mielde bargamin gelbbolašvuođa bajidemiin ja addit dolliide oahpu . 1 Joatkkaskuvllat ja vuođđoskuvllat leat oassi šláddjes guvllolaš máhttostruktuvrras mii lea viehka deaŧalaš árvodahkanperspektiivvas . 1 Joatkkaskuvllat dárbbašit resurssaid vai sáhttet fállat amasgiellamolssaeavttu . 1 Joatkkaskuvllat : • 1 Joatkkaskuvllat 33 Beardogoržži Høgtuna joatkkaskuvla 34 Breivanga joatkkaskuvla 35 Breivika joatkkaskuvla 36 Vuotnabađa joatkkaskuvla 37 Vågsfjorda joatkkaskuvla , Heggen 38 Kongsbakkena joatkkaskuvla 39 Sállira joatkkaskuvla 40 Nordreisa joatkkaskuvla 41 Ráissa joatkkaskuvla 42 Gárgána joatkkaskuvla 43 Rå joatkkaskuvla 44 Sáččá joatkkaskuvla 45 Vuotnasiidda joatkkaskuvla 46 Skiervvá joatkkaskuvla 47 Vågsfjorda joatkkaskuvla , Skániin 48 Stangnesa joatkkaskuvla 49 Sálašvákki joatkkaskuvla 50 Romssa maritiibma skuvla 51 Sosiála medisiinnalaš ásahusaid skuvla 1 Joatkkaskuvllas Čáhcesullos sus lei maid veaháš sámegiella . 1 Joatkkaskuvllas álgen nu gohčoduvvon njelješjovkui [ 1 ] , gosa in heađisge gullan searvái , ja bargojoavku doppe lei unnán movttiidahtti . 1 Joatkkaskuvllas lei veahá buoret bálká go álbmotskuvllas , ja dasa lassin ledje eambbo oahpahusdiimmut . 1 Joatkkaskuvllas lei seamma doaibma goappašiid joavkkuide , dálumánáide ja johttisámimánáide . 1 Joatkkaskuvllas lei dát erohus lassánan measta gitta 12 % rádjai . 1 Joatkkaskuvllas lei dát erohus lassánan measta 12 % rádjai . 1 Joatkkaskuvllas lei dat erohus lassánan measta 12 % rádjai . 1 Joatkkaskuvllaid várás álggahuvvo prošeakta SAFYL 2007-2009 , mii galgá integreret sámi kulturmáhtu fága- ja fitnooahpahussii . 1 Joatkkaskuvllaid sámegieloahpahus gullá joatkkaskuvllaid oahpahusa lága vuollái . 1 Joatkkaskuvlladásisge oahpahuvvo sámegiella , ja lea čađahuvvon sámegieloahpahus rávisolbmuidkursan . 1 Joatkkaskuvlla rektor lei maiddái mu ovddas ceaggás skuvlajođiheaddji . 1 Joatkkaskuvlla realfága ossodatjođiheaddji Stavangeris . 1 Joatkkaskuvlla njuolggadus lassičuoggáid ektui ovddiduvvui maiddái áššin stáhtaráđđái . 1 Joatkkaskuvlla maŋŋil heite eatnasat skuvlla vázzimis , muhto muhtimat ohce ruovttufidnoskuvlii , mii lei álggahuvvon 1952:s . 1 Joatkkaskuvlla dásis lea Musarre ( Mosjøen ) joatkkaskuvllas ovddasvástádus oarjelsámegiela oahpaheamis . 1 Joatkkaskuvlastudeanta geas fágasuorggis lea sámegiella 1.-giellan dahje 2.-giellan geavaha 22 diimmu vahkus . Studeanta geas ii leat sámegiella fágasuorggis geavaha 14 diimmu vahkus — 8 diimmu unnit . 1 Joatkkaskuvla servodatsáles ja bráhkas 1 Joatkkaskuvla oahpu čađaheamis 5 jagi sisa , lea stuora mearkkašupmi oahppodássái maŋit áiggi . 1 Joatkkaskuvla lei áibbas ođas , ja mun šadden juogalágan jođiheaddjin doppe . 1 Joatkkaskuvla lei fiinna skuvla dainnalágiin ahte eai lean nu čadnon oahppoplánat dehe fága ja diibmojuohku . 1 Joatkkaskuvla Guovdageainnus 1950–1966 1 Joatkkaskuvla : Olles riikka joatkkaskuvlla loguid leat ožžon Oahpahusdirektoráhtas Irene Hillerenas , persovnnalaš gulahallama bokte . 1 Joatkkaskulvaoahppit serve dasto jurddabádjái man ulbmil lei hutkat ja ovddidit ođđa fitnodatjurdagiid maid sii sáhttet geavahit nuoraidfitnodagaineaset . 1 Joatkkask . 2005 2006 1-3 b. 1 Joatkkaohpahus lea 2006 rájes ožžon muhtun ođđa fáganamahusaid , fágačoahkádusaid ja oahpposurggiid . 1 Joatkkaoahppu – Go ledjen skuvllas geargan mearridin vázzit huksejeaddji-suorggi Tiller joatkkaskuvllas . 1 Joatkkaoahppu ásahuvvo sámegielas ja sámi kulturáddejumis daid doaktáriid várás , geat barget sámi guovlluin . 1 Joatkkaoahppu eastadeapmi ja áhpasmahttin ( 2,4% Govus 2.2 Jagi 2009 stipeandajuolludemiid juohkáseapmi iešguđet vuoruhuvvon stipeandaortnegiidda . 1 Joatkkaoahppu boarrásiidfuolahusas 1 Joatkkaoahpahussii leat mearriduvvon erenoa ­máš sámi oahppoplánat dáid fágaide : sámi historjá ja servodat , sámi musihkka ja lávdi , sámi visuála kultuvra , hábmen ja duodji joatkkaoahpahus 2 ja 3 ja boazodoallu joatkkaoahpahus 2 ja 3 . 1 Joatkkaoahpahussii gávdnojit sámi oahppoplánat sámegielas vuosttašgiellan , sámegielas nubbingiellan , dárogielas , boazodoalus ja duojis . 1 Joatkkaoahpahusas skuvlajagi 2006-2007 ledje 285 oahppi ja fidnooahppi guđet ožžo oahpahusa sámegielas . 8 Dát lea veaháš hedjoneapmi skuvlajagi 2005-2006 ektui , go dalle ledje 305 oahppi ja 5 fidnooahppi geain lei oahpahus sámegielas . 1 Joatkkaoahpahusa árvvoštallan Joatkkaoahpahus man namma lea “ Mánáidsuodjalus unnitlohkoperspektiivvas ” , galgá árvvoštallojuvvot . 1 Joatkkaoahpahusa árvvoštallan Doaibmabidju 31 . 1 Joatkkaoahpahusa váste leat ráhkaduvvon oahpponeavvut dušše muhtun vuoruhuvvon fágaide . 1 Joatkkaoahpahusa oktavuođas sáhttá dan dahkat ahte gáibádus / sávaldat sámegiel oahpahusa ektui heivehuvvo dábálaš ohcanskovvái . 1 Joatkkaoahpahusa fállet Finnmárkku , Lillehammera ja Telemárkku allaskuvllat . 1 Joatkkaoahpahus lea čielgasit stuorámus suorgi maid fylkkasuohkana friddja sisaboađut ( vearru ja rámmadoarjagat ) ruhtadit , ja dat leat 52 % Romssa fylkkasuohkana netto bušeahtas . 1 Joatkkaoahpahus fállojuvvo allaskuvllain Finnmárkkus , Oslos , Lillehammeris ja Telemárkkus . 1 Joatkkaoahpahus ferte huksejuvvot dan vuođu nala maid vuođđoskuvla lea addán ohppiide Sámi oahppoplánaid bokte ja maiddái viidáseappot dan vuođu ovddidit . 1 Joatkkaoahpahus Mánáidsuodjalus unnitlohkoperspektiivvas álggii 2008 čavčča ja joatkašuvai jagi 2009 . 1 Joatkkaoahpahus 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 1 Joatkkabargu álgoárvalusain sáhttá leat deaŧalaš go áigumuš lea ovddidit sámiid iešmearridanvuoigatvuođa ja mearridit dan sisdoalu . 1 Joatkka oahppu , mii lea oahppu skuvllas ja bargoeallima fágaoahppu . 1 Joatkit ovddidit lagaš kultuvrralaš , historijálaš ja ealáhusvuñot ovttasbarggu Dávvikalohtas . 1 Joatkit dutkama mii gullá iešsoardimii , gárrendillái ja psykalaš dearvvašvuhtii . 1 Joatkit biebmobuvttadeami Árvoháhkanprográmma ja ásahit ođđa ovdánahttinprográmma bokte , Báikkálaš biebmoprográmma . 1 Joatkiskuv ' lea ii åru soappame , danin gå dat ii læt skuv ' lea mii joatká . 1 Joatkevaččat bargat ovttas iešguđet oasálaččain prošeavttas " Ungt entreprenørskap " ja ovddidit viidáseappot oahppofálaldagaid allaskuvllaid dahje universitehtaid entreprenevradoaimmain . 1 Joatkevaččat bargat ovttas iešguñet oasálaččain prošeavttas ” Ungt entreprenørskap ” ja ovddidit viidáseappot oahppofálaldagaid allaskuvllaid dahje universitehtaid entreprenevradoaimmain . 1 Joatkevaš ássan Mosskes lea deaŧalaš julevsámi kultuvrra seailluheapmái . 1 Joatkevaš offensiiva áŋgiruššan doaibmaguovllu buorrin , ja ovttalágan máksomearit ja ruhtamearit olles doaibmaguovllus . 1 Joatka-sátni muitala gåit Norga skuv ' laeiseváldiid áigomuša dáina skuv ' ladásiin . 1 Jo3/oahppofitnodaga oahpu oahppoplána tekstilduodjefágas , náhkke- ja guolgaduodjefágas ja čuoldin- ja giehtagođđinduodjefágas mearrideapmi . 1 Jo2 : 45 diimmu 1 Jo1-Jo 3 Njálmmálaš gulahallan Čálalaš gulahallan Árbevirolaš máhttu Giella geavahusas 1 Jo1 : 45 diimmu 1 Jo mánnán hágai geasanasa , ja ain čuojahallá dáinna čuojanasain , ee. Ringerike geasanasjoavkkus . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Privatisttat galget váldit sámegiella 2 dahje sámegiella 3 čálalaš ja njálmmálaš eksámeniid . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Privatisttat galget váldit sámegiella 1 čálalaš eksámena Jo 3 dásis . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 3 čálalaš eksámenii . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 2 čálalaš eksámenii . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit galget váldit sámegiella 1 čálalaš eksámena . 1 Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 1 čálalaš ja ovtta sámegielas 1 njálmmálaš . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Privatisttat galget váldit sámegiella 2 dahje sámegiella 3 čálalaš ja njálmmálaš eksámeniid . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Privatisttat galget váldit sámegiella 1 čálalaš ja njálmmálaš eksámena . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 3 čálalaš eksámenii . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 2 čálalaš eksámenii . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 1 čálalaš eksámenii . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 3 čálalaš ja ovtta sámegielas 3 njálmmálaš . Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 3 čálalaš ja ovtta sámegielas 3 njálmmálaš . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 2 čálalaš ja ovtta sámegielas 2 njálmmálaš . Jo 3 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmat Lasáhus oppalaš studerengelbbolašvuhtii Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 2 čálalaš ja ovtta sámegielas 2 njálmmálaš . 1 Jo 2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 1 čálalaš ja ovtta sámegielas 1 njálmmálaš . 1 Jo 2 : 45 diimmu 1 Jo 1 : 45 diimmu 1 Jo , son lea maid biehttalan ságastallamis ođđa skuvlalága birra vai mat ii šatta dovddusin ahte sámegiella lea biddjon oahpahusgiellan . 1 Jietnagirjjit sámegillii 1 Jietnagirjjiide : Ollislaš buvttadangoluide gullá buot buvttadeapmi ja meroštallojuvvo ákkastuvvon ohcama vuođul , gitta 300 000 ru rádjai . 1 Jietnadeapmi lea čájehuvvon leat beaktilis vuohki juohkit dieđuid . 1 Jietnadanprográmmat sáhttet addit olbmuide geain lea lohkan- ja čállinváttisvuođat vejolašvuođa ipmirdit iešguđetlágan teavsttaid , fágagirjjiid rájis aviissaid rádjai . 1 Jietnadandieđut veahkehit diehtit suopmana ja čállinhámi oktavuođa . 1 Jietna- ja govvasáddenlágat , lagasradiosáddemat , konsešuvdnagažaldagat jna. ja konvergens . 1 Jietna ja govva ( videosáddágat ) 1 Jietna ja govva 1 Jierpmálaš guovlopolitihkka eaktuda ahte leat seamma buorit vejolašvuoñat beassat nehttii juohke báikkis . 1 Jierpmálaš guovlopolitihkka eaktuda ahte leat ovtta buorit vejolašvuođat beassat nehttii juohke báikkis . 1 Jierpmálaš guovlopolitihkka eaktuda ahte leat ovtta buorit vejolašvuoñat beassat nehttii juohke báikkis . 1 Jiepmaluovtta skuvla 1908 1 Jiepmaluovtta biirres leat buot mánát sámegielagat , ja sámegiella ferte doppe geavahuvvot veahkeneavvun oahpaheamis unna mánáide , dan bagadusa mielde maid Girkodepartemeanta 18/4 1898 lea almmuhan sámegiela ja kveanagiela veahkkegiellan geavaheami hárrái . » 1 Jienastuslohkui sáhttet maid čállit sámiid guoet leat olgoriikkas fárren Norgii mal } l } á suoidnemánu 1. beaivvi , jos sámeválgastivra lea álbmotregistaris ožžon dieou fárrema birra mal } imuštá beaivvi ovdal meannudančoahkkima , ja jos fárrejeaddji lea ovdal áigemeari loahpa ohcan lobi beassat sámi jienastuslohkui . 1 Jienastuslohkui girjejuvvon olbmuid lohku lei lassánan 1 352 olbmuin ( 10.8 pst ) ovddit válgga rájes . 1 Jienastuslohku suohkaniin main ledje unnimusat 20 čálihan jienastuslohkui 2009 1 Jienastuslohku stuorui 2001 rájes 2005 rádjai eanemusat Álttá / Fálesnuori Davvi-Romssa , Gaska-Romssa ja Mátta Norgga válgabiirriin 1 Jienastuslohku lea vuosttažettiin registtar mii addá jienastanlobi Sámediggeválggain , ja lea jáhkehahtti ahte eai buohkat háliit dahje vuorut dieđihit iežaset dasa . 1 Jienastuslohku lassánii 8385 olbmuin áigodagas 1989 gitta 2009 , ja 2009 ledje 5314 olbmo eambbo jienastan go 1989 . 1 Jienastuslohku juohke biires válggain jagi 1989 ja 2005 , biiriid sturrodagaid mielde jagiin 1989 ja 2005 . 1 Jienastuslohku juohke biires válggain 1989 ja 2005 , juhkkojuvvon biiriid sturrodagaid vuođul jagi 2005 2000 1 Jienastuslohku ja válga-oassálastin Norgga sámedigge-válggain 1989-2009 Čoahkkáigeassu ~5~ 1 Jienastuslohku galgá dalle vuos juhkkojuvvot loguin 11 ( ( 5 X 2 ) + 1 ) . 1 Jienastuslohku dahje kvotienta galgá dasto juhkkojuvvot dan gaskamearálaš jienastusloguin mii lea juohke guovlomandáhta duogábealde fylkkas . 1 Jienastuslohku 2009 1557 1276 377 859 727 347 175 159 272 123 148 102 71 175 81 943 186 58 374 45 93 46 994 51 25 147 1 Jienastuslohku 2005 788 842 534 105 672 337 265 122 350 246 121 88 264 53 1536 84 Jienastuslohku 2009 943 994 623 167 727 374 295 151 377 272 147 113 288 77 1557 105 1 Jienastuslohkokampánja buvttihii bures 1000 ođđa olbmo sámi jienastuslohkui . 1 Jienastuslohkogáhppálagaid galgá dáhttut Sámedikkis dan áigemearis , maid Sámediggi lea mearridan . 1 Jienastuslogus ollislaččat lea leamaš unnán , muhto dássedis dievdduid eanetlohku buot sámediggeválggain mat leat čađahuvvon . 1 Jienastuslogus lei unnán , muhto čielga dievdduideanetlohku čađahuvvon Sámediggeválggain ja 2009 válggain lei dušše válgabiires “ Lulli-Norga ” mas lei nissoneanetlohku . 1 Jienastuslogus lei unna , muhton čielga dievdduideanetlohku buot Sámediggeválggain mat leat čađahuvvon ja 2009 válggain lei dušše válgabiires ” Mátta-Norga ” nissoneanetlohku . 1 Jienastuslogus leat registreren unnán čielga eret dieđihemiid . 1 Jienastuslogus 2009 , leat 53 % čálihuvvon olbmuin dievddut . 1 Jienastuslogu sturrodagas ja ovdáneamis válgabiiredásis lea leamaš stuora variašuvdna juohke válggas . 1 Jienastuslogu sturrodaga ektui lei Oslo jagi 2009 čihččet stuorámus eaŋkalsuohkan . 1 Jienastuslogu obbalaš ovdáneamis , mii lei 1.352 olbmo gaskal 2005 ja 2009 válggaid , lei Lulli-Norgga oassi 461 . 1 Jienastuslogu nissonoassi iešguđet ahkejoavkkuin 2005 : ja 2009:s 1 Jienastuslogu nissonoasit biriid mielde jagi 2001 ja 2005 Govadat 3.9 Jienastuslogu sohkabealejuohku biiriin jagi 2009 Govadat 3.10 Jienastuslogu ahkejuohku oktiibuot jagiid 2005 ja 2009 Govadat 3.11 Jienastuslogu ahkejoavkkut 18-21 , 22-25 ja 26-29 jagi jagiid 2005 ja -09 Govadat 3.12 Jienastuslogu nissonoassi iešguđege ahkejoavkkuin jagiid 2005 ja 2009 Govadat 3.13 Jienastuslohku jagi 2009 , juhkkojuvvon ahkejoavkkuide 18-29 , 30-49 ja 50+ Govadat 3.14 Lohku galle jahkásaš eret dieđiheami leat jienastuslogus jagiid 2004-2009 , juogaduvvon sohkabeliid ektui Govadat 3.15 Válgaoassálastin sámediggeválggaide ja eará válggaide Norggas áigodagas 1987-2009 Govadat 3.16 Lohku man oallugat leat jienastuslogus ja man oallugat leat jienastan sámediggeválggaide 1989-2009 Govadat 3.17 Jienastuslogu lassáneapmi ja lassáneapmi man oallugat leat jienastan sámediggeválggaide 1989-2009 Govadat 3.18a 1989-2005 válggaid válgaoassálastin juohke biires 1-6 Govadat 3.18b 1989-2005 válggaid válgaoassálastin juohke biires 7-13 Govadat 3.19 Válgaoassálastin juohke biires 2009 válggas Govadat 4.1 1 Jienastuslogu lassáneami dihte lea goitge lohku galle olbmo jienastit lassánan válggas válgii . 1 Jienastuslogu jienasteddjiid lohku 1 Jienastuslogu ahkečohkkehus čájeha ahte oassi sis geat čálihit jienastuslohkui ja leat badjel 50 jagi lassána . 1 Jienastuslogu ahkečoahkkádus čájeha ahte oassi sis geat čálihit jienastuslohkui ja leat badjel 50 jagi lassána . 1 Jienasteddjiin guđet leat riikkas , earret Svalbárdda ja Jan Mayena , ja guđet eai sáhte jienastit ovddalgihtii jienasteami áigodagas eaige válgadikkis , lea lohpi jienastit suoidnemánu 1. beaivvi rájis ja dasságo ovddalgihtii jienasteapmi álgá borgemánu 10. beaivvi . 1 Jienasteddjiid lohku lea lassánan válggas válgii . 1 Jienasteapmi čáđahuvvui čuovvovaš vuogi mielde : 1 Jienasteapmi čađahuvvui dán vuoru mielde : 1 Jienasteapmi dahkkojuvvui skábmamánu 9. b. 2000 dii. 16.25 . 1 Jienasteapmi dahkkojuvvui de čuovvovaš vuogi mielde : 1 Jienasteapmi Jienasteddjiin guđet leat daid gielddaid jienastuslohkui girjejuvvon main leat 30 olbmo dahje eanebut girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , lea lohpi juogo jienastit ovddalgihtii dahje addit jienastaga válgadikkis . 1 Jienasteami áigi ja báiki Buot gielddat galget lágidit nu ahte lea vejolaš ovddalgihtii jienastit sámediggeválgii . 1 Jienasteaddjit riikka 47 gielddas , eanaš davimus válgabiirriin , jienastedje válgadikkis válgabeaivvi , ja jienasteaddjit eará gielddain dušše besse addit ovddalgihtiijienastagaid jagi 2009 sámediggeválggas . 1 Jienasteaddjit guđet ásset olgoriikkas : Jos don ásat olgoriikkas , muhto leat leamaš girjejuvvon Norgga ássin álbmotregistarii maŋimuš 10 jagi , de du automáhtalaččat čálihit dan gieldda jienastuslohkui masa don ledjet girjejuvvon ássin dallego don fárrejit Norggas olgoriikii . 1 Jienasteaddjit guđet ásset Norggas : Buot olbmuin geain lea jienastanvuoigatvuohta , čálihuvvojit automáhtalaččat dan gieldda jienastuslohkui masa ledje registarastojuvvon ássin geassemánu 30. b. 2009 . 1 Jienasteaddjit guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , sáhttet dušše ovddalgihtii jienastit ( láhkaásahusa § 39 a ) . 1 Jienasteaddjit eará suohkaniin ( gos leat unnit go 30 olbmo jienastuslogus ) sáhttet dušše jienastit ovddalgihtii . 1 Jienasteaddjiidlohku lea njiedjan eanemusat lulimus válgabiirriin Lulli-Norggas , Åarjel-Saepmie veeljemegievlie ( Trøndelágafylkkain ) ja Viestarmera válggabijrra ( Lulli-Romssa , Davvi-Nordlándda ja Gaska-Nordlándda suohkaniin ) . 1 Jienasteaddji lea ieš vásttolaš jienastit ovddalgihtii áiggil vai su jienastat joavdá sámeválgastivrii dahje lohkanválgastivrii diibmui 21 válgabeaivvi ( láhkaásahusa § 40 ) . 1 Jienastatlohku galgá dalle vuos juhkkojuvvot loguin 5 ( ( 2 X 2 ) + 1 ) . 1 Jienastat sáddejuvvo rivttes gildii mii čađaha lohkama . 1 Jienastanvuoigatvuođaáššiin dahje jienastanvejolašvuođaáššiin lea susge guoddalanvuoigatvuohta , gii ii leat čálihuvvan jienastuslohkui . 1 Jienastanvuoigatvuohta lea siidaosiin . § 49 nuppi lađđasa mearrádusat gustojit dán dáfus . 1 Jienastanvuoigatvuohta lea siidaosiin . § 1 Jienastanvuoigatvuohta . 1 Jienastanvuohki ferte leat diedihuwon ja dohkkehuwon ovddalgihtii . 1 Jienastanlihput biddjojuvvojit gaskaárkka duogábeallái . 1 Jienastanlihput 7 Lulli-Norgga válgabiires 1 Jienastanlihput 6 Åarjel-Saepmie veeljemegievlie 1 Jienastanlihput 5 Viestarmera válggabijrra / Viesttarrmeara válgabiires 1 Jienastanlihput 4 Gáiseguovllu válgabiires 1 Jienastanlihput 3 Davveguovllu válgabiires 1 Jienastanlihput 2 Ávjovári válgabiires 1 Jienastanlihput 1 Nuortaguovllu válgabiires 1 Jienastanlihpu rievdadeapmi Jus áiggut rievdadit evttohasortnetvuoru jienastuslihpus , de čálát sávahahtti evttohasnummara evttohasa nama ovddabeallái . 1 Jienastanlihppu mearrida man bellodahkii don attán iežat jienastaga . 1 Jienastanlihppu mearrida guđemuš bellodaga don jienastat . 1 Jienastanlihppogokčasat galget geavahuvvot go jienastuvvo válgadikkis ( láhkaásahusa § 50 ) . 1 Jienaid vuostáváldin dáhpáhuvvá ovttaskas gielddas . 1 Jiekŋarávda sáhtii leat gitta 5 km vuonas olggos ja dalle fertejedje váhnemat vuodjit min dohko heasttain ja reagain . 1 Jiekŋa ii gierdan , iige lean reahkasiivu . 1 Jiekŋa Oslovuonas lea dagahan ahte leat šaddan láigohit rusttega mii čuollá jieŋaid guovllus vai váldo- / oalgejohtalusa bissu rabas . 1 Jf Romssa fylkkadikki mearrádus juovlamánus 2002 ášši 58/02 . 31 1 Jerren sus ii go lean oaidnán olbmuid doppe geaidnoguoras čohkohaladettiin ? 1 Jerren ráđđeaddis mii Sápmi lea , ja son dajai ahte Sápmi lea doppe gos sápmelaččat iešguđet áiggi leat vádjolan . 1 Jerren rektoris manne sii galget guossohit bohccobierggu sámi beaivvis . 1 Jerren gos galgen orrut ja galgen go gokčasa váldit fárrui . 1 Jerre máhtán go dadjat « A » ja « B » jna. vai gullet máhtán go hupmat . 1 Jernslettena evttohusa oooa redigeren dahká evttohusa lohppii čuovvovaS oassejuohkima : Diggi deattuha eanemustá bargodilálaSvuooa Guovdaqeainnus . 1 Jernberg bivdá nuoraid lohkat ruoššagiela : – Moatti jagis lea Ruošša šaddan okta Norgga guliid deháleamos gávpemárkanin , ja boahtteáiggi šaddá turisma ja ovttasbargu oljjuin / gássain dađistaga deháleabbon Norgii . 1 Jergul Eiendom OS , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan olgoreálaid láhčimii - Ášši HE 001/08 mearrádusa váidin Snekkeriet AS , Gratangen gielda - Doarjjaohcan ásahit snihkkehaga Goahtegearret - Doaibmadoarrjja sámi ealahusserviide - 2008 Bivdi - Doaibmadoarjja sámi ealahusserviide - 2008 Sámi bivdo ja meahcástansearvi - Doarjjaohcan sámi ealahusserviide - 2008 Stuorajavrre ealahussearvi - Doaibmadoarjja sámi ealahusserviide - 2008 Sámi fitnodatsearvi - Doaibmadoarjja sámi ealahuserviide - 2008 Iđut , Porsáŋggu gielda - Liigedorarjja Š nammasaš nuoraidbláđđái jagi 2008 SKINN Samorganisasjonen for kunstformidling i Nord-Norge , Budejju suohkan - Doarjjaohcan prošektii Nuorttanaste - Kárášjoga gielda - Lassi doarjjaohcan Sámi jienat , Girona suohkan - Doarjjaohcan oasalasttit Stockholmmas koraprošeavttas Vox Pacis Fredens røst ABC-Company E-skuvla AS , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 Iđut AS , Porsáŋggu gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 ČálliidLágádus , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 DAT os , Guovdageainnu suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 Forlaget Báhko , Divttasvuona suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 Davvi Girji os , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 Skániid girjie , Skániid suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 Midtre Nordland Sjøsameforening , Divttasvuona suohkan - Doarjjaohcan doallat dávgebáhcinkurssa Haugen Produksjoner Anne Katrine Haugen ja Mikkel Gaup bokte , Romssá suohkan - Doarjjaohcan teáhter / dánssun / musihkka prošektii Joik / luohti Haugen produksjoner , Romssa suohkan - Doarjjaohcan čájálmassii Mátki = Reisen Språkmotiveringsstipend-Anne Hedvig Salmi Nordsletta Skiippagurrafestivalen , Deanu Gielda - Skiippagurrafestivalen 2008 1 Jensen , Georg / Jacobsen , Ulf : Ytterst mot havet . 1 Jensen , Eivind . 1 Jens Stoltenberga lea riegádan Oslos njukčamánu 16. beaivvi 1959 . 1 Jens Petter Olsena fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Jens Petter Olsen 16 . 1 Jens Otterbech válljejuvvui váldostivrra ovdaolmmožin . 1 Jens Otterbech riegádii Dálbmeluovttas Finnmárkkus 1868:s , muhto bajásšattai Østfoldas . 1 Jens Otterbech 1 Jens Mortensen lei guovvamánus biddjojuvvon eret sámi oahpaheaddjivirggis , muhto son lei mielde galledeamis , ja čilgii doppe ahte dan áiggis go son lei oahpaheaddjin , de lei dáhpáhuvvan ahte muhtun sámi váhnemat ledje sávvan ahte sin mánát galge oahpahuvvot dárogillii , daningo lei gullogoahtán ahte « sámegiella galggai jávkaduvvot » . 1 Jens Mortensen , – riegádeamis suopmelaš ( kveana ) , muhto humai sihke dárogiela ja sámegiela , lei leamaš skuvlameašttir ruovttubáikkistis Ákšovuonas 1838 ' rájes , gos skuvlavisti lei Hamna nammasaš báikkis . 1 Jens Berg-Hansen muitala Gløtt fra Kvalsunds skolehistorie - girjjážis : « Skuvlastivrabeavdegirji addá máŋga ovdamearkka sihke almmolaš ja priváhta geafivuođas . 1 Jens Andreas Friis 1 Jeg går og rusler på Ringerike 1 Jeffrey Bader 3 John-Marcus Kuhmunen John-Marcus Kuhmunen 1 Jeffrey Bader 2 John-Marcus Kuhmunen 1 Jebens ja Kalstad mielde guoská dat Divttasvuonfealttas olles nággovuloš guvlui . 1 Jeavda leat Kárášjoga ja Guovdageainnu vástideaddjit positiivvalaččabut sámegiela geavaheapmái go duoid eará gielddaid ássit . 1 Jearru Nannán-Norggas 1 Jearru Nannán - Norggas 3 ) 1 Jearan sis dárogillii ahte leat go sii fitnan « slakting » ( njuovvama ) geahččamin , muhto sii eai mieđit gal . 1 Jearaldat muddejuvvo maiddái vuordámušaiguin oažžut dakkár fálaldaga mii sáhttá gokčat dárbbuid . 1 Jearaldat Tore Bongos , NSR sámediggejoavkkus 1 Jearaldat Roger Pedersenis , SVLa sámediggejoavkkus 1 Jearaldagat válde vuolginsaji sihke doaimmain ja ieš alddes teavstta sisdoalus dás Handlingsplan for skolebibliotek i Troms 2002-2005 nammasaš plána ( doaibmaplána skuvlagirjerájuide Romssas ) . 1 Jearaldagat 1 Jearaldagas sajáiduvvetgo ja doibmetgo sávahahtti bevttolaččat 1 sámepolitihka guovddáš linját , lea gitta das ahte bajit juksanmearit čadnojuvvojit doarvái vuđolaččat báikkálaš ja guovlluguovdasaš politihkkahábmemii . 1 Jearahalli Odd Mathis Hætta lea Guovdageainnus eret , riegádan 1940:s ja bargá dál Finnmárkku allaskuvllas historjjáoahpaheaddjin . 1 Jearahallan lea dahkkon cuoŋománus 2004:s , moadde mánu ovdal go son jámii . 1 Jearahallan ii goassige deaddiluvvon aviissas , daningo daláš doaimmaheaddji Bjarne Store Jakobsen biehttalii dan deaddileames . 1 Jearahallamis dajai oktii muhtun Sámi álbmotallaskuvlla ovddeš oahppi : - Dáppe lei buorre dilli . 1 Jearahallamiid galgá báddet . 1 Jeagelguohtumiin leat iešguđetlágán jeagelšattut , dat eai leat nu álbmát ja dat adnojit eanas dálveguohtumiin . Dain guohtumiin rievddada dattege kvalitehta sakka iešguđet šlájaid mielde . 1 Jeagelguohtumiin leat iešguđetlágán jeagelšattut , dat eai leat nu álbmát ja dat adnojit eanas dálveguohtumiin . 1 Jeagelbordin ( jeageldoahpun ) Gonagas sáhttá láhkaásahusaid bokte heivehit jeagelbordima boazoorohagain ja sáhttá dárkileappot ráddjejuvvon guovllus áibbas gieldit jeagelbordima , jus nu adnojuvvo dárbbašlažžan boazodoalu vuhtii váldima dihte . § 1 Jeagelbordin ( jeageldoahpun ) Gonagas sáhttá láhkaásahusaid bokte heivehit jeagelbordima boazoorohagain ja sáhttá dárkileappot ráddjejuvvon guovllus áibbas gieldit jeagelbordima , jus nu adnojuvvo dárbbašlažžan boazodoalu vuhtii váldima dihte . 1 Jarle Jonassena lassiárvalus čuoggái 4 , ođđa 3. teakstaoassi mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Jarle Jonassena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Jarle Jonassen Willy Ørnebakk 1 Jarle Jonassen Sven-Roald Nystø 1 Jarle Jonassen Steinar Pedersen 1 Jarle Jonassen Peder Mathisen 1 Jarle Jonassen Isak M. O. Hætta 1 Jarle Jonassen 37 . 1 Jarle Jonassen ( Bargoortnegii ) 1 Japánas váldovuoruheapmin lea dat ahte bargat dan ala vai nagodivčče soahpat riikkaidgaskasaččat čadni protokolla mainna sihkkarastit ahte ovdamunit maid luonddu geavaheapmi addá juogaduvvojit rievttalaččat . 1 Janoš Trosten 27 . 1 Janoš Trosten , vara for Ann-Mari Thomassen 1 Janoš Trosten ( čoahkkinortnegii ) 1 Jan-Folke Sandnes , Dievdu , 53 jagi , Innhavet 4 . 1 Jan Roger Østby ođđa gulahallandirektevra 1 Jan Roger Østby lea biddjon virgái Sámedikki gulahallandirektevran . 1 Jan Roger Østby ( 41 ) lea bargan NRK Sámi radio 1995 rájes ja sus lea prošeaktaredatevravirgi . 1 Jan Henry Keskitalo Mai Britt utsi 2 . 1 Jan Harr , gii lei suohkanbáhppa ja skuvlastivrra ovdaolmmoš , oahpahii ođđa oahpaheddjiide sámegiela . 1 Jan Erik Henriksen , Wibke Slåttsveen sadjásaš lahttu . 1 Jan Erik Henriksen 1 Jan Atle Samuelsen 5 . 1 Jan Atle Samuelsen 1 Jakob Tapio , 19 . 1 Jahkásaččat šiehtaduvvo jahkásaš ealáhusšiehtadus duojis mas leat doaibmabijut maid ulbmilin lea ovdánhahttit ealáhusa daid politihkalaš mihttomeriid ja njuolggadusaid mielde mat áiggis áigái mearriduvvojit Sámedikkis . 1 Jahkásaččat leat golbma nuora ožžon oahpu Sámi Allaskuvllas , ja dasto leat mátkkoštan skuvllaide muitalit sámi kultuvrra , historjjá ja eallinvuogi birra . 1 Jahkásaččat lea juolluduvvon kr 250 000 projektii « sámegiella filmmas » Norgalaš filbmainstituhttii . 1 Jahkásaččat galgá dollot stáhtusčoahkkin Sámediggeráđiin . 1 Jahkásaččat dollojuvvo prošeaktajođiheaddji seminára mas ovddiduvvojit prošeavttat iešguđet fáttáid mielde . 1 Jahkásaččat dieđihuvvo fylkkadikkiide ja Sámediggái doaimmaid ja ovdáneami birra . 1 Jahkásaččat almmuhit raporttaid iešguđetge šlájaide maid bidjet oktasaš neahttabáikái Rovdata , ásahuvvon 2010:s . 1 Jahkásaš čoahkkimis Mánáidáittardeddjiin lea Sámediggi digaštallan áššiid dego oahpponeavvut , mánáidsuodjalus , giliskuvllat ja áittardeaddji gelbbolašvuohta sámegielas ja sámi kultuvrras . Sámediggi lea buktán cealkámušaid « Brennautvalgetii » ( Brennalávdegoddái ) mii galgá geahčadit buot ovdaskuvlamánáid pedagogalaš fálaldaga . 1 Jahkásaš čoahkkimat politihkalaš dásis galget dollojuvvot gaskal Sámedikki ja fylkkagielddaid šiehtadusaid stáhtusa ja ovddidandárbbu birra . 1 Jahkásaš vearrohommegat . 1 Jahkásaš stipeandarámma nuoraide geain lea duodji , juogaduvvo luohtta sin gaskkas geain lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga ja geat ollašuhttet juolludaneavttuid . 1 Jahkásaš rámma lea badjelaš 9,0 miljon ru. . 1 Jahkásaš reanttut leat sullii 4 600 000 ru. . 1 Jahkásaš raporteremis galget leat váldooasit buot bargguin mat leamaš sámegielas ja sámi kulturgealbbus . 1 Jahkásaš politihkalaš oktavuohtačoahkkimat leat dán oktavuođas lunddolaš oasit oktavuođa doallamis go galgat lonuhallat oaiviliid Sámedikki , Finnmárkku fylkkagieldda ja FeFo gaskka . 1 Jahkásaš mátkkit Finnmárkui lei stuorra illu mánáidgárdemánáide . 1 Jahkásaš lohku ohcamušain kulturulbmiliidda lea leamaš 2006 rájes 2010 rádjai gaskal 220 ja 290 , ja juolluduvvon ohcamušain gaskal 105 ja 150 . 1 Jahkásaš juolludusreive Sámediggái sisttisdoallá bajimus láidestemiid , dat mearkkaša Stuorra ­dikki mearrádusaid . 1 Jahkásaš juolludeamit sámefoanddas ruvnnuiguin 1 Jahkásaš gelbbolašvuođa bajideami ulbmáluššansuorggit oidnojit almmuhusas . 1 Jahkásaš gelbbolašvuođa bajideami ulbmáluššansuorggit galget oidnot almmuhusas . 1 Jahkásaš gaskamearálaš riegádahttinvuollebáza SED-guovllus lei áigodagas 28 . 1 Jahkásaš eanadoallosálkemiin ee. lea ráđđehus deattuhan ahte vuoruha eanadoallodoaimmaid boahtobuorideami ja bieđgguid eanadoalu doai ­bmabijuid . 1 Jahkásaš doarjagat addojuvvojit Norgga biibbalsearvái davvisámegiel biibbaljorgalanbargui . 1 Jahkásaš divvahommet . 1 Jahkásaš dieđáhusastis jagi 2008 Dearvvasvuohta Davvi Regionála dearvvasvuođafitnodat dieđiha ahte dearvvasvuođafitnodagaid dulkonbálvalusa čađahanvuohki lea ordnejuvvon , earret Helgelándda buohcciviesus , mas leat bargamin fálaldaga lágidemiin . 1 Jahkásaš dieđáhus Sámedikki doaimma birra manná Stuorradiggái ( Od.prp. 33 1996-97 ) . 1 Jahkásaš boraspirevahágat váikkuhit boazodoalu buvttadeami . 1 Jahkásaš boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiid oktavuođas lea Sámedikkis čuovvunvuoigatvuohta , ja dat čuovvu šiehtadallamiid oktilaččat . 1 Jahkásaš boazodoallošiehtadusa soabadallamiid dáfus lea váldoeaktu ahte bealálaččat barget sihkkarastit boazodoalu produktivitehta ( Boazodoallošiehtadus 2000–2001 ) . 1 Jahkásaš boazodoallošiehtadallamiid olis leat ásahuvvon iešguđet ortnegat mat galget oččodit eanet buvttadeami ja eanet njuovvamiid . 1 Jahkásaš boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas lea Sámedikkis áicisajádat , ja čuovvu šiehtadallamiid . 1 Jahkásaš boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas lea Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ( NBR ) máŋgii ovddidan gáibádusa vearuide ja divadiid hárrái boazodoalus , maŋimuš 2007/2008 boazu ­doallošiehtadusa šiehtadallamiin . 1 Jahkái árvvoštallojuvvo bargguhisvuohta gaskamearálaččat , man Statistihkalaš guovddášdoaimmahaga bargofápmoiskkadeapmi mihtida , leat 2,4 proseantta bargoveagas . 1 Jahkái 2011 evttoha ráđđehus 125 miljovnna kruvnna vára váldit ladnerusttegiid , ja 60 miljovnna kruvnnu erenoamáš máđasatnin dárbbuide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 950 000 ru doarjjan sámi deaivvadansajiide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 9 905 000 ru doarjja sámi mánáidgárddiide ja norgalaš mánáidgárddiide main leat sámemánát . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 800 000 ru doarjjan fágalaš gelbbolašvuođabajideapmái . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 8 975 000 ru doarjja dábálaš vuođđooahpahusa oahpponeavvuide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 7 947 000 ru doarjjan iešguđege lágan ealáhusaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 550 000 ru vuovdinbáikkiide duoji várás . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 500 000 ru sámi ealáhusorganisašuvnnaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 460 000 ru doarjjan sámegielat govvasárggusráidduide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 4 799 000 ru doarjjan eanandollui . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 4 165 000 ru doarjjan mariidnaealáhusaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 4 160 000 ru doarjjan giellaovddideapmái olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 350 000 ru sámi rájárasttideaddji organisašuvnnaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 350 000 ru sámi kulturorganisašuvnnaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 300 000 ru sámi dásseárvoorganisašuvnnaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 3 650 000 ru doaibmadoarjjan duojáriidda - Duodjeealáhusa ealáhusšiehtadus . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 3 350 000 ru dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 3 150 000 ru lotnolasealáhusaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 3 100 000 ru investeren- ja ovddidandoarjjan duojáriidda . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 200 000 ru sámi organisašuvnnaide mat barget nuppi máilmme soađi geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 750 000 ru sámi lágádusaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 693 000 ru doarjjan eará kulturdoaibmabijuide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 586 000 ru doarjjan girjjálašvuhtii . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 451 000 ru sámi váldoorganisašuvnnaide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 450 000 ru doarjjan giellaprošeavttaide sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 2 000 000 ru doarjjan kulturmuitosuodjaleapmái . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 900 000 ru doarjjan musihkkaalmmuhemiide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 900 000 ru doarjjan kulturdoaibmabijuide mánáid ja nuoraid várás . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 900 000 ru doarjja erenoamážit heivehuvvon oahpponeavvuide . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 850 000 ru doarjjan duođaštan- ja gaskkustanprošeavttaide árbedieđuid ektui . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 550 000 ru doarjjan stipeanddaide alit oahpu váste . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 500 000 ru Duodji - fidnooahppiortnega várás lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmmas . 1 Jahkái 2010 várrejuvvo 1 000 000 ru doarjja sámi oahpponeavvuide mánáidgárddiid geavahusa váste . 1 Jahkái 2010 lea juolluduvvon dáiddastipeanddaide ja dáhkiduvvon sisaboađuide 215 milj. ruvnno , ja submi juohkása nu ahte dáiddastipeanddaide addojuvvo 112 milj. ruvnno ja dáhkiduvvon sisaboađuide fas addojuvvo 103 milj. ruvnno . 1 Jahkái 2010 lea juolluduvvon 1,4 milj. ruvnno prošektii . 1 Jahkái 2009 leat várrejuvvon 42,75 milj. ruvnnu . 1 Jahkái 2009 dat supmi lea unnibuš go 60 milj. ruvnnu . 1 Jahkái 2008 leat juolluduvvon 6,5 milj. ruvnnu dasa . 1 Jahkái 2008 lea juolludus lassánan 1 milj. ruvnnuin gitta 3 mij . 1 Jahkái 2008 lea biddjojuvvon 13 milj. ruvnno dasa ahte ain doalahit doaibmabijuid doaibmaplána vuođul man namma lea » Máŋggabealatvuohta ja ovttadássásašvuohta » . 1 Jahkái 2008 ja ovddasguvlui deattuha Sámediggi ee. gealboloktendoaibmabijuid álggaheaddjiide ja álggahuvvon doaimmaide , sihke fitnodatekonomalaš máhtu , uhcánmeari buktagiid kvalitehtasihkarastindoaibmabijuid , ja ođđa buktagiid ovdánahttima sámi kultuvrra vuođul . 1 Jahkái 2001 juolluduvvui 400 000 r. 1 Jahkái 2001 biddjojuvvo stipeandda rámman 850 000 kruvnnu . 1 Jahkái 2001 biddjojuvvo stipeandda rámman 1 000 000 kruvnnu . 1 Jahkodagat eai leat nugo ovdal , jiekŋa suddá ja áhpi soaitá ahcit . 1 Jahki sámi ofelažžan – mii darvána muitui ! 1 Jahki Obbalaš lohku mánáidgárdemánáin geat ožžo davvisámegielfálaldaga Lohku mánáin davvisámegielat mánáidgárddiin Lohku mánáin geat ožžo davvisámegielat fálaldagat dárogielat mánáidgárddiin 1 Jahki : 2001 2002 2003 2004 2005 1 Jahki 2010 lea luonddu mearkkas ja dat lea ON riikkaidgaskasaš luondduvalljodatjahki . 1 Jahki 2010 1 Jahki 2009 álggii sevdnjes einnostusaiguin , muhto finánsakriisa ii eiesege čuohcán nu garrasit go olut gádde . 1 Jahki 2009 1 Jahki 2008 lei spiehkastat , dievdduid netto eretfárren lei dalle 200 ja nissoniid 180 . 1 Jahki 2008 lea dál vássán , ođđa jahki lea álgán ja Sámediggi lea boahtte čavčča 20 jagi . 1 Jahki 2007 sáhttá maid leat dat jahki goas almmolaš lávdegoddi dadjá ahte sámiin ja earáin Finnmárkkus lea vuoigatvuohta guolli ¬riggodagaide olggobealde min rittu . 1 Jahki 2006 Obbalaš lohku mánáin geat ožžo 12 julevsámegielfálaldaga Lohku mánáin julevsámi 12 mánáidgárddiin Lohku mánáin geat vuostáiválde 0 julevsámegielfálaldaga dárogielat mánáidgárddiin ~ 163 ~ 1 Jahki 2006 Obbalaš lohku mánáidgárddiin main 62 lei davvisámegielfálaldat Davvisámegielat mánáidgárddit 44 Dárogielat mánáidgárddit main lei 18 davvisámegielat fálaldat 1 Jahki 2005/06 2006/07 2007/08 Obbalaččat 88 77 79 1. giella 29 31 25 2. giella 59 46 54 1 Jahki 2005 Mánáidgárddit main lei 64 sámegielfálaldat , obbalaččat Sámi mánáidgárddit 46 Dárogielat mánáidgárddit main lei 18 sámegielfálaldat 1 Jahki 2005 Lohku mánáin geain lei 925 sámegielfálaldat , obbalaččat Lohku mánáin sámi mánáidgárddiin 882 Lohku mánáin geat ožžot 43 sámegielfálaldaga dárogielat mánáidgárddiin ~ 162 ~ 1 Jahki 2000 lea Nuppástuhttinprográmma maŋemus jahki . 1 Jahkečuođimolsumii lei báikkálaš eiseválddiin kontrolla dáruiduhttinbargguin ja ovddasvástádus dan ovddas . 1 Jahkečuođi molsuma sullii lei dáruiduhttinbáhppa čállime konfirmánttaid konfirmašunskuvlii , mii galggai miessemánus ja geassemánus . 1 Jahkečoahkkinšiehtadallamiin ja válljemiin galgá čállot beavdegirji , mii lohkkojuvvo buohkaide čoahkkima loahpas ja man guokte dasa válljejuvvon čoahkkinoasseváldi vuolláičálliba . § 1 Jahkečoahkkin vállje stivrra . 1 Jahkečoahkkin vállje rehketdoallodárkkisteaddji mii galgá leat ámmátregistrerejuvvon dahje stáhtaautoriserejuvvon , lága mielde ođđajagemánu 15. b. 1999 nr 2 revišuvnna ja revisoraid birra . 1 Jahkečoahkkin vállje rehketdoallodárkkisteaddji mii galgá leat registrerejuvvon dahje stáhtaautoriserejuvvon , lága mielde ođđajagemánu 15. b. 1999 nr 2 revišuvnna ja revisoraid birra . 1 Jahkečoahkkin sáhttá mearridit ahte siidii ii válljejuvvo stivra , gč. § 53 nuppi lađđasa . § 1 Jahkečoahkkin mearrida man stuoris doarjja galgá leat juohke bohcco nammii . § 1 Jahkečoahkkin mearrida man stuoris doarjja galgá leat juohke bohcco nammii . 1 Jahkečoahkkin meannuda earret eará orohaga resurssaid hálddašeami ja lea boazodoalu deaŧalaš stivrenásahus . 1 Jahkeraporttat 2005-2009 Jahkeraporttat 2001-2008 Allmennkringkastingsrapporten 2008 1 Jahkeplána galgá čájehit makkár gelbbolašvuohta mánáidgárddis lea sámi kultuvrra ja giela ektui . 1 Jahkeplána ferte čadnot skuvlla doaibmaplánii , skuvlla fálaldahkii ja luohkkáceahkkái , ja čájehit doaimmaid gos skuvlagirjerádjusis leat deaŧalaš rolla . 1 Jahkemolsašumis sohpe Stáhta šiehtadallanlávdegoddi ja eanaeaiggádiidlávdegoddi davábealde Aursundena ođđa boazoguohtonšiehtadusa . 1 Jahkemolsašumis lei Álbmotoadjofoandda iežaskapitála hálddašeami márkanárvu 50,6 mrd. ruvnno , ja dain lei 41,9 mrd. ruvdno biddjojuvvon norgga oasusárvobáhpiriidda . 1 Jahkemolsašumis 2005/2006 ledje etáhtas 1812 bargi . 1 Jahkegirjjit , báikkálaš historjjá jahkegirjjit dahje eará girjjit rehkenastojuvvon báikkálaš olbmuid várás 1 Jahkeduhátbáikki čalmmusteapmi dáhpáhuvai borgemánus 2000 . 1 Jahkedoaimmaid lohku lea njiedjan sámi boazodoalus , ja guolásteddjiid lohku lea geahppánan ja šibitdáluid lohku eanaš gielddain main sámit orrot , lea unnon ( gč. Sámi logut muitalit II ) . 1 Jahkedoaibma 743 jahkedoaimma 370 jahkedoaimma 1 100 jahkedoaimma 1 Jahkedivat eanaeaiggádii Stáhta minerálaid roggi galgá eanaeaiggádii máksit jahkásaš divvaga mii lea 0,5 proseanta roggojuvvon minerálaid oppalaš gávpejorus . Jahkásaš divat galgá máksojuvvot ovdal čuovvovaš jagi njukčamánu 31 . 1 Jahkedivat dieselfievrruin main váilu fabrihkas biddjojuvvon partihkalfilttár , lassána 100 kruvnnuin , ja eará fievrruid jahkedivat fas geahpeduvvo 330 kruvnnuin . 1 Jahkedieđáhusas čujuhuvvojit vejolaš sivat dán dillái . 1 Jahkedieđáhusas oidno ahte Finnmárkku fylkagieldda kulturmuitorhálddašeapmi lea čájehan uhccán áddejumi sámi kulturmuitoráđi váldesuorgái , bargguide ja mihttomeriide . 1 Jahkedieđáhusas 2000 čuoččuha Sámediggi ahte sámi áššit fertejit áimmahuššojuvvot buorebut norgalaš politihkalaš vuogádagas go dál . 1 Jahkedieđáhusa dáfus lea buorre go Ráđđehus lea álgán buktit vástádusaid guovddáš čuolmmaide maid Sámediggi jearrá jahkedieđáhusain ( gč. ee. St. dieđ. nr. 48 ( 1998–99 ) ja St.dieđ. nr. 7 ( 2000–2001 ) ) . 1 Jahkedieđáhus čilge Sámedikki politihkalaš bargguid , doaimmaid maid Sámediggi hálddaša , ja ekonomalaš ja hálddahuslaš hástalusaid . 1 Jahkedieđáhus 2009 1 Jahkediedáhusa mielddus : Sámedikki organiseren Politihkalaš organiseren 1 Jahkediedáhusa mielddus : Sámedikki organiseren 1 Jahkecehkiide , jorgaleapmi davvisámegillii ja heiveheapmi sámi diliide – Matematihkkagirjjiid 8 . 1 Jahkeceahkkái , jorgaleapmi davvisámegillii ja heiveheapmi sámi diliide – Matematihka tearpmaid ovddideapmi julev- ja lullisámegillii 2009 bušeahtas lei 4 000 000 ru várrejuvvon matematihkkagirjjiid jorgaleapmái ja heiveheapmái . 1 Jahkeceahkki Váldooasit 1 Jahkeboađus 1 Áššis 25/08 lea várrejuvvonr 16 000 000 ru Sámeálbmotfondii 2009:s . 1 Jahkebeallásaš ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja bargo- ja searvadahttinministara Jahkebeallásaš ráđđádallančoahkkin sámi gažaldagaid bálddalastinlávdegottiin , vrd. ráđđádallansoahpamuša Hálddašanođastus Sámegiela doaibmaplána Gozihanortnet mánáidsuodjalusas Sámedikki dásseárvoplána Hálddašanođastus ja sirdimis mearrasuorggi doaimmaid fylkkasuohkaniidda Ođastuvvon guolástuspolitihkalaš njuolggadusat Čuovvoleames Finnmárkku Riddoguolástanlávdgotti árvalusa ( NAČ 2008:5 ) – ii gárvvistuvvon 1 Jahkebeallásaš konsultašuvdnačoahkkimis juovlamánus 2005 gaskal sámediggepresideantta ja bargo- ja searvadahttinministara sohpe nammadit bargojoavkku mii galggai evttohit ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargui ođđa bušeahttaprosedyraid ja čielggadit Sámedikki formála sajádaga stáhta ektui . 1 Jahkebeale ovdal go mun álgen de hupmagođiiga ahte čakčat galgen skuvlii . 1 Jahke-ceahkki Váldooasit 1 Jagis 2011 lea dát 302 miljovnna kruvnnu eanet go jagis 2010 . 1 Jagis 2010 , mii lea álgu boahtte 5 jagiáigodahkii , leat čađahan 9 doavttergráda sámi fáttáin . 1 Jagis 2009 áigu Sámediggi ođasmahttit jahkedieđáhusa vai šaddá lávgadet oktavuohta Sámedikki bušehttii . 1 Jagis 2009 várrejuvvo 2 000 000 ru ulbmilii . 1 Jagis 2009 oassálastte 500 registrerejuvvon olbmo miehtá riika telefovdnajearahallamiidda maid TNS Gallup čađahii . 1 Jagis 2009 juolluduvvui 777 700 ru 15 prošektii . 1 Jagis 2009 juolluduvvui 5 217 500 ru 27 prošektii . 1 Jagis 2009 dagai Sámediggi ovttasbargošiehtadusa sámi kulturmuitosuodjaleamis Opplándda fylkkagielddain . 1 Jagis 2009 bohte Sámediggái 18 399 dokumeantta , oktiibuot 33 368 dokumeantta gaskkas . 1 Jagis 2007 lei iskosis vel eaktun ahte respondeanttat galge hupmat sámegiela . Dán eavttu válde eret 2008 . 1 Jagis 2006 lea Sámediggi vál ­ljen joatkit áŋgiruššansuorgin gárrendili easta ­deami ja daid divššohasaid veahkeheami , geat leat leamaš gárrendivššus . 1 Jagis 2006 lea Suoma beale Sámedikkis leamaš presideantadoaibma , ja nu maiddái čállingodde ­doaibma . 1 Jagis 2005 lea várrejuvvon 11 milj. ruvnno oahpponeavvuide . 1 Jagis 2005 jahkái 2009 leat lobihis ja registarastikeahtes guolit dađistaga jávkaduvvon Norgga ja Ruošša eiseválddiid árjjalaš áŋgiruššama geažil . 1 Jagis 2005 dieđihedje eret 17 , 2009 ges 22 . 1 Jagis 2002 válddii son doavttirgráda čállosiin Joik på nordkysten av Finnmark . 1 Jagis 2001 áigu Sámediggi nannet iežas hálddahuslaš fágagelbbolašvuođa mátta- ja julevsámi giellaguovlluin . 1 Jagis 2001 ledje Sámedikkis 84 pst. álbmotvál ­ljejuvvomiin albmát . 1 Jagis 2000 várrii Sámediggi sullii 3 milj. kr sámi giela nannemii oarjelsámiguovllus , julevsámiguovllus , Ofuohtas ja Mátta-Romssas ja riddo- ja vuotnaguovl ­luin . 1 Jagis 2000 lei maŋimuš jahki go lei sierra nuppástuhttinbargu jođus , ja dasa várrejuvvui 18 milj. kr. . 1 Jagis 2000 galbejuvvo Realfága , medisiinna ja dearvvašvuođafága girjerájus ( RMD-girjerájus ) sámegillii . 1 Jagis 2000 buvttadii teáhter 5 bihtá mas ledje oktiibuot 65 čájálmasa . 1 Jagis 1999 várrejuvvui 26 milj. kr Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbargui . 1 Jagis 1999 mearriduvvui olmmošvuoigatvuođaid dili nannen Norgga rievtti olis ( olmmošvuoigatvuođaláhka ) . 1 Jagis 1999 ledje 56 sámi mánáidgárddi mat adde fálaldaga badjelaš 1000 mánnái . 1 Jagis 1998 ásahuvvojedje ođđa áššemeannudanvuogit ráđđehusa bargguide sámi áššiid budjeahttaoktavuođas . 1 Jagis 1997 jahkái 2002 bargguiduhttin lassánii Romssas 1.863 ( 6,2 % Háršttás 246 ( 2,5 % ja Leaŋgáviikkas 211 ( 4,5 % Guovlluid 9 dásis bargguiduhttin lea unnon 7,4 % Siskkit Romssas , 3,9 % Davvi-Romssas ja 3,2 % Gaska-Romssas . 1 Jagis 1996 rievdaduvvui dat oalle ollu , Finnmárkku guohtundilálašvuođaid geažil , ja lulli-guovlluid vuoigatvuođadiliid ja sámepolitihkalaš ovdáneami geažil , man olis Sámediggi oaččui eanet válddi ovddasteami bokte stivrenorgánain . 1 Jagis 1993 bidje daid oktii Norgga dutkanráđđin . 1 Jagis 1993 addojuvvui Sámi girkoráđđái ovddasvástádussan ráhkadit liturgiijaid davvisámegillii . 1 Jagis 1992 jahkái 1997 lassánedje Romssas bargosajiid lohku measta 9 %.8 Jagi 1998 mánnosaš vuollegis konjunktuvra dagahii ahte fylkka dásis šaddu unnui 1 % sturrosažžan jagis 1997 jahkái 2002 ( 648 barguibiddjojuvvon olbmo ) . 1 Jagis 1985 ásahuvvui doarjjaortnet sámi dulkonbálvalussii ja guovttegielatvuhtii sámegiela hálddahanguovllu várás . 1 Jagis 1978 bođii boazodollui doaba « doallu » ođđa boazodoallolága boađusin . 1 Jagis 1967 almmohuvvojedje Inez Boona oahppogirjjit sámegiel lohkan- ja čállinoahpaheami várás : girjjit Lásse ja Máhte birra , dasa lassin Liv Jerpsetha oahpponeavvut njálmmálaš dárogieloahpaheami várás vierisgiellan . Vuosttaš klássat sámegiela álgo-oahpuin álggahuvvojedje Kárášjogas ja Guovdageainnus . 1 Jagis 1950 šattai " Stáhtaministara kantuvra " almmolaš namahussan , ja 1956 ásahuvvui virggálaš kantuvra mas ledje golbma stáhtačálli ja hálddašángoddi . 1 Jagis 1947 addojuvvojedje visttit ja neavvut fidnooahppolávdegoddái ( Vest-Finnmark yrkesopplæringsnemnd ) ja Fálesnuori suohkanii . 1 Jagis 1946 bohte máŋga eaktodáhtolačča Fredsvennenes hjelpetjeneste [ 9 ] . bokte searvan dihte ođđasithuksenbargui . 1 Jagis 1926 molssui Stáhtačállingoddi namahusa ja šattai Stáhtaráđđečállingoddin , ja stáhtačálli šattai stáhtaráđđečallin . 1 Jagis 1913 mearridii ráđđehus sirdit mearrajohtolatossodaga Gávpedepartemeanttas , seammás go ásahuvvui dábálaš ossodat vai sáhtii doarjut hálddahuslaččat dan njeallje kantuvrra , mat álggu rájes ledje doaibman Olgoriikadepartemeantan . 1 Jagis 1909 mearriduvvui ovttastahttit dien guokte departemeantaossodaga seamma ekspedišuvdnahoavdda vuollái . 1 Jagis 1906 loahpahuvvui stáhtaministtarčállivirgi . 1 Jagis 1904 « ii lean Matheussen , Muotkki oahpaheaddji … ieš , ii ge oktage su mánáin boahtán » , ja 1906:s muitaluvvo ahte Matheussen ii lean boahtán , ii ge oktage su mánáin . 1 Jagis 1900 daddjo ahte « Matheussenis lea hirbmat váttis biire ja sus lea dušše sámi mánáiguin dahkamuš » . 1 Jagis 1899 ákkastallá skuvlastivra ahte son berre oažžut lasihuvvon doarjaga . 1 Jagis 1898 mearkkaša skuvlastivra ahte « Hr. Matheussen bargá sakka váttis dilálašvuođaid siste hirbmat viiddis ja lossa sámi guovllus » . 1 Jagis 1890 Matheussen ii boahtán ieš , muhto liikká bohte 5 máná su biires . 1 Jagis 1887 bođii suohkanii sárdneolmmái Johan Wringsted ( njálmmálaččat gohčoduvvon « Vringstad » dahje « Frinstad » ) . 1 Jagis 1885 son ii boahtán oahppaladdamii , muhto 1888:s gal bođii golmmain mánáin . 1 Jagis 1880 bohte ođastuvvon njuolggadusat . 1 Jagis 1827 eai lean oahpaheaddjit . 1 Jagiin duhátjagimolsuma maŋŋil lea leamaš riegádahttinvuolláibáza ( dainna oaivvilduvvo ahte riegádemiid lohku lea unnit go jápmin lohku ) dan sadjái go riegádahttinbadjebáza , nugo lei 1990-logus . 1 Jagiin 2007 gitta 2009 ledje 4 460 sisriikkalaš sisafárrema SED-guvlui , ja 5 470 sisriikkalaš eretfárrema . Dát buvttadii netto sisriikkalaš eretfárremii logu 1 010 . 1 Jagiin 2003 ja 2004 lea diekkár konsuleantaveahki oastin eanaš dahkkojuvvon Finnmárkkuláhkabarggu oktavuođas . 1 Jagiin 1998–2000 juolluduvvojedje Nordlánddas , Romssas ja Finnmárkkus lohkanvirgelobit bálkkáin mat vástidit 12 ollesjahkelohkama . 1 Jagiin 1997–1998 juolludii Sámi ovddidanfoanda doarjaga 3 riddoguolástanfatnasii Mosskái . 1 Jagiin 1946-47 huksejuvvojedje skuvlabráhkat viđa báikái ; Ákŋoluktii , Goahteluktii , Mearragohppái , Bearvutnii ja Govdaluktii . 1 Jagiid mielde leat gártan máŋggas geat jurddahit skuvlajagiid birra baluin ja doarggistemiin . 1 Jagiid mielde leat buvttaduvvon bibliografiijat iešguđetlágan sámi fáttáid birra , muhto dat leat leamaš ráddjejuvvon sihke fágalaččat , geográfalaččat ja eará láhkai . 1 Jagiid maŋŋil dan dáhpáhusa , oahpaheaddji dajai ahte son liikui bures mu muitalussii , ja vel logai ahte mus ledje vejolašvuođas leahkit vaikko girječálli . In fal dieđe , muhto mun goit ráhkásnuvven sutnje . 1 Jagiid maŋŋel duhátjagimolsuma leat olmmošlogus šaddan unnán mánát , dan sadjái go ollu mánát , nugo lei 1990-logus . 1 Jagiid dasttá maŋŋil soađi orui departemeanta gaskaboddasaččat ođđa gávpevisttis mii lei Solplassen-nammasaš šiljus ( dáláš Kronprinsesse Marthas plass 1 ) . 1 Jagiid 2008 – 2010 lea davvisámegiela ja julevsámegiela čállinvuohkedárkkistus gárvvis , ollislaš hámis . 1 Jagiid 2007/ 2008 almmuhuvvon vahágat ledje 75 proseantta 1 Jagiid 2007 gitta 2009 ledje 4 460 sisriikkalaš fárrema SED-guovlluide ja 5 470 sisriikkalaš eretfárrema . 1 Jagiid 2005-2007 lea massimiid lohku lassánan . 1 Jagiid 2000 – 2002 čađahii Sámi Instituhtta giellalávgunprošeavtta muhtin mánáidgárddis Čeavetjávrris Suomas . 1 Jagiid 1996 – 1999 lei son dutkaninstituhta NBBB ( NOVA ) ( Norsk institutt for forskningen om oppvekst , velferd og aldring , Norgga bajásšaddama , buorredili ja boarásmuvvama dutkama instituhtta ) direktevra . 1 Jagiid 1995–96 oaččui son virgelobi lohkat sámegiela . 1 Jagiid 1979–82 ledjen Svalbárdas ja doppe bargen dutkin Svalbárda bohccuiguin ovttas Romssa universitehta arktalaš biologiija ossodagain . 1 Jagiid 1958–60 Trygve lei searvvis álggaheamen teáhterjoavkku « Katta » ( Karasjok Amatør-Teater Til Adspredelse ) . 1 Jagiid 1899-1902 son doaimmahii ovttas Davvesiidda suohkanbáhpain Tandbergain bláđi " Sámi Usteb " . 1 Jagiid 1893 ja 1894 ohcamiidda čálistuvvo ahte ohcci gal čuovvu njuolggadusaid , muhto ahte « sus leat barggustis stuora váttisvuođat » , ja ahte « biire lea erenoamáš gážžár » . 1 Jagiid 1841-1843 orui Stockfleth guhkes áigodagaid Guovdageainnus . 1 Jagi valáštallanstipeanddat juhkkojuvvojedje dainna ákkastallamiin ahte buot nuorat háliidit buoridit iežaset gálggaid iežaset valáštallansurggiin . 1 Jagi ovdal , čakčat 2005 , válddii skuvla atnui lanjaid hotealla- ja biebmoávnnasfágaide . 1 Jagi mielde álggahuvvojedje máŋga álbmotdearvvašvuođadoaibmabiju mat čalmmustahtte biebmodoalu ja biebmama ja vel rumašlaš lášmmohallama áŋgiruššama . 1 Jagi maŋŋá dohkkehii departemeanta skuvlla plána ja visttiid , ja juolludii stáhtadoarjaga doaibmi njuolggadusaid mielde . 1 Jagi maŋŋil oaččuimet Skuvvanváris gažaldaga ahte áiggošeimmet go fállat skuvlaálgiide dakkár oahpu . 1 Jagi maŋŋil mearridin ieš maid oahppat binnáš eanet sámegiela . 1 Jagi maŋŋil dáhpáhuvai seamma fas , ja fertejin maŋidit lohkanplánaid vel oktii . 1 Jagi maŋŋil almmuhii Larsen vuosttaš sámegiel romána , Bæivve-Alggo [ 4 ] . 1 Jagi maŋŋel čállá aviisa Nationen geassemánu 3. beaivve 1955:s : « Lea doaivva ahte ruovttufidnoskuvla sápmelaččaid várás sáhttá huksejuvvot juo boahtte geasi . » 1 Jagi maŋŋel go skuvla lei boahtán johtui , de álggii Lempi doallat gáktegoarrunkurssa . 1 Jagi maŋŋel fállojuvvo nuvttá mátki skuvlla ja ruovttu gaskkas . 1 Jagi gaskamearrin meroštallo bargguhisvuohta , mihtiduvvon Statistisk sentralbyrå bargofápmoiskkadeamis , bargoveagas 2 ½ proseantta . 1 Jagi ealáhussuohkan lea nammadus maid ealáhusa fylkkaráđđi addá dáidda suohkaniidda main leat leamaš buorit bohtosat báikkálaš ealáhusbarggus . 1 Jagi Valáštallanstipeanddat Nu mo ovdal de geigejuvvui 2006:s ge valáštallanstipeanda guđa valáštallái Romssas . 1 Jagi 550 m. Kr. greikkálaš Prokopius čálii davimus eatnama , Thule , birra . 1 Jagi 2015 rájes lea lunddolaš árvvoštallat dili ja ráhkadit ođđa vuoruheami . 1 Jagi 2012 našunálabušeahtas vuoliduvvui struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan 108,8 miljárdda kruvdnui . 1 Jagi 2011 struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza meroštallojuvvo 99 miljárdda kruvdnui , mii lea 9,8 miljárdda unnit go mii Jagi 2012 našunálabušeahtas lea biddjojuvvon vuođđun . 1 Jagi 2011 oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza meroštallojuvvo dál 84,2 miljárdda kruvdnun . 1 Jagi 2011 meroštallamat iešguđet áiggiid . 1 Jagi 2011 lea Sámediggi ožžon 126 ohcamuša ohppiin geat leat válljen sámegiela amasgiellan 6. Dat lea unnimuslohku sivas go sáhttet oahppit geain livčče riekti ohcat muhto eai leat ohcan . 1 Jagi 2011 juolluda Norga 10 miljovnna US dollar afghanistana suodjalusa NATO doarjjafondii ( ANA Trust Fund ) . 1 Jagi 2011 dábálaš doaibmabušeahtta lea de lassánan jagi 2010 ektui . 1 Jagi 2011 bušeahtta ođđa logut 1 Jagi 2011 bušeahtta lea de veaháš unnit go álggos árvvoštallojuvvon . 1 Jagi 2010is lea ee. várrejuvvon 225 miljovnna nannet oahpahallidoarjaga ja čuovvolit Jo ohppiid geat rahčet fágalaččat . » Ođđa JOAČ ” doaimmat joatkašuvvet jagi 2013 rádjái . 1 Jagi 2010/2011 ledje dain riikkadásis 181 840 dievddu ja 13 690 nissona , dan ektui galle bivdokoartta oste ( SGD ) . 1 Jagi 2010-bušeahtas árvaluvvo lasihuvvot juolludeapmi politiija- ja áššáskuhttineiseváldái buohkanassii sullii 1,3 miljárdda ruvnnuin jagi 2009 sáldejuvvon bušeahta ektui . 1 Jagi 2010 áigge álggahuvvo bargu fealttas 3 Sállan . 1 Jagi 2010 juolludusreivves Sámediggái dáhttu Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ahte Sámedikki jagi 2010 dieđáhusastis dat galgá válddahallat masa juolluduvvon ruđat leat geavahuvvon , mat bohtosiid leat juksojuvvon ja mo dilli lea guđege suorggis . 1 Jagi 2010 bušeahttaárvalus mearkkaša arvat álggahemiid ollašuhttin dihtii daid gudneáŋgiris ulbmilloguid mat leat Riikkalaš fievrrádusplánas áigodahkii 2010-2019 , mas buohkanas plánarápma lea 100 miljárdda ruvnnu alit go ovddeš plánas . 1 Jagi 2010 adde goddinlobi 37 albasii earrebivddus guovllus 8 , dain 20 Romssas . 7 albasa godde áigodagas . 1 Jagi 2010 Riektesihkarvuođabálkkašupmi geigejuvvui njukčamánu 18. b. . Carsten Smithii su barggu ovddas ovttaskas olbmuid riektesihkarvuođa nannemiin norgalaš servodagas , ja deaŧalaš barggu ovddas sámiid vuoigatvuođaiguin . 1 Jagi 2009/2010 adde goddinlobi 827 eallái ja 2010/2011adde lobi báhčit 1097 ealli . Báhčinproseanta lea 75-80 % . 1 Jagi 2009 ásse 12 % eanet dievddut go nissonat SED-guovllus , dain geat álge joatkkaskuvla ohppui 1995-1996 ja ásse dalle SED-guovllus . 1 Jagi 2009 ássanbáiki ohppiin geat ásse SED-guovlluin go álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 . 1 Jagi 2009 áigge šaddá čielgaset movt dieđáhusa organiserendoaibmabijut leat čađahuvvon ja maiddái makkár eavttut leat fierpmádatovttasbarggu ovddideapmái . 1 Jagi 2009 válgii bođii ođđa válgaortnet Sámedikki várás , earret eará geahppánedje válgabiirret , ovdal ledje 13 ja dál dušše 7 , ja áirasiid lohku geahppánii , ovdal ledje 43 áirasa ja dál leat 39 . 1 Jagi 2009 válgga maŋŋá čájehii Sámedikki áirasiid sohkabeallejuohku 19 nissona ja 20 albmá . 1 Jagi 2009 válga čađahuvvui ođđa válgaortnega mielde mii lei mearriduvvon sámelága nuppástuhttimiid vuođul ja láhkaásahusa vuođul sámediggeválgga birra . 1 Jagi 2009 válddii Romssa fylka badjelasas Bartentsa regiuvdnaráđi jođiheami guovtti boahttevaš jahkái . 1 Jagi 2009 vuoruhuvvojit oahpponeavvopedagogihka alit oahppu , ovdaskuvlla ja dábálaš oahpaheaddjioahpu studeanttat geain lea 1 Jagi 2009 sámediggeválgii ledje 13 890 olbmo čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Jagi 2009 soabai Sámediggi dan lassin Máhttodepartemeanttain ahte galget dollojuvvot njeallje ovttasbargočoahkkima jahkái . 1 Jagi 2009 rámma lei buohkanassii 9 210 000 ru. . 1 Jagi 2009 reviderejuvvon bušeahtas lea várrejuvvon 1 000 000 ru oahpponeavvuid oastimii . 1 Jagi 2009 rehketdoalus lea čujuhuvvon dasa ahte 3 milj. ruvnnos mat leat addojuvvon Sámedikki hálddašeapmái , leat 2 milj. ruvnno várrejuvvon 1 Jagi 2009 rehketdoallodárkkisteaddji duođaštan rehketdoallu mii dávista doaibmaplánii , sáddejuvvo Sámediggái maŋimustá borgemánu 1. b. 2010 1 Jagi 2009 ožžot 10 sámi giellaguovddáža doarjagiid Sámedikkis . 1 Jagi 2009 ozai Bosnia-Hercegovina beassat NATO MAP-riikan , mii mearkkaša oažžut doaibmaplána NATO-miellahttovuhtii . 1 Jagi 2009 oaččui Ávvir 12,3 miljovnna ruvnno , dan bottu go Ságat oaččui 9 miljovnna ruvnno . 1 Jagi 2009 mii oaččuimet 47 muitalusa Romssa fylkkas , main 7 ledje filmmat . 1 Jagi 2009 lei dat obbalažžat 21,6 miljovnna ruvnno . 1 Jagi 2009 ledje Romssa fylkkasuohkana brutto investerengolut 267,9 milj. ruvnno . 1 Jagi 2009 kulturbálkkašupmi Jagi 25 000 ruvdnosaš bálkkašumi oaččui Ola Steingrim Haugli , guhte máhtuinis sihke geavatlaš barggus , gaskkusteamis ja duođašteamis lea ollu rahčan ovddidit kultursuodjalusa fylkkas - erenoamážit vistesuodjalusa ja erenoamážit ruovttusuohkanisttis Bearddus . 1 Jagi 2009 juolluduvvui 2,9 milj. ruvnno Sámediggái jagi 2009 válgga ráhkkaneapmái ja čađaheapmái . 1 Jagi 2009 gárvánit Nuortasámi musea Njávdámis ja Dieđavisti Guovdageainnus , ja seammás leat Ája Sámi Guovddáža viiddideapmi Gáivuonas ja Saemien Sijte huksen prošektejuvvomin . 1 Jagi 2009 giđa mielde lea ásahuvvon sámegielalaš soabahanjoavku davvisámi guvlui ( Finnmárkui ja Romsii ) . 1 Jagi 2009 galgá ráhkaduvvot gihpa giellabirrasa ja giellamovttiidahttima birra . 1 Jagi 2009 fárrii Sámi arkiiva ođđa Sámi dieđavissui ( Diehtosiidii ) mii lea Guovdageainnus . 1 Jagi 2009 ekonomiija Romssa fylkkasuohkana doaibmarehketdoallu lea almmuhuvvon balánssas mas lea girjejuvvon Romssa fylkkasuohkana rehketdollui 4,5 milj. ruvdnosaš badjebáza . 1 Jagi 2009 eanadoallošiehtadusain Finnmárkku mielkebuvttadeami struktuvrralaš diliid geažil mearriduvvui maiddái lasihit areáladoarjaga roavvafuođđara várás Finnmárkui ja Davvi-Romssa osiide . 1 Jagi 2009 dássádat – Romssa fylkkasuohkan Rehketdoallu 2009 1 Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 5 100 000 ru guovttegielalašvuođadoarjjan dan 4 fylkkagildii main leat gielddat mat gullet sámegiela hálddašanguvlui . 1 Jagi 2009 Sámediggeválggas guoská dát 47 gildii Norggas : ÁLTÁ , BÁHCCAVUOTNA , BERGEN , BÅDÅDDJO , BÆRUM , EVENÁŠŠI , FUOSSKU , GÁŊGAVIIKA , GÁLA , RIVTTÁK , HAMMARFEASTA , HARSTAD , ÁKŊOLUOKTA , HEMNES , KÁRÁŠJOHKA , GUOVDAGEAIDNU , FÁLESNUORRI , NÁVUOTNA , GÁIVUOTNA , LOABÁT , DAVVESIIDA , LEAŊGAVIIKA , LÁHPPI , IVGU , MÁLATVUOPMI , MUOSÁT , NARVIIKA , DAVVENJÁRGA , RÁISÁ , OSLO , PORSÁŊGU , RUOVAT , RØROS , RØYRVIK , SKIERVÁ , SKÁNIK , SNÅASE , SUORTA , OMASVUOTNA , ORJJEŠ-RÁISÁ , MÁTTA-VÁRJJAT , DEATNU , ROMSA , TROANDIN , DIVTASVUOTNA , UNJÁRGA ja ČÁHCESUOLU . 1 Jagi 2009 Romssa fylkkasuohkan lei mielde hábmemin Davvi-Norgga gulaskuddancealkámušaid EUa boahttevaš politihkkii earret eará Territoriála oktiigullevašvuođa ( Territorial Cohesion ) politihkkii ja guolástuspolitihkkii ( Common Fisheries Policy ) . 1 Jagi 2009 Allmennkringkastingsraporta ii leat leamaš oažžumis . 1 Jagi 2008’s juolluduvvui 1,3 milj. ruvdno , ja 2009’s 1,3 milj. ruvdno . 1 Jagi 2008 čavčča rájes ilbme sihke Ávvir ja Ságat beaiveaviisan , namalassii viđa geardde vahkkui . 1 Jagi 2008 čavčča lágiduvvo kulturfestivála Funäsdalenis . 1 Jagi 2008 rájis geavahuvvo maid oassi Sámeálbmotfoandda 1 vuoittus giellaovddideaddji doaibmabijuide . 1 Jagi 2008 plánejit lágidit konferánssa gaskal boazodoallo-ealáhusa ja Norgga , Ruoŧa ja Suoma boazodoallu ­eiseválddiid . 1 Jagi 2008 ođđajagimánus virgáduvvui beaivválaš jođiheaddji . 1 Jagi 2008 mánnosaš raporta mii lea Norgga mánáidáitara , Ruoŧa mánáidáitara ja Suoma mánáidáitara ovttasbargoprošeavttas , man namma lea Sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuohta mieldeváikkuhussii ja dadjamuššii , čájeha ahte sihke oahpponeavvodilli , oahpaheaddjidilli ja skuvlajođihangotti miellaguottut leat dehálaš váikkuheaddji bealit mat sáhttet čilget manne nu ollu oahppit heitet oahpahallamis sámegiela . 1 Jagi 2008 lágidii Helgelándda buohcciviessu dearvvasvuođafitnodat fágabeaivvi sámiid dearvvasvuođa birra ovttasráđiid Helgelándda sámi ovddasteddjiiguin . 1 Jagi 2008 lei sierra ládje . 1 Jagi 2008 lea juolluduvvon 3 milj. ruvdno Ája Sámi Guovddážii prošekteremii . 1 Jagi 2008 lasihuvvojedje riikka njealji dearvvasvuođaregiuvnna doaibmadokumeanttaide čuovvovaš sánit : ” Divššohasaide ja geavaheddjiide ferte leat dat oadjebasvuohta ahte dihtet bálvalusaid leat sin várás ja ahte sin vuostáiváldet fuolain ja árvvusatnimiin . 1 Jagi 2008 jahkeloahpaheamis sirdojuvvui 1 904 000 ru jahkái 2009 . 1 Jagi 2008 hálddaša Sámediggi sullii 311 milj. ruvnno , gč. govvosa 7.2 . 1 Jagi 2008 godde 212 788 kg 32 luosa ja 131 759 tonna 2009-2010:s mii lea eanemus njiedjan eará guovlluid ektui riikkas . 1 Jagi 2008 ektui dieđihedje giellaguovddážat ahte dat leat geavahan doarjaga earret eará sámegielkurssaide ja arenaid ásaheapmái sámegiela várás . 1 Jagi 2008 ektui almmuhedje fylkkagielddat ahte dát doarjja lea geavahuvvon earret eará bargiid oahpaheapmái , jorgaleapmái ja sámegiela oainnusmahttimii visuálalaččat . 1 Jagi 2008 bušeahttamearrádusasttis ( ášši 60/07 ) jugii Sámediggi sullii 127 milj. ruvnno giella- ja kulturdoaibmabijuide , gč. tabealla 14.1 . 1 Jagi 2008 bušeahtas lea várrejuvvon 10 miljon ru váikkuhangaskaomiide Sámeálbmotfoandda buhtadusas . 1 Jagi 2008 besse guovttis sámi duogážiin Politiijaallaskuvlii . 1 Jagi 2008 Norga ovddidii njealját stáhtusraportta ILO-konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid ja 1 Jagi 2007 várás leat válljejuvvon čuovvovaš ulbmáluššansuorggit : 1 Jagi 2007 statistihkaid mielde Suoma sámeálbmogis sullii 60 % ássá sámediggelágas meroštallon Sámiid ruovttuguovlu olggobealde . 1 Jagi 2007 rájis lea ođđa dutkanprográmma álggahuvvon – Program for samisk forskning II . 1 Jagi 2007 rájis lea leamaš geahččalanortnegin oarjilsámegielalaš gástaliturgiija . 1 Jagi 2007 rájes lea festiválasearvi Márkomeannu Searvi lágidan festivála doaluid . 1 Jagi 2007 rájes lea Romsa maiddái virggálaččat leamaš mielde EU Davvimeara territoriála prográmmas , go Interreg Nordsjøregionen doaibmanguovlu lea viiddiduvvon Norgga njealji davimus fylkii ge . 1 Jagi 2007 mielde leat NAV-kántuvrrat ásahuvvon Guovdageidnui , Kárášjohkii ja Porsáŋgui . 1 Jagi 2007 lei nissoniid netto eretfárren ain 190 , dievdduid 140 vuostá . 1 Jagi 2007 juolludeapmi Sámi kulturfoanddas lea maid juhkkojuvvon , ja danin ii sáhte Sámediggi juolludit doarjaga dán prošektii . 1 Jagi 2007 jahkerehketdoalus lea várrejuvvon 1 950 000 ru gelbbolašvuođa bajideapmái sámi máhttoloktema oktavuođas . 1 Jagi 2007 ja 2008 ii lean iskosiid vuođđun Sámedikki jienastuslohku , ja danin ii sáhte dáid jagiid njuolgut buohtastahttit eará jagiiguin . 1 Jagi 2007 doarjjaortnegii gulle golbma aviissa , sámegielat aviissat áššu ja Min áigi ja Ságat aviisa mii eanemustá lea dárogillii . 1 Jagi 2007 divodedje daid jorgalemiid muhtin muddui , sihke danne vai giella heivešii doabageavaheapmái mii lea boahtán dohkkeheami rájes mii lei jagi 1990 , ja maid danne vai beassá meattáhusaid divvut . 1 Jagi 2006 álge Norgga ja Ruoŧa ásahusat regiovnnaidgaskasaš ovttasbargoprošeavtta maid gohčodedje » Bihtánsámegielsániid čohkken » . 1 Jagi 2006 stipeandavuoitin šadde : – Mohammed Ahammed ( 21 jagi ) , Tromsdalen UIL – fotball – Eirik Birkelund Olsen ( 16 jagi ) , Tromsø klatreklubb – Sidsel Fredheim Karlsen ( 19 jagi ) , Tromsø skøyteklubb – Britt Paulsen ( 19 jagi ) , Bardu IL – SSG Skiskyting – Frida Svendsen ( 16 jagi ) , Tromsø skiklubb – Langrenn – Thomas Andre Kjelbotn ( 20 jagi ) , Bardu IL – skigruppa / kombinert 1 Jagi 2006 oaččui dán oktavuođas sullii 650 plánaášši cealkámuššii , ja jagi 2005 ledje eanebuš go 500 ášši . 1 Jagi 2006 nammaduvvui departemeanttaidgaskasaš bargojoavku mas ledje fágadepartemeanttaid ja Sámedikki lahtut ja mii galggai geahčadit Sámedikki formála sajádaga ja árvalit bušeahttabargovugiid . 1 Jagi 2006 mielde lea Romssa fylkkasuohkan lasihan iežas áŋgiruššama regionálapolitihkalaš eurohpalaš arenain . 1 Jagi 2006 miehtá leat sihke riikka ja regiovnna dásis leamaš árjjalaš doaimmat daid áššiid oktavuođas , mat gusket davviguovlluide . 1 Jagi 2006 ledje fáddán hálddahusođastus ja dan vejolaš váikkuhusat Sámediggái , gielddaide ja fylkkagielddaide sámi guovlluin . 1 Jagi 2006 badjebáza Jagi 2006 doaibmarehketdoallu loahpahuvvui 25,6 miljon ruvdnosaš badjebáhcagiin . 1 Jagi 2005:s lei 16,1 miljon ruvdnosaš vuollebáza . Kultursuorgi ja plána- ja ealáhussuorgi ruhtaduvvojit eanaš merkejuvvon stáhtadoarjagiiguin mat eai gula friddjaboađuide . 1 Jagi 2005/2006 lei dat 60 000 ja 2009/2010 lei dat sullii 65 000 ealli . 1 Jagi 2005 rájes lea juolludus dán poasttas lassánan eambbo go 33 milj. ruvnnuin . 1 Jagi 2005 lei 79,8 miljon ruvdnosaš positiiva netto doaibmaboađus . 1 Jagi 2005 ledje Ávjovári válgabiires 27 % buot dieđiheddjiin , buohtastahtton Govadat 4 b . 1 Jagi 2005 ja jagi 2006 ledječoahkkimiid váldofáddán álgoálbmogat ja Duhátjahkeul-bmilat . 1 Jagi 2004 loahpas čájehuvvui hui stuorra almmolaš fuomášupmi Sámediggái ja Sámedikki ekonomiijahálddašeami cuiggoduvvui sakka . 1 Jagi 2003 ásahuvvui davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi – Gollegiella , mii rámpo ja oainnusin dahká dan rahčamuša ja barggu mii dahkkojuvvo ovddidit sámegiela Suomas , Ruoŧas , Norggas ja Ruoššas ( gč. bovssa xx ) . 1 Jagi 2003 orru čájeheamen ahte hedjoneapmi bistá ain bargomárkanis . 1 Jagi 2003 dadje golbma olbmo njealjis ahte sis lei interneahtta olámuttos , dan bottu go dát oassi lei 2009 lassánan 91 % . 1 Jagi 2002 čavčča rájis leat Romssas logi suohkana váidojuvvon Gieldda- ja guovllodepartemeantta registarii dakkár suohkanin mas leat čoagganan menddo stuorra vuollebáhčagat rehketdoallui . 1 Jagi 2002 vuolláičálle Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan ovttasbargošiehtadusa sámi áššiid barggu birra . 1 Jagi 2002 rájes sirdojuvvui Sámediggái máŋgga ortnega hálddašanovddasvástádus maid Kulturdepartemeanta ovdal hálddašii , gč. kap. 14.4 . 1 Jagi 2002 rájes leat eamiálbmogiid ovddasteaddjit leamaš mielde ON bissovaš eamiálbmot forumis . 1 Jagi 2002 rájes lea hálddašanovddasvástádus arvat kulturásahusain ja - doaibmabijuin sirdojuvvon Sámediggái . 1 Jagi 2002 rájes bođii teáhter Sámedikki bušeahttahálddašeami vuollásažžan . 1 Jagi 2002 registarastojuvvojedje fylkkas gaskamearálaččat 2499 olbmo geain ii lean bargu oppanassiige , ja oppa bargoveagas dat mearkkaša 3,2% . 1 Jagi 2002 ovddas evttoha Sámediggi fas lasihit doarjaga 3.000.000,- ruvnnuin nu ahte šaddá oktiibuot 13.000.000,- ruvnno . 1 Jagi 2001/2002 Boazodoallošiehtadusas leat várrejuvvon 7 milj. kr boazodoalu árvoloktenprográmmii . 1 Jagi 2001 álggahii Sámediggi 5-jagáš giella ­movttiidahttinprošeavtta Svahke bajásšaddan ­guovddážis Engerdálas . 1 Jagi 2001 son nammaduvvui ossodatdirektevran ja nubbinjođiheaddjin dán ossodagas . 1 Jagi 2001 oaččui Skánit ja Evenášši giellajoavku dan bálkkašumi . 1 Jagi 2001 lea juolluduvvon 106,9 miljon ruvnno Sámediggái poasta 50 bokte . 1 Jagi 2000:s loahpahuvvui Sámedikki 2-jagi mánáid- ja nuoraidprošeakta . 1 Jagi 2000:s ledje birrasiid 30.000 registrerejuvvon turistta Kárášjogas . 1 Jagi 2000:s gárvvistuvvojedje 45 oahpponeavvu . 1 Jagi 2000/2001 šiehtadusa šiehtadallamiin adnojuvvui vuođđun ahte dás rájes galgá guohtuneatnamiid heiveheapmi čađahuvvot láhkavuđđodaš váikkuhangaskaomiiguin , nu ahte buot doalloovttadagat geatnegahttojuvvojit geahpedit boazologu dain orohagain gos lea liiggás alla boazolohku . 1 Jagi 2000 rájes lea ortnet dahkkojuvvon bissovažžan . 1 Jagi 2000 rájes lea obbalaš juolludeapmi lassánan 8 miljovnna ruvnnos 21,6 miljovnna ruvdnui . 1 Jagi 2000 oppalašrehketdoalus ii leat nugo vástideaddji rehketdoalus 2008:s sierra kategoriija oktasaš doaluide ; 2000:s leat juohkán kategoriijaide dievddut ja nissonat dan ektui goappá namma čuožžu vuosttažin dieđáhusas ( Gč. s. 95 ja tabealla 7.2.4 jagi 2000 Oppalašrehketdoalus ja s. 101 jagi 2008 Oppalašrehketdoalus ) . 1 Jagi 2000 oaččui Ájluovtta váhnemjoavku bálkkašumi . 1 Jagi 2000 mielde bohte golbma árvvoštallanraportta : 1 Jagi 2000 ledje 100 nissona 578 siidadolliin , dat ledje 18 proseanta . 1 Jagi 2000 juogaduvvui rámma mii leai 3 600 000 kruvnnu . 1 Jagi 2000 doaibmaplánas biddjui 6 975 000,- ruvnno doaibmaguovlluide . Ohcamat leat veaháš geahppánan . 1 Jagi 2000 bargu lea maiddái čilgejuvvon jahkedieđáhusa nuppi kapihttalis . 1 Jagi 1999 rájes , go Sámediggi nettobušehttejuvvui , de sáhttá Sámedikki dievasčoahkkin juohkit ruđaid poastadásis ja dan láhkai maiddái juolludit ruđaid Sámedikki hálddahuslaš resursan . 1 Jagi 1998/99 boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas gáibidii Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ahte ásahuvvo boazodoalloláhkalávdegoddi oppalaččat guorahallat boazodoallolága . 1 Jagi 1998 aviisaartihkkala vuođul ráhkadii Teater NIE sevdnjes ja surgadis-suohtasis čájálmasa Ruošša čiegos rihkosmáilmmi birra : Guđajahkásaš Iván Mišukova vižže politiija ja mánáidsuodjalus Moskva gáhtain go son lei eallán eambbo go guokte jagi ovtta beatnatvalvviin . 1 Jagi 1998 ( ? ) 1 Jagi 1997 – maŋŋágo Sámediggi lei ásahan geavada guovtteceahkkásaš váiddagieđahallama sámediggevuogádaga siskkobeallái – lasihuvvui oppalaš mearrádus sámeláhkii mii mearrida ahte Sámediggi dahje dan mearridan orgána galgá leat daid áššesurggiid váiddaorgána maid Sámediggi ieš lea mearridan fápmudit iežas vuollásaš orgánaide . 1 Jagi 1997 mearriduvvui vuođđoskuvlla várás sierra sámi oahppoplánaásahus man vuođđun lea Vuođđoláhka ja láhka Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra . 1 Jagi 1995 ja dan rájes čađahit eanet doavttergrádaid , ja maiddái eanet fágasurggiin . 1 Jagi 1995 ja dan rájes olles áigodaga čađahuvvo njeallje doavttergráda main lea fokus sámi áššiide , nu ahte fága sáhttá čujuhit relatiivalaš unnán , muhto dássedis sámiguoski geahččanvuogi doavttergrádabuvttademiin . 1 Jagi 1994 ásahuvvui Sámi kulturmuitoráđđi Sámedikki vuollásažžan . 1 Jagi 1994 biddjojuvvui sámi kulturmuittuid hálddašeapmi Sámi kulturmuitoráđđái , mii lei sámi kulturmuittuid regionála hálddašaneiseváldi ja dasa fápmuduvvui seamma hálddašanváldi go dat mii lei fylkkagielddas . 1 Jagi 1993 ja jagi 1995 almmuhuvvojedje sálbmagirjjit davvisámegillii , ja julevsámegillii jagi 2005 . 1 Jagi 1993 bijai Olmmošvuoigatvuođakommišuvnna bargojoavku álgoálbmogiid várás ovdan álgoálbmot-julggaštusevttohusa . 1 Jagi 1989 sámediggeválggaid oassálastin lei 78 % . 1 Jagi 1988 Gávpe- ja mearrajohtolatdepartemeanta biddjojuvvui oktii Olgoriikadepartemeanttain , ja jagi 1990 geavai seamma láhkai Ovddádusveahki departemeanttain . 1 Jagi 1983 ossodat šattai sierra stáhtaruhtaduvvon girjerájusin , ja 2000:s girjerájus šattai oassin Sámedikki hálddahusas Kárášjogas . 1 Jagi 1978 liturgiija lea jorgaluvvon davvisámegillii ja julevsámegilli jagi 2008 . 1 Jagi 1973 kulturkantuvra ja preassaossodat ovttastuvve oktasaš preassa- ja kulturossodahkan . 1 Jagi 1968 » Direktoratet for utviklingshjelp ” ( NORAD ) ásahuvvui , ja seammás vuođđuduvvui sierra ovddádusossodat olgoriikadepartementii . 1 Jagi 1966 mannosaš eurohpalaš olmmošvuoigatvuohtasoahpamuš 1 Jagi 1966 ON-soahpamuš " politihkalaš ja siviila vuoigatvuođaid " birra 1 Jagi 1966 ON-soahpamuš " Ekonomálaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid " birra 1 Jagi 1964 maŋŋá leat buot suohkana oahppit ferten vuolgit eret ruovttusuohkanisttiset jus ležžet háliidan juoga eambbo go maid geatnegahtton skuvlla attii . 1 Jagi 1958 geigejuvvui Ráđđehussii raporta mas lei loahppajurddan ahte : ” Mii sáhttit guođđit dan jurdaga ahte olju vejolaččat gávdno nannánjuolggis miehtá Norgga mearragátti . ” 1 Jagi 1956-57 ostii stáhta hotealla . 1 Jagi 1954 sirdojuvvojedje buot riekteáššit easkka ásahuvvon riekteossodahkii . 1 Jagi 1950 mearridedje ásahit kantuvrra ossodatstruktuvrra olggobeallái olgoriikkalaš kulturovttasbarggu várás . 1 Jagi 1948 lága sádjái bođii jagi 1958 suoidnemánu 18. b. ođđa láhka , man sadjái fas bođii ođđa láhka jagi 2002 miessemánu 3. b. olgoriikabálvalusa birra . 1 Jagi 1948 juovlamánu 13. b. bođii ođđa láhka olgoriikabálvalusa birra , ja dat mearridii dan orgnisašuvnnalaš ja hálddahuslaš ráhkadusa mii mealgadii lea fámus ain dál ge olgoriikabálvalusa várás . 1 Jagi 1946 dajai Norgga finánsaministtar Erik Brofoss áššis ná : » Mii fertet čoavdit iežamet dan jáhkus ahte ruđat leat eallindási ja buorredilálašvuođa vuođđu . 1 Jagi 1945 suoidnemánu 1. b. rájes lei Olgoriikadepartemeanta fas norgalaš eatnamis , ja lei leamaš measta vihtta jagi báhtarusas . 1 Jagi 1940 vuosttamuš mánuid álge Olgoriikadepartemeanttas eambbo ja eambbo miehtat dasa ahte sin rahčamušat Norgga neutrála politihka doalahit lei ollen váravuloš mahtái , ja ahte Norga sáhtášii rohtašuvvat soahtái vaikke goas . 1 Jagi 1940 geassemánuid botta ásahedje olgoriikadepartemeantta Londonii , mii lei eksiilahálddahusa oassin . 1 Jagi 1922 rájis jahkái 1927 olgoriikadepartemeantta bargoveahka geahpeduvvui 27 virgehasain , mat gulle 7 alibuš virgái , guđain áššemeannudeaddjiin ja 14 kanturbargiin . 1 Jagi 1922 olgoriika ­ođastusa vulddii maiddái dat ge ahte aspirántaohpahussii eai šat juolluduvvon ruđat . 1 Jagi 1906 bušeahttameannudeapmi dagahii ahte 8 olgoriikastašuvnna ásahuvvojedje . 1 Jagi 1905 rájes gáržžiduvvui boazodoallu mii lei guovttebealde rájá . 1 Jagi 1905 rájes Norggas leat leamaš buohkanassii 27 olgoriikaministara . 1 Jagi 1902 mánnosaš eananvuovdinláhka mearridii ahte dušše Norgga riikkavuložat guđet máhttet dárostit , lohkat ja čállit dárogillii , ja geaid beaivválaš giella lea dárogiella , sáhtte oastit eatnama . 1 Jagi 1901 álbmotlohkan čáhjehii ahte Walesa álbmogis bealli hálai kymrigiela . 1 Jagi 1898 skuvlanjuolggadus nannii dáruiduhttima ja lei njuolggadussan máŋgga buolvva ohppiid skuvladoibmii . 1 Jagi 1897 bismaoahppaladdama dieđáhusas muitaluvvo ahte guokte siskkit biire , Muorral ja Vuotkevuotna , ledje ožžon vahkku lasi oahpahusáiggi , nu ahte goappásge dál lei 5 vahkku . 1 Jagi 1888 rájis sámegiella ii sáhttán leat earágo kristtalašvuođa oahpahusas veahkkegiellan . 1 Jagi 1886 ohcama ávžžuhusas mearkkašuvvo ahte Matheussen bargá oamedovddolaččat , muhto ahte dáruiduhttima dáfus lea unnán ovdáneapmi , stuora vuosttaldemiid geažil , danne go « eanet go gostege eará sajis báhpasuohkanis de dáid mánáid váhnemat dollet čavga iežaset sámi gielas ja našuvnnalaš árbevieruin » . 1 Jagi 1880 njuolggadusain daddjo 12. §:s ahte « Oahpaheaddji galgá dárkilit fuolahit , ahte son álo ovttastaladettiin ja ságastaladettiin mánáiguin olggobealde oahpahusdiimmuid čuovvu seamma váldonjuolggadusa , mii dáid njuolggadusaid 3. §:s lea mearriduvvon oahpahusa várás , ja nappo eanas geavaha dárogiela sin guovdu » . 1 Jagi 1850 rájis sámit gillájedje garra dáruiduhttinpolitihka , sihke daláš ráđđejeaddji ideologia geažil , mii lei sosialdarwinisma , ja dáža servodaga garra álbmotstáhtalaš rávnnjádagaid geažil . 1 Ja čájehuvvui ahte eanaš oahppit ledje sámegielagat ja dárogiela gal máhtte unnán . 1 Ja áŋgiruššama árvvoštallet dan ektui makkár doaibmabijus lea sáhka , gehččet maid synergiija ja eará veahki ja maid ahte lea go ovttasbargu dakkár áššiid hárrái mat leat relevánta álgoálbmogiidda . 1 Ja áinnas go jurddaša daid dálkkádathástalusaid birra maid mii Árktisas fertet dustet ja mat čuhcet garrasepmosit eamiálbmogiidda . 1 Ja áinnas ge otná beaivi lea min davvi álbmogiidda historjjálaš beaivi . 1 Ja áiggi mielde dat šaddá ain divraseabbon go dat jávkagoahtá . 1 Ja « dalle logaimet sámegillii dieđusge » , dajai Anna Biggi Bonjáhasas , gii lei 1899:s riegádan . 1 Ja vilbealán Nils Gaupa gal muittán bures , go son lávii leaikkastallat . 1 Ja viidásit leat mii ožžon signálaid Ráđđehusas ahte minerálagávdnosiid birra ovdanbuktojuvvo davviguovllostrategiijas mii lea dál fargga . 1 Ja viidáseappot : « Mu konklušuvdna lea ahte čuvgehusat mat Lappekommišuvnnas ledje , bálddalastojuvvon topografiijain , bohcco luondduin ja guohtunminstariin jna. , čájehit ahte sámit dološ áiggi 1 Ja vel didjiide juohkehažžii : Buori ođđa jagi ! 1 Ja veagalváldiide maid leat fállan veahki . 1 Ja sávan lihku seminárain . 1 Ja sávan doai atnibeahtti dán bálkkašumi giittusin mis buohkain máŋgga jagi barggu ovddas , ja oalgguhussan joatkit dán deaŧalaš barggu ávkin sámegillii maiddái boahtteáiggis . 1 Ja sámi beroštumit gozihuvvojit buorebut go maid dán rádjai leat gozihuvvon , dadjá Keskitalo . 1 Ja sámegielat ohppiide dat čuozai eambbo go earáide go ohce joatkkaskuvllaide , eai sii beassan dohko álgit , go sis ledje vuolit kursaplánat nuoraidskuvllas . 1 Ja sáhttit dovdat oadjebasvuođa ja iešdovddu leavvamin dego dat livččii liekkas mii leavvá go coggat liegga biktasa . 1 Ja sus galgá leat dakkár ilgadis jietna mii manná čađa sielu ja dávttiid . 1 Ja stuora iluin cealkit mii dearvvuođaid dán gudnejahttojuvvon olbmui gii ain bissu seamma lášmadin ja movttiidahttá iežas fágalaš áŋgiruššamiin , mii garrasit lea váikkuhan Norgga rievtti sisdoalu masa mii sápmelaččat maid sáhttit luohttit . 1 Ja son joatká : – Seammás ollašuhttá IB-linnjá máilmmiviidosaš máhttoservodaga gáibádusaid , ja addá vejolašvuođaid lohkat allaskuvllain ja universitehtain miehtá máilmmi . 1 Ja soađi áigge gullen girdi nai . 1 Ja smiehtai váccedettiinis , sus ledje ain niegut , sávaldagat , doaivvut . 1 Ja skuvlaservodahkii guoskkai erenoamážit . 1 Ja sii geat máhtte dárogiela ožžo dieđusge ollu buoret oktavuođa oahpaheddjiiguin . 1 Ja sii geat leat heaitán boazodoaluin , dahje sii geat leat bajásšaddan boazodoaluin – sis lea ollu máhttu sihke boazodoalu ja luonddu geavaheami birra . Sis lea dakkár máhttu maid servodat dárbbaša , eandalii dál go dálkkádagaid rievdan lea áigeguovdilis ášši . 1 Ja sii báhce Dat geat dáhtto mearridit Ahte buot mii gulai midjiide lei fuotni Ahte buot mii gulai midjiide galggai vajálduvvot Ja mii čiegadeimmet buot Eat vuosehan Eat mánáide ge 1 Ja seamma buorre skuvlagirjerádjosa gal galgá guhká ohcat , jus oba gávdnoš ge . 1 Ja ollugat sis leat maiddái háhkan alcceseaset fatnasiid ja bivdobiergasiid áhpebivdui . 1 Ja ollu eará servodatsurggiin váilu maid sámi gelbbolašvuohta . 1 Ja ollu dáin mánáin ledje juo balddahallojuvvon dainna garra bismmain , guhte lea mihá garraset go báhppa . 1 Ja olbmot ledje buorit dološmállet šiega olbmot . 1 Ja olbmot háliidit geavahit iežaset eanadaga dakkár vugiiguin mat leat heivehuvvon ođđa árgabeaivái muđui . 1 Ja okta lea vel dat , ahte jos vuosttaš klássa mánná ii máhte dárogiela ja oahpaheaddji ii máhte sámegiela , de dat bázahallá áibbas dat mánná . 1 Ja ohppen maiddái cealkit sániid ja ohppen hupmat dárogiela , iešguđetlágan dávviriin ledje gusto sánit ja namat . 1 Ja oažžut sin ovttasbargat . 1 Ja oaidnu lea leamaš ahte ii ovttage eaŋkildoalus leat stuorát riekti go nuppiin . 1 Ja oahppoplánas ledje vihtta vejolaš giellaválljema : Sámegiella vuosttašgiellan ja dárogiella nubbingiellan , dárogiella vuosttašgiellan ja sámegiella nubbingiellan , dárogiella vuosttašgiellan ja sámegiella ja kultuvra fágan , dárogiella vuosttašgiellan ja suomagiella nubbingiellan dahje dušše dárogiella vuosttašgiellan . 1 Ja oahpaimet veahkehit guđetguimmiideamet . 1 Ja oahpaheaddjit eai goassege vuollánan láitimis buot mu meattáhusaid . 1 Ja nášunála oahppoplánas lea čállon ahte oahppit galget oahppat vuhtii váldit , gierdat ja áddet eará álbmotjoavkkuid . 1 Ja nuppi listtus lea fas føderála eiseválddiid vuollásaš guovlu , muhto mas eamiálbmotráđđehusat sáhttet oažžut ráddjejuvvon válddi , ja goalmmát listtus leat áššit main lea našuvnnalaš beroštupmi maid birra ii sáhte šiehtadallat . 1 Ja nuppi dáfus ferte dat gierdat garra riikkaidgaskasaš gilvvu ja máilmmiviidosaš ovdánahttinvieruid . 1 Ja nuorat buolva maiddái čuovui dan . 1 Ja nubbi lea dat ahte hukset sámi allaskuvlla sierralágan kurssaiguin ja prográmmaiguin alit oahpu váste . 1 Ja nu šattai . 1 Ja nu ártet , go dien áigge sihkkarit ii gávdnon čuovgakryssa davvelis go Sinsenkryssa Oslos . 1 Ja nu ožžon ge , 1. luohká rájes 3. luohká rádjái mus lei Anna Anderssen . 1 Ja nu mun vulgen Osloi ja bargagohten lámpáfabrihkas . 1 Ja nu min maŋisboahttit ge birgejit dáppe boahttevaš áiggiin . 1 Ja nu mii gáhttet dan vuođu , mii hábme min identitehta , ja dahká min sierra álbmogin . 1 Ja nu leage lunddolaš ja dehálaš ahte Skánit oainnusin dahká ja čujuha makkár oahpahusdilli sámi ohppiin lea Tromssas doppe gos ii leat organiserejuvvon nugo namuhuvvon bajábealde . 1 Ja nu lea dárogiella šaddan goalmmát buolvva eatnigiellan . 1 Ja nu hal lei ge čállon mu báhpiriidda . 1 Ja nu guhká go lei nu , de ii ábuhan vaikko maid skuvla dagai , ii ráŋggášteapmi ii ge bálkkašupmi skuvlla eavttuid mielde veahkehan , nu guhká go mánáin ledje áibbas eará árvvut . 1 Ja nu dat lea veaháš mannan bajás vulos dađi mielde go leat oahpaheaddjit leamaš . 1 Ja njuovahagat dieđihit ahte lea uhccán vejolašvuohta oastit bohccuid ja boazoeaiggádat eai beasa vuovdit njuovvanbohccuid . 1 Ja muđui dán čoahkkimis badjesápmelaččat dorjo eanet sámi hábmejuvvon oahpahusa . 1 Ja muvraseainnit ledje dego jávkan dan balddonas čuovgga sisa . Gánddat suorganedje ja heite šluvgimis . 1 Ja mus lei beroštupmi . 1 Ja mus lea muoŧŧá ja ipmi geat oahpaiga mearkagiela . 1 Ja muorraduojis læi algos vaddis gå fiello muttomin luoddani , mutt ' maŋačassi dat manai bures ja fiello åkti goit darvánii . 1 Ja mun lean máŋgii vásihan stuorra fuolastuvvama boazodoalu bealis ; stuorra sisabahkkemiid boazodoalloguovlluide ja boranávdepolitihka go galgá namuhit muhtun áššiid . 1 Ja mun jáhkán ahte lea deaŧalaš bidjat dan guovddážii , ja dalle várra albmát ge eanet mieđašedje . 1 Ja mun doaivvun vel , ahte jos eiseválddit dahket vel veaháš , veahkehit nu ahte dat sáhttet bisuhit gielaset , de dalle dat gal bissu . 1 Ja muhtun áigodagain 1900-logu álggus ledje juolludeamit maid Sámefoanda oaččui dáruiduhttindoaimmaide stuorábut go dat oassi mii dál ollislaččat juolluduvvo sámi doaimmaide . 1 Ja mu oaivila mielde lea dán geavaheapmi čađahuvvon buori oskkus . 1 Ja mu illudahttá dat go nu ollugat leat searvan kursii . 1 Ja moaddes låkket min skuvlablađi mas ' ållo suottas lea čallojun . 1 Ja mo sáhttá oahppi doaibmat bures ja ovdánit árvvusatnima ja gierdilvuođa dáfus ? 1 Ja mo háhkat nuoraid dáidda- ja kulturbargui ? 1 Ja minerálaásahusat dihtet dan ahte duhát ohcamis , soaitá dušše ovttas boahtit boađus . 1 Ja minerálaásahusat dihtet dan ahte duhát ohcamis , soaitá dušše ovttas boahtit boađus , lohka sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 Ja mii várra buohkat fertet dovddastit ahte sáhttá leat sadji rievdadusaide . 1 Ja mii leat čuvvon iežamet soga duogáža gitta álggogeahčái 1800-logu . 1 Ja mii háliidat diehtit makkár mearkkašupmi meahcis ja dan geavaheamis lea viidáset ássamii ja ealáhusdoibmii sámi guovlluin . 1 Ja mii háliidat beassat geavahit luonddumet dakkár vugiid mielde , mat leat heivehuvvon min ođđaáiggi árgabeaivái . 1 Ja mii guoská kulturoassái , de das lea ollu mii ii leat šat dáppe , nu ahte dan ferte viežžat Sis-Finnmárkkus , ovdamearkka dihte náitalanvieruid . 1 Ja mii fertet šaddat ovttaoaivilii das movt mii meroštallat geavaheami . 1 Ja mii dáidit gártat konsulteret dán birra máŋggaid jagiid . 1 Ja meannudit vejolaš ođđa roasuid nu bures go vejolaš . 1 Ja maŋŋelis buohkat . 1 Ja lei hui uhccán johtu oahpaheddjiid gaskkas dalle , nu ahte dat oahpaheaddjit geat bohte , orro máŋggaid jagiid , muhtumin moaddelot jagi maiddái . 1 Ja lei ges dat ahte ollet ruoktot maŋŋiteahket , maŋŋel go buohkat ledje nohkkan , ledjen váibbas , ja de nuoladit ja velledit seŋgii . 1 Ja lei ge cuoŋománnu 1849 go Láhpi dáruiduhttinovddideaddji álggahii garra vuostálastima sámegiela vuostá . 1 Ja leat áinnas dat sierralágan vuolggasajit , nugo mun oainnán , mat buktet sierramielalašvuođa njuolggadusaid ja daid dulkoma birra . 1 Ja lea áibbas čielggas ahte hálddašannuppástus boahtá čuohcit sámi ássan ­guovllu sápmelaččaide je sámi beroštumiide . 1 Ja lea stáhta ja min skuvlaeiseválddiid geatnegasvuohta ráhkadit skuvlla dan láhkái , ahte buohkat sáhttet dan giela válljet , mii heive buoremusat sidjiide . 1 Ja lea maid deaŧalaš ahte báikkálaš birrasa árvvut ja árbevierut čalmmustahttojuvvojit . 1 Ja lea ge oalle ártet ahte dávjá olmmoš dadjala juoidá rasistalaččat dan čearddalaš joavkku birra masa ieš gullá . 1 Ja lea erenoamáš deaŧalaš ahte sámi mánát ja váhnemat vásihit kontinuitehta oahpus vai besset ovddidit giela ja kultuvrra . 1 Ja lea deaŧalaš ráhkadit heivehanstrategiijaid . 1 Ja lasiha ; - vásáhusat čájehit ahte heađis lea dehálaš geavahit iežas eatnigiela . 1 Ja kursaossodagas , dahje resursaguovddážis , eai leat sierra oahpaheaddjit . 1 Ja jáhkán ahte mii oaččuimet vel ovtta ruvnnu , nu ahte eat bártidan šat . 1 Ja jus ohcalat maidege , de váldde áinnasge oktavuođa gulahallanossodagain , loahpaha Mortensen . 1 Ja jus juoga galgá rievdaduvvot , de ferte dan šiehttat guoskevaš oahpaheddjiin . 1 Ja jus eai máhttán leavssu dahje eai láhtten nugo galggašedje , de sáhtii leat garra ráŋggáštus . 1 Ja jurddašin ahte dat livččii geaidnu munnje . 1 Ja juos daid dorjot eará čuvgehusat , de sáhttet oažžut eanet deattu . 1 Ja joatká : – Sii ohppet ollu ruošša kultuvrra birra , ja sii oidnet mo olbmot doppe ellet . 1 Ja jagis 1896 čállá skuvlastivra ahte « Oahpaheaddji Matheussenis lea Muosáid váddáseamos skuvlabiire , muhto ahte son čuovvu njuolggadusaid dan muddui go vejolašvuođaid hárrái sáhttá » . 1 Ja iluin vásihat ahte operašuvdna maiddái lea lihkostuvvan – riidodássi dán guovllus lea sakka njiedjan , son dajai . 1 Ja illudan oaidnit báikkálaš olbmuid áŋgiruššama ja beroštumi iežaset servodagas . 1 Ja iiba unnánge dainna lágiin ahte mii unnidit buohcuvuođa dahkama jávkamiid barggus . 1 Ja ii leat álggage jierpmálaš ahte astoáigefatnasiid eaiggádat sáhttet oastit divahis diesela astoáigeulbmiliidda , go boazodoallit gal eai beasa oastit divatvuoliduvvon boaldámuša . 1 Ja ii leat sihkar ahte dat lea nu negatiivvalaš . 1 Ja hárve , dahje várra eat goassige , leat vásihan ahte láhkaevttohus orru doppe nu guhká . 1 Ja heađuštit boahttevaš terrorfallehemiid . 1 Ja gulli oahppit dat geavahedje dulkka doppe . 1 Ja golggotmánus jagi maŋŋá oaččui Cizáš sierra olgobáikki mas lei hui buorre luondduguovlu . 1 Ja gohput ledje ruostasat , dat báidne borramuša . 1 Ja goappašagat leaba leamaš deaŧalaš eavttuid biddjin sámi giella ¬ovddideamis . 1 Ja go sámi oahpponeavvuid dárbu lea stuoris , de berre árvvoštallat vejolaš eará buvttadančovdosiid , vai gokčat dán dárbbu jođáneamos lági mielde . 1 Ja go suohkanat ieža šaddet máksit rehkega daid válljemiid ovddas maid ieža dahket , de dákkár iešstivren doaibmá nu ahte čađat fertejit ohcat hálbbimus buresdoaibmi jođihanmálle . 1 Ja go sii de álge bargguide , de ii hehtten giellavátni sin . 1 Ja go oahpaheaddji bargu ii buktán vurdojuvvon bohtosiid , de adnui ággan ahte dilálašvuođat leat váddásat , muhto ahte oahpaheaddji bargá nu bures go sáhttá dilálašvuođaid olis . 1 Ja go mii háliidit lágidit muhtin kurssa , de fertet vuos ruhtadit dan . 1 Ja go mii dál buktit gáibádusaid , de biehttalehpet dii min duođas váldimis , dáinna ákkain ahte mii eat ádde min iehčamet buori . 1 Ja go leat viimmat ruhtadan ja leat gearggus álgit , de sáhttá leat gasku skuvlajagi . Dalle ii leat beare gávdnat oahpaheddjiid geain lea gelbbolašvuohta oahpahit fága , ja áinnas sámegillii . 1 Ja go lea mearkkašahtti erohus , de galgá ášši ođđasit gulaskuddamii . 1 Ja go juo lei skuvllot sajis , de ledje eambbosat geat háliidedje sámegieloahpahusa . 1 Ja go gearddi ledjen álgán , de in háliidan eahpelihkostuvvat dainna . 1 Ja go departemeanta lei mearridan ahte buot sámi hálddašanguovllu skuvllaide galggai sámi oahppoplána , de bođii oahppoplána vuostálastimiid lassin gáibádus ahte gielddat galge sámi hálddašanguovllus eret . 1 Ja go de šaddet diđolaččat das ahte sis duođai leat sihke iešvuođat ja gálggat maiguin sii sáhttet čevllohallat , de mii vásihit ahte juoga dehálaš dáhpáhuvvá singuin . 1 Ja go dalle joatkkaskuvla fas fálai munnje barggu , de in sáhttán hilgut dan . 1 Ja go Sámediggi oažžu Sámi giellaráđi jahkásaš ráportta giehtadallamii sáhttá diggi buktit politihkalaš álgagiid almmolaš giellahálddašeami hárjeheami oktavuođas . 1 Ja go Lemeha muitalus ii dalle čahkan Sámi skuvlahistorjjá 2. girjái , de dat lea vuordán dán rádjái . 1 Ja gilis ledje nu ollugat geain ledje ártegis biktasat . Ballen apmasiin . 1 Ja gii daid geavaha ? 1 Ja geat daid geavahit ? 1 Ja galgá maid váldojuvvot doarvái bures vuhtii dat sávaldat ahte galgá leat kontinuitehta máná bajásgeassimis máná čearddalaš , oskkoldatlaš , kultuvrralaš ja gielalaš duogážis . 1 Ja gal de juo diehtá movt oahpaheapmi šattai . 1 Ja fertiimet oahpat syhkkeliid , trihkaid , togaid ja čuovgakryssaid birra . 1 Ja fertiimet dalle ođasmahttit muitalusa . 1 Ja fertii maid , go mánát ledje buohkat sámegielalaččat , ja eanáš eai ádden veaháš ge dárogiela . 1 Ja ferten dovddastit ahte soames geardde šadden gierdameahttun . 1 Ja fertejit eará ohppiid dahje skuvlamánáid , mat seammá klássas vázzet , dulkan geavahit , jos dat máhttet veaháš dárogiela . 1 Ja erenoamážit besset olu oahppit nuoraidskuvllas vásihit maid joatkkaskuvla mearkkaša ja sii ožžot maid buoret áddejumi iešguđet válljenvejolašvuođaid birra . 1 Ja eanas boarráset oahpaheaddjit atne ain Stockfletha vuogi – atnit sámegiela , ja muhtumin vel eanet go lei dárbu . Lei álkit oahpahit mánáid lohkat sámegillii go dárogillii . 1 Ja ealáhusa loguin oidno ahte investeremat ealáhusas lassánit . 1 Ja eai buohkat lean čeahpit mearkagielas . 1 Ja dát váikkuhii dieđusge sin skuvlamoktii . 1 Ja dát leage dat mii lea sámi duoji vuođđu . 1 Ja dát ii leat imaš . 1 Ja dát fanasjoavku doaibmá dađistaga bevttolaččabut dađi mielde go teknologiija gárgeduvvá . 1 Ja dát dáhpáhuvvá skuvllas gos eanaš ohppiin lea mearrasámi duogáš . 1 Ja dás čájehuvvui ollu hutkáivuohta . 1 Ja dás lea dakkár ovttasbargu deaŧalaš , mas álgoálbmogat leat politihkalaš mieloassálastit , deattuha Olli . 1 Ja dárogiella lea šaddan ruovttugiellan maiddái sidjiide geat leat fárren eret ruoktobáikkiin ja ásahan sierra joavkkuid ja ruovttuid . 1 Ja dán áiggi rájes álggahuvvui ge duođalaš dáruiduhttin . 1 Ja dán oktavuođas lea erenoamážit sáhka sierranas eallinárvvuin ja eallinvugiin . 1 Ja dálhan mii leat diekkár dilis . 1 Ja dál leat hui uhccán olbmot Ruovdevuonas geat máhttet sámegiela . 1 Ja dál lea ruhtadilli maiddái buoret . 1 Ja dál doaivut ahte ain eanet olbmot čálihit iežaset Sámedikki jienastuslohkui ja servet válggaide . 1 Ja dál de fas dás čohkkát . » 1 Ja dál Dál eallá giella Buot nuoramus mánát Dádjadedje fas gillii Sii sárdnot nu geahppasit Duhkordallet ja boagustallet Leat 1 Ja dáhtun seammás sávvat didjiide , geat álgibehtet ođđa ofelažžan , Anne Cicilie , Anne Margaretha ja Ánde , lihku dan deaŧalaš bargui man galgabehtet bargat ! 1 Ja doppe gos mii ovdal sugaimet , doppe mii dál vuodjit johtilis fatnasiiguin . 1 Ja don gii biepmat lottážiid 1 Ja doarju lassiárvalusa mas evttohuvvo ahte mandáhta galgá juogaduvvot dan sohkabeallái mii lea ožžon unnimus áirasiid Sámediggái maŋŋá go válga lea mearriduvvon . 1 Ja diđiiga seammá bures go mun man váttis lea oahpahit sámegielagiid plánaid ja oahppogirjjiid mielde mat atne dárogiela sin eatnigiellan . 1 Ja dilli lea ge dalle nu ahte sámi guldaleaddjit fertejit oastit divrras ođđa ráhkkanusaid jos digitála rádiosáddagiin oppanassiige galgá leat makkárge ávki sidjiide . 1 Ja dien láhkái mun ribahin ge nohkat . 1 Ja diehttelas beroštin hui ollu muohtaskohteriin . 1 Ja diehttelas Mr. Beanii . 1 Ja deháleamos : mii soabaimet das ahte máilmmi rikkis riikkat galget leat mielde máksimin ovdáneaddji riikkaid dálkkádatdoaibmabijuid . 1 Ja deattuhit maid ovdanbuktit eambbo buktagiid maid sáhttá atnit álkis ja hálbbes kártavuogádagain . 1 Ja de čuožžu reivves ahte suoma-ugralaš fálaldat galgá heaittihuvvot , ja vel ahte Sámediggi lea mediijaid bokte boahtán diehtit ášši birra . 1 Ja de šattai nu ahte Anders Pentha doalvvui mu heastasáhtuin Áltái . 1 Ja de áigu ráđđehus fuolahit iešheanalaš stáhtalaš ovddasvástádusa sámi kultuvrra hárrái bajit nationála kulturpolitihkain mii maid fátmmasta sámi kultuvrra . 1 Ja de áhččán . 1 Ja de velá almmuhii sámegiela grammatihka dárogielagiidda , gaskaboddosaš ođđa testameantta osiid jorgaleami ja dasto velá moadde unnit barggu . 1 Ja de vel okta – ja dat soaitá ge váldosivvan . 1 Ja de sáhttet muhtumat jearrat ; lea go mohtorjohtolat ja bievlavuodjin sámi árvu ? 1 Ja de son muitala : 1 Ja de son maid morihii : Mii lean mun dalle ? 1 Ja de sii čužžot das ja doarggistit baluin . 1 Ja de moai vulggiime ruoktot . 1 Ja de mii manaimet fas dárogillii , ja dál mii leat geahččalan dušše oahpahit njuolga . 1 Ja de mii gilpiimet . 1 Ja de mii eat geahča ge giellaoahpahussii mii máŋgga oktavuođas ii oba sáhttán ge gohčoduvvot oahpahussan , daningo mánát eai ipmirdan dan maid lohke . 1 Ja de lei álgit fas álggus , bráhkáin ja eará gaskaboddosaš lanjain dahje báhcán ja mieskan ja bombejuvvon skuvlavisttiin . 1 Ja de lei vel dat ahte eanaš riikkaid diplomatiija ovddastii aristokráhtalaš ja konservatiiva árbevieru . 1 Ja de lei lokta gos oahppit sáhtte orrut , muhto in muitte ahte aktage lea doppe orron . 1 Ja de lei dahkkon ! 1 Ja de lei buorre beassat iežá go dábálaš skuvlabargguin bargat . 1 Ja de lei alfabehta . 1 Ja de ledje buorit ovttasbargoguoimmit , geaiguin mun ovttasbargen , nu go Nils O. Kappfjell , Anna Dærga , Anton Lifjell ja Anselm ja Elsa Jåma . 1 Ja de lea Lulli-Tromssas sámegiela oahpahus Harstad:as ja Skániin . 1 Ja de in háliit muitit čuoiganbeivviid ja olgobeivviid goas fertejin báhcit skuvlii go earát manne olggos , earret daid háviid go mu váhnemat ovdagihtii nagodedje hehttet ahte mun báhcen skuvlii akto . 1 Ja de in dárbbaš ge imaštallat manne lean nu gohčoduvvon čearddalaš oaidnit ja in dárbbaš dainna heahpanaddat ge . 1 Ja de galggai gieđain jorahit . 1 Ja de fertet muitit ahte dain dábálaš oahppogirjjiin , biibbalhistorjjás ja katekismusas lei duppalteaksta . 1 Ja de fertejit vel oahppat mu áddet . 1 Ja de ferte dieđusge dakkaviđe jearrat : manne dat eai joavdda nu guhkás ? 1 Ja de fas doapmat viidáseappot , go diibmoplánas ledje dievva fágafáttát maid galge ollet guorahallat juohke beaivve . 1 Ja de dieđán ahte ráhkaduvvui sámegielat mearkavideo bearrašii , sohka ja jagiáiggit . 1 Ja de dat vástádusat maid bisma bohčá sis nektet vulosoaivválas ja endorii , omd. « Han hadde frastet i 40 dager » – « sette ham på templet tine » . 1 Ja de báhcá jearaldahkan : Válditgo mii doarvái bures vára dán min hearkkes eatnamis ? 1 Ja de bođii juovlanigá ! 1 Ja de bohte maid sápmelaččat . 1 Ja de Sámiid Searvi oččodišgođii sámegiela Oslo skuvllaide . 1 Ja de : Boahtteáiggi eará politihkalaš hástalusat Boazodoallošiehtadus lea deaŧalaš reaidun politihkalaš vuoruhemiid čađaheamis . 1 Ja de 2003:s ledje joatkkaskuvllas nu ollu ohccit ahte álggahuvvojedje guokte luonddudoalloluohká . 1 Ja de 1880:s Romssa Bismagoddedirekšuvdna dagai ođđa Bagadusa oahpaheddjiide sámi ja látti rievdadusguovlluin . 1 Ja de , nu go olmmoš lea leamaš vihtta jagi ovtta sajis , na dat lea measta dego darvánan dasa . 1 Ja dađistaga bohtet vel eanet veteránat . 1 Ja dat šattai guokte jagi , dan botta go mekánalaš fágaid oahpaheaddji lei skuvlla sadjásaš rektorin . 1 Ja dat nannejuvvo oktasaš julggaštusas maid stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja presideanta Medvedjev galgaba vuolláič ��llit . 1 Ja dat máhttu gullá báikkálaš servodagaide ja sidjiide geain lea dat máhttu . 1 Ja dat mii midjiide lea dehálaš , bidjá dávjá johtui juoidá min siste maid mii ieža eat nagot stivret . 1 Ja dat maid soahpá bures min áigumušaiguin . 1 Ja dat lea iežas giella iežas grammatihkalaš vuogádagain . 1 Ja dat lea hui illudahtti sutnje geas teaksta lea vuolgán , namalassii Irene Pettersen . 1 Ja dat lea eanet go dušše lustamátkit ja virkkosmahttin . 1 Ja dat han lea ge maid mii atnit ruoktun . 1 Ja dat eallá bures doppe . 1 Ja dat digaštallan lea dehálaš ja dat ii galggašii šaddat oainnuid duohkut deike dovddaheapmin ja bealkkašeapmin . 1 Ja dat dieđusge dahká hirbmat ollu . 1 Ja dasto han fertii áhčči maid leat sápmelaš . 1 Ja dasto gažaldagaide mat leat diwojuwon . 1 Ja dasto , go leat ožžon dan mađe sániid dárogielas , ahte sáhttet veaháš čállit , dalle easka galget álgit lohkat dárogiela maiddái . 1 Ja dasa lassin eatnašat sis vel fuolkkitge , dološ Lásse Jussá , Ivvár-ádjá rohki vilbeali maŋisboahttit . 1 Ja das mo mii galgat unnidit jávkamiid barggus ja olbmuidčuoldimiid bargoeallimis eret . 1 Ja danne stuora nuohtte-eaiggádat váldet áinnas vuotnagáttiid nuoraid bargui iežaset fatnasiidda . 1 Ja danne sisttisetdollet dakkár rievtti mii lea viidát dohkkehuvvon riikkaidgaskasaččat . 1 Ja danne mii áigut rahčat juohke beaivvi čoavdin dihtii dálkkádatváttisvuođaid . 1 Ja danne leimmet mii bivdán čoahkkima NBR:in gos mii sávaimet ovttasbarggu . 1 Ja dan rájes mearriduvvui ahte buot sámi mánát galget oahpahuvvot dušše dárogillii . 1 Ja dan gal ledje muhtumat juo dahkan . 1 Ja dalle lei stoahkan masa sáhtten oasálastit . 1 Ja dalle go oahpaheaddji loahpas bođii , in šat duosttan , in fal in vástidit ge , go jearai juoidá mus , vaikko vel dihten rivttes vástádusa . 1 Ja dalle go dat siivus nisu vuot bođii ja háliidii addit munnje peara , de in háliidan dan vuostáiváldit , muhto son hálahii mu dan borrat go dat lei buorre rupmašii . 1 Ja dalle gal lea buoret idjadit skuvlalanjas , vaikko skuvllas ge lohket muhtimin gopmohaddat duiskalačča , gii skuvlla sevdnjesloktii lea harcen iežas . 1 Ja dalle gal ferten internáhtas orrut dan botta go eadnige lea gárddástallamis fárus . 1 Ja dalle gahččet maiddái ollu ákkat eret ođđa stuorra fápmogujiid ektui Finnmárkkus . 1 Ja dalle buot viesut , ivnnit ja hámit . 1 Ja dadjet dan nu ahte dat čuohcá munnje unohassan , lohket ahte don gal fertet lea juogo Guovdageainnus dahje Kárášjogas eret . 1 Ja buot hávskimus lei go min oahpaheaddji muitalii dahje logai muitalusaid . 1 Ja buot hearvámus lei go sii ožžo dan . 1 Ja buoret ii šaddan dilli go bohccot dulbmo áiddiid ja guhto olbmuid gittiin . 1 Ja borgemánus 1989 sáhtii de mánáidgárdi fárret ođđa lanjaide , doppe gos lea ain dál . 1 Ja borgemánus 1850 bođii fáhkkestaga ođđa diehtu : Proavás lei sádden dieđu ahte buot sámi mánáide galggai fas addot oahppu sámegillii . Váhnemat šadde eahpesihkkarat go skuvllas čađat molso gielaid . 1 Ja boasta , dat bođii dan áiggi oktii vahkus . 1 Ja boahtá mearrádus ceavzilis geavahusas , suodjalanguovlluin ja dálkkádatrievdamiin . 1 Ja bisanehkot dál fas ja geahčastehkot mot Finnmárkku vuotnagiliid dilálašvuođat leat , erenoamážit Oarje-Finnmárkkus . 1 Ja amaset maŋŋonit ain eanet , de addá sámediggeráđđi 300 000 ruvdnosaš lassejuolludusa museii . 1 Ja ahte duojis leat nana kultuvrralas , fágalaš ja ealáhuslaš vejolašvuođat , jos dasa láhččojit rámmeavttut . 1 Ja ahte Norga galgá lea ovddasčuollin das ahte ON julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra biddjojuvvo vuođđun daidda mearrádusaide mat dahkkojuvvojit dálkkádatšiehtadallamiin go álgoálbmogat guoskkahuvvojit njuolgga . 1 Ja Uhcaoappás lei sihkkarit somá . 1 Ja Sámedikki doarjagat leat sihkkarastán ođđa bargolanjaid duojáriidda . 1 Ja Sirbmá lei eanemus sieiva sámi skuvlabiire olles Norggas . 1 Ja Liksjoe galgá leat almmolaš lullisámi báikenamma Lyksele nammasaš báikái . 1 Ja Kipparifestiválas duođaid eallá kultuvra , ja mu mielas dis lea hui miellagiddevaš prográmma dán jagi . 1 Ja Deanu Montessoriskuvllain [ 27 ] lea sis , geat dan háliidit , iežaset skuvla . 1 Ja 2008:s lohke 15 oahppi suohkana guovtti skuvllas sámegiela nubbin giellan , máŋga jagi maŋŋil go sin ádját , áhkut ja máttarváhnemat dáruiduhttojuvvojedje Sámefoandda doarjagiin . 1 Ja 2 ) mihttomearrin berre leat ahte nissonolbmot šaddet nu seamma dássái albmáiguin go lea vejolaš , muhto ahte nissoniid iešárvu loktejuvvo nissonolbmuid iežaset eavttuid mielde . 1 Ja 1962:s moai Birggehiin oaččuime barggu dan áibbas ođđa skuvllas , áibbas ođđa Skuvvanvári skuvlabiirres . 1 Ja 104 000 ruvdnosaš doarjaga Røyrvik suohkanii gos áigot duođaštit sámi árbevieruid áhpehisvuođa ja riegádahttima birra . 1 Ja , vaikko vel boađus ii šaddan nu buorre , de lei aŋkke lávki ovddosguvlui . 1 Ja , sivva lei dávjá go dáruiduhttinpolitihka lei sidjiide jáhkihan ahte dat lei buoremus sin mánáide oahpahit dárogiela . 1 Ja , ollesolbmot geat leat manahan gielaset , gillájit máŋgga láhkái . Sii moraštit go eai beassan oahppat eatnigielaset , sii moraštit go eai beasa mánáideaset oahpahit sámegiela ja sii gillájit go eai bastte veahkehit mánáideaset sámegiela skuvlabargguin ruovttus . 1 Ja , ná mii geavahat buot searaid ávkin giellaprográmmas . 1 Ja , doaivumis mii otne vuolgit ođđa ja buoret giellaáigái , mas sámegiella gullo beaivválaččat , buot sámi guovlluin . 1 Ja , dat galgá leat lullisámegiella , julevsámegiella ja davvisámegiella várás . 1 Ja , danin leage dát beaivi nu dehálaš sámegiela boahtteáigái . 1 JOHTOLAT Johtolaga fylkkaráđđi Synnøve Søndergaard Johtolatetáhta ovddasvástádus lea Romssa fylkkageainnut ja kollektiivajohtolat . 1 JOHTOLAT 1 JOATKKAOAHPAHUS SAMlID VARAS SAMETINGET 1 JOATKKAOAHPAHUS SAMIID VARAS 1 JKL Oslo kommunikašuvdnaráđđeaddi 1 JIENASTEAPMI 1 JIENASTEAPHI 1 JI:ENAS:IEAEMI Vuosttáš ossehus Eilif o. Larsensa evttohusas sáddejuvvo Sámediggeráččái meannudeapmái . 1 JAHKEDIEĐÁHUS 06 1 JAGI 2006 EKONOMIIJA 1 J. Qvigstad J. Meiste 1 J. Mearkkašumit : III . " 1 J. A. Skaar . » 1 J. A. Friis ráhkadii sámegiel grammatihka ja sátnegirjji ja jorgalii máŋga risttalaš čállosiid sámegillii . 1 J. A. Friis 1 J : Nama gielalaš dieđut : Dieđut nammaosiid gielalaš áššiid birra , omd. mainna lágiin informánttat čilgejit nama leksikálalaš ávdnasiid ja mo čilgejit omd. topográfalaš sániid , omd. geavŋŋis makkár dat lea , mii erohussan omd. guoikka ja goržži ektui jna. 1 Iđđes ja eahkes fertiimet lávlut . 1 Iđđedis bođii busse viežžat ohppiid ja oahpaheddjiid . 1 Iđitbeaivvi čoahkkimis guktot bealit deattauheigga oktasaš beroštumi nannet Norgga ja Ruošša gaskasaš gávpeoktavuođaid nu ahte dain leat ovddalgihtii vuorddehahtti rámat . 1 Izu lea sámi nuoraidkonseapta mas juo leat radiosáddagat ja sierra neahttasiidu . 1 Izu lea sámi nuoraid konseapta masa dál jo gullet radio-sáddagat ja sierra neahttasiidu . 1 Ivvárstáđiid bátnedivššohat 1 Ivvárstádik Ibestad 1 Ivguvuotna ja Ráisavuotna eai leat Guolástusdirektoráhta listtas mii čájeha erenoamáš rašis guovlluid maid dárbbaša suodjalit dorskebiebmama vuostá . 1 Ivgugákti ráhkaduvvui ođđasit boares gálduid vuođul , ja váldojuvvui atnui fas 1995 rájes . 1 Ivgu suohkan lea ovttas prošeavttain Innovasjon Ytre Lyngen , ja Romssa fylkkasuohkana doarjagiin ovddidan guovllu ealáhusdoaimmaide ja huksen vuođđustruktuvrra , namalassii ealáhusguovllu geainnuiguin , skiipabardinkáijjain , vuoláhatgolggahagain jna. . 1 Ivgomuotkki bátnedivššohat 1 Iverksetjing Denne lova gjeld frå den tid Kongen fastset . 1 Frå same tid blir de gjort følgjande endring i lov av 23. juni 1978 nr. 70 om kartlegging , deling og registrering av grunneiendom ( delingsloven ) : - - - 1 Iver Jåks oaččui Kulturdepartemeantta govvadahkanbálkkašumi 1977:s ja lei stáhtastipeandiáhta 1988 rájes . 1 Iver Jåks ( 1932 – 2007 ) barggai sárgun , njuohttin , dáiddaduojárin ja bázzedahkkin ja deattuhii váldit vára sámi duogážis ja árbevieruin . 1 Ivdnás čájálmas lea vuođđuduvvon Bjørn Johansena álgorománii man namma lea " Menneskejerven " . 1 Ivdni lea oranša alit čállosiin ja govadagaiguin . 1 Ivar Utsi riegádii Beaivvášgiettis Kárášjogas 1913:s , ja jámii 1982:s . 1 Ivar Utsi nieida Ingunn muitala Eará artihkkalat girjjis Sámi skuvlahistorjá 2 1 Ivar Utsi muitalus almmuhuvvui vuosttaš geardde Magnar Mikkelsena girjjis Hundre år under pisken , man Cappelena lágádus almmustahtii 1978 . 1 Ivar Utsi girjji Gullet mánat girjjeolggožii sárggui Ingunn Utsi iežas áhči muitaleamen mánáide . 1 Ivar Utsi barggai maiddái sámepolitihkain ja báikkálaš politihkain ja lei ee. ovtta gaskka Davvinjárgga skuvlastivrras . 1 Ivar Utsi : 1 Ivar Aasena lávlagat viššalit geavahuvvojedje skuvlavisttis , ja Fokstada dárogiel čállingiella lei hui radikála . 1 Ivar , Greta , Marit ja Hugo Romssa Kysthospitála mánáidveránddas 1955:s . 1 Itge don sáhte jienastit ovddalgihtii eanet gerddiid go duššefal oktii . 1 It sáhte liikká oažžut oahppodoarjaga go leat olahan fidnogelbbolašvuođa . 1 It oaččo addosiid guhkkelii go golbma mánu maŋos dan rájes go ozat . 1 It go gula man roavvát ja oktageardánit dat čuodjá ! 1 It go dieđe ahte sápmelaččat leat nuoskkit ja eahperehálaččat ? 1 It galgga diekkáriid jurddašit ge . 1 It dárbbaš válgakoartta , muhto dat álkidahttá válgadoaimmahasa barggu ja jienasteapmi manná johtileappot . 1 It don gal dárbbaš smiehttat iežat sámi árbbi . 1 Iskosiidváldima ohcanplánaid ektui ráhkaduvvo oktasaš dokumeanta das ahte šiehtadallamat čađahuvvojit ovdal vejolaš doaibmakonsešuvdnaohcama . 1 Iskosa bohtosat adde gova das makkár mediaid ledje olbmuid mielas sámi mediat , ja man muddui daid mediaid geavahedje . 1 Iskkus lea vuosttažettiin kanála iežas fálaldaga birra , ja ii heive nu bures addit ollislaš gova . 1 Iskkus lea atnán Sámedikki jienastuslogu vuođđun válljenmunnái , earet jagiin 2007 ja 2008 . 1 Iskkadeapmi čájeha ahte eai leat stuorra rievdadusat sámegiela geavaheames dain guovlluin gos iskkadeapmi lea dahkkojuvvon jagi 2004 iskkadeami ektui . 1 Iskkadeapmi čađahuvvui ovttas Norsk institutt for kulturminneforskning , earret eará geavahettiin georádara / giedderádara mainna duođašta hávddiid logu 1 Iskkadeapmi árvvoštallojuvvo gárvánit 2009 álggus ja almmuhuvvo raportan . 1 Iskkadeapmi váhnemiid gaskkas muitala maid muhtumat oaivvildit ságastallanáiggis : • Guhkidehket ságastallama 30 minuhttii , de ii dárbbaš ballat geavaheames menddo guhkes áiggi , ja oahpaheaddjit eai dárbbaš maŋŋánit • Sávvet guhkebuš áiggi go 30 minuhta • Go buohkat galggažit ollet dadjat maidege , de lea dárbu unnimusat 30 minuhttii . 1 Iskkadeapmi mo sápmelaččat Norggas ieža leat dovdan vealaheami , maid Norut NIBR Finnmárku dagai Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddas 2006:s , almmustahtii ahte juohke njealját vástideaddji lea dovdan vealaheami danne go lea sápmelaš . 1 Iskkadeapmi maid Sámi ealáhus- ja čielggadanguovddáš lea dahkan 2000:s Sámi giellaráđi ovddas , árvvoštallá Norggas leame su. 25 000 giellageavaheaddji . 1 Iskkadeapmi galgá kártet , čilget ja guorahallat dáiddáriid bargo- ja dienasdili ja erenoamážit buvttahit dieđuid erohusain gaskal dáiddárjoavkkuid ja maid joavkkuid siskkobealde . Dat galgá maid buktit dieđuid daid joavkkuid birra mat unnán dinejit ja dieđuid ­oadjoortnega ja penšunortnega geavaheamis . 1 Iskkadeapmi deattuha iešguđet ásahusa oktavuođa sámegielgeavaheapmái . 1 Iskkadeapmi berre duođaštit ja analyseret rájáid ja ráŋggáštusaid sámi servodagas ovttaseallima , seksualitehta ja sohkabealleovdanbuktimiid hárrái ja mo dákkár dilálašvuođat váik ­kuhit homofiilla ja lesbba sápmelaččaid vejolašvuođaide beassat eallit nu mo dáhttot . 1 Iskkadeamit čájehit ahte sámi mánát ja nuorat leat čeavlái sin sámi kultuvrra ja identitehta dihte . 1 Iskkadeamit čájehit ahte sámegiela máhttu ja sámi kulturmáhttu lea váillálaš ollu almmolaš doaimmahusain . 1 Iskkadeamit leat lohkamassii dás : www.samediggi.no . 1 Iskkadeamit ja riekti oažžut dieđuid goziheami oktavuođas Minerálahálddašandirektoráhtta galgá goziheami oktavuođas eastatkeahttá beassat guovlluide ja rusttegiidda vai guovlluid ja rusttegiid sáhttá dárkkistit . 1 Iskkadeamit gielddain 1976-1977:s čájehit ahte stuorra oassi gieldda álbmogis geavaha ollu sáivačáhceguliid borramuššan . 1 Iskkadeamit Guovdageainnus ja Porsáŋggus 1976-1977:s čájehit earret eará ahte 80% dálolaččain bivde / meahcástedje . 1 Iskkadeamis sáhttá ovdamearkka dihtii jearrat : • • • • Mii galggašii leat ovdánanságastallama fáddán ? 1 Iskkadeamis ledje 545 vástideaddji . 1 Iskkadeamis leat ovddemustá mielde dáiddáorganisašuvnnaid miellahtut , muhto lea maid áigumuš gávdnat dáiddáriid geat eai leat organiserejuvvon . 1 Iskkadeamis dearvvasvuođa ja eallindili birra dáža ja sámi gielddain ( SAMINOR ) maid Romssa universitehta Sámi dearvvasvuođadutkanguovd-dáš čađahii 2003 – 2004 Dearvvašvuođa- ja fuo ­lahusdepartemeantta ovddas , čájehuvvo ahte 36 pst. sámi vástideaddjiin ledje vealahuvvon ja 37 pst. ledje givssiduvvon sámi duogáža geažil . 1 Iskkadeamis berrešii loahpas evttohit doaibmabijuid mo dáid joavkkuid eallinlági sáhttá buoridit . 1 Iskkadeami ovdabargu lea dahkkon 1999:s ja iskkadeapmi lea čađahuvvon 2000:s . 1 Iskkadeami bohtosat leat ráđi 2000 jahkedieđáhusa njealját oasis . 1 Iskkadeami bohtosat galget leat válbmasat ovdal jagi 2008 geasi . 1 Iskkadanbargošiehtadusa mielde lea Arctic Golds iskkademiid ulbmilin čájehit ahte leat doarvái gávdnosat ruvkedoaimma álggaheapmái ovttasráđiid dáláš ja árbevirolaš ealáhusaiguin ja ávkkástallanvugiiguin , ja main livččii ávki báikkálaš servodahkii ja sámi kultuvrii ja ovdánahtášii daid . 1 Iskkadallan čađahuvvui telefuvdnajearahallamin gárvásit mearriduvvon gažaldagaiguin . 1 Iskkadallan čatnasa ráđđehusa doaibmaplánii « Buoret eallinkvalitehta lesbalaččaide , homofiillaide ja tránsalaččaide áigodahkii 2009–2014 » . 1 Iskkadallamiid bohtosat galget leat vuođus go etáhta bálvalusfálaldat ovddiduvvo , dás maiddái go buoret ja beaktilat fuolahus geavaheddjiide ovddiduvvo . 1 Iskkadallamat čájehedje ahte guovllus ledje geađgeáiggi ássama mearkkat . 1 Iskkadallamat mo dálá hálddašanvuogádat Norggas doaibmá almmolaš háhkamiid dáfus , lea čájehan ahte lea stuorra dárbu ásahit molssaeavttot riidočoavdinmálle dábálaš duopmostuollogieđahallama sadjái . 1 Isken dadjat sámegiel sániid , muhto in máhttán álo jietnadit rivttes láhkái , ja dalle eai ádden mánát maid dadjen . 1 Iskeai heivet iežaset nu bures dábálaš oahpahussii kadallamat čájehit ahte erenoamážit árvosánit , muhto jávkan ge , • daid ohppiid johtilis čuovvoleapmi geat jávkagohtet oahpahusas nuoraidskuvllain váikkuha sakka joatkkaoahpahusa čađaheapmái . 1 Iskat joatkkaskuvla ohppiid čuovvoleami , erenoamážit dain geat eai oro ruovttuin .  1 Iskangoivestagain maid arkeologat iske , sii gávdne áđaid ja geađgelaggastagaid ditnus , chert:s ja kvartsihtas mat ledje bázahasat biergasiid ráhkadeamis . 1 Iskandoaibma galgá čađahuvvot dainna lágiin ahte dat ii čuoza eará dárbbašlaš iskandoaimmaide , earret eará Smutthavet:is . 1 Iskan čájehii ahte hui unnán nissonolbmot ohcet foanddas ruđa , ahte ohcciin lea čielga erohus sohkabeliid gaskkas , ja hui ollu stivrajođiheaddjit geat ledje albmát , ohce ruđa . 1 Iskan čájeha ahte golaheaddjiid mielas lea álgomerken deaŧalaš , ja das fertejit sámi guovlluid boanddat atnit ávkki . 1 Iskan lea váldán vuolggasaji konsešuvdnaohccojuvvon , muhto eai gárvvistuvvon prošeavttain dan guovtti fylkkas main lea sullii 1100 megawatt beaktu . 1 Iskan guoskkai sullii 11 000 bargái almmolaš suorggis . 1 Iskamat Guovdageainnus ja Porsáŋggus jagiin 1976-1977 čájehit ahte eanaš báikegottiid olbmot ávkkástalle muorjeresurssaiguin . 1 Isit ii lean ruovttus , eamit ieš galggai munno doalvut . 1 Isak Saba šattai vuosttamuš sámi stuorradiggeáirrasin jagi 1906 . 1 Isak Saba riegádanbeaivi . 1 Isak Mathis O. Hætta lea nammaduvvon várrelahttun . 1 Isak Mathis O. Hætta gesii maŋemuš gurgalusa evttohusastis . 1 Isak Mathis O. Hætta 35 . 1 Isak Mathis O. Hætta 32. ( Stig Eriksen ovddas ii lean várrelahttu ) 1 Isak Mathis O. Hætta , áššeovddid . 1 Isak Mathis O. Hætta , áššejođiheadddji 1 Isak Mathis O. Hætta , áššejođih. 1 Isak Mathis Hætta , áššejođih. 1 Isak M. O. Hætta Per Solli 1 Isak M. O. Hætta Nils Henrik Måsø 1 Isak M. O. Hætta ( čoahkkinortnegii ) 1 Isak M. O. Hætta ( eavttuhussii ) 1 Isak M. O. Hætta ( bargoortengii ) 1 Isak M. O. Hætta ( Eavttuhussii ) 1 Isak M. O. Hætta ( Bargoortnegii ) 1 Isak Leiros lei oahpaheaddjin Ráhkkerávjjus olbmoagi . 1 Isak Hirsti , 40 . 1 Irja Seurujärvi-Kari , Suoma Sámedikkis válljejuvvui lávdegotti jođiheaddjin . 1 Irene Lange Nordahl ( GB ) 1 Ipmárdusamet servodaga birra oaččuimet dain eará ohppiin . 1 Ipmárdusa bokte das movt servodatnuppástusat váikkuhit sámegillii , galgá čiekŋudanfága arvvosmahttit beroštumi gillii ja gielladikšumii ja movttiidahttit ja addit oahppái eambbo iešluohttámuša geavahit giela aktiivvalaččat . 1 Ipmárdus lei ahte mus ii lean mihkke gaskkustit earáide . 1 Ipmárdus dárbbuide ferte buoriduvvot julev- ja lullisámi guovlluin ovddasvástideaddji dearvvašvuođaeiseválddiin , lohká Vars . 1 Ipmirdit sturrodagaid , hivvodagaid , meroštallamiid ja mihtidemiid lea maid oassi giellagelbbolašvuođas . 1 Ipmirdit earáid ságaid ja máhttit ovdanbuktit iežas oaiviliid lea deaŧalaš oassi ovttaskas olbmo giellagelbbolašvuođas . 1 Ipmirdin sáni « Kautokeino » . 1 Ipmirdin sámegiela mearkagielain ja mu skihpárat vázze dan sámegielat luohkás . 1 Ipmirdin maid son amas olmmoš muitalii . 1 Ipmirdin gal ahte galggaimet vuolgit fatnasa mielde , ja ahte sii áigo bidjat juoidá mu oaivái ja gorudii . 1 Ipmirdin ahte sii eai beroštan , eai sii dieđusge ipmirdan , ja de mannen vielja lusa . 1 Ipmirdin ahte juoga billistii nu go vielljan bissu . Kanovnna mun ledjen oaidnán . 1 Ipmirdin ahte galgen vuolgit dan skuvlii mii oidnui govain ja galgen oahppat lohkat ja čállit ollu eará mánáiguin ovttas . 1 Ipmirdin ahte ferten fas vuolgit juosat , muhto in háliidan in ge áigon gárrut vuolgit . 1 Ipmirdandihte máŋggabealat teavsttaid ja áššeprosa lea deaŧalaš bargat gráfalaš ovdanbuktimiiguin , tabeallaiguin ja statistihkain . 1 Ipmirdan dihtii man stuoris dát supmi lei , go veardida dáláš juolludemiiguin sámi ulbmiliidda Sámedikkis ja buot departemanttain ollislaččat , de lean dákkár tabealla ráhkadan : 1 Ipmilbálvalusteavsttaid jorgaleapmi / heiveheapmi Vearroetáhta Doaibmabidju 44 . 1 Ipmilbálvalusteavsttaid jorgaleapmi / heiveheapmi Jorgaleamit sámegillii ja ipmilbávalusteavsttaid jorgaleapmi ja heiveheapmi buot golmma sámegillii lea biddjojuvvon Girkoráđđái / Sámi girkoráđđái bargun . 1 Ipmilbálvalusaid ja čoakkámiid oktavuođas sáhttá lágidit ál ­bmotčoahkkimiid gos olbmot besset digaštallat makkár sámi symbolaid ja kulturovdanbuktimiid girkus heivešii atnit . 1 Invitasjonsnøkkel : ax 65 1 Invitasjon til høring - Gulaskuddanbovdehus 1 Investerenruđat : Sámediggi prioritere ruđaid čuovvovaš ásahusaid ođđa visttiide : 1 Investerengaskaoamit galget , eanandoallošiehtadusa rámma siskkobealde , vuoruhuvvot eambbo ja váikkuhit dasa ahte oažžu máŋggalágan doallostruktuvrra miehtá riikka . 1 Investeren- ja ovddidandoarjja . . . . . 31 1 Investeren- ja ovddidandoarjagat 1 Investeremiid mat leat čađahuvvon sáhttá maiddái duođaštit báŋkočáláhusain mas guittet leat mielde . 1 Investeremat vistái ruhtaduvvojit Statsbygga ruhtajuolludemiin Ođastan- ja hálddahusbušeahta vuolde . 1 Investeremat ruhtaduvvojit stáhtakássain , ja daidda ii sáhte ovttaskas doaibma lonet . • 1 Investeremat mat váikkuhit ollu fitnodatovddideapmái 1 Investeremat maid juo gánnitkeahtes bieggafápmo ­buvttadus buvttiha . 1 Investeremat leat eanaš ruhtaduvvon loatnaváldimiiguin . 1 Investeremat ja doaibmabijut mat váikkuhit fitnodatovddideapmái 1 Investeremat dahkkojit reaidoruhtaprinsihpa mielde . • 1 Inuihtat leat eamiálbmot mat vuosttažettiin ásset Kanádan davvi oasis ( Nunavut , Davvi-Quebec ja Labrador ) . 1 Intraneahtta šaddá mávssolaš veahkkin go galgat buorebut ovttastahttit ossodatkantuvrraid mat geográfalaččat leat nu bieđgguid . 1 Intraneahta ja IT-infrastruktuvrra ovddideapmi departemeanttas . 1 Interregprošeavttat Norgesfararleden ja Harvasstua Árborddi gielddas 1 Interreg lea dat EO prográmma mii galgá ovddidit sosiála ja ekonomalaš integrašuvnna riikarájáid rastá regionála ovttasbarggu bokte . 1 Interreg IV A Sápmi galgá guoskat olles sámi ássanguvlui sierra oasseprográmmain Interreg IV A Davvi siskkobealde . 1 Interreg IV A Davvi ja 1 Interreg III A-prográmmaid prográmmaáigodat nohká 2006:s . 1 Interreg II-prográmmat rájiidrasttideaddji ovttasbarggu birra loahpahuvvojedje 1999:s . 1 Interreg 1 Interparlamentáralaš uniovnna sáttagotti lahttu 1 Internáhttaáigi 1 Internáhttaskuvllas sii oahpásmuvve buot orohagaid mánáiguin . 1 Internáhttaskuvlla dábit ledje seammaláganat sihke smávibuidda ( 1. , 2. ja 3. luohkkálaččaide ) ja stuoribuidda ( 4. , 5. , 6. ja 7. luohkkálaččaide ) . 1 Internáhttaskuvla duođai nannii sámegiela dili . 1 Internáhttaoassi lea gárvásit divvojuvvon skuvlaálgimii čakčat 2001 . 1 Internáhttaoahpaheaddjit bearráigehčče mánáid bihtáidbargamiid diibmu 17.00 ’ rájes gitta 19.00 ´ rádjái , ja dávjá sii maiddái servvoštalle singuin asttuáiggis . 1 Internáhttamánáid muitalusat deaddiluvvojedje girjái Bortsendt og internert . 1 Internáhttajođiheddjiid ovddasvástádus lei dikšut mánáid , hálddašit oahpaheddjiid , dállodolliid ja viessovehkiid , rehketdoalu , boaldámuša liggemii ja čuvgii . 1 Internáhttaeallin lea su čuvodan nu guhká ahte lea váttis fáhkkestaga botket čatnagasa . 1 Internáhttaeallin ii lean gal sávahahtti dilálašvuohta , muhto mii lei molssaeaktun geografiijain ja dálkkádagain mii mis lea , ja heajos johtolatvejolašvuođaiguin gitta 1970-logu loahpageahčái ? 1 Internáhttaeallin buvttii mánáide ođđa eallinvuogi . 1 Internáhttadoaimma vuosttaš jagiid ii lean makkárge ruovttumátkeortnet . 1 Internáhttadoaibma válddii ollu áiggi ja fámuid . 1 Internáhttadoaibma ii leat leamaš dakkár mii gávdnui dušše Finnmárkkus ja boaittobeale giliin . " 1 Internáhttadoaibma Kárášjoga Guosseviesus 1 Internáhttabargiid gaskkas ledje moattis geat duođaid beroštedje mánáin . 1 Internáhtta sosiálalaš giliguovddážin 1 Internáhtta oalle fargga liegganii , muhto bráhka lei vearrát fidnet liegganit . 1 Internáhtta lei ođasmahttojuvvon ja das ledje njeallje ossodaga . 1 Internáhtta lei min , ja dovddaimet ahte skuvla maiddái gulai midjiide internáhttamánáide , eambbo go sidjiide geat orro Lávželuovttas . 1 Internáhtta lei gili čoagganansadji . 1 Internáhtta lei fálaldat , ja njuolggadusaid mielde galge váhnemat geain lei várri , máksit mánáid fuolaheamis . 1 Internáhtta lei dan mađe unni ( stuoris dat gal lei muhto almmatge dan mađe unni ) : eai čáhkan buot mánát oktanaga dohko . 1 Internáhtta ii sáhte leat ruovttu sajis , muhto álgojagiid soađi maŋŋá lei olbmuin gárži ruovttuin ja ovttahat biebmu . 1 Internáhtta heaittihuvvui ja gielda osttii guokte skuvlabusse . 1 Internáhtta ceggejuvvui Sanden nammasaš ávdin báikái , girkogárdi áidna ránnján . 1 Internáhtta Muorralis 1 Internáhtta - ealaskas sosiálalaš biras 1 Internáhtat ledje guovddáš ásahusat giliin . 1 Internáhtas sáhtiimet muhtumin oažžut veahki bargat ruovttubargguin , muhto lei hui sahtedohko . 1 Internáhtas orrun ii sisttisdoallan dušše dábálaš skuvlafágaid oahppama , muhto maiddái dáčča bajásgeassima . 1 Internáhtas lei Ánná dálueamidin . 1 Internáhtas lei okta sámegielat bargi , muhto ii songe hállan giela barggus . 1 Internáhtas lei maiddái doarvái borramuš , njeallje borrama beaivái . 1 Internáhtas lei gárži , sáhtiimet leat juobe viđas ovtta lanjas . 1 Internáhtas ii lean radio 1 Internáhtas hálaimet mii maiddái sámegiela , ja dieđusge go ruoktot bohten . 1 Internáhtas galggai leat jaska maŋŋil dii. 23 eahkes , ja oahpaheaddjit vázze ja bearráigehčče . 1 Internáhtas gal vel dohkkii . 1 Internáhtas fertejedje buohkat veahkehit ee. muoraid viežžat . 1 Internáhtas Lávželuovttas 1 Internáhtaoahppit ja bargit Bearvuona internáhta boardagis giđđa 1952 ( Dovdameahttun govvejeaddji . Gáldu : Øyfolk 1996 ) 1 Internáhta váhnenčoahkkimiidda bohte ollu váhnemat , ollu eanet go lágiduvvon biirečoahkkimiidda maidda bohte váhnemat geat orro skuvlla lahkosis . 1 Internáhta váhnenčoahkkimat ledje sosiálalaš dáhpáhusat guossohemiin , ja olbmot aste háleštit oahpaheddjiiguin ja guhtet guimmiideasetguin . 1 Internáhta gievkkanis lea Ánne Kirste bargan máŋga jagi . 1 Internáhta dálueamidin lei dánskalaš Rigmor Sørensen , ja Edith Østlyngen barggai hálddahusbargguid , gávppašii gálvvuid ja barggai eará bargguid . 1 Internáhta biepmut ledje várra apmasat muhtumiidda . " 1 Interneahttačoavddus lei gárvvis njukčamánus dán jagi ja intraneahttačoavddus gárvána geassemánus . 1 Interneahttaveršuvnnas leat muhtin lasáhusat mat eai čáhkan prentejuvvon girjái . 1 Interneahtta www.nrk.no www.avvir.no www.sagat.no 1 Interneahtta prošeavtta oktavuođas leat maiddái gártan šiehtadit Microsoft:ain dan ahte davvisámegiel bustávat sihkkarastojuvvojit buot Microsoft progámmaide . 1 Interneahtta lea vuosttain unnán geavahusas . 1 Interneahtta lea mearihis deaŧalaš , ja Sámedikki ođđa Interneahttafálaldat šaddá mávssolaš veahkkeneavvun olahit nuoraid . 1 Interneahtta lea jođánit ovdáneame , erenoamážit nuorat geavaheddjiid gaskkas . 1 Interneahtta : http://www.tromsfylke.no Gráfalaš buvttadeapmi : Romssa fylkkasuohkan Ovdasiidogovat : Maarit Markussen , Kaja Baardsen , Gunnar Davidsson , Rune Lejon , Erling Svensen Romssa guvllolaš ovddidanprográmma leat prentejuvvon birasseasti báhpára ala . 1 Interneahtta : http://www.tromsfylke.no Gráfalaš buvttadeapmi : Romssa fylkkasuohkan Ovdasiidogovat : Maarit Markussen , Kaja Baardsen , Gunnar Davidsson , Rune Lejon , Erling Svensen Fylkkaplána leat prentejuvvon birasseasti báhpára ala . 1 1 Interneahtta 1 Interneahtavuđot giellajoregat sáhttet leat dehálaš gulahallanjoregat – dakkár joregat main mánáin ja nuorain lea ruovttudovdu ja maid sii sáhttet beaivválaččat geavahit , main sii sáhttet gulahallat sámegillii , ja nu ieža aktiivvalaččat geavahit sámegiela . 1 Interneahtas mii leat almmuhan listtu , mii čájeha sámi ja dáru báikenamaid mat leat geavahuvvon Sámi skuvlahistorjá-girjjiin , čujuhusas http://skuvla.info/baiki.htm . 1 Interneahtas lea vejolaš oahppat ođđa gielaid vaikko goas ja gos . 1 Interneahta vuoruheapmi leage leamaš stuoris sámi mediaásahusain . 1 Interneahta geavaheapmi lea lassánan sápmelaččaid gaskkas . 1 Interneahta geavaheami ja vejolašvuođa beassat internehttii leat NRK Sámi Radio geavaheddjiidguorahallamis iskkan . 1 Interneahta bokte rahpasa vejolašvuohta gaskkustit sámegielat teavsttaid geavaheddjiide miehtá máilmmi . 1 Interneahta aktiivvalaččat geavaheapmi , sihke kanálan márkaniid ektui , siskkáldas fierpmádahkan eará boanddaiguin ja veahkkeneavvun ođđa buktagiid ovddideami oktavuođas doalus . 1 Internašuvnnalaš falástallanbarggut . 1 Internašunála dutkangirjjálašvuođa bokte , oahppan eará riikkain , ovdalaš sámi dutkanprošeavttaid bokte ja praktihkalaš iskamiid bokte sámi skuvllain leat gártadan doarvái máhtu das mii ii doaimma ja das mii galgá vai sámegiella nubbingiella oahpahus galgá doaibmat buorebut go dál . 1 Internationála rámmaeavttut 1 International Journal of Circumpolar Health , 66:2 , 113-128 . 1 Internasjonal komité 1 Interiørarkiteakta Rannveig Getz lea ráhkadan dán logo , mas fáddán lea « Diggi 2 » . 1 Interdepartementála bargojoavkku ja Sámedikki raporta , njukčamánu 1996 : http://www.regjeringen.no/Upload/AID/temadokumenter/sami/sami_rapport_sametinget_1996.pdf 1 Inter-regovttasbargu Davvikalohtas lea buvttihan ollu ovttasbargooktavuođaid , erenoamážit Deanus ja Tornedalena ja Omasvuona / Gáivuona- guovllu gaskka . 1 Intenšuvdnašiehtadus lea oaivvilduvvon čilget movt proseassa beliid gaskka galgá dahkkojuvvot ja makkár fáttáid birra galgá šiehtadallat vejolaš konsešuvdnaohcamis ruvkedoaimma ektui . 1 Intensjonsavtale ( NO ) Áigumuššiehtadus 1 Integrerenperspektiivvas lea dás stuorra meark-kašupmi go jo erenomáš gaskaoamit mat leat jurddašuvvon dihto álbmotjoavkkuide , sáhttet dagahit ahte dát joavkkut čuldojuvvojit stuorát prográmmain main lea sullasaš sisdoallu . 1 Int J Circumpolar Health 2007 , 66(2):113-128 . 1 Instruvssas sáhtii lohkat ahte buot sámi ja kveana mánát galge oahppat hállat , lohkat ja čállit dárogiela , ja buot ovddeš cealkimat ahte mánát galge oahppat eatnigiela , sihkkojuvvojedje . 1 Instruvssa mearrádusat ledje nappo dalle doaibmi mearrádusat olles 1950-logus , ja sáhttá dadjat ahte muhtun báikkiin dáid doalahedje 1960-lohkui . 1 Institušuvnnat leat suohkanat , sámi guovddážat , valáštallan organisašuvnnat ja sullásaččat . 1 Institušuvnnat galget lágidit integrerejuvvon vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid , main lea ollisvuohta ja oktiigullevašvuohta teoriija- ja hárjehallanoahpuiguin , fágaiguin ja fágadidaktihkain ja fágaid gaskkas . 1 Institušuvnnaide mat juo gávdnojit galgá otná doaimma vuođul sihkkarastit dohkálaš doaibmaruđa ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 1 Institušuvnna veahkkevárreanu bevttolmahttima dihtii lea allaskuvla láhčimin dilálašvuođaid projeakta- ja fáddálágiduvvon oahpahussii ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjeoahpus mas oahpaheapmi lea lágiduvvon bálkkuid mielde . 1 Institušuvnna stivra dohkkeha prográmmaplána . § 1 Institušuvdna dahje ossodat galgá váldit vuostá divššohasaid iskkadeapmái ja jus vealtameahttun , dikšui . 1 Institušuvdna bargá sámi ovttaskasarkiivvaid , njálmmálaš árbevierroávdnasiid ja eará sámi giela ja kultuvrra duođašteaddji ávdnasiid váremiin ja dábuhahttin dahkamiin . 1 Institušuvdna FB Fjernundervisning ( FB Gáiddusoahpahus ) fállá guokte sámegiela kursaráiddu gáiddusoahpahussan : Davvin 1- 4 ja Sámás 1–3 . 1 Institutt for medier og kommunikasjon , Universitetet i Oslo Høst , Sigurd ( 2010 ) Avisåret 2009 . 1 Instituhttas lea lagás oktavuohta dutkkiiguin eará riikkain . 1 Instituhtta šaddá árranii mas galgá dan hálddašanovddasvástádus . 1 Instituhtta lea Norgga bargoeallima buot osiid várás . 1 Instituhtta lea , dálá gustojeaddji budjeahttašiehtadusa bokte Davviriikkaid Ministtarráđiin , skihkkejuvvon formaliseret ovttasbarggu Sámi allaskuvllain , institušuvnna veahkkeváriid ulbmillaš hálddaheami dihtii , vejolaččat doaimmaid ovtta báikái bidjama dihtii . 1 Instituhtas lea ulbmilin , dutkama bokte , nannet ja gárgedit sámi giela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Instituhta jođiheaddji šállošii instituhta bealis guokte dáhpáhusa . 1 Insentiiva lasihit bohccobiergobuhtadeami vai boazologu oažžu njiedjat lea danne ráddjejuvvon doaibmat , go boazoeaiggádiidda lea eanet gánnáhahttin stuora eallu . 1 Inqrid Wernberq ovddidii éuovvoas beavdeqirielasáhusa 5 . 1 Inqrid Smuk Rollstad lea áirrasin dan áiqgi qo Steinar Pedersen lea covdojuvvon . 1 Innstilling fra Nærings- og kulturkomiteen 1 Innst. S. nr. 46 ( 2000–2001 ) celkkii Bearaš- , kultur- ja hálddahuskomitea ahte anii váttisin dahkat oaivila iešguđetlágan ávžžuhusaide Sámedikkis dasgo lei sáhka čuolbmabidjamiin mat gáibidedje dárkilet čielggadeami . 1 Innst. S. nr. 210 ( 2002-2003 ) Innstilling til Stortinget fra kontroll- og konstitusjonskomiteen , čuokkis 2 . 1 Innovašuvnnat ráhkadit ođđa vieruid , omd. go ođđa turistabuktagat ovddiduvvojit . 1 Innovašuvdna ja hutkan . 1 Innovašuvdna Norggas lea ovddasvástádus dan golmma oassái juhkkojuvvon innovašuvdnaprográmmas mas lea sullii 35 miljon ruvdnosaš ruhtarámma 2007:s . 1 Innovašuvdna Norga ulbmilin lea miehtá riikka ovddidit fitnodat- ja servodatekonomalaš gánnáhahtti ealáhusovdánahttima , ja luvvet iešguđet regiovnnaid ealáhuslaš vejolašvuođaid innovašuvnna , internationáliserema ja profilerema bokte . 1 Innovašuvdna Norga lea dehálaš veahkkin inno ­vašuvdnii ja ealáhusovdánahttimii miehtá riikka . 1 Innovašuvdna Norga juolluda 2,9 milj. ruvnno allaskuvllaid ovddosviggi áŋgiruššamii ođđahutkamiin . 1 Innovašuvdna Norga juolluda 1 600 000 ruvnno allaskuvlla ovddosviggi áŋgiruššamii ođđahutkamiin . Årromelastoeviertieh prosjektasse ” Laavenjosteme ” – akte maahtoejarnge jïjtjesyjhtehts barkoen åvteste 1 Innovašuvdna Norga juolluda 1 600 000 ruvnno allaskuvlla ovddosviggi áŋgiruššamii ođđahutkamiin . Skuvlaálgin 2010 : Ođđa JOAČ ( Ny GIV ) hehttet skuvlaheaitima 1 Innovašuvdna Norga ja Sámediggi leat maiddái šiehtadan ovttasráđiid ovddidit ealáhusaid sámi guovlluin . 1 Innovašuvdna Norga , Innovašuvdna Olggut Ivgu ja fitnodagat leat investeren sullii 25 milj. ruvnno , ja dat lea investeren mas leat buorit báikkálaš váikkuhusat . 1 Innovašuvdna Norga ( Innovasjon Norge ) lea guovddáš neavvu mearra innovašuvnna ja árvohahkama dáfus . 1 Innovašuvdna Norga 1 Innovašovdna Norga Finnmárkkus leat sierra strategiijat dán bargui sámi geavaheddjiid ektui Finnmárkkus . 1 Innovasjon Norge ” galgá bargat ovttasráđiid olgoriikabálvalusain doaimmastis mii lea olggobealde Norgga . 1 Inno-vašuvdna Norga fierpmádaga geavahettiin olgoriikkas , sáhttá iskat márkaniid ja almmuhit buktagiid olgoriikkas daid sámi kundariidda guđet leat gergosat gilvalit riikkaidgaskasaččat . 1 Innkalling 3-10 1 Innhold , bruk og rammevilkår . 1 Innenfor samisk kultur- finnes også en teknologisk modernitet son forenes med samiske verdier snarere enn med de norske storsammfunnets ( Mangfold og likeverd ) . 1 Ingrid Zeilon , Eliva Isaksen , Helga Andersen , Harda Vatne ja Ingvalda Eriksen 1 Ingrid Wernberg:a evttohus mearriduwui ovttajienalaččat . 1 Ingrid Wernberg:a evttohus mearriduwui ovttajienalačČ8t . 1 Ingrid Wernberg ovddidii lávdegotti unnitlogu árvalusa . 1 Ingrid Wernberg 39 . Johan M. Sara 1 Ingrid Smuk RolIstad 6 . 1 Ingrid Lien , Skjerstad , lea nammaduvvon kulturmuitoráđi ođđa miellahttun 1999 - 2001 áigodahkii . 1 Ingressbildet : Kautokeino ( guovdageaidnu ) av csant . 1 Ingjerd Tjelle jearahallan Sámás : Máret Sárá 1 Inger Seierstad ávvuda miessemánu 17. beaivvi ovttas ohppiidisguin . 1 Inger Seierstad ráhkadii govaid nu go lei ovdal dahkan Inez Boona girjjiide . 1 Inger Seierstad lea riegádan Oslos 1933:s . 1 Inger Seierstad lea maiddái leamaš organistan Guovdageainnu girkus lagabui 50 jagi . 1 Inger Seierstad : 1 Inger Marie H. Hætta goarrunmašiinnain bargame , 1955 . 1 Inger Marie Gaup Eira 1 Inger K. Juuso 4 . 1 Inger Jørstad 43 . 1 Inger Anne S. Gaupa fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Inger Anne S. Gaup 13 . 1 Inger Anne Johansen 29 . 1 Inger Anne Johansen , áirasa nr. 28 Per Solli várrelahttu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Inger Anne Johansen , mal ' ) l ' ) ebárgga geassemánu 8. b. dii. 11.45 - 15.00 . 1 Inger Anne I. Eira lei čoahkkimis guovvamánu 08. ja 09. b. 2005 áirasa nr. 16 Willy Olsen ovddas 1 Inger Anne I. Eira Willy Olsen várrelahtu 36 . 1 Inger Ann Fossli fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Inger Ann Fossli , geassernánu 4. b. dii. 09.00 rájes . Olav Andersen , geassernánu 4. b. dii. 12.00 rájes . 1 Inger A. Johansen 31 . 1 Ingeborg Larssen , ráđđeaddi 1 Inge mun ožžon dárogielaoahpahusa mii livččii heivehuvvon munnje ja mu dássái . 1 Inge mun lea bajásgessojuvvon gáimmadit sámiiguin . » 1 Inge lea riegádan 1947:s ja bajásšaddan Ganasvuonas Iinnásullos . 1 Inge Andersen Sámi joatkkáskuvlla ja boazodoalloskuvlla oahpaheaddjilanjas 2005 . 1 Inge Andersen : 1 Ingar Eira fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Ingar Eira 19 . 1 Inga Ravna Eira lea nammaduvvon várrelahttun seamma áigodahkii . 1 Inga Ravna Eira lea ieš divvon dárogielteavstta veahá ja jorgalan dan sámegillii . 1 Inga Ravna Eira : Sámi gymnása Finnmárkui ? 1 Inga Ravna Eira , 1967 ( Govva : Russekoarta ) 1 Inga Iversen 41 . 1 Inga Charlotte Oskal Finbraaten ávvuda 6 jagi beaivvis mánáidgárddis ( Govva : Solveig Oskal ) 1 Ing-lili Pavalla fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Ing-lili Pavall válljejuwui Sámedikki sadjásaš presideantan . Sámediggeráđi lahtu válljen : Sven-Roald Nyst buvttii Jarle Jonassen 1 Ing-lili Pavall Ingrid Smuk RolIstad Mikkel A. Gaup Jarle Jonassen Inger Ann Fossli 1 Ing-Lill Pavval 1 Ing-Lill Pavall , áššeovddideaddji 1 Ing-Lill Pavall , áššejođiheadddji 1 Ing-Lill Pavall ( čoahkkinortnet ) 1 Ing-Lill Pavall ( čoahkkinort . ) 1 Ing-LilI Pavall , geassemánu 4. b. dii. 15.30 rájes . 1 Infrastrukturdoaibmabijut ja johtolat 1 Informánttat 1 Informánttain vuollel 50 jagi leat dábálaččat positiivvalaččat miellaguottut go sis geat leat badjel 50 . 1 Informašuvdna buot badjel 16 jahkásaš rávisolbmuide sáddejuvvui sihke dárogillii ja sámegillii sámi hálddahanguovllus . 1 Informašuvdna , dokumentašuvdna ja fierpmádathuksen leat guovdilis bargodahkamušat eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođa-guovddážii , vrd. kap. 3 . 1 Informasjon og kommunikasjon er et hovedaspekt ved opplevelsen av kvalitet for dalle brukere ( Mangfold og likeverd ) . ” 1 Informasjon , saksbehandling og søknadsprosedyrer ( diehtojuohkin , áššemeannudeapmi ja ohcanmeannudeapmi ) 1 Infonuorra Sápmi , mii geavaha golbma sámegiela lassin dárogillii , lea šaddan deaŧalaš ja bivnnuhis diehtojuohkin- ja gulahallankanálan sámi ja eará nuoraid gaskkas . 1 Infonuorra Sápmi 1 Infonuorra 1 Inez Boon čálii 1982:s girjji Et håndslag til Finnmark . 1 Inez Boon ráhkadii golbma lohkangirjji álgo-oahpu várás : lás ' se ja mat ' te ruovtos [ Vuosttaš girjjis eai lean go smávva bustávat , go jurdda lei ahte oahppit galge oahppat dáid ovdal go ohppe stuorabustávaid . 1 Inez Boon orru dál Bærumas Akerhusas . 1 Inez Boon muhtin ohppiidisguin , Kárášjoga skuvlla 7. luohkás , miessemánu 17. b. 1963 Gurut bealde : Margit K. Pedersen / Nilut Lásse Márgget , Astrid Anti Johnsen / Káre Jon Astrid , Marit Kirsten Guttorm / Álet Jon Máret , Inga Hætta Berg / Heaikka Ándde Iŋgá . 1 Inez Boon lea riegádan Vuolleeatnamis 1933 ja orru dál Oslos . 1 Inez Boon lea riegádan Vuolleeatnamiin ( Nederlánddas ) 1933:s , lea čađahan oahpaheaddjioahpu doppe ja bođii Norgii 1959:s . 1 Inez Boon ja Liv Jerpseth leigga vuođđobarggu dahkan . 1 Inez Boon , Oslo 2007 ( Govva : Svein Lund ) 1 Industriijas ge lea sihkkarvuođasoahpamuš dávjá dárbbašlaš go áigumuš lea gilvalit oažžut dakkár riikkaidgaskasaš gávpesoahpamušaid mat gáibidit ahte sihkkarvuođalaččat dássiduvvon čiegos dieđut gieđahallojuvvojit dorvvolaččat . 1 Industriijaguovllu ásaheapmi lea dássážii dagahan ahte njeallje fitnodaga leat álggahuvvon main leat gitta 40 bargi rádjai . 1 Industriija rápmaeavttut fertejit nannejuvvot dainna lágiin ahte gávpemárkkadilálašvuođat buoriduvvojit ja beassan geahpeduvvo varasguollehivvodagaide , ja ahte varasguolit mat mannet fylkka čađa , muohkaduvvojit fylkkas vai árvu stuorru . 1 Industriija rápmaeavttut fertejit nannejuvvot dainna lágiin ahte gávpemárkandilálašvuoñat buoriduvvojit ja beassat geahpeduvvo varasguollehivvodagaid , ja ahte varasguolit mat mannet fylkka čaña , muohkaduvvojit fylkkas vai árvu stuorru . 1 Industriija rápmaeavttut fertejit nannejuvvot dainna lágiin ahte gávpemárkandilálašvuoñat buoriduvvojit ja beassan geahpeduvvo varasguollehivvodagaide , ja ahte varasguolit mat mannet fylkka čaña , muohkaduvvojit fylkkas vai árvu stuorru . 1 Industriija olbmuid ja giehtaduojáriid gaskkas Guovdageainnus bivde / meahcástedje 27% . 1 Industriija / huksen ja rusttegat 1 Industriija / huksen & rusttegat 1 Industriell vekst basert på geologiske ressurser i nordområdene ” , čállui nu mas vuolgga lei muhtun casedutkamis ruvkefitnodagas Nussiris . : ” Nussir vásiha čielga eahpesihkarvuođa investorain dan ektui leago norgga servodagas dáhttu ja vejolašvuohta aktiivlaččat leat mielde rahpame fas sektovra , seammás go Nussiris leat mearkkašahtti lassigolut čuovvut sihke ođđa minerálalága , FeFo , sámi áššiid , gelbbolašvuođa ja birrasa . ” 1 Indre-Finnmark Utviklingsselskap ( IFU ) galgá leat ealáhusovdáneami regiovnnalaš veahkkeneavvu . 1 Indo-europalašgielain leat muhtun sánit boahtán suoma-ugralaš gielaide . Sámegielas leat dat : čoarvi , čuohti , veažir . 1 Indiánaguovllus Xingus oažžuba Sámediggepresideanta Egil Olli ja Stuorradiggepresideanta Dag Terje Andersen áigeguovdilis dieđuid vuovddehuhttima birra , dálkkádaga birra ja álgoálbmogiid rolla birra arvevuvddiid suodjaleami oktavuođas . 1 Indiviida árvvus atnin ja guđet guimmiideamet árvvus atnin leat deaŧalaččat dán oktavuođas ( Gáldu : Sámedikki dásseárvodoaibmaplána ) . 1 Indianár Leonard Peltier lea čohkkán giddagasas 1976 rájis USA:s . 1 Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Indeaksa sisttisdoallá 30 stuorámus ja eanemus likvida oasusservviid Davviriikkain . 1 In áigon earránaddat buohccedikšuin . 1 In áiggo gal árvalit guđe luohkás galggale oahpahallagoahtit dárogiela . 1 In ádden manne sii geavahedje sáni « lese » , ii ge « telle » , go in vel diehtán ahte sámegielsátni « lohkat » mearkkaša sihke « å telle » [ lohkat omd. ruđaid ] ja « å lese » [ lohkat omd. girjji ] dárogillii . 1 In ádden gosa sii áigo , danin vulgen ruoktut . 1 In vástidan . 1 In vel juovllaide ge ožžon skeaŋkka . 1 In sáhte muitit ahte mus livččii lean ságastallan máŋgii iežan skihpáriiguin . 1 In siđa dan gal . 1 In oahppan bealjehemiid giela nu go dálá mánát . 1 In nagot oažžut dan sosiála beali , dušše tiibmooahpahusa . 1 In nagodan šat . 1 In máhttán sánige dárogiela go álgen skuvlii , in sánige . 1 In mun viša muitalit ahte iešdáhtos lean guođđán girjji amas in dárbbaš lohkat das . 1 In mun sáhte báifáhkka šaddat sápmelažžan . 1 In mun lean goit gullan hupmama . 1 In mun lean geavahan giela buot dáid jagiid . 1 In mun gal gullan nu ollu , muhto in lean hárjánan jienaide . 1 In mun diehtán ahte eanas olbmot gulle ja in ge dan ahte mun ledjen bealjeheapmi 1 In mun buohkaiguin háliit dan birra hupmat . 1 In muitte olu matematihkas gal , muhto historjjás ja geografiijas gal hui olu beroštin . 1 In muitte nu ollu dan mátkkis , dušše doaktárkantuvrra ja doaktára . 1 In muitte man gallis leimmet mu luohkás go álgen , muhto muittán ahte leimmet 26:s go gearggaimet 1935:s . 1 In muitte makkár , muhto álo seamma girjjis , Norsk Skolesangbok dahje dakkáriid . 1 In muitalan goassege eadnásan maid vásihin go son lei hui garas muinna ii ge soaitán liikot dasa go ledjen mannan okto olggos . 1 In mannan goassege siidii skuvlaáiggis , ii lean lohpi . 1 In luohttán sutnje áibbas . 1 In leat rievttes olmmoš cealkit maidege dakkár áššiin go earenoamáš kultuvrraid maŋosmannama . 1 In leat registreren dan ge ahte ráđđi livččii geahččalan šiehtadallat ráđđehusain gávdnan dihtii čovdosa riidui . 1 In leat ovttasge gullan ahte dát duiskalaš gopmi livččii oidnon eará sajis go dán sevdnjeslovttas , ja doaivvun ahte ii njieja doppe vulos ihkku . 1 In leat goassige oaidnán maidege maid son lea sámegillii čállán . 1 In leat goassige leamas miellahttun doppe dahje diŋgon maidege sis . 1 In lean rievtti mielde goassege ipmirdan mii dat lei . 1 In lean mokta , ledjen suhttan iežan ja daid earáid ala . 1 In lean mielas dasa , árvalin eai go gávnnaš sápmelaš oahpaheaddji , guhte ii leat bargamin nu boaittobealde ja nu unna skuvllažis go mun . 1 In lean mangeláhkái iežálagán go ledjen sámegiela oahppame , ja skuvllot lei čeahppi ja áŋgir , lohká Viktor . 1 In lean ieš dan čoahkkimis , in ge lean duođas nu gealdagasas ge gullat bohtosa dán čoahkkimis . 1 In lean go čieža jahkásaš go vuosttaš háve vázzen okto ruoktot . 1 In lean go jur bas ládje sádden ohcama , ovdalgo ožžon telegrámma skuvlastivrra ovdaolbmos , Jan Harras , mas jerrui ahte válddán go barggu . 1 In jáhke sii jáhkke ahte mii ieža máhttit stivret skuvlla . 1 In jáhke goit ovddemus gillet vuolgit Sáttomohgáddái hupmat iežan sámi gullevašvuođa birra ! 1 In jáhke ahte geahččaledje ráŋggáštit eanet váhnemiid dan maŋŋá . 1 In jurddašan goassege ahte vánhemiid searvama eaktun galggašii leat dárogielmáhttu . 1 In ipmirdan manne ožžon guokte gávtti , liinni ja ulloliinni . 1 In ipmirdan manne , muhto álgen sárgut bohcco . 1 In ipmirdan goassege manne muhtun girdit ledje várálaččat ja manne muhtumat eai lean várálaččat , muhto mun bargen nu go buohkat earát . 1 In ipmirdan dieđusge ahte leimmet vuolgime Romsii go vulggiimet . 1 In ipmirdan ahte duiskalaččat goddaledje olbmuid . 1 In háliit ovttage soardit das mii guoská mu ovddeš skuvlafálaldahkii , in iežan váhnemiid , Skániid skuvlahálddahusa , dalá Skániid joatkkaskuvlla hálddahusa dahje sin geat rahče mu ovddas mu skuvlaárgabeaivvis . 1 In háliit ge muitit daid álkis ja soaittáhatlaš čovdosiid , in ge dan ahte nuppis nubbái oahpahus lei sorjavaš das geainna ledjen ovttas . 1 In háliidan rahpat boares arkiivvaid skuvlaáiggis . 1 In háliidan ahte nieida galgá dovdat iežas olgguštuvvon iežas bearrašis , ja danin válljejin ahte fertejedje sámástit vaikko mun in ádden giela . 1 In gulahallan gal ovttain ge . 1 In goassege leat dadjan ahte fertejedje dárustit vai mun šattašin oassálstit , ovdamearkka dihte sáhtten čohkkát čikŋagoarrundujiin almma áddekeahttá mii daddjui seammá lanjas . 1 In goassege jurddahan ahte bákkohallen iežá skuvlafágaiguin bargat , lohká son ja joatká : – Lean binnáš bahča mielas go in sáhttán sámegieldiimmuid atnit eanet ávkkálaš giela oahppamii . 1 In goassege gullan ahte mu bearaš anii iežas geafin . 1 In ge mun ipmirdan maid sii hupme , sánit manne mu guora . 1 In gal diehtán maidige . 1 In fal , formálalaš oahppu ; dat lea vearrámus maid gulan . 1 In dárbbašan gillát gulahallanváttisvuođaiguin . 1 In duostan geahččat gean dat guovssahasat olahedje guoskat ja viežžat . 1 In dovdan makkárge vuostehágu departemeanttas . 1 In dieđe vel dan ge áibbas sihkkarit ležže go min joavku ipmirdan obage ahte mun ledjen bealjeheapmi . 1 In dieđe movt galggan suhkat gáddái dán artihkkala eanet go ahte munnje lei oahpahus huksejuvvon vuoiŋŋašvigi dovdomearkkaide , ii ge sivaide , ja vuoiŋŋašvihki lei man vuostá galggai bargojuvvot . 1 In dieđe manne leaččai šaddan dakkárin . 1 In dieđe man stuora dáhttu mus livččii leamaš sámegiela oahppat , jus mat mu váhnemat livččiiga sáhttán ohcat sámegieldiimmuid munnje dalle go ledjen čiežajahkásaš . 1 In dieđe man galle háve čađahin dakkár hárjehallama dan njealji jagis maid prográmma bisttii , muhto ledje eaktodáhtolaš veahkit mat johte dáppe beaivválaččat . Oktiibuot ledje 30-40 veahki . 1 In dieđe lean go mun dahje mu váhnemat ožžon ándagassii bivdima bussefitnodagas maid rektor gáibidii dál galget addit midjiide ! 1 In dieđe dagaimet go riekta vai boastut , dáláš nuorra sápmelaččat dáidet dadjat ahte mii čiŋadeimmet luoikkasčiŋaiguin , muhto mii dagaimet dan movttiidahttin dihtii mánáid morálalaččat vai duosttašedje čájehit sin iešdovdduset . 1 In dieđe . 1 In dieđe , sáhtán dušše árvidit manne soai leaba mannan demonstreret iežaska ruohttasiid ja váhnemiid vuostá . Dás doahttalan cealkámuššii maid Paul Pedersen sitere Gáivuonas . 1 In diehtán vástidit . 1 In diehtán soahti dat lei , ii ge mus lean dasa mihkkege ipmárdusaid . 1 In diehtán ovttage vašálačča ja hirpmástuvven muhtun skuvlastivračoahkkimis 1970-logus go okta miellahttu válddii sánisaji áššelisttu olggobealde ja rávvii skuvlastivrra čalmmis dan atnit mii Skuvvanváris lea dáhpáhuvvagoahtimin , gos skuvlajođiheaddji lea gusto bidjamin buot vulosoivviid ja jorgalahttimen dáláš ovdáneami ruovttoguvlui . 1 In diehtán makkár šiehtadusa soai leigga dahkan . 1 In diehtán maid galggaimet oaivvildit dasa . 1 In diehtán leaččai go duohta ja imaštallen sakka , eai hal mus lean goit bealljelasttat . 1 In diehtán gosa galgen ja su mielde goit ledjen oadjebas . 1 In diehtán gii son lei , muhto maŋŋil lean gullan ahte son lei Adolf ja lei bealjehemiid skuvlla oahpaheaddji fru Brekke vilbealli . 1 In diehtán ge ahte son lei sápmelaš . 1 In diehtán eambbo maid áigon dainna . 1 In dalle vel gal ádden siva , muhto mun čihken dan girjji guottavuollái ja guvlen ain go dat earát eai oaidnán . 1 In dalle diehtán ahte dat lei leamaš aviissas . 1 In dal mun goit dovdan su . 1 In atnán goassege iehčan radikálan , ii mus lean hállu nákkáhallat geainnage . 1 In ane almmatge dárbbašlažžan ságaškuššat eaigo leat riekteháhkama eavttut dološ áiggi rájes geavaheami bokte dál šat devdojuvvon . 1 In English 1 In . 1 Importa 1 Immunitehtat ja ovdavuoigatvuođat . 1 Imaštallen go olbmot muhtumin eai ballán go girdit bohte . 1 Imaštallat danne go oaidnit ahte nissonkonsuleantavirgi lea heaittihuvvon . 1 Imašlaš stuorra erohus lei muhtumin gaskal maid skuvllas ohppen dahje in oahppan ja dan maid mun iežan čalmmiiguin oidnen , dan in sáhte oahpaheaddji ge čilget dohkálaččat . 1 Imaš lei oaidnit movt vilges balvvat dego gearpmaš lihkadalai áimmus guhkkin eret , dego gobmit . 1 Imaš lei . Sii ledje seamma gudnejahttojuvvon go dat stuorra valáštallansáŋgárat radios ja bláđiin . 1 Ilá alla boazolohku mearrádusa ektui dahje bissovaš áidi ceggejuvvon eiseválddiid dárbbašlaš dohkkehemiid haga , leat ovdamearkkat dilálašvuođaide main lea mearkkašupmi almmolaš beroštumiide . 1 Ilus suohkanlaš sámi mánáidgárdefálaldaga ovddas Álttás 1 Iluin mii dál fas bovdet min jahkásaš našunála sámi mánáidgárdekonferánsii . 1 Illá sáhttá jáhkkit ahte Oahpahuslága áigumuššan livččii lean vearránahttit ain eanet daid sámi mánáid vejolašvuođaid geat leat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Illá oppa sáhttá jáhkkit ge ahte Sámediggeráđđi ná garrasit lea badjelgeahččan joavkkuid evttohusa . 1 Illá ledjen gullan giela dan rádjái , dušše čállaga bokte oaidnán , ii gánda ge lean várra beassan lohkat iežas eatnigiela , de mii ságahuvaimet hui jođánit duon vuosttaš háve go geahččaleimmet ságaiduvvat . 1 Illá lea jáhkehahtti , ahte eiseválddit geavahedje dán luonddu dahkan roahpi ággan rivvet olbmuin sin birgenlági , ja ahte nu dat dahke Norggas dušše logi jagi dás ovdalis . 1 Illusáhkan lea ahte doaluide leat boahtán dađistaga eanet olbmot vássán jagiid . 1 Illustrašuvdna čájeha mearradási mii lei 45 mehtera otnáš mearradási bajábealde boarrasat geađgeáiggis . 1 Illustrašuvdna : Bjørn Ramstad 1 Illudan muosáhit osiid din kultuvrras ja doaivvun dii oažžubehtet buriid vásáhusaid festiválas , ja oažžubehtet ođđa impulssaid ja idéaid fárrui ruoktot . 1 Illudan gullat sámekonferánssa digaštallamiid ja sávan didjiide lihku viidáset konferánssain ! 1 Illu ja váivi go dát lea vássánáigi 1 Illu dainna ođđa mánáidgárddiin lei hui oanehaš , go čájehuvvui ahte lanjat Finnmarksgata 40:s eai duhtadan Bargobearráigeahču gáibádusaid , ja sii ávžžuhedje giddet dan . 1 Ikte buvttii Stuorra-Peđar munnje nuvttohiid . 1 Iigo berrešii gohččut váhnenčoahkkimii ? 1 Iige vásedin riekti fuođđo- ja guollebivdui mieđihuvvon . 1 Iige son beasa fatnasa haga tealtasiidii ( leirii ) muđuigo ferte vázzit moadde kilomehtera birra luovtta ja gállit Rávttošjoga rastá . 1 Iige oahpahus lean álo seamma luohkkálanjas . 1 Iige muitaluvvon ahte čáhci viesus sáhtii galbmot golggotmánus ja ii liegganan ovdalgo suoidnemánus . . 1 Iige leat velá oktasaš davviriikkalaš sámi soahpamušge hábmejuvvon loahpalaččat , ja eai sámit leat velge beassan Davviriikkaid ráđđái lahttun nugo omd. ålándalaččat ja fearsuolulaččat . 1 Iige leat vejolašvuohta oažžut dieđuid válgaoassálastima birra dieđuid , mat leat juhkkon sohkabeali ja agi ektui . 1 Iige leat sivva jáhkkit ahte dilli lei earalágan Finnmárkku eará gielddainge . 1 Iige leat miige huksejeaddji beliid datge , ahte mii earáiguin searválagaid šállošit čállosa maid Ealáhus- ja energiijadepartemeanttas čálle , 21.3.1993 , mas Ráđđehus gul gilvvii siva eahpidit ahte Norga ii áiggo ollašuhttit riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaidis maid ILO-soahpamuš nr 169 gáibida . 1 Iige lean bargu fidnemis ollu nuoraide riikkas . 1 Iige goassege ovttageardánvuohta . 1 Iige galgga šaddat dakkár áddejupmi ahte Sis-Finnmárku dat dušše lea sámi guovlu . 1 Iige das doarvái , dasa lassin lei Davvesiiddas nu coagis ahte báikkálašfanas ii sáhttán mannat gitta gáddái . 1 Iige dalle dahkkojuvvon mihkkege čilgen dihtii vuoigatvuođadilálašvuođaid siviilarievttálaččat . 1 Iige addo doarjja dušše ekonomalaš gaskaomiid bokte , mat njuolga dahket mađđása eanadoallodoaimmaide . 1 Iige Sámedikki eanetlohku leat čájehan dáhtu várret liigeruđaid giellabargui rašimus guovlluin . 1 Iige Per Fokstad ieš hállan sámegiela mánáidisguin . 1 Iige Bargiidbellodaga joavku sáhte doarjut dan moaitámuša SVL vuostá , ahte lávdegoddi lea deattuhan hálddašančortnegiid menddo ollu ( s. 17 ) . 1 Iiba unnánge leat dán oktavuođas dehálaš ahte sámegielaid šláddjiivuohta oidno eambbo almmolaš joregiin , nu ahte sihke davvisámegielalaččat , julevsámegielalaččat ja oarjilsámegielalaččat sáhttet deaivvahit gielaset nu ollu oktavuođain go fal vejolaš . 1 Ii čájet oahpaheddjiin rabaslašvuođa ja luohttevašvuođa suohkana jođihangoddái go dát oahpaheaddjit čuoččuhedje iežaset searvan sámi earenoamášgelbbolašvuođa prošektii mas Loabát suohkan lei vuolláičállán soahpamuša , muhto jođiheaddjit rihkko soahpamuša go eai searvan . 1 Ii čuovvovaš almmolaš dohkkeheapmi ge ( omd. guovllustivrra ) rievdat dán , departemeantta oainnu mielde , vaikko dohkkehanmearrádus iešalddis lea ge hálddašanmearrádus . 1 Ii čoarvi lean dalle nu divrras go maid dat lea maŋŋel šaddan . 1 Ii šat juolluduvvo eanet doarjja Foreningen Tapt Skolegangii dahje lassi dárbbuide 2008:s . 1 Ii šaddan makkárge gižžojienasteapmi . 1 Ii álo riiddu haga . 1 Ii álo gierdan bánno diekkár deattu , nu ahte besse veahá hárjehallat alumiidnasveisema maid . 1 Ii álki leat sápmelažžan Hámmárfeasttas 1 Ii Álttá / Dálbmeluovtta ovdagoddi ge , gos proavás Aars lei leamaš sátnejođiheaddjin , diehtán beare ollu buriid cealkit Stockfletha birra . 1 Ii válmmaš Jotkojuvvo 1 Ii vuhtton čielgasit ledje go olbmot čuollan fállá maŋŋágo dat lei fallen gáddái . 1 Ii vejolaš 1 Ii sániin ge lean namuhuvvon movt sámegiella galggašii váldojuvvot ohppui . 1 Ii sáhte ásahuvvot eambbo go okta buohtalas álggahansiidaoassi guđenai siidaoassái . 1 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga namuhuvvon prošektii dahje vejolaš liigegoluide , earret go jos Sámediggi gáibida dakkár rievdadusaid maid geažil golut lassánit mealgat 1 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga namuhuvvon doaibmabidjui dahje vejolaš liigegoluide Doaibma- ja investerendoarjja ii addojuvvo 1 Ii sáhte vuordit eanet doarjaga namuhuvvon doaibmabidjui dahje vejolaš eambbo goluide 1 Ii sáhte skuvlla jođihit jahkeviissaid ovtta ášši geažil . 1 Ii sáhte sivahallat váhnemiid , dat lea stuorraservodaga sivva , dat lea dáruiduhttinpolitihka sivva . 1 Ii sáhte hupmat sámeskuvlla historjjá birra nu ahte ii namut Anna Jacobsena . 1 Ii sáhte gáibiduvvot ahte boazu lea guhton dihto guovllus juohke jagi . 1 Ii sáhte gáibidit oažžut dan mii lea gáddjojuvvon , ovdalgo gádjunbálká ja golut leat máksojuvvon . 1 Ii sáhte dušše mearridit politihkalaš dokumeanttain ahte stuorát oassi nissonolbmuin galget boazodollui . 1 Ii sáhte dohkkehuvvot ahte boazodoallu dahje eará sámi ealáhusat galget massit ain eanet eatnamiid suodjalussii dahje earáide dan botta go vuordit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa gieđahallama . 1 Ii sáhte diehtit makkár váikkuhusat bivddus šaddet , muhto lea hui nana sivva jáhkkit ahte šávššaid geažil dat dál lea ollu earret eará dorski , diksu , sáidi ja luossa . 1 Ii stáhta sáhte gozihit iežas riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid maidda Norga lea iežas čatnan , jus dat eai čuvvojuvvo beaivválaš politihkas ja beaivválaš doaimmain sihke báikkálaččat ja iešguđet regiovnnain . 1 Ii son gillen gusto leat mielde sirkustallat . 1 Ii skuvla berre geahččalit duddjot čielga čearddalaš identitehta máŋggakultuvrralaš oahppái . 1 Ii sidjiide ge leat álki dárostit muinna . 1 Ii rektorge , gii maiddái lei internáhttahoavda , máhttán sámegiela . 1 Ii ovttasge lean šat dilli sámástit – ii ge dat anihan šat skuvllas . 1 Ii ovttainge giige galgga meannudit eará ládje go nuppiiguin sohkabeali geažil , sosiála duogáža geažil , oskku gežil , dihto čerdii gullevašvuođa geažil , liikeivnni geažil , doaibmandási dahje seksuála soju geažil . 1 Ii ovttage sártnodeaddjis sáhte leat sáhkavuorru eambbo go guktii ovtta ja seammá ášši meannudettiin , ovddit geardde gitta 10 minuhta ja mal ) it geardde gitta 5 minuhta rádjaL Jos čoahkkinjodiheaddji gávnnaha dárbbašlažžan , de ášši sáhttet juohkit eanet osiide , go Sámediggi dasa miehtá . 1 Ii ovttage oahppis lean sámegiella fágan ge skuvlajagis 2006–07 . 1 Ii ovttage eará departemeanttas lassánan bargiidlohku ( 24 ) nu ollu go olgoriikadepartemeanttas 1912 rájes 1922 rádjai . 1 Ii ovttage Porsáŋggu skuvllas lean sámegiela oahpahus , vaikko eanaš giliin orro sámegielahállit . 1 Ii ovdal ge leat čielggaduvvon makkár váikkuhusaid vejolaš huksen buvttášii sámi servodatdiliide nugo ealáhusaide , álbmotovddideapmái ja sámi kulturdoaimmaide . 1 Ii orron gal mu iige earáid mielas diet movtge erenoamáš cielaheapmin . 1 Ii oro vel lunddolaš hupmat sámi ságaid Láhpi olbmuiguin , muhto duosttan mun gal dan dahkat . 1 Ii oktage ása Finnmárkkus . 1 Ii oktage vástidan sutnje , vaikko son vikkai hállat njuolga máŋgasii . 1 Ii oktage váidalan ahte ohppiid geavahedje dákkár bargguide . 1 Ii oktage sápmelaš guovlluin geaidda ášši guoskkai , dohkkehuvvon leat mielde beroštumiideaset áimmahuššat . 1 Ii oktage sáhkavuorru galgga dalle guhkidit 2 minuvtta , ja oppa replihkkavurostallan ii galgga guhkidit 15 minuhta . 1 Ii oktage skuvla Ráissas fála sámegieloahpahusa dál , čálii skuvlahoavdda pedagogalaš konsuleanta , ja de bájuhii vuođđoskuvlalaga § 7 , ovdal go čálii hui čielgasit ahte Ráissa suohkan ii lean makkárge mearrádusa bokte šaddan sámi guovlun , ja danin ii lean suohkanis geatnegasvuohta fállat oahpahusa sámegiella eatnigiellan-fágas . 1 Ii oktage sis geat barge ja heivehalle munnje skuvlafálaldaga , ipmirdan ahte áidna maid háliidin lei leat dego earát , máhttit dan maid earát ja oahppat dan maid earát . 1 Ii oktage sis , ii Fokstadge , oahpahan mánáidasas sámegiela . 1 Ii oktage seaidni lean sárggoduvvon . 1 Ii oktage replihkka galgga bistit guhkit go ovtta minuhta iige vástádus guhkkit go guokte minuhta . 1 Ii oktage replihkka galgga bistit guhkit go guokte minuhta iige vástádus guhkkit go guokte minuhta . 1 Ii oktage replihkka galgga bistit guhkit go 2 minuhta ( čoahkkinjođihangotti álgoárvalus lávdegoddái : ovtta minuhta ) iige vástádus guhkit go guokte minuhta . 1 Ii oktage politihkar leat dássážii sávvan geavahit sámegiela čoahkkingiellan iige danne leat ásahuvvon čoahkkindulkonbálvalus . 1 Ii oktage oro Deanus dahje doppe gos leat bajásšaddan . 1 Ii oktage ohcan dan virggi . 1 Ii oktage oahpaheaddji Ákŋoluovttas máhte sámegiela . » 1 Ii oktage oahpaheaddji máhttán sámegiela dan áiggis go Birger váccii skuvlla . 1 Ii oktage nimmoran almmolaččat , muhto vuoiŋŋastanbottus bođii oahpaheaddjiskihpár mu lusa ja dajai : " Na , Hatle , oainnán ahte don áiggut sámegiela skuvlii . 1 Ii oktage min joavkkus boahtán Troandimii geahččat mot muinna lea bealjehemiid skuvllas . 1 Ii oktage min joavkku jođiheddjiin lohkan sámegiela , čilge Viktor . 1 Ii oktage leat jearran mis makkár máhtu ja oahpu mii dárbbašit . 1 Ii oktage lean oahpahan munnje loguid . 1 Ii oktage lean muitalan munnje ahte doppe sáhtán deaivvadit ohppiiguin geat hálle eará giela go dárogiela . 1 Ii oktage hárdán mu danne go ledjen sápmelaš dehe eará dihte . 1 Ii oktage hállan sutnje . 1 Ii oktage guovddášhálddahusas leat dieđihan iežas sámegiel giellakursii . 1 Ii oktage glássa cuvkejuvvon ! 1 Ii oktage gii dovdá dilálašvuođaid sáhte dadjat ahte skuvlanuoraid dárogiel máhtolašvuohta ii leat áhttánuššan eanas guovlluin Finnmárkkus , ii ge dan sáhte čiegadit – dat lea skuvlla doaimmaid boađus . » 1 Ii oktage dárkkistan ahte mii beasaimet rievttes fatnasa fárrui . 1 Ii oktage dárbbaš hállat suomagiela dahje sámegiela " , lei diehtu midjiide ! 1 Ii oktage dárbbaš eahpidit ahte mii eat oaivvil ahte ILO čujuhusaid galgat čuovvut . 1 Ii oktage dáhtton ahte mun galgen dovdat iežan olggobealde . 1 Ii oktage diehtán bealjehemiid ja giehtagiela birra . 1 Ii oktage dan viđa ođđa biires ásahuvvon boares biiriid ovttastahttimiin . 1 Ii oktage dan 372:s geat oassálaste guorahallamii lean váidán vealaheami politiijaide . 1 Ii oktage bággehala oahppat sámegiela , sáhttá eallit buiga dárogielat skuvlaárgabeaivvis . 1 Ii oktage bargi galgga ballat buohccámis . 1 Ii oktage atnán báikkálaš olbmuid máhtu dakkárin maid sáhtášii ovdánahttit viidáseappot skuvlavuogádagas . 1 Ii oktage Anders Urheim ovddas mánnodaga 30.05.05 1 Ii oidno gostege ahte oktage oahppi lea rasttildan sohkabeallái mearriduvvon rájiid vuosttaš áigge . 1 Ii oaččo goassege leat eahpádus maid gielaid skuvla vuoruha . 1 Ii nu áigá jearaiga mu váhnemat ahte áiggun go lonuhit iežan ovddanama , dat han lea álkis ášši dán áigge , ja dalle šadden guorahallat akto iežan nama , ja lei go dan-namat olmmoš mun . 1 Ii nu guhká maŋŋil go skuvla oaččui dálá nama , de oaččui skuvla ođđa kántorbargi . 1 Ii namuhuvvo manne buhtadusproseanta lea stuorit Davvi-Trøndelagas ja Romssas go Finnmárkkus . 1 Ii mánáid gaskkasge lean dábálaš gullat sámegiela . 1 Ii mus lean obage ipmárdus soađis , buorelihkus . 1 Ii mu mielas lean Stavangera skuvla nu buorre . 1 Ii movttiidahttán min go ii hástalan min fágalaččat . 1 Ii mis lean čáhci ge siste go álgen skuvlii , muhto mu skuvlaáiggi mielde oaččuimet čázi sisa . 1 Ii mis lean giehtagiella skuvladiimmuin . 1 Ii mihkke oro čájeheame ahte lávdegoddi lei jurddašan fas ásahit verddevuođa . 1 Ii mihkke lean nu go galggai leat : ledjen beare guoirras , vuovttat beare njárbadat , čalmmit beare unnit , čiččit beare unnit , romes modji ja čivhllit . 1 Ii mieđihuvvon Sámedikki sávaldahkii beassat searvat autoliinná ja snoranuohti regulerema čielggadanbargui riddo- ja vuotnaguovloberoštumiidis dihte . 1 Ii mannan ge guhkes áigi ovdal go juoidá dáhpáhuvai doppe olgun hirbmat stuorra sevdnjes ilmmis , gos ruonálágan guovssahasčuovggat dánsestedje násttiid ja mánuid gaskkas . 1 Ii makkárge mineráladoaibma galgga čađahuvvot ovdalgo njuolgga guoskkahuvvon sámi beroštusat , ja erenoamážit Sámediggi sámiid ovddasteaddji orgánan , lea dieđuid vuođul friija mieđihan dasa . 1 Ii makkárge geavatlaš ávki 1 Ii makkárge bajábealde namuhuvvon haddefálaldat maŋŋel 01.04.2000 1 Ii liikkáge lean nu álki čađahit dárogiela oahpahusgiellan . 1 Ii lihkostuvvan nu bures oahpahit sápmelaččaide dárogiela , ja oppalohkái ii buktán skuvlla bargu beare buriid šattuid . 1 Ii leat čállojuvvon nu ollu min birra guđet báhtareimmet duoddarii . 1 Ii leat šat vejolaš dahkat eallinguoibmelihtu maŋŋágo láhka lea doaibmagoahtán . 1 Ii leat šat dárbbašlaš ráhkadit sierra bušeahttajohtočállosiid nu movt dál . 1 Ii leat čalmmus ahte gávdno erenoamáš sámi huksenvierru dahje hábmenvuohki mii sáhttá gohčoduvvot sámi vuohkin dálá viessohivvodagas . 1 Ii leat ávki politihkket jus politihkka ii čuovo sámi álbmoga dáhtu . 1 Ii leat álo čielggas mo plána guoská sámi beroštusaide . Sáhttet leat sierranas oainnut sámi álbmogis ge das guđe váikkuhusat plánas leat sidjiide , ja sáhttet leat sierranas sámi beroštusat seamma láhkai go álbmogis muđuid ge . 1 Ii leat álo nu álki leat oahpaheaddjin aiddo ásahuvvon skuvlabiirres . 1 Ii leat álki vástidit mii lea daguhan “ sierrajagi ” 2009 . 1 Ii leat áigeguovdil geahpedit árjjaid . 1 Ii leat váttis gávdnat ovdamearkkaid dasa go sámi servodat ii leat sáhttán ávkki atnit dálá dutkama dieđalašvuođas . 1 Ii leat vuos nammaduvvon ođđa sámevuoigatvuođalávdegoddi čielggadit vuoigatvuođaid Tromssas ja lullelis . 1 Ii leat vuos nammaduvvon lávdegoddi daidda guovlluide mat leat lulábealde Finnmárkku , muhto mandáhta ja lávdegotti jođiheaddji gal leat juo válljejuvvon . 1 Ii leat vuolit dahje bajit rádji das man unnán / ollu sáhtát bargat , dahje man guhká sáhtát ortnega geavahit . 1 Ii leat vel mearriduvvon goas proposišuvdna ovddiduvvo . 1 Ii leat vejolaš čielggadit buot gažaldagaid mat čatnasit Sámedikki váldái dán stuorradiggedieđáhusas . 1 Ii leat vejolaš ovddidit vuosttaldeami gieldda plánastrategiija evttohusa vuostá . 1 Ii leat vejolaš lágain mearridit mo iešguđetge ráđđehusat bálddalastet iežaset sámepolitihka . 1 Ii leat vejolaš dadjat maidege dan birra leago dat gustojeaddji odne , ja lea sávahahtti oažžut ođđa guorahallama , geahččalit man muddui olles sámi álbmogis lea sámi áviisafálaldat . 1 Ii leat varra ártet ahte mun juste dien muitalussii liikojin . Mun han ieš ge ledjen ovttaláhkái dego Jovsset . 1 Ii leat sávahahtti ovdáneapmi jus Sámediggi ja sámi beroštumit ožžot unnit dadjamuša ja váikkuhanfámu go sis dál lea daid guoskevaš áššiin / válddis dan geažil go doaimmat sirdojuvvojit stáhtas regiovnnaid dássái . 1 Ii leat sihkar sáttagoddi galleda eanemusat billašuvvan guovlluid lahka Concepcion . 1 Ii leat sierravuoigatvuohta bivdit ja guolástit . 1 Ii leat seammá oažžut oahpahusa dulkka bokte dahje muhtuma gii máhttá mearkagiela . 1 Ii leat riekta go sápmelaččat geat eai hála sámegiela vealahuvvojit sisaváldimis , danne go lea hui stuorra dárbu dearvvasvuođa- ja sosiálabargiide geain lea kulturgelbbolašvuohta . 1 Ii leat oppa eahpideamesge , ollu sápmelaččat dovdet iežaset vuolibun , ja sii sakka háliidit ahte earát galget sin navdit norgalažžan , erenoamážit go leat eará báikkiin . 1 Ii leat olus kártejuvvon ja duođaštuvvon man olu ja man láhkai lea vealaheapmi , illásteapmi ja áitin seksuálalaš duogáža geažil . 1 Ii leat náitalan ja it oro ovttas máná nuppi váhnemiin ( go mielguimmežiin lea oktasaš mánná vuollel 16 jagi , de galgá soabahanatteasttain duođaštit ahte ovttaseallin lea loahpahuvvon ) 1 Ii leat nu buorre go boazodoallu dán láhkái definerejuwo áidna sámi ealáhussan mii dárbbaša erenoamáš riektisuodjalusa . 1 Ii leat nappo dušše dárbbašmeahttun árvvoštallat eará prošeavttaid go daid mat dál leat boahtán , jagi 2025 rádjai , muhto beali dáin ohcamiin sáhttá hilgut njuolga . 1 Ii leat nannejuvvon riekti oažžut sámegillii oahpahusa sámi ohppiide dábálaš joatkkaoahpahusas , ja seamma ládje lea maid rávis sápmelaččaide geat ožžot oahpu oahpahuslága § 4A-3 vuođul . 1 Ii leat máŋgasiin vejolašvuohta válljet sámegiela vuosttašgiellan Norgga vuođđoskuvllain . 1 Ii leat mihkke čiegusvuođaid ahte mu hálddahus manná bargoheaitagii jus mun ovtta beaivvi boađán ruoktot jahkečoahkkimis jođiheaddjin , ja dán bargoheaitaga ipmirdivččen . 1 Ii leat makkárge gáibádus ahte ferte leat ovttaoaivilvuohta , dahje ahte eamiálbmot galgá oažžut mearrideaddji váikkuheami ášši bohtosii . 1 Ii leat makkárge eahpádus das ahte boazodoallu hui ollu sajiin otne lea áitojuvvon ja gáržžohallan ealáhus Norggas . 1 Ii leat makkárge diehttelas diehtu manne olbmot válljejit dieđihit eret Sámedikki jienastuslogus . 1 Ii leat makkárge " ii fal sápmi " - skuvla – Dalle juo go čoahkkáneimmet vuosttaš háviid hállat priváhtaskuvlla vuođđudeamis , de loktejuvvui ášši sáme- ja suomagiel nubbingieloahpahusas . 1 Ii leat maiddái áigeguovdilis ášši jorgalit áššebáhpáriid dahje áššebeavdegirjjiid sámegillii , daiguin resurssaiguin mat mis dál leat . 1 Ii leat maid doarvái buorre vuođđun dat ahte lohkat johtalusa dušše ovttaskas , soaittáhagas válljejuvvon báikkiin . 1 Ii leat láhččojuvvon giellaoahpahus ii mánáidgárddis iige skuvllas , eaige gávdno eará giellaoahpahusfálaldagat Norggas . 1 Ii leat lohpi áŋkorastit dakkár bivdosadjái gokko golgadanfierpmit dahje govduliinnat leat suhppojuvvon ja leat rievdamin . 1 Ii leat lohpi vuostáiváldit sállaša dahje gávppašit sállašiin maid leat bivdán rihkodettiin dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid . 1 Ii leat lohpi rievdadit mearkka . 1 Ii leat lohpi registarastit ráŋggástussii dubmehallan olbmuid čearddalaš gullevašvuođa . 1 Ii leat lohpi ovttastit sámi jienastuslogu eará almmolaš registariiguin . 1 Ii leat lohpi guolástit lagat go 100 mehtera ja johtit lagat go 20 mehtera dakkár feastinnuohtis dahje steaŋggas eret , mii lea giddejuvvon gáddái dahje áŋkorastojuvvon eará láhkai . 1 Ii leat lohpi guolástit bávkkanasaiguin . 1 Ii leat lohpi diktit bivdosiid , buddemiid ja eará áđaid orrut dárbbašmeahttumit mearas dahje mearrabotnis . 1 Ii leat lohpi caggat dahje bilidit vejolašvuođa fidnet sállaša báhčimiin , riejain dahje eará heivemeahttun meannudemiin . 1 Ii leat lohpi bálkestit bivdosiid ja eará áđaid mat sáhttet heađuštit guolásteami , vahágahttit guliid ja bivdosiid dahje vahágahttit fatnasiid . 1 Ii leat lohpi botket nuppi olbmo bivdosa jus bivdosiid sáhttá sirret eará láhkai . 1 Ii leat lohpi bivdit trolain dahje snoranuhtiin lagat go ovtta mearramiilla suhppojuvvon guolástan- dahje bivdobivdosis dahje dákkár bivdosiid mearkkas dahje fatnasis mii fierpmástallá dahje liinnastallá . 1 Ii leat lohpi bivdit trolain Norgga nannáma olggobealde dan mearraviidodagas , man olgorádjá lea 12 mearramiilla vuođđolinnjáin eret . 1 Ii leat lohkanleaktu , muhto ádden mii livččii galgan mihtiduvvot . 1 Ii leat leamaš vejolaš háhkat dieđuid mat čájehit obbalaš guldaleddjiidloguid NRK Sámi Radio radiosáddagiidda . 1 Ii leat leamaš vejolaš gávdnat bargobihtáid ii ge vástádusaid . ] 1 Ii leat leamaš dilli meannudit nu dehálaš ášši ge go Deanu gieldda bargiidnjuolggadusaid , vaikko dat go fylkamanni hilgu giellagáibádusaid bargiidnjuolggadusain lea okta dain vearrámus daguin sámelága giellanjuolggadusaid vuostá dán rádjai , ja nu maiddái sámegiela árvvu vuostá almmolaš oktavuođain . 1 Ii leat jurddan ahte doaibmanjuolggadusat galget makkárge gulaskuddamii , danne go dat vuosttažettiin gusket siskkáldas áššiide , gč. muđui mearkkašumiid orohatplánii dás maŋŋelis . 1 Ii leat imaš go sámi oahppoplánii vuostálastimat ledje áibbas earálágánat Gáivuonas go Deanus . 1 Ii leat imaš ahte dánlágan vuortnuheapmi čuohcá váhnemiidda . 1 Ii leat hirpmahuhtti go eanemusat sámeradio guldaleddjiin leat sámegielagat ja orrot Finnmárkkus , mii fas dáidá čadnon dasa go sáddagiin leat váldooasit davvisámegillii ja váddása duohken sidjiide geat eai hálddaš giela . 1 Ii leat gostege bákkolaš váldit vuostá sámegielat mánáidgárdefálaldaga . 1 Ii leat golli buot mii šealgu . 1 Ii leat goassege leamaš sáhka das ahte in máhte báikkálaš suopmana . 1 Ii leat galle Eurohpá riikkas dákkár šláddjes čázádatluondu . 1 Ii leat eaktun ákkastallat dakkár gáibádusa . Jus orohagas ii leat eambbo go okta siida , de eai geavahuvvo dát mearrádusat . 1 Ii leat eaktun ákkastallat dakkár gáibádusa . 1 Ii leat eahpádus das , ahte sápmelaččat čáhket konvenšuvnna definišuvdnii , gč. konvenšuvnna art. 1 ( b ) . 1 Ii leat eahpádus dan ektui ahte internáhtas jávkkai borramuš mii lei ostojuvvon midjiide , muhto maid mii eat ožžon . 1 Ii leat eahpádus ahte lea gealdagas gaskavuohta sihkkarastit areálaid árbevirolaš ealáhusaide , báikkálaš rivttiid ja iešmearrideami guhkit áigái , versus industriijaid dáhttu jođánit doaibmagoahtit . 1 Ii leat eahpedábálaš boazodollui geavahit eatnamiid rastá gielddaid rájáid . 1 Ii leat dávjá nu čalbmáičuohcci go dan maid šattai dalle go sámi oahppoplána vuosttas veršuvdna bođii . 1 Ii leat dárbu čuovvut dáid njuolggadusaid dakkár luondduguovlluid ektui gos lea ovtta ­mielalašvuohta ahte suodjaleames ii leat njuolga mearkkašupmi sámi beroštumiide . 1 Ii leat dárbu rievdadit njuovahatstruktuvrra go vuordá eanet bohccobierggu . 1 Ii leat dárbu ovdagihtii dieđihit . 1 Ii leat dárbbašlaš ohcat nammarievttis lobi , geahča bággočađahanlága § 13 – 14 . 1 Ii leat dábálaš vuohki ahte stáhtaministara kantuvra hálde fágasurggiid . 1 Ii leat dušše sámegielat buohccit dihte , muhto maiddai lea dárbu bargiide psykiatriijas geat dovdet dilálašvuođaid goappaš beale rájáid ja dihtet geainna váldit oktavuođa go buohccit dárbbašit divššu ovdasguvlui . 1 Ii leat dušše sáhka girdojuvvon geavaheamis . 1 Ii leat duhtavaš láhkaásahusevttohusain 1 Ii leat dohkálaš ahte muhtun fágalávdegottit atnet Sámedikki dego makkárge eará lobbyorgánan . 1 Ii leat dohkálaš ahte ii liikot olbmuide sin neagu dahje čearddalašvuođa dihtii . 1 Ii leat dohkálaš ahte Ruoŧa duopmostuolut geavahit eanangeavaheami duođaštussan dakkár njuolggadusaid mat leat hábmejuvvon Ruoŧa ii-nomádalaš eanangeavaheami mielde . 1 Ii leat dohkkehuvvon ahte olmmoš galgá beassat heahpanaddat dan dihte go lea sápmelaš . 1 Ii leat doarvái julggaštit ahte olggušteaddji ja assimilerejeaddji politihkka lea loahpahuvvon . 1 Ii leat doarvái diehtit galle fievrru gávdnojit , muhto maiddái gos ja goas dat geavahuvvojit , ja mo dat váikkuhit birrasii . 1 Ii leat doarvái diehtit dušše man ollu mohtorfievrrut gávdnojit , muhto ferte diehtit maiddái movt ja goas dat geavahuvvojit , ja makkár birasváikkuhusat dain sáhttet leat . 1 Ii leat doarvái cealkit ahte dakkár politihkka lea loahpahuvvon , mii vealaha ja ovttaláhkásta . 1 Ii leat doarvái almmuhit nama ja riegádandáhtona . 1 Ii leat dievas registtar sámeálbmogis , muhto leat registarat main leat sámeálbmogis oasit . 1 Ii leat datge nu ártet ahte nu čeahpes almmái go Rønbeck sáhttá alcces láhčit nu nana dili go sus lea dál . 1 Ii leat daid ovttaskas riikkaid duohken dulkot , muddet ja defineret álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa ON miellahttostáhtaid oainnu vuostá , mii ovdanbuktojuvvo ON cealkámušas álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Ii leat beare ollu erohus boazodoalluguovlluid gaskkas : Oarje-Finnmárkkus ledje stuorimus oassi bohccot maid nissonat eaiggádit – 27 proseanta , ja Nordlánddas unnimus 19 proseanta . 1 Ii leat bealuštahtti addit ohcanlobi nu guhká go sámi álbmot ii leat olahan doarvái válddi ja váikkuhusa minerálaresurssaid hálddašeamis . 1 Ii leat almmuhuvvon oktasaš oppalašgeahčastat das makkár statistihkat leat neahtas boraspirehálddašeami guovddáš áššiin . 1 Ii leat addon eará geográfalaš vuoru ­heapmi prošeaktadoarjaga juolludeamis , dahje vuor ­uheamis eará eavttuid ektui . 1 Ii leat addojuvvon jienasteddjiide lohpi dahkat eará nuppástusaid dahje sihkkut eavttohasaid . 1 Ii leat Finnmárkkusge earáládje . 1 Ii leat 1996 rájes leamaš šiehtadus guovllu geavaheami birra beliid gaskka , ja šiehtadallamat botkejuvvojedje dalle . 1 Ii lean čállojuvvon skuvlajournála oahpaheddjiid « váilevaš čállinmáhtu » sivas . 1 Ii lean álo álki oažžut oahpaheddjiid muhtun doaresbealbáikái máilmmis . 1 Ii lean álo nu buorre ruhtadilli skuvllas , ja danne geahččaledje veahkehit gáržžes skuvlabušeahta dan láhkái ahte vuvde visot maid sáhtte vuovdit . 1 Ii lean álki sidjiide leat dárobirrasis ja várra vel dárostit muinna mearkkaiguin . 1 Ii lean álki oažžut koalaid geasehuvvot báikái . 1 Ii lean álki govvedit siste dološ áigge , ovdal go ožžo govvenlámppáid . 1 Ii lean álggu rájes mearriduvvon juste gos plána galggai geavahuvvot . 1 Ii lean áhpu . Boares luhkkár lea veahkehan oallut bártahuvvan etniid , ammahal de sáhtášii rohkadallat mu nieidda ovddas nai , jurddašii nieiddaža eadni . 1 Ii lean vuos dábálaš ahte olbmuin lei telefovdna , de mii eat beassan dieđu addit váhnemiidda ahte mánát ledje dorvvolaččat min luhtte . 1 Ii lean stuora viessu , muhto dat galggai doaibmat sihke skuvlan ja internáhttan . 1 Ii lean ruhta girjjiid oastit , mus lei dušše biibalhistorjá ja čilgehus . 1 Ii lean ollu maid skuvla ieš sáhtii mearridit departemeantta lobi haga . 1 Ii lean oahpahusas nu ollu sámi sisdoallu dán jagi , muhto mis lei okta oanehis kursa sámi kultuvrra ja historjjá birra . 1 Ii lean nu álki johtit Kárášjohkii go dál , go sáhttá vuodjit váile guovtti diimmus . 1 Ii lean nappo ovttaoaivilvuohta das maid ođđa oahppoplána lei , dahje sáhtášii šaddat . 1 Ii lean nappo dárbbašlaš geassit sisa álbmotrievttálaš njuolggadusaid . 1 Ii lean makkárge gáibádus geavahit dárogiela doppe gos sihke oahpaheaddjit ja oahppit ledje sámegielagat . 1 Ii lean makkárge giellafága skuvllas . 1 Ii lean maid láitit skuvlla heaittiheami oktavuođas ; dušše njeallje dahje vihtta oahppi ledje skuvllas maŋimus jagi . 1 Ii lean lohpi váldit nieiddaid latnjii , jus juo ii lean bearaš mii lei guossis . 1 Ii lean lohpi hállat iežas giela 1 Ii lean lohpi ea.ea. fievrridit jienastuslogu dihtorii . 1 Ii lean ii oktage vuordán bargodoaimmaid lassánit ná gáfadit , dalle go departemeanta ásahuvvui ja dalle go olgoriikabálvalusa bargmuššan vuosttažettiin lei ovddidit Norgga gávpe- ja maritiibmaberoštumiid olgoriikkas . 1 Ii lean iežaska mielas vuođđu lohkat alit dásis . 1 Ii lean hállu ođđa internáhtaide , ja danin lágidedje priváhta orrunsajiid daid ohppiide geat fertejedje vázzit nuoraidskuvlla Ráhkkerávjjus ja geat eai sáhttán mannat ruoktot juohke beaivvi skuvlasáhtuin . 1 Ii lean hupmu sámegiel fágas dan áiggi . 1 Ii lean hupmu mávssu birra . 1 Ii lean goassege nu ahte in háliidan mannat skuvlii go boahtte skuvlavuorru lahkonii – dalle illudin deaivvadit ustibiiddánguin . 1 Ii lean goassege jurdda ahte Ráfiustibat galge doaimmahit skuvlla nu guhká . 1 Ii lean giella mii dan dagahii , go mun in máhttán dárogiela , dat ii leat munnje oahpahan maidege . 1 Ii lean ge nu heitot internáhtas orrut . 1 Ii lean gal álo ahte mii jeagadeimmet dan . 1 Ii lean gal ollu friddjaáigi . 1 Ii lean gal mihkkege heahtediliid , muhto lei čielggas ahte muhtumat dovde dorvvohisvuođa ja dovde okto báhcán . 1 Ii lean dárbu uvssa lohkkadit . 1 Ii lean dárbu hukset duomuid bohtosa ON-konvenšuvdnii 27. artihkkalii siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra dahje ILO-konvenšuvdnii nr. 169 álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Ii lean dušše ássanbiras- ja kultuvrrarievdan mii lei váttis . 1 Ii lean dušše sámegieloahpahus mii lei ođas , muhto maiddái ahte dárogiella galggai oahpahuvvot amasgiellan nugo dat lei ohppiide , dárogiella ii oahpahuvvon juonin man sii « berrejedje » áddet . 1 Ii lean dušše skuvladiimmuin gos mii oahpaimet juoidá dehálaččaid . 1 Ii lean dušše luohkkáustibiid vuosteháhku mii su oahppomovttá válddii . 1 Ii lean dušše bohccuid , bealljegođiid ja biergguid birra sáhka , muhto hui ollu das mo luonddu galgá várjalit ja gáhttet , numo mat ahte ii galgga liiggás ollu skirriid gaikut go lea gáfestaddamen . 1 Ii lean dan áiggis goassege sáhka geavahit nášuvnnalaš oahppoplánaid . 1 Ii lean dan dihte go ii mannan bures fágain . 1 Ii lean assimilašuvdnapolitihka ásaheapmi dahje eksisteansa mii earuhii Norgga eará stáhtaid ektui , muhto dán politihka ulbmillaš , oktilis ja guhkálmas doaibma . 1 Ii joavku sáhte Deanuge čázádaga dáfus oaidnit maidge buriid ákkaid manne dorjjošii Sámediggeráđi árvalusa , ahte suoidnešaddadeapmi ii šat galgga leat guolástanrievtti ( fierbmebivddu ) eaktun . 1 Ii iskkadeapmi lean dađi eanet go ahte son guovllai mu čoddagii ja beljiide . 1 Ii hubmon eambbo dan birra . 1 Ii han oahppoplána lei ge ollásit čállon go mearriduvvui ahte buot skuvllat galge dan čuovvut . 1 Ii han nu leat riikkas muđui . 1 Ii han lean mihkkige stuorra dáhpáhusaid . 1 Ii hal de goit leat sutnje mihkkege ávkkiid dan guđa vahkkosaš skuvllas , oaivvildii heađástuvvan eadni . 1 Ii gávdnon mánáidgárdi ii ge skuvlaastoáigeortnet , váhnemat fertejedje váldit min mielde vaikko man unnit de leimmet , go bargu fertii dahkkojuvvot . 1 Ii gávdnon dalle lohkanloatna nuoraide geat háliidedje oahpu váldit . 1 Ii gávdno makkárge oahpahusfálaldat nuortalaš- dahjege golttásámegillii . 1 Ii gávdno almmatge makkárge oppalaš , riikkaidgaskasaččat dohkkehuvvon eamiálbmogiid meroštallan 1 . 1 Ii gáržžideapmi Suodjalusa guhkesáiggi plána čuovvoluvvo , eaige guđege suodjalussurggiid bušeahtat gáržžiduvvo . 1 Ii gáibiduvvo bargoaddidivat 1 Ii guđege dáfus sáhte sámi álbmogis sin eallinvuođđu eret váldojuvvot ; 1 Ii guoskan midjiide olmmožin 1 Ii guhte ge eaktodáhtolaš guovddáš Romssas ii ge Finnmárkkus raportere erenoamáš doaimmaid , earálágan eaktodáhtolaš vugiid dahje hástalusaid sámi kultuvrra ektui . 1 Ii goassege vuollánan das masa jáhkii . 1 Ii goasge ovdal iige maŋŋá leat leamaš vuogas oaidnit dán bahás stuorra skuvlaalbmá , muhto dalle gal lei aŋkke vuohkasut oaidnit Dybvika go dan harcejuvvon duiskalaš gopmi . 1 Ii goabbáge váhnen hála sámegiela , vaikko su eadni guhte lea Ráttovuonas eret Deanus , lea sápmelaš . 1 Ii goabbáge munnos dovdan Finnmárkku , ja moai ean diehtán olus maidige sámi kultuvrra birra . 1 Ii go skuvla geahččalan dán rievdadit ? 1 Ii go leat nu ahte dat sápmelaččat geaid vuostá báikkálaš eiseválddit leat bargan , maid dál Sámediggi dego bargá vuostá ? 1 Ii go leat juoga mii gohčoduvvo smávvagirkuid ášši ? 1 Ii go lean nu ahte joavkojođiheaddjit ja čoahkkinjođihangoddi ovdagihtii ledje ovttaoaivilis jienastanortnega ektui ? 1 Ii go dát mearridanváldi berre gullat skuvlastivrii ja čađahuvvot vuosttažettiin váhnemiid sávaldagaid mielde ? 1 Ii go de sáhtáše ge gohčodit dán oasážin Láhpi sámi skuvlahistorjjás ? 1 Ii go dat šatta váttisin ? 1 Ii ge vuođđudus sorjá eaiggádiid dahje searvvi lahtuid molsašuddi oainnuin ja áŋgiruššamiin . 1 Ii ge son čále duođi eanet dien ášši birra , ii soaitte ge leat leamaš nu ollu eanet maid čállit . ... ... 1 Ii ge olgoriikalávdegoddi ge áibbas jáhkkán ahte lei ekonomalaččat unnit gánnihahtti leat ovddastuvvon olgoriikkas fuonesáiggiid go buriidáiggiid . 1 Ii ge mis lean dakkár ortnet ruovttus báhpiriiguin , nu ahte dávjá šattai gáfe- ja vuodjadielkkut báhpárii ovdal go sáddiimet dan ruovttoluotta boasttain . 1 Ii ge láhkaevttohus mieđa Sámedikki álgoálbmot buhtadus gáibádussii , mii čuovvu ILO 169 artihkkalis 15 nr. 2 . 1 Ii ge láhka fuolat sápmelaččaid vuoigatvuođa konsultašuvnnaide daid mearrádusaid oktavuođas mat gusket daid minerálaid iskanvuoigatvuhtii , geahččaladdanbohkamii ja ávkkástallanvuoigatvuhtii maidda stáhta čuoččuha eaigáduššanvuoigatvuođa . 1 Ii ge leat rievttálaš vuođđu ođđa plánii ja plánarievdadusaide , dahje priváhta muddenplánaevttohusa ovddideapmái . 1 Ii ge leat rievttálaš vuođđu ođđa plánii dahje plánarievdadusaide , dahje ovddidit priváhta muddenplánaevttohusa . 1 Ii ge hal dat lean oahppi sivva . 1 Ii ge dat veahket boazologu dillái , mii máŋgga guovllus lea menddo allat guohtumiid ektui . 1 Ii ge dat gáibádus ahte juohke gielddas galgá leat bistevaš lávdegoddi plánaáššiin , leat jotkojuvvon . 1 Ii ge das galle , sii ávžžuhe mu álggahit eahketskuvlla . 1 Ii ge das galgga leat formálalaš soabahandoaibma . 1 Ii ge almmolaš sámi ságastallan leat vejolaš jus eai leat journalisttat geat máhttet sámegiela bures . 1 Ii ge Sámediggi leat ožžon dieđu mearrádusa birra . 1 Ii ge Sámediggi dieđe das maidege ahte Riddoguolástuslávdegoddi lea ožžon dieđuid dan birra ahte vel okta ođđa áššesuorgi lea biddjojuvvon lávdegotti bargui . 1 Ii ge Sámediggi beassan konsulteret vejolaš konsešuvdnaeavttuid guovllu boazodoalu ektui . 1 Ii ge Koht lean mii ge erenoamáš čeahpes hálddašeddjiid , ii ge nagadan hukset beaktilis doaibmagotti iežas birra . 1 Ii galli gielddas leat sámegiela oahpahus dan muttos go Skániin , almmá sierra organiserema haga . 1 Ii galggašii leat nu álki guođđit várreáirrassaji Sámedikkis , álbmotválljen orgánan , ahte sáhttá vuoruhit « eará doaimmaid » ovddabeallái . 1 Ii galgga sáhttit geasge rivvet árbejuvvon vuoigatvuođaid sahtedohko eanetlohkomearrádusaiguin . 1 Ii galgga leat mii ge erohusaid lesbalaš ja heterofiila páraid iešmávssu sturrodagas ja sahkanangeahččalemiid logus , ii ge sin vuoruheamis divššu dáfus . 1 Ii galgga beassat šaddadit dahje biebmat gonagasreappáid ráddjejuvvon guovllu olggobealde 1 Ii galgan menddo sakka hohpohallat . 1 Ii fylkkagielda ge leat juolludan daid ruđaid mat livčče dárbbašlaččat dán guovtti doaimma ásaheamis . 1 Ii fal riggáid skuvla 1 Ii fal ovttaskas olbmuid dahje suohkana skuvlahálddahusa dihte , muhto dan ipmárdusa dihte dahje ipmárdusa váilevašvuođa dihte vuoiŋŋašvigiid birra mii lei vuođđun dan bagadussii maid oahpahus oaččui . 1 Ii fal EU nubbejođiheaddji 1 Ii fal , dat ii livččii sámi , vástidii . 1 Ii dát iige departemeantta bargu eamiálbmotjulggaštusain soaba dasa maid Ráđđehus dadjá stuorradiggedieđáhusa nr. 48 ( 1998-99 ) Sámedikki 1998 dieđáhusa birra , gos čuožžu ahte Ráđđehus áigu eamiálbmotjulggaštusbarggus bargat lahkalagaid ja ovttas Sámedikkiin , ja ahte « sihke dás ja eará oktavuođain lea ovttasbargu Sámedikkiin deaŧalaš eaktun riikkaidgaskasaš eamiálbmotpolitihka hábmemis » , ( gč. st.dieđ. . 48 čuo. 4.13 ) . 1 Ii dárbbašan ollu vuosterávdnjái gállit ovdal go oaččui sámeprofehta liigenamman , leažžá go sámevarra suonain vai ii . 1 Ii dárbbašan eahpidit ahte Annai lei dážavuohta mas lei árvu . 1 Ii dárbbaš oppa eahpidit ge ahte ollu suorggiid , nugo giela , museaid ja oahpponeavvuid , dárbbaša nannet mealgat . 1 Ii dárbbaš oppa eahpidit ge ahte eanaspábba lieggana olbmuid doaimmaid geažil ja ahte das leat stuorra váikkuhusat jus eat nagot bissehit dakkár ovdáneami . 1 Ii dárbbaš nappo leat alddis doalloovttadat jus áigu bohccuiguin bargat , ja buohkain geat barget boazodoalus § 3 mielde , leat vuoigatvuođat lága olis . 1 Ii dárbbaš leat rihkkon doallogeatnegasvuođa vaikko bohccot mannet ge lobihis báikái . 1 Ii dárbbaš leat mielde válgakoarta , muhto dat álkidahttá válgadoaimmahasa barggu ja dutnje manná johtileappot jienastit . 1 Ii dárbbaš gal čiegadit ahte sámevuohta báhcá dego doaresbeallái go galget álggahuvvot doaimmat mat ovttastahttet olmmoščearddaid . 1 Ii dáppe , iige Johkanjárgga iige Guvžajávrri skuvllas gos maŋŋá oahpahii , lean mangelágan sámegieloahpahus , iige lean goassege sáhka ahte oktage livččii dárbbašan sámegiela veahkkegiellan . 1 Ii dáiddárstipeanda ge leat sirdojuvvon Sámediggái . 1 Ii dáidde leat soaittáhat ahte Matheussen ii šat boahtán oahppaladdamiidda . 1 Ii dáidde dušše okta sivva dan njiedjamii . 1 Ii dáidde de leat miige ipmašii ahte su sárdnáivuohta ja ságastallanmáhttu nanosmuvai go čuovui kurssaid gos oahpai searvebargguid . 1 Ii doarvái dušše sámegielat dulkabálvalusain Sámegielat dulkabálvalus heahtediehtotelefovnnas ii leat vásihusaid vuođul buorre čoavddus . 1 Ii doarjjo váiddavejolašvuođa 1 Ii dattetge galgga leat eahpádus ge ahte ráđđi oaivvilda ahte sámiin , mii lea eamiálbmot Norgga riikkas , leat historjálaš ja duohta vuoigatvuođat luondduresurssaide min iežamet ássanguovllus . 1 Ii datte dárbbaš buot fáttáid guoskkahit juohke ságastallamis , muhto deattuhit daid fáttáid mat leat lunddolaččat aiddo dan áigodahkii . 1 Ii datge livčče eahpelunddolaš , jos Finnmárkku eananhálddašanorgánas ( vejolaččat Sámi eananhálddašanorgánas ) livččii gillifidnoguovlluid ásahanproseassas eambbo dadjamuš go maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi eanetlohku árvala . 1 Ii datge buorit ášši go bearráigeahččanlávdegotti čuoččuhusat eai čuovvoluvvo mangelágan duođaštusaiguin . 1 Ii dat sáhte dadjat , ahte dat leat čuvvon dan boares mearrádusa ( 1898 rájes ) . 1 Ii dat mearkkaš ahte ii galgga ságastallat váttisvuođaid birra , muhto soahpameahttunvuođaid berre čoavdit sierra deaivvademiin . 1 Ii dat leat metodalaš bagadallan , muhto « vuosttašveahk-ki » mas leat ovdamearkkat maidda oahpaheaddji sáhttá lasihit dan maid háliida . 1 Ii dat leat jorgaluvvon dárogielas , muhto das leat teavsttat ja melodiijat mat leat vuođđuduvvon oarjelsámi kultuvrii ja árbevieruide . 1 Ii dat gal buorránan ge go bohten skuvllot Nordnesa alit luohkáide . 1 Ii das lean šat dađi eanet . 1 Ii danne ahte dásseárvu dahje ovttadássásašvuohta boazodoalus ii livččii deaŧalaš Sámediggái . 1 Ii dan seailluhit nugo dávvirvuorkká bierggasin , muhto dan bisuhit dakkárin vai Sámeeatnama nuorain lea vuođđu sáhttit gávnnadit ođđaáiggi oarje-eurohpalaš kultuvrrain dahjege sivilisašuvnnain nu mo dat albmana iešguđetlágan hámis . 1 Ii dan dihte lean gal mu mielas váttis doppe sápmelažžii , dehe heivehit iežas dáru kultuvrii . 1 Ii dalle leat vejolaš addit sámegiela oahpahusa mánáidgárddiin , vuođđooahpahusas , joatkkaoahpahusas ii ge alit oahpahusas . 1 Ii dalle lean biilasáhttu . 1 Ii dahkkon tannklinikk 1 Ii dahkkon Sállira bátnedivššohat 1 Ii dahkkon Sálašvákki bátnedivššohat 1 Ii dahkkon Lulágeaži bátnedivššohat 1 Ii dahkkon Finnsnes bátnedivššohat 1 Ii báljo oktage stáhta leat šiehtadallamiin miehtan dohkkehit dán evttohusa earáhuhttimiid dahje aiddostahttimiid haga . 1 Ii báljo oktage ohppiin leat šaddan doaibmi sámegielgeavaheaddjin , ii njálmmálaččat iige čálalaččat . 1 Ii báljo mihkkege leat nu bures duođaštuvvon dutkamiin ahte golbma diimmu sámegieloahpahus vahkkus lea áibbas duššas jos doaibmi guovttegielatvuohta galgá leat mihttomearrin . 1 Ii buvttaduvvo nu ollu borramuš ain oktanaga , ja leat vel stuorra hástalusat daid vuovdalit govttolaš ja beaktilis vuogi mielde . 1 Ii buot areála leat boazoguohtuneanan . 1 Ii boazodoalus ii ge eanadoalus leat doarvái bargu buohkaide miehtá jagi . 1 Ii biddjojuvvo sierra ruhta sámi kulturdoaimmaide nationála ortnegiid siskkobealde mat juolluduvvojit ohcamušaid vuođul . 1 Ii berre geavahit nu gehppes sániid historjjálaš diliid birra , ahte duoidda nuppiide lea vejolaš áššáskuhttit ja cealkit ahte dás heivvehallat historjjá eará áššiid ektui mat leat leamaš ovdan almmolaš divaštallamiin . 1 Ii bensiidna iige dieseldivat ge lassán eanet go mii dahkko haddegoargŋumin . 1 Ii beasa hukset ođđa rusttegiid iige viesuid . 1 Ii almmuhuvvon ovdalgihtii makkár gaskabeaimális lei . 1 Ii adnojuvvon buorren ahte Dagbladet korrespondeanta bođii Kárášjohkii aiddo dál , ja sáhttá gal muhtun muddui áddet manne bealit eai háliidan cealkit maidege . 1 Ii adnojuvvo jáhkkemeahttumin ahte dán gáržžádusas sáhttá leat mearkkašupmi oarjjimus osiide riidoguovllus . 1 Ii addojuvvo šat eanet doarjja prošeavttaide mat leat jo ruhtaduvvon Sámedikki doarjagiiguin , dahje vejolaš lassegoluide 1 Ii addojuvvo šat eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš liigegoluide . 1 Ii addojuvvo eanet doarjja doaibmabidjui dahje vejolaš lassigoluide 1 Ii addojuvvo doarjja prošeavttaide mat leat juo čađahuvvon 1 Ii addojuvvo doarjja investeremiiddaMáksineavttut : 1 Ii addojuvvo doarjja dušše ekonomalaš váikkuhangaskaoapmin main lea njuolgga sisaboahtováikkuhus eanadoallofitnodagaide , muhto áŋgiruššet maiddái eará ortnegiiguin nu go fievrrádusdoarjagiiguin buot deháleamos buvttademiid 1 Ii addo doarjja 70 poastta ruđain ásahit ávnnasrádjosa gávpeorganisašuvnnaide ii ge duodjefitnodagaide . 1 Ii addo doarjja 70 poasta ruđain ásahit ávnnasrádjosa gávpeorganisašuvnnaide ii ge duodjefitnodagaide . 1 Ii Sámediggi ge ane dárbbašlažžan ráddjet dien . 1 Ii SED 11,4 6,0 1 Ii Rønbeckge sáhte čiegadit ahte Aarsetha atne alla árvvus báikkis , ja son diehtá maiddái ahte dán riikkas ii galgga báljo gávdnot almmái , gii lea eanet dohkálaš dán virgái go aiddo oahpaheaddji Aarseth . 1 Ii Ruošša , ii Kasahstána iige Beloruošša leat loahpahan iežaset šiehtadallamiid beassat WTO-lahttun . 1 Ii Gáivuonas lean leamaš dakkár proseassa go Deanus gos juohke skuvllas lei ságastallon makkár oahppoplána háliidedje čuovvut . 1 Ii Bargiidbellodaga sámediggejoavku , eaige bellodagas eará sámepolitihkalaš organisašuvdnadásit , leat goassege leamaš mielde ovddideamen nu viiddis ja eahpedárkilis gáibádusaid . 1 Ii , dát lea nu heajos čoavddus go oppa sáhttáge leat . 1 Ii , bisma ii áigon vajálduhttit sin . 1 Ieščilgehusain duođaštit ahte sus lea reálagelbbolašvuohta ja/dahje duođaštus formála gelbbolašvuođas sámi duojis 1 Iežá sániiguin , dáruiduhttinproseassa lei doaibmán ... » [ 16 ] 1 Iežá diimmuin lei mis historjá , girkohistorjá , sárgun , čállin ja iešguđetlagán fágat . 1 Iežá ahkejoavkkuin lei jagi 2009 ain dievdduid eanetlohku , muhto nissonoassi dain lea – earret ovttas – lassáneame . 1 Iešsorbmen lea stuorra váttisvuohta sámi servodagas . 1 Iešráhkaduvvon gálvvuide buoret johtu 1 Iešráhkaduvvon dujiid vuovdin sámi kultuvrra ja árbevieruid vuođul unnimusat 50.000 ru ovddas mas ii leat mielde lasseárvodivat 1 Iešoasit pasieantamátkkiin maidda lea rekvisišuvdna , eai registarasttojuvvo automáhtalaččat dán jagi . 1 Iešmearrideapmi lea sámepolitihkalaš doaimmaid deaŧaleamos vuođđu . 1 Iešmearrideapmi lea doaba mii lea máŋga jagi leamaš guovdil riikkaidgaskasaš eamiálbmotdigaštallamis – ja maiddái sámepolitihka digaštallamis , earret eará Sámedikki deaŧalaš politihkalaš rámmaáššegirjjiin . 1 Iešmearrideapmi ja organiseren Sámi ásahusaid várás ferte árvvoštallat dakkár stivren- ja organisašuvdnamálle mii dagaha ahte dat sáhttet doaibmat sámi resursaguovddážin buohkaid várás iežaset guovlluin , ja olles sámi servodahkii iežaset fágasurggiin , jus dat galget viidásetovddiduvvot ja ollašuhttit iežaset surggiid ulbmiliid . 1 Iešmearrideapmi ja organiseren ... 28 5.3.1 . 1 Iešmearrideapmi ja bušeahttarámmat Sámediggeráđi árvvoštallama mielde fertejit sámi ásahusat eanet go dál vuolggahuvvot ja doaibmat sámi servodagas . 1 Iešmearrideapmi ja bušeahttarámmat ... 27 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 28 5.3 . 1 Iešmearrideapmi guoská buot dasa maid birra mun lean hállan . 1 Iešmearrideapmi 3 siskkilda maiddái stáhta ovddasvástádusa dohkálaččat juogadit resurssaid doaimmaid čađaheapmái albma láhkai . 1 Iešmearrideapmi . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Iešmearrideapmi , mas sápmelaččaid vuoigatvuođat álbmogin ja eamiálbmogin leat vuođđun 1 Iešmearrideapmi 1 Iešmearrideami doaba ii mearkkašumi dáfus dárkilit mearriduvvon , muhto norgalaš oktavuođain doahpagis lea dasge sáhka , nagadago min demokráhtalaš vuogádat mieđihit sámi álbmogii doarvái vejolašvuođa váikkuhit politihkalaš proseassaide ja mearrádusaide mat dasa gusket . 1 Iešmearridanvuoigatvuođa ávnnaslaš sisdoallu šaddá doaibmat iešguđege ládje , ja dat boahtá das makkár dilis guoskevaš álbmot dahje álgoálbmot lea . 1 Iešmearridanvuoigatvuođa ávnnaslaš sisdoallu ferte geavadis hábmejuvvot dan vuođul movt dát álbmotrievttálaš instrumeanttat dađistaga ja dynámalaččat dulkojuvvojit riikkaidgaskasaččat . 1 Iešmearridanvuoigatvuohta mearkkaša hui ollu Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš ovttasdoaibmamii ja Sámedikki ja sámi ásahusaid gaskasaš ovttasdoaibmamii . 1 Iešmearridanvuoigatvuohta meakkaša dan ahte lea váttisvuohtan go Sámedikkis ii leat čielga iehčanas rolla departemeanttaid ektui olggobeale stivralahtuid nammadeami oktavuođas . 1 Iešmearridanrievtti ávnnaslaš sisdoallu ferte duohtamáilmmis hábmejuvvot dego boađusin riikkaidgaskasaš ceahkkálagaid ja dynámalaš dulkomis dain álbmotrievtti instrumeanttain . 1 Iešmearridanrievtti prinsihpa dárkilet sisdoalu hárrái ( ” Self-determination ” ) , ja geaidda dat gusto ovdána geažosáiggi riikkaidgaskasaš riektedilis . 1 Iešmearridanrievtti prinsihpa dárkilet sisdoalu hárrái ( ” Self-determination ” ) , ja geaidda dat gusto ovdána geažos áiggi riikkaidgaskasaš riektedilis . 1 Iešheanalis ealáhusdoallit 1 Iešguđetlágán prošeavttain leat almmuhuvvon 4 raportta ja bagadusgirji sámegielat afasibuhcciide dáčča ásahusain , ja dasa lassin lea bálvalusheiveheami sisdoallu maiddái šaddan viidát temán olu ásahusain . 1 Iešguđetlágan vásáhusturismafálaldagain lea báikegoddi dahje bearaščorgi dat « vásáhus » , mii berrešii sihkarastit sierralágan ja áidnalunddot vásáhusa . 1 Iešguđetlágan vuogit Skuvllas lea dáhpin ahte sosiálalaš doaibman lea guovddážis mánáidskuvllas , ja fágalaš ovdáneapmi lea gis deaŧalaš nuoraidskuvllas . 1 Iešguđetlágan prošeavttaid vásáhusaid vuođul áigu departemeanta bargat ovddidit dábálaš ja guhkit áiggi vuollái buori gáiddusoahpahusa jođiheami buot golmma sámegillii . 1 Iešguđetlágan oainnut go álgen fasiliteret 1 Iešguđetlágan njuolggadusat leat geavahuvvon sámegillii galbemis sihke olggobealde ja siskkobealde sámegiela hálddašanguovllu . 1 Iešguđetlágan molssaeavttut šaddet ságaškuššojuvvot Sámedikkiin . 1 Iešguđetlágan joavkkuid gaskaneas árvvusatnin lea deaŧalaš vai sihke stuorraservodat ja báikkálaš servodagat sáhttet doaibmat . 1 Iešguđetlágan fága organisašuvnnat / ásahusat bivdet maid Sámedikki nammadit áirasiid fágaráđiide , stivrraide ja stivrajoavkkuid miellahttun mat galget ovddastit ja vuhtii váldit sámi beroštumiid . 1 Iešguđetlágan doaimmat iešguđet eanandoalloorganisašuvnnain ( Prior ja Tine ) . 1 Iešguđetlágan doaibmabijut 1 Iešguđetlágan deastagiid vihkkedallá go boazodoalu dilálašvuođaid geažil leat vuosteákkat , galgá atnit vuođđun ahte Guovllustivra buktá ealáhussii guos-ki árvvoštallamiid ja Sámediggi fas dovddaha eanet oppalaš politihkalaš árvvoštallamiid . 1 Iešguđetlágan dearvvašvuođamihtut , sihke subjektiivvalaš ja objektiivvalaš , leat leamaš mielde iešguđetlágan guorahallamiin eastadan dihte bargonávccahisvuođa penšuvnna . 1 Iešguđetlágan beroštumit fertejit árvvoštallojuvvot dássidit , dasgo dat lea sierra álbmotjoavkkuid ja ealáhusbargiid soabalaš dili ovdáneami eaktu riikkamet sámi ássanguovlluin . 1 Iešguđetge siidda boazolohku galgá § 60 vuođul ovddiduvvot boazodoallostivrii loahpalaš nannemii ja dohkkeheapmái . 1 Iešguđetge siidda boazolohku galgá § 60 vuođul ovddiduvvot Boazodoallostivrii loahpalaš nannemii ja dohkkeheapmái . § 1 Iešguđetge riikkaid giellalágaid ferte harmoniseret vai lea oktasaš láhkavuođđu daid iešguđet sámi gielain . 1 Iešguđetge gálduin leat vuostálasti dieđut dan birra man muddui leat leamaš sámit ja sámi oahppit Ákŋoluovttas . 1 Iešguđetge fágalávdegottiit doibmet iešguđetlágán vugiid mielde Sámedikki ektui . 1 Iešguđetge eamiálbmotservodagain lea kulturárbevierru man vuođđun lea luondduriggodagaid čohkket iežaset guovlluin . 1 Iešguđet ásahusaid barggut galget leat čilgejuvvon ja bargiiddárbu analyserejuvvon dohkkehuvvon plánain , ja bargiid lohku galgá lea ovddiduvvon plánaid mielde . 1 Iešguđet áirasiid govat eai leat vuos . 1 Iešguđet áigodatguohtumiid guohtunáiggit , jus ii leačča birrajagi orohat 1 Iešguđet skuvllas lea sierra ovddasvástádus : Mis lea siidadoallu ja sámegiella , Anáris lea njuovvan ja biergo- ja guollebuvttadeapmi , Johkamohkis lea duodjeávdnasat bohccos ja Lujávrris lea ee. hearggástallan . 1 Iešguđet ráŋggáštusat sáhttet adnot ovttas dahje sierralaga . 1 Iešguđet oktavuođain sáhttá siida defineret iežas nu ahte lea čielggas gii galgá leat ovddasvástideaddji . 1 Iešguđet njurjonáliid bivddu dáfus davviguovlluin lea Sámedikkis ja departemeanttas dakkár oaidnu ahte dás lea sáhka resurssas maid ferte ávkkástallat biologalaš eatnatgeardáivuođa ja ceavzi resursahálddašeami prinsihpa vuođul . 1 Iešguđet láhkaproseassaid buohkanas boađus bálddastahttojuvvon Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaiguin dat mearridit fuolahuvvojit go sámi vuoigatvuođat doarvái bures . 1 Iešguđet luonddusuodjalannjuolggadusat leat ge adnojuvvon dakkár doaibmabidjun ahte gozihit boazodoalu beroštumiid olgguldas bahkkemiid vuostá ja suodjalit guohtoneatnamiid . 1 Iešguđet guovlluide ásahuvvojit veahkkekantuvrrat , maid bargun lea gozihit ovttaskas olbmuid , fitnodagaid ja earáid beroštumiid geat dárbbašit veahki báikegottiineaset . 1 Iešguđet gieldda ovdamearkkat galget arvvosmahttit nuppiid gielddaid garraseappot vuoruhit sámi mánáid ja nuoraid . 1 Iešguđet eamiálbmogiid čatná dál riikkaidgaskasaččat oktii sin oktasaš historjá nugo koloniseren , vealaheapmi , soahti , veahkaváldi , goddin ja eatnamiid massin . 1 Iešguđet dássi hukse ovddit dásiid ala . 1 Iešguđet doarjjaortnegat ja daid njuolggadusat leat rievdan áigodagas . 1 Iešguđet dilálašvuođat sáhttet dahkat veadjemeahttumin hettet dan . 1 Iešguđet departemeanttain lea njuolga dahje eahpenjuolga ovddasvástádus sámeáššiin dan láhkai ahte dat hálddašit njuolggadusčohkiid mat galget fuolahit sierravuoigatvuođaid sámeálbmogii ( ovdamearkka dihtii sámlága ja oahpahuslága osiid , riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ja boazodoallolága ) . 1 Iešguđet departemeanta lea ožžon válddi ráhkadit láigošiehtadusaid , muhto sáhttá maid fápmudit dán válddi viidáseappot vuollásaš doaimmaide . 1 Iešguđege vuollásaš doaimmaid stivrenságastallamiin leat geahččalan bidjat gáibádussan ahte galget vuhtiiváldit sámi beroštumiid earet eará raporttain . 1 Iešguđege orohat lea siskkáldasat juohkán guohtuneatnamiid siiddaid mielde . 1 Iešguđege doalloovttadagas lea okta olmmoš gii ovddasvástida doalloovttadaga ja vejolaččat su beallelaš . 1 Iežasoassi nugo iežas bargu ja iežas ávdnasat eai sáhte leat eanet go 20 % dohkkehuvvon gollomeroštallamis 1 Iežaskapitála rievdan vástida 2009 bohtosii / badjelbáhcagii . 1 Iežaskapitála báŋkkuin ja dustenkapitála heaggadáhkádusfitnodagain lea dál mealgat buoret go maid lei jagi dás ovdal . 1 Iežaskapitála 31/12–2008 Iežaskapitála . 31/12–2009 1 Iežaskapitála 31/12–2007 Iežaskapitála . 31/12–2008 1 Iežaset čoahkkima oktavuođas skábmamánus 2002 ávžžuhedje Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministarat ja sámediggepresideanttat dihtorindustriija johtileamos lági mielde heivehit iežaset buktagiid sámegillii . 1 Iežas áššesuorggi siskkobealde oažžu juohke ossodat ovddasvástádusa politihkkahábmemis ja koordineremis , áššemeannudeamis ja čuovvoleamis , siskkáldas ja olgguldas bagadallamis , ja diehtojuohkimis . 1 Iežas váikkuhangaskaomiid bokte lea Sámedikkis dattetge vissis váikkuhus gielddaid sámepolitihkalaš doaibmabijuide mat ovdamearkka dihtii čatnasit sámi gillii , kultuvrii , mánáidgárddiide ja ealáhusaide . 1 Iežas suohkanis Proseanta SED 1 Iežas suohkanii Proseanta SED 1 Iežas suohkanii Ii SED 1 Iežas rolla bokte regionála ovddideaddjin lážii Romssa fylkkasuohkan dilálašvuođa nu ahte sullii 30 fitnodaga , suohkana ja organisašuvnna ožžo vejolašvuođa čájehit iežaset petrolea- ja birasgelbbolašvuođa ovttas Finnmárkku ja Nordlándda oassálastiiguin Stavangera oljomeassus Offshore Northern Seas ( ONS ) . 1 Iežas ovttasbargoguimmiiguin ja gelbbolašvuođain bargomárkana birra ja barggu háhkki doaibmabijuid birra leat Bargo- ja čálgoetáhtas buorit vejolašvuođat gávdnat heivvolaš čovdosiid boazodolliide geat heitet bargamis boazodoalus . 1 Iežas oassi ii galgga eret gessot go buhtadus máksojuvvo , veardit Stáhta šiehtadallanlávdegotti notáhta , beaiváduvvon cuoŋománu 6. b. dán jagi . 1 Iežas notáhta 1 Iežas muitalus bajásšaddamis lohkan- ja čállindáiddu haga 1 Iežas duogáža diehtit , ii leat makkárge bahán go galgá máilbmái vuolgit . 1 Iežas bargu ja iežas ávdnasat eai sáhte leat badjel 20 % dohkkehuvvon gollomeroštallamiin 1 Iežas barggus proposišuvnnain lea departemeanta atnán vuođđun láhkalávdegotti evttohusa ja ráđđádallamiid mat leat leamaš Sámedikkiin ja NBR:in . 1 Iežas artihkkaliin , vuosttažettiin Morgenbladet aviissas , Friis digaštalai nággovuloš sámiide guoskevaš áššiid ja deaŧaleamos hástalusaid . 1 Iežan áigodagas teoriijaoahpaheddjin Sámi álbmotallaskuvllas 1960-jagiid adden oktii čuovvovaš stiilabarggu : " Váttisvuođat ja hástalusat maid lean vásihan iežan skuvlaáigodagas " . 1 Iežan sámegielmáhtu duođaštan dihtii čállen ohcamuša Porsáŋggu skuvlastivrii sihke dáro- ja sámegillii . 1 Iežan mánnávuođas ledje eatnis ( riegádan 1944 ) gápmagat feaskkirseainnis . 1 Iežan muittut ja dárkostusat . 1 Iežan birrasis gullen sihke sáme- ja suomagiela , muhto eanáš dárogiela . 1 Iežamet sámi skuvlaáššiid máhtolašvuođa vuođul , man leat ožžon erenoamášoahpu bokte ja go leat ollu jagiid bargan dánlágan áššiiguin , mii čielgasit rávvet ahte plánejuvvon gymnása sámegielain ii ásahuvvo Áltái . 1 Iežamet gákti 1 Iežamet bealis áigut váikkuhit árjjalaččat ja positiivvalaččat dan ahte boahtteáiggis ii galgga sáhttit eahpidit Sámedikki iežas bearráigeahččanrutiinnaid . 1 Iešalddis lea vejolaš eastadit geavaheames dakkár areálaid main lea sávakeahtes riska ja raššivuohta . 1 Iešalddis lea juo dáidagis ja kultuvrras stuora árvu . 1 Iešalddis dat go ledjen sápmelaš gal ii daguhan makkárge váttisvuođaid . 1 Ieža moai ean leat olus sámegiela oahppan , ja moai ean birgehala go fertejetne mánáide oahpahit dárogiela . 1 Ieža leat hui gergosat viehkalit báhtui go min almmái aitto doarosta oivviin hávgga ahte olles hávgacaggi gahččá . 1 Ieža eaba sámástan , muhto doarjjuiga ollásit mu áigumušaid . 1 Ieš čállen seammalágán ohcamuša Viktora ovddas . 1 Ieš šattat máksit unnimusat 36 proseantta olggosgoluin . 1 Ieš válljejuvvojin jođiheaddjin . 1 Ieš válljejin beljiid giddet vai birget , ja ledjen iežan máilmmis go earát sámástedje . 1 Ieš vel doalan beavdejuolggis . 1 Ieš sámiid eksisteanssa ja leahkima váikkuhit nuppe bealde báikkálaš rievdadus- ja heivehanproseassat , ja nuppe bealde fas nationála ja máilmme viidosaš ovddideapmi . 1 Ieš sus ii leat panihkka dan dihte . 1 Ieš son ii gal máhttán sámegiela , ja de ii sáhttán ge hupmat iežas báhpasuohkana mánáiguin sin iežaset eatnigillii , ja liikká son lea gávnnahan ahte sis geat máhttet dárogiela lea eanet diehtu go sis geat eai máhte dan giela . 1 Ieš son dulkui dáro- , sáme- ja suomagielaid gaskkas . 1 Ieš skuvlabáikkis Ákŋoluovttas orro eanáš dážat , muhto máŋga internáhtamáná bohte vuonain gos orro dušše dahje measta dušše sámit . 1 Ieš skuvla lea stuorra visti , dimbarat ja siskkobealde skoađastuvvon . 1 Ieš riidogažaldat máinnašuvvo čuovvovaččat Čáhputvuovdin . 1 Ieš plána lei gárvvis guokte vahku ovdal go skuvllat álge ja dalle ledje oahpaheaddjit ráhkkanan našunála oahppoplána čuovvut . 1 Ieš ohppen eanet dárogiela go lohken máidnasiid mánáide ja geahččalin čuovvut dan maid sii ohppe skuvllas . 1 Ieš oahpai maŋŋá lohkat sámegillii . 1 Ieš máhtii dušše sámegiela dalle go son 1906:s álggii skuvlii mas visot lei dárogillii . 1 Ieš mun šadden árrat searvat plána- ja oahpponeavvobargui . 1 Ieš mun lean gal deattuhan giellaoasi eanemustá , muhto mis leat leamaš iešguđetge kulturprošeavttat maid . 1 Ieš muitalus geasuhii mu ja maiddái čiekŋalit guoskkai munnje dan vuogi mielde movt son dan logai . 1 Ieš liikojin govvaráidduide . 1 Ieš lei gitta čalmmiiguin huradeamen , mahkáš juoiggai . Lei áibbas endorii , ii han son máhttán juoigat . 1 Ieš ledjen hárjánan oahpahit jietnavuogi mielde , ja gávnnahin Lásse ja Máhtte-girjjiid teavstta váttisin . 1 Ieš ledjen Viktora eadni , son galggai vuosttaš luohkkái álgit 1991 ' čavčča . 1 Ieš lean maŋimus jagi bargan hui ollu dáinna . 1 Ieš lean eret Deanodagas , unna sámegilis Deanuvuona rávddas . 1 Ieš konvenšuvnnaid čađaheapmi lea biddjouvvon stáhtaide alcceset . 1 Ieš konkrehta hálddahusorgána dáfus , de Bargiidbellodaga joavku dárko beroštumiin ahte SVL árvalusa mielde Finnmárkku eananhálddahusorgána maid galgá sáhttit ráhkadit njuolggadusaid gieldda meahcceburiid hálddašeami várás ( vrd. 2-11 . NOU 1997:4 , s. 549 . ) 1 Ieš jáhkán ahte Ivgu-suorggi háddjen lea dehálaš sivva . 1 Ieš hupmen gal veahá sámegiela vuosttaš jagiid , muhto dan áiggi go álgen skuvlii , de jámiiga mu eagiguovttos ja dalle ii hubmojuvvon šat eambbo sámegiella min ruovttus . 1 Ieš gal čákŋen ránu vuollái vai guovssahasat eai sáhttán mu gitta váldit . 1 Ieš fápmolinjáneahta huksemiin ge lea gáržžes sadji bieggafápmorusttegiidda Finnmárkkus . 1 Ieš fápmolinjá huksema oktavuođas lea gáržžes sadji bieggafápmui Finnmárkkus . 1 Ieš evttohusas válddahallojuvvo individuála eaiggát- ja geavahanrivttiid identifiseren sámi guovlluin máttabealde Finnmárkku . 1 Ieš don mearridat rievdadatgo jienastanlihpu . 1 Ieš doaimma plánema ja čađaheami dahká ovttaskas fitnodat . 1 Ieš dat juridihkalaš organiseren sáhttá molsašuddat ; muhtun doaimmat mat eai gula dán namahussii , sáhttet áinnas leat organiserejuvvon stáhtafitnodahkan , oasussearvin , vuođđudussan dahje sullasažžan . 1 Ieš dainna neahttahuksemiin Nuorta-Finnmárkkus šaddá kapasitehta dušše bealli das mii lea ohccojuvvon NVE [ 2 ] . 1 Ieš biddjojuvvojin njealját luohkkái , gos measta buohkat ledje vázzán dábálaš goalmmát luohká . 1 Ieš alddis lea čielggas ahte áitojuvvon unnitlohkogielaid ealáskahttimii leat buoremus vejolašvuođat lihkostuvvat rikkis ja demokráhtalaš servodagain . 1 Ieš Piera Hætta lei sárgon leavgga . 1 Iehčanasvuohta ja iešmearrideapmi Sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuohta bidjá deaŧalaš evttuid sámi ásahusaid hábmemii . 1 Iehčanasvuohta ja iešmearrideapmi ... 27 5.2 . 1 Iehčanas ealáhusdoalli , Gb-politihkar ja eanandoalli , lei válljejuvvon áibmomediaráđđái ( 2006-2009 ) 1 Idjadeimme Álttás ja doppe oidnen soađi . 1 Ideála mielde galggašii nissonolbmuid lohku leat badjeleappos . Muhto go jurddaša ahte Sámi ovdánahttinfoanda vuosttažettiin doarju vuođđoealáhusaid , gos dávjjimusat leat dievdoolbmot geat ohcet , de sáhttá lohkat ahte nissonlohku lea dohkálaš . 1 Identitehta rievdá oppa áiggi nugo buohkain earáin ge . 1 Identitehta 1 Identifiseren Finnmárkolága § 5 mielde dat šaddá čilget geas leat vuoigatvuođat eatnamiidda . 1 Idar oahpahii ruovttudikšuma maiddái . 1 Idar oahpahii muhtumiidda geavahit kalkuláhtora . 1 Idar lei min buotmáhttiolmmái . 1 Idar lei meahccemannalas . 1 Ida Marie Bransjell 1 Ida Marie Bransfjell , 25. - 26.05.10 . 1 Ibestad tannklinikk 1 IV Čielggdanlávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat oktan Egil Olli lassiárvalusain . 1 IV Sámedikki doarjjastivra čujuha ahte ohccái ovdal lea juolluduvvon doarjja doaibmavistti viiddideapmái áššis DSE 152/05 . 1 IV Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Sámi ovddidanfoanda . 1 IV Ruhta váldojuvvo poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , mariidna ealáhusat . 1 IT-áššiid oktiiordnen . 1 IT-vuogádagat ja sámegiel čálamearkkat Láhčin dihte sámelága giellanjuolggadusaid , báikenammalága ja ođđa nammalága čuovvoleami gáibáduvvo ahte buot Romssa fylkkasuohkana IT-vuogádagat sáhttet gieđahallat sámegiel čálamearkkaid . 1 IT-suorgádaga teknologalaš ovdáneapmi lea dan šlájat váttisvuohta sámi čálamearkačohkiid oktavuođas ahte IT veadjá čoavdásit almmá stáhtalaš mieldeváikkuheamihaga . 1 ISO lea máilmmiviidosaš standáriserenorganisašuvdna mas leat miellahtut 130 riikkas , okta guđege riikkas . 1 INVESTERENBOAĐUT Doaibmabiergasiid ja gittaopmodagaid vuovdin Ruhtasirdimat buhtadusgáibádusain Ruhtasirdimat stáhtas ja earáin Reantoboađut , vuoitu ja ruhtalokten INVESTERENBOAĐUID SUBMI INVESTERENGOLUT Bálkkát ja sosiála golut Oastimat mat leat mielde suohkana buvttadeamis Oastimat suohkana iežas buvttadeami sadjái Ruhtasirdimat Reantogolut , provišuvnnat ja eará finánsagolut INVESTERENGOLUID SUBMI FINÁNSAGOLUT Oassemáksogolut Loanat earáide Ossosiid ja osiid oastin Sajuštuvvon friddja investerenfoanddaide Sajušteamit čadnojuvvon foanddaide Sajušteamit geavahanruhtan FINÁNSASIRDIMIID SUBMI RUHTADANDÁRBU RUHTADEAPMI Loatnageavaheapmi Vuostáiváldojuvvon oassemávssut loanain Ossosiid ja osiid vuovdin Ruhtasirdimat doaibmarehketdoalus Háldenfoanddaid geavaheapmi Fridddja investerenfoanddaid geavaheapmi Čadnojuvvon foanddaid geavaheapmi Máksinnávcca geavaheapmi RUHTADEAMI SUBMI Mávssekeahttá / geavatkeahttá 1 INTERNATIONAL BACCALAUREATE ( IB ) International Baccalaureate ( IB ) lea golbma oahpahusprográmma ja daidda gulli eksámenat , maid International Baccalaureate Organization ( IBO ) lea ásahan . 1 IN Finnmárku ovddasvástida Sámedikkiin oažžut áigái nationála ovttasbargošiehtadusa ealáhusovdánahttimis . 1 IMF čujuha dasa , ahte makrogaskaomiiguin seahtá geahpedit dakkár riskka , ja namuha earret eará Ruhtadangeahču njuolggadusaid , mat gusket visteloanaide , stuorát riskadeattu visteloanaid oktavuođas , ja báŋkkuid kapitála nannema dan láhkai , ahte ráddjet vuoittu váldima ja čavget bálkápolitihka . 1 IMF áirrasgoddi čujuha cealkámušastis riskii , mii laktása alla stohpohattiide ja norgga bearatgottiid alla vealgedássái . 1 IMF áirrasgoddi loahppacealkámuš lea , ahte norgga ekonomiija birge bures vaikko riikkaidgaskasaš ekonomiija lea eahpestáđis . 1 IMF áirrasgoddi doarju vuogi , mainna Ráđđehus ovddida ruhtadanpolitihka 2012 stáhtabušeahtas . 1 IMF rávve maiddái mo Norggas sáhttá láhčit makrogoziheami institutionála rámmaid . 1 IMF ođđa norgga ekonomiija árvvoštallan 1 IMF deattuha cealkámušastis , ahte Norggas lea buoret vuođđu birget euroavádaga lassánan ráfehisvuođain , go máŋgga eará Eurohpá riikkas . 1 IMDi lea álggahan stuorát čielggadanbarggu dulkasuorggi muddema birra , man ulbmil lea evttohit mo almmolaš ásahusat nu johtilit go vejolaš sáhttet dustet oktasaš hástalusaid dulkoma kvalitehtasihkkarastima oktavuođas . 1 ILOkonvenšuvnna nr. 169 dárkilat sisdoalu ja viidodaga birra de čujuha St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka . 1 ILO-soahpamuša nr. 169 váldopinsihppa lea eamiálbmogiid vuoigatvuohta seailluhit ja viidáseappot gárgedit iežaset kultuvrra , ja eiseválddiid geatnegasvuohta dahkat doaibmabijuid mat dorjot dán barggu . 1 ILO-soahpamuša nr. 169 nannema oktavuođas celkkii Sámediggi ahte lea « eahpidahtti duhtaditgo norgalaš láhkamearrádusat ja geavat gáibádusaid mat leat boahtán ovdan K-169:s . » 1 ILO-soahpamuša nr 169 artihkkalis 25 čuovvu ahte eamiálbmogiidda dearvvašvuođabálvalusaid hábmen galgá leat eamiálbmogiid iežaset ovddasvástádus ja daid čađaheami galget sii beassat stivret . 1 ILO-soahpamuš nr. 169 ásaha unnimusstandárddaid eamiálbmogiid rievttálaš suodjalussii . 1 ILO-soahpamuš nr. 169 lea ja ovdalaš ILO-soahpamuša nr. 107 ( 1958 ) lea vuos áidna guokte rievttálaš neavvu mat njuolga siskkildit eamiálbmogiid suodjalusa . 1 ILO-soahpamuš nr. 169 fas ii ásahala gažaldaga iešmearrideamis . 1 ILO-soahpamuš nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain , sisdoallá almmatge artihkkalis 1 b eamiálbmogiid meroštallama , mii maiddái geavahuvvo dán dieđáhusas : 1 ILO-soahpamuš nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain 1 ILO-soahpamuš nr 169 lea dohkkehuvvon , e.e. , ja nu ain . 1 ILO-konvenšuvnnas nr. 169 lea okta váldoprinsihppa eamiálbmogiid vuoigatvuođaid hárrái ahte suodjalit ja viidáset ovddidit sin kultuvrra , ja ahte eiseválddiin lea geatnegasvuohta čađahit doaibmabijuid maiguin doarjut dán barggu . 1 ILO-konvenšuvnnas nr. 169 lea eamiálbmot meroštallojuvvon ná : álbmot mii lea doalahan , ollásit dahje belohahkii , iežas árbevirolaš kultuvrra , árvvuid ja ásahusaid , ja mii elii dihto guovllus ovdal go stuorra servodat válddii dan badjelasas dahje ovdal go stáhta ásahuvvui . 1 ILO-konvenšuvnnas nr. 169 ( ILO 169 ) álgoálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain čuožžu maid álgoálbmogiid ásahusaid birra . 1 ILO-konvenšuvnnas nr 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain leat čielga mearrádusat das ahte eamiálbmogiin leat vuoigatvuođat ieža beassat mearridit iežaset kultuvrralaš ovdáneami , beassat oahppat geavahit iežaset giela ja beassat vuođđudit iežaset ásahusaid mat galget sin ovddastit eiseválddiid ektui . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 váldoprinsihppa lea , ahte álgoálbmogiin lea riekti seailluhit ja ovddidit iežaset kultuvrra , ja eiseválddiin geatnegasvuohta mearridit doaibmabijuid mat dorjot dan dan barggu . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 eará gažaldagaid oktavuođas háliida Sámediggi oppalaččat čujuhit ovddeš raporttaide ja máhccat daidda boahtte raporttain . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 dohkkehemiin lea ráđđehus geatnegahttojuvvon ráđđádallat dainna álbmogiin masa dat guoská , heivvolaš prosedyraiguin ja erenoamážit sin ovddasteaddji ásahusaid bokte , jus fal árvvoštallet ráhkadit ođđa lágaid dahje hálddahuslaš doaibmabijuid mat njuolgga sáhttet dasa čuohcit , gč. art. 6 . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 bokte , ja eará gaskariikkalaš konvenšuvnnaid ja šiehtadusaid bokte maidda Norga lea guorrasan . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 15 ( 2 ) ráđđádallangeatnegasvuohta lea viidát go 6. artihkkala ráđđádallangeatnegasvuohta . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 25 , sisdoaluin oaivvilduvvo ahte eiseválddiin lea ovddasvástádus ahte guoskevaš olbmot ožžot dohkálaš dearvvašvuođabálvalusaid . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 14 nr. 2 lea iehčanas geatnegasvuohta stáhta eiseválddiide mii galgá mielddisbuktit ahte eaiggátvuoigatvuođat suodjaluvvojit ja sihkkarastojuvvojit beaktilit . 1 ILO-konvenšuvnna nr. 169 1 ILO-konvenšuvnna nr 169 artihkal 25 sihkkarastá sámiide vuoigatvuođa beassat leat mielde hábmemin guoskevaš dearvvašvuođafálaldagaid . 1 ILO-konvenšuvdna nr. 169 ásaha álgoál-bmogiid riektesuddjema unnimusstandárddaid . 1 ILO-konvenšuvdna nr. 169 iehčanis stáhtaid álgoálbmogiid ja olmmoščearddaid birra 1 ILO-konvenšuvdna nr. 169 cealká ee. artihkkalis 28 ahte « Doaibmabijut galget álggahuvvot mat seailluhit ja ovddidit dan álbmoga gielaid geavaheami mas lea sáhka . » . 1 ILO-konvenšuvdna geatnegahttá eiseválddiid systemáhtalaččat guorahallat lágaid , njuolggadusaid ja hálddahuslaš organiserema gáhtten dihte sámi vuoigatvuođaid ja dáhkidit ahte sin integritehta doahttaluwo . 1 ILO-konvensuvdna nr. 169 dadjá ee. 28. artihkkalis ahte « Galget gávnnahuvvot doaimmat seailluhan ja ovdánahttin dihte guoskevaš álbmogiid álgogielaid » . 1 ILO-KONVENŠUVDNA NR. 169 1 ILO áššedovdilávdegoddi lea earret eará fuomášan čuovvovačča meannudettiinis norgalaš skábmamánu / juovlamánu 2003 áigodatraportta : 1 ILO áššedovdi lávdegoddi lei álggus kritihkalaš ráđđádallanprosessii ovdalgo láhkaevttohus biddjojuvvui ovdan . 1 ILO siidu álgoálbmogiid birra 1 ILO orgánat eai leat njuolga dahkan oaivila dása , muhto leat duhtan dovddahit vuordagiid čielggadeami hárrái maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa gieđahallan mielddisbuktá . 1 ILO lea cealkán : « the spirit of consultation and participation constitutes the cornerstone of Convention No . 1 ILO kritihkalaš mearkkašumit ráđđehusa álgovuolggalaš finnmárkkuláhkaevttohussii váikkuhii sakka dasa ahte láhkaevttohus rievdaduvvui ja ahte sohppojuvvui dakkár čoavddus maid Sámediggi sáhtii dohkkehit . 1 ILO konvenšuvdna nr. 169 – 1 ILO gieđaškuššanorgánat leat 10 gohčodan ráđđádallamiid ja oassálastima prinsihpaid ILO-konvenšuvnna 6 , 7 ja 15 artihkkaliin , konvenšuvnna čiehkajuolgin . 1 ILO Convention on indigenous peoples , 1989 ( No . 169 ) : A manual . 1 IKT-oktavuođas deaivvada sámegiella hástalusaiguin , muhto maiddái vejolašvuođaiguin . 1 IKT-doaibmaplána birra maid ságastallui , ja Sámediggi čujuhii ahte sámi skuvllat galget váldot mielde IKT-áŋgiruššamiidda boahttevaš jagiin . 1 IKT váikkuha buot ekonomalaš surggiide , ja dasto vel organisašuvdnastruktuvrraide ja bargodilálašvuođaide . 1 IKT váikkuha buot ekonomalaš 21 1 IKT ovdáneapmi veahkeha nannet vejolašvuođaid oažžut ođđa ja njuovžileabbo ovttasbargančovdosiid . 1 IKT i norsk utdanning . 1 IKT addá veahádatgielaide ođđa vejolašvuođaid rievddalmas globaliserendilálašvuođas . 1 IKT ) , Sogn ja Fjordane AllakskuvlaEará luohttámušdoaimmat 2004-2005 Stivramiellahttu , Innovasjon Norge ( Innovašuvdna Norga ) , Sogn ja Fjordane 2003-2005 Stivramiellahttu , Friskgården Tyin AS 2003-2004 Guovlokommišuvnna miellahttu 2003-2005 Stivramiellahttu , Gjensidige forsikring , Vestlándda regiovdna 1999-2003 Váldostivrra miellahttu , Gjensidige Forsikring 1999-2005 Stivrajođiheaddji , Vestlandsforskning 1988-1993 Sogn ja Fjordane meieriija bargolávdegotti jođiheaddji 1 IKOs lea virgáduvvon oahppojođiheaddji gean ovddasvástádus lea oahpu plánen , bagadallan ja organiseren . 1 IKOs lea bajimus fágalaš ovddasvástádus oahpus , maiddái kandidáhtaid sisaváldimis . 1 III RAVISOLBMUID OAHPAHEAPMI Sámediqgi áigu mannel váldit ovdan sámiid várás rávisolbmuidoahpahusa organiserema . 1 III JIENASTEAPMI Váldolávdeqotti mearrádusevttohus hilqojuvvui 1 III JIENASTEAPMI Váldolávdeqotti evttohus dohkkehuvvui ovttajienalaééat . 1 III JIENASTEAPMI Váldolávdeqotti evttohus dohkkehuvvui ASSI 16/91 1 III JIENASTEAPMI Váldolávdeqotti evttohus , earret sáni " Virqgis " mal ) l ) emus oasis , dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 III JIENASTEAPMI Ivar Simonsena rievdadusevttohus éuoqgái 3.5.6 hilqojuvvui 8 jiena vuostá . ja lassievttohus éuog ~ái 5.5.6 hilgojuvvui 6 jiena vuostá . 1 III Ii šat addojuvvo eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš eanet goluide . 1 III Ii šat addojuvvo eanet doaibmadoarjja 2007 dahje vejolaš lassigoluide . 1 III Ii addojuvvo šat eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš liigegoluide . 1 III IV 1 III 8 . 1 III 5.2 Árvalus s. 30 . Lasáhus — Earenoamáš earri sámi riddo- ja vuotnaguovlluide 1 III 5.1 Árvalus s. 29 . 1 III - C. 1 II šat addojuvvo eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš eanet goluide . 1 II Árvalus 1 II ÁRVAWS 1 II SÁMEDIKKI VUOÐÐOOAIDNU 1 II Mearrádusárvalus ja mearkkašumit 1 II Evttohusat ja mearkkšumit 1 II Evttohusat ja mearkašumit 1 II Eavttuhusat ja mearkkašumit 1 II EVTTOHUS Orqanisašuvnna ja vuoooudusá $šiid v81dolávdeqoddi , á $$evuoddji Olav Andersen bokte ovddidii cuovvova$ evttohusa Sámediqgái : Sámediqgi ovddida Gonaqassii dieo8husa doaimmas birra . lága vuooul geassemánu 12. b 1987 nr. 56 Sámedikki ja eará riektidiliid birra ( Sámeláhka ) . § 1 II Doarjjalohpádus máksojuvvo dalle go loahpparuhtadeapmi lea čovdojuvvon , investeremat leat čađahuvvon ja go golut leat duođaštuvvon . 1 II : Sámediggi čujuha ahte sámediggeválganjuolggadusaid § 9 mielde , addojuvvon gonagaslaš resolušuvnna bokte 08.07.1988 , lea eaktuduvvon ahte sámi jienastuslohku galgá seailluhuvvot oadjebasat čadnojuvvon ( forseglet earret jos Sámediggi mearrida ahte dat galgá duššin dahkkot . 1 II 50 % doarjagis máksojuvvo máksinávžžuhus vuođul . 1 II . Siida 1 ICR lea máŋgga dáfus seammalágan go Gáldu , sihke sturrodagas ja bargguid ektui . 1 ICOMOS lea dál ráhkadan listtu mas leat 25 huksehusa ja maid dat oaivvilda ovddastit buoremusat 20. jahkečuođi arkitektuvrra Norggas . 1 ICOMOS lea ON oahpahus- , dieđa- ja kulturorganisašuvnna ( UNESCO ) ráđđeaddiorgána kulturmuitoáššiin . 1 ICOMOS Norga lea fágalaš forum mii bargá máilmmeárbečuolmmaiguin ja kulturmuitoáššiiguin Norggas . 1 ICOMOS Norga 1 ICOM ođastii 2007:s museadefinišuvnna , mii lea : 1 ICMM ruoktosiidu 1 ICMM ovddasta máilmmi 13 stuorámus ruvkefitnodaga ja máilmmi 24 našunála ja riikkaidgaskasaš suorgeorganisašuvnna . 1 ICMM : Mining and Indigenous Peoples Issues Review 1 I1986:s nammaduvvui Randi Nordback Madsen Finnmárkku skuvladirektevran , dán virggis son lei 1992 ' rádjai . 1 I. Áššecilgehus 1 I. ovddasvástádus hálddašit doarjjaortnegiid bargat oahpponeavvuiguin , mat leat heivehuvvon vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa oahppoplánaide . 1 I. Mearkkašumit : III . 1 I. II . 1 I. Diedáhus guoská Sámediggeráđi doaimmaide 1999 miessemánu 19. b. rájes cakcamánu 17. b. rádjai . 1 I ÁLGU 1 I tillegg skal saka kunngjerast i minst to aviser son er alminneleg lesne på staden , eller gjerast kjend på annan høveleg måte . 1 I ovttaiienalaččat . 1 I område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , kan og leiar av reinbeitedistrikt krevje grensegang . 1 I kvart enkelt tilfelle må ein gjennomgå og ta stilling til nøyaktig fordeling . 1 I kommunene Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal og Surnadal kan Kongen mot vederlag etter skjønn kreve avstått til staten rett til å utøve reindrift slik denne beskrives i reindriftsloven §§ 19 til 24 , når dette finnes nødvendig for å sikre fortsatt samisk reindrift i området og de må regnes med ahte inngrepet utvilsomt vil være til mer gagn enn skade . 1 I klagesaker av prinsipiell karakter kan klagenemnda gii Norsk språkråd 1 , Sametinget og departementet høve til å uttale seg . 1 I juli 1919 blei den andre samekonferansen holdt i Bonjákas , med deltakere helt fra Sør-Norge . 1 I V. Stordahl ( red. ) , Samisk identitet . 1 I Sør-Varanger 1960–2005 Fra malm til mangfold . 1 I Sør-Varanger 1960–2005 . 1 I Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller 1 . 1 I Sámi eanandoallu lea hálddašuvvon norgga eanandoallopolitihka vuođul daid maŋimuš 30 – 40 jagiin , ja nu lea sámi álbmot massán deaŧalaš kulturárbbi . 1 I Sd.dieđ. nr. 16 ( 2004 – 2005 ) Eallit kulturmuittuiguin daddjojuvvo ná : Gažaldaga sámi kulturmuitohálddašeami boahtteáigásaš organiserema birra galgá dakkár bargojoavku čielggadit mas leat mielde Birasgáhttedepartemeanta , Gielda- ja guovlodepartemeanta , Riikaantikvára ja Sámediggi . 1 I Indigenous Peoples . 1 I I ÁRVAWS Organisašuvdnaáššiid váldolávdegoddi ovddidii čuovvovaš árvalusa Sámediggái áššeovddideaddji Máret Guhttor bokte : 1 . 1 I I ÁRVAWS 1 I Finnmárkkukomišuvdna § 29 Finnmárkkukomišuvdna Ásahuvvo kommišuvdna ( Finnmárkkukomišuvdna ) , mii gustojeaddji riikkagottálaš rievtti vuođul galgá čielggadit daid eatnamiid geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođaid , maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas § 49 mielde . 1 I Doarjja gitta 200 000 ru rádjai jagi 2007 doaibmadoarjagin . 1 I ASSEBAHPIRAT - Orqanisšuvnna- ja vuoooudusáššiid váldolávdeqotti evttohus áššis 5/91 , nubbi oassi - Sámediqgeráoi cuonománu 13. b. 1991 evttohuvvon Sámediqgeplána 1991-93 áigodahkii II 1 I ASSEBAHPIRAT - OrqanisaSuvnna- ía vuoššudusáSSiid váldolávdeqotti Sámediqgeplána evttohus 1991-1993 áigodahkii , 04.02.1991 - Lassievttohus 06.05.1991 sosiála- ja dearvvaSvuošaáSSiid váldolávdegottis - Lassievttohus 13.05.91 vuoigatvuošaid váldolávdeqottis - Lassievttohus 13.05.91 kultuvrra ) a giela váldolávdegottis II EVTTOHUS OrganisaSvunna- ía vuoššudusáSSiid váldolávdeqoddi ovddidii áSSevuoddji Josef vedhugnes bokte cuovvovaS evttohusa : SAMEDIGGEPLANA 1991-93 AIGODAHKII Lávdegoddi evttoha : Sámediggi cuíuha orqanisaSuvnna- ía vuoššudusáSSiid váldolávdegotti 15.05.1991 evttohuvvon Sámediggeplána 1991-93 áigodahkii ía dohkkeha dan Sámedikki doaimma niuolqgadussan válgaáigodaga lohppii . 1 I : Årbok for Tana 1984 [ 15 ] Reive lei čállojuvvon sámegillii ja lea geardduhuvvon dán girjjis , namahusa vuolde Deanodaga ja Stáhpogietti biire gáibidii oahpahusa eatnigillii . 1 I : Årbok for Tana 1984 1 I : Utne og Solberg ( red. ) : Finnmark omkring 1700 . 1 I : Stenstad , Finn ( red. ) : Nordnorske stemmer . 1 I : Nuorttanaste 28. febr. 1903 Sandøy , Pål : Soga om Pavel Anderssen . 1 I : Meløy / Mathiesen / Olsen ( red. ) : Melding om skolen i Finnmark 1945–70 1 I : Dieđut báikki birra : Dás sáhttá čilget gos báiki lea ( eará báikkiid ja namaid ektui ) , makkár báiki lea , masa báiki lea adnojuvvon , mii doppe dáhpáhuvvan jna. 1 I : Bidrag til Finmarkens kirkehistorie . 1 I 45/93 KULTURMUITOGAHTTEN - SIRDIN JA NJUOLGGADUSAT Á ! ! 1 I 44/93 099 A MÁNAIDGÁRDELÁHKA EVTTOHUS - GULASKUDDAN A ! ! 1 I 43/93 BUHTADUSAT SÁMEDIKKI ÁlRASIIDDA JA VUOLLÁSA ! RÁDIID LAHTUIDE A ! ! 1 I 42/93 SÁMEDIKKI BU ! EAHTTA 1994 vARAS-JUOHKIN A ! ! 1 I 41/93 MINERÁLA RESURSSAID OHCAN JA ROGGAN SÁMI GUOVLLUIN A ! ! 1 I 40/93 BOAHTTEVA ! SÁMI AIVIISASTRUKTUVRA A ! ! 1 I 38/93 SÁMI ÁLBMOTVÁLWEN ORGANAID GASKASA ! OVTTASBARGU Á ! ! 1 I 36/93 NAČ 1992:15 GIELDDAID JA FYLKAGIELDDAID JUOHKIN NUPPÁSTUVVINORGGAS-GULASKUDDAN Á!!137 93 / SÁMI LAHTTOVUOHTA DAVVIRIIKKAID RÁĐIS Á ! ! 1 I 35/93 OĐĐA Á ! ! IID DIEalHEAPMI Á ! ! 1 I 34/93 SÁMEDIGGERÁĐI DIEaÁHUS DOAIMMAS BIRRA , DÁS MAIDDÁI REFERÁHTAÁ ! ! 1 I 33/93 COAHKKIMA VUOĐĐUDEAPMI Á ! ! 1 I ' ThGEIT SIIDU 1 I ' IN3Er srrru 1 Høyskolen i Romssas Allaskuvla Tromsø 1 Høykomprošeavttat sisttisdollet nana iežasruhtadeami ja prográmma lea ollislaččat veahkehan oažžut áigái badjel 1,7 miljárdda ruvnno árvosaš prošeavttaid . 1 Høykom-prográmma oalgguhii álgojagiid govdafierbmelávddu eahpenjuolga , go oalgguhii ohcalit govdafierpmi . Dát ráđđehus lea fas dál botnjan Høykom- prográmma nu ahte dat njuolga doarju ásahit govdafierbmeinfrastruktuvrra daid guovllui-de gos ii leat dát fálaldat . 1 Høykom lea gitta 1999 rájes leamaš IT-politihka strategalaš gaskaoapmin . 1 Høykom lea earret eará addán doarjaga Kárášjoga gildii ovddidit skuvlaverráha sámegillii ja - kultuvrii . 1 Høykom guovlu lea gielddat mat leat guovllupolitihkalaš gaskaomiid doaibmaguovllus . 1 Høringsuttalelser 1 Høringsnotat 14.01.10 1 Høring av Utredning av litteratur- og språkpolitiske virkemidler ( girjegillii ) 1 Hølmebakk čálii sihke noveallaid , románaid , čájálmasaid ja nuoraidgirjji . 1 Hølmebakk lei aktiiva Orientering-áviissas ja son lei okta dain , geat álggahedje Sosialisttalaš Álbmotbellodaga ( Sosialistisk Folkeparti ) . 1 Høgskolen i Volda . 1 Høgskolen i Tromsø 1999 Larsson , Bjørg : Finnefondet . 1 Høgskolen i Oslo ( HiO ) ásahii 2007 čavčča bistevaš oahppofálaldaga dulkomis . 1 Høgskolen i Oslo ( 07.02.2010 ) ( pdf , 44 kb ) 1 Høgskolen i NordTrøndelag , Steinkjer Nymo Randi , Narviika Drag Utvikling A / S Ájluokta Davvi-Norgga universitehta buohcciviessu , Geriatrálaš ossodat , Romsa Sørlie Tore , UNN , ja Nergaard Jens Ivar , UiTø , Romsa 1 Høgskolen i Nord-Trøndelag ( 08.02.2010 ) ( pdf , 219 kb ) 1 Høgskolen i Bodø ( 10.02.2010 ) ( pdf , 177 kb ) 1 Høgskolen i Akershus ( 22.01.2010 ) ( pdf , 232 kb ) 1 Hætta , Kirsten Karen Andersdtr . 1 Hætta , Elmo Margrethe Henriksdtr . 1 Hætta , Ellen Mathisdtr . 1 Hæren lea ožžon sullii 1 100 jahkedoaimma ( sullii 50 pst. ) 2006 rájes ja jahkedoaibmalogut galget ain lasihuvvot jagis 2011 . 1 Hæren lassigolut olgoriikkadoaimmaide leat dalle máksojuvvon . 1 Hålogallándda teáhter lea Romssa ja Finnmárkku guovloteáhter ja dat lea Romssas gávpogis . 1 Hålogalandlága mearrádusat ulbmila , gaskavuođas álbmotriektái ja eará vuoigatvuođalaččaid birra , bidjet dihto gáržžidemiid . 1 Hålogalandalmennet – Mátta-Norggasge 1 Hålogalandalmennet ii sáhte ovdamearkka dihtii vuosttaldit ahte areálageavaheapmi muddejuvvo gieldda areálaplánemis plána- ja huksenlága mielde . 1 Hålogalandalmennegis lea eanaoamasteaddjin oamastanráđastallan eatnamiidda láhkamearrádusaid meriid siskkobealde . 1 Hålogalandalmennegis galgá leat dárkkistanlávdegoddi , mas stáhtas ja guđege nammadanorgánas galgá leat okta ovddasteaddji . 1 Hålogaland teáhteris leat jeavddalaččat guossečájálmasat main leat mielde sámi dáiddárat ja Beaivváš Sámi Teáhter čájeha bihtáidis Hålogalándda teáhtera lávddiin go lea Romssas . 1 Håkøy Håkøy 1 Håkøy 1 Håkon Jarl sagas leat muitalusat šibitdoalu birra sámiid gaskkas Norlánddas juo 900-logus . 1 Hávális divadat ii lasihuvvo rievdadusa dihte . Ii bensiidna iige dieseldivat ge lassán eanet go mii dahkko haddegoargŋumin . 1 Hávski šaddá addit sáni Finnmárkkukomišuvdnii mii áigu lagabuidda muitalit dan barggu ja proseassaid birra maid dat leat álggahan . 1 Hávski lea oaidnit ahte dál lea dát doaibmagoahtán máŋgga sajis . 1 Hávgaluovttas galggaimet sáimmain oahppat bivdit . 1 Hástalussan šaddá ásahit buriid hálddašanstivrraid mat sihkkarastet resurssaid ceavzilis ávkkástallama dan ovdáneami ektui mii lea sávahahtti sámi servodahkii . 1 Hástalussan šaddá ásahit buriid hálddašanstivrraid mat sihkkarastet resurssaid ceavzilis ávkkástallama dan ovdáneami ektui mii lea sávahahtti sámi servodahkii , dadjá Keskitalo . 1 Hástalussan šaddá duddjot buori ovttasbarggu ja ovttaárvosaš gulahallama ságastallanguimmežiid gaskii , muhto dat lea dárbbašlaš sihkkarastit oahppái buori ovdáneami . 1 Hástalussan ovddos guvlui lea lasihit buktagiid šláddjivuođa , ja berre eanet áŋgiruššat oalgebuktagiiguin ja kvalitehtabuktagiiguin . 1 Hástalussan ovddos guvlui lea earret eará fidnet eanet sámegielat oahpaheddjiid , vai suohkan sáhttá addit buori oahpahusfálaldaga ohppiide . 1 Hástalussan odne lea dat go mis eai leat ruđat dán lágan bájiid doaibmagoluid várás . 1 Hástalussan midjiide lea dál vástidit čuovvovaš gažaldahkii : Guđe geavadiiguin sáhttit ja háliidat mii joatkit ? 1 Hástalussan lei oažžut mánáid hállat sámegiela , ja bargiide šattai de dehálaš válljet pedagogalaš vuogi gos mánáid vásáhus ja sáhkkiivuohta lei vuođđun . 1 Hástalussan leat ekonomalaš ja olmmošlaš resurssat . 1 Hástalussan lea čielggadit makkár dutkanhástalusat leat daid iešguđetge fágasurggiin , makkár vejolašvuođat leat searvat resursajoavkkuide / dutkanprošeavttaide jnv. . 1 Hástalussan lea čielggadit makkár dutkanhástalusat leat daid iešguđetge fágasurggiin , makkár vejolašvuođat leat searvat resursajoavkkuide / dutkanprošeavttaide jnv. 1 Hástalussan lea ásahit eaŋkalis vuogádaga maid lea álki gieđahallat . 1 Hástalussan lea váfistit sámi giellagelbbolaš bargiid bestema 11 mánáigárddiide . 1 Hástalussan lea váfistit sámegiela gelbbolaš bargiid bestema , erenoamážit pedagogalaš bargiid , muhto maiddái assisteanttaid . 1 Hástalussan lea nappo hábmet njuolggadusaid maid mielde boazodoallu ieš vuolggaha boazologu heiveheami , seammás go maiddái ásahuvvojit vuogit almmolaččat bearráigeahččat resursadili . 1 Hástalussan lea maiddái unnidit eanandoalu boraspirevahágiid . 1 Hástalussan lea láhčit dilálašvuođaid nu ahte eanadoallu guovlluin vuoruhuvvo bajás . 1 Hástalussan lea geahčadit dán prográmma árvobuvttadanprográmmaid ektui borramuša , boazodoalu ja mariidnašlájaid ja mariidnavuođus mátkkoštusealáhusaid siskkobealde . 1 Hástalussan lea fuolahit ahte fálaldat sámi bálvalusdárbbašeaddjiide ii gártta gillát dan geažil go ekonomalaš eavttut čavgejuvvojit dađistaga juolludemiid unnidemiiguin ja bargiid geahpedemiin . 1 Hástalussan lea dat go leat unnán ohccit , ja ahte dat ohccit hárve devdet eavttuid mat leat biddjon juolludeami oktavuođas . 1 Hástalussan lea dasto maiddái sámi vuoigatvuođa čielggadeapmi Romssas ja máttás guvlui . 1 Hástalussan lea dahkat dainna maid nu , muhto dat gal ferte leat juoga áibbas eará go maid sii árvalit ! 1 Hástalussan lea buoridit duođaštanvuođu ja gávdnat ortnegiid maid lea vejolaš geavahit almmá diekkáraš erohusaid bohcciideami haga . 1 Hástalussan lea buoridit duodjegálvvuid juohkášumi 5 ja márkanfievrrideami . 1 Hástalussan lea ahte Sámediggi ii leat okta vuođđudeaddjiin ii ge das leat váldi nammadit stivralahtuid . 1 Hástalussan ii leat dán lágan bájiid investeren . 1 Hástalussan boahtteáiggis lea bisuhit dán ovdáneami , ja okta doaibmabijuin sáhtášii leat oahpposajiid lasiheapmi Finnmárkku allaskuvllas ja Sámi allaskuvllas , dadjá Nyvoll loahpas . 1 Hástalussan Barentsovttasbarggus lea danne aktiivvalaččat háhkat ekonomalaš resurssaid vai eamiálbmogat besset searvat ovttasbargui , ja dasto ruhtadit prošeavttaid guovllu eamiálbmogiid váste . 1 Hástalusat čilgejuvvojedje dárkilit čoahkkimis , ja Sámediggi ja Finnmárkku fylkkamánni sohpe ovttasbargat 2011 konferánssa lágidemiin dáinna fáttáin . 1 Hástalusat čatnasit dieđuid lonuhallamii boarráset vuogádagaiguin . 1 Hástalusat čatnasit dasa ahte sámi pasieanttain lea eará kultuvra ja dávjá eará giella go bálvalusfálliin . 1 Hástalusat mat leat guollevuostáiváldirusttegiin go leat gitta ja mo dát váikkuhit guolásteddjiide 1 Hástalusat mat gusket sámegillii lea okta min deháleamos sámepolitihkalaš bargguin . 1 Hástalusat leat stuorámusat davviguovlluin go liegganeapmi dáhpáhuvvá johtilepmosit doppe . 1 Hástalusat leat máŋga - sihke boazodoalus ja eanadoalus , muhto boraspireváttisvuohta lea eahpitkeahttá buot stuorimus . 1 Hástalusat joatkkaoahpahusas 1 Hástalusat ja vuoruhuvvon doaibmabijut 1 Hástalusat dán oktavuođas leat ollu , earret eará lea deaŧalaš ávkkástallat buorebut mielkekapasitehtain ja sihkkarastit eanet ráhkadeami ja viidáset náláštuhttima min guovlluin . 1 Hástalusat 5.1 . 1 Hástalusat ... 27 5.1 . 1 Hástalusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Hástalusaid árvvoštallamat leat čadnon dáidda surggiide : – Sámi ásahusaid iehčanasvuohta ja čanastagat sámi almmolašvuhtii . 1 Hástalus sámi museaide lea go Primus ii hálddaš sámegielbustávaid . Sámediggi , ABM- utvikling ja KulturIT 1 Hástalus sáhttá maid leat gávdnat dakkár doaibmabijuid mat sihke váldet vuhtii máná gielalaš ja kultuvrralaš čanastumi ja mat dan seammás adnojit leat buoremus doaibmabidjun dan ektui makkár dárbbut mánás muđui leat . 1 Hástalus sáhttá leat dat go mánáidsuodjalusbálvalusas váilu gelbbolašvuohta árvvoštallat kultuvrralaš , gielalaš ja oskkoldatlaš gullevašvuođa mearkkašumi ja das sáhttá váilut máhttu iešguđetlágan báikkálaš ( ođđaáigásaš ja dološ ) árbevieruin sámi báikkálaš birrasiin , ja sáhttá maid váilut máhttu sámi árvvuid ja guottuid birra . 1 Hástalus ovddos guvlui lea danne ráhkadit nu buori rekruterenvuođu álbmogii go vejolaš ja movtiidahttit olbmuid sámegielohppui buot dásiin . 1 Hástalus ovddasguvlui lea oažžut guovddážiid maiddái searvat fylkka sámi ealáhusdoaimmaid ovddideapmái . 1 Hástalus lea čeahkkádit ja gávppáiduhttit dutkanbohtosiid , go dat gáibida hirbmat ollu ruhta- 1 Hástalus lea álggahit kritihkalaš jurddašeami kultuvrra , historjjá ja identitehta dáfus guovtti oktavuođas , sihke minoritehta- ja majoritehtaservodagas , ja seammás váikkuhit positiivvalaččat sámi iešipmárdussii . 1 Hástalus lea váldit sámegiela ain eanet atnui . 1 Hástalus lea vejolaš dutkiide buktit daid oidnosii , oktan eará sullasaš hástalusaiguin . 1 Hástalus lea nappo dalle ovddidit guvllolaš ealáhuspolitihka mii addá ealáhusdoaimmaide vejolašvuođa gilvalit ovttadássásaš eavttuiguin eará fitnodagaiguin riikkas ja olgoriikkas . 1 Hástalus lea nappo dalle ovddidit guvllolaš ealáhuspolitihka mii addá ealáhusdoaimmaide vejolašvuoña gilvalit ovttadássásaš eavttuiguin eará fitnodagaiguin riikkas ja olgoriikkas . 1 Hástalus lea hálddašannotáhta ráhkadeami ja njuolggadusrievdadeami dárbbuid dáfus . 1 Hástalus lea hukset sámi giellamáhtu ja kulturipmárdusa doppe gos lea dárbu . 1 Hástalus lea geahččalit hutkat ođđa vugiid movt mihtidit veahkkeneavvogeavaheami , nu ahte sáhttá ipmirdit movt veahkkeneavvut doibmet ulbmilcealkámušaid ektui . 1 Hástalus lea ceahkkádit ja gávppáiduhttit dutkanbohtosiid , go dat gáibida hirbmat ollu ruhtanávccaid . 1 Hástalus lea ahte ollu báikegottit eai oaččo oktavuođa govdafierpmádahkii go gávppálaš vuođđu váilu . 1 Hástalus lea addit buori oahpahanfálaldaga oarjelsámegielas . 1 Hástalus dákkár ovttasbargomálliin lea ahte dat ii sihkkarastte sámi váikkuheami ja mieldemearrideami guhkit áiggi vuollái dain áššesurggiin mat sirdojuvvojit stáhtas regiovnnaide , namalassii dain áššesurggiin mat dál gullet Sámedikki ja stáhta eisev ��lddiid ráđđádallansoahpamuššii . 1 Hástalus Sámi vuoigatvuođalávdegotti 2 loahppajurdagiid ektui orru leamen iehčanas geatnegasvuođa dohkkeheapmi mii čuovvu ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkalis 14 nr. , guktuin molssaeavttuiguin , go lea áigumuš válljet eanastivrenmálle daidda guovlluide mat galget dovdáhuvvot artihkkala 14 nr. 2 vuođul . 1 Hástaleaddjin sáhttá leat čađahit konsultašuvnnaid Sámedikkiin oktanaga departemeantta siskkáldas posedyraiguin ja áššemeannudemiin , ja áinnasge ráđđehusa mearridanproseassaiguin . 1 Hárštás , Narviikkas ja Romssa gávpogis galget guokte boahttevaš jagi earret eará čađahuvvot » Idégnisten ” , doarjun- ja rávvenfálaldagat studeanttaide ja studeanttat galget iešguđetlágan láhkai oahpásmuvvat riikaoasi ealáhusaide . 1 Hárštá ja Finnsnes – dássi 2 . Stuorragieddi , Beardu ja Vuotnasiida – dássi 3 . 1 Hárštá ja Finnsnes 3 . 1 Hárštá allaskuvla áigu ovttasáđiid Romssa universitehtain ja Narviikka allaskuvllain nannet fidnohutkankultuvrra duon golmma oahpahusásahusas . Budejju allaskuvla - 1 600 000 ruvnno 1 Háršttás leat dattetge eanemus bálvalusdoaimmat dan sturrodaga geažil , ee. dihto riikkaoassedoaimmat . 1 Háršttái Nordlándda lagašsuohkanat leat lunddolaš oládagat máŋgga ášši dáfus . 1 Háršttá / Narviikka girdihámman ferte viiddiduvvot girdifievrrádusgálvvuid deaivvadanbáikin . 1 Hárvves mánás lea sámegiella ruovttugiellan . Muhtun mánát gullet sámegiela bearašlahtuin , omd. áhkus dahje ádjás . 1 Hárvves girjegávppit vuvdet sámegielalaš girjjiid ja unnán girjerájut luiket sámegielalaš girjjiid . 1 Hárve sajis máilmmis lea ná lagas ovttasbargu eamiálbmogiid gaskkas riikkarájáid rastá . 1 Hárve gulat olbmuid sámásteamen , it sáhte kioskkas oastit sámegiel aviissaid , it oainne plakáhtaid dahje šilttaid sámegielteavsttain . 1 Hárrejoga álbmotmeahci suodjaleapmi Deanu gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Hárjánan oahpaheddjiin dáidet leat seamma vásáhusat go mus . 1 Hárjehallanoahpu lágideapmi berre speadjalastit miehtásámi perspektiivvaid ja čađahuvvot unnimusat guovtti Davviriikka skuvllain . 1 Hárjehallan šaddá dávgasut , go 80 beaivvi hárjehallama váldá golmma vuosttaš oahppojagi ja 20 beaivvi maŋemus oahppojagi . 1 Hárjehallamat lasihuvvojit 20 proseanttas jagis 2010is 38 prosentii jagi 2011 . 1 Hárjehallamat . 1 Hápmiris leat čábbát šliipejuvvon báktegovat mat gullet Norgga boarráseamos báktedáidagiid searvái . 1 Hápmira girjerádjosis lea sierra sámi girječoakkáldat ja dat oastá nu guhkás go leažžá vejolaš buot girjjálašvuođa mii almmuhuvvo julevsámegillii . 1 Hápmir joatkkaskuvllas lea oahpahus julevsámegielas . 1 Hápmanstáhtadárkkisteamit , guovtteriikka gaskasaš njuolgga ovttasbargu ja lassánan diehtolonohallan leat leamaš dehálaš oasit dan barggus . 1 Hápmandoaimmahat , mearkadoaimmahat ja čuovgadoardnadoaimmahat fuolahedje sihkkareappo johtaleami mearas , ja 1880:s earáhuvve kommunikašuvnnat poasttain , telegráfain ja ruvttofatnasiiguin . 1 Hápmanat , mearrajohtolaga infrastruktuvra ja fáhkka nuoskkideapmi gearggusvuohta 1 Hápmanat , mearrajohtolaga infrastruktuvra ja fáhkka nuoskkideami gearggusvuohta 1 Hánáleagi álbmotmeahci suodjaleapmi Deanu gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Hánssagietti skuvllas ledje maid eanet oahppit sihtan sámegiela , go juo oahpahus lei álgán . 1 Hámuheami vuođul lea lunddolaš atnit vuođđun ahte álgoálbmogat galget leat ovddastuvvon dain orgánain mat mearridit ja evttohit álgoálmoga guovlluid resursahálddašeami . ) Sámediggi doarju dán ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 15 dulkoma . 1 Hámmárfeastta buohcciviessu Hámmárfeastta buohcciviessu Finnmarkskollektive t Vestre Jakobselv Mánáid- ja nuoraid psykiátralaš poliklinihkka , Áltá 1 Hámmarfeastta guovllu guovddášfierpmádaga lea plánas buoridit jagi 2017 , jos konsešuvdnagieđahallan lea válmmaš . 1 Hámara bismagoddi 1 Hállansyntese birra 1 Hállanprográmma sáhttá dahkat ol-bmuide geain leat lohkan- ja čállinváttisvuođat iešguđetlágán teavsttaid , sihke fágagirjjiid , ja girj-jiid ja aviissaid olahan láhkái . 1 Hállan lea čájehuvvon leat beaktilis vuohki buktit diehtojuohkima , juogo geavahuvvon okto , ovttas teavsttain , dahje synkroniserejuvvon teavsttain dainna lágiin ahte cuiggon čájeha guhte sátni lohkkojuvvo . 1 Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinguovlu lei fáddán várrepresideantta ja suodjalusminister Eldbjørg Løwer čoahkkimis golggotmánu 14. b. . 1 Háliidivččet go searvat ? 1 Háliidivččen man nu láhkái joatkit riikkaidgaskasaš ovttasbarggu . 1 Háliidit čađahit viidát medisiinnalaš ja kultuvrralaš iskkadeami das movt Tsjernobyl lihkohisvuohta váikkuhii oarjelsámiide dan ovdalaš ovdaprošeavtta vuođul mii čađahuvvui 2006:s . 1 Háliidit oktavuođa Sámediggi áigu oččodit oktavuođa guovlluin ja buoridit diehtojuohkima dilálašvuođa birra . 1 Háliidit oassálastit « Survey of living conditions in the Arctic » – SliCA nammasaš doibmii . 1 Háliidit go mii dakkár dili mas almmolašvuohta ruhtada eanaš oasi sámi kulturbarggus ? 1 Háliidit buoridit boarrásiid dili 1 Háliidit ahte návddašat buori persovnnalaš váittasvuođa go válddát oktavuođa Sámediggái ja sávvat ahte vásihat cealkámuša alccesat ávkkálažžan . 1 Háliidin stoahkat earáiguin . 1 Háliidin ruoktot . 1 Háliidin leat eanemus lági mielde seammalágan go earát mu ahkásaččain . 1 Háliidii leat dego earát 1 Háliidettiin sámi perspektiivva nannet ja ovttaidahttit 2 mánáidsuodjalussii , ja oassin barggus dahkat sámi gelbbolašvuođa álkibun dábuhit mánáidsuodjalusas ja mánáidsuodjalusa birra , de bivddii Mánáid- ja bearašdepartemeanta Mánáidsuodjalusa gárgedanguovddáža kártet olugo gávdnojit fágabirrasat ja fágaolbmot geain lea mánáidsuodjalusfágalaš gelbbolašvuohta lassin sámi giella- ja/dahje kulturgelbbolašvuhtii . 1 Háliideimmet ahte min mánát galge oahppat sámegiela , ja danin čoahkkaneimmet reivve čállit Ráissa suohkana skuvlahovdii . 1 Háliidat go veahkkin nannet ja ovddidit Sámedikki ja sámi servodaga ? 1 Háliidat go mii máŋga ásttuáiggástalli dáiddára vai moadde fidnodáiddára ? 1 Háliidan čilget dáid čuoggáid lagabui , ja álggán árvvuiguin . 1 Háliidan vel iežan bealis lasihit : ii mihkkege atte dakkár lihku , ii ge mihkkege leat divraseappot midjiide go aiddo dat váimmu giella maid olmmoš lea rahčan oažžut ruovttoluotta . 1 Háliidan rámidit Aajege dán , sin buori ja deaŧalaš barggu ovddas . 1 Háliidan maiddái dadjat moadde sáni Riddoguolástuslávdegotti cealkámuša birra . 1 Háliidan loahpas vel giitit buot daid ovddeš ofelaččaid sin erenoamáš buori barggu ovddas buoridemiin Norgga nuoraid máhtu sámi dilálašvuođaid birra . 1 Háliidan lihkuhit njenecaid dan jagi davvi álbmogin . 1 Háliidan gal deattuhit , ahte dat ii mearkkaš , ahte máilmmi ekonomiija riikkaidgaskasaš hedjoneapmi ii čuozáše Norgii , jos omd. oljohattit njiejašedje nannosit . 1 Háliidan fas sávvat didjiide vepselaš gussiide bures boahtima deike . 1 Háliidan fas deattuhit ahte Sámediggi bargá dakkár politihka ovddas mii addá sámi guovlluid eanadollui buoremus ovdánanvejolašvuođaid . 1 Háliidan erenoamážit loktet muhtin áŋgiris olbmuid , bargiid ja ollu vánhemiid geat ledje hui doaimmalaččat ja idealisttat , sii bidje ollu návccaid mánáidgárdái . 1 Háliidan dán oktavuođas giitit allaskuvlla ja daid ofelaččaid geat njealji ovddit jagiid leat leamaš doaimmas - dan earenoamáš buori barggu ovddas maid lehpet bargan dán bureslihkostuvvan prošeavttas . Ja sávan ođđa ofelaččaide lihku bargguin . 1 Háliidan ahte mánát galget sániid ja doahpagiid oahppat guktuid gillii , ja dása fertet mii ollesolbmot atnit ávvira . 1 Háliida šaddat NATO-miellahttun Bosnia-Hercegovinas lea viiddis politihkalaš ovttamielalašvuohta das ahte riika galgá šaddat NATO-miellahttun farggamus lági mielde . 1 Háliida go Sámediggi dán lágan geavahusa ? 1 Hálidát sierra vákšunorgána 1 Hálidat go duođai oahppat diekkár fasttes giela ? 1 Hálida lagát gulahallama ja ovttasbarggu Norgga Guolástanservviin 1 Háleštin Sámediggepresideanttain [ Go dát čálus čállojuvvui , lei divtasvuodnalaš Sven Roald Nystø sámediggepresideanta . 1 Hálddáhusdásis lea maid álggahuvvon ovttasbargu , - Davviriikalaš ámmátolbmuidorgána sámi áššiid váras . Dát orgána galgá ráhkkanahttit áššiid ja ovddidit daid politihkalaš ovttasbargo dássái . 1 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Oahpponeavvoráhkadeami boađus 2009 1 Hálddašit sámi váldo- ja doavttergrádastudeanttaid mátkedoarjjaortnega . 1 Hálddašit sámi kulturmuittuid kulturmuitolága ja plána- ja huksenlága ektui nu ahte áššit meannuduvvojit johtilit ja beaktilit . 1 Hálddašit stáhta oamasteaddjiberoštumiid Posten Norge AS:as . 1 Hálddašit stáhta oamasteaddjiberoštumiid NSB AS:as ja BaneService AS:as . 1 Hálddašit mearra birrasa doahttalahtti láhkái 1 Hálddašeaprni guovtti ovttadagas sáhttá addit stuorát vejolašvuoča berošteddjiid áirasiidda ráčiin ja stivrrain . 1 Hálddašeaprni galgá dáhpáhuvvat njuolggadusaid rnielde rnaid Sárnediggi ja Ráččehus / Stuorradiggi leat rnearridan . 1 Hálddašeapmi lea juovlamánu 20. beaivvi 2004-mannosaš reivves fápmuduvvon Sámediggái gaskaboddasaččat ain ovddos guvlui , dasságo ođđa hálddašanortnet lea čielggaduvvon . 1 Hálddašeapmi galgá bisuhit ekologalaš geavaheami . " 1 Hálddašeapmi Sámi ealáhusráddi galgá doaimmahit almmuheami ja stipeandadoarjaga juogadeami sámi nuoraide . 1 Hálddašeapmi Sámediggeráddi galgá juogadit doarjaga sámepolitihkalaš organisašuvnnaide . 1 Hálddašeames luonddu mearkkaša hálddašeames eallima ja eallinvugiid vuođu . 1 Hálddašeaddjin ledje eanaš dážat . 1 Hálddašeaddjin lea Sámediggi várren sierra ruđaid eanadoalu ulbmiliidda bušeahtas . 1 Hálddašeaddji giela ja hálddašeaddji kultuvrra stuorra váikkuhus , sáhttá álkidit doalvvuhit máná jáhkkit ahte su iežas duogáš ii leat mange veara jos galgá eallimis lihkostuvvat . 1 Hálddašančovdosat ledjege áibbas dehálaš oassi SVL bargomearrádusas . 1 Hálddašanváldi galgá fuolahit ahte sámi beroštumit gozihuvvojit buori vuogi mielde ja ahte hálddašanregime árvalus dávista stáhta ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdna šiehta ­dussii . 1 Hálddašanvuoigatvuohta oapmeguohtumii , mur ­remii bivdui ja guolástussii evttohuvvo biddjot gitta guđa regionála meahccestivrii . 1 Hálddašanstivrra almmolaš nammadeapmi galgá čađahuvvot Sámedikki ja Fylkkadikki oktasaš čoahkkimis . 1 Hálddašanplánat leat nu guhkás go vejolaš geahččalan juksat Stuorradikki ulbmila sirrejuvvon hálddašeami dáfus , go lea sirren boraspiriid ja guohtonealliid . 1 Hálddašanplána bidjá bajimuš rápmáid dáláš ja oñña doaimmaide mearrabirrasis , ja dat láhčá dili nu ahte ealáhusat nugo guolásteapmi , mearrajohtolat ja petroleumdoaibma galget searválagaid doaibmat . 1 Hálddašanođastusa oktavuođas vuordit mii ahte Sámedikki formálalaš váikkuhanfápmu ja váldi ođđa háldenguovlluid ektui čielggaduvvo , deattuha Jonassen . 1 Hálddašanođastus váikkuha Sámediggái ođđa bargojuohkima ektui mii galgá doaibmat gaskal stáhta , dálá fylkkaid ja suohkandási . 1 Hálddašanovddasvástádusa ja bargodoaimmaid sirdin Sámediggái lea mávssolaš . 1 Hálddašanorgánaid sáhttá bajit váldi geažosáiggi bagadit . 1 Hálddašanorgánaid sáhttá bajit váldi geažos áiggi bagadit . 1 Hálddašanorgána ásahuvvo čielga soahpamuša vuođul stáhta ja Sámedikki gaskka , mas lea čielga eaktun dat ahte Sámedikkis ja Finnmárkku fylkkadikkis leat ovtta mađe lahtut stivrras . 1 Hálddašanorgána sáhttá go dan gávnnaha ulbmilažžan , duohtavuođas meannudit váidaga dan sadjái go dan hilgut . 1 Hálddašannuppástus sisttisdoallá dan ahte leat sirdojuvvon doaimmat stáhtas regiovnnaid álbmotválljen ásahusaid dássái . 1 Hálddašanlágas leat eareteará njuolggadusat bealálašvuođa birra ja njuolggadusat váidinvejolašvuođain , váidinmeannudeamis ja das gii lea váidinásahus . 1 Hálddašanlága áigemearri gusto jus fal ii mihkkege eará leat mearriduvvon dan lágas man vuođul mearrádus lea dahkkojuvvon . 1 Hálddašanlága kapihtal VII ii gusto daidda mearrádusaide , mat leat addojuvvon § 35 vuođul . 1 Hálddašanlága kapihtal VII gusto seamma muddui . § 1 Hálddašanlága kapihtal VII gusto seamma muddui . 1 Hálddašanguvlui boahtin mearkkašivččii dan ahte sámegiella eanet suodjaluvvošii , ovdánahttojuvvošii ja ovddiduvvošii , maiddái guovllu sámi suopman . 1 Hálddašanguovllus lea odne Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gielddat Finnmárkkus , Gáivuona suohkan Romssa fylkkas , Divttasvuona suohkan Nordlánddas ja Snoasa suohkan Davvi-Trøndelágas . 1 Hálddašanguovllu suohkanat ja fylkkasuohkanat ožžot jahkásaččat doarjaga Sámedikki bušeahta bokte . 1 Hálddašanguovllu siskkobealde buohkain guđet leat vuođđoskuvlaagis , lea vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii . 1 Hálddašanguovllu ráddjen lea rievttálaš vuolimusrádji ja sámelága giellakapihttala mearrádusat leat unnimusgáibádus . 1 Hálddašangirjerádju Sámedikki girjerádju lea oassi Sámedikki hálddahusas ja das leat lanjat Sámediggevisttis Kárášjogas , ja doaibmá parlameantta hálddašangirjerádjun . 1 Hálddašaneiseváldi , nu mo kulturmuitolága láhkaásahusa vuođul go Sámediggi doaibmá dego vuollástuvvon hálddašanorgánan , lea ovdamearka dasa ahte Sámedikkis lea unnit iehčanasvuohta stáhta eiseválddiin . 1 Hálddašanbarggut , bušeahtta ja rehketdoallu . 1 Hálddahusvuogádagas departemeanttaid vuolde leat maiddái máŋga variántta , ovdamearkka dihtii Dáhtabearráigeahčču ja hálddahusorgánat main leat sierra fápmudusat jna. . 1 Hálddahustearpmat Doaibmabidju 56 . 1 Hálddahusrolla lea guovttebealát , dat galgá namalassii fuolahit politihkalaš čállingoddedoaimmaid ja jođihit hálddahusdoaimmaid . 1 Hálddahusođastusa oktavuođas ja fylkkasuohkana riikageaidnooktavuođaid badjelasasváldima oktavuođas de lea maiddái vuolláičállojuvvon šiehtadus Bjørklids Ferjerederi AS nammasaš fitnodagain doaibmat gaskkain Bávttit ( Svensby ) - Guohcavuopmi ja Ivgomuotki - Dálošvággi . 1 Hálddahusovttadat oktiiordne oktavuođa bálvaluslqgideaddjiin Departemeanttaid fuolahusguovddážiin . 1 Hálddahusovttadaga bargamušat leat 1 Hálddahusossodat lea organiserejuvvon viđa ovttadahkan ja das lea dan lassin oktiiheivehalli guhte fuolaha departemeantta riikkaidgaskasaš barggu ja departemeantta DjO-barggu . 1 Hálddahusossodat fuolaha politihkalaš njunušgotti ja departemeantaráđi stábadoaimmaid , oktiiheivehallá mearrádusproseassaid ja hálddahuslaš oktasašáššiid ja fuolaha dárbbašlaš doarjjabálvalusaid nu ahte departemeanta čoavdá iežas fágalaš doaibmamušaid ulbmillaččat ja bevttolaččat goluid dáfus . 1 Hálddahusossodagas lea ovddasvástádus fállat buot hálddahuslaš bálvalusaid maid Sámediggi ja Sámedikki hálddahus dárbbašit . 1 Hálddahusorgánat main leat sierra fápmudusat leat eanaš doaimmahusat mat leat nettobušehttejuvvon , dat mearkkaša ahte dat ožžot juolludusaset 50-poasttas ja sis lea friddja fágalaš sajádat , nu mo ovdamearkka dihtii universitehtat ja áittardeaddjit . 1 Hálddahusnjunušgoddi 1 Hálddahusláhka ja almmolašvuođaláhka gustojit Sámedikki doibmii . 1 Hálddahuslága vuođul lea vuoigatvuohta váidit eaŋkilmearrádusaid . 1 Hálddahuslága njuolggadusat gustojit ovttas plána- ja huksenlága njuolggadusaiguin áššemeannudeami birra jus eará ii leat erenoamážit mearriduvvon plána- ja huksenlágas . 1 Hálddahuslaččat gymnásasuorggi jođiha álbmotallaskuvlla rektor . 1 Hálddahuslaš váldoovddasvástádus stáhta plánenbargamušain lea biddjojuvvon departementii . 1 Hálddahuslaš ráddjejupmi das mii gullá kulturpolitihkalaš ovddasvástádussuorgái , historjjálaččat ii leat nu čielggas ja rievddada . 1 Hálddahuslaš resurssat Sámedikki kulturmuitobargui juolluduvvojit odne Sámediggái Bargo- ja searvadahttindepartemeantta bušeahtas . 1 Hálddahuslaš ođđasis organiseren sáhttá čađahuvvot beroškeahttá Sámedikki politihkalaš organiserema čielggadeamis . 1 Hálddahuslaš ovddasvástádus Peršuvdnasuodjalusnammagottis . 1 Hálddahuslaš ovddasvástádus Beaivváš Sámi Teáhteris lea Sámedikkis , go dat hálddaša Kultur- ja girkodepartemeantta rápmadoarjagiid . 1 Hálddahuslaš jođiheapmi lea ovttas bargiidorganisašuvnnaiguin šiehtadallan Sámedikki hálddahusa ođđa organiserema . 1 Hálddahuslaš jođiheaddji lea biddjojuvvon virgái , ja buot livččii galgan leat láhččojuvvon vai dat ođđa hálddahus ja giellalávdegoddi galggai beassat bargagoahtit Sámedikkiid áigumušaid mielde . 1 Hálddahuslaš jođihangoddi 1 Hálddahuslaš jodihangoddi . 1 Hálddahuslaš ja ekonomalaš váikkuhusat Sámedikki dievasčoahkkimat Sámediggi lágida dál dievasčoahkkimiid guovvamánu loahpageahčen , miessemánu loahpageahčen , čakčamánu loahpageahčen ja skábmamánu loahpageahčen . 1 Hálddahuslaš ja ekonomalaš váikkuhusat Dát modealla doalvu dálá ortnega viidáseappot , ja iešalddis eai leat das mearkkašanveara ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat . 1 Hálddahuslaš ja ekonomalaš váikkuhusat 1 Hálddahuslaš golut mat ollásit leat 214 miljon ruvnno maid Sámediggi 2008:s addá doarjjan , leat 12 miljon ruvnno dahje 5,6 proseantta doarjjarámmas . 1 Hálddahuslaš dásis leat bargagoahtán ovttas Helseregion Nord:ain . 1 Hálddahuslaš dásis jotkojuvvo dálá guovddáš hálddahus , muhto Stáhta boazodoallohálddahusa namas . 1 Hálddahuslaš dási ovddasteami dáfus , lea Sámedikki hálddahusas lossa bargodilli ja barggut fertejit danne vuoruhuvvot daid resurssaid mielde maid Sámediggi hálddaša . 1 Hálddahuslaš dási doaibmagolut . . . 1 Hálddahuslaš doaimmaid juohkáseapmi Sámediggi árvala hálddahuslaš doaimmaid juohkit ná : 1 Hálddahuslaš bargojoavkku vuosttaš čoahkkin mii galgá čielggadit sámi kulturmuitohálddašeami boahtteáiggi organiserema dollojuvvui Oslos cuoŋománu 12. b. 2005 . 1 Hálddahuslaš barggut mat gusket bargiid suorgái . Geavaheddjiid ovddasvástideaddji bargiid dihtorsystemain ja áigeregistrerensystemain . 1 Hálddahusas leat njeallje fágaossodaga ja dievasčoahkkinstába , ja leat badjel 100 bargi . 1 Hálddahusas leat golbma ossodaga 1 ) vuoigatvuođat , ealáhusat ja biras , 2 ) oahpahus- , giella- ja kulturossodat ja 3 ) hálddahusossodat . 1 Hálddahusas leat báikkálaš kantuvrrat Kárášjogas , Guovdageainnus , Unjárggas , Gáivuonas , Divttasvuonas , Evenássis ja Snoasas . 1 Hálddahusas Heidi Salmi , Norgga beale Sámedikkis 1 Hálddahusa stuorrun čatnasa maiddái Sámedikki lassánan politihkalaš doibmii – mii čuovvu sámepolitihkalaš ovdáneamis ja álgoálbmot ­rievtti riikkaidgaskasaš ovdáneamis . 1 Hálddahusa rehketdoallu čájeha ahte lea 1 737 549 ruvdnosaš badjebáza bušeahta ektui . 1 Hálddahusa ja organisašuvdnadiehtaga máster Bergena universitehtas 1 Hálddahusa ja IKTa direktoráhtas lea ovddasvástádus hálddašit ja jođihit bálvalus . 1 Hálddahusa doaibmarehketdoallu čájeha 147 952 ruvdnosaš badjebáhcaga bušeahta ektui . 1 Hálddahus- ja ekonomiijaossodat 1 Hálddahus- ja ekonomiijaossodaga bargosuorggit leat bargiidáššit , bálká- ja bargodilálašvuohta , IT ja ekonomiija ja bušeahttaáššit . 1 Hálddahus šaddá sámi giellaossodahkan . 1 Hálddahus lei maid mielde SDP:a stivrenjoavkku čoahkkimis 12.04.00 . 1 Hálddahus leai 24.08.00 luondduluosadutkama oktavuođa čoahkkimis . 1 Hálddahus leai 21 . 1 Hálddahus lea áigodagas searvan workshop:ii boazodoalu birra ( 22.-24.03.00 ) ja guolásteami birra ( 05.-06.04.00 ) maid Árktalaš ráđđi lea lágidan . 1 Hálddahus lea válljen vuosttaskonsuleantta Inge Arne Eriksen:a regulerenráđi miellahttun . 1 Hálddahus lea leamaš mielde Gielda- ja guovludepartmeantta sámediggeválga ráhkkanan joavkkus . 1 Hálddahus ieš nai čujuha dasa , ahte lohku galle ealli leat duođas duođaštan jápmán guohtun eatnamiin lea arvat unnit go duođavuogirehkkenastojuvvon buhtadus . 1 Hálddahus bidjá dan Powerpointii [ 3 ] , ja ieš ozan heivvolaš govaid – ovttas hálddahusain – mii dasto bidjá daid prográmmii gokko mun háliidan dahje bagadallá mu go bijan daid govaid dohko . 1 Hálddahus bealistis dáhttu leat jáhkehahtti , ja vuoruhit ollu lasihit vuođđogelbbolašvuođa dutkama ja boraspirenáli goziheame bokte . 1 Hálddahus bealistis dáhttu leat jáhkehahtti , ja vuoruhit lasihit gelbbolašvuođa boraspirenáli dutkama ja goziheami bokte . 1 Hálddahus Sámedikki hálddahusas leat vuosttažettiin golbma sierranas rolla áirasiid ja álbmoga ektui : 1 Hálddahus Seksjonsnavn 1 Hálddahus Oahpahus 1 Hálddahus Kárášjogas molssui eanas dihtormašiinnaid ja prográmmagálvvuid dalle go fárrii ođđa Sámediggevistái . 1 Hálddahanguovllu gielddaid giellakonsuleanttat lea vuođđudan oktasaš giellaforuma mii čoahkkana guktii jagis . 1 Hálbbes riikkaid gilvaleami geažil , lea galmmihuvvon fileabuktagiid hattit njiedjan varasbuktagiid hattiid ektui . 1 Háhkun lea vuođđudit gelbbolašvuođaguovddáža eamiálbmogiid vuoigatvuođaid várás vai lasihuvvo diehtu diekkár vuoigatvuođaid birra , sihke Davvi-Norggas ja muđui riikkas . 1 Háhkun lea nannet julevsámi giela ja kultuvrra gáiddusoahpoahpahusa pedagogalaš gárgedanbarggu . 1 Háhkun lea earret eará viiddidit oahpaheaddjeoahpu bargovugiid , ovdamearkka dihtii nu ahte láhččojuvvojit dilálašvuođat studeanttaid eanet iehčanassii doaibmamii . 1 Háhku lea oinnolažžan dahkat beliid nuortasámiid / goltásámiid dálá dilis dainna lágiin ahte nuortasámi / goltásámi identitehttaolggosbuktima máŋggadáfotvuohta ožžojuvvo ovdan . 1 Háhku lea earret eará nannet guovdilis girkolaš áššegirjjiid jorgalanbarggu sámegillii . 1 Háhkan seađai danne leat dovddus hálddašeddjiide , iige gávdnon makkárge ovttamielalaš oaidnu oktasaš eaiggáduššanrievtti hárrái . 1 Háhkama eavttut dološ áiggi rájes geavaheami bokte leat nugo namahuvvon bajábealde ahte dat guoskevaš guovlu lea muhtun láhkai geavahuvvon , ahte geavaheapmi galgá dáhpáhuvván guhkes áiggi ja dat galgá leat dáhpáhuvvan buori oskkus . 1 Háddefálaldagat regionála girdiruvttuide . 1 Hábmet Norgga gilvolága , almmolaš háhkamiid lága ja almmolaš doarjagiid lága ja daidda gullevaš láhkaásahusaid . 1 Hábmera joatkkaskuvllas lea ovddasvástádus julevsámegielas ja Musarre joatkkaskuvllas lea ovddasvástádus oarjelsámegiela fálaldagas . 1 HÁSTALUSAT SÁMI GUOVLLUID EANANDOALUS ... 19 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 1 Hvis dette ikke er aktuelt for hele fylket , må de særlige samiske områder identifiseres , med sikte på å sikre samene kontroll og disposisjonsrett over disse . 1 Hvem loven gjelder for , utenlandske navneavgjørelser m. m. Loven gjelder for dalle son i Det sentrale folkeregister er registrert son bosatt her i riket og har til hensikt å bli boende her varig . 1 Hutkás ja ealljáris mátta-norgalaš musihkkaoahpaheaddji álggii streaŋgačuojanasaid čuojahanoahpahusa , ja boađus lei dát čuojahanjoavku . 1 Hutkandoaba galgá uhcimustá definerejuvvot regionála diliid vuođul . 1 Husflidskolen for Troms , Moenis Málatvuomis ( goarrun ) 1 Husby , Eva Danielsen : Etter krigen . 1 Hurtigrute-máđiijas lea ássamis ja kultureatnadagas mearkkašupmi , dan ektui maid mátkkošteaddjit sáhttet oaidnit . 1 Hupmat čielgasit , ii giehtagiela atnit 1 Hupmansyntesa lea jurddašuvvon geavahuvvot lassineavvun lotnolasat dábálaš korrektuvraprográmmain . 1 Hupman ja guldaleapmi leat olmmošlaš vuođđodoaimmat mat ovdánit systemáhtalaš oahpahemiin iešguđetlágan njálmmálaš šáŋraid ja doaimmaid bokte . 1 Hupman ja guldaleapmi leat olmmošlaš vuođđodoaimmat mat fágas sámegiella vuosttašgiellan ovdánit systemáhtalaš oahpahemiin iešguđetlágan njálmmálaš šáŋraid ja doaimmaid bokte . 1 Hun har spesialpedagogisk utdannelse og samisk son morsmål . 1 Humanisttalaš fágaide leat čuovvovaš doavttergrádabarggut siskkilduvvon ; dr. philos , ja dr. art. arkeologiijas , filosofiijas , historjjás , religiovdnadiehtagis , gielain ja girjjálašvuođas ja PhD humanisttalaš fágain ja áššáiguoskevaš kultur- ja servodatfágain . 1 Humaniora ja servodatdiehtaga dutkan lea árbevirolaččat leamaš , ja lea ain , ráđđejeaddji sámi dutkamis . 1 Human Rights Committee , 65 sešuvdna , 1999 cuoŋománu 7. b. ON dokumeanta CCPR / C/79/Add . 1 Human Ecology , ( In Press ) . 1 Hukset vuovderesurssaid ja jus lassána jearru vuovddi álgoávdnasiidda , de dan dustet dalle ja láhčit dili ceavzilis vuovdečuollamii ja vuovddi bio-mássa eret váldimiidda . 1 Hukset oarjilsámegiela ja julevsámegiela dutkanmáhtu Doaibmabidju 66 . 1 Hukset guolástanfatnasiid guolástus- ja maritiibma oahpahussii . 1 Hukset boazodoallopolitihka golmmaoasat mihttomeari ala , ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuođa , mas deattuha ekologalaš ceavzilvuođa . 1 Huksenáššis ja plánaáššis galget dahkkojuvvot sierra mearrádusat . 1 Huksenáššiin lea departemeanta bajimus hukseneiseváldi , ja sáhttá nuppástuhttit vuosttaš ja nuppi instánssa dahkan mearrádusaid . 1 Huksenáiggis lei mearriduvvon ahte eat váldde mánáid sisa ja šattai gáržžiduvvon fálaldat dušše viđa mánnái . 1 Huksensuodjalus Sirpmás 1 Huksensuodjalus 1 Huksensajis . 1 Huksenprošektii juolluduvvo 7,3 miljovnna kruvnno doarjjan 2010:s . 1 Huksenprošeavttat mat leat čađahuvvon Romssa fylkkasuohkana namas maŋimus jagiid , liggejuvvojit fievrriduvvon lieggačáziin . 1 Huksenprošeavttas leat earet eará konsearta- ja teáhtervisti , govvadáidaga čájáhuslatnja , blackboks ja girjerájus . 1 Huksenprošeavttaid plánejit ovttas guoskevaš sámi ásahus , Sámediggi , Statsbygg , Kultur- ja girkodepartemeanta ja vejolaš báikkálaš ja regionála ruhtadanbealálaččat . 1 Huksenproseassa maŋŋoneapmi lea mielddisbuktá lassi goluid vuođđočájáhusbargui . 1 Huksenplánat eai ábut álggahuvvot ovdal go áššit leat dárkilit guorahallojuvvon , ja ođđa váikkuhančielggadeapmi lea dahkkon . 1 Huksenplána ain maŋiduvvon 1 Huksenguovlluid várás galgá duođaštuvvot ahte leat čielggaduvvon molssaeavttut huksemiidda gilvojuvvon eatnamiid olggobeallái . 1 Huksengolut unnot mealgat 1 Huksengielddus vuosttas lađđasa vuođul sáhttá guhkiduvvot viđain jagiin háválassii . 1 Huksenbáikegovvii : Vi bygger vår fremtid ( dárogillii ) Mii duddjot boahtteáigámet ( davvisámegillii ) Åvdedip iehtjama boahtteájgev ( julevsámegillij ) Mijjen båetije biejjiem vytnesjibie ( lullisámegillii ) 1 Huksenbargu álggahuvvui1998:s , ja 1999:s bijai stuor ­radikki presideanta Kirsti Kolle Grøndahl vuođđogeađggi . 1 Huksen- ja opmodatguovddáš oktiiheiveha ovttasráđiid giellakonsuleanttain sámegielgalbemiid oažžun dihte oktilaš nammaaddima , rivttes čállinvuogi ja oktilaš galbageavaheami . 1 Huksen lea gárvásit plánejuvvon , muhto ii leat čovdojuvvon vuoruheami dáfus . 1 Huksen ii álggahuvvon vel 1953:s ge , go njukčamánus 20. b. čálii Finnmarksposten : « Ođđa bistevaš vistti ceggegohtet dán geasi . » 1 Huksen dihtii giela lea dárbu viiddidit surggiid main giella dárbbašuvvo ja lea ávkkálaš olbmuid gulahallamii sihke beaivválaš eallimis , bargodilis ja go olbmuin lea dahkamuš almmolaš eiseválddiiguin . 1 Huksemis sáhttet leat negatiivva váikkuhusat sihke guovllu sámi kulturmuittuide ja boazodollui . 1 Huksemat leat jo álggahuvvon ja Alitstálloriikka rahpet mihcamáraid vahkkoloahpa 2008 . 1 Huksejuvvui dán várás ahte vuosttaldit Wringsteda sárdnideami . Son lei vuođđudan sámi friddjasearvegotti . 1 Huksejeaddji- suorggis ledjen dušše mun bealjeheapmin ja geavahin dulkka . 1 Huksehus govvida dan movt politihkka ja kultuvra Norggas leat ovdánan ja maid sámiid ektui , čilge prošeaktajođiheaddji Eirik Bøe . 1 Huksehus galgá gárvvis ja revisoradohkkehuvvon rehketdoallu galgá sáddejuvvon ovdal go buhtadusohcan sáddejuvvo . 1 Hukseheaddji geatnegahttojuvvo gohččuma vuođul addit dieđuid , dokumeanttaid dahje eará ávdnasiid Minerálahálddašandirektoráhtii maid sii dárbbašit goziheami oktavuođas . 1 Huksegohte , muhto 1940 giđa soahti bissehii barggu , ja skuvla giddejuvvui . Easka 1947:s álggahedje fas Sámi nuoraidskuvlla huksema . 1 Hukse sihkkarvuođasuorggi - Dát ulbmil guoská buot servodatsurggiide , sihke dearvvašvuođa , oahpahusa ja ekonomalaš ovddideapmái . 1 Huitfeldt lei AUF jođiheaddji jagiid 1996-2000 , ja lea jagi 2007 rájes leamaš Bargiidbellodaga nissonfierpmádaga jođiheaddji . 1 Hui unnán sevdnjeslatnja lei , doppe fertiimet čohkkat diibmoviissaid . 1 Hui unna oasáš bargiin leat ožžon sámegieloahpu . 1 Hui stuorra hástalusat leat duodjeealáhusa ovdánahttimis . 1 Hui stuorra eanetlohku gulaskuddancealkámušain doarju ahte boahtteáiggi prográmmaođasmahttimat galget heivehuvvot sámegillii , ja vel eará gielaide ge mat eambbo ja eambbo geavahuvvojit Norggas . 1 Hui somá lea boahtit dilálašvuhtii gos lea nu viidát sáhka eanadoalu birra . 1 Hui oppalaš dásis leat buot olbmot ovttaláganat omd. nu ahte mii geavahit sániid gulahallamii , leat sosiála , dárbbašit borramuša ja fertet oađđit . 1 Hui olut dáin nuorain dovdet iežaset “ eahpe- 1 Hui ollugiidda leat luondduriggodagain njuolga ekonomalaš mearkkašupmi juogo oassin ealáhusdoaimmas , dahje oassin luonddudállodoalus . 1 Hui ollu áššiid galget eiseválddit mearridit . 1 Hui ollu sámegielagiin lea dat vuolggasadji ahte sii eai máhte iežaset giela čállit , muhto máhttet gal eatnigielaset njálmmálaččat . 1 Hui ollu lullisámi oahpaheaddjit váilot ja oahppu ­neavvutge . 1 Hui ollu báhtterseallat ledje nuppi lanjas . 1 Hui máŋggas leat atnán skuvlla joatkkaoahpu vuođđun . 1 Hui hárve leat sámit ieža cealkán maid sin mielas sámi oahppit galggašedje oahppat . 1 Hui gáržžes ekonomalaS meriiguin ( 5,5 mill. ru. jahkásaččat ) ja áigemeriiguin livééii jierpmálaS geahééalit ortnega vissis geográfalaS guovllus . 1 Hui garra oahpaheaddjit 1 Hui dávjá lea nu ahte dain leat olbmot , geat eai doarvái bures máhte sámegiela , eai dovdda sámi kultuvrra eaige eisege sin jurddašanvuogi . 1 Hui delažžan adnojuvvo nannet ovttasbarggu Riikkaidgaskasaš barentsčállingottiin ja riikkalaš čállingottiiguin miehtá jođihanáigodaga . 1 Hui dehálaš livččii njulget ovdalaš boasttuvuođaid ja lágas nannet riddo- ja vuotnaálbmogiid rivttiid guolásteapmái . 1 Hui dehálaš lea ahte sihke iešguđet visti , ássan- ja gávpotbirrasiin ja ieš dan báike- ja eanadathábmemis boahtá ovdan áigumuš hábmet ja bisuhit juoidá mii lea čáppat – iešalddis ja gittalagaid birrasiiguin . 1 Hui deaŧalaš lea čilgehit riektegažaldaga . 1 Hui deaŧalaš lea ahte gávdnojit ceavzilis ja gánnáhahtti ealáhusat mat eanet geasuhivčče nuoraid ja nissonolbmuid ásaiduvvat smávva sámi gilážiidda . 1 Hui deaŧalaš lea ahte Sámediggi johtilit joavdá ráđđádallan- ja šiehtadallandillái guovddáš eiseválddiiguin sámi servodatovddideami ekonomalaš rámmaid ektui . 1 Hui deaŧalaš lea addit doarjaga nuoraide geat háliidit álggahit fitnodagaid , dadjá doarjjastivrra jođiheaddji Ann-Mari Thomassen ( NSR ) . 1 Hui deaŧalaš eaktun jos dát galggašii šaddat duohtavuohtan , lea ahte boazoealáhus ii dađistaga masse eatnamiid eará beroštumiide . 1 Hui buorit bohtosat lobihis guolásteami vuostálastimis [ Preassadieđáhus , Guolástus- ja riddodepartemeanta , 26.04.2010 ] 1 Hui buorit bohtosat lobihis guolásteami vuostálastimis 1 Hui arvvostahtti min birrasii ledje politihkalaš digaštallamat . 1 Hr. Romssa bismagotti skuvladirektevrii 1 Hoëm oaivvilda ahte dajaldat « ovddida sámi identitehta » galggašii leat buorebut čilgejuvvon . 1 Hovudregelen skal vere ahte de nye regionale forvaltingsnivået har ansvar for å nemne opp styreleiar og eventuelt nokre av eller dalle styremedlemene , men ahte regjeringa i særskilde høve kan vike frå denne regelen . 1 Hovkkehuvvan boarrásiid oadjebasvuođa ja dovdáhahtti birrasa dárbbašeami dihtii lea dát projeakta viežžan oaivadusa lávu ja goađi orrunvuogis . 1 Hovedoppgave i pedagogikk , Oslo 1976 . 1 Hovednr 33 - Barnetrygdloven 1 Hotealla &mátki diŋgon ja seminárii dieđiheapmi : 1 Hotealla &mátki diŋg . ja seminárii dieđih 1 Hospiteren bistá dábálaččat 8 vahkku , muhto sáhttá leat oanehat ja guhkit . 1 Honningsvåg Blandakor , Davvenjárgga gielda - ruhtaohcan juoganprošektii - Chimborazo , - deaivvadeapmi guovdu máilmmi . 1 Homofiliijaáššit leat adnon tabu-áššin ja dan birra ii galgan sámi servodagas olus hállat . 1 Homofiila ja lesbalaš sápmelaččaid sáhttá ­dadjat leat duppal minoritehtadilis ja danne dárbbašit dovdat homofiila identitehtas eará sámi homofiillaid ja lesbbaid gaskkas . 1 Homofiila ja lesbalaš sápmelaččaid organiseren homopolitihkalaš servviide lea dán oktavuođas dehálaš . 1 Holtis livččii áigumuššan váldit medáljja juniora EM luođuvaláštallamis 2011:s. 36 ohcama Sámediggái bohte oktiibuot 36 ohcama . 1 Holti lea dán rádjai vuoitán 17 norgga meašttirgilvvuid luođuvaláštallamis . 1 Holm muitala vel ahte dalle ii lean makkárge doaibmi sámemiššoneara dán guovllus . 1 Hole ja Merok , UiTø , Romsa Finnmárkku Dearvvašvuohta / Helse Finnmark HF , Girkonjárgga buohcciviessu , Girkonjárga Fálesnuori gielda , Dikšun- ja Oahpahus sámi gielas ja kultuvrras dearvvašvuođabargiide fuolahusbálvalusa biire Jáhkovuotna , Jáhkovuotna Porsáŋggu gielda , Lakselv Divššodettiin sámástit Sieiddájoga MánáidBuoret sámi áŋgiruššan bálvalusfálaldaga ektui psykiatrialaš Divššohat / Seidajok Barnepsykiatriske Behandlingshjem , Deatnu 1 Hohpolaš veahki lágidangeatnegasvuohta dán mearrádusa vuođul ii ollašuva , jus institušuvdna dahje ossodat diehtá ahte vealtameahttun veahki lágidit earát , geat dilálašvuođaid dáfus leat lagabus veahkehit rivttes áigge . 1 Hoavda Suodjalusa vákšunbálvalusas jagi 2002 rájes 2009 rádjái . 1 Hoavda Suodjalusa diehtojuohkin siskkáldas struktuvra ( INI ) jáhkkimis joatká doaimmaidis jagi 2010-dási mielde . 1 Hoavda INI oktan bargoveagainis galgá sirdojuvvot Jørstadmoenii olggobealde Lillehammera ja ovttastahttojuvvot Suodjalusa kommando gealboguovddáš , bearráigeahčču ja diehtojuohkinvuogádat ásahusain . 1 Hjemmelen behøver ikke overføres . 1 Hjalmar Johansens gate 14 Polarmiljøsenteret 9296 Tromsø 1 Historjálaš vuoigatvuođaid 1 Historjá sámeskuvlla birra Gaska-Norggas lea historjá skuvlla birra mii lea leamaš gaskaboddosaš ja provisoralaš olles áiggi , muhto lihkká lea ceavzán badjel bealle čuohtejagi . 1 Historjá lea čájehan ahte dán barggu bokte dat leat sámedikkit nagodan oažžut davviriikkaid eiseválddiid miehtat sámi gáibádusaide ja dárbbuide . 1 Historjá ja religiovdnadieđa dahká nu 15 % olles sámi-guoski dutkosiin . 1 Historjá , arkeologiija ja riektedieđa leat fágasuorggit mat lea váldán badjelasaset erenoamáš ovddasvástádusa sámi dutkamii . 1 Historjjás čađa Olgoriikadepartemeanttas leat leamaš arvat sierra poastačujuhusat . 1 Historjjás ledje golbma doavttergráda , okta gitta guokte čađahuvvon doavttergráda ges antropologiijas , arkeologiijas ja biologiijas / fysiologiijas . 1 Historjjás leat máŋga ovdamearkka das man funet sáhttá geavvat jos olbmot buriid áiggiid vajáldahttet ahte áiggit álo nuppástuvvet . 1 Historjjálaččat lei Deanu gielda ja báhpasuohkan dat mii dál gohčoduvvo Vuolit Deatnu ja dasa lassin stuorra oasit otná Gáŋgaviikka ja Bearalvági gielddain . 1 Historjjálaččat leat oarjelsámiin leamaš lagas oktavuođat guđetguimmiideasetguin , beroškeahttá leatgo sii ássan Norgga vai Ruoŧa bealde rájá . 1 Historjjálaččat dát buvttii stuorra earu Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid oamastanvuoigatvuođas ja hálddašeamis . 1 Historjjálaš áiggi lea nannáma mearragáttis vuolgán gávpejohtalusgeainnut Davvemeara rastá , ja johtalusgeainnut leat suorranan nuorttas ja oarjjás , mannan Norgga gátti davás gitta Davveoarje-Ruššii . ” 1 Historjjálaš áiggi lea nannáma mearragáttis vuolgán gávpejohtalusgeainnut Davvemeara rastá , ja johtalusgeainnut leat suorranan nuorttas ja oarjjás , mannan Norgga gátti davás gitta Davveoarje-Ruššii . " 1 Historjjálaš perspektiivvas lea sámiid ealáhusheiveheapmi leamaš dovdomearka stuorra dávggasvuođain . 1 Historjjálaš gielladieđasuorggis ođđa jurdagiid mielde čielggai dađistaga teoriija sámegiela álgohistorjjá birra . 1 Historjjálaš dáhpáhusat ja stáhtaid politihkka lea juohkán nuortalaččaid / skoaltasápmelaččaid . 1 Historjjálaš duogáš 1 Historjjá vuosttaš Nuoraid fylkkaráđis Romssa fylkkas leat Christer Odden ( jođiheaddji ) , Christina T. E. Skarheim ( nubbijođiheaddji ) , Silja Kristianne Uteng , Viljar Hanssen , Simon Sæbø , Johan Haugland ja Johanne Olaussen . 1 Historjjá máhtolašvuohta oktan rávásnuvvan árvvoštallanmáhtuin ja čiekŋalis ipmárdusain lea oalle mihá čielgasit dárbbašlaš go galgat čoavdit daid ollu servodatváttisvuođaid . 1 Historjjá mielde lea boazodoallu doaimmahuvvon oalle viidát riikkas . 1 Historikk om Den samiske yrkes- og husflidsskole , Kautokeino . 1 Historihkka Go našuvnnalaš stivrengaskaoamit Norggas fas ásahuvvojedje ođđasit 1814 giđa , de bođii ođđasit dárbu ásahit guovddáš čállingottiid . 1 Historihkka 1 Hirvonen , Vuokko ( doaim . ) 1 Hirbmat árjjalaččat leat kárten dáruiduhttima politihkalaš beliid . 1 Hirbmat unnán bargguhisvuohta ja gáržžes bargomárkan Nanu lassáneapmi lea mielddisbuktán ahte badjel 250000 eanet olbmo leat ožžon barggu 2003 giđa rájes , ja bargguhisvuohta ii leat ná vuollin leamašan 20 jahkái . 1 Hirbmat ládje vuoruha suohkaniid čálgobálvalusaid 1 Hirbmat deaŧalaš čuokkis lávdegotti barggus ferte leat maiddái guorahallat dan geavahusa mii stáhtas lea leamaš eananeaiggádin Finnmárkkus , mii guoská mearraluossabivdosajiide . 1 Hilmar lei maiddái bargan rávdin geaidnodoaimmahagas . 1 Hilgun váidui , ja sáddejuvvui Mátta-Trøndelága fylkkamánnii loahpalaš mearrideapmái . 1 Hilgojuvvui 20 jienain . 1 Hilde Skancke Pedersen lei nubbi dan guoktásis geat giddejuvvon gilvvus masa ledje bovdejuvvon 12 dáiddára Sámediggeviesu čiŋaheami oktavuođas vuittiiga . 1 Hilde Skancke Pedersen 1 Hilde Nyvoll Vangen 1 Hilde Anita Nyvoll Vangen , nubbinjođiheaddji 1 Hilde Anita Nyvoll Vangen 1 Heterofiila ja homofiila páraid oktasaš náittosláhka 1 Hessenga , Goađáid ja Kirkonjárgga skuvllat leat maid ráhkadan oktasaš plánaid sámegieloahpahussii , ja mis leat leamaš mátkkoštanbeaivvit ja málestanbeaivvit ovttas . 1 Hertz biilaláigohanfitnodagas 3 jagi ekonomiija- ja hálddahusjođiheaddji 1 Henry Minde álgoálbmotkonferánssas Romssa universitehtas 2003 čavčča . 1 Henry Minde riegádii 1945:s Roabas Skániid suohkanis . 1 Henry Minde : 1 Henrik ja Andreas Arilda maŋisčuovvu lei dat oahpaheaddji Fálesnuoris gii maŋŋil lea leamaš beakkáneamos . 1 Henrik Ravna , 15 . 1 Henrik Barruk lea guhká bargan upmisámegiela dokumenteremiin ja ealáskahttámiin . 1 Hendelser 1 Helsearbeid i et flerkulturelt samfunn ( 2. rev . 1 Helse- og omsorgsdepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 30 kb ) 1 Helse Nord RHF lea ožžon ovddastusa Sámedikki evttohusa vuođul . 1 Helse Nord " plána- ja mearridanproseassat fertejit leat almmolaččat . 1 Hellodatustibat fitne dávjá Sirpmás dan áigge . 1 Hellemovuona luossakonsešuvnnaid ektui geigii presideanta guolástusministerii 07.06.00 notáhta ja ávžžuhii jođáneamos lági mielde almmuhit dán guokte konsešuvnna sierra ákkaid vuođul . 1 Hellemoprošeavtta prošeaktajoavku lea 23.04.99 eavttuhan joatkit Hellemoprošeavtta velá guokte jagi , 2000 - 2001 , go prošeaktaáigodat nohká 1999:s . 1 Helikopterat seivo jieŋa ala Bajitjávrái turistaguovddáža vuolábeallái . 1 Helgelánddas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Helge Dahl čállá skuvlla birra girjjis Skolestell og språkpolitikk i Finnmark 1814 –1905 , siidu 161 , ahte Peder Morten Johannessen Nuth lei Láhpi sápmelaš , muhto su eatnigiella lea sámegiella ja dárogiella . 1 Helene Olsen áiggui vuordit ja geahččat makkár vástádusa mii oaččuimet ovdal go ozai sámegieloahpahusa bárdnásis Guohcanuori skuvllas . 1 Helene Olsen , guhte orui Sinjárggas ja geas lei bárdni gii váccii Guohcanuori skuvllas , doalai oktavuođa ja reivestattai skuvlakantuvrrain . 1 Helen Bjørnøy birasgáhttenministtar 1 Heivvolašvuohta 1 Heivehuvvon bargoaddidivat lea okta dain deaŧaleamos váikkuhangaskaomiin go lea sáhka bisuhit ássama váldodovdomearkkaid . 1 Heivehuvvon bargoaddidivada čađaheami maŋŋá muđuid Romssa fylkkas dát gusto dušše Romssa suohkanii . 1 Heivehuvvon NH-90-doaibma , veahkkin fregattvearjjuide ja Riddobearráigehččui Mátta-Norggas , galgá ásahuvvot Haakonsvern orlogstašuvdnii lahka Bergena . 1 Heivehit sámegielaid elektruvnnalaš prográmmaide Ulbmil lea ahte sámegielat galget heivehuvvot áššemeannudanprográmmaide mat leat álbmoga várás . 1 Heivehit sámegielaid elektruvnnalaš prográmmaide Doaibmabidju 51 . 1 Heivehit Sámedikki váikkuhangaskaomiid geavaheami eanandoalus Dan seamma áššis mearridii dievasčoahkkin ahte váikkuhangaskaomiid geavaheapmi bargoreaidduid oastima oktavuođas ii galgga rievdaduvvot ovdalgo váikkuhanárvvoštallan lea čađahuvvon . 1 Heiveheapmi ođđa geavahanvugiide , ođđa reaidduide ja ođđa teknologiijii lea álo leamaš nanus sámi servodagain . 1 Heiveheapmi dakkár dálkkádahkii mii lea rievdamin - NOU 2010 : 10 1 Heive maiddái oahpaheddjiide geat oahpahit lullisámegielas , sihke vuođđo- ja joatkkaskuvllas . 1 Heive dadjat ahte Sámedikki doaibma sulastahttá Stuoradikki , ráđđehusa , departemeantta ja direktoráhta barggu mii gokčá eanas servodatsurggiid . 1 Heggena joatkkaskuvla Heggen Plánen 2007 videregående skole 1 Hedmárkkus , Lulli-Trøndelágas ja Davvi-Trøndelágas addojuvvui lullisamegillii oahppu . Namuhuvvon fylkkain ledje guokte , guokte ja gávcci oahppi . 1 Hedmárkku teáhteris lea maid bistevaš ovttasbargu Åarjelhsaemien teáhteriin . 1 Hedmark . Region 6 . 1 Hedemárkku teáhterstivrra jođiheaddji 1 Hedemárkku fylkkamánni , 15.12.99 1 Hedemárkku fylkkagieldda 07.09.98 reive 1 Hedemárkku fylkka davimus guovlluin Norggas ja Kopparberg leanas Ruoŧas , 150-300 km govda avádahkan davás ja nuorttas gitta Guoládatnjárgga nuorttamus guovlluide . 1 Hedemárkku Bargiidbellodaga stivralahttu 1 Heađis sáhtte beassat finastit internáhtas , muhto eai fal skuvllas . 1 Heatta , Gunn Kristin 1 Heasttagazzarásit leat beaiveráddagis " Elsa " - nammasaš guollejielli guoras Langnesis Romssasullos . 1 Heastadoalut leat laskan mealgat , ja lea eanaš nuorra nieiddaid astoáiggedoaibma , muhto dát doaibma lea mielde addimin leavttu eanandoalu árvobuvttadeapmái . 1 Heastadoallu lea dábálaš lotnolaga eará buvttadusain , muhto leat maiddái doalut mat erenoamážit fállet vásihusaid ja feara makkár doaimmaid heasttaiguin . 1 Hearrá Larsen bargá áŋgirit ja oamedovddolaččat mánáid dáruiduhttima ala . » 1 Heargevuoddji Anne Risten Sara eret Guovdageainnus ja gárggalmastin valáštalli Henning Holti eret Moelven nammasaš báikkis oažžuba Sámedikki 2010 nuoraid valáštallanstipeandda . 1 Heajut gielladáiddolaččat masset jogo gielaset obban dahje giella báhcá ovdánkeahttá , go revitalisašuvnna vejolažžan dahkki giela čálalaš hálduiváldin ii leat vejolaš . 1 Heajumus dilli lea Romssa gávpoga bátnedearvvašvuođaguovllus mas vuoruhuvvon joavkkuid 4 766 divššohasa ja 7 397:s , dás maiddái rávesolbmot , leat vuordimin bátnedivššu . 1 Heajubut vuordámušat gaskariikkalaš ekonomiijai Gaskariikkalaš ekonomiijai leat vuordámušat ollu láivon maŋemus áiggis . 1 Heajos suohkanekonomiija ii galgga šat mihkkege ákkaid ahte mánát ja nuorat eai oaččose oahpponeavvuid ja čáppagirjjálašvuođa . 1 Heajos ovdáneapmái leat máŋga siva , ja mii fertet buohkat váldit ovddasvástádusa das ahte čoavdit heahtedili , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Heajos gánnáhahttivuohta duojis sáhttá leat okta sivva manne nu unnán váldet duoji joatkkaskuvladásis . 1 Heaitán gaskan almma čađaheami 1 Heaittiheapmi ii leat váikkuhan skuvlla sámegiel fálaldaga . 1 Heaittiheami oktavuođas dajai ovddeš skuvlarektor , Thor With , ee. : - Maŋŋá 50 jagi bálvalusa sámi nuoraide ávkin , de ii leat šat Sámi álbmotallaskuvla mihkkege fálaldagaid . 1 Heaitte čeargume , Magne ! 1 Heaitimat joatkkaoahpahusas Oahppit guđet eai čađat iežaset joatkkaoahpahusa , lea joatkkaoahpahussii okta daid stuorámus hástalusain . 1 Heaika Skuma fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Heaika Skum lea nammaduvvon lahttun Davvi-Norgga davviriikkalaš diehtojuohkinkantuvrra stivrra lahttun 1999 - 2000 áigodahkii . 1 Heaika Skum 12 . 1 Heai- galgá váikkuhit dasa ahte eanebut čađahit oahpahusa , nogo jagi tin-sátni geavahuvvo sin birra guđet eai čađat joatkkaoah- 2009 russat dahke . Govvideaddji : Stian Saur pahusa eksámeniid ceavzimiin dahje fágareivve oažžumiin dihto áigodagas vuođđoskuvlla maŋŋá ( dábálaččat 5 jagis ) . 1 Heahttás biraspolitihka čuvvosat čuhcet erenoamážit álgoálbmogiidda . 1 Heahteoahpaheaddjis erenoamášoahpaheaddjin ja oahppogirječállin 1 Heahtegulahallan ja ráhkkaneapmi 1 Heahtedieđut neahtas 1 Heahtedieđiheapmi ja dieđiheapmi sámi geavaheddjiide ii doaimma dohkálaččat dál . 1 Heahtedieđihanbálvalus . . . . . . . . . . 1 Heahtedieđihanbálvalus . . . . . . . . . 1 Heahtediehtu ja dieđiheapmi sámi geavaheddjiide ii doaimma dohkálaččat odne . 1 Heahtediehtobálvalus konsulterejuvvo odne 1 Heahpat hupmat boastut 1 Heahpat bávččagahttá , ja dasa lassin ii leat almmolaččat dohkkehuvvon ahte heahpanit . 1 Heaggavárálaš mátki 1 Headjuvuohta dákkár vuogádagain jus dat adno ollásit , lea ahte dat gáibida ollu resurssaid eai ge oahppit beasa leat mielde oktasaš oahpahusas eará ohppiiguin . 1 Hawaii-sulluid boares ( eaŋgalasgiela ovdalaš ) giella lea maid polynesalaš giella . 1 Hawaii-lihkadus ii leat viidánan nu ollu go Aotearoa dahje Ođđa Zealándda lihkadus . 1 Havøysund hotell 1 Havika árbi 1 Havika sámeskuvlla maŋimus oahppibuolva ovdal go skuvla heaittihuvvui 1951:s . 1 Hatteng tannklinikk 1 Hatteng 1 Hatlen lea leamašan Helse Øst , Det Norske Samlaget , Vinmonopolet , SIVA , Blom ASA , Undervisningsbygg ja Stáhta oahppoloatnakássa stivrajođiheaddji , ja iešguđetge fitnodagain nugo SMEDVIG ASA:s , PGS ASA:s ja Kongsbergruppen ASA:s leamašan stivralahttun . 1 Hasvik sokn gjennom 600 år . 1 Hasvik kommune etter 1945 . 1 Hasvik historielag 1988 1 Hasvik / Ákŋoluokta Moskenes Karlsøy / Gálsa Berg / Birgi Vardø / Várggát Ibestad / Ivvárstádit Målselv / Málatvuopmi Beiarn / Báidár Sørfold Balsfjord / Báhccavuotna Røst Meløy 1 Harvasdalen turistaáŋgiruššamat Norlánddas 1 Hartvik Hansena fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaČČ8t . 1 Hartvig vástidii : " Don it eisege galgan diehtit dán birra , go dalle olbmot livčče du sivahallan . 1 Harstad tannklinikk 1 Harstad skuvlahoavda Luther falleha Harstad guovllu oahpaheaddjioahpahusa . 1 Harstad 1 Harry Johanssen / Beaivváš Sámi Teáhter 1 Harboe maŋis šattai Fredrik Nannestad bisman ja miššonhoavdan . 1 Harald Sletten ja earát Oktasaš árvvoštallan ja čovdosat 1 Harald Samuelsberg ja Leonhard Gamst : 1 Harald Samuelsberg ( 1911–86 ) bajásšattai Láhpis . 1 Harald Gaski lea dahkan viiddes giellaovddidanbarggu ja lea iežas dutkama bakte leamaš veahkkin loktet stáhtusa sámegielat girjjálašvuođas . 1 Harald Gaski , Sámi instituhtta , Humanisttalaš fakultehta 1 Harald Eidheim čielggada mo dážaid guottut sámiid ektui bohciidahttet negatiivvalaš vealaheami . 1 Harald Bodøgaard 1 Har barnet fylt seks måneder uten ahte melding er sendt eller uten ahte meldingen kan godtas , får barnet morens etternavn . 1 Hanssen lea válljejuvvon Stuorradiggái Davvi Nord-Trøndelag áirrasin , gos son ovdal lea leamaš fylkkasátnejođiheaddji . 1 Hanssen lea riegádan 1962:s ja orru Oslos / Namsosas . 1 Hanssen fáruinis beasai gullat kontuvrra barggu birra , man ulbmil lea addit bures doaibmi guovttegielat bálvalusfálaldaga , geahpidit sosiálaveahki vuostáiváldiid logu ja čuovvolit áššehasaid nu ahte sii Bjarne Håkon Hanssen , Mari Moen , Jan Terje Nedrejord ja farggabut fas máhccet doibmii . 1 Hanssen , I.(1998 ) . 1 Hansnes bátnedivššohat 1 Hansnes Hansnes 6 1 Hansnes 1 Hansine Ravna n. Krogh , 9 . 1 Hansine Hansens veg 86 9019 Romsa 1 Hans jámii 1994:s , muhto Sigrunn orru ain Romssas ja son lea dássážii leamaš viššalis aviisalohkkiidbihtáid čálli . 1 Hans ja Sigrunn Rønbeck fárriiga Romsii 1983:s . 1 Hans Rønbeckas lei guovddaš rolla Sámelávdegotti evttohusa oktavuođas , ja lei dovddus vuostálasti dohkkehit sámegiela oahpahusa skuvlii . 1 Hans Rønbecka lobiin danin Ságat dál deaddila jearahallama - 14 jagi maŋŋá jearahallama . 1 Hans Rønbeck jearahallama bájuheapmi 1 Hans Rønbeck ( 1912-94 ) lei máŋga jagi Kárášjoga gielddastivrra miellahttun . 1 Hans Roald Johnsen Per Solli 1 Hans Roald Johnsen 19 . 1 Hans Roald Johnsen , áirasa nr. 18 Eva Josefsen várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Hans Ragnar Mathisen čállá guossegirjái Sálašoaivvis 14.07.1968 . 1 Hans Ragnar Mathisen lea searvan ollu sámi searvebargui ja ee. leamaš Sámi dáiddáriid searvvi stivralahttun ja Oslo ja Romssa sámiid servviid jođiheaddjin . 1 Hans Ragnar Mathisen : 1 Hans Ragnar Mathisen , 1972 ( Gova luoikan Hans Ragnar Mathisen ) 1 Hans Ragnar Mathisen ( Elle-Hánsa , Keviselie ) lea riegádan 1945 Narviikkas ja bajásšattai Deanodagas ja Romssas , gos máŋga jagi lei tuberkulosabuohccin Kysthospitalas . 1 Hans Petter Myrland ja Olaug Eliassen šaddaba vuosttas ja nubbin várrelahttun Davvi-Tromssa válgabiire nuppi áirasii Willy Ørnebakk:ii dan botta go Sylvi Vatne Pedersen:is lea 1 Hans Petter Myrland 21. 22 . 1 Hans Olsen Goržži skuvlla ovdabealde ( Govva : Laura Isaksen ) 1 Hans Nilsen , guhte álggii jagi ovdal mu , ja Thorbjørn Larsen , guhte álggii oktanis muinna , leigga goappašagat oahpaheaddjin boazodoalu- ja eanandoalufágain goappašiid surggiin , muhto soai leigga virgáibiddjojuvvon joatkkaskuvlii . 1 Hans Lindkjølen lea riegádan Eidskogas Hedmárkkus 1923:s . 1 Hans Lindkjølen : 1 Hans Lavde ? 1 Hans Kr. Eriksen muitala ahte guolástanáigodagas gullojedje buot Finnmárkku gielat ja suopmanat , ja unnit joavkkuin geavahuvvojedje buot gielat . 1 Hans Haugli , Jens Stoltenberg ja Bjarne Håkon Hanssen . 1 Hans Guttorm , NSRlovttasbargojoav . 1 Hans Gutlorm 8 . 1 Hans Eriksen áššejođiheaddji 1 Hans Eriksen , ráđđeaddi skuvladirektevrra luhtte , bođii ieš , ja ovttas galledeimme ruovttuid . 1 Hans Eriksen , gii lei konsuleantan Finnmárkku skuvladirektevrra kantuvrras , lei buorren veahkkin . 1 Hans Baukop , 3 . 1 Hans A. Opstad lei sátnejođiheaddji mu Skuvvanvári álgojagiid . 1 Hannoluohkka 45 9520 Guovdageaidnu 1 Hanne Bjurstrøm 1 Hanne Bech Hansen , Hillerup Ovdal lea son leamaš politiijameašttir Politiija Vákšunbálvalusas ja Københámmana , Fredriksberg ja Tårnby Stáhtaadvokáhta . 1 Hanna ja Harald Samuelsberg 1 Hanna Outakoski , Ruoŧŧa 1 Handlingsplan for skolebibliotek i Troms 2002-2005 nammasaš plána dárogillii gávdno dáppe www.tromsfylke.no/skolebibliotek . 1 Handlingsplan for samisk språk 1 Handelshøyskolen BI ( 19.01.2010 ) ( pdf , 20 kb ) 1 Hamsun guovddáš ( invester endoarjja ) 1 Hamnvik Hamnvik 1 Hamnefjell bieggamilluid muddenplána oktavuođas Báhccavuona gielddas Finnmárkkus registrerejuvvojedje 147 eaŋkilmuittu 82 kulturmuitobáikkis . 1 Hamna Hamna 1 Hamna 1 Hammerfest 1 Halvorsen , A. : Fra den første Talvik-prests tid 1705–23 . 1 Halvard Rundberg válljejuvvui BRYC ođđa stivrii álgoálbmotáirrasin . 1 Hallgeir Skøien Varsi 5 . 1 Hallgeir Skøein Varsi Sven-Roald Nystø 1 Hallgeir Skøein Varsi ( eavttuhussii ) 1 Haldis lei čeahpes ovdaskuvlaoahpaheaddji , ja son bijai ollu návccaid ásahit ealli sámi birrasa , nannen dihte mánáid giela ja kultuvrra . 1 Haldis Thommassen 27 . 1 Haksui čáhppes koallaskállu sloaŋkkouvssat uvnna guoras ja gaskan báhcán giehtaduodji . 1 Haksui ávvuáigi , veaidalas ja giddagas seamma bottus . 1 Haksui ávvuáigi , veaidalas ja giddagas 1 Haksui Áhččemin ja Roahkkadin Ipmil geainnuid alde 1 Haksui viesso-orgel . 1 Haksui skuvllalatnja , suvron svámpa ja čujussoabbi 1 Haksui niesteboksa , vuostabábir ja láibi oktan Sundain ja Permargariiinnain Skruvagoarkkat ruoná boahtaliid siste loika mielki 1 Haksui galbma feaskkir ja šovkesruoná seainnit , jorbesravddat láhkkejuvvon ráidalasat ja bieksogápmagiid skájanas ránisin málejun láhtti vuostá 1 Haksui dipmabábir ja bleahkkaboahtal ABC girji ja ruoná gávccešhearva . 1 Haksui biebmosálbma . 1 Haksui 1 Haksen daid ovdal go dat ihte albmái ja ovdal go dat haksogohte . 1 Hagbart Grønmo nissonbeaivvi sárdni 1 Hagbart Grønmo lea bargan Bargiidbellodaga sámediggejoavkku kantuvrra jođiheaddjin váili 10 jagi . 1 Hagbart Grønmo joatká dan virggis maid Josef Vedhugnes doaimmahii mannan jagi lohppii . 1 Hadeland Energi stivralahttu 1 Haddi maid boanda sáhttá oažžut márkanis sorjá ollu ulbmilhattis mii šiehtaduvvo eanandoallošiehtadusas . 1 Haddi johtit nu ollu go olmmoš háliida gávpotrájá siskkobealde 30 beaivvi lea 200 ruvnno , ja fálaldat lea nuo- 1 HUSAT SAMI GUOVLLUIN Geahccaladdanortnegii Njuolggadusevttohus 1 HUMBOLDT-UNIVERSITEHTA DAVVI-EUROHPA INSTITUHTTA , MII LEA BERLIINNAS , jođiha bihtánsámegiela ja upmesámegiela duođaštanprošeavtta ( Ume and Pite Saami Documentation Project ) . 1 HELFO lea álggahan sierra telefovdnabálvalusa neahttasiidu lassin veahkehan dihtii sin geain leat gažaldagat ođđa ortnega birra . 1 HEDMÁRKUSvein Lund : Elgå – Onne skuvle jïh stoerre soejkesjhJon Todal : Saemien gïelie Svahken sïjtesneElin Fjellheim : Elgå skuvle jïh åvtese 1 HEDMÁRKU 1 HEAITIMIID EASTADEAPMI Fylkkaráđi vuoruhuvvon ulbmil lea cakkadit ohppiid heaitimis Romssa joatkkaskuvllain . 1 HDDi:s leat bargit sihke Oslos ja Leikangeris . 1 H. Stivrra čállingoddi berre nannejuvvot ja berre oažžut geatnegasvuooa ja ovddasvástádusa daid doaimmaid ektui mat stivrii leat addon . 1 H. Bargiidbellodatjoavkku oaivil : Maiddái oktasaš eananhálddašeapmi , man vuođđun lea dásseárvoprinsihppa , lea ILO-soahpamuša 169 mielde . 1 H Á L D D A H U S Hálddahusetáhta lea organiserejuvvon vihttan guovddážin / ossodahkan ja lea vel advokáhtakontuvra maid hálddahushoavda jođiha . 1 H : Nammaobjeakta : makkár lokalitehtii namma čujuha . 1 Gč. čuo. 2.5 . 1 Gč. čuo. 2.3 . 1 Gč. ovddeš geassemánu 25. b. 1937-mannosaš lága nr. 20 , geassemánu 17 b. 1955-mannosaš lága ja ođđajagimánu 17 b. 1975-mannosaš lága nr. 1 . 1 Gč. muđui kap. 7.5.1. 3.1.5 Fylkkasuohkana plánat Deaŧaleamos fylkkasuohkana áššebáhpárat omd. fylkkaplána , Romssa guvllolaš ovddidanprográmma , oahppokataloga , Romssa valáštallan ja olggustallan doaibmaplána áigodahkii 2004-2007 ja álbmotdearvvašvuođa doaibmaplána ” Šaddat buorebut ” ja ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana leat jorgaluvvon sámegillii ja gávdnojit prentejuvvon hámis ja neahtas . 1 Gč. maiddái ášši 15/99 Sámediggeráđi dieđáhus čuokkis 2.5 . 1 Gč. kap. 4.1.3 . 1 Gč. NAČ 1993 : 34 . 1 Gáŋgaviikkas leat eanemus eretfárremat , ja das maŋŋel lea Oslo gosa eanemusat fárrejit . 1 Gáŋgaviikka gielda oaččui doarjaga mearrasámi duođaštanprošektii oainnusin dahkat gieldda mearrasámi kultuvrra , ja dakko bokte láhčit dilálašvuođa mearrasámi vásihanturismii mas eaktivuohta ja jáhkehahttivuohta leat guovddážis . 1 Gáŋgaviikka gielda lea ohcan Sámedikkis 100 000 ruvdnosaš doarjaga vai beassá leat mielde ruhtadeamen ovdaprošeavtta geaidnoráhkadeami oktavuođas Njeareveadjái . 1 Gáŋgaviikii leat maiddái sisafárrejeaddjit . 1 Gáŋgaviika 1 Gáđašvuođa dovddan go oainnán man viiddis sámi oahppofálaldagat leat gávdnamis , ja makkár vejolašvuođaid dat addet sámi nuoraide oažžut sámi oahpu . 1 Gávttit gorrojuvvojit eanamusat láđđis , muhto maiddái bummolullus ja silkestoffain . 1 Gávtti lea min áiggi dábálaš váldit atnui dihto dáhpáhusain , vaikko muhtumat guđet leat unnitlogus , geavahit dan beaivválaččat . 1 Gávppálaš ja ruđalaš bálvalussuorgi lea strategalaččat deaŧalaš fylkii . 1 Gávppálaš bivddu 1 Gávppit galget 2009:s vuovdán gaskkal 350 000 ja 1 000 000 ru ovddas 1 Gávppašeapmi lea liikká lobálaš go Guolástusdirektoráhta lea mearridan § 11 vuođul ahte vuovdinorganisašuvdna galgá oažžut sállaša . 1 Gávpotsuohkaniin oahppiidlogu lassáneapmi lea leamaš 415 % 17 jagis . 1 Gávpotovddidan , regiunála , areála- ja geasehanpolitihkka sekšuvdna 1 Gávpotguovlluin infrastruktuvrra galget geavaheaddjit máksit ñañistaga eambbo . 1 Gávpot lea measta steaččas dego bánnogáhkku , su 4000 mbm . 1 Gávpot lea guovdu árbevirolaš sámi ássanguovllu , ja lea guhkes áiggi leamaš dehálaš guovddáš mearrasápmelaččaide ja boazosápmelaččaide Davvikalohtas . 1 Gávpevuođđudusat ruhtadit 79 1 Gávpepolitihkalaš rámmaid siskkobealde , láhčit dili eambbo buvttadit eanandoallogálvvuid maidda lea lunddolaš vuođđu ja maid márkan ohcala , nu ahte iešbirgendási sáhttá bisuhit sullii otná dásis . 1 Gávpeguovlu lea ráddjejuvvon oarjjás 26°N bokte nu mo dál , earret ođđa ráddjejumi Porsáŋgguvuona mátta guvlui . 1 Gávnos lea ovddimustá daidda oahpaheddjiide geat oahpahit riikka oahppoplánaid mielde , muhto dat veadjá maid leat ávkkálaš veahkkeneavvun daidda oahpaheddjiide geat oahpahit Máhttolokten – Sámi oahppoplánaid mielde . 1 Gávnos deaddiluvvui ja sáddejuvvui buot skuvlaeaiggádiidda ja skuvllaide skuvlaálgimii borgemánu 2007:s . 1 Gávnnat eambbo dieđuid njuolggadusaid birra mat doibme ovdal suoidnemánu 1.b.2009:s , » Váhnenruđat riegádahttimis ” ja » Váhnenruđat adopšuvnnas ” oasis . 1 Gávnnahuvvui bealjeheapmin jahkásažžan 1 Gávnnahan dihtii geat válljejuvvojit Stuorradiggeáirrasin , čađahuvvo válgaloahpparehkenastin guovtti vuorus . 1 Gávnnahan dihtii geat dat besset Stuorradiggái , de rahppojuvvo válgaloahpparehkenastin guovtti vuorus . 1 Gávnnadeimme duvle Finnmárkku dálá skuvladirektevrrain . 1 Gávnna dan jienastanlihpu maid áiggut geavahit . 1 Gávdo seammasullasaš čálgoortnegat boazodoallošiehtadusas ja eanandoallosiehtadusas . 1 Gávdnosat duođaštit ahte guovlu lea guhkes áiggi ja divdnadit geavahuvvon Ráisavuomis . 1 Gávdnosat duođaštit Ráisvuomi guovlluid guhkesáiggi ja árjjalaš geavahusa . 1 Gávdnojit uhcán barggut mat eai gáibit máhtu geavahit dihtorprográmmaid , máhttit eŋgelasgiela dahje rehkenastit . 1 Gávdnojit stuorra vejolašvuođat buvttadit erenoamáš ja gelddolaš buktagiid . d ) Sámi guovlluin lea stuorra meahcceresurssat mat sáhttet leat vuođđun ealáhusovddideapmái . 1 Gávdnojit olu veahkkeneavvut giellabargiide iešguđege sámegielaide , muhto eanas lea davvisámegillii . 1 Gávdnojit ollu teavsttat girkolaš atnui ja dat addá maid vejolašvuođa ovddidit sámegiela bassigiellan . 1 Gávdnojit norgga guoimmit eambo go 90% dain prošeavttain . 1 Gávdnojit máŋga molssaeavttu mo sáhttá árvvoštallat dahkamuš- ja ovddasvástádusjuohkima sámi gažaldagain . 1 Gávdnojit maiddái čielga rájit man guhkká ealli elliid sáhttá geasehit almmá válddekeahttá vuoiŋŋastanbottu . 1 Gávdnojit maiddái uhccán nuortasámegiel / goltásámegiel girjjit , ja oahpahusávdnasiid váili lea stuoris . 1 Gávdnojit maiddái sierra oahppolávdegottit main erenoamáš ovddasvástádussan lea čađahit rávisolbmuidoahpahusa sámiid várás ja sin gaskkas . 1 Gávdnojit maiddái ovdamearkkat mat čájehit váhnemiid geain ii leat sámi duogáš geat háliidit ahte mánát galget oažžut sámi kultur- ja giellafálaldaga mánáidgárddis . 1 Gávdnojit maiddái muhtumat Norggas geain lea bihtánsámi gullevašvuohta . 1 Gávdnojit maiddái ealáhusat mat leat hejot organiserejuvvon . 1 Gávdnojit logi iešguđetlágán sámi suopmana dahje gielat , ja giellarájit mannet riikkarájiid rastá . 1 Gávdnojit liikká lágat mat muddejit kultursuorggi iešguđetlágan osiid , ja ráđđehus áigu go válddii atnui Lága suoidnemánu 29. b. 2007 nr. 89 almmolaš eiseválddiid ovddasvástádusa birra kultur- ­doaimmaide ( kulturlága ) addit kultursuorgái ollislaččat vel eanet árvvu ja stáhtusa almmolaš ovddasvástádussuorgin . 1 Gávdnojit guovllut gos sámegiella fállojuvvo mánáidgárddiin , vuođđoskuvllas , joatkkaskuvllas ja alit oahpus . 1 Gávdnojit guokte sámi oahppolihtu , Sámi oahppolihttu ( SOL ) 4 ja Mearrasámiid oahppolihttu ( SSF ) maid váldoulbmil lea oahpahit sámegiela ja kulturárbbi . 1 Gávdnojit golbma sámi giellajoavkku Norggas , dat leat oarjel- , julev- ja davvisámegiella , ja sámegiella lea almmolaš giella Norggas . 1 Gávdnojit go Sámis ain mánát geain lea sivva gaskavuoiŋŋamaččain ja geat čohkkájit seamma ládje go mun dahken ? 1 Gávdnojit almmatge eará dajaldatovdamearkkat , nugo « oktasaš opmodat » ja « gilioppalašeana » . 1 Gávdnojedje máŋga báhčinrokki , okta boaldámušrádju , moadde eatnadathámi ja guokte muorragubá . 1 Gávdnojedje maid oahpaheaddjit geaid otnege sáhttá muittašit buriin mielan . 1 Gávdno čoakkáldat mas leat 600 dáiddadahkosa main lea čatnasupmi sámi guovlluide . 1 Gávdno internašunála girjjálašvuohta álgoálbmot minoritehtagiela oahpaheamis . Čoahkkáigeassu dan dutkamis lea áibbas čielggas : Dakkár vuogádagat go makkáriiguin barget sámegiella nubbingielas Norggas , eai daga ohppiid doaibmi 10 1 Gávdnat ja cieggadit sámi erenoamásvuođaid čuohppamis , minstaris ja hervendáidagis . 1 Gávccis sis leat eamiálbmotáirasa ja gávccis leat ráđđehusat nammadan . 1 Gávcci olbmo nammadedje lahttun , daid gaskkas okta Kárášjogas ja okta Guovdageainnus ; Lind Meløy ja Arvid Dahl . 1 Gávcci jagi rádjásaš áigemearri lea biddjojuvvon dakkár ođđa mearrádusaid mearrideapmái . 1 Gávcci jagi internáhtas 1 Gáttis vurde gieldda sátnejođiheaddji ja ovdagoddi . 1 Gássa ja olju 1 Gáržžit doaba geavahuvvo iešguđetge doaimmaid birra mat leat kultureallimis ja kulturpolitihkas go daid ipmirda ráddjejuvvon servodatsuorgin . Dán dieđáhusa kapihttalis lea kulturdoahpaga ipmárdus guovddážis . 1 Gáržžidit árbevuoigatvuođabiire ja heaittihit njuolggadusaid ahte eanandoalloopmodagain galgá leat árbevuoigatvuođabeassan . 1 Gáržžidemiid muhtun váikkuhusat : 1 Gáržžes rámmat dagahit dan ahte Finnmárkkukomišuvnna bargu šaddá váilevaš guhkesáiggi ektui , ja jođu ja fágalaš vuđolašvuođa ektui . 1 Gáržžes bušeahttarámmaid geažil ferte Sámediggi vuoruhit čavga iešguđet doaibmabijuid gaskkas , sihke prinsihpalaččat ja ekonomalaččat . 1 Gárvásit ráhkaduvvon oahpponeavvuid lassin , dit bare ráhkadit oahppaheaddjit ieža stuorra oasi oahpponeavvuin mat geavahuvvojit . 1 Gárvvistuvvon miessemánu 2001 Norsk-Svensk Reinbeitekommisjon 1997 Avgitt mai 2001 1 Gárvodan- / njuoskalanjain leat ávdnasat maid lea álki bajásdoallat , ja alde leat fliissat ja linoleuma . 1 Gárra rahčámušat Konferánssa nuppi beaivvi lei guovddážis mánáidgárddiid ja skuvllaid árgabeaivi . 1 Gárjil-republihkain Komi-republihkain 1 Gárgána joatkkaskuvla 1 Gárgedeapmi lea maiddái váikkuhan eamiálbmotrievttálaš duovdaga riikkaidgaskasaš gárgedeapmái . 1 Gárgedeapmi Norggas sámiid rievttálaš dili hárrái lea eanaš válganan čielggadusaid geažil maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ja Sámi kulturlávdegoddi adde 1980-jagiid mielde . 1 Gárdunáigodahkii 2009–2010 ásahuvvo dakkár áigodatearri , ahte gárdumiin beassá bivdit eanemusat 50 rievssaha juohke áigodagas . 1 Gárdun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Gárdin galgá leat gárvvis 2008:s . 1 Gárdduimet , bivddiimet guliid maid dasto vuvddiimet ja diniimet lummaruđa . 1 Gápmasat goikkehiid várás leat jávkagoahtimin márkanis , earret eará billašuvvet dat dávjá njuovahagaid njuovvanvugiid geažil . 1 Gánnáhahttivuođa sáhttá buoridit gávpejođu lasihemiin dahje goluid vuolidemiin . 1 Gánnáhahttivuohta luondduluossabivddus lea dattetge garrasit fuotnánan maŋimuš logijagiin , go guollebiebmanealáhus lea hirbmadit laskan . 1 Gánnáhahtti ovdáneapmi • Romssas buot doaimmaid vuođus galgá leat gánnáhahtti ovdáneami vuođđojurdda , mii sihkkarastá luondduriggodagaid seailuma ja bissuma boahttevaš buolvvaide . 1 Gánnáhahtti ovdáneapmi g Romssas buot doaimmaid vuođus galgá leat gánnáhahtti ovdáneami vuođđojurdda , mii sihk- karastá luondduriggodagaid seailuma ja bissuma boahttevaš buolvvaide . 1 Gánnáhahtti ja gilvonávccalaš ealáhuseallin lea mearrideaddjin ássamii ja eallinfámolaš servodagaid gárgedeapmái boaittobealeguovlluin . 1 Gánnáhahtti dási vuođul biebmobuvttadeapmi ja guohtun galget ain leat váldogaskaoapmin vai suoidneareálat geavahuvvojit ja eai šatta fas meahccin . 1 Gánddat stuorrasálii nuppi gearddis , seamma uksaráigge go klássalatnjii . 1 Gánddat mu lanjas ledje várra fuomášan ahte mun ledjen nu gohčoduvvon « finnunge » , sámemánná . 1 Gánddat liikojedje fas falástallandáhpáhusaid čuovvut nugo skeittásteami ja čuoigama radios bájuhit . 1 Gánddat hállagohte " reportášagiela " beaivválašságastettiin . 1 Gándan ruovttus Skienis lei mus akvária . 1 Gánda oaččui Oslo-mátkki vuoitun . 1 Gánda gii lohká evangeliuma : Nils Utsi . 1 Gánda geahčastii Ánnái , dasto dieđihii ahte son gal ii mana hivssegii . " 1 Gánda dieđusge lápmašuvai , ja dalle dát vierru nogai . 1 Gánda , gii lea váhkar , orru Romssas . 1 Gálvvut geainnus fatnasii 1 Gálvvut Vuonnabahtii : Sámediggi / Sametinget Várjjat Sámi musea / Varanger Samiske Museum 9840 Varangerbotn / Vuonnabahta 1 Gálvvut Snoasai : Samiedigkie / Sametinget Saemien Sijtie 7760 Snåsa 1 Gálvvut Kárášjohkii : Sámediggi / Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka 1 Gálvvut Gáivutnii : Sámediggi / Sametinget Ája sámi guovddáš / Ája samisk senter 9144 Samuelsberg 1 Gálvvut Guovdageidnui : Sámediggi / Sametinget Bredbuktnesveien 50 9520 Kautokeino / Guovdageaidnu 1 Gálvvut Evenáššái : Sámediggi / Sametinget Várdobáiki 8536 Evenes / Evenášši 1 Gálvvut Divttasvutnii : Sámedikke / Sametinget Árran julevsáme guovdasj / Árran lulesamiske senter 8270 Drag / Ajluokta 1 Gálvovuostáiváldin Gálvvut dahje stuorát páhkat ovdamearkka dihte stuorát girjepáhkat , dihtorat , čálánat jna. , galget ain sáddejuvvot kantuvrraid gálvovuostáiváldimii . 1 Gálvofievrrideapmi geainnud mielde lea šaddamin dađistaga stuorát váttisvuohtan dálkkádaga / birrasa ja johtolatlihkuhisvuođaid hárrái . 1 Gáltta biire fátmmastii dalle maiddái Duorppalvuona , go Láhpi suohkanbáhppa , P. Megrund , čállá ohcamii ahte son dađe bahábut ii leat beassan dárkkistit nugo galggašii : « Duođaštettiin ahte lea riekta nu mo ohcci lea čállán sámi mánáid logu ja oahppoáiggi birra , ferten mearkkašit , ahte go heajosdálki lea hehtten mu geahččalemiid doallat skuvlaeksámena Duorppalvuona biirres , in dovdda persovnnalaččat mánáid ovdáneami dárogielas doppe , muhto vásáhusaid vuođul , mat mus leat Gáltta biirre mánáiguin ... ja sámi mánáiguin , geat bohte maŋimus konfirmašuvdnii , duosttan jáhkkit , ahte Thomassen áŋgirvuođain ja ovdánemiin bargá mánáid dárogieloahppama ala , dasgo son juohke láhkai lea čeahppi ja doaimmalaš iežas skuvladoaimmas . » 1 Gálsa , Tromsa , Báhccavuotna , Málatvuopmi , Beardu , Leaŋgáviika , Birgi , Doasku ja Ránáidsuolu 1 Gállogiedde musea lea vuođđudus . 1 Gállogiedde musea lea olgomusea gos lea 200 jagi boaris márkosámi doallošillju . 1 Gállogiedde lea ávdin márkosámi gilišillju . 1 Gállogiedde lea maiddái márkosámi festivála Márkomeanut arenan . 1 Gállogiedde gaskkusta máhtolašvuođa márkosámi kultuvrra , historjjá ja árbevieruid birra . 1 Gálgá diedihuwot Gieldda- ja bargodepartementii rievdadusaid birra . 1 Gáldut maid leat atnán Sámediggi / Sametinget ( 2007 ) : Strátegalaš plána sámi mánáidgárddiide 20082011 . 1 Gáldut loguide : Mánáidgárdi : Sámi mánáidgárdefálaldagaid loguid ja loguid mánáin dain fálaldagain , leat ožžon Sámedikki oahpahusossodagas Anna Kristine Skum Hætta bokte . 1 Gáldut leat vuosttažettiin áviisačállosat dáin áviissain : Aftenposten , Finnmarken , Finnmark Dagblad , Nordlys ja Ságat , ja vel Paul Pedersena ja Asle Høgmo girji Kamp , krise og forsoning – Evaluering av samepolitiske tiltak i Kåfjord . 1 Gáldut Litteratur Girjjálašvuohta Skogerbø , Eli ( 2000 ) Samiske medier . 1 Gáldut : Sigurd Høst ( 2010 ) , Mediebedriftenes Landsforening ja Landslaget for lokalaviser dieđuin . 1 Gáldut : Blix , Erik Schytte : Kirker og kirkeliv i Karasjok . 1 Gáldut / Eanet dieđut 1 Gáldut 1 Gáldu čállaga čalmmusteapmi Dii 1000-1015 : boddu Dii 1015-1100 : Sáhkavuorru Mánáidkonvenšuvnna ja sámi mánáid birra stipendiáhta Hadi Lile bokte Dii 1100-1145 : Ságastallan Dii 1145-1200 : Loahpaheapmi 1 Gáldu – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ásahuvvui jagi 2002 dainna ulbmiliin ahte lasihit dieđu ja ipmárdusa álgoál ­bmotvuoigatvuođaid birra . 1 Gáldu – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođa guovddáš – gálgá čielggadit sámi iešmearrideami ja gávnnahit mo dat vuoigatvuohta lea čađahahtti . 1 Gáldu – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolaš-vuođaguovddáš lea fágalaččat iehčanas ásahus , mii eanaš ieš mearrida iežas ulbmiliid ja boađusgáibádusaid . 1 Gáldu – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža Sámi allaskuvlla ja 1 Gáldu liŋkačoakkáldat álgoálbmogiid birra 1 Gáldu lea čađahan golbma seminára oahpahusa , dutkama ja kultuvrra oktavuođas . 1 Gáldu lea organiserejuvvon stáhtalaš hálddašanorgánan sierra fápmudusaiguin . 1 Gáldu lea okta dain guovddážiin mat galget Sámi Diehtosiidii Guovdageainnus . 1 Gáldu ja ICR ravdaavádatdoaibma lea Sámi allaskuvlla ektui earret eará olggobealde ruhtaduvvon guorahallanbargu , gaskkusteapmi ja konsuleantadoaibma . 1 Gáldu ja ICR leat odne organiserejuvvon stáhtalaš hálddašanorgánan earenoamáš fápmudusaiguin . 1 Gáldu fáktačoakkáldat 1 Gáldu filmmat sápmelaččaid birra 1 Gáldu : Øyfolk 1996 ) 1 Gáldu : www.forskningsradet.no/finansmarkedsfondet / 1 Gáldu : Wikipedia 1 Gáldu : Vuođđoskuvlla diehtojuohkinsystema ( GSI ) 1 Gáldu : Tore Figenschou 1 Gáldu : Sámi statistihkka 2010 ( Statistihkalaš guovddášbyrå ) ~ 103 ~ 1 Gáldu : Sámi statistihkka 2008 ( Statistihkalaš guovddášbyrå , 2008 ) ~ 101 ~ 1 Gáldu : Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla Guovdageainnus ja Sámi joatkkaskuvla Kárášjogas . 1 Gáldu : Sámediggi Gielddaid politihkas ja áŋgiruššamiin eanandoalu ektui lea mearkkašupmi dasa man ollu ohcamat bohtet Sámi ovddidanfondii . 1 Gáldu : Sámediggi Beroštupmi eanandoalu váikkuhangaskaomiide lea lassánan mealgat jagi 2002 rájes . 1 Gáldu : Stádabušeahtta 2001-2010 . 1 Gáldu : Statistisk sentralbyrå 1 Gáldu : Statens gartnerskole arkiiva , Romssa stáhtaarkiivas . ] 1 Gáldu : Samfoto 1 Gáldu : SJSBS arkiiva , Stahtaarkiiva Romssas . ] 1 Gáldu : Porsanger bygdebok 2 ) 1 Gáldu : Panda 1 Gáldu : Oslo Børs 1 Gáldu : Oahpahusdirektoráhtta 1 Gáldu : NRK jahkeraporttat 2005-2009 TV-sáddagat leat juhkkojuvvon oaivenjuolggaduslaččat ođđasiidda ja mánáidtv:i , mat jagi 2009 dahke 59 % ja 37 % . 1 Gáldu : NRK jahkeraporttat 2005-2009 . 1 Gáldu : NRK jahkeraporta 2009. 2.3.1.6 Nanu beroštupmi guldaleddjiin Sámi álbmogis lea guldaleddjiin leamaš nanu beroštupmi NRK Sámi Radioi . 1 Gáldu : NRK Sámi Radio geavaheddjiidiskkus 2009 1 Gáldu : NRK Sámi Radio geavaheddjiidguorahallan 2005-2009 . 1 Gáldu : NRK Sámi Radio geavaheddjiidguorahallamat 2003-2009 . 1 Gáldu : NIFU ; STEP , SSB / DjO-statistihkka 1 Gáldu : Márkomeannu 1 Gáldu : Mediabearráigeahčču Doarjja Nuorttanástái lea jagi 2009 rájes mákson Sámediggái . 1 Gáldu : Marit Einejord 1 Gáldu : Jaron Hollan 1 Gáldu : Heide B. Andersen , Nordlándda fylkkasuohkan 1 Gáldu : Girjjálašvuohta:Mathisen , Mariann / NNFB Logaldallan « Fievrogáhtten ja sámi fanasárbevierru , ii seamma fanas ? » 1 Gáldu : Furu K , 1997 . 1 Gáldu : Finánsadepartemeanta 1 Gáldu : Finnmárkku fylkkamánne bajásšaddan- ja oahpahusossodat 1 Gáldu : Engerdála suohkan 1 Gáldu : Brustad et al 2009 , Scandinavian Journal of Public Health . 1 Gáldu : Birasgáhttendepartemeanta 1 Gáldu : Bargojoavkku raporta : Stáhta sámi joatkkaskuvllat – boahtteáiggi hálddašanovddasvástádusa guorahallan . 1 Gáldu - álgoálbmotvuoigatvuođaid guovddáš - Friija ruđat 2010 - Prošeakta sámi iešmearrideami birra : Sisdoallu ja čađaheapmi jagis 2010 . 1 Gáldu - Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš - Friiija ruđat 2010 - Prošeakta sámi iešmearrideami birra : Sisdoallu ja čađaheapmi 2010:s 1 Gáldu - Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš , Guovdageainnu suohkan - Regionála ovddideapmi 2010 - doarjjaohcan barentsovttasbargui álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra 1 Gálat ja rušppit 1 Gákti lea čáppat . 1 Gákti geavahuvvui earenoamáš dáhpáhusain , alpagahpir ja dokumeantamáhppa lei su dovdomearka . 1 Gáktegoarrunoahpaheaddji ja ruovttudoallohoavda 1 Gákkis ja duhppen . Botnin ja šaddoivdnen Gođđin- ja čuolddaláiggit , suohppun ja livveláigi gággásii , rátnočuoldin . 1 Gáivuotnalaččat geat oaivvildit iežaset mearrasápmelažžan , eai álo illos juohke áššis mii Guovdageainnus boahtá . 1 Gáivuotna lei vuosttamuš suohkan mii fálai bargiidasaset ollesáigge sámegielkurssa bálkkáin , juohke kursa bisttii gávcci vahku . 1 Gáivuotna lea ain ovddimus hutkat ođđa mearrediđolaš doaimmaid mat doibmet bures . 1 Gáivuotna lea Davvi-Romssa sámi guovddáš , ja Romssa ja Gáivuona sámi birrasiin leat olu oktavuođat . 1 Gáivuotna ja Deatnu – oktasašvuođat ja erohusat 1 Gáivuotna 1997 ’ giđa 1 Gáivuonváhnemat reagerejedje buorre muddui seammá áššiide go deanuváhnemat dahke . 1 Gáivuonas lei lávdegoddi man namma lei « Váhnenbargolávdegoddi Gáivuona suohkanis » . 1 Gáivuonas lei lestadiánalaččaid gaskasaš háddjen , ja dat ahte sámevuohta obalohkái šaddagođii eambbo oidnosii , mii lei lossat . 1 Gáivuonas lei guhkit áigi leamaš almmolaš digaštallan « sámivuođa » [ 17 ] birra . 1 Gáivuonas leat dovddastan ahte fertejit ieža oahpahit ođđa sámegieloahpaheddjiid , ja leat dahkan dan . 1 Gáivuonas lea maid leamaš áibbas erenoamáš semináraráidu dearvvašvuođa- ja fuolahussuorggi bargiid várás . 1 Gáivuonas lea eanaš ássit uhcit eanet passiivagielagat . 1 Gáivuonas gehččojuvvui O97S doibmiibidjan suohkana sámi hálddašanguvlui gullevašvuođa konsekveansan . 1 Gáivuonas ferte ain máhttit dárogiela jus birget galgá . 1 Gáivuonas digaštalle priváhtaskuvlla asáheami vai garvvášedje sámi oahppoplána , muhto Deatnu lei áidna gielda gos priváhtaskuvla šattai duohtan . 1 Gáivuonas , nu mo Deanus ge , ledje eanemus hárbmadahtti vissis cealkagat oahppoplána prinsipiála oasis . 1 Gáivuona suohkana gulaskuddancealkámuš 29.08.00 1 Gáivuona suohkan oaččui dán doarjaga vuohččan jagis 2001 . 1 Gáivuona suohkan lei vuosttamuš suohkan mii ásahii sámepolitihkalaš lávdegotti . 1 Gáivuona suohkan lei vuosttamuš suohkan mii mávssii sámegieláviissa diŋgojumi daid ássiid várás geat háliidedje sámegiela lohkat . 1 Gáivuona suohkan lea sámegiela hálddašanguovllus , Tromssa gielddas bargojuvvo dađi mielde go diehtit oahpahusa láhčimiin reaidogiellan , Málátvuomis lea stáhtalaš sámeskuvla ja Loabáin leat sierra sámeluohkát gos lea oahpahus guovtti gillii . 1 Gáivuona suohkan lea mu oaidnu mielde ovdagovva suohkaniidda dan guovllus , dan fylkkas ja eará sámi guovlluin . 1 Gáivuona suohkan Romssas lea mearridan levget sámi leavggain njealji sámi leavgabeaivvi , ja vel dan beaivvi go lea sámediggeválga ja go Sámediggi ásahuvvo juohke njealját jagi . 1 Gáivuona suohkan 1 387 1 504 1 404 1 304 1 Gáivuona suohkan / Kåfjord kommune Nordreisa suohkan , Statlig tyngdepunkt afasi og stemme Prošeakta : ” Sámi giella– ja kulturáddejupmi . ” 1 Gáivuona suohkan 1 Gáivuona risttalašvuođa lea garrasit váikkuhan lestadianisma . 1 Gáivuona girjebusse , mas lea dáiddačájáhus , duodječájáhus , girjjit , musihkka ja filmmat , lea maid mielde bibliotehkas . 1 Gáivuona gielda - Kåfjord kommune , Dálošvággi Hole Holger Anders , Tromsdalen Sámi Allaskuvla , Guovdageaidnu Unjárgga gielda - Nesseby kommune , Unjárga Kárášjoga gielda , Kárášjohka Prográmma nannet sámegielat fálaldaga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa siskkobealde Gáivuonas Massojuvvon identitehta guorramin : Kulturgažaldagaid filosofalaš-hermeneuvttalaš lagadeapmi dearvvašvuođafágain Dulkakursa dearvvašvuođa- ja sosiálabargiide Bajidit giella- ja kulturáddejumi bargiid gaskkas boarrásiidfuolahusas 1 . 1 Gáivuona Sámenuorat searvi álggahii Riddu Riđđu festivála 1991:as . Mihttomearrin lei čalmmustahttit ja ealáskahttet mearrasámi kultuvrra . 1 Gáivuona , Porsáŋggu ja ovddeš Deanu gielddat leat eanet dáruiduvvon guovllut go Kárášjoga , Guovdageainnu ja ovddeš Buolbmát gielddat . 1 Gáisá næringshage galgá šaddat hutki gealbobirrasin ja deaivvadanbáikin sidjiide guđet jerret , fállet ja gaskkustit gealbbu . 1 Gáisá lea ovdánahttinfitnodat mii galgá leat duvddan Deanu gieldda ovdánahttimii . 1 Gáisá ealáhusguovddáš ásahuvvui 2007:s ja lea Deanu gielddas . 1 Gáisá ealáhusguovddáš lea guovddáš masa leat čohkkejuvvon smávva máhttoárjjalaš doaimmat mat galget hukset profešunealla , fágalaš ja sosiála birrasa . 1 Gáisá ealáhusguovddáš galgá hástalit hutkás proseassaid ja leat operatevran čađahit ovdánahttinprošeavttaid . 1 Gáissás lea buorre fierpmádat sámi birrasis ja dan mielas lea gealbbu sirdin / juohkin dehálaš oassin smávva sámi servodagažiid ealáhusovdánahttimis . 1 Gáiddusoahppofálaldat Davvin lea erenoamážit dakkár olbmuid váste geain ovdalaččas ii leat sámegielmáhttu . 1 Gáiddusoahpahusteknologiija ferte vuoruhit . 1 Gáiddusoahpahusa áimmahuššama dihtii julevsámi guovllus lea Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta maŋimuš jagiid mearkkašahtti láhkai nannen vuođđudusa Árrana ja Moskke vuođđoskuvlla Divttasvuona suohkanis . 1 Gáiddusoahpahus sáhttá leat veahkkin movttiidahttit ohppiid geat háliidit oahppat sámegiela , ja de lea ge hui dárbbašlaš ahte leat gávdnamis oahpponeavvut main lea alla kvalitehta , vai sáhttá láhčit buriid fálaldagaid . 1 Gáiddusoahpahus lea muhtun muddui lágiduvvon prošeaktan main leamaš giellaealáskahttin ul ­bmilin ja dáin bargguin leat buorit vásáhusat . 1 Gáiddusoahpaheapmi lea eaktun jus galgá sihkkarastit lullisámegielat mánáide giellaoahpu . 1 Gáidduslieggasa láhčin lea buot ođđavisttiin ja biddjojuvvo visttiide maid rievdada doppe gosa gáiddusliekkasfierpmádat lea ásahuvvon dahje plánejuvvon . 1 Gáiddus- stivrejupmi departemeanttas 1 Gáiddosoahpahusa fierpmádat Ollu gielddat barget ovttasráđiid sámegiela oahpaheamis gáiddosoahpahanneavvuiguin . 1 Gáiddosoahpahusa fierpmádat Doaibmabidju 8 . 1 Gáibádusčilgehus lea sáddejuvvon vejolaš vuovdiide . 1 Gáibádussan lea ahte válgalisttas galget leat uhcimusat 40 % goappá ge sohkabealis . 1 Gáibádusat ulbmiliid juksamii 1 Gáibádusat ohcamušaide ja elektrovnnalaš gulahallanreaidduid geavaheapmi Departemeanta sáhttá láhkaásahusa bakte mearridit a ) makkár dieđut galgá ohcamuššii čállit , dihto ohcanskoviid geavaheami ja ohcci geatnegasvuohta almmuhit liigedieđuid , ja b ) ahte elektrovnnalaš gulahallan galgá geavahuvvot . 1 Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái 1 Gáibádusat leat bures duođaštuvvon , muhto makkár nu sivaid geažil sii eai leat liikká nagodan hálahit daid orgánaid main lea leamaš dahkamuš sin áššiin . 1 Gáibádusat fertejit heivehuvvot sámiid ja bohccuid geavaheapmái guovllus . 1 Gáibádusat fertejit danne heivehuvvot sámiid ja bohcco geavaheapmái guovllu , ja ferte adnojuvvot deasta das ahte sámiin lea leamaš johtti eallinvuohki . 1 Gáibádusat doarjaga vuostáiváldiide Go ohcá doarjaga galgá addit ollislaš čilgehusa organisašuvnna doaimma . birra . 1 Gáibádusat doalahit sámelága giellanjuolggadusaid leat nappo garraset bátnedearvvašvuođabálvalussii . 1 Gáibádusaid sáddiimet skuvlla stivrii . 1 Gáibádusa nuppi lađđasa c bustáva vuođul sáhttá bákkuin mávssihit . 1 Gáibádusa mas lea sáhka sáddagiin sámegillii oppalaš gáibádussan buot radio- ja TV-kanalaide main leat oppalašsáddehatgeatnegasvuoÐat , ii ábut guoÐÐit 1 Gáibádusa ahte čálihuvvot sámi jienastuslohkui galgá doaibmi láhkamearrádusaid mielde ovddidit orrunsuohkanii mii ráhkada sámi jienastuslogu suohkana álbmotregisttara , maŋemus válgga sámi jienastuslogu ja čálihemiid ja sihkkumiid gáibádusaid vuođul mat leat boahtán maŋemus válgaáigodagas . 1 Gáibádus sáhttá leat ahte oppa guovlu galgá leat huksemiid ja ráhkadusaid várás . 1 Gáibádus sáhttá dalle fátmmastit oppa areála . 1 Gáibádus sihke geavaheami viidodahkii ja bistui eaiggáduššanrievtti háhkama dihtii lea dán mielde devdojuvvon . » 1 Gáibádus ovddiduvvui ea. ea. dainna ulbmiliin ahte visot girdifitnodagat galget sáhttit gilvalit oktasaš eavttuid vuođul oktovuoigatvuođa juolludeamis . 1 Gáibádus maid Sámediggi berre bidjat , lea ahte guolásteaddjit ieža fertejit sáhttit mearridit háliiditgo geavahit mohkkefierpmi vai kilanuohti olles sesongga áigge . 1 Gáibádus listaevttohusaid sohkabealjuogadeapmái Krav om kjønnsfordeling til listeforslag 1 Gáibádus listaevttohusaid sohkabealjuogadeapmái 1 Gáibádus lei garas ja loahpahii ahte dás duokko háliidedje dušše dárogiela girjjiid skuvllas . 1 Gáibádus lea ahte girku galgá oažžut doarvái hálddahuslaš resurssaid vai sáhttá bargat iežas bargguid dohkálaš vugiin . 1 Gáibádus hálddašit čálalaš ovdanbuktima iešguđet surggiin lea sturron . 1 Gáibádus gielddas ahte kárttat galget ráhkaduvvot dahje dieđut addojuvvot digitála hámis , gálget , nu mo dán rádjai , dahkkojuvvot láhkaásahusa vuođul . 1 Gáibádus geavahanáigái buori oskkus ii sáhttán adnojuvvot devdojuvon ii oamastusa iige dološ áiggi rájes geavaheami ektui . 1 Gáibádus galgá leat čálalaš ja dat galgá leat vuođustuvvon . 1 Gáibádus ceggejuvvui máŋgii ja Mimmi beroštupmi skuvlii lei okta sivva dasa ahte son 1979:s válljejuvvui Sállannuori suohkanstivrii . – Doppe lei dalle ain stuora vuosteháhku dan jurdagii ahte galggašeimmet hukset skuvlla deike . 1 Gáibádus báikkálaš gullevašvuođa birra gal doalahuvvo . 1 Gáibádus barggoáigemeari geahpideapmi ektui jus galgá oažžut beaiveruđaid permitterema oktavuođas lasihuvvo 40 proseanttas 50 prosentii . 1 Gáibádus ahte galgá ássat Norggas , lea geavatlaš ákkaid geažil , vuhtii válddidettiin lága eará eavttuid ovddasvástádusa ja doallogeatnegasvuođa birra . 1 Gáibádus ahte galgá leat unnimusat 40 proseantta ovddastus goappašiin sohkabeliin , guoská buohkaide geat bidjet listta sámediggeválgga várás , ovdalgo lista sáhttá dohkkehuvvot . 1 Gáibádus ahte doalli galgá leat registrerejuvvon momsadivatlogus lea dagahan dan ahte ollu doallit sámi riddo- ja vuotnaguovlluin eai šat leat vuoigadahttojuvvon oažžut buvttadandoarjaga . 1 Gáibiduvvui ahte Sámedikki lahtut galge leat Sámedikki bistevaš áirasat , dušše spiehkastagas galggai sáhttit nammadit dikki várrelahtuid . 1 Gáibiduvvo reálagelbbolašvuohta dahje formála gelbbolašvuohta sámegielas ohcciin geat váldet viidáset oahpu boarrásiidfuolahusas dahje eastadeamis ja áhpásmahttimis . 1 Gáibiduvvo olu sis geat buvttadit biepmu , sihke das mii guoská gilvui , kvalitehtii , birasseasti buvttadanvugiide ja ahte goluid doalahit vuollin . 1 Gáibiduvvo bargohárjáneapmi kulturmuittuid registreremis . 1 Gáibiduvvo ahte geavahuvvo riekta čállinhápmi ja rivttes láhkai geavahit sámi bustávaid . 1 Gáibiduvvo ahte ferte leat čielga vuostálasvuohta . 1 Gáibidit dál ahte maiddái Sámediggi viidát bargagoahtá luondduluosaid sihkkarastima dihte , dan vuođul ahte dat lea vuođđun boaittobeliin orrumiidda , ja ná maiddái sámi kultuvrii . 1 Gáibidit buriid prošeavttaid main sihke sámegiela ovddideapmi ja ekonomalaš bealit leat deattuhuvvon , ja maiddái buriid raporttaid movt ruđat geavahuvvojit giellaovddideami ja ekonomiija dáfus , mielddisbuktet ahte giellaráđis lea buoret vuođđu árvvoštallat prošeavttaid , ja dainna lágiin lea stuorát vejolašvuohta joksat ulbmiliid ahte geavahit doarjagiid buoremus lági mielde . 1 Gáibideimmet sámegiel oahpahusa ja sámegiel oahppogirjjiid . 1 Gáibidan ahte juridihkalaččat čielggaduvvo dat ahte dávista go bohccuid bággonjuovvan Vuođđolága ja Álbmotrievtti mearrádusaide eamiálbmogiid ealáhusvuođu suodjaleami ja sihkkarastima ektui . 1 Gáhttet ja ovddidit sámegiela 1 Gáhttenáššiid riiddut sáhttet velá čuožžilit go lea áibbas guovttelágan , kultur- ­eaktudeaddji áddejupmi das mo luondduvuođđu ja - árvvut buoremus láhkai galget sihkarastot . 1 Gáhttenárvosaš sámi visttiid sihkkarastin ja ođasteapmi 1 Gáhttenplánabargu bisánii 2001:s go ledje stuorra riiddut guovllu julevsámi servodagas . 1 Gáhttenberoštumit sáhttet datte šaddat servodaga eará beroštumiiguin gazzalaga , ja leat maiddái riiddut gaskal gáhttema ja sámi luonddudoalu muhtin ávkkástallanvugiid . 1 Gáhppovuonas skuvlejedje álggus uhca goađážis . 1 Gáhkkorčoru mánáidgárdi ávvuda 20 jagi beaivvi 1 Gáhkket . 1 Gáffe ja gáhkku 1 Gáffe / deadja guossohuvvo . 1 Gádjunbálká galgá mearriduvvot virolašvuođa dahje govttolašvuođa vuođul . 1 Gádjun dihte dán guokte festivála , lea Sámediggi iežas 2001 bušeahtas ásahan vuođđodoarjjaortnega kr 350.000,- goappáge doibmii . 1 Gádjun . 1 Gáddju oažžu dan sállaša maid son gádju . 1 Gáddjojuvvon sálaš lea gáddju opmodat . 1 Gáddesárgás gusto láhka nu guhkás merrii go ovttaskas oamastanvuoigatvuohta ollá . 1 Gádden dat vuohki válljejuvvui amas ii bovtte vuostehágu . 1 Gáddeavádagat adnojuvvojit dehálaš fitnanbáikin , sihke lagašbirasguovlun ja regionála vuoiŋŋastansadjin . 1 Gába – sámi nissonbláđđi 1 Gába lea sámi nissonbláđđi mii čállojuvvo davvisámegillii ja dárogillii . 1 Gába lea sámi nissonbláddi mii cállojuvvo davvisámegillii ja dárogillii . 1 Gába dárbbaša 1,2 milj. kr. bissovaš stáhtalaš ruhtadeami vai ilmmašii njealji geardde jagis . 1 Gába dárbbaša 1 milj. kr. bissovaš stáhtalaš ruhtadeami vai ilmmašii njealji geardde jagis . 1 GÁLDU : Skogerbø ( 2000 ) Vaikko daid guorahallamiid ii sáhte njuolga buohtastahttit metodihkkalaš ákkaid geažil ( goabbatlágan kategoriijat ja nyánsaerohusat jearaldagaid dadjamis ) , de goitge addet dat mearkka das ahte sámeradio sajádat sámi áššiid gaskkusteaddjin lea nanusnuvvon . 1 Gymnásii ferte sihkkarastit seamma gelbbolašvuođa go dábálaš gymnásas . 1 Gymnásii berrejit beassat sámi nuorat miehtá riikka , ja eará norgalaš nuorat , geat áigot lohkat dáid fágaid . 1 Gymnásasuorggis ferte leat sierra oahpahusjođiheaddji ( filologa , sámegielat ) , geas lea ovddasvástádus gymnása fágalaš oasis . 1 Gymnása várás lea dárbu dieđusge hukset skuvlalanjaid ja internáhta , muhto go leat juo erenoamášlanjat , de dat ii šattašii nu divrrasin . 1 Gymnása várás ii ceggejuvvo ođđa dállu ovdalgo dárbbut leat čielggaduvvon . 1 Gymnása maŋŋá fidnii son barggu duddeoahpaheaddjin Deanus . 1 Gymnása dagahivččii sihkkaris boahtte áiggi sámi nuoraide gos besset oahppat máttuidis birra ja dat mii lea buot dehálamos , lea dat go besset giela oahppat . 1 Gyldendal Norsk forlag 1971 Anderssen , Pavel : Brev 1950–1963 . 1 Gyldendal Norsk Forlag AS , Oslo . 1 Gyldendal Norsk Forlag 1994 Hirsti , Reidar : En symfoni med sterke dissonanser . 1 Gyldendal 1986 . 1 Gyldendal 1970 , s. 150 ] Ahte Boares vuoigŋa ain elii 1960-logus , duođasta maiddái oanehis govahallan , man Anders Ole Hauglid Brumunddalas lea čállán : " Imašlaš Finnmárku- , dovdui dego livččen lean olgoriikii boahtán : " Buohkat máhttet dárogiela . 1 Guđát teakstaoassi bisuhuvvo cealkaga rádjái mii álgá ná : « Jos stivrra čoahkádus ii leat nu ahte sámi beroštumit duohtavuođas gozihuvvojit , de . . . . . . . » Dán cealkaga rájes sihkkojuvvo dát kapihttal . 1 Guđát teakstaoasi goalmmát cealkaga loahpas sihkkojuvvojit sánit « mii earret eará . . . . eatnamiidda , čáziide ja luonddurirrodagaide » . 1 Guđát mildosis maid erenoamášdieđiheaddji ovddidii Olmmošvuoigatvuođaráđđái , válddahallojuvvo Anaya galledeapmi Roavvenjárggas cuoŋománu 14. - 16. b. 2010 . 1 Guđát kapihttalis lea sáhka oanehaččat dieđáhusa ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusain . 1 Guđiiguin departemeanttaiguin čoahkkimat dollojuvvojit lea daid rutiinnaid duohken mat departemeanttaid ja Sámedikki ovttasbarggus leat . 1 Guđet oassemihttomearit fertejit devdojuvvot duddjot buori ovttasbarggu ? 1 Guđet galget válljejuvvot , fertejit dasto vel leat čállojuvvon álbmot-registarii biire ássin válgabeaivvi . 1 Guđet fárrejit Moskkis eret doalahit dávjá viesuid , dahje huksejit barttaid Moskái dahje geavahit daid geasseviessun . 1 Guđege riikka lahtut galget leat sierra giellajoavkkuid ovddasteaddjit . 1 Guđege riika lahtut ovddastit sierra sámegielaid : lulli- , julev- , davvi- , anáraš- nuortalaš- , gieldda- ja darjjesámegiela Sámi giellalávdegotti doaimmat leat earret eará ; 1 Guđege olbmo giellamáhttu buorrána lunddolaččat beaivválaš ovttastallamis eará giellageavaheaddjiiguin . 1 Guđege namas lea iežas siidu suoma- , ruoŧa- , davvisáme- , eaŋgals- , fránskka- , duiskka- ja ruoššagillii . 1 Guđege jienasteaddji válgakoarttas galget leat dieđut man válgastivrii dahje lohkanválgastivrii ovddalgihtii jienastat galgá sáddejuvvot ( láhkaásahusa § 13 ) . 1 Guđege guovddáža ja guovllu iešvuođain ja ovdánanvejolašvuođain maid lea deaddu go árvvoštallojuvvo makkár doaimmat galget leat guđege báikkis dahje ásahuvvot guđege báikái . 1 Guđege giellajoavkku juogus vállje gaskkastis ságadoalli , guhte galgá leat Sámi giellalávdegotti fásta lahttu , ja várreságadoalli . 1 Guđege boazoguohtonguovlluid boazodoallohálddahus lea dáid áššiide fágalaš ráđđeaddi orohatstivrraide ja guovllustivrraide , ja guovllustivrraid čállingoddi . 1 Guđe vuogi berre válljet iešguđet dilis lea dakkár ášši maid berre čielggadit go divaštallá regionála plánastrategiija . 1 Guđe muddui duomuin lea mearkkašupmi sámi vuoigatvuođalávdegotti bargui guovlluiguin lullelis Finnmárkku , ferte lávdegoddi ieš gávnnahit , ovttas eará čuožžovaš riektegeavadiin . 1 Guđe molssaeavttut dat galget čielggaduvvot , ja guđe dásis , mearriduvvo plánaprográmma bokte . 1 Guđe mearridandásis lea váldi diekkár geatnegahtti soahpamuša dahkat : siiddas , orohagas vai boazodoalloguovllus ? 1 Guđas logis oaivvildedje 2009 ahte kanála addá buoremus dieđuid sámi dilálašvuođain , golmma logi olbmo vuostá 2005 . 1 Guđa álgoálbmotorganisašuvnnas lea stáhtus bissovaš searvin Árktalaš ráđis , daid searvvis lea Sámiráđđi . 1 Guđa álgoálbmotorganisašuvnnas lea dál dakkár stáhtus . 1 Guđa giellajoavkkus leat iežaset čállingielat : anárašsámegielas , davvisámegielas , gieldasámegielas , julevsámegielas , lullisámegielas ja nuortalaš sámegielas . 1 Guđa gielddas gos sámi oahppoplána váldui atnui , ledje stuorát dahje unnit vuostálastimat golmma gielddas : Deanus , Porsáŋggus ja Gáivuonas . 1 Guđa eamiálbmotorganisašuvnnas lea stáhtus bissovaš oassálastin ja dat leat mielde barggus ráđđehusaiguin ovtta dásis , muhto dain ii leat jienastanvuoigatvuohta šiehtadallamiid oktavuođas . 1 Guđa eamiálbmotorganisašuvnnas lea dál diekkár stáhtus . 1 Guñege guovddáža ja guovllu iešvuoñain ja ovdánanvejolašvuoñain maid lea deaddu go árvvoštallojuvvo makkár doaimmat galget leat guñege báikkis dahje ásahuvvot guñege báikái . 1 Guáet jienastit , galget lihppui čállit iežaset jienastan olbmuid namaid ja ieža coggat lihpu urdnii . 1 Guvžajávrris sámegiella jorai ges áiggi mielde válljenfágan , juoidá mii mielddisbuvttii ahte oahppit geat dáhtto sámegieloahpahusa eai sáhttán válljet eará válljenfágaid , earret eará tuiskkagiela . 1 Guvllulaš ovttasbarguforuma oktasaš strategiijat ; 4.1.1 Guovddášstrategiija : Ulbmil- 1 ) Leat veahkkin guovddášstruktuvrra ja ealanávccalaš ovdáneamis almmolaš suorgi bálvalusaid bokte 2 ) Ovddidit fylkka ealanávccalaš ovdáneami nannet relašuvnnaid guovddáš ja 4 giliid gaskasaš oktavuoñaid iešguñetge dásiin . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; Logistihkka ja infrastruktuvra Ulbmil- 1 ) Ferte bargat buoredit logistihkkavuogádaga girdái- , eatnamii- ja suorgi mearrafievrrádussii dan ektuige ee. kollektiivafievrruide , mátkkoštemiide ja guolástus- ja mearradoallobuvttademiide . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; 4.3.2 Kvenat – riikkalaš unnitlogus : Ulbmil- 1 ) suorgi 1 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.7 ; Mátkeealáhus : Ulbmil- 1 ) Ferte bargat nannet ovttasbarggu ealáhusas . Ferte ovttasbarggu ovddidit suorgi ealáhusain ja surggiinge , nu ahte eanandoalu , guolástus ja kultuvra doalahuvvo . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.6 ; Industriija muñui ja bálvalusaddi ealáhusat Ulbmil- 1 ) Máhttolasihandoaibmabijuid ovddidettiin ferte geahččalit ráhkadit buoret suorgi mávssuid buktagiidda ja oñña márkanguovlluide riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.5 ; Petroleum Ulbmil- 1 ) Ásahit lotnolaš ávkkástallan ja ovddidan ovttasbarggu gaskal Háršta ja Romssa . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.4 ; Lotnolas / kulturvuñot ealáhusat : Ulbmil- 1 ) Ovddidit máhttoloktenbijuid gávdnan dihte oñña virgevejolašvuoñaid ja ahte suorgi lotnolasealáhusat vuoruhuvvojit gaskaoapmeapparáhta bokte . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.3 ; Guolástus- ja mearradoallu : Ulbmil- 1 ) Leat váikkuheaddji aktiivvalaš guolástus- og mearradoallopolitihkka láhčit ja ovddidiŧ suorgi rápmaeavttuid ovttas ealáhusaiguin , suohkaniiguin ja guovloráñiin . 1 Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.2 ; Eanandoallu : Ulbmil- 1 ) Lahčit dili ovddidit oñña buktagiid ja latnjalasbuktagiid , dás borramuš muhkasuorgi danvejolašvuohta unnadoallofitnodagaide , nugo mearkagálvvuid ráhkadit . 2 ) Láhčit luonddugeavaheami ovdamuniid ávkkástallamiidda , meahccevaljiid 1 buorebut ávkkástallat , lasihit ja buoridit buñetbuvttadeami , lasihit muorje- ja ruotnasiidbuvttadeami ja láhčit dili ovddidit ekologalaš eanandoalu . 1 Guvllulaš ovttasbargoforum oktasaš strategiijat ; 1.2 Joatkkaoahpahus / bargomárkanovddideapmi Ulbmil- 1 ) Álggahit ovttasbarggu ja fierpmádatásaheami gaskal bargoaddi- ja suorgi bargoorganisašuvnnaid ja Romssa fylkkasuohkan ollislaš hástalusáddejumi ja heivehemiid oahppufálaldagain . 1 Guvllulaš Ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; 4.2.2 Mariidna resurssat : Ulbmil- 1 ) Bargat nu ahte guolástan- ja mearradoalloealáhusas ožžot čielgasat birassuorgi profiila . 1 Guvllulaš Ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; 4.2.1 Areálaresurssat ja biologalaš šláddjivuohta : Ulbmil1 ) G o lasihit plánengealbbu ferte lasihit suohkaniidgaskasaš ovttasbargguin suorgi omd. ; riddoavádatplánemis , eanandoalus ja birrasis ja čáhcerávádagas . 1 Guvllulaš Ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; 1.1 . DjO / alit oahppu : Ulbmil- 1 ) Deaŧalaš vuoruhit dutkama ee. surggiin nugo bioteknologiija , oñña mearra suorgi šlájaid biebmana , ávus-eanan teknologiija , galbmadálkkádat-teknologiija , telemedisiidna , energiijateknologiija , ja petroleumteknologiija davviguovlluin . 1 Guvllolaš váldi ruhtadangaskaomiid badjel ferte nannejuvvot vai leat vejolaš ovddidit ja geavahit guvllolaš ovdamuniid . 1 Guvllolaš ovdáneapmi Sámediggi áigo searvat guvllolaš ovddidanproseassaide ja šiehtadusbealit áigot dahkat geatnegahtti ovttasbargošiehtadusa man ulbmil lea ovddidit sámi servodagaid Romssas . 1 Guvllolaš ovdáneapmi 2 . 1 Guvllolaš ovdáneapmi ( ovdáneapmi man vuođđun lea guovlluid ássamat ja ealáhusovddideapmi ) • Romssa fylka galgá ovdánit go guvllolaš demokratiija nannejuvvo . 1 Guvllolaš ovdáneapmi ( ovdáneapmi man vuođđun lea guovlluid ássamat ja ealá husovddideapmi ) g Romssa fylka galgá ovdánit go guvllolaš demokratiija nannejuvvo . 1 Guvllolaš ovdáneapmi ( ovdáneapmi man vuoññun lea guovlluid ássamat ja ealáhusovddideapmi ) Romssa fylka galgá ovdánit go guvllolaš demokratiija nannejuvvo . 1 Guvllolaš ovddidansystema ferte fátmmastit oppalaš áigumušain , gitta ealáhusovddideami rájes , ja fylkka ja riikkaoasi siskkáldas dutkama ja ovddideami rájes gitta heavvovára geahpedeami rádjai gávppálaš jurddaovddideamis , buorideamis ja gávppáiduhttimis . 1 Guvllolaš ovddidansystema ferte fátmmastit oppalaš áigumuša , gitta ealáhusovddideami rájis , ja fylkka ja riikkaoasi siskkáldas dutkama ja ovddideami rájis gitta heavvovára geahpedeami rádjai gávppálaš jurddaovddideamis , buorideamis ja gávppáiduhttimis . 1 Guvllolaš ovddidanoasálačča rolla lea dárbu čielggadit dárkileappot ja fylkkasuohkana beales oažžut čielga sisdoalu . 1 Guvllolaš Ovttasbargoforum oktasaš strategiijat ; 4.3.1 Sámi beroštumit : Ulbmilsuorgi 1 1 Guvllolaš Oktasašforuma oktasaš strategiijat ; 4.4.3 Suodjalusa mearkkašupmi guvllolaš ovddideapmái Romssas : Ulbmil- 1 ) Galgá ráhkaduvvot fylkkaoasseplána Suodjalusa dihte Romssas . 1 Gusttu Jovnna lea čállán lohkameahttun artihkkaliid sámi áššiid ja máŋgga eará fáttá birra . 1 Gustoviidodat ja ulbmil 4.1 Gustoviidodat ” Sámegiela ja sámi kulturgealbbu strategiijaplána ” gusto buot fylkkasuohkana doaimmaide . 1 Gustoviidodat ja ulbmil ... 11 4.1 Gustoviidodat ... 11 4.2 Ulbmil ... 11 5 . 1 Gustovaš riikkapolitihkalaš njuolggadusat ja mearrádusat 1985-mannosaš plána- ja huksenlága § 17-1 vuođul gustojit ain . 1 Gustovaš oaivadus konsultašuvdnaprosedyrašiehtadussii 1 Gustovaš duođaštus lea duođaštus báŋkkus , fápmuduvvon rehketdoallu ¬dárkkisteaddjis registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddjis . 1 Gustovaš 1933-boazodoalloláhka ii atte válddi reguleret dien . 1 Gustojeaddji plánat gustojeaddji lága fámuin gustojit ain dassážiigo daid sadjái bohtet plánat mat leat ráhkaduvvon ođđa lága vuođul . 1 Gustojeaddji ortnet mas lea konsešuvdnaeiseváldi energiija- ja čáhceresursalágaid vuođul ovddasvástideaddji eiseváldi čielggadit makkár váikkuhusat leat suorgedoaibmabijuin , vurdojuvvo joatkašuvvat rievdatkeahttái daid láhkaásahusaid mielde mat leat mearriduvvon plána- ja huksenlága vuođul , gč. mearkkašumiid §:i 14-1 . Mearkkašumit § 2-1 čihččet lađđasa ođđa goalmmát , njealját ja viđát dadjosii : 1 Gustojeaddji ortnet mas konsešuvdnaeiseváldi energiija- ja čáhceresursalága vuođul lea ovddasvástideaddji eiseváldi suorgedoaibmabijuid váikkuhusčielggademiin , vurdojuvvo jotkojuvvot rievdatkeahttá daid láhkaásahusaid mielde mat leat ráhkaduvvon plána- ja huksenlága vuođul , gč. mearkkašumiid §:i 14-1 . Mearkkašumit nuppástusaide § 5 vuosttaš lađđasa ođđa viđát , guđát ja čihččet dadjosii : 1 Gustojeaddji oppalaš vuoigatvuohtamuddemat evttohuvvojit eanaš jotkojuvvot , muhto evttohuvvo láhkanannet vuoigatvuođaid mat leat eanadoalloopmodagain . 1 Gustojeaddji láhkaásahusa § 3 ektui ii galgga ođđa aviisa leat vuoigaduvvon oažžut doarjaga ovdalgo doarjjaeavttut leat ollašuhttojuvvon unnimusat ovtta kaleanddarjagi . 1 Gustojeaddji láhkaásahusa paragráfa 6 vuođul dahká departemeanta jahkásaččat juolludusa váldojuolgadeami buvttadusdoarjjan , julevsámi siidduid doarjjan ( ráddjejuvvon bajás 1 % rádjai juollususas ) ja vejolaš várrejuvvon doarjjan . 1 Gustojeaddji láhkaásahus váikkuhusčielggademiid birra plána- ja huksenlága vuođul , bođii fápmui cuoŋománu 1. b. 2005 . 1 Gustojeaddji gieldda láhkaásahusat ja njuolggadusat addojuvvon ovddeš plána- ja huksenlága vuođul , gustojit ain dassážiigo daid sadjái bohtet láhkaásahusat , dahje plánamearrádusat dalle go dat leat molssaeaktun , ođđa lága vuođul . 1 Gustojeaddji gieldda ja regionála plánastrategiija galgá geavahuvvot plánabarggu vuođđun . 1 Gustojeaddji gieldda dahje regionála plánastrategiijat galget árvvoštallojuvvot plánabarggu oktavuođas . 1 Gustojeaddji geavahanvuohki lea geavahit oktilaš teavsttas dárogiel nammaveršuvnnaid go čállit dárogillii ja sámegielnammaveršuvnnaid go čállit sámegillii . 1 Gustojeaddji fylkkaplána , gielddaplána , dás maiddái gielddaplána areálaoassi , muddenplána ja ássanvisteplána gustojit dassážiigo dat rievdaduvvojit , loahpahuvvojit , molsojuvvojit dahje daid sadjái boahtá ođđa plána dán lága vuođul . 1 Gustojeaddji biehttalanvuoigatvuohta náittosvuođalágas girkolaš náitiide ja ovddasčuožžuide oskočearddain viiddiduvvo nu ahte dat maiddái guoská ovttasohkabeallásaš náittospáraide . 1 Gustogo Finnmárkkuláhka luohtta buohkaide Finnmárkkus ? 1 Gussiide guossohuvvo mihtilmas sámi biebmu . Sii besset gullat geat dat leat sápmelaččat ja sámi historjjá , Sámedikki ja álgoálbmotovttasbarggu birra . 1 Gussanjárgga skuvla lei juhkkojuvvon guovtti oassái , ja smávvaskuvla ja stuoraskuvla vázze skuvla vurrolaga juohke nuppi beaivvi . 1 Gurutbellodat 1 Gurutbealde čuožžumin Geir Johansen , Trond Solbakken , currežat Gunn ja Ina Olsen , Berit Opdahl , Rita Alise Johansen , Inger Lise Ramstad , Solfrid Kratteng , Torgunn Torheim ja Liv Simonsen , oahpaheaddji . 1 Gurutbealde čoahkkinjođiheaddi Trygve Solbakk , sámediggeáirras Egil Olli , sámediggepresideanta Aili Keskitalo , Kultur- ja girkodepartemeantta stáhtačálli Randi Løvland ja stáhtačálli Bjarne Håkon Hanssen . 1 Gurutbealde currežat Ole ja Per Sabbasen , Øyvind Ravna ja Per Torleiv Ravna . 1 Gurutbealde Ole Sabbasen , Thorbjørn Skjåvik , Are Fokstad , Ragnhild Ravna ( oahpaheaddji ) , Anna Dervola , Hjørdis Krogh , May Britt Lavre , Lisbeth Biti ( duohken ) , Inger ? 1 Gurut bealde olgeš guvlui : Muhsin Candir , Anette Haseid , Mari Dubland ja Rita Myrlund . 1 Gurut bealde beavddi birra : Kristine Guttorm , Øyvind Guttorm , Silje Ørpetvedt Nilsen , Steffen Guttorm , Maja Solbakk , Mihkkal Áigin Trosten , Vebjørn Kjølås Halvari , Mathis Broch 1 Gurut bealde John Brekkfjell ja Peer Gaup . 1 Gurut bealde : Torill Grøtte , Birgit Bergh , Sverre Hatle , Øyfrid Johansen , Johan Utsi . 1 Gurut bealde : Roger Ryberg , Buskeruda fylkkasátnejođiheaddji , Sverre Seberg , Norgga Sabetlihtu presideanta , Martin Kolberg , Buskeruda bargiidbellodaga stuorradiggeáirras , kulturministtar Anniken Huitfeldt , Per Willy Holseter , Vuođđudusa Vikersund Hoppsenter stivrajođiheaddji ja Terje Bråthen , Moduma suohkana sátnejođiheaddji . 1 Gurut bealde : Ragnhild S. Hætta , Aslak E. Utsi , Ing-Lill Pavall ( lektor ) , Ole Einar Olsen ( rektor ) , Ann Mari Steinfjell , Per O. Sara , Odd Bjørnar Bjørkås , Marit M. Fjellheim , Inge E. Danielsen , Nils Mikkel M. Buljo , Isak O. Oskal , Rolf G. Sarre . 1 Gurut bealde : Norgga falástallanlihtu váldočálli Inge Andersen , Lillehammer sátnejođiheaddji Espen Granberg Johnsen , falástallanpresideanta Børre Rognlien , aitto nammaduvvon nuoraid-OG stivrajođiheaddji Siri Hatlen , kulturministtar Anniken Huitfeldt ja Gaskariikkalaš olympialaš lávdegotti márkanhoavda Gerhard Heiberg . 1 Gurut bealde : Marie Anna Krokmo ( Anti ) , Ellen Ingrid Ulvenes , Ingrid Moeng ( Boine ) , Berit Anne Anti ( Laiti ) , Marit Boine ( Østby ) , Anne Kirsten Boine ( Østby ) , Sigrid Lund ( Boine ) . 1 Gurut bealde : Håkon Mudenia , Áilu Trosten , Jovnna Ánde Henriksen , John Christer Mudenia , Niillas Andersen , Håvard Halonen , Anne Ragnhild Porsanger , Jens Heaika Varsi Solbakk , Berit Guttorm , Andreas Persen , Katrine Erke , Ella Trosten , Adam Broch Falsen . 1 Gurssain lei sadji 22 oahppái . 1 Gurotbealde ravddas : Gunn-Britt Retter , Sámeráđđi ja Jon Petter Gintal , Sámediggi . 1 Gurot rávddas : Várrepresideanta Laila Susanne Vars , Sámediggeráđi láhttu Marianne Balto ja Sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Gurot ravddas : Kárášjoga sátnejođiheaddji Kjell Sæther , stáhtaráđđi Rigmor Aasrud , Sámediggepresideanta Egil Olli ja várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Guri Hjeltnes , Oslo , Journalista ja historihkkár . 1 Guođohanáiggit 1 Guovvamánus nammadii Sámediggi referánsajoavkkuid guđet evttohit sámi sisdoalu nationála oahppaplánaide joa- 1 joatkkaoahpahusas . 1 Guovvamánus mannan jagi dagai Sámediggi maiddái ovttasbargošiehtadusa Innovašuvdna Norga:in ealáhusovddideami oktavuođas . 1 Guovvamánus lágiduvvui seminára sámi giellavuoigatvuođaid birra árgabeaivvis . 1 Guovvamánus 2006 meannudii fylkkamánni departemeantta váidaga dainna bohtosiin ahte Plassje gieldda hilgun doalahuvvui . 1 Guovvamánus 2006 . ” 1 Guovvamánu dievasčoahkkimis ožžo Sámedikki áirasat diehtit ahte láhkaevttohus bággodoaibmabijuid birra ii šatta ovddiduvvot . 1 Guovvamánu 9. b. 1907 bohte njuolggadusat diplomáhtalaš ja konsulára ámmátalbmáid uniforpmaid birra , oktan lassenjuolggadusaiguin trohpalaš uniforpmaid birra beaiváduvvon cuoŋománu 27. b. 1907 . 1 Guovvamánu 8. b. dán jagi oinniimet NRK 1:s ovtta prográmma , ráhkaduvvon Trøndelágas , mii čájehii ahte ollu miljovnnat ledje geavahuvvon prošektii mii konkluderii dan seamma maid ealáhusdoallit oppa áigge ledje dadjan . 1 Guovvamánu 7. b. 1992 beaiváduvvon Gonagaslaš resolušuvdna ” Sámi ovddidanfoandda ođđa njuolggadusat ” 1 Guovvamánu 6. beaivvi 2006 lea 14. geardi og ávvudit Sámi álbmotbeaivvi . 1 Guovvamánu 6. beaivve 1917 dollojuvvui Troandimis vuosttaš . 1 Guovvamánu 6. beaivi lea sámi álbmotbeaivi . 1 Guovvamánu 6. b. oktavuođas leat daid maŋimuš jagiid lágiduvvon sámi vahkku , dáidda- ja kulturfálaldagaiguin , sámi filmmaiguin , logaldallamiiguin , sámi márkaniiguin , sámi valáštallangállain , ja NM heargegilvovuodjimiin . 1 Guovvamánu 6. b. 1 Guovvamánu 6. b Sørreisas 1 Guovvamánu 6. b Sortlandas 1 Guovvamánu 6. b Kárášjogas 1 Guovvamánu 6. b Elgåas 1 Guovvamánu 4. b. 1999 dahkkon šiehtadus Oslo universitehta ja Sámedikki gaskka 1 Guovvamánu 25. b. beaiváduvvon vástádusas váidalii Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø daid beliid maid Sámi válgalihttu leai cuoiggodan . 1 Guovvamánu 21. b. 2009 , mii lei Riikkaidgaskasaš eatnigiellabeaivvi , UNESCO almmuhii elektruvnnalaš veršuvnna organisašuvnna átlasis mii čájeha mat gielaid leat áitojuvvon máilmmis . 1 Guovvamánu 2008:s lei sámi valáštallan guovddážis Romssas gos lágiduvvo čuoigan / njoarostangilvvut , valáštallangálla ja NM heargevuodjimis . 1 Guovvamánu 1996 sáhtiimet viimmat de fárret ruovttuluotta ođđa ásodahkii . 1 Guovvamánu 18. beaivvi NBR ja Stáhta soabaiga ođđa boazodoallošiehtadusa birra áigodahkii 01.07.2010 — 30.06.2011 . 1 Guovvamánu 1. b. 2007 . 1 Guovvamánu 1. b. 2000 gohččun oktan áššelisttuin dohkkehuvvui ovttajienalaččat lassiáššiin ja meannudanvuohki áššis 3/00 , mii meannuduvvo čoahkkinortnega § 4 b vuođul . 1 Guovvamánu 1. b. 2000 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 Guovvam. 09 20.03.2009 1 Guovvam. 1 Guovttá vai guoktin 1 Guovttá Elsa Laula Renbergain soai leigga sámiid vuosttamuš riikkačoahkkima vuolggaheaddjit , mii lágiduvvui Troandimii guovvamánu 6.-9. b. 1917 . 1 Guovttis geat leigga nákku guovddáš olbmot , leigga Hans Rønbeck ja Bjørn Aarseth , ja bárisnággu lei dalle go Rønbeck skuvlajođiheaddjin geahččalii hehttet Aarsetha beassamis Kárášjoga nuoraidskuvlla oahpahusjođiheaddji ( rektor ) virgái . 1 Guovttis dán guovllu 4 biirres leat aivve sámi mánát . 1 Guovtti áiggehan skuvlabeaivi nogai , ja dan maŋŋá jáhkke máŋggas ahte oahpaheaddjit ledje joavdelassan gitta nuppi iđidii , ja ahte reastabeaivve sii sáhtte leat vuoddjin ! 1 Guovtti vuosttaš áppesa osiid nagodin ieš čállit . 1 Guovtti vuorkkás Sáme ­dikki hálddašeami vuolde lea ovddasvástádus erenoamážit sámi dáidagis . 1 Guovtti skuvlla ja guovtti departemeantta gaskkas 1 Guovtti pláŋkká áigádeapmi lei vel miellagiddevaččat . 1 Guovtti organisašuvdnii juolluduvvui 301 000 ru. 1 Guovtti organisašuvdnii juolluduvvui 2 452 000 ru. 1 Guovtti maŋimusas lei internáhtta . 1 Guovtti giela máhttin lea riggodahkan mánáide , ja addá mánáide ollu vejolašvuođaid sihke ámmáha dáfus ja kultuvrralaččat rávisolbmoagis , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Guovtti deaivvadeamis oahpahuvvojedje 15 oassálasti earret eará das maid sii galget borahit mánáide vai sii doalahit buori energiijadássádaga ja mo rivttes biebmodoallu sáhttá eastadit dávdda . 1 Guovtteládje sáhtát lotnolagaid bargat ja geavahit váhnenruđa / áhččeeari 1 Guovttejugot hálddašeami ášši berre min oaivila mielde baicce rávvejeaddji álbmotjienasteapmi mearridit dain gielddain main Sámi eananhálddašeapmi sáhttá leat vejolaš . 1 Guovttejagi áigodagas ovddidanprográmma soaitá nuppástuvvot ja/dahje muddejuvvot . 1 Guovttegielatvuohta-čuokkis ii leat fárus oahppoplána maŋimuš veršuvnnas . 1 Guovttegielatvuohta mielddisbuktá lassegoluid . 1 Guovttegielatvuohta 1 Guovttegielat rapporta ( Dárogiella ) 1 Guovttegielat rapporta 1 Guovttegielat mánáid váhnenfierpmádat 1 Guovttegielat gielddaid lassigolut galget gokčojuvvot , Soria Moria-julggaštusa mielde . 1 Guovttegielalašvuođaruđaid ulbmil leat seailluhit , nannet ja ovddidit sámegiela geavaheami almmolaš ásahusain . 1 Guovttegielalašvuođaruhta lea guovdileamos váikkuhangaskaoapmi deavdit sámilága giella ­njuolggadusaid . 1 Guovttegielalašvuođaruhta 1 Guovttegielalašvuođajuolludeapmi ja dan geavaheapmi diimmá plána ektui . 1 Guovttegielalašvuođadoarjja galgá maiddái dáhkidit ovttaskas olbmuid vuoigatvuođaid sámelága giellanjuolggadusaid ektui . 1 Guovttegielalašvuođadoarjja Hálddašanguovllu giellaprošeavttat Giellaprošeavttat hálddašanguov . olggobealde Giellaguovddážiid vuođđodoarjja Sámegiella lea tøffa - Čuovvolandoaibma ( Ođđa ) Sámegiel divodanprográmma 1 Guovttegielalašvuođa ruđat 1 Guovttegielalašvuohta galgá joatkit buolvvas bulvii . 1 Guovttegielalaš vánhemat sáhttet válljet goappá giela soai galgaba oahpahit mánáidasaska ruovttus . 1 Guovttegielalaš oahpahus - máná dihtii Sámás : Máret Sárá 1 Guovttegielalaš mánáidgárddiin / ossodagain main lea sihke sámegiella ja dárogiella , bargit fertejit geavahit arvat strategiijaid , vugiid ja vuođđojurdagiid , vai mánáin ovdána guovttegielalašvuođa diđolašvuohta , ja amaset álo garvit sámegiela gulahallangiellan go leat dárogielalaš olmmoš dahje dáro-sámegielalaš olmmoš das . 11 Sámegiela oahpaheami várás sámi mánáidgárddiin ja mánáidgárddiin main leat sámi mánát , lea dárbu bargat ovddidemiin ja ráhkadit ovddidanmálliid . 1 Guovttegielalaš dušše risttalašvuođas 1 Guovlupolitihkka 1 Guovlulaš stivrenorgána sáhttá lágat árvvoštallama mielde addit bivdolobi earáide maid . 1 Guovlulaš stivrenorgána oažžu válddi vuostáiváldit ja juohkit bivdoeriid ja lobiid ja dahkat eará disponeremiid ovdánahttin dihte vuotna- ja riddobivddu Finnmárkkus . 1 Guovlulaš rámmaeavttut 1 Guovlulaš ruošša eiseválddit heaittihedje čakčat 2008 ovttasbargoorgána mii 1 Guovlulaš ovdánahttinprográmmat 1 Guovlulaš hálddašeamis váilot ollu dárbbašlaš gaskaoamit maid dárbbašit doaimmaideaset čoavdimis . 1 Guovlulaš eiseválddiid dohkkehemiin ja vehkiin mearriduvvui ahte lágiduvvo kongreassa čuovvovaš fáttáiguin : Boahtteáiggi ovttasbarggu organiseren sámi orgánaid ja almmolaš eiseválddiid gaskka . 1 Guovlulaš dássi lea dál rievdaduvvome . 1 Guovlulaš dásis Davvi-Trøndelagas ja Finnmárkkus , oaidnit ahte lohku bohccuin ja misiin mat leat buhtaduvvon lea lassánan veaháš 2008/2009 áigodagas mii sihke sáhttá leat čuovus ohcamušaid lassáneamis ja das go dan áigodaga lihkostuvve háhkat buoret duođaštusaid elliin maid duođai leat massán boraspiriide 22. 2008/2009 almmuhuvvui bajimus boraspire vahágahttin lohku obanassiige , sihke buhtadus ohcamušain , dieđihuvvon massimiin ja duođai duođaštuvvon massiimiin . 1 Guovlulaš duolloeiseválddide evttohat buoridit aktiivvalaš diehtojuohkima duollovieruid ja divadit birra . 1 Guovlulaš dearvvašvuođalágádusat ( GDL ) galget fuolahit spesialistadearvvašvuođabálvalusa álbmogii , maid jogo GDL:i gulli dearvvašvuođalágádusat fállet dahje priváhta bálvaleaddjit fállet šiehtadusaid vuođul . 1 Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahat lea geatnegas veahkehit lihkuhisvuođain ja eará akuhtta dáhpáhusain dearvvašvuođaguovllus . 1 Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahat galgá čujuhit , galle dearvvašvuođainstitušuvnna dahje dakkár institušuvnnaid ossodaga dearvvašvuođaguovllus leat vealtameahttumat , main lea vásttolaš geatnegasvuohta daid divššohasaid ektui , geat dárbbašit psykiatriija dearvvašvuođaveahki . 1 Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat galget ovttaskas dearvvašvuođadoaimmahagas čujuhit institušuvnnaid , mat sáhttet váldit vuostá gárihuhttinávdnasiid boasttugeavaheddjiid sosiálabálvaluslága vuođul , §§ 6-2 rájes gitta 6-3 rádjai . 1 Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat galget almmuhit , guđe medisiinnalaš laboratoriijaiguin ja røntgeninstituhtaiguin sis lea šiehtadus . 1 Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid ovddasvástádus spesialistadearvvašvuođabálvalusain Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat galget fuolahit das ahte olbmuide , geain lea fásta ásodat dahje orrunbáiki dearvvašvuođaguovllus , lágiduvvojit spesialistadearvvašvuođabálvalusat institušuvnnas ja dan olggobealde , dan vuolde 1. buohcceviessobálvalusat , 1 Guovlu ollašuhttá daid gáibádusaid mat leat Barentsábi hálddašanplánas , ee. dan ahte ii mihkkege vahágahtti ávdnasiid galgga luitojuvvot lundui . 1 Guovlu mas relatiivalaččat lea stuorámus nettoeretfárren , lea Sis-Finnmárku , gos leat 33 proseanta buot ássiin ja olles 52 proseanta nettoeretfárren . 1 Guovlu lea šattolaš stuorra beahce- ja soahkevuvddiiguin , ja šelges jogaiguin ja jávrriiguin . 1 Guovlu ii gierdda šat bázahallat sámi giela ja kultuvrra ovddideamis . 1 Guovlu gullá hálddahuslaččat njealji fylkka ja 70 gieldda vuollái , ja lea juhkkojuvvon golmma iešguđet boazodoalloorohahkii . 1 Guovlu gos leat jurddašan álgit bohkat lea hirbmat rašši gos leat deaŧalaš guollešlájat , maiddái norgga-arktálaš dorskái sáhttet boahtit buhttetmeahttun vahágat vejolaš lihkohisvuođaid oktawodas . 1 Guovlu girdigietti lagasbirrasii , masa maid gullet rádjesuohkanat bealde , dagahit oktasaš mátkeguovllu masa gullet viiddis , beal ávdin guovllut , meahcci ja duottarguovllut ja sámi kultuvra . 1 Guovlu girdigietti lagasbirrasii , masa maid gullet rádjesuohkanat Norggabealde , dagahit oktasaš mátkeguovllu masa gullet viiddis , doaresbeal ávdin guovllut , meahcci ja duottarguovllut ja sámi kultuvra . 1 Guovlu adnojuvvui sin valljodatguovlun . 1 Guovlu 8 : 1 ) Willy Ørnebakk , Ivgubahta 2 ) Nancy C. Porsanger , Sirbmá 1 Guovlu 7 : 1 ) Per Olav Sara , Beardugorži 2 ) Anders N. Eira , Engan 1 Guovlu 6 : 1 ) Kjell Gøran Jåma , Snåase 2 ) Jarle Jonassen , Glåmos 1 Guovlu 5 : 1 ) Aina Kristine Kant , Rennebu 2 ) Maths Mortensson , Drevsjø 1 Guovlu 1 Guovlosuohkaniin bohtet čielga čujuhusat dasa ahte ovddidandoaimmat dál fertejit oažžut unnit deattu , ja ahte suohkanat rahčet resursaváilliin ja muhtumassii maiddái go ii leat máhttu dihtolágan doaimmaide . 1 Guovloráđit Romssas Guovlojuohkin ja deaŧalaš fágabirrasat 1 Guovlopolitihkka . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Guovlopolitihkka . . . . . . . . . . . . . . . 1 Guovlopolitihkka 1 Guovlokommišuvdna lea gieskat geigen barggus mii maiddái viidát gieđahallá boahtteáiggi regiovdnapolitihka . 1 Guovlojuohku guovloráđđeovttasbarggu mielde 2003 . 1 Guovlojuohkin guvllolašráñiovttasbarggu 1.1.2007 mielde . 1 Guovllut mat klassihkalaš olgunastinperspektiivvas livčče vuođđun olgunastimii ja veajuiduhttimii , áddejuvvojit sámi perspektiivvas ealáhuseatnamiin . 1 Guovllut main sámi árbevirolaš ealáhusat leat , dávjá gohčoduvvojit , e.e. turistabáhpáriin , " Eurohpá maŋimuš meahccin " . 1 Guovllut main lea várra , riska dahje raššivuohta merkejuvvojit plánii deastaavádahkan , geahča §§ 11-8 ja 12-6 . 1 Guovllut gos leat eanemus dievddut agis 16– 67 jagi . 1 Guovllut gos ii sáhte ohcat ja guorahallat Ohcan ja guorahallan ii sáhte čađahuvvot daid guovlluin masa 2009 geassemánu 5. beaivvi láhka nr. 35 luondduguovlluid birra Oslo lagas suohkaniin ( meahci-láhka ) guoská . 1 Guovllut fertejit oažžut eambbo válddi váikkuhit daidda hálddašandoaimmaide mat čatnasit guolástus- ja mearradoalloealáhussii . 1 Guovllut báhčet hástalussan , ja dat fertejit ávkin geavahit gávpemárkana loavkkuid vai ođđa mátkkošteaddjit bohtet Romssa fylkii . 1 Guovllut Finnmárkku lulábealde Sámi vuoigatvuođalávdegoddi geigii skábmamánus 2007 iežas evttohusa Finnmárkku lulábeallásaš guovlluid birra . 1 Guovllustivrrat galget doaibmat fágalaš ráđđeaddin ja eavttuidbiddjin almmolaš hálddaheapmái ja eará áššiin mat gusket boazodollui guoskevaš boazoguohtunguovllus . 1 Guovllustivrrat fertejit árvvoštallat lea go ášši nu dehálaš boazodollui ahte vuosttaldeapmi berre ovddiduvvot . 1 Guovllustivrraid čállingoddin doibmet hálddahuskantuvrrat boazodoalloagronomaid bokte . 1 Guovllustivrraid áššelisttut maŋemus jagiid čájehit maiddái ahte dat gieđahallet hui unnán áššiid boazodoallolága mearrádusaid olis . 1 Guovllustivrraid leat evttohan heaittihit ja guovllukantuvrraid leat evttohan sirdit fylkkamánni hálddašeapmái . 1 Guovllustivrraid hárrái deattuhii Eanandoallolávdegoddi gieđahallama oktavuođas Stuoradikkis , ahte galggašii eanet deattu bidjat boazodoalu organisašuvnnaid evttohusaide , ja dábálaččat galget boazoeaiggádat leat eanetlogus , geahča Evtt. O. nr. 98 ( 1976 – 77 ) ja Evtt. O. nr. 37 ( 1977 – 78 ) . 1 Guovllustivra sáhttá válddi dán mearrádusa mielde addit boazodoalloagronomii . Goluid doaimmaide dán mearrádusa mielde máksá ovddasvástideaddji ja dat leat bággobearrama vuođđun . 1 Guovllustivra sáhttá iežas fápmudusa mielde dahje siidaoasi jođiheaddji , siidda dahje oroahga dáhtu mielde mearridit ahte galgá dollot soabaheapmi jus guokte beali eai nákce ovttasbarggu bokte riiddu čoavdit . 1 Guovllustivra sáhttá dohkkehit ahte bálkáhuvvon rehketdoallodárkkisteaddji sadjái ásahuvvo dárkkistanlávdegoddi masa válljejuvvojit guokte dahje golbma lahtu orohaga jienastanvuoigatvuođalaččaid gaskkas . 1 Guovllustivra lea ovttaoaivilis das ahte boazolohku galgá mearriduvvot siidda vuođul , muhto boazologu galget eiseválddit mearridit . 1 Guovllustivra galgá maid árvvoštallat addet go doaibmanjuolggadusat vuođu doaimmahit ekologalaš guoddi boazodoalu orohagas . 1 Guovllustivra galgá dohkkehit doallonjuolggadusaid . Boazologu galgá Boazodoallostivra loahpalaččat dohkkehit . 1 Guovllustivra galgá dohkkehit doaibmanjuolggadusaid . 1 Guovllustivra dahje boazodoallostivra nammada soabaheaddjin olbmo geasa navdá leat goappaš beliin luohttámuš . 1 Guovllustivra dahje boazodoallostivra nammada soabaheaddjin olbmo geasa navdá goappaš beliid luohttit . 1 Guovllustivra . 1 Guovllus orrot ollu sápmelaččat ja sámegiella lea jávkamin . 1 Guovllus oidno beaivváš hui guhká , ja guovlu lea okta dain sajiin masa beaivváš álggus oidno guhkes skápma maŋŋá . 1 Guovllus ledje dasto molsašuvvi priváhta eaiggádat gitta Ovida Lyng rádjai , gii jámii 1848s . 1 Guovllus leat maid registrerejuvvon muhtun ođđa kulturmuittut . 1 Guovllus leat juo sisabahkkemat ja doppe leat juo geainnut ja el-fápmojođđasat . 1 Guovllus lea stuorra rekrutterenvejolašvuohta . 1 Guovllus lea stuorra mearkkašupmi julevsámi identitehtii ja gullevašvuhtii . 1 Guovllus ja riikkaoasis leat sihke luonddu ja kultuvrra dáfus buoremus vejolašvuoñat viidáset ovddidit eallinnávccalaš lundui ja vásáhusaide vuoññuduvvon mátkeealáhusa . 1 Guovlluráđđi čujuha maiddái ahte Biebmobearráigeahču evttohus ( geahča s. 12 ) vejolaš guohtungielddus dáiddášii mearkkašit loahpa máŋgga dállodollui go lea váttis gávdnat elliide eará vejolaš guohtunguovlluid . 1 Guovlluráđđi mearridii maid ahte juohke regiovdna galgá čađahit juoga nu lágan doaimma eamiálbmotjagi oktavuođas , ja eamiálbmotbargojoavku lea ožžon bargun čilgen dárkileappot makkár doaibma dat galgá leat . 1 Guovlluráđđi doallá guokte čoahkkima jahkái . 1 Guovlluráđis , mii lea bajimuš orgána guovlulaš dásis , servet fylkkaid , leanaid , oblasttaid ja okrugaid ovddasteaddjit , ja das lea dasto eamiálbmogiin oktasaš ovddasteaddji . 1 Guovlluráđi eamiálbmotovddasteaddji lea Bengt Sevä maŋŋá Ragnhild L. Nystad . 1 Guovlluprofiila lea čielggas . 1 Guovllupolitihkkalaččat lea dehálaš ahte fierpmádat ásahuvvo Finnmárkkui , ja ovttasbargu Suomain sáhttá leat okta bealli mii doalvvuha barggu ovddasguvlui , muhto dalle maid lea dehálaš ahte prošeakta oažžu sihke politihkkalaš ja ruđalaš doarjaga . 1 Guovllupolitihkkalaččat lea dehálaš ahte fierpmádat ásahuvvo Finnmárkkui , ja ovttasbargu Suomain sáhttá leat okta bealli mii doalvvuha barggu ovddasguvlui , muhto dalle maid lea dehálaš ahte prošeakta oažžu sihke politihkalaš ja ruđalaš doarjaga . 1 Guovllupolitihkalaš gaska ­oamit galget nannejuvvot . 1 Guovllupolitihka bajimuš mihttomearrin sámi guovlluin lea doalahit ássanminstara . 1 Guovllulaš duolloeiseválddide evttohat buoridit aktiivvalaš diehtojuohkima duollovieruid ja divadit birra . 1 Guovllulaš dearvvašvuođa doaimmahagain , ja dearvvašvuođa- ja sosiálaministaris lea dan olis go leat eaiggádat , ovddasvástádus buohcciviesuin ja spesialistabálvalusain . 1 Guovllulaš boraspirelávdegottit 1 Guovllulasáhus lea muhtun muddui oaivvilduvvon buhtadussan ieš eanadieđalaš gaskka ovddas boaittobealguovlluid ja guovddáža gaskka , mii lea mielde dahkamin váttisin guovlluide ovddidit beroštumiideaset guovddáš eiseválddiide . 1 Guovllukantuvra , fágajoavku áltá ja etáhta Finnmárkku biebmoruoktobálvalus dadjet alddiineaset leat ollu davvisámegielagiid geain maid lea kulturmáhttu . 1 Guovlluin olggobealde sámegiela hálddašanguovllu lea vuolggasajis fuonit dilli mii guoská gielalaš ahtanuššamii ja ovdánahttimii . 1 Guovlluin olggobealde Finnmárkku leat stuora ja viiddis doaimmat vuordime . 1 Guovlluin máttabealde Nordlándda fylkka gessojuvvo leavga dii. 09.00 áigodagas njukčamánnu - golggotmánnu ja luitojuvvo go beaivi luoitáda , muhto ii dattetge maŋŋá dii. 21.00 . 1 Guovlluin main leat sámi beroštumit , váilot vel dát plánat : Finnmárkkus : Bajit Anárjoga álbmotmeahci viiddideami suodjalanplána ja Goahteluobbala álbmotmeahci suodjalanplána . Romssa fylkkas : Rohkunbori álbmotmeahci suodjalanplána ja Návuonbađa / Návetvuomi suodjalanplána . 1 Guovlluin main leat sámi beroštumit , galgá earret eará Sámediggi nammadit ovddasteddjiid suodjalanguovlostivrraide . 1 Guovlluin gosa bearráigeahččo- dahje juogusortnegat leat ásahuvvon , gč. kap. . 1 Guovlluin gos leat unnán oahppit ja gos lea váttis gávdnat oahpaheddjiid , nugo ovdamearkka dihte lullisámi guovlluin , sáhttá leat buorre čoavddus ahte skuvl ­lat goabbat bealde ráji lágidit oahpahusa ovttas , geahča kap. 12.1.1 . 1 Guovlluin gos leat stuorámus boraspirevahágat , lea dárbu sihkkut njuovvangáibádusa . 1 Guovlluin gos guohtumat leat guorban , galgá dássedeaddu fas huksejuvvot . 1 Guovlluin gos dálveguohton- ja čakča- / giđđaguohtondilálašvuohta lea váttis , leat ovttalágan guođohanáiggit deatalaččat . Dát guoská earenoamážit Kárášjot- ja Guovdageain-boazoguohtonguovlluide . 1 Guovlluin gos dálveguohton- ja čakča- / giđđaguohtondilálašvuohta lea váttis , leat ovttalágan guođohanáiggit deatalaččat . 1 Guovlluin gos boazodoallu ja militearalaš doaimmat leat bálddalaga , berre ráđđehusa oaivila mielde dáidu ja dáhttu čájehit máškitvuođa ja bisuhit gulahallama leat váldohástalussan goappašiid áššeoasálažžii vai areálariiddut eastaduvvojit . 1 Guovlluin Finnmárkku olggobealde gustojit dábálaš áeemeannudannjuolggadusat mat fuolahit sámi eanaeaiggádiid dahje sámi geavaheaddjiidjoavkkuid beroštusaid , ovdamearkka dihtii boazodoalu beroštusaid . 1 Guovlluin , olggobealde SED , leat mihá eambbo bargonávccaheami rittus , go siseatnamis , dievdoolbmuid gaskkas , geat leat badjel 30 jagi . 1 Guovlluin , gos Sámedikki ealáhusovdáneami doarjjaortnet ( SED ) lea doaibman , leat eambbo bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžut go olggobealde SED guovlluid davvelis Sáltoduoddara ( stuora gávpogat eai leat lohkkon de mielde ) . 1 Guovlluide mat leat árbevirolaš sámi geavahan- ja ássanguovllut , ferte dasto sihkkarastojuvvot dárbbašlaš gelbbolašvuohta ja resurssat čuovvolit dan sámepolitihka maid stáhta , guovlulaš ja báikkálaš hálddahusdásit hábmejit . 1 Guovlluid váste olggobealde Finnmárkku leat ođđa lágas njuolggadusat mat vuhtiiváldet sámi eananeaiggádiid dahje sámi geavahanjoavkkuid , nugomat boazodoalu . 1 Guovlluid ovddideami olis máhttohuksen lea máhttobirrasiid ja báikkálaš / guvllolaš oasálaččaid dárbbuid , jurdagiid , prošeavttaid ja rahčamušaid ovttamielalašvuođain . 1 Guovlluid ovddideami olis máhttohuksen lea máhttobirrasiid ja báikkálaš / guvllolaš oasálaččaid dárbbuid , jurdagiid , prošeavttaid ja rahčamušaid ovttamielalašvuoñain . 1 Guovlluid hárrái máttabealde Finnmárkku vuordá Sámediggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti cealkámuša . 1 Guovlluid geavaheamis lei árvu ealáhusulbmiliid váste . 1 Guovlluid dahje joavkkuid vuoruheapmi Norggas lea eanaš leamaš nu ahte lea sirren gaskal Høykom dábálaš ja Høykom guovlu . 1 Guovlluid biktasiin ja gahpiriin leat gaskaneaset stuorra erohusat ja dat čuvvot muhtun muddui sámi suopmaniid . 1 Guovlluid 10 dásis lea bargguiduhttin njiedjan 1,9 % ( -313 ) Lulli-Romssas , 1,8 % ( -117 ) Davvi-Romssas ja 4.3 % ( -599 ) Gaska-Romssas . 1 Guovllugáhtten 1 Guovlluguovdasaš váikkuhangaskaomiiguin galgá huksejuvvot guollevuostáváldin- ja bálvalusrusttet Kárášjohkii . 1 Guovlluguovdasaš kulturviessu mii doaimma ja sturrodaga dáfus geahččala gokčat dárbbuid gielddarájáid rastá . 1 Guovlludásis doarju Sámediggi ain doalahit njuolga álbmotválljejuvvon orgána . 1 Guovllu- ja regionálapolitihka birra : 1 Guovllu- ja kulturbirasgáhttenhoavda 1 Guovllu sámi suopman lea máddeleamos davvisámegiela suopman . 1 Guovllu siskkobealde lea bivdu leamaš oalle guhkás friija , muhto sii guđet fierpmástalle jávrriin , gudnejahtte earáid dainna lágiin ahte eai bahkken dohko gos nubbi lei bivdimin . 1 Guovllu ovdaskuvlaoahpahus sámegielas lea hirbmat sakka privatiserejuvvon . 1 Guovllu oljomearri lea sullii 174 millioner oljolihti . 1 Guovllu nuortasápmelaš álbmot gulai ortodoksa girkui , ja sin atne Ruošša riikkavuložin gitta 1833/34 ' jahkemolsumii . 1 Guovllu historjjálaš , kultuvrralaš , oskkolaš ja eanadatlaš árvvuid gožiheami lassin , lea Sámediggeráđđi deattuhan man deaŧalaš lea áddet ráfáidahttima ovttas nuortalaš kultursuodjalemiin ja - gaskkustemiin . 1 Guovllu gielddastivrrat galget nammadit meahccestivrraid , muhto dat leat iehčanasat eaige leat vuollásaččat Hålogalandalmennega eanaoamasteaddjin eaige daid gielddaid mat leat daid nammadan . 1 Guovllu galgá bistevaččat sihkkarastit go bargu loahpahuvvo . 1 Guovllu ektui de bistevaš jođanisfierpmádat doarvái alla leahtuin lea seamma dehálaš sihke almmolaš bálvalusaid lágideames ja ealáhusdoibmi go eará sisráhkadusat mat leat guovllus omd. luottat ja girdigiettit . 1 Guovllu eará eanangeavahanvierut čuhcet negatiivvalaččat sámiid árbevirolaš ealáhusaide – earenoamážit boazodollui . 1 Guovllu dearvvašvuođaásahusat galget ohcat ja oainnusin dahkat sámi buhcciid vuoigatvuođaid ja dárbbuid go lea sáhka heivehuvvon bálvalusain plánemis , čielggadeamis ja go mearrádusat dahkkojuvvojit . 1 Guovllu dearvvašvuođaásahusaid bargodokumeanttas 2008 hárrái lea Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta deattuhan ahte sápmelaš buhcciid riekti ja dárbbut oažžut heivehuvvot bálvalusaid čohkkejuvvojit ja oainnusin dahkkojuvvojit plánemis , čielggademiin ja go mearrádusat mearriduvvojit . 1 Guovllu boazodoallu lea dušše baháláhkai namahuvvon duomus . 1 Guovllu boazodoallosápmelaččat ieža eai beassan váikkuhit máŋggageavahusplána hápmema mii leai oaivvilduvvon vuođđun dasa movt boazodoallu ja Suodjalus boahtteáiggis galget geavahit guovllu . 1 Guovl ­luid dearvvašvuođaásahusat galget jearahit ja oainnusindahkat sámi pasieanttaid vuoigatvuođaid ja dárbbuid mat gusket heivehuvvon bálvalusaide iežaset plánenbargguin , čielggademiin ja go mearrádusaid dahket , gč. kap. 8 . 1 Guovdilis čuolbman lea sámegiela geavahus almmolaš registariin , omd Brønnøysundregistariin . 1 Guovdilis mihttomearrin dán barggus lei oččodit eanet nissonolbmuid ja nuoraid čálihit iežaset jienastuslohkui . 1 Guovdilis juksanmearrin lea maiddái ahte sámit ožžot ovttaárvosašvuođa eanádatveahkadagain servodatbálvalusaid ja eallindiliid dáfus . 1 Guovdilis hástalussan lea hukset ovttasbarggu jávrebivdiid ja astoáiggebivdiid gaskii . 1 Guovdilis gažaldat lea váfistago sámelága ráva almmolaš orgánaide gullat Sámedikki oaiviliid ovdal go mearrádusat dahkkojuvvojit , doarvái bures geatnegasvuođaid áimmahuššama mat hálddahusas leat sámi álbmotjoavkku hárrái . 1 Guovdilis gažaldat lea danne mo buoremusat galgá váfistit sámepolitihkalaš ulbmiliid čađaheami ja sámepolitihkalaš doaibmabijuid bálddalastima guovlluguovdasaš ja báikkálaš dásis . 1 Guovdilis gažaldahkan artihkkala 27 hárrái lea leamaš kulturdoahpaga dulkojupmi , ja dainna geatnegasvuođaid sisdoalus maid dat ásaha . 1 Guovdilis birrasat , organisašuvnnat ja ásahusat Suomas ja Norggas leat ásahan oktavuođaid ja ovttasbarggu , vai lea vejolaš johtui oažžut oktasaš nuortalaš / goltálaš giella- ja kulturdoaibmabijuid jagi 2009 rájis . 1 Guovdilis Boazodoallohálddahus lea Álttás ja doppe lea riikka boazodoalu oppalaš hálddahanovddasvástádus . 1 Guovdileamos lea oahpahuslága kapihtal 6 mii addá sámi máináide vuoigatvuođa oažžut oahpahusa sámegielas ja sámegillii ( gč. kap. 11 ) . 1 Guovdil lea maiddái ráhkadit stáhtalaš plánanjuolggadusaid sámi kultuvrra luondduvuođu sihkkarastimii , gč. NOU 2003:14 , kapihttala 7.24.2 . 1 Guovddášstrategiija vuolggabáikin lea dáhttu guovdduštit ( sentraliseret ) , muhto dan strategiija fertet geahčadit vuohkin mainna guovllut sáhttet bihtit hástalusaiguin mat čuožžilit ee. go bohtet eanet guovttekarriearat bearrašat ja álbmogis lea buoret oahppodássi , go gáibiduvvojit stuorit fidnobirrasat máŋggalágan doaimmain , ja buoret bálvalusfálaldagat ja friddjaáigefálaldagat jna. . 1 Guovddášstrategiija vuolggabáikin lea dáhttu guovdduštit ( sentraliseret ) , muhto dan strategiija fertet geahčadit vuohkin mainna guovllut sáhttet bihtit hástalusaiguin mat čuožžilit ee. go bohtet 1 Guovddášstrategiija lea bargoreaidu mainna bisuhit ássamiid lávda . 1 Guovddášstrategiija lea bargoreaidu mainna bisuhit lávdaduvvon ássamiid . 1 Guovddášstrategiija 1 Guovddážis sáhttá maiddái leat rolla riikkaidgaskasaš fágalaš ovttasbarggus eamiálbmotgažaldagaid hárrái Máilmmi Dearvvasvuođa Organisašuvnna ( World Health Organisation ) olis . 1 Guovddážis leat ossodatkantuvrrat Kárášjogas , Romssas ja Skániin , ja daid ruhtada ollásit Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta . 1 Guovddážis leat maiddái Biras- ja ovdáneami máilmmekonferánssa Agenda 21 , 26. kapihtal , eamiálbmogiid ja sin servodagaid dohkkeheami ja nannema hárrái . 1 Guovddážis leat leamaš vuođđostruktuvra ja hálddahuslaš bálvalusaid , bátnedearvvašvuođavuogádagaid ja máhttohálddašeami digitálen . 1 Guovddážis leat gávcci hálddahuslaš bargi ja gávcci dieđalaš bargi . 1 Guovddážis leat golbma virggi , beaivválaš jođiheaddji ja guokte ráđđeaddi . 1 Guovddážis lea álggu rájes leamaš fálaldat sismedisiinnas , beallje-njunne-čotta dálkkodeamis ja revmatologiijas . 1 Guovddážis lea vel julevsámi mánáidgárdi árran mánnágárdde . 1 Guovddážis lea suojusgovvaossodat , varralaboratoria ja gullanguovddáš . 1 Guovddážis lea maid fálaldat ortopediijas ja kirurgiijas ja liikkeváttuin . 1 Guovddážis lea girjerádju , giella- ja lohkanguovddáš , dávvirvuorká ja mánáidgárdi . 1 Guovddážis lea buorre dilli bestema dáfus danne go máŋggas geat leat čađahan doavttergráda háliidit joatkit dutkin . 1 Guovddážis ii leat makkárge formálalaš nationála doaibma / mandáhta sámi álbmoga váste . 1 Guovddážis galget leat dahkamušat mat čatnasit duođašteapmái ja dutkamii dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis . 1 Guovddážis dás gávdnojit mearkkašahtti struktuvrralaš rievdadusat . 1 Guovddážis dán oktavuođas leat 1966 mánnosaš ON-konvenšuvnnat siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja dasto ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 Guovddážis dán oktavuođas leat 1966 mannosaš ON-konvenšuvnnat siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja dasto ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 Guovddážis dán barggus lea mearridit rájiid boazodoalloguovlluid , orohagaid ja siiddaid gaskka . 1 Guovddážis dáid ovddideami oktavuođas lea buoridit rámmaeavttuid bargat meahcceealáhusaiguin , kvalitehtasihkkarastimiin , gelbbolašvuođa bajidemiin ja dutkamiin ja ovddidemiin , vuovdimiin ja márkanbargguin ja buoridit fierpmádaga ja ovttasbarggu ealáhusas . 1 Guovddážiin mat leat dásis 1 , 2 ja 3 maid galget leat fidnomáhtolaš kulturfálaldagat oktan guvllolaš doaimmaiguin ja stuoribuš kultur- ja valáštallanrusttegat . 1 Guovddážiin lea erenoa-máš dehálaš doaibma guovlluin gos orrot unnán sápmelaččat . 1 Guovddážiin bálvalit maiddái birasguovlluid olbmuid ja ealáhusdoaimmaid , ja guovddážat sorjájit birasguovlluid eallinnávccalaš servodagain . 1 Guovddážiid doaimmaide gullet kulturfálaldagat nugo museat , dáiddačájáhusat ja girjerájut , ja eará fálaldagat nugo giellaoahpaheapmi mánáide ja ol-lesolbmuide . 1 Guovddážii lea deaŧalaš bargu leat mielde ovddidit dieđu das go mánáidsuodjalus deaivvada máŋggakultuvrralaš servodagain , mas deattuhuvvo sámi mánáidsuodjalus . 1 Guovddážii juolluduvvo 500.000,- kruvdnosaš jodihandoarjja nuppi jahkebeallái 1994 . 1 Guovddášhálddahus 55 Romssa fylkkasuohkan 1 Guovddášháld . 1 Guovddášfáttát leat nannet sámi giella- ja kulturgelbbolašvuođa , rekruteren , sámiide guoski fáttát girkolaš oahpus , girkolaš vuođđoávdnasat sámegillii , áimmahuššat sámi giela , kultuvrra ja árbevieru ipmilbálvalusas , oskooahpus , diakoniijas ja girkomusihkas , sámi girkoeallima dohkálaš organiseren , dárbu čielggadit sámiide guoski áššiid stáhta-girku ođastusas ja kirkolaš álgoálbmotbarggus . 1 Guovddášbellodat ovddida danne čuovvovaš evttohusa : 1 Guovddášbellodat oaivvilda ahte fylkkamánni konklušuvdna lea imašlaš erenoamážit sámelága giellanjuolggadusaid ja daid áigumušaid ektui . 1 Guovddášbellodat jearrá ahte dávista go bággonjuovvan álbmotriektái . 1 Guovddášbellodat evttoha ahte maiddái eanandoallu váldo mielde . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku ádde gal dakkár oainnu mii ii dáhtošii menddo stuorra erohusaid ássiid loguin geat leat iešguđet áirasiid jienastan . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku váillaha maiddái čuvgehusa šiehtadusaid birra mat leat dahkkon Norgga ja Suoma gaskka Deanujoga ođđa guolástussoahpamuša hárrái . Maŋŋá go Sámediggi lea ožžon ovddastusa šiehtadanlávdegottis , de lea leamaš imašlaš jaskat ášši birra . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku vuostálastá árvvoštallamii vuođđuduvvon , bivdoearre-regulerejuvvon luossabivddu nuppástuhttima jogain , vuonain ja riddoguovlluin . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku vuordá ahte ráđđi čuovvu dárkilit ášši ovdáneami , ja gáibida ollislaš ja ođđa váikkuhusiskkadan-čielggadeami mii dávista Plána- ja huksenlága ođđa mearrádusaide sámi kultuvrra ja servodatdiliid birra . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku searvá mealgadii advokáhtaid searvvi balu das ahte mii eat goassege olat ráfái , jos eaiggátvuođa ášši ii čielgga . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku ovddida danne čuovvovaš evttohusa : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte vaikko vel vuonat main lea oktavuohta daid deháleamos luossabuvttadeaddji čázádagaide gáhttejuvvojit , de báhcet dattetge vel doarvái areálat Finnmarkku guollebiebmanealáhusa geavahussii vai das lea ovdánanvejolašvuohta . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte sámi oahpponeavvodili buorideapmi berre leat alimusat vuoruhuvvon buot áššiid gaskkas boahtteáiggis , erenoamážit ođđa hástalusaid ja gáibádusaid ektui mat leat ođđa oahppoplánain . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte prinsihppan luondduriggodagaid geavahanvuoigatvuohta ferte čatnasit báikegottiide . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte náli geahppáneami sivat oktiibuot hástalit áŋgiruššat ulbmállaččat ja viidát ollu sierra surggiin jos galgá nagodit doalahit vádjolusluossanáli . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte našuvnnalaš luossavuonaid ferte árvvoštallat vuonaid ektui main lea oktavuohta dehálaš luossabuvttadeaddji čážádagaide . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte gássa- ja oljoresurssat mat gávdnojit Snøhvitfealttas gullet Norgga stáhtii , ja galgá leat ávkin olles Finnmárkku álbmogii . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte ferte deattuhit gulahallama ovddideami , fágalaš gulahallama ja barggu koordinerema Sámi kulturmuitoráđi ja fylkamanni kulturmuitohálddašeami gaskka . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte dát dilli ii leat dohkálaš jos dat mii oidno ja gullo mediain leaš duohta . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte ON:a biologálaš eatnatgeardáivuođa konsešuvdna ( Rio konvenšuvdna ) ja " ovdagihtii várrugas prinsihppa " ferte biddjot vuođđun luossahálddašeapmái Norggas . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaidná ahte Sámediggeráđđi dieđáhusastis kapihttalis 2.7 - Boazodoallu - ii namut maidege bággonjuovvamiid birra , vaikko dat lea ge okta dain guovddáš šiehtadallanfáttáin dán jagi boazodoallošiehtadallamiin . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku lea ovdal govvidan sierra vuogi mo livččii vejolaš hukset Finnmárkku eatnamiid hálddašeami . Finnmárkku eatnamiid hálddašeami várás leat gávcci lahtu . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku jearrá čuovvovaš gažaldaga Sámediggeráđis : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku ii doarjjo Sámediggeráđi árvalusa go evttoha addit lassimandáhta dan guovtti biirii maid jienastuslohkui leat eanemus olbmot čálihuvvon maŋŋá go jienastuslohkui čáliheapmi lea loahpahuvvon ovdal válgga . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku háliida baicce dakkár ortnega mas leat 39 biiremandáhta nugo dál , ja sáhtášii jurddašit dáidda lassin guokte dahje njeallje dássenmandáhta . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku deattuha ahte lea dehálaš leat ovdagihtii várrugas guolledávddaid ektui . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku deattuha ahte iskan- ja bearráigeahččandoaimma galgá nanosmahttit , erenoamážit mearas ! 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku bivdá vástádusa dáid gažaldagaide boahtte Sámedikki dievasčoahkkimis . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavku ballá ahte ovttastahttin sáhttá dagahit ahte dušše fitnodatekonomálaš jurddašeapmi váldojuvvo vuhtii boahtteáiggi eanadoalus . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkkus leat čuovvovaš mearkkašumit Sámediggeráđi evttohussii : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku prinsihpalaš oaivil lea ahte buot politihkalaš orgánaid doaimmat , maiddái sámepolitihkalaš orgánaid doaimmat , galget doaimmahuvvot nu ahte álbmot beassá diehtit doaimmaid birra . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku prinsihpalaš oaidnu lea ahte buot barggut Sámedikkis galget dahkkot dainna lágiin ahte olbmuide addo vejolašvuohta čuovvut barggu ja lea vejolašvuohta váikkuhit daid mearrádusaid mat dahkkojit . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku mielas maid galggašii leat eambbo vánhurskkis sohkabealjuogadeapmi go dál lea . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku mielas lea hirbmat eahpeoiddolaš ná biđget ovddasvástádusa . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku mielas ii leat makkárge vuođđu maŋidit Snøhvit-fealtta huksema dassážii go Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadus Finnmárkku eatnamiid ja čaziid birra lea čilgejuvvon . 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Peder Mathisen gažaldat : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Peder Mathisen : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Peder Mathisen 23.05.99 gažaldat 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Nils Henrik Måsø : 1 Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Nils Henrik Måsø 12.02.1999 gažaldat 1 Guovddášbellodaga guovddášstivrra miellahttu 1 Guovddášbellodaga Nils Henrik Måsø gažaldat , beaiváduvvon 26.08.99 1 Guovddážat sihkkarastet guovlluid oasálastima oahpus ja nie boahtá guovlluid iešvuohta ja suopmanat ovdan . 1 Guovddážat sierranassii leat máŋggaláganat ja beaktilat iešalddis . 1 Guovddážat ovddastit iežaset surggiin dárbbašlaš njunušgelbbolašvuođa fylkkasuohkanlaš hálddahuslaš hálddašeamis ja nannejit etáhta hálddahusa dárbbuid ja gelbbolašvuođa mielde . 1 Guovddážat lágidit giellakurssaid , čađahit iešguđetlágán prošeavttaid ja eará doaimmaid main giella lea guovddážis . 1 Guovddážat leat ožžon doarjaga ásahit museasiiddaid nu go oasseguorahallamis boahtá ovdan . 1 Guovddážat leat bieđgguid stuorra geográfalaš guovllus ja gávdnojit Porsáŋggus , Gáivuonas , Divttasvuonas , Evenáššis , Unjárggas , Deanus , Moskavuonas , Plassjes ja Álttás . 1 Guovddážat barget ovttas iešguđetlágan servviiguin , searvegottiiguin , almmolaš eiseválddiiguin ja ovttaskas olbmuiguin . 1 Guovddáža ásaheapmi ja namma 1 Guovddáža áigumuš lea ráhkadit giellateknologalaš reaidduid iešguđet sámi gielaide . 1 Guovddáža ulbmiljovkui gullet buohkat geat ohcet dieđuid álgoálbmotvuoigatvuođaid birra nationalaččat ja riikkaidgaskasaččat , nugo skuvllat , eaktodáhtolaš organisašuvnnat , almmolaš ásahusat ja eiseválddit . 1 Guovddáža ulbmilin lea ovdánahttit sámi filmmaid ovddideami ja buvttadeami searvvi áiggis áigái gustojeaddji njuolggadusaid mielde . 1 Guovddáža ulbmilin lea ovdánahttit surggiidgaskasaš ja doaresfágalaš dutkan- ja ovddidanbarggu sámi álbmoga dearvvašvuođas ja eallineavttuin . 1 Guovddáža ulbmil lea doaimmahit kulturgaskkusteami birra jagi Riddu Riđđu Festivála vuođul . 1 Guovddáža ul-bmiljovkui gullet buohkat , geat ohcet dieđuid álgoálbmotvuoigatvuođaid birra riikkalaš ja riik ­kaidgaskasaš dásis , nugo skuvllat , eaktodáhtolaš organisašuvnnat , almmolaš ásahusat ja eiseválddit . 1 Guovddáža stivre čiezaolbmo fágaráđđi mii gullá instituhta stivrra vuollái . 1 Guovddáža nama evttohit rievdadit Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddážin . 1 Guovddáža mielas dan bargu lea hálddašit julevsámi giela ja kulturárbbi , ja dat lea álggu rájes fidnen ovttasbarggu sihke museaiguin , universitehtaiguin , allaskuvllaiguin ja eará sámi ásahusaiguin . 1 Guovddáža lea ruhtadan Dearvvašvuohta- ja fuolahusdepartemeanta . 1 Guovddáža jođiha stivra mas leat guhtta lahttu ja njeallje sadjásaš lahttu . 1 Guovddáža guovddášdoaibman lea čađahit álbmotiskkademiid ja systematiseret dieđuid , kártet vásihusaid ja dieđuid vuođđun dutkamii ja mearrádusaide . 1 Guovddáža dutkama váldosuorggit leat mánáidsuodjalusa gávnnadeapmi Davvi-Norgga kultuvrralaš máŋggadáfotvuođain mas sámi mánáidsuodjalus deattuhuvvo , mánáidsuodjalusa gávnnadeapmi bearrašiiguin ja mánáiguin , Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa institušuvdna- ja organisašuvdnagárgedeapmi , fierpmádathuksen , gelbbolašvuohta ja doaibmabidjogárgedeapmi . 1 Guovddáža doaibma galgá leat oassin stuora áŋgiruššamis sámi giela nannemis boahtte 5 jagi , Sámegielaid doaibmaplána . 1 Guovddáža deaŧaleamos barggut leat diehtojuohkin , duođašteapmi ja fierpmádathuksen . 1 Guovddáža deaŧalaš dahkamuššan lea veahkehit gárgedit mánáidsuodjalusa mii atná deastta sámi veahkadaga kultuvrras . 1 Guovddáža bargun lea čalmmustahttit ja positiivvalaččat fuomášuhttit álgoálbmogiid dilálašvuođa davveguovlluin ja dan láhkai váikkuhit dasa ahte álgoálbmogat buorebut searvvahuvvojit ja ožžot váikkuhanvejolašvuođa daidda proseassaide , main lea mearkkašupmi sin kultuvrii ja servodahkii . 1 Guovddáža bargun lea bisuhit ja ovddidit nanu boazodoalu davviguovlluin ja nannet boazoolbmuid ovttasbarggu . 1 Guovddáža bajimus ulbmil lei veahkehit ol ­bmuid geat háliidit heaitit boazodoaluin ja áiggoše eará dienasbargui gos sáhttet atnit ávkin dan máhtu mii sis lea boazodoalus . 1 Guovddáža bajimus orgána lea stivra . 1 Guovddáža bajimus orgána lea stivra , ja das lea njuolggadusaid mielde ovddasvástádus fágalaš ovdáneamis , resursageavaheamis ja - vuoruhemiin , ja maid das ahte ráhkadit strategiijaid guovddáža doibmii . 1 Guovddáš čuolbmačilgehusat čatnasit earret eará bagadanvejolašvuhtii ja váiddameannudeapmái , ja vel dasa ahte ođđa hálddašanortnet galgá ollašuhttit álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ja leat daid rámmaid siskko ­bealde mat čuvvot hálddašeapmái ja váldegeavaheami gustojeaddji njuolggadusaid . 1 Guovddáš čadnojuvvo Romssa universitehttii . 1 Guovddáš ásahuvvui 2007:s Oasussearvin ja Guovdageainnu suohkan lea oktoeaiggát . 1 Guovddáš ásahuvvui 2003 ja fállá vihtta spesialistabálvalusa ja vel oalulortopediija gáiddusoahpahusa . 1 Guovddáš ággan evttohussii Sámi eanahálddašeami ásaheapmái sierra riektesubjeaktan , lea sámi stivrema vuhtiiváldin . 1 Guovddáš ágga dán bargojoavkku nammadeapmái lea dattege gávnnahit daidda čuolmmaide vástádusaid vai sáhttá čilget Sámedikki formála dili . 1 Guovddáš ulbmillea ahte dikki politihka ja hálddašeapme galgá nannejuwot ja oidnot . 1 Guovddáš sámi guovlluin gal galggašii leat buorre vejolašvuohta olahit diekkár dili . 1 Guovddáš sáhttá čujuhit makkár surggiin lea dárbu čađahit dutkama . 1 Guovddáš sáhttá maiddái čujuhit dárbbu ođđa dutkamii , muhto ii galgga leat dutkaninstitušuvdna . 1 Guovddáš sáhttá maiddái čujuha makkár áigeguovdilis surggiin lea dárbu dutkamii . 1 Guovddáš sáhttá maiddái fuomášuhttit makkár dutkandárbbut leat guovdilis surggiin . 1 Guovddáš sáhttá maid čujuhit , makkár dutkamat dárb ­-bašuvvojit áigeguovdilis surggiin . 1 Guovddáš sáhttá fuomášuhttit áššáigullevaš dutkandárbbuid ja oččodit dutkanásahusaid álggahit dákkár dutkama . 1 Guovddáš suorggit luondduhálddašeamis lea suodjalanplánabarggu čađaheapmi ( dán vuolde goahccevuovddi suodjaleapmi , álbmotmeahcceplána , Fylkkaid suodjalanplánat ja mearamilitear- ja riddosuodjalanplánat ) , boraspire- ja eará fuođđohálddašeapmi , čáhcádathálddašeapmi , árvvoštallan birasgáhttenaspeavttain mat leat čadnon genamodifiserejuvvon organismmaid ( GMO ) sisafievrredeapmái ja geavaheapmái , ja maid eará biraslaš váikkuhusat bioteknologiijas , mohtorjohtolagas ja luonddubearráigeahčus . 1 Guovddáš strategiijan leat dasto maiddái movttiidahttin ja gelbbolašvuođa bajideapmi . 1 Guovddáš rápmaeavttut biebmo- ja eanandoallopolitihkkii lea oppalaš ekonomalaš politihkka , márkan ja gávpepolitihkka mii lea WTO-šiehtadusa ja EØS-šiehtadusa boađusin , ja Stuoradikki St.dieđ. nr. 40 ( 1996-97 ) , St.dieđ. nr. 17 ( 1998-99 ) , St.dieđ. nr. 19 ( 1999-2000 ) , St.prp. nr. 1 ( 2000-2001 ) , St.prp. nr. 70 ( 2000-2001 ) og St.prp. nr. 92 ( 2000-2001 ) meannudeami boađusin . 1 Guovddáš ruđalaš veahkkedoaimmat dán barggus leat ássandoarjja bostøtte , viessodoarjja boligtilskudd ja álggahanloatna startlån . 1 Guovddáš oktan čájáhusaiguin galgá plána mielde rahppojuvvot álbmogii geassemánus 2010 . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Sámediggi ja sámi guovddážat . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Sámediggi , Finnmárkku ja Nordlándda fylkkasuohkanat , Romssa fylkkamánni , NAV Troms , Innovasjon Norge Troms , Barentsčállingoddi , dutkan- , oahpahus- ja ovddidanbirrasat , ealáhusgárddit ja NHO / ealáhuseallin . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Suodjalus , Innovasjon Norge Troms ja NHO / ealáhusat . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa fylkkamánni ja ovddidan- ja máhttobirrasat . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa fylkkamánni , boraspirelávdegoddi , Sámediggi , eanan- ja boazodoalloealáhus , Innovasjon Norge Troms ja dutkan- , oahpahus- ja ovddidanbiras . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Norske Kvenersforbund ja Tornedalsrådet . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat . 26 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráñit / suohkanat Innovasjon Norge Troms , NHO / ealáhuseallin fagfora , oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbiras Snøhvit næringsforening ja LO . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsuorggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráñit / suohkanat Sámediggi , Innovasjon Norge Troms , NHO / ealáhuseallin , oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbirrasat , LO ja ealáhusgárddit . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttet ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Troms reiselivAS , Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa fylkkamánni , Sámediggi , Direktoratet for naturforvaltning , Innovasjon Norge Troms , NHO / reiselivsnæringen ja dutkan- , oahpahus- ja ovddidanbiras , erenoamážit Hárštá allaskuvla . 1 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttet ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa Fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa Fylkkamánni , eanandoallosearvvit , NHO / ealáhusat Innovasjon Norge Troms , ja DjO-biras . 1 Guovddáš oassi evttohuvvon doaibmanjuolggadusain leat mearrádusat guohtungeavaheami birra . 1 Guovddáš oassi dáruiduhttinpolitihkas lei internáhttahuksen . 1 Guovddáš norgga ja ruošša ealáhusjođiheddjiin lei maiddái liiba deaivat Stoltenberga ja Medvedjeva . 1 Guovddáš njuolggadusrievdadus lea go dál earuhat suohkaniid main leat unnit go dahje eanet go 30 čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Guovddáš momeanttat leat earret eará bargovuogit maidda oahppit servet árjjalaččat , árjjalaš IKT-geavaheapmi , joavkobargu , dávggasvuohta multidoaibmi areálaid , sisáimmu , rabasvuođa ja čuovgga bokte . 1 Guovddáš mihttomearrin lea ahte Davvi-Norga ja sámi guovllut bisuhit dan buvttadusoasi mii lea leamaš dán rádjai mielkebuvttadusas ja ahte náláštuhttin ja gávpejohtu dáhpáhuvvá guovllus . 1 Guovddáš mearrádus lea boazodoallolága § 3 vuosttaš lađđasa vuosttaš cealkka , mii mearrida ahte dušše sámi sogat olbmot geat ásset Norggas , ožžot doaimmahit boazodoalu boazodoalloguovllus . 1 Guovddáš maiddái galgá fuolahit dan ahte boazodoalu árbevirolaš gealbu bisuhuvvo , ja ovddidit máhtu ja ipmárdusa boazodoalu birra . 1 Guovddáš láhka girkkuid dáfus lea girkoláhka mii bođii 1996:s . 1 Guovddáš lágida earret eará čájáhusaid geassejahkebealis . 1 Guovddáš lágat ja konvenšuvnnat Álgoálbmogin ja unnitlohkun lea sámiin vuoigatvuohta sierra sajádahkii riikkaidgaskasaš ja riikka siskkáldas rievtti vuođul . 1 Guovddáš lea ásahan alcces ovttasbargooktavuođaid ja fierpmádagaid relevánta fága- ja dutkanbirrasiiguin . 1 Guovddáš lea álggahandásis ja loahpalaš eiaiggátdilli ii leat vuos čilgejuvvon . 1 Guovddáš lea álggahan ja bidjan johtui máŋga prošeavtta mat váikkuhit guovddáža doibmii boahttevuođas . 1 Guovddáš lea servodatmedisiinna instituhtas , Dearvvašvuođadiehtaga fakultehtas . 1 Guovddáš lea ráhkadeame web ja boazodoalloportála máilmmi boazoálbmo ­giidda – www.reindeercentre.org , www.ealat.org , www.reindeerblog.org . 1 Guovddáš lea riikkaidgaskasaš kulturbarggu viidáset gaskkusteapmi maid Riddu Riđđu festivála ja Davviálbmogiid guovddáš leat čađahan máŋggaid jagiid , davviguovlluid ja Ruošša ektui ovddemusat . 1 Guovddáš lea plánejuvvon viiddiduvvot . 1 Guovddáš lea okta njealji riikkagottálaš mánáidsuodjalusa gárgedanguovddážis , ja dál leat guovddážat árvvoštallojuvvomin ja árvvoštallan galgá leat loahpahuvvon vuosttas jahkebealis 2001 . 1 Guovddáš lea lokaliserejuvvon Kárášjohkii Finnmárkkus , muhto dat gullá Romssa universitehta Servodatmedisiinnalaš Instituhta ossodahkii . 1 Guovddáš lea iežas strategalaš ovddidan- ja plánenbarggu bokte stuorra doarjjan ja veahkkin universitehta ásahuvvon dutkanbirrasiid nannemis sihke viidodagas ja govdodagas . 1 Guovddáš lea fágalaččat iešbirgejeaddji ásahus mii eanaš bidjá iežas mihttomeriid ja boađusgáibádusaid . 1 Guovddáš lea deaŧalaš sámegiela ja sámi kultuvrra ovddideapmái , ja lea eahpitkeahttá sámi deaivvadanbáiki Tromssa fylkkas , dadjá Sámediggepresideanta Sven-Roald Nystø . 1 Guovddáš lea WRH bokte viiddis báikkálaš fierpmádat álgoálbmotservodagaid ja davviguovl-luid ásahusaid várás , maiddái Ruoššas . 1 Guovddáš lea Dearvvasvuođa doaimmahaga Dearvvašvuohta Finnmárku vuollásaš ja dasa gullet guovlupsykiátralaš doaimmat sisaváldinguovllus Gaska-Finnmárkkus . 1 Guovddáš lea Dearvvasvuođa doaimmahaga Dearvvašvuohta Finnmárku , Hámmárfeastta buohcciviesu vuollásaš . 1 Guovddáš julevsámi guovlu Norggas lea Davvi-Sálttu , Divttasvuona , Hápmira ja Oarjeliifoaldda gielddat . 1 Guovddáš jođihuvvo prošeavttaid vuođul . 1 Guovddáš jođihuvvo prošeaktaruđaiguin . 1 Guovddáš jođihuvvo nav-eike prinsihpa mielde ja mihttun lea jođihit doaimmaid olles regiovnnas , ii dušše guovddážis , mii lea láigolanjain Nautås Evenášši gielddas . 1 Guovddáš jearaldat artihkal 27 oktavuođas lea leamaš movt kulturdoaba galgá dulkojuvvot , ja dainna lágiin maiddái movt artihkkala geatnegasvuođaid sisdoalluge galgá dulkojuvvot . . 1 Guovddáš ja regiovnnalaš eiseválddit eai leat bidjan gáibádusaid bálvalusaide ja sámi perspektiivva nannema rutiinnaide ásahusdásis . 1 Guovddáš ja oppalaš váldi čađahit mearrádusaid bákkuin lea § 34 nuppi lađđasis . 1 Guovddáš háliida deattuhit dálá sámiid ealli sámi kultuvrra , ja dan juksanmearrin lea álggahit stuorát sámi vuođđočájáhusa mii galgá gárvánit 2003 . 1 Guovddáš geavaha web-siidduidis gaskkustanbarggustis – www.galdu.org . 1 Guovddáš gažaldat dán oktavuođas lea ahte man viidát sámi giellagelbbolašvuohta lea deattuhuvvon , ja manne sámi dutkaninstitušuvnnat eai leat dás mielde . 1 Guovddáš galgá čohkket dieđuid ja viežžat duođaštusaid ja válbmet geahčastaga boazodoalu gullevaš máhtus , ja gaskkostit dieđuid ja dilálašvuođaid main lea mearkkašupmi boazodoalu eavttuide , kultuvrii ja ekologiijai , ja maiddái boazodollui guoski dutkanbohtosiid ja árbevirolaš máhtu . 1 Guovddáš galgá čohkket boazodollui gullevaš gelbbolašvuođa ja gaskkustit dieđuid ja dokumentašuvnna diliid birra mat leat mávssolaččat boazodoalu eavttuide , kultuvrii ja ekologiijai . 1 Guovddáš galgá čohkket , ovddidit , vuogáidahttit , áigádit , gieđahallat , heivehallat gaskkustit áššáisoahppevaš dieđuid ja duođaštusaid álgoálbmotvuoigatvuođaid birra riikkalaš ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Guovddáš galgá čohkket , hukset , systematiseret , bajásdoallat , ráhkadit , láhčit ja gaskkustit mávssolaš dieđuid ja duođaštusa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Guovddáš galgá čohkket , hukset , sysstematiseret , doalahit , gárvvistit , láhčit geavahan láhkai ja gaskkustit áššáiguoski dieđuid ja duođáštusa riikkalaš ja riikkaidgaskasaš álgoálbmotvuoigatvuođaid birra . 1 Guovddáš galgá čatnat sámi fágabirrasiid , oahppoinstitušuvnnaid , Sámedikki ja dearvvasvuođaeiseválddiid ovttasbargui . 1 Guovddáš galgá váikkuhit nana ceavzilis boazodoalu bisuheami ja viidáset ovddideami davviguovlluin ja nannet ovttasbarggu boazodolliid gaskka . 1 Guovddáš galgá váikkuhit dan ahte dat dutkan ja oahpahus universitehtas , mii lea mávssolaš sámi servodahkii , buorebut vuoruhuvvo ja oktiiortnejuvvo . 1 Guovddáš galgá vuosttažettiin láhčit ja gaskkustit dieđuid ulbmiljoavkkuide Norggas , muhto maiddái ulbmiljoavkkuide eará riikkain jos lea dasa kapasitehta . 1 Guovddáš galgá viežžat sisa ja gaskkustit dieđuid ja duođaštusaid dilálašvuođaid birra mat boazodollui leat dehálaččat , ja nannet ovttasbarggu gaskal boazodoalloálbmogiid arktalaš guovlluin . 1 Guovddáš galgá vel ain eanet nannet oktavuođaid álgoálbmogiid gaskka min guovlluin , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Guovddáš galgá seailluhit ja ovddidit bihtánsámi giela , kultuvrra ja identitehta bihtánsámi guovlluin Norggas , ja dat dáhttu ovttasbargat bihtánsámi organisašuvnnaiguin Ruoŧas . 1 Guovddáš galgá ovdánahttit dáiddalaš ja kultuvrralaš ovttasbarggu Ruošša ja Norgga / davviriikkaid gaskka , mas erenoamážit guovddážis leat álgoálbmogat ja minoritehtat . 1 Guovddáš galgá ovddidit vuođđogálggaid lohkamis , čállimis ja njálmmálaš ovdanbuktimis buot golmma sámegillii , ja dan ulbmil lea álggahit dutkama ja searvat dutkamii . 1 Guovddáš galgá maiddái čađahit sierra dáidda- ja kulturprošeavttaid Ruoššas main guovddážis leat davviálbmogat . 1 Guovddáš galgá maiddái váikkuhit boazodoalu árbevirolaš máhtolašvuođaid goziheami ja ovdánahttit máhtu ja áddejumi boazodoalu hárrái . 1 Guovddáš galgá lonohallat máhtu ja dieđuid boazodolliid , dutkiid ja iešguđet riikkaid hálddašeami gaskkas ja ovddidit boazu ­doalloovttasbarggu riikkaid gaskkas . 1 Guovddáš galgá leat guovdilis doaibmi doaimmaid oktiiheivehallamis , ja dat galgá geavahit etáhtaid gaskasaš fierpmádagaid nu ahte nuorat ja rávesolbmot sáhttet oažžut ollislaš ja fitnolaš fidno- ja oahpahusrávvema ( karrieararávvema ) . 1 Guovddáš galgá háhkat ođđa máhtolašvuođa dearvvašvuođas ja eallineavttuin sámi álbmoga birra ja dan gaskkas , ja dat galgá váikkuhit sámi dutkiid rekrutterema suorgái . 1 Guovddáš galgá huksejuvvot golmma jahkedoaibman 2003 , ja dan galgá hálddašit Stáhtalaš erenoamášpedagogalaš doarjjavuogádaga stivra . 1 Guovddáš galgá gaskkustit ja lonuhit dieđuid ja oččodit árktalaš guovlluid boazodoalloálbmogiid fágalaččat ovttasbargagoahtit . 1 Guovddáš galgá erenoamážit čalmmustahttit heaitimiid gaskan skuvlavázzimiid ja rávvemiid ealáhusaid bargofápmodárbbuid birra davvin , dás maiddái davviguovloáŋgiruššama ja dearvvašvuođa- / sosiálasuorggi dárbbuid oažžut gelbbolaš bargiid . 1 Guovddáš galgá doaimmahit oahpahusa sihke sámegielas , kvenagielas , suomagielas ja dárogielas . 1 Guovddáš galgá doaibmat kulturguovddážin , máhttoguovddážin , musean ja vásáhusgaskkusteaddjin ja ealáhusdoaimmaheaddjin . 1 Guovddáš galgá doaibmat guovddášbáikin earret eará gaskkustit ja lonohallat dieđuid , vásáhusaid ja máhtu , ja lea ráhkadan neahttasiiddu www.reindeerportal.org . 1 Guovddáš galgá dasto gaskkustit dieđuid diliid birra mat leat deaŧalaččat boazodoalu eavttuide , kultuvrii ja ekologiijii , maiddái dutkanbohtosiid ja árbevirolaš máhtolašvuođaid birra boazodoalus . 1 Guovddáš galgá bargat doaresfágalaš dutkamiin ja oahpahusain fáttáid ektui mat gusket sámi dearvvašvuhtii . 1 Guovddáš galgá : Juohkit eanet dieđuid davviálbmogiid birra ja čalmmustahttit daid buorebut Dahkat davviálbmogiid kultuvrraid eanet olahahttin Leat davviálbmogiid resursaguovddážin Vuolggahit buvttademiid mat čuvgešedje davviálbmogiid dáidaga ja kultuvrraid Veahkkin nannet Davvi-Norgga turisttaid geasuheaddjin geoturismma ja kulturismma vuođul 1 Guovddáš fáttat presideantta Medvedjeva guovtti beaivvi guossástallamis Norggas ledje ovttasbargu davvin , energiija , guolásteapmi ja eará bilaterála gažaldagat ledje . 1 Guovddáš fáttat ledje oljo- ja gássabohkan garra dálkkádatdilis , guolásteapmi , akvakultuvra ja teknologiijaovdánahttin . 1 Guovddáš fáttat ledje energiija , guolásteapmi , ođđa teknologiijaid ja industriijaovttasbarggu ovdánahttin . 1 Guovddáš eiseválddit leat unnán vuoruhan lotnolasealáhusaid . 1 Guovddáš eiseválddit leat garrasit bargan árvobuvttadeami láhčimin kulturmuitosuorggis . 1 Guovddáš eiseválddit fertejit gozihit ahte gielddat ja fylkagielddat čuvvulit lágaid áigumušaid mat gusket sámi álbmogii ja sámi servodahkii . 1 Guovddáš eiseválddit fertejit gozihit ahte gielddat ja fylkagielddat čuovvulit lágaid áigumušaid mat gusket sámi álbmogii ja sámi servodahkii . 1 Guovddáš eiseválddit fertejit fuolahit ahte sámi museat maid váldojuvvojit mielde dán ekonomalaš ahtanuššamii vai bargu museaođastusain sáhttá loahpahuvvot . 1 Guovddáš eiseválddit eai leat miehtan nuppásteddjiid organisašuvnna vuoiggalaš gáibádussii indeaksaregulerema hárrái . 1 Guovddáš eiseválddiid ekonomalaš rámmat buori muddui mearridit man gánnáhahtti eanandoallu lea . 1 Guovddáš eaiggáduššá sámi girjebusse mii johtala sihke Ruoŧa ja Norgga sámiid mielde . 1 Guovddáš doaimmaha diehtojuohkima , kursadoaimmaid , kulturgáhttema , diehtočohkkema , girjjiid ja publikašuvnnaid ráhkadeami ja almmuheami sámi historjjá birra . 1 Guovddáš doaibmabijut ( 9,5 milj ruvdno ) 1 Guovddáš deavdá deaŧalaš doaimma sirkumpolára boazodoalloovttasbarggus ja áimmahuššá sihke fágalaš dárbbuid ja koordinerendárbbuid guovddáža ulbmil ­joavkkuide . 1 Guovddáš boahtá čujuhit ođđa dutkandárbbuide , muhto dat ii galgga ieš leat dutkanásahus . 1 Guovddáš beaivvit dán jagáš šiehtadallamiin leat : 1 Guovddáš bargu lea álggahit šiehtadallangeatnegasvuođa sámiid ja Norgga eiseválddiid gaskka dakkár áššiin gos lea dárbbašlaš sámiid árvvoštallamiid mielde , erenoamážit kultur- , ealáhus- ja vuoigatvuođasurggiin . 1 Guovddáš barggut leat oahppodoaibmabijut , sámi giellabargu , fierpmádathuksen ja diehtojuohkin . 1 Guovddáš atná digitála diehtojuohkinreaidduid deaŧalažžan iežas gaskkustanbarggus ja lea ásahan sierra neahttauskkádaga – www.galdu.com . 1 Guovddáš almmuha sierra áigečállaga Gáldu Čála – Tidskrift for urfolks rettigheter . 1 Guovddáš almmuha maid sierra áigečállaga Gáldu Čála – Tidskrift for urfolks rettigheter . 1 Guovddás oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan ja guovloráññi / suohkanat NHO / ealáhusat . 1 Guovddušteami ja gávpoguvvama dihte leat maid ollu sámit fárren gávpogiidda ja guovlluid guovddážiidda . 1 Guovddaš eiseválddit sáddejedje válgaobservatøraid dán válgii . 1 Guovdageidnui bohtet eanemusat Álttás ja Romssas . Gáivutnii , Omasvutnii ja Ivgui Romssas bohtet eanemus olbmot Romssa sullos ja olgoriikas . 1 Guovdageainnus muittán ahte roagga gándajienat eahketbeaivve huike : " Muorravissui , muorravissui ! " . 1 Guovdageainnus muitaluvvui ahte go muhtun mánás jerrojuvvui gii sus lei skuvlarivgun , de vástidii ahte mis ii leat gul mihkkege rivguid , mis lea Inger Seierstad . ) 1 Guovdageainnus mii deattuheimmet praktihkalaš fágaid , mat ledje ruvttudoallooahppu , goarrun ja čuoldin nieiddaide , ja garraduodji muoras ja čoarvvis bártniide . 1 Guovdageainnus manne buriin rievssatjagiin ollu rievssahat Bossegohpi márkaniidda . 1 Guovdageainnus ledje muhtun oahpaheaddjit , Lise Bamrud , Liv Johnsen ja Inger Seierstad , bargan áigumušaiguin ráhkadit oahpponeavvuid mat sáhtte leat áhpun ohppiide oažžut stuorát ávkki oahpahusas . 1 Guovdageainnus ja golmma eará suohkanin bealde doaibma lassin ng. Arctic Ambulanse , ja sin doaimma ektui de leat plánegoahtán guorahallat vejolašvuođaid buohccesáhtu oktavuođas ovttasbargat davviriikkaid báikkolaš guovlluin , vuosttamužžan Guovdageainnus , Eanodagas , Muonás ja Gironis . 1 Guovdageainnus ja golmma eará suohkanin Norggabealde doaibma lassin ng. Arctic Ambulanse , ja sin doaimma ektui de leat plánegoahtán guorahallat vejolašvuođaid buohccesáhtu oktavuođas ovttasbargat davviriikkaid báikkolaš guovlluin , vuosttamužžan Guovdageainnus , Eanodagas , Muonás ja Gironis . 1 Guovdageainnus in ožžon go 6 jagi álbmotskuvlla . 1 Guovdageainnus ii lean máhtolašvuohta eai ge fálaldagat bealjehis ohppiide . 1 Guovdageainnus filbmat Orginal Film AS čállá ohcamis ahte filbmenbarggu geažil šaddet Guovdageidnui stuora váikkuhusat . 1 Guovdageainnus boahtán boazodoallosámiid maŋisboahttit leat buoremuddui náitalan báikkálaš mearrasámiiguin , nu ahte dát guokte sámi joavku leat muhtin muddui suddan oktii . 1 Guovdageainnus bealjehemiid skuvlii 1940:s 1 Guovdageainnus , golggotmánu 24.-26. b 2008-10-24 1 Guovdageainnus , Kárášjogas , Porsáŋggus , Deanus ja Unjárggas lea muhtun olbmuin bivdu / meahcásteapmi oalgeealáhussan lotnolagaid eará meahcceealáhusaiguin . 1 Guovdageainnueatnu-Álttájohka 1 Guovdageainnu- Álaheaju eatnu " . 1 Guovdageainnu suohkanis lea stuorámus bargguhisvuohta olles riikkas , ja danne lea ge gielda ja eanavuovdinstivra earret eará mieđihan ráddjejuvvon ja bearráigehččojuvvon luonddugeađgeroggamii . 1 Guovdageainnu suohkana 21.12.99 gulaskuddancealkámuš 1 Guovdageainnu suohkan Finnmárkkus Unjárgga gielda Finnmárkkus Porsáŋggu gielda Finnmárkkus Gáivuona suohkan Romssas , Sámi Ovddidanfoandda doaibmaquovllu mielde Divttasvuona suohkan Nordlánddas , Sámi Ovddidanfoandda doaibmaguovllu mlelde Porsáŋgu evttohuvvo dan dihte qo vuooookomponeanttas ean ngQ ~lg leat eanas doalut vuollel O 5 , jahkedoaimma ja go leat eanas nissonolbmot eanandolliid qaskkas dáppe . 1 Guovdageainnu suohkan 3 072 3 021 3 321 2 821 1 Guovdageainnu suohkan / Kautokeino kommune Kárášjoga gielda / Karasjok kommune Deanu gielda / Tana kommune Porsáŋggu gielda / Porsanger kommune Unjárgga gielda / Nesseby kommune Gáivuona suohkan / Kåfjord kommune Finnmárkku fylkkagielda / Finnmark fylkeskommune Romssa fylkkasuohkan / Troms fylkeskommune Tysfjord kommune / Divttasvuona suohkan Nordland fylkeskommune / Nordlándda fylkkagielda 1 Guovdageainnu skuvllas mis ledje njeallje oahpaheaddji . 1 Guovdageainnu skuvlastivrra vuorká 1943 1 Guovdageainnu skuvlastivrra vuorká 1940 Ášši 10/40 Sáddet mánáid bealjehemiid skuvlii 1 Guovdageainnu skuvlastivra vuosttalda dáruiduhttimaDeanodaga ja Stáhpogietti biire gáibida oahpahusa eatnigilliiSkuvladigaštallan Nuorttanaste-aviissasJohannes Reiersen : – Jávki čeardda ballu . Anders Larsen : Finmarko skuvlai daroduttem birraJohannes Hidle : Mánáidskuvlla hupmangiellaNils Collett Vogt : Okta giella Finnmárkkus ! 1 Guovdageainnu skuvlastivra lei mearridan álggahit sámegiela geatnegahtton fágan . 1 Guovdageainnu skuvlastivra hilggui dan dáinna lágiin : « Álttá evttohusa álggahit gaskaboddosaš oahpahusa min nuoraide fidnoskuvllas , fertet mii hilgut , maiddái dan dihte go mii ballat ahte soaitá maŋit áigái váddásit beassat eret gaskaboddosaš ortnegis álggahan dihte bistevaš ortnega Guovdageidnui . » 1 Guovdageainnu servodat lei dán dáfus eanet miehtemielalaš . 1 Guovdageainnu mánáidskuvla go lei juste huksejuvvon . 1 Guovdageainnu musihkkafestivála ... 20 4.8.5 . 1 Guovdageainnu musihkkafestivála 1 Guovdageainnu johttisápmelaccaid listu lea behtohallan go gulai maid Sámedikki presideanta dajai coahkkimis Eanandoallodepartementtain , Gieldadepartementtain ja Norgga boazosápmelaccaid riikaservviin dán jagáš boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas 23/2-2000 Oslos . Dás Nystø evttohii ahte berre biddjot bajimus boazolohku driftsenhetii . 1 Guovdageainnu johttisápmelaccaid listtu oaidnu lea ahte presideantta cealkámušat leat vuostá NSR ` ja Sámedikki friddjajoavkku ovttasbargošiehtadusa , mii lea addán eanetlogu konstitueremis ( presideantaválljemis ) , čujuhit ovttasbargošiehtadusa , 3. cuoggái . 1 Guovdageainnu johttisápmelaccaid listtu mielas lea váidalahtti ahte Sámedikki presideanta bargá sámi stuorámus ealáhusa sealggeduohken , ja nu viggá badjelii mannat ealáhusa iežas evttohusa movt coavdit boazodoalu váttisvuodaid ja suodjalit ja nannet boazodoalu kultuvrra ja árbevieru . 1 Guovdageainnu johttisápmelaccaid listtu mielas lea presideantta bargovuohki hui unohas . 1 Guovdageainnu ja Kárášjoga suohkaniin leat leamaš vuosttaš sámediggeválgga rájes juo stuorimus jienastuslogut suohkandásis . 1 Guovdageainnu internáhtta - borranlatnja , 1965 . 1 Guovdageainnu gieldda 11.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Guovdageainnu fidnoskuvlalávdegoddi buvttii guovvamánu 22. beaivve 1952:s evttohusa skuvlaplánii . 1 Guovdageainnu dáloniid lista bivdá ahte Sámedikki dievasčoahkkin dahká prinsihpalaš mearrádusa das ahte Sámediggeráđđi galgá bargat daid váttisvuođaiguin maid sámit Sis Finnmárkkus vásihit ahte Finnmárkku fylkkamánni ii atte sierra vuodjenlobi mohtorjohtaluslága ektui dálonsámiide guolásteami ja meahcceávkkástallama oktavuođas Sis Finnmárkkus . 1 Guovdageainnu dáloeamitsearvi ( husmorlag ) sáddii reivve skuvlii njukčamánu 4. beaivve 1970:s ahte dorjot dán plána . 1 Guovdageainnu beassášfestivála 350 300 1 Guovdageainnu Musihkkafestivála lágiduvvo jahkásaččat beassážiid . 1 Guovdageainnu Dáloniid listu jienasta lága beali , muhto lea vuostá čuovvovačča láhkabarggus : 1 Guovdageaidnu oažžu ollu beroštumi filbmema oktavuođas juo , preassagalledemiid ja mediadieđáhusaid bokte , čállá Orginal Film AS . 1 Guovdageaidnu lei gal ovddemusas oččodeame skuvlla , muhto Kárášjohka lei maid jođán searvat digaštallamii , ja sáddii sisa hui vuđolaš plána skuvlla birra . 1 Guovdageaidnu lei dalle ge okta daid dutkanprošeavttaid guovddážin . 1 Guovdageaidnu lea šaddan sámi dutkama ja alit oahpu váldobáikin . 1 Guovdageaidnu lea ahtanuššamin sámi máhtolašvuođabuvttadeami guovddážin . 1 Guovdageaidnu : Sámi allaskuvla Øzerk , Kamil ( 2006 ) : Fra språkbad til språkdrukning . 1 Guovdageaidnu : Sámi allaskuvla Rustad , Øivind ( 2010 ) : ” Olmmošlohkoovdáneapmi SED-guovllus ” I Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller 3 . 1 Guovdageaidnu : Sámi Instituhtta / Nordisk Samisk Institutt . 1 Guovdageaidnu : 1 Guovdageaidnu 5 . 1 Guovdageaidnu 30/5 1 Guovdageaidnu , čakčamánnu 2011 1 Guovdageaidnu , čakčamánnu 2010 1 Guovdageaidnu ( Guovdageainnu suohkan ) 1 Guovd-dážis vurdojuvvo leat eambbo aktiiva rolla ovdánahttin dihte báikkálaš máhttohuksema ja dutkama davviguovlluid álgoálbmotservodagain ja sin servodagaid birra , erenoamážit go lea sáhka Ruoššas . 1 Guottuidduddjon veahkaválddi ja seksuálalaš rihkkumiid ektui lea deaŧalaš bargu mii ánssáša politihkalaš beroštumi beroškeahttá das leat go nissonolbmot vai almmáiolbmot geat leat ovddastuvvon Sámedikkis , deattuha Keskitalo . 1 Guottašin muoraid , dolastin ja vuššen gáfe . 1 Guossit galget beassat muosáhit árbevirolaš sámi kultuvrra . 1 Guosseviesus lei aggregáhta mii attii čuovgga lanjaide ja jurahii oljoliggenmášiinna . 1 Guosseviessu lei unnit dalle go dál lea , ođđa oasi huksejedje sulii 1970:s . 1 Guoská čuoggái 1.3 , 1. teakstaoassi 1 Guoská prentejuvvon oahpponeavvuide : 1 Guoská fylkkasuohkana doibmii 1 Guoská evttohussii 11 . 1 Guoská digitála oahpponeavvuide : 1 Guoská cuoggái 3.1 : Maŋimuš teakstaoasis cuožžu ahte strategiija mainna galggašii joksat dán mihttomeari lea guovtti oasis : Nisson- ja dásseárvoperspektiivva integreren buot Sámedikki bargosurggiin , ja erenoamáš doaibmabijuid ovddideapmi sámi nissoniid várás . 1 Guoskkahuvvon sámi beroštumiid ovddasteaddjit , dás maiddái Fosen / Njaarke orohat , bovdejuvvojit searvat bargojuhkosii . 1 Guoskkahuvvon beroštusaid eará ovddasteaddjit sáhttet bovdejuvvot oassádallat plánafora čoahkkimiidda . 1 Guoski ulbmilsuorggit leat čielggaduvvon daid reaidduid ulbmiliid ektui mat galget stivrejuvvot guvllulaš ovddidanprográmma bokte . 1 Guoski departemeanttat galget ain doaibmilit searvat Mátta-Trøndelága fylkkamánni prošeavttas « En felles politikk for fjellområdene i Sør-Trøndelag » . 1 Guoskevaš stáhtaráđis lea konstitušuvnnalaš ovddasvástádus buot beliide orgána doaimmas ( jus eiseváldi ii leačča ráddjen dán lága bokte ) . • 1 Guoskevaš ovdabarggut leat Odeldikki proposišuvdna nr 34 ( 2002-2003 ) ja Árvalus O. nr 59 ( 2002-2003 ) . 1 Guoskevaš orohat ja doaibmabiddjit lea soahpan ráddjehusaid plánaguovllus ja heivehemiid boazodollui . 1 Guoskevaš orgánas lea molssaeaktun dieđusge guođđit geavatkeahttá sámi leavgga guoskevaš oktavuođas . 1 Guoskevaš eiseválddiin lea maid váidinvuoigatvuohta ođđa dieđuid vuođul mat leat boahtán maŋŋá vuosttaldanáigemeari . 1 Guoskevaš dutkan geavahuvvo , ja dan oktasaš deaivvavuođu vuođul galgá digaštallan jotkojuvvot . 1 Guoskevaš bargoduogáš dán prošeaktabargui 1 Guorrasit ollislaččat dan vuosttaš sámeparlamentarihkarkonferánssa julggaštussii , Johkamohki-julggaštussii , ja deattuhit man deaŧalaš lea dat mii biddjojuvvui vuođđun dan julggaštusas , 1 Guorraseapme ásahuvvo maiddai girdišillju doaibmaguovlluid bealde jus dábálaš girdimat bisuhuvvojit ja ovdanahttojuvvojit . 1 Guorraseapme ásahuvvo maiddai girdišillju doaibmaguovlluid Norggabealde jus dábálaš girdimat bisuhuvvojit ja ovdanahttojuvvojit . 1 Guorranan glásat ja skáhput ja boares bláđit . 1 Guoros čalmmit leat eatnasiidda seamma go ahte ii leat mihkke gaskkustit . 1 Guoros čalmmit , guoros ámadadju ! 1 Guoros ja galbma viessu , go váhnemat leat siiddas boazodilis , ii leat gal guoimmuheaddji ruoktu . 1 Guorbmebiilla mielde Máhkarávjonuori rádjái gos de vázzileimmet duoddara mielde lulás . 1 Guorahallojuvvon riikkaid válddahallan ( pdf , eŋgelasgillii ) 1 Guorahallojuvvon leat árgabeaidáhpáhusat , maiguin sii liikojit buđaldit , mo sin iežaset mielas lea sin dilli , ja mo sii vásihit almmolaš bálvalusaddima . 1 Guorahalli sáhttá dušše oažžut ovtta guorahallanvuoigatvuođa seamma guovllus . 1 Guorahallat giela geavahusas Giella ja gulahallan 1 Guorahallanvuoigatvuođa sisdoallu Guorahalli sáhttá čađahit dárbbašlaš guorahallamiid vai sáhttá árvvoštallat ahte leago minerálaid gávdnostupmi dakkár hivvodagas , sturrodagas ja lágášvuođas ahte lea gánnihahttin dahje govttolaš áiggis šaddá gánnihahttin . 1 Guorahallanvuoigatvuođa loahpaheapmi Guorahallanvuoigatvuohta loahpahuvvo čieža jagi maŋŋil dan beaivvi go oaččui dán vuoigatvuođa , dahje go guhkiduvvon áigemearri § 23 mielde lea dievvan . 1 Guorahallanvuoigatvuohta mearkkaša ahte guorahalli dárbbu mielde beassá guovlluide maid áigu iskat , dás maiddái ásahit gaskaboddosaš vuorkunsaji . 1 Guorahallanraporttat , mihtádusdieđut ja iskanávdnasat Departemeanta sáhttá láhkaásahusaid bakte mearridit guorahalli geatnegasvuođaid ráhkadeames , vurkemis ja sisa sáddemis guorahallanraporttaid , mihtádasdieđuid ja iskkadanávdnasiid . 1 Guorahallanohcamušat Finnmárkkus Guorahallanvuoigatvuohta Finnmárkkus ii mearkkaš vuoigatvuođa čađahit guorahallamiid dahje geahččalanroggama ovdalgo Minerálahálddašandirektoráhtta lea miehtan . 1 Guorahallanjoavku sáhttá maiddái giehtadallat eará fáttáid . 1 Guorahallanjoavkku bargomearrádus ii leat statistihka ráhkadeapmi , muhto ráhkaduvvon statistihkaid ohcan ja daid komenten . 1 Guorahallanguovlu Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa guorahallanguovllu birra , ovdamearkka dihte guovllu hámi ja sturrodaga . 1 Guorahallan- / máhtolašvuođadárbu 1 Guorahallan čájeha ahte skuvlagirjerádju oahppoarenan lea váldoášši skuvlagirjerádjui . 1 Guorahallan čájeha ahte beroštupmi lea suorámus mađe davvelii olmmoš boahtá , ja buot stuorámus Finnmárkkus . 1 Guorahallan čoahkkáigeassá dainna ahte mađi nannosit sámi gullevašvuohta , dađi unnit oađđindálkkas geavaheapmi . 1 Guorahallan váldá ovdan ovttaskas olbmuid , almmolaš institušuvnnaid , sámi organisašuvnnaid ja sámi fitnodagaid sámegiela geavaheami . 1 Guorahallan siskkildii maiddái gažaldagaid sámegiela geavaheami birra . 1 Guorahallan siskkilda reportášaid , doaimmahuslaš kommeanttaid , kronihkaid , de-báhttačállosiid ja NTB-artihkkaliid . 1 Guorahallan lea buktán bohtosat mat čujuhit dan guvlui ahte leat erohusat sin gaskkas geain lea sámi gullevašvuohta ja geain ii leat , ja veahkkefálaldagaid hárrái almmolaš lágádusain . 1 Guorahallan geahččala gávnnahit mii dagaha positiiva identitehta nuoraide , ja dát dahkkojuvvo nu ahte sin nákcenvuođus gávnnahuvvo . 1 Guorahallan galgá válmmaštuvvot loahpageahčen 2011. 39 Guorahallanbarggu geažil lea NIFU-STEP čađahan viiddis kártema sámi dutkamis ja alit oahpus buot guoskevaš dutkanbirrasiin Norggas našunála davviguovlluidkártema minstara mielde . 1 Guorahallan galgá maid kártet daid sámiid geain leat unnán dahje váillálaš sámegiela gálggat . 1 Guorahallan galgá leat gárvvis juovlamánu 1. b. 2009 . 1 Guorahallan fátmmastii buot ohppiid Norggas geain lei sámegiella nubbingiellan luohkáin 4 , 5 , 6 , 7 , 8 ja 9 ja sin váhnemiid . 1 Guorahallan duođašta ahte unnán áiggi mielde lea rievdan . 1 Guorahallan deattuha earret eará ahte váilu vuođđostatistihkka vai sáhttá dadjat maidege girjerájusbálvalusaid birra álbmoga sámi oassái . 1 Guorahallan dahkkui Romssa Universitehta Sámi Dearvvašvuođadutkan guovddážis ovttas Nationála Álbmotdearvvašvuođainstituhtain . 1 Guorahallamis stáhta minerálaid § 13 . 1 Guorahallamis maid Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáš čađahii jagi 20002 Sámi giellaráđi ovddas , meroštallet ahte leat sullii 25 000 sámegielalačča Norggas . 1 Guorahallamis lea biddjojuvvon guovddážii movt ovddidanbargu sáhtášii nannet barggolašvuođa ja dietnasa duojis . 1 Guorahallamis eanaeaiggáda minerálaid 1 Guorahallamiid mielde dievddut borgguhit veaháš eanet sápmelaččain siseatnamis go eai-sápmelaččat . 1 Guorahallamiid mearkkašahtti erohusat sáhttet aŋkke deaividan metodalaš erohusaid geažil , daningo NRK Sámi Rádio iskosis lea roavvaseappot geográfalaš juogustus go Skogerbøa iskosis . 1 Guorahallamat čájehit dange ahte dilli lea unnán rievdan áiggi mielde . 1 Guorahallamat čájehit ahte sámelága giellanjuolggadusat eai čuovvoluvvo doarvái bures . 1 Guorahallamat čájehit , ahte jos giige ii vuojáše gárremiin , buohkat čuovošedje leaktoráddjehusaid ja geavahivčče biilaboahkána , de jápminlihkohisvuođaid lohku njiejašii beliin . 1 Guorahallamat leat maiddái čájehan ahte dálkkas geavaheapmái sáhttá čilgehus iešguđetlágan eallinvuohkefáktoriin ja doavtterbálvalusa geavaheamis . 1 Guorahallamat leat maid čájehan ahte persovnnaide , geat leat badjel 50 jagi , ii čuoza sosioekonomalaš dilli nu garrasit , earenoamážiid nissonolbmuide . 1 Guorahallamat ja čielggadeamit mat gusket ruovdemáđisektorii , riikkaidgaskasaš ruovdemáđigažaldagat , bearráigeahččobarggut , bánasuorggi guhkesáigeplánat , láhka- ja láhkanjuolggadusbarggut ja eará juridihkalaš ja hálddahuslaš áššit . 1 Guorahallama vuolggasadji lei universitehtaid ja allakuvllaid servodatrolla . 1 Guorahallama mielde lei juohke goalmmát sápmelaš Ruoŧas šaddan gillát fuonušteaddji dajahusaid ja juohke viđát sápmelaš lei hiddjiduvvon ja skudniduvvon bargosajis . 1 Guorahallama bohtosat čájehit ahte guorahallojuvvon guovl ­luin leat 17 % sámegielagat , dat mearkkaša sullii 25 000 olbmo leat sámegielagat , dan áddejumis ahte nagadit čuovvut ja áddet sámegielat sártnodeami . 1 Guorahaladettiin dán dili , ferte goitge vuhtii váldit ahte ii buohkain , geain lea jienastanlohpi sámediggeválggain , leat jienastanlohpi stuoradiggeválggain ( buohtastahtte válgalágain §§ 2-1 ja 2-2 ja sámelága § 2-5 ) . 1 Guolástusárbevierut leat nannosat Davvi-Romssas , maid smávvafatnasat dás ovddastit . 1 Guolástussii ferte bargojuvvot nuoraid rekruterenvejolašvuođaid . 1 Guolástussii ferte bargojuvvot nuoraid rekruterenvejolašvuoñaid . 1 Guolástuspolitihkka lea guovddážis Ráđđehusa davviguovllunannemis . 1 Guolástuspolitihkka ja vuoigatvuohta sámegiel oahpahussii leat ovdamearkan dasa . 1 Guolástuspolitihkka galgá láhčit guolástusealáhussii gánnáhahtti gárgedeami – ealáhussii mas leat stuorra vejolašvuođat . 1 Guolástuspolitihkalaš barggut , eanadoallopolitihkka , gealboloktendoaimmat , gaskaoamit ealáhus- ja guovlluovdánahttimis , johtolat ja áinnas biras- ja sosial-politihkalaš doaimmat mearkkašit buot eanemusat go dat laktásuvvojit stuorát , servodatlaš oktavuhtii . 1 Guolástusministera konklušuvdna čoahkkimis leai ahte nammaduvvo bargojoavku man mandáhtan lea árvvoštallat ja rávvet prinsihpalaš beliid gonagasreappá hálddašanstrategiija ektui , gonagasreappá meannudeami ektui introduserejuvvon nállin min čáziin , ja erenoamážit deattuhit dutkandárbbuid maid dát mielddisbuktá . 1 Guolástusminister áiggui geahčadit evttohusa ja máhccat áššái maŋŋá , muhto son dovddahii ahte dákkár ortnet buvttášii bušeahtalaš váttisvuođaid . 1 Guolástusminister oaivvildii ahte danne go lávdegoddi galgá leat ealáhusorganisašuvdnadásis , de livččii eambbo lunddolaš ahte das lea Norgga riddoguolásteddjidsearvvi ovddasteaddji go Sámedikki ovddasteaddji . 1 Guolástusminister muitalii Norgga-Ruošša guolástuskommišuvnna barggu birra . 1 Guolástusminister lohpidii ahte departemeanttas 2000:s lea áigumuššan gozihit smávimus fatnasiid dárbbu beassat bivdit . 1 Guolástusminister lei mielas ođđasis árvvoštallat ášši ruđaid hárrái Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvuleapmái , earenoamážit danne go plána čuovvula máŋga sámi guolástuslávdegotti evttohusain . 1 Guolástusminister ii lohpidan maidege 1999 reguleremiid hárrái , muhto lohpidii árvvoštallat Sámedikki rávvagiid 2000 reguleremiid oktavuođas . 1 Guolástusminister ii lohkan Barentsábi 2000-jagi dorskeeriid menddo stuorisin boahttevaš ceavzima ektui . 1 Guolástusminister ii dorjon Sámedikki oainnu ja oaivvildii ahte ruovttoluotta doabastuvvon eriid ferte addit daidda geat leat juo ealáhusas , nugo 1998:s ja 1999:s lea dahkkojuvvon . 1 Guolástusminister dovddai áššiid bures ja lei oppalaččat buorredáhtolaš Sámedikki evttohusaide , ja Sámediggi galgá ea.ea. bovdejuvvot mielde riddonjurjo hálddašeapmái . 1 Guolástusminister deattuhii ahte lassáneapmi šákšabivddus lea hui uhcci . 1 Guolástushálddašeapmi , reguleren ja eará doaibmabijut " . 1 Guolástusdutkama árvvoštallanraporta mii lea geahččalanortnega birra geigejuvvui Guolástus- ja riddodepartementii njukčamánus 2007 . 1 Guolástusdirektoráhtagalgá juohkehačča luhtte geasa nubbi lađas gusto , beassat hehttejumi haga dárkkistit rehketdoalu ja eará áššáiguoski dokumeanttaid ja dieđuid beroškeahttá das mo dat vurkejuvvojit , ja galgá hehttejumi haga beassat áššáigulli áđaid lusa . 1 Guolástusdirektoráhtagalgá gozihandoaimmastis beassat fatnasii ja fanaseaiggáda fitnodatkantuvrii hehttejumi haga , ja buohkaid lusa geain ealáhusoktavuođas leat guolit mat galget vurkejuvvot , fievrriduvvot dahje maiguin galgá gávppašuvvot ja sin lusa , geain leat dokumeanttat dáid guliid birra . 1 Guolástusdirektoráhta ásahuvvui 1900:s . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá čađahit buvttadaniskosiid , rahpat emballášša ja váldit gálvoiskosiid , earret eará ligget galmmihuvvon gálvvu . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá ásahit registara daid dieđiuid čohkkema , vurkema ja geavaheami várás , maid leat ožžon dakkár biergasiiguin maidda čujuhuvvo § 4 vuosttas lađđasa s-bustávas . Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit dárkilat njuolggadusaid registara dieđuid girjema ja geavaheami birra . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá viidáseappot gohččut bissehit fievrru . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá viidáseappot , dárkkistanáigumuša dihtii , ásahit registara masa girje , rádjá ja geavaha dieđuid mat leat namuhuvvon vuosttaš lađđasis , ovttas daid dieđuiguin mat leat váldojuvvon eará gálduin . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá vel politiijas ge dáhttut veahki čađahit dárkkistusa . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá plombet bivdosiid ja luđolaš mearraresurssaid vurkensajiid , dokumeanttaid , áššáiguoski dieđuid ja áđaid . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá plombet bivdosiid , sálašlanjaid ja eará guliid ja guollebuktagiid vurkenlanjaid ja dokumeanttaid vurkensajiid , áššáiguoski dieđuid ja áđaid . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá mearridit báikkálaš láhkaásahusaid dakkár guovlluid olggobeallai ge . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá iskat fanaseaiggátfitnodaga rehketdoalu ja sáhttá gohččut galmmihanfitnodagaid addit dieđuid dan sállaša birra , mii gaskaboddasaččat lea orrumin gullevaš fitnodagas . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá gáibidit čorget ja jávkadit eret áđaid . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá gohččut čorget ja doalvut eret áđaid . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá dárkkistandoaimmastis geassit bivdosiid ja daid buddemiid . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá bissehit ja dárkkistit fatnasiid ja báikkiid mat leat namahuvvon nuppi lađđasis . 1 Guolástusdirektoráhta sáhttá addit lobi čađahit dieđalaš iskkadallamiid ja geavatlaš guolástusgeahččaladdamiid beroškeahttá dán lágas dahje mearrádusain mat leat addojuvvon dán lága vuođul . 1 Guolástusdirektoráhta pilotprošeavtta čađaheami oktavuođas ollislaš dorske- , dikso- ja sáideeriid oktavuođas 2001:s , lei hálddahus mielde bargojoavkočoahkkimis Bergenis 28.04.00 . 1 Guolástusdirektoráhta oktavuohta Sámedikkiin lea kanaliserejuvvon guliid riikkagottálaš regulerenráđi ja riikkagottálaš riddonjuorjjoráđi bokte . 1 Guolástusdirektoráhta oaivvildii ahte dát lei vuostá njuolggadusaid . 1 Guolástusdirektoráhta galgá gozihit ahte dáid lágaid mearrádusat čuvvojuvvojit : dát láhka , njukčamánu 26. b. 1999-mannosaš láhka nr. 15 guolástan- ja bivdinvuoigatvuođa birra ( oassálastinláhka ) , juovlamánu 17. b. 1976-mannosaš láhka nr. 91 Norgga ekonomalaš avádaga birra § 3 , § 4 ja § 7 bustáva b , geassemánu 17. b. 1966-mannosaš láhka nr. 19 gildosa birra suovvat olgoriikkalaččaid guolástit jna. . Norgga mearraguovlluin , juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš láhka nr. 3 njuoskaguliid gávppašeami birra ja geassemánu 24. b. 1994-mannosaš láhka nr. 34 njuoskaguliid jna. vuosttas oastin logahallama birra , ja vel láhkaásahusat mat leat addojuvvon dáid lágaid vuođul . 1 Guolástusdirektoráhta evttoha dasto ahte ráhkaduvvo dievaslaš visogovva dain geográfalaš guovlluin main leat erenoamáš rašis dorskemáddodagat maid dárbbaša suodjalit . 1 Guolástusdirektoráhta dahká duoguštanmearrádusa . 1 Guolástusdirektoráhta , mas lea váldokantuvra Bergenis , lea Guolástus- departemeantta ráđđeaddi ja doaimmaheaddji orgána mearrageavaheami hálddašeamis . 1 Guolástusdepartemeanttas leat čoahkkimat Sámedikkiin politihkalaš dásis guktii jagis , main eaŋkiláššit ja budjeahtta váldojuvvo ovdan . 1 Guolástusdepartemeanttas lea váldoovddasvástádus guolástus- ja mearrdoalloealáhusas , mearrabiebmooadjebasvuođas ja guolledearvvašvuođas ja - čálggus . 1 Guolástusdepartemeantta olis lea maiddái nammaduvvon bargojoavku , mii guorahallá guolásteddjiid veahkadatlogu njuolggadusaid . 1 Guolástusdepartemeantta dorske- ja šakšaeari ođđasis juogadeami oktavuođas 1999 čavčča , lea Sámediggi čujuhan váttis dillái mii lea čuožžilan go báikkálaš fatnasat leat bivdán eriideaset . 1 Guolástusdepartemeanta áigu seammás čuovvolit dan lága maid dat lávdegoddi lea evttohan , mii lea čielggadan sápmelaččaid ja earáid guolástanvuoigatvuođaid Finnmárkku riddo- ja vuotnaguovlluin . 1 Guolástusdepartemeanta sisafievrridii geassemánus 2000 ovttadateari čuovvovaš fatnasiid várás : snoranuohtte- , dorskenuohtte- ja ruonáeatnanreahkafatnasiidda . 1 Guolástusdepartemeanta rahpá šákšabivdovejolašvuođa boahtte jahkái , ja bivdoearri lea 390.000 tonna . 1 Guolástusdepartemeanta nammadii jagis 1993 , ee. Sámedikki gáibádusa vuođul , lávdegotti mii galggai sámi beroštusaid geahčadit guolástusoktavuođas . 1 Guolástusdepartemeanta lea sádden proposišuvnna Stuorradiggái vai oažžu sadjái dakkár láhkavuđđosa maid fatnasat vuollel 28 mehtara sáhttet geavahit . 1 Guolástusdepartemeanta lea evttohan ásahit 4 vahku karanteneáiggi guolásteddjiide geat eai leat čadnon fatnasiidda , jos celkojuvvojit eret barggus danne go regulerema geažil nohká bivdu , bivdojahki loahpahuvvo dahje lea váttis jođihit guliid . 1 Guolástusdepartemeanta lea dohkkehan dán álgaga ja buoridan vejolašvuođaid bargat lotnolasealáhusain . 1 Guolástusdepartemeanta jođiha joavkku ja dan bargu galgá válmmaštuvvot borgemánu lohppii jagis 2001 . 1 Guolástusdepartemeanta atná Sámedikki aktiivvalaš searvama regulerenráđis buorrin ráđi bargui , ja áigu dan vuođul jearrat Sámedikki searvat bargojovkui mii galgá čielggadit doahpaga « samlekvote » ( čoahkkeeari ) bodneguollenáliide dorskái , diksui ja sáidái . 1 Guolástusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Guolástusas lihkostuvve galmmihanortnegiin go lei váttis vuovdit guoli . 1 Guolástusas adnojuvvjoit sihke šárkkat ja rabas fatnasat . 1 Guolástusalmennet ferte ain leat rabas vai sámi riddo- ja vuotnaguovlluid guolásteaddjit besset doaimmahit vieruiduvvan bivdduset . 1 Guolástusaid hálddašeapmi ferte leat nu ahte lea guhkesáigásaš bissovaš gánnáhahttivuohta . 1 Guolástusaid dáfus ledje váldogažaldahkan regionnnalaš earrejuogadeapmi ja fatnasiid ođasmahttin . 1 Guolástusa reguleren anadromalaš luossabivddu 1 Guolástus- riddodepartemeanta ođastuvvon láhkaásahusat ( Lovdata ) 1 Guolástus- og riddodepartementta sádde preassadieđáhusaid e-poasttain . 1 Guolástus- og riddodepartemeanttas lea ovddasvástádus dáin surggiin 1 Guolástus- og riddodepartemeantta gulahallanspolitihkka lea huksejuvvon almmolašvuođalága ja hálddašanlága váldoprinsihpaide mat addet álbmogii rievtti beassat geahččat min barggu ja min mearrádusaid . 1 Guolástus- ja áhpedoalloealáhusas leat máŋgga dáfus ovttaláganvuođat beroškeahttá regionála dahje báikkálaš sajiin , seammás go leat regionála iešvuođat máŋggalágan potensiálain . 1 Guolástus- ja riddoministtar oassálasttii ja son dat bivddii čoahkkima . 1 Guolástus- ja riddoministara vahkkokaleanddar 1 Guolástus- ja riddodepartementet áigu adnit dušše telefovdnanummára 22 24 66 99 preassafáktatelefovdnan bargoáiggis . 1 Guolástus- ja riddodepartemeantta profileren bargoaddin . 1 Guolástus- ja riddodepartemeantta ovddasvástádus lea 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta ásahii Marina árvoháhkanprográmma 2007:s , joatkagin dan marina innovašunprográmmii mii bođii 2006:s . 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta lohpidii Sámediggái máŋemusta guovvamánu 27. b guorahallat makkár váikkuhusaid dat árvaluvvon struktuvrabijut mielddisbuktet sámi vuoigatvuođaide guolleressurssaide ja riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid ektui . 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta lea ovddidan stuoradiggedieđáhusa gonagasreabbá hálddašeami birra , Sd.dieđ. nr. 40 ( 2006 – 2007 ) . 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta lea organiseremis leat njeallje ossodaga 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta lea bargan lávdegotti evttohusa čuovvolemiin , ja lea bidjan ovdan odeldiggeproposišuvnna ođđa áhperesursalága birra ( Od.prp. nr. 20 ( 2007 – 2008 ) ) . 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta lea 2008’s čađahan máŋga ráđđádallamiid Sámedikkiin , hálddašanođastusa birra ja sirdimis mearasuorggi doaimmaid fylkkasuohkaniidda , ja ođastuvvon guolástanpolitihkalaš njuolggadusaid birra ja gonagasreabbá hálddašeami birra . 1 Guolástus- ja riddodepartemeanta fuolaha fievrrideami mearas ja riddohálddašeami . 1 Guolástus- ja mearrageavahanealáhusa dutkanfoanda ( Fiskeri- og havbruksnæringens forskningsfond ) ( ( FHF ) lea ealáhusa dutkanáŋgiruššama oktasašorgána . 1 Guolástus- ja mearraealáhus lea kompleksa ealáhus , ja danne berrejit oñña njuolggadusčoahkiid ja váikkuhangaskaomiid váikkuhusat guorahallojuvvot . Ovdamearkka dihte fertejit oñña spesifikašuvnnat mat váikkuhit gilvinluossaveajehiid ja gilvindápmotveajehiid vuovdimii váldit vuhtii ahte fylkkas váilot gilvinveajehat . 1 Guolástus- ja mearradoalloealáhusat leat máilmmiviidosaš ealáhusat maid ovdáneapmái váikkuhit riikkaidgaskasaš sojut . 1 Guolástus lea buorren ovdamearkan oamastanvuoigatvuođa dáhkádussii . 1 Guolástus ja mariidna resurssat 1 Guolástus Vuosttaš oasis dán čuohtejagis lei eanaš dállodoaluin Guovdageainnus sáivačáhcebivdu . 1 Guolástus Eanandoallu Duodješiehtadus Molssašuddi ealáhuseallin Interreg 1 Guolástus 3 655 3 128 3 750 3250 1 Guolástus , áinnas lotnolasat eará ealáhusaiguin , lea sámi kultuvrras guovdilis oassi . 1 Guolásteddjiin galggašedje seamma vuoigatvuođat bargguhisvuođaruhtii go eará bargiin leat geat leat barggu haga . 1 Guolásteddjiin alddiineaset lea vuoigatvuohta konsulteret dain reguleremiin mat gusket sin kultur- ja ealáhusbargui . 1 Guolásteddjiid dáhkáduskássa ( Garantikassen for fiskerne ) Troandimis hálddaša guolásteddjiid sosiála ortnegiid . 1 Guolásteapmi ja bivdu leat ealáhusdoaimmat go guoskevaš fidnobargis lea guolásteapmi dahje bivdu áidna ealáhus dahje lotnolasat eará ealáhusain . 1 Guolásteapmi guollebiebmanrusttegiid lahka . 1 Guolásteapmi biebmanrusttegiid lahka . 1 Guolásteapmi Dál leat ollugat geat áiggošedje oastit geavahuvvon fatnasiid . 1 Guolásteapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Guolásteapmi , dávjá lotnolassii eará ealáhusaiguin , lea guovdilis oassi sámi kultuvrras . 1 Guolásteamis ja minerálahálddašeamis lea juohkásan ovddasvástádus eanaeaiggáda FeFo , stáda ja báikkálaš hálddašanorgánaid gaskkas . 1 Guolásteami regulerenevttohus Finnmárkkus loaktá ealáhusa measta beliin miehtá rittu nuorttabeale rájes oarjjásguvlui . 1 Guolásteami muddemat jagi 2009 1 Guolásteami ja ođđa fápmoealáhusaid ráđđen lea olggobealde báikkálaš servodagaid . 1 Guolásteami hálddašeami ruhtada váldoáššálaččat oaggunkoartavuovdin . 1 Guolásteami dilli Dán suorggi ovdáneami čilge Sámediggeráđđi menddo positiivvalaččat . 1 Guolásteaddjit váldet ieža stuorámus oasi sállašis gáddái , ja dat fievrriduvvo dan maŋŋá guollevuostáváldái Smiervuonas . 1 Guolásteaddjit muitalit viidáseappot ahte Riddolágádus 2006 rájes áigu loabahit dáid botnegehtegiid . 1 Guolásteaddjit maid eai dárbbaš máksit vearu das go vuvdet bivdovuoigatvuođa ja heitet ámmáhis . 1 Guolásteaddjiidlogahallamii girjekeahtes guolásteddjiin ii leat lohpi bivdit trolain , snoranuhtiin ja nuhtiin . 1 Guolástanriekti riddo- ja vuotnaguovlluin galgá nugo dat lea geavahuvvon čuđiid jagiid sihkkarastojuvvot juridihkalaččat . 1 Guolástan- ja riddoministtár Dag Terje Andersen lohká ahte Departemeanta dieđusge dohkkeha Sámedikki legitima ráđđadallan- gáibádusa . 1 Guolástan- ja johtingildosa birra biebmanrusttegiid lahka gustojit geassemánu 14. b. 1985-mannosaš lága nr. 68 njuolggadusat guliid , skálžoealliid ja dakkáraččaid biebmama birra . 1 Guoládaga sámesearvvit leat guhká háliidan ásahit sierra sámedikki . 1 Guoládaga Sámi Radio lea sorjankeahtes radiostašuvdna maid bargit , Ruošša beale sámeorganisašuvnnat ja Sámiráđđi eaiggáduššet . 1 Guollin lohkkojuvvojit dás maiddái biikanáhkagat ja skálžo- ja šlieddaeallit ( kreaktaeallit ja skálžžut ) . 1 Guolli váldojuvvui dávjá firpmiiguin jorpmis ja dat fievrriduvvui ruoktot heasttain ja vovnnain . 1 Guolli lei ollu biepmun . 1 Guolli lei deaŧalaš oapmi mas lei mearrideaddji meark-kašupmi čeardda ekonomiijai . 1 Guollečáziid hálddašeapmi šaddá láhkaevttohusa mielde gullat Finnmárkkuopmodahkii . 1 Guolleresurssat berre leat min oktasašopmodat go dat lea erenoamáš deaŧalaš oassi riddokultuvrra ja sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđosis . 1 Guolleresurssaiguin dáinna lágiin ávkkástallan vuovdima váste dáhpáhuvai giliservviid bokte gos ledje dasa vejolašvuođat dán čuohtejagi álgooasis . 1 Guolleresurssaid suodjaleami 1 Guollekássa ja buđetseahkka čuovui mánáid mielde " internáhttii " . 1 Guollejoga ja Čieŋalluovtta skuvllat heaittihuvvojedje go skuvllat álge 2000 čavčča . 1 Guolleearri mii juogaduvvo distriktabivdoearreortnega bokte ferte stuoriduvvot , ja or-tnet ferte jotkojuvvot 2007s . 1 Guollebuvttadeaddjiide geat sáltejit dorskiid sálteguollin , fas čuzii finánsakriisa garrasit . 1 Guollebivdu mearkkaša hui ollu máŋgga sámi báikkis , ja dávjá lotnolasat eará ealáhusaiguin . 1 Guollebivdu lei borramušháhkan , dat ii lean lustabivdu . 1 Guollebivdu jogain ja čázádagain gos lea luossa , valas ja guvžá lea iešguđetlágan . 1 Guollebivdu dállodollui dáppe lei leamaš dábálaš nu guhkás áiggis maŋosguvlui go olbmot muitet . 1 Guollebivdovuoigatvuođaid Álttás , Njávdámis ja Deanus ferte čilget 1 Guollebiebmanealáhus lea dál okta Norgga buot stuorámus ealáhusain go guoská háhkat dietnasa riikii olgoriikii vuovdima bokte . 1 Guollebiebman dáhpáhuvvá daid lagaš riddo- ja vuotnaguovlluin , maid sámi guolásteaddjit leat árbevirolaččat geavahan , ja dát buvttiha beroštusriidduid , sihke mearraareálaid geavaheami dáfus ja vejolaš vuotnabirrasiid váikkuheami dáfus . 1 Guollebiebman Sámis 1 Guolit sáltejuvvojedje ja vurkkojuvvojedje gođiin dahje balsajekkiin ( jeakkit main lea girsi birra jagi ) , dassážii go dan sáhtte fievrridit ruoktot dálvesiivvu áigge . 1 Guoktásis dáin lei maŋimus dálvvi soames mánu virgelohpi bálkkáin čuovvut álgodását sámegielat oahpahusprográmma . 1 Guoktásat oahpaheddjiin vulggiiga mielde « Fredvang»:ii , Lolo Tresvig ja Knud Larsen , muhto dál soai leigga almmolaš bargit ja oaččuiga bálkká ! 1 Guoktin ja guovttá sániin lea goabbat mearkkašupmi . 1 Guoktenuppelohkái departemeantta stáhtačállit ja ámmátdoaimmahagat ožžo dieđuid ja árvalusaid guovllu iešguđet sámi birrasiin . 1 Guoktejagi prošeakta lea álggahuvvon 2004s ovttas Romssa ja Finnmárkku fylkkagielddaiguin . 1 Guokte čuohtejagi maŋŋil ii suohkanis leat báljo ovttasge vuollil 50-jahkásaččas sámegiella eatnigiellan . 1 Guokte čielggadusa ráhkaduvvojedje muddema vejolaš váikkuhusaid birra boazodollui . 1 Guokte – golbma oahpaheaddji ii leat mearkagiellabiras . 1 Guokte ášši váldojuvvojedje ovdan : – Sámiid vejolašvuođat oažžut bálvalusaid sámegillii dálá heahtedieđihanbálvalusain – Mo lea vejolaš láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi giella ja kultuvra vuhtii váldojuvvojit jus heahtedieđihanbálvalus nuppástahttojuvvo ovdalis namahuvvon čielggadeami mielde Servodatsihkkarvuođa ja válmmu direktoráhta lea dan maŋŋá bearráigeahččan mo heahtedieđáhusat sámegillii vástiduvvojit ja gieđahallojuvvojit 110 guovddážis Hámmarfeasttas ja dain Finnmárkku gielddain mat gullet sámegiela hálddašanguvlui . 1 Guokte álgománu oruimet tealttás . 1 Guokte áigodaga lea son bargan joatkkaskuvllas Guovdageainnus , álggos goarrunoahpaheaddjin 1950-logus , maŋŋel ruovttudoallohoavdan 1970- ja 80-logus . 1 Guokte vuosttaš jagi berre ollásit biddjot dasa ahte muitalit mánáide buot daid ártegis áššiid maid sii galget oahppat skuvllas . 1 Guokte vuosttasgiela . 1 Guokte vahku guhkkosaš garra ja váttis ságaškuššama maŋŋel ON konvenšuvnnas biologalaš šláddjivuođa birra Nagoyas , de badjeláiggis soabadedje 193 stáhta oktasaščovdosa mii sihkkarastá ahte máilmmi ekovuogádagat maiddái boahtteáiggis leat olbmo birgejumi čávgŋi . 1 Guokte sámi oahppolihtu leat , Sámi oahppolávdegoddi ja Mearrasámi oahppolihttu , ja sin váldoulbmil lea bargat oahpahusa lágidemiin sámegielas ja sámi kulturárbbis . 1 Guokte sámi oahppolihtu gávdnojit , Norgga Sámiid Riikkasearvi , man oahppodoaimma áimmahuššá Sámi Oahppolávdegoddi ( SOL ) ja Sámiid Eatnansearvi ( SLF ) . 1 Guokte sámi giellaguovddáža ásahuvvojit oarjilsámi guvlui , namalassii Luvlieluspái ja Deardnái . 1 Guokte sámegiel aviissa , Min áigi ja áššu leat searvan vai duohtan šattašii jurdda ásahit sámi beaivválaš aviissa . 1 Guokte stipendiáhttavirggi leat ruhtaduvvon guovddáža iežas doaibmaruđaid bokte , loahpa leat ruhtadan Davvi Dearvvašvuohta , Finnmárkku Dearvvašvuohta ja Dearvvašvuohta ja rehabiliteren . 1 Guokte stipeandda juolluduvvojit , goabbáge 50 000 ru. 1 Guokte stipeandda juolluduvvojit , goabbáge 50 000 , . 1 Guokte spesialistta čađahedje oahpu prošeavttas OrtoPol ( at )r . 1 Guokte seminára leat dollon fáttá birra . 1 Guokte ráđđeaddi / seniorráđđeaddi ( nubbi almmuheapmi ) - Ref. nr : 08/5098 1 Guokte ránskka oahppi orrot priváhta olbmuid luhtte ja sudnos lea hárjehallan Romssa gávpoga snihkkenfitnodagas BYGGOPP miessemánus . 1 Guokte ovddit dieđáhusa norgalaš sámepolitihka birra biddjojuvvojedje ovdan 1993 ( st. dieđ. nr. 52 ( 1992–93 ) ja 1997 ( st. dieđ. nr. 1996–97 ) ) . 1 Guokte orgána galget dán čađahit : • • Kártenkommišuvdna Meahcceduopmostuollu 1 Guokte orgána galget dán čađahit : • • 1 Guokte oalulortopediija spesialistta leat čađahan oahpu . 1 Guokte oahppi vulggiiga Osloi , muhto dađibahábut lei girdi maŋŋonan . 1 Guokte njealji lullisámegielat mánáidgárdefálaldagain jagi 2010 , ledje Snåasa suohkanis . 1 Guokte nissonlaš áŋgirušši , Máret Sárá ja Lajla Mattsson Magga , oaččuiga skábmamánu 22. b. jagi 2010 davviriikkalaš giellabálkkašumi . - Sámediggi sávvá lihku Máret Sárái ja Lajla Mattson Maggai bálkkašumiin ja seammás rámiida sudno dan stuorra ja deaŧalaš barggu ovddas maid soai leaba dahkan ovddidemiin ja gáhttemiin sámegiela , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Guokte miellahtu eaba háliit diekkár divada . 1 Guokte maŋemus cealkaga dán oasis rievdaduvvojit : 1 Guokte juristavirggi ( ráđđeaddi / seniorráđđeaddi - Ref. nr : 08/5098 1 Guokte juristavirggi ( ráđđeaddi / seniorráđđeaddi 1 Guokte jagi maŋŋil ohcá Ole M. Thomassen doarjaga Sámefoanddas . 1 Guokte jagi maŋŋil lea J. Wetlesen Oarje-Finnmárkku proavás . 1 Guokte jagi manne ovdalgo vástádus bođii . 1 Guokte guovdilis váikkuhangaskaoami boazodoallopolitihkalaš ulbmiliid juksamis leat boazodoalloláhka ja boazodoallošiehtadus . 1 Guokte guhkimus artihkkala leat sámi mediaid birra ja Sámedikki jienastuslogu ja sámediggeválgaoassálastima birra . 1 Guokte guhkimus artihkkala dáin muitalit sámi mediain , ja sámi jienastuslogus ja sámediggeválggaid oassálastimis . 1 Guokte geasi lei dát várreskuvlla , ja buohkat geaiguin lean háleštan , geat ledje dán várreskuvllas , leat hui duhtavaččat ja buorre muittuiguin dán somás áiggis , ahte giitu sidjiide geat dán lágidedje ! 1 Guokte digitála sáddehaga ásaheapmi Finnmárkkus dahká maiddái vejolažžan dan ahte NRK Sámi Radio fargga sáhttá álggahit geahččalansáddagiid digitála teknologiijain . 1 Guokte deaŧalaš áššis main ságaškuššojuvvui , ledje ođđa ovttasbargovuogit davviriikkalaš dásis sámi gažaldagaid hárrái ja bargu davviriikkalaš sámekonvenšuvnna guvlui . 1 Guokte dain luohkkájuohká Sámediggi sámi mánáidgárdin ja ovtta sámegielat mánáidgárdefálaldahkan dárogielat mánáidgárddiin . 1 Guokte bláđi " Lappernes venn " ( Sámiid ustit ) ja " Norsk Finnemisjons Blad " ( Norgga Sámemiššonbláđđi ) goallostedje oktan bláđđin " Samenes Venn " ( Sámiid ustit ) . 1 Guokte bissovaš jahkásaš čoahkkima lea šihttojuvvon politihkalaš dásis kulturministara ja sámediggepresideantta gaskkas . 1 Guokte beali leat maid mii fertet fuopmášuhttit , mat gusket Sámi eananhálddašanorgána ásaheapmái . 1 Guokte bargoprošeavtta – goappašagat gielladiehtagis- leat čatnasan ja ruhtaduvvon Sámi allaskuvllas . 1 Guoimmuheapmin lei vaikke mii , sihke jáhkkemeahttun váttis čalmmiid ja gieđaid ovttasdoaibmadanstoagus , quiz ja olbmočuolbmašuvvama čoavdin . 1 Guohtunáiggiid ložžema eambbo go njealji vahkkui mearrida guovllustivra . § 1 Guohtunvuoigatvuohta sisttisdoallá vuoigatvuođa dárbbašlaš áigodatguohtumiidda , namalassii giđđa- , geasse- , čakča- ja dálveguohtumiidda , dás maiddái johtingeainnuide , guottet- ja ragatbáikkiide . 1 Guohtunvuoigatvuohta ja guoskevaš vuoigatvuohta atnit eatnama boazodoalu iešguđet rusttegiidda namahuvvo dábálaččat čearu gullevaš miellahtuid kollektiiva vuoigatvuohtan ( geahča maŋŋelis ) . 1 Guohtunrievtti viidodaga hárrái Gåebrien sijtes cealká vuosttasjienasteaddji : « Go čilgehusat bálddalastojuvvojit guovllu topografiijain , de njuolvuduvvo kommišuvnna válddahallan sámiid geavaheami hárrái riidoguovllus vel eanet . » 1 Guohtunriekti adnojuvvui bisuhuvvon mihtilmas oktasašgeavaheapmin . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusat mielddisbuktet nappo ahte orohaga guovddáš rámmaeavttut mearriduvvojit . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusat fertejit ásahuvvot siiddaid árbevirolaš guohtungeavaheami mielde , sihke dálve- ja geassesiiddaid . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusat eai galgga leat vuostálaga siidda vuoigatvuođaiguin mat leat erenoamáš riektevuođu olis ásahuvvon . Galget mearriduvvot njuolggadusat guohtunáiggiid birra , jus guovllustivra ii leačča daid mearridan § 61 olis . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusat . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusaid ráhkadeapmi šaddá hui deaŧalaš bargu man olis orohaga areálageavaheapmi šaddá dihtomielalaččat guorahallot , ja maid olis iešguđet dárbbut dahkkojit oainnusin ja mat eaktuduvvojit buoremus lági mielde vuhtii váldojuvvojit buorrin oktasašvuhtii ja iešguđet boazoeaiggádiidda . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusaid rihkkun sáhttá gieđahallojuvvot 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . § 60 . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusaid rihkkun sáhttá gieđahallojuvvot 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . § 1 Guohtungeavaheami njuolggadusaid rihkkun gieđahallojuvvo 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . 1 Guohtungeavaheami njuolggadusaid bokte galget orohaga boazoeaiggádiidda sihkkarastot dárbbašlaš guohtumat birra jagi ( áigodatguohtumat ) , ja njuolggadusat galget earret eará vuođđuduvvot eatnamiid árbevirolaš geavaheami ala ja ovddidit ulbmillaš ortnegiid . 1 Guohtuneatnamat eai atte ekonomalaš vuđđosa nu ollu olbmuide go ealáhusas leat dál . 1 Guohtumiid vejolašvuohta galgá váfistuvvot boazologu muddema bokte ja iige galgga eará beroštusaid luoitit liiggás garrasit lihkahallat valljodatváriid . 1 Guohtumiid haga badjedilli ii leat máilmmis ! 1 Guoddalusa sáddet iežat NAV-kantuvrii . 1 Guoddalusa gieđahallan Alimusrievttis Guoddaleaddji priváhta áššeoasálaččat ovdandolle sihke Alimusriektái ja Meahccekommišuvdnii ahte dálolaččat Olmmáivákkis oamastusa dahje dološ áiggi rájes geavbaheami bokte ledje háhkan eaiggáduššanvuoigatvuođa . 1 Guoddaleapmi lohkanválgastivrra válgaloahpparehkenastimis galgá leat ovddiduvvon ovdalgo čieža beaivvi leat vássán maŋŋágo válgaboađus lea almmuhuvvon . 1 Guoddaleapmi ii mielddisbuvtte maŋideami . 1 Guoddaleapmi Oadjoriektái 1 Guoddaleaddji áššeoasálaččaid oainnu mielde fertii sierra ja buotdivnnagis geavaheapmi guhkit go čuođi jagi čađa leamen doarvái goappašiid dáid háhkanvugiid eavttuid deavdimii . 1 Guoddalanáigemearri lea guhtta vahku dan rájes go oaččut NAV Váidinásahusas dieđu mearrádusa birra . 1 Gunvora ovdamunni sámegielhállin lei ahte son máhtii čilget áššiid máná guoktái sámegillii ja seammás muitalit sudnuide mii dat lei dárogillii . 1 Gunvor Guttorm ja Solveig Labba leaba almmuhan ođđa sátnegirjji " Ávdnasis duodjin " . 1 Gunvor Dahl Rasmussen:– Mu ovdamunni lei ahte máhtten čilget áššiid sámegillii . 1 Gunvor Dahl Rasmussen lea oahpahan sámegielas ja geavahan sámegiela veahkkegiellan Mátta-Várjjat-skuvllain . 1 Gunvor Dahl Rasmussen lea dán artihkkala čálli ja jorgaleaddji eadni . 1 Gunvald Nilsen ( Tormod Bartholdsena várrelahttu ) 38 . 1 Gunnar váccii Øytun álbmotallaskuvlla 1 Ávanuoris [ 26 ] 1917:s . 1 Gunnar lei nubbin nuoramus gávcci oarbinaččas , sin áhčči jámii go Gunnar lei 13-jahkásaš . 1 Gunnar lei fuolalaš dárogieloahpahusain ja hálai riikkadárogiela . 1 Gunnar Olsen čilgii vuona birra ná : « Muorralvuotna lea earenoamáš čáppa vuotna , várit leat vuollegaččat ja állájit dássedit vulošguvlui meara guvlui . 1 Gunnar Olsen – sotnabeaiskuvlaoahpaheaddji 1 Gunnar Olsen ohppiidisguin Muorrala skuvllas , 1960 . 1 Gunnar Olsen lei olmmošeaddjái , ja six-pence-gahpir lei su oaivegárvu . 1 Gunnar Olsen lei fárus ásaheame čuoigan- ja valáštallanservviid , ja lei gielddastivrras Gurutbellodaga ovddas . 1 Gunnar Olsen gulahalai giliolbmuid gillii , ja dat adnui árvvus . 1 Gunnar Olsen govvejuvvon oahpaheaddjin oahppiidisguin Muorrala internáhtas 1939 . 1 Gunnar Olsen fatnasis , maid geavahii fievrridit gálvvuid internáhttii . 1 Gunnar Olsen bođii Deanus ja lei sámegielat . 1 Gunnar Olsen : 1 Gunnar Olsen 1921:s , go lei juste geargan oahpaheaddjioahpus . 1 Gunnar Olsen ( Lille ) [ 25 ] ( 1897–1977 ) váhnemat ledje Ole Olsen Lille Ravdne , Ávskáris eret Gohpi lahka ja Anne Berthe Clemetsdatter Klemetsen . 1 Gunnar Olsen ( Lille ) Geresgohpis Juovlavuonas eret ja Per Erik Saraksen Ávskáris eret vácciiga oahpaheaddjioahpu Oslos . 1 Gunnar Olsen ( Lille ) ( 1897–1977 ) bajásšattai Deanodagas . 1 Gunnar Flikke 1 Gunn-Britt Retter 24 . 1 Gunn Britt Retter , persuvnnalaš várrelahttu Synnøve Solbakken-Härkönen 1 Gunhild lei vuoibmái ja čeahppi mánáiguin . 1 Gunhild doalahii sámivuođas ja manai bearraša lusa Bonjákassii dalán go lei friddja . 1 Gunhild bisui náitalkeahttá ja sus eai lean iežas mánát . 1 Gunhild Mathisen n. Solheim , 20 . 1 Gunhild Katrine Pavelsen Fokstad ( 1892–1973 ) válddii oahpaheaddjieksámena 1918:s . 1 Gunhild Fokstad – jaskeslunddot pedagoga 1 Gunhild Fokstad lea ovddimus olgeš bealde , su gurut bealde lea Hjørdis Nilssen , gii barggai oahpaheaddjin Unjárgga skuvllas . 1 Gunhild Anderssen n. Hirsti , 25 . 1 Gulástusfatnasiid struktuvrapolitihkka . Konsultašuvnnat Sámedikki ja ráđđehusa gaskal eai lean máŋge láhkái loahpahuvvon ja bealit leigga hábmen oktasaš geatnegahtti protokolla mas ulbmil lei joatkit konsultašuvnnaid . 1 Gullá muitalussii ahte fanasbileahta fertiimet ieža máksit . 1 Gullá maid áššái ahte gullo vuostálasti jienat maiddái Unjárggas ja Porsáŋggus . 1 Gulluguovddáš 1 Gullichsen oaččui sihke nuoraid ja rávesolbmuid mielde faláštallandoaimmaide ja álggahii faláštallansearvvi . 1 Gullichsen lei unnitlogu evttoheaddji ja sii dorjo viidát Sámelávdegotti . 1 Gullevašvuođa dovdu lassána dađistaga ja šaddá hui mávssolažžan . 1 Gullat ovdamearkka dihte ahte son ii boahtán jagis 1898 , ii ge son dihtton jagiid 1900 ja 1902 ge . 1 Gullanreive 07.07.00 1 Gullanapparáhtta 1 Guliid vuovdin ja márkanfievrrideapmi berre eanemus lágis oktiiordnejuvvot vai seastá goluid gávpejoru oktavuođas . 1 Guliid sii báhkkejedje kássaide cuoŋomuohttaga gaskii ovdal go sáddejedje daid Osloi . 1 Guldaleaddjit spežžo gieđaid go Sandra Karlsen muitalii nuoraidfitnodagaid birra ja oaččui liđiid GaskaRomssa dutkanbeivviin . 1 Guldal sártni Neahtta-TV:s 1 Gulbrandsen , Per : Hasvik kommune . 1 Gulatgo don dákkár moaitámušaid Mátta-Várjjagis ? 1 Gulaskuddančálus lea maiddái biddjojuvvon Internehttii , geahča http://www.regjeringen.no/kkd 1 Gulaskuddančállosis , kap. 9.3 , Láhkadáhkádus evttohus sámi mánáidgárddiide , daddjojuvvo čuovvovaččat : ... , evttoha departemeanta ođđa mánáidgárdeláhkii goalmmát lađasin , 3. paragráfii ( gieldda ovddasvástádusa birra ) ahte mánáidgárddit sámi mánáide sámi distrivttain galget huksejuvvot sámi giela ja kultuvrra ala . 1 Gulaskuddančoahkkimiid ulbmilin lei dihto muddui beassat diehtit makkár doaibma lea guolástusas dál , gullat báikkálaš guolástanvie ­ruid birra , ja fidnet ássiid oaiviliid gustojeaddji guolástanmuddemiidda . 1 Gulaskuddančoahkkimat galget lágiduvvot ja guoskkahallojuvvon doaibmit ja departemeanta galget sáhttit rahpasit gulahallat guovdilis fáttáid birra . 1 Gulaskuddanásahusat válljejit ieža makkár gillii áigot buktit cealkámušaid . 1 Gulaskuddanásahusat leat eanas mielas dasa ahte boazosámi kultuvra ja árbevierut deattuhuvvojit mearrádusain . 1 Gulaskuddanásahusat dorjot buori muddui dán . Earret eará Boazodoallohoavda čujuha ahte evttohuvvon njuolggadusat orohatstivrema birra leat oalle moalkát . 1 Gulaskuddanásahusat Máhttolokten ( dáru / sáme 1 Gulaskuddanásahusat , gč mieldduslistta 1 Gulaskuddanásahusain leat iešguđetlágán oainnut dása . 1 Gulaskuddanásahusain eai leat leamaš mearkkašahtti moaitámušat evttohussii . 1 Gulaskuddanáigimearri : guovvamánu 8. b. 2010 Doarjja rádjerasttildeaddji gielladoaimmaide Deanus 1 Gulaskuddanáigemearri lea skábmamánu 25. b. 2009 . 1 Gulaskuddanáigemearri lea skábmamánu 10. beaivvi 2006 . 1 Gulaskuddanáigemearri lea njukčamánu 26. b. 2010 . 1 Gulaskuddanáigemearri lea mánnodat guovvamánu 8. beaivi 2010 . 1 Gulaskuddanáigemearri lea golggotmánu 15. b. 2006 . 1 Gulaskuddanáigemearri lea 01.12.09 . 1 Gulaskuddanáigemearri dáidda lea biddjojuvvon čakčamánu 29. b. dán jagi . 1 Gulaskuddanvuoigatvuohta gusto buohtala ­gaid konsultašuvdnageatnegasvuođain Sisdoalu dáfus gusto konsultašuvdnageatnegasvuohta eanet go gulaskuddanvuoigatvuohta , ja kosultašuvnnat addet Sámediggái stuorát váikkuhanvejolašvuođa go dan mii čuovvu gulaskuddanvuoigatvuođas . 1 Gulaskuddansoahpamuša geažil mat leat leamaš stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas , lea ovttasbargu ja gulahallan nanusmuvvan . 1 Gulaskuddanreivves leat dáhtton guoskevaš guláskuddanásahusaid geahččat erenoamážit evttohusaid mat gusket sámegiel / dárogiel vuosttašgiella diibmologuid lasiheapmái , ahte lea go dat buorre , go dain ohppiin leat dál juo oba ollu diimmut . 1 Gulaskuddanreivves bivddii Sámediggi oažžut buot dieđuid ášši viidásit ovdáneamis ja dieđihii ahte čilgejuvvon gáibádusat áššis soitet boahtit konsultašuvnnaide . 1 Gulaskuddanreivve ollislaččat sáhttá lohkat dákko . 1 Gulaskuddanreivve ja njuolggadusat leat liŋkka vuolde . 1 Gulaskuddanreivve - Máhttolokten ( sámi / dáro 1 Gulaskuddanreive , 26.02.2010 1 Gulaskuddanreive , 10.12.2009 1 Gulaskuddannotáhtta - Ođđa rámmaplána láhkaásahus Sámi allaskuvlla sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuid 1.–7. dássái ja 5.–10. dássái 1 . 1 Gulaskuddannotáhtas mii evttohit mo mii sáhttit dán ollašuhttit nu ahte mii sihke sihkkarastit ahte árvoháhkan boahtá buorrin sámi kultuvrii ja báikegottiide , ja ahte dakkár doaibma ii duvdde eret árbevirolaš ealáhusaid . 1 Gulaskuddannotáhtas leat lávdegotti evttohan mearrádusat , lávdegotti árvvoštallamat ja departemeantta árvvoštallamat . 1 Gulaskuddannotáhta sisttisdoallá duššefal mearrádusaid , mat gullet erenoamážit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 1 Gulaskuddannotáhta ( Dárogiella ) 1 Gulaskuddannotáhta 1 Gulaskuddannjuolggadus berre dulkojuvvot sámelága § 2 – 1 mielde mii válddahallá Sámedikki bargosuorggi . 1 Gulaskuddanmateriála lea hui viiddis , ja addá deaŧalaš vuđđosa bargui ovddasguvlui . 1 Gulaskuddaninstánssat nevvot bargat viidáseappot sámekonvenšuvnna guvlui ja ahte ekspeartalávdegoddi oažžu dahkamuššan geahčadit dárkileappot muhtun guovdilis beliid diekkár konvenšuvnnas . 1 Gulaskuddanevttohusa vuođđun lea " Prinsipper for opplæringen i Læreplanverket for Kunnskapsløftet " , ja čiekŋuda ja čilge sámi vuolggasajis ja sámi perspektiivvas , daid prinsihpaid mat berrejit leat vuođđooahpahusa vuođđun sámi skuvllas . 1 Gulaskuddanevttohusa Máhttolokten ( sámegiella ) 1 Gulaskuddanevttohusa Máhttolokten ( dárogiella ) 1 Gulaskuddanevttohusa 1 Gulaskuddanevttohus lea sámegillii ja dárogillii . 1 Gulaskuddancealkámušat čájehit veahá iešguđetlágán oainnuid . 1 Gulaskuddancealkámušat sáddejuvvojit e- poasttain samediggi@samediggi.no dahje reivviin Sámediggái , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka . 1 Gulaskuddancealkámušat sáddejuvvojit deike : Sámediggi - Sametinget , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok . 1 Gulaskuddancealkámušat sáddejuvvojit Máhttodepartemeantta epostii Gulaskuddamii ii addojuvvo maŋiduvvon cealkináigi ođđa vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu ovdáneami ja implementerema geažil . 1 Gulaskuddancealkámušat mielddisbuktet maiddái ahte oktasaš prográmmafága Jo 2 boazodoallu mearriduvvon oahppoplána ferte rievdaduvvot . 1 Gulaskuddancealkámušat mat leat joavdan Justisdepartementii , ja mat gusket Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadussii NAČ 1997:4 ( buot gulaskuddancealkámušain sáddejuvvo kopiija Sámedikki joavkkuide ) : 1 Gulaskuddancealkámušat leat buori muddui mielas dása . 1 Gulaskuddancealkámušat galget sáddejuvvot Sámediggái maŋimusat juovlamánu 1. b. 2010 . 1 Gulaskuddancealkámušat . 1 Gulaskuddancealkámušat 1 Gulaskuddancealkámušastis čujuhii Sámediggi ahte Luondduhálddašan direktoráhta lea ovddidan dakkár láhkaevttohusa mii min mielas lea vuođđuduvvon menddo heajos máhtolašvuhtii . 1 Gulaskuddancealkámušastis dokumentii NOU 2006:16 bivdofatnasiid struktuvraváikkuhangaskaomiid birra cealká Sámediggi ahte rievdadusat bivdofatnasiid guovdu galget dahkkojuvvot ráđđádallamiid vuođul Norgga eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas , nu mo ovdal lea sohppojuvvon . 1 Gulaskuddancealkámušas čakčat lei Sámediggi mielas ortnegii ja čujuhii earret eará ahte fatnasat mat leat vuollel 15 mehtera galget vuoruhuvvot . 1 Gulaskuddancealkámušas mii bođii 2014 Girjerájusođastussii šálloša Sámediggi ahte sáme ­giella ja kultuvra dušše leat duokkot dákko namuhuvvon čielggadeami I. oasis . 1 Gulaskuddancealkámušain dušše Guovdageainnu suohkan doarju Sámi eananhálddašeami ásaheami . 1 Gulaskuddancealkámušaid čoahkkáigeassu ovddiduvvui Davviriikkaid ámmátolbmoorgánii čakčamánus 2006 . 1 Gulaskuddancealkámušaid sisdoallu čilgejuvvo dán proposišuvnnas láhkaárvalusa iešguđet čuoggáid vuolde . Muhtun gulaskuddanásahusat le- 1 Gulaskuddancealkámušaid sisdoallu čilgejuvvo dán proposišuvnnas láhkaárvalusa iešguđet čuoggáid vuolde . 1 Gulaskuddancealkámuš maid Sámediggi ovddida , sáhttá dávjá doaibmat konsultašuvdnaproseassa buorrin vuođđun , dannego dalle leat Sámedikki oaivilat ja ákkastallan čielgan árra muttus . 1 Gulaskuddancealkámuš lea addojuvvon NOU 2009 : 14 " Et helhetlig diskrimineringsvern " ( ollislaš vealahansuodjaleami birra ) . 1 Gulaskuddancealkámuš Sámi vuoigatvuođalávdegotti buktin árvalussii lea viehka dehálaš . 1 Gulaskuddan čájeha dárbbu dárkkistit otná njuolggadusaid . 1 Gulaskuddan – nuppástusat láhkaásahussii bálká- ja bargoeavttuid birra mat gullet almmolaš soahpamušaide ( girjedárrui ) 1 Gulaskuddan – Sámegiela hálddašanguovllu gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielalašvuođadoarjagiid ođđa meroštallannjuolggadusat ja juolludaneavttut 1 Gulaskuddan – Evttohusat njuolggadusaide minerálageavaheamis maidda stáhta oaivvilda oamastanvuoigatvuođa árbevirolaš sámi guovlluin 1 Gulaskuddan plánabagadanevttohusas 1 Gulaskuddan lea rabas pressii ja eará berošteddjiide . 1 Gulaskuddan ja almmolaš geahčadeapmi 1 Gulaskuddan galggai leat gárvvistuvvon njukčamánu 1. b. 1998 . 1 Gulaskuddan dáhpáhuvvá Sámedikkis Kárášjogas , čoahkkinlanjas 213 , 26.05.2010 dii. 13.00 rájes . 1 Gulaskuddan dáhpáhuvai 26.05.10 , dii 13.00 - 14.00 ja 17.00 - 1800 . 1 Gulaskuddan dii 17.05 - 17.45 : Per Mathis Oskal ovddidii iežas oainnu áššis . 1 Gulaskuddan cealkámušat 1 Gulaskuddan boraspireláhkaásahusa rievdadeami birra 1 Gulaskuddan : Oahpahusa prinsihpat Máhttolokten - Sámi oahppoplánabuktosis 1 Gulaskuddan - Oassečielggadus sámi museumdoaibma 1 Gulaskuddan - Finnmárkku kulturmuittuid ja kulturbirrasiid regionála plána 1 Gulaskuddamis leat boahtán unnán mearkkašumit dán evttohussii . 1 Gulaskuddamis eai leat boahtán mearkkašahtti vuostehágut árvalussii . 1 Gulaskuddamis eai leat boahtán mearkkašahtti vuostehágut dása . 1 Gulaskuddamis dáhtui Sámediggi ráđđádallamiid ášši viidásat meannudeamis . 1 Gulaskuddama áigemearri lea juovlamánu 1. b. 2009 . 1 Gulaskuddab 1 Gulan go Bienne Káre Ánne , skuvlla bassi , boahtá . 1 Gulaimet dušše sámiid birra geat orro Ájluovttas . 1 Gulahallit : Erenoamášráđđeaddi Almar Sagelvmo , tel. 22 24 92 32 Seniorráđđeaddi Morten Floor , tel. 22 24 92 24 . 1 Gulahalliráđđeaddi Sigbjørn Larsen 97624678 1 Gulahalliráđđeaddi Magnus Hodne 1 Gulahalliráđđeaddi Karin Johansen 1 Gulahalliráđđeaddi Halvard Wensel 1 Gulahalliráđđeaddi Frødis Tornøe 1 Gulahalli fylkka seniorráđi bealis : Bjørnar Simonsen , Finnmárkku Fylkkagielda . 1 Gulahalli : SNPL miellahttu Sandra Nystø Ráhka , tel. 91792900 1 Gulahalli : NHDa preassatelefovdna 22 24 65 00 1 Gulahalli : Egil Olli , tlf. 900 26 880 1 Gulahallanráđđeaddin politihkalaš ja hálddahuslaš jođiheapmái ja ásahussii muđui . Sámedikki girjerádju 1 Gulahallanráđđeaddi geas lea earenoamáš gelbbolašvuohta ja beroštupmi ođđa mediai . 1 Gulahallanráđđeaddi bargun lea doaibmat media ja servodaga oktavuođaolmmožin , plánet ja buvttadit digitála ja árbevirolaš mediaid , heahtediehtojuohkin , diehtojuohkinráđđeaddin ja veahkkin . 1 Gulahallanráđđeaddi Anita Sletten 1 Gulahallanráddeaddi barggut leat ovddidit strategiijaid , doaibmat media ja servodaga oktavuodaolmmožin , mediagiedahallan , digitála ja árbevirolaš kanálaid ja mediaid plánet ja buvttadit , heahtediehtojuohkin , ráddeaddin ja muđui eará barggut . 1 Gulahallanovttadat oktiiordne departemeantta gulahallandoaimma . 1 Gulahallanovttadat ja hálddáhusovttadat lea biddjon njuolga departemeantaráđi vuollái . 1 Gulahallanovttadat gaskkusta preassaoktavuođa politihkalaš jođihussii . 1 Gulahallanovttadat gaskkusta gažaldagaid preassas politihkalaš njunušgoddái ja fágaossodagaide . 1 Gulahallanovttadagas lea maiddái ovddasvástádus departemeantta elektrovnnalaš gulahallanvuogádagaid sisdoalus ja ovddideamis . 1 Gulahallanossodat váldá oktavuođa buohkain geat besset govvenbáikkiide ( foto-poolii ) seamma beaivvi . 1 Gulahallanossodat lea ovddasvástádus olgguldas ja siskkáldas gulahallamii , ovdamearka dihte ođđa interneahtakanálat , gráfalaš profiila , publikašuvnnat ja girjerádju . 1 Gulahallanossodat Hálddahusossodat 1 Gulahallanossodat Gulahallanossodagas lea ovddasvástádus olgguldas ja siskkáldas gulahallamii . 1 Gulahallanossodat 1 Gulahallanossodagas lea ovddasvástádus gulahallamis ja diehtojuohkimis siskkáldasat ja olggos guvlui , ja galgá geavatlaččat láhčit sámediggeráđi čoahkkimiid ja mátkkiid . 1 Gulahallanossodaga ovddasvástádus ja barggut 1 Gulahallanorgána EØS-áššiin 1 Gulahallanommoš : professor Per Selle , tlf. 480 966 76 1 Gulahallanolmmoš lea ráđđeaddi Emma Margret Skåden , tlf 995 74 533 . 1 Gulahallanolmmoš Eanandoallo- ja biebmodepartemeantas : Seniorráđđeaddi Gunnar Syverud , 90954713 . 1 Gulahallanolmmoš : direktevra Heidi Salmi , tlf. 78 47 40 00 . 1 Gulahallanolmmoš : Ráđđeaddi Solveig Ballo ( tlf. 78 95 99 03 ) dahje seniorráđđeaddi John Osvald Grønmo ( tlf. 78 47 41 86 ) 1 Gulahallanolmmoš : Preassavákta 22 24 66 99 1 Gulahallanolmmoš : Linda van der Spa 75 77 56 79 / 95 70 07 83 . 1 Gulahallanolmmoš : Brita Oskal Eira , tel 78 47 41 84 . 1 Gulahallanolmmoš : Anne Helene Saari Giehtatelefovdna 917 20 679 E-poasta : ahsaari@hotmail.com 1 Gulahallanolmmoš / Kontaktperson Medlem i Sametingsrådet Vibeke Larsen tlf. 94 13 01 16 1 Gulahallanolbmot Sámedikkis 1 Gulahallanolbmot : prošeaktajođiheaddji Sjur Nørstebø Moshagen , mob. +358 50 56 34 319 ja várrepresideanta Johan Mikkel Sara , mob. 908 29 047 1 Gulahallanolbmot : Ossodatdirektevra Margaret Westgaard tlf. 22 24 76 30 Seniorráđđeaddi Gunnar Eie 22 24 73 88 1 Gulahallanolbmot : - Suoma Sámedikki presideanta Klemetti Näkkäläjärvi , tlf. +358 50 524 2109 - Norgga Sámedikki presideanta Egil Olli , tlf. +47 900 26 880 - Ruoŧa Sámedikki presieanta Lars Anders Baer , tlf. +46 703 162 056 1 Gulahallanolbmot 1 Gulahallanoahpaheaddji galgá unnimusat guktii jagis doallat ráhkkanahtton ja struktuvrralaš ságastallama singuin . 1 Gulahallankárta ja iskkadeapmi bidjet vuođu strategiijaid ja doaibmabijuid válljemii . 1 Gulahallanhoavda Maria Brit Espinoza , Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanta , gean ságaide beasat go riŋget mobiilanummirii : 91 55 96 73 1 Gulahallanhoavda Liv Merete Wiker 1 Gulahallanhoavda Hanne Gjørtz E-poasta : Telefovdna : 22 24 70 83 Mobiila : 95 75 52 13 1 Gulahallanhoavda Hanne Gjørtz , Kulturdepartemeanta , gean ságaide beasat go riŋget mobiilanummirii : 95755213 1 Gulahallanhoavda Hanne Gjørtz 1 Gulahallanhoavda Gunnar Johansen , Justiisadepartemeanta , gean ságaide beasat go riŋget mobiilanummirii : 97553747 1 Gulahallanhoavda Anne-Berit Herstad 1 Gulahallandirektevra Jan Roger Østby 1 Gulahallandiehtojuohkin 1 Gulahallandepartemeanta Gonagasa ja su sogalaččaid várás . 1 Gulahallan- ja ássandiliid rievdamat duođaštit ahte fylkkaid sáhttá eará ládje juohkit . 1 Gulahallan váldá vuolggasaji guovtti dássásaš kultuvrras mas dieđut johtet guktui guvlui ja áddejuvvo kultuvrralaš oktavuođa vuođul . 1 Gulahallan olbmot 1 Gulahallan ja diehtojuohkin sámegillii lea áibbas dehálaš jus galgá sáhttit addit sámi geavaheddjiide doarvái buori fálaldaga . 1 Gulahallan Stuoradikkiin lea leamaš buorre . 1 Gulahallan , siskkáldasat ja olgomáilbmái 1 Gulahallamis ealáhuslávdegottiin lea Sámediggeráđđái leamaš deaŧalaš oažžut mearrádusa ahte boazodoalloláhka galgá gustot daiguin ráddjejumiiguin mat čuvvot ILO-konvenšuvnna , ja ahte vuođđovuoládussan galget leat 200 ealli vai suodjala daid siiddaid main leat unnánot bohccot boazologu geahpedeami oktavuođas . 1 Gulahallama ovttadat lea njuolga deapartemeanttaráđi Elisabeth Berge vuolde 1 Gulahallama ovttada t ( gull . ) 1 Gulahallama oktavuođas minoritehta ja majoritehta gaskka lea maiddái sáhka váldedili birra . 1 Gula mat movt sisfinnmárkulaččat hupmet , sii geat ain dádjot daid sámi tullja áššiiguin . 1 Guktuin báikkiin dattetge ledje oahpaheaddjit čađa positiivvalaččat . 1 Guktuid gielaid áitá eaŋgalasgiella . 1 Guktot skuvllat leat gieldda guovddášguovllus , Kirkonjárgga ja Guvžajávrri gaskkas , ja skuvllaid gaska lea dušše moadde kilomehtera . 1 Guktot muitalusat leat Porsáŋggus , muhto oažžut jáhkkit ahte aktiivvalaš dáruiduhttin čađahuvvui sihke skuvladiimmuin ja maŋŋá skuvladiimmuid maiddái eará báikkiin Romssas ja Finnmárkkus nu maŋŋit go 1960-logus , maiddái maŋŋá go Stuorradiggi lei hávdádan Wexelsen-plakáhta . 1 Guktot leigga riegádan 1927:s , Marit Aubert , r. Strømme Lyngøras Aust-Agderis ja William Dorenfeldt Aubert Oslos . 1 Guktot dážat . 1 Guktii jagis leat čoahkkimat golmma davimus oahppodirektora , Sámedikki ja Stáhtalaš erenoamášpedagogoalaš doarjjavuogádaga ( Statped ) gaskkas main ságaškuššet sámi erenoamášpedagogalaš oahpaheami . 1 Guide to Terminology jorgaluvvon dárogillii 1 Guhttora fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Guhtta milliuvnna girkoválggaide 1 Guhtta jagi maŋŋá go oahppoplánariidu lei , de mii leat fitnan Tana montessoriskoles [ Deanu montessoriskuvla , skuvla almmolaš namma lea dušše dárogillii ] geahččat mo skuvla doaibmá ja gullat mo rektor ja stivrajođiheaddji dál geahččaba riiddu , man geažil skuvla álggahuvvui . 1 Guhtta dáin oktavuođain leat leamaš riikageaidnooktavuođat maid fylka válddii badjelasas jagi 2010 rájes . 1 Guhtta 15 000 ruvdnosaš stipeandda juhkkojuvvojit . 1 Guhtet guimmiideamet bargguiguin ja máhtuiguin mii galgat eallit boahtteáiggi . 1 Guhtege departemeanttas , mii lea čállojuvvon doaibmabiju ovddasvástideaddjin , lea ovddasvástádus doaibmabiju čađaheamis , dasge mo doaibmabidju galgá organiserejuvvot ja ruhtaduvvot . 1 Guhte sárdnu , ovddida sártnis Sámedikki čoahkkinjodiheaddjái , ja galgá čavga doaladit áššis maid meannudit . 1 Guhte ma ~~ona dassá go áigemearri nohká § 19 21 mielde , ii sáhte vuhtii váldojuvvot . 1 Guhkás maŋitáigái sáhttet bistit ­badjelgeahččama váikkuhusat . 1 Guhkálaš dáruiduhttinpolitihkka attii dađistaga bohtosiid ja sođiid gaskkas álggii giellamolsun muhtin suohkanosiin . 1 Guhká « Skuvla-Poala » barggai okto oahpaheaddjin dán stuorra skuvlabiirres gosa muhtin muddui lei váttis olahit johtolatvejolašvuođaid dáfus . 1 Guhká vurden , nu guhká ahte gergen mu vuosttaš skuvlajagiid in fal vázzit , muhto veallát dáppe . 1 Guhká jo lea leamaš sáhka ásahit bissovaš foruma eamiálbmotáššiid várás ON vuogádagas . 1 Guhká eatnašat mis jáhkke ahte guollebiebmanealáhus dušše šaddá leat moatti ođđahutki unna oalgeealáhus miehtá mearragátti . 1 Guhkku go doarjjaáigodat go riegádahttá eanet mánáid ja adoptere eanet mánáid oktanis ? 1 Guhkkit áiggi vuollái váttásmahttá dát oažžut ođđa bargofámuid . 1 Guhkkit áiggi vuollái leat ollu gažaldagat mat bohtet ovdan maid lea lunddolaš váldit mielde árvvoštallamii dán oktavuođas . 1 Guhkkin davvin Dávggáid vuolde - Muittut Sirpmás 1953-62 1 Guhkkeleabbui go du iežat karriera ollá . 1 Guhkit áigái sáhttá iešguđetlágan jávreguliid biebman šaddat ovdánusealáhussan sámi guovlluin . 1 Guhkit áigái galgá registtar váikkuhit dasa ahte dukonsuorgi šaddá eanet fitnolažžan movttiidahtidettiin doaibmi dulkkaid váldit dulka ­oahpu ja čađahit stáhtadohkkeheami . 1 Guhkit áigái dat ii leat kultuvrralaččat ceavzilis dilli , ja dat lea okta dain stuorámus áitagiin min oktasaš kulturárbái . 1 Guhkit áiggi vuollái áigu Sámediggi oččodit eanandoallopolitihkalaš biire sámi ássanguovlluide . 1 Guhkit áiggi vuollái dát duššada giliid . 1 Guhkit áiggi vuollái dát dagaha ahte olbmot fárrejit eret Áravuomis . 1 Guhkiduvvon fylkkaplána váldá vuoñu ” Máhttoservodat Romsa – Áigodaga 2004-2007 fylkkaplána ” čañaheamis ja oñastuhttimis . 1 Guhkiduvvon fylkkaplána ovdanbuktojuvvui fylkkadiggái geassemánu 11. b. 2007 . 1 Guhkiduvvon fylkkaplána Plána- ja huksenlága §19-5 mielde lea fylkkasuohkan biddjon čañahit unnimus ovtta fylkkaplánadárkkisteami lassin váldodárkkisteapmái : ” Fylkkadiggi ferte uhcimusat juohke nuppi jagi árvvoštallat plána eavttuid ja čañaheami , ja vejolaččat dahkat dárbbašlaš rievdadusaid ” . 1 Guhkiduvvo Fylkkaplána 2008-2009 biddjui fylkkadikki ovddii geassemánus 2007 . 1 Guhkideapmi berre dábálaččat mieđihuvvot jus gávdnostupmi meroštallojuvvo govttolaš hearbevárrin ohcci doibmii . 1 Guhkideames rogganvuoigatvuođa Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá guhkidit áigemeari § 33 vuosttaš lađđasa a ja b-bustávaid mielde gitta logi jagiin ain hávil . 1 Guhkideames guorahallanvuoigatvuođa Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá guhkidit áigemeari § 22 vuosttaš lađđasa vuosttaš čuoggá mielde gitta golmmain jagiin , jus ohcci sáhttá duođaštit ahte guorahallamat eai sáhte čađahuvvot mearriduvvon áigemeari siskkobealde sierranas dilálašvuođaid dihte mat eai leat ohcci iežas sivvan . 1 Guhkidanohcamii berre mieđihuvvot go eai leat dehálaš ákkat hilgut dan . 1 Guhkesáigásaš ja ulbmillaš čađahuvvui jagi 2003 rájes jagi 2006 rádjai Oahpahusdirektoráhta máŋggalágan bargu oktanaga lea dat mii addá buoremus bohtosiid . 1 Guhkesáigái : Mii guoská doaimmaide mat gullet eambbo guhkesáigái - vai luossabivdu biddjojuwo deaŧalaš materiálalaš sámi kultuvrra guoddin - berre bidjat viidásit oktiibiddjojuwon lávdegotti , mas leat lahtut Sámedikkis , eará álbmotválljen orgánain , departemeanttas , ja ealáhusorganisašuvnnain . 1 Guhkesáiggiplánen ja bušeahtat luoddasektoris . 1 Guhkesáiggiplánen 1 Guhkesáiggiplána čuovvoleapmái juolluduvvo oktiibuot badjelaš 300 miljovnna kruvnnu , go váldá vel mielde Suodjalusa siskkáldas beavttalmahttindoaimmaid mat dahket sullii 230 miljovnna kruvnnu . 1 Guhkesáiggi mihttun lea mielváikkuhit dasa mo ovddidit oppa sámi stati ­stihka riikkarájáid rastá davvin ja sámi oassái riik ­kaidgaskasaš eamiálbmotstatistihkas . 1 Guhkesáiggi jávkan lei 2006 6,9 % ja 5,1 % 2005 , mii lea 26 % lassáneapmi . 1 Guhkesáiggi jávkan guovddášhálddahusas lea njiedjan , oanehisáiggi ja guhkesáiggi jávkan lea lassánan bátnedearvvašvuođas ja lea viehka alla guhkesáiggi jávkan skuvlasuorggis . 1 Guhkesáiggi ja sektorgaskasaš čielggadeamit ja analysat maid ulbmil lea árvvoštallat politihka váikkuhemiid vuoruhuvvon surggiin . 1 Guhkesáiggi areálastrategiija galgá čájehit boahttevaš servodatovddideami ja areálageavaheami gaskavuođa , ja čujuhit guhkesáiggi ovddidangeainnuide gielddas ja erenoamáš ovddideami ja suodjaleami surggiide fuolahan dihtii daid areáladeasttaid , mat bohtet ovdan §:s 3-1 . 1 Guhkesáiggi areálageavaheami láiddanjuolggadusat galget leat oassin strategiijas ja leat vuođđun eanet konkrehta bargui gielddaplána areálaosiin . 1 Guhkesnjárga lei dárogielat báiki , gos lei báhppa , doavttir , sundi , gávpi , poasta ja telegráfa . 1 Guhkes šiehtadallamiid maŋŋá dahke dán guovtti searvvi oktan searvin , Norgga Sámemiššonsearvin ( Norges Finnemisjonsselskap ) 1925:s . 1 Guhkes áiggi dáruiduhttin lea dagahan ahte máŋgga buolvva sámegielagat eai máhte lohkat ja čállit iežaset eatnigiela . 1 Guhkes áiggi dáruiduhttima maŋŋil lea sáme ­giella ealáskeame . 1 Guhkes skuvlastreaika 1 Guhkes skuvlamátki 1 Guhkes proseassa oažžut Norgga ja Ruoŧa gaskasaš boazoguohtunšiehtadusa 1919:s , boazoguohtunkonvenšuvnna , lea historjádutki Roald Berg govahallan " velá okta vuoitun " " Norgga gáržžidanpolitihkkii sámi kultuvrra ektui " ja girjjis Norsk utenrikspolitisk historie konkludere Berg dán ášši gieđahallama ná : " Boazoguohtunriidu Ruoŧain 1919 rádjái lei garra dáruiduhttima olgoriikkapolitihkka maid mátta koloniseren , siskkáldas nannen ja leavvan dološ sámeeatnamii dagahii . " 1 Guhkes mávssolaš bargohárjáneapmi sáhttá buhttet vejolaš váilevaš formála oahpu . 1 Guhkes mátki Troandimii 1 Guhkes mearragáddelinnjá lea hávskái . » 1 Guhkes historjá muitala ahte báikkálaš servodagat ja eamiálbmogiid eallineavttut , luondduvuođus , ealáhusat ja servodat eai vuhtiiváldojuvvo plánema ja olggosváldima vuolde , ja das leat surgadis váikkuhusat . 1 Guhkes gaskkat ja smávva giellabirrasat leat dahkan váttisin bisuhit ja gárgedit oarjelsámi giela . 1 Guhkes gaskkat ja bieđgguid ássamat mielddisbuktet ahte doaibma- ja infrastruktuvrainvesteremat eai sáhte vurdojuvvot addit seammá vuoittu go dain guovlluin riikkas mat leat lagabus guovdilis guovlluid . 1 Guhkes gaskaáiddit , ollu bievlavuodjimat ja eatnamiid guorbadeapmi vahágahttá eanavuođu šattuid ja elliid , heajuda luonddubirrasa ja eará geavaheddjiid luonddumuosáhusaid . 1 Guhkes feaskárin čadnojuvvojit sierralágan doaimmat oktii , seammás go dat lea vistti deaŧaleamos latnja . 1 Guhkes feaskárin 1 Guhkes dálvvis lei buorre čohkkát ja gaivát ruoná šattuide ja ivdnás guliide . 1 Guhkebuš áigái váldohástalus árbevirolaš háhkanindustriijii , erenoamážit skiipahuksehat- ja inšenearadoaimmaide , šaddá heivehit iežaset boahtteáigásaš gávpemárkaniidda ođđa huksenčovdosiiguin ja ođđa teknologiijain petroleumindustriijii . 1 Gudninamahus ? 1 Gudnijahttit sin . 1 Gudnejahttojuvvon bálkkašumi vuoiti ! 1 Gudnejahttojuvvon bálkkašumi oažžu ! 1 Gudnejahttojuvvon Sámediggepresideanta , ráđđelahtut , Sámedikki áirasat ja guossit . 1 Gudege joavkku áššeovddideaddji beassá vuorustis jietnadit . 1 Grønmo lea lohkan allaskuvlla kandidáhtan ekonomiijas ja hálddašeames . 1 Gråangke joatkkaskuvlla ovddasvástida eatnigielaoahpahusa lullisámegielas . 1 Gråangke joatkkaskuvla fállá vel duoji joatkkakursan . 1 Gráfalaš iešláhki lea juo geavahusas . Ii leat lohpi geavahit fylkkasuohkana gráfalaš iešlági mas lea dušše dárogiel namahus , vaikko dat ii leat juohke oktavuođas njuolgut sámi dilálašvuhtii . 1 Gráfalaš govvádus mas Tabealla 3.10 golbma nuoramus ahkejoavkku leat časkon oktan joavkun , mas leat sii vuollel 30 jagi , duođašta dan tendeanssa : Govadat 3.10 Jienastuslogu ahkejuohku oktiibuot jagiid 2005 ja 2009 4000 1 Gráfalaš buvttadeapmi : Romssa fylkkasuohkan 1 Gráfa čájeha ahte ohcamušat massimiid ovddas boraspiriide leat dássedit ollu ja leat lassánan guokte maŋemus jahkeáigodaga go geahččá massinlogu ohcamušain . 1 Gryllefjord Gryllefjord Gryllefjord 1 Grong joatkkaskuvla buohtalastá buot Davvi-Trøndelága joatkkaskuvllaid sámi oahpaheami . 1 Gro Merete Siri Olav M. Dikkanen várrelahttu Ole Henrik Magga várrelahttu Josef I. Vedhugnes várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Johan Mikkel Sara várrelahttu Laila Gunilla Wilks várrelahttu 1 Gro Merete Siri Nils Henrik Måsø várrelahttu Ragnhild Nystad várrelahttu Geir Liland várrelahttu Willy Olsen várrelahttu Randi Solli Pedersen várrelahttu Eva Josefsen várrelahttu Tor Nilsen várrelahttu Laila Gunilla Wilks várrelahttu 1 Gro Merete Siri , áirasa nr. 39 Laila Gunilla Wilks várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Gro Merete Siri , áirasa nr. 39 Laila Gunilla Wilks várrelahttu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Gro Merete Siri , áirasa nr. 37 Birger Nymo várrelahttu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Grete Faremo 1 Graff , Ola : Om kjæresten min vil jeg joike . 1 Graderejuvvon váhnenruđa sáhttibeahtti geavahit oktanis dahje goabbáge sierra . 1 Graderejuvvon váhnenruhta vástida erohusa gaskal oasseáiggevirggi ja 100 proseantta virggi . 1 Goššjogaálbmotmeahci suodjaleapmi Kárášjoga gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Gođđinkursa searvegoddeviesus 1939:s . 1 Gođđinkursa Guovdageainnus , ovdal soađi . 1 Gođđin Fáhcat main leat boares sámi minstarat ja eará atnudiŋggat . 1 Goálggos váldá vuoou makkár mearkkašupmi fylkaplánen lea ožžon ja oažžu boahtteáiggis lea stuorra mearkkašupmi nu jooánit go vejolaš gávdnat konkrehtalaš ortnegiid mat mielddisbuktet ahte Sámediggi boahtá fylkaplána prosessii mielde ovdal gulaskuddanvuoru . 1 Gozihuvvošedje sámi áššečuolmmat Dieđáhusas hálddašanođastusa hárrái , Sd. dieđ. nr. 12 ( 2006-2007 ) deattuhuvvo ahte ráđđehus háliida lávgadet oktavuođa ealáhuseallima , allaskuvllaid , regionála dutkandoaimmaid ja regiovnna gaskka , láhčin dihte ealáhusovddideami ja innovašuvnna . 1 Gozihit sámelága giellanjuolggadusaid Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.13.1 . 1 Goziheapmi 1 Gozihanlávdegotti doaibmagoluid gokčan Stáhta gokčá gozihanlávdegotti doaibmagoluid , vrd. mielladearvvašvuođadivššu ásahan-ja čađahanláhka § 6-1 . 1 Gozihanlávdegoddi galgá fidnet buot dábuhahtti dieđuid Finnmárkkuopmodagas , maid dárbbaša dahkamušaidis čađaheapmái dán paragráfa mielde . Gozihanlávdegoddi addá jahkásaččat raportta Finnmárkku fylkkadiggái , Sámediggái ja departementii . 1 Gozihanlávdegoddi galgá fi dnet buot dábuhahtti dieđuid Finnmárkkuopmodagas , maid dárbbaša dahkamušaidis čađaheapmái dán paragráfa mielde . 1 Gozihanlávdegoddi galgá : a ) gozihit ahte Finnmárkkuopmodaga doaibma jođihuvvo finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , b ) válljet ovtta dahje máŋga stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit Finnmárkkuopmodaga rehketdoalu , c ) dohkkehit Finnmárkkuopmodaga jahkerehketdoalu , jahkemuitalusa ja dárkkástusmuitalusa , d ) dohkkehit stivrra mávssu , e ) dohkkehit loanahemiid ja dáhkidemiid ja f ) dohkkehit badjebáhcaga juogadeami . 1 Gozihanlávdegoddi galgá : a ) gozihit ahte Finnmárkkuopmodaga doaibma jođihuvvo finnmárkkulága ja eará láhkamearrádusaid mielde , b ) válljet ovtta dahje máŋga stáhta autoriseren rehketdoallodárkkisteaddji dárkkistit Finnmárkkuopmodaga rehketdoalu , c ) dohkkehit Finnmárkkuopmodaga jahkerehketdoalu , jahkemuitalusa ja dárkkástusmuitalusa , d ) dohkkehit stivrra mávssu , e ) dohkkehit loanahemiid ja dáhkidemiid ja f ) dohkkehit badjebáhcaga juogadeami . 1 Gozihangoluid sáhttá dat guhte gozihuvvo šaddat máksit Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Gozihan dihte sámi guolástusvuoigatvuođaid ávžžuha Sámediggi Stuorradikki ealáhuslávdegotti doarjut čuovvovaš dajáldagaid : 1 Govvádusas vuhtto duohta illu Loabága guovddášskuvlla guovttegielat oahpahusa dihte , man Øzerk gohčoda ovddasmanni bargun suohkanis mii lea sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 1 Govvosis vuolábealde sáhttá oaidnit man ollu dokumeanttat leat lassánan jahkásaččat mat meannuduvvojit Sámedikki journálavuogádagas . 1 Govvosis oaidnit badjel 30 % rávis dievdduin Guovdageainnu suohkana álbmogis bivde jagi 2009/2010 . 1 Govvosis 6.4 boahtá ovdan ahte proseanttaid mielde lea ” eará doaimmaide ” juolluduvvon eanemus ruhta áigodagas 2006-2010 . 1 Govvosis 3 oidno ahte Finnmárkkus leat čielgasit eanemus loatnavealggit juohke ássi nammii , ja Nordlánddas fas leat uhcimus netto loatnavealggit . 1 Govvosis 2 lea Romssa fylkkasuohkana doaibmaboađus govviduvvon ruovttoluotta jahkái 2006 . 1 Govvosiin boahtá maiddái ovdan ahte nissoniid dáfus eai leat leamaš stuora erohusat geográfalaš guovlluid gaskkas iige áiggi ektui . 1 Govvosat čájehit ahte oassi geat vástidedje ahte ledje ” áibbas biehttaleaddjit alkohola návddašeapmái ” dahje ii lean juhkan maŋemus jagi ” ledje eanet sihke sámi dievdduid ja nissoniid ektui . 1 Govviduvvon birrasiid 1910 . 1 Govvideaddji ovdamearkan dása lea dat ollu lobihis dorskebivdu Davvi-Atlanteris . 1 Govvideaddji Trine Mellem . 1 Govvideaddji Maria Johansen 1 Govvideaddji : Øystein Fredriksen 1 Govvideaddji : Veronika Wiik 1 Govvideaddji : Trym Ivar álgovuolggalaš estetihkkii , leat Bergsmo guosseatelieara , stuorra latnja kulturvuđot ealáhusdolliide . 1 Govvideaddji : Tonje Olsen 1 Govvideaddji : Tom Andersen 1 Govvideaddji : Thomas Tøllefsen 1 Govvideaddji : Taral Jansen , Suodjalusa mediaguovddáš - Buot deháleamos doaibma maid lehpet čađahan lea iešalddis gearggusvuohta . 1 Govvideaddji : Susanne Noreng 1 Govvideaddji : Studio Snorre 1 Govvideaddji : Stian Saur dit máhtu reálafágain , háhkat ohppiid dáidda fágaide ja dahkat daid ohppiide eambbo geasuheaddjin ja beroštahttin . 1 Govvideaddji : Stein Torgeir Aukland , Breivanga joatkkaskuvla 1 Govvideaddji : Stein Erik Hansen 1 Govvideaddji : Rune Stoltz Bertinussen 1 Govvideaddji : Rolf Kviteberg . 1 Govvideaddji : Renate Thomassen 1 Govvideaddji : Ole Åsheim Etáhtahoavda Kari-Mette Aaseth 1 Govvideaddji : Ola Solvang 1 Govvideaddji : Ola Røe filbmaráhkadeaddjit , čállit ja govvadáiddárat . 1 Govvideaddji : Ola Røe 1 Govvideaddji : Maria Johansen 1 Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Govvideaddji : Kulturdepartemeanta / Kristine Wennberg 1 Govvideaddji : Kristin Risan 1 Govvideaddji : Kristin Braadvig . 1 Govvideaddji : Kjell Olav Olaussen Prošeakta Northern Maritime Corridor ( NMC ) mielde , leat Rogalánda , Møre- og Romsdal , Vest-Agder ja Finnmárku . 1 Govvideaddji : Kim Gabrielsen 1 Govvideaddji : Kaja Baardsen “ Nuorra fidnohutkan ” - áŋgiruššama skuvllas . 1 Govvideaddji : Johnni Håndstad beroškeahttá duogážis ja hástalusain . 1 Govvideaddji : Jan R. Olsen 1 Govvideaddji : Jan Magne Gjerde , TMU 1 Govvideaddji : Ivar Odd Størkersen 1 Govvideaddji : Ingrid Medby 1 Govvideaddji : Håvard Salen Nyheim / Trondarnes Distriktsmuseum 1 Govvideaddji : Hege Dalen , Árbordi ( Kruttfjellveien-nammasaš 1 Govvideaddji : Harald Jakobsen 1 Govvideaddji : Hanne Ernstsen 1 Govvideaddji : Eva Talseth 1 Govvideaddji : Ellen Skjold Kvåle 1 Govvideaddji : Eline Holdø 1 Govvideaddji : Ed Harris 1 Govvideaddji : Dag Magnus Andreassen 1 Govvideaddji : Bård Monsen / Manipulerejeaddji : Stein Erik Hansen 1 Govvideaddji : Bjørnar G. Hansen 1 Govvideaddji : Bjørn Stjern Nyset 1 Govvideaddji : Bjørn Gulliksen 1 Govvideaddji : Birger Caspersen ( Troms folkeblad ) 1 Govvideaddji : Aud Tåga 1 Govvideaddji : Arne Kjell Johansen 1 Govvideaddji : Annelin Kreutzer 1 Govvideaddji : Anne Gerd Lehn 1 Govvideaddji : Anders Tillberg tun áiggi . 1 Govvenapparáhta mii geavaheimmet ráhkadit muitogirjji , ja gávnnahan dihte ahte lei go oktage gii givssidii min ohppiid . 1 Govven-joavkkut 1 Govven : Ringerike suohkan . 1 Govven : Eramet . 1 Govvejuvvon mánáidskuvllas 1985 dálvvi . 1 Govvejuvvon 1915 . 1 Govvejeaddji lea Hans Petter Boyne , guhte lea maid mielde bivdojoavkkus . 1 Govvejeaddji : Roger Persson , Várjjat Sámi Musea 1 Govvaávdnasat mat geavahuvvojit oahpponeavvus galget govvet daid variašuvnnaid mat sámi servodagas , kultuvrras ja historjjás leat 1 Govvavuorká - Politihkalaš ráđđeaddi Sigrid Brattabø Handegard 1 Govvateaksta : Vearrodirektevra Svein Kristensen ( gurutbealde ) , dearvvašvuođadirektevra Bjørn-Inge Larsen , ođasmahttiministtar Rigmor Aasrud , Difi-direktevra Hans Christian Holte , NAV-direktevra Tor Saglie ja Brønnøysund-logahaga direktevra Erik Fossum digaštalle digitála stáhta vuosttašválljema ja oktasaš hástalusaid . 1 Govvateaksta : Sámediggepresideanta Egil Olli ja stáhtaráđđi Rigmor Aasrud . 1 Govvadáiddabirrasa siste 18 prošeavtta leat ožžon lohpádusa dorjojuvvot . 1 Govvadáidda ja dáiddaduodji . . . . . . 1 Govvaarkiiva 1 Govva čájeha ođđa skuvlaviesu , mii lei anus 1912 rádjái . 1 Govva čájeha 1920-čoahkkima , masa serve čuođenáre olbmo . 1 Govva maid Loabága sámeskuvlla oahppit leat ráhkadan 1 Govva lea váldon Bonjáhasas su. borgemánu 25. b. 1968 , vuosttaš beaivvi geasseluomu maŋŋá , ja Øyvind Ravna vuosttaš skuvllabeaivi . 1 Govva lea váldon 1960 giđa luohkás bajábealde Deanu skuvlla , Bonjáhasas . 1 Govva lea váldojuvvon 2006 Dutkanbeivviid Mátkeealáhusbeaivvi Polar Zoo:s Bearddus . 1 Govva lea jáhkkimis oahpaheaddjičoahkkimis 1930-logus . 1 Govva lea illustrašuvdnan ja lea govvejuvvon hárjehusas ©Roger Hætta 1 Govva lea Barbbostagas , Ákŋovuotna lea gova olgeš bealde . 1 Govva galgá govvidit movt Sámediggi lea mielde suddjeme sámi árbevieruid ođđaáigásaš servodagas ja seammás addit saji sámi kultuvrra ovdánahttimii . 1 Govva assosiere čielgasit sámi kultuvrii , ja vaikko dat lea ge stuoris , de dat ii leat menddo dramáhtalaš dan lanjas , muhto baicce čájeha geainnu lanjas ja buktá ain stuorát magihkalaš dimenšuvnna . 1 Govva : Ung i Troms 1 Govva : Tvibit 1 Govva : Troms Kraft 1 Govva : TV 2 1 Govva : Svein Lund 1 Govva : Stian Saur 1 Govva : Statoil 1 Govva : Silje Tyrihjell jearahallamin stáhtaministara Jens Stoltenberga vuosttas skuvlabeaivvi . 1 Govva : Scanpix . 1 Govva : Prošeaktagovva 1 Govva : Ola Røe / Beaivváš 1 Govva : Norgga Sámemiššuvdna ) 1 Govva : Marianne Bremnes 1 Govva : Leder for utvalget Sturla Stålsett , generalsekretær i Kirkens Bymisjon , kulturministar Anniken Huitfeldt og nestleder Bente Sandvig , fagsjef i Human-Etisk Forbund og leder av Samarbeidsrådet for tros- og livssynssamfunn . 1 Govva : Kulturministar Anniken Huitfeldt , styreleder i Den norske forleggerforening Geir Berdahl og direktør i Bokhandlerforeningen Randi Øgrey . 1 Govva : Kulturdepartemeanta . 1 Govva : Klara Johansen 1 Govva : Ingvar Lindahl . 1 Govva : Indre SørTroms musea 1 Govva : Håkon Brun ) 1 Govva : Hanne Klemetsen , Sagat . 1 Govva : Gurut ravddas Morten Sand , Jøran Aulin-Jansson , kulturministtar Anniken Huitfeldt , ekspedišuvdnahoavda Henning Gorholt , Herman Kristoffersen , Arild Hausberg , Børge Robertsen , Jan-Eirik Johnsen ja Roar Dons . 1 Govva : Grahan Austick ( at )Lyngen Lodge 1 Govva : FilmCamp 1 Govva : Berit Roald / Scanpix . 1 Govva : Bargodepartemeanta 1 Govva : Arctic Frontiers 1 Govva 3.17 boahtá ovdán , ahte sihke jienastuslogu lassáneapmi ja lassáneapmi sin gaskkas geat jienastedje , njidje válggas válgii gitta 2001 rádjái . 1 Govva 3.16 čájeha sihke man ollu lea registrerejuvvon jienastuslohku lassánan , ja man oallugat leat jienastan juohke sámediggeválgii áigodagas 92 1989-2009 . 1 Govva 3.15 čájeha movt válgaoassálastin lea dássedit njiedjan gitta 2001 válgii . 1 Govva 3.15 čájeha danne maid válgaoassálastima stuoradiggeválggain seamma áigodagas , ja vel dat guhtta suohkan- ja fylkkadikkeválggain , mat čađahuvvojedje áigodagas 1987-200712 . Govadat 3.15 Válgaoassálastin sámediggeválggaide ja eará válggaide Norggas áigodagas 1987-2009 100 1 Govva 2 Juolludusat iešguđetlágan eanandoalloulbmiliidda Sámi ovddidanfoandda bokte jagiin ( 2002 2006 ) 1 Govva 1 Elitemielkki oassi oppalaš buvttadeami ektui 1 Govus1 : Romssa fylkkasuohkana jagi 2006 netto doaibmagolut – juohke suorggi oassi 1 Govus čájeha maiddái movt sámi jienastuslohku lea juohkásan ovddit válggain válgabiirriid gaskka . 1 Govus čájeha leamaš dássedis lassáneami logus galle ohcamuša massimiid ovddas bohte 2000-2001 rádjai ja fas veaháš njiedjama 2004 rádjai . 1 Govus čájeha ahte čađahit go joatkkaskuvla oahpu viđa jahkái vai eai , lea hui váikkuheaddji makkár oahppodássi lea maŋŋil . 1 Govus vuolábealde čájeha movt doarjagat prošeavttaide juohkásit gielddaid gaskka sámegiela hálddašanguovllus siskkobealde , 2007–2009 . 1 Govus earuha álbmoga dan mielde orrot go geográfalaččat siskkobealde vai olggobealde Sámedikki ealáhusovdáneami doarjjaortnega guovllu ( SED ) vai rittus dahje siseatnamis . 1 Govus dás vuolleleappos muitala movt bargit leat juohkásan ossodagaide , ja movt iešguđetge ossodagaid sohkabealjuohku lea . 1 Govus : Doavttirdieđihuvvon buohcanjávkama rievdadeapmi proseantameari mielde ássanfylkka ektui 2001 goalmmát njealjádasjagis 201 goalmmát njealjádasjagi rádjai . 1 Govus 9.2 Omasvuona suohkan Romssa fylkkas 1 Govus 8.2 Juolludeamit Sámediggái 1990 – 2008 Mánáid- ja bearašdepartemeanta sirddii jagi 2001 sámi mánáidgárddiid sierra doarjaga hálddašeami Sámediggái . 1 Govus 8.1 Sámedikki dievasčoahkkinlatnja 1 Govus 7.1 Kárta – sámi suopmaniid árbevirolaš lávdu 1 Govus 6.7 1 Govus 6.5 čájeha ahte eanaš ohccit kulturulbmiliidda leat iešguđetlágan institušuvnnat , dat leat 86 % ollislaš ohcciidmearis 2006 rájes 2008 rádjai . 1 Govus 6.4 1 Govus 6.3 1 Govus 6.1 Romssa universitehtabuohcceviessu 1 Govus 6.1 Govus 6.2 Govus 6.3 Govus 6.4 Govus 6.5 Govus 6.6 Govus 6.7 1 Govus 6.1 1 Govus 5.7 1 Govus 5.6 čájeha Sámedikki jienastuslogus 2009:s leamaš mearkkašahtti nissoneanetlogu nuoramus ahkejuogus , definerejuvvon golmma ahkejovkui gaskal 18 ja 29 jagi . 1 Govus 5.6 1 Govus 5.5 1 Govus 5.2 čájeha nissoniidda ja dievdduide rehkenaston duohtavuođavejolašvuođa 15-jahkásaččaide šaddat 75 dan vuođul mo jápmiloguminstarat leat leamaš guđege áigodagain . 1 Govus 5.2 1 Govus 4.4 1 Govus 4.3 1 Govus 4.2 1 Govus 4.1 1 Govus 4 čájeha olles relatiiva lassáneami sámi-guoskevaš doavttergrádain seamma áigodaga . 1 Govus 4 : Netto loatnavealgi 2006:s juohke ássi nammii ruvnnuin Østfolda Akershusa Hedemárku 1 Govus 3.9 1 Govus 3.8 1 Govus 3.7 1 Govus 3.6 1 Govus 3.5 1 Govus 3.4 1 Govus 3.3 Oarjielsamien dájve 1 Govus 3.3 1 Govus 3.2 Livjelakbivdu Njávdámis 1 Govus 3.2 1 Govus 3.14 Appendix 4 Bivdoguovllut FeFo 1 Govus 3.10 1 Govus 3.1 Sää ’ mvu ’ vdd 1 Govus 3.1 1 Govus 3 čájeha golmma davimus fylkkasuohkana netto loatnavelggiid ruvnnuin juohke ássi nammii . 1 Govus 21.3 Divttasvuona suohkan Nordlánddas árran julevsámi guovddáš lea ráhkadan pilotprošeavtta , man ulbmilin lea ahte sámi kultuvrra galgá sáhttit atnit resursan servodatovdánahttimis . 1 Govus 21.2 Sállannuorri Finnmárkkus 1 Govus 20.3 Oslo børs sámegillii 1 Govus 20.2 Galben golmma gillii Gáldu : Kurt Johnsen 1 Govus 20.1 Svahken Sijte Engerdála suohkanis Hedmárkkus 1 Govus 2.8 Daid dokumeanttaid logu ovdáneapmi mat gieđahallojuvvojit Sámedikki journálavuogádagas . 1 Govus 2.7 Jagi 2009 doarjagat ealáhusáigumušaide . 1 Govus 2.5 Juolluduvvon ruhtadoarjagat kulturovddideapmái fylkkaid mielde . 1 Govus 2 čájeha juohke suorggi oasi jagi 2006 brutto doaibmagoluid buot Norgga fylkkasuohkaniin , earret Oslos . 1 Govus 2 : Netto doaibmaboađus proseantan brutto doaibmaboađuin 4,0 % 3,5 % 3,0 % 2,5 % 2,0 % 1,5 % 1,0 % 0,5 % 0,0 % -0,5 % -1,0 % -1,5 % 1 Govus 2 : Jagi 2006 brutto doaibmagolut buot fylkkasuohkaniin earret Oslos 1 Govus 15.1 Lásságámmi Omasvuona suohkanis . 1 Govus 14.1 Proseantalohku – olbmot geain lea alit oahppu , sohkebealit earuhuvvon sámegiela hálddahanguovllus ( 1999 ) 1 Govus 12.4 Málatvuomi suohkan Romssa fylkkas 1 Govus 12.2 Engerdála suohkan Hedmárkkus 1 Govus 12.1 Gielddat main oahppit oahpahallet sámegiela 1 Govus 11.3 Dáčča mánáidgárddit sámi oahpahusain 2002 – 2007 1 Govus 11.2 Mánát sámi mánáidgárddiin 2002 – 2007 1 Govus 11.1 Norgga gielddat main leat sámi mánáidgárddit 1 Govus 11 . 1 Govus 10.1 Sámi mánát ja nuorat galget beassat šaddat bajás oadjebasvuođain iežaset kultuvrii , gillii ja identitehtii . 1 Govus 10 . 1 Govus 1.1 1 Govus 1 : Romssa fylkkasuohkana jagi 2009 netto doaibmagolut – juohke suorggi oassi 2% 1 Govttolaččamus lea ahte sápmelaččat ožžot sierra skuvlla , gos eai dárbbaš dovdat ahte sii čađat šaddet heivehaddat norgalaš birrasii . 1 Govdafierpmádat lea šaddan vuđolaš vuođđostruktuvran mii váikkuha šaddui ja ovdáneapmái . 1 Govdabátti ( bredbånd ) ja eará telekommunikašuvnna huksen lea maid vuoññoášši dakkár strategiijas mas áigumuš lea buoridit geavahahttivuoña ja guvllolaš integrašuvnna , geahča váldofáttá 3 – Logistihka ja infrastruktuvrra . 1 Govdabáddi šaddá erenomáš deaŧalaš diekkár fálaldagaide . 1 Govdabáddeteknologiija váikkuha positiiva ovddáneami guovlluide , ja addá oñña vejolasvuoñaid ássiide Romssas . 1 Govdabáddefylka Romsa lea guovtti jagis ásahan elektrovnnalaš fievrridanfierpmádaga mas lea riikkaigaskasaččat alla dássi , buot fylkka suohkanguovddážiidda . 1 Govda geaidnu lei guhkes hávvin ruonas vađa badjel , ja biillat ráhkadedje hirbmat sáttosuova go meattildedje . 1 Govat mátkkis : 1 Govat ledje čájáhusas Metodistagirku kealláris Troandimis . 1 Govat leat kopiijat ( 2004 ) álgogovas 1/9 ( mii mearkkaša dan ahte dat lea vuosttaš govva ovcci govas main lea ovttalágan motiiva ) . 1 Govat galledeamis Sámedikkis 1 Govat galget juogaduvvot dalán rahpama ja lunšša maŋŋá . 1 Govat Govus 3.1 Govus 3.2 Govus 3.3 Govus 3.4 Govus 3.5 Govus 3.6 Govus 3.7 Govus 3.8 Govus 3.9 Govus 3.10 Govus 3.11 Govus 3.12 Govus 3.13 Govus 3.14 Govus 4.1 Govus 4.2 Govus 4.3 Govus 4.4 Govus 5.1 Govus 5.2 Govus 5.3 Govus 5.4 Govus 5.5 Govus 5.6 1 Govat 1 Govas oidno duottarstohpohálddašeaddji Ándde Eva Brita / Eva Brita Andersdatter jávregáttis čuožžumin ja sávvamin guossásis mana dearvama , ja goargŋut leat juo fatnasis . 1 Govas oaidnit vihttasa guđa ilolaš vuoitis : Mohammed Ahammed ( 21 jagi ) , Eirik Birkelund Olsen ( 16 jagi ) , Sidsel Fredheim Karlsen ( 19 jagi ) , Britt Paulsen ( 19 jagi ) ja Frida Svendsen ( 16 jagi ) . 1 Govas oaidnit ohppiid , oahpaheddjiid ja muhtin váhnemiid . skuvllas Vuohppečorrus . 1 Govas oahpaheaddji Thorbjørn Larsen ja oahppit Anne Sire Båhl ja Inga Karita Buljo . 1 Govas mii oaidnit hui ilolaš vuoitiid : Ráissa suohkana sátnejođiheaddji , John Karlsena , ja Rivttága suohkana sátnejođiheaddji , Eva Ottesena . 1 Govas leat dát olbmot : 1 . 1 Govas ii leat namma . 1 Govas gurut bealde olgeš guvlui : Prošeaktajođiheaddji Hilde Johnsen , Gáivuona sátnejođiheaddji Bjørn Inge Mo , ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl ja Dagfinn Reiersen Statskoga Romssa guovlohoavda . 1 Govas : Ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud ja NST guovddáža hoavda Toralf Hasvold . 1 Govas : Ovddabealde , gurut ravddas : Sjur Moshagen , Maja Kappfjell ja Berit Anne Bals Baal Divvun ovddasteaddjit . 1 Govain leat geavahuvvon olbmot geain leat iešguđetlágan gávttit miehtá riikka ja mat leat dilliin gos dábálaččat ii geavahuvvo gákti . 1 Govaid sáhttá nuvttá geavahit , muhto galgá álo almmuhit govvejeaddji nama . 1 Govaid maiddái geavaheimmet ráhkadit " dovdángirjji " návccaheamos ohppiide ja mas ledje govat áđain mat mis ledje lagasbirrasis . 1 Govaid lea oastán Utsmykkingsfondet for offentlige bygg nammasaš ásahus Sámediggeviesu čiŋaheami oktavuođas 2000:s . 1 Govahallan lea šaddan duohtavuohtan . 1 Govadat čájeha olmmošlogu ovdáneami riikkas obbalaččat , ja SED-guovllus ja dain eará guovlluin davábealde Sáltoduoddara . 1 Govadat čájeha ahte joatkkaskuvlla čađaheapmi viđa jagi sisa váikkuha hui ollu oahppodássái . 1 Govadat čájeha ahte 2005 ledje guokte válgabiire main lei nissonoassi njuolgut daddjon 50 % ( Guovdageaidnu ja Lulli-Norga ) , ovtta biires ges lei veaháš nisson eanetlohku ( Várjjat ) . 1 Govadat Govadat 2.1 Govadat 2.2 Govadat 2.3 Govadat 2.4 Govadat 2.5 Govadat 2.6 1 Govadat 9 čájeha ahte ovtta válgabiires lei nisson eanetlohku 2009 , namalassii Lulli-Norga . 1 Govadat 8 bajábealde čájeha jienastuslogu nissonoasi biriid mielde dain 13 iešguđege “ boares ” biriin válggain 2001 ja 2005 . 1 Govadat 6.2 Ássanbáiki ohppiide eret SED-guovllus jagi 2009 , geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 juhkkojuvvon dan ektui geat čađahedje oahpu 5 jagi sisa ja geat eai čađahan . 1 Govadat 6.2 Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Govadat 6.1 Oahppodássi SED-guovllus jagi 2009 sis geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 , sin ektui geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa ja sin ektui geat eai čađahan . 1 Govadat 5.9 čájeha seamma go govadat 6 , ahte Nuorta-Finnmárku spiehkasta veaháš dain eará guovlluin . 1 Govadat 5.9 Eretfárremat SED-suohkaniin . 1 Govadat 5.3 Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Govadat 5.2 Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Govadat 5.10 vuosiha ahte Nuorta-Finnmárku ja muhtin muddui Sis-Finnmárku spiehkasteaba dain eará guovlluin . 1 Govadat 5.10 Sisafárremat SED-suohkaniidda . 1 Govadat 5.1 Indekserejuvvon olmmošlohku 1990-2010 . 1 Govadat 4.1 Fylkkaid mielde oassi olbmuin geat ožžo sosiálaveahki 2008 . 1 Govadat 3.9 Jienastuslogu sohkabealejuohku biiriin jagi 2009 2000 1500 1 Govadat 3.7 čájeha ahte báikkálaš sámediggejienastuslogut Romssas ja Álttás eai duššo lean oalle ovtta stuoru dan golmma dihto válggas – goappašagain lei maiddái mihtilmas stuora ovdáneapmi . 1 Govadat 3.7 mii fátmmasta daid dihto suohkaniid jienastuslogumahtodagaid válggain 1989 , 2005 ja 2009 . 1 Govadat 3.7 Jienastuslohku jagiin 1989 , 2005 ja 2009 dan čieža suohkanis main ledje unnimusat 500 čálihuvvon jienastuslohkui 2005 ja 2009 . 1 Govadat 3.6 vuolábealde leat riikka suohkanat juhkkojuvvon dan vuođul man gallis guhtege suohkanis ledje čálihuvvon jienastuslohkui , sámediggeválggain jagiin 2005 ja 2009 . 1 Govadat 3.6 Lohku suohkaniin main lei vissis oassi čálihuvvon jienastuslohkui jagi 2005 ja 2009. 150 1 Govadat 3.5 Jienastuslohku dan guovtti lulimus válgabiires válggain 1989-2009 2000 1 Govadat 3.4b muitala ahte dát oassi lei 2009 válggain lassánan 13 % . 1 Govadat 3.4b Jienastuslohku juohke biires 2009 válggain . Proseanttat 1 Govadat 3.3 juogustus lea biiriid sturrodagain jagis 2005 . 1 Govadat 3.2b Jienastuslohku juohke biires 7-13 válggain 1989-2005 2000 1 Govadat 3.2a Jienastuslohku juohke biires válggain 1989-20056 2000 1 Govadat 3.19 Válgaoassálastin juohke biires 2009 válggas 100 1 Govadat 3.18b 1989-2005 válggaid válgaoassálastin juohke biires 7-13 100 1 Govadat 3.18a 1989-2005 válggaid válgaoassálastin juohke biires 1-615 100 1 Govadat 3.16 Lohku man oallugat leat jienastuslogus ja man oallugat leat jienastan sámediggeválggaide 1989-2009 15 000 1 Govadat 3.13 Jienastuslohku jagi 2009 , juhkkojuvvon ahkejoavkkuide 18-29 , 30-49 ja 50+ 1 Govadat 3.11 čájeha ahte vuosttašgearddi jienasteddjiid besten jienastuslohkui – nappo sii ahkejoavkkuin 18-21 jagi – lei mihá unnit jagi 2009 go 2005 . 1 Govadat 3.1 Čáliheddjiid lohku Sámedikki jienastuslogus válggain 1989-2009 15 000 1 Govadat 3.1 čájeha ahte jienastuslohku oktiibuot lea lassánan sullii 5.500 dieđiheaddjis vuosttaš válggain jagi 1989 gitta goasii 14.000 dieđiheaddjái maŋemus válggain 2009 . 1 Govadat 2.8 Internehttii beassan 1 Govadat 2.7 Preassadoarjji sámi áviissaide ( logut duhát ruvnnuin ) 1 Govadat 2.6 1 Govadat 2.5 1 Govadat 2.4 NRK Sámi Radio – 2009 tv-saddagiid juogustus fáttáid vuođul 1 Govadat 2.3 NRK Sáme Radio – TV-sáddegat 1 Govadat 2.2 NRK Sámi Radio geavaheddjiidiskkus ; deháleamos diehtogáldut sámi áššiid birra ( 2005-2009 ) 1 Govadat 2.1 Skogerbø mediaguorahallan ; deháleamos diehtogáldut sámi áššiid birra ( 2000 ) 1 Govadat 12 govahallá dan : Govadat 3.12 Jienastuslogu nissonoassi iešguđege ahkejoavkkuin jagiid 2005 ja 2009 1 Govadagat lea eaŋkalat , nugo galgetge leat leavggas . 1 Gova leat addán skeaŋkan Davvi-Trøndelága , Norlándda , Romssa ja Finnmárkku fylkkagielddat Sámediggeviesu rahpama oktavuođas skábmamánu 2. b. 2001 . 1 Gova ja teavstta hábmemis lea deattuhuvvon ahte ii galgga moraliseret , muhto ahte lea juohkehačča duohkin válljet . 1 Gova Finnmark i gull metállaivnniiguin ( 1965 ) lea ráhkadan dáiddár Anna-Eva Bergman . 1 Gouvva : Fin Serck-Hanssen 1 Gos leat garra huksenberoštumit rávvejuvvojit fylkkagielddat ráhkadit regionála bieggafápmoplánaid , vai guoskevaš guovllut árvvoštallojit ollislaččat ja plána- ja konsešunmeannudeapmi nannejuvvo . 1 Gos jienastuvvo 1 Gos jienastagaid dohkkeheapmi dáhpáhuvvá 1 Gos dii dan lehpet ožžon ahte mu eamit lea sápmelaš ? » 1 Gos ba daid gávnnaža ? 1 Gos : Reisafjord hotell Ráissas Goas : gaskavahku 10.06.09 dii.12 . 1 Goršvuona skuvla Mátta-Várjjagis 1890 , Oahpaheaddji Signe Haga ohppiiguin 1 Gorut ja miellaláhki gullet oktii . 1 Gordnerájut ledje áramus sivilisašuvnnain vuosttamuš visttit maid mii diehtit . 1 Gonagasšloahta lahtuid ja ráđđehuslahtuid guosselonohallanlogahallama ” lágideapmi ja gilvin . 1 Gonagasreappáid hálddašeapmi meannuduvvo Sámedikki dievasčoahkkimis 2007 guovvamánu loahpas . 1 Gonagasreappáid bivdoeriid ferte ain lasihit , ja báikkálaš guolásteaddjit mat leat gillán gonagasreappáid geažil fertejit oažžut eavttutkeahtes vuoigatvuođa searvat , beroškeahttá fanassturrodagas ja eará guollešládjabivddus 1 Gonagasreappá dáfus daddjui ahte hálddašeapmi ja bivdu galgá jotkojuvvot geahččalandásis , muhto gonagasreappá dutkamii galgá juolluduvvot ruhta . 1 Gonagasreappá bivddu njuolggadusat 1.4.2009–31.3.2010 áigodahkii Čuovvoleames Finnmárkku Riddoguolástanlávdgotti árvalusa ( NAČ 2008:5 ) 2009 bušeahtta DFD sámegiela doaibmaplána árvalus DFD sámegiela doaibmaplána teaksta Finnmárkkukommišuvnna čoahkkádus Iešguđetlágan fáttát St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihkka : Sámi joatkkaskuvllat , diibmologu viiddideapmi ja váikkuhusat sámi ohppiide , ovdánahttimis ja buvttadeames sámi oahpponeavvuid Oahpahusláhka ja priváhtaskuvlaláhka , historjáfága lasáhusa oahppoplána Stuorradiggedieđáhus kvaliteahta birra mánáidgárddis Stuorradiggedieđáhus dutkanpolitihka birra Sámegiela doaibmaplána Stuorradiggedieđáhus kvaliteahta birra mánáidgárddis Ođđa rávisolbmuid oahpahusláhka Láhkaásahusa rievdadeapmi kulturdávviriid doalvumis ja viežžamis olgoriikkas St.dieđ. nr. 32 ( 2007–2008 ) lávdečiŋaid duogábealde Rievdadeames sámi áviissaid preassadoarjaga Norgga-ruoŧa boazoguohtunkonvenšuvdna Láhkaásahus Finnmárkkus ráfáiduhttimis soames guovlluid boazoguohtuma vuostá – ii gárvvistuvvon Láhka luonddu girjáivuođa birra Skardsfjella – Hyllingsdalen suodjalanplána Lomsdal – Visten suodjalanplána Našunála mearraguovlluid suodjalanplána – ii gárvvistuvvon 14 vuovdeguovlluid suodjaleapmi 8 vuovdeguovlluid suodjaleapmi 14 vuovdeguovlluid suodjaleapmi stáhtaeatnamiin Ođđa hálddašanortnet suodjaluvvon guovlluide Reguleremis mearraluossabivddu Reguleremis mearraluossabivddu Mearraluossabivddu konsešuvdnaortnega fápmudus ja organiseren Minerálaláhka Hálddašanođastus – Innovašuvdna Norga Davvi-Sáltu El-fápmodoaimmahat AL – Reguleremis Forsanvatn ja huksemis Forsanvatn El-fápmodoaimmahaga – Stájggo ja Hápmira suohkaniin Nordlánddas . 1 Gonagasreabbáhálddašeapmi árvvoštallojuvvo viđa jagi geahčen 1 Gonagasreabbábivdu lea otná meari mielde mearriduvvon dutkanbivdun . 1 Gonagaspárra boahtá rahpamii . 1 Gonagaslaš skihkádus dulkoma birra addojuvvui borgemánu 7. b. 1792 . 1 Gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. beaivvi 2005 nannejuvvui ahte sohppojuvvon prosedyrat galget gustot oppa stáhtahálddahussii . 1 Gonagaslaš resolušuvnna bokte suoidnemánu 1. b. 2005 hábmejuvvojedje bargovuogit konsultašuvnnaide gaskal stáhta eiseválddiid ja Sámedikki . 1 Gonagaslaš resološuvnna sáhkavuorus galgá sierra čuoggás ovdanboahtit makkár čuoggáin lea ovtta ­mielalašvuohta Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka ja makkár čuoggáin lea sierra ­mielalašvuohta . 1 Gonagaslaš majestehtat , sámediggeáirasat ja guossit . 1 Gonagaslaš majestehta Kruvdnaprinsa Haakon , Fylkkamánni , Stuorradikki áirasat , stáhtaráđit , sátnejođiheddjit , fylkkasátnejođiheaddji . 1 Gonagaslaš majestehta Gonagas Harald V rabai sámedig ­geviesu almmolaččat skábmamánu 2. b. 2000 . 1 Gonagaslaš girko- ja oahpahusdepartementii , stáhtaráđđái Kjell Bondevikii , Oslo 1 Gonagaslaš gallestallan 1 Gonagaslaš Majestehta Gonagas Olav V rabai vuosttaš Sámedikki golggotmánu 9. beaivve 1989:s . 1 Gonagaslaš Majestehta Gonagas Olav V rabai almmolaččat vuosttaš sámedikki 1989:s . 1 Gonagaslaš Majestehta Gonagas Harald rabai guđát sámedikki golggotmánu 13. b. 2009. 2.18.2 Sámedikki čoahkkinjođihangoddi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 200 000 ru Sámedikki čoahkkinjođihangoddái . 1 Gonagaslaš Majestehta Gonagas Harald rabai Sámedikki ođđa vistti almmolaččat skábmamánu 2. beaivvi , ja dan guokte maŋit beaivvi leai rabas visti ja iešguđetlágán doalut . 1 Gonagaslaš Majestehta Gonagas Harald V čálii maid namas stáinnárčupmii Sámediggeviesu almmolaš rahpama oktavuođas čakčat 2000 . 1 Gonagaslaš Allavuohta Kruvnnaprinseassa Victoria , Sámedikki áirasat ja guossit . 1 Gonagasealgga bážii Svein Hanssen . 1 Gonagas ¬viesu searvan Sámedikki rahpamiin lea leamaš mielde bidjamin dehálaš áššiid guovddážii . 1 Gonagas vástidii reivii positiivvalaččat , ja nu gohčoduvvon Syvstjerneprestene ( Čiežanástebáhpat ) ledje lohkanoahpahusa álggaheaddjit . 1 Gonagas sáhttá stáhtii gáibidit luobahuvvot eatnama ja vuoigatvuođaid , dás maiddái vuoigatvuođaid namuhuvvon 3. kapihttalis , ja maiddái vuoigatvuođa buhtadusaide vahágiid ovddas maid bohccot leat dagahan , go nu gávnnahuvvo dárbbašlažžan boazodoalu geažil sámi boazodoalloguovllus , ja go ferte vuordit ahte dákkár dahku eahpitkeahttá gártá eambbo ávkin go vahágin . 1 Gonagas sáhttá mearridit láhkaásahusa mii gieldá fatnasiid mat eai leat Norgga fatnasat , gč. guolástangieldduslága § 2 , boahtimis Norgga siskkit mearraguovlluide , jus eavttut gieldit fatnasa buktimis sállaša gáddái § 50 vuođul dahje dán paragráfa vuosttaš lađđasa bustáva a , b dahje f vuođul , leat ollašuhttojuvvon . 1 Gonagas sáhttá mearridit dárkilut láhkaásahusaid sosiálabálvalusa vejolašvuođain čujuhit dikšui nu go namahuvvon § 2-1a vuosttas lađđasa 5. čuoggás . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte maiddái ođđa johtingeainnu dárkilet mearrideapmi galgá biddjot árvvošteami háldui . § 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte láhka ollásit dahje muhtumassii galgá gustot Svalbárdii . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte láhka galgá gustot maiddái eará luđolaš mearraresurssaide . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte láhka galgá gustot Svalbárdda eanaterritoriai , siskkit mearraguovlluide ja territoriála mearraguovlluide . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte láhka dahje dan oasit eai galgga gustot dihto guovlluin . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte lága mearrádusat doaibmabijuid ja plánaid váikkuhusčielggadusaid birra eará lágaid vuođul galget sáhttit dahkkojuvvot gustojeaddjin dakkár lagabui mearriduvvon doaibmabijuide ge mat leat ovtta mearramiilla vuođđolinnjáid olggobealde . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte lága eará oasit ge galget gustot Norgga fatnasiidda dáin mearraguovlluin , d ) Norgga nannámis guliid sirddedettiin nuppi fatnasis nuppi fatnasii , guliid gáddái buvttidettiin , guliid fievrridettiin , guliid vurkedettiin ja guollegávppašeami gozihettiin nu mo namahuvvon § 2 vuosttas lađđasis . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte lága eará kapihttalat áibbas dahje muhtumassii galget gustot dákkár bivdimiidda . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte galgá leat lohpi trolet mearraguovlluin gaskal 4 ja 12 mearramiilla vuođđolinnjáid olggobealde miehtá rittu dahje dihto riddogaskkaid nuorttabealde 136 grádasaš njulgeslinnjá man vuolggasadji lea Lindesnesa mearračuovga . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte galgá leat lohpi trolet Norgga fatnasiin , man tonnaša lea lagabut ráddjejuvvon , mearraguovllus gaskal 4 ja 12 mearramiilla vuođđolinnjáid olggobealde eará riddogaskkain go dat mii namahuvvui nuppi lađđasis , go guolástusa ulbmil lea háhkat sállaša dahje sálašbuktagiid buvttadeapmái Norgga rusttegiin dahje háhkat varasguoli Norgii . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte dán kapihttala mearrádusat mat leat ráddjejuvvon hálddašanguovllu báikkálaš dahje guovlulaš almmolaš orgánaide , galget ollásit dahje muhtun muddui gustot maiddái earáge almmolaš orgánaide dahje priváhta riektesubjeakta go dat mearridit stáhta dahje gieldda beales . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte boazodolliin galgá leat aktovuoigatvuohta geavahit gitta guollebivdoneavvuid dárkileappot mearriduvvon jávrriin ja johkaosiin eará stáhtaeatnamiin go stáhta almmennegiin . Gonagas sáhttá maiddái mearridit ahte vissis jávrriid ja johkaosiid mat leat eatnamiin namuhuvvon ovddit cealkagis , galget beassat bivdit duššefal sii guđet doaimmahit boazodoalu . 1 Gonagas sáhttá mearridit ahte bearráigeahččohoavddas galgá leat politiija- ja áššáskuhttinváldi , ja addit dárkilat mearrádusaid bearráigeahččohoavdda válddi birra dábálaš politiija- ja áššáskuhttineiseválddi válddi ektui . 1 Gonagas sáhttá maiddái mearridit ahte kapihttalat II , V , VI , VIII ja X áibbas dahje muhtumassii galget gustot eará doaimmaide go guolásteapmái . 1 Gonagas sáhttá maiddái mearridit , ahte šiehtadusaid , nugo namahuvvo goalmmát lađđasis , 1 Gonagas sáhttá láhkaásahusas mearridit , ahte maiddái eará Sámedikki miellahtuin galgá leat vuoigatvuohta penšuvdnii . 1 Gonagas sáhttá láhkaásahusas addit dárkilut mearrádusaid elektrovnnalaš journála geavahusa birra , ja sáhttá dan oktavuođas gáibidit oahpahusa ja doaimmaid , mat galget sihkkarastit ahte earrásat eai oaččo dieđuid dahje beasa journálii . 1 Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit dárkilet mearrádusaid dan birra goas guolásteapmi ja bivdu adnojuvvojit ealáhusdoaibman , dás maiddái njuolggadusaid dienasgáibádusaid birra guolásteami ja bivddu oktavuođas . 1 Gonagas sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárki let njuolggadusaid guolásteami hálddaheami ja doaimmaheami birra . Láhkaásahus galgá lágidit vejolaš švuođaid guollevalljodagaid báikkálaš vuoigat vuođaide vuođđu duvvan hálddaheapmái soahpamušaid mielde mat leat Suomain guolásteami birra Deanu ja Njávdáma čázádagas . 1 Gonagas sáhttá gohččut ahte ráhkaduvvo regionála plána dihto doaibmasurggiide , fáttáide dahje geográfalaš guovlluide ja láhkaásahusa bokte mearridit dárkilet mearrádusaid sisdoalu ja organiserema birra ja dan birra galgá go Gonagas dohkkehit plána . 1 Gonagas sáhttá erenoamáš dáhpáhusain čoavdit dihto guovllu almmolaš orgánaid dán gáibádusas . 1 Gonagas sáhttá addit láhkaásahusa dan birra guđe rasttideaddji plánabargamušat sáhttet váldojuvvot oktasaš plánemii dáid mearrádusaid vuođul , guđe geográfalaš guovllut galget leat mielde ja guđe eiseválddit galget searvat . 1 Gonagas sáhttá addit láhkaásahus riska- ja raššivuođaguorahallama birra . 1 Gonagas sáhttá addit dárkilet mearrádusaid dan birra movt galgá ipmirdit dajaldaga áidi mii doallá bohcco . 1 Gonagas sáhttá addit dárkileabbo njuolggadusaid dán mearrádusa čađaheami birra . 1 Gonagas stáhtaráđis mearrida bargojuogu departemeanttaid gaskkas . 1 Gonagas stáhtaráđis dohkkehii lága geassemánu 15. beaivvi 2007 . 1 Gonagas mearrida juohkima . § 6 Sámi orohagat 1 Gonagas mearrida juohkima . § 1 Gonagas mearrida dárkileabbo njuolggadusaid dáid mearrádusaid čađaheami birra . 1 Gonagas ii dovdda áššiid ovdagihtii ovdalgo dat ovdanbuktojuvvojit , muhto stáhtaministaris leat juohke mánu ságastallamat Gonagasain gažaldagain main lea prinsihpalaš mearkkašupmi . 1 Gonagas galgá nu fargga go vejolaš ja maŋimusat guokte jagi maŋŋágo láhka lea boahtán fápmui , bidjat ovdan dokumeantta mii válddahallá nationála vuordámušaid regionála ja gieldda plánemii , geahča § 6-1 . 1 Gonagas dahje departemeanta sáhttá fápmudit válddi lága vuođul fylkkamánnái dahje eará vuollásaš stáhtaetáhtaide . 1 Gonagas addá lassimearrádusaid Sámediggeválgga birra . 1 Gonagas addá dárkilet njuolggadusaid dán mearrádusa fápmuibidjamis . 1 Gonagas addá dárkilet njuolgga-dusaid dán mearrádusa fápmuibidjamis . 1 Gonagas addá dárkilet mearrádusaid boazodoallostivrra doaimma , válddi ja bargoortnega birra . 1 Gonagas addá dárkilet mearrádusaid Boazodoallostivrra doaimma , válddi ja bargoortnega birra . § 1 Gonagas addá dárkilet láhkaásahusa penšuvdnavuoigatvuođaid birra ja penšuvdnaortnega čađaheami birra . 1 Gonagas Stáhtaráđis lea mearridan guovttegielat namaid ( sámegielat ja dárogielat ) viđa dan guđa sámegiela hálddahanguovllu gildii . 1 Gonagas Olav V rabai vuosttaš Sámedikki golggotmánu 9. b. 1989 . 1 Golut šaddet menddo stuorrát ja váldá menddo guhkes áiggi ovdalgo mielkeearit rentegohtet . Danne ferte gávdnat eará ortnegiid vai mielkeearit šaddet olámuddui sámi guovlluide . 1 Golut mat leat guovttegielalašvuođa dihte gokčojuvvojit doaimma dálá bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Golut mat guovttegielalašvuođa geažil leat gielddain ja fylkkagielddain . 1 Golut mat gullet prográmma ásaheapmái leat meroštallojuvvon leat 6,5 miljovnna ruvnno . 1 Golut fertejit gokčojuvvot gielddaid ja fylkkagielddaid rámaid siskkobealde , ja dakkár fálaldagaid lágideapmi lea guđege gieldda / fylkka- 1 Golut duodjelanja heiveheapmái , hálddašeapmái ja oastinhálddašeapmái eai leat dohkkehuvvon sivas go eai leat haddefáladagat dáidda goluide . 1 Golut buohkanassii leat meroštallojuvvon 220 000 ruvdnosažžan , mas Finnmárkku fylkkagielda lea juolludan 100 000 ruvdnosaš doarjaga . 1 Goluid lassáneapmi lea bajás muddejuvvon sihke dan geažil go 2008 bušeahta golut ja 2007 – bušeahta golut ledje unnit go dat mii lei meroštallojuvvon 2008 našunálabušeahtas . 1 Goluid dáfus lea leamaš oiddolaš geavahit ruovddi geavrás osiin . 1 Goluid doaimmaide dán paragráfa mielde galgá boazoeaiggát máksit ja dat leat baggobearrama vuođđun . § 1 Goluid almmolaš oassi lea sullii 15 milj. ruvnno . 1 Goltáláhka lea sierraláhka man ulbmilin lea buoridit nuortasámiid golttáid boahtovejolašvuođaid ja eallindilálaš-vuođaid oppalohkái , seammás go galgá seailluhit ja ovddidit nuortasámi / goltásámi kultuvrra . 1 Golmmeža nubbi čuokkis gusto seamma láhkái . 1 Golmmas sis leat álggahan oahppoáigodaga . 1 Golmmas dain guorrasit fylkkaplána váldofáddái : Máhtto , Ealáhusovdáneapmi ja logistihkka ja infrastruktuvra . 1 Golmmagielat 1 Golmma sámedikki presideanttat dollet čoahkkimiid oktasaš áššiid birra dárbbu mielde . 1 Golmma organisašuvdnii juolluduvvui 199 000 ru. 1 Golmma ofelačča bargamušat leat juohkit dieđuid ja dan láhkai rievdadit guottuid sámekultuvrii . 1 Golmma miellahttosaš uhcitlohku evttoha viiddidit Hålogalandaalmennega stáhtaoamastuvvon guovlluide Mátta-Norggas , muhto nu ahte omastanorgána hálddaša meahccevuoigatvuođaidge . 1 Golmma jagi álggahanmuttus sáhttá dás spiehkastit . 1 Golmma jagi prošeakta ” Julev- ja davvisámegiel divvunprográmma ” , mii álggahuvvui juovlamánu 1. b. 2004 , lea dál ožžon nama ” divvun ” . 1 Golmma dilihis beaivvis oaččui sámeministtar Rigmor Aasrud vuđolaš čilgehusa min davimus fylkka birra . 1 Golmma davviriikka mánáidáittardeaddjit , Norggas , Ruoŧas ja Suomas leat ovttasbargoprošeavtta " Sámi mánáin ja nuorain lea riekti searvat ja oažžut váikkuhanfápmu " bokte oaidnán maid sámi nuorat ieža oaivvildit vejolašvuohtan ja hástalussan sin árgabeaivvis . 1 Golmma davviriikka mánáidáittardeaddjit , Norggas , Ruoŧas ja Suomas leat ovttasbargoprošeavtta " Sámi mánáin ja nuorain lea riekti searvat ja oažžut váikkuhanfámu " bokte oaidnán maid sámi nuorat ieža oaivvildit vejolašvuohtan ja hástalussan sin árgabeaivvis . 1 Golmma davimus fylkkas njiejai ohppiidlohku vuođđoskuvllas 7,5 % dan áigodaga 9 . 1 Golmma davimus fylkkagielddaiguin leat dahkkon sierra šiehtadusat , ja lullisámi guovllus lea dahkkon oktasaš šiehtadus Nordlánddain , Trøndelágafylkkaiguin ja Hedmárkkuin . 1 Gollopoasttat viessoláigu / el-rávdnji / gielddadivadat ja viessohoaiddár / ortnegisdoallan adnojuvvojit leat dakkár golut ja danne ii sáhte daidda oažžut doarjaga Sámedikki bušeahta vuođul . 1 Gollopoasttat geaidnohuksen , geđggiid / čievrra / sádduid lávvovuđđui + dollasadjái ja roggan šilju birra , buohkanassii 185 000 ru , leat gessojuvvon eret dohkkehuvvon gollorámmas go dakkár vuođđoinvesteremiidda ii sáhte oažžut doarjaga . 1 Gollolassáneami bajásmudden ferte bidjat dan oktavuhtii ahte 2006 stáhtarehketdoalu golut šadde vuollelat go meroštallon 2007 Nationálabušeahtas . 1 Gollegiella-bálkkašumi ásahedje sámeáššiin vástideaddji ministarat , ja Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámediggepresideanttat 2004 . 1 Gollegiella – Árvvoštallanlávdegotti jođiheaddji 1 Gollegiella mearkkaša dárogillii " gullspråk " ja dat juhkkojuvvo ovttaskas olbmuide , joavkkuide , organisašuvnnaide dahje ásahusaide mat mávssolaččat leat rahčan ovddidit sámegiela . 1 Gollegiella lea davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi maid Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámeministarat ja sámediggepresideanttat leat ásahan . 1 Gollegiella - Davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi lea ásahan sámeáššiin vástideaddji ministarat Norggas , Ruoŧas ja Suomas ovttas dáid riikkaid sámediggepresideanttaiguin . 1 Gollegiella - Davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi galgá fas geigejuvvot golggotmánus 2006:s sámeministariid ja sámediggepresidenttaid jahkásaš oktasaščoahkkimis Oslos . 1 Gollegiella - Davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi 2006 1 Gollegiela - davviriikkalaš sámi giellabálkkašumi leat Norgga , Suoma ja Ruoŧa sámi gažaldagaid ovddasvástideaddji ministarat ja sámediggepresideanttat ásahan . 1 Golle ollu jagit ovdalgo besse molsut nama , ja ná šattaige skuvlla almmolaš namma jagiid 1968–1976 . 1 Golle guokte jagi ovdalgo sáddejuvvojin bealjehemiid skuvlii . 1 Golle guokte beaivvi , ja de vulggiime lulás fatnasa mielde . 1 Goliat-ruktádaga huksema plána ja doaimma Barentsábis lea meannuduvvon Oljo- ja energiijadepartemeanttas Oljo ja energiijadepartemeanta lea doallan ráđđádallamiid Sámedikkiin mas ášši lea digaštallojuvvon . 1 Goliat-guovlu galgá dieđihit iežas fápmogeavaheami go elfápmu lea dievvasii huksejuvvon jagi 2017 rájis . 1 Goliat-guovllu huksejupmi buktá dinestusaid Norgga servodahkii , šaddá ávkin báikegottiide ja váikkuha njuolga dahje gáva dasa ahte álggahuvvojit sullii 500 bargosaji Finnmárkui mat bistet badjel vihttanuppelot jagi , dadjá oljo- ja energiijaministtar Terje Riis-Johansen Hámmarfeasta oažžu guovlokontuvrra masa gullet jođihandoaimmat , ja helikopterterminála ja dárbovuorká galget ásahuvvot Hámmarfeastta guvlui . 1 Goliat-fealtta huksen ja doaibma Barentsábis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Goliat šaddá čuovvut daid garra birasgáhttengáibádusaid mat mearriduvvojedje go Barentsábi hálddašanplána ráhkaduvvui . 1 Goliat šaddá leat okta dain stuorámus industriijaprošeavttain mat goassege leat čađahuvvon Davvi-Norggas . 1 Goliat lea huksema vuolde 1 Golggotmánus lágiduvvui nubbi parlamentarihkárkonferánsa Roavvenjárggas . 1 Golggotmánus 2003 sirdojuvvui Barentsráđi jođiheaddjidoaibma Ruoŧas Norgii , seammás sirdojuvvui Guovlluráđi ovdagoddi Norlándda fylkkas Västerbottena leanii . 1 Golggotmánus 2000 čálii Sámediggi šiehtadusa IT Kontorsystemer AS:in govdafierpmádatbálvalusaid buvttademiin . 1 Golggotmánus 2000 čujuhit ain doarjjaortnegiidda ee. dáid namuhuvvon ásahusaid dáfus Kulturdepartemeantta bušeahta vuođul ( gč. St.dieđ. nr. 7 ( 2000–2001 ) 4.2.2 čuoggá s 38 ) . 1 Golggotmánus 2000 lei su. 7,4 pst. nannánareálas suodjaluvvon luonddugáhttenlága mielde . 1 Golggotmánus 1980 rahppui viessu virggálaččat . 1 Golggotmánu 9. b. 1 Golggotmánu 7. – 10. b. 2003 mátkkoštii Justiisalávdegoddi miehtá Finnmárkku ja das lei čoahkkin earret eará Sámedikkiin Kárášjogas golggotmánu 8. – 9. b. 2003 . 1 Golggotmánu 6. beaivve : Skuvllas lea unnán ovdáneapmi , muhto gal fertet birget . 1 Golggotmánu 25. beaivve : Dál moai letne maŋimuš vahkku oahpaheamen smávibuid . 1 Golggotmánu 25. b. 1999 gohččun oktan áššelisttuin čuovvovaš lassiáššiin dohkkehuvvo : 1 Golggotmánu 25. b. 1999 gohččun oktan áššelisttuin lassiáššiiguin dohkkehuvvo . 1 Golggotmánu 25. b. 1999 gohččun oktan áššelisttuin 1 Golggotmánu 25. b. 1999 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Golggotmánu 2005:s almmuhuvvui , davvisámegillii sálbmagirji , Sálbmagirji II , Verbum lágádusas . 1 Golggotmánu 2000 loahpageahčen dollojuvvui čuovvolanseminára prošeaktajođiheddjiide . 1 Golggotmánu 20 b. 2000 beaiváduvvon gohččun áššelisttuin dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Golggotmánu 20 b. 2000 beaiváduvvon gohččun áššelisttuin dohkkehuvvo . 1 Golggotmánu 20 b. 2000 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 Golggotmánu 13. b. rahppojuvvo guđát Sámediggi . 1 Golggotmánu 12. b. ráđđehus bijai ovdan árvalussan lonohallanortnega , mas báŋkkut ožžot stáhtabáhpáriid loanas obligašuvnnaid sadjái main lea ovdamunnevuoigatvuohta . 1 Golggotmánu 12. b. lei presideanta čoahkkimis justisminister D ¸rum:ain . 1 Golggotmánu 1. beaivi . 1 Golggotmánu 07. - 08. b. doallá Sámediggi mátkeealáhuskonferánssa Áltás . 1 Golbmii jagis leat ovttasbargočoahkkimat golmma davimus oahppodirektora ja Sámedikki gaskkas main ságaškuššet áigeguovdilis áššiid mat gusket sámi oahpaheapmái . 1 Golbmasis dáin guovlluin lea nettoeretfárren oassi mii goasii vástida dan oasi maid guovllut dahket álbmoga ektui olles SED-guovllus – Nuorta-Finnmárku , Oarje-Finnmárku ja Davit Nordlánda . 1 Golbma čuovvovaš jagi addet MDD jahkásaččat 500 000 ru , ja BSD 200 000 ru ja Sámediggi 300 000 ru. 1 Golbma sámegielat dulkka leat logahallojuvvon registarii . 1 Golbma sámegiela davvisámegiella , julevsámegiella ja oarjelsámegiella galget oažžut seamma buriid ovdánanvejolašvuođaid . 1 Golbma skuvlla válljejedje našunála oahppoplána , guokte skuvlla háliidedje sámi oahppoplána . 1 Golbma prošeavtta lullisámegil 2008– 2009 1 Golbma ođđa sámi ofelččat davvisámi , oarjelsámi ja bihtánsámi guovllus oahpásmahttojuvvojedje Skiippagurrafestiválas Deanus Finnmárkkus . 1 Golbma ođđa sámi ofelačča oahpásmahttojuvvojedje bearjadaga Márkomeannu sámi festiválas Evenáššis Nordlánddas . Nanne sámi doaimmaid 1,6 milj. ruvnnuin / Saemienvoete nænnoste 1,6 millijovni gujmie 1 Golbma ođđa sámi ofelačča oahpásmahttojuvvojedje bearjadaga Márkomeannu sámi festiválas Evenáššis Nordlánddas . 1 Golbma oahpaheaddji gullet vuosttažettiin sámeskuvlii ja oahpahit aivve doppe . 1 Golbma našunálagaskasaš prográmma ( Nuortamearra , Davvimearra ja Davvi Periferiija ) 1 Golbma nammadeami leat dahkkojuvvon Sámedikki evttohusa vuođul . 1 Golbma miellahtu evttohit ahte hálddašanortnet mii ovddabealde lea máinnašuvvon , gustogoahtá sámi guovlluid stáhtaeatnamiin Davvi-Trøndelágas , MáttaTrøndelágas ja Hedemárkkus . 1 Golbma maŋimuš vuođđoskuvlajagi ja joatkkaskuvllas árvvoštallojit oahppit maiddái árvosániid vuođul . 1 Golbma jagi oaččuimet ruđa dasa skuvllas . 1 Golbma jagi lei son vintavuoddjin fanashuksehagas . 1 Golbma girjji Boahtte-áigge-bártni birra muitalit muhtin dálá áiggi bártni birra gii dáhpedorpmis šaddá vázzit skuvlla ja orrut internáhtas 50 jagi dás ovdal . 1 Golbma eamiálbmotovddasteaddji ON Permaneantta Forumis New York:as John-Marcus Kuhmunen 1 Golbma deaŧaleamos oasi evttohuvvon girjerájusođastusas leat oktasaš nationála digitála bálvalusat , Norgga girjerájusstruktuvrra ođastus vai sáhttá addit buoret fálaldagaid nana girjerádjosa , gelbbolašvuođabirrasiid ja bargiid gelbbolaš-vuođaovdánahttima bokte . 1 Golbma davimus fylkkasuohkana leat bargan ovttas lahkalagaid miehtá jagi foandda sajáiduhttimiin ja ovddidemiin . 1 Golbma davimus bismágotti ( Davvi-Hålogalanda , Lulli-Hålogalanda ja Nidaros ) ja Oslo bismágoddi leat guovllut gos orrot eanemus sápmelaččat . 1 Golbma davimus bismagodderáđi leat vuođđudan juhkosiid mat galget bismagodderáđiid sámi girkoeallima fuolahit . 1 Golbma dan 16 suohkanis main lei nominealla jienastuslogu ovdáneapmi unnimusat 20 , ledje lulábealde Sáltoduoddara ; Troandin , Bergen ja Oslo . 1 Golbma dain guorrasit ” Máhttoservodat Romsa ” váldovuoruhemiide , ja njealját lea fierpmádathuksejeaddji álbmogis-álbmogii-ovttasbargu davvin mii oažžu stuorát čalmmustemi danne go davveguovloáŋgiruššamis lea nana riikkaidgaskasaš oassi . 1 Golbma beaivvi šuvihit johtilit friijavuođas . 1 Golbma barggi leat kantuvrras . 1 Golbma aviissa ožžo buvttadusdoarjaga 2007 , Áššu oaččui 4.6 milj. ruvnno , Min Áigi oaččui 4.7 milj. ruvnno ja Ságat fas oaččui 4.1 milj. ruvnno . 1 Golahus lei 3 845 608 ru. . 1 Golaheami dutkan 1 Golaheaddjirievttit 1 Golaheaddjipolitihkka 1 Golaheaddjidiehtojuohkin 1 Gokčandássi ( 100 proseantta dahje 80 proseantta ) gusto olles doarjjaáigodahkii . 1 Gokčan dihtii bargofápmodárbbu , eastadadan dihtii geafivuođa ja viidásetovddidan dihtii čálgoservodaga ferte nannet barggolašvuođa ja searvadahttit daid olbmuid geat leat gártan olggobeallái dahje leat gahččamin eret bargomárkanis . 1 Gokko Finnmárkku eatnamiid hálddašeamis lea sáhka , dakko celkojuvvo árvalusas ahte dáláš hálddašeaddji atná gánnáhahttivuođa váldoulbmilin ( s. 20 ) . 1 Goittotge lea almmolaš eiseválddiid ovddasvástádus ahte olbmot galget oažžut seamma buriid bátnedearvvašvuođabálvalusaid beroškeahttá ássanbáikkis ja agis . 1 Goittotge ferte sáhttit bidjat dihto gáibádusaid hálddahuslaš orgánaide dan ektui ahte addit nu viiddis vuoigatvuođaid almmá vuđolaš guorahallama nugo dán áššis lea dahkkon . 1 Goittotge ferte leat álohii sadji maiddái doalahit ja ovddidit odasjuohkima dárogillii sámi áššiid birra . 1 Goittot eat máššan , ovtta dálveija háliideimmet iskat . 1 Goitge čájeha sámeradio geavaheddjiidiskkus ahte sámeradioi ain lea ollu beroštupmi Finnmárkkus , vaikko erohusat eai leat seamma dramáhtalaččat go Skogerbø iskosis jagi 2000 . 1 Goitge čájeha sámeradio geavaheddjiidiskkus ahte sii geat leat dieđihuvvon Sámedikki jienastuslohkui dábálaččat guldalit sámeradio sáddagiid , vaikko vel oassi leage unnibuš jus buohtastahttá tv-sáddagiid osiin . 1 Goitge áiggun dadjat ahte eai berre oažžut dárogiela vuosttaš eaige nuppi luohkás . 1 Goitge vásse jagit ovdalgo dáhpáhuvai nu ollu dáinna áššiin . 1 Goitge váilu juoga álo , dat jagit maid eat beassan vásihit ovttas . 1 Goitge vaikko lei lassáneapmi , 2005-válggain lei ÁltáFálesnuoris ja Davvi-Romssas vuolemusas nissonoassi Sámedikki jienastuslogus biriid ektui ; čuovvovaččat 42 % ja 38 % . 1 Goitge mánát čuvvo áinnas sámegiel čállosa . 1 Goitge muittán go deddojin oađidettiin ja de muhtumin lihkken ja vulgen olggos . 1 Goitge lei dát duššo birrasiid bealli dan 40 % mii lei dán guovtti suohkana ollislaš jienastuslohkooassi dalle go ledje sierra válgabiiret vuosttaš sámediggeválggas jagi 1989 . 1 Goitge lea ágga áiddostallat ahte sápmelaččain lea alit oahppodássi go ovdal , ja jáhkkit muhtun oasi sámi-guoski doavttergrádaid lassáneamis oktavuođa dasa ahte maiddái sámi álbmogis lea oassi geat váldet alit oahpu lassáneame ( Næss et al 2007:1 ; 47 ) . 1 Goitge lea ágga jáhkkit ahte váhnemat šaddet sámegiela válljemis eanet návccaid bidjat ( vejolaččat gáibidit ) muhtun skuvllas gávpogis go sámi gilis guovddáš sámi guovllus . 1 Goitge lea sámeradio mearkkašahtti olu nanusmahttán fálaldaga sidjiide geat eai hálddaš sámegiela jagi 2000 rájes . 1 Goitge lea mearkkašan veara ahte sámi-guoski buvttadeapmi fágain riektedieđa ja humaniora dahká nugo namuhuvvon maŋŋálagaid 25 % ja 21 % dáid fágaid áššáiguoskevaš ollislašoasis . 1 Goitge lea kanála sajádat dan mađe loaiddasteaddji ahte guorahallan aŋkke lea dehálaš attus . 1 Goitge ii galgga vajálduhttit ahte Bismma oahppaladdandieđáhus sáhttá neaktit ovttabealálažžan . 1 Goitge ii galgga dánskagiella healbaduvvot sápmelaččaid gaskkas ge , galgá baicca čavgadit bearráigehččot ahte sii ohppet maiddái dan . » 1 Goitge ii dárbbaš máksit riektedivada go bidjá ášši Meahcceduopmostullui . 1 Goitge golai áigi ovdal go ipmirdin manne mun šadden dan skuvlii . 1 Goitge galgá dát addit vuođu buriid mearkkaide das movt muhtin mealgadaš mihttojoavku atná media , go lea jáhkehahtti ahte sii geat leat dieđihuvvon jienastuslohkui soitet veaháš eanet beroštit sámi servvodatdilálašvuođain go eará joavkkut servvodagas . 1 Goitge eai leat dahkan goatnjedis lohkiidiskosiid maŋŋel Skogerbøa raporta jagi 2000 , mat livčče sáhttán geahččalit dakkár čuoččuhusaid . 1 Goitge dovdui bártniid vuoruheapmi plánenlávdegotti reivves 1952:s , mas háliidit skuvlla mii sáhttá váldit vuostá « 30 oahppi , 20 dievddu ja 10 nissonolbmo . » 1 Goitge , vaikko politihkkárat ja kánturválddi bargit oinnolaččat bealuštedje dáruiduhttinpolitihka , de ledje sis maiddái muhtun čiegusvuođat . 1 Goit ovttas dáin , Gieldaluovtta ( Skádjasullo ) skuvllas , ii lean goassege iežas skuvlavisti , muhto baicce láigohii lanja priváhta viesus dassái go biire heaittihuvvui 1933:s . 1 Gohččun Sámediggeráđi čoahkkimii geassemánu 2009 1 Gohččun Minerálahálddašandirektoráhtta sáhttá gohččut njulget dahje bissehit doaimma mii rihkku mearrádusaid dahje láhkamearrádusaid . 1 Gohččun 3-10 1 Gohččumis § 75 mielde sáhttá boazodoallostivra dahje guovllustivra mearridit bággensáhku juohke beaivvi , vahkku dahje mánu nammii mii gollá maŋŋelii áigemeari mii lei biddjon gohččuma ollašuhttimii , dassážii go dat lea ollašuhttojuvvon . 1 Gohččumis galgá ollášuhttináigemeari ovdanboahtit . 1 Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Gohččuman ja áššelistta dohkkeheapmi 1 Gohččuma čoahkkima . 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Áššejođiheaddji ja várreáššejođiheaddji válljen Sámeálbmotfoandda - ođđa válgaáigodaga vuoruheamit 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Áššejođiheaddji ja suoivvanáššejođiheddjiid válljen Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa Deanu čázádat – báikkálaš hálddašeapmi 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Áššejođiheaddji ja suoivvanáššejođiheaddji válljen Sámedikki minerálaplánaveahkki minerálaresurssaid iskkademiide ja roggamiidda Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Áššejođiheaddji ja suoivvanáššejođiheaddji válljen - Davvisámegiella Sámi giellaguovddážiid raporttat Sámedikki 2008 njuolggodoarjagiin Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Referáhta áššit Fábmudanáššit Reinslett Edmund , Evenášši suohkan - doarjjaohcan oastit muohtačorgenrusttega - váidda áššis HE 005/08 Rafaelsen Osvald , Skániid suohkan - doarjjaohcan hukset náveha Duodjeinstituhta , Guovdageainnu suohkan ja NatourNor , Romssa suohkan - doarjjaohcan hukset neahttaportala duodjái Svein Pettersen , Láhppi gielda - Doarjjaohcan oastit fatnasa , ášši HE 020/08 mearrádusa guoddalus Frank Einar Nordstrand , Gáŋgaviika gielda - Doarjjaohcan oastit bivdofatnasa Neiden fjellstue AS , Mátta-Várjjat gielda - Doarjjaohcan oastit fatnasa mearrabivdo- ja vásihustuvrraide Grand Sebaste Rederi ANS v / Roy-Iver Isaksen - Doarjjaohcan oastit fatnasa earret eará mátkkeealáhusa várás Anbjørg ja Arvid Varsi , Deanu gielda - Doarjjaohcan rievdadit / viiddidit náveha Lyngseidet Båtforening , Ivgu gielda - Doarjjaohcan hukset visti ja govdukáija Isan , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan ATV-heaŋgáriid buvttadeami prošektii Divttasvuona gielda - Doarjjaohcan diehtošavahaga háhkamii Måsskái Sámeálbmot bellodat - Sámi politihkalaš bellodagat 2008 Sámiid Álbmotlihttu / Samenes folkeforbund - Sámi politihkalaš bellodagat 2008 Duodješiehtadus 2008 - Stuornjárgga sámiid duodjii , Skániid suohkan - doarjjaohcan oastit reaidduid duodjelatnjii Ságat Sámiid áviisa OS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan ásahit ođđa guovllukántuvra lullisámiid guvlui Ságat Sámiid áviisa OS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan ásahit ođđa guovllukántuvra Dávvi-Romsii Trykkeri Bygg AS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan buvttádanviesu viddiideapmái Inga-Sámi-Siida , Laila Inga bokte , Soartta suohkanis - Doarjjaohcan sámi muosáhusfitnodaga álggaheapmai . 1 Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi Referáhta áššit Fábmudanáššit MIT-FabLab Norway , Ivgu suohkan - váidda ášši DSE 396/07 - doarjjaohcan oastit teknihkalaš rusttegiid Deanu joatkkaskuvla , Deanu gielda - lassidoarjjaohcan 3-jagáš čuovvolan- ja láhčinprográmmii luondduvuđot ealáhusaid fitnodatálggaheaddjiid várás Finnmárkkus Olsen Edgar , Unjárgga gielda - doarjjaohcan oastit guolástanfatnasa Gáisá Næringshage , Deanu gielda - doarjjaohcan Kvinnovasjon Nordii Romssa Allaskuvla , Romssa gielda - Sámi mánát ja nuorat ja eará kulturdoaimmat Sámi allaskuvla - Guovdageainnu suohkan - Prošeaktadoarjjaohcan - Čađahit prošeavtta mánáidgárddiid ja skuvllaid sámegielat giellabargiid gelbbolašvuođaloktema birra Álttá Siida A / S Álttá suohkan - Doaibmadoarjjaga ohcan kulturviesuide 2008 Kristelig Pressekontor , Askim suohkan - Váidalus áššái HE 115/07 - Doarjjaohcan davvisámegielat teakstaráhkadeapmái Saemien Sijte , Snåsa - doarjjaohcan almmuhit jahkkegirjji : Åarjel-Saemieh- Samer i sør , nr 9 mearrádusa váidda áššis DSK 385/07 Statlig Tyngdepunkt Afasi og Stemme , Ráissa gielda - Ruhtadoarjja doallat kurssa veteránafatihkkariidda - váidda áššis HK 089/07 Foreningen Heiafestivalen , Balsfjord suohkan - Doarjja Heiafestivalen 2007 - ášši DSK 386/07 mearrádusá váidda SKINN Samorganisasjonen for kunstformidling i Nord-Norge , Budejju suohkan - Doarjjaohcan prošektii Sámi Dáiddačehpiid Searvi , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan seminárii Internasjonale strømninger i samisk samtidskunst Álttá suohkan - Doarjjaohcan Finnmarkløpets kulturprográmmii Lakselv grunneierforening , Porsáŋggu gielda - Doarjjaohcan The Arctic Crayling Lodge ovdaprošektii Skaidi Hotell AS , Fálesnuori suohkan - Doarjjaohcan háhkat goađi . 1 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi . 1 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi 1 Gohččuma dohkkeheapmi:Guovvamánu 1. b. 2000 beaiváduvvon gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Gohččuma dohkkeheapmi : 30.08.99 beaiváduvvon gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Gohččuma dohkkeheapmi : 1 Gohččuma dohkkeheapmi 24.03.10 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš rievdadusaiguin : Lávdegotti čoahkkin lea rabas . 1 Gohččuma dohkkeheapmi 10.05.10 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat Gohččumii mielddistuvvon áššelistu dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš rievdadusaiguin : Lávdegotti čoahkkin lea rábas . 1 Gohttenbarttat leat gaikojuvvon . 1 Goddinlohpi Eaŋkaleallit maidda addo goddin lohpi hehtten dihte vahágahttit omiid dahje bohccuid . 1 Goddi luottahuhttojuvvui Luvlejueatnogáttis 1700–1800-logu mielde , jáhku mielde garra vearuheami , guorbama , boraspiriid dahje goavvejagiid ( guhkilmas bievlabuollašiid ja jiekŋumiid geažil mat hehttejedje gottiid gávdnamis ealáha ) . 1 Goađát lea giláš gos leat boares sámi ássamat . 1 Goađáin ja Hessengas fállojuvvo fága sámegiella ja kultuvra , mas leat guokte diimmu vahkus , ja sámegiella nubbingiellan , mas leat golbma diimmu vahkus . 1 Goađáid skuvllas lei sámegieloahpahus lágiduvvon nu ahte oahppit guđđe dábálaš diimmuid moadde diimmu vahkus . 1 Goaskkit Laila Jensen muitalii ahte go Anna-goaski skuvlii Ganešnjárggas , de son sáddii cuiggodanreivve váhnemiidda main ledje sin mánáid dihkit mielddusin ! 1 Goaskin dat lei . 1 Goasii buot áiggiid čađa váidaluvvui ahte siskkit vuotnaguovlu lei erenoamáš váttis biire , gos lei sámi álbmot , mii vuosttaldii dáruiduhttima . 1 Goas áigu sámediggeráddi ovdanbidjat doaibmaplána mainna lasihit válgamanntallii 1997 válggaid oktavuođas ? čáliheami 1 Goas áigu Sámediggi ja Sámediggeráđđi guođđit daid eavttuid ahte suohkanat galget leat mielde jos sámi doaimmaid galgá álggahit ? 1 Goas áiggut álgit prošeaktabargguin ? 1 Goas vurdojuvvo oažžut sadjái dán suorggi bissovaš struktuvrraid ? 1 Goas sáhtát maŋidit váhnenruđa áigodaga ? 1 Goas nubbi vulggii , eaba gal diehtán . 1 Goas nu lei Ráisa muhttásanguovllu oassin , doppe bijai stáhta erenoamáš doaimmaid johtui fidnet olbmuid heaitit atnimis sámegiela ja suomagiela , ja fidnet sin atnigoahtit duššefal dárogiela . 1 Goas leat jurddašan loahpahit prošeaktabarggu ? 1 Goas ja gos sáhtát jienastit ? 1 Goas galgá leat gaskaneaset ja makkár eará hámit gávdnojit ? 1 Goas eiseválddit seaguhit iežaset áššái ferte árvvoštallojuvvot iešguđet dilálašvuođas . Ilá alla boazolohku mearrádusa ektui dahje bissovaš áidi ceggejuvvon eiseválddiid dárbbašlaš dohkkehemiid haga , leat ovdamearkkat dilálašvuođaide main lea mearkkašupmi almmolaš beroštumiide . 1 Goas eiseválddit seaguhit iežaset áššái ferte árvvoštallojuvvot iešguđet dilálašvuođas . 1 Goas don oaččut formálalaš oahpaheaddjigealbbu ? 1 Goas besset earát oaidnit bohtosiid ? 1 Goarráneapmi ja dáruiduhttin Fálesnuoris 1 Goarráneapmi 1800-logus 1 Goarrunoahpaheddjiid gaskkas geaid muittán , ledje Inga Triumf , Marit Nilima ja Inga M. Hætta . 1 Goarrungurssa lágidii Cecilie Engebrigtsen ja su maŋŋel Astrid Foss . 1 Goarrun Gávttit , gahpirat jna. 1 Goappešat veršuvnnat mearkkašeaba ahte Sámediggi lea mielde sihkkarastime sámi boahtteáiggi . 1 Goappešagat su váhnemat leigga sámegielagat , muhto son lei sudno biebmobárdni . 1 Goappeš definišuvnnat leat dehálaččat kulturpolitihkalaš oktavuođas . 1 Goappašiin álbmogiin leat oktat vuoigatvuohta ja gáibádus beassat ovddidit iežas kultuvrra ja giela . 1 Goappašiin lea stuorra árvu , ja dat leaba guovdileamos identitehtamearkkat sámi servodagas . 1 Goappašiin dearvvašvuođalágádusain lea viehka stuorra sámi álbmot dain doaibmaguovlluin ja sii dárbbašit dan gelbbolašvuođa mii Sámedikki evttohasain lea . 1 Goappašiid čoahkkimiin lea Sámediggi čujuhan ahte jos 1972 konvenšuvdna dahkkojuvvo Norgga láhkan , de livččii dat ovttabealát doaibmabidju Norgga bealde , ja livččii politihkalaččat váttis . 1 Goappašiid surggiin ledje iežaset ovddasteaddjit . 1 Goappašiid surggiin berre sámegiella boahtit fránskagiela sadjái . 1 Goappašiid stipeanddaid jahkesupmi lea 186 000 ruvnno . 1 Goappašiid oktavuođas gártá doalli máksit jos eará ortnegiid bokte eai buhtaduvvo dat liigegolut . 1 Goappašiid heviid deattuhii Sámediggi ahte lága mearrideami ferte maŋidit danne go Ráđđehus lea bargamin Finnmárkku vuoigatvuođagaáššiin . 1 Goappašiid guovlluin leat mearkkašahtti kulturmuitoárvvut . 1 Goappašiid girjjiid almmustahtii Jår ' galæd ' dji-lágádus . 1 Goappašiid gielaid hállet Norgga ja Ruoŧa bealde Sámis . 1 Goappašiid gažaldagain leat mielde čuoččuhusat . 1 Goappašiid beivviid dii. 19.00. http://www.regjeringen.no/nb/dep/fkd/dok/nouer/2008/nou-2008-5.html?id 499796 = Oktavuođaolbmot : Ráđđeaddi Inger Johanne Mudenia , 78 95 99 16 Ráđđeaddi Inge Arne Eriksen , 91 52 02 02 1 Goappašiid Romssa gávpoga skuvllaid huksenprošeavttat gárvvistuvvojedje 2006:s . 300 250 200 1 Goappašat áššit illudahttet min ja leat giitevaččat . 1 Goappašat riikkat válljeba válgalávdegotti ja jahkečoahkkin vállje stivrra ja stivralahtut čohkkájit guokte jagi háválassii . 1 Goappašat riikkat leaba stuorra oljo- ja gássabuvttadeaddjit , ja biddjo danne stuorra deaddu ovttasbargui dán suorggis . 1 Goappašat prošeavttat leat álggahuvvon 2007 gieddeáigodagas ja daiguin leat bargan viidáseappot dán jagi . 1 Goappašat prošeavtta álggahuvvojedje gieddeáigodagas 2007 ja jotkojuvvojedje 2008:s . 1 Goappašat orgánat galgaba válljet lahttun ja várrelahttun sihke nissonolbmuid ja dievdduid . 1 Goappašat oahpaheaddjit muitalit Sámi skuvlahistorjá 2 - girjjis . 1 Goappašat namat čállojuvvojedje čitnastivttain ja namat leat maŋŋá hervejuvvon datneárppuin . 1 Goappašat mánát vácciiga oahpaheaddjioahpu ja skuvliiga állannuoris muhtun jagiid , muhto fárriiga lulás . 1 Goappašat leigga hui bahámielagat , ja erenoamážit šadde gillát oarbbes oahppit , ja dakkárat geat hupme heajos dárogiela . 1 Goappašat joavkkut dahket " oasiset " vai ortnet lihkostuvvá . 1 Goappašat dát ođđaásahuvvon ásahusat leat unnit . 1 Goappašat dát fágaplánat nannejit sámegiela reaidogiellan vuođđoskuvllas . 1 Goappašat duddeoahpaheaddjit , geat eaba máhttán sámegiela , biddjojuvvuiga sámegielat skuvlaguovlluide . 1 Goappašat cealkámušat leat čuovvoluvvon Sámedikki 2007 bušeahtas . 1 Goappašat bealálaččat leigga duhtavaččat lihkostuvvan ovttasbargguin hehttet lobihis guolásteami mii manná maŋás gitta 1950-lohkui . 1 Goappašat Albmát sohkabealit 1 Goappašagat vácciiga oahpaheaddjiskuvlla Oslos ja Marit čađahii skuvlagievkkanoahpu ovdalgo soai 1950:s vulggiiga davás . 1 Goappašagat sirduiga boazodoalloskuvlii muhtin jagiid maŋŋel . 1 Goappašagat oaččuiga 25 000 ruvnno ja diploma sámi duojáris Divt-tasvuotnalaččas Aline Mikkelsenis . 1 Goappašagat oaivvildeaba ahte sámegieloahpahus lei oalle muddui skuvlajođiheddjiid dáhtu duohken fállat sámegieloahpahusa . 1 Goappašagat mu váhnemiin leaba oahppan mearkagiela . 1 Goappašagat leat álgoálbmogat , geain leat hástalusat go galgaba searvat dan stuorra oppamáilmmálaš searvevuhtii , mas jagiáiggit , dálkkádat ja kultuvra stivre sudno eallima . 1 Goappašagat leaba mielde stáhtaid PF-sáttagottiin . 1 Goappašagat galggašeigga leat oahpes olbmot Sirpmás go nu máŋga jagi oskkáldasat barggaiga skuvlla ja báikkálaš servodahkii ávkin . 1 Goappašagat dadjaba loaktit hui bures dáppe bargat , eaba ge vásit makkárge váttisvuohtan ahte skuvla álggus vuođđuduvvui sámi oahppoplána proteastan . 1 Goappaš teáhteriin nannejuvvo erenoamáš gelbbolašvuohta fágalaš lonohallama bokte . 1 Goappaš teáhterat leat Muoffis . 1 Goappaš teáhtera atnet Nordlándda teáhtera turneaorganisašuvnna , rusttegiid ja fievrruid . 1 Goappaš guorahallamat čájehit goitge ahte olbmot vuoruhit NRK Sámi radio vuosttažin . 1 Goappaš dáin ásahusain lea dárbbašlaš gelbbolašvuohta ja fierpmádat , sihke našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat , sáhttit veahkehit guovddáža barggu . 1 Goappaš dat eavttut heivehit Sámi allaskuvlii Gáldu ja ICR ásahusaid ektui . 1 Goappaš báikkiin leat stuora meahcceguovllut sihke boazo- ja sávzadollui ja seammás maiddái stuora boraspire aktivitehtain . 1 Goappaš bealit čuovvolit ráđđehusjulggaštusa vuoruhemiid . 1 Goappaš bealit sáhttet gáibidit ahte buhtadas galgá mearriduvvot ođđa árvvošteami bakte go lea vássán logi jagi das rájes go buhtadas mearriduvvui . 1 Goappaš bealde riikkarájá dárbbašit sii guđet guimmiideaset bisuhan ja gárgedan dihtii julevsámi servodaga . Ja ávkkástallan dihtii fágalaš návccaid mat gávdnojit . 1 Goalmmát váldoášši lea ahte ohppiin geain lea sámegieloahpahus leat eanet diimmut oktiibuot go ohppiin geat čuvvot dábálaš fága- ja diibmojuogu . 1 Goalmmát teakstaoassi bisuhuvvo . 1 Goalmmát teakstaoasis sihkkojuvvo olles nubbin maŋimuš cealkka « Dat mearkkaša ahte sápmelaččain eahpitkeahttá lea eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta iežaset árbevirolaš guovlluin » . 1 Goalmmát teakstaoasis biddjojuvvo « eaiggáduššanvuoigatvuođa » sadjái « boares riektevuođu » . 1 Goalmmát teakstaoasi vuosttas cealkaga loahpas sihkkojuvvojit sánit « maiddái sápmelaččaid eana- ja čáhcevuoigatvuođaid dáfus Finnmárkkus » . 1 Goalmmát teakstaoasi sadjái « Árbevirolaš eanadoalu bokte . 1 Goalmmát sámedikki rahpamis bivddii Gonagaslaš majestehta Gonagas ándagassii ovddit áiggiid dáruiduhttima ovddas . 1 Goalmmát skuvlajagis áddegođii Rávdol Elle osiid das maid oahpaheaddji dajai . 1 Goalmmát ráđđádallančoahkkimis bođii ovdan ahte ášši lei viehka unnán ovdánan dan ektui ahte sihkkarastit lága buorebut dávisteami álbmotriektái . 1 Goalmmát ráđđádallančoahkkimis Stuorradikkis njukčamánu 2. b. 2005 vástida Sámediggi lávdegotti 18.02.05 beaiváduvvon notáhtii . 1 Goalmmát ráidu : Hans Fridtjof Solbakken , Amund Larsen Anti , Svein Flokkmann , Nils Peder Eriksen Ovdábealde : Solfrid Hansen Juvik , Bjørg Guttorm , Øyfrid Sollien , Arne Lavik ( oahpaheaddji ) 1 Goalmmát oassi gáibidii gielladási man mun in hálddašan ja nu Álbmotskuvlaráđđi ( Folkeskolerådet ) dohkkehii mieldečálli . 1 Goalmmát oasis leat váldoulbmilat ja hástalusat , ja njealját oassi fas čilge Sámedikki 1999–2001 áigodaga ovttadássásašvuođabarggu vuoruhansurggiid , ulbmiliid ja doaimmaid . 1 Goalmmát málle livččii ahte Sámedikki ja stáhta eiseválddiid ráđđádallansoahpamuš mearriduvvo maid guoskat daid ođđa regiovnnaide sámi guovlluin dain áššesurggiin maid stáhta dál sirdá regiovnnaide , mat dál gullet Sámedikki ja stáhta eiseválddiid ráđđádallansoahpamuša vuollái . 1 Goalmmát molssaeaktu lea dutkan- ja čielggadanbargu . 1 Goalmmát lađđasis addo váldi gaikut lobihis rusttegiid . 1 Goalmmát lađđasa mielde sáhttá doallogeatnegasvuođa bidjat gitta guovtti jahkái fuolaheaddji háldui . 1 Goalmmát lađas mearrida ahte áibmojohtaluseiseválddit álggus dábálaččat eai sáhte addit doaibmalobi jus ohccojuvvon doaibmabidju gártá vuostálagaid gielddaplána plánaosiin dahje muddenplánain plána- ja huksenlága vuođul . 1 Goalmmát kapihttalis meannuduvvojit rievttálaš ja politihkalaš vuođđu sámi ásahusaid ovddideapmái . 1 Goalmmát joavkkus ledje njealjádis gitta čihččet luohkkálaččaid rádjái . 1 Goalmmát jagi rájes de gielat dađistaga molso saji . 1 Goalmmát hástalus lea ahte sámi dutkanbiras lea amasin šaddan dábálaš dutkanoktavuođas . Dan golmma hástalusa guorahallamis jurddašit universitehta dego latnjan . 1 Goalmmát hástalus lea ahte sámi dutkanbiras lea amasin šaddan dábálaš dutkanoktavuođas . 1 Goalmmádis ii leat formálalaš oahppu sámegielas , muhto sáhttá gaskkustit sámegiela ja gulahallat álggolaš dásis . 1 Goalmmádassii áigu Sámediggi evttohit ahte boanddaid ekonomalaš rámmaeavttut galget buoriduvvot . 1 Goalmmádassii lei mu oahppan huksejuvvon juoga lágan ipmárdussii ahte mun in sáhttán doaimmahit makkárge jierpmálaš oahppama . 1 Goalmmadas oassi dán supmis galgá geavahuvvot ovddidandoaibmabijuide ja seamma ollu addojuvvo doaibmadoarjjan ovttaskas duojárii . 1 Goallosteapmi / neahttačujuhusaid merken bajábealde doaibmá , ja sáhtát maiddái goallostit artihkkaliid sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Goallosteapmi 1 Goallos bušeahttaportálii 1 Goahteluovttas muitaluvvo ahte Arnt Møgster biehttalii čuovvumis nasisttaid gohččuma lohkat ng. « Solkorsboka » skuvllas . 1 Goahteluktii fárrejedje sullii 1870 rájes ollu dážat , nu ahte sii ovttas dáruiduvvan olbmuiguin ledje čielga eanetlogus . 1 Goahtejogaš 3a : 2 min 15 sek 1 Goahtegearregii / Samenes naturressursforbund juolluduvvo čuovvovaš doarjja : Vuođđodoarjja Aktivitehtadoarjja 1 Goabbatlágán bohtosat dáidet aŋkke boahtán ollu dan sivas go leat leamaš metodalaš erohusat guorahallamiin . 1 Go čálát ohcama , de bijat mielddusin dárbbašlaš duođaštusaid , vai NAV-kantuvra sáhttá fargga meannudit ohcama . 1 Go čálalaš kultuvra lea eahpedábálaš minoritehtaid gaskkas ja go oskkáldasvuohta ja heahpu lea leamaš dábálaš , de sáhttá dás oaidnit ráhkadusdovdomearkka , namalassii ahte " fápmu čiehká iežas luottaid " . 1 Go čujonas bávkkehii oahpaheaddjibeavdái dahje oahppibeavdái , de dávjá doddjui , nu ahte čujonasrádju unnui dálvvi mielde . 1 Go čohkkádin ja smiehtadin áhku ja ádjá birra , de fuobmájin juoidá . Jus soai humaiga sámegiela , de han soai fertiiga lean sápmelaččat ? 1 Go čoahkkáigeassá de bargojuvvo ná : 1 Go čoahkkáigeassá , de čujuhit bohtosat ahte sámeradios lea dehálaš rolla sámi áššiid gaskkusteamis sámi álbmogii , ja ahte dát rolla lea nanusnuvvon jahkeduhátmolsašumi rájes . 1 Go čoahkkimat lágiduvvojit giddejuvvon uvssaid duohken , de ii addo vejolašvuohta rahpasit ságastallat ja jurdagiid lonohallat , mii lea demokráhtalaš mearridanproseassaid ja álbmotstivrejumi ovddideami vuođđu . 1 Go Šloahta dáhkki lea heajos dilis , de mii fertet juolludit ruđaid dan divvumii , cealká ođasmahttin , hálddahus- ja girkoministtar Rigmor Aasrud . 1 Go šiehtadusat vieris stáhtain dahje riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat dan dahket dárbbašlažžan , de sáhttá Gonagas addit njuolggadusaid daid mearrádusaid hehttejumi haga , mat leat addojuvvon dán lágas dahje dán lága vuođul . 1 Go šiehtadallojuvvui boazodoallošiehtadus šiehtadusjahkái 2000/2001 , sohpe šiehtadusoasálaččat ahte boazolohkomuddenbargui guoski dilálašvuođat galget čuovvoluvvot reguleremiiguin mat vuođđuduvvojit boazodoallolága láhkavuđđosa ala . 1 Go čađat maŋidit ja gesset ruovttoluotta osiid juolluduvvon ruđain , de dat dagaha eahpesihkarvuođa skuvlla ja dan boahtteáiggi birra . 1 Go šattai iđit , de vulgen skuvlii nohkkat , ja soai bargui . 1 Go šattai geasseluopmu , de lávejin vuolgit Návutnii . 1 Go šadde guokte oahppijoavkku , de oaččuimet guokte lanja 1. gearddis boares internáhttaoasis . 1 Go ” eará 136 1 Go áššái gulli bealli dan sihtá , de sáhttá rievtti ovdaolmmoš mearridit ahte šiehtadallangiella lea sámegiella . Golmmeža nubbi čuokkis gusto seamma láhkái . 1 Go áššái gulli bealli dan sihtá , de sáhttá rievtti ovdaolmmoš mearridit ahte šiehtadallangiella lea sámegiella . 1 Go áššis leat eanet eavttuhusat , de čoahkkinjodiheaddji galgá bidjat daid jienasteapmái soahppevaš vuoruset mielde . 1 Go ášši ii leat leamaš gulaskuddamis , de eanaš oassi min jienasteddjiin ii leat beassan searvat dán deaŧalaš bargui válganjuolggadusaid rievdadusa oktavuođas . 1 Go ásahuvvojit ođđa NAV-kántuvrrat suohka ­niidda gos ásset sápmelaččat , de galgá erenoa-mážit árvvoštallat makkár dárbu sis lea háhkat sámi giella- ja kulturmáhtu . 1 Go ásaha ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš ovttasdoaibmanortnegiid ja - vugiid , de lea vejolaš garvit dakkár digaštallamiid boahtteáiggi mat bohciidedje finnmárkkulága ovddideami oktavuođas , ja ođđa dilli lea ávkin sihke ráđđehussii ja Sámediggái . 1 Go árvvoštallá galgá go mearridit rihkkundivvaga ja divvaga sturrodaga de galgá earret eará árvvoštallat rihkkuma duođalašvuođa ja man muddui siva guoddá . 1 Go árvvoštallojuvvojit boahttevaš gielda- ja fylkagieldarájit sámi guovlluin de berre earáge servodatlaš diliid iige dušse beaktilisvuoda ja ralionaliserema bidjat vuođđun . 1 Go árvvoštallojuvvo galgá go suovvat ávkkástallat ozolaš mineralaiguin Finnmárkkus , de galgá biddjojuvvot mearkkašahtti deaddu sámi kultuvrra vuhtiiváldimii oktan ealahusaiguin ja meahccegeavahemiin . 1 Go árvvoštallo doarjja de berre bidjat deattu dasa man viidát áviissat geavahit maiddái julev- ja máttasámegiela , danin go dát váldosuopmanat eai leat áktánasat geavahuvvon áviisaoktavuodas . 1 Go árvalusa sátnádagat leat nugo dat leatge , de dat allánit ovddidit guokte oaivila oktanaga - sihke ahte stuoribuš báikkálaš hálddašeapmi dorjojuvvo Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid várás , ja ahte dakkár hálddašeapmi ii dorjojuvvo . 1 Go álgočállosis čuožžu ahte « muhtin miellahttu Komiteas lea bivdán mu čállit veahá ... » , de lea árvideames sáhka Skuvladoaimmahaga ovttastahttinlávdegottis . 1 Go álggiimet Nordnes luohkkái , mii lei golmmadis gitta viđat luohká rádjái vácciimet vuollin vuosttaš gearddis . 1 Go álggahedje iežaset fitnodaga , leat sii ráhkadan bargosaji alcceseaset , ja nu garván bargguhisvuođa dahje eretfárrema báikkis . 1 Go álgen fasiliteret cuoŋománu 2005 ja máilbmi mu birra beasai diehtit ahte ipmirdin , čuvvon mielde ja ahte álo ledjen ipmirdan ja čuvvon mielde , de dajai okta mu ovddeš oahpaheddjiin ahte son dál lei ilus go bures duosttai deaivvadit muinna ja geahččat mu čalmmiide , Son diđii ahte son lei čábbát láhtten muinna , ii lean meannudan fasttit mu vuostá , ii ge hupman fasttiid mu birra dahje gohčodan mu váhnemiid badjelmearálaš gáibideaddjin ja váttisin . 1 Go álgen deike , lei gaskamearálaš árvosátni dárogielas 4,5 dain mánáin geat eai lean dáru mánát . 1 Go álbmotpenšuvdnaásahusas lea mearridanváldi dasa go guoská doarjagii , de lea vuogas singuin gulahallat lága dulkonma hárrái . 1 Go áigumuš lea sihkkarastit ássama ja árvobuvttadeami davvin lea buorre vuođđostruktuvra dehálaš , ja danne áigu ráđđehus čađahit stuorra johtalusvuoruheami mii lea dieđihuvvon Riikkalaš johtalusplána , cealká gieldaministtar Liv Signe Navarsete . 1 Go áigumuš lea gieđahallat daid sihkkarvuođahástalusaid mat gusket eanet riikkaide go Norgii buori ja dorvvolaš vuogi mielde , de lea sávahahtti beassat lonohallat čiegos dieđuid mat leat guđege riikkas . 1 Go áigu čálihit jienastuslohkui , de ferte julggaštit ahte : 1 Go áigu lagabuidda geahčadit sámi ássanguovlluid eanandoallostruktuvrra , de lea lunddolaš váldit vuolggasaji dain guovlluin mat leat Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovllu siste . 1 Go áigu hálddašit ealli resurssaid mearas ulmmálaččat , ja go riikkaidgaskasaš soahpamušat dan gáibidit dahje go háliida jierpmálaš ja ulbmillaš guolásteami ja bivddu dahje daid čađaheami , de sáhttá departemeanta addit láhkaásahusaid : 1 Go áigot árvvoštallat berre go stáhtalaš doaimmahus organiserejuvvot sierra riektesubjeaktan , de váldet vuhtii doaimmahusa šlája , rievttálaš ja ekonomalaš muddema dási , njuolgga politihkalaš stivrema ja bearráigeahču dárbbu . 1 Go áigon dahje áiggun dadjat maide , de ferten ražastit vai boahtá olggos . 1 Go áigi lea gárži , de maŋiduvvojit áššit 33/99 ja 35/99 boahtte dievasčoahkkimii skábmamánu 23 . 1 Go áiggut váhnenruđa mii ii leat áhččeearri , de galgá eadni juogo 1 Go áiggi váldá veahkkin . 1 Go áibmu lea galmmas dan jiekŋagalbma čuovggas , de galget olbmot dovdat lieggasa ja suoji vistti siste . 1 Go Árktalaš Ráđđi ásahuvvui 1996 , de lei ulbmilin viiddidit árktalaš ovttasbarggu nu ahte dasa maiddái galggai gullat ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneapmi davvin . 1 Go Álbmotriektejoavku čielgasit cealká ahte Finnmárkku eananhálddašeapmi dásseárvomálle mielde , 4-4 , ii leat doarvái ILO- 169 mielde , nammalassii go dan hálddašanorgánas maid lea dakkár sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu eananeaiggátvuohta ( grunnbokshjemmel ) ja stivre , de lea čielggas ahte ollásit manná ILO- 169 mielde go sámiin lea eanetlohku eananhálddašanstivrras , nugo álbmotriektedovditge leat gávnnahan . 1 Go § 9–4 vuosttaš lađas ii namat sámegiela , de ii leat departemeanttas láhkavuođđu mearridit dakkár láhkaásahusmearrádusa maid Sámediggi háliida . 1 Go vállje ’ čájet gráfan ’ , de baicca ihtá dávgegovus jahkeloguiguin . 1 Go váldá vuhtii jienastuslogu oppalaš ahkejuogu , de čájeha Tabealla 3.10 vuosttažin ahte 2005 rájes 2009 rádjái njiejai oassi áibbas nuorra jienastuslogu čáliheddjiin 5% rájes 3 % rádjái . 1 Go váldá vuhtii dan áiggi mii gollan ođđa minerálaláhkabargui , de lea uhccán jáhkehahtti ahte ii sáhte fuolahit olles árbevirolaš sámi guovllu sápmelaččaid vuoigatvuođaid ja beroštusaid minerálaláhkaevttohusas . 1 Go váldá oktavuođa girjerájuin , de mii sáhttit veahkehit gávdnat guovdilis girjjálašvuođa ja ohcat diehtovuođuin ja eará diehtogálduin . 1 Go váldá atnui ođđa ja iešguđetlágan mediaid , de lassánit gielalaš hivvodagat fágaid ja fáttáid rastá . 1 Go váldit vuhtii , ahte álbmoga gaskamearálaš ahki badjána , de ii leat OECD-riikkain ráđđi daid goluide , mat das čuvvot ” 1 Go váldet atnui ođđa ja iešguđetlágan mediaid , de lassánit gielalaš hivvodagat fágaid ja fáttáid rastá . 1 Go váilu fidnoteoriija , de manná guhkkit áigi ovdal go kandidáhtta sáhttá váldit fágareivve . 1 Go váilu dákkár darvvihanoaidnu , de ii nagot bissehit čalmmiid ovtta sadjái . 1 Go váilot oUu olmmošlaš návccat de lea dárbu prioriteret doaimmaid mat addet buoremus ja eanemus bissovaš bohtosiid , dát mearkkaša ahte geavahit návccaid buoremusat ávkin . 1 Go váidala sámi jienastuslogu Sámi jienastuslogu váidalusat fertejit leat joavdan sámeválgastivrii ma ~imuštá válgajagi borgemánu 15. beaivvi . 1 Go vušše bierggu , de lei iešguđet oahppis iežas biergobihttá ruittus , merkejuvvon ivdnejuvvon láiggiin , vai galge gávdnat rievttes bihtá fas . 1 Go vuođđo guohtundárbbu válljemis lea sáhka , de ferte eastadit bohccuid vuddjomis , dieinna lágiin lea dát veadjemeahttun válljen boazoeaiggádiidda geain lea ovddasvástádus bohccuid čálggus . 1 Go vuosttaš háve deaivvadin sámeskuvllain 1 Go vuosttaš gursa lei čađahuvvon , de bohte 100 ohcama nuppi gursii , muhto ii lean vejolaš váldit vuostá eanet go 22 oahppi . 1 Go vuosttaldeami ágga lea áššemeannudanmeattáhus , de ferte árvvoštallat sáhttá go meattáhusa njulget ođđa proseassas , vai galgá go meattáhus dagahit ahte ieš plána rievdaduvvo . 1 Go vuoigatvuođaid sáhttá oastit ja vuovdit gávpemárkanis , de dat buktá váttisvuođaid sámi ealáhusaide ja servodateallimii . 1 Go vuoigatvuođadilit leat dovdáhuvvon , de lea boahtte lávki dan čuovvolit dainna lágiin ahte váldit oktavuođa Suoma eiseválddiiguin oččodit rádjačáziid oktasaš hálddašeami mii váikkuha ekologalaččat ceavzilis ovdáneami ja oktasaš hálddašeami gaskal vuoigatvuođaeaiggádiid goappašiid bealde . 1 Go von Westen jámii 1727:s , de bággii bisma Krogh dahkat mearrádusa ahte buot sámemánát galgá oahpahuvvot dáro- / dánskkagillii nu ahte sii sáhtte geavahit dárogiela girjjiid ja oassádallat ipmilbálvalusas ovttas dážaiguin . 1 Go viimmat bođiimet ruoktot , de guđiimet skuvlla maŋábeallái , ja háliideimmet jurddašit dan birra nu unnán go vejolaš dan áiggi go leimmet ruovttus . 1 Go viiddásat besse eará skuvllaide , de fuomášuhttui man čeahpit dárogielas Fokstada oahppit ledje . 1 Go viiddis buhtistanbarggut gaskkalduvve skábmamánu loahpageahčen , de ledje čohkkejuvvvon birrasiid 2 600 tonna oljonuoskkiduvvon bázahusat . 1 Go velá eai leat su namage máhttán čállit riekta , ja dán leat ollosat earátge vásihan , de muitala dát várra man vuđolaš oktagaslaš meannudeami juohke ohcan oaččui . 1 Go vel maŋŋáge go lávdegotti jođiheaddji lea buktán čuoččuhusaid mediain , de ii ovddit bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji ášši dievasčoahkkimii . 1 Go veaháš áigi lei gollan , de buohccái dađe bahát oahpaheaddji , juoidá mii dagahii ahte eanaš áiggi ii lean mihkkege sámegieloahpahusaid . 1 Go varasávdnasiid kvalitehtas váldojuvvo vára , de lea vejolaš ráhkadit buktagiid maid ovddas oastit mákset buriid hattiid gávpemárkaniin . 1 Go varasávdnasiid kvalitehtas váldojuvvo vára , de lea vejolaš ráhkadit buktagiid maid ovddas mákset buriid hattiid gávpemárkaniin . 1 Go uhcimusat 10 oahppi gáibidit oahpahusa sámegillii dakkár gielddas mii lea sámi guovlluid olggobealde , de sis lea vuoigatvuohta oažžut dan fálaldaga nu guhká go ain leat guhtta oahppi joavkkus . 1 Go sápmelaččat norde oaivvi giellamuvrra vuostá go deaivvadedje dáža byrokratiijain , de lei Trygve gearggus veahkehit . 1 Go sámit orrot njealji riikkas , de lea nu ollu mii gesset sin iešguđetge guvlui , ja lea váttis doalahit oktasaš sámi kultuvrra ja doaimmaid . 1 Go sámit leat bargan eanandoaluin máŋga čuohtejagi , de ealáhus iešalddis dasa lassin dagaha dan ahte sámi kultuvra doalahuvvo . 1 Go sámit lea eamiálbmot Norggas , de lea sis vuoigatvuohta ráđđádallat áššiin main sáhttá leat njuolga mearkkašupmi sámi álbmogii , dát riekti vuolgá ILO-konvenšuvnna nr 169 vuođul eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , 2. , 6. , 7. ja 15 artihkkaliin . 1 Go sámiid áššiid riidu lei garraseamos 1997:s , de ledje dasto máŋga garrasit hávvádahtton olbmo geat šadde ođđa , garrasit hávvádahtti riidui . 1 Go sámiid oidne heajut nállin go dážaid , de sii oaivvildedje ahte buoremus veahkki maid sáhtte fállat , lei dáruduhttit sin nu johtilit go vejolaš . 1 Go sámi álbmogii lea álbmotvuoigatvuođalaš geatnegasvuođaid olis sihkkarastojuvvon dárbbašlaš váikkuhanváldi sámi guovlluid luondduvalljodagaid dáfus ja go oamastanvuoigatvuohta lea dohkkehuvvon , de áigu Sámediggi viidát árvvoštallat mainna lágiin sámi guovlluid minerálaguorahallan galgá čađahuvvot . 1 Go sámi váldoguovllut leat čohkkejuvvon ovtta duopmostullui , Sis-Finnmárkkus , de šaddet ollu sámiide gullevaš váttisvuođat čovdojuvvot dien diggegottis , ja diggegoddi galgá hukset sámi kulturgelbbolašvuođa . 1 Go sámi servodat galgá searvat oppalaš servodatovddideapmái , de dárbbaša dat kapasitehta mii gáibiduvvo go galgá sáhttit čuovvut mielde ovddideamis . 1 Go sámi servodagas ovdáneapmi lea viidát mannamin árbevirolaš bargguin ođđaáigásabbo fitnuide , de jávket geavahusas ollu árbevirolaš sánit ja namahusat mat gullet vuođđoealáhusaide , ja máhttuge daid birra . 1 Go sámi oahpponeavvuid ja sámi girjjálašvuođa dárbu lea ollu stuorát go dan masa Sámediggi lea nagodan juolludit ruđaid , de dát lea dagahan ahte prošeavttat leat ferten vuordit ruhtadeami ovdalgo daid sáhttá čađahit . 1 Go sámi nuorat buot guovlluin Sámis ožžot oktasaš oahpu ja vásáhusaid , de huksejuvvo nanu fierpmádat . Dákkár fierpmádat lea dehálaš go galgá hukset sámi servodagaid ollislaš servodahkan . 1 Go sámi leavga geavahuvvo ovttas norgalaš leavggain sámi leavgabeivviid ja sámi dilálašvuođain , de galget leavggat biddjot nu mo vuosttas teakstaoassi dadjá . 1 Go sámi kulturmuittuide lea ásahuvvon sierra kulturmuitohálddašeapmi , de leat maiddái dohkkehan ahte lea sámi vássánáigi . 1 Go sámi giella ja kultuvra lea unnán oinnolaš ja dábuheamis bearašeallimis , bajásšaddaninstitušuvnnain , lagasbirrasis , gielddalaš fálaldagain ja mediain , de lea váttis gárgedit sámi identitehta ja gullevašvuođa . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat čađahuvvojedje , de čujuhuvvui ahte vuoigatvuohta geavahit sámegiela vuosttažettiin ferte leat dalle go lea dárbu ­dadjat juoidá čielgasit ja dárkilit ja áddet dan mii dad ­djojuvvo . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat mearriduvvojedje jagi 1990 , mearriduvvui maiddái lágas guđet gielddat leat fárus sámegiela hálddašan-guovllus . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat doaibmagohte jagi 1992 , de lei várrejuvvon 16,35 milj. ruvnnu dulkonbálvalussii ja guovttegielalašvuhtii sámegiela hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat bohte fápmui 1.1.1992 , de duođas álggii guhkes identitehtariidu suohkanis . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat biddjojuvvojedje doibmii , de čujuhuvvui dasa ahte vuoigatvuohta geavahit sámegiela galgá vuos ja ovddimusat leat dan dilis mas olbmui lea dárbu dovddahit iežas oaiviliid dárkilit ja deaivilit , ja vai ádde dan mii daddjojuvvo . 1 Go sámelága giellanjuolggadusat biddjojedje johtui 1992 lei 16,35 milj. ruvnno várrejuvvon doarjjan dulkonbálvalussii ja gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielalašvuhtii sámegiela hálddašanguovllu siskko ­bealde . 1 Go sámegiella ja kultuvra fága ii leat váldojuvvon mielde Máhttoloktemii , de leat oktiibuot veaháš unnit oahppit geat válljejit sámegiel oahpaheami . 1 Go sámegiella fas bođii diibmoplánii 1964:s ja muhtin jagiid ovddos guvlui , de lei das hui unnán árvu , ovdamearkka dihte ii lean sámegiella eksámenfága , nu go lei leamaš 50-logu gaskkamuttus . 1 Go sámegiella eambbo oidno ja gullo almmolaččat , de dat sáhttá beroštahttit eanebuid váldit gielaset ruovttoluotta , dikšut dan ja ovddidan dan . 1 Go sámegielagat váldet oktavuođa , de sirdojuvvo telefovdna vástideaddjái gii máhttá vástidit sámegillii . 1 Go sámegiela oahpahus nannejuvvo ja sámegiella eambbo geavahuvvo almmolaš ja bođolaš joregiin , de dat buohkanassii sáhttá oaččuhit áigái oktasaš váikkuhusa ( synergibeavttu ) mii nanne sámegiela beaivválaš dili ja buorida dan dovddu olbmuin ahte ávki lea hálddašit sámegiela . 1 Go sámegiela geavahit eanet almmolaš hálddašeamis , omd. go jorgala lágaid , láhkanjuolggadusaid ja skoviid , de ovddida sámi tearbmabargguid , geahča kap. 19.6 . 1 Go sámegiela geavaheapmi Sámeskuvllas buori muddui gáržžiduvvo dušše dan golmma– njealji diibmui vahkkus go lea sámegieloahpahus , de lea čielggas ahte šaddá váttisin olahit buori bohtosiid . 1 Go sámegiela geavahan gielddus skuvllain heaittihuvvui 60-logus de lea dáhpáhuvvan ovdáneapmi maid oktage ii livčče sáhttán ávaštit . 1 Go sámedikki riikkaidgaskasaš áŋgiruššansuorggit galget hábmejuvvot , de dat dahkko árvvoštaladettiin mo dat váikkuhivččii Norgga beale sápmelaččaide , sápmelaččaide eamiálbmogin , dahje eamiálbmogin oppalaččat . 1 Go sámediggeráđđi lea árvaluvvon , de jienastuvvo olles ráđi čoahkádus ovttas . 1 Go sáhttá buot dahkat šearpmas , de seastá almmolašvuohta ruđaid , ássiide šaddá álkit , ja manná jođánabbot maid , dadjá ođasmahttinministtar . 1 Go sáhkan lea dakkár dovdduide guoski fáddá go geavahan- ja eaiggáduššanvuoigatvuohta eatnamiidda ja resurssaide , de lea dárbu nu stuorra dárkilvuhtii go vejolaš . Nu joavku oaivvilda , ja danne fertege moaitit dan mo árvalusas muhtun doahpagat geavahuvvojit dáidda áššiide . 1 Go ságastallamii lea bures ráhkkanahtton ja gulahallan doaibmá bures , de dat sihkkarastá ahte buohkaide dahká ságastallan buori . 1 Go sáddet reivve 1 Go sáddestat fáksa , de vástidit logi beaivvi sisa ja e-poastta vástidit viđa beaivvi sisa , jus lea oppalaš jearaldat dahje ovddádus . 1 Go sáddejin ruhtaohcama Álbmotskuvlaráđđái ( Folkeskolerådet ) ( maŋŋá Vuođđoskuvlaráđđi ( Grunnskolerådet ) ) oktan dievašlaš raporttain mu vásáhusaid birra Frisaeatnamis , de dan bures vuostáiválde . 1 Go sus lei virgelohpi skuvllas , de dutkkai stáhtastipeanddain boarrásut girjjálašvuođa Davvekálohta ja dán guovllu olbmuid birra . 1 Go sus lei jagi lohkanvirgelohpi , doibmen mun su sadjásažžan . 1 Go suohkaniin njiedjá olmmošlohku ollu , de ožžot suohkanat váttisvuoñaid heivehit bálvalusbuvttadandási dinestusnjiedjamii ja danne ožžot doaibmanvuolláibáhcaga . 1 Go suohkan buohtastahttá čoavddaloguidis nuppi heivvolaš suohkana čoavddaloguiguin , de sáhttá mihtidit iežas bálvalusbuvttadeami goluid duon nuppi suohkana loguiguin . 1 Go su nuorat oarbinat fárrejedje dáid olbmuid lusa , de fertii son ráhkadit borramušaid ja doalahit biktasiid ortnegis maiddái sidjiide . 1 Go stáhtaráđis álgoálggus ii leat bagadan- ja bearráigeahččanváldi Sámedikki ektui , de ii leat álgoálggus vuođđu konstitutionála ovddasvástádussii Sámedikki mearrádusaid dahje eará doamma hárrái ge . 1 Go stáhtaráđi jođihangoddi Christianias 1800-logu mielde sirdojuvvui ruoŧas norgga boargáriidda , de čálli barggai álggos vuos várregonagasa ja ráđđehusnjunnoža sadjásačča ( státtholdera ) ovddas , ja dasto vuosttašstáhtaráđi ovddas ja suoidnemánu 1873 rájis ođđanammaduvvon stáhtaministara ovddas Christianias , Frederik Stang . 1 Go stáhtalaš ovddasvástádus ii leat siskkáldas struktuvrra huksemis , de Romssa fylkkasuohkan lea váldán badjelasas sihkkarastit fiberinfrastruktuvrra vejolašvuođa fylkka buot osiide , ja lea vuođđudan foandda šuvggajođáldaga huksemii . 1 Go stáhtalaš ovddasvástádus ii leat infrastruktuvrra huksemis , de Romssa fylkkasuohkan lea váldán badjelasas sihkkarastit sárasrinfrastruktuvrra vejolašvuoña fylkkas buot osiide , ja vuoññudan foandda govdabátti huksemii . 1 Go stáhtalaš doaimmat sirdojuvvojit háldenguovlluide , de ferte maiddái konsultašuvdnavuoigatvuohta čuovvut mielde , dadjá Jonassen . 1 Go stáhtalaš bargosajit boahtteáiggis ain sirdojuvvojit , de lea vuordámuš ahte dat ásahuvvojit maiddái Romssa fylkiige . 1 Go stáhta lea duođalaččat mielde dán márkanis , de mii sáhttit váikkuhit dasa ahte márkan doaibmá buorebut , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Go stáhta geassá eret láhkaárvalusas , de lea čielggas ahte ferte gávdnat eará čovdosiid boazologu heiveheami várás . 1 Go stáhta galgá álggahit dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš mihttomeriid ja mearrádusaid , de geavahuvvojit iešguđet lágan stivrengaskaoamit . 1 Go stáhta eiseválddit dahje Sámediggi oaivvildit ahte čielggadeapmi dárbbašuvvo vai nanne árvvoštallama ja mearrideami fáktavuođu dahje formálalaš vuođu de dan berrejit dieđihit nu fargga go vejolaš , ja bealit galget ovddidit gažaldagaid mat gusket vejolaš čielggadeami fápmudussii ráđđádallamiid oktavuođas . 1 Go stuorra ođastusat galget ráhkaduvvot , de ferte sámi dimenšuvdna buorebut váldojuvvot mielde álggu rájes jo . 1 Go strategiijaid ja doaibmabijuid galgá árvvoštallat , de galgá goappašiid sohkabeliid dillái giddet fuomášumi , dallege go dihto doaibmabijut galget leat njuolga nuppi sohkabeali várás . 1 Go son šattai penšunistan 1963:s soai fárriiga Áltái , gos son barggai muhtun sadjásašvirggiin . 1 Go son šattai dementa , juogadeigga goaskibat su ássat luhtiska . 1 Go son álggii oahpaheaddjin Finnmárkui , de sus ii lean oahpaheaddjioahppu , muhto son čađahii maŋŋá oahpaheaddjiskuvlla Romssas ja šattai skuvlahoavdan Skuvvanváris ovdalgo vulggii fas máttás 1969:s . 1 Go son vuosttaš geardde deaivvadii sámi ohppiiguin , de ii máhttán sánige sámegiela . 1 Go son lei čilgen nu bures go máhtii , sáhtten dadjat ahte ii fal leat nu , go maŋimus dutkan čájeha ahte ... . 1 Go son ii máhttán lohkat sámegiela , de luoikkahii Wiig sutnje dárogiela girjjiid . 1 Go son heittii 1974:s , de ozai skuvla sámegielat logopeda . 1 Go son heittii , lei fas mánáidgárdi ovdaskuvllaoahpaheaddji haga . 1 Go son heittii , de ii ohcan oktage boazodoallooahpaheaddjin . 1 Go son gárvii vuosttaš sárgojuvvon govaid , de illudin go dát ollásit orro heivemin mu čállosiidda . 1 Go son gearggai skuvllas , de son hálai golbma giela njuovžilit . 1 Go son divttii nu dáhpáhuvvat , de lei dušše danin go virggi sáhtte oahpaheaddjiorganisašuvnnat bissehit . 1 Go son bođii skuvlainternáhttii Smørstadii Levdnjii 1922:s , son jáhkii ahte dušše okta giella gávdnui . 1 Go son bođii ruovttoluotta , jearai áhkku mo lei leamaš . 1 Go son almmolaččat áicáhii čielga nállevealáheami sámi unnitlogu vuostá , de bohciidahtii son digaštallama mii maŋŋá unnit eanet lea joatkašuvvan sámegiela ja dan árvvu hárrái . 1 Go son almmolaš lanjas konfronterejuvvui dážavuođain ja sámivuođain oktanaga , válljii son eret sámivuođa . 1 Go son 1882:s ozai bálkálasáhusa Sámefoanddas de čálii suohkanbáhppa Meyer doarjjacealkámuša : « Ákŋoluovtta biirres sus leat vissa dušše moadde sámi máná , muhto Goahteluovtta biirres fas mealgadit eanet , ja duosttan vissásit cealkit ahte dát mánát obanassii čájehit čielga ovdáneami dárogielmáhtus . " 1 Go son , biiladivodeaddji , álggii oahpaheaddjin dohko , de lei Hesseng joatkkaskuvla fidnofágaid skuvla . 1 Go soabaheapmi lea loahpahuvvon , de gielda dahká mearrádusa plána hárrái . 1 Go smiehtan ruovttoluotta , de muittán friddjavuođa dovddu . 1 Go smiehtan dán birra dál , de lei mis paradiijas dilli otnáš skuvladiliid ektui , mii guoská ávnnaslaš veahkkeváriide . 1 Go skuvllat álge fas 1997 borgemánu ledje miellačájáhusat Deanu ráđđevistti olggobealde . 1 Go skuvllat leat obba riikka várás , de vurdojuvvo ahte dat váldet vuhtii olles sámi servodaqa . 1 Go skuvllat leat obba riikka várás , de vurdojuvvo ahte dat váldet vuhtii olles sámi servodaga . 1 Go skuvlii álgen de máhtten duššefal sámegiela . 1 Go skuvlaáigodat guhkiduvvui ja sierra skuvlaviesut huksejuvvojedje , de lei vejolaš lágidit guhkesbasiid ja ruovttumátkki . 1 Go skuvlasuorgái unniduvvo ruhta , de Sámeskuvla dat šaddá gillát . Min mielas galggaše čielgaset njuolggadusat ja sierra hálddahus Sámeskuvllas . » 1 Go skuvlanamat leat geográfalaš namat , de mii leat danin jorgalan daid . 1 Go skuvlamánát ja mun leimmet deaivvadan vuosttaš skuvladiimmu ja guđiimet skuvlalanja , de okta daid stuorimus gánddain bođii mu lusa ja jearai mus njuolgga sámegillii : " Mo dat orru ? " . 1 Go skuvlaloahppa lahkonišgođii de mii dieđusge illudeimmet geargat . 1 Go skuvlajahki álgá , lea « Dáččaskuvla » mearridan váldodiibmoplána . 1 Go skuvladirektevra čállá ahte álbmot lea « diehtemeahttun » de orru dađi mielde go maid mii leat oaidnán , ahte álbmot ii ollenge lean diehtemeahttun , muhto ahte sii baicca ledje kultuvrralaččat ja gielalaččat hui oahppavaččat ja vuosttaldedje dáruiduhttima , ja ahte dat dat lei váttisvuohtan eiseválddiide . 1 Go skuvladirektevra sáddii čállosa dán birra , de ákkastalai ahte sámegieloahpahus lei dárogiela nannema várás . 1 Go skuvla álggii čakčat , de galggaimet álgit matkkiin Finnmárkkus . 1 Go skuvla álggahuvvui dás , fidniimet deike montessoripedagoga gii lei bargan USA:s . 1 Go skuvla nogai sullii geassemánu 1. beaivve , de barge internáhttaoahpaheaddjit ijat beaivái láhkket ohppiid bevddiid , oljet láhttiid ja rádjat buot skuvlastohpogálvvuid ja dávviriid keallirlatnjii . 1 Go skuvla lei gaskaboddosaš , de eat diehtán sáhtiimet go bidjat johtui čakčat ovdal bušeahtta bođii . 1 Go skuvla lea dehálaš oassi infrastruktuvrras sámi báikkálaš servodagas mii lea skuvllas , sáhttá heaittiheapmi mielddisbuktit heajos lassiváikkuhusaid . 1 Go skuvla badjelgeahčai ohppiid eatnigiela , ja sin kultuvrralaš árbbi muđui , de dat dagahii fuones bohtosiid , ii dušše kvalitehta ja viidát máhtuid ektui maid skuvla lei oahpahan , muhto maiddái ohppiid áddejumi ektui man árvvus iežaset giella , iežaset kultuvra ja historjá lei . 1 Go siskkit riikkageaidnu ollii Fanasgieddái ja Bildámii , de dát skuvlabiirre oassi sirdojuvvui Buolbmát biirii . 1 Go sirdojuvvo kategoriijii I , de mearkkaša dát ahte projeavtta galgá konsešuvdnagieđahallat . 1 Go sirdin ii leat dáhpáhuvvan , de boahtá dat das go lea dárbu árvvoštallat ja ođđasishámádahttit dávvir ­vuorkásuorggi oppalaččat . 1 Go sin lohku unnu guđet ráhkadit , de vátnot maiddái dávviratge maid sáhttit juogadit . 1 Go sii vázze skuvlla , de ledje guovttegielat girjjit , main lei dárogielteaksta nuppi bealde , sámegielteaksta ges nuppi bealde . 1 Go sii galget gieđahallat fáttáid mat gusket sámiide , de sii eai nagot fokuseret . 1 Go sii galge earránaddat , de dajai sápmelaččaid sátnejođiheaddji ná : Ráhkis Bisma , ale fal vajálduhte min , sápmelaččažiid . 1 Go sii dan lassin fertejit oastit mielkeeriid stáhtas ja máksit 3,50 ru lihtteris , de šaddá váttis nuoraide álgit bargat doaluin almmá issoras stuorra velggiid haga . 1 Go sii celke ahte eai áiggo ohcat oahpaheaddjivirggi jus dát oahpahus šaddá Álttás , de šattai čielggas eiseválddiide ahte jus válješedje Áltá , šattašii veadjemeahttun háhkat oahpaheddjiid . 1 Go siesát , eagit , čeažit , áhkku ja áddjá leat leamaš guossis , de lea gulahallan mannan sámegillii . 1 Go sierralágan ealáhusat kombinerejuvvojit , de lea vejolaš oažžut áigái beaktilis resursageavaheami , ja vel viiddidit guovlluid ealáhusvuođu . 1 Go sierralágan ealáhusat kombinerejuvvojit , de lea vejolaš oažžut áigái beaktilis resursageavaheami , ja vel viiddidit guovlluid ealáhusvuoñu . 1 Go ráđđi čuoččuha ahte mis eamiálbmogin leat vuoigatvuođat Norgga rájiid siste , de hállat sámi álbmoga birra Norgga rájiid siste . 1 Go ráđđehus ovddida stáhtabušeahta golggotmánu álggus , de galgá Sámediggeráđđi su. golmma vahkkus válbmet iežas evttohusa bušeahttajuolludeapmái ( 2008 ) ja bušeahttaáŋgiruššamiidda ( 2009 ) , mii fas sáddejuvvo čoahkkinjođihangoddái seammás go almmuhuvvo ( su. golggotmánu loahpas ) . 1 Go ráđđehus ovddida stáhtabušeahta golggotmánu álggus , de galgá Sámediggeráđđi su . golmma vahkkus válbmet iežas evttohusa bušeahttajuolludeapmái ( 2008 ) ja bušeahttaáŋgiruššamiidda ( 2009 ) , mii fas sáddejuvvo čoahkkinjođihangoddái seammás go almmuhuvvo ( su . 1 Go ráđđehus bidjá eambbo návccaid almmolaš suorggi sámegillii , de háliida nannet guđege sámi olbmo vejolašvuođa áddehallat nuppiiguin sámegillii . 1 Go rávisolmmožin ohppen dáruiduhttima birra , de manai maid guhkes áigi ovdalgo bidjen iežan dien govvii , ja manai vel guhkit áigi ovdalgo navdigohten iežan sápmelažžan . 1 Go ráhkadivččii oahppoplánaid maid vuođđun lea riikka oassi , de fertešii maid vuhtiiváldit riikkaoasi historjjá ja dálá áiggi sámi beali . 1 Go ráhkada dákkár bargovuogi de šaddá váddásit vuos váldit atnui nama mii maŋŋel soaitá rievdaduvvot , loahpaha Sara . 1 Go rogganvuoigatvuođa ohcamuš dahje guorahallanvuoigatvuođa áigodaga guhkidanohcamuš lea joavdan Minerálahálddašandirektoráhtii ovdal vuosttaš lađđasa mielde áigemeari loahpa , de loahpahuvvo guorahallanvuoigatvuohta áramusat 30 beaivvi maŋŋil ohcamuša hilguma dahje áramusat das rájes go rogganvuoigatvuohta mieđihuvvo . 1 Go riidu garai nugo dáhpáhuvai , de lei leastadialaš lihkadus váldosivvan dasa , ja dat lei hui nanus Finnmárkkus dan áigodagas . 1 Go rihkku dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid , de sáhttet duoguštit fatnasa , ja dasa gulli osiid , sállaša ja bivdosiid mat leat fatnasis , vaikke gii dal de leš eaiggát . 1 Go resursadilli dállea šaddan dábálažžan , de dagahit vuovdinváttisvuodat stuorra váttisvuodaid sjárkafatnasiidda sámi guovlluin . 1 Go registrerenohcamat sáhttet boahtit goas beare válgaáigodagas , de berre lávdegoddi válljejuvvot olles áigodaga várás ja čoahkkanit dárbbu mielde . 1 Go regionála plánamearrádus lea guovdil , de eaktuduvvo ahte dat čielggaduvvo dan regionála plána plánaprográmma ráhkadeami oktavuođas , masa mearrádus galgá čadnojuvvot . 1 Go redakšuvdna ná čielgasit bealušta nuppi beali , de ii ábut áviissas geahččalit . 1 Go raporta ráhkaduvvo vuosttaš jagi , de dasa ii gávdno makkárge buohtastahttinvuođđu ovddit jagiid ektui . 1 Go prošeavtta hámis bargá de sáhttá álkibut oažžut mielde jaaktiviseret sierralágan oasálaččaid dán barggus . 1 Go prošeavtta " buktagat " galget leat olámuttos neahtas rabas geavaheapmái , de lea giellabarggus ávki olu eará surggiin go skuvllas , ja lea olles lullisámi álbmot beassá ávkkástallat das . 1 Go prošeakta lea loahpahuvvon , ovddiduvvojit tearpmat Sámi giellalávdegoddái dohkkeheapmái . 1 Go prošeakta gárvána , de galgá prošeavtta sáhttit geavahit dakkár guovlluinge riikkas gos leat sullasaš riiddut . 1 Go professorat Geir Ulfstein ja Hans Petter Graver árvvoštalaiga álbmotrievttálaččat ráđđehusa álgovuolggalaš finnmárkkuláhkaevttohusa , de soai čujuheigga dasa ahte ILO-konvenšuvdna 169 artihkal 15 mielddisbuktá vuoigatvuođa sápmelaččaide oassálastit almmolašrievttálaš resursahálddašeapmái iežaset guovlluin earret eará čujuhettiin dasa ahte jus artihkal 15 ii mearkkaš eará go dan mii čuvošii dohkkehuvvon eaiggátvuođas ILOkonvenšuvnna nr. 169 artihkal 14 nr. 1 vuođul , de artihkkala 15 njuolggadusas livččii uhccán iehčanas mearkkašupmi . 1 Go presideanta ja sadjásaš presideanta eaba leat das , de válljejuvvo Sámediggeráđi lahtuin soamis gaskaboddosaš jodiheaddjin . 1 Go prentosat eai mávsse maidege , de daid sáhttá diŋgot almmustahtti doaimmahaga bokte . 1 Go plánas lea dakkár bienalašvuođadássi mii ii atte vuođu árvvoštallat berre go ovddidit vuosttaldeami , de berre vuosttaldaneiseváldi nu guhkás go lea vejolaš čilget dán dili plána gulaskuddama oktavuođas . 1 Go plánamearrádusaid áigumuš lea fuolahit johtolat- , suodjalus- dahje energiijalágidanberoštusaid , de ii galgga addojuvvot dakkár mieđáhus mii lea vuostálagaid daid eiseválddiid cealkámušaiguin mat fuolahit dáid beroštusaid . 1 Go plána lea mearriduvvon guovddáš meannudeamis , geahča § 8-4 , nuppi ja goalmmát lađđasa , de ii sáhte addojuvvot lohpi mii rihkku mearrádusa sisdoalu . 1 Go plána lea mearriduvvon , de galgá regionála plánamearrádus almmuhuvvot Norsk Lovtidend nammasaš prentosii ja almmuhuvvot buot guoskevaš almmolaš orgánaide , berošteaddji organisašuvnnaide ja álbmogii seamma láhkai go stáhta plánamearrádus ge almmuhuvvo , geahča § 6-3 maŋimus lađđasa . 1 Go persovdna lea čálihuvvon sámi jienastuslohkui , de sáhttá dan registreret álbmotregisttarii . 1 Go ođđasit hukse / ođasmahttá dahkko dat jotkkolaččat . 1 Go ođđa álbmotskuvlavisti válbmanii 1958:s , de fárrii joatkkaskuvla maid dohko . 1 Go ođđa virggiid almmuhit , de eai oza doarvái ohccit . 1 Go ođđa sámi riektačállin álggahuvvui 1979:s , mun einnostin ahte mii oažžut váttisvuođaid . 1 Go ođđa sámevuoigatvuođalávdegoddi galgá bargat vuoigatvuođagažaldagaiguin guovlluin mat leat máddelis Finnmárkku gos lea sámi veahkadat , de mearkkaša olu oažžut ovdan mearrediđolaš ja áššálaš informašuvnna das , man birra barggus lea sáhka . 1 Go ođđa siidaoassi ásahuvvo , de galgá lávdegotti evttohusa mielde guovllustivra dárkkistit ahte formála eavttut leat devdojuvvon . 1 Go ođđa organiseren čađahuvvo , de leat hálddahusas golbma ossodaga ja guokte stába . 1 Go ođđa doaluid dahje guoros doaluid eaktudáhtolaš heaitima , nuppástuhttima dahje penšonerema geažil galgá juohkit , de sáhtášii prioriteret nuortalaččaid . 1 Go ođđa bátnedoavttiroahppit váldojuvvojit skuvllaide , de galgá 60 proseantta studeanttain leat eret Norgga golmma davimus fylkkas , dan seammás go okta sadji lea dollojuvvon sámegielat studentii . 1 Go ođđa bagadus ráhkaduvvo , de das daddjojuvvo maid dat buhtte . 1 Go ođđa NAV-kantuvrrat ásahuvvojit dakkár gielddain main lea sámi álbmot , de galgá gelbbolašvuođadárbu sámi gielas ja kuvltuvrras árvvoštallojuvvot erenoamážit . 1 Go oñña ealáhusgihput ásahuvvojit Romssas , de lea dárbu deattuhit oñasmahttin- ja hutkanvejolašvuoñaid . Deaddu ferte maid leat máhttogihpuid vejolašvuoñas bargat ovttasráñiid ja fierpmádagas . 1 Go ozai barggu goarrunoahpaheaddjin 1953:s , de ovdanbuvttii son iežas čehppodaga ná : « Ozan oahpaheaddjivirggi gahper- ja gáktegoarrumis ja buksa- ja báidegoarrumis Stáhta ruovttufidnoskuvllas sámiide . 1 Go ovttastus Ruoŧain nogai 1905:s , de biehttaledje váldimis Norgga beale sámemánáid skuvlii Ruŧŧii . 1 Go ovttaiduhttit árbedieđuid dieđalaš dieđuiguin iešguđege Arktalaš guovlluin , de prošeavttas geahčadit mot dálkkádatrievdadeamit váikkuhit bohccuid guohtuneatnamiidda . 1 Go ovtta made leat jienastagat vuostálagaid , de čoahkkin- jođiheaddji jienastat mearrida , earret dalle go nuppe láhkai lea mearriduvvon dáin njuolggadusain . 1 Go ovdáneapmi manná dan guvlui ahte interaktiiva bálvalusat váldojuvvot eanet ja eanet atnui geavaheddjiid oktavuođas , de ferte muitit vuhtiiváldit sámi álbmoga dieđuidoažžun dárbbu ja vuoigatvuođaid . 1 Go ovdánanságastallan ráhkkanahtto , de dat sihkkarastá ahte ságastallan geavahuvvo dasa mii lea deaŧaleamos ; ovdánahttit oahppi ja movttiidahttit su hálddašit daid hástalusaid mat bohtet su guovdu skuvlaáiggis . 1 Go ovddiduvvojedje guokte sierra proposišuvnna diplomatiija hárrái ja konsuláhtalágádusa hárrái , de lei dan sivvan dat ahte diet guokte bálvalussuorggi galge goappašagat leat olgoriikaministara ja olgoriikadepartemeantta vuollásažžan , muhto galge muđui dollojuvvot sierranas ámmátalbmáidlágádussan . 1 Go ovddeš oahppit muitalit Ákŋoluovtta skuvllain , de leat čađat muitalusat goaves oahpaheddjiid birra . 1 Go osku njuorrasit muhto eai leat ovttamielalaččat vuđolaš fáttáin , dalle lea riidu sielu agálaš bestojumi alde . 1 Go orohatstivrra lahtut ieža leat boazodoallit , ja sidjiide njuolga gusket ollu áššit maid stivra galgá gieđahallat , de lea deaŧalaš sihkkarastit ahte eanetlohku ii geavat iežas válddi govttoheamit badjelduolbmat unnitlogu beroštumiid . 1 Go orohatstivrra hárrái leat nu eahpečielga njuolggadusat , de dagaha dat vára ahte orohagas sáhttá eanetlohku boastut fámostallat ja ovddidit iežas beroštumiid beroškeahttá orohaga oktasaš beroštumiin , mii sáhttá lea njuolggo vahágin unnitlohkui . 1 Go omd bátnedikšu lea nuvttá buohkaide geat leat vuolil 18 jagi ja sii geat leat gaskal 18 ja 20 jagi ges mákset 25% de lea váttis diehtit makkár divvada galget váldit go pasieanttat ožžot bátnedivššu suomabealde . 1 Go omd bátnedikšu lea nuvttá buohkaide geat leat vuolil 18 jagi ja sii geat leat gaskal 18 ja 20 jagi ges mákset 25% de lea váttis diehtit makkár divvada galget váldit go pasieanttat ožžot bátnedivššu bealde . 1 Go olmmošlohku njiedjá , de njiedjá maiddái ohppiidlohku skuvllas . 1 Go olmmoš áigu mearridit álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa rievttálaš sisdoalu , de lea hui dehálaš gáldu ON-julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra , maid ONa váldočoahkkin mearridii loahpalaččat čakčamánu 13. beaivvi 2007 . 1 Go olmmoš áigu mearridit álgoálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa rievttálaš sisdoalu , de lea hui dehálaš gáldu ON-julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra , maid ON váldočoahkkin mearridii loahpalaččat čakčamánu 13. beaivvi 2007 . 1 Go olmmoš vuolgá álbmotválljen organa válgaevttohassan , de ferte vuhtiiváldit ahte lea bargu masa maŋŋá lea máhccamin . 1 Go olmmoš lohká Sámediggeráđi árvalusa áššis , de lea viehka váttis earuhit áššečielggadeami ja dan mii galggašii leat mearrádusárvalus . 1 Go olmmoš lea smáđáhkes ja olmmošaddjái , de dalle leat buorit eavttut ahte ságastallan lihkostuvvá . 1 Go olmmoš lea logadan árvalusa ja čilgehusa dan guovllu birra maid sámit leat hálddašan doloža rájis , de báhcá jearaldahkan dat , galgetgo dát eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođat leat sámiin miehtá guovllu , Finnmárkku rájis gitta Hedmárkui . 1 Go ollislaččat lea árvvoštallan dáid málliid , de oaivvilda bargojoavku ahte 3. málle ( šiehtadallamat ) fuolaha buoremusat daid deastagiid maid bargojoavku lea atnán dehálažžan ođđa bušeahttabargovugiid hábmemis . ) 1 Go olbmui boahtá demeansa , de sáhttá son massit iežas nuppi giela , ja sápmelaččaide sáhttá dat dagahit ahte dárogielmáhttu jávká ja de sáhttet gulahallanváttisvuođat šaddat . 1 Go olbmot čalmmustit kvalitehta ja vejolašvuođa guorrat borramušgálvvuid buvttadanbáikái , de čuožžilit ođđa máhttogáibádusat . 1 Go olbmot čalmmustit kvalitehta ja vejolašvuoña guorrat borramušgálvvuid buvttadanbáikái , de čuožžilit oñña máhttogáibádusat . 1 Go olbmot ledje murjemin dahje ládjemin niittuid , de fierpmástalle sii doppe gos lei vejolaš . 1 Go olbmot leat orron bieđgguid ja leat leamaš heittogis kommunikašuvdnaoktavuođat , de fertejedje leat máŋga skuvlabiirre . 1 Go olbmot fárrejit gávpogiidda ja stuorát guovddážiidda , de jávká maid giliin stuorra oassi sámi gelbbolašvuođas . 1 Go oktii lea čálihuvvon jienastuslohkui , de ii dárbbaš šat čálihit ođđasis . 1 Go oktavuohta lassána , de mearkkaša maiddái dan ahte oažžut eambbo dieđuid guđetguimmiideamet birra ja ahte oahppat guđetguimmiineamet . 1 Go oktasaš fágalaš orgána dahje oktasaš fágainstitušuvdna vuođđuduvvo , de šaddá álkit buorebut geavahit olmmošlaš návccaid ja ruđalaš resurssaid sámegielaid nannemii ja ovddideapmái . 1 Go oktagasat ieža buohccájit , dahje leat buohcci olbmo lagamus olmmoš ja galget čilget dávdamearkkaid dahje vuostáiváldit dieđuid , de lea giella ja kulturáddejupmi hirbmat dehálaččat go olbmot galget bures gulahallat dearvvasvuođabargiiguin . 1 Go okta oahpaheaddji lei dárogielat , de oahpaheimmet muhtun oasi dárogillii . 1 Go oidnen billistemiid , de ipmirdin man birra sii hupme . 1 Go ohcá almmuhit jorgaluvvon girjjálašvuođa , de galgá soahpamuš originálamánusa vuoigatvuođaeaiggádiin leat mielde 1 Go ohcá almmuhit jietnagirjji , de galgá soahpamuš originálamánusa vuoigatvuođaeaiggádiin leat mielde , jos dat lea 1 Go obbalaččat geahččá , de leat logut sullii seamma nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskkas , earret Finnmárkkus gos nissonolbmot leat dássálaga rikka gaskamearálašloguin , ja gos dievdoolbmot leat eambbo . 1 Go oažžut daid máksojuvvot , de girjet dan balánssas čuoggás « Sámeálbmotfoanda – reanttut » . 1 Go oažžu matematihkkaoahpahusa iežas gillii de álkibut ipmirda fága ja dat maiddái movttiidahttá . 1 Go oassi lea nu uhcci ollislaš mearis , de lea eahpeoiddolaš jos dát oassi uhccu vel ain eanet . 1 Go oaidnit man unnán oahppit leat fylkka dálá gymnásain , de ii oro ođđa gymnása huksen jierpmálaš . 1 Go oaidnit dán duogáža , de Bargiidbellodaga joavku imaštallá dan cealkima , ahte geavadis stáhta lea gutnejahttimiin viidát dattetge meannudan sámiid vuoigatvuođaiguin , sihke mannan jahkečuođi ja mealgadii min jahkečuohtái . 1 Go oahpponeavvu lea presenterejuvvon dahje go ođđa ášši birra lea hállon , de mánná ieš vállje bargobihtáid daid gaskkas mat leat biddjon su ovdii , ja iežas plána ektui . 1 Go oahppit čađahit joatkkaskuvla oahpu , fidnofágalaš oahpposuorggis , de lea sis fágaoahppu ja besset njuolga bargoeallimii . 1 Go oahppit galge ruoktut , de vulge heasttain dálvet ja johkafatnasiin geasset . 1 Go oahppis lea heajos gullu dahje heajos oaidnu , de dat sáhttá dagahit ahte ii loavtte , oahpa iige ovdán . 1 Go oahppi šaddá boarrásat , de sáhttá leat ávkkálaš geavahit fágalaš ja sosiálalaš ovdáneami iešárvvoštallanskovi . 1 Go oahppi diehtá mii ságastallamis galgá dáhpáhuvvat , de dat buktá oadjebasvuođa . 1 Go oahppi deavdá 12 jagi , de sus lea vuoigatvuohta oassálastit . 1 Go oahpaheaddji oažžu čállosa ruovttoluotta , de sáhttá sisdoalu heivehit juohke ságastallamii . 1 Go náittusguoibmi / mielguoibmi lea giddagasas eavttuhis ráŋggáštusain unnimusat guhtta mánu , dahje lea čohkkán háldogiddagasas unnimusat guhtta mánu 1 Go ná ollu nissonolbmot ožžo vuosttas dahje nuppi saji válgalisttain , de bohtosat šaddet mealgat buoret go dan maid leimmet vuordán . 1 Go ná dárkilit namuha geat sáhttet eaiggáduššat bohccuid , nugo 1978-lágas dahkko ja nu movt lávdegoddi árvala , de sáhttá dat fargga ipmirduvvot vuoigatvuohtan . 1 Go nuppástuhttin nettobušehttemii čađahuvvui jagi 1999 rájes , de árvvoštallojuvvui ášši nu ahte ii maidege bušeahttavuogádagas sáhte áddet nu ahte dakkár doaimmahussii mii lea nettobušehttejuvvon , eai galgga gustot njuolggadusat mat leat dušše stáhtavirgehasaid várás . 1 Go nuorat vel lassin gártet oastit mielkeeriid stáhtas stáhta haddái ( 3,50 ru lihttera nammii ) , lea váttis oažžut sin álggahit doaluin . 1 Go nuoraidskuvlla oahpahusjođiheaddjivirgái galggai biddjot olmmoš , de dasa lei oahpaheaddji Aarseth buot buoremus evttohas . 1 Go nuoraidskuvla ii lean dáppe 1960-logus , de midjiide bohte oahppit sihke Ákŋoluovttas ja Muosáin nuortafylkka skuvlainternáhttii . 1 Go nubbi máilmmesoahti álggii čakčamánus jagi 1939 , de olgoriikabálvalus mealgadii vásihii seammalágan áššiid go jagi 1914 : Bargomearri lassánii hirbmadit soađi vuosttamuš mánuid , ja dat dagahii sihke stuorát bargoleavttu ja guhkit bargobeivviid . 1 Go nu geahččá de livčče sáhttán mánáidgárdemánáid lohku sámi fálaldagain lassánit , vaikko ollislaš mánáidlohku njiedjá . 1 Go njuolggadusat rivdet nu ahte sáhttá fas joatkit beaiveruhtaáigodagain maŋŋil go virgeluopmoáiggis lea bargan , de sii geain lea leamašan virgeluopmu eai oaččo virgeluopmobálkká , muhto eastadit ođđa vuordinbeivviid ovdal go beaiveruđat máksojuvvojit . 1 Go njuolggadusat leat dohkkehuvvon , de sirdjojuvvojit ruđat Sámi dáiddaráđđái . 1 Go nissoniin lea alit eallinahki go dievdduin , de lea lassáneaddji eanetlohku nissoniin ahkejoavkkus badjel 67 jagi . 1 Go nissonaoassi 1989 válggaid maŋŋil lei 33,3 proseantta , de lei dat njiedjan 25,6 prosentii maŋŋil 1997 válggaid . 1 Go namuhuvvon biirret ožžot lobi dása , mas oahppogirjjiid geavaheapmi sámi teavsttain dárogiel teavstta bálddas , eaktuduvvo de lei sivvan dat go dáid biirriin lea stuora eanetlohku álbmogis sámit , ja biirečoahkkimat leat cealkán ahte háliidit sámegiela geavaheami veahkkegiellan risttalašvuođaoahpahusas . » 1 Go nammadanváldi lea álbmotválljen orgána hálddus , de dat lea demokráhtalaš ja luohttámuša addi čoavddus , nu oaivvilda Guovddášbellodat . 1 Go máŋgga sajis geažiduvvo ahte Sámedikki hálddahus lea mearihis stuoris dahje boasttuvuoruhemiid boađus , de daddjojuvvo seammás ahte sámi servodat ferte duhtat bálvalusaide mat leat ollu fuonibut go servodahkii muđui , go guoská oahppogirjjiid fidnemii , giela sihkkarastimii ja ovddideapmái , girjjálašvuođa gaskkusteapmái ja daid olahahttin dahkamii dahje kulturmuittuideamet áimmahuššamii . 1 Go máŋgga oktavuođas leat árvvoštallan Sámedikki sajádaga , de leat buohtastahttán Sámedikki gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin . 1 Go máŋga buolvva ledje ferten duhtat vuolimuš beavdegeahčái , de áddemis olbmot sávve eará boahtteáiggi mánáidasaset . 1 Go márkan váilu , de lea vejolaš vajáldahttit sin geat báhcet olggobeallai , dahje rahčat servodaga ovddas nu ahte buohkat leat mielde . 1 Go mánát skuvlaáiggi miehtá ožžot oahpahusa sámegielas ja sámegillii , de dat buorida sin sámegiela máhtu , ja dat válmmašta sin searvat sámi servodahkii dievasgielalažžan . 1 Go mánát eai sirrejuvvo mánáidgárddis giela mielde , de sáhtášii dat váikkuhit positiiwalaččat sámi giela stahtusii iešguđet gielddain . 1 Go mánát bohte iežaset ruovttuid gallestallat , de ledje sii vajáldahttán eatnigielaset . 1 Go mánáidáittardeaddji čalmmustahttá daid surggiin main mánáid vuoigatvuođat eai leat doarvái vuhtiiváldojuvvon , de dat bargu lea maid sámi mánáid várás . 1 Go mánáidgárdi rahppui , ráhkadedje maid njuolggadusaid dasa . 1 Go mánáidgárdeláhka ad dá sámi mánáide vuoigatvuođa heivehuvvon fálaldagaide , mielddisbuktá ahte rámmaeavttut sámi mánáide ja mánáidgárddiide gos leat sámi mánát heivehuvvojit dasa . 1 Go mánáidgárdefálaldagat eai leat luohkkájuhkkon dan mielde mii duođai doaimmahuvvo mánáidgárddiin , de lea váttis diehtit áibbas sihkkarit leago sámegiella nanusmuvvon dahje hedjonan mánáidgárdemánáin áigodagas 2006 gitta 2010 rádjai . 1 Go mánáid ja nuoraid bidjá guovddážii , de ferte organisatuvrralaš čovdosiid hábmet dan mielde mii sidjiide lea buoremus . 1 Go máná identitehta galgá nannet de ferte leat lagaš ovttasbargu máná ruovttu ja mánáidgárddi / skuvlla gaskka . 1 Go máhcai ruoktot guđa jagi maŋŋá , de lei váttis sámástit . 1 Go museavisti lea gárvvistuvvon de organiserejuvvo Nuortasámi musea bistevažžan Deanu ja Várjjaga museasiidda bokte . 1 Go mus ii lean giella olggos , de jáhkke várra ahte in sáhte maide váldit sisa ge . 1 Go muoraide šaddá eanet jearru , de ráđđehus áigu láhčit dili dasa ahte norgga vuvddiin lasihit muorračuollamiid vai eanet muorra geavahuvvo huksenávdnasiidda ja energiijaulbmiliidda . 1 Go munnos eai lean alddáme viessogálvvut , de ásodat mas dat ledje , geasuhii munno . 1 Go munno nieida , Ánne Márjá , riegádii 26.12.1950 , de dan rájes Bill doaimmahii dán barggu . 1 Go mun álgen skuvlii , de in máhttán in sánige dárogiela , in ádden sánige . 1 Go mun áiggun omd. doallat logaldallamiid , de mun fasiliteren dan . 1 Go mun vuosttaš háve deaivvadin sámeskuvllain , de lei dilli nu ahte sámegielat váhnemat besse eatnigielaset geavahit skuvlaárgabeaivvis . 1 Go mun vuosttaš geardde gullen Kárášjoga gilisearvvi birra munno nieiddas Ingbjørgas ja munno dál jápmán ustibiin , Ingrid ja Georg Næssas , de mun ilosmin ja jierásmin sin láhkai , ja mu illu lea ain stuorát dál , go dinguin lean deaivvadan . 1 Go mun smiehtan dál , mii leimmet viehka čeahpit , boares bláđiiguin oaččuimet olu duhkorasaid . Amund lei Kárášjogas eret , ja veallái muhtun áigge mu seaŋgga guoras . 1 Go mun smiehtadan dán áiggi , de imaštalan veaháš ahte sámi álbmot munno vuostáiválde ustitlaččat ja oskkáldasat , muhto go dán lean maŋŋá guorahallan , de lean ádden ahte sii dovde oktavuođa munnuin , go moai leimme sin láganat , smávvadálolaččat seamma eavttuiguin ja seamma beroštumiiguin go sisge ledje . 1 Go mun serven ja háleštin vel sámegillii , de son imaštii sakka ja jearralii : " Lea go skuvllas lohpi sámegiela hállat ? " Jerren fas sus ahte gos bat dan leaččat gullan ? 1 Go mun maŋŋá hupmen su áhčiin , de son liikká oinnii ávkki das ahte mánát soite muitit buorebut go govaid oidne . 1 Go mun lihkken fas lei juo iđitborranáigi . 1 Go mun ledjen rahčan dárogielain olles diimmu , de mannen bottuin olggos ja hállen sámegiela . 1 Go mun galgen su oažžut biilii , de orui gal sihkkarit dego mun maid livččen juhkan . 1 Go mun bohten Kárášjohkii , de lei oaidnu dat ahte sii eai dohkkehan sámegielat oahpaheddjiid , ja dát lei maiddái miellaláhki soađi maŋŋá . 1 Go mun bohten Guovdageidnui 1953:s , de lei čakča- ja giđđaskuvla dálumánáide ja dálveskuvla johttisámemánáide . 1 Go mun bisuhan iežan buori vuoimmis fysálaččat , de dat gievrudahttá mu maiddái psykálaččat - mii addá vuoimmi politihkas , dadjá presideanta Egil Olli . 1 Go muitalin ahte dat lei Sievju- / Hámmárfeasta-gákti de son suhtai ja logai : – Ale gielis , dakkár ii gávdno . 1 Go muinna sárdno de sárdno dušše sámegiela . 1 Go muhtun fylka lea ožžon ovtta dássenmandáhta , de dat ii šat beasa gilvalit duoid nuppiid dássenmandáhtaid juohkimis . 1 Go muhtun báikenama čállinvuohki lea mearriduvvon báikenammalága vuođul ja sisafievrriduvvon báikenammaregistarii , galget dasto almmolaš orgánat geavahit dán čállinvuogi . 1 Go muhtin álbmogis lea riekti iešmearrideapmái , de dat ii iešalddis sisttisdoala dan seamma dain diliin gos vuoigatvuohta sáhttá čadnojuvvot muhtin álbmogii mii orru okto muhtin geográfalaččat ráddjejuvvon guovllus , ja gos vuoigatvuohta lea čadnojuvvon muhtin álbmogii mii orru bieđgguid ja dakkár guovlluin gos orrot maid eará čearddalaš joavkkut . 1 Go muhtin skoalkalii uksii erenoamáš vugiin , de luittiimet sin sisa . 1 Go muddenráđđi lea addán mearrádusaid muddenláhkaásahusaid birra §§ 11 , 12 , 13 ja 16 vuođul , de ii leat dárbu čađahit gulaskuddama guovvamánu 10. b. 1967-mannosaš lága hálddahusáššiid meannudanvuogi birra ( hálddahuslága ) njuolggadusaid § 37 vuođul . 1 Go mu isit , Hans Rønbeck , eanandoalloskuvlla loahpaheami ja guovtti mánnosaš kanturgeatnegas áigodaga maŋŋá Altagårdas , gávnnahii ahte son háliidii ođđadoallohuksemiin ja smávvadáluin álgit Kárášjogas 1932:s , ozai 40 mihtu ja álggii seamma čavčča njáskat 10 mihtu . 1 Go moai easkkanáitalan párran , čakčat 1934 , fárriime Kárášjohkii , de lei Hánsa bargan ja gilván 15 mihtu eatnama , čuohppan ja buktán hirssaid náveha huksemii ja lei muvren muhkkekeallára , ja hárjánan snihkkárat ledje cehkkon náveha njealji gussii , ja stálja ovtta hestii , ja suoinnit gussii ja hestii ledje láddjejuvvon . 1 Go moai Birggehiin fárriime Skuvvanvárrái , de lei munnos dieđusge akvária fárus . 1 Go mis lei nu guhkes dálvi Sirpmás , de lei lunddolaš ahte oahppit liikojedje čuoigat . 1 Go mis lei lávggodanbeaivi bearjadagaid , de oahppit geat dan dárbbašedje , ožžo dáid coggat . 1 Go mis lea máhttu ja diehtu guđetguimmiideamet birra , de lea geahppaseabbu leat ustibin ja buorren siidaguoibmin dahje kránnján . 1 Go mis ii lean oktage eará gii sáhtii váldit dan barggu , de mun válden dan , ja njeallje jagi johten báikkálaš fatnasiin Áhkárvutnii ovtta beaivvi vahkus . 1 Go mis ii lean dalle telefovdna , de ii lean beare riŋget skuvlii ja jearrat . 1 Go min ii lean lohppii bidjat sámegiela skuvlafágan , de fertiimet njágahit dan skuvlii ruovttuoahpu nama duohkái . 1 Go militeara ossodagat galget dohkkehahtti oahpahallama ja hárjehallama čađahit , de dárbbaša maiddái Riikkavárjalus hálddahit stuorra areálaid báhčin- ja hárjehallanšilljuide . 1 Go mii ávvudeimmet juoidá , ja dan gal dagaimet oalle dávjá , de ožžo oahppit bovdet ovtta guossi guhtege . 1 Go mii vácciimet skuvlla dáppe Reihvágis , de eat ožžon hállat sámegiela . 1 Go mii rávvet nannoset ovttasbarggu dálá kulturguovddážiid ja museaid gaskkas , de dat lea danne vai olles fágalaš gelbbolašvuohta ja ollislaš sámi perspektiiva nannejuvvo ja seammás váikkuhit ahte kulturguovddážat ja sámi museat jođihuvvojit beaktileappot , dadjá várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 Go mii mánát viegadeimmet olgun ja vikkaimet hállat sámegiela , de gilde min dan dahkamis . 1 Go mii maŋŋelis dego dábálaččat leimmet vuosttažin ráiddus Leavnnjas , de lei Sverre Hatle leavgaguoddin . 1 Go mii leat álggahan montessoriskuvlla , de lei danin olu eará mii lea duogábealde go dušše duhtameahttunvuohta sámi oahppoplánii . 1 Go mii guđet barggaimet ovttas leimmet virgáibiddjojuvvon goabbat skuvlii , ja dasa lassin vel goabbat departemeantta vuolde , de fertejedje šaddat váttisvuođat . 1 Go mii fárriimet stohpui , de divuimet darfegoađis buoret náveha . 1 Go mii eat ožžon eanetlogu maŋidit ášši , de bággehallat dan dillái ahte fertet jienastit konkrehta rievdadusárvalusa masa dál gal juste eat sáhte mearridit oainnu . 1 Go mii dán gihppagis geavahat ovdamearkkaid dasa mo ovdánanságastallamat galggašedje leat , de dain leat sihke oahppi , váhnemat ja oahpaheaddji rehkenaston oasseváldin . 1 Go mii dál ságastallat min luonddueanadaga birra , de eat sáhte garvit jearaldaga ; movt mii vádjolit luonddus ? 1 Go mii dál galgat buktit árvalusaid dan ođđa stuorradiggedieđáhussii , de lea deaŧalaš diehtit makkár dilli eanadoalus lea . 1 Go mii dihtomielalaččat vuoruhit birrasa , ceavzilvuoña , máhtu ja gealbbu galgat mii ovddidit oñña ja geasuheaddji bargosajiid . 1 Go mii de álggiimet čakčat , ledje gilvvagárdeskuvlla oahppit juo leamaš doppe jahkebeale , ja rehkenastte iežaset veteránan . 1 Go mii dan geahččalit dahkat , mii fertet leat doppe gos álbmot lea , oktan afghanistánalaš sihkkarvuođaveagain . 1 Go mii daid loguid doallat oktii loguin galle bohcco Davvi-Trøndelagas oktiibuot leat 12239 jagi 2007 , de dahket massinlogut maid boazoeaiggádat leat dieđihan 40-50 % boazologus , eanas dain leat álddut ja miesit . 1 Go mii daid fatnasiid oažžut ja atnui váldit boahtte jahkái de mis lea okta dain eanemus ođđaáigásaš mearamilitearabálvalusain Eurohpás , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . 1 Go mii buohtastahttit eará politihkkasurggiiguin , de čájeha ahte lasáhus sámi ulbmiliidda lea dušše 3,5 % muhto eará politihkkasuorggit gal ožžot 7,8 % eanet , dadjá Olli . 1 Go mii bođiimet , de lágidedje vuoššanvejolašvuođaid dohko nu ahte mii ieža birgiimet . 1 Go mii bealjehis mánát vácciimet gávpogis , de dávjá soalddáhat adde midjiide njálgáid . 1 Go mii bargat sámegiela nannemiin , de fertet mii duostat geahččat meaddel min iežamet sohkabuolvvaid . 1 Go mii ILO-soahpamuša 169 váldit vuhtii , de midjiide maid čuožžila áššin dat gažaldat , leago sámiin vuoigatvuohta beassat leat mielde hálddašeamen iežaset guovlluid luondduriggodagaid . 1 Go mearradoalloealáhusa siskkobealde plánejuvvo , de ferte raššivuođa ja válmmasvuođa bealitge árvvoštallojuvvot guvllolaš dásis . 1 Go meannudit ohcamušaid , de deattuhit nannet doaimmaid viidát geográfalaččat ja ahte galget doarjut iešguđet fágasurggiid dearvvašvuođa- ja sosialsuorggis . 1 Go meannudedje Sd.dieđ. nr. 33 ( 2001 – 2002 ) Lassidieđáhusa Sd.dieđ. nr. 55:ii ( 2000 – 2001 ) Sámepolitihka birra , de Stuoradiggi dajai ee. ahte doarjja galgá eambbo addojuvvot sámegiel aviissaide dien ortnega vuolde . 1 Go meahci geavaheapmi lea nu deaŧalaš olbmuide min guovllus , de lea deaŧalaš diehtit , iige dušše buktit navdámušaid geavaheami birra go mii galgat reguleret guovllu mii guoská nu ollu olbmuide go dás lea sáhka ! 1 Go maŋŋil nammadedje stáhtačálliid , de dikte mearrit ­keahttá sin bargosurggiid , go eaktuduvvui ahte stáhtačálli viiddimus áddejumis galggai geahpedit olgoriikaministara bargonoađi , erenoamážit politihkalaš suorggis . 1 Go mannen meara nala fertejin jođánit oahppat eŋgelasgiela . 1 Go manaimet festii gillái , lei dávjá son guhte oaččui oktavuođa nieiddaiguin . 1 Go maiddái sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi sáhttá čujuhit oalle stuora oassái luonddudihttiide ja medisiidna dutkiide , de dan sáhttá čilget dainna go luonddudieđalaš ja medisiinnalaš fágabirrasiin árbevirolaččat lea leamaš stuorit fokusa čađahanmearrái dábálaš áigái . 1 Go lávlla dan lassin lea nu bures váldojuvvon vuostái hit-listtain , de lea joavku váikkuhan hirbmat bures dasa ahte sámegiella gullo almmolaččat , sámegiella lea njulgestaga šaddan čaffat ! 1 Go lávdegoddi lea paragráfas 1 – 2 atnán sáni fra gammel tid , ( dološ áiggi rájes ) de boahtá dat das go Sámevuoigatvuođalávdegoddi áiggistis árvalii dan NÁČ 1997:4 oktavuođas . 1 Go láigoheaddji nagoda gokčat viessoláigogoluid rievdatkeahttá bušeahttarámma siskkobealde , de Statsbyggas lea fápmudus álggahit nu gohčoduvvon dábálaš prošeavttaid . 1 Go láhkaáddejupmi dávjá lea áibbas sorjavaš mearkkašumiin , de ii leat vejolaš Sámediggái oažžut dohkálaš oppalašgeahčastaga Eanadoallo- ja biebmodepartemeantta láhkaevttohusa váikkuhusain . 1 Go láhkaaddi vállje diekkár čovdosa , de gohččun- ja rievdadanválddi čalmmustahttin addá vuostesignálaid . Dakkár vejolašvuohta lea juo buori muddui hálddahuslaš prinsihpaid ja hálddašanlága mearrádusaid olis . 1 Go láhka sáhttá váikkuhit sámi kultuvrra ávnnaslaš kulturvuođu , de berošta Sámediggi das mo ođđa láhka hábmejuvvo . 1 Go láhka mearrida ahte plánaevttohus galgá sáddejuvvot gulaskuddamii , de evttohus galgá sáddejuvvot buot stáhta , regionála ja gieldda eiseválddiide ja eará almmolaš orgánaide , priváhta organisašuvnnaide ja ásahusaide , maidda evttohus guoská , vai dat sáhttet buktit cealkámuša mearreáigái . 1 Go láhka ii atte dán lágan vejolašvuođa , de lea Sámediggeráđi mielas deaŧalaš čuovvolit dán ášši sihkkarastin dihte plánenvejolašvuođa ja báikkálaš árvoháhkama . 1 Go láhka fápmuiboahtá čađahuvvojit čuovvovaš rievdadusat eará lágain : 1814 suoidnemánu 3. beaivvi láhka nr. 5 háhkamis kálkageađgegávdnostumiid heaittihuvvo . 1 Go lottit eai šat beroš ráppis , de lea veadjemeahttun gávdnat elliid . 1 Go lohkat dáid jorggu vástádusaid birra , de orrot gal dat leamaš veahá badjelmearálaš cuiggodusat , ii ge dieđáhusas muitaluvvo divvojuvvoje ja čilgejuvvoje go boasttuvuođat . 1 Go lohkanstivra lea mearridan galle mandáhta guđege lista oažžu , de juogada mandáhtaid listta evttohasaide . 1 Go lobálaš ja lobihis sállašat leat seaguhuvvon , de sáhttet duoguštit olles sállaša . 1 Go loaiddasteimmet ođđa jahkečuohtái , de vánit ledje olbmot guđet jáhkke ahte min goržžiin lea ekonomalaš árvu . 1 Go livččii máŋggadoaimmat skiipa mii sáhttá boltut gassa jieŋaid ja bohkat čoahkásiid ja čoaggit seismihka , de dat sáhtášii leat stuorra ávkin geologalaš kártemii . 1 Go liikká čielga váruhusaid dihte orru šaddamin bivdu , de ferte dat čađahuvvot dainna eavttuin ahte dat manná riddofatnasiidda ja geavahuvvo dušše mannui , dadjá várrepresideanta Marianne Balto loahpas . 1 Go leimmet departemeanttas rahčme skuvlla ovddas ja go oaččuimet iežamet stivrra ja bistevaš doaimma , lei Anna jođiheaddjin dán sáttagottis . 1 Go leimmet boradan , de vácciimet bajás moadde láhttegearddi ja skuvlalatnjii . 1 Go leimme ollen ruoktot , de viellja muitališgođii munnje ahte galggan vuolgit guhkás vázzit skuvlla . 1 Go leigga stáhta skuvllat , de goappašiid skuvllaide sáhtte boahtit guossit departemeanttain man vuollái skuvllat gulle . 1 Go leigga Sirpmás , de soai čáliiga áŋgirit breavaid bearrašii máddin , ja oalle stuorra oassi dáin breavain leat ain áimmuin . 1 Go lei vuorromolsun skuvllas , de fanas buvttii ja vieččai mánáid oktanaga , nu ahte go muhtimat vulge fatnasis , de earát bohte fatnasii , ja fanas lei sullii seamma dievva olles áiggi . 1 Go lei rihppaskuvla Láhpis , de son manai dohko iežas ohppiiguin vai beasai dulkot sidjiide go báhppa skuvlii konfirmánttaid . 1 Go lei mearriduvvon ahte " Mønsterplanen " galggai sisdoallat fágaplána Sámegiella oktan čálahábmemiin , de bođii Vuođđoskuvlaráđis jearaldat ahte válddán go badjelasan dan čállit . 1 Go lei leamaš 11 jagi Stuoradikkis , de ii evttohan Finnmárkku Bargiidbellodat su šat 1969:s , ja lea gullon ahte lei su sámepolitihkalaš oaidnu mii lei sivvan dasa go su eai šat háliidan áirrasin . 1 Go lei duodjekursa , rávesolbmuidkursa fágareivii , de fertejedje gávdnat oahpaheaddjin boares áhku gii máhtii árbevirolaš duoji . 1 Go lei buollašeamos áigi , de fertejedje ohppiid siste čohkkát fáhccagieđaid . 1 Go ledjen orron doppe moadde beaivvi , de ipmirdin ahte mun galgen vuolgit . 1 Go ledjen guđajahkásaš , ožžon gullanapparáhtaid bealjeduohkái , ja dalle dohkkehin daid . 1 Go ledjen deavdán čieža jagi , de eadni siđai mu álgit skuvlii Guovdageidnui daid eará mánáid mielde . 1 Go ledjen 7. luohkás huksejuvvui luodda Ákšomuotkái ja dalle šattai skuvlabusse ja guokte maŋimus jagi bessen orrut ruovttus . 1 Go ledje riiddut , de dovddaimet ahte son lei min bealde . 1 Go ledje menddo unnán stuolut , de vealládedje láhttis ja čálle vuorroáiggiid skeittásteamis ja meattildanáiggiid čuoigiide ja njuikemis guhkkodaga . 1 Go ledje dušše moattis Finnmárkkus eret ja vel eanebut eai ipmirdan sámegiela , ferte dávjá leat leamaš hui váttis gulahallat mánáiguin . 1 Go leat vásihan Sámedikki doaimma , de lea lunddolaš ahte váldesuorgi árvvoštallojuvvo Sámedikki barggu ja olbmuid dábálaš servo ­datoainnu ektui . » 1 Go leat vuostálasvuođat boazodoalloberoštumiin , de galget guovllustivrrat čilget ealáhuslaš árvvoštallamiid , ja Sámediggi galgá fas čilget eanet oppalaš politihkalaš árvvoštallamiid . 1 Go leat uhca joavku , de lea iešalddis čielggas ahte mis ii leat ovddasteaddji buot dain lávdegottiin ja komiteain maid Sámediggi ain nammada . 1 Go leat stuorát doaibmabijut boazoguovlluin , ja maiddái stuorát gáhttenguovlluid ja huksen ­doaimmaid evttohusaid oktavuođas , de galgá boazodoalu beroštumiiguin ráđđádallat . 1 Go leat ovtta mađe jienat , de lea lávdegoddejođiheaddjis duppaljietna . 1 Go leat olahan ollislaš mánáidgárdefálaldaga buohkaide , de galgá mánáidgárdesaji eanemusmáksu ain vuoliduvvot . 1 Go leat oalle muddui ovttabeallásaš ealáhuseallin , earret eará Sis-Finnmárkkus , ja vuođđoealáhusain dáhpáhuvvá struktuvrralaš earáhuvvan , de dahká dát dárbbašlažžan giddet fuomášumi molssaevttolaš ealáhusvugiid gárgedeapmái . 1 Go leat mearridan mihttomeriid ja doaibmabidjooasi , de leat váldán vuhtii ruđaid mat leat olámuttos , dás maiddái stáhtalaš guovttegielalašvuođaruđat . 1 Go leat mearkkašahtti unnit guovddážat mat maiddái leat oktasaččat golmma heahteetáhtii , čielggadeamis árvvoštallojuvvo ahte dalle lea eanet čađahahtti gávdnat sámegielat bargiid . 1 Go leat eanet boarrásat geat ellet guhkit , nu gohčoduvvon ” eldrebølgen ” , de rahppojuvvo vejolašvuohta boarrásiid fuolahusas eanandoalu olis . 1 Go leat buorit jagit ja buorit guohtumat , de lassána boazolohku oalle sakka , ja dasto leat stuora vahágat goavvedálvviid goas guohtumat lássahuvvet / lohkkašuvvet dahje lea gassa muohta . 1 Go leat allakonjunktuvrra áiggit , de lassána daid olbmuid lohku guñet fárrejit riikka guovddáš guovlluide , go dárbu olbmuid bargonávccaide stuorru . 1 Go lean leamaš moadde beaivvi Kárášjotguovllus , de lean vávján ahte Hætta dorjot ollugat , maiddái Bargiidbellodaga miellahtut . 1 Go lea čielga eanetlohkodemokratiija , de das sáhttá leat váttis bures fuolahit sámi beroštumiid , kultuvrra ja vieruid . 1 Go lea čađahuvvon mariidna bioprospekten dahje genehtalaš ávdnasiid ávkkástallan lobi oažžuma haga § 9 vuođul , de sáhttá Gonagas mearridit ahte ovdduid oassi nu mo namuhuvvon vuosttaš lađđasis gullá stáhtii . 1 Go lea áigumuš sihkkarastit boahtteáigái eleš boazodoalu , de lea dárbu buorebut sihkkarastit boazodollui eatnamiid , ja erenoamážit dakkár eatnamiid mat sáhttet váikkuhit ceavzilis boazodollui . 1 Go lea sápmelaččaid ovddasteaddji orgána de ii sáhte Sámediggi ihcalis olgguštuvvot dakkár áššiin main álbmotriekterihkkun vuolggahuvvo áššin duopmostuoluide , ja dat orru čájeheame bealálašnávcca dákkár áššiin . 1 Go lea sámiid álgoálbmotlaš dilis sáhka , de lea dábálaš dulkot nu , ahte mearrádus fátmmasta sámiid ollislaš kulturdoaimmaheami ávnnaslaš eavttuidge , ja dát gohčoduvvo maiddái sámi kultuvrra luondduvuođđunge . 1 Go lea sáhka suohkansuorggis , de áigu ­Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta deattuhit dutkama ja máhttoovddideami , pedagogalaš gaskaomiid geavaheami , ekonomalaš doarjaga ­vuoruhuvvon ovdánahttindoaimmaide ja bearráigeahččometodihka ovddideami . 1 Go lea sáhka regiovnnalaš fágaráđis luossabivdui Finnmárkkus , de ii leat ráđi mielas nu vuogas leat mielde fágaráđis ( 27.03.00 reive ) ea.ea. danne go Sámediggi nášuvnnalaš orgánan ii báljo sáhte searvat hálddašeapmái dán dásis . 1 Go lea sáhka reappás resursan , de dáhtui ráđđi eambbo reabbábivddu ja eambbo dutkama váikkuhusain , ja ruđaid bivdoneavvuid ovddideapmái . 1 Go lea sáhka oktavuođa birra Supmii , de áigut digaštallat ášši Sámi parlamentáralaš ráđi stivrras ja ovddidit dan olgoriikkaministerii vuosttas dábálaš čoahkkimis Barentsovttasbarggu birra . 1 Go lea sáhka nissoniin , de lea ahkejoavku mas lea eanemus nettoeretfárren veaháš govddibut , 17-31 jagi gaskkas . Sii dahket 410 fárrema obbalaš 560 fárremis ( 73 proseanta ) . 1 Go lea sáhka láhkabarggus — Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa NOU 1997:4 čuovvuleamis — de lea Justisdepartemeanta ásahan departemeanttaidgaskasaš bargojoavkku mii galgá stáhtačállilávdegoddái ráhkkanahttit politihkalaš gieđahallama . 1 Go lea sáhka juolludeamis Bergen Sámiid Searvái ( BSS ) , čujuha Sámediggeráđđi Sámi kulturráđi mearrádussii áššis A 67/99 ja A 123/99 . 1 Go lea sáhka huksemis Ceavccageađggi / Mortensnes de gažaldat ahte oažžut guovllu čálihuvvot UNESCO gaskaboddosaš máilmmiárbelistui váldui ovdan čoahkkimis gaskal sámediggepresideanta Olli ja stáhtaráđi Solheim guovvamánu 2. beaivvi 2009 . 1 Go lea sáhka giela ja kultuvrra válljemis , de leat ollu sámi mánát ja nuorat dakkár dilis maid eanetlohkoálbmoga mánát eai vásit . 1 Go lea sáhka fárremiin olgoriika ja Norgga gaskkas , de lea erohus nuppe guvlui . 1 Go lea sáhka fylkkasuohkana geainnuin ja huksehusain , de fylkkasuohkan ieš mearrida daid namaid ( § 6 ) . 1 Go lea sáhka dan guovtti lulimus válgabiires , de lea nu ahte dat ođđa biire 6 Åarjel-Saepmie veeljemegievlie muhtin muddui vástida dan boares biire 12 Lullisámeguovlu . 1 Go lea sáhka 5 prioriterejuvvon ásahusaid prioriteremis , de galgá ovddabeali prinsihppa čuvvojuvvot . 1 Go lea plánas ásahit báikkálaš kantuvrraid Davvi- ja Mátta Tromsii nannen dihte sámi prográmmafálaldagaid lea positiivalaš vai sámi eatnatgeardánvuohta nannejuvvo . 1 Go lea oassi dán ollisvuođas , de dat boahtá buorrin Sámi Radioi ja das leat buot vejolašvuođat ovddidit buori ja kritihkalaš journalistihka sápmelaččain ja sápmelaččaid várás . 1 Go lea oadjebas ­vuohta iežas giela ja kultuvrra dáfus , de dat addá sámi mánáide buot buoremus eavttuid das ahte ovddidit iežaset identitehta – dan seammás go sii galget eallit majoritehtaservodagas . 1 Go lea nu uhccán bohccobiergu márkanis , de ii leat márkana váttisvuohta dan ektui ahte lea menddo ollu bohccobiergu . 1 Go lea nu ahte riikkaidgaskasaččat birasrievtti oktavuođas lea ollu rievdan eamiálbmotvuoigatvuođaid ektui ja rollat suodjalanguovlluid ektui maŋimuš logijagiin leat rievdan . 1 Go lea nu , ahte departemeanta sádde gulaskuddamii evttohusa , mas doaibmaviidodat lea sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu , man Sámi allaskuvla lágida , de evttohit ahte láhkaásahusevttohusa dajaldagat leat dan ektui . 1 Go lea mearriduvvon galle áirasa bellodagat / joavkkut ožžot , de juogaduvvojit válgalisttu eavttohasaid sajit . 1 Go lea jurdagis ahte vuođđoealáhusat leat dehálaččabut sámi guovlluin go muđui riikkas , de daguhit stuora massimat boraspiriide vuorrádusa ealáhusain , ja muđuige báikkálaš servodagain . 1 Go lea julggáštuvvon ahte dákkáraš sáddagat gáibidit ollu návccaid , ferte guhkkit áiggi vuo1lái systemáhta1aččat bargat dan ala ahte nannet oktasaš davviriikkalaš sámi TV-sáddagiid ovtťastahttima . Nannejuvvon ovttasbargu davviriikkalaš dásis seasttašii juohke ovttaskas davviriikkalaš radio~ ja TV-ovttastumi . 1 Go lea gáibádus ahte ii galgga leat vealaheapmi , de sáhttá dan atnit sierra olmmošvuoigatvuohtan , juoba bajimus prinsihppange , masa eará vuoigatvuođat leat čadnojuvvon . 1 Go lea govttolaš jáhkkit ahte muhtun doaibmabidju sáhttá váikkuhit sámiid beroštumiid njuolga , de galgá Sámedikkiin ráđđádallojuvvot . 1 Go lea geavatlaččat vejolaš , de galgá siiddaide dieđihuvvot njálmmálaččat , vrd. boazodoallolága § 51 . 1 Go lea dárbu ságastallat ja nevvojuvvot sámi mánáid oktavuođas , de sáhttá Bufetáhta davvi regiuvdna veahkehit eará regiuvnnaid . 1 Go lea dušše okta guovddáš mii hálddaša buot golmma etáhta heahtetelefuvnnaid , de jáhkket čielggadeaddjit ahte soaitá leat álkit oažžut dohko bargiid geain lea giellačehppodat . 1 Go lea dakkár ovttasbargodoaibmabidju mas lea stuorra mearkkašupmi báikkálaš sámi álbmogii , de lea eanemus doarjja 500 000 ru 1 Go lagat galgá mearridit sámiid rievtti iešmearrideapmái , de dat lea miellagiddevaš go álgoálbmogiid iešmearridanriekti galgá hábmejuvvot eará stáhtain . 1 Go kulturvuđđosaš ealáhusgárgedeapmi ja čavgadit ovttasbargu ealáhusaid ja kultuvrra gaskkas dahkkojuvvo ulbmillaš nannemiin , lea deaŧalaš láhčit nu ahte lassáneaddji árvolokten adno vuđolaš perspektiivan . 1 Go konstituere ođđa fylkkadikki lea deaŧalaš oahpahit fylkkadikki ođđa politihkkariidda áigeguovdilis sámi gažaldagaid birra . 1 Go konkrehta doaibmasirdinevttohusat leat ovddiduvvon , de galget čađahuvvot duohta konsultašuvnnat . 1 Go kantuvrrain leat gaskamearálaččat 1,2 bargi , de lea oalle lunddolaš ahte dain leat ráddjejuvvon resurssat ja unna , rašes fágabirrasat . 1 Go kandidáhttá lea ollašuhttán vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu , de son galgá leat olahan oahppanjoksosiid mat čilgejuvvojit máhtu , gálggaid ja oppalaš gelbbolašvuođa vuođul . Dát leat vuođđun skuvlabarggus ja gelbbolašvuođaovdáneamis . 1 Go kandidáhttá lea ollašuhttán vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu , de galgá son leat olahan oahppanjoksosiid mat čilgejuvvojit máhtu , gálggaid ja oppalaš gelbbolašvuođa vuođul . Dát leat vuođđun skuvlabarggus ja viidásut gelbbolašvuođaovdáneamis . 1 Go kandidáhttá lea ollašuhttán vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu , de galgá son leat olahan oahppanjoksosiid mat čilgejuvvojit máhtu , gálggaid ja oppalaš gelbbolašvuođa vuođul . 1 Go jámii lei son aiddo bálkáhuvvon čállit " Sámi historjá Røyrvikas ja dan birrasis ” ( Den samiske historien i Røyrvik og omegn ) . 1 Go juste dát oahppit han dat galgetge guoddit giela viidáseappot boahtteáiggis , čujuha ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Go jurddašan dan skuvlla mii mis lei , de gal lea ártet ahte šattaimet olmmožin . 1 Go jurddaša lagaš oktavuođaid mat čatnet oktii sámeálbmoga , de lea dát dakkár ovttasbargu maid berre joatkit . 1 Go jurddaša ahte dat lea čállojuvvon 1950-logu álgogeahčen , de dat lea vuđolaš bargu , ja dat suokkardallá dáruiduhttinpolitihka mii dalle jođihuvvui ja man son ieš lei searvvis dahkamin duohtan skuvllas . 1 Go jurddafáttát mat millii bohtet bahkkejit uksabeallá rádjái , ja vákta ii luoitte daid meattá , de dat eai sáhte šat bissut dihtomielas , ja de mii lohkat ahte dat leat eret duvdojuvvon . ] 1 Go juovlanigá-guovttos giittiiga iežaska ovddas ja manaiga olggos , de fertejin mun uvssa fáktet vai ii oktage olmmoš siste beassan olggos . 1 Go juolludusat buot sámi gielddaide unniduvvojit , de dat lea seamma go fuonidit dili , iige buoridit dan . 1 Go juolludit eanet ruđa geainnuid doallamii , bajásdollui ja johtaleddjiid ja fievrruid gehččui , de geaidnojohtolat šaddá maid sihkkarut . 1 Go juolludedje speallanjagi 2007 Norsk Tipping AS dietnasa falástallandoaimmaide jahkái 2008 , mii lea mearriduvvon stáhtaráđis cuoŋománu 25. beaivvi 2008 , de lea biddjojuvvon 600 000 ruvnno sámi falástallamii . 1 Go juolludeapmi lei uhcit go ohcansubmi , ollašuhttojuvvojedje dušše vihtta doaibmabiju . 1 Go juohká blohkaid Norgga-ábis de lea eaktun ahte dat soahpá oktii hálddašanplána loahppamearrádusaiguin . 1 Go juohkit nubbingiellaohppiid logu ja bidjat dan guovtti fágaplánii , de oažžut dakkár loguid go Tabeallas 2.11 vuolábealde . 1 Go juohke sámegiela oahppodiibmu vissásit duvdá eret eará deaŧalaš skuvlafágaid , de mii nannosit vuosttaldat sámegiela oahpahusa ja dohkkehat sámegiela dušše veahkkegiellan . ... 1 Go juohke sámegiela oahppodiibmu vissásit duvdá eret eará deaŧalaš skuvlafágaid , de mii nannosit vuosttaldat sámegiela oahpahusa ja dohkkehat sámegiela dušše veahkkegiellan . 1 Go juo lávdegoddi árvala ođđa boazodoallolágas bidjat siidda eanet guovddáš sadjái , de háliidii departemeanta dárkileappot árvvoštallat dahkat siidda doaibmi ja juridihkalaš stivrendássin boazodoallolágas . 1 Go juo lávdegoddi lea bargan beannot jagi , de livččii geargan sáddet lávdegotti barggu bohtosiid gulaskuddamii daidda geaidda ášši guoská . 1 Go juo leat giellaváttisvuođaid birra hállamin , de háliidan namahastit riiddu mii bohcidii Sámelávdegotti evttohusa geažil . 1 Go juo gearddi máilbmi lea odne jorbbas , ja dat lea diehttelas , de árvidan mun ahte maiddái fasiliteren šaddá dohkkehuvvot gulahallanreaidun áiggi mielde . 1 Go julggaštus dál lea bissehuvvon ON bajimuš dásis , de lea eahpečielggas movt besset dahje besset go šat eamiálbmotovddasteaddjit searvat julggaštusa loahppameannudeapmái , go dušše stáhtaid ovddasteaddjit leat lahttun ON 3. komiteas . 1 Go juhket doarjagiid de vuoruhit mánáid ja nuoraid . 1 Go joatkkaoahpahusláhka biddjui doibmii 1.1.1976 , de galge buot ovddeš gymnásat , fidnoskuvllat ja gávpeskuvllat gohčoduvvot joatkkaskuvlan . 1 Go joatkkaoahpaheamis badjána beroštupmi sámi oahpaheapmái , de šaddá maid eanet fuomášupmi fálaldagaid kvalitehtii . 1 Go jo sápmelaččat eai jierpmi dáfus leat bázahallan eará norgalaččain , de ferte leat okta sivva dása , ja dat lea ahte sii oahpu dáfus eai sáhte gilvalit . 1 Go jo lea sáhka oahppi ovdáneamis , de son ferte aktiivvalaččat leat mielde válljemin ovdánanmihttomeriid , maiddái daid mat galget leat čálalaččat . 1 Go jerre manin Sámelihttu ( Finneforbundet ) ii sáhttán searvat Norgga Sámemiššuvdnii ( Norsk Finnemisjon ) , de vástidii Otterbech ahte Norgga Sámemiššuvnna stivra ii háliidan miehtat gáibádusaide maid demokráhtalaš searvi fertii čuovvut . 1 Go jearan muhtun nuorabuš nissonolbmos seamma suohkanis ahte movt su skuvlla oahppit vásihedje sámivuođa , de son vástida ahte son muitá muhtun sápmelaš govaid o-fága oahppogirjjis . 1 Go jearan ahte leatgo internáhtat leamaš buorrin Finnmárkui , de Ánne Kirste vástida ahte son lea ilus ohppiid bealis go dát áigi lea vássán . 1 Go iskkadeapmi lei gáržžiduvvon , de dat ii čájet ollislaš gova sámegiela dilis Norggas . 1 Go ipmirdin ahte dál galgen gáddái , de čirron . 1 Go internáhttaskuvlla fárrehedje vulos áidojuvvon skuvlašilljui gos maiddái nubbi skuvla lei , de jávkagohte mihtilmas sámi doaimmat bottuin . 1 Go ii ožžon mieđáhusa , de bahča mielat mearkkašeapmi goaikkehii : - Dii dážat galgabehtet álo mearridit min sápmelaččaid badjel . 1 Go ii ožžon beallásis iežas báikkálaš searvvi , man Rønbeck hálddašii , de fertii ohcalit veahki eará sajis . 1 Go ii oktage dáppe máhttán lohkat davvisámegiela , de geavahuvvui dušše dárogielat teaksta . 1 Go ii leat vejolaš váidit mearrádusaid mat leat dahkkojuvvon stáhtaráđis , de ii leat vuosttaldaneiseválddiid váidingelbbolašvuohta váldojuvvon fárrui dán njuolggadussii . 1 Go ii leat ovttamielalašvuohta de lea Ruoŧŧa dieđihan ahte sii miessemánu 1. b. 2005 bidjet 1751 Lappekodicilla vuođđun muddemiidda , go fas Ráđđehus Norggas lea ovddidan láhkaevttohusa mii dál lea meannuduvvomin Stuorradikki ealáhuslávdegottis mii gaskaboddosaččat galgá muddet Ruoŧa beale boazoguohtumiid Norgga bealde ( geahča Od.prp.nr. 75 ( 2004-2005 ) ) . 1 Go ii lean vejolaš fidnet sámegieloahpaheaddji skuvlii , de lágidii skuvla / suohkan gáiddusoahpahusa ja hospiterenortnega . 1 Go ii gávdno čohkkejuvvon listu mas oainnášii buot sámi oahpponeavvuid mat dál leat gávdnamis , de lea skuvllaide ja oahpaheddjiide váttis váldit atnui sámi oahpponeavvuid . 1 Go iešguđet váikkuhusat leat čielggaduvvon , de dat galget leat vuođđun ođđa konsultašuvnnaide váikkuhusčielggadusaid dohkkeheami ja konsešuvdnagažaldaga oktavuođas , dm . galgá go addojuvvot huksenlohpi vai ii . 1 Go iešguđet ovttasbargoorgánat leat ásahuvvon , de sáhttet dat leat aktiivvalaš gaskaoapmin barggus dássedettolaš čovdosiid gávdnamis maiguin gozihit boazodolliid goappašiid bealde ráji . 1 Go iešguđet deasttat vihkkedallojuvvojit , galgá go dilli boazodoalu ektui leat ággan vuosttaldeapmái , biddjojuvvot vuođđun ahte Guovllustivra dat dovddaha ealáhussii guoski árvvoštallamiid ja Sámediggi fas dovddaha eanet oppalaš politihkalaš árvvoštallamiid . 1 Go ieš vázzen kurssa , de oaččuimet láđđebihtá masa galggaimet goarrut juohkelágán sávnnjiid , ja šattaimet goarrut boalloráiggi . 1 Go hárjehallanráidu lea čađahuvvon , de oažžu oahppi muhtin muddui iežas máhtu ja dárbbu mielde , ovttasráđiid oahpaheddjiin , válljet maid háliida dahkat , nugo iešguđetlágán atnudiŋggaid , reaidduid , eaŋkilis atnudiŋggaid vissui jna. 1 Go hálešta sámegillii , dalle maid seammás oažžu mielde báikenamaid anu ja maiddái omd. nama sojahanhámiid . 1 Go hálddašanguovlu viiddiduvvui maiddái fátmmastit Divttasvuona 2006 , lasihii ráđđehus juolludeami 5 milj. ruvnnuin . 1 Go huksejuvvui geaidnu Njižževuona ja Muotkevuona gaskii feargaoktavuođain Fálái , lei ášši čoavdinláhkái . 1 Go hoteallas ii leat nu buorre kapasitehta , de bivdit mii ahte sii geain lea vejolašvuohta juogadit lanja earáiguin . 1 Go historjjálaččat geahččá , de sáhttá roahkka dadjat ahte stáhta árja oažžut sámiid ( ja kveanaid ) hilgut gielaset , rievdadit kultuvrralaš vuođđoárvvuid ja lonuhit čearddalaš iešdovddu , lea leamaš viiddis , guhkilmas ja ulbmillaš . 1 Go heiten , de mannen njuolgga meahccái – bivden rievssahiid miehtá dálvvi . 1 Go heaittihin eanandoalu lei mu jurdda váldit oahpu nu ahte sáhtten oažžut bistevaš oahpaheaddjibarggu . 1 Go heaittiha valáštallanhattiid , de seammás lea mielde bidjame eambbo goluid mátkkoštanbušehttii . 1 Go heaittiha Valáštallanhatti ( Sportspris ) de dat boahtá čuohcat garrasit ovtta SAS fálaldaga stuorageavaheaddjái , namalassii Finnmárkku Valáštallankretsii ja eará sierrakretsaide main lea hálddahus Leavnnjas . 1 Go gávpemárkanat jávket doppe olgomáilmmis , de dat dilli čuohcá midjiide deike ruovttueatnamii . 1 Go gávdnojit nu ollu iešguđetlágan árbevierut ja identitehtat , de dat hástala girku leat relevántan iežas sártnis ja hámis , muhto ovddimustá de dagaha ahte gávdno riggodat ovdanbuktinvugiid dáfus ja dat sáhttá riggudahttit ja duddjot ođđa vugiid girkolaš kultureallimii . 1 Go gáibiduvvojit plána ja plánamearrádusat dakkár doaibmabijuide , de galgá ášši meannuduvvot dábálaš plánaproseassan gulaskuddamiin ja mielváikkuhemiin . 1 Go gádjunbálká ja golut leat gokčojuvvon , de lea gáddjus geatnegasvuohta addit eaiggádii dan maid gájui . 1 Go guovttis geat máhttiba giela deaivvadeaba , de atniba dan . 1 Go guovttis dahje máŋga olbmo deaivvadit , de dat álohii lea muhtun lágan gulahallan sudno / sin gaskkas . 1 Go guoská áššemeannudanáigái áigu sámediggeráđđi deattuhit ahte otná bargonoađđi lea stuoris ja dagaha guhkes áššemeannudanáiggi oppalaččat . 1 Go guoská vuoruhuvvon doaibmabijuide , de áigu lávdegoddi deattuhit ahte buoret gelbbolašvuohta , bagadallan ja bargu miellaguottuid máŋggakultuvrralaš áddejumi ektui berre leat áŋgiruššansuorgi mii vuoruhuvvo bajás . 1 Go guoská sámegieloahpahussii joatkkaskuvllain , oaivvilda lávdegoddi ahte skuvlaeaiggádat fertejit ráhkadit buriid rutiinnaid sámegieloahpahusa registreremii , ja mii álggahuvvo dalle go skuvllat dábálaččat álget . 1 Go guoská sámegiela oahpahusvuoigatvuhtii , ja vuoigatvuhtii skuvlii mii goziha sámi mánáid identitehta ja sámi servodaga gelbbolašvuođadárbbu , de eat leat vel ollen duođi dobbelii . Sámediggi háliida dárbbašlaš válddi vai sáhttit fállat sámi ohppiide sámi skuvlla . 1 Go guoská oastingoluide de lea Sámi ovddidanfoanda juolludan ollu doarjagiid viiddidemiide . 1 Go guoská njiŋŋelas reappáide de dávista dat Sámedikki evttohussii , muhto varris reabbábivdu lea unniduvvon 24 % Sámedikki evttohusa ektui . 1 Go guoská minerálaresurssaide de lea Sámediggeráđđi ja Ráđđehus aitto šiehttan ráđđádallamiid ođđa minerallága birra . 1 Go guoská konkrehtalaš oahppohástalusaide lagamus boahtteáiggis , de leat máŋgga sajis ovddit kapihttalis geažuhuvvon man dárbu lea máhttui vejolaš oktavuođain gaskal jienastusloguovdáneami ja muhtin rievdamat ássiidválddahallamis muhtin dihto álbmogis ( mii mearkkaša dan sturrodat , sohkabeallejuohku ja ahkestruktuvra ) . 1 Go guoská gárrendilleođastussii man oktavuođas dearvvašvuođafitnodagat leat váldán badjelasaset gárrendillefuolahusa , leat ohcalan dikšunfálaldaga mas sámi gárrenávnnasboastutgeavaheaddji sáhttá oažžut divššu kulturáddejumiin . 1 Go guoská dásseárvui , de jáhkán mun ahte lea áigi vajálduhttit dásseárvodoahpaga veaháš , ja baicce fokuseret ovttaárvosašvuođadoahpaga . 1 Go guoská dán konkrehta áššái , de čujuha departemeanta ahte dat dál lea loahpalaččat mearriduvvon duopmostuoluin ja viidáseappot lea Alimusrievtti váiddagotti mearrádus ahte ii geahččalit lágamannerievtti duomu guoddalusa . 1 Go guoská duopmostuolu lokaliseremii , de oaidná joavku ahte Sámediggeráđđi ovddida guokte árvalusa , Kárášjoga ja Guovdageainnu . 1 Go guoská dasa ahte dárbbaša go jienastit beali dahje vuostá , de čujuhii čoahkkinjođiheaddji dasa mii čuožžu Čoahkkinortnega § 12 - Jienastanortnet ( Buot čoahkkima áirasiin lea geatnegasvuohta jienastit jogo vuostái dahje beale § 14 a ja b vuođul go jienastuvvo ) . 1 Go guoská boazodollui Suomas , Norggas ja Ruoŧas de maiddai lea dárbu oktasaš doaimmaide . 1 Go guoská Sámedikki váikkuhangaskaomiide , de áiggun mun deattuhit ahte Sámediggi ii sirre olbmuid etnalašvuođa vuođul geat sáhttet oažžut doarjaga eanadoalu ulbmiliidda . 1 Go guoská Sámedikki sávaldahkii bidjat stuorát ráŋggáštusa bivdorihkkosiidda , de lea dat viehka guhkás ollašuhttojuvvon go juo dán jagi reguleremiid bokte evttohuvvojit dakkár njuolggadusat maid lea álkit bearráigeahččat go ovdal . 1 Go guoská Sámedikki gaskavuhtii siviila sámi servodahkii , de leat ollu barggut ja hástalusat vuordimin . 1 Go guoská Sámediggepresideanta čujuhussii ahte Ráđđehus ii leat čielggadan man láhkái árvalusat sáhttet váikkuhuhit sámi guolástan vuoigatvuođaide mearas , čujuha Andersen ahte Ráđđehus diibmá geasset nammadii sierra lávdegotti – Finnmárkku riddoguolástanlávdegotti – man doaibman lea čielggadit vuoigatvuođagažaldaga . 1 Go guoská Artihkkalii 7 – museat de konkludere Sámedikki museadieđáhus ahte galgá ráhkaduvvot oassečielggadus Máttá-Romssa ja Davvi-Nordlándda váste mas leat fierpmádathuksema ja museadoaimma huksema strategiijat dán guovllus , geahča čuoggá 2.7.3 Sámi museat . 1 Go guorahallá giellapolitihka , maid leat don áiggi rájes jo fievrridišgoahtán sápmelaččaid ektui , de čájehuvvo ahte sámegiella lea duvdiluvvon eret , muhto datte ii leat dárogiellage ohppojuvvon ollásit . 1 Go guolástusas lea hirbmat dehálaš mearkkašupmi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđui , de gullet moanat guolástusášši Sámedikki ja Ráđđehusa gaskasaš ráđđádallanšiehtadussii . 1 Go guolli vátnugođii ovtta jávrris , de fárrejedje sii nuppi jávrái . 1 Go guolli lei gođđan rávrraid gaskka coahkásis , de coahkudedje jávrri ja meađđemat gárte goikásii ja billašuvve 1 Go guokte maŋimus jagiid orron ruovttus ii oktage sáhttán veahkehit mu . 1 Go guokte jagi leimme leamaš eret Sirpmás 1955 – 57 áigodagas , de lei imaš vásáhus beassat biillain gitta bráhka lusa . 1 Go guohtuneatnamat ná botkejuvvojit , de navdimis dát lea okta dain duođalaččamus áitagiin boazodoalu areálavuđđosii . 1 Go guohtun- riiddut duođas álge Engerdalas , gávnnahedje váhnemat olggos ahte šattai beare váttis mánáide báikkálaš skuvllas , ja oanehis áiggis oaččuimet mii sin deike . 1 Go gullá dan ollu , de álgá maid ipmirdit dan . 1 Go gullá buot váttisvuođaid birra ja skuvlla mii ii ožžon bistevaš stahtusa ovdal go lei jođihuvvon badjel 20 jagi , de ferte jearrat movt Thorbjørn Andersen gierddahalai nu guhká . 1 Go gullat priváhtaskuvllaid birra , de jurddašit dávjá skuvllaid riggáid mánáid várás . 1 Go gullat dan sáni , de soaitit mii jurdilit ruovttu-fidnoskuvlla , fidnoskuvlla mii lea ruovttubáikkis . 1 Go gulaskuddanáigi lea dievvan , meannudda Sámediggi Dásseárvodoaibmaplána dievascoahkkimis . 1 Go gulaskuddanáigi lea dievvan , meannuda Sámediggi Dásseárvodoaibmaplána dievascoahkkimis . 1 Go guhkit áigeperspektiivvas geahččá , ledje vuosttaš sámediggeválggain jagi 1989 sullii 6 % buot jienastuslohkui čállojuvvon olbmot , orrume Lulli-Norggas . 1 Go guhkibuš áiggis lea sáhka , de Sámediggi vállje gaskaboddosaš jođiheaddji . 1 Go gonagas lea eret Dađistaga šattai dárbu ásahit sierra čálli maiddái sutnje gii jođihii stáhtaráđđečoahkkimiid Christianias go gonagas lei eret . 1 Go globálalaččat lea lassánan minerála dárbu , de lea dat mielddisbuktán stuorit gáibádusa jođáneappot mannui geologalaš resurssaid industriijaovdáneamis . 1 Go gitta 50 proseantta buvttadusvuodus borret boraspiret , de lea dilli hirbmat suorggahahtti . 1 Go giellamearrádusat doaibmagohte ásahuvvui maiddái Sámi giellaráđđi . 1 Go giellajámu lea áigumuš hehttet , de gáibiduvvo čavgadat ja ulbmálat ja dárkilit plánejuvvon áŋgiruššan . 1 Go giellaguovddážat leat organiserejuvvon suohkanlaš doaibman , de lea Sámediggeráđi mielas deaŧalaš ahte giellaguovddážiin maiddái leat báikkálaš stivrrat . 1 Go giella lea nu unnán anus , de šaddá váttis gávdnat sániid . 1 Go giella jávká , dalle jávká maiddái diehtu ja máhttu maid giella sis ­doallá . 1 Go gielddaplána areálaoasis dahje muddenplánas lea gáibiduvvon ássanvisteplána , de galgá maŋŋágo dát láhka lea boahtán fápmui ráhkaduvvot bienalaš mudden . 1 Go gieldastivra meannudii Sámelága giellanjuolggadusaid doaibmaplána , fidnii Olgešbellodat eanetlogu evttohusasis máhccat eaktodáhtolaš giellaoahpahusortnegii . 1 Go gergen oahpuin , de ledje ollu oahpaheaddjivirggit gurrosat . 1 Go gergen doppe álgen teknihkalaš fágaskuvlii Romsii , muhto mus lei eambbo miella bargat , ja go ožžon barggu Tromsø skipsverftas , heiten skuvllas dakkaviđe . 1 Go gergen Stavangeris , de bargen goarrun Ålesundas , muhto háliidin ruoktot ja vulgen Guovdageidnui . 1 Go geavatlaččat galgá čađahit mánáid- ja nuoraidpolitihka , de fertejit suohkanat ja guovllu eiseválddit leat guovddážis . 1 Go geavaheapmi , earret guovtti áigodagas , lea dáhpáhuvvan almmá stáhtalaš seaguheami haga , de ferte dat sáhttit addit vuđđosa riekteháhkamii dološ áiggi rájes geavaheami bokte . » 1 Go geavahat AEP de máhttát interneahta bokte politihkalaš mearridanproseassa doaibmarájiid rastá dárkkistit . 1 Go geavaha siidda guohtumiid boazologu mearrideamis , de oaivvilda departemeanta seamma ládje go lávdegoddi , ahte sáhttá leat álkit oažžut boazodoalu dohkkehit ja čađahit boazologu heiveheami mii boahtteáigái sihkkarastá guoddevaš boazodoalu . 1 Go geasseluopmu lahkanišgođii , ja ean lean gullan maidige , de Bill čuojahii davás . 1 Go geahččá ášši ollislaččat , de ii leat unnán eahpádus ahte sámi mánáidgárdefálaldagat leat erenoamáš dehálaččat sámegiela boahtteáigái , ja lea dehálaš ahte nu oallugat go vejolaš sáhttet váldit vuostá dakkár fálaldaga . 1 Go geahččá áigodaga ollislaččat , de orru fylkkaid mielde dássetvuohta ohcamušsupmis ja juolluduvvon doarjagiin . 1 Go geahččá áigodaga ollislaččat , de orru fylkkaid mielde dássetvuohta ohcamušlogu ja juolluduvvondoarjagiid gaskkas . 1 Go geahččá skuvlla ovdáneami , de lea okta dain buoremus bohtosiin ahte skuvla lea šaddan unnit šovinistalaš ja našunalistalaš . 1 Go geahččá plánaekonomalaččat , de lea govttolaš sámegiela ja kulturárbbi atnit duođaid hehttehussan . 1 Go geahččá ollislaččat olles vihttajagiáigodagas , de lea lohku ohppiin geain lea julevsámegiella nubbingiellan lassánan 8 ohppiin . 1 Go geahččá ohcamušaid kulturulbmiliidda , de livčče hirbmat miellagiddevaš geahččat lagabui siva manne ohcamušaid lohku eaŋkilolbmuin lea oalle unni . 1 Go geahččá juste hámádaga dán govadagas , de oaidná ahte gaskal 2005 ja 2009 válggaid eai lean makkárge stuora substansiála rievdamat joavkkuin main ledje suohkanat main lei oalle stuora dieđiheddjiidlohku . 1 Go geahččá guhkes áiggi badjel Sámedikki válgaoassálastima , de ferte geahččat jienastuslogu oktilaš ja stuora lassáneami ektui . 1 Go geahččá erenoamážit davvisámegielat nubbingiela ohppiidlogu , de oaidná dan njiedjan 40 % . 1 Go geahččá eamiálbmotperspektiivvas , de leat vuoigatvuođa gažaldagat maiddái vuoigavuođat dasa mii lea eatnama vuolde , ja vuoigatvuohta oljo-ja gássariggodagaide olggobealde riddoguovllu min iežamet ássanguovllus , hui dehálaš ja áigeguovdilis čuolbma ja dat berre ovddiduvvot digáštallanfáddán . 1 Go geahččá dáid kápihttaliid de orru maiddái oktavuohta gaskal sámi-guoski doavttergrádabuvttadeami ja fágaid fágalaš mihttomeriid . 1 Go geahččá dáid kapihttaliid de orru maiddái oktavuohta sámi-guoski doavttergrádabuvttademiid ja fágaid fágalaš mihttomeriid gaskkas . 1 Go geahččá dien guovtti govvii , de oaidná ahte válgaoassálastin lei oalle dásset eanas dan 13 boares válgabiires . 1 Go geahččat riikka ollislaš biergobuvttadusa , de sáhttá bierggu oastima lasiheapmi buktit heajos váikkuhusaid . 1 Go geahččat proseanttaid duođai buhtaduvvon elliin , de Romssas buhtaduvvo 69 % Davvi-Trøndelagas 63 % ja Oarje-Finnmárkkus ožžo buhtadusa dušše 22 % ohccojuvvon elliin 2008/09 . 1 Go geahččat lávdegotti barggu , de oaidnit das ahte dát bealli ii leat dál ge árvvoštallojuvvon dahje vuhtii váldojuvvon . 1 Go geahččat galle olbmo leat minerálabuvttadanbargguin , lea Finnmárku viđát sajis maŋŋelis fylkkaid Nordlánda , Møre ja Romsdal , Rogalánda ja Vestfold . 1 Go geahééaladdanortnet lea du ~~e vissis áiqái , de lea vuoqas bidjat ortnega ásahuvvon orgána vuollái . 1 Go geahpida gáibádusa bargoáiggi oatnuma hárrái láhččojuvvo vejolašvuohta oaččuhit eanet máškidis virgeluopmoortnegiid . 1 Go geahctaladdanortnet lea duS ~e vissis áigái , de lea vuogas bidjat ortnega ásahuvvon orgána vuollái . 1 Go gaskaboddosaš fylkamánni virgehas Dag Tønder , ovttasráđiid Deanu olbmáin Per Fokstadain , evttohii nammadit Sámelávdegotti , de nammadii Girko- ja oahpahusdepartemeanta " Lávdegoddi guorahallat sámi áššiid " borgemánu 3. beaivve 1956:s . 1 Go garvá dáid olbmuid , de lea duolmmastan ovtta ráji , ja dat mearkkaša dan ahte bearaš dalle lea árvvoštallojuvvon fuones systeman . 1 Go galgá ávkkástallat dainna ovdamuniin mii lea oktasaš sámi kultuvrras , gielas ja eallinvugiin de sáhttá buoremus vuogi mielde ealáskuhttit árbevirolaš lotnolasealáhusaid ja ovddidit bargosajiid maid resursabásan lea doallu . 1 Go galgá válljet organiserenmálle , de ferte váldit vuhtii ahte juohke fágasuorggis váilot sámi fágaolbmot . 1 Go galgá váldit vuhtii sámi álbmoga bálvalusdárbbuid , de lea deaŧalaš ahte dearvvašvuođafitnodagat leat mielde das ahte bargiin lea dárbbašlaš ipmárdus sámi gielas ja kultuvrras . 1 Go galgá sáhttit kvalitehta sihkkarastit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste , lea mearrideaddji ahte ásahuvvojit dohkálaš , einnostahtti ja čorgadis ráđđádallan- ja šiehtadallanprosedyrat Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka . 1 Go galgá sáhttit fállat mánáide ja nuoraide giellaoahpahusa mánáidgárddiin , vuođđo- ja joatkkaskuvllain , de lea deaŧalaš ahte mii buohkat váikkuhit diliid , vai aktiivvalaš sámi giellageavaheddjiid lohku lassánivččii . 1 Go galgá sáhttit bargat dáinna ealáhusain , de lea áibbas čielgasit dárbu vuodjit meahcis sihke dálvit ja bievlan . 1 Go galgá ráhkadit ollislaš sámepolitihka dalle lea deaŧalaš geahččat sámi ášši oktasaš davviriikkalaš perspektiivvas mas leat oktasaš doaimmaid ovddideapmi ja ásaheapmi , ja maiddái riikkarájiid rastásaš ovttasbargu . 1 Go galgá ođđa báikenamaid kárttaide oažžut mielde , ferte aivvestassii čohkket sámi ja suoma báikenamaid . 1 Go galgá oažžut ollislaš gova ođastusbarggus , de ferte fokuseret sihke ođastusbarggu iešguđet hálddašandásiin ja čađaheami skuvladásis . 1 Go galgá nannet eanandoalu ealáhus- ja dienasvuođu , de lea dárbu ahte ealáhussii sihkkarastojuvvojit stuorát meahcceávkkástallan vejolašvuođat . 1 Go galgá nannet dán ealáhusa ain sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođđun , de fertejit mielkeearre- ja beassaneavttut leat siskkobealde gustovaš eamiálbmotrievtti . 1 Go galgá nannet Sámedikki rolla guovlulaš ovddidanbarggus , de ferte dákkár šiehtadusaid maiddái dahkat ođđa háldenguovlluiguin . 1 Go galgá máhttit riekta válljet , de lea máhtolašvuohta , ja máhtolašvuohta mii gaskkustuvvo ja man birra ságaškuššo almmolaččat mearrideaddji deaŧalaš boahtteáiggi sámi servodatovddideapmái . 1 Go galgá leat vejolaš evalueret válljejuvvon stivrengaskaomiid ektui , de ferte ovddidit mihtidanindikáhtoriid ja kvalitehta sihkkarastin hámiid , nugo omd. kvalitehtaindikáhtoriid dearvvašvuođafitnodagain ja bearráigeahččansurggiid ovddideami oktavuođas bearráigeahččandoaimmain sámi bálvalusdárbbašeaddji ektui . 1 Go galgá leat ollislaš resursahálddašeapmi , de lea dárbu gáhttet álgoálbmogiid ealáhusaid , kulturmuittuid , árbevirolaš máhtu ja boazodoalloareálaid luondduvuođu . 1 Go galgá leat ná ollu dahkamuš nuoraiguin , de ferte máhttit singuin . 1 Go galgá leat mánáidsuodjalus mii lea mánnái buoremussan , de ferte leat dakkár mánáidsuodjalus gos sámi giella ja kultuvra adnojuvvo deaŧalažžan ja seammadássásažžan earáiguin . 1 Go galgá kvalitehta sihkkarastit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste , seamma dásis go muđui álbmogis leat , de lea mearrideaddji deaŧalaš ahte ásahuvvojit dohkálaš , einnostahtti ja čorgadis ráđđádallan- ja šiehtadallanprosedyrat Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka . 1 Go galgá geavahit guollebiebmanealáhusa ovdánanvejolašvuođaid , de lea dárbu ahte gielddat main leat ambišuvnnat dán ealáhusa oktavuođas , plánejit mearraareálaid geavaheami . 1 Go galgá duohtan dahkat realiserenvejolaš plánejuvvon ja boahtteáiggi ovddidanprošeavttaid , de ferte ráhkaduvvot molssaeaktu dáláš ruhtadanortnegii KGD bušeahta bokte . 1 Go galgá duohtan dahkat realiserenvejolaš plánejuvvon ja boahtteáiggi ovddidanprošeavttaid , de dárbbaša Sámediggi ekonomalaš resurssaid dán suorgái . 1 Go galgá bures birget dán valáštallansuorggis , de gáibida dat áŋgirvuođa ja issoras valáštallanilu . 1 Go galgá biddjojuvvot báhpavirgái dán guovllus , de gáibiduvvo ahte olmmoš máhttá sámegiela , dahje ahte olmmoš čađaha sámi giellaoahpaheami . 1 Go galgá bargat politihkain ja čađahit hálddašeami , de ferte mátkkoštit maid ja nu doallat oktavuođa servodagain ja iešguđet eiseválddiiguin . 1 Go galggaimet hivssegastit , de fertiimet olgohivssegii . 1 Go galggai bisuhit buori guollenáli , lei dárbu dikšut jávrriid . 1 Go galgen nuoraidskuvlii álgit , in ožžon dulkka . 1 Go galgen heaitit doppe , de jerren dalá rektoris , Ole Einar Olsenis , áigu go son láigohit Duottarstobu internáhttan . 1 Go galge implementeret oahppoplánaid Máhttoloktemii de leat hui ollu ohcalan nationála oahppoplánain resursamaterieallaid mat muitalit sámi sisdoalu birra . 1 Go galgat plánet min boahtteáiggi de fertet mii deaividit daiguin rievdadusaiguin mat min deaividit , dan bokte ahte nannet ja sihkkarastit min árbedieđuid , min diehtoásahusaid ja politihkalaš apparáhtaid . 1 Go galgat plánet boahtte ­áiggi de fertet mii sihke áddet dálááiggi ja rievdadusaid mat čuhcet midjiide . 1 Go galgat lasihit sálmmaid logu ja ođastit liturgiija , de hir ­bmadit deattuhit ge sámi ipmilbálvalusárbevieru , sámegiela , musihkkaárbevieru ja kultuvrra . 1 Go fylkkaválgastivra lea geargan mandáhtajuohkimiin ja guovloáirasiid eavttohasválljemiin , de válgaloahpparehkenastin sáddejuvvo riikaválgastivrii mii mearrida dássenmandáhtaid . 1 Go fylkkasuohkan doaibmá ovttasráđiid suohkaniiguin ja guvllolaš oasálaččaiguin , de plánaproseassa buktá áigái oktasaš guovlopolitihkalaš njuolggadusaid ja strategiijaid viidodatgeavaheami várás . 1 Go fylkkasuohkan doaibmá ovttasráñiid suohkaniiguin ja guvllolaš oasálaččaiguin , de plánaproseassa buktá áigái oktasaš guovlopolitihkalaš njuolggadusaid ja strategiijaid viidodatgeavaheami várás . 1 Go fuomášin ahte busse lea jo bisánan gárddi lusa de gal vihken geaidnobargiid bráhkkai mii lei geaidnoguoras , doppe čáknalin beavdde vuollái ja bidjalin niibeboahkána birra beavdejuolggi mii lea spiikkáriiguin giddejuvvon láhttái ja seaidnái . 1 Go foandda stivra oažžu dán doaimma , de ~addá buoret ovttasteapmi ovddasvástádusain mii foanddas lea proSeavtta investeremiid dáfus . 1 Go foandda stivra oažžu dán doaimma , de Saddá buoret ovttasteapmi ovddasvástádusain mii foanddas lea pro ~eavtta investeremiid dáfus . 1 Go fas bođiimet ruoktot Guovdageidnui , geavaheimmet juo ođđa sániid , ja olbmot dáppe jerre maid mii logaimet , sii eai ipmirdan min nuorttabealde sámegiel sániid . 1 Go fanas ollii gáddái dohko gosa mun galgen , de bođiiga biebmováhnemat viežžat mu . 1 Go fanas bođii joganjálmmi guvlui , viehkaledje buohkat , dievddut , nissonat ja mánát olggos mearragáddái ja gesse fatnasa gáddái . 1 Go eváhko áiggi bođiimet máttás , de dovddaimet ahte eará dážain lei earálágan vuoigŋa . 1 Go evttohuvvo ahte nuppástuhttinproseassat čađahuvvojit 2009:s , de ferte jagi 2010 doaibmadoarjaga geahččat ásahusaid plánejuvvon ja/dahje čađahuvvon ođđasis organiserema olis ovddit jagi ektui . 1 Go evttohusas ii váldojuvvo dát vuhtii , de lea Sámediggeráđđái váttis oaidnit ahte dát livččii ILO-konvenšuvnna áigumušaid dohkálaš čuovvoleapmi . 1 Go evttohus skuvlagirjerádju pedagogalaš resurssan leat čatnon bargiide sáhttá dat ovddiduvvot buorre oahppoarenain ohppiide . 1 Go erenoamášluohkká ásahuvvui , de lei skuvllas logopeda , Eldrid Aksnes . 1 Go ekonomiija šaddu buorrána , de oljoboađuid geavaheami fertet heivehit Stáhta penšonfoandda olgoriikka duohta reantoboađuid mielde . 1 Go eisseválddit barget sámi álbmogii erenoamáš guoskevaš áššiiguin , de lea dehálaš ahte sámit ieža sáhttet duođas váikkuhit sierra doaibmabijuid hábmemii . 1 Go eiseválddit ain biehttaledje guldaleames sihke bismma ja professora , de bisma Skaar ieš loktii ášši ja vuođđudii Norgga Sámemiššuvnna ( Norsk Finnemisjon ) guovvamánu 28. beaivve 1888:s . 1 Go eiseválddit 24 jahkái eai leat čoavdán sámegiela nubbingieloahpahusa praktihkalaš gažaldagaid fága- ja diibmojuohkimis , de lea dat garra signála 1 Go eatnamii lea huksejuvvon , de lea eaiggádis / láigolaččas seamma vuoigatvuohta go visttit leat jávkaduvvon . 1 Go eat váldde mielde turistakoarttaid vuovdima ( oanehisáigekoarttat ) , de besset dušše searvvi lahtut oastit guolástankoartta . 1 Go eat leat oassin gieldda sisaoastinvuogádagas , de mearridit ieža gos oastit . 1 Go earát jávket sisa , de mun skirvehan sihkkeliin ja boares beana vel báttis telegráfstoalppu lusa . 1 Go eará go skuhččen ii lean dát . 1 Go eanet geainnuid ráhkadedje , de sáhtiimet ordnet ruovttumátkkiid bussiin eanaš ohppiide . 1 Go eanet fertejit geavahit bealdduid , de dat lasiha goluid go fertejit eanet dikšut eatnamiid ja áidut daid . 1 Go eanaš dervvašvuođa- ja sosiálasuorggi bargit eai hálddaš sámegiela , de sii dávjá dárbbašit dulkka go deaivvadit buohcciideasetguin / divššohasaideasetguin . 1 Go eallá guovttegielat máilmmis , de lea váhnemiid váldoovddasvástádus válljet man giela mánná galgá oahppat . 1 Go eallinhálu lassánii , vurjen dikšuid dávjá « Guotte mu ! 1 Go eai šat oaččo almmolaš buhtadusa Luossatráhpáid huksemii ja eará doaibmabijuide maid stáda ovdal ruhtadii 100 % de lea searvvi dilálašvuohta vearáskan go dan dál fertejit ruhtadit iežaset bušeahtas . 1 Go eai sáhte ipmilbálvalusa ávvudit ovttas , de eai sáhte priváhtaskuvlla ge hukset ovttas . 1 Go eai leat nuorat ja nissonolbmot , de váttásmahttá dat ovdáneami dákkár báikegottiin . 1 Go eai leat leamaš čálalaš duođaštusat , ii leat leamaš vejolaš čállit áibba sihkkaris jahkemeriid ja namaid . 1 Go eai lean eará doaibmabijut , de addui ođđa áigemearri , sierra goddinlohpi njukčamánu 31. 24 1 Go dát čállojuvvo 2007 giđa leat muhtin váhnemat gáibidan sámegieloahpahusa 2007 čavčča rájes . 1 Go dát šiehtadusat leat vuolláičállojuvvon , de lea gilvu Romssa fylkka fanasruvttuid alde meattá . 1 Go dát searvvit organiserejit sámi meašttirgilvvuid ja sámi riikkajoavkkuid , de leat dat mielde nannemin ja ovddideamen gullevašvuođa mii lea sámiid gaskka riikkarájáid rastá . 1 Go dát ovttasbargu ii leat geatnegahtti , de lea deaŧalaš oččodit eanet geatnegahtti ovttasbarggu ođđa hálddašanguovlluiguin . 1 Go dát ovdanbiddjon pIánaáššebábir lea ovddimužžan jurddašuvvon stivrenáššebábirin , orro dát dohkálaččat suodjaluvvon . 1 Go dát lea kulturguovddášfierpmádaga vuolggasadjin , de leat guovddážiin buorit vejolašvuođat ovttas ahtanuššat ja fuolahit máŋggalágan , birgenvejolaš ja erenoamáš gelbbolaš kulturguovddášdoaimma Sámis . 1 Go dát lea daddjojuvvon , de ii mearkkaš dat dan ahte buot lea perfeakta ja ahte ii leat buoridanmunni min siskkáldas bearráigeahčus . 1 Go dát ii leat ovdal dahkkojuvvon , leat teknihkalaš hehttehusat duogážin dasa . 1 Go dát eavttut leatollašuhttojuvvon , de leat fas ovtta lávkki ovdánan dan barggus maid juo ollu sohkabuolvvat leat bargan . 1 Go dát boahtá oahpu vuollái , de oaidná Sámedikke doarjjastivra ahte lea skuvlla iežas ovddasvástádus gokčat olggosgoluid kártemii , fágapláná ráhkadeapmái ja ahte kurset sin . 1 Go dárogillii oahpahii , de fertii oahpaheaddji čilget sidjiide measta juohke sáni . Ollugat goitge ohppe dárogiela , ja sii šadde hui čeahpit maiddái rehkenastimis ja čállimis . 1 Go dárbbut leat stuorábut go resurssat oahpahussuorggis , de lea dárbu dorvvastit lossa , struktuvrralaš Mii eallit vejolašvuođaid riikkaoasis . 1 Go dárbbašat dieđuid dahje jus dus leat jearaldagat Sámedikki birra , de sáhtát riŋget min telefovdnaguovddážiidda . 1 Go dán mihttomeari galgá juksat , de lea dárbu ahte gávdnojit stabiila ja einnostahtti rámmaeavttut sámi guovlluin . 1 Go dán guovtti čázádagas lea sáhka , de celkojuvvo árvalusas ahte sihkkarastin dihtii sámiid guolleresurssaid geavaheami dárbbašuvvojit ođđa njuolggadusat Finnmárkku stuorra luossajogaid várás ( s. 28 ) . 1 Go dán guovtti ossodaga ekonomiija lea nu guovttelágan , ja go lea váttis geavahusas doallat guokte ossodaga , de áigu teáhter jagi 2008 čavčča rájes juohkit ossodagaid . 1 Go dán galgá ollašuhttit , dárbbašá čađahit dutkan- ja gárgedanbargu gávnnahan dihtii gáddevuđđosaš biebmanrusttegiid , mat leat oadjebasat nuoskkideami , lovpema ja dávddaidnjoammuma vuostá . 1 Go dálá standárddain veardida , de gal lei visti heittot . 1 Go dáluid eatnamiid viidodaga galgá árvvošta / lat ferte vuoááun atnit joavkku mii lea ásaiduwan dán guvlui . 1 Go dál ásahuvvo oktasaš giellaráđđi berre bearráigeahččat ahte buot giellajoavkkut dán ođđa ráđi doaibmaguovllus besset ovtta dásis ávkkástallat , ja ahte baicca bargá ovdánahttit giela dain guovlluin gos dasa lea eanemus dárbu . SVL diehtá ahte lea hirbmat dehálaš doaimmahit oktasaš terminologiija- ja normerenbarggu . 1 Go dál riddobivdofatnasiid eriid jođiheapmi ráddjejuvvo , ja go lea vejolaš sirdit guolleeriid mearrabivdofatnasiin riddobivdofatnasiidda , de lea boahtteáigái aktiivvalaš vuotna- ja riddoguolásteapmi sámi guovlluin buorebut heivehuvvon . 1 Go dál oaidnit ahte infrastruktuvra fuotnána ja njuovahagat heaittihuvvojit , de ii leat dušše ruhtadanortnegiid ásaheapmi deaŧalaš , muhto maiddái ođđa gálvo- ja márkanoččodeapmi . 1 Go dál oaidnalan iežan olbmuiguin , de sávašin máhttit sámegiela , muhto dalle ii lean hupmu ge beassat atnit sámegiela bealjehemiid skuvllas , juobeson vel giehtagiela oahppu min jovkui . 1 Go dál lea ásahuvvon bargolávdegoddi , de maiddái fuolahuvvo ahte muddemat mearas ja jogain árvvoštallojuvvojit ollislaččat ja oktasaččat boahtteáiggis . 1 Go dál eambbo bidjá návccaid jávrebivdui , berre dán čuovvolit dihtomielalaš dutkamiin ja gelbbolašvuođaloktemiin vai gávnnaha optimála bissovaš bivdindási iešguđetge jávrris , ja guolástanneavvuid ja - vugiid , mat geahpedit goluid ja barggu . 1 Go dákkár riikkaidgaskasaš soahpamušat galget čuvvojuvvot , de adnojuvvo dehálažžan ahte soahpamuša ulbmil ollašuvvá , go soahpamuš čađahuvvo geavatlaš dilis . 1 Go dákkár gelbbolašvuohta ii gávdno heahtetelefovnnas , de sáhttá dát mielddisbuktit eahpečielgasa ja váilevaš gulahallama , mii fas sáhttá mielddisbuktit duođalaš váikkuhusa . 1 Go dákko daddjo siida , de oaivvilduvvo geassesiida , namalassii geasseorohat . 1 Go dáid kulturmuittuid vel sáhttá čatnat boares sámi oskui ja árbevieruide , de šaddá guovlu erenoamáš miellagiddevažžan čájehit rievdama goddebivdoservodagas boazodoalloservodahkan . 1 Go dušše fal máhtten ráhkadit juoidá mii sin mielas lei miellagiddevaš ja man sii máhtte bargat . 1 Go duođalaš dáhpáhusat deaividit , de leat olu eiseválddiin áigeguovdilis dieđut ássiide , ja máŋgii sáhttá váttis diehtit gos áššáigullevaš dieđut leat gávdnamis . 1 Go duiskalaš soahteveahka fallehii Norgga cuoŋománu 9. b. 1940 , de čuvvo unna virgehas- ja kanturbargijoavku Gonagasa , ráđđehusa ja Stuorradikki davás . 1 Go dovdá riidduid mat ledje olbmuid gaskkas geat ledje mielas ja geat ledje vuostá Sámelávdegotti evttohusa skuvlaáššis , de soittii leat ovdamunnin ahte mun dán oktavuođas ledjen olggobealboahtti amas olmmoš ja ahte mun sáhtten duođaštit positiivvalaš vásáhusaid riikkain nugo Vuolleeatnamiin ja Stuorra-Británnias . 1 Go dovdet historjjáset , de oahppit áddejit álkit ahte dáža ja eurohpalaš našunalisma 1800-logu loahpa rájes gitta su. 1950 rádjái ii lean vuođuštuvvon duššefal « dearvvašlaš iežas árvvusatnimis » . 1 Go doppe bohten ruoktot , de bargen ovtta jagi guollebiebmanrusttegis Lodegiin . 1 Go doibmii ii guoskka oassálastinláhka , de sáhttá earri addojuvvot olbmui dahje fitnodahkii . 1 Go dohkkehedje konvenšuvnna , de daddjojuvvui ahte sámit devdet daid eavttuid mat leat jus galget gohčoduvvot nationála unnitlogu álbmogin konvenšuvnna mielde . 1 Go dohkkeheami addin árvvoštallojuvvo , de sáhttá earret eará deattuhuvvot leatgo servodatlaš dahje fágalaš ákkat dearvvašvuođainstitušuvnna dahje dearvvašvuođabálvalusa dohkkeheami beales , siskkilduvvogo dearvvašvuođainstitušuvdna dahje dearvvašvuođabálvalus guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid ráhkadan plánaide , vrd. lága geassemánu 15. b. 2001 nr. 93 dearvvašvuođadoaimmahaga ee. birra , § 34 , ja orrot go dat bálvalusat bealuštahttit , mat lágiduvvojit divššohasaide . 1 Go dohkkeha álgoálbmogiid vuoigatvuođaid muhtin ON-dokumeanttas , de lea dat deaŧalaš reaidun nanneme álgoálbmogiid sajádaga . 1 Go dohkkeha iešmearridanrievtti sámiide , de dat čuovvu dan oainnu mii Norggas lea leamaš máŋga jagi , ee. guovtti ovddit váldo stuoradiggedieđáhusas sámepolitihka birra ( Sd.dieđ. nr. 55 ( 2000 – 2001 ) ja Sd.dieđ. nr. 33 ( 2001 – 2002 ) ) . 1 Go dohkkeha dien rievtti iešmearrideamis nu movt lea čállojuvvon julggaštussii , de gáibiduvvo ahte álgoálbmogiin lea ollislaš ja beaktilis oassálastin demokráhtalaš servodagas , ja dakkár mearrádusproseassain mat leat sidjiide relevánta . 1 Go doarjjasubmi máksojuvvo máŋgga oasis , de galgá doarjjaoažžu sáddet raportta mas oidno mii dán rádjai lea dahkkojuvvon , ja dávista go prošeakta ohcamii . 1 Go doarjjasubmi mákso máŋgga oasis , de galgá doarjjaoažžu sáddet raportta mas oidno mii dán rádjai lea dahkkon , ja dávista go prošeakta ohcamii . 1 Go doarjja mákso guovtti dahje eanet termiidnan , galgá doarjjaoažžu sáddet raportta mii čájeha mii lea dahkkon dan muddui ja dávista go prošeakta ohcama dieđuide . 1 Go doaimmat ja váldi sirdojuvvojit regiovnnaide , de dan barggus lea ráđđehusa bealis dehálaš muitit ahte ain galgá vuhtiiváldit sámi beroštumiid buori vuogi mielde . 1 Go doaibma álggahuvvo , de sáhttá váldit máŋga jagi ovdalgo fitnodagas lea badjebáza . 1 Go doaibma álggahuvvo , de sáhttet mannat máŋga jagi ovdalgo fitnodagas lea badjebáza . 1 Go doai oažžubeahtti váhnenruđaid riegádahttimis , de sáhttibeahtti oažžut juogo 100 proseantta váhnenruđa oktiibuot 46 vahkkui dahje 80 proseantta váhnenruđa oktiibuot 56 vahkkui . . 1 Go doaba iešheanalaš ealáhusdoalli ii lean definerejuvvon , ja mearrádus máŋgga dáfus lei eahpečielggas ja dárbbašmeahttun , de váldui dat eret . 1 Go diŋgot dokumeanttaid de sáddejuvvojit golmma beaivvi sisa . 1 Go dilálašvuođat láhččojuvvojit nu , ahte mánáid vánhemat ja earátge guđet leat mánáid birra , ožžot vejolašvuođa oahppat sámegiela seammás go mánát ieža oahpahallet sámegiela mánáidgárddis ja skuvllas , de mánná sáhttá oažžut doarjaga iežas giellaoahpahallamii . 1 Go dilálašvuođat dahket dárbbašlažžan , de sáhttá guohtunáiggiid ložžet boazodoalloagronoma addin lobi mielde . 1 Go dilálašvuođat dahket dárbbašlažžan , de sáhttá boazodoalloagronoma ložžet guohtunáiggiid . Dat guoská maiddái guohtunáiggiide mearriduvvon § 59 mielde . 1 Go dilli šaddá nu ahte gilvu lassána sihke gávpemárkaniid ja bargonávččaid alde , de industriija ferte ávkin geavahit goappašiid sohkabeliid máhtu . 1 Go dilli šaddá nu ahte gilvu lassána sihke gávpemárkaniid ja bargonávccaid alde , de industriija ferte ávkin geavahit goappašiid sohkabeliid máhtu . 1 Go dikšu dihto jávrriid , sáhttá oažžut guliid lassánit main lea buorre kvalitehtta sihke ealáhusguolásteddjiid ja astoáiggeguolásteddjiid várás , ja dainna lágiin lasihit sámi guovlluid boahtovejolašvuođaid muhtun guovlluin . 1 Go dihto ovttasbargovuogi berre geavahit nuppi sadjái , de dat ii leat prinsihpalaš gažaldat , muhto dan válljen mii lea heivvoleamos guoskevaš plánabargamuša ektui . 1 Go dihto guollemáttodahkii lea mearriduvvon stuorámus sálašhivvodat , de sáhttá departemeanta fápmudit vuovdinorganisašuvnna , man njuolggadusat leat dohkkehuvvon juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 vuođul njuoskaguliid gávppašeami birra , mearridit oassálasti fatnasiid eriid dihto juogadannorpmaid vuođul . 1 Go dihto guollemáttodaga stuorámus sálašhivvodat lea mearriduvvon § 4 vuođul dahje go dihto máttodaga ekonomalaš ja jierpmálaš ávkkástallan dahká dan govttolažžan , de sáhttá departemeanta addit láhkaásahusaid oassálasti fatnasiid eriid birra dihto áigodagaide ja juohke bivdomátkái . 1 Go digaštallat Eurohpá investeremiid , de galgat muitit , ahte guovllus leat sihke sihkkaris investeremat ja investeremat , mat eai leat nu sihkkarat . 1 Go dieđihin sámi jienastuslohkui , láhttejedje mu fuolkkit nu máŋggaláhkái . 1 Go dieđihin ođđabeairuohta 1945 ahte áiggun vuolgit Finnmárkui , de in diehtán veaháge gosa sáhtten rievdat . 1 Go dieđihat de fertet oažžut dáid dieđuid : Namma , firbmá , adreassa , e-poastaadreassa , telefovdna , áigu go oasseváldi oasálastit goappašiid beivviid ja áigu go lunšša goappašiid beivviid , gaskabeaivi . 1 Go diet lea vuolggasadji , danne berrešii sáhttit viidábut almmuhit jienastuslogu dieđuid , ládje go iežas dan sámediggeválgga birra . 1 Go diekkár oassálastin- ja dadjamušrievtti galgá čađahit , de sáhttá bidjat vuođđun guovttelágan vuoigatvuođaid . 1 Go diekkár jurddašanvuogit ledje , de mus nai nogai buorimuddui mokta oahppat sámegiela . 1 Go diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( IKT ) geavahuvvo , de dat ovddos guvlui sáhttá addit stuorra vejolašvuođaid bálvalusaddi ealáhusain . 1 Go diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( IKT ) geavahuvvo , de dat ovddos guvlui sáhttá addit stuorra vejolašvuoñaid bálvalusaddi ealáhusain . 1 Go departemeanta dál lea molson oaivila das ahte gii galgá beassat oahppoplána válljet , ... Ii leat dohkálaš ahte gielda galgá mieđihit meannuduvvot ná funet . 1 Go deike bođii , de gáttii ahte buot finnmárkolaččat leat sápmelaččat . 1 Go definere dáid doahpagiid sisdoalu ja mearkkašumi oktasaš mearrádussan lága álggahanoasis , de lea láhkateaksta dahkkojuvvon oanehažžan iešguđet áššemeannudanmearrádusas viidáseappot teavsttas . 1 Go dearvvašvuođabargiin lea váilevaš giellaipmárdus , de dat sáhttá dagahit boasttu divššu ja ahte váralaš dávddat eai fuomášuvvo doarvái árrat . 1 Go deaivvan olbmuid odne guđet navdet iežaset eahpitkeahttá diehtit das mainna mii galgat eallit ihttin , de álo álggán sin eahpidit . 1 Go deaivvadin isidiinan 1985:s , de dovden jođánit mo lea go ii máhte sámegiela . 1 Go de šattai fas čakča ja bohten fas bealjehemiid skuvlii , de jearai dálueamit mu sámi biktasiid . 1 Go de šadden áhpeheapme , de gávnnahin ahte dán ii galgga munno mánná vásihit . Go nieidame riegádii golggotmánus 1987 lei sámegiella juo sajáiduvvan munno gaskasaš digaštallama haga . 1 Go de olliiga Osloi , de lei galledanáigi juo nohkan , ja doppe gal ii lean árbmu . 1 Go de oahppá dulkot iešguđet kártamálliid , de lea vejolaš plánet buorebut gokko eanadagas ferte čađahit geahčademiid ja gokko ii dárbbaš geavahit nu ollu resurssaid . 1 Go de oahppoplánariidu bohciidii , de rahpasii ođđa máilbmi . 1 Go de leimmet suinna háleštallan , de dajai iežas áddet manne mii eat dohkkehan dán oahppoplána buohkaid várás . 1 Go de dat eará luohkát álge , de sáhtiimet mii čohkkát siste ja bargat teoriijain . 1 Go de bohten Detnui ja gullen sámegiela , lei munnje áibbas ođas ahte Norggas leat eambbo gielat go dárogiella . 1 Go davviguovlluin lea allakvalitehta varas guolli lahka , de dagaha dat midjiide ovdamuniid gilvvu dáfus , maid ráđđehus deattuha ahte galgá geavahit . 1 Go dattetge válljejuvvo čađahit diđoštallama , de lea sivvan dasa ahte ii leat ovdal diđoštallojuvvon plána- ja huksenguovllus , dahje ahte ovddeš diđoštallamat árvvoštallojuvvojit leat váilevaččat ođđa dieđuid vuođul sámi kulturmuittuid birra . 1 Go dat vuođđuduvvui jagi 1905 , de departemeanta fárrii Victoria Terrasse nummar čižii ( gaskakvartálii ) , eret Gávpedepartemeantta kantuvrrain mat ledje Carl Johangáhtas 41-43 . 1 Go dat vejolašvuođat galget geavahuvvot , de gáibiduvvo čielga ulbmilvišuvdna , ja ahte politihkkárat , ealáhusdoaimmat , eiseválddit , DjO-birrasat dorjot dan , ja vuoruhit čielgasit . " 1 Go dat vejolašvuoñat galget geavahuvvot , de gáibiduvvo čielga ulbmilvišuvdna , ja ahte politihkkárat , ealáhusdoaimmat , eiseválddit , DjO-birrasat dorjot dan , ja vuoruhit čielgasit . ” 1 Go dat vejolašvuohta ráddjejuvvo garrasit , de čuožžila govttolaš áššin ahte báikkálaš servodat ferte oažžut buhtadasa guolleriggodatvuoigatvuođaid ovddas mat leat privatiserejuvvon . 1 Go dat lea daddjojuvvon , de oaivvilda Sámediggi ahte lágas leat ollu positiivva buorádusat , erenoamážit álbmoga vejolašvuođa oktavuođas beassat ávkkástallat resurssaiguin . 1 Go dat almmuhuvvo miessemánu 18. beaivvi 2010 , de leat buot departemeanttat , Stáhtaministara kontuvra ja vel máŋga stáhtalaš doaimmahaga mielde AEPas . 1 Go dan jagi čađahii Peder Morten Nuth eksámena Álttá oahpaheaddjiskuvllas , ja muitaluvvo ahte son oaččui oahpaheaddjivirggi Ákšovuonas dakka maŋŋelaš . . ... ... 1 Go dan gergen , de galggašin studeret , muhto de šattai eará bargu skuvllas . 1 Go dan galgá oažžut áigái , de ferte deattuhit mo oahppi doaibmá sihke sosiálalaččat ja fágalaččat . 1 Go dan fuobmájin , de fertejin váldit oktavuođa departemeanttain ja muitalit ahte eat sáhte álggahit skuvlla . 1 Go dan dohkkehii jagi 1990 , de Norga mearridii ahte dat galgá gustot sápmelaččaide . 1 Go dakkár árvvoštallamat maiddái gusket sámi ásahusaide , nu go Sámi allaskuvlii , de ferte dakkár árvvoštallamis maiddái váldit mielde movt dat sáhttá váikkuhit sámi servodahkii ja sámi servodatovdáneapmái . 1 Go dakkár vejolašvuohta váikkuhit stuorru , de dat muhtumassii lea mielde ollašuhttimin ILO-soahpamuša 169 artihkkala 14 , čuoggá 1 , ahte galgá leat eaiggáduššanvejolašvuohta man nu vuogi mielde . 1 Go daid boares biiriid mielde geahččá válgaoassálastima , de lea Porsáŋggu válgabiires registrerejuvvon heajumus válgaoassálastin goassege , dušše 60 % 2001 . 1 Go cubboálggut šadde smávva cuoppun , de guttiimet daid várrogasat Bajitjávrái ja luittiimet daid gáddegurrii . 1 Go celko ahte galgá gáhttet ja ovddidit sámegiela , dat lea diehttelas čuokkisin . 1 Go bálddastahttá tabeallaid 11.1 ja 11.2 , de oaidná ahte ohppiid lohku geat válljejit oahpahusa juogo davvisámegillii , lullisámegillii dahje julevsámegillii , lassánii gaskal 1997 ja 2006 . 1 Go báikkis lea mearriduvvon čállinvuohki , de galgá almmolaš orgána geavahit mearriduvvon nama juohke oktavuođas ( § 3 ) . 1 Go báikegottiin ja gávpogiin leat dakkár deaivvadanbáikkit main lea lunddolaš sámástit , de datge váikkuhit dasa ahte sámegiella sáhttá šaddat lunddolaš servvoštallangiellan . 1 Go buriid norgga álgoávdnasiid ovttastahttá kulináralaš árbevieruiguin , seahkálagaid olggobealde impulssaiguin , de norgga goahkat leat máilmmi buoremusaid searvvis , dadjá Brekk . 1 Go bures mánná de galgá rádjat ja seastit ruđaid mat dasto šaddet ávkin jus heahtedilli čuožžila . 1 Go bures lea ráhkkanan , de dat duddjo positiiva vuordámušaid ja oadjebasvuođa daidda geat galget deaivvadit . 1 Go buot váhnemiin ii leat nu buorre lullisámegielmáhttu , de leat áhkut ja ádját leamaš mielde dehálaš máhttoolmmožin dán prošeavttas . 1 Go buot oahpparesurssat čohkkejuvvojit digitála hámis , de šaddá oktilašvuohta ođđa ja boares oahppogirjjiid ektui . 1 Go buot oahpparesurssaid sáhttá ohcat neahtas de šaddá oahpaheddjiide ja mánáidgárddiid bargiide okta báiki gos sáhttet gávdnat dárbbašlaš dieđuid sihke ođđa ja boares resurssaid birra . 1 Go buohtastahttá sierranasat dan guhtta sámediggeválgga válgaoassálastima , de lea rievddadan gaskal 78 % , mii lei 1989 , ja 68 % mii lei 2001 . 1 Go buohtastahttá oaidná ahte olles 91 % Álttá / Fálesnuori respondeanttain vástidedje ahte guldaledje NRK:a guovllusáddagiid dávjá . 1 Go buohtastahttá muđui riikkain ollislaččat , de leat sámi guovlluin eanemusat geahppánan doalut . 1 Go buohtastahttá govvosiid 6.1 ja 6.2 , de orru ohcamušaid lohku oalle dásset , muhto ohcamušlohku lea lassánan muhtun ráje ja erenoamážit 2010:s . 1 Go buohtastahttá boanddaiguin de ožžo sii dienasrámmas 450 miljon ruvnno dán jagi eanadoallošiehtadallamiin . 1 Go buohtastahttá Tabeallain 3.9a de lea mearkkašahtti ahte nisson eanetlogut leat loguid mielde aivve vuollelis go dievdduid eanetlogut . Vel eanet mearkkašahtti lea go measta buot suohkanat main lei namuhan veara dievdduid eanetlohku 2009 , leat ollislaš dahje 82 1 Go buohtastahttá SED- ja ii SED-guovlluid davábealde Sáltoduoddara , de leat unnán erohusat , earret dan ahte eanet nieiddat SED-guovlluin gazzet oanehis universitehta dahje allaskuvlaoahpu go nieiddat ii SED-guovllus davábealde Sáltoduoddara . 1 Go buohkat ledje seaŋgga fidnen , de bohte vulos boradit . 1 Go buohkat dákkár deaivvadeamis galget dovdat iežaset dássálaga , de fertejit buohkat dovdat ságastallama sisdoalu . 1 Go buohkaide sihkkarastit vejolašvuođa beassat váldit oahpu ja háhkat máhtu , de beassat mii eaŋkilolbmot ásahit alccaseamet vejolašvuođaid . 1 Go buhtadusaid galge bidjat oktii , de čájehuvvui ahte lohku ohcamušain massimiid ovddas lei lassánan , ja lohku iskojuvvon ja duođaštuvvon ráppiin njiejai . 1 Go bođiimet skuvladiibmui , de lei dakkár monotona jietna . 1 Go bođiimet ruovttoluotta USA:s ja galggaimet hukset munnje dan ođđa prográmma , maiddái lohkanprográmma , de luoikkaheimmet mii vuođđoskuvlla girjjiid , mat gárte oalle ollu , Skániid vuođđoskuvllas , ja joatkkaskuvlagirjjiid luoikkaheimmet Skániid joatkkaskuvllas . 1 Go bođiimet ruoktot geahččaleimmet muitalit ahte leimmet ožžon friddja , muhto váhnemat eai jáhkán bearehaga dasa . 1 Go bođiimet Nárviikii , de oruimet álggos vuos ruovdemáđiigarášas . 1 Go bođii ođasdiehtu ahte Sámi Instituhtta galggai vuođđuduvvot , de logai : « Dál sáhtán jápmit . » 1 Go bođii Muosáid gildii , de ozai son measta juohke jagi doarjaga Sámefoanddas . 1 Go bohten skuvlii vuohččan , de gárvvuhedje mu ja dolvo mu govvejeaddji lusa . 1 Go bohten nuoraidskuvlii , de lei sámegiella šaddan eanet statusgiellan , ja go joatkkaskuvlii álgen , ii lean ollege váttis lohkat sámegiela . 1 Go bohten Levdnjii oahpaheaddjin , de oahpásmuvven Ingvald Betsii . 1 Go bohte Gaiskiriidái Solbakkendállui , de áiggui leansmánni vuovdit eret áidna gusa mii doppe lei . 1 Go bohciida sierramielalašvuohta gieldda ja eará almmolaš eiseválddi gaskii dan alde ahte lea go eiseválddiid geatnegasvuohta oassálastimis plánaprosessii § 3-2 vuođul ollašuhttojuvvon vai ii , de lea nu go muđuid ge vuosttaldaneiseválddiid vuosttaldangáibádus mii galgá biddjojuvvot vuođđun ášši viidáset meannudeapmái . 1 Go bohccot vuddjojit de das leat olmmošlaš ja ekonomalaš váikkuhusat boazoeaiggádiidda geaid bohccot jeavddalaččat vuddjojit . 1 Go bohccos leat dihto váimmusguovllut , omd. guottetbáikkit , de ii mávsse dat ahte geavahanguovlu ii leat sakka stuorát . 1 Go bohcco lea njuovvan , de váldá vára čoliin oahppan dihte iešguđet suolbmudanoali osiid birra . 1 Go boazu lea birrajagi meahcceguohtumiin , de lea baozodoallu hárjánan boraspiriide . 1 Go boazolohku lea njealját jagi vuollel 50 , de galgá guovllustivra dieđihit siidaoasi jođiheaddjái ahte siidaoassi heaittihuvvo . 1 Go boazodoallu geavaha eatnamiid miehtá fylkka , de dat gáibida ahte eananhálddašansystema lea nu oktasaš go vejolaš , vai ealáhus ii dárbbaš gálbbardit guovtti sierra nuolggadusortnegiid gaskka - ja várra ieš boazodollui vahágin . 1 Go boazodoallostivrii nammada lahtuid de galgá deattuhit govttolaš ovddasteami iešguđet guovlluin , viiddis fágalaš duogáža ja servodathárjáneami , ja nu ovtta meari olbmuid goappá nai sohkabealis go vejolaš . 1 Go boazodoalloskuvllas lei geahččaleapmi boazodoalloekonomiijas , de lei dasto lunddolaš bargobihttá : « Maid sáhttá dahkat vai bohccobiergu johtá buorebut ? » 1 Go boazodoalloskuvla šattai 3-jagáš skuvlan , de loahpahuvvui stipendiáhttaortnet . 1 Go boazodoalloskuvla lei gilvvagárdeskuvllas , de dat váikkuhii oahpahussii . 1 Go boazodoalloskuvla fárrii sisa dien čavčča , de šattai fargga riidu luohkkálanjaid ja eará lanjaid nalde . 1 Go boazodoalloorohagat leat mielde de šaddet dat maid ovttaárvosaš beallin , maiguin Arctic Gold lea geatnegas gulahallat sihke dalle go iskkadanbarggut čađahuvvojit ja šiehtadallamiin vejolaš ruvkedoaimma ektui , cealká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Go boazodoalloláhka vuosttažettiin sisttisdoallá njuolggadusaid sámi boazodoalu birra , de lea lávdegoddi árvalan ahte ulbmilparagráfa juhkkojuvvo , nu ahte evttohusa § 1 – 1 sisttisdoallá lága ulbmila sámi boazodoalloguovllus ja § 1 – 3 boazodoalu muđui riikkas . 1 Go boazodoalloláhka dárkkistuvvui jagis 1996 , giddejuvvui unnán fuomášupmi mearrádusaide mat siskkildit boazodoalu stivrema ja hálddaheami , ja ealáhusa siskkáldas dilálašvuođaid ásahallama . 1 Go boarrásamos nieida lei skuvlii álgimin , de lei lunddolaš válljet sámeskuvlla , go juo lei mis dakkár skuvla . 1 Go boares arkiivačoavdaga ii sáhte šat eambbo viiddidit , de fertii Sámediggi ráhkadišgoahtit ođđa čoavdaga go Sámi sierrabibliotehka ja ovddeš Sámi oahpahusráđđi , dál Sámedikki oahpahusossodat , biddjojuvvojedje Sámedikki vuollái . 1 Go boahttevaš bohkamiid oktavuođas sáhttet šaddat árvitmeahttun váikkuhusat lihkohisvuođaid geažil , de ii sáhte Sámediggi dohkkehit ahte olju prioriterejuwo guliid ja lottiid ovddabeallái . 1 Go boahtit sisa vistái , de oaidnit dán hirbmat stuorra lanja , girjjit dievva , ja dievasčoahkkinlatnja oidno fas stuorra glássaráiggiid čađa . 1 Go biđge gonagasreabbábivddu guhkkit áiggi badjel máilmmemárkanis , de sáhtášii dainna maid sihkkarastit buoret reabbáhatti 1 Go bistevaš skuvla galggai huksejuvvot , de gáibidedje Sievjju-olbmot ahte skuvla galggai huksejuvvot dohko . 1 Go bisma Johannes Nilssøn Skaar doaibmagođii ámmáhisttis Romssas 1885:s , son bealuštii Friis ollásit gielladigaštallamis . 1 Go birasgáhtteneiseválddit leat konsultereme Sámedikkiin dakkár reguleremiid birra dál , de ferte Sámediggi oažžut dieđuid ja váldot fárrui vejolaš digaštallamiidda Ruoššain ja EU:in . 1 Go bidjá oktii dan maid NSR ovdaolmmoš ja Sámediggeráđi lahtu dás cealkiba , lea váttis áddet dan eará láhkái ahte oaidnu eanetlogu bealis ain lea dat mii leai logi jagi dás ovdal , nammalassii ahte buot sápmelaččat eai galgga beassat ieža mearridit makkár vuođu alde háliidit searvat Sámedikki válggaide . 1 Go bidjá máná biebmoruktui , de galgá mánáidsuodjalanbálvalus álo árvvoštallat sáhttá go muhtin máná bearrašis dahje lagaš fierpmádagas válljejuvvot biebmoruoktun ( gč. láhkaásahusa fuollaruovttuid várás mii mearriduvvui juovlamánu 18. b. 2003 ja suoidnemánu 15. b. 2004 mánnosaš njuolggadusaid main leat lagat njuolggadusat fuollaruovttuid válljema birra máná várás ) . 1 Go bidjá mearrádusa , de berre leat aiddolaš das gusto go gielddus huksen- ja rusttetdoaibmabijuide oppalaččat , vai gusto go gielddus dihto doaibmabijuide dahje dihto dilálašvuođaide . 1 Go bidjet bátneklinihkaid beaittobeliide de dat doaivumis mearkkaša ahte šaddá álkit oaččohit bátnedoaktáriid dohko , ja gáddimis dat buorida bátnedearvvašvuođabálvalusaid fállama Davvi-Romssas boahtteáiggi . 1 Go bidjat oktii loguid Tabeallas 2.13 olles riikka loguiguin Tabeallas 2.12 badjelis , de oaidnit ahte 55 % sámegiella vuosttašgiellaohppiin joatkkaskuvladásis Norggas leat oahppit guovtti stáhta skuvllain Sis-Finnmárkkus . 1 Go bidjat dán logu oktii oahppodirektoráhta ohppiid loguin joatkkaskuvllas , de ollislaš ohppiidlohku sámegielas lea oktiibuot 559 skuvlajagi 2010/2011 . 1 Go biddjojuvvojit dahkamušačoavdimat gielddaide ja fylkkagielddaide , de arvvosmahttojuvvo báikkálaš demokratiija nu ahte gieldda ja fylkkagieldda álbmotválljejuvvon ovddasteddjiide addojuvvo vejolašvuohta ieža gávdnat čovdosiid dahkamušaide . 1 Go bellodat lea ožžon daid dássenmandáhtaid mat dasa gullet , de dat ii šat váldojuvvo vuhtii duoid nuppiid dássenmandáhtaid juohkimis . 1 Go beassagohte oahpahit sámegiela álgodásis , de váhnemat eai lean nu mielas dasa . 1 Go bargá gielain , de ferte duostat bargat guhkes áiggi perspektiivvain . 1 Go bargá dákkár hástalusaiguin , de lea deaŧalaš maiddá bargat ealáhusa psyko-sosiála birrasa buoridemiin . 1 Go bargu plánain álggii giđđat 2007 , ledje dušše čieža skuvlagirjerádjobargi organiserejuvvon pedagogalaš njunušolbmuid vuollai . 1 Go bargu maid Troandima Sismiššonbiire lei álggahan sámiid gaskii šattai Norgga Sámemiššuvnna ( Norsk Finnemisjon ) vuollái , de čuovui Pedersen mielde , ja Sámemiššuvdna válddii badjelasas skuvlaruovttu 1917:s . 1 Go bargu dahkkojuvvui geasseluomu áiggi dán jagi , suoidnemánus ja borgemánus , ja áigemearit ledje nu oanehaččat , de ii jullon šat geavadis áigi joavkkuin meannudit ášši organisatuvrralaččat , nugo dakkár dehálaš áššis livččii dárbu . 1 Go bargomárkana dilli rievdá de permitterennjuolggadusat ođđasit árvvoštallojuvvojit . 1 Go barggaime dáid girjjiiguin , mus lei jagi bargoluopmu oahpaheamis . 1 Go barget mánáid seksuála veagalváldima vuosttaldemiin sámi gilážiin , de dalle ferte leat gelbbolašvuohta sámi kultuvrras lassin dasa ahte lea gelbbolašvuohta oppalaččat seksuála veagalváldima birra . 1 Go bargat gáhttenvuogádagaiguin , de lea deaŧalaš váldit vuhtii sámi dološ vieruid ja guovllu árbevirolaš geavaheami ja ealáhusdoaimmaheami . 1 Go areálaid sirre , de lea vejolaš váldit vuhtii sihke bohccuid guotteteatnamiid ja mávssolaččamus oapmeguohtumiid . 1 Go ambassadevra Kovacevics galleda Kárášjoga de háliida bidjat liđiid jugoslavialaš fáŋggaid muitobázzái geat dušše Kárášjogas maŋemus máilmmisoađis . 1 Go almmuha , de galgá maid addit diehttevassii mo olbmot sáhttet váidalit , gosa sii galget sáddet váidalusaset , ja man áigái váidalus ferte joavdat . 1 Go almmolaš ja beallealmmolaš fálaldagat nuppástuvvet , de fertejit buot golut meroštallojuvvot rehketdoaluin , ee. eastadan dihte ahte dihto etáhta dahje doaimma nuppástus buktá olbmuide ja ealáhusdoaimmaide stuorit fievrrádusgoluid , mat dasto leat duššadan vejolaš njuovžžálmahttinovdamuniid . 1 Go almmolaš bálvalusfálaldagat šaddet deattu vuollái , ja go muhtun surggiin vel heaittihuvvojitge fálaldagat , de dan dilis gáibiduvvo buresdoaibmi johtalus , go muđuihan olbmot muhtun dilálašvuođain fertejit ohčat fálaldagaid guhkebuččas . 1 Go almmolaš bálvalusfálaldagat šaddet deattu vuollái , ja go muhtun surggiin vel heaittihuvvojitge fálaldagat , de dan dilis gáibiduvvo buresdoaibmi johtalus , go muñuihan olbmot muhtun dilálašvuoñain fertejit ohcat fálaldagaid guhkebuččas . 1 Go addá boahtte buolvva olbmui álggahansiidaoasi , de sáhttá sihkkarastit oadjebas bargodilálašvuođaid sutnje dassážii go dábálaš siidaoasi eaiggát heaitá . 1 Go addojuvvo konsešuvdna čázádatásahallamiidda , sáhttá biddjojuvvot eaktun ásahit boazodoallofoandda mii ovddida guoskevaš guovllu boazodoalu . 1 Go Unicode viidána , de eai leat šat teknihkalaš hehttehusat almmolaš orgánaide mat eastadit sámi čálamearkačohkiid geavaheami ovdamearkka dihtii registariin . 1 Go Sámiid Vuorká-Dávvirat vuođđuduvvui 1937:s , ledjen mun árjjalaččat mielde ja ledjen stivralahttu vuosttaš stivrras . 1 Go Sámi oahpahusráđđi lea sajáiduvvan sámediggevuogádahkii , de galget oahpahusráđi ja giellaráđi čállingottit oktii lokaliserejuvvot . 1 Go Sámi oahpahusráđđi heaittihuvvui juovlamánus 1999 , de válddii Sámediggi badjelasas daid oahpponeavvuid mat ledje sin rádjosis . 1 Go Sámi oahpahusráđi čállingoddi biddjo Sámedikki válddi vuollái , de biddjo dat oktii giellaráđi hálddahusain . 1 Go Sámi oahpahusráđi bargit sirjojuvvojit Sámediggái , de rievdá dilli nu ahte diggi oažžu áššemeannudeddjiid geat erenoamážit sáhttet bargat oahpahusáššiiguin . 1 Go Sámi kulturráđđi ásahuvvui 1993:s de sirdojuvvui Norgga kulturráđi sámi kultuvrii várrejuvvon ruhta Sámediggái . Dál lea Sámi kulturráđđi heaittihuvvon . 1 Go Sámi girkoráđi leat ásahan , de lea Norgga girkus ovddasteaddji orgána mii sáhttá ovddidit ja čuovvolit sámi girkoeallima doaimmaid . 1 Go Sámi giellaráđđi heaittihuvvui 2000:s , de válljii Sámediggi ásahit giellastivrra . 1 Go Sámi ealáhusráđđi ja Sámi kulturráđđi biddjojit oktii oktasaš kultur- ja ealáhusossodahkan , de lea dárbu čielggadit siskkaldas rolladoaimmaid . 1 Go Sámi arkiiva dál fárre ođđa lanjaide Sámi dieđavisttis Guovdageainnus , de lasihuvvo doaibmajuolludus Arkiivadoaimmahahkii 2,2 miljovnna kruvnnuin ja investerenruhta 1,1 miljovnna kruvnnuin . 1 Go Sámevuoigatvuođalávdegotti evttohus ovddiduvvo , de áigu departemeanta fas geahčadit boazodoallolága ja čuovvolit daid beliid mat eai ođasmahttojuvvo dán háve . 1 Go Sámeskuvllas lea seamma jođihangoddi ja lea formálalaččat oassin Loabát skuvllas , lea boastut ollásit duvdit sámegieloahpahusa ovddasvástádusa sámeskuvlla oahpaheddjiide . 1 Go Sámeskuvllas duohtadilis lea sámegieloahpahusa ovddasvástádus , lea váttis oaidnit ahte dát eavttut leat ollašuvvan . 1 Go Sámedikkis leat leamaš guokte sierralágan oainnu das movt 26.09.96 dievasčoahkkin mearrádusa galgá áddet , de lea riekta ahte Sámedikki dievasčoahkkin ovttasráđiid gávdná čovdosa dán áššái vai ii báze eahpádussan lea go Sámediggi dakkár orgána mii dáhttu govttolašvuođa ja rievttalašvuođa . 1 Go Sámedikkis lea eambbo vuoibmi váikkuhit ja mearridit bušeahtaid olis , de dat mearkkaša ahte olbmuid beroštupmi maid lassána Sámedikkis álbmotválljen orgánan . 1 Go Sámedikki dievasčoahkkinjođiheaddji ii leat das , doaibmá nubbinjođiheaddji jođiheaddjin . 1 Go Sámedikki dievasčoahkkima jođiheaddji ii leat das … jna 1 Go Sámediggi ásahuvvui lei duššefal sámediggepresideanta ollesáiggepolitihkkár . 1 Go Sámediggi ásahuvvui jagi 1989 , válddii Sámediggi badjelasas Norgga sámeráđi bargamušaid , ja maiddái Norgga sámeráđi čieža olbmo hálddahusa . 1 Go Sámediggi ásahuvvui jagi 1989 , de biddjojuvvui dat vuođđun ahte Sámediggi galgá váldit badjelasas buot doaimmaid ja oažžut seamma vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid mat dan rádjai ledje leamaš stáhta nammadan Norgga Sámeráđis . 1 Go Sámediggi ásahuvvui 1989:s , de Gielda ­departemeanta bijai sámi organisašundoarjaga hálddašeami Sámedikki vuollái ( 1990:s 2,35 milj. ruvnno ) . 1 Go Sámediggi ásahuvvui , gáibiduvvui sakka buoret informašuvdnajorran departemeanttaid gaskkas bargguid birra mat gusket sámi áššiide . 1 Go Sámediggi vuođđuduvvo juohke njealját jagi , vállje Sámedikki dievasčoahkkin sámediggeráđi mas leat vihtta áirasa . 1 Go Sámediggi ovddida vuosttaldeami plánaide Finnmárkkus , de lea lunddolaš geavahit daid láiddanjuolggadusaid maid Sámediggi ieš lea mearridan Finnmárkkulága § 4 vuođul . 1 Go Sámediggi ovddida vuosteákkastallama plánaide Finnmárkkus , sáhttá dalle leat lunddolaš geavahit njuolggadusaid maid Sámediggi ieš mearrida Finnmárkolága § 4 vuođul . 1 Go Sámediggi oaččui friijaset bušeahtalaš dili 1999:s , de ii čilgejuvvon makkár sadji ráđđehusas / departemeanttain galgá leat Sámedikki juolludusaid geavaheamis . Ráđi mielas lea dát dohkketmeahttun dilli . 1 Go Sámediggi nammada ovtta lávdegotti , de galgá dat bargat mandáhta vuođul maid Sámediggi addá . 1 Go Sámediggi miessemánus 2000 mearridii ­rievdadit Sámedikki ja dan vuollásaš fágaráđiid struktuvrra , de ovttaidahttojuvvojedje vuollásaš ráđiid hálddahusat Sámedikki hálddahussii mat Sámedikki mearrádusa vuođul organiserejuvvojedje ossodahkan . 1 Go Sámediggi meannudii ášši 35/07 Sámedikki formála sajádat celkkii Sámedikki plána- ja finánsalávdegoddi ahte « Sámedikki dálá bušeahttabargovuogit eai ollašuhte sámi álbmoga vuoigatvuođa mearridit iežas ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . 1 Go Sámediggi meannudii válgaortnetášši čakčat 2007 , evttohii Sámediggi ahte váldi mearridit lagat mearrádusaid sámediggeválgga birra galggai addojuvvot Sámediggái alcces , sámelága § 2 – 7 goalmmát lađđasa vuođul , §:s 2 – 11 vuođul ja evttohuvvon ođđa § 2 – 4 goalmmát lađđasa vuođul . 1 Go Sámediggi maŋit áiggis galgá doaibmat eambbo oktasaččat ja ovttastuvvon vugiid mielde , de lea dárbbašlaš čalmmustahttit makkár nanu ovttasbargu politihkalaš ja hálddahuslaš dásiin gáibiduvvo . 1 Go Sámediggi lea ásahuvvon iešheanalaš politihkalaš orgánan ja dikki doaimma čuovvoleapmi lea láhkamearriduvvon , de buktá dát ođđa hástalusaid departemeanttaide , dan ektui go dábálaččat lea departemeantarolla doaibmat suorgepolitihka hálddaheaddjin . 1 Go Sámediggi lea sámi almmolašvuođa álbmotválljen orgána , de lea prinsihpalaččat eanemus riekta iešmearridanvuoigatvuođa ektui ahte sámi ásahusat čatnasit Sámediggái man nu láhkai , eai ge ráđđehussii . 1 Go Sámediggi lea sierra riektesubjeakta , de eai sáhte almmolaš eiseválddit bagadit orgána eambbo go priváhta riektesubjeavttaid ge . § 1 Go Sámediggi lea sierra riektesubjeakta , de eai sáhte almmolaš eiseválddit bagadit orgána eambbo go priváhta riektesubjeavttaid ge . 1 Go Sámediggi lea mearridan bidjat loahppasázu , de ii sáhte áššis ovddiduwot ođđa eavttuhus . 1 Go Sámediggi lea erenoamáš dilis álbmotválljen orgánan , de lea dehálaš sihkkarastit Sámediggái váikkuhanválddi ja ahte Sámedikki gelbbolašvuohta geavahuvvo . 1 Go Sámediggi jagi 1999 organiserejuvvui dakkár doaimmahussan mas leat sierra fápmudusat ( nettobušehttejuvvon ) , ásahuvvojedje ođđa bušeahttabargovuogit sámi áššiid bargui bušeahttaoktavuođas , earret eará lea jagi 1999 rájes sáddejuvvon jahkásaš johtučálus sámi stáhtabušeahttaáššiid gieđahallama ja oktiiordnema birra . 1 Go Sámediggi ja guovllustivrrat árvvoštallet vuosttaldangažaldaga iešguđet láhkai , de das ii leat mihkkege mearkkašumiid dasa ahte sáhttá go vuosttaldeapmi ovddiduvvot , muhto šaddá oassin dan vihkkedallamis maid departemeanta ferte dahkat áššis go departemeanta galgá mearridit ášši . 1 Go Sámediggi earáin gáibida čorges ja dárkilis meannudeami dáid gažaldagaid dáfus , de fertet mii ieža nai váikkuhit dasa ahte nu duođai meannuduvvo . 1 Go Sámediggi dál lea válljen ovttas bargat Luondduhálddašan direktoráhtain dán prošeavttas , lea dainna áigumušain ahte oažžut buoret proseassa ja buoret diehtovuođu ovdal go mohtorjohtaluslága guorahallama sáhttá ollistit . 1 Go Sámediggi dál lea nettobušetterejuvvon doaibma , de eaktudit ahte boahttevaš juolludeamit Sámediggái bohtet poasta 50 juolludeapmin . 1 Go Sámediggi bijai johtui dán rávisolbmooahpahus-oasseprográmma , de lei okta eaktu ahte oahppoásahus galgá doallat lagas oktavuođa sámi giellabirrasiiguin miehtá Norgga . 1 Go Sámediggeráđđi čilge daid stuorra konsuleantagoluid dainna ahte sámi birrasis váilu fágamáhttu , de ferte Bargiidbellodat beassat čujuhit ahte dát lea measta vuolláneapmi maŋŋá 16 jagi NSR stivrejumi Sámedikkis . 1 Go Sámediggeráđđi ii dieđáhusastis ge doaimmas birra namut maidege bággonjuovvamiid birra , de dulkot mii nu ahte Sámediggeráđis ii leat makkárge vuosteháhku dán doaibmabidjui stáhta beales . 1 Go Sámediggeráđđi dadjá ahte ollugat atnet dálá vuogádaga vánhurskkismeahttumin , de ráđđi ii daja geat dan atnet danin . Dát lea soaittáhaga čuoččuhus masa eai leat makkárge ákkat . 1 Go Ságat doaimmaheaddji oinnii ahte su aviisa ii ožžon daid seamma almmuhusaid go sámegiel aviisa Sámi Áigi , de dulkui son dan bahá guvlui , ja čálii váidalanreivve departementii : « Min mielas lea hui váidalahtti go rektor lea álggahan almmuhanvuogi mas boikohtte Ságat aviissa , mii fas dagaha ahte skuvla ohcá bargiid ovttabeallásaš sámepolitihkalaš oainnu vuođul . ... 1 Go Sverre Hatle bođii Skuvvanvárrái , de lei mis oahpaheaddji gii sáhtii sámegiela oahpahit . 1 Go Suoma-Gárjila álbmot mátta-nuortan báhkkegohte davás , de laskkai sámiid lohku sakka Finnmárkkus áigodagas 1567-1865 , J. A. Friisa dieđuid mielde . 1 Go Stáhta ruovttufidnoskuvla sámiide álggahuvvui 1952:s , de ledje oallugat Lempi Mikalsena bearrašis searvvis . 1 Go Stuorradiggi meannudii ášši , de dat mearridii dan ge ahte evttohusat sirdit eanet bargamušaid árvvoštallojit dás duohko ge . 1 Go Stuorradiggi meannudii 2008–2009 Boazodoallošiehtadusa de Stuoradiggi mieđaid šiehtadallanoasálaččaid árvalussii ahte boazoálbmogiid njealját Máilmmikongressii juolluduvvo 2 miljovnna ruvnno Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta bušeahta bakte 2008 . 1 Go Stuorradiggi lea dohkkehan dan ođđa lága ” Finnmárkkulága ” , de šaddet Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda oamasteaddjin . 1 Go Stuorradiggi gieđahalai sámelága , de dahkkojuvvui mearrádus ávžžuhit dan ahte « Ráđđehus ovddida doaisttážii Stuorradiggái jahkásaččat stuor ­radiggedieđáhusa Sámedikki doaimma birra . 1 Go Stuorradiggedieđáhus nr. 21 almmustuvai miessemánu 11. beaivve 1963 ja sáddejuvvui fylkka sierranas ásahusaide , de lei dát váiduduvvon Sámelávdegotti evttohusa ektui . 1 Go Stuoradiggi meannudii dán ášši , de sii bivde ahte riekteveahkkedoaimma berrešii jođihit riekteveahkkelága rámmaid siskkobealde . 1 Go Sis-Finnmárkku diggegoddi lea jo ásahuvvon Detnui , de lea jo juridihkalaš biras das mas sámirievttálaš čuolbmačilgehusat ja sámi juridihkalaš giella leat guovddážis . 1 Go SSB lea ráhkadan sámi statistihka , de danne dat diehtovuođđu ii dávis dainna diehtovuođuin mii lei ovddit eanandoallodieđáhusas . 1 Go Rávdol Elle jerre leat mielde sierranas stivrrain ja ráđiin , de son álo mieđihii . 1 Go Ruhtadandepartemeanta gieđahallá áššiid mat gusket ruhtadanmárkanii , de dat sihtá dábálaččat . Kredihttabearráigeahču árvvoštallama ovdal go ieš dahká mearrádusa . 1 Go Romssa universitehta ásahuvvui 1970-logu álggus , de buorránii sámi áššiid máhtolašvuođa buvttadeapmi mealgat . 1 Go Randi lei bargan jagi sadjásašoahpaheaddjin , de manai Levangerii oahpaheaddjiskuvlii . 1 Go PPB ja ČB biddjojuv- 1 Go Otterbech guđii Finnmárkku 1902:s , de Tandberg bázii okto doaimmaheaddjin gitta 1903 lohppii , ja bláđđi nogai , stuorra morašin sámiide . 1 Go Olmmošvuoigatvuođalávdegoddi meannudii Norgga viđát áigodatraportta , de cealká lávdegoddi ahte illuda stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallanvugiid šiehtadusain mii dohkkehuvvui miessemánu 11. b. 2005:s , ja maiddái finnmárkkulága dohkkehemiin mii ovdánahttá konvenšuvnna 1. ja 27. artihkkaliid . 1 Go OS galgá ásahuvvot , de ávžžuhuvvo ahte eaiggádiid bealde leat Sámediggi , Romssa fylkkasuohkan ja Gáivuona suohkan . 1 Go ON váldočoahkkin mearrida julggaštusa , de bidjá dat riikkaidgaskasaččat buoret rámma ovttasbarggu ja árvvus atnima hárrái našonala stáhtaid ja eamiálbmogiid gaskka máilmmis , oaivvilda Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Go Norggas lea uhccán buvttaduvvon bohccobiergu , de nannešii importa ealáhusa sihke ekonomálaccat ja márkana dáfus dan ektui ahte : 1 Go Norggas ii leat čearddalaš persovdnaregisttar , de ii leat vejolaš našunála oadjoregistaris statistihkaid vuođul oaidnit man ollu ovttaskas olbmot sámi álbmogis ožžot bargonávccahisvuođaoaju . 1 Go Norgga ráđđehus oaččui Kárášjoga álbmotčoahkkima cealkámuša , de bođii Girko- ja oahpahusministtar stáhtaráđđi Helge Sivertsen davás Kárášjohkii njukčamánus 1961 , deaivvadit Kárášjoga bargiidbellodagain ja skuvlaeiseválddiiguin . 1 Go Norgga mátkeealáhusain nanne gealbbu , innovašuvnna , hutkama ja ovttasbarggu , de duste dat daid lassi gáibádusaid maid mátk-košteaddjit bidjet kvalitehtii , vásáhusaide ja buktagii . 1 Go Norgga gaskamearálaš bálká lea su 435 000 ru , de logut muitalit buot ieža . 1 Go Norga lea dohkkehan ILO-konvenšuvnna nr. 169 ja dat lea boahtán fápmui , mielddisbuktá dát čielga geatnegasvuoda eiseválddiide ál ' ) giruššat gáhttet vuostálasvuodaid ovddalgihtii , iige doaibmat nu ahte ráhkada vuostálašvuodaid , nugo sámit áddejit . 1 Go Måsø vulggii vuosttasevttohassan Guovddášbellodaga listui , de son diđii son lea juornalistan Ságat áviissas . 1 Go Máret-oabbá oaččui jumežiid , válddii son lusas nuppi , Ingga , gii bajásšattái ja váccii skuvlla Ceavccageađgenjárggas . 1 Go Mánáidgárdeossodagas leat ásahuvvon sierra čoahkkimat , de guoská ortnet Máhttodepartemeantta Dutkanossodahkii , Universitehtaja allaskuvlaossodahkii ja Oahpahusossodahkii . 1 Go Miššonvirgegoddi dasto álggahii miššonbarggu mas Thomas von Westen lei jođiheaddjin , de riidališgohte das mot galge miššoneret ja man gillii galge oahpahit . 1 Go Margarethe Wiiga sámi áppes ilmmai 1951:s , de besse oahppit girjji oastit Per Fokstadas . 1 Go Lilletun válddii badjelasas departemeantta 1997 čavčča , de leahkui ráddjejuvvon gulaskuddama O97S birra . 1 Go Leem jámii 1774:s , lei son measta gárvvistan guokte sátnegirjji . 1 Go Justiisalávdegoddi liikká háliida ollašuhttit eiseválddiid geatnegasvuođaid , de leat dat min mielas buorre . 1 Go Hálddahusráđđi heaittihuvvui ja » kommisáralaš ” stivra bođii sadjái čakčamánus 1940 , de dáid bargguid sirde sierra ossodahkii mii lei kommisáralaš Sisriika ­departemeanttas . 1 Go Gonagas lea duođaštan áššiid dohkkeheami , de lea mearrádus dahkkojuvvon . 1 Go Gonagas ja ráđđehus guđđe Romssa geassemánu 7. b. 1940 ja vulge Stuorrabritánniai , de olgoriikaministara stába vulggii fárrui . 1 Go Gonagas ja ráđđehus bissánedje gaskaboddasaččat Romsii miessemánus 1940 , de čuovui unnibuš virgehasjoavku , mii galggai veahkehit olgoriikaministara su barggus . 1 Go Fossheim skuvla ja internáhtta lei gárvvisin huksejuvvon Njávdámii 1905:s , de šattai maid nuortasápmelaččain geatnegasvuohta sáddet mánáideaset skuvlii , juoidá maid eadneolbmot vuostálaste . 1 Go Finnmárkkus galgá sihkkarastit birgenvejolaš eanandoalu , de lea deaŧalaš ahte aktiiva boanddaide sihkkarastojuvvojit eanadoalloeatnamat ja ahte haddi lea dohkálaš dásis . 1 Go Finnmárkkuopmodat biddjojuvvo fápmui , de sirdojuvvojit buot Finnmárkku eatnamat maid Statskog hálddaša ođđa orgánii Finnmárkkuopmodahkii . 1 Go Finnmárkkuláhka bođii fápmui suoidnemánu 1. beaivvi 2006 , de sirdojuvvui 95% Finnmárkku eanaviidodagas báikkálaš eaiggáduššamii Finnmárkkuopmodaga bokte . 1 Go Finnmárkku eananhálddašanstivrra čoahkádus lea ná , ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusat muđui váldojuvvojit vuhtii , de sámit doaivvu mielde ožžot nu buori vejolašvuođa váikkuhit iežaset ássanguovlluid eaiggátlaš hálddašeapmái ja luonddu- ja eananvuolášriggodagaid geavaheapmái , ahte Norga dainna lágiin ollašuhttá álbmotrievttalaš geatnegasvuođaidis sámiide . 1 Go Elen Klemetsenas ii lean mašiidna vuovdit . 1 Go Eanandoallodepartemeanta ovddidii ođđa boazodoallolága evttohusa ( Od.prp. nr. 9 ( 1976 – 77 ) , de gávnnahuvvui riektan ráddjet lága mearrádusaid bohccuid merkema birra moatti váldo mearrádussan . 1 Go Ealáhus- ja gávpedepartemeanta ásahuvvui jagi 1997 , de deaividii Olgoriikadepartementii vuot stuoribuš nuppástupmi , dainnago okta Olgoriikadepartementii gullevaš ossodat biddjojuvvui oktii ossodagaiguin mat ovdal ledje gullan Ealáhus- ja energiijadepartementii . 1 Go Dybvik luoitá mu skuvlašiljui de mun čuoččun áibbas jaska . 1 Go Divttasvuotna ovttastahttojuvvo hálddašanguvlui , de meroštuvvojit dievaslaš ekonomalaš váikkuhusat boahtit máksit sullii 4,5 – 5 mill kr. . 1 Go Divttasvuotna ovttastahttojuvvo hálddašanguvlui , de meroštuvvojit dievaslaš ekonomalaš váikkuhusat boahtit máksit sullii 4,5 – 5 mill kr. 1 Go Deanu skuvlastivra álggahii sámegielgildosa skuvllas 1892:s , hárbmadii dát álbmoga , ja vuosttaldeapmi bisttii moaddelogi jagi . 1 Go Boazodoalu ovddidanfoanddas váilot ekonomalaš várit , de čuohcá dat erenoamážit nuorra ásaheaddjiide ealáhusas dainna lágiin go eai leat várrejuvvon doarjjaruđat oastit ealihanbohccuid ja ásodaga . 1 Go Bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji čielgasit lea Sámedikki dievasčoahkkimii šállošan geavahusas ja barggus lávdegotti jođiheaddjin ja lohpidan buorádusa , de lea NSR ovttasbargojoavku ja GBa joavku dán dilálašvuođas válljen ahte eai áiggo jienastit dan eahpeluohttámuševttohusa mielde , mii lea ovddiduvvon su vuostá . 1 Go Anna lei árvvas , bođii luossa , luopmánat , rievssahat ja bohccobiergu Deanus beavdái . 1 Go Adolf vulggii fas , de šadden hui eahpádussii , muhto doppe ledje mánát geaiguin stohken , ja ohppen jođánit giehtagiela – manai bures . 1 Go 2010 čavčča ohcen Lemeha , de gávdnen su ain Sámi joatkkaskuvllas ja boazodoalloskuvllas , muhto dán háve kursainspektevrra kantuvrras . 1 Go 2007 vuolláibáhcaga meroštallan lea ollu geahpiduvvon , dat dasto mearkkaša 0,7 proseantačuoggá lassáneami jagi 2006 rájes . 1 Go 2000:s máhccen skuvlii lei suohkanii boahtán jearaldat sámegieloahpu fállat Áhkárvuonas Sállanis . 1 Go 1966:s bohten Skuvvanvárrái varas skuvlalmmájin , de mus lei oktageardánis áigumuš šaddat vuoigatvuođa ja dásseárvvu bealušteaddjin . 1 Go 1739:s láhkavuođustedje skuvlavázzima buohkaide Norgga boaittobeale guovlluin , de dát gustui maiddái sápmelaččaide , geat lága mielde ožžo seamma vuoigatvuođa ja geatnegasvuođa skuvlavázzimii nugo earátge . 1 Go 12 smávvagánddaža rigerejedje eahkedis ovdal nohkkanáigge , de sáhtii duođai vaikko mii dáhpáhuvvat . ... 1 Go , erenoamážit dihtorprográmmat molsojuvvojit / ođastuvvojit de galget etáhtat fuolahit ahte ođđa prográmmat heivejit Unicodii . 1 Go " Mønsterplanen " oaččui ođđa kápihttaliid sámegieloahpaheami , dáru vierrogieloahpaheami ja giellaseahkálasguovlluid skuvladiliid birra , de dát fertii váikkuhit báikkálaš skuvllaide , ee. fertiimet mearridit ođđa fága- ja diibmojuogadanplánaid . 1 Globála ovttasbarggu sekšuvdna 1 Glimt fra Nesseby skolehistorie . 1 Gjenopptaking Ei sak kan takast opp av dei son er nemnde i § 5 bokstav a til d , dersom de kjem til nye opplysningar . 1 Giđđat jagi 2009 vuođđuduvvo oktasaš bargojoavku man bargun šaddá buktit árvalusaid dakkár doaibmabijuide mat beavttálmahttet sámi oahpponeavvuid buvttadeami . 1 Giđđat bohtet ruošša oahppit fas galledit Romssa . 1 Giđđat 2011 almmuha máhttoministtar stuoradiggedieđáhusa nuoraidskuvlla birra , mii ee. meannuda movt nuoraidceahki dahkat eanet praktihkalažžan ja árgabeaivválažžan , ja movt buoridit ohppiid máhtu ja loaktima . 1 Giđđat 2009 čađahii Sámediggi kampánnja oččodit eambbogiid čálihit iežaset jienastuslohkui . 1 Giđđat 2009 ásahuvvui sierra sámegielat fálločuokkis dás : nav.no . 1 Giđđat 2007 almmuhuvvui gihpa borasdávdda birra sámegillii . 1 Giđđat 2000 bođii ráđđi diehtit ahte Eanadoallodepartemeanta elliidsuodjalan láhkabarggu oktavuođas lea bidjan ain stuorát ovddasvástádusa ovttaskas boazoeaiggádii ja ahte departemeanta galgá sáhttit bidjat láhkaásahusaid ja gáibádusaid go lea dárbu sihkkarastit elliide dohkálaš ealádaga . 1 Giđđat 1981:s mearridii Eanandoallodepartemeanta ahte skuvla galgá sirdojuvvot Guovdageidnui , muhto geassemánu čálii departemeanta Boazodoallohálddahussii ahte rehkenastet láigohit lanjaid birasviesus ja eaktun lea ahte Jens H. Mosli váldá badjelasas álggaheami ja oahpaheami . 1 Giđđat 1969:s , vuosttaš skuvlajagi loahpaheames , doalai ohppiid ovddasteaddji Per Mathis Skum sártni . 1 Giđđat 1969 galledii Norgga easkanáitalan ruvdnoprinsabárra Finnmárkku . 1 Giđđa go lei rášes jiekŋa , de eat beassan ruoktot . 1 Giđa beallái 2009 galgá virgáduvvot álgoálbmotráđđeaddi čállingoddái , gean bargun galgá earret eará leat riikkaidgaskasaš álgoálbmotdimenšuvnna oktiiordnen ovttasbarggus . 1 Gizzungovvii : Vi sikrer vår fremtid ( dárogillii ) Mii dáhkidat boahtteáigámet ( davvisámegillii ) Bærrájgæhttjap iehtjama boahtteájgev ( julevsámegillij ) Mijjen båetije biejjiem gorredibie ( lullisámegillii ) 1 Givssideami vuostá lea ráhkaduvvon Julggaštus 2006 – 2008 ja dakko bokte lea Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttas ovddasvástádus áŋgiruššat bargat givssideami vuostá astoáigebáikkiin sihke mánáid ja nuoraid gaskkas . 1 Gitta válgaortnega dárkkisteami rádjái jagi 2008 geavahedje sámelága dárogielat čállosis sáni samemanntall dasa 4 1 Gitta válgabeaivvi rádjai 14.09.2009 sáhttá buktit váidaga . 1 Gitta opmodagat ja ráhkadusat Reaiddut , mašiinnat ja fievrrut Loanat earáide Ossosat ja oasit Penšuvdnaruđat Ráhkadusruđaid / árvvuid submi 1 Gitta jagi 1948 rádjai lei olgoriikaministtar politihkalaš sadjásačča haga . 1 Gitta golggotmánu 26. b. 1905 rádjai , go konagas Oscar II dohkkehii Norgga iehčanas stáhtan , jotke ruoŧŧilaš-norgalaš legašuvnnat ja oktasaškonsuláhtat fuolahit Norgga beroštumiid olggobealde riikka rájáid . 1 Gitta dá gieskadii ii leat leamaš vejolaš geavahit sámegiela interneahtas ja e-poasttas . 1 Gitta bušeahttajagi 2007 rádjái leat maid leamaš juolluduvvon ruđat guovddážii Olgoriikadepartemeantta ja Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta bušeah-taid bokte . 1 Gitta borgemánu 2000 loahpageahčái doaimmai SSB ovttas Kárášjoga bibliotehkain Sámi joatkkaskuvllas . 1 Gitta 70% doarjagis sáhttá máksit ávžžuhusa mielde go duođaštuvvo ahte prošeakta lea álggahuvvon , ja loahpparuhtadeapmi lea duođaštuvvon . 1 Gitta 50 000 ruvnno rádjái 1 Gitta 50 % rádjai doarjja dohkkehuvvon goluid vuođul . 1 Gitta 30 000 ru rádjai sámegielat bargi nammii olles virggis , rádji bajásguvlui lea guokte sámegielat bargi ossodaga nammii . 1 Gitta 30 % rádjái doarjja dohkkehuvvon goluid vuođul 1 Gitta 30 % rádjai dohkkehuvvon gollomeroštallamis ja eanemusat 300 000 ru 1 Gitta 30 % rádjai dohkkehuvvon gollomeroštallamis ja eanemusat 150 000 ru geavahuvvon fatnasiidda mat leat vuollel 25 jagi 1 Gitta 1997 rádjái ožžo oahpaheaddji geat oahpahedje sámegillii dahje sámegielas 10,75 pst. dii-bmologus áigeresursan diekkár oahpahussii ( konverterenresurssa ) . 1 Gitta 1960-loguide lei sámegiella dušše veahkkegiella skuvllas . 1 Gitta 1905 ' rádjái nuortasápmelaš mánát ledje luvvejuvvon skuvlavázzimis , vaikko buot Norggas ássi mánáin lei skuvlageatnegasvuohta jagi 1863 ja jagi 1889 skuvlalágaid mielde . 1 Gitta 1000 bivdi leat suhkan Sieidevuonas . 1 Girona čoahkkimis oassálaste maiddái Sámedikki , direktoráhta ja fylkkamánne ovddasteaddjit . 1 Girona gielda , Barn- og utbildningsforvaltning , Ruoŧŧa , gulaskuddancealkámuš 08.06.00 1 Girkus ja oskočearddain lea vuoigatvuohta muhto ii geatnegasvuohta náitit homofiila páraid . 1 Girkuidgaskasaš ráđi ja Sámi girkoráđi jođiheaddjit servet bissovaččat Girkoráđi čoahkkimiidda ja sudnos lea sárdnun- ja evttohanvuoigatvuohta . 1 Girku rolla sámi oahpahusas 1 Girku ortnet bistevaččat bálkáhuvvon dulkkaiguin heaittihuvvui jagi 1902 . Ráŋggáštusáššiin ožžo sámit dulkoma . 1 Girku nationála dásis lea ovddasmanniprošeaktan go ásahedje neahttabáikki sámi oskkuoahpahussii ja das leat stuora ovdánahttinvejolašvuođat . 1 Girku lea ja lea leamaš hui deaŧalaš ollu sápmelaččaide . 1 Girku ja skuvla dološ áiggis 1 Girku ja báhpaid guovdu buollái ballu ahte lihkadus menddo sakka viidána . 1 Girku hástaluvvo gávdnat symbolaid ja meanuid main lea vuođđun sámi árbevierru . 1 Girku dat ferte ieš Girkočoahkkimis mearridit galgá go ráhkaduvvot liturgiija nu ahte báhpat sáhttet náitit ovttasohkabeallásaš páraid ja juohke oskočearda dat ieš ferte mearridit háliida go náitit ovttasohkabeallásaš páraid . 1 Girku bargá sámegiela nannemiin maiddái olggobealde hálddašanguovllu . 1 Girkočoahkkin lea mearridan ahte sámi girkoeallin galgá leat okta nannensuorgi . 1 Girkočoahkkin lea mearridan ahte sámi girkoeallin galgá leat nannenduovdda . 1 Girkočoahkkin diehtá Norgga Girkus leat erenoamáš geatnegasvuohta sámiid ektui go sii leat álgoálbmot girkus . 1 Girkočoahkkin bivdá plána ráhkadettiin ee. deattuhit sámi giella- ja kulturgelbbolašvuođa nannema golmma davimus bismagottiin , ja doaibmabijuid ráhkadeami sihkkarastin dihte sámi nuoraid háhkat girkolaš ohppui , ja buot áigeguovdilis oahpuin máhtu nannema girku mišunhistorjjás sámi guovlluin , sámi oskkolašvuođas , kultuvrras ja servodateallimis . 1 Girkočoahkkin bivdá plána galgat biddjojuvvot áššin 2008 Girkočoahkkimis . 1 Girkočoahkkin bivddii 2006 ( ášši 07/06 ) ahte Sámi girkoráđđi ovttasráđiid Davvi-Hålogalándda , Lulli-Hålogalándda , Nidarosa ja Oslo bismágottiiguin ráhkada plána das movt ovddidit sámi girko ­eallima gos davvisámegiella , julevsámegiella ja oarjelsámegiella ja maid girjás sámi kultuvra váldojuvvo vuhtii . 1 Girkočoahkkima strategiijaáššegirji 1999–2002 čujuha muhtun ráje Sámi girkoráđi váldonanneduovdagiin ovddasguvlui . 1 Girkosekšuvdnii gullet girku riektegažaldagat ja sullásaš lágat . 1 Girkoráđđi válmmašta daid áššiid maid Girkočoahkkin galgá meannudit , čađaha Girkočoahkkima mearrádusaid ja jođiha barggu Girkočoahkkima čoahkkanemiid gaskkas . 1 Girkoráđđi válljejuvvo njealji jahkái . 1 Girkoráđđi doallá čoahkkima eanemusat vihttii jagis . 1 Girkoráđđi addá cealkámuša go departemeanta dan dáhttu . 1 Girkoráđis leat 17 lahtu ; 10 ámmátoahpohis lahtu geain okta galgá leat girkus barggus , ja njeallje báhpa . 1 Girkoráđi kulturdieđáhus Dáidda leat girkun 2005:s deattuha sámi kultuvrra Norgga Girkus . 1 Girkopolitihkka 1 Girkoossodahkii gullá Norgga girku ( Den norske kirke ) guovddáš hálddašeapmi . 1 Girkoossodagas leat 18 bargi ja lea juhkkon girkosekšuvdnii ja bušeahtta- ja ekonomiijasekšuvdnii . 1 Girkonjárgga joatkkaskuvllas álggii sámegieloahpahus 1980-logu loahpas , ja vuosttaš sámegieloahpaheaddji lei Gunvor Rasmussen . 1 Girkonjárgga joatkkaskuvlla olggobealde lea diehtojuohkin sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Girkoláhka § 15 dadjá makkár surggiid suohkanis lea ovddasvástádus ruhtadit girkolaš oktasašráđi evttohusa mielde . 1 Girkolága § 23 mielde lea bismágotteráđiid bargu giddet fuomášumi « juohke áššái mii sáhttá boktit ja virkkosmahttit kristtalaš eallima searvegottiin » . 1 Girkolaš oktasašráđis lea ovddasvástádus fuolahit hálddahuslaš ja ekonomalaš bargguid báhpasuohkaniid ovddas , ja ráhkadit ubmiliid ja plánaid suohkana girkolaš doaimmaid várás , ovddidit barggu searvegotteráđiid gaskkas ja fuolahit báhpasuohkana beroštumiid suohkana ektui , gč. Girkolága § 14 . 1 Girkolaš bálvalusat sámegillii Sámi girkoeallima ektui Norgga girku berre atnit eanemus fuola das , ahte sámiid iešáddejupmi ja sámi árbevierut váikkuhit ovdáneapmái . 1 Girkolaš birrasiin ja miššonservviid siskkobealde lei dáruiduhttinvuosttaldeami Ipmila sáni mielde : Olbmot galge gullat Ipmila sáni iežaset gillii . 1 Girkoeallimis lea ja lea leamaš guovddáš sadji ollu sámiid gaskkas . 1 Girkodepartemeanta árvvoštalai 1898:s Fálesnuori suohkana oktan daid suohkaniin gos ain lei dárbu geavahit sámegiela veahkkegiellan . 1 Girko- ja oahpahusdepartemeantta ovddihus skábmamánu 23. beaivve 1962 ja gonagaslaš resolušuvnna bokte dohkkehuvvon seamma beaivve . 1 Girko- ja oahpahusdepartemeantta evttohushan Sd. dieđáhusas nr. 21 ( 1962-63 ) lei maiddái duođai miehtemielalaš dán dáfus . 1 Girko- ja oahpahusdepartemeantta Stuorradiggedieđáhus nr. 21 ( 1962-63 ) Kultuvrralaš ja ekonomalaš doaimmaid birra mat leat sámegielat olbmuide erenoamáš guoskevaččat . 1 Girko- ja oahpahusdepartemeantta " Sámi áššiid guorahallama lávdegotti evttohusa " nammaduvvon borgemánu 3. beaivve 1956 digaštalle vuđolaččat . 1 Girko- ja kulturdepartemeanta geatnegahttojuvvo dieđáhusas raporteret Beaivváža doaimmaid birra omd. bušeahttaproposišuvnnain seamma dásis eará nationála lávddiiguin . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanttas leat čoahkkimat Sámedikkiin sihke politihkalaš ja hálddahuslaš dásis áigeguovdilis oahpahanáššiid ja budjeahta birra . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta áigu árvvoštallat doaibmabijuid maiguin nanne dáid skuvllaid boahtteáiggi . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta áigu árvvoštallat NOU 2000 : 3 evttohusaid sierra kapihttalis oahpaheaddjeoahppodieđáhusas 2002 , vrd. st.meld. nr. 27 ( 2000–2001 ) Gjør din plikt – krev din rett ( Daga iežat geatnegasvuođa – gáibit iežat vuoigatvuođa ) . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta áigu gárgedit oaivadusa rávisolbmuid oahpahussii mii lea heivehuvvon O97:i . Oaivadus galgá sisdoallat kapihttala mii máinnaša rávisolbmuid oahpaheami mii vuođđuduvvá Sámi oahppaplánadahkosii 10-jagi vuođđoskuvlla várás . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta áigu fas máhccat Stuorradiggái dárkileappot dáinna áššiin heivvolaš hámis . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta rehkenastá ahte projeakta sáhttá gárvvistuvvot skuvlajagi 2002/2003 mielde . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta oažžu gelbbolaš almmolaš institušuvnna stivret skuvlalágádusa IKT:a vuoruheami sámi oahpaheamis . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta oažžu almmolaš institušuvnna mas lea dárbbašlaš gelbbolašvuohta , stivret skuvladoaimma IKT-rahčamuša sámi oahpaheamis . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta máhccá Stuorradiggái dáinna dárkileappot heivvolaš hámis . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta lea ožžon plánaid Sámi allaskuvlla ođđa vistti várás gosa maiddái galget čáhkat Sámi Instituhtta , Sámi Arkiiva ja Sámi ja suoma báikenammanevvohat . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta lea dohkkehan boazodoalu ođđa oahpahallanfágan . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta lea 4-jagi áigodaga badjel dorjon allaskuvlla vásedin nannen dihtii fágabargiid IKT-gelbbolašvuođa . 1 Girko- , oahppo- ja dutkandapartemeanta ii háliit ahte sin dutkanráđđeruđat čadnojuvvojit erenoamáš stivremiidda , muhto ahte dát ruđat mannet vuođđodutkamii govdes vuđđosa alde . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta reive 22.02.00 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta reive 11.05.00 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea álggahan sámegiel oahpahusa doarjagiid evaluerema . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta lea mearridan nammadit bargojoavkku ámmátalbmádásis mas miellahttun leat departemeantta , Sámi oahpahusráđi ja Sámedikki ovddasteaddjit . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta dán maŋŋá ii sáhte mieđihit šállobuhtadusa Johan Johannessenii . " 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta bivddii ovddeš Sámi oahpahusráđi organiseret sámi joatkkaoahpahusa Ođastus 94 evaluerema . Leat ráhkaduvvon guokte evaluerenraportta ( NIBR 2000 : 8 raporta Sámi joatkkaoahpahus Ođastus 94 mielde ja Davviriikkaid Sámi instituhta raporta Sámi joatkkaoahpahus – vuoigatvuođat ja sisdoallu 2000 ) . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta addá doarjaga mii galgá nannet gielddaid ekonomalaš návcca addit oahpahusa sámegielas ja sámegillii vuođđoskuvllas ( gč. kap. 10 ) . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta : Sámi nuoraid oahppostipeandda hálddašeapmi ( 0,7 milj. kruvnno ) . 1 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta ( GOD ) áigu čađahit dutkamii vuođđuduvvon vuođđoskuvlaođastusa - Ođastus 97 evaluerema . 1 Girkkuid báikkálaš doaimma muđui ruhtadit gielddat . 1 Girjáivuođajahkái 2008 lea nammaduvvon referánsajoavku . 1 Girjáivuođajahki lea dan oktavuođas deaŧalaš . 1 Girjáivuođajahki 2008 galgá ovddastit álggu guhkes ja hutkás prosessii mas ráđđehus áigu čalmmustahttit máŋggakultuvrralaš perspektiivva buot surggiin kultureallimis ja dat galgá maid leat mielde ráhkadeame buoret deaivvadanbáikkiid majoritehta ja minoritehtakultuvrii . 1 Girjáivuođa ja searvevuođa lotnolasvuohta ferte govviduvvot čálgopolitihkas ja regionála ovdáneami čielga politihkas . 1 Girjái fievrriduvvon váikkuhus lea jagi 2009 3 ŧ miljárdda ruvnnu unnit vearrodinestus , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Girjjážis galget leat dieđut omd. lágaid jd. birra mat sáhttet váikkuhit sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandili . 1 Girjjáš " Samene " , maid John Gustavsen ráhkadii , lea dušše seilon heajus kopiijan . 1 Girjjálašvuođasuorggis vuođđohaddi dagaha ahte girjelágádusat álkibu sáhttet einnostit sisaboađuid ja dát mearkkaša ahte sii sáhttet eambbo namahusaid álmmuhit , dadjá kulturministtar . 1 Girjjálašvuođaprošeavttat . . 1 Girjjálašvuođa riemut Kárášjogas 1 Girjjálašvuođa dahje gihppagiid jorgalahttin sámegillii ii leat vuoruhuvvon . – Ovdaprošeavttat dutkanideaid ja prošeaktaevttohusaid ovddideapmái – Bajábeale namuhuvvon prošeavttat main leat máŋga ruhtadeaddji , vuoruhuvvojit Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 250 000 ru dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide . 1 Girjjálašvuođa dahje gihppagiid jorgalahttin sámegillii ii leat vuoruhuvvon . 1 Girjjálašvuohta sámi politihkalaš lihkad 1 Girjjálašvuohta masa leat čujuhan Andersen , Svanhild ja Torunn Pettersen ( 2008 ) : ” Befolkningsutvikling i samiske bosetningsområder – sentralisering og stabilitet . ” 1 Girjjálašvuohta lullisámi kultuvrra ja historjjá birra lea dehálaš almmuhit , muhto gáržžes ruhtadili geažil ii sahte Sámediggi vuoruhit buot dákkár almmuhemiid . 1 Girjjálašvuohta ja gáldut 1 Girjjálašvuohta addá oktasaš muosáhusaid maid birra ságastit ja maid suokkardit , ja seammás oažžut dieđuid gielaid ja kultuvrraid birra . 1 Girjjálašvuohta Ulbmilin lea oažžut eanet sámegielat girjjálašvuođa . 1 Girjjálašvuohta Sámediggi juolluda doarjagiid sámegielalaš girjjálašvuhtii . 1 Girjjálašvuohta . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Girjjá , musihkka , sárg 1 Girjjit leat maiddái jorgaluvvon julevsámegillii . 1 Girjjit leat davvisámegillii ja das galget leat mearkkat veahkkin guluhemiide , muhto leat maid resursan eastadeamis lohkan- / čállinváttuid ja resursan loguid oahppamis . 1 Girjjit leat dan birra makkár teorehtalaš ja praktihkalaš vuođđu mánáidsuodjalusa kulturperspektiivvas galgá leat . 1 Girjjit ja áigečállosat sámegillii 1 Girjjis lei maiddái dárogiel teaksta , muhto mun gal dušše govain beroštin . 1 Girjjis leat tearpmat masa sámegiela oahppit oahpásnuvvet allaskuvllain ja universitehtain . 1 Girjjis Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller 1 . 1 Girjjis : Stenstad , Finn ( red. ) : Nordnorske stemmer . 1 Girjjis : Lene Hansen : Storm på kysten . ) 1 Girjjis : Andersson ( red. ) : Den nordiska mosaiken , Uppsala 1997 s. 268 ] Fáddá mii šattai guovddážin lei giella . 1 Girjjiid gárvvistii Várjjaga miššoneara , Gerhard Sandberg , ja dat almmustuvve 1781:s . 1 Girjjiid gaskas maid Inger lea čállán ja maidda son lea govaid sárgon leat Muorje-girjjit : Jokŋa , Luomi , Sarrit ja Jeret . 1 Girjji álggos leat guokte artihkkala dáruiduhttinhistorjjá birra , maid sámi oahpaheaddjit leat čállán dalle go dáruiduhttin ain lei jođus . 1 Girjji vuođđun lea statistihkka maid Statistihkalaš guovddášdoaimmahat jo lea čohkken ja almmuhan , dahje ávdnasat maid sierranas sámi ásahusat leat diktán geavahit . 1 Girjji ulbmil lea addit ollislaš ja ođastuvvon almmolaš sámi statistihkka dieđuid . 1 Girjji sáhttá oastit girjegávppis dahje diŋgot Davvi Girji - lágádusas . 1 Girjji sisdoallu almmuhuvvo maiddái interneahtas , čujuhusas http://skuvla.info . 1 Girjji ii goassege válbmen . 1 Girjji giella lea dárogiella ja davvisámegiella . 1 Girjji duogáš , mii dál galgá almmuhuvvot , lea beakkán givssidanáššit Kárášjogas . 1 Girjji doaimmaheaddji lea girjjálašvuođadutki Harald Gaski , Romssa universitehtas . 1 Girjjalasvuohta - Samealbmotfoanda . 1 Girji čilge Láhpi ja Davvi-Romssa mearrasámegávtti . [ Gry Fors / Ragnhild Enoksen : Vår folkedrakt . 1 Girji ulbmil lea addit čohkkejuvvon ja ođasmahttojuvvon gova sámi statistihkas . 1 Girji sáhttá geahppudit divššáriid ja sámi divššohasaid / lagamus olbmuid gulahallama ásahusas ja gieldda dearvvasvuođabálvalusas . 1 Girji lea viiddiduvvon ja ovddiduvvon čuovvolus seammásullásaš girjjiin mat almmuhuvvo jagiid 2006s ja 2008s . 1 Girji lea sátne- ja tearbmačoakkáldat sámi dipmaduojis . 1 Girji lea suomagillii ja nuortalaš gillii ja čilge nuortalašgiela čállingiela njuolggadusaid . 1 Girji lea sihke dáro- ja davvisámegillii . 1 Girji lea máŋgga olbmo ja ásahusa ovttasbarggu boađus . 1 Girji lea muđuige buorre buohkaide geat barget sámegielain . 1 Girji lea maid jorgaluvvon ruoŧagillii , duiskkagillii ja eaŋgalasgillii . 1 Girji lea klassihkar , ja geavahuvvo sámegiel oahpahusas buot dásiin buot golmma davviriikkain . 1 Girji lea almmuhuvvon Ruoŧa Verbum lágádusas , muhto oasi dan barggus lea Sámi girkoráđđi ruhtadan 1994/1995 rájes . 1 Girji lea almmuhuvvon Fápmo- ja demokratiijačielggadeami oktavuođas . 1 Girji almmustuvai ođđasis 2006:s . 1 Girji almmustuvai 1981:s , dallego galbma soađi ramádat vuhttui davviguovlluin ja báinnii politihkalaš digaštallama . 1 Girječállin leat Sanna Vannar ja Jon Andreas Kuoljok ja soai oaččuiga vuosttaš bálkkašumi 5000,- NOK. 1 Girječálliid ja jorgaleddjiid friijaoastin gitta jagi rádjai , šiehtadusa mielde guoskevaš bargoaddiin , dahje girječállibálkkáš mánusa oastima oktavuođas 2 500 ru siiddu nammii ođđa teavsttas , bálkkáš gustovaš oahpponeavvuid jorgaleamis , heiveheamis , ođasmahttimis ja áigeguovdilastimis lea 1 500 ru siiddu nammii mas leat 2000 guoskkahaga . 1 Girječálli lea Lajla Mattson Magga . 1 Girječálli joatká ain domanhárjehallamiin . 1 Girječálli Leif Sletsjøe ( 1921–82 ) bajásšattai Larvikas . 1 Girjesoahpamuš ja vuođđohaddi leat kulturpolitihkalaš gaskaoamit mat leat vuođut go galká mearridit girječállihonorára ja dábálaš šiehtadusaid ja Kulturráđi oastinortnega . 1 Girjeránsel losui jagis jahkái , go juohke skuvlajagi álggus galge boahtit ođđa girjjit . 1 Girjerájusođastusas 2014 II oasis deattuhuvvo ahte sihke Norgga eiseválddiid ja Sámedikki mihttomearrin lea buoret girjerájusfálaldat sámi álbmogii . 1 Girjerájus- ja diehtojuohkinossodat lea bargame Sámedikki bálvalusčilgehusain . 1 Girjerájus pláne ráhkadit oarjelsámi portála Kulturneahtta Trøndelag nehttii . 1 Girjerájus ja arkiiva . Hálddašanbarggut ja bálvalusat . 1 Girjerájus galgá leat sámi girjjálašvuođa ja sámi girjerájusbálvalusa gelbbolašvuođaguovddáš , ja doaibma galgá fátmmastit buot sámegielaid ja daid suopmaniid . 1 Girjerájuin leat máŋggalágan bibliotehkavuogádagat , muhto standárdejuvvon protokollat dahket vejolažžan lonohallat dieđuid daid gaskka , ja dahkat daid olahahttin oktanasohcamii . 1 Girjerájufágalaš gealbu ovttas pedagogalaš gealbbuin leat dárbbašlaš ovddidit skuvlagirjerájuid buorre oahppoareain . 1 Girjeráju váldobargamuššan lea háhkat , vurkkodit , láhčit ja gaskkustit girjjiid ja eará ávdnasiid sámegillii ja sámi dilálašvuođaid birra beroškeahttá gielas . 1 Girjeráju luoikanbálvalusat 1 Girjeráju lanjain Sámedikkis leat mis AV- ja microfilbmareaiddut ja dihtorat maid olbmot besset geavahit . 1 Girjeráju fágalašvuohta 1 Girjeráju deaŧaleamos fálaldat dutnje luoikkaheaddjin lea vejolašvuohta ohcat ( neahtas ) ja luoikat gálduid . 1 Girjerádju lea rabas buohkaide . 1 Girjerádju geavaha girjerádjovuogádaga BIBSYS luoikamiid ja katalogiserema várás . 1 Girjerádju fárrii 2000 Sámedikki ođđa vistái , ja lea ožžon lassedahkamušaid Sámedikki informašuvdnabálvalussan ja hálddahusgirjerádjun . 1 Girjerádju doaibmá sámi girjjálašvuođa ja sámi girjerádjobálvalusaid gelbbolašvuođabibliotehka . 1 Girjerádjosat berrejit maid iskat gos materiealla sámegillii lea gávdnamis dahje vaikko ráhkadit sierra čoakkáldagaid main lea sámegillii materiealla báikkálaš dárbbuid ektui . 1 Girjerádjoreforbma 2014 galget guorahallat galgetgo Romssa skuvlagirjerájut ráhkadit oktasaš kataloga mii addá buot fylkka ohppiide seamma fálaldaga . 1 Girjerádjobálvalusaid lassin girje- ja kulturbusse fállá kulturgaskkusteami girjjálašvuođas , visuála dáidagis , musihkas ja kulturárbbis . 1 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat lea 2000 čavčča ovttasbargan Stáhta diehtojuohkinbálvalusain álggahit prošeavtta sámi jienastuslogu ja sámediggeválggaid searvama ektui . 1 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat galgá doaimmahit sámi sierrabibliotehka ja doaibmat oktasaš diehtojuohkinossodahkan olles Sámediggái , ja galgá dasa lassin doaibmat Sámediggeráđi politihkalaš čállingoddin dakkár áššiin mat guoskkahit sin fágasuorggi . 1 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 8.545.000,- ruvnno poasta 01 Doaibmagolut bokte . 1 Girjeprošeakta:Máttasámi jietnagirjji almmuheapmi mas mielde dasa gullevaš teakstagihpa mánáid ja nuoraid várás 189 000 ru jietnagirjelágádussii Selhornet AS doarjjan máttasámi jietnagirjji almmuheapmái mas lea mielde teakstagihpa mas leat unnimusat 25 teavstta . 1 Girjeprošeakta : Gåebrien Sijte - Sámegili historjá Røros-guovlluin 300 000 ru Sverre Fjellheim girjeprošektii muhtun sámegili historjjá birra mas erenoamážit deattuhuvvojit vuostálasvuođat sámiid ja boanddaid gaskka Riasten-guovllus 1700-logu loahpa rájes gitta sullii jahkái 1940 . 1 Girjengeatnegasvuohta go váldá vuostái sállaša . 1 Girjengeatnegasvuohta go váldá vuostá sállaša . 1 Girjelágádusa doarjjaortnega váldoulbmil lea sihkkarastit ahte sámi girjjálašvuohta buvttaduvvo ja geavahuvvo eambbo ja bisuhit sámi girjebuvttadanfitnodagaid . 1 Girjejuvvon reantoboađut 1/1–2009 muttus 2009 reantoboađut Geavahuvvon 2009:s Sámeálbmotfoanddas 1 Girjejuvvon reantoboađut 1/1–2008 muttus 2008 reantoboađut Geavahuvvon 2008:s Sámeálbmotfoanddas 1 Girjebussiid eaiggádat galget ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami . 1 Girjebusset leat lassin girjerádjosiid bálvalusaide guovlluin gos lea bieđggus sámi ássan , ja lea dehálaš oassi barggus dahkat girjerájusbálvalusa buohkaide olámuddui . 1 Girjebusset Sámediggi Norggas juolluda jahkásaččat doarjagiid girjebusseháhkamiidda ja - jođiheapmái sámi ássanguovlluin Norggas . 1 Girjebusset . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Girjebusse doaibma lea deaŧalaš veahkki oarjelsámi identitehta ja giela nannemis . 1 Girje- ja kulturbusse . 1 Girdiriedja ja eará birasgažaldagat áibmojohtaleami siskkobealde . 1 Girdinfálaldagat Davvi-Romsii ja Beardui fertejit buoriduvvot . 1 Girdibileahta divrudeapmi — Leavdnja , Porsáŋgu 1 Girdi- ja fanasjohtimat Lulli-Romssa / Davvi-Nordlándda ja Bådåddjo-Romssa-Finnmárkku gaskka fertejit buoriduvvot . 1 Girdi 0,3% Busse 4,6% 1 Girdi 0,3% Busse 12,5% 1 Girdemátkefálaldagat Davvi-Romsii ja Berdui fertejit buoriduvvot . 1 Girdemátkefálaldagat Davvi-Romsii ja Beardui fertejit buoriduvvot . 1 Gilážis lea leamaš skuvla juo 1867 ' rájes , earretgo muhtin jagiid 1960- ja 1970-loguin , go Goađáid oahppit vázze Guvžajávrri skuvlla . 1 Gilvvut lágiduvvojit Váhčiris Ruoŧas , ja čohkkeje vihtta dievdojoavkku ja guokte nissonjoavkku . 1 Gilvvu ja rámmaeavttut fievrredansektoriid gaskka . 1 Gilvvohallan lei Skuvvanváris , ja guossit ožžo luoikkasin skuvlla molssodanlanjaid ja borransála . 1 Gilvvagárdeskuvllas lei eará skuvlajahki go mis , go sii álge ođđajagimánus . 1 Gilvu lea čađahuvvon ja dievasčoahkkinlanja sátnejođiheaddji- ja jienastanrusttega skáhppojeaddji lea válljejuvvon . 1 Gilvovuoimmálaš oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbirrasat galget ovddiduvvot ain eambbo . 1 Gilvopolitihkalaš ossodat fuolaha departemeantta bajimusdási ovddasvástádusa mii guoská gilvopolitihka čađaheapmái . 1 Gilvonávccalaš guovlluguovdasaš ealáhusat leat boaittobealbáikkiid ássama mearrideaddji vuođusin . 1 Gilvoláhkii Almmolaš háhkamiid láhkii ( ESA-váiddaáššit ) Almmolaš doarjagiid láhkii ( ESA-váiddaáššit ) Lahkii riikkaviidosaš poastabálvalusaid gaskkusteami birra 1 Gilvoláhkii 1 Gilvobearráigeahču etáhtastivremii , dás maiddái Almmolaš háhkamiid váiddanammgoddái ( AHVNii ) gulli čállingotti hálddašeapmái . 1 Gilli ovddasta árbevirolaš mearrasámi ássama ja eallinvuogi . 1 Gilli lei skiipajohtolaga olggobealde , ja go dalle ii lean oktage gávpealmmái báikkis , de buot fertii dolvojuvvot fatnasiin . 1 Gilli ii boldojuvvon 1944:s , ja maŋŋil go leigga leamaš moadde vahkku Kárášjogas máhcaiga , ja guovvamánus 1946 lei skuvla fas jođus . 1 Gilleservodaga ealáhusstruktuvrras leat olu ovttaolbmodoaimmat maid gohčodit dállodoallofitnodahkan doppe gos fitnodatekonomalaš ovdánanjurdda ii leat nu dábálaš . 1 Gillefidnoguovllut ( kap. 3.2.1 ) 1 Gillefidnoguovllut " . 1 Giliskuvllat Dakkár báikkit mat gohčoduvvojit boaittobeallin riikkalaš oktavuođain , leat dávjá sámi guovddášguovllut ja buorit joregat main lea vejolaš seailluhit sámegiela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Giliskuvllain leat , go leat lahka ealli sámi servodagaid ja árbevirolaš ealáhusaid , buot vejolašvuođat duođaid fállat dakkár buori oahpahusa . 1 Giliskuvllaid heaittiheapmi sáhttá dagahit dan ahte olbmot fárrejit eret sámi gilážiin . 1 Gilis oarjjás ja nuorttas badjánit alla gáissát . 1 Gilis leat 100 ássi ja eatnašat leat sápmelaččat . 1 Giliovddidanfoandda ruđat leat deaŧaleamos váikkuhangaskaoamit Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttas maiguin juksat ealáhusovddideami mihttomeari ja eanandoalu oktavuođas . 1 Gilioriginála gii maiddái lei gilimusihkkár ( geasanas ) , sahái muoraid giehtasaháin , ja gánddat gudde muoraid sisa . 1 Gilioppalašeatnamat gullet nappo eanadoalloopmodagaide , ja Čáhputvuovddi geavaheapmi govvida ráđđejeaddji báikkálaš oainnu ahte buot vákki hálddašeaddjit leat vuoigadahttojuvvon . 1 Giliolbmuiguin , geat ávkkástallet luondduin ja dan riggodagaiguin , ferte meannudit eará láhkai go astoáiggevuoddjiiguin mat bohtet olggobealde . 1 Giliolbmuide lei ávkkálaš ahte gávdnui dáhtolaš ja roahkkadis viessohoaiddár geas lei teknihkalaš máhttu ja vásáhus . 1 Giliid ja gielddaid vuoigatvuohta meahcceresurssaide ja daid hálddašeapmi " ( s. 26 ) . 1 Giliid gaskasaš riidu bisttii moadde jagi . 1 Giligirjjis ja suohkana sátnejođiheaddjigalleriijas čállo fasttain Andreas A. Jox . 1 Giligirjji mielde ledje 1874:s 115 skuvlamáná Fálesnuori suohkanis , ja 78:s sis háliidedje oahpahusa sámegillii . 1 Giligirji muitala maid ahte son jámii 1930:s , muhto mii váldit vuođđun hávdegeađggi čállosa , mas čuožžu 1933. . 1 Giliealáhusat Earenoamáš biepmuin , luondduvuđot mátkeealáhusas , bivddu ja guolásteami láigoheamis , čáhce- ja bieggafápmobuvttadeamis ja oahppo- , bajásšaddan- , dearvvašvuođa- ja fuollasuorggi bálvalusain gávdnojit ollu iešguđetlágan buktagat ja bálvalusat . 1 Gili- ja ealáhusovddideapmi lea deaŧalaš mainna gievrudit sámi servodaga ja vai dat ii leat nu rašši go guoská rievdadusaide nationála ja internationála čanastagaid ja ekonomalaš struktuvrraid oktavuođas . 1 Gili vuorrasut olbmot muitaledje munnje nuppát ahkidis muitalusa váivves skuvladili birra - givssideami birra internáhtas ja bávččas ruoktoáibbbašeami birra . 1 Gili olbmuid geat ellet eanadagas ja resurssain galgá sáhttit meannudit eará láhkai go astoáigevuddjiid mat bohtet olggobealde . 1 Gili olbmot berrejit maid beassat nuppiid ovddabeallai go lea sáhka jávrefierpmástallamis , ja gili olbmuid oaivilat berrejit váldojuvvot vuhtii , go lea sáhka unnafuođđuid bivdiid beanageavaheamis , eai bartahuksemiid galgga leat menddo álki dohkkehit resursaguvlui , jna. 1 Gili nuoraidskuvla háliidii su ruovttoluotta skuvlla boradanlatnjajođiheaddjin , ja nu lei riekkis ollašuvvan . 1 Gili buot viesuid luhtte heaŋgájedje fierpmit ja nuohtit . 1 Gildosa doaibmaviidodat áiggi dáfus lea eanemusat njeallje jagi . 1 Giitu mu oasis ja lihku seminárain ! 1 Giitu go leahppi válljen dákkár geainnu ja dákkár eallimiid , nu ahte mii earát ge beassat daid bohtosiid muosáhit ja dovdat gitta váimmuineamet . 1 Giitu go bovdiidet mu dán čoahkkimii . 1 Giitu didjiide go háliideiddet bargat sámi ofelažžan . 1 Giitu didjiide buohkaide buori barggu ovddas ! 1 Giitu buohkaide geat leat searvan bargui čohkket muitalusa dáid oahpaheddjiid ja sin áiggi birra : Unni Schøn Fokstad , Turid Heimen r. Saraksen , Magnhild Andreassen r. Olsen , Ole Bernt Lile , Pål Sandøy , Elisabeth Pavelsdatter Sandøy , Marit Jørgensen , bearaš Lille / Kratteng , Øyvind Hirsti , Astrid Jørgensen , Bjarne Hirsti , Solbjørg Hirsti , Harald Hirsti , Kjell Ballari , Nils Evald Biti , Nils Ole Gaup , Simon Saraksen , Øystein Nilsen , Torbjørn Bjørkli , Anton Hoem , Oddvar Støme ja Hans Kr. Eriksen . 1 Giitu breava ovddas . Lei hávski poastta oažžut , muhto muđui moai gal ean láittastuva veahášge . 1 Giitu Hildegunn Bruland kommentáraid ovddas čállosii . 1 Giittán lágideddjiid bovdejumi ovddas . 1 Giittán din beroštumis . 1 Giittán dan ovddas go beasan doallat ovtta dain álggahansáhkavuoruin dán álgoálbmogiid vuosttas Barentskongreassas . 1 Giittán bovdejumis go beasan searvat Ruoŧa beale ođđa Sámedikki rahpamii . 1 Giittán Sámi allaskuvlla buori organiserema ovddas mii lea dahkkon sámi ofelaččaid várás . 1 Giittusin mun dollen hearvasága noaiddi Johan Kaavena birra muhtun doaluin leairras . 1 Giittusin mii oaččuimet diktit ovtta min ohppiin leat mielde gilvočuoigamis . 1 Giittusin erenoamáš guhkesáigásaš barggu ovddas skuvllas ja báikkálaš servodagas , lea son ožžon gieldda kulturbálkkašumi ja Gonagasa ánsomedálja . 1 Giitit sudno buori barggu ovddas . 1 Gii sáhttá ohcat : 1 Gii sáhttá oažžut oahppodoarjaga ? 1 Gii sáhttá oažžut nuppástusdoarjaga ? 1 Gii sáhttá oažžut mánáidgeahččama doarjaga ? 1 Gii sáhttá oažžut fárrendoarjaga ? 1 Gii sáhttá bálkkašumi oažžut ? 1 Gii oažžu viiddiduvvon mánáidoaju ? 1 Gii oažžu mávssu ovdagihtii ? 1 Gii oažžu mánáidoaju ? 1 Gii lea geavahan dahje ráđđen guovllu , ferte dán dahkan buori jáhkus . 1 Gii goas ain diđii ahte jos muitalan geasage de mu álge fas bilkidit , juste seamma láhkái go dainna girjjiin . 1 Gii beassá searvat nuoraidkonferánsii ? 1 Gihppagis válddahallojuvvojit muhtun rávvagat , bargovuogit ja biergasiid ja bargamušaid sánit . 1 Gihppagis leat sihke fáktateavsttat ja čáppagirjjálašvuođateavsttat oktan govaiguin . 1 Gihppagis leat fáktateavsttat oktan govaiguin , mat válddahallet láibuma / gáhkkema . 1 Gihppagis leat dieđut doarjjaortnega birra maid Sámediggi láve juolludit mánáidgárddiide gos leat sámi mánát . 1 Gihppagis lea iešguđetlágan muoraid govat oktan fáktateavsttaiguin . 1 Gihppagis geavahat váhnen-sáni go oaivvildat sihke váhnemiid ja fuolaheaddjiid . 1 Gihppagis Yrkesopplæring i Finnmark mii bođii 1954:s , govviduvvo skuvlla ulbmil ná : « Skuvla háliida addit sámi nuoraide teorehtalaš ja praktihkalaš oahpaheami nu ahte sii máhttet deavdit johttisápmelaččaid ja dáloniid dárbbuid reaidduide ja eará atnudiŋggaide . » 1 Gihppagiid sáhttá viežžat Aajege neahttasiiddus www.aajege.no . 1 Gihppagiid leat jorgalahttán davvisámegillii . 1 Gihppagat leat pdf-formáhtas ja daid sáhttá viežžat nuvttá . 1 Gihppagat leat heivehuvvon 3 ulbmiljoavkkuide ; gaskadási , nuoraiddási ja joatkkaskuvlla nuoraide . 1 Gihppagat ja logot 1 Gihppagat ja diehtojuohkinpláhkáhat báikkálaš NAV-kontuvrraide hábmejuvvojit sámi kultuvrra vuođul . 1 Gihppagat beaiveruđaid ja ahkepenšuvnna birra galget gárvánit jagi 2009 álgojahkebealis . 1 Gihppagat 1 Gihppaga ulbmiljoavkun lea gielddalaš , guovlluguovdasaš ja stáhtalaš hálddahus . 1 Gihppaga sáhttá geavahit ii dušše giellaoahpaheamis , muhto maiddái fágaidgaskasaš fáddáoahpahusas fáttáin sámegiella ja luonddufágat . 1 Gihppaga sáhttá geavahit giellaoahpaheamis , muhto maiddái fágaidgaskasaš fáddáoahpahusas fáttáin sámegiella ja borramušat ja dearvvašvuohta . 1 Gihppaga leat Justiisadepartemeanta ja Gielda- ja guovlodepartemeanta ráhkadan , ja dat lea oassi stuorát dieđihanbarggus mii galgá čađahuvvot Sámedikki , Finnmárkku fylkkadikki ja departemeanttaid lagas ovttasbarggu bokte . 1 Gihppaga fáddán láibun / gáhkken . 1 Gihppaga fáddán lea muorat . 1 Gihppaga fáddán lea dolla . 1 Gihpa čilge vuoigatvuođaid lágain ja konvenšuvnnain , ovdamearkkaid gielddalaš plánemis sámi mánáid ja nuoraid várás ja singuin ovttas , ja dasto ovdamearkkaid mat čájehit fálaldagaid mat addojuvvojit mánáide das rájes go leat unnit dearvvašdivššohagas ja mánáidgárddis , skuvla- ja astoáigefálaldagaid , ja fálaldagaid nuoraide geat leat oahpus ja nuoraidinformašuvnna ja davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbarggu vejolašvuođaid . 1 Gihpa áimmahuššá maiddái sámi árbedieđuid iešguđet kultuvrralaš beliid . 1 Gihpa válddahallá maiddái mo ja masa muorra sáhttá geavahuvvot . 1 Gihpa válddahallá bargovuogiid ja biergasiid ja bargamušaid sániid . 1 Gihpa mii faskii golli 2006 fylkkameassus . 1 Gihpa lei oaivvilduvvon gaskadássái . 1 Gihpa lea čállojuvvon sihke váhnemiid ja oahpaheddjiid várás . 1 Gihpa lea ráhkaduvvon ovttasráđiid Sámedikkiin ja fylkkamánniiguin , ja das leat dieđut oahpahusvuoigatvuođa birra sámegielas ja sámegillii oahpahuslága mielde , ja skuvlaeaiggáda geatnegasvuođa birra hálddahuslágas - nugo : - sámi oahpahus vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas sámi distrivttain ja daid olggobealde - Máhttoloktema - sámi oahppoplánadagus - oahppoplánat sámegielas ( sámegiella 1 ja 2 ) ja sámegiella amasgiellan - gáiddusoahpahus ( molssaektosaš oahpahusvuogit ) - doarjja oahpahussii sámegielas vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas 1 Gihpa julevsámegillii / dárogillii 1 Gihpa galgá jorgaluvvot sámegillii . 1 Gihpa galgá dasto vel biddjojuvvot pdfhámis internehttii , vai olbmot dan álkit gávdnet . 1 Gihpa davvisámegillii / dárogilli 1 Gihpa Lullisámegillii / dárogillii 1 Gihligotteriekti lea njukčamánu 19. b. 1984 duomu bokte hilgon dán gáibádusa . 1 Gieđahallan ášši Gymnása sámegielain 1 Gieđahallamis Sámedikki ollesčoahkkimis vuosttaldii eanetlohku ráŋggáštanmearrádusaid . 1 Gievrras stáhtalaš stivren muhtun duovdaga siskkabealde sáhttá dainna mielddisbuktit ahte gielddasuorgi guhki vuollái massá álggadahkkirolla 4 duovdagis , nu ahte báikkálaš indu nohká . 1 Gievrras ja guoddinnávccalaš sámi servodaga ovdehussan lea ahte sámi álbmogis lea gelbbolašvuohta nu eatnat servodatduovdagiin go vejolaš . 1 Gievkkanbeavdde birra lei Ánnái ja oahpaheddjiide sadji . 1 Gieskat čađahuvvon iskkadeami sullii 25 000 olbmo leat sámegielagat , nappo áddejit sártnodeami sámegillii . 1 Gieskat miessemánu 11. b. go Sámediggi lei čoahkkimis Stuoradikki ealáhuslávdegottiin , lávdegotti St. dieđáhusa nr. 19 ( 2004-2005 ) Marin næringsutvikling meannudeami oktavuođas , ovddidii Sámediggi fas dán jearaldaga . 1 Gieskat leat boahtán diehtit ahte geasi rájes ii leat šat organiserejuvvon luossaoasti Deanus - guovlu mii lea vuovdán luosaid eurohpalaš márkaniidda ain juo njeallječuohte jagi . 1 Gieskat lea álggahuvvon plánaproseassa Dåapma álbmotmeahci várás mii lea Davvi-Fosenis Lulli-Trøndelágas . 1 Gieskat lea geahččaluvvon cegget sámi mállet viesuid . 1 Gierdomátkedoarjja Norggas sámi artisttaide 1 Gierddu lea Davviálbmogiid guovddáš toáiggi ja duhkoraddama birra čájáhusain Arti førr ongan ja ráhkadan ja čájeha daid ollu siviila vuostálastinvugiid eiseváldBaaskifestivaleniin . diid vuostá maid báikki olbmot leat geavahan áiggiid mielde . 1 Giellaáŋgiruššan ja gielladikšun galgá čađahuvvot sihke dakkár guovlluin gos sámegiella lea fuones dilis , ja doppe gos gielladilli lea nannoset . 1 Giellaáŋgiruššamiid bokte háliidat čalmmustahttit sámi gielaid . Mii háliidat ahte gielat galget oidnot mediaid , dáidaga ja kultuvrra bokte . 1 Giellaáddejupmi , kulturvierut ja árbevirolaš huksenvierut ledje oasit das maid oahppit ohppe . 1 Giellaváttisvuođat skuvllas ja váilevaš suohtastallan eará go risttalaš čoakkálmasat , dagahit ahte dearvvaš sámi nuorat sáhttet čájehit veahá heajut beliid go leat dážaiguin ovttas . 1 Giellaváttisvuođaid ja eará dilálašvuođaid geažil ledje eatnat sápmelaččain váttisvuođat oažžut seamma servodatburiid go eará olbmot . 1 Giellaveahkki John Henrik Eira bokte 1 Giellateknologiija vuođđun leat ee. diehtojuohkinteknologiija , gielladiehtaga , dahkojierpmi , fonetihka ja kognitiiva psykologiija máhtut . 1 Giellateknologiija juhkkojuvvo dábálaččat guovtti váldosuorgái , dihtorlingvistihkkii ja jietnadanteknologiijii . 1 Giellateknologiija Giellateknologiija lea diehtagiid rasttideaddji doaibma mii siskkilda dakkár dihtorprográmmaid ráhkadeami mat sáhttet bođđet ja ráhkadit olmmošlaš giela cealkagiid , omd. dárogillii dahje sámegillii . 1 Giellasuorgi : Duogabealde : Trond Aarseth , Jarle Johnsen , Odd Hansnes , Kjell Persen , Jan Terje Nedrejord , Isak Samuel Hætta . Ovddabealde : Trond Andresen , Åse Fagerberg , Liv Østmo , Brita Eriksen ( Kåven ) , Ravdna Anti , Turid Peltoperä , Britt Wara , Lise Lotte Persen , Tone Norvang . 1 Giellastivrras leat lahtut geat ovddastit davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjilsámegiela guovlluid . 1 Giellastivrras leat golbma davvisámegiela , okta máttasámegiela ja okta julevsámegiela ovddasteaddji . 1 Giellastivrra áššemeannudeaddji 1 Giellastivrra rolla ja sadji lea guhká leamaš eahpesihkar Sámedikki organiserema ektui muđui . 1 Giellastivrra lahtut Giellastivrras leat golbma davvisámegiela , okta oarjelsámegiela ja okta julevsámegiela ovddasteaddji . 1 Giellastivrra doaibma čuovvu gaskaboddosaš njuolggadusaid mat leat mearriduvvon 2001:s . 1 Giellastivra galgá earret eará ovddidit dakkár giellapolitihkalaš áššiid sámediggeráđđái , maid sii atnet deaŧalažžan servodahkii ja maiguin Sámediggi galgá bargat vai sámegiella ovdána . 1 Giellastivra cuiggoda muhtun suohkaniid / fylkkasuohkaniid go sii eai čilge movt sii ovddidit sámegiela geavaheami , eai ge dan movt sii áigot buoridit giela dili suohkanis / fylkkasuohkanis ja muhtun suohkanat / fylkkasuohkanat ožžot rámi dan bargovuogi ovddas movt sii leat ovdánahttán sámegiela geavaheami . 1 Giellastivra Sámedikki giellastivra lea Norgga beale sámediggeráđi giellafágalaš ráđđeaddi orgána . 1 Giellastivra Sámediggeráđđi nammada Sámedikki giellastivrra , ja dat doaibmá Sámedikki fágaorgánan giellaáššiin . 1 Giellastivra 1 Giellaráđđi meannuda evttohusa ja váldá formálalaš mearrádusaid . 1 Giellaráđđi lea ee. Ráhkadan minstara dasa movt galgá ohcat doarjagiid sámegiel prošeavttaide . Ulbmil lea leamaš ahte ohcamis galgá boahtit ovdan movt prošeavtta áigu čađahit , makkár ekonomalaš bealit prošeavttas leat ja maiddái movt prošeavttain sáhttá ovddidit sámegiela . 1 Giellaráđđi lea dan dohkkehan áššis SG 21/95 . 1 Giellaráđit fertejit gozihit ahte mii , seammá dásis go eará Davviriikkat , oasálastit giellaovddidanbarggus , ja dás diehttelas maiddái terminologiijabarggus mii lea juo jođus . 1 Giellaráđi stuorámus hástalus lea muitalit olbmuide makkár vuoigatvuohta sis lea geavahit ja oahppat sámegiela Sámelága giellanjuolggadusaid vuođul ja Rávisolbmuid oahpahuslága vuođul . 1 Giellarádi guovddáš bargun livčče ovdánahttit ja doalahit sámegiela Norggas , ja veahkehit ahte sámegiella oččošii lunddolaš saji almmolaš hálddahusorgánaid doaimmas . 1 Giellariidu skuvllas nogai 1880-njuolggadusain mii mearkkašii sámegiela vuoittahallama . 1 Giellaprošeavttat sámegiela hálddašanguovllus 2009:s lea juolluduvvon 3 011 000 ru giellaprošeavttaide sámegiela hálddašanguovllus . 1 Giellaprošeavttat sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde 1 Giellaprošeavttat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde 1 Giellaprošeavttat olggobealde sámegiela hálddašanguovllu . . . . . . 1 Giellaprošeavttat hálddašanguovllu siskkobealde 1 Giellaprošeavttat hálddašanguovllu olggoboealde 1 Giellaprošeavttat Ruošša bealde Sámis 1 Giellaprošeavttat 4 050 000 4 450 000 3 710 000 1 Giellaprošeavttaid boađus 2008 1 Giellaprošeaktaruđat 1 Giellaprošeakta lea leamaš menestus ja dan oktavuođas lea gártaduvvon stuorra gelbbolašvuohta máttasámegiela oahpahusas skuvllas . 1 Giellaprográmmat Ulbmilin lea oažžut eanet aktiivvalaš giellageavaheddjiid . 1 Giellaprográmma Árbevirolaš máhtu duođašteapmi ja gaskkusteapmi 1 Giellaprográmma galgá leat ávkin vánhemiidda , nuoraide ja mánaide geat háliidit ja áŋgiruššet sámegiela oahppat . 1 Giellaprográmma . . . . . . . . . . . . . . . 1 Giellapolitihkalaččat meannudedje sápmelaččaid ja kveanaid prinsihpalaččat seamma láhkai . 1 Giellaovdánahttinbargguin ferte juo hui árrat álgit . 1 Giellaovddideapmi 1 Giellaovddidandoaibmabijut Árbevirolaš máhttu – Duođaštan- ja gaskkustanprošeavttat Girjjálašvuohta 1 Giellaossodat oažžu lagat ovttasbarggu Sámedikki direktevrrain ja Sámedikki ossodagaid eará jođiheddjiiguin danne go ođđa organisašuvnnas galget jeavddalaččat dollojuvvot jođiheaddjičoahkkimat miehtá jagi . 1 Giellaossodat galgá meannudit áššiid sihke Sámediggeráđđái , doarjjastivrii ja giellastivrii . 1 Giellaossodat galgá ee. ovttastahttit Sámedikki ođđa giellastivrra ásaheami ja doaimmaheami . 1 Giellaossodagas šaddá lagas ovttasbargu Giellastivrrain . 1 Giellaossodaga áššemeannudeapmi rievdá giellaráđi ektui . 1 Giellaossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea kr 4.050.000,- poasta 01 Doaibmagolut bokte ja kr 19.856.000,- poasta 53 Giella bokte , oktiibuot kr 23.906.000,- . 1 Giellaoassi lei hui teorehtalaš giellaoahppa . 1 Giellaoaivadeaddji Lajla Mattson Magga lea olles eallináiggistis áŋgiruššan garrasit máttasámegielain , mii dagaha su deaŧalaš giellaoaivadeaddjin ja gelbbolaš Gollegiela bálkkašumi vuoitin , čállá árvvoštallanlávdegoddi ákkasteamistis . 1 Giellaoahpahus duoji bokte 1 Giellaoahpahus : Sámegiela geavaheapmi dikšuma ja fuolahusa siskkobealde 2 . 1 Giellaoahpaheapmi galgá váldit vuođu giela báikkálaš dilis ja suopmanis , vai sámiid báikkálaš identitehta bisuhuvvo ja nannejuvvo . 1 Giellanormeremat 1 Giellanjuolggadusat leat vuollerádjenjuolggadusat ja fylkkasuohkan lea ráhkadan čuovvovaš geavatlaš vuogi mii ain galgá doaibmat : Buot njuolggadusat ja skovit maid fylkkasuohkan ieš lea ráhkadan ja mat leat oaivvilduvvon álbmogii / geavaheddjiide / ohcciide galget jorgaluvvot sámegillii ja gávdnot sámegillii . 1 Giellanjuolggadusat galget vuos ja ovddimusat buoridit sámegiela árvodási ja láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámegiella sáhttá geavahuvvot almmolaš bálvalusain . 1 Giellanjuolggadusat addet riikkaolbmuide giellavuoigatvuođaid go sis lea dahkamuš almmolaš orgánaiguin . 1 Giellanjuolggadusaid váldoulbmil lea seailluhit ja ovddidit sámegiela , dakko bokte ahte nannet sámegiela geavaheami almmolaš oktavuođain . 1 Giellamáhttu ovdána go geavaha giela , ja giellagelbbolašvuohta nanne ipmárdusa man vuogi mielde giela oahppá . 1 Giellamáhttu ja giellaipmárdus ovdána aktiivvalaš giellageavahemiin . 1 Giellamovttiidahttinbálkkášupmi ja nammadiplomat : 1 Giellamovttiidahttinbálkkašupmi lea ovttaskas olbmui / ásahussii / prošeakta / organisašuvdnii gii / mii lea earenoamážit bargan seailluhit , nannet ja ovddidit sámegiela . 1 Giellamolsun sámegielas dárogillii álggii muhtin giliin juo 1800-logu loahpas . 1 Giellamolsun 1 Giellalávdegottis leat 12 miel ­lahtu maid sámedikkit ja Ruošša beale sámesearvi nammadit . 1 Giellalávdegottis lea guoktenuplot miellahtu maid Sámedikkit ja Ruošša sámesearvvit leat evttohan . 1 Giellalávdegotti čállingoddi lea norggabeale Sámedikki giellaossodagas Guovdageainnus . Presideanttaid gaskasaš čoahkkimat 1 Giellalávdegotti ulbmil lea seailluhit ja ovddidit dan kulturárbbi , mii gullá sámegillii , ja ná doaibmat fágalaš áššedovdiorgánan , ovttastahttit ja heivehit oktii sámegiela geavaheapmái ja dikšumii guoskevaš doaimmaid ja doaibmat riikkasis sámi giellaorgánaid gaskasaš dieđiheaddjin , ja koordineret sámi giellabarggu . 1 Giellalávdegotti ulbmil lea oktiiordnet terminologiijaprošeavttaid , riikkarájáid rastá ge , nu ahte unnán resurssat geavahuvvojit jierpmálaččat . 1 Giellalávdegotti guhkesáiggiplánas 2007 – 2009 leat tearbmabargu , sámegiela seailluheapmi ja ovdánahttin ja ovttasbargu gaskal Sámi giellalávdegotti ja Sámedikkiid giellaorgánaid guovddážis . 1 Giellaleairras ledje 70 oasseváldi . 1 Giellakonsuleanta sáhttá veahkkin bagadit . Plánaid , gihppagiid ja deaddilemiid sámegielveršuvnnat galget leat seamma hámis go dárogielveršuvnnat . 1 Giellakonsuleanta sáhttá maid ieš doallat giellakurssaid . 1 Giellakonsuleanta sáhttá addit veahki dása : • 1 Giellakonsuleanta ráhkada listtu sámegieldulkkaid ja jorgaleddjiid badjel ja sus leat maiddái dulkon- ja jorgalanhaddelisttut . 1 Giellakonsuleanta lea čadnojuvvon Sámi girkoráđđái mas lea čállingoddi ovttas Girkoráđiin Oslos . 1 Giellakonsuleanta ja bargiidhoavda sáhttiba veahkehit gávdnat heivvolaš fálaldagaid daid dárbbuid mielde mat juohke eaŋkil doaimmas leat . 1 Giellakonsuleanta galgá vuos bálvalit olles fylkkasuohkana , muhto mihttomearri lea ahte juohke etáhtas ja institušuvnnas galgá leat sámegielgealbu vai sáhttet ieža vástidit sámegillii ja bálvalit olbmuid sámegillii go sii dan dáhttot , gč. kapihtal 2. 3.1.2 Almmolaš namma sámegillii ja dárogillii Romssa fylkkasuohkan háliida oainnusin dahkat sámegiela , ja ozai cuoŋománus 2003 buorrindohkkehit ahte Romssa fylkkas lea almmolaš namma sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Giellakonsuleanta galgá bálvalit olles fylkkasuohkana doaimmaid šiehtadusa mielde . 1 Giellakonsuleanta diehtá eanet daid áššiid birra . 1 Giellajápmu lea duođalaš áitta duoidda unnibuš sámegielaide . 1 Giellajuhkosiid mearrádusat nehttii 1 Giellajoavkkuidráját eai čuovo riikkarájáid : julev- ja lullisámegiela hállet Norggas ja Ruoŧas , davvisámegiela hállet Norggas , Ruoŧas ja Suomas . 1 Giellajoavkku juogus leea mearridanválddálaš go unnimusat bealli lahtuin leat loidosis . 1 Giellajoavkku juogus lea mearridanválddálaš go unnimusat bealli lahtuin leat loidosis . 1 Giellaiskkadeapmi . . . . . . . . . . . . . . 1 Giellaiskadeapmi čájeha ahte lea dárbbašlaš árvvoštallat doaimmaid maid sáhtášii bidjat johtui buoridit sámegiela dili almmolaš ásahusain . 1 Giellahápmi / giella Bidragsforskudd ( Bokmål ) 1 Giellahálddašanguovlluin leat ollen viehka guhkás , muhto váikkuhangaskaoapmeguovllu olggobealde lea giella hui rašis dilis . 1 Giellagáibádusas sáhttá spiehkastit ohcciid ektui geat bohtet guovlluin gos leat unnán sámegiela hálli olbmot 1 Giellagáhtten 1 Giellaguovlu ii leat oktilis , muhto dan sáhttá juohkit logi giellajovkui maid muhtimat válljejit gohčodit váldosuopmanin . 1 Giellaguovddážt 1 Giellaguovddážiin leat sierralágan hástalusat ja doaibmadássi . 1 Giellaguovddážiin leat maid dat dieđut báikkálaš gielladili birra mat dárbbašuvvojit go galgá bidjat johtui dákkár doaimmaid . 1 Giellaguovddážiin lea hui guovdilis bargu seailluhit , nannet ja gárgedit sámi giela . 1 Giellaguovddážiid ásaheapmi leat vuolggahuvvon báikkálaččat , ja jurdda ásaheami duogábealde lea leamaš dárbu čohkket resurssaid ja ásahit giellaarenaid . 1 Giellaguovddážiid ásaheami leat báikkálaš doaimmaheaddjit vuolggahan , ja jurdda ásaheami duogábealde lea leamaš čohkket resurssaid ja ásahit giellaarenaid . 1 Giellaguovddážiid doaimmat čájehit sihke relevánta ja ulbmillaš rahčamušaid nannet sámegiela . Sámi giellaguovddážat leat maiddái guovddážis gielalaš máŋggabealatvuođa heiveheamis , earret eará go sii iežaset giellabarggus vuoruhit sámi suopmaniid duođašteami ja ovddideami . 1 Giellaguovddážiid doaibmamuš lea ealáskahttit , seailluhit ja nanusmahttit sámi giela ja kultuvrra . 1 Giellaguovddážiid bargit deaivvadit oktii jagis ja dollet oktasaš seminára . 1 Giellaguovddážiid bargguide gullá ovddidit ja buoridit oahpahusdoaibmabijuid mat leat sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid várás , ja juohkit dieđuid sámi kultuvrra birra . 1 Giellaguovddážat álggahit ja jođihit máŋga gelddolaš báikkálaš ja regiovnnalaš giellaprošeavtta . 1 Giellaguovddážat láhčet čalmmustansajiid ( arenaer ) gos lea lunddolaš hállat sámegiela , ja dáinna lágiin fuolahit ja ovddidit giela kulturguoddin iešguđetge suopmanguovllus . 1 Giellaguovddážat lágidit juohkelágan kurssaid , nugo sámegielas mánáid stoahkangiellan , sámegiela gielddabargiid várás , ja duojis . 1 Giellaguovddážat leat áibbas dárbbašlaš oasit fierpmádagas mii sihkkarastá olles álbmogii fálaldaga . 1 Giellaguovddážat leat suohkanlaš doaimmat , earret Árran julevsámguovdásj 1 Giellaguovddážat leat guovlluineaset sámi álbmoga deaivvadansajit , ja danne dat leat dehálaš ásahusat sámegiela nannemis ja ovddideamis . 1 Giellaguovddážat leat geavahan Sámi allaskuvlla dohkkehan kursaplánaid . Dát lea addán giellakursaohp 53 1 Giellaguovddážat leat Porsáŋggus , Gáivuonas , Divttasvuonas ja Evenáššis . 1 Giellaguovddážat galget ieža fuolahit ruhtadeami doaimma eará osiide . 1 Giellaguovddážat addet buoret vejolašvuođaid gozihit ja sihkkarastit sámegielaid ovdánahttima . 1 Giellaguovddáš rahppojuvvui guovvamánu 15. b. 2010 . 1 Giellaguovddáš Evenáššis lea oassi Várdobáikkis mii lea organiserejuvvon BA:in ( lágádus mas lea ráddjejuvvon ovddasvástádus ) . 1 Giellaguovddáš Divttasvuonas lea oassi Árranis mii lea vuođđudus . 1 Giellagiehtagirjjis leat čielga árvalusat dasa , makkár vuogi mielde sámegiela bargu galgá doaimmahuvvot gielddas , ja giellaprográmmaide ja doaibmaplánaide mállet . 1 Giellagelbbolašvuohta lea molsašuddi sihke hálddašanguovllu gielddaid gaskka ja gielddaid siskkáldas etáhtaid gaskka . 1 Giellagelbbolašvuohta lea gealbu maid bargoeallin ohcala eanet ja eanet ja lea dasa lassin riggodahkan ieš alddis , muhto maiddái dehálaš iešdovddu guoddi . 1 Giellageavaheami iskan čájeha dan ge ahte etáhtaid bargiin ii leat buohkain nu buorre sámegiela máhttu . 1 Giellageavaheami iskamis 1 mii čađahuvvui jagi 2000 sihke sámegiela hálddašanguovllus ja dan olggobealde , dadje 59 proseantta informánttain ahte sámegiella geavahuvvo bearrašis ja váris , meahcis jna. . 1 Giellageavaheaddjit ja earenoamážit giellaoamasteaddjit leat hui dárbbašlaččat giela seailluheapmái ja sámi giellaguovddážat leat arenat mat gáhttejit sin gelbbolašvuođa ja gaskkustit sin máhtuid viidásit earáide . 1 Giellafágat oidnogohtet áigodaga nuppi bealis , ja juohkásit surggiide gielladieđa , giellateknologiija ja girjjálašvuohta . 1 Giellaealáskuhttinprošeakta Elgås lea ovttasbargu Sámedikki , Sámi allaskuvlla ja Elgå skuvlla gaskka . 1 Gielladoaibmabijut ( geahča kap. 19.7 ) 1 Gielladoahpagat 1 Gielladilálašvuođat bohtet čielgasit ovdan dan nuppi dokumeanttas , su ohcan 1900:s oažžut bálkálasáhusa dáruiduhttinfoanddas , « Finnefondet » . 1 Gielladilit leat sierraláganat , iige leat vejolaš mekánalaččat geavahit vásáhusaid sámeguovlluin . 1 Gielladikšundoaimmat mat nannejit sámegiela guovlluin gos sámegiella geavahuvvo beaivválaččat 1 Gielladieđáhusas celkojuvvo ahte ráđđehusa barggu ulbmil lea ráhkadit vuođu ođđa sámi giellapolitihkkii mas lea strategalaš ja ollislaš viidodat sámegillii ja sámi servodahkii . 1 Giellabálvalusaid fuolahusdoaibma . 1 Giellabálkkašupmi sáhttá várrejuvvot iešguđetlágan bargguid vuođul . 1 Giellabálkkašupmi sáhttá mieđihuvvot viidát iešguđetlágan doaibmasurggiide . 1 Giellabálkkašupmi sáhttá juhkkojuvvot ovttaskas olbmuide , joavkkuide , organisašuvnnaide dahje ásahusaide Ruoŧas , Noreggas , Suomas ja Ruoššas geat leat mávssolaččat áŋgiruššan sámegiela ovddidemiin . 1 Giellabálkkašupmi juhkkojuvvo Stockholmmas skábmamánus 2010 dan čoahkkimis masa servet ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin Suomas , Ruoŧas ja Norggas , ja daid riikkaid sámediggepresideanttat . 1 Giellabálkkašupmi geigejuvvo juohke nuppi jagi ja 12 500 euro sturrosaš bálkkašumi juogadeaba Máret Sárá ja Lajla Mattsson Magga . 1 Giellabálkkašupmi galgá váikkuhit sámegiela ovddideapmái , ovdánahttimii ja seailluheapmái . 1 Giellabálkkašupmi galgá juhkkojuvvot oktagaslaš olbmuide , joavkkuide , organisašuvnnaide ja/dahje ásahusaide geat leat bidjan erenoamáš návccaid ovddidit sámegiela čálalaččat , njálmmálaččat dahje eará láhkái . 1 Giellabálkkašupmi 1 Giellabálkkašumi ulbmilin lea váikkuhit sámegiela ovddideapmái , gárggiidahttimii ja seailluheapmái Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Giellabálkkašumi ulbmil lea ovddidit , ovdánahttit ja seailluhit sámegiela Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Giellabálkkašumi ulbmil Giellabálkkašumi ulbmilin lea váikkuhit sámegiela ovddideapmái , gárggiidahttimii ja seailluheapmái Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Giellabálkkašumi ulbmil 1 Giellabálkkašumi namma lea Davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi – Gollegiella . 1 Giellabálkkašumi láiddanjuolggadusat 1 Giellabálkkašumi kandidáhttan sáhtát evttohit Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša stáhta olbmuid , organisašuvnnaid , ásahusaid ja eiseválddiid . 1 Giellabálkašupmi galgá leat ávkin nannet , ovddidit ja seailluhit sámegiela Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Giellabiras ja giellamovttiidahttin lea okta njealji vuoruhuvvon suorggis mat leat strategiijas . Deattuhuvvon lea ahte “ sámi mánát fertejit oažžut veahki seailluhit gielaset ” . 1 Giellabesiin galge hállat duššefal maorigiela , ja vuorrasat maori-gielalaččat galge mánáidgárddis bargat ja leat mánáid gielalaš ovdagovvan . 1 Giellabesiid erenoamášvuohta lea datge ahte dat deattuhit dehálažžan oahpahit mánáide árbevirolaš kultuvrra . 1 Giellabeassemánáidgárddiid mánát sáhttet álgit daidda skuvllaide , ja dainna lágiin buoridit iežaset giellahálddašeami gitta allaskuvladássái . 1 Giellabargu lea okta dain deaŧa ­-leamos bargguin mánáidgárddis . Sámi mánáide lea árra ja buorre giellaoalgguheapmi mearrideaddjin go sii galget ovddidit ja seailluhit sámegiela . 1 Giellabargu hálddašanguovllu olggobealde 1 Giella-joavkkut leat unnit Norggas , muhto leat seamma ­lágán giellajoavkkut nuppe bealde ráji , Ruoŧas ja Suomas / Ruoššas . 1 Giella- ja kultuvraváikkuheapmi dáhpáhuvvet ain ođđa arenain ja hirpmus vuoitinvuimmiin . 1 Giella- ja kultureastagat leat dagahan ahte dervvašvuođa- ja sosiálafálaldagat eai leat leamaš nu juvssahahttit stuorra oassái sámi álbmogis . 1 Giella- ja kulturbargin lea son leamaš nana veahkkin dasa ahte dál leat čálalaš gáldut boahttevaš buolvvaide . 1 Giella- , oahpahus- ja kulturdoaibmabijuid lassin leat ealáhusovddi ­deapmi regionála plánen ja areálahálddašeapmi govddážis soahpamušain . 1 Giella mii ii geavahuvvo manná maŋás . 1 Giella lei stuorámus váttisvuohta . 1 Giella lea unnán oidnosis almmolaš areanain . 1 Giella lea oadjebasvuohta , ja eatnigiella addá lihku vaikke gos dal leš olmmoš dán máilmmis . 1 Giella lea maiddái leamaš hehttehussan . 1 Giella lea kulturcaggi ja áibbas guovdilis reaidu sámi árvvuid ja máhtuid seailluheamis . 1 Giella lea kultturguoddi ja oaivilguoddi ja lea deaŧalaš sámi árvvuid ja máhtu joatkimii . 1 Giella lea guovddáš oassi juohke kultuvrras . 1 Giella lea dattetge hearkkes dilis . 1 Giella lea buoremus reaidu kulturáddejumis ja gullevašvuođas . 1 Giella ja kultuvrralaš mihtilmasvuohta . Ealli eanandoallu váikkuha daid osiid bisuheamis sámi gielas mat leat mihtilmasat ja erenoamážat eanandoalus . 1 Giella ja kultuvra galgá vuhtii váldojuvvot Sámediggi lea ožžon muhtun sámi pasieanttain dieđuid ahte lea váttis gulahallat dearvvašvuođabargiiguin , ja ahte gallii ii leat vejolašvuohta geavahit sámegiela . 1 Giella ja giela geavaheapmi leat guovddáš áššit sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandilis , ja logaldallamat ja ságastallamat konferánssas čájehit ahte lea fáddá mas ollugat beroštit ja suorgi mas leat stuora hásttalusat . 1 Giella geavahusas váldooasis lea dan birra ahte oažžut máhtu das movt giella doaibmá olbmuid gaskkas . 1 Giella ge deattastuvvo dehálažžan dieđáhusas , ja sámegiela doaibmaplána lea okta doaibmabijuin . 1 Giella dagahii erohusa 1 Giella biddjui jođánit eret , dárogiella bođii sadjái . 1 Giella Sámegiella galgá geavahuvvot árjjalaččat ja leat oidnosis almmolaš sajiin . 1 Giella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Giella . 1 Giella , skuvla ja kristtalaš bajásgeassin ledje guovddáš fáttát . 1 Giella , mánát ja nuorat čalmmustahtedettiin oahpu 1 Giella , kultuvra ja eallinvuohki leat sparrolaga dainna lágiin ahte giela suodjaleapmi ferte daddjojuvvot stuorra oassin sámi kultuvrra ollislaš suodjaleamis . 1 Gielddus čuohcá seamma doaibmabijuide go daidda mat gullet § 1-6 doaibmabidjodefinišuvdnii ja nu maiddái plánaid riekteváikkuhussii , geahča §11-6 ja § 12-4 . 1 Gielddus loahpahuvvo go gielda lea mearridan areálaplána mii fuolaha mearrádusa deastta . 1 Gielddus ii gusto reahkatrolemii ja kreaktatrolemii . 1 Gielddus ii guoskka máksui speallodoibmii Norggas , dás maiddái Norsk Tippingii ja Norsk Rikstotoi . 1 Gielddus gusto gitta logi jagi rádjai dainna vejolašvuođain ahte dat sáhttá guhkiduvvot viđain jagiin háválassii , geahča goalmmát lađđasa , go vurdojuvvo ahte gielddat plánaineaset galget fuolahit regionála ja nationála deasttaid čadni váikkuhusain . 1 Gielddat sáhttet addit oahpaheami sámegielas unnit joavkkuide , muhto eai leat skihkkejuvvon dan dahkat oahpahuslága mielde . 1 Gielddat ožžot ovdal suoidnemánu 1. beaivvi 2009 alit buhtes jienastanlihpuid árrajienasteapmái . Loga eambbo 1 Gielddat ožžo maiddái 250 000 ruvnno lasseruđa iežaset suohkaniid ealáhusfoanddaide . 1 Gielddat ožžo liigeruđaid sámelága giellanjuolggadusaid čuovvuleapmái . 1 Gielddat mearridit ieža movt ollašuhttet gáibádusa jienasteami láhčima ektui . 1 Gielddat mearridit geaidno- ja gilinamaid , ja luonddunamaid mearrida fas Stáhta kártadoaimmahat . 1 Gielddat mat lágidit válgadikki , mearridit ieža láhčetgo nu ahte sáhttet vuostáiváldit sámediggeválgga jienastagaid guovddážis vai buot jienastanbiirriin . 1 Gielddat mat gullet dán guvlui galget beassat evttohit stivralahtuid . 1 Gielddat mat gullet dán guvlui berrejit beassat evttohit stivralahtuid . 1 Gielddat maiddái máŋgga dáhpáhusas unnán dovde lága ja láhkaásahusa . 1 Gielddat maiddai ovttasbarget sámi mánáidgárdde fálaldagain . 1 Gielddat leat álgojurdaga mielde geatnegahttojuvvon lágidit jienasteami dakkár lanjaide , maidda buot jienasteaddjit besset earáid veahki haga . 1 Gielddat leat rievtti mielde geatnegasat lágidit jienasteami dakkár lanjaide maidda buot jienasteaddjit besset veahki haga . 1 Gielddat leat ožžon oahpu sihke Sámedikkis ja Statistihkalaš guovddášbyro:s ja mii vurddiimet ahte dieđiheapmi galggai mannat bures . 1 Gielddat leat dán oktavuođas dovddahan ahte háliidit bissovaš ráđđádallamiid Sámedikkiin . 1 Gielddat leat dasa lassin ovddasvástideaddjin sámi jienastuslogus . 1 Gielddat ja guovllut 1 Gielddat ja fylkkagielddat ožžot jahkásaččat sierra merkejuvvon doarjaga sámegiela oahpahussii , namalassii sámegillii vuosttasgiellan ja nubbegiellan . 1 Gielddat ja fylkkagielddat oaivvildit dattege ahte sis eai leat doarvái ruđat dustet sámelága gáibádusaid , ja ahte ii leat vejolaš vuoruhit ovdamearkka dihtii doarvái oahpahusa virggehasaide ( bargiide ) , dahje álbmogii addit doarvái diehtojuohkima . 1 Gielddat ja fylkkagielddat juolludit molsašuddi dásis ekonomalaš doarjaga giellaguovddážiidda . 1 Gielddat ja fylkkagielddat fertejit oažžut eambbo ovddasvástádusa ja váikkuhanválddi nu ahte čuolmmaid sáhttá báikkálaš dárbbuid mielde čoavdit . Dat lea váldovuohki hukset dakkár almmolaš sektora mii lea guovddážis ja maid álbmot sáhttá váikkuhit . 1 Gielddat ja fylkkagielddat eai leat eará stáhtalaš orgánaid vuollásaččat go Stuorradikki láhkaaddin jus eará ii čuovo lágaid sierra mearrádusain . 1 Gielddat ja fylkkagielddat , searvvit ja ovttaskas olbmot ohce prošeaktadoarjagiid kr 8.261.999,- ovddas . 1 Gielddat ja fylkkagieldda galget oažžut buhtadasa goluid ovddas mat čuvvot guovttegielatvuođa . 1 Gielddat hoahpuhedje stáhta váldit badjelasas internáhttadoaimma . 1 Gielddat gos besset jienastit válgabeaivvi lea ruonádin - Davvi-Norga 1 Gielddat geatnegahttojuvvojit maiddái ráhkadit strategiijaplánaid daid doaibmabijuid várás mat leat dárbbašlaččat ovttaskas gielddain sámegiela geavaheami nanosmahttimii . 1 Gielddat galget áimmahuššat deastta sihke álbmotstivrras ja čálggus . 1 Gielddat galget maiddái ráhkadit raportta mas árvvoštallojuvvo man doaibmilat gieldda váikkuhangaskaoamit leat leamaš lassin ráhkaduvvon rehketdollui mii čájeha mo ruhta lea geavahuvvon diibmá . 1 Gielddat fuolahit ahte fiberbohccit biddjojit go muđui goivojuvvo 1 Gielddat fertejit oažžut doarvái informašuvnna virggálaš sámepolitihka birra ja rievttálaš standárddaid birra mat leat ásahuvvon . 1 Gielddat fertejit ieža máksit goluid liibmalihpuid dahje gaskaárkkaid oktavuođas . 1 Gielddat dat mearridit válgalanjaid mat galget geavahuvvot ja daid rabasáiggiid , sihke ovddalgihtii jienasteami várás ja jienasteami várás válgabeaivvi . 1 Gielddat bovdejuvvojit searvat 2010 ovddasmanniprošektii . 1 Gielddat bidjet govttolaš gáibádusaid dasa man čiekŋalassii fiberbohcciid galgá goaivut ja ođđasis asfalteremii . 1 Gielddat berrejit nu guhkás go lea vejolaš váldit badjelasas ovddasvástádusa háhkat doarvái gelbbolaš olbmuid sámi mánáidgárddiide . 1 Gielddat berrejit danne ávžžuhuvvot atnit deastta sámi beršotusain iežaset álgaga vuođul . 1 Gielddat almmuhit jienastanbáikkiid rabasáiggiid ja mearridit gos lea válgadiggi Sámediggeválgii jienasteami várás . 1 Gielddat Sis-Finnmárkkus leat dieđusge geafit ja dat fertejedje válljet dan buot unnimus skuvlaáiggi . 1 Gielddat / fylkkagielddat sáhttet addit oahppolihtuide doaibman lágidit oahpahusa jogo vuođđoskuvlla dahje joatkkaoahpahusa dásis . 1 Gielddat / fylkkagielddat galget jahkásaččat čállit raportta sámegiela dili birra , ráhkadit rehketdoalu mii čájeha mo ruđat leat geavahuvvon , ja juohke njealját jagi galget ... 1 Gielddat , skuvllat , mánáidgárddit ja giellaguovddážat leat dat mat dávjjimusat váldet oktavuođa Sámediggái . 1 Gielddat , mat ožžot ohcamušaid , galget fuolahit ahte dát dađistaga sáddejuvvojit Sámediggái . 1 Gielddasámegielas leat njeallje iešguđet suopmana . Gielddasámegielas geavahit kyrillalaš bukstávaid . 1 Gielddasámegiela čállinvuohki 1 Gielddasámegiela hupmet Ruoššas , guovddáš osiin Guoládagas . Eatnasat geat hupmet gielddasámegiela orrot Lujávrris . 1 Gielddasuorggi friddja boađut árvaluvvojit duođaid lasihuvvot 4,2 miljárdda ruvnnuin , ja suorggi buohkanas boađut lassánit duođaid sullii 8 miljárdda ruvnnuin . 1 Gielddasuorggi 2007 boađuid meroštallan lea bajásmuddejuvvon 1,3 miljárdda kruvnnuin duohtan salderejuvvon bušeahta ektui . 1 Gielddastivrraáirras Roavvegiettis , mun jáhkán su namma lei Hansen , bođii seamma beaivve vácci Buolbmágis , gos lei leamaš čoahkkin . 1 Gielddastivraáirras Fjell nammasaš gielddas , plána ja ovddideami lávdegotti lahttu 1 Gielddastivra lea mearridan ohcama ja addán Storfjord Torsk lobi hukset dorskebiebmanrusttega . 1 Gielddastivra ieš jođiha gieldda plánema ja galgá fuolahit ahte plána- ja huksenláhka čuvvojuvvo gielddas . 1 Gielddastivra hilgu sámelávdegotti evttohusa ja ávžžuha ahte doaimmat maid gieldda orgánat ovdalis leat evttohan dahje dorjon , galget čađahuvvot . 1 Gielddastivra galgá sihkkarastit ahte gielddas lea dárbbašlaš plánafágalaš gelbbolašvuohta olámuttos . 1 Gielddastivra galgá mearridit gieldda plánastrategiija , gielddaplána ja muddenplána . 1 Gielddastivra galgá bearráigeahččat ahte ásahuvvo sierra ortnet fuolahan dihtii mánáid ja nuoraid beroštusaid plánemis . 1 Gielddas pláneneiseváldin lea iehčanas ovddasvástádus bearráigeahččat ahte plánat čuovvoluvvojit . 1 Gielddas mánáidgárdeeaiggádin ja mánáidgárdeeiseváldin lea ovddasvástádus arvvosmahttit gárgedanbarggu ja fierpmádathuksema . 1 Gielddas lei dalle dušše okta oahpaheaddji geas lei sámegiella eatnigiellan , muhto su bidje bargui dan skuvlabiirii gos eanas oahppit ledje dárogielaga [ 2 ] . 1 Gielddas ledje gaskaboddosaš čovdosat fáhten dihte fas sámi ovdaskuvlaoahpaheaddji . 1 Gielddas lea ovddasvástádus vuođđodearvvašvuođabálvalusas . 1 Gielddas lea leamaš sámepolitihkalaš lávdegoddi jagi 2007 rájes , mii dál lea váldolávdegoddi . 1 Gielddas lea govttolaš vuoigatvuohta árrat oažžut dieđáhusa váttisvuođaid birra . 1 Gielddas ii dárbbaš leat kártavuođđu dan aiddolašvuođa- ja dárkilvuođadásis mii gáibiduvvo juohke priváhta huksendoaibmabidjui mii gielddas sáhttá čuožžilit . 1 Gielddas galgá leat ollislaš gielddaplána mas lea mielde servodatoassi oktan doaibmaosiin ja areálaosiin . 1 Gielddas galgá leat dohkálaš kártavuođđu vai sáhttá čađahit bargamušaidis plána- ja huksenlága vuođul , dán oktavuođas maiddái vai sáhttá láhčit vuođu ráhkadit ja mearridit gieldda areálaplánaid , referánsarámma huksen- ja rusttetdoaibmabijuid sajušteami ja sajádatdárkkisteami várás , ja vai lea árvvoštallanvuođđu váikkuhusčielggademiin . 1 Gielddas eai lean dohkálaš lanjat gosa de sáhtii fárrehit mánáidgárddi . 1 Gielddaplánas galgá leat doaibmaoassi mii čujuha dasa mo plána galgá čuovvoluvvot njealji boahttevaš jagi dahje eanet jagiid , ja ođasmahttojuvvot jahkásaččat . 1 Gielddaplánaid servodatoassi lea dehálaš arena gos iešguđet suorggi hástalusat ja vuoruheamit ja gieldda dievaslaš ovddideapmi oktiiordnejuvvojit . 1 Gielddaplána vuolggasadjin galgá leat gieldda strategiija ja dat galgá bidjat vuođđun daid láiddanjuolggadusaid ja gohččosiid mat bohtet stáhta ja regionála eiseválddiin . 1 Gielddaplána servodatoassi galgá oktiiordnet surggiid plánaid . 1 Gielddaplána servodatoassi galgá meannudit guhkesáiggi hástalusaid , dás maiddái birrasii guoski hástalusaid ja hástalusaid mat čatnasit oppa gielddaservodaga oppalaš hábmemii , mihttomeriide ja strategiijaide ja gildii organisašuvdnan , surggiide ja dihto ulbmiljoavkkuide . 1 Gielddaplána servodatoassi 1 Gielddaplána galgá fuolahit sihke gieldda , regionála ja nationála ulbmiliid , beroštusaid ja bargamušaid , ja berre fátmmastit buot gieldda dehálaš ulbmiliid ja bargamušaid . 1 Gielddaplána areálaoassi § 11-5 rájes gitta § 11-18 rádjai . 1 Gielddaplána areálaoasis sáhttá gielda addit dárkilet mearrádusaid dárbbašlaš visttiid ja uhcit rusttegiid ja rájuid huksemii eanadoalu , boazodoalu , guolásteami , bivdima ja akvakultuvrra várás , ja rusttegiid huksemii mearrajohtolaga várás . 1 Gielddaoasseplána sáhttá ráhkaduvvot dihto guovlluide , fáttáide dahje doaibmasurggiide . 1 Gielddaláhka addá nana suoji stáhtalaš bajilstivrema vuostá gielddalaš dahkamuščoavdima hárrai . 1 Gielddalágas leat oppalaš mearrádusat gielddaid ja fylkkagielddaid hálddahusapparáhta organiserema birra , iešguđet orgánaid gaskasaš gelbbolašvuođajuogu birra ja gielddaid ja fylkkagielddaid stáhtalaš bearráigeahču birra . 1 Gielddalaš suorggi návččaiguin Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu deattuhit dutkama ja máhttoovddideami , pedagogalaš váikkuhangaskaomiid geavaheami , ekonomalaš doarjaga vuoruhuvvon ovddidandoaibmabijuide ja bearráigeahččanvuogi ovddideapmái . 1 Gielddalaš plánemis sáhttá leat dettolaš mearkkašupmi sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuđđosa váfisteamis . 1 Gielddalaš ja fylkkagielddalaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat ožžot stuorámus oasi doarjjaruđain . 1 Gielddalaš iešstivren lea gitta dain mearrádusain maid Stuorradiggi lea mearridan láhkaaddin . 1 Gielddalaš iešstivrejupmi ferte vihkkedallojuvvot vuoigatvuođaid vuostá maid stáhta addá boargáriidda – lei dal vuoigatvuohta dearvvasvuođaveahkkái , vuoigatvuohta oahpaheapmái , dahje veahádatsuodjalus ja eamiálbmogiid sajádaga suodjalus seailluheami ja viidáset gárgedeami dihtii identitehta ja oami kultuvrra . 1 Gielddalaš bálvalusat galget nannejuvvot ee. eanet psykologaiguin ja allaskuvlaoahppan bargiiguin geainna lea lassioahppu psykososiála barggus mii guoská mánáide ja nuoraide . 1 Gielddalaš , guvllolaš , stáhtalaš ja priváhta doaimmaid vuođus mat leat plánaguovllus , galget leat mearriduvvon plánat . 1 Gielddalaš , fylkkagielddalaš , regiovnnalaš orgánain / institušuvnnain 1 Gielddain mat árbevirolaččat adnojuvvojit sámi gieldan , sáhttet nuoraid boahtteáiggevejolašvuođat , oahppu ja boahttevaš bargovejolašvuođat leat deaŧalaččamus rahčamušsuorgi . 1 Gielddain main leat viehka ollu sámi ássit , berre gielddaplánemis offensiivva bargat nu ahte láhččo dilli sámi kultuvrra , ealáhusdoaimma ja servodateallima gáhttemii ja ovdánahttimii . 1 Gielddain main leat unnit go 30 olbmo čálihuvvon jienastuslohkui , lea jienasteddjiin dušše vuoigatvuohta jienastit ovddalgihtii sámediggeválggas . 1 Gielddain maidda Sámi ovddidanfoanda gusto , sáhttet olbmot geat guolástit , oažžut eará ealáhusas boađu mii vástida 5 G , eaige masse rievtti leat čálihuvvan guolásteddjiid veahkadatlohkui bláđđái A , muhto eará guovlluin lea rádji 4 G . 1 Gielddain lea vejolašvuohta čállit ođđa válgakoartta iežaset vuogádagas , dahje deavdit koartta gieđain . 1 Gielddain lea rolla ássiid politihkalaš reaidun . 1 Gielddain lea plánabarggusteaset ovddasvástádus maiddái das ahte nationála ja regionála beroštusat fuolahuvvojit . 1 Gielddain lea ovddasvástádus lágidit báikkálaš joregiid ja deaivvadansajiid , muhto maiddái eaktodáhtolaš organisašuvnnatge dahket ollu buori barggu dan dáfus . 1 Gielddain lea ovddasvástádus dábálaš doaktáriid bálvalusas , fysioterapiijabálvalusas , sealgeeadnebálvalusas , dearvvasvuođastašuvdna- ja skuvladearvvasvuođabálvalusas , dikšo- ja fuollabálvalusas , veajuiduhttin- ja barguimáhcahanbálvalusain , ja gielddat leat vuosttamuš dikšundássi psykalaš dearvvasvuođabarggus ja gárihansuodjalusas . 1 Gielddain lea ovddasvástádus das ahte mánáidgárddiid bargiin lea dárbbašlaš gelbbolašvuohta . 1 Gielddain lea ollislaš diehtu gokko goivojuvvo ja diktá earáid geavahit goivvohagaid govttolaččat ja dainna lágiin ahte oktage ii vealahuvvo 1 Gielddain lea molsašuvvi dihtomielalašvuohta sámi mánáid ja nuoraid dárbbuid hárrái , ja dáid áimmahuššama hárrái gielddalaš fálaldagaid hábmedettiin . 1 Gielddain lea erenoamáš ovddasvástádus váfistit sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddama nu ahte ožžot nannejuvvot iežaset identitehta ja iežaset gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Gielddain ja fylkkagielddain lea ovddasvástádus almmolaš skuvlastruktuvrras . 1 Gielddain ja fylkkagielddain lea geatnegasvuohta addit oahpahusa sámegielas daidda ohppiide geain oahpahuslága mielde lea vuoigat- 1 Gielddain ja fylkagielddain gos sámit árbevirolaččat orrot lea dilli nu ahte lávdegotti prinsihpalaš njuolggadus-evttohusa ii leat nu álki geavahit juksan dihte servodatlaš mihttomeriid . 1 Gielddain ii leat vejolašvuohta logahallat , divvut dahje sihkkut eret olbmuid Sámedikki jienastuslogus . 1 Gielddain ii leat miige ovddasvástádusaid das mii guoská sámi jienastuslogu ođasteapmái válgabeaivvi rádjai . 1 Gielddain gos sámit leat eanetlogus veahkadagas lea sámi váikkuhanfápmu gielddalaš politihkas ja hálddahusas lunddolaččat stuoris . 1 Gielddain gos lea sámi veahkadat šaddá diekkár orgána deaŧalažžan oinnolažžan dahkat sámi mánáid ja nuoraid iežaset beroštusaid ja dárbbuid . 1 Gielddain gos gielalaš dilálašvuođat ledje vuohkkasat ásahit dákkár skuvllaid , galggai dál juohke skuvla ieš oažžut mearridit galggaigo rievdadit skuvlaplána ja geavahišgoahtit eatnigiela nugo bajábealde lea čielggaduvvon . 1 Gielddain fertejit leat geatnegasvuođat , ja gielddaid ovddasvástádus ferte mihá buorebut definerejuvvot go dál . 1 Gielddain dat lea váldoovddasvástádus sosiálabálvalusain ja ekonomalaš doarjagiin . Bargodepartemeanttas lea bajimus oddasvástádus sosiálabálvaluslága 5. kapihttalis ( ekonomalaš doarjagiid birra ) ja paragráfas 4-5 ( gaskaboddasaš orrunsaji birra ) . 1 Gielddain dat lea ovddasvástádus láhčit diliid ealáhusovddideapmái . 1 Gielddain , juohke skuvlla jođihangottis ja bargiin , ovttas ja ovttaid mielde , lea das ovddasvástádus , ahte oahpaheapmi doahttala rievttálaš vuođu , riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid , lágaid ja láhkaásahusaid . 1 Gielddaidgaskasaš searvi organisašuvdnamállen ii oro doarvái bures váldimin vuhtii ahte ásahus galgá leat iehčanas hálddašandási ektui . 1 Gielddaidgaskasaš plánaovttasbargu lea vuohki mo čađahit oktasaš regionála strategiijaid molssaeaktun oasseguovllu vástevaš regionála plánii . 1 Gielddaidgaskasaš ovttasbargu sáhttá veahkehit eanet gielddaid oažžut diehtevassii ja váldit atnui sámi kultuvrralaš aspeavtta mánáidsuodjalusbargui ja bajidit fágalaš barggu kvalitehta . 1 Gielddaide ja fylkkagielddaide galgá addojuvvot buhtadeapmi guovttegielatvuođa goluid ovddas . 1 Gielddaide , mat eai ožžon gokčojuvvot guovttegielatvuođa duohtagoluid dábálaš ortnegiiguin , lasihuvvui árvvoštandoarjja 1,9 milj. kr jagis 2000 nu ahte dát lei 10,2 mil kr jagis 2001 . 1 Gielddaid čeahpes válgamielbargiid geažil čájehuvvo ahte áirrasjuohku mii bođii diibmo beal golmmas válgaija lea viehka sihkar . 1 Gielddaid ásahusat sorjájit dál buori muddui ovttaskas gieldda bušeahtain ja báikkálaš politihkkáriid vuoruhandáhtus . 1 Gielddaid v uođđodearvvašvuođabálvalus galgá dáhkidit olbmuide ahte sii ožžot dárbbašlaš veahki doppe gos sii orrot dahje leat . 1 Gielddaid rahčamuš olbmuid ektui geainna leat duođalaš dahje muddejuvvon psykalaš váttut , deattuha erenoamážit : 1 Gielddaid psykalaš dearvvašvuođadoaimmat leat bálvalusat olbmuide geain leat psykalaš váttisvuođat ja váttut ja geat váttuid geažil leat ožžon vigiid , sin bearrašiidda ja fierpmádahkii . 1 Gielddaid ollislaš boađuid duohtalassáneapmi 2006:s 2007:i meroštallo 0,5 prosentii , dahje illá 1,3 miljárdda kruvnnu , rehkenaston 2006 rehketdoalu ektui . 1 Gielddaid mielde juohkin . 1 Gielddaid ja fylkkagielddaid sisaboahtovuogádat go guoská johtolatulbmiliidda , doarjja ja riikkageaidnodoarjja hurtigruvttui ja riikkaluoddafearggaide , mas lea stáhtadáhkádus riikafearggaide fárus . 1 Gielddaid ja fylkkagielddaid bargamušat ja váldi jotkojuvvojit . 1 Gielddaid ja fylkkagielddaid / dearvvasvuođafitnodagaid ovddasvástádus lea čuovvolit dán strategiija báikkálaš bálvalusaid hárrái . 1 Gielddaid earu dát skovvi govvida : 1 Gielddaid dáfus gos ásahuvvojit priváhta skuvllat , lea oahpahusdepartemeanta ovttas gielddadepartemeanttain bargamin guhkidit stáhtadoarjjaortnega mii addojuvvo oahppi nammii , vai dietnasiid jávkan ii galggaše oažžut nu jođánis negatiivvalaš váikkuhusa gielddaide go dál . 1 Gielddaid bálvalusfálaldat boarrásiidda , olbmuide geain lea vuoliduvvon doaibmanávccat , ja gárrenmirkkuid boasttugeavaheaddjiide lea mearriduvvon 1.10.04 rájes leat oassin Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta ovddasvástádussuorggis . 1 Gielddaid bálvalusa nannen - dan sadjái go heaittihit dan - dát bálvalusat eanadollui leat deaŧalaš eaktun ovddideapmái . 1 Gielddaid berre eambbo hástalit geatnegahttojuvvon gielddaidgaskasaš ovttasbargui , vai sáhttá ávkkástallat guovlluid buriiguin ja nannet báikkálaš demokratiija . 1 Gielddadepartemeanta fápmudii seammás Sámediggái válddi juohkit guovttegielalašvuođadoarjagiid suohkaniid-da ja fylkkagielddaide . 1 Gieldda-ja regionáladepartemeantta preassatelefuvdna : 22 24 25 00 1 Gieldda- ja guovludepartementa ovddida láhkarievdadusaid evttohusa láhkii suoidnemánu 12. b. 1987 nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektedilálašvuođaid birra ( sámeláhka ) , § 2-6 Sámi jienastuslogu birra . 1 Gieldda- ja guovloministara čilgehus Stuorradiggi 2002 - ” Vekst - i hele landet ” . 1 Gieldda plánat sáhttet maiddái bidjat dehálaš eavttuid ránnjágielddaid plánemii . 1 Gieldda plánastrategiijas ii leat njuolgga riekteváikkuhus gieldda ássiid ektui , muhto bidjá láidestusaid gieldda viidáset plánabargui . 1 Gieldda plánastrategiijas galget leat gieldda strategalaš válljemat gielddaservodaga ovddideami várás . 1 Gieldda plánastrategiija ulbmil lea čalmmustahttit daid plánabargamušaid maid gielda berre álggahit dahje joatkit vai gildii láhččojuvvo vejolašvuohta ovdánit positiivvalaččat . 1 Gieldda plánastrategiija mearrádus berre fátmmastit gieldda iežas plánabarggu , ja veahki čuovvolit priváhta plánaid . 1 Gieldda plánastrategiija mearrideami bokte sáhttá gielda árvvoštallat berrejit go muddenplánat heaittihuvvot dahje rievdaduvvot plánaáigodagas . 1 Gieldda plánastrategiija ii leat plánašládja , muhto veahkkeneavvu gielddaide mainna sáhttet mearridit viidáset plánabarggu . 1 Gieldda plánastrategiija areálastrategiija lea dehálaš eaktu servodatoassái go das lea mearkkašupmi gieldda servodatbálvalusaid ovddideapmái . 1 Gieldda plánaid dihto sárgosiid váikkuhusat sáhttet muhtumin leat nu ahte dat čielgasit ja mearkkašahtti láhkai váikkuhit dehálaš beliide ránnjágielddas , beliide mat gusket stuorra oassái álbmogis ja/dahje gielddaid iežaset doibmii . 1 Gieldda ohcangieđahallama ii galgga leat vejolaš váidalit , go dás lea sáhka dušše geahččalanprošeavttas . 1 Gieldda oainnuin leat dehálaš dieđut konsešuvdnaeiseváldái , ležžet dal cealkámušat konsešuvdnaohcamii vai oassin gieldda plánain . 1 Gieldda miehtan muitala ahte gielda sáhttá dahkat plánarievdadusa dahje árvvoštallat vejolašvuođa addit sierralobi nu ahte konsešuvdnadoaibmabidju maiddái biddjojuvvo gieldda plánavuđđui . 1 Gieldda meahccestivra galgá sáhttit mearridit mii gilli lea . 1 Gieldda láhkaásahusat ja njuolggadusat gustojit dassážiigo go daid sadjái bohtet ođđa plánamearrádusat , láhkaásahusat dahje njuolggadusat . 1 Gieldda ja regionála eiseválddiin lea dehálaš ovddasvástádus das ahte sámi kultuvra ja giella galgá seailut ja ovdánit gávpogiin ja čoahkkebáikkiinge . 1 Gieldda ja regionála areálahálddašeamis lea hástalussan ahte ii leat makkárge árvoklassifiseren boazodoalu areálaatnima hárrái . 1 Gieldda , dahje gili olbmuid ferte sáhttit vuoruhit ovddabeallái olbmuid mat bohtet olggobealde . 1 Gieldastivra divttii buot vihtta vuođđoskuvlla válljet goappá oahppoplána háliidedje geavahit . 1 Gieldaministtar Solberg attii signálaid ahte Norga ain áŋgiruššá ja searvá prográmmii jos Norga bovdejuvvo searvat dan oktavuođa bokte mii dál lea EU:i . 1 Gieldaminister dajai ahte son áiggui gohččut sierra čoahkkimii ášši birra guoskevaš departemeanttaid ja Sámedikki gaskka . 1 Gieldakomiteá miellahtuin ledje sihke gažaldagat ja mearkkašumit Sámedikki jahkedieđáhussii . 1 Gieldakomiteá háliidii gullat Sámedikki oainnu stuorradiggedieđáhusa hápmái ja Sámedikki oktavuhtii guovddáš eiseválddiiguin , ja earenoamážit Stuorradikkiin . 1 Gieldaekonomiija . . . . . . . . . . . . . . . 1 Gieldadálu , servodatviesu ja ráđđeviesu huksemat ( ráđđeviessu gárvánii 1971:s ) 1 Gieldadepartemeantta čállosis ( rundskriv ) H-14 88 / 25.10.1988 čuokkis 16.4 lea eaktuduvvon ahte Sámediggi galgá mearridit galgágo sámi jienastuslohku seailluhuvvot manná loahpalaš válgga , ja ahte dát galgá dieoihuvvot sámeválgastivrraide ( gč. s. 37 ) . Sámediggi áigu deattuhit ahte sámi jienastuslohku mii lei biddjojuvvon vuođđun sámediggeválggas 1989 galgá seailluhuvvot manit áiggi várás . 1 Gieldadepartemeantta St. prp. nr 1:s ( 1992-1993 ) celkojuvvo dáid ortnegiid sirdima oktavuođas ahte ( dás jorgaluvvon ) ” Iešguđet fágastáhtaráđiin lea ain ovddasvástádus jus ležžet juolluduslassáneamit sin surggiin ” ( siidu 59 ) . 1 Gieldadepartemeanta : - Departemeanta sirddii Sámediggái válddi juolludit doarjaga guovttegielalaš gielddaide ja fylkkagielddaide , ja Sámediggi mearridii ahte Sámi giellaráđđi galggai juolludit ruđaid ( Sámi giellaráđđi heaittihuvvui 2005:s ja Sámedikki doarjjastivra juolluda dál ruđaid ) . 1 Gieldaagronomaásodaga ja bátnedoaktárássanviesu huksemat ja gieldaagronoma ja almmolaš bátnedoaktára barguibidjan 1 Gielda- ja guovludepartementta lea várren 1 mill ruvnno ( Boazodoalu ovdánahttinfoandda bokte ) mat galget geavahuvvot sierralágan doaimmaide mat buktet bistevaš bohtosiid ja mat sáhttet addit ođđa bargosajiid ealáhusa siskkobealde . 1 Gielda- ja guovludepartementta bealis evttohuvvo juolluduvvot 750 000 kr guovddážii . 1 Gielda- ja guovludepartementa evttoha juolludit 2,05 mill kr 2005:s . 1 Gielda- ja guovludepartemeantta ovddasvástádus lea leamaš jođihit barggu ja doaibmat čállingoddin . 1 Gielda- ja guovludepartemeantta 23.08.00 beaiváduvvon reive 1 Gielda- ja guovludepartemeantta 15.05.00 beaiváduvvon reive 1 Gielda- ja guovludepartemeanta árvvoštallá viiddidit čalmmustahttima , ja dan oktavuođas áigot ee. Ávžžuhit kantiinna guossohit sámi borramušaid guovvamánu 6. beaivvi . 1 Gielda- ja guovludepartemeanta lea ovddasvástideaddji departemeanta Norggas . 1 Gielda- ja guovludepartemeanta lea dušše buriid gullan das mo sámi álbmotbeaivvi čalmmusteapmi almmolaččat čađahuvvui 2003 . 1 Gielda- ja guovludepartemeanta lea 01.09.00 bidjan fápmui sámediggeválganjuolggadusaid ( mearriduvvon 28.02.1997 gonagaslaš resolušuvnna bokte ) §17 mii lea sámepolitihkalaš ovttadagaid registrerema birra . 1 Gielda- ja guovloministtar bovde Sámedikki juohke jagi čoahkkimii mas ságaškuššet Sámedikki budjeahttaevttohusa juksanmeriid ja vuoruhemiid . 1 Gielda- ja guovloministara Liv Signe Navarsete kaleanddar 1 Gielda- ja guovlodepartmeanta juohká jahkásaččat 2,1 milj. ruvnno čađahit sámi prográmma Interregas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas miessemánus 2002. 5 Sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas leat vuordámušat dasa ahte fylkkagielddain lea doaibmi geavaheaddjifokus , ja bargá guoibmevuođa ovdánahttimiin , nu ahte ealáhusa áirasat , FoU- , universitehta- , ja allaskuvlabirrasat , gielddat ja eaktodáhtolaš searvvit sáhttet ovttasbargat gaskaomiid geavaheamis . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas lea lávdegotti jođihanovddasvástideaddji ja čállingoddi . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus gažaldagain mat gusket viessopolitihkkii , guovlo- ja boaittobeliid politihkkii , báikkálaš hálddašeapmái ja válggaid čađaheapmái . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus das ahte buohkat galget beassat ássat bures ja oadjebasat . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanttas , mii lea sámi áššiid bálddalastindepartemeanta , leat jeavddalaš čoahkkimat Sámedikkiin politihkalaš ja hálddashuslaš dásis . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddasvástádus lea leamaš jođihit barggu ja doaibmat čállingoddin . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddas čađahii Norsk institutt for by- og regionsforskning ( NIBR – Norgalaš gávpot- ja guovlodutkama instituhtta ) 1999 ja 2000 guorahallama sámegiela hálddahanguovllus almmolaš bálvalusa birra ( sámi ja dáru ) , vrd. kap. 7 . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddas lea Romssa universitehta Sámi dutkamiid guovddáš ( SESAM ) 2001 guorahallan miellaguottuid sámi veahkadaga , kultuvrra ja giela hárrai nugo dat bohtet ovdan viđa aviissas Aftenposten , Nordlys ( Romssa gávpogis ) , Finnmark Dagblad ( Hámmarfeasttas ) , Altaposten ( Álttás ) ja Finnmarken ( — áhcesullos ) . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta neavva addojuvvon borgemánu 31. 2001 sámepolitihka birra sáddejuvvo Stuorradiggái . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta johtučálus H-29 99 / - Juolludusat sámi ulbmiliidda 2000 stáhtabušeahtas 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta guovdilis barggut suorgedepartemeanttaid ektui leat : 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta 28.10.99 reive Finnmárkku fylkagildii 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta 24.02.00 reivves mii čuovvu mielddusin , leat eambbo dieđut foandda birra . 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta 23.03.2000 reive bálkáruđaid doabasteami birra dan oktavuođas go buhcciidruđaid njuolga refundere stáhtalaš doaimmaide 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta 02.02.2000 juolludusreive 1 Gielda- ja guovlodepartemeantta , Sámedikki ja Riikarevišuvnna ( áicit ) nammadan hálddahusalaš bargojoavku galgá mandáhtas mielde evttohit doaibmabijuid mat buoridivčče bearráigeahččanlávdegotti bargovejolašvuođaid . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta árvvoštallá viiddidit čalmmustahttima , ja dan oktavuođas áigot ee. Ávžžuhit kantiinna guossohit sámi borramušaid guovvamánu 6. beaivvi . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta áigu virgádit sámi giella- ja informašuvdnakonsuleantta 2001 . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta áigu geavahit riikkapolitihkalaš njuolggadusaid gaskkustan dihtii sámi beroštusaid plánabarggus plána- ja huksenlága vuođul , vrd. § 17 , 1. lađđasa . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta veahkehii sakka projeavtta go nannii Sámi ovddidanfoandda 1 milj. kruvnnuin jahkásaččat ereliiggánis juolludussan jagiin 1997–1999 . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta rabai iežas sámegielat interneahttasiidduid guovvamánu 6. beaivvi 2003 , sámi álbmotbeaivvi . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ovddida evttohusa rievdadit sámelága § 2-6 vai čuovvola Sámedikki evttohusa ahte galgá leat čohkken ovtta sadjái sámi jienastuslogu čáliheami . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta oktii čatná maiddái ráđđehusa barggu ruovttuhisvuođa vuostá . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta oassálastá maiddái dávjá eará departemeanttaid čoahkkimiidda Sámedikkiin , sihke politihkalaš ja hálddahuslaš dásis . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta neavvu : Neavva Gielda- ja guovlodepartemeanttas miessemánu 31. 2002 lassedieđáhus St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000–2001 ) Sámepolitihka birra sáddejuvvo Stuorradiggái . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lohpida Mearrasámi Studerensearvái doarjjan 250 000 ruvnno Nordlándda ovdaprošektii ” Plussa Smávvaservodagaide ” . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea politihkalaš dásis mearridan ahte Sámedikki mearrádus áššis 9/00 Sámelága ja Sámedikki válganjuolggadusaid revideren , ii galgga čuovvuluvvot , earret čuokkis Sámedikki válganammagottiid ásaheami birra , nu ahte ea.ea. kretsasámeválgastivrraid bargu sirdojuvvošii guovddáš válganammagoddái . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea ovddasvástideaddji departemeanta Norggas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea nammadan joavkku mas Sámedikki hálddahus lea mielde , ja mii galgá ráhkkanit 2001 válgii . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea juolludan lávdegoddái doarjaga diehtojuohkindoaibmabijuide 2009 válgga oktavuođas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea juolludan 184 000 ruvnno Sámedikki Nuoraidpolitihkalaš Lávdegotti ( SNPL ) áŋggirdeapmái oažžumis nuoraid čálihit Sámedikki jienastuslohkui ja jienastit sámediggeválggas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea gieđahallamin sullasaš ohcama dan maŋimuš gielddas ( Porsáŋggus ) , mas lassin lea kvenalaš nammahápmi . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta lea 2001 addán doarjaga guovtti nuortasámi / goltásámi projektii : Sámiid Vuorká-Dávviriid projektii « Nuortasámi áigegovat ođđa jahkeduháhis – kultuvrralaš dialogat » lea duođaštanprojeakta nuortasámiid / goltásámiid birra . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta juolluda ru-đaid guovddážii kap. 682 , poastta 01 bokte . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta jođiha bargojoavkku mas lea leamaš dahkamuššan dárkileappot geahčadit guovttegielatvuođagoluid ( vrd. kap. 7.3 . ) . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi nammadit ovttas fágalaš guorahallanjoavkku mii earret eará sámi statistihka vuođul jahkásaččat ovddida raporta sámi servodaga dili ja ovddidandovdomearkkaid birra . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi leat dál proseassas dainna ulbmilin ahte dahkat šiehtadusa ráđđádallanprosedyraid hárrái . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindeparte ­meanta leat 2003 – 2007 áigodaga dorjon ovdánahttinprošeavtta oktiibuot 3,05 milj. ruvnnuin . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta hálddaha doarjjaortnega sámi ulbmiliidda ( stáhtabudjeahta kap 541 , poasta 70 ) Doarjja sámi ulbmiliidda ) . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta guoskkaha vástádusas ášši , vrd. mildosa , dajadettiin ahte « vuolggahit doaimmaid nu ahte dat gažaldagat maid divut čilgejuvvojit dárkileabbot , vaikko earenoamáš instrukssain su ektui gii doaibmá stáhta ovddas » . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta galgá iežas bálddalastimiin váfistit ahte iešguđetge suorgedoaibmabijut buoremus lágis addet ollislaš beavttu ja ahte áššegieđahallama dássi lea dohkkehahtti . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta fas sádde jienastanlihppokonfaluhtaid . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta dáhttu čuovvolit čuolbmabidjama váfistan dihtii dan ahte addojuvvo buhtadus gielddaid ja fylkkagielddaid guovttegielatvuođa goluide . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta dieđihii st.meld. nr. 1 ( 2000–2001 ) bokte ahte ceggejuvvo bargojoavku , mii e Norge vuođul galggai kártet dárbbuid , váttisvuođaid ja hehttehusaid sámi čálamearkačohkiid geavaheamis IT-oktavuođas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta berre guorahallat ovttasráđiid Sámedikkiin , galgá go Sámediggi sirrejuvvot sierra riektesubjeaktan ja movt galggaš dan dahkat . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta attii dihtosii st.meld. nr 1 ( 2000–2001 ) bokte ahte guovttegielatvuhtii čatnasan čuolbmabidjamat lassegoluid dáfus čuovvoluvvojit ovttasbarggus gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta almmuha ollu prentosiid : 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta : Sirddii Sámediggái politihkalaš joavkodoarjaga hálddašeami ( 0,45 milj. kruvnno ) . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta : 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta , Eanadoallodepartemeanta ja Birasgáhttendepartemeanta leat searválaga addán johtučállosa areálageavaheami ja huksendoaibmabijuid birra boazoguohtunguovlluin . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ( GGD ) lea juolludan 184 000 ru Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái ( SNPL ) diehtojuohkin bargui 2009 sámediggeválgga oktavuođas . 1 Gielda- ja guovlodepartemeanta ( GGD ) juolludii 184 000 ru diehtojuohkindoaimmaide 2009 sámediggeválggaid oktavuođas . 1 Gielda- ja bargodepartementii galgá diedihit rievdadusaid birra . 1 Gielda váldá maiddái vuostái ovddalgihtejienaid dearvvašvuođa- ja sosiálaásahusain . 1 Gielda sáhttá šiehtadit eará gielddaiguin ovttas bargat oktasaš registariid hárrái . 1 Gielda sáhttá ođasmahttit plánastrategiija áigodagas dárbbu mielde . 1 Gielda sáhttá ovdamearkan mearridit regulerenplána plána- ja huksenlága mielde , mii mearkkaša ahte meahccevalljodagat geavahuvvojit eará láhkai , vaikko vel dat sáhttáge čuohcat sámi beroštusaide . 1 Gielda sáhttá ovdamearkan mearridit regulerenplána plána- ja huksenlága mielde , mii mearkkaša ahte meahccevalljodagat geavahuvvojit earaláhkai , vaikko vel dat sáhttáge čuohcat sámi beroštusaide . 1 Gielda sáhttá miehtat dasa ahte doaibmabidju čađahuvvo vaikke vel lea ge mearriduvvon gaskaboddasaš gielddus . 1 Gielda sáhttá dattetge goas ihkinassii álggahit ođđa plánabarggu plánastrategiija olggobealde . 1 Gielda sáhttá dalán riŋget Sámediggái telefovdnii 78 47 40 00 . 1 Gielda sáhttá addit sierralobi njuolggadusain kapihttala 19 njuolggadusaid vuođul . 1 Gielda organisere gieldda plánema kapihttaliid 10 ja 12 vuođul ja ásaha daid lávdegottiid ja čađaha daid doaibmabijuid mat dárbbašuvvojit plána čađaheapmái . 1 Gielda oaivvilda ahte dát guoská báikkálaš , regionála , nationála ja riikkaidgaskasaš instánssaide . 1 Gielda muitalii barggu birra maid gielda dahká ustitvuođagieldda Lujávrri ektui . 1 Gielda mearrida goas ja gos don sáhtát jienastit ovddalgihtii , ja juohká dieđuid dan birra . 1 Gielda lea álggahan ovddasmanni prošeavtta – Girjáivuohta nanne – man ul-bmil lea oainnusin dahkat ja ovttadássásažžan dahkat dássáduhttit dárogiela , sámegiela ja kveana / suoma kultuvrra ja giella . 1 Gielda lea ráhkadan sierra doaibmaplána sámegiela várás ja lea ráhkadeamen doaibmabijuid gielddadoaimmaid iešguđet osiide . 1 Gielda lea dál § 11-1 vuođul geatnegahttojuvvon ráhkadit gieldda plánastrategiija uhcimusat oktii juohke válgaáigodagas ja dohkkehit dan maŋimusat jagi maŋŋá gielddastivrra konstituerema ( vuođđudeami ) . 1 Gielda lea bargan viehka ollu jagiid vai ássanguovlu šattašii duohtan . 1 Gielda lea addán maiddái kanturlanjaid , das lea rehketdoalloovddasvástádus ja veahkeha eará bálvalusaiguin museaprošeavtta . 1 Gielda lea 1999 jahkái ohcan 2 milj. kr. prošeavttaide ja heahteveahkkái . 1 Gielda ja vuosttaldaneiseválddit sáhttet soahpat áigemeari guhkideami . 1 Gielda ja stáhta nággiiga gaskaneaset goabbá galggai máksit orrungoluid . 1 Gielda ja fylkkagielda galget oažžut dieđu plána váldosisdoalu birra ovdal go dat mearriduvvo , ja loahpalaš plána galgá sáddejuvvot daidda ja guoskevaš ránnjáorohagaide . 1 Gielda gozihaneiseváldin galgá dalle go ohcan sáddejuvvo duođaštit ahte mánáidgárddis leat virggis sámegielat bargit dahje ahte sii geavahit sámegielat olbmuid giellaoahpahusas . 1 Gielda gal lei dieđihan virggi rabas , muhto eai leat gallis geat hálddašit sihke sáme- ja mearkagiela . 1 Gielda fuolaha ahte buohkat geain lea gulaskuddandadjamuš , besset cealkit oaivileaset , ja sádde ášši ruovttoluotta báikenammabálvalussii loahpalaš árvaleapmái . 1 Gielda ferte vejolaččat mearridit gaskaboddasaš gildosa doaibmabijuid vuostá § 13-1 vuođul jus áigu hehttet dán . 1 Gielda ferte ieš mearridit mo galgá háhkat oainnuid , muhto dáin eiseválddiin berre leat duohta vejolašvuohta ovddidit oainnuideaset . 1 Gielda ferte bearráigeahččat ahte kártavuođđu lea áigáduvvon nu ahte mearrádusat dahkkojuvvojit rivttes duohtadieđuid vuođul , vuođđun dasa ahte lea vejolaš árvvoštallat ođđa áššiid ja veahkkeneavvun gildii go dat galgá bearráigeahččat ahte mearrádusat čuovvoluvvojit . 1 Gielda fas ferte sáhttit addit evttoheaddjái dahje ohccái dieđuid gustovaš muddenplánaid birra dakkár aiddolašvuođain ahte huksejeaddji sáhttá bidjat vuođđun daid ráddjehuslinnjáid , mat bohtet ovdan muddenkárttas almmá eanet kártema haga . 1 Gielda dál ovdána juohke láhkai , omd. lea Kárášjohka buoremusaid searvvis riikkas gos eatnamiid barget . 1 Gielda dieđiha válgalanja mas don sáhtát jienastit ja goas dat lea rabas . 1 Gielda dat váldá vuostái ovddalgihtejienaid . 1 Gielda dahká dan ahte buohkain geain lea riekti buktit cealkámuša , besset dahkat dan . 1 Gielda dahje stáhta plánaeiseváldi sáhttá gaskaboddasaččat gieldit doaibmabijuid kapihttala 13 mearrádusaid vuođul go gávnnaha ahte plána galgá ráhkaduvvot guovllu várás . 1 Gielda bijahii johtui fierpmádatkurssa oahppan dihte mearkagiela . 1 Gielda biddjojuvvui čuovvut duššefal sámi oahppoplána . 1 Gielda bearráigeahččanváldin , ferte duođaštit ahte guoskevaš mánáidgárddis / ossodagas lea mearriduvvon ahte doaibma vuođđuduvvo sámi giela ja kultuvrra ala . 1 Gielda almmuha ohcanáigemeriid . 1 Gielda Ivgu Gáivuotna Kárášjohka Deatnu Loabát Romsa Mátta-Vájjgat Áltá Rivttát Omasvuotna Davvisiida 1 Gielda , fylkkagielda ja fylkkamánni galget beassat diehtit plána váldosisdoalu ovdal go dat mearriduvvo . 1 Gielda , fylkkagielda dahje dearvvasvuođafitnodat galget doaimmahit dárbbašlaš dulkonveahki go bargiin ii leat doarvái giella- ja kulturmáhttu . 1 Gielda 1 Gielas gávdno kulturárbi ja árbevirolaš máhttu . 1 Gielalaččat leat moadde ođastusa , soames vihki lea divvojuvvon ja soames sátni lasihuvvon . 1 Gielalaš váttisvuođat 2 . 1 Gielalaš oahppankafea Konferánssa vuosttaš beaivvi lágiduvvui maiddái gielalaš oahppankafea . 1 Gielalaš ja eará kultuvrralaš eavttut leat dattetge sámiide unnitlohkun dahkan váttisin ávkkástallat skuvlavázzima seamma láhkai go eanetlogu álbmot . 1 Gielalaš hástalusat 1 Gielalaš boasttuipmárdusat sáhttet dagahit stuora váttisvuođaid dikšumis . 1 Gielain jávkkai maiddái buorre muddui sámi identitehtta . 1 Giela válljen neahttasiidduin , lea dál álkidahtton . Dál sáhtát válljet giela juo neahttalohkki čujuhusráiddus . 1 Giela oidnosii buktin ja dan árvvu buorideapmi galget sihkkarastit ahte vánhemat ain oahpahit iežaset unnitlohkogiela mánáidasaset . 1 Giela ja kultuvrra iešlági áimmahuššama dihtii leat ceggejuvvon guokte internáhttaskuvlla . 1 Giela geažil eai ádde dávjá sápmelaččaid ja sin váttisvuođaid . 1 Giela dihtii lea mu mielas dehálaš oažžut sámi gymnása mas sámegiella , kultuvra ja historjá deattuhuvvojit . 1 Giela boahtteáigái lea erenoamáš dehálaš ahte nuorain stuorát proseantaoassi go gaskaleamos buolvvas máhttet hállat kymrigiela . 1 Giehtavávvát Lise ja Ola mearkkašeigga čielgasit ahte dál fertejedje mahkáš buohkat dárostit . 1 Giehtavuona bátnedivššohat 1 Giehtagirjái šaddá dárbu váldit mielde divaštallama das mo rehabiliterenulbmil ja máhcaheapmi sámi báikkálaš servodahkii áddejuvvojit . 1 Giehtagiella ii doaibman , go eai ipmirdan prinsihpa ahte iežan vuoiŋŋašvigi geažil dárbbašin guhkes áiggi ovdal gieđat jeagadedje mu . 1 Giehtaduojit ledje deaŧalaš buktagat lonuhusgávppis badjesápmelaččaiguin . 1 Giehmánne Hjort Stuwitz – gii maiddái lei suohkanstivraáirras , čállá seamma mánu 17. beaivvi , ahte go son bođii oahpaheaddjin Láhppái 30 jagi das ovdal , de son deaivvadii doppe oalle bures bajásčuvgejuvvon álbmogiin . 1 Gieddeveahkkebargit galget searvat gieddebargui ja registreret sámi kulturmuittuid dan guovllus mii lea válljejuvvon ja dan čuozáhatguovllus . 1 Gieddeveahkkebargit biddjojuvvojit virgekodii 1065 konsuleanta 1408 / vuosttaškonsuleanta , gelbbolašvuođa mielde . 1 Gieddejođiheaddjit biddjojuvvojit virgekodii 1408 vuosttaškonsuleanta 1434 / ráđđeaddi , gelbbolašvuođa mielde . 1 Gieddedutkan - Mearrasámi kultuvra ja mátkkoštusealáhus Prošeakta mii galgá čađahuvvot lea veahkkin hábmeme vuođu mearrasámi mátkkoštusealáhusa ovdáneapmái ja márkanfievrrideapmái miehtá mearrasámi guovllu . 1 Gieddebargit / gieddeassisteanttat - Ref. nr 09/1348 Mii dárbbašit maiddái gieddebargiid / gieddeassisteanttaid stuorát ja smávit gieddebargguide miehtá norgga bealde sámi ássanguovllu . 1 Gieddebargit / assisteanttat . 1 Giddes latnjagálvvuid dievasčoahkkinlanjas lea čiŋahanarkiteakta ovttasráđiid arkiteavttain plánen , ja geavaheaddji lea ieš fas oastán čiŋahanarkiteakta bálvalusaid buot buođu latnjagálvvuid ja giddes čájáhusskáhpaid várás . 1 Gidden ja fárren 1 Giddagasráŋggáštus sáhttá liikká geavahuvvot njuolggadusaid vuosttas lađđasa vuođul jus dat čuovvu soahpamušas vieris riikkain , dahje fanas ii gula mange riikii . 1 Giddagasainge lea vejolaš geavahit dulkonbálvalusa , vaikko dat ii leat buot buoremus čoavddus . 1 Getk ­kiid liigegoddin / biedjogoddin čađahuvvui danne 2006 ja 2007 giđa . 1 Gestaltterapevtan lea mis dakkár eallinfilosofiija , mii muitala ahte ovttaskas olbmos leat ollu geavatkeahtes resurssat ja lea ge min bargun fuomášuhttit dan juohkehažžii nu ahte son sáhttá geavahišgoahtit eanet iežas resurssain . 1 Gessosat dasa leat njuolggo ja eahpenjuolggo golut . 1 Gessojuvvojit ovdan dađistaga makkár eahpeoiddolaš váikkuhusat báhtaran biebmanrusttetluosain mat bohtet jogaide leat , earret eará vádjolusluosaid gođđamiidda go meađđemat billistuvvojit . 1 Gessojuvvojit ovdan dađistaga makkár eahpeoiddolaš váikkuhusat báhtaran biebmanrusttetluosain mat bohtet jogaide , leat earret eará vádjolusluosaid gođđamiidda go meađđemat billistuvvojit . 1 Gesset jođiimet fatnasiin ja dálvet vujiimet álgojagiid herggiiguin . 1 Gerge áššiin diibmobeales , gávnnahedje ahte našunála plána « šalddi « ( prinsihpaid ja váldonjuolggadusaid ) mielde lei veadjemeahttun ráhkadit heivehuvvon fágaplánaid sámi diliid várás . 1 Geologalaš resurssaid láhkaásahus berrešii vuhtii váldit guvllolaš beroštumiid ja addit suorggis vejolašvuoña bargosajiid lassánit gánnáhahtti láhkai . 1 Geologalaš fylkkaprográmma bokte leat čuovvovaš gávdnosat dahkkojuvvon : Čuvges ja buhtes kálkageañgi Evenášši / Dielddá rádjeguovllus , čuvges ja buhtes dolomihtta Báhccavuonas , tálka Jáhkonjárggas ja ástageañgi Bearddus . 1 Geográfalaččat sierrana Nordlánda heajut guvlui , go sis leat 37 % finadan kanálas maŋemus mánus . 1 Geográfalaččat leat dat suohkanat ja oasit suohkaniin davábealde Sáltoduoddara mat 12 1 Geográfalaččat lea statistihkka ráddjejuvvon Sámi ovdánahttin ­foandda ( SOF ) geográfalaš doaibmaguvlui , ja dat gokčá vissis guovlluid Sáltoduoddara davábealde . 1 Geográfalaš sajádaga geažil dárbbaša teáhter ollu guosseviesuid , ja das leat dál guokte iežas dálu , mat doibmet dohkálaččat . 1 Geográfalaš juogu hárrái daddjo 2. § vuosttaš lađđasa goalmmát cealkagis ahte meahcceeatnamat mat gullet guohtuneatnamiidda adnojit lobálaš boazodoalloeanamin jus eará ii čuvoš erenoamáš riektedilálašvuođain . 1 Geográfalaš iešguđetláganvuođat bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuid gaskkas Norggas 1 Geográfalaš doaibmaguovlu lea seammá go ovdal . 1 Geográfalaš doaibmaguovlu doarjagiidda maid sáhttá ohcat ealáhusovdáneapmái viiddiduvvo 2009 rájis nu ahte guoská maid olles Gáŋgaviikka gieldda ja olles Rivttát gieldda . 1 Geográfalaš diehtojuohkin sekšuvdna 1 Geográfalae geahččaladdanquovllu árvvo ~tallama dáfus , lea vuoiggala~ vuosttazettiin bidjat deattu i ~~~gQvdili~ ~~1áh~~ID~gg~gii ja dasto sávaldahkii vissis geográfala ~vuoba birra . 1 GeográfalaS geahčcaladdanguovllu árvvoStallama dáfus , lea vuoiggalaS vuosttažettiin bidjat deattu iS ~SYQygili~ ~~1~hH~m~gg~11 ja dasto sávaldahkii vissis geográfalaSvuooa birra . 1 Geografálaš juohkin dan oñña guvllolašdássái meannuduvvui geassemánus 2007 sierra áššiin fylkkadikkis . 1 Geografisk variasjon i uførepensjonering 1997-2004 . 1 Generálačálli muitalii viidáset ahte erenoamážit álgoálbmogat ja smávva suolostáhtat leat rašimusat dálkkádatrievdamiidda . 1 Gelddolaš ja garra proseassa maŋŋel mearridii Stuoradiggi finnmárkkulága miessemánus 2005 . 1 Gelddolaš fáddá mas lea stuorra ovdánanvejolašvuohta , erenoamážit vásihusvuđot mátkeealáhusaid ektui , cealká Marianne Balto . 1 Gelbbolašvuođastrategiijas lea eaktun lagaš ovttasbargu Sámedikkiin go galgá hábmet doaibmabijuid sámi mánáidgárdesuorgái . 1 Gelbbolašvuođaráddjehusa geažil mii čuovvu Meahccekommišuvdnalága § 2 mearrádusas ( galgá mearriduvvot eaiggáduššágo vai iigo eaiggáduša stáhta ) ii leat Alimusriekti dahkan oaivila diekkár siskkáldas gaskavuođaide , dahje mo guovlu galgá hálddahuvvvot boahtteáiggis . 1 Gelbbolašvuođaovddideami strategiijat mánáidgárdesuorggis ) . Dain strategiijain vuoruha Máhttodepartemeanta muhtun guovddáš surggiid ovdamearkka dihte pedagogalaš jođiheami , mánáid mielváikkuheami , giellabirrasa ja giellamovttiidahttima ja ovttasbarggu ja oktavuođa gaskal mánáidgárddi ja skuvlla . 1 Gelbbolašvuođanannen ja ovttasbargu gaskal fágabirrasiid sáhttá leat veahkkin oččodit buvttadit eanet oahpponeavvuid . 1 Gelbbolašvuođamihttomearit mat leat merkejuvvon násttiin Jo1:as eai guoskka ohppiide geat čuvvot fidnofágalaš oahppoprográmmaid . 1 Gelbbolašvuođamihttomearit mat leat merkejuvvon násttiin 8. dásis , eai gusto fidnofágalaš oahppoprográmmaid ohppiide . 1 Gelbbolašvuođamihttomearit lasáhusa oppalaš studerengelbbolašvuhtii - fidnofágalaš oahppoprográmma maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit dásiide juhkkojuvvon 1 Gelbbolašvuođamihttomearit Jo 3 - studerenráhkkanahtti oahppoprográmma maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit Jo 2 - studerenráhkkanahtti oahppoprográmma maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit Jo 2 - fidnofágalaš oahppoprográmma maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit Jo 1 - studerenráhkkanahtti oahppoprográmma maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 9. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 8. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 7. jahkeceahki maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 7. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 6. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 5. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 4. jahkeceahki maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 4. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 3. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 2. jahkeceahki maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 2. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 10. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođamihttomearit 1. dási maŋŋel 1 Gelbbolašvuođalávdegoddi 1 Gelbbolašvuođalokten kurssaiguin ealáhusálggaheaddjiid várás , ja gelbbolašvuođafierpmádagaid čielggadeapmi leat eará áŋgiruššansuorggit . 1 Gelbbolašvuođalokten Romssas Gelbbolaš , áŋgirušši ja bargomovttegis oahpaheaddjit ja skuvlajođiheaddjit leat eaktun dasa ahte ođastusa čađaheapmi galgá lihkostuvvat . 1 Gelbbolašvuođalokten Mánáidgárddit 1 Gelbbolašvuođalokten 1 Gelbbolašvuođaguovddáža ulbmilin lea buoridit máhtolašvuođa ja áddejumi álgoálbmogiid vuoigatvuođaid ja sámi vuoigatvuođaid birra . 1 Gelbbolašvuođaguovddáža ulbmil lea háhkat ja gilvit dieđuid álgoálbmogiid vuoigatvuođaid ja sámiid vuoigatvuođaid birra ja buoridit álgoálbmogiid ja sámiid vuoigatvuođaid áddejumi . 1 Gelbbolašvuođaguovddáš lea okta oassi NAV:s mas olles DavviNorga lea ulbmiljoavkun . Deaŧalaš lea sihkkarastit ahte guovddáš bargá maiddái sámi beliiguin eanandoalu ja sáivačáhcebivddu oktavuođas . 1 Gelbbolašvuođaguovddáš doarjjahálddašeami várás . Ossodaga hálddahuslaš doaimmat . 1 Gelbbolašvuođagihppaga geavahandovddiidusaid vuođul áigu Mánáid- ja bearašdepartemeanta árvvoštallat leago dárbu álggahit eará ortnegiid mat sáhttet áimmahuššat dieđu lonohallandárbbu , ja nevvodan- ja veahkehandárbbu . 1 Gelbbolašvuođadoarjja galgá leat mielde buorideame gelbbolašvuođa viesso- ja huksenpolitihkalaš suorggis ja doarjja addojuvvo ovdánahttimii , diehtojuohkindoaimmaide , dutkamii ja álggahanprošeavttaide . 1 Gelbbolašvuođadoaim ­mat mánáid- ja nuoraidpsykiatriijii lea ásahuvvon Kárášjohkii ja Leavnnja rávisolbmopsykiatriijii . 1 Gelbbolašvuođabajideapmi . . . . . . . 1 Gelbbolašvuođa ovddideapmi , fierpmádaga huksen ja FoU-doaibma 1 Gelbbolašvuođa oktavuođas leat erenoamáš vejolašvuođat láhčit gáiddusoahpahusa DGT bokte . 1 Gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis , dulkabálvalusa ovddideapmi ja sámi mánáid birgehallanstrategiijaid kárten vánhemiid gárrenávnnasgeavaheami ektui Oahpahusfálaldat sámi gielas ja máŋggakultuvrralaš áddejumis , prošeavttaid oktiiordnen allaskuvllaid ja universitehta gaskka Gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis Deanu gielda / Tana kommune Porsáŋggu gielda / Porsanger Ovttasbargu mánáidsuodjalusa / psykalaš dearvvašvuođa / kommune gárrenávdnasiid gaskka , gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis Kárášjoga gielda / Karasjok Gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis kommune Sámi NissonForum , Sierra fáddánummir áigečállagis Gába ; « sámi nissonat ja Kárášjohka dearvvašvuohta » Mental Helse , Áltá Čuvgehus- ja diehtojuohkindoaibmabijut 2000 1 Gelbbolašvuođa buorideapmi mátkkoštanealáhusaid ja meahcceealáhusaid siskkobealde 1 Gelbbolašvuođa bajideapmi ja buvttaovddideapmi 1 Gelbbolašvuođa bajideapmi 1 750 000 2 210 000 2 300 000 2 235 000 2 050 000 1 Gelbbolašvuođa bajideapmi 1 Gelbbolašvuođa bajideami doaibmabijut álggaheddjiid ja ásahuvvon doaimmaheddjiid várás 1 Gelbbolašvuođa bajidandoaibmabijut dainna ulbmiliin ahte oažžut eanet ohppiid / studeanttaid válljet alit oahpu / oahpaheaddjioahpu mii váillahuvvo sámi servodagas 1 Gelbbolašvuohta sámi servodatdiliin deattuhuvvo . 1 Gelbbolašvuohta ja dutkan lea okta deaŧaleamos reaidduin go servodat galgá ovdánit daid dárbbuid vuođul mat čuožžilit . 1 Gelbbolašvuohta ja diehtu guolástushálddašeamiš lea uhcimusat seamma deaŧalaš . 1 Gelbbolašvuohta eará gielain lea maid sávahahtti . 1 Gelbbolašvuohta dahkat plánamearrádusaid mat čatnet areálaháldema lea vuolggasajis biddjojuvvon gielddaide . 1 Geir Tommy Pedersen John Henrik Eira 1 Geir Tommy Pedersen 22 . 1 Geir Tommy Pedersen ( eavttuhussii ) 1 Geir Tommy Pedersen ( bargoortnegii ) 1 Geir Tommy Pedersen ( Eavttuhussii ) 1 Geir Liland Tor Nilsen 1 Geir Johnsen . 1 Geir Johnsen , 25.05.10 Kirsti Guvsám , 25.05.10 . 1 Geigema oktavuođas son dovddahii vuordámuša dasa ahte dál lei Norgga sámerievtti ja sámepolitihka čielggadanbargu ovdáneamen rievttes guvlui . 1 Geigejuvvui golggotmánu 26. b. 2005 . 1 Geigedettiin Riddoguolástuslávdegotti evttohusa dajai lávdegotti jođiheaddji , ovddeš alimusriektejustitiárius Carsten Smith , ahte : « Flere faktorer har frembrakt den nåværende kritiske situasjon for sjøsamene . 1 Gehččot mat dál mot Skuvla ja Girku atniba dán suorggi earáhuvvama . 1 Gehččiidlogut dahket birrasiid 10 % buohkain sis geat gehčče tv dan áigodagas , 17-áiggi árgabeaivvis . 1 Gehčá preassakonferánssa mas leaba Stoltenberg ja Medvedjev Neahtta-TV : s. 1 Geažidemiin Sámi vuoigatvuođalávdegoddi cealká ahte sámit eai eaiggáduššá maidege , muhto ahte Norgga stáhtas leat vuoigatvuođat maid dáhttu sirdit sámiide . 1 Geađgi geađggi alde Ivvárstáđiin Nuppástuhttinprošeakta IDÉ bargá ovttas báikkálaš fitnodagain mii háliida álgit laigadit rávttuid ja ráhkadit tiilageđggiid oppa Davvi-Norgii . 1 Geađgeáiggi stuorra gávnnus Romssa suohkana plánaid oktavuođas hukset ođđa hámman- ja industriijaguovllu Tønsnesii lea Romssa fylkkasuohkan čađahan arkeologalaš iskkadallamiid kárten dihtii guovllu kulturmuittuid . 1 Geađgejuolgin ILO-konvenšuvnnas lea stáhta geatnegasvuohta konsulteret álgoálbmogiid dakkár áššiin main sáhttá leat njuolgga mearkkašupmi sidjiide . 1 Geavvá gelddolaš skuvlaovddidanbargu dán oktavuođas , mas oahppit bures ávkkástallet . 1 Geavatlaččat čájehuvvo dattege ahte hálddašanguovllu olggobealde leat sámi ohppiid vuoigatvuođat gáržžiduvvon , ja leat biehttaluvvon nai oažžumis oahpahusa sámegielas ja sámegillii , dainna čujuhemiin ahte ođđa oahpahusláhka ii vuođđut dakkár vuoigatvuođa sámi guovlluid olggobealde . 1 Geavatlaččat šaddá álkibun čađahit rabas gulahallama ja áššebáhpiriid lonohallama go mearrádusat almmolašvuođalágas konsultašuvnnaid birra Sámedikkiin jna. doaibmagohtet čakčat 2008 . 1 Geavatlaččat ásaha ráđđehusa regulerenreive mii gusto daidda juolludusaide maid Sámediggi hálddaša , rámmaid Sámedikki ekonomalaš iešstivrejupmái . 1 Geavatlaččat saddá ilá moalkái doalahit sámegiela , ja skuvlii lea fága juoga mii boahtá lassin “ dehálaččabut áššiide ” Sámegiella nubbingiellan fágii leat leamaš guovddášaddon fágaplánat 1987 rájes , ja dan rájes fágaplánaid mihttu ohppiide lea leamaš doaibmi guovttegielatvuohta . 1 Geavatlaččat mearkkaša dát ahte sámegiella ii leat doaibmi giella diehtojuohkinteknologiija oktavuođain . 1 Geavatlaččat mearkkaša dat ahte duođai mákson buhtadus lea ollu unnit go lohku mii ohcamušain lea , muhto goitge ollu eanet go maid duođai sáhttet duođaštit . 51 1 Geavatlaččat lei dilli liikká eará , dan dihte go boazodoalus ledje ollu « suoivvanboazodoallit » . 1 Geavatlaččat lea dát sámi boazodollui . 1 Geavatlaččat dát mearkkaša ahte máksojuvvo anekeahtes sajiid ovddas . 1 Geavatlaččat dat ii oro doaibmame lága ulbmila mielde . 1 Geavatlaš veahki oažžut oktavuođa neahttabálvalusaide ja daidda geain lea ovddasvátádus ahte gudnehuhtti ávdnasat leat biddjojuvvon nehttii . 1 Geavatlaš dieđut : 1 Geavatlaš dieđut 1 Geavatlaš dahkamušat mat čuvvot dán ovddasvástádusas fertejit almmatge maiddái doibmiibiddjojuvvot vuolit hálddahusdásiin . 1 Geavatlaš bealli galgá čájehit ahte ságatallanguimmežat galget dovdat iežaset ovttaárvosažžan . 1 Geavatkeahtes loatnaruđat Memoriakontuid vuostekonto 1 Geavatkaš láhčin doarjjastivrra čoahkkimiid oktavuođas 1 Geavat pinkoda ja koda kodabrihkás beassansátnin ( oktiibuot 10 siffara ) . 1 Geavat njálmmálaš giela gullat dássemolsuma . 1 Geavat dan virtuála boallobeavddi čállit sámi namaid ja govčča dan virtuála boallobeavddi . 1 Geavat Sámi Windows 2000 jus dus lea Windows 2000 daje 2000/2003 server . 1 Geavahuvvojit árrajienasteamis ja ovdalgihtii jienasteamis . 1 Geavahuvvo eanáš Norgga girjerádjosiin ja máŋgga eará riikkás ge . ] 1 Geavahusoahpahusa lea eanet go diehtojuohkin skuvlagirjeráju birra , ja ferte gullat skuvlla oahpahusplánii . 1 Geavahusas mearkkaša dát dan ahte guoskevaš álgoálbmogat fertejit addit ovdalgihtii miehtama ovdal go doaibmabijut ja mearrádusat dálkkádaga ektui čađahuvvojit guovlluin gos sii ellet . 1 Geavahusas lea nu ahte áirasat ožžot dieđáhusa go bohtet Kárášjoga hotellii . 1 Geavahusas lea Riikarevišuvdna dán rádjai dušše dábálaš vuogi mielde revideren Sámedikki rehketdoalu . 1 Geavahusas ballá Keskitalo ahte dán mearrádusa geažil rievdá julggaštusa sisdoalu , ja ahte loahpalaš julggaštus sáhttá sakka láivudit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . 1 Geavahit – lasihit almmolaš sámegielat fálaldagaid buot servodatsurggiin : fátmmasta ulbmiliid ja doaibmabijuid almmolaš bálvalus- ja fuolahusfálu sámegillii iešguđet surgiin . 1 Geavahit unnit oahppogirjjiid go earát , go mii geavahit montessorioahpponeavvuid mat movttiidahttet aktiivvalaš jurddašeapmái , ja mat konkretiserejit abstrákta doahpagiid ja tearpmaid . 1 Geavahit sámi leavgga lea bures sajáiduvvan fylkkasuohkana leavganjuolggadusaide . 1 Geavahit giliealáhusaid oktasašnamahussan ealáhusdoaimmaide ja ealáhusovdánahttimiidda main eanandoalu resurssat leat vuođđun . 1 Geavahit daid vejolašvuoñaid ja hástalusaid maid vejolaš riikkaidgaskalaš Olympia gilvvutohcamuš mielddisbuvttášii . 1 Geavaheddjiin leat iešguđetlágan dárbbut ja ovdehusat gávdnat ja áddet informašuvnna . 1 Geavaheddjiid jearahallan Girkolaš bálvalusat sámegillii Doaibmabidju 41 . 1 Geavaheddjiid iskkadeapmi maid Sámi dearvvašvuođadutkanguovddáš lea ­dahkan čájeha olbmuid leat duhtameahttumin ­dulkonbálvalusaiguin , ja bohtosat deattuhit vel ahte dulkon lea heahtečoavddus . 1 Geavaheddjiid hálddus doaibmagolut ( oktasašgolut ) leat sirrejuvvon viessoláiggus ja láigoheaddji šaddá daid máksit duohta geavaheami mielde . 1 Geavaheapmái gustojedje báikkálaš čálekeahtes lágat . 1 Geavaheapmi sisdoalai álgoáiggis murrema ja láddjema . 1 Geavaheapmi mii lea dáhpáhuvvan Čáhputvuovddis lea molsašuvvan áiggi mielde . 1 Geavaheapmi maid lea suodjaleapmi ; báikkálaš olbmuid árbevirolaš mearra- ja eanangeavaheapmi ferte váldojuvvot vuhtii . 1 Geavaheapmi lassána áŋgiruššama mielde Roavvát gehččon ledje ovcci oahppi jearaldaga logi oahppi jearaldagas áigodagas Davvi-Romssa ja Gaska-Romssa álbmotgirjerájuide . 1 Geavaheapmi 31.12.09 muttus lea 3 845 608 ru oahpponeavvuid oastimii . 1 Geavaheapmi 1 308 000 ru lea Sámedikki oassi oasuskapitálas vuođđudusas Senter for nordlige folk AS . 1 Geavaheami ja suodjaleami gaskavuohta lea guovdilis ášši . 1 Geavaheami dainna lágiin rievdadeapmi sáhttá maiddái buvttihit stuorát vára ahte sávzzat ožžot parasihtaid ja infekšuvnnaid ( menddo ollu leat sávzzat seamma areálaid alde ) . 1 Geavaheames govdafierpmádaga ja interneahta sáhttá dagahit vejolažžan dávjjibut fállat spesialistaveahki go ovdal . 1 Geavaheadnot mat ovttasbarggu ovdánanovdamearkan . 1 Geavaheaddjit vásihit ahte lea álki šiehtadit čoahkkima rávvejeaddjiin / áššemeannudeaddjiin gii sámásta . 1 Geavaheaddjit sáhttet dieđuid ohcat AEP bokte ja diŋgot geahčadeami dain dieđuin maid atnet miellagiddevažžan . 1 Geavaheaddjit mákset viessoláiggu opmodathálddašeddjiide , geain lea ovddasvástádus geavahit dáid ruđaid earret eará árvobisuheaddji ortnegisdoallamii . 1 Geavaheaddjit mákset viessoláiggu opmodathálddaseaddjiide , geain lea ovddasvástádus geavahit dáid ruđaid earret eará árvobisuheaddji ortnegisdoallamii . 1 Geavaheaddjit geain leat erenoamáš dárbbut 1 Geavaheaddjit galget máksit iežaset oasi proseanttaid mielde láigoareálain , ja jagi 2009 loahpas ii lean rehkenastojuvvon man ollu dat šaddá . 1 Geavaheaddjin gávnnat don álkit daid bálvalusaid maid dárbbašat jus vel it diedege ovdagihtii guhte almmolaš etahta ovddasvástádus bálvalus lea . 1 Geavaheaddjiláđis 1 Geavaheaddjiin leat máŋggalágan duogážat sámegiela ja sámi kultuvrra ja vásáhusaid dáfus , ja dat gáibida ahte bálvalusat leat riekta hábmejuvvon ja heivehuvvon . 1 Geavaheaddjiin jerrojuvvojedje gažaldagat das man olámuttos sin mielas NBČ-kontuvra lea oktavuođaváldima hárrái sámegillii ja vástádusa oažžuma hárrái sámegillii . 1 Geavaheaddjiidjearahallan maid Sámi dearvvasvuođadutkama guovddáš lea čađahan , čájeha ahte geavaheaddjit leat duhtameahttumat dearvvasvuođabargiid sámegiela máhttui , ja dát jearahallan duođašta čielgasit ahte dulkon lea heahtečoavddus . 1 Geavaheaddjiidiskkadallan lea čájehan ahte mobiilageavaheaddjiid eanaš beroštahttet ođđasat , gulahallan- ja kaleanddardieđut . 1 Geavaheaddjiguorahallama bohtosat galget geavahuvvon vuođđun ovdánahttimis bálvalusfálu kvaliteahta ossodagas . 1 Geavaheaddji hálddus goluide gullet earret eará suohkanlaš divadat . 1 Geavahanvuoigatvuođat Čáhppuhis Gáivuonas leat čielggaduvvon ja dasto lea báikkálaš olbmuin buorre vejolašvuohta ávkkástallat meahcceresurssaiguin iežaset eavttuid vuođul . 1 Geavahanrivttiid árvvoštallamis anii kommišuvdna vuođđun ahte geavahanminstara vuođul mii lei gárgeduvvan , lei báikkálaš vieruiduvvanvuođđosaš murrenriekti . 1 Geavahanortnega , riektečielggadeami ja rádjegeassima oktavuođas sáhttet mearrádusat adnot dušše čielggadit oktavuođa eará beroštumiide . 1 Geavahanguovllus sis ledje máŋga goađi gos sii orostalle . 1 Geavahanguovllus ledje sis 51 jávrri maid sii geavahedje . 1 Geavadis sáhttá dát máksit ahte dárbbašuvvo roavvagievkkan ja stuorra gievkkan / bargolatnja . 1 Geavadis leat stuora erohusat . 1 Geavadis lea dehálaš gildii oažžut mieđáhusa gieldda plánastrategiijii eará eiseválddiin , dannego muđuid sáhttet álkit čuožžilit váttisvuođat maŋŋá plánemis . 1 Geavadis konsultašuvdnageatnegasvuohta mearkkaša ovdamearkka dihtii ahte buot gažaldagat fápmudeami birra Sámediggái fertejit šaddat konsultašuvdnaáššin , ja geavatlaččat ii sáhte ráđđehus sirdit hálddašanortnegiid Sámediggái muđui go Sámediggi dasa miehtá . 1 Geavadis ii dáhpáhuva hárve ahte addojuvvo lohpi seammás go addojuvvo dispensašuvdna . 1 Geavadis ferte plánenmearrádus plánastrategiijas čujuhit váldorámmaide ja dehálaš áŋgiruššamiidda , ja ferte láhččojuvvot dávggasvuhtii jus dárbbut ja eavttut rivdet gaskan . 1 Geavadis dat mearkkaša omd. gáiddosoahpahusa . 1 Geavadis dat ii goassege dáhpáhuva . 1 Geatnegasvuođa váimmus lea ahte eamiálbmotjovkui , masa plánejuvvon doaibma sáhttá njuolga leat mearkkašahttin , lea doaibmi oassálastima gáibádus mearridanproseassain gitta doaimma álggaheapmái . 1 Geatnegasvuohta oažžut čađahuvvot dakkár analysa gullá dábálaččat plána evttoheaddjái . 1 Geatnegasvuohta nannet ja ovdánahttit sámi ásahusaid , ovttas stáhta konsultašuvdnageatnegasvuođain ja sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuođain , dagaha ahte maiddái lea dárbu ásahit bušeahttabargovugiid mat sihkkarastet ekonomalaš rámmaid sámi servodahkii ja vejolašvuođaid ovdánahttit dárbbašlaš ásahusaid . 1 Geatnegasvuohta lea maiddái dalle go ii leat čielggas ahte doaibmabijut njuolga sáhttet váikkuhit . 1 Geatnegasvuohta gáhttet sámegielaid Buot almmolaš doaimmahusain lea ovddasvástádus váldit vuhtii sámegielaid geavaheddjiid iežaset bargosurggiin suorgeovddasvástádusa vuođđojurdaga mielde . 1 Geatnegasvuohta gáhttet sámegielaid 1 Geatnegasvuohta gusto dušše doppe gos almmolaš orgána atná báikenama báikki namman , ovdamearkka dihtii adreassaid čáledettiin jdd. . 1 Geatnegasvuohta gusto dušše doppe gos almmolaš orgána atná báikenama báikki namman , ovdamearkka dihtii adreassaid čáledettiin jdd. 1 Geatnegasvuohta gullá oktii doallogeatnegasvuođain , muhto lea deaŧalaš deattuhit ahte dát guokte geatnegasvuođa leaba áibbas sierralaga . 1 Geatnegasvuohta fuolahit nationála beroštusaid mielddisbuktá ahte regionála plánamearrádusat eai sáhte geavahuvvot hehttet dakkár huksendoaibmabiju čađahuvvomis , mas lea nationála mearkkašupmi , omd. fápmorusttegiid ráhkaduvvomis . 1 Geatnegahtton sámegiela 5. – 10. dásis 1 Geatnegahtton dárogiela 1. – 7. dásis 1 Geatnegahttin nu go namahuvvon vuosttas lađđasis sáhttá guoddaluvvot dahje rievdaduvvot váidaleami haga hálddašanlága VI kapihtala vuođul njuolggadusaid mielde dan departemeanttas , maid Gonagas mearrida . 1 Geatnegahttin nu go namahuvvon vuosttas lađđasis galgá sisttisdoallat áigemeari goassážii dilli galgá leat njulgejuvvon . 1 Geatnegahttin ii dáidde olus váikkuhit álggus . 1 Geatnegahtti bušeahttašiehtadallamat leat guhká sávvojuvvon , ja mii leat danne ilus go maiddái ráđđehus dál oaidná dan dárbbašlažžan , loahpaha Sara . 1 Geat leat álgoálbmogat ? 1 Geat galggašedje oassálastit ságastallamis ? 1 Geat de besset guldalit digitála sáddagiid ? 1 Geasuhusat : ovddidit ássiide ja ealáhusaide geasuheaddji regiovnnaid ja guovddážiid . 1 Geassái 1974 ledjen cealkán eret jođiheaddjevirggis Skuvvanváris . 1 Geassit nuhttojuvvui ovddemusat . 1 Geassit lei guollebivdu siseatnamis eanet soaittáhagas Deanodagas . 1 Geassit 2000 dahkkojuvvui šiehtadus gálvolágideaddjin ođđa neahttačovdosa ektui . 1 Geassi lei boahtán . 1 Geasset lei skuvlafriddja , muhto ii lean leaksofriddja . 1 Geasset ledjen Einar Gullichsena fárus oaggumin . 1 Geasset ja giđđat geavahedje johkafatnasiid sáhtosteapmái . 1 Geasset eai leat boazobarggus nu ollu doaimmat . 1 Geasset 1999 álggahuvvui riikkagottálaš strategiija gárgedanprojeakta jahkái ceavzilis gárgedeami dihtii davvin Arktalaš Ráđi ceavzilis gárgedeami prográmma hárrái . 1 Geasset 1989 heaittihuvvui Skuvvanvári skuvla . 1 Geassesiidii galgá , doaibmanjuolggadusaid mielde , mearriduvvot alimus boazolohku , gč. lávdegotti árvalan § 9 – 1 ja § 9 – 4 . 1 Geassesiiddas sáhttet ovdamearkka dihte leat iešguđet bearašjoavkkut . 1 Geassesiiddas sáhttet leat máŋggat joavkkut mat dálvet gullet iešguđet dálvesiiddaide dahje eará bearašovttastumiide . 1 Geassesiidastivra Geassesiidii galgá válljejuvvot stivra man ovddasvástádus lea lágidit dilálašvuođaid oktasaš doaimmaide ja hálddašit siidda oktasaš rusttegiid , nugo njuovvanrusttegiid , gárddiid , áiddiid jna. . 1 Geassesiidastivra Geassesiidii galgá válljejuvvot stivra man ovddasvástádus lea lágidit dilálašvuođaid oktasaš doaimmaide ja hálddašit siidda oktasaš rusttegiid , nugo njuovvanrusttegiid , gárddiid , áiddiid jna. 1 Geassesiida galgá doallat jahkečoahkkima juohke jagi ovdal miessemánu loahpa . 1 Geassesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin geasse- ja čakčaguohtuneatnamiin . 1 Geassesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin geasse- ja čakčaguohtumiin . Dálvesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin dálve- ja giđđaguohtumiin . 1 Geassemánus juovlamánnui 2002 lei Moe Røisland Sosiáldepartemeanttas departemeantaráđđi , ja ođđajagimánu rájes 2003 geassemánnui 2004 lei son OD / ambassádaráđi sáttagottis Brusselis . 1 Geassemánus 2006 mearridii fylkkadiggi ahte guovttejahkásaš riikkaidgaskasaš IB-linnjá , International Baccalaureate Diploma Programme , galggai álggahuvvot Vuotnabađa joatkkaskuvllas 2007 čavčča . 1 Geassemánus 1999 ásahuvvui bargojuogus mas leat Suoma , Ruošša , Ruoŧa , Danmárkku , Islándda ja Norgga ovddasteaddjit ja mas galgá leat ovddasvástádus nuoraidpolitihkalaš áššiin . 1 Geassemánus 1998 ovdanbuktojuvvui raporta davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dárbbu ja vuđđosa birra . 1 Geassemánu álggus lei guovtti beaivásaš mátki ollu dáhpáhusaiguin mas ollu suohkanat ja sámi ásahusat ožžo viđa departemeantta stáhtačálli ja ámmátdoaimmahaga guossin . 1 Geassemánu loahpas mearridii EFTA-duopmostuollu ahte Norgga vuohki čađahit maŋásmáhcahannjuolggadusaid vuosttilda EEO-šiehtadusa.Otná mearrádusain oaidná ráđđehus dainna lágiin ahte norgga riekti vástida EEO-šiehtadussii . 1 Geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoalloláhka bođii 1933 boazodoallolága sadjái . 1 Geassemánu 9. beaivvi 1978 nr. 49 boazodoallolága njuolggadusat leat hábmejuvvon nu ahte ollu gažaldagaid ferte mearridit árvvošteami bokte . 1 Geassemánu 9. b. čoahkkimis gaskal Sámedikki ja Norgga dutkanráđi šiehtaduvvui lágidit dakkár konferánssa . 1 Geassemánu 9. b. 1978-mannosaš láhka nr. 50 kulturmuittuid birra ( kulturmuitoláhka ) 1 Geassemánu 9. b. 1978-mannosaš lága nr. 50 vuođul kulturmuittuid birra ii galgga registreren ja duođašteapmi mange láhkai duohtadit kulturmuittuid . 1 Geassemánu 7. b. . Nationen-áviissas čuoččuhit , ahte unna vearrokantuvrražiid heaittiheapmi lea ” vuot lávki dan guvlui , ahte buot čohkkejuvvo guovddážiidda ” . 1 Geassemánu 5. b. dollojuvvui čoahkkin Girkonjárggas justisminister D ¸rum:ain . 1 Geassemánu 5. b 1961-mannosaš lágas ránnjááiddiid birra . 1 Geassemánu 30. b. maŋŋá giddejuvvo jienastuslohku , ja ádjána veaháš dievasmahttit dan . 1 Geassemánu 3. 1999 mearridii Sámediggi Dásseárvvu doaibmaplána mas sámi nissoniid sajádat lea guovddážis , oktan nannenduovdagiiguin , ulbmiliiguin ja doaibmabijuiguin 1999–2001 . 1 Geassemánu 29. b. 1990-mannosaš láhka energiija buvttadeami , nuppástuhttima , vuovdima , juogu ja geavaheami ja dakkáraččaid birra ( energiijaláhka ) § 2-1 nubbi lađas : 1 Geassemánu 28. b. 1974-mannosaš lágas odelrievtti ja opmodaga badjejasas váldima birra . 1 Geassemánu 27. b. 2008 mannosaš láhka nr. 71 plánema ja huksenáššemeannudeami birra ( plána- ja huksenláhka ) ( plánaoassi ) boahtá fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Geassemánu 27. b. 1985-mannosaš EU-direktiiva 85/337/EØF dihto almmolaš ja priváhta prošeavttaid birasváikkuhusaid birra , ja njukčamánu 3. b. 1997-mannosaš EU-direktiiva 97/11/EF direktiivva 85/337/EØF rievdadusaid birra , lea ovdal siskkáldahttojuvvon plána- ja huksenláhkii ja láhkaásahussii váikkuhusčielggadusaid birra . 1 Geassemánu 26. beaivvi 1992 bággočađahanláhka nr. 86 § 13 – 2 mii gusto eará bággočađaheapmái go ruđa bearramii , nanne vuosttaš lađđasis ahte dilit mat leat bággočađaheami vuođđun erenoamáš láhkamearrádusa olis , sáhttet čađahuvvot lága 13. kapihttala mielde . 1 Geassemánu 25. b. kontuvra lágidii seminára Arctic Policy : Sustainable use of resources , possibilities and challenges – mii lea okta golmma váldofáttás mat leat EUdokumeanttas Arctic Communication skábmamánus 2008 . 1 Geassemánu 24. b. 1 Geassemánu 23. b. dii.18 00 : - Rabas digaštallančoahkkin 1 Geassemánu 22. b. dii.14 00 : - Čoahkkin Saemien Sijte:in . 1 Geassemánu 21. b. 1963-mannosaš láhka Geainnuid birra ( geaidnoláhka ) 1 Geassemánu 2011 leat registrerejuvvon 5 čađahuvvon sámi-guoskevaš doavttergráda . 1 Geassemánu 1999 álggahuvvui bargojoavku mas leat departemeanttaid ovddasteaddjit Suomas , Ruoššas , Ruoŧas , Danmárkkus , Islánddas ja Norggas geain lea ovddasvástádus nuoraidpolitihkalaš gažaldagain . 1 Geassemánu 19. b. 1970-mannosaš láhka nr. 63 luonddugáhttema birra ( luonddugáhttenláhka ) 1 Geassemánu 17. b. 2005-mannosaš láhka nr. 101 opmodatregistara birra ( matrihkkalláhka ) 1 Geassemánu 17. b. 2005-mannosaš lágas nr. 85 riektedilálašvuođaid birra ja eatnamiid ja luondduresurssaid hálddašeami birra Finnmárkku fylkkas . 1 Geassemánu 17. b. 2005-mannosaš lágas nr. 79 akvakultuvrra birra dahkkojuvvojit čuovvovaš rievdadusat : § 17 nubbi lađas galgá čuodjat ná : 1 Geassemánu 15. b. 2001-mannosaš lágas nr. 70 gieldda- ja fylkkagieldda rájáid mearrideami ja nuppástuhttima birra . 1 Geassemánu 14. b. 1966 bođii muohtadálki ja vilggodahtii gietti muhtin áigái . 1 Geassemánu 12. b. 1906 bođii sierra láhka Diplomatiija- ja Konsuláhtalágádusa birra . 1 Geassemánu 11. b. 1993-mannosaš láhka nr. 101 áibmojohtalusa birra ( áibmojohtalusláhka ) 1 Geassemánu 1.b.2001 láhkarievdadusas mearridedje ásahit guovddáš válgalávdegotti , Sámedikki válgalávdegotti , biiresámeválgastivrraid sadjái mat leat riikka 13 válgabiirres . 1 Geassemánu 1. beaivvi biddjo Finnmárkkuláhka fápmui . 1 Geassemánu 1. b. 2005 dohkkehii Sámediggi prosedyraid stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid várás ( konsultašuvdnašiehtadus ) ja stáhtaráđđi mearridii daid suoidnemánu 1. b. 2005 . 1 Geassemánu 02. - 05. b. 1 Geassemánnu 2007 . 1 Geassemánnu 2007 1 Geassem. 1 Geasseguohtonguovlluin gos dál leat máŋga joavkku , eai beasa bohccot lihkadit nu viidát . Dát lea ekologalaš ja buvttaduslaš vahágin . 1 Geasseguohtonguovlluin gos dál leat máŋga joavkku , eai beasa bohccot lihkadit nu viidát . 1 Geassefearggat 2006 juolludii Romssa fylkka RDA-stivra 2,8 miljon ruvnno fylkkasuohkanii nu ahte dat sáhtii váldit badjelasas Brensholmena ja Botnhamna feargahámmaniid . 1 Geassebargu ofelažžan - ref. 10/2887 1 Geassebargi barggut leat seamma go bajábeal sadjásašvirggis . 1 Geassebargi , kontorbáiki Vuonnabađas . 1 Geassebargi , kontorbáiki Olmmáivákkis . 1 Geasse kampánjjahattit 1 Geasse fealtasesoŋgga oktavuođas leat háleštan ja doallan čoahkkimiid viessoeaiggádiiguin ja sámi báikegottiiguin lullisámi guovllus sámi visttiid suodjaleami ektui . 1 Geasku Jus dearvvašvuođabálvalusat maid dát láhka siskkilda , doaimmahuvvojit dan láhkai ahte dat leat lága dahje lága vuođul addojuvvon mearrádusaid vuostá , ja jus sáhttá navdit ahte doaimmas leat vahátlaš váikkuhusat divššohasaide , de stáhta dearvvašvuođageahčču addit geaskku dilálašvuođaid njulgema hárrái . 1 Geasku 1 Geasehandoarjja njuovvamiidda . 1 Geasa galgá geiget mearrádusa boazologu unnideami birra go siidii lea mearriduvvon alimus boazolohku ? 1 Geasa galgá geiget gaikungohččuma ? 1 Geas áššebeali nákca lea , mudde veara ­dnelága § 2 – 1 . 1 Geas lea ovddasvástádus oahpahit boahtte buolvvaide sámi kultuvrra ja eallinvuogi birra ? 1 Geas lea ovddasvástádus juhkančáhceguovlluin ? 1 Geas lea ovddasvástádus das ahte sámi kulturbuktagat duođaid geavahuvvojit ? 1 Gearggusvuođasuorggis koordinere fágajuogus strategija ja ulbmiliid mat gusket departemeantta gearggusvuođabargguide . 1 Gearggusvuođaprográmma daid olggosluoitimiid várás maid lihkohisvuođat dagahit ( EPPR ) 1 Gearggusvuohta- og sihkkárvuohta . 1 Gearggusvuohta . 1 Gearggus 21. árktalaš dálvegilvvohallamiidda ! 1 Geallir mii lea 4x4 m orru buorre . 1 Gealbudeapmi ja rekrutteren 1 Gealboprográmma mas ásahuvvon ja smávit fitnodagat main lea báikkálaš márkan oalgguhuvvojit gilvalit regionála / riikkaidgaskasaš dásis . 1 Gealbolokten meahcceealáhusainge , ee. oahppodoaibmabijut , guolástanofelastimis ovdánahttin , murjjiid ja guliid náláštuhttin ja buvttaovdánahttin , leat oasit mat deattuhuvvojit árvoháhkanprográmmas . 1 Gealbolokten dárbbašuvvo seammás go árbevirolaš máhttu meahcis johtit ja dan ávkkástallat doalahuvvo ja ovdánahttojuvvo . 1 Gealboguovddáš galgá galbejuvvot sámegillii . 1 Gealbofylkkaráđđi Fylkesråd for kompetanse 1 Gealbobargosajit leat deaŧalaččat sámi guovlluin , go galgá viidáseappot ovddidit árbedieđu vuođđun ealáhushutkamii . 1 Gealbobargosajit 1 Geainnu ledje giliolbmot gáibidan 1919 rájes , dat gárvvistuvvui 1984:s . 1 Geainnu divvun Stonglandseidet ja Skrolsvik gaskka gárvánii jagi 2009 , ja čalmmusteapmi lei čakčamánu 26. beaivvi . 1 Geainna / geaiguin áiggut ovttasbargat prošeavtta ? 1 Geaidnu rabas birra jagi Leavnnjas Suomarádjái • Huksen geainnu Spiinniidgieddái ja Bieskkenjárgii , ja eará smávit geainnut eanandoallodáluide 1 Geaidnu ovddasguvlui Sámegieloahpahus vuosteluohkás 1 Geaidnu jierpmálaš ja ceavzilis hálddašeapmái manná stuorát báikkálaš searvama , mielde váikkuheami ja ovddasvástádusa bokte . 1 Geaidnu jierbmái manná dan viđa áiccu čađa , ja mun gullen , oidnen , haksen , smáhkejin ja mus ledje dovddut . 1 Geaidnu Njeareveadjái . . . . . . . . . . . 1 Geaidnu Leavnnjas lei 1934 ’ geasi ollen Kárášjoga rádjái , ja moai olliime čáppa ja fiinna gillái fierttus čakčabeaivvadahkan . 1 Geaidnu , mas leat njeallje doali , ja fysihkalaččat sirrejuvvon geidnosat 1 Geaidnočoavddus Njeareveadjái lea leamaš ovddiduvvon Sámedikki dievasčoahkkimii máŋgga oktavuođas ja vuoigŋa lea leamaš positiiva . 1 Geaidnoprošekteren lea hui divrras ja lea vel gieldda ovddasvástádus . 1 Geaidnolágádus lágidii rahpama , mii lei prošeavttas huksejeaddji . 1 Geaidnohuksen bissehuvvui doaisttážii ii ge hárjehallan álggahuvvon ovdal go boazodoallit ledje mannan eret guovllus . 1 Geaidnohuksen , mássaviežžan , visttit ja rusttegat leat dakkár duohtadeamit , mat sáhttet billistit čázádagaid suodjalanárvvuid . 1 Geaidnogaskka buoret merken ( 25 km ) 1 Geaidnofierpmádaga huksen 1950 ja 1960 jagiin dagai olggobeale olbmuide álkin boahtit rievssatbivdoguovlluide , de leat báikegotti olbmot ávkkástallan eanaš ieža dainna resurssain . 1 Geaidno- ja máđiidoaimmaid lokten lea historjjálaš dásis . 1 Geahččit liikojedje juovlaneavtttalmasaide , eaige unnimusat dramatiserejuvvon lávlagii " Mors lille Ole " ( Eatni unna Ovlláš ) . 1 Geahččanlohpi dahká vejolažžan duohtandahkat demokráhtalaš rievtti oasálastit Sámedikki mearridanproseassaide . 1 Geahččama birra 1 Geahččaluvvui maiddái elektrovnnalaš poastajournála , muhto teknalaš váttisvuođaid geažil dat heaittihuvvui johtilit . 1 Geahččalit maid sihkkarastit teáhtera doibmii eanet doarjaga ovttasbargošiehtadusa bokte mii Sámedikkis lea lullisámi guovllu fylkkagielddaiguin . 1 Geahččalit doallat ovttalágan geavahusa daid doaibmabijuid oktavuođas main lea oktasaš ruhtadeapmi 1 Geahččalin dalle buhttet dan ja gávdnat vugiid mo sáhtášin čájehit ahte birgen bures . 1 Geahččalii čájehit munnje ahte dobbelis siidda ledje eallit mat ledje vel stuorábut go beana . 1 Geahččaleapmi ráŋggáštuvvo seamma láhkai go ollašuhttojuvvon rihkkun . 1 Geahččaleapmi ráŋggáštuvvo ládje go ollašuhttojuvvon rihkus . 1 Geahččaleapmi addá olbmuide geat barget dulkan , vejolašvuođa čájehit iežaset dulkongelbbolašvuođa . 1 Geahččaleamit galget jorgaluvvot buot golmma sámegillii . 1 Geahččaleami ulbmilin lea ásahit dakkár oskkuoah-pahusa mii lea vuođđuduvvon sámi kristtalaš árbevirrui ja mii lea mánáid eatnigillii . 1 Geahččalanáigodaga maŋŋá ásahii Gielddaiddepartemeanta jagi 1985 doarjjaortnega sámi dulkonbálvalussii 0,6 milj. ruvdnosaš juolludusain . 1 Geahččalanroggama oktavuođas Finnmárkkus guoská § 17 nuppi - guđat lađđasii vástideaddjin . 1 Geahččalanroggama oktavuođas Finnmárkkus guoská maiddái § 17 nuppi lađđasis guđat lađđasii . 1 Geahččalanrieggáid ovddastupmi Romssas sáhttá váikkuhit fierpmádaga buorideami eanandolliid ja geahččalanrieggáid gaskka . 1 Geahččalanprošeakta lea plánejuvvon bistit golbma jagi . 1 Geahččalanprošeakta 1 Geahččalanortnet mas váldi lea biddjojuvvon njuolgga Sámediggái , jotkojuvvo dasságo loahpalaš organiseren lea mearriduvvon . 1 Geahččalanortnegin golmma jagi áigodahkii lea várrejuvvon doarjjaruhta sámi filbmabuvttadeapmái . 1 Geahččal dákkár skuvlavázzima , de jáhkán earát ge ledje šaddat váddásat ! 1 Geahčá preassakonferánssa Stoltenbergain ja Medvedjevain Neahtta-TV:s 1 Geahčá muđui kapihhttala 2 Máŋggabealat ­vuohta sámi servodagas . 1 Geahčá maiddái kap. 19.6 terminologiijaovdánahttima birra . 1 Geahčá govaid čoahkkimiin gaskal Stoltenberga ja Medvedjev a. 1 Geahčá fállovejolašvuođaid čuoggá Dokumeanttatd / Lágat ja njuolggadusatr / Lágat iešguhtetge departemeantta vuolde . 1 Geahčá eambbo govaid čoahkkimiin gaskal Stoltenberga ja Medvedjeva 1 Geahčus mii čájeha gielddaid dahje suohkaniid main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , lea vejolaš viežžat dáppe » válgabargiid ” vuolde : www.valg.no Sámelága § 2-4 Álggahuvvon lea ođđa válgabiirejuohku mas leat hárvvit muhto stuorát biirret . 1 Geahčtalandoaibma lea goaivuma , bázáhusaid guoooima , fievrredeami j. ea. dáfus dakkár mas ii dieoe viidodaga , ja mii sáhttá leat bistevaš doaimma lunddolaš álgun . 1 Geahčastat dain gielddain oidno kapihttalis 5.1 . Daid gielddaide lassin gullet sámi álbmot Sáčča ja Leaŋgaviikka gielddain ja máttasámeguovllus Sámi ovddidanfoandda doaibmaguvlui . 1 Geahčastagat maŋos guvlui 1 Geahča čuovvovaš liŋkkas guđe gielddain ii leat válgadiggi : 1 Geahča čuoggá III. 1 Geahča čuoggá A. 9 UNIKOM 1 Geahča čuoggá A . 9 UNIKOM 1 Geahča visogova mas oainnát mat gielddat vuostáiváldet jienastagaid válgabeaivvi ja mat gielddat vuostáiváldet jienastagaid dušše ovddalgihtii [ pdf-hápmi ] [ excel-hápmi ] 1 Geahča visogova mas oainnát main gielddain válga čađahuvvo ovtta beaivvis ja main gielddain dat čađahuvvo guovtti beaivvis . 1 Geahča velá kapihttaliid 2 ja 8 . 1 Geahča tabeallas ovdamearkka , mas galget juogaduvvot 11 áirasa . Olgeš-bellodat 1 Geahča tabeallaid 1 Geahča sierra raportta ja cealkámuša konferánssas . 1 Geahča sierra ja mielddusin biddjojuvvon raportta AWG:s 2004 . 1 Geahča riektevuođu birra eambbo maŋŋelis . 1 Geahča preassakonferánssa Neahtta-TV:s 1 Geahča ovdanbuktima Neahtta-TVas . 1 Geahča otná preassakonfereanssa neahtta-TV sáddagis 1 Geahča muđuid doaibmabiju 56 . 1 Geahča muđui čuo. III. 1 Geahča muđui ášši mildosa mas lea geahčastat prošeaktaruhta juolludemiin áigodagas 1999-2004 . 1 Geahča muđui ášši SPR 10/04 Sámi IT strategiijat . 1 Geahča muđui sámediggeválgga láhkaásahusa §§ 28 ja 29 . 1 Geahča muđui sierra mildosa čoahkkimiid ja ovddastemiid birra . 1 Geahča muđui sierra mildosa . 1 Geahča muđui kapihttala guovttegielalašvuođadoarjja gielddaide . 1 Geahča muđui buot áššiid áššelisttus . 1 Geahča muđui Sámedikki 2007 jáhke ­dieđáhusa čuoggá 2.1 . 1 Geahča muđui Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 3.3 . 1 Geahča mii dain lea čállon . 1 Geahča mieldečuvvosa 3 . 1 Geahča mielde biddjon kopiija reivves . 1 Geahča mat maiddái ovddeš preassadieđáhusaid . 1 Geahča man romes gávttit – it galgga goassege diekkára coggat badjelasat . 1 Geahča maiddái čilgehusa kap. 14.8.3:s Museat . 1 Geahča maiddái www.tromsfylke.no/gammen eanet dieđuid prošeavtta birra . 1 Geahča maiddái www.diggi.no , gos čuožžu SNPL nuoraidbarggu birra . 1 Geahča maiddái sierra ášši 46. siiddus , plána ja ealáhus . 1 Geahča maiddái kápihttal 7.4.2 vuollelis . 1 Geahča maiddái kápihttal 2 , Sámegiella mánáidgárddis ja skuvllas dán ” sámi logut muitalit 4 ” . 1 Geahča maiddái kap. 6.5 gos bargojoavku evttoha ahte sámelága mearrádus mii mearrida goas Sámedikki jahkedieđáhus galgá sáddejuvvot Gonagassii , galgá heaittihuvvot . 1 Geahča maiddái kap. 19.4.3 . 1 Geahča maiddái Sámedikki jahkedieđáhusaid . 1 Geahča maiddái Sámedikki jahkedieđáhusa čuoggá 10.4 . 1 Geahča maiddái Sámedikki jagi 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 6.3 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhuse čuoggá 2.2 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 4.9 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 4.7 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 4.6 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 3.1 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 2.3.1 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 10.6 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 10.5 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 1.2 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa 11. čuoggá . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa čuoggá 9.2 ja 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 10.2 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa čuoggá 9.1 ja 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 10.1 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa čuoggá 7.3 ja 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 8 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa čuoggá 7 ja 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 11.1 . 1 Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa ( 5. čuoggá ) ja 2007 jahkedieđáhusa ( 6. čuoggá ) . 1 Geahča maiddái Sáme ­dikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 2.1.1 . 1 Geahča maiddái A.2 . 8 Sámi instituhtta . 1 Geahča maiddái A.2 . 1 Geahča maiddái : 1 Geahča maiddái " Bajit njuolggadusat daid doarjagiid várás maid Sámedikkis sáhttá ohcat " 5. čuoggá gos čuožžu ahte doarjjaohcamat galget leat Sámedikkis ovdalgo plánejuvvon doaibmabidju álggahuvvo . 1 Geahča loahppaprotokolla 1 Geahča liŋkka vuolábealde . 1 Geahča listu buot doavttergráda váldiin UiT:s 1973-2010 : http://www2.uit.no/ikbViewer/page/ansatte/organisasjon/artikkel?p_document_id=224371&p_d imension _id=88199&p_menu=42374&p_lang 1 Geahča kapihtal 7.7 IT-vuogádagat ja sámegiel čálamearkkat . 1 Geahča kap. 10.6.3 seamma lágan rahčamušaid birra julevsámegiela várás . 1 Geahča kap. 10.6.3 nannema birra julevsámi guovllus . 1 Geahča kap 7.1 Ovttasbargošiehtadusa birra Sámedikkiin . 1 Geahča juohkinskovi 1 Geahča http://www.regjeringen.no/nb/dep/aid/dok/rundskriv/2006/Statsbudsjettet- 2007 --- behandling-og-samordning-avsamiske-saker.html?id 109608 = 1 Geahča govaid Flickr neahttabáikkis 1 Geahča evttohusa čuoggás A. 6 Sámi dutkan ja oahpahus Norgga guolástusallaskuvllas . 1 Geahča evttohusa čuoggás A . 1 Geahča earret eará liŋkkaid vuolábealde main leat dieđut ruvttoáiggiid birra . 1 Geahča eanet lávdegotti árvalan merkennjuolggadusaid birra láhkaevttohusa 7. kapihttalis . 1 Geahča eanet buohcanjávkanstatistihkaid nav.no siiddus 1 Geahča dávjjibut davás Vuostebiggii vázzin , dagaha ruoksadet nieraid . 1 Geahča dán guokte artihkkala olmmošloguovdáneami birra SED-guovllus : Øivind Rustad ( 2010 ) : ” Olmmošlohkoovdáneapmi SED-guovllus ” Girjjis Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller 3 . 1 Geahča doaibmabidjopáhka čilgehusa Neahtta-TV : 1 Geahča dan birra neahttabáikkis www.sami-statistics.info . 1 Geahča daid gielddaid dahje suohkaniid visogovalaš logahallama main válga dollojuvvo ovtta beaivvi ja main válga bistá guokte beaivvi . 1 Geahča appendix 1 oppalašgeahčastaga 1 Geahča Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 4.5 . 1 Geahča Sámedikki 2007 jahkedieđáhusa čuoggá 3.2 mas jagi 2007 konsultašuvnnat válddahallojuvvojit . 1 Geahča Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa ( čuoggá 9 ) ja 2007 jahkedieđáhusa ( čuoggá 10 ) Sámedikki váikkuhangaskaomiid ja barggu birra ealáhusovddidansuorggis . 1 Geahča Ruhtadandepartemeanta reivve mielkeduollu birra 1 Geahča Pettersen ( 2006 ) , eanet lohkat dán fáttás . 1 Geahča NAČ 1997 : 5 siidu 36 1 Geahča Hirvonen , Vuokko ( doaimm. ) 2003 : Sámi skuvla plánain ja praktihkas . 1 Geahča " Sámelávdegotti " evttohusa " Lávdegotti vuođđooaidnu " - oasis . 1 Geahpidit sin logu geat • molssaeavttot oahpahusjoregat ( - arenat ) ohppiide guđet čađahit , muhto eai ceavzze , lea dehálaš áŋgiruššansuorgi . 1 Geahpeduvvon bálkká lea vejolaš máksit go bargi sámegiela oahpahus lea viidát go dat oahppu maid orgána dárbbaša ja go oahpahus ii leat njulgestaga dárbbašlaš bargi bargui . 1 Geahpedit ealáhatstoffaid siigama ja beassama čáhcái . 1 Geahca linkka . . 1 Geahca linkka . 1 Gea man ropmi dat lea ! 1 Gb sámediggejovkku mielas lea maid dehálaš ahte Finnmárkku eatnamiid ja luondduriggodagaid hálddašeami ulbmil lea bisuhit ekologalaš luonddugeavaheami . 1 Gb sámediggejoavku sáhttá dan vuođul áddet Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa , ja sáhttá danne atnit vejolažžan giliide álggahit gillegeavahanmálle geahččalanprošeaktan ohcama mielde mii lea sáddejuvvon gildii . 1 Gb sámediggejoavku rohtte ovdan ahte Guovddášbellodagas ja lávdegoddeáirasis Johan Martin Eira ' s lea dán áššái sierramearkkašeapmi riektejoavkku árvvoštallamis . 1 Gb sámediggejoavku oaivvilda ahte juohke guovllus mas álgoálbmoga ja eará čearddaid gaskavuođat leat valjis ja ruossut doarrás , lea stuorra ovdun jos eatnamiid várás lea oktasaš hálddašeapmi . 1 Gb sámediggejoavku oaivvilda ahte fierbmelohpi ain galgá leat sin várás geain lea dihto eanandoallodoaibma guhkimusat guovtti kilomehter duohken deanu luossačáziin eret . 1 Gb sámediggejoavku oaivvilda ahte dakkár guovlluin olbmot leat ovddidan sosiála ja lágalaš árbevieru masa gullet dakkár visttiid ceggemat , geavaheapmi ja ortnegisdoallan . 1 Gb sámediggejoavku oaivvilda ahte Finnmárkku eatnamiid oktasaš hálddašeami lea nu dehálaš váldit vuhtii , ahte maiddái boahtte-áigásaš hálddašeapmige berre leat ovtta orgána duohken . 1 Gb sámediggejoavku lea ovtta mielas Álbmotriektejoavkkuin das , ahte oktasaš eananhálddašeami lea vejolaš bealuštit " beallalašmolsunoainnu " vuođul , geahča NOU 1997:5 s. 46-47 . 1 Gb sámediggejoavku lea duhtavaš go Sámediggeráđis lea máŋggabealageabbo oaidnu go Sámi vuoigatvuođalávdegottis ja Sámedikki riektejoavkku eanetlogus gođiid ja barttaid huksemiid hárrái . 1 Gb sámediggejoavku ii leat dattetge ovtta mielas Sámi vuoigatvuođalávdegottiin das , ahte " árbevirolaš meahccegeavaheapmi " ferte leat okta eaktu , dasgo dakkár eaktu sáhttá hehttet kultiverendoaimmaid . 1 Gb sámediggejoavku ii doarjjo dan ja dáhtošii geahpedit lávdegotti 10-lahttosažžan . 1 Gb sámediggejoavku dáhttu dan olis muittuhit ahte 1 Gb sámediggejoavku doarju ollásit Sámediggeráđi loahppajurdaga , ahte jos fylkkadiggi mearrida hilgut Finnmárkku eananhálddašeamis " dásseárvoprinsihpa " , de dan mearrádusa geažil šaddá veadjemeahttun vealtat juohkimis hálddašeami ( geahča maid álbmotrivttiid áššedovdit oaivvildit ) , nu ahte lea sihke Sámi eananhálddašeapmi ja Finnmárkku eananhálddašeapmi . 1 Gb sámediggejoavku doarju danne Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa iešdáhtolašvuođa beale . 1 Gb sámediggejoavku danne doarju ollásit lága ulbmila , nammalassii " lágidit nu ahte Finnmárkku eatnamat ja luondduriggodagat geavahuvvojit ja hálddašuvvojit fylkka ássiide ávkin ja erenoamážit sámi kultuvrra vuođđun , oktan ealáhusaiguin ja servodaga doaimmaiguin . 1 Gb sámediggejoavkkus eai leat máhtut maiguin iskkadit Álbmotriektejoavkku ja Advokáhtaid searvvi juridihkalaš árvvoštallama . 1 Gb sámediggejoavkku oaivil lea ahte gánnáha deattuhit ahte artihkkal 34 addá vejolašvuođa čađahit soahpamuša guđege riikka sierranas dilálašvuođaid vuhtii válddedettiin . 1 Gb sámediggejoavkku mielas buot dát namahuvvon eavttut leat mielde Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuođđo-oainnus . 1 Gažaldat áirasis Willy Ørnebakk , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Gažaldat áirasis Willy Ørnebakk , Bargiidbellodaga sámediggejoavku 1 Gažaldat áirasis Steinar Pedersen , Bargiidbellodat : 1 Gažaldat áirasis Roger Pedersen Sámi válgalihttu : 1 Gažaldat áirasis Randi A. Skum , NSR : 1 Gažaldat áirasis Per A. Bæhr Friija joavku : 1 Gažaldat áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodat : 1 Gažaldat áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Gažaldat áirasis Leif Elsvatn , Bargiidbellodat : 1 Gažaldat áirasis Egil Olli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Gažaldat áirasis Egil Olli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku 1 Gažaldat áirasis Asbjørg Skåden , NSR : 1 Gažaldat vuoigatvuođas iešmearrideapmái lea fas šaddan áigeguovdilin eamiálbmotoktavuođain . 1 Gažaldat sámi vuoigatvuođaid birra eatnamiidda , čáziide ja luondduriggodagaide lea osohahkii láhkaaddinmuttus ja osohahkii čielggadanmuttus . 1 Gažaldat min áššis lea dainna , leatgo eanaeaiggádat dahkan jáhkehahttin ahte Saanti ja Gåebrien sijtes ii leat riekti boazoguohtumii riidoguovlluin . » 1 Gažaldat mii jerrojuvvo Romssas , lea ahte juogo dát lea min buresdoaibmi lávdaduvvon spesialistadearvvašvuođabálvalusa unnideami álgu , ee. riegádahttinbáikkiid logu geahpedeapmi , daid mat leat ássamiid siskkáldas struktuvrii deaŧalaččat 24. Riikkalaš dási oasáluš UNN ferte huksejuvvot ain eambbo vai lea dievas universitehtaklinihkka ja olles riikkaoasi dearvvašvuođabálvalusa máhttovuođđu . 1 Gažaldat mii guoská sámegielalaš veahkkeduopmáriidda lea namuhuvvon Od.prp. nr. 22 ( 2006 – 2007 ) Láhka duopmostuollolága nuppástuhttima birra , 39. siiddus . 1 Gažaldat leago vejolaš ja movt vejolaččat sáhttá bidjat čanastagaid dahje oalgguhit fierpmádatovttasbarggu , lea áigeguovdil oktavuođa doallama ja ovttasbarggu áššečuolmmaid ektui . 1 Gažaldat lea maid guorahallon ráđđádallamiin . 1 Gažaldat lea liikká hui hárve áigeguovdil , go leat nuppi lađđasa eavttut mat geavatlaččat ráddjejit dien . Nuppi cealkaga mielde lea mearkka dahje doalloovttadaga eaiggáduššama eaktu ahte lága fápmuiboahtimis lea alddis dahje váhnemis dahje váhnenváhnemis leamaš boazodoallu váldoealáhussan . 1 Gažaldat lea go Sámedikkis áššečuoččaldahttingelbbolašvuohta lea dán rádjai leamaš eahpečielggas , ii ge dat leat geahččaluvvon riekteapparáhtas . 1 Gažaldat lea , galgágo Sámediggi gáibidit alcces dakkár gieldinvuoigatvuođa go dat lea searván Finnmárkku eananhálddašanorgánii ovttaárvosažžan . 1 Gažaldat guoská bargui sámi guolástusain , eanadoaluin , boazodoaluin ( ealáhusat ) , resursahálddašemiin ja kulturbargguin . 1 Gažaldat galgá ságastallojuvvot buot guoskevaš beliiguin , earret eará Birasgáhttendepartemeanttain ja Justiisadepartemeanttain , ovdal go dahkko loahpalaš oaivil áššis . 1 Gažaldat galgá go sámegielgeavaheapmi ipmilbálvalusas muddejuvvot gohččosiin sámelágas , galgá árvvoštallojuvvot go sámelága ođđasis árvvoštallet . 1 Gažaldat galgá go dat fas álggahuvvot jagi 2011 , galgá mearriduvvot . 1 Gažaldat galgá go dakkár gáibádus leat mii sihkkarastá ahte leat sámegielalaš veahkkeduopmárat lea oppanassiige váddáseabbo go dat álgočalbmái orru leamen . 1 Gažaldat ferte ovddiduwot čálalaččat čoahkkinjodihangoddái-mal ) imustá vahku ovdal Sámedikki ollesčoahkkima , ja diedihuwot áirasiidda ovdalgo ráddádallamat álget Sámedikkis . 1 Gažaldat ferte guorahallojuvvot dálá láhkaođasteami oktavuođas . 1 Gažaldat eará almmolaš orgánaid geatnegasvuođas diktit Sámedikki addit cealkámuša , ságaškuššojuvvui Sámi vuoigatvuođalávdegottis NA— 1984 : 18 , vrd , maiddái ot. prp. nr. 33 ( 1986–87 ) . 1 Gažaldat das gokčet go sámelága giellanjuolggadusat doarvái bures Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid gáibádusaid giela ektui , galgá árvvoštallojuvvot dán oktavuođas . 1 Gažaldat dahkamuš- , ovddasvástádus- ja doaibmajuohkimis hálddahusdásiid gaskkas lea guovdil maiddái sámepolitihkalaš oktavuođas . 1 Gažaldat báikkálaš sámelávdegottiid ja sierra sámekonsuleanttaid birra gielddain berre árvvoštallot dán oktavuoi1as . 1 Gažaldat berre dál váldojuvvot guorahallama vuollái sihke fylkagielddas ja áigeguovdilis gielddain . 1 Gažaldat Sámedikki kantuvrra ceggemis ferte čielggaduvvot dárkileappot . 1 Gažaldat Sámediggeráđđái 1 Gažaldat : Oaiwildago Sámedikki presideanta ahte lea riekta seaguhit iežas eará joavkkuid siskkáldas áššiide , ja oppalaččat gilvit boasttu dieđuid min joavkku miellaguottu ektui sámediggeráđi bargui ovddit áigodagas ? 1 Gažaldat : 1 Gažaldat 2 áirasis Roger Pedersen , SVLa sámediggejoavku : 1 Gažaldat 1 áirasis Tore Bongo NSR sámediggejoavku : 1 Gažaldahkii sáhttá go dán šiehtadusa šiehtadallat Skániid joatkkaskuvlla ektui , de dat ii biehttaluvvon , muhto buhtadus ferte meroštallojuvvot sullasaš prinsihpaid vuođul go dan maid Romssa fylkkasuohkan bidjá vuođđun - máksu priváhta skuvllaid máksomeriid vuođul dahje guosseohppiid máksomeriid vuođul dohkálaš juridihkalaš ja ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 1 Gažaldahkii leatgo sus plánat oahppat eambbo sámegiela boahtteáiggis , vástida Britt Erna ahte son ii riekta dieđe . 1 Gažaldahkan šaddá maiddái dárbbašuvvo go láhkarievdadus dahje sierra láhka dakkár mediafitnodahkii maid sámi almmolašvuohta eaiggáduššá . 1 Gažaldahkan sáhttá leat vaikko " movt rievdadit válgalistta ? " 1 Gažaldahkan lea leamaš vejolašvuohta positiivvalaččat vealahit . 1 Gažaldagat šiehtadallamiid dáfus lea okta máŋgga temás boahttevaš guovttebealát proseassas Sámedikki válddi ja rolla birra . 1 Gažaldagat sámi oahpaheaddjeoahpu birra ja dat mat leat evttohuvvon NA— 2000 : 3 , gieđahallojuvvojit sierra kapihttalis oahpaheaddjeoahppodieđáhusas 2002. 2002 rájes oažžu Stáhta oahppokantuvra Davvi-Trøndelágas guokte lohkanvirggi juohke jagi mat juolluduvvojit oahpaheddjiide geat váldet oarjelsámegiela joatkkaoahpu ja ožžot čatnanáiggi skuvllain main oahpahuvvo oarjelsámegiella . 1 Gažaldagat mat šaddet digaštallojuvvot joavkkus lea earret eará dat movt ásahusat barget vai olahit unnitálbmotgehččiide , movt sii barget vai sáhttet viidát guovllus rekruhttet bargiid ja movt dát váikkuha ásahusa dáiddalaš buvttadeami . 1 Gažaldagat mat gustojit sámi oahpaheaddjeohppui ja mat leat evttohuvvon NA—:s 2000 : 3 , gieđahallojuvvojit sierra kapihttalis oahpaheaddjeoahppodieđáhusas 2002 . 1 Gažaldagat mat bohciidit institušuvnna Sámi arkiivva ja áigeguovdilis gárgedanplánaid oktavuođas leat Kultuvradepartemeantta gieđahallamis oassin dieđáhusa st.meld. nr. 22 ( 1999–2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving ( Dieđu ja vásihusa gáldut ) čuovvoleami gieđahallamis . 1 Gažaldagat leat vuolgán stuorra bajilčállagiin Finnmark Oagblad nammasaš áviissas mal ) l ) á Sámedikki rahpama gos " Bargiidbellodat morašta sámedemokratiija " ( FO 8.10.93 ) . 1 Gažaldagat ja ságastallamat Álbmotčoahkkin lea rabas buohkaide . 1 Gažaldagat gulaskuddaninstánssaide 1 Gažaldagat Sámedikkeráđđái Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 Gažaldagas lea sáhka geas berre leat váldi áimmahuššat makkár dahkamušaid almmolaš hálddahusa siskkabealde . 1 Gažaldagain mat gusket vuđolaš vuoigatvuođaide sáhttet dihto stáhtalaš stivremat dárbbašuvvot vái stáhta sámepolitihkalaš geatnegasvuođat váfistuvvojit buot hálddahusdásiin . 1 Gažaldaga siidda rievttálaš návcca / rievttálaš doaibmannávcca birra lea lávdegoddi čielggadan čuoggáš 9.9.4 gos ee. daddjo : « Dábálaččat láve hálddašanmearrádus guoskat ovtta olbmui ( fysalaš dahje juridihkalaš olbmui ) . 1 Gažadeaddji oažžu gitta 5 minuhta ja vástideaddji gitta 10 minuhta guhkkosaš sárdnunáiggi . 1 Gaute Barlindhaug lea komponeren musihka . JAGI 2006 EKONOMIIJA Ekonomiijahálddašeami bajimus ulbmil 1 Gasku láhtti lei hirbmat stuorra sevdnjesrukses čállinbeavdi ja dan alde lei stuorra akvária . 1 Gasku dán soahpameahttun riiddu lei J. A. Friis . 1 Gaskkustuvvon historjját ja duođašteapmi leat deaŧalaččat go galgá leat oktavuohta kulturmuittuide ja kultureatnamii . 1 Gaskkusteapmi . . . . . . . . . . . . . . . . . Birasgáhtten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Gaskkusteapmi 1 Gaskkohagaid veahkadat fertii máksit vearu buot njealji váldegoddái oktanaga . 1 Gaskkohagaid lea son bargan riektedulkan sámegiela , suomagiela ja dárogiela gaskkas . 1 Gaskkavahkku čakčamánu 15. b. 2010 dii. 13.00-1500 lágivduvvo seminára Sámediggevisttis Kárášjogas . 1 Gaskkamuttus skábmamánu lágidii BRYC workshop ’ a Yeah Right- Human Rights for Youth in the Barents . 1 Gaskkal Norgga Álbmotmusea ja Sámedikki lea álggahuvvon proseassa gos geahčadit vejolašvuođaid máhcahit ruovttoluotta sámi museadávviriid ovtta dahje eanet sámi museaide . 1 Gaski čujuha ahte KS- Finnmárku maid dál geige dán gáibádusa . 1 Gaski čujuha Sámedikki ovttajienalaš mearrádussii ahte bivdit konsultašuvnnaid Mánáid- ja dásseárvodepartemeanttain dan hárrái ahte sihkkarastit ahte mánáidsuodjalusas leat buorit bearráigeahččandagaldumit sámi mánáid ektui . 1 Gaskaáigásaš árvalus ja buot dan mieldečuwosat galget registrerejuwon hámis biddjojuwot ođđa sámedikki fápmudus- lávdegoddái dallánaga go Sámediggi čoahkkana . 1 Gaskaáidi ( 17 km ) 1 Gaskaáiddit 1 Gaskavuođa birra álbmotriektái celkojuvvo : « Sorjjasmeahttumit Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođain mearkkaša dát ahte gea- vaheapmi addá vuđđosa riekteháhkamii dološ áiggi rájes geavaheami bokte , ja ahte stáhta eaiggáduššanriekti Čáhputvuovdái ii soaba vuoigatvuođaiguin maid Olmmáivákki veahkadat lea háhkan . 1 Gaskavuohta álbmotriektái Láhka galgá geavahuvvot álbmotrievtti njuolggadusaid álgoálbmogiid ja unnitálbmogiid birra . 1 Gaskavuohta luondduhálddaheami ja sámi beroštusaid ja vuoigatvuođaid gaskkas galgá maiddái árvvoštallojuvvot dárkileappot dan barggu oktavuođas mii dahkkojuvvo čuovvolemiin Sámi vuoigatvuođalávdegotti nuppi oasseárvalusa ( NOU 1997 : 4 ) . 1 Gaskavuohta Sámedikki ja stáda gaskkas galgá ráddjejuvvot nu ahte goappašat bealit váldiba konkrehtalaš ovddasvástádusa . 1 Gaskavouhta Sámedikki ja stáda gaskkas galgá ráddjejuvvot nu ahte goappašat bealit váldiba konkrehtalaš ovddasvástádusa . 1 Gaskavahku son galledii mearamilitearaguovddáža , Haakonsvern orlogsstašuvnna Bergenis . 1 Gaskavahku njukčamánu 03. b. 2010 1 Gaskavahku miessemánu 3. b. lágida Sámediggi jahkásaš konferánssa ovttasbargi gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin . 1 Gaskavahku juovlamánu 10. b. 2008 lágidii Sámediggi rabas čoahkkima Njávdámis mas olbmot besse ovddidit evttohusaid . 1 Gaskavahku guovvamánu 24. b. ovdal gaskabeaivvi doallá sámediggeráđđi seminára sámi giellavuoigatvuođaid birra árgabeaivvis . 1 Gaskavahku guovvamánu 14. b. lea olles Sámediggi bovdejuvvon Álgoálbmogiid riikkaidgaskasaš Polárjagi rahpamii Guovdageainnus . 1 Gaskavahku galledii stáhtaministtar Jens Stoltenberg Tyristranda skuvlla Ringerikes , skuvla mii lea divvojuvvon reantobuhtadusortnega vehkiin . 1 Gaskavahku 25.10 1 Gaskavahku 06.10 : 1 Gaskavahkku skábmamánu 17. b. doallá Sámediggeráđđi miniseminára sámi mánáidgárddiid doarjjaortnega birra . 1 Gaskavahkku miessemánu 27. b Dii 1500 1515 : Kultuvrralaš oassi Dii 1515-1530 : Rahpan Sámedikki presideantta Egil Olli bokte Dii 1530-1545 . 1 Gaskavahkku juovlamánu 2. beaivvi dii. 09.00 galgá Norga ovdanbuktit iežas našunála raportta riikka olmmošvuoigatvuođa dili birra ON olmmošvuoigatvuođaráđis , vástidit gažaldagaid ja vuostáiváldit rávvagiid eará mielláhttoriikkain . 1 Gaskavahkku 19.10.05 dii. 17.00 – 17.10 038/05 1 Gaskavahkku , skábmamánu 4. b. / Onsdag 4. november 1 Gaskavahkku , miessemánu 7. beaivi 1 Gaskav. 1 Gaskaseinniin sihke korridora vuostá ja kantuvrraid gaskka leat sihke uhca ja stuorra glásat . 1 Gaskaoapmin sihkkarastit spesialista bátne-doavttirbálvalusaid leahkima olles Davvi-Norggas , de leat ásahan regiunála odontologiija gelbbolašvuođaguovddáža Davvi-Norgga várás . 1 Gaskaoapmevuogádat viidáset ovdánahttojuvvo dainna áigumušain ahte oažžut eambbo dásseárvvu ja nissoniid searvat eanandoallo- ja biebmosuorgái . 1 Gaskaoamit maid galgá geavahit . 1 Gaskaoamit galget áinnas doarjut 1 Gaskaneaset vai movt ? 1 Gaskamearálašahki njiejai veaháš sihke dievdduin ja nissoniin badjelis namuhuvvon áigodagas – 51,6 rájes 49,7 rádjái dievdduin ja 54,3 rájes 48,6 rádjái nissoniin . 1 Gaskamearálaš nettofárrenlogut daid 4 maŋimuš jagiid leat biddjon vuoññun ovdaárvvoštallamii . 1 Gaskamearálaš johtinlohku juohke olbmo nammii lei allat riikkalaš loguid ektui . 1 Gaskamearálaš ahki lea 46 jagi . 1 Gaskal departemeanta ja Sámedikki čađahuvvojit maiddai bistevaš ságastallančoahkkimat , ja ságastallamat ovttaskas áššiid birra . 1 Gaskal 1889 ja 1959 lei suohkanbáhppa skuvlastivrra miellahttun . 1 Gaskafylkka negatiivvalaš vealaheapmi addá dasa lassin rámmaeavttuid mat váttisin dahket ođđaálggahemiid ja mat sáhttet maiddái čuohcat ásáiduvvon bargosajiide . 1 Gaskaboddosaččat sáhttá guolgamerket dahje bidjat bealljegilkora . 1 Gaskaboddosašáigodagas 1999/2000 čađahuvvui sierra nuppástuhttinbargu ovdal go sirddihuvvui dábálaš váikkuhangaskaomiide . 1 Gaskaboddosaš válgabohtosat sámediggeválggas 1 Gaskaboddosaš raporta ovddiduvvo sešuvnnas 2010:s ja loahpalaš raporta ovddiduvvo 2011:s . 1 Gaskaboddosaš raporta ovddiduvvo Olmmošvuoigatvuođaráđđái čakčamánu dán jagi . 1 Gaskaboddosaš ortnega mearridemiin addá ráđđehus Stuorradiggái áiggi gieđahallat bistevaš lága . 1 Gaskaboddosaš njuolggadusat dahket dehálaš vuođu fuomášumis , debáhtas ja evttohusat viidáset mearridanproseassas loahpalaš njuolggadusaide . 1 Gaskaboddosaš njuolggadusat dadjet , ahte sámi leavga árvodássejuvvo maŋábeallái našuvnnaid , mat ovddastit siskkit iešstivrejumi ( Ruonáeana , Ålánda ja Fearsullot ) , muhto ovttadásis Norgga girku leavggain . 1 Gaskaboddosaš njuolggadusat dadjet , ahte sámi leavga árvodássejuvvo maŋábeallái našuvnnaid , mat ovddastit siskkit iešstivrejumi ( Ruonáeana , Ålánda ja Fearsullot ) , muhto dásis Norgga girku leavggain . 1 Gaskaboddosaš merken čájeha eaiggátvuođa dassážii go boazu merkejuvvo vuosttaš dahje nuppi lađđasa mielde . § 1 Gaskaboddosaš mearrádusat 1 Gaskaboddosaš dálut ledje gáržžit ja bihtáidbargamat bázahalle . 1 Gaskaboddosaš duopmárat . 1 Gaskaboddosaš bohtosat maŋemus iskkademiin Finnmárkkuduoddaris čájehit ahte guovlluin gos guođohuvvo ollu leat jeageleatnamat ain heajut , muhto guovlluin gos ii leat nu ollu boazu , lea jeagelšaddu buorránan . 1 Gaskaboddasaš čállingoddi galgá ásahuvvot Romsii árktalaš ráđi várás davviriikkalaš ovdagoddeáigodahkii 2006 – 2012 . 1 Gaskaboddasaš áigodagas sáhttá vejolaččat addit sierralobi gildosis dan dábálaš sierralohpemearrádusa vuođul , mii boahtá ovdan §:s 19-2 dárbbašlaš doaibmabijuid várás . 1 Gaskaboddasaš njuolggadusat leat deaŧalaš vuođđun beroštumi boktimii , digaštallamii ja evttohusaide viidáset mearrádusproseassas , lohká Keskitalo . 1 Gaskaboddasaš lohkan 1 Gaskaboddasaš Guolástus- ja riddoministtar dajai preassadieđáhusas gieskat ahte sii leat čuvvon konsultašuvdnašiehtadusa struktuvradieđáhusbarggus . 1 Gaska-Tromsa 9 . 1 Gaska-Romsa : 1 Gaska-Romsa 1 Gaska-Norgga Sámeskuvla Aarbortes lea stáhta eaiggáduššan internáhttaskuvla . 1 Gaska-Nordlánda : 1 Gaska-Finnmárkku regiuvdna lea dasa lassin investeren valáštallananleakkaid máŋga 10-miljovnna ovddas , ja suohkaniin lea dál dakkár infrastruktuvra valáštallanguoski doaimmain mii lea ollu buoret go dat mii lea dábálaš muđui riikkas . 1 Gaska eará servodatjoavkkuide lei lassánan jagiin ovdalgo mii válddiimet badjelasas stivrema . 1 Gaska Romsa ( Gálssa , Romssa , Báhccavuona , Málatvuomi , Beardu , Leaŋgáviikka , Birggi , Doaskku ja Ránáidsullo gielddat ) 1 Gaska Nordlánda 12. Mátta sámi guovlu 13.Mátta-Norga Loahppa 26 saji juohkkásit mielde . 1 Garvin dihte ila stuora soaittáhis rievddadeami leat danne golbma maŋemus jagi biddjon oktii . 1 Garrasit vuoruhuvvon doaibma boahttevaš jagi lea háhkat dakkár dihtorvuogádaga bibliotehkii mii ollásit ipmirda sámi bustávaid . 1 Garraseamos lea leamaš skuvlajođiheddjiid vuostálastin . 1 Garraseamos geatnegasvuođat leat daid doaimmaide maidda sámi giellalága njuolggadusat gusket , gč. kap. 19.4 . 1 Garra gáibádusat leat olbmui , ahte galgá jurddašit hutkájit ja leat njuovžil heivehallat iežas dakkár duhtodahkii mii čađat molsašuddá . 1 Garra gáibádusat leat olbmui , ahte galgá jurddašit hutkájit ja leat njuovžil heivehallat iežas dakkár duhtodahkii mii čañat molsašuddá . 1 Gamvik 1 Gamtofta lea vásihan- ja guossebáiki mii jođihuvvo ovttaolbmofitnodahkan , ja Vilgesvárri fas lea guossebáiki iešguđetlágan sámi huksehusaiguin ja dávviriiguin . 1 Gamst lea maid čállán girjji : Slekten Gamst og Loppa øy . 1 Gamst , Leonhard / Samuelsberg , Harald : Loppas historie – Bygdebok for Loppa kommune . 1 Galten skole 1918 . 1 Gallogieddi lea geavahuvvon oktilaččat 200 jagi . 1 Gallii galggašedje skuvla ja váhnemat deaivvadit skuvlajagis ? 1 Gallestallit stuorra máilmmis 1 Galledemiid ulbmil leai ee. čuovvut man muddui gielddat sáhttet čađahit oahpahusa O97S ektui . 1 Galledeapmi man boađus galgá leat almmolaš raporta , lágiduvvo konferánsan , ja jurdda lea ahte erenoamášdieđiheaddji deaivvadeami bokte sámedikkiiguin , Davviriikkaid ráđđehusaiguin , organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin galgá oažžut ipmárdusa das mo riikkat čuovvolit olmmošvuoigatvuođa konvenšuvnna . 1 Galledeapmi loahpahuvvo Álttás gos čoahkkinastet bismmain , Sámi girkoráđiin , Finnmárkkuopmodagain ja Boazodoallohálddahusain . 1 Galledeapmi Kárášjogas loahpahuvvui mállásiin Stuorragoađis . 1 Galledeami ulbmiliin lea vuostáiváldit jurdagiid ja árvalusaid ráđđehusa joatkkabargui . 1 Galledeami oktavuođas lea oahpisteapmi Sámedikki visttis , Diehtosiiddas ( Sámi diehtosiiddas ) ja Sámi allaskuvllas . 1 Galledančujuhus Grønlandsleiret 27 , Oslo 1 Galledančujuhus : Københavngt . 1 Galledančujuhus : Hausmannsgt . 1 Galledančujuhus : Akersgata 64 1 Galledanmátkkis 1849:s bivddii ovttajienalaš čoagganeapmi ahte dárogiella ferte ovddiduvvot « áidna gaskaoapmin mainna dát olbmot ( sápmelaččat ) sáhttet joksat seamma diđolašvuođa go searvegotti dárrolaččat » . 1 Galledanadreassa : Einar Gerhardsens plass 3 , Oslo . 1 Galle máná 75 % máksu ovdagihtii 50 % máksu ovdagihtii 1 Galle máná 1 Galgágo gáhttenplánabarggu fas álggahit meannuduvvui Stuorradikkis 2003 giđa . 1 Galgá šaddat álkibun oažžut sámegiel oahpahusa , erenoamážit davvisámi riddoguovlluin . 1 Galgá ásahuvvot kommišuvdna mii galgá čielggadit daid eatnamiid geavahan- ja eaiggátvuoigatvuođaid maid Finnmárkkuopmodat dál váldá badjelasas . 1 Galgá ásahuvvot kommišuvdna dáid vuoigatvuođaid gártemii . 1 Galgá ásahuvvot komišuvdna ja sierraduopmostuollu dán ulbmilii . 1 Galgá ásahuvvot komišuvdna dáid vuoigatvuođaid gártemii . 1 Galgá ásahuvvot interneahttasiidu gos sáhttá gávdnat dieđuid ja gulahallat árbedieđu barggu birra . 1 Galgá árvvoštallojuvvot movt dat evttohus ahte álggahit davviriikkalaš sisoastinortnega sámi girj-jálašvuođa várás galgá čuovvoluvvot . 1 Galgá árvvoštallojuvvot mo , ja guđiin surggiin , sáhttá leat heivvolaš geavahit riikkapolitihkalaš njuolggadusaid , omd. areálaide , eanadagaide ja luondduburiide boazodoalloguovlluin ja sámi kultuvrra guovlluin . 1 Galgá álggahuvvot várrogas struktuvrarievdadus dán fanasjoavkkus , ja unnimus joavkku guhkodatrádji bajiduvvo 10 mehtaris 11 mehtarii . 1 Galgá álggahuvvot plánabargu nuoraidpsykiátralaš dikšunruovttu ásaheami birra , ja nuoraidruoktofálaldat galgá árvvoštallojuvvot vejolaš doaibmabidjun dán doaimma vuolde . 1 Galgá álggahuvvot iskkadeapmi mii guoská sámegiel oahppofálaldagaid kvalitehtii ja viidodahkii . Dát bargu galgá kártet dan movt sámegiel oahpahus heivehuvvo ja movt dat doaibmá . 1 Galgá váldit vuhtii biebmodoalu ja biebmama , dearvvašvuođa , hatti , kvalitehta , gálvovalljodaga ja ahte dát lea gávdnanláhkái . 1 Galgá váldit oktavuođa Sámedikkiin jus áigu gáibidit čálihuvvot sámi jienastuslohkui . 1 Galgá váldit oktavuođa Sámedikkiin go áigu gáibidit čálihuvvot sámi jienastuslohkui . 1 Galgá vuhtii váldit fysalaš birrasiid , ja rusttegat eai galgga leat mearkkašahtti vahágin dahje unohassan eananeaiggádii dahje eará vuoiggalaš beroštumiide . 1 Galgá vel sáhttit kártet mearraguovlluid vuoigatvuođaid . 1 Galgá vel eambbo váikkuhit sámegiela ealáskahttimii dan láhkai ahte láhččojuvvojit buoret vejolašvuođat oahppat sámegiela miehtá skuvlavázzináiggi . 1 Galgá sihkkarastit veahki ja suddjema sidjiide geat lagas gaskavuođain vásihit veahkaváldimiid . 1 Galgá ráhkaduvvot čilgehus prošeavttas / doaibmabijus mas válddahallojuvvojit ulbmilat ja daid čađahanvejolašvuohta 1 Galgá ráhkaduvvot šiehtadus gaskal Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki ovttasbargui boahttevaš reguleremiiguin álbmotrievtti vuođul čuovvovaš fáttáiguin : ulbmil , ovttasbargovuogit , máhttoovddideapmi , dás maiddái ovttasbargu gaskal dieđalaš ja vásáhusvuđot máhtu , ja vel konsultašuvdnanjuolggadusat mas maiddái báikkálaš oassálastin galgá čielggaduvvot . 1 Galgá ráhkaduvvot raporta maid Riikaoasselávdegotti dievasčoahkkin galgá meannudit 15.11.00 . 1 Galgá ráhkaduvvot prošeaktačilgehus mii válddahallá prošeavtta ulbmila , oassálastiid logu , fágalaš sisdoalu ja čatnaseami , johtuplána čadnojuvvon guovddáš dáhpáhusaide , prošeavtta čađahanvejolašvuođa , ja prošeavtta bohtosiid gaskkusteami . 1 Galgá ráhkaduvvot ođđa strategalaš plána 2020-mihttomeriiguin ja viissáriiguin . 1 Galgá ráhkaduvvot oktasaš plána mii guoská sámegiel gáidosis oahpaheapmái , earet eará danin vai láhččojuvvo dilli dábálaš ja guhkit áiggi vuollái gáiddusoahpahusa jođiheapmái mii guoská buot golmma sámegillii . 1 Galgá ráhkaduvvot doaibmaplána mas lea bušeahtta doarjaga geavaheamis maid Sámediggi galgá dohkkehit 1 Galgá ráhkaduvvot boazologu mearrideami bagadus sihke ealáhusa ja eiseválddiid várás . 1 Galgá ovddiduvvot ollislaš álbmotdearvvašvuoñastrategiija mii lea vuoññuduvvon ovdáneapmái , árvoháhkamii ja oññahutki doaimmaide . 1 Galgá ovddidit ovttasbarggu 1 Galgá maiddái čielggaduvvot movt sorjjakeahtes instánssat sáhttet árvvoštallat gollomeroštemiid veahkehan dihte ráđđehusa bušeahttabarggus , jus stáhta ja KS eaba leat ovttaoaivilis . 1 Galgá maiddái ásahuvvot sierraduopmustuollu mii meannuda váttisvuođaid vuoigatvuođaid birra . 1 Galgá maiddái árvvoštallat movt dat vejolaččat galgá boahtit ovdan virgealmmuhusain . 1 Galgá maiddái ráhkaduvvot plána man ulbmil lea hásttuhit olbmuid searvat sámi jienastuslohkui ja válggaide . 1 Galgá maiddái leat ovttasbargu ealáhusaiguin áššáigullevaš ođđahutkanprošeavttaid hárrái maiguin studeanttat sáhttet bargat . 1 Galgá maiddái buorebut láhččojuvvot rávisolbmuidoahpaheapmi sámegielas ( geahča kap 10 ) . 1 Galgá maid ráhkaduvvot investerenplána kulturvistekapihttalii , mii soaitá geavahuvvot dušše siskkáldasat departemeanttas . 1 Galgá maid ráhkaduvvot designagiehtagirji Sámediggái . 1 Galgá maid oahppat dánsuma . 1 Galgá maid nammaduvvot sierra stáhtačállilávdegoddi Davvi-Norgii ovttastahttin dihte Ráđđehusa barggu riikkaoasi ektui . 1 Galgá láhčojuvvot dilli nu ahte Snoasa suohkanis sáhttet leat ráđđeaddi doaimmat dearvvašvuođabálvalusaid dáfus maiddái guovllu eará suohkaniidda . 1 Galgá láhčit dili ovdánahttit kulturvuoññuduvvon ealáhusa ja kulturealáhusaid Romssas . 1 Galgá leat vejolaš registreret sámegiel namaid , báikenamaid , adreassaid jna riekta . 1 Galgá leat unnimusat okta sámegiela hálli bargi mánáidgárddis , gii aktiivvalaččat geavaha sámegiela sihke mánáiguin ja ollesolbmuiguin . 1 Galgá leat skuvla buohkaid várás , ii fal riggáid mánáid várás . 1 Galgá leat guhkesáigge , systemáhtalaš ja ollislaš bargu , ja dan barggu galgá váldit vuhtii buot servodatplánemis , sihke báikkálaččat ja guvllolaččat . 1 Galgá leat duohta dásseárvu dien guovtti álbmoga ; sápmelaččaid ja dáččaid gaskkas , maiddái go galget iežaset riikka duopmostuoluid meannudeapmái ovddidit iežaset riektegažaldagaid . 1 Galgá leat dorvvolaš borrat buot biepmu mii vuvdojuvvo Norggas . 1 Galgá go dušše Sámediggeráđđi dan árvoštallat , vai dat Sámedikki áirasat geat dál čohkkájit dán áigodagas , vai galget go dat ođđa áirasat , geat čakčat válljejuvvojit , árvvoštallat dakkára mas sii eai leat leamaš mielde ? 1 Galgá earret eará leat sierra gulaskuddan , ja vejolaččat vel čađahit ráđđádallamiid . 1 Galgá dárogielat pedagogalaS ja hálddahuslaS bargiide ásahuvvot bákkolaS sámeqiela oahpahus . 1 Galgá dárogielat pedagogalaS ja hálddahuslaS bargiide ásahuvvot bákkolaS sámegiela oahpahus . 1 Galgá dollojuvvut ráđđádallan ođđa boazodoallolága birra , ja maiddái čoahkkin eanandoallošiehtadusaid birra ja Finnmárkku eanan- ja vuovdeealáhusa birra . 1 Galgá dollojuvvot čoahkkin justisministeriin 12.10.99 ášši čuovvuleami birra . 1 Galgá darogielat pedagogala~ ja hálddahusla~ bargiide ásahuvvot bákkolaS sámegiela oahpahus . 1 Galgá buorebut láhččojuvvot vai rávisolbmot sáhttet oažžut oahpaheami sámegielas . 1 Galgá boahtit čielgasit ovdan vuosttaldeamis ahte lea sáhka vuosttaldeamis . 1 Galgá bargojuvvot dan ala ahte oažžut earnbbo oahpaheddjiid ja sin buorebut bisuhit skuvllain . 1 Galgá bargojuvvot dan ala ahte oažžut eambbo oahpaheddjiid ja ja sin buorebut bisuhit skuvllain . 1 Galggášii ráhkaduvvot oktasaš sámi nomenklatura buot sámi museaid geavaheami váste . 1 Galggašit čevllohallat iežat sámi gullevašvuođa dihtii ja leat oassin dien fiinna kultuvrras , ovttas eará fiinna hutkkálaš olbmuiguin . 1 Galggašii čađahit sisdoalloguorahallamiid das mo ja man ollu ii-sámi mediat ovdanbuktet sámi áššiid .  1 Galggašii čađahit guldaleaddji- ja geahččiguorahallama mediageavaheamis iešguđet sámi guovlluin – ovdamearka dihte Sámedikki válgaguovlluid mielde . 1 Galggašii ásahuvvot ovttasbargu sámi museaid , sámi sierrabibliotehka , girjebussiid ja sámi arkiivvva gaskka . 1 Galggašii ásahuvvot oktasaš konserverenbálvalus buot sámi museaid váste . 1 Galggašii ásahuvvot fágalaš fierpmádatovttasbargu daid museaiguin maid doibmii gullá sámi kultur- ja luondduhistorjá . 1 Galggašii váldit atnui ođđaáigásaš teknologiija nugo IKT. 1 Galggašii ráhkadit strategiijaid sámi dávviriid ja kulturhistorjjá čohkkemii ja duođašteapmái . 1 Galggašii ovddiduvvot lávga fágalaš ovttasbargu Sámiid Vuorká-Dávviriid ja Savio-musea gaskka . 1 Galggašii leat stipeanda , nu ahte buohkat geat dárbbašit besset vázzit kurssa ja besset váldit friddja barggus dan botta . 1 Galggašii leat mihttomearrin ahte sámenissoniid dárbbut servodatovdáneamis fuolahuvvojit ja vuhtiiváldojuvvojit . 1 Galggašii leat luohkkájuohkinvuogádat nu ahte statistihkat čájehit makkár giellafálaldaga mánát leat ožžon ja makkár fálaldagaide Sámediggi lea addán eanemus ja unnimus ekonomalaš doarjaga . 1 Galggašii leat dárbbašmeahttun čilget Norgga lága hálddašanorgánii , muhto ovddabealde namuhuvvon čuoččuhus čájeha ahte guovddáš eiseválddit eai leat juohkán dieđuid iežaset orgánaide sámelága sisdoalu birra . 1 Galggašii jáhkkit ahte bottuin dárbbašivččii vuoiŋŋastit . Muhto dalle « sárdnidii » munnuide oahpaheddjiide oahpaheaddjilanjas . 1 Galggašii huksejuvvot oktasaš bálvalus mas lea gelbbolašvuohta divodit ja bajásdoallat suodjaluvvon ja suodjalanárvosaš sámi visttiid . 1 Galggašii gávdnat čovdosa movt buoridit areáladili Savio-museas ja Sámiid Vuorká-Dávviriin . Sámi dáidda ferte gaskkustuvvot fágalaččat dohkálaš vugiin , ja viidát . 1 Galggašii geahčadit dárkileappot mo sápmelaččat geavahit ođđaáigásaš mediaid . 1 Galggašii geahčadit dárkileappot man muddui sámi mediat olahit iisápmelaš álbmogii .  1 Galggašii dákkár soahpamuša oktavuođas árvvoštallat maiddái diliid olggobealde Finnmárkku . 1 Galggašii dutkat ja gávdnat vástádusa dasa manne Ávvir ii leat nákcen olahit stuorit deaddilanlogu .  1 Galggašii beanta jáhkkit ahte áššis lea leamaš sáhka árvofámu birra . 1 Galggašedje várrejuvvot ruđat kulturhistorjjálaš visttiid bajásdoallamii sámi museain museabušehtaid bokte . 1 Galggat šiehtadusa dahkat NAV:in jus leat iešheanalis ealáhusdoalli dahje luođđabargi . 1 Galggat álohii duođaštit bargodilálašvuođa , mánáidgeahččandilálašvuođa ja maid mávssát . 1 Galggat váidit NAV Veahkkeneavvoguovddážii jus sii leat mearrádusa dahkan . 1 Galggat maiddái duođaštit ahte dus lea vásedin bargofálaldat dan báikkis gosa fárret . 1 Galggat leat registrerejuvvon NAV:s ahte duođai ozat barggu jus dus ii leat bargu dahje skuvlasadji . 1 Galggat geavahit blankeahta » Šiehtadus graderejuvvon geavaheami / váhnenruđa maŋideami birra ” maid gávnnat interneahtas Skovit ja mildosat oasis . 1 Galggat bidjat ovdan dieđuid mat čájehit ahte it sáhte oažžut heivvolaš barggu orrunbáikkis , dahje ahte orrunbáikkis it sáhte bargui álgit daningo dus váilu mánnái bearráigeahččanortnet . 1 Galggat addit sisa čálalaš šiehtadusa gaskal du ja bargoaddi das ahte man ollu galggat bargat ( virgeproseanta ) , ja makkár áigodagaid áiggut bargat , vai maŋidat dahje graderet váhnenruđa geavaheami . 1 Galggai leat veahá dološ málle . 1 Galggai leat bargoráfi , ja 2 . 1 Galggai go luohpat iežas kultuvrras mu dihtii ja álggahit ođđasis áibbas eará báikkis ? 1 Galget vel válddahallat doaibmabijuid mat leat álggahuvvon ja doaibmabijiuid mat leat jurddašuvvon álggahuvvot dásseárvvu ovddideami ektui ja heađuštan dihtii guovttelágan meannudeami dán lága vuostá . 1 Galget ráhkaduvvot njuolggadusat maid bokte biddjo čielga rádji kulturorganisašuvnnaid ja politihkalaš joavkkuid gaskka . 1 Galget ráhkaduvvot dárkilis njuolggadusat ahte mot hálddašit ekonomalaš buhtadusaid 1 Galget maid ráhkadit čoakkáldaga sámegillii ja sámi dili birra , erenoamážit mearrasámi dili birra . 1 Galget go bellodatlisttut gildojuvvot sámediggeválggain ? 1 Galget biddjojuvvot johtui earenoamáš sihkkarvuođadoaibmabijut mat leat čadnon visttiid ja rusttegiid doaibmajođiheapmái jos el-rávdnji boatkana dahje eará dáhpáhuvvá maid Sámediggi ii sáhte eastadit . 1 Galgen bargat sihke náveha ja viessobarggu muhtun joavkku luhtte . 1 Galge veahki sáhttit bivdit 1 Galge siviliseret min , oahpahit min čuovvut diimmu . 1 Galgat váldit atnui buot dan jierpmálašvuođa ja vuđolaš ipmárdusa maid olbmuid vássán áiggit leat addán . 1 Galgat go dohkkehit ahte nuorat fertejit eallit olggu ovddas ? 1 Galgabehtet mánát fitnat munno frøken Anderseniin galledeamen girkogárddis , go stuorrubehtet , letne gilván guokte beazi dan báikái gosa munno galget hávdádit go jápme " , rávvii frøken Bakke manemuš geardde go ledjen dien skuvllas . 1 Galbma soađi áigge radikála elemeanttat gozihuvvojedje ja návdojuvvojedje vearredahkkin , ja dát hehttii maiddái sámi kulturčuožžilahttima . 1 Galbma ja guorba guovlluid mátkkálaččat leat jahkečuđiid diehtán geavahit dáid erenoamáš buktagiid . 1 Galbenlistu lea kapihttalis 3.1 . 1 Galbengolut galget leat mielde ođđa visttiid huksengoluin ja ođasmahttingoluin . 1 Galbeneiseváldi sáhttá válljet ahte sámegielalaš namma galgá leat bajimusas dainge guovlluid galbbain mat eai leat sámegiela hálddašanguovllus . 1 Galbeneiseváldi gulaskuddá Stáhta kártalágádusain leago árvaluvvon báikenamma dohkálaš , ovdalgo galbá diŋgojuvvo ja ceggejuvvo dábálaš vuogi mielde . 1 Galben olgun Galben siste 1 Galben olgun 1 Gal várra jálosmuvai sámegiela geavahit skuvlabarggus maŋimuš jagiid bargoeallimisttis . 1 Gal soames háve muhtumat gollo binnáš ovdalgo skuvlii olleje . 1 Gal ledje eatnat vuollabohtalat maid mun čoggen skuvlla lagasbirrasis . 1 Gal geahčaimet Ante TV:s , muhto midjiide son lei eambbo máinnasfuođđu go duohtavuohta . 1 Gal bajásšaddamis bealjehemiid skuvllas ledje nai eará bealit . 1 Gaikkat geat sárdnot sámegiela , liikká máhttet dárogiela maid . 1 Gaikkat geassádedje oahpahusas gasku skuvlajagi . 1 Gahččama sivvan lea vuosttažettiin dat go Ávvira deaddilanlohku lei ollu vuollelis go ovdavázziid Áššu ja Min Áiggi logut ovdal ovttasteami . 1 GUOVLLUSTIVRRAID LAHTUID JA VÁRRELAHTUID NAMMADEAPMI JAGIIDE 2000 - 2003 1 GUOVDDÁŠSTRATEGIIJA ... 8 1 GULASKUDDAN - Rámmaplána láhkaásahus Sámi allaskuvlla sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin 1 GULAHUVVON : 1 GRID Arendal konferánssas čakčamánus hásttuhii várrepresideanta bargat ovttas árktalaš guovlluid plánabargguid birra . 1 GRD DFD JD 1 GRD DFD DFD DFD MD MD 1 GOD:a bealis , dađi mielde go diehtit ii leat boahtán makkárge signála buhtaduvvo go gildii dat dienas maid massá dás . 1 GOD čujuha ahte vuođđoskuvlla bajit dási mihttomearri Sd. prp. nr. 1 ( 1997-98 ) ektui lea earret eará dat ahte buot mánát galget oažžut alladássásaš vuođđoskuvlaoahpahusa . 1 GOD ávžžuhusaid mielde lea Sámediggi jorgalahttime / heiveheame davvisámegiela lohkama kártenmateriálaid . 1 GOD áigu bálddalagaid dainna dutkanevalueremiin dađistaga árvvoštallat suorggi dili , maiddái oahpahusdirektøra bearráigeahččama . 1 GOD sáhttá namalassii ádden dan go Sámedikki jođiheaddjit eai leat reageren , ahte sii leat dorjon dán . 1 GOD ii leat dattege vuhtiiváldán Sámi oahpahusráđi ráđiid . 1 GNIST ! 1 GIRJEČÁLLIGIHPPAGAT DÁRO- , SÁME- JA RUOŠŠAGILLII 2006 almmuhuvvojedje oktiibuot guhtta čálligihppaga ráiddus Bajásšaddan girjjálašvuođas mii lea Romssa fylkkagirjeráju ovddasvástádus . 1 GIELLATEKNO Romssa universitehta Sámi giellateknologiija guovddážis lea ulbmil giellaoahpa vuođul ráhkadit giellateknologiija sámegiela ja eará davveguovlluid gielaid várás , omd. teakstačállinprográmmaid , pedagogalaš prográmmaid , digitála sátnegirjjiid ja dahkojietnaprográmma ( syntehtalaš jietnadeami ) . 1 GIELLA : Sámegielat 1 GIELLA : Giellanormeremat 1 GIELDA- JA Guovlodepartemeanta 1 GIELDA- JA GUOVLODEPARTEMEANTA 1 GGD Flickr siidduin 1 GGD 04.01.99 reive - 1999 stáhtabušeahtta - juolludus Sámediggái 1 GEAVAHIT Lasihit almmolaš fálaldagaid sámegillii geavaheddjiide servodaga buot joregiin Sámelága giellanjuolggadusat Doaibmabidju 27 . 1 GEAVAHIT : Lasihit almmolaš fálaldagaid sámegillii geavaheddjiide servodaga buot joregiin Gielat ovdánit ja seilot go olbmot gulahallet ja ovttastallet geavahettiineaset giela . 1 GEAHčASTAT 1 GEAHČASTAT 1 GDO : Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat / Bibliotek- og informasjonsavdelingen 1 GB sámediggejoavku oaivvilda ahte luossabivddu fágaráđđi lea deaŧalaš oažžun dihte buoret oktavuođa Fylkkamánni ja vuoigatvuođaoamasteddjiid gaskka . 1 GB sámediggejoavku lea eanaš ovttamielalaš álggu sisdoaluin , muhto oaivvilda goittotge ahte kapihttalis berre leat eambbo deaddu das man dehálaš Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeapmi lea sámi guovlluide . 1 GB sámediggejoavku dáhtošii diehtit lea go Sámediggi mange láhkái sorran iežas dahje searvan dán prosessii . 1 G. Sámediggi áigu mannel čielggadit iežas ovddasvástádusa ja válddi sámi skuvlagažaldagain , ea.ea. maiddái sámi joatkkaskuvllaid hárrái . 1 G. Mearkkašumit : " 4.2.1 Sámiid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta ILO-soahpamuša nr. 169 mielde " ( s. 10 rájis ) . 1 G. M. Gonagas Olav V rabai Sámedikki vuosttas geardde golggot ­mánu 9. b. 1989 . 1 G. M. Gonagas Harald V nammačálus stáinnárčuomas 2000:s. © Pål Hivand 1 G. M. Gonagas Harald V deattuhii sáhkavuorustis ođđa sámedikki rahpamis 1997s , ahte gonagasriika Norga lea ásahuvvon guovtti álbmoga eatnamiidda – sápmelaččaid ja norgalaččaid . 1 G iellaovddideapmi - Sámeálbmotfoanda Sámeálbmotfoanda juolludii 4 528 000 ru. giellaovddideapmái 2009:s . 1 G : Guovlu - suohkan ja gilli : lokalitehtaid buorre almmuhit suohkana mielde ja áinnas maiddái gili dahje guovllu mielde gos báiki lea 1 G ) Stáhtabušeahta ja Stáhta Penšuvdnafoandda badjebáza , mrd. kruvnnu 1 Først var jeg klassestyrer for dem også . 1 Før vedtak om skrivemåte blir gjort , skal namnekonsulentane gii tilråding om skrivemåten . 1 Følgene av hundre års politikk for en nasjonal minoritet , Fagbokforlaget 2000 , s. 19 ] 1 Fávllis sáhttá mearkkašit čiekŋalasas , čázi vuolde dahje leat guhkin mearas . 1 Fáttát čoahkkimis ledje earret eará sámiid áirras Mánáidáittardeaddji nuoraidráđis ja Barents-áittardeaddji prošeakta « Sámi mánáid ja nuoraid servvoštallanvuoigatvuohta » . 1 Fáttát mat leat biddjojuvvon praktihkalaš oahpaheapmái čuovvolit dán ja čájehit ahte dás leat jurddašan sámi kultuvrra ja sámi máhtu vuođđun skuvlii . 1 Fáttát ledje earret eará sámiid deaivvadanbáikkit , davviriikkaid mánáidáittardeddjiid oktasaš raporta ja sámi álbmotdearvvašvuođa iešguđetlágan bealit . 1 Fáttát Dolla , Muorat ja Láibun / gáhkken válddahallojuvvojit iešguđet gihppagis govaiguin ja lullisámi tearpmaiguin ja cealkagiiguin . 1 Fástadoavtterortnet 1 Fásta čoahkkimat 1 Fásta politihkalaš jahkebeallečoahkkimiin váldet ovdan sámi servodagaid dili ja ovddidandárbbuid , áššiid , mat gusket vuođđoprinsihpaide ja proseassaid , mat leat jođus . 1 Fásta 2004-hattit : 1 Fárus dás lea ahte eai leat dárbbu dihte visot sápmelaččat ovttaoaivilis Sámedikki eksisteansavuoigaduvvomiin generealla dásis ja/dahje jienastuslogu jođihemiin ja eavttuin erenoamážit . 1 Fárrendoarjja gokčojuvvo hálbbimus lági mielde . 1 Fárrendoarjja 1 Fárrejin Detnui 1984 . 1 Fápmuiboahtin- ja gaskaboddosaš mearrádusat 1 Fápmuiboahtin ja fámohuhttin Dát njuolggadusat bohtet fápmui 01.01.2008 , ja daid sáhttá dušše Sámedikki dievasčoahkkin rievdadit dahje fámohuhttit . 1 Fápmuiboahtin Láhka lea fámus dan beaivvi rájes go Gonagas mearrida . 1 Fápmuiboahtin Láhka boahtá fápmui dan beaivvi rájes maid Gonagas mearrida . 1 Fápmuibidjan Njuolggadusat::-biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 Fápmuibidjan Njuolggadusat biddjujit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 Fápmuibidjan Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 Fápmuduslávdeqotti árvalus mearriduvvui ÁSSI 11/91 1 Fápmuduslávdegotti árvalus vuosttaš oassi mearreduwui ovttajienalačat . 1 Fápmuduslávdegotti árvalus 1 Fápmuduslávdegotti miellahttu Ingar Eira ovddidii unnitlogu árvalusa : Fápmuduslávdegotti unnitlohku Eira ja Kappfjell ovddideaba čuowuvaš árvalusa : Fápmuduslávdegoddi lea meannudan Mátta-Norgga Sámelistta váidalusa . 1 Fápmuduslávdegotti eanetlohku Mikalsen Trollvik , om ja Nilsen dorjot válmmašteaddji fápmuduslávdegotti ávžžuhusa dohkkehit válgakreatssa 13 MáttaNorgga válgga . 1 Fápmuduslávdegotti eanetlogu árvalus nuppi oasis mearreduwui 30 jienain 9 jiena vuostá . 1 Fápmuduslávdegoddái válljejuvvojedje čuovvovaš áirasat : 1 Fápmuduslávdegoddi árvala danin ahte dán kreatssas šaddá doltot ođđa válga . " 1 Fápmuduslávdegoddi ovddida Sámediggái iežas loahpalaš eavttuhusa mearridit dohkkego válga . 1 Fápmudusas ovdanboahtá ahte čuovvovaš servodatsurggiid lea áigeguovdil giehtadallat :  Giela  Bajásšaddan , oahpahusa ja dutkama  Dásseárvvu  Dearvvašvuođa ja sosiála , dákko bakte olmmošlogu rievdan , demografiija , dienas  Ealáhusat , dákko bakte barggahus , ealáhusstruktuvra , á árbevirolaš ealáhusat  Birasja resursahálddašeapmi , ávnnaslaš kulturvuođu rievdadusat , searvan ja váikkuheapmi  Kulturbargu ja dábálaš kultuvra , dákko bakte dáiddašlája , media  Siviila sámi servodat , dás organisašuvdna- ja ásahusovdáneapmi Guorahallanjoavku sáhttá maiddái giehtadallat eará fáttáid . ~ 1 Fápmudus áirasiidda ja várrelahtuide 2009-2013 1 Fápmudus suovvá ovdamearkka dihte Norgga báŋkku sirdit investeremiid riikkas nubbái euroavádaga siskkobealde . 1 Fápmudus Orohatstivra sáhttá dihto áššiin addit stivrajođiheaddjái ovttas stivračálliin dahje ovttas eará stivralahtuin fápmudusa doaibmat stivrra ovddas . § 1 Fápmudus Orohatstivra sáhttá dihto áššiin addit stivrajođiheaddjái ovttas stivračálliin dahje ovttas eará stivralahtuin fápmudusa doaibmat stivrra ovddas . 1 Fápmudeaddji orgánas leat vejolašvuođat gohcit fápmudanmearrádusa vuođul dan suorggis mas váldi lea addojuvvon . ” 1 Fápmudanmearrádusas ( borgemánu 31. b. 1994 ) celkojuvvo ahte Sámi kulturmuitoráđis lea kulturmuitolága mielde seamma váldi ja doaimmat sámi kulturmuitosuodjalusas go fylkkagielddain lea kulturmuitosuodjalusas muđui . 1 Fápmorusttegiid konsešuvdnameannudeapmi duhtada viehka muddui áššemeannudangáibádusaid plána- ja huksenlága vuođul . 1 Fápmolinjá lea plánejuvvon Vevelstad suohkanis Brønnøy suohkanii . 1 Fápmobuvttadanrusttegiid konsešuvdnameannudeapmi váldá vuhtii buori muddui áššemeannudangáibádusaid plána- ja huksenlága vuođul . 1 Fápmo- ja telefitnodagat dat vuosttažettiin fertejit ovttasráđiid suohkaniiguin dán čađahit veahkkálas ja árvvas áŋgiruššamin . 1 Fámuhuhttojuvvon geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 ( fápmui biddjojuvvon skábmamánu 5. b. 1999 skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš resolušuvnnain nr. 1143 ) , fas lasihuvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 89 ( fápmui biddjojuvvon ođđajagimánu 1. b. 2005 ) . 1 Fámu mii galgá buvttaduvvot Finnmárkkus ja Romssas ferte nappo fievrridit ja neahttakapasitehtas leat hehttehusat máttás guvlui miehtá riikka . 1 Fámu Finnmárkkus lea golmma gearddi guhkit mátki fievrridit go ođđa fámu ovdamearkka dihte Rogalánddas . 1 Fálládákti Hárštás Geasset 2006 dieđihuvvui ahte ledje gávdnan stuorra fálládávtti eatnamis Heggena joatkkaskuvlla guoras . 1 Fállojuvvui dušše oahpahus sámegielas vuosttašgiellan ja nubbingiellan . 1 Fállojuvvojit maiddái lasseoahppokurssat sámi árbemáhtus mat leat heivehuvvon skuvladoaimmahaga bargiide ja almmolaš ja priváhta suorgái . 1 Fálesnuorri šattai dievaslaččat gillát duiskalaččaid « boldojuvvon eana » - taktihkas , ii mihkkege seilon . 1 Fálesnuorri , Hámmárfeasta , Áltá , Ákŋoluokta ja Láhppi 1 Fálesnuorri 1 Fálesnuoris leat máŋga dovdomearkka mat leat mihtilmasat mearrasámi guovlluide . 1 Fálesnuoris ii báhcán oktage viessu soađi maŋŋil ja measta buot báhpárat mat gávdnojedje jávke maid suovvan áibmui . 1 Fálesnuoris bivde olbmot dán čuohtejagi álgooasis veaháš jávrriid dállodoallodárbbuide . 1 Fálesnuori skuvlastivrra vástádus lei : « Fálesnuori suohkanis ii oaččo oktage ( buhtes ) sámemánná oahpahusa suohkana álbmotskuvllain . » 1 Fálesnuori olbmot šadde eváhkkui bieđgguid miehtá Norgga , ja oahppit geat oppanassiige vázze skuvlla doppe gosa ledje sáddejuvvon , vázze dan hui molsašuddi diliin . 1 Fálalskáhppojeaddji dušše báikki geažil . 1 Fálaldatvuoru vuođul oaččui maiddái Sámi allaskuvla barggu čielggadit sámi oahpaheaddjineahta ásaheami . 1 Fálaldatkonferánssat – dehálaš čoahkkin skáhppojeaddjiide 1 Fálaldatkonferánssat galget čađahuvvot eanaš gilvvuin boahttevaš áiggi . 1 Fálaldat šattašii dalle áigeguovdileabbun sámi álbmogii , ja dat attášii sámi divššohassii sosiála oadjebasvuođa ja buoret ovttasdoaibmanvejolašvuođa veajuiduhttinproseassas danne go dikšun dalle dáhpáhuvašii geavaheaddji iežas eavttuid vuođul . 1 Fálaldat váldojuvvo atnui 2007 čavčča . 1 Fálaldat sámi mánáidgárddis lei vuosttamužžan sámi mánáide Oslo gielddas . 1 Fálaldat sámi mánáide ii leat dohkálaš . 1 Fálaldat sáddejuvvui čakčat 2009 buot mánáidskuvllaide fylkkas ja Svalbárddas . 1 Fálaldat nu gohčoduvvon hállansyntese-prográmma hárrái livččii danne hui deaŧalaš ja váillahuvvon gaskaoapmi mainna nannet sámegiela buot dásiin , dadjá várre ¬presideanta Johan Mikkel Sara . 1 Fálaldat lei vuosttažettiin Romssa suohkaniidda main lea ” álbmotdearvvašvuođa searvevuohta ” Romssa fylkkasuohkaniin . 1 Fálaldat lei jagi álggus doaibmamin Hárštá , Leaŋgaviikka ja Málatvuomi suohkaniid osiin , ja viiddiduvvui golggotmánus Skiervvá , Ráissa ja Ivgu suohkaniid osiide nuoraid sávaldagaid vuođul . 1 Fálaldat leat oassin 5-jagáš oahppoprográmmas maid allaskuvla lea ráhkadan ovttas Sámedikkiin . 1 Fálaldat lea lassin dábálaš oahpahussii ja gokčá olles gávpoga dien dáfus . 1 Fálaldat lea erenoamáš , ja Sálašvákki joatkkaskuvla lea áidna Davvi-Norgga skuvla mas lea dakkár ovttasbargu . 1 Fálaldat lea boahtán áigái go oahppit geat gerge Jk 2 gáivoteknihkas giđđat 2009 , eai ožžon hárjehallisaji . 1 Fálaldat gárvána geassit ja viiddiduvvo dađistaga go ođđa doarjjaortnegat ásahuvvojit . 1 Fálaldat galgá leat nationála dásis ja galgá bálvalit olles sámi álbmoga Norggas . 1 Fálaldat bargo- ja čálgohálddahusa sámi geavaheddjiide viiddiduvvo 2009 mielde . 1 Fálaldat addojuvvo odne Breivika , Stangnesa ja Beardogoržži / Høgtuna joatkkaskuvllain . 1 Fálaldat addo sullii 15 sámi oahppái , geat leat juhkkojuvvon golmma jovkui , smávvaskuvlla- , gaska- ja nuoraiddássái . 1 Fálaldahkii gullet golbma ceahki , ja vuosttaš guhtta vahku barget nuorat iešvuođaid , beroštumiid ja fidnoválljema čielggademiin . 1 Fálaldagat skuvlajagis 2007/2008 1 Fálaldagat mat leat eambbo máhttosuorggálaččat , biddjojuvvojit alit dásiide . 1 Fálaldagat mat gullet dearvvašeallinreseptii : Fálaldat lea dáid rávesolbmuid várás guđet ballamis sáhttet • Lágiduvvon rumašlaš lihkadeapmi joavkkuin olgun dahje siste . 1 Fálaldagat maid ollu olbmot dávjá geavahit , berrejit biddjojuvvot geavaheddjiid lahka . 1 Fálaldagat galget viiddiduvvot mánáide ja nuoraide ja vuhtii váldit erenoamážit mánáid ja nuoraid iežaset virkuivuođa . 1 Fálaldagat galget viiddiduvvot mánáide ja nuoraide ja vuhtii váldit erenoamážit mánáid ja nuoraid iežaset virkuivuoña . 1 Fálaldagaid logu rievddadeapmi , rievdada maiddái logu mánáin geat atnet fálaldagaid . 1 Fálaldagaid heaittiheapmi Leavnnja girdišilljus čuohcá ealáhusaid gánnáhahttimii diein guovlluin . 1 Fálaldaga gaskkusteamis lea okta mihttomearri juohkit dieđuid álbmotbibliotehkaide ja skuvllaide movt fidne sámi ávdnasiid ja makkár bálvalusaid SSB sáhttá fállat sámi girjjálašvuođa ja bibliotehkabálvalusaid gelbbolašvuođa guovddážin . 1 Fálalat galgá speadjalastit servodaga kultuvrralaš girjáivuođa dan seammás go dat or-tnet eanemus lági mielde galgá leat vuođđuduvvon báikkálaš dábiide . 1 Fákta dieđut 2011 bušeahta birra 1 Fáksa ja e-poasta maid gáibidit áššemeannudeami , vástidit nu jođánit go vejolaš ja unnimusat njealji vahku sisa . 1 Fáksa ja e-poasta 1 Fáksa : 55 38 66 01 1 Fáksa : 416 50 194 1 Fáksa : 22 24 27 86 1 Fáksa 1 Fáinnmárkkuláhka bisseha dan vieru ahte dat badjebáza mii Statskog Sf:as lei juohke jagi go vuvde dáid resurssaid , sáddejuvvui eret fylkkas . 1 Fáhkkestaga šattai olgun čuovgat dego beaivi . 1 Fáhkkestaga fuomášin juoidá čáhppada girddašeame mu bajábealde . 1 Fáhkkestaga buohkat viehkaledje čiehkádit . 1 Fáhkkestaga bođii njoammil ja álggii háleštit muinna . Mun velá sárgon dán dáhpáhusa vai čielgasit oidno . 1 Fáhkkadálkkaslaš spesialisttat guovddášbuohcciviesus sáhttet čuovvut ja rávvet go johtolagas duođalaš roasmmohuvvon olmmoš dálkkoduvvo guovllu eará báikkálaš buohcciviesus . 1 Fáhkka sáhtiimet oažžut ođđa ohppiid skuvlii , ii dušše vuosttaš luohkkái , muhto maid daid eará luohkáide . 1 Fágačoakkáhasas lea okta 30 oahppočuoggá skuvlii guoskevaš fága , mii ii leat oahpahusfága . 1 Fágatearbmajoavkkut dárkkistit , gieđahallet ođđa sániid ja tearpmaid ja buktet dasto mearrádusevttohusa giellaráđđái . 1 Fágat maidda leat ráhkaduvvon sierra plánat O97:s Sámi vuoruhuvvojedje . 1 Fágasurggiid leat dás juohkán 5 váldosuorgái : áššáiguoskevaš luonddufágat ; humanisttalaš fágat ; medisiidna ja dearvvašvuođafágat ; riektedieđa ja servodatfágat . 1 Fágasuorggit main leat eanemus sámi-guoski doavttergrádat leat biologiija ja fysiologiija , medisiidna ja dearvvašvuođafágat ja maiddái historjá ja religiovdnadieđa , nugo namuhuvvon maŋŋálagaid 19 % 17 % ja 15 % olles buvttadeamis . 1 Fágasuorggis erenoamáš pedagogihkka ledje oktiibuot 13 ohcci , ja guhtta ohcci ožžo 50.000,- kruvdnosaš stipeandda guhtege . 1 Fágastáhtaráđđi searvá čoahkkimiidda dárbbu mielde . 1 Fágastáhtaráđid oassálastet čoahkkimiidda dárbbu mielde . 1 Fágas davvisámegiella nubbingiellan lea ohppiid lohku njiedjan olles 40 % 2006 rájes . 1 Fágas Sámi giella ja kultuvra lei unnit mihttu giellamáhttui go mii lei Sámegiella nubbingiella fágas . 1 Fágas Sámegiella nubbingiellan lea mis dahkamuš doaibmi guovttegielat oahpahusvuogádagain , mas lea mihttomearri dahkat dárogielat ohppiid guovttegielagin dárogielagin – sámegielagin . 1 Fágas Nubbingiellan 2 lea njiedjan leamaš 5 % 2008 rájes , ja 2009/10 rájes 2010/11 rádjái oaidnit lassáneami 17 ohppiin ( 3 % fágas Nubbingiella 2 . 1 Fágareiveortnegiin váfistuvvo árvvolaš gelbbolašvuođasirdášumi gaskkusteapmi boarráset ja hárjánan duojáriin bargoohppiide . 1 Fágareive eaktuda ahte čađaha fidnoteoriija . 1 Fágaplánaid rievdadeapmi orru dárbbašlaš danne go nu ollu oahppit heitet fidnofágalaš oahpposuorggis .  1 Fágaplána ii lean nu čavga ja dat heivii sihke oahpaheddjiide ja ohppiide . 1 Fágaovddidanprošeakta : Árbevirolaš sámi borramuš ásahusas 3 . 1 Fágaossodagat hálddašit lágaid ja doarjjasortnegiid , barget plánemiin , čielggademiiguin , váikkuhandoaimmaiguin , bagadallamiin , diehtojuohkimiin álbmogii ja joavkkuide geaidda guoská . 1 Fágaossodagas leat sihke dávvirat , govat , jietna , girjjálašvuohta , njálmmálaš ja čálalaš dieđut ja muhtin ráje iešguđetlágan arkiivvat . 1 Fágaossodagaid IT-lunddot prošeavttaid várás doarjjadoaibma . 1 Fágaolbmot čuovvolit ohppiid hui dárkilit alla dásis , ja nu ožžot oahppit buoret vuođu oaidnit oktavuođaid buhtes teorehtalaš oahppomearreplána ja duohta eallima gaskkas . 1 Fágaolbmot ja fágabirrasat guđet barget áigeguovdilis čuolbmačilgehusaiguin heivehuvvon oahpaheamis , sáhttet ohcat doarjaga . 1 Fágaolbmot eai ovdal ge dovddastan ahte máilbmi lea jorbbas . 1 Fágaolbmot dán suorggis ovttasbarget , ja buktet ovtta ollislaš prográmma mii lea vuoiŋŋamašovdáneami várás ja mii evaluerejuvvo ja viidáset ovdánahttojuvvo guovtti háve jagis . 1 Fágaoahppoplánat 1 Fágalávdegottit Fágalávdegottit leat ásahuvvon dainna ulbmiliin ahte ávkkástallat Sámedikki áirasiid ollislaš sámepolitihkalaš máhtuin , seammás go láhččojuvvo dasa ahte áirasat searvva ­huvvojit buorebut ráhkkanahttit meannudeapmái Sámedikki dievasčoahkkima áššiid . 1 Fágalávdegottis leat professor Per Selle jođiheaddjin , dutki Torunn Pettersen , professor Bjørn Erik Rasch , dutki Eva Josefsen ja professor Nils Oskal . 1 Fágalávdegottiin lea máhttu buot golmma sámegielas ja sii galget ovttasbargat dárogiel ja dáro ­giella ohppiide geain lea sámegiella ja suomagiella nubbigiellan fágalávdegottiiguin . 1 Fágalávdegotti rápporta 1 Fágalávdegotti birra 1 Fágalávdegoddi evttoha rievdadit doahpaga " sámi jienastuslohku " doahpagii " Sámedikki jienastuslohku " sámelágas ja láhkaásahusain . 1 Fágalávdegoddi - oktiigeassu 1 Fágalaš árvvoštallan ii mielddisbuktán roggangáibádusa go hávddit iešalddiset eai leat billahuvvan , muhto gáibiduvvui čorget luonddu hávddiid birra . 1 Fágalaš ja ámmátlaš ovttasbargu gaskal skuvlagirjerádjobargiid galget fuolahuvvot . 1 Fágalaš ja ekonomalaš veahkkeváriid fitnašuvvan mearrida sáhttetgo iešguđetlágan oahput fállojuvvot juohke jagi . 1 Fágalaš hástalusat leat ollu , muhto lea váttis álggahit doaibmabijuid mat eaktudit čuovvoleami ekonomalaččat . 1 Fágalaš gelbbolašvuođa bajideapmi . 1 Fágalaš gelbbolašvuohta 1 Fágalaš forum lea ásahuvvon . 1 Fágalaš fierpmádatjoavkkut ásahuvvojedje maid iešguđet oahppoprográmmain lei fierpmádatjođiheaddji . 1 Fágalaš fierpmádathuksemii ja riikkaidgaskasaš ovttasbargui ferte maiddái ohcat lassiruđa sierra doarjjaortnegiid bokte dáid várás . 1 Fágalaš analysajoavku . . . . . . . . . . . 1 Fágalaš analysajoavkku raportta geavaheapmi Dan oktavuođas go ásahuvvojedje ráđđádallanvuogit , de lei ovttamielalašvuohta das ahte galgá ásahuvvot Fágalaš analysajoavku mii earret eará sámi statistihka vuođul jahkásaččat ráhkada raportta sámi servodaga dili ja ovdánanmearkkaid birra . 1 Fágalaš analysajoavkku raportta geavaheapmi 9.3 . Dan oktavuođas go ásahuvvojedje ráđđádallanvuogit , de lei ovttamielalašvuohta das ahte galgá ásahuvvot Fágalaš analysajoavku mii earret eará sámi statistihka vuođul jahkásaččat ráhkada raportta sámi servodaga dili ja ovdánanmearkkaid birra . 1 Fágajuogus áimmahuššá eanas oasi departemeantta diehtojuohkin- ja dokumentašuvdnahálddašeami . 1 Fágajuogus bargá bargiiid- ja bálkápolitihkalaš bargguid , hálddaša bargiid , ja goziha jođihan , - gealbo- ja organisašuvdnaovddideami dađistaga . 1 Fágajuhkosis lea maid ovddasvástádus ovddidit ja bearráigeahččat departemeantta heahtegearggusvuođa ja sihkarvuođabargguid . 1 Fágajuhkosa ovddasvástádus lea bušeahtta , rehketdoallu ja ekonomiijahálddašeapmi . 1 Fágajoavku áltá doaibmá resursa ­joavkun guovllu eará fágajoavkkuide . 1 Fágain sámegiella ja dárogiella leat ollu oktasaš oasit , ja danne lea dehálaš ahte lea lagaš ovttasbargu dán guovtti fága gaskkas , gč. ulbmiliid mat leat oahppoplánas “ sámegiella vuosttasgiellan ” ja ulbmiliid mat leat oahppoplánas “ dárogiella ohppiide geain sámegiella lea vuosttasgiella ” . 1 Fágain main ii leat ráhkadan sámi parallellaš oahppoplánaid , gustojuvvojit našunála mearriduvvon oahppoplánat : 1 Fágaide maidda eai leat mearriduvvon sámi parallella plánat , gustojit mearriduvvon našonála oahppoplánat . 1 Fágaide maidda eai leat mearriduvvon sámi parallealla plánat , gustojit mearriduvvon našonála oahppoplánat . 1 Fágaid struktuvra ja váldosuorggit dain buohtalas plánain leat seamma veardásaččat go našuvnnalaš plánain ja sisttisetdollet sihke našuvnnalaš ja erenoamáš sámi gelbbolašvuođamihttomeriid . 1 Fágaid namat eai leat vel loa 14 1 Fágaforum ferte organiseret nu ahte dat šaddá buorre fágalaš deaivvadanbáiki . 1 Fágaeiseváldái sáhttá aiddo dás leat stuorra mearkkašupmi dasa ahte sáhttá go plána dohkkehuvvot vai ii . 1 Fágadepartementtain lea ovddasvástádus gozihit sámegiela iežaset surggiin . 1 Fágadepartemeanttat árvvoštallet Sámedikki bušeahttaevttohusa ( ládje go vuollásaš etáhtaid / doaimmaid mii gusto guoskevaš fágasuorgái , ja ovddidit de árvalusaid bušeahttaproseassas jus ležžet . 1 Fágadepartemeanttain lea ovddasvástádus čuovvolit sámepolitihka čađaheami iežaset surggiin , ja dain lea ekonomalaš ja hálddahuslaš ovddasvástádus iežaset surggiid sámepolitihkalaš doaibmabijuin . 1 Fágadepartemeanttain lea ovddasvástádus gohčokeahttá čuovvolit sámepolitihka čađaheami iežaset surggiin . 1 Fágadepartemeantan lea Olgoriikadepartemeanta olgoriikapolitihka áššiid , olgoriikaekonomiija áššiid ja ovddádusáššiid áššemeannudeaddji ja čađaheaddji orgána . 1 Fágadepartemeantan Olgoriikadepartemeanta lea olgoriikaáššiid válmmašteaddji ja doaimmaheaddji orgána , ja olgoriikaekonomiija ja ovddádusáššiid orgána . 1 Fágabirrasat leat hástaluvvon buktit evttohusaid dán bargui . 1 Fágabirrasat ja eiseválddit leat Sámi dearv ­vašvuođadutkanguovddáža bokte , mii lea Romssa universitehtas , ožžon eambbo dieđuid sámi álb ­moga dearvvašvuođa- ja eallindili birra . 1 Fágabirrasat deattuhit cealkámušain erenoamážit dárbbu nannet oktiiheivehandoaimma . 1 Fágabiras unnu go boanddaid lohku geahppána sámi ássanguovlluin . 1 Fágabeivviid fáddá lea Giella oahppama reaidun . 1 Fágabeaivvit leat Diehtosiiddas . 1 Fágabeaivvi sáhttá maiddái gieđahallat eará áššiid , ovdamearkka dihte sáhttet váldofágastudeanttat doallat sáhkavuoruid , dutkit sáhttet muitalit áigeguovdilis dutkandigaštallamiid birra ja juohkit dieđut vejolašvuođaid birra prošeavttaide searvat . Sáhttá maiddái juohkit dieđut stipeandaortnegiid birra , oččodanstipeanddaid birra ja eará bálvalusaid birra ( oahppobagadallit , studeantabáhppa , sosialbálvalus , Universitehtagirjerádjosa sámi fágarefereanta , lonohallanortnegat jna. ) . 1 Fágabeaivvi sáhttá maiddái gieđahallat eará áššiid , ovdamearkka dihte sáhttet váldofágastudeanttat doallat sáhkavuoruid , dutkit sáhttet muitalit áigeguovdilis dutkandigaštallamiid birra ja juohkit dieđut vejolašvuođaid birra prošeavttaide searvat . Sáhttá maiddái juohkit dieđut stipeandaortnegiid birra , oččodanstipeanddaid birra ja eará bálvalusaid birra ( oahppobagadallit , studeantabáhppa , sosialbálvalus , Universitehtagirjerádjosa sámi fágarefereanta , lonohallanortnegat jna . ) 1 Fága- ja gaskkustanguovddáš lea organiserejuvvon stáhtalaš hálddašanorgánan mas leat sierra fápmudusat , ja dan jođiha stivra mas leat vihtta lahtu ja golbma várrelahtu . 1 Fága- ja gaskkustanguovddáš lea fágalaččat iehčanas ásahus , ja dat galgá viežžat dieđuid ja háhkat geahčastaga mávssolaš máhtus boazodoalu birra . 1 Fága- ja diibmojuohku 60 min 1 Fága- ja diibmojuohku 45 min 1 Fága- ja diibmojuohku 1 Fága- ja diibmojuohkinoidnosat 1 Fága- ja diibmojuohkin vuođđooahpahusas 1 Fága- ja diibmojuohkin ohppiide geat čuvvot sámi oahppoplána ja/dahje geain lea sámegiella fágan - Oahpahus- ja dutkandepartemeantta evttohusa birra 1 Fága- ja diibmojuohkin . . . . . . . . . . . 1 Fága čalmmostahttá ohppiide vuđolaččat sámi kultuvrra ja servodaga birra . 1 Fága váldooasit 1 Fága ulbmil Sámit leat okta álbmot vaikko orrot iešguđet riikkas , ja giella čatná sámiid oktii riikarájiid rastá . 1 Fága sámegiella vuosttašgiellan čuovvu áibbas eará ja nannoseappot oahpahusvuogádaga , vuogádaga mii vásáhusaid mielde dahká ohppiid guovttegielagin . 1 Fága sámegiella vuosttašgiellan sáhttá maid leat reaidun eará fágaide . 1 Fága sámegiella vuosttašgiellan galgá ovttas dárogielfágain bidjat vuođu ohppiid guovttegielalašvuođa ovdánahttimii , ja leat mielde addime ovttaskas oahppái máhtu , movtta ja oadjebasvuođa seailluhit , nannet ja ovdánahttit gielas sihke njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Fága sámegiella nubbingiellan lea massán 38 % vuođđoskuvlaohppiin jagi 2006 rájes . 1 Fága sámegiella nubbingiellan lea dál massán 38 % vuođđo-skuvlaohppiinis 2006 rájes . 1 Fága sámegiella nubbingiellan galgá ovttas dárogielfágain bidjat vuođu ohppiid doaibmi guovttegielalašvuođa ovdánahttimii , ja leat mielde addime ovttaskas oahppái máhtu , movtta ja oadjebasvuođa válljet sámegiela gulahallangiellan . 1 Fága sáhttá maiddái leat čujuhussan movt sámi árvvut sáhttet heivehuvvot ja viidáset ovddiduvvot ođđa diliide ja áigái mii dađistaga rievdá . 1 Fága lea juhkkojuvvon váldoosiide maidda leat hábmejuvvon gelbbolašvuođamihttomearit . 1 Fága galgá ovdánahttit ovttaskas oahppi giella- ja teakstagelbbolašvuođa oahppi iežas návccaid vuođul ja movttiidahttit oahppi ovdánahttit buriid oahppanstrategiijaid ja kritihkalaš jurddašeami . 1 Fága galgá ovddidit ipmárdusa ja kritihkalaš árvvoštallama iežas giellaovdáneamis ja dahkat ohppiid diđolaš oasseváldin iežaset oahppanproseassas . 1 Fága galgá movttiidahttit oahppi ovdánahttit buriid oahppanstrategiijaid ja kritihkalaš jurddašeami , ja movttiidahttit oahppi lohkan- ja čállinhálu ja buriid lohkan- ja čállindábiid ovdánahttit . 1 Fága Smávvaskuvladássi Gaskadássi Nuoraidskuvladássi 1. lk 2. lk 3. lk 4. lk 5. lk 6. lk 7. lk 8. lk 9. lk 10. lk 1 Fága " sámegiella váldogiellan " ulbmilin lea gozihit sámi kultuvrra guovddáš árvvuid . 1 Fáddápárka vuođđuduvvá NRKa bivnnut mánáidtv-ráidui Alitvári stáluid birra , ja NRK lea leamaš aktiiva párkka ovddideamis . 1 Fáddán čoahkkimis lei Digitála vuosttašválljen . 1 Fáddán čoahkkimis ledje fylkkaplánabargu , sámegiel fálaldat joatkkaskuvllas ja Máttasámi doaibmaplána . 1 Fáddán áššelisttas lei dasto vejolaš ávnnas- ja kapasitehtaovttasbargu . 1 Fáddán lei historjjálaččat dovddus bivdoássanbáiki mii gullá Gollevári viiddes bivdorusttegii . 1 Fáddán lei earret eará mánáid giellaoahppan . 1 Fáddán lei dan áššedovdilávdegotti bargomearrádus , mii galggai čielggadit sápmelaččaid ja earáid guolástanvuoigatvuođa Finnmárkku olggobealde . Konsultašuvdnaoasehasat sohpe bargomearrádusa ja lávdegoddi nammaduvvui stáhtaráđis geassemánu 30. b. 2006 . 1 Fáddán ledje sámi mánáid bajásšaddaneavttut . 1 Fáddán lea bargu ođđa hálddašannuppástusain ja sámi beroštumit . 1 Fáddán jagi 2009 sešuvnnas ledje earret eará ON Álgoálbmotjulggaštus ja dálkkádatrievdamat Árktisis . 1 Fáddán dán jagi lea giellapolitihkka ja giellaguottut . 1 Fáddán 2006 konferánssas gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin lei dat dieđihuvvon hálddašanođastus . 1 Fáddágihppagat vuođđoskuvlla servodatfágaide - váldosuorgi servodatmáhttu 5.-7. jahkecehkiide 1 Fáddágihppagat sámegielas nubbingiellan 1. luohkás 7. luohkkái 1 Fáddágihppagat servodatfágas 8. luohkás 10. luohkkái 1 Fáddágihppagat ruovttudoallooahpus 5. , 6. ja 7. luohkáide 1 Fáddágihppagat musihkas 8. , 9. ja 10. luohkáide 1 Fáddágihppagat luonddu- ja birasfágas 8. , 9. ja 10. luohkáide 1 Fáddágihppagat dárogielas sámi ohppiide 1. luohkás 10. luohkkái 1 Fáddágihpa sámegielas vuosttašgiellan 1. luohkkái 1 Fáddábeaivi sámi áššiid birra addá politihkkariidda vejolašvuođa ságaskuššat sámi gažaldagaid vuđoleappot ja viidát go ovttaskas áššiid meannudeami oktavuođas sáhttá . 1 Fáddá lea gielladikšun mánáidgárddis . 1 Fáddá ja čuolbma 1 Fáddá : Sámi dološ áigi Mátta-Norggas . 1 Fáddá : Movt ávkkástallat davvi-Norgga kulturealáhusaid vejolašvuođaid . 1 Fáddá 6 : Industriija muñui 1 ) Čalmmustit lea dárbu industriija rápmaeavttuide vai buorránit árvoháhkan ja gilvalannávccat . 1 Fáddá 5 : Petroleum 1 ) Ohcandoaimmaid ferte leat vejolaš ovddalgihtii diehtit , ja dat galget leat jeavddalaččat . 1 Fáddá 3 : Govdabáddi Riikkalaš dási oasáluš : 1 . Stáhta ferte váldit ovddasvástádussan geahččat bearrái ahte govdabáddi huksejuvvo miehtá riikka . 1 Fáddá 2 : Riddobearráigeahčču Riikkalaš dási oasáluš : 1 . 1 Fáddá 2 : Eanandoallu 1 . Maiddái riikka dásis ferte viidodatpolitihka lágiduvvot nu ahte eanandollui sihkkarastojuvvojit eallingelbbolaš ja gánnáhahtti oasit boahtteáiggis . 1 Fáddá 1 : Fievrrádusinfrastruktuvra ; Olbmuidfievrrádus Riikkalaš dási oasáluš : 1 . 1 Fáddá 1 : Fievrrádusinfrastruktuvra ; Fievrrádusplánema regionaliseren . 1 Fáddan 8 . 1 Fádda čoahkkimis lea ovttasbargu gaskkal Máilmme Baŋkku ja Bistevaš Foruma ja dálkkadat reivdan . 1 Fádda : Finnmárkkulahka ja bealuštuspolitihka . 1 Fádda 2 : Joatkkaoahpahus – hástalusat bargomárkana ovdáneami dáfus 1 . 1 FÁPMUIBOAHTIN : 1 Fysálaš lihkahallamiin ja iešguđet lágan čázádagaid geavaheamis sáhttet leat negatiivvalaš váikkuhusat lussii sihke vánddardanvejolašvuođaid dáfus , vejolašvuođas gávdnat heivvolaš eallinguovlluid , vejolašvuođas borramuša gávdnat ja gilvvu dáfus eará náliiguin . 1 Fysálaš lihkahallamat 1 Fysalaš čoakkáldagat , fierpmádatbálvalusat ja máhttu mii lea girjerájuin , leat oktasaš resursa . 1 Fysalaš čoakkáldagat , fierpmádatbálvalusat ja 1 Fysalaš riđđohehttehusaid sadjái galget maid earáge molssaeavttut árvvoštallojuvvot gokko lea govttolaš goluid dáfus . 1 Fysalaš olbmot sáhttet dušše šaddat máksit rihkkundivvaga dáhtolaš dahje ávvirmeahttun rihkkumiid dihte . Fitnodaga ii sáhte geatnegahttit máksit rihkkundivvaga jus rihkkuma sivat leat dilálašvuođat olggobealde fitnodaga hálddu . 1 Fylkkkaráđđi háliida ge nanosmahttit dan barggu mii dahkkojuvvo jo ja gilvit iežas vásáhusaid Romssa fylkka gávpogiin fylkka eará suohkaniidda . 1 Fylkkkagielddaid ovttasbargošiehtadusat 1 Fylkkavárresátnejođiheaddji ja AERa nuoraidambassadevra Ane-Marthe Aasen ovttas johtolaga fylkkaráđiin Synnøve Søndergaardiin AERa jahkásaš váldočoahkkimis , man ávžžuhus lei čielggas : “ Think global , but act regional ! ” 1 Fylkkaválgastivra juogada fylkka buot mandáhtaid St. Laguë heivehuvvon vuogi mielde earret ovtta saji . 1 Fylkkat Møre ja Romsdala , Sogn ja Fjordane , Hordalanda , Rogalanda , Vest-Agder , Aust-Agder , Telemárku , Buskeruda , Vestfold , Akershus , Østfold , Oppland , Hedemárku ( earret Engerdal suohkan ) ja Oslo 1 Fylkkasátnejođiheaddji – vállje fylkkadiggi . 1 Fylkkasátnejođiheaddji háliidivččii Sámedikki leat das go fylkkadiggi meannuda ášši . 1 Fylkkasátnejođiheaddji Kisti Saxi lea sihtan sámediggepresideantta bissehit njuolggadusaid meannudeamis ja baicce bidjat gulaskudddama johtui . 1 Fylkkasátnejođiheaddji Fylkkaráđijođiheaddji kantuvra 1 Fylkkasuohkanis leat dákko deaŧalaš doaimmat gaskkusteaddjin ja fierpmádathuksejeaddjin . Fylkkasuohkana guovloovddideaddji rolla nannejeaddji strategiija ferte gustot maiddái riikkaid gaskka . 1 Fylkkasuohkanis leat dákko deaŧalaš doaimmat gaskkusteaddjin ja fierpmádathuksejeaddjin . 1 Fylkkasuohkanis leat deaŧalaš ovddádus- ja bálvalusdoaimmat maidda fertet jáhkkimis juolluduvvot ekonomalaš vuođu ja dárbbašlaš doaibmanfriddjavuođa . 1 Fylkkasuohkanis leat deaŧalaš ovddádus- ja bálvalusdoaimmat maidda fertet jáhkkimis juolluduvvot ekonomalaš vuoñu ja dárbbašlaš doaibmanfriddjavuoña . 1 Fylkkasuohkanis lea ovddasvástádus bátnedikšunbálvalusas ja bearašsuodjalusas . 1 Fylkkasuohkanis fertejit dahkat álgaga ovttas Romssa universitehtain ja NHOin , vai universitehtii ja Forskningsparkenii ásahuvvošii riikkalaš Gründersenter mii deattuha hutkama ja dutkama . 1 Fylkkasuohkanis fertejit dahkat álgaga ovttas Romssa universitehtain ja NHOin , vai universitehtii ja Dutkangárdimii ásahuvvošii riikkalaš Gründersenter mii deattuha hutkama ja dutkama . 1 Fylkkasuohkaniin lea ovddasvástádus bátnedearvvasvuođabálvalusas . 1 Fylkkasuohkaniin lea erenoamáš ovddasvástádus ovddidit guovlluid viiddis ipmárdusas . 1 Fylkkasuohkaniin davvin leat guhkesáigásaš árbevierut riikkaidgaskasaš ovttasbargui ja dat leat jo searvaduvvon rádjaregionála ovttasbargui davviguovlluin ja eurohpalaš Go ráđđehus buktá ovdan ođastuvvon davviguovlostrategiija regionála ovttasbargoorganisašuvnnaide . 1 Fylkkasuohkaniidda leat addojuvvon eanet váldi hálddašit guovlo- ja guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaomiiguin . 1 Fylkkasuohkaniidda lea addojuvvon eambbo váldi hálddašit guovlo- ja guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaomiiguin . 1 Fylkkasuohkaniid ja Sámedikki ovttasbargosoahpamušain vuhtiiváldet sihke suohkaniid iešstivrejumi ja maiddái sámelága , mii dadjá ahte Sámediggi ieš sáhttá ovddidit áššiid mat dikki mielas orrot dehálaččat . 1 Fylkkasuohkaniid , earret Oslo , riikagaskamearri čájeha ahte positiiva netto doaibmaboađus lea 5,3 % sisaboađuin , ghč . 1 Fylkkasuohkanii lea dehálaš searvat viidásat bargui nosit ja joatkevaččat čalmmusta davviguovlluid . 1 Fylkkasuohkanat háliidit dynámaleabbo soahpamuša mii veahkeha Ulbmil lea joatkit ja viidáseappot ovddidit kulturovttas- nanosmahttit daid politihkalaš ovttasbarggu . barggu riikaoassedásis Davvi-Norggas . 1 Fylkkasuohkanat hálddašit Norgga stáhtaruđaid mat leat várrejuvvon sámi prográmmii . 1 Fylkkasuohkanaekonomiijahálddašeapmi galgá váikkuhit hukset ja bisuhit luohttámuša dasa ahte fylkkasuohkan čađaha iežas doaimmaid riekta ja gutnálaččat , ja ahte fylkkasuohkana árvvut ja resurssat hálddašuvvojit beaktilit ja dorvvolaččat . 1 Fylkkasuohkana ásahusaid ektui guoská dát álgovuolggalaččat buot bargiide . 1 Fylkkasuohkana ulbmil lea čoavdit dáid váttisvuođaid . 1 Fylkkasuohkana ruđat sáhttet geavahuvvot sihke sámegillii ja sámi kulturgelbui . 1 Fylkkasuohkana rolla ovddidanoasálažžan mearkkaša - stuorit friddjavuođa ja doaibmanviidodat árvvoštallat strategalaččat , mearridit ulbmiliid , geavahit váikkuhangaskaomiid ulbmiliidda ja dahkat soahpamušaid nuppiiguin - heivehit váikkuhangaskaomiid geavaheami guvllolaš dilálašvuođaide Dán perspektiivvas šaddá leat deaŧalaš váikkuhit guhkesáigásaš ja ulbmilaš industriija- ja ealáhuspolitihka ovddideapmái . 1 Fylkkasuohkana rolla ovddidanoasálažžan mearkkaša - stuorit friddjavuoña ja doaibmanviidodgat árvvoštallat strategalaččat , mearridit ulbmiliid , geavahit váikkuhangaskaomiid ulbmiliidda ja dahkat soahpamušaid nuppiiguin - heivehit váikkuhangaskaomiid geavaheami guvllolaš dilálašvuoñaide 1 Fylkkasuohkana rolla guvllolaš ovdáneami oččodeaddjin deattuhuvvo dál eambbo go ovdal . 1 Fylkkasuohkana ovddasvástádus sáhtašit vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvlaoahppiid lea Johtolatetáhta áidna doaibmabargamuš maid láhka geatnegahttá . 1 Fylkkasuohkana oasáluš dahje " searveruhta " sorjá guvllolaš ovddidanprográmmas ja ekonomiijaplánas . 1 Fylkkasuohkana máŋgga ođđa bargamušas leat muhtumat dát • vástidit eará riikkageainnuid ovddas ja daidda gulli feargagaskkaid ovddas • hálddašit regionála dutkanfoanddaid • mieleaiggát leat Innovašuvdna Norggas • vástidit buot fágaskuvlaoahpahusa ovddas fylkkas ja nammadit guokte stivralahtu stáhtalaš allaskuvllaide • leat ovddasvástideaddjin regionála čáhceregiuvdnaeiseváldin ja dahkat mearrádusaid mat čatnasit mini- ja mikrofápmorusttegiidda 1 MW rádjai , ja rávvet suohkaniid dálkkádatbarggus • leat ovddasvástideaddjin dáin áššiin : rekruteremis ja gelbbolašvuođa buorideamis , dásseárvvus ja deavdda- ja joatkkaoahpahusas , árvoháhkanprográmmain , fylkkasuohkanis lea cealkinvuoigatvuohta eanadoallopolitihkalaš áššiin ja árvalusaid buktimis jahkásaš eanadoallošiehtadallamiidda • hálddašit válddi ja čađahit hálddašanbargamušaid Akvakulturja Mearraresursalága oktavuođas . 1 Fylkkasuohkana jahkedieđáhus ja jahkásaš guvllolaš ovddidanprográmma leat jorgaluvvon sámegillii ja biddjon nehttii . 1 Fylkkasuohkana guovloovddideaddji rolla nannejeaddji strategiija ferte gustot maiddái riikkaid gaskka . 1 Fylkkasuohkana guhkesáigásaš loatnavealggit ledje oktiibuot sullii 1,423 mrd. ruvnno 31.12.2009 . 1 Fylkkasuohkana govdabáddefoanda galgá nannejuvvot . 1 Fylkkasuohkana ekonomiijaplána – doaibma / investeren BSD + andre dep . 1 Fylkkasuohkana ekonomiijahálddašeapmi galgá váikkuhit hukset ja bisuhit luohttámuša dasa ahte fylkkasuohkan čađaha iežas doaimmaid riekta ja gutnálaččat , ja ahte fylkkasuohkana árvvut ja resurssat hálddašuvvojit beaktilit ja fuolalaččat . 1 Fylkkasuohkana doaimmat main lea dohkkehuvvon dárogiel ja sámegiel namma galget geavahit almmolaš nama guovtti gillii buot oktavuođain . 1 Fylkkasuohkana boahtteáigi digáštallojuvvo . 1 Fylkkasuohkan áigu árvvoštallat ealáhusa struktuvrra ja čujuhit surggiide mat berrejit vuoruhuvvot ovddimussii eláhusa boahttevaš ovdáneamis . 1 Fylkkasuohkan áigu ráhkadit fylkkaoasseplána Romssa viidodathálddašeami várás . 1 Fylkkasuohkan áigu leat mielde Halti álbmotmeahci ja Ráissa kvenalaš kulturguovddáža ásaheamis . 1 Fylkkasuohkan válljii vuoruhit doaibmiid guđet barget viidáseappot árvudemiin dahje plánejit dan dahkat , ja vel unnit doaibmiid guđet leat hui mávssolaččat báikegottiide . 1 Fylkkasuohkan veahkehii 2006 sihkkarastit lieggasa Solovkii dálvái bijadettiin dohko ođđa čáhceliggenrusttega . 1 Fylkkasuohkan sáhttá muđuidge fállat dakkár oahpahusa ” . 1 Fylkkasuohkan rievdadii 2003 gráfalaš iešlági ja lea dan rájes geavahan logo mii lea guovtti gillii jnv. . 1 Fylkkasuohkan oaččui doaibmamuššan rávvet guđemuš ohccit galge vuoruhuvvot . 1 Fylkkasuohkan leat maid ožžon gráfalaš iešlági mii mielddisbuktá ahte fylkkasuohkana gráfalaš iešlágis lea namma guovtti gillii : dárogillii ja sámegillii . 1 Fylkkasuohkan lea árjjalaš veahkeheaddji ja oassálasti kultureallimis : 1 Fylkkasuohkan kártehii čakčat 2002 máhttodárbbuid ee. plánenbargguin , viidodathálddašeamis , birrasis , energiijas ja oastimis , ja dat kárten duođašta ahte lea viidát dárbu bidjat searaid máhttobuorideapmái / gaskkusteapmái dáin surggiin . 1 Fylkkasuohkan juolludii mearkkašahtti ollu ruđaid ja fálai ohppiide láigohit PCa 82 ruvdnui mánnui golbma jagi vai buohkain galggai leat ráđđi láigohit dihtora . 1 Fylkkasuohkan juolluda giellaoahpahusstipeandda movttiidahttin dihtii olbmuid váldit oahpahusa sámegielas . 1 Fylkkasuohkan galgá váldit jođiheami badjelasas ja dárbbašlaš álgolávkki ovddidit guvllolaš searvevuođaid eambbo . " 1 Fylkkasuohkan galgá leat mielde seailluheamen ja gaskkusteamen árbevirolaš musihka ja doarjut doaimmaid maidda gullá ođđaáigásaš rytmalaš musihkka . 1 Fylkkasuohkan galgá leat mielde seailluheamen ja gaskkusteamen árbevirolaš musihka ja doarjut doaimmaid maidda gullá oññaáigásaš rytmalaš musihkka . 1 Fylkkasuohkan ferte oažžut stuorit ekonomalaš ja politihkalaš doaibmanvejolašvuoña , ja oktasaš ruhtadeamiid , mii lea kultursuorggis , ferte stuorit oassi čuovvut guvllolaš vuoruhemiid . 1 Fylkkasuohkan ferte maiddái ovttasbargat ealáhuseallimiin , NAV:in ja eará aktevrraiguin njuovžilis fálaldagaid ektui ollesolbmuide gokčan dihte ealáhus- ja bargoeallima gealbodárbbuid . 1 Fylkkasuohkan ferte láhčit dili nu ahte ollesolbmot sáhttet kvalifiserejuvvot sin duohtagealbbuin . 1 Fylkkasuohkan ferte leat politihkalaš álššaiduhtti vai ásahuvvojit stáhtalaš váikkuhangaskaoamit mat dahket vejolažžan čañahit Kvenalaš kultuvrabargguid guvllolaš ovttasbargguin . 1 Fylkkasuohkan ferte bargat dan badjelii ahte buorebut gokčat guovllu iežas bargonákčadárbbuid . 1 Fylkkas ásset dál olbmot mat gullet badjel čuođi riikii , ja go mii eambbo searaid vel bidjat Barents-guovllu ovttasbargui , de Romssa álbmogis lea erenoamáš buorre vejolašvuohta vásihit ja ovddidit sierralágan dáidda- ja kulturilbmagiid . 1 Fylkkas ásset dál olbmot mat gullet badjel čuoñi riikii , ja go mii eambbo searaid vel bidjat Barents-guovllu ovttasbargui , de Romssa álbmogis lea erenoamáš buorre vejolašvuohta vásihit ja ovddidit sierralágan dáidda- ja kulturilbmagiid . 1 Fylkkas leat uhccán molssaektosaš eanadoallovuogit , ja aiddo danne lea gussamielkebuvttadeapmi nu deaŧalaš sámi kulturárbbiid bisuheampmái , dadjá ráđđelahttu Terje Tretnes . 1 Fylkkas dollojuvvo sámekonfereansa juohke jagi . 1 Fylkkaráđđái lea dehálaš ahte álgoálbmotolli lea heivehuvvon fylkkasuohkana davviguovlopolitihka oassin . 1 Fylkkaráđđi čuovvolii dán áŋgiruššama go juolludii miljon ruvnno ealáhusovddideaddji dutkan- ja ovddidanprográmmii MABIT 2006:s . 1 Fylkkaráđđi ávžžuha buot fylkkasuohkana ásahusaid čalmmustahttit Sámi álbmotbeaivvi . 1 Fylkkaráđđi áigu árjjalaččat rahčat ain ovddos guvlui dan ovdii ahte hálddašanođastus váikkuha stuorát ja gievrrat davvinorgalaš regiuvdnii , mii duođaid diktá min geavahit ávkin searvevuođa ja vejolašvuođaid davvin ! 1 Fylkkaráđđi áigu dán vuođul nammadit lávdegotti mii bargá viidáseappot dáinna áššiin ja jođáneamos lági mielde buktá konkrehta árvalusaid plána čađaheapmái . » » 1 Fylkkaráđđi áiggošii leat dihtorteknologiija njunnošis . 1 Fylkkaráđđi várrii oktiibuot 12 milj. ruvnno ruhtadit nuppástuhttinprošeavttaid fylkka viđa suohkanis : Ivgus , Skiervvás , Gálssas , Doaskkus ja Ivvárstáđiin . 1 Fylkkaráđđi vuoruha dán prošeavtta vuosttamužžan ráđđehusa riikkalaš servodagašortnega olis . 1 Fylkkaráđđi sáhttá gaskaboddosaččat čoavdit institušuvnnaid dáin gáibádusain . 1 Fylkkaráđđi ođđasit árvvoštallá doaibmabidjooasi jahkásaččat . 1 Fylkkaráđđi mearrida ahte sámelága giellanjuolggadusat gustojit dáidda fylkkasuohkana institušuvnnaide : Fylkkasuohkana guovddášhálddahus : • 1 Fylkkaráđđi lea čuovvolan dán iežas davviguovlodieđáhusas ” Searvevuohta ja vejolašvuođat davvin ! ” 1 Fylkkaráđđi lea oppa fylkkasuohkana hálddahusa bajimus ovddasvástideaddji , ja das lea olles gohččunváldi oppa hálddahusas . 1 Fylkkaráđđi lea nákcen čuovvolit Kultur- ja girkodepartemeantta sávaldaga ođasmahttit rusttegiid , erenoamážit vuojadanhállaid ja vuojahagaid láhkaásahusa vuođul čáhcekvalitehta birra . 1 Fylkkaráđđi lea iežas vuosttaš cealkámušas dadjan earret eará : « Earret daid doaimmaid mat leat namuhuvvon Girko- ja oahpahusdepartemeanttas , áigu Fylkkaráđđi evttohit hukset bistevaš fidnoskuvlla sámi nuoraide . 1 Fylkkaráđđi lea hirpmus duhtavaš dán bohtosii , ja dan mielas ruđat mat juolluduvvojedje buvttadussii , leat bures geavahuvvon . 1 Fylkkaráđđi juolludii jagi 2009 eambbo go 20 milj. ruvnno lassiruđa 25 suohkana suohkanlaš ealáhusfoanddaide . 1 Fylkkaráđđi háliida prošeavttain leat eaktudeaddjin dasa ahte suodjalus ain ovddiduvvo ja rievdaduvvo politihkalaš ja fágalaš barggu bokte fylkkas ja Riikkaoasselávdegottis . 1 Fylkkaráđđi háliida iežas bargoaddipolitihkain váikkuhit dasa ahte fylkkasuohkan vásihuvvo buorrin ja njuolggolaš bargobáikin . 1 Fylkkaráđđi deattuhii bálkkašumi vuoiti inddu ja čujuhii šáŋgeriid , agi ja geográfalaš viidodahkii kulturdoaluid oassálastiin , jagi geigema ákkastaladettiin . 1 Fylkkaráđđi atná dán iežas davviguovlopolitihka dehálaš čuovvoleapmin . 1 Fylkkaráđđi Trud Berg celkkii ahte Nordlándda fylkkasuohkan ii áiggo hehttet daid guovllu ohppiid , geat dan háliidit , vázzimis Skániid joatkkaskuvlla . 1 Fylkkaráđđi Knut Werner Hansen guossin Storelva skuvlla Áigodaga 2006-2009 lea 30 milj. ruvnno geavahuvvon buorireálafágalanjas . 1 Fylkkaráđđi Kent Gudmundsen čujuhii čoahkkimis dasa ahte Romssa fylkkasuohkan lea mielas bidjat opmodaga oktan buot visttiiguin suohkanii ( dda - maiddái skuvlaáigumuššan . 1 Fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl deattuha ahte juolludus nanne dan saji mii Romssa fylkkas lea mariinna bioteknologiijas , ja ahte dát addá vuođu árvoháhkamii dán gelddolaš ja boahtteáigái soahppevaš suorgái . 1 Fylkkaráđđi Fylkkaráđi jođiheaddji kantuvra 1 Fylkkaráđđi 1 Fylkkaráđđejođiheaddji 1 Fylkkaráđis leat vihtta fylkkaráđi geaid fylkkadiggi lea válljen . 1 Fylkkaráđis lea ulbmil leavahit joatkkaoahpahusa vel eanet nu 1 Fylkkaráđis lea dien 12 láhkai vejolašvuohta váikkuhit fylkkasuohkana politihka ja dán láhkai ovddidit sámegiela ja sámi kulturgealbbu . 1 Fylkkaráđijođiheaddji kantuvrras lea gealbu fylkkasuohkana sámepolitihka rievttálaš ja politihkalaš vuođu ektui . 1 Fylkkaráđi váldoulbmil Romssa fylkkasuohkana kulturpolitihkain lea fállat buot Romssa fylkka ássiide buori ja šláddjes kulturfálaldaga . 1 Fylkkaráđi nubbinjođiheaddji Fylkesrådets nestleder 1 Fylkkaráđi nubbijođiheaddji Pål Julius Skogholt čohkká ceavzilis ovdáneami joavkkus , ja fylkkadikki riikkaidgaskasaš lávdegotti jođiheaddji , Ellen Øseth , lea ovddasteaddji maritiimma resurssaid ja guolástusa joavkkus . 1 Fylkkaráđi jođiheaddjin háliidan geavahit kaoahpahusa . Min nuorat galget oažžut dakkár buori liibba giitit buot politihkkáriid , bargiid ja ovttasbargoguimmiid jagi 2009 ovttasbarggu ovddas . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji kontuvrras lea ekonomiija- ja plánaovddasvástádus Romssa fylkkasuohkanis ja bajimus ovddasvástádus oktiiheivehallat fylkkasuohkana ovddidanbarggu ja politihkkahábmema . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji kontuvra Árktis čiegos ovdamunnin EU lea viidáseappot geahččaleamen hábmet davviguovlopolitihka ja lea lahka iežas árktalaš strátegiija sádnema , mii galgá fuolahit EUa beroštusaid ja ovddasvástádusa min lagašguovlluin . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji kontuvra VRI Troms 2009 Regionála dutkanfoanda davás Romssa fylkkasuohkan lea ovttas Nordlándda ja Finnmárkku fylkkasuohkaniiguin vuođđudan Oktasaš ovttasdoaibmamat , dego dialogakonferánsa ja oahp- oktasaš dutkanfoandda panjoregat , okta juohke golmma áŋgiruššansuorggi várás , – Foandaregiuvdna leat čađahuvvon buriid beaggimiiguin . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji kantuvrras ( FJK ) lea dehálaš doaibma oktiiordnet ja njuovžžálmahttit politihkalaš njunnošiid ja hálddahusa ovttasbarggu . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Pia onálaparlamentii jagi 2010 álggus . Raporta váldá ovdan earret Svensgaard ovddasta Davvi-Norgga politihkárjoavkkus . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Pia Svensgaard ja gulahallanhoavda Knut Are Mortensen geigeba bálkkašumi ja gáhku vuoitái báimmussátnegilvvu vuoitái , Jan Idar Larsenii . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Pia Svensgaard ( BB ) 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø čuoččastii lákcagáhkkobálkuma moallan . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø goivesta BÁTNI-vistti huksema vuosttaš goivestaga 2005:s . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø aiddosta : – Lea dehálaš ahte fylkkaráđđi movttiidahttá Romssa fitnodagaid guorahallat riikkaidgaskasaš márkanastinvejolašvuođaid ja - surggiid . 1 Fylkkaráđi jođiheaddji : Pia Svensgaard ( BB ) Fylkkaráđi jođiheaddji kontuvra galgá čuovvolit hálddahuslaččat fylkkaráđi jođiheaddji ovddasvástádussuorggi ja doaibmavehkiid . 1 Fylkkaráññi mearridii 2007 plána ” Nuppástuhttinhástalusat Romssas – Plána viidásat nuppástuhttinbarggus ja geavahit nuppástuhttinruhtajuolludeami ” . 1 Fylkkaráññi lea maiddái leamaš stuorra proseassas ráhkadit Fylkkaplánácealkámuša 2007 . 1 Fylkkaráññi háliida maid joatkit leat guovddáš eaktolágideaddji Ráññehussii guovlluid ásahan- ja oñastanproseassas . 1 Fylkkaráññi háliida joatkit nannet barggu čohkket fámuid Davvi-Norggas . Fylkkasuohkana rolla guvllolaš ovdáneami oččodeaddjin deattuhuvvo dál eambbo go ovdal . 1 Fylkkaráññi dadjá danne : ” Vejolašvuoñat mat leat davvin galget geavahuvvot searvevuoñas vai ovddidit eallinnávccalaš servodagaid maid dovdomearka lea oññahutkan ja boahtteáiggedoaivva ” . 1 Fylkkaráñi beales lea eaktun ahte ovdáneapmi ja čálgu davvin galget čalmmustuvvot . 1 Fylkkaplánii leat hábmejuvvon čielga gáibádusat stáhtalaš sektorpolitihka guovddášeiseválddiid searvama ja guvllolaš heivehallamiid dáfus , mat šaddet leat mearrideaddji deaŧalaččat positiiva ovdáneapmái Romssas . 1 Fylkkaplánii leat hábmejuvvon čielga gáibádusat stáhtala sektorpolitihka guovddášeiseválddiid searvama ja guvllolaš heivehallamiid dáfus , mat šaddet leat mearrideaddji deaŧalaččat positiiva ovdáneapmái Romssas . 1 Fylkkaplánen galgá fylkkas heivehit oktii stáhta , fylkkasuohkana ja suohkana fysalaš- , ekonomalaš- , sosiála- ja kultuvrralaš doaimmaid váldosárgosiid . 1 Fylkkaplánas lea bajit oassi ja okta doaibmaoassi mii fas lea guovttioasis ; dat vuosttaš oassi Romssa Guvllolaš ovddidanprográmma áigodahkii 2008-2009 josgo dan nubbi oassi ekonomiijaplána 2008-2011 . 1 Fylkkaplánadieñáhusas addá fylkkaráññi Fylkkadiggái stáhtusa gustojeaddji fylkkaplána ektui . 1 Fylkkaplánadieñáhusa 2005 vuoñul lea Romssa fylkkasuohkan álggahan fidnohutki- ja oññahutkanprošeavtta ” Helhetlig gründersatsing i Troms ” , mii lea jurddašuvvon leat doaibma- ja boañusguvllot prográmma mii galgá hukset ja oktiiheivehit dáláš doaimmaid , ja ovddidit oñña bijuid láhčin dihte dili eanet fidnoálggaheddjiide Romssas . 1 Fylkkaplánadieñáhus 2007 deattuha erenomážit čuovvovaš áŋgiruššansurggiid mii lea mearrideaddji nugo ásaheapmai , šaddui ja árvvoháhkamii davvin : - Oññaárvalusat , entreprenevradoaimmat ja innovašuvdna - Kulturvuñot ealáhusat - Nuoraid- ja sohkabealperspektiiva Barggus ovddasguvlui bohtet bijut ja doaimmat mat čalmmustit dáid , oažžut lassi fuomášumi . 1 Fylkkaplánabargu ja searvan riikkaoasselávdegoddái 1 Fylkkaplána áigodahkii 2010 - 2013 mearriduvvon 1 Fylkkaplána váldofáttát leat : máhttu g ealáhusovddideapmi g logistihkka ja siskkáldas struktuvra g Dát leat deaŧalaš suorggit guvllolaš ovddidanbarggus , dakkárat main maiddái suohkanat ja fylkkasuohkana earáge bargoguoimmit leat bures atnán ávvira . 1 Fylkkaplána ulbmilat ja ulbmilsuorggit bohtet maiddái čuvvolit áššáigullevaš oasseplánaid , doaibmaplánaid ja fylkkasuohkana ekonomiijaplánaid ja budjeahtaid , lassin daid reaidduide mat leat váldoruhtadangáldduin Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 . 1 Fylkkaplána ráhkaduvvui suohkanlága ja plána- ja huksenlága vuoñul . Fylkkaplánen galgá fylkkas heivehit oktii stáhta , fylkkasuohkana ja suohkana fysalaš- , ekonomalaš- , sosiála- ja kultuvrralaš doaimmaid váldosárgosiid . 1 Fylkkaplána guhtta vuoruhuvvon politihkkasuorggi leat : 1 Fylkkaplána galgá plána- ja huksenlága mielde biddjojuvvot vuođđun fylkkasuohkana doaimmaide ja háltádit suohkanlaš ja stáhtalaš plánema ja doaimmaid fylkkas . 1 Fylkkaplána galgá : g g 1 Fylkkaplána doaibmaoassi lea njulgejuvvon duohtadahkat fylkkaplána višuvnnaid , ulbmiliid ja ulbmilsurggiid . 1 Fylkkaplána dieđiha ahte galget hábmejuvvot modeallat movt joatkkaoahpahusa fálaldat buoremusat sáhttá organiserejuvvot ja movt dálá resurssaid sáhttá buoremus lágiin ávkkástallat vai šaddá kvalitehtalaš buorre oahpahus ja vai fálaldat šaddá viiddis , muhto fylkkaplánas ii čužžon mihkke skuvllaid oktiičaskimiid dahje heaittihemiid birra . 1 Fylkkaplána bidjá vuođđunis čuovvovaš bajimus bálvalanulbmiliid : Bisuhit ja buoridit servodatbálvalusaid ja buriid eallineavttuid buot ássiide fylkkas ja juohke oasis . 1 Fylkkaplána bidjá vuoññunis čuovvovaš bajimuš bálvalanulbmiliid : Bisuhit ja buoridit servodatbálvalusaid ja buriid eallineavttuid buot ássiide fylkkas ja juohke oasis . 1 Fylkkaplána bajimuš ulbmil máhtu dáfus , lea sánálassii ná : Gilvovuoimmálaš oahpahus- , dutkan- ja ovddidanbirrasat galget ovddiduvvot ain eambbo . 1 Fylkkaplána bajimuš ulbmil máhtu dáfus , lea sánálassii ná : - 1 Fylkkaplána 2008-2009 lea biddjon guovddášstrategiija gos guovddášdásit juohkásit ná : 1 . Romsa 2 . 1 Fylkkaoasseplána biddjojuvvo ovdán politihkalaš meannudeapmái go jagi 2005 fylkkaplána reviderejuvvo gaskaboddasaččat . 3 . 1 Fylkkamánniámmáhat ja fylkkagielddat fertejit eambbo ávkkástallat dainna gelbbolašvuođain mii Sámedikkis lea riikka ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotdilálašvuođaid dáfus . 1 Fylkkamánnit váguhuvvojit jahkásaččat juolludanreivviid bokte leat gielddaide veahkkin dásseárvobarggus , ja gielddat bealisteaset leat váguhuvvon bargat doaibmilit dásseárvvu ovdii sihke bargoaddin ja daid politihkkasurggiin maid hálddašit . 1 Fylkkamánnit dat vddasvástidit ovddidit regionála strategiijaid ovttas regionála ovttasbargiiguin . 1 Fylkkamánnis lea bagadallangeatnegasvuohta suohkaniid ja mánáidgárdeeaiggádiid ektui ja dat galgá gozihit ahte suohkan doaimmaha daid bargguid maid galgá , ja maid mánáidgárdeláhka gohčču , go lea mánáidgárdeeiseváldi . 1 Fylkkamánnis , Luondduhálddašan direktoráhtas ja Birasgáhttendepartemeanttas dat lea ovddas ­vástádus plánaáššiiguin bargat ja ráhkkanahttit suodjalanevttohusa luonddusuodjalan ­lága mielde . 1 Fylkkamánniid bargu daid oahpaheddjiid fierpmádagain , guđet doaimmahit gáiddosoahpahusa , berre buoriduvvot , ja guvllolaš čoahkkaneamit berrejit ovttasráđiid allaskuvllaiguin lágiduvvot oahpaheddjiid várás . 1 Fylkkamánniid ( FM ) birasgáhttenossodat lea Boraspirelávdegottiid čállingoddi ja ráđđejeaddji orgána . 1 Fylkkamánni oktii heiveha ja bidjá johtui ovddidanbargguid gielddain ja mánáidgárddiin , ja lágida ovttasráđiid Sámedikkiin sámi mánáidgárdekonferánssaid . 1 Fylkkamánni oaivvilda ahte guovddáš eiseválddit fertejit mearridit orohagaid boazologu . 1 Fylkkamánni oaivila mielde lea okta stáhta deaŧaleamos doaimmain fuolahit ahte boazodoallu doaimmahuvvo ekologaš guoddevaš vugiin sihke boazodoalu iežas dihte , muhto maiddái luonddu ja eará geavaheddjiid dihte . 1 Fylkkamánni mearrida nállemihtuid mielde boraspiriid goddineriid . 1 Fylkkamánni lea váiddaásahus go váidda guoská gieldda dahje fylkkagieldda orgánaide . 1 Fylkkamánni lea oppalaččat árvvoštallan bargiidnjuolggadusaid § 3-7 d ) ja c ) , ja gávnnahan ahte mearrádus ii soaba bargobiraslága § 55a nuppi osiin , ja lea danne konkluderen ahte Deanu gieldda bargiidnjuolggadusaid ferte gomihit , dahje ahte daidda biddjo sisdoallu mii dávista bargobiraslága § 55 a nuppi oassái . 1 Fylkkamánni lea guovllu hálddašanplána oktavuođas addán Sámediggái registreren ¬barggu . 1 Fylkkamánni juohká dieđuid vuoigatvuođaid ja fálaldagaid birra , ee. daid mánáidgárdefálaldagaid birra mat leat sámi mánáid várás . 1 Fylkkamánni ja fylkkagieldda doaimmaid ferte čohkket vai eai šatta duppaldoaimmat . 1 Fylkkamánni galgá johtučállosa T-3 99 / II Suodjalanbargu čk. 1 – 4 ektui ráhkadit suodjalanplánaevttohusa ja čađahit konsultašuvdnačoahkkimiid j.d. . Sámedikkiin / sámi beroštupmiorganisašuvnnaiguin / sámi riekteoamasteaddjiiguin daid njuolggadusaid mielde maid hárrái stáhta eiseválddit ja Sámediggi leat šaddan ovttaoaivilii čuoggás 1 . 1 Fylkkamánni galgá johtučállosa T-3 99 / II Suodjalanbargu čk. 1 – 4 ektui ráhkadit suodjalan ­plánaevttohusa ja čađahit konsultašuvdnačoahkkimiid j.d. . Sámedikkiin / sámi beroštupmiorganisa šuvnnaiguin / sámi riekteoamasteaddjiiguin daid njuolggadusaid mielde maid hárrái stáhta eiseválddit ja Sámediggi leat šaddan ovttaoaivilii čuoggás 1 . 1 Fylkkamánni galgá johtočállosa T-3 99 / II Suodjalanbargu čk. 1 – 4 ektui ráhkadit suodjalanplánaevttohusa ja čađahit konsultašuvdnačoahkkimiid j.d. Sámedikkiin / sámi beroštupmiorganisašuvnnaiguin / sámi riekteoamasteaddjiiguin daid njuolggadusaid mielde maid hárrái stáhta eiseválddit ja Sámediggi leat šaddan ovttaoaivilii čuoggás 1 . 1 Fylkkamánni galgá dan maŋŋá guorahallat ja geahččalit boahtit ovtta ­oaivilii Sámedikkiin movt lea ulbmillaš ja movt geavatlaččat organiseret suodjalanplána ­proseassa báikkálaš- / guovlulaš dásis nu ahte sámi beroštumit gozihuvvojit geavatlaš ja konstruktiiva vugiin . 1 Fylkkamánni galgá dalle dieđihit Sámediggái , vai Sámediggi sáhttá oažžut vejolašvuođa dávistit rievdadusaide mat dahkkojuvvojit , ja buktit mearkkašumiiddis mat galget váldojuvvot mielde fylkkamánni loahpalaš árvalussii . § 1 Fylkkamánni galgá dalle dieđihit Sámediggái , vai Sámediggi sáhttá oažžut vejolašvuođa dávistit rievdadusaide mat dahkkojuvvojit , ja buktit mearkkašumiiddis mat galget váldojuvvot mielde fylkkamánni loahpalaš árvalussii . 1 Fylkkamánni galgá dalle dieđihit Sámediggái , vai Sámediggi sáhttá oažžut vejolašvuođa dávistit rievdadu ­saide mat dahkkojuvvojit , ja buktit mearkkašumiiddis mat galget váldojuvvot mielde fylkka ­mánni loahpalaš árvalussii . 1 Fylkkamánni galgá bearráigeahččat ahte gielddat ollašuhttet plánengeatnegasvuođa lága vuođul . 1 Fylkkamánni fágalaš árvalus suodjalanáššiin lea almmolaš ja dat galgá sáddejuvvot viidá ­seappot Luondduhálddašan direktoráhtii . 1 Fylkkamánni cuiggoduvvui go lei váilevaččat gozihan oahpaheddjiid geain lei virgelohpi bálkkáin sámegiela lohkat . 1 Fylkkamánni addon goddinlohpi cuoŋománu 6. beaivái guhkiduvvui miessemánu 31 . 1 Fylkkamánni Svein Luvdvigsen fitná Sámedikkis 1 Fylkkamánni Romsa Svein Ludvigsen 1 Fylkkamánneámmáhat 1 Fylkkamánnes leat dehálaš stivren- ja rávvendoaimmat gielddaid várás , ja dat galgá gozihit gielddaid hálddaseami ja gielddaid ekonomiija , earret eará gieldalága vuođul . 1 Fylkkamánne lea stáhta ovddasteaddji fylkkas . 1 Fylkkamánne galgá psykalaš dearvvašvuođa ráđđeaddiid bokte veahkehit gielddaid plánabarggus , organiseremis , gealboovdánahttimis ja čađahit doaimmaid mat nannejit fálaldagaid olbmuide geainna leat psykalaš váttisvuođat , gč. www.fylkesmannen.no . 1 Fylkkameassu , oassálastin Barentsbeivviide ja nuoraidfitnodagaid nieiddat geat oassálastet NHO jođiheaddjiovddidanprográmmii Female Future , leat buorit ovdamearkkat dasa . 1 Fylkkamanni lea čielggadeamen vejolašvuođaid viiddidit Anárjoga álbmotmeahci . 1 Fylkkalávdegotti čoahkkin lea 25.05.99 . 1 Fylkkakulturguovddáža doaibma šaddá fylkkasuohkana oktan doarjjan allaskuvlaoahpahussii visuála dáidagis , earret eará fágabirrasa guovddážin ja geasuhanbájiid fállin easkkaoahppan dáiddáriidda . 1 Fylkkakulturguovddáš sáhttá doaibmat guovddáš arenan Romssa fylkkasuohkana davviguovloáŋgiruššama visuála dáidagis . 1 Fylkkakulturguovddáš lea leamaš fylkkasuohkanlaš fitnodat , muhto fylkkakulturguovddáža jođiheapmi lea dál biddjojuvvon fylkkaráđi vuollái , ja doaibmama fuolaha dáiddár Stein Erik Hansen beaivválaš jođiheaddjin . 1 Fylkkaid mielde oassi olbmuin geat ožžo sosiálaveahki 2008 . 1 Fylkkaid mielde juogadeapmi lea gárvvis dán jagi miessemánu 7 . 1 Fylkkaid mielde gilleovdánahttinruhta boahtá Eanadoalu ovdánahttinfoanddas ( LUF ) ja dat galgá láhčit dili ealáhusovdánahttimii mii bidjá vuođu guhkesáiggi , gánnáhahtti árvoháhkamii ja bieđggus ássamii , ja mii lea oppalaččat eanadoalu resurssaid ja erenomážit eanadoalloopmodaga vuođul . 1 Fylkkaid Dearvvašvuođabearráigeahčču lea divššohasaid váidalanásahus jos oaivvildit ahte divššohasvuoigatvuođat eai leat ollašuvvan . 1 Fylkkagovastat árbevieruiguin Fylkkagovastat ovddasta suohkaniid iešmearrideami ja lea fylkkasuohkana hálddahusa dovdomearka . 1 Fylkkagovastat ovddasta suohkanlaš iešmearrideami ja lea fylkkasuohkana doaimmaid dovdomearka . 1 Fylkkagirjerájus galgá čuovvolit dan barggu mii lea ráhkadit plána dan girjerájusbálvalussii mii lea oarjelsámiid várás ja maid ráhkadit govvosa ođđa prošektii mas lea johtti girjerádjofálaldat . Das lea nu ahte gávdno sámegilli oasseprográmma EO-prográmma Interreg 2007 – 2013 vuolde . 1 Fylkkagirjerádjusis lea ovddasvástádus doibmii 1 Fylkkagirjerádjosat barget ovttas Villhelmina suohkaniin ja Västerbotten fylkkain Ruoŧas oččodit eambbo kulturprošeavttaid girjebusses . 1 Fylkkagielddat ávžžuhuvvojit njuolggadusaid bokte vuoruhit ráhkadit plánaid dakkár guovlluid várás , gosa máŋggas áiggošedje hukset ja dakkár guovlluid várás , gos huksemat dáidet šaddat vuostálaga eará deasttaiguin . 1 Fylkkagielddat sáhttet buori muddui ieža láhčit dili ja doarjut regionála ja báikkálaš ovdánahttima iežaset fylkkain dáid guovllupolitih ­kalaš gaskaomiid olis . 1 Fylkkagielddat ovddasvástidit eanaš regionála ovdánahttinbarggu ja regionála- ja guovllupolitih ­kalaš gaskaomiid Gielda- ja guovlodepartemeantta bušeahtas . 1 Fylkkagielddat ja suohkanat galget fuolahit ekonomalaš , organisatuvrralaš , rávvejeaddji ja eará dehálaš gaskaomiid ja doaibmabijuid mat ovddidit ja láhčet dili viiddis kulturdoaimmaide sihke báikkálaččat ja regionálalaččat , gč. lága almmolaš eiseválddiid ovddasvástádusa birra kulturdoaimmaide ( gč. kap. 14.3 ) Dán bargui gullá maiddái báikkálaš ja regiovnnalaš dásis čuovvolit dan ovddasvástádusa mii stádas lea váldit vára ja láhčit dilálašvuođa sámi kulturovdáneapmái . 1 Fylkkagielddat galget maŋimuštá 01.08.10 leat dieđihan movt doarjja lea geavahuvvon 2009:s . 1 Fylkkagielddat fertejit Sámedikkiin ovttas váldit eambbo ovddasvástádusa dakkár áššiin go boraspiriid hálddašeamis ja birasáššiid dáfus . 1 Fylkkagielddaide máksojuvvo juohke doaibmaguovllu gieldda nammii vuođđosubmi mii lea 0,5 % ollislaš juolludeamis . 1 Fylkkagielddaide ja Sámediggái dieđihuvvo jahkásaččat doaimma ja ovdáneami birra . 1 Fylkkagielddaid vuođđodoarjja lea 3 % olles supmis . 1 Fylkkagielddaid ja Sámedikki gaskasaš ovttasbargošiehtadusas leage danne lullisámi guovlu juogaduvvon golmma regiovdnan – davviregiovdnan , gaskaregiovdnan ja lulliregiovdnan . 1 Fylkkagieldda komitéa meannuda čielggadusa fylkkalávdegottis . 1 Fylkkagielda muitalii ođđasis organiserema birra , mii maid guoská sámekonsulentii . 1 Fylkkagielda lohpidii áššái earenoamáš fuomášumi , ja oččodit lagat oktavuođa Divttasvuona gielddain . 1 Fylkkagielda dat juogada bivdoeari fylkka siskkobealde . 1 Fylkkageaidnoplánas stuorra investerenprošeavttat • Doasku-páhkka : Fylkkageainnu uđassihkkarastin ja divodeapmi , álggahuvvo jagi 2011 . 1 Fylkkageaidnoplánas geainnuid doaibmama ja ortnegisdoallama vuođđun biddjojuvvon bissehit hedjoneami . 1 Fylkkageaidnoplána áigodahkii 2010-2019 mearriduvvon Fylkkageaidnoplána áigdahkii 2010-2019 , njealji jahkásaš doaibmaplánain , mearriduvvui fylkkadikki juovlamánu čoahkkaneamis . 1 Fylkkageaidnoplána ráhkaduvvui lagaš ovttasráđiid Stáhta geaidnolágádusa Davvi regiuvnnain . 1 Fylkkageaidnoplána lea dehálaš dokumeanta das mii guoská viidásat vuoruhemiide ja iešguđet dárbbuid ja hástalusaid dássemii . 1 Fylkkaduodjesearvvi čuoldinkurssa 1939:s Guovdageainnus , 2 mánu . 1 Fylkkadikkis regionála plánaeiseváldin lea bajimus ovddasvástádus dain bargamušain mat leat biddjojuvvon regiovdnii regionála plánemis . 1 Fylkkadikkis lea ovddasvástádus plánafora jođiheamis ja čállingottis . 1 Fylkkadikkis juovlamánus 2006 rievdaduvvui ášši nu ahte vistti oasit galget bisuhuvvot joatkkaskuvlan sullii 500 oahppái ja ahte osiid sáhttá vejolaččat vuovdit . 1 Fylkkadikkiid álgaga dahkama vuođul lea Romssa fylka ja Finnmárkku fylka ožžon guovttegielalaš nama , dárogillii ja sámegillii . 1 Fylkkadikki skuvlanammagottis lei sihke eanetlogu ja unnitlogu cealkámuš . 1 Fylkkadikki mearrádus mielddisbuvttii ahte fylkkasuohkana ja suohkanlaš pedagogalaš-psyhkologalaš bálvalusaid ( PPBaid ) gaskasaš gustojeaddji šiehtadusat celkojuvvojedje eret . 1 Fylkkadikki mearrádus 1 Fylkkadikki jienasteddjiid logu lea Bargiidbellodaga joavkku oaivila mielde riekta váldit vuhtii , go jearaldat lea , leago Finnmárkku eananhálddašeapmi mii čuovvu dásseárvoprinsihpa , juridihkalaččat dohkálaš ráhkadus , maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovlluge stivran . 1 Fylkkadikki beales serve fylkkaráđđejođiheaddji Paul Dahlø , fylkkaráđđi Synnøve Søndergaard ja fylkkaráđđi Roger Ingebrigtsen . 1 Fylkkadiggi ásaha regionála plánafora . 1 Fylkkadiggi sihtá fylkkaráñi ovddidit jahkásaččat raporta guvllolaš ovddidanruñaid geavaheami badjel Romssas . 1 Fylkkadiggi sihtá fylkkaráñi bidjat listtu daid boañusulbmiliid / beavttu daid juhkkojuvvon GOP / RUP-ruñaid badjel . 1 Fylkkadiggi oažžu jahkásaččat dán plána čuovvoleami váldočuoggáid go gieđahallá Sámedikki ovttasbargošiehtadusa stáhtusraportta . 1 Fylkkadiggi oaivvilda maiddái ahte go geahččá skuvllaid beales , de lea buoret čoavddus ásahit sierra suorggi ovtta min dálá gymnásii , vuosttažettiin Áltái . 1 Fylkkadiggi nammada 3 dahje 4 lahtu ( várrelahtuiguin ) , ja Sámediggi nammada 2 dahje 3 lahtu ( várrelahtuiguin ) . 1 Fylkkadiggi mearridii geassemánu 12. b. 2006 čuovvovačča fylkkadiggemearrádusas 58/06 : ” 1 . Hálddašanoñastusa álggahuvvon barggu dihte mii lea plánejuvvon biddjot johtui oññajagimánu 1. b. 2010 mearrida fylkkadiggi ahte áigodaga 2004-2007 fylkkaplána guhkiduvvo ja ovddiduvvo strategalaš plánavuoññun sihke 2008 ja 2009 ovddas , mat leat dat guokte maŋimuš jagi ovdal go oñastus biddjo johtui . . 1 Fylkkadiggi mearridii doarjut evttohusa 22 jienain 9 jiena vuostá . 1 Fylkkadiggi mearrida ” Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodahkii 2008-2009 ” . 1 Fylkkadiggi mearrida jagi 2003 miessemánu 15. beaivásaš " Kompetansesamfunnet Troms , plan- og næringsutvalgets forslag til Fylkesplan for 20042007 " nammasaš árvalusa , oktan daiguin nuppástusaiguin maid fylkkadiggi lea dohkkehan . 1 Fylkkadiggi mearrida ahte boahttevaš guovddášstruktuvrra ollái galgá válmmaštuvvot fylkkaoasseplána . 1 Fylkkadiggi meannudii dieđáhusa ja dohkkehii dieđáhusa gáibidettiin nannoset áŋgiruššama muhtun čuoggáin . 1 Fylkkadiggi meannuda ášši fylkkalávdegotti árvalusain dán jagi geassemánus . 1 Fylkkadiggi lea áššiin 49/02 ja 63/02 addán diehttevassii ahte fylkkasuohkana searvevuođabarggus šaddá guovdilis áššin máŋggalágan ovttasbargosoahpamušaiguin . 1 Fylkkadiggi lea ovddežis dohkkehan doaibmaplána , muhto dat ii oro šat dárbbašlaš maŋŋágo álggaheimmet parlamentarisma , dannego strategiijaplána lea oaivvilduvvon fylkkasuohkana organisašuvdnii . 1 Fylkkadiggi lea nannen ahte fylkkaplána ja ekonomiijaplána leat bajimuš stivrendokumeanttat maiddái ovttasbargošiehtadusabargguide . 3 1 Fylkkadiggi lea mearridan eavttuid oahpahusaide mat leat mielde áimmahuššame guvllolaš dilálašvuoñaid ja dárbbuid go galget mearridit fálaldagaid jagis jahkái . 1 Fylkkadiggi lea maiddái eaktudan ahte čuovvovaš skuvllat časkojit oktii : • • • Romssa Maritiima skuvla ja Breivika joatkkaskuvla Ráissa joatkkaskuvla ja Skiervvá joatkkaskuvla Sálašvákki joatkkaskuvla ja Gárgána joatkkaskuvla 1 Fylkkadiggi lea jahkásaččat juolludan sullii 670.000 ruvnno , ja dasa lassin lea jahkásaččat várrejuvvon 100.000 ruvnno bargiidpolitihkalaš ruđain . 1 Fylkkadiggi lea go gieđahalai " Handlingsplan for videregående opplæring i Troms mot år 2009 " deattuhan deaŧalažžan ahte kvalitatiiva ja geasuheaddji joatkkaskuvlafálaldagat leat Romssas . 1 Fylkkadiggi lea go gieñahalai ” Handlingsplan for videregående opplæring i Troms mot år 2009 ” deattuhan deaŧalažžan ahte kvalitatiiva ja geasuheaddji joatkkaskuvlafálaldagat leat Romssas . 1 Fylkkadiggi lea gieñahallan ” Romssa Guvllolaš ovddidanprográmma áigodahkii 20082009 ” . 1 Fylkkadiggi ja ealáhusa fylkkaráđđi leat máŋgga áššis čujuhan dasa ahte dárbbašuvvojit doaibmabijut / ovddasvástádus mat sihkkarastet dorskevuđot guolleindustriijia fylkkas ja doaibmabijut mat sihkkarastet vuostáiváldinstašuvnnaid go dat leat nu dehálaččat báikegottiide . 1 Fylkkadiggi háliida čañahit politihkalaš proseassa fylkkadiggelávdegottiin dan ulbmiliin čavggadat strategalaš njuolggadusat guvllulaš ovddidanprográmma bidjuid siskkabealde . 1 Fylkkadiggi háliida erenoamážit deadduhit ovddimussii lagaš ovttabarggu suohkaniiguin . 1 Fylkkadiggi gieñahalai geassemánus 2006 Fylkkadiggedieñáhusa 1:2006 Det kunnskapsrike nord ja gieñahallan bidjá eavttuid Romssas joatkkaoahpahusa viidáset ovddideapmái . 1 Fylkkadiggi geahčadeamen ođđavistti . 1 Fylkkadiggi galgá ráhkadit regionála plánaid § 8-1 vuođul daidda gažaldagaide mat leat mearriduvvon regionála plánastrategiijas . 1 Fylkkadiggi galgá ieš mearridit regionála plánastrategiija , regionála plána , regionála plánamearrádusa ja vejolaš regionála doaibmaprográmma . 1 Fylkkadiggi galgá fuolahit ahte dárbbašlaš plánafágalaš gelbbolašvuohta lea olámuttos plánaid ráhkadeapmái ja meannudeapmái ja plánafágalaš bagadandoibmii lága vuođul . 1 Fylkkadiggi dohkkehii Romssa ođđa fylkkaplána juovlamánu dikkis 2009 . 1 Fylkkadiggi dagai čoahkkimisttis juovlamánus 2009 mearrádusa ovtta sadjái bidjat Skániid joatkkaskuvlla ja Heggen joatkkaskuvlla . 1 Fylkkadiggi cealká ahte ii mieđit hukset ja fievrridit sierra gymnása sámegielain . 1 Fylkkadiggi bidjá vuoññun ain nannet rápmáid suohkanlaš ealáhusfoanddaide . 1 Fylkkadiggi bidjá jahkašaččat ruđaid čuovvolit sámegiela ja sámi kulturgealbbu . 1 Fylkkadiggi Sámegillii 1 Fylkkadiggi Ronald Rindestu ( GB ) Fylkkasátnejođiheaddji 1 Fylkkadiggi Romssas mearridii dás čuovvovaš mearrádusa : ” 1. 2. 3 . 1 Fylkkadiggi Fylkkasátnejođiheaddji Terje Olsen ( OB ) Fylkkavárresátnejođiheaddji Kristina Torbergsen ( BB ) 1 Fylkkadiggi Fylkkadiggi – lea fylkkasuohkana bajimus politihkalaš orgána . 1 Fylkkadiggeáirasat válljejuvvojit juohke njealját jagi suohkastivraja fylkkadiggeválggaid oktavuođas . 1 Fylkkadiggeáirasat válljejuvvojit juohke njealját jagi suohkanstivra- ja fylkkadiggeválggaid oktavuođas . 1 Fylkkadiggeválga ja suohkan- / gielddastivraválga 2011 – válgabeaivvi mearrideapmi 1 Fylkkadiggepolitihkár Kent Gudmundsen , Romssa fylkkasuohkanis , ja fylkkasátnejođiheaddji ja Davvimearrakommišuvnna presideanta Gunn-Marit Helgesen , Telemárkkus , CPMRa váldočoahkkimis Göteboggas jagi 2009 . 1 Fylkkadiggemiellahtut , dahje politihkalaš lávdegottiid miellahtut maid fylkkadiggi dahje fylkkaráđđi lea nammadan galget sáhttit geavahit sámegiela čoahkkingiellan . 1 Fylkkadiggedieđáhusat maid fylkkaráđđi ráhkada galget jorgaluvvot sámegillii 2007 rájes . 3.1.6 Sámegiella fylkkasuohkana neahttasiidduin Kulturnett Troms-neahttabáikkis leat sierra sámegielsiiddut , ja dáid ođasmahttit dađistaga . 1 Fylkkadiggedieñáhusat - Fylkkadiggedieñáhus 1:2005 regionaliserema birra ” Grep om egen utvikling ” - Fylkkadiggedieñáhus 2:2005 kultuvrra birra ” Det muliges kunst ” - Fylkkadiggedieñáhus 1:2006 oahpahusa birra ” Det kunnskapsrike nord ” - Fylkkadiggedieñáhus 2:2006 davviguovlopolitihka birra ” Fellesskap og muligheter i nord ! ” 1 Fylkkadiggecealkámuš 2005:1 ” Ráññet iežamet ovdáneami / Grep om egen utvikling ” gieñahallui golggotmánus 2005 . 1 Fylkkabátnedoaktáris lea ovddasvástádus čuovvot mielde ahte gáibádusat čuvvojit . 1 Fylkka- ja gielddaplánemis leat stuorra čuvvosat sámi beroštusaide , ealáhusaide ja kultuvrii guovlluin gos ásset sámit . 1 Fylkka šuvggajođáldatáŋgiruššan galgá leat positiiva guvllolaš fápmu - veahkkin nannet suohkaniid , fylkka ealáhusdoaimmaid , DjO-birrasa , stáhtalaš lágádusaid ja fylkkasuohkana ovttasbarggu . 1 Fylkka vuovderiggodagat fertejit nu hálddašuvvot ja geavahuvvot ahte šaddá dakkár vuovderesursa mii leat stuorit ja buoret go dat mii leat odne . 1 Fylkka vuovderiggodagat fertejit nu hálddašuvvot ja geavahuvvot ahte šaddá dakkár vuovderesursa mii lea stuorit ja buoret go dat mii lea odne . 1 Fylkka valjes meahččeriggodagatge fertejit buorebut geavahuvvot . 1 Fylkka valjes meahcceriggodagatge fertejit buorebut geavahuvvot . 1 Fylkka skuvlagirjerájut berrejit buoriduvvot máhttoloktema skuvlagirjerájuid gáibádusaid ektui . 1 Fylkka siskkáldas hástalusat leat nannet kommunikašuvdnalinnjáid guovloguovddážiid , báikkálaš guovddážiid ja birasbáikkiid gaskka . 1 Fylkka siskkáldas fálaldagat galget gokčat oppa bargomárkkaviidodaga ja váldit vuhtii ohciid sávaldagaid , oahppisadjemeriid , bargomárkana dárbbuid ja dábálaš servodatdárbbuid . 1 Fylkka siskkáldas fálaldagat galget gokčat oppa bargomárkanviidodaga ja váldit vuhtii ohcciid sávaldagaid , oahppisadjemeriid , bargomárkana dárbbuid ja dábálaš servodatdárbbuid . 1 Fylkka oahpahushoavddas lea ovddasvástádus dán barggus , ja velá čađahit jahkásaš árvvoštallamiid . 1 Fylkka lávdaduvvon lohkanfálaldagat fertejit buoriduvvot ain eambbo . 11 . 1 Fylkka guovloráđiid ilbmadeamit čájehit ahte dain leat čielga vuordámušat oažžut stáhtalaš doaimma sirdojuvvot iežaset guvlui . 1 Fylkka govdabáddeáŋgiruššan galgá leat positiiva guvllolaš fápmu – veahkkin nannet suohkaniid , fylkka ealáhusdoaimmaid , DjO-birrasa , stáhtalaš lágádusaid ja fylkkasuohkana ovttasbarggu . 1 Fylkka eanaš suohkaniin leat guovllut mat heivejit unnaservodatdoahpagii . 1 Fylkka eanaš suohkaniin leat guovllut mat heivejit unnaservodat-doahpagii . 1 Fylkka diibmáš bargomárkanis oidno ahte bargguhisvuohta lassánii , muhto maiddái ahte dihto fidnosurggiin ja fitnuin dárbbašedje oahppan bargonávččaid . 1 Fylkka bealis doalahedje ásaheami Guovdageidnui . 1 Fylkka NAV-hálddahus mearrida du ohcama . Álggos dieđihit dutnje áššemeannudanáiggi birra . 1 Fylkka DjO-lágádusat fertejit ovddidit iežaset máhttogaskkusteami ja viiddidit oktavuoñaid olggobeallái . 7 . 1 Fylkka DjO-birrasiid Davvi-Norga . VRI Troms doaibma lea lassánan mearkkašahtti láhkai buot surggiin jagi 2009 , ja viidát čoahkkáibiddjojuvvon VRI-stivra lea ovdáneamen fylkka DjO-doaibmiide dehálaš ovttasdoaibmanreaidun . 1 Fylkestinget 1 Fylkesting to år før 1 Fylkesrådsleder 1 Fylkesråd for samferdsel Politihkalaš čálli 1 Fylkesråd for næring Kultuvrra , dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi 1 Fylkesråd for kultur- , helse og miljø Johtolatfylkkaráđđi 1 Fylkesplan for Troms 2010 - 2013 1 Fylkesplan 2010 – 2013 1 Fylkesordfører Fylkesrådsleders kontor 1 Fylkesordfører 1 Fylkesmannen fører per i dag ikke tilsyn med ahte språkloven etterleves . 1 Fylkeslegen kan ved sine systemrevisjoner vurdere språklige aspekter i helsetjenestene i lys av krav til informert samtykke med videre . 1 Fylkeskommunane har rett til å uttale seg i saker son gjeld område son femner om meir enn ein kommune . 1 Fylkaráđđi lea mielastan nákcen čađahit dan maid mii lohpideimmet iežamet 2003–2007-áigodaga álggahanjulggaštusas , . 1 Fylkaqieldda ja gielddaid eiseválddiin lea maiddái áSSedovdivirggi dáfus ekonomalas ovddasvástádus . Áirras Mathis M. Sara ovddidii cuoggái 5.5.4 Boazodoallu : 1 Fylkaplána bajimuš ulbmiliin geavahuvvo unnaservodat-doaba dainnago dat soahpá dábálaš giellageavaheapmái Romssas , ja go dat ii ráddje rahčamušaid duššefal boaittobeal báikkiide . 1 Fylkaplána bajimus ulbmiliin geavahuvvo unnaservodatdoaba dainnago dat soahpá dábálaš giellageavaheapmái Romssas , ja go dat ii ráddje rahčamušaid duššefal boaittobeal báikkiide . 1 Fylkamánnit : Fylkkamánni Nordlánddas Hill-Marta Solberg 1 Fylkamánnet galget ovddasvástidit stáhtalaš čuovvoleami ja bagadallama gielddaide . 1 Fylkagielddaide juolluduvvo vuođđosubmi mii lea 3 % ollislaš juolludeamis . Dát vuođđosubmi juogaduvvo ná : 1 Fylkagielddaide juolluduvvo vuođđosubmi mii lea 3 % ollislaš juolludeamis . 1 Fylka 1 Fus dárbbašat eanet dieđuid , geahča prográmmaid fiillain vulobealde . 1 Fuopmášupmi dáid gažaldagaide lea olu vuolgán Alimusrievtti mearrádusas Korssjøfjelláššis , Rt. 1988 siidu 1217 . 1 Fuopmášuhttit ahte áigemeari maŋideapmi guoská dušše áššái 32/99 , eará áššiide ferte eavttuhusaid buktit nugo dábálaččat § 6 , nuppi lađđasa vuođul dii. 16.00 beaivvi ovdal . 1 Fuonášahtti lea dat , go Álbmotriektejoavku ii namat oppa Finnmárkku , muhto duššefal dan guovllu mas lea sámi eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuohta ILO soahpamuša 169 artihkkala 14.1 mielde . 1 Fuones ovdáneami geažil eanandoalus lea sivva árvvoštallat ahte berrešiigo Sámediggi árjjaleabbot čuollat ealáhusa beali . 1 Fuones máhtolašvuođadássi váttásmahttá vejolašvuođaid kvalitehta sihkkarastit dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste . 1 Fuones diehtojuohkin 1 Fuomášupmi lea sakka leamaš Alimusrievtti mearrádusa vuođul 1988 Korssjøfjell-áššis . 1 Fuomášin ahte mus ledje muhtin lágan attáldagat oahpahanbargui . 1 Fuomášahttá ahte lea dárbbašlaš ásahit sámi gymnása sámi birrasii , birrasii gos sápmelaččat leat eanetlogus ja váikkuhit servodaga eallimii . 1 Fuomáš ahte ruđat dábálaččat eai sáhte fievrriduvvot nuppi jáhkái , ruđat galget geavahuvvot seamma jagi go juolluduvvojit . 1 Fuomáš ahte muhtin ásahusat / organisašuvnnat geavahit namaid goappašiid gillii buot oktavuođain , dat mearkkaša bajimusas reivviin ja oktilaš teavsttas . 1 Fuomáš ahte háliidii bargat « iežan álbmoga gaskkas ( sápmelaččat ) » . 1 Fuomáš ahte dás ii leat válljenfriddjavuohta das ahte galgá go lágiduvvot jahkečoahkkin vai ii . 1 Fuomáš ahte dán golmma govadaga mihttolávva lea botnjut , dat leat viđa jagi intervállat 1990 rájes gitta 2000 rádjái , das maŋŋel leat jahkásaš logut . 1 Fuomáš ahte 2007 ja 2008 iskosiin eai leat atnán Sámedikki jienastusloguid válljenmuni vuođđun , danin ii sáhte dáid jagiid buohtastahttit eará jagiiguin . 1 Fuomáš Akkrediterenáigemearri lea 05.10.09 ovdal dii.12.00Govvenbáikkit ( foto-pool ) Govvideapmi soaitá ráddjejuvvot prográmma muhtun osiin . 1 Fuomaš ! 1 Fuom. álo ii leat buohtalasnamma eará gillii , omd. Luosnjárga ( gilinamman ) sáhttá leat Laksnes , muhto njárgga nammii Luosnjárga ii vealttakeahttá leat dárogiel buohtalasnamma ! 1 Fuom : 1 SSiin main lei ovddiduvvon evttohus . mii meannudeami vuolde gessui , ii boaoe dát erenoamázit ovdan dán beavdegirjjis . 1 Fuolastuvvá 1 Fuolahusbargoluid buhtadus 1 Fuolahus- ja doarjjadoaimmat departemeantta ossodagaide . 1 Fuolahit buoret skuvlagirjerádjofálaldaga rávis olbmuide geat váldet joatkkaoahppu Álbmotgirjerádju lea muhtin oktavuođain eanet heivehuvvon oahppogirjerádju rávis olbmuide geat váldet joatkkaoahppu . 1 Fuolahannákca dat mearrida . 1 Fuolahan dihte sámi beroštumiid lea Sámediggi ođđajagimánu 14. b. 1998 rájes leamaš ovddastuvvon Anadroma luossabivddu ovttasbargoráđis maid Luondduhálddašandirektoráhta organisere . 1 Funky business : Sámi ealáhusat boares ja ođđa gávttiin 1 Funksjonsassistanse i arbeidslivet ( Nynorsk ) 1 Funksjonsassistanse i arbeidslivet ( Bokmål ) 1 Frisalaččat ledje nappo ollen mealgat guhkkelii dán áigodagas go maid sápmelaččat ledje das ahte árvvusatnit eatnigiela geavaheami oahpahusas . 1 Frisalaš pedagogat ledje álggahettiin fidnen oaivadeami walisalaččain Stuorra- Británnias , ja ain doalahedje lagas oktavuođa singuin . 1 Frisaeatnama frisalašhálli skuvladirektevra mieđuštii mu sierranas skuvllaide , gos mun bessen guldalit oahpahusa , geahčadit oahpponeavvuid maid sii geavahedje ja háleštit sihke oahpaheddjiiguin ja ohppiiguin sin vásáhusaid birra . 1 Friisa kárttat čájehit ahte muhtin guovlluin suohkanis orro dan áiggi measta dušše sámit . 1 Friis čálii áigodagas goas Norgga vuoiŋŋalašeallin lei erenoamáš rasisttalaš . 1 Friis doaimmahii áŋgirit lappologiija barggu ja almmuhii sihke grammatihka , sátnegirjji ja " Lappiske Sprogprøver " ( Sámegiela ovdamearkkaid ) . 1 Friis , Jens A. : Etnografiske kart . 1 Friijaáigemátkkošteaddjit nu go turisttat ja earát geat geavahit Eurobonus ja eará hálbbiduvvon bileahtaid , eai sáhte dan šat dahkat . 1 Friijabottuin ferten ovddemuš jávkkihit olggos ja stoalppu lusa . 1 Friija válggat dagahit ahte olbmos duohtavuođas lea vuoigatvuohta cegget justa dakkár listtu maid dáhttu . 1 Friija váikkuhangaskaoamit 2010 - doarjjaohcan Norgga arkeologačoahkkimii / Det Norske Arkeologmøtet NAM 2010 . 1 Friija váikkuhangaskaoamit . . . . . . 1 Friija joavkku árvalusa vuođul lea Sámediggi ásahan boazodoallolávdegotti . 1 Friija joavkku Roger Pedersen15.11 . 1 Friija joavkku Roger Pedersen gažaldat : 1 Friija gonagasreabbábivdu ja gielddus luoitit daid fas merrii gávpeguovllus 1 Friddjet geahččaleamis , nuppi dain dárogiela čállingielain , gusto maiddái vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 5.–10. dási studeanttaide , geat eai vállje dárogiela fágačoakkáhussii . 1 Friddjenmearrádusat 1 Friddjen gusto maiddái olgoriikastudeanttaide , geain ii leat Norgga joatkkaskuvlaoahppu . 1 Friddjen galgá merkejuvvot oahppoduođaštussii . § 1 Friddjavuođa ággan ledje guovddáža doaibmasuorggit ja ulbmilat , maid buoremusat vuhtii váldá dákkár vuogádagas . 1 Friddjakoartatelefovnna nummir lea 815 70 050 . 1 Friddjakoarta sáddejuvvo geavaheaddjái oktan logahallamiin mii čájeha daid iešosiid mat sus leat registarastojuvvon . 1 Friddja sámi teáhter- doaimmat 1 Friddja luoikkahanriekti ja dat ahte dat galgá leat nuvttá lea vuođđun álbmotgirjerájussuorggis ja dat galgá sihkkarastit ahte buohkat besset atnit girjerádjosa resurssaid seamma dásis ja friddja vugiin . 1 Friddja joavku čujuha organisašuvdna- ja vuoaaudusáššiid váldolávdegotti evttohussii ja ovddida čuovvovaš evttohusa : 1 . 1 Friddja foanddat 1 Fremskrittspartiet 1 Fredsvennenes hjelpetjeneste under gjenreisningen 1946–47 . 1 Fredsvennenes hjelpetjeneste under gjenreisingen 1946–47 . 1 Fredsvennenes hjelpetjeneste , FHT ( Ráfiustibiid veahkkebálvalus ) oassálaste jagi 1946 rájes 1947 rádjái Finnmárkku ođđasithuksemii riikkaidgaskasaš eaktodáhtolaš barggu olis , mas Norgga , Danmárkku , Ruoŧa , Englándda ja Amerihká eaktodáhtolaš bargit oassálaste 18 iešguđetge báikkis Finnmárkkus . 1 Fredrikstad suohkanstivralahttu 1 Fredrikstad suohkana ovdagottilahttu 1 Fredrikstad suohkana gávpotguovddáža suohkanoasi jođiheaddji 1 Fredrikstad politikámmáris gaskaboddosaš politiija 1 Fredrik Nilsen jámii 2009:s . 1 Framtid i Nord-áviisas čálii Eilif Johansen lohkkireivves ahte ii ádden mo olmmoš sáhtii jáhkkit ahte beasašii suohkanstivrii go lei sámegávtti coggan miessemánu 17. beaivve . 1 Fram-guovddáža rahpamis Romssa gávpogis odne almmuhedje stáhtaministtar Jens Stoltenberg , máhttoministtar Kristin Halvorsen ja gieldaministtar Liv Signe Navarsete ráđđehusa davviguovloáŋgiruššama boahtte jagi . 1 Fra malm til mangfold . 1 Fra de store banker ( 1961 ) Kåre Kivijärvi govva . 1 Fra Andørja mot Ibestad . 1 Fotos / bilder-govat_ til fritt bruk for pressen 1 Fotográfalaš ávdnasat leat deaŧalaš diehtogáldun sámi vássánáiggi birra . 1 Foto : Sámediggi 1 Foto : Per Thrana Geahča eanet govaid dás:Flickr 1 Foto : Maarit Markussen 1 Foto : Bárents-čállingoddi 1 Foto : Bjørnar G. Hansen 1 Fossheim skuvla lei Finnmárkku vuosttamuš internáhtaid gaskkas . 1 Fosse lea riegádan 1962:s ja orru Mo i Ranas . 1 Fosnes suohkana ráđđeolmmái 1 Fosenhalvøyas Roana ja Åfjorda suohkaniin leat čađahuvvon kulturmuitoregistreremat Roan ja Blåheia bieggafápmorusttegiid oktavuođas Roan suohkanis ja Storheias Bjugna ja Åfjorda suohkaniin . 1 Forvaltningsloven § 29 1 Foruten etter adoptivslekten kan den son er adoptert ta navn etter sin biologiske slekt etter første ledd nr. 1 , 2 og 3 . 1 Forumis leat dan rájes leamaš juohke jagi sešuvnnat gos leat čoahkkanan áirasat sihke álgoálbmotorganisašuvnnain , ON organisašuvnnain ja ON lahttoriikkain . 1 Forumis galget leat 16 ovddasteaddji , 8 geaid ON miellahttostáhtat leat nammadan ja geaid ECOSOC lea válljen , ja 8 geaid ECOSOC:a ovdaolmmoš lea válljen maŋŋil go lea ráđiid jearran eamiálbmotorganisašuvnnain ja joavkkuin . 1 Forumas lei vuosttaš čoahkkin New Yorkas miessemánus 2002 , gos inuihtaid ja sámiid ovddasteaddji , Ole Henrik Magga , válljejuvvui máilmmi eamiálbmogiid jođiheaddjin . 1 Forumas leat mielde áirasat fylkkasuohkanis , suohkaniin , guvllulaš stáhtaetáhtain ja ealáhusorganisašuvnnain . 1 Forumas leat 16 sorjjasmeahttun áššedovdi . ON lahttoriikkat leat nammadan 8 láhtu , ja ECOSOC fas lea nammadan 8 láhtu ovttasráđiid eamiálbmotjoavkkuiguin ja organisašuvnnaiguin . 1 Forumas lea guovddáš doaibma plána ollašuhttit . 1 Foruma šaddá leat dehálaš go dat sihkkarastá ahte prográmma sáhttá eará doaimmain ávkki atnit ja daidda heivehuvvot , ja vel digaštallat man guvlui prográmma galgá jođihuvvot . 1 Foruma ásahemiin leat eamiálbmogat ožžon institušuvnna ja deaivvadanbáikki ON-vuogádagas gos sáhttet ovddidit vuoigatvuođaideaset . 1 Foruma vuosttaš sešuvdna lágiduvvui 2002:s gos Ole Henrik Magga válljejuvvui ovdaolmmožin . 1 Foruma mearridedje ásahit jagi 2001 ja dat galggai leat ráđđeaddi ja ovttastahtti orgánan ON ekonomalaš ja sosiála ráđi vuolde ( ECOSOC ) . 1 Foruma lea vuosttažettiin ja ovddemusat ráđđeaddi ja ovttastahtti orgána ON eamiálbmotgažaldagaide , ja das leat 16 miellahtu . 1 Foruma jođiheaddji vuosttaš golmma jagi áigodagas lei Ole Henrik Magga , Norgga vuosttaš sámediggepresideanta . 1 Foruma galgá oažžut stuorát rolla ovddajođiheaddjin ja álggaheaddjin go ain galgá ovdánahttojuvvot ovttasbargu dán guovllus . 1 Foruma ceggen dahká dárbbašlažžan árvvoštallat dálá mekanismmaid mat barget eamiálbmotgažaldagaiguin , ee. WGIP . 1 Foruma bokte ožžo stáhtalaš ja stáhtahis áirasat vuosttaš geardde seamma stáhtusa bistevaš ovddasteaddji orgánas ON vuogádaga siskko ­bealde . 1 Forum čoahkkana juohke jagi ja dan váldoulbmil lea ovttastahttit fámuid ja leat eamiálbmogiid jietnan ON šihtadallamiin . 1 Forum ovddida maid ávžžuhusaid ON lahttoriikkaide . 1 Forum oažžu rolla ovddasduvdin ja álggadahkkin guovllu ovttasbarggu viidáseappot gárgedeamis . 1 Forum mandáha lea digaštallat álgoálbmotáššiid ekonomalaš ja sosiála ovddidálgo , kultuvrra , birrasa , oahpu , dearvvašvuođa ja olmmošvuoigatvuođaid ektui . 1 Forum lea ráđđeaddi ja ovttastahtti orgána álgoálbmotáššiin ON:s , ja dat galgá bargat dan ­badjelii ahte iešguđetlágan ON-organisašuvnnat váldet iežaset bargui mielde álgoálbmogiid vuhtiiváldima . 1 Forum lea lokten eamiálbmotáššiid bajás ON-vuogádagas , ja dan geažil oaččui ge eamiálbmot vuoigatvuođaid julggaštus nu viiddis doarjaga . 1 Forum lea gitta álggu rájes leamaš áibbas vealta ­meahttun deaŧalaš máilmmi eamiálbmogiidda . 1 Forum lea biddjon ECOSOC vuollásaš orgánan . 1 Forum galgá leat ekspeartaorgána mas leat eiseválddiid ja eamiálbmogiid ovddasteaddjit . 1 Forum galgá gieđahallat áššiid ECOSOC:a mandáhta siskkabealde , nappo áššiid mat gusket máilmmi eamiálbmogiidda ekonomalaš ja sosiála gárgedeami , kultuvrra , oahpu , dearvvasvuođa ja olmmošvuoigatvuođaid dáfus . 1 Forum galgá fágalaš árvalusaid ja máhcahemiid ovdan ­bidjat prográmma čađaheami ektui . 1 Forum galgá doallat regiovnnalaččat oktavuođa politihkalaš dásiin nuppástuhttima viidáseabbo barggu oktavuođas . 1 Forum galgá : 1 Forsvarsdepartementet ( 19.01.2010 ) ( pdf , 32 kb ) 1 Forsvarsbygg lea addán registrerenbarggu Setermoenis dan oktavuođas go leat ovddideamen báhčinguovllu . 1 Forslag til uttalelse avgitt av et tverrpolitisk utvalg oppnevnt av Sametingsrådet . 1 Forslag knyttet til integrering ( evttohusat ovttaiduhttima oktavuođas ) 1 Forslag 3 Cázádathuksemat Norlánddas - Bjellåga - Rátnu gielda 1 Forskrift om utdanningsstønad 1 Forskrift og unntak Departementet kan gii forskrift til utfylling og gjennomføring av lova . 1 Forskningsparken i Tromsø Dutkanpárka Romssas 1 Forsendelsesliste forhåndsstemmegivning 1 Fornyings- , administrasjons- og kirkedepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 34 kb ) 1 Formálalaččat galggaimet ieža válljet plána , muhto duohta dilis mearridii oahpaheaddji . 1 Formálalaččat ferte plána dohkkehuvvot ovdalgo huksenlohpi sáhttá addojuvvot . 1 Formálalaččat 1898 ’ instruksa , Wexelsenplakáhta , lei doaimmas gitta dassážii go Stuorradiggi gieđahalai Sámelávdegotti evttohusa 1963:s . 1 Formálalaš máhttu lea áidna mas lea árvu , reála máhtus ii leat makkárge árvu . 1 Formálalaš OG-ohcan dárbbaša stáhtadáhkádusa , ja danne galgá ráđđehus árvvoštallat sihke ohcama ja árvalusa . 1 Formála namma ( dárogillii ) lea Kulturformidlingssenter for nordlige urfolk . 1 Formála mearrádusgelbbolašvuođa maid lea ožžon kulturmuitolága vuođul , lea Sámedikki ovddasvástádus fuolahit sámi kulturmuittuid vuhtiiváldima plána- ja huksenlága áššiin plána- ja huksenlága vuođul . 1 Formála mearridangelbbolašvuođa lassin kulturmuitolága vuođul , lea Sámedikki ovddasvástádus fuolahit sámi kulturmuitodeastagiid plána- ja huksenáššiin plána- ja huksenlága vuođul . 1 Formaliserejuvvon miellahttovuohta lea maid bealálašnávcca mearka . 1 Formaliserejuvvon arktalaš riikkaid ovttasbargu lea oalle ođas . 1 Formalalaš reakšuvdnan dasa attii Kanáda 1998:s “ Soahpamuš julggaštusa ” ja “ Ođasmahttin julggaštusa ” maŋŋá go guhtta máno leai šiehtadallojuvvon Vuosttasnašunráđiin . 1 Foreningen samiske komponister 50 55 50 1 Foreldreutvalget for grunnopplæringen ( 08.02.2010 ) ( pdf , 280 kb ) 1 Foreldrepenger til far - Regelverk før 01.07.2009 1 Foreldrepengar til far ved fødsel og adopsjon ( Nynorsk ) 1 Fordypning i samisk 1 Foras galget plánaáššit čuvgejuvvot iešguđet oainnuid ja hálttiid vuođul , ja fora galgá geahččalit gávdnat čovdosiid daidda beroštusriidduide mat dal ležžet . 1 Fora mandáha lea digaštallat álgoálbmotáššiid sosiála ovdánálgo , kultuvrra , birrasa , oahpu , dearvvašvuođa ja olmmošvuoigatvuođaid ektui . 1 Fora galgá addit ráđiid ja rávvagiid áššiin mat gusket máilmmi álgoálbmogiid ekonomalaš ja sosiála ovdáneapmái , kultuvrii , oahpahussii , dearvvasvuhtii ja olmmošvuoigatvuođaide . 1 For enkelte navnesaker kan departementet bestemme ahte meldinger skal gis til og behandles av et annet forvaltningsorgan . 1 For barn under 18 år gis samtykke av den eller dem son har foreldreansvaret . Navn son ikke er registrert i Det sentrale folkeregister son et navn son er i bruk son etternavn her i riket , kan tas son etternavn . 1 Fondii manná : 1. buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. . 2. buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. . 1 Fondii manná : 1. buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. . 1 Fondii manná : 1. buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. 1 Fondii manná : 1 Fondii mannet oktasaš ruđat mat bohtet omd. buhtadusain , geažotbeljiid ja dovdameahttun bohccuid vuovdimis , geahča § 16 goalmmát lađđasa . 1 Fondii gullá Stáhta penšunfoanda - Olgoriikkat ( ovdalaš Stáhta petroleumfoanda ) ja Stáhta penšunfoanda - Norga ( ovdalaš Álbmotoadjofoanda ) . 1 Fondii galget sáhttit ovttaskas olbmot , joavkkut ja organisašuvnnat addit skeaŋkkaid . 1 Folketrygdloven § 21-12 1 Folketrygdloven kapittel 14 - Ytelser ved svangerskap , fødsel og adopsjon 1 Folkehelseinstituttet 1 Fokus galgá leat davviguovlluid olbmuide , ja de erenoamážit mearrasámi kultuvrii . 1 Fokstadas ledje guovddáš doaimmat Bargiidbellodagas , earret eará Deanu sátnejođiheaddjin , fylkkaskuvlastivrra jođiheaddjin , Finnmárkku sámeráđi jođiheaddjin ja ráđđehusnammaduvvon Sámelávdegotti miellahttun 1956–59 . 1 Fokstad lei kontroversiealla áiggistis . 1 Fokstad jearadii mus , máŋgii jearai filosofalaš gažaldagaid , fidnii mu smiehttat earáláhkái . 1 Fokstad ieš ii lean dáiddár , muhto oinnii čábbodaga ja olggosbuktima govain , tekstiilain , luđiin ja eará musihkas . 1 Foanddat hálddašit oktiibuot badjel 700 miljon ruvnno . 18 1 Foanddas lei 22,8 mrd ruvnno realiseretkeahtes kursavuoitu iežaskapitála hálddašemiin . 1 Foanddas lei 2005 loahpas 7,2 mrd. ruvnno realiseretkeahtes kursavuoitu árvobáhpiriin mat rentejit . 1 Foanddas leat lagabui 90 milj. ruvnno ja dan ruhtadit eanaš norgalaš EØS-ruđat . 1 Foandda ulbmilin lea addit doarjaga dahje veahki doaibmabijuide mat nannejit ja leat mielde ealáskuhttimin sámi giela ja kultuvrra . 1 Foandda ulbmil lea doarjut dakkár doaibmabijuid , mat nannejit ja ealáskahttet sámegiela ja sámi kultuvrra . 1 Foandda ruđat galget ovddidit boazodoalloguovlluid boazodoalu . 1 Foandda ruđain leat investeren sihke ossosiid ja obligašuvnnaid ja eará árvobáhpiriid mat rentejit . 1 Foandda reanttut galget geavahuvvot kvena giela ja kultuvrra nannemii . 1 Foandda oppalaš ohcansupmi jagi 2000:s lei birrasiid 14,3 mill. ruvnno . 1 Foandda mihttomearrin lea váikkuhit bargosajiid ásaheami sámi guovlluin ja dieinna lágiin láhčit dilálašvuođaid bissovaš ássamii sámi guovlluin . 1 Foandda hálddaša Čuvgehuslágádusa foandda hálddašanorgána ja dat lea biddjojuvvon Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta ( OHDa ) vuollásažžan . 1 Foandda geográfalaš doaibmaviidodat lea ráddjejuvvon 20 gildii , dahje osiide gielddain Finnmárkkus , Romssas ja Nordlánddas ja sámi veahkadahkii oarjelsámeguovllus . 1 Foandda geográfalaš doaibmaguovlu lea ráddjejuvvon olles dahje osiide 27 gielddas . 1 Foandda gaskaoamit geavahuvvojit doarjut kulturáláš lonohallama ovttasbargoprošeavttaid bokte Polskka ohcciid ja Norgga , Islándda dahje Liechtensteina guimmiid gaskas . 1 Foandaruđaid njiedjan 2006 loahpageahčen lei friddja foandarádju , dm . 1 Foanda ásahuvvui jagis 1975 duogŋat sámi guovlluid ieškapitála váilevašvuođa . 1 Foanda ásahuvvo 8 miljon ruvdnosaš álggahankapitálain ja foandakapitála ođasmahttojuvvo bissovaš jahkásaš juolludusaiguin Stuorradikki beales ” , geahča ášši 43/03 Sámedikki 2004 bušeahtta . 1 Foanda sáhttá addit doarjaga čuovvovaš ulbmiliidda eanandoalus : Investerendoarjaga visttiide Investerendoarjaga oastit mášiinnaid ja bargoreaidduid Oktasaš doaibmabijuide , doaibmabiddjoprošeavttaide jna. . 1 Foanda sulastáhttá máŋgga láhkai vuođđudussii dannego árvvut galget bisuhuvvot ja vuoitu galgá geavahuvvot erenoamážit mearriduvvon ulbmiliidda . 1 Foanda galgá Norge fierpmádatdoaimmaid , ja boađusgaskkusteapmi lea jođus . 1 Foanda eanemusat ruhtaduvvo norgga EØS-gaskaomiid bokte ja hálddašuvvo Polskka kulturdepartemeanta bokte . 1 Foanda doarju kultuvrralaš lonohallama mat leat Buola oasálaččaid ja ohcciid ja Norgga , Islándda ja Lichtensteina oasálaččaid ja ohcciid ovttasbargoprošeavttat . 1 Foanda doaibmá miehtá riikka . 1 Foanda dahjege ruhtarájus galggai geavahuvvot veahkkin fidnet eanet oahpahuvvon oahpaheddjiid , geat maid máhtte oahpahit dárogiela ohppiide . 1 Flybussen 1 Flere i Tana var aktive debattanter i disse samiske organene . 1 Fleischera raporttas čuožžu earret eará ahte : 1 Fjordtunas šadde váttisvuođat , dát čuzii sutnje . 1 Fjordtunas lei ráhkkerávjolaš Svein Bårdsen sámegieloahpaheaddjin . 1 Fjordtuna jođiheaddjin ja skuvlagoziheaddjin 1950 rájes 1956 rádjái lei áddjá guovddážis skuvlavuogádaga ođđasithuksemis , ja ollu jagiid maŋŋil ealáhatagi čohkkái son ain skuvlagoziheaddjin . 1 Fjordtun skuvllas lea moadde jagi leamaš sámegiella válljenfágan-fálaldat . 1 Fjordtun internáhtta heaittihuvvui dalle go Njižževuona skuvla huksejuvvui . 1 Fjordtun internáhtta Lávželuovttas lei stuora stáhtainternáhtaid gaskkas , mat ceggojuvvojedje 1900-logi álggos dáruiduhttit sámiid ja kvenaid . 1 Fjordtun bráhkkainternáhtta 1949 . 1 Fjellheim lea earret eará gávdnan ođđa gáldoávdnasiid mat addet dieđuid deaŧalaš proseassaid birra gaskal 1880 ja 1930 . 1 Fitnodeapmi lea mearrideaddji ođđa doaimmaid ásaheamis ja dáláš doaimmaid ovddideamis go galgá buvttadit eanet árvvuid ja oažžut eanet bargosajiid sámi guovlluide . 1 Fitnodatvástesaš rápma lei jagi 2009 52 milj. ruvnno , ja láhčinvástesaš lei sullii 165 milj. ruvnno . 1 Fitnodatvástesaš ráma juohká Innovasjon Norge Troms ja láhčinvástesačča fas juhket RDA-stivra ja Romssa fylkkaráđđi . 1 Fitnodatjođiheaddjit Silje Andersen ja Jannicke Thomassen válljejuvvuiga oassálastit Female Future:ii , guovttisiin vihttasis Romssa joatkkaskuvllain . 1 Fitnodatheivehuvvon háhkandoaibmabijut lasihuvvojit 31,5 miljovnna ruvnnuin . 1 Fitnodatekonomiijajoavku lágidii hutkás riegádanbeaidoaluid – ja gilvvohallagođii fargga sihke bowling- ja Polarbad-riegádanbeivviiguin . 1 Fitnodatekonomiija BIs Hálddašanrievtti vuođđofága , Volda allaskuvllas Diehtojuohkinrávvema vuođđofága , Lillehammera allaskuvllas 1 Fitnodatdearvvašvuođabálvalus lea dehálaš doarjjan . 1 Fitnodat hálddaša ruđa mii boahtá Ealáhus- ja gávpedepartemeanttas , Gielda- ja guovlodepartemeanttas , Guolástus- ja riddodepartemeanttsa ja Eanan ­doallo- ja biebmodepartemeanttas ja juohke fylkkagielddas ja fylkkamánnis . 1 Fitnodagat ruhtadit iežas doaimmahusa eanaš márkanboađuiguin , nuppáldasat stáhtalaš juolludemiiguin dego muhtunlágan buhtadussan geatnegahttojuvvon servodat ­doaimmaid ovddas . 1 Fitnodagat fertejit movttiidahttit olbmuid oaidnit ávkki das go bargit váldet alit oahpu , vai oktavuođat nanusmuvvet máhttobirrasiiguin . 1 Fitnodagat fertejit movttiidahttit olbmuid oaidnit ávkki das go bargit váldet alit oahpu , vai oktavuoñat nanusmuvvet máhttobirrasiiguin . 1 Fitnodagat Nannán-Norggas 1 Fitnodagat Nannán – Norggas 1 Fitnodagat 1 Fitnodagain lea geatnegasvuohta dieđihit Gilvobearráigehččui jus ovttastahttet doaimmaid dahje jus ostet nuppiid doaimmaid , ja bearráigeahčču sáhttá iežas seaguhit áššái jus oaidná ahte das lea sáhka dakkár oastimis dahje ovttastahttimis mii oalle muddui hehtte gilvaleami . 1 Fitnodaga beaivválaš jođiheaddji lea nissonolmmoš gii lea badjelaš 20 jagi boaris ja háliidivččii oažžut boahtteáiggi gilis . 1 Fitnanadreassa : Strandveien 106 Postboks 6176 9291 Tromsø 1 Fitnanadreassa : Rådhusgata 1-3 1 Fitnanadreassa : Grubbegt . 1 Fitnanadreassa : Blindernveien 9 1 Fitnanadreassa : Bispegata 11 7012 Trondheim 1 Fitnanadreassa : Biskop Gunnerus ' gate 6 1 Fiskes eŋgelat Breivanga joatkkaskuvllas JK 2 dearvvašvuođafágabargiin lea eallinillu boarrásiid várás čiekŋudanprošeaktan , vuosttaš joatkkaskuvlan Davvi-Norggas ! 1 Fiskeri- og kystdepartementet ( 18.02.2010 ) ( pdf , 33 kb ) 1 Finánsaváttisvuođat ja riikkaidgaskasaš bahás hedjoneapmi lea dahkan dárbbašlažžan geavahit dán doaibmanfriddjavuođa , ja dan áigut dahkat boahtte jagige . 1 Finánsaváttisvuođaid váikkuhusat ja riikkaidgaskasaš goahcamat leat šaddan unnibut čuohcit Norgii go máŋgga eará riikii . 1 Finánsaroassu áigeguovddážis 1 Finánsamárkaniid heahtedilli , mii oidnosii bođii borgemánus diibmá , lea gártan okta dain stuorámus ruđalaš čuozahat váikkuhusain nuppi máilmmisoađi rájes . 1 Finánsamárkandieđáhus 2009 1 Finánsamárkana stuimmit leat dagahan ahte loatnaeavttut leat gáržon ja ahte loatnagolut leat sturron , maiddái USA olggobealde . 1 Finánsamárkana dilálašvuođat ja loikaseappot ásodatmárkan čielgasit dál goazaha amerihkálaš ekonomiija ovdáneami . 1 Finánsaministtar Kristin Halvorsen preassakonferánssas mas fáddán leat ođđa doaibmabijut ealáhusdoaimmaid ja dállodoaluid várás . 1 Finánsaministtar Kristin Halvorsen , stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja johtalusministtar Liv Signe Navarsete mannamin čilget doaibmabidjopáhka . 1 Finánsaministtar Kristin Halvorsen , stáhtaministtar Jens Stoltenberg ja johtalusministtar Liv Signe Navarsete buktet ovdan ođđa doaibmabijuid ealáhusaid ja dállodoaluid várás . 1 Finánsaministar Kristin Halvorsen 1 Finánsakriisa lea oppalohkái uhccán čuohcán Guolástus- ja mearrdoalloealáhussii . 1 Finánsadepartemeanta lea otne buktán ovdan proposišuvnna jagi 2011 stáhtabušeahta ođđa sáldema birra . 1 Finánsabahkadasa geažil riikkaidgaskasaš maŋásmannansodju sáhttá ollit čiekŋalassii . 1 Finnvik 1 Finnut Consult AS lea Sámedikki ovddas guorahallan hástalusaid mat leat duojis gelbbolašvuođa , oahpahusa ja ovddideami siskkobealde . 1 Finnsnes tannklinikk 1 Finnsnes oalulortopeda 1 Finnsnes 28 1 Finnsnes 1 Finnmárku lea šaddan eará eanan 1 Finnmárku lea áigodagas ožžon 2/3 oasi kulturulbmiliid juolludemiin . 1 Finnmárku lea áigodagas ožžon 2/3 oasi juolluduvvon ruhtademiin kulturulbmiliidda . 1 Finnmárku lea áidna suohkan mii gitta 2008 rádjai suovai dahje geavahii roahkkefierpmi mearraluossabivddus . 1 Finnmárku lea riikkadásis stuorimus mearraluossabivddus ja dat lea ain dehálaš ealáhusdienas máŋgasii . 1 Finnmárku lea juhkkojuvvon 250 bivdoguvlui earret eará vai biđgejit bivdodeattu ja juhket galle rievssaha beaivái guhtege bivdi oažžu bivdit . 1 Finnmárku ii leat stuora ealgabivdofylka riikkadásis , sivas go guovllus lea oalle nuorra ealganálli . 1 Finnmárku dahkko sierra skuvladirektorahttan , ja das lea juohke dáfus áicevaš ja árjjalaš skuvladirektevra . 1 Finnmárku Sis SED 4 . Davvi-Romsa SED Eará guovllut 5.Lulli-/Gaska-Romsa SED Eará guovllut 6 . 1 Finnmárku Oarji muđui 5 b . 1 Finnmárku Nuorta muđui 1 Finnmárku Guovdageainnu , Láhpi , Fálesnuori , Porsáŋggu , Kárášjoga , Deanu ja Unjárgga gielddat ollásit , ja oasit Álttá , Muosáid , Nordkáhpa , Davvisiidda , Gáŋgaviikka ja Mátta-Várjjaga gielddain . 1 Finnmárku : 1 Finnmárkonammagoddi maiddái aiddostahttá dan nannoseabbo čatnasumi mii dađistaga šaddá minoritehta- ja sihkkarvuođapolitihka gaskii ja mii erenoamážit válddaha dáruiduhttinpolitihka sierralágan dovdomearkka ja vuogi . 1 Finnmárkoláhka máinnaša eana ja čázi geavaheami Finnmárkkus ja luondduriggodagaid vuoigatvuođaid fylkkas . 1 Finnmárkoláhka lea oktasaš čoavddus daid hástalusaide mat mis leat ovttas . 1 Finnmárkolága § 4:s lea mearriduvvon ahte Sámediggi galgá addit njuolggadusaid dasa mo galgá árvvoštallat sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhusdoaimmaheami ja servo ­dateallima mađđása , go meahci geavahišgoahtá earáláhkai . 1 Finnmárkolága mielde galgá ásahuvvot kom-mišuvdna , Finnmárkokommišuvdna , kárten dihtii dálá vuoigatvuođaid daid eatnamiidda maid Finnmárkoopmodat suoidnemánu 1. b. 2006 válddii badjelasas Statskog SF:s . 1 Finnmárkolága meannudeami oktavuođas dagai Stuorradiggi geassemánu 6. b. 2005 dán ávžžuhusmearrádusa Justiisalávdegotti eanelogu evttohusa mielde : « Stuorradiggi bivdá Ráđđehusa farggamusat čielggadit sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođa guolástit mearas olggobealde Finnmárkku , dása gullá vel uhcimusearri vuollel logi mehtera fatnasiidda , ja ovddidit Stuorradiggái čuovvoleaddji ášši dán birra » . 1 Finnmárkolága 4 kap. ja Stuorradikki mearrádus Deanu- ja Njávdančázádaga ektui ahte báikeolbmuin leat sierra vuoigatvuođat bivdui lága , áiggiid čađa geavahusa ja báikkálaš vieru vuođul , leat čujuheaddjin ráđđehusa barggus . 1 Finnmárkolasáhus juohke mánnái : 1 Finnmárkokomišuvnna ásaheami historjjálaš duogáš 1 Finnmárkkus sierra kommišuvdna ja duopmostuollu identifiserejit geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid . 1 Finnmárkkus ohce buhtadusa oktiibuot 49 000 ealli ovddas . 1 Finnmárkkus njiejai lohku 7,61 proseanttain , Romssas 7,19 % ja Nordlánddas 7,72 % . 1 Finnmárkkus mearriduvvojit ođđa njuolggadusat dieđiheami birra ja guhkit áigemearit sidjiide geat bohccuiguin barget . 1 Finnmárkkus lei jagi 2001 buot alimus doavttirdieđihuvvon buozalmasjávkan , já dál leat vihtta fylkka main lea stuorit buozalmasjávkan . 1 Finnmárkkus lei bivdiin dievdduid oassi 4551 ja 507 nissona . 1 Finnmárkkus ledje goitge 2009/2010 eanemus bahččon rievssahat maŋŋilgo 2008/2009 DavviTrøndelaga dan logu dáfus jur manai meaddel . 1 Finnmárkkus ledje gilit boldojuvvon go olliimet dohko . 1 Finnmárkkus leat ásahuvvon guhtta ja Romssas 11 eaktodáhtolašguovddáža , muhto dušše ovttas lea sámi namma : Eisevárluhppu Kárášjoga gielddas . 1 Finnmárkkus leat váilon čielga rámmaeavttut boazologu ja guohtunguovlluid dáfus , ja dagahan hui váttes guohtundilálašvuođa , erenoamážit Oarje-Finnmárkkus . 1 Finnmárkkus leat vuoigatvuođadilálašvuođa guorahallame . 1 Finnmárkkus leat dálveguohtuneatnamat siseatnamis goikásat ja šattoheamit ja doppe lea unnán muohta , go fas geasseguohtumat mearragáttiin ja sulluin leat buorit ja šattolaččat . 1 Finnmárkkus leat dál 185 mielkebuvttadeaddji lávdaduvvon 48.000 njealjehaskilomehtera sturrosaš guvlui , ja Finnmárkku mielkeearri lea birrasii 19 miljon lihtera 1 Finnmárkkus leat bealit ovttaoaivilis ovttasráđiid ovddidit oktasaš plána das mo buoremusat suodjalit ja hálddašit fylkka kulturmuittuid ja kulturbirrasiid . 1 Finnmárkkus leat Norgga geologalaš iskkadeapmi ( Norges geologiske undersøkelse / NGU ) ja stuorát prospekterenfitnodagat čađahan oalle viiddis kártemiid ja iskkademiid ja ohcan golli , veaikki ja nihkkela , oalle heajos bohtosiin . 1 Finnmárkkus leat 41 dábálaš guollevuostáiváldinrusttega heaittihuwon 1974 rájes . 1 Finnmárkkus lea evttohuvvon álbmotmeahcci Goahteluobbalis ja viiddidit Anárjoga álbmotmeahci . 1 Finnmárkkus lea Norgga kulturráđđi lea juolludan 1,5 miljon ruvnno prošektii Musikk i Finnmark , ja Sámediggi ja fylkkagielda addet guovlulaš oasi . 1 Finnmárkkus lassánii boazolohku 1970 gaskkamutto rájes 1989 rádjái , goas dieđihuvvon boazolohku lei buot alimus dásis , 200.000 bohcco giđđaealus . 1 Finnmárkkus ja Romssas lea mielkedoaluid lohku njiedjan 25 % jagi 2003 rájes jagi 2009 rádjai , ja sávzadoalut leat geahppánan 35% goappašiin fylkkain . 1 Finnmárkkus ja Oslos lea buozalmasjávkan eanemusat njiedjan ČB-áigodagas 1 Finnmárkkus ja Davvi-Romssas lea huksejuvvon máŋga standardiserejuvvon tiipaviesu . 1 Finnmárkkus geavahuvvojit areálat juoga masa nu juo dál . 1 Finnmárkkus galgá guorahalli dása lassin čálalaččat dieđihit Sámediggái , ja boazodoalu guovllustivrii ja orohatstivrii . 1 Finnmárkkus galget studeanttat searvaduvvot áŋgiruššat mátkeealáhusaiguin ja árktalaš teknologiijain , ja váikkuhit regiovnna ealáhusaid ovddideapmái , cealká gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . 1 Finnmárkkus galge guokte doaimma veahkehit skuvlla čađahit dáruiduhttima , namalassii Finnmárkui sierra skuvladirektevraámmaha ásaheapmi ja stáhtainternáhtaid ásaheapmi . 1 Finnmárkkus erenoamáš ollu vaháguvvon bohccot ja Davvi-Trøndelagas 50 % miessemassin Mii guoská buhtadusaide bohccuid ovddas maid massá boraspiriide , de lea das nai váttisvuohta gávdnat ráppiid ja gávnnahit jápminsiva buot elliin mat leat lahppon guohtumis . 1 Finnmárkkus erenoamáš ollu vaháguvvon bohccot ja Davvi-Trøndelagas 50 % miessemassin 55 3.2.7 Boraspiriid jávkadeapmi eastadeaddji doaibmabidjun 58 3.2.8 Buoret nállegoziheapmi 60 3.2.9 Eallit Luonddus / Leve i naturen – dialoga ja hálddašeapmi ? 1 Finnmárkkus eai leat sámiid ja earáid guolástanvuoigatvuođat mearas vel čielggaduvvon vuorddi-dettiin lávdegotti konklušuvnnaid . 1 Finnmárkkus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Finnmárkkus 1 Finnmárkkuopmodat – lávdegotti nammadeapmi 1 Finnmárkkuopmodat válddi badjelasas Statskog doaimmaid 2006 ja lea hálddašan opmodagaid surggiin eanaláigoheapmi , bivdu , guolásteapmi , meahcástallan ja vuovde , minerála ja sátto / geađge resurssat . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá áimmahuššan dihtii áššeoasálaččaid beroštusaid , nammadit iešguđetlágan beroštusjoavkkuide ovddasteddjiid , geat besset čuovvut kommišuvnna barggu . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit ahte ávkkástallamii gáibiduvvo lohpi . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá dárkileappot albmaduvvon guovlluide mearridit gáržžádusaid beassat ávkkás tallat ođasmuvvi valljodagain nugo nama huvvo vuosttas lađđasis , juos deasta valljodagas gáibida dan . Gielddaid , fuođđo- ja guolástaneiseválddiid jna. ja guoskevaš geavaheddjiid servviid , galgá gullat ovddalgihtii . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit oppalaš mearrádusaid , mo gielddat galget gieđahallat ja árvvoštallat áššiid dán paragráfa mielde . Finnmárkkuopmodat lea váidalusorgánan gieldda dahkan mearrádusaid hárrái . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit earrásiidda go gieldda dahje fylkka ássiide lasi beassama ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo §§ 22 ja 23. § 26 Bivddu ja guolásteami báikkálaš hálddaheapmi Finnmárkkuopmodat sáhttá gitta 10 jagi rádjai háválassii juohkit báikkálaš servviide ja dakkár ovttastusaide , maid ulbmilin lea ovddidit oktasaččat bivddu ja guolásteami , sierranas vuoigatvuođa hálddahit bivddu ja guolásteami dárkileappot albmaduvvon guovlluin Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá addit earrásiidda go gieldda dahje fylkka ássiide lasi beassama ávkkástallat ođasmuvvi valljodagain nugo namahuvvo §§ 22 ja 23 . 1 Finnmárkkuopmodat sáhttá : 1 Finnmárkkuopmodat lea ođđa regionála hálddašanorgána . 1 Finnmárkkuopmodat lea ođđa guovlulaš hálddašanorgána . Vuosttaš jagit čájehit ahte Finnmárkkuopmodat ferte ruhtadit doaimmaidis iežas sisaboađuiguin daid maid stáhta ovdal ruhtadii . 1 Finnmárkkuopmodat lea geatnegahttojuvvon čálalaččat cealkit oaivila komišuvnna raportta hárrái . 1 Finnmárkkuopmodat lea dovddasteapmi sámi vuoigatvuođain eatnamiidda ja čáziide Finnmárkkus . 1 Finnmárkkuopmodat lea dattetge sierralágan iešheanalis riektesubjeakta ja das eai leat eaiggádat eaige lahtut , eanemus dovddus organisašuvdnavuohki mainna dan sáhtášii buohtastahttit lea vuođđudus . 1 Finnmárkkuopmodat lea almmuhan 2009 jahkedieđáhusas muhtun statistihkaid ja boađusrehketdoalu . 1 Finnmárkkuopmodat galgá ovddalgihtii dieđihit guo vllu vuoigatvuođalaččaide ja addit vejolašvuođa ceal kit hálddašanlága § 16 njuolggadusaid mielde ovdal go Finnmárkkuopmodat dahká dakkár mearrádusaid , main sáhttet leat rievttálaš dahje duođalaš čuovvumušat sidjiide . 1 Finnmárkkuopmodat galgá logahuvvot fitnodatlogaheapmái . § 14 Bántideapmi ja vealgeoaguheapmi Gittaopmodaga , man Finnmárkkuopmodat oamasta ja daid ráddjejuvvon vuoigatvuođaid , mat Finnmárkkuopmodagas leat earáid oamastan gittaopmodagas , ii sáhte bidjat dáhkádussan vealggi dahje eará geatnegasvuođaid ovddas eaige dat sáhte leat velgoheaddjiduoguštanáhtun . 1 Finnmárkkuopmodat galgá logahuvvot fi tnodatlogaheapmái . 1 Finnmárkkuopmodat galgá fuolahit resurssaid hálddašeami ja oažžut boađuid oaggun- ja bivdinkoarttaid vuovdimis . 1 Finnmárkkuopmodat galgá fuolahit resursahálddašeami ja oažžut vuoittu oaggun- ja bivdinkorttaid vuovdimis . 1 Finnmárkkuopmodat doallá diehtojuohkinčoahkkima sámediggeáirasiidda ja earáide gos bidjet ovdan 2007-2010 strategalaš plána beallemuttu árvvoštallama . 1 Finnmárkkuopmodat boahtá hálddašit eatnamiid nugo priváhta eananeaiggátge . 1 Finnmárkkuopmodat bidjá ovdan 2007-2010 strategalaš plána beallemuttu árvvoštallama 1 Finnmárkkuopmodat ( FeFo ) sáhttá leat deaŧalaš dákko . 1 Finnmárkkuopmodagain sirddii stáda 46 000 km² iešheanalis riektesubjeaktan , Finnmárkkuopmodahkan ( FeFo ) . 1 Finnmárkkuopmodaga ásaheapmi lea historjjálaš earru Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid hálddašeamis . 1 Finnmárkkuopmodaga ásaheami dihte lea vejolaš geahččaladdat giligeavatmálliid dárbbaškeahttá geavahit riekteapparáhta . 1 Finnmárkkuopmodaga vuođđudeapmi mearkkaša historjjálaš earu das mo Finnmárkku eatnamat ja resurssat hálddašuvvojit . 1 Finnmárkkuopmodaga stivra mearridii dattetge ahte ásahuvvo áigodatearri gárdumii go resursadeasta dan dahká dárbbašlažžan . 1 Finnmárkkuopmodaga stivra 1 Finnmárkkuopmodaga ovdamunni lea ahte sáhttá čielggadit dietnasiid njuolga ja movt dát juhkkojuvvojit njuolga dahje eahpenjuolga doaibmagoluide . 1 Finnmárkkuopmodaga mearrádusaid gáržžá dusaid birra nugo namahuvvo viđát ja guđát lađđasis sáhttá váidalit departementii hálddašanlága kapihttala VI mielde . 1 Finnmárkkuopmodaga jođiha stivra mas leat guhtta olbmo . 1 Finnmárkkuopmodaga jođiha stivra mas leat guhtta miellahtu . 1 Finnmárkkuopmodaga ii sáhte reastaluhttit dahje álggahit das vealgešiehtadallamiid . 1 Finnmárkkuopmodaga galgá jođihit stivra , mas leat guhtta lahtu . 1 Finnmárkkuopmodaga dárkkástuslávdegoddi 1 Finnmárkkuopmodaga bargit , Finnmárkkuopmodaga revisora ja bearráigeahččanlávdegotti lahtut ja várrelahtut eai sáhte válljejuvvot stivralahttun dahje várrelahttun . 1 Finnmárkkuopmodaga ( FeFo ) leat válljen go dat ovddasta ođasteami areála- , resursa- , ja birashálddašeamis maid álbmoga iežaset áirasat Sámedikkis ja Finnmárkku fylkkadikkis stivrejit . 1 Finnmárkkuláhkaáššis leat ollu dehálaš prinsihppačielggadeamit . 1 Finnmárkkuláhkaáššis leat hui deaŧalaš prinsihpat čielgan . 1 Finnmárkkuláhkaproseassa áiggi ii lean minerálalágaid ollislaš geahčadeapmi sierra fáddá , ja vaikko vel minerálalágaid nuppástuhttimat leat positiiva lávkkit , de lea Sámediggi čielgasit dovddahan ahte lea dárbu daid minerálalágaid ollislaččat geahčadit mat gustojit olles sámi guvlui ja mat ollašuhttet ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 15 nr. 2 njuolggadusaid . 1 Finnmárkkuláhkaproseassa rájes lea Sámediggi deattuhan ahte dát sáhttá dušše dahkkojuvvot go mearriduvvojit konkrehta láhkanjuolggadusat mat dohkkehit ja nannejit sápmelaččaid guolástanvuoigatvuođa , ja mat sihkkarastet sápmelaččaide vuoigatvuođa oassálastit almmolašrievttálaš resursahálddašeapmái . 1 Finnmárkkuláhkaproposišuvnnas lea nannejuvvon ahte Finnmárkkus leat sihke oamastan- ja geavahanvuoigatvuođat . 1 Finnmárkkuláhka čájeha ahte dát lei fasttes vearredahku sápmelaččaid ja báikkálaš álbmoga vuostá . 1 Finnmárkkuláhka nanne ahte sámit leat eatnamiid ja čáziid bistilis geavahemiin rábidan vuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda . 1 Finnmárkkuláhka mearriduvvui geassemánu 17. beaivvi 2005 maŋŋil guhkes proseassa mii álggii 1980 go Sámevuoigatvuođalávdegoddi ásahuvvui . 1 Finnmárkkuláhka mearkkaša dalle dan ahte Norga addá konvenšuvdnii muhtun muddui dan stáhtusa mii eamiálbmogiid olmmošvuoigatvuođain berre leat riikka láhkaaddimis . 1 Finnmárkkuláhka lea vuosttaš dehálaš lávki sámiid eana- ja resursavuoigatvuođaid dohkkehanproseassas . 1 Finnmárkkuláhka lea vuosttas deaŧalaš lávki dan proseassas ahte oažžut sámiid vuoigatvuođaid eatnamiidda ja resurssaide dohkkehuvvot , ja mo dán sáhttá dahkat ovttas álbmogiin muđui . 1 Finnmárkkuláhka lea deaŧaláš vuosttas lávki dasa ahte sihkkarastit ja dohkkehit sámi vuoigatvuođaid . 1 Finnmárkkuláhka lea deaŧaleamos álbmotrievttálaš ášši Norggas ođđaset historjjás . 1 Finnmárkkuláhka lea dan dihte boađus das ahte sámiin leat vuoigatvuođat eatnamiidda ja čáziide . 1 Finnmárkkuláhka lea Sámediggái šaddan dakkár veahkkeneavvun mainna sáhttá váikkuhit fylkka areálahálddašeampmái mii Sámedikkis ii leat leamaš ovdal . 1 Finnmárkkuláhka laktá oktii sámiid ovddešáiggi , dalááiggi ja boahtteáiggi . 1 Finnmárkkuláhka ii nuppástuhte geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid Finnmárkku eatnamiidda ( earret opmodagaid sirdima Statskog SFas Finnmárkkuopmodahkii ) . 1 Finnmárkkuláhka gáibida ahte mii hállat sihke vuoigatvuođaid birra ja erenoamážit riektestáhta Norgga birra . 1 Finnmárkkuláhka ferte čuovvut ILO-konvenšuvnna 169 eamiálbmogiid ja čearddaid birra . 1 Finnmárkkuláhka eastada ahte dat vuoitu mii Statskog SFii bođii jahkásaččat , jávkkai Finnmárkkus . 1 Finnmárkkuláhka dahká muhtun nuppástusaid eará lágaide , main lea mearkkašupmi Finnmárkkuopmodaga vuoigatvuhtii ráđđet daid eatnamiid maid váldá badjelasas . 1 Finnmárkkuláhka ( sámegillii ) 1 Finnmárkkulágas čuovvu njuolgga ahte guolástanhálddašeapmi galgá leat báikkálaš ja vuođđuduvvon vuoigatvuođaide . 1 Finnmárkkulágas § 23 lea láhkačanas ahte eanandoalu opmodagas lea riekti guođohit stuorra elliid maid sáhttá dálvit biebmat doalus . 1 Finnmárkkulágas eai leat mielde mearrádusat ođasmuvvi mariidnaresurssaid birra . 1 Finnmárkkulágas , geassemánu 17. beaivvi 2005 adno dál doaba alders tids bruk ( dološ áiggi rájes geavaheapmi ) . 1 Finnmárkkulága ásaheapmi ja bargu ođđa Minerálalágain leat ovdamearkkat dakkár gažaldagain mat leat boktán garra beroštumi . Lea ágga doaivut ahte oallugat sis geat beroštit dakkár jearaldagain gávdnet dieđuid Ságat áviissas . 1 Finnmárkkulága § 4 vuođul sáhttá Sámediggi addit njuolggadusaid das mo galgá árvvoštallat Finnmárrku mehciid rievdan geavaheami váikkuhusaid sámi kultuvrii , boazodollui , meahccegeavaheapmái , ealáhuaide ja servodateallimii . 1 Finnmárkkulága § 28 bokte lea Stuorradiggi mearridan galgat ráhkadit ođđa láhkaásahusaid Njávdančázádaga bivdohálddašeapmái . 1 Finnmárkkulága vuođđooaidnu lea dat ahte eatnamiid ja luondduresurssaid hálddašeapmi Finnmárkkus erenoamážit galgá sihkkarastit sámi kultuvrra , boazodoalu , meahccegeavaheami , ealahusbarggu ja servodateallima . 1 Finnmárkkulága vuođđooaidnu lea ahte Finnmárkku eatnamiid ja resurssaid hálddašeapmi galgá erenoamážit sihkkarastit sámi kultuvrra , boazodoalu , meahcásteami , ealáhus ­doaibmama ja servodateallima . 1 Finnmárkkulága ulbmilparagráfa vuođđun lea maiddái meahcceresurssaid hálddašeapmi ahte dat galget leat ávkin fylkka ássiide , ja erenoamážit vuođđun sámi kultuvrii , boazodollui , meahcceávkkástallamii , ealáhusbargui ja servodateallimii . 1 Finnmárkkulága ulbmilparagráfa vuođđun lea maiddái dat ahte meahcceresurssat galget hálddašuvvot nu ahte das lea buoremus ávki fylkka ássiide . 1 Finnmárkkulága ulbmil lohká ahte láhka galgá lágidit diliid nu ahte eatnamat ja luondduvalljodagat Finnmárkku fylkkas hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamázit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . 1 Finnmárkkulága ulbmil lea lágidit diliid nu , ahte Finnmárkku eatnamat ja luondduvalljodagat hálddahuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja earenoamážit sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin . 1 Finnmárkkulága stuorámus ráddjejupmi dáidá leat ahte dat dušše gusto oassái árbevirolaš sámi guvlui Norggas . 1 Finnmárkkulága stuorra oasit bohte fápmui 2006 . 1 Finnmárkkulága oktavuođas lei Sámediggi ja norgga eiseválddit ovttaoaivilis guorahallat sámiid ja riddoálbmoga vuoigatvuođaid . 1 Finnmárkkulága oasit biddjojuvvojit fápmui iešguđet áiggis ja olles láhka biddjo fápmui ođđajagemánu 1. beaivvi 2007 . 1 Finnmárkkulága mielde galgá de FeFo leat gulaskuddaninstánsa dahje okta bealálaš áššis go Finnmárkkukommišuvnna mearrádusat leat čielgasat . 1 Finnmárkkulága meannudeapmi Stuorradikkis 1 Finnmárkkulága meannudeami oktavuođas nannii Stuorradiggi ahte Deanujoga guolleresursa ­vuoigatvuođat gullet Deanuleagi ássiide , ja dáid resurssaid hálddašeapmi galgá leat báikkálaš ja vuoigatvuođavuđot . 1 Finnmárkkulága meannudeami oktavuođas Odeldikkis háliidii stuorra eanetlohku ahte sámiid ja earáid vuoigatvuohta guolástussii ábis olggobealde Finnmárkku galggai čielggaduvvot . 1 Finnmárkkulága ferte čuovvolit máŋgga suorggis . 1 Finnmárkkulága bokte evttohii dattetge Sámediggi daid njuolggadusaid mat maŋŋá váldojuvvojedje mielde bákteláhkii , oassin ollislaš finnmárkkuláhkabargui . 1 Finnmárkkulága birra 1 Finnmárkkulága 4. paragráfa vuođul lea Sámediggi jagis 2006 mearridan gaskaboddasaš njuolggadusaid das mo galgá árvvoštallat rievdaduvvon meahccegeavaheami váikkuhusaid sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoaibmamii ja servodateallimii . 1 Finnmárkkulasáhus bisuhuvvo bearrašiidda geat ásset Finnmárkkus ja Davvi-Romssas EFTA-duopmostuollu celkkii miessemánu 3. beaivvi 2006 duomu mánáidoaju finnmárkkulasáhusa birra . 1 Finnmárkkulahka.no 1 Finnmárkkukonteavsttas lea ipmárdus meahcásteapmái várra sierralágan go jurddaša kontinuitehta luonddušattuid ja guliid gártadeamis ja mohtorfievrruid geavaheamis . 1 Finnmárkkukommišuvnna vuođđu 1 Finnmárkkukommišuvnna jođiheaddji Jon Gauslaa Jan Roger Østby 1 Finnmárkkukommišuvnna ja sierraduopmostuolu evttohus lea hui dehálaš ovdáneapmi . 1 Finnmárkkukommišuvnna bargovuohki ja organiseren 1 Finnmárkkukommišuvdna ásahuvvo go galgá kártet dáid vuoigatvuođaid . 1 Finnmárkkukommišuvdna muitalii iežaset barggu birra Sámediggái gaskavahku miessemánu 26 . 1 Finnmárkkukommišuvdna lea nammaduvvon 1 Finnmárkkukommišuvdna ii leat duopmostuollu iige leat sorjavaš das ahte áššeoasálaččat čuoččáldahttet ášši ovdal og sáhttá čielggadit muhtun guovllu . 1 Finnmárkkukommišuvdna galleda Sámedikki 1 Finnmárkkukommišuvdna - diehtojuohkin Sámediggái 1 Finnmárkkukomišuvnna ásaheapmi lei áibbas dárbbašlaš go Sámediggi galggai sáhttit miehtat finnmárkkuláhkii . 1 Finnmárkkukomišuvdna galgá meannudit vejolaš gáibádusaid vuoigatvuođaid dohkkeheamis vuotna- ja riddoguovlluin olggobealde Finnmárkku . 1 Finnmárkkukomišuvdna galgá kártet vuoigatvuođaid dain eatnamiin maid Finnmárkkuopmodat váldá badjelasas Statskogas . 1 Finnmárkkukomišuvdna ferte ieš fuolahit vai dat duohta ja historjjálaš dilit maid lea dárbu čilget čielggaduvvojit dohkálaččat . 1 Finnmárkkukomišuvdna 1 Finnmárkkukantuvra ordnii maŋŋá luŋkádáluid maid snihkkárat ceggejedje bálkká ovddas . 1 Finnmárkku ámtamánni háliidii heaittihit dulkonásahusa ja dajai jagi 1898 ahte » sii guđet háliidit ássat dán riikkas , galget oahppat dárogiela ii ge berre sámiid ja láttiid duddet » . 1 Finnmárkku vásáhusaidis geažil son dalle čálii pedagogihka sierrabargun sámi ohppiid oahpahusa birra . 1 Finnmárkku várás leat ođđa njuolggadusat dieđiheami birra ja guhkit áigemearit njuolgga sidjiide geat barget bohccuiguin . 1 Finnmárkku valáštallanservviid stuorámus golut leat mátkkoštangolut . 1 Finnmárkku suohkanbáhpat ja proavasat čálle bismii Skaarii iežaset searvegottiid vuoiŋŋalaš heađi birra . 1 Finnmárkku stuorámus gielddas go geahččá olmmošlogu ektui , berrešii maiddái leat sámi kulturviessu . 1 Finnmárkku stuorradiggeáirrasin 1848:s ja 1851:s son hehttii 1851:s ja 1853:s gonagaslaš giella- ja oahpahusdilálašvuođaid resolušuvnnaid šaddamis nu beaktilin go Stockfleth ja su verddet livčče háliidan . 1 Finnmárkku skuvladirektevrras lei ovddasvástádus buot stáhtainternáhtaid badjel , ja mis lei áidna stáhtainternáhtta Finnmárkku olggobealde . 1 Finnmárkku skuvladirektevrra arkiivvas lea reive maid skuvladirektevra čálii 01.11.1934 giehmánnái Bj. Kranii Govdaluovttas , son lea dalle jáhkkimis leamaš skuvlastivraovdaolmmái . 1 Finnmárkku skuvladirektevra oaččui oalle ollu ruđa juohkit gielddaide nannet sámi ohppiid oahpahusa . 1 Finnmárkku skuvladirektevra Christen Brygfjeld dustii garrasit sudno cuiggodusaid , ja mii leat dása váldán guokte vástádusa sus . Dáruiduhttima máŋga beali 1 Finnmárkku riddoguolástanlávdegotti árvalusa meannudeapmi veadjá šaddat mearkkašahttin gonagasreabbáhálddašeami hábmemii . 1 Finnmárkku riddoguolástanlávdegotti árvalusa ( gč. 20.1.3 kap. ) meannudeapmi veadjá šaddat mearkkašahttin strukturgaskaomiid hábmemiid-da . 1 Finnmárkku riddoguolástanlávdegoddi nammaduvvui geassemánu 30. b. 2006 . 1 Finnmárkku olggobeale guovlluid hárrái Sámediggi vuordá Sámi vuoigatvuođalávdegotti loahppajurdagiid . 1 Finnmárkku oahppoguovllu bálddalastinlávdegoddi ruhtadii osohahkii maiddái čállin- ja lohkankurssaid sámi guovlluid rávisolbmuide . 1 Finnmárkku neahtta galgá maid čatnojuvvot Polarnet johtasii mii manna Englánddas gitta Nuortalulli Asiai Nordøstpassasjen bakte . 1 Finnmárkku neahtta galgá maid čadnojuvvot Polarnet johtasii mii manna Englánddas gitta Nuortalulli Asiai Nordøstpassasjen bakte . 1 Finnmárkku mearraluossabivdu lea stuorimus riikkadásis ja dat lea ain oallugiidda dehálaš dienasealáhus . 1 Finnmárkku lávdegoddái ledje válljejuvvon iešguđet stáhtalaš orgánaid fámolaš olbmát , ja sii plánejedje Finnmárkku boahtteáiggi dáruiduhttima nammii . 1 Finnmárkku kulturmuittuid ja kulturbirrasiid regionála plána 2011 - 2014 gulaskuddan ja álggaheapmi . 1 Finnmárkku klinihkka mii gullá Dearvvasvuohta Finmárku dearvvasvuođafitnodahkii , galgá ovttas SANKSain ovddasvástidit sierra máhtu ovddideamis ja bisuheamis sámi álbmoga várás gárihandivššus . 1 Finnmárkku kantuvra lei miellaseabbu ja juolludii 5000 ruvnno skeaŋka-kontosteaset . 1 Finnmárkku jeagelguohtunvalljodagat leat mannan negatiiva guvlui ja nu váddudahttán ealáhusa rámmaeavttuid . 1 Finnmárkku jeagelguohtumiid kárten ja goziheapmi álggahuvvui álgogeahčen 90-logu , ja leat leamaš álggahuvvon iešguđetlágán doaimmat eastadit eatnamiid guorbamis . 1 Finnmárkku jeagelguohtumiid kárten ja goziheapmi álggahuvvui álggogeahčen 90-logu , ja leat leamaš álggahuvvon iešguđetlágán doaimmat eastadit eatnamiid guorbamis . 1 Finnmárkku ja Romssa fylkkamánnit ja Sámediggi lágidit juohke jagi nationála konferánssaid sámi mánáidgárdebargiide . 1 Finnmárkku hárrái leat kommišuvdna ja sierraduopmostuollu mat áigot identifiseret geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid . 1 Finnmárkku guolásteddjiidsearvvi čoahkkimis Honnesváhkis borgemánu 27.-29. b. evttohuvvui ložžet dálá earrereguleremiid unnimus fatnasiidda buorrin , ja bivdovuoigatvuođaid máhcahit daidda ja boahtteáiggi reguleremiin gáhttet dáid fatnasiid . 1 Finnmárkku giliid dilálašvuohta 1800-logus 1 Finnmárkku fápmodilli ii gierdda ahte Goliat-guovlu jođihuvvo álggu rájis dušše nannámis vižžojuvvon fámuin . 1 Finnmárkku fylkkasuohkan 1 Finnmárkku fylkkamánni čállosa ref. 29/1 , ja bealjehemiid almmolaš skuvlla oahppi Troandimis Risten Sara 1946 eksámenduođaštus . 1 Finnmárkku fylkkamánni čujuha dasa ahte siiddain gos leat ollu nuorat vuordime saji , sáhttá leat garra vuorjan beassat ásahit siidaoasi , mii fas sáhttá dagahit beare ollu álggahemiid ja buohkaide heajut dietnasa . 1 Finnmárkku fylkkamánni čujuha ahte orohatplánabarggu vásáhusat čájehit ahte plánabargu sáhttá leat oalle áddjás bargu . 1 Finnmárkku fylkkamánni oaivvilda ahte okta stáhta deaŧaleamos doaimmain lea bearráigeahččat ahte boazodoallu doaimmahuvvo ekologalaš guoddevaš vugiin , sihke boazodoalu iežas dihte , muhto maiddái luonddu ja eará geavaheddjiid vuhtii váldima dihte . 1 Finnmárkku fylkkamánni lea dattege vuostáváldán ovtta ášši mii guoskkai lágalašvuođa dárkkisteapmái . 1 Finnmárkku fylkkamánni lea 1995 rájes ávžžuhan addit doarjaga sámegiela hálddahanguovllu gielddaide main leat lassegolut guovttegielatvuhtii . 1 Finnmárkku fylkkamánni ja Finnmárkku doavttersearvi áigot ovttas Sámedikkiin lágidit seminára 2005 čavčča , mas doavttirin besten ja dássitvuohta Finnmárkku doavtterdilis leat fáddán . 1 Finnmárkku fylkkamánni deattuha ahte siidda sajádat olggošguvlui lea eahpečielggas , ja ahte gažaldahkan lea man guhkás sáhttá láhka nannet mearrádusaid diekkár priváhtarievttálaš bargooktavuođaid organiserema birra . 1 Finnmárkku fylkkamánni cealká dán oktavuođas ahte ii leat iešalddis mihttun ahte stáhta galgá bienasta bitnii stivret boazodoalu . 1 Finnmárkku fylkkamánni 06.09.98 reive 1 Finnmárkku fylkkamánni , Romssa fylkkasuohkan , Sámediggi ja Sámi Allaskuvla dollet 6. sámi skuvlakonferánssa Oslos skábmamánu 1. ja 2. b. 2005 . 1 Finnmárkku fylkkamánni , Elfrid Boine : 1 Finnmárkku fylkkamánne lea ráhkadan diehtogihppaga mas sámiid vuoigatvuođat oahpahussii čilgejuvvojit , movt galgá ohcat diimmuid dan oahpaheapmái , vejolaš oahpahanvuogit ja Sámedikki ovddasvástádus ja barggut . 1 Finnmárkku fylkkamánne ii leat čáđahan iskkadeami čielggadit manne lohku lea njiedjan , muhto lea čilgen Máhttodepartementii ahte sivvan dasa sáhttá leat oahpu lágideapmi . 1 Finnmárkku fylkkamánne háliida gávnnahit manne sámegiel ohppiid lohku lea njiedjan . 1 Finnmárkku fylkkamánii , Sámi allaskuvla ja Sámediggi leat ovttas ráhkadan sierra sámi doaibmaplána « Astta lohkat » , mii leat vuolgán « Gii rom for lesing » doaimmas . 1 Finnmárkku fylkkagirjerájus oastá sisa dakkár materi ­ealla mii lea sihke sámegillii ja maid sámi dili birra . 1 Finnmárkku fylkkagirjerájus lea oppalaš ovttasbargošiehtadus Sámi sierrabibliotehkain . 1 Finnmárkku fylkkagielddalaš joatkkaskuvllain ožžot buot oahppit , geat válljejit dan , sámegiela oahpaheami . 1 Finnmárkku fylkkagielddalaš bátnedearvvašvuođabálvalus muitala ahte bátnedearvvašvuođadilli sámi guovlluin lea váttis , sihke mánáid ja nuoraid gaskkas ja maiddái rávesolbmuid gaskkas . 1 Finnmárkku fylkkagieldda ja Kárášjoga , Davvenjárgga ja Mátta-Várjjaga gieldda dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggi plánat leat guorahallojuvvon . 1 Finnmárkku fylkkagieldda evttohusa oktavuođas Kárášjoga nuoraidruovttu heaittiheami birra , sáddii ráđđi čállosa fylkkasátnejođiheaddjái mas ávžžuhii fylkkalávdegotti fuolahit ahte bušeahttaseastimat eai čuoza fálaldahkii mii lea ásahuvvon várjalan dihte sámi nuoraid geat leat ovddasmorraša haga . 1 Finnmárkku fylkkagielda lea álgán bargat ovdabarggu fylkkaplánaoasis bieggafámu hárrái , ja mun doaivvun ahte doppe leat rehálaččat daid garra gáržžidemiid ektui maid dáláš ja plánejuvvon neahtta ­kapasitehta bidjá bieggafámu huksemii fylkkas . 1 Finnmárkku fylkkagielda lea ráhkadeamen plána das mo áigu čuovvolit st.meld. nr. 25 ( 1996–97 ) Åpenhet og helhet – om psykiske lidelser og tjenestetilbudene ( Rabasvuohta ja ollisvuohta – silolaš gillámušaid ja bálvalusfálaldagaid birra ) . 1 Finnmárkku fylkkagielda jođiha projeavtta masa Sis-Finnmárkku gielddat oassálastet . 1 Finnmárkku fylkkagielda ja Sámediggi áigot ovttasráđiid nannet sámi musihkkabirrasa . 1 Finnmárkku fylkkagielda ja Sámediggi leat soahpan bargat dan ala ásahit etnomusihkkaguovddáža , mii maid lea oassi ovttasbargošiehtadusas . 1 Finnmárkku fylkkagielda ja Guovdageainnu suohkan leat maiddái juolludan ruđaid . 1 Finnmárkku fylkkagielda Henry Karlsens plass 1 9815 Vadsø Dahje : postmottak@ffk.no 1 Finnmárkku fylkkagielda 1 Finnmárkku fylkkadikki ja Sámedikki oktasaš čoahkkin NAČ 1997:4 Sámi kultuvrra luondduvuođu birra 1 Finnmárkku fylkkadikki dáhttuma vuođul lea Bargo- ja hálddahusdepartemeanta evttohan guovttegielat nama Finnmárkku fylkii ( dárogiela ja sámegiela ) . 1 Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi válljejit ieža golbma lahtu persovnnalaš várrelahtuiguin goabbáge . 1 Finnmárkku fylkkadiggi ja Sámediggi válljeba golbma stivralahtu goabbáge . 1 Finnmárkku fylkkadiggi ii mieđa ásahit sámi gymnása 1 Finnmárkku fylkagielda čállán čoahkkima birra 1 Finnmárkku fylkagielda 416 374 1 057 400 1 Finnmárkku filkkagielda , Sámediggi ja Luondduhálddašan direktoráhta lágidedje bievlavuoddjin seminára Leavnnjas 21.01.10 . Dá lea sámediggeráđi Marianne Balto sáhkavuorru . 1 Finnmárkku filkamanni 1 Finnmárkku ektui gusto dát earret eará duođaštuvvon árvu ruovddis Guovžajávrris Mátta-Várjjagis mii lea rehkenaston 77 mrd ja veaikki , golli ja silbba gávdnoštumit Fálesnuoris 20 mrd. ruvnno . 1 Finnmárkku ektui , de sullii 60 000 uhcit ja stuorát jávrri ja čázádaga leat áidnalunddot guolleresursavuođu dán ulbmiljovkui . 1 Finnmárkku eatnamiid ja riggodagaid hálddašeapmi ferte ovddimusat čuovvut vuođđojurdagiid maid mielde ovtta guovllu olbmuiguin meannuduvvo ovtta láhkai . 1 Finnmárkku eatnamiid hálddašeapmi . 1 Finnmárkku eatnamiid hálddašeapmi ( kap. 2.1 ) 1 Finnmárkku eananhálddašeapmi šaddá nammalassii leat mielbargi ja riidočoavdi orgána . 1 Finnmárkku eananhálddašeapmi livččii okta dakkár doaibmabidju mii váikkuha dasa , ovtta ráddjejuvvon guovllus . 1 Finnmárkku eananhálddašeapmi . 1 Finnmárkku eananhálddašeami stivrenmálle lea nammalassii vejolaš geahčadit kollektiiva ( oktasaš ) eaiggáduššanvuohki , mas sihke sámit ja álbmot muđui leat mielde . 1 Finnmárkku eananhálddašeami nammadeapmi de ferte leat nu , mo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi árvala , ahte Fylkkadiggi nammada vihttasa ja Sámediggi golbmasa . 1 Finnmárkku eananhálddašeami ( FE ) gieđahalli oasis árvalus ovddida ahte galget leat guokte eananhálddašanorgána , ja dat doarju dan eavttuhusa ahte FE ásahuvvo 4-4-málle mielde dan guovllu várás maid Sámi eananhálddašeapmi ii govčča . 1 Finnmárkku eananhálddahus nammasaš stivrenmálle lea nammalassii vejolaš atnit juogalágan kollektiiva eaiggáduššanvuohkin , mas leat sihke sámit ja eará fylkkaolbmot mielde , ja mas guktot bealit álggos jo servet " osiineaset " oažžut áigái doaibmi ortnega . 1 Finnmárkku eanangirjevuođu sirdojupmi Statskog SF háldui : Dieđusge dat lei moaittehahtti dahku , ja čielga rihkkun daid lohpádusaid vuostá maid Brundtland-ráđđehus attii Sámi vuoigatvuođalávdegotti ásaheami olis 1981 . 1 Finnmárkku dáruiduhttin šattai sin eallimin 1 Finnmárkku boazologu dilli lei guovddážis 2000–2001 šiehtadallamiin . 1 Finnmárkku boanddaidsearvvi 31.05.99 reive 1 Finnmárkku biebmoruoktobálvalus lea háhkan ollu biebmoruovttuid ja ovtta vuostáiváldinruovttu . Dat sáhttet vuhtiiváldit sámi mánáid identitehta ja giellaovdáneami . 1 Finnmárkku beanavuodjimis mielde Aila Emilie Sarre lea eret Máskejogas Deanus . 1 Finnmárkku areálain lea vuollel okta promilla areálain adnojuvvon minerálroggamii . 1 Finnmárkku allaskuvllas leat maiddái fálaldagat main lea vuolggasadji sámi perspektiivvas , earret eará buohccidivššároahppu . 1 Finnmárkku allaskuvlla buohccidivššároahpus leat 10 pst. rádjai oahpposajiin guovlluguovdasaš earis várrejuvvon sámi ohcciide . 1 Finnmárkku allaskuvla , Oslo allaskuvla , Lillehámmera allaskuvla ja Telemárkku allaskuvla . 1 Finnmárkku Valáštallankreatsa ( FVK ) ovttas sierrakreatsaiguin lágidit jahkásaččat máŋga jođiheddjiid čoahkkima , seminára ja hárjehallančoahkkanema miehtá Finnmárkku , nu maid Kárášjogas ja Porsáŋggus . 1 Finnmárkku Sámi Ráđđi čálii borgemánu 1954:s reivve Eanandoallodepartementii ja váiddii go huksen ii lean vel álggahuvvon . 1 Finnmárkku Sámi Ráđđi ja Sámi Searvi , mat leat leamaš lávdegotti miellahttun , dorjot oalle ollásit lávdegotti oainnu ( Hans Henriksen lei ovdaolmmoš ) . 1 Finnmárkku Riddoguolástanlávdegoddi nammaduvvui 2006 geassemánu 30. beaivvi . 1 Finnmárkku Fylkkamánni , Sámediggi , Finnmárkku Allaskuvla ja Sámi allaskuvla ovttasbarget " Gollevirgi- Drømmejobben " kampánjjain oččodit studeanttaid oahpaheaddjeohppui ja ovdaskuvlaoahpaheaddjeohppui Finnmárkku allaskuvllain . 1 Finnmárkku Fylkkamánni 1 Finnmárkku Eanandoalloskuvla adda oahpu sámi nuoraide sihke eanandoalus ja meahcásteamis . 1 Finnmárkku , Romssa ja Norlándda fylkkamánni eanandoalloossodagat , Innovašuvdna Norga , Norgga dutkanráđđi ja Biras- ja biodiehtaga universitehta álggahedje prošeavtta man namma lea “ Landbruksbygg i arktis ” 2000:s . 1 Finnmárkku , Romssa , Nordlándda ja Namdalen guovl ­lus ii leat makkárge bajimuš rádjá ohcat investerendoarjaga . 1 Finnmárk Sis Davvi-Romsa 1 Finnmár - ku 1 Finnmarksloven.no 1 Finnmarken-áviissas muitala golbma máná eadni Grete Erlandsen geassemánu 17. b. mo Sieiddá skuvla váhnemat vásihedje departemeantta mearrádusa : « – Mii dovddaimet ollásit boalggahallon . 1 Finnmark fylke 1972 , s. 90 1 Finnmark fylke 1972 1 Finnmark fylke , Vadsø 1973. 190 s. Meløy , Lydolf Lind : Internatliv i Finnmark . 1 Finnmark Finnmárku Troms Nordland Nord-Trøndelag Sør-Trøndelag Møre og Romsdal Sogn og Fjordane Hordaland Rogaland Vest-Agder Aust-Agder Telemark Vestfold Buskerud Oppland Hedmark Oslo Akershus Østfold 0 1 Finnmark Finnmárku 1 Finnmark Dagblad aviissas njukčamánu 16. beaivve oainnán guhkes doaibmalisttu Kárášjoga gielddas maid bargiidstivra lea ollašuhttán : 1 Finnmark Bedriftsrådgivning , Hammerfeasttas , ráhkadan evaluerenraporttat , 26.05.1998 ( 11 oasseraportta ja 1 váldoraporta ) 1 Finnernes børn vise sig gjerne mest lærvillige . 1 Finn Kristian Marthinsen ( KrF ) , Trond Helleland ( H ) ja Knut Storberget ( Ap ) Stuorradiggi justislávdegottis . 1 Finmárkkus lei duođaštuvvon boazovahát 0,9 % dieđihuvvon vahágiin , ja dušše 13 % dieđihuvvon boazovahágiin buhtaduvvui . 1 Finansministtar 1 Finanslávdegotti miellahttu 1 Finaimet sudno galledeamen Hønefossas Buskerudas ja barttas Bassevuovddis Kárášjogas ja nu beasaimetge gullat veahá das maid soai leaba vásihan . 1 Fimbulvinteren – romána mii gieđahalai Finnmárkku boaldima ja bilidemiid 1944:s , ráhkaduvvui filbman , man namma šattai Brent jord . 1 Filmmat " Samefolket 30 år etter " ja " The Nomads trail " ožžot doarjaga sámediggeráđis . 1 Filmmaid leat ollugat Norggas ja olgoriikkas geahččan . Filmmat maid vuite arvat norgalaš ja olgoriikkalaš bálkkašumiid . 1 Filmma ulbmil lei máinnustit Davvi-Norgga , ja dan ulbmila dat 1 FilmCampii ferte sihkkarastit dárbbašlaš doaimma ja ovdáneami . 1 FilmCamp – Málatvuomis Hui bures lihkostuvvan dievaslaš konseapta FilmCamp govvida bures fylkkaráđi sávaldaga ovttastit kultuvrra ja ealáhusa . 1 Filbmačájeheapmi lei klássalanjas unnoraččaide , ja dan botta herskostalle ollesolbmot gáhkkokáfiin . 1 Filbmavisti Tvibit Romssa gávpogis lea mearkkašahtti resursa ja das lea ovddasmanni rolla Romssa fylkka nuoraid filbmabarggus . 1 Filbma seammás sihke duođašta ja gaskkusata , ja nannet sihke kultuvrra , giela ja sámi árbedieđu . 1 Filbma maid TV-Tromsø lea ráhkadan , vuittii 2006 čavčča ” Kanálagolli ” báikkálaš tv-suorggi Oscar-lágan gilvvus . 1 Filbma ja mánát ja nuorat Filbma ja filbmalunddot doaimmat leat garrasit ovdáneamen Davvi-Norggas . 1 Filbma ja filbmii guoski doaimmat leat issorasat ovdáneame Davvi-Norggas . 1 Filbma heive bures dearvvasvuođastašuvnna geavaheapmái ja sámegielalaš álbmoga geavaheapmái . 1 Fiillat Mal for valgliste - valgkrets 1 ( norsk ) 1 Figuvrra logut leat 1000 kr. . 1 Figuvrra logut leat 1000 kr. 1 Figur 5.7 Oahppodássi SED-gvuollus 2009:s dievdduide ja nissoniidda geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994 gitta 1996 , dat geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu viđa jagi siskkobealde , ja dat geat eai dahkan dan . 1 Figur 3.12 1 Fievrun lei duolbmansihkkel . 1 Fievrrideapmi ja johtalus leat ássama ja ealáhusovddideami dehálaš eaktun . 1 Fievrrideapmi ja johtalus 1 Fievrrideaddji fápmobuvttadeaddji industriija davvin gáibida nappo , min raportta mielde , investeremiid mat leat logemat miljárdda ruvnnu neahtas . 1 Fievrridanfierpmádat lea dehálaš sihke bissovaš fámu ja ealáhusdoaimmaid huksema dáfus guovllus . 1 Fievrredansekšuvdna Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Einar Skancke Barggut : Sekšuvnnas lea ovddasvástádus bušeahttagažaldagain , čielggademiin , struktuvrapolitihkas mii guoská Bargo-ja searvádahttindepartemeantta , Dearvvašvuohta- ja fuolahusdepartemeantta , Mánáid- ja dásseárvodepartemeantta ja Máhttodepartemeantta áššesurggiide . 1 Fierpmádatčoahkkin mánáidgárddebargiide 1 Fierpmádatovttasbargguin sáhttá olahit dobbelii dahje čađahit eanet doaimmaid maid ásahusat okto eai nagodivčče . 1 Fierpmádatjoavkkut ásahuvvojit vai doaktárat geat barget sámi guovlluin , besset deaivvadit jeavddalaččat ja lonohallat vásáhusaid ja hástalusaid . 1 Fierpmádathuksen sámi museaid gaskka Sámis lea deaŧalaš sámi museadoaimma nannemis , earret eará ferte váikkuhit čohkken- , duođaštan- ja dutkanovttasbargoprošeavttaid álggaheami . Fierpmádatbargu sáhttá maiddái nannet gelbbolašvuođa ja buktit oktasaš strategiijaid museasuorggis . 1 Fierpmádathuksen 1 Fierpmádat mii maiddái háliida riikkaidgaskasaš profiila iežas ovttasbarggus , ja mii deattuha konkrehta prošeaktaovttasbarggu , deattuhuvvo . 1 Fierpmádat lea čanasbáiki museaid gaskkas main lea sámi historjá ja árbevirolaš máhttu oassin iežaset doaimmas . 1 Fierpmádat lea ásahuvvon Romssa Universitehta sámi dutkamiid guovddáža vuolgagiin . 1 Fierpmádat lea ovddemustá vuotnavuogádagaid ekologalaš diliid ektui , ja hálddašanguos-ki fáttáid ektui ( mas vuoigatvuođaáššit , árbeviro ­laš máhttu ja mielmearrideapmi deattuhuvvojit ) . 1 Fierpmádat lea arena mas oktasaš áššit leat digaštallojuvvon . 1 Fierpmádat gal-gá dagahit ovttasbarggu gaskal Norgga ja olgoriikka birrasiid mat barget sámi dutkamiin ja dat lea ovttasbargodoaibma gaskal Romssa universitehta , Sámi allaskuvlla ja Sámi Instituhta . 1 Fierpmádat ferte leat čadnon dakkár birrasii mii maid bargá gelbbolašvuođa loktemiin dán fágasuorggis . 1 Fierpmádat deattuha oahpuid mat leat sirkumpolára , doaresfágalaččat ja main lea šláddjivuohta , ja geavaha fierpmádaga ovttaidahttojuvvon ja goabbat beallálaš návccaid guovllu erenoamáš hástalusaid ektui . 1 Fierpmádagas leat mielde logenar davviguovlluid allaskuvlla , universitehta ja eará dutkan- ja čielggadanásahusa . 1 Fierpmádagaid mávssolašvuohta Oahpaheddjiid mielas leat skuvllaid ođđa fágafálaldagat gelddolaččat ja sii leat gergosat láidestit ohppiid ođđa geainnuide . 1 Fierpmádagaid bokte mii sáhttit ávkkástallat guhte guoibmámet máhtuin . 1 Fierpmádaga váldomihttomearrin lea viiddidit diehtovuođu guolástusa seailluheamis ja nannemis , nugo dehálaš vuođđun sámi guovlluid bargui , árvoháhkamii ja ássamii . 1 Fierpmádaga vuosttaš prošeavttat leat čohkkenhálddašeami birra , ja ovddidit oktasaš web-uskkádaga museaide oktan sámi čoakkáldagaiguin . 1 Fidnu lea eallinvuohki ja árvoválljen . 1 Fidnovahátláhka 1 Fidnoskuvllas maid gáibádusat 1 Fidnoskuvlla álggaheapmi sámiid várás bođii njuolga Davvi-Norgga huksenprográmmas , maiddái gohčoduvvon Davvi-Norgga-plánan , mii lea ráđđehusa prográmma ođasmahttit guovllu . 1 Fidnoskuvlalávdegoddi lei ovdal dadjan ahte oahpaheapmi eanemus lági mielde berrešii čađahuvvot sámegillii , muhto skuvlajođiheaddjis fas lei eará oaidnu . 1 Fidnoohppiin galgá leat teorehtalaš duodjegelbbolašvuohta dahje gelbbolašvuohta sullasaš fágain ovdalgo fidnooahppišiehtadusa sáhttá dahkat 1 Fidnoohppiid vállje sierra sisaváldinnammagoddi mas leat golbma lahtu 1 Fidnooahppoortnet lea oassi lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmmas . 1 Fidnooahppišiehtadusat eai sáhte bistit guhkit go guokte jagi , spiehkastahkan leat permišuvnnat mat addojuvvojit áhpehisvuođa ja buozalmasvuođa geažil . 1 Fidnooahppišiehtadusa galgá Yrkesopplæringsnemnda leat dohkkehan 1 Fidnooahppi bálká lea dattetge ráddjejuvvon dasa mii vástida guovtti jagi oahppanáiggi 1 Fidnooahpahus sámi nuoraide sáhttá duohtandahkkojuvvot beaktileappot eará fidnoskuvllain fylkkas ja muđui riikkas . 1 Fidnokursa ja álbmotallaskuvla 1 Fidnohárjehallis lea skuvla guokte beaivvi vahkkui . 1 Fidnohutkan ja nákca hutkat ođđa bargosajiid lea guovddáš lihkostuvvanfáktor Romssa fylkka boahtteáiggi ovdáneamis . 1 Fidnohutkan guovddážis Romssa fylka lea máŋga jagi áŋgiruššan garrasit fidnohutkamiin nuoraid gaskkas oččodan dihtii fidnoálggaheami ja árvobuvttadeami Davvi-Norgii . 1 Fidnohutkan 1 Fidnofágalaš oahpposuorggis leat ovtta mađe nieiddat go bártnit ( 64 % geain ain lea ~ 154 ~ vuođđoskuvla alimus oahppodássin , muhto nieiddain leat 11% gazzan oanehis universitehta dahje allaskuvlaoahpu . 1 Fidnofágalaš oahpposuorggis lea badjelaš oktanjealjádasas bártniin ja measta bealli nieiddain geat gerge 5 jagi siskkobealde . 1 Fidnofágalaš oahppoprográmmat Maŋŋel Jo 2 Dássi 1-8- Dássi 1-5 1 Fidnofágalaš oahppoprográmmain lea diibmolohku sámegielfágas Jo1:as ja Jo2:is unnit go Jo 1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmas . 1 Fidnofágalaš oahppoprográmmain lea Jo 1 ja Jo 2 diibmolohku unnit go Jo 1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmain . 1 Fidnofágain lei eanet ohppiin sámegieloahpahus . 1 Fidnofágain lea oahpahus organiserejuvvon joavkkuide main addojuvvo fágabagadallan bargamušaid oktavuođas , ja fálaldat ohppuiválmmašteaddji fágain lea vuođđuduvvon neahttaresurssaide ja neahttaoahpaheaddjiide . 1 Fidno ­guolástussii leat hástalusat das mo heivehit luonddubuktagiid jna. fievrrideami , vuostáiváldima ja vuovdima . 1 Festiválat ovddastit deaŧalaš oasi ivdnás sámi ja álgoálbmot kultuvrras mii dál lea . 1 Festiválat maid dieđihit positiivvalaš rievdamiid guottuin sámi kultuvrra vuostá guovllus . 1 Festiválat leat ovddimusat ásahuvvon báikkálaš ja regionála álgagiid vuođul , ja báikkálaš gelbbolašvuohta lea vuođđun oassálastiin geain leat riikkaidgaskasaš fierpmádagat . 1 Festiválat leat oppalaččat máŋgga dáfus deavdán muhtin dáidda- ja kulturpolitihkalaš ulbmiliid . 1 Festiválat leat maid dehálaš deaivvadanbáikkit olbmuide ieš guđet agiin . 1 Festiválat leat deaŧalaš kulturdoalut , ja leat jahkásaš dáhpáhusat mat geasuhit olbmuid , artisttaid ja kulturbargiid Sámis ja eará álgoálbmotservodagain . 1 Festiválat galget ovdal borgemánu 1. b. 2010 , raporteret 2009 doarjagiid geavaheami birra . 1 Festiválat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Festiválas mii beassat oahpásmuvvat buorebut njenecaiguin – ja muosáhit njenecaid kultuvrra earret eará njenecaid lávlagiid ja dánssaid , duoji ja biebmoárbevieruid bokte . 1 Festiválas leat sihke muosáhusat , hervvoštallamat , oahpahallamat ja olbmuid deaivvadeapmi . 1 Festiválas leat doaimmat nugo máŋggalágan « duodje-bájiid » rájes gitta semináraide ja kultuvrralaš doaluide , nugo konsearttaide , teáhterčájalmasaide ja dáidda- ja duodječájáhusaide . 1 Festiválain lea erenoamáš buorre vejolašvuohta dovddiidit nuppiid olbmuid kultuvrrain . 1 Festiválain lea danin stuora mearkkašupmi sámi identitehtii ja sámi giela ovdáneapmái . 1 Festiválain háliida Riddu Riđđu oainnusin dahkat , hástalit ja ovddidit sámi kultuvrra ja identitehta . 1 Festiválaid bokte mat čalmmustuvvojit dás vuolábealde šaddá árbevirolaš ja ođđaáigásaš kultuvra čájehuvvot musihka , lávluma , teáhtera , girjjálašvuođa , duoji jna. bokte . 1 Festiválabibliotehka lágiduvvo Riddufestiválas . 1 Festiválabibliotehka lea Romssa fylkkagirjeráju , Gáivuona girjeráju ja Riddu Riđđu festivála ovttasbargu . 1 Festivála čađaheami oktavuođas láve čállingottis bargat okta festiválabargi . 1 Festivála álggahuvvui 1972:s. 1998:s šattai festivála vuođđudussan maid Guovdageainnu Sámiid Searvi , Guovdageainnu suohkan ja Beaivváš Sámi Teáhter eaiggáduššet . 1 Festivála álggahuvvui 1972:s , ja lea sturron nu ahte das leat ollu iešguđetlágan doaimmat , nugo sámi musihkka ja luohti , teáhterčájálmasat ja konsearttat . 1 Festivála álggaheaddjit ledje Stuor ­njárgga sámenuorak . Dál lea ceggejuvvon sierra searvi festivála nammii . 1 Festivála ulbmilin lea čalmmusdahttit ja ovddidit juoigama ja ođđaset sámi musihka . 1 Festivála ulbmilin lea veahkehit ovdanbuktit ja gárgedit juigosa ja ođđaset sámi musihka . 1 Festivála ulbmil lea čájehit sámiid ja álgoálbmogiid kulturolggosbuktimiid viidodaga ja kvalitehta . 1 Festivála sáhttá boahtteáiggis árvvoštallojuvvot oažžut njuolggadoarjaga jus dat ovttastahttojuvvo Várdobáikkiin . 1 Festivála sáhttá boahtteáiggis árvvoštallat oažžut njuolggadoarjaga jus dat ovttastahttojuvvo Várdobáikkiin . 1 Festivála oktavuođas lea Riddu Riđđu Davviguovllu álbmot- guovddáš ásahuvvon 2008:is . 1 Festivála movttiidahtte maid eará eamiálbmogiid , sihke sin kultuvrraid ealáskahttema dáfus ja lea ovdamearkan dasa mot sii ieža sáhttet ovdánahttet báikegottiid ja guovlluid . 1 Festivála mii álggii uhca nuoraidfestiválažin , dollojuvvui gávccát geardde suoidnemánus 2007 ja doppe fitne badjel 2700 guossi . 1 Festivála láve bistit vihtta beaivvi gos leat earret eará konsearttat , čájáhusat , seminárat , workshops mánáide ja ollesolbmuide , márkosámi gilvvohallamat , stoahkamat ja márkanat . 1 Festivála lágiduvvui vuosttaš geardde Plassjes jagi 2002 . 1 Festivála lágiduvvo lagas ovttasbarggus Guovdageainnu Sámiid Searvvi , Guovdageainnus suohkana ja Beaivváš Sámi Teáhtera gaskkas . 1 Festivála lágiduvvo juohke beassážiid Guovdageainnus . 1 Festivála lágiduvvo jahkásaččat Gáivuonas Romssas . 1 Festivála lea šaddan nu stuoris ahte lea dárbu ovtta buvttadeaddjivirgái . 1 Festivála lea álggaheami rájes ovdánan Ofuohta sámi kulturfestiválan ja doppe lávejit leat kulturoasit ja aktivitehtat buot ahkejoavkkuid várás . 1 Festivála lea riikkaidgaskasaš sámi filbmafestivála , ja dat lágiduvvo juohke jagi ja geasuha filbmaberošteaddjiid geahččin . 1 Festivála lea ožžon guovddáš árvodási jagi 2009 rájes . 1 Festivála lea maiddái sámi filbmadahkkiid ja buvttadeddjiid dáiddalaš deaivvadansadji . 1 Festivála lea ealli duođaštussan dasa ahte muhtun – ja dađistaga ollu – áŋgiruššiid rahčamuš sáhttá buvttihit bistevaš ja árvvolaš bohtosiid . 1 Festivála lea deaŧalaš lávdi sámi artisttaide ja lávdedáiddáriidda , ja lea seammás váldolávdi máilmmi davviguovlluid álgoálbmot- ja minoritehtamusihka várás . 1 Festivála lea 2001 ožžon kr 206 000 stáhtalaš doarjjan Norgga kulturráđis . 1 Festivála juksanmearrin lea ovdanbuktit sámi kultuvrra govdodaga ja sámi artisttaid ja leat gávnnadanbáikin Davvikalohta nuoraide . 1 Festivála ja dan oamasteaddji , Gáivuona Sámi Nuorat , vuostálastui máŋgga ártegis vugiin , ja muhtun ássiin ledje jurdagat GSN birra mat ledje áibbas endorii : « 20.3. d. j. ožžon reivve , stuorra fiskes konvoluhta , poastasteampilaston Dálošvákkis . 1 Festivála ii ožžon stáhtusa guovddášfestiválan 2007 stáhtabušeahtas . 1 Festivála galgá ovdánahttit márkosámi kultuvrra , muhto maiddái leat dakkár kulturoasálaš mas olles Sápmi sáhttá oažžut ávkki ja searvat dasa . 1 Festivála galgá leat identitehtahuksejeaddji buot agi ol-bmuide , muhto liikká das galgá leat vásedin nuoraidprofiila . 1 Festivála galgá leat buot ahkásaš olbmuid identitehtahábmejeaddji , muhto das dattetge ferte leat erenoamáš nuoraidprofiila . 1 Festivála dollojuvvo jahkásaččat Ráhkás maid searvi Nissonolbmojoavku lágida Sámi álbmotbeaivvi oktavuođas guovvamánu 6. b. 1 Festivála doallá maiddái Sámi Grand prix . 1 Festivála Gáivuonas álggahuvvui 1991:s . 1 Fertiimet čállit maid oahpaheaddji čálii távvalii . 1 Fertiimet leat hutkái , ráhkadeimmet áđaid dárbbu mielde . 1 Fertiimet fas unnit fatnasii . Dasa min loktejedje borjasiin maid luite báikkálašfatnasis vinššain . 1 Fertiimet dalle lohkat ja oahppat bihtáid sihke biibalhistorjjás ja katekismmas , nu ahte máhtiimet daid muitalit bajil . 1 Fertiimet bissut bealjehemiid skuvllas . 1 Fertiimet bidjat gieđaid beavddi ala , ja de oahpaheaddji časkkii čujonasain beavdái juste gieđaid ovdabeallái nu ahte dovddaimet šuva . 1 Fertiime vel vuordit dasságo jaskkoda ja vázzá birra luovtta tealttáid lusa ja čákŋá nohkkat ovdalgo duosttaime suhkat gáddái ja njáhkat nohkkat . 1 Fertii maiddái dokumenterejuvvot ahte instruksa čuvvojuvvui , ja 1893:s sáddii skuvladirektevra Killengreen Bruflodta ohcama ruovttoluotta skuvlastivrii dáinna čállosiin : « Sáddejuvvo ruovttoluotta , ja bivddán ahte almmuhuvvo : 1 Fertii leat leamaš stuorra persovnnalaš váivvádussan . 1 Fertii leat botnihisvuohta min ohppiid ja dáža oahpaheddjiid gaskkas . 1 Fertešii oččodit lagat ovttasbarggu Sámedikki go das lea hálddašanváldi , ja sámi museaid gaskka mii guoská kulturmuittuid ja kulturbirrasa registreremii ja duođašteapmái , ja dasto ráfáidahttojuvvon ja suodjalanárvosaš sámi kulturbirrasa geavatlaš hálddašeapmái ja gaskkusteapmái . 1 Fertet vuoruhit sihke mánáid ja nuoraid , gealboovdáneami buot dásiin ja fidnomáhtolaš filbmabirrasiid . 1 Fertet vuoruhit nannet oññaásahangráda fylkkas dan gealbbu , daid vejolašvuoñaid ja ovdamuniid vuoñul mat leat guovllus . 1 Fertet systemáhtalaččat bargat bagadallamiin ja ovdánahttinbargguiguin mánáidgárddiin vai sáhttá háhkat olbmuid bargat sámi mánáidgárddiin ja vai sáhtášii doalahit dássehisvuođa bargiidjoavkkus . 1 Fertet ráhkadit struktuvrraid nugo fierpmádagaid ja arenaid , vai ulbmiljoavku ealáhus- ja ovddidanbargit besset lonohallat vásáhusaid ja hukset gelbbolašvuoñaset . 1 Fertet ruovttoluotta gitta 1960-lohkui go galgat gávdnat njeallje jagi áigodaga seamma ollu lassánemiin . 1 Fertet maid lasihit ahte máŋga oahpaheaddji ja jođiheaddji Deanu almmolaš skuvllain leat duođaid leamaš šiega minguin . 1 Fertet maid bargat viidásabbot , nu ahte váhnenságastallanbábir , árvosátnegirjjit ja diehtogirjjit bohtet guktuid gillii . 1 Fertet láhčit dili hukset ja nannet oahpahusa ja DjO-doaimmaid mat leat čatnon petroleumdoaimmaide davvin , ja ovddidit ja vuoruhit birasteknologiija , bearráigeahččama ja doabbargieñahallama . 1 Fertet iskat makkár áigemearit gustojit jus áiggut vuolggahit ášši diggegoddái dahje nammariektái áššiin main NAV Váidinásahus lea dahkan loahpalaš áššemearrádusa . 1 Fertet hutkagoahtit ođđa buktagiid ja gálvvuid , fuobmát makkár sávaldagat ja dárbbut ostiin leat , ja fertet ohcagoahtit ođđa márkaniid , omd. Ruoššas . 1 Fertet gal ovttas rahčat nu ahte buot sámi mánát fidnejit vejolašvuođa oahppat sámegiela ja gazzat oahpu sámegillii skuvllas . 1 Fertet gal mieđihit ahte Bisma Skår lei gudneáŋgiris girkolaš báimman . 1 Fertet dattetge kommentet dan , go celkojuvvo ahte " Jos barttat galget huksejuvvot boazodoalloguvlui dahje gillefidnoguvlui , de eaktun dasa galgá leat jogo orohatstivrra dahje gillefidnostivrra addin dohkkehus " ( s. 25 ) . 1 Fertet danne vuordit ahte dain fágasurggiin main dán čađaiskamis lea leamaš unnán sámiguoski doavttergrádabuvttadeapmi , boahtte háve sáhttet čájehit lassáneami . 1 Ferten čoahkkáigeassit . 1 Ferten vel otná dán beaivvi nai rámidit sin dan buori movtta dihte . 1 Ferten gal dadjat ahte soapmásat byråkrahtain ledje hui bahát min vuostá . 1 Ferten gal beassat lohkat , iežan bealuštussan – in gohcán gal dan dihte háliidin leat bahánihkkán ! 1 Ferten dadjat ahte son duođaid darvánii min muitui . 1 Ferten dadjat ahte mis ohppiin ii lean dakkár ipmárdus . 1 Ferten dadjat ahte lean hui čeavlái bargguid hárrái maid sámi ofelaččat dahket . 1 Fertejit čađahuvvot máŋggat doaimmat buohtalaga . 1 Fertejit čađahuvvot erenoamáš doaibmabijit sihkkarastit sámi nissonolbmuid bevttolaš oassálastima buot sámi servodateallimis ja servodaga ovdánanttimis . 1 Fertejit ásahuvvot stáhtalaš ruhtadanortnegat veahkehit dállodolliid oastit eriid . 1 Fertejit ásahuvvot goabbatbeallásaš ovttasbargolinjját dáid gaskii . 1 Fertejit ásahuvvot dustehus ­doaibmabijut movt bivdit guollebiebmanrusttegiin gárgidan guliid . 1 Fertejit álggahuvvot erenoamáš doaibmabijut sihkkarastit sámi mánáide ja nuoraide aktiiva servodatoassálastima ja mieldemearrideami . 1 Fertejit álggahuvvot doaibmabijut maiguin ollašuvvá lága ulbmil dan hárrái ahte juohkehaččas lea vuoigatvuohta sámegiela oahpaheapmái . 1 Fertejit ráhkaduvvot dárkilet válddahusat ( rávvagat , háltelinját ) kommišuvnna bargui , ja Stuorradiggi lea gáibidan daid sáddejuvvot gulaskuddamii . 1 Fertejit ráhkaduvvot dárkilet válddahusat ( rávvagat , háltelinját ) komišuvnna bargui , ja Stuorradiggi lea gáibidan daid sáddejuvvot gulaskuddamii . 1 Fertejit oahpahuvvot oahpaheaddjit guđet máhttet atnit teknologiija pedagogalaš oktavuođain , ja fertejit maiddái ráhkaduvvot pedagogalaš prográmmat mat loktejit gelbbolašvuođa dás . 1 Fertejit dahkkojuvvot geatnegahtti vuovdinšiehtadusat maiguin dáhkiduvvo dat ahte báikkálaš guolleresurssat mat bivdojit , buktet dan aktivitehta maid unnit báikegottit sávvet . 1 Fertejin árvalusa bidjat skuvlastivrra ovdii diibmogeavaheami hárrái Skuvvanváris , ja dan galggai skuvlaráđđi vuos meannudit . 1 Fertejin vuordit giđđii guottetáigái , muhto de ges šadden vuolgit bealjehemiid skuvlii in ge beassan oaidnit miesi stuorrume , mearka mus gal lei . 1 Fertejin veaháš boagustit ... ii jur nie gal oba sáhttán ge leat . 1 Fertejin orrut internáhtas ja álgojagiid in beassan ruoktot go sullii oktii mánus . 1 Fertejin ieš váruhit biktasiiddan ja dávviriiddan nu go eará oahppit . 1 Fertejin dárostit . 1 Fertejin dan dárkkistit , ee. mearridit maid sáhtii albmosin dahkat ja mat eai galgan šaddat almmolažžan . 1 Fertejin bidjat buohkaid juogalágan doibmii , vai ii oktage čohkkán ja láittastuvvan . 1 Fertejedje čuožžut miehtá diimmu . 1 Fertejedje čilget munnje , ja de fertejin geahččalit muitit nu bures go nagodin . 1 Fertejedje gal sierra lobi ohcat vai ožžot dan riikii duollomávssu haga ! 1 Fertego mus lohpi bivdit ja guolástit Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ? 1 Ferte čohkket buot fámuid dán áššis ja buoremus lági mielde veahkehit Guovdageainnu nuoraid ja servodaga , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Ferte čielggaduvvot dárkileappot makkár mearrádusat mánáidgárdelágas sáhttet leat áigeguovdilat dán oktavuođas . 1 Ferte ásahuvvot šiehtadus davviriikkaid gaskka ahte dat ovttas ruhtadit Barentsguovllu eamiálbmotbarggu . 1 Ferte ásahuvvot kommišuvdna iskat , árvvoštallat ja mearridit vejolaš riektegáibádusaid mat leat vuođđuduvvon boares vieruide , dološ áiggiid rájes geavaheapmái , eamiálbmotriektái 1 Ferte ásahit sámi fidnoálggahanskuvlla mátkkoštanealáhusa ja erenoamáš sámi ealáhusaid várás , mas ulbmiljoavkun leat ee. sámi nissonat . 1 Ferte ásahit bargojoavkku mii sáhttá geahččat makkár vejolašvuođat Frontera geavahusas lea veahkkeneavvun girjeráju oahpahusas ja márkanastimis . 1 Ferte árvvoštallat ráhkadit oktasaš plána joatkkaskuvllaide fylkkas . 1 Ferte árvvoštallat maiddái dan ahte galgá go dán resurssas boahtán ruđaid geavahit maiddái sámi servodaga huksemii . 1 Ferte álggahuvvot stuorát ovddidanprográmma doaibmavisttiid váste eanandoalus ovttasbargoprošeaktan eanandoalu guovddáš oasálaččaid gaskka . 1 Ferte álggahuvvot proseassa Sámedikki ja GOD gaskka . 1 Ferte álggahit movttiidahttindoaibmabijuid nannen dihtii sámegiela , ja erenoamážit oarjelsámegiela ja julevsámegiela ferte sakka nannet . 1 Ferte álggahit iešguđetlágan doaibmabijuid iešguđet joavkkuide . 1 Ferte vuođđodit ovddidanjoavkku skuvlagirjerádjusis juohke skuvllas , gos leat namuhuvvon joavkkuid ovttasteaddjit . 1 Ferte vuos guorahallat mo dát minerálaplánaveahkki sáhttá váikkuhit dan rollii mii omd. boazodoalus , eará vuođđoealáhusain ja bealálaččain lea ja lea leamaš , ovddeš ja dáláš plána- ja huksenlága ja vuođđolága § 105 b oktavuođas . 1 Ferte vuos guorahallat mo dákkár minerálaplánaveahkki sáhttá váikkuhit dan rollii mii omd. boazodoalus , eará vuođđoealáhusain ja bealálaččain lea ja lea leamaš , ovddeš ja dáláš plána- ja huksenlága ja vuođđolága § 105 b oktavuođas , ovdalgo dákkár minerálaplánaveahkki dohkkehuvvo . 1 Ferte vuoruhit barggu ahte oažžut sadjái rámmaeavttuid vai sámi valáštallanjođiheaddjiin ja valáštalliin lea vejolaš bargat valáštallamiin sihke amatora- ja njunušvaláštallandásis . 1 Ferte vuordit ahte Norgga bealde gártet searvat hálddašeapmái ja sámi oasseprográmmaid hálddahusbargguide miehtá 6-jagi prográmmaáigodaga . 1 Ferte vuordit ahte Norgga bealde gártet ollu searvat hálddašeapmái ja sámi oasseprográmmaid hálddahusbargguide miehtá 6-jagi prográmmaáigodaga . 1 Ferte vuhtiiváldit ahte sámiin leat eará riektiáddejumit , eará vuogit geavahit ja eará oaidnu eaiggátvuoáadi / lái rájiid ektui go árbevirolaš dáčča boanddas . " 1 Ferte viidáseappot bargat dainna prinsihpain movt dietnasat galget hálddašuvvot . 1 Ferte vel lasihuvvot ahte rievdadeapmi buktá ollu lassi mátkkoštangoluid Sámediggái , danne go girdin Leavnnjas Tromsii lea deaŧaleamos Sámediggái . 1 Ferte sáhttit vuoruhit gieldda , dahje gili olbmuid , ovddabeallái olggobeale giliid olbmuid . 1 Ferte sihkkarastojuvvot ahte nuortasámiid kultuvra ja servodateallin erenoamážit suodjaluvvo 1 Ferte sihkkarastit ruhtadeami čañahit Girjerádjosoñastusa 2014 áigumušaid . 1 Ferte sihkkarastit dan ahte turnuskandidáhtat eai boađe dakkár dillái ahte okto ožžot ovddasvástádusa olles gielddas ja stuorra turnusnoađi . 1 Ferte sihkkarastit ahte álohii gávdno fágalaš gealbu ráđiid siskkobealde vai dán sáhttá ollašuhttit . 1 Ferte ráhkaduvvot stivrenmálle mii addá stivrii duohta váikkuheami ja ovddasvástádusa sihke politihkalaččat ja hálddahuslaéčat dan quovtti joatkkaskuvlla hárrái mat leat sámiid várás . 1 Ferte ráhkaduvvot stivrenmálle mii addá stivrii duohta váikkuheami ja ovddasvástádusa sihke politihkalaččat ja hálddahuslaééat dan quovtti joatkkaskuvlla hárrái mat leat sámiid várás . 1 Ferte ráhkaduvvot plána dán oahpaheapmái . 1 Ferte ráhkadit njuolggadusaid dáid ávdnasiid hálddašeapmái , mii maiddái sihkkarastá daid fágalaččat dohkálaš seailludeami . 1 Ferte ráhkadit gaskaboddosaš čovdosiid , mat doibmet ainjuo moadde jagi . 1 Ferte rahčat márkanfievrrideami buoridemiin ja digitála teknologiija geavahemiin museaoktavuođas . 1 Ferte qeahččaluvvot oazžut áSSedovdivirqgi mas qalqá leat eremoamážit ovddasvástádus oktiičatnat ja láidestit buot sámi doaimmaid lUlli-Norqgas ja dieouid addit daid birra . 1 Ferte ođđasis árvvoštallat boazodoalu vuoigatvuođaid guovllus . 1 Ferte ovdánahttit sierra prográmmaid Dutkan- ja oahppudoaimmaide riikkaoasi eanadoalu várás . 1 Ferte ovdánahttit sierra prográmmaid Dutkan- ja oahppodoaimmaide riikkaoasi eanadoalu várás . 1 Ferte oahpahit doarvái dervvašvuođa- ja sosiálabárgiid geat hálddašit sámegiela ja geain lea buorre máhttu sámi kultuvrra ja servodateallima birra . 1 Ferte movttiidahttit ja eanet ovdánahttit suohkaniidgaskasaš / guvllolaš ovttasbargguid ja vuoruhemiid mat gusket valáštallanrusttegiidda ja rumašlaš doaimmaide , dás maiddái olgonastindoaimmat , ja dan barggus galgá oppamáilmmálaš hábmen čalmmustuvvot . 1 Ferte maiddái vuoruhit petroleumdoaimma guhkesáigge gánnáhahttivuoña dain osiin árvoráiddus main leat stuorámus guvllolaš lassiváikkuhusat . 1 Ferte maiddái ráhkadit oktasaš njuolggadusvuođu geavahussii skuvlagirjerájuid čoakkáldagain . 1 Ferte maiddái rahčat vai sámi valáštallan geasuha mánáid ja nuoraid , dadjá Tretnes . 1 Ferte maiddái namuhit ahte Sámedikki mielas ii leat dialoga Olgoriikkadepartementtain dohkálaš dáin áššiin , dát guoská maiddái Norgga doaimmaide eamiálbmotjulggaštusa proseassas . 1 Ferte maiddái mearriduvvot gosa foruma čállingoddi galgá biddjojuvvot . 1 Ferte maiddái lassin ráhkadit jahkásaš ovddidanprográmma budjeahtta juohke jahkái . 1 Ferte maiddái dás deattuhit seamma ládje go sámediggeválgga válgaoassálastima árvvoštallamis , ahte go árvvoštallá válgaoassálastima biiriid mielde , de ferte geahččat movt jienastuslogu sturrodat ovdána . 1 Ferte maiddái deattuhit ovttasbarggu fylkkagielddaiguin ja gielddaiguin . 1 Ferte maiddái bargat dan ala ahte stáhtalaš eiseválddit aktiivvalaččat láhčet dilálašvuođaid nu ahte sámi ja davviriikkaid ovttasbargu sámi kulturmuittuid duođašteamis , suodjaleamis ja hálddašeamis ovddiduvvo ja nannejuvvo . 1 Ferte maiddái bargat dan ala ahte dát oahput šaddet eanet geasuheaddjin vai eanet studeanttat ohcet dáidda oahpuide . 1 Ferte maiddái adnojuvvot deasta das ahte dážaid ja sámiid gulahallamis sáhttet bohciidit boasttuáddejumit dasgo gielalaš ja kultuvrralaš erohusat sáhttet mielddisbuktit ahte ipmirdit guđet guimmiideaset boasttu láhkai . » 1 Ferte maid ásahit sámi bagadusvirggiid nissonfidnoálggaheaddjiide , vai dan láhkai sihkkaruššat sámi sisdoalu dakkár oahppodoaimmaide , ja garvin dihte giellaváttisvuođaid . 1 Ferte maid vuhtiiváldit árbevirolaš ja ođđaáiggi servodatgeografiija go hukse ođđa regionála álbmotválljen dási . 1 Ferte maid oalgguhit fierpmádagaid hukset gaskal sámi mánáidgárddiid vai sáhttá háhkat dieđuid- ja lonohallat vásáhusaid . 1 Ferte maid nannet almmolašvuođa ovddasvástádusa ja saji sámi giellageavaheaddji ektui guovddáš servodatbálvalusain . Die lea okta dain sámepolitihkalaš hástalusain mat gusket gillii ja kultuvrii , masa maid ferte gávdnat čovdosa . 1 Ferte maid hábmet sierra áŋgiruššamiid nissonolbmuide ja nuoraide doppe gos leat dárbbut dasa . 1 Ferte maid fuolahit ahte sámi museain lea dat gelbbolašvuohta , mii gáibiduvvo go galget seailluhit fotográfalaš ávdnasiid . 1 Ferte maid eaktudit ahte Birasgáhttendepartemeanta / Luondduhálddašan direktoráhta ruhtadit álbmotmeahcceguovddážiid vejolaš ásaheami sámi museaide dahje daid oktavuhtii . 1 Ferte maid buoridit girkolaš teknihkalaš vuogádatčovdosiid , nu mo miellahtologahallama válgamodula . 1 Ferte maid atnit muittus ahte eai leat dušše « dážat » geat eai ádde giela , erenoamážit čállingiela , muhto leat máŋga sámeváhnema geat dál háliidit mánáidasaset addit vejolašvuođa oahppat sámegiela sihke čálalaččat ja njálmmálaččat . 1 Ferte láhččit dilálašvuođa dasa ahte nissonolbmot ožžot buoret dietnasa ealáhusas . 1 Ferte láhčit dili nu ahte nissonolbmot sáhttet vuolggahit ja geavahit gealbbuset ovddidit servodat- ja ealáhuseallima olles Romssas . 1 Ferte leat vejolaš dohkálaš gánnáhahttivuhtii buot sturrodatjoavkkuid siskkobealde . 1 Ferte leat unnimusat okta oahpaheaddji geas lea montessoriduogáš ovdal go beassá montessoriskuvlla álggahit . 1 Ferte leat ulbmil ovddidit ja nannet sámegiel máhtuid oppa Sámedikki organisašuvnnas . 1 Ferte leat skuvlapolitihka ulbmil addit sápmelaččaide vejolašvuođa ovdánahttit gielaset ja kultuvrraset ja dáinna lágiin riggudahttit norgalaš servodaga . 1 Ferte leat hui gearggus bargat juoidá jos vuhttojit dávdamearkkat , ja guollebiebmanrusttegiid ii galgga ásahit sajiide gos lea várra ahte dávddat / parasihtat sáhttet leavvat luossajogaide . 1 Ferte leat dohkálaš fágagelbbolašvuohta nugo relevánta oahppu ja ámmátvásihus 1 Ferte leamaš oahpaheaddjivátni Ákšovuonas mii lea dagahan ahte Stockfleth lea ferten boahtit deike . ... 1 Ferte hirbmat johtilit reageret jos vuhttojit dávdamearkkat , ja guollebiebmanrusttegiid ii galgga ásahit sajiide gos lea várra ahte dávddat / parasihtat sáhttet leavvat luossajogaide . 1 Ferte gánnáhit doaimmahit eanadoalu , ja boanddain galgá leat seđolaš bálká . 1 Ferte goitge deattuhit ahte dihto áššiid dihte jienastuslogu čáliheamis njealji vuosttaš válggain , de leat muhtun logut maiddái dán raporttas eahpesihkkarat . 1 Ferte geavahit návccaid ovvdideapmái ja dutkamii mánáidsuodjalusas sámi mánáid ektui . 1 Ferte geahččat gymnása 9-jagi oktasašskuvlla oktavuođas sámi guovlluin . 1 Ferte geahččalit čilget sámi kulturárbbi vuoigatvuođaášši . 1 Ferte geahpedit boazologu guovlluin gos lea beare alla boazolohku . 1 Ferte gal dovddastit ahte leamaš positiivva bealit go leamaš sámi mánáidgárdi . 1 Ferte fas čađahit doaibmabijuid mat addet almmolašvuhtii vejolašvuođa hálddašit gávppašeami vuollel 100 mihttosaš eanadoalloopmodagaiguin . 1 Ferte earenoamážit prioriteret prošeavttaid mat ráhkadit bargosajiid nissoniidda ja nuoraide . 1 Ferte eanet áŋgiruššat dutkama ja gelbbolašvuođa nannema ektui sihke birrasa , luonddu ja petroleumadoaimmaid oktavuođas davviguovlluin . 1 Ferte deavdit čuovvovaš gáibádusaid jos galgá sáhttit ohcat beassat Sámedikki hálddašeapmái : 1 Ferte deattuhit árjjalaš gulahallama daiguin earáiguin , geat nammadit stivrra . 1 Ferte dahkat áigumuššiehtadusaid guoskevaš museaid , daid eaiggádiid ja Sámedikki gaskka ođđa museasiiddaid ásaheami hárrái . 1 Ferte dadjat ahte maiddái ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna 27. artihkkala sátnehápmi guoská kulturbargui leavgga geavahettiin álbmoga identitehtasymbolan . 1 Ferte dadjat ahte juogustus čuovvu NRK:a njuolggadusaid . 1 Ferte bidjat johtui dutkama kártet dárkileappot mii lea sivvan stuora njiedjamii ohppiin geat válljejit davvisámegiela nubbingiellan . 1 Ferte biddjot gažaldatmearka Suoma stáhta oamastanvuoigatvuođa dáfus stáhta eatnamiidda dain guovlluin , gos sápmelaččain leat historjjálaš oamastanvuoigatvuođat . 1 Ferte bargat ulbmillaččat boazodoalu dásseárvohástalusaiguin . 1 Ferte bargat dan ala ahte oažžut geahčastaga man ollu sámi dávvirávdnasat leat seailluhuvvon ii-sámi ásahusain . 1 Ferte bargat dan ala ahte Saemien Sijte organiserejuvvo vuođđudussan , vai dat eanet doaimmašii musean olles oarjelsámi guovllu várás . 1 Ferte almmuhišgoahtit eanet almmolaš dieđuid sámegillii , vai almmolašvuođas gullogoahtá ja oi-dnogoahtá eanet sámegiella . 1 Ferte almmotge deattuhuvvot ahte ođđa ossodagat ain galget hálddašit daid doarjjaortnegiid 2001:s mat gulle sidjiide jagi 2000:s . 1 Ferte adnojuvvot deasta das ahte sámiin lea johtti eallinvuohki . 1 Ferte addojuvvot vejolašvuohta ahte vuonat sáhttet ráfáidahttojuvvot aktiivvalaš bivdoneavvuid geavaheami vuostá . 1 Fellesaksjonen for ulv gáibidii Ørnebakka luohpat . 1 Felles postmottak Postboks 383 2381 Brumunddal 1 Feilbruk eller manglande bruk av stadnamn etter § 9 kan påklagast til overordna departement . 1 Fedrekvoten utvides til 10 uker 1 Fedrekvote ( tidligere kjent son pappapermisjon ) 1 Feastivála bušeahtta čájeha ahte feastivála oažžu badjebáhcaga Sámedikki doarjaga haga . 1 Feaskára seinniide lea dáiddár Kristin Ytreberg bidjan vuogas sámegiel sátnevádjasiid datneárppuin ja spihkkáriiguin . 1 Feaskára gežiin ledje guokte stuorit oađđenlanja . 1 Feaskkirseinniide ja riepmosállaseinniide mii heaŋgguimet rámmejuvvon govaid sihke skuvlla eallimis ja gili dološ áiggis . 1 FeFo:s lei 2010 oaggunkoartavuovdimis 31 aktivitehtarehketdoalu mielde dienas Ru. . 1 FeFo:s lea okta lágalašmihtuin sihkkarastit sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 1 FeFo vuoruhansuorgi ja mihttomearit mearriduvvojit sierra strategaplánas mii gusto njeallje jagi , maŋemus mearriduvvon plána gusto 2011 rájes . 1 FeFo rolla hálddašeaddjin ja fámu geavaheaddjin čuovvu maiddái almmolaš beroštupmi . 1 FeFo rolla fámu hálddašeaddjin ja doaimmaheaddjin mielddisbuktá maiddái almmolaš beroštumi doibmii . 1 FeFo ollislaš aktivitehtarehketdoallu lea dán čujuhusas : http://www.fefo.no/no/fefo/Documents/Styrem%C3%B8ter/Styresaker/2011/2011-0331%20Styrem%C3%B8te%20i%20Alta/Styresak%20232011%20Vedlegg%202%20Aktivitetsregnskap.pdf 1 FeFo lea iežasruhtadeaddji ja dine earret eará eanaláigohemiin , bivdduin ja oaggunkoartavuovdimiin , sádduid ja čievrra vuovdimis , čáhcegahčahat ja bieggašiehtadusain . 1 FeFo hálddaša ealgabivddu iežas eatnamiin . 1 FeFo eatnamis lea fitnodat Nussir A / S maŋŋil šiehtadallamiid Sámedikkiin ožžon šiehtadusa minerálaroggamiidda Riehpevuonas Fálesnuoris , mii addá FeFo:i 0,5 % dietnasa gávpejorruárvvus ja 0,25 % eamiálbmotdivadis go galget váldit lossa metállaid . 1 FeFo eanaeaiggádin hálddaša vuoigatvuođaid muhtun metállaide ja minerálaide ná : “ Láhka earuha stáhta minerálaid ja vuođđoeaiggáda minerálaid . 1 FeFo dieđuid mielde ( Geahča maiddái Johnsen 2007 ) lea Finnmárkku ealganális eanet dássetvuohta sohkabealvuođas ja stuorit eallit , dan čilgejit vuollegis čoahkkisvuođain . 1 FeFo dadjá strategalaš plánastis ahte árvobuvttadeamis galgá leat ávki oktasašvuhtii , ja ahte eatnamiid vuovdin- ja láigohanhattit galget danne čuovvut márkana , nu ahte vuoitu ii juohkásuva botnjut ja atte jobbárastinvejolašvuođaid . 1 FeFo beaivválaš jođiheami ja hálddahusa doaimmahit 34 bargi juhkkojuvvon váldokantuvrii Leavnnjas ja ossodagaide Álttás ja Čáhcesullos . 1 FeFo 2010 vuovdindietnasat , válljejuvvon logut aktivitehtarehketdoalus 1 Fatnasis ledje dievva duiskalaččat , ja sii vigge stoagáidahttit mu . 1 Fatnasis eai galgga leat bávkkanasat go dat lea guolástanguovllus dahje johtimin dohko dahje doppe eret . 1 Fatnasiin main eai leat bivdosat mearas , galget sirdit go gohčohallet jus dat gártet daid guolásteddjiid ovdii , geat leat bivdigoahtán dahje suohppugoahtán bivdosiiddiset . 1 Fatnasat mat leat vuollel 15 mehtera berrejit beassat bivdit gonagasreappáid birra jagi . 1 Fatnasat mat adnojuvvojit leat Norgga fanasin mearralága § 1 goalmmát lađđasa vuođul , eai adnojuvvo leat Norgga fanasin dán lága vuođul , muđuid go fatnasa eaiggáduššá dakkár olmmoš mii ássá Norggas ja fatnasa stuorámus guhkkodat lea uhcit go 15 mehtera . 1 Fatnasat eai galgga stivret dahje orustit nu ahte bivdosat vahágahttojuvvojit dahje dárbbašmeahttumit sáhttet vahágahttojuvvot dahje ahte bivdinvejolašvuođat dárbbašmeahttumit heađuštuvvojit . 1 Fatnasa ovddasvástideaddji sáhttá gohčohallat bissehit guolásteami ja bivddu ja geassit trola ja eará bivdosa . 1 Fatnasa ovddasvástideaddji galgá bearráigehččui addit dan veahki ja daid dieđuid , maid dat dárbbaša . 1 Fatnasa leimmet fidnen duojára , Johan Johansena , ráhkadit midjiide . 1 Fastá olmmoš geainna besset oahpásnuvvat ja dovdat oadjebasvuođa . 1 Fastsetjing av skrivemåten Saker om skrivemåten av stadnamn kan takast opp av a ) offentleg organ og andre son er nemnde i § 1 tredje ledd , b ) eigar eller festar når bruksnamnet kjem inn under § 8 andre ledd , c ) lokal organisasjon med særleg tilknyting til eit stadnamn , d ) stadnamnkonsulentane når de gjeld stadnamn i deira område . 1 Fastsatt av Kultur- og kirkedepartementet 2. januar 2003 med hjemmel i lov av 12. juni 1987 nr. 56 om Same-tinget og andre samiske rettsforhold ( sameloven ) § 3-7 og § 3-10 . 1 Fasta ruhtadanortnegis dán kursaráidui livččii positiiva váikkuhus , sihke sámi servodahkii ja Sámi allaskuvlii : 1 Fasiliteren lea nu álki ahte ii oktage galggaše dárbbašit čohkkát dan gulahallanvejolašvuođa haga dušše dan dihte go fágaolbmot eai geavat , dovdda dahje dohkket dan . 1 Fasilitahtor ? 1 Farggadoaibmabidjun galgá ea.ea. leat čorget eret hehttehusaid mat heađuštit oahpahusa sámegillii olggobealde doaibmaguovllu . 1 Fargga sii eai jearahan šat , ja de vulgen mun nai stoahkat skuvlašilljui . 1 Fargga oaččui dát unna čállingoddi namman " Stáhtaministara kantuvra " stáhtaministara Einar Gerhardsena olis . 1 Fargga leimmet boradeamen ja dasto nohkaime guovtti bolstara ala klássalatnjii . 1 Fargga lea ge sus juo leamaš vuosttaš čoahkkin Buolbmágis – sápmelaččaiguin . 1 Fargga bođii eadni fitnat , ja de gal in šat gárron báhcit . 1 Fargga besset sámi ofelaččat viđat geardde álggahit bargguset go vuos leat ožžon oahpu allaskuvllas . 1 Farga fuomášii ahte máŋga ollesolbmo heajos oahpahusa ja girku váilevaš bálvalusaid geažil eai lean konfirmerejuvvon . 1 Fapmuibidjan 1 Fapmuduslavdegotti evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Fanasstruktuvra lea ođasmahttojuvvon , ja Riddobearráigeahčču oamasta 14 ođđaáigásaš fatnasa jagis 2011 . 1 Fanasmálle maid son ráhkadii , leat sápmelaččat geavahan don doložis juo . 1 Fanasearit . 1 Fanaseaiggát ja ovddasvástideaddji dan fatnasis , mii doalvu sállaša olgoriikii dahje olgoriikka fatnasiidda ja fitnodagaide dahje fitnodagat mat dolvot sállaša dahje buktagiid olgoriikii , sáhttet geatnegahttojuvvot addit daid dieđuid , maidda lea dárbu go čađaha dárkkistusa vuosttas lađđasa vuođul . 1 Fanasbargiid sosiálalaš vuoigatvuođat leat ráđi mielas hui váilevaččat . 1 Fanas manai Romssa gávpogii in ge mun diehtán ahte Adolf dat galggai mu ofelažžan bealjehemiid skuvlii . 1 Fanas galgá sidjiide guossohit biepmu ja oađđinsaji , ja sii galget nuvttá beassat geavahit gulahallangaskaomiid . 1 Fanas galgá guossohit biepmu ja ođđinsaji . 1 Fanas fertii danin orustit fávllis dan botta go váhnemat suhke fatnasa lusa váldit mánáid vuostá dahje sáddet mánáid . 1 Fanas , fearga 0,3% Táksi 0,4% Eará 0,3% 1 Falástallanrusttegat suohkaniin 1 Faksimila čájeha mo bihttá prentejuvvui . 1 Faksa : 75 77 56 88 , E-boasta : siri.wernberg@samegiggi.no 1 Faksa 78 47 40 90 1 Fagutvalgets rapport 4. april 2007 . 1 Fagbokforlaget 1 Fablisert møte mellom hjerneskade og helsevesen . 1 FabLab lea rahppojuvvon maiddái USA:s , Indias , Norggas , Costa Ricas ja Ghanas . 1 FabLab huksejuvvo Ivgui FabLab 1 FYLKKARÁĐI JOĐIHEADDJI KONTUVRA 1 FYLKKARÁĐI JOĐIHEADDJI KANTUVRA Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø ( BB ) Fylkkaráđi jođiheaddji kantuvra doaibmá fylkkaráđi jođiheaddji doarjjaovttadahkan ja veahkeha su hálddahuslaččat jođihit ja oktiiordnet fylkkaráđi barggu . 1 FYLKKARÁĐI JOĐIHEADDJI KANTUVRA 1 FYLKKAPLÁNA VÁRDDUS ” RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠ ” ” RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠ ” – MÁHTTU ( fylkkaplána s. 13 , 14 , 16 ja 17 ) : Fáddá 1 : Máhttovišuvdna , DjO-áŋgiruššan Romssas , alit oahpahus , guvllolaš máhttoovddideami eavttut gulli máhttoovddideapmai . 1 FYLKKADIGGEMEARRÁDUS Fylkkaráñi evttohus Romssa Guvllolaš ovddidanprográmma gieñahallojuvvui fylkkadikkis juovlamánu 5. b. 2007 . 1 FYLKKADIGGEMEARRÁDUS ... 1 1.1 Ovdasánit ... 2 1.2 Romssa Guvllulaš Ovttasbargoforum (RGO ) ... 2 2 . 1 FYLKA GALGÁ BARGAT DAN ALA AHTE LASlHlT DlEHTOJUOHKlMA JA DlEDUlD EALÁHUSA BlRRA , JA OVDDALGlHTll GEAHČČALlT CAGGAT RllDDUlD GASKAL BOAZODOALU JA EARÁ VUODDOEALÁHUSAlD . 1 FUOM ! 1 FUG giitá maiddái Kristin ja Bjørn Halvor Haukelanda , Lill-Karin Wallema ja Per Olav Søråsa , geat leat rávvagiid buktán sisdoalu ektui . 1 FUG - Vuođđoskuvlla váhnenlávdegoddi ( VVL ) - lea lávdegoddi váhnemiid várás , ja man Gonagas stáhtaráđis lea nammadan njealji jahkái hávil . 1 FUG ( VVL ) giitá čálli-guoktá oahpahusinspektevrra Kåre Lutro ja Søfteland skule ( Søftelanda skuvlla ) adjunkta Marianne Vangsnesa . 1 FRIDDJAFOANDAORTNET lea mánáid ja nuoraid várás , ja galgá sin movttiidahttit searvat báikkálaš kulturdoaimmaide . 1 FOTO : PER TORBJØRN JYSTAD 1 FLO áigumuš lea ahte jagis 2011 doaibmat mearriduvvon gáibádusaid ektui . 1 FINNMÁRKURagnhild Sandøy : Finnmárkku dáruiduhttin šattai sin ealliminPer Erik Saraksen : Muittut mu álbmotskuvlaáiggis , Deanodaga skuvlastohpolovttasPer Fokstad : Måvt daroduttem læi mu guovddo mu mannavuođa beivinOla Graff : Muosáid siskkit báikkit – nággáris guovluLeif Sletsjøe : Soames vásáhusat dálá sámeskuvllasRagnhild Sandøy ja Svein Lund : Hámmárfeasta – gávpot man skuvlahistorjjás leat ollu " čázetnjunit " Emma Johannessen ja Fredrik Nilsen : – Mánát eai šat háliidan sámástitMimmi ja Anton Bæivi : – Skuvla lea rivven mis iežamet máhtuBertil Johansen : Internáhttajođiheaddji , skuvlahoavda , sámegiel- ja suomagieloahpaheaddjBerit Oskarsen : Ii makkárge veahkki sámegieloahpaheddjiide 1 FINNMÁRKUProtest mot fornorsking fra Snefjord 1 FINNMÁRKKULÁHKA – VÁSTÁDUSAT MUHTUN DÁBÁLAŠ GAŽALDAGAIDE 1 FINNMÁRKKU LUOSSABIVDDU FÁGARÁÐÐI 1 FINNMÁRKKU FYLKKADIGGI ČAKČAT 1967 1 FE jahkečoahkkima čoahkádusa dáfus Sámediggeráđđi árvala ahte jahkečoahkkimis galget leat guovttis guđet ovddastit Sámedikki , okta guhte ovddasta Gielddadepartemeantta ja okta guhte ovddasta Finnmárkku fylkkadikki . 1 F. Galgá bargojuvvot dan ala ahte oažžut eambbo oahpaheddjiid ja sin buorebut bisuhit skuvllain . 1 F Y L K K A R Á Đ I J O Đ I H E A D D J I K O N T U V R A 1 F : ØK kártareferánsa : ruvttut eai leat nummárastojuvvon , ja danin dáid sáhttá ieš nummárastit , omd. ruvttut davás nummiriin 1 , 2 , 3 ... ja ruvttut nuorttas A , B , C ... ja kártareferánsa dán mielde omd. A 1 / ja dárbbu mielde liigenummir juohke ruvttus A 1 / 4 1 F ) Duohta vuollálas gollolassáneapmi , pst. 1 Eŋgelasgiela lea skuvllas oahppan . 1 Eŋgelas original-teaksta ja divoduvvon jorgaleamit dárogillii ja davvisámegillii leat ráđđehusa neahttasiidduin mat leat sámepolitihka birra . 1 Eŋgelas mekanihkkár Chris Nickalls oahpahii mekanihka ja metállabargguid ja penšunerejuvvon rektor Ole F. Olden , Stavangeris eret , jođihii gurssaid ja oahpahii teorehtalaš fágain ja sárgumis . 1 EØS-áššiid konsultašuvdnaorgána 1 EØS-njuolggadusaid vuođul sáhttá mánná , gii orru eará EØS-riikkas go Norggas , oažžut mávssu ovdagihtii . 1 EØS / EFTA-guovllus lea sisafárren buori muddui friija . 1 Extractive Industries Transparency Initiative ( EITI ) . 1 Examen philosophicum 1 Examen artium , Frydenberg gymnas 1 Ex. phil. . Oslo universitehtas , 1988 Sosialekonomiija gaskafága , Tromssa universitehtas 1993 Sosialekonomiija , Oslo universitehtas 1996-2000 . 1 Ex. Phil. . Oslo Universitehtas 1 Eváhko áigge oruimet mii nuortan , 8 miilla gilis eret . 1 Evttuhusaid lea vejolaš jienastit dađistaga go ovddiduwojit . 1 Evttot kandidáhtat ! Ovttaskas olmmoš , joavku dehe searvvuš Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas sáhttá dahkat evttohusa jagi 2008 bálkkašumi vuoitin . 1 Evttot kandidáhtat ! 1 Evttot kandidahtat ! 1 Evttohuvvui earret eará sirdit fylkkagildii mearridanválddi vuostecealkagiin , mat bohtet gielddaid areálaplánaid vuostá . Stuorradiggi doarjjui evttohusa . 1 Evttohuvvon čoavddus mielddisbuktá ahte riidduvuloš guovlu mii lea sullii 175 000 njealjehaskilomehtera stuoru , juhkkojuvvo guovtti measta ovttasturrosaš oassái . 1 Evttohuvvon válgalisttu fertejit unnimustá vihttanuppelohkái sápmelačča geain lea vuoigatvuohta evttohit , vuolláičállán iežaset gieđain . 1 Evttohuvvon ráfáidahttinnjuolggadusat orrot hui jierpmálaččat , čielgasat ja dárkilat , ja ráhkadivčče maid buori ja einnostahtti vuođu guovllu boahttevaš geavaheapmái ja hálddašeapmái . 1 Evttohuvvon rievdadusat gustojit erenoamážit 18.12.2003 mánnosaš láhkaásahussii nr. 1659 sadjásašruovttuid birra ja 11.12.2003 mánnosaš láhkaásahussii nr. 1564 mánáid bearráigeahču birra mánáidsuodjalusásahusain fuolahusa ja divššu várás . 1 Evttohuvvon rievdadusat dagahit ahte Sámedikki mandáhtajuohku oktiivástida jienastagaiguin . 1 Evttohuvvon njuolggadusat leat hábmejuvvon nu ahte heivejit sihke stuora ja smávva orohagaide . 1 Evttohuvvon njuolggadusa vuođul dat berre vuos sáddejuvvot buot guoskkahuvvon stáhtalaš , fylkkagielddalaš ja gielddalaš eiseválddiide cealkámuššii . 1 Evttohuvvon láhkaásahusrievdadusat leat dál biddjojuvvon gulaskuddamii vástidanáigemeriin 11.1.2011 . 1 Evttohuvvon lea ahte rievdadanevttohusat mearriduvvojit jagi 2008 giđđasešuvnnas ja vurdojuvvojit čađahuvvot jagi 2009 sámediggeválggas . 1 Evttohuvvon lasáhus galgá juogaduvvot áibbas dássálaga dáid institušuvnnaid gaskka . 1 Evttohuvvon lasáhus Várdobáiki museii ja bihtánsámi museadoibmii lea 600 000 ru. 1 Evttohuvvon lasáhus Sámi dáiddárráđi juolludussii addojuvvo doaibmadoarjjan sámi dáiddár ­organisašuvnnaide ja dáiddárráđđái , lasáhussan sámi dáiddárstipendii , ja gieskat ásahuvvon sámi girjjálašvuođa , musihka ja luđiid sisaoastinortnegii . 1 Evttohuvvon juolludus dahká vejolažžan joatkit dan buori fálaldaga , maid oarjelsámi girjebusse ovddasta , dadjá Sven-Roald Nystø . 1 Evttohuvvon hálddašanmálle guoská loahppa-opmodahkii , mas lea sáhka stáhta opmodaga osiid birra mat eai guoskka priváhta individuála dahje oktasaš eaiggátriektái kárten- ja dohkkehanproseassas . Guđe guvlui viidáseappot 1 Evttohuvvon doaibmabijuiguin mii dagahit ahte NAV nákce ollášuhttit mearriduvvon ulbmiliid ja mii nannet etáhta dálá dilis go bargguhisvuohta lassána , dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen . 1 Evttohuvvon 13-milliuvnnasaš lassejuolludeapmi reviderejuvvon našunálabušeahtas lea dárbbašlaš jus galgat nagodit gieđahallat lasi geavaheami sihke ássiid ja almmolaš etáhtaid bealis mat háliidit váldit atnui MuID dihtorčovdosa . 1 Evttohuvvojit vel nuppástuhttimat lága 1 Evttohuvvo ásahit dutkanovttasbargguid sihke Romssa universitehta ossodagaid / instituhtaid gaskkas , ja Romssa universitehta ja eará ásahusaid gaskkas . 1 Evttohuvvo viiddideapmi nu ahte Arktalaš universitehta maiddái gullá ásahusaide ja organisašuvnnaide mat bovdejuvvojit evttohit kandidáhtaid stivrii ( § 4 ) . 1 Evttohuvvo vel ahte Sámediggi oažžu vuoigatvuohta ovddidit vusttuša plánaide daid áššiin mat leat sakka mearkkašahttin sámi kultuvrii ja ealáhus ­doaimmaheapmái . 1 Evttohuvvo sisafievrridit ISO / IEC 10646 , maid UTF- 8 ovddasta , standárda čálamearkkačoahkkekodan neahttasiidduid teakstalhápmedieđuid ektui , almmolaš registeriid ektui ja eará teakstalonohallamiid ektui ja dieđuid seailluheami ektui . 1 Evttohuvvo maiddái ahte eanebut besset searvat bivdui dainna lágiin ahte vuollel 11 mehtera guhkkosaš fatnasiidda Nuorta-Finnmárkkus addojuvvo oppalaš lohpi searvat muddejuvvon bivdui gávpeguovllus . 1 Evttohuvvo láhkaásahussii láhkavuođđu vai lea vejolaš dárkileappot čielggadit vuosttaldeami geavaheami konsešuvdnagieđahallama oktavuođas energiijalága vuođul . 1 Evttohuvvo gohčodit dan eatni guhte ii riegádahte máná , mieleadnin . 1 Evttohuvvo bidjat oppalaš čállosa kulturmuitolága § 23:i ahte lobi haga ii galgga olgoriikii fievrredit dáidagiid dahje kulturdávviriid mat leat dehálaččat Norgga kulturárbbi , dáidaga ja historjjá seailluheapmái , dutkamii ja gaskkusteapmái . 1 Evttohuvvo ahte § 2-6 1 Evttohuvvo ahte stivralahtuid lohku lasihuvvo viđa lahtus guđa lahttui , ja várrelahtuid lohku lasihuvvo golmma lahtus njealji lahttui ( § 4 ) . 1 Evttohuvvo ahte sierrabibliotehka rámma bajiduvvo 1 500 000 kruvnnuin sierra bibliotehkárvirggiid ásaheapmái mátta- ja julevsámi guovllus ja aktivitehta lasiheapmái mátta- ja julevsámeguovlluin . 1 Evttohuvvo ahte sierrabibliotehka rámma bajiduvvo 1 000 000 kruvnnuin , mii geavahuvvo bibliotehkárvirggiid ásaheapmái mátta- ja julevsámi guovllus . 1 Evttohuvvo ahte gelbbolašvuođabibliotehkas galget leat giellaguovddáš , lohkansála , joavkolatnja , studiecelle , bargosajit bibliotehkas ja guossekantuvra , girjebusse biilastálla lassin . 1 Evttohuvvo ahte dán postii lasihuvvo jahkái 2001 900.000 kruvnnu jagi 2000 juolludusa ektui . 1 Evttohuvvo ahte dán postii lasihuvvo jahkái 2001 673.000 kruvnnu jagi 2000 juolludusa ektui . 1 Evttohuvvo ahte Várdobáiki sámi guovddáža prošeakta dohkkehuvvo mii lea oaivvilduvvon boarráset sámiid várás márkasámi gilážiin . 1 Evttohuvvo 23 millijovnna kruvnno geahččalandoaimmaide 2007 čavčča . 1 Evttohuvvo 1 mill. kr. stipeandaortnet maid Sámi giellaráddi hálddaša . 1 Evttohuvvo 1 milj. kr. stipeandaortnet maid Sámi giellaráddi hálddaša . 1 Evttohussii ii leat makkárge meroštallanvuođđu dahje vásihuslogut geavahuvvon . 1 Evttohussii ahte kárten galgá čađahuvvot dušše norgga rievtti ektui ja dainna eavttuin ahte norgga riekti ollásit dávistivččii riikkaidgaskasaš riektái , lea váttis guorrasit . 1 Evttohusat  Sámi mediaid galggašii guorahallat ođđasit , nu ahte lea vástideaddji Skogerbø raportii jagi 2000 . 1 Evttohusat sáhttet ee. guoskat gustojeaddji regeliid nuppástusaide , ja evttohusaide mat láhčet dili buoret dialogii ja ovttasdoibmii gaskal boazodili ja eará meahccegeavaheaddjiberoštumiid . 1 Evttohusat sohpet ollásit dan guolástuspolitihkkii mii Sámedikkis guhká lea leamaš . 1 Evttohusat nuppástuhttit láhkaásahusa bálká- ja bargoeavttuid birra mat gullet almmolaš soahpamušaide [ Ođas , Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.07.2010 ] 1 Evttohusat mearriduvvojedje ovttajienalaččat . 1 Evttohusat mat ovddiduvvojit dieđáhusas , nannejit buohkanassii dan ipmárdusa ahte Norga lea dakkár riika mii atná bargosisafárrema positiivan . 1 Evttohusat maid čielggadus ovddida eai oro danin áktánasat heivehuvvon eaige nu buorit geavahit vuodđun árvvoštallat dili davimus fylkkain ja fylkagielddain ; Sámedikki áddejumi mielde eai leat doarvái nana ákkat ovttastahttit gielddaid riikka davimus osiin . 1 Evttohusat ja mearkkašumit sáddejuvvojit maŋimusat 14.9.2009 deike : 1 Evttohusat ja doaibmabijut mat leat válddahallojuvvon lagabut iešguđet kapihttaliin , sáhttet dagahit sihke dihto ekonomalaš ja dihto hálddahuslaš čuovvumušaid . 1 Evttohusat gusket miehtá sámi boazoguvlui . § 1 Evttohusat gusket miehtá sámi boazoguvlui . 1 Evttohusat galget sáddejuvvot Sámediggái , Ávjovárgeaidnu 50 , N- 9730 Karasjok / Kárášjohka ovdal čakčámánu 30. b. 2009 . 1 Evttohusat galget olbmuid várás biddjojuvvot ovdan dačJistaga go bohtet . 1 Evttohusat dahje mearkkašumit dakkár diliid birra fertejit boahtit áššáiguoskevaš plánaeiseválddiin ja bearráigeahččaneiseválddiin . 1 Evttohusat bidjojuvvojedje oktii ja mearriduvvoje ovttajienalaččat . 1 Evttohusat 1-4 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 1 Evttohusat 1-3 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 1 Evttohusat 1 ja 2 mearriduvvojedje ovttajienalaččat . 1 Evttohusat 1 ja 2 mearriduvvojedje 3 jiena vuostá . 1 Evttohusat 1 - 12 leat sáddejuvvon Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái : 1 Evttohusat 1 , 2 ja 4 , lasáhusa birra sámi áviissaide , mearriduvvojedje ovttajienalaččat . 1 Evttohusastis boahttevaš ovddasvástádusjuohkimii ja rámmaeavttuide guovddáš duopmostuollohálddahusa hárrái ( vrd. Od.prp. nr. 44 ( 2000-2001 ) ) , deattuhii Justiisadepartemeanta seamma ládje go Duopmostuollokommišuvdna , ahte go lea sáhka ráđđehusa ja duopmostuoluid hálddahusa oktavuođa birra , de ferte parlamentáralaš ovddasvástideaddjis leat dihto ovddasvástádus . 1 Evttohusastis boahttevaš ovddasvástádusjuohkimii ja rámmaeavttuide guovddáš duopmostuollohálddahusa hárrái ( vrd. Od.prp. nr. 44 ( 2000-2001 ) ) , deattuhii Justiisadepartemeanta ládje go Duopmostuollokommišuvdna , ahte go lea sáhka ráđđehusa ja duopmostuoluid hálddahusa oktavuođa birra , de ferte parlamentáralaš ovddasvástideaddjis leat dihto ovddasvástádus . 1 Evttohusas oažžu Sámediggi earret eará vuosttaldanvuoigatvuođa daidda areálaplánaide , mat mearkkašahtti láhkai heajosmahttet sámi luondduvuđđosa . 1 Evttohusas oaidná rievdadusaid čállojuvvon kursiivvas . 1 Evttohusas man Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ovddidii , lei deaŧalaš ulbmilin addit Sámediggái , fylkkadiggái ja gielddastivrraide váikkuhanfámu ja mieldeovddasvástádusa Finnmárkku areálageavaheami ja hálddaheami hárrái . 1 Evttohusas maid daddjojuvvo ahte galgá leat cealkinriekti ja riekti Sáme ­dikkis leat ovddastuvvon almmolaš ráđiin ja lávdegottiin ( artihkal 17 ) . 1 Evttohusas lei mielde bušeahtta áigodahkii cuoŋománu 1. b. 1906 rájes miessemánu 31. b. 1907 rádjai . 1 Evttohusas leat stáhtat máŋga jagi šiehtadallan bargojoavkkus man ON olmmošvuoigatvuođaid kommišuvdna lea nammadan , ja mas eamiálbmotovddasteddjiin ja eará guoskevaš organisašuvnnain lea dárkojeaddjistáhtus . 1 Evttohusas deattuhuvvo ahte Máttasámi gealbobibliotehka galgá bálvalit olles máttasámi guovllu . 1 Evttohusaid vuođul mat leat boahtán bargo ­joavkku raporttas mii lea árvvoštallan stáhta sámi joatkkaskuvllaid hálddašanovddasvástádusa ja Sámedikki mearrádusaid vuođul áššis , áigu Máhttodepartemeanta ovttas Sámedikkiin , Finnmárkku Fylkamánniin ja Finnmárkku fylkasuohkaniin gávnnahit movt hálddašanovddasvástádusa buoremus lági mielde sáhttá áimmahuššat . 1 Evttohusaid ulbmil lea čielggasmahttit dan ahte galgá bearráigehččojuvvot ahte sámi mánáid vuoigatvuohta fuolahit giela ja kultuvrra čuovvoluvvo sadjásašruovttuin ja mánáidsuodjalusásahusain . 1 Evttohusaid ulbmil lea oažžut áigái buoret organiserema ja resursahálddašeami boazodoalus . 1 Evttohusaid rievdadeapmi 1 Evttohusaid leat digaštallan ráđđádallančoahkkimiin gaskal Sáme ­dikki ja Máhttodepartemeantta , sihke háldda ­husaid ja politihkalaš dásis . 1 Evttohusa áigga lea sihkarastit sámi oassálastima mearridanproseassain dakkár áššiin , mat soitet leat mearkkašahttin sámi vuoigatvuođalaččaide ja beroštumiide . 1 Evttohusa sádde : 1 Evttohusa ráhkadii bargojoavku man ON Olmmošvuoigatvuođakommišuvdna lei nammadan . 1 Evttohusa mielde sáhttá guovllustivra iežas fuomášumiin dahje siidaoasi jođiheaddji dahje orohaga sávaldaga mielde mearridit ahte guovtti bealálačča gaskka galgá dollot soabaheapmi , go ieža eaba nagot riiddu čoavdit . 1 Evttohusa mielde nammadit Sámediggi ja guoskevaš fylkkadikkit goabbáge golbma stivralahtu . 1 Evttohusa mielde galgá leat čálus manne dat ánssáša bálkkašumi . 1 Evttohusa lea olles lávdegoddi ovddidan . 1 Evttohusa duogážin lei ahte máŋgga guovllus máilmmis lea váilevaš áddejupmi eamiálbmogiid sajádaga ja vuoigatvuođaid hárrái , ja ahte danne dárbbašuvvo eanet diehtu dáid birra . 1 Evttohusa duogážin lea ođđa plána- ja huksenláhka mii bođii fápmui suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Evttohusa dohkkehii Ráđđehus guovvamánu 12. beaivve 1848 , ja mearriduvvui gonagaslaš resolušuvnna bokte guovvamánu 24. beaivve seamma jagi . 1 Evttohus álggahit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáža Davvi-Norgii almmuhuvvui st.meld. nr. 21 ( 1999–2000 ) Menneskeverd i sentrum – handlingsplan for menneskerettigheter ( Olmmošárvu guovddážis – olmmošvuoigatvuođaid doaibmaplána ) . 1 Evttohus válgaloahppameanuid birra mielddisbuktá ahte válgabohtosat leat gárvásat ja almmolaččat válgaija . 1 Evttohus vuođustuvvo luondduárvvuide , muhto nu ahte olbmuid dárbbuid sáhttá duhtadit ja servodatlaš beroštumiid vuhtiiváldit . 1 Evttohus sáddejuvvui viidát gulaskuddamii ja gulaskuddama áigemearri lei mearriduvvon 2008 juovlamánu 1. beaivvi . 3.15.2 Boazodoallu Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.17.6 . 1 Evttohus sulastahttá finnmárkkulága 5. kapihttala , ja lea ovddiduvvon vai devdojit stáhta geatnegasvuođat ILO-konvenšuvnna nr. 169 14 artihkkala mielde . 1 Evttohus sisttisdoallá ee. ahte lága mielde galget plánat sihkarastit sámi ealáhusaid luondduvuođu , ja leat veahkkin čađahit riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid lága ovddasvástádus ­suorggi siskkobealde . 1 Evttohus sakka sulastahttá vuoigatvuođakártema mii galgá leat Finnmárkkus . 1 Evttohus rievdadit Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáža njuolggadusaid čuvvot mildosiin . 1 Evttohus plánaveahki hárrái lea leamaš viiddis gulaskuddamis . 1 Evttohus ođđa 4. čuokkis : 1 Evttohus oktiibidjat dievasčoahkkimiid mat leat mearriduvvon biddjot čakča- ja skábmamánnui , meannuduvvo áššin 15/00 . 1 Evttohus oktan rievdadusain mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Evttohus njuolggadusrievdadusaide 1 Evttohus mii lea ovdanbiddjojuvvon dárkkistuvvon našuvnnalašbudjeahtas 2001 guovddáš dearvvasvuođahálddahusa ođđasisorganiserema birra , mearkkaša earret eará ahte fylkkadoaktárat lahttuduvvojit fylkkamánneámmáhii , ja ahte dálá Stáhta dearvvasvuođabearráigeahčču maiddái oažžu bearráigeahččoovddasvástádusa lága mielde sosiála bálvalusaid birra . 1 Evttohus mielddisbuktá ovddemusat ahte duohta dilálašvuohta formaliserejuvvo . 1 Evttohus mielddisbuktá ahte ovddasvástádus dohkkehit gáibádusaid čálihuvvot jienastuslohkui dahje das sihkkojuvvot sirdojuvvo iešguđet suohkanis Sámediggái . 1 Evttohus mielddisbuktá ahte dálá boazodoallostivra ja boazodoallohálddahus jotkojuvvo . 1 Evttohus mearriduvvon ovttajienalaččat . 1 Evttohus mearkkaša ahte sámi beroštusat galget fuolahuvvot buot areálaplánemiin , dadjá sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 Evttohus meannoduvvon Ealáhus- ja kulturlávdegottis miessemánu 9.-12. b. , ja Sámedikki dievasčoahkkimis miessemánu 30. b. - geassemánu 2. b. 1 Evttohus lea vuolggahuvvon dan miehtamis ahte go sihke sápmelaččat ja earát guhkesáiggi leat geavahan eatnamiid ja čáziid , de soitet sii leat oamastan alcceseaset vuoigatvuođaid eatnamiidda ja luondduriggodagaide mat eai leat leamaš formála rievttálaččat dohkkehuvvon . 1 Evttohus lea sáddejuvvon gulaskuddamii . 1 Evttohus lea sáddejuvvon dábálaš gulaskuddamii ja gulaskuddanáigi lea jagi . 1 Evttohus lea ožžon mearkkašahtti vuostehágu riikkaidgaskasaččat . 1 Evttohus lea mielde nannemin vuoigatvuođaid lága , dološáiggi rájes geavaheami ja boaresvieruid vuođul . 1 Evttohus lea maiddái geahččaluvvon heivehuvvot gustovaš áššemeannudannjuolggadusaide birasgáhttenlága mielde ( johtučálus T-3/99 ) . 1 Evttohus lea leamašan viidát gulaskuddamis ovttaskas riikkain . 1 Evttohus lea buorrin álgovuoddun čađahit sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Evttohus kártenláhkaaddima birra lea buorre . 1 Evttohus konsultašuvdna- ja áššemeannudanláhkaaddima birra lea buorre . 1 Evttohus ii mielddisbuvtte joavkku mielas ahte Sámediggi oažžu stuorát friddjavuođa go dikkis dál jo lea das mii guoská gaskavuhtii ráđđehussii ja gažaldagaide bagadeami ja bearráigeahču birra . 1 Evttohus gáibida ahte ferte rievdadit sámelága § 2-6 . 1 Evttohus gielddaplána , muddenplána ja ássanvisteplána areálaoassin mii lei biddjojuvvon almmolaš geahčadeapmái go láhka bođii fápmui , sáhttá loahpalaččat meannuduvvot daid njuolggadusaid vuođul , mat gustojedje dalle go dat biddjojuvvojedje ovdan . 1 Evttohus geigejuvvui guovvamánu 18. b. 2008 ja almmuhuvvui čielggadeapmin NOU 2008:5 Retten til fiske i havet utenfor Finnmark ( guolástanvuoigatvuohta mearas Finnmárkku olggobealde ) . Evttohus sáddejuvvui gulaskuddamii cuoŋománu gaskkamuttus 2008 . 1 Evttohus geigejuvvui Sámediggái ja Birasgáhttendepartementii cuoŋománus 2006 . 1 Evttohus doarju buot čálamearkačohkiid mat geavahuvvojit álbmotlaš oktavuođain , maiddái sámegielas . 1 Evttohus dagaha dan ahte lea dárbu rievdadit láhkaásahusa sámi aviissaid doarjagiid birra , geahča dán reivve mildosa . 1 Evttohus boahtá olggobealde stuorradiggedieđáhusa álbmotmehciid riikkaplána birra , ja galgá gehččojuvvon vuostecealkkan daidda ollu bieggafápmo- ja fápmojođasprošeaktaplánaide Fosenis . 1 Evttohus boahtá guoskevaš suohkaniin háleštemiid vuođul Fosen / Njaarke orohagain . 1 Evttohus ahte čohkket ovttasadjái jienastuslogu čáliheami mielddisbuktá ahte Sámediggi galgá doaimmahit buot jienastuslogu čáliheami mii ovdal gulai juohke suohkanii . 1 Evttohus addá departemeantta oaivila mielde dakkár juogadeami mii lea muttát aviissaid nuppástuhttinprošeavttaid sturrodaga ektui . 1 Evttohus Ovvádusbellodagas ( FrP ) Hans Eriksen bokte : Evttohus 3 1 Evttohus NSRas ja Johttisámilisttas : Evttohus 1 Ođđa čuokkis 4 ) Filbma Mihttomearri : lassi sámi filbmabuvttadeapmi Sámediggi áigu geavahit vihtta miljovnna sestojuvvon kapitálas filbmafondii Evttohus 2 1 Evttohus Finnmárkkukommišuvnna ja sierraduopmostuolu birra lea hui stuorra ovdáneapmi . 1 Evttohus : VuosttaS sáni " virqgis " sadjái boahtá Dasto lasihuvvo " ja vuoigatvuoOaid " 2. linnjás " mánáid beroStumiid " mal ) l ) ái . 1 Evttohus : Lasáhus 4. teakstaoassái s. 1 : 1 Evttohus : " vuoigatvuooat , ja " lasihuvvo nuppi oasi lohppii , nu ahte obba oassi Saddá ná : Sámediggi čujuha ahte sámi mánát dárbbaSit , nu qO eará mánát nai , ásahusaid mat áittardit sin bajasSaddandiliid ja vuoigatvuooaid ja ovddidit sin beroStumiid servodahkii . 1 Evttohus 9 : 10-jagi doaibmaprográmma lullisámi giela , kultuvrra ja identitehta ektui 1 Evttohus 9 , áirras Geir Tommy Pedersen , NSR ovttasbargojoavku ja GB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 8 : Oktasaš davviriikkalaš nuoraiddiehtojuohkima áŋgiruššan 1 Evttohus 8 , áirras Magnhild Mathisen , BB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 7 : Oahppafálaldat ja FoU bargu lullisámegielas 1 Evttohus 7 , áirasat Steinar Pedersen , Janoš Trosten , John Erland Balto , BB:a sámediggejoavku , NSR:a sámediggejoavku , GB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 6 : Suodjalanplána šattolaš lastavuvddiid várás Finnmárkkus 1 Evttohus 6 , áirras Josef Vedhugnes , BB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 5 Sámelága giellanjuolggadusat 1 Evttohus 5 : Sallitbivdoearit Davvi-Norgga báikegottiin 1 Evttohus 5 , áirras John Harald Skum , NSR ovttasbargojoavku ja GB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 4 Sámi universitehta 1 Evttohus 4 Sis-Finnmárkku boazodoalu dilli 1 Evttohus 4 : Resursaskuvllat / gelbbolašvuođaguovddážat julevsámis Norgga bealde 1 Evttohus 4 , áirras Josef Vedhugnes , BB : sámediggejoavku 1 Evttohus 3 Sámi báikenammaregistera ásaheapmi 1 Evttohus 3 ; mearriduvvui ovttajienalaččat 1 Evttohus 3 : Oahpahusvirgi Várdobáikái 1 Evttohus 3 , áirras Jørn Are Gaski , BB : sámediggejoavku 1 Evttohus 3 1 Evttohus 2010 1 Evttohus 2 áirasis Isak Mathis O. Hætta , Friijja joavku hilgojuvvui 1 jienaid vuostá . 1 Evttohus 2 hilgojuvvui 20 jienain 1 Evttohus 2 Sámi báikenamat — báikenammalága geavaheapmi 1 Evttohus 2 Norgga poastabálvalus 1 Evttohus 2 ; mearriduvvui ovttajienalaččat 1 Evttohus 2 ; mearriduvvui 23 jienain 20 jiena vuostá . 1 Evttohus 2 : Doavtterdilli guovlluin 1 Evttohus 2 , áirras Berit Oskal Eira , BB : sámediggejoavku 1 Evttohus 2 , áirasis Isak Mathis O. Hætta , Friija joavku 1 Evttohus 2 , gahčai 20 jienain 23 jiena vuostá . 1 Evttohus 13 , áirras Terje Tretnes , Sámiálbmot bellodat 1 Evttohus 12 : Sámi guovlluid eanadoallu ii galgga šat goariduvvot 1 Evttohus 12 , áirras Terje Tretnes , Sámiálbmot bellodat 1 Evttohus 11 – 13 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 1 Evttohus 11 Ruoššabeal sápmelaččaid vuoigatvuođadilli 1 Evttohus 11 : Njeareveadji ferte oažžut geainnu 1 Evttohus 11 , áirasat Åge Nordkild ja Vibeke Larsen , NSR:a sámediggejoavku ja BB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 10 Guolástusaid reguleren — šákšabivdolohpi 1 Evttohus 10 : Sámi oahpponeavvopedagogihkka 1 Evttohus 10 , áirras Isak Mathis O Hættas , hilgojuvvui 8 jienaiin Sámedikki bargoortnet § 4 d vuođul . 1 Evttohus 10 , áirras Isak Mathis O Hætta jienastuvvui mánnodaga 30.05.05 ja hilgojuvvui 8 jienainSámedikki bargoortnet § 4 d vuođul . 1 Evttohus 10 , Áirras Isak Mathis O. Hætta , Guovdageainnu dáloniid lista 1 Evttohus 1 – 9 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 1 Evttohus 1 – 9 ja 11 – 13 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 1 Evttohus 1 áirasis Isak Mathis O. Hætta , Friijja joavku hilgojuvvui 2 jienaid vuostá . 1 Evttohus 1 mearriduvvoi ovttajienalaččat 1 Evttohus 1 Luondduluosaid jođiheapmi 1 Evttohus 1 ; mearriduvvui ovttajienalaččat oktan rievdadusain mii lei 2. evttohusas . 1 Evttohus 1 ; mearriduvvui ovttajienalaččat 1 Evttohus 1 : Guollejávrriid hálddašeapmi goappašiid bealde Norgga ja Suoma ráji 1 Evttohus 1 , áirras Willy Ørnebakkas mearriduvvoi ovttajienalaččat sáddejuvvot Sámediggeráđđái viidáset meannudeapmái . 1 Evttohus 1 , áirras Willy Ørnebakk , BB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 1 , áirras Magnhild Mathisen , BB:a sámediggejoavku 1 Evttohus 1 , áirasis Isak Mathis O. Hætta , Friija joavku 1 Evttohus 1 , mearriduvvui 22 jienain 21 jiena vuostá . 1 Evttohus , maid ON áššedovdijoavku lea hábmen , lea viiddis ja ON áššedovdijoavkku evttohusa vuođul leat riikkat šiehtadallan ON olmmošvuoigatvuođakommišuvnna ( OV-kommišuvdna ) ásahan bargojoavkkus . 1 Evttohus , ahte sámegiella 30 oahppočuoggá lea geatnegahtton fágan 5 . – 10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus , rihkku prinsihpa ahte dán dásis eai leat geatnegahtton fágat , earret go 60 oahppočuoggá pedagogihkka ja oahppimáhttu . 1 Evttohit oanidit 10 jagis 5 jahkái dan gáibádusa ahte earáide láigohit vai deavdá doaimmahangeatnegasvuođa . 1 Evttoheaddjis dat lea ovddasvástádus ráhkadit plánaprográmmaevttohusa , ja ovddasvástideaddji eiseváldi fas galgá mearridit prográmma . 1 Evttohat vel mearrádusa kvalifiserejuvvon beroštusbadjedeattu birra vai doaimma maid sáhttá diktit álggahit daid guovlluin mat leat erenomáš dehálaččat sámi geavaheapmái ja gos doaibma soaitá sakka negatiivvalaččat váikkuhit guovllu geavaheapmái . 1 Evttohasat sáhttet leat dušše ovtta listtas sámediggeválgii 1 Evttohasat mat eai leat válljehahttit eai sáhte oažžut mandáhta . 1 Evttohasat galget leat almmuhuvvon ovdanamain , goargguin ja riegádanjagii , vejolaččat maiddái virggiin ja ássanbáikkiin 1 Evttohasaid válljen 1 Evttohasaid válljedettiin deattuhuvvojedje sin persovnnalaš iešvuođat , dieđut ja máhttu , gaskkustanattáldagat , hutkáivuohta ja indu . 1 Evttohanvuoigatvuohta — listtuid eavttuheaddjit : 1 Evttoha ođđa njuolggadusaid man mielde muddet álbmotoaju vuođđosupmi 1 Evenášši ja Skániid suohkanat leat maiddái dál čielggadeamen galget go searvat sámegiela hálddašanguvlui , ja jos nu dáhpáhuvvá de šaddá skuvla hui deaŧalažžan dán guovllus . 1 Evenášši gielda lea stivrra čállingoddi ja das lea ovddasvástádus beaivválaš doaimmas . 1 Evenášši , Dielddanuori ja Skániid suohkanat leat álggahan prošeavtta skuvlla doaimma joatkimis . 1 Evenášši 1 Evenskjer Evenskjer 1 Evaluering av Sametingets tilskuddsordning ... 1 Evaluerenraporttain lea maiddái ráhkaduvvon čoahkkáigeassu , mii lea almmuhuvvon sierra raportan . 1 Evaluerenbargu galgá guoskat sihke O97:ii ja S97:ii . 1 Evaluerenbarggu dihte mii dál lea dahkkojuvvomin , ii leat Sámediggeráđi mielas riektá dál nammadit lávdegotti . 1 Evalueren čájehii earret eará ahte leat muhtun skuvlaeaiggádat mat eai leat oastán sámi oahpponeavvuid . 1 Evalueren čájeha maiddái ahte eambbogat leat bargagoahtán dujiiguin ja ahte ortnet lea buvttihan buoret gávpejođu ealáhusas . 1 Evalueren čájeha ahte guovddáš lea leamaš mielde ovddideamen ja čađaheamen prošeavttaid guovddáža ulbmiliid ja mandáhta siskkobealde . 1 Evalueren čájeha ahte dáin váikkuhangaskaomiin lea positiivvalaš váikkuhus smávva báikegottiide . 1 Evalueren čadnojuvvo buot fásaide ja dásiide ja berre iskat addit máhtolašvuođa dehálaš faktuvrraid ja oktavuođaid birra main lea mearkkašupmi ođastusa ovdánahttimii . 1 Evalueren guoská goappašiid oahppoplánaide , sihke dáru ja sámi , ja guoskkahallá organiserema ja sisdoalu . 1 Evalueren guoská daidda gielddaide mat addet oahpahusa 10-jagi vuođđoskuvlla sámi oahppoplánaid ( O97S ) mielde . 1 Evalueren galgá guoskat dan ovdáneapmái mii dáhpáhuvvá vuođđoskuvllas maŋŋá go O 97 ja S 97 lea váldojuvvon geavahussii . 1 Evalueren galgá geavahuvvot vuođđun earret eará árvvoštallat dan ahte galgetgo guovttegielatdoarjagii biddjojuvvot meroštallannjuolggadusat ja movt dat vejolaččat galggašedje doaibmat . 1 Evalueremis boahtá ovdan ahte prošeavttain maid Sámediggi lea dorjon leamaš nana váikkuhus sámi kultuvra ja giella máh 2009– 2010 1 Evalueremis boahtá ee. ovdan ahte sámi joatkkaoahpahusas lea viiddiduvvon ulbmil eará joatkkaoahpahusásahusaid ektui . 1 Evaluerema bokte berre čuvget movt sámi oahppoplánat leat doaibman , ja oahpahusa dássásašvuođa dán guovtti oahppoplána mielde . 1 Eva Stina Anderson , Måefie . 1 Eva Josefsen Nils Henrik Måsø 1 Eva Josefsen Magnhild Mathisen 1 Eva Josefsen , áššeovddideaddji 1 Eva Josefsen ( čoahkkinortnet ) 1 Eva Jejlid 1 Eva Danielsen Husby , Einar Johansen sadjásaš lahttu . 1 Eva Anette Wilks , Snåase . 1 Euroriikkat lohpidedje vuossárgga juolludit 150 miljárdda euro sturrosaš loana IMF geavahussii . 1 Eurohpás leat sihke riikkat ja fitnodagat , maid árvvoštallet seammá sihkkarin go molssaevttolaš investeremiid Amerihkás ja Ásias . 1 Eurohpás lea árvvu mielde 25 miljovnna guolásteaddji . 1 Eurohpás ii leat ráđđi dákkárii – boasttuvuohta lea historjjálaččat stuoris . 1 Eurohpáráđi rámmakonvenšuvnna riikkagottálaš veahádagaid suodjalusa birra maiddái máinnašuvvo oanehaččat vuolábealde . 1 Eurohpáráđi rámmakonvenšuvdna riikkagottálaš veahádagaid suodjalusa birra 1 Eurohpáráđi resolušuvdna das mo Norga lea čuovvolan Unnitgielaidlihtu jagi 2007 rájis , buktá čielga árvalusaid čuovvovaš čuoggáiguin : • Norga ferte buoridit julevsámegielas ja oarjilsámegielas oahpponeavvoráhkadeami ja dáid gielaid oahpaheddjiid oahpahusa • Norga ferte sihkkarastit ahte sosiála- ja dearvvasvuođaásahusat mat leat sámi hálddašanguovllus , fállet bálvalusaid sámegillii • Norga ferte sihkkarastit ahte álbmotregistaris ja eará almmolaš registariin ja ásahusain lea vejolaš geavahit sámi čállinmearkkaid Eurohpáráđi áššedovdi lávdegoddi deattasta ahte julevsámegiella ain lea rašis dilis . 1 Eurohpáráđi lihttu guovlo- dahje veahádatgielaid várás , vrd. kapihttaliin 7 1 Eurohpáráđi geassemánu 2007 resolušuvdna Unnitlohkogiellasoahpamuša Norgga geavaheami birra ávžžuha ahte Norga sihkkarastá ahte álbmotregisttar ja eará almmolaš registarat ja ásahusat dorjot sámi čállinmearkkaid geavaheami , gč. kap. 19.3.2 . 1 Eurohpáráđi eks ­peartakomitea suokkarda ja guorahallá raportta . 1 Eurohpáráđi charter mii guoská regiovnnaid ja unnitlohkogielaide ( geahča kap. 19.3.1 ) art. 14 Rá ­jiidbadjel šiehtadusat geatnegahttet stáhtaid láhčit dili ja ovddidit riikkaidgaskasaš ovttasbarggu , earet eará oahpahussuorggis . 1 Eurohpádutkan ja - čielggadeapmi , eurohpádigáštallan ja diehtojuohkin . Eurohpáuskkádat ( - portála ) . 1 Eurohpá uniovnna konstitušonála dovddasteapmi das ahte sámit leat álgoálbmot Eurohpás geatnegahttá uniovnna maiddái álggahit erenoamáš doaimmaid sihkkarastin dihte sámiid vuoigatvuođaid , earret eará ealáhusaid , kultuvrra ja giela dáfus ; 1 Eurohpá rámmakonvenšuvdna nationála unnitlogu álbmogiid gáhttema birra mearriduvvui Eurohpáráđi ministtar lávdegottis jagi 1994 ja Norga dohkkehii dan konvenšuvnna jagi 1999 . 1 Eurohpá riikkaide lea maid dát dehálaš . 1 Eurohpá regiovdnan lea Romsii dehálaš searvat arenaide main riikka eiseválddit eai leat ovddastuvvon . 1 Eurohpá Uniovnnas mearriduvvui jagi 2002 loahpageahčen rámmamearádus mii guoská čáhcepolitihkkii ( mearrádus 2000/60/EU ) . 1 Eurohpá Uniovnnas mearriduvvui jagi 2002 loahpageahčen rámmamearádus mii guoská čáhcepolitihkkii ( mearradus 2000/60/EU ) . 1 Eurohparáđđi mearridii Eurohpá regiovdna- dahje unnilohkogielaid soahpamuša ( European Charter for regional or minority languages ) jagi 1992 gáhtten dihte unnitlohkogielaid , vai Eurohpá kultuvra seailluhuvvo oktan ovttastuvvon ja girjás kultuvran . 1 Eurohparáđđi ja EU leat julggaštan jagi 2001 Eurohpalaš giellajahkin . 1 Eurohparáđđi ii vel leat meannudan dan gárvásii miessemánus 2009 . 1 Eurohpaovttasbarggus sáhttá 1 Eurohpalaš telekomstandárden ( ETSI ) lea mearridan oktasaš standárdda mas sámegiela čállinmearkkat sáhttet šaddat fidnemis mobiltelefovdnatastatuvrras . 1 Eurohpalaš lihtu regiovnna ja vehádatgielaid áššedovdi lávdegoddi dovddaha raporttastis vuorjašuvvama das , mo Norga lea čađahan lihtu , ja ahte lullisámegiella lea hirbmat rašis dilis . 1 Eurohpalaš lihttu guovllu- ja veahádatgielaid birra dohkkehuvvui mearrádusa bokte Eurohparáđis skábmamánu 5. 1992 . 1 Eurohpalaš lihttu guovllu- dahje minoritehtagielaid birra doaibmagođii jagi 1998 . 1 Eurohpagelbbolašvuođa huksen Fylkkaráđi jođiheaddji Paul Dahlø čujuhii iežas sártnis fylkkadiggái juovlamánu 5. b. 2006 ahte riikkaidgaskasaš ovttasdoaibman regionála dásis lea dehálaš eaktun dasa ahte davvi ahtanušašii ja ovdánivččii . 1 Eurobonusčuoggáid dinen ja atnin 1 Euohpálaš sihkkarvuođa- ja suodjaluspolitihkka ( ESDP ) . 1 Eu-rohpas leat máŋgga regiovnnas seammalágan hástalusat . 1 Etáhtta áigu bearráigeahččat ahte sámi gelbbolašvuhtii gullevaš gažaldagaid digaštallet ja čuovvolit go suohkaniidda ain ásahit kantuvrraid . 1 Etáhtta mearrida ja dárkkista álbmotoadjodivvaga ja lassiárvodivvaga , gáibida lassiárvodivvaga ja ollu eará divvagiid stáhta ovddas , ja mearrida ja gáibida árbendivvaga . 1 Etáhtta lea Mo i Ranas . Bargun dalle lei gáibidit ekonomalaš ráŋggáštusgáibádusaid maid politiijaid ja duopmostuolut ledje cealkán . 1 Etáhtta lea Mo i Ranas . 1 Etáhtta galgá čađat raporteret iežas bargguid birra mat gusket sámi doaimmaide . 1 Etáhtta galgá bargat dan badjelii ahte dieđut maid olbmot dávjá ohcalit , leat gávdnamis sámegillii interneahttasiidduin www.nav.no , mat gusket etáhta doarjagiidda ja geavaheddjiid vuoigatvuođaide . 1 Etáhtat ledje bovdejuvvon mielde prosessii veahkkin ráhkadit dán strategiijaplána , muhto leamaš hui unnán beroštupmi dasa . 1 Etáhtat / doaimmat mat bidjet dieđáhusaid / almmuhusaid mat eai almmuhuvvo Nordlys-aviissas , fertejit ieža ordnet sámegiel jorgaleami ja almmuhit sámegiel aviissas . Goluid gokčá eaŋkil etáhtta / doaibma . 1 Etáhtastivrema ja gilvoekonomalaš sekšuvdna Sekšuvnnas lea ovddasvástádus Gilvobearráigeahču hálddahuslaš etáhtastivremis ja dat galgá fágalaš etáhtastivrema oktiiheivehallat . 1 Etáhtas leat vihttanuppelot bargi guovtti ossodagas , ealáhusossodagas ja plána- ja suohkaniid ossodagas . 1 Etáhtas leat ovcci bargi ja sullii 10 miljon ruvdnosaš doaibmabušeahtta . 1 Etáhtas leat 500 bargi ja dat lea organiserejuvvon direktoráhtan mas leat váldokantuvra Troandimis ja vel 7 regiuvdnakantuvrra ja bearráigeahččokantuvrra . 1 Etáhtas lea ee. ovddasvástádus bearašsuodjalussii ja ovttaseallindoaimmaide , mánáidsuodjalanásahusaide , biebmoruoktobálvalussii , bearaš- ja lagaš birrasii vuođđuduvvon bálvalusaide ja dat galgá maid addit fágalaš veahki suohkaniidda mánáidsuodjalanáššiin , adopšuvnnain jna. . 1 Etáhtajođiheapmi 1 Etáhtaid bargiidáššit , ea. ea prinsihpalaš áššit bálkká- ja bargodili birra , lágaid- ja njuolggadusaid dulkon ja stuorát bargoveahkarievdademiid doaimmat . 1 Etáhtaid / guovddážiid sisamanahagaid galben Kanturuvssaid galben dárbbuid mielde ( čielggaduvvo etáhtahoavddain ) 1 Etáhtahoavda Stein Ovesen Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Etáhtahoavda Sedolf Slettli Govvideaddji : Maarit Markussen 1 Etáhtahoavda Petter Marstrander Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Etáhtahoavda Nina Chr. Badendyck Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Etáhtahoavda Jan Inge Hille Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Etáhtahoavda Bjørn Kavli Govvideaddji : Liisa Koivulehto 1 Etáhtahoavda : Kari-Mette Aaseth . 1 Etáhtahoavda : Hilde Jenssen 1 Etáhtahoavda : Ellen Østgård várás Romssa fylkkagirjeráju bokte • eaiggáduššá Romssa fylkkakulturguovddáža Kysten • jođiha Riikkaoassemusihkárortnega , Kultuvrralaš skuvlalávkka vuođđo- ja joatkkaskuvllas ja Girje- ja kulturbusse Lulli-Romssas Kultur i Troms bokte 1 Etáhtahoavda : Bjørn Kavli 1 Etáhta čađaha maid ollu eará bearraigeahččamiid mat gusket gálvvuid sisafievrredeapmái ja olggosfievrredeapmái . 1 Etáhta • lea Romssa fylkka kulturmuitosuodjalusa ovddasvástideaddji eiseváldi • juohká doarjagiid Romssa fylkka dáidda- ja kulturásahusaide • juohká spealloruđaid rusttegiidda mat leat valaštallama ja rumaslaš lihkadallama várás , ja báikkálaš kulturvisttiide • lea álbmotdearvvašvuođabarggus regionála oktiiheivehalli ja hoahpuheaddji • juohká doaibmadoarjagiid olggustallan- ja valaštallanorganisašuvnnaide ja - ásahusaide • lea rávven- , ovddidan- ja gelbbolašvuođaguovddáš skuvla- ja álbmotgirjerájuid ja sámi bibliotehkabálvalusa 1 Etáhta áigu maid ásahit rutiinnaid sámegielalaš dokumeanttaid jorgaleami ja ođasmahttima várás . 1 Etáhta váldoulbmil lea sihkkarastit ahte duollu ja divvagat mearriduvvojit riekta ja máksojuvvojit rievttes áigái . 1 Etáhta váldodoaibmamušat leat • • • • hálddašit kollektiivajohtalusa bussiin , fatnasiin ja fearggain hukset ja hálddašit 1 728 km fylkkageainnuid sáhtašit vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvlaoahppiid hálddašit gálvofievrridan- , mátkefievro- , táksi- ja ruvttosáhtašanlobiid • juohkit ruđaid doaibmabijuide mat dahket johtalusa dorvvolažžan • hálddašit doaibmaváillagiid sáhtašanbálvalusa • fievrridangearggusvuohta 1 Etáhta váldobargamušat leat : 1 Etáhta ovddasvástádus lea maid gozihit ahte gálvvut eai fievrreduvvo lobiheamit Norgii dahje olggos Norggas . 1 Etáhta ovddasvástádus lea juogadit doarjjaruđaid kultur- ja valáštallanorganisašuvnnaide ja vel álbmotdearvvašvuođabargui . 1 Etáhta nannemis veagalaččat . 1 Etáhta lea organiserejuvvon guđa guovddážin / ossodahkan ja vel advokáhtakantuvran ja dan hálddaša 2007 rájes hálddašanhoavda . 1 Etáhta hálddaša sullii 862 miljon ruvdnosaš bruttobušeahta ja sullii 743 miljon ruvdnosaš nettobušeahta . 1 Etáhta goluid gokčet ollásii dat institušuvnnat maid etáhtta bearráigeahččá . 1 Etáhta galgá geahččalit addit ovttaárvosaš fálaldaga buohkaide . 1 Etáhta galgá doaimmahit differensierejuvvon fálaldaga suohkaniid mánáidsuodjalussii go lea nu ahte muhtin máná ferte bidjat earásadjái go ruoktot , ja das galget biebmoruoktočovdosat deattuhuvvon . 1 Etáhta galgá bargat dan ala ahte dat dieđut mat dávjjimusat jearahuvvojit nav.no:s , namalassii etáhta addodagat ja vuoigatvuođat , galget leat gávdnamis sámegillii , seammás go lágaid ja láhkaásahusaid jorgaleapmi sámegillii čuovvoluvvo oktilaččat . 1 Etáhta fuolaha oktilit dárbbu meannudit ja čielggadit áššiid ja jođihit prošeavttaid politihkalaš njunnošiid ovddas , ja das lea bajimus ovddasvástádus oktiiordnet fylkkasuohkana ovddidanprošeavttaid ja hábmet bajimus politihka . 1 Etáhta bargun lea maid leat veahkkin ovddidit máhttui vuođđuduvvon mánáidsuodjalusa mii váldá vuhtii kultuvrra . 1 Etternavn ved adopsjon Blir noen son er under 18 år adoptert , får vedkommende adoptantens etternavn med mindre annet er fastsatt i forbindelse med adopsjonen . 1 Etternavn son ved lovens ikrafttredelse består av to navn forbundet med bindestrek , anses son et dobbelt etternavn bestående av to etternavn . 1 Etternavn , fornavn og mellomnavn § 3 . 1 Etter ordlyden er de nærliggende å legge til grunn ahte urfolket må være representert i de organer son treffer vedtak og forestår forvaltningen av ressurser på urfolkets områder » . ( Dat oassálastinvuoigatvuođat mat addojuvvojit , leat nannoset go hálddašanlága dábálaš oasehasvuoigatvuođat . 1 Ett år med domantrening . 1 Etnografisk musea 1938 . 1 Etnografisk musea 1938 1 Etnisk identitet i offisiell statistikk – noen variasjoner og utfordringer generelt og i en samisk kontekst spesielt . 1 Etnisitehta , giella ja kultuvra lealoasit maidda dán oktavuođas ferte bidjat stuorra deattu . 1 Etihkalaš njuolggadusat Sámedikki politihkkáriidda . 1 Etihkalaš njuolggadusat Sámedikki politihkkáriidda 1 Etablering av Finnmarkseiendommen uten ahte de er gitt slikt samtykke , vil på den annen side innebære ekspropriasjon av rettigheter son er anerkjent i rettslige avgjørelser i Norge og son følge av Konvensjonen . 1 Et tidskifte i sørsamenes kulturreising . 1 Et fornorskningsinstrument . 1 Estera mielas livččii okta čoavddus hásttuhit ádjáid ja áhkuid oassálastit eanebut mánáidmánáid sámegieloahpahussii , ovdamearkka dihte sáhtášii bovdet sin maid váhnenčoahkkimiidda , gos háleštit das mo sii sáhttet nannet mánáidmánáid sámegielmáhtuid . 1 Ester muitala ahte ollu ohppiin geat ožžot sámegieloahpahusa , leat áhkut ja ádját Njávdámis , Reaisavuonas dahje Unjárggas . 1 Ester Johnsen:– Váhnemiin leat stuorra vuordámušat mánáid sámegiela oahpahussii 1 Ester Johnsen oaivvilda okta sivva dasa lea ahte sámegiel oahpaheaddjit šaddet leat okto iežaset bargobáikkiin . 1 Ester Johnsen lea okta Mátta-Várjjaga máŋgga sámegieloahpaheaddjis . 1 Ester Johnsen lea Deanus eret . 1 Ester Fjellheima lassiárvalus ođđa maoimuš teakstaoassin mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Ester Fjellheim 25 . 1 Espánnjii dat lei juo menddo maŋŋit go muhtun gonagaslaš rávvejeaddji olmmoš gávnnahii ahte ledje menddo stuorra erohusat riikka stuorra gollemeari ja riikka heajos buvttadeami gaskkas , ja dalle sii oidne ahte : » Bargu lea golli . ” 1 Espen R. Moen nammaduvvui 2. várrelahttun Norgga Báŋkku váldostivrii , Egil Matsen sadjái . 1 Espen R. Moen nammaduvvo 2. várrelahttun Norgga Báŋkku váldostivrii Egil Matsen sadjái . 1 Errenáigi maŋŋil guorahallanvuoigatvuođa ja rogganvuoigatvuođa loahpaheami Das geas ovdal lea leamašan guorahallanvuoigatvuohta buoremus vuoruhemiin , ii sáhte oažžut ođđa guorahallanvuoigatvuođa seamma guovllus ovdal jagi maŋŋil ovddit guorahallanlobi loahpa . 1 Erohusat mat leat dagahan ahte muhtun gielladutkit geavahit namahusa sámegielat eai ge sámegielasuopmanat oidnojit easka go veardida suopmaniid mat geográfalaččat leat guhkkálagaid , omd. davvi sámegiella ja lullisámegiella . 1 Erohusat ledje erenoamáš stuorrát Muosáhis , gos ledje 59 proseanta dievddut SED-guovllus 51 proseantta ektui eará guovlluin suohkanis , ja Evenáššis 56 proseanta SED-guovllus , 49 proseantta vuostá muđui eará guovlluin . 1 Erohusat leat stuorrát go lea sáhka láhttuid dikšumis ja merkemis Norgga , Suoma ja bealde . 1 Erohusat leat stuorrát go lea sáhka láhttuid dikšumis ja merkemis Norgga , Suoma ja Ruoŧabealde . 1 Erohusat leat sihke miessešattu , njuovvandeattuid , njuovvanhivvodagaid ja massimiid hárrái . 1 Erohusat leat erenoamážit substantiivasojaheamis ( kasus ) , vearbasojaheamis ( gehčosat ja konstrukšuvnnat ) . Jienalaččat gal leat oalle ovttalágánat . 1 Erohusat goitge eai lean statistihkalaččat signifikánta , NRK dieđuin . 1 Erohusat galget čilgejuvvot . 1 Erohusaid fuobmá johtilit ja de sáhttá čađahit doaibmabijuid . 1 Erohusaid dássejit dat árvalusatge , ahte lasihit goluid doaibmabijuide mat galget geahpedit gárrenmirkkuid geavaheami ja buoridit vejolašvuođaid máhcahit servodahkii giddagasas čohkkájeaddjiid ja dubmehallan olbmuid . 1 Erohus sohkabeliid gaskkas lei erenoamáš ollu 2009:s – 190 nissona ja 120 dievddu . 1 Erohus lei erenoamáš stuoris Muosáin , doppe ledje SED-guovlluin 59 proseanta dievddut ja 51 proseanta muđui guovlluin suohkanis , ja Evenášis 56 proseanta SED-guovllus ja 49 proseanta muđui guovlluin . 1 Erohus lea šaddan danin go persovnnat geat ledje registrerejuvvon elektruvnnalaš jienastuslohkui , eai lean registrerejuvvon suohkaniid jienastuslohkui ja nuppeládje . 1 Erohus i % 1 Erna ii loga iežas goassege leat čiegadan bearraša sámi ruohttasiid , juoidá maid earát su sogas dađe bahát leat dahkan . 1 Erna Lyssand Hætta , seniorráđđeaddi Fágalaš hástalusat go álo lea unnitlogus . 1 Erkki Lumisalmi , Suopma 1 Eriksen ja Niemi leaba almmuhan " govttolaš hypotesan " ahte " suoma vára " haga " ii livčče dáruiduhttinpolitihkka sámiid ektui čađahuvvon dan mađi garrasit nu guhkes áigodaga badjel " . 1 Eriksen Hylland , T & Sørheim Arntsen , T. ( 2003 ) Kulturforskjeller i praksis . 1 Erik Lund-Isaksen 1 Erik Johnsen lei dán suorggi váldosárdneolmmái , man eanáš miellahtut orrot Davvi-Romssas . 1 Eriid heivehettiin konsešuvdnadárbbašeaddji trola- ja soaikonuohttefatnasiidda sáhttá guoskevaš čoahki olleseari juohkit ovttasturrosaš earrin ( ovttadatearrin ) , maid lohku sáhttá leat stuorát go guoskevaš fanasčoahki oassálasti fatnasiid lohku . 1 Eretvál- • buoridit earret eará ráđđeaddiid , oktavuođaoahpaljen muitala ahte nuorat válljejit . 1 Eretfárren ja riegádahttinvuolláibáza daguha boarásnuvvi álbmoga , mas gaskamearálašahki loktana danne go eai gártta doarvái ollu nuorat ahkejoavkkuide . 1 Eretfárren SED-guovlluin ja go eai šat fárre ruovttoluotta lea váldosivva njiedjamii . 1 Eretfárremat sáhttet dagahit dan ahte bajásšaddi buolva massá lagašvuođa báikkálaš servodahkii , lundui ja árbevirolaš ealáhusaide ja daidda gullevaš terminologiijaide , ja dieđuid daid birra . 1 Eretfárremat suohkaniin – Nuorta-Finnmárkulaččat fárrejit guhkimussii , Davvi-Romsalaččat oanehepmosii 1 Eretfárremat ja unnit riegádahttinlogut leat sivat dán ahkehámádaga rievdamii . 1 Eretfárremat 1 Eret fárren ja dat go šaddet unnán mánát daguha boarásnuvvi álbmoga SED-guovllus . 1 Eret fárren SED-guovllus , ja váilevaš fárren ruovttoluotta , lea váldo sivvan njiedjamii . 1 Eret dieđihuvvon olbmot leat maiddái bieđgut riegádanjagi ektui . 1 Erenomážit galgá váldit sámegiela ja kulturmáhttu ja máŋggaidgielat fálaldagaid . 1 Erenomáš mearkkašahttin lea mo areálageavaheapmi mearriduvvo ja mo dasa guoski beroštusriiddut čovdojit . 1 Erenomáš dehálaččat leat geavahanregeliid mearrádusat , ja boazodolliide galgá bures čilget mo geavahanregelat ráhkaduvvojit . 1 Erenoamášráđđeaddis John B. Henriksen galgá leat fágalaš ovddasvástádus prošeaktaoktiiordne ­jeaddjin nugo plánet , oktiiordnet ja čađahit prošeavtta . 1 Erenoamášráđđeaddi jođiha prošeavtta 1 Erenoamášpedagogihkka 1 Erenoamášpedagogalaš oahpponeavvuid ráhkadeapmái dárbbašit sierra doarjagiid . 1 Erenoamášoahpahus Guovdageainnus 1 Erenoamášluohkás integreremii 1 Erenoamášluohkás fertejedje oahpaheaddjit buorre muddui ieža ráhkadit oahpponeavvuid . 1 Erenoamášluohkás ; Ánne-goaski ohppiinis . 1 Erenoamášluohkás , nugo iežá luohkáinge , lei váhnemiin vuoigatvuohta válljet oahpahusgiela . 1 Erenoamášklássa lei guovtti ovddeš internáhttalanjas . 1 Erenoamážit čujuhuvvo ahte Davvi-Norgga guovllubuohcciviesu , RiTø , oktavuođas lea dárbu rievdadusaide / sierra doaibmabijuide . 1 Erenoamážit čilgejuvvui Snøhvit-prošeavtta stáhtus ja ovdáneapmi . 1 Erenoamážit áššiin ođđa minerálaláhka ja luossabivdu mearas . 1 Erenoamážit váilot resurssat máddodatgoziheapmái , ja dát hehtte dakkár hálddašeami mii čuovvu Stuorradikki mearrádusa ja regionála hálddašanplánaid . 1 Erenoamážit sámi guovlluin leat ovddiduvvon viehka unnán mátkkoštanbuktagat dahje giliturismadoaibmabijut eanandoalu vuođul . 1 Erenoamážit sin dihtii guđet duođaid buhcet . 1 Erenoamážit sii oidnet dan stuorra erohusa Norgga ja Ruošša gaskkas . 1 Erenoamážit ruovde- ja metállalinnjás lei váttis gávdnat saji sámi duodjái . 1 Erenoamážit radikála birrasiin lei olbmuin vuostemiella ja vávjjaskasvuohta diplomáhtaide ja sin bargovugiide , erenoamážit sin váibmilvuhtii šiehtadallat suollemasat . 1 Erenoamážit priváhta bienalaš muddemiid birra – huksenbargguid álggaheami áigemeari birra – vejolašvuođa birra oažžut guhkiduvvot áigemeari – ohcanmeannudeami birra ( § 12-4 , njealját lađas ) 1 Erenoamážit oahpu ja máhtolašvuođa bokte leat mii oahppan movt mii galgat gaskkustit máhtolašvuođa ja háhkat áddejumi min iežamet kultuvrra , min iežamet árbevieruid birra ja movt galgat hábmet iežamet rievttalašvuođa gáibádusaid . 1 Erenoamážit nuortasámi kultuvra dárbbaša sakka buriid doaibmabijuid , ja sii leat ferten vuordit guhká ovdalgo musea huksenbarggut álggahuvvojit . 1 Erenoamážit muittán oktii go ledjen internáhtas ja lei vahkoloahppa go galggaimet ruoktot . 1 Erenoamážit muittán go soames geardde vuosttaš čavčča gilde min mannamis bálgá lusa . 1 Erenoamážit muittán ahte jus muhtin lei dahkan juoidá bahádaguid , oahppit geat máhtte dárogiela sáhte čilget oahpaheaddjái ahte ii lean su sivva , muhto muhtin eará sivva . 1 Erenoamážit mii sávvat divodemiid ja lassidieđuid sámegiel báikenamaide . 1 Erenoamážit mii sáhttit oažžut doarjaga ja rávvagiid dakkár nissonfierpmádagain . 1 Erenoamážit mearrasámi vuoigatvuođat galget vuoruhuvvot dál loahpageahčen láhkabarggu . 1 Erenoamážit maŋimuš čuoggás lea guovdilis sadji strategiijas ja dan čuovvoleamis . 1 Erenoamážit lullisámegiela , julevsámegiela ja nuortalašgiela várás lea dárbu čađahit doaibmabijuid fargga , dadjá Hanssen . 1 Erenoamážit livččii lean dárbu joavkkuide geahčadit ášši dárkilit , go loahpalaš áššebáhpárathan ledje buohkanassii olles 80 siiddu , ja suohkadit čállojuvvon . 1 Erenoamážit lei siseatnama ja davvi giliid ohppiide álggus oalle stuorra váttisvuohtan , go sii eai ádden oahpaheaddji . 1 Erenoamážit lei nanu lassáneapmi 2007 rájes 2008 rádjái , go preassadoarjja lassánii 13,9 miljovnna ruvnnos 18,9 miljovnna ruvdnui . 1 Erenoamážit lei lohku vuollin Gaska-Nordlánddas , Lullisámeguovllus , Porsáŋggus ja Davvi-Romssas . 1 Erenoamážit leat sámegielagat ja sii guđet orrot Finnmárkkus geat dávjjimusat gehččet sámi tv-prográmmaid , dan bottu go hui stuora eanetlohku , mii rasttilda kategoriijaid , leat goit jobe oaidnán unnimusat ovtta sámeradio tvsáddaga maŋemus mánus . 1 Erenoamážit leat mii oaidnán ahte min álbmot oahpu bokte lea háhkan máhtolašvuođa daid kultuvrraid ja normatiiva ja rievttálaš standárddaid birra mat gusket min eallinvuohkái ja kultuvrii . 1 Erenoamážit leat boazodoalu orgánat vuorjašuvvan dainna . 1 Erenoamážit lea sámi kulturmáhttu Romssa joatkkaskuvllain lihkostuvvan . 1 Erenoamážit lea sámeradio tv-fálaldahkii leamaš garra beroštupmi maiddái sin gaskkas geat eai hálddaš sámegiela . ~ 1 Erenoamážit lea oassi mii válljii radio- ja tv-fálaldaga lassánan mearkkašahtti olu , 34 gitta 50 % rádjái . 1 Erenoamážit lea mis álgoálbmogiin doarjja guđet guimmiineamet . 1 Erenoamážit lea lassánan dat oassi maid boraspiret váldet . 1 Erenoamážit lea hástalussan sámi guovlluin ovddidit dáláš ja ođđa oalgebuktagiid muorraávdnasiid vuođul . 1 Erenoamážit lea dát minsttar čielggas vuorrasit sámi nissoniid gaskkas . 1 Erenoamážit lea dárbu nanosmahttit vel ain eanet Sámedikki barggu guolástusaid hálddašeami oktavuođas . 1 Erenoamážit lea dárbu geahččat bearrái ahte sámi guovlluin geologalaš resurssaid geavaheapmi galgá árbevirolaš doaimmaide heivehuvvot . 1 Erenoamážit lea doaba doalloovttadat , mii ásahuvvui 1978-lága olis , adnon unohassan guovddáš guovlluin . 1 Erenoamážit lea dilli váttis eamiálbmogiin Ruošša davviguovlluin . 1 Erenoamážit lea dehálaš oažžut čielgasat gova daid gielaid dilis ja ovdánanvejolašvuođain mat leat mearrasámi ja márkosámi guovlluin , ja julevsámi ja oarjilsámi guovlluin . 1 Erenoamážit lea dehálaš mearkkašit ahte eanet sámi dáiddárat ja prošeavttat leat oainnusin dahkan iežaset erenoamážit doaimmaheami dáiddasuorggis , earret eará musihkas . 1 Erenoamážit lea deattuhuvvon man deaŧalaš lea oažžut čielggasin dan movt lávdegoddi ádde ILO-konvenšuvnna nr 169 artihkkaliid 14 , 13 ja 15 . 1 Erenoamážit jávrrit lahka dálu , adnojuvvojedje gullat dállui . 1 Erenoamážit jođihit iešguđetlágan fágabirrasiid . 1 Erenoamážit joŋaid leat olbmot vuovdán . 1 Erenoamážit jagi 2009 lei čielga erohus sohkabeliid gaskkas , 190 nissona 120 dievddu vuostá . 1 Erenoamážit heivehuvvon oahpponeavvut . 1 Erenoamážit heađástuhtti lea lulli- og julevsáme ­giella dilli , muhto maiddái davvisámegiella čilgejuvvo áitojuvvon giellan . 1 Erenoamážit guoská dát sámegielat áviissaide main lei váldodeaddu SisFinnmárkkus . 1 Erenoamážit guoská dát luosa eretvánddardeapmái , ahtanuššamii ja gođđanvánddardemiide . 1 Erenoamážit guoská dát luosa eret vánddardeapmái , ahtanuššamii ja gođđanvánddardemiide . 1 Erenoamážit guoská dát Romssa suohkanii ja dan lagašbirrasii , gos áigodagas lassánii bargguiduhttin 1.397 ( 3,7 % mii lea eanet go gaskamearálaččat riikkas . 1 Erenoamážit go jurddašit dan go Sámediggi lea dohkkehan justiisalávdegotti njokkardan boazodoalu ovddastusa Finnmárkkuopmodaga stivrii , mii lea áidna sámi ealáhusovddasteaddji . 1 Erenoamážit giitit ásahusaid mat leat ruhtadan almmuheami . 1 Erenoamážit gaskaboddasaš ja fievrridahtti visttiid , huksehusaid dahje rusttegiid birra dassážiigo ođđa huksenáššeoassi biddjojuvvo doibmii . 1 Erenoamážit galgá rádjalovssaid dilli deattuhuvvot dego oassin sámiid oktasaš historjjás , go geahččá dáruiduhttin ¬politihka olis . 1 Erenoamážit galgá raporterejuvvot mo dat ruđat geavahuvvojit , maid nationála gealboguovddáš beassá hálddašit . 1 Erenoamážit galget boazodoalu eanangeavaheapmi ja vuoigatvuođat árvvoštallojuvvot , dainna ulbmiliin ahte bisuhit ja ovddidit guoddevaš boazodoalu . 1 Erenoamážit fuobmájin movt ivnnit rivde mánus mánnui , ja mun jerren manne . 1 Erenoamážit ferte sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusaid , meahccegeavaheami ja servodateallima luondduvuđđosa . 1 Erenoamážit ferte báikkálaš eaiggátvuohta ovddiduvvot ja bisuhuvvot dakkár ealáhusain main luonddu resurssat leat vuođđun . 1 Erenoamážit ferte báikkálaš eaiggátvuohta ovddiduvvot ja bisuhuvvot dakkár ealáhusain main luonddu resurssat leat vuoññun . 1 Erenoamážit energiijaáššiid oktavuođas . 1 Erenoamážit dát guoská boazodollui . 1 Erenoamážit dát dárbbašuvvo guovlluin mat leat sámi guovddášguovlluid olggobealde . 1 Erenoamážit dárbbašuvvo dát guovlluin mat leat sámi guovddášguovlluid olggobealde . 1 Erenoamážit dáidet leat hástalusat vurdojuvvon temperatuvrra loktaneami dihte ja danne go lasket ekstrema dálkkit . 1 Erenoamážit deattuhuvvui museaođastus ja fágalaš hástalusat dan oktavuođas . 1 Erenoamážit deattuhuvvojit guovllu čearddalaš ja kultuvrralaš girjáivuohta , regiunála , nationála ja riikkaidgaskasaš oktavuođas . 1 Erenoamážit deattuhuvvo ahte lea buorre go dien muttos ollu ruđat ealáhusulbmiliidda mannet smávvafitnodatdoaimmaide . 1 Erenoamážit deattuhit sii EO ja USA márkaniid vuhtii váldima . qo dat soitet ohcat eará qeoggiid sadjái jus geahččalandoaibma maniduvvo 1992 rádjái . 1 Erenoamážit dan saji ektui mii ON:s lea vuostálasvuođaid čoavdin . 1 Erenoamážit boktet tv-sáddagat beroštumi , sihke sámi álbmogis ja muđui álbmogis . 1 Erenoamážit boazologu heiveheapmi Finnmárkkus , muhto maiddái boazolohko- ja boahtojuogadeapmi , leat leamaš guovdilis áššiin go leat ságaškuššan ekonomalaš váikkuhangaskaomiid láhčima Boazodoallolága bokte maŋimuš jagiid . 1 Erenoamážit biibbalhistorjjás . Ovtta muitalusa in goassege vajálduhte . 1 Erenoamážit berre čilget njiŋŋelasnjuovvama ektui , ovdamearkka dihte jus olu njuovvá heitot bohccuid jna. . 1 Erenoamážit berre čilget njiŋŋelasnjuovvama ektui , ovdamearkka dihte jus olu njuovvá heitot bohccuid jna. 1 Erenoamážit berre hukset strategiija mas báikkálaš veahkadat oažžu govttolaš oasi ávkeárvvuin ja ovdduin mat luovvanit . 1 Erenoamážit beroštat das mo dát čearddalaš morráneapmi dihkkáda ođđa čuohtejagi vuostá , sihke ideologalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Erenoamážit Sis-Finnmárkkus lea oassi stuoris , ja dáppe lea fárren iežas suohkanguovddážii mii áinnas vuhtto . 1 Erenoamážit Ruošša-mátki lei hui mávssolaš ohppiide . 1 Erenoamážit Oarje-Finnmárkkus lea dát ovdáneapmi čielgasit nu , muhto ii nu čielggas SisFinnmárkkus . 1 Erenoamážit Nuorta-Finnmárkkus , Oarje-Finnmárkkus ja Davit Nordlánddas lea nissoniid nettoeretfárren áigodagas leamaš stuorit go dievdduin . 1 Erenoamážit Nuorta-Finnmárkkus , Oarje-Finnmárkkus ja Davit Nordlánddas lea nettoeretfárren nissoniid gaskkas leamaš gaskkohagaid stuorát go dievdduid gaskkas . 1 Erenoamážit Norlándda čađa , mii de galgá fievrridit dán fámu , mas dasa lassin leat stuorra plánat áŋgiruššat johka- ja bieggafámuin . 1 Erenoamážit Norgga boarrásat leat viššalat ja čeahpit neahttageavaheaddjit go boarrásat eará riikkain . 1 Erenoamážit Kárášjogas dáid evttohusaid vuosttaldedje sakka . 1 Erenoamážit Guovdageainnus ja eará Finnmárkku boazodoallosuohkaniin ledje dál ollu eanet geat sávve váldit boazodoallooahpu . 1 Erenoamážit Govdaluovttas ferte leat leamaš heittot . 1 Erenoamášgelbbolašvuođa dárbu EU ektui lassána dađistaga , ja SPR ferte oažžut resurssaid deaividit dáiguin hástalusaiguin boahtteáiggis maiddái dán suorggis . 1 Erenoamášdieđiheaddji čujuhii raporttastis ahte boahttevaš guovtti jagis áigu son bidjat guovddážii raportta hábmema fitnodagaid ovddasvástádusas árvvus atnit álgoálbmotvuoigatvuođaid . 1 Erenoamášdieđiheaddji ávžžuhusa vuođul bivdá SPR organisašuvnnaid ovddidit áššiideaset čálalaččat ovdal konferánssa dahje konferánssas , mii álkidivččii erenoamášdieđiheaddji raportačállima . 1 Erenoamášdieđiheaddji áigu fokuseret fitnodagaid ovddasvástádusa álgoálbmogiin 1 Erenoamášdieđiheaddji galgá suokkardit ja čuvget riikkaidgaskasaš soahpamušaid rihkkumiid , ávžžuhit ráđđehusaid guorahallat dihto dáhpáhusaid ja dieđihit ON olmmošvuoigatvuođaráđđái . 1 Erenoamášdieđiheaddji deattuha ahte davviriikkalaš sámekonvenšuvdna nannešii sámiid vuoigatvuođaid miehtá Sámi . 1 Erenoamášdearvvasvuođabálvalusas departemeanta áigu eaiggádin stivret ja gozihit sámi álbmoga vástevaš bálvalusfálaldagaid . 1 Erenoamáš čábbát duddjojuvvon heargeleaŋggat , Guovdageainnu gilišiljus . 1 Erenoamáš čielggas lea dat Oarje-Finnmárkkus , muhto Sis-Finnmárkkus ii vuhtto nu čielgasit . 1 Erenoamáš áŋgiruššan DavviNorggas lea maiddái mielde Doaibmaplánas . 1 Erenoamáš áitta lullisámi kultuvrii leat guohtoneatnamiid rihkkumat . Sámiid geavahanvuoigatvuooain lea heajos doarjja riektigeavaheamis . 1 Erenoamáš váttis áššin lea leamaš eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuohta , mii gieđahallo julggaštusa 3. artihkkalis . 1 Erenoamáš vuoigatvuođat bohtet muhtumassii ovdan lágain , earret eará Deanulágas , ja čuvvot muhtumassii dološáiggi rájes geavaheami ja báikkálaš boaresvieruid . 1 Erenoamáš vuoigatvuođaid čáhce- ja eanaviidodagaide sáhttá dálá riikkalaš rievtti mielde oažžut máŋgga láhkai . 1 Erenoamáš sámi sisdoallu šattai buorremuddui čáhkket saji našuvnnalaš hápmái . 1 Erenoamáš suorggahahtti lea fuones rekrutteren ealáhussii sámi guovlluin . 1 Erenoamáš riektevuođuin oaivvilduvvo riektegustovaš duopmu dahje soahpamuš mii guoská buot gullevaš siiddaide . 1 Erenoamáš riektestandárddat leat gárgeduvvon riikkaidgaskasaččat vai eamiálbmogiid eallinvuohki ja kultuvra váfistuvvo ja gárgeduvvo . 1 Erenoamáš prošeavttat . . . . . . . . . . . 1 Erenoamáš prošeavttat 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá šiehtadusaid guhkidit gitta golmma jagi rádjai . 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá prošeakta oažžut guhkit áigemeari gárvvistit barggu gitta guovtti jagi rádjai maŋŋá doarjjareivve dáhtona , dán ferte erenoamážit vuođustit . 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá prošeakta oažžut guhkit áigemeari gárvvistit barggu gitta guovtti jagi rádjai maŋŋá doarjjareivve dáhtona , dán ferte erenoamážit vuođustit 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá prošeakta oažžut guhkit gárvvistanáiggi gitta guokte jagi rádjai maŋŋá doarjjareivve dáhtona , dat ferte sierra vuođustuvvot . 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá girječálliid ja jorgaleddjiid friijaoastit gitta guovtti jagi rádjai . 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá dán gáibádusas spiehkastit 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttá doarjja addojuvvot gitta 150 000 ru rádjai . 1 Erenoamáš oktavuođain sáhttet prošeavttat oažžut guhkiduvvot gárvvistanáigemeari gitta 3 jahkái doarjjareivve beaivádeami maŋŋá , dat ferte vuođustuvvot erenoamážit . 1 Erenoamáš oktavuođain lea dál vejolaš lihttoláigohit oktovuoigatvuođa fierpmástallat jávrriin . 1 Erenoamáš oidnosis lea Lulli-Norgga ja ÁlttáRáhkkerávjju biiriid stuora ovdáneapmi , muhto maiddái Gaska-Romssas ja Porsáŋggus lei lassáneapmi mihtilmas . 1 Erenoamáš oahpus Klinihkalaš odontologiijas biddjojuvvo deaddu fágasurggiide endodontiijii , periodontiijii , protetihkkii / gáskkestatdoibmii , muhto dat siskkilda maid eará surggiid , dego ovdamearkka dihtii gerodontologiija ja dento-alveolára kirurgiija . 1 Erenoamáš muitu lei ahte galggai váruhit olles áigge ahte petromávssain bisui čuovga . 1 Erenoamáš lei baicca dat ahte dákkár oahpaheapmi min bajásčuvgehuvvon eatnamis biddjui johtui easka 1960-logu loahpageahčen . 1 Erenoamáš ja árbevirolaš sámi ealáhussan ja kulturvuohkin lea boazodoallu huksejuvvon dábiid ja geavaheami ala dološ áiggi rájes , ja das lea erenoamáš riektesuodjalus , gč. Vuođđolága § 110 a ja álbmotrievtti njuolggadusaid álgoálbmogiid ja unnitloguid birra . 1 Erenoamáš hástalus sámi servodagas lea dattetge ahte ásahusat main lea oktavuohta politihkalaš mearrideaddji vuogádaga ja ovttaskas olbmuid dahje báikkálaš eahpeformálalaš fierpmádagaid gaskka leat unnán , bieđgguid ja leat unnán ovddiduvvon . 1 Erenoamáš guovddážis leat sámi vuorkádávvirat Norgga álbmotmuseas , Romssa museas ja Olgomuseas Sverresborgas . 1 Erenoamáš giitu Jo Saglie dárbbašlaš neavvagiid ovddas kapihttala maŋemus oasi barggus . 1 Erenoamáš gelbbolaš ohccit sáhttet biddjojuvvot virgekodii 1364 seniorráđđeaddi . 1 Erenoamáš geatnegasvuođat ja doaimmat § 3-1 . 1 Erenoamáš gažaldat bohciida siidda ektui , mii lávdegotti mielas galgá oažžut guovddáš saji lágas . 1 Erenoamáš garra oahpaheaddjit leigga áhčči ja bárdni Møgster , geat leigga oahpaheaddjin Goahteluovttas oktiibuot 1900-logu álggu rájes gitta 2. máilmmisoađi maŋŋá . 1 Erenoamáš fuopmášumi ferte giddet dárbui mii lea sámi hálddahanguovllu olggobealde . 1 Erenoamáš fuolalaš galgá leat bohccuid ragatáigge , guottetáigge , mearkun- , rátkkašan- ja njuovadanáigge . 1 Erenoamáš dás lea olbmuide go dát doalvu min maoosguvlui guhkkás historjjás , mas mis leat uhccán čálalaš gáldut . 1 Erenoamáš dárbbašlaš lea arvvosmahttit doaibmabijuid gielddain mat leat sámi hálddahanguovllu olggobealde ja mat leat ođđasislihkkanproseassas . 1 Erenoamáš dárbbašlaš lea 5.-10. dási oahpaheddjiide addit gelbbolašvuođa oahpahit sámegillii buot fágain ja ovddidit sámegielat fágaterminologiija ja resurssaid ja oahpponeavvuid . 1 Erenoamáš dáhpáhusain sáhttá diggi 2/3 eanetloguin mearridit fámuhuhttit dán lađdasa njuolggadusaid . 1 Erenoamáš doaibmabijut mánáidsuodjalusas sámi mánáide maid čilgejuvvojit . 1 Erenoamáš diliid geažil sáhttá doaibmabiju válbmema oažžut maŋiduvvot gitta 2 jagi rádjái maŋŋá doarjjareivve beaivádeami , dán ferte erenoamážit čilget . 1 Erenoamáš dehálaš lea guorahallat man muddui sápmelaččain olggobealde guovddáš sámeguovlluid , erenoamážit olggobealde Sis-Finnmárkku , lea dohkálaš mediafálaldat .  1 Erenoamáš dehálaš lea ahte čilgejuvvo soahpá go plána gustojeaddji bajimus plánaide dahje mielddisbuktá go dat rievdadusaid . 1 Erenoamáš dehálaš lea ahte álgoálbmogiin lea ovddastus Barentsovttasbarggu buot dásiin , maiddái Barentsráđis . 1 Erenoamáš dehálaš lea ahte mii dál lasihit doarjaga Sámi kulturfondii váile 2 miljon ruvnnuin . 1 Erenoamáš dehálaš lea ahte geatnegasvuođaid ja vuoigatvuođaid birra , mat gullet ráŋggáštusáššiid meannudeapmái ja eará eiseváldegieđahallamiidda , lea vejolaš viežžat dieđuid guđege sámegillii . 1 Erenoamáš dehálaš lea ahte bargiin leat buorit dieđut ja buorre máhttu sierranas árbevirolaš doaimmaid birra , ja ahte sáhttet oahpahit nuorabuidda sániid ja doahpagiid mat leat lunddolaččat dihtolágan dilálašvuođaide . 1 Erenoamáš deaŧalaččat leat njuolggadusat guohtungeavaheami ja boazologu birra . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea árvvoštallat boazodoalu areálageavaheami ja vuoigatvuođaid dainna áigumušain ahte ovddidit ceavzilis boazodoalu . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea suodjalit sámi ealáhusaid sámi luondduáddejupmái dávistemiin . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea oažžut sadjái deaŧalaš prinsihpaid ja ovttasbargoorgánaid rastá boazodollui . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea nannet rávisolbmuidoahpahusa dán guovllus , vai oččošeimmet eanet julevsámegiela geavaheddjiid boahtteáiggis , dadjá Laila Susanne Vars . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea eastadit vuvddiid goarideami geafes riikkain danne go guoskevaš guovlluin orrot álgoálbmogat , ja lea diehttelas ahte maiddái sii guldaluvvojit . 1 Erenoamáš deaŧalaš lea ahte nuorra guolásteddjiide leat doarjjaortnegat , vai sidjiide lea buoret dienas . 1 Erenoamáš deaŧalaš dán oktavuođas lea bargu sierra davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain , ON bistevaš eamiálbmotforuma ásaheapmi ja šiehtadallamat sierra eamiálbmotjulggaštusain eamiálbmogiid birra ONas . 1 Erenoamáš deasttat maid galgá fuolahit 1 Erenoamáš deastagat meahcceeatnamiid sámiid geavaheamis , leat cealkámušain namuhuvvon alimusriektemearrádusaid vuođul , fuolahuvvon riikkalaš riektenjuolggadusain dološ áiggi mánnosaš geavaheami hárrái . 1 Erenoamáš deasta galgá fuolahuvvot luonddu- ja kulturbirrasii , olggustallamii , eanadahkii ja eará almmolaš beroštusaide go lea sáhka huksemis gáddeavádahkii ja dehálaš čázadagaid gáddeguoraide . 1 Erenoamáš buorre lea go nissonolbmot čájehit beroštumi ja áŋgirvuođain háhket alcceseaset bargosajiid doppe gos sii ásset , dadjá stivrajođiheaddji Ann-Mari Thomassen . 1 Erenoamáš buorre lea dat go sámi dutkan ja alit oahpu lávdegottis lea visotsámi perspektiiva , mas sihke Ruoŧŧa ja Suopma leat mielde , dadjá loahpas várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Erenoamáš bissovaš oahpaheaddji lei Henrik Arild , gii lei álbmotskuvlla biirreskuvlaoahpaheaddji áigodagas 1860–1901 . 1 Erenoamáš allat lea bargguhisvuohta Guovdageainnu suohkanis , gos dat guhká lea leamaš bures badjel 10|SLIS}% . 1 Erenoamáš ahkit lea oaidnit ahte juste stáhtat main leat stuorra eamiálbmotjoavkkut háliidit ođđasis meannudišgoahtit eamiálbmotvuoigatvuođaid , dadjá Keskitalo . 1 Erenoamáš 50 000 ruvdnosaš doarjja juolluduvvo Sámi Nisson Forumii , poasttas doarjagat rádjerasttideaddji sámi organisašuvnnaide . 1 Erenoamáš 120 000 ruvdnosaš doarjja juolluduvvo oarjelsámi girjebussii . 1 ErenoamáS deatalaS lea gávnnahit vugiid movt coavdit dahje eastadit váttisvuooaid servodaga ja sámi mánáid gaskkas . 1 ErenoamáS deatalaS lea gavnnahit vugiid movt čoavdit dahje eastadit váttisvuoOaid servodaqa ja sámi mánáid qaskkas . 1 Eren " oamáži t lea hoahppu oažžut : - Fásta TV-sáddagiid sárnegillii - Sierra sámi radiokánala - Mánáid- ja oahpahusprorgámmaid sámegillii Váldolávdegotti árvalus mearriduvvui 1 Ereliiggán geatnegasvuođat mánáid institušuvdnaorruma oktavuođas Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dearvvašvuođainstitušuvnnaid ereliiggán geatnegasvuođain mánáid ektui , mat orrot institušuvnnain , dan vuolde mearrádusaid oapmahaččaid borramuš- , mátke- ja ijastallangoluid gokčamis , go sii máná dihtii orrot institušuvnnas stuorra osiid jándoris . 1 Ere ­noamáš deaŧalaš lea čalmmustahttit julev- ja oarjelsámiguovlluid gos sámegiella lea hearkkes dilis . 1 Ere noa ­mážit lulli- ja julevsámi guovlluin lea dárbu dakkár oahppan ovdaskuvlaoahpaheddjiide geain lea sámegielmáhttu . 1 Er de tvil om kven son etter desse reglane skal fastsetje skrivemåten av eit stadnamn , kan spørsmålet leggjast fram for departementet til avgjerd . 1 Eni Norge AS ja StatoilHydro Petroleum AS leat sádden huksen- ja jođihanplána , go sis leat vuoigatvuođat . 1 Enhver har plikt til å bruke sitt fornavn og etternavn son personnavn . Ingen kan ta , endre eller sløyfe navn på annen måte enn etter loven her . 1 Engeris lea viiddis hárjáneapmi ealáhuseallima jođiheaddjin 1 Engerdála suohkan lea 2007:s ja 2008:s ožžon 500 000 ruvnno jahkái čuovvolit dán prošeavtta . 1 Engerdála gildii lea Bargo- ja searvadahttindepartemeanta jagi 2007 ja jagi 2008 bušeahtain juolludan 500 000 ruvnno jahkásaččat vai bargu joatká , gč. 11.2.1.1 kap. 1 Enerly lea riegádan 1972:s ja orru Larkollenis Rygges . 1 Energiijačuovvoleapmi , energiijagoziheapmi Romssa fylkasuohkanis leat bures vuođđuduvvon dagaldumit energiijačuovvoleami ja energiijageavaheami dieđiheami hárrái , dat mearkkaša energiijačuovvolanvuogádat ( EOS ) . 1 Energiijasuorggis vuolláičállojuvvui energiijabeaktileabbondahkama- ja ođasmahtti energiija ovttasbargošiehtadus . 1 Energiijapolitihkka ferte leat dainna lágiin ahte geavaha oppalaš bargonávccaid máhtu , kapitála ja luondduriggodagaid mat leat fidnemis buoremus lági mielde biraslaš doahttalahtti rámmaid siskkobealde . 1 Energiijaovddideapmi Davvikalohtas - álgoálbmogiid vejolašvuođat ja hástalusat 1 Energiijageavaheapmi , dálkkádatgássaid ja nuoskkideaddji ávdnasiid luoitimat lundui , leat ealanávččalaš ovdáneami guovdilis fáttát . 1 Energiija ja buhtes čázi fidnen lea ge masa mii bidjat ollu fuomášumi boahtte jagiin . 1 Energiija ja bieggafápmu . . . . . . . . . 1 Energiija 1 Endringer i utlendingsregelverket ( rievdadusat njuolggadusain olgoriikkalaččaid várás ) 1 Endringer i samme etternavn En endring av stavemåten av et etternavn son bringer stavemåten nærmere den alminnelige uttalen av navnet eller nærmere skriftspråket for øvrig , regnes ikke son å ta et annet navn . 1 Endringer i andre lover Fra den tid loven her trer i kraft , gjøres følgende endringer i andre lover : - - - 1 Enaš oassi dáiddárstipeandda juolludusas addojuvvo bargostipeandan ja bargostipeandan nuorra / easkkaálgán dáiddáriidda . 1 Enandoallo- ja biebmodepartemeanttas lea váldoovddasvástádus biebmopolitihkas ja eanadoallopolitihkas . 1 En faktarapport . 1 En beretning om bosetning og kultur- på Sørværhalvøya . 1 Emma Margret Skåden , Nisu , 27 jagi , Evenskjer 1 Eláhus 1 Elverum suohkanstivrra lahttu 1 Else Turi lea jorgalan visot sámegillii , earret Inga Ravna Eira stiilla , maid son ieš lea jorgalan . 1 Else Målfrid Boine 1 Else Grete Broderstad 1 Elsa Laula Renberg riegádii 1877 ruoŧabeal Sámis . 1 Elsa Laula Renberg , 35 . 1 Elrávdnječuovga lei jáddaduvvon , dušše gintalat čuvge . 1 Elrávdnjehuksen Beiarn:is 1 Ellinor Marita Jåma ovddasvástádussuorggit leat : 1 Ellinor Marita Jåma deattuha dasto ahte skuvllain lea lága mielde geatnegasvuohta čuovvut daid oahppoplánaid maid Oahpahusdirektoráhta lea bidjan ja ahte erenoamáš deaŧalaš lea fuolahit ahte sámi mánát ja nuorat ožžot vejolašvuođa oažžut oahpahusa eatnigielas ja eatnigillii . 1 Ellinor Guttorm Utsi oaččui Sámedikki dásseárvobálkkašumi 1 Ellila , Nr. 15. duohken : Ole Henriksen 1 Elliin lea iežasárvu ja elliid lunddolaš dárbbuid galgá váldit vuhtii . 1 Elliidluodjaluslága rievdadeapmi 1 Elliid galgá gieđahallat dohkálaš lági mielde ja árvvus atnit , dadjá Brekk . 1 Elles gjeld reglane i forvaltningsloven kapittel VI . Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 ( i kraft 1 aug 2006 , etter res. . 1 Ellers kunde till ydermeere framgang Korsnes Skolemestere af Alten 1 gang i aaret rejse til Bergsfjord og der samle Loppens finner , randsage , bestyrche og undervise dem » . 1 Ellen Øseth ( SGB ) Jođiheaddji 1 Ellen Skjærsaker Tauland 1 Ellen Marit Wigelius , 43 . 1 Ellen Janne Tornensis , Sámediggi , tlf. 78 48 42 22 , ejt@samediggi.no 1 Elle čurvii munnje ja siđai doapmat . 1 Ellas leat leamaš máŋga luohttevašdoaimma . 1 Ella čađahii oahpaheaddjieksámena Nesna Oahpaheaddjiskuvllas 1954:s , ja sámegiela vuođđofága Osllo universitehtas 1964:s . 1 Ella šattai ovdagovvan , movttiideaddjin ja sus lea guovddáš sadji sámi historjjás , ja min váimmuin . 1 Ella massii áhččis , golbma etno / čeazi ja guokte muoŧá / siesá Dunderlandlihkohisvuođas 1948 geasi , dalle go Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi riikačoahkkináirasat máhcce ruoktot maŋŋil vuođđudančoahkkima Romssas . 1 Ella lei miellahttun : 1 Ella lei boarráseamos bearraša viđa mánás . 1 Ella Holm Bull válljejuvvui vuosttaš sámediggái 1989:s nr. 1 áirrasin 12 válgabiires Oarjelsámeguovlu , Oktasašlisttus Oarjelsámeguovllu Sápmelaččaide . 1 Ella Holm Bull riegádii golggotmánu 12. b. 1929 Røyrvikas . 1 Ella Holm Bull náitalii 1953:s boazoeaiggádiin Nils Holm Bull:ain Rørosas eret . 1 Ella Holm Bull lea ožžon máŋga bálkkašumi barggus ovddas : Kultur- ja girkodepartmeantta mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa jorgalanbálkkašumi , Davvi-Trøndelaga fylkka kulturbálkkašumi , Gonagasa ánsomedálje , Sámeráđi gudnebálkkašumi ja vuosttaš davviriikkalaš giellabálkkašumi Gollegiella . 1 Ella Holm Bull lea olles eallimistis bargan oarjelsámegiela ovddidemiin njálmmálaš ja čálalaš giellan , ja dan bokte lea son lokten oarjelsámegiela árvvu . 1 Ella Holm Bull lea maiddái čállán ollu oarjelsámegiel oahppogirjjiid mat geavahuvvojit sihke Norggas ja Ruoŧas . 1 Ella Holm Bull govviduvvo liekkusis , fuolalaš , fátmmasteaddji ja nana olmmožin . 1 Ella Holm Bull garrasit čuolai oarjelsámegiela ja – kultuvrra beali . 1 Ella Holm Bull 35 . 1 Ella Holm Bull , jámii ruovttus bearrašis luhtte Snåases . 1 Ella Holm Bull ( 1929-2006 ) ražái eallinagi orjješsámegiela ovddidemiin . Su ulbmil leai ahte loktet giela geavaheami sihke njálmmálaš ja čálalaš giellan . 1 Eliva Isaksen lea riegádan 1920:s Olmmáivákkis , Gáivuonas . Doppe lea son orron olles eallinagi . 1 Eliva Isaksen : 1 Eliva Isaksen ( Foto : Nils-Ole Dalvik ) 1 Elisabeth Erke Blaser 7 . 1 Elisabeth Erke Blaser 12.03.00 reive 1 Elisabeth Erke Blaser , áirasa nr. 6 Nils Henrik Måsø várrelahttu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Elisabet H. Guttorm 6 . 1 Elisabeht Erke Blaser šaddá Deanu válgabiire áirrasin dan áiggis go Nils Henrik Måsø:s lea pearmišuvdna . 1 Elin Sabbasen Geir Tommy Pedersen 1 Elin Sabbasen 1 Elin Mary Sabbasen 39 . 1 Elin Mary Sabbasen , áirasa nr. 38 johan Mikkel Sara várrelahttu , čoahkkimis 01.-04.06. 1999 . 1 Elin Mary Sabbasen 1 Eliasnjárgga bátnedivššohat Storsteinnes tannklinikk 1 Eli Skogerbø ( 2000 ) vuođđudallá dárbbu sierra sámi ja álgoálbmotmediaide earet eará dainna go lea dárbu arenaide politihkalaš oaivilávnnasteapmái sámi servvodaga siskkobealde , siskkáldas sámi digaštallamiidda giela , kultuvrra ja identitehta ovdáneamis , ja maiddái vai sámi álbmogis lea jietnaguoddi mii olaha guovddáš mearrádusdahkkiid sihke sámi servvodagas ja stuora servvodagas . 1 Eli Anne Nystad , Studeanta , Nieida , 21 , KÁRÁŠJOHKA 1 Elhattiid njiedjan orro njeaidimin konsumhattiid ( KPI ) lassáneami 2,3 proseanttas diibmá ž prosentii dán jagi . 1 Elgås lea su iežas studio gos gáiddusoahppu jođihuvvo , ja sii sáhttet ovddidit gáiddusoahppofálaldagaid eará skuvllaid ohppiide jus lea dárbu . 1 Elgå skuvla oaččui 450 000 ru. giellaovdánahttinprošektii Sámeálbmotfoandda bokte . 1 Elgå skuvla oaččui 450 000 ru. . Giellaovdánahttinprošektii Sámeálbmotfoandda bokte . 1 Elgå skuvla lea ožžon vásihusaid ja máhtolašvuođa mii lea deaŧalaš viidáset bargui giela ovddidemiin , ja mas lea nana ávki earáide geat maid barget issoras ollu sámegiela ovddidemiin , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Elgå skuvla lea jagiin 2007-2009 čađahan golmmajagáš giellaprošeavtta . 1 Elgå orohat dovddaha earret eará ahte dán sierraduopmostuolu vuođđu lea árbevirolaš eanandoallojuridihkalaš jurddašeapmi , ja ahte dat unnán dovdá boazodoalu . 1 Elgå bajásšaddanguovddáža oahppit leat maid leamaš dán prošeavttas mielde , ja doppe sámi oahppit leat hospiteren Snoasas . 1 Elgabivdu oktan parkabivdduin 1 Elevplasser 646 397 654 392 508 646 469 343 240 250 168 294 111 105 652 508 396 1 Elektrovnnalaš ohcanskovvi ja bagadusskovvi lea olámuttos kulturetáhta intraneahttasiidduin ohcanjagi 2008 rájes . 1 Elektrovnnalaš ID lea dárbbašlaš , nu ahte riikka ássiide álkimus vuohki váldit oktavuođa almmolaš ásahusaiguin šaddá digitála vuogádaga bokte . 1 Eldrid Aksnes lei sin oahpaheaddji . 1 Eldevik ohcamis Sámefondii jagis 1880 gullat ahte sus lea « hui váttis skuvlabiire » . 1 El Álto mearkkaša " aláš " , ja lea gávpot mii lea nu gohčoduvvon Alti Plano-šleađus , dasto bajábealde ceakko La Paza . 1 Eksáminerejuvvo sullii 10 váldofágastudeantta geat váldofágabargguin ledje sámi fáttáid guorahallan , ja čađahuvvui okta dr.philos. - gráda . 1 Eksáminerejuvvo sullii 10 váldofágastudeantta geat váldofágabargguin ledje sámi fáttáid guorahallan , ja čađahuvvui okta dr. philos. - gráda . 1 Eksámen- privatisttat 1 Eksámen sámegiella 3 - oahppit 1 Eksámen sámegiella 2 - oahppit 1 Eksportadárkkástussii guoski rievttálaš gažaldagat . 1 Eksporta 1 Ekspedišuvdnahoavddat 1 Ekspedišuvdnahoavda – Davviguovlluid ja internašunála mariinna ovttasbargguid Kirsten Ullbæk Selvig 1 Ekspedišuvdnahoavda Ulf Pedersen 1 Ekspedišuvdnahoavda Tom Gulliksen 1 Ekspedišuvdnahoavda Svein Efjestad 1 Ekspedišuvdnahoavda Roy Kristiansen 1 Ekspedišuvdnahoavda Petter J. Drefvelin 1 Ekspedišuvdnahoavda Ottar Ostnes 1 Ekspedišuvdnahoavda Nina Økland 1 Ekspedišuvdnahoavda Nils A. Dugstad , tlf. 22 24 46 10 Ovdakantuvra tlf. 22 24 46 19 1 Ekspedišuvdnahoavda Marit Wiig 1 Ekspedišuvdnahoavda Lene Lyngby 1 Ekspedišuvdnahoavda Kjell Myhren 1 Ekspedišuvdnahoavda Kasper Holand , tlf. 22 24 42 85 Ovdakantuvra tlf. 22 24 49 99 1 Ekspedišuvdnahoavda Karl A. Bilstad 1 Ekspedišuvdnahoavda Jan A. Halvorsen , tlf. 22 24 47 84 Ovdalatnja tlf. 22 24 47 77 1 Ekspedišuvdnahoavda Ingrid Vad Nilsen 1 Ekspedišuvdnahoavda Gundla Kvam 1 Ekspedišuvdnahoavda Einar Holtane 1 Ekspedišuvdnahoavda Birgitte Lange 1 Ekspedišuvdnahoavda Arne G. Arnesen , Ski 1 Ekspedišuvdnahoavda , Stáhtaministara kantuvrra riikkaidgaskasaš ossodagas 1 Ekspedisuvdnahoavda Gisle Norheim 1 Ekspedisuvdnahoavda Fridthjof Søgaard 1 Ekspearttaid . 1 Ekspeartajoavku evttoha ahte davviriikkaid sámekonvenšuvnna ulbmiliin lea duođaštit ja nannet dakkár vuoigatvuođaid sápmelaččaide , vai sii sáhttet seailluhit ja ovdánahttit gielaset , kultuvrraset , ealáhusaideaset ja iežaset servodateallima ja ahte riikkaráját unnimus lági mielde sin eastadit . 1 Eksistensiálalaš skuvlahistorjá Láhpis 1 Ekonomálaš resuššat váldolávdegottiid heaittihemiid oktavuodas , geavahuwojit joavkkuid politihkálaš doaimmaide , ja juogaduwojit joavkkuid áirraslogu vuođul Sámedikkis . 1 Ekonomiijastivren ja raporteren . . . Visogovva das mat ráđđádallamiid 1 Ekonomiijastivremis leat golbma beali mat galget doaibmat iešheanalit ja sierranassii , muhto mat ovttas doibmet dárbbašlaš ollisvuohtan . 1 Ekonomiijastivrema direktoráhtta ( ESD ) lea stáhta áššedovdiorgána , mii bargá stáhta ekonomiija- ja doaibmastivremiin . 1 Ekonomiijasekšuvdna ( EKJ ) Sekšuvdnajođiheaddji : Ossodatdirektevra Per Øystein Eikrem . 1 Ekonomiijas lea dássážii leamaš hui uhccán tearbmaovddideapmi sámegillii . 1 Ekonomiijaplána gielddalága § 44 vuođul sáhttá leat mielde doaibmaoasis . 1 Ekonomiijaossodaga jođiha ekspedišuvdnahoavda Nina Bjerkedal . 1 Ekonomiijalávdegoddi Økonomikomitéen 1 Ekonomiijalávdegoddi 1 Ekonomiijainstruvssa lea Senter for statlig økonomistyring region Hamar kvalitehtasihkkarastán stáhta ekonomiijanjuolggadusaid ektui . 1 Ekonomiijahálddašeapmi Sámedikkis galgá čuovvut stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusaid ja mearrádusaid ekonomiija stivrema birra stáhtas , daiguin lasáhusaiguin / dárkilastimiiguin mat bohtet ovdan Sámedikki iežas ekonomiijainstruvssa mearrádusain . 1 Ekonomiijafágas lei maid eanas eanandoalu rehketdoalu birra , vaikko dat lea áibbas eará go boazodoalu rehketdoallu . 1 Ekonomiija- ja stivrenossodat Ekspedišuvdnahoavda Fridthjof Søgaard Telefovdna : 23 09 65 00 1 Ekonomiija- ja hálddahussossodat ( EH ) ( goallostat dárogielat siidduide ) 1 Ekonomiija- ja hálddahusetáhtta Bargiid- ja organisašuvdnaguovddáš Dokumeantaguovddáš Huksen- ja opmodatguovddáš IT-guovddáš Diehtojuohkinguovddáš Ekonomiijaguovddáš 1 Ekonomiija- ja hálddahusa ovddasvástádussii gullet ekonomiija , bargit , IT , diehtojuohkin , viste- ja opmodathálddašeapmi , jussa ja kantorhálddahuslaš resurssaid ollislaš hálddašeapmi . 1 Ekonomiija ­njuolggadusat ja mearrádusat galget dattetge geava ­huvvot dan láhkai ahte dat addet Sámediggái vejolašvuođa árvvoštallamii álbmotválljen orgánan . 1 Ekonomiija stivrejuvvui Čáhcesullo bokte . 1 Ekonomiija lea dattetge rašši , jos luohttámuš gillá ráfehisvuođaid geažil , jos oljohattit njidjet dahje jos báŋkosuorgi oažžu ruhtadanváttisvuođaid . 1 Ekonomiija kapasitehtaávkkástallan lea liikká hui allat , ja ollu surggiin lea váttis gávdnat gelbbolaš bargofámu . 1 Ekonomiija ja hálddahusa fylkkaráđđi Fylkesråd for økonomi og administrasjon 1 Ekonomiija ja hálddahusa etáhtas ledje 2006 sullii 100 bargi ja 102 miljon ruvdnosaš nettobušeahtta . 1 Ekonomiija ja ealáhuseallin 1 Ekonomiija ja bargiid hálddašeapmi • Stáhta ekonomiijahálddašeami ( bušeahtta ja rehketdoallu ) , bargiid hálddašeami ja oastima ja háhkama oppalaš njuolggadusat gustojit . • 1 Ekonomiija ja bargiid hálddašeapmi • Stáhta ekonomiijahálddašeami ( bušeahtta ja rehketdoallu ) , bargiid hálddašeami ja oastima ja háhkama oppalaš njuolggadusat gustojit . 1 Ekonomiija buorideapmi Šiehtadus buorida orohagaid ekonomiija mearkkašahtti láhkai . 1 Ekonomalaš váikkuhangaskaoamit mearriduvvojit , ee. boazodoallolága ulbmiliid ja mearrádusaid vuođul . 1 Ekonomalaš váikkuhangaskaoamit ja eará ortnegat fertejit vuhtii váldit dan ahte eanadoallu lea oassi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođus . 1 Ekonomalaš váikkuhangaskaoamit galget oažžut áigái alla vuovdinmeari , árranjuovvama ja oaččuhit gárgedan- ja investerendoaibmabijuid vuoruheami . 1 Ekonomalaš vearredagut eai leat dáhpáhuvvan . 1 Ekonomalaš rámmat eai dávis duohta goluide . 1 Ekonomalaš rámma juolludusaide sámediggebušeahta bokte lea šihttojuvvon 4 350 000 ruvdnui . 1 Ekonomalaš rámma 2007s lea 1 884 000 ruvnno . 1 Ekonomalaš reaidduid váldooassi mii biddjo guvllulaš ovddidanbargui leat reaiddut stáhtabudjeahtta , prográmmakategoriija 13.50 guovllu- ja biraspolitihkka , poasta 551.60 doarjja fylkkasuohkaniidda guvllulaš ovddidemiide . 1 Ekonomalaš raporterema bokte galgá sáhttit oaidnit mo váikkuhangaskaoamit ásahusa iešguđet doaimmaide duođas leat geavahuvvon . 1 Ekonomalaš politihkka - Norgga ekonomiija lea hui nanus ja mii fertet sihkkarastit ahte dat buorre ovdáneapmi ii bissehuvvo gollolassánemiid bokte mat gártet stuorábun go dan maid gilvoáitojuvvon suorgi nákce duostut áiggi vuollái . 1 Ekonomalaš lávdegoddi lea raporttas Reindriften – skatter og avgifter , meroštallan ahte jahkásaččat seasttášii boazodoallu oktiibuot 31,5 miljon ruvnno jos ealáhus ii dárbbašivččii máksit geardedivada go investere bargoreaidduid ja jos dat luvvejuvvošii bensindivadis . 1 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat Sámi ásahusaid ovddideapmi sáhttá dagahit stuorra ekonomalaš goluid . 1 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat ... 45 1 Ekonomalaš hástalus 1 Ekonomalaš heiveheapmi . 1 Ekonomalaš eurohpágažaldagat , dás maiddái ØMUa ja EUa bušeahtta . 1 Ekonomalaš doarjja addo Sámeráđi bokte mii maiddái fállá Maggai čállingoddedoarjaga . 1 Ekonomalaš doaimmat nannet boazodoalu berrejit nugo Sámelávdegoddi evttoha , deattuhuvvot eanet go dássážii leat dahkkon . 1 Ekonomalaš doaibmabijut mat álggahuvvojit sámi guovlluin galget guoskat stuorát guovlluide go dušše Finnmárkui . 1 Ekonomalaš dimenšuvdna čájeha ekonomalaš gárgedeami dárbbu jeavdašuhttit erohusaid regiovnnaid gaskkas ja álbmogiid gaskkas . 1 Ekonomalaš bistevašvuohta ovdeha ahte gáibiduvvo buvttadanmunni , dienasnákca , goluidgeahpedanmunni , boahtodássi ja boahtojuogadeapmi . 1 Ekonomalaš avádat . Nannánvuođđu . 1 Ekonomalaš analysat mat gusket verrui ja juolludemiide stáhtabušeahtas , dasa gullá maid ovttasbargu gaskal oadsjosystema ja vearrosystema ja dienasjuohkima analysat . 1 Ekonomalaš ahtanuššan lea dađistaga buorránan , ja heahtedoaimmaid heaittiheapmi lea danin bures juo álggahuvvon , dadjá ruhtadanministtar Sigbjørn Johnsen . 1 Ekologalaš guoddinákca ovdeha guohtunvuđđosa hálddaheami nu ahte guohtundássedeaddu váfistuvvo guhkes áiggi vuollái . 1 Ekologalaš eanandoallu sáhttá váikkuhit vai ovddiduvvo eanet birasustitlaš eanandoallu , ja addit geavaheddjiide ollu fálaldagaid . 1 Ekologalaš bistevašvuohta ovdeha ahte biddjojuvvo mearrideaddji deaddu dasa ahte hálddahit guohtunvuđđosa nu ahte guohtundássedeaddu váfistuvvo . 1 Ekologalaš biebmobuvttadeamis lea lunddolaš sadji Norggas , sihke birasperspektiivvas ja vai sihkkarastá máŋggabealátvuođa geavaheaddjái . 1 Eivind Bråstad Jensen sámi skuvlakonferánssas Romssas , 2003 ( Govva : Svein Lund ) 1 Eivind Bråstad Jensen riegádii 1946:s ja lea bajásšaddan Romssas , gos váccii vuođđoskuvlla , joatkkaskuvlla ( gymnása ) ja universitehtii ráhkkanahttima filosofiija vuosttaš studeanttaid searvvis 1965:s . 1 Eivind Bråstad Jensen lea almmuhan máŋga girjji , ee. Fra fornorskningspolitikk til kulturelt mangfold ( Dáruiduhttinpolitihkas kultuvrralaš valljivuhtii ) ja Skoleverket og de tre stammers møte ( Skuvla ja golmma čeardda ovttastallan ) . 1 Eivind Bråstad Jensen 1 Eivind , Servodatmedisiinnalaš Instituhtta , UiTø , 9037 Romsa Gáivuona suohkan / Kåfjord kommune , 9148 Olderdalen / Dálošvággi Storfjord suohkan , 9046 Čávkos Finnmárkku fylkkagielda , Dearvvašvuođa- ja sosiálaetáhta , 9815 Čáhcesuolu Sàmi allaskuvla , Hánnoluohkká 45 , 9520 Guovdageaidnu Porsáŋggu gielda , Dearvvašvuođa- ja sosiálaossodat , 9712 Lakselv Davvi Girji , Pb 13 , 9735 Kárášjohka Utsi , Egil , Niittošjohka 21 , 9730 Kárášjohka 1 Eit nedervd stadnamn kan ikkje bytast ut med eit namn utan tradisjon på staden dersom ikkje særlege grunnar talar for de . 1 Eisseváldegeavat Kulturmuitolága ja Pána- ja huksenlága vuođul 1 Eisseválddit fertejit danne dohkkehit ahte sámiinge leat beroštumit vuostálagaid . 1 Eiseválddit čujuhit dákkár čađahemiin sámegieloahpahusas , sámegiela unnit dehálaš fágan go ovdamearka dihte fágat dárogiella ja eŋgelasgiella . 1 Eiseválddit ásahedje Sámi vuoigatvuođalávdegotti ja Sámi kulturlávdegotti , maid ulbmil lei duhtadit sámiid gáibádusaid . 1 Eiseválddit áigot joatkit bargat guvttiin váldovugiin vai váldojuvvošii vuhtii stáhtalaš ovddasvástádus sámi kultuvrras . 1 Eiseválddit sáhttet maiddái eará áššiin šiehtadit sirdit dan gelbbolašvuođa mii gielddaid ja regionála plánaeiseválddiid plánahálddahusas lea plánabarggu organiseremii ja plánaevttohusa ráhkadeapmái . 1 Eiseválddit sáhttet dihto dilálašvuođain seahkánit dáidda doaimmaide . 1 Eiseválddit sáhttet biehttalit mineráladoaimma jus erenlossa sámi beroštumit dan bearihit . 1 Eiseválddit sihte jávkadit guktuid gielaid . 1 Eiseválddit oide dážaduogáš oahpaheddjiid sámi ja kveana guovlluin , dát mearkkaša ahte ásahedje fidnogildosa skuvllas sámiide ja kvenaide . 1 Eiseválddit nappo háliidedje mearridit ja vákšut oahpaheddjiid barggu maiddái olggobealde skuvlla . 1 Eiseválddit muitaledje ahte dáruiduhttinpolitihkka sámiid ja kveanaid ektui lei dáid olbmuid buorrin . 1 Eiseválddit ledje balus go Suoma sisafárrejeddjiid lohku lassánii hirbmadit maŋŋá 1850 ja danin dáhtto nannet Norgga kultuvrra ja čeardadovddaldaga gáidosis ja uhkiduvvon rádjafylkkain davvin . 1 Eiseválddit leat árvvoštallagoahtán dárbbu ásahit gymnása riikii . 1 Eiseválddit leat maiddái vuhtiiváldán Sámi áššiid vuđolaš deasttan lága geavaheamis , mii mielddisbuktá ahte lága plánamearrádusat galget dulkojuvvot dan ektui . 1 Eiseválddit leat juo bargan ollu dán beales . 1 Eiseválddit leat iešguđet ládje láhčen ja áigot ain láhččet vejolašvuođa olahit buori proseassa vai lága mearrádusat galget doaibman áigumušaid ektui . 1 Eiseválddit gesse ruovttoluotta dán gáibádusa . 1 Eiseválddit galget dárkkistit mearrádusa easkka maŋŋel go boazodoallit , siiddat ja orohagat vuos leat ieža árvvoštallan , ja dušše dalle jus dáid árvvoštallamiid vuođul árvaluvvo boazolohku mii eiseválddiid mielas lea dohkketmeahttun allat . 1 Eiseválddit galget bidjat birasgáibádusa guollebiebmanealáhussii . 1 Eiseválddit fertejit maiddái , jos lea dárbu , nannet ja ovdánahttit dákkár doaimma . 1 Eiseválddit eai goassege nagot gávdnat rievttes boazologu go guohtumat gáržot ahte gáržot . 1 Eiseválddit deattuhit danne oarjelsámegiela , nuortasámegiela / goltásámegiela ja julevsámegiela seailluheami ja gárgedeami . 1 Eiseválddit bidjet návccaid dasa ahte buoridit geavaheddjiid ja čoavddajoavkkuid borramušgealbbu oahpahusas , dearvvašvuođas ja bargoeallimis . 1 Eiseválddit ballagohtet 1 Eiseválddiin lei nappo Muosát čielga sámi guovlun gos skuvlla oahpaheapmi ii lean olahan daid dáruiduhttinbohtosiid mat ledje ulbmilin . 1 Eiseválddiin leat maiddái geatnegasvuođat , riik ­kaidgaskasaš šiehtadusaid ja riikkagottálaš láhkamearrádusaid mielde , dieđihit stuorraservodahkii sámi kultuvrra birra . 1 Eiseválddiin lea čielga geatnegasvuohta , sámelága ja riikkaidgaskasaš šiehtadusaid vuođul maidda Norga lea guorrasan , bálvalit sámi veahkadaga sámegillii . 1 Eiseválddiin lea maid ovddasvástádus dasa ahte álbmot beassá oahpásnuvvat sámi kulturfálaldagaide ja daid geavahit , ja dakko bokte oažžut ipmárdusa sámi kultuvrra dilálašvuhtii Norggas . 1 Eiseválddiin lea maid erenoamáš ovddasvástádus sámegillii sámegiela giellanjuolggadusaid ovddasvástádusa bokte . 1 Eiseválddiide lea danne vuoruhuvvon doaibman mearridit váilevaš rámmaeavttuid . 1 Eiseválddiid plánaid mielde galggai skuvla leat dáppe dušše dassážii go Davvesiidda stáhtainternáhtta lei huksejuvvon ođđasit , dalle galge buot siskkit Lágesvuona mánát čohkkejuvvot dohko . 1 Eiseválddiid oainnu sivas minoritehtaid hárrái , de ii lean makkárge ágga bovdet sámiid ja kveanaid gulahallamii ja proseassa mielváikkuheapmái . 1 Eiseválddiid gáibádusat ahte galget oktasaš gilvalaneavttut girdifitnodagaid gaskkas , dagahit fylkka gaskaregiuvnna váivves dillái go buohtastahttá fylkka eará guovlluiguin . 1 Eiseválddiid dáruiduhttinpolitihka sadjái lea boahtán aktiiva sámepolitihkka vuođđolága vuođul . 1 Eiseválddiid bealis orro čielgasit eaktuduvvon ahte Sámediggi ii leat iešstivrejeaddji riektesubjeakta , muhto dat lea gažaldat masa sáhttet leat máŋgga iešguđetlágán oaivila . 1 Eiseválddiid bealis lea deháleamos gaska ­oapmi čuovvolit ovddasvástádusa sámi kultuvrii leamašan addit Sámediggái válddi stáhtalaš ruhtaduvvon sámi kulturdoaibmabijuide . 1 Eiseválddiid bealis lea daddjon ahte 1940:s lei skuvlalágideapmi Finnmárkkus buoret go Akershusa fylkkas . 1 Eiseválddiid addin lobi mielde sáhttá maiddái cegget oahceáiddiid ja gárddiid stáhta eatnamii ( § 39 ) ja muđui sáhttá almmá ohcama haga váldit stáhta vuovddis boaldámuša ja goahteávdnasiid ( § 40 ) . 1 Eira , K. I. ( 1993 ) : Halvårsrapport fra undervisningen i samiskklassen høsten 1992 . 1 Einar og Sissel Gullichsen , Røros / Plassje 2003 ( Govva : Svein Lund ) 1 Einar Storslett lea biddjojuvvon prošeaktajodiheaddjin jođihit doaimma ja beaivválaš barggu . 1 Einar Lifjell lea lávdegotti jođiheaddji . 1 Einar Lifjell Tor Nilsen 1 Einar Lifjell Steinar Pedersen 1 Einar Lifjell Per Solli 1 Einar Lifjell Isak M. O. Hætta 1 Einar Lifjell Egil Olli 1 Einar Lifjell , Lars Aage Brandsfjell , Marit Kristine Hætta , Ellinor Guttorm Utsi , Margreta Påve Kristiansen , Inger Anita Smuk ja Iver M. Eira leat nammaduvvon lahttun lávdegoddái mii galgá ráhkadit boazodoalloplána . 1 Einar Lifjell , Bjerka 1 . Marit Blind , Sulisjjelmmá 1 Einar Lifjell ( bargoortnegii ) 1 Einar Gullichsen válljejuvvui 1959:s Buolbmága gielddastivrii Olgešbellodaga ovddas . 1 Einar Gullichsen riegádii Ullensakeris Akershusas 1928:s ja válddii oahpaheaddjiskuvllaeksámena 1953:s . 1 Einar Gullichsen : 1 Einar Enger , Rakkestad , NSB ja Tine ovddeš direktevra . 1 Einar Amundsen ii lean go njealját luohkás go vuittii stiilačállingilvvu fáttáin » Váralašvuođat asehis jieŋa alde johtalit " . 1 Eilif Solberg Odd Mathis 1 Eilif O. Larsen ovddidii 1 Eilif O. Larsen gesii evttohusas ruovttoluotta . 1 Eilif O. Larsen evttohus čuoggái 3 mearriduvvon 22 jienain 15 jiena vuostá mat addojuvvojedje váldolávdegotti árvalussii . 1 Eilif O. Larsen evttohus §:ii 19 ja Aage Pedersen evttohus §:ii 3-7 ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Eilif O. Larsen buvttii čuowuvaš evttohusa : PerSoIli Hartvik Hansen buvttii čuowuvaš evttohusa : Anders Oskal Jienasteapmi 1 Eilif O. Larsen buvttii čuowuvaš evttohusa : Margrethe P. Kristiansen Hartvik Hansen buvttii Anders Oskal 1 Eilif O. Larsen buvttii čuowuvaš evttohusa : Johan Mikkel Sara Hartvik Hansen buvttii Anders Oskal 1 Eilif O. Larsen buvttii čuowuvaš evtohusa : Magnhild Mathisen Jienasteapmi Ing-lili Pavall oaččui 24 jiena . Magnhild Mathisen oaččui 9 jiena . 1 Eilif O. Larsen 20 . 1 Eilif O. Larsen 1 Eik oahpaheaiskuvllas , gos mun 1. ossodaga čađahin , mii eat oahppan maidige dan birra . 1 Eigar eller festar har òg rett til å uttale seg i saker son gjeld gardsnamn , når skrivemåten av gardsnamnet skal vere retningsgivande for skrivemåten av bruksnamnet . 1 Ei undersøking av vilkåra for å lære samisk i grunnskulen . 1 Egyptalaččat huksejedje gordnerájuid . 1 Egil om fápmudus dohkkehuwui ovttajienalaččat . 1 Egil Reimers Hálkavári báhčinguovlu . 1 Egil Olli válljejuvvui SPR ođđa stivralahttun . 1 Egil Olli sárdni ráđđehusa konferánssas 1 Egil Olli sámediggeráđis vástidii gažaldahkii 26.05.10 dii 13.30 Lávdegottis NSR bealis lei gažaldat Sámediggeráđđái áššis 23/10 . 1 Egil Olli sáhkavuoru SÁNAG-konferánssas 2010 sáhttá lohkat liŋkkas vuolábealde . 1 Egil Olli sáhkavuorru ollásit lea almmuhuvvon min neahttasiidduin samediggi.no maŋŋá konferánssa . 1 Egil Olli rabai álgoálbmot kongressa 1 Egil Olli lea guossoheaddjin go Obama lagamus ráđđeaddi , Jeffrey Bader , galleda Sámedikki gaskavahku borgemánu 5. b. . 1 Egil Olli lassiárvalus mearriduvvui 31 jienain . 1 Egil Olli halvnært Johan Mathis Gaup 1 Egil Olli gesii sáni dalánaga nuppi teakstaoasis . 1 Egil Olli Ragnhild Nystad 1 Egil Olli Ole Henrik Magga 1 Egil Olli Eva Josefsen 1 Egil Olli Einar Lifjell 1 Egil Olli Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus ovddidii čuovvovaš beavdegirjelasáhusa : 1 Egil Olli 29 . 1 Egil Olli 10 . 1 Egil Olli , čoahkkinortnegii 1 Egil Olli , persuvnnalaš várrelahttu Marianne Balto Henriksen 1 Egil Olli , Sagka Stångberg ja Marianne Balto Jan Roger Østby 1 Egil Olli , Else Grete Broderstad og Robert Corell Jan Roger Østby 1 Egil Olli , ( čoahkkinortnegii ) 1 Egil Olli ( čoahkkinortnet ) 1 Egil Olli ( pers. várrelahttu : Willy Ørnebakk ) 2 . 1 Egil Olli ( jienasteapmái ) 1 Egil Olli ( evttohussii ) 1 Egil Olli ( bargoortnegii ) 1 Egil Matsen lea professor NTNU servodatekonomalaš instituhtas , ja makroekonomiija- ja finánsasuorggi dutki , ja lea doaibman váldostivrra 2. várrelahttun ođđajagimánu 1. beaivve 2010 rájes . 1 Eget forlag 2009 Brygfjeld , Chr. : Diverse brev 1923–1925 . 1 Effekter av statlig innsats for regional utvikling og distriktspolitiske mål . 1 Ee. dajai Ruoŧa-Norgga gonagas Carl Johan ahte oahpahus galggai sápmelaččaid eatnigillii , « Ipmila iežas addin giella álbmogii galggai Ipmila várjalusa hálddus boahtteáiggis » [ 15 ] 1 Ee. Ruoŧŧa lea joavdan guhkás ovddidit iešguđetlágan doaimmaid » doaresbealde » , main sáhtašeimmet ollu oahppat . 1 Ee. Ruoŧŧa lea joavdan guhkás ovddidit iešguđetlágan doaimmaid « doaresbealde » , main sáhtášeimmet ollu oahppat . 1 Ee. Anár ja Mátta-Várjjat gielddat leat juo ráhkadan diekkár prográmmaid . 3.3 1 Ee. Anár ja Mátta-Várjjat gielddat leat juo ráhkadan diekkár prográmmaid . 1 Edvard Pedersen lei čoahkkimis áirasa nr. 15 Sverre Andersen ovddas 1 Edvard Pedersen Sverre Anderssen várrelahtu 35 . 1 Education benefit ( Engelsk ) 1 Edmund válddii munno vuostá ja dieđusge šattaimet ságastallat skuvlahistorjjá birra . 1 Edmund lea bargan feara maid , ee. dákse- ja ambulánsavuoddjin , goaivun , rádjohoavdan , rehketdoalvun , Stáhta geahččalandálu bargin ja duojárin . 1 Edmund Johansenis lei gáibideaddji rolla Jovssehin . 1 Edmund Johansena bázzi " Kultuvra addá oadjebasvuođa " lea govviduvvon 1997 sámi oahppoplánas . 1 Edmund Johansen lea riegádan 1946:s ja bajásšaddan Gussanjárggas Lágesvuonas , gos ain orru . 1 Edmund Johansen : 1 Edmund Johansen , Gussanjárga 2007 ( Foto : Basia Głowacka ) 1 Eaŋkilolbmo dásis čilge čikŋodatpsykologiija [ Carl Gustav Jung ] midjiide ahte juohke diŋggas lea suoivvan , ja maiddái olbmo psyhkas lea suoivvanbealli . 1 Eaŋkilmátkki haddi Leavnnjas Osloi lassána dan geažil 2400,- ruvnnos 4060,- ruvdnui , mii lea 85% haddeassáneapmi . 1 Eaŋkilmearrádusaide ja eará ovttaskas mearrádusaide álggahit doaimmaid mat soitet váikkuhit luondduvuđđosa sámi guovlluin , evttoha lávdegoddi njuolggadusa dieđihit ohccon doaimma birra . Evttohat vel 1 Eaŋkilmearrádusaide ja eará ovttaskas mearrádusaide álggahit doaimmaid mat soitet váikkuhit luondduvuđđosa sámi guovlluin , evttoha lávdegoddi njuolggadusa dieđihit ohccon doaimma birra . 1 Eaŋkilmearrádusaid sáhttá váidit Sámedikki váiddaorgánii Hálddašanlága vuođul ; sierranas ortnegiid váiddaorgána boahtá ovdan Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusas . 1 Eaŋkilmearrádusaid sáhttá guoddalit Sámediggeráđđái . 1 Eaŋkilmearrádus maid Sámedikki namahan stivrrat , ráđit dahje lávdegottit leat dahkan , sáhttet hálddahuslága mearrádusaid mielde váidaluvvot Sámediggái dahje sierra váidalusnammagoddái , man Sámediggi lea namahan . 1 Eaŋkilis guossoheapmi . 1 Eaŋgalasgiella vuođđogiellan 1 Eaŋgalasgiela oahpaheaddjin lei suohtas oaidnit ahte dat ii dagahan makkárge váttisvuođaid , ja mokta lei buorre . 1 Eavttut čálihit Sámedikki jienastuslohkui leat sámelága § 2-6 mielde ahte addá julggaštusa ahte atná iežas sápmelažžan , ja ahte alddis lea dahje unnimus ovttas váhnemiin , váhnenváhnemiin dahje máttarváhnemiin lea dahje lea leamaš sámegiella ruovttugiellan ( Sámeláhka , 1987 ) . 1 Eavttut čálihit Sámedikki jienastuslohkui leat sámelága § 2-6 mielde ahte addá cealkámuša ahte dovdá iežas sápmelažžan , ja ahte ieš dahje unnimusat okta váhnen , dahje máttarváhnen geavaha / lea geavahan sámegiela ruovttugiellan ( Sámeláhka , 1987 ) . 1 Eavttut viidáset bargui 1 Eavttut nugo doaresfágalašvuohta , ovttasbargu ja oktiiortnen deattuhuvvojit . 1 Eavttut mat ledje guovddážis Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargui , eai leat dollojuvvon , ja stáhta lea láhtten gutneheamet sihke sámi álbmoga ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuostá . 1 Eavttut mat biddjojit juolludusaide Sámi ealáhusráđis čatnasit doarjjaobjektii masa ohcci lea ohcan doarjaga . 1 Eavttut maid lea dárbu divaštallat ja árvvoštallat , leat ee. • oahppoplána ja diibmolohku dárogielas ( vuosttasgiellan ) daidda ohppiide geain lea sámegiella nubbegiellan • oahpahusa organiseren ja plánen • sámegiela oahpaheami ruhtadeapmi • oahpaheddjiid veahkkeneavvut ( láidestagat jna. ) 1 Eavttut ledje gáržžit : Fágaplána Dárogiella oktan čálahábmemiin galggai vuos válmmastuvvot , ja sámegielplána galggai leat dán plána málle mielde . 1 Eavttut ledje : galge leat unnimusat golbma oahppi joavkkus , ja nubbingieloahpahus galggai nuppi luohká rájes álgit . 1 Eavttuhuvvon válgalistta sáhttetunnimustá bealli eavttuheddjiin geassit ruovttoluotta . 1 Eavttuhuvvon listtas sáhttet ma ~~álagaid leat eanemustá vel eará guoa olbmo namat . 1 Eavttuhuvvon listtas ferte almmuhuvvot guhtemuš vuolláičálli lea luohttámušolmmoš , ja gii lea su sadjásaš , vai kreatsasámeválgastivra diehtá geasa váldit oktavuočJa go šiehtadallamat álget eavttuhuvvon listtaid hárrái . 1 Eavttuhuvvon listtaid ruovttoluotta geassin 1 Eavttuhuvvon listta mieldečuovus galgá leat bábir mas leat gučJege eavttuheaddji ja eavttohasa riegádanbeaivi ja ássanbáikki čujuhus . 1 Eavttuhusat 1 ja 2 mearriduvvojedje ovttajienalaččat . 1 Eavttuhusas 1 gessojuvvojedje čuoggát , earret ođđa 7 ja 8. čk. 1 Eavttuhusa 2 , oassi 1 , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus sáddejuvvo Sámediggeráđđái ja heivehuvvo oktii eará čázádathuksemiiguin Norlánddas . 1 Eavttuhus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus lea vuođustuvvon earenoamáš bures sihke fágalaččat , kulturpolitihkalaččat ja etihkalaččat . 1 Eavttuhus lea 19.10.00 sáddejuvvon Sámi instituhttii . 1 Eavttuhus hilgojuvvui 12 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 9 , rievdadus , čk. 9 , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 9 , oktasaš árvalus NSR , BB , FJ , SVL ja GB ( Rievdadusat leat gassa bustávaiguin . 1 Eavttuhus 9 , oktasaš eavttuhus mearriduvvui ovttajienalaččat ( 36 ) . 1 Eavttuhus 9 , NSR sámediggejoavku , Einar Lifjell : 1 Eavttuhus 8 mearriduvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 8 , čk.4.2 . 2. s. 12 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , čk. 9 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , čk. 7.3 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , čk. 4.1 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 8 , čk. 2.4 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , čk. 2 , 2.1 ja 2.2 ja 2.3 biddjojuvvojedje ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , čk. 10.2 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , áirasis Willy Ørnebakk , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 8 , rievdadus , s. 34 biddjui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , Geir Tommy Pedersen NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 8 , BB ja GB sámediggejoavkkut ja Johttisámiid listu Per A. Bæhr : 1 Eavttuhus 8 , 3.2.1 , biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 8 , 3.1 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 7 Sámi ohppiid vuoigatvuohta váldit alit oahpu 1 Eavttuhus 7 , čuokkis 6 hilgojuvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 7 , čk. 2.4 , biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 7 , áirasis Roger Pedersen , SVLa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 7 , rievdadus , s. 34 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 7 , lasáhus čk. 1 Eavttuhus 7 , Willy Ørnebakk , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 7 , SVL sámediggejoavku , Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 7 , SVL , čuokkis 5 hilgojuvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 7 , SVL , čuokkis 4 hilgojuvvui 31 jienain . 1 Eavttuhus 7 , SVL , čuokkis 3 hilgojuvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 7 , SVL , čuokkis 2 mearriduvvui 26 jienain . 1 Eavttuhus 7 , SVL , čuokkis 1 hilgojuvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 7 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen : 1 Eavttuhus 7 , 1 . Oassi , s. 24 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 6 ILO-konvenšuvdna nr. 169 1 Eavttuhus 6 ILO-Konvenšuvdna nr. 169 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 7 , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 6 , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 5 , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 4 , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 3 , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 6 , čuokkis 2 , hilgojuovvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 6 , áirasis Amund Eriksen , Friddjajoavku : 1 Eavttuhus 6 , oktasašárvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 6 , Roger Pedersen , SVLa sámediggejoavku : Eavttuhus : 1 Eavttuhus 6 , NSR sámediggejoavkku Ole Henrik Magga : 1 Eavttuhus 6 , NSR , BB , SVL ja GB sámediggejoavkkuid oktasaš árvalus Ole Henrik Magga bokte : 1 Eavttuhus 6 , FJ , čuokkis 2 mearriduvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 6 , FJ , čuokkis 1 mearriduvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 6 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Eavttuhus 5 vuosttas oassi , hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 5 nubbi oassi , hilgojuvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 5 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 5 maŋimuš oassi , gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Eavttuhus 5 , čuokkis 5 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 5 , čuokkis 2 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 5 , čk. 2.1 ja 2.2 hilgojuvvui 4 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 5 , áirasis Klemet Erland Hætta , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 5 , áirasis John Henrik Eira , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 5 , áirasis Geir Tommy Pedersen , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 5 , áirasis Asbjørg Skåden , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 5 , hilgojuvvui 36 jienain 1 Eavttuhus 5 , Sámi válgalihtu Roger Pedersen : Gielda- ja guovlodepartemeanta 1 Eavttuhus 5 , NSR sámediggejoavku , Gro Merete Siri : 1 Eavttuhus 5 , NSR sámediggejoavkku Birger Nymo : 1 Eavttuhus 5 , NSR , čuokkis 1 mearriduvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 5 , Frija joavku Per A. Bæhr , Frija joavku : 1 Eavttuhus 5 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Eavttuhus 4 áirasis , Josef Vedhugnes Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 4 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 4 kap. 540 poastta 01 birra , gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Eavttuhus 4 hilgojuvvui 32 jienain . 1 Eavttuhus 4 gessojuvvui ruovttoluota . 1 Eavttuhus 4 eavttuhuvvo meannuduvvot maŋimuš áššin dán dievasčoahkkimis : 1 Eavttuhus 4 NSR sámediggejoavku 1 Eavttuhus 4 Fylkkamánni árvvoštallan Deanu gieldda 17.06.97 mearridan virgáibidjannjuolggadusain 1 Eavttuhus 4 , áirasis Per A. Bæhr , Frija joavku : 1 Eavttuhus 4 , áirasis Ove Johnsen , Sámi válgalihttu : 1 Eavttuhus 4 , áirasis Egil Olli , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 4 , áirasis Birger Nymo , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 4 , áirasis Asbjørg Skåden , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 4 , lasáhus čk. 8 , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 4 , NSR:s sámediggejoavkku Ann-Mari Thomassen : 1 Eavttuhus 4 , NSR sámediggejoavkku Asbjørg Skåden : 1 Eavttuhus 4 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Nils Henrik Måsø : 1 Eavttuhus 4 , Guovddášbellodaga sámediggejoavkku Elisabeth E. Blaser : 1 Eavttuhus 4 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli : 1 Eavttuhus 4 , BB sámediggejoavku , Sverre Andersen : 1 Eavttuhus 4 , BB , čuokkis 5 ja eavtthus 5 , NSR , čuokkis 4 mearriduvvui 34 jienain . 1 Eavttuhus 4 , BB , čuokkis 4 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 4 , BB , čuokkis 3 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 4 , BB , čuokkis 2 hilgojuvvui 20 jienain . 1 Eavttuhus 4 , BB , čuokkis 1 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 3 čuo. 5 ja maŋimuš gurgalus , sáddejuvvui Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 3 čuo. 1-4 gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Eavttuhus 3 áirasis , Willy Ørnebakk Bargiidbellodaga sámediggejoavku 1 Eavttuhus 3 Árbevirolaš sámi guolástanvuoigatvuodat Grasmyrskogen nammasaš báikkis Sáccás 1 Eavttuhus 3 vuosttas oassi , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 3 nubbi oassi , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 3 mearriduvvui 37 jienain . 1 Eavttuhus 3 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 3 mearriduvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 3 mearriduvvui 2 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 3 mearriduvvui 14 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 3 hilgojuvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 3 hilgojuvvui 29 jienain . 1 Eavttuhus 3 biddjui Sámediggeráđi árvalusain vuostálagai . Eavttuhus 3 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 3 Sámi gielkonsuleantavirggiid ásaheapmi — mátta- ja julevsámi / Ofuohta ja Mátta-Tromssa guovlluin 1 Eavttuhus 3 Sierra doaibmabijut boranávddiid stuorra vaháguhttimiid geažil 1 Eavttuhus 3 Nils O. Nilsen bokte , NSR:a sámediggejoavkku : 1 Eavttuhus 3 , čk. 5.1 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 3 , áirasis Tone Amundsen Frija joavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Roger Pedersen , Sámi válgalihtu : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Per Solli , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Olaf Eliassen , GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Nils Henrik Måsø , GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Margaretha Påve Kristiansen , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Magnhild Mathisen Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Leif Elsvatn , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , áirasis Birger Nymo , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , nubbi oassi gitta « subjektiivvalaš . . » rádjai gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Eavttuhus 3 , lasáhus čk. 5.2 , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 3 , Sámi válgalihtu Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 3 , Sámediggeráđi Ragnhild Nystad : 1 Eavttuhus 3 , NSR:a sámediggejoavkku John Henrik Eira : 1 Eavttuhus 3 , NSR:a sámediggejoavkku Einar Lifjell : 1 Eavttuhus 3 , NSR:a , Bargiidbellodaga ja Guovddášbellodaga oktasaš eavttuhus : 1 Eavttuhus 3 , NSR sámediggejoavku , Sámi válgalihtu sámediggejoavku ja Friija joavku , Ole Henrik Magga bokte : 1 Eavttuhus 3 , NSR sámediggejoavkku Randi Skum : 1 Eavttuhus 3 , NSR sámediggejoavkku Ole Henrik Magga : BUHTADUSFOANDDA ÁSAHEAPMI 1 Eavttuhus 3 , NSR sámediggejoavkku Eva Josefsen : 1 Eavttuhus 3 , NSR , Bargiidbellodaga , Sámi Válgalihtu ja Guovddášbellodaga sámediggejoavkkuid ja Friija joavkku oktasaš eavttuhus , Sven-Roald Nystø bokte : 1 Eavttuhus 3 , Josef Vedhugnes bokte , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 , Guovddášbellodaga , Bargiidbellodaga ja NSR:a oktasašeavttuhus : 1 Eavttuhus 3 , Friija joavkku Amund Eriksen : 1 Eavttuhus 3 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen : 1 Eavttuhus 3 , BB sámediggejoavku , Sverre Andersen : 1 Eavttuhus 3 , Asbjørg Skåden , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 3 ( maŋimuš oassi ) mearriduvvui 21 jienain . 1 Eavttuhus 2 čuoggát 2)ja 4-7 ) gessojuvvojedje . 1 Eavttuhus 2 čuo. 9 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 čuo. 5.1 - 5.4 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 čuo. 4.3 viđát oassái mearriduvvui 22 jienain . 1 Eavttuhus 2 čuo. 4.3 nubbi ja goalmmát oasi rájes gitta čuo. 4.6 mearriduvvojedje ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 2 čuo. 4.2.6. hilgojuvvui 14 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 čuo. 4.2.4 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 čuo. 3.1 mearriduvvui 33 jienain . 1 Eavttuhus 2 čuo. 3 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 2 čuo. 3 ) mearriduvvui ovttajienalaččat sáddejuvvot Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 2 čuo. 2.1.4 sáddejuvvo Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 2 čuo. 2 mearriduvvui 33 jienain 1 Eavttuhus 2 čuo. 1-2 ja 4-7 gessojuvvui . 1 Eavttuhus 2 čuo. 1 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 čuo. 1 ) hilgojuvvui 21 jienain . 1 Eavttuhus 2 áirasis , Eva Josefsen NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 vuosttaš oassi mearriduvvui ovttajienalaččat sáddejuvvot Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 2 vuosttas oassi , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 2 vuosttas oassi , mearriduvvui 1 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Eavttuhus 2 nubbi oassi hilgojuvvui 2 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 mearriduvvui 37 jienain . 1 Eavttuhus 2 mearriduvvui 11 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 2 maŋimuš teakstaoassi , mearriduvvui ovttajienalaččat sáddejuvvot Samediggeráđđái . 1 Eavttuhus 2 ja 3 biddjuiga vuostálaga . 1 Eavttuhus 2 hilgojuvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 2 Várdobáikki birra , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 2 Sápmelaccaid oahpahusdilálašvuohta geat orrot sámegiela hálddašanguovllu olggobealde 1 Eavttuhus 2 Sámi nammaárbevierut 1 Eavttuhus 2 Stáhta bensindivvadiid geahpedeapmi boaittobealguovlluin 1 Eavttuhus 2 Politihkalaš barggu eavttut Sámedikki ektui 1 Eavttuhus 2 Asbjørg Skåden , NSR:a sámediggejoavkku : 1 Eavttuhus 2 ; Sámi válgalihtus Roger Pedersen bokte : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Steinar Pedersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Roger Pedersen , Sámi válgalihtu : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Roger Pedersen , SVLa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Olaf Eliassen , GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Nils Henrik Måsø , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Nils H. Måsø , GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Leif Elsvatn , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Laila Wilks NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Josef Vedhugnes , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , áirasis Johan Mikkel Sara , Sámedikki čoahkkinjođihangoddi , lassiárvalus čoahkkinjođihangotti árvalussii : 1 Eavttuhus 2 , válgalávdegotti árvalus : Válgalávdegoddi árvala Sámediggái nammadit čuovvovaš 5 miellahtu persovnnalaš várrelahtuiguin Sámi parlamentáralaš ráđđái : 1 Eavttuhus 2 , vuosttas cealkka maŋimus oasis , hilgojuvvui 36 jienain . 1 Eavttuhus 2 , rievd. čk. 2.4 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 2 , mearriduvvui ovttajienalaččat 1 Eavttuhus 2 , Sámi válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 2 , Sámi Válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 2 , SVL sámediggejoavkku Ove Johnsen : 1 Eavttuhus 2 , Roger Pedersen , Sámi válgalihtu : 1 Eavttuhus 2 , Nils Henrik Måsø bokte , Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , NSR:a sámediggejoavkku Geir Tommy Pedersen : 1 Eavttuhus 2 , NSR sámediggejoavkku Magne Huuva : 1 Eavttuhus 2 , NSR sámediggejoavkku Geir Tommy Pedersen : 1 Eavttuhus 2 , NSR sámediggejoavkku Berit Ranveig Nilssen : 1 Eavttuhus 2 , NSR sámediggejoavkku Asbjørg Skåden : 1 Eavttuhus 2 , NSR sámediggejoavkku Arvid Skjellhaug : 1 Eavttuhus 2 , John Henrik Eira , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 2 , John Henrik Eira , NSR : 1 Eavttuhus 2 , Guovddášbellodaga Nils Henrik Måsø : 1 Eavttuhus 2 , GB sámediggejoavku , Peder Mathisen : 1 Eavttuhus 2 , GB , čuokkis 1 , hilgojuvvui 32 jienain . 1 Eavttuhus 2 , Friija joavkku Amund Eriksen : 1 Eavttuhus 2 , FJ , čuokkis 2 mearriduvvui 27 jienain . 1 Eavttuhus 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavku Elin Sabbasen : 1 Eavttuhus 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ja Guovddášbellodaga sámediggejoavkku oktasaš eavttuhus , Per Edvin Varsi : 1 Eavttuhus 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Eavttuhus 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen : 1 Eavttuhus 2 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Margretha P. Kristiansen : 1 Eavttuhus 2 , 8. oassi hilgojuvvui 36 jienain . 1 Eavttuhus 2 , 6. oassi hilgojuvvui 36 jienain . 1 Eavttuhus 2 , 5. oassi , hilgojuvvui 36 jienain . 1 Eavttuhus 2 , 4. vuosttas oasi , 7. oassi , nubbin maŋimuš oassi ja maŋimuš čealkka manimuš oasis , gessojuvvojedje . 1 Eavttuhus 2 , ( D 2. čuo. ) hilgojuvvui 21 jienain . 1 Eavttuhus 2 , ( D 1. čuo. ) mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 2 ( B ) ja eavttuhus 3 ( 1. čuo. ) hilgojuvvui 21 jienain 1 Eavttuhus 11 , čuokkis 3 , hilgojuvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 11 , čuokkis 2 , hilgojuvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 11 , čuokkis 1 , hilgojuvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 11 , čk. 4.1 biddjojuvvui ráđi árvalusa vuostá . 1 Eavttuhus 11 , áirasis Willy Ørnebakk , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 11 , BB sámediggejoavku , Egil Olli : 1 Eavttuhus 10 hilgojuvvui 35 jienain . 1 Eavttuhus 10 , áirasis Nils Henrik Måsø , GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 čuo. 4.2.4 sáddejuvvo Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 čuo. 4 gessojuvvui . 1 Eavttuhus 1 čuo. 1 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 čuo. 1 , ovttajienalaččat mearriduvvon . 1 Eavttuhus 1 áirasis Olaf Eliassen Guovddášbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 vuosttas oassi mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 vuosttas oassi , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 teavsttain jus lea dárbu unnidit boazologu , de ferte dat dahkkot proseantageahpedeami mielde , hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 sáddejuvvo Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 mearriduvvui sáddejuvvot Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 mearriduvvui 31 jienain . 1 Eavttuhus 1 mearriduvvui 25 jienain . 1 Eavttuhus 1 ja 11 , čk. 4.2 biddjojuvvuiga vuostálága . 1 Eavttuhus 1 ii ovddiduvvon . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 5 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 30 jienain . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 24 jienain . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 21 jienain . 1 Eavttuhus 1 hilgojuvvui 2 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 gessojuvvui ruovttoluotta . 1 Eavttuhus 1 gessojuvvui ja mearriduvvui sáddejuvvot Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 gessojuvvui . 1 Eavttuhus 1 eará oasit , mearriduvvojedje sáddejuvvot Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 Sámi dutkama organiseren ja stivren 1 Eavttuhus 1 Oahpahuslága láhkaásahusat — gulaskuddan cuoŋománu 15. b. 1 Eavttuhus 1 Norgalaš-ruoššalaš guolástuskomišuvdnii searvanNorgga riddodorski lea našuvnnalaš riddodorskenálli masa 1977 rájes leat mearriduvvon bivdoearit ovttasráđiid norgalaš-ruoššalaš guolástuskomišuvnna Ruošša eiseválddiiguin . 1 Eavttuhus 1 Luonddureserváhtaid njuolggadusaid rievdadeapmi 1 Eavttuhus 1 Einar Lifjell bokte , NSR:a sámediggejoavkku : 1 Eavttuhus 1 ; Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus Egil Olli bokte : 1 Eavttuhus 1 , čuoggat 2 ja 3 sáddejuvvojit Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 , čuo. 6-7 , gessojuvvui . 1 Eavttuhus 1 , čuo. 1-5 , sáddejuvvo gieđahallamii Sámediggeráđđái . 1 Eavttuhus 1 , árasis Magnhild Mathisen , BBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirras Roger Pedersen , SVF Sámediggejoavku 1 Eavttuhus 1 , áirasis Willy Ørnebakk , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Tor Nilsen NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Randi Kvivesen , BB sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Per Solli Bargiidbellodaga sámediggejoavkku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Josef Vedhugnes , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis John H. Eira , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Johan Mikkel Sara BB sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Eva Josefsen , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Dure Iŋggá Dure , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasis Arvid Skjellhaug , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasiin Hallgeir S. Varsi BBa sámediggejoavku ja Olaf Eliassen GBa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , áirasiin Asbjørg Skåden , Magne Huvva ja Arvid Skjellhaug , NSR sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , § 24 maŋimuš oassi , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 , § 17 hilgojuvvui 18 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 , vuosttas oassi mearriduvvui 3 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 , rievd. čk. 2.1 ja 2.2 hilgojuvvui 2 jiena vuostá . 1 Eavttuhus 1 , oktasaš eavttuhus áirasis Sverre Andersen , Bargiidbellodaga sámediggejoavku jaáirasis Øystein Ballari , NSR:a sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , oassi 3 mearriduvvui 32 jienain . 1 Eavttuhus 1 , oassi 2 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 , oassi 1 mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 , nubbi oassi mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Eavttuhus 1 , Sámi válgalihtu sámediggejoavkku Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 1 , Sámediggeráđi Ing-Lill Pavall : 1 Eavttuhus 1 , SVL sámediggejoavkku Roger Pedersen : 1 Eavttuhus 1 , Roger Pedersen bokte , Sámi válgalihttu : 1 Eavttuhus 1 , Roger Pedersen , SVLa sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , Per A. Bæhr , Friija joavku : 1 Eavttuhus 1 , Ove Johnsen bokte , Sámi válgalihttu : 1 Eavttuhus 1 , NSR:a sámediggejoavkku John Henrik Eira : Rievdadusat oidnojit biddjojuvvon dokumeanttas ja leat merkejuvvon beallebuoiddes / vinju čállagiin : 1 Eavttuhus 1 , NSR:a sámediggejoavkku Geir Tommy Pedersen : 1 Eavttuhus 1 , NSR sámediggejoavku , Eva Josefsen : 1 Eavttuhus 1 , NSR sámediggejoavkku Randi A. Skum : 1 Eavttuhus 1 , NSR sámediggejoavkku John Henrik Eira : 1 Eavttuhus 1 , NSR sámediggejoavkku Eva Josefsen : 1 Eavttuhus 1 , NSR sámediggejoavkku Ann-Mari Thomassen : 1 Eavttuhus 1 , NSR , Bargiidbellodaga , Sámi válgalihtu , Guovddášbellodaga ja Friija joavkku oktasaš eavttuhus : 1 Eavttuhus 1 , Magnhild Mathisen bokte , Bargiidbellodaga sámediggejoavku : 1 Eavttuhus 1 , Guovddášbellodaga sámediggejoavku Nils Henrik Måsø : 1 Eavttuhus 1 , Bargiidbellodaga sámediggeáirras Egil Olli : 1 Eavttuhus 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Willy Ørnebakk : 1 Eavttuhus 1 , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Marie Therese N. Alaksen : 1 Eavttuhis gáibádus lea ahte gielddat leat ollašuhttán lága njuolggadusaid áššemeannudeami ja dieđiheami birra , ja nu maiddái daid dieđihangeatnegasvuođa guoskevaš suorgeeiseválddiid hárrái , nu ahte sis lea leamaš duohta vejolašvuohta árvvoštallat vuosttaldangeavaheami gulaskuddanáiggis . 1 Eavttuhanvuoigatvuohta 1 Eavttu dáfus mii dadjá ahte Sámediggi galgá leat mielde ruhtadeamen olbmo gii koordinere dán barggu , čujuha Sámediggi ahte ášši divvu prinsihpalaš gažaldaga Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskavuhtii ruhtademiid oktavuođas . 1 Eavttu birra ahte oallugat galget sáhttit eaiggáduššat bohccuid , čujuheaba Finnmárkku fylkkamánni ja Boazodoallohoavda ahte dát sáhttá leat mielde lasiheame gilvvu resurssaid alde ja heajudeame ekologalaš ja ekonomalaš guoddi boazodoalu vuođu . 1 Eavttohasválljen 1 Eavttohasválljemis lohkkojuvvojit vuos duššefal dat namat main lea nummar 1 jienastan-lihpuin . 1 Eavttohasat galget leat namahuvvon ovdanamain , gaskanamain ja goargguin ( sohkanamain ) , ja - jos nu ferte eastadit malssiheami - sin doaimmat ja/dahje sin ássanbáikki čujuhusge ( adreassa ) . 1 Eavtthus 2 , áirasis Marie T. Aslaksen , BBa sámediggejoavku : 1 Eatnis ávžžuhemiin , veahkehii Pavel-viellja su skuvlavázzimii . 1 Eatnis lei suomagiella eatnigiellan , áhčči ges humai sihke suomagiela , sámegiela ja dárogiela . 1 Eatnigiella lea váimmu lagamuš giella man olmmoš lea hállan unnivuođa rájes . 1 Eatnigiella lea váimmu giella , ja eatnigiela bokte sáhttá olmmoš buoremusat muitalit iežas jurdagiid , idéaid , áibbašemiid ja sávaldagaid . 1 Eatnigielaoahpaheaddji sáhttá leat resursan ja ovttasbargoguoibmin oahpaheaddjái , oahppái ja váhnemiidda , muhto son datte ii galggašii geavahuvvot dulkan ovdánanságastallamis . 1 Eatnigiela čiekŋudeapmi maŋŋá , ja ođđa gielaid oahppan , goazahuvvo mealgadii go dát vuođđu lea váilevas dahje ii oppa leatge . 1 Eatnigiela hállan lei olmmošvuoigatvuohta oaivvildedje sii dalášáiggi humanisttalaš-romantihkalaš rávnnjáldaga árbbiset mielde . 1 Eatnigiela dehe riikagiela ? 1 Eatni váhnemat oaivvildeigga dego nu ollu earát dán buolvvas , ahte mánáide šaddá geahppaset skuvlavázzin ja buoret vejolašvuođat virggi válljemis jos sii šaddet ovttagielat dárogielhállin . 1 Eatnašiin váillui gelbbolašvuohta , eai dáidde sámegiela ektui , muhto goit pedagogalaččat . 1 Eatnašiidda mearkkaša ođđa teknologiija , ovdamearkka dihte bálvalusaid automatiseren interneahta geavahettiin , ahte sin árgabeaivi šaddá alkibun . 1 Eatnašiid beaivválašgiella lei sámegiella ja suomagiella . 1 Eatnašat sis guđet máhtte maorigiela ledje dalle badjel 50 jagi boarrásat , ja eaŋgalasgiella lei šaddan beaivválaš giellan eanaš maoribearrašiin , muhto ii buot bearrašiin gal . 1 Eatnašat oidne dán headjun . 1 Eatnašat máilmmi sámiin orrot Norggas , ja dat erenoamážit geatnegahttá Norgga stáhta viiddis mearkkašumis ovddidit sámi kultuvrra . . 1 Eatnašat mis geat oasálasttiimet , diđiimet ahte eai han sámi skuvlamánát lean váttisvuohtan , baicca skuvla mainna sii deaivvadedje . 1 Eatnašat ledje olgun bottuin oktanaga iežá mánáiguin , muhto eai buohkat lean . 1 Eatnašat leat fárren čoahkkebáikái áiluktii dahje ránnjásuohkaniidda . 1 Eatnašat leat dábálaš čeahpit , muhto mis leat maiddái máŋga geat lea eanetgo dábálaš čeahpit , ja de leat velá moattis geat leat návccaheamit ja dárbbašit eanet veahki go earát . 1 Eatnašat goittotge háliidit joatkit dainna maid barget dál , vejolaččat veaháš viidábut . 1 Eatnašat eai nagot earuhit dáid . 1 Eatnašat dáin leat maiddái viesut maid buot báikegottit geavahit kulturdoaluide . 1 Eatnašat dáidet dadjat : « Mii leat sámit , muhto mii leat norgalaččat maid . » 1 Eatnat sámi mánát ja nuorat leat dán áigái soga dáfus máŋggakultuvrralaččat . 1 Eatnat suodjalousguovllut leat , dahje šaddet , ásahuvvot oassin goahccevuvddiid , álbmotlašmehciid ja eará stuorra suodjalusguovlluid riikkagottálaš plánain ja temáhtalaš suodjalusplánaid bokte . 1 Eatnat norgalaččat vedjet atnit miellagiddevažžan oahppat eanet sámiid ja sámi dilálašvuođaid birra , ja gehččet sámiid kultuvrralaš ja gielalaš ođđasisvirkkosmahttima juonin positiivalažžan . 1 Eatnat dálá ja plánejuvvon stuorra suodjalusguovllut leat Gaska- ja Davvi-Norggas ja guoskkahit sámi guovlluid , erenoamážit dakkáriid mat čatnasit boazodollui . 1 Eatnasiin lei maid ovddasvástádus boazodoalus ruovttus , ja mii šattaimet dan doahttalit ja váldit virgelobi skuvllas dalle go boazodoalus lei eanemus bargu . 1 Eatnasiin leat hui garra oaivilat . 1 Eatnasiin dáid mánáid ruovttuin hupmet boares olbmot beaivválaččat sámegiela ja kveanagiela , muhto nuorat fas hupmet álkidit dárogiela , nu ahte dáruiduhttin lea maŋimus jagiid mannan mealgat ovddos guvlui dán guovllus , ja danin duosttan dadjat ahte skuvllas lea leamaš dehálaš oassi das . » 1 Eatnasiin , geat ledje skuvlastreaikkas , lei sámi duogáš . Muhto sámi áššit dattetge eai namuhuvvon streaikkas . 1 Eatnasat sis manne ruoktot go gerge vuođđoskuvllas , sii eai vázzán eambbo skuvlla . 1 Eatnasat sis ledje hui nuohttát . 1 Eatnasat leat ovttaoaivilis das ahte siidaoasi jođiheaddjis galgá leat nanu sajádat boazodoalu stivrejumis . 1 Eatnasat leat gullan dahje muitalan sámi vitssaid . 1 Eatnasat kategoriijas váldoeanandoallit leat dievddut ( 81 proseanta jagis 1989 ja 76 proseanta 2007:s ) . 1 Eatnasat geat leat lohkan davvisámegiela vuođđoskuvllas leat deaivan Lásse ja Máhtte - girjjiid , Áhkku ja Náhkku dahje Ginna - Galka - Borta - Snorra - ráiddu . 1 Eatnasat dihtet ahte ollu surggiin váilu sámi gelbbolašvuohta , ja dát ii dáidde gal buoridit ášši . 1 Eatnasat barget váldokantuvrras Oslos , gos maid lea Norgga Báŋkku báberruđaid deaddelanbáiki . 1 Eatnasat Muorralvuona ohppiin ledje sámegielagat . 1 Eatnasat Fálesnuoris evakuerejuvvojedje , dušše muhtun soames olmmoš báhtarii meahccái . 1 Eatnasat Finnmárkkus máhttet ohcat iežaset máttuid Mátta-Norggas , Frankriikkas , Ruoŧas dahje eará eksohtalaš guovlluin , go beare fal ohcet doarvái guhká . 1 Eatnamiid sáhttá ieš dikšut dahje láigohit eará dolliide . 1 Eatnamiid stivren- ja hálddašanláhkaaddimis mas dovddastuvvo ja dohkkehuvvo ahte gávdnojit oktasaš ja ovttaskas sámi vuoigatvuođat , lea sihke eanaeaiggát hápmásaš orgána ja orgána mii čađaha almmolašrievttálaš válddi identifiserekeahtes eaiggádiid bealis ja geavahanrievtti oamasteddjiid beales . 1 Eatnamiid ja resurssaid stivren- ja hálddašanláhkaaddin ferte sihke prinsihpalaččat ja duohtavuođas dohkkehit sámiid oktasaš ja ovttaskas eana- ja resursavuoigatvuođaid . 1 Eatnamiid ja luondduriggodagaid hálddašeapmi lea okta dain surggiin , masa lea lunddolaš ráhkadit modeallaid mo ovddidit sámi iešmearrideami . 1 Eatnamiid ja luondduresurssaid stivren- ja hálddašanláhkaaddin - sámi oassálastin daidda orgánaide , mat stivrejit ja hálddašit daid eatnamiid maid opmodatvuoigatvuođa Statskog dál hálddaša . 1 Eatnamiid ferte sihkkarastit . 1 Eatnamiid eaiggátovddasvástádusa hárrái Sámediggeráđđi oaivvilda ahte jos stivrralahtut eai juohkás dássidit Sámediggái ja Fylkkadiggái , de " ... ii mange dáhpáhusas sáhte šaddat sáhka das , ahte eaiggátvuoigatvuođat galget sirdojuvvot Finnmárkku eananhálddašanorgánii . " 1 Eatnamat gos gildojuvvo boazoguohtun , berrejit buhttejuvvot seammasullasaš guohtuneatnamiiguin jus dat lea vejolaš . § 1 Eatnamat eai galgga bággolotnojuvvot guovllu boazodolliin ja ahte Suodjalussii ii addojuvvo ovdagihtiilohpi ovdal go ášši lea rievttálaččat guorahallojuvvon . 1 Eatnagat leat heivehan iežaset stuorraservodaga gáibádusaide ja vuordagiidda ja liikká váldán mielddiset rikkis kultuvrralaš árbevieruid . 1 Eatnagat háliidedje ođđa ja kultuvrralaččat ovttaárvosaš servodaga sámiide , ja dalle lei politihkalaš ja kultuvrralaš lieđđun . 1 Eatnagat eai háliit čájehit sámi duogážeaset , eai giela , gárvvuid ja eaige eará kultuvrralaš olggosbuktinvugiiguin . 1 Eat sáhttán hivssegastit . 1 Eat sáhttán biehttalit , vaikko ii mis lean sápmelaš oahpaheaddji . 1 Eat sáhte oaidnit ahte NSR sámediggejoavku dahje Sámediggeráđđi livččii biehttalan dáid garra sivahallamiid čoahkkinjođihangotti jođiheaddji vuostá . 1 Eat sáhte guorahallat daid sivaid nie heajos válgaoassálastimii Lulli-Norgga válgabiires , go dat ii guoská dan kapihttala temáhtalaš rámmaid ~ 97 ~ 1 Eat sáhte earágo oaivvildit ahte Finnmárkku eanaš vuotnaguovllut ain dálge leat dehálaš sámi ássanguovllut . 1 Eat ožžon makkárge veahki duohpat dan maid leimmet massán . 1 Eat ožžon albma oahpahusa sámegielas Sirpmás eat ge Buolbmágis . 1 Eat oktiige vásihan skuvlla bilideami . 1 Eat mii joavdan mearrái . 1 Eat mii dieđe man ollu olbmot hállet sámegiela . 1 Eat leat vuos vuoruhan ásahit sámegiel siidduid Intraneahtas . 1 Eat leat ráhkadan oppalašgeahčastaga das man olu hálddahuslaš návccaid geavahit sámegiela ja sámi kulturgealbbu bargui , muhto dát lea hui stuorra bargosuorgi . 1 Eat leat ožžon áddejumi dasa Birasgáhttendepartemeanttas . 1 Eat leat nagodan fidnet iežamet sámegieloahpaheaddji , fertet duhtat tiibmooahpaheaddjiide geat maiddái barget eará skuvllain . 1 Eat leat gávdnan dán birra beavdegirjjiin , muhto skuvlla arkiivii biddjojuvvui jahkedieđáhus dien jagi máhppii masa lei deaddiluvvon , álggos dárogillii , dan maŋŋel sámegillii : « Sámi fid ' no- ja ruok ' toduoddjiskuv ' lea . 1 Eat lean meastá goassege mátkkis , muhto giđđat lei gilvinbeaivi . 1 Eat dárbbašan goassege šluhttet ovttage hárjehallama danin go eai lean veahkit . 1 Eat dárbbašan báhtarit , go Aarsehtta dušše boagustii man skealmmat gánddat sáhttet leat . 1 Eat diehtán nu olu dakkár skuvllas go álggaheimmet dan , muhto dál leat eatnašat duhtavaččat go válljiimet nu mo dagaimet . 1 Eat beroštan das , go ii dat guoskan midjiide olmmožin . 1 Eastadeapmi ja oktiiordnen leat deaŧalaš mihttomearit Ovttasdoaibmanođastusas ja nationála dearvvašvuođapolitihkas . 1 Eastadeaddji ja riidoláivudeaddji doaibmabijut leat maŋimuš jagiin lasihuvvon , ja ráđđehus dáhttu nannet dán barggu . 1 Eastadandoaimmat fertejit leat eambbo ulbmiliid guvlui ja váldit vuhtii ahte dain olbmuin geain lea sámi duogáš soitet leat eará dárbbut go dáčča álbmogis , ovdamearkka dihte jorgaleami dahje dulkoma dáfus . 1 Eastadanbargu Eastadanbargguin lea álot dehálaš áŋgiruššat . 1 Eastadan dihtii vuosttaldeami dakkár vuođus lea dárbu plánaid iskkadit ovddalgihtii dáid ektui seamma láhkai go daid eará namuhuvvon vuosttaldanákkaid . 1 Eastadan dihte ahte moattis billisit oallugiid ovddas ja ásahit ráfehisvuođa ja váivvi , de lea dárbbašlaš doallat almmolaš bearráigeahču . 1 Eastadan dihte REDD-doaibmabijuid heađušteames álgoálbmogiid eallinvuođu , lea deaŧalaš ahte dat searvvahuvvojit prosessii ja ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat árvvus adnojuvvojit . 1 Eastadan dihte REDD-doaibmabijuid heađušteames álgoálbmogiid eallinvuođu , lea deaŧalaš ahte dat leat mielde proseassas ja ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat árvvus adnojuvvojit . 1 Easkka suoidnemánu 16. b. mearridii ráđđehus ahte O97S galggai geavahuvvot miehtá sámi hálddašanguovllu . 1 Easkka skábmamánu álgogeahčen 1905 sáhtte Norgga vuosttas diplomáhtalaš ovddasteddjiid váldit vuostái iešguđet oaivegápogiin . 1 Easkka skábmamánu 14. b. 1905 ovddidii ráđđehus proposišuvnna juolludit lasi ruđa bušeahttaáigodahkii 1905-06 . 1 Easkka jagis 1964/65 bođii dat fas skuvlii , oktiibuot 2 diimmu vahkkus , mii galggai gokčat sihke giela ja kulturhistorjjá . 1 Easkka jagi 1980 biddjojuvvui UD-stáhtačálli seamma dássái go duoid nuppiid departemeanttaid stáhtačállit , ja olgoriikaministara árvvu vuollásažžan . 1 Easkka jagi 1967 šattai kantuvra departemeantta oppalaš doaimma dievas oassin . 1 Easkka jagi 1963 fárrii Olgoriikadepartemeanta ruovttoluotta Victoria Terrassii , ja čujuhus lei 7. juniplassen 1 . 1 Easkka jagi 1938 álggahuvvui ekspedišuvdnahovdavirgi , vai dat jođihivččii easkkaálggahuvvon politihkalaš ossodaga . 1 Easkka jagi 1751 mearriduvvui Ruoŧa ja Norgga gaskasaš rádjá ollásit , Norgga ja Ruošša gaskasaš rádjá jagi 1826 . 1 Easkka go ráđđehus lei áitán kabineahttagažaldagain , de evttohuvvon bálkkát mearriduvvojedje bákkuin Stuorradikkis , ja easkka maŋŋá dakkár digaštallama , mas geavahuvvojedje viehka garra sánit . 1 Easkka go ođđa rektor álggii , de oaččuiga dieđu ahte galggaiga čálalaš ohcamuša čállit , ja easkka dan maŋŋá jođii sudno sávaldat viidáseappot skuvlavuogádagas . 1 Easkka go in boahtán eahkesborramuššii de internáhtabargit fuomášedje ahte ledjen lássen mu dan latnjii . 1 Easkka dalle go mii duostat geahččat albmeravdda badjel , ja easkka dalle go mii duostat geahččat maŋos ¬guvlui daid várrečohkaid duohkai mat leat báhcán , de mii áddegoahtit daid doaibmabijuid mearkkašumi maiguin mii iešguhtege leat rahčan sámegiela oktavuođas . 1 Easkka dalle go manai ruoktot ja molssui « siviila « biktasiidda , šattai olmmožin fas . 1 Easkka dalle go lága dulkon ja heiveheapmi álbmotriektái lea čađahuvvon , lea jierpmálaš ságastallat geavatlaš ortnegiid birra movt hálddašit eatnamiid ja čáziid Finnmárkkus . 1 Easkka dalle go lei oahppin Sámi nuoraidskuvllas ( álbmotallaskuvllas ) Kárášjogas , de oaččui son oahpahusa sámegielas . 1 Easkka dalle dolle váhnemat mánáideaset ruovttus skuvllas , ja dát ii bistán guhká , ja ledje dušše muhtun ovddeš Guollejoga skuvlla váhnemat mat dahke dan . 1 Easkka 1990-logu loahpageahčen addojuvvogođii oahpahusfálaldat ohppiide , geain ii lean juo sámegiel máhttu ovddežis . 1 Easkka 1980-logu gaskkamuttus Gunvor álggii oahpahit sámegiela Kirkonjárgga nuoraidskuvllas ja Kirkonjárgga joatkkaskuvllas , maŋŋá go ieš lei lohkan sámegiela vuođđofága Romssa universitehtas . 1 Easkka 1974:s lei skuvla fas sajistis Báhčaveajis . 1 Easkka 1945 lei Per Fokstad sirdojuvvon Deanu skuvlii Bonjáhasas , mii lei skuvlabiire gos ásse olu sápmelaččat . 1 Easkka 1922-mannosaš stuorra olgoriikaođastusas ovttastuvvojedje olgoriikabálvalusa diplomáhtalaš ja konsulára bealit . 1 Easka máŋga jagi maŋŋá , 1970-logus , de ožžo muhtumat sis veaháš oahpahusa rávesolmmožin bearaš / beaiveruovttus Guovdageainnus . 1 Easka maŋŋá lei mis veaháš lohkan ja čállin dárogillii . 1 Easka maŋŋil , ollesolmmožin lean ipmirdan manne nu šattai . 1 Easka jagi maŋŋil go álgen Sámi álbmotallaskuvlii Kárášjohkii , de lei sámegiella fágan diibmoplánas . 1 Easka go son bođii šattai maid čálalaš oahpahus . 1 Easka go mii mánát leimmet rávesolbmot , muitalii eadni veahá iežas skuvlaáiggi birra . 1 Easka dán jagi ( 2003 ) lean beassan lohkat girjjážiid Sirpmá-muittuiguin , maid dát oahpaheaddjit leat ráhkadan . 1 Easka de ipmirdin ahte ledjen bealjeheapmi 1 Easka dalle leat ipmirdan ahte ii leat duššiid dihte ahte oahpaheaddjit ja oahppit leat váidalan heajos lanjaid . 1 Easka arvat maŋŋil álge atnit giehtagiela bealjehemiid skuvlla oahpahusas . 1 Easka Sámemiššuvnna 1934 jahkečoahkkimis nagodii Jacob Børretzen hálahit dárbbašlaš mearrádusa dahkat , ja 1936:s sáhtii nuoraidskuvla álggahit 24:in ohppiin . 1 Easka 1984:s válden sámegiela vuođđofága Oslos . 1 Easka 1960-logus lea mis stuorát guorahallan skuvlla ja báikkálaš servodaga gaskavuođa birra ja das makkár bohtosiid , diehtodásis , dáruiduhttináigodaga skuvlaovdáneapmi dagahii . 1 Easka 1930 olmmošlohkamis ledje dárogielagat veahá eanet go sámegielagat . 1 Easka 1874:s nammaduvvui Friis sámegiela ja kveanagiela dábálaš professorin ja sus lei ámmátlaš geatnegasvuohta bargat jorgalanbargguid . 1 Easka 1790:s bođii gohččun ahte gililávdegottit galget hálddašit skuvla- ja gefiidfuolahusdoaimma . 1 Earát čuovvoledje . 1 Earát sáhttit váldit sáni gážaldagaide . 1 Earát sáhtte danin álkit jurddašit ahte olbmot dáppe dušše dárostedje gaskaneaset olles áiggi . 1 Earát suhtte munnje go ledjen almmostahttán sin sápmelažžan , ja muhtimat fas hirpmástuvve go eai diehtán ahte sis lei makkárge sámi duogáš , go dan eai lean váhnemeaset goassege muitalan . 1 Earát operatevrrat Ealáhusgárddit , inkubatorat , dutkan- ja máhttopárkkat . 1 Earát gis leat bivdán boarrásit buolvva gaskkustit sámi kultuvrra ja giela . 1 Earát ges leat muitalan ahte sis ii leat gal sámi duogáš , muhto sii goitge háliidit oahppat sámegiela . 1 Earát galget sáhttit eaiggáduššat bohccuid vaikko eai ása ge Norggas . 1 Earát fas orro olbmuid luhtte , ja sin mielas lei dát hui givssálaš . 1 Earát fas ohcalit eará báikkiide ja eahpitkeahttá sii iežaset duogážiin , bohtet leat ráđđejeaddjin gosa de ain bođežit . 1 Earát fas oaivvildit ahte evttohusas leat heajos bealit . 1 Earát fas máhttet veaháš sámegiela , ja geavahit giela go sis lea bággu hállat sámiiguin geat eai máhte nu bures dárogiela . 1 Earát fas garvet mu ja atnet mu áibmun . 1 Earát fas eai goassege vuollánan , dat guoskkai erenoamážit bártniide geat bohte boazodoalus ja doaresbealde dálonbearrašiin . 1 Earát eai ipmirdan mu jienaid , ja eará lágan gulahallangaskaoamit nugo giehtagiella ja piktográmma eai šaddan goasse gulahallangaskaoapmin ieš guđet lágan sivaid geažil . 1 Earát dorjo mu oainnu , ja Vuođđoskuvlaráđđi dáhtui mu dasto árvalit mo teavstta sáhtášii divvut . 1 Earát bealisteaset oaivvildit dávjá ahte sis maid ledje dat seamma bivdovuoigatvuođat ovdal . 1 Earáláhkai lea geavahuvvon -306 000 ru ( geahča mearkkašumi 3 ) ja doarjjaruđat leat máksojuvvon 1 Earáláganvuohta 1 Earáiguin fas šattai nu ahte oađestuvven , ja rávis olbmot lohke aviissaid dahje buđaldedje eará ládje . 1 Earáide go daidda geat heivejit ovddit lađđasiidda , galget kapihttalat IX ja X ja kapihttala II vuođul mearriduvvon láhkaásahusat dasa lassin gustot mearraguovlluin nu mo namahuvvon vuosttas lađđasa bustáva b vuolde jus dát čuovvu vieris riikkain dahkkojuvvon soahpamušas , dahje jus guolástuvvo dahje bivdojuvvo fatnasiin mii ii gula mange riikii . 1 Earáide go daidda geat gullet dás ovddabealde namahuvvon lađđasiidda , galget kapihttalat V , VI , VIII , IX ja X gustot , mearraguovlluin nu go namahuvvon vuosttas lađđasa bustáva a vuolde . 1 Eará čállosat girjjis Sámi skuvlahistorjá 1 1 Eará čoavddalogut : 1 Eará áššit mat stáhtaráđis meannuduvvojit leat láhkaevttohusat , juolludanevttohusat , stuorradiggedieđáhusat , Stuorradikki láhkamearrádusaid dohkkeheapmi , provisoralaš muddedallamat ja áššit mas Gonagasas lága bokte lea mearridanváldi . 1 Eará áššit mat digáštallojedje : Muhtun bealit sámi servodagaid definerena oktavuođas Norlánddas , Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovlu , Sámi vuoigatvuođalávdegotti viidáseabbo bargu , álbmotmeahcci Divttasvuonas . 1 Eará áššiin lea juksojuvvon ovttamielalašvuohta . 1 Eará ášši maid gávnnahin , lei ahte mánát geat lohke sámegiela vuosttašgiellan lohke dárogiela nubbingiellan " . Liikká gullo ahte sii ledje doaibmi guovttegielagat . 1 Eará ášši lea ahte soittii šaddat veahá eahpekritihkalaččat , go son háliidii geavahit bláđi dasa ahte oččodit eambbo ohppiid skuvlii , ja de lei dehálaš skuvlla rámpot . 1 Eará áššegirji mii albmada riikkaidgaskasaš servodaga oainnu eamiálbmogiid vuoigatvuođaid hárrái , lea Agenda 21 , kapihtal 26 eamiálbmogiid ja sin servodagaid dohkkeheami ja nannema birra deklarašuvnnas 7 mii addojuvvui Máilmmekonfereanssas birrasa ja gárgedeami várás 1992 ( Rio-julggaštus ) , vrd. kapihttaliin 13 . 1 Eará áŋgiruššamat lullisámi guovllus 1 Eará ámmáhat 2001-2002 Láigoheddjiidsearvvi stivralahttu 1998-2001 Árvolávdegotti Joavku 2050 bargolávdegotti lahttu 1996-1999 Norgga Boanddaidsearvvi stivralahttu 1996 og 1999 Lea bargan ovddidanbargguid Guatemálá giliin guovtti áigodagas 1986- Iešguđetge stivraámmáhat báikkálaš 4H:s , ámmáhat Guovddášnuoraid olis báikkálaččat ja fylkkadásis , ámmáhat fylkkadásis Norgga Gymnasiástaovttastusas , ámmáhat báikkálaččat ja fylkkadásis Norgga Gilinuoraidsearvvis , miellahttu ohppiidráđis ja skuvlalávdegottis ja ámmáhat fylkkadásis ja guovddášdásis Nuorat EU vuostá-searvvis . 1 Eará áirrasdoaimmat 1996 Billighetserstatningsutvalget , varrelahttu 1985 ON váldočoahkkaneami áici 1 Eará áigeguovdilis áššit ja boarráset áššiid gávnnat don fállon v ejolašvuođain gurut beakde . 1 Eará áigeguovdilis ávdnasiid ja boarráset áššiid gávnnat fálus gurut bealde . 1 Eará váilivuohta Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadusas lea go boares sámi vierut ja riekteáddejupmi eai leat čilgejuvvon nugo lei eaktun lávdegotti mandáhtas . 1 Eará váikkuhusat Jus Sámediggi ásahuvvo sierra iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , de váikkuha dat máŋggaid lágaide mat gustojit almmolaš doaimmaide . 1 Eará váikkuhangaskaoamit . . . . . . . Váikkuhangaskaoamit sámediggeráđi geavahusas . . . . . . . 1 Eará vuođđudeaddjit lea SIVA , Sámi Instituhtta , Sámi allaskuvla ja Sámi boazodoallo- ja joatkkaskuvla . 1 Eará vuođđoávdnasat g g g g 1 Eará vuoññoávdnasat Čoakkáldatdokumeanta , cealkámušat Romssa fylkkaplánii 2004–2007 Čoahkkáldatdokumeanta , olgguldas ja siskkáldas cealkámušat fylkkaplánadieñáhussii 2007 Notáhta – Bargomárkan ja oahpahus Romssas Notáhta – Demográfalaš ja ealáhuslaš ovddádussárgosat Romssas otnáš plánaguovlluid mielde Raporta : Næringsmessige utviklingstrekk Troms fylke . 1 Eará vuoiŋŋašvigit leat eará ládje . 1 Eará vejolašvuohta oažžut oahpahusa sámi oahppoplána mielde lea jos eará gielddat dahje oasit gielddain láhkaásahusaid mielde maid Gonagas stáhtaráđis mearrida , definerejuvvojit sámi guovlun . 1 Eará vejolašvuohta livččii defineret guovllu hálddašanguvlui gullevažžan geatnegasvuođaiguin ja vuoigatvuođaiguin mat dan mielde čuvvot . 1 Eará ulbmilat ja ulbmilsuorggit čuovvoluvvojit fylkkasuohkana ekonomiijaplánas . 1 Eará ulbmil oahppoplánain lea « ovddidit sámi identitehta » . 1 Eará uhcitlohku ( guokte miellahtu ) evttohit joatkit stáhta eanaoamastemiin Nordlánddas ja Romssas . 1 Eará sávaldagat mat bohte ovdán čoahkkimis ledje nuvttá bátnedikšun , jahkásaš dearvvašvuođaiskan , deaivvadanbáikkit vuorrasiidda suohkanin ja maiddái deaivvadanbáiki dain eará davviriika vuorrasiiguin . 1 Eará sániiguin lei stuorit netto eretfárren nissoniid gaskkas go dievdduid . 1 Eará sániiguin lassánit rávisolbmot / vuorrasat guovllus , ja erenoamážit dievddut . 1 Eará sániiguin , nettoeretfárren lea goasii buot ahkejovakkuin nissoniid guovdu , juosgo dievdduid gaskkas nettosisafárren duššo lea joavkkus 45-70 jagi . 1 Eará sániiguin , badjel bealli NuortaFinnmárkulaččain fárrejit Norgii lulábeallai Sáltoduoddara dahje olgoriikii , dan bottu go Davvi-Romsalaččat dávjjimusat fárrejit eará suohkanii davábealde Sáltoduoddara . 1 Eará sámit fas leat bajásšaddan dakkár birrasis gos lei heahpat ja tabuvuloš leat sápmelaš , ja leat adnojuvvon heajut árvvus sámi duogáža geažil . 1 Eará sámi organisašuvnnat sáhttet oažžut doarjaga ( gč. § 4 nr. 4 ) . 1 Eará sámi organisašuvnnaide sáhttá maiddái addit doa ~aga . 1 Eará sámi kulturdoaimmaide lea ohcanáigi gitta čakčamánu 1 b rádjái . 1 Eará sámi guovlluin leat buorit vásáhusat ovttasbargat iešguđet almmolaš ásahusaiguin , nannen dihtii sámi giela ja kultuvrra dan guovllus . 1 Eará sámi guovlluid ektui min fylkkas , de lea goit nu ahte sápmelaččat dáppe birget bures . 1 Eará sámi festiválat 100 1 Eará surggiid hárrái ferte gávdnat eará fápmudanvuođu . 1 Eará suorggit mat gáibidit oktiiordnema , leat sámi dáidda- ja kulturbargu , Barentsovttasbargu , Árktalaš Ráđđi , Interreg ja ON álgoálb ­motbargu . 1 Eará suorgelágaid ovdamearkkat leat oahpahusláhka ( suoidnemánu 17. b. 1998-mannosaš láhka nr. 61 vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra rievdadusaiguin ) , gč. válddahallama 11. kapihttalis ja boazodoalloláhka ( geassemánu 15. b. 2007-mannosaš láhka nr. 40 boazodoalu birra ) , gč. válddahallan kapihttalis 20.3 . 1 Eará suohkanis SDE 1 Eará suohkanis Ii SDE Norggas máddelis Sáltoduoddara Sirdolašvuohta 1 Eará suohkaniin fas olmmošlohku njiejai dahje bisui seamma dásis . 1 Eará suohkanii Ii SED Norgii lulábeallai Sáltoduoddara 1 Eará stáhta sámi skuvllaid berrešii árvvoštallat dakkár čielggadusas . 1 Eará stivralahtut galget leat guđege geassesiidda ovddasteaddjit . 1 Eará skuvllain hálle gusto buot mánát baicca dárogiela . 1 Eará sivva manne lea dehálaš systemáhtalaččat vuođđodieđuid čohkket jienastuslogu sturrodagas ja geahččat sohkabeali ja agi ektui , lea go iešguđege aktevrrat dávjá dárbbašit diekkár dieđuid , go galget sáhttit dulkot ja buohtastahttit válgaproseassaid ja válgabohtosiid áiggi ja sturrodaga ektui . 1 Eará sivva dasa go sámi jienastuslogu ferte várrugasat gieđahallat lea go jienastuslogu vuođđun lea eaktudáhtolašvuohta , ja sáhttá nu čájehit boasttu gova das gos omd. sápmelaččat orrot danne go stuorra oassi sámi álbmogis ii leat čálihuvvon sámi jienastuslohkui . 1 Eará sivat mat ledje hui dehálaččat válljen dihte giela , lei mánáid gielladilli ruovttus , ja bohte go sii sámegielat ruovttuin vai eai . 1 Eará searvegottiin lei earaláhkai . 1 Eará sajiin leat dilálašvuođat earalágánat , muhto dat ii mearkkaš ahte maiddái doppe eai sáhte leat eará joavkkut . 1 Eará sadji vel gokko Sámedikki oaivila mielde berre rievdadit sámelága lea § 2-7 nubbi oassi mii guoskkaha listtaid ráhkadeami . 1 Eará ráŋggáštus lei skáhppii giddejuvvot . 1 Eará ruhtadeaddjit leat Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi- ja Lulli-Trøndelaga ja Hedemárkku fylkasuohkanat , Barentsčállingoddi ja Riikkaidgaskasaš Barentsčállingoddi . 1 Eará riikkaviidosaš sámi organisašuvnnaide sáhttá addit doarjaga . 1 Eará riikkaidgaskasaš bargu / Eamiálbmotvuoigatvuođat 1 Eará riikii dahje eará kultuvrii gullevaš olbmos sáhttet leat giellaváttisvuođat mat sáhttet goazahit gulahallama . 1 Eará rievttálaš vuolggasajit Vuosttasjienasteaddji nanne ahte boazodoalloriekti lea iehčanas riekti man riektevuođusin lea dološ áiggi rájes geavaheapmi . 1 Eará rievdadusat jienastuslihppus eai lohkko válgaloahppameanuin . 1 Eará rievdadeamit Sámediggái lea maiddái dáinna láhkarievdademiin sirdojuvvon departemeantta ovddeš váldi diktit earáid geavahit sámi jienastuslogu , earret eará dutkanulbmiliidda . 1 Eará prošeavttat mat juo leat álggahuvvon , de 2011 stuorimus juolludanárvalusat evttohuvvojit dáidda : Oslo Allaskuvla , buohccedivššároahpahussii 260 miljovnna ruvnno . 1 Eará prošeavttat mat juo leat álggahuvvon , de 2011 stuorimus juolludanárvalusat evttohuvvojit dáidda : 1 Eará prošeavttain mat ožžo doarjaga , sáhttá namahit Storgata 95 Romssa gávpogis , Niemenaiko Návuonas , Sandtorgholmen Hárštás ja gávpebáiki Jøvik Moskavuonas Romssa suohkanis . 1 Eará poasttaid sisaboađuid geažil lasihuvvui bušeahtta 2,2 miljárdda kruvnnuin , eanaš lassánan vuoitoboađuid geažil . 1 Eará plánaide gustojit njuolggadusat dán lága vuođul . 1 Eará ođđaásahus lei sierra preassabálvalus 1920 , lagaš ovttasbargguin Norgga Preassaservviin . 1 Eará ođasáššiid ektui árvvoštallojuvvo áššis áššái galget go jorgaluvvot sámegillii vai eai . 1 Eará ovddidanevttohusat - Viiddis dulkabálvalusaid geavaheamis lea stuora mearkkašupmi ovttasbarggu ovdáneamis ja mearkkaša maid ollu liigegoluid ovttasbargoguimmiide . Lassin dulkahattiide boahtá vel 24% lassiárvodivat ( momsa ) Norggas ja 22% Suomas . 1 Eará ovddidanevttohusat - Viiddis dulkabálvalusaid geavaheamis lea stuora mearkkašupmi ovttasbarggu ovdáneamis ja mearkkaša maid ollu liigegoluid ovttasbargoguimmiide . 1 Eará ovdamearkkat makkár ekonomalaš statistihkat ráhkaduvvojit leat logut mat čájehit Norgga gávppašeami olgoriikkain , vearrodietnasiid , haddegoargŋumiid , buvttadeami , barggaheami ja bargguhisvuođa . 1 Eará ovdamearka : go mánát bohte mánáidgárddis ruoktot , ja sii leat fitnan gárddi luhtte . 1 Eará ovdamearka : Min báikkis dadjat ahte mii leiket mielkki glássii , ja mii geavahit sáni « leiket » dárogillii maid . 1 Eará ossosat leat juogaduvvon ; Guovdageainnu suohkanis leat 40 pst. . Sámi Eatnansearvvis ja Norgga Sámiid Riikkasearvvis gis 10 pst. goappásge . 1 Eará osolaččat leat Romssa fylkkasuohkan , Riddu Riđđu Searvi , Gáivuona suohkan ja ovddeš osolaččat . 1 Eará osiin riikkas lea beaivválaš hástalus ealáskahttit ja ovdánahttit sámegiela ja sámi kultuvrra . 1 Eará ortnega sáhttá šiehttat . 1 Eará orgánaide mat árvvoštallet addit Sámediggái vejolašvuođa dovddahit iežas oaivila ovdalgo mearrádus dahkkojuvvo sámelága § 2 – 2 vuođul , šaddá váddáset árvvoštallat gullá go ášši Sámedikki bargo- ja váldesuorgái . 1 Eará or ­tnegatge vuoruhuvvojit , nugo fievrridandoarjja visot dehálaš buvttademiide eanadoalus , ja dat mearkkašit ollu davvi Norgga fylkkaide . 1 Eará oktasaš ášši ollu álgoálbmogiin lea ahte guovddáš eiseválddit leat ovdal geahččalan sin kultuvrra billistit , ja álgoálbmogat leat šaddan gierdat guhkitáigásaš ovttaláhkástanpolitihka . 1 Eará oasit earret vearut ja divadat mielddisbuktet ahte struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáhcaga meroštallan njiedjá 6,8 miljárdda kruvnnuin jagi 2011 meroštallama ektui Jagi 2012 našunálabušeahtas . 1 Eará oanehisáiggivealggit Dáhkádusmávssuid erohusat Oanehisáiggivelggiid submi 1 Eará oahppit ožžo maiddái dennjenbarggu . 1 Eará oahppit hárde muhtun Harstada nieiddaža go sus lei sámi hápmi . 1 Eará oahppit gal gáđaštedje mu . 1 Eará oahpaheddjiid namaid vuođul sáhttit oaidnit ahte muhtimat ledje dán guovllu mearrasámit , nuppit fas dážat . 1 Eará oahpaheaddjit eai dadjan maidege dasa , muhto rektor roaŋggui sudnuide : – Hálli dárogiela ! 1 Eará mánáidgárddiin leat sihke sámegiella ja dárogiella gulahallangielat , ja nuppiin fas dušše dárogiella . 1 Eará museumat maid mielas lea erenoamáš deaŧalaš duođaštit sámi dávviriid , leat earret eará Rørosmusam ja álttá musea . 1 Eará muitu dán golmma jagi ássamis nuorttabealde , lea dáhpáhus go konsuleanta Hans Eriksen boahtá skuvladirektevrra kantuvrii . 1 Eará mii lei ođas 1922 lei sierra ortnega ásaheapmi mii galggai veahkehit virgehasaid háhkat olgoriikabálvalussii , ja dán ortnega mielde galge juohke jagi váldojuvvot sisa aspiránttat oahpahussii . 1 Eará miellahtut : Roza Laptander , Boazoolbmuid máilmmilihttu Vladimir Etylin , Reindeer Herders ’ Union of Russia Berit Marie Eira-Jonsson , Sámeráđđi ja Ruoŧa Sámiid Riikkasearvi Jan Henry Keskitalo , The University of the Arctic Elen Ánne Sara , Suoma Boazosámit rs 1 Eará mearrádusat mat leat lágas dahje mearriduvvon dan vuođul , gustojit dan mielde go heivejit . 1 Eará mearrádusat , dás maiddái čielggadangeatnegasvuođa mearrideami birra , muddenplána gáibideami birra ja muddenplána ovddideami birra , maiddái priváhta evttohusat , leat proseassavuolggaheaddji mearrádusat mat eai gula eaŋkilmearrádusa definišuvdnii . 1 Eará lei baiccce konsuláhtalágádusain : Riika dárbbašii konsulaid . 1 Eará lanjain petromáksa attii sihke čuovgga ja lieggasa . 1 Eará lahtut Gollegiella árvvoštallanlávdegottis : Hanna Outakoski Ruoŧŧa Nora Brandsfjeld Norgga Sápmi Erkki Lumisalmi Suoma Sápmi Nina Afanasjeva Ruošša Sápmi 1 Eará lahttun leat : Kari Morthensen ( Dutkanráđđi ) , Nils Oskal ( Sámi Allaskuvla ) , Per Ravna ( Høgskolen i Bodø ) , Johan Strømgren ( Uppsala Universitehta / Sámi Allaskuvla ) , Else Grete Broderstad ( Romssa universitehta ) ja Anni- Siiri Länsman ( Oulu universitehta ) . 1 Eará kulturmuitosuodjalusáššit ja 1 Eará juridihkalaš árvvoštallat 1 Eará juolludeamit váldojuvvojit eret ja sirdojuvvojit doarjjastivrii , ja doarjagat juolluduvvojit njuolggadusaid vuođul . 1 Eará juolludeamit manne ealáhusásahemiide ja doaibmabijuide maid mihttomearrin lea oainnusin dahkat sámi kultuvrra oppalaččat . 1 Eará institušuvnnaid oktavuođas lea sisdoallu ja dárbu mii lea vealtameahttun dehálaš ruhtadeami prioriterema ektui . 1 Eará institušuvnnaid oktavuođas lea sisdoallu ja dárbu mii lea dehálaš ruhtadeami prioriterema ektui . 1 Eará ii oaččo rievdadit . 1 Eará háviid sáhttá gis leat ávkkáleamos sáddet oktasaš bovdehusa luohká váhnemiidda masa sáhttet merket heivvolaš áiggi . 1 Eará háviid bohte mánát deike maŋŋil go váhnemat šadde aktováhnemiin , de lei sin mielas buoremus sáddet mánáid internáhttii . 1 Eará háve bođii TV-joavku Jugoslávias . 1 Eará hálddahandahkamušat mat ledje jurddašuvvon sirdojuvvot Sámediggái , leat gáibidan guhkit válmma-štanáiggi go ovdehuvvon . 1 Eará huksehusat ICOMOS Norgga listtus leat Aker Brygge , Sálašvákki girku ja šaldi , Gardermoen girdišillju ja OL-rusttet Lillehammeris . 1 Eará guvllolaš oassálastit leat Oarje-Flandern ( Belgias ) , Aberdeenshire ( Skottlánddas ) ja Humberside ( Englánddas ) . 1 Eará guovloguovddášsuohkanat Ráisa 1 Eará guovllut SED- suohkaniid siskkobealde 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Eará guovllut . 1 Eará guovllut 1 Eará guovlluin riikkas leat eará johtinvuogit ja muhtun sajiin juste nuppeguvlui go Finnmárkkus . 1 Eará guovlluin ledje logut birrasiid logi proseantta dahje vuollel . 1 Eará guovlluin leat viidásetbuvttadanfitnodagat stuora oassi eanandoallobirrasiin . 1 Eará guovlluin lea leamaš veaháš heajubut ovdáneapmi . 1 Eará guovlluin lea boazolohku dássedit leamaš unni , mii lea okta deaŧalaš sivvan dasa go guovlluid gaskka leat nu stuora erohusat . 1 Eará guovlluin , nugo Jáhkovuonas ja Áhpenjárggas , cevzzii sámegiella guhkit , maŋimus mánát geain lei sámegiela ruovttugiellan riegádedje 50-logu álggus , ja vázze nappo álbmotskuvlla 60-logus . 1 Eará guovlluid gaskkas SED-suohkaniin leat guokte báikki main lohku lea lassánan , dan bottu go viđa báikkis lea unnon . 1 Eará guovdilis láhka lea mánáidgárdeláhka , mii mearrida gielddaid ovddasvástádusa lágidit fálaldagaid sámi mánáide . 1 Eará guovddáš ulbmil lei maiddái ahte sámi áššit válddahallojuvvojit čoahkis ráđđehusa bušeahttakonferánssaide . 1 Eará guolástannašuvnnain eaiggáduššá álbmot guolleresurssaid , nu ahte guolleresurssat gullet searvevuhtii . 1 Eará gulaskuddanásahusat moitet evttohusa oalle sakka , muhto hui unnán čilgejit manne . 1 Eará giellaguovddážat Gáivuonas , Leavnnjas , Unjárggas , Moskavuonas ja Rørosis leat gielddalaš ja/dahje fylkkagielddalaš giellaguovddážat mat ožžot doaibmadoarjaga Sámedikkis . 1 Eará gielladoaibmabijut Doaibmabidju 22 . 1 Eará gielddat čujuhit skuvlii ja oahpahussii váldo hástalussan sámi mánáid ja nuoraid ektui , ja earenoamážit sámi oahpaheddjiid rekruteremii ja sámi oahpponeavvuide sámegiela nubbin- ja amasgiellaoahpahusas . 1 Eará gielddain lea vuosttaldanvejolašvuohta go plánas lea stuorra mearkkašupmi gieldda ássiide , gieldda ealáhuseallimii dahje gieldda luonddu- dahje kulturbirrasii , dahje gieldda iežas doibmii dahje plánemii . 1 Eará gielddain lea sáhka oažžut johtui sámi mánáidgárddi ja sámi skuvlafálaldaga . 1 Eará gielddain galget dilálašvuođat láhččojuvvot nu , ahte sámi mánát sáhttet sihkkarastit ja ovddidit iežaset giela ja kultuvrra . ” 1 Eará gielddaid ektui lea válgabiirre lohkanválgastivra mii čađaha gaskaboddasaš lohkama ja raporterema . 1 Eará gielaid ii galgga atnit eambbo go « mii dilálašvuođaid mielde lea áibbas dárbbašlaš » . 1 Eará geavahanvugiid hárrái , nugo geassesajdollui , ii gávdnon rievttálaš vuođus . 1 Eará ge teknihkalaš vuođđostruktuvra huksenguovllus dahje huksenguovllu várás , ovdamearkka dihtii čáhci ja kloáhkka sáhttá leat « ovttalágan doaibmabidju » . 1 Eará gažaldat mii čuožžila dán hárrái , lea geas sáhttet leat bohccot siidaoasis / buohtalas álggahansiidaoasis , geahča lávdegotti árvalan § 4 – 1 nuppi lađđasa ja evttohuvvon § 9 nuppi lađđasa . 1 Eará gažaldagat mat guoskkahuvvojedje ledje hápmanhuksemat , guolástusindustriija čáhcevárri , guollebuktagiid geaseheapmi ja kommunikašuvdna , vuostáiváldinstašuvnnat ja guolástusdutkan . 1 Eará fáttát ledje jotkit Sámi dutkanprográmma ja St.dieđ. 30 ( 2004-2005 ) Dutkandáhtu . 1 Eará fágain leimmet ovttas , seamma luohkás go álo leimmet . 1 Eará fágain ledje dušše dárogiel girjjit . 1 Eará fágain adnojuvvojedje gelbbolašvuođagárgedeami vuolggasadjin lasseoahpu plánat ja O97:i Sámi čatnasuvvi oaivadusat . 1 Eará fáddá mii váldojuvvui ovdan gulahallankonferánssas lei eanadoallo- ja biebmopolitihkka . 1 Eará fylkkat mat leat ožžon juolludemiid Sámedikkis kulturulbmiliidda dan áigodagas leat Akershus , Buskerud , Hedmark , Møre ja Romsdal , Oppland , Telemark , VestAgder ja Vestfold . 1 Eará fylkkaid vásáhusat čájehit ahte gássa gáddáibuktin ja gássabohkanbáikkiid doaibmafunkšuvnnat dat addet vejolašvuoñaid ovddidit ealáhusaid . 1 Eará fuolkkit dahket nugo mu oarbinaččat . 1 Eará fulkkiin maiddái ožžon reivviid . 1 Eará faláštallan mainna hommáimet lei spáppačaskin , dat lea boares vierru mearrasámi guovlluin . 1 Eará eiseválddiin lea raporteren- ja dieđihangeatnegasvuođat plána- ja hukseneiseválddiid ektui . 1 Eará eiseválddiid oaidnu Sámelága giellanjuolggadusaide : 1 Eará eaphečielggasvuođaide lea mearkkašuvvon dađistaga juohke kapihttalis . 1 Eará ealáhusat rievdaduvvo 4.550.000,- ruvdnui . 1 Eará ealáhusat 13 082 10 100 4 750 4250 1 Eará ealáhusat 13 082 10 100 4 750 1 Eará ealáhusaidege , nugo turismii ja mátkkoštanealáhussii , sáhttet gáhttenguovllut leat ovdamunnin . 1 Eará dárkkistaneiseválddiid , politiijaid dahje áššečuoččaldahttineiseválddiid bargiid jávohisvuođabággu ii hehtte sin addimis dakkár dieđuid Guolástus- ja riddodepartementii dahje Guolástusdirektoráhtii , mat leat namuhuvvon vuosttaš lađđasis . 1 Eará dáhpáhusain sáhttá eanajuohkin eanajuohkinlága § 2 vuosttaš lađđasa bustáva h ) vuođul dušše dalle gáibiduvvot go buot eaiggádat dasa mihtet . 1 Eará dáhpáhusain ii sáhte son guhte lea etniin náitalan dahje lea su ovttasorru šaddat mieleadnin mánáidlága vuođul . 1 Eará dutkamiin mii diehtit ahte dákkár vuoimmehisvuohta maid minoritehtat vásihedje dáruiduhttima áigodagas , čuohcá sosiálpsykologalaččat . 1 Eará duhtameahttunvuohta mii guoská válgaortnegii gitta 2005 rádjái , lei ahte eambbogat ahte eambbogat vásihedje eanet ahte eanet váttisvuohtan dan go sáhtii ádjánit máŋga beaivvi oažžut čielgasii gaskaboddosaš válgabohtosa . 1 Eará dovddus lahtut University of the Arctic leat Romssa universitehta , Barentsinstituhtta , Árran julevsáme guovdasj , Narviikka allaskuvla , Bådoddjo ja Finnmárkku allaskuvllat , Gáldu ja Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš . 1 Eará doarjja Loahppaoassi juolludeamis , guoktelogi proseantta ( 20% dahje eambbo juogaduwo árwoštallama vuođul riikkaviidosaš organisašuvnnaide . 1 Eará doarjagat mat mannet dasa ahte movttiidahttit eambbo mánáidgárdesajiid háhkat ja ruhtadit doaimma , gusket sámi mánáidgárddiide seamma ollu go dáčča mánáidgárddiide . 1 Eará doaimmat unniduvvojit 200.000,- ruvnnuin 1 Eará doaimmat mis ledje duodji ja go sámi kulturguoddit gallededje min ja go mii vásiheimmet sihke luođi ja teáhtera . 1 Eará doaimmat : 1 Eará doaimmat , mat fertejit dahkkojuvvot , nugo háhkat luohkkálanjaid , internáhttasajiid ja oahpaheaddjidáluid gymnása várás , fertejit čovdojuvvot almmolaš doarjagiid bokte sierra loatnan maŋŋá go vuos gymnása čájehuvvo leat dárbbašlažžan ja eanebut ohcalit dákkár fálaldaga . 1 Eará doaimmaheaddjit leat guovloráñit / suohkanat Sámediggi , Innovasjon Norge Troms , eanandoallosearvvit , samvirkeorganisasjonene i landbruket , Davvinorgga gealboguovddáš Holt , boazodoallohálddahus , skogeierorganisasjonene ja Norsk institutt for jord- og skogkartlegging . 1 Eará doaibmi nu gohčoduvvon industriijaminerála roggamiin sáhttá namuhit Nefeliinna bohkama Stiertnás ( Sibelco Nordic ) ja kvártasihta háhkama Deanus ( Elkem ) . 1 Eará doaibmabijut 1 Eará diŋga , mii sáhttá heađuštit sámediggeválgga oassálastimii , lea go leat ( ain ) soapmásat – earenoamážiid nuorat ja vuorrasit olbmot – geat válgamielbargiid dieđuid mielde , iešguđege ládje leat boastut ipmirdan dan gáibádusa , ahte Sámedikki jienastuslohkui galgá ieš iežas dieđihit sisa . 1 Eará departemeanttain leat čoahkkimat Sámedikkiin eaŋkiláššiin dárbbu mielde . 1 Eará dehálaš čujuhusat gos oažžu dieđuid almmolaš prentosiid birra ja gos daid fidne 1 Eará dehálaš prošeakta lea Matematihkka kas lea leamaš buorre váikkuhus sihke ohppiide ja oahpahead- Davvin Romssa universitehtas , gos oahpaheaddjit 28 skuvllas djiide fylkkas . 1 Eará dehálaš nannensuorgi lea sámegiel tearbmabargu – dasa lea dárbu jus galgá sámegiela sáhttit geavahit buot dehálaš servodatsurggiin . 1 Eará dehálaš doaibmabijut masa čujuhedje ahte fertešii addit ledje goddinlohpi , geatkái sierragoddinlohpi ja lassi ruhtadeapmi eastadeaddji doaimmaide nugo guođoheapmái . 1 Eará dehálaš deasta plánemis lea mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttuid vuhtiiváldin . 1 Eará deaŧalaš áššit SPR:s boahtteáiggis 1 Eará deaŧalaš rievdadusat šiehtadusas leat guođohanbartadoarjagiid njuolggadusaid rievdadus . 1 Eará deaŧalaš bealit mat addet oadjebas rámmaeavttuid , lea mearridit ja doaladit guohtunáiggiid ja oktasašorohagaid ( giđđa / čakča ja dálveguohtumiid ) orohatjuohkima . 1 Eará coavddalogut : 1 Eará bálvalusat 1 Eará báikkiin máilmmis ledje jo ovddežis sihke giellalávgománáidgárddit ja giellalávgoskuvllat . 1 Eará báikkiin ledje márkanbáikkit dárbbašlaččat , omd. Kábelvågas . 1 Eará buvttadeamit Eanaš eanandoallu sámi guovlluin lea šibitbuvttadus nugo mielki , sávzzat ja gáiccat . 1 Eará boazodoallit eai beasa leat mielde mearrideame , muhto fertejit dohkkehit váikkuhusaid . 1 Eará birrasiingis váhnemiin ledje eambbo vuordámušat mánáidasaset , ja válljejedje bajimuš kursaplána , vaikko vel oahppit eai lean nu čeahpit . 1 Eará bealit ( kap 2.4 ) 1 Eará bealit " . 1 Eará barttaid huksemat berrejit leat plánejuvvon huksenguovlluin . 1 Eará barggut mat gullet FN:i , EU:i , Barentsguvlui , Árktisii ja davveguovlopolitihkkii 1 Eará barggut Servodatossodagas leat dearvvašvuođa- ja sosialáššit , johtolat , bovdehusaid hálddašit ja Sámedikki válgabargu . 1 Eará artihkkalat čuovvolit fáttáid maid mii maiddái ovdal leat meannudan . 1 Eará artihkkalat bihtánsámi guovllus leat danin prentejuvvon dárogillii ja julevsámegillii , muhto mii sávvat ahte áiggi mielde sáhttit almmuhit visot bihtánsámegillii interneahttaveršuvnnas . 1 Eará almmolaš ásahusat berrejit Sámediggái addit vejolašvuođa iežas oainnu čilget ovdalgo mearridit maidege áššiin mat gullet Sámedikki bargosurggiide . 1 Eará almmolaš orgánat , dás maiddái almmolaččat eaiggáduvvon fitnodagat jed. main leat sierranas bálvalusfálaldagat deháleamos doaibman , gártet olggobeallái . 1 Eará almmolaš orgánaid ovddasvástádusa sámi áššiin – dahkamuš- ja ovddasvástádusjuohkin guovddášlaš , guovlluguovdasaš ja báikkálaš dási gaskkas . 1 Eará ahkejoavkkuin lei ain 2009:s dievdduideanetlohku , muhto nissonoassi das lea – earret ovttas – lassáneaddji . 1 Eará Ealáhus Johtolat Kultuvra Fysalaš plánen , kulturmuittut , luondu ja lagašbiras Bátnedearvvašvuohta Joatkkaoahpahus Hálddahus , stivren ja oktasašgolut 1 Eará . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Earus mii álggahuvvo válganjuolggadusaide daid gielddaid dahje gaskkas main leat 30 olbmo dahje eanebut girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ja daid main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , lea mearkkašupmi jienasteapmái , lohkamii , jienastagaid ja jienastanlihpuid dohkkeheapmái ja sáddemii . 1 Earuhit sámi ja dáža mánáid lea hirbmat vahágin , ja dáláš oktasašskuvla ferte danin bisuhuvvot , go dát doarju buoridit áddejumi ja oktavuođadovddu mat leat dárbbašlaččat buori ovdáneapmái . " 1 Earrát dán čuoggá láhkaevttohusas lea NBR ja departemeanta gaskkas ovttaoaivilvuohta . 1 Earrásat , oktiibuot čiežas , orro ruovttuin . 1 Earru lea daid gielddaid gaskkas main leat 30 ja eanet olbmot , ja dain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui . 1 Earret čielga politihkalaš deasttaid , de sáhttá deattuhit beliid mat gusket riikkaássiid sihkarvuhtii . 1 Earret Álttá sámi giellaguovddáža de gullet giellaguovddážat suohkaniid dahje bissovaš ásahusaid vuollái . 1 Earret « pedagogalašfágalaš dutkanvuođustuvvon máhtolašvuođa » Øzerka guovttegielatvuođa positiiva árvvoštallama vuođđun leat maiddái « ságastallamat ja áicamat skuvllas » . 1 Earret váldokantuvrra mii lea Oslos , lea Innovašuvdna Norga kantuvrrat fylkkain ja badjel 30 riikkas . 1 Earret válddi mii Sámediggái lea biddjojuvvon oahpahuslága ja boazodoallolága bokte , lea Sámediggái biddjojuvvon váldi delegašuvnna 2 bokte . 1 Earret sámegiela oahppogirjjiid maid mii dán artihkkalis máinnašat , de lea son almmuhan guokte girjji ; Et håndslag til Finnmark - Fredsvennenes Hjelpetjeneste under gjenreisingen 1946-1949 ( Doarjja Finnmárkui - Ráfiustibiid Veahkkebálvalus ođđasit huksemis 1946-1949 ) ) ja Willem Barentsz reise ( Willem Barentsza mátki ) ( Vuolleeatnamiid jiekŋaáhpedoaimmahagaid birra 1594:s 1597:i ) . 1 Earret soames spiehkastemiid , sáhttá Oadjoriektái guoddalit mearrádusaid mat dahkkojuvvojit álbmotoadjolága vuođul . 1 Earret ovtta čađahuvvon doavttergráda jagis 1999 , leat juridihkalaš doavttergrádat čađahuvvon guorahallanáigodaga maŋemus áiggiid . 1 Earret ovtta jagi virgelobi 30-logus , son lei virgeeallimis lohppii Unjárggas . 1 Earret ovddasvástádusa Sámedikkis , lea ossodagas ovddasvástádus njealji unnit vuollásaš eiseválddis : Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážis ja Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddážis . 1 Earret oahpaheaddji geas lea virgelohpi , de Loabát sámeskuvllas eai leat oahpaheaddjit geat ollásit máhttet sámegiela . 1 Earret márkanastinkampánnjaid lágideami NordNorsk Reiseliv áigu searvat máŋgga fága- ja álbmotmessui Eurohpás . 1 Earret muhtun sániid ja dajaldagaid , ii máhte oktage sin maŋisbohttiin sámegiela . 1 Earret muhtun moadde suohkana , de leat sámit čielga unnitlogus iežaset ássanguovlluin . 1 Earret mottiin spiehkastagain leat ásahusat ja ortnegat main lea čielga sámi sisdoallu biddjon Sámedikki hálddašeami vuollái . 1 Earret kulturmuittuid hálddašeami kulturmuitolága vuođul , galgá Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodat maiddái doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái dakkár áššiin mat gullet sin fágasuorgái . 1 Earret iešguđetlágan fágadepartemeanttaid leat Sámediggi ja Riikkaoasselávdegoddi mielde ráhkkanahttinproseassas . 1 Earret ieš daid arkiváliaid ráhkadeami , galgá plána maiddái gieđahallat movt arkiivva galgá ordnet , movt vurkkodit rievttes arkiivvas , galget leat dieđut rádjanarkiivva ja gáiddusarkiivva birra , arkiivaráddjema birra , kassašuvnna ja loahpahuvvon arkiivva birra . 1 Earret fágadepartemeanttat , de lea Sámediggi ja Riikkaoasselávdegoddi mielde válmmaštallanbarggus . 1 Earret earáid leat golmmas Murmánskkas ožžon saji IB-linnjái Barentsčállingotti ruhtadoarjagiin ja oassin Murmánskka ja Romssa fylkkaid ovttasbargošiehtadusas . 1 Earret eará čuoččuha Sámediggi ahte ráđđádallangáibádus mii lea ILO-konvenšuvnnas nr. 167 eamiálbmotvuoigatvuođaid birra ii leat ollašuhttojuvvon . 1 Earret eará ásahuvvui doaba doalloovttadat ja iešguđet stivrenvejolašvuođat . 1 Earret eará álggahuvvo bargu buoridit statistihka ealáhusa birra , ja várrejuvvo oktiibuot 16 miljon ruvnno mátkeeallima dutkanprográmmii . 1 Earret eará álggahii Sámediggi jagis 2005 ságastallama ja ovttasbarggu Dievdduidservviin dainna áigumušain ahte čađahit prošeavtta guottuidduddjonbarggu oktavuođas . 1 Earret eará Álttás gáibida gielddastivra buot biebmanrusttegiid ođđaásahemiid vuonain bissehuvvot . 1 Earret eará ságastallojuvvui áššiid birra nugo davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , Barentsovttasbargu , Árktalaš ráđđi , Dálkkádat- ja birasguovddáš Romssas , álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdi mekanisma , Bissovaš forum , doahpaga « free prior and informed consent » , áddejupmi , šiehtadallamat WTOsoahpamuša hárrái , nuortasámit ja Gáldu álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš . 1 Earret eará sáddejit fiinna ođđa duodjeávdnasiid , nu ahte giđđat sáhttit duddjogoahtit . ... 1 Earret eará sohpe bargat dáid áššiiguin viidáseappot ovttasráđiid Bartentsovttasbarggu áššáigullevaš bargojoavkkuin . 1 Earret eará rievddada áddejupmi das ahte sámi geavaheddjiin lea vuoigatvuohta beassat vuostáiváldit ja sáddet heahtedieđáhusaid sin iežaset gillii , ja regiovnnalaš ja báikkálaš eiseválddit fertejit movttiidahttojuvvot searvat prosessii . 1 Earret eará ožžo sámi festiválat main mánát ja nuorat ledje mielde , dahje main ledje oasit oaivvilduvvon mánáide ja nuoraide , doarjaga Sámi kulturfoanddas . 1 Earret eará ovddiduvvojedje mállet movt bargu lávdegottiin galggašii doaibmat . 1 Earret eará oaččui Duoddára Ráfe 117 000 ruvnno bihtánsámi guovddáža ođđasis ruhtadeami oktavuođas . 1 Earret eará oaivvilda Olggut Romssa Boazosámisearvi ahte ii oktage ovddasvástideaddji siida háliit goaridit iežaset guohtumiid . 1 Earret eará oaidnit ahte daid ohppiid ollislaš lohku guđet válljejit sámegiela fágan , lea njiedjan veahá maŋŋágo Máhttolokten álggahuvvui , ja sin lohku guđet válljejit sámegiela rievddalda fylkkain . 1 Earret eará oaidnit Sámedikki ohcciidlistus ahte Plassje suohkanis ledje lullisámegielat fálaldagat golmma mánáidgárddis 2009:s , muhto ii oktage fálaldat 2010:s . 1 Earret eará namuhuvvo vejolašvuohtan ásahit bistevaš ovttasbargoorgána gaskal Sámedikki ja Guolástus- ja riddodepartemeantta vai guolásteamis áimmahušašii sámi beroštumiid . 1 Earret eará manne oasit Sámeálbmot foandda dietnasis dása , juoga mii veahkehii dasa ahte lohku čáppagirjjálašvuođa giehtačállosiin mat leat dohkkehuvvon almmuheapmái , lea njiedjan . 1 Earret eará lágiduvvo Oslos cuoŋománu 19.-20. b. oktasaš sámi konferánsa SÁMIS ” Makt og avmakt i kjønnsperspektiv ” , mas sohkabeale dásseárvu sámi perspektiivvas lea váldofáddán . 1 Earret eará lei nu ahte muhtin biirriin sáhtášedje ain geavahit sámegiela oahpahusgiellan daidda ohppiide geat ledje badjel 12 jagi dalle go instruksa bođii . 1 Earret eará lei dábálaš : 1 Earret eará lei Sámediggi mielde lágideame sámi ­váhnenfierpmádatkonferánsa dan jagi . 1 Earret eará ledje mearraluossabivdu , sámegiela geavaheapmi girkus , NAV-ođastus ja minerálaláhka áššit mat meannuduvvojedje jahkebeallásaš konsultašuvnnain Sámedikki presideantta Egil Olli ja sámeministara Dag Terje Andersena gaskka . 1 Earret eará leat árbevirolaš boazojohtimat eanaš leamaš oarjjás-nuorttas , mii dološ rájes lea mielddisbuktán náitalemiid ja nu maid lagaš sohka- ja bearašoktavuođaid riikkarájá rastá . 1 Earret eará leat várrejuvvon ruđat doaibmadoarjagii , čálgoortnegiidda , investeremiidda , ovddidandoaibmabijuide ja mearkadávvirhuksemii . 1 Earret eará leat lágiduvvon álbmotčoahkkimat loahpalaš njuolggadusaid hábmema oktavuođas . 1 Earret eará leat leamaš dát áššit : 1 Earret eará leat gieskat oaidnán ahte boazodoallohálddahus čihkosis pláne bohccuid bággonjuovvamiid . 1 Earret eará leat dollojuvvon seminárat ja álbmotčoahkkimat ja máŋga oasseraportta leat ráhkaduvvon . 1 Earret eará leat Rikskonsertene skuvlakonsearttat johtán bihtáin « Luohti vuođđun » . Nordlándda fylkkagirjerájus gis lea bargan ovttas Skuvlaseahkain girj ­jálašvuođagaskkustanprošeavttain ja sámi teáh ­tera gaskkustemiin oarjelsámi girjebusse vehkiin ja Sverresborg Trøndelága álbmotmuseas lea skuvlaluohkáide fásta lágideapmi mas lea oassin sámi kultuvra . 1 Earret eará leat Leaŋgaviikka suohkana skuvllat čájehan erenoamáš áŋgirvuođa ja leat ollu áiggi ja resurssaid geavaLoahppajurdagat leat ahte reálafágaáŋgiruššamis Romssa fylk- han dán bargui . 1 Earret eará leai mis hui garra vuosteháhku doahpaga ” tamrein ” geavaheapmái ja áddemii ja movt dat geavahuvvui láhkaárvalusas . 1 Earret eará lea vejolaš geahččat Sámedikki áššebáhpiriid , gulahallat álbmotválljen áirasiiguin ja hálddahusain , das leat elektrovnnalaš skovit ja ohcanvejolašvuođat . 1 Earret eará lea son ráhkadan álkkeslohkangirjjiid sámegillii ja lea sárgon govaid ollu eará sámi oahpponeavvuide . 1 Earret eará lea jearaldat lea go vejolaš bisuhit ja ovddidit Sámi Radio bušeahttarámmaid . 1 Earret eará lea hui dábálaš gullat - erenoamážit vuosttaš jagiid - ahte mii bargat stuorát servodaga ovddas , leat Oslos stivrejuvvon , ja leat dušše heađušteamen Sámedikki barggu ja sámiid ovdáneami , jnv. 1 Earret eará lea gávdnon oaidnu ahte olmmoš ii leat doarvái buorre sápmelaš juos ii leat boazoeaiggát . 1 Earret eará lea fállojuvvon sámegiela giellaoahpaheapmi báhpaide ja eará girkolaš bargiide ovttasbarggus Romssa universitehtain . 1 Earret eará lea dálá doalloovttadatvuohki áibbas sirrejuvvon siidda bargoovttastusas . 1 Earret eará lea dábálaš riektiáddejupmi ja hálddahuslaš geavahus Norggas ahte juohkehaččas lea vuoigatvuohta ohcat minerálaid gos ieš háliida . 1 Earret eará lea departemeanta geahčadan 4. kapihttala boazodoalu doaimmaheami ja 5. kapihttala merkema birra . 1 Earret eará lea deaŧalaš ráhkadit bargosajiid daid bargosajiid sadjái mat nohket vuođđoealáhusain ja almmolaš suorggis . 1 Earret eará lea ballu ahte boazodoalloberoštumit bázahallet eará beroštumiid ektui . 1 Earret eará lea almmuhuvvon temágihpa sámi kultuvrra birra mánáidgárddis . 1 Earret eará lea addojuvvon 500 000 ru Porsáŋggu gieldda buohccedikšuma lávdaohppui . 1 Earret eará lea Sámedikki presideanta Sis-Finnmárkku ovddidanforumis , mas leat maiddái fylkasátnejođiheaddji ( mii jođiha foruma ) ja njeallje nuppástuhttingieldda . 1 Earret eará lea Sámediggi álggahan golmma jagáš ovdaprošeavtta sámi oahpponeavvoportála ásaheapmái . 1 Earret eará lea Sis-Finnmárkku ovddidansearvi ožžon 1,5 miljon ruvnno doarjjan ovddidankapitálan golmma jagi áigodagas , ja jahki 2006 lei maŋimuš jahki goas searvi oaččui dákkár doarjaga . 1 Earret eará lea Guovdageainnu Dievdduid searvi ožžon doarjaga čađahit prošeavtta guottuidduddjonbarggu birra . 1 Earret eará kártejuvvojit dutkanprošeavttat , bargiidresurssat , ruhtadangáldut , oahppofálaldagat , dutkanbestendilálašvuohta , dutkanfáttát ja dutkanfierpmádagat . 1 Earret eará juolludedje 300 000 ruvnno doarjaga Ránáidsullo vásáhusaide ( Tranøy opplevelser ) ásahit geađgemuorraomman láibbohaga oktan láibbohatgáffádagain Hápmir suohkanis . 1 Earret eará jahkásaš eanadoallošiehtadusain lea ráđđehus deattuhan dehálažžan ovddidit sisaboađuid eanadoalu fitnodagaide , doaibmabijuid boaittobeallásaš eanadoalu várás ja nannet struktuvraprofiilla . 1 Earret eará ii várrejuvvo Kultur- ja girkodepartemeantta bušeahtas , mii lea oassin nationála museaođastusas , sierra ruhta daidda museaide mat leat Sámedikki hálddašeami vuolde . 1 Earret eará hábmejuvvo vejolašvuohta dasa ahte vásedin boazodoalloguovllut galget gielddaplána areálaoasis sáhttit váfistuvvot ovdamunni guovlluide gos lea máŋggageavahus . 1 Earret eará gávdnojit ovdamearkkat buriid ovttasbargoprošeavttaide gaskal sámi , dáčča ja kveanalaš dáiddáriid . 1 Earret eará gáibiduvvo dál riekta čállinvuohki ja rievttes sámgiel bukstávvageavaheapmi . 1 Earret eará guoská dát dasa movt miššuvdna , dáruiduhttin , ođasmahttin ja globaliseren leat váikkuhan vuoiŋŋalaš árvvuid sadjái sámi servodagas . 1 Earret eará galgá ráhkaduvvot metodagirji , dieđalaš čoakkáldat , tool-kit ( reaidokássa ) gulahallama várás báikegottiiguin , ja vel etihkalaš láidagat duođaštanbarggu várás . 1 Earret eará galget buot studeanttain nationála vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpus leat máhttu sápmelaččaid birra álgoálbmogin . 1 Earret eará ferte stivra sáhttit dahkat šiehtadusaid , mat leat čatnavaččat Finnmárkkuopmodahkii , ovdamearkan lanjaid láigoheami ja oastima birra , dárbbašlaš bargofámu virgáibidjamiid birra jna. . 1 Earret eará ferte stivra sáhttit dahkat šiehtadusaid , mat leat čatnavaččat Finnmárkkuopmodahkii , ovdamearkan lanjaid láigoheami ja oastima birra , dárbbašlaš bargofámu virgáibidjamiid birra jna. 1 Earret eará evttohuvvojit dihto muddemat várrelágas vai boazodoalu vuoigatvuođat galget čalmmustahttot máttasámi guovlluid stáhtaalmennegiin . 1 Earret eará evttoha lávdegoddi ahte čielggaduvvo áibbas sierraláhka stuorát ráddjejuvvon guvlui 3 gielddas gaskal Botnisen davvin ja Rago álbmotmeahci máddin . 1 Earret eará dáinna duogážiin fylkkaplána bajimuš ulbmil lea ahte guvllolaš ovdáneamis ahte : Romssa fylka galgá ovdánit guvllolaš demokratiija nannemiin . 1 Earret eará dáinna duogážiin fylkkaplána bajimuš ulbmil lea : 1 Earret eará dohkkehuvvui sámeláhka . 1 Earret eará deattuhuvvo Sd.dieđ. nr. 17:s ( 2005 – 2006 ) kultuvrra máŋggabealatvuođa ávvudanjahki 2008 ahte sámegielas ja sámi kultuvrras lea erenoamáš sadji kultuvrralaš máŋggabealatvuođa barggu nannemis . 1 Earret eará de luoikkai Hedmárkku teáhter 2007:s teknihka ovtta prošektii maid Åarjelhsaemien teáhter čađahii Elgås Engerdála suohkanis . 1 Earret eará de leat juolludan stipeanddaid ovdaskuvlaoahpaheddjiide geat leat čiekŋudahttán julevsámegillii . 1 Earret eará danne go siskkit vuotnaguovllut Divttasvuonas julggaštuvvojedje árrat 60-logus eretfárrenguovlun , de lea dán áigái dušše Mosskes bissovaš ássan Oarjjevuonas . 1 Earret eará danne Gb sámediggejoavku doarju dan moaitámuša maid Sámerádi árvalus buktá , ja doarju maid ollásit dan ulbmila ahte Statskog SF ii galgga šat doaladit eaiggátrievtti iige hálddášanválddi Finnmárkku eatnamiid alde . 1 Earret eará dan vuođul mii lea boahtán ovdan ráđđádallamiin , de ii leat departemeanta oaidnán riektan dán ovddidit . 1 Earret eará daddjui nu ahte sáhtii áddet dainna lágiin ahte ráđđi ja presideanta dat rievtti mielde mearridit politihka dán suorggis . 1 Earret eará daddjui ahte kantuvra ii galgga šat fállat nuvttá riekteveahki buohkaide . 1 Earret eará buot dat plánejuvvon 420 kilovolta-linját Ofuohtas davásguvlui Hámmárfestii ja vejolaš guhkideamit Vuonnabahtii ja viidáseappot Supmii dasa dan nu gohčoduvvon " Arctic Circle":ii . 1 Earret eará berre ávžžuhit buot lágideaddjigielddaid várret ruđaid museadoibmii . Báikkálaš museasearvvit leat mávssolaččat báikkálašhistorjjá barggus ja gaskkustanbarggus , muhto dát lea eaktodáhtolaš árjja duohken . 1 Earret eará ballet muhtun boanddat ásaheames lassidoaimma doalus . Lassidoaimma ásaheapmi sáhttá dagahit nu stuorra ekonomalaš investeremiid ahte šaddá stuorra eahpesihkarvuohta boahtteáiggi dienasvejolašvuođaid ektui . 1 Earret eará addá Sámediggi ruđaid dakkár prošektii , mii ovddida modeallaid mo bearrašiivuođđuduvvon sadjásašruovttuid sáhttá geavahit sámi guovlluin . 1 Earret eará addojuvvojedje njuolggadusat dasa ahte lea vejolaš lasihit eanaeaiggátdivada Finnmárkkuopmodahkii ja njuolggadusat sámi deastagiid birra maid fertejedje vuhtiiváldit almmolašrievttálaš hálddašeamis . 1 Earret eará addojuvvo informašuvdnagihpa ILO-soahpamuša nr. 169 birra , mii lea oaivvilduvvon báikkálaš , guovlluguovdasaš ja stáhtalaš hálddahussii . 1 Earret eará Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu oktavuođas leat boahtán ovdan negatiiva miellaguottut sámiide ja sápmelašvuhtii almmolaš digaštallamis . 1 Earret eará Stångberg lágida riikarájiid rasttildeaddji prošeavtta mas nuorat ožžot vejolašvuođa deaivvadit ja geavahit lullisámegiela . 1 Earret dáid de lea árvvošteapmi vuođđun das makkár áššit leat nu dehálaččat ahte Stáhtaráđis fertejit meannuduvvot . 1 Earret dábálaš falástallandoaimmaid , de organisere Sámi Valáštallan Lihttu árbevirolaš falástallandoaimmaid mat leat sierralágan sámi falástallandoaimmat ja mat gullet sámi kultuvrii . 1 Earret doarjjaortnegiid , vuoruhuvvo dán riikaoasi eana ­doallu vel eará doaibmabijuid bokte . 1 Earret davvisámiid , mii lea stuorámus sámi joavku , gávdnojit maiddái unnit joavkkut sámiid gaskkas Norggas . 1 Earret davvisámiid , mii lea stuorámus sámi joavku , gávdnojit maiddái smávit joavkkut sámiid gaskkas Norggas . 1 Earret dan oassálastá Norga dáin ; URBACT II , ESPON ja Ineract . 1 Earret dan maid ohppen bearrašis bajásšaddamis , de lean iešoahppan duojár . 1 Earret dan lea son čállán iežas divttaid ja lávlagiid oarjelsámegillii . 1 Earret dan kommišuvnna mii galgá kártet dákkár vuoigatvuođaid , evttohuvvo vel cegget sierraduopmo ­stuolu mii galgá mearridit vertniid dáid vuoigatvuođaid hárrái . 1 Earret dan ahte evttohusat sáhttet leat veahkkin juksat prošeavtta mihtuid , de galget evttohusat vel leat veahkkin deavdit nationála ja riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid sámi boazodili ektui . 1 Earret dan ahte dat lea oskoservodat , de lea girku maid leamaš kultuvrralaš ja oskuvaš árbevieruid deaŧalaš gaskkusteaddjin , mii lea čohkken olbmuid iešguđet muttuin eallimis . 1 Earret dalá ossodatjođiheaddji Øystein Ballari , de ledjen mun áidna oahpaheaddji gii ledjen virgáibiddjojuvvon boazodoalloskuvlii . 1 Earret daid váttisvuođaid mat bohciidit dilis mas leat eahpečielga rámmadilálašvuođat muhtun guovlluin , de orru leame oppalaččat nai álggahangilvu boazodollui . 1 Earret daid guovlluid maid ii sáhte geavahit go dat leat suodjaluvvon , dahje topografiija lea nu ahte šaddá turbuleansa ja jiekŋunriska , dahje ahte dat leat menddo láhka ássanguovlluid ja nu ain , de leat vel dat guovllut maid sáhtášii teknihkalaččat geavahit bieggafápmui . 1 Earret daid blankeahtaid ja skoviid bissovaš rutiinnaid eai leat ásahuvvon dokumeanttaid jorgaleami ja ođasmahttima várás sámegillii matge rutiinnaid , eaige dakkár dokumeanttaid almmuheami várás ráđđehusa dahje vearroetáhta ruovttusiidduin . 1 Earret Sámedikki hálddašandoaimmaid , lea Sámi kulturráđđi maiddái Sámedikki fágapolitihkalaš orgána , ja sáhttá buktit fágapolitihkalaš cealkámušaid sámi kulturpolitihkas . 1 Earret Divttasvuona mariidna suodjalanplána dohkke 2008– 2009 hii Sámediggi ahte dieđihuvvo suodjalanplánabarggu álggaheapmi jus bargolávdegoddi ásahusso . 1 Earreortnegat 1 Earrat eará plánen- , klassifiseren ja čuovvolandábin gustojeaddji čáhceriggodagain šaddá seamma ládje oba oktasašvuođas . 1 Earrat eará plánen- , klassifiseren ja čuovvolandábin gustojeaddji čáhceriggodagain šaddá ládje oba oktasašvuođas . 1 Earetgo oahpaheaddjit , geat álggos ledje dušše guovttis ain hávil , ledje buohkat geat orro Sirpmás dan áigge sámegielagat . 1 Earet eará čájehit bohtosat ahte lea eanet beroštupmi Finnmárkku lullelis ja sin gaskkas geat eai hálddaš sámegiela , go dan maid Skogerbø raporta čájeha . 1 Earet eará sáhtášii garraseappot nannet digitála oahpponeavvuid maid sáhttá jođáneappot ođasmahttit ja juohkit . Dat sáhtášii leat veahkkin gokčat oahpponeavvodárbbu . 1 Earet eará rávvejuvvojedje čuovvovaš doaimmat : • Sámedikki bearráigeahččanávdegoddi šaddá čielga dárkkistanlávdegoddin ja oažžu resurssaid áššemeannudandoibmii . • 1 Earet eará rávvejuvvojedje čuovvovaš doaimmat : • Sámedikki bearráigeahččanávdegoddi šaddá čielga dárkkistanlávdegoddin ja oažžu resurssaid áššemeannudandoibmii . 1 Earet eará láviimet čuoigat Ávžžis mohkiid . 1 Earet eará lei son guolásteaddji , guollebearráigeahču bálvá , sadjásaš oahpaheaddji , fabrihkkabargi ja leansmanbálvá ovdalgo son 1948:s válddii badjelasas iežas bearraša oapmedálu . 1 Earet eará lea Norga rátifiseren ILO-konvenšuvnna 169 . 1 Earet eará lea Norga ratifiseren ILO-konvenšuvnna 169 . 1 Earet eará cealká Romssa fylkasuohkan ahte doppe orrot ollu sápmelaččat geat eai máhte sámegiela , ja alfabehtiserenbargu lea okta ulbmiliin ovttasbargošiehtadusas gaskal Sámedikki ja fylkkasuohkana . 1 Earenoamášpedagogihka oahppostipeanda – skuvlajahki 2007/2008 1 Earenoamášpedagogalaš suorggis lea sd. prp. nr. 1 lasáhusas nr. 6 ( 1999-2000 ) — 2000 stáhtabušeahta lassievttuhusain kap. 243 vuolde Davvi-Norgga prográmma birra , mearriduvvon Nasjonalt læremiddelsenterii juolluduvvot kr. 1 750 000,- earenoamášpedagogalaš oahpponeavvuide sámi geavaheddjiid várás . 1 Earenoamážit čuozai dat nissonolbmuide , nuoraide ja earáide geat eai diehtán makkár bohtosat ledje go ii lean sierra doallu . 1 Earenoamážit šaddet nuorat ja earát geain lea heajos ekonimiija gillát . 1 Earenoamážit sáhttet guvttiid- ja máŋggaidlogu hámit leat váddásat . 1 Earenoamážit smávit sámi gielat uhkiduvvojit . 1 Earenoamážit movt davviguovlluid industriijavuoruheapmi váikkuha olbmuide ja kultuvrii sáhttet dutkit geain lea dakkár duogáš mas dás lea sáhka , čilget buorebut , dadjá Ruoŧa Sámedikki ságadoalli Lars-Anders Baer . 1 Earenoamážit mearrasápmelaččat čuoččuhit ahte Kárášjoga ja Guovdageainnu gielddat leat dál juo oidojuvvon , maid earret eará iešguđet sámi nášuvnnalaš ja fylkkagielddalaš sámi ásahusaid ásaheamit čájehit . 1 Earenoamážit lea dat stuora hástalussan rektorii . 1 Earenoamážit guokte váttis ášši leat hehtten min geahččamis ovddas ¬guvlui ja mun doaivvun ahte mii fargga nagodivččiimet soabahit daiguin ja joatkit viidásit . 1 Earenoamážit gehččojuvvojedje internáhttajođiheaddjit alladin . 1 Earenoamážit dusten dihte eanandoallodárbbašeaddji suohkaniid hástalusaid ja vejolašvuođaid , de áigu Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta nannet barggu dakkár suohkaniin . 1 Earenoamášdieđiheaddji hástalii davviriikkalaš ráđđehusaid nannet iežaset politihkalaš áŋgiruššama ON-a Eamiálbmotjulggaštusa riikadási čađaheapmái ja čuovvoleapmái . 1 Earenoamáš stuorrát leat hástalusat julev- ja lullisámi guovlluin . 1 Earenoamáš oktavuođain sáhttá Minerálahálddašandirektoráhtta gáibidit doaibmaplána . 1 Earenoamáš mávssolaš doaibma lea gaskkustit ja viidáset ovddidit sámi identitehta , dadjá Østmo . 1 Earenoamáš earri sámi riddo- ja vuotnaguovlluide . 1 Earenoamáš duhtavaččat leat mii go lávdegoddi deattuhii ahte buohkain geat ásset seamma guovllus , leat guolástusvuoigatvuođat . 1 Earenoamáš biepmuid gálvojohtu lassánii 13 %:in maŋemus jagi , ja lea golmma geardde beadjelis go biepmuid ja juhkamušaid ollislašmárkanis , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Brekk . 1 Earaláhkai geavahuvvon 2008:s Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 1 Eanáš sámi guovlluin lea dál áhkku- ja áddjágeardi geain lea sámegiella eatnigiellan , muhto sin mánáin , geat otne lea váhnemat , - eai máhte sámegiela doarvái bures . 1 Eanáš sisdoallu lea áibbas buorre . 1 Eanáš oahpaheaddjit doppe leat bealjeheamit . 1 Eanáš háviid oahppit ieža válljejit , muhtumin válljejit oarbinaččat ( oappát ja viellját ) ge iešguđetlágán giela . 1 Eanáš bihtánsámit ellet Ruoŧas , muhto sii gávdnojit maiddái Norggas , vaikko sin giella ii šat hubmo Norgga bealde . 1 Eanádatveahkadaga váilevaš árvvusatnin ja dohkkehus , ja stuorraservodaga birzzehis dillái gártadeapmi ja olggušteapmi , sáhttet mielddisbuktit ahte sii geat dáid šaddet gillát ožžot heajos iešárvvusatnima ja psykalaš ja sosiála váttisvuođaid . 1 Eanádatveahkadaga gaskkas gávdná olmmoš dávjá oktageardánis , stirdon oainnuid sámiid hárrái . 1 Eange máššan , muhto ribaheimme hilbošit vel Aarsehtain maŋŋágo Lemet árvalii ahte galggašii henget dan stuorra hávgga olggobeallái Aarsehta tealtauvssa , nu ahte son doarosta dainna boalče oivviin dan njuoska njuovo hávgii go iđđedis beahká olggos tealttás . 1 Eanetlohku čujuhii dasto vel dasa ahte « eanetlogu oaivila mielde ii ( sáhte šiitit ) šiitojuvvo ahte leat duvdosat sihke álbmotrievttis ja Norgga rievttis ahte galgá liige deastta atnit guolástusas mearrasámi guovl ­luin guolástushálddašeami hábmedettiin ja geavahettiin . 1 Eanetlohku árvala ahte válljen galgá lea geassesiidda vuođul . 1 Eanetlohku oaivvilda ahte dáláš eanandoallopolitihkalaš ulbmiliid vuođul ii leat mihkkege man vuođul berrešii rievdadit ortnega . 1 Eanetlohku máilmmi eamiálbmogiin gullá ekonomalaččat geafimusaid searvái máilmmis . 1 Eanetlohku miellahtuin galget leat boazoeaiggádat . 1 Eanetlohku mas leat áirasat Larsen , Sara , Eriksen ja Storelv , evttoha : Hui gáržžes ekonomala~ merllguin ( 5.5 mill. ru. jahkásaččat ) ja áigemeriiguin livččii jierpmála~ geahčcalit ortnega vissis geográfala~ guovllus . 1 Eanetlohku lei unnán , dat boahtá ovdan dárkileappot vuolábealde Tabealla 8 : Tabealla 3.8 Sohkabealejuohku jienastuslogus 2009 , oktiibuot ja juohke válgabiire ektui 1 Eanetlohku lei ovttaoaivilis das ahte sánit leat buohtalasat , muhto oaivvildii ahte dat sáhttá addit boastto assosiašuvnnaid daid njuolggadusaid hárrái maid lávdegoddi árvalii ođđaásahemiide siidda siskkobealde ( geahča maŋŋelis ) . 1 Eanetlohku gávnnahii ahte lávdegoddi ii ávžžut ásahit Sámi guolástusavádaga . 1 Eanetlohku guorrasa dasa ahte mánáidperspektiiva berre buorebut ja čielgaseappot oidnosii boahtit go gieđahallá valljivuođa báhkkodankanálain buot joavkkuide servodagas . » 1 Eanetlohku deattuha ahte hálddašanovddasvástádusa sirdin Sámediggái ii mearkkaš ahte Norgga eiseválddit eai váldde ovddasvástádusa . 1 Eanetlohku , buohkat earret okta , háliidit maiddái mearrádusa dan birra ahte guohtungeavaheami njuolggadusat eai galgga boahtit ovttaskas siiddaid vuoigatvuođaid ovdii , mat leat ásahuvvon erenoamáš riektevuođu olis , geahča árvalusa § 9 – 3 nuppi lađđasa . 1 Eanetlohku ( 31% vuoruhii NRK Sámi Radio deháleamos diehtogáldun sámi dilálašvuođaid birra Skogerbø guorahallamis . 1 Eanetlohkoráđđái gullet Bb , Árja , Nordkalottfolket , Sámit Mátta-Norggas ja Åarjel-Saemiej Gïelh . 1 Eanetlohkoráđđi lea vuolláičállán politihkalaš geađgejuolggi áigodahkii 2009 - 2013 . 1 Eanetlohkoráđđehusa politihkalaš geađgejuolggis lea áigumuš joatkit norgga dálkkádat- ja vuovdeálgagiiguin , ja nannet áŋgiruššamiid birrasii 3 miljárdda ruvnno ovddas jahkásaččat . 1 Eanetlohkoráđđehusa oaidnu lea dat ahte máhttu sámiid , sámi giela ja kultuvrra ja servodatdili birra , dagaha positiiva guottuid sámiid ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Eanetlohkoráđđehusa mihttomearrin lea dieđusge ahte buot oahppit Norggas galget oahppat sámiid birra . 1 Eanetlogus lea nappo eará oaidnu dása ja bidjá váldodeattu dasa ahte fylkkamánnis juo lea ovddasvástádus gažaldagain main lea mearkkašahtti váikkuhus boazodollui . 1 Eanetlogu árvalusa ovdanbijai Várggáid ovddasteaddji Karl Holt ( skuvlanammagotti ovdaolmmoš ) ja unnitlogu árvalusa ovdanbuvttii Kárášjoga ovddasteaddji Amund Nedrejord . 1 Eanetlogu árvalusa dohkkehii fylkkadiggi guovtti jiena vuostá , mat addojedje unnitlogu árvalussii . 1 Eanetlogu árvalus 1 . 1 Eanetlogu álbmogat dáidet dávjá atnit unnitlogu álbmogiid sierralágánin , muhto soames háve čuzii čalbmái mo sápmelaččat maid sáhttet liiggástallat kultuvraerohusaid . 1 Eanetlogu oaivila mielde lei buoret hukset pedagogihka ala go eallinoainnu ala . 1 Eanetlogu mielas eai dárbbaš Bargiidbellodat ja Olgešbellodat ovddidit mearkkašumiid universitehtaid , allaskuvllaid ja vuođđoskuvllaid birra , main fylkkagielddain ii leat ovddasvástádus . 1 Eanetlogu , Bargiidbellodaga sámediggejoavkku lahtuid , evttohus 1 Eanetalmmolašvuohta Dieđut áššebáhpiriid birra mat eai leat almmolaččat , bohtet ovdan váldoáššis almmolaš poastajournálas . 1 Eanet čalmmustahttit siviila sámi servodaga . 1 Eanet áŋgiruššan davviguovlluin go goassege ovdal [ Stáhtaministara kantuvra , 29.09.2010 ] 1 Eanet álgoálbmogat leat maiddái beassan searvat ráđđehusaid sáttagottiid mielde . Dát guoská earret eará Filippiinnaide , Norgii , Bangladeshii , Guatemalai ja Boliviai . 1 Eanet váldi regiuvnnaide Ráđđehus ja Stuorradiggi leat dahkan dehálaš mearrádusaid das mii guoská bargamušaid sirdimii stáhtas ođđa regiuvnnaide . 1 Eanet váldi regiuvnnaide Ráđđehus ja Stuorradiggi leat 2007 dahkan dehálaš mearrádusaid mat gusket bargui sirdit bargamušaid stáhtas ođđa regiuvnnaide . 1 Eanet vákšun ja eanet máhttu boraspirenáliin attašii vuođu ráhkadit beaktileappot reaidduid unnidit boraspiriid vahágahttima sávzzain ja bohccuin muhtun guovlluin . 1 Eanet sámi kulturviesuin lea dattetge dárbu maiddái hukset go galget sáhttit gozihit doaimmaset . 1 Eanet sámi giellaáŋgiruššan – Sámegiella lea ain vártnuhis dilis . 1 Eanet sámegiella girkus 1 Eanet sálaš sáhttá čujuhit dasa ahte eanet guollebivdit mannet jogaide ja ahte luossa lea oppalaččatge lassánan . 1 Eanet suohkanat árvvoštallet galget go geahččalit beassat hálddašanguvlui . 1 Eanet sisaboahto- ja investerenvejolašvuođat leat dehálaččat . 1 Eanet ráđđehusdokumeanttat sámegillii Ráđđehus áigu almmuhit eanet dieđuid sámegillii iežas neahttasiidduin , ja almmuhit eanet sámegielalaš dokumeanttaid . 1 Eanet ráđđehusdokumeanttat sámegillii Doaibmabidju 55 . 1 Eanet resurssaid Dearvvašvuođa ja sosiálasuorggi barggut leat hui resurssagáibideaddji barggut , ja Sámediggi lea dan sivas duhtavaš go dát árvvoštallanraportta maid čájeha Sámedikki ráddjejuvvon resurssaid dán barggus , loahpaha várrepresideanta . 1 Eanet realisttalaš mihttocealkin sáhttá leat ahte hálddašanguovllus B ii leat sávahahtti atnit fásta boraspirenáliid ” 24 Guovllus 8 Romsa ja Finnmárku lea leamaš váttis olahit našunála nállemihtuid , mat leat 10 jahkásaš čivgama sihke albasii ja geatkái , dábálašbivdoáiggi siskkobealde . 1 Eanet olbmot hálddašit sámegiela njálmmálaččat , muhto dán gealbbu eat leat álohii ávkkástallan bargooktavuođain . 1 Eanet oahppit bohte jagiid mielde . 1 Eanet nissonfidnoálggaheaddjit ja nuorra fidnoálggaheaddjit ja giliovddideapmi leat viidáset lávkkit prošeavttas mat dássážii leat jo addán 23 ođđa bargosaji . 1 Eanet nammadeamit čuvvot . 1 Eanet máškidis virgeluopmonjuolggadusat : – Dáid rievdadusaiguin šaddá álkit juohkit virgeluomu , juogo ollásit dahje belohahkii , eanet bargiid gaskkas guhkit áigái . 1 Eanet mánáidoadju nu gohčoduvvon » Finnmárkkulasáhusa ” bokte 1 Eanet museadoibmii ja boarrásiidda Sámediggeráđi evttohus 2010 reviderejuvvon bušeahtas lea gárvvis , ja das evttohuvvo lasihit juolludusaid earret eará museadoibmii , lohkan- ja čállinveahkkái boarrásiidda , ja bagadusbálvalusa sihkkarastimii duojis . 1 Eanet museadoibmii ja boarrásiidda 1 Eanet konkrehta govvideapmi Sámedikki áššečuoččaldahttingelbbolašvuođa viidodagas veardnelága § 1 – 4 vuođul boahtá ovdan golgg ­ot-mánu 30. beaivvi 2007-mannosaš Láhkaossodaga dulkoncealkámušas . 1 Eanet jearru 1 Eanet ja eanet áššiin konsulterejuvvo Sámediggi dakkár bođudoaibmabijuid birra mat gusket boazodollui , leš dal energiijahuksemiid vai luonddugáhttema oktavuođas . 1 Eanet ja eanet ássit válljejit elektrovnnalaččat gulahallat almmolaš ásahusaiguin . 1 Eanet ja eanet museat váldet atnui diehtovuođu , maiddái Ruoŧa bealde . 1 Eanet ja eanet guovllut main lea mearkkašupmi sámegillii , kultuvrii , ealáhusaide ja servodateallimii leat šaddan oassin dán politihkkasuorgái . 1 Eanet ja eanet guolástemiide ráddjejuvvo olbmuid vejolašvuođa searvat , ja dat hábme ealáhusa struktuvrra nu ahte čuohcá sihke bargosajiide ja ássámi- 1 Eanet ja eanet guolástemiide ráddjejuvvo olbmuid vejolašvuohta searvat , ja dat hábme ealáhusa struktuvrra nu ahte čuohcá sihke bargosajiide ja ássamiidda miehtá mearragátti . 1 Eanet ja eanet bálvalusat dahkkojit elektrovnnalažžan ja ollu diehtojuohkin dahkko fidnen láhkái digitála hámis , earret eará girjerájuin . 1 Eanet ja eanet Girkonjárggas válljejit sámegiela 1 Eanet in gal muitte dien muitalusbihtás . 1 Eanet haddegoargŋun Divraseappot hattit norggabuvttaduvvon gálvvuin ja bálvalusain maŋemus jagis lea dagahan ahte vuollásaš haddegoargŋun lea gorgŋon . 1 Eanet gáibádusat ohcamii sáhttet biddjojuvvot iešguđet doarjjaortnega várás . 1 Eanet goziheapmi ja buoret máhtolašvuohta boraspirenáliin attašii vuođu ráhkadit beaktileappot reaidduid unnidit sávza- ja boazomassimiid boraspiriide muhtun guovlluin . 1 Eanet goargŋun KPI – JAE:s ja energiijahattiid goargŋun meroštallojuvvo mielddisbuktit ahte ollislaš konsumhattit ( KPI ) gorgŋot 0,8 proseanttas diimmá rájes 3,2 prosentii dán jagi . 1 Eanet go miljárdda ruvdnosaš árvvut eai šat mana lobihis guolásteddjiid ja sin fierpmádagaid ruhtaburssaide , muhto báhcet merrii oktasašservodaga resursan ja šaddet ávkin guolástusealáhusa lágajegolaš doaibmiide , dadjá guolástus- ja riddoministtar Lisbeth Berg-Hansen . 1 Eanet go 500:s ledje dieđihan iežaset oassálastin dan 1 000 oassálasti lassin miehtá 1 Eanet go 500 čálihuvvon ( 7 ) 2011 GUOVDAGEAIDNU 2021 KÁRÁŠJOHKA 1902 ROMSA 2012 ÁLTÁ 2025 DEATNU 2020 PORSÁŊGU 0301 OSLO 100-499 innmeldte dieđihuvvon ( 19 ) 2027 UNJÁRGA 2030 MÁTTA-VÁRJJAT 1940 GÁIVUOTNA 2004 HÁMMÁRFEASTA 2003 ČÁHCESUOLU 1850 DIVTTASVUOTNA 1938 IVGU 2022 DAVVESIIDA 1913 SKÁNIT 1601 TROANDIN 2017 RÁHKKERÁVJU 1942 RÁISA 1939 OMASVUOTNA 1805 NÁRVIIKA 1943 NÁVUOTNA 1833 RUOVAT 1804 BÅDÅDDJO 1901 HÁRŠTÁ 1920 LOABÁT 30-99 čálihuvvon(29 ) 1931 LEAŊGAVIIKA 2019 NORDKÁHPPA 1 Eanet go 40 jagi leat gollan dan rájis go olmmoš beasai iežas čalmmiidisguin oaidnit mánu duogábeali . 1 Eanet go 200 álgoálbmoga buot máilmmi osiin servet dálkkádatnjunuščoahkkimii Køben ­hámmanis . 1 Eanet go 200 bargi šadde barggoheapmin dán guovtti suohkanis fitnodatheaittihemiid geažil . 1 Eanet go 14 000 sáni leat dál registarastojuvvon diehtovuđđui . 1 Eanet dáiddáršiehtadussii 1 Eanet doavttergrádabuvttadeamit attaše eanet seniordutkiid geat háhket alcceseaset oahpahan- ja neavvungelbbolašvuođa iežaset fágasurggiin . 1 Eanet doarjja dán prošektii dahje vejolaš lassegoluide ii addojuvvo 1 Eanet doaibmevaš nevvodan- ja gárgedanbargu berre arvvosmahttojuvvot sámi mánáidgárdesuorggis . 1 Eanet dieđut su birra bohtet maŋŋá Sámi skuvlahistorjjás . . 1 Eanet dieđut studiemátkki birra bohtet geassit . 1 Eanet dieđut prográmma , áiggi ja báikki birra almmuhuvvojit nu johtilit go dat leat čielggaduvvon ruošša eiseválddiiguin . 1 Eanet dieđut ortnega birra gávdnojit dákko . 1 Eanet dieđut oaččut Sámedikki gulahallandirektievrras Jan Roger Østbys 481 44 696 dahje epoastta bokte jan.roger.ostby@samediggi.no 1 Eanet dieđut leat dáppe : http://www.dirnat.no/content.ap?thisId 500040270 = 1 Eanet dieđut leat dáin liŋkkain . 1 Eanet dieđut ja gulahallit 1 Eanet dieđut ja dieđiheapmi:www.statped.no/fagdager Eanet dieđut - válddes oktavuođa 1 Eanet dieđut gávdnojit dákko www.samediggi.se 1 Eanet dieđut gávdnojit dákko www.samediggi.fi 1 Eanet dieđut daid birra leat gurotbeale fálus . 1 Eanet dieđut Sámediggeráđi boazodoallošiehtadusa meannudeami birra , de čujuhit áššái mii meannuduvvui 20.05.2005 ráđđečoahkkimis . 1 Eanet dieđut ON erenoamášdieđiheaddji birra 1 Eanet dieđut Loga ofelaččaid beaivegirjjiid ja prošeavtta duogáža birra dás : go áiggut diŋgot ofelačča galledit iežat skuvlla . 1 Eanet dieđut James Anaya birra 1 Eanet dieđut Arctic Governance-prošeavtta birra leat dáppe : 1 Eanet dieđut : http://www.diggi.no 1 Eanet dieđut : Lars-Anders Baer , Ruoŧa Sámedikki ságadoalli , +46 70 316 20 56 1 Eanet dieđut : - Raimo Valle oahppu ja bargovásáhusat - preassadieđáhus Stáhtaministara kantuvrras - BSDa stáhtačálli ja politihkalaš ráđđeaddi . 1 Eanet dieđuid áššis fidnet : Áššejođiheaddjis Geir Johnsen , tlf. 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net 1 Eanet dieđuid váidinnjuolggadusaid birra gávnnat Stáhta dearvvašvuođabearráigeahču siidduin : 1 Eanet dieđuid vuoruhemiid , máksineavttuid birra ja nu ain gávnnat min ruovttusiidduin ; doarjagat ja stipeanddat . 1 Eanet dieđuid virggis oaččut Sámedikki direktevrra Rune Fjellheim bokte , tel. 784 74 040 / mob. 91009320 , dahje Bedriftskompetanse VINN senorráđđeaddi Nina Kivijervi Jonassen bokte , mobil 971 66647 . 1 Eanet dieđuid virggis oaččut Sámedikki direktevrra Rune Fjellheim bokte , tel. 784 74 040 / mob 910 09 320 , dahje Adecco Select Steffen Steffensen bokte , tel. 755 06 857 , mob 907 20 027 . 1 Eanet dieđuid virggi birra oaččut go válddát oktavuođa ossodatdirektevrrain Jan Roger Østby:in , tel. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addá ossodatdirektevra Anne Britt K. Hætta , tel. 91 11 17 88 Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga girjáivuođa . 1 Eanet dieđuid virggi birra addá Jan Roger Østby , tlf. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Tommy Somby , vuolitdirektevra Johan Anders Klemetsen dahje vuolitdirektevra Berit Karen Paulsen , tlf. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Julie Eira dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tel. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Julie Eira , vuolitdirektevra Lennart Mikkelsen dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tlf. 78 47 40 00 Sámedikki hálddahus galgá nu bures go vejolaš speadjalastit álbmoga girjáivuođa . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Julie Eira , vuolitdirektevra Lennart Mikkelsen dahje vuolitdirektevra Inga Margrethe Eira Bjørn , tlf. ( 47 ) 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet ossodatdirektevra Audhild Schanche , vuolitdirektevra Hege Fjellheim Sarre dahje vuolitdirektevra Hans Arild Holmestrand , tlf. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid virggi birra addet Magne Svineng , Hege Fjellheim Sarre dahje Hans Arild Holmestrand , tlf. 78 47 40 00 . 1 Eanet dieđuid veajuiduhttinfága stipeandda birra oažžu : 1 Eanet dieđuid sáhttá oažžut : 1 Eanet dieđuid prošeavttaid ja ohcanproseassaid birra leat gávdnamis dás : Kulturlonohallanfoandda ruoktosiidu . 1 Eanet dieđuid olbmuide ja pressii sáhttet dát virgehasat addit : 1 Eanet dieđuid oaččut Brita Oskal Eiras tlf. 78474184 dahje John Osvald Grønmos tlf : 78474186 1 Eanet dieđuid oažžumis ja šiehtadit deaivvadeami , váldde oktavuođa . 1 Eanet dieđuid oažžu go deaddila vuolit liŋkka . 1 Eanet dieđuid oažžu Sámedikki oahpahus- , giella- ja kulturossodat 1 Eanet dieđuid oaččot John Osvald Grønmos tlf : 78474186 dahje Solveig Ballos tlf : 78959903 . 1 Eanet dieđuid konferánssa birra oaččut Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegottis ; e-poasta : supu@samediggi.no dahje Sámedikkis tel. nr. 75 77 56 84 . 1 Eanet dieđuid gávnnat ESD neahttasiidduin 1 Eanet dieđuid ekonomalaš váikkuhandoaimmaid birra gávnnat Viessobáŋkku neahttasiidduin Husbanken . 1 Eanet dieđuid dáid doaibmabijuid birra gávnnat dás : www.nav.no . 1 Eanet dieđuid addá : Prošeaktajođiheaddji Yngve Johansen + 47 915 65 966 Báiki : Čoahkkinlatnja 121 Sámediggi Kárášjogas . 1 Eanet dieđuid Sámediggeválgga birra oaččut dás : www.samediggi.no . 1 Eanet dieđuid Riektesihkarvuođakonferánssas gávnnat dákko . 1 Eanet deattuhit báikkálaš resurssaid geavaheami ja ávkkástallama . 1 Eanet davviguovlluid čalmmustemiin ja eanet áŋgiruššamiin daiguin rahpasit min fylkkas ja davvi riikkaoasis ođđa vejolašvuođat . 1 Eanet bálkálassáneapmi Gáržžit bargomárkan maŋemus jagiid lea dagahan stuorát gilvvu bargofámu alde ja eanet bálkálassáneami . 1 Eanet báikkálaš friddjavuohta doaibmačoavdimis sáhttá addit buoret resursageavaheami ja nannet báikkálaš demokratiijja . • 1 Eanet bienalaš 3 ásahallamat čalmmustahttet stáhtalaš riikkagottálaš ovddasvástádusa , muhto sáhttet leat mielde geahpedeamen báikkálaš ovddasvástádusa . 1 Eanet almmolašvuohta ferte geavahuvvot . 1 Eanet almmolaš bál- 1 Eanet 1 Eanemustá ledje badjel 70 oahppi geat orro priváhta lanjain gilis . 1 Eanemusat čuohcá dát álgoálbmogiidda , geafes riikkaide ja smávva sulluide , mat sáhttet jávkat . 1 Eanemusat mis ledje njeallje : Okta stuorraklássalanjas , okta oahpaheaddji láigolanjas ( dat lei stuorámus , badjel 200 lihttera ) , okta iežame stobus ja okta oalle uhca akváriaš smávvaklássalanjas . 1 Eanemusat manai sámegieloahpahussii , muhto sáhtiimet maiddái addit ruđa juohkindiimmuide dakkár fágain go dárogielas ja matematihkas . 1 Eanemusat ledje mus 8 bargi . 1 Eanemusat leat buvttaduvvon oahpponeavvut eatnigiela oahpahussii ja suomagielas jorgaluvvon oahppogirjjit mat leat heivehuvvon 1.klássas gitta 9.klássa dási rádjái . 1 Eanemusat leat buvttaduvvon oahpponeavvut eatnigiela oahpahussii ja suomagielas jorgaluvvon oahppogirjjit mat leat heivehuvvon 1. klássas gitta 9. klássa dási rádjái . 1 Eanemusat leat balus sii geain leat uhccán bohccot . Sii ballet ahte eai goassige šat beasa stuoridit ealu ja bággehallet heaitit , eaige das oažžu man ge lágan buhtadusa . 1 Eanemusat lea njiedjan Kárášjogas 34 %:in . 1 Eanemusat gillájit dieđusge boazodoallit ja sávzadoallit , muhto maiddái mielkeboanddaide ge šaddet váttisvuođat go lea dábálaš ollu guovlluin geavahit buođu resurssaid nu ahte kombineret mielkeeriid sávzadoaluin . 1 Eanemusat deattuhuvvui dárogiella oahpahusgiellan maiddái maŋŋel fárrema Guovdageidnui . 1 Eanemusat deattuhuvvo sohkabealdásseárvu . 1 Eanemusat 400 000 ru ja gitta 30 % rádjai dohkkehuvvon gollomeroštallamis 1 Eanemusat 100 000 ru ja gitta 1 ru. rádjái mielkelihttaris doarjjan go oastá stáhtalaš mielkeeari ođđaálggaheami oktavuođas . 1 Eanemus sámegiella geavahuvvui nieiddaid praktihkalaš oahpahusas . 1 Eanemus sosiálaveahki vuostáiváldiid gávdnat sin gaskkas , geain lea oaneheamos oahppoguhkkodat . 1 Eanemus njiedjá ohppiid lohku geain lea davvisámegiella nubbingiellan . 1 Eanemus njiedjan lei DavviRomssas olles 9,4 % . 1 Eanemus mihtilmas govadat Kjeøyas lea beakkán ” Kjeøy-sarvva ” . 1 Eanemus lea njiedjan Finnmárkkus , gos ohppiid lohku geain lea sámegiella nubbigiellan lea njiedjan 1086 oahppis skuvlajagis 2006/2007 959 oahppái dán skuvlajagis . Romssas lea sámegiel ohppiid lohku oalle dásset , ja Nordlánddas lea lohku lassánan . 1 Eanemus lea evttohuvvon unniduvvot joddofierbmebivdu , muhto mearas gal lea lohpi bivdit gáidánuhtiin geassemánu 10. b. rájes gitta borgemánu 4. b. – Vaikko Sámedikki mielas lea ge deaŧalaš luossabivddu ceavzilis hálddašeapmi , de ferte sámi kultuvrra vuhtii váldima dás deattuhit nu ahte mearraluossabivdit eai dárbbaš báhcit gáddái , dadjá Marianne Balto loahpas . 1 Eanemus lassáneapmi bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuin lea leamaš Aust- ja Vest Agderis , Telemárkkus , Vestfoldas , Østfoldas , Hedemárkkus ja Opplánddas lassin dan golmma davimus fylkii . 1 Eanemus jáhkehahtti lea ahte juste dien jagi dáidet deaivan oktanaga báikkálaš váhnensávaldagat ja ovdaskuvlamielbargit olámuttos . 1 Eanemus dovddus ovdamearka lea Sámediggevistti čiŋa-heapmi , gos leat muhtin ráje dáidagat maid sihke sámi ja dáčča dáiddárat leat ráhkadan . 1 Eanemus doarjja lea 400 000 ru 1 Eanemus dinejit eanaláigoheami divadiin ja minerála vuovdimiin . 1 Eanemus dievddut muđui ( Norga = 51,0 proseanta ) ( muđui = 51,8 proseanta ) 1 Eanemus dievddut SED ( Norga = 51,0 proseanta ) 1 Eanemus bargonávccahemiid gávdnat dan joavkkus , geain lea unnimus oahppu , sihke nissonolbmuid ja dievdoolbmuid gaskkas . 1 Eanemus almmolaš ruhtadoarjja ii galgga leat badjel 50 % ( 1,75 ru lihttaris ) 1 Eanemus albasiid godde Lulli- ja Gaska-Norggas ja guovllus 8 Romssas ja Finnmárkkus godde unnimus . 1 Eanebuš fylkkaplána bajimuš ulbmilat gusket kultursuorgái . 1 Eanebuš fylkkaplána bajimus ulbmilat gusket kultursuorgái . 1 Eanebut áŋgiruššet dujiin Árvvoštallan čájeha maiddái ahte eanebut leat áŋgiruššan dujiin ja ahte ortnet lea stuorrudan ealáhusa gálvojođu . 1 Eandálit doppe gos leat rahčamin fidnet sámegieloahpahusa obalohkái . 1 Eanašoassi doaibmabijuin mat leat oaivvilduvvon sámi veahkadahkii dáhpáhuvvet ain davvisámi guovlluin . 1 Eanašoassi bušeahttalassáneamis lea mannan iežas doibmii . 1 Eanaš árvaluvvon 747 miljovnna kruvnno juolludeamis geavahuvvo doaimmaide , maiguin sáhttet hehttet riikkageaidnofierpmi duođaleamos bárttiid : vuostálagaid oktii beaškkehemiid , badjel geainnu vuodjimiid ja bárttiid , main dipma johtaleaddjit vuddjojit . 1 Eanaš áiggi orron Guovdageainnus vai oahpásmuvan skuvladilálašvuođaide ja dilálašvuođaide muđui . 1 Eanaš áigge bessen ruovttus orrut . 1 Eanaš váhnemat ledje baicce sámegielhállit . 1 Eanaš unnaguolásteaddjiide lei veadjemeahttun ollašuhttit dán gáibádusa , dasgo njuorjjohivvodagat gurrejedje meara áigodagas 1978-88 , erenoamážit Nuorta-Finnmárkkus . 1 Eanaš sámi ásahusaide orru leamen lunddoleamos válljet dakkár searvemálliid mat leat muddejuvvon lágaid bokte ja main lea čavgaset dovdomearka go dan mii RO searvvis lea . 1 Eanaš sámi bearrašat guovllus leat váldosaččat čadnojuvvon boazodollui . 1 Eanaš sámegielalaš olbmot leat odne doaibmi guovttegielalaš olbmot , guđet máhttet sihke dárogiela ja sámegiela . 1 Eanaš suohkaniin ledje dušše okta dahje guokte oahpaheaddji . 1 Eanaš suohkaniin lea njiedjan goitge unnit go SED-guovlluin . 1 Eanaš studeanttat bohte Finnmárkkus , ja fága gohčoduvvui « Finnmárkku sámegiellan » . 1 Eanaš skuvllat leat mearridan bruvsaautomáhtaid sadjái bidjat čáhcečoaskudeaddjiid , ja dása leat oahppit liikon hui bures . 1 Eanaš skuvllat diŋgojedje oahpponeavvuid . 1 Eanaš rávesolbmot fertejedje vuolgit Romssa gávpogii dahje Áltái divššuhit bániideaset . 1 Eanaš rádjalovssat ledje sámit . 1 Eanaš ruovttudoalut lubmejit iežaset atnui . 1 Eanaš olbmot leat ožžon ealáhusaset guolásteamis ja šibitdoalus , barggus báikkálašfatnasiin ja geaidnobarggus . 1 Eanaš oassi ruđain lea juolluduvvon mátkeealáhusulbmiliidda . 1 Eanaš oassi dávvirinvesterenbušeahtas geavahuvvo jagis 2011 ollašuhttit álggahuvvon prošeavttaid . 1 Eanaš oassi dain mánáidgárddiin leat Finnmárkkus . 1 Eanaš oassi dain leat sámi dálááiggi dáidagat . 1 Eanaš oassi Norgga álgoálbmotdoarjagis addojuvvo Norgga eaktodáhtolaš organisašuvnnaid bokte . 1 Eanaš oasi jagis ledjen áidna studeantan . 1 Eanaš oahppoplánat mat galget dán oahppoplánačoakkáldahkii leat juo mearriduvvon . 1 Eanaš oahppit ledje Finnmárkkus eret . 1 Eanaš oahppit ledje Deanus ja Unjárggas eret . 1 Eanaš oahppit bohtet Nordlánddas , Romssas ja Finnmárkkus ja muhtumat leat olgoriikkalaččat geat fárrejit riikkaoassái . 1 Eanaš oahppit / fágaoahppit leat Finnmárkkus ( 139 ) ja Romssas ( 92 ) . Oslos ledje 2007:s golmmas ja Akershusas okta oahppi / fágaoahppi geain lei sámegieloahpahus . 1 Eanaš oahppit / fidnooahppit ožžot oahpahusa sámegielas Finnmárkkus ( 139 ) ja Romssas ( 92 ) . Nordlánddasge ožžot oahpahusa sámegielas ( 38 oahppis 23 ohppet davvisámegiela , 11 julevsámegiela ja 4 oarjilsámegiela ) , ja Oslos fas ledje jagi 2007 golbma oahppi guđet ohppe sámegiela , ja Akershusas okta oahppi . 1 Eanaš oahppit , 2339 , ohppet davvisámegiela . 1 Eanaš oahpaheaddjit ledje sámegielagat , muhto muhtumat eai lean . 1 Eanaš oahpaheaddjit bohte eará guovlluin , muhto muittán ahte mis lei muhtin oahpaheaddji gii lei Sievjjus eret . 1 Eanaš nuortalaččat orrot Suomas ja Ruoššas , gos giella ain lea geavahusas . 1 Eanaš nuortalaččat / golttálaččat orrot Suomas ja Ruoššas , main giella ain geavahuvvo . 1 Eanaš nuorra sámiin lea dál sakka positiivvalaččat iešgovva ja áibbas eará dovddiidusduogáš go ovdalaš buolvvain lea leamaš . 1 Eanaš norgalaččat ožžot buori kvalitehta čázi iežaset čáhcedoaimmahagas . 1 Eanaš njuovahagat bálkestit mávssolaš árbebipmosiid go njuvvet bohccuid , danne go dain eai leat reaiddut maiguin meannudit dáiguin lobálaččat . 1 Eanaš neahttalohkkiid ođđaset veršuvnnat maid hálddašit RSS , nu mo Internet Explorer 7 , Opera ja Firefox . 1 Eanaš nationála kulturortnegat , nugo ovdamearkka dihte Norgga kulturfoandda juolludeamit , dáiddárstipeanddat dahje ABM-ovdáneami prošeaktaruđaid juolludeamit , juhket ruđaid dáiddalaš kvalitehta vuođul . 1 Eanaš mánát ožžo dušše moatti beaivásaš oahpahusa jahkásaččat , ja dát lei dábálaččat oalle heittot . 1 Eanaš mánáin ledje vánhemat gos nubbi lei Kárášjogas , Guovdageainnus , Porsáŋggus dahje Deanus eret . 1 Eanaš mánáin leat buorit fuolahusolbmot sin birra , geat sáhttet addit sidjiide buori ja oadjebas mánnávuođa . 1 Eanaš mu sáhkavuorru lea daid čuolbmačilgehusaid birra mat čatnasit dán golmma fáddái go dat galget váldojuvvot mielde boahtteáiggi strategiijii . 1 Eanaš lullisámi g askaregiovdnii gullá olles Davvi-Trøndelága fylka . 1 Eanaš lea ovttasbargu das mii guoská ealáhusásahemiid ruhtadeapmái ja eará ealáhus ­eallima doaibmabijuid ruhtadeapmái . 1 Eanaš lea dáhpáhuvvan politihkalaš eanetlohkoheivehemiiguin . 1 Eanaš kurssiid sisdoallu lea sámi kultuvra ja servodateallin , ja leat maid sámegielkursset . 1 Eanaš kantiinnat váruhit maiddái makkár biepmuid sii fállet . 1 Eanaš internáhtat ledje gieldda hálddus , ja maiddái Finnmárkku rittus ledje muhtun gieldda internáhtat . 1 Eanaš guovlluin leat boraspirevahágat ( gč. 14.2.4.4. oasis ) ja areálasisabahkkemat mat dávjjimusat gullojit , muhto leat dattege stuorra erohusat guovlluid gaskkas . 1 Eanaš govat ledje sin orrumis Skuvvanvári duottarstobus . 1 Eanaš gielddain lea areálaoassi gielddaplánii mii lea ráhkaduvvon phl. 85 mearrádusaid vuođul . § 34-1 guđát lađđasa vuođul gustojit dát areálaoasit ja oasseplánat dassážiigo dat rievdaduvvojit , muhto gielddas lea geatnegasvuohta árvvoštallat iežas areálaoasi ođasmahttindárbbu dan gieldda plánastrategiija meannudeami oktavuođas , maid gielddastivra lea geatnegahttojuvvon mearridit maŋimusat jagi maŋŋágo gielddastivra lea vuođđuduvvon , geahča § 10-1 . 1 Eanaš gielddain ja fylkkagielddain leat almmatge sámit unnitlogus . 1 Eanaš gielat máilmmis leat smávvát , dan áddejumis ahte leat unnán olbmot logu dáfus geat hállet daid gielaid . 1 Eanaš fertet dárogiela ja rehkenastima oahpahit , ja vihtta diimmu beaivái lea menddo ollu smávimusaide , sii duššástuvvet beaivvi loahpageahčen ja mášohuddagohtet . 1 Eanaš eará kontuvrrat leat oktiisajuštuvvon sámi kulturásahusaiguin , nu mo dat lea Saemien Sijtiein Snoasas , árran julevsáme guovdátjiin Divttasvuonas , Várdobáiki sámi guovddážiin Evenáššis , ája Sámi Guovddážiin Gáivuonas , ja Várjjat Sámi Museain Unjárggas . 1 Eanaš eanaeaiggádat guorrasedje dán šiehta ­dussii . 1 Eanaš ealáhusdolliide lea guhkes gaska árbevirolaš meahcásteamis , gitta dáid buktagiid ráhkadeapmái , buvttadeapmái ja márkanfievrrideapmái vuovdima várás . 1 Eanaš dáin váikkuhangaskaomiin leat riikka dásis vuoññuduvvon , eaige gittalagaid guvllolaš dásiin . 1 Eanaš dáid ulbmilsurggiin ferte ruhtadit eará budjeahtain g o dat mat leat váldoruhtadangálddut guovttejagaš doaibmaprográmmas . 1 Eanaš dáhpáhusain lea bearaš sorjavaš dán bistevaš dietnasis . 1 Eanaš dáhpáhusain eai gávdno bissovaš jorgalandagaldusat . 1 Eanaš dušše vuorraset olbmot hállet giela . 1 Eanaš doarjjaortnegat sápmelaččaid várás , leat kanaliserejuvvon dán guovddáš guvlui . 1 Eanaš doalut mat leat doaimmas sámi guovlluin , leat huksejuvvon 1970- ja 1980-logus . 1 Eanaš doaluin lea vejolašvuohta lasihit mielkebuvttadusa . 1 Eanaš doaibmabijut sámi veahkadahkii biddjojuvvojit fápmui dábálaš láhkamearrádusaid rámmaid siskkabealde . 1 Eanaš departemeanttat oidnet dárbbašlažžan jorgalit skoviid , lágaid , láhkaásahusaid , dieđihangihppagiid jna. . 1 Eanaš departemeanttain leat vuollásaš doaimmat mat barget áššiiguin main lea dadjamuš sámegillii ja sámi kultuvrii . 1 Eanaš dan máhtus maid lean dárbbašan , lean oahppan skuvlla olggobealde . 1 Eanaš cealkámušat maid Sámediggi lea buktán nationála eanandoallopolitihka hárrái , leat leamaš daid šiehtadallamiid oktavuođas . 1 Eanaš báikkiin lea dárbbašlaš siskkáldas struktuvra go sávaldat lea álggahit doaimmaid mat buoridit sámegiela geavaheami . 1 Eanaš bivdolobiin dál ii leat leamaš ávki . 1 Eanaš bargu galgá dalle čadnojuvvot rolla- ja bargojuogadeapmái . 1 Eanaš almmolaš orgánat maidda sámelága giellanjuolggadusat gusket , eai ollašuhte ollásit lága gáibádusaid . 1 Eanavuovdinstivra lea rapporttain mii ráhkaduvvui 1996:s buktán deatalaš beali gažaldahkii mii guoská minerálaohcamii ja - roggamii báikkálaččat Finnmárkkus . 1 Eanavuovdinláhka dagahii dattetge dan ahte dat sámi boanddat geat háliidedje eaiggáduššat eatnama fertejedje váldit norgalaš goarggu . 1 Eanavuovdineiseválddit leat registreregoahtán gođiid ja barttaid Finnmárkkus . 1 Eanavuovdineiseválddiid mearrádusat fertejit maid dahkkojuvvot rievttalaš geatnegasvuođaid vuođul mat Norgga eiseválddin leat sámi álbmoga ektui Vuođđolága § 110a , ILO-konvenšuvnna nr. 169 ja eará riikkaidgaskasaš mearrádusaid vuođul , mat buot dohkkehit sápmelaččaid vuoigatvuođaid sierra álbmogin ja eamiálbmogin . 1 Eanavuoigatvuođaid dováheapmi ja dohkkeheapmi Finnmárkkulága § 29 vuođul galgá ásahuvvot sierra Finnmárkkukommišuvdna mii galgá dovdáhit ja dohkkehit oamastan- ja geavahanvuoigatvuođaid Finnmárkkus . 1 Eanasuodjaleapmi lea vuoruhuvvon nationála mihttomearri . 1 Eanaspábba lieggana . 1 Eanas áššit galge mannat departemeantta bokte , juoga mii válddii hui guhkes áiggi . 1 Eanas váhnemat gávnnahedje ahte Sámeskuvlla oahpaheaddjit ja Loabága skuvlla jođiheaddjit eai bargan ovttas . 1 Eanas sámi mánáidgárdefálaldagat leat Davvi-Norggas . 1 Eanas sámegieloahpahus lea unna lanjažis , muhto doarvái saddjái sámegieljoavkkuide . Dasa lassin besset sii geavahit giellastudio . 1 Eanas olbmuin leat juogalágan dovddut sámivuhtii . 1 Eanas oassi sámi boazodoalus lea Finnmárkkus , gos leat 417 doalloovttadaga ja badjelaš 2.100 olbmo njukčamánu 31. beaivvi 2005 . 1 Eanas oassi stáhta doarjagis vuođđoskuvlii ja joatkka ohppui manná Gieldda- ja guovlludepartemeantta bušeahta badjel oassin gielddaid ja fylkkagielddaid sisaboahtovuogádagas . 1 Eanas oassi MLD bušeahtas manná juolludemiide mánnábearrášiidda - mánnáoadju , riegadahttinruhtii ja reaidadoarjagii . 1 Eanas oahppoplánat Máhttoloktema – sámi oktavuođas ledje gárvásat 2008 loahpa rádjái , muhto oahppoplána historjjá joatkkaoahppu , oktan ohcamušain ahte juohkit duodjefága meannuduvvo 2009. 2008 searvvai Máhttodepartemeanta aktiivvalaččat St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) bargui , ja dan čuovvoleami . 1 Eanas oahppit álge joatkkaskuvlii njuolga maŋŋel 7. luohká . 1 Eanas oahppit ledje sápmelaččat , ja eatnasiin sis lei sámegiella eatnigiellan . 1 Eanas oahpaheaddjit ohce diekkár lassidoarjagiid . 1 Eanas mánát orro internáhtas , muhto eai buot Aarborte mánát orron internáhtas geat vázze skuvlla doppe . 1 Eanas lea sorjavaš oppalaš skuvlaservodagas 1 Eanas jogain lea rievddadan áiggi mielde man ollu sálaš lea , muhtumiin luossasálaš njiedjá ja earáin lassána . 1 Eanas guorahallamat čájehit lea guokte gitta golmma geardán eambbo várra vuolimus joavkkuin šaddat danin , go buohtastahttá sihke sosioekonomalaš joavkkuid ja oahppodásiid . 1 Eanas gulaskuddanásahusat ledje ovttaoaivilis departemeanttain ásahit láhkaásahusvuođu mas Gonagas mearrida guđet suohkanat sámegiela hálddašanguvlui gullet . Oahpahus- ja dutkandepartemeanta čujuha Geassemánu 17. b. 1996 láhka nr. 61 vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ( Oahpahuslága ) § 6–1:ii mas « sámi guovllu » defineren oahpahusoktavuođain , čilgejuvvo sámelága dálá § 3–1 vuođul . 1 Eanas gulaskuddanásahusat leat mielas dán ortnegii , muhto muhtumat ballet ahte dat sáhttá váikkuhit boazolohkui , go ásaha vel eanet álggahangilvvu . 1 Eanas gulaskuddanásahusat leat leamaš mielas dasa ahte siida oažžu guovddáš saji láhkaoktavuođas . 1 Eanas gulaskuddanásahusat guorrasit dasa . 1 Eanas giligirjjiin riddo-Finnmárkkus leat unnán dieđut sápmelaččaid skuvladilálašvuođaid birra , muhto dán girjjis gal lea 23-siidosaš artihkal man namma lea Samene og skolen ( Sápmelaččat ja skuvla ) . 1 Eanas dát doaimmat leat leamaš earáid hálddus ovdal , ja dainnalágiin eai gohčoduvvo ođđa doaibman . 1 Eanas dain reaidduin ja neavvuin , maid dárbbašedje ožžo Ruoŧa organisašuvnnas Internationella Arbetslag , riikkaidgaskasaš bargosearvvis . 1 Eanas boazodoallománáin eai lean dalle dakkár ovdagovat , váhnemat sávve ahte sii galge báhcit boazodollui . 1 Eanas bargiin lea alla akademalaš oahhpu . 1 Eanaopmodaga historjjá hárrái čujuha Alimusriekti ahte dán guovllu , mii lei oassi Romssa fáldeguovllu ruvdnagárdimis , vuvdii gonagas Fredrik III Joachim Irgens:i 1666s . 1 Eananvuovdinkantuvra ( Jordsalgskontoret ) doaimmahii « Stáhta eatnama » vuovdima eanančujuheami ( jordutvisning ) , ja Eanadoallosearvi ( Landbruksselskapet ) oahpahii olbmuide eanandoalu birra . 1 Eananviidodat ferte vuođđun sihkkarastojuvvot . 1 Eananopmodagas galggai leat dárogillii namma . 1 Eananmolsun jna. 1 Eananláhka dadjá oppalaččat ahte gilvojuvvon eana galgá dikšojuvvot . 1 Eananjuohkindiggi čilgejeaddji buohkaide geat oamastit eananbihta Norggas 1 Eananjuohkindiggi sáhttá duššindahkat guohtungeavaheami njuolggadusaid mat leat soapmásiidda govttoheamit , dahje rihkkot vuoigatvuođaid mat leat erenoamáš riektevuođu olis ásahuvvon . 1 Eanandollui ja boazodollui lea dárbu seailluhemiin ja kártemiin sihkkarastit eanandoalloviidodagaid ja meahččeviidodagaid . 1 Eanandollui ja boazodollui lea dárbu seailluhemiin ja kártemiin sihkkarastit eanandoalloviidodagaid ja meahcceviidodagaid . 1 Eanandollui báikkálaš dutkan ja máhttoovddideapmi sáhttá gánnáhit ja buoridit olbmuid álgima eanandollui . 1 Eanandollui báikkálaš dutkan ja máhttoovddideami sáhttá gánnáhit ja buoridit olbmuid álgima eanandollui . 1 Eanandolliin lea maiddái leamaš veaháš čoaská čoalit doaibmavisttiid viiddidemiide gitta jagi 2003 rádjai guovddáš eanandoallopolitihka geažil . 1 Eanandolliid lohku lea njiedjan ja dat váikkuha dasa ahte lea uhcit jearru bagadallibálvalusaide jnv. . 1 Eanandoarggástus lea čuohcan sullii 3 miljovnna olbmui Haiti 9 miljovnna ássiin . 1 Eanandoalut 1 Eanandoalus leat eará deaŧalaš riekkisváikkuhusat go mat bajábealde leat ožžojuvvon mielde . 1 Eanandoalus lea mearkkašupmi sámi kultuvrii máŋgga dáfus . 1 Eanandoalus ferte ain leat deaŧalaš rolla riikkaoasi ássamii . Stáhtadoarjja ferte vuovdedollui fas lágiduvvot . 1 Eanandoalus ferte ain leat deaŧalaš rolla riikkaoasi ássamii . 4 . 1 Eanandoalu álggu dovdomearka lei ekstensiiva heiveheapmi “ nogle køer , faar og 1 eller 2 oxer ahte køre deres tømmer , veed ( brende og høe med ” . 1 Eanandoalu sisaboahtovejolašvuođaid galgá ovdánahttit viidáset , ja kapitálagávdnan galgá buoriduvvot . 1 Eanandoalu ollislaš barggolašvuohta sámi guovlluin lea 1100 jahkedoaimma go váldá vuhtii daid riekkisváikkuhusaid mat eanandoalus leat eará ealáhusaide . 1 Eanandoalu ja sáiváčáhcebivddu váste lea ásahuvvon davvinorgga gelbbolašvuođaguovddáš . 1 Eanandoalu geažil šaddá eará doaibma ja dat addá ekonomalaš vuođu bálvalusdási bisuheapmái gielddain . 1 Eanandoalu dáfus lea deaŧalaš čađahit sierra doaimmaid nissonolbmuid ja nuoraid várás . 1 Eanandoalu ceavzilis ja birasseastevaš ovdáneami oččodeamis ferte maiddái Sámediggi leat mielde nanneme ekologalaš biebmobuvttadeami . 1 Eanandoalu Davvinorgga gelbbolašvuođaguovddáža geavaheapmii livččii lunddolaš dás . 1 Eanandoalluspolitihkalaš ossodagas lea ovddasvástádus muhtun osiin departemeantta riikkaidgaskasaš barggus dakkár surggiin go : 1 Eanandoalluspolitihkalaš ossodagas lea oktavuohta ollu ásahusaiguin ja etáhtaiguin eanandoallopolitihka čađaheamis . 1 Eanandoallu váikkuha maiddái kultuvrralaš mihtilmasvuođa doalaheami iešguđet osiin sámi ássanguovlluin , omd. mearrasámiid ja boazodoallosámiid mihtilmasvuođa . 1 Eanandoallu sámi ássanguovlluin lea issorasat rievdan maŋimuš logjagis , ja lea sivva ballat ahte ovdáneapmi joatkašuvvá jos eai álggahuvvo dárbbašlaš doaibmabijut . 1 Eanandoallu sámi kulturguoddin ja rievttálaš geatnegasvuođat 1 Eanandoallu sáhttá addit boarrásiidda áibbas earálágan fálaldaga nugo fysalaš lihkadeami , olggostullama ja astoáiggevásihusaid . 1 Eanandoallu okto ii sáhte bisuhit ássama ja bálvalusdási 14 1 Eanandoallu miehtá riikka Ráđđehusa mihttomearri lea eanandoallu miehtá riikka , ja dat lea dehálaš eaktun lasihti biebmobuvttadeami . 1 Eanandoallu lea vuođđoealáhus mii dárbbaša eará sektovrraid gálvvuid ja bálvalusaid . Bargit eanandoalus ožžot dietnasa mii geavahuvvo oastit gálvvuid ja bálvalusaid báikkálaš ealáhuseallimis . 1 Eanandoallu lea maiddái deaŧalaš eará ealáhusdoaimmaide , nugo mátkeealáhusa , ovddideamis . 1 Eanandoallu lea hui deaŧalaš sámi kulturárbevieruid bisuheamis ja lea deaŧalaš bargoaddi sámi guovlluin . 1 Eanandoallu lea dávjá oassin ealáhusávkkástallamis lotnolaga eará ealáhusaiguin ja dienasgálduiguin man oktavuođas dállodollui sihkkarastojuvvo dohkálaš dienasdássi . 1 Eanandoallu lea doallan dahje geavahan bargonávccaid dain áigodagain goas lea leamaš alla bargguhisvuohta . 1 Eanandoallu lea dehálaš ássamii ja barggolašvuhtii eanas osiin riikkas , ja buktá árvoháhkama biebmo- , muorra- ja oktasašburiid buvttademiin . 1 Eanandoallu lea deatalaš ealáhussan ássama ja barqosajiid doalaheamis sámi guovlluin . 1 Eanandoallu lea dakkár vuođđoealáhus mii váldoáššis fievrrida gálvvuid eret guovllus ja mii buvttiha doaimmaid bálvalussektuvrii ja eará das vuolggahuvvon doaimma . 1 Eanandoallu ja šibitdoallu lei oassin buohtalaga bivdduin , guolástusain , muorječoaggimiin ja giehtadujiin . 1 Eanandoallu ja giliealáhusat miehtá riikka 1 Eanandoallu ja buotbeallálaš bargo- ja ealáhuseallin lea sorjavaš nubbi nuppis ássama ja barggolašvuođa doalaheami oktavuođas sámi guovlluin . 1 Eanandoallu ja boazodoallu 1 Eanandoallu hálddaša ja bisuha kultureatnadaga sámi guovlluin , ja dasto sosiála ja kultuvrralaš kvalitehta giliin . 1 Eanandoallu galgá váldit iežas oasi ovddasvástádusas geahpedit iežas nuoskkidemiid , dálkkádatgássaluoitimiid , ja áimmahuššat luondduvalljivuođa . 1 Eanandoallu galgá leat oassin das mot dálkkádathástalusaid čoavdá . 1 Eanandoallu ferte čalmmustit gávpemárkana gáibádusaid , ee. duođaštuvvon buvttadeami , borramušguorranvejolašvuođa , elliid buorredili ja etihka . 1 Eanandoallu ferte čalmmustit gávpemárkana gáibádusaid , ee. duoñaštuvvon buvttadeami , borramušgálvvuid guorranvejolašvuoña , elliid buorredili ja etihka . 1 Eanandoallu ealáhussan addá ekonomalaš vuođu ássamii sámi guovlluin . 1 Eanandoallu dárbbaša eará ealáhusaid gálvvuid ja bálvalusaid , sihke investeremiid ja golahusa oktavuođas Eanandoallu buvttada gálvvuid maid eará ealáhusat sáhttet náláštuhttit Eanandoalu riekkisváikkuhussan sáhttá lohkat barggolašvuođa ja ekonomalaš gávpejođu guovllus ja gielddas . 1 Eanandoallu buohtalaga meahcceriggodagaiguin ávkkástallamiin lea leamaš árbevirolaš sámi resursahálddašeapmi . 1 Eanandoallu : Kárbonvuorká ja árvoháhkan 1 Eanandoallu . guolásteapmi , boazodoallu , meahcásteapmi ja duodji 1 eat oktii sámi ealáhusmátta ja orru leamen govttolaS dáid ealáhusaid deattuhit qeahééaladdanproSeavtta oktavuoÓas . 1 Eanandoallu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Eanandoallu , vuovdedoallu ja guolástus 1 Eanandoallu , guolásteapmi , boazodoallu , meahcásteapmi ja duodji leat oktii sámi ealáhusmatta ja orru leamen govttolaS dáid ealáhusaid deattuhit qeahééaladdanproSeavtta oktavuočas . 1 Eanandoallu , Strategiija , nubbi cealkka rievdaduvvo : 1 Eanandoallošiehtadusa čuovvoleapmi ja čađaheapmi dahkko ovttas Stáhta eanandoallohálddahusain . 1 Eanandoallošiehtadusa mielde leat 2 miljon ruvnno sirdojuvvon boazodoallošiehtadusa bokte lotnolasealáhusaide . 1 Eanandoallošiehtadus : Preassakonfereanssas 2010 eanandoallošiehtadusa birra : Norgga Boanddaidsearvvi jođiheaddji Nils T. Bjørke , eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk ja Stáhta šiehtadallanjođiheaddji Leif Forsell . 1 Eanandoallošiehtadallan : Stáhta ja Norgga Boanddaidsearvi leat soahpan eanandoallošiehtadusa man rámma lea 950 miljovnna ruvdno . 1 Eanandoallošiehtadallamiin 2006:s šadde bealit ovttaoaivilii ahte Norlándda , Romssa ja Finnmárkku fylkkain ja Namdalenis ii galgga leat bajimuš rádji man ollu sáhttá oažžut doarjaga . 1 Eanandoallošiehtadallamat : Dán jagáš eanandoallošiehtadallamat álggahuvvojit odne go eanandoallu ovddida gáibádusas stáhtii . 1 Eanandoalloteknihkka , Hedemárkku allaskuvla 1 Eanandoallopoltihkalaš ossodagas lea fágaovddasvástádus boazodoallošiehtadusas ja jahkásaš boazodoallošiehtadallamiin gaskal stáhta ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi . 1 Eanandoallopolitihkka galgá sihkkarastit eanandoallobuvttadeami ressursavuođu ovdánahttit dieđuid ja máhtu ja leat mielde ásaheamis árvoháhkama ja barggaidahttima olles riikkas . Das galgá leat vuođđun eanandoallu ja buktagat mat leat vuođđuduvvon eanandollui . 1 Eanandoallopolitihkka fátmmasta eananhálddašeami , eanan- ja meahccedoalu , elliiddoalu , boazodoalu ja ođđa ealáhusaid ovdánahttima , main lea vuođđun eanandoallu . 1 Eanandoallopolitihkalaš ossodagas lea fágovddasvástádus eanandoallošiehtadusas ja jahkásaš eanandoallošiehtadusain gaskal stáhta ja : 1 Eanandoallopolitihkalaš ossodaga ulbmil lea heivehit láhčit dili guhkesáigásaš ja ceavzilis biebmogálvvuid buvttadeapmái mii deavdá geavaheddjiid gáibádusaid ja áimmahuššá eanandoallu multifunkšunála doaimmaid , mas birasustitlaš eanandoallu , kultureanadaga , kulturmuittut ja biologalaš girjávuohta lea guovddážis . 1 Eanandoallopolitihka váikkuhangaskaoamit galget danin oažžut čielgaset guovlluprofiila . 1 Eanandoallopolitihka regionaliserema oktavuođas berre geahččalit báikkálaččat ja guvllolaččat heivehuvvon hálddašanmálliid go guoská meahcceresurssaiguin ávkkástallamii . 1 Eanandoalloossodagas lea buorre diehtojuohkinbálvalus eanandolliide , nu ahte dat dieđut mat Sámedikkis leat kanaliserejuvvojit suohkaniid bokte ja Sámedikki ruovttusiidduin . 1 Eanandoalloopmodagaid resurssaid ja boanddaid gelbbolašvuođa vuođul ealáhusdoallin lea buorre ásahit ođđa doaimmaid ja hutkat juoga ođđa . 1 Eanandoalloolitihkalaš ossodat bargá eanas hábmet ja láhčit dilálašvuođa ceavzilis ja eanandoallobuvttadeapmái ja muohkadanindustriijii mii lea árvoháhkama ja bargguid vuođđun eará ossiin riikkas . 1 Eanandoalloguovdásaš ealáhusovddideami ulbmilin lea háhkat gánnáhahtti bargosajiid ja váikkuhit ássama ja barggolašvuođa olles riikkas . 1 Eanandoalloeatnamat mat leat geavahusas sámi ássanguovlluin leat sturron 1989 rájes . 1 Eanandoalloeatnamat doaimmas ja gaskamearálaš doallosturrodat 1 Eanandoallodepartementa : Boazodoalu gelbbolašvuođaguovddáš 1 Eanandoallodepartemeantta stáhtaráđđi 1 Eanandoallodepartemeanta lea hilgon dán gáibádusa sihke reivve bokte ja čoahkkimis . 1 Eanandoallodepartemeanta lea dieđihan ruovttoluotta ahte Sámediggi galgá beassat searvat dán bargui . 1 Eanandoallodepartemeanta ferte dalle máhccat Stuoradiggái dáinna gažaldagain . 1 Eanandoallodepartemeanta 1 Eanandoallo- ja borramušdepartemeantta evttohus ođđajagemánu 26. b. 2007 dohkkehuvvon stáhtaráđis seamma beaivve . 1 Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta lei ovdal , Ovttadássásašvuođa-áittardeaddji jearaldaga olis , loahpahan vuogi man mielde lávejedje mearridit ahte nubbi doalloovttadat fertii heaittihuvvot go náitaleaba . 1 Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta lea reivves Sámevuoigatvuođalávdegoddái konkrehta jearran sáhttet go boazodoallolága mearrádusat vahátovddasvástádusa birra guorahallot Sámevuoigatvuođalávdegotti barggu olis . 1 Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta 1 Eanandoallo- ja biebmoministtar galleda Sámedikki 1 Eanandoallo- ja biebmoministtar Terje Riis-Johansen fitná Sámedikkis odne . 1 Eanandoallo- ja biebmoministtar Brekk ja birasgáhttenministtar Solheim nammadeigga bargojoavkku mii galggai unnidit riidodási " boraspire - boazodoallu " Davvi- Trøndelágas . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttas lea ovttasráđiid Guolástus- ja ja riddodeparteameanttain ja Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain ovddasvástádus das ahte hábmet biebmopolitihka ja hálddašit biebmogálvvuid vuogádaga vuođđobuvttadeamis gitta dassážii go gálvu joavdá geavaheddjiide . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttas lea ovddasvástádus biebmopolitihkas ja eanandoallopolitihkas . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta ásahuvvui cuoŋománu 1. beaivvi 1900:s . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta sirdá jahkásaččat Sámediggái ruđa , mii várrejuvvo eanadoallošiehtadallamiid oktavuođas . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 17. b 2009 Stuoradikki jahkásaš mearrádusa mielde boazodoallošiehtadusa birra . Maŋemus rievdaduvvon njuolggadusas geassemánu 14. beaivvi 2010:s . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea álggahan prošeavtta nannemis departemeanttaidgaskasaš ovttasbarggu vuhtiiváldimis boazodoalloberoštumiid areálaoktavuođas . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea ea.ea. čuovvoleames barggu ođđa plánalága mielde , oaidnán dehálažžan ahte maiddái ráhkaduvvo kárta oktan boazodoalloguovlluid árvošláddjemiin . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta ja birasgáhttendepartemeanta giddeba čalmmiid vai eaba oainne hástalusaid maiguin boazodoallu beaivválaččat ferte soahtat . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta deattuha dan ahte dán ovdáneami sáhttá nannet , ea.ea. joatkit ja ovdánahttit boazodoallošiehtadusa ortnegiid mat movttiidahttet lassáneaddji árvoháhkama . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta addá juohke jagi ruđaid Innovašuvdna Norgii ja fylkkamánnii giliovddideapmái . 1 Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta addá almmolaš doarjaga eanandollui birasáŋgiruššamiid váste máŋgga doarjjaortnega bokte . 1 Eanandoallo- ja biebmodepar ... 1 Eanandoallo- , boazodoallo- ja guolástanpolitihka veahkkedoaimmaid koordineren lea hui deaŧalaš vai sáhttá álkibut heivehit ealáhuspolitihka lotnolasealáhusdoaimmaid ovdáneami ektui . 1 Eanandoallo galgá maiddái dainna lágiin leat fárus čoavdime dálkkádathástalusaid , dadjá Lars Peder Brekk . 1 Eanandoalli 1 Eanan- ja vuovdedoalloministeriija mearrida bálgosiid alimus boazologu ( § 21 ) . 1 Eanan ­doallo- ja biebmodepartemeanta dáhtošii ahte vejolaš ođđa vuoruheamit árvoháhkamis ja/dahje lotnolas ­ealáhusain galget gehččot ovttas daid prográmmaiguin ja ekonomalaš gaskaomiiguin mat jo gáv ­dnojit . 1 Eanan mii lea váldojuvvon atnui dahje čájehuvvon ja visttit ja rusttegat mat leat dán paragráfa vuosttaš ja nuppi lađđasiid vuođul ceggejuvvon , eai sáhte Gonagasa dohkkeheami haga ja eananeaiggáda lobi haga geavahuvvot eará ulbmiliidda go boazodollui eai ge daguhuvvot earáide go boazodolliide ja ulbmiliidda mat devdet vuosttaš ja nuppi lađđasiid eavttuid . § 1 Eanajuohkoriekti čađaha rádjemearkuma eatnamis , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema duomu , julggaštusa dahje šiehtadusa mielde . Njuolggadusat eanajuogu birra gustojit seamma láhkai nu guhkás go heivejit . 1 Eanajuohkinášši sáhttá ráddjejuvvot plánaguovllu osiide . 1 Eanajuohkinriekti galgá njukčamánu 3. b. dán jagi meannudit ášši mii guoská árbevirolaš sámi guolástusvuoigatvuođaide " Grasmyrskog " čázádagas Sáččás . 1 Eanaeaiggátsearvvis leat ollu plánat álggahit ođđa doaibmabijuid ja viidáset ovddidit dála doaibmabijuid . 1 Eanaeaiggátsearvvi doaibmabijut árvvosmahttima , olgoeallima ja čálggu várás nohket . 1 Eanaeaiggátsearvi ferte loahpahit viidáset plánema . 1 Eanaeaiggátberoštusat leat čuoččáldahttán ášši guovllu boazodoalu vuostá čuoččuhemiin ahte ii gávdno riekti boazodollui sin eatnamiid alde . 1 Eanaeaiggát dahje son guhte eaiggáda vuođul lea ožžon vuoigatvuođaid , lea dákkár oktavuođain riekti buhtadasa vuostá juogo ieš ávkkástallat stáhta minerálagávdnostumiid , dahje diktit stáhta minerálaid roggi ávkkástallat gávdnostumiid buhtadasa vuostá . 1 Eanaeaiggáduššanbealit leat vuođđuduvvon oktasaš riektái ja nu fertejit hálddašuvvot dán perspektiivva vuođul , ja dat berrešii leat maiddái boazodoalu beroštupmi . 1 Eanaeaiggádat čujuhit váilevaš guođoheapmái ja čuovvoleapmái boazoeaiggádiid beales Alimusriekteduomu dáfus . 1 Eanaeaiggádat dovdet ahte sin vejolašvuođat ealáhusovdánahttimis meahcis / várreguovlluin gáržžiduvvojit sámi ealáhus ­doaimma geažil . 1 Eanaeaiggáda minerálat leat dán lága mielde buot minerálat mat vuosttaš lađđasa mielde eai gula stáhtii . 1 Eanadollui sáhttá sámediggi addit čuovvovš doarjaga : visttiid ja birasteknihkalaš doaibmabijuid investeremiidda , investerendoarjagiidda mašiinnaid ja reaidduid oastimii , doaibmadoarjagiidda lotnolasealáhusaide main eanadoallu lea oassekomponeanta lontnolassii­ boazodoaluin , guolástemiin , meahcástemiin dahje dujiin , oktasaš doaibmabijuide , doaibmabidjoprojeavttaide jdd. 1 Eanadollui dárbbašlaš spiehkastat 1985-mannosaš plána- ja huksenlága § 17-2 goalmmát lađđasis nr. ovttas visttiid , huksehusaid , rusttegiid dahje gárddiid várás , gustojit ain dassážiigo leat dahkkojuvvon mearrádusat § 11-11 nr. 4 vuođul , muhto loahpahuvvojit almmatge njeallje jagi maŋŋá lága fápmuiboahtima . 1 Eanadoalus leat divadagat luvvejuvvon , ja ii gávdno makkárge govttolaš ágga meannudit boazodolliiguin eará láhkai , deattuha Randi A. Skum , Sámediggeráđi lahttu . 1 Eanadoalus Davvi-Norggas leat váttis luondduviđá dilit ee. go lea bieđggus buvttadeapmi ja bijusgálvvuide ja eanadoallobuktagiidda leat guhkes fievrridangaskkat . 1 Eanadoalu šiehtadusbealit bidje 1 miljon ruvnno lihttera liige mielkeeari Finnmárkui 2006s maŋŋá go ožžo oktiiortnejuvvon gáibádusa Sáme ­dikkis ja fylkkamánni eanadoalloossodagas . 1 Eanadoalu unnun sámi guovlluin buvttiha dasa lassin dárbbu ruhtadit stuorát bajásdoallanbarggu . 1 Eanadoalu siskkabealde lea guovlluguovdasaš ovttasbargu plánabarggu hárrái . 1 Eanadoalu ođđavisttiiguin galgá áŋgiruššojuvvot . 1 Eanadoalu ovdánanvejolašvuođaid sámi guovlluin galgá nannoseappot árvvoštallat ovttastuvvon regiovnnalaš ovdánanperspektiivvas . 1 Eanadoalu ovdánan-vejolašvuođaid sámi guovlluin galgá nannoseappot árvvoštallat ovttastuvvon regiovnnalaš ovdánanperspektiivvas . 1 Eanadoalu ja boazodoalu gaskasaš 1 Eanadoalu ja boazodoalu boahtti árvoduddjonprográmma oktavuođas lea Sámediggi mielde prográmmabarggus ovttas guovlluguovdasaš eiseválddiiguin . 1 Eanadoalu gánnáhahttivuođa buorideapmi lea eaktun dasa ahte bisuhit buvttadanovttadagaid logu ja oažžut eanebuid álgit fidnui . Lávdegoddi oaivvilda danne ahte maiddái mielkeearit fertejit dahkkojuvvot buorebut olámuddui sámi eanadollui . 1 Eanadoalu golut visttiide ja eará doaibmabijuide leat lassánan jagis jahkái . 1 Eanadoalu ekonomalaš ovdáneapmi lea leamaš negatiiva ja dat lea dagahan ahte lea leamaš váttis oažžut olbmuid álgit ealáhussii , ollu eanadoalut leat heaittihuvvon ja máŋggas geat ain leat ealáhusas , rahčet ekonomalaččat . 1 Eanadoalu eanet unnun buktá hástalusaid sámi ealáhuseallimii ja áitá ealáhusa mearkkašahtti kultur- ja giellaarenan Sámis . 1 Eanadoalu dáfus čujuhit áššái 34/99 Eanadoallu sámi guovlluin . 1 Eanadoallu árbivirolaš sámi ealáhussan lea erenomáš dovdomearka sámi kultuvrras . 1 Eanadoallu sámi guovlluin ferte leat vuoruhuvvon suorgi našuvnnalaččat ja guvllolaččat . 1 Eanadoallu sámi guovlluin dárbbaša stabiila politihkalaš rámmaeavttuid ja vejolašvuođa geavahit dan buvttaduskapasitehta mii lea sámi guovlluin . 1 Eanadoallu s. 36 árvalusasLasáhus : Sámediggi atná buorrin go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi áiggošii sihkkarastit eanadoalu vejolašvuođa viežžat dárbbašlaš ávdnasiid . 1 Eanadoallu lea okta dain geađgejulggiin man ala sámi servodat lea huksejuvvon , ja lea deaŧalaš borramušbuvttadeaddji ja deaŧalaš ássamii . 1 Eanadoallu lea nuppástuvvamin ja lea leamaš juo guhkká . 1 Eanadoallu dárbbaša máŋggalágan doallogeavahusa ja Sámediggái lea deaŧalaš ahte mii nagodit bisuhit daid unnimus doaluid maid . 1 Eanadoallu 3 336 1 495 3 250 2750 1 Eanadoallošiehtadusain sihke jagi 2006 ja jagi 2009 ovdamearkka dihtii mearriduvvui várret 1 miljon lihtter mielkeeari eará guovlluin mii galggai ođđasis juogadeapmái Finnmárkui . 1 Eanadoallošiehtadus lea deaŧalaš gaskaoapmi Norgga ja sámi guovlluid eanadoallopolitihka hábmemis . 1 Eanadoallošiehtadallamiid oktavuođas maŋimuš jagiin leat vuhtii váldojuvvon soames árvalusa maid Sámediggi lea ovddidan , muhto dat leat ráddjejuvvon guoskat Finnmárkku fylkii . 1 Eanadoallošiehtadallamat . . . . . . . . 1 Eanadoallošiehtadallamat , dearvvašvuođabargiid joavkkuid šiehtadallamat ja oadjošiehtadallamat . 1 Eanadoallosearvevuođa goabbat guvlui geatnegasvuohta , earret eará viežžangeatnegasvuohta ja haddereguleren , leat mearrideaddji deaŧalaččat eanadollui sámi guovlluin . 1 Eanadoallosearvevuohta lea nubbi arena maid ferte suodjalit ja ovddidit . 1 Eanadoalloplána barggu oktavuođas leat maiddái álggahan eanadoalu rekrutterenprográmma nissoniid ja nuoraid ektui . 1 Eanadoallominister bovdii presideantta oktasaščoahkkimii gielddaministeriin 16.02.00 . 1 Eanadoallodutkan arktalaš eanadoalu várás ii leat čuovvuluvvon . 1 Eanadoallodutkan arktalaš eanadoalu várás ii leat čuovvoluvvon . 1 Eanadoallodepartemeanttas leat čoahkkimat Sámedikkiin budjeahta ja eará politihkalaš áššiid birra politihkalaš dásis . 1 Eanadoallodepartemeanttas dat lea ovddasvástádus dohkkehit čielggadusa ja máŋggageavahusplána . 1 Eanadoallodepartemeantta doaibmaplána dohkkeheapmi galgá máhcahuvvot ja báhčinšiljuid laktin árvvoštallojuvvo ođđasis boazodoallofágalaš beliid vuođul . 1 Eanadoallodepartemeanta áigu váldit oktavuođa Birasgáhttendepartemeanttain čielggadan dihte suodjalanbeali , ja áigu Sámediggái dieđihit mo áššiin ain manná . 1 Eanadoallodepartemeanta áigu doallat čoahkkima Álttás njukčamánu 16. b. 1999 boazodoalu dili birra Finnmárkkus . 1 Eanadoallodepartemeanta ovddidii 1999 njukčamánu 4. b. rievdaduseavttuhusa 1974 juovlamánu 23. b. láhkii elliidsuodjaleami birra . 1 Eanadoallodepartemeanta lea boazodoallopolitihka ovddasvástideaddji departemeanta , ja fas Gielda- ja guovlodepartemeanta ovddasvástida sámepolitihka oppalaččat . 1 Eanadoallo- ja biebmodepartemeantta ja Sámedikki gaskasaš čoahkkimiin lea Sámediggi ožžon dieđu ahte ii leat guovdil ii ge ulbmillaš konsultašuvnnaid doallat Stáhta fálaldaga birra . 1 Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta láve juolludit Sámedikki ealáhusovddidan doaibmabijuide 2,0 miljon ru ( ovddeš Sámi ovddidanfoanda ) . 1 Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta galgá maiddái konsulteret eará njuolgga guoskkahuvvon sámi beroštusaid . 1 Eanadieđalaččat gullet ovttasbargui Norggas golbma davimus fylkka , guokte davimus leana Ruoŧas ja guokte davimus leana Suomas , ja dasto Murmánskka ja Arkhangelsk Oblast:at , Nenets Autonome Okrug ja Den Karelske Republikk Ruoššas . 1 Eanadaga geavaheapmi ja lagašvuohta lundui lea rievdan áiggi mielde , ja mohtorjohtolat lea mearkan dasa . 1 Eana- ja čáhcevuoigatvuođat ja daid hálddašeapmi leat servodaga ovdáneami deaŧaleamos vuođđun . 1 Ean moai šat dovddadan . 1 Ean fidnen sáimma njuolgat ovdalgo lei jo áibbas sevdnjodan , ja munno albmás lei jo nu bastelis jietna doppe gáttis ahte ean oskkildan suhkat su viežžamen . 1 Eamiálbmotáirasiin , nu mo Sámiráđis , lea áiciistáhtus bargojoavkkus . 1 Eamiálbmotvuoigatvuođat leat dasa lassin eanet go dábálaš veahádatvuoigatvuođat hámuhuvvon oktasaš vuoigatvuohtan . 1 Eamiálbmotvuoigatvuođat 1 Eamiálbmotvuoigatvuođaid julggaštusevttohus ovddiduvvui 1994:s . 1 Eamiálbmotperspektiivva suodjaleami dihtii prioriterii Kanada alimusriekti maid lea dehálaš suodjalit reguleremiid oktavuođas : 1 Eamiálbmotovddastus lea Barentsovttasbarggu ásaheami rájes čuvvon dan riikka mas lea jođiheaddjidoaibma Guovlluráđis . 1 Eamiálbmotovddasteddjiid válljenbarggus lea Sámiráđis eaktodáhtolaš organisašuvdnan doaibmevaš rolla . 1 Eamiálbmotovddasteaddji lea leamaš dan riikkas mii ain jođiha guovlluráđi . 1 Eamiálbmotoahpuid MA-prográmma nannešii máŋggafágalaš ovttasbargguid . 1 Eamiálbmotnuorain leat sierra ovd ­dasteaddjit fierpmádagas . 1 Eamiálbmotjoavku lei ovdagihtii ráhkadan dokumeantta organiseremii , ja dat lei bargojoavkku barggu ja divašallamiidda vuođđun . 1 Eamiálbmotjoavku lea válljen Anna Prahova , Murmansk:as eret , jođiheaddjin . 1 Eamiálbmotfierpmádat maid professor Ole Henrik Magga jođiha Sámi Instituhtain čállingoddin , doalai dutkanseminára 16.06.97 , mas fáddán lei dutkama boahtteáiggi organiseren . 1 Eamiálbmotfierpmádat lea dál bovden boahtte seminárii dáid fáttáid birra ; dutkama ruhtadeapmi ja stivren , ja dutkanruđat sámi álbmogii ja earáide . 1 Eamiálbmotdimenšuvdna sáhttá dagahit dárbbašlažžan ja lobálažžan dakkár čovdosiid davimus riikaoassái , maid ii sáhtášii čađahit seamma láhkai eará riikaosiin . 1 Eamiálbmotbargojoavku ovddidii 2000-2003 eamiálbmotprográmma Regiovdnaráđđái . 1 Eamiálbmot šaddá ain gillát nállevealahanvearredaguid geažil , ja hui ollu eamiálbmotovddasteaddjit danin eai searvva almmolaš politihkkii . 1 Eamiálbmot identitehta lea lávga čadnojuvvon ovtta dahje máŋgga geografalaš guvlui , ja historjjálaš čatnasiiguin ja luonddubirrasiin gos álbmogat leat eallán , maiguin sii leat ávkkástallan ja maid sii leat geavahan historjjá čađa . 1 Eamiálbmot dimenšuvdna šaddá leat deaŧaleamos boahtteáiggi perspektiivvas . 1 Eamiálbmot beroštumit eai leat vuhtiiváldjuvvon hálddašanplánas . 1 Eamiálbmogin lea sámiin vuoigatvuohta konsultašuvnnaide dain áššiin , main sáhttá leat njuolgga mearkkašupmi sidjiide . 1 Eamiálbmogin Norggas lea sápmelaččain vuoigatvuohta ja gáibádus beassat ovdánahttit kultuvrraset ja gielaset . 1 Eamiálbmogiin lea oktasaš ovddasteaddji guovlulaš dásis – Barents guovlluráđis . 1 Eamiálbmogiin lea maiddái vuoigatvuohta oažžut ekonomalaš doarjaga earret eará reaidduide ja oahpaheapmái . 1 Eamiálbmogiin ii leat ovddastus Barentsráđis . 1 Eamiálbmogiin ii leat makkárge formálalaš ovddastus dahje posišuvdna nationála dásis – Barentsráđis . 1 Eamiálbmogiin eai leat ekonomalaš resurssat geavahusas , muhto leat sorjavaččat guoskevaš riikkain . 1 Eamiálbmogiidda čuohcá hui sakka deaddu industriija , stuorraservdoaga ja dálkkadatrievdamiid beales . 1 Eamiálbmogiidda čuhcet dálkkádatrievdamat buot ovddimusat ja garrasepmosit go mii eallit luonddus ja ávkkástallat luonddu riggodagaiguin . 1 Eamiálbmogiid álbmotrievttálaš suodjalus , nugo dat lea hámuhuvvon 4 ILO-soahpamušas nr. 169 , lea eanet konkrehtalaš , manná guhkkelii ja siskkilda eanet duovdagiid go sihke oppalaš veahádatsuodjalus álbmotrievttis ja suodjalus mii riikkagottálaš veahádagain lea eará riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid bokte maid Norga lea nannen 5 . 1 Eamiálbmogiid vuoigatvuođat lea suodjaluvvon sihke riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain maidda Norga lea guorrasan , ja norgalaš lága mearrádusain . 1 Eamiálbmogiid vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat berrejit lahttuduvvot riikkagottálaš lágaide . 1 Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážis Guovdageainnus galgá sámiid ja eará eamiálbmogiid vuoigatvuođaid duođašteapmi ja diehtogaskkusteapmi ja dieđiheapmi leat guovdilis dahkamuššan 1 Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš , mii galgá leat Guovda ­geainnus ja Sis-Finnmárkku duopmostuollu mii biddjojuvvo Detnui , máinnašuvvo maiddái kapihttalis . 1 Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid dohkkeheapmi mearkkaša ahte mii buohkat oažžut ávkki dan vejolašvuođas mii lea ealáhusaid , dutkama ja resursahálddašeami boahttevaš ovddideamis , mii addá sápmelaččaide ja davveguovlluid eará eamiálbmogiidda nannoset sajádaga , dadjá Keskitalo . 1 Eamiálbmogiid rolla Barentsovttasbarggus lea guovtteoasat ; dat mearkkaša doaimmahit prošeaktabarggu ja ovddidit politihka . 1 Eamiálbmogiid riikkaidgaskasaš polárajahki , Guovdageaidnu , Norga , guovvamánu 14. b. 2007 . 1 Eamiálbmogiid ovddasteddjiid ollislaš mieldeváldin ja oassálastin lea maiddái guovdilis áššin arktalaš ovttasbargui . 1 Eamiálbmogiid ovddasteaddjit oassálastet buot Barentsovttasbarggu surggiin . 1 Eamiálbmogiid máhtolašvuođat ja searvan hálddašeamis šaddet leat guovddáš fáddán Sámedikki presideanttas Aili Keskitalo , go son dán vahkus searvá Árktalaš ráđi čoahkkimii Salekhardas Ruoššas . 1 Eamiálbmogiid mihtilmasvuohta , sin earáláganvuohta ja dávjá sin stuorra erohusat majoritehtaálbmoga ektui iešguđet riikkain , dagahit dan ahte eamiálbmogat sáhttet áddejuvvot áittan majoritehtaálbmoga iešgovvii ja ovttadatkultuvrii . 1 Eamiálbmogiid meroštallan ILO-soahpamušas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain lea álbmotrievttálaččat geatnegahtti maiddái Norgii dan duovdagis man konvenšuvdna gokčá . 1 Eamiálbmogiid gielalaš , kultuvrralaš ja servodatlaš vuoigatvuođat guoskkahuvvojedje konferánssas iešguđetlágan oktavuođain . 1 Eamiálbmogiid erenoamáš dieđuid dohkkeheapmi ja mearkkašumi dohkkeheapmi mii dáid viidáseappot doalvumis lea leamaš arktalaš servodagaid áddemii , lea guovddážis ministtarjulggaštusas Arktalaš Ráđi álggaheami birra . 1 Eamiálbmogiid dilli molsašuddá mealgat dađi mielde guđe máilmmeoasis sii ellet , makkár luonddu- ja biraseavttuid vuođul sii ellet , ja makkár politihkalaš , sosiálalaš ja ekonomalaš rámmaeavttuid iešguđet našuvnnalaš stáhtat bidjet iežaset eamiálbmogiidda . 1 Eamiálbmogiid dearvvasvuođabarggu čuovvuleapmi , maid máilmmi dearvvasvuođaorganisašuvdna ( WHO ) lea vuolggahan , lea Sámedikki dán áigodaga barggu oassin . 1 Eamiálbmogiid dearvvasvuohta várra šaddá fáddán WHO stivrračoahkkimis 2000 miessemánus . 1 Eamiálbmogiid bissovaš forum ON:s — vejolaš ásaheapmi 1 Eamiálbmogiid bealde čuoččuhuvvo ahte ii leat sávahahtti gáržžidit eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa gustot dušše dálá stáhtaid siskkabealde , dasgo eamiálbmogiin galgá leat seamma vuoigatvuohta go buot eará álbmogiin lea . 1 Eamiálbmogiid bargojoavku lea ráhkadan Eamiálbmogiid doaibmaplána áigodahkii 2005 – 2008 . 1 Eamiálbmogiid bargojoavku , WGIP , ON Olmmošvuoigatvuođaid ovddideami ja suodjaleami vuolitkommišuvnna vuolde , lea bargan gávnnahit konkrehta evttohusaid . 1 Eamiálbmogat ásset rastá provinsa / rájiid . 1 Eamiálbmogat ráhkadedje strategiija- ja doaibmaplánaevttohusaid . 1 Eamiálbmogat máŋgga sajis máilmmis leat šaddan gillát ja máksit dan ovddas go muhtumat leat huksen iežaset riggodaga sin guovllu luondduresurssaid olggosváldima vuođul - leažžá dal sáhka minerálaid , petroleuma dahje ođasmahtti resurssaid birra . 1 Eamiálbmogat miehtá máilmmi leat dađistaga bidjan gáibádusaid ahte fievrridit ruovttoluotta sin kulturárbbi , mii dávjá lea eahperievttalaččat eret váldon . 1 Eamiálbmogat leat vealahuvvon čađa historjjá . 1 Eamiálbmogat galget ieža beassat čohkket návccaid ja hukset gelbbolašvuođa , vai ožžot duohta vejolašvuođa searvat oppalaš servodatovdáneapmái ja de earenoamážit davviguovlluid ovdáneapmái . 1 Eamiálbmogat ellet garra deattu vuolde industriija dáfus , kultuvrralaččat ja dálkkádatlaččat . 1 Eamiálbmogat eai leat veahádagat buot riikkain . 1 Eamiálbmogat eai ane iežaset riidduid oasálažžan , muhto ahte sii dat leat geat šaddet gillát — maiddái danne go bággejuvvojit válljet beali riiddus . 1 Eamiálbmogat bisuhit dihto árbevieruid , ja áigi maid rievdada osiid dain . 1 Eamiálbmogat ( Permanent Participants ) leat evttohan sierra foandda sin doaimmaide ( Permanent Participants Core Fund ) . 1 Eamit lei dárogielat , sámegiella ii geavahuvvon ruovttus , ja son ii oahpahan mánáidasas sámegiela . 1 Eamit lea Unjárggas eret , ja sámegiella lea sudnos beaivválaš giellan . . 1 Eamit barggai vuođđoskuvllas ja isit fas gymnásas . 1 Eamit Brita Julianne Skum 1 Eamihávdi lea erenoamáš go eai leat oahppásat eaige registrerejuvvon nu ollu dákkáraš sámi hávddit ná guhkkin máddin ja danne lea deaŧalaš dan suodjalit boahtteáigái . 1 Eami ¬álbmogiid erenoamáš máhtolašvuođain , ja dat mearkkašupmi mii daid viidásetgaskkus ¬teamis lea árktalaš servodaga birra áddejupmái , lea ain stuorra mearkkašupmi dasa movt sihkkasrastit nana ceavzilis ovddideami árktalaš guovllus oaivvilda Keskitalo . 1 Eambo diehtu foandda birra gávdno . 1 Eambbo áŋgiruššan sierranas surggiin sihkkarastá aktiiva stáhtalaš doaibmabijuid fitnodagaid , fidnosurggiid ja guovlluid várás maidda bargguhisvuohta čuohcá , ja mat danne fertejit ráhkkanit boahtteáigái , cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete . 1 Eambbo álgoálbmogat sirkumpolára guovlluin leat čájehan beroštumi dasa ahte čatnat oktii « oarjemáilmmi » skuvlla ja árbevirolaš álgoál ­bmotmáhtu ja sii leat finadan dán skuvllas . 1 Eambbo vánhurskkis sohkabealjuogadeapmi ferte dáhpáhuvvat earaláhkái go maid Sámediggeráđđi lea árvalan , earret eará dássenáirasiid várremiin dan sohkabeallái mii lea ožžon unnimus áirasiid Sámediggái . 1 Eambbo virggit politiijii lea váldovuoruhus justiisasuorggis . 1 Eambbo sámi kulturulbmiliidda 1 Eambbo sámegiellamáhttu ja sámi kulturmáhttu politiijii Politiija- ja leansmánneetáhtii galgá addojuvvot eambbo giellamáhttu ja kulturmáhttu dainna lágiin ahte lágiduvvojit diehtojuohkimat / kurssat / oahpahusfálaldagat sidjiide guđet leat etáhta bargit . 1 Eambbo sámegiellamáhttu ja sámi kulturmáhttu politiijii Doaibmabidju 50 . 1 Eambbo sámegiela birra 1 Eambbo stáhtabušeahta birra Finansdepartemeantta neahttasiidduin 1 Eambbo resurssat biddjojuvvojit maiddái mearradorvvolašvuhtii ja mearraválbmui , earret eará buoret feastinfanasgearggusvuođain ja buoret navigašuvdnagokčamiin . 1 Eambbo ovddasvástádus fylkkasuohkanii Ođđajagi rájes lea fylkkasuohkan ožžon arvat ođđa , dehálaš bargamušaid mat gullet johtalussii , ealáhusovddideapmái , oahpahussii , DjOii , álbmotdearvvašvuhtii ja olgodallamii . 1 Eambbo olgoriikka orruma birra čuožžu Gaskariikkalaš oasis olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Eambbo njuovvan ja buvttadeapmi - Go šiehtadusas leat joatkkan doarjagiid mat leat čadnon buvttadeapmái , de lea láhččojuvvon dilli nu ahte lea vejolašvuohta eambbo njuovvat ja bajidit buvttadeami , mii fas addá eaŋkil boazobargái oadjebasvuođa boahtteáigái , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Terje Riis-Johansen . 1 Eambbo govat vulobealde artihkkalis . 1 Eambbo go 90 % sisaluoikkahuvvon girjjálašvuođas galggai nissoniidda , ja 25 % olggosluoikamiin girjerájuid iežaset čoakkáldagain lei albmáide . 1 Eambbo gal ii lean , muhto moai leimme hirbmat duđavaččat . ... 1 Eambbo dieđut oahpponeavvuid birra gávnnat lágádusaid neahttasiidduin . 1 Eambbo dieđut ja dieđiheapmi 1 Eambbo dieđut doaluid birra vuollelis . 1 Eambbo dieđut daid ođđa válgabiiriid olles namain ja gos dat leat geográfalaččat , čájehuvvojit kapihttala Mielddus B. Kárttat 4a ja 5a Mielddus C čájehit makkár suohkaniin juohke válgabiires ledje eambbo go 30 jienastuslogus 2005 , mii mearkkaša makkár suohkaniin sámedikkejienasteaddjit sáhtte jienastit válgabeaivvi 2009 . 1 Eambbo dieđut , bovdehus ja almmuheapmi boahtá ! 1 Eambbo dieđuid virggi birra oaččut Sámedikki ossodatdirektevrras Jan Roger Østby , tlf 78 47 41 42 / 48 14 46 96 . 1 Eambbo dieđuid gávnnat liŋkkaid bokte . Muhtin dieđut leat beare dárogillii . 1 Eambbo dieđuid gávnnat dás : 1 Eambbo dieđuid VUK birra logat dás : www.vuk.no Ságastallanáigi 1 Eambbo bargu ferte dahkkojuvvot ovdal go njuolggadusat Finnmárkkukomišuvnna ja Meahcceduopmostuolu birra sáhttet biddjojuvvot fápmui ja kommišuvdna sáhttá álggahit gártenbarggus . 1 Eambbo bargu ferte dahkkojuvvot ovdal go njuolggadusat Finnmárkkukomišuvnna ja Meahcceduopmostuolu birra sáhttet biddjojuvvot fápmui ja komišuvdna sáhttá álggahit gártenbarggus . 1 Eambbo bargagoahtit ovttas Statistihkalaš Guovddášdoaimmahagain , Sámedikkiin ja Sámi allaskuvllain Guovdageainnus . 1 Eambbo almmolaš diehtojuohkin ferte almmustahttot maiddái sámegillii . 1 Eambbo Stockfletha birra Hans Lindkjølena artihkkalis Sámi skuvlahistorjá 1-girjjis . 1 Eambbo Nordlándda kulturdoaimmaide 1 Ealášhusráđđi árvala ahte gávpeorganisašuvnnaide ( báikkálaš guovddáš ) addojuvvo prošeaktadoarjja gávpe- ja márkanfievrridandoaibmabijuide ohcamiid vuođul main lea definerejuvvon ulbmil , organiseren , bušeahtta ja čađaheami áigeplána . 1 Ealáskahttin Konferánssa fáddán lei sámegiella ja giela ealáskahttin . 1 Ealáhusšiehtadusas leat várrejuvvon ruđat ovddidan- ja investerendoaibmabijuide , doaibmadoarjagii , čálgoortnegiidda , organisašuvdnadoarjjan ja duodjegávppiide . 1 Ealáhusšiehtadusa ulbmilin lea ovddidit ealáhuslaš duoji mas lea buoret gánnáhahttivuohta ja mii eanet vuovdá ieš buvttaduvvon gálvvuid . 1 Ealáhusšiehtadusa ulbmil lea nannet duoji ealáhussan ja kulturguoddin . 1 Ealáhusšiehtadusa mielde lea rámma dáin doaimmain 6,6 mill. ruvnno . 1 Ealáhusáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Magnhild Mathisen bokte ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Ealáhusáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji John Henrik Eira bokte ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Ealáhusáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Ing-lili Pavall bokte ovddidii lávdegotti árvalusa SámediggáL 1 Ealáhusáššiid váldolávdegoddi áššejodiheaddji Eilif O. Larsen bokte ovddidii lávdegotti árvalusa SámediggáL 1 Ealáhusálggaheami movttiidahttima várás lea Sámediggi ráhkadan viđajagi gárgedanprográmma duodjái . 1 Ealáhusvástesaš prográmmat ja prográmmadoaimmat ( NFR , SND ja SIVA várás ) mat leat DjO ja ealáhusovddideami olis fertejit regionaliserejuvvot . 1 Ealáhussii lea deaddu juohke guovllus ja sihke borramušbearráigeahčču ja elliidsuodjalanorganisašuvnnat váidet sin , ekonomiija áitojuvvo ja buot dát čuohcá dearvvašvuhtii . 1 Ealáhussii lea dat nu stuorra váttisvuohtan ahte ollu guovlluin lea dušše gažaldat goas fertejit vuollánit . 1 Ealáhussemináras mii lágiduvvui galledeami vuosttas beaivvi , deaivvadedje norgga ja ruošša fitnodagat digaštallat vejolašvuođaid ovttasbargat eambbo . 1 Ealáhussekšuvdna Sekšuvdnajođiheaddji : Oss. dir. Marianne Hansen Barggut : Ovddasvástádus áššiin ( bušeahttagažaldagat , čielggadeamit , struktuvrapolitihkka ) mat gusket Ealáhus- ja gávpedepartementii , Oljo- og energiijadepartementii , Guolástusdepartementii , Eanandoallodepartementii ja Birasgáhttendepartementii . 1 Ealáhuspolitihkka 1 Ealáhuspolitihkalaš ja regionálapolitihkalaš viidodagat ge leat dehálaččat . 1 Ealáhuspolitihka juksanmearri lea dahkat norgalaš ealáhuseallima árvoloktennávccaid nu stuorisin go vejolaš . 1 Ealáhusovdánahttin ja lotnolasealáhusat eanadoalu olmmošlaš ja ávnnaslaš resurssaid vuođul , lea Departemeanttas vuoruhansuorgin . 1 Ealáhusovdánahttin 1 Ealáhusovdánahttima 2007 – 2009 nationála strategiija eanadoalus ja dan oktavuođas « Ta landet i bruk ! » 1 Ealáhusovddideapmi sámi 1 Ealáhusovddideapmi buođus 2009 1 Ealáhusovddideapmi 22 197 22 490 293 1 Ealáhusovddideapmi 22 197 22 210 13 1 Ealáhusovddideapmi . . . . . . . . . . . . . 1 Ealáhusovddideami ovttasbargu čađahuvvo ovttasráđiid sihke Innovasjon Norge:in , fylkkagielddain ja fylkkamánni ealáhusossodagain ja gielddaiguin . 1 Ealáhusovddideami ovdáneapmi sámi guovlluin lea sorjavaš nášuvnnalaš juolludemiin stáhtabušeahta badjel . 1 Ealáhusovddideami ekonomalaš váikkuhangaskaoamit fertejit stivrejuvvot fitnodagaide sihke hutkamii , ođastusaide ja ruhtadeapmái , ja vel siskkáldas struktuvrii . 1 Ealáhusovddideami ekonomalaš váikkuhangaskaoamit fertejit stivrejuvvot fitnodagaide sihke hutkamii , oñastusaide ja ruhtadeapmái , ja vel infrastruktuvrii . 1 Ealáhusovddideaddji dutkan ja ođđa buktagiid ovddideapmi mariinna bioteknologiijas dat lea MABITa ulbmil . 1 Ealáhusovddidanbargguid boahtteáigi Finnmárkkus 1 Ealáhusorganisašuvnnat gullet daidda oassálastiide geaiguin Sámediggi vuoruha gulahallat . 1 Ealáhusorganisašuvnnain fertejit 31.12.08 muttus leat unnimusat 40 lahtu mat leat máksán lahttuvuođa , ja lahtut unnimusat guovtti fylkkas . 1 Ealáhusnjuolgut ruñat guvllulaš ovddidemiide ( 551.61 ) Fylkkasuohkana ekonomiijaplána ovddidanbargu Operatevrrat Innovasjon Norge Troms 1 Ealáhuslávdegotti eanelohku , earret Ovddádusbellodaga miellahtut , lea baicce leamaš ovttaoaivilis dása ahte ( árvulus s. 60 ) : 1 Ealáhuslávdegoddi oaidná duođalažžan dálá dili váilevaš guolástusvuoigatvuođaiguin ja go mearrásámi guovlluin lea eretfárren . 1 Ealáhuslávdegoddi atná duođalažžan otná dili go leat váilevaš guollebivdinvuoigatvuođat ja go lea eretfárren mearrasámi guovlluin . 1 Ealáhuslávdegoddi 1 Ealáhuslohpi addá dušše vuoigatvuođa guolástit dahje bivdit daid mearrádusaid vuođul mat áiggis áigái leat mearriduvvon xx lágas luđolaš mearraresurssaid hálddašeami birra dahje dán lágas dahje dáid lágaid vuođul . 1 Ealáhuslaš iešstivrejumi ja eiseválddiid ovddasvástádusa gaskavuohta dan hárrái ahte boazodoallu šaddá guoddevaš , lea leamaš hástalussan politihka hábmemis dássážii , ja nu šaddá ain leat boahtteáiggis . 1 Ealáhuskomiteá galgá dáid beivviid gieđahallat ášši , ja ovddidit árvalusas Odeldiggái . 1 Ealáhusjuoguid mielde bargguiduhttin lea máinnašuvvon váldofáttá 2 vuolde – Ealáhusovddideapmi . 1 Ealáhushutkosa ovddideapmi lea mearrideaddji ođđa doaimmaid háhkamii ja go galgá bidjat vuođu ođđa bargosajiide . 1 Ealáhusheiveheapmi lei njuolga dárbbašlaš go galggai fidnet birgejupmái ruđaid , ja lei strategiija riskka dássemis , vai lea buoret birgenvejolašvuohta . 1 Ealáhusgárgedeami nannenbarggu juksanmearrin galgá leat gárgedit gánnáhahtti fitnodagaid . 1 Ealáhusguovddážiin lea beaktilis organisašuvdna ja čohkke gelbbolašvuođa . 1 Ealáhusguovddážat Norggas leat ovttas dutkan- ja máhttopárkkaiguin dehálaš oassin váikkuhangaskaoapmeapparáhtas mii galgá čuovvolit ja bidjat johtui mearriduvvon ealáhus- ja regionálapolitihka . 1 Ealáhusguolásteapmái ja - bivdui gullá maiddái earalágan ge ávkkástallan luđolaš mearraresurssaiguin masa fanas geavahuvvo . 1 Ealáhusgullevašvuohta váikkuha sámi álbmoga identifiserema . 1 Ealáhusfylkkaráđđi 1 Ealáhusetáhtas lea ovddasvástádus • hálddašit fylkkasuohkanlaš ja stáhtalaš váikkuhangaskaomiid mat galget geavahuvvot láhčit diliid ealáhusovddideapmái ja suohkanlaš ealáhusvuđot vuođđostruktuvraprošeavttaide Romssa fylkkas • hálddašit RDA-ruđaid , mat galget váikkuhit Romssa gávpoga regiuvdnii gulli ealáhusovddideapmái • ráhkadit ja doibmii bidjat jahkásaš regionála ovddidanprográmma mii lea Romssa fylkka várás • láhčit dilálašvuođaid nu ahte lea vejolaš geavahit vejolašvuođaid davvin ceavzilis báikegottiid ovddideapmái main lea mokta , hutkáivuohta ja boahtteáiggidoaivva • čađahit čállingoddedoaimmaid ealáhusa fylkkaráđi ovddas , ja das galgá maiddái leat ovddasvástádus válmmašit ja digaštallat mearrádusvuođu fylkkaráđđái 1 Ealáhusetáhtas lea ovddasvástádus hálddašit regionála ovddideami váikkuhangaskaomiid ja daid vehkiin háhkat ođđa , boahtteáigásaš fitnodagaid ja bargosajiid Romssa fylkii . 1 Ealáhuseallin lea das sorjavaš ahte riikkas lea dakkár ekonomalaš politihkka mii sihkkarastá gilvalannávcca . 1 Ealáhuseallin ja kultuvra leat duovdagat mat guktot láhkásis duddjojit hutkáivuođa ja ovddidit servodaga . 1 Ealáhuseallin ferte vuoruhit daid surggiid main riikkaoasis lea ovdamunni nugo oljosuodjalusgearggusvuohta , bearráigeahččan , doappargieñahallan . 1 Ealáhuseallin , gielda ja eaktodáhtolaš organisašuvnnat ja searvvit dat ásahedje vuođđudusa . 1 Ealáhuseallin 1 Ealáhuseallimis leat unna ja gaskamearálaš fitnodagat , main buori muddui váilot resurssat ođasmahttimii ja iežaset ovddideapmái , vai leat válbmasat ođđa gávpemárkaniidda ja buktagiidda . 1 Ealáhuseallimis leat unna ja gaskamearálaš fitnodagat , main buori muddui váilot resurssat oñasmahttimii ja iežaset ovddideapmái , vai leat válbmasat oñña gávpemárkaniidda ja buktagiidda . 1 Ealáhuseallima dárbbut fertet dárkkistahttit , biddjot oidnosii ja váldojuvvot vuhtii eambbo go odne dahkkojuvvo . 1 Ealáhuseallima dárbbut fertejit dárkilastojuvvot , biddjot oidnosii ja váldojuvvot vuhtii eambbo go odne dahkkojuvvo . 1 Ealáhuseallima bálvaleapmi šattai leat dat doaibma , mii gáibidii eanemus návccaid departemeanttas , erenoamážit ovdalgo sierra Indusrtiijalágidandepartemeanta ( Industriforsyningsdepartement ) ásahuvvui 1917 . 1 Ealáhusdoallit geat leat vuollel 35 jagi 1 Ealáhusdoaimmat berrejit ovttasráđiid allaskuvllaiguin ja eará oahpahusfáluheddjiiguin rájuštit oahpahusmodulaid justa bargomárkana dárbbuid mielde . 1 Ealáhusdoaimmat berrejit ovttasráñiid allaskuvllaiguin ja eará oahpahusfáluheddjiiguin rájuštit oahpahusmodulaid justa bargomárkana dárbbuid mielde . 1 Ealáhusdoaimmaid máhttoáigumušat ja DjOsearvan ferte buoriduvvot . 1 Ealáhusdoaimmaid máhttoáigumušat ja DjO-searvan ferte buoriduvvot . 4 . 1 Ealáhusdoaimmaid máhttoáigumušat ja DjO-searvan ferte buoriduvvot . 1 Ealáhusdoaimmaid , máhttolágádusaid ja almmolaš eiseválddiid ovttasbargu ferte buorránit guñege dásis vai guovllu máhttoresurssat šaddet ealáhuslaččat ávkin . 6 . 1 Ealáhusdoaimma ja iešbirgendoalu rádjá soaitá leat eahpečielggas . 1 Ealáhusbálkkašupmi Ráisii ja Rivttágii Ráissa ja Rivttága suohkanat juogadedje árvonama Jagi ealáhussuohkan 2009 . 1 Ealáhusbivdu jávrriin lei dábáleamos vuotna- ja siseatnangiliin . 1 Ealáhusat sámi guovlluin leat eanaš smávva ja gaskageardánis fitnodagat . 1 Ealáhusat ja barggaheapmi leat vuođđun sámi guovlluid ássamii . 1 Ealáhusat huksejuvvon kultuvrra nala 1 Ealáhusat Sámedikki bušehttii gullet earret eará čuovvovaš sámi ealáhusásahusat : Duodjeinstituhtta , Unjárgga Sámiid Duodji ja Duojáriid Dállu OS . 1 Ealáhusat ... 23 4.12 . 1 Ealáhusat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eanadoallu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ealáhusas ledje oktiibuot 556 siidaoasi njukčamánu 31. b. 2007 . 1 Ealáhusas leat stuorra vejolašvuođat buvttadanovdánahttimis sámi kultuvrra vuođul . 1 Ealáhusas lea buorre ovdánanvejolašvuohta , ja šaddá boahtteáiggis hui deaŧalaš loaktima ja ássama dáfus sámi guovlluin . 1 Ealáhusaid reálafágagelbbolašvuođa dárbbut ja balddihahtti uhccán beroštupmi dáin fágain skuvllas mearridedje dán áŋgiruššama . 1 Ealáhusaid oppalaš rievdanproseassa mas náláštuhttin , buvttadeapmi ja diehtojuohkinteknologiija geavahuvvojit eambbo , dahká dárbbašlažžan vuoruhit gelbbolašvuođaloktema ja ođasteami . 1 Ealáhusaid fievrrideamit galget vuoruhuvvot ovddimussii . Vai leat mielde bisuheamen guovllu ássanminstara ja buorideamen guovlluid ealáhusaid rápmaeavttuid , de lea deaŧalaš ahte dáláš geainnut buoriduvvojit dihto dássái man heajut geainnut eai galgga leat , ja ahte daid ortnegisdoallan buoriduvvo . 1 Ealáhusaid fievrrideamit galget vuoruhuvvot ovddimussii . 1 Ealáhusaid , luonddu ja bir-r-asa váldolávdeqoddi ovddidii ášševuoddji Ruth Rye Josefsen bokte , čuovvovaš evttohusa : 1 Ealáhusaid , dutkama , departemeanttaid ja eará almmolaš ásahusaid ovddasteaddjit dolle sáhkavuoruid . 1 Ealáhusaid , birrasa ja luonddu váldolávdeqoddi dáhttu ahte geahccalandoaibma álgá oooajagemánu álggus 1992 . 1 Ealáhusa reguleren ferte vuhtii váldit sihke ceavzilvuoña , gánnáhahttivuoña , árvodahkama , bargosajiid ja servodatekonomiija . 1 Ealáhusa ovdánanvejolašvuođaid sámi guovlluin ferte buorebut árvvoštallat regiovnnalaš ovdánanperspektiivva ektui . 1 Ealáhusa fylkkaráđđi dattuhii čuovvovačča ákkastaladettiinis bálkkašumi juohkima : 1 Ealáhusa fylkkaráđđi : Knut Werner Hansen ( BB ) Ealáhusetáhta ulbmil lea láhčit dilálašvuođaid ealáhusovddideapmái fylkkas ovttasráđiid suohkaniiguin , ealáhusaiguin ja máhttobirrasiiguin . 1 Ealáhusa fylkkaráđđi , Knut Werner Hansen , lea hirpmástuvvan man bures prošeaktaruđat leat geavahuvvon guđe ge skuvllas . 1 Ealáhusa bovdet ovttasbargat mátkeealáhusvuđđosaš ealáhusdoaimmaiguin ja prográmma ea. ea oahppanvuđot bálvalusaide boazodoalus . 1 Ealáhus-doiammat 1 Ealáhus- ja petroleumsekonomiija sekšuvdna ( EPS ) Doaibmi sekšuvdnajođiheaddji : Vuolitdirektevra Torgeir Johnsen . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegottis leat 15 lahtu . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegottis lea ovddasvástádus ea.ea. ealáhusain , industriijas , johtalusas , infrastruktuvrras , kultuvrras , kulturmuittuin ja birasgáhttemis . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegotti árvalus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegotti meannudeapmi 14.09.07 Álggahus Sámediggi lea ovdal mearridan bajimus strategiijaid eanadoalu várás sámi ássanguovlluin . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegotti meannudeapmi 1 Ealáhus- ja kulturlávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi Čoahkkingirji 02/10 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi lea árvalan ahte Sámediggi ii mieđa ráđđehusa minerálaláhkaevttohussii , nu mo dat lea dál . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi gieđahallá ea.ea. áššiid mat gusket ealáhusaide nugo mátkeealáhus , boazodoallu , eanadoallu , guolásteapmi , meahcásteapmi , lotnolasealáhusat , mearradoallu ja luossabivdu . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Toril Bakken Kåven , tlf 92 86 86 70 , e-poasa toril@nordlysmat.no Nubbinjođiheaddji : Geir Tommy Pedersen , tlf 94 82 31 04 , e-poasta gtpedersen@gmail.com - Ášši 45/00 Finnmárkkuopmodaga strategalaš plána ráhkadeapmi - Ášši 48/00 Sámedikki lávdegoddečoahkkimiid ja dievasčoahkkimiid organiseren - Ášši 50/00 Dáiddáršiehtadus 2011 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Toril Bakken Kåven , tlf 92 86 86 70 , e-poasa toril@nordlysmat.no Nubbinjođiheaddji : Geir Tommy Pedersen , tlf 94 82 31 04 , e-poasta gtpedersen@gmail.com - Ášši 31/10 Sámidikki cealkámuš 20111/2012 boazodoallošiehtadussii 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Berit Oskal Eira , tlf. 90 56 54 17 , e-poasta beritoskaleira@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Lene Hansen , tlf. 97 77 34 90 , e-poasta til.lenehansen@gmail.com - Ášši 18/09 Sámediggeráđi dieđáhus sámi boazodoalu birra Áššejođiheaddji : Berit Oskal Eira , tlf 90 56 54 17 , e-poasta beritoskaleira@gmail.com Suoivanáššejođiheaddji : Randi A. Skum , tlf 97 09 03 38 , e-poasta rand-sku@online.no - Ášši 26/09 Norgga-Ruota boazoguohtonkonvenšuvdna Áššejođiheaddji : Per A. Bæhr , tlf 48 06 38 61 , e-poasta per.a.bahr@samediggi.no Suoivanáššejođiheaddji : Knut Store , tlf 95 72 06 29 , e-poasta knut.inge.store@nesseby.kommune.no 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Berit Oskal Eira , tlf. 90 56 54 17 , e-poasta beritoskaleira@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Lene Hansen , tlf. 97 77 34 90 , e-poasta til.lenehansen@gmail.com 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : Jođiheaddji : Berit Oskal Eira , tlf : 90 56 54 17 e-poasta : beritoskaleira@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Lene Hansen , tlf : 97 77 34 90 e-poasta : lenehansen@gmail.com - Ášši 34/08 Sámedikki cealkámuš 2009/2010 boazodoallošiehtadussii Áššejođiheaddji : Per A. Bæhr , tlf : 48 06 38 61 e-poasta : per-a.b@trollnet.no Suoivvaáššejođiheaddji : Berit Oskal Eira , tlf : 90 56 54 17 e-poasta : beritoskaleira@gmail.com 2. suoivvaáššejođiheaddji : Kirsten Appfjell-Eira , tlf : 95 14 48 04 e-poasta : kirsten.appfjell@same.net 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi : - á šši 041/08 Sámedikki doarjjastivra raporta 2007 áššejođiheaddji : Marie Terese Aslaksen suoivanáššejođiheaddji : Lene Hansen - ášši 045/08 Sámedikki ealáhusovddideami váikkuhangaskaomiid árvvoštallan áššejođiheaddji : Anders Urheim suoivanáššejođiheaddji : Berit Oskal Eira - ášši 047/08 Minerálaláhka áššejođiheaddji : Klemet Erland Hætta suoivanáššejođiheaddji : Knut Store Lávdegottiid árvalusat gieđahallojuvvojit dievasčoahkkimis skábmamánu 25. - 28. b 2008 . 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi 2009-2013 1 Ealáhus- ja kulturlávdegoddi 006/05 1 Ealáhus- ja kulturlávdegodde 09.-12.05.05 007/05 1 Ealáhus- ja gávpeministtar Trond Giske 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanttas lea ovddasvástádus hábmet boahtteáigái heivehuvvon ealáhuspolitihka . 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanttas galgá ain leat bajimus ovddasvástádus Norgga mátkeeallinpolitihkas , lagas ovttasbarggus eará departemeanttaiguin . 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta čađaha ráđđádallamiid Sámedikkiin ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikaservviin nu go galgá stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanšiehtadusa mielde . 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta ovddidii Od.prp. nr. 43 ( 2008–2009 ) Minerálaresurssaid háhkamii ja roggamii guoski lága birra 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta lea guovddáš logistihkka- / dárbašiidháhkandepartemeanta . 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta hálddaša ja ja heiveha politihka ja rámmaeavttuid ealáhuseallima , gávppi ja mearrajohtalusa várás . 1 Ealáhus- ja gávpedepartemeanta Báktelágas § 7a . 1 Ealáhus- ja barguibidjanáššiid doaimma dáfus šaddá deaŧalaš mearridit dohkálaš bušeahttarámmaid ja lágidit buori doarjjabarggu mii čielgasit definere movt veahkkeneavvuid galgá geavahit ealáhusdili ektui mii ovdána go livččii ulbmil . 1 Ealáhus- / johtolatlávdegoddi Nærings- / samferdselskomitéen 1 Ealáhus- / johtolatlávdegoddi 1 Ealáhus vásiha ahte doalut heaittihuvvojit eambbo go ovdal , dan seammás go rekrutteren olbmuid ealáhussii lea heittot . 1 Ealáhus vásiha ahte doalut heaittihuvvojit eambbo go ovdal , dan seammás go olbmuid rekrutteren ealáhussii lea heittot . 1 Ealáhus ovddasta ovttabeallásaš oainnu mielde borramušgálvoprodukšuvnna vuoaauduvvon oaasmahttin vejolaš resurššaide mas resurša geavaheapmi lea dássedeattlls , ja mas uhccán leat birasváikkuhusat . 1 Ealáhus oaivvilda ahte maŋimuš divatlassáneamit earret eará bensiinna ektui leat buktán eahpegorálaš stuorra ekonomalaš noađi muhtun boazodolliide . 1 Ealáhus lea fuolastuvvan guohtuneatnamiid massima geažil ja go váilot návccat iežaset hálddahusas . 1 Ealáhus lea deaŧalaš boaittobealbáikkiide , ja dat gávdno miehtá riikka , erenoamážit riddogáttiin . 1 Ealáhus ferte nagodit dustet nuppástusaid ja leat dynámalaš , ja das ferte leat dáhttu duššadit stirdon vieruid ja buvttadanproseassaid . Guolástus- ja áhpedoallohálddašeamis leat nationála hábmemat ja bajitdási strategiija vuođđun , mas geađgejuolgin leat ceavzilis bivdimat guhkitáiggi perspektiivvas . 1 Ealáhus dárbbaša dan gelbbolašvuođa maid sii leat háhkan . Sámediggi bargá buoridit bargofálaldagaid sidjiide geat váldet duodjefágareivve . 1 Ealáhus Davvinorgalaš dieđaguovddáš viiddida 50 milj. ruvdnosaš RDA-ortnega juolludusa vehkiin lea dieđaguovddáš hukseheamen ođđa ja ođđaáigásaš vistti lassin dálá vistái universitehtaguvlui Beivikai Romssa gávpogii . 1 Ealáhus Bidjá návccaid guolástussii ja mearradollui Romssa fylkkaráđđi ja Fylkkadiggi leat jagi 2009 garrasit deattuhan dehálažžan láhčit diliid guolástus- ja mearradoalloealáhusa ovddideapmái Romssa fylkkas . 1 Ealáhus - ja g kultur- lávdegotti váldobargu lea meannudit áššiid mat gusket earret eará ealáhusdoaimmaide nugo mátkeealahusat , boazodoallu , eanadoallu , guolástus , bivdu , lotnolasealáhusat , mearrageavahus ja luossabivdu . 1 Ealáhlls gáibida veahka ollu areálaid , ja lea rašši meaššumiidda ja nuoskkideapmái . Nuppe bealis geavaha ealáhus resurssaid main lea uhccán molsaeaktolaš geavahan vejolašvuohta ealáhusulbmiliidda . 1 Ealáhatossodagas lea bajimus ovddasvástádus ealáhatpolitihkas , dás maiddái ealáhatođastusas . 1 Eallostruktuvra , eanemus njuovvan ja ulbmillaš njuovvanstruktuvra leat deaŧalaš elemeanttat das . 1 Eallinvuođu ja servodateallima rievdamat sámi guovlluin dáhpáhuvvet otne várra johtileappot ja eanet viidábut go goassige ovdal . 1 Eallinnávccalaš guliid maid leat bivdán rihkodettiin dán lága mearrádusaid dahje dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid , galget dallánaga luoitit merrii . 1 Eallinmoktajoavku Breivangas lea gearggus doaibmagoahtit ! 1 Eallinguoibmelágas lea gáibádus ahte dat olmmoš guhte galggaš beassat lihtodit eallinguoibmevuođa , galgá leat Norgga stáhtalahttu dahje ássat Norggas . 1 Eallinguoibmelihttu / náittus 1 Eallinguoibmelihtolaččat geat eai háliit dákkár rievdadahttima , besset doalahit iežaset stáhtusa registarastojuvvon eallinguoibmelihtolažžan . 1 Eallinfámolaš sámi teáhtera leahkin lea mearkkašan olu sámi giela ja kultuvrra gaskkusteapmái . 1 Eallindillesuorggis leat muđui stuora hástalusat danne go máŋggas heitet skuvllas ja leat barggu haga bistevaččat . 1 Eallindillelávdegoddi 1 Eallindilit 1 Ealliidsuodjalanláhka Sámediggi lea 1999 geassemánus buktán cealkámuša elliidsuodjalanlága ođđa evttohussii . 1 Ealli sámegiella lea guovdilis oassi sámi kultuvrras . 1 Ealli sámegiella lea guovddáš oassi sámi kultuvrras . 1 Ealli sámegiella lea deaŧalaš oassi sámi kultuvrras . 1 Ealli mearrariggodagaid guhkes áiggi ávkkastallan buoremus láhkái 1 Ealli mear ­raresurssaid hálddašeapmi galgá leat vuođđuduvvon daid geatnagasvuođaide ja vuoigatvuođaide mat čuvvot áhpevuoigatvuođa , ja galgá dan bokte sáhttit resurssaid ávkkástallat nu ollu go vejolaš ceavzilis rámmaid siskkobealde . 1 Ealli marina resurssaid viežžan davvi áhpe ­guovlluin ja vel ovdánahttin áhpedoallodoaimmaid ja dáid lassiváikkuhusaide birrasii , leat áibbas mearkkašahttin jus davimus fylkkaid báikkálaš servodagat galget ceavzit . 1 Ealli maid jáhkket jápmán dahkko ruhtan ja addá nu eanet dietnasa go dábálaš njuovvan attašii . 1 Ealli kvena kultuvra lea riggodahkan buohkaide geat besset oahpásmuvvat dainna , ja lea ge dehálaš ahte dat diehtoriggodat mii kvena kultuvrras lea , fievrriduvvo viidáseappot ođđa buolvvaide . 1 Ealli kultuvrras ja eatnadatbirrasiin lea stuorra mearkkašupmi ássiid eallinkvalitehtii giliin . 1 Ealli ja desentraliserejuvvon demokratiija viiddis oassálastimiin lea vuđolaš go áigu dustet servodathástalusaid . 1 Ealli gilit leat maiddái vuođđun , ja buoremus dáhkádussan dasa ahte sámi kultuvra ja giella ožžot sihkkaris boahtteáiggi . 1 Ealli giliid buvttiha ealli eanadoallu . 1 Ealli giella eaktuda ahte dat lea aktiivvalaččat geavahusas , sihke priváhta ja almmolaš oktavuođain . 1 Ealganálli lea goitge lassaneame , dan čájeha lohku galle ealli leat goddán ( govus10 ) . 1 Ealgabivdu , fylkkaid mielde . 1 Ealgabivddu juhket ohcamušaid ja vuorbádeami bokte . 1 Ealga báhččojuvvui Guorraváris lahka Anárjoga Álbmotmeahci sullii 8 miilla Kárášjogas eret . 1 Ealga bisánii Finnmárkui aitto 1960 jagiid . 1 Ealanávccalaš ovdáneapmi 1 Eaktun sáhttá ee. leat ahte sámi báikegottit dohkkehit dan sisdoalu ja ahte sámi beroštumit dat dan gaskkustit . 1 Eaktun strategiijaplána čađaheapmái lea politihkalaš dáhttu loktet sámi girkoeallima . 1 Eaktun plánaproseassas lea ahte ođđa huksema birasváikkuhusat galget árvvoštallojuvvot vuđolaččat , boahtteáigásaččat ja ollislaččat . 1 Eaktun ođđa siidaosiid ásaheamis lea maiddái ahte boazolohku ii šatta eambbo go siidii lea mearriduvvon . 1 Eaktun olahit dáid oahpahusfálaldagaid lea ahte : A. Skuvllat ožžot eambbo virggiid nu ahte leat doarvái virggit oahpahusdoaimmaid ektui . 1 Eaktun olahit dáid oahpahusfálaldagaid lea ahte : 5 . 1 Eaktun olaheames geasuheaddji ja eallás báikkálaš servodagaid lea ahte suohkanat ja báikki olbmot aktiivvalaččat barget dan ovddas . 1 Eaktun oažžut mávssu ovdagihtii lea earret eará ahte lea šiehtadus dahje šiehtaduvvo dahje mearriduvvo váhnenmáksu dan váhnemii gii ii oro mánáin ovttas . 1 Eaktun oažžut doaimmaidahttinruđaid lea ahte olmmoš oažžu dakkár árjjalaš divššu , mii galggašii buoridit bargonávccaid . 1 Eaktun oažžut dakkár nammadusa lea ahte suohkan lea árjjalaččat áŋgiruššan ealáhusaiguin ja lea juksan buriid bohtosiid , ja vel ahte suohkanis leat buorit proseassat ja buorre ovttasbargu báikkálaš ealáhusaiguin . 1 Eaktun ná beassat goddit lea ahte eai leat eará dohkálaš čovdosat , ja ahte jus ná goddá , de dat ii vahágahte náli ceavzima . 1 Eaktun lihkostuvvat doalahit barggolašvuođa eanandoalus lea ahte ovttasbargu eanandoalloeiseválddiiguin jotkojuvvo . 1 Eaktun lei ain ahte fágavirgehasat galge dohkkehit sirdima vaikke guđe virgái seamma dahje bajit árvodásis ođđa oktasaš bálvalusas , jus eai lean čielga spiehkastagat . 1 Eaktun lea maiddái ahte mávssát mánáidgeahččama ovddas . 1 Eaktun lea maiddái ahte bargosajit maid juolludit juogo ruđaid dahje iežas bargoárjja . 1 Eaktun lea liikká ahte boazodollui biddjojuvvojit olggut mearit , namalassii alimus boazolohku siidii . 1 Eaktun lea biddjojuvvon ahte sii geain leat vuoigatvuođat , galget bidjat ovdan plána mo áigot eambbo geavahit dan fámus mii fievrriduvvo gáttis Goliat-guvlui , go guovllu fápmodilli lea buoriduvvon maŋimusat jagi 2019 ođđajagemánu 1. beaivái . 1 Eaktun lea ahte álbotrievttálaš geatnegasvuođat biddjojuvvojit vuođđun ja ahte proseassas lea vejolaš fidnet buot dieđuid maid mii dárbbašit ja ahte goappašat bealit čájehit rabasvuođa , dadjá Keskitalo . 1 Eaktun lea ahte orgána dárbbaša dán gelbbolašvuođa . 1 Eaktun lea ahte mánáidgeahččama bijat earáid háldui , nugo ovdamearkka dihte mánáidgárdái , skuvlaastoáiggeortnegii ( SAÁO ) dahje mánnageahččái . 1 Eaktun lea ahte mearriduvvo váhnenmáksu nuppi váhnemii , dahje ahte váhnemis alddis dahje nuppi váhnemis , ii leat ruđalaš várri máksit váhnenmávssu . 1 Eaktun lea ahte joatkát máksime mánáidgeahččama ovddas ja ahte du mánná ain oažžu mánáidgeahču earáin dan botta go leat buohcci . 1 Eaktun lea ahte huksen dakkár guovlluin main lea stuorra gilvu gáddeavádaga alde , galgá nu guhkás go vejolaš , garvojuvvot . 1 Eaktun lea ahte gieldda árvvoštallama vuođul dat ii váttásmahte plánema . 1 Eaktun lea ahte báikenamma geavahuvvon iešdáhtus . 1 Eaktun lea ahte boraspirenális galgá leat eallinvejolašvuohta guhkit áigái . 1 Eaktun lea , jos sámegiela galgá leat vejolaš geavahit fágalaš oktavuođain , ahte leat fágaterminologiijat ja fágadoahpagat sámegillii . 1 Eaktun juolludeapmái lea ahte organisašuvdna lea sámepolitihkalaš bellodat mas lea čielga sámi ulbmil ­paragráfa ja mii lea registrerejuvvon Brønnøysund bellodatregistaris . 1 Eaktun huskemii lei maid ahte boazodoallu galggai sáhttit birget guovllus . 1 Eaktun heaittiheapmái lei ahte sámegiel fálaldat ii galgan vuoliduvvot . 1 Eaktun ferte dieđus leat ahte diekkár njuolggadusat eai rihko daid vuođđoprinsihpaid mat lágas leat mearriduvvon . 1 Eaktun dasa lea politihkalaš stivren ja bearráigeahčču árbevirolaš eatnamiid ja resurssaid ektui , váikkuhan dihte nana ceavzilis ovdáneami lihttolága iežas árbevieruiguin . 1 Eaktun dasa ahte skuvla galgá nagodit addit ollislaš oahppofálaldaga sámi ohppiide , lea ahte gávdnojit sámi oahpponeavvut . 1 Eaktun dasa ahte eiseválddit galget ráŋggáštusaid mearridit , lea lávdegotti oainnu mielde ahte lea almmolaš beroštupmi dasa ahte riiddu ii berre diktit priváhta beliid čuovvolit dahje hilgut . 1 Eaktun dasa ahte dát mielddisbuktá boazologu mii lea heivehuvvon guohtumiidda , lea ahte dárbbašlaš rájit guohtunguovlluid , orohagaid ja siiddaid gaskka leat mearriduvvon , ja maiddái guohtunáiggit . 1 Eaktun buori ovttasdoaibmamii lea ahte mii buohkat oažžut buriid vejolašvuođaid ovddidit gielamet ja kultuvrramet . 1 Eaktun berre leat ahte doaibma huksejuvvo már ) gga bušeahttajagi badjel , nu ahte juksat dan virgelogu maid Sámediggi lea evttohan . 1 Eaktun beassat sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui lea , ahte studeanttain lea dohkálaš fágalaš dássi sámegielas . 1 Eaktun beassat sisa lei unnimusat jagi bargoduogáš boazodoalus . 1 Eaktun bearráigeahččandoaimma čađaheapmái lea maiddái ahte bearráigeahččaneiseváldis lea máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras ja lea máŋggakultuvrralaš áddejupmi . 1 Eaktun Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadussii ja evttohussii lea ahte galget biddjot vudolaš politihkálaš guorahallamii buot dásiin , ja galget sáddejuvvot gulaskuddamii sámi orgánaide ovdal go Stuorradiggi dahká mearrádusaidis . 1 Eaktun Sámedikki doarjaga máksimii lea ahte gielddat ja fylkkagielddat ráhkadit giellaovdánahttinplána . 1 Eaktuduvvui ahte vuđolaš rievttálaš gažaldagaid galgá ođđa sámevuoigatvuođalávdegoddi guorahallat . 1 Eaktuduvvui ahte vuđolaš riektegažaldagaid galgá ođđa sámevuoigatvuođalávdegoddi guorahallat . 1 Eaktuduvvo maiddái ahte daid iešguđetge doaimmaid dábálaš bušeahtat geavahuvvojit sámi doaibmabijuide . 1 Eaktuduvvo maid ahte siida doaimmaha boazodoalu dihto areálain . 1 Eaktuduvvo ahte vuosttaš konsultašuvnnat Sámedikki ja Ráđđehusa gaskka dollojuvvot vuosttaš guovtti mánu áigge . 1 Eaktuduvvo ahte sámi museaid ođđasis organiserema bokte áiggi mielde šaddá eanet museabargu ja eanet museabálvalusat otnáža ektui . 1 Eaktuduvvo ahte sámegiela ja sámi kulturgealbbu vuhtiiváldin integrerejuvvo fylkkasuohkana plánaide nugo dán plánas boahtá ovdan . 1 Eaktuduvvo ahte suohkaniid vuođul sámi jienastuslogu ovdanbuktin joatká seamma ládje go eaktuduvvo ahte orrunsuohkana álbmoregisttar lea vuođđun go gáibida registrerejuvvot dahje sihkkojuvvot sámi jienastuslogus . 1 Eaktuduvvo ahte stáhta eiseváldi ja gielda ságaškuššet plánabarggu sisdoalu ja ovddasvástádusjuogu . 1 Eaktuduvvo ahte spesialistadearvvašvuoñabálvalus galgá leat mielde álbmotdearvvašvuoñabarggus . 1 Eaktuduvvo ahte ráđđádallamat ja šiehtadallamat iešguđet stivrengaskaomiid geavaheami ektui áiggi mielde rievdadahtašedje sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid organiserema ovddideami ja kvalitehta sihkkarastima ektui . 1 Eaktuduvvo ahte muhtun evttohuvvon doaibmabijut ruhtaduvvojit gustojeaddji bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Eaktuduvvo ahte hálddahuslaš čuovvoleapmi dahkkojuvvo dálá hálddahuslaš ja ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 1 Eaktuduvvo ahte guohtungeavaheami njuolggadusat ásahuvvojit eatnamiid árbevirolaš geavaheami ala ja ahte ovddidit ulbmillaš geavahanortnegiid . 1 Eaktuduvvo ahte go stivrengaskaoapmi váldojuvvo atnui , de dagaha dat dan ahte bargu ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldagain sámi álbmoga váste šaddá álkibun ja beaktileabbon . 1 Eaktuduvvo ahte gielda go árvvoštallá leat go dát eavttut ollašuhttojuvvon , bidjá stuorra deattu dan destii mii lea duogábealde § 1-8 oppalaš huksengildosa gáddeavádagas ja mii lea plána- ja huksenlága dálá plánaid duogábealde . 1 Eaktuduvvo ahte fylkkaplána bajimuš ulbmilat ja váldofáttát leat mielde plána guhkiduvvon áigodagas . 1 Eaktuduvvo ahte eadni maiddái bargá dahje čađaha oahpu ollesáiggis , jus áhčči háliida bargat ollesáiggi , vai áhčči beassá maŋidit iežas doarjjaáigodaga oasi . 1 Eaktuduvvo ahte dál dahkkojuvvo šiehtadus ráđđehusain , maid Sámediggi dohkkeha , dán lágan ráđđádallanprosedyraid váste . 1 Eaktuduvvo ahte Sámediggi juohká ruđaid dáid doaibmabijuide , ja muđui hálddaša ruđaid iežas vuoruheami mielde . 1 Eaktuduvvo ahte Mátta-Várjjaga gielda addá doarjaga musea jođi ­heapmái . 1 Eaktuduvvo ahte Finnmárkoláhkaproseassas , mii lea čađahuvvome , olahuvvo čoavddus mii lea čielga álbmotvuoigatvuođalaš mearrádusaid siskkobealde . 1 Eaktudit ahte diet govvideaddjit addet govaid nuvttá daid mediaide main eai leat ovddasteaddjit govven-joavkkuin . 1 Eaktu ságaškuššojuvvo iešguđetlágan dáhpáhusaid ektui , ee. stáhta oastima 1885s , politiijaváidagiid 1921s ja 1946s , dahkkojuvvon láddjen- ja murrenšiehtadusaid , ja muhtun eará dáhpáhusaid ektui . 1 Eaktu lihkostuvvat guhkesáigásaš davveguovloáŋgiruššamiin lea ahte mii nákcet oččodit nuoraid sihke guovllu eanet urbána birrasiidda ja smávvaservodagaide . 1 Eaktu lea , go sámi álbmogii galgá sihkkarastojuvvot ovttadássásaš dearvvasvuođa- ja fuollabálvalus , ahte dearvvasvuođabargiin lea máŋggakultuvrralaš áddejupmi ja sámegiela ja sámi kultuvrra máhttu . 1 Eaktu geavahit vuosttaldeami lea ahte ii leat leamaš vejolaš čoavdit plánaášši dábálaš proseassa bokte go plánaevttohus ráhkaduvvui . 1 Eaktu , mii biddjojuvvui sutnje guhte siđai gohčoduvvon ( dáhkiduvvon ) fanaseari , lei ahte son gitta jahkái 1989 lei bivdán dihto dorskemeari maŋimuš golmma jagis . 1 Eaktodáhtolašvuođa mearridanvuohki dagai albma vuostálastima veadjemeahttumin almmustahtekeahttái ovdagáttuid . 1 Eaktodáhtolašguovddážat raporterejit movt sii atnet stáhtaruđaid jahkeraporttaid ja rehketdoalu bokte . 1 Eaktodáhtolašguovddážat leat gávdnan dakkár málle man lea deaŧalaš doarjut , danne go dat háhket ođđa joavkkuid ja ođđa olbmuid ávkkálaš eaktodáhtolaš bargguide ávkin ovttaskas olbmuide ja olles oktavuhtii . 1 Eaktodáhtolašguovddážat leat eambbogiidda dagahan álkibun oassálastit eaktodáhtolaš bargui , ja guovddážat leat atnán ođđa vugiid movttiidahttit olbmuid bargat báikkálaš eaktodáhtolaš bargguid . 1 Eaktodáhtolaš čoavddus - Lea hui buorre go dál lea vejolaš oažžut eaktodáhtolaš čovdosa dán guhkilmas riidui . 1 Eaktodáhtolaš ­guovddáš lágida maiddái meahccebeivviid , gosa lávejit boahtit duhát viissaid olbmot olles guovllus . 1 Eaktodáhtolaš suorggi bargu das ahte olahit máŋggabealatvuođa , eallinkvalitehta , kultuvrra , politihka ja demokráhtalaš guottuid lea hui mávssolaš servodatlaš bargu . 1 Eaktodáhtolaš organisašuvnnat leat čoavddan sosiála oktavuhtii ja aktiiva oassálastimii , ja das lea oktiičadnii váikkuhus servodagas . 1 Eaktodáhtolaš organisašuvnnat leat guovddáš aktevrrat máŋgga deaŧalaš servodatsuorggis dan barggu dihte maid dat doaimmahit . 1 Eaktodáhtolaš guovddážiid ulbmilin lea nannet oassálastima ja dan ahte galget leat oallut olbmot mielde báikkálaš doaimmain , ja dat leat maid gávnnadanbáikkit eaktodáhtolaš bargguide , oassálastimii ja gullevašvuhtii lagaš birrasis . 1 Eaktodáhtolaš barggu bokte studeantan ja máŋggalágan almmolaš bargojoavkkuid lahttun . 1 Eaktodáhtolaš barggu bokte barggahuvvojit olbmot dakkár bargguiguin mat leat deaŧalaččat ja mat leat ávkin servodahkii . 1 Eaktodáhtolaš 1 Eaihan dáppe Muosáin gal leat sápmelaččat . 1 Eaiggát ii leat geatnegahttojuvvon lotnut dan mii lea gáddjojuvvon . 1 Eaiggáduššanvuoigatvuohta ja eará enavuoigatvuođat " ( s. 17 rájis ) . 1 Eaiggáduššanvuoigatvuohta ja eará eananvuoigatvuođat " . 1 Eaiggádat nammadit guoktása ja bargit ovtta lahtu . 1 Eaige áššeoasálaččat galgga máksit rádjemerkema , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema goluid . 1 Eaige áššeoasálaččat galgga máksit rádjemerkema , koordináhtamearrideami ja rájiid gártema 1 Eaige lean nu máŋggas geat diŋgojedje aviissaid , ja sii geat dan dahke , diŋgojedje guovlluaviissaid nugo " Finnmarken " ja " Finnmark Tidende " . 1 Eaige jávkadan dán váralaš " oahpponeavvu " mii lei stensilerejuvvon logisiidosaš gihpa . 1 Eaige dálá WTO-šihtadallamat atte ekonomalaš ovdduid sámi guovlluid eanadollui eaige muđuige riikkas . 1 Eaige dakkár čuolbmačilgehusat leat váldojuvvon ovdan Bearráigeahččanlávdegotti doaibmadieđáhusas , mearrádusevttohussan , gažaldahkan ráđđái , ođđa áššiid dieđiheapmin , dahje mearkkašupmin guđege Sámedikki joavkkus , iige bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji joavkkusge . 1 Eai čearddalaš dilit ge suohkanis namuhuvvo erret dán geažideami . 1 Eai šat doarvái ollu sámi nuorat ohcan skuvlii . 1 Eai vuos ge leat Finnmárkkus buot rámmaeavttut sajis , ja dainna bargojuvvo viidáseappot . 1 Eai sáhttán dalle jurddašit ahte jođiheaddji sáhtii leat nisson . ) 1 Eai skuvllas hupman goassege dan birra . 1 Eai sis galgan buohcci mánát , ja mii galggaimet gárvodit čábbát . 1 Eai sii mangeláhkai leat vuostálastán , eai sii leat dorvvastan vearjjuide , sii leat dušše gillán . 1 Eai sii livčče dađi lihkolaččabut , vaikko sis livččii leamaš ollu ruhta ja eará buorit . 1 Eai sii dieđusge ipmirdan dađi eanet , muhto mun suhtten ja váidalin ollesolbmuide . 1 Eai ovttage gulaskuddancealkámušas leat vuosttaldeamit evttohuvvon láhkarievdadussii . 1 Eai ovdanboađe dieđut mat selvehit ahte ohccis lea leamaš vearrát dilli go earáin seammá dilis . 1 Eai oro berošteame go lea Sámeskuvllas sáhka ; muhto lea gal ávki cavgilit aviisii . » 1 Eai ohcatge háliidan ruđaid ovdalgo vánhemat ožžo departemeantta duođaštit ahte gielda sáhttá oažžut ruhtadoarjaga jos ohcá . 1 Eai oba gávdno ge suohkanlaš báhpárat áiggis ovdal 1946 , earret ovtta buollimis vaháguvvan skuvlastivrabeavdegirjji áigodagas 1926–44 . 1 Eai nu ollosat sis geat álge sámegielain smávvaskuvladásis , joatkán gitta dassážii go nuoraidskuvlii álge . 1 Eai nu gallis ássan guovllus ii ge nu gallásis lean vejolašvuohta bivdit jogas . 1 Eai nu gallis lean dovdan vealaheami bearrašis / sogas lagašbirrasis , eaktodáhtolaš barggus ja skuvllas / oahpahusas . 1 Eai máhttán dalle go bohte , muhto ohppe dađi mielde go orro dáppe . 1 Eai mis leat gal deaŧalaš mearkkašumit dasa mii doppe daddjojuvvo , muhto min mielas ii leat doarvái čielgasit daddjojuvvon maid Sámediggeráđđi konkrehta áigu bargat čoavdin dihte ášši dakkár vugiin maid buohkat dohkkehivčče . 1 Eai leat unnán viehkes grammatihkalaš bealit maid mun fuomášin sálbmateavsttaid logadettiin . 1 Eai leat sámegivssideapmi ja riiddut Gáivuonas nohkkan , muhto lea gal birgehahtti dásis . 1 Eai leat seniorat ge vajáldahttojuvvon . 1 Eai leat olus eará biktasat , mat leat nu lieggasat go duoljis ja gápmasiin ráhkaduvvon bivut . 1 Eai leat nammalassii doallevaš ákkat manne eiseválddit galggašedje bisuhit dakkár erohusaid , ahte máddin riikkas gili olbmuin leat eanet vuoigatvuođat lagašguovlluset luondduburiide go gili olbmuin davvin riikkas . 1 Eai leat mearrádusat sohkabeale eriid birra makkár ge eará válggain , ja ii berre lágain reguleret sohkabeale čoahkádusa Sámedikkis mii lea álbmotválljejuvvon orgána . 1 Eai leat mearrádusat sohkabeale eriid birra makkár ge eará válggain , ja ii berre lágain reguleret sohkabeale čoahkkádusa Sámedikkis mii lea álbmotválljejuvvon orgána . 1 Eai leat mearrádusat eará leavggaid hárrái . 1 Eai leat makkárge njuolggadusat dahje ráddjemat das man ovdii stáhtaráđđi šaddá guoddit parlamentáralaš ovddasvástádusa , ja stáhtaráđđi sáhttá šaddat guoddit ovddasvástádusa dakkár dilálašvuođain nai mat leat su hálddašeami olggobealde . 1 Eai leat logut mat čájehit viidodaga , muhto leat meroštallan ahte oktiibuot lei ohppiid lohku sullii 860 . 1 Eai leat goit olu riidalan fágaplánaid alde . 1 Eai leat goassige ovdal leamaš eanebut barggus , ja bargguhisvuohta ii leat lagabui 20 jagis leamaš ná vuollin . 1 Eai leat goassige leamaš nu olu čállosat ja reportášat dáža median go 1997:s , go mearriduvvui ahte muhtin suohkaniin galge buot oahppit čuovvut sámi oahppoplánaid . 1 Eai leat gallis guđet máhttet nuortalašgiela Norggas . 1 Eai leat galle čielga sámi mánáid- ja nuoraidorganisašuvnna , erenoamážit dain guovlluin gos sámit leat unnitlogus . 1 Eai leat eanet dieđut das šaddágo eamiálbmotdiva máksin ja gii galgá hálddašit dan – Sámediggi vai FeFo . 1 Eai leat dušše vuoddobuvttadeaddjit geat gillájit , muhto dat čuohcá maiddái buohkaide geat barget náláštemiin . 1 Eai leat dušše lulli norgalaččat geat boagustit sápmelaččaid – sin boagustit buohkat . 1 Eai leat doarvái bures čielggaduvvon man stuorrát biebmanealáhusa birasváikkuhusat šaddet buohkanassii go earret eará luitet ollu biebmosálttiid , duvdet eret riddodorski ja gáržžidit gođđosajiid , muhto dutkan dán rádjai čujuha ahte negatiiva oalgeváikkuhusat sáhttet leat stuorrát . 1 Eai leat diehttalas sivat manne livččii dárbu nuppástahttit ortnega mii lea bisson jo čuođi jagi . 1 Eai leat de gieldda bargit olahan oktasaš áddejupmái maid dakkár oahppoprográmma čuovvun mielddisbuktá . 1 Eai leat boahtán ođđa dieđut áššái maid mii eat diehtán vuosttaš meannudeamis , ja mat rievdadivččii ášši HE 020/08 ovddit mearrádusa . 1 Eai lean skuvlajagis iežá mátkkit . 1 Eai lean ráhkaduvvon oahppoplánat buot fágaide go álggiimet , ja oahppogirjjit eai lean galle . 1 Eai lean gažaldagat 1 Eai lean galle finnmárkulačča geat bohte dohko , dávjá ledje lullinorgalaččat geat hupme lávlu suopmaniid ja geain ledje libardeaddji lihkastagat . 1 Eai lean eará vejolašvuođat munnje gii ledjen oahpu massán . 1 Eai lean dalle hilbes mánát , gaikkat atne skuvllohiid árvvus . 1 Eai lean bolton muohttaga luottain mange ládje árrat iđđedis , dávjá šadde mánát iežaset luotta ráhkadit . 1 Eai lean Ráissa skuvllain doarvái oahppit eai ge skuvllohat sámegieloahpahusain álgit , muhto sáhtiimet áinnas ohcat . 1 Eai konvenšuvnnat leat ráhkaduvvon dušše fal dan dihte vai dát joavkkut galggaše leat seamma dásis go eará joavkkut servodagas , muhto danne vai sin sierra dárbbut suddjejuvvoše . 1 Eai gávdnon oahpponeavvut eai davvi- eaige lullisámegillii , ja stuora oassi oahpaheddjiin eai máhttán sámegiela . 1 Eai gávdnon oahppogirjjit mat heivejedje ohppiide sámegillii , nu ahte oahpaheaddji fertii čállit girjji juohke oktii . 1 Eai gávdnon makkárge oahppaplánat ja ii báljo oktage girji eaige eará skuvlaávdnasat sámegillii . 1 Eai gávdnon ekspearttat maid viežžalit . 1 Eai gávdno sin goađis govat , muhto dát govva , mii čájeha eará goađi Vuohpožis , muitala ollu dan birra makkár leat eallinláhki leamaš Porsáŋggus . 1 Eai gávdno sierra doarjjaortnegat sámegiel oahpahussii rávisolbmuide . 1 Eai gávdno nu máŋga diehtovuođu neahtas main erenoamážit lea sámi sisdoallu . 1 Eai gávdno makkárge almmuhuvvon guorahallamat Norggas , mas boahtá ovdan sámi álbmoga bargonávccahisvuođaoaju birra . 1 Eai gávdno makkárge almmuhuvvon dutkamat Norggas , mat čájehit man ollu sámi álbmogis vuostáiváldet sosiálaveahki . 1 Eai gávdno makkárge almmuhuvvon dieđut Norgga sámi álbmoga sosiálabálvalusaid ja bargonávccahisvuođaoaju geavaheamis . 1 Eai gula sámegiela beaivválaččat , ja danin sáhttet dan oaidnit unnán ávkkálaš giellan . Ráissa joatkkaskuvla 1 Eai goassege šat erenoamášskuvllaide ! 1 Eai goassege ovdal nu ollu spealloruđat Romssa fylkii Go rápmadoarjagat fylkkaide almmuhuvvojedje miessemánu álggus , de čielggai ahte eai goassege ovdal leat máksojuvvon nu ollu spealloruđat valáštallama ja rumašlaš lihkadeami rusttegiidda Romssa fylkii . 1 Eai go sii leat albma fiinna olbmot ? 1 Eai ge sámegielhálli bearašlahtut leat goassege jurddašan ahte in ádden mii daddjui , ahte danin lea olu maid in leat diehtán . 1 Eai ge suohkanat leat buot áiggit nu gergosat láhčit oahpahusa nu ahte dat šattašii nu buorre go vejolaš . 1 Eai ge konsultašuvnnat čuovvoluvvon njuolgga guoskkahuvvon orohagaid ektui . 1 Eai ge dát doaibmabijut galgga leat vuostálagaid huksengildosiin 100-mehter govdosaš avádagas dahje plánas . 1 Eai ge dás leat mielde 31.12.2006 muttu lahttovuođaduođaštusat mat čájehit ahte leat uhcimusat 40 lahtu uhcimusat 2 fylkkas mat leat máksán lahttovuođaruđa . 1 Eai gal nu ráhpagat . 1 Eai fal dušše váhnemat , áhkut ja ádját boahtán , muhto maiddái olbmot geain eai lean mánát eai ge mánáidmánát skuvllas . 1 Eai fal ! 1 Eai dát jienat gullo nu guhkás ja nu garrasit go Deanus ja Gáivuonas , ja dalle eai leat ge nu olu daid birra čállon . 1 Eai dáidde leat galle dakkár náittosguimmeža , geain leat nu iešguđetlágan vásáhusat sámi mánáid skuvlavázzimis , go Trygve Madsenis ja Randi Nordback Madsenis . 1 Eai duššefal mánus , muhto eatnamisge – nugo dat lei oaidnit mánus . 1 Eai doppe ge olbmot atnán dáid resurssaid gullat stáhtii , dat lei sin geavahanguovlu . 1 Eai dieđe bálvalusaid birra Ollugat muitaledje čoahkkimis ahte eai álo dieđe makkár veahki lea oažžumis go almmolaš ásahusat eai álo leat nu čeahpit muitalit iežaset bálvalusaid ja veahkefálaldagaid birra . 1 Eai dalle lean nu galle dakkár vejolašvuođa bealjehemiide . 1 Eai dalle lean dat oallut fievrrut ja sáhtut , eai soahteáigge goit . 1 Eai buvttadanrusttegat ge gula spiehkastahkii . 1 Eai buot sámit leat ovttaláganat ja sámit ásset miehtá Norgga . 1 Eai buot positiiva bealit boađe ovdan njuolgga láhkateavsttas . 1 Eai buot oahpaheaddjit leat nu lihkolaččat ahte juohke beaivve oahppit ovddaldit du stuorra mojiin dahje muitalit : " Skuvla lea somá . " 1 Eai buot barggut lean geatnegahtton barggut , muhto sii lohke viidáseappot ja sárgo . 1 Eai buohkat oaivvil dán . 1 Eai buohkat nagodan dan . 1 Eai buohkat leat dasa leamaš nu mielas . 1 Eai buohkat lean nu dasa hárjánan , ja unnimusaid fertejedje stuorábut veahkehit . 1 Eai buohkat jeagadan dán gohččuma , ja barge ain von Westena vuoiŋŋas . 1 Eai buohkat dieđe gos máilmmis Romsa lea ja geat mii leat , muhto dan mii oruskeahttá geahččalit nuppástuhttit ! 1 Eai buohkat birgen go fertejedje fárret váhnemiid luhtte eret . 1 Eai biktasat gal dihton dađi eanet . 1 Eai bealjehemiid skuvllas hupman nu ollu sápmelaččaid birra . 1 Eai addo šat konsešuvnnat priváhta doaimmaheddjiide háhkat gorže ja fápmorusttegiid . 1 Eahpádusat mat ovdanbohte , erenoamážit váhnemiid gaskkas , ledje vuosttažettiin go jáhkke ahte eatnigiela geavaheapmi hehtte oahppamis riikka váldogiela ja nu muđuige oahpahusa . 1 Eahpádus skuvlla ja suohkana njunnožiidda celkojuvvo maiddái ná : 1 Eahpitkeahttá váilevaš gelbbolaš sámegielat biras lea geahnohuhttán Sámeskuvlla ja dagahan ahte soames váhnemat leat massán luohttámuša Sámeskuvlii . 1 Eahpitkeahttá dárbbaša boazodoallu ollu eatnamiid ealáhussii , ja ahte sáhttet šaddat vuostálasvuođat beroštumiid gaskka nugo sierralágan areálageavaheddjiid gaskka sihke boazodoalus ja boazodoalu ja eará geavaheddjiid ja geavahansávaldagaid gaskka . 1 Eahpečielggasvuohta mielddisbuktá maiddái ahte hálddahus lea eahpesihkar das movt mearrádusaid galgá čuovvolit . 1 Eahpeávnnaslaš beliid sáhttá čilget nissonolbmuid vejolašvuuohtan váikkuhit iežaset eallindili mearrideami bokte dásiid dasa mii definerejuvvo dábálažžan . 1 Eahpeávnnaslaš beliid sáhttá čilget nissonolbmuid vejolašvuohtan váikkuhit iežaset eallindili mearrideami bokte dásiid dasa mii definerejuvvo dábálažžan . 1 Eahpesihkarvuođas bohciida ballu . 1 Eahpesihkarvuohta EUa ja WTOa gáibádusaid váikkuhusaid ja heajos gánnáhahttivuođa geažil lea dagahan ahte doaibmavisttiid ođasmahttin lea bisánan . 1 Eahpesihkar makkár fápmudusat leat addon ortnegiid njuolggadusaid dohkkeheami hárrái . 1 Eahpesihkar maid dat mearkkaša . 1 Eahpesihkar lei šattaigo dákkár mearrádus vuostálaga Vuođđolága §:in 105 . 1 Eahpeoiddolaš juogadanpolitihkka sáhttá dagahit dan ahte uhcit ovttadagat vuoittahallet , ja ahte ulbmil boazologu heiveheami ektui guohtonvuddui ii ollašuva . 1 Eahpenjuolggo váikkuhusat leat gaskaboddosaš vahágat dahje heajuduvvon lagas duovdagiid geavaheapmi , boazodolliide gártá eambbo bargu ja bohccot šaddet irrasat . 1 Eahpegovttolaš rámmaeavttut čuhcet erenoamážit nuoraide ásahandásis . 1 Eahpeformálalaš giellaarenat galget ovddiduvvot . 1 Eahpefitnolaš teáhterdoaimmat , erenoamážit dat maidda mánát ja nuorat servet mánáid ja nuoraid várás , lasihit mánáid ja nuoraid sámegielalaš joregiid logu . Åarjelhsaemien Teatere / Sydsamisk teáhter lea dehálaš oarjilsámi kultuvrra , giela , ihčodaga ja iešdovddu nannemii . 1 Eahpedáhtolaš ovdavázzit Ráissas 1 Eahpe ­njuolga váikkuhusat sáhttet leat boddosaš massimat dahje guohtumiid das birra ii sáhte nu bures geavahit , ja lassibargi boazodoallái ja hušša bohccuide . 1 Eahketdoalut álget dii.18 . 1 Eahketborramuššan lei jogo láibi dahje suohkat guktii vahkkus . ... 1 Eahkedis lei čoahkkin váhnemiid ja iežá berošteddjiid várás , ja čálle midjiide geat háliideimmet sámegieloahpahusa ahte livččii vuogas vejolašvuohta sárdnut min sávaldagaid birra , maid . 1 Eahkedis ledje 209 olbmo boahtán servodatvissui . 1 Eahkediid lei bovlen , filbmačájeheapmi , rabas mikrofovdna ja konsearta joavkkuin Max Machké . 1 Eadnán lei čeahppi čállit , ja Oddmund sáddii munnje reivve duollet dálle . 1 Eadnán lei rivgu . 1 Eadnán jearai mus sámi biktasiid go máhccen fas ruoktot . 1 Eadnán ii lean vissa skuvlla vázzán obanassiige . 1 Eadnán ii fitnan goassege doppe , ii mu konfirmašuvnnain ge . 1 Eadni várra doaivvui mu manname hivssegii , go mun in goassege muitalan ahte ledjen deddon . 1 Eadni vuvddii gusa rábidan dihte mátkeruđa . 1 Eadni sáhttá válljet álgá go dienasbargui vai ii , go don válljet geavahit áhččeeari . 1 Eadni rámis mieđuštii su dohko . 1 Eadni oaivvildii diagonála-čuoiganhárjehallan livččii dehálaš ja son fuolahii munnje sabehiid guvttiid bessodagaiguin ja soppiid guvttiid giehtafárffuiguin . 1 Eadni muitalii ahte leansmánni Dahl lei leamaš min siiddas , oastán herggiid ja mannan Ruŧŧii . 1 Eadni lávii sáddet munnje ruđa dalle go vázzen bealjehemiid skuvlla , ii mus váilon mihkkege . 1 Eadni lea mu lágideamen busse mielde fas Deanodahkii ja skuvlii . 1 Eadni ja áhčči galgaba danin válljet seamma gokčandási . 1 Eadni ja bussevuoddji viggaba mu gaikut eret doppe , muhto eaba fidne go boagán lea nanus . 1 Eadni guovttos áhčiin leaba muitalan ahte lei dehálaš vai oččošin nu buorre dárogiela- ja mearkagielaoahpahusa go vejolaš . 1 Eadni gulai ahte ledjen šaddan dakkárin go sus lei bárkodávda go váccii muinna . 1 Eadni cokkai várrebiergasiid dievva seahka ovdalgo vulgen busse mielde várreskuvlii Kárášjohkii . 1 Eaba muitalan iežaska skuvlavázzimis . 1 Ea. ea geahčaimet vásáhusaid sullasaš bargguin Finnmárkkus . 1 EUa ásahusaid ja miellahttoriikkaid gaskavuohta ja vel ásahuslaš ođastus , Eurohpálaš olgoriikapolitihkalaš ovttasbargu , dás maiddái EUa olgoriika- ja sihkkarvuođapolitihkalaš ovttasbargu ( FUSP ) ja Eua goalmmátriikapolitihkka . 1 EUa siidaguoibmepolitihkka ( ESP ) , EUa davviolli ( - dimenšuvdna ) , davviriikkaid olgoriikapolitihkalaš ovttasbargu , davviriikkalaš-báltalaš olgoriikapolitihkalaš ovttasbargu ja Nuortamearraovttasbargu . 1 EUa regionála politihkka ja báikkálaš ja regionála eiseválddiid forum / gulahallanjoavku . 1 EUa energiija- , eanadoallo- , guolástus- ja biraspolitihkka . 1 EU-riikkat eai leat dan mearridan . 1 EU-raportta namma lea ” Europe ’ s Digital Competitiveness Report ” ja dat válddahallá DGTa geavaheami Eurohpá riikkain ja maiddái Norggas . 1 EU-ovttasbarggu ovdáneapmi , dás maiddái Eurohpálaš ráđđi ja EUa almmolaš áššiid ráđđečoahkkimat . 1 EU-kommišuvnna mariidna váldodirektoráhta , DG Mare , lea maiddái dovddahan stuorra giitevašvuođa dakLágideamit leat leamaš deaivvadansajit main davvinorgalaš kár semináraid geažil , maid Davvi-Norgga eurohpakontuvra doaibmit deaivvadit EU-ásahusaid guovddáš olbmuiguin ja lágida . 1 EU rápmadirektiiva čázi várás buktá ođđa gáibádusaid čázi ja birasmirkkuid ja sierradoabbariid gieđahallamii . 1 EU ođđa gáibádusat sálašduođašteapmái leat váikkuhan dasa ahte dál lea vel váddásat gáddái buktit ja eksporteret lobihis guliid Eurohpai , seammás go mii FAO bokte leat oaččohan áigái máilmmiviidosaš soahpamuša hápmastáhtadárkkisteami birra . 1 EU boahtteáiggi guovlopolitihka čalmmusteamis áigodahkii 2007 – 2013 addojuvvojedje čielga signálat das ahte áigumuš lea nannet EU guovlopolitihka Interreg-prográmmaid viiddideami bokte boahtte áigodagas . 1 ESOSOC vállje daid lahtuid maid ráđđehusat leat evttohan , stáhtaid viđa guovlulaš joavkku vuođul mat dábálaččat geavahuvvojit Ovttastuvvan Našuvnnain ( Afrihkká , Asia , Nuorta-Eurohpá , Latin-Amerihkká ja Karibia ja Oarje-Eurohpá ja eará stáhtat ) . 1 ESD ovddasvástádussii gullá stáhta rehketdoallu ja stáhta konsearnakontoortnet . 1 ESD hálddaša stáhta ekonomiijanjuolggadusaid ja fállá gelbbolašvuođabálvalusaid , konsearnabálvalusaid ja ekonomiijabálvalusaid stáhta doaimmaide . 1 ESD doaimmaha 75 proseantta stáhta doaimmaid bálkábálvalusain , mii lea sullii 55 proseantta bálkáhivvodagas . 1 ERENOAMÁŠOAHPAHUSKirsten N. Sara Ørsnes : Guovdageainnus bealjehemiid skuvlii 1940:sJuhan Niillas Eira : Kárášjogas bealjehemiid skuvlii 2002:sHans Ragnar Mathisen : SkuvlaveallájeaddjiSiri Broch Johansen : Sieiddájohka – buorre fálaldat mii heaittihuvvuiSverre Somby : Bieskkenjárggas VarnaiMagne Skåden : Ii oktage ipmirdan ahte ohppenErna Lyssand Hætta : Erenoamášpedagogalaš oahpahus Mázes 1 ERENOAMÁŠOAHPAHUS 1 EO rápmadirektiiva čázi várás buktá oñña gáibádusaid čázi ja birasmirkkuid ja sierradoabbariid gieñahallamii . 1 EO ođđa strukturfoandaáigodagas 2007 – 2013 lea EO territoriála ovttasbargu , Interreg , joatkkašuvvon sierra mihttoprográmman . 1 EO gártá dalle bajimuš báddái , USA ja Japána nubbin ja buot eará riikkat dan maŋimuš báddái . 1 EO dálkkádatkomiseara Connie Hedegaard ja India birasgáhttenministtar Jayanthi Natarajan leigga garrasit vuostálagaid . 1 EMRIP ásaheami duogážin lea ON Álgoálbmotjulggaštus , mii mearriduvvui čakčamánu 13. b. 2007 . 1 EMRIP ásaheami duogáš lea ON Álgoálbmotjulggaštus mii dohkkehuvvui čakčamánu 13. b. 2007 . 1 EMRIP áigu buktit loahpalaš raporttas Olmmošvuoigatvuođaráđđái 18. sešuvnnas jagis 2011 . 1 EMRIP raportere Olmmošvuoigatvuođaráđđái 1 EMRIP mearrida iežas gaskaboddosaš raportta bearjadaga suoidnemánu 16. b. . 1 EMRIP lea ožžon mandáhtas ON Olmmošvuoigatvuođaráđis ovddidit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid beassat searvat mearrádusproseassaide . 1 EMRIP lea ovdalaš sin 3. sešuvnna ovdanbuktán evttohusa iežaset gaskaboddosaš raportii mii vuolggaha ovtta dain digaštallanvuođuin mii guoská fáddái álgoálbmogiid vuoigatvuođat searvat mearridanproseassaide . 1 EMRIP lea ON Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma ja dat ásahuvvui 2008:s ON olmmošvuoigatvuođaráđi bokte . 1 EMRIP lea ON mekanisma álgoálbmotvuoigatvuođaid váste ja ásahuvvui 2008:s ON Olmmošvuoigatvuođaráđi bokte . 1 EMRIP jođiheaddji José Carlos Morales čujuhii loahpalaččat ahte sárdnelisttus ledje eanas álgoálbmogat ja ahte unnán nationála stáhta geavahedje vejolašvuođaset buktit cealkámušaid . 1 EMRIP goalmmát sešuvnnas suoidnemánus 2010 buvttii Sámediggi árvalusaid álgoálbmogiid vuoigatvuođaide beassat searvat mearrádusproseassaide . 1 EMRIP galgá ovdanbuktit gaskaboddosaš raportta Olmmošvuoigatvuođaráđi 15. sešuvdnii dán jagi , ja geiget loahpalaš raportta Ráđi 18. sešuvdnii 2011:s . 1 EKL 007/10 : Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii 1 EKL 006/10 : Sámedikki minerálaplánaveahkki minerálaresurssaid iskkademiide ja roggamiidda 1 EKL 005/10 : 20 : Áššejođiheaddji ja suoivvanáššejođiheaddji válljen 1 EKL 004/10 : 20 : Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 EISCATa rádarrusttet Ramfjordmoenis Gáranasvuonas dutká buola áibmogearddi . 1 EGD ( Ealáhus- ja gávpedepartemeanta ) 1 EFTA-duopmostuollu doarju nappo Norgga oainnu das ahte galgá leat vejolaš atnit guovllupolitihkalaš ortnegiid EEO-šiehtadusa rámmaid siskkobealde . 1 EFTA ja Ruošša čađahedje jo jagi 2008 oktasaš ovdaguorahallama mii rávve álggahit šiehtadallamiid . 1 EES- , gávpe- ja birasriektesekšuvdna 1 EEO-áššiid ráđđádallanorgána 1 EEC - Eurohpá ekonomalaš searvevuođa válga 1972:s radikáliseren norgga servodaga , maiddái skuvlabirrasiid . 1 ECOSOC presideanta nammada daid lahtuid maid álgoálbmotorganisašuvnnat nominerejit , ja sii ovddastit dan čieža sosiokultuvrralaš guovllu , sihkkarastin dihte ovddastuslaš searvama máilmmi álgoálbmogiid bealis . 1 ECOSOC ( ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi ) mearridii suoidnemánus 2000 cegget Eamiálbmogiid bissovaš foruma . 1 EBD BD 1 EAT ! 1 EARA JOATKKASKUVLLAT Sámediqgi áiqu barqat dan ala ahte sámi qiela ja kultuvrra oahpahus nannejuvvo ja viiddiduvvo eará ~oatkkaskuvllain qos sámi nuorat vázzet . 1 EALÁHUSOVDÁNEAPMI ... 11 2.1 Rápmaeavttut ja dábálaš váikkuhangaskaoamit ealáhusas ... 11 2.2 Eanandoallu ... 12 2.3 Guolástus ja mearradoallu ... 13 2.4 Lotnolas / kulturvuñot ealáhusat ... 14 2.5 Petroleum ... 14 2.6 Industriija muñui ja bálvalusaddi ealáhusat ... 15 2.7 Mátkeealáhus ... 16 PROGRÁMMA 3 . 1 EALÁHUSKODA : 1 EALÁHUS- JA KULTURLÁVDEGOTTI MEANNUDEAPMI ... 36 EALÁHUS- JA KULTURLÁVDEGOTTI MEANNUDEAPMI 14.09.07 ... 36 Álggahus ... 36 Mearkkašumit : ... 36 Lávdegotti ráva : ... 38 EALÁHUS- JA KULTURLÁVDEGOTTI MEANNUDEAPMI 15.11.07 ... 38 Lávdegotti ráva : ... 39 1 EALANÁVCCALAŠ OVDÁNEAPMI ... 35 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 1 EADPHas lea profiila mii bures soahpá Almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalusa profiilii . 1 E. Skuvllaid budSeahtat leat , departemeantta gohččuma mielde ráhkaduvvon juolluduvvon virggiid logu mielde . 1 E. Nystada fápmudus dohkkehuwui ovattajienalaččat . 1 E. Nystad mielde čoahkkimis . 1 E-post 1 E-poastačujuhus 1 E-poasta Bargodepartementii Bargodepartemeanttas lea geatnegasvuohta gieđahallat buot áššebáhpáriid , ja maiddái e-poastta , almmolašvuođalága ( miessemánnu 19. beaivvi 2006-mannosaš lága nr. 16 ) mearrádusaid vuođul . 1 E-poasta : offpub(at)fagbokforlaget.no 1 E-poasta : Bargiid e-poasta : . 1 E-boasta Oahpahusdirektoráhta Statistihkka ossodagas persovnnalaš oktavuođas Irene Hillerenain . 1 E- 6 regularitehta- ja johtinvejolašvuoñat fertejit vuoruhuvvot ovddimussii , ja dárbu lea bargat dan badjelii ahte E- 8 oažžu TEN-árvvu ja E- 10 čilgejuvvo sierra váldoruvtton ruñaid vuoruheamis . 1 E S K E O K N S O J M O N I I H J A Ø Y R E 1 E S A E L K Á S H J U O S N H Ø Y R E 1 E JØM RKE IL 1 E : ØK-kártabláđđi : kártabláđđenummir nugo kártta olgeš ravddas lea , omd. HP 234-5-4 1 E ) Bušeahttamannolat , proseanttat 1 Dørum evttoha dás dovdáhankomišuvnna deavdda doaibmabidjun lágas , su mielas ii galgga stáhtas leat stivraovddasteaddji Finnmárkkuopmodagas ja ahte buohkaidvuoigatvuođat váldojuvvojit eret lága ulbmilparagráfas . 1 Dïejvesedåehkie lea nännoestamme normeremh dååhkasjehtedh guktie lea raeriestamme . 1 Dålle / Dolla . 1 Dáčča lágádusat eai vuorut almmuhit sámi oahpponeavvuid dannego dat ii leat gánnáhahtti iešguđet prošeavttaide . " 1 Dáčča lágádusat eai vuorut almmuhit sámi oahpponeavvuid dannego dat ii leat gánnáhahtti iešguđet prošeavttaide . 1 Dáčča lágádusat eai vuorut almmuhit sámi oahpponeavvuid danne go dat ii leat gánnáhahtti sin doibmii . 1 Dáčča goarrumis leat eanet « broderiat ja blonderat » ja diekkárat . 1 Dážat ožžo álo buoret árvosániid . 1 Dážat han dovdet su vuosttažettiin Laila-romána dihtii . 1 Dážat eai oainne erohusa das mii lea sámi ja mii lea dáža . 1 Dážat birgejedje álkibut skuvllas gos visot lei huksejuvvon dárogiela ja dáža kultuvrra ala . 1 Dážas dat dáhpáhuvai go báhppa Thomas von Westen šattai Misjonskollegiet-nammasaš ásahusa jođiheaddjin Københámmanis jagi 1714 . 1 Dážaid oainnus lei geafivuohta autenttalaš sápmelašvuođa dovdomearka . 1 Dáža álbmogis han leat jo máŋga dakkár ásahusa . 1 Dáža skuvlaeiseválddit leat mearridan oahppoplánaid maid maiddái sámi oahppit čuvvot . 1 Dáža ja sámi álbmoga gaskavuođat áiggiid čađa leat vuosttažettiin deattuhuvvon . 1 Dáža eisseválddiid meannudeapmi lea vel muđuid máŋgga dáhpáhusas leamaš riikkaidgaskasaš forain dakkár mii lea buktán Norgii ovddasmanni riikka beaggima riikkaidgaskasaš álgoálbmotpolitihkas . 1 Dáš čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.7 . 1 Dávvisámegiela hupmet eanaš Finnmárkku ja Troms fylkkain , ja Dielddanuori ja Evenášši gielddain Nordlánddas . 1 Dávvirvuorkkát . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Dávvirvuorkkás lea stáhtus riikkagottálaš sámi kultuvrra dávvirvuorkán , ja dat oažžu doaibmadoarjaga Kultuvradepartemeanttas . 1 Dávvirvuorkkáid gaskkas mat ožžot jahkásaš stáhtalaš doaibmadoarjaga dán ortnega bokte , sáhttet namahuvvot Guovdageainnu Gilišillju , Deanu Musea , Várjjat Sámi Musea , Árran Sámij Guovdásj Divttasvuonas ja Saemien Sijte Snoases . 1 Dávvirvuorkká doaibma ruhtaduvvo doarjagiin stáhtabušeahta bakte kap. 320 , poasta 53 Sámi kulturulbmilat , man Sámediggi hálddaša , ja doarjagiin maid Mátta-Várjjat suohkan juolluda . 1 Dávtti lassin vuhtte goivvohagaid ja gávdne bordojuvvon geđggiid ja roavvát čullojuvvon pláŋkkáid jeakkis . 1 Dávtti gávnnai goaivunmašiinna vuoddji go lei Heggen joatkkaskuvlla kloáhkkabohciid molsumin . 1 Dávkka bátnedivššohat ja Áisájoga váldobátnedivššohat časkojit oktii , ja ođđa namahus šaddá Málatvuomi bátnedivššohat . Go namahus lea loahpalaččat mearriduvvon , oažžu bátnedivššohat sámegielnamahusa ja dalle galbejuvvo sámegillii . 1 Dávjá šaddet luoitováttisvuođat rájarasta gávppašemiin . 1 Dávjá šaddet diekkár fálaldagat hoahppofálaldahkan mat galget oanehit áigái čoavdit váttisvuođa ( ad-hoc ) , dakkárat maid lea váttis plánet systemáhtalaččat guhkit áiggi vuollái . 1 Dávjá váhnemat mákse luonddubuktagiiguin . 1 Dávjá váhnemat eai dušše gallestallan mánáid , muhto oahpaheaddji , ee. lei earánin oažžut dulkot eiseválddiid breavaid ja oažžut veahki vástidit dáid . 1 Dávjá ságastallui galggai go čuvgehusbargu sápmelaččaid gaskkas leat dárogillii vai sámegillii . 1 Dávjá sihke oahpaheaddjis ja oahppogirjjiin lei duogáš áibbas eará máilmmis . 1 Dávjá roahkkaseimmet dakkárii maid eat ipmirdan dan sadjái go jurddašit dan maid galggaimet oahppat . 1 Dávjá máhtte mánát muhtun cealkagiid ja dajaldagaid bures , ja dalle lei álki jáhkkit ahte sii muđuige ipmirdedje mii daddjui . 1 Dávjá mii árkkášeimmet su giđđat . 1 Dávjá lei váhnemiin vuosteháhku sáddemii mánáid eret , muhto eiseválddit eai álo beroštan das . 1 Dávjá lei nu ahte dušše álggiimet , ja maŋŋil bealkkáhalaimet . 1 Dávjá ledje guokte stipendiáhta . 1 Dávjá leat namain maiddái sámegielbustávat . 1 Dávjá leat eamiálbmogat logu dáfus unnitlogus dain riikkain gos ásset , muhto Bolivias , Guatemalas ja Perus lea bealli dahje badjel bealli riikka ássiin eamiálbmogat . 1 Dávjá lea álkit heivehit bálvalusfálaldaga sámi geavaheddjiid kultuvrralaš duogážii . 1 Dávjá lea ovttas dahje eanet álgoálbmotorganisašuvnnain prošeaktaovddasvástádus ovttas bargojuhkosiin . 1 Dávjá lea okta dahje máŋga eamiálbmotorganisašuvnna projeaktaovddasvástideaddjin ovttas bargojoavkkuin . 1 Dávjá lea nu ahte gelbbolašvuođa ja kapasitehta ovddideapmái dárbbašuvvo juste dihtolágan gelbbolašvuohta ja kapasitehta . 1 Dávjá lea nu ahte Norgga dearvvašvuođa- ja sosiálabargiin lea unnán dahje ii leat oppanassiige máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras ja máŋggakultuvrralaš áddejumis . 1 Dávjá lea maiddái nu ahte ovttaskas sámi bálvalusdárbbašeaddji dat ieš ferte meroštallat makkár dárbu sus lea dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide . 1 Dávjá lea ferten dan geažil heaittihit skuvllaid jna. 1 Dávjá lea dárbu gulahallat ealáhusdoalliiguin ja eanandoalloeiseválddiiguin , olggobeale daid jahkásaš eanandoallošiehtadallamiid . 1 Dávjá lea digáštallojuvvon lea go boasttu áŋgiruššan go duvdá dadjat juo visot ruhtajuolludeami giellaráđis , dušše gielddaide giellaláhkaguovllus . 1 Dávjá gártá ollu smávva sisabahkkemiid ja muosehuhtti doaimmaid ollislašbeaktu stuorábun go iešalddis ovttaskas sisabahkkemat sierralágaid dahket . 1 Dávjá gáibiduvvo aktiiva doaibma stáhta bealis vai beassá divvut muhtin ráji dain vahágiin maid kultuvrra ja giela vuostá leat dahkan , ja vai beassá ráhkadit vuođu gielalaš ja kultuvrralaš ealáskahttimii . 1 Dávjá gullo ahte sámi buohccit eai dovdda iežaset ipmirduvvon dearvvašvuođa- ja sosiálavuogádagas , ja dat lea mielddisbuktán digaštallama dan ektui ahte berre go sámi buhcciid dearvvašvuođafálaldat organiserejuvvot sierra , earret eará ásahit sierra sámi dearvvašvuođavuođđudusa ja eambbo ásahusaid main lea našuvnnalaš ovddasvástádus . 1 Dávjá guldalin musihka ja liikojin lávlut . Mun maid áddestallen Alice Babs radios ja isken jodlet su láhkái , jodeliolei ! 1 Dávjá fertejin diktit manakeahttá mearrabivdui . 1 Dávjá ferte doaibmabijuid muddet nu ahte negatiiva váikkuhusat oktiibuot šaddet nu uhcit go vejolaš , seammás go doaibmabiju mihttomearri ollašuhttojuvvo . 1 Dávjá barget oktagaslaš turismmain , mas váldodeaddu lea muosáhusain main leat sihke kultur- ja luondduvuđđosaš buktagat . 1 Dávjodathálddašeapmi . 1 Dávjjimusat lea lohku gallis leat jápmán juohke 1000 dahje 100 000 olbmos iešguđet ahkejoavkkuin . 1 Dávistettiin daid positiivvalaš álgagiidda maid eiseválddit leat čájehan ahte gaskariikkalaš konvenšuvnnat galget ovttastahttot Norgga lágaide , berre danin maiddái ILO-konvenšuvdna ovttasta httot . 1 Dávista go bohccuid bággonjuovvan álbmotriektái ? 1 Dávggasvuohta , nuppástuhttindáidu , oktilašvuohta ja ođasmahttin leat guovddáš doahpagat sámi servodaga suodjaleami ja ovddideami oktavuođas . 1 Dávgeruođut adnojit go ovttastahttá ohcansániid ja bidjá presedeansa operáhtoriid geavaheapmái . 1 Dávgasis organiseren maiddái buorida vejolašvuođaid čuovvut ja ieš oassálastit allaskuvlla dutkan- ja ovddidanbargguide . 1 Dávdačilgehusat leat eallindili válddahallamat ja sáhttit gávdnat ovttaláganvuođaid válddahallamiin daid olbmuid gaskkas geain lea sullasaš kultuvrralaš duogáš . 1 Dáthan leat áššit maiguin guovttegielat mánáid váhnenfierpmádat galgá bargat . 1 Dáthan gal maiddái lea áibbas boastut , mu mielas . 1 Dátge lea ovdamearka dakkár áššiin main Sámediggi sámelága vuođul berre oažžut vejolašvuođa dovddahit iežas oaiviliid . 1 Dátge lea dehálaš , go mátkkošteaddjit ja mátkeealáhus johtilit fuobmájit dolletgo buktagat dási . Sámi mátkeealáhusa joatkkaovdánahttimii lea dehálaš ahte dat mii čájehuvvo sámi kultuvrras ja sámi butkagiin dollet kvalitehtalaš dási . 1 Dátge bussát ledje veahá váralaččat ja bahát beatnagiidda , nugo gusatge ledje . 1 DátabáI } kku huksenplánat mat joatkašuvvet sisttisdollet ovddimuš sámegiela hálddahuslaš terminologiija . Dan maid Sámediggi lea dán rádjái ožžon diehtit de galget sámelága giellanjuolggadusat boahtit fápmui o ~~ajagimánu 1. beaivvi 1992 . 1 Dát čálus lea mielddusin áššis 45/99 Stáhtabušeahtta 2001 , ja čujuhuvvo čuoggái 2.1 — máttasámi ja julevsámi giellakonsuleanttat . 1 Dát čállosat gávdnojit maiddái Sámedikki neahttasiidduin www.samediggi.no 1 Dát čállojedje dan áigge go oahppanváttisvuođat eai iskojuvvon eaige veahkkedoaimmat lean oažžunláhkai gostege dán riikkas . 1 Dát čálli lea gul čállán ahte sámegiella boahtá jávkat , ja ahte mánáidskuvla lea riektagis go dáruiduhttá ohppiid . 1 Dát čájeha ođđa dihtomielalašvuođa ja dáhtu hukset kapasitehta eamiálbmotservodagas . 1 Dát čájeha oanehaččat ahte mis leat hástalusat ja vejolašvuođat oktasaš álbmogin njealji stáhtas . 1 Dát čájeha máilbmái ahte sámi álbmogis lea oktasaš kultuvra ja historjá , ja oktavuohta riikarájiid rastá . 1 Dát čájeha man stuorra dárbu olbmuin lea oahppat mii lea min iežamet , dát lea máhttu maid skuvla ja stuoraservodat leat rivven mis . 1 Dát čájeha maiddái lagas ránnjávuođa davvin mii lea Norgga ja Ruošša gaskkas . 1 Dát čájeha deaŧalaš birrasiid politihkalaš váikkuhusaide ja ságastallama gaskal guvllulaš ja riikkalaš eiseválddiin . 1 Dát čájeha ahte sámi dáidda ja kultuvra leat eallimin , ja berrejit dan dihte oažžut buoret rámmaeavttuid . 1 Dát čájeha ahte stivra ii leat nagodan gávdnat ovtta dahje máŋga ohcci maiguin ohcat ovttas . 1 Dát čájeha ahte plánabargu ii lean nu dárkil go sáhtášii . 1 Dát čájeha ahte min kontuvrra bargovuohki Brusselis fuomášuvvo eatnat regiuvdnakontuvrraid logus EU-oaivegávpogis . 1 Dát čájeha ahte lea ávki bargat álgoálbmogiid váikkuhanfámu sihkkarastimiin surggiin mat gusket midjiide . 1 Dát čájeha ahte ii lean beare álgit guovttegiela oahpahusain buot guovlluin gos frisalašhálli ruovttut ledje eanetlogus ! 1 Dát čájeha ahte gielddat bidjet searaid fuolahusbálvalusaide . 1 Dát čájeha ahte Sámedikki doaimmat leat lassánan sakka . 1 Dát čájeha ahte Sámedikki bargu sámi vuoigatvuođaid ovdánahttimiin lea váikkuhan . 1 Dát čájeha ahte KS lea dehálaš ovttasbargoguoibmi Sámediggái boahtteáiggis , oaivvilda Gaski . 1 Dát čuozai garrasit báikkálaččat , ja presideanta oaivvildii ahte dát leai lohpádusaid rihkkun ja bivddii guolástusministeriin čoahkkima ášši birra . 1 Dát čuovvuluvvui reivviin guolástusministerii 23.08.99 , danne go guolástusdepartemeantta oaidnu lei ahte Sámediggi ferte oažžut Norgga guolásteddjiidsearvvi ovddidit Sámedikki ruhtagáibádusa lotnolasealáhusaid várás go ráđđádallá guolástusšiehtadusa birra stáhtain . 1 Dát čuovvu ulbmila sihkkarastit Sámediggái politihkalaš orgánan ja hálddahusorgánan stuorát friddjavuođa , dadjamuša ja lasi válddi , gč. Sd.dieđ. nr. 55 ( 2000 – 2001 ) . 1 Dát čuovvu sihke Sámedikki doaimma árbevirolaš láhkavuođu siskkáldas sámi ortnega go leavga mearriduvvui ja Sámedikkiid gaskasaš ortnega , mii bođii maŋŋá . 1 Dát čuovvu ráđđehuscealkámuša gos Eurohpápolitihkka , ja erenoamážit ovttasbargu Ruoššain , lea guovddážis . 1 Dát čuovvu maiddái das ahte Stuorradiggi lea buorrindohkkehan ahte Romssa fylkkas lea almmolaš namma sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Dát čuovvoluvvui ráđđehusa doaibmaplánas : Mangfold og likeverd . 1 Dát čuovvoluvvui Od.prp. nr. 28 ( 1994–95 ) bokte mas evttohuvvui ođđa goalmmát čuokkis § 2 vuosttas lađđasii , mii mearriduvvui Stuorradikkis 1996s ( láhka guovvamánu 23. 1996 nr. 7 ) . 1 Dát čuovvoluvvo sierra ruhtadeami bokte maid dál lea árvvoštallamin ( St.prp. no 1 2006-2007 ) . 1 Dát čuovvoluvvo ođđa elektrovnnalaš čovdosiid ovddidemiin guittiid meannudeapmái , faktureremii , raporteremii , ođđa málliid ja reaidduid ovddideapmái bušehterema váste go Ekonomiijagiehtagirji lea gárvvistuvvon . 1 Dát čuovvoluvvo jahkásaš duodjeealáhusšiehtadusaiguin . 1 Dát čuovvoluvvo Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma doai ­bmabijuiguin gč. vulobealde . 1 Dát čuohcá smávva báikegottiide , earret eará ollu gilážiidda Sáččás , gos dál lea geahpeduvvon boastafievrrideapmi golmma beaivái vahkus guovvamánu 1. b. rájes dán jagi . 1 Dát čuohcá maiddái dan njuovahatstruktuvii mii mis dál lea Davvi-Norggas , go ii gávdno doarvái biergu doallat daid badjin . 1 Dát čuohcá dieđusge vejolašvuođaide jođihit beaivválaš politihkalaš barggu . 1 Dát čujuhus dat mearrida man válgabiirres dus lea jienastanvuoigatvuohta . 1 Dát čujuha čielgasit dan áddejupmái ahte ii leat dušše olmmoš mii váikkuha birrasii , muhto maiddái biras váikkuha olbmui . 1 Dát čoavddus fállá dutnje čuovvovaš giellaválljemiid Norggas ja Ruoŧas : 1 . 1 Dát čoavddus bávččagahtii Pavela . 1 Dát čoavdda galgá doaibmagoahtit ođđajagimánu 2. b. 2001 rájes . 1 Dát čoahkkin mearriduvvui dollot 23.02.00 . 1 Dát čoahkkin lei Guovdageainnus njukčamánu 10 . 1 Dát čoahkkin báinnii Stuorradikki maŋit mearrádusa . 1 Dát čoahkkimat addet Sámediggái árvalusaid prográmma hálterievdademiide , heivehallamiidda dahje vuoruhemiide . 1 Dát čilgehus galggai leat vuođđun ođđa konsultašuvdnačoahkkimii mii ii dollojuvvon goassege , dadjá Keskitalo . 1 Dát čieža guovllu leat Afrihkká , Asia , Gaska- ja Mátta-Amerihkká ja Karibia , Árktis , Guovddáš- ja Nuorta-Eurohpá , Ruošša , Guovddáš-Asia , Davvi-Amerihkká ja Jaskesáhpi . 1 Dát čielgá vel eanet jus sámeradio iežas guorahallamiid bohtosiin dássádaddá maŋemus viđa jagi ovdáneami . 1 Dát šiehtadus mearriduvvui Sámedikkis čakčamánus 2006 ja Nordlándda fylkkadikkis golggotmánus 2006 . 1 Dát čearddalašvuđot fidnogielddusevttohus ii čuovvoluvvon álggos , muhto guoktelogi jagi maŋŋá , Wexelsen-plakáhtta dohkkehii dán áigumuša . 1 Dát čađahuvvui maid , ja Anders Bongo lei oahpaheaddjin . 1 Dát šattašii guovddáš oassin sámegiela boahtteáiggi ovdánahttimis , ja das lea cealkemeahttun mearkkašupmi sámelága ođđa giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu orgánaide ( gč. kap. 3 ) . 1 Dát šattai maiddái lullisámi organisašuvdnabarggu vuolggabáikin . 1 Dát šattai ain eambbo-gievrut Tjernoby1-1ihkohisvuoi1a váikkuhusaid bokte maid dat buvttii mátta-sámiide ja sin dehá1eapmos ea1áhussii , boazodo11ui . 1 Dát čatnašuvvá čielggadeapmái mii berre dáhpáhuvvat Sámedikki rolla , integritehta ja fágastáhtaráđiid konstitušuvnnalaš ovddasvástádusa hárrái Sámedikki mearrádusain . 1 Dát čatnašedje lága vuosttaš kapihttalii , ođasmuvvi resurssaid dovdáheapmi ja hálddašeapmi . 1 Dát čatnasit erenoamážit ovdaprošekteremii ja ođđa visttiid ceggemii , ja dasto nuppástuhttimii ja oktiiorganiseremii . 1 Dát čatnasanáigi rievdaduvvui 5 jagis 2 jahkái 1998 . 1 Dát čatnasa muhtin muddui fágaid juohkimii , geahča ovdalis . 1 Dát čalmmusteapmi lihkostuvai hui bures , ja sullii 2600:s gallededje doaluid , guossit bohte sihke Ruošša- , Suoma- ja Norgga bealde . 1 Dát čalmmustahtášii eanet sámi servodaga ovdáneami ja boahtteáiggi dárbbuid ja attášii Stuorradig ­gái vejolašvuođa árvvoštallat sámi servodaga ­ovdáneami . 1 Dát šaddá vuoruhuvvon politihkkasuorgin Bargiidbellodaga sámediggejovkui . 1 Dát šaddá sierra čuolbmačilgehussan Árktalaš parlamentárakonferánssas mii rahppo odne Gironis , dadjá Norgga Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Dát šaddá seamma láhkai go siepman mii geađgeeatnamii gahččá . 1 Dát šaddá leat hirbmat ávkkálažžan sámi gymnásii . 1 Dát šaddet maiddái hui divrrasin . 1 Dát ” darvehit ” sisdoalu neahttasiiddus dahje prográmmas , ja gaskkustit daid viidáseappot syntehtalaš hupmamin dahje čuokkisčálusin nu gohčoduvvon lohkanlisttus . 1 Dát áššit leat billistan skuvlla nama ja dahkan eahpádusa eiseválddiid dáhttui čađahit plána hukset ruovttufidnoskuvlla sámiide . » 1 Dát áššit dahket ovttas oljjuin / gássain Árktalaš ráđi prográmma ceavzilis ovdáneami áŋgiruššansurggiid ( Sustainable Developement program - SDP ) . 1 Dát ášši čájeha ahte go lea dáhttu , de lea vejolaš gávdnat dakkár čovdosiid resursalágaid oktavuođas , mat fuolahit stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaide , loahpaha Larsen 1 Dát ášši čuohcá márkosámi birrasii , ja skuvlla lasseárvu servodahkii láivu . 1 Dát ášši lea prinsihpalaš sámi boazodollui ja eamiálbmotberoštumiide našuvnnalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Dát ášši lea deaŧalaš boazodolliide , dadjá Olli . 1 Dát áššegirjjit ovdanbuktet Sámedikki oainnu das makkár rolla Sámedikkis berre leat oahpu hárrái lassin daid dahkamušaide maid Sámediggi oažžu oahpashuslága bokte . 1 Dát áššedovdi ­mekanisma lea ožžon mandáhta Olmmošvuoigatvuođaráđis analyseret " Álgoálbmogiid vuoigatvuođa searvat mearrádus ­proseassaide " . 1 Dát áŋgiruššan vuođustuvvui dainna ahte Romssa museas / Romssa universitehtamuseas ( Sámi etnográfalaš fágaossodagas ) gávdno juo biras ja daid dutkandoaimmaid bokte maid sosiologat , sosiálaantropologat 5 www.nrk.ni/sami 23 1 Dát áŋgiruššan lea dagahan ahte sámi kultuvra dohkkehuvvo ja áddejuvvo buorebut , ja danne lea deaŧalaš maiddái boahtteáiggis fuolahit dán barggu buriin vugiin , loahpaha sámediggeráđđi Vibeke Larsen . 1 Dát ásahusat ledje dávjá guhkkin eret , áibbas dáža birrasis ja máŋga oahppi dán láhkái masse oktavuođa bearrašiin , sámegielain ja kultuvrrain . 1 Dát ásahusat leat šaddan ain deháleappot dál go bearašstruktuvrrat lea rievdan ja máŋggagielat bearrašat dárbbašit gielladoarjaga almmolaš deaivvadanbáikkiin . 1 Dát ásahusat eai beasa odne doaimmahit dutkandoaimmaid geavaheddjiid váste dahje guorahallanbargguid almmolaš dahje priváhta aktevrraid ovddas . 1 Dát ásahusat doibmet sierra resursaovttadahkan sámi pasieanttaid dearvvašvuođafálaldaga várás ja dat váldet vuolggasaji sámi gielas ja kultuvrras . 1 Dát ásahus lei mearkan ahte dáža assimilašuvdnapolitihkka lei bárisin doaibmamin , ja dát politihkka joatkašuvai maŋŋásoahteáigái , iige omd. ráđđenvuohkemolsun 1935:s rievdadan dan mange láhkai . 1 Dát ásaha hálddahusa ja boazodolliid guovdu eahpesihkarvuođa lága mearrádusaid hárrái . 1 Dát árvvoštallan lea hálddahusa friddja meroštallama duohkin , ja dan ii leat vejolaš rievttálaččat dárkkistit . 1 Dát árvvoštallan galgá earet eará oažžut ovdan dan ahte man ollu suohkaniid ruhtadilli váikkuha ohppiid sámegiel oahppu ­fálaldagaide . 1 Dát árvvoštallan buktá eahpádusa ráfáidahttima vuoiggalašvuhtii ja dárbui . 1 Dát árvoklassifiseren galgá leat guovddáš reaidun gieldda ja regionála plánemis . 1 Dát árvaluvvo rievdaduvvot guovtti maŋimus jagiide . 1 Dát árvaluvvo earret eará dan dihte vai boazomearkka nanu árbevierut buorebut bohtet oidnosii . 1 Dát árvalusat Finnmárkku boahttevaš eananhálddašeami birra , orrot leamen buorit ja ávkkálaččat álgun dán guovllu divaštallamiidda ja čovdosiidda . 1 Dát árvalus berre leat dehálaš áššebábir go viidáseappot bargojuwo nannet mátta-sámegiela geavaheami . 1 Dát árja lea ožžon uhcán fuomášumii ja dát unnitlohku oaidná dárbbašlažžan álggahit dutkan- ja duođaštanbarggu oažžut ovdan dán oasi soahtehistorjjás . 1 Dát árja ferte šaddat almmolaččat dovddus oassin historjjás . 1 Dát árbi galgá oažžut ovdánanvejolašvuođaid skuvl ­lain gos leat sámi oahppit , nu ahte dat nanne sámi iešvuođa ja min oktasaš máhtu sámi kultuvrra birra » . 1 Dát árbi galggašii buorrin sápmelaččaide seamma láhkái go earáide rittus . 1 Dát ámmátnamahus dáhkida geavaheddjiide dulkondohkálašvuođa . 1 Dát álkiduhttá válgadoaimmaheddjiid barggu ja beasat jienastit johtileappot . 1 Dát álkiduhttá proseassa musea eaiggátvuođa sirdimis . 1 Dát álggahuvvui Thomas von Westena jođihemiin . 1 Dát álgga dahkkui dannego ii oktage gávpeoassálastiid háliidan hukset nu gievrras govdabátti Romssa suohkaniidda , maid mii dárbbašit boahtteáiggi . 1 Dát ákkastallojuvvo earret eará go suohkan lea « riikka buot stuorimus boazosuohkan » ja ahte doppe lea eanemus dárbu ohppui . 1 Dát áitta lea hui suorggahahtti danne go boahtteáigi riddo- ja vuotnaguovlluid nuorra olbmuide šaddá eahpesihkar . 1 Dát áigumuš doalahuvvui ja nannejuvvui , vaikko vuogit ja viidodat rievddai . 1 Dát áigodat lea leamaš oassin máilmmiviidosaš duolbmanpolitihkas eamiálbmogiid ja eará rašis joavkkuid vuostá . 1 Dát áigodat bistá golmma mánu rájes guđa mánu rádjai ja čađahuvvo ovttasráđiid oahpahuskontuvrraiguin ja NAVain . Jus oahppi gávnnaha ahte dát lea rivttes fidnoválljen ja nákce čuovvut daid njuolggadusaid mat leat bargoeallimis , de lea boahtte ceahkki geahččalit oažžut formaliserejuvvon oahpu fitnodagas . 1 Dát ádjána veaháš áiggi ovdal go Unicode lea dievvasii viidánan . 1 Dát áddá čuovvovaš buvttadusdoarjaga juogadeami jagi 2008 : 1 Dát áddet vuođu juohkimii 2009 ' giđa . 1 Dát áddejuvvo dan láhkai ahte dat lea árbevirolaš eallinvuogi ja kultuvrra fuotnun - ja rihkku ON riikkaidgaskasaš konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid . Dát konvenšuvdna šattai Norgga láhka 1999 , ja manná ovdabeal eará lágaid jos eai čuovo konvenšuvnna . 1 Dát áddejupmi lea boazosámiin ain dál , muhto ođđa lágat ráddjejit geasa mearkka sáhttá daguhit . 1 Dát áddejupmi ferte biddjojuvvot vuođđun bievlavuodjenprošektii ja mohtorjohtaluslága guorahallama ollisteapmái . 1 Dát váttásmahttá dieđusge vejolašvuođa čađahit duohta konsultašuvnnaid maid ulbmil lea čoavdit áššiid . 1 Dát váttisvuođat leat lassánan dađistaga go bibmojuvvon luosat leat lassánan márkaniin . 1 Dát váttisvuohta lea vuođđoealáhusain hui guovddážis . 1 Dát vásáhusat leat munnje olles eallimii leamaš illun ja riggodahkan , go oahpásmuvven maid fulkkiiguin geaid in dovdan ja diehtán ahte ledje fuolkkit . 1 Dát vástida sullii 7000 ruvnno eanet dietnasa jahkedoaimma nammii . 1 Dát vástida ruoná sertifikáhtaid sullii haddái , nu ahte bieggafápmoáŋgiruššan sorjá oktasaš sertifikáhtavuogádagas jos galggaš šaddat gánnihahttin . 1 Dát vástida gaskamearálaččat buvttadeapmái mii lea 9,0 kilo juohke bohcco nammii giđđaealus , ja 14,4 kg juohke km 2 nammii . 1 Dát vástida dan vejolašvuhtii maid § 6-3 stáhta plánamearrádusa birra addá . 1 Dát vástida daid nuppástusaide mat leat jo čađahuvvon gustojeaddji báktedoai ­bmaláhkii Finnmárkui . 1 Dát vástida ahte doalut nationála dásis leat geahppánan 41 %:in . 1 Dát vástida 3,5 % brutto doaibmaboađuin . 1 Dát vásti ­danortnet sihkkarastá ahte sámegielagat ožžot bagadallamiid ja dieđuid iežaset gillii , jus háliidit dan . 1 Dát vánddardanvuohki dat lea eanemusat lassánan maŋimuš logijagiin , tráktora ja heastta sajis . 1 Dát váldá vuolggasaji románas " Menneskejerven " . 1 Dát váldui maiddái ovdan čoahkkimis dearvvašvuođaministariin Tore Tønniin 15.08.00 , masa Sámedikki várrepresideanta oassálasttii . 1 Dát váldojuvvui ovdan st.meld. nr. 22 ( 1999–2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving ( Dieđu ja vásihusa gáldut ) , mii biddjojuvvui Stuorradikki ovdii čakčat 1999 . 1 Dát váldojuvvo vuhtii álohii almmuhemiin ja olbmuid rekrutteremis . 1 Dát váldojuvvo positiivvalaččat vuostá Davvi-Romssas ja Finnmárkkus , gos lea erenoamáš deaŧalaš bálddalastit ja ávkkástallat fáganávccaid buoremus lági mielde . 1 Dát váldi lea fápmuduvvon láhkaásahusa vuođul ja Sámediggi lea fágalaččat Riikkaantikvára / Birasgáhttendepartemeantta vuollásaš , ( gč. kap. 7.7 ) . 1 Dát váldi lea dál biddjojuvvon Gonagassii . 1 Dát váldi dávista daid beliide mat leat čađahuvvon ovdal láhkavuođu ektui . 1 Dát váldi addá vejolašvuođa mearridit dihto prosedyraid boazologu unnideapmái guovlluin gos resursadilálašvuohta lea dakkár ahte boazologu unnideapmi gáibida erenoamáš beroštumi . 1 Dát válddii hui guhkes áiggi , erenoamážit válgabiiriin main ledje ollu gielddat ja guhkes gaskkat . 1 Dát válddahallan lea dárogillii 1 Dát váivvida mu . 1 Dát váikkuhivččii nu ahte Sámediggeráđđi sáhtášii bargat daiguin áššiiguin mat ovddiduvvojit dievasčoahkkimiin . 1 Dát váikkuhii máŋgga servodatsuorgái 1900-logus , muhto dás mun guorahalan skuvla- ja giellapolitihka . 1 Dát váikkuhii dasa ahte aviisa heaittihuvvui 1911:s , muhto sáhttet gal maiddái politihkalaš vuostálasvuođat váikkuhan dasa . 1 Dát váikkuha ollislaččat dan láhkai ahte bušeahttadoarjja juohke dollui lea gaska ­mearálaččat sullii 100 000 ruvnno ( 2007 ) eanet Finn ­márkkus go gaskamearálaččat riikkas . 1 Dát váikkuha nu ahte fatnasat bissot dán riikkaoasis . 1 Dát váikkuha gelbbolašvuođanannema sámi áššiin maiddái eará duopmostuoluin Norggas . 1 Dát váikkuha dasa ahte lesbalaš páraid mánát ožžot seamma vejolašvuođa dovdat iežaset biologalaš váhnemiid go heterofiillaid mánát ge . 1 Dát váikkuha dasa ahte dušše erenoamáš berošteaddji fágaolbmot / ásahusat barget integreret sámi perspektiivva dearvvašvuođa- ja sosialabálvalussii . 1 Dát váikkuha dan ahte leat vejolašvuođat dahkat dárbbašlaš árvvoštallamiid das movt iešguđet ortnegat ja fálaldagat doibmet , seammás go dat addet vejolašvuođaid rievdademiide ja buoridemiide . 1 Dát váhnenduhtameahttunvuohta lea bistán ollu jagiid . 1 Dát váhnen galgá máksit váhnenmávssu NAV Innkreving bokte . 1 Dát váddásmahtii konsultašuvnnaid . 1 Dát vurdojuvvo dáhpáhuvvat šiehtadusa vuođul guoskevaš plánaeiseválddiiguin . 1 Dát vuođđuduvvá ávžžuhusaide mat leat st. dieđ. nr. 52 ( 1992–93 ) Norgga sámepolitihka birra ja st.meld. nr. 39 ( 1998–99 ) Forskning ved et tidsskille ( Dutkan áigeearus ) , ja čielggadusaide maid Sámediggi ja dutkanráđđi dahke 1996 ja 1998 . 1 Dát vuođđudus váldá dál badjelasas Várjjat sámi musea , Deanu musea , Savio-musea ja Nuortasámi musea Unjárgga , Deanu ja Mátta-Várjjaga gielddain , ja dasto Nuortasámi musea stivrra . 1 Dát vuođđosubmi juogaduvvo ná : 1 Dát vuođđooaidnu ja sámiid vuoigatvuođaid prinsihpalaččat dohkkeheapmi , leat vuođđun finnmárkkulágas , ja doaivumis addá dát váikkuhusaid vástevaš proseassaide sámiid ja eará eamiálbmogiid vuoigatvuođaid oktavuođas eará guovlluin ja eará riikkain . 1 Dát vuođđooaidnu ja sámiid vuoigatvuođaid prinsihpalaččat dohkkeheapmi , leat vuođđun Finnmárkkulágas , ja doaivumis addá dát váikkuhusaid vástevaš proseassaide sámiid ja eará eamiálbmogiid vuoigatvuođaid oktavuođas eará guovlluin ja eará riikkain . 1 Dát vuođđojurdda lea buorre . 1 Dát vuođuštuvvui láddjema hárrái nu ahte dát geavahanvuohki lei jávkan eahpeulbmálažžan « áiggi ja dilálašvuođaid » mielde . 1 Dát vuođustuvvui dainna ahte láhkaskihkken ja rávvagat seaguhit iežaset gielddalaš iešstivrejupmái ( vrd. ot. prp. nr. 33 ( 1986–87 ) , s 103 ) . 1 Dát vuosteháhku láhčit dili sámegieloahpahussii lea leamaš oidnosis moatti Deanuskuvllas . 1 Dát vuorjá , ja de lea buorre diehtit ahte ON lea fokus álgoálbmogiidda dálkkádatgažaldagain , lohká Olli . 1 Dát vuorjjai munno , go smiehtaime mánáideame giellaovdáneami , muhto seammás diđiime ahte sámegiella lea nanus min gilis , ja mánát ledje olu ovttas fulkkiiguin , áhkuin ja ádjáin . 1 Dát vuordámuš lei ovdal go Porsáŋggu musea ja vejolaš Mátta-Várjjaga musea laktojuvvui sámi museaide . 1 Dát vuollebáza gokčojuvvo seammá sturrosaš ruhtasupmiin Stáhta penšuvdnafoanddas olgoriikkas . 1 Dát vuolgá das go buvttadandoarjja sámi guovlluin dahká duppal geardi eanet go doarjja riikka buoremus eanadoalloguovlluin . 1 Dát vuoigatvuođat sáhttet dattetge leat latnalasat , sorjavaččat das man deaŧalaččat guoskevaš áššit leat sámi álbmogii . 1 Dát vuoigatvuođat sulastahttet buohkaidrievtti . 1 Dát vuoigatvuođat fertejit dál dovdáhuvvot . 1 Dát vuoigatvuođat dadjet čielgasit ahte sámi mánáin lea vuoigatvuohta oažžut dakkár fálaldaga mánáidsuodjalusa fuolahusas , mas lea sámi giella- ja kulturáddejupmi , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Dát vuoigatvuohta čuožžu ILO-konvenšuvnnas nr. 169 álgoál ­bmogiid ja čeardaálbmogiid birra iehčanas stáhtain , 6. artihkkalis . 1 Dát vuoigatvuohta čuožžu ILO-konvenšuvnnas nr. 169 iehčanis stáhtaid álgoálbmogiid ja olmmoščearddaid birra , 6. artihkkalis . 1 Dát vuoigatvuohta siskkilda vuoigatvuođa oassálastit buot mearridandásiide áššiin mat gustojit láhkamearrádusaide ja hálddahussii ja bargui seailluhit ja gárgedit sámiid politihkalaš vuogádagaid . 1 Dát vuoigatvuohta lea čállojuvvon ILO-konvenšuvdnii nr. 169 6. artihkkalii . 1 Dát vuoigatvuohta lea nannejuvvon ILO-soahpamušas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , maid Norga dohkkehii 1990 , dadjá gielda- ja guovloministtar Erna Solberg . 1 Dát vuoigatvuohta lea dábálaččat dušše nu guhká go náittosdilli bistá . 1 Dát vuoigatvuohta lea dain sámiin ge geat ásset sámegiela hálddašanguovllu olggobealde . 1 Dát vuoigatvuohta lea celkon máŋgga duomus main sámit leat vuoitan Alimus rievttis . 1 Dát vuoigatvuohta ja gáibádus guoská daid sápmelaččaidege guđet ásset gávpogiin . 1 Dát vuoigat ­vuohta boahtá ovdan ILO-konvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , guđát kapihttalis . 1 Dát vuohki lea danne lasseveahkki gieddegeahčademiide . 1 Dát vuohki ii áimmahuša dárbbašlaš ovdadeami ovddasguvlui maid gielddat dárbbašit sin ekonomiijaplánemii . 1 Dát vuogádat orru doaibman gitta maŋimuš soađi rádjai . 1 Dát višuvdna addá vuođu ovddidit boahttevaš áiggi oahpahusa ja oahppama sámi servodagas . 1 Dát visti suodjaluvvui Suodjalusa opmodagaid Eanasuodjalusplána geažil . 1 Dát vissa dáhpáhuvai nu ahte gielda mávssii geafes bearrašiid mánáid ovddas ja stáhta juolludii doarjaga ráddjejuvvon mávssekeahtes sajiid ovddas . 1 Dát visot lea leamaš hirbmat dehálaš buoridan dihtii unnitlohkogiela árvvu ja dainna lágiin bissehit ruovttuid giellamolsuma kymrigielas eaŋgalasgillii . 1 Dát virgi lasihuvvui 1945 ' geasi guvttiin virggiin . 1 Dát virggit leat meroštuvvon máksit sullii 3 milj. kr. . Dárbu olggobealde rámma livččii 1,8 milj. kr. 1 Dát virggit leat meroštuvvon máksit sullii 3 milj. kr. . 1 Dát viiddidanprošeakta lea dálá doaimma buhtes kapasitehtaviiddideapmi . 1 Dát vierru álggii 1800-logu loahpas go moadde boazodoallobearraša Guovdageainnus fárrejedje Sállanii . 1 Dát viehka guhkes eahpesihkarvuohta boahttevaš riikkaidgaskasaš rámmaeavttuid ektui leat jáhkkimis leamaš mielde dagaheamen ahte dállodoallit leat riehkidan ja ain riehkidit ortnegisdoallamis ja ođasmahttimis visttiid . 1 Dát velá nannejuvvo danne go oahpaheddjiin lea váilevaš sámegielčehppodat ja gelbbolašvuohta . Sámeskuvla ii leat lihkostuvvan ovdánahttit ohppiid doaibmi guovttegielalašvuođa , vaikko Øzerk gal oaivvildii dan vejolažžan . 1 Dát vejolašvuohta lea vuosttažettiin geassesiiddas , go siidaoasi ásaheami eaktu lea ahte siidii lea mearriduvvon alimus boazolohku . 1 Dát vejolašvuohta lea sakka ráddjejuvvon . 1 Dát vejolašvuohta ii leat geavahuvvon . 1 Dát vejolašvuohta ii leat dieđihuvvon bargiide daid maŋimuš jagiid . 1 Dát vejolašvuohta guoská dál maiddái johtolatrusttegiidda ja vuođđostruktuvradoaibmabijuide , dás maiddái geainnuide , girdišiljuide , ruovdemáđiide , lođastagaid , hápmaniidda ja sullasaččaide main stáhta eiseválddiin lea plánen- ja čađahanovddasvástádus . 1 Dát vejolaš oahpahus ferte addit gelbbolašvuođa maiddái oahpahit sámegiela vuođđoskuvllas . 1 Dát veahkki ii buhtte áššemeannudannjuolggadusaid ja lobiid maid ferte oažžut lágaid vuođul . 1 Dát veahkkekantuvrrat biddjojuvvojit Røros:ii , Snoasái , Divttasvutnii , Tromsii , Unjárgii ja Álttá ja Hámmárfeastta gaskii . 1 Dát veahkeha čielggasmahttit bargamušaid , ovddasvástádusa ja eará rámmaeavttuid opmodathálddašeddjiide . " 1 Dát veahkeha čielggasmahttit bargamušaid , ovddasvástádusa ja eará rámmaeavttuid opmodathálddašeaddjiide . 1 Dát veahkeha oahppama . 1 Dát valáštallan lea organiserejuvvon sierra valáštallanlihttun masa leat searvan searvvit ja miellahtut Norggas , Ruoŧas ja Suomas . 1 Dát vai čielgá gii dat galgá hálddašit álgoálbmot ­buhtadusa ja mo dát galgá dahkkojuvvot nu ahte dat boahtá buorrin daidda sápmelaččaide ja báikegottiide geaidda dat guoská . 1 Dát vahkut leat dearvvašvuođalaš sivaid geažil várrejuvvon eadnái . 1 Dát unnitlohku čujuha maiddái rádjelovssaid bargui . 1 Dát unnitlohku oaivvilda ahte sámi álbmoga fuopmášahtti rahčan soađi áiggi lea uhccán čalmmustahttojuvvon . 1 Dát unnit siiddat berrejit maid beassat ásahit siidaosiid vaikko buohkat geasseorohagas eai mieđihivčče ge . 1 Dát ulbmáluššansuorggit biddjojit vuođđun go ohcamat vuoruhuvvojit . 1 Dát ulbmilat leat vuođđun plánaáigodaga doaibmabijuid joatkevaš čađaheapmái . 1 Dát teknologiija šaddá dehálaš veahkkeneavvun áimmahuššat ja ovddidit sámegiela . 1 Dát teknologiija lea hirbmat deaŧalaš veahkkeneavvu sámegiela áimahuššamii ja ovdánahttimii . 1 Dát teavsttat dat leat mat dál galget almmuhuvvot girjin . 1 Dát sávakeahtes ovdáneapmi geahččaluvvo dál jorgaluvvot iešguđet doaibmabijuid bokte . 1 Dát sámi vuoigatvuođaid vuođđooaidnu ja prinsihpalaš dohkke ­heapmi lea Finnmárkkulága geađgejuolgin . 1 Dát sámi vealaheapmi lea várra vearrámus mii sámiid ektui lea deaividan , Rønbeck lohká . ... 1 Dát sámi gielat ja suopmanat leat sámi šláddjiivuođas dehálaš oassi , ja danne lea dehálaš daid birra seailluhit dieđuid . 1 Dát sámepolitihkalaš oktavuođat sáhttet , go leat registrerejuvvon , bidjat listtaid válgii gáibiduvvon listtaid bidjan vuolláičállosiid haga . 1 Dát sámegielalaš birrasat leat leamaš ja leat ain dálge dehálaš resurssat davvisámegiela ovdáneapmái maiddái earáge davvisámegiela guovllud osiinge , ja daid rolla lea dehálaš kultuvrralaš ja gielalaš bissovašvuhtii oppa sámi servodagas . 1 Dát sáhtášii min mielas leat mielde buorideamen dilálašvuođa dain guovlluin mat leat eavttuhuvvon . 1 Dát sáhtášii bidjat vuođu buori ealáhusovdánahttimii daid guovlluide gos leat sámi beroštumit . 1 Dát sáhttá váikkuhit ahte sierranas várjalusmekanismmat doaibmagohtet heivehan dihtii iežaset sosiálalaš áŧestussii ja ođđa dilálašvuođaide . 1 Dát sáhttá omd. leat sámi kultuvrra gilvit , dinet ruđaid , čájehit ahte iežas doaimmain lea vejolaš eallit ja oažžut friddjavuođa mearridit iežas bargobeaivvi . 1 Dát sáhttá omd. guoskat eanadoalu guovddášguovlluide , stuorra gávppiide gávpogiid ja čoahkkebáikkiid olggobealde , eanadatguovlluide , dahje olggustallan- ja luondduguovlluide main lea regionála dahje nationála mearkkašupmi mearragáttiin dahje várreguovlluin . 1 Dát sáhttá omd. dáhpáhuvvat go lea ovddiduvvon vuosttaldeapmi oasi vuostá gielddaplána areálaoasis , maid departemeanta mearrida , ja go maŋŋá ráhkaduvvo muddenplána mii soahpá departemeantta mearrádussii . 1 Dát sáhttá nanusmahttit álbmoga áddejumi sámi servodatgažaldagain , ja áiggi mielde lasihit Sámedikki jienastuslogu ja oasálastima Sámediggeválgii . 1 Dát sáhttá mielddisbuktit ahte váhnemat muhtun áiggi geahčen válljejit sámegielfága eret mánáineaset . 1 Dát sáhttá mearkkašit dan ahte skuvla sáhttá váldigoahtit ohppiid 2011 čavčča rájes . - S ámi dáiddárat leat bargan prošeavttain badjel 20 jagi . 1 Dát sáhttá maid guoskat stuorra johtalusrusttegiid spáittuide , suodjalusrusttegiidda dahje energiijalágidanrusttegiidda maidda eai leat vel mearriduvvon bienalaš plánat , dahje čázádathálddašeapmái . 1 Dát sáhttá maid guoskat sihke ávnnaslaš láhkanjuolggadusaide – omd. dasa ahte plána lea váldojuvvon mielde mearrádusaide main ii leat láhkavuođđu , ja formálalaš láhkanjuolggadusaide – omd. dasa ahte lága njuolggadusat áššemeannudeami birra eai leat čuvvojuvvon . 1 Dát sáhttá maid guoskat muhtun ealáhusdoaimmaheaddjiide , omd. boazodoalus dahje guolástusas , go dáid ealáhusaid doaimmaheddjiin ii leat seamma oktavuohta gielddain ja báikkálaš mediain go earáin lea . 1 Dát sáhttá maid guoskat boazodoalloareálaid sihkkarastinplánaide . 1 Dát sáhttá mahkáš leat liinna atnit , dahje dokumenteret fierpmástallama , dahje čohkket daid dieđuid makkár guliid bivde , ja goas lei dábálaš daid bivdit . 1 Dát sáhttá leat ágga gáibidit ahte ásahuvvo ( juogalágán ) siidakássa , gč. árvalusa § 8 – 14 . » 1 Dát sáhttá leat soaittáhis rievdan . 1 Dát sáhttá leat regionála plána gieldda areálaplána ektui ja gielddaplánaid areálaoassi muddenplána ektui , dahje vejolaččat guovllumudden bienalaš muddema ektui . 1 Dát sáhttá leat organisatuvrralaš dahje fysalaš heiveheapmi , teknihkalaš veahkkeneavvut dahje biergasiid dahje lanjaid hukset earáládje ( geahča veahkkeneavvut ja bargosaji heiveheapmi ) . 1 Dát sáhttá leat mielde nannemin ja ovddideamen lullisámegiela geavaheami . 1 Dát sáhttá leat hypotesa . 1 Dát sáhttá leamaš mielde dagaheame ahte eiseválddiin ja boazodoalus lea goabbatlágán ipmárdus dan hárrái man ollu bohccuid eatnamat duođai girdet . 1 Dát sáhttá guoskat boares plánaide mat leat vuostálagaid nationála láidestusaiguin , ovdamearkka dihtii plánaide mat rahpet vejolašvuođa unohis huksemii gáddeavádagas . 1 Dát sáhttá fuonidit sámegiela dili dáin guovlluin , dadjá Sven-Roald Nystø . 1 Dát sáhttá dáhpáhuvvat dainna lágiin ahte guoskevaš eiseváldi váldá badjelasas bargamuša , dahje dainna lágiin ahte dat biddjojuvvo oktasaš plánenorgánii mii ásahuvvo guoskevaš plánabargamuša čađaheami várás . 1 Dát sáhttá dušše stuoridit daid vuostálasvuođaid mat ealáhusas leat , ii ge guohtondilli dan dihte vealtameahttumit buorrán . 1 Dát sáhttá dasa váikkuhit ahte sámegiella oažžu stuorát gudneárvvu márkana dáfus . 1 Dát sáhttá dahkkot ea.ea. orrunsaji fálaldaga buoridemiin ja otná váikkuhandoaimmaid doalahemiin . 1 Dát sáhttá dahkkot ea.ea. orrunsaji falaldaga buoriderniin ja otná váikkuhandoaimmaid doalahemiin . 1 Dát sáhttá dahkkojuvvot oktasašhálddašanortnegiid bokte ovttas eará álbmotválljen orgánaiguin . 1 Dát sáhttá dagahit sámi álbmoga bálvalusdárbbuid ovdii . 1 Dát sáhttá dagahit stuorra psykalaš noađi ovttaskas boazodoallái . 1 Dát sáhttá dagahit dan ahte ovttaskas olbmuid mielas šaddá váttis olahit , guldaluvvot ja oažžut dárbbašuvvon veahki vuogádagas mas leat ásahuvvon dagaldumit , prosedyrat ja proseassat mearrádusaid dahkamii . 1 Dát sáhttá dagahit ahte oddasat šaddet menddo ovttabealálaččat . 1 Dát sáhttá buoriduvvot bargit lonohallamis ja lágidit gallestallamiid bargiide nuppe beallai rája . 1 Dát sáhttet maiddái leat váttisvuooat kultuvrralaS soabatmeahttunvuooaid geažil . 1 Dát sáhttet leat sámi mánáidgárdefálaldat , sámegieloahpahus skuvllas , dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat ja boarrásiidfuolla mat áimmahuššet sámi geavaheddjiid , ja arenat gos sáhttá geavahit sámi giela ja kultuvrra . 1 Dát sáhttet leat pedagogalaš prográmmat , teakstameannudanvuogádagat , digitála sátnegirjjit dahje digitála ságastallan . 1 Dát sáhttet leat gámasuoidnejeakkit dahje luomesajit . 1 Dát sáhttet leat dehálaš luomejeakkit , guolli ­jávrrit muorračuohpahagat ja vuovde ­guovllut gos viežžá duodjeávdnasiid , rievssatbivdoguovllut nuoraide ja boarrásiidda , ja gitta 1960-lohkui vel niittut . 1 Dát sáddejuvvo Riikkaantikvárii ja biddjojuwo mielddusin Sámedikki jahkediedáhussii mii sáddejuvvo Gonagassii . 1 Dát sáddejuvvo Riikka-antikvarii ja biddjo mieldosiin Sámedikki jahkásaš dieoáhussii mii sáddejuvvo Gonagassii . 1 Dát suorgi lea viehka heivvolaš suohkaniidgaskasaš ja guvllolaš ovttasbargui . 1 Dát sullii duppalasttášii muddejuvvon bivdoguovllu bivdofatnasiid logu , dadjá guolástus- ja riddoministtar . 1 Dát submi váldojuvvo poasttas 540.53.0 mas geahpeduvvo vástesaččat . 1 Dát stuorra lassáneapmi galggai máksit stáhta internáhttavuoruhemiid mat galge leat ođđa , eanet ulbmillaš dáruiduhttinbarggu gaskaoapmin . 1 Dát stuorra eanetlohku , earret guokte lahtu , čujuha bajásšaddan- ja oahppolávdegotti evttohussii 6 viiddiduvvon kuvlačuoggás 2 vuoruhuvvon doaibmabijuid čuoggás 5.2.5 : ” Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 ” . 1 Dát struktuvra bisui mealgadii nuppástuvakeahttá máŋga jagi , vaikke soahteáššiid čoavdima ossodat heaittihuvvui jo jagi 1948 ja dan barggut sirdojuvvojedje olgoriikadepartemeantta eará osiide . 1 Dát strategiijaplána lea ovttasbargu gaskal diehtojuohkinguovddáža ja fylkkaráđijođiheaddji kantuvrra . 1 Dát strategiijaplána lea bajidási plána mii guoská olles fylkkasuohkanii , maid sáhttá čuovvolit ja/dahje integreret daid iešguđetge fylkkasuohkana doaimmaid plánaortnegiin . 1 Dát stivrenorgána addá njuolggadusaid fanasturrodaga birra ja bivdosiid geavaheami birra ábis gitta njeallje mearramiilla rádjai olggobealde vuođđolinnjáid . 1 Dát stivrenorgána addá njuolggadusaid fanassturrodaga ja bivdoneavvogeavaheami birra mearas njeallje nautalaš miilla ráji olggobealde vuođđolinjá . 1 Dát statistihkka lea vuođđuduvvon rehketdollui ja soaittáhagas válljejuvvon doaluid dieđuide miehtá riikka . 1 Dát spiehkastat lea ráddjejuvvon dassážiigo dahkkojuvvojit dakkár mearrádusat , ii ge guhkit go njeallje jagi maŋŋá lága fápmuiboahtima . 1 Dát sorjjasmeahttunvuohta doahttaluvvo eanemusat go Sámediggi ieš vállje ášševuddjiidis . 1 Dát soaitá orrut ollu . 1 Dát soaitá leat ávkkálamos sámi álbmogii . 1 Dát soaitá leat okta daid sivain go dušše oasáš Sis-Finnmárkku sámi albmáin gazzet alit oahpu , nissoniid ektui : Kárášjogas ja Guovdageainnus lea sullii 30 pst. nissoniin alit oahppu ( 2006 ) , ja lea alimusaid gaskkas riikkas . 1 Dát soaittášii addit ođđa ipmárdusa sámi gávppašeamis , teknologiijalágideamis ja guovllu geavaheamis . 1 Dát soahpá regiovnnaid ja gielddaid njealjejahkásaš plánaáigodahkii . 1 Dát soahpá maiddái ráđđehusa áigumušaide davviguovlobarggus . 1 Dát soahpamuš nogai cuoŋománu 30. beaivvi 2005 , ja dál leat šiehtadallame ođđa boazoguohtunšiehtadusa Ruoŧain . 1 Dát sisttisdoallá maiddái mánáidgárddiid , vuođđoskuvllaid ja joatkkaoahpahusa oahpponeavvuid . 1 Dát sisttisdoallá maiddái mánáidgárddiid , vuođđoskuvllaid ja joatkkaoahpahusa oahpponeavvuid 1 Dát sisttisdoallá dan ahte stáhtas lea ovddasvástádus mearridit lágaid ja láhkanjuolggadusaid mat áimmahuššet dieid geatnegasvuođaid , Stáhta galgá maid juolludit resurssaid iešguđetlágan doaimmaid čađaheapmái ja gozihit doaimmaid . 1 Dát siskkildit fanasruvttuid Romssa gávpot – Davvi-Sážžá ja Romssa gávpot – Skiervá áigodahkii 2010-2019 ja muđuid oktanuppelot feargagaskaoktavuođa . 1 Dát siskkilda ahte buot almmolaš orgánat ávžžuhuvvojit vuhtiiváldit sámegielat geavaheddjiid , maiddái viidábut go lága njuolggadusat gáibidit . 1 Dát sisdoallá ahte sámiin lea vuoigatvuohta oažžut divadagaid omd. das go earát geavahit resurssaid sámi guovlluin . ... 1 Dát sisdoallá ahte buohkat , maiddái sámi guovllut , galget oažžut oasi govdabáddekommunikašuvnnas . 1 Dát sihkkarastá ahte eai plánaeiseválddit eai ge áibmojohtaluseiseválddit daga vuostálas mearrádusaid dárkilet árvvoštallama haga . 1 Dát sihkkarasttášii sámi mieldemearrideami guhkit áigái áššesurggiin mat dál gullet Sámedikki ja stáhta eiseválddiid ráđđádallansoahpamuša vuollái . 1 Dát sihkkarasttášii earret eará sámegiela geavaheami interneahtas . 1 Dát sihkkarasttášii ahte EU-gohččosat váikkuhusčielggadusaid birra fuolahuvvojit . 1 Dát sierraprográmmat sihke mákset hui ollu ja leat teknihkalaččat váddásat sámi dihtorgeavaheddjiide . 1 Dát sierranas vuolggasajit dat dábálaččat vuolggahit sierramielalašvuođa lágaid ektui ja daid dulkoma ektui . 1 Dát sierra njuolggadusat čilgejit dárkilappot bearráigeahččanlávdegotti bargguid ja bargovuogi go das mii daddjojuvvo § 15 Sámedikki čoahkkinortnegis . 1 Dát sieiva logut galggašedje molssaeavttuid čuvgehit ja dahkat válljema álkibun : Nuorat fertejit guođđit guovllu ! ... 1 Dát seavdnjadeamos áigi jagis oažžu min ohcalit guđet guimmiideamet lusa ja gávdnat oadjebasvuođa árbevieruin ja rituálain . 1 Dát searvevuohta dagahii miellahtuide ollu buoret iešdovddu . 1 Dát ráđđi bođii Olmmoš ­vuoigatvuođakomišuvnna sadjái , mas jagi 1946 rájes jagi 2005 rádjai lei váldoovddasvástádus ON olmmošvuoigatvuođa barggus . 1 Dát ráđđeaddin lassána juohke jagi , mii čájeha ahte sámegiella dađistaga váldojuvvo eanet ja eanet almmolaš geavahussii . 1 Dát ráhkkaneamit ovttas dainna gelbbolašvuođain maid muhtun oahpaheaddjit ledje ožžon elektrovnnalaš oahpahusprográmma ClassFrontera árjjalaš geavaheami bokte , dagahii ahte bargit Prošeaktajoavku oahppomátkkis Oslos . 1 Dát ráhkadivčče álggu daid ovttastahttindoaimmaide ja strategiijaide fylka hábme . Sámediggi evttoha ahte čuokkis sámi gažaldagat oažžu čuovvovaš hámi : 1 Dát rádjá gusto vaikko vel eanet olbmot dahje fitnodagat vuvdet sállaša mii lea bivdojuvvon seamma fatnasiin . 1 Dát ruđat leat jurddašuvvon rávisolbmuide geat eai gula daid almmolaš ortnegiid vuollái mat addet vejolašvuođa oažžut doarjaga sámegieloahpahussii . 1 Dát ruđat leat juhkkojuvvon 4 prošektii 2009:s . 1 Dát ruđat leat fievrriduvvon sisaboahtun njuolgga hálddahussii ja politihkalaš dássái bargui riikkaidgaskasaš áššiiguin . 1 Dát ruđat juogaduvvojit seamma ládje go jagi 2000:s . 1 Dát ruđat galget ovttastahttot daiguin dábálaš árvoštallanruđaiguin maid gielddat ožžot . 1 Dát ruđat galget gokčat lassegoluid mat gielddain leat guovttegielalaš gieldan . 1 Dát ruđat fievrriduvvojit njuolga hálddahusa bargui riikkaidgaskasaš áššiiguin . 1 Dát ruđat eai leat muddejuvvon máŋgga jahkái . 1 Dát ruđat eai galgga seaguhuvvot dábálaš doarjagiiguin maid suohkanat ožžot . 1 Dát rusttegat dahket sullii 50 % dán kategoriija juolludeamis , ja dat mii báhcá , juogaduvvo smávvarusttegiidda , sabetstoahkansajiide , goargŋunrusttegiidda , vázzinbálgáide ja oanehet láhttuide . 1 Dát ruhta váldo poasttas 540.53.0 , mas geahpeduvvo vástevaš submi . 1 Dát ruhta lea várrejuvvon vistesuodjalanprošektii Sirpmás . 1 Dát ruhta dahká ahte govdafierbmefálaldaga mihttu miehtá riikii lea olámuttos . 1 Dát rollajuohkin addá buori vuolggasaji lagas ovttasbargui ráhkadanproseassas . 1 Dát rolla nannejuvvo ođđa organisašuvnnas . 1 Dát riidu čohkaluvai Sagai Muittalægje čállosiid dihte , sihke Larsena iežas čállosiid ja lohkkiidreivviid dihte . 1 Dát riidu čalmmustuhtii dan vearrivuođa maid stáhta lea dagahan sápmelaččaide eana- ja luondduriggodatvuoigatvuođaid oktavuođas . 1 Dát rihkku čielgasit daid vuoigatvuođaid , mat sámi mánáin leat iežaset gillii ja kultuvrii riikkalaš lágaid ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid bokte . 1 Dát rievttálaš geatnegasvuođat leat guovdilis oassin ráđđehusa sámepolitihka vuđđosis . 1 Dát rievdamat šearrájit erenoamáš čielgasit go , nugo Govadat 3.3 čájeha , duššo geahččá dán guovtti válgga jienastuslogusturrodagaid . 1 Dát rievdadusat mielddisbuktet ahte Suodjalus maid ferte čuovvut dábálaš stáhta ortnegiid . 1 Dát rievdadusat ge doaibmagohtet suoidnemánu 1. b. 2009 . 1 Dát rievdadusat bohtet fápmui dalán . 1 Dát rievdadeapmi dagai ahte mus nu lei vuoigatvuohta oažžut virgelobi bálkkáin , go bohten sámi guovllus . 1 Dát riekti sápmelaš rávisolbmuin ii galgga gáržžiduvvot dan ektui lea go dát dárbbašlažžan dohkálaš oahpahusas , muhto sámegiella ferte leat okta dain fágain mii addá vuođu rávisolbmuid dievaslaš vuođđoskuvlaoahpahussii . 1 Dát riekti lea ovttaskas guolásteaddjis guolástus eise ­válddiid guovdu , ja mas ii gáibiduvvo ahte guolásteaddji galgá oastit bivdoeari . 1 Dát resurssat eai boađášii muđui ávkin . 1 Dát resurssat dárbbášuvvojit bargui sámi gielain ja kultuvrrain , ja mii áigut dán jagi áigge geavahišgoahtit daid . 1 Dát registreren áigemearri ovdal válgga lea biddjon guovvamánu 1. b. 2001 . 1 Dát registreren galgá leat olámuttos dušše dan eiseváldái mas lea ovddasvástádus čađahit Sámedikki válgga , dahje go Sámediggi dan lea mieđihan . 1 Dát regiovnnat leat ; regiovdna 6 Davvi-Trøndelága / Lulli- Trøndelága / Møre ja Romsdal , regiovdna 7 Nordlánda , ja regiovdna 8 Romsa / Finnmárku . 1 Dát raporttat galget leat vuođđun go doarjja mákso doarjjavuostáiváldái . 1 Dát raporttat galget leat vuođđun doarjaga máksimii doarjjavuostáiváldái . 1 Dát raporttat galget leat vuođđun doarjaga máksimii doarjjaoažžui . 1 Dát raporterengeatnegasvuohta ii guoská máttasámi teáhterii ( Åarjelsaemien Teatere / Sydsamisk teáhter ) , go dat teáhter ii leat meroštallojuvvon sámi nationálateáhterin . 1 Dát raporta šaddá gárvvistuvvot 2009 giđa . 1 Dát raporta galgá čájehit movt ruđat leat geavahuvvon . 1 Dát raporta almmuhuvvo várra 2011:s . 1 Dát quoská erenoamážit osiide mihttojoavkkuid , vuoOOokomponeanttaid , rUhtajorrama , váikkuhangaskaomiid , organiserema , gelbbolaSvuooa loktema , ovddidandoaimmaid ja doaibmaguovllu birra . 1 Dát prošeavttat álggahuvvo 2009:s . 1 Dát prošeakta lea ovttasbargu Kola Science Centre:iin ja dat lea oassi oktasaš norgalaš-ruoššalaš birasgáhtten-komišuvnna vuollásaš norgalaš-ruoššalaš kulturmuitoovttasbarggus . 1 Dát prošeakta lea oassi ovttasbargošiehtadusas gaskkal Sámedikki ja Finnmárkku fylkkagieldda . 1 Dát prošeakta lea dehálaš dasa ahte addit buot suohkaniidda vejolašvuođa ovdánit searválagaid . 1 Dát prosedyrat leat dohkkehuvvon gonagaslaš resolušuvnnain . 1 Dát projeakta lea buvttihan sullii 40 oahpposaji dán njealji gielddas . 1 Dát prográmmaárvalusat leat meannuduvvon guovlulaš dásis ja sáddejuvvon viidáseappot riikka dássái , vai doppege meannuduvvo ja dohkkehuvvošii . 1 Dát prisihppalaš oaidnu ferte dieđusge gustot joatkevaččat nu ahte NRK Sámi Radio viidáseabbo huksemis sáhttá addit sámiide seamma viiddis prográmmafálaldaga maid NRK muđui addá norgga álbmogii . Politihkkálaččat dohkkehuvvon vuoddo-oaidnu dássevuoda ja ovttadássásašvuoda hárrái gaskal sáme- ja 1 Dát prinsihppa lea čuvvojuvvon nu guhkás go teknalaččat lea leamaš vejolaš . 1 Dát prinsihpat leat vuđolaččat ságaškuššojuvvon Sámi vuoigatvuođalávdegotti oasseárvalusas ( NA— 1984 : 18 Sámi vuoigatvuođaid dili birra ) ja adnojuvvojedje maiddái vuođđun Sámeláhkii , nugo dat mearriduvvui 1987 . 1 Dát prinsihpalaš ovttaárvosašvuohta lea nannejuvvon Vuođđolága §:s 110a . 1 Dát poasta biddjo vuoruhanlistui nu go Sámediggi lea ovdal árvalan . 1 Dát plánenbargamušat eai sáhte čovdojuvvot almmá lagaš ovttasbarggu haga hálddašandásiid gaskkas , ja suorgerájáid rastá . 1 Dát plánaveahkki oktan dainna fáddávehkiin maid Birasgáhttendepartemeanta lea ráhkadahttán , leat buorre vuođđu go áigumuš lea sihkkarastit sámi kultuvrii , ealáhusaide ja servodateallimii buoret luondduvuođu . 1 Dát plánaveahkki lea leamaš viiddis gulaskuddamis ja dat ovddiduvvo dievasčoahkkimii geassemánus . 1 Dát plánat leat earaláganat go našuvnnalaš plánat , danin go dat leat heivehuvvon sámi dilálašvuođaide ja geavahuvvojit sámi hálddašanguovllus sámi vuođđoskuvllain , sámi joatkkaskuvllain ja eará oahppobáikkiin gos fállet oahpu dáid plánaid mielde . 1 Dát plána galgá gieđahallojuvvot Sámedikki oahpponeavvuid strategalaš plána oktavuođas . 1 Dát perspektiiva gessojuvvo sisa guovtti johtučállosis Birasgáhttendepartemeanttas . 1 Dát paragráfa lei ovdal mearrádus eatnama luobaheami birra erenoamáš atnui , omd. bohccuid fievrredeapmái dahje rusttegiid ceggemii . 1 Dát paragráfa ii gusto fuođđo- ja smávvafuđošbivdui , stággo- ja duorgobivdui čázádagain ja sáivačázis gođđi luossaguliid bivdimii gittaneavvuiguin . 1 Dát paragráfa ii gusto fuođđo- ja smávvafuđo šbivdui , stággo- ja duorgobivdui čázádagain ja sáivačázis gođđi luossaguliid bivdimii gittaneav vuiguin . 1 Dát paragráfa gusto vihtta jagi fápmuiboahtima beaivvi rájes . 1 Dát ođđa ásaheapmi lea oassi riikaviidosaš viiddis museaođastusas . 1 Dát ođđa teknologiija ii mearkkaš dan ahte Sámi Radios šattašii fuonit fálaldat iežas guldaleaddjiide boahtteáiggis , baicce juste nuppeláhkái , mii maiddái lea ulbmilin go loahpalaččat sirdá digitála rádiosáddagiidda . 1 Dát ođđa ordnet guoská eanas riikka suohkaniidda . 1 Dát ođđa láhka boahtá evttohusa mielde dálá luonddusuodjalanlága sadjái ja oasi fuođđolága ja luossa- ja sáivabivdolága sadjái , muhto fátmmasta mealgat viidát go dat lágat dahket . 1 Dát ovttasbargošiehtadus NČE:in lea ge ávkkálaš aiddostahttin bajimus konsultašuvdnašiehtadusa ektui gaskal Sámedikki ja stáhta eiseválddiid , čujuha Sámedikki direktevra Rune Fjellheim . 1 Dát ovttasbargošiehtadus NČE. ain lea Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš bajimus konsultašuvdnašiehtadusa ávkkálaš aiddostahttin erenoamážit energiijaáššiin . 1 Dát ovttasbargoorgána lea leamaš gulahallanorgána ámmátdásis dien golmma riikka ráđđehusaid gaskkas diehtojuohkima ja digaštallama várás . 1 Dát ovttasbargoorgána galgá leat oktavuođaorgánan ámmátdásis dán golmma riikka ráđđehusaid gaskkas man bokte dieđihit ja ságastallet oktasaš boazodoallogažaldagain ja sámi gažaldagain oppalaččat . 1 Dát ovttas dálá justiisaministtariin Knut Storberget ja earáiguin lávdegottis Stuorradikkis ja Sámedikkis barge erenoamáš buori barggu oažžun dihte áigái lága . 1 Dát ovdáneapmi sámi guovlluin lea erenoamáš suorggahahtti dannego eanadoallu juo lea unni dáppe , go buohtastahttá birrasiid muđui riikkas . 1 Dát ovdáneapmi lea mielddisbuktán dan ahte dán lágan doaimmat buktet bargosajiid ja seammás sihkkarastet ássama sámi guovlluin . 1 Dát ovdáneapmi lea goarideamen máŋga sámi boaittobealguovllu go nuorat nissonolbmut jávket . 1 Dát ovdána stoagadettiin , muosáhettiin , oahpadettiin , ovdanbuvttidettiin ja ovttastaladettiin earáiguin . 1 Dát ovdána stoagadettiin , muosáhettiin , oahpadettiin , jurddašettiin , ovdanbuvttidettiin ja ovttastaladettiin earáiguin . 1 Dát ovdeha árjjálaš politihka sámegielalaš ja kultuvrralaš perspektiivva laktima hárrái bálvalusaide . 1 Dát ovdeha doaibmevaš politihka mii laktá sámegielalaš ja kultuvrralaš perspektiivva bálvalusaide . 1 Dát ovddimuš dan geažil vai lea vejolaš láhčit dátabáokku ruhtadan dilálašvuoda , mii áigut deattuhit ahte diggi celkkii dalle ahte : " Sámi dátabáI } ku sáhttá šaddat boahtteáiggis guovddáš instrumeanta almmolaš orgánaide go sii šaddet čuovvut sámelága sámegiela njuolggadusaid . 1 Dát ovddasvástádus lea nannejuvvon vuođđolágas . 1 Dát ovddasvástádus ii gusto dattetge dan submái maid son sáhttá duođaštit lea nu uhcci ahte pánta ii govčča dan . 1 Dát ovddasvástádus gullá Sámediggái . 1 Dát ovddasvástádus gullá Norgga girkui ja norgga eiseválddiide vaikke vel dálá stáhtagirkoortnet loahpašii ge . 1 Dát ovddasta sámi kultuvrra ja servodaga sihke oktilašvuođa ja ođasmahttima , mii lea áigeguovdil dál ja mii váikkuha ja addá inspirašuvnnaid boahttevaš sohkabuolvvaide . 1 Dát ovdanbuktá earret eará sámiid vuoigatvuođa iešmearrideapmái , mii earret eará mearkkaša ahte sámiin lea vuoigatvuohta ieža ovddastit iežaset vuoigatvuođaid ja beroštusaid nationála , guovllu ja riikkaidgaskasaš oktavuođain . 1 Dát ovdanboahtá áigodaga 2002 – 2005 Sámediggeplánas ja dat dávista Ráđđehusa doaibmaplána mihttomearrái dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmoga váste 2002-2005 , Mangfold og likeverd . 1 Dát ovdamearkkat čájehit ahte fertet giddet beroštumi dakkár áššiide , dan láhkái ahte geardduha sáni mearkkašumi guktuid gillii . 1 Dát ovdamearka ilbmada sávaldaga formaliseret boares árbevirolaš rievtti ja cieggan vieru , ja dat duođašta ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea atnán muittus boares vuoigatvuođaid nannejumi . 1 Dát ossodat sirdojuvvui Sámi allaskuvlii go dat ásahuvvui 1989:s . 1 Dát ortnet lei dassážii go nuoraidskuvla álggahuvvui 1966:s . Dan rájes lei birrajagiskuvla buohkaide . 1 Dát ortnet lea váikkuhan vuotnaheamet sámi guovlluid eanadollui . 1 Dát ortnet lea buoridan gulahallama Norgga guovtti álbmoga gaskka , namalassii dážaid ja sápmelaččaid . 1 Dát ortnet guoská vuosttažettiin sámi dulkkaide Norggas , muhto prinsihpalaččat berrešii Davviriikkaid sámegielagiin leat oktasaš dulkonortnet . 1 Dát ortnet galgá dahkat vejolažžan hukset seamma ollu ođasmuvvi fámu go dan maid sáhtášii dahkat ruoná sertifikáhta oktavuođas . 1 Dát ortnet boahtá ávkin vuotnaguolásteddjiide . 1 Dát ortnet bisttii geahččalanáigodaga . 1 Dát ortnegat leat sihke njuolggodoarjagat njuovvamii , deaddogáibádusat , liige infrastruktuvradoaimmat , márkanfievrredeapmi jna. Šiehtadusjagi 2000/2001 šiehtadallamiid oktavuođas mearriduvvui datte ahte viidáset bargu boazologu heivehemiin galggai vuosttažettiin dáhpáhuvvat láhkavuđolaš doaimmaid bokte , go dál navdui ahte lea unnán viežžamuš boazodoallošiehtadusa ekonomalaš váikkuhandoaimmain . 1 Dát orru leamen viehka ártet go smiehttá dan ahte son juo 20-logus lei artihkaliiid čállán dán birra , « Samiske tanker og krav » ( Sámi jurdagat ja gáibádusat ) [ Norsk Årbok , Bergen 1923 ] 1 Dát orru leamen hástalussan maiddái 2007s . 1 Dát orru leamen dárbu daid rievdadusaid vuođul mat leat dáhpáhuvvan gieldasektuvrras ja eará servodatosiin guhkkit áiggi . 1 Dát orru leamaš dássedin maŋemus 6 jagi . 1 Dát orru earáhuvvan , ja Kultuvradepartemeanta oaivvilda danne ahte diekkár sirdin sáhttá dáhpáhuvvat . 1 Dát orru buorebut doaibmame ulbmiliid mielde , muhto liikká ii nagot dáinna čoavdit vuođđováttisvuođaid . 1 Dát organiseren soittii leat mielde váikkuheame dasa ahte lei vejolaš sámi kultuvrra vuođul cegget sámi ruovttufidnoskuvlla . 1 Dát organisašuvdna oažžu sámedikki bušeahta mielde 963 000 ru. , dasa lassin go vel ožžot tippen-ruđaid sámedikki bokte , maid kultur- ja girkodepartemeanta juolluda čalmmustan dihte sámi valaštallama . 1 Dát ordnašuvai , ja vuosttaš beaivve rájes leigga Sissel-guovttos Uhcaoappáin priváhtaoahpaheaddjin nubbi nubbái . 1 Dát oppalaš geahčalda t galgá biddjojuvvot olbmuid várás ovdall nu mo sámeválgastivra dárkileappot mearrida . 1 Dát opmodagat vuvdojuvvojit dál liberála ássan- ja doaimmahangeaskku gáibádusain ja ođđa eaiggádat eai beroš láigohit eanadoalloáigumušaide . 1 Dát olmmoš lei Kari Knudsen , dahje Stuorra Káre , numo su maiddái gohčodedje . 1 Dát ollislaš perspektiivva siskkilda nissonolbmuid ealáhusas ! 1 Dát ollislaš bággodovdu oaččuhii eanas sápmelaččaid « válljet » eará giela ja kultuvr ra boahttevaš buolvvaidasaset . 1 Dát ollašuvvá regionála foanddaid ásahemiin . 1 Dát oktavuohta álggahuvvui Máret Aubert ’ áigodagas , ja dát árbevierru doalahuvvui nu guhká go moai leimme Sirpmás . 1 Dát oktavuohta vuoruhuvvo boahtteáiggi ge . 1 Dát oktavuohta lea oadjebasvuohta man ala galgat hukset boahtteáiggi . 1 Dát oktavuohta dáhpáhuvvá erenoamáš dávjá diđoštallanáigodagas . 1 Dát oktan doaibmi árvoloktendoaimmaid ovdánahttimiin sihkkarastá bivnnut ja áigeguovdilis vuosttasgearddebálvalusa . 1 Dát okta-vuohta lea addán stáhtalaš eiseválddiide ođđa dieđu sámi diliid birra ja buoret áddejumi áššiin mat gusket sámiide . 1 Dát oidno maiddái Sámedikki 2005 bušeahtas maid dievasčoahkkin meannudii skábmamánus 2004 . 1 Dát ohcamat movttiidahttet Sámediggeráđi bargat viidáseappot sámi valáštallamiin , ja ii lean nu álki válljet dušše guoktása . 1 Dát oassi viidát giehtadallá áiggi dan rájis go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ásahuvvui jagi 1981 , muhto joavku vánit sáhttá doarjut dan oasi mii viehka muddui negatiivvalaččat válddahallá stáhta meannudeami sámerivttiide gullevaš áššiid dán namahuvvon áigodagas . 1 Dát oassi lea guovddáš eaktudeaddji gielddaplánema eará osiide . 1 Dát oaivvilda ahte sámi guovlluin galgá maiddái leat beassanvuohta govdabáddekommunikašuvdnii . 1 Dát oainnusmahttojuvvo giella- ja kulturáŋgiruššamiid bokte , dadjá sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 1 Dát oaidnu ii soaba vuogádahkii mii gusto ruđaide eanadoallošiehtadusa ja boazodoallošiehtadusa bokte . 1 Dát oaidnu ii dattetge oro nu áibbas sihkkarit vuhttomin Sámedikki jođiheaddjiin , nugo oaidnit earret eará dán áššis . 1 Dát oaidnu gal áibbas čielgasit bohciidahttá ságastallama , muhto dán ságastallama lea dárbu váldit jos mii galgat sáhttit reguleret bievlavuodjima ollislaččat . 1 Dát oaidnu eatnigillii šaddagođii oalle dábálaš sápmelaččaid gaskkas , erenoamážit sin gaskkas geat dáhtto lihkostuvvat Norgga servodagas jogo oahpaheaddjin dahje girječállin . 1 Dát oaidnu dáidá leat veahá rievdan dan maŋŋel , vrd. ráđđehusa láhkaárvalusa i Od. prp. nr. 53:s ( 2002-2003 ) Finnmárkkulága birra , ja daid heivehallamiid mat maŋŋel dahkkojuvvojedje dan nammii ahte sihkkareappot deavdit álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid , vrd. Árv . O. nr. 80 ( 2004-2005)12. 2003:s dovddahii ILO áššedovdijoavku ahte ráđđehusa finnmárkkulága evttohus ii deavdán konvenšuvnna mearrádusaid , muhto ahte lávdegoddi sáhttii dohkkehit ráđđehusa evttohusa jus Sámediggi dan dohkkeha . 1 Dát oaidnu dáidá leat veahá rievdan dan maŋŋel , vrd. ráđđehusa láhkaárvalusa i Od . prp. nr. 53:s ( 2002-2003 ) Finnmárkkulága birra , ja daid heivehallamiid mat maŋŋel dahkkojuvvojedje dan nammii ahte sihkkareappot deavdit álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid , vrd. Árv . 1 Dát oahppu nannii munno jáhku ahte sámemánát berrejit oažžut álgolohkanhárjehusa ja - čállinoahpahusa iežaset gillii , ja ahte sii berrejit beassat oahppat dárogiela amasgiellan seamma láhkai go earát ohppet eaŋgasgiela dahje duiskkagiela . 1 Dát oahppu lea maiddái profilerejuvvon gokčat almmolaš etáhtaid ja sámegielat geavaheaddjiidjoavkkuid gaskavuođa . 1 Dát oahppoplánat leat seammaárvvoasaččat ja paralleallat sámi guovlluin ja sámi ohppiide olggobealde sámi guovlluid geat ožžot sámi oahpahusa . 1 Dát oahpahusprográmmat leat vuođđuduvvon miehtá máilmmi oahpahusvuogádagaide , ii ge leat vuođđuduvvon ovttage vuogádahkii erenoamážit . 1 Dát oahpahus sáhttá leat • oahpposoahpamuš – olles oahpahus fitnodagas njeallje jagi man ulbmil lea fágareive . • oahpahussoahpamuš válljejuvvon oahpahusulbmiliiguin oahppofágas ja man áigumuš lea gelbbolašvuođaduođaštus . 1 Dát oahpahus lei oaivvilduvvon ohppiide geain lei sámegiella juogo eatnigiellan dahje geain lei leamaš ollu eanet sámegieloahpahus vuođđoskuvllas go dat maid Britt Ernas lei leamaš . 1 Dát oahpahus lei eanaš leamaš dárogillii juo dán rájes go mánát , čieža jahkásažžan , ledje boahtán skuvlii vuosttaš háve . 1 Dát oahpahus biddjo fránska- , eatnigiel- ja historjádiimmuide dábálaš gymnásaminstara mielde . 1 Dát oahpaheaddjit eai ollinge leat duhtavaččat dálá jođihanortnegiin . 1 Dát oahpaheaddjit eai ge vásit báljo doarjaga ja veahki suohkana politihkalaš ja hálddahuslaš jođihangottis . 1 Dát nuppástuhttinbálká iešalddis ii leat stuoris , ii ge šatta buoret go eiseválddit jearggalaččat orrot biehttaleamen indeksareguleret submi . 1 Dát njuorasmahtii munno . 1 Dát njuolggadusat šadde dáruiduhttima vuođđun máŋgalogi jagi ovddosguvlui . 1 Dát njuolggadusat gustogohtet ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes . Njuolggadusat bohtet skábmamánu 24. b. 1998 mánnosaš njuolggadusaid sadjái . 1 Dát njuolggadusat doaibmagohtet ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes , ja buhttejit ođđajagimánu 1. b. 2002 njuolggadusaid . 1 Dát njuolggadusat doaibmagohtet ođđajagimánu 1. b. 2004 rájes , ja buhttejit njukčamánu 16. b. 2002 njuolggadusaid . 1 Dát njuolggadusat doaibmagohtet borgemánu 1. b. 2005 rájes . 1 Dát nannešii materialekeahtes kulturárbbi suodjaleami go dát dál lea váldojuvvon mielde kulturmuito-doahpagii . 1 Dát nanne min vejolašvuođa leat mielde mearrideamen davviguovlluid dahkamušaid . 1 Dát nanne mealgadit sámi demokratiija , dadjá Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Lydia Nystad . 1 Dát nanne hypotesa ahte dáidá joavku geat ovdal ledje oahppit Sámi giella ja kultuvra fágas , geat de leat jávkan sámegielfágas . 1 Dát nanne Ruovttusuodjalusa doaibmanávccaid . 1 Dát namuhuvvo earret eará St.dieđ. nr. 28 ( 2007–2008 ) Sámepolitihka birra . 1 Dát nammamolsun ii mearkkaš maidege Finnmárkku eanaarealaid sirdimii Finnmárkkuopmodahkii . Finnmárkkuopmodaga galgá jođihit stivra , mas leat guhtta olbmo . 1 Dát nammadeamit eai leat dahkkojuvvon daid prinsihpaid mielde maid mii jáhkiimet mii leimmet ovttaoaivilis máŋga jagi dassái , min jáhku ja luohttámuš Sámediggeráđđái lea dán geažil hedjonan sakka . 1 Dát namahus lea buoret ja dárkileabbo go ” samenes flagg ” ja ” sameflagget ” , mii lea geavahuvvon gaskaboddosaš norgalaš njuolggadusain sámi leavgga geavaheames . 1 Dát mátki Nárviikii lea leamaš giksin smiehttat maŋŋá . 1 Dát mátkeealáhusvuohki mearkkaša ahte juohke dállodoallu lea fárus , ja ahte árvoháhkan geavvá báikkálaččat , eaige luondduriggodagat goariduvvo dan bokte . Dát baicce bisuha ja nanne sámi kultuvrra ja identitehta . 1 Dát mánáid logu lassáneapmi lea vuosttažettiin danne go fálaldagat leat lassánan , ovtta fálaldagas jagi 2006 golmma fálaldahkii jagi 2010 . 1 Dát máksá ahte mearrádusa geavatlaš mearkkašupmi šaddá mihá ráddjejuvvon . 1 Dát máksá ahte geassesiiddaide galget ráhkaduvvot doaibmanjuolggadusat , ja mearriduvvot boazolohku juohke siidii . 1 Dát máksá ahte deasta sámi gielas ja kultuvrras galgá leat mielde politihkalaš vuoruhemiin mat dahkkojuvvojit báikkálaš ja guovlluguovdasaš dásis . 1 Dát máksá ahte badjel 10 000 sámegielaga eai máhte lohkat ja čállit sámegiela . 1 Dát máksojuvvojit ruovttoluotta njeallje geardde jahkái . 1 Dát máinnašuvvo kapihttalis 11 . 1 Dát máilbmi geasuhii mu , ja dáppe mun ledjen ruovttus . 1 Dát muitalusažat leat eanas čállojuvvon dokumeanttaid vuođul mat leat gávdnon Sámi joatkkaskuvlla ja boazodoalloskuvlla arkiivvas , Romssa stáhtaarkiivvas , ja sámikonsuleantta Hans J. Henriksena arkiivvas Sámi arkiivvas Guovdageainnus ja Girko- ja oahpahusdepartemeantta arkiivvas Riikkaarkiivvas . 1 Dát muitala ollu giela dili birra dan áiggis . 1 Dát muitala ahte sáddagiid várra gehččet maiddái stuora oassi olbmuin geat eai leat sápmelaččat . 1 Dát muitala ahte NRK Sámi Radio ovdáneapmi lea leamaš goasttádussan mediafálaldagaide mat eai leat sámi . 1 Dát molssaeaktu lea jurddašuvvon ohppiide geat ipmirdit veahá sámegiela , muhto eai hálddaš giela . 1 Dát molssaeaktu lea jurddašuvvon ohppiide geat eai máhte veaháge sámegiela go álget sámegieloahpahusain , ja danin soitet dárbbašit guhkit áiggi čađahit juohke dási . 1 Dát mihttomearri dávista Sámelága ulbmilii , lágidit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmot Norggas sáhttá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra ja servodateallima . Bajitdási mihttomeari vuolde lea 1 Dát miellahtut leat guorrasan mearrádusaide ulbmila ja gaskavuhtii álbmotriektái ja dálá vuoigatvuođaide birra . 1 Dát mielddusbuktá maiddái ahte sámi kulturviesut galget čohkket buot sápmelaččaid ja sámi joavkkuid dan guovllus gos ain doibmet . 1 Dát mielddisbuvttášii dávjjit ja eanet gálvofievrrideami , ja vel oassálastiid ovttasbarggu . 1 Dát mielddisbuvttii unniduvvon jahkásaš doarjaga . 1 Dát mielddisbuvttii sámegiela iešoahpahallama dakkár dássái ahte munnje lei vejolaš čallit teavsttaid mat ledje pedagogalaččat-metodihkalaččat dohkálaččat ja mat ledje ohppiid birrasis , sihke duođalaččat ja dovdduid geasuheaddjit . 1 Dát mielddisbuvttii ráđđevistebargiid nimmoruššama – ja vel eambbo . 1 Dát mielddisbuvttii ollu digaštallama , reivviid ja moivvi . 1 Dát mielddisbuvttii muhtin áiggiid eanet kritihkalaš čállosiid , muhto maiddái čállosiid main vuhttui unnán máhttu diliid birra . 1 Dát mielddisbuvttii garra reguleremiid ealáhusas , ja dađibahábut lea dát mielddisbuktan ahte árbevirolaš boazodoallu lea dál jávkame . 1 Dát mielddisbuvttii dávjá ahte dat láigohuvvojedje eret goanjádalaide mat fas sáhtte lasihit dollo- ja ealáhusvuođu . 1 Dát mielddisbuvttii ahte sullii 2 500 oahppi vuolláičálle PC-láigoheami šiehtadusa . 1 Dát mielddisbuvttii ahte stáhtaráđiid ja sámediggepresideantta gaskasaš bušeahttačoahkkimat ásahuvvojedje bistevaš or-tnegin . 1 Dát mielddisbuvttii ahte ollu oahppit gilis háliidedje deike álgit , maiddái mánát geat eai lean sámegielagat . 1 Dát mielddisbuvttii ahte muhtin mihtilmas sámi doaimmat gahččet eret . 1 Dát mielddisbuktá váttisvuođaid suomabeale ohppiide geat vázzet skuvlla norggabealde . 1 Dát mielddisbuktá váttisvuođaid suomabeale ohppiide geat vázzet skuvlla bealde . 1 Dát mielddisbuktá ulbmiliid ja višuvnnaid hábmema , konkrehta doaimmaid álggaheami ja sámi oahpahussuorggi dilálašvuođa čuovvuma ja evaluerema . 1 Dát mielddisbuktá ovddasvástádusa daid ortnegiid ektui mat leat čadnojuvvon medisiinnalaš doaimmaidahttimii ja fidnui máhcaheapmái , buohcanruđaide ja bargonávccahisvuođa-doarjagiidda / - ealáhagaide doarjagiidda ovttaskas fuolaheaddjiide ja ČB-šiehtadusa oktiiordnemii ja čuovvoleapmái . 1 Dát mielddisbuktá maiddái sierra hástalusa hálddašaneiseváldái ja gáibida viiddis ovttasdoaibmama ja buori ovttasbarggu . 1 Dát mielddisbuktá maiddái hástalusaid go mii galgat oktiiortnet sámiid doaimma EU guovdu ja eará riikkaidgaskasaš ovttasbargoorgánaid ektui . 1 Dát mielddisbuktá maiddái geatnegasvuođa ekonomalaš ja eará gaskaomiiguin láhčit dilálašvuođaid vai duođai leat muttágit seammalágan bohtosat sámiid ja stuoraservodaga kultur- ­doaimmaheamis . 1 Dát mielddisbuktá maiddái dárbbu lonohallat ohppiid ja fitnat oahppomátkkiin . 1 Dát mielddisbuktá iešguđetlágan rollaid eará departemeanttaid ektui – go galgá dieđuid juohkit sámepolitihka birra ja fuolahit ahte sámepolitihkka vuhtiivaldojuvvo suorgepolitihka hábmedettiin , gozihit ja árvvoštallat suorgepolitihka váikkuhusaid sámepolitihka ektui , gozihit juolludemiid sámepolitihkalaš doaimmaide , doaibmat fágadepartemeanttaid ja Sámedikki gaskalađasin , ja sihkkarastit ahte gulaskuddamiid čađahanvuogit ja mielváikkihanvuogit čuvvojuvvojit . 1 Dát mielddisbuktá hástalusaid láhkamearrádusaid hábmema oktavuođas . 1 Dát mielddisbuktá erenoamáš hástalusaid lohpiduvvon ovttasbargošiehtadusas Nordlándda fylkkasuohkana ja Sámedikki gaskkas . 1 Dát mielddisbuktá ee. ahte galgá dáhpáhuvvat viiddis ovttasbargu iešguđege departemeanttaiguin ja Sámedikkiin . 1 Dát mielddisbuktá earret eará ulbmiliid mearrideami daid ortnegiid várás maid Sámediggi hálddaša . 1 Dát mielddisbuktá earret eará ahte soahpamuš siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra galgá gustot Norgga láhkan ja manná ovdalii jus eará šattaš vuostálaga dainna . 1 Dát mielddisbuktá earret eará ahte lea hálddašanovddasvástádus iežaset áššiide ja ieža sáhttit vuoruhit ovdamearkka dihte kultursuorggis . 1 Dát mielddisbuktá eallindárbbašlaš birasresurssaid gáhttema , ja luondduresurssaid dorvvolaš hálddašeami . 1 Dát mielddisbuktá dohkkehit dan ahte álgoálbmogat háliidit bisuhit ja eanet ovddidit iežaset identitehta , giela ja oskku . 1 Dát mielddisbuktá dan ahte dulkomat ja oaivilat dávddaid oktavuođas leat sullii ovttaláganat miehtá máilmmi . 1 Dát mielddisbuktá buoret váikkuhanválddi politihkkahábmemis , ja maiddái ahte boahtá eambbo oidnosii go regiovnnalaš ovdáneami mearridanvuođđu mearriduvvo . 1 Dát mielddisbuktá ahte Ávvir oažžu eanet doarjaga go Ságat . 1 Dát mielddisbuktá ahte sámiide galget fállat bálvalusaid mat leat heivehuvvon sin kutuvrralaš ja gielalaš dárbbuide . 1 Dát mielddisbuktá ahte sámi áššiid bušeahtta meannuduvvo sierra áššin bušeahttaoktavuođas . 1 Dát mielddisbuktá ahte sámi álbmogis lea seamma cealkin- ja diehtojuohkinvuoigatvuohta go norgga álbmogis . 1 Dát mielddisbuktá ahte sámi álbmogis lea seamma cealkin- ja diehtojuohkin-vuoigatvuohta go norgga álbmogis . 1 Dát mielddisbuktá ahte sámegiella ja sámi kultuvra galgá leat guovddážis bálvalusas . 1 Dát mielddisbuktá ahte stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi ovttasráđiid sáhttet , jus háliidit , garvit prosedyraid dain áššesurggiin maidda leat ásahuvvon sierra njuolggadusat mat sihke departemeantta ja Sámedikki oaivila mielde fuolahit álgoálbmotberoštumiid seamma bures go konsultašuvdnabargovuogit dagašedje . 1 Dát mielddisbuktá ahte sosiálabálvalus galgá kártet divššohasa dárbbuid ja sávaldagaid nu ahte bálvalusat hábmejuvvojit daid vuođul nu bures go lea vejolaš . 1 Dát mielddisbuktá ahte sihke oahppit , fidnooahppit ja oahpaheaddjit galget orrut Čehkkias ohppiid ja bargiid lonohallama oktavuođas . 1 Dát mielddisbuktá ahte riekti lea doppe gos ain áiggis áigái lea ealuin , ja maiddái ássanvissui jus dat lea dakkár báikkis ahte duođai doaibmá orrunbáikin boazodoalu oktavuođas . 1 Dát mielddisbuktá ahte muhtin láhkaevttohusat lávdegottis leat problemáhtalaččat . 1 Dát mielddisbuktá ahte maiddái árjjalaččat láhččojuvvo buoret áššemeannudeapmái Sámedikkis , ahte Sámediggi sáhttá čađahit buriid proseassaid daid ásahusaid ektui main sis lea ovddasvástádus ja muđui siviila sámi servodagas vuoruhemiid birra ekonomalaš rámmaid siskkobealde . 1 Dát mielddisbuktá ahte leat guokte bálddalas hálddašanvuogádaga sámi guovl ­luin ja dat mearkkaša ahte doaibmaálggaheaddji ferte vuhtiiváldit guokte eiseválddi seamma váldeguovllus . 1 Dát mielddisbuktá ahte lea lassáneapmi 365 000 ru mearriduvvon 2009 dáiddáršiehtadusa ektui . 2.7.14 Sámi filbma Riikkaidgaskasaš sámi filbmaguovddáš Guovdageainnus lea ožžon doarjaga álggaheapmái Sámedikkis , Finnmárkku fylkkasuohkanis , Guovdageainnu suohkanis ja Kultur- ja Girkodepartemeanttas . 1 Dát mielddisbuktá ahte lea dárbu dahkat garra vuoruhemiid go doarjagiid addá . Dan ferte maiddái dahkat daid prošeavttaid gaskkas mat árvvoštallajuvvojit leat mávssolaččat báikkalašservvodahkii . 1 Dát mielddisbuktá ahte konvenšuvdna ii dušše atte Norgii álbmotvuoigatvuođalaš geatnegasvuođaid stáhtan , muhto maiddái ahte Norgga duopmostuolut ja hálddahus dál leat geatnegasat geavahit konvenšuvnna siskkáldas rievtti oassin go dahket konkrehta mearrádusaid . 1 Dát mielddisbuktá ahte giliid árvvut ja vejolašvuođat unnán bohtet ávkin , ja báikegottit ohcalit ođđa doaimmaid , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Dát mielddisbuktá ahte galgá dássedit vihkkedallat oainnuid , deasttaid ja beroštusaid fágadepartemeanttaid gaskkas , ja daidda gulli suorgeberoštusaid , ja sámi beroštusaid maid Sámediggi ovddasta , sámerievttálaš mearrádusaid vuođul . 1 Dát mielddisbuktá ahte fertejit dohkkehit eamiálbmogiid háliidusa bisuhit ja ain ovddidit iežaset identitehta , giela ja oskku , daid stáhtaid rámaid siskkobealde main sii ellet . 1 Dát mielddisbuktá ahte ferte bargat dan badjelii ahte oahppit guđet válljejit sámegiela joatkkaoahpahusas eai galgga šaddat heajut dillái go oahppit guđet eai vállje sámegiela . 1 Dát mielddisbuktá ahte boazosámit dat guddet vuoigatvuođa , geahča boazodoallolága § 3 , ja geain lea vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu dain eatnamiin gos doloža rájes lea leamaš boazodoallu . 1 Dát mielddisbuktá ahte Sámedikkis galgá leat duohta vejolašvuohta váikkuhit prosessii ja bohtosii . 1 Dát mielddisbuktá ahte Sámediggi galgá álggahit sámi fágalaš gelbbolašvuođaloktendoaimmaid . 1 Dát mielddisbuktá ahte Sámediggi ferte meannudit maiddái ollu unnibuš áššiid . 1 Dát mielddisbuktá ahte Norga ferte addit sámi eanadollui ja boazodollui nana suodjaleami . 1 Dát mielddisbuktá ahte Interneahtta-doaimma kapasitehta buorrána dovdomassii . 1 Dát mielddisbuktá 128 , 1 miljárdda kruvnnu vuollebáhcaga stáhtabušehttii jagi álggus , go stáhta petroleasisaboađut eai leat mielde ja go konjunktuvrralaš váikkuhusat rievddadit , gč. tabealla dás vuollelis . 1 Dát mielddibuktá ahte lea šaddagoahtán hui váttis fidnet ođđa bargiid Davvi-Norgga eanadollui . 1 Dát mearrádusat dáhkidit čielga eamiálbmot gáhttema , nugo boazodoallu Meavkkes / Alitčohkas sáhttá gáibidit . 1 Dát mearrádus lea áidna areálageavahangielddus boazodoallolágas . 1 Dát mearrádus ja mearrádus dákkár resurssaid báikkálaš hálddašeami birra sáhttet leat mielde sihkkarastimin ahte olbmot ain ásset giliin . 1 Dát mearrádus hámuhuvvui koloniserema loahpaheami ulbmiliin , mas našuvnnalaš gálgan lei guovdil . 1 Dát mearrádus geatnegahttá stáhtaid maiddái čađahit konsultašuvnnaid guoskevaš álgoálbmogiin ovdalgo dahkkojuvvojit mearrádusat duohtademiin min árbevirolaš guovlluin . 1 Dát mearrádus bággii føderála eiseválddiid šiehtadallagoahtit eamiálbmogiiguin eanavuoigatvuođaid birra . 1 Dát mearrádus 3. kapihttalis , 3-8. paragráfas guoská goittotge dušše ráddjejuwon eanandiedá / aš guvlui masa gullet Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáf } ggu Deanu ja Gáivuona gielddat . 1 Dát mearriduwon ja dohkkehuwon mearrádusat bidjet čielga geatnegasvuodaid Norgga stáhtii sámiid guovdu . 1 Dát mearkkašii ahte skuvlla oahpaheaddjit fertejedje leat miehtemielalaččat dasa , ja ahte eanetlohku váhnemiin dahke dan seamma . 1 Dát mearkkašii ahte mii vácciimet moadde vahkku skuvlla ja de ledje fas seamma ollu vahkkut friddja . 1 Dát mearkkaša vuođđoskuvlaoahpahusa sámegielas vuosttašgiellan dahje nubbingiellan . 1 Dát mearkkaša viiddis doaibmabijuid bargosajiid , čálggu ja birrasa várás . 1 Dát mearkkaša stuorát gánnáheami stuorra guolleovttastumiide . 1 Dát mearkkaša maiddái dan ahte sámi kulturviesut galget leat buot sámiid ja sámi joavkkuid várás dan guovllus gos leat . 1 Dát mearkkaša maiddái dan ahte kulturviesut galget leat buot sámiid ja sámi joavkkuid várás dan guovllus gos leat . 1 Dát mearkkaša maiddái dan ahte ii galgga gávdnot seksuálalaš veahkaváldin . 1 Dát mearkkaša hálddašit giela iešguđetlágan arenain , dovdat iežas giela ja ipmirdit ahte giella adno iešguđetládje iešguđetlágan dilálašvuođain . 1 Dát mearkkaša earret eará dan ahte Sámedikki rolla muđui eará hálddahusdásiid ektui ferte leat čilgejuvvon , dadjá ráđđelahttu Jarle Jonassen . 1 Dát mearkkaša earret eará dan ahte Sámediggi galgá oažžut dohkálaš dieđuid namuhuvvon stáhtalaš orgánain áššiid birra main lea mearkkašupmi sámiide . 1 Dát mearkkaša earret eará ahte Sámedikkis galgá leat guovddáš rolla eanandoallošiehtadallamiin . 1 Dát mearkkaša ea. nissonolbmuin ja almmáiolbmuin galget leat ovttalágan eavttut searvat sihke politihkkii , bargomárkanii ja ruovttubargguide . 1 Dát mearkkaša duodjegávppit main leat fásta rahpanáiggit , ja leat rabas unnimusat 5 beaivvi vahkus 1 Dát mearkkaša dan ahte sámi vuoigatvuođaid ja eamiálbmotdimenšuvnna oktavuođa boahtteáiggi hálddašeamis dán suorggis ii sáhte meannudit ollislaččat ovdal go dološgeavahusprošeakta lea ollašuhtton . 1 Dát mearkkaša dan ahte stáhta Norga ollásit dohkkeha sámiid vuođđo iešmearridanvuoigatvuođa álbmogin ja eamiál ­bmogin Norggas . 1 Dát mearkkaša dan ahte nuppástuhttinbálkkás šaddá dađistaga uhcit ja uhcit árvu . 1 Dát mearkkaša dan ahte mediat leat su čuvvon , maiddái olgoriikkas . 1 Dát mearkkaša dan ahte kommišuvdna ferte geavahit dárbbašlaš áiggi kártenbargui . 1 Dát mearkkaša dan ahte geavahuvvo boksa dahje sullasaš gaskaárka mas listta namma lea deaddiluvvon čuokkisčálusin ja stuorračálusin . 1 Dát mearkkaša dan ahte eŋgelas ja matematihkka oahppoplánat leat juste seammaláganat go našuvnnalaš plánat , ja leat áibbas eará sámi oahppoplánat fágaide duodji ja sámegiella . 1 Dát mearkkaša dan ahte dál lea vejolaš ohcat Sámedikkis registrerehit organisašuvnna ( joavkku , bellodaga dahje čoahkkádusa ) dihto bellodatnamain . 1 Dát mearkkaša dan ahte dan sadjái go ráhkkanit dálvái dahje bargat ealáhusovddidemiin , fertejit doallit snuoggat mehciid ja duoddarii jos de mat gávnnašedje ráppiid . 1 Dát mearkkaša dan ahte Sámediggi bargá ja joatká bargat oktasaš sámi eana- ja čáhcevuoigatvuođaid ovddas gos sámiin leat boaresvirot vuoigatvuođat dan vuođul go sámit dološ áiggiid rájes leat geavahan eatnama . 1 Dát mearkkaša dalle ahte sullii 2/3 Norgga olles luoitingeahpedusain váldojuvvo nationálalaččat . 1 Dát mearkkaša bearašvuđot boazodoalu fokuserema , man oktavuođas bearrašat siida-ásahusa vuođul servet boazodoalu beaivválaš bargguide . 1 Dát mearkkaša ahte álgosaččat galgá sáhttit gulahallat sámi čálamearkačohkiiguin almmá váttisvuođaidhaga . 1 Dát mearkkaša ahte vuollel 100 mihttosaš eanadoalloopmodagaid ii sáhte šat vuovdit astoáigeopmodahkan almmá ássan- ja doaimmahangeaskkuin . 1 Dát mearkkaša ahte ulbmil lea aktiiva ja viiddiduvvon oarjilsámegiela geavaheapmi , ja eambbo oarjilsámegiela geavaheapmi almmolaš oktavuođain . 1 Dát mearkkaša ahte sámi mánáin lea vuoigatvuohta dakkár bajásšaddandillái mas sin čearddalaš gullevašvuohta deattuhuvvo ja oažžu doarvái saji . 1 Dát mearkkaša ahte sámi musihka ja girjjálašvuođa buvttadan- ja gaskkustandoarjja nannejuvvo , dadjá ráđđelahttu Jarle Jonassen . 1 Dát mearkkaša ahte sámi museat buorebut oktiiordnejuvvojit sámi kulturguovddážiiguin ja besset mielde daid ovddideapmái . 1 Dát mearkkaša ahte sáddenáigemearri maiddái dán áššis lea rihkkojuvvon . 1 Dát mearkkaša ahte skuvllat galget sihkkarastit sámegieloahpahusa daidda ohppiide geat dan dáhttot , ja sihkkarastit ahte sii eai boađe dakkár dillái mas vealahuvvojit dan geažil go dáhttot atnit sámegielaoahpahus-vuoigatvuođa . 1 Dát mearkkaša ahte ruđat maid Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta várre ulbmilii ( 20 milj. kr rádjai jahkásaš doaibmagolut ) maiddái galget gokčat nevvodan- ja guosseoahpahallanfálaldaga eará fylkkagielddaide ja gielddaide , ja vejolaš virggiid eará sámi guovlluin mat leat čatnasan gelbbolašvuođadoibmii . 1 Dát mearkkaša ahte rusttegiid ceggemat soitet šaddat vuostálaga sámi beroštumiid , erenoamážit dán guovllu boazodoalu . 1 Dát mearkkaša ahte osiid áhpefatnasiid guolleeriin ferte sirdit riddofatnasiidda , oaivvilda Skum . 1 Dát mearkkaša ahte orohagaid ferte atnit boazodoalu ovddasteaddji orgánan mii galgá fuolahit ávnnaslaš vuđđosa ovttaskas boazodoalli bealis . 1 Dát mearkkaša ahte olbmot leat čuollan pláŋkkáid ja atnán daid huksenávnnasin Heggenis áigá geađgeáiggis . 1 Dát mearkkaša ahte muhtun lávdegottiid oktavuođas , nugo omd. boazodoallolávdegotti oktavuođas , lea geavahusas nu ahte 35 sámedikki áirasiin ožžot dieđuid iežaset ovddasteddjiid bokte mii lávdegottiin dáhpáhuvvá , go fas mii geain ii leat ovddasteaddji , eat beasa diehtit maidege . 1 Dát mearkkaša ahte mii leat ollu doaimmahan ja doaimmahat ollu mii leat riekta . 1 Dát mearkkaša ahte maiddái mánáidsuodjalusbargiin lea sámegiel máhtolašvuohta ja sámi kulturáddejupmi . 1 Dát mearkkaša ahte maiddái galgá vuhtii váldit eará boazodolliid ja almmolašvuođa . 1 Dát mearkkaša ahte lága mearrádusaid ferte dulkot ulbmilmearrádusa vuođul ja dan vuođđooainnu ja daid deastagiid vuođul mat ulbmilmearrádusa mielde galget deattuhuvvot erenoamážit . 1 Dát mearkkaša ahte livččii guovlulaš hálddašandássi masa Sámediggi searvá ja mas lea mielde mearrideamen . 1 Dát mearkkaša ahte leat leamaš ja leat ain mánát ja nuorat geat čohkkájit nu go mun dahken . 1 Dát mearkkaša ahte lea álohii ođđa válljejuwon Sámediggi mii vállje lahtuid ráđiide . 1 Dát mearkkaša ahte lassin dasa ahte leat sámisogalaš , de galgá sus dán lága fápmuiboahtimis alddis dahje váhnemiin dahje váhnenváhnemiin leamaš boazodoallu váldoealáhussan 1978-lága mielde . 1 Dát mearkkaša ahte jus lihkostuvvá oažžut gelbbolaš sámegieloahpaheddjiid , de lea vejolaš sirdit oahpaheddjiid Sámeskuvllas « Dáččaskuvlii » . 1 Dát mearkkaša ahte ii álggahuvvo ođđa sámegielat buohccedivššárluohkká Sámi allaskuvllas Guovdageainnus . 1 Dát mearkkaša ahte ii leat vejolaš váidit mearrádusa daid lagat ávkkástallanrámmaid vuođul , sajušteami ja hábmema vuođul , dahje viessosadjejuogadeami vuođul , mat bohtet ovdan muddenplánas . 1 Dát mearkkaša ahte geassemánu 9. beaivvi 1978 boazodoalloláhka biddjojuvvo eret fámus seamma beaivvi . 1 Dát mearkkaša ahte gaskamearálaš doallosturrodat sámi guovlluin stuorui 74 dekáras 1989:s 176 dekárii 2003:s . 1 Dát mearkkaša ahte gaskal 50 ja 70 nuora jahkásaččat fertejit ohcat bargosaji gielddarájiid olggobealde . 1 Dát mearkkaša ahte fylkkat main sámi joatkkaoahpahus lea ovddasvástádussan , galget čájehit dán ovddasvástádusa , sihke fágalaččat ja ekonomalaččat . 1 Dát mearkkaša ahte evttohusaid , mat gusket boazodoalu siskkáldas dilálašvuođaide , ferte ain maŋidit . 1 Dát mearkkaša ahte eiseválddit vuordimis váldet fárrui guovdilis servodatjoavkkuid , ja ásahit gulahallangaskaoami singuin . 1 Dát mearkkaša ahte eananeaiggádis ii leat boazodoallovuoigatvuohta . 1 Dát mearkkaša ahte dákkár dahkamušaid berre váldonjuolggadusa mielde Sámediggi hálddahit . 1 Dát mearkkaša ahte dušše okta mánáin sáhttá váldit badjelasas ealu , ja earát fertejit fas ohcat eará fidnobarggu . 1 Dát mearkkaša ahte dohkkehuvvo eamiálbmogiid sávaldat seailluhit ja viidáseappot gárgedit iežaset identitehta , giela ja oskkoldaga , stáhtaid rámmaid siskkabealde gos sii ellet . 1 Dát mearkkaša ahte doaibmavuohki iešalddes lasiha massinvejolašvuođa , ja dan geažil lea boazodoallu erenomáš rašši jus boraspirenálli laská . 1 Dát mearkkaša ahte dat láhkavuođđu mii stáhta geaidnoeiseválddiin lea leamaš ráhkadit areálaplánaid geaidnodoaibmabijuide , viiddiduvvo . 1 Dát mearkkaša ahte buot deaŧalaš konvenšuvnnat maid Norga lea ja vejolaččat boahtá dohkkehit , šaddet automáhtalačČ8t oassin Norgga rievttis . 1 Dát mearkkaša ahte boazolohku ferte heivehuvvot guovllu guohtunpotensiálii . 1 Dát mearkkaša ahte barggaheaddji áigodat guhkiduvvo viđa beaivvis logi beaivái go lea unnimus 40 proseanta geat leat permitterejuvvon , dievas áigodat man ovddas oažžu beaiveruđaid go lea permitterejuvvon oaniduvvo 52 vahkus 30 vahkkui go leat ođđa dáhpáhusat , seammás go barggaheaddji bálkágeatnegasvuođa spiehkastat seamma dáhpáhusain oaniduvvo 30 vahkkui . 1 Dát mearkkaša ahte aviisa gokčá ođas- ja áigeguovdilis áššiid mat leat beroštahtti olles sámi álbmogii . 1 Dát mearkkaša ahte Várdobáiki sámi guovddáš , Sámi dáiddaguovddáš ja Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddáš fertejit ođđasisorganiserejuvvot vuođđudussan , mas Sámediggi lea okta vuođđudeaddjiin . 1 Dát mearkkaša ahte Unicode-standárda ii gula ovttaskas kommersiála fitnodahkii , muhto lea standárda man buohkat sáhttet geavahit . 1 Dát mearkkaša ahte Sámedikkit ja stáhtat vuos sohpet konvenšuvdnaevttohusa , mii dasto sáddejuvvo gulaskuddamii , ovdalgo dat sáddejuvvo ruovttoluotta ministariidda , geat sáhttet čállit vuollái maŋŋá go leat soahpan sámediggepresideanttaiguin . 1 Dát mearkkaša ahte Sámedikki guhkes rahčan ahte oažžut erenoamážit deattuhuvvot sámi beroštumiid minerálarogganáššiin , viimmat lea lihkostuvvan . 1 Dát mearkkaša ahte Sámediggi áigu mearridit galget go , ja vejolaččat movt sámi guovlluid minerálaresurssat galget boahtteáiggis geavahuvvot . 1 Dát mearkkaša ahte Romssa vuođđooahpus šaddet 90 gelbbolaš 1 Dát mearkkaša 800 000 ruvdnosaš lassáneami jagi 2008 dohkkehuvvon dáiddáršiehtadusa ektui . 1 Dát mearkkaša 1,5 miljovnna ruvnno jahkásaš stáhtadoarjaga Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte . 1 Dát mearkavuogádat geavahuvvo viidát ja gokčá ii duššefal sámi girjegielaid dárbbuid , muhto maiddái máilmmi eanaš gielaid čállinmearkkaid . 1 Dát maŋimuš guoská earenoamážit boazodollui ja vuotnabivdui . 1 Dát maid ferte gehččojuvvot bággolotnunmearrádusaid ektui . 1 Dát lávlla Guovdageainnu joatkkaskuvllas lea čállon čakčat 1954 gávdnon Anders J. Bongo rohki báhpáriin . 1 Dát lávdegottit ráhkadit buot áššiid mearrádusevttohusaid fylkkadiggái maŋŋágo dat leat boahtán fylkkaráđis . 1 Dát lávdegoddi lea álggahan barggus , ja galgá čilget guovddáš ja prinsihpalaš gažaldagaid boazodoalu ektui . 1 Dát lávdegoddi galgá ollislaČČ8t lagadit fáttá , guorahallat sihke meara ja jogaid , ja vejolaččat maiddái guorahallat eará vádjolusguollešlájaid - guvžžá ja vallasa . 1 Dát lávdegoddi buktá raporttas máŋemusat juovlamánu 31. beaivvi 2007;s . 1 Dát láhkačavggalmas sámegiela vuostá ii heaittihuvvon almmolaččat ovdal easkka jagi 1965 , muhto dat ii čađahuvvon nu dávjá maŋŋá 2. máilmmisoađi . 1 Dát láhkaásahus sáhttá namalassii dagahit dan ahte uhcimus ealut nohket ja stuorámusat sturrot . 1 Dát láhkarievdadus lea sámi meahcceealáhusaid dehálaš dohkkeheapmi . 1 Dát láhkanuppástusat fámuiduvve ođđajagemánu 1. b. 2007 . 1 Dát láhkaevttohus mii dál lea ráddje ain dáid vejolašvuođaid Finnmárkkus , ja iige čuovvu ILO konvenšuvnna 6 , 7 ja 15 artihkkala ja standarat ON algoalbmotjulggáštusas 19 ja 32 artihkkaliin . 1 Dát láhka lea riikkas fámus daid gáržžádusaiguin mat bohtet ovdan lágas geassemánu 9. b. 1972 nr. 31 Ruoŧa boazoguohtuma birra Norggas ja Norgga boazoguohtuma birra Ruoŧas . 1 Dát láhka ii guoskka mearrajohtolatvuoigatvuhtii ekonomalaš avádagas , gč , juovlamánu 17. b. 1976-mannosaš lága nr. 91 Norgga ekonomalaš avádaga birra , ja lága njuolggadusat gustojit daid ráddjemiiguin , mat čuvvot álbmotrievttis dahje vieris riikkain dahkkojuvvon soahpamušas . 1 Dát láhka gusto mearraguolásteapmái earret anadroma guliid guolásteapmái . 1 Dát lohku lei 1891 skuvlajagis 2005/06 ja 1194 jagis 2009/2010 . Lohku lea njiedjan 39 % 2005 rájes . 1 Dát lohku lea olles riikkas , muhto eanas vuođđoskuvlaoahppit geain lea sámegiella fágabiires ásset Davvi-Norggas . 1 Dát lohku lea dál njiedjan oktiibuot 709 ohppiin bárisjagi 2005/06 rájes . 1 Dát lohku joatká njiedjat dán skuvlajagi , nugo lea dahkan jahkásaččat maŋemus vihtta jagi . 1 Dát lohkkojuvvojit doaibmavuđot gollun maid ferte ruhtadit iežas doaibmabušeahtas . 1 Dát lohkanfálaldagat leat ovddimusat oahpaheddjiid várás , muhto dat leat rabas maiddái earáge dohkálaš ohcciide . 1 Dát logut muitalit eambbo go mihkkege eará ahte áššit buorránit . 1 Dát logut ledje jagi 2008 17,3 milj. ruvnno ja 0,7 % . 1 Dát logut leat sullii seamma go 2007 logut . 1 Dát livččii várra buoridan ealáhusa ekonomiija , ja buot deaŧaleamos livččii - ahte mávssolaš árbevirolaš njuovvan- ja nállašuhttin ­vuogit borramuša ektui , ja duoji ráhkadanávdnasat suodjaluvvošedje ja viidáset ovddiduvvošedje . 1 Dát livččii lasihan guollehivvodaga , ja nu maid leat buorrin máŋgga báikegoddái . 1 Dát livččii hui áigeáddjás proseassa . 1 Dát livčče maid mielde veahkeheamen olahit boazodoallopolitihka defineren mihttomeriid ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuođa birra . 1 Dát listu sáhttá danin mealgat leat váikuhan dasa ahte fylkadikki mearrádusa vuostá dattetge álggahuvvui gymnása Kárášjohkii . 1 Dát liikká ii mearkkaš ahte boazodoallu ii váldde badjelasás áiggi rievdamiid dahje ahte servodatrievdamat muđui eai váikkut boazodoalu . 1 Dát levgennjuolggadusat leat fámus skábmamánu 10. b. 2000 rájes . 1 Dát lei čielga ja mihtilmas minsttar . 1 Dát lei čielga diehtu ohppiide : Váhnemat eai máhttán maidege maiguin sáhtáše veahkehit mánáid oahppamii , sin máhttu ii lean man ge veara . 1 Dát lei álgovuolggalaččat plánejuvvon NRK , Ruoŧa SVT:a ja Suoma YLE oktasaš projeaktan . 1 Dát lei álgovuolggalaččat oassin dearvvasvuođa- ja earaláganvuođaprográmmas , ja ulbmilin lea buoridit fylkka sámi hálddahanguovllu bálvalusfálaldaga . 1 Dát lei áibbas mearrideaddjin skuvlii . 1 Dát lei áibbas earálágán vásáhus go dat skuvlla man čađa mun ledjen rahčan ja birgen dassážii . 1 Dát lei áibbas Martin Luthera ulbmila mielde . 1 Dát lei vuosttaš sámegiel girji mii ilmmai Norggas . 1 Dát lei vuosttaš internáhtta Finnmárkku rittus . 1 Dát lei vuosttas stuorra stuorradiggedigaštallama duogáš olgoriikabušeahta ja olgoriikaorganisašuvnna birra njukčamánus 1906 . 1 Dát lei vuosttas lávki barggus Sámedikki 2001:s mearridan ulbmiliid juksamis ahte ásahuvvojit neahttavuođus elektrovnnalaš bálvalusat . 1 Dát lei vissa áidna áibbas positiivvalaš gulaskuddancealkámuš 1948 ’ Ovttastahttinlávdegoddi ( Samordningsnemnda ) árvalussii sámi skuvladilálašvuođaid birra . 1 Dát lei sámi valáštallandoaimmaid dehálaš dohkkeheapmi , muhto Sámediggeráđi lahttu Terje Tretnes oaivvilda ahte dárbbašuvvojit mihá stuorát doargat jus galgá sáhttit dustet valáštallama hástalusaid . 1 Dát lei sámi valáštallandoaimmaid dehálaš dohkkeheapmi , muhto Sámediggeráđi lahttu Terje Tretnes oaivvilda ahte dárbbašuvvojit mihá stuorát doargat jus galgá sáhttit dustet daid ollu hástalusaid mat sámi valáštallamis leat . 1 Dát lei su maŋimus meašttirbargu . 1 Dát lei stuora ovdáneapmi , muhto seammás lei ođđa álggaheapmi mearkan rievdadusaide suorgehámádusain ja sisdoalus . 1 Dát lei seammás stuorimus almmolaš visti gilis , ja dan sivas geavahuvvui maid kulturviessun ja muhtin muddui maid girkun . 1 Dát lei ođas , go ovddit láhka , mii bođii 1860:s , ii cealkán maidege áššis . 1 Dát lei munnuide stuorra ávkin . 1 Dát lei mu duogáš go vuolláičállen reivve skuvlahovdii maid sáddejin ovttas Willy Larseniin , Anne Kirsten Miennain ja Helene Olseniin . 1 Dát lei mu bargoskibir Kárášjogas , Hans Eriksen . 1 Dát lei mielamiel guldaleapmi ja čállinhárjáneapmi , ja lei maiddái vuohki dárogiela oahppat . 1 Dát lei masa geafes-Norggas lei várri dalle , ja mánáidpsykologiija fágan lei ain álgodásis . 1 Dát lei lossat . 1 Dát lei jaskes demonstrašuvdna olbmuid bealis geat eai goassige ovdal lean demonstreren , ja moai árvideimme ahte dát lei ovddalgihtii plánejuvvon . 1 Dát lei hirbmat lossat uhca Skuvlaolbmážii gii ii lean nu gievra . 1 Dát lei goalmmát gearddi go Sámediggi lágida meahcástanseminára . 1 Dát lei go mii ain leimmet skuvlabráhkas . 1 Dát lei gal várra dušše juogalágán goansta ráfi dihte dan botta go hutket ollislaš oktiičaskiima . 1 Dát lei earret eará vuolggasadjin go Troandima universitehttagirjrádju álggahii sámi bibliografiija barggu 1979 NAVF:a doarjaga veagas . 1 Dát lei earret eará duogážin go sámiláhka oaččui ođđa kapihttala 3 giela birra 1990 . 1 Dát lei eaktodáhtolaš , muhto eanaš oassi ohppiin bohte dohko . 1 Dát lei dávjá lotnolasbivdu rievssatbivdduin . 1 Dát lei dárbbašlaš vai sáhttit bissut ovdáneamis fárus . 1 Dát lei duohtadilis sámegiela ceavzima birra skuvllas ja beaivválaš eallimis . 1 Dát lei duogážin go Stuorradiggi 1868:s mearridii ahte Sámefoandda ruđat galge maiddái juolluduvvot doaimmaide mat ledje oavvilduvvon kveana álbmogii . 1 Dát lei dohkkemeahttun ja vuollánahttii . 1 Dát lei dego livččii niibbi čuggen čielgái , ja hávvi ii leat velá savvon . 1 Dát lei dakkár áigi goas ledje ollu riiddut . 1 Dát lei dakkár maid mii measta eat leatba gullange guovttejahkásaš oahpaheaiskuvllas . 1 Dát lei almmolaš politihkka 1900-logu loahpa geahčái . 1 Dát lei allaáiggálaš boddu . 1 Dát lei aiddo muttát lohku vai šattai buorre biras . 1 Dát lei WHO vuosttas eamiálbmotkonsultašuvdna , ja áigumuššan dáinna lei ovttas eamiálbmotovddasteddjiiguin initieret proseassa mas ráhkaduvvo doaibmaplána eamiálbmogiid dearvvasvuhtii . 1 Dát lei Finnmárkku bearrašiidda álgobirgenveahkki . 1 Dát lei 4-diibmosaš geahččaleapmi , muhto okta oahppi attii sisa iežas barggu juo kvártta maŋŋil . 1 Dát lei 1970:s . 1 Dát ledje sámegillii . 1 Dát ledje suohkanbáhppa ja leansmánni , guovlludoavttir , vihtta oahpaheaddji , golbma gávpeolbmá , poastaolmmái ja telefonhoavda ja vuovdehálddašeaddji . 1 Dát ledje sulaid mu jurdagat evttohusaid birra boahtte Stuorradiggedieđáhussii . 1 Dát ledje oljju ja gássa , ealli mearravalljodagaid ja boazodoalu siskkabealde . 1 Dát ledje olbmot geat ledje eallima skuvlla vázzán , ja geat sihke oahpu , eallinvásáhusa ja oahpaheaddjibarggu bokte ledje mearridan mo áššit galge leat . 1 Dát ledje muhtumassii eahpevirggálaš šiehtadallamat ja muhtumassii propagándalágan doaimmat . 1 Dát ledje leamaš gánddaidlanjat . 1 Dát ledje guovddáš čuolbmačilgemat Romssa fylkkasuohkana sámekonferánssas 2006 man namma lei ” Davviguovlopolitihkka – sámiide ge ? ” 1 Dát ledje dat nu gohčoduvvon ođđasithuksenstobut . 1 Dát led je : 1 : 2 : 3 : Vaikkuhusiskkadeapmi éilget vaikkuhusaid birrasii , luondduberoStumiide ja eará servodatdiliide , go ohccojuvvon guovlu lea 1,6 kV . 1 Dát leat áššit maid din vánhemat , áhkut ja ádját leat leamaš mielde mearrideamen ja čađaheamen , ja dii sáhttibehtet roahkka leat rámis sin dihtii seammás go din vánhemat sáhttet din rámidit , geat unnán skuvlavázzimiin soahteáigge , dalle go duiskkalaččat válde dis skuvlla , ieža lehpet nagodan háhkat oahpu ja buriid virggiid servodagas , mii din árvvusatná ja gudnejahttá . 1 Dát leat árvvut maid lea hui dehálaš bisuhit maid boahtteáiggis , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Dát leat árranat / lávvosajit goahtesajit , mearkkat muorain , mánáid kulturmuittut , sieiddit ja bákteloamut . 1 Dát leat vuođđun skuvlabarggus ja viidásut gelbbolašvuođaovdáneamis . 1 Dát leat vuođđun ovdánahttit ealáhusdoaimmaid ja árvoháhkama sihke nannámis ja mearas , lohká olgoriikaministtar . 1 Dát leat suohkanat Ráisa , Omasvuotna , Ivgu , Gáivuotna , Gálsa , Návuotna ja Skiervá Hervik et al ( 2002 ) : ” Bedre klima for tiltakssonen – en strategisk analyse ” , Vrd. maiddái St. dieñ . 1 Dát leat sihke lunddolaš áššit nugo dálkkádagat ja boraspiret , muhto maiddái olmmošlaš doaimmat nugo sisabahkkemat ja muosehuhtti doaimmat . 1 Dát leat signálat duohta eallimis maid ráđđehus ferte váldit hui duođalaččat . 1 Dát leat ráfálaš govat beahcepanelas , mat rievddadit beaiwáža mielde , ja čuvget máŋggaláhkái seinne vuostá . 1 Dát leat rašis áššit main mii servodagas fertet beroštit , ja háliidit veahkehit čoavdit . 1 Dát leat ovdamearkka dihtii iešoasit maid olbmot mákset iskkadeami ja dikšuma ovddas fysioterapevtta luhtte ja muhtunlágan bátnedávddaid ovddas . 1 Dát leat omd. mearridit ođđa orohatjuohkima dahje rievdadit ovdalaš ráji ja doaimmat guohtungeavaheami njuolggadusaid ja bajimus boazologu mearrideami hárrái . 1 Dát leat oktasaš váttisvuođat maid mii fertet ovttasráđiid čoavdit . 1 Dát leat máilmmemeašttirgilvvut spábbačiekčamis daid guovlluid ja našuvnnaid váste mat eai leat ožžon lahttovuođa FIFAs . 1 Dát leat muhtun dain čuolbmačilgehusain mat váldojuvvojit ovdan čoahkkimis . 1 Dát leat muhtun bohtosat das go kártejedje álbmotgirjerájuid bálvalusaid oahpu váldi rávesolbmuide . 1 Dát leat maiddái ákkat maid Sámediggi ovdallea bidjan vuođđun gielddaid ovttastahttima áššis . 1 Dát leat maiddái sámiid várás Ruošša bealde , go oasseprográmma Kolartic Interreg Davvin lea rievdaduvvon oktasašprográmman , mas eanet deattuhuvvo ovdáneapmi Ruošša bealde . 1 Dát leat leamaš sihke resursagáibideaddji ja áddjás barggut . 1 Dát leat leamaš deaŧalaš arenat bargui sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkain . 1 Dát leat leamas lagabui 90 miljovnna ruvnnu foanddas juolludeami hárrái , daid vuolde sullii 14 miljovnna ruvnnu dán viđat ja maŋemus vuorus . 1 Dát leat kárten- ja dohkkehanláhka , hålogalánddaálmennetlága ( daid guovlluid eanastivren mat galget dovdáhuvvot Romssa fylkkas ja Nordlándda fylkkas ) ja áššemeannudan- ja konsultašuvdnaláhka . 1 Dát leat juhkkon guovtti jovkui , Status-indiánat , mat leat registrerejuvvon indiánan indiánaid lága ektui ( Indian Act ) , ja eai status-indiánat , mat leat indiánat , muhto eai leat registrerejuvvon indiánan indiánaid lága ektui . 1 Dát leat issoras stuorra sisabahkkemat sámi guovlluide ja vejolaččat issoras stuorra negatiiva váikkuhus sámi kultuvrii . 1 Dát leat hui dramáhtalaš logut . 1 Dát leat hirbmat čábbát rukses ja fiskes báttiiguin ja dihpiiguin , muhto mu luottat muittuhit guovžžaluottaid . 1 Dát leat guokte buori ovdamearkka dasa mo sápmelaččat iežaset dáiddačehppodagain leat mielde riggudahttimin Norgga . 1 Dát leat gelddolaš bohtosat , go čatná daid ovtta Skogerbøa bohtosiidda , mii dajai ahte sámi mediain lea unnit ahte unnit dehálaš rolla mađi guhkkelii Finnmárkkus gáidá . 1 Dát leat gažaldagat mat sáhttet guoskat sámi álbmogii ja eará eamiálbmogiidda . 1 Dát leat etáhtat dahje instánssat maid dehálaš doaibma lea iešguđet láhkai muddet ja sullasaš láhkai hálddašit almmolaš válddi guoskevaš áššesuorggis . 1 Dát leat eavttuhusat main fuomášupmi lea divvojuvvon doaibmabijuide maid sáhttá čađahit viehka geahppasit ja maidda eai guoskka proseassat mat muđui leat jođus . » 1 Dát leat eanaš čullojuvvon báktegovat . 1 Dát leat eanas detaljaáššit ja eanet teknihkalaš gažaldagat . 1 Dát leat dušše soames dain dieđuin maid ođasmahttinministtar oaččui go son miessemánu 5. beaivvi deaivvadii Difi , Brønnøysund-logahaga , Loatnakássa , Dearvvašvuođadirektoráhta , NAV , Statistalaš guovddášdoaimmahaga ja Vearrodirektoráhta njunnošjođiheddjiiguin SKATE nammasaš IT-forumas . 1 Dát leat dušše muhtun áššesuorggit maiguin dán jagáš bálkkašumivuoiti lea bargan . 1 Dát leat doaibmabijut mat eai gula spealloruđaid dahje FYSAKa ortnegiidda . 1 Dát leat dieđut mat earet eará geavahuvvojit našunálbušeahttabargguin ja go ráhkadit guhkesáiggi prográmmaid . 1 Dát leat dehálaš institušuvnnat mat min mánáid bokte viidáset fievrridit sámi gielaid ja kultuvrra , muhto oahpaheddjiid haga geat máhttet oahpahit sámi giela ja gillii sáhttá dát mannolat bisánit . 1 Dát leat dehálaš bálvalusat mat eai bálljo obage leat suomabealde . 1 Dát leat dehálaš bálvalusat mat eai bálljo obage leat bealde . 1 Dát leat dat vuoruhuvvon plánabargamušat maiguin regiovnnas galget ovttasráđiid bargat . 1 Dát leat dakkár doaibmabijut mat šaddet ávkin ealáhusdoaimmaide ja dállodoaluide miehtá riikka , cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete . 1 Dát leat daid bieggamilloprošeavttaid lassin , maidda lea juo addojuvvon konsešuvdna dahje mat leat guhkeleappos plánemis go dušše dieđihanmuttus . 1 Dát leat boahtán ja bohtet ain dáro- , ruoŧa- ja suomagiela bokte sámegillii . 1 Dát leat bargamušat main lea lagaš oktavuohta oppalaš servodatplánemiin ja areálaplánemiin lága vuođul , ja mat danne fertejit leat mielde dán plánemis . 1 Dát leat Sámiráđđi , Inuit Circumpolar Conference ( ICC ) , Russian Association of Indigenous Peoples of the North ( RAIPON ) , Aleut International Association ( AIA ) , Arctic Athabaskan Council ja Gwich ’ in Council International . 1 Dát leat Sámiráđđi , Inuit Circumpolar Conference ( ICC ) , Russian Association of Indigenous Peoples of the North ( RAIPON ) , Aleut International Association ( AIA ) , Arctic Athabaskan Council ja Gwich ' in Council International . 1 Dát leat Nuorta-Finnmárkku , Oarje-Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Davvi-Trøndelága ja Lulli-Trøndelága / Hedemárkku boazodoalloguovllut . 1 Dát leai váldoáššis diehtojuohkin čoahkkin . 1 Dát leage duogáš dasago gaskkalduhttináigodat viiddiduvvo guđa vahkkui . 1 Dát lea čuovvoleapmi Sørheim-lávdegottis , mii ovdanbijai ođđa ruhtajuolludanvuogádaga árvalusa suohkaniidda 2007 čavčča . 1 Dát lea čuolmmalaš 6 dan juksanmeari ektui ahte álbmotválljejuvvon orgánat berrejit govvidit čoakkádusa veahkadagas . 1 Dát lea šiehtadus maid sihke industriijariikat ja ovdáneaddjiriikkat leat beassan váikkuhit áššiiguin mat sidjiide leat dehálačča . 1 Dát lea čađat leamaš mu oaidnu . 1 Dát lea ž proseantačuoggá eanet go dohkkehuvvon bušeahtas . 1 Dát lea ášši mii eanadoalu dáfus šaddá guoskkahuvvot boahtte stuorradiggedieđáhusas Norgga eanadoalu birra . 1 Dát lea áŋgiruššan mii dáhpáhuvvá lagas ovttasbarggu bokte Sámedikkiin . 1 Dát lea ásahuvvon nana arvvosmahttimin guovllu buot boazoeaiggádiidda vai boazolohku unniduvvo ja heivehuvvo . 1 Dát lea árvvoštallojuvvon dárbbašlažžan vai lea vejolaš oahppat guokte giela , ja ahte dat seammás ii galgga čuohcit eará fágaide ja daid mihttomeriid olaheapmái . 1 Dát lea árbevirolaš sámi mearkabeaivi . 1 Dát lea álgokurssa , ja das leat 2 girječoahki – Sámásta 1 ja 2 oktan bargogirjjiiguin julevsáme- ja dárogillii ja julevsáme- ja ruoŧagillii . 1 Dát lea áidna čálus mas mii leat gávdnan ahte skuvla galggai leat dušše bártniid várás . 1 Dát lea áidna prentejuvvon muitalus , maid mii leat gávdnan , mii duođašta ahte Davvinjárgga gielddas leat leamaš sámegielat oahppit . 1 Dát lea áibbas čielgasit geahpehan ealáhusvejolašvuodaid ollu sajiin , eaige jur dávis daid prinsihpaide maid guovddášeiseválddit odne bidjet vuođđun iežaset eamiálbmot- ja minoritehtapolitihkalaš doaimmain . 1 Dát lea áibbas vuostá Sámedikki politihka , ja vuostá dan mii lea rittu álbmogii buorrin , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Dát lea áibbas dárbbašlaš vai váfista bissovaš gárgedeami boazoealáhusas . 1 Dát lea vásáhus mii sin čuovvu olles eallima , ja mun Sámi parlamentáralaš ráđi ovddasteaddjin lean ilus go mii beassat leat mielde láhčimin dasa , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Dát lea várra hirbmat mávssolaš identitehtii ja iešárvui , ja áinnasge guovlluin main sámegiella ja identitehta leat leamaš erenoamážit fuotnin adnon . 1 Dát lea várra guoskevaš dasa ahte eanašoassi mediafálaldagain leat davvisámegillii . 1 Dát lea váldoáššis phl. 85 njuolggadusa joatkin , muhto rahpá vejolašvuođa dasa ahte plánaeiseváldi sáhttá háhkat dán gelbbolašvuođa máŋgga láhkai . 1 Dát lea váldooassi Sámedikki boazoadoallo ­politihkas . 1 Dát lea válddahallon máŋggaid almmolaš čielggademiin , maŋimuš NOU 2007 : 14:s Samisk naturbruk og rettsssituasjon fra Hedmark til Troms – Bakgrunnsmateriale for Samerettsutvalget . 1 Dát lea váilevašvuohta , go jáhkehahtti ahte norgga riika- ja guovllumediain lea stuorát deaddu stuoraservvodagas , ja dasto váikkuha makkár sámi áššit ožžot govda beroštumi . 1 Dát lea váidalahtti , ii ge soaba dan geavahussii mii lea dábálaš eanaš buot eará instánssaid oktavuođas . 1 Dát lea váhnemiin dávjjimus moaittan Sámeskuvlla vuostá . 1 Dát lea vuđolaš máhttu boahtteáiggi ovdáneami ja innovašuvnna dáfus . 1 Dát lea vuođđun evttohussii ásahit ođđa hálddašanortnegiid , danne go dálá ortnet ii leat dohkálaš sápmelaččaid eaiggáduššanvuoigatvuođa ektui . 1 Dát lea vuođđun evttohussii ásahit ođđa hálddašanortnegiid , danne go dálá ortnet ii leat dohkálaš sápmelaččaid boares riektivuođu ektui . 1 Dát lea vuođđuduvvon lága 6. kapihttalis . 1 Dát lea vuođđo-jurddan Barents-oktasašbargui ja lea maiddái deaŧalaš oassi Ráđđehusa Davviguovlluid strategiijas . 1 Dát lea vuosttažettiin ođđasithuksenáiggi birra maŋŋá 1945 ja 1960-lohkui , ja eanaš Kárášjoga birra . 1 Dát lea vuosttaš spesialistaprográmma mii čađahuvvo Romssa gávpogis ja mas Romssa gávpoga odontologalaš fágabirrasis lea ovddasvástádus . 1 Dát lea vuosttaš lávki láhčimis dasa ahte dat bázahasat mat 1915:s roggojuvvojedje Njávdáma ortodoksalaš hávdesajis ja dolvojuvvojedje Oslo universitehtii , fievrriduvvojit ruovttoluotta . 1 Dát lea vuosttaš lávki láhčimis daid bázahasaid ruovttoluottabuktima , mat 1915:s roggojuvvojedje Njávdáma ortodoksa hávdeeatnamis ja dolvojuvvojedje Oslo universitehtii . 1 Dát lea vuosttaš háve go juoga lea čállojuvvon sámegillii stivrabeavdegirjái . 1 Dát lea vuosttaš geardi go oaidnit ahte njuolga dieđihuvvo ahte Matheussen ii dáidde leamaš nu áŋgiris dáruiduhtti go eiseválddit háliidivčče . 1 Dát lea vuosttas sámi riikačoahkkima muitun , mii dollojuvvui Troandimis 1917 . 1 Dát lea vuosttamuš geardde oainnomahttojuvvon go Sjunkhattena álbmotmeahci ulbmilparagráfas daddjojuvvo : Ulbmil siskkilda maiddái sámi luondduvuođu seailluheami » . 1 Dát lea vuos dilli jus plánaevttohus rihkku lága mearrádusaid . 1 Dát lea vuoigatvuohta mii ovttaskas guolásteaddjis lea guolástuseiseválddiid ektui , ja mii ii gáibit ahte guolásteaddji ferte oastit eari . 1 Dát lea vuogádateaiggáda ovddasvástádus . 1 Dát lea viiddis prográmma mas leat máŋga dási . 1 Dát lea viiddis ja resursagáibideaddji bargu . 1 Dát lea viiddis guovlu ja dáppe lea váttis bálvalit , ja go muhtun láhkái lean bidjan iežan eallima dasa – go juo lea mu šaddanbáiki – sávašin ahte munnje juolluduvvošii bálkálasáhus namuhuvvon foanddas dán jagi ovddas . 1 Dát lea viiddideapmi phl. 85 ektui , mas plánaprográmmagáibádus dušše guoská plánaide main leat láiddanjuolggadusat dahje rámmat huksema várás . 1 Dát lea viehka muddui čuovvoluvvon Guovlokommišuvnna evttohusas . 1 Dát lea vearredahku sin vuostá . 1 Dát lea vai doarju Soria Moria-julggaštusa mihtu ahte galgá leat govda ­fierbmefálaldat miehtá riikka . 1 Dát lea trenda maid maiddái vuohttit sámi álbmoga gaskkas . 1 Dát lea suohkana eastadeaddji ja dearvvašvuođa ovddideaddji barggu oassi . 1 Dát lea sullii seammá go dat mii Jagi 2011 našunálabušeahtas lei ovddiduvvon . 1 Dát lea su iežas muitalus mo bajásšaddan , skuvla ja váilevaš oahppu váikkuhedje su eallimii . 1 Dát lea stuorámus oahpahusođastus maid Sámediggi lea hábmen ovttas guovddáš eiseválddiiguin nugo Oahpahusdirektoráhtain ja Máhttodepartemeanttain . 1 Dát lea stuorra lihkahallan , mii ii eisege soaba geatnegasvuođaide mat Norggas leat ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna ja ILO-konvenšuvnna nr 169 bokte . 1 Dát lea stuorra hástalus go olmmoš jurddaša ahte boazodoallu lea dakkár ealáhus mii erenoamážit dárbbaša viiddis eatnamiid , ja ahte sisabahkkemat ja ráfehuhttin boazoguohtuneatnamiin lea lassánan mearkkašahtti láhkai maŋimus jagiid . 1 Dát lea stuorimus juolludeapmi sámi ulbmiliidda obanassiige . 1 Dát lea stuora hástalussan skuvlla hálddahussii , bargiide ja buot Loabága váhnemiidda , ja dan sáhttit čoavdit veahkkálaga » . 1 Dát lea smiehttanveara golbmalot jagi maŋŋá , seamma beaivve go stáhtaministtar Bondevik lea muitalan ahte guovvamánu 6. beaivi galgá leat almmolaš leavgabeaivin olles Norggas , maiddái Muosáin . 1 Dát lea seamma ulbmil go nášuvnnalaš eiseválddiin ge . 1 Dát lea seamma stuorra juolludus go gustojeaddji šiehtadusas ge . 1 Dát lea seamma eiseváldi mii lea dohkkehan plánamearrádusa . 1 Dát lea regionála oassálastiide addán eanet vejolašvuođaid váikkuhit dáiddahábmema dáiddafágalaš ja árvvolaš eavttuide . 1 Dát lea reaidu mainna stivre orohagaid boazologu , ja lea oassin boazodoalu siskkáldas resursastivrejumis , go ná sáhttá ráŋggáštit dan gii lea oktasašvuođas alcces váldán eanet go sus lea vuoigatvuohta , gč. Od.prp. nr. 28 ( 1994 – 95 ) . 1 Dát lea ođasmahttin ja addá eanebuidda vejolašvuođa searvat náittosdillái . 1 Dát lea ođas lávdegotti árvalusa ektui . 1 Dát lea ovttasbargošiehtadus vuosttaš regiuvnnain Ruošša olggobealde . 1 Dát lea ovttasbargoprošeakta Várjjaga Sámi museain , Anára Siida-museain Suoma bealde ja ájttein Ruoŧa bealde , ja mii álggahuvvui giđđat 2006 . 1 Dát lea ovdáneapmi maid mii ovttas ferte jorahit nuppe guvlui . 1 Dát lea otnáš váldofáddá . 1 Dát lea ollu láivvit go dat moaitta maid Norgalaš advokáhtaid searvi lea buktán . 1 Dát lea oktilis bargu . 1 Dát lea okta ovdamearka movt sáivačáhcebivdu doaimmai viidát vuovdima váste , muhto dábáleamos lei bivdit iežas atnui ja veaháš vuovdima / lonuheami váste doppe gos dat lei vejolaš . 1 Dát lea okta máŋgga doaimmas mii ferte vuoruhuvvot ja juohke ovtta jagi budjeahtas ferte árvvoštallojuvvot man alla vuoruheami dát visti oažžu . 1 Dát lea okta máŋgga doaibmabijus man hárrái Sámediggi ja Máhttodepartemeanta barget ovttas buoridan dihtii diehtojuohkima gielddaide ja eará doaibmiide mánáidgárdefálaldaga ásaheami birra sámi mánáid várás . 1 Dát lea okta moatti muitalusas skuvlavázzima birra . 1 Dát lea okta dain stuorámus geađgeáiggi gávnnusguovlluin Romssa fylkkas . 1 Dát lea okta daid árvalusain maid Sámediggeráđđi árvala eanadoallošiehtadallamiidda . Dievasčoahkkin meannuda ášši guovvamánus . 1 Dát lea oassin daid doaimmain maid stáhtaministtar ovddidii ođđajagi sártnistis . 1 Dát lea oassi čállosis maid son čálii duogášnotáhtan Sámediggái miessemánu 27.-31. beivviid 2002 ’ čoahkkimii , ášši 23/02 : Sámiálbmoga foanda . 1 Dát lea oassi gihppagis . 1 Dát lea oassi das mii boahtá ovdan dásseárvvu birra sámediggeráđi dieđáhusas sámi boazodoalu birra . 1 Dát lea oassi dain bargguin maid fylkkasuohkan ferte čađahit lága vuođul kulturmuitohálddašeami suorgeeiseváldin . 1 Dát lea oalle mihtilmas gahččan , mii doaivumis mearkkaša ahte sámegieláviissaid lohkiid lohku lea njiedjan maŋŋel ovttasteami . 1 Dát lea oaivvilduvvon čielga diehtun ahte ráđđehusa duođas áigu heivehuvvon geavahanstruktuvrra miehta riikka , lohká Brekk . 1 Dát lea oaivvilduvvon gaskaboddosaš veahkkin ja galgá leat mielde dahkame vuostáváldi ekonomalaččat iešbirgejeaddjin ( Nav , 2010 ) . 1 Dát lea nubbi jahki go kurssat lágiduvvojit . 1 Dát lea njuolgga suddu njealját báhkkoma vuostá . ... 1 Dát lea njuolga váikkuhus das go fágarasttideaddji bargojoavku mii 2008’s lea guorahallan dárbbuid Bargoja čálgoetáhta ovddas . 1 Dát lea njealját oktiibuot viđa plánejuvvon almmuheamis . 1 Dát lea nappo dalle vuođđun dan juogadeapmái maid mii čilgiimet dás ovdalis . 1 Dát lea nannejuvvon sullii 170 riikkas . 1 Dát lea nannejuvvon riektegeavadis , maŋemus Selbu-duomus nugo namuhuvvon dás ovdalis . 1 Dát lea mávssolaš boahtteáiggi buvttadanvuođu buorideapmái . 1 Dát lea mánáidgeahččama doarjja álbmotoadjolága § 15-11 mielde , iige veajuidahttindoarjja – mánáidgeahččama doarjja – álbmotoadjolága § 11-8 mielde . 1 Dát lea máhttu das mo galggai leat luonddus , ja maid galggai vuhtii váldit go vánddardii vuovddis ja váriin . 1 Dát lea muđui ovdáneapmi mii guhká lea doaibman , ja sámit gillášedje eanemusat jos oktage geahččala dán bissehit . 1 Dát lea muhtumassii phl. 85 § 17-2 nuppi lađđasa spiehkastatnjuolggadusa čavgen , muhtumassii dan joatkka . 1 Dát lea mu nanosmuhttán , erenoamážit dál go lean okto báhcán . 1 Dát lea movttiidahtti ja lea maid dan maid Sámediggi lea ohcalan , namalassii ahte almmolaš bálvalusaid sámegiel geavaheddjiide lea dehálaš ahte sii ožžot fálaldagaid iežaset eatnigillii , lohká várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 Dát lea min dahku ja moai leansmánnibálvváin Thorleif Baltoin hábmiime cealkámuša , ja čieža diđolašvihtana vuolláičálle . " 1 Dát lea min boađus 2005 rájes , ja dán politihka ráđđehus háliida ovdánahttit viidáset , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Dát lea mielde sihkkarastime ovttaskas oahppi vuoigatvuođaid . 1 Dát lea mielde seailluheamis ja nannemis sámegiela dakkár báikkiin gos sámegielas ii leat nu nanu sadji báikkálaš servodagas . 1 Dát lea mielde lasiheamen oahppogirjjiid meari sámegillii . 1 Dát lea mielde fuotnudeamen doavtterbálvalusa kvalitehta sámi gielddain ja fuotnuda divššohasa sihkarvuođa . 1 Dát lea mielddisbuktán veaháš váttisvuođaid oktiiheivehit lullisámegiel oahpahusa . 1 Dát lea mielddisbuktán dan ahte sámi kulturmuitosuodjalanperspektiivvat dihto muddui leat ovttaidahttojuvvon dieđáhusas . 1 Dát lea mielddisbuktán bistevaš areálagáržžidemiid dain eatnamiin maid boazodoallu lea ráđđen , ja ealuid muosehuhttimat leat lassánan . 1 Dát lea mielddisbuktán ahte sámi álbmot lea ferten leat hui dávggas resursaávkkástallamis . 1 Dát lea mielddisbuktán ahte prentejuvvon dahje elektrovnnalaš veršuvdna ii leat šat ieš - ruhtadeaddji . 1 Dát lea mielddisbukten ahte buvttadeapmi gáržžiduvvo dasa ahte eambbo geavaha áiddesisgittiid . 1 Dát lea mealgat eanet go diibmá , danne go šákšabivdu ii leat leamaš lobálaš maŋimuš njeallje jagi nálledili geažil . 1 Dát lea maŋŋel almmuhuvvon girjin reviderejuvvon hámis , ja girjji namma lea Om kjæresten min vil jeg joike ( Moarsán áiggun juoiggastit ) . 1 Dát lea maŋidan plánejuvvon ja mearriduvvon stivračoahkkimid ja SPR-čoahkkimiid . 1 Dát lea maiddái suorgi mii guoská nissonolbmuide maiddái eará vuođđoealáhusain . 1 Dát lea maiddái sodju maid valáštallankreatsa ge lea váldán duođas iežas Valáštallama stuoragávpotbarggu áŋgiruššamis . 1 Dát lea maiddái okta sivva dasa manne mii leat bovden din dán seminárii . 1 Dát lea maiddái dárbbašlaš riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid geažil . 1 Dát lea maiddái dovdomearkan sámiide Norggas . 1 Dát lea maiddái dakkár dilli mii oalát gáidá eret ja lea áibbas earáláhkái go dat ovdáneapmi maid Øzerk eaktudii . 1 Dát lea maiddái dagahan heajut bálvalusa geavaheddjiide danne go olbmot eai beasa geavahit girjerádjosa bása . 1 Dát lea maid čujuhuvvon Riikkarevišuvnna raporttas Finnmárkku guohtunresurssaid birra . 1 Dát lea maid čielggaduvvon guoskevaš orohagaiguin . 1 Dát lea maid deaŧalaš vejolaš riekteveahkkedoaibmabijuid oktavuođas go galgá čielggadit oamastan- ja geavahanvuoigatvuođaid , doaibmabijut mat maiddái namuhuvvojit justiisaministara 14.6.04 beaiváduvvon reivves . 1 Dát lea lossa ja surgadis dilli dáid váhnemiidda ja dan dilis mii fertet ja áigut beassat eret . 1 Dát lea lohkkičálus maid čálii 1997 , mii deaddiluvvui Finnmarken-áviissas . 1 Dát lea leamaš čilgejuvvon das go leat measta seammalágan eallindilit , oahppu ja dearvvašvuođafálaldagat mii lea áibbas earálágan dilli go máŋgga eará eamiálbmogis lea sirkumpolára guovlluin . 1 Dát lea leamaš ovttas Romssa ja Finnmárkku fylkkagielddaiguin . 1 Dát lea leamaš okta Sámedikki váldogáibádusain , seamma láhkai go dat gáibádus ahte álbmo 2008– 2009 1 Dát lea leamaš deaŧalaš ášši álgoálbmogiidda dan rájes go ON dálkkádatkonvenšuvdna bođii fápmui 1992:s , dadjá ON álgoálbmogiid bissovaš foruma jođiheaddji Victoria Tauli-Corpuz . 1 Dát lea leamaš Sámedikki politihkka 1991 rájes , ja maŋimuštá 1999:s dagai Sámediggi mearrádusa dán birra . 1 Dát lea leamas stuora beroštupmi Kulturlonohallanfoandda hárrái sihke Norggas ja Polskkas . 1 Dát lea kultur- ja musihkkafestivála mii lágiduvvo Gállogieddi museas suoidnemánu loahpas juohke jagi . 1 Dát lea jáhkkimis deháleamos sivva manne Deanus bohciidii nu garra vuostehágu . 1 Dát lea juste áibbas nuppelágan go almmolaš sektovrraid gaskasaš luondduresursavuođu hálddašeapmi . Dan sáhttá govvet sektovrraid bokte mat leat Fylkkamánni birasgáhttenossodat , Stáhtavuovddit , Finnmárkkuopmodat , eanandoalloeiseválddit ja Boazodoallohálddašeapmi . 1 Dát lea juoga maid Davvi-Norgga eurohpakontuvra dárkilit goziha Brusselis . 1 Dát lea jođiheaddji ovddasvástádus . 1 Dát lea iešguđet sivas maŋŋonan . 1 Dát lea hástalus suohkaniidda go lea sáhka das ahte politihkalaš eanetlogu mearridemiin maiddái galget vujtiiváldit sámi beroštumiid . 1 Dát lea hástalan skuvlla nuppástuhttit oahppofálaldagas . 1 Dát lea hui šállošahtti , ja orru čájeheamen ahte Sámediggeráđđi dákko bokte guođđá dan ovttamielalašvuođa mii lea leamaš , nappo ahte sis , geat eanemusat giksašuvvet reappá geažil , galgá leat vuoigatvuohta bivdit reappá . 1 Dát lea hui unnán , maiddái go buohtastahttá buot eará almmolaš doarjjaeiseválddiiguin . 1 Dát lea hui erenoamáš máilmmedásis ja lea sámi demoktratiijas stuora lávki ovddosguvlui . 1 Dát lea hui dehálaš buot guoskkahuvvon oasehasaide . 1 Dát lea hui dehálaš . 1 Dát lea hui deaŧalaš prespektiiva go galgá ráhkadit ja čuovvut njuolggadusaid , ja maiddái viidáset digašallamis bievlavuodjima birra . ) 1 Dát lea historjjálaš dokumeanta ja lea hirbmat stuorra mearkkašupmi sámi álbmogii ja norgga servodahkii seailluhit dan boahtteáiggi várás . 1 Dát lea hirbmat stuora hástalus mii gáibida bistevaš guhkilmas barggu konkretiseremiid dáfus . 1 Dát lea hirbmat dehálaš julevsámi giela ja kultuvrra nannemii . 1 Dát lea hirbmat dehálaš doaibmabidju lullisámi giela ja kultuvrra nannemii . 1 Dát lea gáibádus vaikko oahppit eai máhte sámegiela . 1 Dát lea guovttebealát proseassa mii čađat ferte doaibmat Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid gaskka . 1 Dát lea guhkesáiggiplána eavttuid mielde . 1 Dát lea goalmmát dákkár lágan dieđáhus . 1 Dát lea gelddolaš bargu . 1 Dát lea geahččalanprošeakta Sámedikki beales iskan dihte livččii go beroštupmi oažžut dakkaviđe ja njuolga oktavuođa Sámedikkiin . 1 Dát lea geahččalanortnet , gč. kap. 7.7 . 1 Dát lea gaskaboddasaš dieđiheapmi dakkár heaittiheami birra . 1 Dát lea gale riekta celkojuvvon eanaš daid fárremiid dáfus mat dáhpáhuvve 1800-logu gaskkamuttu maŋŋá , go fárremiid dalle atne beaktilis gaskaoapmin sámiid ( ja kvenaid ) čearddahuhttimis . 1 Dát lea fylkkaráđi álginjulggaštusa dehálaš čuovvoleapmi . 1 Dát lea fas eaktun dasa go guovddáš eiseválddit galget sáhttit láhčit buori ja sávaldatguovdásaš sámi kultur- ja servodatovdáneami . 1 Dát lea fas eaktun dasa go guovddáš eiseválddit Sámedikkiin gulahallamiin sáhttet láhčit buori ja sávaldatguovdásaš sámi kultur- ja servodatovdáneami . 1 Dát lea fal ruovttuid bargu , vejolaččat ovttasbarggus skuvllain . 1 Dát lea erenoamážit dalle go doalloovttadat gullá náitalan nissonolbmui . 1 Dát lea erenoamáš áigeguovdil go stuorra huksendoaibmabijuid sajušteapmi ii leat čielggaduvvon ja go sajušteapmi máŋgga gildii lea áigeguovdil . 1 Dát lea erenoamáš áigeguovdil go guoská stáhta doaimmaide ja bálvalusaide mat ovdal regiovnnaide sirdima guske Sámedikki ja stáhta ráđđádallansoahpamuššii . 1 Dát lea erenoamáš mávssolaš go guoská dálkkádatrievdamiidda main čovdosiid ferte gávdnat riikkaidgaskasaš šiehtadusaid dahkama bokte ja daid aktiivvalaš čuovvoleami bokte nationála dásis . 1 Dát lea erenoamáš dehálaš áššiin maid ráđđehus meannuda ja mat ovddiduvvojit Stuorradiggái . 1 Dát lea erenoamáš dehálaš dain gielddain gosa priváhtaskuvllat ásahuvvojit gos sámi oahppoplánaid galget geavahit . 1 Dát lea erenoamáš dehálaš Stuorradikki áššemeannudeami oktavuođas . 1 Dát lea erenoamáš deaŧalaš plána- ja huksenlága ođasmahttimis , mii dál lea jođus . 1 Dát lea erenoamáš deaŧalaš jos oahppi atná muhtun fága dahje fágasuorggi váttisin . 1 Dát lea erenoamáš deaŧalaš go lea duohta váttis boktit viiddis ja nanu beroštumi sámepolitihkkii jienasteddjiid gaskkas . 1 Dát lea erenoamáš deaŧalaš WTO-šiehtadallamiid oktavuođas . 1 Dát lea ekologalaš ja buvttaduslaš vahágin . 1 Dát lea eará oaidnu go dat mii boahtá ovdan Od.prp. nr. 99 ( 2004 – 2005 ) , muhto lea boađusin das go gažaldat lea ođđasit guorahallojuvvon . 1 Dát lea earret eará maorioahpahus New Zealandas ja Walesas kymriskaoahpahus . 1 Dát lea earenoamáš áigeguovdil sámi servodagas , gos lea stuora dárbu fágačehppodahkii ollu surggiin sámi servodateallimis , ja maiddái de go leat oktavuođas eará servodagaiguin . 1 Dát lea earenoamáš deaŧalaš sámi servodaga dáfus oppalaččat ja sámi kulturmuittuid ja sámi ealáhusaid dáfus earenoamážit . 1 Dát lea ealáhussii siskkáldasat mearkkašan sakka negatiivvalaččat , sihke ekonomalaččat ja sosialalaččat . 1 Dát lea eaktun min iešmearridanriektái áššiin mat gusket midjiide , earret eará luondduresurssaid geavaheami oktavuođas min guovlluin . 1 Dát lea eahpitkeahttá vuoitun sámi vuoigatvuođaide . 1 Dát lea eahperehálaš ja vealaheaddji ! 1 Dát lea eahpegovttolaš danne go eará vuođđoealáhusat Norggas eai dárbbaš máksit vearu sullasaš fálaldagas . 1 Dát lea dávjá suhttadan báikegottiid olbmuid . 1 Dát lea dávjá mávssolaš dan oadjebasvuhtii ja gullevašvuhtii mii dálá sápmelaččain lea iežaset duogážii , juoga mii sáhttá leat deaŧalš psykalaš dearvvašvuhtii . 1 Dát lea dárkileappot čilgejuvvon kap.4:s Styring og regulering av statseide virksomheter NOU 2003:34:s . Innst. S. nr. 210 ( 2002-2003 ) Innstilling til Stortinget fra kontroll- og konstitusjonskomiteen , čuokkis 2 . 1 Dát lea dárkileappot čilgejuvvon kap.4:s Styring og regulering av statseide virksomheter NOU 2003:34:s . 1 Dát lea dárkileappot máinnašuvvon kapihttalis 5.4.1 . 1 Dát lea dárbbašlaš vai sajáiduvvá buorre ja rabas ságastallan departemeanttaid ja Sámedikki gaskii , ja dáinna lágiin čuovvolit ráđđehusa geatnegasvuođa ráđđádallat riikka eamiálbmogiin dakkár áššiin maid sámit ieža atnet deaŧalažžan iežaset servodatgárgedeapmái . 1 Dát lea dárbbašlaš dan dihte go eiseválddiin lea bajimus ovddasvástádus resursaheiveheami hárrái doppe gos boazolohku lea guovddážis . 1 Dát lea dárbbašlaš , sihke danne vai gárgeda sámi gilážiid ja sámi giela ja kultuvrra , ja maiddái ekologalaš beliid vuhtiiváldimis . 1 Dát lea dál čađahuvvomin . 1 Dát lea dál sihkkarastojuvvon rámmašiehtadusa bokte mii guoská konsultašuvnnaid čađaheapmái luossabivdoreguleremiin . 1 Dát lea dál plánejuvvomin , ja galgá čađahuvvot ovttasbarggus Stáhta dearvvasvuođaiskkademiiguin ( Statens helseundersøkelser ) Romssa ja Finnmárkku dearvvasvuođaguorahallama oktavuođas . 1 Dát lea dáhpáhuvvan vaikke vel Sámedikki 5 - 6 ollesáiggi politihkarii mannet miljovnnat ruvnnot juohke jagi . 1 Dát lea dáhpáhuvvan erenoamážit bieggamillorusttegiid huksemiid oktavuođas , go orohagat leat dahkan priváhtarievttálaš soahpamušaid huksejeddjiiguin . 1 Dát lea dušše unna oasáš olbmuin , muhto sii leat dás , ja mun deaivvadan duollet dálle singuin . 1 Dát lea dušše okta ovdamearka máŋgga ovdamearkka gaskkas dasa ahte otnáš njuovvanvuohki ii gozit nissonolbmuid bargosajiid boazodoalus . 1 Dát lea dušše okta ovdamearka mat mis leat ollu Sis Finnmárkkus . 1 Dát lea duogážin dasa go stáhtaráđđi álbmotčoahkkimis Kárášjogas cuoŋománus almmuhii neahttabáikki www.samepolitikken.no mii lea báiki gos olbmot sáhttet buktit oaiviliid ja árvalusaid . 1 Dát lea dokumeantaguovddáža ovddasvástádus . 1 Dát lea doarjjalohpádusat doarjjaoažžuide . 1 Dát lea dieđihuvvon ovdal , dainna eavttuin ahte roggama joatkin ii mielddisbuvtte ođđa sisabahkkemiid ja rievdaduvvon muddemiid . 1 Dát lea dehálaš čuovvoleames St.dieđ. nr. 28 ja dieđáhusa cealkka ahte eiseválddit « beaivválaš politihkas » galget vuhtiiváldit sámi geavaheddjiid . 1 Dát lea dehálaš vai sáhttá jevdet eallineavttuid ja bisuhit ja viidáset ovddidit čálgoservodaga . Bargoeallimii oassálastin lea seammás ovttaskasolbmo deháleamos dienassihkkarastin . 1 Dát lea dehálaš oassi sámediggeráđi barggus buoridit sámi mánáid ja nuoraid oahpponeavvodili , dadjá Sámedikki várrepresideanta Láilá Susanne Vars . 1 Dát lea dehálaš dásseárvopolitihkalaš ulbmil go eanaš doalloovttadagaid dássážii leat oamastan almmáiolbmot ja almmáiolbmot daid jođihit . 1 Dát lea dehálaš demokráhtalaš ságastallamiid lahčimis , oaiviliidovdanbuktimis ja giellaovdáneapmái sámi servvodagas , lohka ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Dát lea dehálaš , danin go seamma namma sáhttá čujuhit máŋga lokalitehtii . 1 Dát lea deaŧalaš čuolbmabidjan go jurddaša ahte sámit leat unnitlogus eanaš gielddain . 1 Dát lea deaŧalaš vai sáhttá váldit vuostá sámi mánáid ja nuoraid geat váldet oktavuođa ja vai eambbo sáhttá guovdilastit ja dahkat oinnolažžan sámi mánáid ja nuoraid . 1 Dát lea deaŧalaš lávki oččodeamis individuálalaš vuoigatvuođa sámegieloahpahussii vuođđoskuvllas . 1 Dát lea deaŧalaš ja rivttes áŋgiruššan rávisolbmuidoahpahusa ektui maid Divttasvuona politihkalaš jođiheaddjit áiggošedje čađahit . 1 Dát lea deaŧalaš danne go sámi kultuvrras lea lagaš oktavuohta lundui , ja biras- ja dálkkádatrievdamat čuhcet ovddimuččat eamiál ­bmogiidda . 1 Dát lea deaŧalaš danne go eará almmolaš orgánat dávjá gehččet Sámedikki ovdagovvan sámegiela geavaheami dáfus . 1 Dát lea deattuhuvvon maiddái Sd. dieđáhusas nr. 28 ( 2007-2008 ) . 1 Dát lea deatalaš sámi servodahkii oppalaččat , ja sámi kulturmuittuide ja sámi ealáhusaide earenoamážit . 1 Dát lea dađibahábut dahkan ahte Finnmárkui leat gártan menddo ollu boazoeaiggádat . 1 Dát lea dattetge leamaš hui háittes fáddá šiehtadallamiin , danne go USA ja Canáda eai dohkket daid deaŧaleamos riikkaidgaskasaš šiehtadusaid dán oktavuođas . 1 Dát lea danne go guohtumat biđgejuvvojit bihtáide , maid lea váttis ovttastahttit bohcco dárbbuide go galget leat maŋŋálas « rabas guovllut » ja johtolagat . 1 Dát lea danne go boazodoalus lea johtti doaibmavuoh-ki , sii johtet jahkodagaid mielde daid guohtumiid-da . 1 Dát lea dalle 8 605 000 kruvnnu eanet go jagi 2000 . 1 Dát lea dalle 7 671 000 kruvnnu eanet go jagi 2000 . 1 Dát lea dakkár turismavuohki mii lea vuođđuduvvon kultuvrralaš ja ekologalaš ceavzilvuhtii , ja mas ealli ja olbmo gaskavuohta lea guovddážis . 1 Dát lea dakkár doaibma mii lea sámi kultuvrra ja identitehta ávnnaslaš vuođđu . 1 Dát lea daid njuolggadusaid ovddideapmi , mat ovdal guske Norgga Sámeráđđái . 1 Dát lea dahkkojuvvon prošeavtta ” Sálašvákki joatkkaskuvla – riikkaidgaskasaš reálafágaskuvla ( TIRS ) bokte . 1 Dát lea dahkkojuvvon almmá ahte leat addojuvvon ekonomalaš resurssat ja almmá ahte Sámediggi livččii ožžon duohta váikkuhanfámu daid oktasaš ekonomalaš rámmaide mat leat sámi servodatovddideami várás , ja ii maid eisege leat ožžon ekonomalaš rámmaid sámi museaovddideapmái . 1 Dát lea dahkan ahte ollu árbevirolaš máhttu lea hedjonan das mii guoská biergguid rájadit ja liigebuktagiid ávkin atnit . 1 Dát lea dahkan ahte departemeanta dán láhkarievdadeamis ii leat evttohan rievdadit almmolaš hálddašeami organiserema . 1 Dát lea dagahan stuorra vahágiid ja váivviid eanadollui , earenoamážit sávza- ja gáicadolluii , mas boađusin leat eambbo heaittihuvvon doalut . 1 Dát lea dagahan stuorra vahágiid ja váivviid eanadollui , earenoamážit sávza- ja gáicadollui , mas boađusin leat eambbo heaittihuvvon doalut . 1 Dát lea dagahan riiddu báikkálaš boazodoalloberoštumiiguin , danne go stohpu boaresáiggi rájes lea geavahuvvon boazodoalloulbmiliidda . 1 Dát lea dagahan hui váttisin oasehasaide konsultašuvnnaid bokte soahpat dán áššis . 1 Dát lea dagahan dan ahte prošeakta lea maŋŋonan . 1 Dát lea dagahan dan ahte ii šat leat dárbu eksporteret konsummielkki eret fylkkas . Kvarg-buvttadus Deanu rusttegis sihkkarastá ahte buot mielki oažžu jođu Finnmárkkus . 1 Dát lea dagahan dan ahte dađistaga eanet ja eanet ohcamat hilgojuvvojit ja doarjagat mat juolluduvvojit geahppánit . 1 Dát lea dagahan ahte lea dárbu eanet skuvllaide . 1 Dát lea dagahan ahte ii leat sáhttán registreret materiálaid rievttes vuogi mielde , eai ge leat sáhttán čállit hobehanreivviid ja listtuid luoikkaheddjiide . 1 Dát lea dagahan ahte deaŧalaš sámi beroštumit leat vajálduvvan dán čielggadusas . 1 Dát lea dagahan ahte dan ekonomiijavuogádaga ovddideami ja daid bargovugiid ja dárkkástemiid , mat das čuvvot , leat ferten dahkat go leat čuožžilan heahtedilit . 1 Dát lea dagahan ahte buot oassálastit leat ferten geahččalit ja meaddit . 1 Dát lea buot almmolaš doaimmaid ovddasvástádus , gč. kap. 5 . 1 Dát lea buorre sihke sidjiide ja riikii , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Dát lea buorre muitalus borramušas , man buvttadeamis váldet vuhtii elliid ja luonddu . 1 Dát lea bargu maid ferte geahččat guhkit áiggi perspektiivvas daid rievdamiid ektui mat dáhpáhuvvet dálá sámi servodagas . 1 Dát lea baicce dagahan ahte juolludusrámmat leat uhccon eaige sturron , nugo lei vurdojuvvon go Sámediggi váddii badjelasas doaibmabijuid ja ásahusaid hálddašeami . 1 Dát lea ain áibbas amas jurdda Deanus . 1 Dát lea Tretnes mielas deaŧalaš áŋgiruššan , muhto guhkkin eret doarvái . 1 Dát lea Sámi oahpahusráđi barggu joatkka . Bargu sisttisdoallá ee jorgalanbálkkáid , čállibálkkáid ja buvttadandoarjaga merošteami njuolggadusaid . 1 Dát lea Sámedikki oainnu mielde hui mávssolaš sámi álbmogii , ja lea deaŧalaš láhčit diliid nu ahte dán doaimma sáhttá bisuhit ja ovddidit . 1 Dát lea Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš ráđđádallamiid čađahanvugiid vuođđun . 1 Dát lea Sámedikki 2005 jahkedieđáhusa čuovvoleapmi . 1 Dát lea Sámediggeráđi vuođđu go oahpahusa ja oahpu politihkka galgá hábmejuvvot ja johtuibiddjot . 1 Dát lea Stuoradiggedieđáhus biepmu , eanandoalu , vuovddi , boazodoalu , giliealáhusaid , máhtu , innovašuvnna ja guovllupolitihka birra , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Dát lea 5 % njiedjan . 1 Dát lea 4,5 milj. ruvnno lasáhus 2006/2007 boazodoallošiehtadusa ektui . 1 Dát lea 33 proseantta lassáneapmi 2001 sámediggeválgga rájes . 1 Dát lea 24 eambbo go Sámedikki jagi 2001 rahpamis . 1 Dát lea 2,5 miljon ruvnno unnit dán jagi boazodoallošiehtadusa ektui . 1 Dát lea 2,1 miljon ruvnno unnit 2006 reviderejuvvon bušeahta ektui . 1 Dát lea 15 miljovnna kruvnnu eanet go jagi 2010 salderejuvvon bušeahtta , olahan dihtii našunála ulbmiliid ahte hálddašit suodjalussuorggi kulturmuittuid ovdal jagi 2020 . 1 Dát lea 100 000 rudnosaš lassáneapmi ovddit jagi ektui . 1 Dát lea 1 proseantačuokkis vuollelat go meroštallon 2007 Nationálabušeahtas . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte minerálaláhkaevttohus mudde minerálaoamasteami ja - ávkkástallama , vaikke vel evttohus ii sihkkarastte doarvái suodjaleami sámi vuoigatvuođaide sisabahkkema oktavuođas , oassálastima mearrádusproseassaide ja ávkki roggama oktavuođas . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte lea stuorra dárbu dutkat ja duođaštit báhtareaddjijohtolaga Divttasvuona rastá . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte Sámedikkis lea ovddasvástádus das ahte atnit ollislaš fuola buot guoskevaš sámi beroštusain go meannuda mineráladoaimmaid , álbmotriekti lea oassi sámi guovlluid mineráladoaimmaid rámmas . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte Sámediggi árjjalaččat ferte sihkkarastit sámi kultuvrra luondduvuđđosa , ja fuolahit sámi eana- ja resursavuoigatvuođaid álbmotrievtti , siskkáldas rievtti , historjjálaš vuoigatvuođaid , ja sámi riekteáddejumi ja geavaheami vuođul . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte Sámediggi ferte ráhkadit šiehtadallanmálle mii čielggada guđe láhkai šiehtadallamat galget dahkkojuvvot ja mii dat galgá leat mielde vejolaš šiehtadusain . 1 Dát lahtut oaivvildit ahte Sámediggi ferte ráhkadit ollislaš rámmaid daidda mineráladoaimmaide mat čađahuvvojit sámi árbevirolaš guovlluin , mat maid bidjet etihkalaš standárddaid Sámedikki minerálapolitihkkii . 1 Dát lahtut mearkkašit ahte livččii buorre jus Sámediggi livččii buorebut ovddastuvvon , sihke evttohusaid dáfus ja rabasvuođa ja iešguđet birrasiid huksejeaddji searvvaheami dáfus . Dát lahtut mearkkašit danne ahte dát čuokkis mearkkaša Sámediggái ahte dáid jahkásaš čoahkkimiin politihkalaš ja hálddahuslaš dásis lea ovdamunni go opposišuvdna váldojuvvo mielde ja searvá dáidda čoahkkimiidda , vai dainna lágiin sihkkarasto buoret ovddastus . 1 Dát lahtut gávnnahit ahte láhka nu mo dat lea dál , ii atte ovttasbargovuođu minerálavuđot ealáhusovddideapmái árbevirolaš sámi guovlluin . 1 Dát lahtut gávnnahit ahte láhka ii ollašuhte stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui eai ge sii sáhte mieđihit minerálaláhkii , ja ahte Sámediggi dán vuođul ii ge sáhte mieđihit daidda doaimmaide maid láhkaevttohus áiggošii muddet . 1 Dát kápihttal dahká maiddái áigeguovdilin sosiála ja kultuvrralaš konteavstta maid statistihkka čuvgeha . 1 Dát kápihttal addá oppalašgeahčastaga NRK Sámi Radio ( tv ja radio ) , Radio Norge ja P 4 obbalaš sáddenduovdagiin . Lassin oaidnit vel man ollu NRK Sámi Radio fálaldagain leat geahččit ja guldaleaddjit . 1 Dát kursa lea rabas eará studeanttaide ge . May-Synnøve Trosten , Berit Kristine Andersen Guvsám og Brita Iren Thomasson . 1 Dát kulturmuittut eai lean dattetge doarvái vuođđun vuosttaldit plánaid . 1 Dát konvenšuvnnat máinnašuvvojit vuolábealde . 1 Dát konvenšuvdna loahpahuvvui cuoŋománu 30. b. 2005 , ja dál leat Ruoŧain šiehtadallamat ođđa guohtonkonvenšuvnna hárrái . 1 Dát konferánsa lágiduvvui 2009:s Romssas , man Sámediggi lei mielde lágideamen . 1 Dát kantuvrrat rahčet heajos doaibmaekonomiija geažil . 1 Dát jáhkkimis leat čađahuvvon jagi 2002 njukčamánu loahpas . 1 Dát jurddašeapmi lei mielde báidnimin dan politihka man almmolaš eiseválddit čađahedje , vrd. kap. 2 . 1 Dát jurdda lea sámiid iežaset háliidusa mielde , ja dan berrešedje eiseválddit čuovvolit . 1 Dát juolludusat leat ovdal addojuvvon reviderejuvvon stáhtabušeahta bokte , ja danne eai leat váldojuvvon mielde dán jagáš Sámedikki dábálaš bušeahtas . 1 Dát juolludus ovttas daiguin ruđaiguin maid Suoma ja Ruoŧa beale sámedikkit juolludit , mannet Sámi giellalávdegotti doaibmagoluide . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun ja lea máksojuvvon njuolgga váikkuhangaskaoapmepoastta 801 bokte . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun ja lea máksojuvvon njuolgga váikkuhangaskaoapmepoastta 205 bokte . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun ja lea máksojuvvon njuolgga váikkuhangaskaoapmepoastta 150 bokte . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun ja lea máksojuvvon . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun ja lea juolluduvvon njuolgga váikkuhangaskaoapmepoastta 400 bokte . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun SNPL poasttas . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon dienasin poasttas sierra prošeavttat , Divvun . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon dienasin ja lea máksojuvvon njuolga váikkuhangaskaoapmepoasttas 801 . 1 Dát juolludus lea fievrriduvvon dienasin ja lea máksojuvvon njuolga váikkuhangaskaoapmepoasttas 205 . 1 Dát juolludus galgá vuosttažettiin mannat sámi ja ruošša eamiálbmotovddasteddjiide . 1 Dát juolludus doalahuwui 1993:s. 1994 várás evttohuvvo 1,25 milj. kruvdnosaš lassijuolludus go Sámediggi atná dehálažžan ahte ovddidanguovddáš beassá geavahit áiggi stádásmahttit iežas doaimma . 1 Dát juolludus doaivumis gokčá investerengoluid , váikke vel dárbbut eai leat vuos áibbas cielgasat . Jos rámma jotkojuvvo seamma dásis go dán jagi , de luvvojuvvošedje 2001:s veahá ruđat . 1 Dát juolludus doaivumis gokčá investerengolahusaid , váikke vel dárbbut eai leat vuos áibbas cielgasat . Jos rámma jotkojuvvo seamma dásis go dán jagi , de luvvojuvvošedje 2001:s veahá ruđat . 1 Dát journalista guovttos leaba čalmmustuhttán mánáid dili . 1 Dát jorgalanbargu navdojuvvo ádjánit logi jagi . 1 Dát johtolat lei hui stuorra geahččalus báikkálaš servodahkii . 1 Dát joavku lea unni , ja ovddasta áidna nuortalaš / skoaltalaš kulturguoddi Norggas . 1 Dát joavku galgá buktit árvvoštallamiiddis buori áiggis ovdal go 2007/2008 boazodoallošiehtadallamat álget . 1 Dát jienastanvuohki lea dušše válggain . 1 Dát jearahallan lea čállon 2007 ođđajagimánus . 1 Dát iskkadeamit čájehit ahte balddihahtti ollu sápmelaččat dovdet vealaheami sin sámi duogáža geazil . 1 Dát ii sáhtte leat hehttehussan dasa ahte boazodoalus sáhttet omd. siiddat čuoččuhit erenoamáš rivttiid lassin dasa mii lágas daddjo . 1 Dát ii sáhte leat riekta . " 1 Dát ii sáhte iešalddis leat hehttehussan dasa ahte láhkaaddima rámmat heivehuvvojit politihkalaš oainnuide ja riektepolitihkalaš ovdáneapmái . 1 Dát ii soaba oktii álbmotrivttiin , ja ILO áššedovdilávdegoddi lea fuomášuhttán Norgga eiseválddiide ahte dat leat rihkkon iežaset álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid . 1 Dát ii mielddisbuvtte náittusvuođa raššudeami , muhto dan nanosmahttima . 1 Dát ii mearkkaš dattetge dan ahte Sámedikkis maid ii livčče munni buoridit siskkáldas bearráigeahču , ja revišuvdnaortnega ja bearráigeahččanlávdegotti bargoeavttut berrejit buoriduvvot . 1 Dát ii mearkkaš dan ahte buot Sámedikki áirasat leat gaskaneaset ovttamielalaččat , muhto ahte vuođđun daid mearrádusaide mat dahkkojuvvojit lea politihkalaš proseassa . 1 Dát ii mearkkaš ahte maŋimuš namuhuvvon guovllut adnojit luvvejuvvon boazodoaluss dahje eai leat dasa mávssolaččat . 1 Dát ii mearkkaš ahte dáža kultuvra ja dáža árbevierut eai šat adnojuvvo árvvus . 1 Dát ii mange ládje čuovvoluvvon ja álbmotskuvllas doaimmai ain dáruiduhttinnjuolggadus 1898 ' rájes . 1 Dát ii leat čuovvoluvvon maŋŋágo Sámediggi válddii badjelasas hálddašanovddasvástádusa . 1 Dát ii leat vuostálasvuođaid haga , danne dát ášši lea midjiide nu deaŧalaš . 1 Dát ii leat vejolaš jos Sámediggi ii várre dohkálaččat resurssaid jahkásaččat buvttadeapmái . 1 Dát ii leat riekta dulkon , ja Sámediggi lea 21.05.99 reivves Oppalašsáddehatráđđái čujuhan dan . 1 Dát ii leat movtge ovdánan ovddit áiggiid ektui . 1 Dát ii leat liikká doarvái ovttadássásašvuođa čalmmiiguin , jus mearrádusat geavatlaččat hehttejit ovttadássásašvuođa sohkabeliid gaskka . 1 Dát ii leat kultuvrralaččat guoddinana ja lea okta dain stuorámus áitagiin min oktasaš kulturárbái . 1 Dát ii leat dáhpáhuvvan goassige ovdal . 1 Dát ii leat dáhpáhuvvan . 1 Dát ii leat dušše lohpádusa ođđa rihkkun boastta beales , muhto dat goarida maiddái distrivttaid mii iešalddis lea áittan ássamii distirvttain . 1 Dát ii leat dušše boazodoalu ektui , muhto maiddái dan ektui ahte ásahit deponiija ruvkedoaimma bázahusaide vutnii nugo Fálesnuoris , mii daguha eanet nuoskkideapmi ja dainna lágiin áitá mearrasámi guolástemiid . 1 Dát ii leat dohkálaš ja dat njulgestaga hehtte áirasiid dahkamis dan barggu maid sii leat válljejuvvon dahkat Sámedikkis . 1 Dát ii leat dohkálaš dilli . 1 Dát ii leat dohkálaš . 1 Dát ii leat dohkálaš , mii lea dovddahuvvon máŋgii . 1 Dát ii leat doarvái . 1 Dát ii leat dattetge čađahuvvon geavadis . 1 Dát ii leat dat seamma go čuoččuhit ahte dát kursa lea iešsoardimiid eastadanbargu . 1 Dát ii leat boahtán nuvttá , ja ollu bargu lea dagakeahttá . 1 Dát ii leat , nugo Departemeanta diehtá , leamaš Sámelávdegotti áigumuš . 1 Dát ii lean váttisvuohtan , go váhnemat háliidedje ahte mánát galge oažžut oahpahusa eatnigillii . 1 Dát ii lean vissa nu álki , go guokte jagi maŋŋel gáibidii fas ráđđi ahte bargu galggai gárvvistuvvot jođánit . 1 Dát ii heive oktii dainna maid láhkateaksta dadjá . 1 Dát ii guoská dušše ekonomalaš gaskaomiide , muhto maiddái biras- ja resursapolitihka ektui , biebmopolitihkalaš doai ­bmabijuid deattuhettiin , ealáhusovdánahttima ja opmodat- ja ássanpolitihka vuoruhettiin . 1 Dát ii guoskka dušše prošeaktaruđaid juolludemiide , muhto maiddái dasa ahte Sámediggi lea eambbo aktiivvalaš dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusa heiveheamis ja sisdoalus . 1 Dát ii guoskka dušše olbmuide geat barget boazodoallohálddahusas , muhto maiddái eará hálddašanásahusain mat gieđahallet áššiid mat gusket boazodollui . 1 Dát ii guoskka davit Nordlándda hálddašanguvlui gos ovttasbargu diđoštemiid juogadeapmi ii oro doaibmamin nu bures go lei berret . 1 Dát ii guoskka dattetge hállamii virgehasaide geat leat doaimmas orgána kontuvrra olggobealde . 1 Dát ii guoskka daid oahpponeavvuide mat leat olámuttos dušše interneahtas . 1 Dát ii guoskka daid oahpponeavvuide mat leat olámuttos dušše interneahtas 1 Dát ii geatnegahte dušše din , muhto maiddái norgga stáhta ja Sámediggi . 1 Dát ii galgga lága hámi mielde dušše ráddjejuvvot sámi guovlluide . 1 Dát ii gal lihkostuvvan nu bures . 1 Dát ii dávistan dološ vuohkái movt ávkkástallat resurssaiguin , ja seammás lei dárbu háhkat biepmu . 1 Dát ii dávis namuhuvvon 27. artihkkalii ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnnas ja ILO 169 mearrádusaide čađahit konsultašuvnnaid . 1 Dát ii dattege gusto dak kár opmodagaide ja ráddjejuvvon vuoigatvuođaide opmoda gain , mat leat čuldojuvvon almmolaš juohkogávppi bokte ja mat leat biddjojuvvon huksenguovlun plánain plána- ja huksenlága mielde , dahje čuldojuvvon duktasajiide maidda lea huksejuvvon . 1 Dát ii boađe oidnosii govvosis 1 mii čájeha jagi 2006 netto doaibmagoluid - juohke suorggi oasi . 1 Dát ii almmatge hehtte Sámi allaskuvlla hukset hárjehallanovttasbargošiehtadusaid rastá riikkarájiid . 1 Dát iešguđetge doaimmat sámegiela várás leat hábmejuvvon iešguđetge sektorsurggiin eaige leat báljo oppanasiige gehččojuvvon ovttas . 1 Dát hástalusat leat erenoamážit lassánan oljo- ja gássasuorggi doaimma oktavuođas , muhto maiddái minerálaid roggama ja meahccehoitu oktavuođas . 1 Dát hástalusat leat eanet go dušše dulkabálvalus . 1 Dát hástalusat dagahit ahte vaikko boanddain leat buorit ideat lassiealáhusaid hárrái , de ii leat nu gallis áigi ja ekonomiija duohtan dahkat idéaid . 1 Dát hástalivččii daid sámi nuoraid ohcat , geaidda lea váttis loaktit eará gymnásain . 1 Dát hámuhus deattasta ahte olmmošvuoigatvuođakonvenšuvnnain mat eai inkorporerejuvvo 11 , galget adnojuvvot hui dettolaš riektegáldun . 1 Dát hálddašeapmi váldá vuolggasaji das ahte gonagasreabbát lea resursa mii lea gáržžet leavvan . 1 Dát háhkanvuođus ovdeha ahte lea dáhpáhuvvan dihto geavaheapmi , ahte geavaheapmi lea dáhpáhuvvan guhkes áiggi , ja ahte dat lea dáhpáhuvvan buori oskkus . 1 Dát historjjálaš ja vuosttaš Sámiparlamentarihkkárkonferánsa , mas leat Suoma , Norgga ja Ruoŧa beale Sámedikkiid áirasat ja Ruošša sámiid ovddasteaddjit , čoahkkanan Johkamohkkái guovvamánu 24. beaivvi 2005 : 1 Dát heittot gierdu ii boatkan ovdal go boazodoalu bonddiid lohku unnu , seammás go boazolohku boahtá govttolaš dássái . 1 Dát heađušta duohtavuođas Sámedikki politihkalaš arenan . 1 Dát han muđui lea juoga maid buot erenoamášoahpaheaddjit leat vásihan . 1 Dát han livččii boares dáruiduhttinsuttuid geardduheapmin . » 1 Dát han lea ge sámiid givrodahkan . Mis lea stuorra máŋggaláganvuohta ja lea deaŧalaš ahte earát bohtet dovdat sámi máŋggaláganvuođa . 1 Dát gáredeapmi oidno maiddái norgalaš láhkamearrádusain . 1 Dát gálggat leat deaŧalaš reaiddut giellabarggus go galgá ipmirdit ja geavahit giela ain eanet iešguđetlágan ja gáibideaddji oktavuođain . 1 Dát gájui sámi mánáidgárddi álggaheami . 1 Dát gáibádusat biddjojit juohke oahpaheaddjeoahppoinstitušuvdnii miehtá riikka . 1 Dát gáibádus lea leamaš juo máŋga jagi ja dasa lea leamaš doarespolithkalaš ovttamielalašvuohta Sámedikkis . 1 Dát gáibidii áige-bihttáspealu maid vuosttaš- , nubbe- ja goalmmátluohkálaččat eai máhttán čuovvut . 1 Dát gáibida čielga ja guhkitáiggi áŋgiruššama olles organisašuvnnas . Dás ferte atnit vuođđun ahte buot bargit ja buot politihkkárat doibmet diehtojuohkinmielbargin , ja dat mearkkaša juohkehaš čalmmustahttá dan diehtojuohkin- ja bagadallanovddasvástádusa mii sus lea vuogádagas . 1 Dát gáibida áššálaš ja govttolaš movttiidahttin- ja bagadallanfálaldaga ovttasráđiid ealáhusa organisašuvnnain . 1 Dát gáibida viiddis ja girjás doaibmabijuid máŋgga suorggis – doaibmabijuid mat guoskkahit olu bealálaččaid . 1 Dát gáibida sakka buori máškitvuođa ja gulahallama Riikkavárjalusa ja boazodolliid gaskkas . 1 Dát gáibida ollu klássaoahpaheaddjis , ja eaktuda ahte oahpaheaddji oažžu dárbbašlaš doarjaga ja oahpu . 1 Dát gáibida nana áŋgiruššama sámi servodagas alddis , sámi ásahusain , Sámedikkis ja stáhta eiseválddiin . 1 Dát gáibida nana diehtodási politihkkáriid ja eiseválddiid gaskkas , boazodoalu iešguđet beliid birra ja nuppástuhttinproseassaid ja sivvadilálašvuođaid ektui . 1 Dát gáibida máŋggabeallásaš áŋgiruššama ja heivehuvvon johtaluspolitihka mas johtaluspolitihka iešguđetlágan beliid ferte heivehit oktii . 1 Dát gáibida ahte stáhtas leat dieđut dan birra movt sámepolitihkka čađahuvvo báikkálaččat ja regiovnnaid dásis . 1 Dát gáibida ahte politihkkárat ja eiseválddit máhttet ollu boazodoalu guđege beliid birra , nuppástusproseassaid birra ja áššiid gittalasvuođa birra . 1 Dát gáibida ahte boazodoalu árbevierut bearašealáhussan deattuhuvvojit ja ahte boazodoalu eatnamat sihkkarastojuvvojit . 1 Dát gáibida ahte Sámedikki ekonomiija ja resurssat nannejuvvojit mealgadit . 1 Dát gáhčče dasto eret jienastuslogus danin go lei váilevaš ovttastahttin elektruvnnalaš jienastuslogus ja suohkaniid jienastusloguin . 1 Dát gymnása ii berre leat rabas dušše sápmelaččaide , muhto buohkaide geat háliidit oahppat sámegiela , kultuvrra ja historjjá . 1 Dát gusto čuovvovaš institušuvnnaide ( vuoruhuvvon ortnegis ) : Saemien Sijte Snoases , Várjjat Sámi Musea Unjárggas , Ája Sámi Guovddáš Gáivuonas , Sijti Jarnge Aarbortes , Sámi Dáiddáguovddáš Kárášjogas , Várdobáiki Mátta-Romssas ja Ofuohtas . 1 Dát gusto vaikko doarjjaáigodagas oaččut bargoaddis olles bálkká . 1 Dát gusto sihke ođđa lávdegotti nammadeapmái máddelis Finnmárkku ja lávdegotti barggu čuovvoleapmái Finnmárkkus . 1 Dát gusto sihke oahppi skuvliiálgimii , skuvlamolsumii ja go son sirdá ođđa oahpahusdássái . 1 Dát gusto sihke dan áššis , ahte gili eará olbmot galget čuldojuvvot eret Njávdángoržži nuohttebivddus , ja dan áššis , ahte guovllu boazodolliid vuoigatvuohta jođihit boazodoalu galgá ráddjejuvvot , nugo SVL árvala . 1 Dát gusto ovdamearkka dihtii njuolggadusaide válgabiirriid ja mandáhttajuogu birra . 1 Dát gusto ovdamearkka dihtii boarrásiidfuolahussii . 1 Dát gusto ovdamearkan njuolggadusaid válgabiirriid , mandáhttajuogu ja sámi jienastuslogus čuožžuma eavttuid birra . 1 Dát gusto oppalaččat buot gieldda areálaplánaid gaskavuhtii . 1 Dát gusto maiddái áhččeearrái . 1 Dát gusto maiddái guolásteapmái sámi ássanguovlluin . 1 Dát gusto maiddái doaibmabijuide gielddain / guovlluin olggobealde sámi giela hálddahanguovllu . 1 Dát gusto maiddái dalle jus báhcán bealli ii deavdde § 9 vuosttaš láđđasa eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 1 Dát gusto maiddái Sámi parlamentáralaš ráđđái . 1 Dát gusto maiddái Selbui gos sámi kulturmuittut leat uhccán guorahallojuvvon . 1 Dát gusto erenoamážit gaskavuhtii eanemus mihtilmas sámi guovlluid ja guovlluid gaskkas mat leat ođđasislihkkanproseassas . 1 Dát gusto erenoamážit eamiálbmotáššiide , muhto maiddái eará áššiide main lea beroštupmi sámepolitihkas , dán vuolde maiddái nissoniid ja mánáid dilli . 1 Dát gusto earret eará ILO-soahpamuššii nr. 169 . 1 Dát gusto dieđusge maiddái geatnegasvuođaide mat Norggas leat sámi veahkadahkii . 1 Dát gusto buot dieđiheami ja gearggusvuođa vuogádagaid beliide . 1 Dát gusto beroškeahttá das ahte guoskkaš go árvvoštallan plánadulkomii vai ollistuvvon hálddašanárvvoštallamii , vai goappašagaide . 1 Dát gusto Sámedikki válggaide , ekonomalaš doarjagiid juohkimii ja ovddasteddjiid nammadeapmái iešguđetlágan almmolaš orgánaide . 1 Dát gusto Sámedikki oahpahusossodaga hálddahussii , skuvlla gelbbolašvuođaloktemii ja Sámi allaskuvlla nannemii . 1 Dát guovttos dušše muitaleigga maid leigga gullan earáin . 1 Dát guovttis leaba Pawnee- indianár , profesora Larry EchoHawk ja cherokee- indianár , jurista Kimberly Tehee . 1 Dát guovlu lea historjálaččat oassi Tibehtas , ja fárreheamis šattašedje dramáhtalaš váikkuhusat Tibehtii ja namuhuvvon guovllu álgoálbmogiidda . 1 Dát guovllut leat maiddái heivvolaččat bieggafámu várás go doppe leat bieggaresurssat ja guovllut gos juo leat dahkkojuvvon lihkahallamat . 1 Dát guovllut leat hui dehálaččat didjiide geat orrubehtet dáppe . 1 Dát guovllut leat hui deatŧalaččat boazodollui , ja 1996 rájes ii leat leamaš makkárge soahpamuš suodjalusa ja boazodoalu gaskka guovllu birra . 1 Dát guovllut leat dehálaš resurssat sámegiela ovdáneapmái Norggas . 1 Dát guovllut han leat massán ollu sin oamastuvvon vuoigatvuođain . 1 Dát guovddážat leat álggahuvvon báikkálaččat , ja jurdda ásaheami duogábealde lea leamaš dárbu čohkket resurssaid ja cegget giellaarenaid . 1 Dát guossebáikkit doibmet dakkár báikin gos báikkálaččat gaskkustuvvo sámi kultuvra ja historjá , muhto daid lea váttis gohčodit kulturguovddážin dahje báikkálaš sámi deaivvadanbáikin . 1 Dát guoská álgoálggus guovlluide Finnmárkkus , Romssas , Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas , ja vel gielddain Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros Lulli-Trøndelágas , Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal gielddain Hedmárkku fylkkas ja Surnadal ja Rindal gielddain Møre og Romsdal fylkkas . 1 Dát guoská áinnas stáhta ásahusaide našunála , regionála ja báikkálaš dásis . 1 Dát guoská várra erenoamážit Ája guovddážii mii lea viehka guhká leamaš Sámedikki bušeahtas . 1 Dát guoská válgačađaheami áigemeriid muddema , mearrideames vejolašvuođa jienastit suoidnemánu 1. beaivvi rájes gitta dassážii go ovdalgihtii jienasteapmi álgá borgemánu 10. beaivvi ja njuolggadusat válgaáicama birra . 1 Dát guoská vuosttažettiin daidda fágaeiseválddiide , mat fuolahit areálaberoštusaid . 1 Dát guoská vuosttamuččat Finnmárkui , mii lea dat guovlu , oktanis Guoládagain , gos gávdnojit atlánttalaš luondduluosaid eallinnávccalaččamus máddodagat mat oppalohkái leat šlája viidánusguovllus . 1 Dát guoská vel ealáhusaide mat leat dehálaččat sámi ássamii ja sámi kultuvrii ja vel boazodollui . 1 Dát guoská vel 1992 konvenšuvdnii biologalaš máŋggabealátvuođa birra , ja ILO-konvenšuvdnii nr. 169 eamiálbmotvuoigatvuođaid birra . 1 Dát guoská sámediggeválggaide , boazodollui ja sámegieloahpahussii mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 Dát guoská sihke áigegeavaheapmái ja reivve hápmái Oslo universitehtii . 1 Dát guoská sihke sámi giellalága doaibmaguvlui ja guovlluide mat leat olggobealde doaibmaguovllu . 1 Dát guoská sihke sámi ealáhusaide ja sámi kulturmuittuide ja kulturbirrasiidda . 1 Dát guoská sihke stáhta orgánaid ja suohkaniid hálddašansurggiide . 1 Dát guoská sihke riddoguovlluide ja siseatnamii . 1 Dát guoská sihke prentejuvvon ja digitála oahpponeavvuide . 1 Dát guoská sihke plánaid ráhkadeapmái ja sierralohpeáššiid mearrideapmái . 1 Dát guoská sihke juridihkalaš ja ekonomalaš áššiide . 1 Dát guoská sihke iešmearridanvuoigatvuhtii ja vuoigatvuođaide sámi guovlluid luondduriggodagaide . 1 Dát guoská sihke iešguđet ortnegiid ekonomalaš rámmaid mearrideapmái ja iešguđet ekonomalaš váikkuhangaskaomiid mihttomeriide . 1 Dát guoská sihke guhkesáiggi areálageavaheapmái , surggiid doibmii ja gielddaid plánadárbbuid árvvoštallamii válgaáigodagas . 1 Dát guoská sihke gieldda , fylkkagieldda ja stáhta etáhtaide . 1 Dát guoská sihke eastádeapmái , dikšui ja suodjalussii maŋŋágo sii leat beassan ruoktot ásahusas , ja ođđa doaibmabijuide daid dárbbuid vuođul mat čuožžilit . 1 Dát guoská sihke diehtojuohkimii ja dasa ahte hukset viidáseappot daid lohkanfálaldagaid mat juo gávdnojit ja mat gávdnojit eará oahpahusinstitušuvnnain , mat gusket guđege etáhta erenoamáš oahpposuorgái , Muhto dás lea maid sáhka ásaheames sierra fálaldagaid allaskuvlii . 1 Dát guoská sihke biodiversitehttaprojektii ja dearvvasvuođa- / birasprojektii Ruoššas . 1 Dát guoská sihke biergo- ja mielkebuvttadeapmái . 1 Dát guoská sihke barggaheaddji , buohccindieđihuvvon , buohccidieđiheaddji ja NAV . 1 Dát guoská rámmaeavttuide nugo boazolohkui , guohtunáiggiide ja guohtungeavaheapmái . 1 Dát guoská ovdamearkka dihtii dárbbašlaš navigašuvdnainstallašuvnnaid huksemii fanasjohtolagaid guora , jus gielda ii leat dahkan mearrádusaid dan birra . 1 Dát guoská omd. sápmelaččaide lullisámi guovllus , gávpogiin ja stuorát báikegottiin . 1 Dát guoská omd. stuorra bálkkážiidda illustrerejeaddjiide , govvideddjiide ja vuoigatvuođaoamasteddjiide . 1 Dát guoská ollislaš oahpahusdilálašvuhtii vuođđo- ja joatkkaskuvllas . 1 Dát guoská njuolggadusaid , almmuhusaid ja skoviid jorgaleapmái sámegillii , riektái oažžut vástádusa sámegillii , viididuvvon riektái geavahit sámegiela rievtti ovddas , viiddiduvvon riektái geavahit sámegiela dearvvašvuođa- ja sosialsuorggis , individuála girkolaš bálvalusaide sámegillii , vuoigatvuhtii oažžut oahppovirgelobi ja vuoigatvuhtii oažžut sámegieloahpahusa . 1 Dát guoská mearridit rájáid gaskal boazoguovlluid , orohagaid , siiddaid , ja guohtonáiggiid ja boazologu . 1 Dát guoská maiddái sámi ássanguovlluid guolásteapmái . 1 Dát guoská maiddái sámi servodahkii . 1 Dát guoská maiddái stáhta ovddasvástádussii dohkálaš resurssaid juohkimii bargat doaimmaiguin albmaláhkai . 1 Dát guoská maiddái ođđa šlájaid hálddašeapmái nugo gonagasreappá hálddašeapmái . 1 Dát guoská maiddái mearrádusaide dakkár čadni areálaplánaid oktavuođas , main sáhttá leat viidáset doaibmaviidodat go dain doaibmabijuin , mat gullet ohcangeatnegasvuhtii . 1 Dát guoská maiddái lihkahallamiidda Blåtind báhčin- ja hárjehallanšillju juo ásahuvvon oasis . 1 Dát guoská maiddái jurdagii mii nanne miellahttu lágaid barggu rekrutteremis , oahpahusas , ja muđui eará huksemiidda . 1 Dát guoská maiddái go eará norgga eiseválddit ovddalgihtii leat máksán supmi olgoriikkalaš bálvaluslágideaddjái . 1 Dát guoská maiddái geahččalanroggamii ja sullasaš registrerenvugiide . 1 Dát guoská maiddái geahttalandoibmii . 1 Dát guoská maiddái eamiálbmotdoaimmaid ruhtadeapmái . 1 Dát guoská maiddái eamiálbmogiid fárrui váldimii ja singuin gulahallamii . 1 Dát guoská maiddái ealáhuseallima investerejeaddjiide . 1 Dát guoská maiddái doaibmabijuide maidda ii dárbbaš ohcat lobi go dat meannuduvvojit eará lága vuođul . 1 Dát guoská maiddái doaibmabijuide maidda ii dárbbaš ohcat lobi dahje ii dárbbaš addit dieđu láhkaásahusa vuođul . 1 Dát guoská maiddái daidda ortnegiida maid Sámediggi hálddaša . 1 Dát guoská maiddái alrnrnolaš ja priváhtalaš sámi institušuvnnaide ja organisašuvnnaide . 1 Dát guoská maiddái Sámediggái . 1 Dát guoská maiddái Norgii riikkaidgaskasaš ovdagovvan eamiálbmot vuoigatvuohtabarggus ja muđui olmmošvuoigatvuođabarggus . 1 Dát guoská maiddái Finnmárkkuopmodahkii . 1 Dát guoská maiddái Akkasæter geaidnohuksemii , juste danne go Akkasætera geainnu huksen lea oassi Meavkke-Blåtind huksemis . 1 Dát guoská maiddái 2002-loguide , gos siskkit Lulli-Romssa suohkanat lea juhkkojuvvon oñña guvllolašjuohkimiid mielde . 1 Dát guoská maid sámi álbmogii gullevaš bálvalusaide . 1 Dát guoská maid dieđáhusa konkrehta evttohusaide , omd. ahte olmmošvuoigatvuođa neahttasajiin ja interneahttadieđuin mánáide ja nuoraide gozihuvvo eamiálbmotperspektiiva . 4 . 1 Dát guoská maid dieđáhusa konkrehta evttohusaide , omd. ahte olmmošvuoigatvuođa neahttasajiin ja interneahttadieđuin mánáide ja nuoraide gozihuvvo eamiálbmotperspektiiva . 1 Dát guoská maid daidda lobiide minerálalága vuođul , maid minerálahálddašandirektoráhta lea árvvoštallan finnmárkkulága vuođul . 1 Dát guoská láhkamearrádusaide álbmotrievtti , konsultašuvdnamearrádusa ja suodjaluvvon guovllluid hálddašanválddi birra . 1 Dát guoská luossabivdui . 1 Dát guoská iešalddis sihke resurssaide eatnama alde ja vuolde ja mariidnaresurssaide . 1 Dát guoská iešalddis guovlluide Finnmárkkus , Romssas , Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas , ja maiddái Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros nammasaš suohkaniidda Mátta-Trøndelága fylkkas , Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal nammasaš suohkaniidda Hedemárkku fylkkas ja Surnadal ja Rindal nammasaš suohkaniidda Møre ja Romsdála fylkkas . 1 Dát guoská gávttiide , dujiide main lea sámi ornamentihkka , sámi mytologiijai , luohtái ja sullasaččaide . 1 Dát guoská gažaldagaide siskkáldas hálddašeami birra valljodagaid organiserema ja geavaheami , ja gaskavuođat olgguldas dilálašvuođaide , ja earenoamážiid vuhtiiváldimis ealáhusa areálaid beroštumiid ja dárbbuid . 1 Dát guoská erenomážit čalmmustit lakta gaskal ealáhusovddideami ja kultuvrra ja kultuvrra iežas návccaid ealáhusovddideapmai 4. 4.3.1 Sámi beroštumit Bargu sámi gažaldagain leat čatnon ovttasbargošiehtadussii gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana . 1 Dát guoská erenomážit daid áššiin mat njuolga gusket sámi ealáhusaide , nugo boazodoallu . 1 Dát guoská erenoamážit sámegielat bargiide ja váilevaš dulkkaide dearvvašvuođasuorggis . 1 Dát guoská erenoamážit sidjiide geat dihtet ahte sis ii leat vejolašvuohta jienastit dábálaš ovdagihtii jienastanáigodagas . 1 Dát guoská erenoamážit nieiddaide , ja dearvvašvuođa suorggi dáfus sihke nieiddaide ja bártniide . 1 Dát guoská erenoamážit nieiddaide , ja dearvvašvuoña suorggi dáfus sihke nieiddaide ja bártniide . 1 Dát guoská erenoamážit minerálaealáhusa dárbbuid ja eanaeaiggádiid beroštusaid gaskavuođaide . 1 Dát guoská erenoamážit lassánan fokusii dasa mo álgoálbmogat leat ávkkástallan biologalaš šláddjivuođain dološ vieruiduvvan ja ceavzilis geavaheami vuođul . 1 Dát guoská erenoamážit kap. 530 , poasta 70.5 Duodji juolludemiide . 1 Dát guoská erenoamážit juridihkalaš tear ­pmaide danne go dakkár barggus gáibáduvvo ahte olmmoš lea hirbmat deaivil . 1 Dát guoská erenoamážit guovlluide mat leat olggobealde giellahálddašanguovllu . 1 Dát guoská erenoamážit dalle go lea dárbu bidjat virgái prošeaktabargi 1 Dát guoská erenoamážit daidda areálaide mat dárbbašuvvojit sihkkarastit ceavzilis boazodoalu . 1 Dát guoská erenoamážit 19. kapihttalii Høgere utdanning og forskning i de samiske samfunn . 1 Dát guoská erenoamážit 19 . kapihttalii Høgere utdanning og forskning i de samiske samfunn . 1 Dát guoská ee. regiovnnalaš bissovašvuhtii ja davviguovllu ealáhusovdáneami veahkkedoaimmaid hálddašeapmái . 1 Dát guoská ee. aiddofal dakkár registariidda go Brønnøysundregistariidda , Álbmotregistarii , Stáhta kártalágádussii ( Norgesglasset ) , Primusii , Askeladdenii ja NAVii . 1 Dát guoská earret eará álbmotregistarii , Ovttadatregistarii Brønnøysunddas ja Stáhta kártadoaimmahaga registarii mas leat báikenamat ja adreassat . 1 Dát guoská earret eará vuoigatvuođaide geavahit éáhcegahéahagaid , eallVdearvvas muoraid , fuodduid maid sáhttá bivdit , bivdit guliid jávrriin ja éáhcadagain , ja earret eará daid vuoigatvuođaid mat gullet eananeaiggádiidda bákteruvke / ága olis . 1 Dát guoská earret eará sámi suodjaluvvon guovlluid hálddašangažaldahkii , mas Sámediggi lea bivdán ásahit sierra hálddašanstivrraid mearriduvvon suodjalanmearrádusaid hálddašeapmái ja mas Sámediggi maiddái nammada stivraovddasteddjiid . 1 Dát guoská earret eará sidjiide geat ofelaste ja muđui veahkehedje Norgga ja Ruošša soahteveagaid , ja maiddái sidjiide geat eaktodáhtolaččat eai diktán nasisttaid evakueret sin . 1 Dát guoská earret eará oktiiordnejuvvon areála- ja fievrridanplánemii , stuorát boatkankeahtes luonddu- ja olggustallanguovlluid plánemii gávpogiid ja čoahkkebáikkiid birra , oktiiordnejuvvon čáhceplánemii ja riddoavádatplánemii . 1 Dát guoská earret eará mánáidkonvenšuvnna 30. artihkkalii mii dál lea dahkkojuvvon oassin Norga lágain ja mii manná Norgga lágaid ovddabeallái . 1 Dát guoská earret eará hálddašeapmái ja ráhkadussii norgga riddodorskis , lagasvuođa- ja sorjavašvuođaprinsihppii gonagasreabbá hálddašeamis , areálageavahanriidduide gaskkal árbevirolaš vuotnaguolásteami ja 2008– 2009 1 Dát guoská earret eará go geavaha sáddo ja čievrra . Stivrrain galget leat uhcimusat čieža miellahtu , muhto guovllu juohke gielddas galgá leat uhcimusat okta stivralahttu . 1 Dát guoská earret eará go geavaha sáddo ja čievrra . 1 Dát guoská earret eará gaskavuhtii ovttaskasolbmuide , álbmoga iešguđet joavkkuide , organisašuvnnaide , ásahusaide , giliide ja earalágan organiserejuvvon servodagaide . 1 Dát guoská earret eará dan negatiivvalaš ovdáneapmái mii čuohcá uhcimus fatnasiid vejolašvuhtii bivdit guoli . 1 Dát guoská earret eará ILO-konvenšuvdnii nr. 169 . 1 Dát guoská earenoamážit nuoraide . 1 Dát guoská earenoamážit go possessiiva suffivssaid galgá sojahit persovnnaide ja loguide . 1 Dát guoská earenoamážit Vestlándda osiide , Agder / Telemárkui meahcceguovlluide ja Davvi-Norgii . 1 Dát guoská earenoamážit Kárášjot- ja Guovdageain-boazoguohtonguovlluide . 1 Dát guoská earenoamážit Beiarnhuksemii maid Statskraft SF lea plánemin , Oldereidhuksemii maid Salten kraftsamband lea plánemin ja Sundsfjordhuksemii maid Sjøfossen energi A / S lea plánemin . 1 Dát guoská ea.ea. dáidda beliide : 1 Dát guoská dávjá resursariggámus guovlluide stuorra johkagáttiin ja vuotnaguovlluin . 1 Dát guoská dieđusge goappašiid sohkabeliide , muhto dálá geavada geažil dát čuohcá mealgat eanet nissonolbmuide go almmáiolbmuide . 1 Dát guoská datte maiddái Finnmárkui gos dilli lea sakka girját go muhtomin orru leame . 1 Dát guoská dasa guđe deasttaid galgá deattuhit ja guđe gáibádusat galget leat ollašuhttojuvvon beroštuseanetlohkui go galgá vihkkedallat lea go vuođđu addit sierralobi . 1 Dát guoská dan jahkásaš doaibmadoarjagii mii juogaduvvo institušuvnnaide ja organisašuvnnaide . 1 Dát guoská dakkár demokráhtalaš vuođđoprinsihpaide go rabasvuhtii , ovddalgihtii vuorddehahttivuhtii ja mielváikkuheapmái , sihke ovttaskas olbmuide ja eiseválddiide . 1 Dát guoská daidda dáhpáhusaide go gielda ieš ii háliit rievdadit plánasisdoalu . 1 Dát guoská daid ohcanvuđot váikkuhangaskaomiide mat leat Sámedikki bušeahtas , muhto spiehkastahkan leat dat váikkuhangaskaoamit mat leat addojuvvon Sámediggeráđi ja Čoahkkinjođihangotti geavahussii . 1 Dát guoská daid gielddaide ja regiovnnaide gos leat čielga sámi beroštumit , ja muđui plánaáššiin mat gusket sámi álbmogii erenomážit . 1 Dát guoská báikáduvvon ( kárttavuđot ) dieđuide sihke plánaáššemeannudeamis ja huksenáššemeannudeamis . 1 Dát guoská buvttuidmeannudeapmái , olahahttivuohta telefovnna bakte ja čuovvoleames olbmuid geat ožžot dearvvašvuhtii guoski buvttuid . 1 Dát guoská buot ohppiide Norggas geat válljejit sámegiela vuosttaš- dahje nubbingiellan . 1 Dát guoská buot heahtediehtotelefovnnaide ( 110 , 112 , 113 ) . 1 Dát guoská buot gielddaide ja regiuvnnaide main lea sámi boazodoallu . 1 Dát guoská buot eará rikkis riikkaide earret USA:i mii ii leat mielde Kyotos . 1 Dát guoská boazodollui alccesis , muhto maiddái guovddáš eiseválddiide . 1 Dát guoská bieggamilloplánaide Finnmárkkus , Nordlánddas ja Mátta-Trøndelágas ja maiddái Setermoen báhčinšiljus , Ráissa álbmotmeahcis ja Nord-Kvaløya ja Rebbenesøy eanadatsuodjalusguovllus . 1 Dát guoská bargui regionála plánastrategiijain , regionála plánii oktan doaibmaprográmmain ja regionála plánamearrádussii . 1 Dát guoská Vuođđolága § 110a:ii ja ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna 27. artihkkalii . 1 Dát guoská Hápmira Joatkkaskuvlii mii oahpaha julevsámeqiela ja Grong ja Mosj0en Joatkkaskuvllaide mat oahpahit lUlli-sámegiela . 1 Dát guoskkašii maiddái virgái boazodoallohálddahusas . 1 Dát guoskkai sihke giella- , girjjálašvuođa- ja čállinoahpaheapmái . 1 Dát guoskkai hálddahuslaš ossodahkii oktan njeljiin kantuvrrain ( hálddahuskantuvrrain , protokollakantuvrrain , árbe- ja riektekantuvrrain ja arkiivakantuvrrain ) . 1 Dát guoskkai geavahanortnegii , riektečielggadeapmái ja rádjegeassimii , lassin árvvoštusaide boazodoallolága olis . 1 Dát guoskkai biibbalhistorjái , katekismussii ja moatti lohkangirjái . 1 Dát guorrasa muđui min álginjulggaštussii , mas mii dadjat ahte mii áigut leat mielde nannemin sámi mánáid filbmafálaldaga ja áŋgiruššat eanet dokumentáraiguin . 1 Dát guorrasa maiddái St. dieđáhussii 30(2004 – 2005 ) ja Stuorradiggedieđáhusa evttohussii . 1 Dát guolásteapmi , oktan luossabivdduin ja boazodoaluin , ledje ealáhusvuđđosa válddahagat . 1 Dát guolástanvuoigatvuohta gusto buot álbmotjoavkkuide . 1 Dát guolástanvuoigatvuohta guoská buot álbmotjoavkkuide . 1 Dát guokte soahpamušbeali leat vuođđudan guorahallanjoavkku sámi statistihka várás , mii galgá čađahit barggu . 1 Dát guokte ortnega galget ekonomalaččat giktalit boazodolliid heaitit ealáhusas ja vuovdit konsešuvnna stáhtii ja njuovvat buot bohccuid mat sis leat . 1 Dát guokte orgána galget leat iešrnearrideaddji orgánat . 1 Dát guokte hástalusa bohtet váikkuhit goabbat guoimmiska . 1 Dát guokte doarjjaoažžu leaba veahážiid mielde bargan ovddos guvlui ásahanstipeandda ja fágamátkkiid vehkiin . 1 Dát guokte dahje njeallje dássenmandáhta boađášedje lassin dálá 39 mandáhtii , ja dalle šattašedje oktiibuot 41 dahje 43 mandáhta . 1 Dát guoddu lea oktiidoallevaš Máhttodepartemeantta cealkámušain Skuvlagirjerádjoprográmma birra gos boahtá ovdan ahte skuvlagirjerádju galgá sajáiduvvat buorebut skuvlii . 1 Dát gullá ovdamearkka dihte vuolleahkahaččaide ja sápmelaččaide geat iešguđetlágán ákkaid dihte eai leat čálihan jienastuslohkui . 1 Dát gulahallan lea midjiide ođas ja mii leat hui duhtavaččat go beassat ovddidit oainnuideamet Sámediggái . 1 Dát gulahallan Sámedikkiin čuovvoluvvui jagi 2009 ge . 1 Dát gowiduwoge dalle bajábealde namuhuvvon áššis mas RHNAl~ " " almmá gulaskuddanvuoru lea ožžon ohcanvuoigatvuođa sullii 80 prosentii Finnmárkku fylkkas . 1 Dát govvida ahte ráđđehusas lea moderáhta linnjá , ja dáinna lágiin muhtun muddui miehtá Sámedikki oainnuide . 1 Dát govva muitala ollu ovdáneami birra mii dalle dáhpáhuvai Kárášjogas ; Buot gánddain lea dreassa , nieiddain fas lea gákti . 1 Dát govva lea muhtin gilvvavisttis , uvssas lea boazodoallooahpaheaddji Per Holm Varsi bárdni . 1 Dát govva lea Guovdageainnu internáhtas áigodagas 1935-40 . 1 Dát govva lea Beaivváš Sámi Teahtera čájálmasas 2002:s . 1 Dát govva heaŋgá suohkanstivralanjas . 1 Dát govva , mii čájeha 4.-5. luohká lea hui hárvenaš govaid gaskkas , mat leat govviduvvon siste Sirpmá skuvllas dan áigge . 1 Dát govat , mas alit ja ealasis eana oidnui guovddážis , mánu heakkahis bajildus ovdan ja geažehis ávus das duogábealde , váikkuhedje oppa máilbmái . 1 Dát govadat govvida ahte ollu válgabiiret leat “ lonuhan saji ” jus buohtastahttá dakkár juogustusain mas vuođđun lea biiriid jienastuslohku dan guovtti válggas . 1 Dát govadagat leat málejuvvon masá 4 000 jagi dás ovdal , ja ain dat oidnojit bávttis . 1 Dát golut ledje buohkanassii 1 744 035 ru sámediggeráđi lahtuid ovddas jagiin 2007 ja 2008 . 1 Dát golut eai lean vuhtiiváldojuvvon bušeahtas . 1 Dát golut 2004:s leat 175.000 ruvnno . 1 Dát golbma mihtu leat gaskaneaset oktavuođas : Ekologalaš ceavzilvuohta bidjá vuođu ekonomalaš ceavzilvuhtii ja ekologalaš ja ekonomalaš ceavzilvuohta ovttas dahket vejolažžan ovddidit kultuvrralaš ceavzilvuođa . 1 Dát golbma juksanmeari leat sparrolaga : ekologalaš bistevašvuohta addá vuđđosa ekonomalaš bistevašvuhtii , ja ekologalaš ja ekonomalaš bistevašvuohta dahká vejolažžan gárgedit kultuvrralaš bistevašvuođa . 1 Dát golbma juksanmeari gusket maiddái sámegielat servodatmiellahtuide nu mo veahkadaga earáge oassái . 1 Dát golbma gihppaga leat ráhkaduvvon fáttáid vuođul ja áigumuš lea movttiidahttet eanet lullisámegiel doaimmaide . 1 Dát gokčá sihke ulbmiliid mat eaktuduvvojit gokčojuvvot Kultur- ja girkodepartemeantta ruhtajuolludemiin , ja earret eará giella ja kulturovdáneami doaibmabijut mat eaktuduvvojit gokčojuvvot Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ruhtasirdimiiguin . 1 Dát goitge ii mearkkaš ahte lea áibbas ávkkuheapmi ja árvvoheapmi fállat sámegiela oahpahusa unnánaččaiguin . 1 Dát girjji muitalit dalá riiddus , muhto álggahit historjjálaš geahčastagain mas geahčadit oahppoplánavuogádaga doložis otnážii . 1 Dát girji lea nubbi girji ráiddus Sámi logut muitalit . 1 Dát girji lea goalmmát girji ráiddus Sámi logut muitalit . 1 Dát gihpa lea gárvvis Oahppanguovddážis vuosttas jahkebealis 2001 . 1 Dát gieđainčállojuvvon girjjit ledje vuođđun maŋit " Muorje-girjjiide " . 1516 Mun čállen daid erenoamášoahpahussii , muhto mun dieđán ahte dáid leat geavahan máŋgga iežá oktavuođas . 1 Dát giellageavahaniskkadeapmi lea vuođđodokumenta Norgga ráđđehusa dieđáhussii Norgga sámepolitihka birra Stuoradiggái juohke njealját jagi . 1 Dát gielddus guoská sihke ohppiide ja bargiide . 1 Dát gielddat leat gulaskuddancealkámušaineaset maid dorjon dan maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan ođasmuvvi meahcceresurssaid hálddašeami dáfus . 1 Dát geažuha nappo dan guvlui , ahte gáibádusat leat ložžejuvvon dan plána ektui , mii mearriduvvui 15 jagi ovdal , ahte galggai geavahit dušše fal dárogiela vuosttaš luohká rájes . 1 Dát geavahus čatnasa čavga báikkálaš árbevirrui ja geavahussii . 1 Dát geatnegasvuohta čájehit várrugasvuođa gáibiduvvo maiddái go bivdosiid leat suohppumin , feastimin ja oahppamin . 1 Dát geatnegasvuohta čuovvu vuoigatvuođas guohtumii , johtimii jna. . 1 Dát geatnegasvuohta gullá buot stáhta eiseválddiide ja sáhttá guoskat iešguđetlágan áššiide , nu go lágaide , láhkaásahusaide ja eaŋkilmearrádusaide . 1 Dát geatnegasvuohta berre sisttisdoallat eambbo go dušše gulahallama , ja das fertejit leat guovttebealát geatnegasvuođat . 1 Dát geardduhuvvui juohke jagi fealtabáhpa vehkiin . 1 Dát gealboprográmma guoskkašii vel sámi mátkeealáhusbuvttadeaddjiide . 1 Dát geahččaleamit leat geatnegahttojuvvon dán skuvlajagi rájes . 1 Dát gažaldat lea dárkileappot ságaškuššojuvvon kapihttalis 4 . 1 Dát gažaldat galgá ságaškuššojuvvot prinsihppadieđáhusas norgalaš sámepolitihka birra mii plána mielde galgá biddjojuvvot ovdan maŋŋelis dán jagi , ja danne ii máinnašuvvoge dán dieđáhusas . » 1 Dát gažaldat galgá gieđahallojuvvot guktii fylkkadikkis – vuos geassemánus 2007 ja dasto galgá ášši ođđasit meannuduvvot válgga maŋŋá čakčat 2007 . 1 Dát gažaldat ferte vuđolaččat árvvoštallojuvvot jus lea hállu dan ásahit fas , muhto gažaldat ii gula dán láhkaođasteapmái . 1 Dát gažaldagat leat maiddái fáddán guossástallama vuolde . 1 Dát gažaldagat eai galgga almmatge gieđahallojuvot dán dieđáhusas , muhto barggus mii dál lea doaimmas ráđđehusas Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusain Finnmárkku birra ( NOU 1997 : 4 Naturgrunnlaget for samisk kultur- ( Sámi kultuvrra luondduvuođus ) ) , ja ođđa Sámi vuoigatvuođalávdegottis mii nammaduvvui giđđat 2001 ( vrd. kap. 3.5 ) . 1 Dát gaskaboddosaš raporta čalmmustuvvui čakčamánu 21. b. dán jagi Olmmošvuoigatvuođaráđđái EMRIP jođiheaddji Jose Carlos Morales bokte . 1 Dát galgá čađahuvvot lávga ovttasbargguin sámi dáiddamuseaid ja sámi dáiddárorganisašuvnnaid gaskka . 1 Dát galgá áigumuša mielde bistit njeallje jagi ođđajagemánu 1. b. 2010 rájes . 1 Dát galgá váldot vuhtii buot fylkkasuohkana plánain , maiddái siskkáldas doaibmaplánain , gealboplánemiin jnv. . 1 Dát galgá sihkkarastit ahte doaibmabidju ii gártta vuostálagaid gielddaid plánabargguin dahje dakkár nationála beroštusaiguin , maid plánamearrádus vejolaččat galgá fuolahit . 1 Dát galgá leat vuođđun go áigumuš lea árvvoštallat regiovnna ovddidanvejolašvuođaid ja hástalusaid . 1 Dát galgá leat vuođđuduvvon čálalaččat . 1 Dát galgá leat vuođustuvvon čálalaččat . 1 Dát galgá leat evalueren mas deattuhuvvo dássásašvuohta sámi oahpiid oahpahusas ja oahpahus sámegielas ja sámegillii ohppiide gos dal juo orošet . 1 Dát galgá leat buotlágan informašuvnna ráhkadeami ja gaskkusteami vuođusin . 1 Dát galgá geavvat lága ulbmila , eará láhkamearrádusaid mielde ja vuhtii válddedettiin earáid vuoigatvuođaid Hålogalandalmennega eatnamiin . Meahccestivrrat sáhttet earret eará muddet oapmeguohtuma ávkkástallama ja fuolahit čujuhit muoraid dállodárbbuide ja geassesajiid ja lassieatnamiid . 1 Dát galgá geavvat lága ulbmila , eará láhkamearrádusaid mielde ja vuhtii válddedettiin earáid vuoigatvuođaid Hålogalandalmennega eatnamiin . 1 Dát galgá ee. joksat ságastallamiin gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin dan birra mainna lágiin sáme ­giella galgá ovdánahttot ja dahkkot oainnusin . 1 Dát galgá ee. dáhpáhuvvat dan bokte ahte geavaha dan gelbbolašvuođa , daid máhtuid ja vásihusaid mat sámegielat oahpaheaddjit leat dán áigge . 1 Dát galgá dáhpáhuvvat earret eará dálá dávvir ­vuorkáčájáhusa gárgedemiin ja diehtojuohkimiin interneahtas . 1 Dát galgá dahkkot geahččalanprošeavtta bokte mii gohčoduvvo Samisk musikkformidling . 1 Dát galgá dahkkojuvvot go luonddušláddjivuođalága ođđa gaskaomiid váldá atnui ja vuovdedoalu gaskaomiid , ea.ea. birasregistreremiid , máhttoovdáneami ja ealli vuovddi - standárdda . 1 Dát galgá caggat nissoniid geavaheames váraleabbo inseminašuvnna ( ovdamearkka dihtii oastimis dakkár donorasiepmana neahtas mii ii leat dárkkistuvvon ) . 1 Dát galgá boktit olbmuid beroštumi . 1 Dát galggai maiddái dagahit buoret johtolaga dan botta go Langnestunealla lea gitta divodeami ja ođasmahttima geažil . 1 Dát galggai dáhpáhuvvat ovtta lanjas gos ledjen akto oahpaheddjiin dahje assisteanttain , movt ain heivii . 1 Dát galggai dahkkojuvvot ILO-konvenšuvnna nr 169 guđát ja čihččet arihkkaliid vuođul ja ILO áššedovdilávdegotti Finnmárkkulága árvvoštallama vuođul . 1 Dát galget váldot atnui ođđajagimánus 2001 . 1 Dát galget lága fápmuiboahtima rájes gullat Finnmárkkuopmodahkii , mii addá lobiid iskat ja roggat dáid minerálaid . 1 Dát galget leat ođđa fitnodaga ossodatkontuvrrat . 1 Dát galget juolluduvvot oahpaheddjiide vai váldet lasseoahpu oarjelsámegielas , oktan čatnasanáiggiin skuvllain mat addet oarjelsámegiela oahpaheami . 1 Dát galget deaivvadit : váhnemat , oahppi ja gulahallanoahpaheaddji . 1 Dát galget addit Dearvvašvuođa- ja fuolahusministarii Bjarne Håkon Hansenii ráđi barggus ođđa ovttasdoaibmanođastusain dearvvašvuođabálvalussii . 1 Dát gal ii lean várra čuolbma Deanus . 1 Dát fátmmasta sullii 285 000 oahppi , ja skuvlaeaiggádis lea ovddasvástádus čađahit ortnega praktihkalaččat . 1 Dát fápmudus lea 2009:s geavahuvvon dainna lágiin ahte ovttaskas ohcanvuđot doarjjapoasttaid vuolláibáhcagii lea váldojuvvon ruhta eará ohcanvuđot doarjjapoasttain main lea leamaš badjebáza . 1 Dát fálaldat ii čága lanjaid dáfus skuvlla iežas vissui . 1 Dát fálaldat ii éáqa laniaid dáfus skuvlla iežas vissui . 1 Dát fálaldat ii tága lanjaid dáfus skuvlla iežas vissui . 1 Dát fálaldat bestii hui bures . 1 Dát fágavirggit sáhtášedje doaimmahit guhkesáiggi eastadanbarggu ja gozihit museaid čájáhusaid , visttiid ( ráfáidahttojuvvon visttiid ) ja magasiinnaid mat leat siiddain . 1 Dát fáddá meannuduvvui EMRIP goalmmát sešuvnnas suoidnemánu 12. - 16. b. 2010 . 1 Dát fáddá lea midjiide dehálaš justa dannego lea dehálaš oassálastit daidda arenaide mat váikkuhit min eatnamiidda ja resurssaide maiguin mii ávkkástallat ja maidda mis lea gullevašvuohta . 1 Dát fuonidahttá sámi servodaga ovdánanvejolašvuođaid , árvobuvttadeami , kultuvrralaš oktilašvuođa ja buresbirgema . 1 Dát fuolaha sihke Sámedikki sorjjasmeahttun sajádaga departemeanttaid ja direktoráhtaid ektui ja sihkkarastá ahte Stuorradiggi dat formálalaččat árvvoštallá dan válddi maid Sámediggi geavaha . 1 Dát friijavuohta guoská maid buot earáide geain livčče oainnut bargguide maid Sámedikki iešguđet lávdegottit dahket . 1 Dát foanddat leat eanaš čadnojuvvon regionála ovddidanruđaide ( RUPii ) , ealáhus vástesaš ruđaide mat leat regionála ovddideami várás ( RDA-ruđaide ) ja spealloruđaide . 1 Dát fertejit vástidit dan dárbui mii sámi kultuvrras oppalaččat lea erenoamáš doaibmabijuide vai sáhttá seailut sierra kultuvran . 1 Dát ferte čuovvoluvvot barggus ođđa digitála heahtefierpmádagain dainna lágiin ahte čovdosiin mat válljejuvvojit gozihuvvojit sámi geavaheddjiid dárbbut . 1 Dát ferte maiddái mielddisbuktit ahte departemeanta atná Sámedikki lunddolaš ovttasbargoguoibmin čoavdin dihte oktasaš hástalusaid dán suorggis , sámi álbmogii ávkin . 1 Dát ferte dáhpáhuvvat máŋgga guoskevaš bealálačča geatnegahtti ja čielggaduvvon ovttasbarggu olis . 1 Dát ferte dáhpáhuvvat lagas ovttasbarggus Sámedikkiin . 1 Dát ferte dáhpáhuvvat buot oahpahusásahusaid dáfus mat leat ožžon dahje ožžot čielgasit definerejuvvon doaimmaid sámi oahpaheaddjeoahpahusa ektui . 1 Dát ferte dáhpáhuvvat buot dásiin , gitta vuođđoskuvlla rájis allaskuvlla ja universitehta rádjai . 1 Dát ferte dáhpáhuvvat buot dásiin , gitta vuoññoskuvlla rájis allaskuvlla ja universitehta rádjai . 1 Dát ferte dalle árvvoštallojuvvot gárgedettiin riikkagottálaš elektrovnnalaš dearvvasvuođafierpmádaga oktan teledálkkaslaš bálvalusaiguin . 1 Dát ferte boahtit oidnosii Sámedikki vuollásaš ráđiid boahtteáiggi organiseremis . 1 Dát ferte Sámedikki oaivila mielde ráhkadit vuođu guovttegielalašvuođa doarjaga sturrodahkii stáhtas gielddaide . 1 Dát fearán dáhpáhuvai okte 80-logus , dan áiggi go Stáhta boazodoalloskuvla ja Sámi joatkkaskuvla leigga guokte iehčanas skuvlla ovtta dáhki vuolde . 1 Dát fatnasat ožžot vejolašvuođa bivdit osiid iežaset eriin vaikko joavkoearri dahje áigodatearri leage bivdojuvvon . 1 Dát fas čájeha ahte ii leat álo sohkaduogáš mii mearrida . 1 Dát fas lunddolaččat duddjo eanet analyhtalaš oainnu našunalisma ektui go fáddá meannuduvvo stuorát perspektiivvas . 1 Dát fas lat organiserejuvvon oktasaš davviriikkalaš organisašuvdnan , Sámi Valáštallanlihttu . 1 Dát fas lasiha deattu guollemáddodahkii , ja eandalii dorskemáddodahkii . 1 Dát fas galggai bohciidahttit iežas kultuvrra ja identitehta dohkkeheami ja rámi . 1 Dát fas dagahii ahte olu oahppit vuosttaldedje su , go dihte ahte báikkis dorjo sin , eai ge dárbbašan ballat vaikko rigerejedje skuvllas . 1 Dát fas buktá oidnosii ahte sámiin lea dárbu leat Brüsselis . 1 Dát evttohuvvui vuosttas geardde 80-logu loahpageahčen . 1 Dát evttohus mii dál lea ii ollašuhte sámiid vuoigatvuođaid go lea eamiálbmot . 1 Dát evttohus lea ođas lávdegotti árvalusa ektui , ja dan evttohii joavku mii čielggadii siidda , geahča kapihttala 8.7 . 1 Dát evttohus lea beassan listui mas leat dat prošeavttat mat galget čielggaduvvot viidáseappot . 1 Dát erohusat dadjat juo bávkkehedje 1997 ’ giđa . 1 Dát erohus lea lassánan buohtastahtton skuvlajagiin 2006/07 . 1 Dát erenoamášoahppu mearkkaša ahte šaddá buoret fálaldat ráves divššohasaide . 1 Dát erenoamáš vuoigatvuođat bohtet muhtumassii ovdan lágas , earret eará deanulágas , ja čuvvot muhtumassii dološ áiggi rájes geavaheamis ja boares báikkálaš vieruin . 1 Dát elektruvnnalaš reaidu fállá ođasmahttojuvvon dieđuid dan sullii 2500 áitojuvvon gielas , mat leat máilmmi miehtá , ja dan reaiddu sáhttet geavaheaddjit aiddostit ja áigádit . 1 Dát eavttuhus deattuha duopmostuoluid friija saji , mii lea maid hui deaŧalaš sámi servodaga luohttámuša ektui duopmostuoluide . 1 Dát eavttuhus deattuha duopmostuoluid friija saji , mii lea maid hui deaŧalaš luohttámuša ektui duopmostuoluide . 1 Dát earret eará dan dihte vai friddja ja čanakeahttá sáhttá juohkit dieđuid álbmotválljen orgánaid doaimmaid birra . 1 Dát ealáhussearvi vuođđuduvvui jagi 2004 ođđajagemánu 1. beaivvi , ja dasa gullet » Norges Eksportråd ” , ” Norges Turistråd ” , » Statens Nærings- og distrikts ­utviklingsfond ja » Statens veiledningskontor for oppfinnere ” . » 1 Dát ealáhusheiveheapmi lei ealas gitta sullii jagi 1960 rádjai . 1 Dát ealáhus ii galgga uhkidit luonddu guollenáliid ja dain ferte leat dakkár doaibmavuohki mii váldá vuhtii birrasa . 1 Dát eaktuda stuorra heivehangáibádusaid . 1 Dát eaktuda maiddái ahte Sámediggi oažžu juolluduvvot ruđaid stáhtas guovlulaš ovttasbargui . 1 Dát eaktuda aktiiva politihka – ahte duođai váldit mielde sámegiela ja kultuvrra almmolaš bálvalusaide ja almmolaš fálaldagaide . 1 Dát eaktuda ahte váldečađahanvejolašvuohta oktiivásitda daidda vuordámušaide , mat jienasteaddjiin lea Sámediggái . 1 Dát eaktuda ahte vuođus lea siskkáldas kultuvrralaš ipmárdus . Dát sáhttá buoriduvvot bargit lonohallamis ja lágidit gallestallamiid bargiide nuppe beallai rája . 1 Dát eaktuda ahte vuođus lea siskkáldas kultuvrralaš ipmárdus . 1 Dát eaktuda ahte sihke váldi , gelbbolašvuohta ja váikkuhangaskaoamit addojit geavahussii čoavdit daid suorgedoaimmaid mat galget sirdojuvvot . 1 Dát eaktuda ahte ráđđehus váldá Sámedikki mielde daidda osiide stáhtabušeahttabarggus mat guoskkahit sámi áššiid . 1 Dát eaktuda ahte fievrriduvvo boazodoallopolitihkka mas stáhta ja eará almmolaš dássi hálddašeamis váldá ovddasvástádusa das ahte boazodoallosámiin lea sihkkaris ja einnostahtti dienas buktagiiddiset ovddas . 1 Dát eaktuda ahte dat maiddái láhkaoktavuođas oažžu guovddáš saji . 1 Dát eaktu ferte leat vai buohtalas álggahansiidaoasi ásaheapmi ii dagat siidda eará siidaosiid ovdii . 1 Dát eai gula ovttasbargošiehtadussii , ja eanetlogu mielas ii leat lunddolaš dáid namuhit dán áššis . 1 Dát e.e. čájeha ahte vaikko sámit leat gievrrat dilis dál go ollu álgoálbmogat , de leat ain ollu áššit maid dihte lea dárbu rahčat . 1 Dát dávjá suovastišgohte ja dalle fertii buhtistit ja pumpet . 1 Dát dávistit Sárnedikki iežas rnihttorneriide ja daidda signálaide Ráččehus lea addán Sd. dieč . nr. 28 ( 1991-92 ) ( s.87 ) . 1 Dát dávista ollásit ráđđehusa politihkkii , dadjá Stoltenberg . 1 Dát dávista maiddái sámiid árbevieruide . 1 Dát dávista maiddái mearriduvvon Sámediggeplánii áigodahkii 1998-2001 : 1 Dát dávista daid dieđuide maid mii leat viežžan Norkring:s , mii eaiggáduššá ja doaimmaha sáddehatneahta Norggas . 1 Dát dávista Sámedikki 28.06.00 reivve sávaldagaide . 1 Dát dávista Sámediggeráđi áŋgiruššamiidda rávisolbmuid oahpahusain . 1 Dát dássi lea dollojuvvon das rájes buohkanas oahppaneavvogárgedeamis mánáidgárddiide , vuođđoskuvlii , joatkkaoahpahussii ja erenoamášpedagogalaš ulbmiliidda . 1 Dát dárbu lea maid juksan sápmelaččaide . 1 Dát dárbu boahtá molsašuvvá ásahusas ásahussii . 1 Dát dárbbašuvvo vai áššemeannudeami kvalitehta sihkkarastojuvvo oassálastingáibádusa ektui oppalaččat . 1 Dát dáhpáhuvvá jeavddalaš ráđđádallamiid veagas čuožžovaš 7 fágaduovdagiin . 1 Dát dáhpáhuvvá geavadis hui dávjá dál , ja dál mearriduvvo lága bokte ahte dábálaččat galgá čađahuvvot soabaheapmi . 1 Dát dáhpáhuvvá erenoamážit Árktisas . 1 Dát dáhpáhuvvá dakkár suorggis mii báikkálaččat Guovdageainnus lea bures gokčojuvvon . 1 Dát dáhpáhuvvá buot daid doaibmabijuid lassin maid ráđđehus lea jo čađahan eastadan dihtii mánáid illásteami . 1 Dát dáhpáhuvai vaikke vel departemeantta viidideapmi soađi áiggi čatnasii vássevaš soahtedilálašvuođaide dan láhkai ahte stáhta eambbo dárkkistii ja jođihii gávpedoaimmaid . 1 Dát dáhpáhuvai sihkkarastima bokte sámiid vuoigatvuođaid eanan- ja čáhcegeavaheapmái , ja viiddis siskkáldas iešmearridanortnegiid bokte . 1 Dát dáhpáhuvai erenoamážit doaivvuhisvuođas go eai beassan náitalit , go nieiddat fuomášedje ahte ledje mánáláhkai . 1 Dát dáhpáhuvai 1970-logus . 1 Dát dáhpáhusat sáhttet maid leat váralaččat togamátkkošteaddjiide . 1 Dát dáhpáhus lei skuvlabusses gaskal Stuorravuona ja Vuonnabađa . 1 Dát dáhppáhuvvá maŋŋágo Stuorradiggi lea meannudan jagi 2005 bušeahttaevttohusa . 1 Dát dáhkida ahte divodanbargu ovdána plána mielde ja galgá gárvvistuvvot ovdal vuođđolága ávvudeami jagi 2014:s . Finnmárkku allaskuvla - 900 000 ruvnno 1 Dát dábálaš áddejupmi ealáhusa ja ealáhusdoaimma doahpagis ii leat danne álo nu heivvolaš sámi oktavuođas . 1 Dát duođaštuvvo ee. go Pavel Anderssen , gii šattai bajás Bonjáhasas ( gilis ) , logai son lea Deanodagas ( siiddas ) eret . 1 Dát duođašta ge dan maid mun dadjen álggus ahte lea deaŧalaš hállat ovttaárvosašvuođa birra . 1 Dát duođašta dan ahte dás lea leamaš váilevaš juridihkalaš ovdabargu ja heajos politihkalaš bargu Ráđđehusa beales . 1 Dát duođašta ahte sámeálbmot ieš dáhtošii váldit ovddasvástádusa iežas giela boahttevaš ovdáneamis , muhto Sámedikkis lea ovddasvástádus bidjat politihkalaš ja ekonomalš rámmaid bargui . 1 Dát duohtadeamit sáhttet billistit boazodoalu leahkima . 1 Dát duogášgovva lei go Romssa suohkanat ja Romssa fylkkasuohkan ásahedje Govdabáddefylkka Romsa 2004 . 1 Dát duddjo lagasvuođa doibmii mii fas dagaha ahte ruđat geavahuvvojit buorebut ja rievttabut . 1 Dát doarjjaortnet veaháš deavdá loahppa váilliid govdabáddegokčama dáfus . 1 Dát doarjjaortnet ii ásahuvvo 2005 , muhto árvvoštallojuvvo ásahuvvot 2006 . 1 Dát doarjja ii galgga geavahuvvot dábálaš doibmii . 1 Dát doarjja addojuvvo Sámediggái go galgá ovddastit sámi álbmoga . Rámmas várrejuvvo 650 000 ru Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui álgoálbmotáššiiguin ON ja eará multilaterála organisašuvnnaid siskkobealde , ja bilaterála bargui regionála organisašuvnnaid 1 Dát doalahuvvojit . 1 Dát doaimmat leat čuohcan eanemusat ođasmuva ­keahtes resurssaiguin ávkkástallamii ja mihttomearrin dávjá lea leamaš stuorámus ekonomalaš ávki nu oanehis áiggis go lea vejolaš . 1 Dát doaimmat leat deaŧalaččat ja mearrideaddjit sámi iešmearrideami ja demoktratiija ovddideamis . 1 Dát doaimmat gáibidit resurssaid mat Sámedikkis eai leat dál . 1 Dát doaimmai bures , go de beasaimet visot bárttiin jávkama oktavuođas čakčajohttináigge . 1 Dát doaimmahuvvojit eanaš stáhtalaš doarjagiidhaga , dasgo lea ovdehussan ahte eará rádio- ja televišuvdna galgá doaimmahuvvot almmá stáhtalaš doarjagiidhaga . 1 Dát doaibmaplána gullá dán bargui oassin . 1 Dát doaibmabijut váikkuhit dasa ahte dat váldoulbmil mii Sámedikkis lea ealáhusain , ollašuhttojuvvo , namalassii « nana ja ealli sámi servodagat main lea bissovaš ássan ja máŋggalágan ealáhusat » . 1 Dát doaibmabijut sihkkarastet norgga fitnodagaid soahpamušaid olgun ja investeremiid ruovttus . 1 Dát doaibmabijut ledje : vuodjimiiguin , ja ruvttu 20 nannen vuodjigohte vai fievrridannákca lassána 1 Dát doaibmabijut leat leamaš mielde dain árvalusain maid Sámediggi lea addán Eanadoallo- ja biebmodepartementii ovdalaš jahkásaš eanadoallošiehtadusaid . 1 Dát doaibmabijut leat dál eanaš čađahuvvon dahje álggahuvvon . 1 Dát doaibmabijut doaivvu mielde veahkehit dan guvlui ahte Finnmárkku boazodoallu fas olaha ekologalaš guoddinnávccalaš málle . 1 Dát doaibmabidju sihkkarastá dehálaš čálgoprošeavttaid miehtá riikka . 1 Dát doaibmabidju lea boahtán johtui sierranas fága- ja dutkanbirrasiid ovttasbarggu geažil , ja dat lea miellagiddevaš oñas guollebiebmanealáhusas . 1 Dát doaibmabidju galgá čađahuvvot lávga ovttasbargguin báikkálaš giellaguovddážiiguin ja giellabirrasiiguin . 1 Dát doaibmabidju dievasmahttá boarrásiid almmolaš dearvvašvuođa fálaldaga . 1 Dát doaibma sus lei gitta 1973 ' rádjai . 1 Dát doaibma ii ožžon oktasaš politihkalaš doarjaga dain guoskevaš riikkain . 1 Dát dilálašvuohta lea rabas buohkaide ja sáddejuvvo neahta bokte jienain ja govain . 1 Dát dilli sáhtášii máksit ahte sámi ássanguovllut olggobealde Kárášjoga ja Guovdageainnu fertejit oažžut vissis meare lassiáirasiid Sámediggái . 1 Dát dilli rievddai 1863 ' rájes go Mátta-Várjjat maid šattai gullevažžan Sámefoandda doaibmaguvlui . 1 Dát dilli lea mielde raššudeamen ealáhusa kultuvrralaš bissovašvuođa , ee. danne go boazodoallobearrašat fertejit viežžat eanašoasi bearraša boađuin olggobealde ealáhusa . 1 Dát dilli lea dohkketmeahttun ja lea áibbas surgat sidjiide geaidda dat guoská , ja mii gáibidit ahte Norgga eiseválddit bidjet eanet návccaid dáid ohcamiid meannudeapmái . 1 Dát dilli lea bistán guhká . 1 Dát dilli divvu erenoamáš gáibádusaid departemeanttaid váikkuhangaskaomiid geavaheapmái , ja nu maiddái dán bargoduovdaga bargovugiide ja gelbbolašvuhtii . 1 Dát dilli dagahii ahte álgen bargat skuvlačoahkkimiid dulkoma ovddas , ja áŋgiruššen ahte váhnemiidda galge dieđut guktuid gillii . 1 Dát dilli , ja go fitnodagaid ja máhttolágádusaid gaskasaš fierpmádat ja arenat eai leat ráhkaduvvon , de dat váikkuha dasa ahte davvinorgalaš ealáhuseallin ja DjO-birrasat masset deaŧalaš ovdánan- ja šaddanvejolašvuođaid . 12 1 Dát dilli , ja go fitnodagaid ja máhttolágádusaid gaskasaš fierpmádat ja arenat eai leat ráhkaduvvon , de dat váikkuha dasa ahte davvinorgalaš ealáhuseallin ja DjO-birrasat masset deaŧalaš ovdánan- ja šaddanvejolašvuoñaid . 1 Dát dikta , mii govvida Ráhkkerávjju skuvlla ( Kvalsund skole ) 1960-logus , almmuhuvvui álggos antologiijas Cirkum Polaris , maŋŋil diktagirjjis Utsatte strøk / Rašis guovllut . 1 Dát dikta , maid návuotnalaš Paula Simonsen [ 1 ] lea čállán ja Siri Broch Johansen lea jorgalan sámegillii , govvida poehtalaš hámis juoidá maid mii geahččalit duođaštit dán girjeráiddus . 1 Dát digaštallan ii mearkkaš maidege gažaldahkii sáhttetgo sámit čujuhit guoskevaš mearrádusa láhkavuđđosii Selbus . » 1 Dát dieđáhus válddahallá sámi ásahusaid ovddideami ja daid mearkkašumi sámi demokratiija , gelbbolašvuođabuvttadeami ja kapasitehtahuksema nannemis ja ovddideamis sámi servodagas . 1 Dát dieđáhus válddahallá guovttelágan sámi ásahusaid : i ) ásahusaid maidda Sámediggi juohká váldooasi doarjagis dahje olles doaibmadoarjaga ja ii ) ásahusaid maidda stáhtalaš eiseválddit juogadit váldooasi doarjagis dahje olles doarjaga . 1 Dát dieđáhus ovddiduvvo dievasčoahkkinii jagi 2008 , gč. mearrádusa áššis 60/07 Sámedikki jagi 2008 bušeahtta . 1 Dát dieđáhus ollášuhttá daid eavttuid . 1 Dát dieđut leat čohkkejuvvon Boazodoalloođđasat bláđiid ja Romssa stáhtaarkiivva dokumeanttaid vuođul , ja maiddái skuvlla ovdalaš oahpaheddjiid dieđuid vuođul . 1 Dát dieđut galget leat fylkkagielddaide , gielddaide ja vánhemiidda ja ohppiide . 1 Dát dieđusge ii galgga dáhpáhuvvat Deanu ja Kárášjoga gieldda , ja Deanujoga luossabivdosearvvi lahtuid , mat leat sáttagottis , oskálii . 1 Dát dieđusge eai leat dakkár konsultašuvnnat mat dáhpáhuvvet buriin jáhkuin ja dainna áigumušain ahte boahtit ovttaoaivilii , ILO 169 guđát artihkkala mielde . 1 Dát dieđusge dagahii ahte mun seaguhišgohten guokte áibbas guovttelágan giela . 1 Dát dieđihangihpa čuvge lága buot Finnmárkku viessogácciide . 1 Dát dievasčoahkkin šattašii loahpahuvvot dii. 16.00 . 1 Dát diehtu lea gelddolaš daningo dan jáhkkit geažuhit man stuora oassi muhtin suohkana rávisolbmuin ( definerejuvvon sii geat leat badjel 18 jagi ja geain lea jienastanlohpi ) leat válljen čálihit Sámedikki válga jienastuslohkui . 1 Dát diehtu dárbbašuvvo vai sáhttá láhččojuvvot positiiva gárgedeapmi sámeguovlluide . 1 Dát diehtojuohkinbláđđi galgá sáddejuvvot buot dállodoaluide gielddain gos diehtit ahte sápmelaččat gávdnojit . 1 Dát departemeanta-oassi , maid muhtun ekspedišuvdnahoavda jođihii , jotkkii doaimmas vuosttamuš mánuid go Norga lei duiskalaččaid hálddus , ja su doibmii gulle buhtes hálddahusbarggut . 1 Dát definišuvdna joatká eanaš dan sisdoalu mii lea mearrádusain ohcan- ja dieđihangeatnegasvuođa birra , ja čadni areálaplánaid riekteváikkuhusa , phl. 85 vuođul . 1 Dát deavdá maiddái guđege nationalstáhta geatnegasvuođaid ON konvenšuvnna olis siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái – erenoamážit 1. ja 27. artihkkaliid , ja ILO-konvenšuvnna nr. 169 olis álgoálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji stáhtain . 1 Dát deattuha ahte beroštupmi lassána das ahte mánát galget oažžut oahpahusa sámegielas . 1 Dát deattastuvvo nuppi lađđasis . 1 Dát deasta datte ii leat ihcalis mearrideaddji , gč. omd. vearro- ja oadjolágaid . 1 Dát dattetge ii mearkkaš dan ahte eará regionála ja sámi ásahusain váldojuvvo ovddasvástádus eret . 1 Dát dattege ii mearkkaš ahte buot sámi oahpahusgažaldagat leat čielgasat . 1 Dát datte sihkarasttášii ahte sámi deasttat šaddet oassin vihkkedallanvuđđosis ovdal go mearrádusa dahká . 1 Dát dat várra lei Máret-guoktá Billain oaččuhan ohcat Sabetsearvvis Oslos sabehiid skuvlamánáide . 1 Dát dat lea mii dagaha dáruiduhttinpolitihka morálalaččat váivádussan ja politihkalaččat heavvun otná dán beaivve . 1 Dát dat lea dajaldaga « váikkuhusaid » sisdoallu . 1 Dát dat ee. lei vuođđun go sámeláhkii lasihuvvui ođđa kapihtal 3 giela birra jagi 1990 . 1 Dát dat addá dárbbašlaš gelbbolašvuođa deaivvadit ja gulahallat sámiiguin . 1 Dát dajaldat gal čuovvu mu nu guhkágo in muittohuva . 1 Dát dainna vuolggasajiin ahte Davvi-Trøndelága fylkkagielda lea várren 10 miljon ruvnno dán ulbmilii iežas 2002 bušeahttadokumeanttain , ja lea čuovvolan dán čuovvovaš jagi . 1 Dát daid diliid vuođul mat lea leamaš guovddážis sámiid bealis go lea čilgijuvvon makkár mearkkašupmi sámi kulturmuittuid gáhtten sierra hálddašeamis lea . 1 Dát dahká vel eambbo dárbun oažžut eanet dieđuid Sámedikki rolla birra dán áššis . » 1 Dát dahká guovllu vejolaš ovddidanguovlun go guoská ekonomalaš doaimmaide , huksejuvvon sihke odasmahtti ja odasmahtekeahtes resurssaide . 1 Dát dahká goalmmádasa oppa oahpahusareálas . 1 Dát dahká dan ahte fálaldat lea eahpasihkar ja unnán einnostahtti , mii lea heittot studeantarekturerema ektui . 1 Dát dahká ahte árktalaš borramuša sáhttá vuovdit buhtes biebmun man sáhttá oadjebasat borrat , ja danne sáhttá árktalaš biepmu atnit kvalitehtabuvttan . 1 Dát dahká ahte oahppit fertejit válljet juogo dárogiela dahje sámegiela vuosttašgiellan . 1 Dát dahká ahte boazodoallit eai dieđe makkár váikkuhusaid lága njuolggadusaid dahje mearrádusaid rihkkun sáhttá mielddisbuktit . 1 Dát dahkkui kultuvrralaš ja eatnandieđalaš sivaid vuođul . 1 Dát dahkkui dalle go universitehtaid ja allaskuvllaid sisaváldima oktasaš njuolggadusat ledje ráhkaduvvome . 1 Dát dahkkojuvvo vai sihkkarastá ahte sihke stáhtadáhkádus ja stáhtadoarjja fuolahuvvo rievttes lági mielde . 1 Dát dahkkojuvvo vai ealáhussii addojuvvo gárgedanvejolašvuohta oanehet ja guhkit áigái . 1 Dát dahkkojuvvo duođašteami , suodjaleami , čohkkema , 15 gaskkusteami ja dutkama bokte maidda vuolggasadjin lea sámi kultuvra ja historjá , bargojuvvo dan ala ahte čoahkádus olahivččii ollu olbmuid , ja dasto fállojuvvo museafágalaš veahkki eará museaide ja áigeguovdilis ásahusaide . 1 Dát dahkko davviriikkaid sáttagottiide searvama ja ovttasbarggu bokte eará álgoálbmogiiguin . 1 Dát dahkko dan dihte vai njuolggadusat čađahuvvojit nu ovtta ládje go vejolaš miehtá riikka . 1 Dát dagahivčče ahte uhcit sihkkot nissonolbmuid válgalisttain . 1 Dát dagahii smávva digaštallama doabageavaheami birra boahtteáiggi bissovaš njuolggadusain . 1 Dát dagahii ollu rieja ja riiddu gielddain . 1 Dát dagahii dan ahte eatnašat heite bivdimis boares vuogi mielde . 1 Dát dagahii ahte ollu olbmot ledje boahtán deatnogáddái munno ovddaldastit . 1 Dát dagahedje ahte bessen álgit Levangerii 4-jagi oahpaheaddjiskuvlii . 1 Dát dagaha váttisvuođaid Sámedikki ulbmiliid ollašuhttima dáfus , ja daid vuordámušaid ektui mat sámi servodagas leat Sámediggái . 1 Dát dagaha hástalusaid suohkaniidda politihkalaš eanetlogu mearrádusaid ektui go mearrádusat maiddái galget vuhtiiváldit sámi beroštumiid . 1 Dát dagaha fas unnit riegádahttimiid , go leat nuorat geat 106 fárrejit ja háhket bearraša eará báikkiin . 1 Dát dagaha earret eará lasi doaibmadoarjagiid daidda doalloovttadagaide main nissonat okto leat eaiggádat , lasi beallalašdoarjagiid , ruhtavárremiid nissondiliid ovddideaddji doarjja ­giidda ja vel várrejuvvon dutkanruđaid boazodoallo-nissoniid árbedieđu kártemii ja duođašteapmái . 1 Dát dagaha ea.ea. rievdadusaid geassemánu 17. b. 1999 njuolggadusain . 1 Dát dagaha dattetge hirbmat stuorra eahpesihkkarvuoda ahte dahket go orgánat mat gullet Statskog SF vuollái iažaset beaiwálaš doaimmain hálddašanmearrádusaid maid sáhttá váidalit , vai leatgo mearrádusat fitnodatlaš disposišuvnnat mat gullet fitnodahkii mearridit almmá váidalanvuoigatvuoda . 1 Dát dagaha dan ahte bálvalusat sámi bálvalusdárbbašeaddjiide gártet leat hui summal ja leat unnán einnostahtti . 1 Dát dagaha buoret bálvalusaid ja geavaheddjiide oadjebasat dili , dadjá dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar . 1 Dát dagaha ahte sámi preassas eai leat nu ollu geavaheaddjit maid sáhtášii vuordit iige sáhte vuordit ahte sámegielat publigašuvnnat lagamus boahtteáiggis jukset nu ollu geavaheddjiid ahte doaimma sáhtášii jođihit dássedeattuin . 1 Dát dagaha ahte rabas virggiide eat oaččo bátnedoaktáriid , ja dat čuohcá bátnedearvvašvuođabálvalusaid fálaldahkii álbmogii . 1 Dát dagaha ahte priváhtat eai beasa váikkuhit advokáhta válljemii . 1 Dát dagaha ahte priváhtat eai beasa váikkuhit advokáhta válljemiLDán geavahusa atná Sámediggi hirbmat váralažžan , ja čujuha ahte boanddaidsearwi ja sámiid beroštumit eai dárbbaš leat seammaláganat buot sajiin . 1 Dát dagaha ahte olbmuide sámegiela hálddašanguovllus ii leat sihkkarastojuvvon vuoigatvuohta geavahit sámegiela go sis lea dahkamuš almmolaš orgánaiguin . 1 Dát dagaha ahte muhtumassii ferte spiehkastit gáržžet áddejuvvon ja formála ovttadássásašvuođas gaskal servodatlahtuid . 1 Dát dagaha ahte fiellodáhkki ja dáhki guoddi bielkkát mieskagohtet . 1 Dát dagaha ahte eanet ja eanet dálá ekonomalaš resurssain ferte geavahit beaivválaš jođiheapmái . 1 Dát dagaha ahte báhcá unnit áigi eará doaimmaide go bargui doalus . Áŋgiruššamat lassiealáhusaiguin dagahit ahte boanda ferte eanet vuhtii váldit márkanbeliid go ovdal . 1 Dát cuzii garrasit ollusiidda . 1 Dát cielusnamma čuovui mu . 1 Dát bálkkát ledje sullii seamma stuorrát go dat mat ledje dábálaččat eará riikkaid olgoriikabálvalusas , muhto dat ledje mealgat stuorábut go dat mat ledje dábálaččat dalá Norgga ámmátalbmáid dásis . 1 Dát bálddalastinovddasvástádus siskkilda máŋggaid politihkkasurggiid , mat máinnašuvvojit dán dieđáhusas . 1 Dát bággonjuovvanmearrádus lea surgehan ollu boazodoalliid , geat ballet daid stuorra negatiivvalaš váikkuhusain mat sáhttet boahtit sihke dearvvasvuođa dáfus , sosiálaččat , kultuvrralaččat ja ealáhuslaččat . 1 Dát bušeahttarámma ii dávistan dan bargui maid kommišuvdna galggai dahkat dan jagis . 1 Dát buvttášii maiddái buoret einnostanvejolašvuođa ja čorgadis proseassaid Sámedikki áŋgiruššamiidda sámi museaid ektui . 1 Dát buvttii álggahettiin rievdadusa regulerenvuogádahkii mii boahtá ávkin dorskesorjavaš smávvafatnasiidda Finnmárkkus , vaikko vel gustoge buot fatnasiidda davvelis 62 o N. Oassálastiide joavkkus II , dat mearkkaša fatnasat main ii leat lohpi oassálastit jovkus I , gustojit dáhkiduvvon eriid mearrádusat fatnasiidda vuollel 10 mehtara guhkimus sturrodat , mat leat ruktuigullevaččat Finnmárkui dahje Davvi-Romsii . 1 Dát buvttii ođđa vásáhusaid sihke skuvlii ja munnje . 1 Dát buvttii hástalusaid álbmogii mii orru máŋgga riikkas , ja mas lea leamaš ealáhusbargu ja sohkabáttit riikka ¬rájiid rastá . 1 Dát buvttadeapmi lea šibihat , sávzzat ja gáiccat mat buvttaduvvojit roavvafuođđariin . 1 Dát buvttadeapmi lea šibihat , sávzzat ja gáiccat mat buvttaduvvojit roavvafuođđariiguin . 1 Dát bustávat leat a , č , đ , ŋ , š , ŧ ja ž. Dássážii leat geavahuvvon sierraprográmmat maiguin sáhttá čállit sámi čálamearkačohkiid dihtoriin . 1 Dát buorre ovdáneapmi bargomárkanis lea bidjan vuđđosa bearatgottiid boađuid nana lassáneapmái . 1 Dát buktá sihke politihkalaš ja moralalaš geatnegasvuođaid nationála stáhtaide . 1 Dát buktá lossa noađi boazodolliide . 1 Dát buktá dárbbašlaš einnostahttivuođa sihke sámi servodahkii ja Nussirii minerálasearvin , dadjá Sámedikki presideanta Olli loahpas . 1 Dát buktá buoret vejolašvuođaid ovdánahttit ja heivehit čovdosiid mat leat ráhkaduvvon juste Sámedikki dárbbuid mielde . 1 Dát bođii ovdan go bismma Kjerschow ja Dálbmeluovtta proavás Aars galledeigga Láhpi suoidnemánu 8. beaivvi 1846 . 1 Dát bođii ovdan Sd. prp. nr 49 ( 1997 – 1998 ) Boazodoallošiehtadusa birra dáinna lágiin ( dás jorgaluvvon ) : 1 Dát bođii ovdan : 1 Dát bođii láhkii ovttadássásašvuođa deasttaid geažil , ođasmahttimis mii dahkkui 1996:s . 1 Dát bonjujuogustus lei nu mihtilmas ahte Skogerbø čálii ahte “ Erohus NRK Sámi Radio sajádagas gaskal Guovdageainnu ja Kárášjoga , ja visot eará válgabiiriid , lea nu stuoris ahte lea jáhkehahtti ahte radiot várra doibmet guovllusáttan dán guvlui , baicca go radion olles sámi álbmogii obbalaččat . ” 1 Dát bonjašii gilvvohallama báikkálaš márkanis . 1 Dát bohtet ovdan lágas ja láhkaásahusas ja/dahje leat mearriduvvon čadni areálaplánain oktan areálaulbmiliin ja mearrádusaiguin , dás maiddái deastaavádatmearrádusaiguin , main lea riekteváikkuhus lága vuođul . 1 Dát bohciidahttá gažaldaga leago oarjjimus guovlluin guhttojuvvon nu olu ahte lea dahkan vuđđosa riekteháhkamii dološ áiggi rájes geavahemiin , vai fertego gessojuvvot rádjá riidoguvlui Saanti buohta . 1 Dát boazodoallu dárbbaša doaibmalobi boazodoallolága 5. § olis , gos leat mearrádusat boazodoalu birra olggobealde sámi boazodoalloguovllu , ja doaimmahuvvo boazosearvin . 1 Dát boahtá čielgasit ovdan skuvlajođiheaddji Sigurd Skoglunda jearahallamis , Finnmark Dagbladetis miessemánu 16. beaivvi 1964 : – Nu ahte oahpaheapmi čađahuvvo dárogillii ? 1 Dát boahtá čielgasit ovdan mihtilmas suopmaniin , biktasiin , duodjevieruin , oktasaš bearaš- ja oahppásiidfierpmádagain sámi giliid gaskkas Norgga ja Ruoŧa bealde , ja maiddái eará erenoamáš oktasašiešvuođain . 1 Dát boahtá sin guhkilmas čatnašumis eanaguovlluide , ja ahte sin kultuvra lea čavgadit čadnojuvvon eatnama ja luondduvalljodagaid geavaheapmái . 1 Dát boahtá sihke das go mánáidgárdehuksen oppalaččat lea buorránan ja go lea čuovvoluvvon sámi váhnemiid garraset sávaldat ahte sii háliidit iežaset mánáide oažžut fálaldaga mánáidgárddis mii vuođđuduvvá sámi gillii ja kultuvrii . 1 Dát boahtá ovdan vuosttaš lađđasa maŋimus cealkagis . 1 Dát boahtá ovdan ollislaš diehtojuohkinplánas mas lea doaibmaplána ( doaimmat ) . 1 Dát boahtá ovdan konsultašuvdnačoahkkima protokollas . 1 Dát boahtá ovdan ee. Sámedikki čađahan giellaiskkademiin . 1 Dát boahtá ovdan das go visttiid bajásdoallan maŋiduvvo ja go ollugat heaittihit doalu . 1 Dát boahtá ovdan das go gánnáhahtti minerálaid gávdnan ja roggan lea leamaš áiggiid čađa áddejuvvon čielga vuoigatvuohtan mii manná meattá buot eará servodatberoštumiid . 1 Dát boahtá oidnosii earret eará lága ulbmilis ( § 1 ) ja mearrádusas máhttovuo ? u birra ( § 8 ) . 1 Dát boahtá maiddái Álttá suohkanii buorrin , deattuha Nyvoll . 1 Dát boahtá lassin oahpahallibálkái golmma ja njealji jahkái . 1 Dát boahtá lassin geahččalemiide mat leat álggahuvvon ovdal . 1 Dát boahtá lassin eará suohttasiidda maid sáhtát vásihit konferánssas . Muhtin nuorra Sámediggeáirásat bohtet muitalit makkár sin árgabeaivi lea nuorra olmmožin Sámedikkis . 1 Dát boahtá erenoamáš bures ovdan das go oaidnit mohtorjohtalusa ákkaid ja go buohtastahttit lága áddejumiid báikkálaš áddejumiiguin . 1 Dát boahtá earret eará das go fylkkamánni buhtadusmihtideamis deattuha duođaštuvvon vahágiid , ja dávjá lea váttis duođaštit ahte boraspiret leat goddán elliid . 1 Dát boahtá earret eará das go dilli lea menddo guhkás heivehuvvon gilvaleaddji beroštumiid gáibádusaide , ja erenoamážit go suodjalanguovllut leat rahppojuvvon gávppálaš áigmušaide mii sáhttá čuohcat eanet daid guovlluide gosa juo lea bahkkejuvvon . 1 Dát boahtá earret eará das go Sámediggi lea ráđđádallamiid oktavuođas bivdán ahte gažaldagat sámi iešmearrideami birra ja oktavuohta boazodollui fertejit čielggaduvvot dárkileappot . 1 Dát boahtá das go sámit leat veahádat Norggas geain lea erenoamáš dárbbut aviissaide sámi dilálašvuođaid birra , sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Dát boahtá das go ledje eanet doaimmat go lei vurdojuvvon ja bušehttii eai lean biddjojuvvon golut guovtti ollesáigepolitihkkara maŋŋábálkká várás maŋŋá Sámediggeválgga . 1 Dát boahtá das go juolludussii kapihttalis 724 , poasta 21 Dearvvašvuođa- ja sosiáladepartemeanttas ( DSD ) lasihuvvui 100 000 ru. . 1 Dát boahtá das go ii leat máksojuvvon doarjja DSJ-Doajmmasiebbre Julevsábmei jagis 2008 . 1 Dát boahtá das go iešmearridanvuoigatvuohta , nugo dat lea nannejuvvon ON-konvenšuvnnaid oktasaš artihkkalis 1 1966 , lea hámuhuvvon koloniijadiliid ja militearalaš vuollástemiid dihtii . 1 Dát boahtá das go dain lea sierralágan duogáš ásaheamis ja leat iešguđetlágan ekonomalaš rámmaeavttut . 1 Dát boahtá das go 100 000 ruvdnosaš juolludus Dearvvašvuođaja fuolahusdepartemeanttas ( DFD ) lea lasihuvvon kapihttalii 724 , postii 21 . 1 Dát bivdovuoigatvuođat galget nannejuvvot láhkii , ja báikki olbmuin galgá leat dadjamuš , mo riggodagaid hálddaša . 1 Dát bivddusráddjemat gustojit dalle ge go seamma olmmoš dahje olbmot geavahit eambbo go ovtta fatnasa . 1 Dát bisttii 1970-logu álggus gitta 1080-logu loahpageahčái . 1 Dát bijai vuođu jurdagii ahte jus deike galgá skuvla boahtit , de ferte mis leat iežamet stivra . 1 Dát bihttá čállojuvvui vuos dalá čállinvuogi mielde ( Bergsland-Ruong ) . 1 Dát bidjá álgoálbmogiid rašis dillái go guoská dálkkádatrievdamiidda ja birasmirkkuide , main fas sáhttet leat suorggahahtti váikkuhusat álgoálbmogiid dearvvašvuhtii ja eallineavttuide . 1 Dát bidjá vuođu ođđajurddašeapmái ja ođđabuvttadeapmái man oktavuođas sáhttá váldit vára ja ávkkástallat dainna maid meahcis sáhttá viežžat . 1 Dát bidjá vuođu dasa mii dál lea šaddan šiehtadallamiidda " REDD " birra . 1 Dát bidjá sámi álbmoga erenoamáš dillái Norgga eamiálbmogin . 1 Dát bidjá stuorra gáibádusaid sámi servodahkii dan dáfus ahte dat ain galgá sáhttit leat stuorámus eaktudeaddji iežas servodaga ovddideapmái . 1 Dát bidjá stuorra gáibádusaid máhtolašvuhtii vai sáhttit váikkuhit min eallindili . 1 Dát bidjá stuorra gáibádusaid máhtolaš ­vuođa kapasitehta ja válddi ektui , vai duođas sáhttit váikkuhit min eallindili . 1 Dát bidjá gáibádusaid dasa mo plánavuogádat hábmejuvvo . 1 Dát berrešii nannejuvvot Oahpahuslágas . 1 Dát berre leat stuorát ovttasbargoprošeakta Sámedikki , Innovašuvdna Norga , Fylkkamánni eanandoalloossodaga ja Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta gaskka . 1 Dát berre leat fáddán maŋit áiggi spesifikašuvnnaide láhkaásahusain ja bagadusain . 1 Dát berre leat 5-jagi ovddidanplána mas leat čielga mihttomearit . 1 Dát bearaš orui Bearvuonas , ja skuvla lei Gálttas , olggut vuonas . 1 Dát bealit leat deaŧalaččat ovttaskas ja organisatuvrralaš oahppama dáfus . 1 Dát bargu čađahuvvo evttohusaid konkretiserema oassin . 1 Dát bargu šaddá deaŧalaš oassin boazologu heiveheamis guohtumiidda . 1 Dát bargu ovdána bures ja ulbmil lea ahte vuosttaš karriearaguovddáš galgá leat doaimmas árrat 2008:s ja ahte buot Romssa regiuvnnain galgá leat karriearaguovddáš ovdal jagi 2009 loahpa . 1 Dát bargu maiddái fátmmasta oahpahusa joatkkaskuvlla dásis . 1 Dát bargu loahpahuvvo jagi 2000 ` vuosttaš jahkebeali . 1 Dát bargu lei vuođđoskuvlaossodagas . 1 Dát bargu lea álggahuvvon earret eará ráđđehusa HØYKOMa boaittobeliidruđaid vehkiin , main 2007 juolludedje 12 miljon ruvnno Romssa fylkii . 1 Dát bargu lea álggahuvvon , ja šaddá deaŧalažžan barggus heivehit boazologu guohtuneatnamiidda . 1 Dát bargu lea sáddejuvvon viidáseappot guovddáš eiseválddiide . 1 Dát bargu lea sus ain áimmuin , ja go galledat su Hønefossas , de beassat geahčadit dan . 1 Dát bargu lea leamaš hui guovddážis giellaráđis . 1 Dát bargu lea erenoamáš deaŧalaš julev- ja lullisámegiela dáfus . 1 Dát bargu lea dál jođus , ja boađus galgá ovddiduvvot Fylkkadiggái geassemánus 2010 . 1 Dát bargu lea deaŧalaš , danne go julevsámi servodagas leat oalle unnán oahppaneavvut , ja oalle unnán geavaheaddjit . 1 Dát bargu galgá plána mielde loahpahuvvot 2006 giđa . 1 Dát bargu galgá leat ovttas Sámedikkiin . 1 Dát bargu galgá leat mielde váikkuheame govttolaš biebmogálvohattiid oaččuheami , árvoháhkamii , stuorát buvttavállji , birasdoaimmaide , gilvogierdilis ávnnasháttiide , unnit goluide , buvttadeapmái mii lea heivehuvvon márkana jerrui , ja sihkkarastit ealáhusdoaimmaheddjiide vejolašvuođa oažžut sisaboađu ja eallineavttuid mat leat seammalágánat go muđui álbmogis . 1 Dát bargu galgá geargan dán jagi lohppii . servodaga . 1 Dát bargu galgá dahkkojuvvot skuvlajagis 2004-2005 ja vurdojuvvo meannuduvvot Sámedikkis 2005 giđa . 1 Dát bargu galggašii gárvánit oktanaga guovddáš láhkalávdegotti bargguin , namalassii 2001 guovvamánus , ja danne ii gártta dat guoskat ovdal go 2005 sámediggeválgii . 1 Dát bargu fertii dattetge bissehuvvot garra moaitaga geažil sápmelaččain , ja lávdegoddi heaittihuvvui 1982:s . 1 Dát bargu ferte leat dorjon su jáhku , ahte lei ain doaivva sihke gillii ja kultuvrii . 1 Dát bargu dáhpáhuvvá sihke Viessobáŋkku guovddáš dásis ja ossodatkantuvrrain , earret eará Hámmarfeasttas . 1 Dát bargu doaimmahuvvo ovttasráđiid Nasjonalt læremiddelsenter:iin ( NLS ) 1 Dát bargiidbellodatstivra mii Sámediggeráđis lea leamaš dan rájis go dat válddii badjelasas Sámedikki stivrema čakčamánu 2007 bargá dan nala ahte addit eanet rabasvuođa Sámedikki bargguid birra ja lea ásahan dieđihanvuogádaga dievasčoahkkimii mii čájeha mearrádusaid maid diggi lea dahkan . 1 Dát barggahanvierru čuovui ovddeš internáhtain , ja orui vuoigat ahte stuorra mánát oassádálle dálubargguin ja sullasaš bargguin go orro nuvttá . 1 Dát bargamušat leat dehálaččat regionála ovdáneapmái ja nannejit fylkkasuohkana sajádaga . 1 Dát bajiduvvojit dábálaččat álohii uhcimusat haddegoarkŋuma ektui . 1 Dát bagadus ja árvvoštallan galgá muitalit veahá mo oahppi doaibmá fágalaččat ja sosiálalaččat , ja makkár bargovugiid oahppi hálddaša . 1 Dát badjebáza ii leat duođalaš go -385 000 ru leat geavahuvvon eará láhkai ( geahča mearkkašumi 3 ) ja 284 500 ru leat gessojuvvon ruovttoluotta prošeavttain mat eai 1 Dát attii dilálašvuođa sihke Ságat áviisii ja Ávvirii lasihit almmuhemiid , ja almmuhišgohtege viđa gearddi vahkkus . 1 Dát attii akšunerejeaddji váhnemiidda fas doaivaga , muhto Stuoradiggi mearridii juovlamánus ahte sámi oahppoplána galggai leat anus buot almmolaš skuvllain sámi hálddašanguovllus . 1 Dát artihkal ovdanbuktá ja čielggada sámi mánáidgárdefálaldagaid loguid , loguid mánáin geat váldet vuostá dakkár fálaldagaid ja loguid ohppiin geain lea sámegiella fágabiires vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas jagi 2010/2011 . 1 Dát artihkal ohcala addit kvantitatiiva gova sámi mediaid otná dilálašvuođas go deattuha anu ja rámmaeavttuid . 1 Dát artihkal lei Aftenposten-áviissas 13.09.1997 . 1 Dát artihkal lea huksejuvvon máŋgga gáldu vuođul , ja gáldut leat dávjá seđđosat ja vuostálagaid . 1 Dát artihkal , ovttas ILO-soahpamuša mearrádusaiguin , lea mielde ráddjeme makkár sisabahkkemiid ja doaimmaid sáhttá čađahit boazodoalu guovdu . 1 Dát almmatge ii leat mearrideaddjin dasto go Ráđđehus galgá meannudit hálddašanplána Norgga-ábi várás . 1 Dát adreassa dat mearrida man válgabiirres dus lea jienastanvuoigatvuohta . 1 Dát adreassa dat mearrida man gielddas dus lea jienastanvuoigatvuohta . 1 Dát adnojuvvo erenoamáš dehálažžan dannego boazodoallu Norggas lea kultuvrii čadnojuvvon sámi ealáhus . 1 Dát adnojuvvo erenoamáš deaŧalažžan dan sivas go sámi servodat leat viehka uhcci ja fierpmádagat ja oktavuođat leat ruossut doarrás . 1 Dát adno leat buoremus čoavddusin dassážii go SPR lea iskan oažžut oktasaš ovddastusa ON iešguđet forain . 1 Dát addá vuođu sihkkarastit sámi giliid , ja maid ipmárdusa ja doarjaga čovdosiidda mat válljejuvvojit , loahpaha Vibeke Larsen . 1 Dát addá ođđa vejolašvuođaid bidjat johtui earret eará stuorát giellaprošeavttaid . 1 Dát addá ovdamearkka dihte su mánáide vejolašvuođa . 1 Dát addá midjiide erenoamáš vejolašvuođaid , muhto dieđusge maiddái hástalusaid . 1 Dát addá maiddái gaskariikkalaš konvenšuvnnaide dan mearkkašumi mii dain berre leat go Norga lea dohkkehan dáid . 1 Dát addá dássážii buot goatnjideamos govva sámi mediadilálašvuođas , go lea sáhka sámi mediaid geavaheamis , mediaid rámmaeavttuin ja makkár áššiid mediat almmuhit . 1 Dát addá buori vásáhusaid ja vuođu mii šattašii ávkin ja vuođđun ovttasbargui rájáid rastá eará guovlluin riikkas , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar , Dag Terje Andersen . 1 Dát addá buori vuođu konkrehta konsultašuvnnaide juohke doaibmabiju hárrái ja mielddisbuktá ollislaš proseassaid juohke doai ­bmabiju oktavuođas . 1 Dát addá boazodollui riikkaidgaskasaš riektesuodjalusa , dás čujuhuvvo erenoamážit ILO konvenšuvnna nr. 169:ii . 1 Dát addá boazodolliide unnán vejolašvuođa ovddos guvlui diehtit ja plánet , maiddái dan dihte go eai leat ráhkaduvvon johtočállosat ja čujuhusat . 1 Dát addá boazodolliide unnán vejolašvuođa ovddos guvlui diehtit ja plánet , maiddái dan dihte go eai leat ráhkaduvvon johtočállosat ja čujuhusat , nugo ovdalis namuhuvvon . 1 Dát addet dieđuid eana- ja šaddogilvimis , ja leat mielde bisuheamen dakkár fágalaš birrasa maid eanandoallu dárbbaša . 1 Dát adde buori čuovgga klássalanjas , muhto čuovga lei garas ja lámppáin lei váivves hádja ja jurra mii dagai ahte sihke oahppit ja oahpaheaddjit ledje hirbmat viessasat ja váibasat loahpageahčen beaivvi . 1 Dát Govadat čájeha ahte Sámedikki jienastuslogus jagi 2009 lei mearkkašahtti nisson eanetlohku nuoramus semeanttas , definerejuvvon golmmain ahkejoavkun gaskal 18 ja 29 jagi . 1 Dát Gonagaslaš majestehta Gonagasa sánit gusket ollu maiddái sámiide geat šadde dárogielagin dáruiduhttinproseassas , sámiide geat ásset olggobealde dáláš sámegiela hálddašanguovllu ja sámiide geat eai oažžu oahpahusa Sámi oahppoplána mielde . 1 Dát 400 000 kr stuoru vuođđodoarjja galgá dáhkidit dárbbašlaš doaimma . 1 Dát 20. konsešuvdnavuorru lea ávkin doalahit ohcama dakkár osiin mat eai leat vuos guorahallojuvvon norgga nannánjuolggi siskkobealde , ja addá vuođu ođđa doaimmaide ja árvoháhkamii davveguovlluin . 1 Dát 1997 cealkámuša konklušuvdna lea čielgasit áigeguovdil dál nai go aiddostahttá ahte « sámi oahppit ánssášit dievaslaš skuvlafálaldaga iežaset eavttuid vuođul báikkálaš searvevuođas ! 1 Dát 1 ea maiddái dainna u1bmi1iin ahte sámi ja dáčča ku1tuvra fylkkas nu bures go vejo1aš sáhttet 1 eat bá1dda1agaid . 1 Dát , mii geavatlaččat lea vuogas ja deaŧalaš mearrádus , guoská náittosguoibmái dahje eaiggáda dahje su náittosguoimmi fuolkái njuolga bajás- dahje vulosmanni linjás dahje vuosttaš siidolinjás gitta oappá dahje vielja mánáide , jus son fal deavdá 3. § eavttuid . 1 Dát " Stuorradiggi " oktan Ráđđehusain ja stáhtaministariin ožžo doaimmaid ja vuoigatvuođaid skuvllas ja dat adde ohppiide sihke deaŧalaš doaimmaid ja ovddasvástádusa min uhca skuvllaservodagažis . ... 1 Dásto lea sávaldahkan eanet viidáset náláštuhttit mielkki . 1 Dássážii lei skuvlakommišuvnnas leamaš stuora fápmu skuvlla oahpahusas , muhto dán rájes gal geahpeduvvui dat máŋgga láhkái . 1 Dássážii leat oalle unnán váidagat logahallojuvvon . 1 Dássážii leat huksenráját dušše mearriduvvon muddenplánas . 1 Dássážii leat gávnnahan ahte lea váttis gávdnat dakkár fanasmálle maid sáhttá lohkat čielga sámi mállen . 1 Dássážii leat geahččan Nubbingiella 2 ja Nubbingiella 3 oktan ja gohčodan dan nubbingiellan . 1 Dássážii leat 14 riikka nannen ( ratifiseren ) lihtu , daid gaskkas leat Norga , Ruoŧŧa , Suopma ja Danmárku . 1 Dássážii lea šiehtadus leamaš ” stáhtalaš ” dan mearkkašumis ahte dat dušše lea leamaš muhtun oktasaš ásahusaid ja organisašuvnnaid ruhtadanšiehtadus . 1 Dássážii lea dušše silolaš dearvvasvuođasuddjema siskkabealde ahte Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta lea láhčán bálvalusfálaldagaid riikkagottálaš doaimmaide sámi veahkadaga várás . 1 Dássážii ii leat vuođus dadjat ahte gonagasreabbái leat dađi eambbo dávddat njommon go eará skálžoelliide , iige sáhte dadjat dat eretduvdá dahje vahágahttá eará šlájaid ekovuogádagas . 1 Dássážii ii leat bargomárkana dilálašvuohta váikkuhan dasa ahte olbmot fárrejit fylkkas eret . 1 Dássážii ii leat Olgoriikkadepartementa ii ge NORAD bovden Sámedikki searvat ságastallamiidda Sámedikki vejolaš boahttevaš sajádaga birra álgoálbmogiid veahkkeprográmmas . 1 Dássážii eat leat gávdnan vástádusa Departemeanttas , muhto ii leat mihkkege mii čájeha ahte sii áigot dahkat maide rievdadit dán málle . 1 Dássážii eai leat Sámi giellaráđis leamaš návccat veahkehit doaimmain . 1 Dássážii eai gávdno tabeallat sávzamassimis , muhto bohccuid ektui leat buorit tabeallat maid oažžu go bivdá . 1 Dássážii Halvard Lange lea leamaš guhkimusat , buohkanassii 19 jagi ( 1946-63 ja 1963-65 ) . 1 Dássásaš dearvvašvuođabálvalusaid ovddideapmi ja heiveheapmi sámi geavaheddjiid váste Heivehit bálvalusfálaldaga sámi duohtavuhtii Metodaovddideapmi ja gelbbolašvuođa bajideapmi sámi bearašbarggus go guoská gárrenávnnasguoski váttisvuođaide 1 Dássálága mihttomeriin ahte hukset rašuvnnalaš ja gánnáhahtti ovttadagaid , lea maiddái deaŧalaš láhčit diliid vai oažžut hálddašanovttadagaid mat sáhttet suodjalit ja ovddidit báikkálaš iešstivrejumi jurdaga . 1 Dássálaga ovdánemiin eará ealáhuseallimis , ferte láhčit eanet luomu ja astoáiggi . 1 Dássálaga bargodietnasiin leat beaiveruđat , buohcanruđat , doarjja mánáid buozanvuođas , váhnenruđat ja eanet . 1 Dássidis rámmaeavttut ja doaibmavuođu nannen leat deaŧalaš oasit jos galgá sihkkarastit rekrutterema ealáhussii . 1 Dássi čájálmasaiguin lea dál juo allat , lohká Balto . 1 Dássi Váldooasit 1 Dásseárvvus sámi perspektiivvas lea seamma ollu sáhka ovttadássásašvuođas sohkabeliid gaska , ja olmmošárvvus . 1 Dásseárvvus sámi perspektiivvas lea seamma ollu sáhka nannet ja ovdánahttit ovttadássásašvuođa nissonolbmuid ja albmáid gaskka , go dan ahte nannet nissonolbmo sajádaga sierra plánain . 1 Dásseárvvu oktavuođas nissonolbmuid ja albmáid gaskkas lea sáhka iešmearrideamis , rievttalašvuođas ja ovttadássásašvuođas , sihke oktasaččat ja individuála dásis . 1 Dásseárvu lea dehálaš eará sámi searvebargguinge . 1 Dásseárvu ja vealaheami 1 Dásseárvu ja vealahanvuostálastin . 1 Dásseárvu guoská buot servodatsurggiide ja galgá heivehuvvot Sámedikkis buot bargguide . 1 Dásseárvu gean várás ? 1 Dásseárvu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Dásseárvu 1 Dásseárvopolitihkalaš doaibmabijut fertejit ceahkálastojuvvot ja heivehuvvot iešguđet beliide . 1 Dásseárvoperspektiiva ovttasbargguin eará ossodagaiguin 1 Dásseárvoláhka váguha nappo almmolaš ásahusaide doaibma- ja válddahallangeatnegasvuođa sohkabeliid dásseárvvu ovddideami dáfus . 1 Dásseárvodoaibmaplána čuovvuleami várás lea dál almmuhuvvon rabasin vuosttaskonsuleantavirgi váldohálddahusas . 1 Dásseárvodoaibmaplána mii deattuha sámi nissonolbmuid dili , oktan vuoruhansurggiiguin , ulbmiliiguin ja doaimmaiguin 1999–2001 , ja Sámediggeplána 1998–2001 áigodahkii , leat vuođđun dásseárvobargui . 1 Dásseárvodoaibmaplána mas deattuhuvvo sámi nissoniid dilli , 1999 – 2001 áŋgiruššansurggiiguin , mihttomeriiguin ja strategiijaiguin ja áŋgiruššansuorggit mat leat Sámediggeplánas 1998 – 2001 , leat vuođđun dásseárvobargui . 1 Dásseárvodoaibmaplána lea sáddejuvvon gulaskuddamii , ja gulaskuddanáigemearri lea 1999 njukčamánu 1. b. . 1 Dásseárvodoaibmaplána Sámedikki áirasiid ja vuollásaš ráđiid lahtuid buhtadusnjuolggadusat 1 Dásseárvodoaibmaplána 199-2001 áŋgiruššansurggiiguin , mihttomeriiguin ja doaibmabijuiguin — 1998 juovlamánu 16. b. gulaskuddanárvalus 1 Dásseárvodoaibmabijut 1 Dásseárvobálkkášupmi lea dáidda ja ruhtasupmi mas lea oktasaš árvu ru. . 50.000,- . 1 Dásseárvobálkkášumi lávdegotti lea nammadan Sámediggeráđđi ja lahtut leat : 1 Dásseárvobálkkášumi lávdegotti 1 Dásseárvobálkkašupmi Ristenrauna Magga:i 1 Dásseárvobálkkašupmi Nuoraid valáštallanbálkkašupmi 1 Dásseárvobargu lea vuođđuduvvon Láhkii dásseárvvu birra oktan daid láhkaásahusaiguin , ja lága §1 a váguha almmolaš eiseválddiid visot servodatsurggiin bargat doaibmilit , ulbmillaččat ja plána mielde sohkabeliidgaskasaš dásseárvvu ovdii . 1 Dásseárvobargu galgá nappo láhččojuvvot buot eallinmuttuide ja buot servodatsurggiide . 1 Dásseárvobarggu oktavuođas ferte leat alla dihtomielalašvuohta fáttá ektui . 1 Dásseárvo- ja vealahanáittardeaddjis lea váldobargun bargat vuostá vealaheami ja ovddidit dásseárvvu beroškeahttá earret eará sohkabealis , čearddalašvuođas , doaibmavádjitvuođas , gielas , religiovnnas , seksuála sojus ja agis . 1 Dásseárvo- ja vealahanáittardeaddjis galgá leat čehppodat sámi áššiinge . 1 Dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiivva doaibmaplána 1 Dássenáirrasortnet lea heaittihuvvon ja Sámedikkis leat fas 39 bistevaš áirasa . 1 Dássenmandáhtat juogaduvvojit dan sohkabeallái mii lea ožžon unnimus áirasiid Sámediggái . 1 Dássenmandáhtat juogaduvvojit Stuorradikki málle mielde , ja juogaduvvojit dušše registrerejuvvon politihkalaš ovttadagaide mat riikkadásis ožžot eambbo go 4 % doarjaga . 1 Dássenmandáhtat juhkkojuvvojit vuosttaš geardde válgga olis čakčamánu 12. beaivvi dán jagi . 1 Dássenmandáhtat juhkkojuvvojit ná : Dássenmandáhtat addojit duššefal registrerejuvvon samepolitihkalaš ovttadagaide mat ožžot eanet go 4% doarjaga riikadásis , dássenmandáhtat juogaduvvojit Stuoradiggemodealla mielde . 1 Dássenmandáhtat fertejit addojuvvot riikkaviidosaš , registrerejuvvon sámepolitihkalaš ovttadagaide biiriin , main lea unnimusat 4 % doarjja . 1 Dássenmandáhtat 1 Dássenmandáhtaortnet lea loahpahuvvon , ja mandáhtaid lohku dikkis lea fas 39 . 1 Dássenmandáhtaortnega ulbmil lea sihkkarastit Stuorradiggái dakkár čoahkkádusa mii lea eambbo proportionála . 1 Dássenmandáhtaortnega mearrádusaid mearridit Vuođđolága § 59 ja válgalága § 11-6 . 1 Dássenmandáhtaid ožžot dušše registrerejuvvon politihkalaš ovttadagat mat riikkadásis olahit eambbo go 4 % doarjaga . 1 Dássenmandáhtaid galggašii juogadit seamma málle mielde go dál dahket stuorradiggeválggas . 1 Dássenmandáhta nr. 2 juhkkojuvvo dan bellodahkii ja dan fylkii main lea nubbi stuorámus kvotienta , jna. 1 Dássenmandáhta nr. 1 juhkkojuvvo dan bellodahkii ja dan fylkii main lea stuorámus kvotienta . 1 Dássedeappot ja eanet diehttevaš dienasvuogádat - Suohkanat leat ožžon váldoovddasvástádusa vuđolaš čálgobálvalusaide nugo skuvllaide ja fuolahussii . 1 Dássedeaddu dáid beroštumiid gaskka lea iešalddis sierralágan fenomena Sámediggái politihkalaš vuogádahkan . 1 Dási ferte árvvoštallat daláš gáibádusaid ektui , ja internáhtat ledje buorebut go priváhta olbmuid luhtte orrut . 1 Dásge lea sáhkan beroštit nuppis . 1 Dásge gusto mearrádussan § 19 čuoggá a ma ~it oassi . 1 Dása livččii buvttamerken hástalussan . 1 Dása lei 2008:s juolluduvvon 1,8 milj. ruvnno . 1 Dása leat vel váldon mielde mearrádusat ahte láhka galgá gustot daid gáržžidemiiguin mat čuvvot álbmotrievtti , ja ahte dat ii daga maidege daid vuoigatvuođain mat leat erenomáš riektediliid dahje boazodoallolága vuođul . 1 Dása leat máŋga siva earret eará dat go muhtun doaluin lea heajos doaibmaboađus ja ahte go buot stuorát návethuksemat galget heivehuvvot luovosdoibmii ovdal jagi 2024 . 1 Dása lea stáhta juolludan 500 duhát kruvnnu , Tromsa fylkkagielda lea juolludan 300 duhát ja Sámediggi maid vuoruha dasa ruđa . 1 Dása lea sivvan lassáneapmi sihke sáddagiid logus ja guhkkodagas . 1 Dása lea sivvan earret eará dat go Finnmárkkus leat máŋga lágádusa ja eará olggosaddit main lea iežas fitnodat , mat ožžot girjjálašvuođamusihkkaalmmuheami- ja sámegielat govvasárggusráidduid doarjagiid . 1 Dása lea sivvan ahte bohccot ain bahkkejit dáid guovllui-de ja ahte dat guhtot gittiidge . 1 Dása lea sierra Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma ( 1993 – 1998 ) man ulbmil lei heaittihit doalloovttadagaid ja boazolgu unnidit dan bokte . 1 Dása lea mus ággan dat ahte mis lea riekti searvat , ja beassat leat mielde váikkuheamen mearrádus ­proseassain mat gusket midjiide go leat álgoálbmot . 1 Dása lea lasihuvvon 350 000 ruvnno šiehtadusa ektui 2006s . 1 Dása lassin lei oahpaheaddjilatnja feaskára geažis , ja hoavdda ássandállu das dastán skuvlanurkkis . 1 Dása lassin lea Suomabealde Ohcejoga ja Anár gielddaid ja bealde Kárášjoga ja Deanu gielddaid gaskkas juo 10 jagi leamašan formálalaš ja geatnegahtti rádjerasttildeaddji ovttasbargu buollin- ja gádjundustehusas mii lea bures doaibman buohkaid ektui . 1 Dása lassin lea Suomabealde Ohcejoga ja Anár gielddaid ja Norggabealde Kárášjoga ja Deanu gielddaid gaskkas juo 10 jagi leamašan formálalaš ja geatnegahtti rádjerasttildeaddji ovttasbargu buollin- ja gádjundustehusas mii lea bures doaibman buohkaid ektui . 1 Dása lassin fidnoekonoma BI:s ja Master of business administration / Master of public health California universitehtas . 1 Dása lassin fertejit lágiduvvot dávjjibut váhnenčoahkkimat gos muitalit váhnemiidda mii gáibiduvvo vai oahppá sámegiela albma ládje , mii lea vejolaš ja movt váhnemat sáhttet veahkehit . 1 Dása gáibiduvvo ovdánahttinbargu buvttadanhámiid , buvttaovdánahttima , vuovdaleami , infrastruktuvrra jna. ektui . 1 Dása guorrasii Sámediggi . 1 Dása gullá máhttit sámegielaid historjjá , hámi ja ráhkadusa . 1 Dása gullá maiddái sámi dáiddárstipeanda ( gč. St.dieđ.nr. 145 ( 1997–98 ) 12.8 čuoggát s 60 ) . 1 Dása gullá maiddái boahttevaš buolvvaid vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu ja dat vieruiduvvan vuoigatvuohta , mii maiddái eará orohagain / siidaosiin lea . 1 Dása gullá maiddái ahte ollu guovlluin eai leat sámi vuoigatvuođat identifi ­serejuvvon mii maiddái ferte čielggaduvvot ovdalgo duohtadeamit sáhttet čađahuvvot . 1 Dása gullá maid geahččat gielaid komparatiiva čalmmiiguin , movt sámegiella nuppástuvvá áiggi mielde ja movt mediat váikkuhit sámegiela . 1 Dása gullá maid dat maid SVL dás celkkii árat , ahte fertet searvat daid oktavuođaide gos duddjot áddejumi ja dieđu sámegiela dárbbuid birra davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Dása gullá maid bargiid sirdin , ja dás háliidan deattastit dan buori ovttasbarggu maid fylkkaráđđi lea oaččohan Romssa fylkkamánniin . 1 Dása gullá maid bargamuš bagadallat ja veahkehit gielddaid daid plánenbargamušain lága vuođul , geahča § 3-2 maŋimus lađđasa . 1 Dása gullá earret eará árbevirolaš máhttu mii lea seailluhuvvon ja ovddiduvvon buolvvaid čađa . Ođđa áiggi teknologiija maid buktá ođđa hástalusaid . 1 Dása gullá earret eará árbevirolaš máhttu mii lea seailluhuvvon ja ovddiduvvon buolvvaid čađa . 1 Dása gullet vuoigatvuođabealit ja olmmošvuoigatvuođat suodjalanguovlluid ektui . 1 Dása gullet sihke áššesuorggit main Sámedikkis lea duohta háldenvejolašvuohta , ja suorggit main Sámediggi ovttas earáiguin sáhttá hábmet biraspolitihka . 1 Dása gullet sihke metállat , maid stáhta čuoččuha oamastit , ja industriijaminerálat , huksenávdnasat ja luonddugeađggit , mat leat eanaeaiggáda minerálat . 1 Dása gullet nationála vuordámušat regionála ja gieldda plánemii , stáhta plánanjuolggadusaide , stáhta plánamearrádusaide ja stáhta areálaplánii . 1 Dása gullet maiddái fálaldagat min boarrásiidda , geat háliidit ássat iežaset lagasbirrasis nu guhká go vejolaš . 1 Dása gullet maiddái eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođat ja hálddašeapmi , danne go dat leat sámi servodatovdáneami vuođđun . 1 Dása gullet maiddái dat olggošsiiddut maid fitnolaš illustrerejeaddjit ráhkadit . 1 Dása gullet barguimáhcahandoarjagat , doaimmaidahttinruđat ja váikkuhangaskaoamit mat galget veahkehit olbmuid geat ožžot bargonávccahisvuođadoarjaga , beassat fas bargui . 1 Dása gullet Sámi sierrabibliotehka , oahpahushálddašeami doaimmat ja sierra sámi mánáidgárdedoarjagat . 1 Dása gulai ahte lávdegoddi galggai earret eará čielggadit historjjálaš diliid ja árvvoštallat dárbbašuvvojitgo láhkanuppástusat . 1 Dása galgá ceggejuvvot Fágalaš Forum masa Innovasjon Norge , fylkkamánni Eanadoalloossodat , fylkkagielddat , Bioforsk , Sámi allaskuvla ja Bargo- ja searvadahttin ­departemeanta eará guoskevaš departemeanttaiguin bovdejuvvojit searvat oktan Sámedikkiin . 1 Dása gal mánát liikojedje , ja ujus oahppi Unni Utsi jearai Sisselis muhtumin mojunjálmmiid ; " Rivgu , leago fargga rosindiibmu ? " 1 Dása dárbbašuvvo buorre čađahanvuohki man olis bággočađaheapmi dahkkojuvvo dušše hui erenoamáš dilálašvuođain . 1 Dása dárbbaheimmet dárkilut čilgehusa . 1 Dása dáhttut rievdadusaid . 1 Dása bođii maid Loyd Villmo guosseoahpaheaddjin , nu ahte oaččuimet veahá oahpu boazodoalu rehketdoalus . 1 Dása biddjojuvvo oktiibuot200.000,- kr. nu ahte šattašii 100.000,- kr. goabbáige . 1 Dás čájehit girjjiid mat leat ilbman daid maŋemus jagiid . 1 Dás čuožžu bargooahpu vuolde čuokkis : « Dása gullá ekonomalaš ávkkásteapmi ovttaskas bohccos ja ealus , beananáliid náláštuhttin , boazodávddat , gálden , njuovvan , biergogieđahallan , guohtundilálašvuođas , mearkaregistreremis , boazodoallolágas ja soaitimis eanet . » 1 Dás čujuhuvvui ahte okta nuorra « galggai biddjot nu ( skuvlaruktui dehe sullásažžii ) movt Erenoamášskuvllaid direktoráhtta oinnii heivvolaččamussan » . 1 Dás čujuhuvvo vejolašvuhtii ahte oččodit eambbo iešguđetlágan buktagiid báikkálaš kultuvrra ja árbevieruid vuođul , báikkálaččat dikšut ja ráhkadit , liigebuktagiid ávkkástallan , ja biologalaš vuođđoávnnasbuvttadeami oažžut optimálalažžan – heivehit buvttadeami valljodatváriid mielde . 1 Dás čujuhuvvo stáhta rollii oažžut boazologu heivehuvvot valljodatváriide muhtun eananosiin Finnmárkku boazoguohtunguovlluin . 1 Dás čujuhuvvo ovdamearkkaide mearkkašumiin §:i 5-2 . 1 Dás čujuhuvvo muđuid ođđa láhkaásahussii mii boahtá fápmui oktanaga dáinna lágain ja bagadusain dán láhkii . 1 Dás čujuhuvvo gáibádussii dahkat sierra váikkuhaniskančielggadusa Snøhvit-prošeavtta váikkuhusain sámi beroštumiide ja boazodollui erenoamážit . 1 Dás čujuhuvvo girkolága áigumuššii mii lea ahte ressursadárbu ja girkolaš doaimmaid vuoruheapmi , erenoamážit diakoniija dáfus , mánáid- ja nuoraidbargu , girkomusihkka jna. galgá dáhpáhuvvat báikkálaččat , ja girku ja suohkan galget ovttasbargat dain áššiin . 1 Dás čujuhuvvo earret eará rádjelovssaide Divttasvuonas . 1 Dás čujuhuvvo earret eará ahte lea dárbbašlaš mearridit dárkilet rámmaeavttuid boazodollui , sihkkarastin dihte guoddevaš ovdáneami . 1 Dás čujuhuvvo departemeantta njukčamánu 18. b. 2009-mannosaš reivii fápmudeami birra . 1 Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.15 . 1 Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.14 . 1 Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.11. 1 1 Dás čujuhuvvo Sd.prp. nr. 64 ( 2005 – 2006 ) 2006/2007 boazodoallošiehtadusa birra 4.8 kapihttala máinnašeapmái . 1 Dás čujuhat Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.4 . 1 Dás čilgejuvvojit jagi miehtá mearriduvvon ja árvaluvvon nuppástuhttimat stáhtabušehttii ja vearuid ja divadiid meroštallojuvvon nuppástuhttimat . 1 Dás čilgejuvvo movt vearbbain sáhttá ráhkadit dahkkinomeniid , substantiivvaid ja adjektiivvaid mat muitalit mii muhtun lea go dahká juoidá . 1 Dás čielggaduvvui bargu mii dahkko ollu surggiid siskkobealde gáhtten ja ovdánahttin dihte sámegiela , ee. Sis-Finnmárkku diggegotti ásahemiin ( gč. kap. 5.3.2 ) , Divttasvuona gieldda searvamiin sámegiela hálddašanguvlui , ja Elgå-prošeavttain ( kap. 11.3 . ) . 1 Dás šiehtadallo jahkásaš ealáhusšiehtadus gaskal duodjeservviid ja Sámedikki . 1 Dás šattašii obba girji jus livččen galgan dan birra čállit . 1 Dás árvaluvvo nannet Finnmárkku vuonaid ja riddogátte olbmuid bivdovuoigatvuođaid . 1 Dás áigut dušše oanehaččat muitalit makkár rievttálaš ja hálddahuslaš vuogádagat Ruoŧas ja Suomas leat , mat leat riikkaid maiguin mii lunddolaččat sáhttit iežamet buohtastahttit . 1 Dás áigu stivra čilget daid áššiid čuovvoleami birra maid SPR meannudii čoahkkimisttis golggotmánu 30. – 31. b. 2003 , ja dasto muhtun eará áššiid birra mat leat meannuduvvon ovdal . 1 Dás áigu Sámediggi muittuhit ON-konvenšuvnna biologalaš eatnavuođa ja « várrogas » - prinsihpa birra , ja daid geatnegasvuođaid birra mat Norggas leat sámi álbmoga ektui vuođđolága § 110a bokte ja ee. ILO-konvenšuvnna nr. 169 ratifiserema bokte . 1 Dás válddán ovdan giela ja oahpahusa . 1 Dás vurdet Deanu skuvlla oahppit busse . 1 Dás vuolábealde gávnnat njuolggogeainnuid Sámi giellalávdegotti ovttasbargoorgánaide . 1 Dás vuolábealde gávnnat liŋkka Stuorradikki justislávdegotti loahpalaš árvalusa Stuorradiggái riektediliid birra Finnmárkkus . 1 Dás vel deattuhuvvo ahte regionála dásis lea oktavuohta gaskal Sámedikki , fylkkamánni ja Innovašuvdna Norga , erenomážit ealáhusovdánaht ­tima doaibmabijuid ektui eanadoalu oktavuođas . 1 Dás sárdnida Gonagassii Troandimis 1945 . 1 Dás sáhtášii doaimmahit stuorát konserverenbargguid ja dutkama áigeguovdilis čuolbmačilgehusain . 1 Dás sáhtát lohkat movt galgá čállit organisašuvnnaid oanádusaid ja makkár suopmanerohusaid sáhttá čállit , movt loatnasániid gehčosiid čállá ja dás leat maid bargoeallima joavkkuid sámegielnamat 1 Dás sáhtát lohkat eanet Finnmárkkulága birra . 1 Dás sáhttá spiehkastit go guoská doaibmavisttiid investeremiidda ovttasbargodoaibmabijuid / oktasašdoaimma oktavuođas 1 Dás sáhttá oaidnit ahte dievas « guolleturismapáhkat » ovdánahttojit , masa gullet sáhttu , ofelastin , idjadeapmi ja borramuš sámi birrasa vuođul . 1 Dás sáhttá namuhit datateknologiija ja globála liggen . 1 Dás sáhttá leat čuožžovašvuohta bálvalusaid hábmemii ja kultuvrralaš sisdollui mii bálvalusain lea . 1 Dás sáhttá hállat kollektiivvalaš massima birra maid fertešii buhtadit nuppástuhttinprográmma bokte . 1 Dás sáhttá Sámi dearvvasvuođadutkanguovddáš leat dehálaš oassálasti . 1 Dás sáhttet davviriikkat oahppat guhtet guimmiineaset ja doaibmabijuid lea vejolaš oktiiheivehit . 1 Dás sullii 600 000 kruvnnu juogaduvvui sierra prošeavttaide ohcama vuođul . 1 Dás spiehkasta Kárášjoga gielda mii lea sámi giela hálddahanguovllus . 1 Dás son čielggada muhtun vásihusaid iežas áigodagas oahpaheaddjin , vuos mo lei leat dárogielat oahpaheaddjin sámi ohppiide ja dasto barggu birra maid dagai vai sámi oahppit geat dárbbašedje erenoamášoahpahusa galge oažžut fálaldaga mii lei sidjiide heivehuvvon . 1 Dás son árvvoštallá áibbas boastut . 1 Dás son muitala áiggis go lei Kysthospitalas ja mo lei doppe buohccin álgit skuvlla . 1 Dás son muitala iežas vásáhusain oahpaheaddjin Unjárggas ja Muosáin . 1 Dás son lea geavahan dološ sámi árbevieru vuođđun , ja seammás buoridan buktaga . 1 Dás son govvida guokte unna stáloža ja mo dat gávnnadit elliiguin ja olbmuiguin . Ee. muosehuhttet soahteveahka sin , nugo oidno dáin sárgumiin . 1 Dás son earuhii sámiid ja kveanaid go son anii kveanaid leat kulturálbmogin , " searaleapmosat ja áhpaseapmosat " Finnmárkkus . 1 Dás skuvladirektevra ja bisma vuos eaba vuhtiiváldán čielga sámepolitihkalaš opposišuvnna man Anders Larsen ja Isak Saba ovddasteigga . 1 Dás ožžo vásáhusaid go gallededje boazosámiid , besse leat mielde siidii , vuodjit herggiin , bohccobierggus biepmu ráhkadit , jieŋa alde oaggut ja vel galledit eará sámi mánáidgárddiid . 1 Dás ovdanbuktá ráđđehus strategiijaid maiguin viidát seailluha ja ovdánahttá sámi kultuvrra . 1 Dás ovdanbuktojuvvojit maiddái muhtun logut muhtun áigodagain SED-guovlluin davábealde Sáltoduoddara . 1 Dás ohcco doarjaga čájálmassii " Mátki-Reisen " . 1 Dás oažžut bagadussániid , mat leat deatŧalaččat sámi kultuvrras , ovdal go joavdat dievasčoahkkinlatnjii , ja main čielgasit boahtá ovdan oaivil . 1 Dás oaivvilduvvo G:in álbmotoaju gustojeaddji vuođđosupmi iešguđege áigái . 1 Dás oainnát guđe gielddat váldet vuostái jienastagaid válgabeaivvi ja guđe gielddat váldet vuostái ovddalgihtejienaid : http://www.sametinget.no/Artikkel.aspx?AId=3046&back=1&MId1=1&MId2 1707 = 1 Dás oainnát gos guhtege searvá , ja gávnnat dieđuid daid iešguđetge lágidemiid birra . 1 Dás oaidnit maid makkár sátnegirjjit ja veahkkeneavvut gávdnojit sámegilli , ja maiddái eará gielaide , girjjiin ja interneahtas . 1 Dás oaidnit konkrehta bohtosa Sámedikki doaimmas . 1 Dás oaidnit dan oasi dievdoolbmuin , gea ožžot barggonávccahisvuođaoaju , njiejai guhkit áiggi badjel dušše dan boarráseamos ahkejoavkkus . 1 Dás oahpaimet maid veahá sámegiela birra , muhto njuolga sámegiela oahpaheapmi gal ii lean . 1 Dás njuiku son Suohpatluohkás Guovdageainnus . 1 Dás namuhit čuovvovaš lágádusaid mat ožžo doarjaga : 1 Dás namuhit muhtun osiid mat leat hui deaŧalaččat sámi álbmogii : 1 Dás namuhit muhtun fáttáid mat leat váldojuvvon ovdan semináras : Den ensomme kulturrytter ( 2002 ) , Den samiske bruker i fokus ( 2003 ) ja Kommunikasjon og tolking ( 2004 ) . 1 Dás namuhit duššo mat dihto áiggis leat vissis suohkaniid dieđut , jienastuslogu loguin ja rievdamiin – nu ahte dat ii čadno demográfalaš dilálašvuođaide mat sáhttet váikkuhan dasa ahte logut leat nugo leat . 1 Dás namahan moadde ovdamearkka giellaealáskahttimis mii lea dáhpáhuvvan álgoálbmogiin ja eurohpalaš unnitlohkosaš čearddain . 1 Dás máinnašuvvo sámi giella ja kultuvra oassin « oktasaš árbbis man Norggas ja Davviriikkain lea erenoamáš ovddasvástádus várjalit . 1 Dás mun ferten beassat muitalit munno Kárášjoga oktavuođa birra . 1 Dás muitaluvvo ahte juohke bearrašis lei sin iežaset guovlu , sin iežaset jávrrit maid sii geavahedje . 1 Dás muitalit njuolggadusaid birra mat doibmet suoidnemánu 1.b.2009 rájes . 1 Dás muitalit min bálvalusaid sisdoalu ja kvalitehta birra . 1 Dás muitalit guokte buolvva bihtánsámit Bájddáris ja Oarjjelii-Bájddáris sin skuvlavásáhusaid birra . 1 Dás muitala son veaháš movt son vásihii leat rektorin jagiid 1954:s gitta 1971 rádjái . 1 Dás muitala son fidnogurssa birra dan girjji ja ođđa dieđuid vuođul , maid čohkkii dan oktavuođas go 2006:s Ráfiustibiidda lágiduvvui 60-jagi ávvudeapmi Fálesnuoris . 1 Dás muitala dáža mo son ieš lea vásihan dáru skuvlla sámi servodagas 1960- ja 70-loguin . 1 Dás mii vuolgit máilbmái geahčadit eará álbmogiid báktedáidaga . 1 Dás mii leat rekonstrueren álgosiiddu . 1 Dás mii geardduhat Buolbmága gielddastivrra referáhta oktan mearrádusain ja unnitlogu evttohusain . 1 Dás mii dáhttut fuomášuhttit dan mii muitaluvvo Ráđđehusa ja sámi organisašuvnnaid áirasiid viehka dehálaš oktasaš čoahkkima birra , mii lei 17.2.1981 ja mas Ráđđehus lohpidii e.e. ahte eai galgga šaddat stuoribuš meassamat Finnmárku duoddariid luonddus , go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi galgá vuos doaimmahit čielggadanbarggus . 1 Dás mearriduvvojit departementtaid gollo- ja dienasrámmat , gč. Váldobušeahttačállosa 2008114 . Várrejuvvojit maiddái ruđat vejolaš politihkalaš profileremiidda , mat juhkkojuvvojit borgemánu bušeahttakonferánssas . 1 Dás mearriduvvojit departementtaid gollo- ja dienasrámmat , gč. Váldobušeahttačállosa 2008114 . 1 Dás maiddái dat prinsihppa ahte stáhtat galget konsulteret guoskevaš álgoálbmoga dainna ulbmiliin ahte juksat mieđáhusa ovdalgo čađahuvvojit dakkár dálkkádatdoaibmabijut , maid birra lea ovddalgihtii dieđihuvvon . 1 Dás lei vástidanproseantta 87 % ja 69 % juosgo sii geat eai lean sámegielagat ja sii geat ledje ahkejoavkkus 15-39 jagi vástidedje 61 % ja 69 % . 1 Dás lei seamma čuolbmabidjan , ja Alimusriekti gávnnahii maiddái dás , maŋŋil sullasaš duođaštusárvvoštallamiid go Korssjøfjelláššis , ahte guovllus sámi boazoguovllu hálddahanrájáid siskkabealde ii lean ásahuvvan boazodoalloriekti . 1 Dás lei ruhta dinemis , olbmot márre davás , guollevearat šadde ođđa čanastahkan Viestterállasis Várjjagii . 1 Dás lei ovttaoaivilvuohta das ahte várra stuorámus hástalussan guovllu álgoálbmogiidda lea resursaávkkástallan . 1 Dás lei earret eará diagonála-hárjehallan . 1 Dás ledje olbmot geat beroštedje seailluhit ja ovdánahttit boares dujiid ja giehtabargguid . 1 Dás leat čielga oainnut dasa movt sámi ássanguovlluid valljodagat berrejit hálddašuvvot . 1 Dás leat čielga njuolggadusat mo árbevirolaš ássanguovlluid resurssaid sáhttá ja berre hálddašit . 1 Dás leat čiekŋalis ruohttasat sámi árbevieruin . 1 Dás leat vissis dienas- ja opmodatrájit vuođđun . 1 Dás leat ságas kollegiála organat main guovddáš bealit leat earret eará servodatmáhttu , máhttu báikkálaš diliid birra ja fágalaš gelbbolašvuohta . 1 Dás leat suohkan ja ealáhuseallin soahpan čađahit stuorát prošeavtta vai ovddidit ođđa bargosajiid , bissehit eretfárrema ja oččodit buori birrasa suohkanii . 1 Dás leat sihkkon muhtin gielalaš čilgehusaid mat ledje mielde Giellamet-girjjis . 1 Dás leat nu smávva logut ahte soaittáhis rievddadeamit daguhit stuora proseanttalaš váikkuhusa . 1 Dás leat namuhuvvon muhtun ovdamearkkat mat čájehit mo Sámediggi bargá ovddidit sámi kultuvrra : 1 Dás leat máŋga oaivila , ja suohkanat ja fylkkasuohkanat galget 2007 mearridit maid sii oaivvildit regiuvnnaid sturrodaga birra ja makkár geográfalaš juohku berre leat dan regiuvnnas masa sii ieža háliidit gullat . 1 Dás leat maid seaguhan dásseárvopolitihka ja ealáhus- / nissonáŋgiruššanpolitihka ja danne šaddá eahpečielggas mii lea mihttomearri ja mii lea váikkuhangaskaoapmi . 1 Dás leat boazodoallit ja muhtumat earát geain eai leat dát erenoamáš vuoigatvuođat , gáibidan seamma vuoigatvuođaid go earát . 1 Dás leat ain optimisttat : « Huksemat vedjet álggahuvvot 1952 geasi . » 1 Dás leat 6063 almmáiolbmo ja 5292 nissonolbmo . 1 Dás lea álbmotovdáneapmi boañus nettofárremis ja riegádus- jápminovdáneamis . 1 Dás lea sáhkan petroleumealáhusa ja guolástusealáhusa ovddideapmi , ja maiddái davveguovlluid birrasa , dálkkádaga ja resurssaid bearráigeahčču ja buoret ipmárdus . Láhka vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa birra ( oahpahusláhka ) . 1 Dás lea sáhkan petroleumealáhusa ja guolástusealáhusa ovddideapmi , ja maiddái davveguovlluid birrasa , dálkkádaga ja resurssaid bearráigeahčču ja buoret ipmárdus . 1 Dás lea sáhka čilain , urain , vuorkkáin , borain , dáktevuorkkáin ja vejolaš hávddiin . 1 Dás lea sáhka áddemis ahte leat erohusat guovlluid gaskkas . 1 Dás lea sáhka unnitlogujoavkkus , mii dárbbaša erenoamáš fálaldaga . 1 Dás lea sáhka sihkkarvuođas ja dorvvolašvuođas . 1 Dás lea sáhka sihke psykalaš ja fysalaš dearvvašvuođas . Árvvolaš visttiid divodandoaibmabijut leat deaŧalaččat kulturmuitun . 1 Dás lea sáhka sihke muosáheamis , kritihkalaš árvvoštallamis , teakstaanalysas ja iežas teakstahábmemis . 1 Dás lea sáhka riikamet deháleamos resurssas : Olbmuin . 1 Dás lea sáhka ovttaskas olbmo eallima birra ja movt sii sáhtášedje oažžut veahki beassat eret dan váttis dilis . 1 Dás lea sáhka ovddimusat davvisámegielalaš guovlluin mat leat sámegiela hálddašanguovllus Finnmárkkus . 1 Dás lea sáhka oalle stuora buhtadusovddasvástádusas man sáhttá leat ulbmillaš geahčadit dábálaš buhtadusovddasvástáduslaš ovdáneami oktavuođas . 1 Dás lea sáhka maiddái oahpahit olbmuid lohkat ja čállit . 1 Dás lea sáhka hirbmat mál ' ) ggabealálaš váttisvuodas mas ollu prinsihpalaččat deaŧalaš áššiid / beliid ferte vihkkedallat nuppiid vuostá go árvvoštallo makkár doaimmat gielddain ja fylkagielddain galget leat ollislaš almmolaš hálddašeamis . 1 Dás lea sáhka erenoamážit sámi guovlluid birra , dannego eanadoallu lea fuones dilis go buohtastahttá dan eará ealáhusaiguin , ja ollu dolliin leat hástalusat hálddašanvuogádaga ektui . 1 Dás lea sáhka doaimmain mat leat hui deatalaččat sámi kultuvrra seailluheapmái ja ovddideapmái . 1 Dás lea sáhka dan áidna , sierra eamiálbmotealáhusa birra min riikkas . 1 Dás lea sáhka boazosámiin čearddalaš joavkun , ii ge ovttaskas olbmuid dahje unnit joavkkuid birra mat gullet dán oktasašvuhtii . 1 Dás lea stuorra ávki sámi čállingiela , fága- ja kulturgaskkusteami nannemii . 1 Dás lea stuorra mearkkašupmi ássiid gaskkas buriid ja nođiid juogadeamis . 1 Dás lea stuora mearkkašupmi buot máilmmi álgoálbmogiidda . 1 Dás lea stuora barggahanváttisvuohta , man goit buori muddui sáhttá jávkadit jus buori plána vuođul hukse ruovttufidnu kvalitehtalaš vuođu nala , ja dološ sámi duodjekultuvrra seailluhit ja viidásit odvánahttit . 1 Dás lea ođđa siskkoš mii lea luvvejuvvon ovddeš konstrukšuvnnain . 1 Dás lea ollislaš plánen duogábealde , ja dát ollislaš plána lea huksejuvvon govvii ja ipmárdussii vuoiŋŋamaččaid doaibmamis . 1 Dás lea olgoriikapolitihkka guovddážis , ja dasa lassin galget vel olu návccat biddjot dasa movt davviguovlluidáŋgiruššan sáhttá oaččuhit áigái bargguid ja árvoháhkama miehtá riikka , dadjá olgoriikaministtar Jonas Gahr Støre . 1 Dás lea oktavuohta julggaštussii ahte Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga eatnamiid ala , norgalaččaid ja sápmelaččaid . 1 Dás lea oanehis čilgehus dán njealji ossodaga sisdoalus mat leat namuhuvvon ovdalis . 1 Dás lea mielde maiddái prinsihppa ahte juksat friija ja ovdagihtii dieđihuvvon miehtama guoskevaš álgoálbmogiid bealis ovdalgo stáhtat čađahit lágalaš dahje hálddahuslaš doaibmabijuid . 1 Dás lea maiddái čujuhuvvon ahte ekonomalaš váikkuhangaskaoamit Davvi-Romssas ja Finnmárkkus dagahedje ahte Loabát vuoittahalai gilvvus oažžut oahpaheddjiid . 1 Dás lea maiddái geahčastat ráđi mátkedoaimmain . 1 Dás lea maiddái eará bealli maid ferte atnit muittus . 1 Dás lea maid vejolaš ovddidit oktasaš kulturprošeavttaid main lea dat álgoál-bmotdimenšuvdna vuođđun mii gávdno Barentsguovllus . 1 Dás lea maid dat dovddastus ahte kulturmuitošlájat ovddit ovdahistorjjás sáhttet áddejuvvot eaktun sihke sámi ja ii-sámi kultuvrii . 1 Dás lea láhkavuođus dearvvasvuođaláhkaaddimis . 1 Dás lea hástalussan ahte buot suohkanat galget máhttigoahtit geavahit ávkin dán bargoreaiddu . 1 Dás lea geahčastat das makkár skuvllat ožžo nuvttá oahpponeavvuid . 1 Dás lea evttohuvvon ahte okta momeanta NRK-plakáhtas galgá leat ahte NRK galgá leat veahkkin nanneme dáru ja sámi giela , identitehta ja kultuvrra . Geahča maiddái kap. 18.3 . 1 Dás lea earret eará sáhka sosiokultuvrralaš ja ealáhuslaš čielggademiin mat bidjet buot luonddumeassamiid ja eará guohtoneanamassimiid ollislaš oktavuhtii . 1 Dás lea earret eará Kjelvik-nammasaš sámi láigodállu , mas leat auteanttalaš visttit nugo barta , návet , dollastohpu , bádji ja visti gosa vurkejedje biergguid ja guliid . 1 Dás lea eahpitkeahttá positiivalaš váikkuhus geavaheddjiide go sii besset deaivvadit seammá doahpagiin sámi ja eará kulturmuittuid gáhtten hálddašeami oktavuođas . 1 Dás lea deaŧalaš válddahallat daid árbevirolaš bargguid . 1 Dás lea deaŧalaš ahte fylkkasuohkanis lea surgiidrasttideaddji oaidnu ja ahte fylkkasuohkan váikkuha dasa ahte nuorat váldet oahpuideaset guovllu boahtteáiggi bargonávccaid dárbbuid mielde . 1 Dás lea deaŧalaš ahte fylkkasuohkanis lea surgiid rasttideaddji oaidnu ja ahte lea árjjálaččat mielde duostumin daid hástalusaid maid bargguhisvuođa lassáneapmi buktá mielddis . 1 Dás lea dearvvašvuođabálvalus ja riektelágádus guovddážis , dannego gielalaš gulahallan-váttisvuođat dáin surggiin čuhcet erenoa ­-máš garrasit daidda geaidda dat gusket . 1 Dás lea dattetge eará áššis sáhka go dáin vuoigatvuođain mat čuvvot oahpahuslágas , ja dán lága mearrádusa eavttuin celkojuvvo ee. ahte « Vuoigatvuohta mearkkaša ahte juohkehaš sáhttá gáibidit beassat čađahit dárbbašlaš rávesolbmuidkurssa sámegielas eatnigiellan rávesolbmuid oahpahusa gustojeaddji njuolggadusaid mielde » . 1 Dás lea dat eaktu ahte orgána dovdá dárbbu . § 3–7 mielde orro leame hui álki beassat lohkat sámegiela bálkkáin jus bargá almmolaš hálddahusas , ja § 3–8 ja dan láhkaásahusa mielde orro leame hui álki oažžut sámegiel oahpu nuvttá . 1 Dás lea 2 milj. ruvnno várrejuvvon prošeavttaide mat oaččuhit eanet aktiiva giellageavaheddjiid ja 0,8 milj. ruvnno árbevirolaš máhtu duođaštan- ja gaskkustanprošeavttaide . 1 Dás jurddašan bieggamilluid birra , masa mun máhcan maŋŋeleppos . 1 Dás ii válddahallojuvvo dievaslaš stáhtus , muhto oppalaččat čilgejuvvo ásahusaid doaimmaid ja organiserema birra . 1 Dás ii leat sáhka dušše dohkkehuvvon geavaheami birra . 1 Dás ii leat sáhka dušše das ahte bearráigeahččat almmolaš ásahusaid ahte dat čuvvot mearrádusaid , muhto dás lea maid sáhka movttiidahttit juohke ovttaskas olbmo sihke priváhta ja almmolaččat geavahit sámegiela buot dilálašvuođain nu ahte § 1–1 ja § 1–5 ollašuvvagohtet . 1 Dás ii leat oktavuohta dušše doaibmaguovl-lu viiddideapmái 2004s , muhto maiddái dan beallái ahte Sámediggi vuoruha smávvaásahemiid . 1 Dás háliidat erenoamážit deattuhit oažžut unnidit ohppiidlogu luohkáin . 1 Dás háliidan loktet Grünerløkka – Sofienberg gávpotoassái , gos dorjo mánáidgárddi barggu ja sis lei áddejupmi sámi mánáidgárddi dárbui . 1 Dás hábmejuvvo maiddái davviriikkalaš sámepolitihkka dakkár šiehtadusaid ja konvenšuvnnaid hábmema bokte , mat geatnegahttet ovttaskas riikkaid . 1 Dás han galget buot ássit , bargit ja mediat sáhttit gávdnat buot dieđuid maid háliidit min birra . 1 Dás gávnnat sárdniid mat dolloje Bolivia presideantta Evo Moralesa galledeami oktavuođas Sámedikkis miessemánu 21. b. 2010 1 Dás gávnnat njuolggogeainnuid sámi guovddážiidda . 1 Dás gávnnat maid njuolggogeainnu video báddemii mii dahkkui dalle go Bolivia presideanta Evo Morales galledii Sámedikki . 1 Dás gávnnat liŋkkaid guoskevaš dáža ja sámi oahpporesurssaide neahtas . 1 Dás gávnnat gaskkaboddosaš válgabohtosiid : 1 Dás gávnnat dán golbma raportta mat leat vuođđun Norgga gažadeapmái . 1 Dás gávnnat don áššiid maid Stáhtaministara kantuvra ja departemeanttat leat almmuhan maŋemus . 1 Dás gávnnat don Stáhtaministara kantovrra ja departemeanttaid preassadieđáhusaid ja ođasáššiid . 1 Dás gávnnat dieđut Sámdikki bálvalusat , mii leat earenoamážit spesifiserejuvvon fallo Bálvalusat ja Doarjagat ja stipeanddat vuollin . 1 Dás gávnnat dan maŋimus ášši maid Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta lea almmuhan . 1 Dás gávnnat daid ohcanskoviid , mat gullet Sámedikki ohcanvuđot doarjja- ja stipeandaortnegiidda . 1 Dás gávnnat Bargodepartemeanta preassadieđáhusaid ja ođasáššiid . 1 Dás gáibiduvvo earret eará ahte guovlulaš kulturmuitohálddašeapmi bargá eanet aktiivvalaččat gielddaid ektui gieldaplánaid areálaoasi reviderema oktavuođas . 1 Dás gáibiduvvo ahte erenoamážit čohkke fuomášumi daidda váttisvuođaide maid sámi čálamearkačohkiid bohciidahttet prográmmagálvvuid geavaheamis . 1 Dás gustojit dan válgalága njuolggadusat mii bOoii jagi 1985 njukčamánu 1. beaivvi , ml. . 3 § 26 nu . 1 Dás gullat ahte gávdnui njuolggo ja aktiiva vuosteháhku dáruiduhttima vuostá . 1 Dás govviduvvojit dát guđas ja sin dagut skuvllas ja servodagas . 1 Dás go máilbmi lei geahččamin DavviNorgii , son lei dan ovdamearkan ahte Davvi-Norga ii leat máilmmi doaresbealde muhto guovddážis . 1 Dás geahččalit maiddái hábmet guovddáš doahpagiid boraspirehálddašeamis ja das mo dat lea organiserejuvvon . 1 Dás galget riikkalaš ja riikkaidgaskasaš politihkkárat ja ealáhusdoallit deaivat dutkiid ja digaštallat dehálaš fáttáid ja hástalusaid Árktisa ovdáneamis . 1 Dás galget ee. čielggaduvvot sámi oahpponeavvoguovddáža barggut ja ovddasvástádus ja mii gullá sámi lágádusaide . 1 Dás galget ealáhusvuođđudeamit , árvoháhkan ja ođđa kulturvuđot ealáhusat turismmas , gávppašeamis , smávvaindustriijas , árktalaš biepmus ja designas leat dat váikkuhangaskaoamit mat sihkkarastet ássama ja ovddideami davvin . 1 Dás ferte váldit vuhtii ahte oahppit sáhttet boahtit iešguđet sámiguovllus geas leat iežaset mihtilmasvuođat . 1 Dás ferte vuhtii váldit ovttasbarggu Sámi allaskuvllain dulkaoahpahusa ja sámegiela ovddideami ektui riektegiellan , ja ovttasbarggu Sámi Instituhtain man bargun lea dutkat sámi riekteáddejumiid . 1 Dás ferte vuhtii váldit ovttasbarggu Sámi allaskuvllain dulkaoahpahusa ja sámegiela ovddideami ektui riektegiellan , ja ovttasbarggu Sámi Instituhtain man bargun lea dutkat sámi riekteáddejumi . 1 Dás ferte maiddái čilget ahte máŋga Sirpmá-oahppi eai geavahan čuoigangápmagiid maŋŋečatnosiin , muhto geavahedje nuvttohiid ja ruovdabessodagaid . ... 1 Dás ferte leat mielde gažaldat Sámedikki formála sajádaga birra Ráđđehusa ektui ja Sámedikki váikkuhnvejolašvuođa birra go bušeahtta sámi áigumušaide ráhkaduvvo . 1 Dás ferte geahčča1it ovttasbargat sámi ásahusaiguin ( ea.ea. Sámiid Duodji ) ja Sámedikkiin . Mui1ui 1 ea dehá1aš sihkkarastit mátta-sámi ea1áhusdoaimmaid 1uondduvuoi1u sihkkarastima bokte . 1 Dás ferte fas deattuhit ahte dát maid ferte gustot buot gielaide ja suopmaniidda . 1 Dás ferte eamiálbmovuoigatvuođaid , kultursuodjaleami ja luondduhálddašeami geahčadit oktan . 1 Dás ferte deattuhit dan ahte lea sáhka govttolaš buhtadusas vahágiid ja gillámušaid ovddas , ja ahte olbmot eai galgga dárbbašit atnit iežaset vuoittáhallin jos galget juksat vánhurskkisvuođa . 1 Dás evttohuvvojit ođđa boazodoallopolitihkkii iešguđet rámmat mat leat huksejuvvon kultuvrralaš , ekonomalaš ja ekologalaš guoddevašvuođa ala . 1 Dás evttohuvvo vel ahte dáid almennegiid várrestivrrat viiddiduvvojit viđa miellahtus čieža miellahttui , ja nu ahte boazodoallu ja eanadoallu goabbáge ožžot guokte miellahtu . 1 Dás eaktuduvvo ahte dan čuovvolit ovddasvástideaddji departemeanttat , dahje jo departemeanttaidgaskasaš bargojoavkkut mat addon mandáhta ja áigemeari siste , raporterejit stivrenjovkui . 1 Dás eai čielggaduvvo visot áššáiguoskevaš statistihkat , muhto muhtumat mat čájehit guovddáš ovdánanhámiid boraspirehálddašeamis , boraspirepolitihkas ja stuora álbmot beroštumis maid leat oaidnán mediain ja organisašuvnnain . 1 Dás eai leat mielde 31.12.2006 muttu lahttovuođaduođaštusat , mii dahká ahte Sámi fitnodatsearvi ii ollašuhte jagi 2008 organisašuvdndoarjjaeavttuid . 1 Dás duohko ii šat sorjá sámi beroštusaid árvvoštallan dakkár áššiin mat gusket meahcceávkkástallamii , das ahte dovdá go áššemeannudeaddji sámi deastagiid vai ii ja ahte lea go sus dáhttu árvvoštallat daid vai ii . 1 Dás duohko dat ovdánii , ja 1800-logu gaskkamutto ledje maid jurdagat urálalaš giellabearraša birra oalle čielgasat . 1 Dás deattuhuvvui earenoamážit dispenserendárbu ruhtadanortnegiid njuolggadusain go investeremat dahkkojit . Ollu sámi oahppit Davvi-Sálttus eai loahpat joatkkaskuvlla . 1 Dás deattuhuvvo dárbu ovddidit positiivva ovdáneami eará dehálaš ealáhusain nugo guolástusas ja áhpedoalus , mátkkošteamis , eanadoalus ja boazodoalus . 1 Dás deattuhuvvo dattetge ahte luondu ieš bidjá meriid maid mii eat sáhtte hilgut nu ahte alccamet dahje boahttevaš buolvvaide ii čuoza , vrd. Vuođđolága § 110 b. . 1 Dás deattuhuvvo ahte gielddas ja stáhtas dat lea ovddasvástádus čalmmustahttit Deanu kultuvrralaš máŋggabealatvuođa . 1 Dás deattuhuvvo ahte Sámediggi ii čuoččut ahte dát vuoigatvuođat gullet dušše sámiide . 1 Dás de badjána lihkohis eallinvuorbi . 1 Dás de Olgoriikadepartemeanta orui dasságo fertii guođđit viesu jagi 1940 čuoŋománu 9. b. . 1 Dás dahkkui maid dovddusin jus muhtin ovdalaš oahppi jotkkii eará skuvllaide , nugo meahcástanteknihkarohppui dahje eanandoalloallaskuvlii . 1 Dás dahket friddja dietnasat 3,5 – 4 miljárdda ruvnno . 1 Dás daddjo ahte eanandoallu lea guovddáš sámi ealáhus- ja kultuvraguoddi ; ja lea dasa lassin hui deaŧalaš bargo- ja ássanfaktuvra sámi guovlluin . 1 Dás daddjo : - čielga dásseárvo- ja nissonperspektiiva áigumušain iežas barggus . 1 Dás buohtastuvvo mo diimmut ja fágat leat oahppis geas lea sámegiella ja oahppis geas ii leat sámegiella : 1 Dás boahtá lohkanguovddáš leat doarjjan dieđuiguin , ráđđeaddin ja nevvodeaddjin buohkaide geat oahpahit sámi giela ja sámegillii , lohká Balto . 1 Dás berrejit sámi museat šiehtadit daid eará museaiguin vai sáhttet háhkat dárbbašlaš duođaštusaid . 1 Dás berre Sámedikki eanetlohku čájehit politihkalaš etihka ja loahpahit ortnega . 1 Dás beroškeahttá ii sáhte sámi servodaga gohčodit institušonaliserejuvvon servodahkan . 1 Dás beasat čuovvut Norgga gažadeami Olmmošvuoigatvuođaráđis gaskavahkku juovlamánu 2. b. 2009 , dii 09.00 - 12.00 . http://www.un.org/webcast/unhrc/index.asp 1 Dás addo čielga diehtu das ahte ii sáhte vuordit oažžut lobi omd. áidut viiddis meahcceeatnama boazodoalloguovllu siskkobealde « boazofárpma » áigumušain . 1 Dás addo dakkár govva ahte sápmelaččain livččii eaiggáduššanriekti buot árbevirolaš sámi guovlluide ja ahte duššefal sis galgá leat hálddašanriekti dáin guovlluin . 1 Dás : Árbevirolaš gálvvut 1 Dás : Nannán-Norga 1 Dás : Luondduvidá olju ja luonddugássa 1 Dás : Luondduolju ja luonddugássa 1 Dárvvasvuođa- ja sosiálabálvalusat sápmelaččaide . 1 Dárusuolu , dárogillii Norskholmen , lei dalle unna guovddáš deanus , moadde kilomehtera lulábealde Ruostefielmmá ja das lei gávpi , poasta ja skuvla . 1 Dárusullo skuvla boldojuvvui 1944:s , ii ge huksejuvvon ođđasit . 1 Dáruiduhttit bealuštedje iežaset garrasit , sihke aviissain ja girjjiin . 1 Dáruiduhttináigodaga skuvladilli lea buktojuvvon ovdan ovtta sámegielat oahppi ja sámegielat oahpaheaddji bokte . 1 Dáruiduhttináiggi geažil leat ollu sámit iešguđet láhkái ollu gártan gillát , silolaččat , sosiálalaččat , oahpahusa oktavuođas , ekonomalaččat ja eará láhkái ge . 1 Dáruiduhttinvuostálasti Fálesnuorreskuvllas 1 Dáruiduhttinvuoigŋa vuittii loahpas , maŋŋel go Muorral-guovlu lei vásihan garra dáruiduhttindoaimmaid sihke skuvlainternáhta ja kapealla huksema bokte . 1 Dáruiduhttinproseassa váikkuhii dán guvluige . 1 Dáruiduhttinpolitihkkárat vašuhedje buot mii jo leaččai sámegillii gullevaš skuvllas . 1 Dáruiduhttinpolitihkka čuozai garrasit Fálesnuoris ja máŋgasat háliidedje hilgut visot mii sáhtášii buktit muittuid sámi máttaráiggi birra . 1 Dáruiduhttinpolitihkka álggahuvvui kultursuorggi bokte ja dáhpáhuvai nu ahte " skuvla lei soahtešilljun ja oahpaheaddjit ledje ovdasoalddáhin " . 1 Dáruiduhttinpolitihkka mii čađahuvvui badjel 100 jagi sullii 1800-logu gaskka ­muttu rájes , lea dan oktavuođas . 1 Dáruiduhttinpolitihkka lihkostuvai bures áigumušaidisguin mearrasámiguovlluin , giellamolsunulbmiliin , ja belohahkii iešdovdorievdademiin . 1 Dáruiduhttinpolitihkka lei álgobáliid čielgasepmosit celkon oahpahusvuogádagas , muhto dat dovdogođii dađistaga eará servodatosiin maiddái , omd. suohkaniid ja stáhtalaš hálddahusain , dearvvašvuođavuogádagas , ealáhusaid hálddašeamis , omd. eanadoalus , boazodoalus ja guolástusain , gávppašeamis ja industriija ovdánahttimis . 1 Dáruiduhttinpolitihkka lei garrasit stivrejuvvon guovddáš eiseválddiid bealis . 1 Dáruiduhttinpolitihkka lea jahkeviissaid moitojuvvon leat stuorámus meassan sámi álbmoga vuostá . 1 Dáruiduhttinpolitihkka dat lei sivalaš ja mii diehtit dan dili man geažil min váhnemat gillájedje . 1 Dáruiduhttinpolitihkka dagahii ahte nuorat eai oahppan giela mainna áhkut ja ádját ledje sáhttit muitaladdat muitalusaid , seammás go sámekultuvra adnojuvvui uhcit árvosažžan , mas galggai beassat eret . 1 Dáruiduhttinpolitihka árbi vuhtto ain olbmuid miellaguottuin , vaikke almmolaš politihkka leage earáhuvvan . 1 Dáruiduhttinpolitihka álggu ja loahpa sáhttá čatnat guovtti dáhpáhussii , ja guktuin lei ávnnaslaš sisdoallu , muhto maiddái nana govastatárvu . 1 Dáruiduhttinpolitihka áigodagat 1 Dáruiduhttinpolitihka váikkuhusat joatkašuvvet ain , ja mii fertet nanno ¬seappot goazahit dan – ja geahččalit jorgalahttit dán ovdáneami . 1 Dáruiduhttinpolitihka váikkuhusat 1 Dáruiduhttininstruksa gustui ain ja nugo eanaš dan áigge oahpaheaddjit , son maid oinnii dárogielmáhtu dárbbašlažžan sámiid birgemii . 1 Dáruiduhttinguovlu 1 Dáruiduhttindoaimmat ledje álgoáigodagas álggahuvvon siviillalaš ja našuvnnalaš sivaid geažil , ja sihkkarvuođapolitihkka fas doaimmai dakko gokko " našuvnnalaš sivat " ledje váldoákkat sihke ulbmila ja strategiija hárrái . 1 Dáruiduhttindoaimmaid stáhtalašdárkkisteapmi nannejuvvui hirbmadit , erenoamážit skuvladoaimmahagas . 1 Dáruiduhttin sidjiide geat gulle sámelihkadussii dávjá dagahii bahčavuođa ja vuostálastima , ja " oskkáldas / luohtehahtti norgalaččat " sámi sogas fas dovde heahpada , jogo iežaset máddariid dahje čeardaverddiid ektui geat ain hálle iežaset eatnigiela , dahje iežaset ektui , jos oahppi ieš ii nákcen oahppat dárogiela doarvái bures . 1 Dáruiduhttin rittuin - artihkkalis atná son sámeáššiid árvvus . 1 Dáruiduhttin manai ain ovddasguvlui nuo ja ná . 1 Dáruiduhttin lei , Thomassen áiccalmasttii čielggadeamis departementii 1907:s " seamma ollu čálgoášši stuorámus oassái Davvi-Norgga sámi ja kveana álbmogii . 1 Dáruiduhttin lea dál guđđojuvvon dássi ja juksanmearrin lea ovttaárvosašvuohta dáža ja sámi kultuvrra gaskkas . 1 Dáruiduhttin lea dáhpáhuvvan skuvllas , muhto dáruiduhttin lea leamaš stuorát servodatrievdadeaddji prošeakta mii lea dahkkon ollu arenain . 1 Dáruiduhttin doaimmai duohtadilis ain gitta 1820-logu rádjái goit . 1 Dáruiduhttin , ealáskahttin ja erenoamášoahppu 1 Dáruiduhttima áŋgirat goitge eai eisege lean vuollánan , ja Stockfleth šattai gierdat ollu garra vuostehágu . 1 Dáruiduhttima ja hárdima geažil lea álki ipmirdit manne olbmot heahpanit sámivuođaset dihtii . 1 Dáruiduhttima ja daid boasttuvuođaid dihte maid leat bargan sámiid vuostá lea Girkočoahkkin váldán badjelasas erenoamáš ovddasvástádusa vai sámegiella , sámi árbevierut ja girkoeallin dohkkehuvvoše ja vai dat oččošii ovdánanvejolašvuođaid . 1 Dáruiduhttima doahpaga ii leat dattetge vejolaš geavahit árat áiggiid fárremiid várás , go Finnmárkku rittuid álggumus norgalaš ássamat leat 1200-logu loahpa ja 1300-logu álggu manu . 1 Dáruiduhttima dehe sámegieloahpahusa riidu lea dego čađačuovvu oassin sámiid skuvlahistorjjás Norggas , dan rájes juo go eiseválddit álggahedje vuosttaš oahpahusa sápmelaččaide gitta otnážii . 1 Dáruiduhttima bokte lea ovdáneapmi ja ahtanuššan maiddái sidjiide " . 1 Dáruiduhttima bealušteddjiid dáfus gullá Fálesnuorri sin stuorimus vuoittuide . 1 Dárostan . 1 Dárogillii vai sámegillii ? 1 Dárogillii ilmmai Ruošša girječálli Jelena Gabona čálligihpa ge . 1 Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan - oahppoplána mielde galgá fága " sámegiella vuosttašgiellan " ovttas dárogielfágain bidjat vuođu ohppiid guovttegielatvuođa ovddideapmái , ja váikkuhit dan ahte ovttaskas oahppit ožžot máhtolašvuođa , movttiidahttojuvvojit ja ožžot oadjebasvuođa bisuhit , nannet ja ovddidit giela sihke njálmmálaččat ja čálalaččat . 1 Dárogiella lei oktoráđđejeaddji giellan almmolaš hálddahusas ja bellodatapparáhtain . 1 Dárogiella lei eatnasiidda áibbas amas , maiddái dievdduide . 1 Dárogiella ja matematihkka ledje dehálamos fágat su skuvllas . 1 Dárogiella ferte leat nubbingiellan . 1 Dárogiella dovdat ja dadjat sámi alfabehta bustávaid 1 Dárogiella dat lei skuvlla giella ja duot joavdelas mearrádus lei vel nu ahte mii geat leimmet mánát eat beassan hállat sámegiela gaskaneamet nu ahte lei váttis golahit áiggi . 1 Dárogielhállin bohten sisa , ja čuoččuhin rievtti doallat oktavuođa skuvllain dárogillii . 1 Dárogielhálli váhnenráđđejođiheaddji 1 Dárogielhálli váhnemiid mánát sáhttet fidnet ruovttoluotta masson giela . 1 Dárogielat čuoládat muitala njuolga gova dáhpáhusa birra , guokte olbmo geat sihkkarastiba guokte eará olbmo sihkkarastinbáttiiguin . 1 Dárogielat čuoládat govvida nissonolbmo gova duogábealde guhte geavaha luistensabehiid . 1 Dárogielat čuoládat govvida huksenbáikki ( birrasa ) . 1 Dárogielat sámi áviisa Ságat lea maid lasihan almmuhemiid viđa geardái váhkui . 1 Dárogielat mánáidgárddit main lea sámegielfálaldat 1 Dárogielat mánáidgárddit main lea lullisámegielat fálaldat 1 Dárogielat mánáidgárddit main lea davvisámegielfálaldat 1 Dárogielat luohkká lei munnje amas . 1 Dárogielagat eai atnán nuppiid , sámečivggaid , seammadássásažžan ; dat dat nie cielahedje geat iežaset atne dážan . 1 Dárogiela ohppen easkka eváhkoáiggis 1944-46 , go leimmet Lulli-Trøndelagas . 1 Dárogiela oahppoplánas eai leat siidogielas sierra gelbbolašvuođamihttomearit . 1 Dárogiela máhtten hui funet go álgen skuvlii Kárášjogas 1950:s . 1 Dárogiela lean oahppan maŋŋil , go mu mánát ohppe dárogiela skuvllas , ja sárdno maid eanáš dárogiela siiddas . 1 Dárogiela ja sámegiela oahpahusa ferte geahčadit ovttas dainnago dárogiellafága “ addá ” diimmuid sámegiellafágii . 1 Dárogiela gáibádusas sáhttá friddjet daid olgoriikastudeanttaid , geat válljejit eatnigiela oassin iežaset oahpus . 1 Dárogiela galge hállat , bákkus . " 1 Dárogiel- lullisámegiela sátnegirji lea vuovdimassii golggotmánu 29. beaivvi rájis . 1 Dárogiel veršuvnnas leat 9 vearssa . 1 Dárogiel terminologiijas lea « utmark » doaba « innmark » doahpaga ektui . 1 Dárogiel prográmma 1 Dárogiel namma rievddai jagi maŋŋil Samisk videregående skole , Kautokeino , ja sámegiel namma heivehuvvui 1980:s ođđa čállinvuohkái : Sámi joatkkaskuvla , Guovdageainnus . 1 Dárogiel namahus lea álo vuosttažiin . 1 Dárkkistit ođđa sániid ja tearpmaid – Tearbmaprošeavttat – Tearbmalisttut – Ođđa sánit 1 Dárkkisteapmi galgá ráddjejuvvot daidda dieđuide mat čuvvot lunddolaččat vuovdinsearvvi doaimmas njuoskaguollelága vuođul , erenoamážit galgá dárkkistuvvot ahte bivdojuvvon sálaš ja gáddáibuktojuvvon sálaš dávistit daidda mearrádusaide mat leat mearriduvvon dán lágas dahje dan vuođul . 1 Dárkkisteapmi galgá leat govttolaš viiddis dárkkisteami ávkki ja goluid ektui . 1 Dárkkisteapmi galgá heivehuvvot iešguđet doarjjaortnegii ja galgá árvvoštallojuvvot ortnega ulbmila ektui . 1 Dárkkisteamit . 1 Dárkkisteaddjit ledje várra hirpmahuvvan . 1 Dárkkisteaddji sáhttá biddjojuvvot fatnasii čađahit dárkkistangohččuma ja dárkojeaddjit sáhttet biddjojuvvot fatnasii dárkot ja girjet guolástusa . 1 Dárkkisteaddji ja dárkojeaddji galgaba nuvttá beassat geavahit radio ja eará gulahallangaskaomiid . 1 Dárkkistansivaid geažil sáhttá departemeanta gieldit dan sállaša riikii sisafievrrideames , mii lea bivdojuvvon Norgga guolástusduopmoválddi olggobealde dan áiggi go ii leat lohpi gávppašit sállašiin dán paragráfa vuođul . 1 Dárkkistanortnegiid mat leat bággomearrádusaid ođđasis árvvoštallama várás , galget maiddái geahčaduvvot . 1 Dárkkistandivát . 1 Dárkkistandivat . 1 Dárkkistan- ja vuođđudanlávdegotti miellahttu 1 Dárkkista Sámedikki ja dan vuollásaš orgánaid jahkerehketdoalu ja revisora buktán vejolaš mearkkašumiid mat gusket daidda . Áššit mat gusket Sámedikki organiseremii . 1 Dárkilis ohcan hálddaša logihkalaš operatevrraid AND , OR ja NOT. 1 Dárkilis ohcan dábálaččat hálddaša aisttonmearkkaid , goallossázu ja nástemearkka . 1 Dárkilis ohcama ovdamearkkat : o Jus čálát eo OR ees OR Eurohpáráđđi – de ohcandoaibma gávdná dokumeanttaid main leat juogo okta dahje máŋga ohcansániin . 1 Dárkilis muddenevttohusa oktavuođas lea dábálaččat priváhta evttoheaddji , muhto gielda dat lea plánaeiseváldi ja ovddasvástideaddji eiseváldi mii mearrida plánaprográmma . 1 Dárkilet čujuhusat ovddasvástádusa ložžema ja buhtadusárvvoštusa birra leat mearkkašumiin iešguđet paragráfaide . 1 Dárkilet njuolggadusat sáhttet mearriduvvot go geavahuvvo láhkaásahusa láhkavuođđu §:s 2-1 . Muđuid čujuhuvvo mearkkašumiide plána- ja huksenlága § 1-3 nuppi lađđasii . 1 Dárkilet njuolggadusat sáhttet mearriduvvot geavahettiin energiijalága § 2-1 láhkaásahusa láhkavuođu . 1 Dárkilet njuolggadusat mielváikkuheami birra leat mearriduvvon §:s 5-1 . 1 Dárkilet njuolggadusat ealáhatvuoigatvuođaid merošteami birra ja ealáhatortnega čađaheami birra leat nannejuvvon láhkaásahusas 59. Muđui čujuhuvvo Ot.prp. nr. 72 ( 1999-2000 ) . 1 Dárkilet njuolggadusaid válggaid geavatlaš čađaheami birra addá Gonagas , vrd. sámelága §:in 2–11 , láhkaásahusa bokte . 1 Dárkilet mearrádusat sáhttet addojuvvot láhkaásahusain . 1 Dárkilet dieđuid gávnnat ráđi Kulturmuitoráđi jáhke dieđáhusas . 1 Dárkilet bargovugiid dasa mo dáid bušeahttakonsultašuvnnaid galgá čađahit ja maid dat galget sisttiset doallat , fertejit ráhkaduvvot ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Dárkilet bagadus mearrádusa birra gávdno dás : planlegging.no . 1 Dárkileabbot dieđihangáibádusat čuvvot stáhta Ekonomiija njuolggadusain ja jahkásaš juolludančállagiin . 1 Dárkilat dieđuid gávnnat dáppe : Prop. 45 S ( 2011-2012 ) 1 Dárbu sámi gielladoaibmabijuide lassána , erenoamážit sámegiela hálddašanguovllus . 1 Dárbu sáhttá leat maid geahčadit sámelága giellanjuolggadusaid riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaideamet čuovggas . 1 Dárbu rievdadit suohkana sámegielfálaldaga 1 Dárbu ođasmahttimiidda 1 Dárbu olggobealde rámma livččii 1,8 milj. kr. 1 Dárbu nannosabbot čatnat fylkkagieldda ovttaskas prošeavttaide deattuhuvvui . 1 Dárbu livččii geahčadit mo oahppoplána ja diibmologut dárogielas doibmet . 1 Dárbu lei čađahit vuđolaš siskkáldas proseassa ja mearridit makkár áigumušat ja strategiijat galge leat Sámedikki elektrovnnalaš mediaáŋgiruššamis . 1 Dárbu lei ásahit arvat ođđa virggiid , nu ahte loahpageahčen njukčamánu jagi 1940 lei Olgoriikadepartemeantta bargiid lohku 119 , dahje 29 bargi eanet go duon 90 virggi maidda ledje bidjan ruđaid 1939/40-bušeahtas . 1 Dárbu lei árvvoštallat málle ja vásáhusaid politihkalaš , juridihkalaš ja vuođđolágalaš čuolbmačilgemiid ektui . Norsk institutt for by- og regionforskning árvvoštalai ortnega jagi 2003 . 1 Dárbu lei ođasmahttit dalá areálaid ja áibmomolsunrusttega . Dasto lei Jagi 2008 ja jagi 2009 álggus lei oppalaččat stuorra bátnedoavttirváili Davvi-Romssas . 1 Dárbu leat dattetge maid addit bajimuš riikkalaš mearrádusaid ( láhkaásahusa ) áiggiid guhkodagas ja váldoosiid huksehusas ( fágaid , pedagogihka , geavada jna. ) , mat galget gustot maiddái sámige vuođđoskuvlla vástevaš oahpaheaddjioahpahussii . 1 Dárbu lea čađahit oktilaččat buori ja kritihkalaš dutkama mii guoská sámi servodatdiliide . 1 Dárbu lea čalmmustit teknologalaš dutkama ja oahpahusa Davvi-Norggas . 1 Dárbu lea ásahit arkiivva Romsii mii seailluha deaŧalaš dokumeanttaid ja čoakkáldagaid , erenoamážit daid mat leat priváhta ja báikegoddehistorjjálaččat , muđui vahágahttit dáid . 1 Dárbu lea ásahit arkiivva Romsii mii seailluha deaŧalaš dokumeanttaid ja čoakkáldagaid , erenoamážit daid mat leat priváhta ja báikegoddehistorjjálaččat , muñui vahágahttit dáid . 1 Dárbu lea álggahit seammamállet doaibmabiju go nuortalašgiela várás . 1 Dárbu lea viidát kártet davveguovlluid geologalaččat . 1 Dárbu lea viiddidit bivdoáiggi vai lea vejolaš bivdit daid elliid maidda lea addojuvvon bivdolohpi . 1 Dárbu lea ražastit vai galgá olahit ođasteami ja ovdánahttima , seammás go áimmahuššá báikkálaš servodagaid main leat stuorra nuppástuhttinhástalusat . 1 Dárbu lea positiivvalaččat earuhit norgalaš sámepolitihka mielde . 1 Dárbu lea positiiva doaibmabijuide mat buoridit dakkár politihka guhkitáigásaš váikkuhusaid . 1 Dárbu lea oččodit dakkár ovdáneami mas stáhtalaš reforpmat , doaibmaplánat , ulbmilruđat jna. eai čana menddo nannosit fylkkasuohkana ja suohkaniid vuoruhusaid , nu ahte báikkálaš demokráhtalaš doaibmanfriddjavuohta dušše lea suoivva . 1 Dárbu lea oččodit dakkár ovdáneami mas stáhtalaš oñastusat , doaibmaplánat , ulbmilruñat jna. eai čana menddo nannosit fylkkasuohkana ja suohkaniid vuoruhusaid , nu ahte báikkálaš demokráhtalaš doaibmanfriddjavuohta dušše lea suoivva . 1 Dárbu lea ovddidit systemaid birasbearráigehččui , roassogeahčui ja oadjebasvuhtii čoavdin dihte hástalusaid . 1 Dárbu lea ovddidit fierpmádatovttasbarggu sámi árbevierrobuktagiid buvttadeddjiid gaskka . 1 Dárbu lea ollislaččat evalueret mihttomeari sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaiguin , ja jos čájeha ahte lea dárbu , de ferte dat čuovvoluvvot láhkarievdademiid bokte . 1 Dárbu lea oažžut beaivválaš ođđasiid sámegillii maiddái áviisahámis vai sihkkarastojuvvo govdadet ođasgaskkusteapmi ja buoret vuođđu sámi ja sámegielat servodatdigáštallamii . 1 Dárbu lea nannosabbot oččodit fitnodeami fágan joatkkaskuvllaide vai šaddá stuorát fokus ođđa ealáhusaide eanandoalu oktavuođas . 1 Dárbu lea nannet ja ollásmahttit allaskuvllaid ja guvllolaš DjO-birrasiid . 10 . 1 Dárbu lea maid háhkat dieđuid das makkár oahpaheaddjidilli lea sámi skuvllain olggobealde sámi guovlluid . 1 Dárbu lea maid ahte mánáidgárdi lea diđolaš sámegiela ealáskahttimis , ja ahte das lea čielga ulbmil dasa , mo áigu bargat sámegiela ealáskahttimiin . 1 Dárbu lea lágidit čuovvovaš doaimmaide sihkkarastin dihte Romsii beassama buriid riikkaidgaskasaš korriduvrraid : - Intermodála deaivvandanbáikehámman / seaillushámman ferte ráhkaduvvot Romsii . 1 Dárbu lea lágidit čuovvovaš doaimmaid sihkkarastin dihte Romsii beassama buriid riikkaidgaskasaš korriduvrraid : Intermodála deaivvandanbáikehámman / seaillushámman ferte ráhkaduvvot Romsii . 1 Dárbu lea lágidit nu ahte Romsa bissu ja ovddida iežas ovdamuniid ja lihkostuvvá bioteknologiija ovddidanbarggus . Vai bioteknologiija bissu ja ovdána Romssas , de lea vuoññun dárbu movttiidahttit guovllu dutkiidbirrasiid máhtolaš olbmuid bissut guovllus . 1 Dárbu lea liigemovttiidahttimii oaččuhan dihtii ohcciid sámi oahpaheaddjioahpahussii dahje dábálaš dáža oahpaheaddjioahpahussii mas oahppis lea sámegiella fágan . 1 Dárbu lea joatkit kvena- / suomagiela nannema skuvlaásahusas . 1 Dárbu lea hukset vásahus- ja máhttoarenaide mat juo leat , ja ođđa arenaide mat bohtet . 1 Dárbu lea gárgedit molssaevttolaš ealáhusvugiid , váfistit barggahusa ja ássama sámi guovlluin , ja bisuhit ja gárgedit ealli sámi giela ja kultuvrra . 1 Dárbu lea eiseválddiid beales eambbo buktit dan golbma sámegiela oidnosii politihka hábmemis , doaibmabijuin ja almmolaš áššebáhpáriid jorgaleamis jna. 1 Dárbu lea eanet dutkat mánáid bajásšaddaneavttuid ja vugiid heivehuvvon iešguđet dárbbuide . 1 Dárbu lea dárlileappot geahččat movt bálvalusaid sáhttá buorebut organiseret . 1 Dárbu lea deavdit ođđa fálaldagaid dan botta , ja eallinguhkosaš oahpahallan lea boahtán doaban . 1 Dárbu lea deavdit oñña fálaldagaid dan botta , ja eallinguhkosaš oahpahallan lea boahtán doaban . 1 Dárbu lea deattastit ahte ohppiid vuoigatvuođat bissot beroškeahttá doarjagiid sturrodagain , ja ahte gielddat fertejit bargat dan badjelii ahte addojuvvo dakkár fálaldat mas lea buorre válljodat , nu ahte oahpahusa ulbmilat ollašuvvet . 1 Dárbu lea dahkat eará go dušše buktit čáppa sánit buriid áigumušaid birra , deattuha Keskitalo . 1 Dárbu lea bargat árjjálaččat vai reahkaealáhusa árvohahkama rápmaeavttut bissot ja nannejuvvojit . 1 Dárbu lea bargat árjjálaččat vai reahkaealáhusa árvodahkama rápmaeavttut bissot ja nannejuvvojit . 1 Dárbu lea ain návccaid bidjat geaidnogaskkaid sihkkarastinbargguide , vai geainnut bissot rabas . 1 Dárbu lea ahte mánáidgárddit jeavddalaččat árvvoštallet iežaset vugiid oahpahit sámegiela . 1 Dárbu lea addit fálaldaga oahpahallat sámegiela daidda ráves sámiide geat leat massán iežaset eatnigiela , ja sámegielhálli ráves sámiide vejolašvuođa ohpahallat lohkat ja čállit . 1 Dárbu lasse- ja joatkkaohppui lea stuoris . 1 Dárbu lasi doaibmabijuide - Mis lea leamaš viiddis oktavuohta fitnodagaide , organisašuvnnaide ja ealáhusdoaimmaide gullan dihtii gokko losáš lea ja vai sáhttit ráhkadit nu buori doaibmabidjopáhka go vejolaš . 1 Dárbu dutkat ja ovddidit máhtu Doaibmabidju 65 . 1 Dárbu dutkamii - Mis lea oktavuohta Sámi našuvnnalaš gealboguovddáža psykalaš dearvvašvuođasuodjalusain dán áššis . 1 Dárbu diekkár guorahallamii ferte maiddái gehččojuvvot dan olis go Sámi Instituhtta ja Sámi allaskuvla leat formaliseremin ovttasbargguset . 1 Dárbu buoridit buvttašláddjivuođa 1 Dárboiskkadeapmi čájeha ahte kaleanddar geavahuvvo unnán ja dasa lea unnán dárbu . 1 Dárbbut sáhttet leat omd. oidnosis jearaldagaid hámis . 1 Dárbbut eai leat ovttaláganat buot guovlluin . 1 Dárbbut 2007 1 Dárbbuid ja juolludemiid gaskasaš dássehisvuođa dat ferte Sámediggi gillát , vaikke vel lea ge ráđđehus gii lea dahkan mearrádusa , deattuha Sara . 1 Dárbbu mielde sáhttá HDDi veahkehit surggiid ja doaimmahusaid njunnošiid rávvemiin , čielggademiin , árvvoštallamiin jna. . 1 Dárbbu mielde galgá leat siskkáldas vuoruheapmi dan dihte go leat vátni ruhtajuolludeamit . 1 Dárbbu dihte lea dehálaš ahte dát bargu áiggi mielde šattašii fásta doaibman . 1 Dárbbašuvvojit searvečovdosat davviriikalaččat terminologiija- , normeren- ja riektačállingažaldagain dáid iešguđege giellajoavk ­kuid hárrái . 1 Dárbbašuvvojit rámmat ealáhusa bargui , ee. suodjalit valljodatváriid ja hehttet amas huksejuvvot badjelmearálaš bivdonákca . 1 Dárbbašuvvojit mánáidgirjjit , fágagirjjit , filmmat , plakáhtat , sámi inspirerjuvvon stohkosat , CDat main lea sámi musihkka / luohti ja IKT-oahpponeavvut . 1 Dárbbašuvvojit maiddái ee. oktagaslačča ektui buoret čovdosat heivehuvvot , mat erenoamážit jukset olbmuid geain lea váilevaš formála gelbbolašvuohta . 1 Dárbbašuvvo ođđa dutkan vai báikkálaš geavaheami ja johtolaga iešguđet bealit bohtet ovdan . 1 Dárbbašuvvo nana čuvgenkampanja demokratiija ovdáneami birra ja oppalaččat eamiálbmogiid dili birra . 1 Dárbbašuvvo hukset kultuvrralaš gelbbolašvuođa ja báikkálaš máhtu mii dáid beliid vuhtiiváldá . 1 Dárbbašuvvo gárgedit eambbo iešguđetlágan ealáhusaid ja loktet veahkadaga gelbbolašvuođa . 1 Dárbbašuvvo buohtalas nannen váfistan dihtii vai sámegiella doaibmagoahtá digitála medias . 1 Dárbbašuvvo Sámedikki ja guovddášeiseválddiid gaskasaš ortnet mii buorebut dahká Sámediggái vejolažžan leat Norgga sámepolitihka eaktudeaddji » . 1 Dárbbašlaš ámmátalbmát nammaduvvojedje gaskaboddasažžan . 1 Dárbbašlaš vuolggasadji árvvoštallamii lea dat go kultuvrralaš ja luonddu eavttut leat nu hirbmat sierraláganat iešgudege riikaoasis , ahte lea veadjemeahttun gávdnat ovtta áidna ideálalaš gieldasturrodaga dahje ovtta áidna gieldastruktuvrra . 1 Dárbbašlaš rámmavuogádat Soahpamuš lea vuđolaš ja máŋgga suorggis dárbbašlaš rámmavuogádat ollislaš ovttasbarggu várás surggiin main lea sáhka čiegus dieđuin , sihke militeara ja siviila surggiin . 1 Dárbbašlaš regulerendoaibmabijuid čađaheami ektui eamiálbmotperspektiivva oktavuođas čujuha Vádjolusluossalávdegoddi dasa mii lea dáhpáhuvvan earret eará Kanadas . 1 Dárbbašlaš oahpu čađahettiin sáhttá golmma jagi áigodat guhkiduvvot guvttiin jagiin dassážii nuoramus mánná deavdá gávcci jagi . 1 Dárbbašlaš oahpu dahje oahpaheami čađahettiin sáhtát oažžut oahppodoarjaga . 1 Dárbbašlaš luondduvuođu haga maid eai leat mis vejolašvuođat ovddidit min kultuvrra . 1 Dárbbašlaš lea maiddái ahte sámi áššiid bargu dasa lassin koordinerejuvvo našuvnnalaš eiseválddiid gaskka , ja ahte dat dahkko ovttasráđiid sámedikkiid presideanttaiguin . 1 Dárbbašlaš lea bestet eanet sámiid sámi dutkamii vai gelbbolašvuohta ain huksejuvvo ja dutkit gulahallet dán suorggis . 1 Dárbbašlaš ja heivehuvvon dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa 1 Dárbbašlaš goluid mat čuvvot §§ 21 , 32 , 52 ja 57 árvvošteami vuođul galgá ohcci , iskkadeaddji ja roggi máksit . 1 Dárbbašlaš eaktun lea ahte guoskevaš eiseválddit ožžot dieđuid boazodoalus , main lea mearkkašupmi almmolaš plánema hárrái . 1 Dárbbašatgo rávvaga dahje veahki ? 1 Dárbbašat go bagadusa dahje veahki ? 1 Dárbbašan ipmirdit maid sii čállet . 1 Dárbbašago boazodoallu nissonolbmuid ? " 1 Dáppe čielgasit dieđihedje sii geat oaivvildedje iežaset diehtit buoremusat . " 1 Dáppe vástida juohke viđat ( 18 % ahte sii guldaledje sámeradio juohke beaivvi maŋemus vahkkus . 1 Dáppe sáhtát lohkat logaldallama maid professor Robert Corell doalai sámediggepresidentii Egil Ollii ja Sámedikki hálddahussii . 1 Dáppe son lei aktiivvalaš máŋggaládje , ovdal soađi vujii son heastasáhtu áhčis ovddas . 1 Dáppe son jotkkii vuosttaldit dáruiduhttinbákku , ja jápminseaŋggas 1921:s son garrasit ávžžuhii Sámemiššuvnna álggahit sámi nuoraidskuvlla . 1 Dáppe son ee. rabai ássiide ođđa neahttabáikki heahtedieđuid birra . 1 Dáppe son deaivvadii ge 40 jahkásaš sápmelaččain gii máhtii dušše moadde sáni dárogiela , ja nugo Lasson dadjá : « Ráhkis áhčči , movt don vuorddát mu máhttit iežat gažaldagaide vástidit , mun gii lean oahpahuvvon dušše dárogillii , maid in ipmirdan dalle in ge ipmir dál ge » ? 1 Dáppe sii sáhtte deaivvadit . 1 Dáppe ruovttus devddii Sámediggi 20 jagi , mii juolludeimmet skuvllaide nuvttá oahpponeavvuid ja mánát eai dárbbaš šat stensiillaide dorvvastit . 1 Dáppe rievddadit gal goitge logut oalle ládje jagis jahkái . 1 Dáppe olbmot eai háliidan makkárge sohkahistorjjá mii sáhtášii almmustahttit man olusiin sis lei sámi duogáš . 1 Dáppe oaččui Per Fokstad virggi skuvlastivrrárin . 1 Dáppe mun ohppen gii mun ieš lean . 1 Dáppe mun duostagohten ovddasguvlui smiehttat , ja oskut bajásguvlui . 1 Dáppe mii leat viežžan láibámet . 1 Dáppe lei sámi ohppiid dilli veahá earálágan go fávllabealde . 1 Dáppe lei stuora giellaseaguhus ja buohkat han máhtte muhtin muddui dárogiela . 1 Dáppe lei moanaid jagiid leamaš riidu gaskal giliolbmuid ja oahpaheaddji , ja váhnemat ledje álggahan skuvlastreaikka . 1 Dáppe lei maid oainnat bággu boradit . 1 Dáppe ledje golbma álbmoga guđesge sierra giella ja sierra kultuvra ; dážat , sámit ja kveanat . 1 Dáppe leat vuona ja leagi olbmot juo dološ áiggi rájes ávkkastallan luossanáliin . 1 Dáppe leat sápmelaččat eanetlogus , ja sámegielas ja sámi kultuvrras lea nana sadji báikegottis . 1 Dáppe leat sis geain leat eatnamat ja láddjejit dihto meari , erenoamáš vuoigatvuođat . 1 Dáppe leat dušše museat miellahttun mat leat Sámedikki hálddašanovddasvástádusa vuolde . 1 Dáppe leat buot áššit maid Sámediggi lea gieđahallan ásaheami rájes , ja dál leat dieđut páhkkejuvvon kássaide . 1 Dáppe lea vel fágaoahpahus boazodoalus . 1 Dáppe lea vejolaš oažžut sámegieloahpahus skuvllain , sámi giellaguovddáš lea stuorra riggodat , dáppe gávdnu sámi girjerájusfálaldagat , sámi kultuvra lea oassi kulturskuvla doaimmain , dis lea Ája sámi guovddaš ja Riddu Riđđu . 1 Dáppe lea sámi skuvlafálaldat sihke vuođđoskuvlladásis ja joatkkaskuvlladásis . 1 Dáppe lea olmmái gii áinnas muitala ruoššaid ja dánskalaččaid birra , geat bohte deike , ja geat ledje su máttut . 1 Dáppe lea oahpahus máŋgga fágaduovdagis gitta váldofágadássái , ja dutkandoaibma dáid duovdagiin . 1 Dáppe lea njeallje diimmu vahkkus , skuvlajagi miehtá . 1 Dáppe lea leamaš ruvkedoaibma muhtun áigodagaid , muhto dat eai leat bistán guhká ain hávil . 1 Dáppe lea juogustus leamaš dásset juohke jagi dan golmma maŋemus jagis , ja rievddadan gaskal 47 ja 56 proseanta . 1 Dáppe lea aŋkke maiddái eará guovlluin suohkanis unnon lohku , vaikko ii liika ollu , 24 proseanta . 1 Dáppe ii leat 1900-logus hupmanveara sámi skuvlahistorjá , logai rávis Láhpi olmmái munnje . 1 Dáppe hálddašuvvo ruhtadoarjja fatnasiidda , mearrageavaheapmái ja guolástusindustrijii njuolggadusaid mielde maid guolástus- ja riddodepartemeanta lea mearridan . 1 Dáppe han mii leat oahppan birget dakkár eatnamiin ja dálkkádagain mat eai álo leat nu árvasat . 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi:Doarjja sámi manaidgarddiide . 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi Dáppe gávnnat ohcanskovi 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi : Sámi manaidgarddiid doarjagat proseavttaid ja ovddidanbarggu varas . 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi : Investeren- ja ovddidandoarjja - duodješiehtadus 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi : Duodjestipeanda ohppiide geain lea duodji joatkkaskuvllas 1 Dáppe gávnnat ohcanskovi : Doarjja sámegiela giellaoahpahussii . 1 Dáppe gávnnat maiddái dieđuid dan birra makkár mildosiid / duođaštusaid galggat bidjat váhnenruđa ohcama mielde . 1 Dáppe gávnnat maiddái dieđuid dan birra makkár mildosat / duođaštusat galget čuovvut oahppodoarjaga ohcama . 1 Dáppe gávnnat maiddái dieđuid dan birra makkár duođaštusaid galggat bidjat nuppástusdoarjaga ohcama mielde . 1 Dáppe gávnnat listtuid makkár girjjiid lea vejolaš diŋgot . 1 Dáppe gávnnat earret eará preassadieđáhusaid , preassabálvalusaid , ja eará dárbbašlaš dieđuid . 1 Dáppe gávnnat diŋgojumiid : 1 Dáppe gávnnat Sámedikki girjeráju neahttasiiddu . 1 Dáppe gávnnat Sámedikki facebook siiddu . Siiddus lea vejolaš oažžut oktavuođa Sámedikkiin . 1 Dáppe gávnnat Gielda- ja guovlodepartemeantta preassadieđáhusaid ja ođasáššiid . 1 Dáppe gávdnojit Sámedikki logot maid sáhttá nuvttá viežžat . 1 Dáppe guorahallojuvvui bargojoavkku mandáhta ja áigeplána . 1 Dáppe galggai sámegiella ain leat oahpahusgiellan sámegielat guovlluin . 1 Dáppe galge oahppat sihke dáža skuvlafágaid ja dáža láhttenvugiid . 1 Dáppe fállet sámegieloahpahusa vierisgiellan , nubbingiellan dahje eatnigiellan . 1 Dáppe fállet maid gáiddusoahpahusa sámegielas . 1 Dáppe dábálaččat ođđe guovttis bálddalagaid , dávjá oappážagat dahje vieljažagat . 1 Dáppe davvin leat mii guhká eallán máŋggakultuvrralaš servodagain . 1 Dáppe davvin dáidet hástalusat stuorát go Davvimearas ledje danne go sámi ja dáčča servodagat eai dušše ferte gulahallat gávpelágádusaiguin , muhto maiddái eará stáhtaiguin geain leat beroštumit ja mihttomearit mat eai leat vel čielgan . 1 Dáppe dadje oahppit : – Leat go bealjeheapmi ? 1 Dáppe bovdejedje čoahkkimii fylkkagieldda , suohkaniid ja guovllu gullevaš ásahusaid . 1 Dáppe Vuolle Deanus ledje olu asáhusat geassán seammá guvlui : Soahteveahka , mánáidruoktu , ámmátlaččat , eanandoalloskuvla , Sámemiššuvdna . 1 Dáppe Olli ságastalai Felix Lopeziin , aymaraorganisašuvnna Consejo Educativo Aymara presideanttain . 1 Dáppe Láhpis leat mis hui unnán dieđut skuvladilálašvuođaid birra . 1 Dáppe Kárášjogas lea Rønbeck guhte mearrida , ja jos jo leaš muhtin geas leat eará oaivilat go sus , de son ferte mannat olgešbellodatáviisii . 1 Dáppe Finnmárkkus leat sátnádallamat mat seamma láhkai čuhcet olbmuid dovdduide , vaikko dat ii eisege beakke nu viidát go lulliguovlluid giellabiekkat . 1 Dáppe Deanus leat skuvllat šaddan čeahpit ahte čeahpit duddjot diđolašvuođa ohppiid gaskkas sámekultuvrra ja suoma sisafárrenkultuvrra beliid ektui . 1 Dánáigge oahppit ožžot stuorát ovddasvástádusa iežaset oahppamii ja ovdáneapmái . 1 Dánsumis háliidit sii ovttasbargat Ada Einmoin ja máttasámi teáhteriin . 1 Dánskka giellalávdegoddi 1 Dánskaáigge stivrii miššonvirgegoddi Københámmanis miššovnna ja skuvllaid , ja dan guovddáš Norggas lei Troandimis . 1 Dánskalaš Emilie Demant Hatt ávžžuhii Turi čállit girjji , ja son jorgalii dan maŋŋá dánskkagillii . 1 Dánska čálagiella buori muddui báinnii servodaga bajitgearddi giela , ja ollugat hupme dan mii gohčoduvvui « luhkkárdánskagiellan » , sii hupme nu go čálagiella , muhto sis ledje norgalaččaid jietnadagat . 1 Dánska ráđđehus ja Ruonaeatnama Riikastivra ( ” ráđđehus ” ) šiehtadallaba Ruonaeatnama ovddas nu gohčoduvvon blohkkadoarjaga , dábálaččat 2 dahje 3 jahkái . 1 Dánska ráđđehus ja Ruonaeatnama Riikastivra ( ” ráđđehus ” ) šiehtadallaba Ruonaeatnama ovddas gohčoduvvon blohkkadoarjaga , dábálaččat 2 dahje 3 jahkái . 1 Dánnego giellamolsun sámegielas dárogillii lea máŋgga guovllus joavdan hui guhkás , de leat nuortalašgiela ja bihtánsámegiela ja earáge sámi suopmaniid beaivválaš geavaheapmi mealgadii jávkan . 1 Dánlágan skovi sáhttá maiddái geavahit ovdánanságastallamis . 1 Dánlágan oahppioassálastin sáhttá leat movttiidahtti . 1 Dánlágan njuolggadus- ja norbmačoakkáldagat duddjojit buriid guottuid ja daid vuođul hábmejuvvo oadjebas skuvlabiras ja daid galggašedje oahppi , váhnemat ja skuvla ráhkadit ovttas . 1 Dánin álggahii Ráissa joatkkaskuvla sámegieloahpahusa 1988 ' čavčča , suomagiela vierisgiellan fálai 1977 ' rájes . 1 Dán-viidosaš sátnádagat dušše čuoččaldahtte vuostálasvuođaid vuoigatvuođalaš divaštallamii , ja nu váttásmuvvá proseassa mii galggašii doalvut dássidis bohtosii . 1 Dán šálloša Sámediggi garrasit . Okta Sámi parlamentáralaš ráđi deaŧaleamos doaimmain lea juste dál háhkat čállingotti doaimmaide dohkálaš ruhtadeami . 1 Dán šálloša Ráđđi hui čiekŋalit . 1 Dán čállosis guorahallá son iešguđet beliid bohccuid merkema birra , earret eará makkár stáhtus bealljemearkkas lea . 1 Dán čállosa vuolláičálli jearrá dákko bokte vuollegašvuođain bálkálasáhusa sámefoanddas . 1 Dán čálliáigodagas ii leat vejolašvuohta oažžut sámediggeválgga válgaoassálastima birra dieđuid suohkaniid dásis . 1 Dán čállinvuohkebarggu leigga Knut Bergsland ja Ella Holm Bull ovddidan . 1 Dán čáliimet maŋŋá go Skániid váhnensearvi mii bargá sámegieloahpahusain lei vuolggahan ášši . 1 Dán čálii stáhtaráđđi Helge Sivertsen maŋŋá iežas Finnmárkku gallestallama . 1 Dán čájáhusa fáddá lea Sámepolitihkka ovdal ... dál...boahtte áiggis . 1 Dán čájehit árvvoštallamat maid Asplan Viak lea čađahan Sámedikki ovddas . 1 Dán čájeha Govadat 8 . 1 Dán čuoččuhusa mii atnit vuorjámuššan , dalle ain jo go dan geahčadit historjjálaš čuovggas . 1 Dán čuoččuhusa lágalašvuođa ii leat vejolaš nannet , iige gomihit , daid dieđuid vuođul mat leat oažžumis . 1 Dán čuovvolii Stuorra ­diggi . 1 Dán čuolmma ferte mohtorjohtaluslága ektui čoavdit nu ahte vejolaš riiddut boazodoalu ja mátkeealáhusa gaskka buori muđđui nohket . 1 Dán čuolbmačilgehusa áiggun čuovvolit go boazodoalloláhka ođasmahttojuvvo . 1 Dán čuoggás lea sáhka bartahuksemis . 1 Dán čuoggás boahtá ovdan ahte Sámedikkis lea leamaš čoahkkin Guolástusdepartemeanttain reabbáášši birra . 1 Dán čuoggás Sámediggeráđđi máhccá ohpit sámiid eaiggáduššanvuoigatvuođa áššái , ja cealká dan leat " ... hirbmat šállošahtti áššin go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ii leat čielggadan sámiid eaiggáduššanvuoigatvuođa Finnmárkku eatnamiidda . 1 Dán čovdosa oaččut go bijat Windows XP SP 2 ( Servicepáhka 2 ) Microsofta našuvnnalaš neahttabáikkis . 1 Dán čovdosa leat Departemeanttaid Bálvalusguovddáš ja Making Waves ráhkadan . 1 Dán čoavdimii lea The International Organization for Standardization ( ISO ) ráhkadan ođđa standárdda , gohčoduvvon Unicode 10646 . 1 Dán čoahkkimis ságastallojuvvui daid áššiid birra maid birra galggašii ságastallat 02.11.00 oktasaš čoahkkimis ministeriiguin mii dollojuvvo Kárášjogas . 1 Dán čoahkkimis ovddiduvvui Sámedikki oaidnu ovddastussii Riikaoasselávdegottis . 1 Dán čoahkkimis ovddidii stivrenjoavku čoahkkáigeasu workshopaid vásihusain , ja digáštalai boahttevaš nášuvnnalaš strategiijaid dán golmma áŋgiruššansuorggis . 1 Dán čoahkkimis ovddidii Sámediggi maid notáhta stáhta ráđđádallan- ja šiehtadallangeatnegasvuođa hárrái álbmotrievtti ektui . 1 Dán čoahkkimis oaččui Sámediggi dieđu ahte plána galgá politihkalaččat gieđahallot 2000 čavčča , muhto dat ii leat vuos dahkkon . 1 Dán čoahkkimis lei deaŧalaš Sámediggái deattuhit ja oažžut ovttamielalašvuođa das ahte Finnmárkkuláhka čielgasit galgá dollojuvvot siskkobealde álbmotrievtti gáibádusaid ja geatnegasvuođaid . 1 Dán čoahkkimis juolluduvvui badjelaš 1 miljon ruvnno doarjjan ealáhusulbmiliidda . 1 Dán čoahkkimis hábmejuvvui bargoprográmmaevttohus konvenšuvnna § 8 j čuovvoleapmái , man čujuhusat leat eamiálbmogat . 1 Dán čoahkkimis guorahallojuvvojedje sierra prošeavttat ja ságastallojuvvui daid birra . 1 Dán čoahkkimis dovddahii Skulberg ahte dál livččii áigi joatkit nuortalaš musea duohtandahkama sámi duhátjahkebáikin . 1 Dán čoahkkimis bohte dan loahppajurdagii ahte sámi álbmotbeaivi ja sámi leavga leat dehálaččat sámi álbmoga čalmmustahttimis servodagas . 1 Dán čoahkkimii čoahkkinjođiheddjiid válljen : 1 Dán čoahkkimii oassálaste maiddái Romssa suohkan ja Romssa fylkkasuohkan . 1 Dán čoahkkimii galgá ráhkaduvvot stáhtusraporta dán áigebotta árvvoštallama vuođul , ja mii laktásuvvo Sámedikki bušehttii . 1 Dán čoahkkimii galget searvat eanadoallominister , gielda- ja guovluminister , ealáhusa ovddasteaddjit , Finnmárkku fylkamanni , fylkasátnejođiheaddji ja guoskevaš sátnejođiheaddjit . 1 Dán čoahkkima váldofádda lea álgoálbmogiid iešmearrideapmi . 1 Dán čoahkkima oktavuođas áigu Sámediggeráđđi bovdet maiddái álbmotčoahkkimii gaskavahku juovlamánu 15. b. . 1 Dán čoahkkima oktavuođas geigejuvvui maiddái davviriikkalaš sámi giellabálkkašupmi , Gollegiella . 1 Dán čoahkkima maŋŋil lea fas deaivvadeapmi olgoriikkaministariin Støriin ja stáhtaráđiin Schjøtt-Pederseniin . 1 Dán čoahkkima fáddán lei iešmearrideapmi , eanavuoigatvuođat ja julggaštuseavttuhusa 15. - 18. artihkkalat . 1 Dán čieža njunuš-suohkanis leat guokte suohkana mat leat liige bárrásat , go dain ledje badjel 1.000 dieđihuvvon goappaš gustojeaddji áigodagain . 1 Dán čielggasmahttima maŋŋá ii oaidnán departemeanta dárbbašlažžan doallat eanet ráđđádallamiid áššis . 1 Dán čielggadusas gávnnahii Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ahte artihkal 27 ii dušše suodjal stáhtalaš sisabahkkemiid vuostá mat gáržžidit joavkku geavaheamis iežas kultuvrra , muhto ahte stáhtain maiddái lea dihto fertenvuohta váfistit ahte veahádagat ožžot árjjálaš doarjaga . 1 Dán čielggadusas eavttuhuvvo maiddái ahte sámegielat fágabargiide , nugo oahpaheaddjiide , ovdaskuvlaoahpaheaddjiide , giellakonsuleanttaide ja eará sámi konsuleanttaide geain sámegiella lea geatnegahtton bargogiella Ofuohtas ja Lulli-Tromssas , addojuvvojit dakkár rámmaeavttut go Davvi-Tromssas ja Finnmárkkus leat . 1 Dán šiehtadusa ulbmil lea ahte guovlluovddidanvuogádat maid Innovašuvdna Norga ja Sámediggi ovddasteaba , galgá ovttasbargat riikka sámi guovlluid ealáhusovddidemiin . 1 Dán šiehtadusa oaivila mielde galget dát ráđđádallanprosedyrat gustot ráđđehussii , departemeanttaide , direktoráhtaide ja eará vuollásaš doaimmaide . 1 Dán šiehtadusa goluid hálddaša diehtojuohkinguovddáš ja dat máksojit guovttegielalašvuođaruđaiguin . 1 Dán šiehtadusa bokte lea Sámediggi ožžon dehálet saji go ovdal lágaid ráhkadeami oktavuođas ja bođumearrádusaid ektui . 1 Dán čađaiskamis UiT doavttergrádabuvttademiin , atnit doahpaga sámi-guoski dutkan . 1 Dán čavčča lea Sámediggeválga . 1 Dán áššis leai sáhka sámegiel fálaldaga heaittiheamis ii ge suoma-ugralaš gielaid heaittiheamis oppalaččat . 1 Dán áššis lea ráđđi gáibidan ahte departemeanta vuolggaha oahpahuslága § 6-1 čuovvuleami . 1 Dán áššis lea deaŧalaš ain čalmmustahttit daid nuorra nieiddaid , geat leat hui váttis dilis . 1 Dán áššis lea Alimusriekti gávnnahan ahte dihto mearriduvvon guovllus boazodoalloguovllu siskkobealde ii leat ásahuvvon boazodoalloriekti dološ áiggi geavaheami rájes . 1 Dán áššis ii gáibiduvvon lasáhus beavdegirjái . IV . 1 Dán ášši áigu dieđusge ráđđi čuovvolit . 1 Dán ášši sáhttá maiddái geahččat earáládje , namalassii ná : Skuvla ii leat ožžon ulbmiljoavkku mii ovdal 2006 válddii fága Sámi giella ja kultuvra , álgit fágii Nubbingiella 3 . 1 Dán ášši orru ge sáhttimin geavahit buorrin ovdamearkan dasa ahte dál váilot njuolggadusat , mii buvttii ge albmosii dárbbu ásahit boazodoallolávdegotti . 1 Dán ášši oktavuođas mii čujuhit maiddái justiisaministara reivii Stuorradikki justiisalávdegoddái , beaiváduvvon 14.6.04 , ref. 1 Dán ášši leat árvvoštallan danin mas eai leat earenoamáš heajos váikkuhusat sámi diliide , ja danne ii dáhtton ráđđi dasa addit sierra gulaskuddancealkámuša . 1 Dán ášši hárrái leat hui vuostálas čuoččuhusat . 1 Dán áŋgiruššamii lea dárbu lasihit rámma kr. 3. 000 000 . 1 Dán árvvoštallamis leat Sámiid Vuorká-Dávvirat ja eará sámi dávvirvuorkkát mielde . 1 Dán árvvoštallamis ferte mu oaivila mielde dohkkehit riekteháhkama uhcit guohtuma veagas guovllu olgoavádagas – ravdaavádagas – go dakkár guovllus gos lea guhttojuvvon nu olu ahte dat juo iešalddes vuođušta riekteháhkama dološ áiggi rájes geavaheami bokte . 1 Dán árvvoštallamis deattuha ráđđehus Sámedikki iehčanas ja sorjjasmeahttun sajádaga ráđđehusa ektui . 1 Dán árvvoštallama vuođđun lea dat mii bođii ovdan go gažadedje eanas sámi váhnemiid ja oahpaheddjiid sámeskuvllas ja guovddášskuvlla jođiheddjiid . 1 Dán árvvoštallama vuođul lasihuvvui čuovvovaš mearrádus sámelága paragráfii § 2 – 1 goalmmát lađđasii : Sámediggái sáhttá fápmuduvvot váldi hálddašit juolludusaid , mat juolluduvvojit sámi ulbmiliidda jahkásaš stáhtabušeahta bokte . 1 Dán árvvoštallama mielde eanaš guovlluin ain njiedjá olmmošlohku . 1 Dán árvalusa vuođul dahkkojuvvui guovvamánu 4. b. 1999 šiehtadus Oslo universitehta ja Sámedikki gaskka barggu čađaheami hárrái . 1 Dán árvalusa vuođul , dollo čoahkkin gaskal Sámedikki ja Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta politihkalaš jođihangotti ovdal go Stáhta ovddida fálaldagas . 1 Dán árbái ferte addojuvvot vejolašvuohta viidáseappot ovdánit skuvllain main leat sámi oahppit , nu ahte dat nanne sámi identitehta ja min oktasaš dieđu sámi kultuvrra birra » ( O97 , s 19 ) . 1 Dán álggaheamis mii leat bidjan dokumeanttaid historjjálaš oktavuhtii ja čállán čálliid namaid gassa bustávaiguin . 1 Dán ákkasteapmi lea ahte Sámediggi dat galgá mearridit vuoruhemiid sámi kultuvrii ja servodateallimii , ii ge ráđđehus , gč. daid eavttuid sámelága ovdabargguin mat gusket sámi iešmearridanvuoigatvuhtii . 1 Dán áigu Sámediggi čuovvilit Ráđđehusa ja Stuorradikki ektui , loahpaha Keskitalo . 1 Dán áigodagas vuoruhuvvo gárvves mánusiid almmuheapmi . 1 Dán áigodagas vuoruha SPR earret eará sámegiela , oahpahusa / oahpu nuoraidáššiid , sámi universitehta , davviriikkalaš sámekonvenšuvnna , resursaávkkástallama ja birrasa , riikkaidgaskasaš áŋgiruššamiid ja dásseárvvu . 1 Dán áigodagas sii mearridedje soames ráddjejuvvon hálddahuslaš doaibmabijuid , ee. plánaid das mo sii galget sirdit departemeantta arkiivvaid . 1 Dán áigodagas leigga soai áidna oahpaheaddjit skuvllas . 1 Dán áigodagas lei Finnmárkku oahpaheddjiide fálaldat lohkat jahkásaš virgelobiin oktan bálkkáin sámegiela vuođđofága Oslos , dáinna eavttuin ahte geatnegahttojuvvojit oahpahit vihtta jagi sámegiela guovlluin . 1 Dán áigodagas leat maid čalmmustahttán eamiálbmotáššiid ásahuvvon forain nugo Barentsráđis , Árktalaš ovttasbarggus , ON:s ja EU:s . 1 Dán áigodagas leat Sámedikkis ovtta mađe nissonolbmot ja almmáiolbmot . 1 Dán áigodagas lea son bargan buohccidivššárin , hoavdabuohccidivššárin , oahpahuskonsuleanta , ovdánahttinjođiheaddji ja veahkkedirektevra . 1 Dán áigodagas lea leamaš doapma ja rahčan ollašuhttit iežamet ovddosčuolli áŋgiruššamiid maid ulbmil lea ovddidit nana ja eallinnávccalaš báikkálaš servodagaid nu mo mii válddaheimmet fylkkaráđi álginjulggaštusas . 1 Dán áigodagas lea doarjjavuostáiváldi geatnegas ovdagihtii ohcat foanddas lobi vuovdit dahje lobi geavahit eará atnui . 1 Dán áigodagas lea Sámediggi deattuhan heivehit dili baicce lotnolasealáhusaid ovdánahttimii ovdal go ásahit doaibmadoarjjaortnegiid . 1 Dán áigodagas lea NRK Sámi Radio nannen sajádagas Sámedikki jienastuslogu respondeanttaid vuoruhuvvon mediaválljejupmin . 1 Dán áigodagas lassánii Ođđasiid jahkásaš sáddenáigi 85 diimmus 142 diibmui , juogo Mánáid-tv lassánii 38 diimmus 88 diibmui . 1 Dán áigodagas galgá ráhkaduvvot sierra doaibmaplána kultuvrii ja ealáhussii . 1 Dán áigodagas galggai ge ođđa sámeskuvlla huksenášši mearriduvvot . Skuvla galggai huksejuvvot Deanušaldái . 1 Dán áigodagas bohte guokte ođđa bismma Troandimii . 1 Dán áigodagas Sámemiššuvdna ii fidnen bargui báhpa gii sáhtii sárdnidit Finnmárkkus , ja sárdneolmmái Bertrand M. Nilsen bázii oktosárdnideaddjin Sámemiššuvnnas . 1 Dán áigodaga álggus nannejedje " doaimmaid maid ovdal ledje almmuhan ja ideologiijaid dássejedje " . 1 Dán áigodaga soai ásaiga Čáhcesullos . 1 Dán áigodaga maŋŋá leat buot Guovdageainnu mánát ožžon oahpahusaset ruovttuskuvllas . 1 Dán áigodaga fylkkaráđi jođiheaddjin háliidan geavahit liibba giitit buot politihkkáriid , bargiid ja ovttasbargoguimmiid ovttasbarggu ovddas 2006:s jja 2007:s . 1 Dán áiggi mar ) r ) il lea nammaduvvon sámepolitihkalaš guolástuslávdegoddi ( Gregussen-utvalget ) mii bargá jura justa mearrasámiid guolástusberoštumiiguin . 1 Dán áiggi lea lea son maiddái Møre- og Romsdala sosialjođheaddjisearvvi jođiheaddji . 1 Dán áiggi lea dábálaš ahte dáid gielaid hállit hálddašit guokte giela , go earret eatnigielaset sii hállet maiddái stáhta eanetlohkogiela . 1 Dán áiggi lea almmuheapmi neahttasiidduin main čielgasit oaidná dieđuid , erenoamáš dehálaš gulahallanvuohki ja galggašii leat váldovuoruheapmi juohke institušuvnnas dahje organisašuvnnas mat guoskkahit almmolašvuođa beroštumiid . 1 Dán áiggi goas gielddat geavahit unnánot resurssaid eanandollui , lea erenoamáš deaŧalaš bisuhit geahččalanrieggáid . 1 Dán áiggi go lea ollu sáhka dálkkádatrievdamiin , de šaddá maiddái " ruoná energiija " digaštallojuvvot boahtteáiggis . 1 Dán áigge mánát suddjejuvvojit badjelmearálaččat , galgá fáktet sin juohke láhkai , sii eai oaččo geavahit bastilis bargoreaidduid jna. 1 Dán áigge leat oallut sámi mánát ja nuorat máŋggakultuvrralaččat soga dáfus . 1 Dán áigge leat eanet badjeolbmot , geat ráhkadit erenoamáš biebmobuktagiid bohccobierggus , ja fálaldat lea čielgasit viidon maŋimuš jagiid . 1 Dán áigge ii lean ollesjagigeaidnu Lágesvuona birra , ja dálvet fertejedje fievrridit min fatnasiin . 1 Dán áigge goitge diehtit unnán katolalaš áigge miššovnna birra ja girkku giellageavahusa sámiid guovdu . 1 Dán vávjit sihke luohkálanjas ja skuvlašiljus , dadjá Sieiddá skuvlla , gieldda stuorimus skuvlla , rektor Kjell Munkebye . 1 Dán váttisvuođa fertejit čoavdit jođánepmosit jus lea dáhttu hehttet njiedjama fágas sámegiella nubbingiellan . 1 Dán válgaáigodagas lea Sámediggi váldán mielde golbma giellaguovddáža vel . 1 Dán váldá sámediggeráđđi duođas , ja dieđiha dál ahte evalueren bidjá vuođu ceahkkálastojuvvon doarjaga árvvoštallamii 2012:s . 1 Dán váldooassái gullá maid ovdánahttit dulkongelbbolašvuođa . 1 Dán váldooasis lea sáhka čálalaš gulahallamis , dat mearkkaša lohkat ja čállit sámegillii . 1 Dán váldooasis lea sáhka das ahte oaidnit čanastaga gaskkal giela ja kultuvrra . 1 Dán váldečađaheami oktavuođas čađaha Sámediggi ollu stuorát ja smávit báikediđoštallamiid . 1 Dán válddi lea departemeanta fápmudan fylkkamánnái . 1 Dán váilevašvuođa vigge buoridit nuvttá sámegielakurssa fállama bokte ja bálkálasáhusaiguin sidjiide geat máhtte geavahit giela veahkkin oahpahusas , muhto ii dás ovdánan mihkkege . 1 Dán váikkuhangaskaoapmepostii bohte ohcamat oktiibuot 21 miljon ru ovddas . 1 Dán vuođđudusas galgá leat ovddasvástádus Nuortasámi musea ektui , dákko bakte eaiggáduššat , hálddašit , jođihit ja divodeames museavisti mii lea huksejuvvon Mátta-Várjjat gielddas . 1 Dán vuođđudusa ulbmilin lea ovddidit duoji giehtaduodjin ja ealáhussan ja dan bokte váikkuhit dan ahte ealáhusat ja ođđa bargosajit ovddiduvvojit sámi giehtaduodjeárbevieruid vuođul . 1 Dán vuođul čoahkkáigesii bargojoavkku ovdaolmmoš joavkku bargobohtosiid ja ovddidii iežas evttohusa mii sáddejuvvui ON Olmmošvuoigatvuođaráđđái . 1 Dán vuođul šiehtadalai Sámediggeráđđi ovttasbargošiehtadusa Sámedikki ja sámi dáiddáriid gaskkas , maid dievasčoahkkin dohkkehii čakčamánus dán jagi . 1 Dán vuođul áigu Sámediggi ain joatkevaččat čuoččuhit ahte Statens Skoger direktoráhta nuppe láhkái organiseren stáhtafitnodahkan lea rievdadahttán hálddašanortnega , ja nu leage iešalddis rihkkojuvvon dat lohpádusat maid eiseválddit leat addán sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu oktavuođas . 1 Dán vuođul vuosttaldii Sámediggi plánaevttohusa areálahálddašemiide ja lea bivdán ahte osiid plánaguovllus ferte váldit eret muddenplánas . 1 Dán vuođul sáhttá erenoamážit bievlavuodjin bilidit sámi kultuvrra luondduvuđđosa guhkit áiggi vuollái . 1 Dán vuođul sáhtii Norga joatkit ortnega . 1 Dán vuođul sohpe departe ­meanta ja Sámediggi konsultašuvnnain das ahte evttohus Sámedikki láhkaásahusgelbbolašvuođa birra ii galgga árvvoštallojuvvot dás ovdalis namahuvvon proposišuvnnas . 1 Dán vuođul ovddidit čuovvovaš eavttuhusa : 1 Dán vuođul orru nu ahte Sámediggeráđđi ii bija nu stuorrra deattu daidda eavttuhusaide mat ovddiduvvojit dievasčoahkkimis . Min mielas ii leat dát geavahus nu oiddolaš . 1 Dán vuođul oaivvilda ráđđehus ahte Sámediggi ii sáhte geavahit Ráđđehusadvokáhta bálvalusaid . 1 Dán vuođul oaivvilda ge Sámediggi ahte eavttuhuvvon doaibmabijut čađahuvvojit , muhto ahte sámiid vuoigatvuođaid meannudeapmi viidáseappot bivddu ja hálddašeami ektui NAČ:s 1999:9 ii meannuduvvo ovdal go Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus ( NAČ 1997:4 Sámi kultuvra luondduvuođus ) lea čilgejuvvon ja loahpalaččat meannuduvvon Stuorradikkis . 1 Dán vuođul oaivvilda Sámediggi ahte fylkkagielda berre heaittihuvvot dálá hámis . 1 Dán vuođul oaivvilda Bargiidbellodaga joavku ahte galggašii dahkat mearrádusa masa lea ovttamielalašvuohta ja mii addá vejolašvuođa lotnolasealáhusbargiide geat háliidit , ohcat jođihandoarjaga livnnetjahkái 1996 daid njuolggadusaid mielde mat gustojedje 01.01.93 rájes . 1 Dán vuođul oaidná ráđđehus earret eará dárbbu : 1 Dán vuođul nuppástuhttojuvvojedje kulturmuitolága láhkaásahusat , mat bidje válddi njuolga Sámi kulturmuitoráđđái , nu ahte váldi biddjojuvvui njuolga Sámediggái ođđajagemánu rájes 2001 . 1 Dán vuođul mii ohcalit veahki Sámemiššuvnnas , man mii sávvat sáhttit álggahit alit skuvlla sápmelaččaid várás , ja mii soahpá prinsihpaide , maid mii ovdalaččas leat namuhan . Min oainnu mielde leat sámi oahpaheaddjit váldoáššin . 1 Dán vuođul mii divvut čuovvovaš eavttuhusa : 1 Dán vuođul mii bivdit Sámediggeráđi heivvolaš vuogi mielde čilget Sámediggái mo lea dilli váldogažaldagaid ektui — sámi dutkama organiseren ja stivren . 1 Dán vuođul meannudii Sámediggeráđđi Meavkke-Alitčohka ášši ráđđečoahkkimis 13. - 15.12.99 , áššis R 107/99 . 1 Dán vuođul leat golut unniduvvon 3 204 000 ruvnnui . 1 Dán vuođul leat ge mus čuovvovaš gažaldagat Sámediggeráđđái : Makkár geatnegasvuođat čuvvot SOF:a doarjjajuolludusaid ? 1 Dán vuođul lea mu mielas kritihkkaárvosaš go Sámediggeráđđi ollásit lea badjelgeahččan NBR evttohusa guovllu stivrraid nammadeamis . 1 Dán vuođul lea lávdegoddái váttis guorrasit dasa ahte álbmotmeahcceguovddážat sámi guovlluin galget gullat dahje čadnojuvvot sámi museaide . 1 Dán vuođul lea eará go dat gáržžideamit ovdabargguin ahte Sámediggi ii sáhte geatnegahttit geange geavahit leavgga . 1 Dán vuođul lea Sámediggi leamaš áibbas čielggas das ahte go departemeanta dattetge hálliida vuordit Riddoguolástuslávdegotti loahppajurdagiid ovdalgo dát vuođđobealit siskkáldahttojuvvojit láhkatekstii , de livččii ain leat lunddoleamos vuordit proposišuvnna ovddidemiin vai sáhttet siskkáldahttit álgoálbmotvuoigatvuođaid nu mo stáhta eiseválddit leat geatnegasat dahkat . 1 Dán vuođul lea Sámediggi evttohan stivralahtuid daidda regiovnnalaš dearvvašvuođalágádusaide mat fuolahit bálvalusfálaldaga eanaš sámi bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Dán vuođul lea Sámediggeráđis fápmudus eará láhkai geavahit 20 % mii lea 17 144 600 ru ollislaš ohcanvuđot doarjjarámmas mii lea 85 723 000 ru 2008:s . 1 Dán vuođul lea Ráđđehus ovddidan doaibmaprográmma eamiálbmogiid várás “ gievravuođa čohkken ” : Kanáda eamiálbmotdoaibmaplána ” . 1 Dán vuođul jearrat Sámediggeráđis čuovvuvačča : Lea go Sámediggeráđđi movt ge Ráđđehusa ektui reageren Suodjalusa ovdagihtii lobi oktavuođas Meavkke / Alitčohka áššis ? 1 Dán vuođul ii sáhte Sámedikki doarjjastivra váldit váidaga vuhtii , ja doalaha hálddašanlága § 33 , nuppi lađđasa , vuođul ášši HE 020/08 mearrádusa . 1 Dán vuođul ii oainne Sámediggi vejolašvuođa juolludit doarjaga prošektii . 1 Dán vuođul ii leat gal ágga čuoččuhit ahte Sámedikki čoahkkinjođiheaddji livččii válddástallan dievasčoahkkimis . 1 Dán vuođul ii boađe ohcan vuoruhemiid siskkobealde Sámedikki 2008 bušeahta kapihtal 6.3.1 Kulturovddideapmi . Ohcan biehttaluvvo . 1 Dán vuođul háliidan mun sávvat ollu lihku seminárain eamiálbmogiid ja alit oahpu birra mii galgá lágiduvvot eami ­álbmotprográmma 25-jagi čalmmusteami oktavuođas . 1 Dán vuođul gieđahalai Sámediggi geassemánus 1999 Sámi kulturviesuid čoahkkeplána – ođđa vuoruheapmi . 1 Dán vuođul galggašii sámi museaid defineret ná : 1 Dán vuođul fertejit ođđa giellaplánat ráhkaduvvot . 1 Dán vuođul ferte danin Ráđđi bidjat dihto eavttuid dán ohcamuššii mii manná Sámemiššuvdnii : 1 Dán vuođul evttohit sii vel ahte goziheapmi biddjo Hålogalandalmennegii . 1 Dán vuođul evttoha ge Sámediggi ahte duopmostuollu biddjošii Guovdageidnui . 1 Dán vuođul evttoha ge Sámediggi ahte báikegottiid olbmuid vuoigatvuohta beassat johtalit duoddaris galgá sihkkarastojuvvot ovddabeallái olggobeale giliid olbmuid . 1 Dán vuođul evttoha Sámediggi lađas : 1 Dán vuođul dáhttu ge Guovddášbellodaga sámediggejoavku cakkadit Stáhta eanadoallobáŋkku ja SND:a ovttastahttima . 1 Dán vuođul divun mun danne čuovvovaš gažaldaga Sámedikki presidentii : 1 Dán vuođul dat Sámediggi evttoha bidjat báikkálaš árvvuid ja árbevieruid vuođđun láhkadahkosii . 1 Dán vuođul bargguide gullá : 1 Dán vuođul bargguide gullet ee. : 1 Dán vuostá eai leat boahtán mearkkašahtti moaitámušat . 1 Dán vuorus rnearriduvvo oktavuohta gaskal kulturáššiid ja Sámi ovddidanfoandda hálddahusaid . 1 Dán vuoru searvvai maiddái Englándda skuvlaluohkká , ja oahppit ledje juhkkojuvvon seaguhuvvon joavkkuide main ledje suopmelaččat , norgalaččat ja eaŋgalasolbmot . 1 Dán vuoru leat ferten rádjet kurssa Mátta-Nordlándii ja Davvi-Trøndeláhkii . 1 Dán vuoro guoská dát Deanu gildii , man oktavuođas varraseamos logut čájehit ahte gielda massá dietnasiid ovtta ja guovtti miljon kruvnnu gaskka jos plánat šaddet duohtan dahkkot . 1 Dán vuollái gullá doarjja mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaide , riikkaidgaskasaš nuoraidlonohallan ja doarjja mánáid- ja nuoraiddoaimmaide stuorit gávpotservodagain . 1 Dán vuolggasaji ektui ferte SPR doaibmat . 1 Dán vuoigatvuođa vuollái gullá maid vuoigatvuohta mearridit iežas politihkalaš dili birra . 1 Dán vuoigatvuođa olis sii mearridit : 1 Dán vuoigatvuođa nanne ILO-konvenšuvnna nr. 169 , eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , 6. artihkal . 1 Dán vuoigatvuhtii sáhttit gávdnat vuođu ILOkonvenšuvnnas nr. 169 , vuoigatvuođaid birra , artihkal 29 , čuoggát 1 c ja 20 . 1 Dán virggi ásaheamis ii livččii dušše lean positiivvalaš váikkuhus sámegillii , muhto dainna maiddái oainnusin dahkkošii Sámediggi dáin guovlluin ja oččošii dohkkejumi . 1 Dán virgeolbmuidorgánas leat mielde Suoma , Norgga ja Ruoŧa ráđđehusaid ovddasteaddjit ja sámedikkit hálddahusa dásis . 1 Dán valljodatávkkástallama dovdomearkan lea máŋggabealátvuohta ja dássedeaddu valljodatvárreváldimis . 1 Dán vahkus vuolláičálle Sámediggi , minerálasearvi Arctic Gold AB ja Boazodoalloorohagat D- 34 Ábborášša ja D-30A Oarjjabealli šiehtadusa metállaid duohta iskkadanbargguin ja intenšuvdnašiehtadusa šiehtadallamiin ruvkedoaibmaohcama ektui Biedjovákkis , Guovdageainnu suohkanis . 1 Dán vahkus galgá mis leat oktasaš čoahkkin dinguin ( gaskkal foruma , sámedikkiid ja ruošša beale sámiid ovddasteddjiiguin ) . 1 Dán vahku doarjjui maiddái Sámedikki dievasčoahkkin Sámediggeráđi dieđáhusa ” Eamiálbmogiid boahtteáiggi ovddideapmi ” , Sámedikki riikkaidgaskasaš áŋgiruššansurggiid birra . 1 Dán sávaldaga áigut dovddahit olgoriikkaministarii . 1 Dán sáttagotti jođiha olgoriikaministtar Jonas Gard Støre . 1 Dán sáhttá čoavdit sierra ruhtadanortnegiid bokte ( ruhtadanpáhkka ) dán kursaráidui , vai fálaldat lea sihkkaris ja einnostahtti vejolaš studeanttaide . 1 Dán sáhttá áddet danin ahte lea oidimin Kárášjoga ja Guovdageainnu . 1 Dán sáhttá sihkkarastit ovdamearkka dihtii dakko bokte ahte dat golbma beali , Sámediggi , háldenguovlu ja stáhta , šiehtadallet , loahpaha Jonassen . 1 Dán sáhttá joksat go 1 Dán sáhttá ja berre dahkat ovdal go eanadieđalaš guohtonjuohkima birra ságaškuššojuvvo . 1 Dán sáhttá formalaččat dahkat dušše dalle go Sámediggi ovddida dán lágan beliid stáhtaráđi ja Stuorradikki bokte . 1 Dán sáhttá earret eará dahkat oahpposemináraid lágideami bokte , bovdet skuvllaid Sámedikki galledit ja almmustuhttit katalogaid sámi ávdnasiid birra . 1 Dán sáhttá dahkat sihke árbevirolaš ealáhusaid ja ođđa ealáhusaid oktavuođas . 1 Dán sáhttet ráhkadit čálalaš šiehtadussan skuvlla , oahppi ja ruovttu gaskii . 1 Dán sáhtii áddet go muitá váttisvuođaid maid sápmelaččat ledje deaividan stuorraservodagas ja Norgga eiseválddiid ektui go sis lei heajos dárogielmáhttu ja váilevaš oahpahusávkkástallan . 1 Dán supmis lea 158 milj. ruvnno biddjon fylkkagielddaid háldui . 1 Dán suorggis mas ohcci doaibmá , leat juo 3 oassálastit mat doaimmahit vuovdima ja sevica . 1 Dán suorggis leat oaidnán máŋga konkrehta bohtosa maŋimus jagiin . 1 Dán suorggis lea maiddái lunddolaš bargat ovttas eará eamiálbmogiiguin . 1 Dán suorggis lea leamaš lagaš ja buorre ovttasbargu ráđđehusas ja Sámedikkis , omd. go ON-julggaštussii mearriduvvojedje álgoálbmogiid vuoigatvuođat , maid ON dievasčoahkkin mearridii čakčamánu 13. b . 2007 , ja maid Norgage lea dorjon . 1 Dán suorggis lea Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanttas láhkaásahusváldi . 1 Dán suorggi kursadárbbut oktiiheivehuvvojit dán prošeavtta ektui ovttas oahpahusetáhta prošeaktajođiheddjiin . 1 Dán suorggi berret nannet fágalaččat ja ekonomalaččat . 1 Dán studentii orru gártan stuorra vahágin go lea geavahan áiggi ja návccaid sámegillii . 1 Dán strategiija ulbmil lea čalmmustahttit fidnohutkama sihke oahppomihttun ja oahpahusstrategiijan . 1 Dán stipeandda submi bajiduvvo 850 000 kruvnnus 1 miljon kruvdnui . 1 Dán standárdda sáhttet buohkat geavahit . 1 Dán sosiálalaš máhtolašvuođa galgá oahppi máhttit geavahit buoremus lági mielde earáiguin ovttastaladettiin ja ovttasdoaimmadettiin . 1 Dán son lea dovddahan sihke doppe gos mearrádusat dahkkojuvvojit ja servodagas muđuige . 1 Dán skuvllas lei vel unnit sámegiella go Kárášjogas . 1 Dán skuvllas ledje jahkásaččat sullii 20 oahppi geat iešdáhtolaččat bohte deike , ja buohkat ledje lullisámit . 1 Dán skuvlajagi ( 2004/2005 ) lohket 59 oahppi sámegiela . 1 Dán skuvlabiires hupme sihke sámegiela ja suomagiela , ja mun geavahin goappašiid gielaid go ságastallen gili olbmuiguin . 1 Dán sivas divttiimet vuosttaš luohká leat sierra luohkkán . 1 Dán sisdoallu lea dárkileappot muitaluvvon 10. § rájes 14. § rádjái . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket álgoálbmogiidda ja unnitloguide bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket riikkaidgaskasaš diliide fáddán bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket oahpahussii ja dutkamii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket kultuvrii , astoáigái ja eallinoidnui bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket gielddaide ja guovlluide bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket fievrrideapmái ja johtalussii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket energiijii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket ealáhuseallimii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket birrasii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket bibmui , guolástussii ja eanadollui bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket bearrašii ja bajásšaddamii bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid ja dokumeanttaid mat gusket bargui ja čálgui bajimus dásis . 1 Dán siiddus gávnnat dieđuid Guolástus- ja riddodepartemeantta guoski lágaid birra . 1 Dán siiddus gávnnat daid ođđasiid departemeanttain mat leat riikkaidgaskasaš fágaovttasbarggu birra . 1 Dán siiddus gávnnat daid ođđasiid departemeanttain mat leat ekonomiija ja ealáhuseallima birra . 1 Dán siiddus gávnnat daid ođđasiid departemeanttain mat leat almmolaš hálddahusa birra . 1 Dán siidda museain leat sierralágan lagadeamit sámi kulturhistorjái , ja oktasaš doaibma sáhttá buktit gelddolaš fágalaš ovdáneami . 1 Dán sešuvnna fáddán leat álgoálbmogiid duhátjahkeulbmilat . 1 Dán semináras čalmmustuvvojedje Interregprográmmat , ja prošeakta “ digitála oahpponeavvut ” Åarjelsaemien Dajve oasseprográmmas ovddidii prošeaktabohtosiiddis . 1 Dán semináras háliidit mii bidjat erenoamážit sámi mánáid guovddážii , sin árgabeaivvi ja sin vuoigatvuođaid . 1 Dán semináras dollet sáhkavuoruid sihke departemeanta , vuogádatlágideaddjit , válgabargit ja mediat . 1 Dán seminára vuođul lea earret eará plánejuvvon oahppomátki Davvi-Supmii man fáddán lea " sáivaguollebivdu " , ja mátki lea čakčat . 1 Dán seamma ávsnihta lohppii lasihuvvo dát dajaldat : 1 Dán seamma oinnii Billge . 1 Dán rámma siskkabealde galgá leat luomusvuohta guovlluguovdasaš heivehemiide báikkálaš ealáhuseallima ovdehusaid ja gárgedanvejolašvuođaid ektui . 1 Dán rájes mannagođii su lihkadus maŋos . 1 Dán rájes lea dahkkon guorahallamat ohppiid , oahpaheddjiid ja rektoriid gaskkas . 1 Dán rájes dáhpáhuvvet buot rievdadusat jienastuslogus dušše ovddiduvvon váidaga vuođul . 1 Dán ráhkada ovttas Sámi Instituhtain . 1 Dán rádjái mii leat olahan eanandollui addit vejolašvuođa seamma lassáneapmái go mii eará joavkkuin lea leamašan , mihtiduvvon ruvnnuid mielde , dadjá Brekk . 1 Dán rádjái leat eanaš doaktárat ja oahpaheaddjit leamaš dárogielagat . 1 Dán rádjái lea unnán vásáhus dáinna , muhto nugo departemeanta oaidná dán , de eai leat mearkkašahtti vuostehágut addit eananjuohkindiggái doaimmaid boazodoalu siskkáldas áššiid oktavuođas . 1 Dán rádjái lea rukses-ruoná ráđđehus nannen suohkanekonomiija measta 21 miljárdda ruvnnuin . 1 Dán rádjái lea referánsajoavku doallan guokte čoahkkima gos erenoamážit álbmotrievttálaš ja historjjálaš vuoigatvuođat guolástussii oassalastimis leat leamaš guovddážis . 1 Dán rádjái lea leamaš nu ahte , go sámemánát leat boahtán skuvlii , de leat ožžon sámegiela veahkkegiellan : oahpaheaddji lea geavahan dan go lea dárbbašuvvon ; muhto dat leat oahppan sihke rehkenastit ja maiddái lohkat dárogillii ovttatmano . 1 Dán rádjái lea leamaš measta veadjemeahttun oažžut Dorskavuona mánáid boahtit dábálaš biirreskuvlii . 1 Dán rádjái lea boazologu mearrideapmi atnán orohaga ollislaš geasseguohtumiid vuođđun , eai ge leat vuhtii váldán movt dát leat juohkásan siiddaide ja guohtumiidda . 1 Dán rádjái ii leat gáibiduvvon ahte guovddážiin galget maid leat barggus olbmot geat máhttet sámegiela dahje dovdet ja ipmirdit sámi báikenamaid . 1 Dán rádjái goittotge eat leat registreren ahte Sámedikki jođiheaddjit livčče gozihan dán , eará go dan ahte Sámedikki presideanta lea vuhtiiváldán GOD:a mearrádusa . 1 Dán rádjái eai leat vuos beare ollu dieđut gávdnamis sámegillii . 1 Dán rádjai leat leamaš ovcci šiehtadallanvuoru Genèvas , Sveiccas . 1 Dán rádjai leat dollojuvvon sierra čoahkkimat hálddahusa dásis Ája ja Sámedikki gaskka ja dasto Ája ja Romssa fylkkasuohkana gaskka . 1 Dán rádjai lea sámiin leamaš dušše áicisadji . 1 Dán rádjai lea riikka sámepolitihka prinsihpalaš vuođđu leamaš stáhta ja eamiálbmoga gaskavuohta . 1 Dán rádjai lea rekrutteren boazodollui leamaš buorre , muhto visot ii leat buorre . 1 Dán rádjai lea nationála oaidnu vuoitán . 1 Dán rádjai lea dat nationála oaidnu vuoittu bealde . 1 Dán rádjai lea Sámediggi eanemus váikkuhan ráđđádallamiin Norgga eiseválddiiguin . 1 Dán rádjai ii leat leamaš vejolaš oažžut makkárge doarjaga Sámedikki eanetlogus váilevaš ovttaárvosaš politihkalaš bargoeavttuid njulgemii . 1 Dán rádioprošeavtta almmolaš rahpan lea Lujávrris gaskavahku geassemánu 22. b. dán jagi gosa Sámediggi searvá . 1 Dán ráddjema heajut bealli lea ahte dán guovllus orrot ollugat guđet eai leat sápmelaččat , seammás go orrot ollu sápmelaččat olggobealde dán guovllu . 1 Dán ruđa sáhttá Statsbygg geavahit . 1 Dán rikkis materiála vuođul ráhkadii Trondarnes Distriktsmuseum vuogádaga Lulli-Romssa girje- ja kulturbussii . 1 Dán riikkačoahkkima prográmma čájeha ahte dainna lea vejolaš lihkostuvvat . 1 Dán riiddus sámi nuorat njuolgga vašuhedje Sámi álbmotallaskuvlla mas dáža oahpaheaddjit ledje eanetlogus , ja dovddahedje ná : - Čuohtejagi lea sámemiššuvdna čuvvon sámiid gietkamis hávdái . 1 Dán rievtti sáhttá vuolggahit Vuođđolága § 110 a prinsihpas . 1 Dán resolušuvnnas fápmuduvvui Bistevaš Forumi váldi " digaštallat dakkár álgoálbmotáššiid Ráđđái gulli mandáhtas mat gusket ekonomalaš ja sosiála ovddideapmái , kultuvrii , birrasii , ohppui , dearvvašvuhtii ja olmmošvuoigatvuođaide . " 1 Dán reivves bivddiimet Sámediggeráđi váldit oktavuođa Universitehta stivrrain ja jođiheddjiiguin ja dáhttut sin bissehit sámegiel oahpahusa heaittiheami . 1 Dán registarii ii dárbbaš registreret jos áigu bidjat listta sámediggeválgii , muhto jos galgá oažžut doarjaga dán ortnegis de ferte leat registrerejuvvon doppe . 1 Dán regiovnna gielddat galget nammadit meahccestivrraid , muhto dat galget leat luvvosat sihke Hålogalánddaalmennega ja gielddaid ektui . 1 Dán raporttas oidno ahte mánáid ja nuoraid vuoigatvuođat dán golmma riikkas , nationála láhkaaddimiid ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid mielde , eai ollásit doahttaluvvo . 1 Dán raporttas gieđahallojuvvo dát ášši lagabut 11. kapihttalis . 1 Dán raporttas galgá oidnot movt maŋimuš jagi juolluduvvon ruđat leat geavahuvvon ja makkár bohtosat leat leamaš , jus plánas lea spiehkastuvvon de galgá čilget mii lea rievdan plána ektui ja manne plána ii čađahuvvon , čilgehus movt ruđat leat geavahuvvon ( rehketdoalločilgehus ) ja leago prošeakta lihkostuvvan vai ii , nu ahte prošeavttain sáhttá gávdnat buriid ja heajos vásihusaid main sáhtášii leat ávki earáide . 1 Dán raporttas galgá oidnot ahte doaibmabidju / prošeakta lea čađahuvvon , jos plánas lea spiehkastuvvon de galgá čilget mii lea rievdan plána ektui ja manne plána ii leat čađahuvvon , čilgehus movt ruđat leat geavahuvvon ( rehketdoalločilgehus ) ja leago prošeakta lihkostuvvan vai ii , nu ahte prošeavttain sáhttá gávdnat buriid ja heajos vásihusaid main sáhtášii leat ávki earáide . 1 Dán raporttas galgá oidnot ahte doaibmabidju / prošeakta lea čađahuvvon , jos plánas lea spiehkastuvvon de galgá čilget mii lea rievdan plána ektui ja manne plána ii leat čađahuvvon , čilgehus movt ruđat leat geavahuvvon ( rehketdoalločilgehus ) ja leago prošeakta lihkostuvvan vai ii , nu ahte prošeavttain sáhttá gávdnat buriid ja heajos vásihusaid main sáhtášii lea ávki earáide . 1 Dán raporttas galgá oidnot ahte doaibmabidju / prošeakta lea čađahuvvon , jos plánas lea spiehkastuvvon de galgá čilget mii lea rievdan plána ektui ja manne plána ii leat čađahuvvon , čilgehus masa ruđat leat geavahuvvon ( rehketdoalločilgehus ) ja lea go prošeakta lihkostuvvan vai ii nu ahte prošeavttain sáhttá gávdnat buriid ja heajos vásihusaid , main lea ávki earáide . 1 Dán rabas oasis leat dievva smávva čuovggat . Čájáhusárealaid skoađas addá čuovgga davgasit . 1 Dán páhka oassi lei mearriduvvon suohkanlaš ja fylkkasuohkanlaš suorgái . 1 Dán prošektii dahje vejolaš liigegoluide ii addojuvvo šat eanet doarjja Doarjjaortnegii eai gula : 1 Dán prošeavttas leat ožžon buriid bohtosiid ja dat lea mielddisbuktán dan ahte sámegiella fas lea ealáskan dien guovllus . 1 Dán prošeavttas lea Saemien Sijte ja Sámi allaskuvla nagodan buohtalastit máttasámegiela oahpahusa ja duodji hui erenoamáš vuogi mielde . 1 Dán prošeavtta háliida Sámediggi čuovvolit ovddos guvlui . 1 Dán prošeavtta bokte lea vuođđoskuvladássái ráhkaduvvon gáiddusoahppofálaldat davvisámegielas , ja dát lea lávkin dasa ahte sáhttá deavdit oktagaslaš vuoigatvuođa beassat oahpahuvvot sámegillii . 1 Dán prosedyrašiehtadusa duogážin leat earret eará Vuođđolága §110a ( 27.05.88 ) , jagi 1999 olmmošvuoigatvuođaláhka , ILO konvenšuvdna 169 , ja dasto eará álbmotrievttálaš mearrádusat , mas mielde maiddái jagi 1969 Wien-konvenšuvdna ( Norga ii leat dan dohkkehan ) , jagi 1966 ON konvenšuvdna . 1 Dán proseassas ráđđehus lea váldán oktavuođa Sámediggái . 1 Dán prográmmas lea fysalaš hárjehallan , fysiologalaš prográmma , intellektuála ovddidanprográmma ja biebmanprográmma , ja maid vuđolaš doavtteriskkus guovtti háve jagis . 1 Dán prográmma olis lea maiddái dahkkojuvvon golmmajagáš ovttasbargošiehtadus Sámedikkiin geahččaladdat sámi čuolbmadusbáikki LA 21 . 1 Dán prinsihpa ferte geavahit resurssaid guovlulaš hálddašeami oktavuođas . 1 Dán politihka leat stáhtaeiseválddit ja Girku dál šállošan ja bivdán sámiin ándagassii . 1 Dán plánas eai dárbbaš justa dat sámit geat eai leat čálihan iežaset jienastuslohkui šaddat váldoáššálaš olahusjoavkun Dikki diehtojuohkindoibmii . Piána lea rehkenaston gárvánit giddat 1994 . 1 Dán plánabarggu ektui lea ovttaoaivilvuohta das makkár plánahápmi ja rámmat galget leat . 1 Dán plánabarggu cadaheapmái nammaduvvo lávdegoddi . 1 Dán plána čuovvoleami oassin juolluduvvojedje jagi 2009 ruđat Lesbalaččaid , homofiillaid ja tránsalaččaid riikkasearvái juohkin dihtii dieđuid sámegillii . 1 Dán plána vuolggabáiki galgá leat árvvoštallama bohtosat . 1 Dán plána kapihtal 6 ja 7 buktet ovdan fylkkaráđi dulkoma dain gáibádusain mat leat Romssa fylkkasuohkanii ja maid fylkkasuohkan váldá badjelasas lassin vuollerádjenjuolggadusaide . 1 Dán plána doaimmat leat dahkkon bargojoavku guorahallama vuođul . 1 Dán perspektiivvas šaddá leat deaŧalaš váikkuhit guhkesáigásaš ja ulbmilaš industriija- ja ealáhuspolitihka ovddideapmái . 1 Dán paragráfa mielde dahkkojuvvon hilguma ii sáhte fallehit guoddalusain dahje váidalusain . 1 Dán paragráfa mearrádusat eai galgga geavahuvvot doppe gos juogusortnet lea ásahuvvon § 33 vuođul . 1 Dán ođđa áigge orrut nu gergosat hilgut duohtavuođa ja njuolggadusaid mat leat šaddaduvvon duhát jagiid vásáhusaid mielde . 1 Dán ođđa ovttasbarggu váldojuksanmearrin lea veahkehit váfistit sámi kultuvrra ja giela ja dahkat álkibun oažžut áigái riikkagottálaš doaibmabijuid ja oktasaš projeavttaid . 1 Dán ovttasbargui lea maiddái Sámediggi searvan dan rájes go dat ásahuvvui 1989:s , erenoamážit áigeguovdilis ON-orgánaid siskkobealde . 1 Dán ovttasbargosoahpamušmálle sáhtášii ovddidit dan láhkái ahte ovttasbargosoahpamuša jahkásaš raporttat , maid fylkadikkit ja Sámediggi meannudit jahkásaččat , čuvvot Sámedikki jahkedieđáhusa mielddusin . 1 Dán ovttasbarggus leat mielde árktalaš guovllu gávcci stáhta , ja dán ovttasbargui gullá ovttasbargu ovddasteaddji stáhtaid ráđđehusaid ja parlamentáralaš čoagganemiid gaskka . 1 Dán ovttasbarggus lea guđa álgoálbmotorganisašuvnnas bissovaš oasálastima stáhtus . 1 Dán ovttasbarggus , ja ministariid jeavddalaš čoahkkimiin sámi gažaldagaid birra , galgá leat lagas čatnasupmi Davviriikkaid Ministtarráđđái . 1 Dán ovttasbarggu ákkastallamiin leat deattuhan ahte háliidit seailluhit ja ovddidit sámegiela , kultuvrra ja iešvuođa . 1 Dán ovdáneami lei vejolaš oaidnit jo jagi 1991 álbmotlohkamis . 1 Dán ovdáneami geažil lea maiddái ollu guovlluin šaddan váddáset jođihit luondduluosaid vuovdimassii . 1 Dán ovdáneami ferte máhcahit , ja dan mun jáhkán ráđđehusa áddet , lohká Tretnes . 1 Dán ovddasvástádussuorggi geažil deaivvada danne Sámediggi dávjá NČE:ain huksen- ja areálaáššiin , ja stáhta eiseváldin guoská ge Sámedikki ja stáhta eiseválddiid gaskasaš bajimus konsultašuvdnašiehtadus maiddái NČE:ii . 1 Dán ovddasvástádusa čuovvolit gáibida dan muttos ollu kapasiteahta mii sámi servodagas akto ii leat , iige dáidde 2009– 2010 1 Dán ovddasvástádusa viidodat rievddalda doaimmahusas doaimmahussii , muhto buohkat galget gozihit ahte dát deastagat váldojuvvojit vuhtii , dadjá Bjarne Håkon Hanssen . 1 Dán ovddasvástádusa ferte Norgga stáhta hálddašit gulahallama bokte Sáme ­dikkiin ja Sámedikki čanastusat dat fertejit biddjojuvvot vuođđun barggus . 1 Dán ovddasmanni prošeavtta vásáhusat šaddet váldojuvvot vuhtii maiddái resursaskuvllaid ráhkadeapmái maiddái oarjilsámi ja davvisámi guovlluide . 1 Dán ovdaprošeaktaáigodagas galget Porsáŋggu , Kárášjoga ja Guovdageainnu gielddat hábmet váldoprošeavtta . 1 Dán ovdanbuktimii galggai vel gullat guoskevaš nannánvuođđuduvvon doaimmaid mearkkašupmi . 1 Dán ovdamearka lea bargu dan ala ahte nuorat joatkkaskuvllain galget juhkat eanet čázi goikui . 1 Dán ortnegis leat addojuvvon doarjagat kulturviesuide ja kulturguovddážiidda . 1 Dán ortnegis lea hirbmat heittot oppalaš geahčastat ja berre divvojuvvot kulturmuitolága rievdadusa oktavuođas . 1 Dán ortnega ulmiljovkui gullet dat doallit geat barget meahcceealáhusain . 1 Dán ortnega sáhtát geavahit gitta golmma jahkái maŋŋel riegádahttima dahje máná fuollabadjelasasváldima . 1 Dán ortnega jahkásaš bušeahtta lea sullii 10 miljon ruvnno ja juohkása 5 000 geavaheaddjái . 1 Dán ortnega hálddaša Sámedikki doarjjastivra . 1 Dán orgána bargun galgá leat geahččat sámi pasieanttaid ollislaččat , beroškeahttá das movt guovlulaš dearvvašvuođafitnodagat juohkásit . 1 Dán orgána barggut šaddet ee. leat gielladutkamat , gielladikšun , giellaovddideapmi , terminologiijabargu , normeremat , nammabálvalus , báikenamat ja diehtojuohkin sámi giellafágalaš áššiin . 1 Dán organisašuvdnii ii leat juolluduvvon ruhta vaikko vel Sámediggi duođai lea ožžon ruđa justa nuppástuhttin-prográmma geažil . 1 Dán oppalašgeahčastagas siskkilduvvo danne dutkan surggiin servodatdieđa , humaniora , riektedieđa , biologiija ja fysiologiija , medisiidna ja dearvvašvuođafágat . 1 Dán olis dáhttut maid fuomášuhttit ahte árvalus govvida sámiid " dulbmojuvvon čuolddáhasjoavkun " , ja ahte sámit leat leamaš nu maiddái maŋimuš jahkelogežiid . 1 Dán olahedje ovttasbarggu bokte Kárášjoga kulturskuvllain . 1 Dán olaheami dihtii lea Sámediggi bidjan čuovvovaš nannenduovdaga : lahttudit sámi eanadoallopolitihkalaš avádaga riikkagottálaš eanadoalloperspektiivii , árvoloktenprográmma sámi eanadollui , heivehit Sámedikki váikkuhangaskaoapmegeavaheami eanadoalus . 1 Dán oktiigullevašvuođa ferte nannet ja dainna ferte ávkkástallat , gč. ášši SPR 16/03 mas Sámi parlamentáralaš ráđđi deattuha mávssolašvuođa das ahte jođihuvvo oktasaš davviriikkalaš sámi giella- ja oahpahuspolitihkka . 1 Dán oktavuođas čujuhuvvo guovtti čielggadusraportii ; Snøhvit ja sámi boazodoallu – boahtteáiggi vejolašvuođat , váikkuhusat ja láivudeaddji doaibmabijut ja Nelleman-raporta . 1 Dán oktavuođas čujuhuvvo earret eará dasa ahte ovddeš alimusriektejustitiárius Carsten Smith lea čohkken sámerievttálaš dili 13 tesan nu mo son oaidná Norgga nationála ja riikkaidgaskasaš rievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui . 1 Dán oktavuođas čujuhuvvo ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođaid suodjaleamis areála- ja plánaoktavuođas lea ON-konvenšuvdna 1966 siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái 27 artihkal hui guovddážis . 1 Dán oktavuođas čujuhuvvo ILO-soahpamuša artihkkalii 6 ja 7 , mat skihkkejit eiseválddiid ráđđádallat ja ovttasbargat eamiálbmogiiguin ovdal go dáid álbmogiidda guoski mearrádusat dahkkojuvvojit , ja addá eamiálbmogiidda vuoigatvuođa oassálastit mearrádusproseassaide . 1 Dán oktavuođas čujuha doarjjastivra maiddái ášši DSE 317/07 mearrádussii gos ohcci oaččui biehttaleami sullasaš ohcamušas . 1 Dán oktavuođas čujuha Sámediggi dasa ahte árbevirolaš riddoássan lea deaŧaleamos ággan sorjjasmeahttunvuhtii ja mearraresursavuoigatvuođaide – dát gusto dieđusge maiddái sámiide sierra álbmogin . 1 Dán oktavuođas šaddet kulturmuittut , museat , duoji buvttadeapmi ja gávppašeapmi sámi mátkkošteami vuođđun . 1 Dán oktavuođas ávžžuhan din meannudit dán ášši iežadet gielddas , ja vuolláičállit báikkálaš julggaštusa 1 Dán oktavuođas áigut mii maiddái čujuhit min gažaldahkii Sámediggeráđđái golggotmánu 1999 , mas mii bivddiimet juridihkalaš čilgejumi das ahte dávista go bohccuid bággonjuovvan Álbmotrievtti mearrádusaide eamiálbmogiid ealáhusvuođu suodjaleami ja sihkkarastima ektui . 1 Dán oktavuođas áigut mii erenoamážit deattuhit fálaldaga min neahttaportálas ahte lea vejolaš geahččat buot almmolaš áššebáhpiriid , áššiid , poastalisttuid , čoahkkinkaleandara ja eará čoavddadieđuid ; fálaldat addá sihke áirasiidda , mediabargiide ja álbmogii buori govvosa Sámedikki beaivválaš doaimmas . 1 Dán oktavuođas áigu ráđđehus doallat lagas oktavuođa eará stáhtaiguin vai bargu hoahpuhuvvo . 1 Dán oktavuođas áigu departemeanta maiddái árvvoštallat dárbbu ásahit doarjjaortnega sámegielat áviisafálaldaga álggaheapmái . 1 Dán oktavuođas vuoittahallet sii ollu eará ohppiid ektui . 1 Dán oktavuođas sáhttá namahuvvot miellagiddevaš čájáhusáigumuš mii galgá čájehit dálá eamiálbmotdáiddáriid bargguid Guatemalas , Venezuelas ja Norgga sámiin . 1 Dán oktavuođas sáhttá maid biddjot gažaldat dasa ahte iigo juo dán dásis leat rihkkojuvvon ILOkonvenšuvnna 15. artihkkala áigumušat . 1 Dán oktavuođas sáddejuvvui reive sámekonsulentii Hans J. Henriksenii : « Dál leat ollen nu guhkás iešguđetlágán bargguiguin ja reaidoháhkamiin ahte doaivut oažžut skuvlla johtui golggotmánu álggus dán jagi . » 1 Dán oktavuođas suodjaluvvojit maid nannosit allmenneha beroštumit ja báikki olbmuin šaddá unnán vejolašvuohta báikkálaččat stivret ja hálddašit resurssaid . 1 Dán oktavuođas ođđasit definerejuvvo ovddeš doaibmaplána strategiijaplánan mas lea gullevaš doaibmabidjooassi . 1 Dán oktavuođas ovdánii norgga skuvla eanemusat ja sámi skuvla bázahalai . 1 Dán oktavuođas oaivvilda son ahte Sámediggái huksejuvvošii sierra departemeanta mii sáhttá hálddašit Snøhvit gássa . 1 Dán oktavuođas namuha ráđđi ahte lea dollon čoahkkin Oahpahusministara ja Sámedikki Lulli-Tromssa / Davvi-Nordlándda ovddasteddjiid gaskka . 1 Dán oktavuođas maiddái čujuhat áššái DSE 363/07 gos doarjjastivra beahttalii addit doarjaga fanassearvái Loabáhis hukset fanashápmana . 1 Dán oktavuođas livččii lean lunddolaš namuhit movt Kanada alimusriekti Sparrowduomu oktavuođas meannudii eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ávkašuvvat sin iežaset lagašresurssaiguin . 1 Dán oktavuođas lei miellagiddevaš lohkat maid Bill Aubert čálii dán birra Aftenpostenis juo 1956:s . 1 Dán oktavuođas leat unnitlohkogielat áibbas eará dilis go eanetlohkogielat . 1 Dán oktavuođas leat rikkis minerálagávdnosiid atnán áibbas dehálalažžan . 1 Dán oktavuođas leat informašuvdna , oahpahus ja diehtogárge ­deapmi guovdilis oasit . 1 Dán oktavuođas leat ge mus čuovvovaš jearaldagat Sámediggeráđđái : 1 Dán oktavuođas leat 7 dievasčoahkkin ášši boahtán menddo maŋŋit . 1 Dán oktavuođas leage mearkkašahtti ahte ruovttufidnoskuvla bidjá nu alla deattu sámi kultuvrii . 1 Dán oktavuođas lea árran julevsámij guovdásj ožžon ovddasvástádusa ásaheamis , mii galgá dáhpáhuvvat Sámedikkiin gulahallamiin . 1 Dán oktavuođas lea áigeguovdil bidjat sihke oanehisáiggi ja guhkesáiggi doaimmaid . 1 Dán oktavuođas lea ágga fuomášit ahte álbmot doarju hui ollu eanandoalu . 1 Dán oktavuođas lea váttis čuoččuhit ahte sámi beroštumit eai livčče dohkálaččat gozihuvvon . 1 Dán oktavuođas lea veara fuomášit dutkanbohtosiid main vuhtto ahte olbmot leat eambbo duhtavaččat go gielddat uhceduwojit . 1 Dán oktavuođas lea sámi ofelaččaid doaibma dehálaš . 1 Dán oktavuođas lea stáhta ja Sámediggi miessemánu 11. b. 2005 soahpan šiehtadusa politihkalaš dásis mii mearrida lagat prosedyraid dasa mo dát konsultašuvdnageatnegasvuohta Sámedikkiin , sámiid álbmotválljen ja ovddasteaddji orgánan , galgá fuolahuvvot . 1 Dán oktavuođas lea siida hui deaŧalaš . 1 Dán oktavuođas lea plána- ja huksenláhka guovdilis váikkuhangaskaoapmi . 1 Dán oktavuođas lea mus dat dovdu ahte lea riekta namahit dan maid boazosámit Låarte – Skæhkere álbmotmeahcis leat váidalan Sámediggái ahte suodjalanstivrrat ráddjejit menddo sakka boazosámiid ealáhusberoštumiid , seammás go suodjalanguovllut sáhttet geavahuvvot gávppalaš áigumušain mii čuohcá vel ain eanet boazodoalu eatnamiidda . 1 Dán oktavuođas lea maid ovttasbargu oassálasttiiguin Gilbesjávrris . 1 Dán oktavuođas lea lunddolaš ollislaččat árvvoštallat boazodoalu dili . 1 Dán oktavuođas lea lunddolaš fertet árvvoštallat oažžut mielde doahpagiid báikedoallu ja siidadoallu go boazodoalloláhka ođasmahttojuvvo . 1 Dán oktavuođas lea guovddážis buorebut ávkkástallat árvoloktenvejolašvuođa . 1 Dán oktavuođas lea goitge dehálaš muittuhit ahte Øzerk aiddostahtii dan ahte dát dušše livččii lean vejolaš jus suohkana politihkalaš ja hálddahuslaš jođiheaddjit , iige unnimusat Loabága oppalaš skuvlabiras , livčče dorjon ja daguidisguin searvan dasa man Øzerk gohčodii guovttegielalašvuođaprošeaktan . 1 Dán oktavuođas lea fylkkamánnis , Innovašuvdna Norggas , fylkkagielddain ja gielddain hirbmat deaŧalaš sadji , guđesge sierra – ja erenoamážit ovttasbarggus . 1 Dán oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš lasihit fievrridemiid daid doaluide main lea gaskamearálaš boazolohku , nu ahte lea vejolaš birget ekonomalaččat dohkálaččat almmá boazologu lasitkeahttá . 1 Dán oktavuođas lea erenoamáš deaŧalaš deattuhit ahte rievdadusárvalus hui sakka guoská Sámedikki dohkkejupmái min válgakreatsain . 1 Dán oktavuođas lea earenoamáš miellagiddevaš geahččat Sámi allaskuvlla ja Romssa universitehta oktavuođa mii guoská sámi dilálašvuođaide guoskevaš gelbbolašvuođa huksemii . 1 Dán oktavuođas lea dárbu čađahit kártenbarggu . 1 Dán oktavuođas lea dárbu sáhttit fállat mealgat buoret ja nu eanet realisttalaš fálaldaga eaktodáhtolaččat lotnut doaluid dáláš nu gohčoduvvon Finnmárkkumálle ektui . 1 Dán oktavuođas lea dutkan ja nana dutkanbirrasiid ja ásahusaid ovddideapmi deaŧalaš gaskaoapmi . 1 Dán oktavuođas lea doaba iešmearrideapmi gessojuvvon sámepolitihkalaš digaštallamii máŋgga jagi čađa , earret eará deaŧalaš rámmaáššegirjjiin Sámedikkis . 1 Dán oktavuođas lea dehálaš ahte Divttasvuona suohkan ( 2005 ) ja Snoasa suohkan ( 2008 ) dál leat oasit sámi giela hálddašanguovllus . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš ovttas bargat boazodoalu beroštumiiguin . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš ovdánahttit kritihkalaš árvvoštallangálgga ja gáldogeavaheami . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš ovdánahttit kritihkalaš árvvoštallandáiddu ja gáldogeavaheami . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš ovdánahttit kritihkalaš árvvoštallandáiddu ja diđolaš gáldogeavaheami . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš mearkkašit ahte sihke sápmelaČČ8t ja álbmot muđui ge sáhttá identifiseret sámedikki parlameantta viesuin . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš hukset sierranahtton beaivválaš preassafálaldagaid demokratálaš ovdáneami várás . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš deattuhit ahte dan , mii sámi servodatovddideapmái vásihuvvo mávssolažžan , ferte nannaseappot laktit Sámedikki duohta váldesuorgái . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš deattuhit ahte Interreg-prográmmat leat áidna ruhtadangáldun riikkaidgaskasaš ovttasbarggus mat sámedikkiin leat . 1 Dán oktavuođas lea deaŧalaš ahte boazolohku heivehuvvo guohtumiidda . 1 Dán oktavuođas lea Sámi allaskuvla hábmen kursaráiddu mii addá ii- sámegielat olbmuide vejolašvuođa hukset iežaset giellagelbbolašvuođa . 1 Dán oktavuođas lea Sámediggi čađahan máŋga konsultašuvnna Birasgáhttendepartemeanttain , Luondduhálddašandirektoráhtain ja fylkkamánniiguin daid njuolggadusaid vuođul mat leat ráhkaduvvon luonddugáhttenlága vuođul suodjalanplánabargguid várás sámi guovlluin . 1 Dán oktavuođas lea Mánáid- ja dásseárvodepartemeantas leamašan buorre gulahallan Sámedikkiin . 1 Dán oktavuođas jurddašit earret eará báldá , pigvar , stáinára , dorskki , reappá , gáranasbáhtiid j.d. guollenáliid birra . 1 Dán oktavuođas iešguđetlágan váikkuhangaskaomiid juolludandássi šaddá leat deaŧalaš maiddái fylkkasuohkana váldái doaibmat ovddideaddjin guvllolaš bargoguoibmevuođas , vrd. váldofáttá 2 Ealáhusovddideapmi . 1 Dán oktavuođas háliidan čujuhit earret eará ILO-konvenšuvnna mearrádussii , mas goalmmát artihkkalis , nuppi čuoggás , čuožžu ahte « dáid álbmogiid olmmošvuoigatvuođaid ja vuođđofriijavuođaid , maiddái daid vuoigatvuođaid mat leat dán konvenšuvnnas namahuvvon , ii galgga rihkkut makkárge bággemiiguin dahje fápmogeavahemiiguin . » 1 Dán oktavuođas heive čujuhit Finnmárkkuláhkii ja dan áigumuššii . 1 Dán oktavuođas gullet rámmaeavttut guovllu- , orohat- ja siidarájáide , guohtonáiggiide ja boazolohkui . 1 Dán oktavuođas galgá stáhta ovttasráđiid bargat gielddaiguin ásahit ja ođasmahttit oktasaš kártadiehtovuođuid . 1 Dán oktavuođas galget maiddái rámmat sámi dutkama ásahushuksemii čielggaduvvot , dadjá Sámediggeráđi lahttu Hilde Nyvoll . 1 Dán oktavuođas fuomáša ráđđi erenoamážit man váilevaš sámegielat girjjálašvuohta lea nuoraide , erenoamáš girjjálašvuohta maid nuorat leat čállán nuoraid váste . 1 Dán oktavuođas ferte vuhtii váldit Riikkarevišuvnna konklušuvnnaid iskkadeamis « Bærekraftig bruk av reinbeiteressursene i Finnmark , dokument nr. 3:12 ( 2003 – 2004) . 1 Dán oktavuođas ferte namahit maiddái ahte konsultašuvdna- ja searvanvuoigatvuohta lea vel čavgejuvvon eamiálbmotjulggaštusas maid ON mearridii čakčat 2007 . 1 Dán oktavuođas ferte aŋkke atnit muittus ahte Kárášjoga gielddas čađat leat leamaš ollu eanet dieđiheaddjit jienastuslogustis go Deanu gielddas . 1 Dán oktavuođas eai leat Sámediggi ja NČE soahpan bargovuogi . 1 Dán oktavuođas dárbbaša ásahus stuoridit viesu earret eará ođđa bistevaš čájáhuslanjain ja auditoriain . 1 Dán oktavuođas deattuhuvvo álgoálbmogiid ja eará álbmogiid kultuvrraid ja árbevieruid gaskkusteames riikkarájáid rástá , dákko bakte ásaheames Riddu Riđđu Guovddáža davviálbmogiidda ja kapasiteahta- ja gealbohuksema ásahusain mat barget sámi dutkamiin , oahpahusain ja máhtolaš- , ealáhus- ja kultuvrraovdánahttiimiin davviguovlluin . 1 Dán oktavuođas deattuhuvvo hirbmosit luondduluosaid mearkkašupmi áiggiloaktin- , ealáhus- ja kulturvuođusin sámi guovlluin . 1 Dán oktavuođas de bođii Harry Westrheim NRK Finnmárkkus min gallestallat . 1 Dán oktavuođas bovdet berošteddjiid rabas álbmotčoahkkimii Sámedikki barggu birra lullisámi guovllus . 1 Dán oktavuođas bivdá Sámediggi rievdadusa nu ahte sámit geat eai máhte sámegiela ožžot duohta vejolašvuođa oahppat giela . 1 Dán oktavuođas bivdá Riikarevišuvdna Sámedikki álohii buktit čilgehusa daid gažalagaide maid dat ovddida . 1 Dán oktavuođas berrešii hástalit universitehtaid ja allaskuvllaid fágabirrasiid . 1 Dán oktavuođas berrejit árvvoštallojuvvot gažaldagat mat čatnasit dasa mo galgá oaččohit eanet ohppiid ohcat dulkonoahpahussii , galget go dulkkat oažžut lassi- ja joatkkaoahpu , lea go Sámi allaskuvlii ja Oslo allaskuvlii vejolaš ovttas bargat , ja mo dálá dulkaautoriserenortnet lea . 1 Dán oktavuođas berre árvvoštallat gažaldagaid mat čatnasit dulkaoahpahusa ohppiid lassánahttimii , vejolavuhtii oažžut lassi- ja joatk-k ­aoahpu vejolaš vejolašvuhtii bargat ovttas Sámi allaskuvllain ja Oslo allaskuvllain , ja dálá dulkaautoriserenortnegii . 1 Dán oktavuođas berre gáddesuodjalus meannuduvvot erenoamážit , vai lea vejolaš plánas mearridit čielga ja guhkesáiggi áigumušaid gáddesuodjalussii • Ođđa soahtegirdit ja Áibmosuodjalussii vuođđostruktuvra 1 Dán oktavuođas berre gáddesuodjalus meannuduvvot erenoamážit , vai lea vejolaš plánas mearridit čielga ja guhkesáiggi áigumušaid gáddesuodjalussii 1 Dán oktavuođas berre cegget fálaldaga geavaheaddji ruovttubirrasii . 1 Dán oktavuođas berre Osloi ásahuvvot sámi dulkonbálvalus mii fuolaha sámi álbmoga dulkonbálvalusdárbbu . 1 Dán oktavuoñas iešguñetlágan váikkuhangaskaomiid juolludandássi šaddá leat deaŧalaš maiddái fylkkasuohkana váldái doaibmat ovddideaddjin guvllolaš bargoguoibmevuoñas , vrd. váldofáttá 2 - Ealáhusovddideapmi . 1 Dán oktavuooas livčče lunddolaš jurddašit ahte stáhta ~uhtadivčče lávdegottiid ja gieldalaš sámekonsuleanttaid goluid . 1 Dán ohcamis lea riska uhcci ja árvvoštallama mielde dat lea juo ožžon dan doarjjaoasi Innovasjon Norge:s mii dárbbašuvvo . 1 Dán oaččut 1 Dán oassekapihttalis ovdanbuktit vuđoleappot Sámedikki jienastuslogu , suohkaniidda juogustuvvon , válggain jagi 2005 ja 2009 ( mat leat dat guokte válgga maidda odne gávdná kvalitehtasihkaraston vuođđodieđuid ) . 1 Dán oassekapihttala čoahkkáigeassun sáhttit dadjat ahte tendeansa dasa ahte Sámedikki jienastuslogu deaddu rievdá lullelii , jotkkii ain áigodagas 20052009 . 1 Dán oassekapihttala loahpas ovdanbuktit oasi jienastuslogudieđuin dan 55 suohkana birra , main ledje unnimusat 30 jienastuslogus jagi 2009 , ja dan 16 suohkana birra main seamma jagi ledje gaskal 20 ja 29 dieđiheaddji ja nu de lahkonedje “ noaidevuođa ” ráji , man rájes sámediggejienasteaddjit doppe sáhttet jienastit válgabeaivvi . 1 Dán oasis váldit ovdan gielalaš ovdamearkkaid mat leat ávkin beaivválaš dilis go bargá sámegielain dahje oahpaha sámegiela , ja maiddái dábálaš sámegielagiidda , geat eahpidit sániid ja dadjanvugiid . 1 Dán oasi dokumeanttat čájehit dan áiggi mii nogai jur ovdalaš 2. máilmmisoađi . 1 Dán oaivvildit lea šaddan nu sihke plánajoavkku miellahtuid geažil ja váilevaš gulaskuddamiid geažil . » 1 Dán oaivila doarju maiddái Sámedikki riektejoavkkuge eanetlohku . 1 Dán oaidná Sámediggi positiivan sámiid bealis . 1 Dán oahppiidjovkui lea stuorámus ávki nuvttá fruvttaid ja ruotnasiid , ja lea dan dihte riekta álgit nuoraidskuvlla ohppiiguin , lohká Djupedal . 1 Dán oahpahuspolitihkalaš čilgehusas čilge ráđđi Sámedikki dálá ja boahttevaš ovddasvástádusa ja bargguid oahpahus- ja oahppogažaldagaid oktavuođas mii čuovvu Sámedikki bajimus višuvnna ja ulbmila : 1 Dán oahpahusa jođihii mánáidskuvla . 1 Dán njuolggadusas sáhttá spiehkastit . 1 Dán njuolggadusas spiehkastuvvo , jus mánná ja son gii orru / sii geat orrot mánáin ovttas olgoriikkas , leat álbmotoaju geatnegahtton dahje eaktodáhtolaš mieldelahtut . 1 Dán njuolggadusa lea maid vejolaš váldit atnui sámi ohcciid várás . 1 Dán nanne guorahallama mii dahkkui ovdal strategiijaplána ráhkaduvvui . 1 Dán namahuvvon oahppis ledje álgoáigodagas diimmut Lise Bamrud Øieniin . 1 Dán málles galgá Sámediggeráđđi nammadit áirasiid daid guovlluid suodjalanguovlostivrraide , gos leat sámi beroštusat . 1 Dán málle sáhttá vel eanet buoridit , ­namalassii nu ahte regiovnnat ráhkadit iežaset ráđđádallansoahpamuša Sámedikkiin . Dat sáhttet leat juogo oassin daid ovttasbargosoahpamušain mat juo leat , dahje sáhttet ráhkaduvvot sierra soahpamuššan . 1 Dán málle lea eanaš dakkár servvit geavahan main leat hui ollu lahtut ja sávvamuš lea leamaš ahte oassálastiid lohku galggai molsašuddat sisa- ja eretdieđihemiid bokte . 1 Dán muddui , dán jagáš bálkáčielggademiid bohtosiid vuođul , meroštallojuvvo 2008 ’ gaskamearálaš bálkálassáneapmi leat sullii 5 ½ proseantta 2008 ’ Ođastuvvon našunálabušeahtas . 1 Dán molssaeavttus sáhttet leat váikkuhusat guovllu sámi servodahkii . 1 Dán moai dagaime go ean háliidan ahte sii galge gillát seamma láhkai go mii vánhemat . 1 Dán minerálaveahkis árvaluvvo ahte dahkkojuvvojit šiehtadusat Sámedikki ja fitnodagaid gaskka iskkadanbargguin ja plánain doaibmakonsešuvdnaohcama ektui . 1 Dán minerálaveahkis daddjojuvvo ahte Sámedikki ja servviid gaskka dahkkojuvvojit šiehtadusat iskkadanbargguin ja plánain doaibmakonsešuvdnaohcama ektui . 1 Dán mii vuohttit ollu jearahallamiin maid báikkálaš historjádutkit ja báikkálaš museat leat čađahan . 1 Dán mii oaidnit čielgasit demonstrerejuvvon go Sámemiššuvnna njunnožat veahážii rohkkáhedje dáruiduhttinpolitihka , dát ledje olbmot Norgga girkus . 1 Dán mii leat oaidnán dáppá Márkosámi guovllus , gos árjjalaččat bargojuvvo dan ala ahte ovddidit ja čalmmustahttit sámi giela ja kultuvrra . 1 Dán mii gal fertet rievdadit ! " 1 Dán mii fertet čalmmustahttit sihke politihkas ja árgabeaivvis , ja mii galgat duostat ražastit go min vuođđovuoi gatvuođat áitojuvvojit . 1 Dán mii fertet áimmahuššat - ja duddjot dan ala . 1 Dán mii fertet njulget , dadjá Helga Pedersen . 1 Dán mii dáhttut čilget ! 1 Dán mii bargat dan dihte vai nannešeimmet buohkaid sihkarvuođa geat leat Sámediggeviesus . 1 Dán mihttomeari mielde atná Sámediggeráđđi áibbas deaŧalažžan álggahit proseassa vai oččošii sámi oahpahussuorggi ollislaččat árvvoštallot ja evaluerejuvvot . 1 Dán mihttomeari ii sáhte ollašuhttit nu guhká go Sámediggi lea nu funet ovddastuvvn regionála boraspirenammagottiin . 1 Dán mieđihanrievtti ferte maiddái geahččat eamiálbmogiid iešmearridanrievtti olis nugo daddjojuvvo ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna vuosttaš artihkkalis ja eamiálbmotjulggaštusa goalmmát artihkkalis . 1 Dán mielde sáhttá ášši vuolggaheaddji beassat buhtadeamis vástideaddji áššegoluid jus vástideaddji šiehtadallamiid maŋŋel lea hilgon dahje ii leat vástidan fálaldaga , ja go son árvvošteami vuođul ii oaččo eambbo dan mii lei fállojuvvon . 1 Dán mearrádusas daddjo ahte eananeaiggát dahje vuoigatvuođalaš geavaheaddji ii galgga opmodaga hálddašit dainna lágiin ahte šaddá mearkkašahtti vahágin dahje hehttehussan boazodollui mii doaimmahuvvo dán lága olis . 1 Dán mearrádusa veagal lea Sámediggi ožžon válddi juohkit dieđuid leavgga birra seammás go sámi leavga lea mearriduvvon lága hámis . 1 Dán mearrádusa veagal lea 1 Dán mearrádusa mihttomearri lea oaččohit áigái buoret beaktilvuođa ja ovddalgihtii vuorddehahttivuođa plánemii . 1 Dán mearrádusa mielde sáhttá guovllustivra dahje boazodoallostivra mearridit bággočađaheami jus mearkkašahtti láhkái lea rihkkon lobálaš mearrádusa . 1 Dán mearrádusa mielde mearrida juohke doaibma mii galgá almmuhuvvot sámegillii . 1 Dán mearrádusa ii sáhte váidit , eai ge sáhte duopmostuolut dárkkistit dan . 1 Dán mearkkašumis ii báljo oktage sáhte leat dáruiduhttima vuostá . 1 Dán meannudeapmái ii searvva maŋimuš stivralahttu maid Finnmárkku fylkkadiggi lea válljen jos ášši guoská meahccegeavahusa rievdadeapmái Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu dahje Deanu gielddain . 1 Dán meannudanvuogi mearkkašupmi lea vuosttažettiin dat ahte stáhtaráđđeáššit virggálaččat meannuduvvojit dievas ráđđehusas eaige dušše dan stáhtaráđis geasa mearrideapmi gullá . 1 Dán maŋŋá lea áibbas eará áddejupmi dakkár čuolmmaide . 1 Dán maŋŋá ii lean njuolggadusaid mielde lohpi hállat sámegiela diimmuin . 1 Dán maŋŋá ii lean makkárge oktavuohta lávdegotti ja lávdegotti jođiheaddji gaskka ovdal go juovlamánus 2004 , vaikko Sámediggi máŋgii lei čalalaččat váldán oktavuođa . 1 Dán lávdegottis leat 5 lahtu davvi- , julev- ja máttasámi guovlluin . 1 Dán lávdegottis lea son erenoamážit rahčan nissonolbmuid dietnasa ovddas . 1 Dán lávdegottis lea Sámediggi buktán oaiviliid mat čuvvot sierra plánaid ja cealkámušaid mat galget fuolahit sámi perspektiivva iešguđetge ealáhus- ja servodatsektuvrrain . 1 Dán lávdegotti bargu ja evttohus galgá leat vuođđun ságastallamiidda ja mearrádusaide mot rievdadit Sámedikki válgaortnega 2009 rádjái » . 1 Dán láhkái šattai beaivválaš skuvlasáhttu vejolažžan . 1 Dán láhkái rehkenastingálga veahkeha ovdánahttit fágalaš gelbbolašvuođa sámegielas . 1 Dán láhkái oainnusindahká Penšunfoanda – Olgoriikkat masa stáhta geavaha petroleumdietnasiid . 1 Dán láhkái nannejit sámi identitehtaset . 1 Dán láhkái mii fertet smiehttat maiddái ođđa áiggi hástalusaid ektui . 1 Dán láhkái lei máŋgii maŋimus namahuvvon joavku mii gillái vearrámus oaffarrolla . 1 Dán láhkái lea vejolaš sirret hálddašearni ja politihkalaš barggu dáid áššesurggiin . 1 Dán láhkái besset mánát sámegiela gullat skuvlabirrasis , muhto maiddái danin go skuvla deattuha sámi kultuvrra . 1 Dán láhkaproposišuvnnas illá leat Sámedikki eahpádusat oppa namuhuvvon ge . 1 Dán láhkai šaddá álkit Sámediggái ja departemeanttaide plánet ja vuoruhit deháleamos áššiid . 1 Dán láhkai sáhttá stáhta geavahit guovdilis mearrádusaid oktiiheivehallojuvvon vugiin ja sihkkarastit ollislaš hálddašeami ja nu ovttaláganvuođa ja árvidahttivuođa sihke dábálaš beroštusaid ja ássiid várás , gielddarájáid rastá . 1 Dán láhkai sáhttá ráhkadit statistihka sámeálbmoga birra beroškeahttá sin ássanbáikkis , namalassii statistihka sápmelaččain dan sadjái go statistihka olbmuin guđet ásset sámi guovlluin . 1 Dán láhkai son lei Norgga sámemiššuvnna stivrras ja Sámi álbmotallaskuvlla stivrras máŋga jagi . 1 Dán láhkai mun ealihin iežan maiddái lotnolasealáhusain . 1 Dán láhkai moai álggus oaččuime oktavuođa siidaguimmiiguin Kárášjogas . 1 Dán láhkai lean geahččalan eastadit muittuid " bilideames " mu árgabeaivvi ovddosguvlui . 1 Dán láhkai háliida ráđđehus sihkkarastit ahte sámi beroštumit fuolahuvvojit plánabarggus . 1 Dán láhkai geavaha ráđđehus stáhta báŋkkuid ja dáhkádusaid norgga bargosajiid sihkkarastimii . 1 Dán láhkai earuhit sámiid ja kveanaid čađahuvvuige 1936 ’ Álbmotskuvlalágas . 1 Dán láhkai besset guktot ovttasbargooasehasat bargat dan maid bures máhttet : Universitehta ovddasvástádus lea oahpahus , ja Romssa fylkkasuohkana ovddasvástádus lea klinihka jođiheapmi nu mo das lea ovddasvástádus eará almmolaš bátnedivššohagain ge Romssas . 1 Dán lágan váidudeaddji doaibmabijuid ferte plánet konsultašuvnnaid bokte guoskevaš álgoálbmogiiguin , ja álgoálbmogiid vuoigatvuođat galget árvvus adnojuvvot . 1 Dán lágan visttiid lea maid veaháš hálbbit hukset ja dat unnidivččii doaibmagoluid , sihke ođđa ja ođastuvvon visttiin , sámi guovlluin . 1 Dán lágan strategiijaiguin sáhttit juksat maiddái mihttomeari ahte doalahit ássanminstara váldodovdomearkkaid . 1 Dán lágan standardiseren sáhttá mielddisbuktit dan ahte unnán buktojuvvojit diehttevassii dat variašuvnnat mat sámi servodagas leat . 1 Dán lágan ruhtadanortnega sáhttá ovdamearkka dihte plánet sierra ealáskuhttindoaibmabidjun sámegiela váste , dihto doaibmabiddjoáigodahkii . 1 Dán lágan prosedyrat leat vuolggasadjin ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid stivrema buorideapmái sámi álbmoga váste . 1 Dán lágan ovdáneapmi eaktuda ahte gelbbolašvuođa bajideapmi , buvttaovddideapmi , márkanfievrrideapmi ja vuovdin čalmmustahttojuvvojit nannosit . 1 Dán lágan ortnet geasuhivččii eanet bargat eanadoaluin , seammás go dat movttidahtášii nuoraid álggahit eanadoaluin . 1 Dán lágan máhtolašvuođa vuođul dat lea leamaš vejolaš eallit lávga luonddu oktavuođas ja sihkkarastit sámi ássama Sámis máŋga duhát jagi . Nuppe dáfus sáhttá dieđa rahpat ođđa vejolašvuođaid ja addit saji árbedieđuide dutkamis , ođđaáigásaš Bjerkli , B. ja Selle , P. 2003 : " Samisk offentlighet og makt " , Bjerkli , B. ja Selle , P. 2003 : Samer , makt og demokrati . 1 Dán lágan mearrádus lea nappo guhká guston almmá ahte dasa livččii mearriduvvon láhkaásahus . 1 Dán lágan láhkaaddima bokte ferte danne sámiide sihkkarastojuvvot sihke eanaeaiggát ­posišuvdna ja iešmearridanposišuvdna . 1 Dán lágan luondduguovllut , erenoamážit stuorra oktilaš guovllut vuonain duoddariidda , leat vátnivuođa resurssat Norggas ja Eurohpás ja leat mávssolaš vuođđun dan girjáivuhtii maid mii galgat addit boahttevaš buolvvaide . 1 Dán lágan lohpi eaktuda sierra diliid , ja galgá leat muhtunlágan sihkkarvuođaventiila erenoamáš oktavuođain ja erenoamáš diliin . 1 Dán lágan konsešuvnnaide ráhkaduvvojit jeavddalaččat kárttat mat sáhttet leat diehtojuohkinvuođđun gielddaid plánemii muđuid . 1 Dán lágan jáhkku bázii presideantta cealkámušain dán ášši oktavuođas . Dađi mielde go diehtit , de lea dát váttisvuohta vuhtton ovdal ge . 1 Dán lágan gelbbolašvuođa huksema fertešii gozihit guolástushoavdakantuvrraid nuppe láhkái organiserema oktavuođas guovllukantuvran . 1 Dán lágan fierpmádagat leat dávjá mávssolaččat vásihusaid lonuhallamii ja oktasaš prošeavttaid ovddideapmái ja čađaheapmái . 1 Dán lágan arenat go dát lea , gos sámi politihkkarat ja álbmotválljen ovddasteaddjit sáhttet deaivvadit ja guorahallat oktasaš hástalusaid , leat dehálaččat . 1 Dán lunddolaš joatkimin sámi guovlluin sáhtášii ovddidit geahččalanortnegiid gos láhččojuvvo nu ahte resursaguovllut juhkkojuvvojit sierraláhkái . 1 Dán logu lea ollu sámi guovlluin váttis joksat . 1 Dán logaimet dien láhkái ahte álggus doaivvuhuvaimet . 1 Dán listtu mii leat gávdnan Girko- ja oahpahusdepartemeantta arkiivvas Riikkaarkiivvas . 1 Dán listta vuolggasadjin lea Guolástus- ja riddodepartemeantta 04.02.08 beaiváduvvon reive Guolástusdirektoráhtii , mas departemeanta bivdá direktoráhta geahčadit váttisvuođaid dorskebiebmama oktavuođas . 1 Dán ledje 326 sámegielat váhnema vuolláičállán . 1 Dán leat muhtun priváhta oasálaččat justa čuoččuhan proseassačállosis 28.05.93 meahccekomišuvdnii . 1 Dán leat eambbo go ollášuhttán . 1 Dán lea vejolaš čađahit dušše dalle jos maiddái Sámedikki bušeahttarámmat nannejuvvojit . 1 Dán lea ráđđi máŋgii cuiggodan Eanadoallodepartementii šiehtadallamiid oktavuođas . 1 Dán lea ráđđi 08.03.00 cealkán njuolggadusrievdadusaid oktavuođas anadroma luossaguollebivddu ja sáivaguollebivddu birra čázádagain Finnmárkkus . 1 Dán lea ovddeš Alimusriekteduopmár Carsten Smith ovddidan árvvoštallamis maid Guolástusdepartemeanta lei bivdán dahkat 1991:s , mas son čuoččuhii ahte sámi kultuvra dán oktavuođas lei ” vihtta váile guoktenuppelohkái ” dilis . 1 Dán lea olles lávdegoddi evttohan . Evttohus sakka sulastahttá vuoigatvuođakártema mii galgá leat Finnmárkkus . 1 Dán lea olles lávdegoddi evttohan . 1 Dán lea maiddái Boazodoalloláhkalávdegoddi atnán eaktun ja dat čuovvu iešalddis ulbmilparagráfas , muhto departemeanta atná vuogasin deattuhit dán beali maiddái dán mearrádusas . 1 Dán lea maiddái Agderforskningen čoahkkáigeassán go árvvoštalai guovddáža 2007:s . 1 Dán lea maid Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavku ja Norgalaš advokáhtaid searvi duođaštan . 1 Dán lea leamaš dárbu dahkat go áigguimet iskat mo lea dárbu siskkáldas dieđuide ja maiddái láhčit diehtojuohkinbarggu olggošguvlui . 1 Dán lea deaŧalaš fuomášit . 1 Dán lea Sámedikki eanetlohku dorjon . Departemeanta lea ovttaoaivilis Fylkkamánniin das ahte ferte leat erenoamáš fuomášupmi boazodoalu stivremii gaskaboddosaš áiggis . 1 Dán lea Sámediggi váldán bajás guovddáš eiseválddiiguin . 1 Dán lađđasis lasiha maŋemus cealkkan : « Sámi jienastuslogu galgá čálihit suohkaniid vuođul » . 1 Dán lasáhussii gullet resurssat teknihkalaš konserverenbálvalussii , dutkanfágalaš oktiiortnemii , riikkaidgaskasaš ovttasbargui , márkanfievrrideapmái , sámi nomenklaturabargui ja veaháš fágalaš fierpmádathuksemii , ja sámi huksenteknihkalaš gelbbolašvuođa ovddideapmái . 1 Dán lassin lea deaŧalaš ahte juohke ovttaskas Sámediggeáirras juohká dieđuid sámi jienastuslogu ja Sámedikki birra báikkálaš servodagain . 1 Dán lassin lea Finnmárkkuopmodagas viiddis váldi stivret ja addit dárkilet njuolggadusaid iežas eatna- : OÐASMUVVI VALLJODAGAID HÁLDDAHEAPMI Finnmárkkuopmodaga EATNAMIIN Buot gieldda ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit jávreguliid firpmiin † bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas † čoaggit maniid ja uvjjaid † čuohppat lastavuovddi boaldámuššan dáludárbui † loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbui † čuohppat lastamuoraid áidestoalpun ja áhcestoalpun boazodoallo- ja eanadoalloealáhussii Buot Finnmárkku ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit fuođđuid † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávrriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid † váldit muoraid duodjái Buohkat – maiddái sii geat ásset olggobealde Finnmárkku – besset : † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui 1 Dán lassin hálddaha sámediggi ruđaid Sámi ovddidanfoandda bokte ja doaibmadoarjaga lotnolasealáhusaide ja duodjái . 1 Dán lanjas sáhttá eahpeformálalaččat ságastallat deaŧalaš áššiid birra , geometriija geažil sáhttá nuppe geahčen orrut dego dat livččii váccáhat , muhto go eanet lahkona dievasčoahkkinlanja , de govdu guhkes feaskkir masa čáhket eanet olbmot . 1 Dán kuršaráidui gullet : 1 Dán kurssas ledje buorre muddui seamma fágat ja dan sivas seamma oahpaheaddjit go boazodoalloskuvllas . 1 Dán kultursuorggi váldoprošeaktan lea daid maŋimus jagiid leamaš dat ahte čuovvut daid oallut doaimmaid mat namuhuvvojedje Sd.dieđ. nr. 22 ( 1999 – 2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving . 1 Dán kritihka dihtii leat don guoddaluvvon politiijai , nu ahte dát ášši mearriduvvo dikkis . 1 Dán konferánssas ledje guovddáš áššin dat vejolaš váikkuhusat mat ođastusas sáhttet šaddat Sámediggái ja sámi guovl ­luid fylkkagielddaide ja gielddaide . 1 Dán konferánssa ulbmiljovkui gulle oahpaheaddjit ja eará pedagogalaš bargit sihke vuođđoskuvllas ja joatkkaoahpahusas , ja vel politihkkárat ja gielddaid etáhtajođiheaddit . 1 Dán konferánssa ulbmilin lea láhčit politihkalaš gulahallama ceavzilis ja boahtteáiggi bákteruvkedoaimma birra , ja ságastallat eavttuid birra oktanis bákteruvkedoaimma ja sámi diliid birra erenoamážit . 1 Dán kapihttalis čilget movt departemeanta árvvoštallá Boazodoalloláhkalávdegotti evttohusa iešguđet beliid . 1 Dán kapihttalis čalmmustit guovddáš áššesurggiid maiguin Sámediggi lea bargan 1999:s . 1 Dán kapihttalis áigut geahčadit muhtun jurdagiid mat leat boahtán Romssa universitehtii , ásahusa čanastagaid dihte sámi servodahkii . 1 Dán kapihttalis muitalit guovddáš áššiid birra maiguin Sámediggi lea bargan jagi 2000:s . 1 Dán kapihttalis ii sáhte gal bienasta bitnii guorahallat juohke dan 13 boares válgabiire . 1 Dán kapihttalis digaštalan danne dárkileappot movt sáhttá ipmirdit maŋemus vihtta jagi rievddademiid , ja digaštalan politihkalaš ja hálddahuslaš doaimmaid maid sáhttá dahkat buoridit dilálašvuođa . 1 Dán kapihttalis calmmustit guovddáš áššesurggiid maiguin Sámediggi lea bargan 1999:s . 1 Dán kapihttala čálii vuosttasamanuensa Jon Todal , Sámi allaskuvla . 1 Dán kapihttala čielggadeamis lea danne vuolggasadji statistihkain maid fylkkamánnit leat ráhkadan sávzzaide ja maid dán čállosa vuolláičálli lea ráhkadan bohccuide Rovbase 3.0 ( rovbase.no ) bokte . 1 Dán kapihttala geavahussii bivddiimet sáddet loguid bohccuid hárrái . 1 Dán jágáš doaibmaplana gálgá sáddejuvvon ovdal 01.08.2007 . 1 Dán jágáš boazodoallošiehtadusain biddjojuvvojedje nissoniid dilit doaibmabijuid hábmema vuođđun . 1 Dán jurddašeami mielde demokráhtalaš váili lea dat , ahte okta sámediggejienastat deaddá eambbo go okta fylkkadiggejienastat . 1 Dán jurdaga mielde lei dehálaš ráhkadahttit sámi giellaoahpaid ja sátnegirjjiid , ja dasto vel jorgalahttit oskuigullevaš čállagiid sámegillii . 1 Dán juolludusas várrejuvvo 500 000 ru stipeanddaide alit oahpu váste , geahča Ráđđehusa doaibmaplána sámegielaid várás , kapihttala OAHPPAT . 1 Dán juolludeamis várrejuvvo 350 000 ru giellaprošeavttaide sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , vrd. Ráđđehusa doaibmaplána sámegiela váste , kapihtal BRUKE . 1 Dán juolludeamis várrejuvvo 2 500 000 ru giellaprošeavttaide sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde , vrd. Ráđđehusa doaibmaplána sámegiela váste , kapihtal BRUKE . 1 Dán johtučállosa ulbmil lea buktit ovdan oanehis visogova ođđa plánamearrádusain . 1 Dán joavkkus ledje sihke váhnemat mat maiddái ledje fárus « Ii fal Sápmi » - joavkkus ja váhnemat geat eai lean fárus eará joavkkuin . 1 Dán joavkku siskkobealde leat gal aŋkke nissonat gaskal 55-70 jagi geat dahket unna nettosisafárrema , 10 . 1 Dán joatkimis lea lunddolaš árjjalaččat čuovvolit Sámi vuoigatvuođalávdegotti loahppajurdagiid guovlluid várás máttabealde Finnmárkku vai oažžu ollislaš njuolggadusaid buot čáziid várás mat leat Suoma ja Norgga rájá alde mii sihkkarastá báikkálaš ja sámi oassálastima daid guollečáziid hálddašeamis , mat leat Norgga ja Suoma rájá alde . 1 Dán jearahallamis leat bidjan fuomášumi joatkkaskuvlii ( framhaldsskolen ) , gos son lei oahpaheaddjin nu guhká go dát skuvlašládja gávdnui gilis . 1 Dán jahkái lea ohccojuvvon 250 000 kruvnnu SPR ruhtadeapmái . 1 Dán jahkeraporttas mii buktit ovdan bohtosiid iežamet barggus 2006:s ja 2007 oasis . 1 Dán jahkedieđáhusas áigu ráđđehus addit Sámediggái eambbo geatnegahtti signálaid das movt ráđđehus áigu 115 http://www.regjeringen.no/nb/dep/smk/dok/veiledninger/2003/om_statsrad.html?id 87950 = 1 Dán jahkedieđáhusas áigu ráđđehus addit Sámediggái eambbo geatnegahtti signálaid das movt ráđđehus áigu 115 1 Dán jagáš vuoiti lea olmmoš guhte lea váldán hástalusa čalmmus ¬tahttit iežas dakkár ealáhusas man mearrideaddji orgánain lea leamaš nubbi sohka ¬bealli eanetlogus . 1 Dán jagáš sešuvnna duogáš lea ahte EMRIP lea ožžon ON olmmošvuoigatvuođaráđis mandáhttan ovddidit dutkosa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra searvat mearridanproseassaide . 1 Dán jagáš konferánsa lágiduvvo Gironis , Ruoŧas borgemánu 2.. gitta 4. b. 2006 . 1 Dán jagáš giellabálkkašumi vuoiti guovttos leaba čájehan dan . 1 Dán jagáš fáddá lea namat , sihke olbmuid namat ja báikenamat . 1 Dán jagáš Riektesihkarvuođakonferánsa dollojuvvo Oslos juovlamánu 9. b. . 1 Dán jagis vurdo bargguhisvuohta unnán rievdat , dadjá bargoministtar Hanne Bjurstrøm . 1 Dán jagis mis leat maiddái Gáltta / Duorppalvuona sámi ja kveana ohppiid árvosátnelistu . 1 Dán jagi čálii Sámediggi šiehtadusa Microsoftain ahte ođđaseamos vuogádagat galget doarjut davvisámegiel bustávaid . 1 Dán jagi šiehtadallamiin sohpe maiddái ásahit ođđa oasseulbmila Boazodoalu árvoháhkanprográmmii . 1 Dán jagi sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánssas lágiduvvui Álttás skábmamánu 25 . Ja 26. beaivvi . 1 Dán jagi skuvlakonferánssa fáddá lea " Sámi skuvla eamiálbmotperspektiivvas . " 1 Dán jagi registreremat leat prošeavtta joatká mii álgga ­huvvui 2007:s , dallego čađahuvvojedje iskkadeamit Raisjávrri birrasis ja dasto eatnadatsuodjalan ­guovllus oarjjabealde álbmotmeahci . 1 Dán jagi registrerejuvvui Nord-Kvaløya riddoguovlu . 1 Dán jagi ođđa boazodoallošiehtadusa oktavuođas Stáhta šiehtadallanlávdegoddi lea hástán ealáhusa organisašuvnna ovddidit fálaldaga , mii heivešii sámi boazodollui ja sierra geavaheddjiid dárbbuide . 1 Dán jagi mun ja stáhtaráđit geaidda dat eanemusat gullá , áigut bovdet olbmuid sierranas birrasiin divaštallat dáid áššiid . 1 Dán jagi mii leat ožžon ođđa ortnega mii mearkkaša ahte don sáhtát jienastit suoidnemánu 1. b. rájis jos dus ii leat vejolašvuohta jienastit ovddalgihtii jienasteami dábálaš áigodaga , iige vel válgabeaivvige . 1 Dán jagi mielde sáhtášii de áiggi geavahit čovdosa gávdnat man buohkat sáhttet dohkkehit . 1 Dán jagi mielde sáhtášeimmet áiggi geavahit eaktodáhtolaš čovdosa gávdnat . 1 Dán jagi lei maid skuvllot olu eret , ja dieđut Reaššegeaš-oahppiide geat galge Hánssagieddái johtit , jávke gosa nu . 1 Dán jagi ledje olu nuorra ohccit geain lea boazodoalloduogáš . 1 Dán jagi leat ásahuvvon guokte ođđa mánáidgárddi / ossodaga . 1 Dán jagi leat Árran julevsáme guovdasj ja Bådoddjo allaskuvla formaliseren ovttasbarggu ovttasbargošiehtadusa bokte man ulbmilin lea álggahit guhkes áiggi ovttasbarggu mii guoská dutkamii ja ohppui sámi- ja álgoálbmot guoski fálaldagain nugo namuhuvvon kapihttalis 4.5 . 1 Dán jagi leat mis guokte montessoripedagoga , ja vel okta geargá montessorioahpus golggotmánu 2004:s . 1 Dán jagi leat guokte vistti ovddeštuvvon . 1 Dán jagi leat deattuhan ahte Sámediggi beassá hálddašit daid ruđaid maid Stuoradiggi lea juolludan skuvlla IKT-doaimmaide . 1 Dán jagi leat dearvvašvuođadoaimmahagat maiddái biddjojuvvon fuolahit ahte doaimmahagaid oahpahusfálaldat birgehallat dávddaiguin dahje doaibmavádjitvuođain lea heivehuvvon pasieanttaide geain lea sámi giella- ja kulturduogáš . 1 Dán jagi leat Oahppodirektoráhtas ožžon loguid olles riikkas golbma maŋemus jagi ovddas 5. Daid sáhtán almmuhit dás . 1 Dán jagi lea ráhkaduvvon sierra doaibmaplána sámi gielaid sihkkarastima ja ovdánahttima várás . 1 Dán jagi lea prošeakta čohkken návccaid čađahit fealtabarggu máttasámi guovllus , ja sullii 40 sierra vistebirrasa leat galleduvvon guđa sierra gielddas . 1 Dán jagi lea Sámediggeválga . 1 Dán jagi konferánssa váldofáddán lea Psykalaš dearvvašvuohta boazodoalus ja Iešsoardimiid eastadeapmi álgoálbmotnuoraid gaskkas . 1 Dán jagi konferánsa loahpahuvvo loahppadokumeanttain man vuođđun lea Johkamohkejulggaštus . 1 Dán jagi guovvamánu 15. b. rahppojuvvui Omasvuona giellaguovddáš Ivgobađas . 1 Dán jagi geahčadeamis dahkkojuvvui lokalitehtaid gieddeiskan . 1 Dán jagi erenoamáš fáddán ledje dálkkádatrievdamat , biokultuvrralaš šláddjiivuohta ja eallinvuogit , lassin foruma bistevaš áššelistui ; ekonomalaš ja sosiálalaš ovddideapmi , biras , dearvvašvuohta , oahpahus , kultuvra ja olmmošvuoigatvuođat . 1 Dán jagi eai leat bušehterejuvvon eanet hálddahusvirggit Sámedikkis , ja ekonomalaš dilli dagaha váttisin ásahit ođđa virggiid . 1 Dán jagi dovddiidusat gártet deaŧalažžan go galgá árvvoštallat sáhtášiigo čoahkkeearri leat regulerenmolssaeaktin boahtte áiggis . 1 Dán jagi bálkkašumi vuoiti guovttos leaba máŋgga láhkai sámi ja riikkaidgaskasaš giellabarggu áivanat . 1 Dán jagi boazodoallošiehtadusas leat fievrrideamit doaluide geahppánan ja Boazodoalu ovddidanfoanddas leat hui unnán friija ruđat . 1 Dán jagi boazodoallošiehtadusas eai leat stuorra rievdadusat gustovaš boazodoallošiehtadusa ektui . 1 Dán jagi boazodoallošiehtadusas ( 2006/2007 boazodoallošiehtadus ) šadde oasálaččat ovttaoaivilii ahte ásahuvvo stáhtalaš bargojoavku mii galgá árvvoštallat makkár váikkuhusat 1982 nuppástusas leat dalle go divatluvvema sadjái biddjojuvvui eanet doarjja boazodoallošiehtadusas . 1 Dán jagi boazodoallošiehtadusa ( 1999-2000 ) dagadettiineaskka leaigga ( stáhta ja NBR:a ) ovttaoaivilis ahte čađahit ođđa strategiija boazologu geahpedeapmái Finnmárkkus dain sajiin gos boazolohku lea menddo stuoris guohtoneatnamiid ektui . 1 Dán jagi boahtá Marit Hætta Øverli , ovdal leaba leamaš Ulla Pirttijärvi-Länsman ja Øystein Nilsen . 1 Dán jagi addá MDD 200 000 ru prošeavtta álggaheapmái . 1 Dán jagi Sámi mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa lágiduvvo Álttás ja lea Rica hoteallas , skábmamánu 25. og 26. b. 2009 Dieđihanáigemearri : golggotmánu 11. beaivvi 2009 1 Dán jagi . Dakka maŋŋil go álggii virgái , dieđihuvvui son buohccin ja lea ain buohcci gitta skábmamánu lohppii . 1 Dán issoras stuorra máhtu ja posišuvnna mii mis lea , mii sáhttit lonohallat buriid operatiiva fierpmádagain . 1 Dán in muitte nu vissásit . 1 Dán ii sáhte slettmeg.no dahkat : 1 Dán ii sáhte Dáloniid lista dohkkehit ja bivdá Sámedikki čilget oainnus dán lágan áššiid ektui . 1 Dán ii suvdde otnáš bieggafápmoindustriija . 1 Dán ii leat stáhta dán rádjái dovddastan vaikko stáhta muđui lea atnán deaŧalažžan buhtadit ovdalis vearredaguid eará joavkkuid vuostá . 1 Dán ii galgga várra áddet justa nu mo lea daddjon ahte lávdegoddi galgá geargat bargguinis ollásit ovdalgo ášši válddisirdin sáhttá fas meannuduvvot . 1 Dán hávi ii leat dakkár earru . 1 Dán háve mii govvidit eará beliid joatkkaoahpus ; sámi joatkkaoahpu ođđaset áiggis ja sámegieloahpahusa fylkkagielddalaš joatkkaskuvllain . 1 Dán háve mii bisánit ovdal 2. máilmmisoađi álggu . 1 Dán háve lei Anny Haugen - duodjeskuvlla rektor Leavnnjas - gii sáddii guossi Skuvvanvárrái . 1 Dán háve fárrejin Hárštái , eará skiippabarggahahkii . 1 Dán hástálusa sáhtášii čoavdit go ásaha guvllolaš fágabirrasiid . 1 Dán hástalusa addá sámediggeráđi lahttu Marianne Balto . 1 Dán háliida Sámediggi čalmmustahttit mánáiddáiddačájáhusain , dáidda maid mánát iešguđet guovlluin Sámis leat ráhkadan . 1 Dán huksema ferte hoahpuhit ja addit sámiide máhtolašvuođa sámi servodateallimis , kultuvrras ja gielas . 1 Dán historjáoppalašgeahčastagas leat maiddái oassin guokte doavttergrádabarggu religiovdnadiehtagis go historjá ja religiovdnadieđa dál leat biddjon oktii čuovusin UiT ja ovdalaš Romssa Allaskuvlla ovttasteamis . 1 Dán gávnnat Skovit ja mildosat oasis neahttasiiddu olgešbealde válljenvejolašvuođain . Dáppe gávnnat maiddái dieđuid dan birra makkár mildosat / duođaštusat galget čuovvut fárrendoarjaga ohcama . 1 Dán gáibádusa vuođusin lei dat ahte sámegiella galgá leat čadnojuvvon sámi guovddášguvlui , juos das galgá leat ceavzinvejolašvuohta . 1 Dán gáibádusa boađus lei ahte Gaska-Norgga sámeskuvla ásahuvvui Aarbortii 1951:s . 1 Dán guđa boazoguohtunguovllus leat ásahuvvon báikkálaš hálddahuskantuvrrat . 1 Dán guovtti vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu oahppanjoksosat biddjojit fágaid sisdoalu ja bargovugiid oktavuhtii . 1 Dán guovtti vahkkus , maid ledjen frisalaš guovlluin , deaivvadin ollu olbmuiguin geat iešguđeláhkai beroštedje guovttegielalaš oahpahusas , sihke praktihkalaččat ja teorehtalaččat . 1 Dán guovtti sámi beaiveáviissa márkan lea ráddjejuvvon , ja lea váttis áviissaide addit adekváhta fálaldaga kommersieallas dásis . 1 Dán guovtti suohkanis , main lei stuorámus oassi dievdu SEDguovlluin , lei seammás nu ahte dat eará guovllut gulle daidda main lei unnimus oassi dievdu . ~ 1 Dán guovtti skuvlla ollislaš ohppiidlohku rievddada oalle ollu jagis jahkái dan mielde makkár fálaldagaid sáhttet bidjat johtui . 1 Dán guovtti riikka Suodjalusdepartemeanttat barget ovttasráđiid muhtun ráddjejuvvon guovdilis surggiin main Norga sáhttá veahkehit bosnialaš suodjalusa ođasteamis . 1 Dán guovtti orgána guovddáš bargun gártá mearridit leat go háhkkon vuoigatvuođat guhkes áiggi geavaheamis , vuoigatvuođaid maidda eai leat ” báhpárat ” . 1 Dán guovtti gieldda ektui adnojuvvojit eará sámi ássanguovllut dál máŋgga dáfus boaittobealguovlun , sihke eanadieđalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Dán guovtti fálaldaga erohus lea ahte giella galgá deattuhuvvot eanebut daidda geain lea sámegiella nubbingiellan , ja dát oahppit sáhttet nuoraidskuvllas válljet sámegiela ođđadáru sadjái . 1 Dán guovtti fylkka guvllolaš stáhtaorgánat galget geavahit guovttegielalaš nama iežaset logoin , reivviin ja galbbain . 1 Dán guovtti erenoamášluohká lanjat ledje buohtalas lanjat feaskára guovttebealde . 1 Dán guovllus ásaiga guokte Sámi dovdoseamos njunušolbmo guhkes áiggi iežaska eallimis – sámi girječálli Johan Turi geasseorohat lei márkosámi guovllus ja girječálli ja sámenjunuš Anders Larsen ásai 30 maŋimuš jagi márkosámi guovllus . 1 Dán guovllus lea stuorra sámi veahkadat ja dat lea deaŧalaš sámi guovddášguovlu historjjálaš árbevieruiguin . 1 Dán guovllus lea olbmuin hárve , dahje ii goassege « oktavuohta dáččaiguin » . 1 Dán guovllus lea eanas álbmogis sámi , látti dehe seaguhus sohkaduogáš . 1 Dán guovllus ii galgga eanan geavahuvvot dainna lágiin ahte šaddá mearkkašahtti hehttehussan boazodollui ( § 2 ) . 1 Dán guovllus galge olbmot fidnet vástádusa sámegillii jus sámegillii válde oktavuođa eiseválddiiguin čálalaččat dahje njálmmálaččat . 1 Dán guovllu olggobealde leat sámegiel bálvalusfálaldagat unnán dábuheamis . 1 Dán guovllu museaovdáneami golbma ovddasvástádusmusea , Árran , Ája ja Várdobáiki , leat ožžon ruđaid plánet ja álggahit museadoaimmaid museaođastusa vuođul . 1 Dán guovllu boazodoalu boahtteáigái lea mearrideaddjin ahte guohtuneatnamat áittarduvvojit ja suodjaluvvojit vahágahtti ja billisteaddji areálagáržžidemiid vuostá . 1 Dán guovddážis leat guokte bargi ja dat oaččui 2008:s 353 000 ruvnno njuolgga doarjjan kulturviessodoibmii . 1 Dán guovddáža áigumuššan lea suodjalit , hálddašit ja nannet bihtánsámi giela , kultuvrra ja identitehta guovllus . 1 Dán guovddáža namma galgá leat Joddu . 1 Dán guorahallanbargui manná guokte golbma jagi ja dat álggahuvvo áramusat 2010 bušeahttajagi . 1 Dán guokte prošeavtta doallat ge danin eret prioriterenlisttus ja dat geahččaluvvojit nu johtilit go vejolaš duohtan dahkkot . 1 Dán gulahallankonferánssa vuolggaheaddji lea Finnmark Mineralforum , mii lea ovttasbargoforum masa bákteindustriija , sámi beroštusaid ja sierra eiseválddiid ovddasteaddjit servet . 1 Dán govas leat mielde muhtun soames ja čielga sámi ásahusa muhtun servodatsurggiin , nugo politihka , media ja oahpahusa siskkobealde , ja máŋga smávit ja resurssahis ásahusa eará surggiin nugo kultuvrra , giela , museaid ja festiválaid oktavuođas . 1 Dán golmma oahpaheaddji ohcanskovit čájehit maid biirriin sii oahpahedje ja mii dain lei mánáid giellan : Ákŋoluokta ja Govdaluokta « Dárogiella , belohahkii sámegiella » Goahteluokta ja Mearragohppi « Dárogiella , sámegiella ja kveanagiella » Gáltta ja Duorppalvuotna « Seaguhuvvon sámegiella ja dárogiella » 1 Dán golmma jagáš prošeavtta ruhtadeaba oasálaččat ovtta mađe goabbáge . 1 Dán golbma gihppaga sisdoallu : 1 Dán girjjis oaivvildit vuosttažettiin dán giellamolsunpolitihka go geavahit « dáruiduhttin » - sáni . 1 Dán girjjis mii deattuhit boarrásat historjjá , muhtin geahčastagaiguin maŋimus áiggi sámegieloahpu eavttuide . 1 Dán girjjis leat hui ollu báikenamat , ja vaikko mii leat rahčan gávdnat sámi báikenamaid , de leat ain muhtin báikkit , maidda leat ferten geavahit dušše dárogiel namaid vaikko jáhkkit ahte galggašedje gávdnot sámegiel namat . 1 Dán girjjis leat guokte artihkkala fidnoskuvlla birra , maid Ráfiustibiid lágiidedje Fálesnuoris . 1 Dán girjjis lea son maiddái artihkkala Hámmárfeasta – gávpot man skuvlahistorjjás leat ollu " čázetnjunit " mielčálli ja lea leamaš veahkkin skáhppome arkiivamateriála ja boarráset artihkkaliid mat eai leat almmuhuvvon ovdal . 1 Dán girjji vuođul ja ságastallamiiguin lullisámiin lea munnje báhcán millii ahte internáhttadoaibma ii lean gal alla dásis , muhto internáhttaskuvlii dattetge bohte viššalit lullisámi bearrašat . 1 Dán gihppagis geavahat ovdánanságastallan-sáni váhnenkonferánsasáni sajis . 1 Dán gieđahallamii ii searvit Finnmárkku fylkkadikki válljen maŋimuš stivrralahttu , juos ášši gusto Kárášjoga , Guov dageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gieldda meahcceeatnamiid nuppástuvvan geavaheapmái . 1 Dán gieđahallama ferte dahkat jođánit ja beaktilit , vai stuorraservodat maid šattašii ášši gieđahallat dakkár vugiin mii soahpá vánhurskisvuođa- ja ovttaláhkáigieđahallama ovdagovaide maid Norgga demokratiija bealušta . 1 Dán gelbbolašvuođas lea stuorra árvu boahtteáiggis oahpponeavvoráhkadeapmái , jorgaleapmái , terminologiijaovddideapmái ja gáiddusoahpaheapmái . 1 Dán geažil šaddá maid vejolaš ohcat davviriikkalaš doarjaga ovttasbargui , maid dál ii leat vejolaš dahkat . 1 Dán geažil oaivvilda Sámediggi ahte láhkaevttohus rihkku stáhta geatnegasvuođaid ILO-konvenšuvnna nr. 169 ektui , go lágas ii doarvái vuhtii váldojuvvo sámi báikegottiid árbevirolaš geavaheapmi ja báikkálaš doaimmat . 1 Dán geažil mun dagan buot maid sáhtán sámeáššiid hárrái ja bealuštan sápmelaččaid . 1 Dán geažil muddejuvvui guovlluearri ja jotkojuvvui geahččalanortnegin jahkái 2007 , seamma guollemeriiguin go 2006:s . 1 Dán geažil leage hui dávjá váttis oažžut sámi ásahusaid huksema ruhtaduvvot báikkálaččat ja guovlulaččat . 1 Dán geažil lea váttis plánet ja dat ii leat dohkálaš ruhtajuohkinortnet . 1 Dán geažil lea vuođus beare headju dasa ahte márkan okto sáhttá ruhtadit sámi aviisadoaimma . 1 Dán geažil lea stuorát vejolašvuohta digitaliseret buot Sámedikki bálvalusaid geavaheddjiid várás . 1 Dán geažil lea ráđđi go NBR lea ávžžuhan bargan bággonjuovvanláhkaárvalusa ektui . 1 Dán geažil lea oalle buorre ágga ballat ahte fargga ferte mannat gávpogiidda ja čoahkkebáikkiide go galgat gávdnat dohkálaš poastaortnegiid . 1 Dán geažil lea dát joavku massán vuoigatvuođaidis ja lea šaddan váttis dillái sihka gielalaččat , kultuvrralaččat ja ealáhusaid dáfus . 1 Dán geažil lea Romssa fylkkasuohkan ožžon buoret bajimus stivrejumi , ja danne lea leamaš vejolaš čađahit dan politihka maid mii háliideimmet , hui johtilit . 1 Dán geažil ii vuhtiiváldojuvvo váidda , ja mearrádus áššis DSK 386/07 doalahuvvo . 1 Dán geažil ii leat ohcan poastta 6.3.1.4 Teáhterulbmilat vuoruhemiid siskkobealde . 1 Dán geažil hilskuluvvet , bohtuluvvet / suovkaluvvet ja meahcciluvvet dat eatnamat mat ovdal ledje gilvojuvvon dahje geavahuvvojedje láidumin . Dieinna lágiin billašuvvet eanandoalloeatnamat ja geahčastat billašuvvá . 1 Dán geažil galggašii Sámediggi addit aktiivvalaččat doarjaga prošeavttaide dahje bargui mii sihkkarasttášii luonddulussii dan hatti maid dat duođai ánssásivččii . 1 Dán geažil ferte almmolašvuohta bidjat kapitála álggaheapmái ja preassafitnodagaid jodiheapmái . 1 Dán geažil dárbbašuvvojit mealgat eanet speallanruđat sámi valáštallamii . 1 Dán geavahusa atná Sámediggi hirbmat váralažžan , ja čujuha ahte boanddaidsearwi ja sámiid beroštumit eai dárbbaš leat seammaláganat buot sajiin . 1 Dán geavaheimmet ollu jagiid Guovdageainnus . 1 Dán geatnegasvuhtii gulaše de maid dat eará doaimmat ja váldi mat fylkkasuohkaniin dál leat . 1 Dán geatnegahttet maiddái riikkaidgaskasaš konvenšuvnnat , erenoamážit ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaide guoski konvenšuvnna artihkal 27 , ja ILO-konvenšuvdna nr. 169 iehčanis stáhtaid álgoálbmogiid ja olmmoščearddaid birra . 1 Dán geassesiiddas almmotge ii sáhte leat eanetlohku stivrras . Jus geassesiidda boazoeaiggádat muđui jagis rátkkašit unnit dálvesiidan , de sáhttet dálvesiidda siidaosiid jođiheaddjit , dahje eanet dálvesiiddat ovttas dahje eará joavku , gáibidit ahte stivrasadji galgá leat vurrolaga dálvesiiddaid / joavkkuid gaskka . 1 Dán geasi fas fitnen skuvlaviesus go Hans Ragnar Mathisenis lei govvačájáhus doppe . 1 Dán geahppáneami stuorámus oassi sáhttá čadnojuvvot mielkeeriid oastin- ja vuovdinortnegii . 1 Dán gažaldaga áigeguovdilvuohta ii unno danne go dáid fágaid oahpahus sámeskuvllas lea dárogillii . 1 Dán gažaldaga dáhttu Sámediggi guorahallat dárkileabbot Olgoriikkadepartemeanttain ovdal go loahpalaččat mearrida maidege koordináhtora hárrái . 1 Dán gažaldaga birra dadjá vuosttasjienasteaddji : « Juos lága sánit lohkkojuvvojit sierranassii , de gáibida dat ahte ferte čujuhuvvot vásedin riektevuđđosii mii dagaha ahte ii biso makkárge riekti boazodollui meahccegaskkain boazoguovlluid siskkabealde . 1 Dán galledeami sáhtát geahččat TV:s 1 Dán gal GB sámediggejoavku imaštallá . 1 Dán fálaldagas livččii erenoamáš mearkkašupmi daid guovlluide gos dáruiduhttinpolitihkka lea eanemusat vaháguhttán 1 Dán fágii ii gáibiduvvon lohkangelbbolašvuohta . 1 Dán fága galgá oahpahit dárogillii . 1 Dán foruma ulbmilin lea lonuhallat dieđuid almmolaš doaibmabijuid ja prošeavttaid hárrái main lea mearrašupmi prográmmii . 1 Dán fierbmemateriálas leat máilmmi iehčanas riikkaid ja daid gáiddus sierranas territoriaid namat čieža gillii . 1 Dán fertet mii boazodoalu nissonolbmot dahkat ovttas , oktiigullevašvuohta lea iešalddis fápmu . 1 Dán fertejit guovddáš eiseválddit váldit duođas , ja dalán álggahit doaibmabijuid buoridan dihte dili . Ain lea ollu diehtemeahttunvuohta sámiid ja sámi diliid birra . 1 Dán ferte čuovvolit barggus digitála heahteneahtain dainna lágiin ahte válljejuvvojit dakkár čovdosat , mat fuolahit sámi geavaheddjiid dárbbuid . 1 Dán ferte árvvoštallat leat oalle alla lohkun , o.m.d. go buohtastahttá Sámedikki jienastuslogu olmmošloguin . 1 Dán ferte viiddidit . 1 Dán ferte ráđđehus váldit duođas , ja boraspirelogu ferte oažžut dakkár dássái mii ii vahágahte guohttuealliealáhusa nu ahte dat čuohcá ealáhusa gánnáhahttivuhtii dahje birgenláhkái . 1 Dán ferte ipmirdit oktasaš vuoigatvuođaid , eahpečielga rádjeáššiid , historjjálaččat eatnat boazodolliid , stuora álggahangilvvu ja ealáhusa gollovuogádaga kombinašuvdnan . 1 Dán ferte geahččat ovttas Ođastusa 94 sámi joatkkaoahpahusa evalueremiin . 1 Dán ferte buohtastahttit dieđuiguin mat muitalit olmmošlogu njiedjama birra , ja erenoamážit dieđuiguin mat muitalit olbmuid eretfárrema birra . 1 Dán fanasjoavkku ferte baicce nannet , ja danne suodjaluvvot resursavuđđosa geahpádusaid ja gáržžidusaid vuostá . 1 Dán evttohusa mielde livčče leamaš guokte linnjá álbmotskuvllas Kárášjogas , okta sámemánáide ja okta dážamánáide . 1 Dán evttohusa dáidá fertet oaidnit sámi riikkačoahkkimiid ektui , maid ledje doallan ovdalašjagiid . 1 Dán ealáhussii gulai smávvadállodoallu , guolásteapmi , muorječoaggin ja ruovttuindustriija . 1 Dán eal ' ) kiláššis mii dál lea boahtán , bohtet albmosii makkár váilevašvuodat leat guovddáš eiseválddiid geavahusas daid geatnegasvuođaid ektui mat dain leat sámiid guovdu eamiálbmogin . 1 Dán eaktun lea ahte dárkilisplána evttohus soahpá bajimus plánii . 1 Dán eai sáhte juksat ovdalgo dáppe leat geainnut jna. , eaige ovdalgo leat ožžon seammadásat oahppanvejolašvuođaid go earáinge leat . 1 Dán eai leat systemáhtalaččat guorahallan ja dán čuolmma ii sáhte čiekŋudit dán čállosis . 1 Dán eai dohkkehan eamiálbmogat ( NGO ) . 1 Dán eahkeda mun háliidan dearvvuođaid cealkit didjiide guđet lehpet bargguin ja lehpet mielde joraheamen servodatáššiid dán ođđajagebeaivvi , ja didjiide buohkaide guđet Norgga bálvalehpet olgoriikkas . 1 Dán dásseárvobálkkašumi ulbmil lea oalgguhit rahčat albmáid ja nissoniid gaskasaš dásseárvvu ja dásseárvvu ovddidemiin riikkarájáid rastá sámi servodagas . 1 Dán dárkkisteamis giddejuvvui fuomášupmi ovddemusat dasa ahte Finnmárkkus ledje olbmot badjelis dárbbašlaš logu , oarjelsámiid vuoigatvuođadiliide ja sámepolitihkalaš gárgedeapmái mas čájehii ahte Sámediggi beasai nammadit Boazodoallostivrra ja guovllustivrraid miellahtuid . 1 Dán dárbbu eat nagot dál dustet ja danne leage nu dehálaš ahte čohkket buot searaid dán bargui . 1 Dán dálvvi boazojápmu buktá fas dán váttisvuođa oidnosii . 1 Dán dálvvi birra muitala son iežas girjjis " Dagbog over mine Missionsreiser i Finnmarken " ( Mu Finnmárkku miššonmátkkiid beaivegirji ) . 1 Dán dálu seinniin lea sámi historjá , dás deaivvadit vássánáiggi jienat ođđaáiggi sámi jienaiguin . 1 Dán dálkkádatdoaibmabiju váikkuhusat leat dalle ahte huksejuvvojit fápmolinját mat gusket 40 orohahkii Romssas ja Finnmárkkus . 1 Dán dáhtona rájes ii leat šat fámus láhkaásahus dábálášoahpaheaddjeoahpu rámmaplánii , mii fápmuduvvui juovlamánu 13. beaivvi 2005 . 1 Dán dáfus livččii riekta ahte Sámediggái addo ovddasvástádus hálddašit oahpahusdiimmuid sámegieloahpahussii ja oahpahussii sámegillii . 1 Dán dáfus leat váttis ja guovddáš áššečuolmmat boazodoalus masa máŋga jagi juo leat biddjojuvvon ollu návccat geahččalan dihte gávdnat čovdosiid . 1 Dán dáfus leat leamaš eahpečielggasvuođat , ee. galget go ruđat mannat boazodoallofondii . 1 Dán dáfus lea skuvlafálaldat Moskkis guovddáš ášši . 1 Dán dáfus lea kvenain ja sámiin seammalágan historjjálaš vásáhusat ja danne jáhkánge ahte mun dovddan kvenaid hástalusaid oalle bures . 1 Dán dáfus dearvvasvuođabálvalus ja riektelágádus leat guovdilat , dasgo jos sámi olmmoš ii gulahala dáin surggiin , de dat sáhttá bahás sutnje čuohcit . 1 Dán duostama hehttii unnitlogujoavkkuid garra vuoimmehisvuođadovdu ja guovddáš eiseválddiid mielas sii eai dárbbašange sin mieđáhusa . 1 Dán duomu rádjai ledje sihke ealáhusa ja hálddašeami beales bidjan vuođđun ahte boazoguovlluin lei vuoigatvuohta boazodollui . 1 Dán duohtan dahkat mii dan bokte go addit doarjaga vuovdaleapmái investeren- ja ovddidandoarjjarámmaid siskkobealde . 1 Dán duogážin lei duhtameahttunvuohta prosessii mii lei ovdal riikkaidgaskasaš šiehtadallamiid ja norgalaš oidnui iešmearridangažaldaga hárrái . 1 Dán duogážin lea reive maid Kultur- ja girkodepartemeanta lea sádden DavviHålogalándda bismii jagi 1848 mearrádusaid čilgema birra . 1 Dán duogážin lea ahte doaba iešmearrideapmi geavahuvvo riikkaidgaskasaččat , earret eará guovtti ON-konvenšuvnnas 1966:s siviila ja poli ­tihkalaš vuoigatvuođaid ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra . 1 Dán duogážin lea ahte Sámediggi 1999 bivddii Ráđđehusadvokáhta Sámedikki beales árvvoštallat stevdnet Statskog SF ( Stáhtavuovddit SF ) vai oažžu Finnmárkku Eanavuovdinstivrra mearrádusa addit doaibmalobi luonddugeađggi roggamii Riebanváris ja Náránaččas Guovdageainnus , ja Statskog SF mearrádusaid váidalusáššiin , celkojuvvot gustomeahttumin . 1 Dán duogáš lei earret eará sámegielfálaldat Svanke bajásšaddanguovddážis . 1 Dán dulkon ahte ođđa riektačállima duođai lei álkit oahppat go ovddeš čállinvuogi . 1 Dán dovddasta maiddái ráđđehus iežas Soria Moria julggaštusas . 1 Dán dokumeantta vuođul mearridii Sámediggi áššis 08/01 reviderejuvvon eanadoalloplána . 1 Dán dokumeanta vuođul mearridii Sámediggi áššis 08/01 ođasmahttojuvvon eanandoalloplána . 1 Dán doavttergrádabuvttadeami čađaiskamis 20 jagi áigodagas oaidnit goitge dássedis lassáneami ( tabealla 1 ) . 1 Dán doarjaga ovddasta sámediggeráđđi ain , maŋimusat juovlamánu dievasčoahkkimis mannan jagi . 1 Dán doarjaga dehálaš oassi lea virggi ásaheapmi Gáldui – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážii . 1 Dán doaimma jođiha riikkasoabaheaddji . 1 Dán doaimma ii sáhte bidjat doaimmaheddjiide ovttaskas olmmožin . 1 Dán doaibmaplána mielde čuvvo prošeaktaruđat muhtun doaibmabijuid álggaheapmái mat ledje plánas . 1 Dán doaibmaplána doaibmabidjooasis čilgejuvvo dárkileappot makkár ovddasvástádusoktavuođat leat omd. oahpahussuorggis ja dearvvasvuođasuorggis . 1 Dán doaibmabiju sáhtášii čađahit hui fargga , dadjá Jåma . 1 Dán divttas govvida Fjellner sápmelaččaid beaivváža bárdnin ja nieidan . 1 Dán dilálašvuođa čilgemis sáhttit geahčadit muhtun mihtilmas áššiid sámi servodagas . Sápmelaččat leat árbevirolaččat eallán smávva servodagain . 1 Dán dilálašvuođa čilgemis sáhttit geahčadit muhtun mihtilmas áššiid sámi servodagas . 1 Dán dilis mii máŋgii hirpmástuvaimet . 1 Dán dili čoavdimis fertejit boazodoallit ieža beassat leat mielde . 1 Dán dili áitta lea davveguovlluin ohcandoaimmaid guhkesáigásaš bissáneapmi , mii dagaha dan ahte máhttobirrasat unnot . 1 Dán dili vuođul masa dát gielda sáhttá šaddat , galggašii leat áibbas eará ja offensiivvalaš oaidnu Sámediggeráđis . 1 Dán dili mii háliidat rievdadit . 1 Dán dili mii dáhttut ovttasráđiid buoridit . 1 Dán dihtii dieđusge fertejit leat dihto vejolašvuođat norgalaš riekteásahusas heivehaddat álgoálbmogiid eananvuoigatvuođaide guoski njuolggadusaid geavatlaš čađaheami . 1 Dán digaštallama dehálaš bealli lea man stuora regiuvnnaid ja man galle regiovnna lea buoremus ásahit , ja galgá go dát rievdadit Davvi-Norgga juohkima . 1 Dán dieđáhusas leat máŋga vuoruhuvvon doaibmabiju maid geažil Sámediggi dárbbaša eanet gelbbolašvuođa . 1 Dán dieđáhusas lea dán jahkái biddjojuvvon vuođđun gaskamearálaš oljohaddi mii lea 500 ruvnno fáhtas , mii lea 140 ruvnno eanet go mii 2008 Našunálabušeahtas lea biddjojuvvon vuođđun . 1 Dán dieđáhusas háliida ráđđehus hábmet sámepolitihkalaš suorggi áigeguovdilis juksanmeriid , hástalusaid ja doaibmabijuid . 1 Dán dieđáhusas addojuvvojit ovdamearkkat mot sámi kultuvra čalmmustahttojuvvo daid ortnegiid bokte . 1 Dán dieđiheami birra lea ságastallojuvvon davviriikkalaš ovttasbarggus sámi áššiid hárrái Nordisk ämbetsmanssorgan for samiska frågor nammasaš orgána siskkobealde . 1 Dán diehtojuohkingihppaga sámegielat hámi ráhkadeapmi lea geahččaleapmi viiddidit sámegiela geavaheami ođđa fágasurggiide . 1 Dán diehtojuohkimis leat sihke čálalaš dieđut , diehtojuohkinčoahkkimat ja njuolga oaivadeapmi . 1 Dán departemeanta oaidná dehálažžan vai sámi beroštumit galget beassat searvat dohkálaš vuogi mielde , ja vai eiseválddiide galgá šaddat buoret mearrádusvuođđu go áššiid mearri 2008– 2009 dit . 1 Dán deastta deattuhedje go omd. mearriduvvui ođđa álbmotoadjoláhkii váldit stuora osiid dain njuolggadusain mat ovdal ledje láhkaásahusain , geahča ságaskuššama NOU 1990:20 s. 79 – 80 . 1 Dán dat geahččala ođđa mearrádus hehttet . 1 Dán danne vai ollášuhttá St.dieđ. nr. 41 ( 1996-97 ) . 1 Dán dahká vai guossit oidnet kvalitehta ja vai mátkeeallin movttiidahttojuvvo čalmmustahttit kvalitehta . 1 Dán dahká go nanne strukturprofiilla ja joatká kanaliserenpolitihkain . 1 Dán dahká Sámediggi go nanusmahttá sámi lágádusdoarjjaortnega . 1 Dán dahkat dábálaččat golggotmánus . 1 Dán dadjá Porsáŋggu gielda mii oaivvilda ahte ođđa orohatplánaid evttohus ferte ráhkaduvvot ovttasráđiid guoskevaš gielddaiguin mat dasto galget daid dohkkehit . 1 Dán bálvalusa dahket eaktodáhtolaš olbmot vejolažžan . Ollu geavahuvvon bálvalus Facebook lea odne omd. dakkár unnitlohkogillii go walisalaš gillii . 1 Dán bálvalusa berre nannet ja árvvoštallat sirdit Sámediggái . 1 Dán bálkkašumi juohkima oktavuođas celkkii Sámedikki presideanta Egil Olli ahte Carsten Smith lea bargan , ja ain bargá hui buori barggu sihke sámiid vuoigatvuođaiguin ja riektesihkarvuođain Norggas . 1 Dán buorrindohkkehii Stuorradiggi geassemánus 2006 . 1 Dán bokte rehkenastit ahte siidaoasi eaiggát juohke dáfus dihtomielalaččat lea jurddašan gean son suovvá atnit bohccuid siidaoasis . 1 Dán bokte háhket gánddat alcceseaset dehálaš kultur- ja ealáhusgealbbu . 1 Dán bokte beassá Norgga Stuorradiggi oahpásmuvvat Sámedikki politihkkii ja vuoruhemiide . 1 Dán bivdui fertejedje searvat unnimusat guokte dahje golbma olbmo . 1 Dán bistevaš – vaikko vel veaháš rumša – ovdáneapmi jienastuslogus čájehit gráfalaččat Govadat 1 . 1 Dán birra čuožžu áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus . 1 Dán birra árvaluvvojit njuolggadusat láhkaevttohusa 9. kapihttalis . 1 Dán birra sii máhttet ollu , ja leat nana oaivilat dan geavaheapmái ja vuoigatvuođaide . 1 Dán birra ráhkaduvvo čielgaset soahpamuš Sámedikki ja Barentsčállingotti gaskka boahttevaš 2-jagi áigodahkii . 1 Dán birra muitaluvvui ea.ea. čoahkkimis 26.04.00 stáhtačálli Steinar Pedersen ja presideantta gaskka . 1 Dán birra lea dutkan leamaš dušše Oslo birrasiin . 1 Dán birra dat riidu lei , ja mun lean ilus go mu oaidnu vuittii . 1 Dán birra dat lea sáhka dán áššis . 1 Dán biirii gulle maiddái Lávkajávri ja Sávnnjojávri . 1 Dán bihtá mii leat gávdnan oahppogirjjis Giellamet - kursbok i lapska språket för Nordens samer , maid Nils Erik Hansegård lea redigeren ja maid Sveriges Radios förlag almmuhii 1968:s . 1 Dán biehttala Ráđđi ja čujuha dasa ahte Ráđis lea ovddasvástádus Sámedikki ollislaš doaimmaheamis . 1 Dán berre čuovvolit maiddái eará áššesurggiin . 1 Dán beavddi birra gánddat vihkke , muhtin sis válddii áiggi . Midjiide geat eat duostan dahje eat sáhttán mannat olggos , lei oalle gelddolaš geahččat gii dat vuittii . 1 Dán bearráigeahču čađaheapmái sáhttá departemeanta nammadit bearráigeahččohoavdda . 1 Dán beales ákkastallojuvvui nu ahte ábmotrievtti dohkkehuvvon prinsihppan lea ahte buot álbmogiin lea vuoigatvuohta iešmearrideapmái . 1 Dán beaivvi ulbmilin lea bidjat guovddážii movt nissonolbmot vealahuvvojit ja deattuhit nissonolbmuid vuoigatvuođa searvat ekonomalaš , politihkalaš ja sosiálalaš ovddideapmái . 1 Dán beaivvi deaivvadedje sápmelaččat vuosttaš geardde bargan dihte oktasaš áššiiguin riikarájiid rastá . 1 Dán bargá Sámediggi iežas bargofealtta vuođul mat leat čuovvovaččat : 1 Dán bargui livččii dárbu 610 000,- kr. lasáhussii rámmas . 1 Dán bargui livččii dárbu 400 000 kr. lasáhussii rámmas . 1 Dán bargui lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa beale sámedikkit ásahan oktasašorgána namalassii Sámi parlamentáralaš ráđi . 1 Dán bargui gullá jotkkolaččat gárgedit sámi sisdoalu , eamiálbmotperspektiivva ja sámi doabaduojáldaga 1 mat heivehuvvojit fágaide ja oahppofálaldagaide . 1 Dán bargui fertejit sihke oamasteaddjit departemeanta ja fylkkagielda ja Sámediggi láhčit dilálašvuođaid , vai skuvllat iešguđetládje sáhttet ávkkástallat guđetguimmiideaset máhtuin , gelbbolašvuođain ja vásáhusaiguin dán ohppiidjoavkku dáfus . 1 Dán bargui ferte várret veaháš áiggi danne go arkiivabargit galget arkiivabargui lassin maiddái telefovnnaid gohkket ja bagadallat áššemeannudeddjiid , jođiheddjiid ja vuollásaš ráđiid . 1 Dán barggus son buohtastahttá Sis-Finnmárkku ja Trøndelága skuvllaid ohppiid lohkanleavttu . 1 Dán barggus orru leame guovddážis dakkár dutkan man maŋis boahtá máhttohuksen . 1 Dán barggus ohcalit ovttasbarggu sihke fágalaččat , kultuvrralaččat ja politihkalaččat Norggas ja rájáid rastá . 1 Dán barggus mii lohpidat doarjut din politihkalaččat ! 1 Dán barggus lei vel Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta fárus . 1 Dán barggus lea áibbas lunddolaš ja dárbbašlaš olahit mánáid ja nuoraid astoáigekluppain ja nuoraidviesuin , ja maid daid mánáid ja nuoraid geat leat mielde servviin , kluppain ja eaktodáhtolaš mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnain . 1 Dán barggus lea sámi ofelaččain hui dehálaš doaibma , dadjá Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtačálli Raimo Valle . 1 Dán barggus lea skuvla hirbmat dehálaš . 1 Dán barggus lea ráđđehus dan hálddus ahte lea buorre ovttasbargu Sámedikkiin ja sámi organisašuvnnaiguin . 1 Dán barggus lea ráđđehus bargan lahka Sámedikkiin mii miehtá áiggi lea leamaš ovddastuvvon Norgga sáttagottis ráđđádallat ONas álgoálbmotjulggaštusa birra . 1 Dán barggus lea ollu mii dávjá vástida Sámedikki bargui . 1 Dán barggus lea iešguđet doaimmaheddjiid gaskasaš oktasaš duohtavuohtaáddejupmi ja ovttasdoaibma mearrideaddji eaktun . 1 Dán barggus lea guoskevaš fylkkaid turistaorganisašuvnnain stuorra ovddasvástádus . 1 Dán barggus lea deaŧalaš siskkildit sámi ealáhusorganisašuvnnaid . 1 Dán barggus lea deaŧalaš sihkkarastit buriid bearráigeahččanortnegiid vai fuolahuvvo daid mánáid sámi giella ja kultuvra , geat leat mánáidsuodjalusa fuolahusas . 1 Dán barggus lea biddjojuvvon mearrideaddji deaddu Sámedikki láhka- ja láhkaásahusárvalussii . 1 Dán barggus lea Kárášjoga leansmánnekantuvra leamaš dehálaš ovttasbargo ­guoibmi . Doppe gávdnojit dál earet eará mállet sáme ­gillii mat gusket soabadanáššiide , bággoáššiide ja vealgeortnegiidda . 1 Dán barggus galgá eretgahččančuolbmačoahkki leat guovddáš ášši . 1 Dán barggus galgat gulahallat Sámedikkiin . 1 Dán barggus fertejit plánemis , čielggadeamis ja mearrideamis vuhtii váldit ja oidnosii buktit sámi divššohasaid vuoigatvuođa ja dárbbu oažžut alcceseaset heivehuvvon bálvalusaid ” . 1 Dán barggus ferte fuopmášupmi giddejuvvot sihke skuvllaid organisatuvrralaš gullevašvuhtii ja ovttasbargogaskavuođaide . 1 Dán barggus ferte fuopmášumi giddet sihke skuvllaid organisatuvrralaš gullevašvuhtii ja ovttasbargogaskavuođaide . 1 Dán barggus ferte allaskuvla leat mielde , iežas oahppofálaldagaid láhčimiin ja dutkan- ja čielggadanbargguid bokte . 1 Dán barggus Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta vuosttažettiin vuoruha barggu ráhkadeames geavahannjuolggadusaid orohagaide mas leat boazologu ja guohtunáiggiid rámmaeavttut . 1 Dán barggu váldohástalus lea olahit dássejumi guohtuneatnamiid geavaheamis , bisuhit ealáhusa mas lea sámi iešvuohta , ja sihkkarastit bohccobierggu buvttadeami mas lea kvalitehta mii nanne boazodolliid sisaboahtovuođu . 1 Dán barggu váimmusfaktorat leat ealáhusovdánahttin mas meahcci ja meahccevuođđuduvvon resurssat leat guovddážis , fierpmádathuksen miellahtuide ja prošeaktaovdánahttin surggiid ja giliid rastá . 1 Dán barggu vuođul čielgá guohtuneatnamiid ollislaš rámma , ja váfista ekologalaš bissovašvuođa . 1 Dán barggu sisdoallu ja guovlu leat čilgejuvvon Fylkkadiggedieñáhusas 2006:2 : Searvevuohta ja vejolašvuohta davvin ! 1 Dán barggu ráddjen doavttergrádabargguide sáhttá orrut gáržžideaddjin , go sámi dutkan fátmmasta ollu eanet ja lea ollu eanet institušuvnnain go dušše Romssa Universitehtas . 1 Dán barggu olis mearriduvvojit maiddái ođđa guohtunáigodagat . 1 Dán barggu olis leat maiddái árbevirolaš Gáivuona-sálmmat šaddan oassin ođđa sámegiel sálbmagirjjis [ 25 ] , ja dán láhkái šaddet maiddái Gáivuona risttalaččat buorebut oassin buotsámi servvodagas . 1 Dán barggu oktavuođas leat čađahuvvon máŋga diehtojuohkinčoahkkima lága birra iešguđege boazodoalloguovlluin . 1 Dán barggu oktavuođas geahččat maid makkár dárbu lea sihkkarastit sámegiela geavaheami almmolaš dokumeanttain ja ahte jorgaluvvojit eanet dieđut sámegillii . 1 Dán barggu oassin galggai lávdegoddi ráhkadit ja ovdanbuktit historjjálaš guorahallama ja kártet sápmelaččaid ja earáid guolástusa Finnmárkkus , ja maiddái guolástusealáhusa ekonomalaš ja kultuvrralaš mearkkašumi Finnmárkku álbmogii . 1 Dán barggu mii fertet joatkit vai Sámedikki jietna gullo čielgasit buot servvodaga áššiin . 1 Dán barggu háliida Sámediggi johtileamos lági mielde čilget . 1 Dán barggu guovddážis lea sámi divššohasaid vuoigatvuođaid ja dárbbuid fuolaheapmi stivren- ja plánadokumeanttain ja spesialistadearvvašvuođabálvalusa « sørge for ansvar » - dokumeanttas . 1 Dán barggu guovddáš ulbmilin lei ahte eanet nissonolbmot ja nuorat galge čálihit iežaset sámi jienastuslohkui , muhto maiddái ahte eanet nissonolbmot galge válljejuvvot Sámediggái . 1 Dán barggu geažil leat dattetge ožžon šiehtadusa Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta ja Sámedikki gaskka ahte 2005:s galgá ásahuvvot ovttasbargoorgána visot sámi guovllu guovlulaš dearvvašvuođafitnodagaid ja Sámedikki gaskka . 1 Dán barggu fertejit guovddáš eiseválddit čuovvolit . 1 Dán barggu ferte maiddái geahččat sámi ohppiid Ođastus- 94 evaluerema oktavuođas . 1 Dán barggu bokte lean mun deaivvadan earáiguin geat leat seamma dilis ja lean eatnat buriid ustibiid fidnen . 1 Dán barggu bokte lea ovddeš buolvvaid sámenissoniid mearkkašupmi buktojuvvon ovdan ja čalmmustahttojuvvon . 1 Dán barggu bokte háliida Sámediggi oažžut vásihusaid ja ásahit rutiinnaid movt sámi visttit galget divvojuvvot ja duođaštuvvot . 1 Dán barggu bohtosiid ja gávdnosiid buktit ovdan dieđáhusas . 1 Dán barggaime , go dovddaime ahte leimme guovtti stuolu gaskkas . 1 Dán balus lean beasan eret easkka maŋimus jagiid . Muhtun beaivvi rivde dat dábálaš beaivválaš dáhpáhusat . 1 Dán artihkkalis čállá son skuvladilálašvuođaid birra Muorralis Muosáid gielddas , dieđuid vuođul maid lea čohkken iežas doavttirgrádabarggu olis , dokumeanttaid vuođul mat leat Stáhtaarkiivvas Romssas ja jearahallamiid vuođul . 1 Dán artihkkalis áiggun čájehastit Mátta-Várjjaga sámi skuvlahistorjjá dan rájes go skuvlaoahpahus álggahuvvui 1838:s gitta dálá áigái . 1 Dán artihkkalis válddán ovdan muhtun vásáhusaid sámi skuvlla ektui , ja muitalan veaháš mo skuvla-ruoktu-oktavuohta lea ovdánan . 1 Dán artihkkalis muitala barggus mas ieš lei mielde go váhnemat áŋgirušše fidnet sámegieloahpahusa johtui Ráissas , ja son jearahallá guokte ovddeš oahppi sudno oainnu sámegieloahpahussii , maid čuovuiga . 1 Dán artihkkalis mii čuovvut ovdáneami 1800-logu álggu rájes , dalle go Fálesnuorreguovlu ain lei oassin Hámmárfeastta suohkanis . 1 Dán artihkkala álggahat man Bill čálii , lei oaivegávpotaviissa čálus man su eadni sutnje sáddii . 1 Dán artihkkala vuođđun lea váldofágabargu Norsk eller samisk ? 1 Dán artihkkala oahppinamat eai leat rievttes namat . 1 Dán artihkkala maŋis čuvvot , oalle bures ortnega mielde , dokumeanttat dehe ovdamearkkat čállosiin main ákkastallojuvvo dáruiduhttima beali dehe dan vuostá , sámegiela geavahusa beali dehe dan vuostá . 1 Dán albmá dat skuvlastivra cealká ahte ii dohkke doaibmat oahpahusjođiheaddjin . 1 Dán Sámi ovddidanfoandda geahčastagas eai leat mielde dat ruđat mat fievrriduvvojit Boazodoallo- ja eanadoallošiehtadusa bokte . 1 Dán Sámedikki vuosttas dábálaš dievasčoahkkin álgá dii. 17.00 seamma beaivvi . 1 Dán 8 diimmu sáhttá geavahit čiekŋudeapmái vai oažžu čiekŋudančuoggáid . 1 Dán 55 suohkaniin lei aŋkke oktiibuot olles 88 % olbmot , geat ledje jienastuslohkui čálihuvvon ( 12.266 dieđiheaddji ollislaš 13.890 ) . 1 Dán 50%:s leat dušše 4% duođaštuvvon vahágat , go fas buhtaduvvo jáhkehahtti vahágin boraspiriid geažil . 1 Dán 321 suohkanis ledje 55 suohkana ( 17 % main ledje unnimusat 30 čáliheaddji . 1 Dán 17 prošeavtta gaskkas ledje 11 mánáid- ja nuoraid girjeprošeavtta . 1 Dán - min dálášáiggi oainnuin - " liberála " giellapolitihka dattetge vuosttaldedje hearrát Finnmárkkus , erenoamážit go Stockfleth bálddalasttii sámiid ja kveanaid kulturpolitihkalaččat . 1 Dáláš ortnegis lea nu ahte Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta dat oahppoplánaid bokte mearrida sámi oahpahusa viidodaga ja sisdoalu . 1 Dáláš oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 ja geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa 1 Dáláš oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 ja geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa . 1 Dáláš oahppodássi SED-guovllu ohppiin geat álge vuođđokursii 1994 rájes 1996 rádjái 1 Dáláš njuolggadusaid mielde ii leat bággu dákkár dilálašvuođain geavahit Norgga leavgga . 1 Dáláš neahtain ja plánejuvvon ođđa neahttakapasitehtain 2015:s ii leat Stáhtaneahta mielas sadji eanet bieggafápmorusttegiidda nuorta bealde Hámmárfeastta go maidda juo lea addojuvvon konsešuvdna [ 1 ] . 1 Dáláš maŋimuš lađas § 24 sihkkojuvvo ja sadjái biddjo : 1 Dáláš kap. 503 , poasta 60 Sámi dulkabálvalus ja guovttegielalašvuohta , doarjja gielddaide , sirdojuvvojit postii 70 Eará sámi ulbmilat . 1 Dáláš guollevuostáiváldinrusttegiid kárten ferte álggahuvvot jođánepmosit . 1 Dáláš geainnut fertejit buoriduvvot ja dollojuvvot ortnegis , vai leat nu buorit ahte eai heađuš johtalusa dálvet . 1 Dáláš fápmohattiin mii lea 35 evrre lea nappo dárbu oažžut sullii 25 evrre eanet " ruoná árvun " kilowatt-diimmu nammii jos prošeakta galggaš leat gánná ­hahtti . 1 Dáláš doallostruktuvrra sihkkarastin ja barggolašvuođa bisuheapmi ealáhusas lea mearrideaddji ealli giliid bisuheapmái , lohká Sámediggeráđđelahttu , Marianne Balto . 1 Dáláš dilli sámi ássanguovlluid eanandoalus 5.1 1 Dáláš boraspirehálddašeapmi buktá nu duođalaš váikkuhusaid sámi vuođđoealáhusaide ahte dál sáhttá beanta dadjat ahte dat lea Vuođđolága § 110a vuostá . 1 Dáláš bieggafápmoprošeavttat dán guovtti fylkkas buktet sierralágan váikkuhusaid sámi beroštusaide , maiddái boazodollui , ja dasto lihkahalakeahtes guovlluide ja astoáiggeberoštusaide . 1 Dáláš allamáhttovuñot ealáhusgihput ja hutkansystemat fertejit viiddiduvvot ain eambbo . 1 Dálá čájáhus rahppojuvvui 1990:s ja galgá 2007:s ođastuvvot . 1 Dálá ásahusat galget oažžut dakkár rámmaeavttuid , mat addet ovddidanvejolašvuođaid . 1 Dálá ásahusaide galgá dálá doaimma vuođul sihkkarastit dohkálaš doaibmaruhtadeami ovdal go ođđa investeremat dahkkojuvvojit . 1 Dálá áiggis riikkaidgaskasaš sánit nugo rádio ja televišuvdna leat sajáiduvvon sámegillii . 1 Dálá áigeguovdilis dili hárrái ii leat datte čielggaduvvon justa mo dáid deasttaid beaktilamosit ja ávkkálamosit sáhttá áimmahuššat joatki guolástushálddašeamis » . 1 Dálá vuorkkás leat eanaš sánit davvisámegillii ja dárogillii . 1 Dálá vuogádaga atnet olbmot vánhurskkismeahttumin . 1 Dálá virgi ja bargobáiki 1 Dálá sámi mánáidgárdefálaldagas eai leat leamaš doarvái sajit buot mánáide . 1 Dálá sámi jienastuslogu ektui mávssášii Sámediggeráđi árvalus ahte Kárášjoga ja Guovdageainnu válgabiiret oččošedje njeallje áirasa goabbáge Sámediggái . 1 Dálá sámepolitihka vuođđun lea láhčit dilalášvuođaid nu ahte sámeálbmotjoavku galgá sáhttit nannet ja ovddidit gielas , kultuvrras ja servodateallimis . 1 Dálá sámegiel dahje guovttegielat oahpahus Loabágis ii doaimma dohkálaččat dál . 1 Dálá skuvla iežas molsašuddi oahpahus- ja bargovugiiguin gáibida dávgasis latnjačovdosiid . 1 Dálá resursadilálašvuođa ektui lea ráđi oainnu mielde riekta luoitit fatnasiid mat leat unnit go 13 mehtera bivdit nu ollu go áigot . 1 Dálá prográmmaáigodat bistá 2013 loahpageahčái . 1 Dálá politihkalaččat nammaduvvon giellaráđđi , ealáhusráđđi , kulturráđđi , ja kulturmuitoráđđi jotket dassážii go eará mearriduvvo . 1 Dálá plána- ja huksenláhka ii leat doarvái ahte sihkkarastit sámi beroštusaid jus gievrras huksejeaddjit gáibidit ahte eará deaŧalaš servodatberoštusaid ferte vuhtiiváldit . 1 Dálá plána- ja huksenlága mielde lea boazodoallu gulaskuddanásahus ja vuostecealkineiseváldi gielddaid areálaplánaide , ásahallanplánaide ja eará areálaáššiide . 1 Dálá ohppiid váhnemat leat gáivuotnalaččat geat leat oahppan veaháš dahje olu sámegiela ollesolmmožin . 1 Dálá oahpponeavvut eai leat heivehuvvon rávisolbmuide geain ii leat sámegielmáhttu , ja lea stuora dárbu oahpponeavvuide omd. duojis ja árbevirolaš máhtus . 1 Dálá oahpponeavvut davvi- , julev- ja lullisámegillii mat leat ráhkaduvvon Máhttoloktema – Sámi vuođul , leat kártejuvvon , ja guđe oahpponeavvut váilot iešguđet fágain / fáttáin ja cehkiin . 1 Dálá náittoslágas ii leat mihkkige gáibádusaid ahte olbmos galgá leat čatnaseapmi Norgii jus son galggaš beassat náitalit . 1 Dálá nubbi lađas šaddá ođđa goalmmát lađasin mas dárkkuha ahte lea Sámediggi mii ráhkada sámi jienastuslogu go « Sámediggi » lasihuvvo vuosttaš cealkagii . 1 Dálá njuolggadusain doalloovttadaga birra lea lávdegotti mielas okta váttisvuohta oažžut áigái njuovžilis ortnegiid buolvamolsumiid oktavuođas . 1 Dálá njuolggadusaid vuođul eai sáhte guovttegielat sámi mánát leat dássálagaid dáčča mánáiguin geain lea dárogiella váldogiellan , ja seammás leat dássálagaid eará sámi mánáiguin geain lea sámegiella vuosttašgiellan . 1 Dálá njuolggadusaid ja njuolggadusaid geavaheami ferte heivehit báikegotti álbmoga dárbbuide meahccegeavaheami oktavuođas , nugo omd. fuođuid , guliid ja murjjiid ávkkástallamis . 1 Dálá máksomearri olggobealde Finnmárkku lea uhcit areálaide mat leat badjel 200 dekára . 1 Dálá lágas leat doallovttadat ja orohat boazoealáhusa vuođđoásahussan . 1 Dálá kultureanadatdoarjaga gáibádusaid berre heaittihit , vai sáhttá váldit vára uhkiduvvon areálain . 1 Dálá juridihkalaš ja politihkalaš duovdagat sámi vuoigatvuođaid ektui leat earalágánat go logi jagi dás ovdal , dalle go lohpi addui . 1 Dálá johttisápmelaččaid eallinvuohki vuođđuduvvá elliid lunddolaš johtimii iešguđet áigodagaid guohtumiid gaskka . 1 Dálá ja ođđa álbmotmehciid hálddašeapmi galgá dáhpáhuvvat gielddaidgaskasaš álbmotmeahccestivrra / suodjalanguovlostivrra bokte . 1 Dálá ja ođđa ealáhusaid lea dárbu ovddidit , go dat leat vuođđun ássamii ja sámi kultuvrii . 1 Dálá ja boahtteáiggi servodat gáibida fágaolbmuid geat máhttet IKT . 1 Dálá goalmmát lađas šaddá ođđa njealját lađasin mas « departemeantta » sadjái boahtá « Sámediggi » . 1 Dálá earreráđđenvuohki addá lobi oastit ovtta dahje eanet guollebivdofatnasiid eriiguin maid sáhttá bivdit čoahkis dahje sierra . 1 Dálá eallinguoibmeláhka fámohuhttojuvvo . 1 Dálá dálkkádatrievdamiid bohtosat sáhttet váikkuhit ollu álgoálbmogiid eallinvuohkái . 1 Dálá doaibma eaktuda ahte heahteguovddážiin leat olbmot geat dovdet sámi báikegottiid dilálašvuođaid ja ipmirdit sámi guovlluid báikenamaid go galget sáhttit meannudit telefunoktavuođaid maid ožžot sámi guovlluin . 1 Dálá dilli lea ahte olu oahppit geain lea sámegiella vuosttašgiellan vuođđoskuvlla dásis , válljejit sámegiela B / C-giellan go ollejit joatkkaskuvlla dássái . 1 Dálá dilis ii oro leamen dán guovllu málbmagávdnosiin nu stuorra potensiála , vaikko ođđa máhttu ja ođđa rogganvuogit sáhttet addit eará loahppaárvalusaid . 1 Dálá digitála máilmmis fertejit juohke gielas leat ollu resurssat vai sáhttet doaibmat hálddahusaláš- ja gulahallangiellan . 1 Dálá digaštallamis sámegiela hálddahanguovllu vejolaš viiddideami birra lea boahtá ovdan ahte muhtumat ballet givssiduvvomis juos šaddet ássat gielddas mii maiddái lea « sámegielda » . 1 Dálá bušeahttabargovuogit eai ollašuhte dan rievtti mii sámiin lea ieš mearridit iežaset ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami . Danne ferte Sámediggi beassat duohta šiehtadallanposišuvdnii bajitdási ekonomalaš rámmaid birra sámi servodaga várás . 1 Dálá boazodoalloláhka ja boazodoallošieahtadusat oppalaččat , leat bidjan unnán deattu dasa ahte seailluhit árbeavirolaš sámi boazodoallokultuvrra . 1 Dálá boazodoallolága mearrádusat mat gusket stivremii , hálddaheapmái ja siskkáldas dilálašvuođaide muđui , leat eanaš sajiin ideanttalaččat álgovuolggalaš láhkateavsttain 1978 rájes . 1 Dálá IKT-čovdosiida evttohuvvo ođđajgimánu 1. b. 2021 loah-palaš áigemearrin . 1 Dálá 50 proseanta gáibádusa ektui , mearkkaša 40 proseanta guokte olles bargobeaivvi ovtta bargovahkus , mii daga álkibun virgeluomu čađahit . 1 Dálvveáigge buvttii rievssatbivdu deaŧaleamos dietnasa ollu dálolaččaide Sis Finnmárkkus ja vuotnaguovlluin . 1 Dálvit ii leat ovdamearkka dihtii dárbu seamma ollu bargiide go giđđat vaikko velá ollugiin leat ge oanehatáigge barggut . 1 Dálveturismma infrastruktuvrra huksen lea nubbi eará vuoruhuvvon suorgi mátkkkoštusealáhusáŋgiruššamis , man oktavuođas guovddáš doaibmabidjun leat skohter- , čuoigan- ja tuvraláhtuid ja lávgadet ovttasbarggu láhčin válljejuvvon duottarstobuid gaskka . 1 Dálvet go áigo eret bidjat ovtta mis , de páhkkeje buot oahppit iežaset diŋggaid ruoktot vuolgin várás . 1 Dálvet ferteje mánát vázzit skuvlii , vaikko lei soapmásiin guhkes mátki . 1 Dálvet duodjeoahpaheaddji Olav Sunnseth váccii máŋga kilomehtaera juohke iđida dáid bieđggos visttážiid gaskka ja bijai dola muorrauvnnaide . 1 Dálvet de vázze dat badjeolbmot . 1 Dálvet 2001 bidje Sosiála- ja dearvvasvuođadepartemeanta ja Riikkaoadjolágádus doibmii stuorra dieđihanáŋggirdeami bissovašdoavtterortnega álggaheami oktavuođas . 1 Dálvet 1933-34 lei Hánsa Oslos ja gergehii 6-mánnosaš gávpeskuvlla . 1 Dálveskuovat godde maiddái julggiid váccidettiin . 1 Dálveskuovain ledje stállerávddat ja go buot oahppit vihke feaskáriin , de sáhtten gullat ahte čolkkii . 1 Dálvesiida doaimmaha boazodoalu vuosttažettiin dálve- ja giđđaguohtuneatnamiin . » 1 Dálvesiida doaimmaha boazodoalu ovttas vuosttažettiin dálve- ja giđđaguohtumiin . § 1 Dálveguohtun : áramusat sisa : skábmamánu 15. b. , maŋimuš eret : miessemánu 1. b. 1 Dálveborramušaid Ánná osttii ollu háválassii . 1 Dálve-OG sámiid guovlluin ja sámit mielguossoheaddjin rájáidrasttildeaddji oainnus nannešii sámi servodat- ja identiteahttahuksema olles Sámis . 1 Dálut eai lean nu ráhpadat ođđasishuksenáigge . 1 Dáluid bisuheapmi . . . . . . . . . . . . . . 1 Dálueamitsearvvi duodjekurssa 1950:s Guovdageainnus . 1 Dálueamit Ánná Nilsen vuostáiválddii njálgga mállásiin , - guossohii luosa ja dieđusge luopmániid . 1 Dálueamit Ánná Nilsen lei Unjárggas eret . 1 Dálueamit lei hui garas , ja doppe eai beassan láhttet fasttit . 1 Dálueamit lei Gunhild Olsen . 1 Dálueamit ja biiggát ledje dárogielagat , ii oktage máhttán albmaláhkái sámegiela . 1 Dálueamit ja biiggát ledje dárogielagat , ii oktage máhttán albma láhkai sámegiela . 1 Dálueamit Anna ja biiggát geat barge Sirpmá internáhtas 1 Dálueamidis lei maiddái smávva latnja dán gearddis . 1 Dálošvákkis , feargakájás , gokčojuvvui galba málain . Ja suohkana davágeahčen , Ráissa bealde , de suoláduvvui galba – moddii . 1 Dálošvákki skuvllas leat bealli vuosttašluohkkálaččain válljen sámegiela fágan . 1 Dálošvákki bátnedivššohat galgá njuolggadusaid mielde galbet buot sámegillii . Muđui mearridit bátnedivššohagat ieža ( divššohaga jođiheaddji ) galbendárbbuid , váldogalbba lassin . 1 Dáloniid Listu 1 Dálolaččat leat álgán geavahit traktora , njealjejuvllaga ja muohtaskohtera herggiid sajis fievrridanreaidun guollečáziid lusa ja fas ruovttoluotta . 1 Dállodoallu lea dávgasis ja rašonealla ovttadat mas lea ávki sosiálalaččat ja ekonomalaččat . 1 Dállodoallu ekonomalaš ovttadahkan lea leamaš árbevirolaš ja deaŧalaš heiveheapmi sámi guovlluin . 1 Dállodoallu . 1 Dálkkádatsoahpamuš mearkkaša ahte ráđđehus várre 70 miljon ruvnno lassin dán jagi juo dutkat ođasmuvvi energiija ja CO2-gieđahallama . 1 Dálkkádatsoahpamuš mearkkaša ahte Norga lea mielas áradit ulbmila ahte šaddat karbonaneutrála servodat 2030 rájes 2050 rádjai . 1 Dálkkádatrievdamat čuhcet ovddimusat álgoálbmogiidda , midjiide dat vuosttamužžan ja eanemusat čuohcá dannego mii eallit luonddus ja ávkkástallat dainna . 1 Dálkkádatrievdamat leat min áiggi stuorámus hástalus ja čuohcá sápmelaččaide erenoamážit go davviguovlluin dat rivdet dálkkádagat johtilepmosit . 1 Dálkkádatrievdamat leat min áiggi stuorámus hástalus , ja dat čuhcet olbmuid dearvvašvuhtii , eallimii ja eallineavttuide . 1 Dálkkádatrievdamat leat mielddisbuktán ja bohtet ain eanet mielddisbuktit dramáhtalaš váikkuhusaid álgoálbmogiidda árktalaš guovlluin . 1 Dálkkádatrievdamat ja álgoálbmogat lei okta máŋgga fáttás mat ságaškuššojuvvojedje čoahkkimis . 1 Dálkkádatrievdamat ja lassáneaddji miehtámáilbmádeapmi mielddisetbuktet ahte ekonomalaš ja máilmmipolitihkalaš čatnaseamit gaskal Árktisa ja máilmmi muđui šaddet čavgadet ja eanet sorjavaččat . 1 Dálkkádatrievdamat guovddážis Čájálmasa váldoulbmilin lea ahte dákkár dáiddalaš prošeavtta bokte sáhttá oažžut áddejumi das man deaŧalaš lea hálddašit kultureanadaga ja bidjat guovddážii dálkkádatrievdamiid mat sáhttet čájehit man rašši luondu lea olmmošlaš lihkahallamiidda . 1 Dálkkádatrievdamat dagahit stuorra hástalusaid álgoálbmotkultuvrraide , ealáhusheivehemiide ja servodatovdáneapmái . 1 Dálkkádatrievdamat . . . . . . . . . . . . . 1 Dálkkádatrievdamat . 1 Dálkkádatovddideapmi ja ruoná divvaga t - Ráđđehus áigu ollislaččat geavahit 24,6 miljárdda kruvnno dálkkádat- ja birasdoaimmaide 2008:s . 1 Dálkkádatnjunuščoahkkin Københámmanis 1 Dálkkádathástalusat – eanandoallu mielde čovdosis 1 Dálkkádathástalusat Dálkkádathástalusat gusket midjiide buohkaide . 1 Dálkkádatheivehanlávdegotti ruovttusiiddus sáhtát lohkat eanet lávdegotti bargguid birra - http://nou-klimatilpassing.no/default.aspx 1 Dálkkádatheivehanlávdegoddi maid Ráđđehus lea nammadan doallá rabas konferánssa Rica hoteallas Álttás duorastaga golggotmánu 1. beaivvi . 1 Dálkkádatheivehanlávdegoddi galgá čielggadit oktavuohta sámi kultuvrii 1 Dálkkádatheivehanlávdegoddi doallá rabas konferánssa Álttás golggotmánu 1. beaivvi 1 Dálkkádatheivehallan ja ealáhusat davvin čalmmustahttet ealáhusaid hearkivuođa , heivehallannávcca ja ođđa vejolašvuođaid ja hástalusaid . 1 Dálkkádat- ja nuoskkidandirektoráhta birra ovddasvástádussuorggi siskkobealde lea bearráigeahčus bagadallanváldi fylkkamánniid birasgáhttenossodagaide ja fágalaš bagadallanváldi Svalbarda áššeolbmái earret eará nuoskkideamis , doabbariin ja buktagiin . 1 Dálkkádat- ja nuoskkidandirektoráhta birra lea ovddasvástádus bidjat ovdan fágalaš mearridanvuođu departementii go barget nuoskkidangažaldagaiguin . 1 Dálkkádat rievdan soaitá leat min áiggi stuorámus hástalus . 1 Dálkkádat maiddái buktá erenoamáš hástalusaid , ee. issoras temperatuvraerohusaid dáfus geasset ja dálvet , ja ádjána maiddái guhká ovdal go mihkkege šaddá . 1 Dálkkádat dagaha dan ahte mis lea oaneheappot šaddoáigodat , mii ovttas šattohis eatnamiin , dagaha ahte mis fertejit leat stuorra areálat ja leat alla doaibmagolut . 1 Dálkkodeami sadjái ledjen biddjon seŋgii , vuordit jápmima . 1 Dálkkas lea definerejuvvon ávnnasin mii lea mearriduvvon dahje addo dálkkodit dahje eastadit buozalmasvuođaid . 1 Dálkkas geavaheapmi Finnmárkkus čearddalašvuođa ektui ( n=11061 ) . 1 Dálgis boazodoallu ja guolástusbonddiid doallu ovdánii . 1 Dálge badjel njealjelot jagi maŋŋá ain orru diet skuvlainternáhttastohpu ilgat mu mielas , vaikko dieđán ahte eai goasge sáhte šat mu bágget dohko . 1 Dál čájehuvvot oasit dán čájáhusas Sámedikkis . 1 Dál čájeha ahte hálddahuslaš jođiheaddji lea leamaš buohccin dieđihuvvon guhkes áiggi , ii ge mihkkege dain bargguin mat galge dahkkot leat álggahuvvon . 1 Dál čájeha ahte fylkkamánni ii áiggo addit dán sápmelažžii sierra vuodjenlobi dán árbevirolaš ávkkástallamii , mii lea árbevirolaš ja várrugas luonddugeavahan vuohki . 1 Dál šattai vuohon garra digaštallan « sámivuođa » birra , mii bohciidahtii olu garra dovdduid . 1 Dál šattai oalle váttis dilli , ii lean dohkálaš čađahit skuvlla dákkár dilálašvuođas . 1 Dál šattai miella oahppat eambbo , ja vázzen ovtta jagi dálveeanandoalloskuvlla ( vinterlandbruksskolen ) Oslos , ovdalgo fas jorggihin Stáhta boazodutkamii . 1 Dál šaddá lea Norga ovdal ja maŋŋil suoidnemánu 22 . 1 Dál šaddet muorat johtileabbot go dat 11 1 Dál álgá bargu daid eará gažaldagaiguin , nu go nuortalaččaid diliin ja lága eará beliid konkrehta čuovvolemiin . 1 Dál álggahuvvojit huksensuodjalanprošeavtta huksenbarggut Sirpmás . 1 Dál álggahuvvo bargu mas leat sihke vejolašvuođat ja hástalusat . 1 Dál álge soapmásat gohčodit daid seammá bargovugiid ja seammá dávviriid sápmin dahje mearrasápmin . 1 Dál áiggui rektor duođas « váldit » mu , muhto Paul bissehii su ja logai : « – Ale juo , die han lea su oambealli . » 1 Dál « ávžžuhuvvo » dearvvašvuođa- ja sosiálbálvalus sierra dokumenttaid bokte vuhtii váldit sámi álbmoga erenoamáš dárbbuid , omd. NOU 1995 : 6 bokte . 1 Dál váilu sámi giella- ja kulturgelbbolašvuohta heahtedieđihanguovddážiin , mii sáhttá dagahit ahte sámi geavaheaddjit eai oaččo veahki doarvái johtilit . 1 Dál váilu heahtedieđihanguovddážiin sámi giella ja kulturgelbbolašvuohta , man geažil sáhttá šaddat nu ahte sámi geavaheaddjit eai oaččo ge veahki doarvái johtilit . 1 Dál vurdojuvvo ahte 99 pst. dállodoaluin Norggas besset fásta govdafierbmái , go dát ruhta lea ollásit geavahuvvon . 1 Dál vuoruhit rádjanarkiivva ja gáiddusarkiivva oažžut ortnegii . 1 Dál vuoruha Sámediggi nu čavga ahte deaŧalaš servodatsurggiid ferte vuoruhit eret . 1 Dál vuordá Sámediggeráđđi ahte ráđđehus johtilit čuovvola raportta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttaprosedyraid birra . 1 Dál sávvat ahte DON searvvat ja buvttát iežat oaiviliid ja gažaldagaid mat gusket sámi ealáhusaide . 1 Dál sáhttá váldit vuođđoskuvlaoahpu , joatkkaoahpu , ollesolbmooahpu , fálaldagaid universitehtas ja allaskuvllain , sámi giellaguovddážiin , neahtas váldit oahpu jnv. . 1 Dál sáhttá ge Divvun prográmma lohkat leat ollislažžan , go gokčá dan golmma sámegiela čállin norpmaid , nammalassii davvi- , julev- ja lullisámegiela . 1 Dál sáhttet sii dušše leat lustabivdin seamma dásis earáiguin . 1 Dál sáhttet ovttaskas olbmot adopteret mánáid . 1 Dál sáhttet báikkálaš guollebivdit mannat ruoktot maŋŋá bivdomátki , ja dan maŋŋá fievrridit sállaša báikkálaš guollevuostáváldái biillain . 1 Dál suddet kultursuorggit dávjá oktii šáŋgáriid ja našuvnnalaš identitehtaid rastá . 1 Dál son šattai ovttas mánáiguin geat dušše hálle dárogiela , muhtimat hálle dušše suomagiela ja muhtimat dušše sámegiela , nugo son ieš hálai . 1 Dál son lei ákto , vaikko ovdal ledje leamaš guokte miel`oahpaheaddji . 1 Dál son lei ges vásihan dan ahte sámi mánát lohke dárogiela , muhto eai ipmirdan ieža maid lohke . 1 Dál son lea trolabarggu jođiheaddji . 1 Dál son lea penšunista ja orru Hønefossas . 1 Dál son lea journalista ovtta Romssa aviissas . 1 Dál son lea gearggus fitnat Finnmárkkus oahppat sihke sámi ja eará áššiin birra mat gusket sihke Finnmárkui ja su ovddasvástádus surggiide . 1 Dál son lea ee. livnnethoavda , ja vuosttažettiin Kárášjoga Bargiidbellodaga ovdaolmmoš , bellodat mas lea stuorra fápmu báikkis . 1 Dál son bovde viiddis ráđđádallamii searvadeaddji bargoeallima ja árvobuvttadeami birra . 1 Dál son bargá doseantan Romssa universitehtas . 1 Dál son bargá boazodoallin ovttas beallelaččainis ja mánáidisguin . 1 Dál soai áiguba eanet dihtomielalaččat bargat iežaska buvttadan ¬lokálaid ásahemiin . 1 Dál soai eamidiinnis Eliin jođiheaba « Kunes opplevelse og handel » , mas gávppi lassin lea gáffádat turistaáigge ja iešguđetlágan fálaldagat turisttaide . 1 Dál sii ožžo oahpahusa realskuvlla dásis ( skuvla 7-jagi álbmotskuvlla ja gymnása gaskkas ) . 1 Dál sii leat válljen eará vuogi . 1 Dál sii leat báhcán boares muitun garáša bielkkaid ala . 1 Dál sii leat bargagoahtán čoavdit dan váttisvuođa . 1 Dál sii háliidit dieđuid dan birra maid internáhttaoahppit borret , ja erenoamážit man muddui borret bohccobierggu . 1 Dál sihkkojuvvo dat eahpečielga mearkkašahttivuođagáibádus rievdadusaid oktavuođas , mii geavadis dagaha eahpesihkarvuođa ja erohusaid . 1 Dál sihke oainnán ja vásihan ahte lea vejolaš buoridit boazodoalu dili , daid váikkuhanvejolašvuođaiguin mat Sámedikkis leat . Sámediggi lea Norgga bealde sámi álbmoga áidna ovddasteaddji álbmotválljen orgána ja dat sajádat geatnegahttá bargat sámi álbmogii buorrin . 1 Dál rávisolmmožin , sii hupmet ja ipmirdit sihke dáro- ja sámegiela , ain juo nu ahte sii birgejit bures árgabeaivvis . 1 Dál rahppojuvvo vejolašvuohta ohcat doarjaga máttasámegielat aviisasiidduid buvttadeapmái , dan dálá ortnega málle man mielde mii addit doarjaga julevsámegielat siidduid buvttadeapmái ge . 1 Dál plánejuvvojit ođđa lanjat museii ja sámi girjerádjui . 1 Dál ožžot ovcci giellaguovddáža bissovaš doarjaga Sámedikkis , daid gaskkas leat njeallje giella ­guovddáža olggobealde sámegiela hálddašanguovl-lu . 1 Dál orro nannánekonomiija lassáneapmi unnume . Viessohuksemat leat njiedjan maŋemus mánuid , ja gálvomannu lassána njoazibut go maŋemus jagiid . 1 Dál ohppet badjel 30 oahppi sámegiela Girkonjárgga joatkkaskuvllas . 1 Dál oažžu nu ollu hearvabáttiid oastit , ja dál bidjet bátti bátti nala gitta dassážii go šaddá oktan moivin . 1 Dál oaivvildedje bussefitnodagas ahte mun sáhtášin váldit drošše , mus han lei riekti oažžut drošše . 1 Dál oaidnit mearálaš ložžema doaibmalassáneamis , maŋŋel go 2007:s lea leamašan eanet lassáneapmi go goassege ovdal . 1 Dál oaidnit ahte boanddat eanet ja eanet servet ođđa ealáhusaide DGT , media ja bálvalusaid buvttadeami oktavuođas . 1 Dál nannejuvvo ahte sámegiela ja kveanagiela geavaheami fertejedje unnidit ja dušše áibbas heađis geavahit " veahkkegaskaoapmin čilget dan maid mánát eai ádden " . 1 Dál nammada Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) stivrra jođiheaddji ja eará stivralahtuid ja várrelahtuid ovttasráđiid boazodoalloálbmogiid máilmmilihtuin . 1 Dál mun lean ges ožžon áhku boares biibbala . 1 Dál min oahppit leat leamaš buot eará riikkain , ja sin oahppit leat leamaš dáppe . 1 Dál mii vuorddašat ođđa vuođđudemiid , dadjá Balto 1 Dál mii leimmet sturron dan mađe ahte min mielas lei somá orrut internáhtas . 1 Dál mii leat sin beahttán . Okta sis lea Regnor , uhca vitmes gánddaš , lávkaselggiid ja deaivilis govvidusain norgga skuvllas Sámis . 1 Dál mii leat dušše njealjis dán bealde Sievjju geat máhttet sámegiela . 1 Dál mii geahččat ovddasguvlui ja ovddidat geatnegahtti strategiijaid ja konkrehta doaibmabijuid ođđa áŋgiruššansurggiide , cealká olgoriikaministtar Støre . 1 Dál meroštallojuvvo ahte konsumhattit mat leat muddejuvvon divatrievdadusaid ja ii energiijagálvvuid váste ( KPI-JAE ) gorgŋot 1,4 proseanttas 2007:s 2,4 prosentii 2008:s . 1 Dál mearkkaša Sámediggi ahte dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldat sámi divššohasaide váldoáššis lea hilgojuvvon plánas . 1 Dál maŋŋá mu sáhtán dieid vásihusaid čaibmat . 1 Dál maŋŋil oaidnit dárbbu oppalaččat guorahallat sámi duodjeorganisašuvnnaid organiserendoarjaga . 1 Dál mannat guokte buolvva maŋos , ja diktit muitalit guoktása sis geat skuvlla vázze Olmmáivákkis 1920- ja 30-logus . 1 Dál manai gohččun olbmos olbmui ! 1 Dál láhččo vuođđu vai boahtte áiggis galgá sáhttit gulahallat maiddái daid eará sámi gielaiguin . 1 Dál lágidedje kurssa midjiide golmma dárogielagii mas suohkanbáhppa Jan Harr oahpahii . 1 Dál lohká Gaski boahtteáigge hástalussan dahkat šiehtadusa lágádusaiguin vai oahppogirje ráhkaduvvojit áiggil . 1 Dál leat ásahuvvon máŋggalágan fierpmádagat sámi ásahusaid gaskka . 1 Dál leat álgigoahtán vuovdit náláštuhtton lábbá ­bierggu ja bohccobierggu . 1 Dál leat vihtta sámi kulturguovddáža dihto sturrodagas . 1 Dál leat viehka ollu sámi organisašuvnnat ja ásahusat mat barget sihke báikkálaš ja našuvnnalaš sámi áššiiguin . 1 Dál leat sullii 300 eaktodáhtolašguovddáža miehtá riikka . 1 Dál leat su. 12 200 sáni vuorkkás . 1 Dál leat stuorra erohusat museaid gaskkas áŋgiruššama oktavuođas ja movt dan fuolahit . 1 Dál leat skuvllas sullii 120 bargi ja 550 oahppi gávcci oahpposuorggis . 1 Dál leat sii lahttun dán searvvis . 1 Dál leat sierranas fálaldagat mánáide , nuoraide ja ollesolbmuide – mánáidgárdi , skuvlafálaldat máŋgga dásis , festivála maid márkosámi nuorat jođihit , giellaoahpahus , kursafálaldat duojis , málesteamis ja goahtehuksemis , ja doaibmabijut sámi boarrásiidda . 1 Dál leat ollu sápmelaččain váttisvuođat muitalit ahte sii leat sápmelaččat , ja earát fas eai sihkkarit dieđe leat go sápmelaččat . 1 Dál leat oassálaččat šiehtadallamin ođđa boazodoallošiehtadusa . 1 Dál leat oahpahuskantuvrrain unnán fágaoahpahallit , ja dat ii vuođđut iešbirgejeaddji doaimma . 1 Dál leat nuorat ožžon vel ovtta jorega go Nuoraid fylkkadiggi lea ásahuvvon . 1 Dál leat nu ollu formálalaš cakkit mat hehttejit dán lágan ovdáneami . 1 Dál leat máŋga plánabarggu jođus , mat soitet guoskat sámi guovlluide . 1 Dál leat muhtumat dáin dušše dárogillii , eará skovit / gihppagat ges dušše sámegillii . 1 Dál leat measta buot orohagat ožžon Boazodoallostivrras dohkkehuvvot , dahje mearriduvvot alimus boazologu . 1 Dál leat maiddái dearvvasvuođaeiseválddit fuomášan dili duohtavuođa ja leat bivdán doaibmabijuid maiguin sáhttá bargat daid sosiálalaš ja dearvvasvuođa vahágiid ektui maid bággonjuovvamat buktet ovttaskas doallái . 1 Dál leat maiddái bargame prošeavttain rahpat fas Biedjovákki ruvkki Guovdageainnus . 1 Dál leat liikká dakkár báhpat , katekehtat ja diakonat geain ii leat sámi giella- ii ge kulturduogáš geat biddjojuvvojit girkolaš virggiide sámi guovl-luin . 1 Dál leat joavdan ollu guhkkelii dáid mánáid ipmirdeames , ja mii diehtit eambbo dan birra ahte mo sin veahkehit . 1 Dál leat hutkame ásahit riik ­kaidgaskasaš filbmaguovddáža Guovdageidnui . 1 Dál leat guovddáža oktavuođas čieža dieđavirggi . 1 Dál leat guhtta sámi girjebusse mat vuostáiváldet Sámedikkis doaibmadoarjaga , Kárášjogas , Porsáŋggus , Guovdageainnus , Deanus / Unjárggas Gáivuonas , julevsámi guovllus ja lullisámi guovllus . 1 Dál leat gollan sullii 30 jagi lonohallama rájes , muhto máŋga bearraša leat guhká doalahan oktavuođaid . 1 Dál leat goitge jotkkolaš ovddidanbargu , sihke boađu ja ovdáneami dáfus dárbbašuvvo gealbolokten . 1 Dál leat fylkka boraspirevahágat kártejuvvomin . 1 Dál leat finnmárkulaččat ieža sivalaččat eanas dien vealaheapmái . 1 Dál leat dušše viessomuvrra bázahusat báhcán . 1 Dál leat departemeanttat mat friidja nammadit universitehtaid ja allaskuvllaid olggobeale stivralahtuid stivrra evttohusa vuođul , earret eará Sámi allaskuvlii . 1 Dál leat dan oččodeamen sierra sámi girjerájusin , mii boahtá lassin álbmotgirjerádjosa doibmii . 1 Dál leat bures bargamin diimmáš lohpádusa ollášuhttimiin , ahte 2015 rádjái bohtet 12 000 ođđa jahkivirggi , dadjá Strøm-Erichsen . 1 Dál leat buot ossodatkantuvrrat olggobealde Kárášjoga oktasaš fierpmádagas . 1 Dál leat boahtán diehtit ahte Ráđđehus ii áiggo ge ovddidit dán láhkaárvalusa , ja ahte dieđihuvvon bággodoaibmabijut eai čađahuvvo . 1 Dál leat bargamin ovttastahttit BA 21 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána ja Mánáid- ja nuoraidprošeavtta čađahemiide . 1 Dál leat bargame jorgalit Boares testameantta davvisámegillii ja muhtin vál ­ljejuvvon ođđatestameantta teavsttaid oarjelsámegillii . 1 Dál leat almmuheamit mánáide ja nuoraide ja nissoniidda . 1 Dál leat Sámedikkis čieža kontorbáikki miehtá riikka . 1 Dál leat Sámedikkis unnán dieđut iežas doaimma ja muđui sámi áššiid birra . Lea dárbbašlaš ovddidit ja ráhkadit dieđuid mat gokčet álbmoga dárbbuid . 1 Dál leat Sámedikkis sullii dat seamma barggut oahpposuorggis go Sámi oahpahusráđis ledje . 1 Dál leat 27 bissovaččat doaibmi divššohaga dahje klinihka , okta spesialistadivššohat , guokte buohcciidviessodivššohaga ja golbma johttidivššohaga ja daid lassin vel Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođabálvalusa gelbbolašvuođaguovddáš mii lea Romssa gávpogis . 1 Dál leat 125 jagi vássán vuosttaš riikkaidgaskasaš polárajagi rájes . 1 Dál lean juste ožžon plána hukset ođđa joatkkaskuvlavisttiid , muhto eai leat dan oktavuođas jurddašan ge resursaguovddážii sadji . 1 Dál leaba Mimmi ja Anton ieža šaddan áhkkun ja áddján , dán rádjái sudnos leat vihtta mánáidmáná , ja boarrásepmosat leat juo álgán skuvlii . 1 Dál lea čielggas ahte Ruošša dan rájes váldá badjelasas ráđi jođihangotti boahtte guovtti jahkái . 1 Dál lea ásahuvvon sierra duopmostuollu Sis-Finnmárkku várás . 1 Dál lea álggahuvvon prošeakta maid Sámediggi ja Romssa Universitehta ruhtadeaba mas jurdda lea ráhkadit giellaoahpporeaiddu mas vuođđun lea seamma giellateknologiija go dat mii lea adnon Divvun- reaidduin . 1 Dál lea álggahuvvon duoji vuovdinorganisašuvnnaid ja Duojáriid dálu evalueren . 1 Dál lea áigi geavahišgoahtit ođđa huksengeđgiid davviguovlluáŋgiruššamis . 1 Dál lea áigi evalueret válggaid . 1 Dál lea váttis fidnet ruovttoluotta boares goargguid maidda lea oamastanvuoigatvuohta , ea.ea. danne go dan ii sáhte duođaštit Norgga arkiivvain ja danne go dálá Norgga nammaláhka ii ane dáid namaid oamastanvuoigatvuohtan . 1 Dál lea vássán 100 jagi dassážiigo " Muitalus sámiid birra " almmuhuvvui . 1 Dál lea vuođđuduvvon Davviriikkaid ámmátolbmoorgána vuollásaš bargolávdegoddi man bargun lea oktiiordnet dáid cuolbmačilgehusaid davviriikkalaš dásis . 1 Dál lea vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahppu Sámi allaskuvllas , muhto mihkkege ii galggašii hehttet earáid fállamis dákkár oahpu sámegillii . 1 Dál lea virgáduvvon oktasaš EDV-oktiiordnejeaddji / prošeaktajođiheaddji guhte vuordimis álgá bargui borgemánus / čakčamánus dán jagi . 1 Dál lea vejolaš oažžut gáiddusoahpahusa sámegiela vuođđofágas , geahča čuoggá A. 9 UNIKOM ja čuoggá A. 14 SOFF . Oassin Romssa universitehta gaskkustandoaimmain lea maiddái guorahallat dárbbu ovddidit dákkár oahppofálaldagaid . 1 Dál lea vejolaš gávdnat earret eará : 50 1 Dál lea unnán systemáhtalaš diehtu das makkár erohusat leat eaktodáhtolaš suorggis go lea sáhka sámi álbmogis ja muđui álbmogis . 1 Dál lea sámegieloahpahus 6–7 iešguđet skuvllas min suohkanis , ja suohkanis lea sámegielat mánáidgárdeossodat . 1 Dál lea sáhka das ahte Norgga fitnodat áigu hukset čáhcefápmorusttega guvlui mii virggálaččat lea julggaštuvvon indiánaguovlun . 1 Dál lea suorggis unnán dienas ja lea unnán gánnáhahtti . 1 Dál lea suorggis unnán dienas iige leat nu gánnáhahtti . 1 Dál lea sullii 1/5 oahpaheaddjiveagas bistevaččat ásaiduvvan , nuppit fas fárrejit , eatnasat juo jagi maŋŋá , muhtumat 3–5 jagi maŋŋá . » 1 Dál lea stáhta beales olahuvvon ollu dien guvlui . 1 Dál lea studeanta geahččaleamen beassat medisiidnaohppui . 1 Dál lea son mielde jorgaleamen ođđasit biibala máttasámegillii seammás go son bargá máttasámegiela grammatihkkagirjjiin . 1 Dál lea son fas ruovttoluotta boares internáhtas , ja sáhttá fas dahkat dan maid son buoremusat máhttá - namalassii borramuša mánáide dárjjodit . 1 Dál lea son ealáhagas , muhto lea lagamus ránnjá skuvllas ja čuovvu ain mielde movt doppe manná . 1 Dál lea skuvlaáigi uhcimus 27 vahkku jagis ja eanáš mánát vázzet 38 vahkku . 1 Dál lea sihke ássan ja etnalaš juohkin ollu rievdan . 1 Dál lea ráđđehus.no dakkár hámis mii heive mobiilatelefuvdnii . 1 Dál lea ráhkaduvvon ođđa arkiivačoavdda olles sámediggevuogádahkii . 1 Dál lea ráhkaduvvomin liturgiijagiehtagirji buot golmma sámegillii , ja dan golmma giela girjjit galget gárvánit ja almmuhuvvot jagi 2009/2010 . 1 Dál lea proseassa dan muttus ahte Datatilsynet lea dan dohkkeheamen . 1 Dál lea oččoduvvomin Sámediggái ain nannoset rolla sámiid álbmotválljen orgánan . 1 Dál lea ođđa boazodoallošiehtadus sohppojuvvon 2008 – 2009 šiehtadusjahkái , mas gaskaomiid geavaheapmi jotkojuvvo dáinna hálttiin . 1 Dál lea oahppu nuortalašgillii ja nuortalašgielas Čeavetjávrri skuvllas . 1 Dál lea nu ahte ollu oahppit geain lea sámegiella vuosttas giellan válljejit sámegiela juogo B dahje C dásis , go bohtet joatkkaskuvlii . 1 Dál lea nu ahte lean iežan mielas sápmelaš , in rivgu , muhto in máhte gal giela . 1 Dál lea nu ahte gávdnojit beare unnán sámi oahppu ­neavvut mat heiveše Sámi Máhttoloktemii . 1 Dál lea nu ahte boares ja árvvolaš kultureatnadagat vesáluvvet danne go ollugat eai duostta luoitit olggos šibihiid go balahit daid boraspiriin . 1 Dál lea njealljejagi áigodat gollán , ja galgá árvvoštallojuvvot jotket go prošeavttain fásta ortnegin . 1 Dál lea mus dakkár áddejupmi ahte ráđđehus ii áiggoge njuolga čuovvolit dán evttohusa . 1 Dál lea menddo árrat oaidnit movt dat mearriduvvon nállemihtidanlogut geavahusas doibmet guđege regiovnnas . 1 Dál lea menddo árrat movtge árvvoštallat makkár ruhtadanortnet válljejuvvo , ja makkár golut dákkár visttis sáhttet šaddat . 1 Dál lea maiddái mielddusin biddjon oahppilistu árvosániiguin . 1 Dál lea maid jođus proseassa oažžut dohkkehuvvot njuolggadusaid suodjalusplánabargui sámi guovlluin , gč. ášši 013/05 . 1 Dál lea lávdegotti bargu loahpahuvvon , ja galgá gieđahallot Sámedikkis 2001:s . 1 Dál lea láhččon ahte ealáhusas sáhttá leat eanet siskkáldas hovden . 1 Dál lea lágas mearriduvvon gáibádus ahte juohke gielddas galget gustovaš areálaplánat leat registarastojuvvon , ja guoskevaš mearrádusat . 1 Dál lea lohpi fievrridit biillain varas guliid guollevuostáváldái , jos sálaš vihkkejuvvo ovdalgo dat fievrriduvvo ja čuovusseaddal devdojuvvo ja sáddejuvvo . 1 Dál lea lassáneame internationaliseren ja dalle leat ođđa vejolašvuođat , muhto dan seammás gáibiduvvo eambbo ahte eambbo álgoálbmogiid kultuvrrain ja eallinvuođuin . 1 Dál lea kultureanadat billašuvvamin go eanandoallu ollu báikkiin lea heaittihuvvon . 1 Dál lea jurdda eambbo gaskkustit dieđuid gávppiid bokte . 1 Dál lea jođus bargu ásahit sámi searvegotti oarjelsámi guvlui . 1 Dál lea hápmejuvvomin ollislaš gráfalaš dovdomearka oppa sámediggevuogádahkii . 1 Dál lea huksejuvvon vuođđoneahtta buot suohkanguovddážiidda Romssa fylkkas , ja viidáset huksen lea plánejuvvomin . 1 Dál lea hui ollu sáhka dan birra ahte lea go dárbu sámi gymnásii . 1 Dál lea hoahppu oažžut sadjái geatnegahtti soahpamušaid geahpedan dihte CO 2 luoitimiid áibmui , dadjá Olli . 1 Dál lea guovdageaingákti áibbas earalágán go dan áigge lei . 1 Dál lea govdafierpmádat seamma dehálaš go geaidnu ja mearrideaddji dehálaš dasa ahte geasuha go suohkan ássiid , ja sáhttet go ealáhusat ovddidit bálvalusaideaset ja márkaniiddiset . 1 Dál lea golmma geardde nu guhkes skuvlaáigi ja vel guokte-golbma jagi lassánan dat áigi , nu ahte dál mis lea dilli váldit sámegiela fárrui . 1 Dál lea gieskat almmuhuvvon raporta mas árvvoštallojuvvo proseassa boazologu heiveheami hárrái Oarje-Finnmárkkus . 1 Dál lea ges min vuorru . 1 Dál lea fylkkasuohkanis ovddasvástádus čuovvolit nuoraid geain lea oahppovuoigatvuohta , muhto geat eai leat váldimin oahpu dahje eai leat barggus . 1 Dál lea fidnen máŋga oahpahallišiehtadusa duojis , ja máŋggas sis leat váldán fágareivve . 1 Dál lea fas mokta ja olbmot rahčet garrasit álggahit ođđa bargosajiid . 1 Dál lea ee. Norgga bealjehemiidmusea dás . 1 Dál lea eanandoallu vuosttažettiin deaŧalaš ássan- ja barggolašvuođafaktuvra sámi ássanguovlluin , ja dieinna lágiin dat lea deaŧalaš ávnnaslaš vuođđu sámi kultuvrra áimmahuššama oktavuođas . 1 Dál lea dábálaš nu dulkon sámelága , ahte dat bidjá gáibádusaid eiseválddiide ásahit positiiva doaibmabijuid ollašuhttin dihte geatnegasvuođaideaset . 1 Dál lea dábálaš dulkojupmi ahte dat addá láhkavuđđosa gáibidit positiiva doaibmabijuid eiseválddiin vai geatnegasvuođat čuvvojuvvojit . 1 Dál lea dilli dakkár ahte nuortalaččain lea vuoigatvuohta boazodollui , muhto sii eai leat geavadis beassan álgit boazodoaluin dasgo eai leat guoros doalloovttadagat guovllus . 1 Dál lea diet Unjárgga olbmuide deaŧalaš valljodatguovlu šaddan áhpásmahttin- ja bartaguovlun njárgga davábeale olbmuide . 1 Dál lea dattetge Poasta Norga mearridan geahpedit boastafievrridanbeivviid dain guovlluin gos leat uhcit go golbma dálu kilomehtera nammii . 1 Dál lea dat jur aitto 3 , nu ahte ferte sáhttit dadjat ahte sii leat bures ovdánan dárogielas dan vássán áigodaga ektui – 2 jagi . 1 Dál lea dan golmma oahpaheaddjis geat buohkat gullet Ruŋgu / Ruŋgogierraga-birrasii eanas Sámeskuvlla oahpahus . 1 Dál lea bálkkašumi vuoiti dán organisašuvnna nubbijođiheaddji . 1 Dál lea báikenamma maid ohcet čállojuvvon feltii gokko ohcet báikenama . 1 Dál lea buorre vuolggasadji guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagain ja dearvvašvuođadoaimmahagain main lea ovddasvástádus addit bálvalusaid , konkretiseret iežaset plánain ja geavahusas sihkkarastit ahte dearvvašvuođabálvalus váldá vuhtii sámi giela ja kultuvrra divššodettiin sámi pasieanttaid spesialistadearvvašvuođabálvalusas . 1 Dál lea bohccobierggu oassi Norgga ollislaš biergomárkanis dušše vuollel ovtta proseantta . 1 Dál lea boazodoallu vuosttažettiin váriin ja duovdagiin Finnmárkkus , Romssas , Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas , ja osiin Lulli-Trøndelágas , Møre ja Romsdalas ( Trollheimen ) ja Hedmárkkus . 1 Dál lea boazodoallu 40% Norgga areálain . 1 Dál lea boazodoallostivra mii mearrida orohagaid boazologu , muhto guovllustivra sáhttá mearridit boazologu doalloovttadagaide . 1 Dál lea biila , tráktor ja meahccemohtorsihkkel boahtán sadjái . 1 Dál lea bargu jođus oažžut áigái ođđa orohatjuohkima Finnmárkkus . 1 Dál lea bargojuvvomin ovttasbargošiehtadusa ektui Norlándda , Davvi- ja Mátta-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkagielddaiguin . 1 Dál lea bargojuvvomin ovttasbargošiehtadusa ektui Norlándda , Davvi- ja Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddaiguin . 1 Dál lea bargojuvvomin dainna ulbmiliin ahte ráhkaduvvo oppalaš oahpahanvuogádat oarjelsámi ohppiide ruovttubáikeskuvlan mii vuođđuduvvá molssaevttolaš metodaide . 1 Dál lea bargojoavku man bargun lei árvalit guhkes áiggi doaibmabijuid maiguin geahpedit bohccuid vuddjomis , buktán raporttas . 1 Dál lea Sámedikkis ovddasvástádus ruhtadit teáhtera doaimma ja hálddahusa . 1 Dál lea Sámedikki ja Árrana duohken buktit evttohusa movt dan konkrehta čađahit , cealká Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø . 1 Dál lea Sámediggi vuolláičállán ovttasbargošiehtadusaid buot fylkkasuohkaniiguin Finnmárkkus gitta Hedmárkui . 1 Dál lea Sámediggi maiddái searvan interneahttaprošektii Kidlink , ja dasto lea maiddái áigumuš ásahit sierra sámi skuvlafierbmádaga mas sámi skuvllat čadnojit oktii . 1 Dál lea Sámediggi boazodoalu guovddáš hálddašaneiseváldi . 1 Dál lea José Carlos Morales Costa Ricas eret jođiheaddji . 1 Dál lea Gállo ­giedde olgomusea mii duođašta ja gaskkusta oasi dán kulturárbbis . 1 Dál lea Gonagasas dát váldi . 1 Dál lea Deanu giellagáddi – SEG ( Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáš ) váldán badjelasas váhnenfierpmádaga čállingotti , ja bargu bistá ain . 1 Dál lea Deanodagas ain muhtun muddui ealáhusbivdu , muhto eanaš geassit . 1 Dál lea 11 jagi áigi go Sámediggi ásahuvvui , ja vuollásaš ráđiid ja guovllukantuvrraid arkiivvaid loahpaheapmi galgá maid fargga álggahuvvot . 1 Dál jáhkket ahte bohtet dárbbut oažžut eambbo rievddadeaddji ja guvlui heivehuvvon liigeoahppofálaldagaid , ja gártá maid hástalussan oainnusin dahkat sámi perspektiivvaid váldo rámmaplánain ja ásahusaid iežaset fágaplánain sihke ovdaskuvlaoahpu ja oahpaheaddjeoahpu várás . 1 Dál juolluda Sámediggi doaibmaruđaid kulturorganisašuvnnaide , ealáhusorganisašuvnnaide ja nu gohčoduvvon váldoorganisašuvnnaide , 2007:s oktiibuot sullii 8,5 milj. ruvnno . 1 Dál juohke áidna oahpaheaddji šaddá ieš okto fuomášit juohke doaimma . 1 Dál juo oaidnit ahte ovdamearkka dihtii bieggafápmu lea " bivnnut " ja ahte ollu prošeavttat leat álggahuvvomin . 1 Dál jo lea váttis háhkat doarvái sámegielalaš bargiid dan guovtti giddagassii , namalassii Romssa giddagassii ja Finnmárkku giddagassii . 1 Dál in muitte ovttage sálmma dahje lávlaga maid lávlluimet . 1 Dál ii šat sáhte ovddidit vuoiggalaš eahpádusa das nanne go álbmotriekti , earret eará nugo lea celkojuvvon ILO-konvenšuvnnas nr. 169 , sápmelaččaid árbevirolaš guovlluid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa gáibádusaid . 1 Dál ii sáhttán Kárášjoga skuvlainspektevra cealkit maidege áššái , go son lei oahpaheaddji Aarsetha fuolki . 1 Dál ii oktage sáddešii mánáid dán láhkái . 1 Dál ii leat olus sadji ođđaálgiide mahkáš boazodilis . 1 Dál ii leat go okta bearaš mii lea válljen dán iežas mánáide . 1 Dál ii gávdno makkárge fálaldat oahpahusvuogádagas mii gozihivččii dán beali . 1 Dál ii galgga čađahit haddebearráigeahču jus oastinsubmi lea vuollel 1,5 miljovnna ruvnno . 1 Dál ii galgga sáhttit dušše viežžat minerálaid , ja eará riggodagaid , min guovlluin , jearakeahttá mis . 1 Dál ii eaiggáduša oktage meara luođuresurssaid vaikke vel lágat ja láhkaásahusat muddejit ovdamearkka dihtii guollebivddu . 1 Dál háliidit gielddat ovddidit ja nannet ovttasbarggu ja leat ovdánahttán prošeavtta mas lea sáhka ovttasbarggus oahppoplánaid , bajásšaddanplánaid , ovdánahttimis sámegielat oahpponeavvuid ja addit fágalaš doarjaga ja veahki sidjiide geat barget bajásšaddamiin ja skuvllain . 1 Dál háliidii joatkkaskuvlla rektor duođas boahtit diehtit mii lei dáhpáhuvvan ! 1 Dál háliidedje addit sámegielguovlluid skuvllaide konkrehtalaš fálaldatvejolašvuođa geavahit eatnigiela álgooahpahusas . 1 Dál háliida Mearrasámi gelbbolašvuođaguovddáš ovddidit prošeavtta nu ahte eanet gielddat livčče mielde . 1 Dál hálddaša Norgga filbmafoanda eanemusat stáhta doarjaga filbmabuvttadeapmái . 1 Dál gávdnojit raporttat Mexico , Chile , Guatemála , Filippiinnaid , Colombia , Kanada , Ođđa Zealándda , Lulli-Afrihká , Ecuadora ja Kenya álgoálbmogiid birra . 1 Dál gávdnojit muhtin erenoamáš oahpahusfálaldagat sámi kulturmáhtus . 1 Dál gávdnojit moadde dakkára , ja daid lea dárbu viiddidit go galget doaibmat máhtolašvuođabuvttadeaddjin iešguđetlágan sámi servodatdiliid birra . 1 Dál gávdno Stuoradiggedieđáhus nr 47 ( 2008-2009 ) ” Ovttasdoaibmaođastus . 1 Dál gáibiduvvojit 5000 vuolláičállosa registreremii dán registarii . 1 Dál golggada eallin mu birra dego áhpi . 1 Dál goit vuos orro berreme ásahit fágalaš sektorjuoguid hálddašandoaimmaid dáfus , iige čielga regiovnnalaš dahje geográfalaš rollajuogu . 1 Dál go árvvoštallan ii leat dahkkojuvvon , de berret mii válljet hálbbimus málle boahtteáiggi mállen . 1 Dál go ruhtadeamit suohkansuorgái leat lassánan daid maŋemus jagiid ja riikkalaš ja priváhta ekonomiija lea hui nanus , de lea suohkaniin stuorra hástalus geahpedit doaibmandási nu ahte doaimmat leat heivehuvvon dienasdássái . 1 Dál go prošeavtta evalueren duođašta ahte dát bargovuohki lea menestuvvan ja heive bistevaš doaibman , de dihten dan juo ovdagihtii , muhto dat lea hui illudahtti – dadjá Bargo- ja searvvahandepartemeantta stáhtačálli Berit Oskal Eira . 1 Dál go prošeavtta evalueren duođašta ahte dát bargovuohki lea menestuvvan ja heive bistevaš doaibman , de dihten dan juo ovdagihtii , muhto dat lea hui illudahtti – dadjá Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtačálli Berit Oskal Eira . 1 Dál go lea bivnnut máhttit sámegiela , de leat ollugat geat hállet dan , maiddái olbmot geaid in diehtán máhttit sámegiela . 1 Dál go eiseválddit leat nuppástuhttimin minoritehtapolitihkaset , ja riikka eiseválddit fasttášit ovddeš dáruiduhttinpolitihka , de ii dáhto Norgga servodat dakkár gova alddis mii muitala ahte ii leat beroštan olmmošjoavkkus geat sivaid geažil masa ieža eai veadján maidege , ožžo heajut vuođu iežaset eallimii go olbmot geat ožžo dan oahpahusa maid galge oažžut . 1 Dál go dát mihttu lea olámuttos de sávvá Sámediggi ahte dán jagi sámediggeválga šaddá erenoamáš gelddolaš sihke jienasteddjiide , politihkkáriidda ja mediaide juo válgaija . 1 Dál go dán áigodaga maŋimuš dievasčoahkkin galgá dollojuvvot , de ii leat dát árvvoštallan vel dahkkojuvvon . Goas dát galgá dahje livččii galgan dahkkojuvvot ja gii dan galgá dahkat ? 1 Dál go Sámediggi lea ásahuvvon de livčče lunddolaš ahte Sámediggi válddášii ovddasvástádusa hálddašit dán ortnega . 1 Dál go Deanu ja Várjjaga museasiida lea ásahuvvon , de leat buot sámi museat Finnmárkkus čađahan museaođastusa áigumušaid . 1 Dál gis leat gávdnan čállosa 1959:s mii muitala giellanákku birra nuppi oaidnin sajis . 1 Dál gieskat lea juolluduvvon 45.000,- kr. . Bergen Sámi Searvvi ávvudeapmái ; hálddahuslaččat . 1 Dál ges geassemánu 26. beaivvi 1851 . 1 Dál geahččalit gávdnat čovdosa diehtojuohkinbálvalusa ektui . 1 Dál ge mis ollugat háhket lasseeallámuša duoddariin ja jávrriin . 1 Dál galgá skuvla muitalit mánáidasan ahte sii leat sápmelaččat . 1 Dál galgá girjerájus maiddái doaibmat Sámedikki hálddahusgirjerádjun . 1 Dál galggai olmmoš oahppat čállit ja lohkat . 1 Dál galggai Bismagoddedirekšuvdna ieš bearráigeahččat skuvlla barggu ja gielladilálašvuođaid mihá eanet go ovdal . 1 Dál galget mahkáš mávssahit . 1 Dál galget ealut dálveguohtumiidda Finnmárkku siseatnamiidda . 1 Dál galge buot sápmelaš ja kveana mánát oahpahallat lohkat , hállat ja čállit dárogiela . 1 Dál gal oažžugohtet sápmelaččatge oahpu , muhto lea menddo unnán . 1 Dál fállá Norgga borasdávdasearvi sámi buhcciide váldit oktavuođa « Kreftlinjen » nammasaš linnjái mas sámegielat borasdávdabuohccidivššár lea olámuttos elektruvnnalaš poastta bokte ja maid telefuvnna bokte oktii vahkkui . 1 Dál fállojuvvo vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahppu Sámi allaskuvllas . 1 Dál fertet atnut ándagassii daid vearredaguid ovddas maid Norgga stáhta ovdal lea dahkan sámi álbmoga guovdu garra dáruiduhttinpolitihka bokte Danne lea norgga stáhtas erenoamáš ovddasvástádus lahčit dili nu ahte sámi álbmot sáhttá hukset nanu ja gievrras servodaga ” . 1 Dál fertejit dát mánát adopterejuvvot mánnabeallin , ja dat lea áddjás ášši ja eiseválddit sáhttet ášši mearridit aivve árvvoštallanáššin . 1 Dál fertejit boahtit rievdadusat mat dahket vejolažžan deavdit bivdoeriid spáitilis vugiin . 1 Dál ferte vuos háhkat gaskaboddosaš čovdosiid dassážii go ođđa vuogádat doaibmagoahtá . 1 Dál ferte ollu hástalusaid láhčit lotnolasealáhusaid ovddideapmái . 1 Dál ferte mearrádus dahkkojuvvot ja mii bivdit Sámediggeráđi , almmá vuorddekeahttá , váikkuhit ahte ášši meannuduvvo positiiva čovdosiin . 1 Dál ferte heaittihit dán bajábealhovdema . 1 Dál fas čujuhedje álggus nuorttabeale várrii ja fas čállojuvvojedje raporttat mat muitaledje ahte gielladilli lei vearránan . 1 Dál eat dáidde gávdnatge oahpaheddjiid geat leat 68 jagi . 1 Dál easka šaddá nu . 1 Dál ean dorron , baicce dearvvahattaime , eange goabbáge jienádan maidge das ahte mun su čuggejin peannain čielgái friijabottus sisaboađidettiin . 1 Dál eai leat áktánasat dákkár fálaldagat . 1 Dál eai leat vuos nu máŋga iskkadeami dán hárrái , ja iskkademiin mat leat čađahuvvon leat iešguđetlágan loahppabohtosat . 1 Dál eai leat prosedyrat bušeahttakonsultašuvnnaide dahje bušeahttašiehtadallamiidda , vaikke vel ILO 169 artihkkaliid 6 ja 7 konsultašuvdnageatnegasvuođat gustojit bušehttii ge . 1 Dál eai leat makkárge rutiinnat mat muitalivčče lávdegottiid čoahkkinreferáhtaid sáddema birra . 1 Dál eai leat doarvái dulkkat ja danne ferte ásahit bistevaš dulkaoahppu . 1 Dál eai leat dan mađe oahpaheaddjit ahte sáhtášeimmet buohkaide lágidit dábálaš oahpahusa skuvlalanjas . 1 Dál eai leat Tromssa fylkkagielddas galle skuvlla main sámegieloahpahus doaibmá skuvllas . 1 Dál eai leat Romssas šat čielga mearramanni reahkafatnasat . 1 Dál eai gávdno makkárge njuolggadusat sámi kulturskuvllaide . 1 Dál eai gávdno makkárge erenoamáš stádalaš doarjjaortnegat sámi kulturviesuid investeremiidda . 1 Dál eai doaimmat , FeFo dieđuid mielde , doaimmaid stáda minerálain . 1 Dál eai almmuhuvvo gárvves reaiddut , muhto nu gohčoduvvon beta- veršuvdna , mii lea veršuvdna mas eai galgga leat stuorra teknihkalaš vigit dahje eará vigit , muhto ráhkadeapmi ja testen ii leat loahpalaččat gárvvistuvvon . 1 Dál dárbbašit hámuhit áibbas juste makkár dáhttu lea ja de digaštallat movt dáhtu geavatlaččat galgá bidjat doaibmagoahtit . 1 Dál dáidá heiveheapmi mearkkašit eanet go ovdal , ja maiddái ahte válljet eret juoidá . 1 Dál dovdet eatnasat Deatnu-namain vuosttažettiin deanuin ja legiin [ 10 ] . 1 Dál don beasat diehtit maid hálddahus bargá 1 Dál doalan duođaid árvvus daid váhnemiid geat čuoččuhedje rivttiideaset , erenoamážit danin go dál lean oahppan eambbo sámi skuvlahistorjjá . 1 Dál doaimmahuvvo sámi boazodoallu várre- ja meahcceguovlluin Finnmárkkus , Romssas , Nordlánddas ja Davvi-Trøndelágas , ja Møre og Romsdal , Mátta-Trøndelága ja Hedmárkku osiin . 1 Dál dieđihit moanat fitnodagat kapasitehtaráddjehusaid birra . 1 Dál diehtit uhcán gávpotsápmelaččaid birgenlági ja eallindili birra . 1 Dál diehtit ahte leat hui olu váhnemat geat eai máhte sámegiela , dahje sii dovdet ahte eai máhte giela nu bures ahte sáhttet dan geavahit dábálaš gulahallangiellan mánáideasetguin . 1 Dál de viimmat orru ášši biddjojuvvomin áššelistui riikka dásis , lohká várrepresideanta Ragnhild L. Nystad . 1 Dál dat gohččoduvvo BEBO – Boazodoalloealáhusa boahtteáiggi ovdáneapmi . Ii leat šat dušše skuvllaid ovttasbargu , muhto ealáhus lea maid mielde . 1 Dál dat gal lea mánáide , geat eai dárbbaš internáhtas orrut . 1 Dál dat dáhpáhuvai . 1 Dál buot stuorra gássaidluoiti riikkat mielde . 1 Dál boahtá friddjakoarta automáhtalaččat poasttas go olmmoš lea geavahan 1.840 ruvnno máksit iešosiid . 1 Dál beassat mii finnmárkolaččat ovttas hálddašit Finnmárkku eatnamiid . 1 Dál bargojuvvo sámi riektiáddejumi ja dološvuoigatvuođa kártemiin mii guoská riddolagaš resurssaid geavaheapmái . 1 Dál bargojuvvo oččodit stáhta plánaláiddanjuolggadusaid earuheaddji gáddeavádathálddašeami várás § 6-2 vuođul . 1 Dál bargojuvvo ođđa orohatjuohkimiiguin Nuorta-Finnmárkkus , Oarje-Finnmárkkus ja Romssas . 1 Dál bargojuvvo olles museasuorggi riikkaviidosaš ođastusain Norggas . 1 Dál bargojuvvo diehtojuohkimiin boazodoalu ektui , man áigumuššan lea ahte ealáhusas ohppet lága mearrádusaid birra , nu ahte dat ođđa gaska ­oamit bohtet sadjái nu johtilit ja beaktilit go vejolaš . 1 Dál bargat oažžut sámegiel siidduid maiddái fylkkasuohkana almmolaš neahttabáikái . 1 Dál bargagohte oažžut skuvlla dohkkehuvvot . 1 Dál adnojuvvo giella bearrašiin geat leat deike fárren suohkaniin gos giella lea nannosat go dáppe . 1 Dál addá skuvlastivraovddaolmmái M. Vinsnes guhkes čilgehusa , mas ee. čállojuvvo : « ... Gáltta guovllus dáhpahuvvá oahpahus dárogillii 1880 instruvssa mielde . 1 Dál Solveig Oskal bargá erenoamášoahpaheaddjin Skedsmo gielddas Akershusas . 1 Dál Skuvvanvári gilisearvi geavaha riepmosála . 1 Dál Rønbeck lea ealáhagas ja orru Sálašvákkis . " 1 Dál Kárášjoga álbmot luohttigohte čuvges boahtteáiggi boahtimii , ja ođđa geainnuin ja lagat oktavuođaiguin riddoálbmogiin , sii áddejedje ahte lei deaŧalaš oahppat dárogiela buorebut . 1 Dál FeFo:s lea oktavuohta dušše boazodollui geas leat vuoigatvuođat , muhto guhkit áigái sáhttet maiddái eará priváhta ja kollektiiva geavahan - ja/dahje oamastanrievttit gártat . 1 Dál , máŋga jagi maŋŋá oainnán man olu bearašáššiid lean manahan . 1 Dál ( 2009 ) son lea ohcamin oahpahallisaji vai sáhttá fidnet fágareivve . 1 Dákti duođaštuvvui 9 000 jagi boarisin . 1 Dákterikkit , mat dál vurkkoduvvojit Oslo Universitehtas , plánejuvvojit ođđasis hávdáduvvot hávdesadjái Skoaltagávpogis Njávdámis . 1 Dákkáráš duodaštus mieIddisbuktá ahte gielddat leat ollu gievrabot go galget duodaštit lassijuolludusaid dárbbu dán ulbmilii . 1 Dákkáraš ovttasbarggus sáhtášii erenoamážit gielddain main leat dákkár rájit leat deaŧalaš sadji , juoga mii buktá erenoamáš hástalusa namuhuvvon gielddaide . 1 Dákkáraš oktavuođain áigu Sámediggi maŋit áiggis dárkileabbot presiseret fápmuibidjanáigemeari daid doarjjaortnegiidda mat galget gustot livnnet- dahje ohcanjahkái . 1 Dákkáraš nášuvnnalaččat geatnegahtti sámepolitihkkálaš oainnuin 1 Dákkár čovdosat gártet mielddisbuktit gáibádusaid oktagassii , dan seammás go doaibmabijut leat miellagiddevaččat geavaheddjiid dovddiidusaid vuođul . 1 Dákkár čoavdináššis ferte vuos giellakonsuleanta buktit iežas oainnu . 1 Dákkár čoavddus ii dušše mearkkaš ahte oažžu jođáneappot ja buoret veahki , dat maiddái dagaha ahte jahkásaččat seastá ollu ruđaid . 1 Dákkár šiehtadus sáhttá sisttisdoallat oahppi , oahpaheaddji ja váhnemiid mihttomeriid . 1 Dákkár áššiin ii leat doarvái dušše ráđđádallat Sáme ­dikkiin . 1 Dákkár vásáhusat sáhttet dagahit ahte sámevuohta ja sámegiella šaddá noađđin dan sajis go riggodahkan . 1 Dákkár vuoruhemiin biddjojuvvo vuođđu šláddjás ja ođđahutki mátkeealáhusaid huksemii , maid bokte oažžut bargosajiid ja sihkkarastit ássama sámi guovlluin . 1 Dákkár vuolggasadji sáhttá addit guoddinnávccalaš turismma dáidda guovlluide mii ii leat áittan lundui iige sámi kultuvrii . 1 Dákkár turismavuohki eaktuda ahte doaimmaheaddjit barget lotnolasat guollebivdduin , go jo lea guollebivdovásáhusčorggi maid áigot vuovdit . 1 Dákkár sierramearrádusat váikkuhivčče eahpelunddolaš vuogi mielde ain eanet olgguštit dán čeardda sihke kultuvrralaččat ja ekonomalaččat , mii maŋimus jagiid lea lundddolaččat assimilerejuvvon ja leat šaddan Norgga álbmotservodaga dievaslaš ássit . 1 Dákkár searvadahttin sáhttá dahkkot dan bokte ahte dollojuvvojit unnimusat guokte ráđđádallančoahkkima Sámedikki ja ráđđehusa gaskka gos bušeahttaáššit ja boahttevaš sámepolitihkalaš vuoruheamit leat váldofáddán . 1 Dákkár rájiid badjel ovttasbargu sáhttá leat maid ábas danin go sámegiel oahpponeavvut leat vátnásat . 1 Dákkár rievdadusa ii dáiddášii Stuorradiggi ge mearridit . 1 Dákkár regel lea váldon mielde áššemeannudeami ja ráđđádallamiid láhkaevttohusas , go guoská doaimmaide mat soitet dahkat mađđása luondduvuđđui árbevirolaš sámi guovlluin ( áššemeannudan- ja ráđđádallanláhka ) § 8 . 1 Dákkár prošeakta lea biodiversitehtaprošeakta ja dearvvašvuođa- / birasprošeakta Ruoššas . 1 Dákkár prográmmas ferte leat guovttebealat ulbmil ; sápmelaččat fertejit oažžut vejolašvuođa oahpásnuvvat eará eamiálbmogiid oahpahus- ja dutkanfálaldagaide , muhto prográmma ferte maiddái váikkuhit dasa ahte sápmelaččat sáhttet leat resursan eará eamiálbmogiidda geain eai leat nu buorit oahpahus- ja dutkanfálaldagat . 1 Dákkár prográmmas ferte leat guovttebealat ulbmil ; sápmelaččat fertejit oažžut vejolašvuođa oahpásnuvvat eará eamiálbmogiid oahpahus- ja dutkan-fálaldagaide , muhto prográmma ferte maiddái váikkuhit dasa ahte sápmelaččat sáhttet leat resursan eará eamiálbmogiidda geain eai leat nu buorit oahpahus- ja dutkanfálaldagat . 1 Dákkár plánii sáhttá dohkkehuvvot plánamearrádus mii sáhttá gieldit álggahit dárkilat čilgejuvvon huksen- ja rusttetdoaimmaid . 1 Dákkár plánaide main leat huksenláiddanjuolggadusat , gustojit maiddái § 4-2 nuppi lađđasa gáibádusat váikkuhusčielggadeami birra . 1 Dákkár plána dárbbu galgá fylkkadiggi ( regionála plánaeiseváldi ) mearridit , ovttasráđiin guoski gielddaiguin ja orgánaiguin , ja mearridettiin regionála plánastrategiija . 1 Dákkár perspektiivvas orušii váttis rievttálaččat bealuštit divodandoaimmaid mat sáhttet čuohcat sápmelaččaide geat almmolaš eiseválddiid lobi mielde doaimmahit ealáhusaset , nugo Njávdámis . 1 Dákkár perspektiivvas orušii váttis rievttalaččat bealuštit divodandoaimmaid mat sáhttet čuohcat sápmelaččaide geat almmolaš eiseválddiid lobi mielde doaimmahit ealáhusaset , nugo Njávdámis . 1 Dákkár perspektiivvas lea fylkkamánni čujuhan ahte dál lea dehálabbo go goassige ovdal ahte sierranas beroštumit ságastallagohtet ja gávdnet oktasaš vuođu mo ovttas eallit ja ovttas bargat . 1 Dákkár ovttaskasdoaimmat galget digaštallojuvvot ráđđádallanprosedyraid mielde , gos bealit leat ovttaoaivilis das makkár ulbmiliid ja bohtosiid háliida joksat doaimma dáfus . 1 Dákkár ovttasbarggu ii sáhte bissehit dan geažil go eai gávdno ruđat searvat moatti čoahkkimii . 1 Dákkár ovdanbuktimat galget leat sámi beroštumiid , normmaid ja vieruid mielde . 1 Dákkár ortnegis ii šatta njuolga geográfalaš vuođđuduvvon hovdenvejolašvuohta , muhto ná galggašii oalgguhit ahte earreoasis bivdojuvvo eará guolli go dorski ( oktan sáiddiin ja divssuin ) . 1 Dákkár oppalaš cealkámušat dagahit ahte lea váttis oažžut johtui buori almmolaš digaštallama sámi vuoigatvuođagažaldagaid birra . 1 Dákkár oppalaš cealkimat dat váttásmahttet šattolaš almmolaš divaštallamiid áigái-oažžuma sámi vuoigatvuođalaš áššiid birra . 1 Dákkár oktavuođas sáhttá gaska ja oktavuohta Sámedikki , politihkalaš vuogádahkan , ja sámi servodaga gaskka orrut erenoamáš stuoris ja unnán ulbmillaš . 1 Dákkár oktavuođain lea deaŧalaš sámegiela beassat geavahit , vai sámegiella bissu ain ealli giellan maiddái informašuvdnaservodagas . 1 Dákkár oktavuođain dat mánáidsuodjalus ferte boahtit veahkkin , ja fuolahit dan mii lea buoremus mánnái . 1 Dákkár oahpahus gáibida garra bargoetihka rávis olbmuin . 1 Dákkár nuppástusat sáhttet šlundudit olbmo . 1 Dákkár mearrádusat galget mannat dievasčoahkkimii dieđáhusáššin . 1 Dákkár lávdegotti mandáhtta berre siskkildit : 1 Dákkár lágain fertejit sámit danin sihkkarastojuvvot sihke eananeaiggátposišuvnna mii čuovvu ILO 169 ja iešmearridanposišuvnna mii čuovvu ON konvenšuvnna siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja álgoálbmotjulggaštusa . 1 Dákkár logahallamii sáhttet biddjojuvvot eavttut . 1 Dákkár kárttat lea eanet ávkkálačča ea.ea. suohkanlaš plánema oktavuođas . 1 Dákkár joavku galgá čájehit ahte skuvlagirjeráju ovdáneapmi skuvllain leat oktasaš ovddasvástádus . 1 Dákkár joavkkus sáhtášii leat omd ; bargunárvvoštallat dánlágan doaimmaid : • • 1 Dákkár iskamiidda ferte ohcat lobi Riikkaantikváras ( gč. kml . 1 Dákkár informašuvdna ferte váldosaččat vižžojuvvot almmolaš áššegirjjiin . 1 Dákkár iehčanas organiserenvuogit juhkkojuvvojit odne stáhtaoasussearvin , stáhtafitnodahkan , sierraláhkafitnodahkan , dearvvašvuođalágádussan ja vuođđudussan . 1 Dákkár gáibádusaid sáhttá dan sadjái čujuhit dábálaš duopmostuoluide dahje eanajuohkedikkiide . 1 Dákkár gymnása attášii sámi nuoraide vejolašvuođa fidnet akademalaš oahpu , mii nannešii sin sihke norgalaš ja sámi kultuvrraid dáfus . 1 Dákkár guovlulaš rádjagávppi oktavuođas sáhttá maiddái muittuhit ahte juste dáin guovlluin leai daid riikkaid gaskka šiehtadus juo 250 jagi dassái mii sihkkarasttii Suoma beale sápmelaččaide ollislaš vuoigatvuođa gávppašit Norgga bealde . 1 Dákkár gihpa juogaduvvo jahkásaččat eará fylkamánniide . 1 Dákkár geahpedeapmi váikkuhivččii positiivvalaččat guovlluin gos leat guhkes gaskkat ja heajos kollektiivajohtalus . 1 Dákkár gažaldagat eai leat dán rádjái čovdojuvvon riektegeavada bokte . 1 Dákkár galledeapmi addá buori doaivaga Amerihká Ovttastuvvan Stáhtaid álgoálbmotpolitihka hárrái . 1 Dákkár fágaráđi ásaheapmi lea buorre hálddašaneiseválddiid ja vuoigatvuođaoamasteddjiid oktavuođa nannema várás . 1 Dákkár fáddábeaivi čađahuvvo álgovuolggalaččat juohke áigodaga álggus ja dákkár fáddábeaivvi berret plánet ovttas Sámedikkiin . 1 Dákkár evalueremis livččii earenoamáš deaŧalaš dárkilit geahčadit guovlluid mat leat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , danne go doppe ii leat sámi ohppiide sihkkaraston oahpahus sámegillii dahje sámi oahppoplána mielde . 1 Dákkár erenoamášgelbbolašvuođa gárgedeamis lea mearkkašupmi dearvvasvuođa- ja sosiálafágalaš oahpu oahpahussii sámi dilálašvuođaid birra . 1 Dákkár eahperehálaš vuohki ovdalis Bargiidbellodat-áviissas dagahii ahte in vuolgán viidáseappot digaštallamis . 1 Dákkár eahkediid lávejedje gánddat lágidit « olympiada » ja « máilmmimeašttirgilvohallamiid » mánáidlanjas . 1 Dákkár duppalgeardásaš juolludusat loahpahuvvojit , jus Sámedikki politihkalaš eanetlohku nuppástuvvá boahtte válggas . 1 Dákkár dovddasteami vuođul min mielas livččii dál áigi juoidá dahkat . 1 Dákkár doaibmabijut gáibidit oppalašvuođa jurddašanvuogi ja searaid máŋgga suorgái . 1 Dákkár doaibmabijut gáibidit oppalašvuoña jurddašanvuogi ja searaid máŋgga suorgái . 1 Dákkár dillái leat mii dál lahkoneamen . 1 Dákkár dilli , mas regiovnnat iehčanassii čilgejedje sámepolitihkalaš standárddaid , lei dábálaš dilli ovdal , gitta dassážii Sámediggi ásahuvvui . 1 Dákkár dilit dagahit ahte geavaheaddjit eai riekta ovdagihtii sáhte diehtit makkár bálvalusaid ožžot . 1 Dákkár dilis soaitá nu mannat ahte golut badjánit nu ahte gilvočuoci ealáhusain lea guhkit áigái váttisin birget . 1 Dákkár diliin lea Sámedikki ovddasvástádus ollislaččat vihkkedallat ja árvvoštallat leat go ollašuhttojuvvon eavttut ákkastallat vuostá , ja lea go ášši nu dehálaš ahte vuosteákkat galget ovddiduvvot . 1 Dákkár dikšun lea dál geahppánan , dađi mielde go mii diehtit . 1 Dákkár cealkámušaid lea bahá boastut áddet jos nu dáhttu . 1 Dákkár boasttuvuođaid lea ovdal geahččalan dahkat Finnmárkku eana- ja čáhcevuoigatvuođaáššis , iige dan berre dahkat ođđasis , váruha Pedersen . 1 Dákkár boares vierus ferte leat nana deaddu , ja danne ferte prinsihpalaččat eará láhkái árvvoštallat huksema geavahanáigumuššii go huksema asttuáigeulbmilii . 1 Dákkár bargu ferte maiddái guorahallat duohtagelbbolašvuođa duođašteami vuogádat-ásaheami mii sáhttá adnot sihke bargoeallimis ja oahpahusvuogádagas . 1 Dákko áigu Bargiidbellodaga sámediggejoavku ovddidit evttohusa man vuođul ain galgá leat vejolaš ovddidit mearkkašumiid árvalusaide mat ovddiduvvojit Sámediggái gieđahallamii , danne go dat addá vejolašvuođa buktit politihkalaš signálaid ovdal go áššit gieđahallojuvvojit Sámedikkis . 1 Dákko sáhtát lohkat reguleremiid birra . 1 Dákko sáhtát lohkat eanet ON álgoálbmotbarggu birra . 1 Dákko nammalassii buktojuvvo ovdan ahte sámit oppalohkái mahká gáibidit alcceseaset vuoigatvuođa eaiggáduššat ja hálddašit árbevirolaš guovlluideaset . 1 Dákko leat máŋga miellagiddevaš barggut ja viiddis vejolašvuođat ovddidit árvodahkama ja ráhkadit ođđa bargosajiid . Hástalus lea vejolaš dutkiide buktit daid oidnosii , oktan eará sullasaš hástalusaiguin . 1 Dákko leat máŋga miellagiddevaš barggut ja viiddis vejolašvuoñat ovddidit árvoháhkama ja ráhkadit oñña bargosajiid . 1 Dákko lea áigumuššan bargat lávga guovlulaš eanadoalloeiseválddiiguin . 1 Dákko lea su áŋgiruššan leamaš hirbmat mávssolaš , earenoamážit go jurddaša ahte nuorat leat min boahtteáigi . 1 Dákko lea maid vástádus gažaldahkii maid olbmot dávjá jerret mus : » Mas mii galgat eallit go olju nohká ? ” 1 Dákko lea giella čoavddasátni . 1 Dákko lea deaŧalaš bargat dan ala ahte gávdnat erohusaid sohkabeliid gaskka , buktin dihte oidnosii dárbbuid , buoredit doaibmabijuid , árvvoštallat váikkuhusaid ja guhkkit áiggi badjel integreret dahje divvut sohkabeliid gaskasaš erohusaid . 1 Dákko lea deaŧalaš addit ja oažžut – guñege báikki ja birrasa báikkálaš ovdamunit ja ovdánanvejolašvuoñat fertejit adnojuvvot árvvus ja leat dohkkehuvvon . 1 Dákko lea deaŧalaš addit ja oažžut - guđege báikki ja birrasa báikkálaš ovdamunit ja ovdánanvejolašvuođat fertejit adnojuvvot árvvus ja leat dohkkehuvvon . 1 Dákko lea almmolaš orgána ožžon válddi juste danin go lea almmolaš orgána . 1 Dákko lea almmolaš giellapolitihkas hui guovddáš rolla . 1 Dákko gáibiduvvo buoret máhtolašvuohta ja ferte deavdit máhtolašvuođain daid ráiggiid mat leat eamiálbmotdimenšuvnna oktavuođas davvin , erenoamážit petroleumadoaimma ovddideami oktavuođas Ruošša bealde . 1 Dákko fertejit dieđusge institušuvnnat ieža ja fitnodagat dahkat oasiset , cealká Djupedal . 1 Dákko dárbbašuvvojit dagaldusat ja hámádagat mat váfistit nu buori buohtalastima go vejolaš . 1 Dákko bokte Sámi Ráđđi ávžžuha váldostivrra , jos jo leaš vejolaš , gávdnat vuogi man láhkai ásahit gymnása sámiid várás . 1 Dákko Norggas lea erenoamáš ovddasvástádus buollariikan , cealká stáhtaráđđi Djupedal . Mis leat buorit ovdehusat sáhttit lasihit oasimet máilmmi máhttoovdáneapmái , ee. Svalbárdda oahpahus- ja dutkanbirrasiid geažil . 1 Dákko Norga áigu bidjat iežas mihttun . 1 Dákko Gb áirasis lei sierramearkkašupmi mas mii čujuheimmet dasa ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus mielddis buktá ahte áigodaga 1967-1983 njuolggadusat čađahuvvojit , nammalassii ahte gáibádus šaddá leat ahte priváhta olbmuid astoáigásaš barttat huksejuvvojit ovtta huksenguvlui . 1 Dáistaleapmi lobihis guolásteami vuostá Romsa lea ovddastuvvon Davvimearrrakommišuvnna ( NSCa ) guovtti bargojoavkkus ge mii lea okta guđa CPMRa ( Conference of Peripheral Maritime Regions ) vuollásaš kommišuvnnas . 1 Dáinna čovdosiin galgá Sámediggi olahit mihá eanebuid go ovdal . 1 Dáinna áššiin lea geavvan seamma láhkái go ollu eará áššiiguin maidda ráđđi livččii galgan addit cealkámuša , juogo gulaskuddancealkámušain dahje sierra initiatiivvain . 1 Dáinna áŋgiruššamiin ráđđehus addá sámi eanadollui ge buoret rápmaeavttuid . 1 Dáinna áŋgiruššamiin háliida fylkkaráđđi áradit bátnedoavttiroahpahusa ásaheami vai fidnejit bátnedoaktáriid rabas virggiide ja doalahit daid virggiin ja vel buoridit bátnedearvvašvuođabálvalusa ássiide . 1 Dáinna árvalusain ráđđehus čuovvola Soria Moria julggaštusa ja Stuorradikki dieđáhusa nr 28 ( 2007-2008 ) Sámepolitihkka , mas áigumuš lea nannet sámegielaid barggu , dadjá stáhtaráđđi . 1 Dáinna álgagiin áigot oassálastit bargat dan ala ahte gádjut miljovnnaid heakkaid dakko bokte ahte hukset buoret dearvvašvuođavuogádagaid muhtun geafimus riikkaide máilmmis . 1 Dáinna áigumušain leat jo álggahan ovttasbarggu Stáhta ekonomiijastivrema guovddážiin das ahte ráhkadit ekonomiijagiehtagirjji mas doarjjahálddašeami dagaldumit , siskkáldasbearráigeahčču ja njuolggadusat galget guorahallojuvvot . 1 Dáinna vuoruhemiin bidjá ráđđehus sámi eanadolluige buorebut rámmaeavttuid . 1 Dáinna vugiin seaguha láhkaárvalus oktii vuoigatvuođaid ja hálddašeami – prinsihpalaš beali ja geavatlaš beali . 1 Dáinna sáhttá buorebut vuoruhit almmolaš resurssaid ja olaha mihtuid buorebut . 1 Dáinna stuoradiggedieđáhusain Ráđđehus dieđiha áššiid maid Sámediggi lea namuhan 2008 jahkedieđáhusastis . 1 Dáinna sirdimiin válddii Sámediggi maiddái badjelasas ovddasvástádusa čállingotti dahkamušain sámi oahpu hárrái . 1 Dáinna paragráfain leat norgalaš eiseválddit mearridan rievttálaš , politihkalaš ja morálalaš geatnegašvuođa láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámit ieža galget sáhttit váfistit ja váikkuhit sámi servodaga gárgedeami . 1 Dáinna oaivvilduvvo dakkár boazu ­doalu mas lea ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuohta . 1 Dáinna oaivvilduvvo ahte lága dábálaš láhkavuođut dat leat čadnojuvvon iešguđet plánaide . 1 Dáinna oaivvildan ahte skuvla vikkai muinna gulahallat sámegielat vahkkoplánaiguin ja dieđuiguin , ja čoahkkimat skuvllas ledje aivve sámegillii . 1 Dáinna oaivvilda bearraša mii gullá siidii , ja mii doaimmaha boazodoalu ovtta olbmo dahje náittosguimmežagaid / ovttasássiid oktasaš jođiheami vuolde . 1 Dáinna njuolggadusain lávkii stáhtalaš dáruiduhttinpolitihkka Mátta-Várjjaga skuvlastobuide , dego earáge nu gohčoduvvon muhttásanguovlluide . 1 Dáinna min árvalusain gielddaid ja fylkkagielddaid ekonomalaš rámma hárrái , lágidit mii nu ahte dikšun- ja fuolahussuorgi ain ovdána maiddái 2008:s. 10 000 ođđa jahkedoaimma ovdal 2009 leat olámuttos , muitala ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Dáinna mii leat viiddidan sámi skuvlahistorjjá kártema ođđa guovlluide ja fáttáide . 1 Dáinna mearrádusain leat Norgga eiseválddit váldán badjelasaset rievttálaš , politihkalaš ja morálalaš geatnegasvuođa láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámit ieža galget sáhttit sihkkarastit sámi servodaga ovdáneami ja váikkuhit dasa . 1 Dáinna lágiin válljejedje vánhemat ( dahje vánhenvánhemat dahje máttarvánhemat ) dávjá assimilerenpolitihka geažil mii čađahuvvui 1800- ja 1900-logus Norggas . 1 Dáinna lágiin sáhttá áimmahuššat raporterendárbbu ja nu oččošii ráđđehus vejolašvuođa jahkásaččat árvvoštallat guđege regiovnna sámepolitihkalaš ovdáneami . 1 Dáinna lágiin sáhttá buoremusat ávkkástallat olmmošlaš , ekonomalaš resurssaiguin ja fágaolbmuid lonuhemiin . 1 Dáinna lágiin sáhttá Sámediggi oahppat eará guovlluid vásihusain movt heivehit dearvvašvuođa- ja sosialfálaldagaid álgoálbmogiidda ja vejolaččat ieš maiddái juogadit sámi guovlluid vásihusaid earáiguin . 1 Dáinna lágiin sii leat maid beassan hupmat seammaáhkasaččaiguin dan birra mo lea leahkit nuorran ja sápmelažžan . 1 Dáinna lágiin lei hui váttis skihkidit buriid rávvagiid bargovugiid hárrái . 1 Dáinna lágiin leat kulturmuittut mielde maiddái sámi dálááigeoktavuođas nu ahte dat lassin dasa go addet hisjorjjálaš máhtolašvuođa maiddái váikkuhit kultuvrralaš gullevašvuođa ja dihtomielalašvuođa vásiheami dan ektui movt galgá geavahit luonddu ja movt doppe johtit dán áigge . 1 Dáinna lágiin lea buoret oktavuohta Sámedikki áirrasjuogu ja ovddiduvvon jienaid gaskkas . 1 Dáinna lágiin lea Sámediggi dál ožžon áibbas ođđa posišuvnna . 1 Dáinna lágiin háliidit váikkuhit ahte dakkár prošeavttain main lea hui stuorra riska , geahpeduvvo riska nu ahte daid sáhttá čađahit . 1 Dáinna lágiin háliida departemeanta geahččalit movt buorebut sáhttá sihkkarstit ahte stáhtii gullevaš etáhtat vuhtiiváldet sámiid dili iežaset doaimmaid plánenbargguin , ja go praktihkalaš doaimmaid hábmejit . 1 Dáinna lágiin govve juoiggus dan mii juigojuvvo . 1 Dáinna lágiin goariduvvo sámi guovlluid biologalaš šláddjivuohta . 1 Dáinna lágiin dáhttut mii sihkkarastit ahte sin demokráhtalaš vuoigatvuohta guldaluvvo dohkálaš vugiin . 1 Dáinna lágiin bisuhit mii girjáivuođa ealáhusas , ja dan seammás sihkkarastojuvvo dássedis ássan . 1 Dáinna lágiin bargan lea dagahan einnostahtti ja ulbmillaš hálddašeami . 1 Dáinna lágiin Ráđđehus lea áiggiplána dáfus bures jođus lasiheamen juolludemiid kulturulbmiliidda , nu ahte dat šaddet leat 1 proseanta jagi 2014 stáhtabušeahta goluin . 1 Dáinna lei jurddašuvvon erenomážit čielggadit sápmelaččaid ja earáid vuoigatvuođa sáltečáhceguolástussii riddolagaš mearraguovlluin ja vuonain Finnmárkku rittu mielde . 1 Dáinna ledje ollu váttisvuođat . 1 Dáinna lea mearriduvvon ahte almmolaš oktavuođain sáhttá sámi leavgga geavahit nugo eará ge našuvnnalaš leavggaid , ja čuovvut guoskevaš riikkaid levgennjuolggadusaid . 1 Dáinna lassijuolludusain , lea ollislaš juolludus Gábai 2006:s 500.000 ruvnno . 1 Dáinna juolludusain háliida ráđđi leat mielde doarjumin dan áigumuša ahte bláđđi sáhttá almmustahttot guđa gearddi jahkái . 1 Dáinna ii leat Sámediggi veahášge duhtavaš . 1 Dáinna háliida fylkkasuohkan váldit ovdan 25 válljejuvvon kulturmuittu fylkka suohkaniin mat ledje mielde stuorra davvinorgalaš Fotefar-prošeavttas 1990-logus . 1 Dáinna guvttiin ohppiin , Øyfrid-guoktáin Johanasain - ja earáin geat eaige lean njoazit - mii vuittiimet máŋgii gieldda skuvlameašttirgilvvohallamiin . 1 Dáinna duvdima vehkiin mii áigut ovddidit ovddosleavttu ja ovddideami oppa riikkaoasis . 1 Dáinna duogážiin áigu Sámediggi eavttuhit ahte ásahuvvo movttiidahttinstipeanda buot ohppiide geat álget joatkkakursii 1 duodjefágas . 1 Dáinna duogážiin Sámi parlamentáralaš ráđđi ávžžuha Norgga válljet Romssa našunála kandidáhttan lágidit olympia dálvegilvvuid jagi 2018 . 1 Dáinna doivo mánáideame oahppat birget dáža servvodagas maid , ja ahte sii de šaddet eanet dihtomielalaččat sámegiela ja – kultuvrra ektui . » 1 Dáinna diliin ii leat Sámediggeráđđi duhtavaš . 1 Dáinna diehtočállosiin áigu ráđđehus ovddidit oanehis ja čohkkejuvvon govvádusa iešguđege departemeanttaid juolludemiin sámi ulbmiliidda 2009:is . 1 Dáinna cealkámušain háliidit juohkit dieđuid min deháleamos bálvalusaid birra ja čájehit makkár váittasvuođa maid geavaheaddjin sáhtát vuordit mis . 1 Dáinna bušeahtain olahuvvojit buriin váriin sihke geaidno- ja ruovdemáđiijuolludusat Našovnnalaš johtolatplána guovtti jagi plánaáigodagas 2006-2009:s , dadjá ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Dáinna bušeahtain lahkonit vuot ráđđehusa ulbmila , man mielde ii oktage galgga jápmit iige vaháguvvat , johtalusministtar Magnhild Meltveit Kleppa dadjala . 1 Dáinna bargovugiin háliida Sámi allaskuvla erenoamážit deattuhit diđolašvuođa dain dutkanetihkalaš čuolbmačilgehusain mat čatnasit árbedieđu seailluheapmái ja geavaheapmái sámi báikegottiin . 1 Dáinna bargguin jotkojuvvo ain 2007s . 1 Dáinna bajilčállagiin leaba Einar ja Sissel Gullichsen čohkken muittuid gihppagii maid 1999:s sáddiiga Sirpmá skuvlii . 1 Dáinna Sámediggi nanne sihke dáidaga ja kultuvrra , lohká ráđđelahttu Terje Tretnes . 1 Dáin čoahkkimiin oažžu Sámediggi diehtit makkár proseassaid departtemeanttat árvvoštallet guovdilin čuovvovaš mánuid konsultašuvnnaid áššin . 1 Dáin čoahkkimiin berre ságaškuššat ja mearridit makkár stivrengaskaoamit galget geavahuvvogoahtit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideami kvalitehta sihkkarastimii sámi álbmoga váste , seamma dásis go muđui álbmogis leat . 1 Dáin čoahkkimiin addá Sámediggi earret eará rávvagiid vuoruhuvvon fágasurggiid ektui . 1 Dáin čoahkkimiin , ja eará oktavuođain , leat Sámedikki doaibmaplána doaibmabijut dovddusindahkkojuvvon ráđđehussii . 1 Dáin čielggadusain , ja dain meannudemiin , leat boahtán ovdan deatalaš mearkkašumit strategalaš beliid dáfus mat gusket sámi dutkama boahtteáigái . Ea.ea. lea sáhka : 1 Dáin šaddá leat stuorra mearkkašupmi boahtteáiggi birgenláhkái mearrasámi guovlluin . 1 Dáin áššiin leat stuorra hástalusat Sámediggái kapasitehta dáfus , maid Oljo- ja energiijadepartemeanta dán rádjai ii leat mieđihan addit ekonomalaš resurssaid Sámediggái . 1 Dáin áššiin ii sáhte fápmudit mearrádusválddi . 1 Dáin váikkuhangaskaomiin eatnašat leat riikka dásis vuođđuduvvon , eaige gittalagaid guvllolaš dásiin . 1 Dáin sáddagiin leat lotnolasat jearahallamat ja studioságastallamat bivnnuhis fáttáin , álkis reportášat ja vel stuora oassi musihkka . 1 Dáin surggiin leat ollu vejolašvuođat mat eai leat geavahuvvon . 1 Dáin surggiin leat maiddái máhtolašvuođa ovddideaddjit , ja dasto suorggit nugo sámi ovdahistorjá ja spirituealla ja ávnnaslaš kultuvra . 1 Dáin stašuvnnain leat 84 ambasádat ja 8 leat bissovaš delegašuvnnat sierralágan riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide , ja 9 leat bálkáhuvvon generálakonsuláhtat ( nu gohčoduvvon fágakonsuláhtat ) ja 1 lea beroštuskantuvra . 1 Dáin siidduin maid sáhttá geahččat Sámi giellalávdegoddi Giellaságat-láđážiid . 1 Dáin siidduin gávnnat proposišuvnnaid ja dieđáhusaid maid Gielda- ja guovlodepartemeanta lea almmuhan . 1 Dáin ruđain lea Sámediggeráđđi juolludan doarjaga Gáisá ealáhusguovddážii . 1 Dáin riikkain lea vuosttaš čoahkkin stáhtaráđđedásis . 1 Dáin ovttasdoaibmanjuolggadusain lea mearkkašupmi geavatlaš boazodollui , ja bidjet dárkilet eavttuid iešguđet doaimmaid dieđiheami ja čađaheami birra . 1 Dáin orohagain galget njuovvat daid áldduid mat eai juvssa mearriduvvon deaddogáibádusa geasis 1999 . 1 Dáin ohppiin lea vuolggasajis hirbmat lossa skuvlaárgabeaivi almmolaš sápmelažžan norgalaš ovttadatskuvllas . 1 Dáin lávdegottiin lea hálddašanovddasvástádus iežaset regiovnna boraspiriin dohkkehuvvon nationála boraspirepolitihka rámmaid siskkobealde . 1 Dáin luonddumehciin leat guokte sámi guovlluin , Strengivatnet Brønnøyas Nordlánddas ja Murudalen Bjugnas Mátta-Trøndelágas . 1 Dáin lohkamiin eai šatta goassege leat ollu studeanttat , ja dat mearkkaša ollu erenoamážit unnibuš sámegielaide , ahte lea sámegielalaš máhttu . 1 Dáin ledje oktiibuot 31 913:s ja 21 391:s 3 ja 18 jagi gaskasaš joavkkus iskojuvvon ja dikšojuvvon dievaslaččat 2006 kaleanddarjagis . 1 Dáin ledje máŋga cehkkojuvvon bartta ja goađi bázahasa , lagabui 100 árrana , ja bivdorokkit , čilat , borramušvuorkkát , hávddit ja bálvvosbáikkit . 1 Dáin ledje 53,1 pst albmát ja 46,9 pst nissonat . 1 Dáin leat vátna resurssat doibmii . 1 Dáin leat ivdnekodat dihto systema ja progrešuvnna mielde . 1 Dáin leat 17 prošeavtta álggahuvvon 2009:s. 2009 juolludemiin leat 2 prošeavtta gárvvistuvvon . 1 Dáin leat 15:s geaidda ferte adnit dušše sámegiela , dasgo ii oktage máhttán dárogiela dalle go mun álgen deikke . 1 Dáin lea jienastanvuoigatvuohta sámediggeválggas : 1 Dáin lea jienastanvuoigatvuohta stuorradiggeválggas : Norgga stáhtalahtut guđet 1 Dáin kulturmuittuin árvvoštallojuvvojit máŋgasis leat viehka guhkes áigeolli ja dat duođaštit oktilisvuođa guovllu sámi geavaheamis , dat mearkkaša bivdoservodaga rájes boazodoalu rádjai . 1 Dáin joavkkuin leat máŋggalágan heivehallamat oktasaš sámi kultuvrii ja leat ovttas sámi kultuvrra ollisvuohta . 1 Dáin joavkkuin leat iežaset suopmanat mat leat oalle earaláganat go davvisámegiella . 1 Dáin guovlluin leat unnán báikegottit main sámegiella lea oinnolaš oassi olbmuid beaivválaš gulahallan- ja ovttastallangielas , ja unnán bearrašiin lea sámegiella ruovttugiellan . 1 Dáin guovlluin leat ollu mánát geain sámegiella lea ruovttugiellan jogo oktogiellan dahje nubbi ruovttugiellan dárogiela dahje eará giela bálddas . 1 Dáin guovlluin lea unnit sisafárren guovlluin davábealde Sáltoduoddara . 1 Dáin guovlluin lea giella heajos dilis birrasis ja fágas lea fuones stáhtus . 1 Dáin guovlluin ii ábut ávžžuhit eambbo geahpedit boazologu ovttaskas doalloovttadagaid namas . Dát heajuda ekonomalaš vuđđosa velá eambbo . 1 Dáin guovlluin ferte ain leat vejolašvuohta áŋgiruššat sierralágan lotnolasealáhusaiguin . 1 Dáin gielain leat fas iešguđetge suopmanat . 1 Dáin galget leat boazdoalu , eanadoalu ja bivdo- , guolástus- ja olgunastinberoštumiid áirasat . 1 Dáin galget guorahallojuvvot ja mearriduvvot makkár stivrengaskaoamit galget váldojuvvot atnui kvalitehta sihkkarastin dihte ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovdáneami sámi álbmoga váste , seamma dásis go muđui álbmogis leat . 1 Dáin ealáhusdoaimmain leat maid stuorra ovdánanvejolašvuoñat . 1 Dáin doaluin lea dárbu nannet doaibmavuođu . 1 Dáin doaibmabijuin máŋga doibmet bures , ja leat dagahan dan ahte sámegielat leat ožžon nannosat saji servodahkii . 1 Dáin dehálaš bálvalusain eai sáhte suohkaniid gaskkas leat beare stuora erohusat , dahje leat beare stuora rievddadeamit jagis jahkái . 1 Dáin daddjojuvvo ee. ahte go gieđahallá áššiid main lea sáhka sirdit čázádatprojeavttaid kategoriijas II kategoriijii I , danne go báikkálaš vuosttaldeapmi lea nohkan , galget boazodoalloberoštusat ja eará sámi beroštusat gulaskuddamis vuhtiiváldojuvvot erenoamážit . 1 Dáin barttain eai čuvvon skuvlla jándorritmma . 1 Dáin bargamušain lea dat oktasaš ahte dat gáibidit viiddes oktiiordnema surggiid gaskkas ja hálddahuslaš rájáid rastá . 1 Dáiguin sániiguin sávan mun midjiide buohkaide lihku suodjalemiin . 1 Dáiguin sániiguin háliidan sávvat sámi álbmogii lihku beaivái , ja sávvat lihku ávvudeapmái . 1 Dáiguin sániiguin háliidan dovddahit doaivaga ja vuordámušaid boahtteáigái , ja sávan didjiide buohkaide buori ođđa jagi ! 1 Dáiguin sániiguin cealkkán 17 . 1 Dáidá álo leat hástalussan meannudit ovttas daiguin minoritehtaiguin mat servodagas leat eallinoainnu dáfus , ja go juo stuora eanetlohku lea miellahttun Norgga Girkus , de lea erenoamáš hástalussan váldit vuhtii ja doarjut daid identitehtaid ja árbevieruid mat girku siskko ­bealde leat , danne go doppe leat iešguđetlágan kultuvrii gullevaš minoritehtat . 1 Dáidá leat heajos bohtosiid čilgehussan , go Matheussen ohcamis jagis 1885-86 čállá ahte « Muorrala – Vuotkevuona biire mánáin ii leat vejolašvuohta servvoštallat dárogielagiiguin eará go skuvllas » . 1 Dáidá leat buorre deaivvadit máná bargolanjas ja oaidnit su bargosaji , tevnnegiid ja eará oahppibargguid . 1 Dáiddáršiehtadusa ektui leat Sámediggi ja Sámi dáiddárráđđi dahkan šiehtadua jahkái 2007 . 1 Dáiddáršiehtadus guoská doaibmabijuide kultursuorggis , mat čađahuvvojit daid ekonomalaš rámmaid siskkobealde maid bealit leat soahpan . 1 Dáiddáriskkadeapmi addá dieđuid sin bargo- ja dienasdili birra geat leat sámi girječállit , neavttárat , musihkkárat , šuokŋadahkkit , govvadáiddárat ja filbmabargit guđet leat miellahtut dain organisašuvnnain mat leat Sámi dáiddáráđi vuolde . 1 Dáiddáris lea viiddis ovttasbargu eará dáiddašlájaiguin ja dáiddadovddahemiiguin , ja su leat eará Davvi-Norgga fitnolaš joavkkut diŋgon musihka ráhkadit . 1 Dáiddáriid ovttasbargošiehtadusa čuovvoleapmi 1 Dáiddárat nugo Mari Boine geavahuvvojedje ovdamearkka dihtii kulturovdanbuktimis Bethlehemis 2000 ja Jienat joavku galgá leat mielde rasismakonfereanssas Mátta-Afrihkás čakčat 2001 . 1 Dáiddárat ja kulturbargit geat ohcet doarjaga Sámedikki hálddašanortnegiin , sáhttet maid ohcat doarjaga nationála ortnegiin . 1 Dáiddárat geat dán háve leat mielde , leat Rannveig Persen , Gunnvor Guttorm , Arnold Johansen , Folke Fjällström , Hans Ragnar Mathisen , Trygve Lund Guttormsen ja Britta Marakatt- Labba . 1 Dáiddára Astri Aasen vuosttaš sámi čoahkkima govat mii dollojuvvui Troandimis 1917:s leat earret eará feaskáris dievasčoahkkinsála guoras . 1 Dáiddár Hilde Schanke Pedersen lea čiŋahan stuorra betoŋgapláhta stuorra abstrákta govain mas emalja ja golleivdni leat biddjon stuorra siŋkapláhtaide . 1 Dáiddár : Annelise Josefsen 1 Dáiddačájáhus – Sámepolitihkka ovdal ... dál...boahtte áiggis ... 1 Dáiddaossodaga bargosuorgái gullet earet eará musihkka , lávdedáida , govvadáida , Našunalmusea , Norgga kulturráđđi , Kultuvrralaš skuvlalávka ja Kultuvrralaš vázzinsoabbi , arkitektuvra , almmolaš lanjat ja design , dáiddapolitihkka ja girjáivuohta . 1 Dáiddaorganisašuvnnaid šiehtadallanrievtti fievrrida Sámediggi dahje Sámedikki vuollásaš orgána viidáseappot , ja stipenadajuolludan orgánas galget leat dáiddáriid ovddasteaddjit . 1 Dáiddahistorjjás leat čađahuvvon golbma doavttergráda ( dutkanráđi ruhtadeamit ) ja okta etnografiijas ( čađahuvvon fástavirggi bokte ) . 1 Dáiddaduodji lea govva maid sámi dáiddár Roland Pantze Árjepluovis eret lea ráhkadan . 1 Dáidda- ja duodjedoaibmabijut main mánát ja nuorat oassálastet árjjalaččat 1 Dáidda áigo skuvlla nama sámegillii , muhto eai oahppit iige hálddahus diehtán movt namma čállojuvvo riekta sámegillii . 1 Dáidda ­guovddážis leat juohke jagi sullii oktanuppelot stuorát sierračájáhusa . 1 Dáidda sámi museain 1 Dáidda smávvadoaimmaide liikojedje oahppit , go álo ožžo juoidá maŋŋá barggu , ja go ledje buollašat ja arvedálkkit , de lei vuogas beassat leat veaháš guhkit gievkkanossodagas . 1 Dáidda lanjaide oaččuimet maiddái ođđa bevddiid ja stuoluid . 1 Dáidda kántuvrraide leat biddjojuvvon bargui olbmot geaid máhttu galgá sihkkarastit sámi dilálašvuo-đaid kantuvrra bálvalusain . 1 Dáidda konsešuvnnaide čadnojuvvojit velá sierra lasseeavttut . 1 Dáidda ja kultuvra 1 Dáidda guovlluide lea ásahuvvon regionála ovttasbargu fuolahan ja ovddidan dihtii girjerádjobálvalusaid studeanttaide , ja Davvi-Romsii Davvi-Romssa oahppoguovddážii ( http://www.ntss.no ) . 1 Dáidda , vistehábmen ja design našunalmuseas eai leat sierra viggamušat mat gusket sámi kultuvrii , muhto sámi dáiddárat ovddastuvvojit čájáhusain seamma ládje go eará dáiddárat . 1 Dáidda , kultuvra ja kulturárbi huksejit identitehta ja dahket min dihtomielalažžan dasa geat mii leat ja gosa mii gullat . 1 Dáidda , kultuvra ja hutkáivuohta 1 Dáidda , kultuvra ja eaktodáhtolašvuohta dahket servodaga riggáseabbun muosáhusaid dáfus . 1 Dáidda 1 Dáidagat leat juohkeláganat , earret eará árbevirolaš sámi duodji , govvabáccit ja ođđaáigásaš govvadáidda . 1 Dáid čálii eŋgelas mearraolmmái Stehpen Borroughs 1557:s Guoládatnjárggas . 1 Dáid čuoggáid áigu Sámedikki presideanta deattuhit ministtarčoahkkimis Salekharddas . 1 Dáid čoahkkimiin váldojuvvojit riikkaoasi áigeguovdilis fáttát ja čuolbmabidjamat ovdan . 1 Dáid čoahkkimiidda leat searvan oktiibuot sullii 50 olbmo . 1 Dáid čoahkkimiid oktavuođas leat čoahkkimat sámi oahpahansáššiid birra sullii 5 geardde jagis , maidda departemeanta , Sámediggi , 5 davimus oahppodirektora ja Oahppanguovddáš oassálastet . 1 Dáid šiehtadallamiid mandáhta lea Stáhta beales ahte galgá šiehtadallat guhkesáiggi boazoguohtonšiehtadusaid , mat sihkarastet sihke guovllu boazodoalu ja doaibmi eanadolliid ealáhusvuođu . 1 Dáid čađahemiid oktavuođas bargá Sámediggi oktiiráđiid regiovnnalaš ja báikkálaš orgánaiguin . 1 Dáid áššiid lea Sámediggi maiddái váldán ovdan guovddáš eiseválddiiguin . 1 Dáid áššiid ja ášši 34/99 vuođul galgá boraspireváttisvuohta fas guoskkahuvvot Sámedikki 1999 jahkedieđáhusas , ja nu maiddái stuorradiggedieđáhusas Sámedikki 1999 doaimma birra . 1 Dáid áššiid , lassin áŋgiruššansurggiide , háliida SPR deattuhit barggustis ovddos guvlui . 1 Dáid áššemeannudannjuolggadusaide vuođđun luonddusuodjalanlága mielde sámi guovlluin , leat : 1 Dáid ásahusaid doaimmain leat viehka stuorra variašuvnnat . 1 Dáid ásahemiid duogábealde leat guhtta nuora geat leat gaskal 19 ja 27 jagi , geat leat oaidnán vejolašvuođa ásahit fitnodaga mii fállá bálvalusaid guollebiebmansuorgái . 1 Dáid árvalusaid áigut vuhtii váldit , go ovddidat ášši Ráđđehussii ja Stuorradiggái . 1 Dáid árbevieruid ealáskahttin lea deaŧalaš áŋgiruššansuorgi . 1 Dáid árbevieruid ealáskahttin lea deaŧalaš ulbmilsuorgi . 1 Dáid vátnun lea dán rádjái divrudahttán eanadolliid geasehangoluid . 1 Dáid vuonaid oktavuođas lea dán plánemis dán rádjái ásahuvvon oktavuohta njeallje máhttoinstitušuvnnain : Várjjat sámi musea , ája sámi guovddáš Gáivuonas , Mearrasámi diehtu ­guovddáš Porsáŋggus ja Sámi Ealáhus- ja Guorahallanguovddáš Deanus . 1 Dáid vuolláičállosiid vurkkoda Oslo Sámi Searvi . 1 Dáid vuolggasadjin leat našunála kvalifikašuvdnarámmat ja oahpaheaddjekandidáhtaid gelbbolašvuođasuorggit , nu movt daddjo Stuoradiggedieđáhusas . 1 Dáid vuoigatvuođaid vuođul berre eaktuduvvo ahte Sámediggi nammada Sámi allaskuvlla olggobeale stivralahtuid áshusaid stivrra evttohusa vuođul . 1 Dáid vuoigatvuođaid muddejit vuođđolága ja almmolašvuođalága njuolggadusat . 1 Dáid veahkkedoaimmaid hálddašit Viessobáŋku ja suohkanat . 1 Dáid vahágiid geažil lea dárbu dikšut daid kulturmuittuid mat vel leat báhcán báhčinšiljui . 1 Dáid vahkkuid geavaheimmet mátkkiide maid fertii čađahit ovdal geassi nogai . 1 Dáid ulbmiliid mielde galgá láhka bidjat meriid boazodolliid vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid hárrái ja reguleret dilálašvuođaid eará ealáhusaid ja servodatberoštumiid ektui . 1 Dáid ulbmiliid doarjut mii Sámediggeráđis ollásit , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Dáid sániiguin sávan Sámedikki áirasiidda lihku boahtte áigodaga bargguin . Giitu beroštumis ! 1 Dáid sániiguin almmuhan mun ahte Sámeparlamentarihkarkonferánssa 2008 lea rahppojuvvon . 1 Dáid sámi mánáid gaskkas , geat ledje čeahpit dárostit , lei Mariona áhkku . 1 Dáid sámeskuvlla oahpaheddjiid leat gullan beasahallame dakkár cealkagiid go « mii gullat dávjá ahte mii leat badjelmearálaš hearkkit dáččaskuvlla ektui . » 1 Dáid sáhttá geavahit sihke giellaoahpaheamis ja diehtun go bargá fáttáin . 1 Dáid soahpamušaid ulbmil lea ee. nannet sámi giela ja kultuvrra . 1 Dáid skuvllaid ovttasbargu lea dehálaš bargu sámegiela ja kultuvrra nannemis dien guovtti gilis . 1 Dáid skuvllaid háliidat sámegillii galbet go fylkkadikki dohkkeha čađaheami / mearrida ođđa namahusa . 1 Dáid skuvllaid gielalaš bohtosat leat buorebut go iragiela árbevirolaš oahpahusa bohtosat . 1 Dáid rávvagiid vuođul álggahuvvojit ja viidá 2008– 2009 St.dieđ. nr. 43 1 Dáid rávnnjáldagaid buoremus bealušteaddji lei báhppa N. V. Stockfleth , gii jorgalii ja almmuhii ollu girjjiid sámegillii skuvlla ja girku atnui . 1 Dáid rámmaid viiddideapmi gusto sihke 2008:ii ja 2009:ii . 1 Dáid ruđaid váldomihttomearrin lea váikkuhit sámi kulturmuittuid ja - birrasiid gáhttema , suodjaleami ja oainnusin dahkama . 1 Dáid ruđaid sáhttet čielgasit nuppásteaddjit geavahit . 1 Dáid ruđaid rámma siskkabealde lea Sámediggi 1999 rájes hálddahan doarjjaruđaid dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggi oahpahan- ja gárgedandoaibmabijuide . 1 Dáid ruđaid hálddaša diehtojuohkinguovddáš . 1 Dáid ruđaid ferte Sámediggi juohke jagi ohcat . 1 Dáid ruovttoluottadieđuid vuođul áigu Sámediggi álggahit proseassaid nu ahte dát gažaldagat árvvoštallojuvvojit sorjjasmeahttumit álbmotrievttálaččat . 1 Dáid rievddademiid eat nu vuđolaččat čielggat , muhto áiggi badjel dagahedje dat nuppástuhttima muhtin beliin álgovuolggalaš siskkáldas sturrodatdilálašvuođain biiriid gaskkas . 1 Dáid rievdadusaid geažil šadde stuorra hástalusat , erenoamážit go guoská diehtojuohkimii gielddaide ja jienasteddjiide dan ođđa válgaortnega birra . 1 Dáid raporttaid vuođul sáhttá stivrenjoavku ovddidit konkrehta doaibmaevttohusaid ovddasvástideaddji departementii . 1 Dáid prinsihpaid fertejit stáhtat dohkkehit ja doahttalit , maiddái bušeahttamearrideamis ja sámi ulbmiliid ruhtadeamis . 1 Dáid prinsihpaid fertejit stáhtat buot guovlluin dohkkehit ja doahttalit . 1 Dáid plánejuvvon prošeavttaid geažil leat Sámedikkis konsultašuvnnat Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtain . 1 Dáid ođđa áššemeannudanvugiid guovddáš beallin lea ahte sámi áššit ovdanbuktojuvvojit čohkkejuvvon hámis budjeahttakonferensii . 1 Dáid ovdduid leat dat buvttadeaddjit deattuhan geat leat geavahan FilmCamp . 1 Dáid ovdamuniid lea dárbu bisuhit , ja hástalus lea rahčamušaid dahkat eambbo ealáhusdiđolažžan . 1 Dáid ovdamuniid lea dárbu bisuhit , ja hástalus lea rahčamušaid dahkat eambbo ealáhusdiñolažžan . 1 Dáid ortnegiid válddii KS iežas ovddasvástádussan 2004 rájes ­suohkaniid ja fylkasuohkaniid skuvllain . 1 Dáid organiserii skuvlla stivra , dan botta go vurde ahte visttit válbmanedje ja ođđa rektor boahtá nuppe jagi . 1 Dáid olbmuid dilli lea unnán dutkojuvvon , muhto dás lea sáhka váikko guđe ahkásaččain iešguđet guovlluin geat leat iešguđet dásis eatnigiellamáhtu haga . 1 Dáid oktavuođa váldimiid vuođul dollojuvvojedje čoahkkimat Parlamentáralaš jođiheddjiin Jens Stoltenberg ja Parlamentáralaš jođiheddjiin Marit Arnstad 11.12.04. 12.11.04 sáddejuvvui reive maiddái Justiisalávdegoddái jođiheaddji Trond Helleland bokte , mas deattuhuvvui ášši duohtavuohta ja mearkkašupmi , seammás go nubbi Bargodokumeanta mas lei mearrádusevttohus lága vuosttaš kapihttalii lei mielddusin árvalussan . 1 Dáid ohppiid ektui lea mus muhtumin heajos oamedovdu . 1 Dáid ohcanskovit leat čohkkejuvvon dán vuollái : Árbedieđut - duođašteapmi ja gaskkusteapmi , ja doppe gávdno maiddái Sámeálbmotfoandda ohcanskovvi . 1 Dáid oainnut eai loktejuvvon ráđđádallamiid loahpadettiin . 1 Dáid njuolggadusaid sáhttá Sámi parlamentáralaš ráđđi rievdadit . 1 Dáid máŋggalágan doaimmaid mat dan rádjái ledje álggahuvvon ja ođđa doaimmaid mat ledje lasihuvvon , čohkkejedje loahpas oktasaš suollemas ásahusa vuollái , Finnmárkonammagoddái 1931:s . 1 Dáid mearkkašumiid sáhttá addit Sámedikki 1999 jahkedieđáhusas , ja maid njuolga Stuorradikki Girko- , oahpahus- ja dutkankomiteái . 1 Dáid maŋimuš jagiid lea dahkkojuvvon olu vai sámi kulturárbái addojuvvo ánssášuvvon sadji Norgga historjjálaš gárgedeami gaskkusteapmái . 1 Dáid leat earret eará geavahan dárogielagiid sámegiela oahpahusas . 1 Dáid lea deaŧalaš geavahit báikkálaš heiveheami vuođul vai árvolokten sáhttá bisuhuvvot báikkálaččat . 1 Dáid lassin ferte guovddáš ieš ohcat Norgga dutkanráđis ruđaid dutkanprojeavttaide . 1 Dáid lagamuš beivviid besset olbmot gullat ja oaidnit din giela ja kultuvrra , dii beassabehtet oaidnalit oahppásiiguin ja oahpásmuvvat ođđa olbmuiguin , ja dii beassabehtet ráhkkanit ođđa hástalusaide boahttevaš jagiide . 1 Dáid kurssaid leat válddahallan eará artihkkaliin dán girjjis . 1 Dáid konvenšuvnnaid birra muitaluvvo kapihttalis 1.3 . 1 Dáid juoguiguin bohtet ovdan dihto logut , nu gohčoduvvon kvotienttat . 1 Dáid joavkkuin lea iešguđet suopman mii lea osohahkii hui earalágan go davvisámegiella . 1 Dáid jagiid leat danin unnit deattuhan čuovvovaš ságaškuššamis . 1 Dáid ja eará gažaldagaid berre divaštallat vUđolaččat , nu ahte evttohuvvon , berre boahtit johtui jođánepmosit . 1 Dáid hástalusaide gullá dat ahte 34 fitnodaga ávkkástallet oljjuin ja gássain njenecaid autonoma guovllus . 1 Dáid hástalusaid mii fertet váldit duođas , iiba uhccánge dannego giella lea guovddážis go olmmoš deaivvada almmolaš servodagain . 1 Dáid gávpogiid sápmelaččat leat boahtán buot osiin Sámis , ja ovddastitge diekko bokte stuorra sámi máŋggabealatvuođa . 1 Dáid gávdná Finnmárkku , Romssa , Nordlándda , Mátta-Trøndelága , Hedmárkku ja Oslo fylkkas . 1 Dáid guovlluin lea biddjon vuolibut rádjá goddin ­lohpái oppalaččat , go vuoruhuvvon boraspireguovl ­luin . 1 Dáid guovlluide sáhtášii baicce cegget eará guliide ja organismmaide vuođđuduvvon guollebiebmanrusttegiid . 1 Dáid guovddážii almmolaš goziheapmi mearkkaša dan ahte Sámedikkis , mii lea sámi oktasašvuođa hálddašeaddji , lea govttolaš vuoigatvuohta váldit badjelasas seammalágan stivrenovddasvástádusa dáid guovddážiin . 1 Dáid gieđahaladettiin ovttas doarjjanjuolggadusaiguin Sámedikki politihkalaš joavkkuide , lea lunddolaš ahte Sámediggi árvvoštallá ášši oppalaččat , ja dán árvvoštallamis maiddái atná 2000-jagi stáhtabušeahttaeavttuhusa vuođđun . 1 Dáid gielaid ja kultuvrraid sáhtán juksat buorre mearkagielain . 1 Dáid gažaldagaiguin sáhttá leat ávkkálaš bargat ovdánanságastallamis . 1 Dáid gažaldagaid leat muhtun muddui dutkagoahtán , ja eambbo dutkamat leat boađi boađi . 1 Dáid gažaldagaid divvu Siri Broch Johansen dán artihkkalis . 1 Dáid gaskkas leat 17 prošeavtta álggahuvvon 2009:s . 1 Dáid gaskkas juolluduvvui 39 prošektii oktiibuot 6 110 00 ru vuoruhemiid siskkobealde . 1 Dáid gaskii ráhkadedje uvssa . 1 Dáid fitnodagaid dovdomearka lea dávjá ahte dain lea dábálaš gávpedoaibma mii gilvala priváhta doaimmahusaiguin , dahje ahte dat stivrejuvvojit ja mihtiduvvojit rievddaldeaddji sisaboađuid vuođul ovdamearkka dihtii liseansaboađuid vuođul , geavaheaddjiiddivadiid vuođul jna. ággan organiseret muhtun stáhtalaš dioaimmahusaid sierra riektesubjeaktan , lea ahte dan mielde dat galget sáhttit doaibmat duohta dahje jurddašuvvon márkanis . 1 Dáid ferte čálalaččat vuođustit . 1 Dáid eatnamiid hálddašeapmi rievddai go Statens Skog direktoráhta nuppástahttui stáhtafitnodahkan , Statskog SF . 1 Dáid ealáhusaid ovddideamis lea sihke árbevirolaš máhtu ja árvvuid bisuheapmi ja ođđaservodahkii heiveheapmi hástalus . 1 Dáid dutkančuolmmaid berre maid dutkat stuorat máŋggafágalaš dutkanprošeavttain . 1 Dáid duomuin bázii dakkár govva ahte boazodollui lei hui váttis oažžut mieđihuvvot iežas ovdandoallamiidda riektevuođđudeaddji geavaheami birra , juoga mii fas dagai vuđolaš eahpesihkar- 1 Dáid doarjagiid lea Sámediggeráđđi čoahkkimisttis Ráisas geassemánu 9.-11. b. 2009 juolludan . 1 Dáid doaimmaide ii addojuvvo doarjja 2010:s : 1 Dáid doaibmabijuid čađaha Bargo- ja čálgoetáhtta . 1 Dáid diliid vuođul álggahii Sámediggi lotnolasealáhusaid ja mátkeealáhusaid árvoháhkanprográmma 2008:s . 1 Dáid beliid árvvoštallama oktavuođas guorahallojuvvojit maiddái minerálalágaid ja sámi vuoigatvuođaid gaskavuođat . 1 Dáid beliid leat cuiggodan 25.01.99 reivves olgoriikkaminister Vollebæk:ii . 1 Dáid beliid lea maiddái Siviilaáittardeaddji oaidnán dihto áššiin mat sus leat leamaš gieđahallamii . 1 Dáid beliid gaskasaš šiehtadus dahkkojuvvui 2006 čavčča . 1 Dáid bargguid goziheapmái oažžu Sámediggi ruđaid stáhtabušeahta bokte . 1 Dáhtun erenoamážit giitit din geat dál heaitibehtet ofelažžan , Gry , Sagka ja Máret , dan barggu ovddas maid lehpet dahkan . 1 Dáhttut maid čujuhit ahte livččii dehálaš ahte son beassá čuovvut čoahkkimiid ovttas nissonoaivadeaddjiiguin muđuid fylkkas , ja go sis leat riikaviidosas čoagganeamit . 1 Dáhttut dieđuid sihkkut dahje ieš sihkkut dieđuid Interneahtas . 1 Dáhttut Sámediggeráđi čuovvulit Sámedikki ovdalis mearrádusa sámi dutkama birra , ja vuosttas vejolašvuođas — omd. čakčamánu dievasčoahkkimis — čilget Sámediggái man guhkás dát bargu lea joavdan , ja árvvoštallama das lea go dárbu velá oktii meannudit dán politihkkasuorggi dievasčoahkkimis . 1 Dáhttut Sámediggeráđi leat mielde váikkuheamen eiseválddiid árvvoštallat buot suodjalannjuolggadusaid sámi guovlluin . 1 Dáhttu go Sámediggi bargagoahtit dainna ? 1 Dáhtavuđđu lea 16 gieldda golmma darimus fylkkas . 1 Dáhtabearráigeahču stivren . 1 Dáhpáhuvai maid ahte nieiddat ledje mielde dás ja rahpe sidjiide dáhkkeluŋkkaid ja lásiid . 1 Dáhpáhuvai maid ahte idjafákta čuojahii munnje ihkku , ja dalle fertejin lihkkat ja vuolgit dohko vulos soabahit . 1 Dáhpáhuvai gal ahte dáloniid mánát ohce beassat skuvlla vázzit ovttas johttisámimánáiguin dálvveáiggi , muhto in muitte ahte lei goassege nuppe ládje . 1 Dáhpáhuvai dieđusge ahte vajáldahtten ieš nai , muhto sáhtii dáhpáhuvvat nu nai ahte soames oahppi ii nagodan čállit dan maid galggai , vaikko ledjen máŋgii geardduhan seamma dárogielsáni . 1 Dáhpáhusat main livčče sáhttán šaddat mearkkašahtti olmmošvahágat , galget maid dieđihuvvot . 1 Dáhkádus Jus eatnama eaiggát dahje geavaheaddji dan gáibida , galgá guorahalli dáhkidit ahte máksá § 49 mielde dorvvolašvuođabarggu ja § 50 mielde čorgenbarggu goluid ja daid goluid mat čuvvot § 52 ovddasvástádusa olis . 1 Dáhkiduvvon persovdnaearit sáhttet dákko leat vejolaš veahkkegaskaoamit . 1 Dáhkidusat maid Sámediggeráđđi buvttii 1999 skábmamánu dievasčoahkkimis das ahte buot sápmelaččain , beroškeahttá das mo leat organiserejuvvon , leat seamma vejolašvuođat ohcat doarjaga doaluide , leat hui bures vuostáiváldojuvvon . 1 Dáhkidan dihtii riddo- ja vuotnafatnasiidda bissovaš sálašmeari , de berrejit eiseválddit árvvoštallat sáhttágo ovdalis namahuvvon bivddosregulerejeaddji orgána doaibmat maiddái dan nammii . 1 Dáhki guoddinbielkkát divoduvvojedje 1990-logu ođasteamis , ja várra lea ahte dat sáhttet fas vaháguvvat jus ii mihkkege dahkko . 1 Dádjadat go ? 1 Dábáleamos lei dattetge ahte nuoramus bárdni válddii badjelasas doalu , muhto dat sáhtii maid leat nieida jos son lei nuoramus . 1 Dábálaččat šaddet guokte suorggi nuoraidskuvlii : G-suorgi , daidda geat leat jurddašan álgit gymnásii , Y-suorgi gis lea fidnoráhkkaneaddji suorgi . 1 Dábálaččat sámegávttit leat guhkessoajagat , olbmáid gákti lea oaneheabbo go nissonolbmuid , ja goappašiidda gullá boagán . 1 Dábálaččat olgodaddanareálat ja almmolaš friddjaguovllut nu mo párkkat ja váccašangeainnut dollojuvvojit olggobealde , danne go dakkár areálat dábálaččat leat vuođuštuvvon eará ja viidát deasttaide go dušše leat buorrin dakkár huksenguvlui masa plána guoská . 1 Dábálaččat olbmot muitalit ollu muitalusaid skuvlaáiggisteaset . 1 Dábálaččat mus ii leat váttisvuohta muittuin , muhto justa diekko gal in muitte maidige . 1 Dábálaččat lávii dalle dievdoolmmoš doalahit iežas doalu , ja dat ii lean buorre ovttadássásašvuođa čalmmiiguin . 1 Dábálaččat ledje iđđedažžan ja ovdalgaskabeaiborramuššan láibi , suvli ja mielki , ja muhtumin ožžo kakao . 1 Dábálaččat leat sámi ásahusaid ásaheami vuolggahan sámi báikkálaš servodat dahje guovddáš dásis sámepolitihkalaččat . 1 Dábálaččat leat gielddat ráhkadan čadni areálaplánaid regionála plánamearrádusaid sadjái logi jagi áigodagas . 1 Dábálaččat leat dát dieđut gávdnomis almmolaš journálas : Sáddejeaddji namma , vuostáiváldi namma , dokumeantta beaivemearri ja dokumeantta sisdoalu oanehis govvideapmi . 1 Dábálaččat lea ovttasbargo- dahje rámmašiehtadus váldoásahusain . 1 Dábálaččat lea lunddolaš ja ávkkálaš ahte oahppi ieš lea mielde ovdánanságastallamis . 1 Dábálaččat lea geassesiida doaibman organisatuvrralaš vuođđun , ja geasseguohtumiin dat boahtá buvttadeapmi ja reantu . 1 Dábálaččat lea doarvái guovtti golmma mihttomearis . 1 Dábálaččat it dárbbaš ohcat mánáidoaju . 1 Dábálaččat ii leat vejolaš ođđasis geahččalit mearrádusaid go dát leat daid rámmaid siskkobealde , mat leat mearriduvvon ovdalis mearriduvvon plánas . 1 Dábálaččat hálai Birger sámegiela dušše ovttain eará ohppiin . 1 Dábálaččat galgá čađahuvvot soabaheapmi . 1 Dábálaččat fállet dán oahpahusa Álbmotuniversitehtat . 1 Dábálaččat fidnofágain ii beasa válljet C-giela . Danne eai beasa dain surggiin lohkat sámegiela sii guđet eai máhte sámegiela ovddežis . 1 Dábálaččat ferte juohke deavdin adnojuvvot eanadatduohtadeapmin masa gáibiduvvo lohpi § 20-1 vuođul . 1 Dábálaččat ferte dieđihit ovddalgihtii , nu ahte dárbbašlaš dulkonbálvalus lea olámuttos daidda geat eai ádde sámegiela . 1 Dábálaččat earuhuvvojit golmmalágán hálddašanorgánat : • dábálaš hálddašanorgánat • hálddašanorgánat main leat erenoamáš fápmudusat • hálddašanfitnodagat Dábálaš hálddašanorgánat 3.1.1 . 1 Dábálaččat earuhuvvojit golmmalágán hálddašanorgánat : • dábálaš hálddašanorgánat • hálddašanorgánat main leat erenoamáš fápmudusat • hálddašanfitnodagat 3.1.1 . 1 Dábálaččat eai rehkenastte máná šat orrumiin Norggas , jus son galgá olgoriikkas orrut badjel guhtta mánu , dahje jus son orru olgoriikkas oktiibuot badjel guhtta mánu jahkái guokte dahje máŋga jagi maŋŋálaga . 1 Dábálaččat eai láve bealálaččat almmuhit soahpamuša sisdoalu earáide , eai hatti ge . 1 Dábálaččat dáidá leat oalle čielggas movt guohtumat juohkásit iešguđet siiddaide , ja dán ferte maiddái dárkileappot čilget guohtungeaveaheami njuolggadusaid mearrideamis , gč. evttohuvvon § 59 . 1 Dábálaččat dollojuvvojit dievasčoahkkimat njeallje gearddi jahkái . 1 Dábálaččat doaibmá hálddašanlága váidináigemearri , mii lea golbma vahku dan beaivvi rájes go vuostáiválddát dieđu mearrádusa birra . 1 Dábálaččat dien áigge lei diekkár várálaš dávddas jur okta loahppa . Mun ledjen seaŋggas gitta dego agálaš báttiiguin , ja daid ii lean vejolaš nuollat go čuolmmat ledje seaŋgga vuollái biddjojuvvon . 1 Dábálaččat berre rávis sápmelaš guhte dárbbaša vuođđoskuvlaoahpahusa , oažžut oahpahusa sámegielas . Sámelága § 3-8 čilge vuoigatvuođa oažžut oahpahusa sámegielas . 1 Dábálaččamus lotnolasdoaibma lea boazodoallu ja duodji . 1 Dábálašfágalaš oahpposuorgi 1 Dábálašfága ohppiin SED-guovllus leat badjel 2/3 oassi joatkkán universitehta dahje allaskuvladási oahpuin . Fidnofágalaš oahpposuorggi ohppiin leat ¼ oassi dahkan dan seamma . 1 Dábálašfága oahpposuorggi logut leat 78 proseanta nieiddaide ja 70 proseanta bártniide geat čađahedje 5 jagis . 1 Dábálaš áibmomediain NRKas , TV 2:s , Kanal 24:s ja P4:s leat prográmmageatnegasvuođat mat dagahit sin fállat prográmmaid sámi álbmogii , juogo sámegillii dahje dakkáriid main lea sámi sisdoallu . 1 Dábálaš váttisvuođat oahpahussuorggi ovttasbarggus Ovttasbargu oahpu ja oahpahusa oktavuođas berre vuhtiiváldit erohusaid mat leat riikkaid oahpahusvuogadagain , ee. oahpahusa huksehus ja sisdoallu , ja maiddai gullevaš lagaid . 1 Dábálaš váttisvuohta máŋgga stuorát resursaláhkaáššis lea leamaš dat ahte stáhtalaš eiseválddit aktiivvalaččat leat geahččalan ráddjet álgoálbmotvuoigatvuođaid čujuhettiin bálddalas ja maŋŋelaš sierraproseassaide , mii duohtadilis mearkkaša ahte buođu departemeanttain ii leat ovddasvástádus ja stáhtalaš eiseválddit eai čuovo daid geatnegasvuođaid mat stáhtas leat sámiid ektui álgoálbmogin álbmotrievtti vuođul . 6 1 Dábálaš váikkuhangaskaomiid geavaheapmi mat leat boaittobeliid ja struktuvrra várás , soahpá Sámedikki oasseulbmilii eanadoaluin « bisuhit ja ovddidit ealáhusaid sámi guovlluin » . 1 Dábálaš váidinvuogi rievdadusevttohusat galget ovddiduvvot Gonagassii . Kulturdepartemeanta sirdá čuovvovaš ortnegiid Sámediggái : - Norgga kulturráđi oasi sámi kultuvrii ( ásahii Sámi kulturfoandda 1994 stáhtabušeahtas ) - Doarjja sámi lágádusdoibmii - Doarjja sámi dáiddárorganisašuvnnaide - Doarjja Sámi dáiddaguovddážii Kárášjogas - Doarjja Sámi kulturguovddážii Arbordes Dása juolluduvvui oktiibuot 8 milj. kruvnno . 1 Dábálaš vuoigatvuođačuoččuhusa njuolggadusat ( hevdsregler ) fertejit gustot boazodollui seamma ládje go earáide . 1 Dábálaš vuogi mielde lei internáhtain stuora latnja bártniide ja nubbi fas nieiddaide . 1 Dábálaš vigihis olbmot gillájit Israel ja Hamas soađi geažil ja riikkaidgaskasaš servvodat ferte juoga láhkái bissehit riidalemiid , lohká sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Dábálaš veahkkedoaimmat leat omd. doarjjaolmmoš , veajuiduhttindoaimmat ruovttus ja mánáidgárdesadji . 1 Dábálaš ráŋggáštusvuohki lei ahte fertiimet báhcit maŋŋil borramuša , juogo borranlanjas dahje sierra lanjažis mii lássejuvvui olggobealde . 1 Dábálaš ruhta geavahuvvo daid prošeavttaide mat ruhtaduvvojit loanaiguin . 1 Dábálaš riikkaidgaskasaš gávperiekti . 1 Dábálaš prinsihppan eai várrejuvvo sierra earit erenoamáš joavkkuide mat leat dáid ortnegiid vuolde . 1 Dábálaš oaidnu Porsáŋggu skuvlabirrasis lei ahte Skuvvanvárri lei juoga erenoamáš , dáppe lei sápmelašvuohta nu nanus ahte ii lean biehttalan veara , danin dohkkehuvvui ahte oahpaheapmi fertii heivehuvvot dan mielde . 1 Dábálaš oahpponeavvut vuođđooahpahussii 1 Dábálaš oahpaheaddjeoahppu , Levanger Oahpaheaddjeallaskuvllas 1 Dábálaš njuolggadusat boazodoalu birra sáhttet dárkileappot mearriduvvot doaibmanjuolggadusain , earret eará dárkileappot čielggadit iešguđet orohagaid doaibmadilálašvuođaid . 1 Dábálaš njuolggadus lei ahte son guhte ii máhttán unnimus meari risttalašvuođas – son bijahalai eret konfirmašunskuvllas . 1 Dábálaš mearrádusat . 1 Dábálaš lei ahte eatnašat dán guovllus dahke dan . 1 Dábálaš kunddargáibádusat Massojuvvon sajušteapmi gáibádusain Submi dábálaš kunddargáibádusat Gáibádus departameanttaidguin – Boazodoallohálddahus Gáibádus deapartameanttaidguin – Sámeálbmofoandda reanttut 1 Dábálaš kunddargáibádusat Gáibádus departameanttaidguin - BSD : Sámeálbmofoandda 2009 reanttut 1 Dábálaš jagiin lea boazu buori vuoimmis maŋŋá geasi , muhto ollu guovlluin dat ii leat nu , heajos guohtuma geažil , ja ollu rátkkašemiid geažil . 1 Dábálaš ja nuvttá beassanláhki – ja áddenláhki – vuoigatvuođain ja servodatdieđuin , lea mearrideaddjin almmolaš sártnodeami kvalitehttii , ja dasa mo ovttaskas olmmoš dovdá leat iežas eallinkvalitehta ja ovttaárvosašvuođa . 1 Dábálaš hálddašanorgánat Dábálaš hálddašanorgánaid sáhttá oanehaččat čilget ná71 : Stivren- ja ovddasvástádusdilit • Hálddašanorgánat leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan , stáhtaeiseválddit stivrejit bagadusa bokte ; dat leat njuolgga Gonagasa ja guoskevaš departemeantta organiseren- ja stivrenválddi ja dábálaš bagadusa vuollásaččat . 1 Dábálaš hálddašanorgánaid sáhttá oanehaččat čilget ná71 : Stivren- ja ovddasvástádusdilit • Hálddašanorgánat leat oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan , stáhtaeiseválddit stivrejit bagadusa bokte ; dat leat njuolgga Gonagasa ja guoskevaš departemeantta organiseren- ja stivrenválddi ja dábálaš bagadusa vuollásaččat . • 1 Dábálaš gálvvut 1 Dábálaš guollevuostáiváldinrusttegiidda mat dál gávdnojit dagahit bearráigeahču gáibádusat buoridit rusttegiid nu stuorra ekonomalaš váttisvuodaid ahte ollugat dáin dađistaga bággehallet heaittihit doaimma . 1 Dábálaš gulaskuddanáigemearri nogai golggotmánu 1. 2000 , ja oktiibuot leat boahtán sisa 14 cealkámuša . 1 Dábálaš goddinlohpi geatkái lea gáibideaddji , ja goddinlobis lea máŋgga regiovnnas dássážii leamaš vuolit beaktu go sávahahtti . 1 Dábálaš dulkojupmi lea ahte njuolggadus maiddái sisttisdoallá sápmelaččaid ollislaš kulturovddideami materiálalaš eavttuid . 1 Dábálaš doarjjaohcan sáddejuvvo gieldda bokte . 1 Dábálaš doarjagii gustojit dát juolludaneavttut : 1 Dábálaš doarjaga vuođđomearri juohke ossodahkii lea 60 000 ruvnno . 1 Dábálaš dilis dáhpáhuvvá lunddoleamos ja beaktileamos giellaoahpaheapmi ruovttuin . 1 Dábálaš dearvvašvuođafágaoahppis lea guokte jagi teoriija skuvllas ja guokte jagi fidnohárjehallan fitnodagas , muhto molssaevttot oahpus lea oahppis okta jahki skuvllas ja dasto golbma jagi fidnohárjehallin . 1 Dábálaš báikenammagalbba ceggengoluid gokčá Stáhta geaidnolágádus , go galba ceggejuvvo riikkageainnu gurrii , muhto galbengoluid gokčet fylkkagielda ja gielda go lea sáhka fylkkageainnus ja gielddageainnus . 1 Dábálaš bággolotnunnjuolggadusat Jus eará ii mearriduvvo dán kapihttalis , de 1959 golggotmánu 23. b. lága nr. 3 vuođđoopmodaga bággolonisteami birra ( bággolotnunláhka ) ja bággolotnunbuhtadasláhka leat gustovačča nu guhkás go heivejit bággolonisteami oktavuođas §§ 37 ja 38 mielde . 1 Dábálaš bargoáiggi maŋŋá Dearvvasvuohta Finnmárku fállá dulkonbálvalusa telefovnnas ja UNNas láigohit dulkkaid dárbbu mielde . 1 Dábálaš - ja fidnofágalaš oahpposurggiin leat vástideaddji 10 % ja measta 20 % ~ 152 ~ 1 Dá čuovvu cealkámuš : 1 Dá son muitala iežas vásáhusain oahppin ja oahpaheaddjin . 1 Dá son lea ovttas eamidiinis Svanhildiin ja nieiddaineaskka . 1 Dá son lea lávus ovttas Máret Kemiin . 1 Dá oaidnit skuvlla viiddideami maŋŋá . 1 Dá nieiddažiinnis , Marikain . 1 Dá muhtun beaivve moai finaime váccašeamen duoddaris , ledje čáppa ivnnit , muhto badjelis lei oalle galmmas . 1 Dá mii leat jođus ealu lusa . 1 Dá lei vuosttaš geardi go dovddahuvvui vissis duhtameahttunvuohta suinna . 1 Dá leat álggahuvvon prošeavttat mat , jus dat šaddet bistevažžan , sakka buoridivčče dálkkodanfálaldaga , earenoamážiid guovlluin gos leat guhkes gaskkat ja olbmot ásset bieđgguid . 1 Dá leat ovdamearkkat makkár diđoštallamat leat čađahuvvon jagis 2009 : Avinor lea áššáskuhttojuvvon leat rihkkon mearrádusaid mat gildet duohtadeamis kulturmuittuid Čáhcesullo girdišiljus . 1 Dá leat muhtun bohtosat raporttas : 1 Dá leat muhtin ohppiiid duojit čájáhusas . 1 Dá leat moadde fearána skuvlla oallut namaid dihte : 1 Dá leat bargojoavkku evttohusat : 1 Dá leat Sámedikki mearkkašumit 2010/2011 boazodoallošiehtadussii . 1 Dá leat Sámedikki doarjjastivrra láhttut 2009 - 2013 áigodahkii : 1 . 1 Dá lea Šállobuhtaduslávdegotti vástádus , 18.03.1999 . 1 Dá lea čoahkkáigeassu artihkkalis maid son čálii 1963:s , go penšunistan logai sámegiela Oslo universitehtas . 1 Dá lea áššelistu . 1 Dá lea várra deháleamos sivva manne ii leat leamaš vejolaš oažžut áigái dohkálaš resursagáhttenortnegiid vuotnaguovlluid várás , dahje manne guollebivdit geain ledje unna fatnasat , masse sosiála ortnegiid maiguin eará guolásteaddjit ávkašuvve . 1 Dá lea vuosttas gearddi go ON olmmošvuoigatvuođaid forum ráhkada standárddaid vásedin eamiálbmogiid várás . 1 Dá lea sámediggeráđi Marianne Balto sáhkavuorru Gollevirggi prošeavtta áŋgiruššama álggaheami oktavuođas : Sámediggi lea válljen searvat " Gollevirgi " joatkimii . 1 Dá lea sámediggepresideantta Egil Olli ođđajágisárdni maid doalai NRK ; s ođđajagimánu 1.b.dii.17.50 . 1 Dá lea su rahpansárdni . 1 Dá lea ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma sáhkavuorru semináras árbedieđuid ja oahpahusa birra boazodoalus . 1 Dá lea prográmma : 1 Dá lea plánemin buoret bussefálaldaga Romssa gávpogii . 1 Dá lea ođđaset veršuvdna , dálá čállinvugiin . 1 Dá lea ođđa Sámediggi Sametinget / Johan Mathis Gaup 1 Dá lea ovddeš valáštallansála mii ostojuvvui militearas , huksejuvvon kantuvran ja bádjin ovttaskas olbmuid ja fitnodagaid várás geat barget dáidagiin , kultuvrrain , designiin jna. . 1 Dá lea ovdamearka mo sámegiel oahpaheaddji árvvoštallá nuoraidskuvlla oahppi : Dus leat ollu buorit dieđut teavsttastat girječálli birra . 1 Dá lea oaniduvvon oasi raportta maŋemus oasis , nugo lea prentejuvvon girjjis . 1 Dá lea nubbehusčálus giehtačállon mánusis maid gávnnaimet Sámi arkiivvas , Hans J. Henriksena [ 3 ] báhcán báhpiriin . 1 Dá lea lohkkiidreive ráđđelahttu Marianne Balto ´ s. 1 Dá lea juoga maid Sámediggi áigu vuoruhit . 1 Dá lea gonagasmállásat 1 Dá lea gielddastivra 1967-71 , Rønbeck lea viđát olgeš bealde . 1 Dá lea duodjeseminára prográmma : 1 Dá lea diehtojuohki gihpa : 1 Dá lea Sámedikki presideantta Egil Olli sárdni Norgga Guolástansearvvi riikačoahkkimis otne . Stáhtaráđit , ovddasteaddjit ja guossit . 1 Dá lea Ovttasstuvvan Nášuvnnaid álgoálbmotforum ruovttusiidu : 1 Dá lea Jáhkogohpis dápmohiiguin maid lea bivdán Doaresvuonjogas Sievjjus . 1 Dá lea Johan šilju návsttus , gos čájeha ja čilge dološ bivdoneavvuid . 1 Dá gávnnat Sámi logut muitalit 2 . 1 Dá bargogirjjis man Inger Seierstad lea ráhkadan ja man oahppi lea deavdán . 1 DÁRUIDUHTTINPer Erik Saraksen : Sámiid dáruiduhttima birraGunnar Olsen : Dáruiduhttin rittuin 300 jagi riidu skuvlagiela aldeKnud Leem : Duohta hállu gullat Ipmila sániid iežaset gilliiPeter Wogelius Deinboll : Ovddidit skuvlladoaimma seavdnjatvuođa riikkasNils Stockfleth : ... dat giella maid dal Ipmil leš oktii bidjan sin váimmuideMartinus Nissen Drejer ja Fredrik Waldemar Hvoslef : Duššefal dáža oahpaheaddjit ! 1 DÁRUIDUHTTINGunnar Olsen : Fornorskinga i kystdistriktene ( Fullstendig tekst ) Johannes Musæus : Betræffende Spørgsmaalet , om Finnerne bør háve de norske Sprog eller sit eget Modersmaal til Kirke- og SkolesprogSpråksituasjonen på finnmarkskysten i 1903 Kautokeino skolestyre protesterer mot fornorskingaSkuvladigaštallan Nuorttanaste-aviissasJohannes Reiersen : – Den utdøende stammes frykt ( lengre utdrag ) Anders Larsen : Beaivvi álguBjarne Hofseth : Er samisk gymnas en ulykke for Finnmark ? 1 DÁROGILLII 1 DÁRKILEAPPOT IEŠGUÐET OAHPAHUSDÁSIID OAHPAHUSRÁMMAID BIRRA JA KONKREHTALAŠ POLITIHKALAŠ HÁSTALUSAID BIRRA 1 DÁRBU DUTKAT JA OVDDIDIT MÁHTU 1 DÁRBU BUORIDIT GÁNNÁHAHTTIVUOĐA EALÁHUSAS ... 19 LIIGEBUVTTADUS JA LIIGEKAPASITEHTA ... 20 MIELKEBUVTTADUS ... 20 REKRUTTEREN EANANDOLLUI ... 20 DÁRBU BUORIDIT BUVTTAŠLÁDDJIVUOĐA ... 21 RÁVVENDÁRBU ... 21 1 DÁLÁŠ DILLI SÁMI ÁSSANGUOVLLUID EANANDOALUS ... 9 5.1 Diehtovuođđu ... 9 5.2 Doallolohku ... 9 5.3 Eanandoalloeatnamat doaimmas ja gaskamearálaš doallosturrodat ... 10 5.4 Doallostruktuvra buvttahanhámiid mielde ... 10 5.5 Vuovdedoallu ... 11 5.6 Eará buvttadeamit ... 12 5.7 Barggolašvuohta eanandoalus ... 13 5.8 EANANDOALU RIEKKISVÁIKKUHUSAT ... 13 5.9 ÁRVOBUVTTADEAPMI EANANDOALUS ... 15 5.10 BORASPIRET ... 16 5.11 KULTUREATNADAT RIEVDADUSAS ... 16 1 DÁHTON : 1 DÁBÁLAŠ RÁPMAEAVTTUT JA VÁIKKUHANGASKAOAMIT EALÁHUSDOAIMMAID VÁRÁS ... 18 Riikkalaš ruhtapolitihkka ja ealáhusdoaimmat Romssas ... 18 Riikkaidgaskasaš rápmaeavttut ja ovttasbargodoaibmabijut ... 19 Dábálaš váikkuhangaskaoamit Romssa ealáhuseallima várás ... 19 EANANDOALLU ... 21 GUOLÁSTUS JA MEARRADOALLU ... 22 Guolleresurssat ... 23 Guolástanfatnasat ... 23 Guolleindustriija ... 23 Guollebiebman ... 23 LOTNOLAS / KULTURVUðOT EALÁHUSAT ... 25 PETROLEUM ... 26 INDUSTRIIJA MUðUI ... 28 BÁLVALUSADDI EALÁHUSAT ... 28 Máhttointensiiva ealáhusat ... 29 Oññaárvalusat , fidnohutkan ja oññahutkan ... 29 MÁTKEEALÁHUS ... 30 1 Dybvik čeargu dego soahtehearrá midjiide , geat galgat čuožžut njuolga dego soalddáhat iežamet pulttaid guoras . 1 Dybvik viggá čeargut ahte mun galggan olggos skuvlalanjas , muhto ferte loahpas boahtit ja geassit mu olggos , go lean gieđaid bidjan čalmmiid ovdii ja beljiid gidden . 1 Duššo stuorámus suohkaniid namuhit dán oasis , vai garvit menddo stuora soaitin mielde rievddademiid . 1 Duššo dat dagaha ahte ollu unnit oassi fárremiin leat fárremat eará SED-suohkaniidda . 1 Duššefal 11 % geavahit sámegiela go váldet oktavuođa dearvvašvuođabálvalusain . 1 Dušše áibbas moattis váhnemiin , geain leat mánát Sámeskuvllas , hupmet beaivválaččat sámegiela mánáidisguin ruovttus . 1 Dušše unna oasáš sis geain lea jienastanvuoigatvuohta , jienastit sámediggeválggain Gáivuonas . 1 Dušše soapmásat sis geain lei leamašan dákkár virgelohpi ledje ollašuhttán oahpu ja loahppageahččaleami . 1 Dušše soapmásat máhttet čállit sámegillii . 1 Dušše sis geain lea vuoigatvuohta atnit mearkka , gč. § 32 , lea vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid sámi boazodoalloguovllus . 1 Dušše risttalašvuođaoahpahusas sáhtte gáidat muhtumin dan njuolggadusas . 1 Dušše riddoguolástussearvi doarjjui Sámedikki evttohusa . 1 Dušše registarastojuvvon politihkalaš bellodagat main lea stuorát jienastusdoarjja riikkas go unnimusat 4 proseantta ( mii lea čuoldinrádjá ) , besset gilvalit dássenmandáhtaid juogadeamis . 1 Dušše ovtta prošektii leat juolludan doarjaga , 149 000 ru. . Eará ohcamušat eai lean mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 Dušše oktasaš rahčamušaid ja ovttasbarggu bokte lea vejolašvuohta juksat daid mihtuid mat leat biddjon . 1 Dušše okta mis ohppiin máhtii dánsut , Anders Eira Kárášjogas eret . 1 Dušše oasáš dáid guollevalljodagain leat dál geavahuvvon vuođđun báikkálaš árvoháhkamii mákteealáhusovdánahttima oktavuođas . 1 Dušše oassi románas lea jorgaluvvon dárogillii , čoakkáldagas Våja våja nana nana ( Doaim . Harald Gaski , Cappelen 1991 ) . 1 Dušše oappáidanguin ja vieljainan . 1 Dušše návet lei báhcán . 1 Dušše nammaduvvon govven-joavkkut besset govvidit Sámedikki lunššas G. M. Gonagas Harald V:in ja ieš rahpamis golggotmánu 19. b. . 1 Dušše namahit sámevuođa Gáivuonas lei nu bávččas máŋgasiidda ahte fertejedje gieldit álfárot buot mii sáhtii muittuhit sin dán birra . 1 Dušše muhtun sánit ja máŋga báikenama gávdnojit álgovuolggalaš « mearrasámi » suopmanis . 1 Dušše moattis " lullioahpaheaddjin " leat dego Inger , guhte ii leat dušše bargan sámi guovlluin gitta ealáhatahkái , muhto son orru dáppe maiddái penšunistan . 1 Dušše moadde su ahkásaš nuora hálle sámegiela . 1 Dušše maŋimus gáibádus ollášuhttojuvvui , go fas Gieldaluovttas lei muhtin áiggi 50-logu álggus skuvla láigolanjain garraseamos dálveáiggi . » 1 Dušše journalisttain lea leamaš oppalaš visogovva das mat dokumenttaid sáddejuvvojit ovdamearkka dihtii departemeanttaide ja departemeanttain . 1 Dušše ieš lávdegoddi ja boles ledje min ovddabealde . 1 Dušše hui hárve gávdno dáppe dáru dehe dárogielat joavku . 1 Dušše gáiddusoahpahus ii leat doarvái , oahppit fertejit beassat muhtun áiggiid leat skuvllain main lea sámegieloahpahus , nugo omd. Aarborde sámeskuvllas dahket . 1 Dušše go oahpaheaddji ii sáhte eará láhkai oažžut mánáid ipmirdit maid son lea dadjan dahje oahpahan , váldojuvvo sámegiella veahkkin . 1 Dušše geafes riikkaid dearvvašvuođavuogádagaid nannema bokte mii sáhttit johtileappot juksat dearvvašvuođasuorggi duhátjahkeulbmiliid , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Dušše fylkkasuohkana oasuspoasta Troms Kraft ASas lea girjejuvvon 300 miljon ruvnnuin . 1 Dušše friddjaáiggis mii oahppit aniimet giehtagiela gaskaneamet . 1 Dušše fal dakko bokte sáhttá soabadit ja buoridit daid háviid maid vuoigatmeahttunvuohta lea dagahan . » 1 Dušše dán vuođu alde lea dárbbašlaš dihtomielalaččat geavahit sáni ovttadássásašvuođaoaivadeaddji , danne go doaba sisttisdoallá virggi mii áimmahuššá guktuid sohkabeliid . 1 Dušše dán láhkai sáhttá ovttaskas olmmoš ja servodat juksat friddjavuođa sáhttit iežas mihtilmasvuođa vuođul nannet ja hábmet kultuvrras dainna lágiin ahte dat lea sihke sámi-našuvnnalaš ja áigái heivvolaš . 1 Dušše dán láhkai lea vejolaš árvvoštallat oasálaččaid daguid sihke fámostalliid ja vuoimmehisvuođa gillájeaddjiid bealis ; sin bealis geat álggahedje proseassa ja sin geat fas gillájedje dáruiduhttingulbmáris . 1 Dušše dán láhkai lea sis vejolašvuohta birgehaddat seamma dásis . 1 Dušše duvttat ledje báhcán duođaštussan dasa ahte dás ledje leamaš ruovttut . 1 Dušše dihto guovlluin ožžot sámi vuođđoskuvlaoahppit oahpahusa sámi oahppu ­plána O97S mielde . 1 Dušše dat ovdamearkka čájeha juo man unnán ávki lea go buot oahpahus lea dárogillii . 1 Dušše dat ahte ruovttus fárret ja lanja juohkit nuppiin ohppiin lei somá . 1 Dušše dan láhkai sáhttá dáhpáhuvvat vuoiggalašvuohta ja govttolašvuohta ovttaskas olbmo ektui ja olles álbmoga ektui . 1 Dušše dan ipmirdit ahte oahppit čuoččahedje lávlut ? 1 Dušše dalle jos ohccis lea leamaš fuonit dilli go earáin seamma dilálašvuođas , de sáhttá árvvoštallat buhtadusa juolludit . 1 Dušše dalle go eará deasttat leat losibut – ollislaš servodatlaš árvvoštallama vuođul – de ii dárbbaš vuhtiiváldit gieldda oainnuid oppanassiige dahje vuhtiiváldit dušše muhtun muddui . 1 Dušše dainna vugiin sáhttet nissonolbmot joksat ovttadássásašvuođa , mii čájeha ahte Sámedikkis lea gálga duddjot dásseárvopolitihka mii vuhtiiváldá sápmelaš girjáivuođa . 1 Dušše areálaplánaid oktavuođas lea juo sáhka sullii 750 plánas jahkái sámi boazodoalloguovllus , dasa lassin bohtet ollu eanet eaŋkiláššit . 1 Dušše afghanistánalaččat ieža sáhttet hálddašit boahttevaš hástalusaiguin ja ovddidit riikka guhkesáigásaččat , cealká suodjalusministtar . 1 Dušše Ruoŧas ja Islánddas lea eanet ruovttuin govdafierpmádat . 1 Dušše Ovllá máhtii sámegiela . 1 Dušše Oslo várás 1 Dušše Hámmárfeastta kapealla , áhku ja ádjá geassesadji ja vel moadde viesu báhce ceaggát . 1 Dušše Davvesiidda suohkanis ii lean nu . 1 Dušše 7 proseantta muitalit ahte sii sámástit doaktáriin ja dearvvašvuođabálvalusa bargiiguin . 1 Dušše 523 suohkanis 25 suohkaniin lassánii olmmošlohku 2006:s . 1 Dušše 2,5 % oassi DjO-doaimmas norgalaš fitnodagain 12 lea Davvi-Norggas . 1 Dušše 10 % ohppiin váldet sámegiela vuosttašgiellan , ja dát ii seaillut giela guhkit áigái . 1 Dušše 1% oassi DjO-doaimmas norgalaš fitnodagain lea Davvi-Norggas . 1 Dutnjesvuona skuvlabiire . 1 Dutnjesvuona ođđa internáhtta 1918 ( Foto : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsens fotosamling ) 1 Dutnjesvuona internáhtta ii huksejuvvon šat ođđasis , ii ge dohko huksejuvvon sierra skuvlabráhkka ge . 1 Dutnjesvuona internáhta ohppiin stuorra oasis lei sámi duogáš ja dalle go internáhtta lei ođas hupme ain máŋgasat sis sámegiela . 1 Dutkkus eamiálbmogiid oahppogazzanvuoigatvuođaid birra Alit oahppu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Dutkkiidoahppu lea strategalaččat deaŧalaš Romssa máhttoservodagas . 1 Dutkit deattuheaba návcca čađahit ekonomalaš politihka mas lea juohkinmálle mii doarju morálalaš seanadeami , vrd. Andreassen og Skaar ” Forsoning eller rettferdighet ? ” , 1 Dutkit deattuheaba návcca čađahit ekonomalaš politihka mas lea juohkinmálle mii doarju morálalaš seanadeami , vrd. Andreassen og Skaar ” Forsoning eller rettferdighet ? ” 1 Dutkiidoahppu lea strategalaččat deaŧalaš Romssa máhttoservodagas . 1 Dutki ja oahpaheaddji 1 Dutki Torunn Pettersen birra 1 Dutki Eva Josefsen birra 1 Dutki , Fitnodatekonomalaš Instituhtas 1 Dutken ja gilvin gildojuvvo . 1 Dutkat sámi servodaga iežas árbevieruid ja servodateallima vuođul ja birra ? 1 Dutkanášši departemeanttaid gaskka , vuođđojuolludus Dutkanráđđái , dutkanásahusaide ja riikkaidgaskasaš prográmmaide ja ásahusaide , Meteorologisk instituttii . 1 Dutkanáŋgiruššan Barents 2020 šaddá leat deaŧalaš gaskaoapmi ođđa prošeavttaid álggaheapmái . 1 Dutkanáŋgiruššamiid lasiheapmi buktá buoret máhtolašvuođa daid sivaid birra manne vádjolusluossanálli geahppána ja váikkuhangaskaomiid maid birra sáhttá vuolggahit dán eastadeapmái . 1 Dutkanáŋgiruššamiid lasiheapmi buktá buoret máhtolašvuođa daid sivaid birra manne vádjolusluossanálli geahppána ja váikkuhangaskaomiid birra maid sáhttá vuolggahit dán eastadeapmái . 1 Dutkanásahusaid , báikkálaš ásahusaid , báikegottiid ja árbediehttiid gaskasaš doaibmaguoibmevuođadutkama málle lea riikkaidgaskasaš álgoálbmotdutkama váikkuheapmi , ja dat lea bures doaibman eará álgoálbmotguovlluin . 1 Dutkanárjjat gokčet fáddáduovdagiid nugo sámi servodatdutkama mas guovdilastojuvvojit nuppástusproseassat , sámi gielladutkan mas ođđa diehtu dábuhuvvo gielladikšuma atnui , ja riektedutkan mas dábuhuvvo diehtu eavttuid birra váfistit sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđosa ja guoddinnávccalaš gárgedeami sámiide . 1 Dutkanservodaga stuora hástalussan lea danne oažžut dohkkehuvvot njálmmálaš ja geavatlaš riektegálduid . 1 Dutkanráđđi mearridii čakčat 2000 sámi dutkama doaibmaplána . 1 Dutkanráđđi lea dorjon EALÁT-prošeavtta . EALÁT lea máŋgga árktalaš riikka moaddelot dutki ja dutkanbirrasa ovttasbargu . 1 Dutkanráđđi lea bidjan ovdan sierra davviguovlostrategiija mas leat mielde maiddái strategiijat álgoál ­bmotdutkamiige . 1 Dutkanráđđi bargá dutkanpolitihkain – ja hálddašemiin stáhta eiseválddit ovddas . 1 Dutkanráđi čielggadus gárvánii 1998 ja válddaha váldosárgosiid ja dárbbuid earret eará diehtoávdnasiid , bestema ja fágalaš fierpmádagaid hárrái . 1 Dutkanráđi Program for samisk forskning I nammasaš prográmma bisttii áigodaga 2001-2005 . 1 Dutkanruđat fertejit regionaliserejuvvot , ja Norgga Dutkanráđđi ferte organiserejuvvot nu ahte lea vejolaš sirdit váikkuhanválddi guovlluide . 1 Dutkanruñat fertejit regionaliserejuvvot , ja Norgga dutkanráññi ferte organiserejuvvot nu ahte lea vejolaš sirdit váikkuhanválddi guovlluide . 1 Dutkanruñat fertejit regionaliserejuvvot , ja Norgga Dutkanráññi ferte organiserejuvvot nu ahte lea vejolaš sirdit váikkuhanválddi guovlluide . 1 Dutkanprošeavttaide sáhttá ohcat gitta 100 000,- ru doarjaga ja geahččaladdan- ja ovddidanprošeavttaide fas gitta 50 000,- ru doarjaga . 1 Dutkanprošeavttaid lassin lea dárbu duođaštusprošeavttaide , nugo kulturárbbi ja árbevirolaš máhtu birra . 1 Dutkanprošeakta berre álggahuvvot , mii čuvgeha ja duođašta daid dávgguid maid ovttaskas olbmot ja joavkkut gillájedje dán geažil . 1 Dutkanprojeavtta raporttat addojuvvojit Finn-márkku hárrái sierra NOU:n 2001 mielde . 1 Dutkanprográmma sisdoallu ferte dárkileappot čielggaduvvot sámi dearvvašvuođadutkama , sámi dearvvašvuođaásahusaid , Sámedikki ja Sosiala- ja dearvvašvuođadepartementta gaskka . 1 Dutkanlávdegoddi evttoha ásahit sierra prográmma sámi ealáhusaid dutkančuolmmaid várás . ja sámiide guoskevaš dutkamiid ” . 1 Dutkanlávdegoddi evttoha ásahit sierra prográmma sámi ealáhusaid dutkančuolmmaid várás . 1 Dutkaninstituhtta galgá ovttasráđiid Bådoddjo allaskuvllain ovddidit oahpahusprográmmaid eamiálbmogiid máhtolašvuođa- ja kulturárbevieruid ektui , davviguovloáššiide ja eallindiliide Davvi dimenšuvdnaguovllus . 1 Dutkaninstituhtta galgá ovttas Bådådjo allaskuvllain ráhkadit eamiálbmogiid máhtto- ja kulturárbevieruid ja davviguovloáššiid ja árktalaš eallindilálašvuođaid oahppoprográmmaid . 1 Dutkaninstituhtta galgá fállat oahpu julevsámegielas allaskuvladásis . 1 Dutkaninstituhtta galgá dutkat julevsámi regiovnnas ja váldobargu lea giella- ja kulturdutkan . 1 Dutkanhistorjá 1 Dutkangaskkustanvirgi Romssa universitehtii ásahuvvo fásta dutkangaskkustanvirgi . 1 Dutkangaskkustanvirgi 1 Dutkanfáttáid vuoruheapmi 1 Dutkanbohtosat čájehit dán rádjái eanemustá ahte eai leat namuhan veara erohusat dearvvašvuođadilis gaskal sápmelaččaid ja muđui dan álbmogis mii orru sámi guovlluin . Sámi álbmot ii leat nu duhtavaš dearvvašvuođabálvalusain go muđui álbmot . 1 Dutkanbohtosat maid Sámi dearvvašvuođadutkanguovddáš ovdanbuvttii , čájehit ahte sámi buohccit eai leat nu duhtavaččat fállojuvvon dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain . 1 Dutkanbiras mii lea huksejuvvon Romssa-gávpogis , lea dahkan gávpoga riikkalaš deaddobáikin eatnanbuolalaš ja davviguvllolaš diliid dutkamis ja hálddašeamis , ja Barents-guovllu áššiin . 1 Dutkanbiras mii lea huksejuvvon Romsa-gávpogis , lea dahkan gávpoga 1 Dutkanbarggut fertejit nannejuvvot nu ahte Norga boahttevaš viđajahkásaš áigodagas beassá bálddalagaid OECD-riikkaid gaskadásiin mihtiduvvon BNP-oasi dáfus . 1 Dutkanbarggut fertejit nannejuvvot nu ahte Norga boahttevaš viñajahkásaš áigodagas beassá bálddalagaid OECD-riikkaid gaskadásiin mihtiduvvon BNP-oasi dáfus . 1 Dutkan- ja museadoaimma ossodaga váldoulbmilin lea doaibmat máhttoguovddážin julevsámi guovllus . 1 Dutkan- ja innovašuvdnaossodat bargá dutkan- ja innovašuvdnapolitihkain , guovlluguovdasaš politihka ja hápman- ja mearrafievrrideapmipolitihkka , dasa gullevaš Našunála johtalusplána . 1 Dutkan- ja fága / resursaguovddáš Sámi statistihkka 1 Dutkan- ja fága / resursaguovddáš Sámi parlamentáralaš ráđđi áigu ráhkadahttit árvalusa das mo ođđasis organiseret sámi giellabargguid sámedikkiid ovddasvástádussurggiin . 1 Dutkan čájeha servodaga dáhtu ovdánit ja váldit atnui ođđa dieđuid . 1 Dutkan servodatlaš proseassain čatnon sámegielaid geavaheapmái šaddá dehálaš vuođđun nannet ipmárdusa ovddasvástádussii mii servodagas lea sámegielaide . ( Sámegielaid doaibmaplána – stáhtus 2010 ja viidásit doaibma 2011 , mielde ) . 1 Dutkan lea ođđa máhttohuksema vuođđu , ja maiddái alladásat oahpahussiige vuođđu . 1 Dutkan lea oñña máhttohuksema vuoññu , ja maiddái alladásat oahpahussiige vuoññu . 1 Dutkan lea hui dehálaš doaibma allaskuvllas . 1 Dutkan ja čielggadeapmi bargomárkana ja sisaboahto- ja bálkádiliid olis . 1 Dutkan ja statistihkka dárbbuin , dárborievdamiin , kvalitehtas ja ulbmilolahusas sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui , ferte leat olámuttos vuođđun boahtteáiggi politihkalaš mearrádusaide . 1 Dutkan ja ovdánahttinbargu galgá biddjojuvvot johtui ja jotkojuvvot . 1 Dutkan ja ovdánahttin leat mearrideaddji faktorat ođđa ealáhusdoaimmaide ja eanet árvoháhkamii . 1 Dutkan ja máhttobuorideapmi leat vuođđu min davviguovloáŋgiruššamis , dadjá máhttoministtar Kristin Halvorsen . 1 Dutkan ja duođašteapmi 1 Dutkan ferte háhkat vuođđodieđuid maid vuođul lea vejolaš ovddidit sámi servodaga ja hábmet dan sámepolitihka maid eiseválddit ain goasge čađahit . 1 Dutkan berre maiddái garrasit guovdilastit oččodit ovdan dieđu dálá dili birra . 1 Dutkan , máhttaheapmi ja diehtonjuohkin sierralágan vuoeJeJoealáhusaid ovttasbarggu birra ja gueJet guoimmiset váikkuhusat luondduresurššaid geavaheamis fylkkas ferte lasihuvvot dainna ulbmiliin ahte ovddalgihtii hehttet riidduid gaskal boazodoalu ja eará vuoeJeJoealáhusaid . 1 Dutkan , gelbbolašvuođahuksen ja entreprenevravuođa čalmmusteapmi oahpahusas leat guovdilis oasit go áigumuš lea ollašuhttit Ráđđehusa entreprenevravuođa áŋgiruššama ulbmiliid . 1 Dutkamii vuođđuduvvon evalueren galgá earret eará : 1 Dutkamat čájehit ahte ii leat miige álkis buot váttisvuođaid čoavdi buođu Prošeavtta Satsing mot frafall i videregående opplæring , mii doaibmabijuid mii eastada eretgahččamiid . 1 Dutkama ja kulturmuitogáhttema bokte leat guovllu sámi ja máŋggakultuvrralaš bealit oidnosii boahtán áibbas ládje go dušše 20 jagi áigi . 1 Dutkama ja kulturmuitogáhttema bokte leat guovllu sámi ja máŋggakultuvrralaš bealit oidnosii boahtán áibbas eará ládje go dušše 20 jagi áigi . 1 Dutkama dáfus lea uhccán dahkkojuvvon lullisámi guovllus . 1 Dutkama dađistaga stuorát mearkkašumi dihte ođđaáiggi sámi servodahkii , lea hui deatalaš ahte Sámediggi álelassii diehtá mii dán suorggis dáhpáhuvvá , ja ahte dat mii mearriduvvo šaddá , čuovvuluvvot . 1 Dustet vejolaš lassáneaddji jearu vuovddi álgoávdnasiidda go láhčá dili eanet ceavzilis čuollamiidda ja vuovdebiomássa viežžamiidda . 1 Dusten dihtii muhtin hástalusaid bieggafápmorusttegiid ceggemis boazodoalloguovlluin , lea Boazodoallohálddahus ovttas NVE:in almmuhan raportta . 1 Dus sáhttá maiddái leat riekti oažžut nuvttá riekteveahki advokáhtas . 1 Dus sáhttá leat riekti nuppástusdoarjagii jus galggat bargat olgoriikkas norgga bargoaddi ovddas ja leat ain álbmotoaju miellahttu . 1 Dus sáhttá leat riekti nuppástusdoarjagii jus deavddát eavttuid . 1 Dus sáhttá leat riekti mánáidgeahččama doarjagii jus galggat bargat olgoriikkas norgga bargoaddi ovddas ja leat ain álbmotoaju miellahttu . 1 Dus sáhttá leat riekti fárrendoarjagii jus leat okto eadni dahje áhčči ja šattat fárret barggu geažil . 1 Dus leat muhtun čállinmeattáhusat , ja don fertet erenoamážit bargat dássemolsumiin . Lean čálistan moadde mearkkašumi ravdii . 1 Dus lea áhččeearrái riekti dalle go sihke dus ja eatnis lea riekti váhnenruhtii , ja eadni dasa lassin lea gártadan rievtti váhnenruhtii virggis mii lea 50 proseantta dahje eanet . 1 Dus lea vahkku áigi čállit ohcama - ja oažžut vejolašvuođa álgit ohppui mii dáhkida dutnje erenoamáš buori ja mávssolaš barggu boahtteáiggis . 1 Dus lea riekti váldit mielde olbmo geasa luohtát go finat NAV-kantuvrras . 1 Dus ii leat riekti áhččeearrái go eatnis ii leat riekti váhnenruhtii . 1 Dus ii leat riekti mánáidgeahččama doarjagii jus du jahkásaš bargosisaboahtu lea stuorát go guđa geardde álbmotoaju vuođđosupmi ( kr 437 286 ) . 1 Dus ii leat riekti fárrendoarjagii jus earát gokčet olggosgoluid , nugo ovdamearkka dihte du bargoaddi . 1 Dus ii leat riekti eanet váhnenruhtii go áhččeearrái , jus it deavdde ovttage čuoggá bajábealde . Mot sáhtát geavahit áhččeeari ? 1 Dus ii leat buhtis neahku ja du čalmmit leat beara unnit . 1 Dus ii dárbbaš leat válgakoartta mielddát , muhto jos don válddát dan mielddát , de dat geahpeda válgadoaimmahasaid barggu , ja don gearggat johtileappot jienasteames . 1 Dus ii dárbbaš leat válgakoartta mielddát , muhto jos don válddát dan mielddát , de dat geahpeda válgadoaimma ¬hasaid barggu , ja don gearggat johtileappot jienasteames . 1 Dus galgá leat mielde legitimašuvdna ! 1 Dus ferte leat gustovaš persovdnaduođaštus vel mielde . 1 Duppalgeardásaš juolludusat eanetlogu iežas organisašuvdnii / bellodahkii 1 Duođi eanet oktavuohta ii lean mus sápmelaččaiguin . 1 Duođaštuvvon skuvladuođaštusmáŋgosat ja bargoduođaštusat biddjojuvvojit mielddusin elektrovnnalaš ohcamii dahje sáddejuvvojit bábirhámis čujuhussii : Sámediggi - Sametinget , Ávjovárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka / Karasjok . 1 Duođaštuvvon skuvla- ja bargoduođaštusaid máŋgosat sáddejuvvojit : : Sámediggi - Sametinget , Ávjuvárgeaidnu 50 , 9730 Kárášjohka - Karasjok . 1 Duođaštussan sáhttá leat pássa , vuodjenkoarta ja báŋkokoarta govain , muhto sáhtát maiddái geavahit earalágan duođaštusa . 1 Duođaštusgáibádus ii leat almmatge čavgadet go ahte gáibiduvvo jáhkehahttivuođa badjeldeaddu ahte geavaheamis ii leat leamaš nu stuorra viidodat ahte areála lea lobálaš boazodoalloareála . 1 Duođaštusdoaimmaheapmi čájehii ahte maorilaččat ledje áimmahuššan dán čeardavalljodaga nu bures go vejolaš , vaikko vel leige dahkkojuvvon badjelmeari guolásteapmi anglo-kolonisttaid gávpeberoštusaid bokte ja maorilaččaid oassálastin guolástusealáhussii leige margináliserejuvvon . 1 Duođaštusa gáibádusat leat ahte das lea jienasteaddji namma , riegádandáhton ja govva , nu ahte váldde mielde dan mii dus lea ! 1 Duođaštus sáhttá ovdamearkka dihte leat pássa , vuodjinkoarta dahje báŋkokoarta mas lea govva , muhto sáhtát maiddái geavahit earalágan duođaštusa . 1 Duođašteapmi , ovddešteapmi ja báikkálaš duojáriid oahpaheapmi lea čađahuvvon . 1 Duođašteapmi , gaskkusteapmi , dieđiheapmi ja fierpmádathuksen šaddet guovddáža guovdilis bargodahkamuššan . 1 Duođaštanávdnasiin galgá sáddejuvvot kopiija Sámediggái . 1 Duođaštanávdnasiid galgá sáhttit bidjat registarii sámi duođaštuvvon árbedieđuid gaskkusteami hálddašeamis nu ahte eaiggátvuohta ja personsuodjalus gozihuvvo . 1 Duođaštanreaiddu ásaheapmi báikkálaš ekologalaš máhtolašvuođa várás árbedieđuid vuođul . 1 Duođaštanbargu / sámi arkiivvat 1 Duođaškeahtes máhttu 1 Duođas in sáhte muitit ahte vuoiŋŋamaččat ledje áigeguovdilis áššin ovdal go álggiimet domanhárjehallama ráhkkanemiiguin 2004:s . 1 Duođalašgelbbolašvuođa ortnet sisaváldimis alit ohppui sáhttá maiddái dahkat áigeguovdileabbon ođđa studeantajoavkkuide lohkat Sámi allaskuvllas . 1 Duođalaš njiedjan fágas sámegiella nubbingiella Čoahkkáigeassu 2.1 Sámegiella mánáidgárddis 2.1.1 Ollislaš logut sámegielas mánáidgárddiin 2.1.2 Davvisámegiella mánáidgárddis 2.1.3 Julevsámegiella mánáidgárddiin 2.1.4 Lullisámegiella mánáidgárddiin 1 Duođalaš konsultašuvnnaid čađaheapmái ja evttohusaid politihkalaš meannudeapmái galgá várret doarvái áiggi . 1 Duođalaš gelbbolašvuođasirdindárbbut fágabirrasiin , erenoamážit Sis-Finnmárkkus , eará geográfalaš guovlluide gávdnojit maiddái eará bálvalusaid siskkabealde . 1 Duođalaš dásseárvvu deastta hárrái lea deaŧalaš ahte sámi ohppiid oahpaheapmi dáhpáhuvvá oktasašskuvlla rámmaid siskkabealde . 1 Duođaigo šattai pors-nammasaš rássi ( guossarássi ) Porsáŋggus ? 1 Duođaid in dieđe manne mun galgen orrut internáhtas , muhto sáhttá leat dan dihtii ahte ruovttus ledje máŋga máná ja unnán sadji . 1 Duođai šattai dát mu buoremus gulahallan muđuige eallimis , ahte leat váttis ja nu dieđihit ahte adden jalgadasa dasa mii galggai dáhpáhuvvat . 1 Duođai mákson buhtadus lea čuvvon buhtadus ohcamušaid lassáneami . 1 Duođai livčče gal juo áigi duohtan dahkat dan . 1 Duođai doalai Ealáhus- ja gávpedepartemeanta nu gohčoduvvon konsultašuvdnačoahkkima NBR:in maŋŋá go sii ledje konkluderen áššis , ja sádden dan Sámediggái meannudeapmái . 1 Duottargovvii : Vi staker ut vår fremtid ( dárogillii ) Mii dihkkádit boahtteáigámet ( davvisámegillii ) Nållip iehtjama boahtteájgev ( julevsámegillii ) Mijjen båetije biejjiem evtiedibie ( lullisámegillii ) 1 Duottar lea šaddan riikkaidgaskasaš sátnin , go dát lea luoikkahuvvon ruoššagillii ja ruoššagielas fas eará gielaide , nugo dárogielas tundra . 1 Duot logi registtarsuohkana leat biddjojuvvon Fylkkamánni bearráigeahču vuollái ja fertejit ohčat dohkkeheami buot loatnaváldimiidda . 1 Duot earát máinnašuvvojit maŋŋelis kapihttaliin . 1 Duosttan dadjat ahte eanaš ruovttut ledje duhtavaččat go lei internáhttafálaldat , ja sin mielas lei buorre veahkkin nákkisvuođas . 1 Duostat leat ieš , jáhkkit iežas olmmošárvui , ovdánahttit friddjavuođa ja iešheanalašvuođa ledje fáttát maid mii čuovvoleimmet kulturhistorjáoahpahusas . 1 Duorastat ovdalgaskabeaivvi olahuvvui ovttamielalašvuohta stáhtalaš bálkášiehtadallamiin . Šiehtadusa rámma lea sullii 3,3 proseanta . 1 Duorastat njukčamánu 04. b. 2010 1 Duorastat miessemánu 28. b Dii 0900-0945 : Sáhkavuorru barggu birra General Comment:s ja Mánáidkonvenšuvnnas Lucy Smith Dii 0945-1000 . 1 Duorastat 20.10.05 dii. 09.15 – 12.00 040/05 1 Duorastat 19.10 1 Duorastat , miessemánu 8. beaivi 1 Duorastaga skábmamánu 4. b. lea Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi , bearráigeahččanlávdegotti njuolggadusaid § 5 čuoggá 2 vuođul , mearridan doallat rabas gulaskuddama čuovvovaš áššis : Mo Sámediggeráđđi lea hálddašan Sámedikki 2009 reviderejuvvon bušeahta poastta 507 - ášši 24/09 . 1 Duorastaga skábmamánu 26. b. . Comfort hotellas Deanus . 1 Duorastaga 20.10.05 dii. 17.25 – 18.40 051/05 1 Duorastaga 20.10.05 dii. 15.00 – 16.50 043/05 1 Duorastaga 1.10.2009 searvá Loabága suohkan sámegiela hálddašanguvlui . 1 Duorastaga 02.11 1 Duorastaga - skábmamánu 26. b . 2009 1 Duorastaga , skábmamánu 5. b. / Torsdag 5. november 1 Duorast. 1 Duopmu nanne ahte soahpamušat maid Mi ’ kmaq- ja Maliseetindiánat vuolláičálle jagiin 1760 ja 1761 siskkildit oktasaš vuoigatvuođa bivdit , guolástit ja čoaggit bisuhan dihtii « mearálaš eallinláibbi » . 1 Duopmu lea ovttajienalaš . 1 Duopmu celkojuvvui plenumis maŋŋil go dábálaš vuogi mielde lei gieđahallojuvvon ossodagas mas leat vihtta duopmára . 1 Duopmostuolut galget bearráigeahččat ahte sihke proseassačállosat , čálalaš duođaštusat , riektegirjjit jna. jorgaluvvojit sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Duopmostuolut 1 Duopmostuoluid hálddahuslaš stivren . 1 Duopmostuolu ásaheami vuođustussan lei sávaldat lasihit sámiid luohttámuša duopmostuoluide . 1 Duopmostuolu duopmováldeguovlu siskkilda Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu ja Deanu gieldda Finnmárkku fylkkas . 1 Duopmostuollu gieđahallá dušše soahpatmeahttunvuođaid vuoigatvuođaid alde Finnmárkkuopmodaga eatnamiin . 1 Duopmostuollu galgá dárbbašmeahttun vuordima haga ja eará ámmátáššiid ovdal ovddidit dakkár áššiid , mat gusket lágaid ja láhkaásahusaid rihkkumii nu mo namahuvvo § 39 vuosttas lađđasis , dalle go bearráigeahčču § 38 vuođul ain lea doaimmas . 1 Duopmostuollu doaimmaha jorgaleami dárogillii . 1 Duopmostuollu bearráigeahččá ahte diggegirjjit mat leat čállojuvvon dárogillii , jorgaluvvojit sámegillii go áššái gulli bealli nu gáibida . Dákkár gáibádus ii rihko mange áigemeari . 1 Duopmostuollu bearráigeahččá ahte diggegirjjit mat leat čállojuvvon dárogillii , jorgaluvvojit sámegillii go áššái gulli bealli nu gáibida . 1 Duopmostuolloáššiin lea Sámedikkis dábálaš Side 71 av 86 bealálašnákca . 1 Duopmostuolloáššiin lea Sámedikkis dábálaš Side 71 av 86 1 Duopmostuolloláhka čujuha sámilága mearrádusaide das mii guoská sámegiela geavaheapmái . 1 Duopmostuolloláhka čujuha sámelága mearrádusaide go sámegiela geavaheamis lea sáhka . 1 Duopmostuolloláhka ja soahpameahttunvuođaláhka gustojit nu guhkás go heivejit meahcceduopmostuolu doibmii , juos eará ii leat mearriduvvon dán lágas . 1 Duopmostuollolága § 136a viiddiduvvon rievtti birra geavahit sámegiela riektelágádusas čujuha sámelága §:i 3 – 4 . 1 Duopmostuollokommišuvnna ( Domstolskommisjonen ) ( NOU 1999 : 19 ) ja Strukturlávdegotti ( Strukturutvalget ) čielggadusain evttohuvvui ahte galggai ásahuvvot duopmostuollu Sis-Finnmárkui . 1 Duopmostuollohálddahusa stivren čađahuvvá lága , láhkaásahusa dahje Stuoradikki plenarmearradusa bokte dábálaš vuogi mielde ráđđehusa árvalusa vuođul . • 1 Duopmostuollohálddahus mearridii cuoŋománu 4. b. 2008 ahte kommišuvnna čállingoddi galgá leat Deanus . 1 Duollo- ja lassiárvodivadatáššit Otná dilis duollogažaldagat dagahit váttisvuođaid ovdanahttinbargui . 1 Duollo- ja divatetáhttii / Duollodoaimmahahkii gullet guovddáš Duollo- ja divatdirektoráhtta , dasa lassin 6 duolloguovllu , 20 duollobáikki ja 4 ekspedišuvdna- ja bearráigeahččanovttadaga . 1 Duollo- ja divatetáhtta mearrida ja gáibida duollu , lassiárvodivvaga gálvvuin mat fievrreduvvojit riikii , ja liigedivvagiid stáhtakássii . 1 Duollo – ja divatetáhta váldoulbmil lea sihkkarastit ahte duollu ja divvagat mearriduvvojit riekta ja máksojuvvojit rievttes áigái . 1 Duollet dálle gohčoduvvojin mun ge dakkáražžan , bilkun dahje buorredáhtolaš gudnin . 1 Duollet dálle fertiimet čuoččastit ja fáiput , ja easka gaskabeaiáigge liegganii klássalatnja . 1 Duojáriidda geat ožžot máná dahje buhcet ožžot buhtadusa bargosisaboađuid manaheami . 1 Duojáriid fidnosuorgeorganisašuvdna ( BES ) oažžu doarjaga 70 poastta ruđain . 1 Duojáriid Ealáhus Searvi ja Sámiid Duodji OS galget maŋimusat 01.08.10 raporteret 2009 doarjjageavaheami . 1 Duojáriid Ealáhus Searvi 250 300 310 360 1 Duojáriid Ealáhus Searvi 250 300 310 1 Duojáriid Ealahus Searvi , 04.09.98 1 Duojáriid Dállu 50 0 200 200 1 Duojárat maid leat organiseren iežaset vai besset vára váldit boares duodjevieruin ja olahit buoret ealáhusvuođu . 1 Duojis mis lei Guovdageainolmmái Lauri Keskitalo , muđui ledje eanaš lullinorgalaš oahpaheaddjit . 1 Duojis leat stuorra ovdánan vejolašvuođat , muhto stuorra hástalussan lea oažžut doarvái buori gánnáhahttivuođa ja fertešii sihkkarastit ahte oččošeimmet nuoraid maid áŋgiruššagoahtit dujiiguin . 1 Duojis lea šaddagoahtán lassáneaddji mearkkašupmi ealáhussan , ja dat lea hui deaŧalaš erenoamážit sámi nissoniidda . 1 Duoji váldošiehtadus ... 12 4.4 . 1 Duoji váldošiehtadus 1 Duoji ovddidanprográmma Sámediggi mearridii 1999 geassemánus ahte álggahuvvo 5-jagáš duoji ovddidanprográmma . 1 Duoji oahpahusráđi gulaskuddancealkámuš 31.05.00 1 Duoji oahpahalliortnet , ee. ođđa duojáriid sihkarastit ealáhussii , lea dakkár doaibmabidju mii Sámedikki mielas lea dehálaš . 1 Duoji fágareivve váldimii leat ráhkaduvvon njuolggadusat . 1 Duoji fidnooahppiortnet . . . . . . . . . . 1 Duoji ealáhusšiehtadus dahkkojuvvui 2005:s ja rámman leat leamaš birrasii 8,5 miljon ruvnno jahkái . 1 Duoji doaibmadoarjja . . . . . . . . . . . . 1 Duojariid Dállu AS , 09.09.98 1 Duoin nuppiin davviriikkain lea maid leamaš sullasaš ovdáneapmi , nugo diehtit . 1 Duoidda guovlluide fievrriduvvojit jahkásaččat milliárdasaš sumit EU strukturfoandda olis , ja lassin boahtá riikkalaš searvan dán guovllus . 1 Duoidda guovlluide fievrriduvvojit jahkásaččat milliárdasaš sumit EO strukturfoandda olis , ja lassin boahtá riikkalaš searvan dán guovllus . 1 Duoid nuppiid sámegielaid maid lea dárbu nu dutkat . 1 Duoid eará láidestusaid ráhkadeami mearridit Sámediggi ja Oahpahusdirektoráhta ovttasráđiid . 1 Duohtavuođas čájehuvvo ahte § 3–8 ja dan láhkaásahusas lea oahppu gáržžiduvvon davvisámegillii , DAVVIN ja SÁMÁS kurssaide ja oahppoorganisašuvnnaide . 1 Duohtavuođas álggii albma skuvla easkka 1960 ' čavčča . 1 Duohtavuođas orrubeahtti goabbat sajes sierrananáiggis unnimusat guhtta mánu almmá sierranandohkkeheami dahje duomu haga 1 Duohtavuođas lea sihke suohkaniid ja fylkka ­suohkaniid eiseválddiin seamma geatnegasvuohta go stáhta eiseválddiin čuovvut riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid ja našuvnnalaš rievtti sápmelaččaid ektui Norggas . 1 Duohtavuođas lea eanaš oassi sámi oahppoplánas našunála plána nubbehusčálusin . 1 Duohtavuohta lei ahte sámit ledje ieža válljen Hánssa sin njunušin , daningo sii oaivvildedje , áddehahtti sivaid geažil , ahte son máhtii dárogiela buoremusat , ja máhtii hábmet dárogiela mearrádusaid čálalaččat buorebut go sii ieža . 1 Duohtavuohta lea ahte dát ášši lea jagiid mielde dagahan dan ahte báikegottiid olbmuid ja birasgáhtteneiseválddiid gaskka lea šaddan oalle heajos gaskavuohta ollu sajiin . 1 Duohtavuohta lea ahte dálkkádatrievdamiin leat váikkuhusat eallimii davvin ja muđui máilbmái . 1 Duohtavuohta lea ahte buot olbmot Norggas ásset ovtta gielddas . 1 Duohtavuohta lea ahte bealli máilmmi suodjalanguovlluin leat ásahuvvon eamiálbmotguovlluide . 1 Duohtavuohta lea ahte Finnmárkku riddoguovlluin dovdo vuosteháhku sápmelaččaide . 1 Duohtavuohta ahte ohppiidlohku ii njieja nu ollu sámegielas vuosttašgiellan , doahttala dán hypotesa . 1 Duohtadilis lei 1700- ja 1800-logus dušše dánskagiella čálagiellan . 1 Duohtadieđut slettmeg.no birra Slettmeg.no lea boađus das go ráđđehus čuovvola Persovdnasuodjaluskommišuvnna raportta ” Individ og integritet : Personvern i de digitale samfunnet ” ( NOU 2009 : 1 ) . 1 Duohtadieđut Barentsovttasbarggu birra 1 Duohtadieđut : Od. prp. nr. 33 ( 2007-2008 ) náittoslága , mánáidlága , adopšuvdnalága , bioteknologiijalága jna. rievdadeami birra . 1 Duohtadieđut : 1 Duohta jahkásaš bušeahttašiehtadallamat ovddidivččii Sámedikki rolla politihkkaovddideaddjin ja ovddasvástádusdoaimmaheaddjin . 1 Duohta dilis lea baicca leamaš nu ahte olbmot ain ohcet doarjaga sámi dáidagii kultuvrii / kulturgáhttemii ja ohcamušat árvvoštallojuvvojit ja Kultur ­foanda juolluda daidda ruđa . 1 Duohta bušeahttašiehtadallamiid dahje - konsultašuvnnaid haga leat Sámedikkis ja sámi álbmogis uhccán vejolašvuođat váikkuhit bušeahttarámmaid dan dehálaš servodatsuorggis mas dás lea sáhka . 1 Duohta , vuollásaš lassáneapmi stáhtabušeahta goluin rehkenasto leat 3 ž proseantta 2006:s 2007:i . 1 Duohta , vuollálas gollolassáneapmi jagi 2011 stáhtabušeahtas meroštallojuvvo dál 21/4 proseantan , mihtiduvvon jagi 2010 rehketdoalu ektui . 1 Duohta , mearrideaddji lassáneapmi stáhtabušeahta goluin 2007:s 2008:i meroštallojuvvo leat 3 ¼ proseantta . 1 Duogášorjjit Guovdageainnu stuimmiid filbmemis . 1 Duogášnotáhtat - Romssa fylkkaplána 2004 - 2007 : 01/02 : Fylkkasuohkanlaš bálvalusat 02/02 : Máhttu ja DjO 03/02 : Prošeakta " Regionale kvinnebilder i Troms " 04/02 : Ealáhusovddideapmi 05/02 : Johtalus 06/02 : Guovloráđđeárvalus " Regional inndeling , regionale funksjoner og senterstrategi " 1 Duogášmotiiva lei sihkkarvuođapolitihkalaš , muhto dát ovdanbođii dušše eahpealmmolaš smiehttamušain , iige almmolaš stuorradiggedigaštallamiin . 1 Duogážin njuolggadusaid rievdadanevttohussii lea earret eará dat go boazodoalloguovddáža doaibma ii leat šat áigeráddjejuvvon ( § 3 ) . 1 Duogážin lea vuosttažettiin Alimusrievtti duopmu Korsjøfjell-áššis , Rt. 1988 s. 1217 . 1 Duogážin lea fuolahit sámi mánáid vuoigatvuođa seailluhit iežaset giela ja kultuvrra go sirdojuvvojit sadjásašruktui dahje mánáidsuodjalusásahussii . 1 Duogážin lea ee. ahte diehtovuođus sámi veahkadaga dearvvasvuođa ja eallindiliid birra ja sin dárbbuid birra oažžut heivehuvvot bálvalusfálaldaga lea beare heittot . 1 Duogážin dása sáhttá leat ahte lávdegoddi háliida ráfis bargat vai miellahtuin siskkáldasat livččii friijavuohta divaštallat iešguđetlágan čuolmmaid , almmá dan ahte almmuhuvvo . 1 Duogážin dása lea dat go čoahkkeearreprošeakta lea deaŧalaš doaibma báikkálaš hálddašanortnegiid geahččaleamis . 1 Duogážin dán álggahuvvon prosessii lea álbmotmusea stivramearrádus mii guoská máhcaheapmái . 1 Duogážin dán nammadeapmái lea ahte lea ásahuvvon hálddašanmálle suodjalanguovlluide . 1 Duogážin dasa lea dat go boazodoalus ii leat leamaš vejolašvuohta geavahit nu ollu vugiid movt suodjalit guovlluideaset . 1 Duogážin dasa go stáhta jođiha Gaska-Norgga Sámiskuvlla , ja dasa lassin addá sierra juolludusaid Snåase ja Málátvuomi suohkaniid sámi skuvllaide , lea ahte sámi mánát galget oažžut oahpahusvejolašvuođaid mat nannejit sámi giela ja kultuvrra . 1 Duogážin dasa go stáhta jođiha Gaska-Norgga Sámiskuvlla , ja dasa lassin addá sierra juolludusaid Snåasa ja Málátvuomi suohkaniid sámi skuvllaide , lea ahte sámi mánát galget oažžut oahpahusvejolašvuođaid mat nannejit sámi giela ja kultuvrra . 1 Duogášgovat : 1 Duogášdieđut mat mus leat Gáivuonas Romssas , muitalit ahte sáhttá geavvat nu ahte mii mearrasámit oažžut dan dovddu ahte mii fertet dego ándagassiiátnumiin searvat sámi oktavuhtii . 1 Duogášdieđut : Departemeanta álggahii sámi ofelaččaid prošeavtta 2004:s . 1 Duogáš sámi-guoski gažaldagaid doavttergrádaidbuvttadeami lassáneapmái lea váldoáššálaččat Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáža ásaheapmi ( 2001 ) . 1 Duogáš rievdadeapmái lea ahte mannan válggain čielggai válgaboađus easka 10 beaivvi maŋŋel válgabeaivvi . 1 Duogáš manne boazu ­doallu dahká dákkár šiehtadusaid lea ahte sis dávjá eai leat eará vejolašvuođat . 1 Duogáš lei sihke stuorra ballu ja fuopmášupmi " suoma vára " ja našuvnnalaš bođđejupmi ovttastatluvvema oktavuođas . 1 Duogáš ja plánenbargu Bargu Strategiijaplána skuvlagirjerájuide joatkkaskuvllain Romssa fylkkas 2009-2012 álggii njukčamánus 2007 . 1 Duogáš ja dálá ortnet 1 Duogáš dása lea viehka erenoamáš – skuvla lea bákkolaš sámi oahppoplána vuostálastima boađus . 1 Duogáš dasa lea go Sámi vuoigatvuođaidlávdegoddi ii leat geargan iežas nuppiin oassečilgehusain mii guoská eana- ja čáhcevuoigatvuodaide . 1 Duogáš Sámediggeráđi konsultašuvnnaide lea ahte sámi mánáin dávjá lea oktavuohta dakkár mánáidsuodjalusain , mas váilu giella- ja kulturgelbbolašvuohta . 1 Duogáš Nuoraid - OG lea olympialaš falástallanlágideapmi nuoraide ahkejoavkkus 14-18 jahkái , ovttas kultur- ja oahppoprográmmain dat guovdilastá olympialaš ovdagovaid nugo ustitvuođa , oktiigullevašvuođa ja albma gilvvohallamiid . 1 Duogáš Julggaštusa ráhkadeapmi leamaš proseassa mas leamaš lagas ovttasbargu gaskal stáhtaid ja iešguhtetge eamiálbmotjoavkkuid . 1 Duogáš : « Duohtavuohta lea ahte sámi guovlluin leat eanaš jođiheaddjivirggiin olbmot , geat eai leat sápmelaččat . 1 Duogáš : ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi ( ECOSOC ) vuođđudii 1982 bargojoavkku man bargomearrádus lei čalmmustit álgoálbmogiid miehtá máilmmi ja evttohit riikkaidgaskasaš rievttálaš standárddaid nationálastáhtaid álgoálbmotpolitihka várás . 1 Duogáš 1980-logus gaskkaboddosaš bargojoavku guorahalai riikkaid sosiála- ja dearvvašvuođa ministeriijaid dárbbuid , eavttuid ja ovttasbargovugiid dearvvašvuođa ja sosialsuorggis . Das rájes leat riikkat rievdadan iežaset lágaid ja hálddahusaid . 1 Duogabealde skuvlabráhkka mii geavahuvvui ovdal go ođđa skuvla huksejuvvui . 1 Duodji – fidnooahppiortnet . . . . . . . 1 Duodji lea « duoji oahppoplánain » šaddan fágan skuvlii . 1 Duodji lea okta sámi kultuvrra guovddáš osiin . 1 Duodji lea maiddái olahan gáhttenveara stáhtusa . 1 Duodji lea maiddái guovdilis kulturávdnejeaddji ja identitehttaávdnejeaddji oassi 1 . 1 Duodji lea guovddáš sámi kulturfaktor , fága ja ealáhus . 1 Duodji lea dehálaš sámi ealáhus , ja lea sierradilis kulturguoddi ealáhussan . 1 Duodji lea deaŧalaš kulturguoddi ja Sámediggi atná stuora hástalussan nannet kultuvrra návccalaš ja gánnáhahtti ealáhusa olis . 1 Duodji ealáhusšiehtadusa olggobealde 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 500 000 duodjái ealáhusšiehtadusa olggobealde . 1 Duodji doaibmadoarjja Duodji investeren- ja ovdánahttindoarjja Duodji - čálgoortnegat Duodji – fága ja ekonomalaš lávdegoddi Olmmáivákki duodjesearvi Unjárgga Sámiid Duodji Duojáriid Dállu OS Duojáriid Ealáhus Searvi Sámiid Duodji OS SD ja DeS ovttastupmi 1 Duodji 2 086 791 2 600 2100 1 Duodji 2 086 791 2 600 1 Duodji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Duodji - kulturguoddin ja buvttadeaddji ealáhussan , Sámiid duoji bokte 1 Duodji - Vejolašvuođat ja potensiála , Karin Vasara bokte 1 Duodji - Hástalusat ja rekrutteren . Biret Risten Sara bokte , Duojáriid ealáhussearvi 1 Duodješiehtadusa mihttomearri lea ovddidit dak 2009– 2010 1 Duodješiehtadus 1 Duodješiehtadallamat boatkanedje 1 Duodjeásahusat ja organisašuvnnat Buš 09 1 Duodjeásahusat . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Duodjesiida , 12.09.98 1 Duodjeorganisašuvnnat – njuolgga doarjagat – duoji ealáhusšiehtadus . . . . . . . . . . . . . . . 1 Duodjeorganisašuvnnaid doarjjanjuolggadusat heaittihuvvojit . 1 Duodjeorganisašuvnnaid Doarjjanjuolggadusat 1 Duodjeoahpahus lei árbevirolaččat bearrašis , muhto ođđaáigásaš servodatrievdama geažil ii leat dát šat diehttelas . 1 Duodjeoahpaheaddji Sámiid Álbmotallaskuvllas Johkamohkis 1 Duodjekursa kulturbargiide 1 Duodjeinstituhttii lea juolluduvvon doarjja duoji bagadallanvirggiid ásaheapmái . 1 Duodjeinstituhtta lea vuođđudus mii vuođđuduvvui 16.04.93 . 1 Duodjeinstituhtta galgá maŋimusat 01.08.10 raporteret jagi 2009 doarjjageavaheami . 1 Duodjeinstituhtta Olmmáivákki duodjesearvi Unjárgga Sámiid Duodji Duojáriid Dállu OS 1 Duodjeinstituhtta 1 800 1 800 1 800 1 400 1 Duodjeinstituhtta ( DI ) , 24.09.98 1 Duodjeinstituhta juolludeapmi nu go árvaluvvon . 1 Duodjeinstituhta boahtteáiggi eahpesihkarvuođa geažil leat reviderejuvvon bušeahtas váldojuvvon vuhtii duodjedoaibmabijut , jos DI:s ii šat leat vuođđu viidáset doibmii . 1 Duodjeinstituhta 2001 juolludeapmi unniduvvo 1.700.000,- ruvdnui 1 Duodjeinstituhta 19.04.99 telefaxa 1 Duodjefágas galgá oahppat sihke Vincent van Gogha dáiddalaš bargguid birra ja sámi dáiddára Synnøve Persena erenoamáš ivdnegeavaheami birra . 1 Duodjefidnooahppit 1 Duodjeealáhusas leat ollu stuorra hástalusat sihke mii guoská ođđa márkaniid gávdnamii , gálvomearkahuksemii ja gelbbolašvuođa bajideapmái ekonomiijas ja rehketdoalu fievrrideamis . 1 Duodjeealáhusa váldošiehtadus 1 Duodjeealáhusa ekonomalaš dili birra lea ráhkaduvvon raporta . 1 Duodjediimmuin oahpahii Lars Dunfjell ( Dååvnesen Laara ) veahá sámi duoji birra , muhto dat lei hui bieđgguid . 1 Duodje-ealáhusa ekonomalaš dilli lea dagahan dan ahte Sámediggi lea oaidnán erenoamáš dárbbu doai ­bmabijuide maiguin sihkkarastit rekrutterema . 1 Duoddará Ráffe / Bihtánsámi guovddáš:Guovddáža huksehusaide 450 000 ru Duoddará Ráffe / Bihtánsámi guovddážii guovddáža ođasmahttimii dan oktavuođas go Árran julevsáme guovddáš galgá ásahit bihtánsámi museadoaimma 2009:s . 1 Duoddaris Skáiddi ja Leaibevuona gaskkas bođii nuorra gávttehas bussii . 1 Duoddarii beassan ja dan geavaheapmi čatnasa lávga árbevirolaš eallinvuohkái sámi guovlluin , das lea mearkkašupmi máhtolašvuođa ja kultuvrra viidásetfievrrideapmái . 1 Duoddara Ráfe , Bájddára suohkan - Regionála ovddideapmi 2010 - doarjjaohcan Duoddara Ráfe divodemiide ja investeremiidda 1 Dulkonásahus heaittihuvvui gonagaslaš skih ­kádusain jagi 1901 , earret Guovdageainnus ja Kárášjogas . 1 Dulkoniskkus galgá addit daidda geat barget fidnodulkan , vejolašvuođa duođaštit iežaset gelbbolašvuođa . 1 Dulkonbálvalusčuoggái lasihuvvo ođđa čuokkis 6 . « Dán oktavuođas berre Osloi ásahuvvot sámi dulkonbálvalus mii fuolaha sámi álbmoga dulkonbálvalusdárbbu . » 1 Dulkonbálvalusat eai leat álo gávdnamis ­suohkandearvvašvuođabálvalusas , ovdamearkka dihte fásta doaktáriin . 1 Dulkonbálvalusat dearvvasvuođafitnodagain Doaibmadokumeanttas regionála dearvvasvuođafitnodagaide lea máŋga jagi gáibiduvvon ahte galget ásahuvvot dulkonbálvalusat divššohasaide geat daid dárbbašit , ja ahte galget álggahuvvot doaibmabijut nannen dihtii bargiid máhtu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Dulkonbálvalusat dearvvasvuođafitnodagain Doaibmabidju 33 . 1 Dulkonbálvalusaid ráhkadeapmi sámi álbmogii mas deattuhuvvo dearvvašvuođabálvalus . 1 Dulkonbálvalusa viiddideapmi 1 Dulkkat ledje « kulturdulkkat » ge ja veahkehedje ovdamearkka dihtii sundiid ollu eambbo go dušše gielalaš dulkomiin ja veah ­kehedje sin idjademiin , biktasiiguin , sáhtaše-miin ja kultuvrra áddejumiin das mii dáhpáhuvai diggemeanuin . 1 Dulkkaid dihte fertejit ságastallit sáddet sáhkavuoruset midjiide e-poasttain ovdal 21.11 dán čujuhussii : lisbeth.vesterheim.skoglung@samediggi.no 1 Dulkka geavaheapmi lea unnimus gulahallančoavddus dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid ja sámi bálvalusdárbbašeaddji gaskka . 1 Dulkaoahpahus ja dulkkaid dohkkeheapmi Sámegielalaš / dárogielalaš dulkonbálvalusat eai leat álo fidnemis almmolaš bálvalusdoaimmaide . 1 Dulkaoahpahus ja dulkkaid dohkkeheapmi Heahtedieđihanbálvalus Mánáidsuodjalus Doaibmabidju 30 . 1 Dulkan lea son guhte lea čađahan dulkonoah-pu , dohkálaš logahallojuvvot Riikkalaš dulkaregistara goalmmát kategoriijii . 1 Dulka fárrii gilis eret ja oahpaheaddjit mat mus ledje mánáidskuvllas eai čuvvon mu nuoraidskuvlii . 1 Duiskalaččat bávkaledje šalddiid , muhto báhtaredje dasto ja dalle sestojuvvui gilli 1944:s . 1 Duiskalaččat bolde measta buot visttiid Hámmárfeasttas ja Sállannuoris . 1 Duiskalaččat bolde internáhta 1944:s , ja dat ii huksejuvvon fas deike . 1 Duiskalaččat bolde buot suohkana skuvllaid ja internáhtaid 1944 skábmamánu . 1 Duhátjahkebáiki Njávdámis sihkkojuvvo eret listtus . 1 Duhát giitu Harald Gaski ja Jouni Moshnikoffi guoktái . 1 Duhttavaš - Mun lean hui duhtavaš go lea šaddan ovttamielalašvuohta ráđđehusa ja Sámedikki gaskka regionála dutkanfoanddaid stivranammademiin ja stivračoahkkádusain , dadjá ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll . 1 Duhtavaš oahppit oahppobájis Hárštás . 1 Duhtavaš juolludusaiguin reviderejuvvon stáhtabušeahtas 1 Duhpátgeavaheami eastadeapmi ja rumašlaš lihkadeapmi leat dehálaš áŋgiruššansuorggit álbmotdearvvašvuođa buorideamis . 1 Duhkorasat eai gávdnon erret go oahpaheddjiid mánáin ja daid mii luoikkaheimmet muhtumin . 1 Duhkoradden singuin geat orro seammá geainnus go mun , sáhtiimet gulahallat go gielda vuoruhii mearkagielaoahpahusa . 1 Duddjuimet heastareagaid , gielkkáid , beasselihtiid murjemii . 1 Duddjonbargguid fertiimet dahkat hui álkin . 1 Duddjomiin leat mii sápmelaččat ráhkadan čábbodaga mii speadjalastá min kultuvrra ja birrasa . 1 Duddjo rahpaset servodaga Prošeavtta ulbmil lea njeaidit muhtun rájáid sámi nuoraid guottuin . 1 Du áigodat guhkiduvvo viđain / čiežain vahkuin , jus dušše dus lea riekti váhnenruhtii . 1 Du váhnenruhta vuoliduvvo seammá ollu go eatni bargoáigi vuoliduvvo , go eadni bargá unnit go 75 proseantta olles bargoáiggis . 1 Du ohcan ferte ovdal dii. 21 čakčamánu 14. b. joavdat dan gieldda válgastivrii masa don maŋimusat ledjet čálihuvvon ássin álbmotregistarii . 1 Du kan bestille den ved å ringe til Troms fylkeskommune tlf 77 78 80 00 , du finner den også på våre nettsider www.tromsfylke.no i venstre meny under publikasjoner / rapporter Háliidat go don dán jahkedieđáhusa sámegillii ? 1 Du jietna lea dehálaš ja du jietna sihkkarastá ealli demokratiija . 1 Du jienastat de sáddejuvvo du ruovttugildii . 1 Drøftingsnotat 1 Dronningensgate 13 Postboks 8196 Dep. 0034 Oslo 1 Driftsbygninger 1 Drefvelin Petter ( fápmudusa vuođul ) ekspedišuvdnahoavda 1 Dreamweaver ja Photoshop ledje gos vuosttas siiddut ráhkaduvvojedje . 1 Dramsv . 1 Draft decision - CP. 16 1 Dr.polit. - oahpu našunála árvvoštallamis evttohuvvojit doaibmabijut movt buoridit servodatfágaid stipendiáhtaid čađaheami . 1 Dr. polit. - oahpu našunála árvvoštallamis evttohuvvojit doaibmabijut movt buoridit servodatfágaid stipendiáhtaid čađaheami . 1 Dovdá go oahppi ahte oahpaheaddjit ja eará oahppit atnet árvvus su ? 1 Dovdá go iežas oadjebassan luohkká- ja skuvlabirrasis ? 1 Dovdot galgá ahte Romssa fylkkasuohkan lea mielde ! 1 Dovdostalai ahte muhtun bargit ja oahppit eai dohkkehan sámegiela . 1 Dovdo hui bures dievdoolbmuin siseatnamis . 1 Dovden su boarrásiidruovttu rájes . 1 Dovden dušše dan dili . 1 Dovden de , ahte giella dáidá buktit váttisvuođaid ruovttu – skuvla ovttasbarggus , go in máhttán sámegiela , muhto doivon dattetge ahte skuvla lei ráhkkanan ovttasbargat maiddái váhnemiiguin geat eai máhte giela . 1 Dovden ahte son speadjalasttii sámi árvvuid . 1 Dovden ahte luhtte dan bargui maid bargen ja mus jerrojuvvui hui ollu sámi áššiid hárrái . 1 Dovddolaš ( oasse ) čilgehus sáhttá leat ahte Áššus ja Min Áiggis ledje oalle guovttelágán profiillat main beroštedje guovttelágán lohkkiidjoavkkut . 1 Dovddiidusat ortnegiin leat leamaš positiivvalaččat . 1 Dovddiidusat ja vásáhusat skuvllas ja árgabeaivvis – Lonohallan sáhttá leat sihke gelddolaš ja balddihahtti ohppiide . 1 Dovddiidusat eará miellaguottuid ávdnejeaddji bargguin čájehit ahte ovdagáttut ja áŧesmielalašvuohta dávjá boahtá eahpesihkarvuođas ja váilevaš informašuvnnas . 1 Dovddatgo spahčat-vearbba ? 1 Dovddatgo dán sáni ? 1 Dovddastit ahte sáhttá leat uhcit dahje eanet buot dát , sáhttá maid duddjot oadjebasvuođa ja buorre iešdovddu . 1 Dovddasteapmi boahtá go oažžu oahpu , ja dan maŋŋil sáhttá psykalaččat rahčagoahtit ja dasto nákce juoidá dahkat . 1 Dovddastan ahte diet dovdui beanta čulkun ja duođaštii ahte ii lean sáhka guovtti dásseárvosaš giela birra , - muhto gii biehttala kámelaid njiellamis jos meahcceváccašeami dainna oanošii ! 1 Dovddan muhtun Oarje-Finnmárkku vuotnalačča . 1 Dovddan maiddái du kritihka Nordlys-bláđis leairra diliid ektui . 1 Dovddan bures ovddežis daid hástalusaid , mat boazodoalus leat sihke dan ektui ahte sihkkarastit boazodoalloareálaid ja ahte bisuhit dakkár ceavzilis ja nana boazodoalu , mas leat ovdánanvejolašvuođat . 1 Dovddaimet birrasa , dálkki ja biekka ja diđiimet gos háhkat biepmu . 1 Dovddahuvvo ballu ahte oktii časkin sáhttá mielddisbuktit ahte sihke bálvalusat ja bargosajit guovdduštuvvojit dañistaga go oñastus čañahuvvo . 1 Dovddaha go dalle Deanu gieldda reakšuvdna mohtorjohtolatláhkii dan ahte láhka rihkku sámi vuođđo- , báikkálaš árvvuid ? 1 Dovddaha duhtavašvuođa 1 Dorvvolaš ii oro leamen čađahit friddjafuollakontuvrraid ja dubmehallan olbmo gaskasaš ságastallama dulkkain , dannego dat dahká gulahallama fuonibun . 1 Dorski njuolggohaddi maid njiejai mealgat jagi 2009 mielde . 1 Dorjjajuolludanmearrádusat galget leat čálalaččat duođaštuvvon . 1 Doppe čuožžu maiddái ahte NRK riikaviidosaš prográmmafálaldagas sihke radios ja TV:s galget leat unnimusat beaivválaš sáddagat sámi álbmoga váste ja jeavddalaš prográmmat mánáide ja nuoraide sámegillii . 1 Doppe čuožžu earret eará ahte ráđđehus berre mieđihit ahte álgoálbmogiid eatnamiid ferte suddjet doaimmaid vuostá mat billistit luonddu . 1 Doppe čohkohalle , háleštedje ja juoiggastalle . 1 Doppe šaddet earret eará čájáhusat , bádji ja hálddahuslanjat . 1 Doppe šadden leat earáide bagadeaddjin čoarvebargguin , vaikko ieš in lean mihkke meašttiriid dehe ekspearttaid . 1 Doppe ásset 5,54 miljion olbmo , geain sullii 4,5 milovnna orrot Ruoššas . 1 Doppe ássen gitta dassážii go ledjen vihttanuppelohkái jagi . 1 Doppe álggahuvvui ovttasbargu Ruoŧa sámedikki nuoraidráđiin . 1 Doppe álggahuvvui dalle sierra skuvla norgalaš mánáide . 1 Doppe áiggun čuovvolit dáid hástalusaid , loahpaha Jåma . 1 Doppe vástidit guovttis golmma olbmos ahte sii eai leat guldalan sámeradio maŋemus vahkkus , juosgo duššo 3 % ledje guldalan sámeradio beaivválaččat maŋemus vahkku . 1 Doppe válddii olles bearaš váimmolaččat mu vuostá , ja dát lei okta dain fávdnámus ruovttuin maid galledin dán vuosttaš jagi Deanus . 1 Doppe váccii son gait 7 jagi álbmotskuvllas . 1 Doppe sámástedje measta buohkat ja mánát geat riegádedje ovdal nuppi máilmmisoađi šadde dábálaččat bájas sámegiella eatnigiellan . 1 Doppe sáhttá fállat rávisolbmuide sámegieloahpahusa ja ásahit buolvvaidgaskasaš bistevaš deaivvadanbáikki . 1 Doppe sáhttet sihke oahpaheaddji ja váhnemat árvalit mii ságastallamis galgá dáhpáhuvvat . 1 Doppe sáhtte maid sártnodit sámegillii , go ihte ránnját ja oahppásat geat dien giela máhtte buoremusat . 1 Doppe su birgejupmi lei bivdit guliid ja maŋŋil son snihkkárušai . 1 Doppe son váccii vuođđoskuvlla . 1 Doppe son ovttastallá sámi nuoraiguin gilvvohallamiid oktavuođas , geige medáljaid , ja deaivvada gilvvohallamiid ovddasteddjiiguin . 1 Doppe son oaččui sámegieloahpahusa goalmmát luohká loahpas ja njealját ja viđát luohkás . 1 Doppe son lohpidii ahte lassáneaddji doaibma vuoruhuvvo boahtte jahkái . 1 Doppe son lei vuosttaš ja áidna bargi , gii barggai ollesáiggi ja sus leige ovddasvástádus sámi sáddagiidda . 1 Doppe son lei dassážii go leaira heaittihuvvui 1949 čavčča , stuora oassi dan áiggis son lei skuvlastivrrárin . 1 Doppe son lea máŋga jagi bargan máŋgga doaimmain ja oahpahan máŋga fága , vaikko sus ii leat oahpaheaddjioahppu . 1 Doppe sohppojuvvui ahte Guovdageainnu suohkan dáhttu čoahkkima Gielda- ja guovludepartemeanttain , Finnmárkku fylkkagielddain ja Sámedikkiin digaštallan dihte gieldda earenoamáš dili . 1 Doppe sii sáhttet bargat dakkár vugiid mielde ja vuoigŋat dakkár áimmus mii heive sin lundui ja sierranasvuhtii , ja doppe gos maiddái oahpaheaddjit leat ieža sámit , geain leat seamma vásáhusat go dain nuorain , geaid sii galget láidestit . 1 Doppe sii galget orrut skuvllas , muhto orrot vahkkoloahpaid guovtti ránskka oahppi bearraša luhtte . 1 Doppe ožžon ustibiid ja mus lei buorre dilli . 1 Doppe ožžon riskku , guokte liinni ja guokte gávtti . 1 Doppe ožžon dárogiela- ja mearkagielaoahpahusa mii lei munnje heivehuvvon . 1 Doppe ožžon barggu biigán . 1 Doppe ođđe 5 rávis nissonolbmo ja 8 nieidaoahppi seaŋggain mat ledje badjálaga . 1 Doppe oruimet beannot jagi . 1 Doppe orui nu gárži ja moskkus , ja mun láittastuvvagohten fargga . 1 Doppe orui goit 1945 geasi rájes gitta 1946 lohppii . 1 Doppe orrot moadde bearraša , mat hupmet sámegiela . 1 Doppe orron biebmováhnemiid luhtte dassážii go mu váhnemat bođiige viežžat mu . 1 Doppe olmmoš galggai oahppat ráhkadit borramuša , čorget viesu , goarrut ja čuoldit . 1 Doppe oinnii earret eará lámaid ja alpáhkaid , ja skuvlaluohká oahppit čilgejedje oanehaččat mo lea eallit smávvadálolažžan . 1 Doppe oaččuimet Per Holm Varsi oahpaheaddjin . 1 Doppe oassálaste sihke son , mu áhku , áddjá ja váhnemat . 1 Doppe oaivvildedje ahte buorebut sáhtášii sihkkarastit sámi kultuvrra ja historjjá sierra sámi oahppoplánas . 1 Doppe oahpásmuvven oahpaheaddjái gii lei leamaš 7 jagi Buolbmát skuvlainternáhtas . 1 Doppe mun dollen skuvlla 5 mánu . 1 Doppe muitaledje ahte sii ledje registreren su bearraša njealji olbmui . 1 Doppe muhtin bearrašiin ledje dárogielat viessooahpaheaddjit . 1 Doppe moai Randiin gávnnadeimme , son váccii 2-jagi suorggi . 1 Doppe mii oruimet boandadálus . 1 Doppe lágidedje fidnokurssaid 1946 čavčča ja 1947 giđa . 1 Doppe livččii sáhttán vuođđu biddjot , ja de livččen sáhttán olu oahppat oanehis áiggis . Mus lea buoret máhttu sámi kultuvrras ja nannosat identitehta , go dat mii mus livččii sámegielfága haga . 1 Doppe leimmet máŋga máná ovttas , ruovttus ledje unnán mánát geaiguin stoahkat . 1 Doppe lei čuoigi álbmot man son gohčodii namain skridfinni . 1 Doppe lei váfis áhkku , su namma lei fru Iversen ja son lei hui garas . 1 Doppe lei sáhka áššečuolmmain nugo heiveheapmi dálkkádatrievdamiidda , nannáma energiijaresurssaid ovddideapmi ja árktalaš dearvvašvuođapolitihkka . 1 Doppe lei son virggis oahpaheaddjin ja rektorin gitta dassái go joavddai ealahahkii . 1 Doppe lei son 1960:s mielde gieđahallamin Sámelávdegotti evttohusa . 1 Doppe lei omman , ja fertiimet fáktet nu ahte ii oktage boaldán iežas dahje vuoksán ommana ala . 1 Doppe lei okta oahpaheaddji ja vel dálueamit . 1 Doppe lei mus doarjjaolmmoš gii sámástii mearkagielain . 1 Doppe lei muhtun eadni gii válddii mánás eret sámegieloahpahusas . 1 Doppe lei muhtinlágán internáhtta , muhto eai baljo lean vuos stohpogálvvut . 1 Doppe lei luohkkálatnja ja okta latnja gos garraduoji ja diekkáriid sáhtte hommet . 1 Doppe lei guhkesdáláš beavdi ja seaŋgavuođđu masa muhtun lei snihkken njeallje juolggi . 1 Doppe lei dievdduid lohku SED-guovlluin unnit go muđui guovllus – 54 proseanta 56 proseanta ektui . 1 Doppe lei diehtojuohkin oahpahushoavdda Terje Aronsen , ( olgešb . ) , Solveig Samuelsen ja Oddbjørn Samuelsen bokte . 1 Doppe lei buoret vejolašvuohta evttohit áššiid . 1 Doppe lei 1908:s 10 vahku smávvaskuvla ja 12 vahku stuoraskuvla , nu ahte sus lei áigi oahpahit maiddái eará skuvllain ; Náivuonas , Jáhkovuonas ja Gámanjárggas . 1 Doppe ledje soahtefatnasat , ollu rigearra ja mu mielas lei dat hui unohas . 1 Doppe ledje sii orron vahkku háválassii ja vahkkoloahpaid sii manne vácci ruoktot , oktiibuot golbma miilla . 1 Doppe ledje sihke bealjehis ja gulli oahpaheaddjit . 1 Doppe ledje olu buorit girjjit ollesolbmuid várás . 1 Doppe ledje oahpes teavsttat . 1 Doppe ledje máŋga oahppi , ja sii gávke munnje . 1 Doppe ledje guokte luossabivdi geat muitaleigga ahte poastafanas lei Sirbmái mannan juo ovddit beaivve . 1 Doppe ledje guokte klássalanja , okta joavkolatnja ja riepmosálla . 1 Doppe ledje eanas sámegielat oahpaheaddjit . 1 Doppe ledje dalle olles 39 sámi máná . 1 Doppe ledje dalle guokte internáhta . 1 Doppe ledje allaáiggálaš sártnit , ja de lei čoavdagiid geigen - nuppis nubbái . 1 Doppe leat ássit beassan gullat sálbmalávluma iežaset eatnigillii . Seammás leat nuorabut olbmot geat leat leamaš doppe beassan oahpásmuvvat báikkálaš sálbmašielain , ja leat maid vásihan ahte sámegiella ja risttalašvuohta sáhttet gullat oktii . 1 Doppe leat registrerejuvvon 25 árrana . 1 Doppe leat manusat mat leat gárvásat buvttaduvvon prentemii , muhto vájlevaš juolludusaid geažil ii sáhte daid almmuhit . 1 Doppe leat maid guovllut gos lea váilevaš almmolaš kommunikašuvdna . 1 Doppe leat leamaš riektedilit seammaláganat go Guovdageainnus , ja muhtun bearrašiin lea leamaš geavahanriekti dihto jávrriide . 1 Doppe leat gávdnon iešguđetlágan bivdorusttegat , ássansajit ja čiegát ( biergočiegát ja árdnahávddit ) , hávdesajit ja mánáid duhkoraddansajit . 1 Doppe leat guhkesáiggi kulturmuittut . 1 Doppe leat eará áššit nugo Sámeláhka , sámi giela hálddašanguovlu , álgoálbmotriekti ja konsulterenvuoigatvuohta main lea leamaš stuorit beaktu . 1 Doppe leat eará sajit ge lágas main ii lean berret leat stáhta bearráigeahčču . 1 Doppe lea čielga ávžžuhus buot almmolaš orgánaide ahte ávžžutkeahttá galget addit Sámediggái vejolašvuođa addit eealkámuša ovdalgo dahket mearrádusaid áššiin mat gusket Sámedikki bargosuorgái . 1 Doppe lea velá parkeahtta ge láhttis muhtin bráhkain . 1 Doppe lea unnit oassi eretfárremat eará suohkaniidda davvelis Sáltoduoddara ja stuorát oassi lullelii , ja dasa lassin vel sirdolašvuohta , olbmot sirdásan guovllus eret . 1 Doppe lea maiddái noaiddi Johan Kaavena ossodat ja su niestebumbá lea váldogeasuhussan . 1 Doppe lea leamaš áiderusttet , ja dat divoduvvui maŋimuš diibmá . 1 Doppe lea leamaš sámegieloahpahus áigodagain 1991–94 , 1997–99 ja 2001–03 . 1 Doppe lea jeagil šaddagoahtán bures danne go leat leamaš njuoska geasit , mii lea hui buorre jeagelšaddui . 1 Doppe lea eatnigiella ja hállangiella letzeburgesch , skuvlla , girku , media ja eanaš girjjálašvuođa giella lea alladuiskkagiella , ja almmolaš giella ( mii ii leat hállangiella ) ránskagiella . 1 Doppe lea dus erenoamáš vejolašvuohta váldit sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu 1. - 7. cehkiin ja sámi ovdaskuvlaoahpu . 1 Doppe lea bearaš mas lea birrajagi boazodoallu , ja sis lei mánná skuvllas . 1 Doppe ii leat oktage bealjeheapmi geainna sáhtán háleštit friddjan ja hehttehusaid haga . 1 Doppe ii lean oktage eará viessu , nu ahte oahpaheaddjit ja internáhtabargit fertejedje orrut skuvllas ja buot oahppit skuvlabiirres orro internáhtas . 1 Doppe ii lean lohpi atnit giehtagiela . 1 Doppe ii lean leamaš skuvlaoahpaheaddji guhkes áigái . 1 Doppe ieža ráhkadedje ollu oahpahusávdnasiid . 1 Doppe gávdnojedje goahteduktásadji , gaskaáigásaš duktásajit mat sáhttet lea sámi , ja maiddái bálvvosgeađgi . 1 Doppe gullet dušše Sámeskuvlla váttisvuođaid birra . 1 Doppe gos sámi kultuvra lea erenoamážit áitojuvvon , nugo máttasámi guovllus , ferte doaibmabijuid bidjat johtui sierra guovlluin . 1 Doppe gos mii ovdal lávet vázzit , ja herggiiguin ja heasttaiguin vuodjit , doppe mii dál geavahat skohtera , guđajuvllaga ja girdi . 1 Doppe gos leat čállosis oasi guođđán , dan leat merken " ... " . 1 Doppe gos evttohuvvojit ovttastahttimat , doppe lea dieđusge Sámedikkis oktilis gulahallamat guovdilis ásahusaiguin vai ođđasisorganiserenproseassa fuolaha ásahusaid iešlági ja vieruid buoremus láhkai . 1 Doppe gos dát leat mearriduvvon , eai leat mearkkašahtti váttisvuođat boazologuin . 1 Doppe gos dievddut dábálaččat ráđđejit , sáhttá leat hui dárbbašlaš čalmmustahttit nissonkonvenšuvnna ja geatnegasvuođaid maid dat sisttisdoallá . 1 Doppe gos dat leat oassin sámi kultureatnadagas , lea dattetge lunddolaš meannudit daid dego dat gulašedje sámi kulturárbái . 1 Doppe gos báikkálaš searvvit lihttoláigohit čázádaga , de orru lihttoláigoheapmi unnánot suhttadeamen , muhto lea maid čujuhuvvon ahte stuorát servviin leat stuorát resurssat bargat čázádagain dohkálaš vugiin . 1 Doppe gos boazodoalloberoštumiide dát čuohcá , galget plánaid ja doai ­bmabijuid ollislaš beavttut árvvoštallot juohke boazoorohagas . 1 Doppe gilvviimet guosaid ja beziid , ja gait skuvlamánát ledje mielde . 1 Doppe geigejuvvojedje guokte raportta álgoálbmogiid birra Ráđđái . 1 Doppe galget turisttat visitnorway.com bokte beassat ávkkástallat oktiiordnejuvvon booking-vuogádagain . 1 Doppe galbmojedje bleahkkaglásat muhtumin juohke ija , ja moai fertiime sakŋadit daid uvnna alde . 1 Doppe gal lei oalle buorre dilli . 1 Doppe gal fertejedje stuora oassi ohppiin leamaš sámegielagat dalle . 1 Doppe fertiimet birget ieža ja veahkehit guđetguimmiideamet , stuorimusat fertejedje váldit unnimusain vára . 1 Doppe ferte leat earret eará iešguđetlágan hábmejuvvon bargosajit : Jaskat muhtimiidda , buorit bargosajit joavkkuide ja bargosajit loktes diliide . 1 Doppe evttohuvvojedje buorit ja ávkkálaš doaibmabijut mat nannejit ja ovddidit sámi dutkama , maid Sámediggeráđđi de doalvu viidáseappot Norgga dutkanráđđái ja Stuorradikki girko- , oahpahus- ja dutkanlávdegoddái . 1 Doppe eat gullan go dárogiela oahpaheddjiin . 1 Doppe eat goassege oahppan čevllohallat min iežamet vuođus , baicce vásiheimmet ahte duogáš mii mis lei , máhttu mii mis lei meahci ja birgema birra , lei heittot , juoga maid mii galggaimet heahpanit , juoga maid galggaimet vajálduhttit . 1 Doppe eai árvvoštallojuvvo sámi deasttat eai ge dat deattuhuvvo , ja Sámediggi ii konsulterejuvvo . 1 Doppe eai leat gallis geat máhttet mearkagiela ja mun in sáhte gullat maid earát hállet jus eai geahča njuolgga munnje , vai sáhtán lohkat njálmmi lihkastagaid . 1 Doppe dárbbašit Eanandoallo- ja borramušdepartemeantta sierralobi , ja eaktun lea ahte ohccis lea rievttálaš vuođđu geavahit doarvái stuora ja heivvolaš duovdagiid boazodollui . 1 Doppe doalahuvvui riektedulkonvuogádat , muhto siviila áššiin galge oasehasat ieža máksit bálkká dulkkaide . 1 Doppe digáštallojuvvui boazodoalu dilli , ja Sámedikki evttohus dasa mo dili galggašii čoavdit oidno presideantta 21.02.00 notáhtas dán guovtti stáhtaráđđái , gč. mildosa . 1 Doppe digaštalle ja čielggadedje mo bargat viidáseappot sámi sisdoaluin našunála oahppaplánain , sámi oahppaplánain vuođđoskuvlii ja joatkkaoahpahussii , fágaiguin dárogiella ja sámegiella ja fága- ja diibmojuohkimiin goappašiid skuvlašlájaide . 1 Doppe deaivvadit válljejuvvon áirasat parlameanttain Canadas , Danmárkkus / Ruonáeatnamis Eurohpaparlameanttas , Suomas , Islánddas , Norggas , Ruoššas , Ruoŧas ja USA:s . 1 Doppe deaivvadii dehálaš olbmuiguin geaid oinnii vejolažžan váikkuhit . 1 Doppe dan stuora johtilisfatnasa mielde lei bealjehemiid bargi min ofelažžan . 1 Doppe bohtet lagamus boahtteáiggis leat 8 skuvlageatnegas máná . 1 Doppe bohte ovdan čielga vuostálasvuođat oahpahusgiela oainnus . 1 Doppe bisáneimme guokte beaivvi ja mátkkošteimme viidáseappot Nárviikii . 1 Doppe biddjojuvvui ovdan raporta ” Sámi giellaovdáneapmi Deanu gieldda hálddahusas 1993-2004 ” . 1 Doppe bargen moadde jagi , muhto bargolihkohisvuođa geažil šadden buohccindieđihuvvon guhká ja mannen ruoktot Guovdageidnui . 1 Doppe atne eanas dárogiela ja sámegiela skuvllas . 1 Doppe Levangeris mun vázzen gávpeskuvlla ja Skogn álbmotallaskuvllas gis guovttemánnosaš bajilmáhttinkurssa , mii lei jurddašuvvon oahpaheaddjiskuvlii sisabeassangeahččaleami várás . 1 Dopeneastadeapmi . 1 Dons ávžžuhii doarjut jagi 1880 ohcama , « beroškeahttá das ahte mun in leat oaidnán dakkár ovdáneami Matheussena dáruiduhttinbarggus , man mun navddán sáhtášii vuordit » . 1 Dons oaivvildii ahte Matheussen lei dárkil ja čeahppi , ja ahte su barggu olis lei dađistaga ovdáneapmi . 1 Dons doarjjui ollásit jagi 1877 ohcama , muhto lasihii ahte sullii 70 oahppi ferte unnit eanet oahpahit sámegillii . 1 Don sáhtát čuovvut meannudeami njuolgga neahtas . 1 Don sáhtát viiddidit ohcama nu ahte čállosiid ohca ja gávdná olles regjeringen.no siidduin . 1 Don sáhtát rievdadit seamma ollu olbmuid ráiddu go maid válgabiire oažžu áirasiid dahje unnimusat 5 olbmo jos válgabiire oažžut unnit mandáhtaid go vihtta . 1 Don sáhtát rievdadit dušše bajimuš evttohasaid ráiddu . 1 Don sáhtát ovdagihtii jienastit gitta bearjadahkii ovdal válgga , muhto dus lea ovddasvástádus jienastit nu árrat ahte jienastat joavdá válgadiggái ovdal vuossárgga14.09 . 2009 dii. 21 . 1 Don sáhtát ohcat eanet go 450 000 báikenama ja birrasii 23 000 sámi báikenama Norggas ja seammás oaččut dan báikenama kártii . 1 Don sáhtát oažžut gitta 30 000 ru rádjai oahpu ovddas mii addá gaskal 30 ja 60 oahppočuoggá , ja gitta 60 000 ru rádjai oahpus mii addá 60 oahppočuoggá dahje eanet . 1 Don sáhtát oahpásmuvvat sierralágan vugiide sorjjakeahttá báikkálaš diliin ja guovllu gielladilis . 1 Don sáhtát maiddái válljet šláddjet ohcama dáhtona dahje alfabehta mielde . 1 Don sáhtát maiddái váldit oktavuođa dása : . 1 Don sáhtát maid geavahit jienastanlihpu maid leat ožžon iežat fylkkas . 1 Don sáhtát maid geavahit jienastanlihpu maid leat ožžon iežat biirres . 1 Don sáhtát lohkat e-poastta ja bargat Websak:s gos beare jos doppe lea interneahtta oktavuohta 1 Don sáhtát jienastit ovddalgihtii guđe gielddas ihkinassii miehtá riikka . 1 Don sáhtát jienastit ovdagihtii buot gielddain Norggas . 1 Don sáhtát dušše divvut vihtta bajimus evttohasaid jienastuslihppus , dahje nu galle mandáhtat go biirii galget válljejuvvot , jus dat lohku lea eambbo go vihtta . 1 Don sáhtát diŋgot dan Romssa fylkkasuohkanis telefovnnas 77 78 80 00 , don gávnna dan maiddái min neahttasiidduin www.tromsfylke.no gurut bealde almmuhusaid / raporttaid vuolde . 1 Don sáhtát dinet beali vuođđosupmis guoktenuppelot mánu áigodagas almmá nu ahte du nuppástusdoarjja vuoliduvvo . 1 Don sáhtát bisuhit doarjaga gitta ovtta jahkái nu ahte it masse mánáidgeahččanortnega jus gaskaboddosaččat šattat buohccin . 1 Don sáhtát beaivvis beaivái rievdadit eallindili . 1 Don sahtat maiddai kommenteret árvalusa Sámedikki facebook siiddus . 1 Don ráhkadat NAV:in šiehtadusa das man ollu ja man guhká galggat bargat , jus leat iešheanalis ealáhusdoalli . 1 Don rievdadit ráiddu dainna lágiin ahte bijat ođđa nummira ovddabeallái ovtta dahje máŋga evttohasa nama buohta . 1 Don ožat dainna lágiin ahte čálát iežat nama doavdnjekonvoluhttii mii geavahuvvo go olmmoš jienasta ovddalgihtii olgoriikkas . 1 Don ozat ná 1 Don oaččut čálalaš dieđu mearrádusa birra go ášši gerget meannudeame . 1 Don oaččut viiddiduvvon mánáidoaju jus orut okto mánáin ja 1 Don lávet gearggahit bargguidat áigemearrái , dat lea hui mávssolaš . Sápmelaš oahpaheddjiid dihten hui vátnin , ja ollu doaimmaid dihten vuordit sin guđet gávdnojedje . 1 Don leat dárrolaš ! 1 Don leat dan gieldda jienastuslogus man álbmotregistarii don ledjet čálihuvvon ássin geassemánu 30. b. 2009 . 1 Don leat dan gieldda jienastuslogus , mas don leat logahallan álbmotregistarii ássin geassemánu 30. b. 2009 . 1 Don it sáhte jienastit válgabeaivvi jos don leat jienastan ovddalgihtii . 1 Don it dárbbaš válgakoartta go jienastat , muhto go dat lea dus mielde , de dat álkkásmahttá válgadoaimmahasaid barggu ja du jienasteapmi ii ádján nu guhká . 1 Don it dárbbaš válgakoartta , muhto váldde mielddát legitimašuvnna . 1 Don it dárbbaš válgakoartta , muhto váldde legitimašuvnna mielde ! 1 Don it dárbbaš válgakoartta , muhto don sáhtát johtileappot jienastit ja seastit áiggi go dus lea válgakoarta mielde . 1 Don it dárbbaš ballat meaddimis , go jienastat dan dihte ii hilgojuvvo . 1 Don gávnnat maid liŋkkaid daid árvalusaide mat leat boahtán Sámedikkis . 1 Don gávnnat eanet dieđuid departemeantta bargosurggiid birra ossodagaid vuolde 1 Don galggat ohcat čálalaččat . 1 Don fertet čájehit legitimašuvnna jus válgadoaimmahas ii dovdda du . 1 Don fertet oktavuođa váldit iežat gildii dahje suohkanii ja soahpat jienastanáiggi . 1 Don fertet legitimašuvnna váldit mielddát ! 1 Don dovdát dán vuogi movt organiseret dieđuid ollu eará gielddalaš ja stáhtalaš doaimmain . 1 Don dovddat ollu fiinna sápmelaččaid . 1 Don dalle fertet čállit dan bellodagaá dahje joavkku nama maid don jienastat . 1 Don dalle fertet sárgestit ruossaža dan bellodaga dahje joavkku nama báldii maid jienastat , dahje čállit dan bellodaga dahje joavkku nama . 1 Don beasat dattetge jienastit vaikko livččet ge vajálduhttán dahje massán válgakoartta . 1 Domanprográmma lohkanprográmmas lean lohkan buot girjjiid maid gávdnen sámegillii . 1 Domaninstituhtas oainnán mánáid geat ovdánit ollislaš vuoiŋŋamašovdánahttinprográmmain maid sii ožžot . 1 Domaninstituhtas lean oaidnán unna mánážiid fasilitereme « bevddiin » ( board ) . 1 Dološ áigge lei buot doaresbeale báikkiin erenoamáš čielga ipmárdus ahte olbmuin lei geatnegasvuohta veahkahallat guhtet guimmiideaset – juohkehaš diđii ahte son fargga soaitá dárbbašit siidaguoimmis veahki . 1 Dološ áigge gulai miššovdna ja sápmelaččaid oahpahus oktii . 1 Dološ virolaš geavaheami dohkkeheapmi váikkuha dasa ahte sámiid boahttevaš buolvvaide sihkkarastojuvvo oadjebas boahtteáigi sin máddariid árbevirolaš guovlluid geavaheami vuođul . 1 Dološ sátnevájas dáppe leage : « Ii dárbbaš guhkás guorrat soga ovdalgo čázetnjunit ihtet . » 1 Dološ oahppa lea ahte mii berret seastit buriid áiggiid botta vai mis lea birgemuš heajos jagiid čađa . 1 Dološ muitalusat 1 Dollui maiddái čoahkkin gaskal ODD , Oahpahusdirektoráhta ja Sámedikki 09.-10.05.05 . 1 Dollojuvvo oktasaš álggahanseminára guoskevaš oasálaččaide Bodeajjus golggotmánu 20. – 21. b. dán jagi . 1 Dollojuvvo oktasaš álggahanseminára guoskevaš oasálaččaide Bodeajjus golggotmánu 20 . – 21. b. dán jagi . 1 Dollojuvvo maiddái rabas čoahkkin gaskal ON Álgoálbmotáššiid Bistevaš Foruma ja sámi organisašuvnnaid / ásahusaid gaskavahku njukčamánu 18. b. dii. 15.00 Sámedikki Auditorias . 1 Dollojuvvo maiddái jahkásaš prošeaktajođiheaddji seminára main leat iešguđet fáttát prošeavttaid vuođul , ja dáin seminárain leat ráhkaduvvon raporttat . 1 Dollojuvvo maid čoahkkin Davvi-Ruoŧa , Davvi-Suoma ja Davvi-Norgga guovlokantuvrraiguin . 1 Dollojuvvo iešguđet lágan sáhkavuorut mat guske oahpahussii ja gelbbolašvuođa dárbbuide Sámis , ja maid ON mánáidkonvenšuvnna birra . 1 Dollo maiddái čoahkkin oktii jahkái ámmátolbmolávdegotti ( CSO ) ja Bargojoavkku gaskka . 1 Dollen su ja čirron , ja nu de šattai , bessen vuolgit ruoktot . 1 Dolla lea guovddážis ja árbevirolaččat deaŧalaš sápmelaččaide ja eará álgoálbmogiidda . 1 Dolin lei skuvla leamaš njárggas vuonaid gaskkas , muhto doppe eai lean eará viesut , ii ge lean vuogaš viessohuksenbáiki . 1 Dolin Bjarkeaju sohka geavahii dan dovddaldahkanis , dat lei 1200- ja 1300-logus Norgga riggámus ja fámoleamos sogaid searvvis . 1 Dolin Bjareaju sohka geavahii dan dovddaldahkanis , dat lei 1200- ja 1300-logus Norgga riggámus ja fámoleamos sogaid searvvis . 1 Dola fertii boaldit eanaš mánuid jagis . 1 Dokumentárabuvttadusaid sámi diliid birra oasseruhtadeapmi 1 Dokumentára- ja fágagirjjálašvuohta / áššeprosa main originálamánus lea sámegillii . 1 Dokumentašuvdna- ja IT- sekšuvdna ( DOIT ) 1 Dokumentašuvdna ja vuorkádoaimmat olles departemeanttas . 1 Dokumeanttat Romssa Stáhtaarkiivvas ja Riikkaarkiivvas 1 Dokumeanttas boahtá ovdan ahte Riikkarevišuvnnas leat mearkkašahtti mearkkašumit Sámedikki bušeahta čađaheapmái ja ahte dat hálddašeamit mat lea vuođđun rehketdollui , eai leat dohkálaččat stáhta ekonomiijahálddašeami norpmaid ja standárddaid mielde . 1 Dokumeanttas " Sámi ássanguovlluid eanandoalloplána – Sámedikki prošeakta " gávdnojit ollu dieđut sámi ássanguovlluid eanandoalu birra . 1 Dokumeantta dien oasis lea čuovvovaš sátnehápmi : 1 Dokumeantavuorkkás leat e.e. preassadieđáhusat , ođđasat , sártnit ja artihkkaliat ovddit ráđđehusain ja dokumeanttat mat leat gustomeahttumat . 1 Dokumeantalogu lassáneapmi oktiibuot 2008 rájes 2009 rádjai čájeha ahte dokumeanttat leat lassánan 4 041 dahje 13,8 % . 1 Dokumeanta sisttisdoallá gudneáŋgiris ulbmiliid ja doaibmabijuid mat ođđasit háltádit ráđđehusa davviguovloáŋgiruššama boahtte 10-15 jagi . 1 Dokumeanta pdf-hámis 1 Dokumeanta lohku 40000,0 30000,0 20000,0 1 Dokumeanta lohku 1 Dokumeanta logahallá áŋgiruššansurgiid davviriikkalaš dásis ja lea Sámedikki pilotprošeavtta eSápmi boađus . 1 Dokko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikkit árvvoštallá ­mat ja oainnut boahtit ovdan . 1 Dokko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikkit árvvoštallamat ja oainnut boahtit ovdan . § 1 Dokko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikkit árvvoštallamat ja oainnut boahtit ovdan . 1 Dokko gokko lea sierramielalašvuohta galget Sámedikki árvvoštallamat ja oainnut boahtit čielgasit ovdan árvalusas . § 1 Doibmii leat maiddái earret eará gullan kursa- ja konferánsadoaibma , čájáhusat , kultuvrralaš doaimmat , musea doaibma , konsearttat ja galleriija , jahkásaš sámi girkobasit ja láigoheapmi sierralágan servviide . 1 Doibmii evttohuvvo juolluduvvot ruhta máŋgga departementabušeahta bokte . 1 Dohkálaš ásodat ja doarvái dohkálaš veahkki 1 Dohkálaš riektedáhkádusat eai sáhte eambbo vuođđuduvvot eanetlohkoáddejumiide Norgga dábálaš ipmárdusa mielde . 1 Dohkálaš oahpaheaddjit besset álgit oahpaheaddjin ja sin bálká máksojuvvo álbmotallaskuvlla bušeahta bokte . 1 Dohkálaš fágagelbbolašvuohta nugo guoskevaš oahppu ja fidnovásáhusat 1 Dohkálaš duođaštus lea duođaštus báŋkkus , autoriserejuvvon rehketdoallis , registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddjis . 1 Dohkálaš bušeahttarámmaid haga gáržžiduvvo finnmárkkulága viđát kapihttala johtui bidjan . 1 Dohko ásahuvvo sierra virgi dán bargui ja ulbmilin lea virgái bidjat olbmo juo dán čavčča . 1 Dohko son mátkkoštii unnimusat oktii jagis , muhto son šattai máŋggaládje vierisin ruovttugilis . 1 Dohko náitalii ja ásaiduvai . 1 Dohko lei huksejuvvon servodatsále , masa stáhta lei juolludan liigeruđa . 1 Dohko ledje boahtán 75 delegáhta maid sámi organisašuvnnat ja absjinat ledje válljen . 1 Dohko leat gohččojuvvon láhttut Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . Čoahkkin bistá ovtta beaivvi . 1 Dohko ii duostta oktage go lean muitalan ahte beana lea issoras váralaš . 1 Dohko han mii vuolgit go dárbbašat ođđa searaid dilihis árgabeaivvi maŋŋá . 1 Dohko galge oahpaheaddjit boahtit skuvlamánáiguin , vai báhpat besset dárkkistit mánáid máhtuid ja dieđuid , ja nu dárkkistit oahpahusa . 1 Dohko bohte oahppit buot Davviriikkain , earret eará ollu oahpaheaddjit . 1 Dohko bohte dušše ovccis 72 oahppaladdangeatnegas mánáin . 1 Dohko biddjojuvvo maiddái diehtu goas Sámediggeválgalisttat leat loahpalaččat dohkkehuvvon ja go áigeguovdilis áigemearit lahkonišgohtet . 1 Dohkkehuvvon tearpmat Sámediggi ráhkada tearbmalisttaid sisaboahtán ávdnasiid vuođul maid sierra tearbmaprošeavttat buktet ja maid Sámediggi lea ruhtadan . Dan maŋŋá dohkkehit Sámi giellalávdegotti tearbmajoavkkut tearbmalisttaid . 1 Dohkkehuvvon sániid doaimmahit viidásit . ( giellalávdegoddái ja sátnevuorkái ) Giellajuhkosat : 1 Dohkkehuvvon geavahanregelat šaddet resursahálddašeami vuođđun ovddasguvlui , ja leat eaktun dasa ahte lágas galget máŋga mearrádusa muđui geavahuvvot , masa gullet mearrádusat oalgeordnejuvvon rekrutterenoasi ođđaásaheami ja ásaheami birra . 1 Dohkkehuvvon fylkkaráđis 29.05.07 1 Dohkkehuvvon doallonjuolggadusat leat resursahálddašeami vuođđu ovddas guvlui , ja fertejit leat eaktun dasa ahte lága arvat mearrádusat galget sáhttit geavahuvvot . 1 Dohkkehuvvon doaibmabidju sáhttá dán vuođul čađahuvvot rámmalobi mielde maŋimusat golbma jagi mearrádusbeaivvi rájes maŋŋá viđa-jagi-áigemeari loahpa . 1 Dohkkehuvvon boazodoallošiehtadusas 2009–2010 áigodahkii leat maiddai deattuhan ekonomalaš ortnegiid mat nannejit ja movttiidahttet orohagaid barggu dán suorggis . 1 Dohkkehivččii go boazodoallu gáržžidemiid bievlavuodjimis ja mainna lágiin ? 1 Dohkkehin dan maid oahpaheaddji dajai ja čálligohten Kirsten . 1 Dohkkehanproseassa bokte nannejuvvui sápmelaččaid álgoálbmotstáhtus . 1 Dohkkehanortnet heaittihuvvui 01.08.2000 , ja maiddái sámi oahpponeavvuid ektui . 1 Dohkkehanortnegis leat gukte oasi , dulkoniskkus ja dulkonautorisašuvnna addin . 1 Dohkkehan ohcamuš galgá sáddejuvvot Minerálahálddašandirektoráhtii farggamusat maŋŋilgo daguhanšiehtadus lea sohppojuvvon . 1 Doavttirduođaštusain dahje sullasaččain galggat duođaštit dakkár gáibádusa . 1 Doavttirdieđihuvvon buozalmasjávkan Finnmárkkus ja Oslos lea njiedjan 25 ja 23 proseanttain 2001 goalmmát njealjádasjagis dán jagi goalmmát njealjádasjagi rádjai . 1 Doavtterjuohku 1 Doavttergrádaid lohku lea lassánan dássedit 40 jagi . 1 Doavttergrádabuvttadeapmi oppalaččat lea lassánan hirbmosit 20 jagi áigodagas maid guorahallat , ja UiT lea measta duppalastan nákkáhallamiid logu 2006 rájes 2009 rádjai , vaikko lei veaháš njiedjan 2010:s41 . 1 Doavttergrádabargguid lea ruhtadan dutkanráđđi ja maiddái universitehta . 1 Doarvái sadji ja valjis neavvut 1 Doarju go presideanta daid cealkámušaid ja árvvoštallamiid ea.ea. Bargiidbellodaga sámediggejoavkku hárrái mat su bellodaga ovdaolbmo ja ovtta ráđđelahtu bealis leat ovddiduvvon ahte mii leat stivrejuvvon máddin ja ahte min berre čorget eret Sámedikkis ? 1 Doarju go Sámediggeráđđi Boazodoallostivrra evttohusa ? 1 Doarju evttohusa 1 Doarjjaáigodat guhkiduvvo viđain / čieža vahkuin juohke máná ovddas jus oažžubeahtti eanet go ovtta máná . 1 Doarjjaáigodat go áhčči okto fuolaha máná Sáhtát oažžut váhnenruđa gitta 43 vahkkui 100 proseantta gokčandásiin ja 53 vahkkui 80 proseantta gokčandásiin , jus okto fuolahat máná . 1 Doarjjaáigodat go sihke eatnis ja áhčis lea riekti váhnenruhtii 1 Doarjjaáigodat go dušše áhčis lea riekti váhnenruhtii 1 Doarjjavárrejupmi julevsámegillii ja máttasámegillii ráddjejuvvo buohkanassii 2 proseantta sturrosažžan poastta juolludeamis . 1 Doarjjavuostáiváldi galgá danne duođaštit ahte loahpparuhtadeapmi lea čovdojuvvon ovdal go doarjja máksjojuvvo . 1 Doarjjavuostáiválddiide galgá dát dieđihuvvot erenoamážit . 1 Doarjjavuoigatdahttojuvvon leat ođđa visttit , viiddideamit ja stuorát ođastusat . 1 Doarjjavuoigadasat leat sámepolitihkalaš organisašuvnnat , dás maiddái sámepolitihkalaš joavkkut mat leat čadnon registrerejuvvon norgalaš politihkálaš bellodagaide . ja main leat unnimusat golbma čuodi ( 300 ) máksán miellahtu , ja báikkálaš searvvit unnimusat golmma ( 3 ) fylkkas . 1 Doarjjavuoigadasat leat riikaviidosaš sámepolitihkalaš organisašuvnnat , ma in leat unnimusat ( 500)-máksán lahtu , ja unnimusat golmma ( 3 ) fylkkas báikkálaš searvvit , ja báikkálaš searvvis galget leat unnimusat guoktelogi ( 20 ) lahtu jos galget jOksat dán doarjaga . 1 Doarjjavuoigadasat . RIEVDADUWO RIEVDADUS- JA LASSIEVTTOHUSAIN NÁ : 1 Doarjjavuogit 1 . 1 Doarjjasubmi máksojuvvo go Sámediggi lea ožžon buot mildosiid . 1 Doarjjasubmi mákso dađistaga go doarjjaoažžus lea dárbu máksit goluidis . 1 Doarjjasturrodat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul 1 Doarjjasturrodat meroštallojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul gitta 150 000 ru rádjai 1 Doarjjasturrodaga meroštaladettiin biddjojuvvo vuođđun juohke sámi oahpponeavvu árkalohku ( 16 siiddu juohke árkkas ) mii lea gárvvistuvvon 2009:s . 1 Doarjjastivrras lei maiddái čoahkkin Divttasvuona suohkaniin gos suohkana ealáhus- ja servodatovdáneapmi lei fáddán . 1 Doarjjastivrras lea gáržžes ekonomalaš rámmat maid hálde ealáhusovddideapmái ja leat ollu ohcamušat . 1 Doarjjastivrra čieža lahtu leat Sámedikki áirasat ja sadjasašáirasat válljen Sámedikki áirasiid ja sadjásašáirasiid gaskkas . 1 Doarjjastivrra oaivila mielde geatnegahttá dát gieldda ealáhusaid váldit stuorát ovddasvástádusa festivála ekonomiijii . 1 Doarjjastivrra mielas lea ulbmillaš ahte eaiggádat ja hergegilvovuoddjit organiserejit iežaset organisašuvdnii / lihttui . 1 Doarjjastivrra mielas lea deaŧalaš addit guovddážii vejolašvuođa joatkit barggu viidásetovddidit bihtánsámi kultuvrra Sámedikki bajimuš mihttomearrái dávistettiin ahte sámiin galgá leat duohta vejolašvuohta bargat kultuvrrain . 1 Doarjjastivrra mearrádusárvalus lávdegoddái 1 Doarjjastivrra mearrida lagat njuolggadusaid juogadeapmái . 1 Doarjjastivrra jođiheaddji lea ilus go lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkkoštusealáhus sáhttá váikkuhit ođđaásahemiide dain ealáhusain . 1 Doarjjastivrra jođiheaddji dadjá ahte ledje boahtán sisa olu ohcamat árvoháhkanprográmmii ja sii leat dál dorjon olu buriid prošeavttaid . 1 Doarjjastivrra jođiheaddji Ann- Mari Thomassen ( NSR ) háliida earenoamážit čalmmustahttit 300 000 ruvdnosaš doarjaga Riddo Duottar Museii , Kárášjogas gielddas , gos áigot čohkket ja duođaštit náhki ja tekstiila árbevirolaš doalahan- ja áimmahuššanvugiid . 1 Doarjjastivrra jođiheaddji Ann Mari Thomassen lea hui duhtavaš daiguin prošeavttaiguin mat leat ožžon doarjaga , sihke prošeavttaid fágalaš sisdoalu ja geografalaš viidodaga dáfus . 1 Doarjjastivrra jođiheaddji Ann Mari Thomassen deattuha ahte prošeaktaruđat maid Sámediggi juohká dearvvašvuođa- ja sosiála oktavuođas lea deaŧalaš oassi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid buorebut láhčimis sámi geavaheddjiide . 1 Doarjjastivrra geavatlaš doaimma lágideaddji 1 Doarjjastivra čujuha maiddái dasa ahte Beassášfestivála váikkuha olu ealáhusaide gielddas . 1 Doarjjastivra čujuha dasa ahte ohcanáigemearri ii leat dollojuvvon ja dan oktavuođas ii leat vuoiggalaš ahte du ohcama livččiimet galgat gieđahallat 2007:s . 1 Doarjjastivra Čoahkkingirji 02/08 1 Doarjjastivra áigu vel mearkkašahttit ahte juolludeamit sámi ulbmiliidda dahkojuvvojit Stuorradikki mearrádusa mielde . 1 Doarjjastivra oaidná dárbbu bisuhit muohtačorgenbálvalusaid gielddas , muhto investeren lohkkojuvvo dattetge reaidolonuheapmin ja dan geažil ii sáhte vuoruhuvvot . 1 Doarjjastivra lea ollu jagiid addán doarjaga doaibmavisttiid ja mašiinnaid ja bargoreaidduid investeremiidda . 1 Doarjjastivra lea maiddái sihkkun deaddilan- , stohpoláiggu- , el-rávnnje- ja telefongoluid go dát leat siskkáldas golut maid ohcci berre gokčat iežas bušeahtarámmaid siskkobeale . 1 Doarjjastivra lea doarjaga juolludan bušeahtameroštallannjuolggadusaid vuođul . 1 Doarjjastivra juolluda Duodjeinstitušuvnnaid doaibmadoarjaga ohcamiid vuođul daidda institušuvnnaide mat ožžot unnán , dahje eai oaččo veahášge doarjaga tabealla poasta 51.2 vuođul . 1 Doarjjastivra juogada ruđaid dain stipeanda- ja doarjjaortnegiin mat leat kultur- ja ealáhusovddideami , oahpahusa , giela , kulturmuittuid ja dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid várás . 1 Doarjjastivra ii árvvoštala ahte dát visti ja govdukáija buvttášii ođđasa márkanii ja doarjjastivra maid árvvoštallá ahte váldoaktivitehta huksemis lea láhčit dili lustoáigedoaimmaide . 1 Doarjjastivra ii biehttal dan erohusa , muhto áigu seammás cuiget ahte sámegiella lea unnitlogugiella mii gáibida aktiivvalaš doaimma eiseválddiid bealis sihke ruđalaččat ja earalagan láhčimiid bokte , ja čujuha ovddit mearrádussii ahte ekonomalaš ovddasvástádus gullá stádalaš eiseválddiid ovddasvástideaddji departemeanttii seammalákke go doarjagat ođđadárogillii . 1 Doarjjastivra fuomášuhttá muđui ahte sohkabealdásseárvu lea vuoruhuvvon mihttomearri Sámedikkis , ja ávžžuha festiválajođiheddjiid leat mielde integreret dásseárvo- ja sohkabealperspektiivva iešguđet doaimmain ja doaluin festivála oktavuođas . 1 Doarjjastivra finai maiddái Byrkije Kjøtt fitnodagas mii doaimmaha bierggu viidásetbuvttadeami , biebmoguossoheami , mátkkoštusealáhusa ja sámi kultuvrra gaskkusteami . 1 Doarjjastivra doalaha dan dihte mearrádusa áššis HE 005/08 . 1 Doarjjastivra bidjá vuođđun ahte Sámediggi lea 2008 bušeahtas mearridan ahte eai galgga bušehttii váldojuvvot mielde ođđa organisašuvnnat ja ásahusat maidda addojuvvo njuolgga doarjja , ovdalgo dieđáhus sámi ásahusaid birra biddjojuvvo ovdan dievasčoahkkimii . 1 Doarjjastivra Doarjjastivrras lea ovddasvástádus foanda- ja doarjjaortnegiin main Sámedikki dievasčoahkkin lea addán fápmudusa . 1 Doarjjastivra Doarjjastivrras lea ovddasvástádus Sámedikki foanda- ja doarjjaortnegiin . 1 Doarjjaruđat galget veahkehit ruhtadit sámegiela oahpahusa vuođđoskuvlla ja joatkkaskuvlla sámi mánáide . 1 Doarjjaruđat galget dasto veahkehit buoridit oahpaheddjiid máhtu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Doarjjaruđaid deaŧaleamos boađusdárkkástus dahkko árvvoštallamiin . 1 Doarjjareive galgá válddahallat : 1 Doarjjaproseanta ja maksimála doarjjasturrodat molsašuddá ohcamiid ulbmila ektui . 1 Doarjjaortnet mii galgá lasihit dieđuid válggaid birra [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 19.08.2010 ] 1 Doarjjaortnet lea oaivvilduvvon sihke sámi mánáidgárddiide ja dáčča mánáidgárddiide gos leat sámegielat mánát . 1 Doarjjaortnet lea dárbbašlaš váikkuhangaskaoapmi sámi kulturárbbi suodjaleamis . 1 Doarjjaortnet govdabáddái ásahuvvon 1 Doarjjaortnet galgá váikkuhit : 1 Doarjjaortnegiid lassin vuoruhuvvo riikkaoasi eanadoallu eará doaibmabijuiguin ge . 1 Doarjjaortnegiid bagadusat maid fylkkasuohkan hálddaša galget leat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Doarjjaortnegat lea okta máŋgga váikkuhangaskaomis maiguin Sámedikki politihkka iešguđege surggiin biddjojuvvo johtui . 1 Doarjjaortnega ulbmiljoavkun leat registrerejuvvon sámepolitihkalaš bellodagat . 1 Doarjjaortnega ulbmilin lea addit dieđuid olbmuide geain lea jienastanvuoigatvuohta , válgga birra ja/dahje nannet válgasearvama . 1 Doarjjaortnega ulbmil lea addit vejolašvuođa listtaide searvat sámediggeválgii . 1 Doarjjaortnega rámma lea 15 miljovnna ruvnno . 1 Doarjjaortnega olahusjoavkun leat dihto stuoro gelbbolašvuođa ásahusat , kultur- ja giellaguovddážat ja museat , mat háliidit ásahit dahje viidáset fievrridit dáláš fierpmádagaid iežaset fágasuorggis . 1 Doarjjaortnega olahusjoavku Dat listaevttohusat maid Sámedikki válganammagoddi dohkkeha sámediggeválgga láhkaásahusa § 32 mielde . 1 Doarjjaortnega olahusjoavku : – Sámi girjebussiid eaiggádat ja doaimmaheaddjit 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 6 145 000 ru guđa sámi girjebussii . 1 Doarjjaortnega olahusjoavku : Joatkkaskuvllaid ollesáigeoahppit geain lea sámegiella fágasuorggis 1 Doarjjaortnega olahusjoavku : - Dat listaevttohusat maid Sámedikki válgalávdegoddi dohkkeha sámediggeválgga láhkaásahusa § 32 mielde , mii lea mearriduvvon juovlamánu 19. b. 2008-mannosaš gonagaslaš resolušuvnnain 1 Doarjjaortnega mihttomearrin lea suodjalit sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid nu ahte sámi kultuvra nannejuvvo ja seailuduvvo . 1 Doarjjaortnega mihttomearri : Oažžut eanet ohppiid joatkkaskuvllain válljet sámegiela vuosttaš giellan erenoamážit ja oahpahusa sámi gielas oppalaččat 1 Doarjjaortnega mihttomearri : Eanet doaibmabijut sámi musihka ovdanbuktima várásDoarjjaortnega olahusjoavku : Sámi musihka almmuheaddjit : lágádusat / skearrofitnodagat / registrerejuvvon doaimmahagatUlbmilolahusa eavttut : Sámi musihka almmuhemiid lohkuVuoruheamit 2009:s : 1 Doarjjaortnega doarjja addo ohcama vuođul . 1 Doarjjaortnega , juolludaneavttut ja máksineavttut 1 Doarjjaorgána 1 Doarjjaolbmot geaiguin váhnemat deaivvadit váttis dilálašvuođas , fertejit vuhtiiváldit sámi mánáid ja sin duogáža ja dárbbu . 1 Doarjjaohcamat čađahuvvon doaibmabijuide eai meannuduvvo . 1 Doarjjaohcamat álggahuvvon ja čađahuvvon doaibmabijuide eai meannuduvvo . 1 Doarjjaohcamat álggahuvvon doaibmabijuide sáhttet meannuduvvot jus Sámediggi lea ožžon ohcama ovdalgo doaibmabidju álggahuvvui . 1 Doarjjaohcamat mat leat unnit go dát supmit máhcahuvvojit almmá realitehtameannudeami haga 1 Doarjjaohcamat mat leat unnit go 30 000 ru máhcahuvvojit almmá realitehtameannudeami haga 1 Doarjjaohcamat mat leat unnit go 20 000 ru máhcahuvvojit almmá realitehtameannudeami haga 1 Doarjjaohcamat galget leat Sámedikkis ovdalgo plánejuvvon doaibmabidju álggahuvvo . 1 Doarjjaoažžus galgá leat šiehtadus girječálliiguin , govvabiddjiiguin , jorgaleddjiiguin ja eará veahkkebargiiguin das ahte oahpponeavvu ollásit dahje osiid das sáhttá almmuhit , juohkit ja ovdanbuktit girjehámis , elektrovnnalaččat ( maiddái neahttavuđot veršuvdna ) dahje makkár ihkinassii eará medias 1 Doarjjaoažžu sáhttá gáibidit áigemeari guhkiduvvot jus Sámediggi gáibida rievdadit prošeavtta maŋŋágo dat lea álggahuvvon 1 Doarjjaoažžu ráhkada čađahanplána sisaoastimii , mas lea dárkilis gollomeroštallan ja ruhtadanplána maid Sámediggi dohkkeha ovdal gávpešiehtadus dahkko 1 Doarjjaoažžu geatnegahttá iežas doaimmahit girjebusse unnimusat 10 jagi . 1 Doarjjaoažžu galgá šiehtadusas girječálliin bidjat dieđuid dan birra erenoamážit , ja dan ferte maid girječálli dohkkehit . 1 Doarjjaoažžu galgá vurket prentejuvvon oahpponeavvuin maŋimuš korrektuvrra lohkkojuvvon veršuvnna teakstafiillas govaid haga , vai sáhttá sáddet fiilla gelbbolašvuođaguovddážii mii buvttada čuokkisčálagirjjiid 1 Doarjjaoažžu galgá sáddet raportta Sámediggái . 1 Doarjjaoažžu galgá ráhkadit prošeaktačilgehusa mas válddahallojuvvo prošeavtta viidodat , man galle oasseváldi , fágalaš sisdoallu ja čatnasupmi , ja olbmuid geavaheapmi geain lea eahpeformála giellagelbbolašvuohta sámegielas 1 Doarjjaoažžu galgá ráhkadit loahpparaportta maid galgá sáhttit almmuhit Sámedikki oahpponeahtas . 1 Doarjjaoažžu galgá raporteret prošeavtta jođu guhtta mánu maŋŋágo prošeakta lea álggahuvvon 1 Doarjjaoažžu galgá ovdal go 3 vahku leat gollan doarjjareivve dáhtona rájes čálalaččat dohkkehit doarjaga eavttuid . 1 Doarjjaoažžu galgá ohcamis ovdanbidjat plánaid vurkkodeami ja juohkima ektui 1 Doarjjaoažžu galgá nuvttá juohkit dárbbašuvvon meari oahpponeavvuid skuvllaide 1 Doarjjaoažžu galgá nuvttá juohkit dárbbašuvvon meari oahpponeavvuid mánáidgárddiide 1 Doarjjaoažžu galgá nuvttá juogadit dárbbašlaš oahppogirjemeari skuvllaide . 1 Doarjjaoažžu galgá deavdit doaibmadoarjaga eavttuid 1 Doarjjaoažžu galgá addit 10 gáhppálaga oahpponeavvus Sámediggái . 1 Doarjjaoažžu : Riikkaidgaskasaš Barentsčállingoddi . 1 Doarjjaoažžu : Gáŋgaviika suohkan . 1 Doarjjaoažžu : Boazodoalu oahppokantuvra 1 Doarjjaoažžu : Beaivváš Sámi Teáhter . 1 Doarjjaoassi buvttadanárvvu ektui lea alimus davimus riikkaoasis – ovttaskas doaluin ( dat unnimusain ) lea doarjjaoassi gitta 60 % rádjai . 1 Doarjjan ohcama vuođul kultur- , ealáhus- , giella- ja kulturmuitoprošeavttaide , ja vel oahppo- ja dáiddárstipeanddaide . 1 Doarjjan oahpponeavvuid ráhkadeapmái / oahpponeavvuid diŋgomii . 1 Doarjjamálle evttohus 1 Doarjjamálle berre departemeantta árvvoštallama mielde erenoamážit fuolahit guokte ášši : 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Doarjjalohpádusat fámus1/1–2009 , 2491 Bušeahtta 2009 poasttas 100–102 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat 2009 poasta 100–102 Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 , 2491 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Bušeahtta 2009 – Giellaproš . 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Bušeahtta 2009 Liige ruđat riikaantikváras Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 , 2431 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Bušeahtta 2009 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 , 2451 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Bušeahtta 2009 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 , 2491 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2009 Avsetning til næringskombinasjoner pr 1/1–09 Bušeahtta 2009 Hálddus buohkanassii 2009 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Máksojuvvon eará golut duodješiehtadusas Hálddus vel 31/12–2009 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 , 2491 Várrejuvvon čielggadanprošeavttaide VSP 31/12–09 rádjái Várrejuvvon doaibmadoarjagiid evalueren 31/12–09 rádjái 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Doarjjalohpádusat fámus 1/1–2008 – duodji šiehtadus Bušeahtta 2008 Earaláhkai geavahuvvon 2008:s Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Máksojuvvon eará golut duodješiehtadusas Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 Várrejuvmit lotnolasealáhusaide 31/12–08 muttus Ealáhusovddideapmi ja Interreg buođus 2008 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Bušeahtta 2008 – Giellaproš . 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Bušeahtta 2008 poasttas 100–102 Earaláhkai geavahuvvon 2008:s Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat 2008 poasta 100–102 Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 Oahpponeavvoráhkadeami boađus 2008 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Bušeahtta 2008 Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon doarjja Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 Kulturovddideapmi boađus 2008 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Bušeahtta 2008 Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2009 1 Doarjjalohpádusat fámus1/1– 2008 Bušeahtta 2008 Earaláhkai geavahuvvon 2008:s Hálddus buohkanassii 2008 Máksojuvvon doarjagat Ruovttoluottamáksojuvvon dorjja Hálddus vel 31/12–2008 muttus Doarjjalohpádusat fámus 31/12–2008 Boađus sámi kulturmuitosuodjalus 2008 1 Doarjjalohpádus máksojuvvo dalle go investeremat leat čađahuvvon ja go golut leat duođaštuvvon . 1 Doarjjalassáneapmi NIF ´ ai geavahuvvo aktivitehta doaimmaide mánáide ja nuoraide , ja láhččojuvvo eanet deattuhit falástallandoaimmaid doaimmashehttejuvvon olbmuide . 1 Doarjjajuolludeami eavttuin sámi politihkalaš bellodagaide gáibiduvvo ahte bellodat galgá leat logahallaojuvvon Brønnøysunda bellodatregistarii . 1 Doarjjahálddašeapmi 1 Doarjjahálddašeami sáhttá juohkit čieža vuollekategoriijan : 1 Doarjjaaddit leat maid addán lohpádusaid juolludit eanet ruđaid 2009 várás , juoga mii dagaha fárrema vejolažžan . 1 Doarjja – priváhta čoahkkádusat 500 1 Doarjja válgasearvamii Doarjjaortnega ulbmil : - Vejolašvuohta listtaide searvat sámediggeválgii 1 Doarjja váldoprošektii addojuvvo golmmajagi áigodahkii 2010–2012 . 1 Doarjja vuostáiváldinrusttegiid viidáset ovddideapmái ja ođasmahttimii 1 Doarjja sámi čoakkáldagaide Sámediggi lea ásahan doarjjaortnega daid girjerájuid ja ásahusaid várás , mat háliidit ásahit dahje viiddidit sámi čoakkáldagaideaset . 1 Doarjja sámi váldoorganisašuvnndaide 1 Doarjja sámi váldoorganisašuvnnaide 1 Doarjja sámi organisašuvnnaide Doarjja sámi duodjái Doarjja Sámedikki joavkočálliide Sámi nuoraid oahppostipeanda Doarjja sámi mánáid bajásšaddan eavttuide 1 Doarjja sámi mánáidgárddiide Oahpponeavvut mánáidgárddiide Sámi mánáidgárddiid áigečála 1 Doarjja sámi mánáidgárddiide : 1 Doarjja sámi mánáidgárddiide . 1 Doarjja sámi mánáidgárddiide 1 Doarjja sámi mánáid sámegiela oahpahussii norgalaš mánáidgárddiin : 1 Doarjja sámi mánáid sámegiela oahpahussii norgalaš mánáidgárddiin . 1 Doarjja sámi kulturulbmiliidda Sámedikki vuolde lea lassánan badjel 33 miljovnna kruvnnuin 2005 rájes . 1 Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide nannejuwo dát boahtá sámi organisašuvnnaid ođđa njuolggadusat geažil kap. 3540 poasta 70. 1994:s sáhttet organisašuvnnat mat ovdal ožžo doa ~aga dán ortnega bokte , muhto mat báhcet sámi organisašuvnnaid doarjjanjuolggadusaid olggobeallái ohcat sámi kulturorganisašuvnnaid doa ~aga . 1 Doarjja sámi kulturorganisašuvnnaide / sámepolitihkalaš bellodagaide ii máksojuvvo ovdal go ođđa njuolggadusat leat ráhkaduvvon , nugo eaktuduvvon čuoggás 2 . 1 Doarjja sámi girjjálašvuhtii , musihkkii , kulturdoabmabijut mánáid ja nuoraid várásimmabijut , eará sámi kulturdoaimmaide ja sámegielat govvasárggusráidduide . 1 Doarjja sámi gielladoaibmabijuide [ 23.06.2009 ] 1 Doarjja sámi gielladoaibmabijuide 1 Doarjja sámi duodjái nannejuvvui 1992:s 1,5 milj. kruvnnuin dan geažil go Guovdageidnui ásahuvvui ovddidanguovddáš . 1 Doarjja sámi duodjái lasihuvvo 500.000,- kr. 1 Doarjja sámi aviissaide vuođustuvvo aviissaid kultuvrralaš árvvuin ja almmolašvuođa ovddasvástádusain ekonomalaš rámmain mat váfistit ealaskas sámi preassa . 1 Doarjja sámi aviissaide rievdaduvvo:”Sámediggi evttoha ahte jagi 2002 lasihuvvo dát doarjja 3 miljon kruvnnuin , mii de šaddá 13 miljon kruvdnun , nannen dihte diehtojuohkima ja maiddái oppa sámi ássanguovllugiella- , kultur- ja identitehtaovdánahttima . ” 1 Doarjja sámi aviissaide 11. siidu : Poasta 335.75 Sámi aviissat lasihuvvo 13 miljon kruvdnui . 1 Doarjja sámi aviissaide 1 Doarjja sámegiela ovdánahttinprošeavttaide 1 Doarjja sáhttá gáibiduvvot máksojuvvot ruovttoluotta Sámediggái jus vuostáiváldi ii ollašuhte eavttuid nu mo lea eaktuduvvon 1 Doarjja sáhttá guhkiduvvot jus dus ii leat dássedis bargoáigi ( ovdamearkka dihte vuorrobargu dahje molssabargu ) , dahje jus bargu dahje oahppu mielddisbuktá ahte guhkit áigodagain šattat leat eret ruovttus . 1 Doarjja sáhttá gokčat sihke mátke- ja fárrenolggosgoluid , ja lea fárrenhivvodaga ja fárrenguhkkodaga darbbu duohken ja eará dakkáriid . 1 Doarjja sáhttá addot konsuleantabálvalusaide ja organisašuvnnaid jodiheapmáL Organisašuvnnat sáhttet oažžut doarjaga ovttaskas prošeavttaide . 1 Doarjja sáhttá addojuvvot institušuvnnaide , organisašuvnnaide ja gielddalaš doaimmaide . 1 Doarjja sáhttá addojuvvot go dus lea riekti nuppástusdoarjagii , dahje ovdalgo jahkebealli lea gollan dan rájes go nuppástusdoarjja nogai . 1 Doarjja sáhttá addojuvvot doaibmavisttiid investeremiidda gitta 30 % rádjai dohkkehuvvon gollumeroštallamis . 1 Doarjja sturrodaga vuođđun lea ákkastallojuvvon ohcan 1 Doarjja stuorruduvvui viđain milj. ruvnnuin jagi 2008 ja golmmain milj. ruvnnuin jagi 2009 . Láhkaásahusat mat mearridit mo preassadoarjagat galget juhkkojuvvot sámi aviissaide , nuppástuhttojuvvojedje jagi 2008 . 1 Doarjja smávitlágan biebmobuvttadussii 1 Doarjja sirdojuvvo Sámedikki hálddašeapmái 2001 rájes . 1 Doarjja searvat Sámediggeválgii Doarjjaortnega ulbmil lea addit vejolašvuođa listtaide searvat sámediggeválgii . 1 Doarjja searvat Sámediggeválgii 1 Doarjja rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođul , gitta 150 000 ruvnnu rádjai . 1 Doarjja rehkenastojuvvo ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođul . 1 Doarjja rehkenastojuvvo ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođul , gitta 150 000 ru rádjai . 1 Doarjja rehkenastojuvvo iešráhkaduvvon duoji dohkkehuvvon gávpejođu mielde , gitta 40 % rádjai , stuorámus doarjja lea 150 000 ru 1 Doarjja rehkenastojuvvo dan mielde galle mánu sámegieloahpahus bistá 1 Doarjja prošeavttaide máksojuvvo 50 % dalle go prošeakta álggahuvvo . 1 Doarjja prošeavttaide ja ovddidanbargui sámi giellaoahpahusa siskkobealde 1 Doarjja prošeavttaide ja ovddidanbargui . 1 Doarjja prošeavttaide ja ovddidanbargguide : 1 Doarjja priváhta dikšui illá sáhttá geavahit mánáidgárdái norggabeale suohkanlaš dikšui . 1 Doarjja olmmošvuoigatvuođaid bealušteaddjiide , dás maiddái organisašuvnnaide , mat rahčet ovddidit ja suodjalit olmmošvuoigatvuođaid . 1 Doarjja olggustallan doaimmaide mánáide ja nuoraide lassána ovttain miljovnna ruvnnuin 2009 ektui , oktiibuot 11 miljovnna ruvdnui 2010´s . 1 Doarjja oastit stáhtalaš mielkeeriid ođđaálggaheami oktavuođas 1 Doarjja máksojuvvo vihtta beaivái vahkus . 1 Doarjja máksojuvvo ollásit dan bušeahttajagis go dat juolluduvvo . 1 Doarjja máksojuvvo oktanaga Bellodagat dahje organisašuvnnat main leat listtat guovtti dahje eanet válgabiiriin , galget sáddet oktasaš mákšinávžžuhusa buot iežaset listtaid ovddas Meroštallannjuolggadusat Doarjja máksojuvvo luohtta dohkkehuvvon listtaid gaskka Jagis 2009 várrejuvvo 2 000 000 ru ulbmilii . 1 Doarjja máksojuvvo go revišuvdnaduođaštus čájeha visogova 2009 sámegielat álmmuhemiid ollislaš girjebuvttadeamis ja go revišuvdnaduođaštuvvon rehketdoallu ja - raporta čájehit mo 2009 ruđat leat geavahuvvon 1 Doarjja máksojuvvo dan bušeahttajagi goas dat juolluduvvo 1 Doarjja mákso oktan . Ruhtageavaheami ferte rapporteret Sámediggái . 1 Doarjja mákso ohcciide guovtti geardde jahkái . 1 Doarjja mákso dađistaga dárbbu mielde gokčat áššáiguoskevaš goluid , dábálaččat 2-4 termiinnas . 1 Doarjja mii 2009:s lei juolluduvvon Bodø Sinfonietta:i , Bodø Musikkteaterii , Opera Nordii Tromsa ja Tromssa Symfoniorkesterii lea sirdojuvvon ođđa vuođđudussii . 1 Doarjja mielkelatnjii ja ođđa hiŋgaliidda lohkkojuvvo seamma huksenprošektii masa ovdal lea juolluduvvon doarjja ja danne gessojuvvo dat eret vuođđun ođđa doarjjajuolledeamis . 1 Doarjja meroštallojuvvo vuođustuvvon ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođul , eanemusat 500 000 ru. 1 Doarjja meroštallojuvvo vuođustuvvon ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođul 1 Doarjja meroštallojuvvo vuođustuvvon ohcama ja prošeaktačilgehusa vuođu 1 Doarjja maid ii addojuvvo márkanfievrrideapmái , go neahttasiiddu ovddideapmi ja gihppagiid ráhkadeapmi árvvoštallojuvvojit doaibmavuđot gollun maid ferte ruhtadit iežas doaibmabušeahtas . 1 Doarjja lotnolasealáhusaide , ja dáid gárgedeapmi , berre leat Sámi ovddidan ­foandda vásedin ovddasvástádus . 1 Doarjja lea unniduvvon ohccojuvvon doarjaga ektui , go dábálaččat addojuvvo 20% doarjja go eará almmolaš ruhtadangáldut ovttas ruhtadit . 1 Doarjja lea maiddái addojuvvojuvvon UNIREG-projektii , mii lea duođaštanprojeakta čadnojuvvon Universitehtaid registrerenguovddážii . 1 Doarjja lea lassánan sakka maŋimus jagiid . 1 Doarjja lea lassánan 14 miljovnna ruvnnuin 2009 ektui . 1 Doarjja lea juolluduvvon ohcama vuođul , b. 05.12.07 . 1 Doarjja lea juolluduvvon ohcama b. 26.1.2008 vuođul . 1 Doarjja lea juolluduvvon ohcama b. 11.01.08 mielde . Jus doarjja galgá earáládje adnojuvvot , galgá Sámediggi ovdagihtii dan dohkkehit . 1 Doarjja lea dál 2,8 milj. kr jahkásaččat . 1 Doarjja lea addojuvvon sihke prošeavtta vuosttas muddui , mii lei vuosttažettiin jurddašuvvon Nordlándda nuoraid várás , go dat maŋŋá viiddiduvvui fáladahkan buot sápmelaččaide Norgga bealde , ja fálaldahkii Sámi Klara Klok Infonuorra Sápmi olis . 1 Doarjja lea addojuvvon nannet sámi beali gieskat ásahuvvon guovddážis . 1 Doarjja lea addojuvvon investeremiidda ja dávviriid oastimii aktivitehtaguovddážii . 1 Doarjja kvenafondii 1 Doarjja kr 200 000 ruvnno rádjái . 1 Doarjja juolluduvvo dušše stállásii ja fuođarseaguheaddjái ja doarjjaoassi lea 20% gollumeroštusas . V Submi váldojuvvo Sámedikki bušeahta poasttas 300 Ealáhusovddideapmi , vuollepoasttas 30010 Eanandoallu . 1 Doarjja juolluduvvo Davvinorgalaš Filbmaguovddáža OS ( Nordnorsk Filmsenter AS ) bokte . 1 Doarjja juolluduvvo Barentsčállingoddái , mas ovttas eamiálbmogiid bargojovkkuin lea ovddasvástádus kantuvrra doaimmaheamis . 1 Doarjja juhkkojuvvo vuođđodoarjjan , gelbbolašvuođabajidandoarjjan ja márkanfievrredeami ja juohkima doarjjan . 1 Doarjja juhkkojuvvo ohcamiid vuođul lágádusaide ja eará oahpponeavvobuvttadeaddjiide main lea ovddasvástádus buvttadusa ovddideamis ja čađaheamis . 1 Doarjja juhkkojuvvo ohcamiid vuođul , geahča II. oasis maid ohcan galgá siskkildit . 1 Doarjja juhkkojuvvo ohcama vuođul sámi lágádusain mat ovddimusat almmuhit girjjiid sámegillii . 1 Doarjja jotkojuvvo 50%:in otná dásis jođihandoarjjan , ja gitta 50%:in otná dásis prošeaktadoarjjan . Doarjja addo ohcamiid vuođul main leat definerejuvvon ulbmilat , organiseren , bušeahtta ja áigeplána čađaheapmái . 1 Doarjja jotkojuvvo 50%:in otná dásis jođihandoarjjan , ja gitta 50%:in otná dásis prošeaktadoarjjan . 1 Doarjja ii leat dan geažil organisašundoarjja , muhto lea doarjja mii oktii addojuovvo ja gustojuvvo 2008 . 1 Doarjja ii addojuvvo sámi riikapolitihkalaš organisašuvnnaid vuollásašorganisašuvnnaide mat ožžot eará almmolaš doaibmadoarjaga 1 Doarjja ii addojuvvo organisašuvnnaide mat ožžot doaibmadoarjaga stáhtalaš bušeahtaid bokte 1 Doarjja ii addojuvvo organisašuvnnaide mat leat daid organisašuvnnaid báikkálaš searvvit , mat ožžot doaibmadoarjaga eará poasttain Sámedikki bušeahtas 1 Doarjja ii addojuvvo investeremiidda 1 Doarjja ii addojuvvo huksenlaš sisaoastimiidda dahje gitta installašuvnnaide 1 Doarjja ii addojuvvo eanet namuhuvvon doaibmabidjui dahje vejolaš liigegoluide 1 Doarjja ii addojuvvo doaimmaide mat adnojuvvojit ásahusa / organisašuvnna dábálaš doaibmabargun , dahje lága bokte geatnegahtton bargun . 1 Doarjja háldda ­šeapmi lea vuoruhuvvon suorgi dán oktavuođas . 1 Doarjja gitta 78 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 70 000 ruvnno rádjai . Doarjja galgá geavahuvvot kulturdoaluide 110-jagi doaluid oktavuođas . 1 Doarjja gitta 70 000 ru rádjai . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Doarjja gitta 500 000 ru rádjai . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Doarjja gitta 50 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 45 000 ru rádjai . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Doarjja gitta 394 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 393 800 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 181 300 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii ru 157 200 Doarjja lea addon ohcama b. 01.02.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 320 900 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 113 900 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 151 700 ru Doarjja lea addon ohcama b. 28.01.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 280 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 259 600 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 110 200 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 94 100 ru Doarjja lea addon ohcama b. 01.02.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 230 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 204 300 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 77 300 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 71 700 ru Doarjja lea addon ohcama b. 01.02.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 204 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 200 000 ruvnno rádjái . Doarjja galgá geavahuvvot honoráraide sámi artisttaide . 1 Doarjja gitta 200 000 ru rádjai . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Doarjja gitta 200 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 155 300 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 67 300 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 32 700 ru Doarjja lea addon ohcama b. 28.01.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 150 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 145 000 ru rádjai . 50 % máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu sádde máksinávžžuhusa maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 Doarjja gitta 120 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 111 000 ru rádjai . 1 Doarjja gitta 108 000 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 25 000 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 27 700 ru Doarjja lea addon ohcama b. 28.01.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gitta 1 137 000 ru rádjai , juhkkojuvvon čuovvovaččat ; Vuođđodoarjja 55 300 ru Doaimmadoarjja 714 300 ru Doarjja vuodaleapmái ja juohkimii 367 500 ru Doarjja lea addon ohcama b. 01.02.08 vuođul Doarjja máksojuvvo bivdima vuođul go revisora duođaštus ollislaš 2007 girjebuvttadusas ja revisora duođaštan rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 2006:s leat buktojuvvon . 1 Doarjja gielddaid gaskka čájeha ahte stuorra eanandoallogielddaide dat lea mannan stuorámus oassi ollislaš juolludusain mat leat addojuvvon eanandollui . 1 Doarjja geavahuvvui kampánjii mii čađahuvvui guovtti oasis ja mas guovddážis lei oažžut eanet nuoraid Sámedikki jienastuslohkui ja dasto buoridit válgasearvama nuoraid gaskkas . 1 Doarjja galgá ovddimustá adnojuvvot mánáid ( 6 – 12 jagi ) ja nuoraiddoaimmaide ( 13 – 19 jagi ) . 1 Doarjja galgá mannat báikkálaš kantuvrraid ásaheapmái lulli- ja julevsámiguovlluin ja Lulli- ja Davvi-Tromssas . 1 Doarjja galgá juhkkot ohcamiid vuođul , geahča II. oasis maid ohcan galgá siskkildit . 1 Doarjja galgá gokčat skuvlaruđaid , skuvlaávdnasiid , mátkkiid jna. olggosgoluid . 1 Doarjja galgá gokčat goluid unnimusat guovtti kulturdoaimmaide 6-mánu áigodagas . 1 Doarjja galgá gokčat bálkká prošeaktaáigodagas ja eará goluid prošeavtta olis . 1 Doarjja fysihkalaš investeremiidda máksojuvvo ollásit go dohkálaš duođaštus lea sáddejuvvon . 1 Doarjja fievrriduvvo Sámediggái ja departemeanta ákkastalai dán dainna ahte sierra sámi valáštallandoaimmaid doalaheapmi ja viidásetovddideapmi lea oassi sámi kultuvrras ja danne ferte addit sierra doarjaga sámi valáštallamii speallanruđain valáštallanulbmilii . 1 Doarjja fievrriduvvo Sámediggái , mas galgá leat ovddasvástádus ruđaid viidáset juogadeamis doarjaga ulbmiliid vuođul . 1 Doarjja eaktuda ahte festivála árvvoštallá rievdadit vuođđudusa njuolggadusaid vai Sámediggi oažžu válddi nammadit stivralahtuid vuođđudusa stivrii . 1 Doarjja duodjeorganisašuvnnaide 660 800 980 1 Doarjja duodjefitnodagaide lea juolluduvvon sihke ođđaásahemiide ja investerendoaibmabijuide dáláš fitnodagain . 1 Doarjja doarjjaortnegis addo ohcama vuođul . 1 Doarjja doaibmavisttiide lea ráddjejuvvon bajásguvlui 250.000 ruvdnui , gitta 30 % gollumeroštusas . 1 Doarjja báikkálaš falástallanservviide ja servviide , ovttas álbmotoasseruđaiguin , dagahit buoret vuođu ain buorebut láhččet báikkálaš falástallandoaimmaid mánáide ja nuoraide . 1 Doarjja bivdofatnasiid oastimii mat leat vuollel 25 jagi 1 Doarjja biibbaljorgaleapmái Doaibmabidju 42 . 1 Doarjja berre danne lasihuvvot . 1 Doarjja addojuvvui geaidnočuovgaprošeavttaide Siellagis , Málatvuomis , Ivgus ja Ránaidsullos ge . 1 Doarjja addojuvvo sámi ohppiide / bargoohppiide geat ožžot oahpahusa sámegielas eará skuvllain go sámi joatkkaskuvllain . 1 Doarjja addojuvvo ohcama vuođul . Sámedikki doarjjastivra sáhttá fápmudit ohcanmeannudemiid Sámedikki hálddahussii . 1 Doarjja addojuvvo mánáidgárddiide mat ožžot sierra doarjaga dahje doarjaga sámegiel oahpahussii 1 Doarjja addojuvvo maiddái eará mállet festiválaide go musihkkafestiválaide . 1 Doarjja addojuvvo gitta 65 000 ru rádjai jahkái juohke ossodaga nammii sámi giellaoahpahussii norgalaš mánáidgárddiin 1 Doarjja addojuvvo gitta 163 000 ru rádjai . 1 Doarjja addojuvvo earret eará ovdaprošeavttaide , investeremiidda , buvttaovddideapmái , álggahanstipeandan , doaibmadoarjjan duodjái ja márkanfievrrideapmái . 1 Doarjja addojuvvo dál bissovaš vuođđodoarjjan ja molsašuvvi doarjjan . 1 Doarjja addojuvvo Sámediggái mas lea ovddasvástádus viidáseappot juolludit ruđaid doarjaga ulbmila mielde . 1 Doarjja addojuvvo Bargo- ja searvadahttindepartementta bušeahtas . 1 Doarjja addo ohcamiid vuođul mas leat definerejuvvon ulbmilat , organiseren , bušeahtta ja áigeplána čađaheapmái . 1 Doarjja addo ohcamiid vuođul . Sámedikki doarjjastivra sáhttá fápmudit ohcanmeannudemiid Sámedikki hálddahussii . 1 Doarjja addo ohcamiid vuođul , geahča II. oasis mii ohcamis galgá boahtit ovdan . 1 Doarjja addo ohcama vuođul . 1 Doarjja addo earret eará sámi visttiid divodemiide sámi báikegottiin , maidda sámit servet , sámi kulturmuittuid registreremii ja kulturmuitosuodjaleami plánemii jna. . 1 Doarjja Sámi filbmafondii 500.000,- kr. jahkái 2000 . 1 Doarjja Sámedikkis bisuhuvvo ja boahtá stádabušeahta stáhta doarjaga ja regionála doarjaga lassin . 1 Doarjja Sámedikki politihkalaš joavkkuide 1 Doarjja NIF ´ ai dáhkida maiddái ahte alla vuođđodoarjja falástallama suorgeserviide bisuhuvvo ja nannosit deattuha váldofalástallanbarggu Norggas . 1 Doarjja Davvi-Norgga Opera ja Symfoniijaorkesterii lassána 10,2 miljovnna kruvnnuin , dasa gullet maiddái ruđat lassánan ealáhatgoluide ja ođđa čuojaheaddjevirggiide ja turnemátkkiide riikkaoasis , nu ahte 2010 juolludus šaddá 36,3 miljovnna kruvnno . 1 Doarjja 50 000 ru rádjai . 50 % doarjagis máksojuvvo dalle go loahpparuhtadeapmi lea čovdojuvvon ja ávžžuhusa vuođul . 1 Doarjja 45 000 ru rádjái . 1 Doarjja 300 000 ru rádjai . 1 Doarjja 258 000 ru rádjai . 1 Doarjja 200 000 ru rádjai . 1 Doarjja 150 000 ru rádjai . 1 Doarjja 15 600 ru rádjái . 1 Doarjja 100 000 ruvnno rádjái . 1 Doarjagis lea mielde dat rámma mii ovdal lea addojuvvon , ja juolludus prošeavttaide . 1 Doarjagis gessojuvvo vearru . 1 Doarjagiid ulbmiljoavku leat fágaolbmot ja fágabirrasat guđet barget áigeguovdilis gažaldagaiguin mat gullet heivehuvvon oahpaheapmái ohppiide geat čuvvot Máhttolokten – Sámi oahppoplánabuktosa . 1 Doarjagiid juohkimis leat deattuhuvvon prošeavttat mat gusket automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa registeremii , ja prošeavttaide mat gusket áitojuvvon sámi kulturmuittuid sihkkarastimii ja ođasteapmái . 1 Doarjagat sámi oahpponeavvoovdideapmái lea Sámedikki vuoruhuvvon suorgi . 1 Doarjagat sámi giellaguovddážiidda Terminologiija ja báikenamat . . . . . 1 Doarjagat sámi doaimmaide galget eará eará geavahuvvot doarjjan sámi mánáidgárddiide , vuođđoskuvlla sámi oahpaheapmái , sámi joatkkaskuvllaide , Sámi allaskuvlii , sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibma-plána čuovvoleapmái , sámi kulturmuito suodja ­lepmái Sis-Finnmárkku riekteveahkkekántuvrii , sámi aviissaide doarjjan , boazodoallošiehtadussii ja boazodoallohálddahussii jna. . 1 Doarjagat mat leat vuollel 100 000 ru máksojuvvo ollásit prošeaktaálggus . 1 Doarjagat leat váldoáššis juolluduvvon investeren- , ovddidan- ja ovttasbargodoaibmabijuide eanadoalus . 1 Doarjagat juolluduvvojedje departemeantta njuolggadusaid mielde . 1 Doarjagat geavahuvvojit juogo gokčat suohkaniid liigegoluid mat bohtet go leat oahppit geat válljejit sámegiela , dahje nannet oahpaheddjiid gelbbolašvuođa sámegielas ja kultuvrras . 1 Doarjagat addojit doaimmaide maid ulbmil lea seailluhit bajimus kulturmuitofágalaš áššiid sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid dáfus , ja sámi vistegáhttema dáfus . 1 Doarjagat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Doarjaga vuostáiváldit leat geatnegasat fievrridit rehketdoalu ruđaid geavaheamis . 1 Doarjaga vuostáiváldiin lea geatnegasvuohta fievrridit rehketdoalu ruđaid geavaheamis . 1 Doarjaga ulbmilin lea váikkuhit ahte sámi mánáidgárddit sihkkarastet fálaldaga sámi mánáide nu ahte sii ovddidit iežaset sámegiela ja kultuvrra , ja sin identitehta . 1 Doarjaga ulbmilin iešguđet ulbmiliidda heargevuodjimiid oktavuođas , ferte leat čielga ja ulbmillaš váikkuhangaskaoapmegeavaheapmi mainna váikkuhit oktasaš organiserema ja rusttegiid plánalaš ásaheami ávkin valáštallansuorgái ollislaččat . 1 Doarjaga ulbmil lea gáhttet , nannet ja ovddidit sámegiela almmolaš hálddašeamis . 1 Doarjaga sáhtát oažžut dárbbašlaš dábálaš ohppui lassin dan golmma jahkái . 1 Doarjaga sáhttá gáibidit ruovttoluotta ollásit dahje muhtun ráje jos doarjjaobjeakta masa lea addon doarjja lea vuvdon dahje váldojuvvo eará ulbmiliidda ovdal go vihtta ( 5 ) jagi lea gollan dan rájes go doarjja lea addojuvvon . 1 Doarjaga sturrodat šaddá oktiibuot 110 miljon amerihkálaš dollara áigodahkii 2010 -2014 . 1 Doarjaga sturrodat rehkenastojuvvo vuođustuvvon ohcama vuođul gitta 150 000 ru rádjai 1 Doarjaga sturrodat rehkenasto báikkálaš serwiid logu , aktivitehta ja iežas ruhtadanoasi vuođul . 1 Doarjaga sturrodat Lassin Statens lanekasse for utdanning nammasaš ásahusa dábálaš stipeandadoarjagii ja/dahje eará doarjagii , addo erenoamáš stipeanda . 1 Doarjaga rehkenastimis biddjojuvvo vuođđun árkkaid lohku ( mearkkaša 16 siiddu juohke árkkas ) juohke gárvvistuvvon sámegielat almmuheamis ja galle sámi musihkkaalmmuheami leat gárvvistuvvon 2009:s . 1 Doarjaga oktavuođas mii lea eanet go 50 000 ru máksojuvvo dalle go prošeakta álggahuvvo . 1 Doarjaga oktavuođas mii lea eanet go 50 000 ru máksojuvvo 50 % dalle go prošeakta álggahuvvo . 1 Doarjaga oktavuođas gádderusttegii , galgá dain leat dohkkehuvvon vuostáiváldin- ja oastinduođaštus 1 Doarjaga oktavuođas bivdofatnasiidda galgá doarjjaoažžu leat registrerejuvvon Guolástusmanntállas 1 Doarjaga oaččut dábálaččat dassážii go mánná geargá njealját skuvlajagiin . 1 Doarjaga máksima ovddas doaibmavisttiide , galgá gárvvisduođaštus buktojuvvot 1 Doarjaga loahpalaš mearrádus lea bággobearrama vuođđun . § 47 Boazodoallofoanda 1 Doarjaga loahpalaš mearrádus lea bággobearrama vuođđun . § 1 Doarjaga juolludettiin vuhtiiváldojuvvo lágádusa jagi 2009 sámi oahpponeavvuid ollislaš buvttadeapmi . 1 Doarjaga juohkáseapmi : 1 Doarjaga juohkimis ferte váldit vuhtii lágádusa ollislaš sámegielat almmuhemiid ja sámi musihkkaalmmuhemiid 2009:s . 1 Doarjaga háhkun lea gokčat liigegoluid maid sámi mánáidgárdefálaldat mielddisbuktá ja dainna váfistit ahte mánát dáid mánáidgárddiin ožžot gárgeduvvot ja nannejuvvot iežaset sámi giela ja iežaset kulturduogáža . 1 Doarjaga geavaheami rievdadeami galgá Sámediggi leat ovdagihtii dohkkehan . 1 Doarjaga eavttut Doaibmadoarjjajuogaduwo sámi girjelágádusaid ohcamiid vuođul . 1 Doarjaga eavttut Doaibmadoarjja addo sámi girjelágádusaid ohcamiid vuođul . 1 Doarjaga eaktu lea maiddái ahte doarjja geavahuvvo dušše beassášfestiválii , ii ge eará jođiheapmái ja doaluide Stiftelsen Festivaler Kárášjohka olis . 1 Doarggástus mihtiduvvui 7,3 Richtera skálás ja guđii riikka heahtedillái . Sámediggeráđđi lea mearridan addit 10 000 ruvnno Rukses Ruossa veahkkebargguide . 1 Doarggástus mihtiduvvui 7,3 Richtera skálás ja guđii riikka heahtedillái . 1 Doaresoktavuođat 37 mat mannet oarjin nuorttas Sámis váikkuhit , seailluhit ja ovdánahttit sámi identitehta . 1 Doapparunnideapmi ja ođđasitávkkástallan ( bábir , plastihkka , biilabatteriijat , orgánalaš doabbarat jna. ) Vuogádat erenoamášdoabbariid čohkkemii ja gieđahallamii . 1 Doalut čájehuvvojit neahtta-TV:s 1 Doalut / orohagat mat dán jagi leat gillán heitot guohtumiiguin goavvedálvvi geažil , fertejit beassat njuovvangáibádusa deavdimis dán jagi . 1 Doaluid lágideami ollašuhtii Nuortasámi musea . 1 Doaluid lonisteapmi ja heaittihandoarjja 1 Doaluid lohku sámi ássanguovlluin lea njiedjan sakka . 1 Doaluid lohku lea garrasit njiedjan Romssas , muhto doaimmaid ja buvttadeami viidodagat bissot ja vel sturrotge muhtun buktagiid dáfus . 1 Doaluid lohku lea garrasit njiedjan Romssas , muhto doaimmaid ja buvttadeami viidodagat bissot . 1 Doaluid logu njiedjan váikkuha biebmobuvttadeapmái , meijeriijáide , njuovahagaide ja eará nállašuhttinrusttegiidda sámi ássanguovlluin . 1 Doaluid logu njiedjama dihte guhkkot doaluid gaskkat ja dan geažil badjánit maiddái geasehangolut . Dán ferte fitnet sisa movt nu . 1 Doaluid juogadeapmi 1978-79 lei muhtun muddui soaittáhagas , ja maŋit áigái šattai áibbas veadjemeahttun oažžut sierra doalu . 1 Doallá dál kurssaid psykologaide kultuvrralaš gelbbolašvuođa birra psykalaš dearvvašvuođa gáhttemis . 1 Doalloturisma sáhttá bures heivehuvvot borramušvieruid , dáidaga ja kultuvrra , ja viidát « turistapáhkaid » gaskkusteapmái . 1 Doalloovttadat mii lága fápmuiboahtimis lea sisačálihuvvon guovllustivrii , rehkenasto siidaoassin dán lága mearrádusaid mielde . 1 Doalloovttadagain oaivvilduvvo nuppi lađđasa mielde eallu man okta ovddasvástideaddji jođiheaddji eaiggáduššá ja jođiha dahje náittosguimmežagat ovttas eaiggáduššaba ja jođiheaba , go goappašagat eaiggáduššaba iežaska mearka bohccuid ealus . 1 Doalloovttadagaid heiveheapmi lea deaŧalaš ovdehussan oažžut beaktilis valljodatvárreávkkástallama . 1 Doallonjuolggadusat galget sisttisetdoallat njuolggadusaid earret eará guohtuneatnamiid geavaheami birra , boazologu birra ja dárbbašlaš vuođđostruktuvrra birra . 1 Doallonjuolggadusaid hábmen lea dehálaš . 1 Doallolohku 1 Doallojagi 2005/2006 loahpas ledje oktiibuot 82 orohaga , 72 geasse- ja birrajagi orohaga ja 10 orohaga mat adnojuvvojit giđđa- / čakča- ja dálveguohtumin Norgga beale boazodollui ja/dahje guohtumin Ruoŧa boazodoalu várás . 1 Doallogeatnegasvuohta lea biddjon njuolga doalloovttadahkii ja lea čadnon daidda gáibádusaide mat leat orohatplánii § 8 a mielde . 1 Doallit gártet ekonomalaš vahága lassin gillát ollu oktavuođain maid psyhkálaččat go fertejit ohcat ja duođaštit ráppiid . 1 Doallat oktavuođaid ásahusaiguin sámis ja gaskkariikalaččat 1 Doallat konfereanssa sámi mediijaid birra 1 Doalaimet appealla ja aviissat čálle dan birra . 1 Doajja rádjerasttildeaddji doaimmaide 1 Doaivvun vepselaččaid galledeapmi dáppe Riddu Riđđu-festiválas lea buorre dan dáfus ahte nannet oktavuođa álbmogiid ja eamiálbmogiid gaskkas Barents-guovllus . 1 Doaivvun son snihkkii viesuid , muhto orun muitime su leamaš Sámemiššovnnas maiddái . 1 Doaivvun ahte danne go eadni lei hupman skuvllain , de šadden doaktára lusa Romssa gávpogii . 1 Doaivvu mielde beassat mii gullat maiddái daid hástalusaid birra maid kommišuvdna lea deaividan dál , dahje maid ávaštit sáhttet boahtit boahtteáiggis . 1 Doaivumis lea dát giellaguovddáš doaimmas juo čavččabeallái . 1 Doaivumis lea ahte dát maiddái bidjá láidestusaid minerálaáššiid meannudeapmái eará sámi guovlluin . 1 Doaivumis dát plána gárvána dán čavčča , ja sáddejuvvo dasto dutkanráđi kultur- ja servodatsuorggi stivrra gieđahallamii . 1 Doaivumis ON ekonomalaš ja sosiálalaš ráđđi ( ECOSOC ) dohkkeha dan dán jagi suoidnemánus . 1 Doaivu buriid bohtosiid ođđa skuvllas [ Ođas , Stáhtaministara kantuvra , 23.08.2010 ] 1 Doaimmathusat mat lágas leat váguhuvvon čállit jahkedieđáhusa , galget jahkedieđáhusas válddahallat dan duohta dili doaimma dásseárvvu hárrái . 1 Doaimmat sámegiela ovddideami várás 1 Doaimmat sáhttet čađahuvvot almmá ráhkkaneaddji gohččuma haga jus lea dárbbašlaš eastadeames vuordi várálašvuođa , dahje ahte lea váttis gávdnat su gii ovddasvástádusa guoddá . 1 Doaimmat sáhttet váikkuhit ahte našunála ja riikkagaskasaš geatnegasvuođat sámi boazodoalu ektui buorebut ollášuhttojuvvojit . 1 Doaimmat mat ožžot doaibmadoarjaga eará poasttaid bokte Sámedikki bušeahtas , dahje poastta 6.3.4 bokte , eai sáhte oažžut doarjaga dán ortnega bokte . 1 Doaimmat mat evttohuvvojedje jagi 2002 plánas , leat dakkárat maid ain háliidit čađahit . 1 Doaimmat main juo lea sámegielnamma leat ožžon dohkkehuvvot nama ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Doaimmat maid ledje čađahan , eai lean váikkuhan nugo ledje jáhkkán . 1 Doaimmat leat nugomat nannet suohkanekonomiija , eanet áŋgiruššat johtolatsuorggi , oahpahusa ja dutkama , dearvvašvuođabálvalusaid , suodjalanguovlluid hálddašanplánaid , guolásteami , mearradoaluid ja eanandoalu . 1 Doaimmat leat biddjon ovdan skuvlagirjerádjobargiide fágaforumas cuoŋománus 2008 , dat lea leamaš gulaskuddamis ja biddjon ovdan konferánssas “ Strategiijaplána skuvlagirjerájuide Romssa fylkkas ” skábmamánu 11. – 12. b. 2008:s ja biddjon maiddái ovdan rektorčoahkkimis ođđajagimánu 28. b. 2009:s . 1 Doaimmat geavahit almmuhančovdosa go bidjet poastajournálaideaset internehttii buohkaide . 1 Doaimmat galget leat logahallojuvvon Brønnøysund-registariin ja lasseárvodivatregistaris 1 Doaimmat eai heive Ruhtadandepartemeantta definišuvdnii hálddašanorgánas mas leat sierra fápmudusat dannego juolludusat eai addo 50-poastta bokte . 1 Doaimmat eai dattetge geatnegahtte eai ge leat konkrehtalaččat . 1 Doaimmat bohtet árvvoštallojuvvot maiguin movttiidahttá eambbogiid ohcat alit eanandoallofágalaš ohppui . 1 Doaimmat berrejit biddjot daid báikkiide guovllus mat lunddolaččat heivejit doaimmaide . 1 Doaimmat Sámedikkis : 1 Doaimmat Sámedikkis 1 Doaimmat Sámedikkid 1 Doaimmat , mat gusket johtaleddjiide ja fievrruide , nu mo guottuide váikkuheaddji diehtojuohkindoaimmat , vuoddjiid oahpahus ja lihkohisvuođaid guorahallan joatkašuvvet . 1 Doaimmat 1 Doaimmashehttejupmi ferte leat bissovaš . 1 Doaimmas leat oasit sirdojuvvon kantuvrraide mat leat láigohuvvon VII . Haakona gáhtas , Ruseløkkveienis ja Krovdnaprinssa gáhtas . 1 Doaimmas lea mihttomearri ahte mánáidsuodjalus galgá áimmahuššat sámi perspektiivva go bargá sámi mánáiguin ja bearrašiiguin . 1 Doaimmas galggašii leat bissovaš beaktu meaddel ohcanáigodaga . 1 Doaimmaidahttinruđat leat oanehisáiggedoarjja birgejupmái , maid sáhttá oažžut maŋŋágo lea geavahan buohcanruhtavuoigatvuođa dahje maŋŋágo olmmoš lea leamaš bargonávccaheapmin oktilaččat 52 vahku almmá buohcanruhtavuoigatvuođa haga . 1 Doaimmaid vuođđun leat váilevaš ja boasttu dieđut guovllu boazodoalu birra , ja boazodoallofágalaš birrasat eai leat leamaš mielde plána ráhkadeamen . 1 Doaimmaid rehketdoallu doaibmaplána mielde sáddejuvvo Sámediggái maŋimus borgemánu 1. b. 2011 1 Doaimmaid prošeaktabargu ja metodaovdánahttin - maid vuođđu lea sámi kultuvrras - mat galget njuolga buoridit sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiáladili 1 Doaimmaid plánedettiin lea dehálaš atnit muittus olmmošlaš fáktuvrraid . 1 Doaimmaid oktavuođas , čilgejuvvon čuoggáin 2.1 , 2.6 ja 4.0 sáhttá máksit duođaštuvvon goluid ovddas mat gusket ovddasmorašbargui ( jos omd. dikšu buohciid , boarrásiid dahje doaibmavádjetolbmuid ) daid máksomeriid mielde mat goas ain gustojit stáhtas.(loahppaoassi dán čuoggás sihkkojuvvo ) 1 Doaimmaid metodaovdánahttin ja heiveheapmi iešguđetge dárbbuid dáfus sámi guovlluid oppalaš dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusa siskkobealde 1 Doaimmaid mat leat čađahuvvon sáhttá maiddái duođaštit báŋkočáláhusain mas guittet leat mielde . 1 Doaimmaid mat leat sávahahttit johtalusa ja dánlágan doaimmaid ektui galgá guorahallat sierra ea.ea. sámi organisašuvnnaiguin ( Od.prp. nr. 33 ( 1986-1987 ) čuokkis 2.3 , s. 9 ) . 1 Doaimmaid gaskkas álgoálbmotguovlluin leat : Ásahit rádjerasttildeaddji gealboprográmma mii galgá duođaštit sámi árbedieđuid davviguovlluperspektiivvas , ovdánahttit digitála siskkáldas struktuvrra smávit álgoálbmot gielaid váráš , ásahit álgoálbmotprográmma kultuvrra vuođustuvvon ealáhusovdáneapmái , ovdánahttit ehtalaš njuolggadusaid maid iešguđet bealálaččat fertejit vuhtiiváldit ekonomalaš doaimmaid oktavuođas davviguovlluin ja duohtandahkamis sámi guorahallan- ja gealboguovddáža Guoládagas Ruoššas . 1 Doaimmaid dárbbut dieđihuvvojit guovttegielalašvuođaruđaid jahkásaš ohcamušaid oktavuođas ( gč. kap. 5.4 ) . 1 Doaimmahuslávdegoddi : Synnøve Lode Maarit Markussen Bente Bruvold Berit Koht Gunnar Davidsson Øystein Olav Miland Trine Mellem Sture Flaaten 1 Doaimmahuslaš gollun lohkkojuvvojit gielalaš , fágalaš ja pedagogalaš mudden ja korrektuvrra lohkan . 1 Doaimmahusgollun oaivvilduvvojit gielalaš , fágalaš ja pedagogalaš gieđaškuššan ja korrektuvrra lohkan 1 Doaimmahusat mat vuosttažettiin galget čađahit váldedoaimmaid , organiserejuvvojit dábálaččat hálddahussan . 1 Doaimmahusat gártet eanaš stáhta ekonomiijanjuolggadusčoahki vuollái . 1 Doaimmahusas galget leat sámegielalaš báikkálaš nuorat Divttasvuonas eret , ja guovllu sámegielalaččat geain lea journalisttalaš hárjáneapmi . 1 Doaimmahusaide : Sámedikki várrepresideanta oassálastá Ráđđehusa davveguovlluid oahppásmahttimii Romssas . 1 Doaimmahusaide : Diehtojuohkinčoahkkin Sámediggái beassama mearrádusaid birra 1 Doaimmahusaid gaskkas leat iešguđet dáiddárat , prográmmeren ja design fitnodat , máinnusdoaimmahat , neavvunbálvalusat , journalista ja firbmá mii dušše bargá lágidemiiguin fitnodagaid ovddas . 1 Doaimmahus galgá fállat čállosiid davvisámegillii , 15 % bláđi sisdoalus galgá leat Lulli- ja julevsámegillii . 1 Doaimmaheaddjit ávkkástallet vel bohcco heivehemiid go jahkodagaid johtet ealuiguin guohtumiid gaskka . 1 Doaimmaheaddji Nils Erik Hansegård ( 1918-2002 ) lei oahpaheaddji ja gielladutki Ruoŧas ja čálii máŋga girjji guovttegielatvuođa ja sámi ja suoma gielladiliid birra . 1 Doaimmahatovddasvástádus sámi sátnevuorkkás 1 Doaimmahatovddasvástádus Sámi oahpponeahtas 1 Doaimma ođđasisorganiserema dáfus , mii mielddisbuktá ahte ráđit šaddet ossodahkan , leat Sámedikkis guokte váldohástalusa . 1 Doaimma gaskaboddosaš orusteapmi Jus ovddasvástideaddji ii doahttal lága dahje láhkavuođu mearriduvvon gohččumiid dahje doaimmaid , sáhttá Minerálahálddašandirektoráhtta gáibidit doaimma gaskaboddosaččat orustuvvot . 1 Doaibmáplanas váilu diliidválddahus mii dajašii juoga sámenissoniid dilis ja man ala vuođđudivčče mihttomeriid ja vaikkuhangaskaomiid / doaimmaid plánas . 1 Doaibmi sajáiduhttima dihte lea buoremus álggos váldit eret boares veršuvnna . 1 Doaibmi rámma poasttaide mat gullet dáiddáršiehtadusa vuollái , lea 2008:s 4 350 000 ruvnno . 1 Doaibmi ja ulbmillaš guovllu- ja regionálapolitihkka galgá leat veahkkin sihkarastit bargosajiid ja čálggu doppe gos olbmot ásset . 1 Doaibmi guovttegielalašvuođa eaktun lea ee. nana ja čielga sámeskuvla sámegielat galbbaiguin ja gos muđui sámi kultuvrra dovdomearkkat oidnojit . 1 Doaibmi dásseárvopolitih ­kalaš barggu bokte Sámedikki beales , válljejuvvojedje 2005 sámediggeválggas Sámediggái 51 pst. nissonat . 1 Doaibmi Fylkkamánni Finnmárku Tor Stafsnes 1 Doaibmgaskaoamit Regionála DjOa ja Innovašuvnna ( VRI ) várás lea10-jagi prográmma Dutkanráđi olis . 1 Doaibmevaš ja viiddiduvvon sámegiela geavaheapmi lea hui deaŧalaš oassin sámi kultuvrra viidáset gárgedeamis . 1 Doaibmavádjigiid sáhtašanbálvalus lea doarjjaortnet olbmuide geat eai sáhte geavahit dábálaš kollektiiva ruvttofievrruid . 1 Doaibmavisttiid eanadoalus ferte ain prioriteret ... ( jna ) . 1 Doaibmaviidodat 1 Doaibmaviidodaga hábmemii lea dárbu oažžut gieđagulolaš oamivuođa višuvdnan , strategiijan , searvevuohtan ja prošeaktajurddan " Fylkkasuohkana rolla guvllolaš ovdáneami oččodeaddjin deattuhuvvo dál eambbo go ovdal . 1 Doaibmaruhtadeapmi galgá leat čielggas ovdal go huksema sáhttá čađahit . 1 Doaibmaruhtadeapmi 1 Doaibmaprográmma addá álbmoga rávesolbmuid duohta vejolašvuođa váldit gielaset ruovttoluotta , dadjá Balto ( BB ) . 1 Doaibmaplánat ráhkaduvvojit jahkásaččat . 1 Doaibmaplánas leat čuovvovaš váldobealit : Oahppat – nannet oahpahusa davvi- , julev- ja lullisámegielaide buot dásiin : fátmmasta ulbmiliid ja doaibmabijuid ovdánahttimis sámi mánáidgárdefálaldaga , sámegiela oahpahus vuođđo- ja joatkkaskuvllain ja rávisolbmuide ja doaibmabijut mat nannejit bestema alit sámegiela oahpahussii , dákko bakte oahpaheaddjioahpahus . 1 Doaibmaplánas ferte konkretiseret vuoruhemiid . 1 Doaibmaplánas eai leat váldojuvvon rekrutteren- ja oahppodoaimmat . Diedihuvvon lea ahte dát ráhkaduvvo maooil sierra plánan mas leat rekrutteren ja oahpahus / oahppu sámi mediabargiide . 1 Doaibmaplánas deattuhuvvojit golbma áŋgiruššansuorggi ; dásseárvu sohkabeliid gaskka , gierdavašvuohta sierralágan seksuála sojuide ja veahkaválddi eastadeapmi lagaš oktavuođain . 1 Doaibmaplánas deattuhuvvo , ahte lea dárbu áŋgirit ja beaktilit vuostálastit rasismma ja vealaheami oruskeahttá , ja dárkilis ja guhkesáigásaš rahčamušaiguin . 1 Doaibmaplánain movtiidahttit nuoraid álggahit ovttasbargoprošeavttaid Barentsguovllus , erenoamážit galggašii álgoálbmotnuoraid movttiidahttit . 1 Doaibmaplánain háliida Sámediggi signaliseret ahte dásseárvobargu ja dássásašvuohta leat bajás vuoruhuvvon . 1 Doaibmaplána čuovvoleapmin leat máŋga departemeantta juolludusreivviineaset stáhtalaš etáhtaide deattuhan etáhta ovddasvástádusa nannet sámi giella- ja kulturmáhtu iežaset doaimmas , ja lasihit diehtojuohkima sámegillii sápmelaš geavaheddjiide . 1 Doaibmaplána ávžžuha buot ráđđehusaid ráhkadit riikkagottálaš strategiijaid guoddinnávccalaš gárgedeami várás . 1 Doaibmaplána ávžžuha buot ráđđehusaid ráhkadit nationála strategiijaid nanabissovaš ovdáneapmái . 1 Doaibmaplána váldoulbmil lea láhčit dilálašvuođaid nu , ahte sámegielaid aktiivvalaš geavaheaddjit lassánit . 1 Doaibmaplána válddahallá danne ráđđehusa barggu guhkibuš áiggi ulbmiliid , namalassii nannet sámegielaid boahtteáigái . 1 Doaibmaplána ulbmiliin lea láhččet oadjebas boahtteáiggi sámi gielaide – davvi- , julev- ja lullisámegielaide . 1 Doaibmaplána ulbmil lea geahččat ollislaččat dan barggu mii dál dahkkojuvvo ovddidit sámegielaid , ja ovttasráđiid Sámedikkiin árvvoštallat mainna lea deháleamos áŋgiruššat sihkkarastin dihtii ahte sámegiella šaddá ealli ja kulturbisuheaddji giellan boahtteáiggi . 1 Doaibmaplána sisttisdoallá doaibmabijuid mat galget nannet Davvi-Norgga kultursuorggi , mat galget nannet Norgga ja Ruošša gaskasaš kulturovttasbarggu ja mat galget nannet ja ovddidit eará riikkaidgaskasaš kul 2009– 2010 1 Doaibmaplána sisdoalus vuhttojit ovddeš jurdagat dakkár suorggis mii lea nuppástuvvamin – ja mii lea váikkuhan nissonolbmuid ja albmáid gaskavuođaid . 1 Doaibmaplána sisdoallá čuovvovaš doaibmabijuid sámi dutkama siskkabealde : 1 Doaibmaplána ovddidan dihtii 1 Doaibmaplána mielde Kulturdepartemeanta áigu eambbo bargat nannen dihtii sámi kultuvrra ja nationála unnitloguid . 1 Doaibmaplána mearriduvvui Nuoraidministtarkonfereanssas Romssas miessemánus 2001 . 1 Doaibmaplána lea ráhkaduvvon ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Doaibmaplána lea ráhkaduvvon ovttasráđiid Sámedikkiin , ja dan bargui leat maid searvan earáge áššáigullevaš departemeanttat . 1 Doaibmaplána lea juhkkojuvvon viđa oassái . 1 Doaibmaplána lea háldenlinján ráđi bargui . 1 Doaibmaplána geográfalaš guovlu juoksá Divttasvuonas Nordlánddas lulde gitta Vuorjánjohkii nuortadavvin . 1 Doaibmaplána geatnegahttá stáhta ásahusat vuhtiiváldit sámi gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid . 1 Doaibmaplána galgá viidáseappot dolvojuv-vot muhtin strategiijas dásseárvui mánáidgárddiin ja vuođđooahpahusas 2007 – 2012 . 1 Doaibmaplána galgá leat vuođđun guhkesáiggi ja ulbmilguvllot giellapolitihkkii , mii galgá mielddisbuktit ahte eambbogat sáhttet ja háliidit geavahit sámegiela beaivválaš giellan ja ahte eambbogat galget oažžut buriid almmolaš bálvalusaid iežaset gillii . 1 Doaibmaplána galgá evaluerejuvvot vuoruhemiid , čađahahttivuođa ja ulbmilolahusa ektui . 1 Doaibmaplána doaibmaáigodat lea 5 jagi . 1 Doaibmaplána doaibmabijut leat vuost-tažettiin njenecalaš , vepsalaš ja sámi guovlluid várás Barentsguovllu Ruošša bealde áŋgiruššan-surggiin dearvvašvuohta , biras ja luonddudoallu , oahpahus ja gelbbolašvuođaovddideapmi , árbevirolaš ealáhusat ja gávppašandoaimmat , kultuvra , vuođđostruktuvra ja diehtojuohkin ja mediadoaimmat . 1 Doaibmaplána bokte galget ovttasbargoprojeavttat arvvosmahttojuvvot Barentsguovllus , erenoamážit eamiálbmotnuoraid ovttasbargu . 1 Doaibmaplána barggu ja čuovvoleami organiseren Sámegielaid otnáš dilli 1 Doaibmaplána barggu ja čuovvoleami organiseren Bargo- ja searvadahttindepartemeanta jođiha sámegiela doaibmaplána barggu . 1 Doaibmaplána barggu botta leat leamaš bissovaš oktavuođat ja ráđđádallamat , ja loahpalaš ráđđádallančoahkkimat dollojuvvojedje sihke hálddahuslaš ja politihkalaš dásis njukčamánu 31. b. ja čuoŋománu 17. b. 2009 . 1 Doaibmaplána Sámegielaid doaibmaplána 1 Doaibmaplána Olggosaddán : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Almmolaš etáhtat sáhttet diŋgot lassigáhppálagaid čujuhusas : Departementenes servicesenter Post og distribusjon E-poasta : publikasjonsbestilling(at)dss.dep.no Telefáksa : 22 24 27 86 1 Doaibmanveahkki dasto juolluduvvo nu guhká go dárbu lea dasa , ovttain eaktudemiin : Ortnet lea Stuoradikki jahkásaš ruhtajuolludeami duohken , ja ii leat vuoigatvuođanannejuvvon . 1 Doaibmanjuolggadusat leat jurddašuvvon boahtit orohatplána siskkáldas osiid sadjái . 1 Doaibmanjuolggadus veahkehage suddjet bušeahta , nu ahte petroleumboađuid oanehis áiggi rievdadusat eai dasa čuoza . 1 Doaibmanjuolggadus dat mearrida man ollu oljoruđaid mii sáhttit geavahit stáhtabušeahtas . 1 Doaibman lei « dáruiduhttin » , mii lei oahpahit mánáide dárogiela bures , addit sidjiide vejolašvuođaid buorrin norgalažžan . 1 Doaibmamin bárisin Eurohpás Regionála eurohpalaš organisašuvnnaid lahttun ja iežas Davvi-Norgga eurohpakontuvrrain Brusselis oažžu Romssa fylkkasuohkan vejolašvuođa buktit árvalusaid dakkár digaštallamiin mat leat mielde hábmemin Eurohpá boahtteáigásaš politihka . 1 Doaibmalohpi sáhttá áigeráddjejuvvot . 1 Doaibmalohpi sáhttá dattetge ođastuvvot juohke logát jagi . 1 Doaibmalobi rievdadeapmi dahje máhcaheapmi vuosttaš lađđasa mielde sáhttá áigeráddjejuvvot . 1 Doaibmalobi ohcan galgá sisttisdoallat doaibmaplána . 1 Doaibmalobi luohpan Doaibmalohpi loahpahuvvo jus doaibma ii leat álggahuvvon maŋimusat vihtta jagi maŋŋilgo doaibmalohpi mieđihuvvui . 1 Doaibmalassáneapmi vuolgá ee. stáhtalaš reforpmain , ja suohkanat addet diehttevassii ahte ruđat maid stáhta juolluda reforpmaide , eai govčča duohta goluid . 1 Doaibmajagis 2004/2005 merkejuvvojede goasii 122.000 miesi , mii dahká 80 % njiŋŋelaslogus . 1 Doaibmajagi 2004/2005 loahpas ledje ealáhusas dieđihuvvon sullii 232.000 bohcco giđđaealus ( ovdal guotteha ) , main badjel 70 % gullá Finnmárkui . 1 Doaibmajagi 2000/2001 rádjái unnui dát lohku goasii beliin ( sullii 109.000 rádjái ) . 1 Doaibmajagi 2000/2001 lea Finnmárkkus fas lassánan boazolohku ( sullii 168.000 njukčamánu 31. beaivvi 2005 ) . 1 Doaibmagáibádus sáhttá gaskaboddosaččat gahččat eret jus don dahje mánná lea buohcci , dahje jus dus ii leat oktage mánnageahčči ( mánáidgárdesadji , SAÁO-sadji dahje sullasaš ) . 1 Doaibmaguvlui gullet buot Finnmárkku suohkanat ja vel čieža suohkana Davvi-Romssas : Gáivuotna , Skiervá , Ráisa , Návuotna , Gálsa , Ivgu ja Omasvuotna . 1 Doaibmaguovlu ásahuvvui 1990:s , dan geažil go olmmošlohku ja ealáhuseallin sakka unnugođii . 1 Doaibmaguovlu mearas lea ovtta mearramiilla rádjai vuođđolinnjáid olggobealde . 1 Doaibmaguovlu lea viiddiduvvon dan geažil go EUa čáhcegohčus čađahuvvui ja sáhttá gokčat dárbbu buoridit ollislaš riddoavádatplánema , mas maiddái mearrajohtolat- ja guolástusberoštusat deattuhuvvojit nannosit . 1 Doaibmaguovlu Finnmárku ja Davvi-Romsa 1 Doaibmaguovlu ( § 2 ) namuhuvvo 5 čuovvovaš kuvlačuoggás : 1 Doaibmaguovlu 1 Doaibmaguovllus ii leat bargoaddidivat , muñui Romssas lea geahpeduvvon bargoaddidivat . 1 Doaibmaguovllus ii leat barggaheaddjidivat , muhto Romssas muđui lea geahpeduvvon barggaheaddjidivat . 1 Doaibmaguovllu viiddideapmi lea vissa okta sivva dasa . Nubbi čilgehus lea bajiduvvon doarjjasturrodat doaibmavisttiide . 1 Doaibmaguorallamat bidjet vuođu earret eará jahkásaš eanandoallošiehtadallamiidda . 1 Doaibmagolut hálddahuslaš dásis , 6 virggi 5. siiddus , lassin strategiijaoassái:Sámediggi ásaha sámegiel prošeaktafágavirggi Várdobáikki sámi guovddážii . Prošeakta galgá ođđasis ealáskahttit guovllu sámegiela . 1 Doaibmagoddi nammaduvvui guorahallat dilálašvuođaid , ja das bođii ovdan ahte stáhta galggai oastit muhtun opmodagaid boazodoalloealáhusa váste . 1 Doaibmag . olggob . 1 Doaibmadoarlia ad do oppalaš doaimma vuodul , ja biddjo erenoamáš deaddu lágádusa ollislaš sámi girje- ja musihkkaprodukšuvdnii sihke vuovdima ja logu hárrái . 1 Doaibmadoarjjaortnet duojáriidda . . 1 Doaibmadoarjjaortnega evaluerema oktavuođas áigut geahčadit livččii go vejolaš ásahit duodjeregistara maid Dihtorbearráigeahčču sáhtášii dohkkehit . 1 Doaibmadoarjjan ohcama / duođaštusa vuođul mánáidgárddiide , girjebussiide . 1 Doaibmadoarjja teáhterii lassánii beliin 2008 bušeahtas . 1 Doaibmadoarjja sámi kulturviesuide / kulturásahusaide 1 Doaibmadoarjja sámi guovddážiidda ollislaččat addojuvvo Sámediggái , ja Sámediggi lea 2008 rájes várren 7,2 milj. ruvnno ulbmilii . 1 Doaibmadoarjja earret eará sámi kulturorganisašuvnnaide , dáiddáriidda ja girjjálašvuođa ulbmiliidda lea bisson seamma dásis guhkes áiggi . 1 Doaibmadoarjja addo dábálaš jodiheami vuodul , ja erenoamáš deaddu biddjo lágádusa ollislaš sámegiel gii ~eráhkadeapmái vuovdima ja logi dáfus . 1 Doaibmadoarjagiid lohku duojis lea lassán njeljiin 2008 rájes . 1 Doaibmadoarjaga ohcciidlohku lea dovdomassii lassánan 1999 ektui . 1 Doaibmadoarjaga ekonomalaš rámman lea evttohuvvon 1 970 000,- ru ja sámi dáiddárstipeanda bajiduvvo 2 250 000,- ruvdnui . 1 Doaibmadieđuid háhkan Departemeanta sáhttá gáibidit ovdanbuktit almmolaččat ruhtaduvvon spesialistadearvvašvuođabálvalusa bušeahta , rehketdoalu ja eará dieđuid dan doaimma birra . 1 Doaibmabušeahtta lea 29 259 miljovnna kruvnnu , ja lea geahpeduvvon 174 miljovnna kruvnnuin ( -0,61 % Sivvan geahpedeapmái lea go jagi 2010is juolluduvvui sierradoarjja ON-operašuvnnaide Tsjadas ja EO maritiibma operašuvnnaide olggobealde Somalia rittu , ja goappašat doaimmat loahpahuvvuiga jagi 2010 . 1 Doaibmaboađus ( buhtadus bargui ja ieškapitálii ) čájeha ahte gaskamearri lea 37 138 ruvnno . 1 Doaibmaboađuid submi 1 Doaibmabijut čađahuvvojit erenoamážit doppe gos dáruiduhttinpolitihkka lea čuohcan bahámusat , son deattuha . 1 Doaibmabijut álggahuvvojit erenoamážit dain guovlluin maidda dáruiduhttinpolithkka lea čuohcán bahámusat . 1 Doaibmabijut sámi eanadoalu várás čađahuvvojit ollislaš eanadoallopolitihkas . 1 Doaibmabijut sámegielaid doaibmaplánas , hálddahuslaš konsultašuvdna Doaibmabijut sámegielaid doaibmaplánas , politihkalaš konsultašuvdna Sámedikki ja Bargo- ja searvadahttindepartemeantta jahkebeallásaš politihkalaš konsultašuvdnačoahkkin Sámi áššiid oktiiheivehallan- lávdegotti ja Sámedikki ráđđádallančoahkkin Sámedikki ja Oasmahttin- ja hálddahusdepartemeantta jahkebeallásaš politihkalaš konsultašuvdnaoahkkin Sámedikki dásseárvoplána Politihkalaš konsultašuvdna Riddoguolástuslávdegotti evttohusa čuovvoleami birra Hálddahuslaš konsultašuvdna gonagasreappá 2009–2010 bivddu vástevaš láhkaásahusa birra Hálddahuslaš konsultašuvdna Riddoguolástuslávdegotti evttohusa čuovvoleami birra Riddoguolástuslávdegotti evttohusa čuovvoleami birra Regionála dearvvašvuođa-fitnodagaid jagi 2010 doaibmamušdokumeanta Sámegiela fuolaheapmi heahtedieđihanbálvalusas 1 Doaibmabijut ruhtaduvvojit ohcama vuođul ruđaiguin mat leat biddjon dán plána čuovvoleapmái ja doaimma iežas rámmaiguin . 1 Doaibmabijut ollet hui viidát , gulahallama ovddideami rájis ránnjái ­guin doaibmaoasálaččaiguin ja lihtolaččaiguin davviguovloáššiin , ja viggamušaiguin mat galggašedje ovddidit ealáhusaid Davvi-Norggas , ja čovdosiiguin mat sáhttet buoridit Norgga ja Ruošša ekonomalaš ovttasbarggu , gitta lasi áŋggiruššama rádjai dutkamis ja oahpahusas . 1 Doaibmabijut nissoniid ja nuoraid hárrái boazoealáhusas galget biddjojuvvot oktavuhtii doaibmabijuiguin mat leat erenoamážit sámi guovlluin nissoniid ja nuoraid hárrái , ja oppalaččat distrikta- ja regiovdnapolitihkas . 1 Doaibmabijut mat leat olggobealde dán strategiijaplána fertejit erenoamážit ákkastallojuvvot . 1 Doaibmabijut mat leat namahuvvon bajábealde gehččojuvvojit Mánáid- ja bearašdepartemeantta mánáidgárdesuorggi golmmajahkásaš kvaliteahttanannema olis ( 2001–2003 ) . 1 Doaibmabijut mat geavahuvvojit leat ee. miesseguoddin gárddiid siste , biebman , liigegeahčču ja johtin guovlluide gos eai leat boraspiret . 1 Doaibmabijut mat dál evttohuvvojit , sáhttá juohkit njealji joavkkuide : 1 Doaibmabijut mannet eanaš Sámi girkoráđi bokte , muhto maiddái Davvi-Hålogalándda bismagottekantuvra ja Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanta leat álggahan doaimmaid . 1 Doaibmabijut maidda láhka ii gusto 1 Doaibmabijut maid sáhttá ruhtadit ovdánahttinprográmma bokte , leat buvtta- ja gealboovdánahttin , ja ovttasbargu , fierpmádat ja lihttoása ­heapmi . 1 Doaibmabijut maid alde šiehtaduvvo , mearkkašit hui ollu sámi guovlluid eanadollui , ii ge mis leat vejolašvuohta váikkuhit dákkár diliid . 1 Doaibmabijut leat sihke bargo- ja gollogáibideaddjit , ja dat šaddet dávjá vuostálaga boazodili árbevirolaš doaibmavugiiguin . 1 Doaibmabijut galget čađahuvvot dain orohagain gos áldduid mat leat 2,5 jagi dahje boarrasot , gaskamearredeaddu lea uhcit go 72 kilo . 1 Doaibmabijut galget veahkehit sihkkarastit rivttes : 1 Doaibmabijut galget leat dan várás ahte oainnusin dahkat ja ovddidit sámi giela ja kultuvrra . 1 Doaibmabijut buoridan dihtii sámi giella- ja kulturmáhtolašvuođa almmolašvuođas : 1 Doaibmabijut bargofámu lassánahttima várás . 1 Doaibmabijut Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , Sierra doaibmagolut Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , Ovddidan- ja diehtojuohkinbargu j.e. . 1 Doaibmabijut Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , Sierra doaibmagolut Mánáid- ja nuoraidsuodjalusa doaibmabijut , Ovddidan- ja diehtojuohkinbargu j.e. 1 Doaibmabijut Heaitinsivat mat orro bures váikkuheamen , ledje earret eará Maŋimus jagiid leat geahččalan atnigoahtit doahpaga bortvalg ( eretválljen dárogillii ) . 1 Doaibmabijut : Álggahit eamiálbmotoahpuid Master-prográmma 1 Doaibmabijut : Ovdal jagi 2010 galgá unnimusat okta rekrutterenvirgi sámi fáttás leat juohke relevánta fágasuorggis . 1 Doaibmabijut : Oaččuhandoaimmat 1 Doaibmabijut : Lasáhus : 1 Doaibmabijut : Guovddáža ásaheapmi ja namma 1 Doaibmabijut : Dutkanfáttáid vuoruheapmi 1 Doaibmabijut : Bargojuvvo oažžut sámegielmáhtu reella kvalifikašuvdnan Romssa universitehta virgáibidjamiin . 1 Doaibmabijut 2.5.10 oahpponeavvoráhkadeami nannemii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Doaibmabijut 1 Doaibmabijuide energiija- ja čáhceresursalágaid vuođul gustojit muhtun spiehkastagat . 1 Doaibmabijuid čađaheapmi , maiddái sámi guovddáža dáfus , Ája Sámi Guovddáš ja Várdobáiki , sávaldat oažžut áigái Moskavuona ja Sáčča giellaguovddážiid , sámegiela ja kultuvrra oahpaheapmi , ja maiddái sámi báikenamaid geavaheapmi . 1 Doaibmabijuid vuoruheapmi , daid álggaheami vuorroortnet ja čađahanleaktu galget dađistaga oktilaččat árvvoštallojuvvot ja boahtit ovdan ráđđehusa jahkásaš bušeahttaovddidemiin Stuorradiggái . 1 Doaibmabijuid ulbmiljovku lea sámi álbmot Norggas . 1 Doaibmabijuid ovdamearkkat leat : 1 Doaibmabijuid máksit fylkkadikki / politihkaroahpu dábálaš bušeahta badjel . 1 Doaibmabijuid leat defineren “ eastadeaddjin ja riidováidudeaddjin ” . 1 Doaibmabijuid johtui bidjan vai šattašii eambbo giellagelbbolašvuohta ja kulturipmárdus lea mearrideaddjin jus galget leat eambbo ovttalágan bohtosat dearvvašvuođabálvalusas . 1 Doaibmabijuid gollorámma , oktan suohkanlaš ja fylkkasuohkanlaš mielruhtademiin , lei 14,1 miljon ruvnno . 1 Doaibmabijuid dáfus mat galggašedje heivehit boazologu orohagaid guohtumii , ferte Sámedikki mielas proseanttalaš njuovvangáibádusa vuođus beassat geassit eret 15 njiŋŋelasa . 1 Doaibmabiju ruhtada Sámediggi Sámi Álbmotfoandda ruđaiguin . 1 Doaibmabiju ollislaš juolludeapmi lea 1999:s kr. 2 956 000 . 1 Doaibmabiju lea vejolaš čađahit beroškeahttái vejolaš guvllolaš plánamearrádusain . 1 Doaibmabiju lea maid vejolaš čađahit beroškeahttá vejolaš regionála plánamearrádusain . 1 Doaibmabidju mii váikkuha máŋgga eará doaibmabijuide mat leat namuhuvvon dán strategiijaplánas , lea čielggadit teknihkalaš váttisvuođaid mat leat go sámi bustávaid galgá elektrovnnalaččat gieđahallat diehtovuođuin , Interneahtas , e-boasttaid čálidettiin jna. . 1 Doaibmabidju mii váikkuha máŋgga eará doaibmabijuide mat leat namuhuvvon dán strategiijaplánas , lea čielggadit teknihkalaš váttisvuođaid mat leat go sámi bustávaid galgá elektrovnnalaččat gieđahallat diehtovuođuin , Interneahtas , e-boasttaid čálidettiin jna. 1 Doaibmabidju mii galgá rekruhttet ohppiid sámi oahpaheaddjioahpahussii ja oahpaheaddjioahpahussii mas lea sámegiella fágan Unnán leat ohccit sámi oahpaheaddjioahpahussii , mas ohppet sámegiela ja sámegillii . 1 Doaibmabidju mii galgá rekruhttet ohppiid sámi oahpaheaddjioahpahussii ja oahpaheaddjioahpahussii mas lea sámegiella fágan Rekruhttenáŋgiruššan Finnmárkkus – gollevirgi Oahppoloatnaosiid sihkkun Oahpaheddjiid joatkkaoahpahus sámegielas Kurssat ja lohkamat Sierra doaibmabijut mat galget nannet giellaovdáneami oarjilsámi guovllus ja julevsámi guovllus Oarjilsámi giellabeassi Ovddidanprošeakta Davvi-Trøndelága fylkkasuohkanis Nuortalaš giela ja kultuvrra ealáskahttin Bihtánsámi giela ja kultuvrra ealáskahttin 1 Doaibmabidju maid galggašii árvvoštallat lea ahte ásahuvvošii sierra lađas dahje dássi guolástushálddašeamis mas lea erenoamáš gelbbolašvuohta sámi guolástusáššiin . 1 Doaibmabidju lea olles guoskevaš kulturbirrasa unohasat heahppášuhttin Lødøljjas , geahča kulturmuitolága § 3 ja § 8 . 1 Doaibmabidju ja lohpi fertejit čuovvut daid rámmaid , mat gustojit guoskevaš doaibmabidjui . 1 Doaibmabidju ii gula iešalddis jagi 2008 ealáhusruhtageavaheami vuoruhemiide ja ulbmiljovkui . 1 Doaibmabidju govviduvvui namalassii ii unnibun go « ođđa áigodat suohkana skuvlahistorjjás » , mas « báhcet luottat historjái » . Ii leat veavttasteapmi čuoččuhit ahte máŋgga guoskevaš oassálastái ii dáidde dát čilgehus gal leat nu movt sii oidnet dán ášši . 1 Doaibmabidju galgá lea válmmas maŋimusat jagi maŋŋá doarjjareivve beaivádeami . 1 Doaibmabidju galgá buoridit gelbbolašvuođa sámi girjjálašvuođa , kultuvrra ja historjjá birra ja nannet daid gaskkusteami skuvla- ja álbmotgirjerájuin . 1 Doaibmabidju ain plánejuvvo , iige dan loahpalaš hápmi dahje ruhtadeapmi leat velá čielgan . 1 Doaibmabidju : Sámi kulturdieđu lohkanbajiohppui ferte addit ekonomalaš vejolašvuođaid ovdánit eambbo . 1 Doaibmabidju : Romssa universitehta relevánta fágabirrasat ja eará relevánta ásahusat ovttasbargagohtet oažžut sámegiela doaibmat elektrovnnalaš dihtorgieđahallamis . 1 Doaibmabidju 8 . 1 Doaibmabidju 7 . 1 Doaibmabidju 66 . 1 Doaibmabidju 64 . 1 Doaibmabidju 6 . 1 Doaibmabidju 58 . 1 Doaibmabidju 57 . 1 Doaibmabidju 56 . 1 Doaibmabidju 55 . 1 Doaibmabidju 54 . 1 Doaibmabidju 53 . 1 Doaibmabidju 52 . 1 Doaibmabidju 51 . 1 Doaibmabidju 50 . 1 Doaibmabidju 5 . 1 Doaibmabidju 49 . 1 Doaibmabidju 48 . 1 Doaibmabidju 47 . 1 Doaibmabidju 46 . 1 Doaibmabidju 45 . 1 Doaibmabidju 44 . 1 Doaibmabidju 43 . 1 Doaibmabidju 42 . 1 Doaibmabidju 41 . 1 Doaibmabidju 4 . 1 Doaibmabidju 38 . 1 Doaibmabidju 37 . 1 Doaibmabidju 36 . 1 Doaibmabidju 35 . 1 Doaibmabidju 34 . 1 Doaibmabidju 33 . 1 Doaibmabidju 32 . 1 Doaibmabidju 31 . 1 Doaibmabidju 30 . 1 Doaibmabidju 29 . 1 Doaibmabidju 28 . 1 Doaibmabidju 27 . 1 Doaibmabidju 26 . 1 Doaibmabidju 24 . 1 Doaibmabidju 23 . Doaibmabidju 24 . 1 Doaibmabidju 22 . 1 Doaibmabidju 2 . 1 Doaibmabidju 17 . 1 Doaibmabidju 16 . 1 Doaibmabidju 15 . 1 Doaibmabidju 14 . 1 Doaibmabidju 13 . 1 Doaibmabidju 12 . Rávesolbmuid 5-jahkásaš oahpahusprográmma sámegielas Sámediggi ja Sámi allaskuvla leat soahpan ráhkadit ja čađahit rávesolbmuid 5-jahkásaš oahpahusprográmma buot sámi giellaguovlluin . 1 Doaibmabidju 11 . 1 Doaibmabidju 1 . 1 Doaibmabidjopáhkka stáhtas Stuorradiggi mearridii doaibmobidjopáhka finánsakriissa geažil movttiidahttin dihtii ekonomalaš doaimmaid . 1 Doaibmabidjopáhkka Romssa fylkkasuohkanii lei eambbo go 50 Dan lassin lea biddjojuvvon ođđa valáštallanloavdda Sálašmilj . ruvnno , mas rámmadoarjja lei 17 milj. ruvnno , fidnooahp- vákki valaštallanhállii ja lea čuovgarusttet molsojuvvon sihke pidoarjja lei 7,3 milj. ruvnno ja masá 26 milj. ruvnno lei ruhta Sálašvákki valaštallanhállas ja Gárgána valaštallanhállas . 1 Doaibmabidjoplána sámi giliid 1 Doaibmabidjooassi Fylkkaráđđi galgá jahkásaččat árvvoštallat dán strategiijaplána doaibmabidjooasi ovdalgo almmuhit ruđaid strategiijaplána čuovvoleapmái . 1 Doaibmabidjo- ja ovddidanprošeavttaid lihkostuvvamii leat guovdilis ášši ahte dain leat báikkálaš gullevašvuohta ja oasálaččaid ovttasbargu , gulahallan ja arenahuksen . Dárbu lea plánet prošeavtta bures ja čuovvolit dan . 1 Doaibmabiddji ohcama vuođul sáhttá maiddái plánamearrádus guhkiduvvot gitta guvttiin jagiin háválassii , almmá dan haga ahte gáibiduvvo ođđa plánaproseassa . 1 Doaibma ávžžuhuvvo dađistaga jorgalit láhkaásahusaid ja almmuhusaid mearrádusaid mielde , ja almmuhit jorgaluvvon láhkaásahusaid ja almmuhusaid . 1 Doaibma oažžu ruđalaš resurssaid Stuoradikki juolludusaid bokte maid oažžu háldosis departemeanttas juolludusnjuolggadusaid ja stáhta ekonomiijanjuolggadusaid mielde . • 1 Doaibma mii čuohcá negatiivvalaččat nu unnán go vejolaš lundui , kultuvrii ja birrasii 1 Doaibma loahpahuvvui nu movt lei plánejuvvon miessemánu 15. beaivvi , ja dál veahka fas joavdan Norgii . 1 Doaibma lea okta dain vuoruhuvvon doaimmain mat bohtet ovdan Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplánas . 1 Doaibma juogadivččii buorebut sisaboađu guolástusaid gaskka , ja livččii dainnalágiin mielde dagaheame daid fanasjoavkkuid eambbo gánnáhahttin main ii leat sallit- ja šákšábivdolohpi . 1 Doaibma guorahallui ovdal mearrádusa maiddái sámediggeráđi lahtuiguin cuor ) ománus 1993 , ja mar ) r ) á guorahallui Sámedikki jodiheaddjiiguin . 1 Doaibma galgá maiddái ovddidit gulahallama ja fierpmádathuksema gaskal davviguovlluid boazodoalloálbmogiid . 1 Doaibma Sámi ovdánahttinfoanda Duodjeásahusat ja organisašuvnnat Goahtegearret 1 Doaibma Girjjálašvuohta Musihkka Govvadáidda / duodji Teáhterulbmilat Mánáid bajásšaddaneavttut Eará doaimmat Sámegiel lohkanráiddut 1 Doaibma Buot logut 1000-kr uvdnon 1 Doaibma 9 1 Doaibma 8 1 Doaibma 7 1 Doaibma 6 1 Doaibma 5 1 Doaibma 4 1 Doaibma 3 1 Doaibma 2 1 Doaibma 150 151 152 153 154 155 1 Doaibma 15 1 Doaibma 14 1 Doaibma 13 1 Doaibma 12 1 Doaibma 11 1 Doaibma 10 : 1 Doaibma 1 1 Doaibambidju 23 . 1 Doahpagiid ferte oassemihttomeriid vuođul čielggadit ja ovdamearkkaid bokte čilget . 1 Doahpagat sámi guovlu , doaimmahusat ja vejolaččat maiddái sámi doaimmahusat evttohuvvojit vuođđun dakkár digaštallamii . 1 Doahpagat ledje ollu . 1 Doahpagat giella ja suopman eai leat áibbas čielgasat . 1 Doahpagat biras , luondu ja kultuvra gullet nannosit oktii . 1 Doahpaga árbevirolaš dulkojupmi lea ahte dat gusto álbmogiidda mearkkašumiin « veahkadat mii ássá dihto eanaguovlluid ( stáhtaid ) siskkabealde » , iige álbmogiidda mearkkašumiin « etnalaš joavku » . 1 Doahpaga sisdollui váikkuhit hui ollu olgguldas áššit , nu go omd. riikkarájit . 1 Doahpaga Davvi dimenšuvdna lea EU ásahan vai EU davvi regiovdnii biddjojuvvošii fokus , ja gieđahallan dihte daid hástalusaid ja vejolašvuođaid mat guovllus leat . 1 Doabageavaheapmi lea čielggaduvvon ja ovttaskas mearrádusat leat ovttastahttojuvvon . 1 Doaba ” našuvnnalaš ” lea dávjá čadnojuvvon álbmotriikkaid rájiide ja sisriikka doibmii , muhto seammás dát lea maiddái dakkár doaba mii geavahuvvo govvidit álbmoga oktavuođa . 1 Doaba “ Ii SED davábealde Sáltoduoddara ” lea guovlu olggobealde Sámedikki ealáhusovddideami doarjjaortnega , muhto gávpogat Bådådjo , Hárštá , Romsa ja Áltá eai leat fárus , danne go muđui váikkuhit ollu erohusat gávpot – boaittobealbáiki . 1 Doaba našuvdna mearkkaša olmmošjoavkku , mat dovdet iežaset gullat oktii oktasaš historjjá ja kultuvrra geažil , dábáleamosit oktasaš giela bokte . 1 Doaba lea ­maiddái geavahuvvon artihkkalis 3 ON-deklarašuvnna evttohusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Doaba iešmearrideapmi lea čielggatkeahtes álbmotrievttálaš doaba . 1 Doaba frafall ( eretgahččan dáro- • nannet fidno- ja oahpahusbagadallama ohppiide gillii ) dahje avbrudd ( bisáneapmi ) sáhttá gaskkustit juoidá • eambbo oaččohit váhnemiid mielde mii lea veahá passiiva , juoidá mii dušše dáhpáhuvvá . 1 Doaba " nationála unnitlogut " ii geavahuvvon Norggas ovdalgo rámmakonvenšuvdna vuolláičállojuvvui 1999 . 1 Doaba " meahcci " buktá dan gova olbmuide ahte eatnamiin leat jogo unnán geavaheaddjit dahje eai oppanassiige , nu ahte ságas lea juogalágan " eaiggádahtes eatnamat " . 1 Djupedal oaččui plakáhta mas lea sámi alfabehta . 1 DjObarggut gáibidit stuorra resurssaid . 1 DjO-rahčamušat riikkaoasis fertejit váldojuvvot ovdan riikka bajimuš dásis . 2 . 1 DjO-barggut gáibidit stuorra resurssaid . 1 DjO ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu mii lea čadnon dás bajábealde namuhuvvon bargguide . 1 Diđoštallamis ledje mielde Store Norske Gull , orohagat 16 , Boazodoallohálddahus , Kárášjoga gielda , NORUT ja Norsk institutt for naturforsking ( NINA ) . 1 Diđoštallamiid áigumuš livččii maiddái daid sámi kulturmuittuid logahallamiid kvalitehtasihkkarastin , mat leat čađahuvvon ovddeš diđoštallamiin . 1 Diđolašvuohta das berre mearkkašit ahte sámi guovlluin eai galgga buoril heaittihit giliskuvllaid , eaige oppanassiige vuđolaš guorahallamiid haga . 1 Diŋgon sáddejuvvo dán doibmii mas lea ovdasvástádus journálaráhkadeami ovddas . 1 Diŋgo bileahtaid buori áiggis . 1 Diŋggat eai eaiggáduššan munno nugo dál dahket . 1 Divššohasvuoigatvuođalága § 3 – 5 gieđahallá dieđuid divššohasa dearvvašvuođadili ja dearvvašvuođaveahki birra ja mo dákkár dieđuid galgá addit . 1 Divššohasovddasvástideaddji doaktára birra ee. Departemeanta sáhttá láhkaásahusas addit mearrádusaid divššohasovddasvástideaddji doaktára birra ja vásttolaš ortnegiid eará dearvvašvuođabargiid joavkkuide . 1 Divššohasat mielladearvvašvuođadivššu priváhta fuolaheamis Guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagain lea geatnegasvuohta doalahit priváhta fuolahanortnega nu go namahuvvon mielladearvvašvuođadikšolágas cuoŋománu 28. b. 1961 nr. 2.1 . 1 Divššohasaid válljiOvdal lea Romssa fylkkasuohkan rahpan oktiibuot njeallje bátne- vuohta addá studeanttaide hui rievddaldeaddji hárjehallama , divššohaga Hárštás , Finnsnesas , Málatvuomis ja Romssa gávpogis stu- ja dan sii leat čielgasit dovddahan . 1 Divvuprošeavtta jođiheaddjit duođaštit ahte eará lassibuvtta prošeavttas lea álgosátnegirji mii atná giellateknologiija gieđahallat buot sojahanmálliid njuolga , nu ahte geavaheaddji sáhttá ohcat buot sátnehámiin , ja oažžut jorgaluvvot , analysa ja vuođđohámi . 1 Divvunreaidu lea dán rádjái leamaš anus dušše davvi- ja julevsámegielas , muhto almmuhuvvo dál maiddái lullisámegiela veahkkin . 1 Divvunprográmma sámegillii 1 Divvun-prošeakta doaivu dáinna almmuhemiin oažžut dehálaš dieđuid makkár váilevaš sánit , vejolaš teknihkalaš váttisvuođat ja eará heajos bealit dáid reaidduin leat . Dainna lágiin sáhttá daid divvut ovdal go gárvves veršuvdna almmuhuvvo jagi loahpas . 1 Divvun-prošeakta almmuha dál vuosttaš , almmolaš veršuvnna čállindárkkistanreaiddus mii doaibmá Microsoft Office-páhkas . Microsoft Offices leat earret eará prográmmat Word , Outlook , PowerPoint ja Excel . 1 Divvun-prošeakta , mii álggahuvvui 2004 , ovttasbargá lahkalaga guovddážiin , ja ovdánahttá sámegielat divvunprográmma elektrovnnalaš teakstameannudeami várás . 1 Divvun-prošeakta 1 Divvun- reaiddut leat nuvttá ja daid gávdná dihtoris www.divvun.no - čujuhusas , ja leat ovdánahttojuvvon nu gohčoduvvon Sámedikki Divvun- prošeavtta bokte . 1 Divvun šaddá veahkki ollu sámegielagiidda , mat eai leat ovdal máhttán dehe duostan čállit iežaset gillii . 1 Divvun prošeaktajođiheaddji 1 Divvun prográmma bissovaš joatkin galgá sihkkarastit ahte prográmmat mat leat ovddiduvvon prošeavttas bajásdollojuvvojit ja beaiváduvvojit teknihkalaččat ja gielalaččat . 1 Divvun lea divvunreaidu sámegielaide , ja reaidu sisttisdoallá riektačállima ja sátnejuohkima , mat leat dat vuođđoveahkkeneavvut čállimis . 1 Divvun II prošeavtta stivrenjoavku lea maid mearridan almmuhit almmolaš gilvvohallama skáhppon dihtii sámegiela hállansyntesa , vuosttažettiin davvisámegillii , muhto vejolašvuođain beassat geavahit maiddá 2 eará gillii . 1 Divvun 2.0 - almmuheapmi lullisámegielain - ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma 1 Divvun 2- prošeakta jotkkii dán barggu , ja ráhkadii giellareaiddu maiddái lullisámegillii . 1 Divvun 1 Divvojuvvon netto doaibmaboađus lei 94,2 milj. ruvnno jagi 2009 . 1 Divvojuvvojit maiddái gažaldagat orohatstivrra ja jahkečoahkkima válddi hárrái . 1 Divvapolitihkalaš áššit , earenoamážit čadnon biras- ja johtolatdivaide . 1 Divvagat galget máksojuvvot ovdalgihtii Minerálahálddašandirektoráhtii ovdal ođđajagimánu 15. beaivvi . 1 Divvaga sturrodat mearriduvvo láhkaásahusas goalmmát lađđasa mielde . 1 Divttasvuotna lea odne dat suohkan mas eanaš julevsámegielalaččat orrot . Bihtánsámi biras lea odne suohkaniin Sálttus , Báidaris ja Budejju ja Fuoskku osiin . 1 Divttasvuotna lea dat gielda mas leat eanemus ássit geat hállet julevsámegiela . 1 Divttasvuotna Unjárga Guovdageaidnu Skánit Hábmir Návuotna Poršáŋgu Submi 180 000 130 000 70 000 65 000 37 000 21 000 10 000 4 317 325 1 Divttasvuotna 1 Divttasvuonas dattetge ferte mariidna suodjalanevttohus meannuduvvot DivttasvuonaOarjevuona álbmomeahcceevttohusa oktavuođas . 1 Divttasvuonas Nordlánddas fárre stuorámus joavku Bådåddjui . 1 Divttasvuona suohkana sátnejođiheaddji háliidivččii ollu áŋgiruššamiid , maiddái rávisolbmuid oahpahusa ektui sámegielas ja sámegillii . 1 Divttasvuona suohkan , Hellemoprošeakta Loabágiid suohkan Barnevernets Utviklingssenter i Nord Norge Høgskolen i Alta Anny Haugmann / Inger A. Kristoffersen , Unjárga / Nesseby Guovdageainnu suohkan / Kautokeino kommune 1 Divttasvuona rádjelovssaid dutkanja duođaštandoaimma mihttomearri lea čuvget ja duođaštit sámi álbmoga árjja 2. máilmmisoađi áiggi ja Divttasvuona rádjelovssaid árjja erenoamážit . 1 Divttasvuona rádjelosat 1 Divttasvuona ja Snåase suohkanat leat ohcan laktojuvvot sámegiela hálddašanguvlui . 1 Divttasvuona gieldda ja Snoasa gieldda searvan lahttun sámegiela hálddašanguvlui addá almmatge ođđa vejolašvuođaid . 1 Divttasvuona gielda šattai jagi 2006 sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovllu oassin . 1 Divttasvuona / Vuotnabađa gáhttenplánabargu álggahuvvui jo 1994:s álbmotmeahcceplána oassin . 1 Divtasvuotna 1 Divrráid sátnejođiheaddji , Rolf Espenes , gielda- ja guovloministtar Åslaug Haga ja ealáhusa fylkkaráđđi Irene Lange Nordahl Divrráid ovddidanvistti rahpmis . 1 Divrráid ovddidanvisti rahppojuvvui 2006 , ja dat lea gelddolaš konseapta mas leat golbma váldooasi : Divrráid semináraguovddáš , ovddidansadji servodagažiid ovddideami várás ja ovddideami várás servodagažiin , Ealáhusgárdi mii lea Sáččá ealáhusgárddi oassi ja Arvid Hansena duođaštanguovddáš ja girjerádju . 1 Divodeapmi ja ortnegisdoallan addet ássiide ja ealáhusaide dorvvolaš ja bevttolaš fievrrádusgeainnuid , ja bissánahttet billašuvvama . 1 Divodanáigodagas fárrii de Cizáš Bellevue gårdii ja mii juogadeimmet lanjaid eará ossodagain . 1 Diverse manus er trykt i Tana Årbok Solbakk , Aage og Vuolab , Solveig : Deanuleahki sogat historjá / Tanadalen slekter historie . 1 Divdasvuona suohkana laktin hálddašanguvlui lea mielddisbuktán ahte julevsámegiela geavaheddjiide leat sihkkarastojuvvon vuođđo vuoigatvuođat Sámelága giellanjuolggadusaid ektui . 1 Divatvealggi sáhttá bákkuin mávssihit . 1 Divatsturrodaga galgá Stuorradiggi mearridit jahkásaš bušeahttameannudeamistis . 1 Divat lei 2003 jahkái kr 941.13 norgga ruvnno oktan doapparvearuin . 1 Divahis boaldámuš lea deaŧalaš oassi vuođđoealáhusaid rámmaeavttuin Norggas , ja danne lea váttis áddet ahte ii gávdno vástevaš ortnet boazodolliide , dadjá Keskitalo . 1 Divada sáhttá bákkuin mávssihit . 1 Divada sisagáibidangolut ja doarjjajuolludeamit struktuvrafoanddas buhtaduvvojit sisamáksojuvvon divatruđaiguin . 1 Divada mearrádus lea bággobearrama vuođđun . § 78 Sáhkkocealkkus 1 Divada mearrádus lea bággobearrama vuođđun . § 1 Distriktabivdoearretortnet ferte leat nu ahte guolástusat ja unnit vuostáiváldinrusttegat sáhttet ávkkástallat muddemiiguin , nu ahte fatnasiidda mat servet ortnegii sihkkarastojuvvo vuovdinvejolašvuohta . 1 Distriktabivdoearreortnet guolástusain lea okta lávki rivttes guvlui mainna positiivvalaččat ovddidit ealáhusaid dáfus návccahis riddo- ja vuotnaguovlluid . 1 Distrikta- ja regiovdnapolitihka bajit juksanmearrin lea seailluhit ássanmálliid váldosašvugiid ja dáhkidit ovttaárvosaš eallindiliid juohke sajis riikkas . 1 Disponeanta Sandra Karlsen bovdejuvvui searvat Gaska-Romssa dutkanbeivviid rahpamii muitalit vásáhusaidis birra fitnodatjođiheaddjin . 1 Disdat čoahkkin lei vuosttaš lávki lagat ovttasbargui gaskal Finnmárkku seniorráđi ja Sámedikki . 1 Disdat guovvamánu 2.b.– Álttás : 08.15 : Vuolgga Guovdageainnus Áltái . 1 Disdat 24.10 1 Disdaga njukčamánu 2. beaivvi lea Sámedikkis čoahkkin Nordlándda- , Romssa- ja Finnmárkku fylkkamánniiguin ja Bufetahtain Kárášjogas , gos fádda lea sámi mánáidsuoddjalus . 1 Disdaga juovlamánu 9. b. 2008 sohppojuvvui ahte Sámediggi váldá badjelasas Njávdáma gohttensaji . 1 Disdaga dii. 09.00-12.00 , lágida sámediggeráđđi rabas miniseminára sámi girkoeallima ja árbevirolaš vuoiŋŋalaš árvvuid birra Sámis ( geahča sierra prográmma).Gaskkavahkku dii. 13.00-15.00 , lágida sámediggeráđđi miniseminára Sámediggeáirasiid oahpásmahttin hálddahussii ( geahča sierra prográmma ) . 1 Disdaga cuoŋománu 10. b. dii. 12.00 dollo Sámedikkis pressakonferánsa Sámedikki fágalávdegotti ávžžuhusaid ovdanbuktima oktavuođas sámediggeválggaid válgaortnega birra . 1 Dis lea sámi mánaidgárdefálaldat buohkaide geat dan dáhttot . 1 Dis boahtá leat máhtolašvuohta ja gelbbolašvuohta mii dárbbašuvvo ollu bargguide ja bargguin servodagas . 1 Direktoráhttanamahus heive buorebut daid doaimmaide . 1 Direktoráhtta gullá hálddahuslaččat Suodjalusdepartementii , ja vástida fágalaččat Justisdepartementii siviila suorggi doaimmaid čoavdimis ja Suodjalusdepartementii militeara suorggis . 1 Direktoráhtta galgá beavttálmahttit stáhta resursageavaheami njuolggadusaid hálddašemiin , gelbbolašvuođa doaimmaiguin , ráđđeaddimiin ja bargovugiid ja - reidduid ovddidemiin . 1 Direktoráhtta fuomášuhttá ahte evttohusas ii daddjo mihkke dan birra movt alimus boazolohku galgá mearriduvvot dohkkehuvvon biologalaš prinsihpaid ektui areálaid guohtungeavaheami ja areálaid guoddinnávcca birra . 1 Direktoráhta čuoččuhii ahte sállaša fertii váldit gáddái dohkkehuvvon vuostáváldi luhtte , nu ahte guliid sáhtii vihkket ja dárkkistit njuolggadusaid mielde . 1 Direktoráhta ásahuvvui ođđajagemánu 1. b. 2008 ja dasa gullet ovddeš Statskonsult , Norge.no ja E-handelssekretariatet . 1 Direktoráhta sáhttá maid iežas áigumuša mielde evttohit ja čađahit dakkár bargguid . 1 Direktoráhta organiseren lea maŋemus jagiid rievdaduvvon ja lávdan . Dat čieža guovlukantuvrra leat ožžon ođđa bargguid . 1 Direktoráhta lea Oljo- ja energiijadepartemeantta vuollásaš ja ráhkkanahttá ja meannuda buot konsešuvdnaáššiid mat gusket huksemiidda energiijalága vuođul . 1 Direktoráhta kommentere hálddašanplána reivves Boraspirelávdegoddái guovllus 8 ná : “ Direktoráhta lea dan oaivilis ahte johttieallit šlájain maiddái fertejit dohkkehuvvot hálddašanguovllu B siskkobealde , dan cealkaga ektui ahte ii leat sávahahtti atnit boraspiriid B-guovlluin . 1 Direktoráhta bajimuš ulbmil lea ovddidit stáhtii ulbmillaš oktasaščovdosiid ja iešguđet stáhta doaimmaide buorre stivrejumi . 1 Direktoráhta addá konsešuvnnaid . 1 Direktoráhta 19 dieđuid mielde lei dasa sivva unnit duođaštuvvon massimat . 1 Direktoratet for nødkommunikasjon 1 Direktoratet for naturforvaltning . 1 Direktevrras lea bargoaddiovddasvástádus ja dievasčoahkkinjođiheaddjis lea gohččunváldi . 1 Direktevrra Per Edvard Klemetsen ja vuolitdirektøra Heidi Salmi ovddasteaba Sámedikki dán bargojoavkkus . 1 Direktevrra / beaivválaš jođiheddjiid nammada dávjá Gonagas / guoskevaš departemeanta . 1 Direktevra háliidii diehtit mo mii čađaheimmet oahpahusa . 1 Direktevra 1 Diplomáhtalaš ja konsulára bálvalusaid ovttastahttima oassin ásahuvvui 1917 oktasaš hálddahuskantuvra dien guovtti bálvalussii . 1 Diplomatiija ja konsuláhtalágádusa loahpalaš organiserenplána ovddiduvvui guoktin gonagaslaš resolušuvdnan skábmamánu 14. b. 1905 . 1 Diplomatiija dahje konsuláhtalágádusa bargit ja sin bearašlahtuin lea jienastanvuoigatvuohta vaikko sii eai deavdde ássaneavttu . 1 Dinenvejolašvuođat sámi ruovttufidnogálvvuin leat hui buorit , leaš dal dákte- dahje čoarvebarggut dahje eará gálvvut ráhkaduvvon bohccoduoljis ja sisttis ja eará vuovdingálvvut . 1 Din lea vuordimin gelddolaš ja hástaleaddji jahki ! 1 Din bargu lea nu bures lihkostuvvan ahte Sámi ofelaččat dál lea šaddan bissovaš fálaldahkan . 1 Dilálašvuođat láhččojuvvojit almmatge nu ahte sirdinbargu jotkojuvvo . 1 Dilálašvuođat fertejit láhččojuvvot nu ahte boazodoallu ain sáhttá šiehtadallat vejolaš doaibmabijuid eavttuid . 1 Dilálašvuođaid galgá láhčit nu ahte sámegiella galgá eanet geavahuvvot orginálagiellan sámi dilálašvuođaid dutkamiin , earenoamážit go árbevirolaš máhtu birra dutkojuvvo , ja go dutkanbohtosiid galgá gaskkustit sámi geavaheddjiide ja birrasiidda . 1 Dilálašvuođa čilgehus Dás lea oanehaččat čilgejuvvon sámegiela ja sámi kulturgealbbu dilálašvuohta fylkkasuohkana organisašuvnnas álgogeahčen 2007 . 1 Dilálašvuođa čilgehus ... 8 3.1 Fylkkasuohkan ja giellanjuolggadusat ... 8 3.1.1 Giellakonsuleanta ... 8 3.1.2 Almmolaš namma sámegillii ja dárogillii ... 8 3.1.3 Galben ja namahus sámegillii ... 9 3.1.4 Almmuhusat ... 9 3.1.5 Fylkkasuohkana plánat ... 9 3.1.6 Sámegiella fylkkasuohkana neahttasiidduin ... 9 3.1.7 Sámegiel giellageavahus / giellaiskkadeapmi ... 9 3.2 Guovddášhálddahus ... 10 3.2.1 Geavahit sámegiela čoahkkimiin jnv. ... 10 3.2.2 Gealbu sámegielas ja sámi kultuvrras ... 10 3.3 Joatkkaskuvllat ... 10 3.4 Bátnedivššohagat ... 11 4 . 1 Dilálašvuohta lea leamaš ahte lea leamaš relatiiva stuora bargguhisvuohta , ja dál ii leat oppa báljo formála bargguhisvuohta , muhto almmatge leat olbmot geat eai leat bargoeallimis . 1 Dilálašvuohta dáidá máŋgga dáfus leat nu ahte buot ii « leat sajis » . 1 Dilálašvuohta doppe čuvvojuvvo hui dárkilit , ja dan meaddel ii beasa ahte Norga boahtteáiggis fas bivdojuvvo leat mielde vuostálastimin piráhtaoperašuvnnaid . 1 Dilálašvuohta Sis-Finnmárkkus lei áibbas earalágán 60-logus , go dalle go skuvlla ulbmil ráhkaduvvui 1952:s . 1 Dilli čuohcá olles ealáhussii , maiddái sidjiide geat leat doalahan dohkálaš boazologu ja alla buvttadeami , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Dilli ođđajagimánu 1. b. 2007 : Sámegillii 1 Dilli orru leamen nu ahte šaddá eanet ja eanet beroštupmi sámegielohppui , erenoamážit riddu ­guovlluin gos dađistaga eanebut válljejit sámegiela nubbigiellan . 1 Dilli máŋgga lotnolasealáhusas lea nu ahte qávdnojit ortneqat mat muhtin muddui gokčet oastámuSaid / huksemiid dárbbu , muhto ekonomalaS váikkuhanqaskaoamit doaimma dáfus Y i ! Q ! 1 Dilli máŋgga lotnolasealáhusas lea nu ahte qávdnojit ortneqat mat muhtin muddui gokcet oastámuSaid / huksemiid dárbbu , muhto ekonomalaS váikkuhangaskaoamit doaimma dáfus Y ~klQ Dan vuočul lea govttolaS geahccaladdanproSeavtta olis , bidjat gaskaomiid doaimma dáfus vuosttažin . 1 Dilli láhčojuvvo nu ahte Hæren jagis 2011 sáhttá lasihit jahkedoaimmaid Davvi-Norgga brigadenii . 1 Dilli lei nu ahte sihke gievkkanuvdna , klássalanjaid , oađđensálaid ja eará orrunlanjaid uvnnat ledje liggejuvvon soahkemuoraiguin . 1 Dilli lea iešguđetlágan suohkaniin ja dalle leat maid iešguđetlágan gáibádusat das maid lea dárbu dahkat vai sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gullevašvuođa nannejuvvošii sámi servodagas . 1 Dilli lea iešguđetlágan suohkaniin ja dalle leat maid iešguđetlágan gáibádusat das maid lea dárbu dahkat vai sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gullevašvuohta nannejuvvošii sámi servodagas . 1 Dilli lea dál dattetge nu ahte norgalaš servodagas leat huksejuvvon ollu ásahusat , ja doppe ásahuvvojit dađistaga ođđa almmolaččat ruhtaduvvon ásahusat , ja mat váldoáššis leat norgalaš servodaga várás , de lea sámi servodagas vástesaš ovddideapmi bázahallan . 1 Dilli gáibida ahte olbmuin lea buoret diđolašvuohta sámegiela geavaheamis sihke oktagassan , sámi servodaga olmmožin , sámi bargosajiin , sámi ásahusain ja almmolaš eiseválddiid luhtte . 1 Dilli gáibida ahte ealáhusa nuppástuhttimat čađahuvvojit . 1 Dilli guovllus lea balahahtti ja ollu dálut leat heaittihuvvon . 1 Dilli ferte leat hui dehálaš sámi álbmogii , gč. sámelága § 2 – 1 , ovdalgo Sámedikkis lea vuosteákkastallanvuoigatvuohta . 1 Dilli doppe heive maiddái dan ektui go boares biiriin ÁltáFálesnuoris ja Davvi-Romssas jagi 2005 “ eai lean buorit ” logut čujuhuvvon nissonosiide biriin . 1 Dilli dahká dárbun áiggi mielde dárkileabbot árvvoštallat Sámedikki searvama prográmmii . 1 Dilli buorránii jagi 1934 , go olgoriikadepartemeantta guokte ekspedišuvdnahoavdavirggi fas álggahuvvojedje . 1 Dilli buorránii go skuvla oaččui bistevaš sámegieloahpaheaddji . 1 Dilli Tibehtas Sámediggeráđđi lea 28.06.00 reivve bokte bivdán olgoriikaministera Jagland caggat dan ahte 60.000 eai-tibehtalažža eai fárrehuvvo Tsaidam-guvlui Tulan-distrivttas . 1 Dilli Tibehtas . 1 Dilli Tibehtas 1 Dilli Norgga earrána nu buori ládje eará Eurohpá riikkain gos ain lea alla bargguhisvuohta maŋŋil finánsaroasu . 1 Dilit mat eai sáhte lohkkojuvvot seamma dillin , sáhttet leat dakkárat ahte ođđa plánas leat ođđa sisdoallooasit , dahje ođđa plána mielddisbuktá spiehkastaga dahje rievdadusaid álgoplána ektui omd. go guoská : 1 Dilis galgá leat erenoamáš mearkkašupmi sámi álbmogii , geahča sámelága § 2-1 , jus dat galgá gullat Sámedikki vuosttaldanvuoigatvuhtii . 1 Dilihis čakča digitála áŋgiruššamis 2006:s mearridii fylkkaráđđi ahte buot oahppit geat álget vuosttaš jagi joatkkaskuvlii , galget skuvlajagi 2006/2007 rájes oažžut mátke-PCa . 1 Dili muhttásanáigodat , su. 1850-1870 1 Dili ektui moatti jagi dás ovdal leat maŋŋánan dikšumat ( dat mearkkaša olbmuid geat eai leat gohččojuvvon plánejuvvon áigái ) geahpiduvvon ollu . 1 Dikšut , bárket / ostet sisttiid geassegeavaheapmái . 1 Dikšunfálaldat veahkaváldiide nannejuvvo nu ahte sii heitet veahkaváldindaguiguin . 1 Dikta maid mii prentet dás ii leat ovdal almmuhuvvon . 1 Dikki juksanmearri lea ahte álggahuvvo davviriikkalaš sámi dutkanráđđi mii fátmmasta olles sámi ássanguovllu ( vrd. Sámedikki jahkedieđáhusain 1999 ) . 1 Dikki iežas gelbbolašvuođa sáhttá earret eará geavahit strategiijaid ráhkadeapmái , dalle go galgat juksat daid politihkalaš mihttomeriid maid mii Sámedikkis mearridit . 1 Dikki iežas bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi ferte maiddái nannejuvvot áššemeannudankapasitehtain , mii ii leat čadnojuvvon Sámedikki hálddahussii . 1 Diimmut gos beassá oahpahallat dan mii gáibiduvvo sámegiella ja dárogiella oahppoplánáin lea unniduvvon . 1 Diibmá ožžo 70s dáin boarrásiin viimmat šállobuhtadusa , ja 2007s meannuduvvojit vel eanet dakkár ohcamat . 1 Diibmá lei mis oktasaš norgga olggosriikkas fievrredeapmi ja sisarikkiifievrredeapmi Ruoššas 12 miljárdda kruvnno ovddas . 1 Diibmá lei dát juolludus 500 000 ru. . 1 Diibmá juhkkojuvvui 148 miljon ruvdno álbmotoasseruđain falástallanulbmiliidda , ja dát supmi vuordimis sakka lassaása dán jagi maŋŋil go ortnet lea eanet beaggán , dadjá Huitfeldt . 1 Diibmá ii registrerejuvvon guđegelágan lobihis guolásteapmi . 1 Diibmu gávcci ledje iđđedaččat borranláhkai . 1 Diibmu 16.00 čohkkiimet buohkaid . 1 Diibmu 14.30 ledje mállásat . 1 Diibmu 11.30 álge golbma velá oahpahusdiimmu . 1 Diibmu 11.00 lei boradanboddu . 1 Diibmolohku dan dábálaš oáhapaheapmái dárogielas ja sámegielas lea unniduvvon . 1 Diibmologu viiddideami oktavuođas vuođđoskuvllas lihtodedje das movt juogadit diimmuid . 1 Diibmologu lassáneapmi doaibmá skuvlajagi 2008–2009 rájes . 1 Dii. 1900 - 2000 Rabas ságastallan : Dásseárvohástalusat sámi servodagas 1 Dii. 1835 - 1900 Gáffe ja gáhkut 1 Dii. 1815 - 1825 Nissonpanela nubbinjođiheaddji Kirsti Bergstø appellašuvdna 1 Dii. 1800 - 1815 Politihkalaš ráđđeaddi Hagbart Grønmo rahpá seminára 1 Dii. 18.00 ( áigi sáhttá maŋiduvvot , lea dan duohkin goas prográmma Murmánskkas heaittihuvvo ) : Stoltenberg čilge šiehtadusa sisdoalu ja ovttasbargo vejolašvuođaid birra davviguovlluid guovddáš oasálastiiguin . 1 Dii. 09:29 syhkkelastigoahtá presideanta máttás guvlui ja sus leat mielde guokte Sámedikki bargi . 1 Dii sáhttibehtet leat mielde ealáskahttimin ja ovddideamen sámegiela mii ollu guovlluin lea áitojuvvon . 1 Dii oaivvildehpet ahte fylkkamánni hehtte árbevirolaš meahccegeavaheami gielddas . 1 Dii geat odne álgibehtet lohkat allaskuvllas , dahje geat joatkibehtet oahpu mas giđđat luobaidet – dii lehpet dehálaččat dákkár ovttasbarggus . 1 Dii geat lehpet studeanttat boahtibehtet vásihit ahte fágalaš gáibádusat leat liikká stuorrát Diehtosiiddas go boares lanjain . 1 Dii geat dál álggahehpet ođđa skuvlajagi sámi allaskuvllas , oažžubehtet rámis searvát dán árbevirrui . 1 Dii galgabehtet diehtit ahte mii leat dás didjiide veahkkin ja doarjjan . 1 Dii fállabehtet nuoraide máttuid ja sojiid , dajai kulturministtar Trond Giske festivála rahpandoaluin . 1 Dii diehtibehtet ahte sámepolitihkas lea sáhka vuođđoprinsihpain ja duoin unnibuš bođuáššiin . 1 Dihtosis galgá leat goas fálaldagat álggahuvvojit . 1 Dihtorspealut leat guovdilis kulturgaskkustan doaibmabijut ja leat dehálaččat erenoamážit mánáid- ja nuoraid kultur-- ja mediaárgabeaivvis . 1 Dihtorspealut leat guovdilis kulturgaskkustan doaibmabijut ja leat dehálaččat erenoamážit mánáid- ja nuoraid kultur- ja mediaárgabeaivvis . 1 Dihtorgulahallanoktavuohta sáhttá ásahuvvot juogo jođanisfierpmádagain 5 mii geavaha optihkkalaš fiibera , dábálaš telefovnnalinjjáid , áibbas fierpmi haga omd. go geavahit TV digitála juogadanfierpmádaga . Rádjeguovlluin gaskal Suoma ja Norgga eai odne vel gávdno oppalaš ja beaktilis dihtorgulahallanoktavuođat . 1 Dihtorgulahallanoktavuohta sáhttá ásahuvvot juogo jođanisfierpmádagain 5 mii geavaha optihkkalaš fiibera , dábálaš telefovnnalinjjáid , áibbas fierpmi haga omd. go geavahit TV digitála juogadanfierpmádaga . 1 Dihtorbearráigeahčču juohká dieđuid ja rávve áššiin mat gusket persunsuodjaleapmái oppalaččat ja geahččá earenoamáš váraid mat gusket peršunsuodjaleapmái , veahkeha fidnosurggiid ráhkadit iežaset daguide norpmaid ja rávve movt galgá persundieđuid sihkkarastit . 1 Dihtorbearráigeahčču gieđahallá dihtorlobiid ja sáhttá vejolaččat mearridit daidda gáibádusaid . 1 Dihtomielalašvuohta ahte sámi álbmogis lea iežaset kultuvra , lea lassánan maŋimus logi jagis , ja mii sáhttit hupmat ahte sámiin lea ovdánan sierra sámi kulturpolitihkka 1980- logu gaskamuttu rájes . 1 Dihtomielalaš sámi kulturpolitihkalaš vuoruhemiid bokte sáhttá hehttet dan gielalaš ja kultuvrralaš goarideami maid mediapolitihkalaš ovdáneapmi čuovuha . 1 Dihto áiggi ruonáeatnama giella orui vuoittahallamin dánskkagillii , ja maōrigiela mii lea Aotearoas / Ođđa Zealánddas , áitá ain eaŋgalasgiella , mii lea eanetlohkogiella . 1 Dihto surggiin erenoamáš konvenšuvnnain dáidá leat stuorát mearkkašupmi go oppalaš konvenšuvnnain , danne go dat áššálaččat ráddjejuvvon suorggis addet ovttaskas olbmuide ja joavkkuide nannoset gáhttema ja go dat sáhttet bidjat stáhtaide eambbo doaibmangeatnegasvuođa . 1 Dihto sierra áššemeannudan- ja ráđđádallanregelat leat vel evttohuvvon luonddugáhttenláhkii , báktedoaibmaláhkii ja plána- ja huksenláhkii . 1 Dihto plánaid oktavuođas dat galgá mearriduvvot plánaprográmma bokte . 1 Dihto fágaoahpposurggiide unnán olbmot ohcet saji . 1 Dihto fágaoahpposurggiide leat unnán olbmot geat ohcet saji . 1 Dihto dilálašvuođain sáhttá unna sisabahkkemaš billistit olles jahkodatvuogádaga . 1 Dihtet go • ahte lágain celko ahte váhnemiin lea váldoovddasvástádus máná oahppamii , ja ahte maiddái sis lea ovddasvástádus skuvllas ? 1 Dihten ahte mii vihtta máná eat sáhttán buohkat eallit min šibitdálus , muhtimat fertejedje ohcat eará birgenvugiid . 1 Digáštallamiid álggus sáhttá Sámediggi , čoahkkinjođihangotti árvalusa vuođul , mearridit gáržžidit sárdnunáiggi , ja maiddái juogadit dan joavkkuid gaskka . 1 Digáštallamat eai galggaše bistit guhkit go mii § 2 vuođul lea mearriduvvon áigeplánan . 1 Digáštallamat Sámediggeválgga geažil eai boahtán johtui ovdalgo iešguđetge joavkkut ráhkadišgohte listtaid válgii . 1 Digitála áŋgiruššan 1 Digitála revolušuvdna Sámedikkis 1 Digitála reaiddut addet ođđa vejolašvuođaid geavahit sámi árbevirolaš máhtu ja sáhttet doarjut ja ovdánahttit gulahallangálggaid ja ovdanbuktinvugiid . 1 Digitála reaidduid geavaheapmi sáhttá maid doarjut ja ovdánahttit ohppiid gulahallangálggaid ja ovdanbuktimiid . 1 Digitála reaidduid geavaheapmi sáhttá doarjut ja ovdánahttit ohppiid gulahallangálggaid ja ovdanbuktimiid . 1 Digitála oahpponeavvut galget merkejuvvot metadataspesifikašuvnna NORLOM vuođul 1 Digitála oahpponeavvuide máksojuvvo 50 % dalle go prošeakta álggahuvvo . 1 Digitála oahpponeavvuid ektui lea doarjjaoažžus ovddasvástádus vejolaš bálvváris ( serveris ) 1 Digitála oahpponeavvuid buvttadeami oktavuođas geavahuvvojit dakkár teknihkalaš čovdosat main sáhttá geavahit sámi bustávaid 1 Digitála oahpparesurssat ja spealut , deaddiluvvon girjjit ja fáddágihppagat , sámi filmmat ja TV-prográmmat ja sámi musihkka galget čalmmustuvvot sierra uskkádaga bokte golmma sámegillii , ja girjedárogillii . 1 Digitála mohtorgeaidnu Romssa fylkkas Ollu dain bargosajiin mat bohtet boahtteáiggi , gáibidit govdabátti ja alla gelbbolašvuođa . 1 Digitála gálga rahpá ođđa oahppanarenaid ja addá ođđa vejolašvuođaid lohkan- ja čállinoahpahusas , teavsttaid ráhkadeamis , komponeremis ja divodeamis . 1 Digitála giellareaiddut leat dehálačča giela ceavzimii 1 Digitála gelbbolašvuohta . 1 Diggi čujuha mučui Bergvesena dábálaS eavttuide eananroqgamiid hárrái ja rehkenastá ahte Prospektering A / S cuovvu dáid geahččalandoaimmastis . 1 Diggi čujuha muoui Bergvesena dábálaS eavttuide eananroggamiid hárrái ja rehkenastá ahte Prospektering A / S tuovvu dáid geahčtalandoaimmastis . 1 Diggi čujuha ahte odne leat jođu s intemašunaliserema- ja regionaliserema proseassaid guorahallamat Norggas . 1 Diggi áigu ávžžuhit ahte meari mielde geavahuvvo dát spiehkastat-njuolggadus ja bivdá departemeantta dárkilit árvvoštallat galgetgo almmolaš guovllu orgánat luvvejuvvot dán váldonjuolggadusas mii guoská oažžut vástádusa sámegillii . 1 Diggi áigu goittotge deattuhit ahte maiddái gielddain lea ovddasvástádus ja geatnegasvuohta suodjalit gielalaš ja kultuvrralaš eatnatgeardáivuoda iežaset gielddain . Sámegielas galgá leat árvu iešalddis , ja iige noaddi ja váttisvuohta . 1 Diggi áigu dan dihte evttohit doaimmaid mat nannejit sámi dáidaga ja kultureallima . 1 Diggi ádde dan , earenoamážit fágareiveoahpu láhččima dáfus máŋgga fylkii . 1 Diggi válljii vuosttaš geardde nissona sámediggepresideantan , ja Sámediggeráđis leat nissonat eanetlogus . 1 Diggi ovddida čuovvovaš njuolggadusaid sámi kulturmuitoráddái : NJUOLGGADUSAT - SÁMI KULTURMUITORAool 1 . 1 Diggi oaivvildii ahte dátabáokku doaimmat sáhtašedje šaddat lunddolaš oassin boahttevaš sámi giellaráđi doaimmas ja mearridii ahte kánturlanjat galget biddjojuvvot Sámi Allaskuvlii . 1 Diggi oaidná dehálažžan ahte fylkagielda geahččala ovdanbidjat hástalusaid sámi álbmoga ektui eambbo ollislaš oktavuooas . 1 Diggi mudde doaimmas daid rámmaid siskkobealde mat leat addojuvvon Sámedikki ja eará sámi vuoigatvuođaid lágas ( sámeláhka ) . 1 Diggi lea oaidnán ahte Ráđđehus oaivvilda dákkár modealla mielddisbuktit áibbas ođđa čađahemiid hálddašeami dáfus , ja ahte fertešii vihkkeduvvot vuođđo konstitušunála prinsihpaid ektui , ja bivdá Sámedikki čielggadit lagabui mii šiehtadallamiin oaivvilduvvo ( gč. St. dieđ.nr. 7 ( 2000–2001 ) 3. kap. s 34 ) . 1 Diggi dáhttu dál dán ortnega guorahallojuvvot , dainna ulbmilin ahte ásahit iešheanalaš observatørasaji . 1 Diggi diehtá ahte Statskog SF ovddastuwon Finnmárkku eananvuovdinkantuvrra bokte lea geatnegahtton čuowut seamma njuolggadusaid mat ledje ovdal nuppástuhttima hálddašeami ektui . 1 Diggi deattuha eanemustá bargodilálaSvuooa Guovdageainnus ja atná eaktun ahte báikki olbmot eanemus láqi mielde ožžot barggu . 1 Diggi bovde Birasgáhttendepartementta ovdánahtti ovttasbargui dán dieđáhusa válmmasteami oktavuođas . 1 Diggi bivdá Birasgáhttendepartemeantta fuolahit ahte Sámi kulturmuitogáhttemis leat dárbbašlaš ekonomalaš eavttut nuppástuhttima várás . 1 Diggi atná dárbbašlažžan buktit konkrehta čovdosiid ja johtuibidjat dakkavide doaibmabijuid boahttevaš doibmii . 1 Diggi atná dehálažžan ahte sám i beroštumit vuhtiváldojuwojit gielddain gos sápmelaččat leat čielga uhcitlogus . 1 Diggerievttálaš dilálašvuođaid hárrái galgá mearkkašuvvot ahte háhkama eavttut dološ áiggi rájes geavaheami bokte vuolggasajis leat árvvoštallojuvvon dábálaš vuogi mielde . 1 Diggelogaheapmái gusto eanajuohkolága § 24 nu guhkás go heive . 1 Diggegotti ásaheamis ledje máŋga beroštumi guovddážis . 1 Digaštalliid gaskkas ledje iešguđetlágán veršuvnnat duohtavuođas . 1 Digaštallan váiddavejolašvuođa ja váiddaorgána birra lea leamaš deaŧalaš prinsihppadigaštallan barggus Finnmárkkulágain . 1 Digaštallan sámegiela ja - kultuvrra ektui garai dađistaga 1960-logus . 1 Digaštallan mii čuovui biepmai moivvi maid stáhta lei dagahan go bijai gáržžidemiid deanusápmelaččaid eanan- ja čáhcegeavaheapmái . 1 Digaštallan goitge bisttii sihke soahteáigge ja soađi maŋŋil , ii ge leat nohkan vel otná dán beaivve ge . 1 Digaštallan gal šattai . 1 Digaštallan finnmárkkulága birra lea fuomášahttán stuorra diehtojuohkindárbbu sihke ieš lága birra ja maiddái daid dilálašvuođaid birra , mat leat vuolggahan lága . 1 Digaštallan Finnmárkkulága birra lea fuomášahttán stuorra diehtojuohkindárbbu sihke ieš lága birra ja maiddái daid dilálašvuođaid birra , mat leat vuolggahan lága . 1 Digaštallamis Stuorradikkis lei dábálaš ovttaoaivilvuohta das ahte olgoriikabálvalus galggai geahččat eallindilálašvuođaid gávppálaš oainnuin ja das ahte Norga ii galgan doaimmahit olus politihka sáni dábálaš áddejumis . 1 Digaštallamiid álggus sáhttá Sámediggi , čoahkkinjođihangotti árvalusa vuođul , mearridit gáržžidit sárdnunáiggi , ja maiddái juogadit dan joavkkuid gaskka . 1 Digaštallamat ledje ovdasaččat mat muitaledje garrasut miellaguottu eiseválddiid bealis davviguovllu unnitlogu álbmogiid ektui . 1 Digaštallamat eai galggaše bistit guhkit go mii § 2 vuođul lea mearriduvvon áigeplánan . 1 Digaštallama nubbi dehálaš bealli lea man stuora regiuvnnaid ja man galle regiovnna lea buoremus ásahit . 1 Digaštallama guovddáš gažaldat lea man stuorrát regiuvnnat galget leat ja mo boahtteáiggi Davvi-Norga juhkkojuvvo . 1 Differensierejuvvon barggaheaddjidivat lea deaŧaleamos váikkuhangaskaomiid logus go lea sáhka ássama váldodovdomearkkaid bisuheamis . 1 Dieđán ahte rektor Steinar Pedersen lea hui dárkilit lohkan dien dokumentta – ja dovddan ge oadjebasvuođa dan dáfus ahte mii ovttas allaskuvllain ja Sámedikkiin gávdnat buriid čovdosiid - sihke dasa mii guoská studeanttaid rekrutteremii ja eará hástalusaide . 1 Dieđán ahte internáhta dálueamit dat čiegai daid loktii vai eará mánát eai vikka geahččaladdat daid . 1 Dieđáhusat válddahallet máŋggalágan vuoruhansurggiid , ja giddejit fuomášumi doalahit eanadoalu ja ođasteami eanadoalu oktavuođas . 1 Dieđáhusat ruovttoluotta oassálastiin leat leamaš buorit ja fitnodagat háliidit oktasaš davvinorgalaš profilerema ONSas 2008 . 1 Dieđáhusat ja skovit Lágat ja láhkaásahusat maidda oppa dahje oassi sámi álbmogis lea erenoamáš beroštupmi , galget jorgaluvvot sámegillii . Dieđáhusat almmolaš orgánain mat galget olles dahje osiide álbmogishálddašanguovllus , galget leat sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Dieđáhusat almmolaš orgánain mat galget olles dahje osiide álbmogishálddašan-guovllus , galget leat sihke sámegillii ja dárogillii . 1 Dieđáhusat Stuorradiggái 1 Dieđáhusas čujuhuvvo dieđalaš girjjálašvuhtii gáldočujuhusaiguin oainnusin dahkan dihte oktavuođaid máhtolašvuođa sámi gielas ja kultuvrras ja máŋggakultuvrralaš áddejumi ja vejolašvuođa gaskka kvalitehta sihkkarastit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste . 1 Dieđáhusas čujuha Sámediggi hástalusaide mat čatnasit sámeguovlluid ássamii ja veahkadatovddideapmái , areálaid ja resurssaid geavaheapmái ja suodjaleapmái , oppamáilmmálaš birashástalusaide , ja lágaide vuoigatvuođaid , máhtu ja gelbbolašvuođa birra . 1 Dieđáhusas válddahallojuvvo Sámedikki boahtteáiggi strategalaš dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš bargu . 1 Dieđáhusas st.meld. nr. 42 ( 2000–2001 ) Om biologisk mangfold ( Biologalaš eatnatgeardáivuođa birra ) válddahuvvo sihke biologalaš eatnatgeardáivuođa konvenšuvdna ja sámi dilálašvuođat . 1 Dieđáhusas st.meld. nr. 29 ( 1996–97 ) Regional planlegging og arealpolitikk ( st. dieđ. nr. 29 ( 1996–97 ) Guovlluguovdasaš plánen ja areálapolitihkka ) nanne ee. čuovvovaš deasttaid mat galget áimmahuššojuvvot plánemis : 1 Dieđáhusas st.meld. nr. 23 ( 2000–2001 ) Førsteinstansdomstolene i fremtiden ( Vuosttainstánsaduopmostuolut boahtteáiggis ) ovddidii ráđđehus evttohusa ásahit duopmostuolu sámegiela hálddahanguovllu siskkabeallái . 1 Dieđáhusas st.meld. nr. 22 ( 1999–2000 ) Kjelder til kunnskap go oppleving ( Dieđu ja vásihusa gáldut ) , lea čilgejuvvon Kultuvradepartemeantta váikkuhangaskaomiid birra kulturviesuid investeremiidda oppalaččat ja museaid doaimma , dálá dárbbuid , plánaid , projeavttaid ja vuoruhemiid birra . 1 Dieđáhusas son muitala ahte Ole Olsen lei « klokkerens vicarius ved Hasvig annex » ja dasa lassin skuvlameašttir , guhte oaččui oasi iežas bálkkástis miššunkássas . 1 Dieđáhusas ráđđehus evttoha oaivenjuolggadussan ahte viessoláigoortnet berre geavahuvvot go stáhta lea ruhtadan ođđa kulturvisttiid maid Sámediggi lea vuoruhan , ja ahte Sámediggi ollásit oažžu ovddasvástádusa vuoruhit áigeguovdilis huksenprošeavttaid gaskkas . 1 Dieđáhusas oidno ahte iešguđet sámi guovlluin leat iešguđetlágan hástalusat ; 1 Dieđáhusas namuhuvvo ahte ollu museabargguin lea joatkevašvuohta deaŧalaš , nu maiddái seailluheamis . 1 Dieđáhusas mii válddahallá dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggi boahtteáiggi strategalaš barggu , boahtá ovdan ahte jos galgat lihkostuvvat ovttadássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddidemiin sámi álbmoga váste , de ferte geavahit sierralágan stivrengaskaomiid , earret eará heivehuvvon organiserema , gelbbolašvuođa ovddideami ja ruhtadeami . 1 Dieđáhusas meannuduvvojit earret eará fáttát nugo báktedáidda , sámi huksensuodjalus ja árvobuvttadanprográmma kulturmuitosuorggi váste . 1 Dieđáhusas maid ii leat vuosteháhku ektui go Sámediggi oaivvilda ahte Beaivváš Sámi Teáhter lea sámi nationálateáhter , ja dán teáhterii ferte erenoamážit sihkkarastojuvvot ekonomalaš vuođđu viidáset doibmii ja huksemii . 1 Dieđáhusas lea čilgehus Sámediggeráđi doaimmaid birra áigodagas 07.02.05 – 13.05.05 1 Dieđáhusas lea sáhka dáidagis sierra sektuvran kultursuorggi siskkobealde . 1 Dieđáhusas lea Sámediggeráđi doaimmaid birra 08.05.00 rájes gitta 22.10.00 rádjái . 1 Dieđáhusas ii gávdno sierra kapihtal dásseárvvu birra . 1 Dieđáhusas govviduvvojit ollu sámegiela ovddideaddji doaimmat , ee. sámegielgeavaheapmi mediain , iešguđetge sámegielaid dilli , sámegiella ja IT , ja sámegieloahpahus buot dásiin . 1 Dieđáhusas foandda birra mii čáliimet giđđat investeremiid juohkáseamis márkaniidda ja riikkaide . 1 Dieđáhusas evttohuvvui earret eará ahte strukturearit galget juolluduvvot ain 20 jahkái ( 25 jahkái daid struktur ­eriide mat jo leat juolluduvvon ) . 1 Dieđáhusas dieđihuvvo earret eará ođđa politihkalaš mihttomeriid birra ja Sámedikki vuordámušaid birra boazodoalu hálddašeami ektui , ja Sámedikki iežas rolla ja ovddasvástádusa birra boazoealáhusa ovddideami ektui . 1 Dieđáhusas deattuhuvvojit dat ásahusat mat doibmet juoga nu láhkai lágáid ja njuolggadusaid vuođul , mat doibmet bissovaš njuolggadusstivrema hámis , ja mat oalle guhkás leat dábálaš sierra sámi servodatulbmiliid várás . 1 Dieđáhusas daddjojuvvo ná : « Váttes luonddusaddojuvvon dilálašvuođaid , smávva ja bieđggusis eanadoallobirrasiid ja nannenbuvttadahkkiid ja eanadoallobuktagiid guhkes juođahangaskkaid geažil šaddá golmma davimus fylkkas erenoamáš hástalussan bisuhit eallinfámolaš eanadoalu barggahusa ja ássama vuođusin . » 1 Dieđáhusas daddjojuvvo maiddái ahte Dutkanráđđi berre dahkat álgaga sámi dutkama siskkabealde buot iežas duovdagiin , ja ahte Dutkanráđđi berre leat dihtomielalaš das ahte sámi beroštusat ja gelbbolašvuohta lea ovddastuvvon ráđi orgánain . 1 Dieđáhusas daddjojuvvo ahte galgá áŋgiruššot 5 miljon ruvnnuin jahkásaččat ja BD áigu vuolggahit barggu ahte ráhkaduvvo plána Sámedikki prošeavtta sámi huksenárbbi viidáset čuovvoleapmái . 1 Dieđáhusas almmuhuvvojit maiddái máŋga ođđa doaibmabiju : • Ođđa govdafierpmádatáigumuša mii dáhkida stuorit kapasiteahta miehta riikka • Prográmma mii nanne kapasiteahta ja gealbbu bargamis báikkálaš servodatovdánahttimiin suohkaniin • Ođđa ealáhusgárdeprográmma 2011 rájes • Bagadallanortnet nu ahte nuorra fitnodatálggaheaddjit sáhttet oažžut veahki ja doarjaga oahppan « luohttevašolbmos » • Ođđa našunála máhtolašvuođaprográmma mii dagaha lassáneaddji orrunmiela suohkaniin main olmmošlohku ii stuorrát rievdda 3.6.2 Sámepolitihkka suohkaniin Dáš čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.8.2 . 1 Dieđáhusa čuovvoleapmin de čađahuvvui stuorát ođastus Norgga museain ( geahča kap. 14.8.3 ) . 1 Dieđáhusa čuovvoleapmin , viidáset barggus stivrengaskaomiin , lea áigeguovdil ahte doaibmabijut ságaskuššojit ja ovddiduvvojit . 1 Dieđáhusa čuovvoleamis lea ea.ea. fátmmastan sámegiela doaibmaplána . 1 Dieđáhusa áigumuššan lea sirddihit ovddasvástádusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddideames ja kvalitehta sihkkarastimis eaŋkil olbmuid dásis bajimuš stáhtalaš dássái go guoská sámi bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Dieđáhusa vuođđun lea SPR čohakkingirjjit , plánat ja SPR ságastallan SPR a riikkaidgaskkasaš rollas ja oassálastimis . 1 Dieđáhusa ulbmil lea čájehit dáiddapolitih ­kalaš hástalusaid váldolinnjáid sihke našuvnnalaččat , regiuvnnalaččat ja báikkálaččat . 1 Dieđáhusa mearkkašumiin čujuha Sámediggi earret eará ahte sámiid iešmearridanvuoigatvuođa vuođđu lea riikkaidgaskasaš vuoigatvuođain , ja ahte ii sáhte ráhkaduvvot sierra definišuvdna álgoálbmogiid iešmearrideami dáfus . 1 Dieđáhusa gieđahaladettiinis logai Stuorradiggi iežas ovttaoaivilis departemeantta oainnuin ja árvvoštallamiiguin , vrd. Innst. S. nr. 145 ( 1997–98 ) . 1 Dieđáhusa doaimmat čuovvoluvvojit lagas gulahallamiin guoskevaš ásahusaiguin . 1 Dieđáhusa barggu álgu lei rabas čoahkkin Buođggáhis borgemánus 2006 . 1 Dieđáhus čujuha viidáseappot dan rollii mii eanadoalus lea sámi kultuvrra ja eallinvuogi seailluheamis : « Eanadoallu lea maiddái deaŧalaš ealáhussuorgi sámi ássanguovlluin ja dainna oassi sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđosis . 1 Dieđáhus čilge viidát deháleamos hástalusaid mat Ráđđehusas leat politihkastis sámi servodahkii . 1 Dieđáhus čielggada davviguovlluidpolitihkalaš strategalaš válljejumiid , almmuha olahuvvon bohtosiid ja ovddida olu vuoruhuvvon áŋgiruššansurggiid . 1 Dieđáhus árvvoštallá hástalusaid ja evttoha doaimmaid sámi ásahusovddideapmái guhtta iešguđege suorggis . 1 Dieđáhus árvala iešguđet politihkalaš strategiijaid dainna ulbmiliin ahte sihkkarastit boazodoalu rámmaeavttuid . 1 Dieđáhus váldá ovdan earret eará movt sámi musea meroštallojuvvo . 1 Dieđáhus váldá atnui giliealáhusaid oktasašnamahussan ealáhusdoaimmaide ja ealáhusaid ovdánahttimii mat geavahit eanandoalu resurssaid vuođđun . 1 Dieđáhus váldui diehtun . 1 Dieđáhus sámi museaid birra lea jurddašuvvon leat vuolggasadjin boahtteáiggi strategalaš museapolitihkalaš bargui Sámedikkis . 1 Dieđáhus sámi dearvvašvuođa- ja sosiála bálvalusaid birra 1 Dieđáhus st.meld. nr. 58 ( 1996–97 ) Miljøvernpolitikk for en bærekraftig utvikling ( Birasgáhttenpolitihkka guoddinnávccalaš gárgedeami várás ) ovdanváldá hástalusaid mat čadnojuvvojit ekologalaš dimenšuvdnii bistevaš gárgedeami oktavuođas . 1 Dieđáhus maiddai namuha sámi mánáid dili Norggas ja sámi gielladoaimmat , ja departemeanta lea dieđáhusain barggadettiin viežžan oaiviliid ja evttohusaid Sámedikkis . 1 Dieđáhus lea váldán vuolggasaji sámi giella- ja kulturmáhtolašvuođas ja máŋggakultuvrralaš áddejumis vuođđun sámi álbmoga ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastimii , seamma dásis go muđui Norgga álbmogis leat . 1 Dieđáhus lea ráhkaduvvon čuovvovaš vugiin : Kapihttalis 2 válddahallojuvvo Sámedikki sadji ja bargu sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaiguin . 1 Dieđáhus gávnnaha ahte ahtanuššanfápmu vuolgá vuođus . 1 Dieđáhus guoská ráđi doaimmaide 20.02.00 rájes 07.05.00 rádjái . 1 Dieđáhus guoská ráđi doaimmaide 1998 skábmamánu 13. b. rájes 1999 guovvamánu 8. b. rádjai . 1 Dieđáhus guoská Sámediggeráđi doaimmaide áigodagas 11.05.2004 – 06.09.2004 1 Dieđáhus guoská Sámediggeráđi doaimmaide 13.11.99 rájes 20.02.00 rádjái . 1 Dieđáhus govvida Sámi parlamentáralaš ráđi ( SPR ) 2002 ja 2003 áigodaga barggu ja hástalusaid ovddasguvlui . 1 Dieđáhus geassá ovdan golbma strategiija davvinorgalaš eanadoalu nannemii : nannet árbevirolaš buvttademai sajádaga márkanis buhtes borramuša profilerema ja arktalaš dálkkádaga veagas , gárgedit ođđa ja ođđasisvirkkosmahttit lotnoloasealáhusheivehemiid , sihke resursavuođđosaš ja bálvalusaddi suorggis ja gárgedit gelbbolašvuođaguovddáža davvinorgalaš eanadollui mii galgá leat mielde veahkeheamen riikkaoasi eanadoalu nannet . 1 Dieđáhus galgá sáddejuvvot unnimusat 30 beaivvi ovdal go doaibma álggahuvvo . 1 Dieđáhus galgá sisttisdoallat guovllu- ja regionálapolitihka stáhtusa guorahallama ja ambišuvnnaid , ođđa mihtuid ja rámmaid joatkka offensiiva bargui politihkas boahtte stuorradiggeáigodahkii . 1 Dieđáhus galgá maiddái gieđahallat guovttebealát digaštallamiid ráđđehusa ja Sámedikki gaskka boahttevaš sámepolitihka birra , almmá dan haga ahte dát galget čadnojuvvot Stuoradikki láhka- dahje plenarmearrádusaide . 1 Dieđáhus doaimma álggaheami ja loahpaheami birra Konsešuvdnageatnegas doaimmat galget § 43 mielde sáddet dieđu Minerálahálddašandirektoráhtii ovdalgo doaibma álggahuvvo , gaskaboddosaččat loahpahuvvo dahje heaittihuvvo . 1 Dieđáhus dadjá earret eará čuovvovaččaid sámi árbevieruid ja ovdanbuktimiid birra girkus : 1 Dieđáhus bidjá vuođu sámi museaovttastahttimii njeljiin sámi museasiiddain – davvinuorta , davvioarjesámi , gaskasámi ja lullisámi museasiiddain . 1 Dieđáhus bidjá ovdan Sámedikki biras- ja areálapolitihka , sihke riikkalaš ja riikkaidgaskasaš dásis . 1 Dieđáhus bidjá maid ovdan deaŧalaš surggiid vuoruhuvvon doaibmabijuid . 1 Dieđáhus bidjá láidestemiid dasa mot eiseválddit galget bargat sámepolitihkain boahttevaš jagiin . 1 Dieđáhus addá buori gova sámi mánáid dilis mánáidgárddiin . 1 Dieđáhus addá bajilgova visot sámi dáiddasuorggis ja čilge suorggi gaskaomiid birra ja lagamus jagiid hástalusaid . 1 Dieđá-husa mielde váilot Sd.dieđ. nr. 48:s ( 2002 – 2003 ) Kulturpolitihkka 2014 rádjái višuvnnat sámi dáidagii ja kultuvrii . 1 Dieđut proševtta birra 1 Dieđut ođđa oahpponeavvuid birra gávdnojit maiddái neahttabáikkis Sámi oahpponeahtta www.oahpponeahtta.no Sámediggi oaidná ahte gárvvistuvvon oahpponeavvuid lohku ii leat sturron jagi 2007 rájes jagi 2008 rádjai . 1 Dieđut ohcci birra 1 Dieđut mat gusket statistihkkii , dutkamii , bearráigeahččamii ja raporteremii leat deaŧalaččat go galggaš sáhttit plánet buorebut . 1 Dieđut mat gullet jávohisvuođabággui galget álo dollojuvvot čiegusin . 1 Dieđut mat geažuhit ahte Israel geavaha bombbaid main leat olu vearrát váikkuhus go dábálaš bombbain , suorggahahttá Olli . 1 Dieđut maid dárbbbašit , leat namma , čujuhus , e-boastačujuhus ja telefunnummár . 1 Dieđut leat čadnojuvvon dihto eallindillái dađi mielde makkár dilis don ássin leat . 1 Dieđut leat váldoáššis vižžojuvvon gussabearráigeahčus , dearvvasvuođačállosiin , vuvdojuvvon mielkki kvalitehtas ja suvrafuođaranalysain . 1 Dieđut leat gal viehka muddui , muhto leat biđgejuvvon máŋggalágan ávdnasiidda ja doku ­meanttaide iešguđet ásahusain ja hálddašanorgánain . 1 Dieđut juolludemiid birra sámi ulbmiliidda ( 1000 ru ) : 1 Dieđut galget leat ulbmillaččat ja álkit geavaheddjiide . Muhto elektrovnnalaš diehtogaskkusteapmi lea dušše oassi dain diehtojuohkinkanálain maid Sámediggi áigu geavahit . 1 Dieđut galget leat ollislaččat , muhto ohcan ii berre leat eambbo go 6 siiddu . 1 Dieđut galget heivehuvvot gihppagiidda ja eará diehtojuohkinávdnasiidda Sámedikki birra . 1 Dieđut doaimma birra Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa man bakte geatnegahttojuvvo sáddet doaibmaraportta ja dieđuid raportta sisdoalu birra Minerálahálddašandirektoráhtii . 1 Dieđut dihto olbmo dearvvašvuođadili birra , ja dieđut das ahte dihto olmmoš lea dahje lea leamaš divssohassan , eai galgga goassege almmuhuvvot jávohisvuođageatnegasvuođa geažil . 1 Dieđut Sámediggeválgga birra leat addojuvvon earret eará aviissaid bokte . 1 Dieđut Narviikka suohkanis . 1 Dieđut Arctic Governance-prošeavtta birra leat dáppe : 1 Dieđut 2008 , ja Yngve Johansen : Instruks for bruk av samiske stedsnavn på kart . 1 Dieđut , árvvoštallamat ja loahppajurdagat mannet ovtta njoađahassii . 1 Dieđut , mat leat addojuvvon stáhta dearvvašvuođagehččui dahje fylkka dearvvašvuođagehččui dán mearrádusa vuođul , sáhttet jávohisvuođageatnegasvuođa hehttekeahttá ovdanbiddjot áššedovdiide cealkámušaid vuođđun dahje diehtun departementii . 1 Dieđut , mat gávdnojit , leat vuođđuduvvon geográfalaš ássanbáikái , iige ovttaskas olbmo dássái čearddalašvuođa registreremiin . 1 Dieđut , mat bohtet ovdan ja mat gusket dasa ahte Suodjalusa doaibmabidjoplánain váilu boazodoallofágalaš vuođđu , suorggahit ain eanet . 1 Dieđusge šattai danin hui stuorra eahpesihkarvuohta ođđa oahppoplána sisdoalus . 1 Dieđusge álgen smávvát , dábálaš rabas vuotnaguolástusfatnasiiguin . 1 Dieđusge sáhtát jienastit maid du iežat ruovttugielddas . 1 Dieđusge nuoraidskuvlla ásaheapmi Kárášjohkii mearkkaša ahte šaddá erohus dážaid ja sámiid gaskkas . 1 Dieđusge munnos lei bargu . 1 Dieđusge mii eat oaivvil ahte Álaheaju eanus galggašii leat fierbmelohpi . 1 Dieđusge lei eallin muhtumin , nuorat han leat nuorat . 1 Dieđusge ledje sámisogalaččat Muosáin , ja velá dat hearrástahkes olbmotge gulle dáža , sámi ja kveana seaguhussii . 1 Dieđusge lassánii ohppiid dárogiela gelbbolašvuohta jagiid mielde , dađi mielde man ollu juohkehaš servvoštalai dárogielat mielohppiiguin dahje / ja ollesolbmuiguin , muhto ollusiidda lei ain mealgat mii váillui ovdalgo máhtte dárogiela doarvái bures go gerge ovccát luohkás . 1 Dieđusge galggaime sáhtu oažžut . 1 Dieđusge ferte maiddái deattuhit ahte goluid sáhttá vuolidit dainna lágiin ahte buorebut ávkkástallá bijusfáktoriiguin ja geavaha jierpmálaš ovttasbargočovdosiid nu go maiddái boahtá ovdan dieđáhusas . 1 Dieđusge dát čuohcá gorudii hui ollu go galgá syhkkelastit 54 miilla , muhto mun bisuhan iežan buori vuoimmis birra jagi . 1 Dieđusge dihten ahte sámit orro Finnmárkkus , ja ahte mun ieš gullen dán álbmogii . 1 Dieđuin sámi historjjá ja kultuvrra birra lea stuorra mearkkašupmi positiiva miellaguottuid gárgedeapmái sámi álbmotjoavkku hárrái . 1 Dieđuin leat nissonolbmot ja dievdoolbmot sirrejuvvon ja juhkkon agi , oahpu ja orrunbáikki ektui ( riddoguovlu / siseanan ) . 1 Dieđuin galgá deattuhuvvot ahte skuvlaeaiggát válddedettiin ohppiid skuvlii galgá váldit čielgasa das , galgágo oahppái sámegiela oahpahus . 1 Dieđuide lea stuora jearru , sihke álbmogis , eiseválddiin ja eará ovttasbargobeliin , ja dat lea hirbmosit lassánan 2000 čavčča . 1 Dieđuid árrat oažžun lea eaktun dasa ahte Sámediggi ja vejolaš eará guoskevaš sámi beroštumit sáhttet leat mielde váikkuheamen proseassaid ja loahpalaš bohtosa . 1 Dieđuid vuođul maid mii leat ožžon , lea muhtun oassi heahteveahkis joavdan dáid guovlluide , muhto guovllu indiánaid jođiheaddjit galget leat biehttalan vuostáiváldimis muhtun lágan gaskaboddasaš bráhkáid ( medias aguas ) dannego dat eai leat dohkálaččat guovllu dálkkádaga geažil ja dannego sii oaivvildit ahte lea hoahppu beassat ruovttoluotta iežaset árbevirolaš ássanguovlluide rittus . 1 Dieđuid sámi mánáidgárdefálaldaga njiedjamis Plassjes leat ožžon Plassje suohkana bajáššaddanossodagas Eva Brynhildsvoldas , persovnnalaš gulahallama bokte . 1 Dieđuid ožžon Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas persovnnalaš gulahallama bokte Paul Inge Severeiden . 1 Dieđuid ođđasit atnu lea dehálaš vai geavaheaddjit eai šatta fuolahit dieđuid ossodagaid gaskkas . 1 Dieđuid juohke prográmma birra gávnnat dáppe www.interreg.no . 1 Dieđuid dáfus gielddaide njuolggadusaid birra mat galget geavahuvvot jienastuslogu oktavuođas , sáhttá muitalit ahte gielddat leat ožžon dieđuid dán birra . 1 Dieđuid diŋgojumi , gávppiin vuovdima ja 1 Dieđuid dan birra mo čálihit iežas jienastuslohkui , gávnnat dáppe : www.facebook.com - čále ohcanruktui " Sametingets ungdomspolitske utvalg " dahje oza dás : www.samediggi.no 1 Dieđuid addin 1 Dieđuid 1800-logu skuvladilis lean ovddimusat viežžan Kåre Gade Rasmussena váldofágabarggus Mátta-Várjjaga skuvlahistorjjá birra 1880 ' rádjái . 1 Dieđit midjiide vai earát maid sáhttet oažžut ávkki das . 1 Dieđit iežat : bokte 1 Dieđihuvvui hui deaŧalažžan ahte oahppofálaldat lei eaktodáhtolaš , vánhemat galge mahkáš válljet . 1 Dieđihuvvo ahte dát lea stuorra ekonomalaš vahágin boazodollui ja ahte garrasit roasmmohuvvan eallit gillájit sakka go váldá guhkes áiggi ovdalgo dat heakkahuhttojuvvojit . 1 Dieđihehket fal sivaid birra maid gávdnabehtet . 1 Dieđiheapmi čuovvovaš liŋkka bokte : https://www.viaregi.com/registration/?dw1312a 17283 1 Dieđiheapmi sáddejuvvo e-poasta bokte čujuhussii : aksh@samediggi.no dahje ejt@samediggi.no . 1 Dieđiheapmi galgá leat juogo njálmmálaččat dahje čálalaččat . 1 Dieđiheapmi dahkko breivviin , e-boasttain dahje faksain . 1 Dieđiheapmi : Čálalaš dieđiheapmi sáddejuvvo čujuhussii info@samediggi.no Čále fal buohkaid namaid geat háliidit searvat din redakšuvnnas , ja muitte sin e-poastačujuhusaid ja telefonnummiriid maid . 1 Dieđiheapmi : Link VIA Travel , Alta https://www.viaregi.com/registration/?dw1312a 27127 1 Dieđiheamit rekvisišuvnna birra mat gusket sámi hálddašanguovlluide , galget maid leat sámegillii , ee. almmuhussan sámi aviissain . 1 Dieđihanáigi konferánsii lea borgemánu 24. b. 1 Dieđihanáigemearrin lea biddjojuvvon čakčamánu 30. b. 2005 lea mannan olggos . 1 Dieđihanáigemearri čakčamánu 1. b. 2010 1 Dieđihanáigemearri lea čakčamánu 15. b. 2009 . 1 Dieđihanáigemearri lea skábmamánu 14. b. 2005 . 1 Dieđihanáigemearri lea golggotmánu 15. b. 2006 . 1 Dieđihanáigemearri lea duorastaga 18. b. guovvamánus . 1 Dieđihanáigemearri : 30.10.09 . 1 Dieđihanskovvi namuhuvvon dieđuiguin sáddejuvvo Sámediggái , Oahpahus- , giella- ja kulturossodahkii , 8270 Drag . 1 Dieđihanskovvi 1. b. juovllamánnu 2005 1 Dieđihangeatnegasvuohta stáhta dearvvašvuođagehččui ja fylkka dearvvašvuođagehččui Juohkehaš gii doaimmaha bálvalusa dahje barggu dearvvašvuođainstitušuvnna ovddas maid dát láhka siskkilda , galgá ávžžuhusa vuođul addit stáhta dearvvašvuođagehččui dahje fylkka dearvvašvuođagehččui dieđuid , maid geahččoorgána atná vealtameahttumin čađahan dihte doaimmaidis dán lága , láhkaásahusa dahje instruvssa vuođul . 1 Dieđihangeatnegasvuohta fylkka dearvvašvuođagehččui Dearvvašvuođainstitušuvdna maid dát láhka siskkilda , galgá fylkka dearvvašvuođagehččui jođáneamos lági mielde dieđihit čálalaččat mearkkašahtti olmmošvahágiid birra , mat divššohassii šaddet dearvvašvuođabálvalusa lágideami čuovvumuššan dahje jus divššohas vahágahttá nuppi . 1 Dieđihandivat máksojuvvo ruovttoluotta sidjiide geat oassálastet konferánssas . 1 Dieđihandivat mii lea 200 ru. 1 Dieđihan áigemearri 1 Dieđihan dihtii didjiide viidáset proseassa birra , de leat mii juo jearran eanadoallo- ja biebmodepartemeanttas lobi beassat buktit evttohusaid sihke boahttevaš eanadoallošiehtadallamiidda ja boahttevaš stuorradiggedieđáhussii . 1 Dieđekeahtes fáddá 1 Dieđavissui galget máŋga máhttoásahusa fárret , ja dat galgá čohkket sámi ja sámegielat fágabirrasa . 1 Dieđateoriija ja – metodat galget čadnojuvvot bachelorbargui . 1 Dieđalaš nákkosgirjjit , dutkanraporttat ja čielggadusat Meroštallannjuolggadusat : 1 Dieđaguovddáš lea dan lassin ásahan uskádaga Ruđat leat geavahuvvon oastit ođđa oahpahusrusttegiid , oah- riikkalaš reálafágaresurssaide , mii čohkke buot vásáhusaid paheaddjiid gelbbolašvuođa buorideapmái , ásahit oahpa- ovtta sadjái ja leat ávkin buot skuvllaide . 1 Dieđaguovddáš galgá oaččohit olbmuid áddet ahte matematihkka , luonddudieđa ja teknologiija leat váldocakkit sihke ealáhusovddideamis ja kultureallimis . 1 Dieđaguovddáš galgá leat deaivvadanbáiki mas mánát ja rávesolbmot sáhttet dutkat matematihka , luonddudiehtaga ja teknologiija doaimmaiguin okto dahje searválagaid earáiguin . 1 Dieđa rahpá ođđa vejolašvuođaid ja čorge saji árbedihtui dutkamis , ođđaáigásaš oahpahusas ja ceavzilis resursageavaheamis . Seammás sáhttá dieđa váikkuhit suddjet ja dohkkehit árbedieđu . 1 DiečJiheames galgá boahtit ovdan makkár beassanákkat dohkkehuvvojit , vrd. § 16 , ja ahte bessejassii háliideaddji olbmo gáibádus oktan dárbbašlaš čilgehusaiguin ja duoaaštusaiguin - ferte leat joavdan kreatsasámeválgastivrii dihto beaivái , mii mearriduvvo , muhto mii ii leat ma ~~elis go borgemánu 10. beaivi . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra – Sámi ealáhusorganisašuvnnaid bisuheapmi Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 500 000 ru sámi ealáhusorganisašuvnnaide . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra várás eanadoalus , main lea stuorra mearkkašupmi Davvi-Norgga gielddaide . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra plánain , sárdnunlisttain jna meannuda čoahkkinjođihangoddi váldoáššis čuovvovaš áššiid : permišuvdnaohcamiid dahje luohttámušdoaimmas luvvemiid , joavkoja opposišuvdnaruđaid hálddašeami , bargoortnega reviderema , vuođđonjuolggadusaid ja čoahkkinortnega , ja lávdegoddečoahkkimiid ja dievasčoahkkimiid čoahkkinplánaid . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra oahpponeavvut mat leat heivehuvvon Máhttoloktemii – Sámi . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra nevravuođa dan láhkai ahte báikegottiid ovdamunit váldojuvvojit atnui . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra go 30 olbmo leat čálihan iežaset Sámedikki jienastuslohkui ja main 30 olbmo dahje eanebut leat girjejuvvon jienastuslohkui . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra ekonomalaš rámma juolludemiide Sámedikki bušeahta bokte 2010 Dáiddáršiehtadussii mii lea 5 515 000 ru. . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra dus . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra dalle go áššedovdimekanismma raporttat dan guovtti vuosttamuš sešuvnnas meannuduvvojedje . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra Stuorravuona suohkaniin , Romssa fylkkasuohkaniin ja Sámedikkiin ruhtadan dán guovddáža . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra Dåapma álbmotmeahci suodjalanbargui ásahuvvot bargolávdegoddi mas leat guoskevaš sámi beroštusaid áirasat , dás maiddái Fosen / Njaarke orohagas . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra 2.7.19.1.2 Musihkkaalmmuheamit Doarjjaortnega mihttomearri : – Eanet doaibmabijut sámi musihka ovdanbuktima várás Vuoruheamit 2009:s : – CD- almmuheamit musihkain mánáid várás – CD- almmuheamit máttasámi musihkas – CD- almmuheamit árbevirolaš juoigamiin – CD- almmuheamit oskkolaš teavsttaiguin 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 2 150 000 ru musihkkaalmmuhemiide . 1 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra 2.20.4 Statistihkka 2009:s dahkkojuvvui ođđa rámmasoahpamuš Statistihkalaš guovddášdoaimmahagain sámi guoski statistihka almmuheamis juohke nuppi jagi . 1 Dieđ. St 22 1 Dieñáhus bidjá eavttuid Suodjalussii ja maiddái suodjalusfylkii Romsii ja lea danne deaŧalaš fylkka viidáset strategiijaide . 1 Dievva vuordámušaiguin ledjen gárvvis vuolgit vuosttaš skuvlabeaivái . 1 Dievdu Nisson 1 Dievdoolbmuin 30 jahkásaččain ja nuorabuin , geat orrot SED guovllus , ii leat erohus gaskal riddoguovlluid ja siseatnama . 1 Dievdoolbmuin , boarráseappot go 30 jagi , leat riddoguovllus siskkobealde SED guovllu eambbo bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžut go siseatnamis . 1 Dievdoolbmot ges leat SED guovlluin eambbo , go olggobealde SED guovlluid , buot ahkejoavkkuin olles áigodagas šaddame ođđa bargonávccaheami . 1 Dievdoolbmot 1 Dievdobadjebáza lea eanemus ahkejoavkkus 50-59 jagi . 1 Dievddut-searvi Guovdageainnus bargá buriid miellaguottuid ektui sámi albmáid gaskkas . 1 Dievddut čađahit deaŧalaš barggu vai almmáiolbmot ieža váldet ovddasvástádusa das ahte eai dahkkojuvvo rihkkumat nuorra nieiddaid vuostá . 1 Dievddut ledje jávkosis áigodatbarggus ja guolásteamis , ja nissonat ráđđejedje fas ruovttus viesus ja návehis . 1 Dievddut eanetlohku , Oktiibuot lohku 167 2221 106 3560 299 1977 196 1984 126 1408 28 884 -52 1856 870 13890 1 Dievddut barget deaŧalaš barggu go oččodit dievdoolbmuid váldit ovddasvástádusa vearredaguid eastadanbarggus . 1 Dievddut N 1 512 1 463 1 563 1 Dievddut 5401 6752 7380 1 Dievddut 516 467 128 207 670 109 385 81 207 91 97 153 164 70 86 29 86 50 96 31 30 1 Dievddut 45 137 16 10 306 10 79 4 3 493 4 3 3 1 28 4 24 5 2 1 1 Dievddut 130 200 120 450 1 Dievddut 1194 1833 1138 1090 767 456 902 7380 Nissonat 1027 1727 839 894 641 428 954 6510 1 Dievdduin čađahedje 45.5% joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa ja nissoniin 62.5 % . 1 Dievdduin lei dávjjibut nu gohčoduvvon alvvus jápmin , erenoamážit lihkuhisvuođat ja iešsoardin . 1 Dievdduin ledje 45,5 % geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu viđa jagi siste , ja nissoniin 62,5 % . 1 Dievdduin geat eai čađat fidnofágalaš oahpposuorggi joatkkaskuvllas 5 jagi sisa , ásset su 8 % eanet SED-guovllus , bieđggus ássanguovlluin , go dat geat eai čađahan dábálašfága . 1 Dievdduin SEDguovllus geat válde fidnofágalaš oahpposuorggi ásset su . 1 Dievdduin SED-guovllus lea čielgasit oahppodássi vuollelis go muđui riikka álbmogis . 1 Dievdduin 45-70 jagis lea nettoeretfárren 50 . 1 Dievdduideanetlohku , lohku 881 966 870 1 Dievdduide orru baicca leamaš lassáneapmi vurdojuvvon eallinahkái áigodagas , masa sáhttá čilgejupmi váibmo- ja varrasuotnajápminloguid njiedjan mii lea deaividan dievdduide eanet 114 go nissoniidda . 1 Dievdduidbadjebáza lea stuorimus ahkejoavkkus 50-59 jagi . 1 Dievdduid- 1 Dievdduid netto eretfárren lei dalle 200 ja nissoniid 180 . 1 Dievdduid ja nissoniid eallinagi erohus njiejai dan áigodaga bures 2,5 jagi . 113 1 Dievdduid ja nissoniid borgguhandábit ledje goabbatláganat duhátjagimolsuma áigái , muhto leat dan rájes oktasaččat njiedjan . 1 Dievdduid ja nissoniid borgguhandábit etnistitehta ektui dataid vuođul SAMINOR dutkamis 2003/04 . 1 Dievdduid ektui lea erenoamážit ahkejoavkkus 18-29 jagi stuora nettoeretfárren , 390 ássi 450 ássis ( 87 proseanta ) . 1 Dievasčoahkkinsála sárdnestuolu / lávddi duohken leat siŋkapláhtat betoŋgga alde ( emáljjain ja golleivnniin dahkkojuvvon siŋkii ) ja seinniin olggobealde dievasčoahkkinsála ja vuolitgearddis olggobealde auditorija leat arkeologalaš luottat ( sámi ássan- ja hávdesajit ) mat lea sámi kultuvrra bázahusat nugo dutkasajit / gierddut ja labyrinttat , boldojuvvon metállapláhtaide . 1 Dievasčoahkkinstábas leat golbma bargi ja danne ferte lávdegodde- ja dievasčoahkkimiid áigge oažžut veahki čállinbálvalusossodagas , jorgalanbálvalusain jna. . 1 Dievasčoahkkinstábas lea hálddahuslaš ovddasvástádus Sámedikki parlamentáralaš doaimmas , nugo lávdegodde- ja dievasčoahkkimiid plánen ja čađaheapmi . 1 Dievasčoahkkinstába lea Sámedikki hálddahusa oassi , muhto politihkalaččat lea dat dievasčoahkkinjođiheaddji vuollásaš iige sámediggeráđi . 1 Dievasčoahkkinstába jođiheaddji 1 Dievasčoahkkinlatnja lea váldovisttis gitta šaldin mii lea siste . 1 Dievasčoahkkinlatnja , bibliotehka , guhkes feaskkir , čoahkkinlanjat bohtet oidnosii , maiddái oasit olgogovas ráddjejuvvon olgoareálas orrot dego leat sisgova oassin . 1 Dievasčoahkkinlanjas lea maiddái muorraláhtti , muorra lea biddjojuvvon betoŋgga ala ja das lea sadji installašuvnnaide . 1 Dievasčoahkkinjođiheaddji Vedhugnes reagere maiddái daid boasttudieđuide jávkama ja bálkká birramat buohtastahttojuvvojit vástevaš dieđuiguin Sámedikkis Suoma bealde , gos jávkan NRK mielde lea birrasii 30 proseantta . 1 Dievasčoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : - ášši 38/10 Vuođđudeapmi - ášši 39/10 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 40/10 Gažaldagat Sámediggeráđđái - ášši 41/10 Ođđa áššiid dieđiheapmi - ášši 42/10 Sámediggeráđi čilgehus bušeahttaovddideami birra - ášši 43/10 Sámedikki 2011 bušeahtta - ášši 44/10 Mo Sqmediggi lea hálddašan 2009 reviderejuvvon bušeahta poastta 507 - ášši 45/10 Finnmárkkuopmodaga strategalaš plána ráhkadeapmi - ášši 46/10 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - ášši 47/10 Daid doarjagiid árvvoštallan maid Sámediggi juolluda sámi mánáidrárddiide - ášši 48/10 Sámedikki lávdegoddečoahkkimiid ja dievasčoahkkimiid organiseren - ášši 49/10 Doarjjastivra - ášši 50/10 Dáiddáršiehtadus 2011 - ášši 51/10 Válggat 1 Dievasčoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : - ášši 38/10 Vuođđudeapmi - ášši 39/10 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 40/10 Gažaldagat Sámediggeráđđái - ášši 41/10 Ođđa áššiid dieđiheapmi - ášši 42/10 Sámediggeráđi čilgehus bušeahttaovddideami birra - ášši 43/10 Sámedikki 2010 bušeahtta - ášši 44/10 Mo Sqmediggi lea hálddašan 2009 reviderejuvvon bušeahta poastta 507 - ášši 45/10 Finnmárkkuopmodaga strategalaš plána ráhkadeapmi - ášši 46/10 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - ášši 47/10 Daid doarjagiid árvvoštallan maid Sámediggi juolluda sámi mánáidrárddiide - ášši 48/10 Sámedikki lávdegoddečoahkkimiid ja dievasčoahkkimiid organiseren - ášši 49/10 Doarjjastivra - ášši 50/10 Dáiddáršiehtadus 2011 - ášši 51/10 Válggat Jus dáhtošit eanet dieđuid čoahkkima dahje áššiid birra , geahča dokumeanttaid mat leat fiillain vulobealde dahje ringe / čále Sámediggái , tlf 78 47 40 00 dahje e-poasta samediggi@samediggi.no 1 Dievasčoahkkinjođihangoddi evttoha čuovvovaš áššelisttu : - ášši 15/10 Vuođđudeapmi - ášši 16/10 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 17/10 Gažaldagat Sámediggeráđđái - ášši 18/10 Ođđa áššiid dieđiheapmi - ášši 19/10 Sámediggeráđi čilgehus duoji birra - ášši 20/10 Sámedikki 2010 reviderejuvvon bušeahtta - ášši 21/10 Sámedikki minerálaplánaveahkki minerálaresurssaid iskkademiide ja roggamiidda - ášši 22/10 Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskal Norgga ja Ruoŧa - ášši 23/10 Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii - ášši 24/10 Deanu čázádat - báikkálaš hálddašeapmi - ášši 25/10 Sámi giellalága hálddašanguovllu suohkaniid ja fylkkasuohkaniid njuolggodoarjagiid raporteren 2008 Sámedikkis - ášši 26/10 Sámedikki čoahkkinplánu 2010 1 Dievasčoahkkinjođihangoddi 2009-2013 1 Dievasčoahkkinjođihangoddi 1 Dievasčoahkkin álgá maŋŋebárgga juovlamánu 1. b. ja loahpahuvvo duorastaga juovlamánu 3. b. . 1 Dievasčoahkkin vállje presideantta gii nammada uhcimusat njeallje lahtu sámediggeráđđái sámedig ­geáirasiid gaskkas . 1 Dievasčoahkkin mearridii čuovvovaš áŋgiruššansurggiid : 1 . 1 Dievasčoahkkin mearridii álgoálbmotjulggaštusa stuora eanetloguin . 1 Dievasčoahkkin mearrida dikki bargoortnega , ja eará doaimma Sámedikki olis njuolggadusaiguin . 1 Dievasčoahkkin mearrida bargoortnega ja ráhkada njuolgga ­dusaid buot Sámedikki doaimmaide . 1 Dievasčoahkkin galgá dohkkehit njuolggadusaid ovdal go vistti sáhttá láigohit . 1 Dievasčoahkkin ferte válljet politihkalaš refereansajoavkku , dahje dat ferte válljejuvvot ovttasráđiid joavkojođiheddjiiguin , ja opposišuvnnas galgá leat eanetlohku refereansajoavkkus . 1 Dievasčoahkkin dollojuvvo Sámedikki ja álgá maŋŋebárgga 28.02.2006 . 1 Dievasčoahkkimiid áššit sáddejuvvojit sámegillii ja dárogillii . 1 Dievasčoahkkimiid ja lávdegoddečoahkkimiid geavatlaš lágideapmi 1 Dievasčoahkkimat dollo ­juvvojit dábálaččat njelljii jagis . 1 Dievasčoahkkima mearrádusas daddjo maiddái ahte Sámediggi iige sáhte dohkkehit daid doaimmaid maid láhkaevttohusain geahččalit muddet . 1 Dievasčoahkkima mearridan juolludusaid hábmen ja čuovvoleapmi 1 Dievasčoahkkima jođihangottis leat dievasčoahkkinjođiheaddji , nubbijođiheaddji ja golbma lahtu mat leat válljejuvvon gorrelohkoválgga vuođul . 1 Dievasoahkkin nohká dii. 14.30 , ja dalán maŋŋá álgá preassakonferánsa . 1 Dievasmahttit doaibmabijuiguin dakkár vuonain gos eai leat gielddalaš doaibmabijut . 1 Dievasmahtti njuolggadusat mearkkaid birra Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet njuolggadusaid bohccuid merkema ja mearkkaid sisačáliheami birra , ja nu maiddái dakkár mearkkaid sirdima ja sihkkuma birra mat eai leat anus . § 1 Dievasmahtti njuolggadusat mearkkaid birra Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet njuolggadusaid bohccuid merkema ja mearkkaid sisačáliheami birra , ja nu maiddái dakkár mearkkaid sirdima ja sihkkuma birra mat eai leat anus . 1 Dievaslaš vástádus dás ráđi beales livččii seamma go ovdagihtii meannudit vuoigatvuođagažaldagaid Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa oktavuođas nugo Sámediggi ieš lea dadjan . 1 Dievaslaš konseapttas leat erenoamáš ovdamunit resursa- ja vuođđostruktuvraguovddážin . 1 Dievaslaš dieđut stipeandda birra leat njuolggadusain . 1 Dievaslaš almmuheapmi , kárta almmuhuvvon blohkaide , biras- ja guolástuseavttut ja eambbo dieđut leat gávdnamis Oljodirektoráhta neahttábáikkis ( www.npd.no/20runde ) . 1 Dietnasat minerálaid ja metállaid vuovdimis lea okta FeFo váldosisaboađuin ja lei 2010 sullii 5 000 000 mill. . Kr. ( Geahča tabealla1 ) . 1 Diet čájehuvvo Govva 3.17 : Govadat 3.17 Jienastuslogu lassáneapmi ja lassáneapmi man oallugat leat jienastan sámediggeválggaide 1989-2009 3 000 1 Diet šattai jáhkkimis danne go ovdal 2005 sámediggeválgga ávžžuhedje olbmuid dieđihedje iežaset jienastuslohkui ja earenoamážiid jienastit . 1 Diet álget dás duohko válljet girdišiljuid gos fálaldagat ain gávdnojit . 1 Diet áigemearri lea joavdanáigi . 1 Diet áigemearri lea biddjon geassemánu 30. beaivái . 1 Diet vuoigatvuođat leat ráddjejuvvon guoskat dan vuoigatvuhtii ahte oamastit , atnit , ovddidit ja mearridit daid eatnamiid ja riggodagaid mat sis leat odne árbevirolaš čanastumi dihte . 1 Diet sápmelaččat ledje imašlaš olbmot . 1 Diet suohkanat leat merkejuvvon ruonádin kárttas . 1 Diet skuvla loahpahuvvui 1870:s , go lei leamaš doaimmas dušše 7 jagi , ja 25 oahpaheaddji ledje čađahan oahpu dan skuvllas . 1 Diet ođđa ásahus fievrreda dien guovtti foandda doaimma viidáseappot . 1 Diet oahpaheaddjit gal sihkkarit eai diehtán buorebut go mii ge ahte Láhpi 1845 ' olmmošlohkan čájehii ahte 60,6 % suohkanássiin ledje sápmelaččat . 1 Diet minsttar lea seammalágan SED siskkobealde ja olggobealde . Dan sáhttá čilget dainna ahte leat lassánan boarrásat , geain lea alitoahppu dien áigodagas . 1 Diet minsttar lea leamaš oalle dásset olles dan áigodagas . 1 Diet mearkkaša vaikko proseanttaid mielde lea válgaoassálastin njiedjan , 2009 lei 9 % unnit go 1989 , de ledje ráinnas loguid ektui eambbogat geat jienastedje sámediggeválggas 2009 go 1989 . 1 Diet livčče mávssolaš , go galgá gozihit movt sámi álbmot geavaha oadjoruđaid , ja livčče maid dárbbašlaš dan oktavuođas go galgá bidjat johtui eastadan doaimmaid .  1 Diet livčče mávssolaš , go galgá gozihit movt sámi álbmot geavaha oadjoruđaid , ja livčče maid dárbbašlaš dan oktavuođas go galgá bidjat johtui eastadan doaimmaid . 1 Diet listu sáhtášii šaddat oalle guhkki . 1 Diet leat hui deaŧalaš jagit sámiid historjjás Norggas , earret eará de ásahuvvui Sámediggi 1989:s . 1 Diet leat dušše oassin stuorit govas . 1 Diet lea maŋŋil soađi rievdaduvvon : skuvlaláhkii lea dál váldojuvvon dat , ahte sámegiella sáhttá geavahuvvot oahppangiellan nai . 1 Diet jahki bisánii munnje muitui . 1 Diet guoská sihke suohkanlaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide , bátnedearvvašvuođabálvalusaide ja erenoamášdearvvašvuođabálvalusaide . 1 Diet guoská sihke statusdieđuide ja ovdamearkka dieđuide iešguđetlágan fáktoriin mat hehttehjit dahje ovdánahttet eaktodáhtolaš doaimmaid sámi álbmogis . 1 Diet guoská seamma ollu sámi filmmaide go dáčča filmmaide . 1 Diet guoská earret eará sámi dáiddastipendii , ja dat guoská daidda ohcciide geat ohcet dan stipeandda mii juhkkojuvvo daid máksoortnegiid bokte maid sámi dáiddárorganisašuvnnat hálddašit muhtin muddui . 1 Diet guoská buot dásiide girkus , ja dás lea sáhka ovdamearkka dihte dulkonbálvalusas , IT-čovdosiin , bargiid kurssain , ja guovttegielat galbbaid geavaheamis . 1 Diet guoská buot ahkejoavkkuide . 1 Diet goit čujuha dan guvlui ahte dat boares vuoigŋa ii leat nohkan . 1 Diet galgá dáhpáhuvvat lagaš ovttasbargguin máná ruovttuin . 1 Diet fálaldat álggahuvvo Lillehammer , Finnmárkku , Oslo ja Telemárkku allaskuvllain , ja lohkama sis ­doallu lea huksejuvvon NIBR raportii 2007:10 « Máŋggakultuvrrat mánáidsuodjalus – máhttolistu » . 1 Diet eaktuda ahte dieđuid lea vejolaš oažžut iešguđege geográfalaš dásis . 1 Diet dilli čájehuvvo Govva 3.16 dás vuollelis . 1 Diet dagahivččii eambbo báikkálaš rahčamuša ovdamearkka dihte ovdánahttinbargguid , oktasaš kurssaid ja semináraid bokte mánáidgárddiide ja skuvllaide . 1 Diet buorida veaháš dien giddagasa dili , gos dán rádjái leamaš dušše okta liigebargi gii máhttá sámegiela . 1 Diet bargu lea dagahan ahte bargiin , geavaheddjin ja lagaš olbmuin lea mokta ja beroštupmi . 1 Diet bargu dahkkojuvvo earret eará nu ahte gozihuvvo dan sihkkarvuođafierpmádaga doaibman mii galgá váldit vára mánáin servodagas . 1 Diesel- ja bensiidnadivvadis omd. 2 kr. geahpedeapmi lihtteris livččii rivttes váikkuhangaskaoapmin dasa ahte sihkkarastit doaresbeal guovlluid ássama boahtteáiggis . 1 Diesa gullet maid guovttegielatvuođa golut . 1 Diesa dat bisánii , ja mun in goassige oahppan čállit ja lohkat sámegiela albma láhkái . 1 Dies sáhttá leamaš mearkkašupmi biire obbalaš válgaoassálastimii . 1 Dies han leage leamaš Finnmárkku boarráseamos duottarstohpu . 1 Dieppe lágiin šaddet guokte sorjankeahtes teáhtera Norggas ja Ruoŧas mat sáhttet ovttasbargat dalle go lea vuogas nu dahkat . 1 Dieppe lágiin lea NRK Sámi Radio sámi áibmomedia . 1 Dieppe lágiin gulai sin mielas guoskevaš guovlu sidjiide . 1 Dieoiheapmi 1 Dienasčielggademiid teknihkalaš meroštallanlávdegoddi ( Det tekniske beregningsutvalget for inntektsoppgjørene ( TBU ) ) meroštallá ahte gaskamearálaš jahkebálká lassánii 4,1 proseanttas 2006:s 5,4 prosentii 2007:s , stuorámus jahkebálkálassáneapmi 2002 rájes . 1 Dienaspolitihkalaš gažaldagat , dan vuolde maid dienasgáibádusat gos stáhta lea bealálaš . 1 Dienasjuohkima analysa mii guoská oaju , penšuvnnaid ja doarjagiid vearuhanbeliide . 1 Dien áigodagas de álgen mun jođiheaddjin Cizážii . 1 Dien áigge ledje álgán hearvabáttiid vuovdit gávppiin , muhto daid eat galgan geavahit . 1 Dien váttisvuođa fertejit čoavdit jođánepmosit jus áigot bissehit daid heaitimiid fágas sámegiella nubbingielas maid oaidnit statistihkain . 1 Dien vistái leat stuora vuordámušat , ja mun lean áibbas vissis dasa ahte Diehtosiida boahtá váikkuhit ovdáneami sihke dutkan – ja fágalaš ovttasbargui máŋgga suorggis allaskuvllas . 1 Dien sáhttá sámi biras ieš buoremusat sihkkarastit báikkálaččat , guvllolaččat ja našuvnnalaččat stivremiin ja áŋgiruššamiin . 1 Dien sáhttá sámi biras ieš buoremusat sihkkarastit báikkálaččat , guovllulaččat ja našuvnnalaččat stivremiin ja áŋgiruššamiin . 1 Dien sáhttá oaidnit boarrásit johkafatnasiin ja árbevirolaš báskkain , ja goappaš fanasmállet leat leamaš inkluderejuvvon sámi kultuvrii . 1 Dien sáhttá belohahkii čilget go bargguhisvuohta lea njiedjan seamma áigodagas . 1 Dien sullasaš dajahusaid gullen muhtumin Finnmárkkus 1960-logus , erenoamážit go lei badjeolbmuid birra sáhka . 1 Dien ollisvuođa meannudanmearkkašupmi deattuhuvvo ráđđehusa moanaid strategalaš dokumeanttain , ovdamearkka dihtii stuoradiggedieđáhusas guovllu- ja regionálapolitihka birra , Sd.dieđ. nr. 21 ( 2005 – 2006 ) Hjarte for hele landet . 1 Dien oktavuođas lea Sámediggi buktán jurdaga ahte ásahuvvošii eamiálbmotávádat earret eará sihkkarastit nannoseabbo báikkálaš luondduresurssaid ráđđenrievtti . 1 Dien oktavuođas lea Sámediggeráđđi váillahan vuovdalandoaibmabijuid maiddái earáge boazobuktagiid go dušše bierggu várás . 1 Dien oktavuođas dollojuvvui čoahkkin ođđajagimánus masa Sámediggi lei bovden sámegiela hálddašanguovllu gielddaid ja fylkkagielddaid . 1 Dien oktavuođas dollojuvvui čoahkkin hálddahusa dásis Sámedikki ja ABM-utvikling gaskka juovlamánus 2006 . 1 Dien mielde lea bidjan váldo mihttomearrin ráđđehusa politihkkii dat ahte oalgguhit girjáivuođa ja kvalitehta bisuheami Norgga mediain . 1 Dien láhkái ledjen gal rievtti mielde iežan áigán ovddabealde , maŋŋil han lea šaddan eanet ahte ' eanet bivnnuhin ahte oahppit galget ieža ohcat máhtu . 1 Dien lágan máŋggageavatvisttiin sáhttá buvttadit vuosttáid ja vuoja , geassáduvvon guliid , buvttadit honnega , suovastuhttit guliid ja biergguid jna. . 1 Dien lea gielddalávdegotti eanetlohkuge deattuhan ( gč. árv . S. nr. 110 ( 2002 – 2003 ) ) . 1 Dien hástalusa maid lea deaŧalaš bidjat dohko gosa dat gullá . 1 Dien hástalusa ferte maid geahččat stuorát perspektiivvas . 1 Dien guovtti allaskuvlla fálaldagat leat sorjavaččat das ahte almmuhit doarvái ohccit , ja dat eai addojuvvo jahkásaččat . 1 Dien guovtti aktevrraid ja Sámedikki rolla maid guoskkahuvvo . 1 Dien geatnegasvuođa boađusin leat prosedyrat daidda ráđđádallamiidda mat leat gaskal eiseválddiid ja Sámedikki . 1 Dien dáfus lea ealáhus riikkaidgaskasašge , go Norgga guollebivdu ovddemustá lea dain guovlluin gos Norggas lea juogaduvvon hálddašanovddasvástádus eará našuvnnaiguin . 1 Diekká~ evttohusat bohtet ovdan ja cuvvot sierra mielddusin coahkkinjooihangotti ollescoahkkima mea ~~ádusgirjjis . 1 Diekkár čovdosiin šaddá almmatge eahpečielga avádat mas leat váttes rádjagažaldagat . 1 Diekkár álggahansiidaoasi vejolašvuođa haga šattašii gilvu ja vuorjja ásahit dađistaga eanet ođđa siidaosiid . 1 Diekkár áigemearri čuohcá sidjiide , geat ovdamearkka dihte leat aitto beroštišgoahtán sámepolitihkas válgagičču oktavuođas , go sii eai beasa jienastit dan jagi válggas . 1 Diekkár váikkuhangaskaoamit čalmmustahttet ja čielggasmahttet báikkálaš ovddasvástádusa . 1 Diekkár systemáhtalaččat ordnejuvvon almmuheapmi tabeallain , main leat detáljjaid mielde , álkidahtášii guorahallat ja buohtastahttit viidodaga ja sivaid rievdadusaide , sihke Sámedikki jienastuslogus ja válgaoassálastimis , sin gaskkas , geat leat válljen dieđihit iežaset dan jienastuslohkui . 1 Diekkár soahpamušruđaid hárrái lea leamaš eahpečielggas galget go dat mannat boazodoallofondii seamma ládje go ruđat mat bohtet orohahkii bággolotnumiid ovddas . 1 Diekkár rámmaeavttut šaddet leat njuolga badjelgeahččamin min valáštallannuoraide , ii ge leat dohkálaš . 1 Diekkár rievdadeapmi čuohcá heittogin sihke gávpe- ja hoteallaealáhussii suohkaniin mat guoskahuvvojit . 1 Diekkár ovttasbargu dagahivččii eambbo viiddis riikkaidgaskasaš beroštumi . 1 Diekkár ovttasbarggu sáhttá ovdal ­mearkka dihte regiunála dásis organiseret . 1 Diekkár mállet oahpaheapmi sáhttá leat gáiddusoahpahus / neahttaoahpaheapmi hospiteren / guosseoahppin muhtun sámi skuvllas ja ahte lea mátkkošteaddji oahpaheaddji / guossástallanoahpaheaddji . 1 Diekkár muitalusat fertejit árvvoštallojuvvot dárkilit , muhto eai sáhte oppalaččat hilgojuvvot . 1 Diekkár minsttar boahtá eambbo čielgasit ovdan SED siskkobealde , earenoamážiid dievdoolbmuid gaskkas . 1 Diekkár lobit galget addojuvvot dihto áigái ja dihto eavttuid vuođul . § 1 Diekkár lobi datte ii dárbbaš jus doallu ollislaččat manná dihto mearriduvvon olbmui . 1 Diekkár lea mu vuoiŋŋašvihki . 1 Diekkár kursabeaivi dollojuvvo dábálaččat beaiveborramis beaiveborramii ja dat sáhttet sisttisdoallat mátkkiid , kultuvrralaš ovdanbuktimiid ja eará vai geasuhivččii oasseválddiid . 1 Diekkár kursa / fáddábeaivvit sáhttet maiddái čađahuvvot guovddášhálddahusa etáhtain . 1 Diekkár juohkima bokte šaddá láhkalávdegotti mielas maiddái čielgaseabbo ahte láhka galgá lágidit dilálašvuođaid sámi boazodollui Vuođđolága § 110 a ja Norgga riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid mielde , gč. vuosttaš lađđasa . 1 Diekkár johtaleami birra ráfáidahtton guovllus sáhttá guoskevaš hálddašaneiseváldi láhkaásahusaid bokte mearridit dárkilet njuolggadusaid ovttasráđiid orohatstivrrain ja guovllustivrrain . § 1 Diekkár jienastuslogu čuohcci lassiheađuštusaid sámediggeválgga jienasteamis ferte vuhtii váldit , go sámediggeválgga oassálastima galgá árvvoštallat . 1 Diekkár ipmárdusain fátmmasta sámi kultuvra visot mii lea boazodoalu , guolásteami ja luondduriggodagaid hálddašeami – materiálalaš kulturvuođu rájes – gitta gelbbolašvuođasirdima ja biktasiid rádjái . 1 Diekkár ipmárdusa nannendoaimmat leat ain dárbbašlaččat . 1 Diekkár informašuvdna lea deaŧalaš juos galgá vealtat boasttuáddejumiin ja negatiiva miellaguottuid šaddanvejolašvuođain . 1 Diekkár háhkanvuđđosiin ferte vuoigatvuođa šládja deattuhuvvot , ja go ášši gusto bohccuid guohtunriektái , de ferte adnojuvvot deasta boazodoalu erenoamáš dilálašvuođain . 1 Diekkár gárgedeapmi sáhttá juogo dáhpáhuvvat ON eamiálbmotjulggaštusbarggu dahje stáhtageavada bokte . 1 Diekkár guorahallan addá dárbbašlaš vuolggasaji makkár doaimmat fertejit leat ovdalgo dat biddjojit geavahussii . 1 Diekkár gelbbolašvuohta galgá huksejuvvot moatti válljejuvvon báikkis , main okta lea davvin ja nubbi lullin , mat ožžot ovddasvástádusa gieđahallat áššiid nappo davvisámi ja oarjelsámi guovlluin . 1 Diekkár fálaldagat , mat addet gealbbu ja mat sáhttet leat oassin grádastruktuvrras , sáhttet leat ávkkálaš čiekŋudeapmi juohke eaŋkil doaimma spesialiserejuvvon dárbbuid ektui . 1 Diekkár dárkkisteami sáhttá gáibidit gávcci vahkku sisa maŋŋel go siidaoassi oaččui dieđu doarjjamearrádusa birra . 1 Diekkár dáhpáhusat ledje máŋgii . 1 Diekkár dulkojumiin gávnnahii láhkaossodat ahte evttohus ii leat vuostálaga Vuođđolága §:in 105 . 1 Diekkár doaluin oaivvilduvvo boazodoallu man čearu boazodoalli miellahttu ja su bearaš doaimmaha . 1 Diekkár doallu ii leat dán rádjái adnon boazodoallun , ja boazodoallolága mearrádusat eai leat dasa guoskan . 1 Diekkár doaibmabijut ruhtaduvvojit stáhtalaš guovttegielalašvuođaruđaiguin , fylkkasuohkana ruhtademiiguin čuovvolit dán strategiijaplána , guovddáš bargiidpolitihkalaš ruhtademiiguin ja juohke eaŋkil doaimma rámmaiguin . 1 Diekkár doaibma galgá váfistit ahte guoskevaš álbmoga miellahtut návddašit vuoigatvuođaid ja vejolašvuođaid ovtta dásis veahkadaga eará miellahtuiguin . 1 Diekkár diehtu / skovvi galgá leat olámuttos fylkkasuohkana neahttasiidduin . 1 Diekkár buohtalas álggahansiidaoasi ii sáhte , lávdegotti árvalusa mielde , ásahit ovdal go dábálaš siidaoasi jođiheaddji lea 50 jagi . 1 Diekkár bargu lea álggahuvvon earet eará Bargo- ja čálgoetáhta 2008 juolludanreivviid oktavuođas . Diet etáhtta gullá Bargo- ja searvadahttindepartemeantta vuollái , gč kap. 5.3.2 . 1 Diekkár avádaga ásaheapmi sáhtašii buoridit rámmaeavttuid , ovddidit báikkálaš hálddašanmodeallaid ja nannet luondoresurssaid báikkálaš rievttiid . 1 Dieinna lágiin ávkkástallet eanandoallu ja eará ealáhusat guđet guimmiineasetguin . 5.9 1 Dieinna lágiin váikkuha eanandoallu nationála ja internationála geatnegasvuođaid ja ovddasvástádusa ollašuhttima go guoská sámi kultuvrra , giela ja servodateallima sihkkarastimii . 1 Dieinna lágiin sáhtát don Sámedikki arkiivabálvalusa bokte jearrat daid maid beassat geahččat . 1 Dieinna lágiin sáhttit mii váikkuhit buori mánnávuođa , maiddái dáid sámi mánáide . 1 Dieinna lágiin sáhttet min neahttasiiddut leat du uskkádahkan eará almmolaš bálvalusaid ja diehtojuohkima ektui . 1 Dieinna lágiin háliideimmet sihkkarastit ahte skuvllat mat eai lean oastán daláš oahpponeavvuid galge daid oažžut . 1 Dieinna lágiin go geahččá , de erenoamážit bievlavuodjin sáhttá billistit sámi kultuvrra luondduvuđđosa áiggi mielde . 1 Dieinna lágiin galgá musea searvat báikkálaš servodatovddideapmái , láhčit ja čađahit gaskkustanplána skuvlaluohkáide , ja váikkuhit čájáhusaid ovddideami . 1 Diein ruđain hálddaša Sámediggi birrasii 311 mill. ruvnno ( geahča kap. 7.1 ) . 1 Diein juolludanreivviin leat leamaš unnán sámepolitihkalaš láidesteamit . 1 Dieidda lassin leat mii vuoruhan álggahit daid doaibmabijuid maid eanetlohkoráđđi lea geatnegahttojuvvon čađahit boahtte njeallje jagis , dadjá Vibeke Larsen loahpas . 1 Dieid jagiid lea ohcamušaid gaskamearálaš lohku 262 ja lohku juolludemiin bures 128. 2006 rájes 2010 rádjai , juolludedje measta 49 % buot ohcamušain . 1 Dieid guorahallamiin leat fuomášan earret eará ahte buoidivuohta , alla varradeaddu , borasdávda ja iežas vásihuvvon heajos dearvvašvuohta ( sihke psykalaš ja rumašlaš ) ledje mihtilmas laktáseamit dasa ahte lea várra šaddat bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžun . 1 Diehtun lea ahte álgoálbmogat miehtá máilmmi oidnet dál dálkkádatrievdamiid dálkkádat ­roassun . 1 Diehtun dilálašvuođa birra mii lea Láhpi báhpasuohkanis doppe Oarje-Finnmárkkus , beaiváduvvon čakčamánu 17. beaivvi 1746 , čállá suohkanbáhppa Peder Krop earet eará : « Finnerne i Loppens og Hasvik sogner ere temmelig vel oplyste så de eftergive ikke den anden almue udi oplysning . 1 Diehtu sámi dilálašvuođaid birra lea hui dárbbašlaš oažžun dihte stuora servodaga ipmirdit ja árvvusatnit sámegiela , kultuvrra ja servodateallima . 1 Diehtu ja fágagulahallan : rappoarta Nordterm 2007-konferenssas 1 Diehtu galgá sáddejuvvot sidjiide nu árrát go vejolaš dasttá ma ~~elaš suoidnemánu " 1. beaivvi , ja dat berre dahkkojuvvot máhcahangeatnegahtti reivve ( rek. ) bokte . 1 Diehtu eanadaga birra mearkkaša vel ahte fidne kultuvrralaš ja gielalaš máhtu , ja sáhttá searvat dan identitehtaarenai mii eanadat lea . 1 Diehtu BOAZODOALLOLÁGA BIRRA geassemánu 15. b. 2007 1 Diehttelasat sáhttet muhtumat dieđihan eret diekkár ákkaiguin . 1 Diehttelasat in sáhttán eará go čuovvolit dakkár ávžžuhusa – ja de šattai somá . 1 Diehttelasat ii leat álki oahppat giela dušše skuvlalanjas , muhto sii ohppet goit giela ráhkadusa , ja juoga goit darvána muitui , ja de lea álkit joatkit dainna fágain maŋŋil . 1 Diehttelas lei veahá riedja muhtumin . 1 Diehttelas lea váivi go it beasa iežat sámi hámis earránassii . 1 Diehttelas lea maiddái ahte Sámi allaskuvla lea áibbas guovddážis go rámmat strategalaš ovttasbarggus ja ásahushuksemis árvvoštallojuvvojit , dadjá ráđđelahttu Nyvoll . 1 Diehttelas lea hástalussan bidjat dákkár sátnádemiide čielga sisdoalu mii geatnegahttá ja váikkuha skuvlla árgabeaivái . 1 Diehttelas in lihkostuvvan dainna ovdal cuoŋománu 2005:s go álgen fasiliteret ja dađistaga čállit domanhárjehallanbarggu birra . 1 Diehttelas guoská dat mearrádus sápmelaččaide . 1 Diehttalasge norgalaš riektenjuolggadusat galget deavdit daid riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid mat stáhtas leat . 1 Diehtočálus ođđa lága birra Geassemánu 15. beaivvi 2007 Boazodoalloáhka 1 Diehtočohkkema vuođđun leat leamaš sihke O97/O97S bajimus ulbmilat oahpahusa heiveheami dáfus dakkár mánáide geain leat erenoamášpedagogalaš dárbbut , ja Oahpahuslága vuoigatvuohta erenoamášoahpahussii . 1 Diehtočoakkáldat lea maŋimusat ođasmahtton 2009 golggotmánu 20. beaivvi 1 Diehtošavahaga háhkamat berre čovdojuvvot earáladje go Sámedikki ruhtagálduid bokte . 1 Diehtovuođđu 1 Diehtovuođus lea vejolaš ohcat dárogillii ja sámegillii . 1 Diehtovuođu lassin sisttisdoallá risten.no maiddái grammatihkka ­siiddu mas leat dieđut oarjelsámegiela , julevsámegiela ja davvisámegiela giellaoahpa birra . 1 Diehtosiidda rahpan Guovdageainnus skábmamánu 3. b. 2009:s 1 Diehtosiidda geavaheaddjit leat šiehttan ovttas oastit inventáraid ja reaidduid oktasašareálaide , ja Sámi allaskuvla lea hálddašan dan . 1 Diehtosiida lea boađusin dáid politihkalaš ulbmiliin . 1 Diehtosiida , iežas ollu ásahusaiguin ja fágabirrasiiguin , šaddá dehálažžan dasa ahte joatkit dan barggu mii dássážii lea dahkkojuvvon . 1 Diehtoohcangirjjit , leksikála dahkosat ja referánsadahkosat 1 Diehtojuohkinčállingoddi 1 Diehtojuohkinčoahkkimat šaddet lágiduvvot main nuorra politiijaalbmát ja - nissonat geain lea sámi duogáš juhket dieđuid skuvliibeassama , oahpahusa ja fitnu birra . 1 Diehtojuohkinávdnasat bátnedearvvasvuođa birra St. dieđáhusas nr. 35 ( 2006-2007 ) , man namma lea « Tilgjengelighet , kompetanse og sosial utjevning , ” Framtidas tannhelsetjenester ” » , kapihttalsis 8.4 , lea lohkamassii čuovvolančuoggát mat gusket ee. sámi álbmogii . 1 Diehtojuohkinávdnasat bátnedearvvasvuođa birra Doaibmabidju 38 . 1 Diehtojuohkinvuogádat bargguin leat dál fargga geargamin ja dát bálvalus galgá geahččaluvvot ovdal go dat rahppo geavaheaddjiide , ja go dat rahppo , de almmuhit dan birra . 1 Diehtojuohkinservodatgažaldagat . Telekommunikašuvdna ja diehtojuohkinteknologiija . 1 Diehtojuohkinsekšuvdna gieđahallá mediaid jearaldagaid , ráhkada preassadieđáhusaid , lágida preassakonferánssaid , čuovvu beaivválaš mediadáhpáhusaid , analysere mii áiggis áigái lea áigeguovdil ja pláne movt vuoruhuvvon politihkkasurggiid galgá olggošguvlui ovddidit . 1 Diehtojuohkinsekšuvdna : 1 Diehtojuohkinsekšuvdna 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Wenche Stadven Nybo Neahttadoaimmaheaddji E-poasta : Telefovdna : 22 24 80 36 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Wenche Stadven Nybo 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Marius Bakke Preassaoktavuohta E-poasta : Telefovdna : 22 24 78 56 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Marius Bakke 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Ketil Frøland 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Karen Moe Møllerop Preassaoktavuohta E-poasta : Telefovdna : 22 24 78 58 1 Diehtojuohkinráđđeaddi Karen Moe Møllerop 1 Diehtojuohkinhoavda Signe Bjørvik E-poasta : 1 Diehtojuohkinhoavda Signe Bjørvik 1 Diehtojuohkinhoavda Mette Fossum Beyer 1 Diehtojuohkinguovddážis lea sámegielmáhttu ja sámi kulturmáhttu . 1 Diehtojuohkinguovddáža ovddasvástádus lea fylkkasuohkana olgguldas ja siskkáldas diehtojuohkin , earret eará fylkasuohkana ruoktosiidduin interneahtas , www.tromsfylke.no . 1 Diehtojuohkinguovddáš Buozalmasjávkanstatistihkka 2005 ja 2006 10 % 8% 6% 4% 2% 0% 1 Diehtojuohkinguovddáš 1 Diehtojuohkinguovddažis lea ovddasvástádus ráhkadit ja ođasmahttit čállosiid . Fylkkamánni lea váidinásahus go váidda guoská fylkkasuohkana doaimmaide . 1 Diehtojuohkindirektevra jođiha ossodaga . 1 Diehtojuohkinbargu čuovvoluvvui kánturčoahkkimiiguin njukčamánus gos ásaheaddjit sáhtte ovddidit iežaset ásahanplánaid . 1 Diehtojuohkinbargu logaldallamiiguin ja searvamiin oahpahusmeassuide ja sullasaččaide gullá virggi bargosuorgái . 1 Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija lea dárbbašlaš go galgá a ) háhkat fierpmádagaid buvttadeddjiid gaskka , b ) buktit dárbbašlaš 1 Diehtojuohkin- ja gulahallankanálat sámegillii sámi nuoraid várás leat deaŧalaš deaivvadansajit ja váikkuhangaskaoamit go galgá loktet giela stáhtusa ja movttiidahttit nuoraid lohkat ja čállit sámegillii . 1 Diehtojuohkin vuosttasgearddesoahtebálvalusa birra Suodjalus áigu Soahtebálvaluslágádusa bokte jorgalahttit gihppaga man namma lea ” Du vejolašvuođat vuosttasgearddesoahtebálvalusas ” sámegillii , vai dan sáhttá sáddet buohkaide guđet dan sihtet . 1 Diehtojuohkin vuosttasgearddesoahtebálvalusa birra Doaibmabidju 53 . 1 Diehtojuohkin sápmelaččaide berre leat lunddolaš oassi dán barggus . 1 Diehtojuohkin sámegillii bargo- ja čálgohálddahusas . . . . . . . . . . . . . . . 1 Diehtojuohkin ráđđeaddi Arvid Samland Telefuvdna : 22 24 65 60 Mobil : 930 51 458 E-poasta : 1 Diehtojuohkin mánáidgárdefálaldagaid ásaheami birra sámi mánáid várás Doaibmabidju 2 . 1 Diehtojuohkin mánáidgárdefálaldagaid ásaheami birra sámi mánáid várás Diehtojuohkin vuoigatvuođaid ja fálaldagaid birra sámi mánáid várás : Buoret dieđut berrejit addojuvvot daid mánáidgárdefálaldagaid birra mat leat sámi mánáid várás , sihke daid mánáid várás guđet leat sámi mánáidgárddiin , ja daid várás guđet leat dáža mánáidgárddiin . 1 Diehtojuohkin mii lonuhallojuvvo stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskka ráđđádallamiid oktavuođas galgá sáhttit leat eahpealmmolaš , jos dasa lea vuoigatvuohta . 1 Diehtojuohkin mii guoská rusttegiid huksemiidda , jođiheapmái ja bearráigeahččamii . 1 Diehtojuohkin lullisámi kultuvrra ja giela birra lea dehálaš dán barggus . 1 Diehtojuohkin livččii maid dehálaš báikkálaš ealáhusdoibmii . 1 Diehtojuohkin lea maid addojuvvon gielddaide konferánssain mat leat lágiduvvon juohke fylkkas . 1 Diehtojuohkin ja dieđiheapmi Suodjalusa hárjehallandoaimmaid birra Suodjalus áigu jagi 2009 mielde doaimmahit ahte jahkebealledieđut váldodoaimmaid birra maiddái almmuhuvvojit sámegillii doppe gos dat lea lunddolaš . 1 Diehtojuohkin ja dieđiheapmi Suodjalusa hárjehallandoaimmaid birra Ráđđehusa sámegielaid geavaheapmi Doaibmabidju 54 . 1 Diehtojuohkin ja bagadallan suohkana arealplánemis . Oktiiordnenovddasvástádus báikkálaš birasgáhttemii . 1 Diehtojuohkin ja bagadallan . . . . . . 1 Diehtojuohkin gielddaide : Sámediggi áigu ráhkadit láidestusgihppaga sámi mánáidgárddiid vástevaš sierra doarjagiid birra , ja das galget maid leat dieđut das makkár doarjagat leat dárogielalaš mánáide guđet leat sámi mánáidgárddiin . 1 Diehtojuohkin dan ođđa struktuvrra birra biddjojuvvo min neahttasiidduide ja maiddái gaskkustuvvo min iešguđet ovttasbargooasálaččaide . 1 Diehtojuohkin berre ráhkaduvvot nu ahte heive nehttii , ja diehtogihpan . 1 Diehtojuohkin Tearbmajoavkkuid bargu : 1 Diehtojuohkin Sámedikki birra ii leat iešalddis ulbmil , muhto lea veahkkedoaibma joksat Sámedikki ulbmiliid . 1 Diehtojuohkin Máhttolokten – Sámi birra biddjui maiddái Sáme ­dikki neahttasiidduide ja Sámi oahpponehttii . 1 Diehtojuohkin 1 Diehtojuohkimiin addojuvvo áddejupmi kultureatnadaga ja kultureatnadaga árvvuid birra . Buoremus vuohki dikšut eanandoalu kultureatnadaga lea ahte eanandoallu ávkkástallá eatnamiiguin ja guođoha daid . 1 Diehtoháhkan ja duođašteapmi berre leat vuođusin mearrediđolaš vuoruheapmái ja boahttevaš strategiijaide ja doaibmabijuide mat galget lasihit gielddalaš ja fylkkagielddalaš mánáidsuodjalusa kultuvrralaš ja gielalaš gelbbolašvuođa . 1 Diehtit go mii doarvái sin geavahusa birra ja miellaguottuid birra bievlavuodjima ektui ? 1 Diehtit go mii doarvái sin geavada birra ja mo sii oidnet bievlavuodjima ? 1 Diehtit gal ahte departemeanttas lea unnán jierbmi , muhto dál lehpet váilli beallái šaddan . 1 Diedáhusas galgá boahtit ovdan manne dan olbmo namma ii leat váldojuvvon fárrui árvaluvvon jienastuslohkui . 1 Diedáhus guoská Sámediggeráđi doaimmaide 1999 cakcamánu 18. b. rájes skábmamánu 12. b. rádjai . 1 Diedut leat biddjon fáttaid mielde , ja bálvalusat leat cohkkejuvvon ja sirrejuvvon ássiid dárbbuid vuođul . 1 Diedihuwon heaibamat ja virgelobi ozalmasat almmuhuwojit ja mearriduwojit . 1 Diedihuwon heaibamat ja ohccojuvvon virgelobit gulahuvvojit ja mearriduvvojit . 1 Diedihanáigemearri : jođánepmosit ja maŋemusat čakčamánu 20 . 1 Dieaiheapmi lista-eavttohasaide 1 Dieaiheamis galgá maid boahtit ovdan ahte eavttohas manaha vuoigatvuoaa ohcat alcces lobi geassádit jos ii sádde gáibádusa mearriduvvon vuogi mielde ja ovdalgo áigemearri nohká . 1 Die leat dakkár suorggit mat lunddolaččat gullet daidda bušeahttaságastallamiida mat leat girku ja suohkana gaskkas . 1 Die lea hástalus sihke allaskuvlii ja maiddái ráđđehussii . 1 Diamántagávdnosat Suomas leat dagahan beroštumi ohcat diamántasisdoalli báktešlájaid ( kimberlihtaid ) Finnmárkkus . 1 Dialogakonferánsa dollojuvvui njukčamánus 2007 . 1 Dialoga ulbmilin berre leat stuorát čielggasvuođa oažžun das maid Sámediggi oaivvilda iešmearridandoahpagiin . 1 Dialoga ja ovttasbarggu bokte veadjit mii ovttas buoridit buot riddo- ja vuotnaguolásteddjiid árgabeaivvi . 1 Diagrámma vuolábealde čájeha movt doarjagat prošeavttaide juohkásit fylkkagielddaid gaskka sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , 2007- 2009 . 1 Devdojuvvon skovvi lea buorre doarjja go oahpaheddjiin ságastallá . 1 Detáljjat leat hábmejuvvon nu ahte ráhkkanusat mat leat oidnosis leat nu ollu go vejolaš ornamentihka oassin . 1 Dette medfører ahte de også aktivt legges til rette for bedre saksbehandling i Sametinget , ahte Sametinget kan føre gode prosesser i forhold til de institusjonene de har ansvaret for og for øvrig i de sivile samiske samfunnet om prioriteringer innenfor de økonomiske rammene . 1 Dette gjelder likevel ikke navn son : 1. er så likt et beskyttet etternavn ahte navnene lett kan blandes sammen . 1 Dette gjelder ikke etternavn son nevnt i § 4 første ledd nr. 2 , og har moren ikke annet etternavn , får barnet i stedet morens fornavn med ending son viser slektskapet . 1 Dette gjelder ikke dersom navnet på gårdsbruket er valgt etter 1. januar 1947 og strider mot lov 18. mai 1990 nr. 11 om stadnamn § 3 bokstav a. 9. etternavn eller mellomnavn son vedkommende for øvrig har en særlig tilknytning til . Samboere son har bodd sammen i minst to år eller son har felles barn , kan velge navn etter første ledd nr. 4 og 5 på samme måte son ektefeller dersom samboeren samtykker . 1 Dette gjelder ikke der den ene ektefellen adopterer den andres barn . 1 Dette følger av ahte bestemmelsen direkte taler om « participate in the use » i motsetning til for eksempel artikkel 15 nr. 2 son taler om « consult these peoples » og artikkel 6 son taler om « consult the peoples concerned » . 1 Dette er et forhold son har gjort de svært vanskelig for partene å konsultere seg frem til enighet i denne saken . 1 Detnui leat sisafárrejeaddjit ja oslolaččat geat dahket stuorámus joavkku . 1 Detnui lea ásahuvvon ultrafiltrerenrusttet Tine rusttegiid oktavuođas . 1 Detnui lea álo hávski boahtit deaivvadit olbmuiguin njuolgga . 1 Det vil også bli arbeidet med midlertidige modeller for konsultasjoner mellom fylkeskommunene og Sametinget i påvente av eventuell lovregulering . 1 Det utdanningvitenskapelige fakultet , Pedagogisk Forskningsinstitutt , Universitetet i Oslo , Norge . 1 Det samme gjelder en endring av stavemåten til bokstaver son er alminnelig kjent i utlandet . 1 Det kunnskapsrike nord / Oahpporikkis davviguovlu Máhttolokten Bibliotekreform 2014/Girjerádjoreforbma 2014 St. dieđáhus nr 31(2007-2008 ) Kvalitet i skolen / Kvalitehtta skuvllas St. dieđáhus nr. 35 ( 2007-2008 ) Mål og mening / Ulbmil ja oaivil Vai ollašuhttit ulbmila Máhttoloktemis lea dalle deaŧalaš go leat bures organiseren skuvlagirjerájuid , mat speadjalastet buot fálaldagaid ja bargovugiid ovttaskas skuvllain . 1 Det klareste eksempel på dette er de ulike geografiske virkeområder son ligger i forslaget til havressurslov og i Kystfiskeutvalgets mandat . 1 Det kan gjerast samlevedtak for skriftforma av eit namneledd innanfor same administrative område . 1 Det henvises til Sametingets overordnede retningslinjer og budsjettet for 2008 . 1 Det finnes ikke noe kjerneområde for sørsamisk kultur- og språk og dette fører til ahte de sørsamiske språket er under spesielt sterkt press . 1 Det er imidlertid fortsatt meget usikkert hvilke arealer i Finnmark son norske domstoler vil komme til ahte samene må anses å ha eiendomsrett eller besittelsesrett til . 1 Det er etter vårt syn klart ahte lovutkastets forvaltningsordning ikke tilfredsstiller disse krav . 1 Det er altså ikke noe krav til ahte samene gis den rettslige disposisjonsrett over områdene , med unntak for den disposisjonsrett son er nødvendig for å foreta de disposisjoner innad i den samiske folkegruppe son følger av samenes egne rettssedvaner . 1 Det Norske Samlaget , Oslo 1980 Nilsen , Øystein : Karlebotn skole 50 år . 1 Destinasjon Alta A / S 06.12.99 1 Design-prográmmas leat mielde logo ovddideapmi ja oktasaš visuálalaš profiila olles sámediggevuogádahkii . 1 Design UB faskii sihke gihppagiid 1. vuoittu ja šattai 2. buoremus duodjefitnodahkan dán jagi meassus . 1 Desentraliseren lea dárbbašlaš jus galgá sáhttit čuoldit oktii beaktilvuođa sávaldagaid ja geavaheaddjiheiveheami . 1 Dervvašvuođa- ja sosiálabargiide geat eai hála sámegiela , ferte fállat oahpu njálmmálaš sámegielas ja kulturáddujumis . 1 Derfor må de settes inn særlige tiltak for å øke rekrutteringen til disse fagene , og de bør signaliseres ahte de er vilje til å stille midler til rådighet for ahte de son velger å fordype seg i disse fagene har mulighet til å bygge seg en karriere innen fagfeltet . 1 Deres ref 1 Depositáradoaimmat . 1 Departementtat sáhttet dattege vuoruhit ođđasis iežaset bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Departementta rutiinnat jahkásaš bušeahttaproseassaid dáfus Vaikko čađaheapmi šattašii sihke áddjái ja hástaleaddji , goit álggus , de oaivvilda bargojoavku ahte dákkár proseassa sáhtášii maiddái buoridit ráđđáhusa ja Sámedikki ovttasbarggu bušeahttaáššiin . 1 Departementii šaddá eahpečielggasin go dán láhkái prioritere . 1 Departementii lei hui buorre go ledje njuolgga oktavuođat , muhto sávan ahte válljejuvvon čoavddus lea buoremus sámi skuvlaovdánahttimii . 1 Departementii eai leat boahtán dieđut mat muitalivčče ahte oahppit eai oaččo dan sámegiel oahpu joatkkaskuvllain maid sis lea riekti oažžut , muhto leat boahtán dieđut mat muitalit ahte muhtun guovl ­luin leat stuora hástalusat čadnon dasa movt organiseret buori ja heivehuvvon oahppofálaldaga . 1 Departementii bohte maid eará evttohusat maid dat lea geahčadan ja guorahallan . 1 Departementet var helt tydelig på ahte ordlyden i mandatet skulle være begrenset til fiske , og ikke til viltlevende marine ressurser . 1 Departementet kan i særskilte tilfelle gii forskrift om ahte lova skal gjelde når selskap son de offentlege ikkje eig fullt ut , skal bruke stadnamn . 1 Departement son gjer vedtak om skrivemåte , har plikt til å ta saka opp til ny avgjerd etter klage . 1 Departemeanttat sáhttet maiddái buktit láhkaásahusaid eará earenoamáš oahppoplánaide oahpahusa várás mii lea sámi báikkiin ja ohppiide olggobealde sámi báikkiid geat ožžot sámegieloahpahusa . 1 Departemeanttat geavahit odne ollu jorgaleddjiid guđet jorgalit lágaid , njuolggadusaid , stuorradiggedieđáhusaid , preassadieđáhusaid jna. sámegielaide . 1 Departemeanttat galget álggahit ráđđádallandagaldusaid Sámedikkiin , láhčit buori ja rabas dialogii , ja čuovvolit sirdojuvvon ortnegiid sihke fágalaččat ja budjeahtalaččat . 1 Departemeanttat galget álggahit dagaldusaid ráđđádallamiidda Sámedikkiin , láhčit dilálašvuođaid buori ja rabas dialogii , ja čuovvolit sirdojuvvon ortnegiid sihke fágalaččat ja budjeahtalaččat . 1 Departemeanttat fertejit ruhtadit Sámi allaskuvlla ja sámi dearvvašvuođa- ja sosiálaásahusaid organiseren- ja guorahallanproseassaid goluid . 1 Departemeanttat atnet vuođđun ahte doaibmabijut eai dagat mearkkašahtti rievdadusaid fylkkagielddaid ja gielddaid dássái . 1 Departemeanttat , báikkálaš hálddašeaddjit , fágalaš ásahusat ja ealáhusdoaimmaheaddjiid organisašuvnnat sáhttet buktit árvalusaid prográmmii . 1 Departemeanttas sáhtiimet dadjat ahte mii máksit , jos dii háhkabehtet oahpaheaddji . 1 Departemeanttas leat maiddái jahkásaš oktavođačoahkkimat hálddahuslaš dásis biras- ja kultursuodjalusáššiid birra . 1 Departemeanttas leat jahkásaš budjeahttačoahkkimat Sámedikkiin politihkalaš dásis . 1 Departemeanttas leat guokte ministara : Olgoriikaministtar ja Ovddádusministtar . 1 Departemeanttas leat dál guhtta ossodaga : Ásodat- ja huksenossodat , Regionálapolitihkalaš ossodat , Gieldaossodat , Plána- ja hálddahusossodat . 1 Departemeanttas leat dál guhtta ossodaga : Ásodat- ja huksenossodat , Regionálapolitihkalaš ossodat , Gieldaossodat , Plána- ja hálddahusossodat 1 Departemeanttas lea váldoovddasvástádus riikkaidgaskasaš doaimmas , ee. EO juhkančáhcedirektiiva , ja čáhce- ja dearvvašvuođa Protokolla ( WHO / UNECE ) . 1 Departemeanttas lea ovddasvástádus geahččat bearrái ahte Sámedikkis lea doarjjahálddašanvuogádat , mii dávista ekonomiijanjuolggadusaide , ja ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Departemeanttas lea maiiddái ovddasvástádus oktiiordnet stáhta politihka eaktodáhtolaš suorggis . 1 Departemeanttas lea maiddái ovddasvástádus oktiiordnet dutkanpolitihka . 1 Departemeanttas lea maid vejolašvuohta geavahit § 6-4 ráhkadit ja mearridit stáhta plána jus šattaš dárbbašlažžan . 1 Departemeanttas lea leamašan dialogas Boazodoalloálbmoga Máilmmilihtuin / Association of World Reindeer Hurders ( WRH ) dan hárrái ahte ráhkadit rievdadanevttohusa guovddáža njuolggadusaide , vrd. §§ 2 ja 4 . 1 Departemeanttas lea leamaš ollu eahpádus dán gažaldahkii . 1 Departemeanttas lea datte čielga eaktun ahte láhkarievdadeapmi iešalddis ii galgga dagahit ahte šiehtadusa supmi lassána . 1 Departemeanttas lea bearráigeahččanovddasvástádus regionála plánemis . 1 Departemeanttas lea ain váldi bagadit Boazodoallohálddahusa ovttaskas áššiin , ja ieš dahkat mearrádusaid dan olis go lea bajit orgána hálddašanlága mielde . 1 Departemeanttas lea SGOa ovddasvástádus čuovvolit Searvadahttin- ja girjáivuođadirektoráhta ( SGDi ) ja Sisafárrejeaddjiid ja eiseválddiid gaskasaš gulahallanlávdegotti ( SEG ) . 1 Departemeanttas ja Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat gulaskuddanreivve birra . 1 Departemeanttas ipmirdit , ahte lávdegoddi lea vihkkedallan guokte vejolašvuođa : nuppi bealis vejolašvuođa fágalaš čiekŋudeapmái ja fágalaš govdodahkii ja nuppi bealis dárbbu nannet sámegiela oahpahusa , terminologiija ja terminologiija ovddideami . 1 Departemeanttas ii leat láhkavuođđu geatnegahttit eará riikkaid fállat hárjehallama . 1 Departemeanttas dovden alddán friddjasat bargodili go dalle go bargen skuvladirektevran . 1 Departemeanttas , fylkkamánniin ja Sámedikkis lea oktasaš ovddasvástádus ávžžuhit gielddaid ja mánáidgárdeeaiggádiid ásahit mánáidgárdefálaldagaid sámi mánáide . 1 Departemeanttain oaivvilduvvo Birasgáhttendepartemeanta mas lea ovddasvástádus lága plánaoasis . 1 Departemeanttain lea alddeset geatnegasvuohta fuolahit ahte áššit bálddalastojuvvojit eará departemeanttaid ektui nu guhkás go dárbbašuvvo . 1 Departemeanttaid suorgeovddasvástádusprinsihppa gusto buot fágasurggiide , ja departemeantas lea ovddasvástádus čuovvolit sámepolitihka iežaset ossodagain . 1 Departemeanttaid politihkalaš jođihangoddi lea stáhtačállit ja politihkalaš ráđđeaddit . 1 Departemeanttaid juolludusat sámi ulbmiliidda 2005-2007 ( darogillii ) 1 Departemeanttaid dásseárvobargu siskkilda sámi albmáid ja nissoniid dilige . 1 Departemeanttaid bálvalusguovddážis lea ulbmil leat gelbbolaš ja bevttolaš hálddahusreaidu ráđđehussii ja departemeanttaide 1 Departemeanttaid bálvalusguovddáža ( DBGa ) jođiheapmi . 1 Departemeanttaid bálvalusguovddáš lea FAD ovddas čađahan dárbo- ja geavaheaddjiiskkadeami . 1 Departemeanttaid bálvalusguovddáš ( DBG ) 1 Departemeantta árvvoštallan Stuoradiggedieđahusas nr. 11 ( 2008-2009 ) Læreren – rollen og utdanningen ( Oahpaheaddji – rolla ja oahppu ) geažuhuvvui ahte departemeanta sirdá válddi Sámi allaskuvlii hábmet ođđa oahpaheaddjeoahpu struktuvrra ja lágideami , muhto seammás galgá dát čuovvut našunála bajimus mearrádusrámmaid . 1 Departemeantta árvvoštallan Departemeanta čujuha našunála lávdegotti evttohussii . Dat evttohus lea áibbas ovttalágan dáinna , earret maŋemus áigemeari čađahit eksámena ovddeš rámmaplánaid vuođul . 1 Departemeantta árvvoštallan Departemeanta váldá dán árvalusa vuhtii , go árvvoštallá gelbbolašvuođaláhkaásahusa rievdadeami . § 1 Departemeantta árvvoštallan Departemeanta oaivvilda dárbbašlažžan , ahte sámi bealit bohtet čielgasit oidnosii dáin válddahusain ja doarju lávdegotti ollislaččat . 1 Departemeantta árvvoštallan Departemeanta imaštallá friddjema gáržžideami nuppi dáin dárogiela suopmaniin , ja árvvoštallá našunála láhkaásahusa addit viidát vejolašvuođaid . 1 Departemeantta árvvoštallan Departemeanta doarju lávdegotti árvvoštallamiid earret evttohusa ahte čađahit hárjehallama unnimusat guovtti Davviriikka skuvllain . 1 Departemeantta árvvoštallan Dajaldagaid vuođđun 4. paragráfas lea , ahte evttohuvvon láhkaásahus gusto eanet institušuvnnaide go Sámi allaskuvlii . 1 Departemeantta árvvoštallan : Departemeanta oaidná dehálažžan doalahit , ahte leat ollu oktasašvuođat sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus ja našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 1 Departemeantta árvvoštallan : Departemeanta lea ovttamielalaš lávdegottiin , ahte sámegiella galgá leat oahpahusgiellan Sámi allaskuvlla vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuin . 1 Departemeantta árvvoštallan : Departemeanta deattuha , ahte láhkaásahusa doaibmaviidodat gusto vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui , man Sámi allaskuvla lágida . 1 Departemeantta árvvoštallama mielde lea lunddolaš ahte ruđat mat bohtet orohahkii dahje siidii soahpamušaid olis , galget mannat boazodoallofondii . 1 Departemeantta árvvoštallama mielde ii leat guovdil ovddidit dákkár evttohusa almmá lagat čielggadeami ja gulaskuddama haga . 1 Departemeantta árvvoštallama mielde dagahedje Norgga beroštumit dárbbašlažžan ásahit sierra legašuvnnaid guđa Eurohpá oaivegápogii ja maiddái Washingtonii . 1 Departemeantta áddejumi mielde váilu velá veahá bargu ovdalgo sámegielas leat buot dajaldagat ollislaččat sámegillii buot fágaide . 1 Departemeantta áddejumi mielde eai geatnegahte boares girkolaš mearrádusat geavahit sámegiela ipmilbálvalusain sámegiela hálddašanguovllus . 1 Departemeantta váldoulbmil lea bearráigeahččat ahte vuđolaš riektesihkarvuođadáhkádusat dollojuvvojit ja ovddiduvvojit . 1 Departemeantta váldobarggut : : 1 Departemeantta vieris riikkaid leavggaid ( earret beavdeleavggaid ) hálddašeapmi . 1 Departemeantta ruovttusiiddu láhkakommentáras leat dát čuoggát čilgejuvvon dárkileappot . 1 Departemeantta reivves Sámi allaskuvlii láhččojuvvo maiddái eará ovttastahttinmálliide . 1 Departemeantta ovddasvástádussuorggit Departemeantta ovddasvástádussuorggit 1 Departemeantta ovddasvástádus lea kultuvra- , mediat- , falástallan- ja ruhtaspealut- ja vuorbádanáššit , oskku-ja eallinoaidnoservodagat ja ovttasdoaimmahit stáhta politihka mii guoská eaktodáhtolaš suorgái servodagas . 1 Departemeantta ovddasvástádus lea geahččat bearrái ahte Sámedikkis lea doarjjahálddašanvuogádat , mii dávista ekonomiijanjuolggádusaide , ja ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Departemeantta oaivila mielde ii leat áigeguovdil addit buohtalas álggahansiidaosiide fásta doarjagiid boazodoallošiehtadusa olis . 1 Departemeantta oaivila mielde ii leat vuođđu čuoččuhit ahte Stáhtavuovdi dán ášši meannudeamis ii livččii váldán bures vuhtii árbevirolaš meahccegeavaheami . 1 Departemeantta oaivila mielde galgá boazodoallu ain bissut ealáhussan . 1 Departemeantta oaivila mielde berre leat eaktun ahte mearriduvvo alimus boazolohku man siskkobealde siidaoassi ja buohtalas álggahansiidaoassi galgaba bissut . 1 Departemeantta oaivila mielde berre hálddašangažaldaga dárkileappot geahčadit čielggadeamis Sámedikki oppalaš válddi ja váikkuheami birra . 1 Departemeantta oainnu mielde šattašii Sis-Finnmárkku duopmostuollu , vuosttašinstánsa duopmostuollun , geográfalaččat guhkkin eret oarjelsámi boazodoalus . 1 Departemeantta oainnu mielde vuhtiiváldet dát ruđat « sámi guovllu » viiddideami ohcamuša áigumuša . 1 Departemeantta oainnu mielde vuhtii váldá baicca evttohus , ahte siida ieš sáhttá mearridit movt unnideapmi galgá čađahuvvot , buori muddui dan maid Sámediggi ja NBR dáhttuba . 1 Departemeantta oainnu mielde leat buorit ákkat dasa ahte mearridit njuolggadusaid boazodoalu hárrái láhkaparagráfan , vai lea unnimus lági mielde dárbu ráhkadit láhkaásahusaid . 1 Departemeantta oainnu mielde lea vissis bearráigeahčču ja dárkkisteapmi dárbbašlaš . 1 Departemeantta oainnu mielde lea siidda definišuvnna olis čielggas guđet olbmot siidii gullet . 1 Departemeantta oainnu mielde lea lasáhus dárbbašmeahttun , ja sáhttá baicca láivudit dan ovddasvástádusa mii vuoigatvuođalaččain lea . 1 Departemeantta oainnu mielde lea ge dát guovddážis eiseválddiid ja ealáhusa gaskavuođas ; namalassii mearrádusaid legitimitehta , mii maiddái lea deaŧalaš eaktun dasa ahte čađaheapmi lihkostuvvá . 1 Departemeantta oainnu mielde lea dát juo iešalddis mielde das go nannejuvvo ahte lea dihto siida . 1 Departemeantta oainnu mielde lea dát dárbbašlaš vai ortnet ii dagat sávakeahtes heivehemiid . 1 Departemeantta oainnu mielde lea dát , vuosttažettiin boazodollui alccesis , álkimus ja čielgaseamos . 1 Departemeantta oainnu mielde lea deaŧalaš ásahit vejolašvuođa čoavdit riidduid almmá lágastemiid haga . 1 Departemeantta oainnu mielde lea boazologu gažaldat nu guovddáš ášši ahte dan ferte boazodoallostivra loahpalaččat gieđahallat . 1 Departemeantta oainnu mielde lea boazodoallu nuorttamus Finnmárkkus dakkár mii lunddolaččat gullá daid sierralobiide mat leat jurddašuvvon dán oktavuođas , go doppe lea ovddiduvvon eahpádus dan hárrái devdojuvvojit go 1978-lága 3. § vuosttaš lađđasa eavttut . 1 Departemeantta oainnu mielde lea Norgga stáhta gii lea geatnegahtton , muhto mii lágaid , láhkaásahusaid ja njuolggadusaid bokte ferte fuolahit ahte maiddái suohkanat ja fylkkagielddat vuhtii váldet boazodoalu . 1 Departemeantta oainnu mielde ii leat eahpádus das ahte siida lea deaŧalaš oassi boazodoalloservodagas . 1 Departemeantta oainnu mielde gusket ollu dain beliin , mat dahket váttisin mearridit boazologu , maiddái boazodolliid lohkui . 1 Departemeantta oainnu mielde fertejit eiseválddit doaibmanjuolggadusaid dohkkeheami oktavuođas duođaid dárkkistit mearriduvvon boazologu . 1 Departemeantta oainnu mielde ferte Sámedikki gáibádusa geahččat ovttas oppalaš dárbbuin guorahallat guđiid politihkkasurggiin Sámediggi berre oažžut eanet válddi . 1 Departemeantta oainnu mielde berre oktavuohta álbmotriektái váldot eret ulbmilparagráfas ja baicca biddjot sierra mearrádussan , gč. § 3 . 1 Departemeantta oainnu mielde berre leat lunddolaš ahte boazodoallu ieš rahpá geainnu ealáhussii . 1 Departemeantta oaidná , man váttis vihkkedallan dát lea , muhto hástala allaskuvlla guorahallat oahpahusa organiserema vai goappaš beliid sáhttá váldit vuhtii . 1 Departemeantta oaidnu lea uhccán rievdan dan rájes go konsultašuvdnaproseassa álggahuvvui . 1 Departemeantta oaidnu doalahuvvo , nu mo dat ovdanboahtá Stuoradiggedieđáhusas nr. 11 ( 2008-2009 ) . 1 Departemeantta neahttasiiddut leat maiddái min ovddasvástádus . 1 Departemeantta miellasuvvamiin sáhttá Finnmárkkuopmodat mearridit spiehkastagaid dán lađđasa mearrádusain . Bivdo- ja guolástanlobis sáhttá Finnmárkkuopmodat gáibidit divada . 1 Departemeantta mielas livččii dárbu prosessii mas stáhta sámi joatkkaskuvllat árvvoštallojit , maiddái stivrema dáfus . 1 Departemeantta mielas leat máŋga ákka dasa ahte ii galgga mearridit diekkár ráji . 1 Departemeantta mielas lea vuogas kártet rávisolbmuid sámegiel oahpu viidodaga ja dárbbuid , danin go dat livččii buoret vuođđu man ala sáhtášii hukset viidásit doaimmaid maidda lea dárbu . 1 Departemeantta mielas lea unohas jus mánát ja nuorat geat háliidit sámi oahpahusa , ja geain lea vuoigatvuohta dan oažžut , eai oaččo dan ja/dahje ožžot oahpahusa mii ii leat sin oahppandárbbuide heivehuvvon . 1 Departemeantta mielas lea prinsihpalaččat dehálaš ahte dat oahpahus mii addojuvvo Sámi Máhttoloktema plánaid mielde lea seamma árvosaš go dat mii addojuvvo muđui Máhttolokteme plánaid mielde , vai sámi oahppit ožžot seammalágan gelbbolašvuođa go eará oahppit Norggas . 1 Departemeantta mielas lea maiddái dárbbašlaš oainnusmahttit sámi beliid našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 1 Departemeantta mielas lea maid riekta ahte láhka mearrida ahte lea Sámediggi mii hálddaša válddi mieđihit ahte sámi jienastuslogu sáhttá geavahit dutkamiidda ja sullásaččaide . 1 Departemeantta mielas lea dát doaba heivvolaččat ja vuohkkaseabbo mearrádusa ulbmila ektui , namalassii eastadit ahte ii ovttage boazodoallu leat dárbbašmeahttun vahágin dahje hehttehussan eará boazodolliide dahje olggobeale beroštumiide . 1 Departemeantta mielas lea dárbbašlaš gáibidit 30 oahppočuoggá dárogiela geatnegahtton fágan 1 . – 7. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpus . 1 Departemeantta mielas lea dehálaš nannet sámegiel lohkanoahpahusa ja áigu ovttasráđiid Sámi allaskuvllain árvvoštallat movt dien buoremusat sáhttá áimmahuššat . 1 Departemeantta mielas lea datte ulbmillaš ahte geassesiida adno vuođđun mearridit dakkár rámmaeavttuid , nugo boazologu . 1 Departemeantta mearrádusa áššis ii leat vejolaš váidit . 1 Departemeantta mearrádusa vuođul de oaččui viimmat dan dohkkehuvvot . 1 Departemeantta mearridan rámmaid siskkabealde addá Sámediggi láhkaásahusaid diekkár oahpaheami sisdoalu birra . 1 Departemeantta mearkkašupmi stáhtabušeahtas geažida juoidá prošeavtta ambišuvdnadási birra , namalassii dan ahte golut leat menddo stuorrát . 1 Departemeantta láhkarievdadusa evttohus lea leamaš gulaskuddamis buot departemeanttain , Sámedikkis , Álbmotregistreren guovddáškantuvrras , suohkaniin ja buot dovddus sámi organisašuvnnain . 1 Departemeantta lobi haga ii oaččo giige luoitit organismmaid ja ealli meađđemiid vuonaide ja mearraguovlluide . 1 Departemeantta juolludeamit dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusaide sámi álbmogii juolluduvvojit kapihtal 724 bokte . 1 Departemeantta jođihangottis leat departemeantaráđđi , veahkkedepartemeantaráđđi , diehtojuohkinhoavda ja fágaossodagaid ekspedišuvdnahoavddat . 1 Departemeantta jođiha ođasmahttin- , hálddahus- ja girkoministtar . 1 Departemeantta jođiha bargo- ja searvadahttinministtar . 1 Departemeantta gulaskuddanreivves njukčamánu 1. beaivvi 2002 ovddiduvvui gažaldat berrešii go lága bokte addot bajit eiseválddiide čielgaset vejolašvuohta addit stivrejeaddji orgánaide gohččosiid , ja dihto dilálašvuođain vejolašvuođa rievdadit mearrádusaid maid dat leat dahkan . 1 Departemeantta fágalaš ovddasvástádus mielddisbuktá budjeahtalaš čuovvolanovddasvástádusa , maiddái daid ortnegiid dáfus mat leat sirddihuvvon eret departemeanttain ja maid Sámediggi hálddaha . 1 Departemeantta evttohusas ii leat sierra ulbmilparagráfa boazodollui olggobealde sámi boazodoalloguovllu nugo lávdegoddi lei árvalan . 1 Departemeantta evttohus §:ii 3 , 3. lađas , sihkkarastá sámi mánáide sámi distrivttain vuoigatvuođa mánáidgárdefálaldahkii mii lea heivehuvvon sin gillii ja kultuvrii . 1 Departemeantta evttohus gullo ná ( § 3 , 3. lađas ) : Mánáidgárddit sámi mánáide sámi distrivttain ga / get huksejuvvot sám ; giela ja ku / tuvrra ala . 1 Departemeantta evttohus boahtá ovdán láhkaásahusevttohusas , mii lea mielddusin . 1 Departemeantta evttohus boahtá ovdán láhkaásahusevttohusa mielddusteavsttas . § 1 Departemeantta evttohus 3. §:ii ráddje dán vuoigatvuođa ráddjejuvvon eatnandieđalaš guvlui . 1 Departemeantta evttohus 1 Departemeantta dáhttu mearkkašit ahte ráhkaduvvojit našunála njuolggadusat vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpuide ja indikáhtorat , maiguin ođđa oahpaheaddjeoahppu dovdojuvvo . 1 Departemeantta bálvalusguovddáš 1 Departemeantta bušeahttabarggu ovttastahttin ja stivren . 1 Departemeantta beroštupmi lea ahte sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu studeanttain galgá leat seammá válljenmunni ja seammalágan fágalaš čiekŋudangáibádusat go našunála oahpaheaddjeoahpus . 1 Departemeantta bealis leat lasihan , rievdadan ja dárkilastan láhka- ja proposišuvdnateavsttas miehtandihti Sámedikki posišuvnnaid . 1 Departemeantta bargit leat juhkkon 6 fágasossodagaide , stáhtaráđđesekšuvdnii ja diehtojuohkinovttadahkii . 1 Departemeantta bargiidhálddašeapmi , bargobiras , IKT-doaibma ja vuorká . 1 Departemeantta barggut juohkásit golmma váldosuorgái : 1 Departemeantta barggut juohkásit golmma váldosuorgái 1 Departemeantta barggut : 1 Departemeantastruktuvrra olggobealde ja dasttá olgoriikaráđi mearridanválddi vuollásažžan ledje beavdegirjebálvalus , preassabálvalus , álbmotriektebagadeaddji ja ođđaáigásaš politihkalaš historjjá áššedovdi . 1 Departemeantaráđđi lea stáhtaráđi lagamus mielbargi ja ráđđeaddi , sihke fágalaš / politihkalaš muhto maiddái iešguđetlágan beaivválaš jearaldagain . 1 Departemeantaráđđi lea departemeantta hálddahusa jođiheaddji . 1 Departemeantaráđđi lea bajimus bissovaš virgáibiddjon olmmoš ja departemeantta hálddahuslaš jođiheaddji . 1 Departemeantaráđđi lea alimus fásta ámmátolmmoš ja son lea departemeantta hálddahusa jođiheaddji . 1 Departemeantaráđđi Karin Moe Røisland lea departemeantta bajimus hálddahuslaš jođiheaddji . 1 Departemeantaráđđi Karin Moe Røisland 1 Departemeantaráđđi Jørn Krog 1 Departemeantaráđđi Harald Rensvik 1 Departemeantaráđđi Ellen Seip lea departemeantta hálddahusa jođiheaddji . 1 Departemeantaráđđi Ellen Seip 1 Departemeantaráđđi 1 Departemeantaráđi stábas leat Gulahallanovttadat ja departemeantaráđi ja politihkalaš njunnošiid ovdalatnja . 1 Departemeantaráđi bargovehkii gullá sadjásaš departemeantaráđđi , gii doaibmá departemeantaráđi ovddas , siskkáldas dárkkisteapmi ja čállingoddi . 1 Departemeantaráđi bargovehkii gullet preassa- ja gulahallansekšuvdna , departemeantaráđi ovdakontuvra ja politihkalaš njunušgotti ovdakontuvrrat . 1 Departemeanta čállá gulaskuddancealkámušastis ahte : " ... blant annet har lagt vekt på ahte nivået må være slik ahte de fortsatt skal være attraktivt å investere mineraldrift i Finnmark " ( ... earret eará lea deattuhuvvon ahte ferte ain bissut dan dásis ahte mineráladoaibma geasuhivččii investeremiid Finnmárkkus ) . 1 Departemeanta čuovvu Stuorradikki meannudeami ja Norgga báŋkku rávvagiid ja guorahallá giđa 2012 dieđáhusas Stuorradiggái foandda geográfalaš lávdama ja obligašuvnnaid hálddašeami . 1 Departemeanta čuovui dán rávvaga ja 1921:s Sámefoanda oaččui háma leat dábálaš gaskaoapmi : " Sierralasáhus álbmotskuvllaide Finnmárkku báikegottiin " . 1 Departemeanta čujuha mánáidgárddiid našuvnnalaš rámmaplána sámi lasáhusa meannudeapmái Sámedikkis , mas deattuhuwo ahte mánáidgárdeláhkii ferte lasihit njuolggadusa mii sihkkarastá ahte sámi mánát ožžot mánáidgárdefálaldaga mii lea heivehuvvon sin gillii ja kultuvrii . 1 Departemeanta čujuha muđui lávdegotti eavttuide das ahte boazologu mearrideamis ferte vuhtii váldit maiddái eará áigodatguohtumiid . 1 Departemeanta čujuha lávdegotti ja joavkku árvvoštallamiidda , ii ge oainne makkárge mearkkašahtti ákkaid dan vuostá ahte siida oažžu saji lágas nugo lávdegoddi lea árvalan . 1 Departemeanta čujuha lávdegotti 9. kapihttalii , gos lávdegoddi vuđolaččat čilge siida-doahpaga ja siidda mearkkašumi sosiála , bargofámuid ja organisatuvrralaš oktavuođain . 1 Departemeanta čujuha dasa ahte lága ulbmilparagráfii lea evttohuvvon čuovvovaš dajaldat , gč. § 1 nuppi lađđasa : 1 Departemeanta čujuha ahte dálá lágas leat váilevaš vejolašvuođat čađahit doaimmaid ja ráŋggáštit daid geat eai čuovo lágaid ja njuolggadusaid . 1 Departemeanta čujuha Sisaváldinláhkaásahusa mearrádusaide , mat eaktudit sámegiela gelbbolašvuođa beassat sámi oahpaheaddjeohppui . 1 Departemeanta šaddá ain leat boazodoallohálddahusa bajit orgána , mas lea ovddasvástádus boazodoalu lágaid ja njuolggadusaid hárrái , ja fuolaha ahte ráđđehusa politihkalaš mihttomearit čuvvojuvvojit láhka- ja njuolggadusbargguin . 1 Departemeanta ásahuvvui1946’s . 1 Departemeanta ásahii ofelašortnega 2004 ja Sámi allaskuvla jođiha dan . 1 Departemeanta árvvoštallá makkár vejolašvuođat Nordlándda fylkamánnes livčče ovttastahttit julevsámi oahppodoaimmaid seamma ládje go fylkkamánne dál ovttastahttá doaimmaid mat gullet lullisámegiela oahpaheapmái . 1 Departemeanta árvvoštallá lávdegotti evttohusa buktit stuora organiseren ja ekonomalaš váikkuhusaid , mat eai lean rámmaplánalávdegotti mandáhta oassin . 1 Departemeanta árvvoštallá dárbbašlažžan maiddái Sámi allaskuvlla fátmmastit našunála njuolggadusaide dain vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu fágain , mat eai leat " mihtilmas " sámi ( sámi duodji , sámegiella ) . 1 Departemeanta árvida ahte leat stuora erohusat báikkis báikái . 1 Departemeanta árvala ahte lasihuvvo eaktun ahte diekkár siidaoasi ásaheami oktavuođas galgá dahkkot soahpamuš dábálaš siidaoasi badjelasás váldima birra . 1 Departemeanta áigu čuovvut dán ovdáneami ja geahččat dan ovttas dainna iskkademiin maid golmma davimus fylkka fylkamánnet dáhttot álggahit , man ulbmil lea čuovvut man ollu oahppit válljejit sámegiela . 1 Departemeanta áigu čohkket eanet dieđuid dan birra movt oahppit ieža vásihit iežaset oahppodilálašvuođa , earet eará dasa mii guoská guhkit skuvlabeaivái . 1 Departemeanta áigu árvvoštallat ášši lagabut nu ahte vejolaš láhkaevttohusa galgá sáhttit meannudit buoril ovdal 2013 válgga . 1 Departemeanta áigu árvvoštallat livččii go vejolaš láhčit dili nu ahte eanebut geat háliidivčče oahpahusa sámegillii , sáhtáše dan oažžut , omd. gáidosis oahpaheami bokte . 1 Departemeanta áigu álggahit ohppiidiskka ­deami geahččan dihtii movt sámi oahppit vuođđooahpahusas , maiddái olggobealde sámi guovlluid , vásihit iežaset oahppodili . 1 Departemeanta áigu álggahit bissovaš vuogádaga mas oahpaheaddjit sáhttet oažžut lasi oahpu . 1 Departemeanta áigu vuđolaš árvvoštallama vuođul maŋŋá máhccat áššái sámi guovllu viiddideami birra . 1 Departemeanta áigu vuos árvvoštallat galgágo somáhtalaš spesiálistadoavtterguovddážis sullii seamma lágan rolla somáhtalaš dearvvasvuođabálvalusaid hárrái . 1 Departemeanta áigu viidáseappot árvvoštallat investerendoarjjadárbbu . 1 Departemeanta áigu viidáseappot , ovttasbarggus Sámedikkiin , árvvoštallat vejolaš guorahallama sámi váhnemiid mánáidgárdedárbbu birra . 1 Departemeanta áigu ságaškuššamis sámelága giellanjuolggadusaid oktavuođas maiddái árvvoštallat goziheami das movt suohkanat ja fylkkasuohkanat čuovvolit sámelága giellamearrádusaid . 1 Departemeanta áigu ráhkadit bagadallančál ­losa mánáidgárddi ja skuvlla ovttasbarggu ja oktav ­uođa birra . 1 Departemeanta áigu ovttasráđiid Sámedikkiin čilget doaibmabijuid dárkileappot . 1 Departemeanta áigu ovttasráđiid Sámedikkiin árvvoštallat sámi girjerádjoáššiid dieđáhusa barggu oktavuođas . 1 Departemeanta áigu ovttasráđiid Sámedikkiin ja suohkaniiguin maidda dat guoská guorahallat áigeguovdilis doaibmabijuid mat sáhttet leat mielde sihkkarastimis ovttadássásašvuođa go lea sáhka oažžumis dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid . 1 Departemeanta áigu ovttasbargat Sámedikkiin ain arvvosmahttit gielddaid ovddidit gielddaid fálaldagaid gárgedeami mat nannejit sámi mánáid ja nuoraid identitehta ja gullevašvuođa sámi servodahkii . 1 Departemeanta áigu ovttas Sámedikkiin geahččat árvvoštallama ja dárkileappot guorahallat movt oahpponeavvuid ráhkadandoarjagat leat doaibman , ja movt ovdáneami ja doarjjaortnegiid sáhtášii buoridit . 1 Departemeanta áigu muđui deattuhit ahte dáin árvvoštallamiin ii ábut vajálduhttit ahte boazodoallu lea maiddái eará sajis go Finnmárkkus , ja gos dilli lea áibbas eará go dáin guovddášguovlluin . 1 Departemeanta áigu maid árvvoštallat nu dahkat maid julevsámegiela ja oarjilsámegiela várás . Sámediggi lea ovttasráđiid Máhttodepartemeanttain válmmašteamen láidestusgihppaga mii čujuha man guvlui mánáidgárddiid sisdoallu galgá doalvut sámegiela ja sámi kultuvrra . 1 Departemeanta áigu kártet rekruhttenvuođu mii lea sámi alit oahpahusas ja makkár dárbu lea fidnet sámegielalaš oahpaheddjiid . 1 Departemeanta áigu guorahallat movt dien dili sáhttá buoridit . 1 Departemeanta áigu gozihit ahte čohkkejuvvo eanet máhttu dan birra makkár dárbbut rávis ­olbmuin lea oažžut sámegieloahpu , ja man ollu rávisolbmot ožžot dakkár oahpahusa . 1 Departemeanta áigu geahččat dárkileappot movt buorebut sáhttá láhčit dili nu ahte Sámediggi sáhttá leat mielde go čađahuvvo bearráigeahčču suohkaniin gos leat sámi mánát mánáidgárde- ja vuođđoskuvlaagis . 1 Departemeanta áigu geahčadit láhkaásahusa nuppi jahkebealis 2008 , muhto muhtun láhkaásahusrievadusaid ferte dál juo mearridit , ovdalgo evttohasaid nammadanproseassat álggahuvvojit . 1 Departemeanta áigu geahčadettiinis sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallat berrego lágas , sámegiela nannen dihtii , mearriduvvot bearráigeahčču das mo gielddat ja fylkkagielddat čađahit sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Departemeanta áigu ge ain čuovvut ovdáneami ja gozihit ahte addojuvvojit fálaldagat ohppiid vuoigatvuođaid mielde . 11.2.2.1 Stáhta sámi joatkkaskuvllat 1 Departemeanta áigu formálalaččat dohkkehit dáid árvvoštaladettiin lobálašvuođadárkkistemiin ahte sohpet go dat finnmárkkuláhkii . 1 Departemeanta áigu dán čuovvolit , ja nammadit joavkku mas lea fágaidrasttideaddji gelbbolašvuohta sihke dutkama ja ealáhusa bealde . 1 Departemeanta áigu dán váldit vuhtii jahkásaš doaibmajuolludemiin Arkiivadoaimmahahkii . 1 Departemeanta áigu dán vuođul iskat ášši . 1 Departemeanta áigu dán vuoruhit boahtteáiggis . 1 Departemeanta áigu dohkkehit dan ohcama . 1 Departemeanta áigu dan oktavuođas čujuhit ahte ođđa sámevuoigatvuođalávdegoddi galgá čielggadit gažaldagaid sámi álbmoga rievttálaš eananvuoigatvuođadili hárrái , ja eatnamiid ja čáziid geavaheami hárrái sámi geavahanguovlluin olggobealde Finnmárkku fylkka . 1 Departemeanta áigu buktit čálalaš čilgehusa áššis . 1 Departemeanta áigu boahttevaš jagiid čuovvut dárkilit mielde movt manná sámi dáidaga ja kultuvrra gaskkustemiin Kultuvrralaš skuvlaseahka oktavuođas . 1 Departemeanta áigu bargat viidáseappot ja doaimmahit vásáhusaid viidáseappot eará departemeanttaide . 1 Departemeanta áigu 2008 giđa mielde , ovttas Sámedikkiin , nammadit bargojoavkku mas ­galget leat mielde oalle viidát ovddasteaddjit . Bargojoavku galgá ráhkadit sámi oahpponeavvuid ovddidanplána vuođđooahpahussii . 1 Departemeanta áigu , ovttas Oahpahusportálain www.utdanning.no álgit kártet ja čohkket ovtta sadjái dieđuid main oaidná makkár prentejuvvon ja digitála sámi oahpponeavvut leat gávdnamis . 1 Departemeanta várre ruđaid rekruhttendoaibmabidjui . 1 Departemeanta vállje sáddet gulaskuddamii 5 . – 10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu mearrádusevttohusa , mii geatnegahtton fágaid dáfus čuovvu našunála oahpu . 1 Departemeanta vállje almmatge nannosit deattuhit lávdegotti árvvoštallamiid , main čujuhuvvo sierra láhkaásahusa ovdamuniide . Dan dihte sáddejuvvo gulaskuddamii sierra láhkaásahusevttohus vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui , man Sámi allaskuvla lágida . 1 Departemeanta vuordá ahte nuppástuhttin beaivválaš aviisan čađahuvvo guovtti jagis . 1 Departemeanta ulbmáda fápmudit iežas válddi Sámi allaskuvlii das mii guoská ođđa sámi oahpaheaddjioahpu struktuvrii ja huksehussii . 1 Departemeanta ulbmáda buoridit gáiddosoahpahusa fálaldagaid ja gulahit jeavddalaččat ahte ohppiin lea vuoigatvuohta oažžut sámegiela oahpahusa . 1 Departemeanta sáhttá sorjjasmeahttumit dán vuosttaldanvejolašvuođa ráddjehusas geavahit njuolggadusaid rievdadeami , sisagohččuma ja nuppástuhttima birra nationála ja dehálaš regionála beroštusaid geažil § 11-6 goalmmát lađđasa ja § 12-13 goalmmát lađđasa vuođul . 1 Departemeanta sáhttá plána- ja hukseneiseváldin čuovvolit lobihis diliid lága kapihttala 32 vuođul . 1 Departemeanta sáhttá ovttaskas guolástussii mearridit láhkaásahusain das ahte dat sálaš dahje sálašárvu , maid vuovdinorganisašuvdna galgá oažžut , galgá uhciduvvot . 1 Departemeanta sáhttá mearridit áššemeannudan láhkaásahusa rogganvuoigatvuođa juohkima oktavuođas . 1 Departemeanta sáhttá mearridit stuorámus lobálaš sálašhivvodaga juohke fánas- dahje bivddusjovkui dahje eará meroštallojuvvon jovkui ( joavkoeari ) . 1 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusaid man vuođul meroštallojuvvo movt guorahalli vuoruhuvvo . 1 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusaid : a ) doaibmalobi ja doaibmalobi gáibádusa spiehkastaga birra , b ) makkár fágalaš máhtolašvuođa galgá gáibidit bargiin geat dán lága mielde barget mineráladoaimmas , ja njuolggadusaid man mielde dohkkehit vástideaddji máhtolašvuođa EEO-guovllu bargiin . 1 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa dáhkádusduođašteami gáibádusa hárrái . 1 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa doaibmalobi rievdadeami ja máhcaheami birra . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Departemeanta sáhttá mearridit láhkaásahusa dieđihangeatnegasvuođa birra . 1 Departemeanta sáhttá mearridit lahkaásahusaid guliid feastima ja steŋgii bidjama birra mearas , dás maiddái guliid atnima birra steaŋggas ja steaŋgga rahpama birra amaset guolit vaháguvvat , fuotnut dahje amaset guolit nuoskkidit birrasiid dahje amaset birrasat nuoskkidit guliid . 1 Departemeanta sáhttá mearridit eanet eavttuid alit eari addima várás . 1 Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet láhkaásahusaid dán lága čađaheapmái . 1 Departemeanta sáhttá mearridit dárkilet láhkaásahusaid dán lága čađaheapmái , dás maiddái bohccuid logaheami ja boazologu dárkkisteami birra . 1 Departemeanta sáhttá mearridit dárkilat láhkaásahusaid girjen- ja dieđihangeatnegasvuođa birra , dás maiddái sierranjuolggadusaid dan sállaša birra , maid ieš buvttada , ovddalgihtiidieđiheami birra , sállaša addima birra vuostáiváldái ja dan birra man dávjá girjengeatnegasvuohta galgá čađahuvvot . 1 Departemeanta sáhttá mearridit diggelogahallama láhkaásahusa vuosttaš ja nuppi lađđasa mielde . 1 Departemeanta sáhttá mearridit ahte vuosttas lađđasa rádjá galgá leat oanehat dahje ii oppa galgga gustot ge : 1 Departemeanta sáhttá mearridit ahte riikka-eari oassi dahje joavkoeari oassi mii lea ovtta dahje eanet fanasjoavkkuid várás , galgá buktojuvvot ja vuvdojuvvot dihto guovlluid gádderusttegiidda muohkadeapmái ( guovloearri ) . 1 Departemeanta sáhttá mearridit ahte iešguđet máttodaga olleseari oassi mii lea mearriduvvon § 4 vuođul , galgá dolvojuvvot buvttadeapmái dihto guovllu gádderusttegii . 1 Departemeanta sáhttá maiddái addit njuolggadusaid dan birra mo luđolaš mearraresurssat galget vurkejuvvot . 1 Departemeanta sáhttá maiddái addit láhkaásahusaid das mo dat sálaš dahje dan sállaša árvu , mii lei badjel mearriduvvon eari , galgá rehkenastojuvvot , ja mo ruđat galget geavahuvvot . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas mearridit ahte nubbi lađas galgá guoskat vástideaddji doaimmaide eará guovlluin nai go dušše dain mat namuhuvvojit nuppi lađđasis . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas gáibidit ahte jođiheaddjis galgá leat dihto gelbbolašvuohta . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas bidjat gáibádusaid dasa mo vuovdinsearvi galgá lágidit dárkkástusa . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas bidjat gáibádusaid dasa mo vuovdinorganisašuvnnat lágidit dákkár dárkkisteami . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas bidjat gáibádusaid bálvalusaide , maid dát láhka siskkilda . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas addit dárkilut mearrádusaid laboratoriija- ja røntgenbálvalusaid ruhtadeami ektui , dan vuolde gaskaboddasaš ortnegiin . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas addit dárkilut mearrádusaid das guđe divššohasjoavkkuid geatnegasvuohta siskkilda , ja plána sisdoalus . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusas addit dárkilat mearrádusaid rihkkudivvaga birra , dakko bakte eavttuid rihkkudivvaga mearrideames , rihkkundivvaga sturrodaga , reanttuid ja liigedivvaga jus rihkkundivat ii máksojuvvo mearreáiggis ja rihkkundivvaga luohpama birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain spiehkastit vuosttaš lađđasa mearrádusain gáddenuohti geavaheami hárrái . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit njuolggadusaid dasa mo dákkár áššit galget meannuduvvot , mo sállaša árvu galgá mearriduvvot , galget go gáddáibuktingolut buhtaduvvot , ja masa vuovdinsearvvit sáhttet geavahit dáid ruđaid . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit dárkilet njuolggadusaid das mo galgá logahallat dieđuid dákkár registariidda ja mo galgá geavahit daid dieđuid mat registariin leat . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit dárkilat mearrádusaid bággensáhku birra , dákko bakte bággensáhku sturrodaga ja bisttu , bággensáhku mearrideami ja bággensáhku luohpama . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit ahte juohkehaš gii váldá vuostái dákkár sállaša , galgá ovddalgihtii dieđihit guolástushálddahussii dahje guoskevaš vuovdinorganisašuvdnii guolástanfatnasa gáddáiboahtima . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit ahte bivdooassálastit dahje guolástusoassálastit galget guldalit dihto radiofrekveanssaid dihto áiggiid vai ožžot dieđuid daid muddemiid birra , mat biddjojuvvojit doibmii . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain mearridit 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain maiddái mearridit ahte guolástusfatnasa eaiggádis dahje geavaheaddjis lea geatnegasvuohta guldalit ja vástidit čuorvumiid jna. radiotelefovnnas . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain gieldit guolásteami dihto sturrodaga stuorát fatnasiin gáddeguoraid vuođđolinnjáid siskkabealde dahje linnjá siskkabealde mii lea gessojuvvon dihto gaskkas vuođđolinnjáin eret . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain gieldit geange vuostáiváldimis dahje vuovdimis sállaša go dat mearrádusat leat rihkkojuvvon , mat leat mearriduvvon paragráfain 40 , 41 ja 52 dahje leat mearriduvvon daid paragráfaid vuođul . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit su gii buktá sállaša , … § 10 . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit su gii buktá sállaša , máksit divada sállaša árvvus buot guolástusfatnasiid návcca heiveheami struktuvrafondii . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit su gii bivdigoahtá , molsu bivdoguovllu dahje loahpaha bivdima , dieđihit dán birra dihto áigemeriide ja boahtit dárkkisteapmái dihto posišuvnnaide dahje dihto posišuvnnaid siskkobealde dahje dihto hámmanii . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit juohkehačča gii váldá vuostái dahje vurke sállaša dahje gávppaša sállašiin Norgga dahje olgoriikka fatnasis , addit girjemiid ja dieđuid sálašhivvodaga birra guolástushálddahussii ja guoskevaš vuovdinorganisašuvdnii . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit juohkehačča gii vurke sállaša dahje gávppaša dakkár sállašiin , 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit guolástus- ja bivdofatnasa eaiggáda dahje geavaheaddji dieđihit guolástushálddahussii ja vuovdinorganisašuvnnaide sálašhivvodaga , sturrodatčoahkádusa , guollešlájaid , bivdoáiggi , bivdoguovllu , bivdosa ja sállaša árvvu birra , ja dieđihit goas lea guođđán bivdoguovllu , goas lea gáddái joavdan , geasa ja man geavahussii sállaša áigu vuovdit ja addit fanasdoalu rehketdoalu . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain geatnegahttit fatnasa eaiggáda dahje geavaheaddji addit eará dieđuid sállaša bivdima ja buvttadeami birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain addit dárkilut njuolggadusaid dán mearrádusa dievasmahttimii ja ollašuhttimii . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain addit dárkilet njuolggadusaid vuosttaš ja nuppi lađđasa geatnegasvuođaid birra , earret eará dan birra mo seattal galgá čállojuvvot , makkár dieđut seattalis galget leat , ja seattala vurkema ja sáddema birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain addit dárkilet njuolggadusaid bággensáhku mearrideami birra , dan čađaheami birra ja dan birra guđe áigodahkii bággensáhkku galgá gustot , ja mearrádusaid reanttuid ja lassedivada birra jus baggensáhkku ii máksojuvvo máksinbeaivvi . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain addit dárkilet mearrádusaid láhkarihkkundivada mearrideami birra ja mearrádusaid reanttu ja lassedivada birra jus láhkarihkkundivat ii máksojuvvo máksinbeaivvi . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusain addit dárkilat mearrádusaid ovttadateriid mearrideami ja juohkima birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusaid bokte addit dievasmahtti mearrádusaid boazologu unnideami birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusaid bakte mearridit movt rabas rokkahagat ja eará luonddumeassamat galget sihkkarastojuvvot ja movt fuolahit sihkkarastindoaimmaid . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusa bokte dahje ovttaskas dáhpáhusas mearridit mii spesialistabálvalus lea . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusa bakte mearridit movt meroštallat jahkedivvaga ja geatnegasvuođa čállit beavdegirjji divvaga meroštallama birra . 1 Departemeanta sáhttá láhkaásahusa bakte mearridit makkár doaimmaide dahje roggamiidda láhka guoská . 1 Departemeanta sáhttá gohččut vuovdinorganisašuvnnaid dárkkistit dieđuid daid sállašiid birra , mat eai gula dan vuoigatvuhtii mii vuovdinorganisašuvnnain lea vuosttamuš gávppašeapmái . 1 Departemeanta sáhttá gieldit jápmán dahje jámadeaddji guliid buktimis gáddái ja gieldit sállaša ja guollebázahusaid bálkesteames merrii . 1 Departemeanta sáhttá gieldit báhčinvearjjuid geavaheames guolásteamis ja addit láhkaásahusaid dákkár bivdovuogi birra . 1 Departemeanta sáhttá erenoamáš diliin vuolidit dahje sihkkut čoggojuvvon sáhku . 1 Departemeanta sáhttá dáidda guovlluide addit láhkaásahusaid bearráigeahččobirradagaid juohkima birra , bearráigeahču doaibmanáiggi birra ja guolástusoassálastiid dieđihan- ja girjengeatnegasvuođa birra . 1 Departemeanta sáhttá dihto guovlluide ásahit báikkálaš guolástusbearráigeahču . 1 Departemeanta sáhttá dihto guovlluide mearridit ahte ovtta dahje eanet bivddusčohkiid várás galget válljejuvvot bearráigeahččit ja juhkosat . 1 Departemeanta sáhttá dahkat spiehkastaga ohcangeatnegasvuođas . 1 Departemeanta sáhttá bođumearrádusain dahje láhkaásahusain muddet iešguđet šlája sálašhivvodaga ja gárgidanguliid bivdima bivdinsajis beroškeahttá mearrádusain xx lágas luđolaš mearraresurssaid hálddašeami birra . 1 Departemeanta sáhttá bidjat eavttuid juogadeapmái . 1 Departemeanta sáhttá addit sierralobi bivdit gáddenuhtiin . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid §§ 33-34 njuolggadusaid čađaheami ja ollisteami birra ja juhkosiid organiserema ja doaibmaguovllu birra . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid dárkkisteami birra mii čađahuvvo dán paragráfa vuođul , dás maiddái : 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid das mo dán lága čuovvun galgá gozihuvvot . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid das ahte vuovdinorganisašuvdna sáhttá buhtadit gáddáibuktingoluid , go lea čielggas ahte lassesálaš ii lean bivdojuvvon eaktodáhtolaččat . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid das ahte vuosttas gielddus ii galgga gustot guolásteapmái dihto guollešlájaid bivdimii baskkesčalmmat govdutrolain . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusaid bivdosiid ja buddemiid merkema birra . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa journála- ja diehtojuohkinvuogádagaid doallamis , sisdoalus ja ásaheamis . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa hohpolaš veahki lágidangeatnegasvuođa dárkilut sisdoalus . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa guolásteami ja bivdima birra sotna- ja bassebeivviid dahje daid oktavuođas dihto guovlluid dahje dihto guolástusaid dahje dihto fanasčohkiid várás , go dát lea dárbbašlaš fuolahettiin 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa goziheami birra mii čađahuvvo vuosttas lađđasa vuođul ja raporterema- ja gozihandagaldumiid birra . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa goluid rehkenastimis nu go namahuvvon vuosttas ja nuppi lađđasis , ja sáhttá mearridit seamma ruovttoluottamáksineriid ovtta dahje máŋgga institušuvdnajovkui . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dárkkistandivada birra , dás maiddái dárkilat mearrádusaid geatnegasvuođa birra divada máksit , divatgáibideami birra ja su dieđihangeatnegasvuođa birra , gii nubbái bidjá ja nuppis vuostáiváldá sállaša , go dát mearrida divatgeatnegasvuođa viidodaga . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dieđáhusaid sáddema birra nu go namahuvvon vuosttas lađđasis , ja dakkár dieđáhusaid dárkilut sisdoalu birra . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa das ahte vuovdinorganisašuvdna sáhttá buhtadit goluid go lea čielggas ahte sálaš ii leat bivdojuvvon eaktodáhtolaččat . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dan hárrái ahte gáibiduvvo departemeantta dohkkeheapmi a ) earalágan dearvvašvuođainstitušuvnnain ja dearvvašvuođabálvalusain go mat leat namahuvvon vuosttas lađđasis , b ) dakkár dearvvašvuođainstitušuvnnaid dahje dearvvašvuođabálvalusaid mearkkašahtti rievdadusaid hárrái , mat leat jo dohkkehuvvon . 1 Departemeanta sáhttá addit láhkaásahusa dan birra makkár goluid vuosttas lađas siskkilda . 1 Departemeanta sáhttá addit dárkilet njuolggadusaid das mo fanas galgá stivrejuvvot ja mo olbmot galget meannudit ávkkástallanguovllus . 1 Departemeanta sáhttá addit dárkilet mearrádusaid dakkár registara birra . 1 Departemeanta sáhttá addit dárkilat njuolggadusaid dákkár dieđuid almmuheami birra . 1 Departemeanta sáddii gulaskuddamii láhkaásahusárvalusa sámi vuođđskuvlaoahpaheaddjioahpahusa birra mii earránii rápmaplánalávdegotti evttohusas muhtun čuoggáin . 1 Departemeanta sádde gulaskuddamii láhkaásahusevttohusa vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui , man Sámi allaskuvlla lágida . 1 Departemeanta ráhkada juohke jagi johtučállosa sámi áššiid gieđahallama ja bálddalastima birra stáhtabudjeahtas . 1 Departemeanta rievdadii de muhtun sámi oahppoplána riidodajaldagaid , earet eará dajaldaga gos čuožžu ahte plána galgá ovddidit ohppiid sámi identitehta . 1 Departemeanta rehkenastá ahte ii dárbbašuvvo juolludeapmi jahkái 1954-55 , muhto ahte sáhttit máhccat gažaldahkii maŋŋel . » 1 Departemeanta proseassa gielddaid ektui lei nappo leamaš eahpečorgat , ja plána mihttomearričilgehus ovdanbuvttii Sis-Finnmárkku-perspektiivva sámi skuvlla ektui . 1 Departemeanta ovddida seammás evttohusa rievdadit § 2-6 dálá goalmmát lađđasa dainna áigumušain ahte addit Sámediggái válddi mieđihit geavahit sámi jienastuslogu , earret eará dutkamii . 1 Departemeanta ovdanbidjá Stuoradiggái juohke čavčča kulturviesuid investerenplána . 1 Departemeanta oaččui dan oktavuođas muhtun ráje jearaldagaid olbmuin geat ledje ožžon dán skovi sámi jienastuslohkui čálihuvvama birra : 1 Departemeanta oaivvilda viidáseappot ahte boazodoallu , iežas árbevirolaš máhtuin luonddu birra , ieš bures nákce leat mielde árvvoštallame man ollu guohtuma guovllut duođai girdet guhkes áiggi perspektiivvas . 1 Departemeanta oaivvilda maiddái ahte guovllustivra galgá guorahallat headjuda go ásaheapmi siidda boazodoalu guoddevašvuođa . 1 Departemeanta oaivvilda maiddái ahte eanas háviid dáidá ovttajienalašvuođa gáibádus iešalddis ráddjet . 1 Departemeanta oaivvilda maiddái ahte dat áigumušat mat leat Sámedikki lassievttohusas ulbmilparagráfii leat vuhtii váldojuvvon evttohuvvon teavsttas . 1 Departemeanta oaivvilda baicca ahte almmolaš dárogielat láhkateavsttas ii berre atnit sámegielsániid eanet go áibbas dárbbašlaš . 1 Departemeanta oaivvilda almmotge , nugo muhtun gulaskuddanásahusat nai čujuhit , ahte ulbmilparagráfa sihke dálá lágas ja evttohusas lea guhkki ja viiddis . 1 Departemeanta oaivvilda ahte álgovuođus berre boazodoallu dahkat oaivila diekkár struktuvrralaš áššiin . 1 Departemeanta oaivvilda ahte sámegielat olbmuin galget leat seamma vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat go dárogielat olbmuin leat . " 1 Departemeanta oaivvilda ahte servodatovdáneami mielde lea riekta atnit ovttasássama ovttadássásažžan náittosdiliin . 1 Departemeanta oaivvilda ahte ráđđehusas lea beroštupmi ahte stáhtalaš areálaid hálddašeamis dađistaga váldojuvvo bures vuhtii árbevirolaš geavahanmálle . 1 Departemeanta oaivvilda ahte lea váttis garvit dan , jus galgá sáhttit doarvái bures vuhtii váldit iešguđet beliid mat gusket earret eará riektesihkarvuhtii ja siskkáldas fápmojuohkáseapmái . 1 Departemeanta oaivvilda ahte lea ovdamunnin buot guoskevaš beroštumiide jus boazodoallu lea buoremus lági mielde almmolaš areálaplánemis . 1 Departemeanta oaivvilda ahte ii leat vuođđun ođđasit ráđđádallagoahtit ja čujuha dasa ahte ráđđádallamat loahpahuvvojedje danin go vuordimis ii lean vejolaš olahit ovttaoaivilvuođas gaskal ráđđehusa ja Sámedikki . 1 Departemeanta oaivvilda ahte dát evttohus dahká dan . 1 Departemeanta oaivvilda ahte dát addá doarvái vuođu čuovvolit ášši jus gávnnahuvvo dárbbašlažžan . 1 Departemeanta oaivvilda ahte bismagotti duohken dat lea mearridit sámegiela máhtolašvuođa dárbu báhpaid virgádemiid oktavuođas . 1 Departemeanta oaivvilda ahte Sámi lohkanguovddáš berre árvvoštallat ásahit ovttasbarggu fágabirrasiiguin mat juo gávdnojit , gos earet eará barget lohkanoahpahemiin ja dutkamiin , vai sáhttá viiddidit ja atnit ávkki goabbat ­guoimmis gelbbolašvuođa ja vásáhusaid . 1 Departemeanta oaivvilda ahte Sámedikki evttohus attášii muhtun oktasaš siidaosiide beare ollu fámu eará siidaosiid ektui , ja danne ii ovddit dakkár čovdosa . 1 Departemeanta oaivvilda ahte Oahpahusdirektoráhta sadji ja ovddasvástádus sámi oahpponeavvuid ovddidanbarggus berre árvvoštallojuvvot . 1 Departemeanta oaidná lávdegotti ákka ahte geatnegahtton dárogiellafága gáržžida válljenfágaid , muhto oaivvilda dehálabbon , ahte buot sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjit ožžot gelbbolašvuođa oahpahit sihke dáčča ja sámi skuvllas , ja bastet oahpahit dárogiela sámi mánáide . 1 Departemeanta oaidná dárbun árvvoštallat giellakártema ja giellamovttiidahttima reaidduid ja vugiid kvalitehta , vai lea vejolaš gávnnahit mo lea buoremus ovddidit sámegiela . 1 Departemeanta oaidná dárbbu ásahit sámi demeansaguovddáža mii sáhttá leat veahkkin čielggadanbargguin ja demeanssa fuomášeamis ja mii sáhttá leat veahkkin johtti rávvagiiguin ja bagadallamiin . 1 Departemeanta oaidná ahte sáhttá jearrat man ulbmillaš diekkár ráddjejupmi livččii . 1 Departemeanta oaidná ahte go sámegiel oahpahus lea geatnegahttojuvvon lága bokte , de dat lea váikkuhan dasa ahte sámi mánát ja nuorat geavahišgohtet eatnigielaset eanet oadjebasvuođas buot oktavuođain . 1 Departemeanta oaidná ahte Sámevuoigatvuođalávdegotti bargu sáhttá dahkat dárbbašlažžan árvvoštallat fas ođđasit rievdadit boazodoallolága . 1 Departemeanta navdá dán oasi šaddan fuomáškeahttá boastut , ja áigemearri berre leat seamma go našunála láhkaevttohusas , namalassii 31.12.2015 . 1 Departemeanta nannii ahte Sámediggi dáinna plánain lei dahkan hui positiiva álgaga . 1 Departemeanta nammada Našunála biebmoráđi mii lea fágalaš sorjjasmeahttun oahppo- ja gealboguovddáš man doaibma lea buoridit álbmoga biebmodili . 1 Departemeanta mielas lea positiivan ahte bargojuvvo oažžumis sadjái Skoaltagávpoga hálddašanplána ja sávvá ahte barggu birra ráhkaduvvo raporta . 1 Departemeanta mearrida plánabarggu organiserema ja čađaheami jus gielddat , guvllolaš plánaeiseváldi ja stáhta orgánat eai soabat dan alde . 1 Departemeanta mearrida njuolggadusaid Sámedikki ekonomiijahálddašeapmái . 1 Departemeanta mearrida njuolggadusaid Sámedikki ekonomiijahálddašeapmái 1 Departemeanta mearrida njuolggadusaid . 1 Departemeanta mearrida mii galgá lohkkojuvvot trolan . 1 Departemeanta mearrida láhkaásahusa kártavuođu , areálaplánaid , dillekárttaid , dilleplánaid , váikkuhusčielggademiid ja eará kártageavaheami ja báikáduvvon dieđuid geavaheami várás dakkár áigumušaide mat válddahallojuvvojit lágas . 1 Departemeanta mearrida eahpádusáššiin gos lea divššohasa ássanguovlu . 1 Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid mearkkaid ja merkema birra olggobealde sámi boazodoalloguovllu . 1 Departemeanta mearrida dárkilet njuolggadusaid mearkalávdegotti áššegieđahallamii , dás maiddái čálihandivada , ja váiddagieđahallama njuolggadusaid . § 1 Departemeanta mearrida diečJihanskovi ( skjema for underretning ) . 1 Departemeanta manai nu guhkás ahte čuoččuhii ahte ii mihkkege osiid ILO-konvenšuvnnas nr. 169 gusto mariidna suorgái . 1 Departemeanta lohpidii maid fargga bidjat fápmui válganjuolggadusaid § 17 mearrádusa sámepolitihkalaš ovttadagaid registrerema birra . 1 Departemeanta lohpidii 2000-jagi bušeahtas máhccat dán áššái . 1 Departemeanta lohká ahte : « Ulbmil rievdadusaiguin lea sihkkarastit ahte stuorra boraspiret hálddašuvvojit heivehuvvon ja dávgadis vugiin nu ahte maiddái eanadoalu ja boazodoalu beroštumit gozihuvvojit . 1 Departemeanta logai ahte fylkkaid duhátjahkebáikkiid rámma lea 10 milj. kr. . 1 Departemeanta loahpahii konsultašuvnnaid ovttabeallásaččat vaikke vel Sámedikkis ii leat leamaš vejolašvuohta árvvoštallat lea go vejolaš juksat ovttamielalašvuođa . 1 Departemeanta let áibbas čielggas das ahte bargomearrádusa hámuheapmi galggai ráddjejuvvot guolástussii , ii ge ealli mariidna resurssaide . 1 Departemeanta lei álggos hilgon Sámediggeráđi evttohusa sámi vánhenovddasteaddji ektui lávdegottis , ja lei evttohan ahte sámi vánhenovddasteaddji galggai leat dušše konsultatiiva lahttu ja gohččojuvvot čoahkkimii aivve dalle jos Vánhenlávdegoddi guorahallá dakkár áššiid mat leat deaŧalaččat sámi álbmogii ja sámi mánáidgárdesuorgái . 1 Departemeanta lei maiddái evttohan dán Od. prp. nu . 33 ( 1986-89 ) , ossehus " 5.5.4 s. 83 . 1 Departemeanta lei maid hui mielas álggahit diehtojuohkindoaimmaid mat galggašedje olbmuid movttiidahttit čálihit iežaset sámi jienastuslohkui ja jienastit sámediggeválggas . 1 Departemeanta lei juhkkojuvvon guovtti oassodahkii : Diplomáhtalaš ja politihkalaš áššiid ossodagas ledje guokte kantuvrra , nubbi kantuvra galggai hálddašit ruovttu- ja olgoriikabálvalusaid , olgoriikaovddastusa Norggas ja protokollára áššiid , ja nubbi kantuvra fas galggai doaimmahit politihkalaš , territoriála ja árktalaš áššiid ja álbmotrievtti . 1 Departemeanta lei juhkkojuvvon golbman kantuvran ovtta ekspedišuvdahoavdda vuollái . 1 Departemeanta lei hirbmadit hirpmástuvvan go cealkámuša ožžo , ja dál sii háliidedje vissásit diehtit maid olbmot Kárášjogas oaivvildedje . 1 Departemeanta lei dáhtton dán čoahkkima danne go háliidii gullat Sámedikki oainnu « fjelloven » ásaheami hárrái Norlánddas ja Tromssas . 1 Departemeanta lei dahkan gávppi vuvdiin , dán gávppis in diehtán mun maide . 1 Departemeanta lea čájehan návcca ja dáhtu addit lobi Sámediggái dievaslaččat geahčadit láhkamearrádusevttohusaid ja mearkkašumiid konsultašuvdnaproseassas . 1 Departemeanta lea čađahan ráđđádallamiid Sámedikkiin láhkaevttohusa čuolbmabeliid ja fáttáid birra mat gusket sámi beroštumiide . 1 Departemeanta lea čadnon elektrovnnalaš poastajournalii , prošeakta maid Statskonsult jođiha , mas leat badjel 80 redakšuvnnaide mat besset departemeantta almmolaš journalii . 1 Departemeanta lea ávžžuhan etáhta oktilaččat jorgalahttit láhkaásahusaid ja almmuhusaid mearrádusaid vuođul , ja almmuhit jorgaluvvon láhkaásahusaid ja almmuhusaid . 1 Departemeanta lea árvvoštallan livččii go muhtun dáfus vejolaš láhkaásahusaid bokte mearridit njuolggadusaid mat spiehkastit lágas , dainna ulbmiliin ahte vuhtii váldit vejolaš guovlulaš erohusaid . 1 Departemeanta lea árvvoštallan bidjat orohatstivrii válddi doaibmanjuolggadusaid olis mearridit buohtalas álggahansiidaoasi ásaheami . 1 Departemeanta lea árvvoštallamin ášši . 1 Departemeanta lea árvvoštallame Sámedikki evttohusa ja boahtá ovddidit vejolaš rievdadusevttohusaid maŋŋil . 1 Departemeanta lea árvalan heaittihit stáhtalaš oahppogirjedohkkehan ortnega . 1 Departemeanta lea vásihan ahte almmolašrievttálaš rolla mii orohatstivrrain lea dálá lága mielde , lea dagahan váttisvuođaid . 1 Departemeanta lea váiddainstánsa muhtun mearrádusaide maid vuolit etáhtat dahket . 1 Departemeanta lea sádden árvvoštallanraporttaid Oahppanguovddážii viidáset gieđahallamii . 1 Departemeanta lea stáhtabušeahtas 1999-2000 bidjan ruđaid sámegiel oahpahussii olggobealde « sámi guovlluid » . 1 Departemeanta lea sorjjasmeahttun go mearrida galgá go vuosttaldanášši vuhtiiváldojuvvot ja plána rievdaduvvot vai loahpahuvvot , vai galgá go plána bisuhuvvot nu mo gielda lea jurddašan . 1 Departemeanta lea ráđđádallan Sámedikkiin ođđa minerálalága evttohusa birra . 1 Departemeanta lea ráhkadahttán ortnegii láhkaásahusa mii fámuiduvvá ođđajagemánu 1. b. 2009 . 1 Departemeanta lea ožžon lávdegotti evttohusa ja sádde dán dál gulaskuddamii . 1 Departemeanta lea ožžon doarjjaohcamiid plánet ođđa vistti Várdobáikki sámi guovddážii Evenáššis ja ođđa teáhtervistti Guovdageidnui Beaivváš Sámi Teáhterii . 1 Departemeanta lea ožžon dihtosii ahte fálaldagat sámi álbmogii eai leat buot oktavuođain dohkálaččat . 1 Departemeanta lea ovttaoaivilis lávdegottiin das ahte láhkii berre čielgasit boahtit mearrádus mas lea dakkár sisdoallu , vai ii dárbbaš leat eahpádus dien prinsihpa hárrái . 1 Departemeanta lea ovttaoaivilis lávdegotti árvvoštallamiiguin . 1 Departemeanta lea ovttaoaivilis das ahte ássangáibádus galgá guoskat dušše siidaoasi jođiheaddjái . 1 Departemeanta lea ovttaoaivilis das ahte berre eanet lágiduvvot vejolašvuohta ealáhuslaččat stivret ieš , muhto ahte dat ferte ovttastahttojuvvot njuolggadusaiguin mat addet eiseválddiide vejolašvuođa fuolahit iežaset ovddasvástádusa das ahte boazodoallu sáhttá ovdánit ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat guoddi ealáhussan . 1 Departemeanta lea ovttaoaivilis Advokáhttaservviin das ahte doabageavaheapmi berre nu guhkás go vejolaš leat konsekveanta , ja ahte doaba alders tids bruk ( dološ áiggi rájes geavaheapmi ) lea doaba mii lea oahpis ja deavdá oaivvilduvvon sisdoalu . 1 Departemeanta lea ovttamielalaš lávdegottiin , ahte studeanttaid sámegiela giellaoahpalaš gelbbolašvuođa , terminologiija ja terminologiija ovddideami berre nannet , vai sii bastet oahpahit sámegillii iežaset fágain . 1 Departemeanta lea ovddidan gulaskuddančállosa ja odeldiggeproposišuvnna mánáidgárdelága birra ( od.prp. nr. 72 ( 2004-2005 ) Mánáidgárdelága birra ) . 1 Departemeanta lea ollisvuođa dihte maiddái ovdandivvon olles 1978-lága . 1 Departemeanta lea nu maiddái guoddalaninstánsa lávdegottiid mearrádusaide . 1 Departemeanta lea mearridan sámi oahpaheaddjioahpahusa láhkaásahusa njukčamánu 1. b. 2010 ja dat gusto seamma jagi alit ohppui sisaváldima rájes . 1 Departemeanta lea mearkkašan vuostehágu , ii ge áiggo ovddidit ášši . 1 Departemeanta lea maiddái ráđđádallan Norgga Boazosápmelaččaid Riikkaservviin ( NBR ) . 1 Departemeanta lea maiddái juolludan doarjaga birrajagi gaskkustanguovddáža davviguovllu álbmogiid dáidaga ja kultuvrra Riddu Riđđu bakte Gáivuonas . 1 Departemeanta lea maiddái dohkkehan čađamanni parallealla ovttaárvosaš oahppoplánaid vuođđo- ja joatkkaoahpahussii luonddufágas ja dárogielas ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan . 1 Departemeanta lea maiddái addán doarjaga Sámi allaskuvlii vai dat beassá joatkit CEAVVI-prošeavtta mii lea riikkaidgaskasaš dálkkádatprošeavtta EALÁHA oassi . 1 Departemeanta lea maid ožžon arvat čálalaš árvalusaid , sihke almmolaš doaimmahusain , organisašuvnnain ja oktagasain . 1 Departemeanta lea láhkaásahusas mearridan dárkilet njuolggadusaid elektrovnnalaš plánaregistara birra , dás maiddái njuolggadusaid sisdoalu birra , hábmema birra , kvalitehta birra , áigádeami birra ja dieđuid vurkema ja fidnema birra , ja čujuhuvvo dasa . 1 Departemeanta lea láhkaásahusain addán válddi kulturmuitolága vuođul Riikaantikvárii , Sámediggái , fylkkagildii ja riikaoassedávvirvuorkkáide / NIKUi . 1 Departemeanta lea konsultašuvdnaproseassas dovddahan ahte lávdegoddi ii galgga árvvoštallat vuoigatvuođaášši , juoga maid Sámediggi lea biehtadan čujuhettiin dasa ahte juohke evttohus ásahit ođđa njuolggadusaid dakkár guolástushálddašeapmái , mii lea vuođđuduvvon vuoigatvuođaide , ferte dahkkojuv dasa ahte identifiseret vuoigatvuođaid ávkkástallat mearraresurssaiguin . 1 Departemeanta lea gávnnahan ahte ii šat berre ráddjet geat besset eaiggáduššat bohccuid siidaoasis . 1 Departemeanta lea gáibidan ahte ferte ráhkaduvvot ođđa lantja- ja doaibmaprográmma mas areáladárbu lagabui árvvoštallojuvvo ja meroštallojuvvo , ja ferte analysereret dáláš areálaid ja movt dáid areálaid sáhttá geavahit ođđa dárbbuid ektui go geahččá . 1 Departemeanta lea guhkebuš áiggi vuohttán duhtameahttunvuođa doarjaga sturrodahkii . 1 Departemeanta lea evttohan mo galggašii heivehit bivdofanaseaiggádiid bargguhisvuođaruđa ja bivdodáhkádusa . 1 Departemeanta lea dán váldán diehtun , muhto ii leat dađi eanet árvvoštallan dáid gažaldagaid dán proposišuvnna oktavuođas . 1 Departemeanta lea dán jahkái juolludan Sámediggái 4,6 milj. kruvnnu . 1 Departemeanta lea dál evttohan 900 tonna bivdoeari varris reappáide ja 50 tonna njiŋŋelas reappáide . 1 Departemeanta lea dáhtton Norgga dutkanráđi álggahit Ođastus 97 evaluerema , mas ee Sámi Allaskuvla galgá evalueret ođastusa dan ektui movt ođastus lea doaibman sámi ohppiid dárbbuid dáfus . 1 Departemeanta lea diđolaš , ahte lávdegoddi lea digaštallan evttohusa . 1 Departemeanta lea diehtán lávdegotti oaivila dás , ii ge leat vuosttaldan evttohusa . 1 Departemeanta lea dattege ovttamielalaš sámi rámmaplánalávdegottiin das , ahte friddjema eaktun galgá leat duođaštuvvon sámegielalaš gelbbolašvuohta . 1 Departemeanta lea dattege gávnnahan sivaid rievdadit ja čielggasmahttit evttohusa , man sádde gulaskuddamii . Dáidda gullet rievdadusat earet eará : 1 Departemeanta lea datte álkidahttán muhtun njuolggadusaid siidda birra bargojoavkku raporta ja Sámedikki ja NBR oainnuid vuođul ráđđádallamiid oktavuođas . 1 Departemeanta lea dasto mieoihan skuvllaid álqgahit oooa oahppofálaldagaid , vaikko eai oaččo eambbo virggiid . 1 Departemeanta lea dasto mieoihan skuvllaid álggahit oooa oahppofálaldagaid . vaikko eai oaččo eambbo virggiid . 1 Departemeanta lea dasto mieoihan skuvllaid álggahit oooa oahppofálaldagaid , vaikko eai oaééo eambbo virggiid . 1 Departemeanta lea dasto juolludan ruđaid Kárášjoga gildii mii háliida buoridit máhtu ja gelbbolašvuođa riikkaidgaskasaš gávppašeamis fitnodagain ja gielddalaš ealáhusovddideaddji doaibmiin 15 rádjagielddas Suomas , Norggas , Ruoššas ja Ruoŧas . 1 Departemeanta lea danin mearridan heaittihit Norgga stáhtakaleandara prentejuvvon ja elektrovnnalaš hámis ođđajagimánu 1. b. 2012 rájes . 1 Departemeanta lea bargamin gávdnan dihte čovdosiid guovttegielalaš oahpahusa lassigoluid ektui , maid gielddat sáhtášedje dohkkehit . 1 Departemeanta lea atnán vuođđun ahte projeavtta viidáset ráhkadahttin ja dan organiseren ja ruhtadeapmi ferte atnit ođđa vistti vuolggasadjin nugo lea evttohuvvon raporttas « Projeakta Njávdámá nuortasámi dávvirvuorká » , mii ráhkaduvvui 1995 Mátta-Várjjaga daguheami 1 vuođul . 1 Departemeanta lea arkiivalága ( juovlamánu 4. beaivvi 1992-mannosaš lága nr. 126 ) vuođul geatnegahttojuvvon girjet jornála . 1 Departemeanta lea addán láidesteaddji njuolggadusaid dasa mo galgá meroštallat birgendoarjaga sosiálalága § 5-1 goalmmát lađđasa vuođul . 1 Departemeanta lea addán bajit dási nationála mearrádusaid ( láhkaásahusa ) sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpahusa ráhkadusa guhkkodaga ja váldoosiid birra . 1 Departemeanta lea Statsskog:ain árvvoštallamin vuovdit Harvasstua . 1 Departemeanta lea 2000 jahkái juolludan kr. 4,6 mill. . Sámediggái NOU 1995:6 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána čuovvuleapmái sámi álbmogii . 1 Departemeanta konstatere ahte gažaldat válddi birra dahkat diekkár soahpamušaid lea unnán čielggaduvvon ja lea rievttalaččat váttis ášši . 1 Departemeanta juolluda ruđaid Sámediggái kapihttalis 231 , poasttas 50 . 1 Departemeanta juohkása muđui viđa fágaossodahkan , maid guđege jođiha ekspedišuvdnahoavda . 1 Departemeanta joatká dálá ortnega mas fylkkamánni lea váiddaeiseváldi . 1 Departemeanta ja doarjjahálddašeaddji galgá bearráigeahččat ahte čađahuvvojit árvvoštallamat vai oaidná leat go doarjjaortnegat bevttolaččat resursageavaheami , organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui , geahča Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.5 kap. 1 Departemeanta ja doarjjahálddašeaddji galget bearráigeahččat ahte dahkkojuvvojit árvvoštallamat vai oaidná leat go doarjjaortnegat beaktilat resursageavaheami , organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui , geahča Stáhta ekonomiijastivrenmearrádusaid 6.5 kap. 1 Departemeanta ja Sámediggi leat soahpan čađahit njeallje bissovaš ovttasbargočoahkkima juohke jagi . 1 Departemeanta ja Sámediggi leat ovttasbargan lahkalagaid doaibmaprográmma ovddidemiin . 1 Departemeanta ja Sámediggi leat ovttaoaivilis das ahte fertejit ráhkaduvvot sierra rámmaeavttut našuvnnalaš lohkangeahččalemiide sámegielas . 1 Departemeanta iská leat go njuolggadusat vuosttaš čuoggá rámmaid siskkobealde , ja leat go heivvolaččat hábmejuvvon . 1 Departemeanta ii čuovvolan unnitlogu evttohusa ii ge eanetlogu váilevaš mandáhtaollašuhttima , muhto čujuhii baicce dan čielggadeapmái maid Riddolávdegoddi lei dahkamin . 1 Departemeanta ii sáhte bagadit dan láhkadulkoma , árvvoštallama dahje mearrádusaid bođuáššiin ( earret áššiin mat gusket riikka sihkkavuođa vuhtiiváldimii , dahje olgoriikapolitihka vuhtiiváldimii ) . 1 Departemeanta ii stivre mo juolludusat galget geavahuvvot , earret bajit vuoruhemiid mat dahkkojuvvojit budjeahttaproposišuvnnas . 1 Departemeanta ii stivre mo juolludus galgá geavahuvvot , earret bajit vuoruhemiid mat dahkkojuvvojit budjeahttaproposišuvnnas . 1 Departemeanta ii oainne ákka navdit ahte dát ii doala deaivása dál nai . 1 Departemeanta ii oainne makkárge ákka lága bokte formaliseret dán doaimma . 1 Departemeanta ii leat čuvvon lávdegotti árvalusa dakko , go evttoha bidjat sierralobi addima válddi boazodoallostivrii . 1 Departemeanta ii leat čuovvolan dan ášši Sámediggái dahje eará álgoálbmotorgánaide Barentsregiovnnas ahte galget go álgoálbmogat dahje sápmelaččat searvat Barentsráđđái . 1 Departemeanta ii leat ovttaoaivilis daiguin mat lohket ahte muhtumat orohatstivrra doaimmain evttohuvvon mearrádusas orrot leame almmolašrievttálaš dásis . 1 Departemeanta ii leat defineren sámi distrivtta , ja uhccán sáhttá jáhkkit ahte dát dahkkojuwo ( gč. vuođđoskuvlalága ) . 1 Departemeanta ii leat datte árvalan dan . 1 Departemeanta ii leat buktán makkárge politihkalaš ja fágalaš ákkaid dasa manne sii eai leat dohkkehan Sámedikki árvvoštallamiid ja evttohusaid . 1 Departemeanta ii evttot maidege rievdadusaid njuolggadusain mat gusket julevsámegiel teavstta doarjagii ja várrejuvvon doarjagiidda . 1 Departemeanta ii dáhto sirdit dán válddi nu guhká go stáhta departemeantta bokte lea eaiggádin dálá hámis . 1 Departemeanta ii doarjjo lávdegotti árvalusa das ahte unnidit galget dušše sii geain leat badjel 200 bohcco . 1 Departemeanta ii dattetge álot garván priváhta opmodatdilliid . 1 Departemeanta ii ane vuogasin bidjat ahkemeari . 1 Departemeanta háliida maiddái ovttasbargat Sámedikkiin gárgedit dagaldusaid sámi mánáid ja nuoraid buktin evttohusaid hárrái sámi mánáid- ja nuoraidpolitihka viidáset gárgedeapmái , guovddášlaččat ja báikkálaččat . 1 Departemeanta hálddaša deaŧalaš ássandoaimmaid , maid ulbmil lea buoridit ássandilálašvuođaid olbmuide ja dállodoaluide main lea heajos ruhtadilli ja erenoamáš viessodárbu . 1 Departemeanta guovdilasta deaŧaleamos politihkalaš bargguid , ja fágalaš doaimmat ja ovttaskas áššit gieđahallojit fas eanet vuolit etáhtain ja ásahusain . 1 Departemeanta guorrasa lávdegotti árvvoštallamiidda . 1 Departemeanta guorrasa lávdegotti árvalussii jietnalogu birra . 1 Departemeanta guorrasa lávdegotti árvalussii dákko . 1 Departemeanta guorrasa dasa ahte lea deaŧalaš vuhtii váldit dán ja atná lávdegotti árvalusa heivvolažžan dan oktavuođas . 1 Departemeanta gohčču maŋimus ráđđádallamii 2010 giđa mielde . 1 Departemeanta geavaha vuođđoskuvlalága §:a 40a ággan ahte ráddjet vuoigatvuođa eatnandieđalaš guvlui . 1 Departemeanta geavaha iežas váikkuhangaskaomiid árjjalaččat ja dasa lea dan lassin dehálaš váikkuhit ja čuovvolit eará departemeanttaid ealáhuseallima ovddideaddji barggu . 1 Departemeanta geahččala leat go njuolggadusat lága rámmaid siskkobealde , ja leat go dat hábmejuvvon dohkálaččat . 1 Departemeanta galgá árvvoštallat juolledemiid sihkkarastit ahte addet buriid bohtosiid . 1 Departemeanta galgá oassin dán barggus váldit oktavuođa Sámedikkiin ja čielggadit lagabui ášši eanet konsultašuvnnaid hárrái ; vejolaččat šiehtadit lagabui movt dákkár konsulta ­šuvdna galgá dahkkojuvvot . 1 Departemeanta galgá maiddái ráhkadit ja ovddidit láhkaásahusevttohusaid , ja sáhttá dahkat stáhtalaš plánamearrádusaid , geahča lága kapihttala 6 , ja mearridit gaskaboddasaš gildosa , geahča § 13-4 . 1 Departemeanta galgá juohkit gihppaga . 1 Departemeanta galgá dohkkehit njuolggadusaid . 1 Departemeanta galgá dohkkehit njuolggadusaid , gč. finnmárkkulága § 4 ( gč. kap. 20.2.2 ) . 1 Departemeanta galggai áimmahuššat dehálaš bargguid ođđa našuvnnas mat guske stáhta ekonomiijai ja ruhtaáššiide . 1 Departemeanta ferte váruhit amas vealahit dáža álbmotoasi go dál lea nu áŋgirit njulgemin vealaheami sámi álbmotoasi ektui . 1 Departemeanta evttoha » eará ealáhusdolliid ” lasihit § 2 , 4. lađđasii gos oaidná boazodoalloguovddáža ulbmiljoavkkuid . 1 Departemeanta evttoha § 3 , 3. lađđasis ahte stivralahtuid lohku lasihuvvo viđa lahtus guđa lahttui , ja várrelahtuid lohku golmma lahtus njealji lahttui . 1 Departemeanta evttoha láhkavuođu mii attášii buoret vejolašvuođa skihkkadit šaddi boraspiremáddodaga daid boraspiriid goddimiin mat vahágahttet šibihiid ja bohccuid . » 1 Departemeanta evttoha lasáhusa 2. cealkagii § 2:s , 2. lađđasii čielggadan dihte ahte guovddáš sáhttá , lassin ahte čujuhit dárbbu dutkat áigeguovdilis surggiid , dahkat álgagiid ahte dutkanásahusain biddjojuvvojit johtui relevánta dutkamat . 1 Departemeanta evttoha lasihit vuosttaš lađđasa vuosttaš cealkagii ahte hálddašeapmi ja geavaheapmi galgá leat ekologalaččat guoddevaš . 1 Departemeanta evttoha guokte jagi , seamma ládje go vástideaddji mearrádus lágas hustandsfellesskapsloven ( láhka oktasaš dállodoalu birra ) . 1 Departemeanta evttoha danne ahte orohatstivra galgá doaibmanjuolggadusain dárkileappot čilget doaibma- ja guohtundilálašvuođalaš beliid mat leat mearriduvvon boazologu vuođđun . 1 Departemeanta evttoha dan sadjái baicca dadjat geahčču . 1 Departemeanta evttoha ahte » Arktalaš universitehta ” maid galgá gullat daid ásahusaide ja organisašuvnnaide mat bovdejuvvojit evttohit kandidáhtaid guovddáža stivrii , vrd. § 4 , 2. lađđasa . 1 Departemeanta evttoha ahte boazodoalloguovddáža doaimmas loahpahuvvo áigeráddjen ( § 3 ) . 1 Departemeanta evttoha 7 jagi . 1 Departemeanta evttoha , ahte dárogiella galgá leat geatnegahtton vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1 . - 7. dásis . 1 Departemeanta evttoha , ahte dan seammás go bargá fágalaš njuolggadusaiguin ja fágaplánaiguin , main áigemearri lea ođđajagemánu 20. beaivi , de várre maiddái dili bargat fágaid organiseremiin , vai dárbbašlaš giella- ja terminologiija oahpahusa sáhttá integreret iešguđetge fágaovttadahkii . 1 Departemeanta eaktuda juolludusreivves ahte ieš kártema dahká bealátkeahtes dutkan- ja čielggadanbiras . 1 Departemeanta eaktuda ahte jus ležžet lassigolut almmuheami oktavuođas , de dat meannuduvvojit seamma ládje go gielddastivrra- ja fylkkadiggeválggaid oktavuođas . 1 Departemeanta eaktuda ahte jus ležžet lassigolut almmuheami oktavuođas , de dat meannuduvvojit ládje go gielddastivrra- ja fylkkadiggeválggaid oktavuođas . 1 Departemeanta eaktuda ahte dieđut mat leat namuhuvvon reivves váldojuvvojit prošeaktačilgehussii ohcama viidáset meannudeami oktavuođas . 1 Departemeanta dáhttu ollislaš evaluerema man oktavuođas juridihkalaš , ekonomálaš , hálddahuslaš , fágalaš ja pedagogalaš bealit ođastusas čuvgejuvvojit . 1 Departemeanta dáhttu baicce ruđaiguin maid lea juolludan oahpahusdirektørii , láhčit dili vai eanet oahppit oččošedje oahpahusa sámi oahppoplána mielde . 1 Departemeanta dáhtošii Sámedikki prioriteret stuorát oasi ruđain sápmelaččaid dearvvasvuođa- ja sosiáladili dutkamii / kártemii . 1 Departemeanta dohkkehii dán , ja lea eanas muddui čuovvolan čovdosiid maid lávdegoddi evttohii . 1 Departemeanta doarju lávdegotti árvalusa diekkár vuogi ásaheami birra , muhto evttoha ahte siida ieš oažžu vejolašvuođa unnidit boazologu ovdal dihto áigemeari . 1 Departemeanta doarju lávdegotti árvalusa . 1 Departemeanta doarju lávdegotti evttohusa dakko ahte addit eananjuohkindiggái sajádaga guohtungeavaheami hárrái . 1 Departemeanta doaivu ahte maiddái oahppijoavkkut main leat unnit go logi oahppi oččošedje oahpahusa sámegillii ja/dahje oahpahusa sámi oahppoplána mielde ruđaiguin mat leat juolluduvvon oahpahusdirektøraide . 1 Departemeanta doaibmá guolástus- ja riddoministara čállingoddin , ja geavaha iežas hálddahuslaš válddi dakkár bargamušaid bokte go lágaid ja njuolggadusaid lágidemiin ja fápmuibidjamiin . 1 Departemeanta doaibmá Guolástus- ja riddoministara čállingoddin , ja doaimmaha hálddahuslaše válddis dakkár doaimmaiguin nugo lágaid ja njuolggadusaid heiveheapmi ja čađaheapmi . 1 Departemeanta diehtá ahte giđđa- , čakča- ja dálveguohtumiin Finnmárkkus leat muhtun dihto váttisvuođat , ja ahte daid ferte geahčadit dárkileappot . 1 Departemeanta deattuhii ahte sivvan dása lea go oahpahusráđđi lea ođđasis organiserejuvvomin , ja departemeanta áigu ráhkadit láhkaásahusaid mat regulerejit dohkkehanortnega sámi oahpponeavvuide ja sámi sátnegirjjiide go sirdinproseassa Sámediggái lea čađahuvvon . 1 Departemeanta deattuha vel ahte fertejit čadnojuvvot oktavuođat gaskal sámi kulturbargiid ja eará bargiid guovllu ja riikka dásis , ovdamearkka dihte Rikskonsertene ja Norsk scenekunstbruk . 1 Departemeanta deattuha erenoamážit ahte mearrádus bággensáhku birra sáhttá leat heivvolaš veahkkeneavvu jus soamis rihkku láhkamearrádusaid dahje mearrádusaid mat leat lága olis dahkkojuvvon . 1 Departemeanta deattuha ahte vejolašvuohta addit sierralobi ii galgga mielddisbuktit ahte verddevuođa sullasaš ortnegat galget fas ásahuvvot . 1 Departemeanta deattuha ahte dát lea hui deaŧalaš gažaldat . 1 Departemeanta deattuha ahte boazodoalu resurssaid hálddašeapmi ja boazologu heiveheapmi resursavuđđui mielddisbuktá ollu hástalusaid . 1 Departemeanta deattuha ahte bistevaš rámmaeavttut leat guoddevaš boazodoalu dárbbašlaš eaktun . 1 Departemeanta datte oaivvilda ahte evttohuvvon boazobearráigeahčču ii berre ovddiduvvot dán háve . 1 Departemeanta datte jáhkká ahte ovddasvástádusa addin ja čorgadis proseassat buori muddui eastadit diekkár váttisvuođaid . 1 Departemeanta dat lea váidineiseváldi plána- ja huksenlága vuođul . 1 Departemeanta dat lea mii vuosttaldanáššiid meannudeamis 10 jagi áigodagas maŋŋágo plána lea dohkkehuvvon , sierramielalašvuođa oktavuođas árvvoštallá leat go ođđa dieđut vai ođđa dilit mat dahket ahte ovddeš plána ii šat sáhte biddjojuvvot vuođđun maŋit plánaide . 1 Departemeanta dahká hálddahuslaš mearrádusaid plánaovttasbarggu birra lága kapihttaliid 7 ja 8 vuođul , ja lea váiddaeiseváldi ja bajimus hálddašanorgána , geahča § 1-9 gaskavuođa birra hálddašanláhkii ja váidagii . 1 Departemeanta dadjá eanet dán birra oppalaš mearkkašumiin 8. kapihttalis . 1 Departemeanta dadjá ahte dat váddáseamos šiehtadallanfáttát eanandoalus čatnasit márkanvejolašvuođaide , ja čatnasit erenoamážit oppalaš tuollovuoládusaide ja movt meannudit sensitiiva ja erenoamáš eanandoallobuktagiid ja man viidát . 1 Departemeanta bivdá oažžut oainnuid dakkár nannejuvvon sámi oassálastimii . 1 Departemeanta bivdá gulaskuddanásahusaid árvvoštallat galgá go čálus ovddiduvvot vejolaš vuolit orgánaide . 1 Departemeanta bivdá bargoreivves Norgga dutkanráđđái čuvgejuvvot movt sámi oahppoplánat leat doaibman , ja ahte guovtti oahppaplána oahpahusa dássásašvuohta evaluerejuvvo . 1 Departemeanta bivdá Sámedikkis čilgehusa vuoruhanlisttu ektui . 1 Departemeanta bidjá vuođđun ahte ovtta sadjái čohkken sihke jienastuslogu čáliheamis ja - hálddašeamis buktá ovttalágan dagalduvvamiid ja ovttastahttojuvvon meannudeami go gáibidit čálihuvvot jienastuslohkui dahje das sihkkojuvvot , ja sihkkarastá ahte jienastuslohkui čálihit dađistaga , dm . 1 Departemeanta bidjá vuođđun ahte go lága mearrádusaid čađaheami oktavuođas lea dárbu , de sáhttá departemeanta váldit ovdan konkrehta áššiid ja dahkat mearrádusa jus gielda ii čađat bargamušaid maid láhka geatnegahttá . 1 Departemeanta bidjá Sámedikki vuoruhemiid vuođđun go meannuda doarjjaohcamiid sámi kulturviesuide kap. 320 poasttas 73:s . 1 Departemeanta bealis ii lean hábmejuvvon skuvla nu ahte mánát galge beassat oahppat iežaset kultuvrra ja giela skuvllas , de háliidin mun goitge dan . 1 Departemeanta bargá ovttas Sámedikkiin daid ráđđehusa doaibmabijuid čuovvoleamis mat leat ráđđehusa strategiijain mat galget buoridit máhtu ja rekruhttema mánáidgárdesuorgái . 1 Departemeanta bargá ovttas Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain Sosiála- ja dearvvašvuođa-direktoráhta ja Dearvvašvuođabearráigeahču etáhtastivrejumi oktavuođas . 1 Departemeanta bargu go guoská intelligeanta fievrredanvuogágaid ( IFV ) ovttastahttimii . 1 Departemeanta atná vuođđun ahte čovdosat mat válljejuvvojit , oktiibuot addet biraslaš ovdamuniid . 1 Departemeanta atná vuođđun ahte evttohusat unnán dagahit ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . 1 Departemeanta atná vuođđun ahte dál lea dohkkehuvvon Norgga riekteoktavuođain ahte boazodoalus lea iešheanalis riektevuođđu beroškeahttá lágas , namalássii geavaheami vuođul dain guovlluin gos boazodoallu lea leamaš . 1 Departemeanta atná ulbmillažžan ahte vuosttaldanortnet nu bures go vejolaš heivehuvvo konsešuvdnaprosessii . 1 Departemeanta atná ulbmillažžan ahte vejolaš vuosttaldemiid ja vejolaš váidagiid meannudeapmi oktiiheivehuvvo áššemeannudeami ja áiggi dáfus . 1 Departemeanta atná riektan ja dárbbašlažžan ulbmilparagráfas vuhtii váldit eará servodatberoštumiid . 1 Departemeanta atná positiivvalažžan dán álgaga mii sáhttá addit mávssolaš lasáhusa namahuvvon raporttaide sámi joatkkaoahpaheami birra , vrd. kap. 10.6.2 . 1 Departemeanta atná evttohuvvon doaibmanjuolggadusaid ávkkálaš reaidun orohaga resurssaid hálddašeamis . 1 Departemeanta atná dán hui váttis gažaldahkan . 1 Departemeanta atná deaŧalažžan ja dárbbašlažžan ahte sámi kultuvra ja árbevierut leat guovddážis boazodoallolágas , go dat lea mielde deavdime mearriduvvon politihkalas mihttomeriid . 1 Departemeanta atná buoremussan formáliseret diekkár njuolggadusaid go guohtungeavaheami njuolggdusat leat . 1 Departemeanta anii vuođđun ahte kulturviesuid fertejit gielddat , fylkkagielda ja priváhtalaččat ruhtadit , lassin stáhtalaš doarjagiidda . 1 Departemeanta aiddostahttá ahte ii leat riekta ahte ráđđehus ovdal go ráđđádallamat álge lea čilgen oainnuset dasa movt sámiid vuoigatvuođat ja beroštumit galge meannuduvvot dán lágas . 1 Departemeanta aiddostahttá ahte Sámedikkis dat lea ovddasvástádus čađahit divvumiid sámi jienastuslogus ja/dahje čálihemiid sámi jienastuslohkui , ja doaimmahit ođastuvvon sámi jienastusloguid gielddaide . 1 Departemeanta addá láhkaásahusaid das mo galgá heakkahuhttit njurjo , fállá , ákkolaggámáttu ( šuorjja ) ja dakkáračča . 1 Departemeanta addá dárkilet mearrádusaid dan birra mii muđui galgá dieđihuvvot , áigemeari birra jna. . 1 Departemeanta addá dárkilat njuolggadusaid daid ráđiid čoahkkádusa ja doaimma birra , mat nammaduvvojit vuosttas lađđasa vuođul . 1 Departemeanta addá dárkilat mearrádusaid divadiid birra , dás maiddái divatmáksingeatnegasvuođa birra , divada sisagáibideami birra ja struktuvrafoandda geavaheami birra , ja vel su dieđihangeatnegasvuođa birra , gii buktá sállaša vuostáiváldái ja gii vuostáiváldá sállaša . 1 Departemeanta , vuogádatvuovdaleaddjit , válgabargit ja media dolle sáhkavuoruid . 1 Departemeanta 1 Departemantta mearrádusat riikkaviidosaš ja máŋggaguovllulaš funkšuvnnain ja spesialistadearvvašvuođabálvalusaid márkanfievrrideamis Departemeanta sáhttá láhkaásahusain dahje ovttaskas dáhpáhusas addit mearrádusaid : 1. riikkaviidosaš ja máŋggaguovllulaš funkšuvnnain ja 1 Departe ­meanttat galget ásahit vugiid dasa mo konsultašuvn ­nat Sámedikkiin galget čađahuvvot , láhčit dillid buori ja rabas gulahallamii , ja čuovvolit sirdojuvvon ortnegiid sihke fágalaččat ja bušeahta dáfus . 1 Departe ­meanta lea váidinorgána daid mearrádusaid ektui maid Mediabearráigeahčču mearrida áibmomediasuorggis . 1 Departe ­meanta bidjá vuođđun iežas bargui dan ahte oahppit geain lea sámegiella vuosttaš- dahje nubbigiellan , galget čađahit seamma ollu našuvnnalaš geahččalemiid go eará oahppit . 1 Deparemeanta áigu ovdal borgemánu-čakčamánu loahpa ráhkadit ođđa njuolggadusaid mat galget sáddejuvvot gulaskuddamii . 1 Den sørsamiske befolkningen er spredt over store områder . 1 Den samiske befolkning i Nord-Norge . 1 Den endelige fordelingen av bevilgninger til samiske formål presenteres imidlertid når statsbudsjettet legges fram i oktober . 1 Den 6. februari 1917 samlades samer till Trondheim till första landsmöte både nord- och sydsamar ... ” Muđui lea Sámi konfereansa mearrádusastis geavahan doahpaga ” sámi álbmotlávlla ” , mii dárogillii jorgaluvvon lea ” samisk / samenes nasjonalsang ” . 1 Demonstrašuvdna sámegiela ovddas 1 Demokráhtalaš stivrenprinsihpaid bokte livččii dakkár oktavuohta Sámedikki ja Sámi Radio gaskkas álbmotstivrejuvvon sápmelaččaid gaskavuohta sápmelaččaid várás , seamma láhkai go NRK lea Stuorradiggái ja Ráđđehussii . 1 Demokráhtalaš oassálastin , eanetlohkoprinsihppa ja gielddaid rolla politihkalaš institušuvdnan leat guovdilis doahpagat dán oktavuođas . 1 Demokráhtalaš njuolggadusaid mielde sáhttá olmmoš organiseret iežas nu go dáhttu . 1 Demokratiijagažaldagat . 1 Demokratiija dárbbaša goappašagaid . 1 DemogrAphic Data Base ahte Umeå University 1 Delutredning for samisk museumsvirksomhet i Nordre Nordland og Troms 1 Deltakerloven - LÁHKA 1999-03-26 nr 15 : Láhka guolástan- ja bivdinvuoigatvuođa birra ( oassálastinláhka ) 1 Delegašuvdna deaivvadii earret eará indiánaid áššiid føderála departemeantta ja davvi ovddideami ( DIAND ) ovddasteddjiiguin ja eamiálbmot jođiheaddjiiguin , BC eamiálbmot áššiid departemeantta ja galledii Nisga indiánaid Nass Valley:s BC:s . 1 Deikke bohte suopmelaš , ruoŧŧelaš ja dáža ruvkebargit , ja muhtimat sin maŋisbohttiin orrot ain dáppe . Skuvlahistorjjás mii oaidnit ahte suohkanii lea leamaš váttis ruhtadit govttolaš skuvlafálaldaga . 1 Deike čáhká ee. NRK Sámi Radio , Sámi giellaguovddáš , dávvirvuorkákantuvra , arkiiva ja hálddahuslanjat . 1 Deike sáhtášeimmet maŋit áigái čohkket buot daid maid duiskalaččat eai ollen boaldit . 1 Dehálepmosiid gaskkas leat hálddašandoaimmaid lassáneapmi , váldi addojuvven sierralágaid vuođul , bušeahttadili ovdáneapmi ja jagi 2005 konsultašuvdnašiehtadus . 1 Deháleamos vuojeheaddjit ledje goitge báikkálaš olbmot . 1 Deháleamos ulbmiljoavku leat nuorat guđet leat jienastanagi birrasiin , ja earátge geat dárbbašit vuođđodieđuid politihkalaš vuogádaga birra . 1 Deháleamos sivva manne mii čujuhit dáidda áššiide , lea ahte maŋimuš guoktelogi jagi leat buktán sámi kultuvrii ođasmahttimiid maid láhkásaččaid mii eat leat goassege ovdal vásihan riikkasteamet . 1 Deháleamos munnje fylkkaráđi jođiheaddjin ja Romssa fylkkamánnii lea oktasaš beroštupmi fuolahit buot mii lea álbmogii buorrin . 1 Deháleamos maid sáhttá dahkat sámegiela dutkama ovddideames dáidá leat sihkkaruššat ahte gielat ja suopmanat mat leat sakka áitojuvvon šaddet dutkama vuollái , nu ahte dain sáhttá albma dieđuid háhkat , dokumentašuvnna ja máhtolašvuođahuksema bokte . 1 Deháleamos hástalusat sámegiela , sámi kultuvrra ja servodateallima nannemis ja ovddideamis , leat čadnon čuovvovaš golmma oktavuođaide : buorit politihkalaš stivrenreaiddut , doarvái buorit ekonomalaš rámmat ja dárbbašlaš gelbbolašvuohta ja kapasiteahta . 1 Deháleamos gaskaoamit leat : 1 Deháleamos fáttáid gaskkas lei mearrádus ráhkadit ođđa strategalaš plána 20 oassemihttomeriin 4 strategalaš váldomihttomeari vuollái mat galget ollašuhttojuvvot ovdal 2020. 18. mihttomearis čuožžu ahte álgoálbmogiid árbediehtu galgá váldot mielde biologalaš šláddjivuođa konvenšuvnna implementerenbargui ja ahte álgoálbmogat galget beassat ollásit ja beaktilit oassálastit buot relevánta mearridandásiin . 1 Deháleamos doaimmat 2006 : fievrridanhástalusat Petroleaovddideami oktavuođas Barentsregiuvnnas . 1 Deháleamos bođudoaibmabidju báŋko- ja finánsaealáhusa ektui lea viidát váikkuheaddji 350 miljárdda ruvdnosaš heahtedillepáhkka . 1 Dehálaččat leat maiddái kulturmuittut eanadaga árbevirolaš geavaheami oktavuođas . 1 Dehálaččat leat eará ge áŋgiruššamat , earret eará máhttobuorideamis ja ovttasbarggus Ruoššain . 1 Dehálaččamus rievdadus lea ahte reaiddut dál doibmet MS Office 2008 ( Mac version ) olis nai . 1 Dehálaččamus lea ahte láhččojuvvo dilli buori ohppui vuođđo- ja joatkkaskuvllain , vai eambbogat movttidahttojuvvojit oahppat sámegiela . 1 Dehálaš čálgopolitihkalaš ulbmil lea ahte nu ollu fidnonávccaheamit go vejolaš sáhttet bargguin fuolahit iežaset . 1 Dehálaš čuoggát mat čuovvoluvvojedje jagi 2010 stáhtabušeahtas , ledje earret eará eanet ruđaid juolludeapmi mariidna bioprospektemii , ja vel ruđaid juolludeapmi ođđa dálkkádaga ja birrasa guovddáža ásaheapmái ja jođiheapmái Romssa gávpogii . 1 Dehálaš áššebábir dán oktavuođas mii lea boahtán mal ' ) l ' ) á go meahccekomišuvdna ásahuvvui , lea ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain , maid Stuorradiggi dohkkehii miessemánu 18. b. 1990 . 1 Dehálaš ásahit buorredáhtolaš vuordámušaid 1 Dehálaš áigi manná dasa ahte olahit dulkka , ja lea bahá várra ahte ii sáhte addit dárbbašlaš veahki rievttes áigái . 1 Dehálaš áiggan lea ahte forum galgá lonohallat dieđuid almmolaš doaimmaid ja prošeavttaid birra , mat soitet leat guoskevaččat árvoháhkanprográmmii . 1 Dehálaš áigga Ovdánahttinforumain lea ovdánahttinbarggus sihkarastit sámi dimenšuvnna ja sámi luondduáddejumi . 1 Dehálaš áiddostallan lea ahte sámi-guoski máhtus lea áššáiguoskevašvuohta sihke sámi servodathuksemii ja muđui servodaga dárbbuide . 1 Dehálaš ággan internáhttahuksemii , lei vejolašvuohta fidnet mánáid skuvlii obalohkái . 1 Dehálaš vuođus sirdit válddi ja ovddasvástádusa regiuvnnaide čielggai Stuorradiggedieđáhusain nr 12 ( 2006-2007 ) mii nu deaivilit gohčoduvvui ” Regionála ovddut – regionála boahtteáigi ” . 1 Dehálaš vuoruheamit bušeahtas 1 Dehálaš ulbmil lea čoavdit riidduid plánaproseassas ja ráddjet vuosttaldeami geavaheami nu bures go vejolaš . 1 Dehálaš ulbmil lea oaččohit eanebuid geavahit sámegiela . 1 Dehálaš ulbmil lea buoridit sámegielalaš olbmuid loguid . 1 Dehálaš ulbmil boaittobealle- ja regionálapolitihkas lea ahte buohkain galgá leat duohta friddjavuohta ásaiduvvat gosa sii háliidit . 1 Dehálaš sivat dasa ledje ahte finánsakriisa váikkuhii sakka jerrui dehálaš eksportariikkain ja gilvalanváttisvuođat dakkár riikkaiguin go Islánddain ja Ruoššain . 1 Dehálaš prinsihppan lea dábálaččat ahte gažaldat molssaeavttot sajušteami birra , gullet visogovalaš plána dássái , ja bienalaš plána dásis leat fas molssaeaktoárvvoštallamat dábálaččat molssaeavttot doaibmabijuid hábmema birra dahje váidudeaddji doaibmabijuid birra mat geahpidit heađuštusaid . 1 Dehálaš prinsihppan Sámedikki dásseárvopolitihkas lea láhčit dakkár sámi servodaga gos sámenissonis lea seamma árvu go albmás , ja ahte nissonolbmot ieža besset dán váikkuhit . 1 Dehálaš prinsihppa lea ahte čielggademiid mat leat čađahuvvon ovdal , ii galgga leat dárbu čađahit ođđasis . 1 Dehálaš oassin dán áŋgiruššamis lea fylka válljen gealbudit skuvlaráđđeaddiid karriearabagadallin . 1 Dehálaš oassi sámegiela terminologiija ráhkadanproseassain lea almmolaš dokumeanttaid jorgaleapmi sámegillii . 1 Dehálaš oassi ossodaga ovddasvástádusas lea márkanastinvejolašvuohta ( WTO ) , eurohpálaš ( EO / EØS ja bilaterála . 1 Dehálaš oassi dás lea plánaprográmmaevttohus . 1 Dehálaš oassi dán bargui oarjilsámi guovlluin šaddá Snoasa suohkana 3-jahkásaš dearvvasvuođa- ja sosiálaprošeavtta raporta man namma lea ” Sørsamisk rådgivningstjeneste i helseog sosialspørsmål i sørsamisk område ” ( oarjilsámi rávvenbálvalus dearvvasvuođa- ja sosiálaáššiin oarjilsámi guovllus ) . 1 Dehálaš mihttun lea oažžut eanet giellageavaheddjiid . 1 Dehálaš mihttomearri sámegiela doaibmaplánas lea servodagas lasihit dihtomielalašvuođa sámi gielaid birra . 1 Dehálaš lea vuoruhit barggu mearrasámiid vuoigatvuođaid sihkkarastimiin guolástussii , mearraresurssaide ja mearraareálaid geavaheapmái . 1 Dehálaš lea sihkkarastit ahte sámi beroštusat ge fuolahuvvojit vuosteákkastemiin . 1 Dehálaš lea oaččuhit olbmuid váldit alit oahpu davvisámegielas , julevsámegielas ja oarjilsámegielas , ja earáge oahpuid main lea dárbu máhttit sámegiela , vai huksejuvvo sámegielas diehtovuođđu servodahkii , ja vai bargoaddit fidnejit bargiid geain lea buorre sámegiela máhttu . 1 Dehálaš lea maid bargat dan badjelii ahte oaččuhit nuoraid geain lea sámegiela ja - kultuvrra máhttu , váldit oahpu dearvvasvuođa- ja sosiálafágalaš oahpu . 1 Dehálaš lea maid ahte dearvvasvuođafitnodagat ohcalit dakkár máhtu go virgádit bargiid ja go oidnosii buktet dárbbuid oktavuođaineaset oahpahusásahusaiguin . 1 Dehálaš lea joatkit dutkamiin sápmelaččaid vealaheami birra . 1 Dehálaš lea erenoamážit atnit muittus unnibuš sámegielaid , julevsámegiela ja oarjilsámegiela , ja stuorradiggedieđáhusas čujuhuvvo dasa ahte viggamušaide oččodit ohppiid ohcat 1 Dehálaš lea diehtit leažžágo dat ágga demokráhtalaš unnitloguid ja álgoálbmogiid vuoigatvuođaid dáfus . 1 Dehálaš lea diehtit eambbo das mo dakkár áššit go sámegielalaš olbmuid lohku earáid ektui , biđgolas ássan , báikkálaš miellaguottut ja kultuvrralaš ja gielalaš unnitlohkodilli doibmet sierranas eaktun sámegiela ovdáneapmái guđege sámi guovllus . 1 Dehálaš lea ahte sámi mánáid vuoigatvuohta oažžut gielalaččat ja kultuvrralaččat heivehuvvon fálaldaga váldojuvvo vuhtii . 1 Dehálaš lea ahte sámegiella geavahuvvo almmolaš oktavuođain , ja ahte almmolaš diehtojuohkin heivehuvvo sámeálbmogii ge . 1 Dehálaš lea ahte sii fátmmastuvvojit Sámedikki bargui . Sámediggi áigu danne bargat viidáseappot sihkkarastit Nuortasámi musea ásaheami . 1 Dehálaš lea ahte mánáidgárdeeaiggát addá bargiidasas vejolašvuođa oahppat sámegiela . 1 Dehálaš lea ahte lea dihtomielalaš dasa ahte buot dásseárvobargu ferte fátmmastit goappašiid sohkabeliid . 1 Dehálaš lea ahte gielddat ja bođolaš mánáidgárdeeaiggádat movttiidahttet sámi mánáidgárddiid ja mánáidgárddiid máin leat sámi mánát , ohcat dakkár ruđaid . 1 Dehálaš lea ahte fylkkasuohkanat leat mielde bargamin viidáseappot strategiijain . 1 Dehálaš lea ahte Sámediggi searvada dásseárvo- ja vealaheami vuostálasti barggu doaibmasis , ja árjjalaččat ovddida eambbo olámuddovuođa ja universála hábmema ođđa lágaid ja riikkalaš ulbmiliid mielde . 1 Dehálaš lea ahte Sámediggi eanet go odne beassá mielde ráhkadit sámi ulbmiliid bušeahta ja Sámedikki bušeahta . 1 Dehálaš gávnnaheamit 1 Dehálaš gáhttejeddji doaibmabidju livččii datge , go vuonain lea gildosis geavahit aktiiva bivdosiid . 1 Dehálaš erohus buhtadusa rehkenastimis boazodoalu ektui lea ahte lea lohku galle sávzza ja lábbá luitet guohtumiidda . 1 Dehálaš elemeanta ođđa vistti viessoláiggu mearrideapmái leat prošeavtta loahppagolut . 1 Dehálaš dásseárvobargu ovddasguvlui dáid guovlluin lea danne oččodit sámi albmáid alit ohppui , ja láhčit dili dasa ahte gealbu maid sii leat háhkan , sáhttá geavahuvvot ođđa ealáhusain . 1 Dehálaš doaibman nannet lullisámegiela lea lullisámi geavaheddjiidege háhkat IT-reaidduid veahkkin riektačállimii . 1 Dehálaš doaibmabidju lea ahte doarjja misiid njuovvamii lasihuvvo mearkkašahtti ollu . 1 Dehálaš dieđut , mii lea dábáleamos ja/dahje boarráseamos namma . 1 Dehálaš dahkku livčče danne min oaivil mielde oččodit sámi-guoski fokusa fágastrategiijaide main dat vel váilu . 1 Dehálaš bargu orru danne min mielas oččodit sámi-guoski fokusa daidda fágastrategiijaide main dat vel váilu . 1 Dehálaš bargu máhttogaskkusteamis sámi dilálašvuođaid birra lea Máhttoloktema sámi ­sisdoallu . 1 Dehálamos reaiddut leat Dásseárvvu- ja vealahanáittardeaddji ja Mánáidáittardeaddji , guđet goappašagat dáid maŋimuš jagiin leaba eanet gidden sápmelaččaid dillái fuomášumi . 1 Dehálamos lea Sámedikki jienastuslohku . 1 Dehe dat go rittu sápmelaččat leat áibbas dáruiduvvan . 1 Dego livččii servodat mii lea oktageardánis sámi servodat . 1 Dego eará ovttagielat dárogielat sápmelaččat lea maid Erna vásihan mo earát kategoriserejit su etnihkalaččat . 1 Definišuvnnat Dán kapihttalis galget čuovvovaš definišuvnnat gustot : 1 . Sámegiela hálddašanguovlluin oaivvilduvvo Kárášjoga , Guovdageainnu , Unjárgga , Porsáŋggu , Deanu ja Gáivuona gielddat 2 . 1 Definisjonar I denne lova tyder : a ) stadnamn , namn på geografiske punkt , liner og område son kan kartfestast b ) gardsnamn , namnet på heile de gardsområdet son eitt eller fleire gardsnummer er knytte til c ) bruksnamn , namn på eigedom med eitt eller fleire bruksnummer eller festenummer under eit gardsnummer d ) nedervd stadnamn , stadnamn son munnleg eller skriftleg er overlevert frå tidlegare generasjonar e ) lokal talemålsform , den uttaleforma son er i allmenn bruk av folk son har tradisjonell tilknyting til staden , gjennom busetjing eller årviss næringsverksemd f ) rettskrivingsprinsipp , allmenne reglar for korleis lydar og lydkombinasjonar skal givast att i skrift . 1 Defineret sámi beroštumiid luossabivddus - dasa gullá čilget dan makkár sadji luossabivddus lea leamaš , ja lea lotnolasealáhusaid oktavuođas sámi guovlluin čilget dan mo stáhta dáid beroštumiid lea ovdal meannudan dáláš riektivuodu vuođul buktit árvalusa mo luossabivdu boahtteáiggis sáhttá lea mielde sihkkarastimin materiálalaš vuođu sámi guovlluin , earret eará buktit doaimmaid maiguin bajidit villaluosaid hatti . 1 Definerejuvvon áŋgiruššansurggiid čuovvuleami barggus galget dollojuvvot čoahkkimat gielddaiguin maid Sámediggeráđđi lea válljen prošeavtta earenoamáš doaibmabidjoguovlun . 1 Deba mii sáhttitge ođasmahttit ja hukset ođđa skuvllaid , buohccesiiddaid ja girkuid , cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete . 1 Deba ii leatge álbmogii , mii orru sámelága hálddašanguovllus , sihkkarastojuvvon vuoigatvuohtan geavahit sámegiela , go sis lea dahkamuš almmolaš orgánaiguin , namalassii ii nu bures go giellanjuolggadusat gáibidit . 1 Deba ii leatge sámegiela hálddašanguovllu olbmuide sihkkarastojuvvon vuoigatvuohta geavahit sámegiela dan muddui go giellanjuolggadusat mearridit . 1 Deba dát doaibmabijut čuvvotge dan govda ovttamielalašvuođa mii Stuorradikkis lea dálkkádatsoabadis . 1 Deba Sámediggi oažžu viehka stuorra válddi maiddái daidge hálddašeami dáfus , ii duššefal dihto sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllus , muhto miehtá Finnmárkku . 1 Deaŧáleamos barggut gusket girku rievttalaš , organisatuvrralaš ja ekonomalaš ortnegiidda . 1 Deaŧálaš oasit dan barggus leat ásahit dakkár barggu mas lea systemáhtalaš máhttoovdánahttin , dokumentašuvdna ja johtui bidjan dan eallinmáhtus mii lea geavaheddjiin , lagaš olbmuin ja bargiin . 1 Deaŧaleamosat dáin leat Álttájohka ja Deatnu . 1 Deaŧaleamos vuolggabáikkiin lea čuovvovaš áigumuš : Sihkkarastin dihte ássamis ja eallinvuogis guvllolaš šláddjiivuoña , de galgá min oktasaš kulturárbi , sihke norgalaš , sámi ja kvenalaš árbi biddjojuvvot vuoññun buot servodatsurggiid ovdáneapmái . 1 Deaŧaleamos rusttegat leat oahceáiddit , gárddit ja njuovvanrusttegat . 1 Deaŧaleamos olmmošvuoigatvuohta lea beassat mearridit iežas rupmaša ja seksuali ¬tehta . 1 Deaŧaleamos lea oažžut sadjái láhkaparagráfaid maiguin dohkkehuvvojit dat vuoigatvuođat mat sámiin duođai leat . 1 Deaŧaleamos internationála riektenjuolggadusat leat 1966 mánnosaš ON konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái 27. artihkkalis ja ILOkonvenšuvnnas nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 1 Deaŧaleamos hástalussan orrot leame dat ahte ráhkadit buoret rutiinnaid mat sihkkarastet fágaolbmuid dovdat daid ortnegiid mat leat ja ahte fertejit leat buorit rutiinnat dulkonbálvalusaid geavahettiin . 1 Deaŧaleamos fáddá artihkkalis 8 ( j ) mas galgá šiehtadallojuvvot Japánas lea ehtalaš njuolggadusaid mearrideapmi sihkkarastin dihte álgoálbmogiid kultuvrralaš ja vuoiŋŋalaš árvvuid árvvus doallama . 1 Deaŧaleamos formálalaš ovttasbargogaskavuođat leat čadnon Sámedikki jahkedieđáhussii ( gč. sámelága § 1–3 ) ja Sáme ­dikki doaibmaevttohusaide jahkásaš stáhtabušeahtas . 1 Deaŧaleamos eavttut ossodaga barggu dáfus leat Sd.prp. nr. 1 ( 2001-2002 ) Eanandoallodepartemeantta várás , gč. maiddái 4. lasáhusa Sd.prp. nr. 1 rievdadeami ja stuorradikki gieđahallama birra . 1 Deaŧaleamos eavttut leat biddjojuvvon dalle go Sámekonfereansa mearridii sámi leavgga . 1 Deaŧaleamos doaimmat doaibmaguovllus leat : 1 Deaŧaleamos doaibman leat organiseret guolástusa , fuolahit dohkálaš bivdobearráigeahču ja hálddašit dietnasiid mat bohtet bivdokoarttaid vuovdimis . 1 Deaŧaleamos doaibma geafivuođa vuostá lea láhčit dili nu ahte nu ollosat go vejolaš ožžot barggu mainna dinejit eallinláibbi , lohká Kristin Halvorsen . 1 Deaŧaleamos bargun dál lea buoridit ekonomiija sihke Deanu ja Várjjaga museasiiddas ja muđui eará sámi museain . 1 Deaŧaleamos bargamuššan lea organiseret guollebivddu , fuolahit doarvái bivdobearráigeahču ja hálddašit boađuid oaggunkoarttaid vuovdimis . 1 Deaŧalea ­mos iskkadeamit leat : 1 Deaŧalažžan šaddá allaskuvlii bargat juksat dán ulbmiljoavkku . 1 Deaŧalaččamus riikkaidgaskasaš instrumeanttat maid Norga lea dohkkehan dán oktavuođas leat : 4 • ON 1966 ` konvenšuvdna siviila ja politihkalaš rivttiid birra • ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain 5 6 • ON`konvenšuvdna mánáid rivttiid birra , vrd. kapihtal 9 7 • Eurohpáráđi soahpamuš guovlo- dahje unnitlogugielaid birra , vrd. kapihtal 7 8 • Eurohpáráđi rámmakonvenšuvdna našuvnnalaš unnitloguid suddjema hárrái Eará riikkaidgaskasaš šiehtadusat main lea mearkkašupmi leat Biologalaš girjáivuođa konvenšuvdna ja Agenda 21 , kapihtal 26 eamiálbmogiid ja sin servodagaid dohkkeheami ja nannejumi birra 1992 ` Birrasa ja ovdáneami máilmmikonferánssa julggaštusas ( Riojulggaštus ) . 1 Deaŧalaččamus riikkaidgaskasaš instrumeanttat maid Norga lea dohkkehan dán oktavuođas leat : 4 • ON 1966 ` konvenšuvdna siviila ja politihkalaš rivttiid birra • ILO-konvenšuvdna nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain 5 6 • ON`konvenšuvdna mánáid rivttiid birra , vrd. kapihtal 9 7 • Eurohparáđi soahpamuš guovlo- dahje unnitlogugielaid birra , vrd. kapihtal 7 8 • Eurohparáđi rámmakonvenšuvdna našovnnalaš unnitloguid suddjema hárrái Eará riikkaidgaskasaš šiehtadusat main lea mearkkašupmi leat Biologalaš girjáivuođa konvenšuvdna ja Agenda 21 , kapihtal 26 eamiálbmogiid ja sin servodagaid dohkkeheami ja nannejumi birra 1992 ` Birrasa ja ovdáneami máilmmikonferánssa julggaštusas ( Riojulggaštus ) . 1 Deaŧalaččamus neavvut 6 maidda Norga lea guorrasan dán oktavuođas leat : 1 Deaŧalaččamus ja bevttolaččamus doaibmabidju dán oktavuođas lea dakkár boraspirehálddaheapmi mii dahká boazodoalu vejolažžan almmá stuorra massimiidhaga . 1 Deaŧalaš čoavddasánit sámi mátkkoštusealáhusas leat kvalitehta ja eaktivuođa deattuheapmi . 1 Deaŧalaš čalmmustansuorggit : Bargojuvvo dan badjelii ahte museat mat gullet kulturdepartemeantta ruhtadoarjjaortnegii galget leat ovtta struktuvrras mas leat njeallje ovttadaga : Davvi-Romssa musea , GaskaRomssa musea , Lulli-Romssa musea ja Davveguovlomusea / Polarpárka Romssa gávpogis . 1 Deaŧalaš áššin leat leamaš Sámediggeráđi riikkaidgaskasaš áŋgiruššansuorggit , Barentsovttasbargu , Davviriikkalaš Sámekonvenšuvdna , Norgga ovdagoddi árktalaš ráđis , dálkkádatrievdamat , EU ja ON eamiálbmotjulggaštus . 1 Deaŧalaš ášši lea ahte Sámedikki vejolašvuohta ieš beassat vuoruhit doaimmaid , berre nannejuvvot ođđa bušeahttavugiid ásaheami bokte . 1 Deaŧalaš ášši doallevaš máhtolašvuođabuvttadeami nanusmahttimis lea hukset nana lfágabirrasiid ja áinnas ollu fágabirrasiid , vai sáhttá ásahit máŋggabeallásaš fágalaš buvttadeami ja digaštallama . 1 Deaŧalaš áŋgiruššansuorgi dán vuoruheamis lea oččodit eanet nuoraid ja nissonolbmuid fidnoálggaheaddjin . 1 Deaŧalaš ágga Sámedikki ásaheapmái lea ahte sámit go leat uhcitlogus eai olat dábálaš demokráhtalaš orgánaide eanetlohkodemokratiija vuođul . Sámediggi ásahuvvui juste dan dihte ja vai sámiin lea oktasaš jietnaguoddi . 1 Deaŧalaš váikkuhandoaibma fuolahit ahte maiddái unnitlogu beroštumit vuhtii váldojuvvojit , leat njuolggadusat mat sihkkarastet iešguđet siiddaide stivrasaji . 1 Deaŧalaš vuođđun dán áššái lea Sámedikki sierra minerálanjuolggadusaid gulaskuddanevttohus . 1 Deaŧalaš vuođđu sámiid vuoigatvuođaide álbmotjoavkun lea nannejuvvon Norgga lágain . 1 Deaŧalaš vuosteággan lei ahte vuollegis bálkkát eastadivčče čeahpes , muhto geafes albmáid álgimis diplomáhtalaš ja konsulára virggiide , ja nu ovddidivčče eahpedemokratiija . 1 Deaŧalaš vuoruheamit Ráđđehus evttoha juolludit snoagga 3,9 miljárdda kruvnno divššohasmeannudeami buorideapmái ja buohcciviessoekonomiijja nannemii . 1 Deaŧalaš vuolggasadjin lea ahte ovttaskas váikkuhangaskaoamit galget heivehuvvot dan iešguđege fanasvehkii man birra lea sáhka . 1 Deaŧalaš suorggit ovttasbarggus leat viidáseappot molssaevttolaš ráŋggáštanvugiid ovdánahttin , friddjafuolahusa nannen ja fágaidgaskasaš lahkoneapmi láhkarihkkuide . 1 Deaŧalaš suorggit leat maiddái álbmotdearvvašvuođadieđa ja máhttu das , mo biras ­mirkkut čuhcet dearvvašvuhtii . 1 Deaŧalaš sivva dása ledje boaldimat 2. máilmmesoađis áigge . 1 Deaŧalaš sivva dán guovtti ovttastahttimii lei dárbu buoridit olgoriikapolitihka oktiiordnema gávpe- ja mearrajohtolatpolitihkain , ja doarjunveahkipolitihkain , ja vel buoridit daid vejolaš resurssaid geavaheami mat ledje ávkkástallan láhkai . 1 Deaŧalaš servodatberoštupmin adnojuvvojit ceavzi ovdáneapmi , biologalaš máŋggabealatvuođa gáhtten , ceavzi gávpotovdáneapmi , energiijaresurssaid beaktilis ja birasustitlaš geavaheapmi , árvohuksen , barggolašvuohta , buorit eallineavttut ja buorit vejolašvuođat fidnet buriid orrunviesuid . 1 Deaŧalaš resursa 1 Deaŧalaš oktasaš ulbmil lea ahte sámegiella oččošii seamma sajádaga Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Deaŧalaš oassi dán barggus lei virgádit pedagogalaš konsuleanttaid gielddaide . 1 Deaŧalaš oasit sámiid iešmearrideami gárgedeamis sáhttet guovdilastojuvvot sámiid mieldemearridanvuoigatvuođa birra . 1 Deaŧalaš loahppadokumeanta ON konferánssas birrasa ja ovdánahttima birra Rio de Janeiros 1992:s lea Agenda 21 , man doaibmaplána galgá váikkuhit servodatovdáneami sosiálalaččat , ekonomalaččat ja ekologalaččat nana bissovažžan . 1 Deaŧalaš lea sihkkarastit eamiálbmogiid ovddastusa dákkár čállingottis , dadjá Keskitalo . 1 Deaŧalaš lea sihkkarastit eallinnávccalaš boraspirenáliid , muhto daid hálddašeapmi ferte leat nu ahte dattetge lea gánnáhahtti eanandoallu ja boazodoallu . 1 Deaŧalaš lea sihkkarastit ealasis boraspirenáliid , muhto daid hálddašeapmi ferte leat nu ahte dattetge lea gánnáhahtti eanandoallu ja boazodoallu . 1 Deaŧalaš lea sihkkarastit ahte eiseválddit geain lea ovddasvástádus das čuovvolit nu ahte sámi mánát geat dárbbašit veahki eai masse gielaset ja kultuvraset . 1 Deaŧalaš lea ráhkadit kultuvrralaš deaivvadanbáikkiid main mánát ja nuorat sáhttet ovdánit dovdat ja gierdat guđet guimmiideaset ilbmadanvugiid . 1 Deaŧalaš lea ráhkadit kultuvrralaš deaivvadanbáikkiid main mánát ja nuorat sáhttet ovdánit dovdat ja gierdat guñet guimmiideaset ilbmadanvugiid . 1 Deaŧalaš lea reguleremiid hábmet nu ahte buktet vuoigatvuoñaid ruovttoluotta riikkaoassái . 1 Deaŧalaš lea oažžut sámi valáštallamii ein ­nostahtti davviriikkalaš ruhtadeami . 1 Deaŧalaš lea oažžut guorahallojuvvot ja duođaštuvvot sámeálbmoga árbevirolaš dieđuid luonddu , ekologiija ja geavahanvugiid birra sámi guovlluin . 1 Deaŧalaš lea oahppat guhtet guimmiineamet ja geavahit guhtet guimmiideamet vásáhusaid iešsorbmema birra , dadjá Jåma . 1 Deaŧalaš lea nannet ja ovddidit dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš ovttasbarggu boahtteáiggis . 1 Deaŧalaš lea nannet dutkama ásahan dihte fas ekologalaš dássedeattu vuonain . 1 Deaŧalaš lea nannet dutkama sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabalvalusaid oktavuođas . 1 Deaŧalaš lea nannet dutkama ja ovddidit gelbbolašvuođa ođđa ealáhusaid , márkaniskkademiid , buvttaovddideami , márkanfievrrideami j.d. ektui . 1 Deaŧalaš lea muitit ahte Sámi eanadoallu lea eanet go Finnmárkku eanadoallu , ja dan mii áigut deattuhit boahtteáiggi barggusteamet . 1 Deaŧalaš lea maiddái ásahit áddejumi das ahte sámi kultuvra lea dynámalaš ja rievdá oppa áiggi ođđaáigásaš servodaga ektui gos mii eallit . 1 Deaŧalaš lea maiddái registreret ahte departemeanta áššemeannudettiin rámidii dan ovddidanbarggu maid Sámediggi lea jo čađahan ekonomiijahálddašeamis , dadjá Aili Keskitalo . 1 Deaŧalaš lea maiddái oažžut lasi ja guhkilmas luohttámuša sámiid ja ruoŧŧelaččaid gaskii , ja eastadit ja vuosttaldit vealaheami . 1 Deaŧalaš lea maiddái gárgedit areálapolitihka mii váfista ahte sámi beroštusat fuolahuvvojit plánavuogádaga bokte . 1 Deaŧalaš lea maiddái ahte sámi kulturmuitohálddaheami dilli , ja ovttasbargu fylkkagieldda guvlluguovdasaš kulturmuitohálddahemiin , áimmahuššojuvvo guovlluguovdasaš ja báikkálaš dási kulturmuitobarggu viidáset gárgedeamis . 1 Deaŧalaš lea maiddái ahte giella geavahuvvo eanet dutkamis ja dutkangaskkusteamis . 1 Deaŧalaš lea maid buoridit duojáriid rámma ­eavttuid . 1 Deaŧalaš lea maid ahte dain guliin mat mannat borramuššan lea buorre kvalitehta . 1 Deaŧalaš lea joatkit ovttasbarggu ustitvuođa gielddaiguin ja doarjut dan . 1 Deaŧalaš lea iskat makkár buktagiid olbmot sávvet , ja čatnat daid oktii daid gáibádusaide mat golaheaddjiin leat ja makkár sodju márkaniin lea . 1 Deaŧalaš lea hukset gelbbolašvuođa ja buohtalastit sámi árbevieruid dáláš servodatgáibádusaid mielde . 1 Deaŧalaš lea hukset diekkár gelbbolašvuođa buot dan golmma sámi giellaguovllu sámi mánáidgárddiid mánáidgárdebargiide . 1 Deaŧalaš lea gárgedit ealáhuspolitihka mii lea heivehuvvon sámi ássanguovlluide , earret eará danne go árbevirolaš sámi ealáhusat ja sámi kultuvra sakka leat čatnašuvvan boaittobealguovlluide . 1 Deaŧalaš lea fuomášit ahte sámelága giellakapihttala mearrádusat leat aivvefal vuolimusdási gáibádusat . 1 Deaŧalaš lea eambbo bargat reálafágaid ja teknologalaš oahpahusa fylkka ásahusain go alit oahpahus galgá leat deaŧalaš gilvvu dihte ja viidábut ovdáneapmái Davvi-Norgga ealáhus- ja servodateallimis man vuoññun leat viidát geavahit oññaáigásaš teknologiija . 1 Deaŧalaš lea eambbo bargat realfágaid ja teknologalaš oahpahusa fylkka ásahusain g o alit oahpahus galgá leat deaŧalaš gilvvu dihte ja viidábut ovdáneapmái davviNorgga ealáhus- ja servodateallimis man vuođđun leat viidát geavahit ođđaáigážas teknologiija . 1 Deaŧalaš lea deattuhit ahte árbedieđut eai leat sorjavaččat dieđalaš ákkastallamiin jos galget ceavzit . 1 Deaŧalaš lea dahkat gávpešiehtadusaid main goappašat bealit beroštit , ja mat maiddái sihkkarastet guovllu ealáhuseallima . 1 Deaŧalaš lea dahkat gávpesoahpamušaid main goappašat bealit beroštit , ja mat maiddái sihkkarastet guovllu ealáhuseallima . 1 Deaŧalaš lea bidjat deattu vuođđodutkamii mii lea Romssa universitehtas , vai lea vuođđun geahččalemiide , krihtalaš iskkademiide ja hutkamiidda . 1 Deaŧalaš lea bidjat deattu vuoññodutkamii mii lea Romssa universitehtas , vai lea vuoññun geahččalemiide , kritihkalaš iskkademiide ja hutkamiidda . 1 Deaŧalaš lea ahte álbmot ádde ja dohkkeha njuolggadusaid ja Finnmárkkulága sisdoalu . 1 Deaŧalaš lea ahte sámi institušuvnnat ja fágabirrasat čadnojuvvojit fierpmádahkii mii oktiibuot galgá dahkat guovddáža fágaguovddážiid . 1 Deaŧalaš lea ahte sámi eallinvuohki ja buktagat gaskkustuvvojit eakti ja jáhkehahtti vuogi mielde ja ahte dát áŋgiruššan dávista sámi beroštumiide , norpmaide ja dábiide . 1 Deaŧalaš lea ahte sámi dearvvašvuođa- ja sosiáladutkama siskkobealde lea dásseárvoperspektiiva 1 sihke dutkiid ja dutkansurggiid ektui . 1 Deaŧalaš lea ahte sáme ­giella gullo , oidno ja geavahuvvo beaivválaš oktavuođain ja priváhta arenain . 1 Deaŧalaš lea ahte stáhta lea dihtomielalaš dan ovddasvástádusa ektui mii das lea daid hástalusaid ektui mat eamiálbmogiin miehtá máilmmi leat dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiid oktavuođas . 1 Deaŧalaš lea ahte skuvllat bajásdollet máhtolašvuođa eana- , šibit- ja eanandoallobuvttadeami birra . 1 Deaŧalaš lea ahte ohcanskovvi heivehuvvo ohppiide geain lea vuoigatvuohta sámegieloahpahussii . 1 Deaŧalaš lea ahte oahppi oahppá bidjat rájáid go son dovdá ahte son ii adnojuvvo árvvus . 1 Deaŧalaš lea ahte máhtolašvuohta mii boahtá dán prošeavttas , fievrriduvvo eará sámi guovlluide . 1 Deaŧalaš lea ahte guollebiebmanealáhus doaimmahuvvo dainna lágiin ahte dat ii leat hehttehussan árbevirolaš guollebivdui . 1 Deaŧalaš lea ahte gaskkusteapmi ja sátta sámi servodaga birra ja sámi servodahkii filmmaid bokte lea vuođđuduvvon dasa ahte sámit ieža bidjet eavttuid , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Deaŧalaš lea ahte dat mearrádusat mat dahkkojuvvojit suodjaleami oktavuođas , bidjet báikki olbmuid kulturáddejumi ja luonddugeavaheami vuođđun , dadjá várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 Deaŧalaš lea ahte buot váhnemat ožžot daid dieđuid maid galget , ja ahte sis lea vejolašvuohta jearahit ja addit skuvlii dieđuid . 1 Deaŧalaš lea ahte Sámedikkis lea dadjamuš dain stievrenorgánain , mat hálddašit resurssaid sámi árbevirolaš geavahan- ja ássanguovlluin , ILO-soahpamuša 169 vuođul . 1 Deaŧalaš lea ahte Sámedikki váikkuhanfápmu ja gelbbolašvuohta geavahuvvo davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš oktavuođain . 1 Deaŧalaš lea ahte Sámediggi vásihuvvo áššáigullevažžan ja deaŧalažžan olbmuid árgabeaivvis ja doaibmanvejolašvuođain . 1 Deaŧalaš lea ahte Sámediggi láhčá diliid nu ahte dat guokte ealáhusa ovttasráđiid bargaba buoridit boraspirehálddašeami ja gáhttet meahci stuorát lihkahallamiid vuostá . 1 Deaŧalaš lea ahte Romssa universitehtas ja allaskuvllain leat dakkár rápmaeavttut mat dahket vejolažžan dahkat ovddidanbargguid , dakkáriid main riikkaoassi álo váldojuvvo vuhtii . 1 Deaŧalaš lea ahte RU ja allaskuvllain leat dakkár rápmaeavttut mat dahket vejolažžan dahkat ovddidanbargguid , dakkáriid main riikkaoassi álo váldojuvvo vuhtii . 1 Deaŧalaš lea ahte DjO-lágádusat ovddidit buriid gulahallanfierpmádagaid ovttasráđiid báikkálaš ja guvllolaš fitnodatfierpmádagaiguin , máhttofierpmádagaiguin ja dakkár ovddidanbirrasiiguin 13 go oahppoguovddážat , ealáhusgárddit , OPUS Troms , Midt I Norden ( MIN ) , SND ja suohkanlaš doaibmabidjoásahusaiguin . 1 Deaŧalaš lea ahte DjO-lágádusat ovddidit buriid gulahallanfierpmádagaid ovttasráñiid báikkálaš ja guvllolaš fitnodatfierpmádagaiguin , máhttofierpmádagaiguin ja dakkár ovddidanbirrasiiguin 13 go oahppoguovddážat , ealáhusgárddit , OPUS Troms , Midt I Norden ( MIN ) , SND ja suohkanlaš doaibmabidjoásahusaiguin . 1 Deaŧalaš lea ahte Davvi-Norga ii šatta vuođđoávnnasbuvttadeaddjin . 1 Deaŧalaš kulturgaskkusteaddjit Norgga , Ruoŧa ja Suoma beale sámedikkiide lea deaŧalaš movttiidahttit nuorra sápmelaččaid áŋgiruššat valáštallamiin alla dásis , sihke riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Deaŧalaš kulturdoaibmabidju lea Sámedikki mielas sihkkarastit ja ásahit sámi kulturguovddážiid . 1 Deaŧalaš ja dárbbašlaš lea lágidit gávnnadanbáikkiid sámi mánáidgárddiid bargiide . 1 Deaŧalaš hástalusat 2001:s sámi museaid barggus čuvvot go Sámediggi váldá badjelasas Norgga sámi museaid hálddašanovddasvástádusa , čuovvola St.dieđ. 22 ( 1999–2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving – for en samlet forvaltning og styrking av samiske museer . 1 Deaŧalaš galgá leat dat , maid lea vejolaš dahkat buoridan dihte fylkka buot olbmuid vejolašvuoñaid beassat guovddášstruktuvrra alitdássásaš guovddážiidda , ja erenoamážit Romsii . 1 Deaŧalaš fáttát mat livčče čielggadanveahkkin , leat etihkalaš njuolggadusat , čorgen maŋŋá ruvkedoaimmaid , eaiggátvuođastruktuvrrat ja birasstandárddat . 1 Deaŧalaš erohus lea ahte árbevirolaš vuoigatvuođat mat eamiálbmogiin leat eatnamiidda ja čáziide , lea ožžon sierra suodjalusa ILO-soahpamušas . 1 Deaŧalaš eavttut dasa ahte petroleumindustriija galgá ovddiduvvot oñña vuoññoealáhussan davvin lea ahte riikkaoassi geasuha dárbbašlaš gealbbu . 1 Deaŧalaš eaktun olahit dán ulbmila lea máhttossektor mas lea gálga ovdánahttit , gakkustit ja ávkkástallat ođđa máhtu . 1 Deaŧalaš eaktu ođđa ja doaibmi sámi almmolašvuhtii ja sámi demoktariijii lea ahte gávdnojit ásahusat mat doibmet oaivillonuheami , oaivilhábmema ja diehtojuohkima várás . 1 Deaŧalaš doaimmat leat 690 miljovnna kruvnno energiijanuppástuhttumii , ođasmahtti energiijii ja energiijabeavttalmahttimii . 1 Deaŧalaš deasta plánemis lága vuođul lea sihkkarastit almmolašvuođa beroštusaid kultuvrii , ealáhusdoaibmamii ja servodateallimii . 1 Deaŧalaš deaivvadanbáiki " The Groove Valley Jazzcamp ( TGV " ) lea leamaš gielddalaš prošeakta vihtta jagi , muhto 2010:s váldá Báidára eaktodáhtolašguovddáš ovddasvástádusa lágideamis . 1 Deaŧalaš barggut leat ovdánahttit ođđaáigasáš ja nanu eanansuodjaleami , ovdánahttit politihka ja strategiijaid dahkat ealáhussovdánahttima árvogoallusiid vuovdi , meahcci , bioenergiija ja dakkáraččaid siskkobealde , ođasmahttit ássama njuolggadusaid , opmodatovdánahttin , ealáhussovdánahttin . 1 Deaŧa-leamos ášši dás lea ahte vuosttašgiela ( sámegielas / dárogielas ja nuppigiela diibmolohku lea lassánan O97S ektui . 1 Deavvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ain doalahit ruhtadeami guovddážii guhkitáiggi perspektiivvas . 1 Deatáleamos vuolggabáikkiin lea čuovvovaš áigumuš : Sihkkarastin dihte ássamis ja eallinvuogis guvllolaš šláddjiivuođa , de galgá min oktasaš kulturárbi , sihke norgalaš , sámi ja kvenalaš árbi biddjojuvvot vuođđun buot servodatsurggiid ovdáneapmái . 1 Deattuhuvvui oažžut dieđuid movt Kanáda láhtte eamiálbmogiid gáibádusain eana- ja čáhcevuoigatvuođaid hárrái , ja erenoamážit Nisga ’ a indiánaid gieskat dahkkojuvvon ja dohkkehuvvon iešstivren traktáhta birra guovllusteaset davvioarje provinssas British Columbia ( BC ) . 1 Deattuhuvvui maiddái dat ahte ferte leat ollislaš rabasvuohta dan gárvvistuvvon láhkaevttohusáššebáhpira ektui masa Sámediggi galgá dahkat oainnu ja masa galgá miehtat . 1 Deattuhuvvui maiddái ahte álgoálbmogiid stáhtus ja vuoigatvuođat sierra álbmogin lea máilmme viidosaččat dohkkehuvvon ja dan ferte árvvus atnit ja searvvahuvvot daid 193 lahttoriikka bealis mat leat dohkkehan biologalaš riggodaga konvenšuvnna . 1 Deattuhuvvui maiddái ahte lea deaŧalaš aktiivvalaččat čuovvolit ON álgoálbmotvuoigatvuođajulggaštusa . 1 Deattuhuvvui maiddái ahte ferte nannet infrastruktuvrraid huksema , mii lea sierra oassin álgoálbmogiid doaibmaplánas , maiddái ekonomalaččat . 1 Deattuhuvvui maid ahte stuorra diggeášši ii livčče oktiige ávkin . 1 Deattuhuvvui maid ahte lea vearrivuohta gaskal sámi kultuvrra dála dárbbuid ja olámuttos resurssaid , ja ahte lea dehálaš ahte sámi kulturásahusat ja prošeavttat ožžot dohkálaš ekonomalaš eavttuid . 1 Deattuhuvvui ahte šákšanáli ferte suodjalit badjelmearálaš bivddu vuostá , ja ahte dušše konsumabivdu galgá leat lobálaš . 1 Deattuhuvvui ahte sámi museat fertejit maiddái beassat searvat ođastussii lassijuolludusaid hámis . 1 Deattuhuvvui ahte plána- ja huksenláhka várra ii gozihan dáid mearrádusaid go konsešuvdna addojuvvui 1989:s . 1 Deattuhuvvui ahte lea nana dárbu ahte álgoálbmogat servet daid šiehtadallamiidda birasgeatnegasvuođaid birra Kyotoprotokolla vuolde mii galgá mearriduvvot dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis 2009:s . 1 Deattuhuvvui ahte almmá sierra guovlluid ja luondduresurssaid haga lea stuorra várra ahte álgoálbmogat masset sin kultuvrra , árbedieđuid , eallinláibbi , vuoigatvuođa ovddideapmái ja identitehtii . 1 Deattuhuvvot galgá ahte Sámi allaskuvlla oahpaheaddjeoahppofálaldat šaddá máškkibun ja geasuheaddjin eanet studeanttaide . 1 Deattuhuvvo ovddidit diehtojuohkima nuoraide . 1 Deattuhuvvo maiddái ahte sihke láhkateaksta ja proposišuvdna galgá jorgaluvvot sámegillii . 1 Deattuhuvvo earret eará ahte álgoálbmogiin sáhttet leat eaiggáduššanvuoigatvuođat genaresurssaide sin guovllus ja ahte earát eai sáhte oažžut árbedieđuid jus dat álgoálbmot geasa dieđut gullet , ii leat ovdalgihtii miehtan dasa . 1 Deattuhuvvo ahte sámi duhátjahkebáikki árvvoštallat seamma láhkai go fylkkaid duhátjahkebáikkiid , nugo stuorradiggedieđáhus dahká . 1 Deattuhuvvo ahte prográmma erenoamážit hástala álggahit dakkár prošeavttaid mat sáhttet čuvget ja nannet sámi unnitlohkogielaid dili . 1 Deattuhuvvo ahte lávdegoddi lea guorahallan dušše daid njuolggadusaid sisdoalu mat gulle lávdegotti mandáhttii . 1 Deattuhuvvo ahte lea viehka eahpesihkkar ahte dát vuordámušat ollašuvvojit ja ahte dan vuoñustus doallá deaivása 7. Vásáhusat čájehit ahte bargomárkana dilálašvuoñat váikkuhit dasa mo olbmot fárrejit riikka siskkobealde . 1 Deattuhuvvo ahte institušuvnnat fertejit ieža árjjálaččat váldit ovddasvástádusa bestemis dán suorgái . 1 Deattuhuvvo ahte finnmárkkuláhka čalmmusta historjjálaš ráji mii guoská daidda prinsihpaide maidda eatnamiid ja resurssaid hálddašeapmi Finnmárkkus galgá vuođđuduvvot . 1 Deattuhuvvo ahte eaktun hukset ja doalahit gelbbolašvuođa , leat vissis meari áššit . 1 Deattuhuvvo ahte dáid ođđa visttiid realiseren eaktuda ahte Sámedikki bušeahtta rámmat nannejuvvojit . 1 Deattuhuvvo ahte davviriikkalaš dásis lea erenoamáš ovddasvástádus Norgga eisseválddiin . 1 Deattuhuvvo ahte dat lea unnán heivvolaš ja sáhttá addit boasttu áddejumi das mii livččii mearrádusa ulbmil . 1 Deattuhuvvo ahte boazodoalu olbmuin ja sin organisašuvnnain galgá leat lagaš oktavuohta guovddážii , ja dat galgá doaimmahuvvot ovttasráđiid Máilmmi boazoál ­bmogiid servviin ( Association of World Reindeer Herders – WRH ) . 1 Deattuhuvvo ahte Sámediggi ja ráđđehus čađahit konsultašuvnnaid ekonomalaš váikkuhusaid , geatnegasvuođaid ja eavttuid čilgema ektui ovdalgo go ortnet váldojuvvo atnui . 1 Deattuhuvvo ahte Norgga sámit leat norgalaš riikkavuložat ja gullevaččat Norgga oppalaš álbmoga searvevuhtii . 1 Deattuhuvvo ahte Boazopolitiijat berrejit oažžut resurssaid vai sáhttet buoridit iežaset čehppodaga boazodoalu birra , sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Deattuhit loguid rievddademiid maŋemus viđa jagis . 1 Deattuhit buvttadanvugiid mat adnojit leat sihkkarin ja čájehit várrogasvuođa go ođđa teknologiija váldojuvvo atnui , dasa gullá joatkit čavga GMO - politihkain . 1 Deattuhit ahte stáhtain lea ovddasvástádus implementeret ON eamiálbmotjulggaštusa , ja čujuhit seammás ahte mis sámi parlamentarihkkariin ja sámedikkiin lea ovddasvástádus fuolahit ahte eamiálbmotjulggaštusa mearrádusat geavahuvvojit ja čuvvojuvvojit , 1 Deattuhit ahte mii sámit leat okta álbmot , danne go mis lea oktasaš historjá , kultuvra , giella ja eatnamat , ja ahte riikarájit eai galgga rihkkut min oktavuođa ; 1 Deattuhit ahte Alimusrievtti ođđaset duomuin atnet doahpaga alders tids bruk ( dološ áiggi rájes geavaheapmi ) ( Selbu-duopmu Rt. 2001 s. 767 ja Olmmáivákkiduopmu Rt. 2001 s. 1229 ) . 1 Deattuhan maiddái dan buori guovlopolitihkalaš beavttu maid dat buktá oppalohkái , dadjá johtolatministtar Liv Signe Navarsete . 1 Deattuha ahte nationalstáhtat leat geatnegahtton dievaslaččat dovddastit ja sihkkarastit sámi álbmoga iešmearridanrievtti čađaheami álbmotrievtti olis , erenoamážit oktasaš vuosttaš artihkkala mielde ON ` konvenšuvnnain siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid ja ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra ; 1 Deattastuvvo ahte sámi vuoigatvuođaid sihkkarastin , siskkaldasrievtti ja álbmotrievtti vuođul , nuortasámi guovlluin ja mearraguovlluin , lea boahtte lávki vuoigatvuođabarggus Finnmárkkus . 1 Deatnu – lunddolaš báiki juridihkalaš identifiserendoaimmaide Finnmárkkulága oktavuođas 1 Deatnu vállje 6 áirasa ja Kárášjohka vállje 4 áirasa , ja ágga lea ahte Kárášjogas lea dušše okta sona ja Deanus máŋga . 1 Deatnu lei bassi . 1 Deatnu lea áidna gielda Finnmárkkus gos lea priváhtaskuvla man vuođđun lea alternatiiva pedagogihkka . 1 Deatnu ja Porsáŋgu orrot áibbas čielgasit vuoittáhallan go guoská dán lágan ásahemiide . 1 Deatnu : 1 Deatnu 3 . 1 Deatnu 1997 giđa 1 Deatnu . » 1 Deatnu , Bearralváhki ja Gáŋgaviika 1 Deatnu ( Deanu , Bearalvági ja Gáŋgaviikka gielddat ) 1 Deataleamos lea maiddái leamaš cegget vistti luonddueatnadahkii , dakŋasiid ja sámmáliid gaskii , ii ge ráhkaduvvon eatnanahkii . 1 Deastan lei čielggadit Gielda- ja guovlodepartemeantta bálddalastinovddasvástádusa , departemeanttaid fágaovddasvástádusa ja Sámedikki rolla budjeahttaproseassas . 1 Deasta suodjalanberoštusaide mat čatnasit dehálaš čázádagaide , lea deattuhuvvon . 1 Deasta galgá deattuhuvvot vihkkedallamis nu ahte sámi kultuvra , ealáhusdoaibma ja servodateallin plánaid bokte seailluhuvvo dahje ovddiduvvo , iige uhkiduvvo . 1 Deasta almmolašvuhtii galgá deattuhuvvot huksenguovlluin , ja boares muddenplánat mat eai leat čađahuvvon , berrešedje ođasmahttojuvvot jus dat eai čuovvol ođđa mearrádusaid áigumušaid . 1 Dearvvášlágádus ferte váldit stuorit ovddasvástádusa sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ovddas 1 Dearvvuođat doaimmahusjoavkkus : Elfrid Boine , Siri Broch Johansen , Svein Lund , Siv Rasmussen 1 Dearvvuođat Rivgo-Márehis 1 Dearvvuođaiguin Toril Johansson 1 Dearvvuođaiguin Norgga Sámemiššonsearvi Thor With 1 Dearvvuohtasárdni 2009 guovvamánu 6. beaivvi 1 Dearvvašvuođasuorggis oažžu Deanu gielda earret eará dán buori ahte suoma ránnjágielddas Ohcejogas bohtet máŋggagielat bargit , ja leat gal eanáš áigge sámegielhálli divššárat maid fidnemis . 1 Dearvvašvuođasuorggis lea ovdamearkka dihtii nu ahte suohkan , suohkanat ja dearvvašvuođalágádusat galget fuolahit dárbbašlaš dulkonveahki jus dearvvašvuođabargiin ii leat doarvái giellamáhttu . 1 Dearvvašvuođarievttálaš oainnu ( gč. kap. 8 ) mielde gusto gáibádus oažžut áddehahtti diehtojuohkima beroškeahttá giellanjuolggadusaid gáržžidemiin . 1 Dearvvašvuođapolitihkka 1 Dearvvašvuođalágáduslágas leat máŋga sierra ­mearrádusa mat leat heivehuvvon suorgái ja daidda sierra stivrendárbbuide mat leat , ovdamearkka dihtii hálddašanlága ektui , almmolašvuođalága ektui ja váiddameannudeami ektui . 1 Dearvvašvuođalágat ráddjejit movt oktavuohta galgá leat dearvvašvuođadoaimmaid , bargiid ja ­dearvvašvuođageavaheddjiid gaskkas . 1 Dearvvašvuođalaš ja sosiálalaš dárbbuid kárten oarjelsámi guovllus Álbmoga mas lea sámi gullevašvuohta dearvvašvuođa bálvalusaid kritihkalaččat geahččan Sámi pasieantaiskkadeapmi , ovttasbarggu čuovvoleapmi vuođđodearvvašvuođabálvalusain Romssa guovllubuohcciviessu / Regionsykehuset i Tromsø Jens Ivar Nergård , Sámi pasieanttat – psykiatriija ja árbevirolaš medisiinna Pedagogalaš Instituhtta , gealdagassuorggis ISV , Romssa universitehta ja Tore Sørlie , Psykiatrisk forskningssenter for Finnmark og Troms - PFFT Skániid suohkan Ovdaprošeakta dearvvašvuođabálvalusaid láhčimis sámi álbmoga váste Finnmárkku fylkkagielda : Sámi mánáid birgehallanstrategiijat vánhemiid gárrenávnnasiid • Sis Finnmárkku geavaheami ektui bearašsuodjalankantuvra , Kárášjohka • Distriktspsykiatrisk Oahppu sámi gielas ja kulturáddejumis senter Øst Finnmark , Lakselv 18 1 Dearvvašvuođainstitušuvnnaid ja dearvvašvuođabálvalusaid dohkkeheapmi Departemeanta ferte dohkkehit buohcceviesu , ovdalgo dat sáhttá lágidit dearvvašvuođabálvalusaid . 1 Dearvvašvuođaguovddáža eanaš geavaheaddjit hállet dušše sámegiela , ja danne lea gáibádus ahte bargit ge hálddašit sámegiela . 1 Dearvvašvuođaguovddáš Sonjatun Ráissas lea earret eará stáhtalaš erenoamášpedagogalaš rehabiliterenbáiki dakkár buhcciide geain lea afasiija dahje geain leat jietnaváttut . 1 Dearvvašvuođaekonomiijahálddahus ( HELFO ) váldá badjelasas friddjakoarttaid sáddema divššohasaide maid dat oažžu NAVas . 1 Dearvvašvuođadirektoráhtta áigu ráhkadit materiealla maid dearvvašvuođastašuvnnat ja skuvlla dearvvašvuođabálvalusat sáhttet atnit oassin buoridit bátnedearvvašvuođa sámi álbmogis . 1 Dearvvašvuođadirektoráhtta lea departemeantta fágadirektoráhta mas lea erenoamáš ovddasvástádus johtui bidjat ráđđehusa psykalaš dearvvašvuođa politihka , gč . http://www.helsedirektoratet.no/psykisk / 1 Dearvvašvuođadirektoráhtta ja fylkkamánne doaimmat 1 Dearvvašvuođadirektoráhtta hálddaša daid ruđaid mat leat doarjjaruhtan earret eará Sámediggái ja Sámi dearvvašvuođadutkanguovddážii . 1 Dearvvašvuođadirektoráhtta bargá maid nationála fágalaš eastadan- , dikšun- ja vuoiŋŋaščaskkástaga rehabiliteren njuolggadusaiguin . 1 Dearvvašvuođadirektoráhtas lea ovddasvástádus čuovvolit ja árvvoštallat Norgga biebmodoalu ovdánahttima , addit dieđalašvuođustuvvon ráđiid biebmodoalu birra ja ovttasbargat eará servodatsurggiiguin buoridan dihtii álbmotdearvvašvuođa . 1 Dearvvašvuođadirektoráhtain ja eará fylkkaiguin leat Ođđa hálešteami lea vejolaš oažžut reseptaáigodaga maŋŋá iešguđetlágan mállet čađahuvvon ja árvvoštallojuvvon . 1 Dearvvašvuođadirektoráhta lea háliidan dán spesialitehta geahččaluvvot ja lea addán bargamuša Romssa gávpoga fágabirrasii . 1 Dearvvašvuođadirektoráhta lea almmuhan bagadusa gielddaid psykalaš dearvvašvuođabarggu birra rávis olbmuide . 1 Dearvvašvuođabálvalus lea váldoáššis juhkkojuvvon guovtti oassái ja dat leat spesialistadearvvašvuođabálvalus ja vuođđodearvvašvuođabálvalus . 1 Dearvvašvuođabálvalus gárrenmirkkuid boasttugeavaheaddjiide lea maŋimus jagiid ovddiduvvon dábálaš dearvvašvuođabálvalusa lassibálvalussan . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššan 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamiid boađusin šaddá dalle 315 833 ru. . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis lea oktavuohta olbmuiguin geat dárbbašit veahki ja doarjaga . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttat 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat Norggas leat láhkageatnegahttojuvvon bálvalusat ja stáhtas lea dain ovddasvástádus . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat Norggas leat lága bokte geatnegahtti almmolaš doaimmat , ja sámi ásahusat mat namuhuvvojit kapihttalis 4.10 leat oassin dan almmolaš dearvvašvuođavuogádagas . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain váilot bargit geain lea sámegiel gelbbolašvuohta . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastima oktavuođas sámi álbmoga váste , lea deaŧalaš ahte Sámediggi oažžu čoahkkimiid maŋŋá dieđuid movt daid áššiiguin manná mat leat ovddiduvvon čoahkkimiin guovddáš eiseválddiiguin . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid bearráigeahččamis otne ii árvvoštallojuvvo sámi perspektiiva dohkálaččat . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa álggaheami ja stabiliserema rámmat leat almmotge eahpečielgasat , vaikko geavaheddjiin lea vuoigatvuohta sierra heivehuvvon bálvalussii . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalus sámiide ii leat doarvái buorre . 1 Dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid oahpaheapmi sámi gielas ja kulturáddejumis Sámi allaskuvla / Samisk Álgokursa sámi gielas dearvvašvuođa- ja sosiálasektuvrra Høgskole váste ja lohkanbadji sámi gielas Porsáŋggu gielda / Porsanger Ovttasbargu mánáidsuodjalusa / psykalaš dearvvašvuođa / kommune gárrenávdnasiid gaskka , gelbbolašvuođa buorideapmi sámi gielas ja kulturáddejumis Kárášjoga gielda / Karasjok Divššodettiin sámástit – sámegiela geavaheapmi sámi dikšun kommune oktavuođas ja mánáidsuodjalusas sámi gielddas Egil Utsi , Kárášjohka Sámi-dáru / dáru-sámi medisiinnalaš sátnegirji 2001 1 Dearvvašvuođa- ja sosialsuorgi 1 Dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusat eai dáidde nagodit addit doarvái buori fálaldaga sámegielalaš geavaheddjiide . 1 Dearvvašvuođa- ja sosialbargiid oahpahit sámi gielas ja kulturipmárdusas 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas lea maid ovddasvástádus sihkkarastit buori biepmodili ja dorvvolaš biepmu . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus vuollásaš ásahusaide , nu go Biebmobearráigeahču ja Álbmotdearvvašvuođainstituhta ektui , vai dat sáhttet doaimmahit bargguset . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus sosiálabálvaluslága eará osiin . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas lea bajimus ovddasvástádus juhkančáhceguovlluid njuolggadusaid hárrái . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta stáhtačálli 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta stáhtaráđđi ja Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtaráđđi 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu čohkket ain eambbo dieđuid sámi álbmoga bátnedearvvašvuođa birra . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttasráđiid Sámedikkiin čielggadit lagabui movt sáhttá ovttadássásaš dearvvašvuođa-bálvalusaid olahit julevsámi ja oarjelsámi guovl ­luin . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttasráđiid Stáhta dearvvašvuođabearráige-ahčuin guorahallat man muddui bearráige-ahčču váldá vuhtii sámi álbmoga dearv-vašvuođaveahkkerievtti ja maid movt vuoigatvuohta dárbbašlaš dearvvašvuođa veahk ­kái doahttaluvvo . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttasráđiid Dearvvašvuođadirektoráhtain ja fylkkamánniiguin nannet neavva- ja bagadallanoasi suohkana ja fylkkasuohkana bálvalusaide go lea sáhka fálaldagas sámi álbmogii . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttas Sámedikkiin árvvoštallat movt sámi álbmoga várás dulkonbálvalus sáhttá šaddat buoret dearvvašvuođabálvalusas . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu oainnusin dahkat regiunála dearvvašvuođaásahusaid bargodokumeanttain dan ahte sámi buhcciid vuoigatvuođat ja dárbbut oažžut heivehuvvon bálvalusaid fertejit čohkkejuvvot ja oainnusin dahkkojuvvot plánemis , čielggademiin ja go mearrádusat dahkkojuvvojit . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu nannet sámi geavaheddjiid mieldedoaibmama stáhtalaš bálvalusain . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu movttiidahttit Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáža ain eambbo dutkat áššiid mat gusket sápmelaččaid dearvvašvuhtii ja eallindillái . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu leat mielde ruhtadeame ovdánahttindoaimmaid ja maid ruhtadeame ásahusaid main lea sámi gelbbolašvuohta dearvvašvuođabálvalussuorggis . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta lohká galgat joatkit dálá kvohtaortnegiiguin go váldet sisa studeanttaid skuvllaide . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta lea čállán sámi dilálašvuođaid birra guovlluid dearvvaš-vuođaásahusaid barggahandokumeanttas . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta bijai ovdan Nationála strategiija habiliteremii ja rehabiliteremii oktanaga Sd.prp. nr. 1 ( 2007 – 2008 ) . 1 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta bijai ovdan 2007:s oasseplána Fuolahusplánii 2015 ; Demeansaplána 2015 – Buorre beaivi . 1 Dearvvašvuođa- ja eallindiliiskkadeapmi SAMINOR 1 Dearvvašvuođa- ja eallindiliguorahallan guovlluin gos lea seahkálas sámi ja dáčča ássan mii čađahuvvui 2003-2004 . 1 Dearvvašvuohta ja sosiála ... 22 4.11 . 1 Dearvvašvuohta ja sosiála . . . . . . . . 1 Dearvvašvuohta ja eallineavttut árktalaš birasperspektiivvas . . . . . . . 1 Dearvvašvuohta ja buohccidivššu Duogáš 1980-logus gaskkaboddosaš bargojoavku guorahalai riikkaid sosiála- ja dearvvašvuođa ministeriijaid dárbbuid , eavttuid ja ovttasbargovugiid dearvvašvuođa ja sosialsuorggis . 1 Dearvvašvuohta ja buohccidivššu 1 Dearvvašvuohta . 1 Dearvvašvuohta , skuvla , luottat . Poastadirektiiva . 1 Dearvvašvuohta , skuvla , luottat . 1 Dearvvašvuohta , biras ja sihkarvuohta . 1 Dearvvašeallinmálle lea huksejuvvomin ja ovcci suohkana , namalassii Beardu , Rivttát , Návuotna , Gáivuotna , Málatvuopmi , Loabát , Ivgu , Siellat ja Stuorravuotna ( Omasvuotna ) leat jagi 2009 searvan gelbbolašvuođabuoridanprográmmii vai sáhttet dainna bargat . 1 Dearvvašeallinguovddážiin dearvvašvuođabargit ja álbmotdearvvašvuođaheiveheaddjit rávvejit fágalaččat . 1 Dearvvaš-vuođadirektoráhtta ruhtada ovtta sámegielat logopeda virggi dan guovddážis prošeaktaruđaid bokte juohke jagi vai sihkkarastet ahte sámegielat ol-bmuiguin deaivvadit dakkárat geain lea giella- ja kulturipmárdus . 1 Dearvvavuođafitnodagat galget dieđihit dan birra iežaset jahkásaš dieđáhusas . 1 Dearvvasvuođarievttálaš hálttis gusto dakkár gáibádus , ahte diehtojuohkin galgá leat ipmirdahtti beroškeahttá giellanjuolggadusaid ráddjejumis , ja sámegielalaš bálvalusfálaldagat maid leat dehálaččat rivttes ja dárbbašlaš iskkadeami ja dálkkodeami geažil , gč. omd. pasieantavuoigatvuođalága . 1 Dearvvasvuođalágat muddejit dearvvasvuođabálvalusa doaimmahusaid , bargiid ja dearvvasvuođabálvalusaid geavaheddjiid gaskavuođaid . 1 Dearvvasvuođafálaldaga vuođus galget leat sámegiella máhttu ja sámi kultuvra ja dearvvasvuođabargiid sámegiela máhttu ja sámi kulturmáhttu . 1 Dearvvasvuođafitnodagat berrejit álggahit doaibmabijuid buoridan dihtii iežaset bargiid máhtu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Dearvvasvuođadirektoráhta áigu bidjat dan giehtagirjji iežas neathttasiidui . 1 Dearvvasvuođabálvalusa doaibma lea fállat buori dearvvasvuođafálaldaga . 1 Dearvvasvuođabargiid váillálaš giellamáhttu sáhttá dagahit boastto dálkkodeami ja dange ahte bahás dávdamearkkat eai fuomášuvvo áiggil . 1 Dearvvasvuođabargiid háhkan Romssa universitehtas leat oahpposadjemearit máŋgga oahpposuorggi ohcciid várás geain lea sámi gullevašvuohta . 1 Dearvvasvuođa- ja sosiálastivrra ráva lea Kárášjoga nuoraidruovttu ođđasis hukset . 1 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid bearráigeahčču sáhttá dainna ságaškuššojuvvot čoahkis fylkkamánniid ja Sámedikki dialogas , vrd. kap. 5 . 1 Dearvvasvuođa- ja sosiálabálbalusat sámi álbmogii 1 Dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusat Ráđđehusa ulbmil lea fállat álbmogii ovttadássásaš dearvvasvuođa- ja fuollafálaldagaid beroškeahttá olbmo gielalaš ja kultuvrralaš duogážis . 1 Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu divaštaladettiinis Sámedikkiin árvvoštallat prošeavtta man ulbmil lea buoridit dulkonbálvalusa ain eambbo . 1 Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta lea ožžon dakkár diehtojuohkinávdnasiid ráhkadeapmái juolludettiinis doarjaga « Norsk tannvern » nammasaš bátnesuodjalussii , vai ráhkada DVD-filmma mas leat bátnedearvvasvuođalaš dieđut mánáide ja vánhemiidda . 1 Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta lea jagi 2008 doaibmadokumeanttainis regionála dearvvasvuođafitnodagaide deattuhan ahte plánemis , čielggadeamis ja mearrideamis galget vuhtii váldit ja oidnosii buktit sámi divššohasaid vuoigatvuođa ja dárbbu oažžut alcceseaset heivehuvvon bálvalusaid . 1 Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta juolluda doarjagiid doaibmaplána čuovvoleapmái , man namma lea ” Mangfold og likeverd for helse- og sosialtjenester til den samiske befolkning ” ( Sámi álbmoga dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid šláddjiivuohta ja dásseárvu ) , ja nu maiddái juolluda doarjagiid ee. Sámediggái , Sámi dearvvasvuođadutkama guovddážii ja Suoma-Norgga rádjaovttasbargui . 1 Dearvvasvuođa minister dovddahii ahte ádde dan go Sámediggi dáhtošii eanet konkrehta doaibmabijuid áigemeriid ja bušeahta ektui . 1 Dearvvasvuohta Davvi ( Helse Nord ) ohcá almmuhusainis dearvvasvuođabargiid main lea máhttu sámegielas ja - kultuvrras , ja addá diehttevassii almmuhusteavsttas ahte jos ohccis lea seamma buorre fágalaš máhttu go earáin , de válljejuvvo ohcci geas lea máhttu sámegielas ja sámi kultuvrras . 1 Dearvvasvođabargiid oahpaheapmi Menddo unnán leat dohkálaš dulkkat dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusas . 1 Dearvvahansárdni oahpásmahtidettiin áigodaga 2008-2009 ođđa sámi ofelaččaid [ 25.07.2008 ] 1 Dearvvahansárdni oahpásmahtidettiin áigodaga 2008-2009 ođđa sámi ofelaččaid 1 Dearvva dutnje , sitkes sohka ! 1 Dearvva dutnje , ráfi ruohtas ! 1 Dearvva ! 1 Dearvaset joatkkaskuvllat Dearvaset eallima čalmmustahttin lea albma láhkai cieggamin riikka joatkkaskuvllaide . 1 Dearvaset biebmodoalu ja rumašlaš lihkadallama čalmmusteapmi 1 Deapartemeanttaráđđi lea departemeantta hálddahuslaš jođiheaddji . 1 Deapartemeanttaráđi bargiidvehkii gullet gulahallama ovttadat , deapartemeanttaráđi ovdalatnja , ja politihkalaš jođihusa ovdalatnja . 1 Deanučázádat lea dehaleamos rádjeeatnu gaskal Norgga ja Suoma ja lea historjjálaččat álot leamašan dehálaš Deanuleagi ássamii . 1 Deanučázádat ja Guovdageainnueatnu-Álttájohka . 1 Deanučázádat ja Guovdageainnueatnu-Álttájohka ( kap 4 ) 1 Deanučázádat ( kap 4.1 ) 1 Deanučázádaga buori hálddašeapmi lea dehálaš sihkarasttimis dietnasa ja eallinkvaliteahta ássiide guhkesáiggi ja nanaguoddevaš peršpektiivvas . 1 Deanušaldi , mii rasttilda Deanu Bajit Sieiddás , lea nu vuohkkasit biddjon ovddeš gieldarájá ala . 1 Deanuvuotna – guovddáš Sámis 1 Deanuvuonas lei sámegiella nu dadjat áidna giella . 1 Deanuvuona ja vel Ohcejoga sápmelaččat ledje guhká geavahan veara giđđabivddu olis . 1 Deanuservvodagas lei sámegiella máŋggaid logiid jagiid juo gillán dáruiduhttima geažil . 1 Deanus lei rahpasut riikarádji Ruššii mielddisbuktán sihke buolleviidni- ja duhpátsuollefievrrideami ja prostitušuvnna . 1 Deanus leat maiddái heaittihuvvon ollu stáhta bargosajit moadde jagi dassái . 1 Deanus leat leamaš máŋga sámegielhálli , eai ge leat oaidnán dárbbašlažžan golahit olu resurssaid daidda passiivagielagiidda . 1 Deanus lea sámeskuvla , ja Deanu gielda gal golaha olu eanet resurssaid dása go dan maid Gáivuona suohkan leat goassege golahan kurssaide . 1 Deanus lea stuorámus rávdnji Romsii , nubbin Čáhcesullui ja Áltái , ja de Osloi . 1 Deanus ja Lulli-Norggas dieđihedje dasa lassin 18 % ja 15 % ahte sii lohke Min Áiggi dávjá , ja doppe lei oassi vuollel logi proseantta . 1 Deanus ja Kárášjogas čájehuvvo gaskadássásaš relatiiva ovdáneapmi jagi 1989 rájes 2009 rádjái , ja veaháš njiedjan čielga loguin 2005 rájes 2009 rádjái . 1 Deanus ii leat leamaš seammásullásaš semináraráidu . 1 Deanus ii gal « sámevuohta » guovdilaston seammá láhkái . 1 Deanus eallit ain dáinna rájáin mii gávdnui ovdal go siseatnangielda Buolbmát ja vuotnagielda Deatnu náitojuvvojedje 1964 ’ . 1 Deanus ain dovdet ahte leat gal doarvái sámegielhállit liikká . 1 Deanus , nu go eará sámi ássanguovlluin ge , lea stuorra árvu dain resurssain , maid olbmot jahkásaččat vižžet meahcis . 1 Deanus , Davvesiiddas ja Láhpis godde 10-11 tonna guđege mearraguovllus . 1 Deanulávdegotti evttohusa Gulaskuddanreivve 1 Deanulávdegotti bargu lea finnmárkkulága čuovvoleapmi . 1 Deanulávdegoddi evttoha ahte Luondduhálddašandirektoráhta mearrida váidagiid . 1 Deanujohka 1 Deanujogaraporta gulaskuddamis 1 Deanujogalávdegoddái nammaduvvojedje Reidar Varsi , Edvard Nordsletta , Ingrid Nordal , Karl-Arne Larsson , Frank Martin Ingilæ , Kjell Harald Sæther , Audhild Schanche ja Heidi Ekstrøm . 1 Deanujogalávdegoddi lea maŋimuš dábálaš lávdegodde ­čoahkkimis ovttamielalaš ođđa láhkaásahusevttohusa ektui mii galgá muddet dan ođđa báikkálaš hálddašanorgána . 1 Deanujogalávdegoddi attii raporttas juovlamánu 3. b. 2009 ja ovddidii dalle ovttajienalaš evttohusa das movt báikkálaččat hálddašit Deanujoga guolleresurssaid . 1 Deanujoga guolástushálddašeapmi galgá maiddái fuolahit guhkes áigge badjel guolleresurssaid suodjaleami ja searvat ovttasbargui Suomain joga hálddašeami hárrái . 1 Deanu-akšuvdna « Nei til Sameland » ( « Ii fal Sápmi » ) vuođđuduvvui virggálaččat miessemánu 22. b. 1997 , Sámi vuoigatvuođalávdegotti reakšuvdnan . 1 Deanu čážádat . 1 Deanu čázádat lea dehaleamos rádjeeatnu gaskal Norgga ja Suoma ja lea historjjálaččat álot leamašan dehálaš Deanuleagi ássamii . 1 Deanu čázádaga vuoigatvuođadilli ovdal ja dál Miniseminára Sirbmá gilivistis , bearjadaga 23.03.2007 dii 17.00 . 1 Deanu čázádaga luossabivdo- ja luossabiebman-rádjekommišuvnna bargu ferte maiddái čadnot dása . 1 Deanu čázádaga guolásteapmi mearkkaša ollu sámi kultuvrii ja Sámediggi lea máŋgga oktavuođas deattuhan deaŧalažžan ahte dán guolásteami hálddašanortnegat leat vuođđuduvvon sámi riekteáddejupmái ja geavahussii . 1 Deanu čázádaga guolástanhálddašeapmi galgá maiddái váikkuhit guolleresurssaid guhkesáiggi áimmahuššamii ja oassálastit ovttasbargui Suomain čázádaga hálddašemiin . 1 Deanu čázádaga dáfus joavku deattuha dan árvalusa , ahte Deanu čázádaga ássiid stággobivdolohpi galgá nannejuvvot lágain . 1 Deanu čázádaga buori hálddašeapmi lea dehálaš sihkarasttimis dietnasa ja eallinkvaliteahta ássiide guhkesáiggi ja nanaguoddevaš peršpektiivvas . 1 Deanu álbmogii lei Deanuvuotna fatnasiiguin , guolástemiin ja bivdimiin sihke eallin ja birgenláhki . 1 Deanu sámi giellaguovddáža ruhtada Sámediggi Norgga bealde ja Deanu gielda , ja dat leat oassi SEG:s ( Sámi ealáhus- ja guorahallanguovddáš ) . 1 Deanu sámeskuvlla ja Tana montessoriskole leavggat . 1 Deanu sámeskuvla lea sajáiduvvan ođđa visttiide ja dohko leat ollugat geat ohcet . 1 Deanu sámeskuvla huksejuvvui « nu stuorisin go lei politihkalaš vejolaš » . 1 Deanu skuvllat leat juo moaddelot jagi deattuhan ohppiid báikkálaš ja guovlulaš kulturduogáža , nappo sámi oahppoplána ii buvtte maidege áibbas ođđasiid . 1 Deanu skuvlii lei váttis fidnet 1. luohká-oahpaheaddji dan jagi . 1 Deanu skuvlastivrra mearrádus bisui ja bijai garra rámmaid oahpaheddjiid bargamii skuvllas , gosa eatnasat álge almmá máhtekeahttá dárogiela . 1 Deanu oapmedálut árvvoštallojuvvojit lonuhit seammálágan oapmedáluiguin máddin , sámepolitihkkáriid givssideami geažil . 1 Deanu musea eaiggáduššá ja jođiha Deanu gielda . 1 Deanu musea deaŧaleamos bargun lea čohkket , registreret ja gaskkustit kulturhistorjjálaš árvvuid boarráset áiggi rájes gitta ođđa áiggi rádjai ja dasto ovttasbargat servviiguin . 1 Deanu kulturskuvla pláne buvttadit sámi mánáidteáhteriid main ođđa sámi dramatihkka lea vuođđun . 1 Deanu kulturskuvla háliida leat báikkálaš resursaguovddáš eaktodáhtolaš kultureallimii , ja regionálalaš resursaguovddáš olles Sápmái , mas lea erenoamášgelbbolašvuohta sámi mánáidteáhteris , mii háhká vejolašvuođa addit sámi mánáide vejolašvuođa ovdánahttit iežaset taleantta lávdedáidaga ja drámá doaimmaid siskkobealde . 1 Deanu joatkkaskuvlla olis lea čađahuvvon fitnodatvuođđudanoahppu . 1 Deanu ja eará guovlluid ektui mat leat massán luossaoastiid , ferte jođánepmosit gávdnat molsaeaktolaš čovdosiid . 1 Deanu ja Várjjat museasiida vuođđuduvvui árat dán jagi ja das lea ovddasvástádus sámi musea ­doaimmas Deanus ja Várjjagis . 1 Deanu ja Várjjaga ođđa museasiidda jođiheaddji lea Tove Lill Labahå Magga gii leat eret Mátta-Várjjagis . 1 Deanu ja Várjjaga museasiida eaiggádat leat mearridan nannenšiehtadusaid , ja leat ožžon dárbbašlaš juolludemiid iežaset nannemii . 1 Deanu giellagárdiTana samiske språksenter Porsáŋggu gielda / Porsanger kommune 1 Deanu gielddas leat máŋga huksehusa juo mearriduvvon gaikojuvvot . 1 Deanu gielddas lea áigumuš ovddos guvlui joatkit prošeavtta jagi vel . 1 Deanu gieldda virgáibidjannjuolggadusat 1 Deanu gieldda ulbmil lea ráhkadahttit dievas dárogiel-sámegiel sátnelisttu , mas leat juridihkalaš tearpmat mat leat váldojuvvon riidolágas . Riidoláhka lea leamaš barggu vuođđun , dasgo dat lea guovdilis láhka mas leat ollu juridihkalaš tearpmat mat geavahuvvojit beaivválaččat . 1 Deanu gieldda sámegiellohkki ássit gal mákset ieža daid áviissaid maid háliidežže lohkat . 1 Deanu gieldda raporta 1 Deanu gieldda prošeakta « Sámi láhkagiella » lea guovttejagáš prošeakta . 1 Deanu gieldda kulturskuvla , Deanu gielda - doarjjaohcan Sámi mánáidteáhterii 1 Deanu gieldda jurdda lea ahte iešguđet ruhtadeaddjit geain lea beroštupmi dákkár guovddáža ásaheamis , juogadit goluid gaskaneaset . 1 Deanu gieldda 30.12.98 gulaskuddancealkámuš 1 Deanu gieldda 18.11.99 gulaskuddancealkámuš 1 Deanu gielda lei logi vuosttamuš gieldda searvvis mat ledje bajásšaddanbirrasa nannema gárgedanprográmmas mielde . 1 Deanu gielda lei dál sturron , lei oktiičaskon Buolbmát gielddain . 1 Deanu gielda lea oaivvildan ahte dása gal ii leat dárbu . 1 Deanu gielda lea máŋga jagi oččodan ásahuvvot luossabivdo- ja johkasámi kultuvraguovddáža Deanu šaldái . 1 Deanu gielda lea 17.06.97 mearridan bargiidnjuolggadusaid main sámegiela máhtolašvuohta gieldda virggiin deattuhuvvo iešguđet dásis . 1 Deanu gielda ii leat vel čađahan katarsisa . 1 Deanu gielda ii leat ovttaoaivilis fylkkamánniin ja dainna mo son dulko gustovaš njuolggadusaid . 1 Deanu gielda ii leat háliidan addit ollesáigge virgelobi , ja danin leat dušše moadde gieldabargi beassan nu alla gielladassái ahte sáhttet iehčanžssii joatkit oahppamis sámegiela ja dán láhkái šaddat giellaguoddit . 1 Deanu gielda ii goassige boahtán dán muddui . 1 Deanu gielda gal golaha eanáš ruđaid erenoamáš sámeskuvlasis , ja go ii leat áibbas lohpi golahit guovttegielalašvuođaruđaid skuvladoaimmaide , de lea ain váttis gildii fidnet Sámedikki dohkkehit sin guovttegielalašvuođa bargovuogi . 1 Deanu gielda fertii fargga skuvlla viiddidit . 1 Deanu gielda Finnmárkkus Guovdaqeainnu suohkan Finnmárkkus Unjárgga gielda Finnmárkkus Porsánqgu gielda Finnmárkkus Gáivuona suohkan Romssas , Sám i Ovddidanfoandda doaibmaquovllu mielde Divttasvuona suohkan Nordlánddas , Sámi Ovddidanfoandda doaibmaquovllu mielde Porsáŋgu evttohuvvo dan dihte go vuoObokomponeanttas ~~n~ngQ~!Y~ leat eanas doalut vuollel O 5 , jahkedoaimma ja go leat eanas nissonolbmot eanandolliid qaskkas dáppe . 1 Deanu gielda 2002 . 1 Deanu gielda 2 116 2 190 2 489 1 990 1 Deanu gielda , gilisearvi ja skuvla leat maid leamaš mielde barggus . 1 Deanu gielda , 14.12.99 1 Deanu gielda , 03.03.2000 Saemien Sijte , 7760 Snoasa , 21.03.2000 1 Deanu gielda 1 Deanu Válgabiires ges ii lean válgaoassálastin goassege vuollel 75 % . 1 Deanu Ovddádusbellodat ásahuvvui 1997:s , ja moadde gieldastivraáirasa guđđe iežaset bellodaga ja dieđihedje Ovddádusbellodahkii juo 1995–99-áigodagas . 1 Deanu Gurutbellodat oaivvilda ahte lea áibbas riekta ahte sámi mánát besset sámi oahppoplána čuovvut . 1 Deanu Gurutbellodaga jođiheaddji , Fred Johnsen , čilge vuostálastima siva lohkkičállosis Finnmarken-áviissas 1997 suoidnemánu gaskkamuttus : « ... Sámi oahpahusráđđi finai cuoŋománu gieldastivračoahkkimis čilgemin Sámi ja Našunála oahppoplána . 1 Deanu Guovddášbellodat áigu dan dihtii árvalit dákkár juogu : Guđa lahtus galgá leat fierbmelohpi , muhto duon njealljásis galgá leat aivvefal stággolohpi ( iige fierbmelohpi ) . 1 Deanodagas fertii beana ja stuorraniibi leat fárus go skuvlii vuolgá , muđui doppe in birgen , in ain jo daid álgojagiid . 1 Deanodaga mánát gal ledje oahppásat , iige mis lean goasge miige riidduid . 1 Deanodaga ja Stáhpogietti skuvlabiire váhnemat čálle ođđajagemánu 13. beaivvi 1896:s reivve Deanu skuvlastivrii [ 15 ] , mas huvdejedje báhpa ja eiseválddiid biibala dadjanvugiiguin . 1 Deanodaga ( Vestertana ) skuvllas Gárggogeažis son ja eará mánát internerejuvvojedje loktii ja guđđojuvvojedje ollu iehčanassii . 1 Deaivvadit iešguđetlágan teavsttaiguin addá čiekŋudeami ja ipmárdusa mii lea vuođđun ovdánahttit ođđa jurdagiid ja gálgga reflekteredit , dulkot ja árvvoštallat teavsttaid . 1 Deaivvadeapmi skuvlastivrra miellahtuiguin ja berošteaddji váhnemiiguin ii gal dagahan ahte dallánaga earáhuhtte ovddeš oainnuid , muhto ii lean gal nuge ahte sii " borre " mu , nugo muhtun mu bargoskibir lei einnostan . 1 Deaivvadeapmi Unjárgga birrasiin lei dego livččii gova iđihan . " 1 Deaivvadeamis presideanta Medvedjevain deattuhii stáhtaministtar man mávssolaš lea siviila servodahkii beassat bargat friddja Ruoššas . 1 Deaivvadansajit mat ožžot doaibmadoarjaga eará boasttaid bokte Sámedikki bušeahtas , eai oaččo doarjaga dán ortnega bokte 1 Deaivvadansajit giela ja kultuvrra lonuhallamii leat deaŧalaš arenat identitehta ja giela nannemii ja ealáskahttimii . 1 Deaivvadansajit fertejit duođaštit ahte sis lei doaibma juovlamánu 31. b. 2009 , ja ahte sis lei sierra dohkkehuvvon stivra 1 Deaivvadansajit doibmet dattetge guovllu sámi kultur- ja giellabarggu deaŧalaš vuođđostruktuvran . 1 Deaivvadanbáikkit fertejit gávdnot ja hábmejuvvot lagaš birrasiidda ja báikkálaš servodahkii danne go dat váikkuhit dasa movt mánát ja nuorat galget beassat deaivvadit ja dasa maid sii galget beassat bargat . 1 Deaivvada olmmošvuoigatvuođalávdegottiin 1 Deaivilis eanandoallopolitihkka Buvttadusdoarjagiin galgá nannet guovlluprofiilla vai eanandoallopolitihkka šaddá eambbo deaivilin , ja ealáhusovdánahttinruđaid galget guovlulaččat eanet beassat hálddašit . 1 Deaddu ferte maid leat máhttogihpuid vejolašvuođas bargat ovttasráđiid ja fierpmádagas . 1 Deaddu ferte maid leat máhttogihpuid vejolašvuoñas bargat ovttasráñiid ja fierpmádagas . 1 Deaddu boazodoalu areálaide lea lassánan olbmuid buresbirgejumi ja dábálaš servodatovdáneami geažil . 1 Deaddu biddjojuvvo diagnostihkkii ja dikšoplánemii ollislaš ( holisttalaš ) geahčadanhálttis . 1 Deaddileapmi : 07 Aurskog AS 06/2010 1 Deaddilanlogut čájehit ahte Ságat lea áibbas čielgasit stuorámus dán guovtti beaiveáviissas , badjel beali stuorát go Ávvir . 1 Deaddilanlogut muitalit galle gáhppálaga gaskamearálaččat vuvdet abonnemeanttain ja luovosvuovdimiin juohke almmuheamis , ovtta jagis . 1 Deaddilanlogut 2000 969 964 2379 4312 1 Deaddil virtu ála boallobeavdi olgeš bealde fealttas gos áiggut ohcat báikenama . 1 Deaddil reaidu olgeš bealde . 1 Deaddil liŋkka jus háliida lohkat preassadieđáhusa . 1 Deaddil govvosa stuoridan dihte dan . 1 Deaddil dán liŋkka 1 Deaddil dasto ohcanboalu . 1 Deaddil No , vállje davvisámegiela . 1 Deaddel dákko geahččat seminára . 1 De čohkkáimet internáhttatráhpás ja čieruimet go dálueamit Ánná bođii ja jearai mii lei nu váivi . 1 De čirron jaskadit . 1 De šattaiga Soleng ja Nordnes min skuvllohat . 1 De šattai nu ahte dárogiella lei min ruovttugiella . 1 De šattai máilmmi vearrámus báikin . 1 De šattai doarru , son dieđusge bealuštii mu . 1 De šattai Girko- ja oahpahusdepartemeanta Christianias [ 13 ] doaimma bajimus eiseváldin , ja bismagoddi , mii galggai doaibmat eanas sápmelaččaid guovdu , biddjui Alstahaugii , ja maŋŋil Romssa gávpogii . 1 De šaddá namalassii nu ahte evttohuvvon Davvi-Norgga universitehtii gullet UiTø , allaskuvllat Finnmárkkus , Romssas , Harstadas , Bådådjos , Narvikas ja Nesnas , ja Sámi allaskuvla . 1 De válden 1988:s boazodoalu fágakurssa privatistan . 1 De válddiimet seamma guhkes bottu čakčajohtináiggi . 1 De válddii mekanihkaroahpu Övertornios ja Kalixas , barggai industriijas Södertäljes ja Sydvarangeris . 1 De váhnemat eai duostán go doalvut báhtareddjiid skuvlii fas . 1 De váccii jagi gymnása ja jagi gávpeskuvlla , ja dan maŋŋá ii šaddan eambbo skuvllaid vázzin . 1 De vušše guoli go bohte skuvlii . 1 De vuorddán ahte lullisámegiela Divvunprográmma biddjošii buot dihtoriidda ja viššalit adnojuvvošii . 1 De viktigste knutepunktene i Guovllu deaŧaleamos deaivvadanbáikkit ja nannánstruktuvra mii regionen og daid čatná oktii . den landbaserteinfrastrukturen 1 De viimmat dáhpáhuvai , ja muittán hui čielgasit vuosttaš háve go mu gudde glása lusa ja mun oidnen máilmmi olggobealde lagabui . 1 De sáhttá maid mannat nu guhkás ahte sámi kultuvra viiddis ipmárdusas , dahje muhtun surggiin dahje geográfalaš guovlluin , ii ceavcce boahtteáiggis . 1 De sáhttá earet eará gávdnat ahte jagi 1989 orui 43 % dain geat ledje čálihuvvon jienastuslohkui muhtin dán golmma suohkanis ( 2.344 olbmo 5.505 olbmos ) . 1 De sáhttibehtet jearrat bargá go Sámediggi dušše " Sámi eanadoalu " ovddas . 1 De sáhtii Nord-Norsk Hotelldrift ( Davvi-Norgga Hotealladoaibma ) badjelasasváldit dálu ja jođihit guosseviesu golbma geassemánu . 1 De son johtá viidáseappot nuorttas , gitta Girkonjárgii . 1 De son gal baicca mieđai soabatevttohussii ja álggos dohkkehii sámegielat oahpaheddjiid geain ii lean oahpaheaddjioahppu . 1 De son dajai : « Galggat dennjet et bohcco . » 1 De son bođii mu lusa , dollii mu gihtii ja dajai « god dag » . 1 De son attii midjiide ruvnnu ja logai mii sáhtiimet mannat Tapio gávpái oastit " sukkertøy " . 1 De son attii ge fas dieđu ahte sámi mánáid oahpahangiella galggai leat sámegiella . 1 De soaittát fuomášan ahte ođđa skuvlagirjjit dárogielas leat earaláganat go ovdal . 1 De skuvladirektevra sihkastii juogadandiimmuid , ja " sámebagadeaddji " soaimmahalai njuolga byrokráhtalaš nággárin . 1 De skuvla muitalii ahte lean dáža . 1 De ráhkadišgohten bargobihtáid buot jahkecehkiide , das gal lei ávki . 1 De rehkenastojuwo son válljejuwon olmmožin geas leat eanemus jienastagat ( ovttagerdásaš eanetlohku ) . 1 De olgoriikadepartemeanta oaččui stáhtačálli . 1 De nieidariehpu šattai konfirmerejuvvot maŋŋel dan guđa vahkkosaš skuvlla – oktan earáiguin geat ledje ovtta dásis suinna vátna dárogielmáhtu dáfus . 1 De mus lei olles bargu fas . 1 De muittán oktii , maŋŋá go mii leimmet fárren ođđa skuvlii , ahte bohte muhtun alla hearrát geat galge dárkkistit oahpahusa . 1 De muittán ahte Einar ja Sissel Gullichsen bođiiga ruovttoluotta maŋŋil go leigga leamaš eret guokte jagi . 1 De mii searvvaimet miessemánu 17. beaivve ráidui , mii vulggii Leavnnja mánáidskuvllas ja váccii guhkes mohki . 1 De mii mannat Lulli-Romsii ja Ufuhtii , mas leat muitalusat sámiid skuvlavázzimis 1700-logu rájes min áiggi rádjái . 1 De mii leat ollen 20. čuohtejahkái , nuppiin sániin dan áigái mii lea 1905 maŋŋil . 1 De mii juhkkojuvvuimet moatti jovkui . 1 De mii fitnat fas Guovdageainnus , gos boares olbmot , sihke boazodoallosámit ja dálonat , muitalit sin mánnávuođa skuvlavázzima birra . 1 De mannen dohko . 1 De manat sisa válgalovkui , válljet jienastanlihpu , dagat vejolaš rievdadusaid ja cokkat dasto jienastanlihpu jienastanlihppokonfaluhttii . 1 De lærer deres Kristendom på Norsk mål , og de finnebørn jeg udi min tid haver haft til beredelse til Confirmation ere fundne de bedste » . 1 De lohpidin barggu doaimmahit dainna eavttuin ahte mu árvalus biddjošii muhtun oahpaheaddjijoavkku ovdii , geat oahpahit sámegiela . 1 De livčče stuorra mearkkašupmi jos sámi dátabáI } ku livčče doaimmas dalle . " 1 De leš oaidnit mo dat váikkuha buozalmasjávkamii ja bargobirrasii , muhto bargit goittotge liikojit dása . 1 De leimmet mii veteránat , ja válddiimet vára dain ođđa ohppiin . 1 De lei nu ahte 1905:s eai lean go guokte nuortasámemáná skuvlageatnegáhtton agis , ja maŋŋá go suohkanbáhppa , guhte lei skuvlastivrra jođiheaddji maid , lei háleštallan guhká ovttain etniin , de máná guovttos sáddejuvvuiga skuvlii . 1 De lei gusto oaidnán muhtumiid rámbuvddas fitnamin . 1 De lei gaskabeaiborramuš , ja diibmu 17:s ges goarrun ja duddjon . 1 De lei celkojuvvon bajimuš dásis ahte sámegiella lei gelbbolašvuohta man skuvla dárbbašii . 1 De ledje ovtta dahje moadde buolvva sámit geat eai hálddašan sámegiela . Dál leat muhtin nuoramusain váldán giela ruovttoluotta . 1 De leat vuos luonddu- ja birasberoštumit , mat dieđusge leat deatalaččat boazodoalu ekologálaš vuođu ektui . 1 De leat guokte bálddalas lanja main ii leat uksa gaskkas , su. 4x3 ja 3x3 . 1 De lea áigumuš čađahit prošeavtta golmma jagis ovttas Máhttodepartemeanttain ovddidit oahpponeavvouskkádaga , digitála oahpponeavvuid ja pedagogalaš lonohallanarena . 1 De lea gažaldat , sáhttágo dakkár Finnmárkku eananhálddašeapmi mii lea oppa Finnmárkku várás , ja mii lea dásseárvomálle mielde , leat ILO-soahpamuša 169 mielde . 1 De lea fas bismma galledeapmi Láhpis . 1 De kursainspektevrras galggai leat jagi virgelohpi , ja mun ožžon dan gaskaboddosaččat , seammás go mus lea ain HMS-bargu ja oahpahan boazodoallosuorggis . 1 De jerren sus lea go sápmelaš ? 1 De jerren skuvllas dan birra ja ožžon oahpaheaddji čilget . 1 De jerren eatnis , guhte vástidii : Na , in siđa ahte mu čivggat galget vásihit dan maid mun lean vásihan . 1 De huksejuvvojedje skuvllat Sállanii ja dalle šattai buoret sadji midjiide Fjordtunas . 1 De heiten Háršttás ja bargen museas jagi . 1 De gárttaimet geardedálu ásodahkii lahka A. C. Møller skuvlla , nappo bealjehemiid skuvlla . 1 De goit buohkat juo oidnet gosa don gulat . 1 De giittán bealistan ja sávan lihkku midjiide buohkaide ođđa giellabargguin . 1 De ges bisma ii lean mielas dasa , son oaivvildii sápmelaččat galge hárjánit ipmirdit dánskkagiela , eai informahtorat galgan dárbbašit máhttit sámegiela . 1 De geahččaleimmet fas nuppi skuvlaávdnasa atnui váldit . 1 De gal seahkánin . 1 De fertejin lohkat buot girjjálašvuođa maid gávdnen ja jearahit sis geat galge leat fágaolbmot . 1 De easka ipmirdin ahte ledjen bealjeheapmi , ja earát ledje maiddái dakkárat . 1 De dárbbašii skuvla hirbmadit liigeoahpaheaddji luonddudoalus . 1 De don sáhtát geavahit jienastanvuoigatvuođat dainna lágiin ahte jienastat ovddalgihtii . 1 De dat heađástuvvan eadni manai luhkkára ságaide , ja luhkkár ges báhpa lusa muitalit mot dilli dál lei – man váttis gul šattašii sidjiide lohkat dárogillii geain ii lean leamaš dat oahpahus obage skuvllas . 1 De dalle lea čielggas ahte eanaš dáin máilmmi gielain eai leat stáhtain eanetlohkogielat . 1 De dajan sutnje : – Du teoriija , diet ii doala deaivása . 1 De bođii Ánná fas ja čilgii midjiide mii " sukkertøy " lea . 1 De bođii bearráigeahčči fru Sæter . 1 De bohte Dat olggobealde olbmot Hukseje skuvllaid gos oahpaimet lohkat Ja vel iežamet gillii ge Iežamet eatnigillii Váibmogillii Illudahtii min 1 De bohte Dat geat ledje earálágánat Dat geat áigo giela váldit Ja min giella gildojuvvui Seammá skuvllas Gos álggus Lovttiimet áiggi 1 De boahtá muhtun eadni nieiddainis gii lei konfirmašunagis . 1 De besse oahppit - dađistaga go bohte - mannat liegga feaskárii ja čohkkát vuollegas ja govda glássagárpmaid alde . 1 De beasahii mu dárogielat almmái dadjat : " Mun gal máhtán sámegiela . 1 De adden sutnje kártta , ja bivden su sárgut dien Sámi . 1 De Hugo , buot duostileamos gánda , son lei Rivttátvuonas eret , álggii lávlut dakkár hilgunlávlaga . 1 Dađistaga šattai eanet ahte eanet duhtameahttunvuohta bissu stuora erohusaide das man galle jiena gáibidii oažžut mandáhtaid iešguđet válgabiiriide ( jagi 2005 válggain ledje ravdamearit 63 jiena juohke mandáhttii Davit Nordlándda biires ja 277 jiena juohke mandáhttii Guovdageainnu biires ) . Erohus vulggii das go juo 46 1 Dađistaga šadden eanet ahte eanet mielde Stáhta boazodutkamii , ja jagis 1974:s bessen dohko ollesvirgái . 1 Dađistaga álggahuvvojit ođđa ortnegat mat ráddjejit iešmearrideami , vrd. omd. daid njuolggadusaid mat leat mearriduvvon mánáidgárdesuorgái . 1 Dađistaga unnui norgalaš mearraolbmuid lohku , eanet ja eanet olgoriikkalaččat barge norgga fatnasiin , ja de šattai eŋgelasgiella min bargogiellan . 1 Dađistaga stuorui ohppiidjoavku masa mii ozaimet liigeruđaid . 1 Dađistaga son gávnnahii ahte moai Billiin berrešeimme ohcat Sirbmái . 1 Dađistaga ráđđádallamiin leat goappaš ráđđádallanbealit ovddidan árvalusaid ovttaoaivilvuođa geahččalan olaheames . 1 Dađistaga ohppen veaháš dárogiela , muhto mun dadjen ollu sániid boastut ja earát čaibme mu go hállen dán veaháža maid máhtten . 1 Dađistaga manai buorebut ja mun nagodin loahppageahččaleami . 1 Dađistaga leat maid ráhkadan skuvlavuogádaga mas maōrigiella geavahuvvo skuvlafágaid oahpahusgiellan . 1 Dađistaga leat geahččaladdandoaimmat maidda Sámediggi lea juolludan ruđa buorebut biđgejuvvon geográfalaččat . 1 Dađistaga leat eará gávpogat ja guovddážatge , erenomážit davvin , ožžon arvat ollu sámi ássiid . 1 Dađistaga lean vázzán moadde sámegielkurssa , nu ahte máhtán sátnegirjjiin ohcat sániid . 1 Dađistaga lea eambbot eambbo bálvalusaide beassanláhki digitálalaččat . 1 Dađistaga lea dárbu bajidit gelbbolašvuođa ásaheaddjiid gaskkas – dát guoská erenoamážit sámi ásaheaddjiide . 1 Dađistaga lea SI ožžon ođđa bargguid ja gáibida dál ollu máksámušaid stáhta ovddas ; bálvalusmávssuid , divvagiid ja vealgegáibádusaid . 1 Dađistaga hágaimet eanet akváriaid . 1 Dađistaga go váttisvuođat leat gávdnon , de leat dárbbašlaš nanosmahttimat dahkkojuvvon , ja lea raporterejuvvon gohččumiid mielde Gielda- ja guovludepartementii koordinereneiseváldin . 1 Dađistaga go sámegiella lea váldon eanet ja eanet atnui almmolaš oktavuođain , lea maiddái jearru lassánan . 1 Dađistaga go sámegiella lea váldojuvvon eambbo ja eambbo atnui almmolaš oktavuođain , de báikenamaid ohcaleapmi lea lassánan . 1 Dađistaga go mánát gerge bihtáiguin , de manne olggos . 1 Dađistaga go fanas ain gáddánii kájáid lusa , de bohte muhtumat ohppiid ovddal , juogo fuolkkit dehe earát . 1 Dađistaga go doaibma viidánii hálddašanortnegiid sirdima geažil departemeanttain Sámediggái , de lassánedje hálddahuslaš resurssat ge . 1 Dađistaga go bálvalusealáhusat leat bohciidan , leat dát šaddan lotnolasealáhusheiveheami oassin sámi báikegottiin . 1 Dađistaga gielat ovdánit ee. oktilaš terminologiijabargguiguin , ja danne lea dehálaš ahte giellareaiddutge oktilaččat ođasmahttojuvvojit ja buoriduvvojit . 1 Dađistaga eanet skuvllat geavahišgohtet bargoplánaid , bargovuogi mii mearkkaša ahte oahppi eanet ferte ieš ráhkkanahttit ja gergehit bargobihtáid . 1 Dađistaga eanet olbmot geavahit mobiilatelefuvnna surfet neahtas . Dál lea ráđđehus.no dakkár hámis mii heive mobiilatelefuvdnii . 1 Dađistaga eanet olbmot geavahit mobiilatelefuvnna surfet neahtas . 1 Dađistaga eanet almmolaš doaimmahusat leat heivehan iežaset fálaldagaid sámegielalaš geavaheddjiide ja sámi álbmogii oppalohkái . 1 Dađistaga bohte liikká stuorát oassi Sámemiššuvnna sárdnideddjiin máddin . 1 Dađistaga beasaimet mannat veahá dávjjit ruoktot , go leimmet 6. luohkás lei juohke nubbi vahkkoloahpa . 1 Dađis lea lassánan jearru vásáhusbuktagiidda mat leat sámi eallinvuogi oktavuođas , ja masa gullá vel vuovdit borramuša ja duoji . 1 Dađis go sámi servodatstruktuvra lea rievdan ee. sámedikkiid ja sámi ásahusaid ásahettiin , de lea sámi servodaga máŋggabealatvuohta ihtigoahtán eanet . 1 Dađibahábut mun gávnnahan ahte ráđđehus ii veahket min olus vuoruhit dáid surggiid boahttejagi sámediggebušeahtas , dadjá Olli . 1 Dađibahábut lea dárbbašlaš dás fuomášahttit ahte Aarsetha dovdet Bargiidbellodaga vuostálastin . 1 Dađibahábut in ožžon šat dálueamidis sámebiktasiiddan , daid mat mus ledje go dalle go bohten dohko . 1 Dađibahábut ii leat Sámedikki politihkalaš máhtolašvuohta geavahuvvon measta ollenge . 1 Dađibahábut ii lea duohtavuohta ná buohkaide . 1 Dađibahábut heaittihedje dán ortnega ja álge oahpahit daid luohkáid goabbat sajis . 1 Dađibahábut de in nagodan geatnegasvuođaid deavdit go mu dearvvasvuohta hedjonii ja mu eamit buohccái dávjá . 1 Dađibahábut dahkkojuvvojit min servodahkii deaŧalaš mearrádusat menddo dávjá Oslos . 1 Dađi mielde leat eanet fágasuorggit čájehan lassáneaddji beroštumi sámiguoskevaš dutkamii , juoga mii oidno birrasiid dutkanstrategiijain . 1 Dađi mielde go « Min Áigi » ( golggotmánu 1. b. 1999 ) diehtá muitalit , celkkii NSR ovdaolmmoš ahte sivva min jienasteapmái leai ahte « Bellodatspihcá máddin stivre sin . » 1 Dađi mielde go ráđđi diehtá , de lea suohkan ovttas eará aktøraiguin ožžon Guovdageainnu njuovahaga ain doaibmat . 1 Dađi mielde go mii diehtit , de ii leat dat deaddiluvvon ovdal . 1 Dađi mielde go mii diehtit , de galgá Sámediggi 2000 ođđajagimánus oažžut vástádusa departemeanttas áigot go juolludit ruđaid dán prošektii . 1 Dađi mielde go diehtit , de ii leat bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji ovddidan eaŋkiláššiid dahje gažaldagaid resurssaid hárrái lávdegoddái áššin lávdegoddái . 1 Dađi mielde go diehtit , de dán ii leat bearráigeahččanlávdegoddi árvvoštallan dán beare viidát . 1 Dađi mielde go Sámediggeráđđi diehtá , de eai leat dán rádjái boahtán moaitámušat dahje eará cuiggodeamit mearrádusaide maid hálddahus lea dahkan , eai juolludeamiide BSS:ii ge . 1 Dađi bahábut deattuhuvvojedje boasttu bealit dán áššis . 1 Dađe mielde go áigi golai , de vásihin ahte ii lean álki munnje dovdat gullevašvuođa sámeskuvlii , go gulahallangiella han lei munnje amas . 1 Dađe bahát , de lea giliid lagaš guovlluid riggodagaid loaktin ja gili olbmuid gilvaleapmi daid alde eará geavaheddjiiguin lassánan ollu maŋimuš 30 jagi . 1 Dađe bahábut ii oro rávesolbmuidoahpu dilli buorráneame . 1 Dađe bahábut eai leat ođđa plána- ja huksenlága konsultašuvnnat leamaš dakkárat go konsultašuvnnat muđuid . 1 Davágeaži bátnedivššohat 1 Davábealde Sáltoduoddara olmmošlohku lassánan 3,9 % ( 348 017 ) . 1 Davviálbmogiid guovddáš Gáivuonas , Saemien Sijte Snoasas ja Sámi dáiddamusea Kárášjogas leat deaŧalaš ásahusat mat viimmat sáhttet ollašuhttit plánaideaset , dadjá Olli . 1 Davvitrøndelága allaskuvlla gulaskuddancealkámuš 14.08.00 1 Davvitrøndelága Saemien Saervie gulaskuddancealkámuš 12.07.00 1 Davvisámi guovlluin vuoruhuvvojit ohcciid geat váldet unnimusat 60 oahppočuoggá dahje alit oahpu . 1 Davvisámi guovlluid vásáhusat čájehit ahte aviissat leat dehálaččat giellaoahpahusas . 1 Davvisámi geahččalanliturgiija Allameassu 99 lea leamaš anus 1999 rájes . 1 Davvisámegillii ja julevsámegillii lea ráhkaduvvon divvunprográmma ja stávendárkkistus . 1 Davvisámegillii : Áibmeáiti , Biigá , čálliidlágádus , čiŋat , DAT OS , Davvi Girji o.s. . 1 Davvisámegiella vuosttašgiella Davvisámegiella nubbingiella 2 Davvisámegiella nubbingiella 3 Julevsámegiella vuosttašgiella Julevsámegiella nubbingiella 2 Julevsámegiella nubbingiella 3 Lullisámegiella vuosttašgiella Lullisámegiella nubbingiella 2 Lullisámegiella nubbingiella 3 Oktiibuot 1 Davvisámegiella nubbingiellan mánáidceahki 1.-4. ceahkkái - ohppiidgirji ja bargogirji vejolaččat neahttaresursa juohke dássái 1 Davvisámegiella nubbingiella fágas lea ohppiid lohku njiedjan olles 40 % 2006 rájes . 1 Davvisámegiella lea viidámus sámi gielain Norge . 1 Davvisámegiella ja julevsámegiella leat vuosttaš vuorus áigeguovdilat , deattuha Sara . 1 Davvisámegiella hállojuvvo eanaš Finnmárkku fylkkas ja Romssa fylkkas , ja Dielddanuori ja Evenášši suohkaniin Nordlánddas . 1 Davvisámegiell 2 . 1 Davvisámegielgursa easkaálgiide 1 Davvisámegielat mánáidgárddit 1 Davvisámegielat fálaldagaid lohku ja lohku davvisámegielat mánáin geat váldet vuostá dan fálaldaga , dahket nu stuora oasi olles sámegiela logus ahte tendeanssat ( ja nu maiddái čielggadeamit ) šaddet seamma tabeallain 2.3 ja 2.4 go tabeallain 2.1 ja 2.2. badjelis . 1 Davvisámegielas gávdno juo veahkki mii čilge teavsttaid , giellaoahppanprográmma ja elektrovnnalaš sátnegirjjit mat atnet sámegiela giellateknologiija , ja lea maid veahkkeneavvun jorgaleddjiide . 1 Davvisámegielas : Steinar Nilsen 1 Davvisámegiela čállinvuohkái bohte dárkkistusat maid Sámi giellalávdegoddi ja Sámeráđđi dohkkeheigga 1984:s . 1 Davvisámegiela čállinvuohki 1 Davvisámegiela guovllus leat mearrasámi ja márkosámi guovllut erenoamážit gillán dáruiduhttindeattu . 1 Davvisámegiela alfabehtas leat čieža bustáva mat eai gávdno dáru alfabehtas . 1 Davvisámegiela 2. Anárašgiela 3 . 1 Davvisámegiela , maid eatnašat geavahit , dilli lea veaháš buoret , muhto maiddái dan dilli lea váttis . 1 Davvirikkat vurdojuvvojit ain doaibmat ovddasmannin álgoálbmot-vuoigatvuođaid dohkkeheami ja ovdánahttima dáfus . 1 Davviriikkat mat leat Eurohpá uniovnna miellahtut bivdojuvvojit uniovnna vuođđudusa olis , ja 3. protokolla olis sámiid birra , vuolggahit proseassa man ulbmil lea ovdánahttit uniovnna siskkáldas álgoálbmotpolitihka ; 1 Davviriikkat galggašedje fas ain čájehit buori ovdamearkka : Davviriikkaid Ráđđi berre doarjut davviriikkaid Davviriikkat galggašedje fas ain čájehit buori ovdamearkka : Davviriikkaid Ráđđi berre doarjut davviriikkaid sámekonvenšuvnna ja váikkuhit dan ahte dat johtilit mearriduvvo . 1 Davviriikkat fertejit buorebut bargat ovttas fagalaččat ja ruđalaččat mii guoská eamiálbmot dutkamii ja sihkkarastit buori kvalitehta dutkamis . 1 Davviriikkat dorjot álgoálbmotsearvanrievtti mearrádusproseassain 1 Davviriikkat Danmárku , Islánda , Norga ja Suopma bukte oktasaš árvalusa mas deattuhuvvo man deaŧalaš lea searvanriekti mearrádusproseassain mat leat hui deaŧalaččat álgoálbmotrivttiid duohtan dahkamii . 1 Davviriikkaláš sámerádiot leat ovttas ráhkadan Saami Web mii rahppojuvvui kulturministtarčoahkkimis Gávpehámmanis ( København ) njukčamánu 5. 1999 . 1 Davviriikkalaš áššedovdi joavku geigii iežas davviriikkalaš sámekonvenšuvnna čállosa oktan evttohusain čakčat 2005 . 1 Davviriikkalaš sámi dásseárvobálkkašumi 2007 oažžu Ristenrauna Magga , sámi nissoniid ovdagovva . 1 Davviriikkalaš sámi dásseárvobálkkašumi 2007 oažžu Ristenrauna Magga , su barggu ovddas sámegielain , sámi dearvvašvuođabálvalusaiguin ja su barggu gárrenmirkogeavaheami vuostá . 1 Davviriikkalaš sámeministarat ja sámediggepresideanttat sohpe oktasaščoahkkimis skábmamánu 2. 2000 árvvoštallat rádjarasttideaddji doaibmabijuid ja ovttasbargoprojeavttaid mat veahkehit nannet ja gárgedit nuortasámiid / goltásámiid giela ja kulturvuđđosa . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalus lea dehálaš oassi das . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna mihttomearrin evttohuvvo « duođaštit ja nannet dakkár vuoigatvuođaid sámi álbmogii vai dat beassá sihkkarastit ja ovddidit iežas giela , kultuvrra , iežaset ealáhusaid ja servodateallima dainna lágiin ahte riikkarájit hehttejit nu unnán go vejolaš » , gč. ekspeartajoavkku evttohusa 1. artihkkala . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna joatkinbargu lea deaŧalaš oassi das , ja dat sáhttá konkrehtet sámiid iešmearridanvuoigatvuođa sis ­doalu . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna evttohusas lea sápmelaččaid iešmearridan riekti mearriduvvon 3. artihkkalis . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna evttohus geigejuvvui sámeministariidda ja sámediggepresideanttaide golggotmánus 2005 . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna davviriikkalaš bargojoavkku raporta ( ovdal sáddejuvvon ) 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna lea hui dehálaš sámi servodaga ovddideapmái . 1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna , s. 137 . 1 Davviriikkalaš stáhtat barget aktiivvalaččat dákkár foruma ásahemiin . 1 Davviriikkalaš ráđđehusovttasbarggu ovttastahttin johtolatsuorggis . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu sámi áššiid birra Ministarat geat ovddasvástidit sámi áššiid Suomas , Ruoŧas ja Norggas ja guhtege riikka sámediggepresideanttat , ásahedje jagi 2000 bistevaš ovttasbarggu vai virolaččat sáhttet dieđihit , ráđđádallat ja gieđahallat sámi gažaldagaid main leat oktasaš beroštumit . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu sámi oahpahusa dáfus lea leamaš jođus 1980 álggu rájes . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu oahpponeavvuid ovddideamis berre álggahuvvot lagamus áiggi . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu kultursuorggis lea , Barentsovttasbarggu rámmaid siskkobealde , viiddiduvvon nu ahte dat maiddái guoská Guoládatnjárgga sámeálbmogii . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu kultursuorggis lea , Barentsovttasbarggu rámma siskkabealde , viiddiduvvon siskkildit maiddái Guoládaga sámi veahkadaga . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu Sámediggeráđđi oaivvilda ahte dát lea dakkár suorgi , mas sáhttá leat guoskevaš ohcat ovttasbarggu Sámedikkiiguin Rouŧa ja Suoma bealde . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu Norga lea ovttas Ruoŧain ja Suomain dorjon sámegiela oktasaš dihtorstandárdenvuogádaga . 1 Davviriikkalaš ovttasbargu ( dás maiddái Interreg . ) 1 Davviriikkalaš ovttasbarggu ulbmil lea oktiiordnet sámiid jiena riikkaidgaskasaččat ja erenoamážit riikkaidgaskasaš eamiálbmotpolitihka ektui . 1 Davviriikkalaš oktasaščoahkkimiid beavdegirjjit Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna – Áššedovdijovkui mándáhta Sámi gažaldagaid davviriikkalaš ámmátolbmoorgána njuolggadusat 1 Davviriikkalaš oahpponeavvokataloga 1 Davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš dili ... 52 1 Davviriikkalaš giellaráđđi 1 Davviriikkalaš dihtorspealloprográmma ( mii galgá doarjjan leat dakkár dihtorspealuid ráhkadeapmái mánáide ja nuoraide main lea davviriikkalaš sisdoallu ) , dáidda- ja kulturprográmma ja mobilitehta- ja resideansaprográmma . 1 Davviriikkalaš dearvvašvuođadirektevrrat galledit Sámedikki duorastaga 19.08.2010 dii.17 . 1 Davviriikkalaš dearvvašvuođadirektevrrat galledit Sámedikki 1 Davviriikkalaš dearvvašvuođadirektevrrain lea oktasaš čoahkkin Kárášjogas 18. - 20.08.2010 . 1 Davviriikkalaš , nuoraidpolitihkka ja eamitálbmot ođđa davviguovlopolitihkas leat muhtun áššiin mat gieđahallojuvvojit boahtte čoahkkimis . 1 Davviriikkaid sámekonvešuvdna ferte mannat viidáseappot go ILO-konvenšuvnna nr. 19 uhcimusstándárda . 1 Davviriikkaid sámekonvenšuvnna evttohus Ráđđehusat ja sámedikkit leat soahpan joatkit proseassain ja bargamis davviriikkaid sámekonvenšuvnna evttohusain davviriikkaid ovttasbarggu Norgga 2009 ovdagotti oktavuođas . 1 Davviriikkaid sámekonvenšuvnna ekspeartajoavkkus , mii vurdojuvvo geiget iežas evttohusa skábmamánus 2005 , lea čoahkkádus ja gelbbolašvuohta mii buktá stuora vuordámušaid sin sámekonvenšuvdnaevttohussii . 1 Davviriikkaid sámekonvenšuvdna 1 Davviriikkaid sámedikkit ledje mielde bovdejuvvon guossin . 1 Davviriikkaid ministtarráđđi lea áigeguovdilis hálddašeaddji dakkár ortnegii . 1 Davviriikkaid ministtarráđđi addá juohke jagi kulturministara bušeahta bokte 4,2 milj. DKK sturrosaš juolludeami Sámeráđđái mii lea Suoma , Norgga , Ruoŧa ja Ruošša organisašuvnnaid arve ­goavdeorganisašuvdna . 1 Davviriikkaid ministtarráđis eaige ODD:sge lean ovddasteaddjit dán semináras . 1 Davviriikkaid ministarat digaštalle maiddái davviguovlluid hástalusaid , barggu NATO ođđa strategalaš jurddašanvugiin ja NATO ođastusproseassa . 1 Davviriikkaid giellalávdegottit 1 Davviriikkaid gielat ( Språk i Norden ) 2008 1 Davviriikkaid Sámi Instituhtta ( DSI ) 1 Davviriikkaid Sámi Instituhta ja Sámi allaskuvlla birrasat dahket vejolažžan hukset sámi universitehta gos sámegiella geavahuvvo sihke njálmmálaččat ja čálalaččat , mii fas lea mielde nanneme sámegiela ovdáneami earret eará oahpaheami ja dutkama bokte . 1 Davviriikkaid Sámi Instituhta gulaskuddancealkámuš 12.07.00 1 Davviriikkaid Ráđđi lea meannudan ášši viđa geardde . 1 Davviriikkaid Ráđi 46. sešuvnnas Reyjavikas 1995 dollojuvvui ministtarčoahkkin sámi áššiid birra . 1 Davviregiovdna ollá Sáltoduoddaris Nordlánddas gitta Davvi-Trøndelága fylkkarádjái . 1 Davvioarjesámi museasiida lea ožžon kr 500 000 museaođastusa bokte ( poasta 40111 ) fásta doaibmadoarjjan . 1 Davvioarjesámi museasiida ja Saemien Sijte leat mieđihan nammadit 5 lahttosaš stivrra , masa Sámediggi nammada guokte lahtu , ovddeš eaiggádat guokte lahtu ja bargit ovtta lahtu . 1 Davvioarjesámi dávvirvuorkásiida lea bidjan Riddoduottarmuseat / Sámi dáiddamuseii Kárá-šjohkii lagabui 800 dáidaga . 1 Davvinorgalaš kultursoahpamuš lea vuđolaččat geahčaduvvon . 1 Davvinorgalaš ealáhuseallimis leat máŋga unna ja gaskasturrosaš fitnodaga ( SMB ) mat árbevirolaččat unnán ruhtadit ja čađahit dutkama . 1 Davvinorgalaš ealáhuseallimis leat máŋga unna ja gaskasturrosaš fitnodaga ( SMB ) mat árbevirolaččat unnán ruhtadit ja čañahit dutkama . 1 Davvinorgalaš ealáhuseallima boahtteáigi sorjá eambbo ja eambbo olbmuid máhtus . 1 Davvinorgalaš dieđaguovddáš galgá movttiidahttit olbmuid imaštallat ja oahppat luondduproseassaid gittalasvuođaid birra ja dan birra mii lea ovttageardán ja čuolbmái teknologiijas . 1 Davvinorgalaš dieđaguovddáš galgá leat dieđaguovddášdoaimmaid deaivvadanbáiki Davvi-Norggas . 1 Davvinjárgga 1986 Jahkegirjjis – Årbok for Nordkapp – lei 9-siidosaš artihkal , man namma lei Skolevesenet i Nordkapp kommune ( Davvinjárgga gieldda skuvladoaibma ) , muhto das ii namuhuvvon sániinge ahte sámegielat oahppit dal livčče leamaš doppe . 1 Davvin-girjjit ledje aiddo ilbman , ja dat ledje ođđa čállinvuohkái . 1 Davvin lea ealáhusvuođđu máŋgga sajis leamaš hui ovttabealat . 1 Davvin Anders Larsen gulai sin lohkui . 1 Davvimeara guolit akvárias Macduff nammasaš báikkis Skotlánddas . 1 Davviguovloáŋgiruššan galgá addit riikkaoassái liige duvdinfámu guovddášsurggiin : gelbbolašvuođas , birrasis ja ealáhusas , vuođđostruktuvrras ja logistihkas , ja álbmogis álbmogii ovttasbarggus . 1 Davviguovlostrategiija čujuha arvat doaibmabijuide maid ráđđehus áigu čađahit čuovvolan dihtii váldovuoruhusaid . 1 Davviguovlostipeandaortnet lea ásahuvvon olbmuide geat áigot lohkat Davvi-Norgga oahppobáikkiin maid seamma prográmma ruhtada . 1 Davviguovlopolitihkka – sámiide ge ? 1 Davviguovlopolitihkka lea áššáigullevaš dahallamii ja Barentasa regiuvdnaráđi jođiheami badjelasaiešguđetlágan oktavuođain , ja fylkkasuohkana iežas doaim- met váldimii . 1 Davviguovlopolitihkka galggašii maiddá fuolahit birrasa , ássama ja ealáhusovddideami , ja guoská dan láhkai máŋgga politihkkasuorgái maiguin fylkkaráđđi ge bargá . 1 Davviguovlopolitihkka 1 Davviguovloovddideapmi , olmmošvuoigatvuođat ja dálkkádatrievdamiid váikkuhusat berrejit leat guovddášsuorggit Sámedikki riikkaidgaskasaš barggus boahtteáiggis . 1 Davviguovllut leat sámiid ja eará álgoálbmogiid historjjálaš ássanguovllut . 1 Davviguovllut galget ain vuoruhuvvot girdidoaimmaid bokte . 1 Davviguovllut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Davviguovllustrategiijas ovdanboahtá ahte ráđđehus áigu láhčit dili dasa ahte kulturvuođđuduvvon mátkeealáhusas leat buorit ovdánahttinvejolašvuođat Davvi-Norggas ja ahte riikaoassi galgá ovddiduvvot geasuheaddji mátkerádján dálvejahkebealisge , birrajagi bargosadjiid vuođul . 1 Davviguovlluin leat ollu luondduriggodagat ja dan oktavuođas lea nana ceavzilis ovdáneapmi deaŧalaš Sámediggái . 1 Davviguovlluin leat Norgga eiseválddit mielde Barentsovttasbarggus ja Árktalaš Ráđis . 1 Davviguovlluin ferte čalmmustahttit álgoálbmogiid beroštumiid ja vuoigatvuođaid . 1 Davviguovlluiddieđáhus almmuhuvvui Bådådjos 18.11.2011 . ( Olgoriikadepartemeanta / Marte L. Kopstad ) 1 Davviguovlluid ovdánahttin buktá vejolašvuođaid , muhto dat maiddái áitet , sihke sámi servodaga ovddideami ja Arktisa eamiálbmogiid posišuvnna ektui . 1 Davviguovlluid fylkkamánnet leat vásihan ahte leamaš ávki ásahit sierra virggiid main lea erenoamáš ovddasvástádus gozihit sámi gažaldagaid ovttastahttimiin , plánabargguin , ovdánahttinbargguin ja ovttasdoaimmaid bokte . 1 Davviguovlludoaimmat , dás maiddái Norgga- Ruošša kulturovttasbargu ( doarjja iešguđet doaimmaide golmma davimus f ylk kas ) 1 Davvigeaži váldobátnedivššohat Lulágeaži bátnedivššohat Sálašvákki bátnedivššohat Biežavákki bátnedivššohat Sálnjárgga bátnedivššohat Hansnesa bátnedivššohat Vánddareaju johttidivššohat Áisajoga váldobátnedivššohat Dávkka bátnedivššohat Bearddu bátnedivššohat Vuotnasiidda bátnedivššohat Eliasnjárgga bátnedivššohat Finnsnesa bátnedivššohat Ráisavuona bátnedivššohat Hárštá váldobátnedivššohat Kanebogena bátnedivššohat Skániid bátnedivššohat Ivvárstáđiid bátnedivššohat Giehtavuona bátnedivššohat Rivttága bátnedivššohat Ráissa váldobátnedivššohat Skiervvá bátnedivššohat Ivgomuotkki bátnedivššohat Háhta bátnedivššohat Buvrovuona bátnedivššohat Bátneásahallanspesialista Bátneásahallanspesialista Bátneoažžedávddaid spesialista Protetihkkaspesialista Bátneruohtasdeavdinspesialista Åsgård buohcceviesu bátnedivššohat UDNa bátnedivššohat Ártnihámmana johttidivššohat Ruođđaha johttidivššohat Dálošvákki johttidivššohat Bátnedoavttirvákta 1 DavviTr . 1 DavviRomssas lea dilli vástideaddji – dan bottu go guovllus lea 22 proseanta SEDguovllu ássiin , de lea duššo 12 proseanta nettoeretfárremiin . 1 DavviNorggas eanaš kulturlágádusaid eaiggátvuohta leat guvllolaš / báikkálaš ja lágádusaid politihkalaš stivren maid ferte biddjojuvvot guvllolaš politihkalaš dássái . 1 DavviAtlas lea ovttasbargu Finnmárkku fylkkagieldda , Finnmárkku fylkkamánni ja Sámedikki gaskka . 1 Davvi-Várjjagis muitaluvvo ahte olbmot muhtumin fitne luopmániid čoaggimin ovdal láju , vai besse oastit ládjobiergasiid . 1 Davvi-Trøndelágas lei duođaštuvvon boazovahát 3,1 % ohccon vahágiin , ja 62 % dieđihuvvon boazovahágis buhtaduvvui . 1 Davvi-Trøndelága guovllustivra lohká áddemeahttumin ahte lávdegoddi lea atnán davvisámegielsániid , ja seammás guođđán oarjelsámegielsániid , ja deattuha ahte dán ferte muittus atnit Boazodoalloláhkalávdegotti čielggadeami árvvoštallamis . 1 Davvi-Trøndelága guovllustivra : 1 Davvi-Trøndelága guovlluallaskuvla , hálddašeapmi ja jođiheapmi 1 Davvi-Trøndelága fylkkamánni namuha dán . 1 Davvi-Trøndelága fylkkamánni lea Sámediggái dieđihan ahte plánejuvvo álggahuvvot plánaproseassa Dåapma álbmotmeahci hárrái Nord-Fosen suohkanis Namdalseidis ja Verranis Davvi-Trøndelágas , ja Åfjord , Osen ja Roan suohkaniin MáttaTrøndelágas . 1 Davvi-Trøndelága fylkkagirjerádju bargá fier ­pmádagas aktiivvalaččat ovttas singuin Trøndelágas geat háliidit álkibut olahit dieđuid oarjelsámi kultuvrra ja servodateallima birra . 1 Davvi-Trøndelága fylkkagieldda 01.09.98 reive 1 Davvi-Trøndelága fylkkagielda váldá badjelasas bargoaddiovddasvástádusa , ja Sámediggi fas ruhtada áigáiráddjejuvvon prošeaktaáigodagas . 1 Davvi-Trøndelága fylkka sátnejođiheaddji 1 Davvi-Trøndelága allaskuvllas lea vásedin ovddasvástádus oarjelsámi gielas ja kultuvrras . 1 Davvi-Trøndelága allaskuvlii lea biddjojuvvon nationála ovddasvástádus oahpaheaddjioahpu máttasámegielas . 1 Davvi-Trøndelága allaskuvla oaččui 1987 váldoovddasvástádusa oarjelsámi gielas ja kultuvrras . 1 Davvi-Trøndelága allaskuvla lea ožžon riikkalaš ovddasvástádusa oarjilsámegielas , mii gullá oahpaheaddjioahpahusa oktavuhtii . 1 Davvi-Trøndelága Stuoradiggevárreáirras 1 Davvi-Trøndelága AUF jođiheaddji 1 Davvi-Trøndelaga lea okta fylkkain mii eanemusat lea gillán sávzzaid ja bohccuid boraspirevahágahttimiin . 1 Davvi-Tromssa ja Finnmárkku váikkuhangaskaoapmeortnet dagaha dan ahte Ofuohta / Lulli-Tromsa ii geasut sámegielhálli oahpaheaddjiid , go guovlu ii sáhte fállat váikkuhangaskaomiid nugo oahppoloana vuolideami , bálkálasáhusa jna. 1 Davvi-Tromssa ja Finnmárkku doaimmat ožžot alit gorrelogu mielkebuvttadeami dáfus . 1 Davvi-Sálttu sápmelaččat leat leamaš guolásteaddjit ja lotnolasealáhusdoallit smávvadáluin ja bivdduin . 1 Davvi-Suomas ja Davvi-Ruoŧas leat buorit ja guhkes vásihusat sihke biergo- ja mielkebuvttadeamis galbma návehiin . 1 Davvi-Romssas lea čájehuvvon ahte oahpaheaddjit soahtegaskkaáiggi ledje eanaš sisafárrejeaddjit geaid vuolggahusbargun lei eiseválddiid prográmma lávdadit dárogiela ja dáža kultuvrra . 1 Davvi-Romssas lea maiddái nu ahte 18 proseanta sis geain fárrejit , johtet SED-guvlui eará suohkanii , ja dat lea stuorámus oassi . 1 Davvi-Romssas lea Halti kvenakulturguovddáš ja Davvi- Erenoamážeamos prošeakta Romssa fylkkas lea gal OpprørsløyRomssa musea bargan ovttasráđiid prošeavttas mánáid as- pa Olmmáivákkis . 1 Davvi-Romssa museii lea guovddáš bargun bargat mearrasámi ja kveana kultuvrrain ja deaivvadeapmi daiguin ja eará kultuvrraiguin lea maid deaŧalaš . 1 Davvi-Romssa bátnedivššohagaid bargit Ráissa joatkkaskuvlla bargit ja Vågsfjord joatkkaskuvlla Skániid ossodaga bargit Guovddášhálddahusa bargit 1 Davvi-Romssa bátnedearvvašvuođaguovllu bátnedivššohagat ja Ráissa ja Skániid joatkkaskuvllat galget sáhttit bálvalit sámegillii njálmmálaččat bargosajis . 1 Davvi-Romssa Musea lea bidjan johtui máŋga prošeavtta mat fátmmastit sámi kultuvrra ja historjjá . 1 Davvi-Romsa muđui 1 Davvi-Romsa lea guovlu gosa lea unnimus oassi sisafárremiin Norggas máddelis Sáltoduoddara , duššo 11 proseanta buot sisafárrejeddjiin ~ 144 ~ 1 Davvi-Romsa : 1 Davvi-Romsa 1 Davvi-Norlándda 10. válgabiire áirasat ja Mátta-Tromssa 9. válgabiire áirasat gáibidit ahte Várdobáikki prioriteren 23.05.96 mearrádusa mielde bisuhuvvo investerema ja jođiheami dáfus . 1 Davvi-Norggas ledje mielde 113 doalu , main 59 ledje Norlánddas , 39 Romssas ja 15 Finnmárkkus . 1 Davvi-Norggas lea ollu buorre muorra maid lea vejolaš geavahit bioenergiijan . 1 Davvi-Norggas lea mávsssolaš riddu , ja vaikko vel ássan ge sáhttá leat vuorji dáppe , de mii leat das go EU rahpá vejolašvuođa buktit árvalusaid iežas boahtteáiggi politihkkii . 1 Davvi-Norggas lea fápmobadjelbáza dál . 1 Davvi-Norggas digitálarádio galgá huksejuvvot Guovdageainnu ja Kárášjoga gielddain ja Mátta-Norggas , olles nuortaoassi ja Gudbrandsdalen / Østerdalen:is gitta Steinkjer rádjai . 1 Davvi-Norggas , daid gaskkaid geažil mat doppe leat , berre doalahit fylkkajuogu sullii nu movt lea ge . 1 Davvi-Norgga váldoulbmil oassálastit oljomessui lea leamaš čájehit máilbmái riikkaoasi olles 1 Davvi-Norgga skuvladilálašvuohta 1 Davvi-Norgga ráđđeaddi orgána , Statped:a olis , gávnnada sullii guhttii jagis . 1 Davvi-Norgga riikaguovlomusihkkarat 1 Davvi-Norgga ovdaskuvlabessodagaid njiedjama loguid 2005– 2010 leat ožžon Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas Paul Inge Severeides , persovnnalaš gulahallama bokte . 1 Davvi-Norgga mátkeealáhus ferte ovttasbargagoahtit riikkaoasi dásis vai márkanfievrrideapmi šaddá nu buorre go vejolaš . 1 Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa gárgedanguovddáš áigu maiddái ovddasguvlui bargat dieđuin sámi veahkadaga mánáidsuodjalusa birra . 1 Davvi-Norgga mánáidsuodjalusa gárgedanguovddáš galgá áimmahuššat gažaldagaid mat čatnasit sámi mánáide ja nuoraide . 1 Davvi-Norgga kultursoahpamuš ođasmahttojuvvon Davvi-Norgga kultursoahpamuš lea rikkaoasseovttasbargu kultursuorggis . 1 Davvi-Norgga juolludeapmi ferte juohke stáhtabušeahtas heivehuvvot haddegoarŋuma mielde . 1 Davvi-Norgga ja Davvi-Trøndelága guovllulávdegotti jođiheaddji 1 Davvi-Norgga fitnodagaid ja DjO-birrasiid ja ásaiduvvon norgga gálvolágideaddjiindustriija ovttasbargooktavuoñat leat deaŧalaččat vai sáhttá vuoruhit ealáhusovttastusaid ásaheami . 1 Davvi-Norgga eanadoallu ferte birget váttes luonddudiliin go buvttadeapmi lea nu bieđgguid ja go guhkes gaskkaid ferte fievrridit dárbašiid ja eanadoallobuktagiid . 1 Davvi-Norgga ealáhusstrategiijat : Doaibmaevttohus čuovvoleami stáhtus 1 Davvi-Norgga dáiddárguovddáš lea maiddái bistevaš ovttasbargooasehas buot dáiddasurggiid dáiddárdeaivvademiid ja bargolatnjafálaldaga oktavuođas . 1 Davvi-Norgga dáiddamuseas Romssas lea ovddasvástádus duddjot olles Davvi-Norgga guovllu ol ­bmuide eambbo beroštumi ja máhtu govvadáidagis ja dáiddaduojis . 1 Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođa gelbbolašvuođaguovddážis ( TkNNas ) lea dehálaš doaibma plánejuvvon spesialistaoahpahusa oktavuođas . 1 Davvi-Norgga almmolaš bátnedoavttirbálvalus lea guhká rahčan oažžut bátnedoaktáriid virggiide ja daid bisuhit virggiin . 1 Davvi-Norgga Riikaguovlomusihkkariidda ( Landsdelsmusikerne i Nord-Norge ) lasihuvvo 1 miljovnna kruvnno nu ahte juolludus šaddá veahá vuollel 17,2 miljovnna kruvnno . 1 Davvi-Norgga Opera ja Symfoni ija orkester 1 Davvi-Norgga Etablererskuvla 1 Davvi-Norgga Dáiddárguovddáš 1 Davvi-Norga lea guhkkin eret GuovddášEurohpas , muhto mis leat ollu gelbbolašvuohta ja resurssat . 1 Davvi-Nordlánda : 1 Davvi-Hålogalándda bismágottis lea váldokapellána davvisámiide . 1 Davvi-Hålogalándda bismagoddi 1 Davvi-Hålogalanda , Lulli-Hålogalanda ja Nidarosa bismágodderáđiin lea buohkain okta sámi áirras , okta davvisámi , okta julevsámi ja oarjelsámi . 1 Davvi-Hologalándda bismagodderáđi 25.08.98 gulaskuddancealkámuš 1 Davvi-Hologalándda 26.06.98 gulaskuddancealkámuš 1 Davvi-Gudbrandsdálas ja Valdresis doaimmahit giliolbmot boazodoalu . 1 Davvi álgoálbmogiin galgá leat nana sajádat ja rolla iežaset dili ovddideamis . 1 Davvi álbmogiid guovddáš , Gáivuona suohkan - doarjjaohcan Ruošša bealde davvi álbmogiid kulturgaskkustanguovddáža ásaheapmái . 1 Davvi áhpeguovlluid mearkkašahttin deattuhuvvo dainna ahte dehálamos guolešlájat Davvinuortaatlanteris ellet muhtin oasi dahje olles áiggi doppe . 1 Davvi regiuvnnas leat golbma institušuvnna , guokte Finnmárkkus ja okta Romssas , main lea erenoamáš ovddasvástádus heivehit orrundili daidda nuoraide geain lea sámi duogáš . 1 Davvi regiuvdna lea maŋemus jagi ( 2007 ) erenoamážit áŋgiruššan gávdnat sámi biebmoruovttuid . 1 Davvi petroleumdoaimmaid – Helgelánddas Barentsáhpái , fertešii eanemus lági mielde hoidet davvin . 1 Davvi dimenšuvnna nuppi olgoriikaministtarčoahkkima oktavuođas Oslos skábmamánu 2. b. Norga ja Ruošša čálle soahpamuša vuollái mii galgá álkkásmahttit Norgga ja Ruošša rádjaássiid mátkkošteami rájá rastá . 1 Davvi dimenšuvnna nuppi olgoriikaministtarčoahkkima oktavuođas Oslos skábmamánu 2. b. . Norga ja Ruošša čálle soahpamuša vuollái mii galgá álkkásmahttit Norgga ja Ruošša rádjaássiid mátkkošteami rájá rastá . 1 Davvi Romsa ( Návuona , Ráissa , Skiervvá , Gáivuona , Omasvuona ja Ivgu gielddat ) 1 Davvi Norgga kulturráđđi lea ollu jagiid ekonomalaččat dorjon Márkomeannu-festivála , ja Norgga kulturráđđi doarjjui festivála 2005:s . 1 Davvi Norgga fil ­bmaguovddážis lea erenoamáš ovddasvástádus sámi filmmaid doarjagiin , ja gáibádussan lea ahte galgá juolluduvvot doarjja unnimusat ovtta sámi filbmii juohke jagi . 1 Davvi Norgga Mánáidsuodjalusa ovdánahttinguovddáš almmuhii 2006:s máŋga oahpahusgirjjáža mánáidsuodjalusa kulturperspektiivva birra , main ledje vuođđun mánáidsuodjalanbarggut sámi guovlluin . 1 Davvi Nordlánda 11 . 1 Davvi Girji sádde oahpponeavvuid skuvllaide ja mánáidgárddiide Skuvllat ja mánáidgárddit sáhttet diŋgot oahppneavvuid ja čáppagirjjálašvuođa Davvi Girjjis ovdal skuvlaálgima čakčat go listtut almmuhuvvojit nehtii . 1 Davvi Girji oaččui juolluduvvot gitta 661 000 ru rádjái 2 fáddágihppagii ja 3 bargogirjái luonddufágas julevsámegillii vuosttaš- ja nubbingiellan 1.-4. luohkkái . 1 Davvi Girji lágádus lei maiddái bovdejuvvon konferánsii muitalii veahá oahpponeavvobarggus , earret eará nuvttá oahpponeavvojuohkima birra . 1 Davvi Girji OS 1 Davvi Girji 2004 . 1 Davvi Girji 1998 1 Davvi Girji 1995 Lindkjølen , Hans : Viddas folk . 1 Davvi Girji 1991 Norges samemisjon hundre år . 1 Davvi Girji , Kárášjoga gielda : 92 000 ru. almmuhit Merja Aletta Ranttila mánáidgirjji davvisámegillii ” Mo sápmelaš bođii Sápmái ” Báhko , Divttasvuona suohkan : 120 000 ru. almmuhit Gøran Andersen mánáidgirjji julevsámegillii ” Láttakjahke ja biernnajahke ” DAT , Guovdageainnu suohkan : 88 000 ru. almmuhit Ánte Mihkkal Gaup CD / jietnagirjji davvisámegillii ” Juffá ” 1 Davvi Dearvvašvuođa ektui válljejuvvojedje njealjis Sámedikki viđa evttohasaid gaskkas stivrraide . 1 Davvi Dearvvašvuohta RDD lea ožžon bargun čielggadišgoahtit sámi álbmoga spesialistadearvvašvuođabálvalusa dárbbu ja geavaheami . 1 Davvi Dearvvašvuohta RDD lea ožžon bargun ruhtadit ja čađahit dulkonprošeavtta buoridan dihtii dulkonbálvalusa sámi álbmogii . 1 Davvi Dearvvašvuohta RDD galgá ruhtadit Sámi Nationála Gealboguoddáža - psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalusa . 1 Davvi Dearvvašvuohta Finnmárkku Dearvvašvuođa ja Sámedikki bokte lea eanemus konkrehta ovttasbargu . 1 Davvi Dearvvašvuohta / helse MidtRHF galgá bearráigeahččat ahte oahppan- ja máhttindoaimmat leat heivehuvvon buhciide geain lea sámegielat kulturduogáš . 1 Davvi Dear ­vvašvuohta RHF muitala iežas juohke jahkásaš dieđáhusas 2007 hárrái Dearvvašvuođa ja fuolahusdepartementii ahte sámi dulkonbálvalus gávdno ja ahte dan sáhttá atnit go lea ain dárbu . 1 Davvi - ja máttasámegiella guovddážis Dán jagi lea davvi- ja máttasámegiella guovddážis . 1 Davvi - Trøndelága fylkkasuohkan lea mearridan addit 10 miljovnna ruvdnosaš ruhtajuolludeami investerendoarjagii ja Snoasa suohkan lea mearridan addit 1,5 – 2,5 miljovnna ruvdnosaš doarjaga ođđa geidnui ja lanjaide eará vuođđostruktuvrra . 1 Davvesiidda áigodagas čálii son Når vi sitt her å prate ( Dásgo mii čohkohallat ja háleštat ) ja Mørketid 1944 ( Skábma 1944 ) , Porsáŋggus earret eará Tro og trolldom ( Osku ja noaidevuohta ) , Skuvvanvárri ja ráiddu Det susende fjell I-IV ( Šuvvi várri , I-IV ) . 1 Davvesiidda girkobáikkis hálddašedje dážat , go fas buot eará báikkiin siskkit Lágesvuonas orro eanaš sámit , ja mii dovddaimet ahte Davvesiiddas sihke oahpaheaddjit ja oahppit badjelgehčče sámečivggaid vuonain ; oaččuimet ipmárdusa ahte mii leimmet vuolit dásis servodagas go dážat . 1 Davvesiida suohkan lea áidna spiehkastat , gos dievdduid oassi SED-guovllus lei unnit go eará guovlluin suohkanis , 54 proseanta 56 vuostá . 1 Davvesiida 1 Davveoarji museasiida lea ohcan , muhto ii leat ožžon doarjaga kap. 320 poasttas 73 . 1 Davveoarjesámi museasiidii gullet Guovdageainnu gilišillju , Sámiid Vuorká-Dávvirat , Jáhkovuona mearrasámi musea ja Porsáŋggu musea . 1 Davveoarjesámi museasiida nanne museaid Sámiid Vuorká-Dávvirat / De samiske samlinger , Porsanger musea , Kokelv sjøsamiske musea ja Guovdageainnu gilišilju / Kautokeino bygdetun . 1 Davveoarjesámi museasiida lea vuođđuduvvon 1 Davveoarjesámi museasiida lea maiddái ožžon ovddasvástádusa nášuvnnalaš sámi musea ­fierpmádaga fierpmádatoktiiordnejeaddjin . 1 Davveguovlostrategiija deattuha ahte máhttoáŋgiruššamat fertejit leat viidát ja guhkesáigásaš , muhto ráđđehus lea čujuhan muhtun surggiide mat leat deaŧalaččat davveguovlluid ovddi ­deamis . 1 Davveguovlopolitihkka 1 Davveguovloovdáneapmi Norggas lea dárbu ovddidit davveguovlopolitihka mii buorebut doaibmá . 1 Davveguovlodieñáhusas 20 boahtá ovdan ahte stuorra resurssat davvin galget boahtit álbmogii buorrin . 1 Davveguovlodieñáhus bidjá vuoñu ollislaš ja vuolggaheaddji davveguovlopolitihkkii , ja davveguovloperspektiiva boahtá leat deaŧalaš oñña ealáhusovddideamis Davvi-Norggas . 1 Davveguovlluid ovdáneami stuorra perspektiivvat dagahit ahte álbmogis gáibáduvvo eanet riikkaidgaskasaš gealbu . 1 Davveguovlluid ovddideapmi lea okta dan golbma váldoáŋgiruššansuorggis mat leat namuhuvvon das . 1 Davit Nordlánda muđui 1 Davit Nordlánda STN Dát govadat čájeha movt ovdáneapmi lea leamaš SED-guovllus obbalaččat , ja dain guđa váldojuogustusain . 1 Davit Nordlánda SED Eará guovllut 1 Davimusas leat ollu ránnjá SED-suohkanat maid gaskkas sáhttá válljet , mii dagaha ahte oalle stuora oassi fárremiin leat fárremat siskkobealde SED-guovlluid . 1 Davimus riikkaoasis lea areáladárbu ollu oktavuođain guovtti gearddi stuorát go Mátta-Norggas danne go Davvi-Norggas ii sáhte guktii jagis láddjet . 1 Davidsson 1 Davi áhpeguovllut leat máilmmi deaŧaleamos borramušáiti , ja seammás dáid guovlluid lea hui álki billistit . 1 Davi vejolaš resurssat ja máilmmiviidosaš dálkkádat ­nuppástusat mat čuhcet garrasepmosit Árktisii , dahket davviguovlluid miellagiddevaš guovlun ollugiidda . 1 Davi máhttoinfrastruktuvra maid šaddá leat guovdilis fáddá strategiijas . 1 Dattetge čájehit dat gieskat loahpahuvvon mihtideamit čielgasit ahte massimat ja vahágat eai unno . 1 Dattetge čuoččuhuvvui ahte sámegiela universitehta oahpaheaddjiámmát lea " heivemeahttun dieđalaš joavdelasvuohta " . 1 Dattetge čilgejuvvo oanehaččat eaktodáhtolaš ja idealalaš sámi lahttoservviid ekonomalaš doarjjaortnegiid birra kapihttalis 5.3.2.3 . 1 Dattetge šattai boađusin ahte suohkan ozai ja šattai oassin ovdánahttinfoandda doaibmaguovllus . 1 Dattetge šadde dán áigge guhtta Deanodaga [ 1 ] sápmelačča oahpaheaddjin , ja oktiibuot ledje sii oahpaheaddjin 1912 rájes gitta 1960-logu loahpageahčái . 1 Dattetge ásahuvvui jagi 1984 sierra departemeanta ovddádusveahki várás ( DUH ) . 1 Dattetge áigut mearkkašit ahte oassi dain láigohanvieruin mat leat leamaš Finnmárkkus , erenoamážit luossajogaid dáfus , maid bivdo- ja guolástussearvvit dávjá leat láigohan , leat doaibman bures . 1 Dattetge áigu ráđđi maŋŋá fas bargat dáiguin áššiiguin ja erenoamážit válganjuolggaduslávdegottis mii joatká barggus . 1 Dattetge vásihit oahpaheaddjit oalle stuorra gaskka alddiineaset ja muđui skuvlaservodahkii , man sii gohčodit dáččaskuvlan . 1 Dattetge váilu geaidnu , čáhci ja kloáhkka duktásajiide , ja dat mákset hui ollu . 1 Dattetge váikkuhit stuorraválddiid beroštumit ollu dasa mii dáhpáhuvvá davvin , ja maiddái ovttaskasstáhtaid ja stuorra riikkaidgaskasaš fitnodagaid oktavuođat . 1 Dattetge vurdojuvvo bargguhisvuohta lassánit veaháš dán jagis boahtte jahkái . 1 Dattetge sáhttá rahpat vejolašvuođa veaháš bajidit doaibmabušeahtaid dan jagi go nuppástuhttin ja oktiiorganiseren čađahuvvo ; dat sorjá dattetge dán lágan proseassa viidodagas . 1 Dattetge sáhttá ovddiduvvot vuosttaldeapmi go : 1 Dattetge sáhttá leat nu ahte muhtun áššebáhpirat ja bálvalusat leat dušše ovtta gillii - eanaš heviid aivve dárogillii . 1 Dattetge sáhttá dadjat ahte Sámedikki doarjjaortnet festiválaide lea Sámedikki deháleamos doarjjaortnet sámi musihkkii . 1 Dattetge sáhttá Sámediggi válganjuolggadusaid § 82 vuođul addit lobi geahčadit sámi jienastuslogu dutkama ja statistihkalaš barggu oktavuođas . 1 Dattetge sáhttet mássaturisma ja sámi kultuvrra summal geavaheapmi mátkkoštanoktavuođain mielddisbuktit olu hástalusaid . 1 Dattetge sáhttet deaividit váttisvuođat go čálát sámegiela Outlook-kaleandaris dahje e-poastta namahussajis , ja go čálát sámegillii dakkár prográmmain , maid Microsoft ii leat ráhkadan . 1 Dattetge sáhtte muhtumin šaddat boasttuipmárdusat . 1 Dattetge orru geavvamin nu ahte sii geat leat massán skuvlaoahpu , eai oaččo doarjaga iežaset gáibádussii . 1 Dattetge olmmoš ii várra dárbbaš oppa eahpiditge ahte dán váillálaš vuoigatvuođaid čielggadusa šaddet geavahit e.e. báikkálaš olbmuid eanangeavaheami ja meahccevaljiid viežžama ektui sin iežaset guovlluin ? 1 Dattetge oidno teavsttas Odeldikki proposišuvnnas kapihttalis 2.8 nr. 10 : 1 Dattetge ohcan meannuduvvo dušše go ortnega ulbmil lea nannet gánnáheami dainna lágiin ahte dat veahkeha fidnet buoret ruhtadeami . 1 Dattetge oaivvilda Sámediggi vuđolaš árvvoštallama vuođul ahte dušše ovtta eanahálddašeami ásaheapmi ferte leat álmotriektemearrádusaid , ILO 169 art. 14.1. mielde . 1 Dattetge oahpahuvvo dán biirres dušše fal dárogillii , go mánát leat hui čeahpit hupmat ja ipmirdit dan giela . » 1 Dattetge oahpahuvvo dán biirres dušše fal dárogillii , go mánát leat hui čeahpit hupmat ja ipmirdit dan giela ( grammatihkka ja riektačállin dieđusge ii leat árvvoštallon čilgedettiin ovdáneami dárogielas ) . 1 Dattetge movttiidahtiiga mu ohcat skuvllaid . 1 Dattetge mii atnit dakkár govvideaddji sániid muhtumassii menddo garra cealkimin . 1 Dattetge maiddái son ozai bálkálasáhusa Sámefoanddas . 1 Dattetge leimmet muhtimat geat vuostálasttiimet . 1 Dattetge lei nu ahte go álggiimet joatkkaskuvlii , de mii leimmet nu guhkás gáidan ruovttubirrasis ahte mis ii lean šat miella mannat ruoktot vahkkoloahpas . 1 Dattetge lei jurdda ahte diplomatiija ja konuláhtalágádusa gaskkas galggai leat lagaš oktavuohta , ja ahte diplomáhtat ja konsulat galge doarjut ja ollistit guhtet guoimmiset . 1 Dattetge ledje menddo unnán bargit Olgoriikadepartemeanttas miehtá soađi . 1 Dattetge leat sierra njuolggadusat mat sihkkarastet sámi álbmoga dili Sámelága paragráfas 110 a ja Geassemánu 12. b. 1987-mannosaš lágas nr. 56 Sámedikki ja eará sámi riektediliid birra ( sámelágas ) . 1 Dattetge leat persovnnalaš resurssat deaŧaleamos faktuvrrat ásaheapmái ja ođđa hutkamii . 1 Dattetge leat ollu beaiveguovdilis áššit mat čájehit ahte beaivi ain lea deaŧalaš . 1 Dattetge leat eahpitkeahttá oasit Finnmárkkus maidda earáge álbmogiid beroštumit čatnasit eananhálddašeami dáfus , ja danne lea govttolaš ahte siige váldojuvvojit vuhtii hálddašanortnegiid árvvoštallamiin ja ásaheamis . 1 Dattetge lea čielggas ahte boazodoallošiehtadallamiid oasálaččat , stáhta ja NBR , diimmáš šiehtadallamiin bođiiga ovttaoaivilii ahte jos nu gohčoduvvon doaibmabidjoorohagat eai eaktodáhtolaččat geahpet ja heivet boazologu , de lea dárbu bidjat johtui doaibmabijuid . 1 Dattetge lea álggahuvvon bargu ásahit almmolaš rámmaid dán doaimma várás . 1 Dattetge lea váttis áddet ovdalis namahuvvon árvalusa moge eará láhkai , go ahte Sámediggeráđđi maiddái dáinnage oaiviliin , ahte eará meahccedoaimmat váldoprinsihpa mielde galget vuoittáhallat , lea vuoldimin Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa stuoribuš báikkálaš hálddašeami beale . 1 Dattetge lea sámegielat áviissaid deaddilanlohku njiedjan . Dat ovdanboahtá raporttas Sámi logut muitalit – 3 , man sámi statistihka fágalaš lađastanjoavku odne almmuhii . 1 Dattetge lea stáhta eiseválddiin vejolašvuohta ieža álggahit plánabarggu jus ovddasvástádusjuohku ja plánasisdoallu ii sohppojuvvo . 1 Dattetge lea spiehkastat virgehaslága § 5:s dannego virgádanváldi sámelága § 2 – 12 nuppi lađđasa vuođul lea biddjojuvvon Sámediggái . 1 Dattetge lea sivva buktit mearkkašumi dan cealkimii ahte fárremat Finnmárkku sámi guovlluide dávjá dáhpáhuvve almmolaš dáruiduhttinpolitihka dihtii ( s. 19 ) . 1 Dattetge lea ođđarekrutteren duodjái nu mávssolaš ahte dat árvvoštallojuvvo nannet duoji rámmaeavttuid ealáhussan ja danne leat válljen vuoruhit dán ohcama . 1 Dattetge lea ođasmahttimis leamaš dakkár váikkuhus ahte eat sáhte čálihit almmolaš journalaid ja eará journalraporttaid maŋŋel go Sámediggi fárrii ođđa vistái . 1 Dattetge lea ovttadássásaš ovddasteapmi dohkálaš duššefal jos Sámediggi dahká čielga mearrádusa das , ahte dakkár orgána oažžu stivret dakkár eaiggáduššaán- ja háldoguovllu . 1 Dattetge lea ovddasvástádus gielddain addit bures heivehuvvon oahpahusfálaldagaid , maiddái sámegielasge ja/dahje sámegilliige , dain skuvllain maidda oahppit sirdojuvvojit . 1 Dattetge lea nu ahte stuorra áššehivvodaga geažil resurssaid ektui maid ráđđi hálddaša , de lea álo dárbu garrasit prioriteret maiguin áššiiguin dáhttu bargat . 1 Dattetge lea meahci ja duoddariid árvu rievdan muhtumiidda mis . 1 Dattetge lea maiddái ágga muittuhit ahte fierpmádatovttasbargu sáhttá dagahit dan ahte ovddasvástádus hádjána ja buvttiha bajábeal organiserema mii eahpečielggasmahttá ovttasbarggu ulbmiliid . 1 Dattetge lea maiddái dárbu geahččat lávdegottiid evttohusaid ollislaš perspektiivvas . 1 Dattetge lea lossat lohkat giellafágaid dain allaskuvllain , mat gáibidit oalle stuorra oahppomávssu . 1 Dattetge lea jienasteaddji ovddasvástádus jienastit nu árrat ahte jienastat joavdá jietnalohkanbáikái ovdal vuossárgga 14.09.2009 dii. 21 . 1 Dattetge lea hui hárve ahte departemeanta jearaha dieđuid dakkár áššiin , mat eai leat vuođđuduvvon áššáiguoskevaš priváhta olbmo dahje eiseválddi oktavuođaváldimii . 1 Dattetge lea gielddas plánaeiseváldin erenoamáš geatnegasvuohta ja bargamuš fuolahit ahte gáibádus láhčit oassálastimii lea ollašuhttojvvon go eará eiseválddit ja priváhta olbmot leat ráhkadan plánaevttohusa . 1 Dattetge lea gažaldat makkár doaibmabijuid johtui bidjamis lea sáhka . 1 Dattetge lea dárbu giddet fuomášumi maiddái dán ealáhussii go guoská bievlavuodjimii geasseorohagain go bohccot han dalle leat rittuguovllus . 1 Dattetge lea dutnje ovdamunnin ahte jurddašišgoađát doaimma birra ovdal go mánná deavdá golbma jagi . 1 Dattetge lea dievaslaš plána mii galgá čielggaduvvot váikkuhusaid dáfus . 1 Dattetge lea departemeantta mielas dehálaš áššemeannudeapmái ahte eiseválddit main lea vuosttaldangelbbolašvuohta fápmobuvttadanrusttegiidda muđuid , maiddái sáhttet ovddidit oaiviliiddiset vuosttaldemiin čázádatbuođđunmearrádusaid vuostá jus sis lea vuođustus dan dahkat . 1 Dattetge lea departemeanta lohpidan boahttejagi ođđajagimánus vástidit Sámediggái nuortalaš musea čuovvuleami birra , ja earenoamážit boahttevaš doaibmajođiheami birra . 1 Dattetge lea deaŧalaš muitit ahte areálavuođu sámi ássanguovlluin ii njuolga sáhte buohtastahttit dainna mii muđui lea riikkas . 1 Dattetge lea dan mađe mii báhcá ahte mii áigut ráhkadit unnimusat vel ovtta girjji . 1 Dattetge lea Sámediggái ­stuorra hástalus háhkat ekonomalaš resurssaid dán bargui , juoga mii dagaha min barggu einnosmeahttumin . 1 Dattetge joavku jáhkká ahte Sámedikkis galgá leat gieldinvuoigatvuohta dain guovlluin mat eai gula Sámi eananhálddašanorgána ovddasvástádussii , jos šaddet guokte eananhálddašanorgána . 1 Dattetge in áiggo badjelgeahččat dáid váikkuhusaid mat linjás leat sámi kultuvrii ja dáid váikkuhusaid mat das ahte váldá áiggi čielggadit buot beliid áššis . 1 Dattetge ii leat vel ii lahka ge nu ahte livččii dásseárvosaš ovttasdoaibman buot mearridandásiin almmolaš eiseválddiid , Sámedikki ja boazodoalu gaskkas dakkár politihkkahábmemis , lágaid ráhadeamis ja hálddašeamis mas lea mearkkašupmi boazodollui . 1 Dattetge ii leat sisdoallu ođas Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta ovdalis oainnuid ektui . 1 Dattetge ii leat nu jus Minerálahálddašandirektoráhtta ovdal go doaibma álggahuvvo gávnnaha ahte minerálagávdnostumit sáhttet iešheanalaččat ávkkástallojuvvot . 1 Dattetge ii leat mihkkege geatnegasvuođaid dahkat dakkár rievdadeami . 1 Dattetge ii leat dárbu ráhkadit sierra plánaprográmma go mearrádus ii dagat rievdadusaid regionála plánii . 1 Dattetge ii leat boraspirehálddašeamis dárbbašlaš luohttámuš ahte sáhtášii oažžut oktasaš áddejumi ja áŋgiruššamiid meahcceláidumiid hárrái deaŧalaš resursan . 1 Dattetge ii leat Ráđđehus 2000 stáhtabušeahttaeavttuhusas dadjan maidege juolludeami birra Nuortalaš museái sámi duhátjahkebáikin . 1 Dattetge ii gula doaibmabidju njuolgga 2008 kulturulbmiliid ruhtageavaheami áŋgiruššansurggiide mat leat sámi kulturlágideamit ja festiválat , sámi diliid birra filbmabuvttademiid oasseruhtadeapmi ja artistahonorárat sámi musihkkáriidda . 1 Dattetge hárdojuvvojin giela dihte . 1 Dattetge háliidit eatnašat geat leat bajásšaddan luondduin dego oassin sin eallinárvvus ain beassat geavahit luonddu , muhto dál eanet dego oassin sin eallinkvalitehtas . 1 Dattetge háliidan čujuhit muhtun heajus beliid boazodoallolágas dásseárvvu ektui sohkabeliid gaskkas . 1 Dattetge humaimet ain sámegiela bearrašis . 1 Dattetge historjjá negatiiva válddahallan ii galggaše seavnnjahit maŋimuš logi jagi positiiva ovdáneami . 1 Dattetge gávnnahii Sámediggi skábmamánus 2000 ahte ii sáhttán searvat Norgga delegašuvdnii , ja válljii ge ahte ii vuolgge bargojoavkku čoahkkimii . 1 Dattetge gávdnojit nugo čujuhuvvon muhtun ovdamearkkat das ahte sii leat geavahan dakkár dajaldagaid maiguin bures vuhtto oaidnu oamastanvuoigatvuođa hárrái . 1 Dattetge gávdnojit muhtun árvvoštallamat ja konklušuvnnat mat eai leat dievaslaččat ja muhtun oktavuođain maid boastut . 1 Dattetge gávdno eará riektevuođđu go mii dás lea namuhuvvon , man vuođul Sámediggi lea vuoigadahttojuvvon stivret sámi leavgga geavaheami . 1 Dattetge geavahuvvojedje dárogiel girjjit . 1 Dattetge galgá maiddái ollislaččat árvvoštallat doaibmabiju lági , ruhtadeami ja golloplána . 1 Dattetge galgá jounála álot girjejuvvot nu ahte dakkár dieđut mat galget suollemassan bissut jávohisvuođageatnegasvuođa geažil , eai ivttihuvvo . 1 Dattetge fertet mii konstateret ahte dát eai šat dohkkehuvvo eahpádusaid haga . 1 Dattetge fertet dadjat ahte sámegiella odne lea rašis dilis dáin guovlluin . 1 Dattetge fertejit ealáhusaid dárbbut beassat ovddimussii . 1 Dattetge ferte áddet ahte lagaš boahtteáiggis sáhttá leat veadjemeahttun jávkadit áibbas buot negatiivvalaš beliid . 1 Dattetge ferte huksen dáhpáhuvvat dakkár plánaid ja láiddanjuolggadusaid vuođul , mat earuhit deasttaid gáddeavádaga konkrehta árvvoštallama vuođul , ii ge ovttaskas sierralohpin . 1 Dattetge ferte goahte- ja bartahuksema árbevirolaš meahcceealáhusbargguid oktavuođas ja guvluigullevašvuođa dikšuma oktavuođas árvvoštallat prinsihpalaččat eará láhkái go dábálaš huksema asttuáigeulbmiliidda . 1 Dattetge ferte dárbbašlaš muddui árvvoštallat váikkuhusaid buođu guovlluide . 1 Dattetge ferte boahtteáiggis ásahuvvot friddja ja sorjjasmeahttun sámi má-náidáittardeaddji . 1 Dattetge ferte boahtteáiggis ásahit friddja ja sorjjasmeahttun sámi mánáidáittardeaddji . 1 Dattetge eaktuduvvo ahte ásahuvvojit duohta konsultašuvnnat Sámedikki bušeahttarámmaid hárrái , ja ahte ráđđehus bušeahtalaš vuoruhemiin ođđa sámi ásahushuksemiidda vuoruha maid ollislaččat ođđa visttiid huksema vuoruheami ektui Norggas . 1 Dattetge eaktuduvvo ahte ásahusat maidda juolluduvvojit ovdaprošeaktaruđat leat vuođđudusat maid oktavuođas 13 Stuorradiggedieđáhus nr. 28 ( 2007-2008 ) : Sámepolitihkka , kapihtal 14.6.2. 43 1 Dattetge eaktuda dákkár doarjja ahte Álttá siida rievdada organisašuvnnamálle vuođđudussan mas Álttá sámi giellaguovddáš lea oassi doaimmas , ja mas Sámediggi lea okta vuođđudeaddjiin . 1 Dattetge eai sáhte stáhtalaš eiseválddit okto mearridit ahte sii eai čuovo bargovugiid . 1 Dattetge eai leat čielga ráját dáid šlájaid gaskkas , ja sáhttá leat dárbu čielggadit dán ain eambbo ovddasvástideaddji fágadepartemeantta gohččosiid bokte . 1 Dattetge eai leat Bargiidbellodaga joavkku mielas dát ákkat nu nannosat ahte dáid vuođul galggašii luvvet su Sámedikki barggus . 1 Dattetge eai gávdno dieđut das ahte sápmelaččat ieža vuvde fatnasiid doppe . 1 Dattetge dát ii leat ollásit čađahuvvon ja Sámediggi lea mannan jagi vásihan máŋgii ahte stáhta eiseválddit leat rihkkon sihke konsultašuvdnašiehtadusa ja konsultašuvdnageatnegasvuođa ILO bokte . 1 Dattetge dát ii guoskka olles sámi guvlui , muhto dušše Finnmárkku fylkii . 1 Dattetge dát ii guoskka alluvialaš gollái , b ) metállat titana ja arsena ja málmmat dain , c ) magnehtakiisi ja riššačievra ( riššakiisi ) . 1 Dattetge dát ii galggašii hehttet ahte gielddat olggobealde sámi distrivttaid láhčet mánáidgárdefálaldaga sámi mánáide mii lea heivehuvvon sin gillii ja kultuvrii . 1 Dattetge doarju Sámediggi dan ahte ferte veahá rievdadit mandáhtajuogadeami ovdal 2001 válgga . 1 Dattetge diggi eahpida sáhtágo lávdegotti evttohusa geavahit seamma láhkái sámi ássanguovlluin gos olbmot ásset eambbo biedgguid eaige oro nu lahkalágaid . 1 Dattetge dieđán ahte dat ii uhcit dárbbu fápmolinjáide , go lea dan duohken ahte biegga bossu , muhto sáhtášii várra uhcidit dimenšuvnnaid . 1 Dattetge deattuhii kulturlávdegoddi ahte dán prošeavtta ii sáhte dohkkehit áibbas nugo dat dál lea . 1 Dattetge deattuha Sámediggi ahte jos Guolástusdepartemeanta atná veadjemeahttumin šiehtadallat ruđaid Sámediggái guolástusšiehtadusas , livččii diggi duhtavaš go ruđat addošedje Guolástusdepartemeantta bušeahtas olggobealde šiehtadusa rámmaid . 1 Dattetge dat gáibádus ii galgga šaddat heađuštussan sámi guovllu báikkálaš olbmuide . 1 Dattetge bissu dárbu erenoamášprográmmagálvvuide , danne go olu mašiinnat eai dohkket Windows 2000 . 1 Dattetge biddjojuvvo vuođđun ahte sis lea gelbbolašvuohta čađahit daid dábálaš ja bistevaš plánabargamušaid , mat leat biddjojuvvon plánaeiseváldái lága vuođul . 1 Dattetge besset gielddat hilgut plánaevttohusa seammás go sii bivdet ahte ođđa evttohus ovddiduvvo ođđa njuolggadusaid vuođul . 1 Dattetge Sámediggi sáhttá mearridit meannudit ášši giddejun uvssaid duohken . 1 Dattetge SVL háliida čujuhit ahte dán čuoggás ferte leat das dihtomielalaš ahte BUOT sámi gielaid ja suopmaniid galgá gáhttet ja ovddidit . 1 Dattetge - dat gusto dakkár Finnmárkku eananhálddašanorgánii mii hálddaša oppa Finnmárkku , maiddái dakkár sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu mii lea art. 14.1 mielde . 1 Dattege vástidit duššefal 40 % gielddalaš institušuvnnain ahte ožžojuvvo vástádus sámegillii čálalaš oktavuođas . 1 Dattege rávvii bargojoavku mii guorahalai dán gažaldaga , eastadit boahttevaš eahpesihkarvuođa Sámedikki bargiid árvvu hárrái , ja lasihit mearrádusa sámeláhkii mii mearrida ahte Sámedikki bargit gullet stáhtavirgeolbmuid lága vuollái . 1 Dattege leat ollu čujuhusat dan guvlui ahte dát mearrádusat eai doaimma lága ulbmila mielde . 1 Dattege leat dál ollu buorit guollejávrrit gos ii lea guhkes áigái guolástuvvon , ja guollemáddodaga kvalitehtta lea hedjonan . 1 Dattege lea vuogas ja ulbmilaš dárkilit cealkit vejolaš láhkarievdadusovdabargguin ahte almmolašvuođaláhka ja hálddašanláhka ain gusto Sámediggái . 1 Dattege lea sakka stuorra dárbu addit fálaldaga sidjiide geat háliidit oahppat lohkat ja čállit sámegiela . 1 Dattege lea dál vuosttain olggoriikkalaš fitnodagain unnán beroštupmi , ja fitnodagat čohkkejit bargguset Supmii ja Ruŧŧii . 1 Dattege lea ain dárbu čavgadit čuovvut , ja eambbo oahppat , bohcco-boraspire gaskavuođa birra ja jávkadit vahátelliid doppe gos dárbbašuvvo dan dahkat . 1 Dattege lea Sámedikki evttohus , dasa mii guoská friddja guolásteapmái , ahte friddjaguolástanrádji biddjojuvvo fatnasiidda vuollel 10,67 mehtara guhkimus sturrodagas . 1 Dattege ii leat Sámediggái doarvái dušše gozihit ahte dat áššit maid Sámediggi dál gieđahallá fuolahuvvojit buori málle mielde . 1 Dattege ii galgga eahpidit ahte maiddái mii dáhttut oažžut čielgasa sámi vuoigatvuođagažaldagain . 1 Dattege guorahallat oktasaš elektrovnnalaš girjerádjokataloga joatkkaskuvllaide . 1 Dattege galggašedje plánaeiseválddit leat geatnegasat ráđđádallat eará beroštumiiguin . 1 Dattege dáhpáhuvvá ain stuorra oassi doaimmas sámegiela hálddahanguovllus . 1 Dattege buktá stuorra turistajohtalus ja sámi kultuvrra árvvoštalakeahtes geavaheapmi mátkeeallinealáhusa oktavuođas moanaid hástalusaid . 1 Datte leat muhtun soahpameahttunvuođat dakkárat ahte daid dárbbaša aiddo dalle čoavdit . 1 Datte lea eahpevissis man stuorra negatiivva váikkuhusat bieggamillopárkkaid ceggemis lea bohccuide ja boazodollui . 1 Datte ii berre ságastallan dollot nu čavgadit ahte ii šatta šat vejolaš coggalit gaskii dárbbašlaš áššiid . 1 Datte gávnnahii lávdegoddi ahte go lea nu oallugiin sáhka , de sáhttá jođiheaddjái šaddat váttis ráddjet dan geat galget beassat atnit bohccuid su siidaoasis . 1 Datte eaktudii Alimusriekti ahte okta doaibmajoavku guoskevaš orohagas ii ihcalis sáhte atnui váldit guovlluid maid orohaga eará doaibmajoavkkut leat árbevirolaččat guođohan , geahča Rt. 2000 s. 1578 , ja ahte guoskevaš sisabahkken ferte buhtadusrievttálaš oktavuođas árvvoštallojuvvot guoskevaš doaibmajoavkku areála ektui , ii ge olles orohaga . 1 Datte dahká guollenáli johtinminsttar mas leat stuorra jahkodatmolsašumit váttis bivdominstara , ja dán geažil hástala dat ahte eanet lihkostuvvá varasbuvttamárkaniin . 1 Datte bessen mátkái ja gearggahin gymnása Oslos . 1 Databearráigeahčču , masa Bargo- ja hálddahusdepartemeanta lei sádden gulaskuddančállaga , « oaidná ahte rievdadusat dagahit ahte sámi jienastuslogu dieđut šaddet riektabut ja dievaslaččabut go dál . 1 Databasen sist oppdatert 13. apr 2007 1 Dat čáppa muorat mat lihkahedje giđđabiekkas sávve munnje buresboahtima , dearvvas ruoná lasttaiguin . 1 Dat čájehedje Folk og røvere i Kardemomme by ( Olbmot ja rievvárat Kardemomme gávpogis ) , Huset i skogen ( Dállu meahcis ) , Jeppe på Bjerget ( Jeagge-Jussá ) ja My fair lady . 1 Dat čájeha maiddái ahte guovdilis fáttát ja evttohusat leat riidduvuložat . 1 Dat čájeha gos riikkas sáhttet leat bieggaresurssat erenoamážit riddoguovlluin . 1 Dat čájeha ealli kultuvrra mii ovdána ja rievdá . 1 Dat čájeha buori ovttasbargovuoiŋŋa din beales ja addá buori vejolašvuođaid Sámediggái ovttas bargat dinguin . 1 Dat čájeha ahte ovttasbargošiehtadusas maid mii leat vuolláičállán Sámedikkiin leat buorit váikkuhusat , lohká Sámi Dáiddárráđi jođiheaddji Mathis Hætta . 1 Dat čájeha ahte Sámedikki váikkuhangaskaoamit kulturovddideapmái leat deaŧalaččat sámi kultuvrra ovddideapmái , dadjá sámediggeráđđi Vibeke Larsen . 1 Dat čájeha ahte Romssas lea dilli buorre ollu gaskageardán gávpogiid ektui Norggas . 1 Dat čuzii sámi gillii ja kultuvrii . 1 Dat čuoččuhus gal lea garas , erenoamážit boađidettiin positiiva proseassa olis mii aiddonassii galggašii čielggadit ja vuogáiduhttit vuoigatvuođalaš áššiid buorebut eatnamet sihke riikkalaš ja riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaide . 1 Dat čuoččuhus ahte sámiid eai leat dohkkehan sierra álbmogin , ii oro soahpamin ođđaseamosge historjái . 1 Dat čuovvu maiddái das ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta bisuhit ja gáhttet iežaset kulturmuittuid , ja ahte sis lea vejolašvuohta geavahit ja bearráigeahččat daid . 1 Dat čuovvoluvvo 20. artihkkalis gos earret eará čuožžu ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta bisuhit ja ovdánahttit iežaset politihkalaš , ekonomalaš ja sosiála vuogádagaid ja ásahusaid , sihkkarastin dihte ávkkálašvuođa iežaset vejolašvuođain ja iežaset ovdánemiin , ja vai friddja besset oassálastit iežaset árbevirolaš ja ekonomalaš doaimmain . 1 Dat čuohcá guđege oahpahalli sátnevárrái ja giellahálddašandovdui . 1 Dat čujuhit báikkiset ovdamuniide ja strategalaš beliide mat leat ávkin jos dohko sirdojuvvo dakkár stáhtalaš doaibma 22. Guovloráđit ledje maid áŋgirat sihkkarastit bálvalusdási ja beaivválaš bálvalusdoaimmaid olahahttivuođa . 1 Dat čujuha ahte jienastuslogu váldodeaddu fierai veaháš lullelii jagiin gaskal 1989 ja 2005 . 1 Dat čujuha ahte interneahtta lea gaskaávnnas mii lea šaddan hui dábálažžan sámi álbmogis . 1 Dat čoavddus mii lea válljejuvvon finnmárkkulágas , mearkkaša danne Sámedikki oainnu mielde ahte dassážiigo dat lea dahkkojuvvon , de ferte sáhttit dadjat ahte sámit oamastit nu stuorra guovlluid fylkkas ahte sii eai sáhte álo leat unnitlogus eatnamiid hálddašeami oktavuođas . 1 Dat čilgejit bures kristtalaš oskku guovdilis osiid sámi perspektiivvas . 1 Dat čieža válgabiire 2009 válgga rájes leat čuovvovaš suohkanat : 1 . 1 Dat čađahuvvui maid , ja Riikkaarkiivvas lea vurkejuvvon listu olggobealde váldon sensoriid namaiguin čuovvovaš fágain : Fidnooahppu dievdduide , čoarve- ja reaidoduodji , fidnooahppu nissoniidda , rehkenastin , ruhtadoallu , njálmmálaš ja čálalaš sámegiella ja sámi historjá . 1 Dat čađahuvvo ná : 1 Dat šattašii duohta vahágin Norgii . 1 Dat šattai váddáseamos – ja danne maiddái losimus bargun – mii mus lea leamaš eallinagistan . 1 Dat šattai mihttun ahte eahpelihkostuvai go dáruiduhttinpolitihkka vai menestuvai go . 1 Dat čalmmustahttá , ahte oadjovuogádaga ferte ain ođasmahttit , ja dan láhkai doarjut bargoinsentiivvaid . 1 Dat čalmmustahttojuvvo earenoamážit artihkal 8 j čuovvoleamis , gos álgoálbmogiid árbevirolaš máhtolašvuođa ja bargovugiid bisuheapmi ja ovdánahttin ja biologalaš šláddjivuođa ođasteamit deattuhuvvojit . 1 Dat šaddá maid diehttelassan ! 1 Dat šaddá leat erenoamáš go galgat čoavdit stuoribuš áššiid dain surggiin maid guovlu ii sáhte ieš okto váldit badjelasas , omd. siskkáldas struktuvrra maid ealáhusovddideapmi eaktuda . 1 Dat šaddá leat erenoamáš go galgat čoavdit stuoribuš áššiid dain surggiin maid guovlu ii sáhte ieš okto váldit badjelasas , omd. infrastruktuvrra maid ealáhusovddideapmi eaktuda . 1 Dat šaddá hui dehálaš reaidun hui ollu olbmuide , cealká Aasrud . 1 Dat ášši ii lean sáhkan doppe . 1 Dat ásahusat mat leat ráhkadan bagadallama áigot ovttas « Skuvlaneahtain » ráhkadit nehttii vuođđuduvvon oahpporesurssaid mat leat čadnon Gávnos girjái ja dat galgá leat « resursabáŋku » báikkis www.skolenettet.no / gavnos . 1 Dat ásahusat mat leat ožžon ruđaid galget sáddet rehketdoalu ja raporteret diehtojuohkinguovddážii mo ruđat leat geavahuvvon . 1 Dat ásahusat mat leat Sámedikki hálddašeami vuolde ohcet doarjagiid seamma dásis go eará ásahusat . 1 Dat álu olgoseaidni , biras , loktana njuolga dakŋasiin , ja dat rabas seaidneskoađas buktá assosiašuvnnaid olbmo náhkkái , dahje liidnái mii biddjojuvvo birra . 1 Dat álggaheaddjit geat orrot dihto geográfalaš guovllus , sáhttet ohcat doarjaga . 1 Dat ákkat rnat ovdal leat biddjon bajirnuššii dorjot ealáhus- ja kulturáššiid ovttastahttirna , leat dohkálaččat ja ovdáneaprni servodagas rnučui manná earnbbo dan guvlui ahte ovttastahttit dáid surggiid . 1 Dat ákkastuvvo ná : « min nuorra nieiddain lea váttis oažžut barggu buohcciviesuin , internáhtain , hoteallain ja eará sullasaš bargosajiin . ... 1 Dat áigu maid dán čavčča ovddidit odeldiggeproposišuvnna sámelága rievdadusaid birra kretsasámeválgastivrraid heaittiheami dáfus . 1 Dat áigot ovttas čohkket gealbbu davviguovloáššiid birra oktasaš fierpmádagas , ja bargat sierra spesiálasurggiiguin davviguovloperspektiivvasge . 1 Dat áigodat man guhká sáhttá oažžut áigeráddjekeahtes lámisoaju ja veajuiduhttinruđaid go lea vuordimin lámisoaju mearrádusa guhkiduvvo . 1 Dat Áššedovdijoavku , maid Suoma , Norgga ja Ruoŧa ráđđehusat ovttasráđiid dáid riikkaid sámedikkiiguin lea nammada , lea rahčan bures sámekonvenšuvnnain . 1 Dat vásáhusat mat bohtet prošeaktaáigodagas galget leat vuođđun ráhkadit systemáhtalaš oskkuoahpahusa buoh ­kaide geat leat gásttašuvvon . 1 Dat vásáhus lea divrras vásáhus alcceseaset sápmelaččaide ja eiseválddiide iešguđet hálddašandásiin ja ovttasbargoguimmiide go davviguovlonannema galget ovddidit ja konkrehtet ain viidáseappot . 1 Dat vástidii 4,2 % brutto doaibmaboađuin , ghč . tabealla 1 – jagi 2006 doaibmarehketdoallu . 1 Dat vástida -3,7 % brutto doaibmaboađuin . 1 Dat váldá olu bargonávccaid ja gáržžida Sámedikki iežas vejolašvuođa vuoruhit ja plánet doaimmaid guhkit áiggi vuollái . Ruoŧa Sámedikki ja ráđđehusa jahkásaš bušeahttaproseassa álgá go Sámediggi sádde bušeahttaárvalusastis ráđđehussii . 1 Dat váldá olu bargonávccaid ja gáržžida Sámedikki iežas vejolašvuođa vuoruhit ja plánet doaimmaid guhkit áiggi vuollái . 1 Dat váldi mii Sámediggái lea fápmuduvvon kulturmuitolága mielde , lea gaskaboddosaš ja maid Birasgáhttendepartemeanta lea 2004s guhkedan doaisttážii . 1 Dat válddahallá mearrasámebártni deaivvadeami skuvlla ja servodaga dáruiduhttimiin ja su ovdáneami sámi aktivistan . 1 Dat váikkuhivččii ođđa politihkkahábmema meahccejohtolaga várás , dakkár politihka mii eanet go odne vuođđuduvvá báikkálaš , sámi árvvuide ja geavadii . 1 Dat váikkuha vuosttažettiin dasa ahte sámegielagiid riektesih ­karvuohta vuhtiiváldojuvvo ja lea mielde vaikko ­heamen dasa ahte leat doarvái almmolaš bálvalusat gos gávdno fálaldat sámi álbmogii . 1 Dat váikkuha dasa ahte fitnodagat sáhttet skáhppot alcceseaset ruhtadeami eai duššefal njuolga báŋkkuin , muhto maiddái nanusmuvvan obligašuvdnamárkanisge . 1 Dat vuođđuduvvui maŋŋel Suodjalusdepartemeantta evttohusa Girko- ja oahpahusdepartementii 1917:s . 1 Dat vuođđooaidnu ja sámiid vuoigatvuođaid prinsihpalaččat dohkkeheapmi , leat vuođđun Finnmárkkulágas , ja doaivumis addá dat vaikkuhusaid vástevaš proseassaide sámiid ja eará eamiálbmogiid vuoigatvuođaid oktavuođas eará guovlluin ja eará riikkain . 1 Dat vuođđojurdda lea duođaid dohkkehuvvon , ahte álgoálbmogiidda ja unnitloguide lea dárbu addit geavatlaš ja albma vejolašvuođaid ovddidit iežaset beroštumiid - nugo ON nállevealaheami eastadeaddji lávdegoddi gohčču . 1 Dat vuolgá ollu das go doaibmabijuid maid leat evttohan hehttet riidduid vásihit unnán realisttalažžan . 1 Dat vuolgá Olmmošvuoigatvuođalávdegottis ahte álgoálbmogiin galget artihkkala 27 mielde leat sihke oktagaslaš ja kollektiiva vuoigatvuođat . 1 Dat vuohki mearkkaša ahte juohke listtu jienastatlohku juhkkojuvvo vuos lohkui 1,4 , ja dasto loguide 3-5-7-9 jna. . 1 Dat vujii munno beale . 1 Dat visti ii vástit guđege ládje dálá standárddaid ja dárbbuid . 1 Dat vihtta gieldda maid Sámediggeráđđi lea árvalan Sámi hálddašanorgána vuollái , dat gielddathan maiddái gullet sámi giellalága ja sámi oahppoplána doaibmaguvlui , ja dat leat okta proavás-suohkan , jna. 1 Dat vearromáksit guđet váldet čálalaš oktavuođa davvisámegillii , ožžot vástádusa davvisámegillii . 1 Dat valáštallan vuoruheapmi šaddá sakká heajut go Valáštallanhaddi jávká . 1 Dat unna olbmožat guđet álge skuvlii čakčat stuorra vuordámušaiguin ja menddo stuorra skuvlalávkkaiguin , leat aiddofal dat guđet boahtteáiggi galget hukset ja doalvut riikamet ovddas guvlui . 1 Dat ulbmilsuorggit mat leat gesson bajás máŋggalágain prográmmain mat maiddái leat soahppevaš strategiijat báikkálaš servodaga ovdáneamis ; lassin dáid erenomáš ulbmilsurggiin dás vuolábealde . 1 Dat ulbmilat ja rávvagat mat leat vuođđun boazu ­doallopolitihkkii leat mielde Sd.dieđ. nr. 28:s ( 1991 – 1992 ) Nana bissovaš boazodoallu , ja dat muddemat ja ođđa momeanttat mat leat deattuhuvvon Stuorradikki meannudettiin jahkásaš boazodoallošiehtadusproposišuvnnaid ja jahkásaš stáhtabušeahta meannudettiin . 1 Dat sápmelaččat guđet dál leat badjel 40 jagi boarrásat , muitet 20–30 jagiid vátna áiggi . 1 Dat sámi nuorat geat oassálastet gilvvohallamiidda , leat sin álbmoga ja sámi valáštallanlihkadusa báras ovddasteaddjit , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 Dat sámi museat maid Sámediggi hálddaša leat Snoasa rájes máddin gitta Girkonjárgii davveoarjin . 1 Dat sámi festiválat main leat sámi mánát ja nuorat geat ovdanbuktet lávlagiid jna , dahje gos leat ovdanbuktimat sin várás , sii ožžot doarjaga , nu maiddái teáhterdoaimmat . 1 Dat sáhttá šaddat vuođđun dasa ahte aviisa oažžu sámi aviissaid preassadoarjaga jagi 2010 rájis . Bargoja searvadahttindepartemeanta doarju prošeavtta jagi 2009 . 1 Dat sáhttá veahkehit gielddasuorggi ruhtadanpolitihkalaš stivrema . • 1 Dat sáhttá veahkehit gielddasuorggi ruhtadanpolitihkalaš stivrema . 1 Dat sáhttá veahkehit buorebut ávkkástallat gelbbolašvuođa ja cuokka 3 ávkkástallama ja ahte gielddat bisuhit fágaolbmuid . 1 Dat sáhttá ovdamearkka dihtii leat johtolat dahje doaibmabidju eanadoalus masa gustojit čadni mearrádusat areálaulbmilii areálaoasi ektui , dahje muddenplána dahje deastaavádagaid ektui . 1 Dat sáhttá orrut nu ahte jápminloguminsttar lea šaddan dássedin geográfalaš guovlluid gaskkas gos lea unnán vs. alla sámi álbmot čoahkkisvuohta . 1 Dat sáhttá nappo mearkkašit ahte leat gáržžideamen dálá demokratiija . 1 Dat sáhttá mielddisbuktit ahte lága hágut eai ollašuhttojuvvo . 1 Dat sáhttá mearkkašit maid dan ahte guođđit eret boarráset vugiid , muhto maid guođđit eret muhtun ođđa vejolašvuođaid . 1 Dat sáhttá maiddái váikkuhit dasa ahte álkit šaddá vuostálastit lobihis guolásteami eará sajiin ge máilmmis . 1 Dat sáhttá maiddái leat sivvan dasa go dál válljejit fága unnit go ovdal . 1 Dat sáhttá maiddái leat sivvan dasa ahte eai nu oallugat go ovdal vállje fága . 1 Dat sáhttá maiddái leat gohččun njulget ja gaikut lobihemet ceggejuvvon visttiid ja rusttegiid jna. . 1 Dat sáhttá maiddái leat gohččun njulget ja gaikut lobihemet ceggejuvvon visttiid ja rusttegiid jna. 1 Dat sáhttá maid čuožžilit areálageavaheami geažil , ovdamearkka dihtii dan geažil mo dehálaš rusttegat sajuštuvvojit gaskaneaset , dahje mo areálat geavahuvvojit . 1 Dat sáhttá maid guoskat dehálaš muddenplánaid álggaheapmái nu go strategiija čuovvoleapmái . 1 Dat sáhttá maid dahkkojuvvot dainna lágiin ahte eará eiseváldi váldá badjelasas osiid plánabargamušas . 1 Dat sáhttá leat ággan dasa go váhnemat eai vállje eret dan fága , nugo dahket fágas sámegiella nubbingiellan . 1 Dat sáhttá leat ovdamearkka dihte čázádathuksemiid ja geaidnohuksemiid oktavuođas . 1 Dat sáhttá leat iešalddes skuvla . 1 Dat sáhttá leat deaŧalaš gažaldat digaštallat ohppiin ja váhnemiiguin ovdánanságastallamis . 1 Dat sáhttá dáhpáhuvvat juo ea.ea. dan bokte ahte dilálaSvuošat lágiduvvojit nu ahte eambbo sáhttá bargat sierra fágaplánaid cáhkademiin joatkkaohpahussii sámiid várás ja ahte eanet návccat biddjojit oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 1 Dat sáhttá dáhpáhuvvat juo ea.ea. dan bokte ahte dilálaSvuooat láqiduvvojit nu ahte eambbo sáhttá bargat sierra fágaplanaid ráhkademiin loatkkaohppui sámííd várás ja ahte eanet návccat biddjojit oahpponeavvuid ráhkadeapmál . 1 Dat sáhttá dáhpáhuvvat juo ea.ea. dan bokte ahte dilálaSvuooat lágiduvvojit nu ahte eambbo sáhttá bargat sierra fágaplánaid ráhkademiin joatkkaoahpahussii sámiid várás ja ahte eanet návccat biddjojit oahpponeavvuid ráhkadeapmái . 1 Dat sáhttá dáhpáhuvvat dakko bokte ahte fálaldagat huksejuvvojit sámegiela , sámi kultuvrra ja sámi servodateallima geađgejuolggi ala . 1 Dat sáhttá duddjot olbmuid geat dovdet ahte sihke Gonagas , Sámediggi , suopmelaččaid searvvit ja dan maid dat ovddastit , leat čadnon sin identitehtii . 1 Dat sáhttá dahkkot ea.ea. orrunsaji fálaldaga buoridemiin ja otná váikkuhandoaimmaid doalahemiin . 1 Dat sáhttá dagahit dan ahte eanandollui šaddet strukturnuppástusat . Boazodoalloealáhussii ferte sihkkarastojuvvot ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat gánnáhahtti doaibman . 1 Dat sáhttá dagahit ahte earát siiddas fertejit unnidit iežaset boazologu jus mearriduvvon boazologu vuođul eai čága eanet bohccot siidii . 1 Dat sáhttá , Agderforskning oaivila mielde , čujuhit dan guvlui ahte lea dáhpáhuvvamin buolvamolsašupmi das mii guoská ovdánanjuksanmeriide , dat meark-kaša ahte dađistaga lassánit ovdánandoaibmit ja geahppána viessodoallodoibmiid lohku guovllus . 1 Dat sáhttet ovdamearkka dihte leat golut lágádusa viessoláigui , kanturadministarašuvdnii , mátkkiide , olggobeale konsuleantabálvalusaide , vuoigatvuođaoamasteddjiide , fágalaččat kvalitehta sihkkarastimii , govaid redigeremii ja sullasaččaide . 1 Dat sáhttet ovdamearkka dihte leat golut lágádusa viessoláigui , kanturadministara ¬šuvdnii mátkkiide , olggobeale konsuleantabálvalusaide , vuoigatvuođaoamasteddjiide , fágalaččat kvalitehta sihkkarastimii , govaid redigeremii ja sullasaččaide . 1 Dat sáhttet leat ruđat mat luvvejuvvojit ovdamearkka dihte de go orohat dahká šiehtadusa huksejeddjiin guohtuneatnamiid geavaheami hárrái mas vahágat boazodollui buhtaduvvojit ekonomalaččat šiehtadusa bokte . 1 Dat sáhttet leat kursema dahje oahpu váili , váilevaš čuovvoleapmi dahje fierpmádat , giellaváttisvuođat , heajos infrastruktuvra , váttis ávdnasiid ja náláštuhttima meannudit , heajos márkkanfievrridanstrategiija , heajos gulahallamat gaskal doaimmaheddjiid ja almmolaš « doarjjaleaddjiid » jna. , dahje lea váttis heivehit mátkeealáhusa gáibádusa ealáhusaid bargosyklusaide . 1 Dat sáhttet leat govastagat ge mat leat čábbát ja ovddolaččat . 1 Dat sáhttet leat golut mat lágádusas leat viessoláigui , kantuvrra hálddašeapmái , mátkkiide , olggobeale konsuleantabálvalusaide , vuođđovuoigat ¬vuođaide fágalaš kvalitehta sihkkarastimii , govaid redigeremii ja sullasaččaide 1 Dat sáhttet leat fálaldagat mat leat heivehuvvon ovdamearkkadihte oahpahed ­djiide dearvvašvuođa- ja fuolahussuorggi bargiide , áššemeannudeddjiide ja almmolaš hálddašeami jođiheddjiide , politiijaide ja kriminálafuolahed ­djiide bargo- ja čálgoetáhtii jna. . 1 Dat sáhttet leat fáddá- ja prošeaktabarggut , sierra fáttát , geavaheaddjioahpahusas ohppiide , geavaheaddjioahpahusas oahpaheddjiide , luoikkahit nuvttá oahppogirjjiid , lohkanmovttideapmi ja eksámenaáigodagat . 1 Dat sáhttet leat dieđut maid olmmoš ieš lea bidjan nehttii ja maid olmmoš maŋŋá háliida eret válddihit , dahje dat sáhttet leat dieđut maid earát leat bidjan nehttii . 1 Dat sáhttet leat dakkár lágideamit go dárjut borramuša , váldit badjelasas ovddasvástádusa lágidemiid oktavuođas dahje teavstta , filmma ja gova bokte vuovdalit regiovnna fáluid . 1 Dat sáhttet earret eará leat golut mat lágadusas leat viessoláigui , kontor-hálddahussii , mátkkiide , olggobeale konsuleantabálvalusaide , vuođđovuoigatvuođaide , fágalaš kvalitehta sihkkarastimii , govvaredigeremii ja sullasaččaide . 1 Dat sáhttet earret eará leat : 1 Dat suohkanat mat guhkit áiggi leat bargan aktiivvalaččat báikkálaš servodaga ovddidanbargguin , gávdnet čovdosiid dihto čuolmmaide / bargobihtáide lasi máhtu ja čañahandáiddu , ja dan mielde maiddái njuovžilvuoña nuppástumiide ja ovddidemiide . 1 Dat suohkanat mat guhkibuš áiggi leat bargan aktiivvalaččat báikkálaš servodaga ovddidanbargguin , gávdnet čovdosiid dihto čuolmmaide / bargobihtáide lasi máhtu ja čađahandáiddu , ja dan mielde maiddái njuovžilvuođa nuppástumiide ja ovddidemiide . 1 Dat suohkanat Møre ja Romsdalas ja Hedemárkkus , mat eai gula válgabiire 6 , ja fylkkat Sogn ja Fjordane , Hordaland , Rogaland , Vest-Agder , Aust-Agder , Telemárku , Buskerud , Vestfold , Akershus , Østfold , Oppland ja Oslo 1 Dat stáhta ja regionála orgánat ja gielddat maidda guovdilis ášši guoská , galget oassálastit . 1 Dat stuorra erohus gaskal ohccojuvvon ja buhtaduvvon boraspiremassima lea lasihan vuostálasvuođa gaskal eiseválddiid ja ealáhusa . 1 Dat stuorra dáža áddjá šaddá veahá buoret millii go joavkku čeahpimusat lohket lohkangirjjis . 1 Dat stuorra duoddarat eatnamiid ráddjema haga ledje vuolggasadjin geavahit eatnama fáddán . 1 Dat strategiija movt skuvla berre meannudit sámi ja dáru ohppiiguin sáhttá adnot vuođđun go Loabát suohkan galgá bargat dáinna gáibidahkes ja dehálaš áššiin . 1 Dat spiehkastagat ovddiduvvojit čuovvovaččas . 1 Dat speadjalastá muhtun osiid sámi kultureallimis Norggas , mat gusket juolludemiide , aktivitehtii ja geográfalaš juohkimii . 1 Dat sohkabealli mas lea vuolláibáza áirasiid ektui maŋŋá válgga dan válgakreatsas galgá oažžut dán guokte áirrassaji . 1 Dat soaitá gal , ahte dat lei boastut dalle go lei uhccán skuvlaáigi ja ollu fágat ja ollu maid čađa mannat , ahte oahpaheaddjit menddo ollu sámegiela geavahedje , ja menddo unnán dárogiela . 1 Dat soahpá oktii dainna ahte álbmot sierralágan vugiiguin lea sorjavaš das ahte beassat geavahit luonddu . 1 Dat soahpá lahkademokratiija viidát dohkkehuvvon vuođđojurdagiidda ja dan vuođđojurdagii ahte olbmos galgá leat vejolašvuohta váikkuhit iežas dillái . 1 Dat skuvllat maid ofelaččat leat galledan , leat ofelaččaid ja sin ságaid bures váldán vuostá . 1 Dat skuvla-sátni jorai seaŋggas seŋgii , ja dat stuorui ja sisdoallu losui . 1 Dat skuv ' lea vuos ' táivál ' dá elevaid skuvlajakkái 1960/61 , mii ál ' gá oktobera álgos . 1 Dat sivahallojuvvo eatnamiid guorbadeamis ja lobihis boraelliid bivddus . 1 Dat sisttisdoallá máŋggabealat teavsttaid main jietna , čála ja govat ovttas duddjojit ollislaš oaivila . 1 Dat sisttisdoallá maid mearrádusaid mo joatkit guolástussuorggi ovttasbarggu ja mo ovttasbargat hálddašit vejolaš petrolearesurssaid mat gártet leat juohkolinnjá guktui beallai . 1 Dat sisttisdoallá ipmárdusa hámis , vuogádagas ja komposišuvnnas . 1 Dat sisttisdoallá earret eará čuovvovaš ovddasvástádusaid : 1 Dat sisttisdoallá dan ahte galgá vuhtiiváldit sámegielat geavaheddjiid , ja dat sisttisdoallá maid dan ahte bálvalusbáikkiin ferte leat doarvái sámi kulturmáhttu vai máhttet diehtit movt bálvalusaid galgá heivehit nu ahte sámegielagat ožžot buori ja seammadássásaš veahki go earát , iešguđet ásahusas gos almmolaš bálvalusat leat . 1 Dat sisttisdoallá ahte ferte láhčit vejolašvuođaid hutkáivuhtii ja entreprenevravuhtii buot hálddahusdásiin . 1 Dat siskkilda viiddis viessogirjju , báikkálaš kulturviesuid rájes , mat unnit dahje eanet lea heivehuvvon ja geavahuvvon sámi kulturulbmiliidda , omd. Guovdageainnu Birasviessu , Deanu Birasviessu ja Kárášjoga Kulturviessu , sámi kulturguovddážiid rádjai , nu mo Árran Julevsámij Guovdásj Divttasvuonas ja Sijti Jarnge Aarbortes . 1 Dat sirdojuvvojedje maŋŋá Stáhta geaidnodoaimmahussii dannego feargaoktavuohta Brensholmena ja Botnhamna gaskka gullá riikkkageaidnooktavuhtii . 1 Dat sihkkarastá sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu . 1 Dat seammás váikkuha buoret árvobuvttadeami eanandoalus . 1 Dat seamma gusto vaikko eatnis ii leat riekti váhnenruhtii . 1 Dat sajušteamit mat vel báhcet , dahket buohkanassii 30 milj. ruvnno , main eanaš sajušteamit leat dahkkojuvvon fylkkaráđi mearrádusain áššis 262/09 mii čatnasa ruđaide mat čuvvo lobiid juogadanvuorus luosaid , dápmohiid ja girjeluosaid borramušbuvttadeapmái , ja ruđaide gáivofágaid molssaeavttot fágaoahpahussii . 1 Dat ráđđehus mii ain goas lea , mear ­rida man muttos váldá vuhtii Sámedikki sávaldagaid go stáhtabušeahttaevttohus galgá ráhkaduvvot . 1 Dat ráddje boahttevaš bušeahttapolitihka doaibmanvejolašvuođaid . 1 Dat ráddje birrajagi doaimmaid álggaheami dušše ovttain buktagiin - olbmos ferte leat vel okta eará ealáhus dahje eará bargu go galgá oažžut doarvái buori dietnasa . 1 Dat ruđat mat juolluduvvojit gelbbolašvuođa doai ­bmabijuide mánáidgárdesuorggis , galget gehččot ovttas daid ruđaiguin mat leat vuođđooahpahusa gelbbolašvuođaloktemii . 1 Dat ruđat mat Sámediggái lea fievrriduvvon dán ulbmilii , leat bisson sullii seamma dásis 1999 rájes . 1 Dat ruđat mat Girkočoahkkimis leat dan oktavuođas , galget fievrriduvvot Sámi girkoráđđái ja Sámi girkoráđi bokte . 1 Dat riikkat main lea alimus doarjjadássi galget unnidit eanemusat . 1 Dat riektegeatnegasvuođat leat guovdilat ráđđehusa sámepolitihka vuođus . 1 Dat raporta lea vuođđun árvvoštallat sámi kultuvrra , giela ja servodateallima sihkkarastima ja ovdánahttima áŋgiruššamiid . 1 Dat prinsihppa mii lea vuođđun dán ortnegii lea namuhuvvon Sd.dieđ. nr. 38 ( 2002 – 2003 ) Den kulturelle skolesekken ( Kultuvrralaš skuvlaseahkka ) ja árv . S. nr. 50 ( 2003 – 2004 ) , ja Sd.dieđ. nr. 8 ( 2007 – 2008 ) Kulturell skolesekk for framtida ( Kultuvrralaš skuvlaseahkka boahtteáigái ) . 1 Dat prinsihppa , mii dál lea olahuvvon , ahte lea dássitvuohta beliid gaskkas , mearkkaša ahte ráđđehusat ja daid ámmátolbmot eai sáhte šat máhccat dasa ahte mearridit eará go dan mii boahtá ovdan konvešuvnnas . 1 Dat positiiva ovdáneapmi orru joatkime . 1 Dat plána rievdaduvvo ja mearriduvvo álgojagis 2009 . 1 Dat perspektiiva lea guovtti johtučállosis maid Birasgáhttendepartemeanta lea čállán . 1 Dat perspektiiva lea guovtti johtočállosis maid Birasgáhttendepartemeanta lea čállán . 1 Dat ođđa áviisa Ávvir almmuhuvvui vuosttaš geardde 2008 guovvamánus ja borgemánu rájes almmuhuvvui áviisa viđa geardde váhkui . 1 Dat ođđa njuolggadusat bohtet daid gaskaboddosaš njuolggadusaid sadjái mat meannuduvvojedje 2006 geassemánus . 1 Dat ođđa láhka lea dehálaš veahkkin ollislaš boazodoallopolitihka barggus , mas visot gažaldagat árvvoštallojit ovttas . 1 Dat ođđa golmmaoasat innovašuvdnaprográmma lea oaivvilduvvon innovašuvdnii fitnodagain ja dat deattuha oktavuohtabeliid oasálaččaid gaskka árvoráiddus . 1 Dat oñña guovllut galget nannejuvvot stuorát ovddasvástádusa bokte oažžut stáhtas johtolaga ealáhusovddideamis , mariidna ossodagas , eanandoalus , birasgáhttemis , kultuvrras , oahpahusas ja dutkan- ja regionála plánemis . 1 Dat ovttasta gelbbolašvuođa , báikkálaš máhtu , location ja oktasašbuvttadeami gaskaomiid ovtta sadjái . 1 Dat ovdáneapmi lea buktán ođđa ovttasbarganvejolašvuođaid davvin . 1 Dat ovddasta álgoálggus buori ja jierpmálaš resursaávkkástallama marginála várre- ja meahcceguovlluin . 1 Dat ortnet ii gusto friddjakortii mii gullá iešoasserádjái 2 . 1 Dat ortnet gohčoduvvo dál ohcciide vuođđuduvvon ealáhusovdáneami doarjjan . 1 Dat ortnet deattuha erenoamážit mátkeealáhusfága , guolás ­tusfága petroleafága , álgoálbmotáššiid ja fitnodat-ekonomalaš lohkansurggiid . 1 Dat ortnegat maid Sámedikki doarjjastivra hálddaša , bohtet ovdan Sámedikki jahkásaš bušeahtas . 1 Dat orru oalle ođas , skoađastuvvon maiddái lea . 1 Dat orru mearkkašeame ahte jienastuslogu ollislaš ahkejuohku dan njealji jagis duvdásii veaháš eanet boarrásiid beallai . 1 Dat orru mearkkašeame ahte jagiid 2005-2009 ain bestejedje sin geat ledje vuosttašgearddi jienasteaddjit guovtti ovddit válggain . 1 Dat orgána mii lea nammadan stivralahtuid ja várrelahtuid sáhttá lihccut daid . 1 Dat organisašuvdnastruktuvra , maid 1906 giđa bušeahttašiehtadallamat buvttihedje , sulastahtii hui ollu von Dittena álgoevttohusa . 1 Dat olmmoš gean jienastanvuoigatvuohta meannuduvvo ja dat olmmoš guhte váidalii , leaba goappašagat vuoigadis ieža dahje sadjásačča bokte čilget ja duooaštit čoahkkimis ; sáhttetčálli t jienas-tuslohkui go dohkkehi t váidalusa , ja go meaddádllsaid leat fllomášan dahje go olmmoš lea ožžon dahje oažžu jienastanvuoigatvllooa mal } imuštá válgabeaivve . 1 Dat ollu resurssat mat leat geavahuvvon kymrigillii Walesas , leat buktán bohtosiid . 1 Dat ollu kantuvrrat sihkarastet ahte Inno-vašuvdna Norga mearrádusaid sáhttá dahkat johtilit ja geavaheddjiid lahka . 1 Dat oktavuođat mat dahkkojuvvojit sierranas dásiid gaskka , sáhttet juo iešalddiset šaddat resursan ja guovdilis oassin šaldái mii huksejuvvo sierranas DjO-birrasiid , ealáhusdoaimmaid ja oahpahuslágádusaid gaskka . 1 Dat oktavuoñat mat dahkkojuvvojit sierranas dásiid gaskka , sáhttet juo iešalddiset šaddat resursan ja guovdilis oassin šaldái mii huksejuvvo sierranas DjO-birrasiid , ealáhusdoaimmaid ja oahpahuslágádusaid gaskka . 1 Dat oidno govvosis 3 mas lohku galle bohcco ovddas lea ohccojuvvon buhtadus lea lassánan seammás go lohku duođai buhtaduvvomiid ovddas lea bisson dássedin 2005 rájes earret 2006/2007 goas lei veaháš njiedjan . 1 Dat oidno fas 7 sámi-guoski arkeologiija doavttergrádabargguin , mii lea 10 % sámi-guoski doavttergrádabuvttademiin . 1 Dat ohppet ollu eambbo dárogiela ja ohppet ollu eambbo obanassiige , go lea álgán oahpahuvvot álggus sámegillii . 1 Dat ohcamuš galgá váldit vuođu ohcci reálagelbbolašvuođas ohccojuvvon oahpposuorggi siskkobealde . 1 Dat oassi prográmmas galgá ovttastahttojuvvot ráđđehusa oppalaš bargguin hearkkes riddoguovlluid ektui ja vel dan nannet . 1 Dat oassi mii lea biddjojuvvon norgga oasusporteføljii , lea juogaduvvon 40 oasussearvái , ja investeremat mat leat dahkkon Danmárkkus , Suomas ja Ruoŧas leat juogaduvvon 31 oasussearvái . 1 Dat oassi lei liikka ollu nissoniidda go dievdduide . 1 Dat oassi geat ožžo bargonávccahisvuođa penšuvnna vissis áigodagain , addá gova das man oallugat álbmogis ožžot diekkár doarjaga . 1 Dat oasit mearrádusas mat leat seammaláganat go našunála láhkaásahusas , de čujuhuvvo dan gulaskuddannotáhtii . 1 Dat oasit lágas mat eai lean lávdegotti mandáhta siskkobealde , leat namuhan dušše oanehaččat . 1 Dat oallu olbmot geat galledit Sámedikki , leat dagahan ahte lea dárbu beaivválaš čájehemiide . 1 Dat oaivil doalahuvvo beroškeahttá das makkár boahttevaš čoavddus šaddá stáhta , guovllu ja suohkana doaibmajuogu dáfus . 1 Dat oahppovuogádat maid fylkkasuohkana skuvllat iešguđetge áiggis geavahit leat deaŧalaš diehtojuohkinareanain skuvlagirjerájuide ja deaivvadanbáikkiin ohppiide ja girjerádjobargái . 1 Dat oahppoplánat gohčoduvvojit dasto nášuvnnalaš oahppoplánan ja parallealla ovttaárvosaš sámi oahppoplánan . 1 Dat oahppit geain sámegiella lea vuosttasgiella dahje nubbegiella , eai leat geatnegasat válljet vierisgiela / gielalaš čiekŋudeami vuođđoskuvllas ja vierisgiela joatkkaskuvlla oahpahusas , muhto sis lea vuoigatvuohta oažžut dakkár oahpahusa jos sihtet dan . 1 Dat oahpaheaddjit guđet eai čuvvon Bagadusa čuoggás čuoggái , eai galgan oažžut bálkálasáhusa mii lei mearriduvvon moattegielat guovlluid oahpaheddjiide . 1 Dat nuppástusat mat dál galget čađahuvvot , mearkkašit ahte demokratiija nanosmuvvá go álbmotválljen áirasat dahket eanet mearrádusaid , ja dat buorida árvobuvttadeami ja guvllolaš ovddideami eavttuid . 1 Dat nuppástahttin mii dál čađahuvvo ISAFas lea dakkár maid Norga lea háliidan – ja ieš čađahan – máŋga jagi . 1 Dat nuorat geaiguin oaččuimet buoremusat oktavuođa , ledje ieža sámiid maŋisboahttit , vaikko ieža gal eai dovddastan dan dien áigge . 1 Dat nuorat geaid dás lean namuhan , leat eatnasat Oarje-Finnmárkku vuonaid sámi nuorat . 1 Dat nubbi bargojoavku lea guhkes áiggi doaimma várás ja galgá šiehtadallat movt máilmmiservodat sáhttá nannet áŋgiruššamiiddis dálkkádatrievdamiid ektui . 1 Dat nubbi , mii leat dan ovddibu joatkkan , lea seminárahoavdda Fredrik Hvoslefa reive Bismagoddedirekšuvdnii seamma áššis . 1 Dat njuolggodoarjagat sámi ulbmiliidda mat juolluduvvojit stáhtabušeahtas , eai sáhte gokčat buot dárbbuid mat gusket sámegiela ja kultuvrra bisuheapmái ja seailluheapmái viiddis ipmárdusas . 1 Dat njuolggadusat maid Sámediggi ráhkadii finnmárkkulága 4. paragráfii , sáhtášedje gustot vuosteákkasteami oktavuođas plánaide Finnmárkkus . 1 Dat njiedjan lea badjel 7 % 4 . 1 Dat njeallje dássenmandáhta 2005as gulle dáidda válgabiiriide 3 Kárášjohka , 4 Guovdageaidnu , 6 Áltá-Fálesnuorri ja 13 Lulli-Norga . 1 Dat neahttasiiddut gos don dál leat lea Sámedikki elektrovnnalaš diehtojuohkinbálvalus . 1 Dat nannešii sámegielagiid rievtti geavahit sámegiela almmolaš oktavuođain . 1 Dat nannešii mánáid vejolašvuođaid ovddidit sin iešdovddu , kulturgullevašvuođa ja gielalaš gálggaid . 1 Dat nannešii eavttuid ávkkástallat dievaslaččat gelbbolašvuođain ja resurssaiguin davvin . 1 Dat nannejuvvui vel eanet doaibmaplánain Atte saji lohkamii . Doaibma lea bures sajáiduvvan máŋgga skuvllas , muhto berrešii viidáseappot ovddiduvvot ovttasbargguin dárogielat oahpaheddjiin earret eará heivehit dárogiel guovttedimmofágan . 1 Dat nanne min giela ja kultuvrra , min servvodaga ovdáneami , min árbevieruid ja min ođđa áiggi . 1 Dat nanne Sámedikki prinsihpalaš oainnu dan hárrái , ahte sámi vuoigatvuođaid viiddis bággolonisteapmi rihkku álbmotrievtti , ráđđelahttu Randi Skum dadjala . 1 Dat nammaduvvui Daltun skuvlan ja rahppui 1985:s . 1 Dat mánáidgárddit ožžot dál doarjaga sámegieloahpahussii dáčča mánáidgárddiin . Lassin lea juolluduvvon 925 500 ru 8 prošektii ja ovdánahttinbargui sámi giellaoahpahusa siskkobealde . 1 Dat máksá ahte leat sámit ieža , iige stáhta , geat mearridit makkár servodatduovdagiid badjel sámi álbmogis galgá leat stivrejupmi , ráđđejupmi ja hálddaheapmi » . 1 Dat máksá ahte badjel 10 000 sámegielaga eai máhte lohkat ja čállit sámegiela . 1 Dat máksá ahte artihkal 27 veahádagaid vuoigatvuođaid birra lea sajádat norgalaš láhkan . 1 Dat máksá ahte Finnmárkkuopmodat sáhttá mearridit movt eatnamat galget ávkkástallojuvvot . 1 Dat máhttu lea fievrriduvvon boarrásit buolvvain nuorat buolvvaide , njálmmálaččat ja bargguid bokte . 1 Dat muitala ollu sin beroštumi birra ! 1 Dat muitala mo sáhttá dieđihit ahte lea gáibádus . 1 Dat muitala maiddái guđe mearrádusat ja láiddanjuolggadusat sáhttet addojuvvot iešguđet deastaavádahkii sihkkarastin dihtii ahte deasta fuolahuvvo . 1 Dat muitala , ahte mii sáhttit juohke jagi geavahit sullii njeallje proseantta stáhta olgoriikka penšuvdnafoanddas . 1 Dat muddemat mat gustogohtet 2012 rájes , galget gustot 4 jagi ovddasguvlui . 1 Dat movt dán dieđáhusa vuoruhuvvon doaibmabijuid sáhttá čuovvolit , sorjá ollu Sámedikki jahkásaš bušeahtain ja Sámedikki iežas vuoruhemiin . 1 Dat minerálaplánaveahkki maid Ealáhus- ja kulturlávdegoddi lea meannudan , galgá leat Sámediggái veahkkin das mo sámi kultuvra , ealáhusat ja ássan fuolahuvvo mineráladoaimmaid oktavuođas sámi guovlluin . 1 Dat mii čuožžu ruođuid siste ásahusaid nama maŋábealde , sihkkojuvvo . 1 Dat mii šlundudii lei go girjjit ledje dárogillii . 1 Dat mii vel báhcá plánaevttohusas váikkuha ain visuálalaččat registrerejuvvon kulturmuittuide , muhto areálahálddašeapmi ii rihko kulturmuitolága . 1 Dat mii ovdal gohčoduvvui ” oahpposuorgin ” , gohčoduvvo dál ” oahppoprográmman ” , ja dat mii ovdal gohčoduvvui ” oahpposuorgefágan ” , gohčoduvvo dál ” prográmmafágan ” . 1 Dat mii orui dárbbašuvvomin , lei áhčálaš suodjaleapmi . 1 Dat mii muhtun fanasvehkii heive , ii dáidde álohii heivet seamma bures nubbái . 1 Dat mii min earuha lea maiddái sámi servodaga nanusvuohta . 1 Dat mii mearrida ášši , galgágo galbejuvvot sámegillii , lea dat ahte báikki olbmot geavahit sámegielalaš báikenama . 1 Dat mii lei vel somá , lei mo mu oappát hearvvašedje ahte mun ledjen gávdnan iežan sámi identitehta , mun gii vel orron Deanus , ja go mánát mus leat vel sámegielagat . 1 Dat mii lei somámus erenoamášluohkáin , lei ahte mii sáhtiimet heivehit oahpahusa juohke áidna oahppái . 1 Dat mii lei dehálaš lei ahte oahppit ohppe dárogiela . 1 Dat mii lea váttis áddet lea dat ahte movt dat ain gánnáhahtekeahtes bieggafápmoprošeavttat galget sáhttit leat mielde ruhtadeamen ođđa fápmolinjáid mii lea eaktun , erenoamážit Nuorta-Finnmárkkus . 1 Dat mii lea oktasaš eanaš doaibmabijuin , lea ahte dat gieđahallojuvvojit Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš konsultašuvdnašiehtadusa vuođul . 1 Dat mii lea oktasaš buot šiehtadusain , lea ahte sisttisetdollet viiddis ja konkrehta ovttasbarggu mii lea vuođđuduvvon politih ­kalaš dássái , eaktodáhtolašvuhtii ja oasehasaid buorredáhtolašvuhtii . 1 Dat mii lea mearridan guđiid doavttergrádaid leat váldán mielde , lea man muddui bargguin lea čielga sámi ja eamiálbmotdilálašvuođaid geahččanvuohki , iige leat go sápmelaččat doavttergráda čađaheaddjit . 1 Dat mii illudahttá erenoamážit , lea ahte ođđa virggiide leat biddjon olbmot geain lea dearvvašvuohta- ja sosiálaoahppu . 1 Dat mii guoská sámi servodagaid ja ealáhusaid ovddidemiide , boahtá šiehtadusčuovvoleapmi boahtit ovdán jahkásaš guvllulaš ovddidanprográmmas . 1 Dat mii guoská lávdegotti rávvagiidda regulerenpolitihka dáfus , de lea váldoevttohus dat ahte fatnasat vuollel 7 mehtara guhkimus sturrodagas galget friddja guolástit , lagabui mearriduvvon doaibmabidjoguovllus . 1 Dat mii guoská Sámedikki kulturmuitobarggu ekonomalaš vuđđui , juolluduvvo Birasgáhttendepartemeantta bušeahta bokte doarjja sámi kulturmuittuid bargui ( kap. . 1429 Riikaantikvára , poasta 50 ) . 1 Dat mii guoská Davviriikkaide , de lea maiddái čielga hárjehallamiid oktavuođas dárbu lonohallat riikkalaš čiegos dieđuid juksan dihtii háliiduvvon beavttu go militeara veaga ja politiija lea áigeguovdil geavahit . 1 Dat mii eanemus surgehii min lei ahte presideanta dál juo evttoha ahte galgá biddjot bajimus boazolohku driftsenhetii , ovdal go lávdegoddi lea mange muddui geargan iežas bargguin . 1 Dat mii dán oktavuođas lea dáhpáhuvvan Billighetserstatningsutvalget nammasaš lávdegottis ii gal movttiidahte . 1 Dat mii dán dárkkuheami mielde ii leat láidun , muhto meahcci , lea nappo boazoguohtuneanan . 1 Dat mii dál lea váttisvuohtan lea go definerejuvvon « sámi guovllu » olggobealde , galget leat unnimusat 10 oahppi gielddas geat dáhttot oahpahusa sámegielas ja sámegillii , ovdal go ožžot dákkár oahpahusa . 1 Dat mii duođas hirpmástuhtti mu , ii lean gal ahte mu váhnemat eaba vuollánan , muhto rektor gii maid ii vuollánan ja lei dadjan juoga ládje de go ahte son ii dohkket ahte ná skuhččejit su oahppi . 1 Dat mii duođaid illuda mu lea go nu olusat min otná váhnengearddis dáhttu oahpahit iežaset mánáide sámegiela , vaikko sis váilu máhttu . 1 Dat mii duođaid dáhpáhuvvá lea ahte Sámedikki beales vuoruhit guovlluid gos giella ceavzá bures , ja guovllut olggobealde giellaláhkaguovllu eai oaččo seammá doarjaga . 1 Dat mii buoremusat lea váikkuhan dán buori ovdáneapmái , leat ovttasbargošoahpamušat gaskal Sáme ­dikki ja guovddáš sámi guovlluid fylkkasuohkaniid , gč. kap 7.3.1 . 1 Dat mii bođii gulaskuddamii ii lean seamma go dat mii váldui atnui . 1 Dat mii bohciidahtii riiddu Havika Sámeskuvllas , lei dat go skuvllas ledje dušše dáža oahpaheaddjit ja bargit . 1 Dat mii bohciidahtii garrasamos vuostehágu , lei ahte skuvla galggai ovddidit ohppiid sámi identitehta . 1 Dat mii baicce sáhtášii hedjonahttit Sámedikki legitimitehta , lea jos diggi adnojuvvošii regiovnnalaš orgánan iige orgánan mii ovddasta oppa sámi álbmoga . 1 Dat mii ain buvttii eahpesihkarvuođa Cizáža viidásat doibmii , lei mánáidlohku mii lei molsašuddi ja rievddai jagis jahkái . 1 Dat mihttomearit ja strategiijat mat oidnojit dan dokumeanttas leat eanet guhkes áiggi mihttomearit , ja dain lea maiddái váikkuhus sámi oahpahusa áŋgiruššamiidda . 1 Dat mielddisbuvttášii unnit áiddiid , mearkungárddiid ja njuovvangárddiid oktan guohtongárddiiguin ja seibošiiguin . 1 Dat mielddisbuktá veahá viidát geatnegasvuođa go 6. artihkkala ráđđádallamat mii čilge movt konvenšuvdna galgá čađahuvvot našuvnnalaš rievttis . 1 Dat mielddisbuktá veahá viidát geatnegasvuođa go 6. artihkkala ráđđádallamat mii čilge movt konvenšuvdna galgá čađahuvvot našovnnalaš rievttis . 1 Dat mielddisbuktá maiddái ahte Sámedikkis lea sierra bargu gozihit buot vuoigatvuođat mat gullet riddo- ja vuotnaálbmogii sámi guovllus , mii vuolgá vuotnagátte Vuorjánjoga rájes davvin gitta Davvi-Trøndelaga fylkka rádjái lulde . 1 Dat mielddisbuktá ee. ahte luohká profiila ferte rievdaduvvot , ođđa leaktoaddi ráhkadus ferte huksejuvvot , muohtabuvttadanrusttet ja teknihkalaš rusttegat fertejit hákkojuvvot . 1 Dat mielddisbuktá earret eará oahpahuslága rievdadanevttohusa . 1 Dat mielddisbuktá earret eará dan ovddasvástádusa ahte lágidit ipmilbálvalusa- ja girkoeallima sámi eavttuid vuođul . 1 Dat mielddisbuktá earret eará ahte sámit ieža , dat mearkkaša ahte Sámediggi , galgá vuoruhit sámi kultuvrra ja servodateallima doaimmaid , ii ge ráđđehus . 1 Dat mielddisbuktá earret eará ahte mánná oažžu árbenvuoigatvuođa ja eatni náittosguoibmi / ovttasorru oažžu váhnenovddasvástádusa ja fuolahangeatnegasvuođa máná hárrái . 1 Dat mielddisbuktá earret eará ahte lea boahtán ođđa láhka molssaektosaš dikšuma birra , ja leat ásahan dákkár dikšuid registtarortnet . 1 Dat mielddisbuktá earret eará ahte juolludeapmi várrejuvvon doarjagiidda árvvoštallojuvvo bušeahttaoktavuođas dábálaš vuogi mielde . 1 Dat mielddisbuktá bidjat johtui boraspirehálddašeami politihkalaš mihttomeriid ja nammadit guovlulaš Boraspirelávdegottiid . 1 Dat mielddisbuktá ahte vuosttaldeapmi berre dieđihuvvot go ovddiduvvo gulaskuddancealkámuš konkrehta konsešuvdnaohcamii . 1 Dat mielddisbuktá ahte ovddasvástideaddji jođiheaddji galgá álo diehtit gos eallu lea , ja galgá sáhttit dakkaviđe vuojehit eret jus bohccot mannet lobihis guohtumiidda . 1 Dat mielddisbuktá ahte mearrádusproseassat váldet guhkit áiggi . 1 Dat mielddisbuktá ahte lea dihto vejolašvuohta ahte mealgadaš oassi sámi álbmogis ii leat ovddastuvvon . 1 Dat mielddisbuktá ahte fertet jienastit buori áiggis vai du jietna olle du ruovttusuohkanii , dahje lohkansuohkanii , ovdal 14.09.09 dii. 21.00 . 1 Dat mielddisbuktá ahte ferte vuoruhit oččodeami ja oahpu sihke joatkkaskuvllain ja alit oahppu teknalaš fágain . 1 Dat mielddisbuktá ahte almmolaš orgánat ávžžuhuvvojit vuhtiiváldit sámegiela geavaheddjiid , maiddái viidábut go láhkamearrádusat gáibidit . 1 Dat mearrádusat mat leat girjerádjo-lága § 1 mii lea dan birra ahte álbmotgirjerádjosat leat oassin nationála girjerájusvuogádagas , leat vuođđun dasa ahte čohkkejuvvon resurssat leat olámuttos buohkaide eai ge dušše ovttaskas suohkana ássiide . 1 Dat mearrádus mii dalle dahkkojuvvui , lea vuođđun dán viidáset bargui . 1 Dat mearriduvvui váldo-čoahkkimis geassemánu 15. beaivvi 2006 . 1 Dat mearriduvvui seamma áiggi go našunála plánii integrerejuvvui ahte oahppit galge oahppat dovdat sámiid , sámi historjjá ja kultuvrra . 1 Dat mearriduvvui das man boarrásat sii leat , ja váldojuvvui maid vuhtii maid váhnemat oaivvildedje . 1 Dat mearkkašii maiddái ahte olgoriikabálvalus viiddiduvvui eambbo danin mo ealáhusorganisašuvnnat guhká jo ledje gáibidan , namalassii eanet stáhtabálvalusaiguin mearrajohtalussii ja olgoriikagávppašeapmái . 1 Dat mearkkašii ahte oappát ja vieljat geat ledje iešguđet vuorus sirrejuvvojedje , sii vázze skuvlla vuoruid mielde ja oaidnaledje dušše fal juovllaid , beassážiid ja geasseluomus . 1 Dat mearkkašii ahte máŋga kantuvrra biddjojuvvojedje olgoriikaráđi stivrema vuollái . 1 Dat mearkkaša omd. dan ahte stáhta dearvvašvuođabearráigeahčus eai leat dieđut olámuttos dan ektui movt stáhta mearrádusat sámi dearvvašvuođapolitihka ektui čađahuvvojit ja čuovvoluvvojit . 1 Dat mearkkaša olles fylkkasuohkana oktan guovddášhálddahusain , joatkkaskuvllaiguin , bátnedivššohagaiguin ja buot bargiiguin buot dásiin . 1 Dat mearkkaša nana áŋgiruššama ealáhusovddidemiin sihke eatnama ja meara alde ja eanet investeremiid eanajohtolahkii , mearrajohtolagaide ja hámmaniidda davvin . 1 Dat mearkkaša máiddá ahte nu ollu go vejolaš dain dieđuin mat geavahuvvojit vuođđun mearrádusaide , galget leat almmolaččat , ja maiddái ahte dat galget leat olámuttos guoskkahallojuvvon beroštusaide ja ássiide . 1 Dat mearkkaša maiddái ahte láhka gusto eatnama alde , bodnái eatnama vuollái nu guhkás go lea guoskevaš dakkár ávkkástallamis , mas lea oktavuohta eanabadjosa geavaheapmái , ja bajás áibmui nu guhkás go lea oktavuohta badjosa areálageavaheapmái . 1 Dat mearkkaša maiddái ahte dat vuođđooaidnu masa Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusat leat vuođđuduvvon , dál leat váldojuvvon láhkii . 1 Dat mearkkaša maiddái ahte dat vuođđooaidnu , mii lea vuođđun Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusaide , dál lea váldojuvvon mielde láhkii . 1 Dat mearkkaša maiddái ahte buohkanas almmolaš ealáhusgárgedanviggamuš guovlluguovdasaš ja báikkálaš dásis ferte biddjojuvvot gilvonávccalaš ja gánnáhahtti fitnodagaid ja ealáhusaid gárgedeapmái main lea buorit árvoloktennávccat . 1 Dat mearkkaša maiddái ahte biebmanealáhus háldogáržžida mealgat stuorát guovlluid doaibmasis go ovdal navdojuvvui , ja danne dat duvdá báikkálaš bivdofatnasiid ain guhkkelebbui . 1 Dat mearkkaša gráfalaš iešlágis , reivviid bajimusas , reivedovnnjiin , almmuhusain jnv. . 1 Dat mearkkaša geavatlaččat ahte lea gielddus luoitit sávzzaid meahcceguohtumiidda jus boanddat eai ieža nákce eastadeaddji doaibmabijuiguin unnidit massimiid . 1 Dat mearkkaša earret eará ovddasvástádusa konkretiseret olles guhkes áigodaga plánaid ja bušeahtaid doaimmaid dásis , evttohit bušeahttaprofiillaid , golloanaliissaid oanehis ja guhkes áigodagaide , ođasmahttin- ja beavttálmahttindoaimmaid iešguđet plánaáigodagaide , ráhkadit jahkebušeahtaid ja daidda gullevaš ollašuhttindokumeanttaid , stivret Suodjalusa investerendoaimmaid dan rájes go háhkamat leat mearriduvvon , ja materiála- ja opmodat- , huksen- ja rusttethálddašeami bajimuš stivrenovddasvástádusa . 1 Dat mearkkaša earret eará dan ahte jus sámi mánát leat dáčča mánáidgárddis , de galget dat váhnemat gean dan háliidit sáhttit vuordit mánáidgárddi bargiin dieđuid sámi kultuvrras ja sii galget maid deattuhit sámi kultuvrra leat oassin mánáidgárddi sisdoalus . 1 Dat mearkkaša earret eará ahte departemeantta buot áššebáhpárat , dás maiddái departemeantta buot reivestallamat , dábálaččat leat almmolaččat . 1 Dat mearkkaša dan ge ahte ii miige orgánaid sáhte instrueret Sámedikki áššiid birra , sisdoalu birra dahje das geasa áššit galget ovddiduvvot . 1 Dat mearkkaša dan ahte šaddá vejolaš gávdnat dieđuid earret eará kulturmuittuid , gáhttenárvosaš visttiid ja luonddufágalaš beroštumiid birra Romssas , Nordlánddas , Davvi-Trøndelágas , Mátta ¬-Trøndelágas ja Hedemárkkus . 1 Dat mearkkaša dan ahte ollu smávva báikkit masset fas ain oasi leahkinvuođus . 1 Dat mearkkaša dan ahte olbmot geat orrot lagamusas ja/dahje geaid birgejupmi eanemus lea riggodagaid duohken , sis galgá leat vuosttasvuoigatvuohta geavahit daid . 1 Dat mearkkaša dan ahte listaevttohusas maid galgá sáhttit dohkkehit 2009 sámediggeválgga várás , ferte leat unnimusat 40 proseantta ovddastus goappáge sohkabealis . 1 Dat mearkkaša dan ahte fága massii 29 % ohppiin maŋimuš golmma jagis . 1 Dat mearkkaša dan ahte dán dieđáhusas eai válddahallojuvvo sámi eaktodáhtolaš ja idealalaš lahttosearvvit , ja priváhta oasussearvvit nugo ovdamearkka dihte sámi lágádusat ja áviissat . 1 Dat mearkkaša dan ahte das geas lea ruhta , beassá searvat , muhto dat geain lea heajut ekonomiija , báhcet olggobeallái . 1 Dat mearkkaša dan ahte buot girkolaš bálvalusaid sámegiela hálddašanguovllus ferte sáhttit fállat sámegillii , dadjá Olli . 1 Dat mearkkaša dan ahte boanddat sámi guovlluin fertejit máksit liigebuvttadusa goluid , ja dasa lassin fertejit dat boanddat geat vel leat báhcán juogadit daid goluid . 1 Dat mearkkaša dan ahte Sámediggi iežas politihkas ferte hálddašit dán rievtti ja vuođđudit politihkas dán vuođul . 1 Dat mearkkaša dan ahte Sámediggeráđđi áigu nannosit bargat dáid areálaid suodjalemiin - vai boazodoalu sáhtášii bisuhuvvot ja ovdánit . 1 Dat mearkkaša aiddo dakko gokko váldogeaidnu Hárštái dál manná . 1 Dat mearkkaša ahte váikkuhusčielggadusgáibádus guoská sihke visogovvaplánaide mat čielggadit boahttevaš areálageavaheami váldodoaibmamušaid ja konkrehta huksendoaibmabijuid dárkilis plánaide . 1 Dat mearkkaša ahte vuođđooahpu nannen rávisolbmuid gaskkas bargoeallimis [ … ] lea hui unnán leamaš sápmelaččaide ávkin . 1 Dat mearkkaša ahte vuosttaldanmearrádus eiseválddi ektui caggá maiddái eará eiseválddiid maŋit áiggi ovddideames vuosttaldeami dakkár plánii mas lea seamma sisdoallu . 1 Dat mearkkaša ahte vuoigatvuođat mat čužžot julggaštusas fertejit čađahuvvot dakkár vugiin mii lea heivehuvvon ovttaskas álgoálbmogii . 1 Dat mearkkaša ahte vuoigatvuođaid luobaheapmi eará beroštumiide addá vuođu oažžut buhtadusa dábálaš bággolotnunprinsihpaid mielde , gč. Vuođđolága § 105 . 1 Dat mearkkaša ahte vejolaš doarjjarievdadeamit fertejit bissut dábálaš šiehtadusmeriid siskkobealde . 1 Dat mearkkaša ahte sámivuohta lea unnit eanet lunddolaččat fárus máŋgga čájáhusas ja prošeavttas mat museumas leat . 1 Dat mearkkaša ahte sámi álbmot ja fitnodagat main lea sámi namma eai sáhte registarastojuvvot rivttes namain ja čujuhusain registariidda . 1 Dat mearkkaša ahte sámi mánáide galgá fállojuvvot oahpahus sámegillii , sii galget beassat oahppat iežaset kultuvrra , iežaset historjjá ja árvvuid birra . 1 Dat mearkkaša ahte sámi giellaguovddážiin , gielddainja giellabirrasiid eará oassálastiin galgá leat lagaš ovttasbargu . 1 Dat mearkkaša ahte sámegielat eai galgga dušše čalmmustahttojuvvot govastatdásis , muhto ahte sihke lulli- , julev- ja davvisámegiella galgá duohtavuođas geavahuvvot girkolaš oktavuođain boahtteáiggis , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Dat mearkkaša ahte sámegiel bustávaid ja hámiid sáhttá válljet buot prográmmain . 1 Dat mearkkaša ahte stáhta sáhttá addit sihke iskan- ja rogganlobiid Finnmárkku olggobealde almmá dieđitkeahttá Sámediggái . 1 Dat mearkkaša ahte sii dohkkehit álgoálbmogiid dáhtu seailluhit ja ain ovddidit iežaset identitehta , giela ja oskku iezaset ruovtturiikka rámmaid siskkobealde . 1 Dat mearkkaša ahte sihke meara ja jogaid hálddašeapmi ja vuoigatvuođaeaiggádat galget juksat oktasaš áddejumi ja čuovvut oktasaš rávvagiid boahtteáiggi muddemiid oktavuođas . 1 Dat mearkkaša ahte sihke doaibmabidjoeaiggát ja konsešuvdnaeiseváldi fertejit vuhtiiváldit bajimus plánaid – nu go omd. regionála plánaid smávvafápmorusttegiid várás ja hálddašanplánaid čáhcehálddašanláhkaásahusa vuođul – seamma láhkai go eará oassálastit ja eiseválddit daid riekteváikkuhusaid olis , mat dakkár plánain leat lága vuođul . 1 Dat mearkkaša ahte plána- ja huksenláhka ii gusto dáidda doaibmabijuide . 1 Dat mearkkaša ahte plána- ja huksenláhka gusto dakkár rusttegiidda , daid spiehkastagaiguin mat čuvvot eaŋkil mearrádusain dahje láhkaásahusain , geahča ovdamearkka dihtii plánaoasi § 12-1 spiehkastaga birra geatnegasvuođas ráhkadit muddenplána daid konsešuvdnageatnegahttojuvvon rusttegiid várás , mat buvttadit elektrihkalaš energiija . 1 Dat mearkkaša ahte ollislaš kapitála bohtosa dienasvuoitu lea 9,0 pst. . 1 Dat mearkkaša ahte oahppi ferte válljet juogo vierisgiela dahje čiekŋudeapmi ovtta daid eaárá giellafágain , eai beasa guovtti fágas omd sámegiealas ja dárogielas čiekŋudit . 1 Dat mearkkaša ahte nu fargga go vejolaš , ja maŋimusat guovtti jagis galgá ráhkaduvvot ja biddjojuvvot ovdan dokumeanta mii válddahallá nationála vuordámušaid regionála ja gieldda plánemii . 1 Dat mearkkaša ahte mii fertet ovttastahttit oahpahusa earret eará mánáidgárddiid ja skuvllaid ektui . 1 Dat mearkkaša ahte mii fertet iešguđet kursii juogo geahččalit oažžut oahpaheddjiid joatkkaskuvllas , dahje ohcat olggobealde olbmuid oahpahit . 1 Dat mearkkaša ahte mii dárbbašit vuogádaga mas lea dássedeappot juohku dietnasiin ja mas leat eanet stabiila ja diehttevaš dietnasat , dadjá Kleppa . 1 Dat mearkkaša ahte mearraluossabivdomuddemat 2010 várás ain galget gustot 2011 várás . 1 Dat mearkkaša ahte maiddái Davvi-Trøndelága fylkkasuohkan lea mielde seamma dáhtona rájes . 1 Dat mearkkaša ahte lága mearrádusaid ferte geahččat ulbmilmearrádusa vuođul ja dan vuođđooainnu ja daid deasttaid vuođul , mat dan olis galget deattuhuvvot erenoamážit . 1 Dat mearkkaša ahte lea oalle unna fágalaš biras . 1 Dat mearkkaša ahte konklušuvnnat ja doaimmat maid lávdegoddi gávnnaha , fertejit vealttakeahttá leat eamiálbmotvuoigatvuođaid álbmotrievtti rámmaid siskkobealde . 1 Dat mearkkaša ahte jus eanet mánát leat aktiivat boazodoalus , de fertejit váhnemat válljet guhte oažžu buohtalas álggahansiidaoasi . 1 Dat mearkkaša ahte juolludeamit geafivuođa geahpedeaddji doaibmabijuide leat lassánan nominálalaččat measta 4,3 miljárdda ruvnnuin áigodagas 2006-2010 , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Dat mearkkaša ahte juohke ruvnnu ovddas lea buoret divššohasdikšu ja eambbo dearvvasvuohta . 1 Dat mearkkaša ahte juohke jahkedoaibma mii čađahuvvo eanandoalu vuođđobuvttadusas lea sullii dat seamma go bealle jahkedoaibma eará ealáhusain . 1 Dat mearkkaša ahte jienasteddjiid rievdadusat galget leat erenoamáš ollu ovdalgo dat váikkuhivčče . 1 Dat mearkkaša ahte iešguđege áššeoasálaš ferte máksit goluidis jus nubbi áššoasálaš ii vuoittáhala áššis oalát . 1 Dat mearkkaša ahte guovlu lea dakkár maid gili olbmot geavahedje árbevieruset mielde ovdalgo mohtorfievrrut bohte . 1 Dat mearkkaša ahte giellamolsašupmi dáhpáhuvvá unnitlohkogielas stáhta eanetlohkogillii bearrašiin ja báikkálaš servodagain main olbmot árbevirolaččat leat geavahan unnitlohkogiela . 1 Dat mearkkaša ahte giellafágalaš bargu čađahuvvo oktilaččat buot sámegielain ja davviriikkalaš dásis . 1 Dat mearkkaša ahte gielda ii sáhte dahkat loahpalaš mearrádusa ovdalgo gažaldat lea geahččaluvvon departemeantta bealis vuosttaldeami loahppameannudeami oktavuođas . 1 Dat mearkkaša ahte geatnegasvuohta fuolahit láhčima árjjalaš oassálastimii galgá leat seammá leš dal plánaeiseváldi ieš , eará eiseválddit vai priváhta olbmot geat ráhkadit plánaevttohusa . 1 Dat mearkkaša ahte ferte bidjat guovddážii ja guorahallat nissoniid ja albmáid seammalágan ja guovttelágan prioriteremiid . 1 Dat mearkkaša ahte ferte bidjat guovddážii ja guorahallat nissoniid ja albmáid seammalágan ja guovttelágan priioriteremiid . 1 Dat mearkkaša ahte earáide šaddá eambbo geasuheaddji filbmet Guovdageainnus ja muđui dán guovllus . 1 Dat mearkkaša ahte earráneami oktavuođas massá nissonolmmoš su boazodoallovuoigatvuođa , su árbbi ! 1 Dat mearkkaša ahte dát lonohallan ii šaddan skuvllaide máksit eambbo go dábálaš leairaskuvla lahkosiin . 1 Dat mearkkaša ahte dutkan ja alit oahpahus ferte vuolgit iešguđet sámi servodagaid dárbbuin ja vuhtii váldit daid ja leahkit relevánta maiddái sámi ealáhusovdáneapmái . 1 Dat mearkkaša ahte dovddastit boraspiriid ja biebmoelliid gaskavuođa riidun . 1 Dat mearkkaša ahte dilli lea dál nu ahte dain guovlluin gos soaitá leat stuorámus dárbu oahpahussii sámi oahppoplána mielde , doppe lea váttis oažžut dan áigái . 1 Dat mearkkaša ahte dat fertejit organiserejuvvot vuođđudussan . Muhto jus ležžet erenoamáš sivat dasa , de dat fertejit organiserejuvvot oasussearvin masa Sámediggi nammada nu ollu stivralahtuid ahte dat dávista njuolggadoarjaga sturrododahkii . 1 Dat mearkkaša ahte dain gielddain / suohkaniin ja guvllolaš ja stáhtalaš eiseválddiin mat leat dain hálddašanguovllu osiin main dát gielat geavahuvvojit , lea ovddasvástádus giellalága njuolggadusaid čađaheamis guđege giela dáfus . 1 Dat mearkkaša ahte buot dokumeanttaide galgá šaddat ođđa designa , ja ahte galget ráhkaduvvot njuolggadusat ja prinsihpat Sámedikki logo ja eará gráfalaš beliid geavaheapmái . 1 Dat mearkkaša ahte buot almmolaš orgánat ávžžuhuvvojit váldit vuhtii sámegiela geavaheddjiid , maiddái guhkkelii go maid lága njuolggadusat gáibidit ja hálddašanguovllu ráddjejupmi geatnegahttá . 1 Dat mearkkaša ahte buohkat besset friddja luoik ­kahit girjjiid ja eará materiealla vaikko guđe girjerádjosis . 1 Dat mearkkaša ahte bajitválddálaččat sáhttet addit lagat njuolggadusaid vejolaš leavgageavaheami birra , jus geavaheapmi lea gustojeaddji lágalaš rájáid siskkobealde . 1 Dat mearkkaša ahte bahá lea oažžut guokte eananhálddašeami , jos " dásseárvomálle " hilgása , nugo fylkkadikkis dáhpáhuvai . 1 Dat mearkkaša ahte areálaid ferte geavahit , juogo šattuid čohkket doppe , elliid diktit guohtut dahje láddjet unnimusat oktii juohke šaddanáigodagas . 1 Dat mearkkaša ahte Viessobáŋku sáhttá addit doarjaga sullii 1150 orrunsadjái dán jagi , dadjá gielda- ja guovloministtar Liv Signe Navarsete . Ođđa viessoláigodoarjja daidda láigoássiide geat láigohit muddejuvvon orohagaid dahje ásodagaid Troandimis 1 Dat mearkkaša ahte Sámi kulturmuitoráđi politihkalaččat válljejuvvon lahtuin lea politihkalaš ovddasvástádus Sámedikki guovdu muhto leat fágalaččat Riikaantikvára vuollásaččat . 1 Dat mearkkaša ahte Sámedikki guhkes rahčan oččodit dakkár njuolggadusa mii erenoamážit deattuha sámi deastagiid minerálaávkkástallanáššiin , viimmat lea buvttihan bohtosiid . 1 Dat mearkkaša ahte Sámediggi ii ge sáhte miehtat daidda doaimmaide maid láhkaevttohus geahččala muddet . 1 Dat mearkkaša ahte Sámediggi ferte oažžut duohta vejolašvuođaid ovddidit sámi servodagaid rámmaeavttuid . 1 Dat mearkkaša ahte Sámediggi dán vuođul ii ge sáhte mieđihit daidda doaimmaide maid láhkaevttohus áiggošii muddet Sámediggi áigu árjjalaččat sihkkarastit sámi kultuvrra luondduvuđđosa , ja fuolahit sámi eana- ja resursavuoigatvuođaid álbmotrievtti , siskkáldas rievtti , historjjálaš vuoigatvuođaid , ja sámi riekteáddejumi ja geavaheami vuođul . 1 Dat mearkkaša ahte Sámediggeráđđi ii leat addán dievasčoahkkimii vejolašvuođa ságaškuššat Sámedikki ášši dohkálaččat . 1 Dat mearkkaša ahte Norgga eiseválddit leat geatnegahttojuvvon , álbmotrievtti vuođul , konsulteret sámiid dakkár áššiin , main lea mearkkašupmi sámi servodahkii . 1 Dat mearkkaša ahte 70 % olles njiedjamis njiejai dan guokte jagi . 1 Dat mearkkaša ahte 27. artihkal unnitloguid vuoigatvuođaid birra lea šaddan Norgga láhkan . 1 Dat mearkkaša FeFo:i ja maiddái boraspire-hálddahussii , ahte galggaše baicca bidjat vuođđun beasatlašvuođa-prinsihpa gulahallamii álbmogiin ovdalii go unnimusstandárdda . 1 Dat mearkkaša 26-proseantasaš lasáhusa jagi 2009 sáldejuvvon bušeahta ektui . 1 Dat mearkkaša 10,9 proseantta lassáneapmi jagi 2010 sáldejuvvon bušeahta ektui . Stáhtastipeanda vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda – juohkin jagi 2010 čavčča 1 Dat meannudanvuohki maid departemeanta válljii mearraresursalága oktavuođas , mielddisbuktá nappo ahte dattetge ferte čuovvolit láhkabargguin sihke daid guovlluide maidda Riddoguolástuslávdegotti bargomearrádus gusto ja daidda guovlluid maidda dat ii gusto . 1 Dat mea rk ­kaša earret eará ahte galget aktiivvalaččat addit bagadallama dain surggiin maid mánáidgárdeláhka gokčá , sihke suohkanii mii lea mánáidgárdeeiseváldi ja suohkanlaš ja priváhta mánáidgárdeeaiggádiidda . 1 Dat maŋit guoská maiddái Davit Nordlándii , juoga mas sáhttá leat dahkamuš dainna go Sáltoduottar ii leat nu guhkkin eret Davit Nordlánddas . 1 Dat maŋimuš doaibmabiddjosuorgi siskkilda doaibmabijuid mat váikkuhit innovašuvnna fitnodagain , dutkamis ja ovddideamis ja gelbbolašvuođa bajideamis . Oahpahus ja gelbbolašvuođa bajidan doaibmabijut leat maiddái deaŧalaš gaskaoamit . 1 Dat manai oba njozet munnje , ja in otná dán beaivvige máhte sáni ge sámegiela . 1 Dat manai Hámmárfeasttas , ja dohko fertiimet vázzit skuvllas . Mátki Hámmárfestii sáhtii leat hui lossat , erenoamážit dálvet , go ii lean albma geaidnu . 1 Dat makkár juridihkalaš boađus dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis šaddá , lea mearrideaddji dan ektui man čadni dat ođđa šiehtadus šaddá . 1 Dat maiddái soahpá eanandoalu iežas vuoruhemiin nu movt sii ledje gáibidan , čujuha Brekk . 1 Dat maiddái nanne hypotesa ahte lea erenoamážit dat ohppiidjoavkku mii ovdal 2006 livčče válljen Sámi giella ja kultuvra mii lea jávkan sámegieloahpus . 1 Dat maiddái digaštallá oktavuođa gaskal Sámedikki ja departemeanttaid ja addá evttohusaid doaibmabijuide maiguin nanne ja ovdánahttá sámegiela , sámi- kultuvrra ja servodateallima . 1 Dat maid váikkuhit dasa movt nannet sámegiela , dadjá Nystad loahpas . 1 Dat maid ráđđádallamiiguin dáhtošii olahit lea ásahit vugiid vuhtiiváldet dárbbu čalmmustahttit našuvnnalaš ulbmiliid guovddáš čálgopolitihkalaš doaimmain maid gielddasuorgi čađaha , ja maiddái váikkuhit dasa ahte ulbmil- , rámma- ja boađusstivrenvuogádaga positiiva bohtosat olahuvvojit . 1 Dat maid ráđđádallamiiguin dáhtošii olahit lea ásahit vugiid vuhtiiváldet dárbbu čalmmustahttit našovnnalaš ulbmiliid guovddáš čálgopolitihkalaš doaimmain maid gielddasuorgi čađaha , ja maiddái váikkuhit dasa ahte ulbmil- , rámma- ja boađusstivrenvuogádaga positiiva bohtosat olahuvvojit . 1 Dat maid mun ledjen dahkan ii goit dagahan makkárge čuovvumušaid munnje . 1 Dat maid muittán das , lea go oahpaheaddji bođii ovddal , su namma lei fru Hansen . 1 Dat maid lea dakkár dehálaš bealli mii movttiidahttá sámi báikkálaš servodagaid bargat nu ahte sámegiella nanusmuvvá guovllus . 1 Dat maid heivešii bures dan vuohkái mo dinestusaiguin meannuduvvo stáhta almmolaš eatnamiid systemas - ja ovddidivččii oktasaš báikkálaš doaibmabijuid . 1 Dat maid guoská áššiide mat eai njulgestaga guoskka dihto oktagassii . 1 Dat maid guoská oahpahussii sámegielas ja sámegillii . 1 Dat maid geahpedivcce guodohangoluid viehka ollu . 1 Dat maid duhtadahttá go dat eará ohccigávpogat dorjot válljejuvvon evttohasa . 1 Dat maid doaimmaha sullii 60 proseantta stáhta doaimmaid rehketdoallobálvalusain . 1 Dat maid buot ovddimus ferte váldit vuhtii sámi girkoeallimis Norgga Girku siskkobealde lea ahte dan ferte ovddidit ovttas sámiid iešipmárdusain ja sámi árbevieruiguin . 1 Dat maid allaskuvla lea bargan sámegiela ovddideami ja gaskkusteami oktavuođas , lea leamaš hui dehálaš , ja lea lea addán sámegillii nannosit árvvu servodagas . 1 Dat lávdegottit ráhkadit buot áššiid mearrádusevttohusaid fylkkadiggái go áššit bohtet fylkkaráđis . 1 Dat lágiduvvo juohke nuppi jagi ja vurrolagaid Norgga- ja Ruoŧa-bealde . 1 Dat lágiduvvo joatkkaoahpahusa fálaldahkan mii addá logi oahppočuoggá go oahppi lea ceavzán eksámenis . 1 Dat lokte buktagiid árvvu ja váikkuha positiivvalaččat ealáhusoasálaččaide ja báikkálaš servodahkii . 2 . 1 Dat lohku lea njiedjan dán ge skuvlajagi , nugo lea dahkan jahkásaččat maŋemus vihtta jagi . 1 Dat livččii riggodahkan buohkaide geat dovddiidit dáinne kultuvrrain ja dat lea mu mielas dehálaš ahte maiddái boahttevaš buolvvat besset návddašit dán kultuvrra riggodagaid . 1 Dat livččii mielde sihkkarastimin eanadoalu sámi guovlluin . 1 Dat livččii meddo ollu vuostá biologalaš prinsihpa , dannego álot lea dat vejolaš ahte áhčči dagašii dan iežas áhččivuohtan . 1 Dat livččii hui álki . 1 Dat linnját maid oahppit odne válljejit , eai heive doarvái bures guovlluid bargonákčadárbbuide . 1 Dat liikká deattuha ahte fylkkagielddat ja suohkanat galget fuolahit ekonomalaš , organisatuvrralaš gaskaomiid ja doaibmabijuid mat ovddidit ja láhčet dili viiddis kulturdoaimmaide sihke báikkálaččat ja regiuvnnalaččat . 1 Dat lei vuosttažettiin heivehuvvon gealbudit almmolaš etáhtaid vai doppe birgejit go sis lei oktavuohta sámegielat geavaheaddjiidjoavkkuiguin . 1 Dat lei veahá láittas . 1 Dat lei uhca jovkkoš mas ledje guokte , golbma oahppi . 1 Dat lei su mielas beare fuotni , nu ahte son lágidii dánsunkurssa midjiide skuvllas . 1 Dat lei somá . 1 Dat lei ođđa vásáhus munnje . 1 Dat lei ovttasbargu dalá Buolbmát , Deanu ja Unjárgga gielddaid gaskkas . 1 Dat lei okta juolgi man alde vuotna- ja siseatnangiliid ássan čuoččui . 1 Dat lei oainnat dušše dárogillii . 1 Dat lei nu hearvái . Stuorra ivdnegovat devde dan girjji . 1 Dat lei munnje hui erenoamáš , muhto goit háliidin mun dan čiehkat , várjalit . 1 Dat lei munnje buorre veahkkin . 1 Dat lei muhtin lágan proteasta , muhto bođii hui fáhkkestaga . 1 Dat lei mu eallin . 1 Dat lei mu bealis muhtin lágan miellačájáhus dan vuogádaga vuostá mii háddjii min . 1 Dat lei maiddái oassin vuđđosis Stuorradikki mearrádussii Vuođđolága § 110a birra 1988 . 1 Dat lei maid riikkalaš mearri . 1 Dat lei leŋgejuvvon ratti birra ja goallostuvvon bealjeculcciide . 1 Dat lei johtolatgeaidnu mii čanai oktii dán guhkedáláš servodaga , ja deanus fidnejedje luosa iežaset atnui ja vuovdimii . 1 Dat lei huksejuvvon 1853:s , ja dat lei vuosttaš duottarstohpu mii huksejuvvui Finnmárkui . 1 Dat lei hui somás vásáhus . 1 Dat lei goitge nuppelágan ovddabealmearkkain , danne go Ávjováris lei dievdduid eanetlohku 106 . 1 Dat lei ge maiddái láhkalávdegotti mandáhta duogážin . 1 Dat lei garra áigi máŋgga láhkai . 1 Dat lei fiinna latnja , muhto lei áibbas guorus go mun bohten , ja mun fertejin oastit buot rusttegiid . 1 Dat lei eahpitkeahttá mielde gávdnat uhcimus čovdosa álgoálbmotdimenšuvdnii Cancun-šiehtadusas . 1 Dat lei dábálaččat anus 1900-logu álggu rádjái , muhtimat geavahedje gávtti 2. máilmmisoađi rádjái , dušše moattis soađi maŋŋá . 1 Dat lei duođas šaddat heahpadin , jurddaš jus buot oahppit ledje heaitit golbma vahkku ovdalgo skuvla nogai . 1 Dat lei duođaid heaggavárálaš skuvlamátki . 1 Dat lei duostilis dahku . 1 Dat lei dego risttalaččat geat addet iežaset Ipmilii : Sii eai šat galgga beroštit dan máilmmis gos sii leat eallán ovdal , muhto hilgut máilmmi ja dan geahččalusaid . 1 Dat lei datneboallu su ullobáiddis , maid son lei suoskan garra limpun ! 1 Dat lei dannego čájehuvvui ahte ođđa doaimmat maid lea dáhttu čađahit sámepolitihkalaš suorggis , dávjá leat ekonomalaččat ráddjejuvvon doaimmat maidda almmotge lea váttis gávdnat saji gustojeaddji rámmaid siskkobealde . Danne mearriduvvui ahte sámi áššit galget čohkkejuvvot ja oktanis ovddiduvvot ráđđehusa bušeahttakonferánssaide . 1 Dat lei dannego čájehuvvui ahte ođđa doaimmat maid lea dáhttu čađahit sámepolitihkalaš suorggis , dávjá leat ekonomalaččat ráddjejuvvon doaimmat maidda almmotge lea váttis gávdnat saji gustojeaddji rámmaid siskkobealde . 1 Dat lei dalle go dát sánit adnojuvvojedje buoremusat čilget mearrádusa sisdoalu . 1 Dat lei báhpa ja proavvása dáhttu , logai son . 1 Dat lei buohkaide midjiide olles dálkkasin ( eallinvuoibmin ) . 1 Dat lei ahte sii oaivvildedje ahte oahpahus galggašii leat sámegillii . 1 Dat lei Bertil Johansen Fjordtunas . 1 Dat lei Bernt Thomassen , gii šattai dovddusin garra dáruiduhttinbealušteaddjin . 1 Dat lei 3,3 proseantta unnit go jagi 2005 válggas . 1 Dat lei 176,6 miljon ruvnno uhcit go bálddastahttá jagi 2005 supmiin . 1 Dat ledje árbedávvirat ja dáin jávrriin ii bivdán oktage eará ealáhussan . 1 Dat ledje sin geavahanguovllut maid sii geavahedje ealáhusulbmiliidda . 1 Dat ledje searvevuođa ođasmahttin , nannejuvvon eamiálbmotstivra , ovddidit ođđa vearrovuogádaga ja doarjut nana báikegottiid , álbmogiid ja ekonomiija . 1 Dat ledje nu buorit ahte mearriduvvui ahte maiddái soai ánssášeaba vuoittu goabbáge . 1 Dat ledje heahteveahkkin daid jagiid go gordnešaddu lei heittot . 1 Dat ledje earret eará suorggit nugo válgaovddastus , dárbu dutkat ja ráhkadit statistihkaid , nissonol ­bmuid searvadahttin resursahálddašeamis , iešmearridanvuoigatvuohta maiddái iežas goruda badjel , veahkaválde- ja vearredahkoproblema ­tihkka ealáhusovddideapmi ja sohkabealit . 1 Dat leat čuovvovaččat : Utjamningsmeldinga ( St.dieđ. 50 , 1998–99 ) , NOU 2000 : 12 Norgga mánáidsuodjalusa birra , Habiliterema ja rehabilitere njuolggadusat ja Regionála dearvvašvuođa- ja sosialaplána , Helseregion Nord . 1 Dat leat čađamanni oahppoplánat sámegieloahpahusa várás vuođđoskuvlii ja joatkkaoahpahussii . 1 Dat leat čađahan doaimmaid nugo kurssaid , čoahkkimiid , lávvardatkafea , girjevuovdima ja čalmmustan Sámeálbmot beaivvi . 1 Dat leat Árran julevsámi guovddáš , Ája sámi guovddáš , Sijti Jarnge , Várdobáiki sámi guovddáš ja Mearrasámi diehtoguovddáš mat buohkat ožžot jahkásaš njuolgga doarjaga Sámedikki bušeahtas kulturviessodoibmii . 1 Dat leat váldoáššis biergu mii buktojuvvo njuovahagaide ja mielki dolvojuvvo meieriijáide . Dáin buvttadanhámiin deattuhuvvo sakka valljodat . 1 Dat leat vuolggaheamit mat nannejit sámi máhtolašvuođabirrasiid ja maid Sámediggeráđi mielas lea hirbmat deaŧalaš ahte kulturguovddážat ja fágainstánssat duohtandahket ovttas . 1 Dat leat vuoigatvuođaipmárdusat maid vissis birrasa olbmot oaivvildit ahte fertejit čuovvut go lea oktavuohta eará olbmuiguin , ja mii giliservodagas adno riektan go jurddaša vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid . 1 Dat leat sámit , stáhta ja regiovdna , ásahuvvon Sámedikki , ráđđehusa ja fylkkagielddaid bokte . 1 Dat leat stáhtalaš hálddašanorgánaid dássásaččat . 1 Dat leat seamma ollu go ovdal , dahje stuorábut . 1 Dat leat ovddiduvvon windowsXP ođasmahttimiin . 1 Dat leat organisatuvrralaččat čohkkejuvvon Sámi nationála psykalaš dearvvašvuođasuddjema gelbbolašvuođaguovddážii ( SANKS ) . 1 Dat leat njuolggadusat guođoheami birra § 6 – 2 , geahčadeami birra § 6 – 3 , eará siiddaid bohccuid gieđahallama birra § 6 – 4 , rátkkašeami ja čanadeami birra § 6 – 5 , ja gárddástallama dieđiheami birra § 6 – 6 . 1 Dat leat nationála , regionála ja gielddalaš birasdoarjagat . 1 Dat leat miellagiddevaš dieđut mat sáhttet leat fárus jávkadeame daid gáttuid mat dáidet leat ja mat leat juste nuppe ládje . 1 Dat leat maid vuođđun Stuoradikki bargguin , geahča suohkanlávdegotti mearkkašumiid dán čállosis : árv . S. nr. 110 ( 2002 – 2003 ) s. 10 : Seammás dovddahit dát miellahtut ahte ollu gažaldagain mat eai guoskka dušše vásetin sámiid iežaset giela erenoamášvuođaide , kultuvrii dahje servodateallimii lea dadjamuš sámi servodagaid ovdánahttimii . 1 Dat leat maid muhtimat , mat leat daid erenoamášskuvllaid vázzán , muhto dieđusge ii gávdno dakkár oahpaheaiskuvla sámedujiid várás : dat duoddjeoahpaheaddjit leat ieža bargan ja oahppan sámedujiid dahkat ja oahpahit . 1 Dat leat linjjat Romsii , Ruŧŧii , Supmii ja Davvioarje Ruššii . 1 Dat leat indiánat , inuihtat ( eskimot ) ja hawaialaččat . 1 Dat leat hástaleaddji ja gelddolaš doaibmamušat fylkkasuohkanii mii háliida buori oktavuođa fylkka ássiiguin ja dehálaš ovttasbargoguimmiiguin , almmolaš ja priváhta servodatdoaibmiiguin , boahtteáiggi barggus . 1 Dat leat huksejuvvon máŋgga vuorus . 1 Dat leat gaskaneaset sierra ja sorjjasmeahttun almmolašrievttálaš riektesubjeavttat . 1 Dat leat earret eará vearro- ja divatnjuolggadusat , márkanmudden doaibmabijut , earreortnegat šibitsektuvrras ja guolástusealáhusas ja mohtorjohtolaga njuolggadusat meahcis . 1 Dat leat eanáš lohkan Johan Turi girjjis " Muitalus sámiid birra " . 1 Dat leat dárkkistuvvome . 1 Dat leat duddjon midjiide oadjebas vuođu vuostái váldit boahttevaš geahččalusaid . 1 Dat leat deaivvadanbáikkit gos sohkabuolvvat deaivvadit rastá riikkarájáid , ja dat leat sámi mu-sihka , dáidaga , kultuvrra ja filmmaid gaskkustan ­arenat . 1 Dat leat dan seammá skuvlla vázzán buohkat áiggi čađa . 1 Dat leat dakkár vuođđoárvvut ja vuogit sámi servodagain mat eai galgga rievdaduvvot . 1 Dat leat dakkár ortnegat main sámi eanadoallofitnodagat ge sáhttet ohcat doarjaga . 1 Dat leat boraspirehálddašeamiguovllut 5 , 6 , 7 ja 815 mearriduvvon Stuoradikkis . 1 Dat leat Sámiid Valáštallanlihttu-Norga / Samenes idrettsforbund-Norge ( SVL-N ) ja Sámi Spábbačiekčanlihttu / Samisk fotballforbund ( SSL ) 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 1 629 000 ru sámi valáštallamii . 1 Dat leat Skedsmo , Stavanger , Drammen , Lørenskog ja Asker , ja leat listejuvvon juohkehaš iežas 2009 jienastuslogu sturrodaga ektui . 1 Dat leat Saemien Sijte , Árran julevsámi musea , Gállogiedde sámi olgomusea , Várjjat sámi musea , Savio musea , Nuortasámi musea , RiddoDuottarMuseat ( RDM ) ( konsoliderejuvvon museasiidan masa gullet Sámiid Vuorká-Dávvirat , Guovdageainnu Gilišillju , Jáhkovuona mearrasámimusea ja Porsáŋggu musea ) . 1 Dat leat Riddoduottarmuseat / Sámi dáiddamusea Kárášjogas ja Savio-musea . 1 Dat leat Isak Saba guovddáš Unjárggas , Várdobáiki sámi guovddáš Evenáššis , Deanu giellagáddi , Sámi giella- ja kulturguovddáš Leavnnjas , Álttá sámi guovddáš , Sámi giellaguovddáš Gáivuonas , Moskavuona Sámi giellaguovddáš , Aajege – saemien giele- ja maahtoejarnge Rørosis , ja Árran julevsáme guovddásj . 1 Dat leat Gáldu - álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ja Boazodoalu Riikkaidgaskasaš Fága- ja Gaskkustanguovddáš . 1 Dat leat 70 000 eanet go 1999:s . 1 Dat leai maiddái dat árvalus mas mii doarjjuimet guovllu boazodoallosearvvi árvalusa . 1 Dat lea čájehuvvon leat ulbmillaš fora ja ávkkálaš bargovuohki goappát beallásaš diehtojuohkima várás ja plánaáššiid ja gielddaid , fylkkaid ja suorgeeiseválddiid gaskasaš ságaškuššama ja čielggadeami várás . 1 Dat lea čoavddus mii ii čilge áššiid dađi buorebut go dálá čoavddus . 1 Dat lea čielgan maŋŋil go Sámediggeráđđi lea mearridan čálgoortnegiid njuolggadusaid duojis . 1 Dat lea čadnon dasa go ii Norga , eaige eará stáhtat main leat árbevirolaš sámi ássanguovllut , logahala sámi ( dahje eará čearddalaš ) gullevašvuođa álbmotlohkamiin dahje eará almmolaš logahallamiin . 1 Dat lea álggaheami rájis dovddahan iežas Norgga sámepolitihkalaš divaštallamiid guovddážin , ja dat lea šaddan ii duššefal sámepolitihkalaš , muhto maiddái riikkapolitihkalaš dehálaš ásahussan riikka stáhtaeallimis . 1 Dat lea áidna guovlu riikkas gos sámi girkoeallima nannen lea leamaš okta ákkain organiseret sierra proavássuoh ­kana . 1 Dat lea vásáhusaid mielde erenoamáš buorre doaibmabidju getkkiid ektui . 1 Dat lea vássán áiggiid čađa oahppa man galggašeimmet bisuhit ja atnit ávkin servodahkii . 1 Dat lea váikkuhan positiivaččat ja man geažil golut eanandoalus leat geahppánan ja ásaheamit fas lassánan . 1 Dat lea váikkuhan ollu mearkkašumiid viidodahkii , ja lea vel dárbbašmeahttumit lossudan áššebáhpáriid geahčadan barggu . 1 Dat lea váikkuhan eiseválddiid bajitdási politih ­kalaš láidestemiide . 1 Dat lea váikkuhan dasa ahte sámi nuorat leat dovdan iežaset heajubun , mii dasto lea heađuštan sin gazzamis alit oahpu . 1 Dat lea vuođđuduvvon oahpes prinsihpaide . 1 Dat lea vuođđuduvvon Strukturlávdegotti árvalussii ( NOU 2006:16 ) mii geigejuvvui borgemánu 19. b. 2006 ja dan gulaskuddamiid cealkámušaide . 1 Dat lea vuosttaš konvenšuvdna mii fátmmasta dan ahte suddjet ja nana bistevaš vugiin atnit buot biologalaš šláddjiivuođa , gč. kap. 13 . 1 Dat lea viidáneaddjámus fylk- nannejuvvon ásahuvvon fierpmádagain mii addá kageaidnoplána mii goassege lea biddjojuvvon ovdan midjiide geat eat leat mielde EUs , vejolašvuođa fylkkasteamet ja dat lea stuorámus johtalusáŋgiruššan ovttasráđiid buktit árvalusaid EUa ođđa regionálamii goassege lea leamaš Romssas . 1 Dat lea veahkki buoridit sámi eanadoalu . 1 Dat lea sámi boazodoallu buoremus oaidninsajis ! 1 Dat lea sullii 1 proseantačuoggá eanet go mii 2008 Našunálabušeahtas lea meroštallojuvvon . 1 Dat lea stáhta ovddasvástádus ja Sámediggi vuordá ahte dát ovddasvástádus devdojuvvo . 1 Dat lea stuora ávkin sámegielagiid bálvalusaid buorideapmái ja riektesihkarvuhtii ja dagaha maid ahte etáhta áššemeannudeapmi manná jođáneappot . 1 Dat lea stuora lávki rievttes guvlui integreret sámegiela dihtorprográmmagálvvuide . 1 Dat lea spiehkastat ­mearrádus mii guoská ohppiide geain lea sámegieloahpahus ja geat orrot olggobealde sámegielguovllu oahpahuslága mielde . 1 Dat lea sivva manne Norga bidjá nu ollu searaid vuovddehuhttimiid vuostá . 1 Dat lea silkkis ráhkaduvvon . 1 Dat lea sihkkarastin dihte guhkitáiggi máhttoloktema ja dutkanaktivitehta guovddážis . 1 Dat lea sihke majoritehta ja minoritehta ovddasvástádus . 1 Dat lea seamma lohku mii lei vihtta jagi áigi , ja lea golbma oahppi eanet go skuvlajagi 2009/10 . 1 Dat lea seamma lohku go 2008:s . 1 Dat lea seamma go 1998 — 1999 njuovvamiid ortnet . 1 Dat lea rájiidrasttideaddji čuolbma , ja min guovtti riikka našunálačoahkkimat mearridit dán áššis almmá Sámedikki seaguheami haga . 1 Dat lea rievdame , erenoamážit davvin , muhto ain virgáibidjá fylkkasuohkan bargiid geain ii leat erenoamáš máhttu sámi kultuvrra iige sámi gažaldagaid birra . 1 Dat lea positiiva go Murmansk oblasta dahje guovlu ovttasráđiid álgoálbmotorganisašuvnnaiguin lea ásahan sámiid ráđi jagi 2006 . 1 Dat lea ovttastupmi mii lea oalle loažžadit organiserejuvvon ja dábálaččat ii leat das makkárge formála hámádat . 1 Dat lea ovdamearkka dihte dáhpáhuvvan lullisámegiela fálaldagain . 1 Dat lea ovdal dáhpáhuvvan ja dat dáhpáhuvvá eará báikkiin , muhto dat ii sáhte dáppe dáhpáhuvvat . 1 Dat lea ollu eambbo go Romssas gos biilavuodjimat dahket beali buot johtimiin . ( Govus 11 ) . 1 Dat lea okta dain čábbámus giliin maid dieđán . 1 Dat lea oassin ealáhuslaš girjáivuhtii , ja dat lea sámi kultuvrra guovddáš guoddin . 1 Dat lea oassin Skolenettetis , ja ovttasbargu Oahpahusdirektoráhtain . 1 Dat lea oalle stuora proseantaoassi ja duođašta mearkkašahtti olu sámi dutkanvuoruheami vaikko muhtun humanisttalašfágain lea unnán buvttadeapmi . 1 Dat lea oaivvilduvvon addit konstruktiivvalaš vuođu buori ovttasdoibmii Sámedikki ja plánaeiseválddiid gaskka . 1 Dat lea nationála dási ovddasvástádus , ja danne oaivvilda Sámediggi ahte ášši viidáset čuovvoleami oktavuođas ferte departemeanta erenoamážit váldit vuhtii sámi beliid . 1 Dat lea máŋgga láhkai buorre sihke álbmogii ja bargiide . Huksenbarggut álggahuvvojedje čakčat 2008 . 1 Dat lea muktin ( reforbma ) mii dahká hálddašeami eambbo dan hálddašeami láhkásažžan mii muđui lea riikkas luondduriggodagaid várás . 1 Dat lea muhtun muddui dáhpáhuvvan dainna lágiin ahte gielddaide ja fylkkaide lea fápmuduvvon váldi areálaáššiin ja doarjjaáššiin , muhto eanadolliid ekonomalaš eavttut eai gal leat buorránan . 1 Dat lea min suodjalus veahkaválddálašvuođa vuostá . 1 Dat lea min mielas hui váidalahtti . 1 Dat lea min ja Norgga politihkkáriid lohpádusaid mielde maid almmuheimmet suoidnemánu 27 . 1 Dat lea mielde hukseme eiseválddiide vuođu diekkár dárkkisteapmái maid dat galget dahkat . 1 Dat lea mielddisbuktán ohcciid alitohppui geat ovdal eai beassan dasa go sis ii lean joatkkaskuvla oahppu . 1 Dat lea mielddisbuktán ahte suorggis leat liiggás návccat , unna dietnasat , unnit gávppašanfriddjavuohta ja ahte suorgi lea massán gealbbu . 1 Dat lea mearrideaddjin dasa movt sámegiella sáhttá ceavzit . 1 Dat lea mealgadaš doaibma . 1 Dat lea maŋŋá ovddiduvvon eanet dutkanásahussan . 1975:s oaččuimet Sámiid 1 Dat lea maŋŋil almmuhuvvon girjjis Sátnedáidu , 1969 / 1982 ( Universitetsforlaget ) ja 1992 ( Davvi Girji ) . 1 Dat lea maiddái nu dohkkehuvvon , ja dasa sáhttá maiddái viežžat doarjaga riikkaidgaskasaš álgoálbmotrievttis . 1 Dat lea maiddái leamaš Sámedikki strategiija dan rájes go dat ásahuvvui . 1 Dat lea maiddái gulahallan . 1 Dat lea maiddái almmustahtton Hundevakt Grålysning-essayčoakkáldagas , mii ilmmai 1974:s 1 Dat lea maid áidna departemeanta mas leat guokte stáhtačálli : okta olgoriikaministtar ja okta ovddádusministtar , ja goappásge lea iežas vuođđo ­lágalaš ovddasvástádus . 1 Dat lea maid siste go lea joavdan postii dahje telegráffaguovddážii , gos dan doaimmahit vi i dáseappot , dahje almmoláš virggalačča duohkái geasa lea addon lohpi vuostáiváldit eavttuhuvvon listtaid . 1 Dat lea maid ráđđehusa sámepolitihka vuođđu . 1 Dat lea maid 1946:s ja lea Álddajoga skuvllas [ 1 ] . 1 Dat lea lobálaš , muhto dan ii sáhte mangeláhkai malssidit ekonomiijastivremiin . 1 Dat lea lihkostuvvan . 1 Dat lea leamaš vuosttažettiin raporta maid Sámedikki válganjuolggaduslávdegoddi ráhkadii 2001 . ( Sámediggi , 2001 ) . 1 Dat lea leamaš ulbmillaš danne go nuoramusat dábálaččat lávejedje ássat guhkimusat ruovttus ja dieinna lágiin lávii sis leat stuorámus ovddasvástádus bargat doaluin dađistaga go vánhemat boarásmuvve . ( gáldu NOU 2003 : 26 s. 111 ) Árbevuoigatvuohtaláhka ( Odelsloven ) 1 Dat lea leamaš hui ávkkálaš ja mávssolaš barggus dáinna áššiin . 1 Dat lea leamaš dehálaš , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Dat lea lassin daid várrejuvvon ruđaide mat leat girjjálašvuođa várás dan doarjjaortnegis mii lea sámi girjjálašvuođa ovddideami várás . 1 Dat lea juohke doaimma jođiheaddji ovddasvástádus . 1 Dat lea juogaduvvon buot riikka mánáidgárddiide . 1 Dat lea joatkkaskuvla gos vázzet ollu bealjeheamit ja sis leat máŋga dulkka barggus skuvllas . 1 Dat lea imaš danne go Sámediggeráđi iežas čilgehus čájeha dan seamma maid Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti jođiheaddji lea čujuhan , - nammalassii ahte dilálašvuođa sáhttá sakka buoridit . 1 Dat lea identitehtaguoddi ja lea min oktasaš árbi . 1 Dat lea hástalus mainná ráđđehus áigu áŋgirit bargat . 1 Dat lea hástaleaddji sihke stáhtalaš eiseválddiide ja máŋgii maiddái Sámediggái alcces . 1 Dat lea hálddahuslaččat mearriduvvon divat sutnje gii lea alccesis váldán oktasašvuođas eanet go livččii vuoigatvuohta . 1 Dat lea hui šállošahtti , erenoamážit go diehtá man guhká nuortasámit leat vuordán oažžut dan dohkkeheami maid dán musea huksen mearkkašivččii , dadjá Sven-Roald Nystø . 1 Dat lea hui áigeáddjás proseassa . 1 Dat lea hui veaháš njiedjan 2006 rájes , go ledje 305 oahppi ja 5 fágaoahppi mat ledje doarjjajuohkimii vuođđun . 1 Dat lea hui imaš danne go boazodoallu lea máŋgga Árktisa eamiálbmotkultuvrra ávnnaslaš vuođu hui deaŧalaš oassin . 1 Dat lea historjjálaš go mii dál maŋŋil máŋggaid jagiid šiehtadallamiiguin leat ovttaoaivilis Norgga ja Ruošša gaskasaš deháleamos čoavddekeahtes áššis , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Dat lea guovtti geardái jagi 2003 buohkanis gávppašansumi ektui . 1 Dat lea guovtteávjjot miehkki - galget go ovttasdoaibmafitnodagat bisuhit buot distriktanjuovahagaid vai galget go dat guovddáš ­dahttojuvvot seastin dihte . 1 Dat lea guhkki ja divrras . 1 Dat lea gokčojuvvon geavatkeahtes ja ruovttoluotta gessojuvvon doarjjalohpádusaiguin mat eai leat geavahuvvon . Govus dás vuolábealde čájeha mot 2009 stipeandajuolludeamit leat juhkkojuvvon iešguđet vuoruhuvvon stipeandaortnegiidda . 1 Dat lea ge maiddái ealáhusa našuvnnalaš čađahemiid mielde . 1 Dat lea ge maid čájehuvvon go Sámedikkis leat leamaš čoahkkimat guovttegielalašvuođasuohkaniiguin ja fylkasuohkaniiguin 2008:s . 1 Dat lea gaskaregiuvnna badjelgeahččan ja ollislaččat álbmoga vealaheapmi . 1 Dat lea erenoamáš deaŧalaš boaittobeale guovlluin mat rahčet eretfárremiid geažil , dadjá doarjjastivrra jođiheaddji Ann-Mari Thomassen ( NSR ) loahpas . 1 Dat lea eará sámi boazodoalloguovlluid olggobealde , ja boazodoalu erenoamáš riektevuođđun leat soahpamušat eananeaiggádiiguin ja bággolotnunmearrádusat , gč. lága juovlamánu 21. beaivvi 1984 nr. 101 . 1 Dat lea eambbo vahágin go ávkin . 1 Dat lea eambbo go bealli Norgga eananviidodagas , go e.e. sámi boazodoallu lea 53-proseantasaš oassi dán viidodagas . 1 Dat lea dát mii lea ášši guovddáš , sihkkarastit luondduvuođu eamiálbmogiidda . 1 Dat lea dárbbašlaš čielggasmahttit doibmiigullevaš ovddasvástádusaid . 1 Dat lea dáhpáhuvvan lagas ovttasbarggus opposišuvnnain . 1 Dat lea dušše nu . 1 Dat lea duođalaš ášši . 1 Dat lea duogáš manne NSR sámediggejoavku 2009 bušeahtas evttohii nannet sámi giellaguovddážiid doaimmaid 300.000,- juohke giellaguovddážii . 1 Dat lea duhtadeaddji . 1 Dat lea dovddahanvuohki buot máilmmiosiin ja dehálaš oassi hui ollu kultuvrrain ja historjjáin . 1 Dat lea digitála uniovdna mii galgá loktet oppa Davvikalohta Eurohpá boahtteáiggi regiovdnan . 1 Dat lea dehálaš sihke dan ektui ahte galgá leat vuoigatvuohta geavahit iežas giela , muhto galgá maiddái leat vejolaš iežas kultuvrra beassat fuolahit kriminálafuolahusa rámmaid siskkobealde . 1 Dat lea dehálaš báiki sámi artisttaide ja lávdedáiddáriidda , váldolávdi máilmmi davviguovlluid álgoálbmot- ja minoritehtamusihkkii , ja dehálaš deaivvadanbáiki Davvikalohta sámiide . 1 Dat lea deaŧalaš vuođđun vai álbmot beasašii dovdat movtta ja oadjebasvuođa iežas iešvuođa dihte . 1 Dat lea deaŧalaš vai sáhttet plánet siidaoasi sirdima , ja seammás sihkkarastit bissovašvuođa , oadjebasvuođa ja stáhtusa dán molsunáigodagas . 1 Dat lea deaŧalaš sámii-de ja sámi guovlluidge . 1 Dat lea deaŧalaš mearrádusaid ja bohtosiid lobálašvuhtii . 1 Dat lea deaŧalaš lávki nuortasámiid vuoigatvuođaid ja kultuvrra sihkkarastimis , dadjá Nyvoll loahpas . 1 Dat lea deaŧalaš biepmodustehusa ja birasperspektiivva ektui . 1 Dat lea dearvvašvuođa- ja fuolahusministtar Anne-Grete Strøm-Erichsen gávnnahan . Doarjjaortnet mii galgá lasihit dieđuid válggaid birra 1 Dat lea davvi-Romsa gos oassi lea stuorámus , 76 proseanttain , ja Nuorta-Finnmárku gos oassi lea unnimus 44 ~ 143 ~ 1 Dat lea dat lagaš ovttasbargu eamiálbmogiid gaskka ja eamiálbmogiid ja siviliserejuvvon álbmoga gaskka alla olmmošvuoigatvuođastandárddaiguin mii lea váikkuhan eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ovddideami nugo dat bohtet ovdan ILO-konvenšuvnnas nr 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji stáhtain ja ON-julggaštusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid hárrái maid ON váldočoahkkin mearridii čakčamánus 2007 . 1 Dat lea danne go dain ohppiin lea juo oahpahus golmma gielas vuođđoskuvllas . 1 Dat lea dan dihte go sis lea guhkitáigásaš čatnasat eananguovlluidasaset , ja go sin kultuvra lea nu nannosit čadnojuvvon eatnama ja luondduriggodagaid atnimii . 1 Dat lea dakkár sajiin mat dál leat hui deaŧalaččat boazodollui ja čájehit oktilaš geavaheami . 1 Dat lea dakkár oaidnu mii vuolgá min historjjás ja dan riikkaidgaskasaš lihkadusas , masa sáhttá dadjat ahte ođđaáiggi álgoálbmogat gullet . 1 Dat lea dahkkon hámolažžan dainna lágiin ahte Sámediggi eanet ja eanet áššiinn lea šaddan geatnegahtton gulaskuddanásahussan . 1 Dat lea dagahan ahte maiddái lunddolaš massimat leat lassánan goavvedálvviid , ja nu lea boazolohku rievddadan sakka . 1 Dat lea dagahan ahte eanet ja eanet oahppit válljejit sámegiela . 1 Dat lea dagahan ahte bátnedoaktárat eai bisson virggiin go fárrejedje máttás fas go ledje bargan muhVuosttaš bátnedoavttirstudeanttat geat leat čađahan oahpu Romssa gávpogis . 1 Dat lea bálvalan oasis - hirbmat deaŧalaš bálvalusa addán . 1 Dat lea buorre . 1 Dat lea buorre , muhto seammás dáhttu Sámediggi deattuhit ahte adnojit resurssat jos galggašii nákcet čuovvulit boahtteáiggi hástalusaid . 1 Dat lea balddihahtti , go dat hedjonahttá oahpaheaddjedili vel eanet . 1 Dat lea aktiiva almmolaš politihka boađus , mii doarju sámiid dáhtu ovddidit kultuvrraset . 1 Dat lea addán fylkkasuohkanii hui nana ja gievrras vuođđostruktuvrra mii ollašuhttá dađistaga lassáneaddji johtolatdárbbu fylkkasuohkana olggobeallásaš ovttadagain . 1 Dat lea Wikipedia oalgeprošeakta , mas sátnelisttut ráhkaduvvojit eaktodáhtolaččaid bargovehkiin . 1 Dat lea Norgga sámepolitihka guovdils hástalusat . 1 Dat lea Láhpi ja Ákŋoluovtta suohkanbáhpa Morten Holma dieđáhus Nidarosa bismii . 1 Dat lea Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddasvástádus álggahit ja bálddalastit dárbbašlaš proseassaid budjeahttabarggu oktavuođas . 1 Dat lea Emma ja Fredrik [ 3 ] geat leaba badjel 80 jagi boarrásat , ja ránnjá dáppe gii lea guđátlohkái , muhto son gal eanáš dárosta . 1 Dat lea Else Marie Isaksen sámedikkis guhte lea hábmen čájáhusa . 1 Dat lea 4,3 % njiedjan jagis . 1 Dat lea 4 % njiedjan . 1 Dat lea 350 000 ruvnno dahje 9 proseanta lasáhus jagi 2006 dáiddáršiehtadusa ektui . 1 Dat lea 3,2 miljárda eanet go 2008:s . 1 Dat lea 208 menddo ollu , muhto liikká illudit , go johtolagas sorbmašuvvan olbmuid lohku lei unnit , go maid dat lea leamaš 1954 rájes , johtalusministtar Magnhild Meltveit Kleppa muitala . 1 Dat lea 100 miljárda ruvnno dahje 45 proseantta eanet go ovddit Našuvnnalaš fievrredanplánas . 1 Dat lea " Dološ muittut " mii galgá deaddiluvvot Norgga vuodjingoartta maŋábeallái , teavstta lea Irene Pettersen čállán , gean mii dovdat Tanabreddens ungom joavkkus 70-logus . 1 Dat lassáneapmi lea Romssasge . 1 Dat lasi-heapmi galggai leat dainna lágiin ahte ásahit ođđa oahpu Romsii . 1 Dat kultuvrralaš ja sosiálalaš árvu mii lea min vuođđoealáhusain ja mehciid geavaheamis lea deaŧalaš vuođđu min boahtteáigái . 1 Dat konkretisere gustojeaddji prinsihpaid áššemeannudeapmái ja ráđđádallamiidda , gč. earret eará ILO-konvenšuvnna nr. 169 6.7. ja 15. artihkkala , go vihkkedallo álggahit doaimmaid mat soitet njuolga čuohcat guoski guovlluid geavahussii . 1 Dat konkrehta birasmihtut maid guvlui Stáda nuoskkidanbearráigeahčču bargá čužžot maid Birasgáhttendepartemeantta bušeahttaevttohus boađussurggiin . 1 Dat juolluduvvo Álttá siidii , Sandfallet luonddumánáidgárdái ja SiF mánáidgárdái . 1 Dat juolludus galgá vuosttažettiin geavahuvvot sámi ja Ruošša álgoálbmotovddasteaddjiide . 1 Dat juogaduvvojit groavvát 3 sierra joavkun : Indiánat , eaneamus dovddus First Nations:an ( vuostá našuvnnat ) . 1 Dat juogaduvvojit dainna lágiin ahte eanaš redakšuvnnat ožžot nu buriid go vejolaš barganeavttuid . 1 Dat johtočállosat ja dat rávvagat mat leat ráhkaduvvon phl.85:i , gustojit viidáseappot nu guhkás go dat heivejit jus eará ii leat celkojuvvon erenoamážit . 1 Dat jogat leat stuora luossa čázádagat maidda lea našunála ja internašunála beroštupmi , sihke suodjalangažaldagaid ja kommersiála beliid ektui . 1 Dat joatkkaskuvllat mat fállet eanandoallo- ja luonddufágalaš oahpu riikkaoasis leat stuorra resursan eanandollui . 1 Dat jahki han lea vuolggasadji mihtidit njiedjama . 1 Dat ja olu eará lea maid lullisámi giellajuogus lea mannan jagi mearridan sin čoahkkimiin . 1 Dat indiánat mat ellet mearraealáhusain ja ásset guovlluin Concepcion rájes , eanadoarggástusa epi-guovddáža lahka , ja máttás guvlui Puerto Montt rádjai , gohčodit iežaset " lafquenches " . 1 Dat ii čájet Sámedikki politihkalaš doaimma duohta gova . 1 Dat ii ávkkut sámegieloahpahusa iige váikkut dasa ahte nannet ovttastallama , oktavuođa ja sápmelaččaid ja dážaid gaskasaš áktejumi . 1 Dat ii ádde rehkega iige eará ovttage fága maid oahpaheaddji oahpaha dáppe . 1 Dat ii sáhte leat riekta . 1 Dat ii moge guoskka Finnmárkku eananhálddašanorgánii maid Álbmotriektejoavku lea árvvoštallan dákko , vaikko SE ásahuvvošiige dan báldii ja stivrii šattašii sámi eanetlohku . 1 Dat ii mearkkaš ahte sierra sámi fálaldagat lihccojuvvojit . 1 Dat ii mearkkaš ahte mii guođđit ealáhusbeali , muhto ahte mii maiddái háliidit lokte duoji kulturealáhussan . 1 Dat ii mearkkaš ahte eiseválddit eai šat dárbbaš reguleret ja gohkket boazodoalu vuhtii váldin dihte ulbmiliid mat celkojuvvojit 1978-lága ulbmilparagráfas . 1 Dat ii lihkostuvvan , muhto dainnago oahpahusvuogádagas lea sadji iragillii , de odne dili mielde viehka stuorra oassi iralaččain máhttet iragiela . 1 Dat ii lihkostuvvan , ja danin álggahuvvojedje suohkanlaš internáhtat Náivutnii , Gámanjárgii ja Riehppovutnii . 1 Dat ii leat vearromáksiid iige bargiid ovdun . 1 Dat ii leat oidnon vel , muhto dat lea lohpiduvvon , ahte dat galgá leat gárvvis čakčii . 1 Dat ii leat lahkage nu movt departemeantta ja Sámedikki gaskasaš oktasaš bargojoavku evttohii raporttastis 24.04.07 . 1 Dat ii leat goassege leamaš áigumuššan . 1 Dat ii leat gal buoremus čoavddus , muhto go čuožžilit dilálašvuođat gos lea dárbu ja heivvolaš geavahit dulkka , de geavaha kriminálafuolahus dulkabálvalusa . 1 Dat ii leat dáhpáhuvvan dušše váikkuhangaskaomiid geavaheami bokte , muhto maiddái njuolga oktavuođa bokte guovddáš eiseválddiiguin main lea ovddasvástádus ealáhuspolitihkalaš mearrádusain . 1 Dat ii leat deaŧalaš dušše barggolašvuhtii sámi guovlluin , muhto dat lea seammás deaŧalaš sámi servodaga gielalaš ja kultuvrralaš ovddideapmái , dadjá Keskitalo . 1 Dat ii leat dattetge riekta . 1 Dat ii leat dahkkon dán guorahallamis ja danne evttohii Sámediggeráđđi iežas gulaskuddancealkámušas ahte ráhkaduvvo sierra guorahallan dan suorggis . 1 Dat ii leat areálageavaheami almmolašrievttálaš reguleren , muhto gusto eananeaiggáda / geavahanvuoigatvuođalačča ja boazodoalu priváhtarievttálaš dilálašvuođaide . 1 Dat ii lean vuohkkasat go heŋgii báttiin ratti birra . 1 Dat ii lean dušše dárogielfágas ; go mis ledje lohkan- ja čállinbihtát rehkenastimis , de sii divvo mu dárogiela doppe maid , ja vajálduhtte ahte rehkenastin han galggai leat váldoášši . 1 Dat ii hilgojuvvo vaikko dagažatge rievdadusaid boastut . 1 Dat ii guoskka dušše ekonomalaš váikkuhangaskaomiide , muhto maiddái biras- ja resursapolitihkkii , biebmopolitihkalaš doaibmabijuid deattasteapmái , ealáhusovddideami áŋgiruššamii ja eanadoallo- ja ássanpolitihkkii . 1 Dat ii galgga leat dušše dábálaš girjebusse , muhto galgá dan lassin geavahuvvot kulturgaskkusteaddjin girjjálašvuođa , diehtaga , visuála dáidaga , musihka ja kulturárbbi oktavuođas . 1 Dat ii gal gártan olles jagi , go šattai soahti ja mii fertiimet árabut heaitit go mii lei plánejuvvon . 1 Dat ii doala deaivása Statskog ' a finnmárkolaš doaimma hárrái . 1 Dat ii doaibman , Britt Erna dieđu mielde . 1 Dat ii boađe oidnosii govvosis 1 , mii čájeha jagi 2009 netto doaibmagoluid juohke suorggi oassin . 1 Dat hálddahusbarggut maid Finnmárkku eananvuovdinkantuvra ovdal doaimmahii eananhálddašeaddjin , leat dál sirdojuvvon fylkkamánneámmáha ja eará almmolaš orgánaid háldui . 1 Dat huksejuvvui , ja rahppui 2003 čavčča . 1 Dat hukse vuođu dasa ahte Norgga ja Ruošša guolásteaddjit danne sáhttet goddit erenoamáš ollu guliid . 1 Dat hoahpuhuvvui ovtta duomu maŋŋá Kanáda alimus rievttis 1973 , mas nannejuvvui ahte gávdnojit árbejuvvon definerekeahtes eamiálbmotvuoigatvuođat Kanádas , ja dat leat suodjaluvvon riikka vuođđolágain ( Calder-ášši ) . 1 Dat hirbmat stuorra ja gelddolaš seaidnegovva Luottat – Spor maid dáiddár Hilde Skancke Pedersen lea dahkan lea sihke olggobealde ja siskkobealde Sámedikki dievasčoahkkinsála . 1 Dat heivešii dan riektái mii dál gusto , seammás go dan oažžu dohkkehuvvot almmá riektemearrádusaid haga . 1 Dat heive oktii dainna sisdoaluin mii lea ráđđehusa davviguovlostrategiijas . 1 Dat han šattai dieđusge čuolbman oahpaheddjiide . 1 Dat han lei hui miellagiddevaš oahppu . 1 Dat han lei hearrá dilli . 1 Dat han lei dan áiggi go visot galggai leat dárogillii , ja skuvllas livččii leamaš seamma sisdoallu vaikko gos dat livččii leamaš . 1 Dat han lea munnje čoavdagin jus galggan oažžut albma oahpu ja barggu viidáseappot eallimis . 1 Dat gávdnosat mearkkašit ahte dákti jáhkkimis lea leamaš cohkkon fállás . 1 Dat gárttai Æmbo Lásse ja Mátte birra . 1 Dat gánddat eai lean nu buohccit go mun . 1 Dat gáibádus gal bisuhuvvo ahte galgá leat báikkálaš gullevašvuohta . 1 Dat gáibida viiddis ja guhkesáigásaš áŋgiruššama buot servodatsurggiin . 1 Dat gáibida systemáhtalas lahkoneami . Ja plánaid ráhkademiid vuođđun ferte leat gelbbolašvuohta ja máhttu sámi diliid birra mat gusket guđege doibmii . 1 Dat gáibida searaid máŋgga ja buoret maŋŋe- ja joatkkaoahppofálaldagaide , lávdaduvvon oahppoortnegiidda , báikkálaš girjerájuide oahpahallanbáikin ja ođđa guhkálmas oahpahusa vugiide . 1 Dat gáibida searaid máŋgga ja buoret lassi- ja joatkkaoahppofálaldagaide , lávdaduvvon oahppoortnegiidda , báikkálaš girjerájuide oahpahallanbáikin ja oñña guhkálmas oahpahusa vugiide . 1 Dat gáibida maiddái ahte lea govttolaš gaskavuohta ealáhusa valljodatváriid ja olbmuid logu gaskkas , geat galget oažžut boahto- ja bargovejolašvuođaid boazodoalus , daid gávpemárkan- ja boahtovejolašvuođaiguin mat gávdnojit . 1 Dat gáibida maiddái ahte almmolaš árjjat , sihke riikkagottálaš ja guovlluguovdasaš ja báikkálaš dásis , biddjojuvvojit gárgedit gilvonávccalaš ja gánnáhahtti fitnodagaid ja ealáhusaid main leat buorit árvoloktenveajut . 1 Dat gáibida gelbbolašvuođa ja kapasiteahta , sihke fágalaččat ja ekonomalaččat , ja dat gáibida buori ovttasbarggu našunála ja báikkálaš eiseválddiiguin . 1 Dat gáibida eanet ja eanet fágalaš deattu ja politihkalaš váikkuheami . 1 Dat gáibida aktiiva politihka mii váldá mielde oassin sámegielalaš ja sámekultuvrralaš viidodaga almmolaš bálvalusaide ja fálaldagaide . 1 Dat gáibida aktiiva liturgalaš barggu mas lea guovddážis máhttu sámi historjjás , oskku doaimmaheamis ja sámi kulturovdanbuktimat . 1 Dat gáibida ahte doaibmaplána galgá leat realisttalaš ja čađahahtti . 1 Dat gáibida Norgga sierranas áŋgiriššanhámiin čavgadaet oktiiordnema dán suorggis . 1 Dat guđet háliidit náitalit oskuvaš dahje humanisttalaš meanuiguin , gohččojuvvojit dan dahkat dain osko- ja eallinoaidnočearddain mat addet dakkár vejolašvuođa . 1 Dat gustojit duovdagiidda nugo mánáidgárdái , vuođđoskuvlii , joatkkaskuvlii , mediaide ja eará duovdagiidda eallimis main almmolaš eiseválddiin lea meroštallojuvvon leat ovddasvástádus . 1 Dat gusto sihke sámiide ja dážaide . 1 Dat gusto sihke UiT , riikka dásis ja davviriikkalaš oktavuođas . 1 Dat gusto ovdamearkka dihte dalle go nubbi váhnen bargá dáppe . 1 Dat gusto ohppiide geat válljejit sámegiela čiekŋudeami nuoraidceahkis ja geat juo ožžot oahpahusa Oahppoplána - sámegiella vuosttašgiellan dahje Oahppoplána - sámegiella nubbingiellan mielde . 1 Dat gusto maiddái daidda guovlluide mat leat várrejuvvon bieđggos huksemiidda § 11-11 nr. 1 ja 2 vuođul . 1 Dat gusto maiddái Finnmárkkuopmodahkii . 1 Dat gusto maid fylkkarájáid geaidnogalbbaide . Fylkkamánnit leat gohčohallan gozihit dan . 1 Dat guovttos leaba olles 2007:s fállan klinihkalaš bálvalusaid mat leat jurddašuvvon daid suohkana mánáide ja nuoraide geat leat vásihan seksuála veagalváldima . 1 Dat guovlu siskkilda maiddái ruonasstruktuvrra ja ruonasbáikkiid huksenviidodagas . 1 Dat guovllut mat leat gaskaoapmebiiriin leat erenomážit vuoruhuvvon prošeaktaruđa juolludeamis . 1 Dat guovllut gos gongagasreabbá lea , ja ná gusket gonagasreabbápolitihkkiige , leat maiddái guovddáš mearrasámi guovllut . 1 Dat guovllut fas mat olgunastinperspektiivvas adnojit almennegin , adnojit sámi perspektiivvas árbevirolaš siida-rádján . 1 Dat guovddážat berrešedje earret eará gokčat doaibmasurggiid nugo sámi giela , kultuvrra , museaid , girjerájuid , festiválaid ja vejolaš ealáhusdoaimmaid . 1 Dat guovddáš lea maid oassin Davvi- Norgga Universitehtabuohcciviesu HF erenoamášdearvvašvuođa bálvalusas . 1 Dat guoská § 3–12 mearrádusaide Sámi giellaráđi birra . 1 Dat guoská vuosttaš vuorus hálddašan- ja juogadanáššiid oktavuođas . 1 Dat guoská sihke vuođđobuvttadeapmái mii dáhpáhuvvá dálus , ja maiddái gálvvuide mat viidásitbuvttaduvvojit dálus . 1 Dat guoská sihke lága sisdollui ja struktuvrii . 1 Dat guoská sihke guvllolaččat ávkkástallat gássa industriijii ja energiijaulbmiliidda , guvllolaččat geavahit petroleuma álgoávnnasin ja oljo- ja gássaindustriija suorggiduvvon doaimmaide . 1 Dat guoská sihke UiT , našuvnnalaš dásis ja davviriikkalaš oktavuođas . 1 Dat guoská ráhkkanemiide ja searvamiidda eamiálbmotjulggaštusa bargojoavkkus . 1 Dat guoská ovdamearkkadihte dakkár dillái go galgá mearridit geavahanvuoigatvuođaid , čilget šiehtadusaid ja nannet šiehtadusrievttálaš geatnegasvuođaid . 1 Dat guoská ovdamearkka dihte dasa man muddui ohppiide mieđihuvvo oahpahusvuoigatvuohta mii sis lea , makkár kvalitehta ja sisdoallu oahpahusas lea , ja movt oahpahus lágiduvvo . 1 Dat guoská oskoservodagaide ge , ja áiggun aiddostahttit oskoservodagaide ahte dán vuođđojurdaga ii galgga giige eahpidit . 1 Dat guoská njuolggadusaid , almmuhusaid ja skoviid jorgaleapmái sámegillii , vuoigatvuhtii oažžut vástádusa sámegillii , sámegiela viiddiduvvon geavaheapmái riektelágádusas , viiddiduvvon vuoigatvuhtii geavahit sámegiela dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggis , oktagaslaš girkolaš bálvalusaide , vuoigatvuhtii oažžut oahpahusvirgelobi , ja vuoigatvuhtii oažžut oahpahusa sámegielas . 1 Dat guoská mánáide ja nuoraide , dearv-vašvuhtii , valáštallamii , eaktodáhtolašvuhtii , kultuvrii ja kulturovttasbargui mii lea kultuvrra , filmma ja festiválaid dáfus . 1 Dat guoská muhtin joatkkaskuvllaide ja bátnedivššohagaide . 1 Dat guoská maiddái ásahusaide ja organisašuvnnaide maiguin fylkkasuohkanis lea oktavuohta sihke siskkabealde ja olggobealde hálddašanguovlluid , earret eará Sámediggi ja sámegiela hálddašanguovllu suohkanat . 1 Dat guoská maiddái daid ortnegiid mat leat sirdojuvvon Sámediggái . 1 Dat guoská maid sámi beroštumiide . 1 Dat guoská juohke eiseváldái , mas lea beassanlohpi huksehusaide ja mii boahtá diehtit dakkár beliid maid guoskevaš eiseváldi atná rihkusin plána- ja huksenlága mearrádusaid ektui dahje dan lága vuođul addojuvvon láhkaásahusaid ektui . 1 Dat guoská erenoamážit sámi giellafágaide , main oaivvildit gáibiduvvo bissu ovddidanbargu go bestendilálašvuohta lea áibbas eará go eará fágasurggiin . 1 Dat guoská erenoamážit nissonolbmuide , mánáide , unnitloguide ja álgoálbmogiidda . 1 Dat guoská erenoamážit nieiddaide , ja dearvvašvuoña suorggi dáfus sihke nieiddaide ja bártniide . 1 Dat guoská erenoamážit fylkkaplána fáddái čeavžilis ovddideami , kultuvrra , joatkka oahpahusa ja siskkabealde váldofáttáid logistihkka ja infrastruktuvra . 1 Dat guoská erenoamážit daidda gielddaide mat gullet Sámi ovddidanfoandda geográfalaš doaibmaguvlui ja sámegiela hálddašanguvlui . 1 Dat guoská erenoamážit bussiid johtindávjodahkii . 1 Dat guoská erenoamážit boazodollui , go eallit leat olgun birra jagi . 1 Dat guoská erenoamážit areálagáhttenáššiide . 1 Dat guoská ee. gillii , báikkálaš kultuvrii ja jurddašanvuohkái , sámi árbevieruide ja bajásgeassinvugiide jna. ( gč. NOU 1995 : 6 Plan for helse- og sosialtjenester for den samiske befolkning i Norge ( Dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána Norgga sámi veahkadahkii ) , Sd.dieđ. nr. 55 ( 2000 – 2001 ) Sámepolitihka birra ja Sd.dieđ. nr. 40 ( 2001 – 2002 ) Om barne- og ungdomsvernet ) . 1 Dat guoská ee. dasa goappá riikkas galgá leat váldi riikkarájá rasttideaddji geavatlaš oahpahusas , go muhtun dáhpáhusainhan lea sierramielalašvuohta oahpahusfálaldaga sisdoalus ja/dahje fálaldagaid ruhta- 1 Dat guoská earret eará oktavuođain gos sámegiella ja kultuvra lea rašši . 1 Dat guoská earenoamážit sidjiide geat barget vuođđoealáhusain , nugo boazosápmelaččat , eanadoallit ja riddoguolásteaddjit . 1 Dat guoská earenoamážit kulturmuittuide mat leat čadnon sámi don dološ historjái . 1 Dat guoská earenoamážit gielddaide olggobealde Sis-Finnmárkku . 1 Dat guoská earenoamážit dasa ahte muhtun orohagaid dárbbašlaš ja dohkálaš dálveguohtumat eai leat dohkkehuvvon , nugo Hjerttind / Stállonjárgga Mievkki , Basevuovddi , Gielas , Skievvá ja Sáltoduoddara orohagat . 1 Dat guoskkai Deanu gieldda virgáibidjannjuolggadusaide , mas gáibiduvvui sihke sámegiela ja dárogiela máhttu virgáibidjamis gielddalaš virggiide . 1 Dat guoskkaha áibbas guovddáš cealkin- ja organiserenfriijavuođa prinsihpaid . 1 Dat guoskkaha ollu čuolmmaid ja iešguđetlágan beroštusaid . 1 Dat guokte suohkana mat báhce ledje gávpogat Oslo ja Troandin . Eará “ boares ” gávpogat dan 26 gaskkas ledje Romsa , Nárviika , Bådådjo ja Hárštá , ja vel Hámmárfeasta ja Čáhcesuolu . 1 Dat guokte nissonorganisašuvnna Sáráhkká ja Sámi nissonforum leat guhká bargan dásseárvvu ja áigeguovdilis áššiid ovddas , mat gusket nissoniid dillái sámi servodagas . 1 Dat guokte justisaovttasbargošiehtadusa mat vuolláičálluiga lea norgga ja ruošša máŋggajagáš vearredahkkifuolaheami ovttasbarggu viidáseappot ovdánahttin . 1 Dat guokte iežá bargi leaba sámegielkursii álgán . 1 Dat guokte guovddáš gaskaoami mainna galggašii juksat boazodoallopolitihkalaš mihtuid leat boazodoalloláhka ja boazodoallošiehtadus . 1 Dat guokte fearggaoktavuođa Gryllefjord – Andenes ja Botnhamn – Brensholmen leat hui dehálaččat Nasjonal Turistveg ásaheamis Sážžái . 1 Dat gullá dearvvašleamos biergguide , maid sáhttit borrat . 1 Dat gullevašvuohta lei sidjiide deháleamos . 1 Dat gullet oassin čoahkkebáikái dego satellihttan dan čoahkkebáikeguovddážii . 1 Dat gullet oassin čoahkkebáikái dego satelihttan dan čoahkkebáikeguovddážii . 1 Dat gulai Muosáid gildii 1984 rádjái , go sirdašuvai Davvenjárga gildii . 1 Dat guhkes breava maid Bill Aubert čálii munnuide ovdalgo davás vulggiime , dagahii munno ain sáhkkiibun . 1 Dat golbma ođđa museaovttadaga leat mielde Sámedikki bušeahtas sámi museaid oasis 2010 rájis . 1 Dat golbma ossodaga leat hálddahusossodat , oahpahus- , giella- ja kulturossodat ja riekte- , ealáhus- ja birasossodat . 1 Dat golbma oasálačča leat geatnegahttojuvvon addit 1 miljon ru jahkásaččat prošektii mii galgá bistit badjelaš golbma jagi . 1 Dat golbma ledje ruhtaduvvon dutkanráđis . 1 Dat golbma beali leat siskkáldas bearráigeahčču , olgguldas bearráigeahčču dahje revišuvdna , ja bearráigeahččanlávdegotti bargoeavttut . 1 Dat gokčá guovlluid gos lea eanet rievssatbivdu , stuo ­rát guollejávrrit ja luomejeakkit , ja dehálaš rievssatbivdoguovllut . Dáppe doaimmahit albmát iežaset ealáhusdoaimma , ja dáppe leat sii sáhttán orrut vahkkoviissaid . 1 Dat gohčoduvvojit sámi ásahussan danne go sis orru leamen sierra sámi servodatulbmil dan ektui ahte ovddidit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii sámegiela ja sámi kultuvrra vuođul . 1 Dat gohčoduvvo veala- datkonferánssas geahčadit gilvodokumeanttaid , aiddostahtheapmin . 1 Dat goarida sámegiela dain guovlluin , vuorjašuvvá Jonassen . 1 Dat go váidagis čujuhuvvo ahte ovdal lea juolluduvvon doarjja sullasaš investeremiidda eará báikkis , árvvoštallojuvvui sierra dego mátkeealáhusa álggahussan dihto gielddas ja dat árvvoštallojuvvui dego lunddolaš oassin ollislaš konseaptas mátkeealáhusrusttega álggaheami oktavuođas . 1 Dat go sámedikkiid politihkkárat ja ruošša beale sámiid ovddasteaddjit besset čoahkkanit oktasaš konferánsii lea hui dehálaš . 1 Dat go ráđđi lea lohpidan atnit guovddážis iešsoardimiid eastadeami , ii leat šat jáhkehahtti dán maŋŋá . 1 Dat go ruđat leat eará láhkai geavahuvvon boahtá das go ledje geavatkeahtes ruđat maŋŋá ohcanáigemeari ja dasa lassin leat muhtun doarjagat gessojuvvon ruovttoluotta ja addojuvvon ohcanvuđot doarjjaruđat leat máksojuvvon ruovttoluotta . 1 Dat go riikkaid ­gaskasaš polárajahki váikkuha dán lágan ahtanuššama čalmmustemiid oktavuođas , nugo dát lea ja go stuorát dutkanprošeavttat maiddái biddjojuvvojit ásahusaide dáppe , lea riekta ja buorre . 1 Dat go ollu álgoálbmogat leat mielde , lea oainnusmahttán álgoálbmotperspektiivva dálkkádat ­njunuščoahkkimis ja lea buvttihan konkrehta bohtosiid . 1 Dat go nissonolbmuid oassi speadjalastá sámi servodaga , nanosmahttá sámi demokratiija . 1 Dat go mánát háliidit sámegiela vuosttaš giellan lea deaŧalaš oassi sámegiela nannemis . 1 Dat go mis lea sámediggi maiddái ruoŧa- ja suomabealde addá stuorra vejolašvuođaid rájáid rastá ovttasbargui . 1 Dat go mis lea konsulteren vuoigatvuohta dáin áššiin mearkkaša dan ahte mis lea vuoigat ­vuohta oažžut buot relevánta dieđuid áššiin main lea mearkkašupmi midjiide sámiide Norggas ja lea vejolašvuođa váikkuhit daid . 1 Dat go leat vánis hálddahuslaš resurssat doarjjahálddašeapmái Sámedikkis njoahcuda áššemeannudeami ja gáržuda vejolašvuođa bagadit ja čuovvolit ohcciid . 1 Dat go gáibiduvvo ahte 2024 rájes galget šibihat leat luovus návehiin , de dat maid dagaha stuorát gáibádusaid rávvenbargui . 1 Dat go gorut dárbbaša borramuša lea lunddolaš , muhto dat lea kultuvra mii lea min oahpahan goas , movt ja maid mii galgat borrat . 1 Dat go galgá oažžut áigái dán lágan positiivvalaš rievdadussprirála gáibida iešalddis ollu resurssaid . 1 Dat go fállá bálvalusaid sámegiela siskkobealde lea maiddái buvttihan máŋga birrajagáš doaimma sámi guovlluin . 1 Dat go ferte doallagoahtit šibihiid luovus návehiin 2024 rájes ovdamearkka dihte buktá stuorra rávagáibádusaid . Boanddat sáhttet dárbbašit bagadusa maid jos áigot vuovdigoahtit viidáset náláštuhttojuvvon doallobuktagiid . 1 Dat go Sámedikki čoahkkinjođihangottis , Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis , Sámi parlamentáralaš ráđis ja Sámedikki giellastivrras lea badjebáza boahtá eanaš das go ledje unnit doaimmat go lei vurdojuvvon . 1 Dat go Stuorradiggi čađaha dán lágan ráđđádallamiid lea konstitušuvnnalaččat áibbas ođas Norggas , go Ráđđehus han dat galgá dan dahkat . 1 Dat girjáivuohta boahtá ovdan máŋgga sámegielas / váldosuopmanis kultuvrralaš dovddahemiin ja ássamiin ja ealáhusheivehemiin . 1 Dat gii čoaggán sáhttá leat eará olmmoš go son guhte lea čállán dieđuid listui 1 Dat gii sirre muhtun olmmošjoavkku čearddalaš gullevašvuođa vuođul , sáhttá definerejuvvot rasistan . 1 Dat gii háliida sárdnunáiggi gulaskuddančoahkkimis ferte váldit oktavuođa Sámedikki hálddahusain , Randi Romsdal Balto , tel. 78 47 41 53 dahje e-poasta randi.romsdal.balto@samediggi.no ovdal 25.05. dii. 12.00 . 1 Dat gii galgá addit dieđuid vuosttas čuoggá vuođul , galgá maiddái stáhta dearvvašvuođageahču ja fylkka dearvvašvuođageahču luoitit doaimma ollái . 1 Dat gii galgá addit dieđuid vuosttas lađđasa mielde , dahje gii háliida addit dieđuid stáhta dearvvašvuođagehččui dahje fylkka dearvvašvuođagehččui iežas álgagiin , sáhttá dan dahkat jávohisvuođageatnegasvuođa hehttekeahttá , jus dat navdojuvvo vealtameahttumin geahččoorgána doaimmaid ovddideapmái lága , láhkaásahusa dahje instruvssa mielde . 1 Dat gii dan háliida , sáhttá beassat geahčadit departemeantta áššedokumeanttaid almmolašvuođalága vuođul . 1 Dat gieldda njuolggadusat mat leat addojuvvon plána- ja huksenlága § 3 , § 67 nr. 3 , § 69 nr. 4 , § 78 goalmmát lađđasa , § 85 goalmmát lađđasa ja § 91a vuosttaš lađđasa vuođul , fámohuvvet maŋimusat gávcci jagi maŋŋá dán lága fápmuiboahtima . 1 Dat ges mearkkašii ahte eatnašat ledje sápmelaččat . 1 Dat gelbbolašvuohta mii lea gielddain ja fylkkagielddain , lea dušše spiehkastahkan gitta stáhtalaš orgána fápmudusas . 1 Dat geigejuvvui dalle Ella Holm Bullii , Snoasas , ja Anársámegiela searvái Matti Morottaja bokte , Anáris Suomas hui buori barggu ja árjjaid bidjama ovddas lullisámegillii ja Anársámegillii . 1 Dat geavahuvvui maiddái internáhttan Ovdimusas maŋosguvlui , gurut ráiddus : Trygve Andersen , Ingolf Bye , Solveig Andersen , Gunnveig Magnussen , Steinar Aslaksen , Jens Børve , Ole Wirkola . 1 Dat geatnegasvuohta lea earenoamáš konkrehta ja juridihkalaččat geatnegahtti go guoská oahpahusásahusaide . 1 Dat geat ožžot doarjaga badjel 100 000 ruvnno galget buktit revisora duođaštan rehketdoalu . 1 Dat geat leat ovtta siiddas / orohagas geasset , sáhttet dálvet leat máŋgga joavkkus / siiddas mii dalle lea bargoovttastupmin . 1 Dat geat háliidit searvat sáhttet váldit oktavuođa Harald Granrudain , telefovdna 908 33 126 dahje e-posta bokte : harald.granrud@vinn.no 1 Dat geat eai hálddašan sámegiela , vástidedje jagi 2009 49 % ahte sámeradio tvja radiosáddagat addet buoremus dieđuid sámi áššiin , juosgo sámegielagiid lohku lei 51 % . 1 Dat ge adnojuvvo dehálažžan ahte Sámediggi nu guhkás go lea vejolaš galgá leat ovddastuvvon riikkaidgaskasaš oktavuođain main álgoálbmotáššit leat áššin . 1 Dat gaskkustit alla dását dáidaga hálbái , dat geasuhit stuora ja ođđa olmmošjoavkkuid iešguđet dáiddaolggosbuktimiidda , ja dat ráhkadit regionála kulturovdáneami ja ásahit identitehta . 1 Dat galgá čálalaččat ovddiduwot čoahkkinjodiheaddjái ságastallama vuolde . 1 Dat galgá čielggadit alit oahpu maŋŋil 2000 ja galgá guorahallat eanas beliid Norgga alit oahpuin ja erenoamážit deattuhit internašunaliserema ja alit oahpu ja eará servodatosiid gaskavuođa . 1 Dat galgá čađahuvvot 2007 . 1 Dat galgá šaddat min oktasaš muitobázzin muitun sidjiide geat jápme . # 1 Dat galgá šaddat min oktasaš muitobázzin muitun sidjiide geat jápme . 1 Dat galgá árvvoštallat fága- ja diibmojuohkima Sámi máhttoloktema mielde . 1 Dat galgá sáddejuvvot Sámediggái 2000 čavčča . Buhtadanfoandda dáfus čujuha Sámediggeráđđi 75 milj. kruvnnu fondii maid Ráđđehus lea mearridan ásahit buhtadussan stáhta dáruiduhttinpolitihkkii . 1 Dat galgá sihkkarastojuvvot lága bokte dahje gonagaslaš resolušuvnna rievdadusa bokte vai dat váldi mii Sámedikkis dál lea konsultašuvdnašiehtadusa bokte guoská maid regiovnnaide . 1 Dat galgá maiddái čájehit maid plána mielddisbuktá guoskevaš beliide , beroštusaide ja deasttaide . 1 Dat galgá maid leat sosiála čoahkkananbáikin ovdanbuktiide ja gehččiide , ja doaibmat oktiičadnin gaskal ovdanbuktiid ja birrasa . 1 Dat galgá leat vuđolaš ja beaktilis áššemeannudeami vuođđun seammás go Sámedikki dárbu oassálastimii lea fuolahuvvon , dadjá čázádat- ja energiijadirektevra Agnar Aas . 1 Dat galgá leat nu dievas ja aiddolaš ahte lea vejolaš oažžut dakkár gova mii válddahallá daid deasttaid mat leat plána duogábealde . 1 Dat galgá leat nu danne vai vuoigatvuođalaččain geaidda lea sáddejuvvon dieđáhus , lea okta sadji gosa sáddet sin mearkkašemiid beroškeahttá das gulažit go dat formálalaččat plánaáššái vai huksenáššái . 1 Dat galgá gárvvisin šiehtadallojuvvon ovdal jagi 2015 ja doaibmagoahtit jagi 2020 . 1 Dat galgá geiget almmolaš čielggadeami ovdalgo jahki lea vássán . 1 Dat galgá geahčadit etihkalaš , fágalaš ja rievttálaš beliid dain njuolggadusain ja dan geavadis mat odne leat bákkoheami birra psykalaš dearvvašvuođasuodjalusas . 1 Dat galgá erenoamážit vuođustuvvot . 1 Dat galgá dahkkojuvvot daid doarjjareivve gáibádusaid mielde ja biddjojuvvon áigemeriid siste . 1 Dat galgá addit láiddanjuolggadusaid ulbmiliid ja strategiijaid čađaheapmái , sihke gielddalaš doaimmas ja eará almmolaš orgánaid ja priváhtaid mielváikkuheami oktavuođas . 1 Dat galgá addit buot geavaheddjiide lassiárvvu teknologiija geavaheamis . 1 Dat galggai oahpahit sámegielat miššonearaid ja jorgalit girjjiid sámegillii . 1 Dat galggai leat kristtalaš nuoraidskuvla fágaiguin mat dan áigge ledje dábálaččat , muhto seammás galge skuvllas leat sámi fáttát . 1 Dat galggai erenoamážit bargat oahpahit sámiid ja earáid geat háliidedje bargat davvin sámeguovlluin . 1 Dat galggai dahkkot viiddis poastafievrridanvuogádaga bokte . 1 Dat galget vel fuolahit bivdo- ja guolástankoarttaid vuovdima , ja sáhttet departemeantta mearridan meriid siskkobealde mearridit koartahattiid . 1 Dat galget sihkkarastit ahte bargobihtát heivejit daid sámi oahppoplánaide maid Sámedikkis leat ráhkadan . 1 Dat galget oahppat lohkat ja čállit dan álgočállaga eatnigillii ja dárogiela oahppat njálmmálaččat . 1 Dat galget maiddái leat sámi ássiid politihkalaš reaidun . 1 Dat galget leat dássálagaid 3. kapihttala mearrádusaid mielde . 1 Dat galget fárret ođđa diehtosiidii Guovdageidnui . 1 Dat galget boahtit ovdan deastaavádahkan plána- ja huksenlága § 11-8 vuođul . § 40 nuppástuhttin lea das čuovvumuš go plána- ja huksenlága § 11-10 nr. 4 vuođul lea láhkavuođđu mearridit gokko eretvuodjinluottat galget biddjojuvvot seamma láhkai go muddenplánas . 1 Dat gal manná bures . 1 Dat gal lei somá gullat , muhto nuppe guvlui lei veadjemeahttun rábmot sápmelačča leat čeahppi dárostit . 1 Dat gal lei . Na , de mun ávžžuhan du juoiggastit , mii han eat leat go guhtta ollesolbmo dás . 1 Dat gal lea mu mielas oba heitot . 1 Dat gal lea buorre- go leat stuora vuordámušat didjiide go geargabehtet oahpuin . 1 Dat gal jávke áibbas . 1 Dat gal ii doala deaivása . 1 Dat gal duođas suhttadii min . 1 Dat fátmmasta maiddái dieđuid das movt áššit mat dieđáhusas namuhuvvojit galget čuovvoluvvot . 1 Dat fátmmasta maid válddi árvvoštallat ja čađahit dihto guollenáliid dáfus báikkálaš hálddašanmálliid . 1 Dat fállá earret eará oahpahuslážáldagaid skuvlii ja doaimmaid skuvlaoahppiide maŋŋá skuvlla , ja vel kurssaid oahpaheddjiide ja studeanttaide . 1 Dat fálaldagat maid boarrásat dál ožžot leat iešguđet láganat ja dávjá gieldda beaiveguovddážiin j.s. gos boarrásat sáhttet omd. duddjot . 1 Dat fága ii gávdno šat , dál ožžot oahppit oahpu sámegiella vuosttaš- dahje nubbigiella fágain . 1 Dat forum gos leat vásáhuslonuheapmi , diehtojuohkin ja plánen . 1 Dat fierpmádat galgá leat Sámedikki hálddašeami vuolde ja lea rabas buot museaide mat barget sámi kultuvrrain . 1 Dat fertii maiddái soahtat oažžut doarjaga eiseválddiin ja miššonmoaitálas eahpideddjiin . 1 Dat fertejit oažžut máhttoloktema vai sii sáhttet doaimmahit bargguideaset Romssa fylkkasuohkanis . 1 Dat fertejit deaivat boitoseamos guvlluid ja daid ealáhusaid maiddá eanemusat lea čuohčán . 1 Dat ferte čađahuvvot dainna lágiin ahte sii geat dál barget guollebiebmandoaimmaiguin dán lágan sonas eai šatta ekonomalaččat gillát . 1 Dat ferte čađahuvvot dainna lágiin ahte sii geat dál barget guollebiebman-doaimmaiguin dán lágan sonas eai šatta ekonomalaččat gillát . 1 Dat ferte vuođustuvvot čálalaččat . 1 Dat ferte maiddái fuolahit sápmelaččaid iešmearridanvuoigatvuođa ja searvanvuoigatvuođa . 1 Dat ferte leat ráhkadus bissovaš boares kultuvrra ja ođđa oarje-eurohpalaš oktasaškultuvrra gaskkas . 1 Dat ferte dahkkojuvvot ovttagaslaččat . 1 Dat fas mielddisbuvttii ahte skuvla sámiid ja dážaid várás belohahkii bođii seamma hálddahusa vuollái , ja ahte vehážiidda šadde muhtin oahpaheaddjit oahpahit sihke sámi ja dáža ohppiid . 1 Dat fas leat juhkkojuvvon viđa geográfalaš nállái main leat guhtesge bivdoearit . 1 Dat fas lea ávkin giellaguovddážiidda maŋit áigái ja sin rolla giellaárenan ja giellaguoddin šaddá ain deháleabbon ovddasguvlui 1 Dat fas dagaha vel eanet beroštumi ja bestema sámi áššiid dutkamii . Bistevaš fokus dutkiidbestemii sihkkarasttášii kontinuitehta dáláš nanu sámiguoski fágabirrasiin vel dieđalaš bargiid agivulošluohpama dihte nai . 1 Dat fas dagaha ahte dát mánát ja sin vánhemat eai váldde oktavuooa veahkkeguovddážiiguin . 1 Dat evttohas gii lea biddjojuvvon eanemus háviid nummir oktan , válljejuvvo . 1 Dat evttohas gii eanemus gerddiid lea biddjojuvvon nummir guoktin go vuosttas ja nuppi lohkanbohtosiid bidjet oktii , válljejuvvo . 1 Dat eret dieđiheamit leat goitge máŋgga jagi badjel deaividan , eaige dáidde dan mađe ollu ahte sáhttet ovddastit čoagganeami . 1 Dat erenoamáš hástalus mii sámi museain lea , lea ahte dat galget leat kultuvrralaš ipmárdusa ja identitehta guovddážin , ja dialogaoasseváldit sihke siskkáldas ja olgguldas oktavuođain . 1 Dat eavttut mielddisetbuktet ahte 90 % jienain lohkkojuvvojit ja almmuhuvvojit válgaija . 1 Dat eavttuhus , ahte galgá leat gielddalaš meahccehálddašeapmi , mearkkaša ahte gielddain , nammalassii álbmogis , maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllus , šaddá leat eambbo dadjamuš bissovaš ( ođđasis šaddi ) resurssaid geavaheamis . 1 Dat eavttohas válljejuvvo , guhte oažžu eanemus jienastagaid go mii bidjat oktii guktuid lohkamiid bohtosiid eatge rehkenastte su gii juo lea válljejuvvon . 1 Dat eará bajimus strategiijat čatnasit doahpagiidda gulahallan ja ruhtadeapmi . 1 Dat ealihit sámi báikegottiid ja čalmmustahttet dakkár beliid , maid politihkalaš norgga ja sámi almmolašvuohta eai dáidde nagodit ovddidit seamma bures . 1 Dat eaktuda aktiiva politihka vai šattašedje sámegielalaš ja sámekultuvrralaš perspektiivvat almmolaš bálvalusaide ja fálaldagaide . 1 Dat eaktuda ahte mánáidgárdeeaiggát ovddalgihtii lea almmolaččat almmuhan virggi . 1 Dat eaktuda ahte golut mat gullet eanet lahtuid oassálastimii stivrii gokčojuvvojit guovddáža bušeahttarámmaid siskkobealde . 1 Dat eaktuda ahte fylkkasuohkanii sihkkarastojuvvo ekonomalaš vuođđu mas lea vejolaš doaibmat árjjálaš ovddideaddjin , seammás go bálvalusdoaimmat bures čađahuvvojit . 1 Dat eaktuda ahte fylkkasuohkanii sihkkarastojuvvo ekonomalaš vuoññu mas lea vejolaš doaibmat árjjálaš ovddideaddjin , seammás go bálvalusdoaimmat bures čañahuvvojit . 1 Dat eaktuda ahte Universitehta- ja allaskuvllaláhka rievdaduvvo . 1 Dat eai ásahuvvo sierra oktagaslaš gudneduođaštusat suoidnemánu 22. b. oktavuhtii . 1 Dat eai lean čielga oahppoávdnasat , muhto dakkár lassiávdnasat mat gokčet dušše osiid gelbbolašvuođamihtuin dálá oahppoplánain , nu go ovdamearkka dihte álkes lohkangihppagat , fáddágihppagat , plakáhtat ja spealut . 1 Dat eai galgan dušše geavahuvvot čujuhit távvalii , muhto maiddái áitinreaidun . 1 Dat eahpečielggasvuohta ii čielgan goassege dan áiggis go vázzen skuvlla doppe . 1 Dat dárogiella , maid máhtten go gergen skuvllas , ii lean masage ávkin . 1 Dat dárbbut mat bohte ovdan dán čielggadusas , leat váikkuhan ahte Sámediggeráđđi lea álggahan iešguđetlágan doaibmabijuid nannet sámegiel oahpahusa olggobealde hálddašanguovllu . 1 Dat dárbbaša albmáid ja nissoniid , geat dan muttus bures dovdet iežaset oadjebassan sihke Oarjemáilmmi kulturártnaid ja máttuideaset árbbi hárrái , ahte sáhttet ja máhttet váldit badjelasaset dan barggu ahte bálddastahttit ja árvvoštallat dán guokte eallinvuogi , ja dán guovtti vuođul duddjot oktasaš ráhkadusa . 1 Dat dáiddii imaštahttán eambbo go ledjen jurddašan , ja mu ovddabealde bekkii Skuvvanvárrái boahtit sámásteaddji dáža oahpaheaddji . 1 Dat dáhpáhuvvá ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 Dat dáhpáhuvvá nu ahte komitea sádde proposišuvnna Sámediggái cealkámuša várás . 1 Dat dáhpáhuvai suoidnemánu 1829 . 1 Dat dáhpáhuvai guokte jagi maŋŋágo Ráđđehus vuosttaš gearddi almmuhii iežas strategiija juovlamánu 1. b. 2006 . 1 Dat dáhpáhuvai dakkár dilis mas hui unnán mánát gulle gielaset ruovttus . 1 Dat dáhpáhus lei nu lahka ja lunddolaš , ja muitalus orui maiddái sutnje alcces guoskamen , ja buot mánát čuvvo hui mielas mielde . 1 Dat dáhpahuvva dii. 12.00 R5:s . Šiehtadallamiid áigeplána mielde galget šiehtadallamat loahpahuvvot miessemánu 15 . 1 Dat dábit leat boahtán lassin eaige davviriikkalaš juhkandábiid sadjái maid dovdomearka lea vahkkoloahpajuhkan ja gárihuvvan . 1 Dat duođaštuvvui veahkkebargiide go sii ovttastalle dan geasi konfirmánttaiguin , geat boradedje leairras . 1 Dat duođašta ovttasbargo- ja gulahallandáhtu . 1 Dat duohtavuohta ahte NRK Sámi Radio lea sierra ossodat NRKas ja ahte Sámi Radio prográmmadirektevra lea njuolgga áibmomediahoavdda vuollásaš , ii ovddas dan mediafriddjavuođa maid Sámediggeráđđi háliida sámi almmolašvuhtii . 1 Dat duohtadilli ahte vaikke vel eanaš norgalaččat , geat barge oktasaš norgalaš-ruoŧŧilaš diplomatiijas ja konsuláhtalágádusas ohce ja besse heaitit , de ii rievdadan dát oktasašovddastusaid álbmotrievttálaš dili . 1 Dat duohtadilli ahte Sámediggi lea politihkalaš orgána mas lea iešguđetlágan váldi , sáhttá leat hásta ­leaddji hálddašit sihke stáhta eiseválddiide ja Sámediggái alcces . 1 Dat duohtadilli ahte 27. artihkal lea ožžon árvodási Norgga láhkan , lea jáhkkimis váikkuhan Norgga láhkii eanet diđolašvuođa álbmotrievtti unnitlohko- ja álgoál ­bmotsuodjaleami birra go ođđa njuolggadusat ráhkaduvvojit . 1 Dat duddjo muosi ja addá deatnogátti servodagaide vejolašvuođa ovdánit Deanu ja dan oalgejogaid resurssaid vuođul , čilge ráđđelahttu Marianne Balto . 1 Dat dokumeanttat maid Sámediggi dán rádjai lea ožžon ráđđehusas , eai atte oadjebasvuođa das ahte ođđa boazodoalloláhka sihkarasttášii ja ovddidivččii boazodoalu . 1 Dat doibmet sámi kulturbarggu arenan , ja dat leat deaivvadanbáikkit main lea ­stuorra mearkkašupmi sámi giela ja kultuvrra suodjaleapmái ja nannemii . 1 Dat doavttergrádaprošeavttat leat ruhtaduvvon universitehtastipeanddain ja leat čađahuvvon fásta virggiin . 1 Dat doarju almmatge dan oainnu masa mun lean ollen , ahte soahpá bures ILO-soahpamuša nr. 169 1989 njuolggadusaiguin eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain artihkkala 14 nr. 1 vuosttas čuoggás ja daid deasttaiguin maid dát njuolggadus galgá áimmahuššat . » 1 Dat doalvvošii Norgga njunnošii dákkár iskkademiid dáfus davvin . 1 Dat doalai deaivása duohtavuođain muhtun muddui . 1 Dat doaimmat mat leat 2007/2008 boazodoallošiehtadusas , masa maid gullá joatkit sierra árvoháhkanprográmmain boazodili várás , nannejit dan joraheami mii lea maŋimuš jagiid leamaš boazodoallošiehtadusa gaskaomiin , namalassii eanet ealáhusguvlui , ja heiveheapmi daid boazodolliide guđiin lea boazodoallu váldo ­ealáhussan . 1 Dat doaibmabijut mat evttohuvvojit dieđáhusas , gusket máŋgga departementii . 1 Dat doaibmabijut maid mii dál bidjat ovdan , bohtet lassin daidda viiddis doaibmabijuide mat juo leat álggahuvvon . 1 Dat doaibma galgá čađahuvvot lagas ovttasbargguin báikkálaš giellaguovddážiiguin ja giellabirrasiiguin . 1 Dat doaibma , man birra otne lea sáhka , dán čoahkkimis , leage juste dáid olbmuid várás . 1 Dat divššohasat geat eanemusat dárbbašit dálkasiid , ožžot dasa almmolaš ruhtadoarjaga alitreseaptaortnega vuođul . 1 Dat dilálašvuohta ii sáhte goitge leat olles čilgehussan sámegiella nubbingiella fága stuora njiedjamii . 1 Dat dilli mii bidjá Sámedikki heajos čuvgii álbmoga gaskkas , ferte loahpahuvvot dallánaga , ahte politihkalaš bellodat Norgga Sámiid Riikkasearvi addá jahkásaš juolludusaid alccesis idealálaš sámi kulturorganisašuvdnan . 1 Dat dilit mat almmustahttojuvvojit raporttas čuhcet min váimmuide , ja Sámediggeráđđi dovddaha miehtemiela daidda mánáide geat vásihedje moaittehahtti dilálašvuođaid mánáidruovttuin . 1 Dat dihkkáda luotta davviguovlopolitihkkii ja sihkkarastá ahte viggamušat buorebut heivehuvvojit oktii ja nu beavttálmuvvet . 1 Dat dievasčoahkkimat eai leat galle main mun in leat leamaš jagiid čađa , loahpaha stáhtačálli . 1 Dat definišuvdna lea vižžon šiehtadusas gaskal Oslo Universitehta ja ravdaavádatlágádusa Unirand . 1 Dat deaŧaleamos , ja váddáseamos ságastallamis lea dat go lea sáhka árvvuid ja eallinvuogi birra , ja movt dán sáhttá čatnat oktii luonddu suodjalemiin . 1 Dat deattuhuvvo ahte hálddašanguovllu ráddjen lea mearrideaddji dehálaš sámiid oažžumii vuoigatvuođaid sámelága mielde . 1 Dat dahká vuđđosa nu geahppa áššegieđahallamii go vejolaš ja diekkár oktavuohta sáhttá veahkehit váfistit nu buori gieđahallama go vejolaš sámi kulturáššiide . 1 Dat dahkkojuvvui sámediggeráđi politihka vuođul , namalassii ahte sámepolitihkka galgá vuođđuduvvot lotnolas árvvusatnimii ja dásseárvui gaskal sápmelaččaid , dážaid , kvenaid ja eará álbmotjoavkkuid . 1 Dat dahkkojuvvo iskan dihtii lea go vejolaš oanidit oahpahusa ja heivehan dihtii oahpahusa oktagaslaš dárbbuide . 1 Dat dahkkojuvvo dál váldoáššis riikkaidgaskasaš rievtti bokte . 1 Dat dahkkojuvvo Sámedikki dievasčoahkkima oktavuođas Kárášjogas duorastaga 28.05.09 . 1 Dat dahke 15,9 % dievdduid ja 1,9 % nissoniid olles Finnmárkku álbmogis jagi 2010 . 1 Dat daguhivčče stuora , negatiiva váikkuhusaid guovlluromsii . 1 Dat daguha eanet gudneáŋgiris fágaid ovdii , nugo Sámegiella nubbingiellan 2 ja Sámegiella vuosttašgiellan ovdii . 1 Dat dagašii ahte šaddá eanet seammalágan vuohki movt mearridit njuolggadusaid Stáhta penšunfoandda olgorit- ja siseatnanfoanddaid hálddašeapmái . 1 Dat dagahii dan ahte englándalaš álbmot farga lei ollu jábáleabbo go espánnjalaččat , ja ollu buorebut ovdánan . 1 Dat dagahii ahte ožžon lassičuovvoleami . 1 Dat dagahii ahte olbmot šadde hui máŋggabealagin . 1 Dat dagahii ahte lei váttis čuovvut mielde mánáid skuvladilis , ja áiggi mielde duššástuvven . 1 Dat dagahii ahte bismmaide , báhpaide ja eará girkolaš bálvváide lei deháleamos bálvalit Ipmila dehe Gonagasa . 1 Dat dagahii ahte Sámedikki hálddahus stuorui sullii 25:in bargiin . 1 Dat dagaha erenoamáš hástalusaid duopmostuo ­luide go galget árvvoštallat duođaštusaid doku ­meanttain dahje vihtaniid čilgemiid vuođul . 1 Dat dagaha dan ahte mánát eai oaččo dan fuolahusa ja čuovvoleami maid sii dárbbašit . 1 Dat dagaha ahte ásahusat leat hui hearkkit ii ge dain leat stuora heivehanmunni . 1 Dat dagaha ahte skuvllain ~adda stuora bud ~eahttarihkkun doaimma namas ja ahte ránes virggit ~addet ásahuvvot . 1 Dat dagaha ahte skuvllain Saddá stuora budSeahttarihkkun doaimma namas ja ahte ránes virggit Saddet ásahuvvot . 1 Dat dagaha ahte maiddái § 23 bisuhuvvo ollásit . 1 Dat dagaha ahte lea dárbbašlaš rievdadit sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Dat dagaha ahte dát suohkanat eai sáhte leat seamma beaktilat goluid ektui go “ gaskamearálaš suohkan ” , ja dat váikkuha dasa ahte Romssa suohkaniin máŋgga bálvalusa dáfus leat stuorát ovttadatgolut ja golut juohke geavaheaddji ektui . 1 Dat dag aha ahte skuvllain Saddá stuora budSeahttarihkkun doaimma namas ja ahte ránes virggit Saddet ásahuvvot . 1 Dat dadjat jo addá Sámediggái eambbo válddi mearridit dan ráma siskkobealde , ja Sámediggi oažžu maid vejolašvuođaid ieš vuoruhit ráma siskkobealde . 1 Dat ceggejuvvui njuolgut vuosttaldan dihte Wringsted váikkuhanfámu . 1 Dat báiki gosa mánná galgá sirdojuvvot galgá § 4 – 15 vuođul válljejuvvot dainna lágiin ahte máná iešvuohta váldojuvvo vuhtii ja gos su fuolla ja oahpahusdárbu váldojuvvo vuhtii stáđis birrasis . 1 Dat buvttášii ásahusaide oadjebasvuođa ja vejolašvuođa ovddasguvlui plánet . 1 Dat buvttii mánáidgárddi hui váttes dillái . 1 Dat buoridivččii fálaldagaid sámiide . Sámiide heivehuvvon bálvalusa ovdánahttin lea viiddis bargu , sihke sámegiela geavaheami ja sámi kulturipmárdusa dáfus , ja maiddái ásahusaid fysalaš heiveheami ja bálvalusa sisdoalu rievdadeami dáfus . 1 Dat bullájedje ámadeajus ja leabbájedje miehtá speadjala . 1 Dat bulii 1947 miessemánus . 1 Dat buktá áigái nuppástuvvan rápmaeavttuid sámegielaid ovdáneapmái , sihke oktagasaide , sámi báikegottiide ja oppa sámi servodahkii . Dárbu lea oažžut buoret systemáhtalaš dieđuid dáid gielaid ovdánanproseassaid birra vai mii áddet sámegielaid boahtteáigásaš ovdánaneavttuid . 1 Dat buktá ođđa vejolašvuođaid ovdánahttit sámi filbmabuvttadeami , ja ovttasbargu riikkarájáid rastá addá ođđa vejolašvuođaid dasa mii guoská filbmaovddideapmái álgoálbmotperspektiivvas . 1 Dat buktá midjiide ovddasvástádussan váldit ovddasvástádusa . 1 Dat buktá bohtosiid . 1 Dat bukte midjiide ođđa ipmárdusa das man erenoamáš min eana duođaid lea . 1 Dat bođii čielgasit ovdan joatkkaskuvlla skuvlagirjerádjobargiid fágaforumas , mii lágiduvvui čuoŋománus 2007 Bardufosstun:s . 1 Dat bođii ovdan čoahkkimis gaskal sámediggeráđi lahtu Jørn Are Gaski ( Bb ) ja Álttá suohkana ikte . 1 Dat bođii moadde jagi dás ovdal dakkár mearrádus , ahte sámegielat oahpaheaddjit , mat dáhttot studeret sámegiela Oslo universitehtas , sii ožžot bálkká dan áiggis , ja dat leat máŋggas mat leat vázzán dan oahpu ja leat ferten čatnat iežaset dán gildii viđa jahkái . 1 Dat boazoorohagat galget resursalasiheami bokte oažžut vejolašvuođa joatkit šiehtadallamiid . 1 Dat boares leasmánnigárdin “ Heimen ” Dokkmos Báiddáris viháhuvvui kulturguovddážin 2003:s . 1 Dat boahtá čielgasit ovdan su sáhkavuorus davviriikkalaš sámekonferánsas , mii lea bájuhuvvon dán girjjis . 1 Dat boahtá čielgasit ovdan Od.prp. nr. 33:s ( 1986-87 ) ja Árv . O. nr. 79:s ( 1986-87 ) sámelága birra . 1 Dat boahtá čielgasit ovdan Od.prp. nr. 33:s ( 1986-87 ) ja Árv . 1 Dat boahtá čielgasit ovdan DivUasvuonfealtta komišuvnna stevdnemis gos čuožžu ahte : " Stáhta eatnamis nággofealtta siste ii leat geavahanvuoigatvuohta almennetrievtti , vuoigatvuođa dahje guhkkit áiggi geavaheami vuođul " . 1 Dat boahtá ovdan máŋgga láhkái . 1 Dat boahtá ovdan dán plánas . 5 1 Dat boahtá dás , ahte eanáš dain sámi oahpaheddjiin leat studeren sámegiela Oslo universitehtas . 1 Dat boahtá buoremusat ovdan álgoálbmotcealkámuša artihkkaliin 11 , 12 , 13 ja 31 . 1 Dat bidjá vuođđun oahpes prinsihpaid ja sáhttá šaddat čoavddusmállen sullasaš áššiin min ránjjáriikkaide ja eará álgoálbmogiidda . 1 Dat bidjá stuorra gáibádusaid dearvvasvuođa- ja sosiálabargiide geat galget addit bálvalusaid sámi álbmogii , sihke gielddain , fylkkagielddain ja oahppoásahusain . 1 Dat bidjá rievtti mielde suohkaniid dan hástaleaddji dillái , ahte fertejit heivehit iežaset 1 Dat bidjá ee. garraset gáibádusaid ovttaskas fágaossodahkii bušeahttajurddašeami ja ekonomalaš raporteremiid dáfus . 1 Dat biddjojuvvui Lávželuovtta industriijaguovllu ja ásodatbáikki vuostá . 1 Dat berre heaittihit . 1 Dat berre guorahallat sámi servodatdilálašvuođaid ja stuorraservodaga ja sámi servodaga gaskavuođa , áimmahuššat sohkabealperspektiivva ja buktit ovdan eanet dieđu nissoniid dili birra servodagas . 1 Dat beavttálmahtášii barggu ja dagahivččii ahte Sámi bibliografiija sisdoalu dieđuid sáhtášii jođá-neappot olahit . 1 Dat bealli go sámi servodagas leat viehka unna ja bieđgguid stuorra guovllut ja go ásahusstruktuvra lea rašši , dagaha dan ahte servodatsurggiin maid oalle guhkás márkanmekanismmat regulerejit fálaldagaiguin ja jearaldagaiguin , ii gávdno dárbbašlaš unnimus vuođđu . 1 Dat beaivi lea maid almmolaš levgenbeaivi . Dat fuomášuhttá ahte sámi kultuvra lea dehálaš oassin Norgga kultuvrralaš searvevuođas . 1 Dat bargu mii dál galgá álggahuvvot , dárbbaša doarvái áiggi vai olahuvvojit buorit muddemat . 1 Dat bargu mii dahkko ollu gielddain , skuvllain , oahpahus- ja dutkanásahusain ja giellaguovddážiin čájeha positiivva ovdáneami . 1 Dat bargu maid Sámediggi dál bargá , dieđihuvvo Sámedikki dievasčoahkkimii jahkásaš dásseárvopolitihkalaš válddahallamis . 1 Dat bargu lea ávkkálaš servodahkii . 1 Dat bargu lea Sámedikki mielas nu mávssolaš ahte son ánssáša oažžut dán bálkkašumi . 1 Dat bargu ii leat dássážii lihkostuvvan , ja Sámediggi vuordá ahte áššii čovdojuvvošii fargga . 1 Dat bargu ii bistán go jagi , go dalle ruvke heaittihuvvui . 1 Dat bargu galgá čađahuvvot ovttasráđiid Sámedikkiin , ja go lea dárbu , de departemeanta ráđđádallá Sámedikkiin . 1 Dat bargamušat mat evttohuvvojit sirdojuvvot mariidnasektoris , leat dakkár bargamušat main Sámedikkis ferte leat dadjamuš . 1 Dat bargagođii barggu dakkár suorggis mas ii oktage beroštan , ja doarui eiseválddiid vuostá áigodagas goas sápmelaččat ieža unnán ovddidedje iežaset jurdagiid ja oaiviliid . 1 Dat aviissat mat ovddemusta ledje sámepolitihkalaš gaskaoamit , heaittihuvvoje dušše moadde jagi maŋŋil , dušše risttalaš aviisa Nuorttanaste lea ceavzán 1879 rájes dássážii . 1 Dat attášii loažžadet ja unnit formála birrasa riidduid čoavdimii , mii fas álkidahttá maŋit áiggi ovttasbarggu ja ovttaseallima . 1 Dat attii doarjaga skuvla- ja internáhttahuksemii , viiddiduvvon skuvlaáigái ja bálkálasáhussii dáruiduhttinguovllu oahpaheddjiide . 1 Dat almmuhuvvui jagi maŋŋil dárogillii , J. K. Qvigstada jorgalussan . Easkka 1979:s girjjáš almmuhuvvui álgogillii . 1 Dat almmuhit du . 1 Dat almmotge ii hehtte ovttaskas siiddaid dahje boazoeaiggádiid fuolaheamis iežaset erenoamáš beroštumiid . § 1 Dat almmolaš orgánat mat fertejit addit virgelobi dáid virgelohpenjuolggadusaid ektui , fertejit oažžut sierra ruđaid iežaset bušeahttaide virgelobiid geažil mat leat virgelohpenjuolggadusaid mielde . 1 Dat ahte ášši meannuduvvo stáhtaráđis , mearkkaša maid ahte dat automáhtalaččat boahtá parlámentáralaš bearráigeahču vuollái go Stuorradiggi guorahallá stáhtaráđđebeavdegirjjiid . 1 Dat ahte veahkadat hárvvibut lea geavahan dajaldaga eaiggáduššanriekti , muhto lea máinnašan vuoigatvuođaidis geavahanriektin , ii galgga Alimusrievtti oainnu mielde leat vahágin Olmmáivákki veahkadahkii . 1 Dat ahte valáštallanrusttegat gávdnojit movttidahttá juohkehačča rumašlaš lihkadeapmái , lohká stáhtaráđđi Huitfeldt . 1 Dat ahte sámit vuostálaste elfápmorusttega huksema ja gáibidedje álgoálbmotvuoigatvuođaideaset , bovttii ollu fuopmášumi sihke Norggas ja olgoriikkas . 1 Dat ahte ollislaš logut eai čájet seamma njiedjama , sáhttá čilget ahte álbmogis leat boarrásat eambbo lassánan dien áigebottas . ~ 112 ~ 1 Dat ahte lea oktavuohta gaskal nuoraidskuvlla ja joatkkaskuvlla lea buorre danne go dalle lea vejolaš geavahit oahpaheaddjinávccaid buorebut . 1 Dat ahte informašuvdna vuoigatvuođaid birra ja oppalaš servodatinformašuvdna lea olámuttos , leat demokratiija ovdehussan ja ovdehussan ovttaskasaid vejolašvuhtii fuolahit iežaset priváhta vuoigatvuođaid ja iežaset vuoigatvuođaid servodatmiellahttun . 1 Dat ahte geassit sisa earáid go bearraša čoavdit váttisvuođaid , sáhttá mearkkašit dan ahte buktá oidnosii bearaščiegusvuođaid ja ná fuoniduvvo ja raššuduvvo vel ain eanet . 1 Dat ahte galget go rávis sápmelaččat oažžut oahpahusa sámegillii , ferte árvvoštallojuvvot áššis áššái dan vuođul ahte lea go diekkár oahppu dárbbašlaš dasa ahte oažžut dohkálaš rávisolbmuid oahpahusa . 1 Dat ahte earát ge ávkkástallan guovlluin , ii nappo iešalddis mearkkaš ahte guovllu álbmot ii leat leamaš áidnalunddot , muđui go dat earát ge leat ássan guovllus dainna lágiin ahte sii leat ássan doppe ja ávkkástallan guovlluin . ) 1 Dat ahte eanet sámi nuorat čađahit alit oahpu , lokte gelbbolašvuođa ollu surggiin sámi servodagas . 1 Dat ahte beassat hállat iežas gillii , addá oadjebasvuođa ja duddjo luohttámuša . 1 Dat ahte addit njuolggo dokumeantageahččanlobi Sámedikki neahttasiidduin dagaha ahte Sámedikki rabasvuođapolitihkka manná guhkkelii go dat mii ođđa almmolašvuođalágas gáibiduvvo , lohká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Dat ahte Sámediggi háliida leat stivranammadeaddjin , ii mearkkaš dan seammá ahte Sámediggi galgá bagadit dahje bienasta bitnii muddet ásahusaid doaimma . 1 Dat ahte 2005 válga lea nu mihtilmas , boahtá jáhkkimis das go diet válga lei earenoamáš : Maŋŋil 2001 válgga lei ollu fokusa das , go guhkit áiggi lei nissonolbmuid lohku njiedjan Sámedikkis . 1 Dat addá vejolašvuođa navigeret kárttain , ohcat čujuhusaid , muhttit koordináhtačohkiid ja zoomet ovdan ruoktot válljejuvvon guovlluin . 1 Dat addá sámi mánáide vejolašvuođa oaidnit ja gullat iežaset giela ja kultuvrra luohkkálanjas ja skuvlagirjjiin . 1 Dat addá stuorát autonomiija hábmet oahpuid sisdoaluid dakkárin , ahte dat speadjalastet sámi servodagaid dálá ja boahttevaš dárbbuid , nu mo maiddái Norgga dohkkehan riikkaidgaskasaš soahpamušain ILO 169 ( § 27 ) ja álgoálbmotjulggaštusas ( 2007 , § 14 ) daddjo . 1 Dat addá stuorit friddjavuođa duostut hástalusaid guvllolaš čovdosiiguin . 1 Dat addá stuorit friddjavuoña duostut hástalusaid guvllolaš čovdosiiguin . 1 Dat addá oahppanproseassaide lunddolašvuođa ja duohtavuođa dovddu . 1 Dat addá maid stáhta ja regionála eiseválddiide vejolašvuođa ovddidit dárbbuideaset oažžut čielggaduvvot gieldda plánaid áigodagas . 1 Dat addá lagasvuođa elliide ja lundui , ja gullevašvuođa gili-Norgga kvalitehtaide , dadjá Brekk . 1 Dat addá deaŧalaš vejolašvuođa aiddostahttit ja čavget gáibádusaid . 1 Dat addá Sámediggái vejolašvuođa rievdadit váikkuhangaskaoapmegeavaheami go oaidnit ahte doarjagiin ii leat vurdojuvvon váikkuhus . 1 Dat addá Romsii vejolašvuođa álggahit ovttasbarggu sihke Norggas ja olgoriikkas . 1 Dat adde bargosajiid ja oste gálvvuid ja bálvalusaid báikkálaš olbmuin . 1 Dat Norgga fylkkasuohkanat mat leat 1 Dat 8-9 máná gullet Ákŋoluovtta internáhttii ( 6-oasát skuvla ) . 1 Dat 13 válgabiire 1989-2005 válggain ledje čuovvovaš suohkanat : Unjárga , 1 Dat , mo Norga čuovvola Árktalaš ráđi dálkkádatprošeavtta « Arctic Climate Impact Assessment » , galgá oassečielggadeami bokte leat mielde ovddideamen , buohtastahttimin ja gaskkusteamen máhtu dálkkádatrievdamiid birra – váikkuhusaid ja heivehemiid – Norgga bealde Árktisas . 1 Dat , guhte dieđihii iežas jienastuslohkui sáhtii olles soga boalggahit . 1 Dat , go ovttat mánáidgárddi mánáin lea erohus sámegiellamáhtus , lea stuorra hástalus go áigumuš lea nannet sámegiela . 1 Dat , go leat ožžon ođđa oktasaš poastačujuhusa , mearkkaša dan ahte buot reivvet mannet Sámedikki arkiivii sámediggevissui Kárášjogas ja dat meannuduvvojit doppe . 1 Dat , go Sámediggeráđđi lea oanedan lávdegotti 80-siidosaš árvalusa 40-siidosaš árvalussan Sámediggái , ja muđuige lea nuppástahttán lávdegotti loahpalaš buktaga , ii leat dattetge váikkuhan nu ollu mearkkašumiid eatnatvuhtii ja ulbmiliidda . 1 Dat , gii ii dovddaš Hans Rønbecka Kárášjogas , son gal ii leat goassege fitnan Kárášjogas . 1 Dasto čuvvot museasuorggi hástalusat oktan vuoruhuvvon doaibmabijuiguin . 1 Dasto čuvvo suohkanat Mátta-Várjjat ( 374 ) ja Gáivuotna ( 347 ) , Hámmárfeasta , Čáhcesuolu ja Divttasvuotna main ~ 69 ~ 1 Dasto čuožžu reivves ahte Sámediggi bivdá universitehta čilget dán . 1 Dasto čuožžu mearrádusas ahte : 1 Dasto čuožžu ahte : " Ráđđehus evttoha ahte váldonjuolggadussan váldojuvvojit atnui dakkár viessoláigoortnegat ođđa kulturviesuid stáhtalaš ruhtadeapmái maid Sámediggi vuoruha , ja ahte Sámediggi oažžu ovddasvástádusa vuoruhit guovdilis huksenprošeavttaid gaskkas . 1 Dasto čujuhuvvui viidáseappot ahte vejolaš Norgga láhkaproposišuvnnas livččii deaŧalaš válddahallat álbmotrievttálaš beliid , geahča maiddái Johkamohke-julggaštusa 24.02.2005 . 1 Dasto čujuhuvvui ahte vuordit ahte ON álgoálbmot julggaštus lea vuođđun buot doaibmabijuide riikkaidgaskasaš ja nationála proseassaid oktavuođas go lea sáhka dálkkádatrievdamiin , heivehanstrategiijain ja váidudeaddji doaibmabijuin mat váikkuhit njuolga álgoálbmogiid . 1 Dasto čujuhuvvo dasa ahte ealáhusdoaibma lea dehálaš gillái gos orrot ollu boares olbmot geat dárbbašit muohtačorgenbálvalusaid . 1 Dasto čujuhuvvo dasa ahte boazodoalloeiseválddit leat ožžon viiddiduvvon fápmudusaid čuovvolit daid dáhpáhusaid main siskkáldas iešstivren ii doaimma , ja main lea dárbu dan dahkat resursavuođu geažil dahje eará servodatberoštumiid geažil . 1 Dasto čujuhuvvo ahte Sámediggi , dan vuođul go leat stuorra oaivilerohusat boranávddiid hálddašeami ja sámi ealáhusberoštumiid gaskka , livččii ožžon vejolašvuođa buktit oaivliiddis dákkár deaŧalaš proseassas . 1 Dasto čujuhuvvo Dutkanráđi boahttevas sámi dutkandoaibmaplánii . 1 Dasto čujuhuvvo 03.05.2005 beaiváduvvon reivii seamma departemeanttas Sámediggái sámi kulturviesuid vuoruhemiid hárrái . 1 Dasto čujuha Sámediggi maid ferte vuhtii váldit barggus viidáseappot go guoská boazologu heiveheapmái muhtun osiin Finnmárkkus : 1 Dasto čilgii minister ahte lassin boazodoallofágalaš čielggadusaide ráhkaduvvo maiddái álbmotrievttálaš ja sosiokultuvrralaš čielggadus . 1 Dasto čilgejuvvo sámegiela sadji maiddái vuođđooahpahusasge , ja departemeanta atná iežas hástalussan sihkkarastit ohppiide oktagaslaš vuoigatvuođa oahppat sámegiela , ee. atnit fuola das ahte leat fidnemis dohkálaččat oahppan oahpaheaddjit ja ahte ráhkaduvvojit ja buvttaduvvojit buorit sámegielalaš oahpponeavvut . 1 Dasto šiehtaduvvui ahte Romssa fylkkagielda gohčču etáhtajođiheaddjidási jahkásaš čoahkkimiidda 2005:s . 1 Dasto šattai ovttamielalašvuohta das ahte foandaregiovnnat Davvi-Norga , ( Finnmárku , Romsa ja Norlánda ) , Gaska-Norga , ( Davvi-Trøndeláhka , Mátta-Trøndeláhka ja Møre ja Romsdal ) ja Innlandet , ( Hedemárku ja Opplánda ) galget maiddái gozihit sámi dutkanberoštusaid ja - dárbbuid , mii biddjojuvvo mielde ulbmilii . 1 Dasto šaddá mearrádusa geavatlaš mearkkašupmi leat ollu dan duohken makkár orohagas lea sáhka . 1 Dasto šaddat eahpesihkkar dan ektui ahte man ollugat de besset guldalit sáddagiid , go ollu oktavuođain preassas dáid maŋimuš vahkuid lea NRK radiohoavda Tor Fuglevik dadjan ahte mannet máŋggat jagit ovdal go digitálarádio juksá eanet go 50 % álbmogis Norggas . 1 Dasto ” Guvllolaš nissongovat Romssas ” ( Regionale kvinnebilder i Troms ) nammasaš prošeakta lea buktán ovddidanstrategiijaide oasáluša buot fylkka guovlluid almmolaš ja priváhta doaimmaid nissonolbmuin . 1 Dasto ávžžuhii ráđđi ahte našuvnnalaš eiseválddit eamiálbmotjulggaštus barggus ovttasbarget sámiiguin ja ahte riikkat aktiivvalaččat searvamiin váikkuhit barggu johtui eamiálbmotjulggaštusain . 1 Dasto árvvoštallojuvvo galgágo jorgaluvvot julevsámegillii ja oarjilsámegillii . 1 Dasto árvaluvvo rievdadit namahusa » Sámi jienastuslohku ” » Sámedikki jienastuslohkun ” . 1 Dasto árvala bargojoavku ahte ráhkaduvvojit dakkár levgennjuolggadusat mat gusket maiddái sámelevgii . 1 Dasto álggii sirbmálaš Hilda Varsi ja Brita Mathisen , gii maŋŋá náitalii Toralv Pederseniin . 1 Dasto áigu várret ruđaid ulbmilii Divttasvuonas ja Ivggus . 1 Dasto áigu Sámediggi čađahit sierra čoahkkimiid Finnmárkku fylkkagielddain , gielddaiguin ja guoskevaš organisašuvnnaiguin čakčat 2006 . 1 Dasto Árkabismagárdimis leat earret eará Davviriikkaid boarráseamos máilmmálaš visti ja guokte musea . 1 Dasto válljejuvvojit dat eavttohasat guđet galget beassat ovddastit guđege ( eavttohasválljen ) . 1 Dasto váldojuvvojedje ovdan eará áššit nugo sámi mánát sadjásašruovttuin , sámi nuorat ja skuvlavázzin ja sámi kultuvrra áimmahuššan gávpotservodagain . 1 Dasto váldo Girko- , oahpahus ja dutkandepartementtain oktavuohta ášši hárrái . 1 Dasto válddahuvvojit dahkamušat maid sáhttá leat áigeguovdil sirdit Sámediggái . 1 Dasto válddahallá ON-julggaštus álgo- 1 Dasto válddahallo vejolaš vuohki mo ráddjet sápmelaččain statistihkalaš populašuvnna daid sápmelaččaid gaskkas guđet leat čállon dálá registariin . 1 Dasto váilot dán guovddáš boazu ­doalloguovllus moanat rámmaeavttut boazodoalu hárrái . 1 Dasto vácciimet jagi Sámi álbmotallaskuvlla visttis , ovdal go ođđa álbmotskuvla gárvvistuvvui , ja de fárriimet dohko . 1 Dasto vel čuovvoluvvojit leairaoahppiid vánhemat . 1 Dasto vel viiddiduvvui ortnet mas doarjja juhkkojuvvui julevsámegielalaš siidduid prentemii dárogielalaš 1 Dasto vel ovdánanit sámegiela terminologiijat sierranas sámi ásahusaid áššemeannudemiid oktavuođas , omd. Sámedikki áššemeannudeamis . 1 Dasto vel oaidnit ahte oassi lei unnit joavkkus man olbmot orrot lullelis Nordlándda ( 73 % go buohtastahttá daiguin eará guovlluiguin . 1 Dasto vel leat áigodagas leamaš ollu digaštallamat sámi riekteáššiin mat leat boktán hirbmat beroštumi . 1 Dasto vel leat ožžon lohkkiin dieđuid ahte muhtin oassi váillaha eanet báikkálašáššiid iežaset ruovttubáikkiin . 1 Dasto vel lea leamaš muhtin muddui sámegiela revitaliseren , mii sáhttá dahkan sáddagiid olámuddui stuorát oassái álbmogis . 1 Dasto vel dagaha sámegiella liigegoluid jorgaleami dihte , erenoamážit Ávvirii mii čállá aivve sámegillii . 1 Dasto vel almmuha Lokalavisen Nord-Salten eaŋkilsiidduid julevsámegillii , ja dat maid oažžu doarjaga stádabušeahta bokte . 1 Dasto vel addá tabealla dieđuid das leago muhtin suohkan ollásit vai belohahkii oasálaš dan nu gohčoduvvon SED-guovllus ( merkejuvvon ja mearkkain suohkannummár ráidduin ) . 1 Dasto sávan mun ahte luhkka livččii didjiide fiina muitun Sámis boahtteáigái . 1 Dasto sámit leat ássan siskkobealde ja lahka dáláš norgalaš rájáid nu guhká go Norga lea leamaš sierra riika , ja sámit danne leat eará dilis go nuppit unnitjoavkkut , omd. juvdálaččat , románit , báhtareaddjit ja guossebargit . 1 Dasto sáhtášii go boahttevaš váikkuhusčielggadeamis čanašii kulturmuito- ja kultureanadatfáttáid sámi servodatberoštumiide , oažžut eambbo ollislaš gieđahallama sihke sámi kultureanadagain ja sámi servodatdiliin . 1 Dasto sáhtát don ohcat geaidnočujuhusaid Norggas nu ahte dat bohtet oidnosii seamma kártačuohpastahkii . 1 Dasto sáhttá vuosttaldeapmi dagahit ahte vuosttaldaneiseváldi ja doaibmalohpeeiseválddit maid NČE ovddasta , fertejit šiehtadallat . 1 Dasto sáhttá Sámediggi juogadit resurssaid sierra bušeahtas daid rámmaid mielde mat leat biddjon Stuoradikki bušeahttamearrádusas . 1 Dasto sáhttá Sámediggi ieš árvvoštallat lea go dárbu sierra orgánii mii hálddašivččii dutkanáššiid . 1 Dasto sáhttet oasussearvvit maidda Sámediggi lea nammadanváldi ohcat ovdaprošeaktaruđaid . 1 Dasto sáhtiiga Thomassen ja Dietrichson čujuhit sámiid oaiviliidda mat dorjo sudno oainnu . 1 Dasto ságastallojuvvui sámegielat buhcciid dili birra dearvvašvuođadoaimmahagas . 1 Dasto sáddii Femunden boazoorohat 1999:s bággolonistangáibádusa boazoealáhahkii sullii 260 njealljadaskilomehtera areála Korssjøfjelletis ja dan birrasiin . 1 Dasto sáddejuvvo ášši parlameanttaide , lea sámediggepresideanttaid loahppajurdda . 1 Dasto suodjaluvvojit deaŧaleamos geaidnogaskkat , vai ii leat geađgefierranvárra . 1 Dasto suodjaluvvojit deaŧaleamos geaidnogaskkat , vai ii leat geañgefierranvárra . 1 Dasto son árvvoštallá maŋimus logi jagi earáhuvvama ja buohtastahttá dan Kamil Øzerka árvvoštallamiin 1996 raporttas « På rett veg » ( Rivttes guvlui ) . 1 Dasto son oaččui váibmovigi . 1 Dasto son logai davviriikkaid oahpa vuođđofága , historjjá gaskafága ja pedagogihka váldofága Oslo universitehtas . 1 Dasto son lea sápmelaš , ja lea várra leamaš johtti skuvlaoahpaheaddji – dahje nugo gohčodedje – skuvlaolmmái – Ákšovuona sámi mánáide , soaitá maid leamaš Cukcavuonas dahje muđuige Láhpis . ... 1 Dasto son ii atnán vilges fráhka , muhto ruškes čuvlla , mii heivii oalle bures . Son álu lei buorremielas , muhto goit nanus . 1 Dasto sohppojuvvui álggahit ođasmahttinbarggu mearrádusaid hárrái mat gusket stivrejupmái , hálddašeapmái ja boazodoalu siskkáldas áššiide . 1 Dasto soaittášii buorre diehtit makkár fápmudus Sámedikki presideanttas dahje Sámediggeráđis lea ovdagihtii mearridit ahte Sámi ealáhusráđđi galgá juolludit ruđaid dihto ulbmiliidda . 1 Dasto soaittášeimmet vel háliidit ávžžuhit nominašuvdnačoahkkimiid , muhto ii fal láhkagohččumiin , vuhtiiváldit sávaldaga 60/40 % juogadeami hárrái goappáge sohkabeallái . 1 Dasto sirdojuvvui Sámediggái váldi nammadit stivrra Sámi sierrabibliotehkii ja sámeradio prográmmaráđđái . 1 Dasto sii manne olggos stoahkat dahje fulkkiid gallestallat Sirpmás . 1 Dasto searvá Sámediggi « Nordlándda sámegiel ­oahpahusa Forumii » maid Nordlándda Fylkkamánni lágida . 1 Dasto refererii čoahkkinjođiheaddji dievasčoahkkimii jienastanvuoru ovdal go jienasteapmi álggahuvvui , eai ge ovddiduvvon eará evttohusat dasa Sámedikki sártnestuolus . 1 Dasto plánejuvvojit ođđa olgoriika kábelat Mátta-Norggas . 1 Dasto ovttaiduhttimiin skuvlla , čálgodoaimmaid ja guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaomiid bokte . 1 Dasto orru leamen hástalus ollašuhttit vuoigatvuođa searvat almmolašrievttálaš hálddašeapmái artihkkala 17 ja artihkkala 15 nr. 1 vuođul dain guovlluin main sámiid ovddasteaddji orgánain ii leat vuoigatvuohta nammadit stivraovddasteddjiid . 1 Dasto oidno vásáhusain mat lea leamaš Norggas ja olgoriikkas , ahte stáhtalaš bearráigeahču sirdimat eret oaivegávpogis addet bissovaččat bargoveaga ja unnidit doaibmagoluid . 1 Dasto oidno vásáhusain mat lea leamaš Norggas ja olgoriikkas , ahte stáhtalaš bearráigeahču sirdimat eret oaivegávpogis addet bissovaš bargoveaga ja unnidit doaibmagoluid . 1 Dasto ohcalit maid ráđđi lea dahkan dainna maid Guovddášbellodat lea gáibidan sámi oahpponeavvodili buorideami ektui . 1 Dasto odne áigu konferánsa ovdanbuktit loahppajulggaštusa dán fáttá birra . 1 Dasto oassálastá Sámediggi Riikkaantikvára jahkásaš riikkačoahkkanemiide ja jahkásaš kulturmuitokonferensii . 1 Dasto oaivvildit mii ahte báikegottiid olbmuide galgá sihkkarastojuvvot riekti vánddardit meahcis ovddabealde olggobeale olbmuid . 1 Dasto oaivvildit mii ahte buoremus livččii láhkadahkosa vuođul addit nannoseappo gielddalaš iešstivrejumi , man oktavuođas báikkálaš olbmot ieža eanemusat beasašedje leat mielde mearrideamen sin guovlluid geavaheami . 1 Dasto oaivvilda bargojoavku ahte jearaldat Sámedikki ášševuolggahangelbbolašvuođa hárrái čielggašii , ja maiddái ahte ráđđehusadvokáhtas ii leat ovddasvástádus doarjut Sámedikki . 1 Dasto oaivvilda Sámediggeráđđi čielgasit ahte departemeanta livččii galgan viežžat vásihusaid eará riikkain das makkár ávkki álgoálbmogat leat ožžon mineráladoaimmas . 1 Dasto oaidná Sámediggi ahte muhtun surggiin sáhttá leat vuogas ovttastahttit oahppoásahusaid . 1 Dasto oaidná Sámediggi ahte lea stuorra dárbu ovddidit ja ásahit sierra fálaladagaid julev- ja máttasámegillii , ja oažžut buori ja dohkálaš tv-fálaldaga sámi mánáide ja nuoraide . 1 Dasto oaidnit mii ahte mii sáhttit oažžut ávkki das jos bargat Ruoŧa beale sámi politihkkariiguin ovttas . 1 Dasto oaidnit mii ahte dát bargu lea viiddis ja gáibida gelbbolašvuođa buorideami máŋgga dásis mánáidsuodjalusas . 1 Dasto oahppoplánariidui . 1 Dasto munnos ledje veaháš gárvvut . 1 Dasto mun bargen luoddadoaimmahagas ja sesten ruđa ohppui , ja seammás lohken vai nagodan sisaváldingeahččaleami oahpaheaddjiohppui . 1 Dasto muitalii minister ahte huksenplánat leat bissehuvvon doaisttážii , ja ahte son ovttasráđiid Stuorradikkiin , máhcaba áššái go vuos leat árvvoštallan huksendárbbu . 1 Dasto muitalii Riast-Hylling boazoorohat ahte eai sáhttán dohkkehit šiehtadusa , ja doalahedje bággolonistanohcamušaset . 1 Dasto mearriduvvui álggahit čielggademiid árvvoštallan dihtii boahtteáigásaš skuvlastruktuvrra Romssa gávpogis , Gaska-Romssas ja Davvi-Romssas . 1 Dasto mearriduvvui ahte bárdni galggai « biddjot Guovdageainnu fidnoskuvlii ... Jus bárdni aŋkke biehttala vuolgimis fidnoskuvlii dahje meannuda hejot , de sáddejuvvo dakkaviđe Bastøyai . » 1 Dasto mearriduvvui ahte : 1 Dasto mearkkaša dat dan ahte sámi servodaga kapasitehta ja gelbbolašvuohta ferte nannejuvvot suodjalanguovlluid suodjaleami ja hálddašeami ektui . 1 Dasto manne El Altoi , ja bisánaste mátkki alimus sajis , 4028 mehtera bajábealde mearradási , gos Olli beasai oainnestit Titicaca-jávrri mii lea máilmmi alimusas . 1 Dasto lávejin mun doppe gos Sigbjørn , mus boarrásit viellja , ja Emma Margret , mu nuorat oabbá , barggaiga leavssuid . 1 Dasto lávdegoddi gieđahallá áššiid mat gusket mánáid ja nuoraid bajásšaddandillái oppalaččat , bearašpolitihkkii , sosiálalaš gažaldagaid ja dearvvasvuođadoaimmahaga . 1 Dasto láhččo láhkaevttohusas dilli nu ahte galget leat oktasaš plánenbarggut daid guovlluin main stáhta , regionála plánaeiseválddit ja gielddat ovttas ovddásvástidit čoavdit dakkár plánabargguid main lea regionála dahje nationála mearkkašupmi . 1 Dasto láhkaásahusa § 2 cealká ahte maiddái orgánat maidda sámelága § 3-7 ii gusto , berrejit addit virgelobi bargiide oahppat sámegiela go orgána dárbbaša olbmo guhte máhttá sámegiela . 1 Dasto lohppiduvvo maŋit jagiide vel 151 miljovnna kruvnno . 1 Dasto lohkkojuvvojit sii guđet leat jienastanlihpuin nr. 2 , ja dat eavttohasat guđet leat vuosttamuš sajis , muhto guđet eai válljejuvvon ovddit vuorus . 1 Dasto lohkkojit dat namat main lea nr. 2 jienastanlihpus . 1 Dasto logai guolástusminister šiehtadusa hui deaŧalažžan gánnáhahttivuođa bisuheamis daidda geain dál lea lohpi bivdit . 1 Dasto logai ahte anatomalaš instituhta Schreinera vuorkká jođiheaddji lei unohasat meannudan NRK Sámi Radio gažaldaga beassat govvet dákteriggeávdnasiid . 1 Dasto loahpahuvvojit dálá gieldda láhkaásahusat ja njuolggadusat . 1 Dasto livččii geográfalaš lagašvuođas stuorra signálabeaktu Ruttii ja Supmii , nu ahte maiddái dat ge buorebut dohkkehišgoađášedje sápmelaččaid riektejurddašeami . 1 Dasto livččii eanadieđalaš lagašvuođas stuorra signálabeaktu Ruttii ja Supmii , nu ahte maiddái dat ge buorebut dohkkehišgoađašedje sámi riektejurddašeami . 1 Dasto livččii Sámediggi mielas dasa ahte ovdaprošeavttat ođđa sámi kulturviesuid ja eará ásahushuksehusaid ásaheami várás ruhtaduvvošedje viessoláigoortnega siskkobealde . 1 Dasto lei su maŋŋel Gjertrude Giæver moadde jagi , ja de Gunnar Olsen . 1 Dasto lei rahčat čađahit ja nákcet eksámena . 1 Dasto lei jagi 2000 doarjjarámma kr 1.014.000,- . 1 Dasto lei deaŧalaš diehtit ahte leat dahkkojuvvon muhtun šiehtadusat guoskevaš boazoeaiggádiid gaskka goappašiid bealde riikaráji , ja vejolaš Norgga láhka ii galgga hábmejuvvot nu ahte dat hehtte dán lágan šiehtadusaid , muhto baicce rahpá dakkár vejolašvuođa . 1 Dasto lei Snåasa suohkan ja Davvi-Trøndelága fylkkasuohkan bovdejuvvon čoahkkimii . 1 Dasto ledje sihke 2005 ja 2009 čieža suohkana main ledje eanet go 500 dieđiheaddji . Muđui eará joavkkut , earet okta , lassánedje duššo mottiin suohkaniin . 1 Dasto leat vel ásahuvvon guokte bargoveaga , dievasčoahkkima ja Sámediggeráđi várás . 1 Dasto leat sámi tv-prográmmat , kulturdoalut nugo festiválat , čájáhusat , konsearttat ja sámi filmmat bohciidahttán álbmogis beroštumi ja stuorát máhtolašvuođa sámi dilálašvuođaid birra , ja dagahan ahte sámi kultuvra lea šaddan oassin Norgga ollislaš kultuvrras . 1 Dasto leat servodat- ja kulturbealit , danne go leat olu bargit ja bearrašat geaidda dilálašvuohta váikkuha njuolga . 1 Dasto leat ráđis bissovaš oasseváldit geat ovddastit árktalaš guovlluid eamiálbmogiid . 1 Dasto leat raporttas moanat rávvagat mo ortnet galggašii heivehuvvot vai sihkkarastá ahte politihkalaš mihttomeriid juksá , ja eará gaskaoamit guorahallojit seamma mihttomeriid juksama ektui . 1 Dasto leat ollu boarrasot reguleremiin uhccán eavttut mat čatnasit konvenšuvdnii . 1 Dasto leat olbmot miehtá máilmmi ožžon dihto kultuvrralaš oktasašdovdomearkkaid ođastusproseassaid bokte maid earret eará leat kapitalisma ja ođđaáigásaš stáhta šaddan váikkuhan . 1 Dasto leat maiddái várrejuvvon ruđat duodjestipendii joatkkaskuvlla ohppiid várás . 1 Dasto leat maid rahpan vejolašvuođa , jus čájehuvvo leat dárbun , doallat dievasdčoahkkima bearjadaga miessemánu 13. beaivvi . 1 Dasto leat kanála vel cuiggodan go leat válljen soameheames sáddenáiggiid . 1 Dasto leat geahččalan bargat dakkár ásahusaid bisuhemiin main lea erenoamáš ovddasvástádus sámi mánáin ja nuorain . 1 Dasto leat eiseválddit bidjan gáibádusaid doallovisttiid hábmemii mat maiddái gustojit boarrasot visttiide . 1 Dasto leat eiseválddit bidjan gáibádusaid doallovisttiid hábmemii mat maiddái gustojit boarrasat visttiide . 1 Dasto leat dát cealkámušat maiddái vuostálaga áiggi gáibádusaiguin ja dainna maid áigi lea čájehan » . 1 Dasto leat dorjon 4 oahpponeavvoprošeavtta . 1 Dasto leat Sámedikki doaimmaide njuolggadusat . 1 Dasto leat Skánit lagaš birasguovddáš ja Gáivuona lagaš birasguovddáš ásahuvvon dakkár suohkaniidda gos stuora oassi álbmogis leat sápmelaččat . 1 Dasto leai láhkaárvalusas evttohuvvon ahte elliid eaiggádiin lea ovddasvástádus das ahte lea doarvái guohtun , jos dat eai galgga dasa lassin bibmojuvvot . 1 Dasto leaba Jonassen ja Pavall searvan čoahkkimii 10.05.00 Finnsåsas Snoasás , gos čalmmustuvvui ođđa prošeakta máttasámi guovllu várás . 1 Dasto lea ásahuvvon ovddidanforum mas leat mielde sámi ealáhusorganisašuvnnat . 1 Dasto lea árktalaš dálkkádat buorre dan dáfus go ii dárbbaš nu ollu geavahit cirgguhanávdnasiid go lieggaseappot guovlluin . 1 Dasto lea álgoálbmogiid ollislaš ja árjjalaš searvan namuhuvvon REDD nationála ovddidan- ja searvvahanplánaid oktavuođas . 1 Dasto lea áigumuššan ságastallat Loabága sámi giellaguovddáža , sámegiela doaibmaplána ja árvoháhkanprográmma birra . 1 Dasto lea ágga jearrat leatgo duomut maid meahccekomišuvdna lea juo cealkán , dahkkon dohkketmeahttun vuoduin . 1 Dasto lea váldojuvvon mielde mearrádus láhkii álgoálbmogiid ja báikkálaš olbmuid beroštusaid birra go luonddu genehtalaš resurssaid ávki juogaduvvo . 1 Dasto lea vuođđun maiddái Sámedikki oppalaš iešmearridanriekti . 1 Dasto lea vuođđun maiddái ILO konvenšuvdna nr 169 . 1 Dasto lea vuoiti dihtomielalaččat deattuhan ahte buot bargguin dán ealáhusa siskkobealde lea seamma stuora árvu ja berre oainnusin dahkko ¬juvvot . 1 Dasto lea visot guovlluid hástalussan ealáhusdolliide lasihit árvoháhkama ja buoridit buvttadan- ja gálvojohtolađđasiid gaskasaš oktiiordnema . 1 Dasto lea virggi bargun árjjalaččat searvat eará redakšuvnnalaš sisdoalu ovddideapmái , almmuheapmái ja ođasmahttimii Sámi resursaarenas . 1 Dasto lea sániid oktiiheiveheapmi ja kárten dehálaš amas šaddat sátnemoivi . 1 Dasto lea stáhta gávpevuođđudusaid oamasteaddji ja stivre oamasteaddji sajis ( generálačoahkkin / fitnodatčoahkkin / jahkečoahkkin gávpevuođđudusa eará orgánaid ektui . Gávpevuođđudusat ruhtadit 79 1 Dasto lea stáhta gávpevuođđudusaid oamasteaddji ja stivre oamasteaddji sajis ( generálačoahkkin / fitnodatčoahkkin / jahkečoahkkin gávpevuođđudusa eará orgánaid ektui . 1 Dasto lea son geavahan dan vuogi oahpaheaddjin . 1 Dasto lea sekšuvnnas ovddasvástádus buot gulaskuddanáššiid oktiiordnemis . 1 Dasto lea ráđđehus julggaštusastis deattuhan ahte dat áigu sihkkarastit eanadollui máŋggalágan doallostruktuvrra miehtá riikka . 1 Dasto lea registrerejuvvon ahte riegádusrate njiejai dán jahkelogeža álgogeahčen , muhto riegádusrate lassánii áigodagas 2003-2006 ja lea fylkkadásis stuorámus lassáneapmi riikkas . 1 Dasto lea ossodagas ovddasvástádus lágas Norgga stáhtalahttovuođa birra ( stáhtalahttolágas ) . 1 Dasto lea okta bisma lahttu , gean Bismačoahkkin vállje . 1 Dasto lea mávssolaš ahte álggahuvvojit doaimmat mat galget eastadit givssideami , badjelgeahččanvuođa , amasbalu , veahkaváldima ja rasisttalaš guottuid oppalaččat sámi ja dáčča servodagain , ja erenoamážit mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 Dasto lea mánáidsuodjalanbálvalus organiserejuvvon Mánáid- ja bearašossodaga vuollásažžan ( Mánáid- , nuoraid- ja bearašdirektoráhta guovllukantuvrrat ) ja gielddain . 1 Dasto lea mihttomearrin nannet almmolašvuođa vejolašvuođa čuovvut Sámedikki doaimma ja politihkalaš váikkuheami . 1 Dasto lea mearrideaddji deaŧalaš ahte riddo- ja guolástuspolitihkka váikkuha resurssaid rievttalaš juoh-kima . 1 Dasto lea maid deatalaš ahte eanet nissonat leat mielde váikkuheamen riikkaidgaskassaš politihka hábmema oppalaččat ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotpolitihka earenoamážit . 1 Dasto lea maid deatalaš ahte eanet nissonat leat mielde váikkuheamen riikkaidgaskasaš politihka hábmema oppalaččat ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotpolitihka earenoamážit . 1 Dasto lea jearaldat daid ruđaid hálddašeami birra maid boazodoallu dáinna lágiin háhká . 1 Dasto lea hálddahuslaš prošeaktajoavku maid doallan čoahkkima . 1 Dasto lea hui šállošahtti go NSR , Bargiidbellodat Sámedikkis eai vuorut dálonsámiid vuoigatvuođabarggu . 1 Dasto lea gárrenávdnasiid boastutgeavaheddjiid beroštupmiorganisašuvdna Porsáŋggus ožžon doarjaga ovdaprošektii man oktavuođas geavaheaddjit , veahkkeapparáhta ja fágaolbmot ovttas barget doaibmabijuid hárrái maid bokte veahkehit gárrenávdnasiid boastutgeavaheddjiid eret gárrenávnnasgeavaheamis . 1 Dasto lea gielddas vel erenoamáš bargamuš láhčit dasa ahte dakkár joavkkuide mat eai nu álkit oaččo sánisaji plánaproseassain , galgá addojuvvot vejolašvuohta ovddidit oainnuset . 1 Dasto lea fidnohárjehallama geahččaleapmi fitnodagas . 1 Dasto lea eará joavku maid Sámediggi maid háliida deattuhit dán jagi , ja dat leat nuortasámit . 1 Dasto lea dávjá nu , ahte bargoáŋgiruššan mii gáibiduvvo ođđaásahemiid oktavuođas , lea stuorát go dat resurssat mat leat doalus . 1 Dasto lea dát ođđa ortnet ahte heaittihit doaluid fálaldahkan doaluide dáin orohagain . 1 Dasto lea dát fáddá maiddái dakkár fádda maid ferte gieđahallat hui vuollegisvuođain ja gudnejahttimiin . 1 Dasto lea dárbu rievdadit Sámedikki váikkuhangaskaomiid geavaheami eanadollui nu ahte doarjja eanadoalus vuoruhuvvo bodnái mášeniidda ja reaidduide ja eará ovttasbargo doaibmabijuide fas bajás . 1 Dasto lea dárbu ođđasis árvvoštallat áidedilálašvuođa . 1 Dasto lea dárbu lullisámegiela rávesolbmuid oahpahussii / alfabehtenprográmmii . 1 Dasto lea dárbu geahčadit makkár rámmaeavttut galget leat lotnolasealáhusaid váste . 1 Dasto lea dárbu deattuhit ahte go áirasat galge vuolláičállit lávdegotti árvalussii čoahkkimis 13.8.99 , de min áirras buvttii čielga várašumi das ahte joavku — go áššis lei nu váillálaš organisatuvrralaš meannudeapmi — ledje sierramielalašvuođat máŋgga čuoggás , ja daidda mii soaitit máhccat maŋŋil . 1 Dasto lea dárbbašlaš ahte evaluerenraporta ovdanbuktá evttohusaid movt viidásit galggašii bargat oahpponeavvuiguin , ja rávve movt sáhtášii nannet oahpponeavvobuvttadeami . 1 Dasto lea dán strategiija áigumuššan geahpedit áldduid dan čađahanplána mielde maid guoskevaš doaibmabidjoorohagat ráhkadit nu ahte njuovvat daid áldduid mat leat vuolábealde mearriduvvon deaddoráji gitta 40% rádjai ovttaskas jagiin . 1 Dasto lea doaivva ahte ráđđi oažžu doaibmevaš rolla bargui ON eamiálbmotdeklarašuvnnain , eamiálbmogiid bissovaš forumain ON:s , eamiálbmotáššiiguin Barentsovttasbarggus ja bargui Arktalaš Ráđis . 1 Dasto lea divrras čađahit mearriduvvon doaibmabijuid . 1 Dasto lea diggi lasihan juolludusa , vrd. ášši 46/99 . 1 Dasto lea departemeanta maid evttohan ruđaid ovtta virgái earenoamášpedagogalaš suorggi nannemii . 1 Dasto lea dehálaš ahte leat buorit ja ovddalgihtii árvidahtti fálaldagat ohppiide , guđet vejolaččat háliidit váldit alit oahpu davvisámegielas , julevsámegielas ja oarjilsámegielas . 1 Dasto lea dehálaš ahte boazodoalu areálaatnin boahtá oidnosii buvttadeaddji ja doaibmi boazodoalu bokte . 1 Dasto lea deaŧalaš čujuhit ahte Sámediggái lea áibbas čielggas ahte prinsihppa guolástusvuoigatvuođa ja guolástushálddašeapmái searvanrievtti birra ferte čuovvoluvvot , dadjá Sámedikki presideanta Egill Olli . 1 Dasto lea deaŧalaš čañahit dihtolágan doaimmaid vásáhusaid vuoñul maid ee. dakkár prográmmat / ulbmilbarggut leat addán go ” Divrrát – oahppi suohkan – pilotsuohkanáŋgiruššan ” , ” báikkálaš mobiliseren ” , ” Vuotnagátti lotnolas ealáhusat ” , ” Máhttoservodat Ivvárstáñit ” , ja stuorit nuoraidprošeavttat Davvi-Romssas , Siskkit-Lulli-Romssas ja Gaska-Romssas , eanandolluigullevaš nuoraidprošeavttat , mánáid ja nuoraid doaibmaprográmma , almmolaš bálvaluskantuvrrat ja nissonolbmuid vástevaš ealáhus- ja fierpmádatdoaibmabijut . 1 Dasto lea deaŧalaš muitit ahte ain gávdnojit mánát ja nuorat geat givssiduvvojit sin sámi duogáža dihte . 1 Dasto lea deaŧalaš bisuhit sin geat leat juo suorggis . 1 Dasto lea deaŧalaš ahte ovddiduvvojit hálddašanmállet main báikkálaš álbmot sáhttá leat mielde váikkuheamen ovdáneami ja mearrádusproseassaid sihke árbevirolaš ealáhusaid ja ođđa ealáhusaid ektui nugo minerálaroggan , meahccehoitu ja oljobohkan leat . 1 Dasto lea deaŧalaš ahte iešguđet sisabahkkemiid váikkuhus guohtumiidda duođaštuvvo dutkama bokte . 1 Dasto lea deaŧalaš ahte eanandoallu ovttasráđiid boazodoaluin gávdná dakkár jierpmálaš ja ceavzilis hálddašančovdosiid mat vuhtii váldit goappašiid ealáhusaid dárbbu . 1 Dasto lea deaŧalaš ahte Sámediggi ja báikkálaš eiseválddit ja ealáhusat dađistaga ožžot dieđuid áššis . 1 Dasto lea davvisámegielagiidda čielgasit nannoseappo mediafálaldat go muđui álbmogii , vaikko vel fálaldat sidjiide geat eai leat sámegielagat lea buorránan , go leat ásahan Ođđasiid , ja NRK Sámi Radio dárogielat interneahttasiidduid dihte . 1 Dasto lea das vel formulára gielladili kártema várás . 1 Dasto lea bures duođaštuvvon prošeavttaid bokte maŋimuš jagiid ahte maiddái gonagasgoaskin , mii dál lea ráfáidahtton , gaikkoda bohccuid ja smávvašibihiid . 1 Dasto lea boazoáiddi guhkkodat oaniduvvon 50 km:s 30 km:i go galgá árvvoštallot galgá go das čielggadit váikkuhusaid . 1 Dasto lea boazodoallolágaid ektui nammaduvvon láhkakomišuvdna . 1 Dasto lea bargu gárvvistit ovttasbargošiehtadusa Nordlándda fylkkagielddain leamaš guovddážis . 1 Dasto lea addojuvvon doarjja maiddái fierbmeáitti ja dimpparviesu ođasteapmái Deanu gielddas , ja náveha ođasteapmái Gáivuona suohkanis . 1 Dasto lea addojuvvon 100.000 ruvnno stipeandan sámegielat studeanttaide veajuiduhttinguoski fágaid siskkobealde . 1 Dasto lea Vuođđoláhka sámi mieldemearrideami vuođđun árbevirolaš sámi geavahanguovlluid geavaheamis ja hálddašeamis . 1 Dasto lea Sámi parlamentáralaš ráđi čoahkkin gaskavahku golggotmánu 29. b. dii. 13.00 - 16.00 . 1 Dasto lea Sámi Válgalihttu bivdán Sámediggeráđi vuolggahit váikkuhusčielggadusanalysa barggu man bokte geahččat dán láhkaásahusa váikkuhusaid dáid gielddaid olbmuid kultuvrii ja eallinláhkái . 1 Dasto lea Sámedikkis aktiivvalaš rolla Sis-Finnmárkku regiovnnalaš ovddidanprográmma ( RUP ) ja Sis-Finnmárkku ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaomiid koordinerenjoavkku ( SOIF ) ektui . 1 Dasto lea Sámedikki mielas váidalahtti go Ráđđehus Ealáhus- ja energiijadepartemeantta 1993 njukčamánu 23. b. reivviin Norgga luonddugáhttensearvái lea dagahan eahpádusa das man muddui Norga dáhttu ollašuhttit riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaidis ILO-konvenšuvnna nr. 169 ektui . 1 Dasto lea Sámedikki mielas buorre dat go Ráđđehus lea evttohan ásahit guovlulaš dutkanfoandda . 1 Dasto lea Sámedikki eanetlohku ovdal dorjon ahte Sámediggi galgá váldit badjelasas Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma stivrema , mii lea báikkálaš guovluprográmma , danne ii leat ge imaš jos olbmuide šaddagoahtá váddáset oaidnit oktilašvuođa . 1 Dasto lea Sámediggi vásihan ahte eai dollojuvvon konsultašuvnnat earret eará riikkalaš dearvvašvuođaplána birra ja Baretntsábi hálddašanplána birra . 1 Dasto lea Sámediggi vuoruhan gelbbolašvuođa buorideami , buvttaovddideami ja innovašuvnna . 1 Dasto lea Sámediggi maiddái seamma áigodagas viiddidan ortnega doaibmaguovllu . 1 Dasto lea Sámediggi hábmen seailluhanprošeavtta báktesárgumiidda Aldonis Unjárgga gielddas . 1 Dasto lea Sámediggi addán rávvagiid Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta eanandoallošiehtadussii . 1 Dasto lea Sámediggeráđđi maid meannudan váidalusáššiid , ja áššiid dán dievasčoahkkimii . 1 Dasto lea Sámediggeráđis leamaš čoahkkin Stuorradikki Energiija- ja biraslávdegottiin boahttevaš stuorradiggemeannudeami ektui . 1 Dasto lea Sámediggeráđi oainnu mielde riikkaviidosaš radio- ja TV-kanálain maid diehtojuohkinovddasvástádus riikka eará álbmoga ektui minoritehtaid eallima ja kultuvrra birra . 1 Dasto lea Sámediggeráđi mielas dárbu čujuhit ahte Sámediggi seamma áššis 18/99 lea meannudan ja čilgen juste dan dili birra maidda dát guokte gažaldaga čujuhit . 1 Dasto lea Suodjalus álggahan ođđa geaidnoprošeavtta báhčinšiljus dieđitkeahttá ášši birra boazodoalloorohahkii . 1 Dasto lea Soria Moria-julggaštusas deattuhuvvon ahte galgá sihkarastit miehtá riikka dakkár eana ­doalu mas lea molsašuddi doallostruktuvra . 1 Dasto lea Norga geatnegahttán iežas " eamiálbmotkonvenšuvnna " ( ILO ) bokte addit eamiálbmot kultuvrii ja eallinvugiide sierra beroštumi ja suodjalit sin árbevirolaš eallinvuogi . 1 Dasto lea Norga geatnegahttán iežas " eamiálbmotkonven-šuvnna " ( ILO ) bokte addit eamiálbmotkultuvrii ja - eallinvugiide sierra beroštumi ja suodjalit sin árbevirolaš eallinvuogi . 1 Dasto lea NSR reivvestis oddajagimánus 1993 bivdán Sámi ealáhusráđi bidjat sierra ruđaid dan várás ahte ráhkadit doaibmaplána sámi guolástusbiirre ášši čadaheapmái . 1 Dasto lea ILO-konvenšuvdna nr. 169 1989 eamiálbmogiid birra dehálaš vuođđun dán suorggi politihkkii . 1 Dasto lea Davvi-Trøndelága allaskuvllas vásedin ovddasvástádus addit oarjelsámi giela ja kultuvrra oahppofálaldaga . 1 Dasto lea 229 934 ru várrejuvvon válgaseminára goluide mii dollojuvvui ođđajagimánus 2010 evalueren dihte válgga 2009 geavatlaš čađaheami . 1 Dasto lea 1 dáhkiduvvon sisaboahtu dramatihkáriid jovkui maŋiduvvon . 1 Dasto lassin dan 4 miljon ruvdnui , lea bivdojuvvon ahte Nuortasámi museii sihkkarastojuvvo 14.2 miljon ruvdnosaš loahppajuolludus , muddejuvvon haddegoargŋumiin , 2006 Stáhtabušeahtas . 1 Dasto lasihuvvui ahte « guovtti biires ferte son oahpahit dušše sámegillii » . 1 Dasto juolluduvvui eanadoallodoaibmabijuide Romssas 400 000 ruvnno ja guolástus ¬doaibmabijuide 370 000 ruvnno . 1 Dasto juolludit eiseválddit 16 miljon kruvnnu gielddaide gos sámegiella eallá ja lea nanus . 1 Dasto jotkojuvvo prošeaktadoarjjaortnegiin poasttas 53.1 . 1 Dasto joatká ovdanbuktin sámediggeválggaid 1989-2005 ja 2009 válgaoassálastin biiredásis . 1 Dasto jienastuwui iešguđet áirasiid fápmudusaid hárrái : Olav Dikkanena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaČČ8t . 1 Dasto imašta Guovddášbellodaga sámediggejoavku goas Sámediggi lea mearridan ahte Sámediggi galgá leat iešheanalis goalmmátbealli boazodoallošiehtadallamiin ? 1 Dasto ii ábut eksproprieret dahje addit ovdagihtiilobi ovdal go ášši lea rievttelaččat čielggaduvvon . 1 Dasto ii leat goappá ge dán guovtti báikkis dat biras mii gáibiduvvo . 1 Dasto ii leat buot gielddain eanandoallohoavda ja sis geat barget eanandoaluin leat dávjá eará doaimmat vel lassin . 1 Dasto háŋkii Øystein Ballari mu . Son lei boazodoalloskuvlla jođiheaddji , ja skuvla lei aiddobáliid fárrehuvvon Guovdageidnui . 1 Dasto háliida Sámediggi leat mielde váikkuheamen dálkkádatságastallamis , dalle go ođđa ruoná dálkkádat ­doaibmabijuid bokte vuolggasajis lea áigumuš sihkkarastit sámi kultuvrra ja ealáhusaid , ja háliida maiddái leat mielde fuolaheamen dan ahte dát ealáhusat eai gártta eahpegovttolaččat gillát dán lágan huksemiid geažil . 1 Dasto gávnnahit daid eavttohasaid geat galget válljejuvvot guđege listtas ( eavttohasválljen ) . 1 Dasto gáržžiduvvo Sámedikki váldi , dan geažil go Sámediggi Norgga bealde ii sáhte bidjat njuolggadusaid Ruoŧa , Suoma ja Ruošša beallái . 1 Dasto gártá guovddážii liigeoahppu ja geahččalan- ja ovdánahttinbargu . 1 Dasto gustojit Hålogalandalmennega eatnamiinge gildosat vaikke makkár doaimmaide , mahkáš mohtorjohtolahkii meahcis dahje ráfáiduhttin eallenáliid bivdui . 1 Dasto gullat ahte guolit leikejuvvojit merrii dovdameahttun meriid mielde , ahte reahkkabivdu hui garrasit goarida dorskeveajehiid , ja ahte investerejuvvojit issoras supmit áhpefatnasiidda seammás go unnit riddo- ja vuotnafatnasat bázahallet daidda . 1 Dasto gieđahallá lávdegoddi áššiid mat gusket oljo- ja energiijaskáhppumii , johtalussii ja infrastruktuvrii , kultuvrii , kirkui , kulturmuitui ja birasgáhttemii , guovlluid huksemii , regiovnnalaš plánemii , ja ovttasbargošiehtadusaide fylkkagielddaiguin . 1 Dasto gehččojuvvojedje dát guovtti ášši oktan áššin . 1 Dasto geavaheaddjit galget aktiivvalaččat bargat veahkkin vai sámegielalaš teavsttaid lohku stuorru sierranas interneahttabálvalusain . 1 Dasto geavaha Sámiráđđi doahpagiid ” sámiid čearddalaš dovdomearkkat ” ( samenes etniske kjennemerker ) ja ” sámi nášuvnnalaš dovdomearkkat ” ( samiske nasjonale symboler / kjennemerker ) . 1 Dasto geahččalit ráhkadit eavttuid movt viiddidit ja buoridit gelbbolašvuođa árbevirolaš sámi máhtolašvuođa , teorehtalaš oahpu , dutkama ja dokumentašvunna sirdima bokte . 1 Dasto galgá ášši divaštallojuvvot justisministeriin dán jagi golggotmánu 12. b. vrd. čuo. 3.2 ovddabealde . 1 Dasto galgá árvvoštallojuvvot leat go ovddut dainna go doaibmabidju mieđihuvvo šaddan čielgasit stuorábut go hehttehusat go árvvoštallá ášši buot beliid . 1 Dasto galgá projeakta earret eará čuvget guđe láhkai ja guđe muddui mearridangelbbolašvuođa duođalaš juogadeapmi Sámedikki ja guovddášlaš institušuvnnaid gaskkas váikkuhit sámi iešmearrideami eavttuid . 1 Dasto galgá ohcan hábmejuvvot ja sáddejuvvot riikkaidgaskasaš olympialávdegoddái , IOC:ii , ovdal 2010 . 1 Dasto galgá leat rabas čoahkkin gos sámit ja sámi ásahusat ja organisašuvnnat besset din deaivat ja dinguin gulahallat . 1 Dasto galgá doarjaga sturrodat mearriduvvot jahkásaš almmuhandávjodaga ektui ja buvttaduvvon siidduid dan jahkásaš logu ektui mii lei jagi ovdal doarjjajagi , ja dan han ii sáhte ođđa aviisa dahkat . 1 Dasto galgá diedáhusas § 11 Iilielde boahtit ovdan maid njuolggadusaid mielde sáhttet váidalit , ja goas ja gos váidalusa meannudančoahkkin dollojuvvo § 12 mielde . 1 Dasto galgá dat jođihit kulturadoaimmaid mat čujuhit boahtteáigái ja mat nannejit máttasámi identitehta ja oktasašvuođaáddejumi , ovttasbargat fierpmádagas ja dan olggobealde eará sámi museaguovlluiguin , organisašuvnnaiguin ja kulturguovddážiiguin , eará museaiguin , ja oahpahus- ja dutkan ásahusaiguin . 1 Dasto galgá dat addit rávvagiid gielddaide , departemeanttaide ja Sámediggái , ja galgá oahpahit eallineavttuid ja álgoálbmotdearvvašvuođa birra . 1 Dasto galgá das muitaluvvot gielddaid iešguđetlágan vásihusaid birra . 1 Dasto galgá boraspiriid , daid guovlluin gos dat soitet vahágahttit guohtonealliid dahje gos guohtoneallit leat vuoruhuvvon , jođánit sáhttit daid jávkadit earrebivdima , goddinlobiin dahje liigedoaibmabijuid bokte . 1 Dasto galgá Várdobáikkis leat dat prioriteren mii lei áššis 23/96 . 1 Dasto galggašii Guovdageainnu suohkan váldit badjelasas koordinerenovddasvástádusa prošeavttain dan olis go lea Narjan-Mar ustitvuođasuohkan . 1 Dasto galggai lávdegoddi čielggadit earret eará álbmotrievttálaš gálduid ja norgga rievtti mas sáhtášii lea mearkkašupmi guolástanvuoigatvuhtii . 1 Dasto galggai Sámediggi go buot lávdegoddemállet leat geahččaluvvon , čoahkis sáhttit árvvoštallat dán ja válljet dan málle mii lea heivvoleamos boahtteáigái . 1 Dasto galget álgoálbmogat oažžut oasi sisaboađus gálvvuid vuovdimis mat leat ráhkaduvvon genaávdnasiiguin šattuin dahje eará organismmain , jus álgoálbmogiid árbediehtu geavahuvvui genaresurssa ávkkástallamis . 1 Dasto galget sihke regiovnnat ja Sámediggi doaibmasirdimiin oažžut ollislaš buhtadusa doaimmaid ovddas maid váldet badjelasaset . 1 Dasto galget orohagaid doalloovttadagat soahpat boazolohkojuohkima doalloovttadagaid gaskkas . 1 Dasto galget guđa jagi áigodagas álggahuvvot eanet bargosajit go dat mat jávke . 1 Dasto galget doaimmat ovddidit ahte daid olbmuid sosiála , ekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođat ollásit duohtandahkkojuvvojit , ja sin sosiála ja kultuvrralaš identitehta , árbevierut ja ásahusat doahttaluvvojit . 1 Dasto galget dat sáddejuvvot gulaskuddamii sámi organisašuvnnaide j.d. . 1 Dasto galget dahkkojuvvot mearrádusat ollu eará fáttáin . 1 Dasto galget bohccot gullat siidaoassái dahje buohtalas álggahansiidaoassái . 1 Dasto galget Norgga ja Ruošša riikkačoahkkimat šiehtadusa meannudit . 1 Dasto fuonida dat luohttámuša finnmárkkuláhkii ja lága oktasaš ja individuála vuoigatvuođaid dohkkeheapmái Finnmárkkus . 1 Dasto fertiimet mii fárrehit buot min diŋggaid olggos doppe ja rádjat daid eret boahtte skuvlajahkái . 1 Dasto fertet mii duostat geahčastit dan kritihkalaččat ; mainna lágiin , man viidát mii geavahit ja makkár váikkuhusat min geavaheamis leat . 1 Dasto fertejit juolluduvvon ruhtasumit stuorrut heivvolaččat go suohkansuorgái biddjojuvvojit ođđa doaimmat . 1 Dasto fertejit juolluduvvon ruhtasumit stuorrut heivvolaččat go suohkansuorgái biddjojuvvojit oñña doaimmat . 1 Dasto fertejit gielddaide ja fylkkagielddaide addojuvvot konkrehta geatnegasvuođat ja raporterengáibádus dahkamušaid čađaheami birra . 1 Dasto ferte vuhtii váldit dan ahte boahtteáiggis sáhttá šaddat dárbu johtalit miehtá sámi guovllu , ja dalle ferte erenoamážit vuhtii váldit gaskka Tromsii , Norlándii ja Trøndeláhkii . 1 Dasto ferte vuhtii váldit dan ahte boahtteáiggis sáhttá šaddat dárbu johtalit miehtá sámi , ja dalle ferte erenoamážit vuhtii váldit gaskkaid Tromsii , Norlándii ja Trøndeláhkii . 1 Dasto ferte vuhtii váldit ahte dál lea bargu jođus ođđa Sámevuoigatvuođalávdegotti olis , mas sáhttá leat mearkkašahtti mearkkašupmi daidda láhkagažaldagaide mat leat báhcán . 1 Dasto ferte sámegiella adnot ja gullot mealgat eanet go dušše dain diimmuin go lea sámegieloahpahus . 1 Dasto ferte mánáidgárddiide addojuvvot vejolašvuohta bargat ovttas sámi kulturgaskkusteaddjiiguin ja - guddiiguin . 1 Dasto ferte maiddái Sámedikki gaskavuohta lágaide mat gusket almmolaš doaimmahusaide , árvvoštallojuvvot lagabut . 1 Dasto ferte Nuortasámi museii sihkkarastojuvvot fásta stáhtalaš 1,4 miljon ruvdnosaš doaibmadoarjja 2006 rájes . 1 Dasto evttohuvvui viiddidit strukturearreortnega nu ahte dat guoská vel gaskal 11 ja 15 mehtera fatnasiidda , ja riddu ­guolástanfatnasiid eari alimus mearri evttohuvvui vuoliduvvot . 1 Dasto evttohuvvo ásahuvvot ođđa stáhtalaš investerenfoanda mas lea 2,2 miljárdda kruvdno kapitálan , mas 0,5 miljárdda kruvdno várrejuvvo mariina ealáhuseallimii . 1 Dasto evttohuvvo ahte vuosttaldaneiseválddiide addojuvvo váidinvuoigatvuohta hálddahuslága vuođul , jus dain ii leš jo dakkár vuoigatvuohta . 1 Dasto evttohuvvo ahte 40 000 ru várrejuvvo geavaheaddjijovkui mii galgá plánet sámi dáiddamusea . 1 Dasto evttohit sii ahte meahccevuoigatvuođaid hálddahus ii galgga leat guovllu meahccestivrrain , muhto leat njuolga Hålogalandalmennega stivrra vuollásažžan . 1 Dasto evttoha Ráđđehus lasihit Dutkan- ja ođasmahttinfoandda kapitála 6 miljárdda kruvnnuin . 1 Dasto eat álo dáhtošege ahte buot áirasiid leat ovtta mađe sápmelaččat jienastan . 1 Dasto eai sáhtege buvttadit almmolaš statistihka sápmelaččaid birra joavkun ; otná sámeálbmogis Norggas lea de facto amas mahtodat . 1 Dasto dárkkistuvvo eambbo oppalaččat dakko bokte ahte stáhta bušeahttarámmainisguin ja láhkamearrádusaidisguin bidjá čujuhusaid Sámedikki doaibmadássái . 1 Dasto dáhttut mearkkašit ahte šiehtadusrudaid juogadeapmi lea seamma dehálaš go rámma , go dat mearrida ealáhusa boahtteáiggi struktuvrra . 1 Dasto dáhttu Sámediggi ahte fylkkamánni ja Birasgáhttendepartemeanta guldalit sámi gielddaid , eaige badjelgeahča daid . 1 Dasto dáhtošeimmet sátnebáŋkku ásaheami mátta- ja julevsámegillii . Dása biddjojuvvo oktiibuot 200.000,- kr. nu ahte šattašii 100.000,- kr. goabbáige . 1 Dasto dollojuvvojit čoahkkimat dearvvašvuođafitnodagaiguin ja guovlulaš oasálaččaiguin muđui . 1 Dasto dollojuvvojit guokte čoahkkima jagis Sámedikki ja departemeanttaid gaskasaš sámi áššiid oktiiordnenlávdegotti gaskka . 1 Dasto digáštalaimet lotnolasealáhusprošeavttaid ruhtadeami váttisvuođaid , go stáhta ealáhus- ja guovlluidovddidanfoanddas ( SND ) leat njuolggadusat mat eai soaba dán ealáhussii ja sámi servodahkii . 1 Dasto diehtit mii ahte muhtumin lea dárbu oažžut veahki olggobealde gávdnan dihte buriid fuolahusčovdosiid mánáide . 1 Dasto deattuhuvvui earret eará ahte buohkain ii galgga leat makkárge sierra riekti Finnmárkkus , prinsihppa ahte sámiin leat oamastan- ja geavahanvuoigatvuođat ferte oidnot lágas ja láhka ferte sisttisdoallat sáltečáhcebivddu ja guollebivddu stuorát jogain . 1 Dasto deattuhuvvui ahte álgoálbmogat dávjá namuhuvvojit geafivuođas go leat massán eatnamiid , guovlluid ja čázádagaid . 1 Dasto deattuhuvvo sámi giella- , kultuvra- ja servodatmáhtolašvuohta . 1 Dasto deattuhuvvo máhtolašvuođa sámi servodatdiliid birra , ja sámegielas , ja hárjáneami almmolaš hálddašeamis . 1 Dasto deattuha lávdegoddi ahte ” sámevuohta ” ii leat dušše sámegiella , dasa gullá máiddái sámi kultureanadat ja sámi árvvut mat leat deaŧalaš oasit mánáid sosialiseremis mánáidgárddis . 1 Dasto deattastuvvo ahte seamma areálii gusto ođđa plána boarráset plána ovddabealde muđuid go eará lea mearriduvvon guoskevaš plánas . 1 Dasto deattastii son hui dehálažžan ahte leat buresdoaibmi bargojoavkkut mat sáhttet jođálmahttit proseassaid . 1 Dasto deaivvadii son direktoráhta bargiiguin , ja rabai kriseinfo.no , eiseválddiid ođđa neahttabáiki heahtedieđuid birra , ovdal heahtedili , heahtedilis ja maŋŋil . 1 Dasto dat váikkuha buorebussii olbmuid miellaguottuid dáfus ja lassánahtášii sin beroštupmái sámegielas servodagas muđuid . 1 Dasto dat fertejit čájehit fitonodagaid dárbbuid ja leat álkit hálddašit . 1 Dasto dat bagada juridihkalaš metodas sin geat ohcalit vuoiggalašvuođa ja govttolašvuođa sámiid eana- ja čáhcevuoigatvuođa áššiin . 1 Dasto dadjá Balto viidáseappot ahte Sámediggeráđđi oaivila mielde lea raporta buorrin vuođđun viidáset ságastallamii , ja áinnas sávvat oažžut ságastallama meahcástanealáhusaid ovddideami birra . 1 Dasto celkojuvvo ahte oarjilsámegiella , julevsámegiella ja nuortalašgiella leat unna gielažat ja áitojuvvon dilis . 1 Dasto celkojuvvo ahte " Sámediggi garrasit vuostálastá eaiggátvuoigatvuođaid , makkár ihkinassii dat ležžet , sirdojuvvomis dakkár orgánaide main lea sámi unnitlohku , dahje dakkár orgánaide maid Sámediggi ii sáhte dohkkehit eará sivaid geažil . " 1 Dasto cealká láhka ahte Sámediggi galgá ráhkadit raportta Gonagassii juohke njealját jagi , mas sámegielaid dilli Norggas čilgejuvvo . 1 Dasto cealká Sámediggi mearrádusastis ahte Sámediggi berre oažžut dárbbašlaš bušeahttalasáhusa nu ahte sáhttá čađahit boahtteáigásaš ja dohkálaš sámi kulturmuitohálddašeami . 1 Dasto bálvalus sáhttá maiddái veahkehit čielgasa oažžut leat go nehttii almmuhuvvon diehtu ( govat , teaksta , jietnafiillat ) lágalaččat lobálaččat vai eai . 1 Dasto báikegottit berrejit deattuhit dehálažžan lágidit sámegielalaš joregiid mánáide , nuoraide ja rávesolbmuide , ja fállat dakkár gielddalaš bálvalusaid sámi álbmogii , main vuođus lea sámi giella- ja kulturmáhttu . 1 Dasto báhkkoduvvui ahte dán oktavuođas siskkilda iešmearridanvuoigatvuohta eamiálbmogiid vuoigatvuođa oassálastit buot mearridandásiide áššiin mat gustojit politihkalaš ja ekonomalaš vuogádagaide . 1 Dasto bohtet stuorraskuvlalaččat ja sii leat skuvllas 20 vahkku , ja beassážiid maŋŋá bohtet fas smávvaskuvlalaččat nuppi gearddi . 1 Dasto bohtet sihke čálalaš dieđut ja lágiduvvojit maid diehtojuohkinčoahkkimat . 1 Dasto bohtet dađistaga vuordámušat iešguđege dáfus , maiddái stáhtaid bealis , ahte Sámediggi galggašii searvat ja áŋgiruššat riikkaidgaskasaš arenas . 1 Dasto boahtá ovdan mildosis ahte erenoamášdieđiheaddji áigu čállit raportta daid vásihusaid vuođul mat sus ledje go galledii Sámi . 1 Dasto bivdit ráđi čilget manne lea , nu go Trosten čuoččuha , nu dehálaš ahte vejolaš huksen berre vuordit dassážii go sámiid vuoigatvuođat eatnamiidda ja čáziide leat čilgejuvvon . 1 Dasto bivdit Sámediggeráđi čilget iežas prinsihpalaš oainnu dan bargui maid eanavuovdineiseválddit leat álggahan , ja ráđi oppalaš oainnu goahte- ja bartahuksemii sámi guovlluin sámi árbevieruid ja boares vieruid ektui , riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid ektui mat suodjalit eamiálbmoga vuoigatvuođaid ja gustovaš dáža njuolggadusaid ektui . 1 Dasto bivddii várrepresideanta ahte hárjehallan mii leai dieđihuvvon bissehuvvo dassážii go boazodoallu lea ožžon vejolašvuođa fárret eret guovllus . 1 Dasto biddjojuvvui eamiálbmot — indigenous peoples ruođuid sisa teavsttas , danne go buot stáhtat eai leat dohkkehan peoples doahpaga geavaheami . 1 Dasto berre rievdadit ovttasbarggu SND:in nu ahte fylkka fitnodagat ožžot eambbo doarjaga ja neavvuma . 1 Dasto berre leat vejolaš háhkat máhtolaš olbmuid čállit reivviid ja jorgalit skoviid sámegillii , ja vel dulkotge politiijaide guđet ieža eai máhte sámegiela . 1 Dasto bargá giellaguovddáš sámi radiosáddagiiguin báikeradios ja diehtojuohkintávvaliiguin mat eanemustá galget oidnosii oažžut sámegiel čállingiela almmolašvuođas , go áigot fáttáid mielde gaskkustit dieđuid sámi museain Gállogiettis ja Vilgesváris . 1 Dasto balan ahte dát mearrádus geanohuhttá sakka gieskat ásahuvvon ON Olmmošvuoigatvuođaráđđi . 1 Dasto atná Sámediggi meahccekommišuvnna ásaheami ja meahccekommišuvnna barggu hui duođalaš vealaheapmin sámi vuoigatvuođaide , danne go barggustis vuhtiiváldá dušše dáža riektegálduid , mat leat ráhkaduvvon árvvoštalakeahttá sámi vuoigatvuođaid mat leat namuhuvvon guovlluin . 1 Dasto almmuhit 2009 válggas válgaoassálastima birra dieđuid dan viđá válgabiires sierra vuolitkapihttalis . 1 Dasto addá ovttasbargu riikkaidgaskasaš dásis eamiálbmogiidda vejolašvuođa lonuhallat vásihusaid ja ovddidit strategiijaid . 1 Dasto addá láhka vuođu reguleret ja stivret vuoigatvuođaid geavaheami seamma ládje go vástideaddji álgoviđá vuoigatvuođaid , omd. opmodatrievtti dahje almennetrievtti . 1 Dasto addojuvvui oktiibuot 707 000 ru Mánáidsuodjalusa ovddidanguovddážii Romssas vugiid ovddideapmái sámi mánáidsuodjalusas . 1 Dasto Norga ii dáhtton leat nu guovddážis šiehtadallamiin . 1 Dasto 627 ealli maid albbas lei goddán . 1 Dasto . Nuoraide dajan dán . 1 Dasto " Guvllolaš nissongovat Romssas " ( Regionale kvinnebilder i Troms ) nammasaš prošeakta lea buktán ovddidan-strategiijaide oasáluša buot fylkka guovlluid almmolaš ja priváhta doaimmaid nissonolbmuin . 1 Dassážiigo diet gažaldagat leat čielggaduvvon ja dassážiigo Sámediggi lea gárvvis badjelasas váldit skuvllaid hálddašeami , de cealká Sámediggi ahte stáhta sámi joatkkaskuvllat ain bissot Oahpahusdirektoráhta vuolde . 1 Dassážiigo Stuorradiggi mearrida loahpahit foandda , áigu Sámediggi geavahit Sámeálbmotfoandda reanttuid buoritdit daid skuvllaid main lea sámegiel oahpahus , gos váilot issoras ollu sihke oahpponeavvut ja sámegielat oahpaheaddjit . 1 Dassážii son barggai sierraráđđeaddin Stáhtalaš ekonomiijastivrejumi guovddážis . 1 Dassážii go ođđa orohatstivra ásahuvvo , doibmet dat orohatstivrrat mat leat válljejuvvon 1978-lága mielde . 1 Dassážii go mánná deavdá 16 jagi , lea sus seamma ássanguovlu go váhnemiin dahje dan váhnemis geainna mánná ássá dahje maŋimuš ásai . 1 Dassážii go eananvuoigatvuođagažaldat lea čovdojuvvon , galgá Suopma heaitit čađaheamis doaimmaid , mat sáhttet negatiivvalaččat váikkuhit luondduriggodagaid . 1 Dassážii go dákkár vejolaš hálddašanguovllu viiddideapmi dáhpáhuvvá , ferte Sámediggi prioriteret ruđaid bušeahttagieđahallamiin , ja go ruhtaohcamat sámi gielladoaibmabijuide sáddejuvvojit Sámediggái Sámi giellaráđi bokte . 1 Dassážii go Sámi parlamentáralaš ráđđi lea ollásit ásahuvvon , ferte ovddasvástádus ja váldi čielggaduvvot ráđđehusa ja Norgga beale Sámedikki konkrehta ovttasbarggu olis . 1 Dassožii go dat dahkko , atná Sámediqgi dárbbaSlažžan nannet stivrra doaimma dán guovtti skuvlla jooiheaddjin . 1 Dassožii go dat dahkko , atná Sámediggi darbbaSlažzan nannet stivrra doaimma dan guovtti skuvlla jooiheaddjin . 1 Dassozii qo dat dahkko , atná Sámediqgi dárbbaSlazzan . nannet stivrra doaimma dán guovtti skuvlla iošiheaddjin . 1 Dasgo mun dovddan ain heahpada . 1 Dasgo miihan eat nagadan ikte oaidnit mainna mii šaddat eallit odne . 1 Dasgo eará eavttut eai leat nu čavgadat go oamastussii , de gáibiduvvo hui guhkes áiggi geavaheapmi , soaitá nu guhká go 100 jagi , ja uhcimustá 50 jagi . † 1 Dasgo eará eavttut eai leat nu čavgadat go oamastussii , de gáibiduvvo hui guhkes áiggi geavaheapmi , soaitá nu guhká go 100 jagi , ja uhcimustá 50 jagi . 1 Dasgo areála- ja luondduvalljodatvárit leat ráddjejuvvon resurssat main lea vuđolaš servodatlaš mearkkašupmi , de lea dárbbašlaš guhkesáiggi vuollái plánet ja hálddahit dáid . 1 Dasgo Sámedikki ovddasvástádusduovdagat leat dál sakka viidábut go ovdal , de lea ráđđehusa oainnu mielde dárbu ođđasis ja vuđolaččabut árvvoštallat Sámedikki rolla ja dahkamušaid . 1 Dasa čujuhuvvo ahte unnitlohkogiellalihtu geográfalaš ráddjen lea njuovžilat go dat ráddjen mii lea sámelága giellanjuolggadusain , ja ahte árvvoštallanraportta mielde dan geažil lea huksejuvvon nuppe beales ovttadássásašvuođa vuođđojurdaga ja nuppe beales ovttaárvosašvuođa ja ovttadássásašvuođa vuođđojurdagiid gaskii riidu . 1 Dasa sámi boazodoalu vuođđuduvvá . 1 Dasa sáhttá leat sivvan omd. dat go olbmot fárrejit , molsot nama dahje čálihit jienastuslohkui hui lahka maŋimuš áigemeari , mii lea geassemánu 30. b. 1 Dasa sáhttet máŋga ja máŋggabealálaš sivat . 1 Dasa sáhttet leat ollu sivat , muhto čađa manni váttisvuohtan lea areálaid ( boazodoalus ) váilun , nationála earreráddjehusat ( earit mielkebuvttadusas ja guolástusain ) , gáržžes márkan ( duoji ja mátkeealáhusaid oktavuođas ) . 1 Dasa sáhttet leat máŋggalágan sivat , muhto bálkkás lea stuorra mearkkašupmi rekrutteremii . 1 Dasa mii miehtat , go dehálaš oassi lávdegotti bargomearrádusas lei aiddonassii dat bealli . 1 Dasa mii hutkkaimet oalle mohkkás vugiid ja njuolggadusaid . 1 Dasa mii guoská lahkaguovlu- ja sorjjasvuođaprinsihppii , dan áddejumis ahte oassálastilohpi galgá juogaduvvot geográfalaš gullevašvuođa vuođul , de ii leat dálá dilis láhkavuođus Oassálastiláhka ( Deltakerloven ) bokte vuođđudit oassálastilohpejuohkima duššefal dáid eavttuid vuođul . 1 Dasa mii guoská Sámedikki doibmii kulturmui ­tosuorggis lea Riikaantikvára ásahan rutiinnaid daid dáhpáhusaid várás main Sámediggi ii buvtte vuosteákkaid go riikkaárvosaš kulturmuittut ja kulturbirrasat áitojuvvojit . 1 Dasa lei čállon « God Jul » čáppa giehtačállagiin . 1 Dasa lei Inga Laila Hætta hirbmat čeahppi dallego moai barggaime ovttas Sámi oahpahusráđis . 1 Dasa leat sárgojuvvon golbma váldomihtu : 1 Dasa leat olu sivat mat govviduvvojit čielgaseappot go gažadit sámeskuvlla oahpaheddjiid ja sámi váhnemiid . 1 Dasa leat máŋga ovdamearkka , maiddái maŋit áiggis : 1 Dasa leat mis dál riikkaidgaskasaš arenat mat sáhttet váikkuhit dán ovdáneami , nugo 1 Dasa leat maiddái sirdojuvvon muhtun doaibmamušat ja virggit Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanttas . 1 Dasa leat lunddolaččat máŋga siva manne nu ollu doalut sámi guovlluin heaittihuvvojit , muhto deaŧaleamos lea dattetge áiggis áigái man gánnáhahtti doallu lea . 1 Dasa leat historjjálaš čilgehusat manne nu lea , muhto nu ii dárbbaš leat agibeaivái . 1 Dasa lea Álttá skuvlastivrra jođiheaddji H. Borch čállán : « Sáddejuvvo gudnebalolaččat Romssa skuvladirektevrii neavvuin . 1 Dasa lea vuolgga eanas das go doaibmabijut maid leat evttohan hehttet vuostálasvuođaid orrot unnán realisttalaččat . 1 Dasa lea sivvan erenoamážit ovdáneapmi energiijasuorggis ja biras ­suorggis ja daid sullasaš surggiin . 1 Dasa lea oktavuođas maiddái boahtte buolvvaid vuoigatvuohta bargat boazodoaluin . 1 Dasa lea oassin ahte mii dán čađaiskamis dušše leat váldán ovdan doavttergrádaid mat lea čađahuvvon Romssa Universitehtas . 1 Dasa lea maid biddjojuvvon bargamuššan doaibmat Sámedikki hálddašangirjerádjun . 1 Dasa lea geavahuvvon datneherven sámi ornamentihka vuođul ja dasto leat sátnevádjasat ja viissisvuođasánit mat leat vižžojuvvon J. Quigstad čoahkádusain . 1 Dasa lea doarjja Boazodoallu dutkanfoanddas leamaš dehálaš juogo oassin dutkanráđi- dahje universitehtastipeandan . 1 Dasa lassin čájeha Skogerbø analysa jagi 2000 2 Váldoredaktevra Sara Beate Eira dieđut telefuvnna bokte ~ 37 ~ 1 Dasa lassin čájeha Oktasaš sisaváldima gaskaboddosaš statistihkka ahte nationála dásis lea ohcan dábálašoahpaheaddjiohppui lassánan 24,73 %:in 2008 rájes 2009 rádjai . 1 Dasa lassin čilgejuvvui tearpmaid sisdoallu , ja čájehuvvui mainna lágiin sáhttá geavahit dadjanvugiid cealkagiin . 1 Dasa lassin čađahii Skogerbø sisdoalloguorahallama mediain , mas ~ 20 ~ guorahalai fáttáid , gáldugeavaheami ja gokčanguovlluid áigodagas , ja vel mediaid rámmaeavttuid guorahalai . 1 Dasa lassin čađahii SPR miniseminára Interreg birra Stjørdal:as ođđajagemánus 2004 . 1 Dasa lassin čatnasa stuorit riska bárttiide , roasmmuhuvvamiidda ja lihkuhisvuođaide alkohola návddašemiin . 1 Dasa lassin árvvoštallan čájeha ahte sáhttá jearrat ollášuhttet go sámelága giellanjuolggadusat eurohpalaš guovlo- ja unnitálbmotgielaid šiehtadusa gáibádusaid . 1 Dasa lassin álggii sámeradio 2006 almmuhit ođđasiid dárogillii neahttasiidduineaset . 1 Dasa lassin áitojuvvo sin kultuvra ja eallinvuohki dainna lágiin ahte sii vuojehuvvojit eret sin árbevirolaš guovlluin ja stuorra osiin máilmmis vealahuvvojit sii systemáhtalaččat giela ja kultuvrra dáfus . 1 Dasa lassin áigut mii bargat dan ala ahte ráđđehus ásahivččii buriid ortnegiid sohkabuolva ­molsumiidda ja sadjásašortnegiid , vai nuorat oččošedje luomu ja astoáiggi seamma dási eará ámmátjoavkkuiguin . 1 Dasa lassin áigu Sámediggi evttohit rievdadit Sámelága válganjuolggadusaid . 1 Dasa lassin áigeguovdilastojuvvojit logut dađistaga Sámedikki ruovttusiidduin . 1 Dasa lassin áiddostahttá plána garrasit ahte sámi ohppiid oahpaheami mihttomearri ferte leat ohppiid sámi identitehta nannen . 1 Dasa lassin áicin lea leamaš Heidi Salmi Sámedikki ovddasteaddjin . 1 Dasa lassin várrejuvvo 50 000 ru kulturdáhpáhusaide dievasčoahkkimiid rahpamiid oktavuođas . 1 Dasa lassin várrejuvvo 258 750 ru gustovaš doarjjalohpádusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2008 nammii . 1 Dasa lassin váilot bealjehis rávesolbmo ovdagovat . 1 Dasa lassin vuostáiválddii Nuorttanáste 250 000 ruvnno ja Avisa Nord-Salten oaččui 378 000 ruvdnosaš doarjaga . 1 Dasa lassin vel čađahin dárogiela ja rehkenastima korrespondánsakurssaid go ledjen militearas . 1 Dasa lassin vel stiila- , hápme- ja ivdneoahppu , filbmen , logaldallamat jnv. 1 Dasa lassin sáhttá muhtun oktavuođain válljet jearrat gii doaimmaha dutkama , ja dat geahččanvuohki šaddá áigeguovdilin erenoamážit oktavuođain go čuvgehit dárbbu bestet sápmelaččaid dutkamii 40. Dán artihkkalis lea vuođđun viiddis ipmárdus das mii sámi dutkan lea , ja leat válljen sisdoallogeahččanvuogi mas iskat Romssa universitehta sámi-guoski doavttergrádaid buvttadeami ovdáneami . 1 Dasa lassin sáhttá hupmansyntesa geavahuvvot vuođđun ovddidit ođđaáigásaš bálvalusfálaldagaid ollu surggiin . 1 Dasa lassin sáhttá b ) čuoggá buvttadangoluin rehkenastit gitta 100 % rádjai prentejuvvon oahpponeavvuid ja 50% digitála oahpponeavvuid oppalaš goluide . 1 Dasa lassin sáhttá b ) buvttadangoluin rehkenastit gitta 100 % rádjai prentejuvvo oahpponeavvuid ja 50% digitála oahpponeavvuid oppalaš goluide . 1 Dasa lassin sáhttá Sámediggi ovddidit evttohusaid departementii vásedin oahppaplánaid birra oahpaheapmái sámi guovlluide ja ohppiide sámi guovllu olggobealde geat ožžot sámegiela oahpaheami . 1 Dasa lassin sáhttá Sámediggi addit doarjaga prošeavttaide ja ovddidanbargui mat gusket ovttaskas mánáid giellaoahpahussii . 1 Dasa lassin sáhttet oahpaheaddjit geat oahpahit sámegillii ja sámegielas maid geavahit ruđaid mat leat juolluduvvon « Ovdáneami gelbbolašvuohta – vuođđooahpahusa gelbbolašvuođanannen » doaimmas . 1 Dasa lassin sáddejit sáddagiid birrajándora interneahtas ja digitála DAB-fierpmádagas , gos earet analoga fierpmádaga sáddagiid , gávdná lotnolasat nuppádis sáddemiid , musihka ~ 29 ~ ja gehppes guoimmuheami . 1 Dasa lassin sáddejit 15 minuktasaš sáddagiid julev- ja oarjelsámegillii guovtti geardde vahkkus . 1 Dasa lassin sus lea erenomáš ovddasvástádus dáin surggiin : 1 Dasa lassin sulastišgoahtá doallostruktuvra sámi guovlluin eanet dan mis lea muđui riikkas . 1 Dasa lassin son oahpahii midjiide sámi biepmuid málestit . 1 Dasa lassin son balai seavdnjadis . 1 Dasa lassin rátkkašit geasseorohaga ealut muhtumin dálvái moatti dahje eanet dálvesiidan . 1 Dasa lassin ráhkaduvvojit oahpponeavvut mánáidgárdedássái . 1 Dasa lassin ráhkadit vázzin- ja sihkkelastingeainnuid ođđa geainnuid oktavuođas . 1 Dasa lassin ráhkada Gielda- ja guovlodepartemeanta čálalaš almmuhusa dahje publikašuvnna , mas čájehuvvojit buot ruhtajuolludeamit mat mannet sámi ulbmiliidda . 1 Dasa lassin ráddje dat eanemusat go eai leat ekonomalaš resurssat eamiálbmogiid searvamii . 1 Dasa lassin rievdaduvvui boazodoallolága bággolotnunváldi nu ahte stáhta oaččui vejolašvuođa bággolotnut boazodollui vuoigatvuođaid sámi boazodoalloguovlluid siskkobealde , gos duopmostuolut leat gávnnahan ahte ii leat boazodoallovuoigatvuohta . 1 Dasa lassin rehkenastojuvvo ahte sámi dáiddastipeanddat ja stipeandalávdegoddemávssut gokčojuvvojit dan juohke jagi juolludeami bokte maid Sámediggi oažžu Kultur- ja girkodepartemeanttas . 1 Dasa lassin rehkenastingálga ja giellagelbbolašvuohta gáibidit ipmárdusa hámis , vuogádagas ja komposišuvnnas . 1 Dasa lassin plánejuvvo ođasmahttit dálá lanjaid dahje hukset ođđa lanjaid maid eará sámi ásahusat sáhttet láigohit . 1 Dasa lassin plánejuvvo bieggafámu huksen Davvi-Eurohpas ja man čuovvu dárbu hukset fápmolinjáid ássanguovddážiidda máddin . 1 Dasa lassin ožžot lágideaddjit sámi guovlluin bovdehusa jahkásaš lágideaddjekonferánsii ja sidjii-de addjojuvvo čađat vejolašvuohta váldit vuostá eahketkonsearttaid Riikkakonsearttain . 1 Dasa lassin ožžot NAV-kántuvrrat viidát sámegielgelbbolašvuođa go suohkaniid sámi gelbbolašvuohta čuovvu NAV-kántuvrraide . 1 Dasa lassin ovddidii Suoma Sámediggi áššin Reinprodukter A / S reastaluvvama . 1 Dasa lassin ovddida Sámediggeráđđi dieđáhusaid sierra politihkkasurggiin dárbbu mielde , ja máŋgga suorggis lea das vejolašvuohta dahkat loahpalaš mearrádusa . 1 Dasa lassin ovddida Sámediggeráđđi dieđáhusaid sierra politihkkasurggiid birra , gč. 17 h. 1 Dasa lassin ovddida Sámediggeráđđi dieđáhusaid sierra politihkkasurggiid birra ( gč. 17 h ) . 1 Dasa lassin orru ipmárdus ahte sámegiella ja dárogiella leat ovttaárvosaš gielat šaddan dábálaš áddehus ja lea dainna lággin hui mávssolaš identitehtii ja iešárvui . 1 Dasa lassin oidnojit dovdomearkkat ahte dábálaš gálvvuid vuovdin olgoriikii orru unnume . 1 Dasa lassin oaččui Sámediggi 2006 juovlamánus 2 milj. ruvnno digitála oahpponeavvuid ovddideapmái . 1 Dasa lassin oaččui Nuorttanáste bláđđi merkejuvvon doarjaga seamma bušeahttapoastta bokte . 1 Dasa lassin oaivvildii Sámediggi ahte ovttasbargi institušuvnnat , sihke norgalaš ja davviriikkalaš oktavuođas , fertejit meroštallojuvvot , ja ahte veahkkeváriide guoski dárbbut fertejit čielggaduvvot . 1 Dasa lassin oaivvildedje ahte lei dárbbašmeahttun eatnigiela oahpahusain skuvllas - mánná han máhtii juo dan , ja gielas ii lean makkárge árvu stuorraservodagas . 1 Dasa lassin norgalaččat huksejit barttaid ( hyhtaid ) Gilbbesjávrri guovllus . Dán oktavuođas lea maid ovttasbargu oassálasttiiguin Gilbesjávrris . 1 Dasa lassin norgalaččat huksejit barttaid ( hyhtaid ) Gilbbesjávrri guovllus . 1 Dasa lassin nannejuvvo ja ovdánahttojuvvo sámegiella . 1 Dasa lassin mun fargga gullen ahte stuorra oassi ássiin gulle Louis Philippii gii lei galledan Muosáid 1790-logu gaskkamuttus ja son lei ođasmahttán ássiid vara . 1 Dasa lassin meannuda lávdegoddi áššiid mat gusket oljo- ja energiijadoaimmaide , johtalussii ja infrastruktuvrii , kultuvrii , girkui , kulturmuittuide ja birasgáhttemii , distriktahuksemiidda ja regionála plánemii ja ovttasbargošiehtadusaide fylk kagielddaiguin . 1 Dasa lassin meannuda lávdegoddi áššiid mat gusket mánáid- ja nuoraid bajásšaddaneavttuide oppalaččat , bearašpolitihkkii ja sosiála- ja dearvvašvuođa suorgái . 1 Dasa lassin manná 6 % brutto sisaboađus geatnegahtton ekonomalaš máksinvuogádahkii . 1 Dasa lassin maid jugiimet fylkkaide , de dolliimet ruhtasummá departementii maid sáhtiimet addit njuolga gielddaide ohcamušaid vuođul . 1 Dasa lassin láigoha NRK Sámi Rádio , Sámediggi ja Bådådjo allaskuvla lanjaid árranis . 1 Dasa lassin luskkiidit visttit ollu báikkiin . 1 Dasa lassin lei oahpahus dušše muhtumin , ja doaimmai buoremusat maŋŋil juohke háve go mu váhnemat ledje čoahkkinastán skuvllain mu oahppama birra . 1 Dasa lassin lei nu ahte eai váhnemat eaige báikkálaš politihkkárat liikon jurdagii geavahit eanet sámegiela oahpahusas . 1 Dasa lassin lei mu hoavda dohkkehan dákkár indoktrineren vuogi , namalassii dán oahpahusa . 1 Dasa lassin ledje olbmuin soames bohcco . 1 Dasa lassin ledje mus maiddái dáppe čoahkkimat oahpaheddjiiguin máŋgga dásis ( earret eará oahpaheaddjiallaskuvllas ) , báikkálaš skuvlaeiseválddiiguin , dutkiiguin ja oahpponeavvuid lágideddjiiguin . 1 Dasa lassin ledje mus dieđut Muosáid birra maid mu áhčči ja áddjá leigga muitalan , go soai leigga guolástan dáin vuonain , ja Unjárggas ásadettiin ledjen maiddái olu oahppan . 1 Dasa lassin ledje maiddái radikála bargoskihpárat , nuorat olbmot geat háliidedje rievdadusa ja berošteaddji doaimma . 1 Dasa lassin leat ásahuvvon bargojoavkkut sihke guovddáš ja guovlulaš dásis . 1 Dasa lassin leat álggahuvvon proseassat eastadan dihte bohccuid vuddjomis . 1 Dasa lassin leat vihtta molssaeavttu giellaoahpahusa olis . 1 Dasa lassin leat sámiin kollektiiva vuoigatvuođat álgoálbmogin , ja daid sáhttet geavahit luondduriggodagaid ávkkástallamis . 1 Dasa lassin leat sámegiel- ja dárogielfágas ollu oktasašoasit ja danne lea lagas ovttasbargu dan guovtti fága gaskka deaŧalaš . 1 Dasa lassin leat stuora vuordámušat ođđa golle ja veaikegávdnamušaide Kárášjoga gielddas gos dál ohcet . 1 Dasa lassin leat smiehttan geográfalaš juogu . 1 Dasa lassin leat sii várálaččat juhkanoaivvis ! 1 Dasa lassin leat sihke Guovdageaidnu , Kárášjohka ja Hárštá stuora sisa- ja eretfárrensuohkanat , seamma ládje go Oslo . 1 Dasa lassin leat ráhkaduvvon sierra njuolggadusat áirasiid mátkedoaimma váste . 1 Dasa lassin leat ráhkaduvvon ođđa ohcanskovit vai oahpponeavvoráhkadeddjiide šaddá álkit oaidnit mii ohcamis galgá boahtit ovdan . 1 Dasa lassin leat riikkaid gaskasaš gažaldagat , nugo eurohpálaš sihkkárvuohta ja dálkkádat , leamaš badjin beaivvi daguin . 1 Dasa lassin leat resursagáibideaddji geavaheaddjit lassánan , sihke mánát mánáidgárddiin ja skuvllain ja nuorat vuollel 66 jagi ásahusain . 1 Dasa lassin leat ollu sámi dáiddárat ásahan olles áiggi doaimma . 1 Dasa lassin leat ollu aktevrrat geat ohcet minerálaid FeFo eatnamiin , erenoamážit golli nugo namuhuvvon . 1 Dasa lassin leat ollu ON-orgánat mat meannudit eamiálbmogiidda dehálaš áššiid . 1 Dasa lassin leat oktavuođat fitnodagaid gaskkas geat fáluhit skohtermátkiid ja rádjerasttildeaddji bálvalusaid . 1 Dasa lassin leat máŋggas ožžon dutkanruđaid boazodoallošiehtadusa 46 bokte . 1 Dasa lassin leat máŋga prošeaktabargi . 1 Dasa lassin leat maiddái eará EO-riikkat olggobealde euroavádaga lohpidan juolludit ođđa loanaid . 1 Dasa lassin leat maiddái deaŧalaš eavttut Sd.prp. nr. 65 ( 2001-2002 ) Eanandoallošiehtadus 2002 , Sd.prp. 58 ( 2001-2002 ) Boazodoallošiehtadus 2002-2003 ja Sd.dieđ. nr. 19 ( 1999-2000 ) ja stuorradikki gieđahallamis . 1 Dasa lassin leat juolluduvvon ruđat Nuortalaš musea , ája sámi guovddáža- ja Sámi arkiivva huksenprošeavttaide . 1 Dasa lassin leat guovllut main leat unnán dahje eai makkárge teknihkalaš lihkahallamat sullii 37 % fylkka areálain . 1 Dasa lassin leat gulahallan poastta ja telefovnna bokte . 1 Dasa lassin leat golbma ođđa pedagogalaš dihtorprográmma jorgaluvvome sámegillii . 1 Dasa lassin leat giellafágat ( gielladieđa , lingvistihkka , kultuvra ja girjjálašvuohta ) biddjon oktan juogusin . 1 Dasa lassin leat eará evalueremat ja čielggadeamit geavahuvvon ja veahá lassimateriála vižžojuvvon . 1 Dasa lassin leat eanemus dievdoolbmot siseatnamis SED guovllus ja olbmot dan alimus ahkejoavkkus , geat ožžot bargonávccahisvuođaoaju . 1 Dasa lassin leat dát smávva fágat , ja oahpaheaddjit leat hui okto oahpahusa láhčimiin . Ja dasa lassin leat vel unnán oahpponeavvut ja oahppan oahpahead ­djit vátnasat . 1 Dasa lassin leat don ieš beallesápmelaš . 1 Dasa lassin leat dikkis buoret organisatuvrralaš ja eará fágalaš eavttut nannet sámi báikenammabarggu . 1 Dasa lassin leat demokratiija ja mieldeváikkuheapmi bistevaš gárge-deami guovdilis bealit . 1 Dasa lassin leat arkeologiijas leamaš 1 Dasa lassin leat akšuvnnat duddjon ráfehisvuođa . 1 Dasa lassin leat Stáhta penšuvdnafoandda reanttut ja vuoitu , nu ahte stáhtabušeahta ja Stáhta penšuvdnafoandda ollislaš badjelbáhcaga sáhttá meroštallat leat váile 424 miljárdda ruvnno . 1 Dasa lassin leat SNPL miellahtut fárus iešguđetlágan konferánssain ja seminárain , sihke dábálaš oasseváldin ja logaldallin . 1 Dasa lassin leat Mánáidgárddiid rámmaplána , 10-jagi Vuođđoskuvlla oahppoplánat , Joatkkaoahpahusa oahppoplánat ja Dikki oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plánat ja doaibma- ja jahkeplánat deaŧalaš stivrendokumenttat . 1 Dasa lassin leat 13 kulturárbeprošeavtta , 2 girjjálašvuođaprošeavtta , 2 vuorkáprošeavtta ja 1 prošeakta girjerádjobirrasis . 1 Dasa lassin lean sorjavaš dulkkas čoahkkimiin ja sullasaččain . 1 Dasa lassin leamašan áigumuš nannet ráđđehusa ja Sámedikki ovttasdoaibmama ja beaktilahttit ráđđehusa barggu sámi áššiiguin . 1 Dasa lassin lea áigumuššan veahkkin ovddidit spesifihkka sámediggeguoskevaš válgadutkangelbbolašvuođa . 1 Dasa lassin lea várrejuvvon 300 000 ru doaibmadoarjjaortnega evalueremii ja 547 950 ru árvoháhkanprográmma čielggadusprošeavttaide . 1 Dasa lassin lea vel Rendal Boazosearvi , Rendalen , Engerdal ja Trysil gielddain , mii doaimmaha erenoamáš doallovuogi , go čađahit priváhta bohccuid bivddu báhčima bokte . 1 Dasa lassin lea sávaldat sirdit muhtun mearrádusaid eará paragráfaide . 1 Dasa lassin lea sámegiella hui rašši báikkálaš birrasis , maid mánáid gaskkas geat dávjá dollet oktavuođa sámegielat ustiibiiguin ja fulkkiiguin . 1 Dasa lassin lea ságastallamis historjjálaš beroštupmi . 1 Dasa lassin lea sus norggaoláhus 60 m viehkamis 17 jahkásaččaide ja lea vuoitán golle ja silbamedaljjaid norggameaštirgilvvuin . 1 Dasa lassin lea suomabeale Sámedikki válgaortnet dahkan vejolažžan nuortasápmelaččaide juksat áirasiid diggái . 1 Dasa lassin lea son oahpahan Romssa ja Oslo universitehtain , ja eanandoalloallaskuvllas . 1 Dasa lassin lea ráđi norggabeal delegašuvdna doallan ovtta čoahkkima . 1 Dasa lassin lea ráhkaduvvon oaivadus báikkálaš bargui 097:in Sámi – Searvevuohta ja heiveheapmi . 1 Dasa lassin lea ráhkaduvvon minsttar movt doarjjaraporteren berre dáhpáhuvvat vai giellaráđđi čielgaseappot oaidná masa ruđat leat geavahuvvon ja maiddái movt prošeakta lea ovddidan sámegiela . 1 Dasa lassin lea prošeakta organiserejuvvon sihke stivrenjoavkkuin , refereansajoavkkuin ja geavaheaddjijoavkkuin FFG ja Sámedikki beales . 1 Dasa lassin lea politihkalaš bearráigeahčču das , masa ruđat geavahuvvojit , doaibman bures jahkásaš bušeahtaid čanastagaid bokte ja njuolggadusaid mihttomeriid bokte . 1 Dasa lassin lea ovttasbargu Sámiráđiin ja muđui davvirikkalaččat deattuhuvvon , ea. gárvvistit sámi konvenšuvnna ja oččodit sámi ovddasteami Davviriikkaid Ráđđái . 1 Dasa lassin lea ossodagas ovttastahttinovddasvástádus eará ossodagaid ektui juridihkalaš suorggi dáfus , ja dat galgá fuolahit Sámediggeráđi čoahkkingohččumiid ja čoahkkinplánemiid . 1 Dasa lassin lea ossodagas ovddasvástádus Norgga oassálastimii ON konvenšuvnnas bioeatnatvuođa birra ja Cartagenaprotokollii GMO birra , Norgga oassálastimii riikkaidgaskasaš ovttasbarggus áššiide mat gusket meahccái , NASCOi ja eará gaskariikkalaš konvenšuvnnaide mat leat biologalaš eatnatvuođa birra . 1 Dasa lassin lea ollu doaibma gáiddusoahpahusoahppiide guđet vel sáhttet gaskkohagaid orrut skuvllas ja internáhtas . 1 Dasa lassin lea nu ahte dáid suohkaniid olbmot eai váldde oktavuođa advokáhtain nu dávjá go eará guovlluin , dasa leat sihke gielalaš ja kultuvrralaš sivat . 1 Dasa lassin lea moatti háve leamaš ovttasbargu ránnjásuohkaniiguin , nu ahte okta oahppi Jáhkovuonas lea ožžon sámegiela oahpahusa Ruoššanjárgga skuvllas Porsáŋggus , ja okta ráhkkerávjolaš oahppi fas Hámmárfeasttas . 1 Dasa lassin lea mearkkašan veara ahte sámi giellafága ii daga eanet go 6 % olles sámi-guoski logus . 1 Dasa lassin lea mearkkašahtti divraset buvttadit sámegiel publikašuvnnaid go dárogiel publikašuvnnaid , sihke teknihkalaš rusttegiid investerema dáfus ja goluid dáfus mat čuvvot ávdnasiid jorgaladdama . 1 Dasa lassin lea lávdegoddi doallan sáhkavuoruid sierra seminárain ja konferánssain . 1 Dasa lassin lea leamaš dárbu geavahit sámedikki siskkáldas bargodokumeanttaid válggain 1989-2001 . 1 Dasa lassin lea juovlamánus 2008 ášši R 124/08 mearrádusa mielde sirdojuvvon 150 000 ru postii 10102 stipeanda alit ohppui . 1 Dasa lassin lea hálddahus mielde . 1 Dasa lassin lea evttohuvvon doaibma ealáhusovdánahttinbarggu boađusmihtideami oktavuođas . 1 Dasa lassin lea dárbu muddet guovddáža departemeantačanastaga ( § 3 ja ođđa § 8 ) ja rievdadit guovddáža nama oanehit veršuvdnii – Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddáš . 1 Dasa lassin lea dárbbašlaš ahte eiseválddiin , mat galget dahkat mearrádusaid main lea mearkkašupmi boazodollui , lea máhttu sámi boazodoalu birra . 1 Dasa lassin lea dán sekšuvnnas ovddasvástádus oktiiheivehit stáhtabáŋkubargguid . 1 Dasa lassin lea dál sámi oahppoplánaid gulaskuddanvuorru joatkkaskuvlla 2. ceahkkái Boazodoallu ja joatkkaceahkkái 2 Hábmen ja duodji . 1 Dasa lassin lea dál Skarvan-Roltdalen álbmotmeahcci mearriduvvon , ja Sylane eanadatsuodjalanguovlu lea ásahuvvomin . 1 Dasa lassin lea dehálaš ahte oažžut ortnegiid maiguin sihkkarastit sámedikkiid sajádaga bušeahtta- ja ruhtadanbarggus sámi ulbmiliidda . 1 Dasa lassin lea deaŧalaš láhčit dili nu ahte oahpaheaddjeoahppoásahusat maid ráhkadit gelbbolašvuođa mii lea mielde das ahte sámi perspektiiva boahtá mielde vuođđooahpu fágain . 1 Dasa lassin lea dađi mielde gártan ollu riektegeavat , erenoamážit boazodoalu areálavuoigatvuođaid birra ja buhtadusrievttálaš suodjalusa hárrái . 1 Dasa lassin lea bušeahtas vuhtii váldojuvvon váilevaš juolludusat Interreg-prográmmaide maidda Sámediggi searvá . 1 Dasa lassin lea boazodoallu ođđaáigásaš ealáhus , mii ávkkástallá teknologiija mii áiggis áigái lea gávdnamis ja man heive atnit boazodoalus . 1 Dasa lassin lea addojuvvon 50 000 ruvdnosaš doarjja Mama Sara Education Foundation for Maasai School Children / Youth ja doarjja álgoálbmotráđđeaddi oasseruhtadeapmái Barents International Čállingottis 100 000 ru mii lea šiehtaduvvon Olgoriikadepartemeanttain . 1 Dasa lassin lea Sámedikkis ovttasbargu eará departemeanttaiguin ja direktoráhtaiguin doaibmaplána čuovvoleami birra . 1 Dasa lassin lea Sámediggi ávžžuhan ahte dorskke- , dikso- ja sáideguollebivddus čađahuvvo earreunnideapmi daid fatnasiid dáfus main lea vuoigatvuohta sallit- ja šákšabivdui . 1 Dasa lassin lea Sámediggi ožžon 650 000 ru Olgoriikadepartemeanttas Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui . 1 Dasa lassin lea Sámediggi ožžon 1 000 000 ru Olgoriikadepartemeanttas Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui . 1 Dasa lassin lea Sámediggi iskan makkár beroštupmi skuvllain ja mánáidgárddiin Norggas lea válljet sámegiela . 1 Dasa lassin lea Sámediggi dán áigodagas bargan ollu Finnmárkkulágain ja eará guovdilis áššiiguin mat leat váikkuhan stuorát fuomášumi Sámediggái politihkalaš eavttuid biddjin ja fievrrideaddji politihkalaš oasálažžan Norgga sámepolitihkas . 1 Dasa lassin lea Sámediggi bidjan johtui giellaprográmma ovttas Sámi allaskuvllain gos okta mihttu lea addit sámi rávisolbmuide vejolašvuođa oahppat sámi giela . 1 Dasa lassin lea Sámediggeráđđi 12.07.00 reivves bivdán Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeantta prioriteret sámi dieđalaš vistti ollašuhttima Guovdageidnui , man vuođđun leat guhtta sierra fágabirrasa . 1 Dasa lassin lea SAS heaittihan čuovvovaš fálaldagaid eiseválddiid mearrádusa geažil , mat gusket dušše Levdnjii : Jackpot , Super Jackpot , Sportspris , Ungdomspris ja Seniorpris . 1 Dasa lassin lea Norga searvan rádjeguovllulaš ovttasbargui Ruoššain EU ránná- ja guimmešvuođa-ortnega ( ENPI ) olis . 1 Dasa lassin lea Lulli-Norgga skiipahuksenindustriija vásihan allakonjuktiiva áiggiid daid maŋimuš jagiid . 1 Dasa lassin lea Harstadas bealle ráđđeaddinvirgi . 1 Dasa lassin lea Gáldu ON álgoálbmogiid bissovaš foruma čoahkkima oktavuođas New York:as čađahan sierra seminára prošeavtta birra . 1 Dasa lassin lea Guovdageainnu njuovahat reastaluvvan mii váikkuha sihke boazodollui ja báikkálaš servodahkii go massit bargosajiid . 1 Dasa lassin lea Gielda- ja guovlodepartemeanta dahkan kártema das movt stáhtalaš eiseválddiid dieđiheapmi sámiide ja sámiid birra doaibmá , ja lea iskkadan mo dákkár dieđiheami galgá organiseret boahtte áiggis . 1 Dasa lassin lea Ekonomiijaossodat ovddasvástideaddji stáhta iežas loanaide ja daid hálddašeapmái . 1 Dasa lassin juolluduvvui kr 14.000,- 1999 doarjjaruđain . 1 Dasa lassin juolluduvvo doarjja regiunála filbmaguovddážis ja filbmafoanddas ovddidit ja buvttadit oanehis filmmaid ja dokumentára filmmaid . 1 Dasa lassin juolluduvvo doaibmadoarjja njuolga stáhtabušeahtas máŋgga sámi ásahussii ; erenoamážit ásahusaide main lea alit oahpahus , dutkan ja máhtolašvuođa gaskkusteapmi . 1 Dasa lassin juolludii Bargoja searvadahttindepartemeanta 1 500 000 ru dán ulbmilii . 1 Dasa lassin juolluda ráđđehus ruđaid guovtti sámi kulturvissui . 1 Dasa lassin juhkkojuvvo gitta 22 500 ruvnno rádjai sámegielat mánáidgárdebargi nammii mat leat olles virggis , eanemusat guoktásii juohke ossodagas . 1 Dasa lassin jotkojuvvojit hálešteamit mat galget čielggadit guhkitáigge oktavuođa Sámedikki ja lágádusaid gaskka . 1 Dasa lassin joatkašuvvet miidnačorgenfatnasiid ja Ula-klássa čáhcevuolfatnasiid ođasmahttimat . 1 Dasa lassin jerret iskosis guđemuš mediaid respondeanttat atnet iežaset vuosttašválljejupmin go lea sámi áššiin sáhka . 1 Dasa lassin ii sámegiella joatkašuvvan fágan bealjehemiid skuvllas . 1 Dasa lassin ii leat vejolaš čállit sámi nama riekta nationála registariin , ovdamearkka dihte álbmotregistaris . 1 Dasa lassin ii leat hálddahus nu hearki gelbbolašvuođa dáfus go leat eanet bargit geat máhttet IT. 1 Dasa lassin ii leat dát ovttaskas oahpaheaddji ovddasvástádus , vuolggasajis leat dát olbmot juo geatnegahtton bargat viiddis bargofealttas . 1 Dasa lassin ii lean « kuula » lohkat sámegiela . 1 Dasa lassin háliidivččiimet proseassačielggaduvvon barggu gielddaid ektui . 1 Dasa lassin háliidan maiddái ássat Finnmárkkus , muhto seammá sivaid geažil de munnje ii gávdno makkárge boahtteáigi doppe . 1 Dasa lassin háliida ráđđi bisuhit barggu ahte fuolahit lohkan- ja čállinveahki boarráset sámiide sámegiela hálddašanguovllus Finnmárkkus . 1 Dasa lassin hálddaša stivra máŋggaid kultur-- ja ealáhusovdánahttin , oahpahus , giella , kulturmuitosuodjalus ja dearvvašvuođa- ja soaiálabálvalus stipeanda- ja doarjaortnega . 1 Dasa lassin hálddaša stivra máŋggaid kultur- ja ealáhusovdánahttin , oahpahus , giella , kulturmuitosuodjalus ja dearvvašvuođa- ja soaiálabálvalus stipeanda- ja doarjaortnega . 1 Dasa lassin hálddaša stivra máŋga stipeanda- ja doarjjaortnega kultur- ja ealáhusovddideami , oahpahusa , sámegiela , kulturmuitosuodjalusa ja dearvvašvuođa- ja sosiála ­bálvalusaid várás . 1 Dasa lassin hálddaša ollu stipeanda- ja doarjjaortnegiid surggiin nugo kultur- ja ealáhusovddideapmi , oahpahus , giella ja kulturmuitosuodjalus ja dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat . 1 Dasa lassin hálddaša Viessobáŋku maiddái gelbbolašvuođadoarjaga . 1 Dasa lassin hálddaša Sámediggi sihke doaibma- ja investerendoarjagiid sámi girjebussiide ja addá doarjagiid sámi girjerájusneavvuide . 1 Dasa lassin háhká Sámediggi sámi dálááiggi dáidagiid dakko bokte ahte juolluda doarjagiid sámi dáiddáriidda , gč. kap. 14.13 . 1 Dasa lassin hoittá ossodat oktasaš doaibma- ja doarjjabargguid . 1 Dasa lassin gustojit čuovvovaš gáibádusat buohkaide : Ohcamat fertejit gullat daid vuoruhemiide maid Sámediggi lea mearridan ohcanjahkái , ja Sámedikki ohcanskovvi galgá geavahuvvot . 1 Dasa lassin gullá nappo mielde ahte dáid ohcamiid realitehta árvvoštallan lea sorjavaš das ahte ođđa fápmolinjái nuorttas guvlui Skáiddis duođai addojuvvo konsešuvdna . 1 Dasa lassin gullen dárogiela dulkojuvvon sámegillii buot ipmilbálvalusain . 1 Dasa lassin guhtot 5 000 gussaealli gittiin seamma fylkkas , mat juohkásit 160 doalu gaskka . 1 Dasa lassin go girku lea oskuservodat , de leat dat maiddái kultuvrralaš ja oskkoldatlaš árbevieruid deaŧalaš guoddi , mii lea čohkken olbmuid iešguđet eallinmuttuin . 1 Dasa lassin go dás doaŋgges vugiin válddahallojuvvojit guovllut ja resursageavaheapmi Finnmárkkus , de sáhttán muitalit Zeroi ahte vuođđoealáhusaid oassi lea dušše 6,8 % barggolašvuođas 2004:s , go fas bálvalusealáhusaid oassi lea 30 % ja almmolaš sektovrra oassi lea badjelaš 40 % barggolašvuođas . 1 Dasa lassin go dárkkistit ahte almmolaš institušuvnnat čuvvot mearrádusaid mat gustojit sámegiela hárrái , bargá Sámediggi diehtojuohkimiin muitalettiin makkár vuoigatvuođat ovttaskas olbmuin leat sámegiela geavaheamis ja oahpahusa oažžuma dáfus . 1 Dasa lassin go dokumeanttaid lohku duohtavuođas lea lassánan , de lea Sámediggi maŋimuš jagiin gártan meannudit mealgat eanet dakkár áššiid main lea stuorát viidodat ja kompleksitehta . 1 Dasa lassin geavahuvvui plána Romssa , Aarborde ja Snoasa sámeskuvllain . 1 Dasa lassin galgá áimmahuššat hálddahuslaš koordinerenbargguid departemeantta jođihangotti ovddas . 1 Dasa lassin galgá stáhta Boazodoallošiehtadusain láhčit dili vai servodaga valljodatvárit geavahuvvojit buoremus vugiin siskkabealde addojuvvojuvvon rámmaid ja seammás váikkuhit vai boahtojeavdadašuhttin dahkkojuvvo . 1 Dasa lassin galgá ossodat hálddašit politihkalaš joavkkuid ja organisašuvnnaid doarjaga mii lea poasttas 55 definerejuvvon . 1 Dasa lassin galgá ossodat doaibmat politihkalaš čállingoddin Sámediggeráđđái áššiin mat gusket giellagažaldagaide . 1 Dasa lassin galgá fága movttiidahttit oahppi lohkan- ja čállinhálu ja buriid lohkan- ja čállindábiid ovdánahttit . 1 Dasa lassin galgá doarjja geavahuvvot goluide mat šaddet das go Sámediggi searvá álbmotgaskasaš organisašuvnnaide olggobealde ON-vuogádaga ja bilaterála bargui organisašuvnnaid guovdu Asias , Afrihkás ja Latin-Amerihkás mat barget álgoálbmotvuoigatvuođaiguin . 1 Dasa lassin galgá departemeanta áimmahuššat bargguid mat gusket mearriduvvon bušeahtaid čuovvoleapmái ja rievdademiide ja čuovvut ekonomiijainstruksaid ja njuolggadusčállosiid mat gusket departemeantta doaibmasuorgái . 1 Dasa lassin galget čuovvolit sámi museaid . 1 Dasa lassin galget komišuvnnas leat doarvái resurssat vai sáhttá kártet duohta diliid ja riektediliid " govttolaš áiggi " siskkobealde . 1 Dasa lassin galget giellaguovddážat evaluerejuvvot . 1 Dasa lassin fállet Radio Norge ja P 4 maiddái oaneheappot beaivválaš radioođassáddagiid sámegillii . 1 Dasa lassin fuobmájin ahte mearkagielas gávdnojit máŋggalágan suopmanat , dat orui álggos veahá ártet . 1 Dasa lassin fertejit sámi oahppit geat dáhttot oažžut oahpahusaset O97Sámi mielde oažžut dan vejolašvuođa vaikko ii leat oahpahus sámegillii vuođđoskuvllas . 1 Dasa lassin fertejit ossodagat gulahallat nu bures go lea vejolaš . 1 Dasa lassin ferte čilget makkár váikkuhus stuorra / uhca sákša / lodda- sallit- ja tobisnáliin lea luosa ahtanuššamii ja birgenvejolašvuhtii mearas . 1 Dasa lassin ferte visuma ohcat ruošša ambassádas dábálaš vuogi mielde . 1 Dasa lassin ferte rehkenastit muhtun ráje raportabarggu , sihke prošeaktajođiheaddjái prošeaktaáiggis ja maŋŋá gieddebarggu . 1 Dasa lassin evttohuvvo veaháš rievdadit § 2 , 1. lađđasa čielggadan dihte ahte guovddážis lea váldi viežžat sisa sihke dieđuid ja duođaštusaid boazodoalu siskkobealde dilálašvuođaid birra , nugo boazodoalu árbevirolaš máhtolašvuođas . 1 Dasa lassin evttohuvvo ruhta guovtti sámi kulturvissui . 1 Dasa lassin evttohuvvo Sámeláhkii čuovvovaš lasáhus : 1 Dasa lassin evttohat ahte bajábealde namuhuvvon digaštallamiid vuođul berret čielggadit vejolašvuođaid álggahit oktasaš strategiijaid márkanfievrrideapmái ja buvttagárgemi . 1 Dasa lassin evttoha sámediggeráđđi ahte organisašuvdnadoarjja viiddiduvvo guoskat maiddái riikaviidosaš sámi nuoraidorganisašuvnnaide . 1 Dasa lassin evttoha ráđđehus lasihit ruhtajuolludeami norgga soalddáhiid dorvvolašvuođa doaimmaide Afghanistanas , Ruovttusuodjalusa hárjehallandoaimmat lasihuvvojit arvat eanet ja Riddobearráigeahču doaibmannávccat galget maid buoriduvvot . 1 Dasa lassin evttoha Sámi vuoigatvuođalávdegoddi rievdadit plána- ja huksenlága , luonddugáhttenlága , minerálalága ja boazodoallolága . 1 Dasa lassin eai sáhte dat doalut main lea unnán dienas ávkkástallat dienasvuoládusain vearu rehkenastima oktavuođas . 1 Dasa lassin dát ossodat ovd- 13 dasvástida sámegiel oahpahusa oahppoplánaid ráhkkaneami . 1 Dasa lassin dát ossodat ovd- 1 Dasa lassin dás maiddái evttohuvvo sámelága giellanjuolggadusaid ođđasit dárkkistit , ráđđehusa sámi gielaid geavaheami , DGT ja giellateknologiija . 1 Dasa lassin dárbbašit lávdaortnegiid mat leat heivehuvvon dolliid oahppo- ja gelbbolašvuođadárbui vai sáhttet nannet iežaset eanadoallofágalaš duogáža . 1 Dasa lassin dárbbašit lávdaortnegiid mat leat heivehuvvon dolliid oahppo- ja gelbbolašvuođadárbui vai sáhttet nannet iežaset eanadoallofágalaš duogáša . 1 Dasa lassin doarjja buvttadeames julevsámegielat áviisasiidduid dárogielat áviissain viiddiduvvui nu ahte maiddái fátmmasta lullisámegiela . 1 Dasa lassin deattuhuvvojit buorit fágagelbbolašvuođat , ovttasbargo- ja gulahallanattáldagat , dás maiddái čálalaš ovdanbuktinattáldagat , návccat bargat iehčanassii ja ulbmillaččat ja veahkkáivuohta . 1 Dasa lassin deattuhuvvo riikkaidgaskasaš dutkanovttasbargu , fierpmádathuksen ja dutkamiid gaskkusteapmi . 1 Dasa lassin deattuhuvvo buorre fágalaš gelbbolašvuohta , ovttasbargo- ja gulahallandáidu , maiddái čálalaš ovdanbuktin dáidu , dáidu iešheanalit ja ulbmillaččat bargat deattuhuvvojit . 1 Dasa lassin deattuhuvvo ahte doaibmabiju dahje plána váikkuhusaid árvvoštallamis , de galgá árvvoštallat doaibmabiju kumulatiivva mihtilmasvuođa eará čađahuvvon ja plánejuvvon doaibmabijuid ektui dan doaibmabiju váikkuhanguovllus . 1 Dasa lassin deattuhit buori fágamáhtu , ovttasbargo- ja gulahallannávccaid , čálalaš ovdanbuktinnávccaid , návccaid bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhtu . 1 Dasa lassin deattuha lávdegoddi máŋga ovttaskas doaimma mat maiddái sáhttet váikkuhit vuotna- ja riddobivddu nannema Finnmárkkus . 1 Dasa lassin de sisttisdoallá konvenšuvdnaevttohus mearrádusaid maiguin leat jurddašan konkretiseret iešmearrideami rievtti sisdoalu . 1 Dasa lassin de livččii dieinna lágiin álkit ovddidit viidáseappot dan ovttasbarggu mii lea ráhkadit oktasaš sámi bibliografiija olles Sápmái . 1 Dasa lassin de lea sámi falástallamis vejolašvuohta oažžut doarjaga speallanruđain dárbbašlaš infrastruktuvrii dálá doarjjaortnegiid bokte mat leat jurddašuvvon falástallanrusttegiid-da . 1 Dasa lassin de dadje ollu dárbbašit gelbbolašvuođa guovttegielatvuođas , duojis ja luođis . 1 Dasa lassin dat sesttii čohkkejuvvon ruđaid dan sadjái go dakkaviđe geavahit ruđaid sámiide buorrin . 1 Dasa lassin dat lea lunddolaš iešgáhttendoaibma , vai ieš ii vealahuvvo . 1 Dasa lassin dagahit eahpedárkilis dajaldagat ahte muhtumat áddejit ahte plána obbalaš ulbmil livččii ođđa sámi buolvvaid hábmet dáin guovlluin gos plána doaibmá . 1 Dasa lassin celkojuvvo ahte oahpaheaddjit álo berrejit muittuhit váhnemiidda dárogielmáhtu mávssolašvuođa . 1 Dasa lassin buvttada NRK Sámi Radio eaŋkilbuktosiid , erenoamážit deattuhit dokumentáraprográmmaid , maid sáddejit duos dás ain . 1 Dasa lassin bođii vejolašvuohta oažžut doarjaga buvttadit julevsámegiel siidduid , ja das lea bajimus rádji 1 proseanta dan jagáš juolludeamis dien postii . 1 Dasa lassin bohtet jávkadeamit eaŋkalelliin mat dahket stuora vahágiid . 1 Dasa lassin bohtet guovddáš eavttut Ráđđehusas . 1 Dasa lassin bohtet eará lassáneamit Nordlándi buorrin , ovdamearkka dihte 4 miljovnna kruvnno davviguovllodoaimmaid várás ja 10 miljovnna sámi kulturulbmiliidda , mas 3,3 miljovnna kruvnno manná Sámedikki vuollásaš kulturulbmiliidda . 1 Dasa lassin bohtet dáid vahágiidda lassin boraspiriid dagahan ja eará vuorddekeahtes vahágat . 1 Dasa lassin bohte Sámi giellalávdegoddái ja Š:ii guokte eará novealla . 1 Dasa lassin boahtá dat bargu maid Olgoriikadepartemeanta bargá Norgga ambassadevrraid bokte ( Guatemála ja Brasiilla ambasádat hálddašit álgoálbmotprográmmaid ) ja máŋggariikkagaskkasaš ásahusaid ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaid bokte . 1 Dasa lassin biddjojuvvojit ruđat guovddážii Olgoriikadepartemeantta bušeahtas . 1 Dasa lassin biddjo ruhta skuvlabiebmo- geahččalemiide . 1 Dasa lassin bessen mun oahppat eanet media birra , ohppen doallat sáhkavuoruid ja ohppen man deaŧalaš lea juohkit dieđuid . 1 Dasa lassin berre guollebiebmankonsešuvnnaid juohkima ja ođđasis juohkima bi ­djat guovlulaš dássái . 1 Dasa lassin bargá SNPLa maid earáid ektui , ja dat lea mielde iešguđetlágan lávdegottiin , ráđiin , referánsajoavk ­kuin nu go Barents guovllu nuoraidráđis ( BRYC ) , Eurohpáráđi nuoraidáŋgiruššamis , sámi ofelaččaid referánsajoavkkus jna. 1 Dasa lassin bargojuvvo vuovdegáhttemiin , mii dál eanaš lea eaktodáhtolaš gáhttema ja stáhtaeatnamiid vuovdeguovlluid gáhttema olis . 1 Dasa lassin bargojuvvo dan ala ahte konsešuvdnagieđahallama bokte geahččala garvit sámi kultuvrra ja ealáhusvuđđosa vaháguvvamis nu guhkás go dán lea vejolaš ja ulbmillaš dahkat . 1 Dasa lassin barget váhnemat olu nuvttá , sii basset skuvlla , hoidejit dan , bearráigehččet dálu ja fievrridit mánáid . 1 Dasa lassin ahte lean dáppe čuovvut digaštallamiid ja gullat mii NBRii lea deaŧalaš , de háliidan geavahit dán dilálašvuođa muitalit veaháš Sámedikki politihkalaš višuvnnaid birra boazodoalu várás , vai dii diehtibehtet Sámedikki oainnu dain áššiin main lea stuorra mearkkašupmi didjiide . 1 Dasa lassin ahte eamiálbmot- ja minoritehtahistorjá lea sierra dutkansuorgi , de lea sámi historjá maiddái siskkilduvvon eará dutkansurggiin nugo davviguovlohistorjjás . 1 Dasa lassin addá vuođđooahpahus sámi álbmogii vejolašvuođaid válljet alit oahpu iežas gillii . 1 Dasa lassin addojuvvui plánendoarjja ája sámi guovddáža viiddideapmái . 1 Dasa lassin Thomassen ja Dietrichson čuoččuheigga ahte ii lean duohta ahte sápmelaččat ieža ledje vuosttaldan dáruiduhttima . 1 Dasa lassin Sámi sierrabibliotehka stivrra ja sámiradio prográmmaráđi nammadeapmi sirdojuvvui Sámediggái . 1 Dasa lassin Sámi giellalávdegotti ulbmil lea oažžut sámegiela virggálaš sajádaga ovtta dássái olles sámi guovllus . 1 Dasa in ožžon goassige čielga vástádusa . 1 Dasa ii sáhttán rektor jietnadit maide , go son ii dovdan mu bearraša , muhto diđii ahte Paul dagai . 1 Dasa ii liikon skuvladirektevra Lyder Aarseth , gii 09.03.1946 čállá reivve mánáid áhččái : « Lean ožžon dieđu ahte don leat viežžan mánáidat ruovttoluotta Vuotnabađa skuvlaleairras . 1 Dasa ii jáhkkán , amma ledje " dábálaš " biktasiiguin gárvodan . 1 Dasa ii gula gieldda plánastrategiija ii ge gielddaplána servodatoassi , eai ge stáhta areálaplánat ge . 1 Dasa gáibiduvvo máhtolašvuohta politihkalaš mearridanproseassaid birra ja máhtolašvuohta rievdadusaid , hábmema ja sivvaoktavuođaid birra servodaga , kultuvrra ja birrasa siskkabealde . 1 Dasa gáibiduvvo ahte shike eiseválddit ja sii geat galget čađahit doaibmabijuid , nagodit jurddašit riikka dásis ii ge regiovnna dásis . 1 Dasa gullá sámi máhtolašvuođaásahusaid mearkkašupmi dasa ahte máhtolašvuohta sámi kultuvrra ja servodatovddideami birra boahtá servodahkii oppalaččat ja lea oassin álbmoga ja almmolašvuođa dábálaš máhtolašvuođas . 1 Dasa gullá sihke álggahit ja ovddidit áššiid dievasčoahkkimii , dahkat sierra loahpalaš mearrádusaid ja čađahit Sámedikki mearrádusaid . 1 Dasa gullá maiddái psykalaš dearvvašvuohta . 1 Dasa gullá maiddái ovddidit buriid bargovugiid ja analysa- , raporteren- ja dárkkistanvuogádagaid . 1 Dasa gullá maiddái organisašovdnavuogi válljen . 1 Dasa gullá gáddelagašbivdu , sesoŋgabivdu ja mearrabivdu . 1 Dasa gullá earret eará ovddasvástádus čuovvut ja guorahallat váldorávnnjiid , mat mearkkašit ollu suodjalussuorgái , ovddidit oppalaš , bajimuš dási guhkesáiggi politihka dakkár surggiin , main lea mearkkašupmi suodjalusa ovdáneapmái , fuolahit DGT ( IKT ) - ovdáneami bajimuš dási stivremis ja ovddidit suodjaluspolitihka ulbmiliid ja bargguid . 1 Dasa gullá earret eará ovddasvástádus ovddidit našuvnnalaš sihkkarvuođakonseapttaid , ja guorahallat sihkkarvuođapolitihkalaš rávnnjiid ja áitagiid . 1 Dasa gullá earet eará boastta sirret ja registreret , čuovvut áššemeannudeami siskkáldas bargodábiid ja njuolggadusčállosiid ektui , gieđahallat dieđuid , oaidnit dárbbuid , čohkket ja gaskkustit dieđuid departemeantta bargiide . 1 Dasa gullet stáhta oahpahuspolitihkka , dearvva-švuođapolitihkka , kulturpolitihkka , ealáhuspolitihk-ka , dásseárvopolitihkka , areálapolitihkka , suohkaniid ruhtadilli jna. . 1 Dasa gullet sin servodaga siskkáldas áššit , ja dat mat leat guovdilasat sin erenoamáš kultuvrii , identitehtii , árbevieruide , gillii ja institušuvnnaide , ja sin erenoamáš oktavuhtii iežaset riikkaide ja resurssaide . 1 Dasa gullet sihke bissovaš bargit , sadjásaččat , gaskaboddosaš bargit ja persovnnat geat leat bargit bálkádoarjagiin ( áigeráddjejuvvon ja – mearritmeahttun ) 1 Dasa gullet olu servodatsuorggit , nugo riektedilálašvuođat , resursahálddašeapmi ja ealáhusovdáneapmi , giella , historjá ja kulturdoaimmat , dearvvašvuohta , sosiála oktavuođat ja skuvlaoktavuohta / pedagogihkka . 1 Dasa gullet juolludeamit stáhtalaš doaimmaide , doarjagat dáidda- ja kulturásahusaide ja ovttaskas dáiddáriidda , ja doarjagat investeremiid-da . 1 Dasa gullet earret eará dearvvašvuođafálaldagat , maid lea álki fidnet , ja veajuidahttin mas dálkasat geavahuvvojit veahkkin . 1 Dasa go galgá sáhttit mearridit , searvat mearrádusproseassaide , nannet ja ovddidit máhtolašvuođa , ja ásahit ja viidáset ovddidit ásahusaid , dárbbašuvvojit ekonomalaš ja olmmošlaš návccat . 1 Dasa gal baicce , jos vállje geavahit leavgga , ferte bidjat njuolggadusaid vuođđun . 1 Dasa ferten gal lasihastit ahte eai buohkat vásihan dan ovdamunnin . 1 Dasa ferte daddjojuvvot čuovvovaččat : 1 Dasa evttohuvvojit vel muhtin nuppástusat lága eaŋkilmearrádusaide vai čalmmustahtto ahte boazodoallovuoigatvuođas lea iehčanas riektevuođđu guhkesáiggi geavahusa geažil , doppe gos lea leamaš boazodoallu ovddeš áiggi rájes . 1 Dasa eat dárbbaš 39 álbmotválljen áirasa . 1 Dasa eai liikon váhnemat . 1 Dasa dávvirvuorká vuosttažettiin geavahii regionála báktedáidaga nu mo báktemálemiid 1 Dasa dát eai leat jurddašuvvon , muhto dát vissásit muitala man ollu ain váilot sámegiela girjjit . 1 Dasa dárbbašuvvojit konsultašuvdna- ja šiehtadallan dagaldumit ja prosedyrat stáhtalaš eiseválddiiguin , erenoamážit duohta jahkásaš bušeahttašiehtadallamiid bokte maid olis Sámedikkis lea vejolaš ovddidit politihka ja doaimmahit válddi . 1 Dasa dárbbašuvvo nanu ja buresdoaibmi almmolaš hálddašeapmi , mas vuhtiiváldet geavaheddjiid giella-ja kulturduogáža . 1 Dasa bohte maŋemus rievdadusat 2002:s . 1 Dasa adno gelbbolašvuohta ja kapasitehta ollu beliin guhkás miehtá doaresfágalaš surggiid . 1 Dasa Sámediggeráđi čuoččuhus ii ávut . 1 Das čuvvot geatnegasvuođat hukset kapasiteahta álgoálbmotservodagain vai nanabissovaš ovdáneami bargui oažžu buori oassálastima álgoálbmogiid gaskkas . 1 Das čuvvon mielde buot prográmmaid mat muitaledje diehtaga ja teknihkalaš ovdáneami birra . 1 Das čuvgii Vars mo sápmelaččaid dilli lea rievdan das ahte eallit iehčanasvuođas dasa ahte " kolonialiserejuvvot " davviriikkain ja Ruoššas , ja fas dasa ahte leat dakkár proseassas man mihttomearri lea nannet iešmearridanvuoigatvuođa . 1 Das čuoččui ahte oahppit riejáskedje go okta sis sivahuvvui gárrenoaivvis vuodján . 1 Das čuoččuhuvvo ahte jos 2012 oljohaddi šaddá vuolit , go maid Ráđđehus lea geavahan vuođđun bušeahttaárvalusastis , de dat mielddisbuktá , ahte 2012 bušeahta ferte vuolidit sakka . 1 Das čuožžu earret eará čuovvovaččat : 1 Das čuožžu : ” Sámediggái leat stuorra hástalusat ovddidit ekonomalaš ja hálddahuslaš vuogádagaid . 1 Das čujuhuvvo §:i 6-3 Stáhtalaš plánamearrádusat , §:i 8-2 Regionála plána váikkuhus , §:i 8-5 Regionála plánamearrádus , §:i 11-3 Gielddaplána servodatoasi váikkuhus , §:i 11-6 Gielddaplána areálaoasi riekteváikkuhus ja §:i 12-4 Muddenplána riekteváikkuhus . 1 Das čujuhuvvo lága doaibmaviidodaga máinnašupmái bajábealde . 1 Das čujuha ee. dasa maid son lei vásihan Ákŋoluovtta sámiid gaskkas . 1 Das čilgejuvvo dat vártnuhis dilli masa ollugat leat šaddan go reappát bilidit sin guolástusa ovddas muđui , das čilgejuvvo riektevuoigatvuohta beassat bivdit mearrasámi guovlluin ja das čilgejuvvojit máŋga molssaeavttu mo viidáset ráđđádallat ášši oktavuođas . 1 Das álggos ollislaš válgaoassálastin guđa sámediggeválggain oassálastima ektui eará válggain Norggas seamma áigodagas . 1 Das váilot maiddái strategiijat ja vuo ­ruheamit das mo dearvvašvuođabálvalusa galgá fuolahit sámi divššohasaid demokráhtalaš vuoigatvuođa dásseárvosaš fálaldahkii . 1 Das viidáseappot čujuhit ahte Universitehta- ja allaskuvlalága § 1-4 láhčet dili dakkár čovdosii . 1 Das ulbmilin lea oažžut ohppiid doaibmi guovttegielalažžan ja eaktuda ahte sámegiella adno reaidofágan eará fágain . 1 Das sáhttá ovdamearkka dihte čilget iešguđet guohtumiid maid geavaha , muosehuhttimiid , boraspiriid jna. . 1 Das sáhttá ovdamearkka dihte čilget iešguđet guohtumiid maid geavaha , muosehuhttimiid , boraspiriid jna. 1 Das sáhttá oahppi oažžut veahki mo galgá iežas árvvoštallat sihke fágalaš ja sosiálalaš ovdáneami hárrái , ja mo son hálddaša iešguđetlágan bargovugiid . 1 Das sáhttit erenoamážit namuhit dutkanbirrasa mii čatnasa arktalaš biologiijai ja dutkan arktalaš elliid fysiologiijas , ja dutkanbirrasa goikáseamos ekovuogádagain . 1 Das sáhttet leat sierra áššit mat galget árvvoštallojuvvot go olmmoš dutkojuvvo ovdal duopmocealkima , go vuosttamuš fágaidrasttideaddji kárten čađahuvvo dallego loahpalaš duopmu lea celkojuvvon kriminálafuolas , go dubmehallan olbmuin lea ságastallan su vuostáiválddidettiin giddagassii , dahje go suinna lea vuosttamuš ságastallan servodatráŋggáštusa friddjafuollakontuvrras . 1 Das son govvida Ákŋoluovtta suohkana ná : « Dán suohkana ferte árvvoštallat čielga dáru biiren , earret Stiertná fávllabealde . 1 Das rájis stáhtaministtar geavahii mielbargiid dan departemeanttas man son jođihii , maiddái veahkehit su ovttaidahttit ráđđehusbarggu . 1 Das rájes leat riikkat rievdadan iežaset lágaid ja hálddahusaid . 1 Das rájes go Sámi giellaguovddáš ásahuvvui 1994:s gitta dán rádjái , lea sámegieloahpaheaddjiid lohku laskan . 1 Das registrerejuvvojedje 25 árrana . 1 Das oruimet guokte jagi . 1 Das olmmoš vuordá gávdnat dievas čilgehusa das maid Sámediggi oaivvilda vuoigatvuođaide gullevaš áŋgirit divaštallojuvvon áššiin . 1 Das oassálastet álgoálbmogat ja stáhta delegašuvnnat geain lea vejolašvuohta buktit cealkámušaid maid EMRIP ávžžuhuvvo váldit vuhtii ovdal go mearridit sisdoalu iežaset gaskaboddasaš raportii . 1 Das oaidná buot eará doaimmaid , buot eará olbmuid ja lea oktavuohta lundui . 1 Das oaidná ahte oassi mii vuoruhii sámeradio iešguđetlágan mediafálaldagaid lea lassánan 37 % gitta 62 % áigodagas 2005-2009 . 1 Das nannejuvvo ahte « Sámegiella ja kultuvra lea okta oassi dan oktasaš árbbis maid Norga ja Davviriikkat erenoamážit galget áimmahuššat . 1 Das movt dat ášši meannuduvvo lea mearrideaddji mearkkašupmi Norgga luohttámuššii riikkaidgaskasaš áššiin . 1 Das mo mii galgat vealtat das ahte nuorat heitet skuvllavázzima gaskan . 1 Das mo mii galgat ovddidit boahtteáiggi várás ealáhuseallima ja álkkásmahttit ođđa fitnodagaid álggaheami . 1 Das mo mii galgat buoridit dan máhtu ja teknologiija maid mii dárbbašit . 1 Das mii leat stuorra beroštumiin merkon ahte justiisaministtar čujuha Sis-Finnmárkku diggegoddái – mii lea Deanus : 1 Das mii leat hui giitevaččat . 1 Das mearriduvvui ahte sámegiella ja kveanagiella ii galgan geavahuvvot eanet go " maid dilálašvuođat dahke vealtameahttumit dárbbašlažžan " . 1 Das maŋŋil leat earát geat barget árvoloktemiin . 1 Das maŋŋil lea rávvenoassi mas stáhtaráđđi departemeantta olis muitala mo son rávve áššiin bargat . 1 Das maŋŋel ovdanbuktit sierra oassekapihttalis dan viđa válgabiire jienastuslogu dieđuid jagi 2009 ovddas . 1 Das maŋŋel bohtet ođđasat , mat dahket juohke viđat sáddendiimmu . 1 Das maid gávnnat visogovalaš logahallama dain lágain ja njuolggadusain mat gustojit neahttaalmmuheapmái . 1 Das maid deattuhuvvui oarjelsámi perspektiiva . 1 Das luhpen go ledjen biigon jagi ja báhcen ruoktot . 1 Das livččii ávki davvinorgalaš eanandollui ja ruoššalaš golaheaddjiide sáhtášedje šaddat buorit mielkebuktagat . 1 Das livčče leamaš eaktun báikkálaš mobiliseremis . 1 Das lei viiddis ovttamielalašvuohta dán golmma olmmošvuoigatvuohtasoahpamuša dohkkeheami norgalaš láhkii oassin : 1 Das lei namalassii nu : « Go stáhta attii lassiruđa rievdadusguovlluid skuvllaide , ja erenoamážit oahpaheddjiide bálkálasáhusa vai sii ovddidivčče dárogielmáhtolašvuođa , de fertii skuvlakommišuvdna maiddái cealkit foandda lasáhusa dáfus guđe muddui oahpaheaddji lei čuvvon Bagadusa . 1 Das lei hui heittot bálká , ja muittán mii rehkenasttimet mis lei 25 evrre diibmui internáhtas oahpaheaddjibarggus . 1 Das lei boađusin ahte ii lean kursa oahppojagi 1980/81 . 1 Das lei boađusin 1 010 netto sisriikkalaš eretfárren . 1 Das ledje vihtta ođđa lávlaga maiguin moai ovttasbarggaime . 1 Das ledje olbmot , eallit , šattut ja muorat . Girjemáilbmi orru leamen dego mu máilbmi . 1 Das ledje eŋgelasgiella , dárogiella , dáru ( davviriikkalaš ) girjjálašvuohta , rehkenastin ja servodatoahppu . 1 Das leat sihke dakkár mearrádusat mat gusket vuođđodárbbuide nu mo biepmu , dearvvašvuođa ja oahpahusa dárbui ja das leat dan lassin mearrádusat mat gusket árbevirolaš resurssaid ja eatnamiid geavaheapmái 1 Das leat reguleremin stuorra guovllu boahtteáigásaš ealáhusaid ja industriija várás . 1 Das leat oppalaš dieđut muorrašlájaid birra , muhto maiddái erenoamáš namahusat muora iešguđet osiin . 1 Das leat ollu fáttát ja dat speadjalastá sámi kultuvrra girjáivuođa . 1 Das leat muhtin vigit , muhte lea liikká ávkkálaš . 1 Das leat mielde maiddái dat rámmat maid sámedikkit dárbbašit iežaset vuoruhemiid duohtandahkamii . 1 Das leat mielde earret eará gonagasreappáid hálddašeami evalueren , bivdofatnasiid strukturváikkuhangaskaoamit ja rekrutteren guolástussii . 1 Das leat mielde Innovašuvdna Norga , fylkkagielddat ja golmma davimus fylkkagielddaid eanandoalloossodagat , Bioforsk , Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Sámi allaskuvla . 1 Das leat jagiid 2008 ja 2009 logut . 1 Das leat ee. dieđut guovddáža ja dan doaimma ja čielggademiid birra , ja raporttat ja artihkkalat álgoál-bmotvuoigatvuođaid birra . 1 Das leat eahpitkeahttá buorit vejolašvuođat , sihke biebmat luosa ja eará šlájaid , nu mo dorski , báldá jna. . 1 Das leat deattuhan oahpahusa skuvl ­las joavkočoahkkimiid nuoraiguin ja čoahkkimiid váhnemiiguin . 1 Das leat ain olu hástalusat , muhto mii leat duhtavaččat go Álttá suohkan lea manname rievttes guvlui , loahpaha Gaski . 1 Das leat Sámedikki ovttasbargošiehtadusat daiguin fylkkagielddaiguin main sámit orrot , dehálaččat , ja dat ge bargu maid Sámediggi dahká doarjjaortnegiiguin ja ealáhusšiehtadusaiguin , ja Lotnolas ealáhusaid ja mátkeealáhusaid árvoháhkanprográmma ektui . 1 Das leat 66,6 jahkedoaimma guovddáš ossodagas ja 207,8 jahkedoaimma guovllukántuvrrain . 1 Das lea árvu ovttaskasolbmui , ja das lea fápmu hábmet servodatovdáneami . 1 Das lea árvu iešalddis . 1 Das lea árvu . 1 Das lea váldokantuvra Porsáŋggus ja báikkálaškantuvrrat Deanus ja Evenáššis , ja dasto vel doaimmaheaddjit Kárášjogas , Romssas , Snoases ja Lulli-Norggas . 1 Das lea váikkuhus ahte mátkkošteddjiidlohku njiedjá Leavnnja bokte mii fas mielddisbuktá heajut fálaldagaid . 1 Das lea tealtaossodat mas leat oasseváldiide čohkkánsajit , aviissat , áigečállagat , oasseváldiide dihtorat , mobiilaládárat ja gáffe- ja deadjaguossoheapmi . 1 Das lea sámi kultuvra ja álgoálbmotkultuvra čalmmustahttojuvvon okta viđa áŋgiruššansuorggis prográmmaáigodagas ( 2010–2012 ) . 1 Das lea sáhka ohcanvuđot doarjjaortnegiid birra . 1 Das lea sáhka earret eará das , makkár rolla ođđa márkaniin galgá leat . 1 Das lea stuorra árvu maid báikkálaš álbmogii ja sidjiide geat johtet dán eatnadagas . 1 Das lea seammalágan ovddasvástádus go oasussearvvis , ja lea váttis oaidnit makkárge ovdamuniid dán organiseremis oasussearvvi ektui . 1 Das lea ráđđi deattuhan ahte 1 Das lea priváhtarievttálaš vuođđu ja lea seamma ládje go opmodatvuoigatvuohta bággolotnunrievttálaččat suodjaluvvon . 1 Das lea prinsihpalaš sámepolitihkalaš mearkkašupmi go sámedikkit ja sii , geaidda rastá boazodoallu guoská , ožžot vejolašvuođa gávdnat čovdosa . 1 Das lea politihkalaš , morálalaš ja muhtumassii juridihkalaš geatnegasvuohta biddjojuvvon stáhtii láhčit dilálašvuođaid nu ahte sámi álbmotčearda sáhttá seailluhit ja ovddidit kultuvrras ( Geahča NOU 1993:34 ) . 1 Das lea ovttasdoaibmanprinsihppa guovdil . 1 Das lea ollislaš ohppiidlohku dan mađe vuollin ( vuollel 100 ) ahte soaittáhis rievddadeamit sáhttet daguhit stuora proseanttalaš váikkuhusaid . 1 Das lea oktavuohta dainna , ahte ollu guovllut eai leat vel identifiserejuvvon , ja daid ferte guorahallat ovdalgo daidda sáhttá álggahit makkárge doaibmabijuid . 1 Das lea okta dehálaš prinsihppa ahte sámit berrejit ja galget guldaluvvot ja beassat searvat mearrádusproseassaide áššiin mat gusket sidjiide njuolga . 1 Das lea maiddái sáhka sámi kultuvrra gaskkusteamis . 1 Das lea maiddái positiivvalaš váikkuhus lassi árvobuvttadeapmái ja ođđaháhkamiidda sámi báikegottiin , ja váikkuha dan ahte fylkkagielddat ja earát , ovttas Sámedikkiin váldet stuorát ovddasvástádusa sámi servodagaid ovddideamis . 1 Das lea maiddái dehálaš mearkkašupmi man viidát oastin sihkkarasttášii buvttadeaddjiide ekonomiija . 1 Das lea maid váldi árvvoštallat , leago Suodjalusa siskkáldas goziheapmi ulbmillaš , doarvái viiddis ja beaktil , ja árvvoštallat doaibmágo dat ain . 1 Das lea maid sáhka birrasis ja álbmotdearvvaš ­vuođas . 1 Das lea maid ođđa diktejuvvon lávlla láibuma / gáhkkema birra . 1 Das lea maid mearkkašupmi viidáset ássamii sámi guovlluin . 1 Das lea maid aiddostahttojuvvon ahte seammá gusto stáhta ja regionála plánamearrádusaide ge . 1 Das lea heajos kvalitehta , muhto lea dárbbašlaš šaddadeapmái . 1 Das lea geatnegasvuohta bisuhit alladáset áššečehpodaga guovddáža bargguin , ja geahččat bearrái ahte doaimmat fievrriduvvijit spáitilit ja doaibmi njuolggadusaid mielde . 1 Das lea fas potensiála areálariidduide árbevirolaš ealáhusaid ja ruvkeindustriija gaskkas . 1 Das lea erenoamáš doaibma danne go gohčoduvvo Sámi sierrabibliotehkan servodagas , ja dat doaibmá hálddašanbibliotehkan Sámediggevuogádagas . 1 Das lea earret eará bajimus ovddasvástádus bearráigeahččat ahte plána- ja hukseneiseválddit čuvvot lága mearrádusaid regionála ja gieldda dásis , geahča § 3-5 . 1 Das lea dieđusge maiddái gažaldat treandain iešguđetge lágan sosiokultuvrralaš joavkkuin sámi servodagas . 1 Das lea dasa lassin erenoamáš duogáš : Bierggu buvttada álbmot , mii lea máŋggaid jahkečuđiid eallán luonddus ja luondduin . 1 Das lea buot oahpahus sámegielas ja sámegillii skuvlabeaivvi álgobealis . 1 Das lea bajitdási strategalaš plána , mii sisttisdoallá máŋga suorggi giellabarggus . 1 Das lea Sámediggi ovddidan oainnuidis workshop:ii earret eará oljo- ja minerálaresurssaid ektui , mas dadjat : 1 Das lea 1 800 000 ru sirdojuvvon hálddahussii hálddašan dihtii Sámeálbmotfoandda reanttuid 2.4 Váikkuhangaskaoamit jagis 2009 Sámediggi jugii váikkuhangaskaomiid váldopoasttaid čuovvovaččat 2009:s 1 Das lassin lea son buhcciidruoktodoavttir Ytteren oanehisáiggiossodagas ja hárjehallanovttasteaddji Helgelándda buohcciviesus . 1 Das konkluderejuvvo ahte : en eventuell konsesjon etter vassdragsreguleringsloven § 6 vil Sametinget se son et meget alvorlig overtramp ovenfor de samiske samfunn . 1 Das jo lea čujuhus dasa , ahte gielddat berrejit gávnnahit nu ovttalágan ortnegiid go vejolaš . 1 Das in gal lean nu čeahppi . 1 Das ii leat sáhka dušše šiehtadallamiin , muhto maiddái eará eanadoallopolitihka áššiin main lea mearkkašupmi sámi guovlluide . 1 Das ii ge leat šaddan mihkkege . 1 Das ii galgga leat mihkkege eahpádusaid . 1 Das gávnnahuvvui ahte sámegiela oahpahus nuoraidskuvladásis lea rašes dilis sámegiela hálddašanguovllus . Sivvan lea earret eará go skuvllain váilot sámegielat fágaoahpaheaddjit dahje oahpaheaddjit , geat leat gelbbolaččat oahpahit sámegillii iešguđetge fágain , vaikko ohppiin lea vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas . 1 Das gávnnadedje bargoskihpárat Sis-Finnmárkkus veahki ohcat ja veahkehit guhtet guimmiideaset daid erenoamáš hástalusaiguin maid dáin skuvllain vásiheimmet . 1 Das gávdnojit olu gelddolaš ovdamearkkaid sihke boazodoalus , giđđaloddemis ja luossabivddus mearas ja jogain . 1 Das guhte ovddida vuosttaldeami menddo maŋŋit , nappo ii leat vuoigatvuohta dan oažžut meannuduvvot . 1 Das golai 10 200 ruvdno bibmui ja loahppa manai bargobiergasiidda ja reaidduide . 1 Das go šattai vejolašvuohta eaiggáduššat eatnama eai šaddan makkárge stuorra váikkuhusat sámiid eanandollui . 1 Das go mátkkoštusealáhus lea rievdamin idjadanfálaldagain vásihusaid , doaimmaid ja diehtojuohkima buvttadeapmái , lea leamaš ávki sámi servodahkii . 1 Das gii vuosttamužžan suohppugoahtá bivdosiiddis ja joatká dan dadjat jo oruskeahttá , lea vuoigatvuohta dan mearraviidodahkii , maid bivdosat gáibidit dahje šaddet gokčat . 1 Das geas ovdal lea leamašan vuoigatvuohta roggat stáhta minerálaid , ii sáhte oažžut ođđa guorahallanvuoigatvuođa seamma rogganguovllus ovdal jagi maŋŋil rogganvuoigatvuođa loahpa . 1 Das galgá areálaplánema ulbmil sihkkarastit sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuođu . 1 Das galget čuvgejuvvot áššečuolmmat ja vejolaš čovdosat dan ektui movt sámi iešmearrideami sáhtášii čađahit geavatlaš politihkas , go dat lea deaŧalaš vuođđun Sámedikki politihka hábmemii . 1 Das galget buot áigeguovdilis bealit čielggaduvvot . 1 Das fertejit leat mielde sihke julev- , davvi- ja lullisámi giellaguovllut , ja ferte sihkkarastit ovttasteami Pedagogalaš Psykologalaš bálvalusain ( PP-bálvalus ) ja muđui báikkálaš ja regiovnnalaš doarjjadoaimma gaskka . 1 Das ferte leat ulbmil mii lea ávkin huksenguvlui . 1 Das ferte dađis lasihit gelbbolašvuođa konservernfága iesguđet surggiin ; dáiddabiergasat ( njuohtamat , govvačullosat ) , bábir ( grafihkka , fotografiija jna. ) , biergasat ( metállat , muorat , dahkuávdnasat , leaira / náhkki bálseduodji , glássa , dákti , čoarvi jna. ) , luondduhistorjjálaš biergasat ( coggojuvvon eallit , geologalaš ja botanihkalaš biergasat ) ja visttit . 1 Das fas earuhuvvui Fálesnuorri sierra suohkanin 1869:s . 1 Das eananvuovdi orgánat orrot čuovvumin ođđasis organiserema mieldásaš gohččosiid , ahte hálddašanvugiid eai galgga vuos bearehaga nuppástahttit , ovdalgo Sámi vuoigatvuođalávdegotti proseassa lea loahpahuvvon . 1 Das eai leat ovagiihtii jienasteamit Oslos rehkemastton . 1 Das eai leat nuortalaččaid boazodollui biddjon duvdosat . 1 Das deattuhuvvui movt sámi kultuvrralaš gelbbolašvuođa sáhttá integreret vai joksá ulbmila ahte sámi álbmot galgá oažžut ollislaš dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldaga . 1 Das deattuhuvvo ahte sámi dáidda- ja kulturovdanbuktimat galget leat integrerejuvvon oassin Kultuvrralaš skuvlaseahkas , ja ahte mihttomearrin lea eambbo oččodit sámi dáidaga ja kultuvrra dan ortnegii . 1 Das deattuhuvvo ahte máhttu lea ieš strategiija caggi , ja ahte buoret máhttu lea dárbbašlaš ulbmiliid čađaheapmái , erenoamážit resurssaid hálddašeamis , biras- ja dálkkádat-áššiin . 1 Das deattuhii ráđđi ahte : 1 Das daddjojuvvo maiddái maid sámi mánáidgárdi berre deattuhit ja mii vurdojuvvo norgalaš mánáidgárddiin gos leat sámi mánát . 1 Das daddjojuvvo ee. ahte ráđđehusat berrejit dovddastit ahte eamiálbmogiid eatnamat dárbbašit gáhttejuvvot birasvahágahtti doaibmabijuid vuostá . 1 Das daddjo ahte lasáhus ii leat EEO-šiehtadusa oadjonjuolgga-dusaid vuostá gáibidit ahte galgá ássat doaibmaguovllus Davvi-Romssas dahje Finnmárkkus ovdal go oažžu finnmárkkulasáhusa . 1 Das daddjo ahte Statskog Sf lea " statseid aksjeselskap " . 1 Das celkojuvvo ahte ” sámiin guđet leat joatkkaoahpahusas , lea vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas ” . 1 Das bussiin Romsii . 1 Das bođii ovdan ahte ledje ollu oahppit geat heite joatkkaskuvla oahpus erenoamážit fidnoskuvla oahpposurggiin ja eanemusat heite SED-guovllus ( ovdalaš SOF-guovllut ) . 1 Das bohciidedje garra vuostálastimat , akšuvnnat ja miellačájeheamit sihke sámiid ja biraspolitihkalaš lihkadusa beales . 1 Das boahtá čielgasit ovdan ahte eamiálbmogiiguin galgá konsulteret sin ovddastuslaš ásahusaid bokte sihkkarastin dihte dieđihuvvon miehtama ovdalgo stáhta dahká mearrádusa ja čađaha lágaid dahje hálddahuslaš doaibmabijuid main sáhttá leat mearkkašupmi midjiide . 1 Das bessetgo boanddat mohtorfievrruiguin meahcis vánddardit sáhttá leat mearkkašupmi ealáhusa ovddidanvejolašvuođaide . 1 Das berre leat servodatovddideami molssaeavttot strategiijaid válddahallan ja árvvoštallan , surggiid doaibma ja guhkesáiggi areáladárbu , ja dat berre árvvoštallat guđe strategiija gielda berre bidjat vuođđun . 1 Das beasaime boares guorbmebiillain Geavgŋá guoikkaid meattá ja Bildámii . ... 1 Das bargojuvvo dan guvlui ahte informašuvdna lebbejuvvo maiddái sámegillii . 1 Das : Nannán – Norga 1 Das : Dábálaš gálvvut 1 Das , maid Larsen girjjážis muitala mearrasámiid eallima birra , lea ollu mii vuođđuduvvá dasa maid son oinnii ja gulai dalle go lei oahpaheaddjin Fálesnuoris . 1 Daruiduhttin vuoitá 1 Darkkistanlavdegotti láhttut eai sahte leat komiteain gos giedahallet Sámedikki rehketdoaluid ja budsjeahttaid . 1 Darjja gitta 300 000 ru rádjai . 1 Daoistaga eanet mánát ja nuorat saddet bajás lulli-Norgqas ja lea deatalaS ahte oooa buolvvat dáin quovlluin áktiviserejuvvojit , nu ahte dovdet lunddolaS qullevasvuooa sámi servodahkii . 1 Dannego álbmogis lea vuoigatvuohta oažžut diehttevassii birasáššiid , de šaddá dañistaga deaŧaleabbon meannudit dohkálaš ja duoñaštahtti vuogi mielde doabbariiguin . 1 Dannego vuosttaldaninstituhta geavaheapmi addá vejolašvuođaid čađahit šiehtadallamiid ja heivehallamiid konsešuvdnamearrádusa ovdal , de háliida departemeanta ahte vuosttaldaninstituhtta šaddá deháleamos váikkuhangaskaoapmin vuosttildit konsešuvdnaohcama go dat lea vejolaš . 1 Dannego lea sávaldat čalmmustahttit ahte stáhta dohkkeha sámi kultuvrra , giela ja identitehta ovttadássásažžan ( vrd. Vuođđolága § 110 a ja vel Sd.dieđ. nr. 33 ( 20012002 ) ) , de orru almmolaš levgen Norgga leavggain guovvamánu 6. beaivvi leamen okta vejolašvuohta , sihke sámi álbmotbeaivvi ávvudeapmin , muhto maiddái geavatlaš čoavddusin dálá njuolggadusaid ektui . 1 Dannego lea sávaldat čalmmustahttit ahte stáhta dohkkeha sámi kultuvrra , giela ja identitehta ovttadássásažžan ( vrd. Vuođđolága § 110 a ja vel Sd. dieđ. nr. 33 ( 20012002 ) ) , de orru almmolaš levgen Norgga leavggain guovvamánu 6. beaivvi leamen okta vejolašvuohta , sihke sámi álbmotbeaivvi ávvudeapmin , muhto maiddái geavatlaš čoavddusin dálá njuolggadusaid ektui . 1 Dannego guovvamánu 6. beaivi lea sámi álbmotbeaivi , ja ahte máŋggas háliidit ávvudit beaivvi , leat fylkkagieldda eiseválddit ávžžuhan garvit bidjamis čoahkkimiid , konferánssaid jna. Dán beaivái 2004 rájes . 1 Dannego guovvamánu 6. beaivi lea sámi álbmotbeaivi , ja ahte máŋggas háliidit ávvudit beaivvi , leat fylkkagieldda eiseválddit ávžžuhan garvit bidjamis čoahkkimiid , konferánssaid jna. . Dán beaivái 2004 rájes . 1 Dannego gielddain ja fylkkagielddain lea deaŧalaš ovddasvástádus fuolahit našuvnnalaš čálgoortnegiid dego mánáidgárddiid , vuođđoskuvlla , joatkkaoahpu ja dikšun- ja ovddasmorašbálvalusaid , lea dattege lunddolaš ahte riikka eiseválddit sáhttet álggahit ođastusaid ja stuorát áŋggirdemiid dáin surggiin . 1 Dannego gielddain ja fylkkagielddain lea deaŧalaš ovddasvástádus fuolahit našovnnalaš čálgoortnegiid dego mánáidgárddiid , vuođđoskuvlla , joatkkaoahpu ja dikšun- ja ovddasmorašbálvalusaid , lea dattege lunddolaš ahte riikka eiseválddit sáhttet álggahit ođastusaid ja stuorát áŋggirdemiid dáin surggiin . 1 Dannego dárbu lea birasoahppevaš ja máŋggalágan gálvofievrridanfálaldagaide , de ferte projekteret ruovderaŧŧi mii čatná Romssa ja Ofuohta raŧi oktii . 1 Dannego doaibmaplána lea ráđđehusa plána , de doaibmabijut čađahuvvojit erenoamážit guovddášhálddahusa surggiin ja doaibmamušain . 1 Dannego davvin leat erenoamáš hástalusat , de galgá oljosuodjeválbmu leat vuoruhuvvon ášši . 1 Dannego das ledje buorit bohtosat mannan jagi . 1 Dannego Gonagas dahká stáhtaráđis mearrádusaid addit lobi čázádatbuođđumiidda ja dakkár mearrádusaid ii leat vejolaš váidit , de ii leat vejolaš vuosttaldemiin ge nuppástuhttit doaibmalohpemearrádusa . 1 Danne čájehit dás muhtun ovdamearkkaid 1 Danne čuoččuha Sámediggi vuoigatvuođaid dán doaimmas . 1 Danne čuohcá gielddus uhcit lassihuksehusaide . 1 Danne šiehtadus deattuha doaibmabijuid mat sáhttet buoridit njuovvama čađaheami miehtá áigodaga , ja mat sáhttet buoridit vuovdinvejolašvuođaid . 1 Danne čađahuvvo sierra bargu dan birra ođđa lága fápmuiboahtima oktavuođas . Dan barggu duogáš čilgejuvvo Od . 1 Danne čađahuvvo sierra bargu dan birra ođđa lága fápmuiboahtima oktavuođas . 1 Danne šaddáge dárbbašlaš geavahit vugiid oadjudit sin dánlágan deaivvademiide . 1 Danne šaddá kulturkritihkalaš áššiid perspektiivvas maid eambbo mearkkašupmi , earret daid duohta ja praktihkalaš váikkuhusaid geažil mat juo čuvvot giela . 1 Danne šaddet eurohpalaš ovttasbargoarenat mávssolaš reaiddut fylkkasuohkana davviguovločalmmusteamis ge . 1 Danne šaddet dákkár formuleremat liiggas oppalaččat ja dárkilmeahttumat . 1 Danne šaddet doaibmaplána dehálaš fáddán vejolaš doaibmabijut mat galget oaččohit eanebuid váldit sámegielat oahpuid ja sámegiela oahpu . 1 Danne ávžžuha čielggadeapmi ahte Norgga bealde álggahuvvo fas davviriikkalaš sisaoastinortnet vai beassá oastit sámi girjjiid . 1 Danne ávžžuha ge Bargiidbellodaga sámediggejoavku Sámediggeráđi rievdadit dán geavahusa dien guvlui movt mii árvalit . 1 Danne ávžžuha Sámediggeráđđi ovddasvástideaddji departemeanttaid jođáneamos lági mielde čilget divatluvvenášši , vai ášši lea čilgejuvvon dassážii go ođđa boazodoallošiehtadusa 2007/2008 šiehtadallamat álget . 1 Danne ásahuvvui sierra ortnet vai presideantta ealáhatvuoigatvuođat suodjaluvvojit . Ortnega hálddaša Stáhta ealáhatkássa . 1 Danne ásahuvvui sierra ortnet vai presideantta ealáhatvuoigatvuođat suodjaluvvojit . 1 Danne ásahuvvo ođđa njuolggadus dan birra ahte dat eiseválddit , mat eai ollašuhte oassálastingeatnegasvuođa , leat caggojuvvon ovddideames vuosttaldeami . 1 Danne árvvoštallá Sámediggeráđđi ovddidit sierra dieđáhusa dán fáttá birra vuosttas jahkebealis 2005 . 1 Danne árvvoštallan sakka váikkuhivččii doaimma bohtteáiggi dáfus . 1 Danne álggahuvvui Bali njunuščoahkkimis 2007:s guovtti jagi šiehtadallanproseassa fuolahan dihte eanet áŋgiruššamiid , mat plána mielde galget loahpahuvvot Københámmanis . 1 Danne áigut mii čađahit rabas ja searvadeaddji proseassa gitta gulaskuddanáigemeari lohppii , dadjá doaibmi presideanta Terje Tretnes . 1 Danne áigut ge mii 2010:s árvvoštallat movt bajásdoallandoarjaga sáhtášii heivehit min ortnegiidda . 1 Danne áigut earret eará árvvoštallat doabageavaheami go ráhkadit minerálapolitihkkaevttohusa Sámedikki dievasčoahkkimii , dadjá Olli . 1 Danne áigut dás rájes earret eará joatkevaččat evalueret ráđđelahtuid ovddasvástádussurggiid , dieđiha Olli . 1 Danne áiguge SPR bargat dan ala ahte eiseválddit davviriikkain juohke jagi várrejit ruđaid iešguđet doaibmabijuide buoridan dihte eamiálbmogiid dili iešguđet sajiin máilmmis . 1 Danne áigu sámediggeráđđi váldit oktavuođa johtolatministariin Magnhild Meltveit Kleppain ášši birra . 1 Danne áigu ráđđehus vuoruhit eanet informašuvnna olggosaddima gustojeaddji láhka- ja njuolggadusmearrádusaid birra iešguđetlágan surggiin Norggas ja olmmošvuoigatvuođaid birra main lea mearkkašupmi eamiálbmogiidda . 1 Danne áigu ráđđehus viidáseappot ovddidit ja áigeguovdilin dahkat dakkár doarjjaortnegiid mat dorjot eaktodáhtolaš mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnaid doaimma . 1 Danne áigu ráđđehus ovttas ealáhusain ásahit nationála kvalitehtasihkkarastinortnega mátkeeallima várás . 1 Danne áigu ráđđehus láhčit dili áŋgiruššamii sámegielain . 1 Danne áigu ráđđehus ee. nannet Sámedikki rolla arealplánema oktavuođas iežas árvaluvvon ođđa plánaosiin plána- ja huksenláhkii . 1 Danne áigu ge Sámi Válgalihttu eavttuhit ahte giellaráđđi iežas bajiduvvon rámmaid siste vuoruha dán barggu . 1 Danne áigu Sámediggi čalmmustahttit erenoamážit eanavuoigatvuođakapihttala mearrádusaid ja erenoamážit artihkkaliid 13 rájes 15 rádjai . 1 Danne áigu Sámediggi váikkuhit sihke eanadoallo- ja boazodoallu politihka , ja nu sihkkarastit nana vuođđoeavttuid daidda . 1 Danne áigu Sámediggi váikkuhit dasa ahte lagasvuođa- ja sorjjasvuođa prinsihppa deattuhuvvošii , geahčatkeahttá etnalaš gullevašvuođas . 1 Danne áigu Sámediggi váikkuhit dasa ahte eamiálbmotberoštumit fuolahuvvojit viidáset proseassas 2010 rádjai , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Danne áigu Sámediggi ovddidit ovttadássásašvuođa ja dásseárvvu beroškeahttá sohkabealis , čearddalašvuođas ja seksuála sojus . 1 Danne áigu Sámediggi aktiivvalaččat searvat viidáset politihkalaš proseassas dáid áššiid čuovvoleami oktavuođas . 1 Danne áigu Sámediggeráđđi positiivalaččat doarjut dakkár ovdánahttinvuolggahemiid . 1 Danne áigu Sámediggeráđđi bidjat čielgaset gáibádusaid buot daid ásahusaid ja organisašuvnnaid doaimmaide , mat ožžot njuolgga doarjaga Sámedikki bušeahtas . 1 Danne áigu Kultur- ja girkodeparte ­meanta árvvoštallat álggahit muhtin prošeavtta vai olahivčče eambbo dieđuid das makkár erohusat leat sámi eaktodáhtolašbarggus ja dan eaktodáhtolašbarggus mii muđui lea álbmogis . 1 Danne áiggun mun deattastit muhtun artihkkaliid konvenšuvnnas mat leat erenoamáš deaŧalaččat sámi mánáide ja nuoraide . 1 Danne áiggun bovdet dán suorggi govdafierpmádatpolitihkalaš gulahallamiidda , lohká ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 Danne válljejit eret fága . 1 Danne váldde oktavuođa gildii jos dárbbašat dárkilat dieđuid válgalanja ja rabasáiggiid birra . 1 Danne vuoruha Sámediggi giellabarggu hui bajás . 1 Danne vuoruha Sámediggeráđđi earret eará stipeandda daidda nuoraide , geat váldet alit oahpu lulli- , julev- dahje davvisámegielas , ja stipeandda daidda ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjistudeanttaide , geain lea sámegiella fágasuorggis . 1 Danne vuordáge Sámediggi ahte čađahuvvo buorre bargu go dál galgat čohkket dieđuid bievlavuodjima birra ja ahte dasa várrejuvvo doarvái ruhta vai barggu sáhttá čađahit buriin vugiin . 1 Danne vuordá ge Sámediggi ahte eai čađahuvvo stuorra duohta ­deamit dain sámi guovlluin , gos sámi vuoigatvuođat leat čielggaduvvomin . 1 Danne vuordit ahte viidáset čuovvulanbargu váldojuvvo ovdan ráđđádallamiin Sámedikki ja Norgga eiseválddiid gaskkas , dadjá Tretnes . 1 Danne vuorddán mun ahte Sámediggi ja ráđđehus barget johtilit oažžut ođđa prosedyraid bušeahtajuohkimii , dadjá loahpas Jonassen . 1 Danne vai buorebut sihkkarastojuvvošii konferánssa čuovvoleapmi . 1 Danne sávvet ovttasbargooasehasat ahte ásahuvvojit eanet doaibmi sámi giellaguovddážat iešguđetge guovlluin . 1 Danne sáhtát jienastit eará gielddas go dan gielddas gos orut / leat čálihuvvan Sámedikki jienastuslohkui . 1 Danne sáhtát don válljet dan eallindili mii heive buoremusat daid bálvalusaide ja daid dieđuide maid don dárbbašat . 1 Danne sáhttá orrot govttolaš ahte ráđđehus diehtá Sámedikki doaimma ja Sámedikki árvvoštallamiid sámi kultur-- ja servodatovdáneami hárrái . 1 Danne sáhttá orrot govttolaš ahte ráđđehus diehtá Sámedikki doaimma ja Sámedikki árvvoštallamiid sámi kultur- ja servodatovdáneami hárrái . 1 Danne sáhttá norgalaš oktavuođas iešmearrideami gažaldat čadnojuvvot dasa makkár váldi galgá , dahje berre , biddjojuvvot sámi álbmotválljejuvvon orgánii , Sámediggái . 1 Danne sáhttá mearrádusain leat oktasaš váidináigemearri ja dain sáhttá vejolaččat leat oktasaš váidinmeannudeapmi . 1 Danne sáhttá mearrádusa lohkat nu ahte dat dárkilastá dušše muhtun beliid sámi leavgga geavaheami oktavuođas . 1 Danne sáhttá gánnáhahttivuohta maiddái buoriduvvot lassáneami buvttadeami bokte almmá stuorra goluid haga . 1 Danne sáhttá ge digaštallat ahte lea go rasisma rievttes doaba čilget dan váttis oktavuođa mii Finnmárkkus lea sápmelaččaid ja dáččaid gaskkas . 1 Danne sáhttet ain čuožžilit bárttit sámi čálamearkačohkiiguin , erenoamážit boares dihtorávdnasiid ja boares prográmmaid dáfus . 1 Danne su eadni dáhtui ahte nieida galggašii beassat lohkat eatnigiellasis maiddái konfirmašunskuvllas , go juo ii lean oahppan dárogiela skuvllas . 1 Danne son ávžžuha gielddaid ja fylkkagielddaid leat njunnošis ovddideamen siskkáldas struktuvrra ovttastahttin doaimmaid . 1 Danne son lea duhtavaš go Ráđđehus álggaha ráderasttideaddji barggu davviguovlluin mas ovddiduvvojit dakkár etihkalaš njuolggadusat , maid ealáhusdoaimmaheaddjit galget vuhtii váldit buot doaimmain álgoálbmotguovlluin . 1 Danne sii šadde issoras čeahpit moardit ja čiktit . 1 Danne sii ferteje divodišgoahttit dan boares bagadusa . 1 Danne ráđđi ii ádde mo bargojoavkku nammadeapmi galggašii buhtadit eahpeluohttámuša mii lea čuožžilan maŋŋá moaitámuša mii bođii doaibmaplánii mii čuovui stuorradiggeproposišuvnna go gieđahallojuvvui Stuorradikkis . 1 Danne ráđđehus áigu bovdet viiddis servodatdivaštallamiidda dáid áššiid birra , dajai stáhtaministtar Jens Stoltenberg iežas ođđajagesártnis . 1 Danne ráđđehus oaivvilda ahte Oktavuođalávdegoddi loahpahuvvo dálá hámis . 1 Danne ráđđehus ii sáhte daidda mieđihit . 1 Danne riikkaidgaskasaš biraskonvenšuvnnaid ferte geahčadit oktan eamiálbmotvuoigatvuođaiguin . 1 Danne orru imaš go muhtumat vikkahit nu ahte Sámediggi galgá jearrat Kultur- ja girkodeparte ­meanttas lobi gohčodit Beaivváš Sámi Teáhtera sámi nationálateáhterin . 1 Danne oastáge Sámediggi konsuleantaveahki muhtumin . 1 Danne oaivvildit ahte buoremus strategiija livččii kanaliseret ruđaid joavkkuide mat de galget bargat dainna ahte oččodit eambbogiid jienastuslohkui . 1 Danne oaivvildan mun ahte ferte bargojuvvot buot maid sáhttit vai proseassa ovdánišgoahtá fas . 1 Danne oaivvilda ráđđi ahte sámit fertejit ieža váldit eanet ovddasvástádusa sámegiela geavatlaš geavaheamis eallima iešguđet áigemuttuin , ja dain iešguđet servodatsurggiin , maidda sii oassálastet . 1 Danne oaivvilda ge Sámediggi earret eará ahte galgá čielggadit movt sáhttá organiseret gelbbolašvuođa ja máhtolašvuođa nu ahte dan álkibut sáhttá geavahit ja heivehit plánemis , oahpahusas , dulkomis , oaivadusas ja ráđđeaddimis . 1 Danne oaivvilda departemeanta ahte ii dárbbaš ásahit sierra njuolggadusaid dan hárrái gii galgá sáhttit čuoččuhit alddis leat boazodoallovuoigatvuođa . 1 Danne oaivvilda Sámi válgalihttu ahte ášši galggašii guorahallat ollu viidábut ja vuđoleabbot , ja áigu dáhttut válljet ođđa lávdegotti mii árvvoštallá buot beliid sámelágas . 1 Danne oaivvilda Sámediggi ahte dán barggu ferte vuoruhit . 1 Danne oaivvilda Sámediggeráđđi ahte ferte konkrehtalaččat ja diliid mielde árvvoštallat makkár ásahusaid ja doaimmahusaid lea vuogas ovttastahttit oktasaš organisašuvdnan . 1 Danne oaivvilda Sámediggeráđđi ahte Gáldu ja ICR galggašedje organiserejuvvot vuođđudussan mas Sámediggi , Sámi allaskuvla ja vejolaččat Boazosápmelaččaid máilmmisearvi leat vuođđudeaddjit . 1 Danne oaidná Sámediggi dárbun ahte mearrá 2008– 2009 1 Danne oaidná Sámediggeráđđi ahte sámi ásahusaid ovddideapmi buot servodatsurggiid siskkabealde lea vuođđoeaktun sámi demokratiija ja sámi servodaga huksemis . 1 Danne oaidnit ahte lea vejolašvuohta ovddidit ealáhusa doalus . 1 Danne norgalaš miellaguottut riikkaidgaskasaš eamiálbmotgažaldagaide hábmejuvvojit lagas ovttasbarggus Sámedikkiin . 1 Danne nammaduvvui jagi 2004 bargojoavku mas leat Sámedikki ja Ráđđehusa oassálastit , geat galge evttohit konsultašuvdnabargovugiid . 1 Danne nammadii Gielda- ja guovludepartemeanta bargojoavkku mas ledje Sámedikki , Olgoriikadepartemeantta ja Gielda- ja guovludepartemeantta ovddasteaddjit . 1 Danne nammadii Gielda- ja guovlodepartemeanta bargojoavkku mas ledje Sámedikki , Olgoriikadepartemeantta ja Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddasteaddjit . 1 Danne mun moraštan ja balan go mánáide biddjojuvvo ovddasvástádus olles ¬olbmuid daguin daid unohis roahcanáššiid oktavuođas Guovdageainnus . 1 Danne mun háliidan gulahallat nu oluin go vejolaš ja sihkkarastit ahte nu ollu jienat gullojuvvojit ovdalgo mii dahkat loahppajurdagiid dán barggus . 1 Danne mu ipmárdusas ii gávdnon obage ealli mii lei stuorát go beana ja sáhtii borrat mu . 1 Danne molsašuddá viessoláigu dađi mielde makkár hápmi ja sisdoallu visttis lea . 1 Danne min mielas lea dárbu ovddidit árvalusa ođđasis . 1 Danne mii ávžžuhit sámi dutkanbirrasiid geahččalit ásahit ovttasbarggu eará eamiálbmot dutkanbirrasiiguin Árktisis . 1 Danne mii ávžžuhit fylkkaráđi ja Romssa fylkkadikki bisuhit Skániid joatkkaskuvlla , dadjá Vars . 1 Danne mii ávžžuhat buohkaid čálihit iežaset jienastuslohkui ja geavahit jienastanvejolašvuođa . 1 Danne mii áigut joatkit doaru geafivuođa vuostá . 1 Danne mii stuorrudit suohkaniid bušeahtaid 6,4 miljárdda ruvnnuin . 1 Danne mii searvat čiekŋalis giitevašvuođain ja stuorra iluin gonagasa riegádanbeaivvi ávvudeapmái otne , dadjá Keskitalo . 1 Danne mii searvat soalddáhiiguin ja siviila olbmuiguin Afghanistánii ja Čáddii , vai sáhttit leat mielde ovddideamen dorvvolašvuođa ja huksemin ođđasis dáid riikkaid . 1 Danne mii ollásit doarjut Sámediggeráđđi árvvoštallama sániid , ahte dakkár jáhkku dađe bahát ráđđe ollugiid , " ahte boazodoallu dat álo galgá heivehallat iežas , beroškeahttá duovdagiid gáržumis . " 1 Danne mii leat leamaš álbmotčoahkkimiin ja áigut lágidit álbmotčoahkkimiid riddolávdegotti čielggadusa oktavuođas . 1 Danne mii leat leamaš dáppe gihká ja danne mii ain áigut leat dáppe guhká . 1 Danne mii leat ilus go , buori ovttasbarggus NČE:ain , leat nagodan ovttamielalaččat šiehtadit mo konsultašuvnnat gaskal Sámedikki ja NČE galget čađahuvvot geavatlaččat . 1 Danne mii leat gávnnahan riektan čájehit várašumiid Sámediggeráđi árvalusaide das , ahte Sámediggi " ... doarju daid váldolinnjáid maid Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ( NBR ) lea ovddidan sihke Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa hárrái ja daid sierra beliid hárrái maid lea dárbu váldit vuhtii boazodoalu vuoigatvuođain " ( s. 32 ) . 1 Danne mii leat dán gohčodan šiehtadallamin . 1 Danne mii leat dan váldán ovdan ovddasvástideaddji stáhtaráđiin ja čujuhan sámi geavahead-djiid vuoigatvuođaide ja ohcalan proseassa ođastusas mii sihkkarasttášii sámi geavaheddjiid . 1 Danne mii leat bidjan mearrideaddji deattu Sámedikki oidnui , joatká stáhtaráđđi . 1 Danne mii gáibideimmet ge minerálalága mii livččii buktit tietnasa giliid ássiide . 1 Danne mii fertet álo geahččat bearrái ahte nu ollugiin go vejolaš lea bargu . 1 Danne mii eat dákko doarjjo oktilaš moitima Sámi vuoigatvuođalávdegotti vuostái . 1 Danne mii dárbbašit duođaštusaid eamiálbmogiid árbevirolaš máhtu birra nu ahte sáhttit gávdnat ođđa heivehan ­strategiijaid . 1 Danne mii duhtavašvuođain váldit vuostá ođđa ISAF-strategiija . 1 Danne mii deattuhit ahte kandidáhtas leat buorit gulahallanattáldagat ja sutnje lea luohttámuš . 1 Danne mii bargat árjjalaččat maiddái dan ala ahte Sámediggi galgá oažžut guovddáš rolla ealáhusšiehtadallamiin . 1 Danne mii bargat searválaga Sámi joatkkaskuvllain Kárášjogas , sii oahpahit muhtumiid min ohppiid interneahta ja jietna- / govva-studio bokte . 1 Danne miehtá eanetlohku Ráđđehusa láhkarievdadanevttohussii čujuhettiin ahte láhkarievdadus lea ráhkaduvvon dan evttohusa vuođul , maid Gielda- ja guovludepartemeantta vuođđudan bargojoavku evttohii ja mii sáddejuvvui viiddis gulaskuddamii ee. Sámediggái , gielddaide , fylkkagielddaide ja sámi organisašuvnnaide . 1 Danne mearriduvvui ahte sámi áššit galget čohkkejuvvot ja oktanis ovddiduvvot ráđđehusa bušeahttakonferánssaide . 1 Danne láittastuvaiga soai ja plániiga fárret máttás mánáid maŋŋái . 1 Danne livččii sámi oainnu vuođul ulbmilaš čohkket sámi geavahan- ja ássanguovlluid buorebut go dál , dadjá sámediggeráđi lahttu Jarle Jonassen . 1 Danne livččii juo áigi čoavdit dán ášši nu ahte boahtte jagi bušeahtas čuovvuluvvo Sámedikki celkojuvvon sávaldat . 1 Danne livččii buorre jus Sámedikkis livččii buoret ovddastus , ja ahte áirasiid gelbbolašvuođain ávkašuvašii buorebut . 1 Danne lei illudahtti go Biras- ja ovddidanministtar Erik Solheim háliidii miehtat Sámedikki gáibádusaide ja álggahii dan proseassa ahte rievdadit njukčamánu 18. b. 2005-mannosaš láhkaásahusa nr. 242 boraspirehálddašeami birra ( boraspireláhkaásahus ) . 1 Danne ledjege muhtin oahppit geat gerge sihke álbmotskuvllas ja joatkkaskuvllas nu ahte eai máhttán lohkat . 1 Danne leatge lágiduvvon álbmotčoahkkimat sámi guovlluin mátta bealde Finnmárkku . 1 Danne leat čađahuvvon viidát váikkuheaddji doaibmabijut sihke priváhta báŋkkuid ektui ja stáhtabáŋkkuid ektui vai lea álkit fidnet loana . 1 Danne leat čavgejuvvon biras- ja guolástuseavttut 20. konsešuvdnavurrui muhtin guovlluin , earret eará lea muhtin blohkaide mearriduvvon ahte dihto áigodagaide galgá leat gielddus dahkat seismihkalaš iskkademiid . 1 Danne leat ásahusat áibbaš guovddáš oasit nana , doaibmi ja ovddideaddji servodagaid ollašuhttimis . 1 Danne leat vuođđoealáhusat ain nu nannosat giliin . Nu go eará vuođđoealáhusat de lea eanandoallu maiddái guovddážis sámi kulturárbevieruid bisuheamis , ja lea deaŧalaš sámi guovlluid barggolašvuhtii . 1 Danne leat sámi mánát ráhkadišgoahtán « fierbmegiela » - mas eai leat sámi bustávat , ja sámi ealáhuseallin ja almmolaš doaimmat eai nagot fállat bálvalusaid seamma dásis go maid eará giellajoavkkut ožžot fállun . 1 Danne leat stuorra oasit riikka kulturmuittuin ja kulturbirrasiin čázádatguovlluin . 1 Danne leat sierra áŋgiruššamat árvoháhkanprográmmas ahte oččodit stuorát doaimmaid vásihusealáhusain . 1 Danne leat njuolggadusat deaŧalaš gaskaoapmin dan sihkkarastimis ahte almmolaš eiseválddit ja Finnmárkkuopmodat dohkálaččat váldet vuhtii sámi beroštusaid áššiin rievdaduvvon meahccegeavaheami hárrái , dadjá sámeikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Danne leat neahttasiiddut hábmejuvvon nu gohčoduvvon WAI-njuolggadusaid mielde , Norge.nos kvalitehtaeavttuid vuođul neahtas , ja Sosiála- ja dearvvasvuođadirektoráhta oaivadusa mielde olámutto neahttabáikkiid ektui . 1 Danne leat mis dál dakkár hástalusat go nannet ja ovdánahttit daid ovttasbargovejolašvuođaid mat leat juo láhččojuvvon gustovaš šiehtadusain , ja ovdánahttit ođđa ovttasbargoarenaid . 1 Danne leat mii ovttas eará joavkkuiguin bargan garrasit dáinna áššiin , go min mielas ii leat rievttalaš go lotnolasealáhusdoarjja livnnetjahkái 1996 meannuduvvui daid njuolggadusaid mielde maid Sámediggi leai mearridan 26.09.96 , ja mat bohte fápmui 01.01.97 . 1 Danne leat mii duhtavaččat go beassat leat mielde go Norgga ráđđehus čuovvola julggaštuvvon mihttomeriid dan ektui ahte doarjut eamiálbmogiid ja suodjalit eamiálbmogiid eatnamiid resurssaid ala bahkkemis ja billisteames eamiálbmogiid eallinguovlluid . 1 Danne leat mekanismmat mat váfistit veahádagaid vuoigatvuođaid dárbbašlaččat vai ožžojuvvo duođalaš demokratiija mii váfista mieldemearrideami ja váikkuhanfámu maiddái veahádagaide . 1 Danne leat maiddái stuorra erohusat das mii guoská giellanjuolgga ­dusaid gáibádusaid deaŧaleamos čuovvolaneavttuide . 1 Danne leat lávdegotti evttohusa muhtun oasit váddásat . 1 Danne leat juohke nominála logu maŋábeallái bidjan proseantalogu , mii čájeha oasi olles ohppiidlogus guhtege jagi . 1 Danne leat giellastivrii gáibiduvvon čielgaseabbo njuolggadusat vai sin bargodilli buorránivččii . 1 Danne leat ge máŋga rievdadusevttohusa , mat eai rihko Finnmárkkulága dahje eai fámohuhte sámi vuoigatvuođaid , dál váldojuvvon mielde njuolggadusaide , dadjá sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 Danne leat ge mus gažaldahkan Sámediggeráđđái : 1 Danne leat dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat dávjá soaittáhagas ja unnán einnostahtti sámi bálvalusdárbbašeaddjiide . 1 Danne leat birasperspektiiva ja bistevaš gárgedeapmi hui deaŧalaš bealit sámi ealáhusain ja sámi guovlluin . 1 Danne leat Sámedikkis stuora vuordámušat lávdegoddái mii galgá guorahallat geavaheami ja hálddašeami sámi geavahus ¬guovlluin olggobealde Finnmárkku fylkka . 1 Danne leat Sámedikki ovttasbargobealit bovden dán golbma gieldda čoahkkimii ođđajagimánu 6. b. 2010 Sámediggái , ságastallat movt sáhtášii jorgalahttit dán negatiivvalaš ovdáneami . 1 Danne leange ilus go giellaguovddážat leat fárus min ovttasbarggus . 1 Danne lean álggahan barggu SÁNAGin ( sámi našuvnnalaš gealboguovddáš psykalaš dearvvašvuođasuddjemiin ) fágaásahussan , oahppan dihte eanet dáid áššiid birra , ja árvvoštallan dihte dohkálaš doaibmabijuid mat veahkehivčče eastadit psykalaš nođiid ja fuolahit olbmuid psykalaš dearvvašvuođa . 1 Danne lean mun ilus go lágiduvvo dát seminára odne , ja mii galgá álggahit rabas ságastallama bievlavuodjima birra meahcis . 1 Danne lean mun erenoamáš ilolaš go beasan galledit Sámedikki seammá beaivvi go Bargo- ja searvadahttinministtar bidjá ovdan ráđđehusa stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka birra – jure justa Kárášjogas ja Sámedikkis . 1 Danne lean mun duhtavaš go biras- ja ovddidanministtar árat dán vahkus lea searvan ON Álgoálbmogiid Bissovaš Foruma sešuvdnii New York:as ja lea guorahallan dálkkádatáššiid oasseváldiiguin doppe . 1 Danne lean hui ilus go beasan oahpásmahttit ođđa ofelaččaid aiddo dán festiválas ja dáppe Gállogietti olgomuseas . 1 Danne leage riekta dadjat ahte Sámedikki duohta váikkuhanvejolašvuohta lea stuorát daddjon áššesuorggit , main dikkis lea mearridanváldi . 1 Danne leage hui deaŧalaš ahte Sámediggi ii guođe prinsihpa ahte geahččalit boahtit sáhkalaga suohkaniiguin . 1 Danne leage dehálaš ahte SI maiddái boahtteáiggis lea davviriikkalaš ásahus . 1 Danne leage bureslihkostuvvan boaittobealpolitihkka sámi guovlluin ovdahussan bisuhit ja viidásetfievrridit sámi kultuvrra ja giela . 1 Danne leage buorre go Ráđđehus ja máŋga bellodaga Stuorradikkis dál dieđihit ahte sii áigot lassi doaibmabijuiguin dovdáhit dálá vuoigatvuođaid . 1 Danne leage boazologuheiveheapmi guovdilis oassin das ahte geahpedit boazojámu guohtuneatnamiin . 1 Danne leage Sámediggi muhtun muddui geavahan olggobeale konsuleanttaid . 1 Danne lea šállošahtti go Sámediggi Norggas okto ruhtada kantuvrra doaimma . 1 Danne lea čielga oktavuohta gaskal sámi giliássama ja vuođđoealáhusaid saji barggolašvuođas . 1 Danne lea áššáigullevaš guorahallat man muddui doarjjavuogádat láhčá dili fitnodagaide gulul ja dañistaga iešheanalaččat ja eallinnávccalaččat birgegoahtit ekonomalaččat . 1 Danne lea áššečuoččaldahttingelbbolašvuođa oktavuođas lunddoleamos earuhit Sámedikki sierranas doaimmaid . 1 Danne lea álo dárbu gielladikšumii . 1 Danne lea áigumuššan oažžut ođđa reguleremiid 2012:s . 1 Danne lea áigumuš ain bargat árjjalaččat boazoealáhusa areálagažaldagaiguin . 1 Danne lea áibbas čielga eaktu Sámedikki bealis ahte čuovvovaš hámuheapmi ferte váldojuvvot mielde § 1 vuosttaš lađđasii vai sihkkarastojuvvo ahte álbmotrievttálaš bealli ii hedjonahttojuvvo Finnmárkkulága sis ­doalu ektui : 1 Danne lea áibbas mearrideaddji mearkkašupmi das ahte ekonomalaš vuođus ođđasisceggejuvvo . 1 Danne lea áibbas dárbu álggahit doaibmabijuid dalán ja čađahit guhkit áiggi doaibmabijuid vai ollašuhttá dohkálaš oahpahusa . 1 Danne lea áibbas dárbbašlaš geahpedit massimiid ealáhusa boahtteáiggi ekonomalaš ja kultuvrralaš bissovašvuođa dihtii . 1 Danne lea váttis juste dál diehtit dárkilis supmiid go guoská 2009-2014 áigodahkii . 1 Danne lea váldohástalussan oažžut sadjái dáid rámmaeavttuid . 1 Danne lea viehka eahpesihkkar mo bargomárkka ovdána boahtteáiggis . 1 Danne lea viehka eahpesihkkar mo bargomárkan ovdána boahtteáiggis . 1 Danne lea vealtameahttun ollislaš boazodoallopolitihkkii ahte boazodoalu nissonolbmot maiddái oidnojit luohttámušdoaimmain ja eará sajiin gos mearrádusat boazodoalu ektui dahkkojuvvojit . 1 Danne lea unnán áigeguovdil buohtastahttit luossabivddu regiovnnalaš fágaráđi ja Riikkaoasselávdegotti ja Sis-Finnmárkku nuppástuhttinprográmma . 1 Danne lea ulbmil nannet olmmošvuoigatvuođaid oppalaččat Norgga rievttis , ii ge dušše daid vuoigatvuođaid mat váldojit Norgga láhkii olmmošvuoigatvuođalága geažil . 1 Danne lea teáhter guovdilis oassádalli kulturguoddin sámi máidnasiid ja muitalusaid drámatiseremiin . 1 Danne lea sámi servodagas stuorát dárbu searvat riikkaidgaskasaš ja nationála mearridanarenaide . 1 Danne lea sámi dávviriid čohkken earenoamáš stuorra hástalussan sámi museáide boahtteáiggis , ja nu lea maid sámi dávviriid dohkálaš gieđahallan konserverema , giela , terminologiija , registrerema ja dihtorprográmmaid dáfus . 1 Danne lea sámi dávviriid čohkken earenoamáš stuorra hástalussan sámi museáide boahtteáiggis , ja nu lea maid sámi dávviriid dohkálaš gieđahallan konserverema , giela , nomenklatuvrra , registrerema ja dihtorprográmmaid dáfus . 1 Danne lea sámegiela boahtteáigái seailluheaddji barggus deháleamos oassi dat , ahte giela hálddašanguovlu viiddiduvvo , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 1 Danne lea sámediggeráđđi juolludan stuorra supmi dáid prošeavttaide , dadjá sámediggeráđđi Laila Susanne Vars . 1 Danne lea stáhtalaš doarjja dárbbašlaš juos galgá bisuhit sámi preassa . 1 Danne lea sin vejolašvuohta fáhtet ja árvvoštallat bálvalusdárbbašeaddji vejolaš bálvalusdárbbu , ráddjejuvvon . 1 Danne lea ráđđi ávžžuhan departemeantta árvvoštallat dáid beliid ovdal go lága gárvvistit . 1 Danne lea ráđđi guoskkahan ášši sierra čuokkisin dán dievasčoahkkima áššis 12/00 . 1 Danne lea ráđđi dáhtton Stuorradikki leat mielde fuolaheamen Sis-Finnmárkku riekteveahkkekantuvrii ollislaš stáhtalaš ruhtadeami 2001 rájes . 1 Danne lea ráđđi 18.03.2005 beaiváduvvon reivves KGD:ii bivdán ahte Mátta-Várjjaga musea hálddašanovddasvástádus sirdojuvvo Sámediggái 2006 rájes . 1 Danne lea ráđđehussii deaŧalaš sápmelaččaid oassálastin dálkkádatáššiid bargui ja lea maid deaŧalaš ahte sámit ásahusaideaset bokte sáhttet leat mielde ásaheamen máhttovuođu luonddu , birrasa ja dálkkádatrievdamiid oktavuođas . 1 Danne lea ráđđehus systemáhtalaččat nannen áŋgiruššama davviguovlluin maŋimuš jagiid . Dát áŋgiruššan jotkojuvvo . 1 Danne lea ráđđehus otne nammadan suoidnemánu 22.beaivve-kommišuvnna . 1 Danne lea ráđđehus mearridan ahte stáhta etáhtaid galgá geatnegahttit árvvoštallat lea go dárbu atnui váldit dakkár prográmmaid / geavahanvuogádagaid mat dagašedje vejolažžan geavahit sámegiela čállinmearkkaid dađistaga go dálá prográmmat molsojuvvojit . 1 Danne lea ráđi mielas dát hirpmástuhtti ja hui duođalaš Sámedikki autoritehtii ja luohttámuššii go bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji mediaid bokte ovddida čuoččuhusaid ahte Sámedikkis ii leat kontrolla ja ekonomiijastivrejupmi , vaikke vel dát bealit eai mangeláhkai dahje goassege leat váldojuvvon ovdan doppe gos dat galget váldojuvvot ovdan – nammalassi ieš Sámedikkis . 1 Danne lea ráhkaduvvon láhkaásahus mii čájeha mo plánaoassi galgá doaibmat ovttas 1985-mannosaš plána- ja huksenlága huksenáššemearrádusaiguin ( phl.85 ) dassážiigo ođđa huksenáššemearrádusat biddjojuvvojit doibmii . 1 Danne lea riikkaidgaskasaš vásáhus ja hárjehallan dehálaš oassi oahpahusas . 1 Danne lea prinsihpalaččat dárbu čielgaset digaštallat makkár oktavuohta Stuoradikkis lea Sámediggái , ja movt ovttasbarggu duohtavuođas sáhtášii heivehit . 1 Danne lea presideanta sakka hirpmástuvvan ja beahttašuvvan Ráđđehusa láhttenvuogi geažil áššis . 1 Danne lea ovttas Gielda- ja guovlodepartemeanttain nammaduvvon oktasaš hálddahuslaš bargojoavku , man bargun lea ráhkadit raportta , mii galgá čielggadit ráđđádallamiid vuođu ja evttohit ráđđádallamiid ulbmiliid ja bargovugiid mo čađahit daid ráđđádallamiid . 1 Danne lea ovddit Sámediggeráđđi , ja dat lea geardduhuvvon dán Sámediggeráđi álggahanjulggaštusas , dieđihan ahte ovddida ođđa ášši Sámediggái ollislaš minerálapolitihka hárrái . 1 Danne lea olu ovttaskas fágaolbmuid duohken geain lea beroštupmi fuolahit sámi geavaheddjiid dárbbuid . 1 Danne lea ollu oktavuođain lunddolaš ja dárbbašlaš ovttasbargat ja dahkat fierpmádagaid riikkaidgaskasaš ásahusaiguin . 1 Danne lea okta hástalusain ovddos guvlui dat ahte eamiálbmogat ožžot ovddastusa maiddái našuvnnalaš dásis . 1 Danne lea oahppoplána heivehuvvon Davvi-Norgii ja dán guovllu máŋggakultuvrralaš duohtavuhtii . 1 Danne lea mávssolaš ahte bealit fas čohkkedit šiehtadallanbeavdái , gos ulbmil lea oažžut šiehtadusa gos beliid beroštumit , maiddái boazodoalu beroštumit , doahttaluvvojit . 1 Danne lea munnje illu , go beasan buot sámiid ovddas geiget váimmolaš lihkusávaldagaid gonagassii , dadjá Sámeidkki presideanta Aili Keskitalo . 1 Danne lea munnje deaŧalaš ahte njuolggadusaid meannudeapmi dáhpáhuvvá seamma prinsihppačavga- ja ovttasbargovuoiŋŋain go lága meannudeapmi , ja mun jáhkán ahte evttohus láhčá dasa vejolašvuođaid , dadjá Keskitalo . 1 Danne lea mu čoahkkáigeassu ná : 1845:s ledje 60,6 % mis sápmelaččat . 1 Danne lea mearrideaddji deaŧalaš ahte eastadeaddji doaibmabijut leat buorit ja ahte gearggusvuohta lea nu buorre go vejolaš jos lihkohisvuođat šaddet . 1 Danne lea maiddái hástalussan ahte sámi museat ovttas barget ja ásahit fierpmádagaid eamiálbmogiiguin miehtá máilmmi . 1 Danne lea maiddái dárbbašlaš beroštit ealáhusain ja bargosajiin mat eai gula vuođđoealáhusaide . 1 Danne lea maiddái deaŧalaš ahte sámegielat fálaldagat gárgeduvvojit . 1 Danne lea lávdegotti mielas deaŧalaš álggahit duođaštanprošeavtta mii čalmmustahttá dakkár perspektiivva . 1 Danne lea lávdegotti mielas deaŧalaš ahte sámi museat ožžot sin oasi daid ruđain , mat leat lohpiduvvon St. dieđáhusas nr. 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og opplæring ( diehto- ja oahppogáldut ) , man oaivil lea nannet museasuorggi 202 miljon ruvnnuin viđajagi áigodagas . 1 Danne lea lunddolaš vuđoleappot guoskkahit sámi dutkama Sámedikki 1999 jahkedieđáhusas . 1 Danne lea lunddolaš ahte sámegillii maid leat matematihkkagirjjit . 1 Danne lea lunddolaš ahte Sámediggi láhčá bláđđái vejolašvuođa einnostit doaimmas boahtteáiggi , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo . 1 Danne lea leamaš dehálaš álggahit bátnedoavttiroahpahusa davvin go ovdal máddin bohte eanaš studeanttat virggiide Davvi-Norgii . 1 Danne lea joavkku mielas dárbu guorahallat sudjektiivvalaš eavttu dárkileabbot . 1 Danne lea joavkku mielas buorre go stipeandda hálddašeapmi ja juogadeapmi dál lea rievdaduvvomin . 1 Danne lea imaš go ráđđehus eavttuha liberálalaš / friijahápmásaš vejolašvuođa nu ahte juohkehaš sáhttá ohcat ja roggat minerálaresurssaid ja ásahit dán lágan doaimmaid almmá servodatlaš bearráigeahču haga . 1 Danne lea imaš go ráđđehus eavttuha liberálalaš / friijahápmásaš vejolašvuođa nu ahte juohkehaš sáhttá ohcat ja roggat minerálaresurssaid ja ásahit dán lágan doaimmaid almmá servodatlaš bearráigeahču . 1 Danne lea iešmearrideapmi árbevirolaččat assosierejuvvon eretkoloniseremiin ja vuollástuvvon stáhtaid vuoigatvuođain iehčanasvuhtii . 1 Danne lea hástalussan ođasmahttit árbevirolaš ráhkadanvugiid , omd. biebmogálvvuid ráhkadit ja dáid ovdanbuktit gávpemárkaniin . 1 Danne lea hástalussan bargat formaliserejuvvon ovttasbarggu ásahemiin sámi museaiguin Davviriikkain ja Ruoššas . 1 Danne lea huksenáššiid njuolggadusaid ulbmil sihkkarastit eiseválddiide vejolašvuođa čađahit mearriduvvon plánaid konkrehta huksendoaibmabijuid oktavuođas . 1 Danne lea hui eahpesihkar dilli dan ektui ahte beassat go viidáseappot bargat Sámedikki plánejuvvon duhátjahkebáikkiin , Nuortasámi museain Njávdámis . 1 Danne lea hui dehálaš ahte viššalis áŋgiruššit gozihit maiddái dan barggu . 1 Danne lea hui deaŧalaš sámi kultuvrra seailluheapmái ja ovddideapmái mo guovllut hálddašuvvojit . 1 Danne lea hui deaŧalaš ahte álggahuvvojit doaibmabijut maiguin sihkkarastit dan ahte maiddái boahtteáiggis lea vuođđu birget eanandoaluin sámi ássanguovlluin . 1 Danne lea hui deaŧalaš ahte Sámediggi čájeha erenoamáš beroštumi sámegielaoahpahussii sámi giellahálddašanguovllu olggobealde . 1 Danne lea hui buorre go Snåasa suohkan juovlamánus 2006 lea mearridan ahte ohcet laktojuvvot hálddašanguvlui . 1 Danne lea gielda bivdán doarjaga Sámedikkis luvvet almmolaš ruđaid vai prošeavtta beasašii duohtandahkat . 1 Danne lea geatnegasvuohta háhkat stáhta ja regionála orgánaid ja ránnjágielddaid oainnuid . 1 Danne lea ge áigi Sámedikkis veahkehit stáhta ja NBR:a stivremis , vai bajit dási politihkalaš mihttomearit juksojuvvojit . 1 Danne lea ge paradoksa ahte álgoálbmotguovllut , man oktavuođas lea stuorra ovttamielalašvuohta das ahte dáidda guovlluide čuhcet dálkkádatrievdama váikkuhusat buot ovddimusat , leat dat guovllut mat orrot fertemin gierdat stuorámus nođiid váidudan doaibmabijuin . 1 Danne lea ge midjiide Romssas dehálaš geahččat máilbmái . 1 Danne lea ge gieldda ekonomiijas eahpitkeahttá mearkkašupmi makkár fálaldagaid olbmot sáhttet oažžut beaivválaš eallimis . 1 Danne lea ge dárbu dahkat juoidá dainna . Mii dáhttut dattetge deattuhit ahte min mielas eai leat dát mátkkit dárbbašmeahttumat . 1 Danne lea ge deaŧalaš nannet nissonolbmuid vuoigatvuođaid vai sii sáhttet searvat ja ieža dinet . 1 Danne lea fylkkaráđđi garrasit deattuhan skuvlajođiheddjiid ja oahpaheddjiid gealbudeami . 1 Danne lea evttohus gaskaneassoahpamuš ja min mielas gal livččii evttohus berren mannat guhkkelebbui máŋgga suorggis , dadjá Ruoŧa beale Sámediggepresideanta , Lars-Andreas Baer . 1 Danne lea eará almmolaš eiseválddiide deaŧalaš dovdat iešguđet guovlluid boazodoalu . Orohatplána eaktuduvvo leat guovddážis dakkár oktavuođain . 1 Danne lea eará almmolaš eiseválddiide deaŧalaš dovdat iešguđet guovlluid boazodoalu . 1 Danne lea dát juolludus erenoamáš illudahtti , dadjá Keskitalo . 1 Danne lea dárbu árvvoštallat mo mii geavahit mehciid , duoddariid ja čáziid . 1 Danne lea dárbu árvvoštallat gokko guđege deastta vuhtiiváldinráját galget leat . 1 Danne lea dárbu árvvoštallat dili mearrádusa ektui mii lea dahkkon áššis 23/96 Sámi kulturviesuid ollislaš plána . 1 Danne lea dárbu vuogádatlaččat ja ulbmillaččat juohkit dieđuid olbmuide Norggas . 1 Danne lea dárbu jurddašit energiijaseastima viesuid hábmedettiin , ja atnit erenoamáš deastta huksenproseassas vai sihkkarastá dárbbašmeahttun bilidemiid vuostá šattodagas ja eatnamis . 1 Danne lea dárbu hui nannosit deattuhit ahte « stáđisvuođa » ja « soabalaš searvevuođa » eavttut maid eanetlohku definere , eai dárbbaš leat seamma go rievttálašvuođa eanemuš guovddáš eavttut . 1 Danne lea dárbu hui nannosit deattuhit ahte « stáđisvuođa » ja « soabalaš searvevuođa » eavttut maid eanetlohku definere , eai dárbbaš leat seamma go rievttalašvuođa eanemuš guovddáš eavttut . 1 Danne lea dárbu gulahallat oasálaččaiguin ii duššefal riikkalaččat , muhto maiddái riikkarájiid rastá . 1 Danne lea dárbu eambbo áŋgiruššat ovddidit sámegielaid . 1 Danne lea dárbu ahte sii buohkat geain lea ovddasvástádus sámegielain , bidjet erenoamáš searaid dáid gielaid nanusmahttimii . 1 Danne lea dárbu ahte mii nannet sámegielat fálaldagaid máŋggalágan servodatsurggiin nu go dearvvašvuođalágádusas ja kriminálafuolahusas , ahte lea vejolaš oažžut buriid sámegielat fálaldagaid mánáidgárddiin ja skuvllain ja ahte fállojuvvo rávesolbmuidoahpahus daidda sámiide geat leat massán gielaset , dadjá Dag Terje Andersen . 1 Danne lea dárbu ahte mii bidjat searaid sihkkarastit ahte julevsámegiella ja oarjilsámegiella šaddet ealli geavahan- , ovttastallan- ja máhttogiellan maiddái boahttevaš buolvvaidege . 1 Danne lea dárbu ahte gielddat barget bures ovttas , ahte gielddalaš ja guvllolaš eiseválddit barget bures ovttas , nu ahte lea vejolaš láhčit diliid eambbo ollislaš jurddašeapmái eanahálddašeami birra sámi boazodoalloguovlluin . 1 Danne lea dárbbašlaš áiggis áigái doallat čoahkkimiid politihkalaš ja hálddahuslaš jođihangottiid gaskka gos beassá lonohallat dieđuid , muitalit áigeguovdilis áššiid birra ja guorahallat čuolmmaid ja strategiijaid . 1 Danne lea dárbbašlaš positiiva doaibmabijuiguin divvut diekkár politihka guhkesáiggeváikkuhusaid . 1 Danne lea dálkkádatváttisvuođaid vejolaš čoavdit jos rikkes riikkat servet máksit rehkega go geafes riikkat geahpedit luoitimiid . 1 Danne lea dál johtti olbmuide álki lohkat ráđđehus.no mobiillas . 1 Danne lea dábálaš huksenáššiin ain vejolaš ovddidit árbevirolaš huksenohcamiid bábirhámis go doaibmabidjoeaiggát dan háliida . 1 Danne lea dulkabálvalus lassi mii lea dárbbašlaš go galgá áimmahuššat bealuštahttivuođagáibádusaid ja geavaheaddjioassálastima / dihttesis mieđáhusa mii lea oassin dearvvasvuođarievttis . 1 Danne lea duhtadeaddji ahte Ráđđehus áŋgiruššá giliiguin čiehkajuolgin davviguovlopolitihkastis , dadjá Olli . 1 Danne lea dilli hui dohkketmeahttun Sámedikki áigumuša vuođul mii lea ahte buot sápmelaččain galgá leat vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámi historjjá ja sámi servodatdiliid birra , beroškeahttá das gos orrot . 1 Danne lea departemeanta ovttaoaivilis dasa ahte lea buoremus jus orohatstivrras leat dušše priváhtarievttálaš doaimmat . 1 Danne lea departemeanta 21.01.99 bovden Sámedikki mielde departemeanttaidgaskasaš referánsajovkui mii galgá buktit lávdegoddái oaiviliid barggu hárrái . 1 Danne lea dehálaš áŋgireappot geahččalit geahpidit dán váttisvuođa . 1 Danne lea dehálaš váhnemiidda oahpahit sámegiela vai sii bastet iežaset mánáide oahpahit giela . Nu láhčit saji ealli gillii , gos oahpaheapmi dáhpáhuvvá lunddolaččat , mánáid ruovttuin . 1 Danne lea dehálaš giddet fuomášumi dakkár áššiide mat leat sápmelaččaid vealaheami birra , sihke persovnnalaš ja struktuvrralaš dási vealaheapmái . 1 Danne lea dehálaš doarjut kursaoassálastiid das maid sii duođai máhttet ja dain iešvuođain mat sis leat olmmožin . 1 Danne lea dehálaš doaimmaide hehtten dihtii skuvlaheaitima , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Danne lea dehálaš ahte vuoigatvuođaid divaštallamat dál jaskkodit muhtun áigái . 1 Danne lea dehálaš ahte sámi riektevuođđu lea daidda doahpagiidda mat adnojuvvojit ja daidda ulbmiliidda mat namahuvvojit , go dashan galget geavatlaš dahje praktihkalaš čovdosat hábmejuvvot dakkár rámaid siskkobealde maid olbmot sáhttet oaidnit jierpmálaš sámi ja álgoálbmotlaš politihkkan Norgga otnáš duohtadilálaš politihkas . 1 Danne lea dehálaš ahte ráđis leat buorit ovttasbargoeavttut ja ovdánanvejolašvuođat . 1 Danne lea dehálaš ahte juohke áššis iskkaduvvojit váikkuhusat bures . 1 Danne lea dehálaš ahte guovttegielat sámi mánát besset duođaštit ahte sis lea eksámen goappaš váldogielain ( sámegiella vuosttašgiellan ja dárogiella vuosttašgiellan ) . 1 Danne lea dehálaš ahte dilálašvuođat láhččojuvvojit nu , ahte lea vejolaš buoridit sámi mánáidgárdefálaldagaid ja mánáidgárddiid sisdoalu davvisámi , julevsámi ja oarjilsámi guovlluin ja maiddái stuoribuš gávpogiinge . 1 Danne lea dehálaš ahte dat vuoruhit oahpahusruđaid njuolggadusaid ja oahpahusdárbbuid vuođul . Sii guđet háliidit rávesolbmuidoahpahusa , fertejit ieža dieđihit iežaset oahpahusdárbbuid . 1 Danne lea dehálaš ahte boahttevuođa boraspirehálddašeapmi maiddái láhčá dili doalahit ceavzilis boazodoalu mii lea ealáhusa árbevirolaš doaibmavugiid vuođul . 1 Danne lea deaŧalaš álggahit eanet doaibmabijuid dainna áigumušain ahte viidáset náláštuhttit báikkálaččat . 1 Danne lea deaŧalaš ovdánahttit ja vuhtiiváldit dan ealáhusa mii lea sámi kultuvrra ja identitehta ávnnaslaš vuođđun . 1 Danne lea deaŧalaš ovdánahttit fitnodatovddidanprográmmaid mat leat vuoññuduvvon daid lágideddjiid gealbodárbbuide ja - gáibádusaide geat galget fuolahit ja divodit rusttegiid mat leat doaimmas . 1 Danne lea deaŧalaš oassálastit iešguđetlágán ovttasbargoforain , ja dainna lágiin čilget iežas politihka ja strategiijaid dakkár servodatsurggiin gos galgá fuolahit sámi perspektiiva . 1 Danne lea deaŧalaš láhčit nu ahte eanet nuorat vállješedje máttasámegiela , vai mii oččošeimmet eanet olbmuid buvttadit oahpponeavvuid , bargat oahpaheaddjin , jorgaleaddjin , muhto maiddái bargat eará virggiin main sámegielas lea ávki , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 Danne lea deaŧalaš láhčit dilálašvuođaid nu ahte fitnodagain lea vuođđu doaimmahit ealáhusaideaset . 1 Danne lea deaŧalaš láhčit báikkálaš buvttaovddideami , vejolašvuohta láigohit buvttadanbargoreaidduid ja láhčit eará lunddolaš oktasašdoaimmaid . 1 Danne lea deaŧalaš eastadit dákkár dilálašvuođaid šaddamis . 1 Danne lea deaŧalaš deaivvadit ja juogadit vásáhusaid ja kultuvrralaš illobottuid . 1 Danne lea deaŧalaš bidjat vuođu – ja čuovvolit ovttasbarggu Sámiráđiin . 1 Danne lea deaŧalaš bargat sámegiela vástevaš statistihkain . Dárbu lea čalmmustit sámeáššiid gelbbolašvuođa ovddideami čálgostáhta ásahusain , ee. Bargo- ja čálgoetáhtas . 1 Danne lea deaŧalaš ahte sápmelaččat leat bures ovddastuvvon hálddašeamis . 1 Danne lea deaŧalaš ahte sámi ohppiid oahpaheapmi dáhpáhuvvá oktasašskuvlla rámmaid siskkabealde . 1 Danne lea deaŧalaš ahte sámi mánát ožžot dakkár mánáidgárdefálaldaga mii nanne sin sámegiel ovdáneami . 1 Danne lea deaŧalaš ahte sámi kulturmuito ¬suodjalusa ohcanskovvi geavahuvvo . 1 Danne lea deaŧalaš ahte somáhtalaš buohcceviesuid buhcciid váldet vuostái dakkár bargit , geat máhttet sin giela ja geain lea máhttu sin kulturduogáža birra . 1 Danne lea deaŧalaš ahte psykiatriijabargit , sihke terapevttat ja birasbargit , hálddašit sámegiela go deivet sámegielat sápmelaččaid . 1 Danne lea deaŧalaš ahte fierpmádatovttasbarggu oasálaččat vuođđudit realisttalaš organisašuvdnamállliid ja ulbmiliid ovttasbarggu várás . 1 Danne lea deaŧalaš ahte dát boahtá ovdan doaibmabidjan ­dokumeanttain regionála dearvvašvuođadoaimmahagaide . 1 Danne lea deaŧalaš ahte diekkár heivehemiid vuođus sáhttá bisuhuvvot dáid guovlluin . » 1 Danne lea deaŧalaš ahte buot golbma stáhta Norga , Ruoŧa ja Suopma ratifiserejit konvenšuvnna , ja ahte dat dán láhkai leat mielde sihkkarastimin sápmelaččaide positiivva servodat ­ovdáneami mas birgenláhki suodjaluvvo ja mas iešmearrideampmi iežas ovdáneamis dohkkehuvvo . 1 Danne lea deaŧalaš ahte boazodollui sihkkarastojuvvojit dat areálat mat leat dárbbašlaččat jos dáhttu dohkálaš boazodoalu , ja dat guoská maid boazodollui Sáččás . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Sámi valáštallan oažžu speallanruđaid maiddái boahtteáiggis , ja ahte submi muddejuvvo juohke jagi dassážiigo boahtá dan dássái maid sámi valáštallan ánssáša , loahpaha Tretnes . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Sámedikkis leat vuogádagat ja rutiinnat mat devdet daid bearráigeahččandárbbuid mat geažosáiggi gáibiduvvojit . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Sámedikkis leat vuogádagat ja rutiinnat mat devdet daid bearráigeahččandárbbuid mat geažos áiggi gáibiduvvojit . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Sámediggi beassá váikkuhit Riikkaoasselávdegottis , vai Sámediggi sáhttá leat mielde váikkuhit ja mearridit áššiid lávdegottis . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Sámediggi bargá sámi eanadoalu doaibmavuođu nannemiin . 1 Danne lea deaŧalaš ahte Oahpahus- ja dutkandepartemeanta váikkuhangaskaoapmedoaibmabidjun juolluda lassi doarjaga daidda allaskuvllaide , mat fállet oahpu oarjel- ja julevsámegielas . 1 Danne lea deaŧalaš ahte NAV:s lea gelbbolašvuohta maiddái kulturáddejumis iige dušše sámegielas , dadjá Olli loahpas . 1 Danne lea dat deaŧalaš oassin sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđosis . 1 Danne lea dat bargu maid mii bargat oččodit eamiálbmotvuoigatvuođaid dohkkehuvvot riikkaidgaskasaččat maiddái solidaritehta ¬bargu . 1 Danne lea dasa biddjon valljis ruhta doaibmabušeahtas , ja oaidnit dal leaš lea go dat doarvái . 1 Danne lea dan oahppoplána sadjái boahtán ođđa oahppoplána Osku , eallinoaidnu ja etihkka ( OEE ) . Sámediggi lea meannudan OEE – sámi oahppoplánaevttohusa ja sádden dan Oahpahusdirektoráhttii ja Máhttodepartementii . 1 Danne lea buvttasorjjasmeahttun doarjja buoret váikkuhangaskaoapmi go váikkuhangaskaoamit mat movttiidahtet eanet buvttadit ja vel eanet struktuvrarašonaliseret . 1 Danne lea buohkanassii viehka ollu bieggafápmorusttegat , smávvafápmorusttegat , fápmojođđasat ja eará energiijadoaibmabijut mat leat plánejuvvon sámi guovlluide , ja máŋga dáin plánejuvvon prošeavttain sáhttá várra leat njuolgga mearkkašupmi sámi beroštusaide ja nu sápmelaččaide álbmogin . 1 Danne lea ballamis ahte eamiálbmogat vuoittahallet stuorrát sihke dan geažil go luondduvuođus rievdá ja dan geažil go stuorra industriija ­beroštusat bahkkejit sisa min eallinvuđđosii . 1 Danne lea ahkit go ráđđehus dattetge ii veahket gokčat dáid dárbbuid , dadjá Jonassen . 1 Danne lea addojuvvon oppalaš njuolggadus njealját lađđasis , mii rahpá vejolašvuođa dasa ahte sáhttet addojuvvot dárkilet njuolggadusat spiehkastagaid birra gielddaplána areálaoasis , geahča § 11-11 nr. 4 máinnašumis . 1 Danne lea Sámi váhnenfierpmádat guhká bargan sámi mánáidgárdefálaldaga viiddidemiin . 1 Danne lea Sámi giellalávdegotti čoahkkin , mii galggai dollojuvvot skábmamánu loahpageahčen , maŋiduvvon . 1 Danne lea Sámedikkis ovddasvástádus skuvlla rollas sámi báikkálašservodagaid ja sámi mánáid ja nuoraid sámi identitehta gárgedeamis . 1 Danne lea Sámedikkis nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi mii bargá sámi mánáid ja nuoraid áššiiguin . 1 Danne lea Sámedikkis leamaš oktavuohta Máhttodepartemeanttain go guoská muhtun prinsihpalaš áššiid dárkilastimii rámmaplánas , maid Sámediggi bivdá departe ­meantta čilget dárkilet . 1 Danne lea Sámedikki tearbmabargu hui viiddis . 1 Danne lea Sámedikki mielas dárbbašlaš ahte sámit ieža stivrejit ja bearráigehččet doaimma . 1 Danne lea Sámedikki mielas deaŧalaš viidásiidovdánahttit ja nannet ovttasdoaibmama gaskal dutkan- ja guorahallanbirrasiid mat barget sámi kulturhistorjjáin . 1 Danne lea Sámediggái dehálaš atnit čalmmis ráđđehusa barggu . 1 Danne lea Sámediggi čoahkkimis ovddasvástideaddji stáhtaráđiin bivdán ahte čađahuvvojit vuđolaš proseassat dan oktavuođas ahte sámi divššohasaid vuoigatvuođat ja dárbbut fuolahuvvojit Nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána čuovvoleamis . 1 Danne lea Sámediggi vuoruhan áiggi doaibmat ráđđeaddin eiseválddiide ja earáide sámi báikenamaid čállimis ja dulkomis , ja veahkehit lágádusaid sámi báikenamaid suokkardeamis girjemánusiin . 1 Danne lea Sámediggi ráhkadan minerálanjuolggadusevttohusa . 1 Danne lea Sámediggi ođđasis sádden reivve Bargo- ja searvadahttinministarii mas jearrá dáid áššiid birra . 1 Danne lea Sámediggi nu dehálaš midjiide . 1 Danne lea Sámediggi mearridan duodjedoaibmabijuid ekonomalaš rámma jahkásaš bušeahtas . 1 Danne lea Sámediggi mearridan ahte čađahuvvo stuorát iskkadeapmi 2010:s . Sámediggi lea evalueren guovttegielat ruđaid geavaheami mat addojuvvojit sámegiela hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Danne lea Sámediggi juolludan prošeaktaruđaid Finnmárkku 110-guovddážii álggahit sierra dulkabálvalusa geahččalanortnega . 1 Danne lea Sámediggi joatkán iežas barggu sámi bálvalusvuostáiváldiid vuoigatvuođaid ja dárbbuid hárrái ođastusas , ja lea váldán dan ovdan čoahkkimiin Bargo- ja searvadahttinministariin máŋgii . 1 Danne lea Sámediggi joatkán barggu mii guoská sámi bálvalusdárbbašeddjiid vuoigatvuođaide ja dárbbuide ođastusas , ja lea máŋgii váldán dán ovdan čoahkkimiin Bargo- ja searvadahttindepartemeanttain . 1 Danne lea Sámediggi ilus go Deanu gielda lea beroštuhttán olles álbmoga digaštallat meahccejohtolaga . 1 Danne lea Sámediggi fokuseren mearrádusaid eanavuoigatvuođakapihttalis erenoamážit artihkkaliid 13–15 . 1 Danne lea Sámediggi earret eará bidjan eaktun ahte : 1 Danne lea Sámediggi dán raporttas oanehaččat čilgen deaŧaleamos rievdadusaid birra mat dahkkojuvvojedje láhkaevttohusas ovdalgo dat mearriduvvui . 1 Danne lea Sámediggi boazodoallokonsultašuvnnain evttohan ahte berre namuhuvvot lávdegoddi mas leat stáhta eiseválddiid , NBR ja Sámedikki ovddasteaddjit ja mii galgá geahčadit prinsihpalaš álbmotrievttálaš ja geavatlaš beliid boahttevaš boazodoallohálddašeamis . 1 Danne lea Sámediggi bidjan ollu návccaid oaččohan dihtii eiseválddiid sihkkarastit sámi beroštumiid ođđa plána- ja huksenlágas . 1 Danne lea Sámediggi bargan dan ala ahte ii čađahuvvo Birasgáhttendepartemeantta ásahan konsešuvdnaortnet mearraluossabivddu várás , ja ahte mearraluossabivddu mudden rievdaduvvo ruovttoluotta 2007 ortnegii . 1 Danne lea Sámediggi bargan dan ala ahte doaibmat ođđa ásahusaid stivranammadeaddjin ja lea maiddái bidjan čielga eavttuid daid organisašuvdnamálliid válljemii . 1 Danne lea Sámediggi 2008:s álggahan ságastallat dán lágan ovttasbarggu birra Oslo gielddain . Sámediggi lea maiddái váldán okta 10 1 Danne lea Sámediggi 2008:s álggahan oahpahit bargiidis movt heivehit sohkabealperspektiivva áššemeannudeamis . 1 Danne lea Sámediggi 2006s vuoruhan lasihit doaibmadoarjaga teáhterii . 1 Danne lea Sámediggi 1999:s guoskkahan boraspireášši áššiin 18/99 , 23/99 , 34/99 , ja maiddái Sámedikki 1999 jahkedieđáhusas . 1 Danne lea Sámediggeráđđi áŋgiruššan garrasit regionálapolitihkain ja geahččalan oččodit álbmotlaš digaštallama mo áššiid čoavdit boahtteáiggis . 1 Danne lea Sámediggeráđđi ásahan oktavuođa Sámedikkiin Ruoŧa bealde geahčadan dihte movt mii ovttas sáhtášeimmet váikkuhit dáid áššiid . 1 Danne lea Sámediggeráđđi váldán oktavuođa SANKS:in , Sámi našuvnnalaš gealboguovddážiin mii bargá psykálaš dearvvašvuođain , oažžun dihte rávvagiid ja bagadusa movt Sámediggeráđi lahtut ja hálddahus , buoremus vuogi mielde sáhtášedje bargat dán lágan fáttáiguin . 1 Danne lea Sámediggeráđđi dáhtton čoahkkima Norgga dutkanráđiin gos čujuha doaimmaide maid ferte bidjat johtui sámi dutkama ektui oaneheabbo ja guhkit áigái . 1 Danne lea Sámediggeráđđi bivdán Stuorradikki justislávdegotti buktit konkrehta ruovttoluottadieđuid min evttohusaide proseassas . 1 Danne lea Sámediggeráđis dakkár dovdu ahte maŋimus 6-8 jagi molsašuddi ráđđehusat eai háliit oaidnit hástalusaid sámegiela ja sámi kultuvrra ja servodateallima sihkkarastima ja ovddideami oktavuođas oktasaš hástalussan stáhtaeiseválddiide ja Sámediggái , muhto dušše hástalussan Sámediggái . 1 Danne lea Sámediggeráđi mielas hui deaŧalaš ahte Sámedikki moaitin vuođđuduvvá rivttes dieđuide , ja ahte politihkalaš sierramielalašvuohta vuoruhemiid ja geaidnoválljemiid ektui ii malssihuvvo dainna mii lea dohkálaš ekonomiijastivren ja bearráigeahčču . 1 Danne lea Stuorradiggi cealkán ahte sáhttá dadjat ahte sámi giela ja kultuvrra álgosadji lea leamas Norggas , ja dan ferte suodjalit ja ovddidit nugo muđui davviriikkalaš majoritehta álbmogiid giela ja kultuvrra . 1 Danne lea Ráđđi ožžon dearvvašvuođaministara dohkkehit ahte ásahuvvo ovttasbargoorgána Sámedikki ja regionála dearvvašvuođadoaimmaid gaskkas . 1 Danne lea NČE váldán oktavuođa Sámedikkiin sihkkarastin dihtii ahte konsultašuvnnat čađahuvvojit vuohkkasit . 1 Danne lea Deatnu lunddolaš báikin daidda ođđa juridihkalaš doaimmaide mat čuvvot Finnmárkkulága . 1 Danne lea Bargo- ja čálgoetáhta dássážii vuoruhan jorgalahttit ávdnasiid davvisámegillii . 1 Danne lea Bargiidbellodaga sámediggejovkui deaŧalaš ahte váikkuhangaskaoamit kultuvrii , ealáhusaide , gillii , oahpahussii ja dearvvašvuhtii ožžot dohkkehahtti oasi ollislaš bušeahtas . 1 Danne lassánit dál mearkkašahtti láhkai sihke afghanistánalaš sihkkarvuođaveagalaččat ja ISAF-soahteveagalaččat , ja mii čohkket dađistaga eambbo áŋgiruššama hárjeheapmái , oahpaheapmái ja ovttasbargui bása olggobeallásaš soahtedoaimmain , dadjá suodjalusministtar . 1 Danne lassána boaldinoljju vuođđodivat seamma dássái go el-rávnnji divat . 1 Danne komitea bivddii ráđđehusa čoahkis árvvoštallat evttohuvvon doaibmabijuid . 1 Danne juolludii Sámediggi , áidna oassálastin , jahkásaš doarjaga álgoálbmotkantuvrra doibmii . 1 Danne juohká Sámediggi jahkásaččat sullii 200 miljon ruvnno dáid surggiide nannet ja váikkuhit oppalaš gelbbolašvuođa buorideami sámi servodagas . 1 Danne joavku rávve ahte eai galgga dahkkojuvvot nuppástusat Njávdángoržži nuohttebivdui , dainna lágiin ahte nuortalaččat ožžot dan bivdovuoigatvuođa , nugo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi ja Sámediggeráđđi árvalit . 1 Danne joavku ii dieđe makkár fáktadieđuid vuođul árvalusas muitaluvvo ahte seammás sohppojuvvui " ... ahte áigot vuordit dasságo Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu lea doaimmahuvvon ovdalgo oppanassiige árvvoštallet dakkár bargguid álggahemiid mat sáhttet boastut čuohcit sámiid riektedillái . " 1 Danne jearrat Sámediggeráđis čuovvovaččat : 1 Danne jearrat : 1 Danne jearan ge ahte lea go Sámediggeráđđi oppa ožžon ge min 18.10.99 beaiváduvvon evttohusa , ja 11.11.99 beaiváduvvon lassiárvalusa ? 1 Danne in muitte oppanassiige olu dieid vuosttaš áiggiid doppe . 1 Danne in leat namuhan ovttage nama bokte , earet Haldis Balto , ballan dihte ahte galgen vajáldahttit soapmása . 1 Danne in dieđe vel dál ge leigga go su albma váhnemat sápmelaččat . 1 Danne imaštalan ge go Sámediggeráđđi ii leat ovddidan oainnuidis áššái . 1 Danne illudahttá min dat go Divttasvuotna , vuosttaš julevsámi suohkanin , dál šaddá sámegiela hálddašanguovlun . 1 Danne illudahttá hui sakka go Ráđđehus dál evttoha addit opmodaga ja vistti nuvttá Deanu ja Várjjat museasiidii , dadjá ráđđelahttu Hilde Anita Nyvoll . 1 Danne illudahttá go sáhttit addit doarjaga bissovaš resursaguovddáža plánemii dearvvašvuođa- ja sosiálaáššiid várás máttasámi guovllus " dadjá Thomassen . 1 Danne illudahttá go ráđđádallanšiehtadus dahkkojuvvui vássán jagis . 1 Danne illudahttá go Sámediggi sáhttá addit doarjaga nuoraide vai besset duohtan dahkat iežaset ásahanplánaid . 1 Danne ii sáhte ásahit rievttállaš ja dohkálaš hálddašanortnegiid almmá attekeahttá sámi orgánaide váikkuheami ja bearráigeahču , sihke ieš hálddašeamis ja maid hálddašanorgána nammadeamis . 1 Danne ii sáhte ásahit rievttallaš ja dohkálaš hálddašanortnegiid almmá attekeahttá sámi orgánaide guovddáš váikkuheami ja bearráigeahču , sihke ieš hálddašeamis ja maid hálddašanorgána nammadeamis . 1 Danne ii sáhte sámi duhátjahkebáikki árvvoštallat seamma láhkai go fylkkaid duhátjahkebáikkiid , nugo stuorradiggedieđáhus dahká . 1 Danne ii sáhte priváhta dávvirčoahkádusaid dahje kulturhistorjjálaš visttiid čoahkádusaid , main ii leat álggáge museadoaibma nugo čilgejuvvon bajábealde , ja main eai leat bissovaš bargit geain lea fágalaš gelbbolašvuohta , gohčodit musean . 1 Danne ii sáhte loahppaoaidnu leat earágo ahte sápmelaččaid eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid ferte dohkkehit duohta historjjálaš ja rievttálaš dilálašvuođaid ja dábálaš rievttalašvuođa oainnu mielde . 1 Danne ii sáhte loahppaoaidnu leat earágo ahte sápmelaččaid boares riektivuođu ferte dohkkehit duohta historjjálaš ja rievttálaš dilálašvuođaid ja dábálaš rievttalašvuođa oainnu mielde . 1 Danne ii sáhte bálljo Sámediggi oasálastit buot dain dásiin main sámi beroštumit meannuduvvojit . 1 Danne ii sáhte Sámi kulturmuitoráđđi nu guhká go fealtaiskkadeamit eai leat gárvásat , gárvvistit daid kulturmuittuid ja kulturhistorjjá iskkademiid mat leat gáibiduvvon dahkkot Meavkkis – Blåtind:as 1 Danne ii sáhte Sámediggi dohkkehit ahte sámi perspektiiva ii leat mielde guovddáš stivrendokumeanttain . 1 Danne ii meannuduvvo Finnmárkkuláhka dego vaikke makkár eaŋkiláššiid Stuorradikkis . Go guoská ; 1 Danne ii leat áibbas sihkar man ulbmillaš viessoláigoruhtadanortnet lea teáhtera várás . 1 Danne ii leat váttis áddet manne Sámediggeráđđi oaivvilda ahte eananhálddašanortnegat mat leat daid guovlluid várás maid art. 14.1 , vuosttas teakstaoassi , gokčá " ... fertejit leat dakkárat mat mearkkašit ahte hálddašanovddasvástádus lea sámiin , nammalassii Sámedikki , mii sin ovddasta " . 1 Danne ii leat sáhka dušše sáddehagaid ja sáddehathuksemiid birra , muhto dás lea sáhka maiddái das ahte leat go guldaleaddjiin digitála radiot maiguin guldalit sáddagiid . 1 Danne ii leat ráđi mielas riekta buktit mearkkašumiid dasa lagabui . 1 Danne ii leat ruhta váldojuvvon geavahussii ja doaibmabidju maid ii leat gaskkustuvvon viidáseappot jagi 2010 bušeahtas . 1 Danne ii leat nu álki lohkat sámegieloahpahusa válljema rievddademiid dain nominála loguin njealji tabeallas vuolábealde . 1 Danne ii leat nu illudahtti go ráđđehus evttoha lassánemiid muhtun ovttaskas surggiin , go dat duohtavuođas mearkkaša gáržžidemiid eará sajiin , dadjá Egil Olli . 1 Danne ii leat mielde dušše opmodaga huksejuvvon oassi , nu mo odne , muhto maiddái huksejuvvon opmodaga rievdadeapmi . 1 Danne ii leat eahpegovttolaš ahte dat bealli maid Fylkkadiggi nammada Finnmárkku eananhálddašanstivrii , lea mielde hálddašeamen maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu . 1 Danne ii leat dárbbašlaš lasihit sámeláhkii sierrá mearrádusa das ahte Sámedikki doaibma geavahišgoahtá almmolašvuođa ja hálddašanlága jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , dannego dat juo vissásit dulkojuvvo nu almmolašvuođalága § 1 ja hálddašanlága § 1 mielde . Dattege lea vuogas ja ulbmilaš dárkilit cealkit vejolaš láhkarievdadusovdabargguin ahte almmolašvuođaláhka ja hálddašanláhka ain gusto Sámediggái . 1 Danne ii leat dárbbašlaš lasihit sámeláhkii sierrá mearrádusa das ahte Sámedikki doaibma geavahišgoahtá almmolašvuođa ja hálddašanlága jus Sámediggi ásahuvvo iešstivrejeaddji riektesubjeaktan , dannego dat juo vissásit dulkojuvvo nu almmolašvuođalága § 1 ja hálddašanlága § 1 mielde . 1 Danne ii leat Sámedikki mielas riekta vuoruhit ekonomalaš ja persovnnalaš resurssaid searvan dihte gulahallanlávdegoddái . 1 Danne ii leat Sámedikki mielas dán háve leamaš dárbbašlaš ásahit olggobealde prošeavtta , muhto lea baicce doaimmahan eanaš bargguid siskkáldasat . 1 Danne ii lean oahpaheaddji boazodoalus skuvlajagi 1974/75 . 1 Danne ii lean nettobušetterenágga dat ahte friddjadit beassat golahit ruđa . 1 Danne ii lean dárbbašlaš , ja in jáhke lei sávahahttige , ahte ohppen veaháge mánáid giela . 1 Danne ii háliit ráđđehus moktege bearráigeahččat Sámedikki politihkalaš doaimma . 1 Danne ii gula ge Prosáŋgguvuona siskkit oassi šat gávpeguvlui . 1 Danne ii earut láhka iešguđet plánašlájaid regionála plánaid oktavuođas . 1 Danne ii bala Sámediggeráđđi nugo gažadeaddji ahte sámi guldaleaddjiide šattašedje fuonit rádiofálaladagat boahtteáiggis . 1 Danne háliidit mii ásahit deaivvadanbáikkiid , nugo Troandimii ja Tromsii , ja áiggošeimmet maiddái buoridit dálá fálaldaga Oslos . 1 Danne háliidit deattuhit man deaŧalaš lea válgii searvan go sáhttá jienastit eanet nuoraid Sámediggái , geat fas barget din áššiiguin . 1 Danne háliidan mielas oaidnit otnáš prográmma , daid sáhkavuoruid ja ságastallamiid , man čuovvu loahppa ­julggaštus . 1 Danne háliida Sámediggi revideret doarjjaortnega joatkkaskuvllaid sámegieloahpahusa várás . 1 Danne háliida Sámediggi ahte doaimmahagaid doaibma ­dokumeanttain erenoamážit dat biddjojuvvo guovddážii , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Danne háliida Sámediggi ahte Sámi allaskuvla oažžu doarvái ruđaid , ja ahte allaskuvla šaddá iehčanas ásahussan sámi alit oahpus ja dutkamis . 1 Danne háliida Sámediggeráđđi vuoruhit dan barggu ahte eastadit iešsorbmemiid sápmelaččaid gaskkas . 1 Danne háhká guovddáš sámegielalaš bargiid Suomas , ja vel lágida oahpahusa daidda bargiide geat eai hála sámegiela . 1 Danne heivešii maiddái diktit ohppiid iežaset fitnodagaid deattuhit mátkeealáhusa osiid . 1 Danne gáibiduvvo dán lágan servodatsurggiid kapasitehta sihkkarastimii ja huksemii eanet aktiivvalaš ásahusovddidanpolitihkka sámi servodagas dan ektui mii muđui lea servodagas . 1 Danne gáibidit mii ahte stáhta njulge dán eahperehálaš politihka . 1 Danne gáibida sámi servodaga huksen ja ovddideapmi dáhtu ja dáiddu ásahit ja viidáset ovddidit ásahusaidis . 1 Danne gullá áŋgiruššan mánáiguin , oahpahusain ja dutkamiin buot dehálepmosii maid mii servodahkan sáhttit dahkat . 1 Danne gulahallá Sámediggi dáid aktevrraiguin jeavddalaččat earret eará čoahkkimiid , semináraid ja konferánssaid bokte Sámediggi lea váldán Kultur- ja girkodepartemeanttain ovdan ášši sámegiela geavaheami birra 1 Danne go áirras Per Solli lea jápmán , ferte válljejuvvot ođđa áirras Sámi parlamentáralaš ráđđái : 1 Danne go vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegillii ja sámi oahppoplána mielde lea čadnon « sámi guvlui » , dahje unnimuslohkui mas gáibiduvvo ahte leat unnimus 10 oahppi ovdal go sáhttá gáibidit ortnega álggahuvvot , ja unnimusat guhtta oahppi go galggašii bisuhuvvot , de dát dagaha váttisvuođaid ollu guovlluin Sámis . 1 Danne go sápmelaččat leat eamiálbmot , de lea riikka mediain earenoamáš ovddasvástádus dán oktavuođas . 1 Danne go sámi servodagas váilu nu ollu ásahuslaš , fágalaš ja ekonomalaš kapasitehta . 1 Danne go sin giella ii leat adnon iige heivehuvvon vuoiŋŋalaš jurddašeapmái , dat ii dohkke earágo dan oinnolaš moatti dillái maid dat oahppameahttun olbmot dárbbašit sin ovttageardánis gáržžes luonddugeavahusas ja gorutbargguin . » 1 Danne go mii oaivvildit ahte lea deaŧalaš ovddidit dárbbašlaš gaskaomiid maid mánáidsuodjalus sáhttá geavahit barggustis sámi mánáiguin . 1 Danne go meahcceresurssaid nugo fuođuid , guliid ja murjjiid aktiivvalaš geavaheapmi ja ávkkástallan lea guovddážis sámi kultuvrra doaimmaheamis , de ferte prinsihpalaččat eará láhkái árvvoštallat huksema geavahanáigumuššii go huksema dábálaš asttuáigeulbmilii . 1 Danne go leat čeahpes čivttašeaddjit . 1 Danne go lea nu stuorra dárbu sámi dutkamii , lea Sámediggi mielas dutkanossodaga ásaheapmái , man hálddahus galgá čadnot Tromssa universitehtii . 1 Danne go lea dárbu oaidnit sámepolitihka iešguđetlágan beliid ollislaččat , lea Gielda- ja guovlodepartemeanttas vásedin ovddasvástádus čuovvut mielde dán bargoduovdaga gárgedeami beroškeahttá iešguđetlágan suorgerájiin . 1 Danne go julggaštus dohkkeha álgoálbmogiid vuoigatvuođaid , de dat lea mielde buorideamen : 1 Danne go guolásteapmi lea hui dehálaš sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđui , de gullet muhtun guolástusgažaldagat Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš konsultašuvdnasoahpamuššii . 1 Danne go guoddaleaddji áššeoasálaččat čuoččuhedje iežaset geavahan guovllu badjel 100 jagi , de árvvoštalai Alimusriekti ahte čuoččuhuvvon geavaheapmi attii vuđđosa riekteháhkamii dološ áiggi rájes geavaheami bokte . 1 Danne go golut teáhtervisttis šaddet leat stuorát ja earáláganat go kulturviesuide . 1 Danne go eavttut ollislaš diehtojuohkima ja prinsihpaid hárrái ahte áššeoasálaččat konsultašuvnnain galget ráhčat dan badjelii ahte boahtit ovttaoaivilii , eai leat čuvvojuvvon . 1 Danne go dávjá lea nu ahte mii eat gula maidege mearrádusaid birra ovdalgo dat leat dahkkojuvvon dahje ahte eai leat návccat searvat dásseárvosaš beallin . 1 Danne go dárogiella , sámegiella ja ođđadárogiella leat dássálagaid Norggas , berre Girko- ja oahpahusdepartemeanta njulget ášši . 1 Danne go dál gávdnojit ollu čábbát geavahuvvon neavut ollu dálloheaittihemiid geažil , lea vejolaš geahpedit máksámušaid ain eambbo . 1 Danne go diliidválddahus lea váilevaš , de šaddet maid mihttomearit ja váikkuhangaskaoamit báneheamit . 1 Danne go davvisámegiel bustávat eai álgoálggus gávdno dihtormašiinnain , de leat ráhkaduvvon erenoamáščovdosat vai prográmmat ipmirdit daid . 1 Danne go biegga lea nuvttá , de lea bieggafápmorusttega investerengoluin , infrastruktuvrra investerengoluin ja buvttaduvvon fámu árvvus mearkkašupmi prošeavtta ollislaš ekonomiijai . 1 Danne go Sámedikki dievasčoahkkin 1999 miessemánus lea nu maŋŋit ahte lea váttis čađahit boazodoallošiehtadusa proseassaid maŋŋá dievasčoahkkima meannudeami , dáhtošii Sámediggeráđđi oainnuid dasa ahte beassá ovddidit oainnuid Stuorradikki ealáhuslávdegoddái ovdal go ášši meannuduvvo dievasčoahkkimis . 1 Danne go NSR jođiha Sámedikki , de lea ge hui dehálaš diehtit dorjot go Sámediggeráđđi ja Sámedikki presideanta NSR:a jođiheaddji . 1 Danne geafahuvvet sámi ássanguovllut go ássiidlohku uhccu ja mii fas dagaha ahte sámi giella ja kultuvra jávká . 1 Danne galgá vuosttaldeapmi dahkkojuvvot eará vuogádaga bokte go energiijalága ja čáhceresursalága vuođul mas mearridangelbbolašvuođa oasit leat fápmuduvvon departemeanttas NČEii . 1 Danne galgá ge Sámediggi oažžut duohta váikkuhanvejolašvuođa prosessii ja bohtosii . 1 Danne galgá Sámediggi nammadit árbedieđuid áššedovdi veahkehit Bargolávdegotti . 1 Danne galggašii maid Álttá ja Guovdageainnu suohkanstivrraid nammadan guolástanstivra , mas luossabivdoberoštupmisearvvis , eanadolliin geat ásset johgáttis ja guovllu boazodolliin lea evttohanvuoigatvuohta , hálddašit dán vuoigatvuođa . 1 Danne galget gielddat dáhttut vejolaš guoddaleaddjiid váldit oktavuođa Sámedikkiin . 1 Danne fuomášat ahte don sáhtát gávdnat siidduid ja sisdoalu iešguđet vugiiguin . 1 Danne fertešedje dakkár ráfoheaddji doaibmabijut boahtit nu farga go vejolaš , ja vuonain galggašii autoliidná leat gildosis . 1 Danne fertet mii áimmahuššat , min vássán historjjá , min dálá eallima , ja min boahtte áiggi . 1 Danne fertet jearrat alddámet : Vel go boahtteáiggi buolvvain lea dakkár árbevirolaš buvttadeapmi eanadoalus , guolástusas , boazodoalus , duojis , meahcceealáhusain ja lotnolasealáhusain , mii okto láhčá vuođu sámi identitehtii ja kulturdoaimmaide sámi guovlluin ? 1 Danne fertejit riikka bajimuš politihkalaš eiseválddit njuolggadusaiguin čájehit mo ášši galggašii gieđahallojuvvot . Min joavku lea maid oaidnán ahte mediain duollet dálle leat boahtán albmosii unohis čealkámušat oahppováillagiid buhtadusgáibádusa birra , cielahemiiguin mat buhtadusgáibádusa lohket sámi gáibidahkesvuohtan jd. 1 Danne fertejit nášuvnnalaš eiseválddit juo álgovuorus defineret ja lága bokte mearridit Sámi eanahálddašanguovllu . 1 Danne fertejit nášuvnnalaš eiseválddit juo álgovuorus defineret ja lága bokte mearridit Sámi eanahálddašan guovllu . 1 Danne fertejit láhka ja njuolggadusat rievdaduvvot vai Sámediggi oažžu dán fápmudusa , ja dát ferte ovdanboahtit lágas ja njuolggadusain . 1 Danne fertejit homofiillat oažžut seamma vejolašvuođa náitalit go heterofiillat . 1 Danne fertejit guoskevaš stáhta eiseválddiin leat vuolggaheaddji ja oktiiordnejeaddji doaibma plánaproseassas go dat lea ulbmillaš . 1 Danne fertejit dilálašvuođat láhččojuvvot nu ahte sámit sáhttet seailluhit ja ovddidit kultuvrralaš searvevuođaset , ja dan heivehit ođđa-áigásaš servodaga eallima gáibádusaide . 1 Danne fertejit báhpat ja vuolggahussárdnideaddjit oahppat sámegiela , son čuoččuhii . 1 Danne fertejit boahtit ođđa ruđat boazodoallošiehtadussii dusten dihtii daid hástalusaid mat čuožžilit go galgá oažžut boazodoallonissonolbmuid ruovttoluotta ealáhussii . 1 Danne fertejit almmolaš eiseválddit , eanaeaiggádat ja fitnodagat ovttasbargat gávdnat čovdosiid mat unnidit beaktilis doaibmannávccalašneahtta huksengoluid . 1 Danne fertejit Norgga almmolaš eiseválddiid buot hálddašandásit aktiivvalaččat váldit badjelasaset ovddasvástádusa das , mo sii hábmejit ja čađahit sámepolitihka váldesurggiineaset . . 1 Danne fertejedje buohkat gulahallat eaŋgalasgillii . 1 Danne ferte čađahit organiserejuvvon áŋgiruššamiid juksan dihte bohtosiid dáin surggiin . 1 Danne ferte ásahit ovttadássásašvuođaoaivadeaddji , guhte ásahuvvo Sámediggái . 1 Danne ferte árbedieđu vurket , geavahuvvot ja fievrriduvvot buolvvas bulvii . Sámeálbmot foandda ruđain lea Sámediggi dahkan šiehtadusa bargováldiin Sámi allaskuvllain 1 Danne ferte veahkkedoaibmageavaheami aktiivvalaččat heivehit nu ahte ráhkaduvvojit rámmanjuolggadusat nissonbargosajiid ásaheami várás . 1 Danne ferte sámi álbmogii dakkár organiserenmálle mainna sáhttá ávkkástallat sámi fágaolbmuiguin nu bures go vejolaš . 1 Danne ferte sámi servodat oažžut duohta vejolašvuođaid meannudit daiguin gáibádusaiguin ja vuordámušaiguin maid ođđa sámi ja politihkalaš almmolašvuohta mielddiset buktet . 1 Danne ferte ráddjet bartahuksenlobiid mat addojuvvojit dispensašuvnnaiguin plána- ja huksenlága vuođul . 1 Danne ferte rievdadit oahppolága vai sámi mánát ja nuorat beroškeahttá ássanbáikkis ožžot oktagaslaš vuoigatvuođa oahpahussii sámegielas ja sámegillii , nu mo Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea evttohan Sámedikkis . 1 Danne ferte regiovdna mielde goalmmát beallin namuhuvvon guovttebealat gaskavuhtii gaskal stáhta ja eamiálbmoga , boahttevaš čovdosiid várás . 1 Danne ferte ođđa minerálalága evttohus maŋiduvvot dassážii go Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu lea gieđahallojuvvon Stuoradikkis . Oassi ođđa minerálalága evttohusas oainnat guoskkaha dan debáhta eatnamiid ja čáziid vuoigatvuođaid birra maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea meannudan . 1 Danne ferte ovddidit iešguđetlágán oahpponeavvuid almmuhusaid sámi mánáidgárddiid váste , ja maiddái bagadallat ja bearráigeahččat mánáidgárddiid ja suohkaniid , ja lágidit sámi mánáidgárddiid semináraid ja mánáidgárddiid ovdánahttindoaimmaid . 1 Danne ferte organiseret áŋgiruššama juksat bohtosiid dáin surggiin . 1 Danne ferte okta dain virggiin leat guolástusráđđeaddivirgi . 1 Danne ferte navdojuvot ahte Sámedikki bargonoađđi dán oktavuođas geahpeduvvo veahá . 1 Danne ferte nannosit čatnat oktii plánaid , bušeahta ja veahkkeávnnasgeavaheami , ja doaimmahit daid nu ahte politihkalaččat mearriduvvon ulbmilat sáhttet ollašuvvat . 1 Danne ferte máŋggabealatvuohta mii ovdal lei mihtilmas sámi eanandoalus , leat guovddážis . 1 Danne ferte meahcceresurssaid viežžan oažžut stáhtusa ealáhussan . Lávdegoddi oaidná ahte kapihttalis 5.10 lea boraspiriid váikkuhus eanadollui namuhuvvon . 1 Danne ferte maiddái rievttalaš diliid čielggadit , ja makkár váikkuhusaid doaibma sáhttá dagahit boahttevaš sámi vuoigatvuođaáššiid barggu dáfus omd. Nordlánddas . 1 Danne ferte maid ráhkadit dakkár modeallaid , main sápmelaččat sihkkarastojuvvojit sierra ovddasteami vejolaš ođđa regionála álbmoválljen orgánii davvin , ja vejolaččat eará guovlluin riikkas . 1 Danne ferte guokte virggi merket opposišuvnna várás . 1 Danne ferte fuolahit ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat árvvus adnojuvvojit ja suodjaluvvojit dalle go dálkkádatdoaibmabijut álggahuvvojit . 1 Danne ferte dán heahpada čiegadit , nu ahte dat heahpat maid finnmárkulaččat dovdet iežaset sámivuođa dihte , galgá bissut čihkosis , olbmo dihtomiela duogábealde . 1 Danne ferte dili láhčit vai báikkálaš eaktodáhtolašvuohta lassánivččii buriid rámma ­eavttuiguin earret eará fáladettiin luoikat nuvttá skuvlalanjaid dahje eará heivvolaš lanjaid . 1 Danne ferte deasta sámi veahkadagas leat mielde politihkalaš vuoruhemiin mat dahkkojuvvojit báikkálaččat . 1 Danne ferte dat bargu mii lea álggahuvvon eamiálbmogiid hárrái Máilmmi dearvvašvuođa organisašuvnna ( WHO ) olis čuovvoluvvot . 1 Danne ferte boazologu geahpedeapmi dahkkojuvvot doalloovttadatloguid geahpedemiin . 1 Danne ferte Sámedikkis ge , man sámi servodat hálddaša , leat govttolaš vuoigatvuohta beassat čađahit stiverenovddasvástádusa ásahusaid ektui . 1 Danne ferte Sámedikki doarjjastivra leat hui várrugas geavaheames almmolaš váikkuhangaskaomiid dasa ahte movttiidahttit dahje veahkehit hukset dakkár suorggi mas leat juo buorit bálvalusat seamma fálaldagaiguin . 1 Danne evttohuvvojedje njuolggadusat mat čilgejit buorebut go dál makkár vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat ovttaskas olbmos leat . 1 Danne evttohuvvoge dálá sámediggeplánas ( s 47 ) ahte seahtá árvvoštallojuvvot skihkket gielddaid ja fylkkagielddaid sámepolitihkalaš dahkamušaide . 1 Danne evttohuvvo sirdit Nammanevvohaga Sáme-dikki vuollái . 1 Danne evttoha sámediggeráđđi lasihit juolludusaid giellaprošeavttaide 1 miljon ruvnnuin . 1 Danne evttoha sámediggeráđđi ahte 500.000 ru juolluduvvo sámi duhkorasaide ja mánáidgárddiid pedagogalaš ávdnasiidda , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Danne evttoha ráđđi ahte juolluduvvo 300.000 ru girje- ja kulturbussii Mátta-Romssas . 1 Danne evttoha ge departemeanta doalahit dan ortnega ahte doarjaga ávldooassi juhkkojuvvo vuođđodoarjjan mii lea ovtta stuoris buot ortnega aviissaide . 1 Danne evttoha ge departemeanta 2008 ja 2009 sirdásanortnegin , ahte doarjja rehkenastojuvvo doarjjajagi sámegielat sidduid logu ja almmuhandávjodaga ektui . 1 Danne evttoha ge Kultur- ja girkodepartemeanta čuovvovaš málle : 1 Danne evttoha Sámediggi ahte válganjuolggadusaide § 20 lasihuvvo čuovvovaš : 1 Danne eanetlohkoráđđehus lea dahkan Ofelašprošeavtta bistevaš ortnegin . 1 Danne eanetlohkodemokratiija ii dáidde váldit vuhtii minoritehta beroštumiid . 1 Danne eai sáhte Sámedikkis leat stuorát vuordámušat dasa ahte Kultur- ja girkodepartemeanta dahje Stuorradiggi bidjet eanet friija ruđaid KGD bušeahta bokte sámi prošeavttaide lassin daidda mat leat namuhuvvon stuorradiggedieđáhusas nr 22 ( 1999-2000 ) Kjelder til kunnskap og oppleving , mas Ája sámi guovddáš ja Sámi dáiddamusea leat namuhuvvon . 1 Danne eai leat várrejuvvon sierra ruđat konferánsii 2007:s . Tabealla 17.0Bálkkašumiid juohkin 1 Danne eai leat digaštallamat stáhtaráđđečoahkkimiin , muhto Gonagas sáhttá jearrat áššiin . 1 Danne eai leat dearvvašvuođaplánas strategiijat mo ollašuhttit dásseárvosaš dearvvašvuođafálaldaga sámi álbmogii , dadjá ráđđelahttu Terje tretnes . 1 Danne eai leat dat mielde Sámedikki vuoruhanlisttas . 1 Danne eai gávdno čujuhusat prinsihppii Máilmmejulggaštusas olmmošvuoigatvuođaid birra . 1 Danne dát lea vuoruhuvvon sisdoallu mobiilaovttadagain . 1 Danne dát ii guoskka njuolga boazodoallošiehtadallamiidda ii ge šiehtadusaid bokte biddjojuvvon váikkuhangaskaomiide maid stáhta ja NBR dál leaba šiehtadallamin . 1 Danne dát doaibmabidju plánejuvvon dán guovtti suodjalaguovllu gaskii , ja Sámediggi oaivvilda ahte dát ollislaččat lea hui eahpeoiddolaš čoavddus . 1 Danne dárbbašuvvojit čoahkkananbáikkit , main sáhttet deaivvadit singuin guđiin leat seamma beroštumit . 1 Danne dárbbašuvvojit njuolggadusat mat sihkkarastet ja fuolahit sámi kultuvrra , ealáhuseallima ja servodateallima gielddaid ja fylkkaid plánemis . 1 Danne dárbbašuvvojit mekanismmat mat sihkkarastet ahte sámiid oainnut ja árvvoštallamat šaddet dan vuođu oassin mas almmolaš mearridanproseassat dáhpáhuvvet . 1 Danne dárbbašuvvojit iešguđetlágan lahkonanvuogit , maiddái go guoská áigeperspektiivii . 1 Danne dárbbašuvvojit Sámediggeráđi mielas sámi ásahushuksemii dohkálaš ekonomalaš ja olmmošlaš resurssat mii lea mearrideaddji deaŧalaš kapasitehta huksemii sámi servodagas . 1 Danne dárbbašuvvoge ahte viehka fargga álggahuvvo bargu oažžut áigálii ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš šiehtadusmálliid bušeahta oktavuođas sámi ulbmiliid várás . 1 Danne dárbbašuvvo čielggasmahttit juohke dásis plánejeddjiid ovddasvástádusa sámi beroštusaid fuolaheamis , nu maiddái boazodoalu . 1 Danne dárbbašuvvo doaibmilis dieđiheapmi , sihke stáhtalaš , guovlluguovdasaš ja gielddalaš orgánaid ektui , báikenammalága birra , vai lága ulbmilat ollašuvvet . 1 Danne dárbbašit maiddái máŋga albmá boaittobealde ( nu go nissonolbmot ge ) doaibmabijuid mat ovddidit sin árvvu Sámis . 1 Danne dárbbaša giddet fuomášumi massimiid duođaštanrahčamusaide . 1 Danne dáhtui diggi iešguđet beliid , ovdal boahtte jagi šiehtaddallamiid , ovttas guorahallat doaibmabijuid ja politihka mii gozihivččii beroštumiid maid lea dárbu gozihit importerema oktavuođas . 1 Danne dáhtui diggi iešguđet beliid , ovdal boahtte jagi šiehtadallamiid , ovttas guorahallat doaibmabijuid ja politihka mii gozihivččii beroštumiid maid lea dárbu gozihit importerema oktavuođas . 1 Danne dáhttu lávdegoddi ođđasis geahčadit diliid Romssa fylkkas ja Davit-Nordlánddas , ja bidjat strategiijaid fierpmádathuksemii ja museadoaimma ovddideapmái . 1 Danne dáhttu joavku Sámedikki válgaláhkalávdegotti čielggadit náittosbeallalačča vuoigatvuođa leat mielde sámi jienastuslogus , ja čielggadeami vuođul ovddidit konkrehta evttohusa . 1 Danne dustejuvvo riikkaidgaskasaš finánsaheahtedilli ollu sierranas doaibmabijuiguin ja váikkuhangaskaomiiguin . 1 Danne dulkojuvvojit dievasčoahkkimat sámegielas dárogillii dahje nuppeguvlui . 1 Danne don sáhtát jienastit eará gielddas go dan gielddas man jienastuslohkui don leat čálihuvvon . 1 Danne don sáhtát jienastit eará gielddas go dan gielddas man jienastus ¬lohkui don leat čálihuvvon ássin . 1 Danne doarju Sámediggi sierra oahppan- ja máhttinguovddáža ásaheami sámi pasieanttaid várás , mii váldá vuolggasaji sámi gielas ja kultuvrras . 1 Danne doarju Sámediggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa addit ruovttoluotta fierbmebivdovuoigatvuođa olbmuide geat doaimmahit árbevirolaš lotnolasealáhusaid , ja ahte boazodoallit galget oažžut ruovttoluotta iežaset vuoigatvuođa vuokkain oaggut go leat boazobarggus . 1 Danne doarju Sámediggi Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusa addit ruovttoluotta bivdovuoigatvuođa olbmuide geat doaimmahit árbevirolaš lotnolasealáhusaid , ja ahte boazodoallit galget oažžut ruovttoluotta iežaset vuoigatvuođa vuokkain oaggut go leat boazobarggus . 1 Danne doarjja ii leat jurddašuvvon galgat adnojuvvot doarjut dábálaš falástallandoaimmaid maid sámi falástallanorganisašuvnnat lágidit . 1 Danne doaibmaplánas lea erenoamáš fokus julevsámegillii ja oarjelsámegillii , ja dat boahtá maiddái oidnosii plána čađaheamis . 1 Danne divvut mii čuovvovaš gažaldagaid Sámediggeráđđái . 1 Danne divun čuovvovaš gažaldaga Sámediggeráđđái : Maid lea Sámediggeráđđi áigumin bargat oahppováillagiid áššiin vai dasa gávdnošii čoavddus ? 1 Danne departemeanttat illá háliidit bagadit Sáme ­dikki . 1 Danne deattuhuvvo erenoamáš deaŧalažžan fargga čielggadit bivdovuoigatvuođaid mearas olggobealde Finnmárkku , ja čuovvolit láhkanannejuvvon vuoigatvuođaiguin ja Finnmárkkukommišuvnna mándahta viiddidemiin maiddái 1 Danne deattuhuvvo ahte soabalaš ovttaseallin lea dehálaš , sihke sámi álbmotjoavkku sierra joavkkuid gaskkas ja sámiid , norgalaš ja eará čearddalaš joavkkuid gaskkas . 1 Danne deaivvada Sámediggi dávjá direktoráhtain huksen- ja areálaáššiin , ja stáhta eiseváldin lea Norgga čázá 44 1 Danne dat ánssáša buori fuomášumi ja guovdilastima dahkkár doaimmain mat sáhttet sihkarastit , ovddidit ja nannet ealáhusa . 1 Danne dat válddahallojuvvo dušše oanehaččat dán johtočállosis . 1 Danne dat lea deaŧalaš lohkamuššan Sámedikki politihkkáriidda vai mii buorebut áddet mo Kárášjoga nuorat jurddašit ja guđe čovdosiid sii árvalit , loahpaha Vars . 1 Danne dat ferte ohcat ruhtadeami olggobealde jagis jahkái . 1 Danne dahke oahppit ja oahpaheaddjit sierra čiega barggahahkii gos gáfestalle . 1 Danne buhtes eanetlohkodemokratiija ii dárbbaš áimmahuššat veahádatberoštusaid . 1 Danne bovdii Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta 8 suohkana , ee. álttá ja Guovdageainnu čohkket mánáid ja nuoraid oainnuid dan birra movt Norggas lea bajásšaddat . 1 Danne bovdet mediaid ovddasteddjiid diehtojuohkinčoahkkimii beassanmearrádusaid birra , vuossárga guovvamánu 12. b. dii. 13.00 auditorias Sámedikkis Kárášjogas . 1 Danne bovdejuvvo sámediggepresideanta oassálastit Árktalaš Ráđi ministtarčoahkkimiidda . 1 Danne bivdá ge NSR sámediggejoavku Sámediggeráđi čuovvulit ášši . 1 Danne bivdá Sámediggi árvvoštallat láhkarievdadusa mii geatnegahttá jeavddalaččat evalueret dahkkon čázádatreguleremiid váikkuhusaid . 1 Danne bivdá Sámediggi mánáidgárddiid , skuvllaid ja ruovttuid hukset guottuid ja árvvuid mat addet oadjebas bajásšaddama máŋggakultuvrralaš servodagas . 1 Danne bivdit čilget mii dat lea mii dahká Snøhvit gássa sámi álbmoga opmodahkan ? 1 Danne bivdit mii din sáddet poastta min oktasaš poastačujuhussii : Sámediggi / Sametinget Ávjovárgeaidnu 50 9730 Karasjok / Kárášjohka 1 Danne bivddán ahte mii rahčat ovttas ja čájehit oktiigullevašvuođa , nu mo mii ovdalge leat dahkan buriin bohtosiin , dajai Stoltenberg . 1 Danne bivddán ON váldočálli Mr Ban Ki-moon doalvut dán álgoálbmotperspektiivva ságastaladettiinis máilmmi stáhtaiguin dálkkádatrievdamiid birra . 1 Danne bidjá sámi kultuvra vuođu eanaš bargguide maiguin Sámediggi bargá . 1 Danne bidjá ge Romssa fylkkasuohkan ollu searaid fidnohutkan- ja ođđahutkanprošektii ” Ollislaš fidnoálggahanáŋgiruššan Romssa fylkkas ” mas erenoamážit nuorat ja nissonat leat guovddážis . ” 1 Danne biddjojuvvui cuoŋománus 2009 bargojoavku . 1 Danne berrešedje ge leat mielkeearit nuvttá easkkaálgiide . 1 Danne berret jienastit buori áiggis . 1 Danne berre sihkkarastit doarvái resurssaid Sámediggái , eará sámi aktevrraide ja eará eamiálbmogiidda Árktisas vai sii sáhttet leat duohta aktevrrat riikkaidgaskasaš arenas go ságastallojuvvo Árktisa birra . 1 Danne berre nissoniid oassálastinvejolašvuohta ealáhussii buoriduvvot . 1 Danne berre ge leat Sámedikki oaidnu dat ahte dáláš konsešuvdnagáibádusaid ferte doalahit , ja ahte dat kanálat mat eai deavdde konsešuvdnagáibádusaid fertejit fuolahit ahte ollašuhttet daid gáibádusaid farggamusat jos ain háliidit oažžut konsešuvnna . 1 Danne berre dát ášši leat hui oahpis ILOi , ja Sámediggái lea lunddolaš oanehaččat ja visogovalaččat válddahallat deháleamos rievdadusaid láhkaevttohusas . 1 Danne berre dákko dárkilastojuvvot geat " sámit " leat . 1 Danne berre boahtteáigái ásahit sierra prográmma lagas ovttasbargui eamiálbmotdutkkiid gaskkas Alaskas , Canadas , Ruonáeatnamis , Ruoššas ja Skandinavias . 1 Danne bargáge ráđđehus dan guvlui ahte konsešuvnnat mat addojuvvojit jagis 2001 , galget sajustuvvot 4 báikkiide gos leat buorit ovdamunit biebmamii , muhto gos leat unnán dahje eai leat konsešuvnnat ovdalaččas . 1 Danne bargojuvvo dál dili láhčimiin vai riddofatnasiidda sáhttet fállojuvvot hámádahttingaskaoamit , nudaddjojuvvon sierra earreortnegat . 1 Danne barget skuvllat ovttas Ungt Entreprenørskap:in ( Nuorra Fidnohutkamiin ) , mii lea skuvlla ja ealáhuseallima gaskasaš spesialiserejuvvon ovttasbargi . 1 Danne bajiduvvo guovttegielatvuođa doarjja gielddaide badjel 3 000 000 ruvnnuin . 1 Danne attii ráđđehus dihtosii gieldaproposišuvnnas 2000 ( st. prp. nr. 82 ( 2000–2001 ) ) ahte dat 10,2 milj. kr mii juolluduvvui árvvoštusdoarjjan , sirdojuvvo Sámediggái mii juogada ruđaid gielddaide ja fylkkagielddaide . 1 Danne atná Sámediggi dárbun lasihit ruđaid mealgat eanet Sámi ovddidanfondii . 1 Danne atná Sámediggi dehálažžan ahte iešguđet láhkaevttohusat gieđahallojuvvojit ollisvuohtan , ja ahte sámevuoigatvuođalaš bealit ollásit fuolahuvvojit olles árbevirolaš sámi guovllu várás dain mearridanproseassain mat leat jođus . 1 Danne atnet eiseválddit dettolažžan seailluhit ja gárgedit oarjelsámi , nuortasámi / goltásámi ja julevsámi giela ja kultuvrra . 1 Danne almmuhat mii otne arvat doaimmaid uhcidit heaitimiid joatkkaskuvllas , vástidii Stoltenberg . 1 Danne aiddostahttá Sámediggi man deaŧalaš dat lea ahte buot sámegielat galget gáhttejuvvot dohkálaččat Norgga girkus . 1 Danne addá Ráđđehus boasttu dieđuid Stuorradiggái . 1 Danne Sámediggi álggaha buoret ovttasbarggu gielddaiguin lagamus áiggis . Dákkár ovttasbargguin mii nannet oppa sámi servvodaga , giela ja kultuvrra . 1 Danne Sámediggi lea , jahkedieđáhustastis 2000 ja gulaskuddancealkámušastis Dahkamušjuohkinlávdegotti árvalussii , bivdán ahte dahkamušjuohkingažaldagat guorahallojuvvojit , prinsihpaid mielde maidda riikka sámepolitihkka vuođđuduvvá . 1 Danne Sámediggi ferte dán áššesuorggis leat erenoamán várrugas . 1 Danne Suodjalusa nuppástusat fertejit fátmmastit buoret siviilamiliteara ovttasbarggu . 1 Danne Suodjalusa nuppástusat fertejit fátmmastit buoret siviila-militeara ovttasbarggu . 1 Danne Ráđđehus áigu dán jagi bovdet viiddis servodatdivaštallamii dáid vuoddudeaddji áššiid birra . 1 Danne Romssa fylkkadiggi njukčamánus 2009 gohčui viidáseappot bargat ja ásahit Karriearaguovddážiid fylkii . 1 Danne Máhttodepartemeanta ruhtada rekruterenstrategiija ráhkadeami . 1 Danne Kultur- ja girkodepartemeanta ávžžuha ahte departemeantta oasuspoasta Beaivváš Sámi Teáhteris sirdojuvvo Sámediggái mávssu haga . 1 Danne Justiisadepartemeanta lea lágidan vejolašvuođa čađahit giddagasvirggálačča oahpu gáiddos oahpahussan . 1 Danin šattai suomagiella min ruovttugiellan . 1 Danin šattai nu ahte mun maid álgen eanet ahte eanet dárustit . 1 Danin šattai ge riidu skuvladirektevrrain . 1 Danin árvaluvvo ahte bálkágoargŋun mearriduvvo guhkit áigodaga vuođul go dušše maŋimus jagi . 1 Danin árvala ráđđehus várret 1,3 miljovnna ruvnno dán bargui 2008:s . 1 Danin árvala ráđđehus ođđa dienasvuogádaga mii juohká dietnasiid dássedeappot ja eambbo diehttevaččat go dál , dadjá gieldda- ja regionálaministtar Magnhild Meltveit Kleppa . 1 Danin álggaheimmetge kurssaid oahpaheddjiid várás – geahččalin maid álggahit kurssaid sámegiela oahpahusa várás , ovttasráđiid Sámi oahpahusráđiin . 1 Danin áigu ráđđehus bargat dan badjelii ahte buot báikkit davviguovlluin galget oažžut govdafierpmi . 1 Danin áigu ge Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ovttas guoskevaš departementtaiguin , geahččat livččii go vejolaš ahte Sámi allaskuvla oažžu bargun garraseappot bargat ásahit gelbbolašvuođanannema lohkanfálaldagaid mat gusket almmolaš suorgái . 1 Danin áigu ge Bargo- ja searvadahttindeparte ­meanta ovttasráđiid eará departemeanttaiguin maidda ášši guoská , geahččat dárkileappot movt sáhtášii fylkkamánne geassit eanet mielde dán bargui . Seammás galgat árvvoštallat movt sáhttá buoridit fylkkamánne bagadallandoaimma suohkaniid ektui . 1 Danin áigu departemeanta ain čuovvut ovdáneami ja bearráigeahččat ahte fálaldagat leat ohppiid vuoigatvuođaid mielde . 1 Danin áigu Sámediggi fuomášuhttit vuostálasvuodaid mat sáhttet boahtit sámi beroštumiid ja stáhta gaskii ja eará priváhta beroštumiid gaskii . 1 Danin áigu Sámediggi deattuhit ahte lea dehálaš ahte ođđa riekti- ja hálddašangeavahus ii geavahuwo eatnamiid ektui sámi guovlluin ovdal go sámiid vuoigatvuodat guovllus leat lagabuidda čilgejuwon . 1 Danin várra leimmet ollu sierra . 1 Danin vai hehttejedje dakkár vearuipmárdusaid , aiddostahtte doahpaga nu ahte dál oaidná čielgasit láhkačállosis ahte lea sáhka válggaid jienastuslogus 5 . 1 Danin son dárostii iežas mánáide ja áhkkubiidda . 1 Danin sii eaige háliit dán guvlui bargat . 1 Danin rádde stuorra eahpesihkkarvuohta das man viidát komišuvdna lea váldán ja áigu áššálaččat vuhtiiváldit sámi geavahan- ja árbevirolašvuoigatvuodaid mat leat 8. artihkkalis ja mo dán dahká . 1 Danin orru Gáivuona suohkan leamen olu « čeahpit » go Deanu gielda , vaikko Deanu gielda han duođaid golaha olu eanet resurssaid sámegillii go dan maid Gáivuona suohkan dahká . 1 Danin ohcen sveisenkursii Hámmarfeastta fidnoskuvllas . 1 Danin oaččui son stipendiáhttajagi oahpásnuvvat boazodoalloáššiide ovdalgo álggii oahpaheaddjin 1976:s . 1 Danin oaivvildange deaŧalažžan ahte vuođđoskuvla sáhttá fállat « sámi giela ja kultuvrra » , mii lea oahppoplána vuolit dásis go nubbinegiella . 1 Danin oahpaheaddjit leat guhká jurddašan ahte berre leat eambbo ovttasbargu sámi joatkkaskuvllaid gaskkas . 1 Danin oahpaheaddjit fertejit ovttasbargat skuvlagirjerádjobargiiguin lágidit ja ovddidit skuvlagirjeráju oahppoarenan . 1 Danin mun áiggun ásahit nuoraidráđi mii sáhttá addit munnje bissovaš gulahallama nuoraiguin ja nuorra boanddaiguin , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Danin mun in bargan sámegiellaoahpuin etáhtahoavdan ge , dat organiserejuvvui vuolit dásis . 1 Danin mis galggai leat čuoiganbeaivi olles beaivvi . 1 Danin min mielas sáhttá leat gaskaboddosašáigodat , goas mii fertet geavahit norgalaš oahpaheddjiid . 1 Danin min mielas ii leat dárbu bidjat makkárge statistihka , mii čájeha man ollu ohppiin sáhttá leat sáhka . 1 Danin mii álggaheimmet ruhtačoaggima fidnet iežamet skuvlaleavgga . 1 Danin mii oaivvildit ahte leat doarvái oahppit guovtti suorgái . 1 Danin mii máksit vearu , ja nu čoggojit ge ruđat oktasaš čálgui . 1 Danin mii dárbbašeimmet čilgehusa ollu áššiide mat girjjiin ledje , muhto oahpaheaddjit , geat bohte guovlluin gos dákkár diŋggat ledje dábálaččat , eai dávjá ipmirdan ahte mii leimmet dárbbašit čilgehusa . 1 Danin livčče lunddolaš ahte Sámediggi mearridivčče kriteriijaid ortnega ásaheapmái ja ruoaid juohkimiidda . Sámediggi áigu doarjut dákkáraš vuolggahemiid . 1 Danin lei álkit go dadjen sániid dárogillii , ja de mánát ieža jorgaledje sámegillii . 1 Danin lei váttis dan mielde oahpahit . 1 Danin lei báhpaid ja miššonearaid bargun ráhkadit maiddái čállingiela ja almmuhit girjjiid sámegillii . 1 Danin ledjen unnánaš sámegiela geahččalan iehčanassii gazzat Volda oahpaheaiskuvlla váccedettiin , muhto eai mus lean eará go čálalaš oahpponeavvut veahkkin . 1 Danin leatge dán jagi bušeahtas várren ruđa doaimmaide mat buoridivčče ovttasbarggu kvenaid ja sámi gaskka . Dás namuhan moadde ovdamearkka dákkár prošeavttain : 1 Danin leat prosámi bargu Gáivuonas dáhpáhuvvan máŋgga sajis . 1 Danin leat ge foandaruđat oassin ollislaš bušeahttaproseassas , nu ahte foandda huksen speadjalastá dan go lea ruhta buorrin stáhtabušeahtas . 1 Danin lean mun ilus go Ráđđehus áigu iežas politihkalaš geađgejuolggis sihkkarastit desentraliserejuvvon vuostáiváldinstruktuvrra stivrenortnegiid ja vuostáiváldinrusttegiid sajušteami bokte báikkiide gos eai leat eará buktinvejolašvuođat . 1 Danin leage deaŧalaš bargu ovddos guvlui ahte oažžut olbmuid čálihit iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Danin lea álggos čilgejuvvon erohus Norgga ja Ruoŧa sámiid skuvlafálaldagaid gaskkas , go dalle ledje Ruoŧas sierra sámeskuvllat . 1 Danin lea áibbas jallodat doallat mánáid eret skuvllas . 1 Danin lea áibbas dárbbašlaš máhttit ovttasbargat . 1 Danin lea váidalahtti ahte departemeanta láhkaevttohusas ráddje sámi mánáid vuoigatvuođaid guoskat dušše " sámi distrivttaide " . 1 Danin lea vealtameahttun ovttasbargat viidát ja ulbmillaččat dán ášši olis . 1 Danin lea sin eallineaktu ahte sámegiella doalahuvvo . 1 Danin lea lunddolaš ahte skuvlagirjerádjobargiin leat gealbu láhčit dili ohppiide skuvlagirjeráju geavahussii oahpporesurssan ja heivehit skuvlagirjeráju oahppoarenan . 1 Danin lea hástalussan addit maiddái dán doahpagii dakkár sisdoalu mii čujuha boahtteáigái ja mas lea oaivil boahttevaš hálddašan-doahpagin mas vuolggasadji lea otnáš čuolmmain . 1 Danin lea hirbmat váidalahtti ja njulgestaga moaittehahtti ahte Sámediggi lea ferten gáibidit gulaskuddanvuoigatvuoda go dál čájeha ahte RHN duohtavuođas lea maiddái ohcan doaibmavuoigatvuoda , dát mearkkaša oktovuoigatvuođa ohcat ja hálddašit doaimma dán seamma guovllus . 1 Danin lea ge ráđđehusa áigumuš ahte sámi váikkuheapmi ja mieldemearridanvejolašvuohta ii galgga šaddat heajut daid áššesurggiin mat sirdojuvvojit stáhtas regiovnnaide . 1 Danin lea ge ráđđehus Stuorradikke dieđáhusas Nr. 28 ( 2007-2008 ) – Sámepolitihkka - gidden earenoamáš fuomášumi Sámi allaskuvlii , go guoská doaimmaide maid árvvoštallat ásahit . 1 Danin lea ge hástalussan ohcat ja viidáset oahpahit olbmuid geat sáhttet almmolaš ásahusain bargat . 1 Danin lea ge hui ollu dadjamuš das movt almmolaš doaimmat vuoruhit bargonávccaid ja ruđaid mat dálá rámmaid siskkobealde leat mearriduvvon sámi ulbmiliidda . 1 Danin lea ge hui buorre go allaskuvla fállá allaoahpu boazodoallofágas . 1 Danin lea ge eamiálbmogiid oahpu huksemis dárbu doalahit ovttasbarggu eará eamiálbmogiiguin . 1 Danin lea ge dárbu ahte bargoaddit mat oidnet ahte sii dárbbašit diekkár gelbbolašvuođa , láhčet dili gealboovddideapmái sierra máhttoplánemiin ja maiddái ohcet dakkár bargiid geain lea dát máhttu . 1 Danin lea ge dehálaš ahte sii vuoruhit oahppodoarjagiid njuolggadusaid ja oahppodárbbuid mielde . 1 Danin lea ge bures heivehuvvon oahp ­pofálaldat hui guovddážis sámegiela boahtteáiggi mearrideaddjin . 1 Danin lea ge buot dásiin almmolaš bálvalus ­doaimmain stuora ovddasvástádus mii guoská dasa ahte vuhtiiváldit sámi beroštumiid iežaset doaimmain . 1 Danin lea ge Sámedikki mielas eahpidahtti dat go lávdegoddi fitnodatekonomálaš málles čilge makkár servodatekonomálaš mearkkašupmi luossabivddus lea dál . 1 Danin lea ereliiggán mávssolaš , ahte boazodoallu ja eiseválddit barget ovttas dan ovdii , ahte boazodoallu sáhttá leat nana ja čeavlás ealáhus ja kulturguoddi . 1 Danin lea dárbu kártet makkár prentejuvvon ja digitála oahpponeavvut leat gávdnamis , ja ahte diet dieđut doaimmahuvvojit daid gulahallanoktavuođain mat leat gávdnamis . 1 Danin lea dárbbašlaš guorahallat man muddui mediaid albma ilmmis atnet ja movt dat nákcejit deavdit rollaset , sihke sámi álbmoga ektui ja stuora servvodaga ektui . 1 Danin lea dárbbašlaš ahte Sámediggi jođiha iešheanalis kulturpolitihka vai áimmahuššá ealli sámi kultuvrra . 1 Danin lea dilli láhččon ovttaskas bottuide bargoáiggis , ja lea oktasaš olgoáigi mii bistá olles tiimmu gasku beaivvi . 1 Danin lea departemeanta čállán láidestemiid 2008 juolludanreivves Bargo- ja čálgodirektoráhttii , ahte movt etáhtta galggašii čuovvolit sámi geavaheddjiid . 1 Danin lea Sámedikkis oassin iežas mihttomeriin sihkkarastit sirrejuvvon sámi preassa dan . dihte vai demokratálaš ovdáneapmi sámi servodagas sihkkarasto . 1 Danin lea Sámedikkis mihttomearrin ahte čuovvovaš preassafálaldagat ásahuvvojit • • • Sámegielat beaiveáviissat Sámegielat nuoraid magasiinnat Sámegielat mánáidbládit 1 Danin lea Sámediggi maiddái evttohan ahte dát jienastuslohku galgá biddjojuvvot vuođđun boahttevaš sámediggeválggain ( gč. čuokkis I. 4 § 6 nubbi oassi ) . 1 Danin lasihuvvo doarjja sámi áviissaide vel 3 miljovnnain ruvnnuin 2009:s , oktiibuot 21,6 miljovnna ruvdnui , sihkkarastin dihte ahte duohtandahká dan mihttomeari ahte oažžu beaivválaš sámi áviissaid . 1 Danin ii šatta Kárášjoga oahpahusjođiheaddji válljen dušše báikkálaš nággun , muhto mearkan ja láidesteaddjin dasa mo olles min davimus riikkaoassi ovdána . 1 Danin ii sáhte fápmuduslávdegoddi árvalit Sámediggái dohkkehit válgakreatssa 13 Mátta-Norgga válgga . 1 Danin ii oro mu mielas nu stuorra dárbu ovddidit ášši ovddalgihtii diedihuvvon gažaldahkan . 1 Danin ii oro leamen nu ge , ahte Deanu gielda , álbmotoassi dahje oassi gieldda bargiveagas lea ollášuhttán makkárge dihtomielalašdahkki proseassa . 1 Danin ii leat vejolašvuohta oažžut priváhta kapitála sámi áviisafitnodagaid ásaheapmái . 1 Danin ii leat vejolaš njuolgut buohtastahttit muhtin dan biiriin 1-5 ođđa biirehámádagas , muhtin biiriin 1-11 boares hámádagas . 1 Danin ii leat oktiibuot dárbu nu beare ollugiidda geain lea diet gelbbolašvuohta . 1 Danin ii leat nu imašlaš ahte fágagirjjálašvuođas hárve fuomáša organiserejuvvon vuosttaldeami ovdamearkkaid sámiid ja kveanaid gaskkas mat leat dáruiduhttindoaibmabijuid čađaheami njuolggavuosttaldeapmi . 1 Danin ii leat Stáhta penšunfoanddas sierra stivra ii ge sierra hálddahus . 1 Danin ii leat Deanu gielda bargoaddin goassege oaidnán dárbbašlažžan doaimmahit dakkár doaimmaid maid Gáivuona suohkan lea dahkan . 1 Danin ii lean stuora erohus dárogiel ja sámegiel oahpaheddjiid gaskkas . 1 Danin ii biddjon oktage virgái , iige álggahuvvon dábálaš oahppu . 1 Danin háliidii geavahit mu ja eará nuoraid buot sámi seailluheami rahčamis . 1 Danin háliidedje eanet dárogieldiimmuid . 1 Danin háliida ráđđehus giddet stuorát fuomášumi dasa movt sámepolitihkalaš ulbmilat ja ásahuvvon vuoigatvuođat bohtet beaivválaš eallimis ávkin buresbirgejeaddji servodaga ortnegiid ja fálaldagaid bokte , vai sápmelaččat oadjebasvuođas dihtet ahte sin dárbbut vuhtiiváldojuvvojit . 1 Danin háliida ge Sámediggi leat láidesteaddjin sámegiela nannenbarggus , buot sámi guovlluin . 1 Danin háliida diggi ahte lasihuvvo ođđa čuokkis , mii lea g , njuolggadusaid § 2-2:ii mii gullo ná : 1 Danin hubmui eanáš dárogiella min ruovttus . 1 Danin gávnnaha Sámediggi lunddolažžan ahte boazodoallu ealáhussan oažžu fuopmášumi fylkaplánas . 1 Danin gártet unnán vásáhusat vuođđun go 2016 nuoraid - OG galgá plánet . 1 Danin gullen dušše sámegiela siiddas . 1 Danin go rábmi ovdánahttá olbmo , de lea deaŧalaš oahppái dovdat ahte son máhttá ja sáhttá sihke dasa mii gullá fágalaš ja sosiálalaš gelbbolašvuhtii ja bargovugiid geavaheapmái . 1 Danin go nissonolbmuin lea guhkit eallinahki go dievdduin , de lea šaddagoahtán badjebáza nissoniin ahkejoavkkus badjel 67 jagi , ja nuoramus ahkejoavkkuin lea unna badjebáza dievdduin daningo riegádit eanet bártnit go nieiddat . 1 Danin go ledjen čeahppi , de mu dolle árvvus . 1 Danin go doppe lea nu bahča hádja " , dát unnoraš muitalii . 1 Danin geavahuvvoge vuođđun dat submi , mii Stáhta olgoriikka penšuvdnafoanddas lea 2011 loahpas , go rehkenastet 2012 foandavuoittu . 1 Danin fertet viežžat unnimusat guokte haddefálaldaga . 1 Danin fertejinge cealkit ahte mearrádus ii lean lobálaš , vaikko vel livččenge dáhtton dan lobálažžan . 1 Danin ferte láhčit dili nu ahte skuvlagirjerádjobargit ožžot pedagogalaš máhttoloktema girjeráju geavahussii oahppoarenan ja pedagogalaš resurssan . 1 Danin evttohuvvo lasihuvvot dátjuolludus 150.000,kruvnnuin nannen dihte joavkkuid Sámedikkis boahtte jagi . 1 Danin evttohat boazoeaiggádiidda ja buvttadanorganisašuvnnaide álggahit oktasaš márkanfievrridanáŋggirdemit , márkanfievrridandoaimmaid ja buvttagárgema . 1 Danin evttoha ráđđehus ahte árbevirolaš sámi máhtu bisuheami nannenbargui 2008 rájes ásahuvvo ođđa doarjjapoasta – kap. 681 poasta 74 – Doarjja sámi áigumušaide , duođašteapmái , gaskkusteapmái jv. . 1 Danin ealáhus lea nu sorjavaš das , ahte besset johtit viiddis duovdagiin . 1 Danin eai lean mus giellaváttisvuođat skuvllas . 1 Danin dárbbašuvvo ain dat vuoibmi , viissisvuohta ja mášohisvuohta mii NSR sámepolitihkas lea . 1 Danin dihten ollu maid oahpaheaddji ii diehtán . 1 Danin dat váikkuha dasa ahte sámi kultuvra ovdána buori láhkai , iige sámi servodat dárbbaš duššadit áiggi ja návccaid dárbbašmeahttun riidduide . 1 Danin dadjenge Gjærevollii [ Olav Gjærevoll ( 1916-1994 ) lei professor botanihkas , stuoradiggeáirras Bargiidbellodaga ovddas ja moadde háve mielde ráđđehusas . ] 1 Danin bohte duollet dálle olbmot skuvlii jearrat biilasáhtu Levdnjii - ja muhtumin Kárášjohkii . 1 Danin bivdá Sámediggi Kulturdepartemeantta ovddidit lasihuvvot sámi áviisadoarjaga poastta dan dihte vai sámegielat preassa šaddá viidáseabbon . 1 Danin berrešii gozihit eanaš vejolaš álgagiid mat ovddidit sámegielat čállosiid olggosaddima . 1 Danin berrelii GOD / Sandal guldalit min eanet go Sámedikki , mii ii man ge ládje galgga čuovvulit skuvllaid oahppoplánaid . 1 Danin berre lohkat dán kritihkalaččat dego vuosttaš geahččaleapmin ovdanbuktit Ákŋoluovtta skuvlahistorjjá sámi perspektiivvas ja vuolggasadjin viidáset dutkamii . 1 Danin beasai maiddái unnavieljaš , 3-jahkásaš Per Torleiv čuovvulit . 1 Danin Sámi Áigi-aviisa fallehii mu sámevuostálasti skuvladirektevran . 1 Danin Lemet oažžu ain bálkká gealbbohis oahpaheaddjin , ja oažžu barggu dušše jagi ain hávális . 1 Daniel Oskal , Inga Karita Buljo , May Britt Bongo , Mathis A. Oskal , Nina Marie Kuhmunen 1 Daniel Mortensson ja Elsa Laula Renberg , goappašagat lullisápmelaččat , álggiiga čohkket sápmelaččaid olles riikkas vuosttaš sámečoahkkimii jagi 1917 . 1 Daniel Mortenson , 36 . 1 Danell / Danielsen » Värdering av renskötselmässiga konsekvenser och förslag till ätgjerder » . Miessemánu 21. b. 2001 . 1 Dan čállá ráđđelahttu Marianne Balto kronihkas , mii lea sáddejuvvon mediaide . 1 Dan čállá Sámediggi mearrádusastis . 1 Dan čállá Sámediggi gulaskuddancealkámušastis . 1 Dan čállá Noereh ! 1 Dan čájeha prošeavtta jagi 2007 árvvoštallan . 1 Dan čájeha evalueren maid Norut Alta lea dahkan Sámedikki ovddas . 1 Dan čájeha Sámedikki geahčastat . 1 Dan čilge ollu seamma dilálašvuohta mii čilgii fálaldagaid rievddademiid logu ( geahča badjelis ) . 1 Dan árvalusat gusket máŋgga suorgái , ja sohpet eanaš Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ( NBR ) gáibádusaide . 1 Dan áigut čuovvolit politihkalaš barggusteamet boahtte áigodagas , ja fuolahit ahte gorálaččat stuorát oassi ruđain geavahuvvo sámi ealáhusaid ja kultuvrra nannemii . 1 Dan áigodagas maid mii doppe oruimet , de mun in vázzán skuvlla . 1 Dan áigodagas lea ohcamušsupmi lassánan golmma gearddi ja juolludeamit leat lassánan lahkkegearddi . 1 Dan áigodagas lea ohcamušaid lohku golmmageardánit lassánan ja juolludeamit leat lassánan lahkkegearddi . 1 Dan áigodagas lea dat sisttisdoallan juolludemiid girjjálašvuhtii , musihkkii , govvadáidagii , mánáid bajásšaddaneavttuide , govvaráidduide ja eará doaimmaide , dan vuolis ea.ea. sámi kulturviesut , sámi musihkkafestiválat ja sámi valáštallan . 1 Dan áigodagas lea NRK Sámi Radio sajáiduvvon vuoruhuvvon mediamolssaeaktun . 1 Dan áigodagas lea 25 % juolluduvvon girjjálašvuhtii . 1 Dan áigodagas juolluduvvui 25 % girjjálašvuhtii . 1 Dan áigodagas go erenoamášklássa heaittihedje , de leierenoamášluohkká hirbmat " fihcce " . 1 Dan áigodagas eai lean várrejuvvon ruđat divodeapmái , muhto goit sáhtiimet váldit mánáidgárddi atnui . 1 Dan áigodaga stáhtalaš bálvalusaid lassáneapmi ja suohkanlaš bálvalusaid geahppáneapmi lea dárbu geahčadit ovttas dearvvašvuođareforpmain . 1 Dan áigodaga lea sámi-guoski doavttergrádabuvttadeamis juohke 5 jagiáigodaga ektui leamaš measta seamma lassáneapmi go ollislaš lassáneapmi universitehtas , namalassii 257 % . 1 Dan áiggis ledje sápmelaččat eanetlogus dás mii 1848:s šattai Mátta-Várjjat gieldan . 1 Dan áiggis go mii leat ráđđen , de leat goasii 50 000 olbmo beassan bargguhisvuođas bargui . 1 Dan áiggis eai lean álgán geavahit čálalaš sámegiela skuvllas . 1 Dan áiggi ságastallagohte ahte galgá go Sámi oahpahusráđđi šaddat Sámedikki vuollásažžan . 1 Dan áiggi rájes go § 38 biddjojuvvo fápmui , fámuhuhttojuvvo geassemánu 24. b. 1994-mannosaš láhka nr. 34 logahallama birra njuoskaguliid jna. vuosttaš oastin . 1 Dan áiggi mas muitaluvvo son lei bismaeamit Romssas . ( Gova luoikan Sør-Troms Museum ) 1 Dan áiggi ledje 60–70 máná dušše Muotkevuonas . 1 Dan áiggi ii lean makkárge fidnooahpahus Finnmárkkus , ja Ráfiustibiid doaibma lei vuosttaš dakkár fálaldat maŋŋel soađi . 1 Dan áiggi ii lean fálaldat erenoamášpedagogihkas . 1 Dan áiggi geahččaledje eiseválddit duššin dahkat bávkkalemiid vahágiid . Easkka Černobyl-lihkohisvuođa maŋŋil , 1986:s , leat sii mieđihan ahte radioaktiivalaš suonjardeapmi čuožai ollugiidda Finnmárkkus 60-logus . 1 Dan áiggi dieđusge ii šaddan makkárge skuvlavázzin . 1 Dan áigge rájes lean doivon ahte beasašin čilget nissonii manne mun dien láhkái lahttejin . 1 Dan áigge oahpahišgođii okta skuvla kveanagiela , dasa in lean nu mielas . 1 Dan áigge mus lei measta juohke jagi unnit ahte eanet bargu joatkkaskuvllas maid , vuosttažettiin teknihkalaš fágat ja meahcástallanfága . 1 Dan áigge ledje ain oalle máŋga sámegielat oahppi , ain juo Jáhkovuona biirres . 1 Dan áigge ii gávdnon stáhta- bygga . 1 Dan áigge galge oahpaheaddjit , geain lei dábálaš oahpaheaddjioahppu ja geat válde lassioahpu , ohcat skuvlastivrras oažžut adjunktagelbbolašvuođa dohkkehuvvot . 1 Dan áigge earuhedje ámmátolbmuid , oahpaheddjiid , gávpeolbmáid ja eará dážaid smávvadálolaččain ja johttisámiin , nugo maiddái lei dáhpi dahkat eará guovlluin riikkas dábálaš bargiid ektui . 1 Dan áigge eai lean vel gávdnan albma dálkasiid , ja vaikko rievtti mielde juo gávdnojedje , de muhtun doaktárat ledje hui hátnásat geavahit daid [ 1 ] . 1 Dan áddejumis ahte ođđa plána dat lea , ii ge dat boarráset , mii mearrida boahttevaš areálageavaheami . 1 Dan « Sámi Álbmotallaskuvlla » , man mii álggos leimmet jurddašan , dan mii ain leat vuorddašeamen . 1 Dan vásihii ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud go son gaskavahku beasai gullat ja oahppat Nationála ovttasdoaibmaguovddáža ja telemedisiinna doaimma birra Romssas . 1 Dan válggas lei maiddái eanetlohku dieđihuvvon nissoniin nuoramusaid gaskkas 18 gitta 29 jagi . 1 Dan váilli leat dattetge muhtun muddui dál njulgemin dutkanprošeavtta bokte . 1 Dan vuođđun lea dat ahte meahcci vuosttažettiin lea rekreakšuvdna ja olgoáibmoeallin . 1 Dan vuođđun lea dat ahte luondu vuosttažettiin lea rámman lustamátkkiide ja virkkosmahttimii . 1 Dan vuođul šaddá árvvoštallojuvvot leago dárbu nannet dán fálaldaga sámi oasi vel eambbo . 1 Dan vuođul árvala bargojoavku rievdadit sámelága nu ahte Sámediggi oažžu oppalaš gelbbolašvuođa mearridit láhkaásahusaid doarjjaáššiin . 1 Dan vuođul sáhttá lohkat ahte boazodoallovuoigatvuohta lea baozodoallobearrašiid sierravuoigatvuohta . 1 Dan vuođul sáhttá leat buoremus vuordit ja oaidnit movt dát ovdána , ja vuos oaidnit movt iešguđet bealálaččat juogadit rollaid gaskaneaset , ja dás maiddái oktavuođa Boazopolitiijaide . 1 Dan vuođul sáhttá departemeanta guorrasit evttohussii ásahit diekkár álggahansiidaosiid , muhto fertejit biddjot mihá čielgaset eavttut ásaheapmái go dat maid lávdegoddi árvala . 1 Dan vuođul ovddida Bargiidbellodaga sámediggejoavku čuovvovaš rievdadusevttohusa 23.02.99 čoahkkinortnega 24. paragráfii : 1 Dan vuođul oaivvilda Sámediggeráđđi ahte dát ásahusat galggašedje beassat eambbo ieža ráđđet go odne besset ráđđehusa ektui , ja ahte formálalaččat čadnojuvvošedje sámi demokráhtalaš almmolašvuhtii ovddastuvvon Sámedikki bokte . 1 Dan vuođul mii lea ii sáhte Sámediggeráđđi searvat dán lágan čoahkkimiidda . 1 Dan vuođul mii lea daddjojuvvon bajábealde , galgá listaevttohus : 1 Dan vuođul mii bajábealde lea namuhuvvon dáhttu Sámediggeráđđi čuovvovaččat dahkkojuvvot : 1 Dan vuođul maid lávdegoddi atná vuođđun , de šattašii eiseválddiid sajádat earalágán go odne lea . 1 Dan vuođul leat čađahan guokte rievdadeami ráđđelahtuid ovddasvástádussurggiin . 1 Dan vuođul lea departemeanta mearridan buohtalas seamma veardásaš oahppoplánaid vuođđoskuvlii , namalassii K06-S . 1 Dan vuođul lea departemeanta gávnnahan ahte dušše sámegielsátni siida adno láhkateavsttas . 1 Dan vuođul lea Sámediggi iežas neahttabáikkis almmuhan dieđuid biiriid mielde , jienastuslogu sturrodaga ja sohkabealejuohkáseami ektui juohke suohkanis 2005 ja 2009 válggain . 1 Dan vuođul lea Sámediggi duhtavaš go lea ožžon doarjaga sihkkarastit sámi beroštusaid ođđa plána- ja huksenlága plánaoasis . 1 Dan vuođul gáibida Sámediggeráđđi ahte Eanadoallodepartemeantta doaibmaplánadohkkeheapmi gessojuvvo ruovttoluotta ja ahte oktiičatnama boazodoallofágalaš vuođđu ođđasis árvvoštallojuvvo . 1 Dan vuođul go sámit lea okta álbmot , áigu Norgga Sámediggi bargat dan ala ahte ovddiduvvo dađistaga lagat ovttasbargu dán golmma sámi álbmotválljen orgána gaskka Norggas . 1 Dan vuođul go lávdegoddi nappo árvala ahte ealáhus – namalassii siida – ferte ieš oažžut eanet ovddasvástádusa ođđa boazodolliid luoitimis ealáhussii , de leat válljen garvit sáni doalloovttadat , mii muđui ii leat goasse ožžon coavcci boazodolliid guovdu . 1 Dan vuođul go ledje hirbmat ollugat geat ohce dan stipeandda , evttohuvvo rámma lasihuvvot 900.000,- kruvdnui skuvlajahkái 19941995 dainna eavttuin ahte Stuorradiggiaddá vástesašjuolludusa 1995:s ; Váldit várašumi Stuorradikki loahpalaš stáhtabušeahta meannudeapmái . 1 Dan vuođul go lea árvvoštallan mo lea mannan ođđa hálddašanmálle geahččalemiin meahccemohtorjohtolahkii , MoSa-prošeavtta ja dálá regeliid atnima vásáhusaid , lea Luondduhálddašandirektoráhta ( DN ) ráhkadan evttohusa mohtorjohtolatregeliid divodeapmái . 1 Dan vuođul go ii leat ovttamielalašvuohta lea Sámedikki árvvoštallama mielde nu ahte ii leat doarvái buorre vuođđu guorrasit huksemii ja doibmii Goliat-fealttas . 1 Dan vuođul go dátabáoku ja giellaráddi čatnaseaba nu garrasit oktii , de meannuduvvui dát sierra áššin 17. - 20.09.1991 Sámedikki ollesčoahkkimis ja mearriduvvui maiddái sámi giellaráđi báiki . 1 Dan vuođul go dat maid Sámediggi leai ohcan , 567.810,- kruvnnu sámi mediijaplána ráhkadeapmái ii juolluduvvon ollásit , ja go Kulturdepartemeantta doarjjajuolludus leai merkejuvvon dušše plánabarggu mandáhtaárvalusa 1. čuoggái , de ráđi mielas leai riekta álggahit mandáhtas dan oasi masa leai ruhta . 1 Dan vuođul go Sámediggi dál lea válljen Boazodoallokomitéa , mii ee. galgá geahčadit beliid boazodoallošiehtadusas mat leat čadnojuvvon álggahemiide ja boazodoalu doaimmaide , masa gullet maiddqi nissonolbmuid , mánáid ja manjiid ja vivaid ja verddeortnega sadji boazodoalu ektui . Komitéa galgá maiddai geahčadit boazodoallodoahpaga , stuorimus boazologu juohke dollui ja reguleremiid boazodolliid ektui geat ožžot boarrásiid ruđa . 1 Dan vuođul evttohuvvo ahte maiddái ollu dain doaimmain maid eiseválddit dál fuolahit , galget sirdojuvvot sápmelaččaide alcceseaset . 1 Dan vuođul dáhttu Sámediggi lávdegoddemálle čielggaduvvot vai dat šattašii Sámedikki politihkkahábmema eaktoovddideaddjin , ja mas iešguđet fágahálddahusat váldojuvvojit mielde fágalaš vuođđobargui . 1 Dan vuođul doarju departemeanta lávdegotti árvalusa atnit doahpaga siidaoassi . 1 Dan vuođul departemeantta meroštallamiid ii sáhte atnit čielgasit optimisttalažžan . 1 Dan vuođu geažil mii dáin áššiin lei Árktalaš ráđi vuosttas ministeriid čoahkkimis 1998:s , lea Sámediggeráđi mielas imaš go eamiálbmotprofiila váilu . 1 Dan vuorddidettiin ii addojuvvo doarjja Sámi Heargevuodjin Lihtu ( SHL ) doibmii doarjjaortnegis Eará doaibmabijut . 1 Dan vuooul sáhttá Sámediggi mieoihit ahte taoahuvvo unnit qeahtčalandoaibma guovllus 1991'as . 1 Dan vuolggasaji vuođul mii mis lei , de lea dattetge lávdegotti dohkkeheapmi ahte guolástus lea deaŧalaš oassi sámi kultuvrras , ja dainna gohččosiin ráđđehussii ahte galgá čielggadišgoahtit vuoigatvuođaid Finnmárkku riddoguovlluin , juoga mainna sáhttá eallit . 1 Dan vuhtiiválde buohkat . Eará muorjjit maiguin ávkkástalle , ledje joŋat , sarrihat ja čáhppesmuorjjit . 1 Dan vistti atnigohte geasset 2007s . 1 Dan virgái gullet earret eará dakkár barggut go ovddidit ja jođihit bargiidhálddahuslaš vuogádagaid , bargat rekruteremiin ja virgáibidjamiiguin , ja sus galgá lagas ja viiddis oktavuohta bargiidorganisašuvnnaiguin . 1 Dan virgái gullet earret eará dakkár barggut go ovddidit ja jođihit bargiidhálddahuslaš vuogádagaid , bargat rekruteremiin ja virgáibidjamiiguin , DBS barggut , ja sus galgá lagas ja viiddis oktavuohta bargiidorganisašuvnnaiguin . 1 Dan vejolašvuođa dáfus mii sámi servodaga ovttaskas olbmuin dahje joavkkuin lea vuolggahit ášši stáhta vuostá konvenšuvdnarihkkuma ovddas , ii mielddisbuvtte čoavddus mas Sámediggi lea oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan , makkárge rievdadusaid . 1 Dan vearrás diagnosa geažil mii mus lei de dihte mu váhnemat ahte mun ipmirdan mii dáhpáhuvvá dárogillii . 1 Dan vahku ledje maiddái fállamassii ee. sámi girjjálašvuođa oahpásmahttin , sámi dáiddáriid čájáhus , sámi borramuškursa , sámi teáhter , sámi máinnasbottut mánáide ja sámidáru ipmilbálvalus . 1 Dan unna diplomatiijaža , mii ii lean garvimis , berrii oktiiordnet konsuláhtalágádusain oktan etáhtan , mii lei sáhttit doaibmat geavatlaš bálvalussan . 1 Dan ulbmil das lea nannet oktavuođa ja mearridit vejolaš ovttasbargosurggiid mat leat ealáhusa oasálaččaide ávkin . 1 Dan sárgungovas mun guvlen lávvouvssas olggos nu ahte dušše oaivi oidnui ja háleštin njoammiliin . Mus goit ledje jurddagovvidusat doarvái . 1 Dan sáhtášii dahkat go attášii daidda geat válljejit sámegiela seamma oahppovejolašvuođaid go sis leat geat válljejit ođđadárogiela . 1 Dan sáhttá várra čilget alla jápminlogu nu gohčoduvvon ” alvvus jápmimiin53 ” SED guovlluin . 1 Dan sáhttá várra jáhku mielde maiddái čilget muhtun muddui bargguhisvuođa njiedjan seamma áigodagas . 1 Dan sáhttá reguleret njuolggadusain ( forskrifter ) nugo eará uhcit prinsihpalaš áššiid . 1 Dan sáhttá olahit jus lokte ja čalmmustahttá fágalaš čuolbmačilgehusaid ja jus bearráigeahččá ahte stuorát čielggadanbarggut lasihuvvojit , loktejit ja nannejit fágabirrasiid mat barget sámi kulturhistorjjáin . 1 Dan sáhttá maiddái atnit árvvus . 1 Dan sáhttá govvet čuovvovaš ovdamearkkaiguin : 1 Dan sáhttá geahččat dan oktavuođas ahte historjá , arkeologiija ja riektedieđa leat fágasuorggit mat leat váldán badjelasaset erenoamáš ovddasvástádusa sámi dutkamii , dain lea guhkesáiggi vuoruheapmi eksplisihtta strategiijaid bokte ja bargonávccalaš ovddideapmi addán bohtosiid . 1 Dan sáhttá earret eará dahkat go 1 Dan sáhttá dahkat čálalaččat oahppibargguid oktavuođas , oahppiidságastallama oktavuođas , e-poastta dahje telefuvnna bokte . 1 Dan sáhttá dahkat metodalaš ovdánahttinbargguin ja prošeavttaid bajit dási prošeaktastivremiin , ja gárvves oahpponeavvuid loahpalaš árvvoštallamiin ja dohkkehemiin . » 1 Dan sáhttá dahkat dainna lágiin ahte šiehtadallamat Suomain dáhpáhuvvet ovttasráđiid vuoigatvuođaeaiggádiiguin , nu mo Sámediggi jo lea ožžon čađahuvvot Deanu ja Njávdánčázádagaid oktavuođas láhkaevttohusa § 28 goalmmát lađđasis . 1 Dan sáhttá bidjat doaibmat nugo lea evttohuvvon . 1 Dan sáhttit govvidit ovdamearkkaid bokte hástalusain mat leat čuvvon vuođđoeaiggáda lonuheami . 1 Dan sáhttet buoremusat árvvoštallat báikegottiin . 1 Dan sáddejedje NRK ja TV 2 ođđajagemánu 1. b. 2009 1 Dan supmis geavahuvvojedje 195 milj. ruvnno johtalussuorgái ja 64 milj. ruvnno oahpahussii . 1 Dan sullasaš mearrádusat leat váldojuvvon mielde energiijaláhkii ja čáhceresursaláhkii ge . 1 Dan stuorra áššečielggadeami vuođul Bargiidbellodaga sámediggejoavkku jurddaboađus lea dákkár : 1 Dan stuora huksendoaimma plánedettiin lea sámivuođa čájeheapmi leamaš guovddážis sihke huksenmálles ja čiŋaheamis . Áigumuššan lea viidát huksenprošeavttas čájehit sámivuođa . 1 Dan stuora huksendoaimma plánedettiin lea sámivuođa čájeheapmi leamaš guovddážis sihke huksenmálles ja čiŋaheamis . 1 Dan son áiggui , ja mun ordnejin nu ahte skuvla beasai láigohit Sámemišuvnnas . 1 Dan son namuhii luohkás ja de son logai geain min luohkás lei sámi duogáš . 1 Dan son muitalii gulahallančoahkkimis lohkan- ja čállinveahki birra boarrásiidda . Karen Louise Siri 1 Dan son dahká go sisaboahto- ja vearrodiehtoblankeahtas russesta ahte son gáibida váhnenruđa alccesis máksojuvvot . 1 Dan son dagai . 1 Dan skandála gal rektor ii duostan diktit dáhpáhuvvat , ja dat eretbiddjojuvvon oahppi oaččui oktii vel geahččalit . 1 Dan sivas oahpahii son dušše njálmmálaččat . 1 Dan sivas lei váttis plánet maide . 1 Dan sivas leat mii álggahan " Gollevirgi " - kampánja oččodeapmái ja sávvat ahte eambbosat áigot váldit oahpaheaddjeoahpu , loahpaha Nyvoll . 1 Dan sivas lea dát leamaš fáddán gulahallamis gaskal Sámedikki ja Saemien sijte , lassin Saemien sijte ruhtadillái ja ovdánahttinplánaide boahtteáiggis . 1 Dan sivas lea dál manus kampánja oččodit eanet olbmuid álgit oahpaheaddjin ja dás boahtá lohkanguovddážis leat dehálaš funkšuvdna . 1 Dan sivas ii leat riekta gáržžidit mielkebuvttadeami sámi guovlluin seamma láhkái go riikkas muđui , danin go lea váttis ásahit eará buvttademiid . 1 Dan sivas go álbmotoaju penšungolut bohtet lassánit hui garrasit boahtte logi jagiid , de lea hui dárbbašlaš hukset nanu foandda , vai eat duvdde beare stuora noađi boahttevaš buolvvaide . 1 Dan sivas go leat ollu konsešuvdnaáššit energiijasuorggis mat gusket sámi beroštusaide , de oaidná Sámediggi man dehálaš dat lea doalahit buori gulahallama NČE:in ovddasteaddji eiseváldin . 1 Dan siskkobealde galget jođiheaddjit válljet váikkuhangaskaomiid go álggahit báikkálaš doaibmabijuid . 1 Dan sii čađahedje ođđavugiid hutki mánáidgárddiin , main namma lei Te Kōhanga Reo . 1 Dan sii ovdagihtii šiehtadit . 1 Dan sii gohčodedje « Čállin » . 1 Dan sii galget dahkat jođidettiin joatkkaskuvllaide miehtá riikka ja juohkit dieđuid sámi kultuvrra , historjjá ja servodatdilálašvuođaid birra . 1 Dan seminára jođiheaddjin lei Knud Leem , ja mii deaddilit dás oasi su Gjet-Kirjatzh , mii bođii 1764:s . 1 Dan seammás ásahuvvui fas ođđasit stáhtaministtarčállivirgi . 1 Dan seammás ráđđehus áigu jođihit aktiiva sámepoltihka ovttasráđiid eará riik ­kaiguin main sápmelaččat orrot , ja ainge áigu leat mielde ovddideamen riikkaidgaskasaš álgoálbmotbarggu maid ON ja eará riikkaidgaskasaš ásahusat jođihit . 1 Dan seammás oažžu boazodoallu siva das go eará meahcceealáhusat ja meahcci ­geavaheapmi gáržžohallet ja hehtte astoáiggedoaimmaid , bartahuksema , energiijahuksema , minerálaid roggama ja sullasaččaid . 1 Dan seammás leat sámit hui stuorra oassi muđui eará ealáhusain ja bargoeallimis . 1 Dan seammás lea Sámedikkis erenoamáš ráđđeaddi ovddasvástádus suohkanlaš ja priváhta mánáidgárddiide go lea sáhka sámi mánáidgárddiid ja daid mánáidgárddiid gos leat sámi mánát , hábmemis ja sisdoalus . 1 Dan seammás gártá leat ovddasvástádusa juohkin čielgaseabbun gaskal dien golmma departemeantta . 1 Dan seammás go váruhuvvo ahte gonagasreabbá sáhttá duddjot negatiivvalaččat ekovuogádaga eará heakkalaččaide mearas , ja ollugat vásihit stuorra váttisvuođaid oalgebivdduin , sáhttá gonagasreabbá maiddái adnojuvvot árvvolaš valljodahkan , mas sáhttá šaddat árvoloktenvejolašvuohta , ja mii sáhttá doaibmat dienaslaš lassin árbevirolaš guolásteapmái . 1 Dan seammás go mii sihkkarastit luondduvuđđosa , de fertet mii áŋgiruššat infrastruktuvrrain , oahppovejolašvuođaiguin , gelbbolašvuođabargosajiiguin , ja priváhta ealáhusaid ovddidemiin ja dainna lágiin sihkkarastit nuoraide boahtteáiggi min guovlluin . 1 Dan seammás diehtá ráđđehus ahte oalle stuora oassi sámi álbmogis ii máhte sámegiela čállingiela , ja oaivvilda danne dárbbašlažžan doalahit dan vejolašvuođa ahte maiddái dárogiel aviissat jurddašuvvon dien oassái álbmogis besset oažžut doarjaga dan ortnega bokte . 1 Dan seammás de leat iešguđetlágan dilit sámi guovllus . 1 Dan seammás de ii sáhte iešmearridan vuoigatvuođa geavahettiin doaibmat ON-lihtu ja ON olmmošvuoigatvuođakonvešuvnnaid vuostá . 1 Dan sajis válljii ráđđehus bidjat riddoálbmoga eallinvuođu vuovdimassii sidjiide geat fállet alimus hatti . 1 Dan sajis go praktihkalaš fágat 1952 ' plánas ledje čielgasit čadnojuvvon sámi kultuvrii ja sámi servodaga dárbbuide , leat dál rievdadan sisdoalu dan guvlui mii lea dábálaš sullasaš dáčča skuvllain . 1 Dan sadjái árvala eanetlohku ahte stivrasadji galgá mannat vuoruid mielde geassesiidda iešguđet joavkkuid gaskka . 1 Dan sadjái leat válljen sániid siidaoassi ja siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddji , čájehan dihte ahte dat ovttadat mas dál lea sáhka , ii sáhte sierran doaibmat , muhto gullá stuorát oktavuhtii , namalassii siidii . 1 Dan sadjái go meroštallat dásseárvohástalusaid sierra , de lea olles dieđáhusas váldojuvvon vuolggasadjin dat ahte sámi boazodoallu lea 1 Dan sadjái go bohte birrasii 20 čálihanávžžuhusa vahkkui , de dagahii kampánja dan ahte Sámediggi oaččui gaskal 170 ja 250 čálihanávžžuhusa vahkkui maŋŋá go jienastuslohkoávdnasat ledje sáddejuvvon olbmuide . 1 Dan sadjái go ahte sii galge dovdat iežaset vuolleárvosažžan , de berrejedje sii leat rámis iežaset áhčiin ja etniin , geat eai lean vuollánan vaikko elle váttis dilálašvuođas . 1 Dan sadjái fertejin álgit ođđasit boares girjjis . 1 Dan rájis lea son čállán vihtta girjji . 2006:s almmuhuvvui su vuosttaš girji Jeg er fri ! 1 Dan rájis lea dáhpáhuvvan čađamanni nuppástus ja fundamentála áŋgiruššan norgalaš sámepolitihkas . 1 Dan rájis go guovddáš ásahuvvui , de lea dat leamaš sihke lágideaddjin ja mieldelágideaddjin máŋgga semináras main álgoál ­bmotvuoigatvuođaid iešguđet bealit leat leamaš fáddán . 1 Dan rájes álgen eanadoallin . 1 Dan rájes son lea bargan govvadáiddárin . 1 Dan rájes leat leamaš vel golbma ráđđádallama . 1 Dan rájes lean mun bargan doppe . Dušše gaskkohagaid válden virgelobi go válden meahcástanteknihkaroahpu ja pedagogihka nu ahte sáhtten dohkkehuvvot oahpaheaddjin . 1 Dan rájes lea rievdan duššo lassánan ja aivve fal Lulli-Norgga biirii buorren , mii jagi 2009 lei ožžon eanet go duppalit nu ollu dieđiheddjiid go Åarjel-Saepmie veeljemegievlie . 1 Dan rájes lea evttohus seamma áiggis leamaš gulaskuddamis sihke Suomas , Norggas ja Ruoŧas . 1 Dan rájes ii leat gullon Ruoŧas mihkkege , muhto gažaldat mii guoská riikkaidgaskasaš vuođđoskuvlaovttasbargui lea áin seamma áigeguovdil , ja departemeanta áigu ain čuovvut ášši . 1 Dan rájes go álggahedje barggu ásahit representatiiva sámi álbmotválljejuvvon orgána Norggas , lea leamaš digaštallan sámi eavttuid birra , mat addet rievtti čálihit dán jienastuslohkui ( NOU 1984 : 18 ; Sámediggi , 2007 ) . 1 Dan rájes go prošeakta álggahuvvui , leat rektorat ja oahpaheaddjit , mánáidgárddit ja muhtun PP-bálvalusat sámi guovlluin addán dieđuid . 1 Dan rájes go mánná deavdá 3 jagi , galggat leat doaimmas mii vástida unnimusat beali ollesáiggis , ovdamearkka dihte bealleáiggebarggus dahje oahpus mii vástida beali ollesáigge oahpus . 1 Dan rájes go mun gávnnahin ahte áhkku ja áddjá humaiga sámegiela , de manai vihtta jagi ovdalgo dieđihin sámi jienastuslohkui . 1 Dan rájes go ledjen nieiddaš , de beroštin hui ollu goarrumis , mun lean ovdamearkka dihte gorron iežan konfirmašuvdnagávtti . 1 Dan rájes go jagis 1898 válbmanin oahpaheaddjin Romssa semináras , lean dál guokte jagi doaibman oahpaheaddjin Riehppovuona skuvlabiirres Fálesnuori suohkanis . 1 Dan rájes go internáhta huksejedje Smørstadii 1910:s , ledje Skuvvanvári oahppit vázzán skuvlla Leavnnjas . 1 Dan rájes go guovddáš ásahuvvui 2001:s , de lea dat čađahan muhtin ráje iskkademiid mat gullet sámi álbmoga dearvvašvuhtii ja eallindillái . 1 Dan rájes go guovddáš ásahuvvui , de lea dat álggahan ovttasbarggu muhtin ráje ásahusaiguin , organisašuvnnaiguin ja eará aktevrraiguin árktalaš guovlluin go lea sáhka das ahte ásahit fierpmádagaid ja fágalaš lonohallama , ee. de leat čađahuvvon čoahkkimat , prošeavttat ja fágalaš lonohallamat boazodoalloorganisašuvnnaiguin , almmolaš boazodoalloeiseválddiiguin ja Ruošša ja Aláskka fágaásahusaiguin ja davviriikkaid ásahusaiguin . 1 Dan rájes go Sámi kulturráđđi ásahuvvui , leat dihtomielalaš kulturovddideami vejolašvuođat buorránan . 1 Dan rájes go Girjerájus- ja diehtojuohkinossodat ásahuvvui borgemánu 1. b. 2000 , de leat ossodagas mannan hui olu resurssat doaimmaide mat gusket fárremii ja sajáiduvvamii ođđa vistái , ja almmolaš rahpama plánemii ja čađaheapmái . 1 Dan rájes go Boazodoallolávdegoddi jagis 2002 geigii evttohusas ( NAČ 2001:35 Boazodoalloláhkalávdegotti evttohus ) , lea Sámediggi máŋgga oktavuođas ávžžuhan Eana ­doallo- ja biebmodepartemeantta vuoruhit boazodoalloláhkabarggu . 1 Dan rájes geavahii skuvla áiggi jagi lohppii 1 Dan rájes galge davvisámegiela oktasaš čállinvuogi njuolggadusat čuvvojuvvot sihke oahpahusas ja buot almmolaš doaimmain . 1 Dan rájes eai lean šat formálalaš eastagat sirdit virgehasaid diplomatiijas konsulára bálvalussii ja nuppi guvlui . 1 Dan rájes de vázze čihččetluohkkálaččat nuoraidskuvlla Leavnnjas . 1 Dan rájes barggai gielddas oahpaheaddjin ollu jagiid . 1 Dan rádjái lea bálkkašupmi juhkkojuvvon 3 geardde . 1 Dan rádjái go dát ortnegat leat ásahuvvon berrejit dáláš sámegielat áviissat oažžut doarjaga seamma eavttuid mielde . 1 Dan rádjai ledje sii johtán gaskal geasseorohaga Njávdámis ja dálveorohaga mii lea davimuččas dálá Suomas . 1 Dan rádjai ledje boazodoallu ja boazodoallohálddahus máŋgalogijagi čađa atnán čielga vuođđun ahte sámi boazoguovlluid rájáid siskkabealde , vrd. boazodoallolágain § 2 , lei riekti doaimmahit boazodoalu . 1 Dan prošeavtta mihttomearri lea ahte sámi mánát galget oažžut vejolašvuođa iežaset vásáhusaid gaskkustit go lea sáhka mánáid vuoigatvuođain mat leat čállojuvvon mánáidkonvenšuvnna 30. artihkkalii . 1 Dan prinsihpa čiekŋudit ja nannejit art. 4:s nr 2 gos mearriduvvo ahte stáhta lea geatnegahttojuvvon atnit gutnis álgoálbmogiid čielga daddjojuvvon dáhtu go álggahuvvojit doaibmabijut mat sáhttet čuohcit ovttaskas olbmui dahje álgoálbmot ásahusaide , opmodahkii , kultuvrii , bargui ja birrasii . 1 Dan plána 10. kápihttal guoská sámi álbmogii , ja namuha guokte doaibmabijuid mat galget čađahuvvot doaibmaáigodagas . 1 Dan ođđa plánaevttohusas šaddet 13 registrerejuvvon bivdorokki pumpastobu , váldinláddo , mássadeponiija ja mássavieččahaga gaskii ja daid lahka . 1 Dan ođđa oamastanorgána stivrras galget leat guokte miellahtu maid Sámediggi nammada , guokte Nordlándda fylkkadiggi ja guokte Romssa fylkkadiggi . 1 Dan ođđa fámu mii buvttaduvvo ferte nappo sáddet eret guovllus . 1 Dan ođđa dieđáhusas berre vuoruhuvvot bargu árktalaš eanadoallobiepmu oažžumiin rašis buvttan sihkkarastin dihte dáid buvttadeami . 1 Dan ovttasbargui gullet maid ee. diehtojuohkinčoahkkimat jna. • ” Rekruttere og Beholde ” nammasaš prošeavttas leat sámi politiijavirggálaččat čuovvolan ja bagadan iežaset guovlluid ohcciid . 1 Dan ovddibu lea Romssa fáldi Martinus Drejer sádden Romssa seminára hovdii . 1 Dan ovddasvástádussii maid gullá ii unnimusat ahte láhčit dili dainna lágiin vai iešguđet unnilogu ál-bmogiin lea cealkinfriddjavuohta ja demokráhtalaš oassálastin . 1 Dan ovddasmanniprošeavtta vásáhusat galget leat vuođđun ovddidit resursaskuvllaid maiddái lulli- ja davvisámi guovlluin . 1 Dan ovddas máksá Romssa fylkkasuohkan skuvlii daid máksomeriid mielde mat gustojit priváhta skuvllaide . 1 Dan ovddas gal galggan leat ilus . 1 Dan ovdal lei son Oslo ja Akershus fylkkamánne virggis gaskaboddosaččat . 1 Dan ovdal lei hui stuorra eahpesihkarvuohta eanadoalu EU-heiveheami oktavuođas . 1 Dan ortnegis leat sierra sisaoastinkonsuleanttat . 1 Dan olis lea maid vuogas muittuhit maid artihkkal 34 cealká : " Njuovžilit ferte mearriduvvot mo ja man viidát dán soahpamuša ollašuhtti doaibmabijut galget čađahuvvot , ja vuhtii váldojuvvot fertejit guđege riikka sierranas dilálašvuođat . " 1 Dan olis Sámediggeráđđi nammalassii cealká ahte ii leat vejolaš oaidnit " ... ahte lea dakkár dilálašvuohta man geažil Finnmárkku sámi eatnamiid , mat leat priváhta eaiggádiid hálddus , ii leat vejolaš addit ruovttoluotta sámiide . " 1 Dan oktavuođas čálii son namas bohcconáhkkái mii dál lea guovddáš sajis Sámediggeviesus . 1 Dan oktavuođas čuožžilit máŋga gažaldaga . 1 Dan oktavuođas čujuhuvvo dasa ahte doarjjaortnegis Kulturovddideapmi , geahča kap. 6.3.1.6 Eará kulturdoaibmabijut , ii addojuvvo doarjja doaibma- ja investerengoluide ja ahte dievas Sámediggi lea vuoruhan dáid váikkuhangaskaomiid : - Sámi kulturlágideamiid ja festiválaiid - Sámi diliid birra filbmabuvttademiid oasseruhtadeami - Sámi musihkkáriid artistahonoráraid Muđui čujuha doarjjastivra dasa ahte Sámediggi lea juo dorjon Sámi Válastallan Lihttu ( SVL-N ) , mii organisere hergegilvovuoddjiid . 1 Dan oktavuođas čujuhit § 47 ja mearkkašumiid dasa 10. kapihttalis . 1 Dan oktavuođas čujuhit mearrádussii áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus , gos evttohuvvo bidjat oktii geasseorohagaid nu ahte šattašedje geassesiiddat , buoridan dihte ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzima . 1 Dan oktavuođas čujuhit mearrádussii áššis 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus , gos evttohuvvo bidjat oktii geasseorohagaid nu ahte šattaše geassesiiddat dain geasseorohagain gos dál leat 2 dahje eanet siiddat geasset . 1 Dan oktavuođas čujuhit maiddái ON-barggu čielggademiide eamiálbmotjulggaštusa ja iešmearrideami áššiid dáfus . 1 Dan oktavuođas čujuhit Meahccekommišuvnna doaimmaide Tromssas ja Nordlánddas , ja priváhtarievttálaš boazoguohtunareálaid nákkuide lullisámi guovllus . 1 Dan oktavuođas čujuhii várrepresideanta sámeláhkii , Vuođđolága § 110A:ii ( sámeparagrafii ) ja ILO-konvenšuvdnii nr. 169 . 1 Dan oktavuođas álggahuvvojit viiddis plánemat mas dahkkojuvvojit váikkuhusčielggadeamit mat galget áimmahuššat buotlágan beroštusaid . 1 Dan oktavuođas áigu Sámediggi deattuhit man deaŧalaš lea muitit « várrogas » - prinisihpa nu ahte hehtte beassama ja guolledávddaid ja parasihtaid leavvama biebmanrusttegiin . 1 Dan oktavuođas váilot buorit dieđut bievlavuodjima birra . 1 Dan oktavuođas sáhttá namuhit áššiid nugo seamma bálká , nissonolbmuid riektedilli ja sadji vuođđoealáhusain , nissonolbmuid sadji stivrenlanjain , ja áitagat ja veahkaváldi nissoniid guovdu . 1 Dan oktavuođas sáhttá namahuvvot ahte Sámi kulturmuitoráđđi lea 1–3 jagi ovttasbargan Suomain ja Ruoššain nuortasámi / goltásámi kultur- ­muittuid logahallamiin 3 . 1 Dan oktavuođas sáhttá leat sáhka oahpahusas ( studeantavuođđu ) , kursadoaimmas , čielggadandoaimmas , mediagirjáivuođas ja oahpponeavvoráhkadeamis . 1 Dan oktavuođas ovdanbuktojuvvojit ja komenterejuvvojit muhtun oainnut mat leat ovddiduvvon ráđđádallamiin ja gulaskuddamis . 1 Dan oktavuođas ohcat mii dál gulahallandirektevrra man bargun šaddá hábmet ja jođihit Gulahallanossodaga . 1 Dan oktavuođas ohcat mii dál Gulahallanráddeaddi geas lea earenoamáš gelbbolašvuohta ja beroštupmi ođđa mediai . 1 Dan oktavuođas mii fertet fuolahit olbmuid . 1 Dan oktavuođas mearkkašit ahte vuosttas namuhuvvon orgána muhtun áššiin lea baddjelgeahččan doarjjastivrra ja juolludan doarjagiid mat leat ollu stuorát go dan maid doarjjastivra lea mearridan njuolggadusaid vuođul . 1 Dan oktavuođas lágidii Sámediggi seminára mánáidkonvenšuvnna birra Sámedikki áirasiidda . 1 Dan oktavuođas ledje golbma sierra almmuhusa áviissain miehtá sámi ja Dagbladet nammasaš áviissas . 1 Dan oktavuođas leat ráhkaduvvon lasseoahppoplánat mánáidgárdebargiide mat galget leat vuolggasadjin gárgedit heivvolaš organiserenhámiid , metodaid ( ovdamearkka dihtii giellalávggu ) ja strategiijaid pedagogalaš gárgedeapmái guovttegielat perspektiivvas . 1 Dan oktavuođas leat mii lágidan máŋga álbmotčoahkkima Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 Dan oktavuođas leat leamaš ráđđádallamat Sáme ­dikkiin sihke politihkalaš ja hálddahuslaš dásis . 1 Dan oktavuođas leat dán jagi ráhkaduvvon 20 oahpahusprográmma ja okta animašuvdnafilbma davvisámegillii , okta lullisámegillii ja guokte julevsámegillii . 1 Dan oktavuođas leat beassan diehtit ahte ollu goađit ja barttat Finnmárkkus leat ceggejuvvon gustovaš njuolggadusaid vuostá . 1 Dan oktavuođas lea rivttes organisašuvdnamálle deaŧalaš . 1 Dan oktavuođas lea riekta , maid Sámediggeráđđi cealká , ahte ovddeš áiggiid lea fievrriduvvon koloniijapolitihkka ja dakkár politihkka man ulbmil lea leamaš duššadit sámi kultuvrra ja assimileret sámiid . 1 Dan oktavuođas lea mávssolaš gávdnat buriid čovdosiid , mat doibmet guhká . 1 Dan oktavuođas lea maid lunddolaš namahit ahte ii miige osiid Finnmárkkus lean aivvestassii dánskalaš-norgalaš jurisdikšuvnna vuollásaš ovdalgo riddo- ja vuotnaguovllut juhkkojuvvojedje jagi 1613 , ja ahte ođđaseamos oassi - dat oassi mii eanaš lei nuortasámiid guovlu ja man otnáš namma lea Sør-Varanger - ii šaddan Norgga oassin jagi 1826 . 1 Dan oktavuođas lea heivvolaš čađahit kártema , omd. das , man muddui suohkanat váldet sámi čuolbmaáššiid iezaset plánadokumeanttaide . 1 Dan oktavuođas lea dárbbašlaš lágidit fysihkalaš bargodilálašvuodaid buoremusat politihkkariidda ja hálddahussii . 1 Dan oktavuođas lea diehtojuohkin dehálaš bargu . 1 Dan oktavuođas lea deaŧalaš váldit mielde ICR . 1 Dan oktavuođas lea deaŧalaš mearkkašit ahte ON ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš vuoigatvuođalávdegoddi ( CCESCR ) miessemánus dán jagi ( 2004 ) lea jearran Norggas proseassa birra sámiid eanavuoigatvuođaid hárrái min riikkas . 1 Dan oktavuođas lea deaŧalaš deattuhit ahte Sámediggi ferte deattuhit fálgalaš gelbbolašvuođa ja profešonalitehta stivrra nammadeamis , ii ge politihkalaš ovddastusa . 1 Dan oktavuođas lea deaŧalaš bidjat gažaldagaid mainna lágiin iešguđetlágan máhtolašvuođaásahusat mat leat ásahuvvon ja gávdnojit , doibmet dahje sáhttet doaibmat kritihkalaš , dássedettolaš ja mieđalaš ásahussan demokráhtalaš ovdáneapmái sámi servodagas . 1 Dan oktavuođas lea deaŧalaš ahte maiddái ruošša beale sámit oččošedje ovddastusa seamma dásis go mis , davviriikkaid sámiin , lea . 1 Dan oktavuođas lea buot báikkálaš kántuvrrat gitta . 1 Dan oktavuođas lea beaggán ahte stuorra oassi boazodolliin leat duhtameahttumat . 1 Dan oktavuođas lea Sámedikki čielga oaidnu ahte ferte leat Sámediggi sámiid álbmotválljen orgánan mii hálddaša álgoálbmotbuhtadusa foandan dahje sullasažžan vai dat boahtá buorrin daidda sápmelaččaide ja báikegottiide geaidda dat guoská . 1 Dan oktavuođas lea Sámediggái dehálaš oahpásmuvvat sámi guovlluid olbmuid dillái ja gullat makkár čovdosat sis leat boahtteáiggi várás . 1 Dan oktavuođas lea Sámediggi áššis 07/02 mearridan čuovvovačča : 1 Dan oktavuođas lea Ráđđehus Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta bokte láhčán dili ođđa boazoguohtonšiehtadusaid šiehtadallamiidda Aursundenguvlui . 1 Dan oktavuođas lea Oljo- ja energiijadepartemeanta ovttasráđiid Birasgáhttendepartemeanttain mearridan njuolggadusaid smávit čáhcefápmorusttegiidda . 1 Dan oktavuođas lea Norga mearridan organiseret golbma riikkaidgaskasaš bargojoavkku energiija ja minerálaresurssaid birra , mearraguollebivddu ja sáivaguollebivddu birra , ja dasto velá boazodoalu birra . 1 Dan oktavuođas lea Kultuvradepartemeanta sádden áigeguovdilis gárgedanplánaid gulaskuddamii máŋgga guoskevaš instánsii . 1 Dan oktavuođas juolludeapmi Sámi arkiivii , mii gullá stáhtalaš Arkiivalágádussii , lasihuvvui 2,2 milj. ruvnnuin jagi 2010 stáhtabušeahtas . 1 Dan oktavuođas ii ábuhan muittuhit daid vearrivuođaid birra maid sámemánát leat gillán buolvvadagaid čađa . 1 Dan oktavuođas ii leat Sámi vuoigatvuođalávdegoddi doarvái deattuhan dan mii lei ja ain lea ášši guovddáš , namalassii rievttálaš ortnega sápmelaččaide guovllu álgo eaiggádin , háldejažžan ja geavaheaddjin , min saji vuođul eamiálbmogin . 1 Dan oktavuođas ii leat Sámi vuoigatvuođalávdegoddi doarvái deattuhan dan mii lei ja ain lea ášši guovddáš , namalassii rievttalaš ortnega sápmelaččaide guovllu álgo eaiggádin , háldejažžan ja geavaheaddjin , min saji vuođul eamiálbmogin . 1 Dan oktavuođas háliidii fitnat Sámedikkis . 1 Dan oktavuođas háliida sámedikki presideanta doallat rabas gulahallančoahkkimiid riddoguovllu álbmogiin . 1 Dan oktavuođas háliida forum deaivvadit sámedikkiin ja ruošša beale sámiid ovddasteddjiiguin . 1 Dan oktavuođas háliida forum deaivvadit sámedikkiiguin ja Ruošša beale sámiiguin . 1 Dan oktavuođas go čađahuvvojit dán lágan nuppástuhttimat ja oktiiorganiseremat šaddet veaháš golut . 1 Dan oktavuođas go virgáiduvvui nisson- ja bearašoaivadeaddji boazoealáhussii , juolludii Gielda- ja guovlodepartemeanta 900 000 kr ja 1 milj. kr jagiide 1999 ja 2000 nissonguvllot doaibmabijuide . 1 Dan oktavuođas go sámi arkiiva oažžu ođđa lanjaid , de lasihuvvo jođihanjuolludeapmi Arkiivadoaimmahahkii 2,2 , miljovnna ruvnnuin ja investerenruđat 1,2 miljovnna ruvnnuin . 1 Dan oktavuođas go ráđđehus árvvoštallá sierralágan ortnegiid gielddaid dienasvuogádaga várás , lea erenoamáš deaŧalaš ahte adnojuvvo deasta sámi gielas , kultuvrras ja servodatovddideais . 1 Dan oktavuođas go rávisolbmuide addojuvvui vuoigatvuohta oažžut vuođđoskuvlaoahpu , ráhkadii Vox gihppaga , « Ođđa vejolašvuohta . 1 Dan oktavuođas go dievasčoahkkin gieđahalai jagi 2004 giellaiskkadeami ( ášši 09/05 ) , cuiggodii Sámediggi ollu hástalusaid giellabarggus iešguđetge sektoriin . 1 Dan oktavuođas go Stuorradiggi gieđahalai stuorradiggedieđáhusa nr. 25 ( 1999-2000 ) nuvttá riekteveahki birra , lea ráđđi ( 13.04.00 reivves ) dadjan ahte atná riekteveahkkefálaldaga stáhtalaš ovddasvástádussan ja ahte Sis-Finnmárkku álbmoga riektesihkkarvuođa goziheapmi ii galggašii leat ovttaskas gielddaid ekonomiija duohken . 1 Dan oktavuođas go Poasta ovddit ráđđehusáigodagas rievdaduvvui hálddašanfitnodagas sierraláhkafitnodahkan , leat boastabálvalusat distrivttain rievdaduvvon sakka . 1 Dan oktavuođas go Norga raporterii nállevealahankonvenšuvnna olis , čujuhii ON nállevealahanlávdegoddi ( CERD ) 2006 čavčča ahte finnmárk-kuláhka ii meannut nuortalaččaid erenomáš dilálašvuođa . 1 Dan oktavuođas go Justisdepartemeanta ráhkadii riikkaviidosaš systema mii galgá vuhtiiváldit politiijaid siviila bargguid áššemeannudeami , de leat buot standárdareivvet , sullii 200 oktiibuot , jorgaluvvon sámegillii . 1 Dan oktavuođas go G. M. Gonagas Harald V almmolaččat rahpá Sámedikki , de lea preassabagadeapmi akkrediterejuvvon journalisttaid váste dii. 11.00 golggotmánu 19. b. 1 Dan oktavuođas go Divttasvuona gielda šattai lahttun 2005 , rievdaduvvui láhka dainna lágiin ahte hálddašanguovllut dál leat mearriduvvon láhkaásahusain . 1 Dan oktavuođas geige Sámedikki presideanta Aili Keskitalo parlameantta ja álbmoga lihkusáváldagaid otnáš lihkusávvandeputašuvnnas . 1 Dan oktavuođas galledit sii Sámedikki duorastaga 19.08.2010 dii.17 . 1 Dan oktavuođas galgá lávdegoddi maiddái guorahallat rekrutterendili sámi alit ohppui vuođđun servodatovddideapmái ja nana dutkanbirrasiid huksemii . 1 Dan oktavuođas galgá lávdegoddi earret eará suokkardit sámi dutkama rámmaid , rollajuogu ja váikkuhanfámu ja árvvoštallat Sámi allaskuvlla ovdáneami šaddamis dieđalaš allaskuvlan ja viidáseappot álgoálbmotuniversitehtan . 1 Dan oktavuođas galggašii árvvoštallat galggašii go eaktu sihkkojuvvot ollásit , dahje rievdaduvvot nu ahte dovdduide guoski rádji šattašii vuollegeabbun . 1 Dan oktavuođas fertejit norgalaš plánat buohtastahttojuvvot eará riikkaid plánaiguin . 1 Dan oktavuođas ferte ásahit rabas ja dásseárvosaš konsultašuvdnavugiid eamiálbmogiid ja eiseválddiid gaskkas , ja nu dahkat vejolažžan oččodit vuoiggalaš ja gánnáhahtti šiehtadusiad mo ávkkástallat eamiálbmogiid árbevirolaš guovlluid luondduresurssaiguin . 1 Dan oktavuođas evttohuvvo maid guorahallat lea go dárbu ásahit sámi etihkkalávdegotti . 1 Dan oktavuođas evttoha Sámediggi ahte álggahuvvo 10-jagi rekrutterenprográmma ja 10-jagi dutkan- ja sámegiela ealáskahttinprográmma . 1 Dan oktavuođas evttoha Sámediggeráđđi ravdaavádatortnega Gáldui ja ICR:i Sámi allaskuvlla vuollái . 1 Dan oktavuođas dárbbaša ásahus stuoridit lanjaid ea.ea. ođđa bistevaš čájáhuslanja . 1 Dan oktavuođas dáhtui Sámediggi ášši guorahallojuvvot ráđđálaga Sámedikkiin . 1 Dan oktavuođas dollojuvvo preassakonferánsa lanjas 121 diibmu 18:15 . 1 Dan oktavuođas departemeanta áigu maid árvvoštallat dárbbašuvvojitgo ortnegat main leat doarjagat eambbo sámegielalaš aviisafálaldagaid vuođđudeapmái . 1 Dan oktavuođas deattuhii son Sámedikki vuorjjášumi giliskuvllaid heaittihemiid oktavuođas sámi guovlluin , ja dearvvašvuođabálvalusa ja giddagasaid váilevaš máhtolašvuođa ektui sámegiela ja sámi kultuvrra birra . 1 Dan oktavuođas deaivvadeaba Sámedikki presideanta Aili Keskitalo ja Romssa fylkkasuohkana Fylkkaráđđi Roger Ingebrigtsen ságaskuššat Skániid joatkkaskuvlla ja fylkkasuohkana oahppofálaldaga boahtteáiggi Romssa sámi álbmoga várás . 1 Dan oktavuođas celkojuvvo ahte " ... erenoamážit boazodoalu eanangeavaheapmi dat dahká vuođu sámiid vuoigatvuođaide dáidá guovlluide " ( s. 32 ) . 1 Dan oktavuođas bovdet buot berošteddjiid ovddidit oainnuid Sámedikki njuolggadusaid sisdollui . 1 Dan oktavuođas bovde Sámediggi , Sámi Girječálliidsearvi ja Davvi-Norgga Girjebeivvit 2009 girjjálašvuođa riemuide Sámedikkis Kárášjogas dán mánu 20. ja 21 . 1 Dan oktavuođas bohciidit máŋggat čuolmmat . 1 Dan oktavuođas bivddii skuvladirektevra buot suohkaniid skuvlastivrraid čilget mo sii sáhttet čađahit instruvssa . 1 Dan oktavuođas almmuhii ráđđehus juovlamánu 1. beaivvi 2006 iežas ollislaš davviguovlostrategiija man váldoulbmil lei ráhkadit ceavzilis davviguovlluin . 1 Dan oktavuođas adno Lappekodisiila erenoamáš deaŧalaš vuođđun ; 1 Dan oktavuooas oaivvilda Sámediggi ahte . Sámi Ovddidanfoandda stivra galgá leat geahččaladdanortnega proSeaktastivran . 1 Dan oktavuobas oaivvilda Sámediqgi ahte Sámi Ovddidanfoandda stivra qalqá leat geahécaladdanortnega proSeaktastivran . 1 Dan ohcá seamma skovis go teknihkalaš veahkkeneavvuid , dahje sierra árkkas . 1 Dan ohcama doarju Sámediggi , ja vuordá ahte ohcan dohkkehuvvo 2009:s . 1 Dan oasis raporttas mas čuožžu dán suorggi hástalusaid birra ja mas ávžžuhit álggahit doaibmabijuid , leat fárus sámi giehtaduodjeárbe ­vierut seamma ládje go dat hástalusat mat leat Norgga eará giehtaduodjeárbevieruin maid . 1 Dan oasis mii árvalusas muitala historjjálaš dilálašvuođaid , celkojuvvo e.e. ahte sámit dássái " eai goassege leat muosáhan vuoigatvuođaid álbmogin " ( s. 3 ) . 1 Dan oaivvilda Sámediggeráđđi , mii čalmmusta dieđáhusa » Eamiálbmogiid boahtteáiggi ovddideapmi ” Sámedikki dievasčoahkkimis 2006 skábmamánus . 1 Dan oaivvilda ICOMOS Norgga ossodat . 1 Dan oaivila sii celket čielggadeamis leat nu stuorra váilin lávdegotti bargomearrádusa ektui ahte Sámediggi ii sáhte dan dohkkehit , go dat ii dáhkit moge ahte sámit dainna lágiin vuhtii váldojuvvojit nugo ILO-soahpamuš 169 gáibida . 1 Dan oaidná čielgasit ea.ea. strategiijadokumeanttas mii boazodollui lea ráhkaduvvon . 1 Dan oaidná earet eará media ságastallamiin ja eana- ja čáhcevuoigatvuođaid digaštallamiin . 1 Dan oaidná das go golai nu guhkes áigi dan rájes go stáhta mearridii dáruiduhttima , dassážii go giellamolsun doaibmagođii duohtadilis . 1 Dan oahppanmielas mainna sii álget eallimis , mii fertet atnit fuola , amas dat ii jávkka sis . 1 Dan njulgestaga min eana ja dálkkádat ii gierdda . 1 Dan njeallje ovddasteaddji juohkit nu ahte šaddet 2 ovddasteaddji ealáhuslávdegoddái ja 2 regiovdnapolitihkalaš lávdegoddái . 1 Dan njealji suohkana , mat masse eanet go 10 dieđiheaddji , ledje buot nu gohčoduvvon guovllu-suohkanat mat ollislaččat gulle SED-guvlui . 1 Dan njealji riikka sámit leat okta álbmot mas lea vuoigatvuohta ovdánahttit iežas servodaga , iežas ealáhusaid , ásahusaid ja boahtteáiggevišuvnnaid , iežas giela ja iežas kultuvrra beroškeahttá ja hehttekeahttá riikkarájiin , ja dan dihte bivdojuvvojit nationalstáhtat ollásit oktiiheivehit rievttálaš , politihkalaš , hálddahuslaš ja ekonomalaš eavttuid sámiid guovdu iešguđet riikkain ; 1 Dan neahttabáikki bálvalusat leat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Dan máihlli seaguhedje earret eará loahppemielkái . 1 Dan máhtu maid mii leat ožžon iežamet váhnemiin luonddu birra , háliidat mii addit viidáseappot iežamet mánáide . 1 Dan máhtte máŋga sámegielaga Deanus geat gulle su bulvii . 1 Dan mun in dalle ipmirdan . 1 Dan mun dieđusge in ipmirdan , go in lean oaidnán dakkár ealli . 1 Dan mun dahken . 1 Dan muddui go vejolaš , de galgá láhka reguleret boazodolliid siskkáldas áššiid , ja ásahit vuođu ulbmillaš organiseremii ja hálddašeapmái . 1 Dan muddui go lea leamaš vejolaš , leat baicca atnán diehtogálduid maid geažosáiggi ođasmahttet . 1 Dan muddui go departemeanta oaidná ávkkálažžan ja háhká sámegiel oahppogirjjiid , de dat geavahuvvojit gymnásas . 1 Dan modealla sáhttá atnit máŋggalágan áššiin , ja dat álkit heivehuvvo iešguđetlágan kultuvrralaš referánsarámmaide . 1 Dan mo livčče eanemus ávkkálaš juohkit , ferte árvvoštallat konkrehta báikkálaš diliid vuođul . 1 Dan mii áigut ee. dahkat nu , ahte mii válmmaštit sámegiela doaibma ­plána mii lea dakkár bargu masa ráđđehus bovdet Sámedikki searvat . 1 Dan mii áddet go oaidnit man čábbát govat sáhttet leat , dahje man detáljalaččat dat leat . 1 Dan mii mearkkašit positiiva áššin , muhto Sámediggeráđđi ferte gávnnahit maid oaiviliid dat oamasta Finnmárkku eananhálddašanorgána stivrra čoahkádusa hárrái , jos hálddašeapmi juohkása . 1 Dan mii lea gáddjojuvvon , ii leat vejolaš dáhttut ruovttoluotta ovdalgo gádjunbálká ja gádjungolut leat máksojuvvon . 1 Dan mii galgat nákcet doaibmaplána doaibmabijuiguin , earret eará eanet ja buoret sámegiela oahpahusain skuvllain . 1 Dan mii gal nákcet ! 1 Dan mii dahkat sihke nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 Dan mii dahkat oktan našuvdnan . 1 Dan mii dahkat go ovttas bargat giellaguovddážiiguin , lohká Balto . 1 Dan mielde šaddá ain váddásut beassat bargomárkanii . 1 Dan mearrádusas čuožžu ahte departemeanta sáhttá ovttasráđiid ásahusain bidjat muhtun našuvnnalaš oktasašbarggu ovtta ásahussii , muhto ásahusa iežas stivrenorgánas ii dárbbat leat ovddasvástádus fágalaš doaimmas . 1 Dan mearrádusa mielde galget čuovvovaš ruđat mannat fondii : 1. buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. . 1 Dan mearrádusa mielde galget čuovvovaš ruđat mannat fondii : 1. buhtadus orohahkii guohtunvuoigatvuođaid bággolonisteami ovddas jna. 1 Dan mearridii politihkalaš virgáibidjanlávdegoddi odne . 1 Dan mearis go dát appraráhtat oppanassiige ráhkaduvvojit , de lea haddi nu divrras ahte dábálaš olbmot eai suitte daid oastit dahje ii leat oppa miella ge daid oastit . 1 Dan maŋŋá čuovvu artihkal mii lea rámma dasa mii čuovvu maŋŋá ; dokumeanttat dáruiduhttindigaštallama goappašiid bealde , 1700-logu gaskamuttu rájes 1930-logu rádjái . 1 Dan maŋŋá vázzen realskuvlla ja gymnása Álttás , ja Romssa oahpaheaddjiskuvla . 1 Dan maŋŋá válde riidočoavdinráđđi ja politiija bearašveahkaválddiid oktiiordnejeaddji oktavuođa Kárášjoga nuoraidskuvlla skuvlajođihangottiin ja ovttas sii hutke bargamuša 10. luohkáide . 1 Dan maŋŋá lei skuvlavázzin summal ja soaittáhagas . 1 Dan maŋŋá leat boahtán ođđa plána- ja huksenláhka ja ođđa luonddušláddjivuođaláhka mat doahttalit Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohusaid . 1 Dan maŋŋá lea son orron Hjørungavågas Sunnmøres . 1 Dan maŋŋá lea skuvlla čanus báikkálaš servodahkii dađe bahábut leamaš nu ja ná . 1 Dan maŋŋá lea dán girjjis , nu go ovddit girjjiin ge , muitalusat ja muittut sámi ohppiid skuvlla iešguđetlágan beliin . 1 Dan maŋŋá lea birrajagi boazodoallu heaittihuvvon Ákŋoluovttas . 1 Dan maŋŋá juogaduvvo poasta Sámedikki kantuvrraide Kárášjohkii , Vuonnabahtii , Guovdageidnui , Gáivutnii , Evenáššái , Divttasvutnii ja Snoasai . 1 Dan maŋŋá in leat hupman ollu sámegiela , muhto ipmirdan gal measta visot . 1 Dan maŋŋá huksejuvvojedje internáhtat eará báikkiide gielddas dego Jurrangohppái ja Ruovdevunnii . 1 Dan maŋŋá huksegohte bistevaš skuvlavisttiid . 1 Dan maŋŋá fárriiga Plassjii , gos leaba de orron . 1 Dan maŋŋá eai leat nagodan háhkat sámegieloahpaheaddji , muhto dieđán ahte eadni gii háliidii sámegieloahpu mánnái lea ieš oahpahan muhtin diimmuid skuvllas . 1 Dan maŋŋá bođii 2. máilmmisoahti , ja soahti ja ođđasishuksenáigi buvttii máŋgga dáfus ođđa eavttuid sámiid eallimii ja oahpahussii . 1 Dan maŋŋá bohtet moadde artihkkala 1997 ’ riiddus sámi oahppoplánaid birra . 1 Dan maŋŋá Statskog SF lea dađistaga eambbo váldán alcces rollan doaibmat muhtunlágan " priváhta eananeaiggádin " gii dađistaga alcces váldá stivrenválddi ja stivre njuolggadusaid ja oppalaš bagadusaid ja mearrádusaid e.e. eanangávppašemiid hattiid . 1 Dan maŋŋá Kárášjohka oaččui 9-jagi skuvlla . 1 Dan maŋŋil lei olles bargu sámegielain ja vel eambboge . 1 Dan maŋŋel čađahuvvojit hárjehallanbarggut mat sisttisdollet dábálaš muorra-oktiibidjamiid , hábmenbargguid jna. . 1 Dan maŋŋel ruhtadeamis vástidit Norgga , Suoma ja Ruoŧa ráđđehusat , dás namuhuvvon ortnegis . 1 Dan maŋŋel geahččaluvvo dáhkun , fiilen ja oktiiheivehanbargu . 1 Dan maŋŋel dát iešguđet poastajournálat leat čoggojuvvon oktasaš diehtovuđđui gos geavaheaddjit sáhttet daid ohcat . 1 Dan maŋŋel doaibma gieđahallá diŋgoma gieđahallangáibádussan , ja geavaheaddji oažžu vástádusa njuolga doaimmas . 1 Dan maid váhnemat sávve lei skuvla mii lei nu lahka ruovttu ahte mánát livčče sáhttit orrut ruovttus . 1 Dan maid sii eai smiehttan , lei ahte mun ledjen sin ge sámi identitehta gávdnan . 1 Dan maid min jienasteaddjit , álbmot ja ovttasbargobealit dadjet midjiide , lea ahte Sámediggi adnojuvvo dehálaš orgánan ja ahte dat lea mielde buorideamen ja nannemin sápmelaččaid árgabeaivvi . 1 Dan maid mii oahpaheimmet , lei lihkadit , boradit , nuoladit ja gárvodit ja iežá beaivválaš daguid . 1 Dan maid mii dárbbašit leat eanet oahppan olbmot sápmelaččaide . 1 Dan maid erenoamážit smiehtan dán oktavuođas , lea man dehálaš diehtojuohkin lea váhnemiid oktavuođas skuvllain . 1 Dan maid diehtit lea ahte ohcandoaimmaid rádji lea ollu sajiin vuollel 4 km eret nannámis . 1 Dan maid dattetge oaidnit , lea eanas sámi servodagain geavahuvvo sámegiella unnit beaivválaš giellan . 1 Dan maid anán dehálažžan lea dat movt šáhkka-OG Romssas sáhttá dagahit ahte šáhkka leavvá Norggas ja šáhka mearkkašumi oahppamii ja ovdáneapmái mánáin , nuorain ja rávisolbmuin , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Dan lávdegotti jođiheaddji maid Sámediggi nammadii árwoštallat gažaldagaid mat gusket Sámedikki organiseremii ja áššemeannudeapmái , Ole Henrik Magga , ovddidii lávdegotti árvalusa Sámediggái . 1 Dan lávdegotti bargovugiid dáfus , mii válmmaštii ášši Sámediggeráđđái , min joavku oaidná dárbbu čujuhit dasa ahte dan bealgoalmmát jagis , mii lei bargui sullii juolluduvvon áigi , lávdegotti loahpalaš árvalusa válmmašteapmi šattai hohpposeappo beallai go livččii sávahahtti . 1 Dan láhkaásahusas maid departemeanta dál evttoha evttohuvvo eanaeaiggátdivat loktejuvvot 0.5 proseanttas 0.7 prosentii . 1 Dan láhkai čohkkejit guovlluide stuorát ja stargasut fágabirrasiid . 1 Dan láhkai čalmmustuhttojuvvošii boazodoallopolitihkka eanet go jus dat livččii oassin dábáláš stuorradiggedieđáhusas . 1 Dan láhkai sáhtášii nannet badjebearraša doaimma , ja veahkehit ovdamearkka dihte mánáid ja nuoraid , geat dárbbašit lassifálaldaga skuvlaárgabeaivvis . 1 Dan láhkai nuorat báhcet sosiálalaččat olggobeallái , ja sin gálggat eai oaččo coavcci . 1 Dan láhkai lea vejolaš juksat ulbmila ahte sámiid árbedieđuid ja - máhtuid čohkkejuvvon duođašteami sáhttá dat báikegoddi hálddašit ja geavahit mii lea duođaštan dieđuid . 1 Dan láhkai dearvvasvuođafitnodagaid dárbbut sámegielas ja sámi kultuvrras bohtet oidnosii . 1 Dan láhkai busse doaibmá sihke dáru ja sámi historjjá , giela , dáidaga ja kultuvrra gaskkustanjoregin . 1 Dan logu mearrá dál biiriid relatiiva jienastuslogu sturrodat dan ovddit válggas , muhto galget goitge leat unnimusat guokte mandáhta juohke biires . 1 Dan loahppaboađus lea ahte Árktisa liegganeapmi dáhpáhuvvá jođáneappot go maid ovdal ledje jáhkkán ja ahte álgoálbmotservodagat bohtet vásihit stuora ekonomalaš ja kultuvrralaš rievdadusaid dan geažil . 1 Dan legitiima beroštumi ja geahččama ektui mii sámi almmolašvuođas berrešii leat Sámedikki ekonomiijahálddašeami ektui , sáhttá ge danne divvut gažaldaga ahte lea go Sámedikki bušeahtalaš dilli ráđđehusa / departemeantta ja Riikarevišuvnna guovdu guhkkit áigái dohkálaš . 1 Dan ledjen vásihan huksejeaddji-suorggis . 1 Dan leat dahkan tabeallain oassekapihttalis vuolábealde . 1 Dan leat Sámediggi ja ráđđehus šiehtadan . 1 Dan leat Sámediggi ja OHD soahpan . 1 Dan leat Norgga sámitge vásihan . 1 Dan leat Norgga , Ruoŧa ja Suoma sámedikkit váldán duođas , ja Sámi parlamentáralaš ráđi 2008 - 2010 doaibmaplánas leat mii mearridan doaibmabijuid buoridan dihte sámi nuoraid searvama ja váikkuhanfámu . 1 Dan lean oahppan iežan eallima oassin . 1 Dan lea čállán Emmi Alette Danielsen , eret Drevsjøs ja son vázzá Elgå skuvlla . 1 Dan lea čielga rihkkun konsultašuvdnašiehtadusas gaskal Sámedikki ja Norgga ráđđehusa , dadjá Sámedikki presideantta Aili Keskitalo . 1 Dan lea dahkan vai sámi mánáid ja nuoraid girjjálašvuođafálaldat nannejuvvo . 1 Dan lea boazodoallostivra ge čujuhan . 1 Dan lea baicce boastut dadjat , ahte sámit leat doloža rájis okto leamaš davveguovlluin gitta Hedmárkku rádjai ja hálddašan dáid guovlluid resurssaid . 1 Dan lea Sámi giellalávdegotti lullisámi juogus mearridan . 1 Dan lea Marja Helena Fjellheim Mortensson čállán . 1 Dan lassin čuovvu lága mearkkašumiin ahte konvenšuvdna lea deaŧalaš riektegáldu go láhka dulkojuvvo . 1 Dan lassin čuovvu lága mearkkašumiin ahte dát soahpamuš lea deaŧalaš riektegáldu lága dulkomis . 1 Dan lassin šattai 2006:s huksen- ja ráhkadusgollun čuovvovaš fylkkasuohkanlaš oktasašprošeavttaide joatkkaskuvllain : miljon ruvnno 1 Dan lassin ávžžuhii SUPU mánáidáittardeaddji čalmmustahttit lulli- ja julevsámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuođa giellaoahpahussii . 1 Dan lassin ásahuvvojedje oktiibuot 20 bálkáhuvvon konsuláhta ( fágakonsuláhta ) . 1 Dan lassin válljejuvvo lahttun álot son guhte lea Sámi Prográmmaráđi jođiheaddji , ja su várrelahttun šaddá Sámi Prográmmaráđi sadjásaš jođiheaddji . 1 Dan lassin váilu jekkiid ja nješšiid suodjalanplána Finnmárkkus . 1 Dan lassin vuoruhuvvo filbma Kultuvrralaš skuvlalávkkas . 1 Dan lassin sáhttá leat heivvolaš addit láhkaásahusa eará rasttideaddji bargamušaid birra . 1 Dan lassin sáhttá b ) čuoggá goluin rehkenastit gitta 75 % oppalaš gollun prentejuvvon girjjiide ja gitta 40% rádjai jietnagirjjiin Oppalaš gollun lohkkojuvvojit eará golut mat lágádusas leat girjji ráhkadeapmái lassin daidda mat bohtet ovdan čuoggás b ) . 1 Dan lassin sáhttá b ) buvttadangoluin rehkenastit gitta 100 % rádjai prentejuvvon oahpponeavvuid oppalaš goluide ja 50 % rádjai digitála oahpponeavvuid oppalaš goluide . 1 Dan lassin sus lea Diehtojuohkin ja diehtojuohkinjođiheapmi fágan BIs ( Master of Management oassin ) 1 Dan lassin son barggai oanehis áigodaga Sámedikki vuolitdirektevran . 1 Dan lassin ráhkkanahttojuvvo gieldit oljoboaldima 2009 rájes almmolaš visttiin ja ealáhusvisttiin mat leat stuorát go 500 njealjehasmeahtera dainna lágiin ahte boares oljogievnnit lonohuvvojit dahje dahkkojuvvojit dakkár ođđasis huksemat mat gusket liggenrusttegiidda . 1 Dan lassin ruoŧŧilaš-norgalaš olgoriikabálvalus adnui gáiddusin ja vierisin ja eanet gullevaš Ruŧŧii go Norgii . 1 Dan lassin oaččui fylkkasuohkan 1,7 miljon ruvnno vuoitun Nord-Troms Kraftlag:s jagis 2006 jagi 2005 rehketdoalu vuođul . 1 Dan lassin oaččui easkka ásahuvvon mit ledje gaskal l 8 000 ja 30 000 ruvnno . 1 Dan lassin oaččui Lokalavisa Nordsalten 138.770 ruvnno julevsámegielat siidduid buvttadeapmái ja Nuorttanaste oaččui 250.000 ruvdnosaš várrejuvvon doarjaga . 1 Dan lassin oažžu Saemien Sijte doaibmadoarjaga Davvi-Trøndelága fylkkasuohkanis , doarjja lea ohcanvuđot . 1 Dan lassin oaivvilduvvui ee. ahte Norga ii sáhttán mearridit olbmuid badjel , geat mieđihedje massit iežaset opmodaga dáin virggiin eai ge lean gávdnamis – nu mo Danmárkkus – dakkár dovddus aristokráhtalaš namat , mat ledje oahppásat Eurohpás . 1 Dan lassin oaidná tabeallas GGDa 300 000 ruvdnosaš speallanruhtajuolludusa . 1 Dan lassin mii čuožžu bajábealde lea konsulterejuvvon čuovvovaš konkrehta surggiin : 1 ) mariidnasuorgi ; Sámediggi lea deattuhan ahte loahpalaš mearrádus válddi sirdimis go guoská gonagasreappáid hálddašeapmái ja akvakultuvrii , sáhttá addojuvvot dušše dalle go boahtá proposišuvdnaevttohus Riddoguolástanlávdegotti čielggadusa vuođul mii guoská olles mearrasámi guvlui . 1 Dan lassin mii leat orron verddebearrašiid luhtte , mat fuolahit midjiide borramuša ja bassojuvvon biktasiid . 1 Dan lassin mearriduvvui ovttastit Høgtun joatkkaskuvlla ja Beardogoržži joatkkaskuvlla 01.01.2010 rájes . 1 Dan lassin lávejit museas leat máŋggas prošeaktavirggis ja geasseofelaččat . 1 Dan lassin livččii fuollameahttunvuohta jus Sámediggi ii árjjalaččat oassálasttášii riikkaidgaskasaš eamiálbmotbarggus sihke solidaritehtain daidda eamiálbmogiidda geain lea fuonit dilli go mis , muhto maiddái dannego olmmošvuoigatvuođaid ovdáneapmi riikkaidgaskasaš deaivvadansajiin lea okta sihkkareamos vejolašvuođain mat mis lea , go galgat sihkkarastit ja ovddidit boahtteáiggimet . 1 Dan lassin lei ulbmilin nannet ovttasbarggu sámi mátkeealáhusoassálastiid gaskka . 1 Dan lassin lei rabas čoahkkin sámi organisašuvnnaiguin ja ásahusaiguin . 1 Dan lassin lei etáhtas 70 miljon ruvnno investeremiidda . 1 Dan lassin ledje miljon ruvnno huksen- ja biergasiid oastingolut Davvi-Norgga bátnedivššohatbálvalusa gelbbolašvuođaguovddážii ( TkNNii ) . 1 Dan lassin ledje joavkkut mielde mearrideamen guđe digitála oahppanresurssat galge ostojuvvot fylkka PC-áŋgiruššama oktavuođas . 1 Dan lassin leat sirdojuvvon ruđat boazodoallošiehtadallamiid bokte mat leat geavahuvvon boazodolliid várás geat háliidit ásahit dahje viidáset ovddidit lassiealáhusaid boazodoalu oktavuođas . 1 Dan lassin leat ruhtadanoasit stáhtadoarjagat ( johtalussii ) , opmodatvuovdimat , doaibmaruđat ja oasusvuoitu . 1 Dan lassin leat riikkaidgaskasaš gáibádusat dagahan ahte ollu doalut sámi ássanguovlluin leat heaittihuvvon . 1 Dan lassin leat mii liŋken máŋga eará resurssa , erenoamážit dakkár sámi resurssaid mat min mielas gusket servodatfálgalaš čiekŋudeapmái . 1 Dan lassin leat guovddážis guokte 20 proseantta virggi , nubbi čorgejeaddjin ja nubbi fas viessohoaiddárin . 1 Dan lassin leat eanet ortnegat nu go Biebmobuvttadeami árvoháhkanprográmma ja Sáivaguollebivddu ovddidanprográmma . 1 Dan lassin leat dollojuvvon 7 álbmotčoahkkima ja sierra ságaškuššančoahkkimat Finnmárkku fylkkagielddain . 1 Dan lassin leat addojuvvon 35 ođđa dáhkiduvvon sisaboađu ja 18 ođđa stipeandda vuorrasat ánssášeaddji dáiddáriidda . 1 Dan lassin leat 2006:s golahan earret eará dáidda investeremiidda : 1 Dan lassin leaba galledan eanaš militearaleairraid Romssas . 1 Dan lassin lea álgoálbmogiin riekti beassá ođđasit hávdádit iežas álbmoga bázahusaid jus dat leat leamaš sirdojuvvon dahje ráfehuhttojuvvon guhkes áiggi . 1 Dan lassin lea áigumuš leamaš ahte doaibmabidju galggašii váikkuhit positiivvalaččat buozalmasjávkamii , ja ovddidit buori psykososiála bargobirrasa . 1 Dan lassin lea stáhta ođđa ekonomiijanjuolggadusat boahtán fápmui 01.01.04 rájes sirdásanortnegiin olggos 2004 . 1 Dan lassin lea ráđđehus mearridan dieđihit Norgga ON turistaorganisašuvdnii UNWTO:ii . 1 Dan lassin lea nammagottiid váldi ráddjejuvvon nationála politihka hálddašeapmái . 1 Dan lassin lea juolluduvvon prošeaktaruhtadeapmi máŋgga konkrehta doaibmabidjui dáin suohkaniin . 1 Dan lassin lea juolluduvvon 100 000 ru 19 duodjestipendii daid joatkkaskuvlla ohppiide geain lea duoji fágasuorggis . 1 Dan lassin lea festiválas oktavuohtaolmmoš ja prográmmaovddideaddji festivála sibirjalaš ja ruoššalaš oasi váste . 1 Dan lassin lea festivála ožžon 200 000 ruvnno maid lea ohcan doaimmaid lássáneami geažil . 1 Dan lassin lea dárbu várret ruđaid Giellatjiehppe-ortnega joatkimii , mii doaibmá Moskki ja Áiluovtta skuvllain Divttasvuona suohkanis . 1 Dan lassin lea deaŧalaš oažžut ortnegiid 1 Dan lassin lea bálkkašumi vuoiti vuođđudan alccesis duodjefitnodaga , ja lea máhtolašvuođainis ja hutkái ¬vuođainis ožžon alla árvvu duodjeealáhusas . 1 Dan lassin lea biddjojuvvon ođđa áidi geidnui ja Buvik šaldi lea buoriduvvon . 1 Dan lassin lea artihkkalis 15 nr. 2 mearrádus álgoálbmotbuhtadusa birra mii lea leamaš dehálaš Sámediggái . 1 Dan lassin lea Sámedikki mearridan politihkka oasseplánaid , dieđáhusaid ja mearrádusaid bokte vuođđun bušeahta ulbmiliid , strategiijaid ja doaibmabijuid hábmemii . 1 Dan lassin lea Sámediggi ovttas Finnmárkku fylkkagielddain ja Norgga kulturráđiin juolludan doarjaga Sápmi Music prošektii ( SAMU ) , mii lea sierra ovttadat Musikk i Finnmark vuolde ja man váldobargun lea geavahit musihka seailluhit sámi kulturárbbi ja kulturgelbbolašvuođa . 1 Dan lassin lea Sámediggi juolludan ruđa filbmaguovddážii . 1 Dan lassin lea Sámediggi bargan iešguđet plána- ja ovddeštanáššiiguin . 1 Dan lassin lea Sámediggeráđđi mearridan juolludit 600 000 ruvnnu Oarjelsámi teáhterii . 1 Dan lassin lea Sámediggeráđis leamaš eanet doaimmat go vurdojuvvon ja dieinna lágiin stuorát mátkegolut . 1 Dan lassin lea Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta bargodoaibma veahkehit departemeanttaid mat galget čielggadit dakkár áššesurggiid mat njuolgga gusket sámeálbmogii . 1 Dan lassin lea KGD vuosttas geardde juohkán speallanruđaid sámi valáštallanlihttui ( SVL-N ) 2005 . 1 Dan lassin lasiha ráđđehus Innovasjon Norge loatnarámma 1 miljárdda ruvnnuin , buohkanassii 2,5 miljárdda ruvdnui . 1 Dan lassin juolluduvvui 313 900 ruvdnosaš doarjja oastit mielkeeriid 14 mielkedollui . 1 Dan lassin juolluduvvui 1,1 milj. ruvnno investeremiidda . 1 Dan lassin juolludii Riikkaantikvára 2 000 000 ru Sámediggá ráfáiduhttojuvvon ja suodjalanveara visttiid suodjaleapmái . 1 Dan lassin juolluda Mátta-Várjjat gielda doarjaga . 1 Dan lassin huksejuvvui vázzin- ja sihkkelluodda ođđasis , ođđa čuovggat biddjojuvvojedje ja oppa terminála hábmejuvvui máŋggadoaimmatvistin . 1 Dan lassin gávdnojit guokte guovddáža , namalassii Sámi Dáiddaguovddáš ja Lásságámmi , main lea veaháš gáržžibuš áŋgiruššansuorgi sámi dáidaga ektui . 1 Dan lassin gávdnojedje geađgeáigásaš duktásajit ja ođđaset kvena kulturmuittut nugo 9 bihkkahávddi . 1 Dan lassin gáibida ollu resurssaid čađahit dakkár doaimma mas leat bargit 7 iešguđet guovllus riikkas . 1 Dan lassin gusto Stáhta ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallansoahpamuš mii vuolláičállojuvvui miessemánus 2005 , maiddái guovlluide Finnmárkku olggobealde , ja sámi beroštumit leat váldojuvvon vuhtii eará lágain ge nu go plána- ja huksenlágas . 1 Dan lassin golgá suddan muohta ja jiekŋa dakko gokko boares veaikeloavdda ii jeage čázi . 1 Dan lassin geavahuvvo Olmmáivákki skuvla kurssaide ja idjademiide . 1 Dan lassin geavaha Romssa fylkkasuohkan iežas lahttovuođa dakkár eurohpalaš regionála organisašuvnnain go Davvimearra‑ kommišuvnnas ja CPMRas árjjalaččat ovddidan dihtii áššiid mat leat dehálaččat riikkaoassáseamet . Kent Gudmundsen ovd- 1 Dan lassin galget vuollel 11 mehtera guhkkosaš fatnasat Nuorta-Finnmárkkus oažžut sierra lobi beassat guvlui . 1 Dan lassin fállojuvvojit logaldallamat videokonferánssa bokte . 1 Dan lassin fertejit eará áššečuoččaldahttin ­eavttut leat ollašuhttojuvvon , gč. veardnelága § 1–3 . 1 Dan lassin ferte áššáskuhttis leat áššebeali nákca . 1 Dan lassin ferte resursahálddašeapmi vuođđuduvvot lagašvuođa- ja sorjjasvuođaprinsihppii nu ahte dat sihkkarastá sámi ávnnaslaš kulturvuđđosa . 1 Dan lassin evttoha ráđđi nannet juolludemiid sámi girjebussiide 500.000 ruvnnuin ja 370.000 ruvvno sámi kulturmuitosuodjalusa nannemii . 1 Dan lassin evttoha ráđđehus juolludit 600 000 ruvnno Sámedikki bearráigeahččanortnegiid nannemii . 1 Dan lassin evttoha Sámi vuoigatvuođalávdegoddi rievdadusaid meahcceláhkii ( allmennetgeavaheami vuogatvuhtii LulliNorggas ) , bákteláhkii , luonddugáhttenláhkii , plána- ja huksenláhkii , boazodoalloláhkii ja olggustallanláhkii . 1 Dan lassin eai leat 4 228 rávesolbmo , geaid ledje plánen gohččut boahtit ja dikšut ollásit 2006:s , gohččojuvvon ja/dahje ollásit dikšojuvvon . 1 Dan lassin eai gula uhcit eanadatduohtadeamit dábálaččat doahpagii . 1 Dan lassin dollojuvvo jahkásaš čoahkkin oahpahus- ja mánáidgárdeáššiid birra . 1 Dan lassin deattuhuvvojit bálvalusdáhttu , ovttasbargonávccat ja návccat bargat iehčanasat ja ulbmillaččat . 1 Dan lassin deattuhuvvojit buorit fágalaš gelbbolašvuođat , ovttasbargo- ja gulahallannávccat , čálalaš ovdanbuktinnávccat , návccat bargat iehčanasat ja ulbmillaččat ja bálvalusdáhttu . 1 Dan lassin deattuhuvvo buorre fágalaš gelbbolašvuohta , ovttasbargo- ja gulahallandáidu , maiddái čálalaš ovdanbuktindáidu , dáidu strategalaččat , iešheanalaččat ja ulbmillaččat bargat ja bálvalusárja deattuhuvvojit . 1 Dan lassin deattuha lávdegoddi máŋga eaŋkildoaibmabiju mat maiddái váikkuhivčče nannet Finnmárkku vuotna- ja riddoguolásteami . 1 Dan lassin dat leat buorit oktavuohta- , fierpmádat- ja diehtojuohkinlonohallangáldut . 1 Dan lassin bohtet ruđat mátkkošteaddjiidterminálaid ja - vuordinlanjaid doaimmasdoallamii 1 Dan lassin bohtet dat doaibmabijut maid ráđđehus lea álggahan oktanasat šiehtadallamiiguin , ja mat čuvvot dan golmma opposišuvdnabellodaga evttohusaid : Gitta golbma miljárdda ruvnno galget geavahuvvot jahkásaččat geahpedit CO2-luoitimiid bázahallan riikkaid vuovdečuohppamiid oktavuođas . 1 Dan lassin berret sámi giella- ja oahpahuspolitihka oktiiordnet . 1 Dan lassin berre báikáduvvon dieđuid guoskevaš birasdiliid birra ja diliid birra mat fuolahit beassanvejolašvuođa , leat vejolaš háhkat plánema várás . 1 Dan lassin barget sullii 300 olbmo eaktodáhtolaččat festivála čađaheami oktavuođas . 1 Dan lassin ahte searvvai álššain Ovttastuvvan Nášuvnnaid máŋggalágan doaimmaide , Norga vulggii maid ekonomalaš ovttasbargui OEECii , maŋŋil OECDii , EFTAi ja NATO-suodjalusovttasbargui . 1 Dan lassin ahte oahpahit sámi mánáid váttisvuođaid birra , de váikkuha dutkan ahte olles mánáidsuodjalussuorggis šaddá máŋggakultuvrralaš jurddašeapmái . 1 Dan lassin ahte lea oassin sihke dábálašoahpaheaddje- ja ovdaskuvlaoahpaheaddjeoahpus , de berre fága sáhttit fállojuvvot lasse- ja joatkkaoahppofálaldahkan . 1 Dan lassin ahte dan gánnáha unnit biras- / dálkkádatčuovvumušaid geažil , de gánnáha dan dahkat ekonomalaččat ge buot fievrridanfierpmádagaid beavttálmahttimiin ja eanet ealáhusovddidemiin hámman- ja riddoregiuvnnain . 1 Dan lassin addá MáttaVárjjat gielda doarjaga . 1 Dan kapihttalis leat deattuhan buohtastahttit jienastuslogu ovdáneami guhkit áigge badjel . 1 Dan joavkkus dieđihedje 13 % sámeradio neahttasiidduid , dan bottu go seamma vástádus boarráseamos joavkkus ( badjel 60 jagi ) lei 4 % . 1 Dan joavkkus , geain lea oaneheamos oahppoguhkkodat , gávdnat eanemus bargonávccahemiid sihke dievdoolbmuid ja nissonolbmuid gaskkas . 1 Dan jienastatlohku galgá dalle juhkkojuvvot loguin 10 000 ( mii lea gaskamearálaš jienastatlohku juohke guovlomandáhta duohken ) . 1 Dan jagáš bálkkašumivuoiti lea leamaš njunuš olmmožin geahččaleame ásahuhttit buoret sámegielat dearvvašvuođafálaldaga servodaga boarrásiidda . 1 Dan jagi lágidanriika lea Ruoŧŧa . 1 Dan jagi lea Sámediggeráđđi mearridan addit Sámedikki giellamovttidahttinbálkkašumi Sagka Stångbergii danin go son lea nu viššalit ovddidan lullisámegiela . 1 Dan jagi go skuvlastreaika bisttii , de midjiide ii lágiduvvon makkárge oahpaheapmi . 1 Dan jagi go eat lean skuvllas , oahpaimet gal erenoamáš ollu ruovttus ja fertiimet váldit eambbo ovddasvástádusa go dalle go leimmet skuvllas gaskkohagaid . 1 Dan ipmirdan dál rávesolmmožin . 1 Dan in leat goassige ožžon Kárášjoga mánáidskuvllas dahje nuoraidskuvllas Troandimis . 1 Dan in lean oahppan álbmotskuvllas , lei easkka mašinistaskuvllas ahte ožžon eŋgelasgiela fágan . 1 Dan in lean oahppan , mun fertejin ieš oahppat dađistaga go oahpahin . 1 Dan in háliit . 1 Dan in dovdan veahkkin , baicce nu ahte čohkkájin doppe čájáhusas . 1 Dan ii sáhte Sámediggi dahkat . 1 Dan ii dohkkehan olmmoščora mii lei dohko čoahkkanan . Sii gevrejedje leansmánni eret Olmmáivákkis . 1 Dan háve ii ráwen Sámediggi ovttastahttit gielddaid nu ahte Fálesnuori gielda livčče ovttastahtton stuorragieldan Hammerfeasttain ja Sállannuriin . 1 Dan hárrái leat álggahuvvon čuovvolanproseassat , muhto dán rádjái ii leat soahpamuš vel vuolláičállojuvvon . 1 Dan hálddahus mii lea Oslos , galgá vuosttažettiin gáibidit penšuvdnadivadiid ja fuolahit ahte mearraolbmuid penšuvnnat máksojuvvojit buot vuoigaduvvomiidda rivttes áigái . 1 Dan han mii oahppit eat ipmirdan dalle . 1 Dan gávnnat Skovit ja mildosat oasis interneahta olgešbealde válljenvejolašvuođain . 1 Dan gávnnat NAV neahttasiidduin Skovit ja mildosat ( Skjema og vedlegg ) oasis ( seammá ohcanskovvi go birgendoarjagii – NAV 54‑00.05 ) . 1 Dan guovtti vuosttáš áigodagas čájeha tabealla 13 , ahte dievdoolbmot , geat orrot SED guovllus , ja geain lea dušše vuođđoskuvla dásis oahppu , ožžo unnit sosiálaveahki , go dievdoolbmot olggobealde guovllu . 1 Dan guovtti cealkámuša vuođul berre leat dáhkiduvvon ahte mearrasámi guovlluid guolástusain lea čuvges boahtteáigi . 1 Dan guovtti báikki respektiiva proseanttalaš lassáneamit leat albma ilmmis leamaš birrasiid 580 % ja 560 % . 1 Dan golmma riikkas lea vuoruid mielde ovddasvástádus gohččut čoahkkimiidda ja jođihit daid . 1 Dan golmma hástalusa guorahallamis jurddašit universitehta dego latnjan . 1 Dan gohčodit suorggideapmin . 1 Dan girjáivuođas lea deaŧalaš váldit vára . 1 Dan girjjis mii leat erenoamážit deattuhan Porsáŋggu gieldda , buktit muitalusaid sihke dáruiduhttináiggis ja ođđaset áiggis . 1 Dan geažil árvvoštalai Sámi vuoigatvuođalávdegotti máŋga sierradoaibmabiju nuortalaččaid várás . 1 Dan geažil vai oččošeimmet oktasaš terminologiija iešguđet sámegielaid váste riikkarájiid rastá , lea Sámediggi 2006s searvan oktasaš davviriikkalaš tearbmajoavkkuid nammadeapmái . 1 Dan geažil sohpe oasehasat joatkit nissondili erenoamáš áŋgiruššama boazodoalus . 1 Dan geažil oaidná ráđđi ahte lea deaŧalaš sihkkarastit , jos Duodjeinstituhtas ii šat leat vuođđu doaibmat viidáseappot , ahte dat ruđat geavahuvvojit duoji bagadusbálvalusaide , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen loahpas . 1 Dan geažil maid ii berre dahkat stuorra rievdadusaid dáláš hálddašeamis ovdalgo Deanujogalávdegotti konklušuvnnat leat boahtán , cealká Sámediggi gulaskuddancealkámušastis Luondduhálddašan Direktoráhtii . 1 Dan geažil leat addojuvvon mearrádusat mat gáibidit ahte Sámediggi oažžu buot dieđuid proseassa buot muttuin , ja vel ahte Sámedikki oaidnu galgá čuovvut ášši viidáseappot . 1 Dan geažil lea turistabuvtta áibbas erenomáš , muhto dan iige sáhte jođihit eará go ráddjejuvvon mahtodagas . 1 Dan geažil lea sin kulturárbevierus vuđolaš máhttu luonddu ja dan ceavzilvuođa birra dain ravdaguovlluin . Dan máhtu lea hui dehálaš várjalit . 1 Dan geažil lea dárbu oažžut eanet doarjaga geaseheapmái . 1 Dan geažil lea Sámediggi bargan viidáset raporterenvuogádagaiguin , diehtojuohkimiin interneahta bokte , ja dasto lea nannen gulahallama eará oassálastiiguin ealáhusovddideami siskkobealde . 1 Dan geažil go olles bearaš johttái duoddariidda boazoealuin ja váilevaš skuvlafáladaga geažil , de máŋga bearraša sáddejedje mánáideaset Ruŧŧii Ruoŧa Miššonsearvvi skuvllaide ( Svenska Missionssälskapets skoler ) 1800-logu loahpageahčen . 1 Dan geažil go investerendoarjjaortnegii ledje unnán ohccit 2007:s , unniduvvui rámma 2008:s . 1 Dan geažil go davviriikkalaš stáhtat leat dovddahan ahte sámiin lea iešmearridanvuoigatvuohta , de leat čielga vuordámušat dasa ahte dát vuoigatvuohta árvvoštallojuvvo ja konkretiserejuvvo nationála láhkaproseassain , maid oktavuođas lea dárbu konsultašuvnnaide ja šiehtadallamiidda . 1 Dan geažil go Lauri lei duodjekonsuleanta , de galggai son beassat leat mielde mearrideame makkár stiila mii galggaimet oahpahit . 1 Dan geažil ferte kapasitehta huksejuvvot buot dásiin sámi servodagas . 1 Dan geažil berrešii leat háddjejuvvon struktuvra sámi mediijain nu ahte oddasiid juohkin fáhte daid gažaldagaid mat gusket oppa sámi álbmogii ja jukset daid geaidda dát guoská . 1 Dan geažil Gb sámediggejoavku eahpida dakkár dili , mas Sámi eananhálddašeapmi lea lassin Finnmárkku eananhálddašeapmái . 1 Dan gaskkas oidnen iežamet joavkku olbmuid geasseluomus . Muđui reivvestalaimet . 1 Dan galgá šaddat vejolaš duohtan dahkat dainna lágiin ahte sámegiela oahpahus nannejuvvo mánáidgárddiin ja vuođđooahpahusas , ja ahte lágiduvvojit eanet joregat main lea vejolaš geavahit sámegiela , ja dasto vel dainna lágiin ahte návccat biddjojuvvojit oaččuhit eanebuid váldit sámegielalaš oahpu ja oahpu mas sámegiella lea fágan . 1 Dan galgá sáhttit guorrat visot biebmobuvttadangollosa čađa . 1 Dan gal ipmirdin fargga ahte lei dehálaš lohkat , čállit ja hupmat ja de konfirmerejuvvot . 1 Dan gal in jáhke mun . 1 Dan gal ii sáhte dahkat daidda sámi ásahusaide , maid stáhta ruhtada . 1 Dan gal ii beassan , ii heađisge . 1 Dan gal dieđát ahte maid dal de ain logažet , de ii leat moktege eksohtalaš dahje somá leat sápmelaš Norggas . 1 Dan gal dagai « Foreldreaksjonen for nasjonal læreplan » ( Váhnenakšuvdna našunála oahppoplána ovddas ) . 1 Dan friddjavuhtii gullá datge , ahte son beassá válljet sápmin eallit nuppiid sámiid searvvisge . 1 Dan fierpmádagas leat mielde museat mat barget nationála minoritehtaiguin ja ođđaset minoritehtajoavkkuiguin . 1 Dan fidne earret eará áddejumi ja máhtu bokte olbmuid kulturduogáža , giela ja identitehta birra . 1 Dan fertet dieđusge sihke mii Sámedikkis ja minerálafitnodagat doahttalit . 1 Dan fertejit bákteindustriija ja eará aktevrrat váldit vuhtii . 1 Dan ferte oaidnit áigeguovdilis dili oktavuođas . 1 Dan ferte geahččalit reguleret boazodoallolágas . » 1 Dan ferte fylkkagielda dohkkehit . 1 Dan ferte dahkat historjjálaš , dálááiggi ja boahtteáiggi perspektiivvas . 1 Dan evttohusa meannudii muhtin bargojoavku Kommišuvnnas dassážiigo bođii loahpalaš evttohus guhkilmas šiehtadallamiid maŋŋel ja de dat mearriduvvui Olmmošvuoigatvuođaráđis jagi 2006 . 1 Dan evttoha Ráđđehus reviderejuvvon stáhtabušeahtas . 1 Dan ektui orru ovttamearálašvuohta gaskal ohccojuvvon ruđaid ja juolluduvvon ruđaid fylkkaid mielde áigodagas 2006-2010 . 1 Dan ektui movt stáhta sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš mearrádusat čađahuvvojit váilot konkrehta mearrádusat mat sihkkarastet ahte doarvái buorre bearráigeahčču čađahuvvo . 1 Dan ektui go ovdalis láhkaásahus , dagaha ođđa láhkaásahus ahte dárkilat definerejuvvon doaibmabijuid ja plánaid geažil , soaitá fertet čielggadit váikkuhusaid jus dain soitet leat váikkuhusat boazodollui . 1 Dan ektui go muhtin sajiin Finnmárkkus , de ii leat Davvi-Trøndelágas , Nordlánddas ja Romssas guorbadeapmi váttis ­vuohtan . 1 Dan eiseválddis mas lea ovddasvástádus dan áššesuorgái maid guhtege artihkkal čilge , lea dalle njuolgga ovddasvástádus konvenšuvnna vuođul , beroškeahttá das ahte lea go stáhta , gieldda , fylkkagieldda dahje priváhta orgána . 1 Dan eiseválddis mas lea ovddasvástádus dan áššesuorgái maid guhtege artihkal čilge , lea dalle njuolgga ovddasvástádus konvenšuvnna vuođul , beroškeahttá das ahte lea go stáhta , gieldda , fylkkagieldda dahje priváhta orgána . 1 Dan eat sáhte ollašuhttit erenoamáš doaibmabijuid haga , mat leat ávkin sámi álbmogii . 1 Dan eat dohkket ! 1 Dan eai lean gal buot geafes váhnemiid mánát oahppan . 1 Dan eai dárbbaš dahkat geassemánu 1. b. maŋŋá . 1 Dan eahkeda lei min riika surgadis dilis . 1 Dan dásis dat lea ovddasvástádus ráhkadit daid lágaid ja njuolggadusaid , maid gielddat - ja fylkkamánni , fertejit čuovvut . 1 Dan dáhpáhusas mii jáhkkit leat váddása doaladit das , ahte Finnmárkku eananhálddašanorgánas galget leat ovttamahtosaš ovddasteamit . 1 Dan dáhpáhusas Sámedikkis lea jo álggus nana posišuvdna . 1 Dan dáfus mii čujuhit Sámi vuoigatvuođalávdegotti viehka čielga ektui : 1 Dan dáfus mii ovdalis lea celkojuvvon e.e. boazodoalu heivehallama birra eará eanangeavaheapmái , de oaidnit stuorra dárbbu deattuhit ahte boazodoallit - go dat bealuštit legitiibma ealáhusberoštumiidis - de deaividit vuođohis ja unohis vaššemoaitámušaiguin . 1 Dan dáfus mii oažžut ráidnaset ja eanet oadjebas biepmu . 1 Dan dáfus livčče miellagiddevaš iskat siva manne ohcamušaid lohku eaŋkilolbmuin lea oalle unnán . 1 Dan dáfus leat nuortalaččat Norgga sápmelaččaid rašimus joavku , ja sin lohku lea dál hui uhcci . 1 Dan dáfus lea ovdáneapmi go industriija ieš dál háliida bidjat standárdda iežas ovttasbargui eamiálbmogiiguin ja sin vuoigatvuođaid dohkkeheapmái . 1 Dan dáfus lea Sámediggi viehka muddui sorjavaš guovddáš eiseválddiin . 1 Dan dáfus lea Bargiidbellodaga sámediggejoavku leamaš hui kritihkalaš Sámedikki eanetlogu bušeahttavuoruhemiide . 1 Dan dáfus dáidá ávkkálaš čađaiskat universitehta doavttergrádabuvttademiid , go geahččá servodatovddasvástádusa ektui mii lea alit ohppui , ja go doavttergrádabuvttadeapmi lea dehálaš vuođđu viidásit dutkanáŋgiruššamiidda . 1 Dan duođaštit ollu cealkámušat dien áiggis . 1 Dan duođašta árvvoštallan mii čađahuvvui jagi 2007 . 1 Dan duogážin lea go ii leat leamaš teknihkalaččat vejolaš buot eurohpalaš bustávaid ja mearkkaid sisagođđit ovtta standárdii . 1 Dan duogáš ii leat ahte regionála plánen galgá mearkkašit uhcit go ovdal , muhto baicce nuppe láhkai . 1 Dan dulko bargojoavku dainnalágiin ahte dat galgá ovddidit árvalusaid mat mearkkašit ahte Sámediggi ii leat iešbirgejeaddji riektesubjeaktan ja ahte das ii leat dábálaččat rievttálaš doaibmanákca dannego dan fuolaha ráđđehus . 1 Dan duhkodah ­kii go ovttaskas eanaeaiggádat eai guorras šiehtadusbohtosii mii lea šiehtadallon , soaitá ráđđehus fertet árvvoštallat guohtunvuoigatvuođaid bággolonistit . 1 Dan duhkodaga geažil ja go nu ollu láhkaevttohusat leat bid ­djon ovdan , lea gulaskuddanáigemearri biddjon guovvamánu 15. b. 2009 rádjai . 1 Dan don sáhtát dahkat sierra reivviin dahje sierra skoviin maid deavddát . 1 Dan don besset dovdat sielus jo 8-jahkásažžan . 1 Dan dohkkehettiin árvvoštallá Ráđđehus strategiija ja daid mearkkašumiid maid regionála stáhtaorgánat ležžet ovddidan gulaskuddamis . 1 Dan doarjjaortnegis leat gáibádusat organisašuvnna ja viidodaga hárrái . 1 Dan doaibmaplána mielde čuvvo prošeaktaruđat maiguin sáhtte bidjat johtui muhtin doaibmabijuid plánas . 1 Dan diđiimet , ja dat attii midjiide ohppiide veahá fámu . 1 Dan dilis go guovllus leat unnán boanddat ja unnit fágabirrasat , lea hástalussan sihkkarastit ahte boanddain lea vejolašvuohta oažžut dárbbašlaš rávvagiid . 1 Dan dili mii leat dál buorideamen ja ođđa plána mii gieskat bođii , galgá johtileappot buvttadit girjjiid ja dat galget leat nuvttá skuvllaide , vai mánát ožžot albma oahpponeavvuid . 1 Dan dili dihte ilbmá jearaldat ahte galggašii go nannet ásahusaid dainna lágiin ahte ovttastahttit daid stuorát ásahussan . 1 Dan dihtii lea Romssa fylkkaráđđi dorjon álggaheami , ja ealáhusa fylkaráđđi Irene Lange Nordahl lea mielde lágideami stivrenjoavkkus . 1 Dan dihtii go suohkan ii suitán hukset ođđa visttiid , de internáhtat álggahuvvojedje boares viesuin . 1 Dan dihtii galggat gáibádusa ovddidit golmma mánu sisa dan rájes go deavddát eavttuid . 1 Dan dihtii galget oahpaheaddjit , geat oahpahit sámi hálddašanguovllu skuvllain , leat gelbbolaččat oahpahit dárogiela sámemánáide . 1 Dan dihtii dávjá ii leatge boazodolliin gullevašvuohta gielddaide gos areálariiddut bohciidit . 1 Dan dihte árvala lávdegoddi § 12 – 4 ahte Stáhta luonddubearráigeahčču ( SNO ) galgá bearráigeahččat ahte mearrádusat mat leat addon boazodoallolágas dahje dan olis čuvvojuvvojit . 1 Dan dihte árvala lávdegoddi ahte ásahuvvo soabahanortnet . 1 Dan dihte áigu Sámediggi ráhkadišgoahtit birasdieđáhusa mii fátmmasta Sámedikki biras- ja areálaoainnuid . 1 Dan dihte áigu Sámediggi oččodit prošeaktajuolludemiid jotkojuvvot ja juolludeami lassánit . 1 Dan dihte válljejit oktiigullevaš siidaoasit orohatstivrii lahtuid ovddastit sin geat leat ovttas geasseorohagas . 1 Dan dihte sávan ahte dát reaidu livčče stuora veahkkin ja attášii liige movttidahttima buohkaide geat beroštit oahppat giela , muhto maiddái vai dát šattašii buorren reaidun sidjiide geat beaivválaččat barget lullisámegiela ovddidemiin . 1 Dan dihte sáhttá eará meahccegeavaheapmi álkit šaddet riidduáššin . 1 Dan dihte sirde muhtun paragráfaid dahje osiid eará paragráfaide , dainna áigumušain ahte čorget láhkateavstta . 1 Dan dihte oaivvilda departemeanta ahte lea riekta ja dárbbašlaš ahte náittosguoimmit / ovttasássit beassaba atnit goabbat iešheanalaš doalu maiddái náittosdilis / ovttasássamis vaikko dat livččii ge guovllus gos leat olbmot vuordime saji boazodollui . 1 Dan dihte namuhuvvo našunála vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu láhkaásahusa ulbmilparagráfas sámi mánáid oahpahusvuoigatvuohta . 1 Dan dihte nammaduvvui guovvamánus 2005 bargojoavku árvvoštallat dáid beliid dárkileappot . 1 Dan dihte mii atnit árvvus go maiddái earát go sápmelaččat leat mielde ávvudeame min álbmotbeaivvi . 1 Dan dihte livčče ávkkálaš diehtit maid vuorasolbmot ieža oaivvildit iežaset dili birra ja makkár veahkkefálaldagaid váillahit . 1 Dan dihte leat unnán konkrehta mearrádusat maid olis livččii sáhttán ásahuvvot vuođđu dan hárrái movt lága galgá áddet ja dulkot . 1 Dan dihte lea sámegiella dehálaš . 1 Dan dihte lea ráđi mielas stuorradiggedieđáhus olmmošvuoigatvuođaid birra , sd. dieđ. nr. 21 ( 1999-2000 ) rivttes neavvun ášši vuđoleabbot čuvgemii Stuorradikkis , viidábut go vejolašvuođa oažžut « billighetserstatning » nammasaš buhtadusa . 1 Dan dihte lea nana ágga bivdit Oslo Universitehta akademalaš kollegiija čávget ja muittuhit iežaset bargiide ahte sii berrejit doallat gutnis sihke ealli ja jápmán olbmuid gieđahaladettiineaset jápmán olbmuid bázahusaid . 1 Dan dihte lea maŋemus jagiid lassánan beroštupmi boazodoalu areálageavaheami rievttálaš vuođu hárrái , ja lea leamaš dárbbašlaš čielggadit sámi boazodoalu rievttálaš dili ja gáhttema eará beroštumiid ektui . 1 Dan dihte lea lávdegoddi gávnnahan ahte ođasmahttima boađus berre leat áibbas ođđa boazodoalloláhka . 1 Dan dihte lea lunddolaš ahte Sámi parlamentáralaš ráđđi hukse oktavuođaid ja ovttasbarggu EU-vuogádaga siskkobealde , lohká sámediggepresideanta ja Sámi parlamentáralaš ráđi lahttu Aili Keskitalo . 1 Dan dihte lea gulahallan ja olmmošlaš ovttasdoaibman guovddážis fágas ja muosáhusaiguin ja oassálastimiin ovdána oahppi njálmmálaš giella . 1 Dan dihte lea dárbbašlaš ásahit bearráigeahččanvuogádagaid mat sáhttet sihkkarastit ahte ealáhus ollislaččat ii heivehuvvo dainna lágiin ahte gánnáheapmi hedjona . 1 Dan dihte lea dárbbaSlaS váli jet vissis eavttuid mielde . Ovddiduvvon árvalus . 1 Dan dihte lea dárbbaSlaS válI jet vissis eavttuid mielde . 1 Dan dihte lea departemeanta ovttaoaivilis lávdegotti prinsihpalaš oainnuin ja árvvoštallamin láhkateknihkalaš čovdosiid válljema hárrái . 1 Dan dihte lea departemeanta iežas evttohusas geahččalan hábmet áibbas ođđa ja oanehis ulbmilparagráfa , mas ii leat ulbmilin rievdadit oaivilsisdoalu . 1 Dan dihte lea dehálaš ahte Sámediggi váikkuha dasa ahte loktet gelbbolašvuođa , ja stipeanda leage dehálaš movttiidahttingaskaoapmi , dadjá várrepresideanta Ragnhild Nystad . 1 Dan dihte lea deaŧalaš ásahit čielga njuolggadusaid dasa maid stivra sáhttá mearridit , ja nu eastadit áššegieđahallama soaittáhagaid mielde . 1 Dan dihte lea deaŧalaš ahte Sámediggi áiggis áigái beassá diehtit áššiid birra mat čielgasit gullet sámi servodahkii . 1 Dan dihte lea deaŧalaš ahte Ráđđehus ii bargga dan nala ahte ođđa minerálaláhka mearriduvvo ovdal go sámi riektedilálašvuođat leat Stuoradikkis gieđahallon . 1 Dan dihte lea bággu čatnat ovddasvástádusa ovttaskas olbmuide . 1 Dan dihte lea biiriid 1-5 badjel kárta 2005 válggas buohtastahttojuvvon vástideaddji kárttain 2009 válggas ( kárttat 4a ja 4 b ) . 1 Dan dihte lea Sámediggái deaŧalaš searvat ja bidjat eavttuid boraspirehálddašeami oktavuođas ja proseassaide dan olis . 1 Dan dihte jávkkai maid máná lunddolaš giellaovdáneapmi mii lea nu dehálaš , ja mii galggai mannat oktanaga máná dábálaš ovdánemiin . 1 Dan dihte ii ávžžut joavku ahte siida geatnegahtto organiserejuvvot ásahussan dahje earalágán dábálaš riektesubjeaktan . 1 Dan dihte ii sáhte orohaga boazologu mearridit dušše geasseorohaga vuođul . 1 Dan dihte ii leat joavku atnán dárbbašlažžan bienasta bitnii reguleret siidda organiserema dađi eanet go lei dárbbašlaš dasa ahte siida sáhttá deavdit iežas doaimmaid ja gáibádusaid . 1 Dan dihte go máŋgasat leat fárren eret ja suohkanis lea heajos ruhtadilli , de lea moatti háve leamaš sáhka heaittihit ovtta dahje guokte skuvlla , muhto dán rádjái ( 2007/08 ) leat buot golmmas ain doaimmas . 1 Dan dihte go dahke stuora rievdadusaid válgaortnegis maŋŋil válggaid 2005 , de šaddet áššit mat gusket erenoamážit 2009-válggaide čađat almmuhuvvot sierra . 1 Dan dihte fertejit njuolggadusat vuođđun atnit árbevieruid ja sosiála vuogádagaid maid ealáhus ieš lea ásahan , ja čatnat vuoigatvuođaid ja geatnegasvuođaid daidda . 1 Dan dihte fertejit lága njuolggadusat šaddat mihá čielgaseappot . 1 Dan dihte evttoha departemeanta ahte Boazodoalloláhkalávdegotti árvalus das ahte orohatplána galgá sisttisdoallat dieđuid orohaga boazodoalu birra main vuosttažettiin lea mearkkašupmi almmolaš plánema oktavuođas . 1 Dan dihte eai ábut njuolggadusat leat beare gáržžit , muhto eai nu loažža ge ahte geavatlaččat eai oaččo rievttálaš coavcci . 1 Dan dihte dárbbašuvvojit dihto bearráigeahččanortnegat , ja nu maiddái sihkarvuođanjuolggadusat lágas , dusten dihte dilálašvuođaid goas siskkáldas iešstivrejupmi ii doaimma nugo jurddašuvvon . 1 Dan dihte departemeanta evttoha veahá ložžet gáibádusa ahte sámegiella lea oahpahusgiellan , ja lasihit dajaldaga " nu guhkás go vejolaš " . 1 Dan dihte bođiige gáibádus ohpihii hukset sierra mánáidskuvlla Goađáide . 1 Dan dihte biddjo bargu johtui čielggadit dáid beliid dárkileappot . 1 Dan dihte berre earret eará leat áigemearri dasa man guhká buohtalas álggahansiidaoassi sáhttá bistit . 1 Dan dihte atná Sámediggi deaŧalažžan oažžut áigái guhkesáigásaš ja ceavzilis geavahusa riddo- ja vuotnariggodagaid geavaheami dáfus , mas báikkálaš ealáhusdoallit ožžot stuorát ja luvvoset vejolašvuođa ávkkástallat riddo- ja vuotnariggodagaiguin . 1 Dan dieđáhusas meannuduvvojedje arkiiva , girjerádju ja musea vuosttaš geardde seamma oaidninguovl ­lus ja das deattuhuvvojedje oktasaš hástalusat ja erenoamáš rievdamat iešguđet surggiin . 1 Dan definišuvnna mielde maid soai bidjaba vuoddun , leat kategoriija 1-guovllut dat guovllut gos sámi álbmot gitta min beiwiid rádjái leat ássan okto dahje lea leamaš eanetlogus ássama ja ealáhusdoalu ektui . 1 Dan dajai Sjur Moshagen Divvun / Sámi giellateknologiija guovddážis Romssas , go son gaskavahku čilgii doaimmaideaset birra ođasmahttiministarii Rigmor Aasrudii ja stáhtačállái Raimo Valle . 1 Dan dahká skuvla iežas oahppofálaldagaid , dutkama , prošeaktabargguid ja ii unnimusat servodatságastallamiid bokte . 1 Dan dahká ráđđehus vai johtolat šaddá eanet oadjebas , unnit birasbillisteaddjin ja beaktil miehtá riikka . 1 Dan dahká buoremusat eatnigillii ja oadjebas birrasiin . 1 Dan dahká Sámediggi okto , oassálastima bokte Norgga sáttagottiin ja ovttasbarggu bokte eará eamilálbmogiiguin . 1 Dan dahká Sámediggi go hábme politihka , go konsultere stáhta eiseválddiid ja go váikkuha láhkaaddima ja hálddašeami . 1 Dan dahket áibbas goabbatláhkái . 1 Dan bálvalussii galgá ráhkaduvvot maid neahttasiidu ja Romssa fylkkagirjerádjosa sámi gáldobagadeaddji galgá doalahuvvot ortnegis ja maid ovdánahttojuvvot . 1 Dan bále go Lullisámeguovlu vuosttaš sámediggeválggas lei veaháš stuorát go Lulli-Norga biire , de jorgásii dát dilli juo 1993 válggain . 1 Dan bottu go gaskal 12 ja 16 proseanta buot sisafárremiin bohtet olgoriikas njealji guvlui dáin guovlluin , de dahká Nuorta-Finnmárkku ja Davvi-Romssa oassi 33 ja 26 proseanta . 1 Dan bottu go dát oassi lea seamma njealji báikái SED-guovllus , de leat guokte guovllu mat spiehkastit . 1 Dan bottu go 6 proseanta visot eretfárremiin manai olgoriikii , de bođii olles 19 proseanta buot sisafárremiin olgoriikas . 1 Dan botta go vázzen oahpaheaddjioahpu , de ásahuvvui Stáhta loatnakássa , nu ahte de lei vejolaš oažžut loana . 1 Dan botta go mun vázzen 9. klássa gárvvistuvvui biilageaidnu , šattai skuvlasáhttu ja de beasaimet orrut ruovttus . 1 Dan botta go mii leat vuordán máŋggaid jagiid ahte stáhta galgá ollašuhttit daid eavttuid maid Sámediggi bijai sámeálbmotfoandda geavaheapmái , de leat foandda reanttut čoggon , ja leat dál birrasii 30 miljon ruvnno . 1 Dan botta go bargen joatkkaskuvllas , de vázzen Stáhta garraduodjeoahpu joatkkaskuvlaoahpaheddjiide ( Statens sløydkurs for framhaldsskolelærere ) Bådådjos guokte geasi . 1 Dan botta go ain elii , de beasai su neabi mánná álggahit skuvlaáiggi Sieiddás sámegielain oahpahusgiellan ( 1959 skuvlalága mielde ) . 1 Dan botta go Einar ja Sissel Gullichsen leigga virgeluomus , bođii geaidnu Sirbmái , ja soai sáhtiiga máhccat biillain ja varas sámegielmáhtuin . 1 Dan botta go Deanus viehka johtilit guđđe jurdaga ásahit sierra eallinoaidnoskuvlla , ja vuođđudedje Deanu Montessoriskuvlla , de áigo Gáivuonas risttalaš skuvlla man vuođđu ledje lestadiánalaš árvvut . 1 Dan botta go Deanu gielda ain lea riidaleamen Sámedikkiin guovttegielalašvuođaruđaid geavaheames , de lea Gáivuona suohkan šaddan ovdagovvan mearrediđolaš doaimmaiguin , čalbmáičuohcci bohtosiiguin ja rivttes rapporteremiin . 1 Dan botta dain surggiin váilot fágabargit , erenoamážit árbevirolaš duodječehppodagain . 1 Dan bokte loktejuvvojit luossabivdit dohko gosa sidjiide ovdal ledje uvssat giddejuvvon . 1 Dan bokte go ásahuwo stuorát guovlulaš doaibmafealta , geahpeduwo várra oažžut eahpeoiddolaš oalgeváikkuhusaid dainna lágiin ahte váttisvuođat ovdamearkka dihte fievrriduvvojit siidaguoimmi gildii . 1 Dan bokte go Sámediggi lea válljijuvvon sierra jienastuslogu bokte de berre maiddái ráhkaduvvot registrerenortnet sámepolitihkalaš oktavuodaide . 1 Dan bokte ahte riikkaidgaskašuhttin vuoruhuvvo joatkkaoahpahusas , de lahčojuvvo dilli dasa ahte Romsa šaddá guovddáš aktevra dán ovdáneamis . 1 Dan birrasa ovdánanvejolašvuođa ferte geahččat buotbeallásaš sámi ja riikkaidgaskasaš álgoálbmotperspektiivvas , ii dušše alit oahpu ja dutkama ektui , muhto maiddái guorahallangelbbolašvuođa ja máhtolašvuođagaskkusteami ovdáneami ektui . 1 Dan birra čađahuvvojit konsultašuvnnat . 1 Dan birra leat álggahuvvon ságastallamat Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttain . 1 Dan birra lea sierra artihkal 8 ( j ) mas válddahallojuvvo stáhtaid geatnegasvuohta suodjalit , seailudit ja gaskkustit álgoálbmogiid árbedieđuid ovddidan ­perspektiivvas . 1 Dan birra dadjá Justiisadepartemeantta láhkaossodat reivvestis beaiváduvvon ođđajagimánu 26. beaivvi 1995 Gielda- ja bargodepartementii ahte : « Sámedikki sorjjasmeahttun sajádagas lea mearkkašupmi stáhtaráđi konstitutionála ovddasvástádussii . 1 Dan birra daddjojuvvo golggománu 30. beaivvi 2007-mannosaš Láhkaossodaga dulkoncealkámušas oktavuođa birra ođđa veardneláhkii § 1 – 4 nuppi lađđasis ahte Sámediggi lea « almmolaš orgána man doaibma lea ovddidit sierra beroštumiid » , ja sáhttá čuoččaldahttit ášši diliid birra maid lea bid ­djojuvvon fuolahit , jus konkrehta ášši guoská dilálašvuođaide mat gullet olggobeallái Sámedikki « ulbmiliid ja lunddolaš doaibmasuorggi » ja fuolahit « sierra beroštumiid » maid Sámediggi galgá ovddidit . 1 Dan birra beassat maid gullat konferánssas . 1 Dan biepmus lei ollu vitamiidna . 1 Dan beaivvi mii čalmmustahttit sámi álbmoga rájáhis álbmogin . 1 Dan beaivvi mii ávvudit maid sámi boazodoalu – mávssolaš sámi ealáhusa ja kulturguoddi . 1 Dan bargui gullet ođđa interneahttačoavddus , ođđa intraneahtta ja bálvalusportála . 1 Dan bargu lei árvvoštallat gielddalaš álbmotválljen orgánaid álggaheami Finnmárkku meahccehálddašeami olis , muhto lávdegoddi heaittihuvvui measta dakkaviđe go čielggai ahte dat šattašii gilvalit Sámi vuoigatvuođalávdegottiin . 1 Dan bargosuorgin leat buot áššit mat dikki mielas erenoamážit gusket sámi álbmogii . 1 Dan bargoguovlun leat buot áššit mat dikki mielas erenoamážit gullet sápmelaš olmmošjovkui . 1 Dan bargit biddjojit virgái , gustojeaddji bargiidnjuolggadusaid mielde maid Sámediggi lea dohkkehan . 1 Dan barggus árvvoštallet ahte lea go dárbu erenoamáš doaimmaide go galgá implementeret njuolggadusaid dakkár álbmogii mas kultuvra ja giella sáhttet dagahit heđuštemiid . 1 Dan barggus lea gávnnahuvvon oadjoepidemiologiija dutkama bokte Norggas , ahte daid nuoramus ahkejoavkkuin lea nissonolbmuin dál stuorit várra šaddat barggonávccaheapmin , go dievdoolbmuin . 1 Dan barggus lea dehálaš deattuhit dan maid mii háliidit fievrridit viidáset min mánáide ja nuoraide . 1 Dan barggu čuovvoledje Stoltenberg I-ráđđehusa doaibmaplánas . Máŋggabealatvuohta ja ovttadássásašvuohta . 1 Dan barggu jođiha bargojoavku mas lea luonddudieđalaš , juridihkalaš ja servodatdieđalaš gealbu , ja mas Sámediggige lea ovddastuvvon guolástusfágalaš gealbbuin . 1 Dan barggu duogáš čilgejuvvo Od. prp. nr. 25 ( 2006-2007 ) Lága birra boazodoalu hárrái ( s. 47 ) : ” Viidáseappot sáhttá orohatstivrra barggu ja eiseválddiid dohkkehangieđahallama oktavuođas leat oppalaš dárbu ovdánahttit objektiiva / dieđalašeavttuid omd. bohcco vuoimmi , buvttadeami , boazologu dássetvuođa , biologalaš šláddjivuođa jd. hárrái . 1 Dan barggu , mas ulbmil lea nanusmahttit áitojuvvon unnitlohkogielaid ja jorgalahttit giellamolsašuvvama , mii sáhttit gohčodit gielalaš ealáskahttimin . 1 Dan badjelii lea dárbu bargat , ahte davvinorgalaš ealáhuseallimis váldet eambbo atnui dutkamiid go odne . 1 Dan aviissas mii leat ge čuohpastan 6 oanehis čállosa 1902–09 áigodagas , mat buohkat fallehit dáruiduhttinpolitihka . 1 Dan artihkkala maŋŋá leat čállosat maid golbma dán oahpaheaddjis leat čállán ja eará muitalusat daid guovlluin gos sii barge . 1 Dan ahte gávdno ollu máhtolašvuohta movt eallit sámi guovlluin ja geavahit daid resurssaid , ii sáhte eahpidit . 1 Dan 47 guoskevaš gielddas lea válgadiggi vuossárgga 14.09.2009 . 1 Dan 17 jagis maid Riddu Riđđu festivála lea doaibman , dat lea dađis nannen iežas rolla ja stáhtusa álgoálbmogiid iežaset bistevaš arenan gos gaskkustuvvo ja muosáhuvvo musihkka , kultuvra ja árbevierut rastá riikkarájiid ja kontineanttaid . 1 Dan " linjedelte ( suorgejuhkkojuvvon ) ungdomskuvllas " , dahje nuoraidskuvllas , sámemánát leat maŋimus jagiid beassan lohkat sámegillii sámekultuvrra birra čihččet , gávccát ja ovccát jagi . 1 Daláš Aftenposten doaimmaheaddji - Hans J. Huitfeldt - fidnii munnje olles govvaalbuma maid su eadni lei govvidan Finnmárkku-mátkkis iežas vánhemiiguin 1901:s . 1 Dalán soađi maŋŋil ožžo máŋgasat skuvlaoahpahusa erenoamáš leairrain ja skuvllain mat ásahuvvojedje boldojuvvon guovlluid ohppiide . 1 Dalán go prográmma lea gárvvis , sáddejuvvo dat pressii ja almmuhuvvo min neahttasiidduin . 1 Dalán go máilmmisoahti nogai , Finnmárkku skuvladirektevra mihtilmasat evttohii rievdadit Sámefoandda / Finnefondet nama eanet " neutrála " namahussan . 1 Dalán go muohta gokčá eatnama , de dohppen sabehiid ja manan čuoigat , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli beaivvi ovdal . 1 Dalán go dikšut ledje mannan eahkedis , lávejedje njuiket seaŋggas eret . 1 Dalán go dat leat gárvásat , sáddejuvvojit dat almmuhuvvon oktavuohtaolbmuide ja biddjojuvvojit min neahttasiidduide . 1 Dalán go bearráigeahččanlávdegoddi ovddida konkrehta evttohusa oažžut lassiresurssaid lávdegoddái , lea ráđđi gearggus váikkuhit ahte várrejuvvojit ruđat lávdegoddái . 1 Dalá áiggi mánáin ja nuorain ii lean nu ollu bajásčuvgehus . 1 Dalá áiggi mearragáttemánát eai lean oahppásat beatnagii , go mearragátteolbmuin eai lean earágo bussát . 1 Dalá redakšuvdnačálli Ságat áviissas , Oddgeir Johansen , dajai muhtin jearahallamis Eli Skogerbøain 1999 ahte “ Áviisa galgá leat fálaldat daidda oallut sápmelaččaide geat eai huma , eaige loga sámegiela , ja sidjiide geat eai leat sápmelaččat , muhto geain lea beroštupmi sámepolitihkkii ” . 1 Dalá girko- ja oahpahusministtar Reidar Sandal geahččalii ráfáiduhttit olbmuid reivviin Deanu gildii mas earret eará čilgii mo son áddii oahppoplána cealkaga sámi identitehta ovddideami birra skuvllas : « Sámi oahppoplánat , mat leat ráhkaduvvon Norgga oktasašskuvlla várás , deattuha máškitvuođa ja rabasvuođa gielalaš ja kultuvrralaš girjáivuhtii mii sámi hálddašanguovllus lea . 1 Dalá Ráđđehusas bođii čielga dáhttu ahte galgá sihkarastit máttasámi boazodoalu ealáhusvuođu , ja eaktuduvvui ahte dát sihkarastin vuosttažettiin galggai leat láigošiehtadusaid bokte . 1 Dalá Bargo- ja hálddašandepartemeanta oaivvildii ahte ii dušše boazodoallohálddahusa ja ealáhusa dárbbuid dihte , muhto maiddái areála- ja birasgáhttenperspektiivvas , livččii buohkaide ávkin oažžut hálddašanmodealla mii buorebut nákce oktasažžan oaidnit hálddašanbeliid mat váikkuhit boazodoalu ollislaš rámmaeavttuid . 1 Dalvik lea bajásšaddan Olmmáivákkis , ja orru ain doppe . 1 Dallego son álggii joatkkaskuvlii , de háliidii oahppat eambbo sámegiela , muhto doppe ii lean fálaldat heivehuvvon su dássái . 1 Dallego son 1958 čavčča bođii Ruovdevunnii Mátta-Várjjagii , de bođii son sámi gilážii gos dáruiduhttin juo lei garrasit váikkuhan . 1 Dallego mun álgen singuin , de ledje sii juo rávesolbmot ja sidjiide juolludedje nu unnán oahpahusdiimmuid ahte lei veadjemeahttun ovdánit . 1 Dallego mun álgen dohko , de gohčodedje oahpu smávvaskuvlapedagogihkkan . 1 Dallego mun jearahallen Estera geassemánus 2005 , de lei sus ovddasvástádus buot sámegieloahpahussii guovtti mánáidskuvllas Mátta-Várjjagis ; Goađáid skuvllas ja Hessenga máŋggaatnoguovddážis . 1 Dallego bággehalai válljet , de válljii joatkit sámegiela lohkat . 1 Dallego Birger váccii skuvlla lei sámegiella ain ealli giellan ja beaivválaš giellan máŋgga báikkis Ruovdevuonas , liikká sámegiella ii hállojuvvon skuvllas iige internáhtas . 1 Dallege oahpahus galgá leat nuvttá oasseváldiide . 1 Dalle čálii romalaš historihkar Tacitus álbmoga birra man son gohčodii namain fenni . 1 Dalle čuoiggaimet ja muhtumin beasaimet geahččat ealligovaid . 1 Dalle čađahin joatkkaoahpu Eik oahpaheaiskuvllas . 1 Dalle šaddá identitehta šattolaš smiehtademiid gáldun mii rahpá čalmmiid sihke siskelebbui ja olgolebbui . 1 Dalle šaddá geavaheddjiide álkit meannudit dušše lága ektui , eai ge sihke lága ja láhkaásahusaid ektui . 1 Dalle ásahuvvojedje báikenamakonsuleanttat , nu go sámi báikenammanevvohat . 1 Dalle álggii bargu ollu eanavuoigatvuođa gáibádusaiguin . 1 Dalle álggahuvvui vuosttaš almmolaš oahpaheaiskuvla Norggas Runáššis ( Trondenesa ) . 1 Dalle álggahuvvui vuosttas duođalaš soahti Eurohpás maŋŋil 2.máilmmisoađi . 1 Dalle álggahuvvui vuosttas duođalaš soahti Eurohpás maŋŋil 2. máilmmisoađi . 1 Dalle álggahuvvui ođđa hálddašanráđđen hálddanšanregiovnnaid ja regionála boraspirelávdegottiid ceggema ektui . 1 Dalle álggahuvvui eahketkursa , mas guokte oahppi leigga oahpaheaddjin , ja jagi 1978/79 goit lei davvisámegiella válljenfágan . 1 Dalle áigu lávdegotti jođiheaddji Per Selle oanehaččat ovdanbuktit deháleamos loahppabohtosiid ja rievdademiid raporttas ” Ođđa válgaortnet Sámediggái ” . 1 Dalle áhkku mearridii ahte son maid galggai giddagassii . 1 Dalle áddejin mun , gieldastivraáirrasin , ahte min báikkálaš demokratiija dat beasai mearridit gii ohppiid galge makkár oahppoplánaid čuovvut . ... 1 Dalle áddejin ahte dát lea duođaid hearkkes ášši . 1 Dalle váhnemat čatne fatnasa guhkes báttiin , vai galge oažžut min gáddái fas , jus omd. šattaimet gáhčahit áirruid . 1 Dalle vuosttaldedje eará mánát , go sii han dovde mu eatni soga . 1 Dalle vuoruhuvvui Ája bajimussan ja Várdobáiki fas nubbin . 1 Dalle viiddiduvvui guovtti oahpaheaddjái , muhto skuvllas ii lean vel dohkkehuvvon oahppoplána iige oktage dohkkehuvvon oahppogirji . 1 Dalle veardádallen dárkilit , oanehiš áiggi nama Magnus , mii maid lei mu máttar- máttarádjá namma , muhto hilgon dan . 1 Dalle sáhtášin buorebut oahppat sihke dárogiela ja mearkagiela . 1 Dalle sáhttá sulastahttit sámegiela dárogielain . 1 Dalle sáhttá ng. « Loabátmodealla » leat áigeguovdil . 1 Dalle sáhttá mánáidsuodjalus veahkehit mánáid ja bearrašiid nu ahte mánáide sihkkarastá buori eallindili ja ovdánanvejolašvuođaid . 1 Dalle sáhttá leat váttis duddjot buori gulahallama . 1 Dalle sáhttá buorebut plánet ollislašvuođa vuođul . Dát čohkkešii maiddái sámi guovlluid buorebut go dál . 1 Dalle sáhtii luomi buktit veaháš reaidaruđa , maid sii dárbbašedje . 1 Dalle sáhtii dan gohčodit ovddasmanni prošeaktan norgalaš , lávdaduvvon spesialis- Kandidáhtat leat álgán dikšut divššohasaid , ja lea dovddahuvtaoahpahusas . 1 Dalle son páhkkii diŋggaidis ja logai ahte sus ii lean mihkkege dáppe dahkamušaid go 6-jahkásaččatge ledje čeahpit čuoigat go son . 1 Dalle son lei áššemeannudeaddjin Hálddahus- ja ekonomiijaossodagas ovdal go nammaduvvui doaimmahathoavdan mediaossodahkii ja maŋŋil vuolitdirektevran . 1 Dalle soai gávnnaheigga ahte dárogielagat ja dat sámi nuorat geat hupme dárogiela , máhtte eanet go dat sápmelaččat geaidda oahpahuvvui dušše sámegillii . 1 Dalle soai fárriiga ruovttuguvlui Sáltui . 1 Dalle sii vižže risttalašvuođaoahpaheaddji guhte sárdnidišgođii oskku ja morála birra midjiide , ahte galggaimet jeagadit fuolaheddjiid jna. . 1 Dalle sii oste bileahtaid báikkálašfatnasii ja juhke daid midjiide gasku vahku . 1 Dalle sii livčče skuvllas miehtá gaskka , go vuos bohtet dohko . » 1 Dalle sii ledje ges golbma , njeallje oahppi joavkkus . 1 Dalle ođđen bures skuvllas dan botta go mu váhnemat garrasit geahččaleigga oažžut mus jorggihit oađđima . 1 Dalle ovttadássásašvuođaoaivadeaddji barggašii ollásit Sámedikki váldoulbmila mielde plánas . 1 Dalle ohppen oalle ollu moatti mánus ja namuhuvvojin korporálan . 1 Dalle oaččuimet Hans Eriksena oahpaheaddjin . 1 Dalle oaččui Norga ođđa gonagasbearraša mii lea bálvalan maiddái sámi álbmoga . 1 Dalle oainnán ahte ollu buolvvaidgaskasaš máhttosirdimis lea jávkame . 1 Dalle oahppit dárbbašit máhttit geavahit máŋggalágan bargovugiid ja bargomálliid . 1 Dalle mus lei olles oahpaheaddjivirgi , ja sámegiela lassin ledje vel moadde musihkkadiimmu . 1 Dalle mun sávan kommišuvnna jođiheaddjái bures boahtin deike . 1 Dalle mun jurddašan Nelson Man- 1 Dalle mun bidjen johtui čállosa iežan skuvllas ja muhtun kránnjá skuvllain ja oaččuimet 3-4 oahppi , geat háliidedje sámegiela . 1 Dalle muitájin eatni boares duiskka-skuovaid . 1 Dalle muitalii eanaš internáhtas ja ruovttumátkkiin , muhto unnán oahpahusas ja skuvladiimmuin . 1 Dalle mii sáhttit rievdadit interneahttaveršuvnna ja maiddái boahttevaš prentehusa jos dat šattaš áigeguovdilin . 1 Dalle mii gal heahpaneimmet , ja son beasai bures boagustit . 1 Dalle mii dáhkidit boahtteáiggi oažžut buoret allaskuvllaid ja universitehtaid , buohcceviesuid , valáštallanrusttegiid , giddagasaid ja kulturvisttiid , deattuha johtalusministtar Liv Signe Navarsete . 1 Dalle mearriduvvui ahte konvenšuvdna Norggas guoská sámiide . 1 Dalle mearridii Stuorradikki eanetlohku ahte reviderejuvvon O97S galggai geavahuvvot buot almmolaš skuvllain sámi hálddašanguovllus . 1 Dalle mearrideimmet ahte rektoris ii galgan leat hupmanvejolašvuohta min čoahkkimiin . 1 Dalle meannuduvvojit plána ja plánamearrádus oktanaga . 1 Dalle masse oppalašfága oahppit dan vejolašvuođa oažžut oasi dan čehppodagas mii erenoamážiid boarrásit boazodoalloohppiin lei . 1 Dalle mannen ruovttoluotta skuvlii oahpaheaddjin ja ráđđeaddin dassái go 2004:s mannen ealáhahkii . 1 Dalle lávii dát mu mielas vuorjan , muhto vuorjan mii oalát heaittihii mu idjagohcima . 1 Dalle lávejedje skuvllain guovtti geardde jahkái faláštallamat Porsáŋggus . 1 Dalle láveje bártnit ja nieiddat duhkordallat sierra . 1 Dalle logai áhkku : – Ii leat nu váralaš gáŋkolaččaiguin , sii leat nu unnit ahte čáhket margariidnakássii . 1 Dalle livčče sii soaitán sáhttit ávkkástallat erenoamášskuvllaid fálaldaga , mat ain dalle gávdnojedje . 1 Dalle leimmet Jens Nilssa luhtte Suhttasluohkás . 1 Dalle leimme máilmmi buoremus skihpáraččat , muhto dálvet skuvllas ii lean dilli seamma buorre . " 1 Dalle leimme máilmmi buoremus guimmežat . 1 Dalle leigga oahppan sámegiela . 1 Dalle lei vástidan : « Mun giksašuvan čovjjiin , oainnat , mus lea nu fuones suolbmudeapmi . » 1 Dalle lei vuosttaš geardde go sáhtii lohkat vuođđofága Oslos . 1 Dalle lei vel isidan snihkkárin bargamin , ja lei olu eret barggu olis . 1 Dalle lei suorgejuhkkojuvvon nuoraidskuvla ja ledje golbma suorggi . 1 Dalle lei suohkan mearridan hukset ođđa skuvlla Gussanjárgii , ja váhnemat ledje mieđihan sáddet mánáid Davvesiidii dassái go ođđa skuvla lei huksejuvvon . 1 Dalle lei servvodat guhkes proseassa álggus man mielde šadde ođđasit kodet árbevieruid maid dassážii ledje gohčodan báikkálažžan . 1 Dalle lei nu gárži luohkkálanjas ahte fertejin goarbmut bevddiid badjel go galgen veahkehit daid ohppiid geat čohkkájedje maŋemusas . 1 Dalle lei maiddái hui eahpečielggas maid Sámediggi galggai bargat neahtas . 1 Dalle lei guosseviessu boaittobeale márkana ja meahcci lea dastán . Badjemánát asttuáiggis , ja maiddái bottuin , bohccostalle . 1 Dalle lei eará pedagogihkka go dál . 1 Dalle lei bibilografiija ovddasvástádus eahpečielggas . 1 Dalle lei bahkka dievva skuvllas . 1 Dalle lei Johan Johannessen geavahan duháhiid advokáhta goluide , iige ožžon ii evrege ruovttoluotta . 1 Dalle lei Girkonjárgga joatkkaskuvla Girkonjárggas , ja das ledje oppalašfágat , ekonomiija ja hálddahusfágat . 1 Dalle ledjen 55 jagi boaris . 1 Dalle ledje unnán teknihkalaš bálvaleaddji olbmot gilis , ja gieldda teknihkalaš ossodat lei unnán ovdánan . 1 Dalle ledje ohppiidbohtosat guovddáš davvisámegiela guovlluin gaskamearálaččat čielgasit normálaplána unnimusgáibádusaid vuolábealde ja olles 1900-logus lei šaddan dađistaga stuorát erohus skuvlla ja sámiid gaskii , sosiálalaččat ja kultuvrralaččat . 1 Dalle ledje muhtin jagit go ledje unnán ohccit . 1 Dalle ledje kursaplánat nuoraidskuvllas , ja mii bággejuvvojedje válljet plána 1 , 2 dahje 3 dárogielas , matematihkas ja eŋgelasgielas . 1 Dalle ledje buohkat ovttas . 1 Dalle ledje Eurohpá eará olgoriikabálvalusat áigá jo heaitigoahtán čielgasit earuheames diplomatiija ja konsuláhtalágádusa nu go ovdal lávejedje dahkat . 1 Dalle ledje Deanus vihtta vuođđoskuvlla : Sieiddá , Juovlavuona , Bovccá ja Sirpmá skuvllat ja Buolbmát sámeskuvla . 1 Dalle leat rávdojávrrit erenoamáš bivnnugat . 1 Dalle leat ožžon ođđa miellagiddevaš hástalusa iežaset eallimii . 1 Dalle leat 180 000 olbmo unnit geat dárbbašit máksit opmodatvearu 2008:s go 2007:s ledje . 1 Dalle lea álkit buohkaide oaidnit ahte olaha go oahppi mihttomeriid vai ii . 1 Dalle lea vejolaš jienastit goappašiin válggain . 1 Dalle lea ođđa gielddastivrii vejolaš árvvoštallat ja mearridit guđe plánabargamušaiguin lea dehálaš bargat gielddastivraáigodagas . 1 Dalle lea maid dárbu erenoamáš doaibmabijuide muhtin surggiin , vai lea duohta oktadássá s ­aš-vuohta . 1 Dalle lea eaktun ahte eatnis lea riekti váhnenruhtii . 1 Dalle lea eaktun ahte eadni bargá unnimusat 50 proseantta . 1 Dalle lea eahpegovttolaš ahte boazodolliin leat earálágan vearro- ja divateavttut go vástevaš doaimmain . 1 Dalle lea dárbu oaččohit áigái bissovaš muorraskáhppoma , buori vuođđustruktuvrra vuovdedoalus , bevttolaš árvoláhkiid ja buriid rápmaeavttuid . 1 Dalle lea dakkár dilli , mas Sámediggi nammada eanetlogu Sámi eananhálddašanorgánii ja Fylkkadiggi eanetlogu Finnmárkku eananhálddašanorgánii . 1 Dalle jurddašan geaid vállje ristváhnemin , ahte čuojaha sámi musihka , ahte muitala sámegiel muitalusaid , ahte geahččá sámi mánáid-tv , ahte sáhttá maid duddjot sámegielat fierpmádaga mánnái jna. . 1 Dalle juo oččodedje riikkaviidosaš sámi organisašuvnna , muhto dat ii lihkostuvvan ovdal maŋŋá 2. máilmmisoađi , go Norgga boazosápmelaččaid riikasearvi bođii 1948 ja Norgga sámiid riikkasearvi jagi 1968 . 1 Dalle juo mun áŋgiruššen ahte sámegiela ja kultuvrra galgá seailluhit ja gáhttet . 1 Dalle juo go sámi jienastuslohku bođii , de bohciidedje bearrašiin siskkáldas riiddut . 1 Dalle jieŋui dieselolju , nu ahte soagui ja illá golggai silli čađa . 1 Dalle jagis 2000 go Sámi oahpahusráđđi heaittihuvvui , de sirdojuvvui ráđi čállingoddi ( 25 virggi ) Sámedikki hálddahussii . 1 Dalle in šaddan nu okto . 1 Dalle in man ge láhkái sáhtán árvidit maid diekkár sátni mearkkaša . 1 Dalle ii oro bieggafápmorusttegiid huksen šaddat nu viiddis go álggos orui šaddamin . 1 Dalle ii leat álbmogii sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde sihkkaraston riekti geavahit sámegiela go olbmot váldet oktavuođa almmolaš orgánaiguin dan muddui go giellanjuolggadusain lei jurddašuvvon . 1 Dalle ii leat oktage vahkku várrejuvvon áhččái , muhto don sáhtát váldit oktasaš áigodagas mii lea 37/47 vahku riegádahttimis ja 43/53 vahku adopšuvnnas . 1 Dalle ii lean makkárge heahtepsykiatriija mii sáhtii olbmuid veahkehit . 1 Dalle ii lean joatkkaskuvla Leavnnjas , muhto Billávuonas . 1 Dalle ii lean Fokstad váttis jearrat , son válddii vel ovtta bargojagi , muhto dán háve oahpaheaddjin . 1 Dalle ii johtán guolli vuovdimassii . 1 Dalle ii ge daga maidege jus muhtumat eai nagot iežaset defineret nu gáržžes doahpagiiguin go sápmelaš , kveana dahje dáža . 1 Dalle ii berre sámi preassas leat menddo guovddáštahtton struktuvra . 1 Dalle háliidedje sii áinnas ahte sámegielat oahpaheaddji galgá leat mielde oppa áigge go oahppi lei doppe , go ii ovttasge dien áigodagas lean sámegiela gelbbolašvuohta diein institušuvnnain . 1 Dalle huksejuvvui ođđa nuoraidskuvlavisti Ráhkkerávjui , ja buot oahppit olles suohkanis fertejedje mannat dohko vázzit 7.–9. luohká . 1 Dalle huksejuvvui ortodoksalaš kapealla Njávdámii mii lea Nuortalašgávpogis . 1 Dalle huksejuvvui ortodoksalaš kapealla Njávdámii mii lea Nuortalašgilis ja ain anus . 1 Dalle heaittihuvvui seammás Bearvuona internáhtta , ja skuvla ja oahppit sirdojuvvojedje Dutnjesvutnii . 1 Dalle heaittihuvvui Rypefjord internat , ja dat hárve mánáidskuvlaoahppi geat ain orro internáhtas sirdojuvvojedje Fjordtunii , mii lei doaimmas 1985 rádjái . 1 Dalle heaittihuvvui Duorppalvuona skuvlla ja oahppit sáddejuvvojedje Ákŋoluovtta internáhtii . 1 Dalle heaittihuvvojedje muhtimat dain unnimus skuvlabiirriin ; Gámanjárga ja Veaiggevuotna 1964:s ja Riehppovuotna 1966:s . 1 Dalle heaittihedje logopedavirggi Guovdageainnu mánáidskuvllas . 1 Dalle gávdnojit iskosat oktan nevvodanávdnasiiguin 2. , 3. , 5. ja 9. luohkkái . 1 Dalle gáibiduvvo ahte Sámediggi hábme politihka mii sisttisdoallá : 1 Dalle gádden ahte lei buorre boahtit oarje-Oslos , muhto gávnnahin dađe mielde ahte in lean olus maidege oahppan das mo áddehaddat iešguđet kultuvrraid gaskkas . 1 Dalle guokte válgadoaimmahasa galget boahtit olggos ja dárbbu mielde veahkehit jienasteaddji ja vuostáiváldit su jienastaga . 1 Dalle gullet ge čieža gieldda ja golbma fylkkagieldda dán hálddašanguvlui . 1 Dalle goit juobe šaddá váttisin bealuštit ahte sámi ahkeseaguhus joavkkuin galgá dakkár oahpahus buohtalasat vástideaddji oahpahusain dáččaskuvllas . 1 Dalle go álggiimet skuvlii , de son lei juo ráhkadan 15–20 čujonasa sieđggas . 1 Dalle go álgen nuoraidskuvlii , mun gullen Sállannuoris nuppi jahkodahkii , mii váccii 9-jagaš nuoraidskuvlla . 1 Dalle go álgen internáhta jođiheaddjin mis eai lean sierra idjavávttat , ja mii geat barggaimet doppe fertiimet vuoruid mielde ijastallat internáhtas . 1 Dalle go álge fas juoigat , lei juoigan deaŧalaš ollu sámiide oassin sin iežaset identitehta dihtomielalažžan dahkamis , ja juoigan šattai fas bivnnut dalle go váldojuvvui atnui ođđa arenain . 1 Dalle go vállje geavahit Norgga leavgga , de lea dan sadji gudnečájáhussan Norgga álbmogii . 1 Dalle go váhnemat dolle mánáideaset eret skuvllas , de bohciidedje jurdagat álggahit priváhtaskuvlla . Dasa lassin iđii maiddái ákšuvdna ákšuvnna vuosttá . 1 Dalle go sámiide gusket hálddahuslaš ja politihkalaš doaibmabijut , ferte guoskevaš eiseváldi konsulteret ja man geažil lea dárbu oažžut kapasitehta searvamii . 1 Dalle go sámi olbmot leat váldán oktavuođa , de lea ovddemustá leamaš danne go lea váilon dulkonbálvalus dearvvašvuođabálvalusas . 1 Dalle go sámi jienastuslohku álggahuvvui , dieđihin dakkaviđe dohko , ja de jerren áhkus maid son oaivvildii . 1 Dalle go son álggii oahpaheaddjin , de sus ii lean eará oahppu go boazodoalloskuvla ja dálveeanandoalloskuvla , muhto maŋŋel lea son váldán meahcástanteknihkaroahpu ja lohkan pedagogihka . 1 Dalle go son lei leamaš min luhtte ja ságastallan áhkuin , de áhkku celkkii ahte oahppu lei vahágahttán su . 1 Dalle go son heittii ledje njeallje oahpaheaddji . 1 Dalle go skuvlahoavda Ernst Hokland 1970:s čálii Fálesnuori skuvladiliid birra 1945–1970 namuhii son sámi áššiid dušše eahpenjuolgga : « Seamma láhkai go eanaš unna suohkaniin fylkkas lei Fálesnuoris maŋimus jagiid ovdal soađi skuvladoaibma mas ledje váilevašvuođat . 1 Dalle go pomorgávpi nogai 1914:s , de lei sáivačáhcebivdu veahkeheamen ollugiid badjel váttisvuođaid jagiin maŋŋá . 1 Dalle go olbmot máhcce viessobázahusaide , besse ollu mánát vázzit skuvlla Vuotnabađa ( Finnfjordbotn ) internáhttaleairras Romssas , dan botta go huksejuvvojedje gaskaboddosaš skuvllat ja internáhtat . 1 Dalle go oasehasat oaivvildit ahte soabaheami ii gánnát čađahit , de sáhttá soabaheaddji hilgut soabaheami . 1 Dalle go oahppái lea buoremus čoavddus oažžut oahpahusa sámegielas amas giellan , berre dan molssaeavttu sáhttit válljet . 1 Dalle go oahpahusláhka bođii fápmui 1999 , de oaččui Sámediggi mihá eanet dadjamuša ja ovddasvástádusa oahppoplánaid ovddideamis . 1 Dalle go náittosguimmežagat ovttas eaiggáduššaba ja doaimmaheaba boazodoalu , de leaba goappašagat solidáralaččat ovddasvástideaddjit buot bohccuid hárrái mat gullet doalloovttadahkii . 1 Dalle go nuorran mannen meara nala , in baljo gullan sámegiela máŋgga jahkái , ja dađistaga dat jávkagođii . 1 Dalle go nuoraidskuvlla oahpahusjođiheaddjivirgi almmuhuvvui rabasin , de lei son okta , gii ozai dasa . 1 Dalle go máŋga boazodoalli miellahtu leat ovtta dállodoalus ja nu leat seamma doalus , de gohčoduvvo okta sis ovddasvástideaddjin / ovdaolmmožin . 1 Dalle go munno boarrásamos nieida álggii joatkkaskuvlii , de šattaime diđoštit ahte skuvla čuovui rivttes oahppoplána dárogielas , go oahppit geain lea sámegiella vuosttaš- dahje nubbingiellan galget sierra dárogielplána čuovvut . 1 Dalle go mun vázzen skuvlla Guovdageainnus , mun vázzen 6 vahkku čakčat ja 6 vahkku giđđat . 1 Dalle go mun vuosttaš háve ledjen gávttehassan Hámmárfeasttas , lei muhtin Sállannisu gii jearai mus makkár gákti mus lei . 1 Dalle go mun ledjen mánáidskuvllas lei ain boares vuorroskuvlaortnet , vácciimet njeallje vahku skuvlla ain hávil . 1 Dalle go mii oaččuimet nissonolbmo oahpaheaddjin šattai easkka hávski . 1 Dalle go mearriduvvui ásahit lávdegottiid Sámedikkis , de dat dahkkojuvvui vuđolaš árvvoštallama mielde . 1 Dalle go ledjen soahteveagas logai muhtun offiseara ahte jus son lei beassat válljet , de livččii son háliidan joavkku mas livččii lean dušše finnmárkulaččat , dasgo sii máhtte goit juoga buot bargguid birra . 1 Dalle go ledjen geargan 7. klássas , de lei šaddan 9-jagi skuvla . 1 Dalle go leat uhccán resurssat , de sáhttet báikkálaš olbmot oažžut ovdavuoigatvuođa , ja dat lea ge rivttes ja dehálaš aiddostus . 1 Dalle go lea eahpádus lea go ášši mearriduvvon vai ii , de sáhttá máŋgii leat ulbmillaš duohtavuođas meannudit váidaga dan sadjái go dan hilgut . 1 Dalle go lea dárbbašlaš , de sáhttá guovllustivra gohččut guokte dahjet eanet orohagaid ráhkadit oktasaš doaibmanjuolggadusaid ovtta dahje eanet áššiin mat leat vuosttaš lađđasis namuhuvvon . § 1 Dalle go kveanat boahtigohte 1700-logus de ovddiduvvui eanandoallu dainna lágiin ahte olbmot álge beldet ja gilvit eatnamiid . 1 Dalle go guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid barggahandokumeanttat almmuhuvvojedje 2008:s , bođii vuosttaš gearddi čielgasit ovdan ahte oažžut láhččojuvvon bálvalusaid sámi buhcciide sin vuoigatvuođaid ja dárbbuid vuođul , ferte jearahit ja oainnusin dahkat plánemis , čielggademiin ja go mearrádusat dahkkojuvvojit . 1 Dalle go guokte girječálli nu maŋŋit go 2005:s finaiga muhtin skuvllas muitaleamen ođđasithuksenáiggi birra Fálesnuoris , de vásiheigga ahte ohppiid gaskkas lei beroštupmi stuoris , muhto oahpaheddjiid gaskkas fas oalle unni . 1 Dalle go geaidnu ja barttat huksejuvvojedje ja šattai johtolat , de geavahišgohte olggobeale olbmot daid jávrriid mat ledje lagamusat geainnu . 1 Dalle go galgen skuvlii álgit lei ođđasishuksenáigi ja skuvllat eai lean vel gárvvisin huksejuvvon . 1 Dalle go dát galggai ovdanbuktojuvvot lei giliviessu spagga dievva . 1 Dalle go dál , de fertejedje báhpat oažžut veaháš sámegiela oahpahusa go ožžo ámmáha sámi guovlluide . 1 Dalle go barggai Skuvvanváris ja moadde jagi maŋŋil son searvvai sámegiel oahppoplánaid ja oahppogirjjiid ovddideapmái . 1 Dalle go Thor Frette [ 30 ] lei Bierggis 1955:s son deaivvai ollu suomagielagiid , vaikko sihke Saraksen ja su bargoskihpár Eriksen čuoččuheigga ahte suomagiella ii lean geavahuvvon máŋgga jahkái . 1 Dalle go Sámeskuvlla hivsset jieŋui , šadde mánát geavahit « dáččaskuvlla » hivssega . 1 Dalle go Sámediggi meannudii NOU 2006:2 Staten og Den norske kirke , de doarjjui stuorra eanet-lohku Sámedikkis dan ahte stáhtagirkoortnet galgá bisuhuvvot . 1 Dalle go Sámediggi juolluda olles doaibmadoarjaga dahje eanaš oasi das , de lea lunddolaš ahte Sámediggi nammada stivrra eanetlogu . 1 Dalle go Sállannuorri ovttastuvvui Hámmárfeasttain , šadden Hámmárfeastta suohkana bajásšaddan-ja kulturetáhtahoavdan . Dát virgi lei mus 2000 rádjái . 1 Dalle go Stáhta ruovttufidnoskuvla sámiide álggahuvvui Guovdageidnui , lei boazodoallu buot stuorámus ealáhus suohkanis . 1 Dalle go Stuorradiggi gieđahalai mátkeeallinealáhusdieđáhusa , st.meld. nr. 15 1999–2000 ) Lønnsomme og konkurransedytkige reiselivsnæringer ( Gánnáhahtti ja gilvonávccalaš mátkeeallinealáhusat ) , celkkii Stuorradikki ealáhuskomitea ná : 1 Dalle go Ođđa testameantta jorgaleapmi davvisámegillii gárvánii 1998 , álggii boares testameantta jorgaleapmi . 1 Dalle go Norga nannii lihtu , lei oaidnu dat ahte geatnegasvuođat maid lihttu mielddisbuvttii , ledje juo devdojuvvon , vuosttažettiin sámelága giellanjuolggadusaid bokte . 1 Dalle go Máilmmejulggaštus olmmošvuoigatvuođaid birra 1948 šiehtadallojuvvui ovdan , eai lean ON miellahttoriikkat válbmašat viidáseappot gárgedit prinsihpa « álbmogiid ovttalágáš vuoigatvuođa ja iešmearrideami birra » nugo dan gávdná ON-lihtus . 1 Dalle go Mimmi lei njealjejahkásaš , jámiiga su váhnemat , ja son fárrii dalle Muotkevutnii , gos šattai bajás áhku ja edno luhtte . 1 Dalle go Jox barggai doppe čálii báhppa Christophersen su birra ahte son " máhtii ollásit sihke dárogiela ja sámegiela . 1 Dalle go Johan H. B. Johansen , gii lei oahpaheaddjin Čeaváhačča , Guohcanjárgga ja Jiepmaluovtta biirriin , ozai sámefoandalasáhusa 1904:s , čálii ohcama mas vuđolaččat čilgii dáid skuvlabiirriid gielladili . 1 Dalle go Jens Berg-Hansen 1980-logus barggai suohkana skuvlakantuvrras , de son čohkkii ollu báikkálaš historjjá ja ráhkadii moadde girjjáža . 1 Dalle go Hans Lindkjølen lei Sámi álbmotallaskuvlla rektorin , son lei nu dávjá go vejolaš meahcis ovttas badjeolbmuiguin . 1 Dalle go Beaivváš Sámi Teáhter ásahuvvui lei vuođđojurddan juste ahte teáhter lea sámiid várás - sámi nationálateáhter ! 1 Dalle go Arktalaš Ráđđi vuođđuduvvui 1996 , de lei ulbmilin viiddidit arktalaš ovttasbarggu maiddái siskkildit ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš gárgedeami davvin . 1 Dalle go Anders Larsen bođii Fálesnuorrái ledje suohkanis čieža skuvlabiirre , muhto dušše fal guokte bistevaš oahpaheaddjivirgi . 1 Dalle go 1980-logus lei sáhka Sámi ovdánahttinfoandda viiddideamis , šattai garra digaštallan dan birra galggai go Fálesnuorri ohcat . 1 Dalle galget joavkkus leat mielde Beaivváš Sámi Teáhtera ja Riikkate ��htera neavttárat . 1 Dalle gal galggašii mearrádus oidit su gii čuoččuha guohtunrievtti gávdnot . 1 Dalle fárremiid mearrideaddji sivva ledje ealáhuslaš dilálašvuođat , ja máŋgga čuođi jagi maŋŋil - nugo árvalusasge muitaluvvo - fárremiidda lei sivvan Finnmárkku koloniija-dássi , ja Norgga ( nammalassii Danmárkku ) dárbu sihkkarastit guovllu alcces norgalaš veaga fárremiid bokte . 1 Dalle fálai son sámegieloahpahusa soapmásiidda . 1 Dalle fáhkka dáhpáhuvai politihkalaš polariseren sámi guovlluin . 1 Dalle fertiimet čázi maiddái gurret mohtoris juohke háve go lea leamaš anus vai ii galbmo ja biđge mohtoroasi . 1 Dalle ferten čájehit sidjiide maid oaivvildan manadettiin dan báikái , ja sáhtán maid sárgut dahje geahččalit čállit . 1 Dalle fertejit dilit láhččojuvvot nu ahte dutkanbirrasat ja fitnodagat sáhttet ovttas bargat čoavdin dihtii teknihkalaš hástalusaid ja buoridan dihtii bioenergiija energiijagáldun ain eambbo . 1 Dalle fertejin vástidit ahte ledjen válljejuvvon seamma vuođus go eará áirasat ge , ja muđui ii leat ii oktage sámediggeáirras geas lea eambbo sámi goargu go mus ! 1 Dalle ferte riska- ja raššivuođaanalysa barggu váldit mielde plánaprográmmii . 1 Dalle ferte oastit buktagiid Akademikas . 1 Dalle ferte maiddái lágidit sámegielfálaldaga rávisolbmuide , earenoamážit váhnemiidda , ja ásahit eahketveaigái ja eahkediidda deaivvadanbáikkiid gos sámegiella adno . 1 Dalle eatnagat sis bággejuvvojedje hirbmat eahpesihkkaris eanemussálašortnegii . 1 Dalle eat váldán oasi dábálaš oahpaheamis . 1 Dalle earát jerre : Sølvi , leat go don sápmelaš ? 1 Dalle eaktuduvvo aŋkke ahte sámeláhkii lasihuvvo ođđa mearrádus . 1 Dalle eai lean iežá mánát doppe . 1 Dalle eai lean albma luohkát , dušše kurssat maid skuvlastivra lágidii . 1 Dalle dovden mun maid ii nu dávjá dovdda , dat lei gievrras ja imašlaš dovdu , dego oaidnemeahttun áhcagasti streaŋggat mu ja nuppi olbmo gaskkas . 1 Dalle don fertet čállit guđe bellodaga / joavkku don áiggut jienastit . 1 Dalle don fertet geavahit jienastanvuogatvuođat jienastit ovddalgihtii . 1 Dalle dieđusge šadden bargat dáiguin joavkkuiguin , ja ođđa beliid fertejin oahppat . 1 Dalle dearvvaheimmet stuorraservodaga . 1 Dalle de duste jietnadišgoahtit dan dili birra maid leat vásihan . 1 Dalle dan áigodagas ii gávdnon eambbogo okta , ja sus lei juo bargu Kárášjogas . 1 Dalle dagaiga Sámediggi ja Ráđđehus konsultašuvdnašiehtadusa daidda surggiide mat gusket sámi dilálašvuođaide . 1 Dalle bođii dat vuosttaš nu gohčoduvvon ” Jordutvisningsresolusjon ” ja formálalaččat šattai vejolaš eaiggáduššat eatnamiid Finnmárkkus . 1 Dalle bođii Stávrun-Lemet , Klemet Helander , Suomabealde ja ásaiduvai Bajitjávregáddái . 1 Dalle bohtet guokte válgadoaimmahasa olggos , addet dárbbašlaš veahki ja váldet vuostái jienastaga . 1 Dalle bohciidedje váttisvuođat . 1 Dalle bilidivččii muhtun eará fága ovddas . 1 Dalle besse boarrásepmosat mátkkoštit ovttas bargiiguin guovddáš sámeguvlui . 1 Dalle beasaimet čázi juhkat čáhcefonteanain mat ledje siste . 1 Dalle barggai son buori barggu oažžut lágiduvvot lullisámegielkurssa oahpaheddjiide . 1 Dalle ain lei dat ortnet ahte oaččui virgelobi bálkkáin lohkat sámegiela . 1 Dalle 1027 oahppi ohppe sámegiela vuosttasgiellan , ja 1515 oahppi ohppe sámegiela nubbegiellan ( 2 ja 3 ) . 1 Dal- sáhtte geassit gáddái sulloža guktuid bealde . 1 Dakkára ii leat leamaš vejolaš gávdnat eará jagiide . 1 Dakkár čuoččuhussii ii leat coakci dan barggus maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi duođai lea dahkan , ja dat sulastahttá menddo ollu dan vuođohis moaitagii maid earát leat buktá SVL vuostái , ahte SVL árvalusaide lea nu heajos vuođđu ahte daid eat berre váldit vuhtii . 1 Dakkár čuoččuhus maid lea gullon , ahte Finnmárkku eananhálddašanorgánas dásseárvoprinsihppa boađášii vuostálagaid demokráhtalaš prinsihpaiguin , dahje ahte Sámedikkis ii oppanassiige galgga leat ovddasteapmi dakkár stivrras . 1 Dakkár čovdosat leat álot váttis dat lea geavahit daid vejolašvuođaid mat dáppe leat politihkalaš čovdosat , muhto dat leat mearrideaddji buorrin buot ássiide Romssa fylkkas ja oppa Davvidehálaččat go áigumuš lea áŋgiruššat ja nannet joatk- Norggas . 1 Dakkár čoavddus mielddisbuktá dattege eahpesihkarvuođa mas lea váttis ráddjet . 1 Dakkár čoagganeapmi orru vejolaš go olles dan áiggis Sámedikki jienastuslohkui lea leamaš válgajagiid eanemus fokus almmolašvuođas . 1 Dakkár šiehtadusas galgá boanda oažžut buhtadusa go massá sisaboađuid . 1 Dakkár áššiin sáhttá iešmearridanrievtti atnit dakkár riektin ahte olbmuin lea dadjamuš ja ahte lea riekti mieldemearridit , dakkár áššiin mat gusket sápmelaččaide dego okta joavku . 1 Dakkár áššiin mat gusket muddenplánaide , ferte almmatge leat vejolaš váidit daid rievdadusaid plánas , mat leat dahkkojuvvon almmá ođđa gulaskuddama dahje njuolgga dieđiheami haga , maŋŋágo plánaevttohus lei gulaskuddamis . 1 Dakkár áššiin leat eará orgánat mat leat rivttes vuosttaldaneiseválddit . 1 Dakkár áššiin lea dábálaš ahte áššeoasehasain lea vuoigatvuohta ovddidit váidaga . 1 Dakkár áššiin gos RA:s lea váldi sierralága mielde , galget sihke kulturmuitofágalaš ja eará servodatlaš beroštumit biddjojuvvot vuođđun mearrádusaide . 1 Dakkár áššiin galget guoskevaš orgánat ieža vuosttaldit nu árrat go vejolaš ja maŋimusat go vuosttaldeami áigemearri nohká , geahča § 5-4 viđát lađđasa . 1 Dakkár áššiin , mat guske Norgga oktavuhtii vieris riikkaiguin , barge ” korrespondeanttat ” báikkálaš Norgga sáttaalbmá gohččuma mielde . 1 Dakkár áššiid oktavuođas badjána gažaldat sáhttetgo badjeolbmot soahpamušaiguin luohpat guohtomiin – maid sii hálddašit kollektiiva sámi vuoigatvuođaid vuođul . 1 Dakkár áššiid mat gusket erenoamážit sámi servodahkii , ja main leat ekonomalaš váikkuhusat , lea lunddolaš ovddidit bušeahttačielggadeapmái . 1 Dakkár ávdnasiiguin diehttelasat ii sáhte vuogádat ollášuhttit iežas mihttomeari doaibmi guovttegielatvuođa . 1 Dakkár árvvusatnin galgá earret eará boahtit ovdan dakko bokte ahte dohkkehuvvo álgoálbmogiid vuoigatvuohta beassat oassálastit almmolašrievttálaš resursahálddašeapmái ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala 15 nr. 1 vuođul . 1 Dakkár árvvoštallama vuolggasadji galgá leat dat nationála ulbmilat ja rámmat maid ráđđehus ja Stuorradiggi leat bidjan ( geahča mearrádusevttohusa nationála vuordámušaid birra regionála ja gieldda plánemii ) , muhto árvvoštallan galgá deattuhit dehálažžan báikkálaš vásáhusa ja máhtu go regionála politihkka heivehallojuvvo . 1 Dakkár árvvoštallama oktavuođas galgá go vuhtiiváldit vuosttaldeami , ja vel vuosttaldanáššiid soabaheami ja meannudeami oktavuođas , lea eiseválddiin geatnegasvuohta árvvoštallat ášši buot beliid buot oasehasaid ektui geain lea vuosttaldangelbbolašvuohta . 1 Dakkár áigumuš lea ee. Bargo- ja čálgoetáhta , guvllolaš dearvvašvuođa ­doaibmabijuid ja stáhtalaš mánáidsuodjalusa dáfus . 1 Dakkár áigumuš lea earret eará Bargo- ja čálgoetáhta , guvllolaš dearvvašvuođalágádusaid ja stáhtalaš mánáidsuodjalusa dáfus . 1 Dakkár áigemeriin lea eaktun ahte galget leat hui erenoamáš ákkat guhkidit áigemeari ain eanet . 1 Dakkár áddejumi vuođul bohciida fargga váttisvuohta go čatnaseapmi stáhtii eaiggádin ja/dahje ruhtadeaddjin lea menddo nanus . 1 Dakkár váikkuhusat sáhttet doaibmat goappašiid guvlui ja daid ferte dohkkehit dadjat jo servodatovddideami oassin . 1 Dakkár vuođus de advokáhtaid searvi oaivvilda ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadeapmi lea eahpelihkostuvvan , ja ahte bargu ferte dahkkojuvvot ođđasis , ja ahte eiggátvuođat fertejit čielgat nu mo Stuorradikki bargomearrádus ovdehage . 1 Dakkár vuoruheapmi ráhkada vuođu dutkanbirrasii mii láhčá dili gelbbolašvuođahuksemii ja buori stipendiáhtta- ja oahpahanbirrasa . 1 Dakkár vuoigatvuođat leat ovdamearkka dihtii mielkeeriid vuovdin , bivdofatnasiid vuovdin oktan eriiguin ja geavahanvuoigatvuođaid vuovdin guohtuneatnamiin ovdamearkka dihtii bieggomillopárkkaide . 1 Dakkár vuoigatvuođa sisdoallu ferte viidáseappot konkretiserejuvvot , ja boahttevaš hálddašanortnet ferte sihkkarastit sámi mielmearrideami resursahálddašeamis . 1 Dakkár vuoigatvuohta lea sihke davvisámi , julevsámi ja oarjilsámi giellaguovlluin . 1 Dakkár vuogádaga čađaheapmi konsešuvdnameannudeamis mii addá eanaš seamma vuoigatvuođaid go daid mat vuosttaldaneiseválddiin odne leat plánaevttohusaide ja plánaide , čuoččaldahttet gažaldagaid maid lea dárbu čielggadit dárkileappot . 1 Dakkár vuogi geažil rievtti mielde dušše gávpogat ja stuoribuš báikkit ožžot dohkálaš šuvggajođáldatfierpmádaga . 1 Dakkár vuogi geažil rievtti mielde dušše gávpogat ja stuoribuš báikkit ožžot dohkálaš govdabáddefierpmádaga . 1 Dakkár vuogi bokte oažžu siida ieš vejolašvuođa suodjalit unnimus siidaosiid . 1 Dakkár viiddideapmi ferte ráddjejuvvot daid doaibmabijuid ektui , mat bohtet petrolealága doaibmaguovllu vuollái . 1 Dakkár vejolašvuohta ii leat sis dážaskuvllas . 1 Dakkár unohis geavaheapmái gullá e.e. dat go celkojuvvo ahte ii leat šat miige dohkálaš sivaid eahpidit ahte ii álbmotriekti , e.e. ILO-soahpamuša nr. 169 hámis , " ... doarjjo sámiid gáibádan eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid iežaset árbevirolaš eatnamiidda . " 1 Dakkár unna gilliservodagain go Gussanjárggas leat olbmot álo ferten máhttit feara maid . 1 Dakkár sámi-guoski fágalaš mihttomearit ja vuoruheamit mat leat earret eará fágain arkeologiija ja historjá , dakkárat eai leat leamaš dearvvašvuođafágain . 1 Dakkár suohkaniin gos leat ollu sámegielat ássit , lea girkodulkaortnet juo guhká leamaš . 1 Dakkár stuorra lassáneapmi dáin guovlluin rivve stuorra vuotnaareálaid mat dál geavahuvvojit árbevirolaš báikkálaš mearrasámi guolásteapmái . 1 Dakkár strategiijii berre gullat regiovnna dahje regiovnna sierranas osiid dehálaš ovddidanmihtilmasvuođaid válddahallan . 1 Dakkár strategiija mii galgá leat ceavzil , muhto maiddái mas lea olmmošlaš bealli , dás maiddái sápmelaččaid árvvusatnin . 1 Dakkár skuvllain dahje guovlluin gos eatnasiin dahje buohkain lea oahppu sihke dárogillii ja sámegillii , leat dát liigediimmut lunddolaš oassin diibmoplánas . 1 Dakkár sierra ortnegat , mat leat vásetin dušše sámi álbmoga várás , dahje mat eanaš gusket sámi álbmogii , dat leat eanetlogu mielas lunddolaččat Sámedikki ovddasvástádus . 1 Dakkár servviid váttisvuohta , mat doibmet organisašuvdnan , lea ahte searvan searvvi bargui sáhttá molsašuddat sakka áiggis áigái . 1 Dakkár ráđđádallamiid galget ráđđádallit konvenšuvnna mielde dahkat buriin dáhtuin ja dakkár vugiiguin mat sohpet dillái , ja dainna ulbmiliin ahte šattašuu ovttamielalašvuohta dahje doarjja árvaluvvon doaibmabijuide . 1 Dakkár rusttegat galget maiddái čájehuvvot gieldda plánain deastaavádahkan , geahča § 11–8 d bustáva , mas boahtá ovdan guđe ráddjejumiid dat dagahit avádaga eará areálageavaheapmái . 1 Dakkár riikkain go Englánddas olbmot fas barge garrasit , ja sii buvttadedje váhtešiid ja earáge gálvvuid maid sii vuvde Espánnjii . 1 Dakkár rievdadus maid Sámediggeráđđi dál árvala , rihkošii áibbas čielgasit dán prinsihpa , mii lea áibbas guovddážis demokratiijas . 1 Dakkár rievdadus maid Deanulávdegoddi lea evttohan , attášii viiddiduvvon vuoigatvuođaid , ja dan ii sáhte Sámediggi dohkkehit . 1 Dakkár riektegova , mii lea dásseárvosaš miehtá árbevirolaš sámi guovllu ja mii sihkkarastá duohta ovttaláhkásašvuođa majoritehta ja minoritehta gaskkas , ja iešguđet sámi guovlluid gaskkas . 1 Dakkár regionála plánastrategiijaid viidodat ja sisdoallu sáhttá rievddaldit regiovnnas regiovdnii , ja áiggi guhkkodahkii , sorjavaččat regionála ja plána dilálašvuođain . 1 Dakkár radikála viiddideapmi olgoriikapolitihkalaš suorggis , ja vel dakkár áigodagas mas soađi maŋŋásaš huksenváttisvuođat ja resurssaid váilivuohta dedde lossadit , mearkkašii viehka stuorra noađi dan doaibmagoddái mii lei das gearggus bargagoahtit . 1 Dakkár prošeaktaguovllut leat válljejuvvon gos báikkálaš sámi ásahus sáhttá doaibmat prošeavtta doaibmaguoibmeásahussan , ja nu váikkuhit dasa ahte báikegottit sáhttet searvat , váikkuhit ja veahkehit dieđuiguin pilohttaprošeavtta čađaheapmái . 1 Dakkár proseassa ferte sihkkarastit dárbbašlaš searvama guoskevaš orohagain nu mot konvenšuvnna evttohusa ulbmilis daddjo . 1 Dakkár plánain mat dušše válddahallet huksenáigumušaid areálageavaheami , gusto ain huksengielddus 100-mehteravádagas dassážiigo eará huksenrádjá lea mearriduvvon . 1 Dakkár perspektiivvain mii manná guhkkelebbui go dan mii lea dábálaš go bargat prošeavttaiguin áiggis áigái . 1 Dakkár perspektiiva lea dehálaš go galgá ipmirdit sámi kultuvrra saji ja mearkkašumi Norgga kultureallimii , sihke historj ­jálaččat ja boahtteáiggis . 1 Dakkár perspektiiva deattuha dan dárbbu ahte álgoálbmogat ja stáhtat galget leat ovttaárvosaš bealit servodatovddideamis . 1 Dakkár ođđa prošeavttaide ja ealáhus- 1 Dakkár oñña prošeavttaide ja ealáhusdoaimmaide berrejit leat movttiidahttin , mat geavahit oñasmahtti energiijaresurssaid . 1 Dakkár ovttastahttin mielddisbuktá Lássagámmii nannoseabbo saji ja sii ožžot beaivválaš čuovvoleami dan deaŧalaš barggus sihkkarastimiin ja ovddidemiin Nils Aslak Valkeapää / Áillohaš rohki kulturárbbi . 1 Dakkár ovddideamis berre Sámedikkis leat váldi nammadit stivrra buot ásahusaide maidda Sámediggi juolluda njuolgga doarjaga , ja erenoamážit go Sámediggi juolluda stuorámus oasi doaibmadoarjagis . 1 Dakkár ovddideami háliidus guoská maiddái boazodollui politihkka- ja váldesuorgin Sámediggái . 1 Dakkár ortnet sihkkarasttášii ahte boazodoallit sáhtášedje vuovdit bohccuid ja seammás oččošedje áiggi buoridit bohccobiergomárkana . 1 Dakkár ortnet mielddisbuvttášii ahte doarjagat buorebut heivehuvvojit čoahkkananbáikkiid plánejuvvon doaimmaide ja dainna lágiin sáhttet olahit eanet doarjagiid , juste danne go ohcamiid kvalitehta ja sturrodat mearrida juolludansupmi . 1 Dakkár ortnegat , nu go omd. juolludeamit Norgga kulturfoandda ruđain , galget maid boahtteáiggis juolluduvvot dáiddalaš kvalitehta vuođul . 1 Dakkár organisašuvnnaid listaevttohusa , mat eai leat logahallojuvvon sámepolitihkalaš organisašuvdnan Sámedikkis , galget leat vuolláičállán uhcimusat 30 olbmo , geat leat Sámedikki jienastuslogus . 1 Dakkár oppalašgeahčastagat attaše vuođu plánemii , ođđa áŋgiruššamiidda ja vuoruhemiide , ja muitalivčče maiddái gosa sámi-guoski dutkamiid nannema rahčamušain dárbbaša bidjat liige barggu . 1 Dakkár oppalašgeahčastagat attaše vuođu plánemii , ođđa árjjaid háhkamii ja vuoruhemiide , ja attašii maiddái čujuheami gos dárbbašit liige návccaid nannet sámi-guoski dutkama . 1 Dakkár olbmuid háhkan Politiijaallaskuvlii guđiin lea sámi duogáš Suodjalus Doaibmabidju 52 . 1 Dakkár olbmuid háhkan Politiijaallaskuvlii guđiin lea sámi duogáš Politiijaallaskuvla lea iežas gulahallan- ja rekruhttenstrategiijas čalmmustahttán dakkár olbmuid háhkama geain lea unnitlohkoduogáš , daid gaskkas maiddái olbmuid geain lea sámi duogáš . 1 Dakkár olbmot geain lea kognitiiva váili buozalmasvuođa dahje roasmmohuvvama dihte , dárbbašit erenoa-mážit dakkár rehabiliterenbálvalusa gos giella- ja kulturipmárdus lea vuođđun ovttasdoaibmamii . 1 Dakkár oktavuođain sáhttá leat dárbbašlaš árrat proseassas oažžut áigái nanu ovttasbarggu siidda / orohaga eiseválddiid ja dutkama gaskka . 1 Dakkár oktavuođain sáhttibeahtti don ja eadni maiddái ohcat ahte eadni badjelasas váldá váhnenruđa / áhččeeari . 1 Dakkár oktasaš mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa dávista mánáidgárdeloktema ja máhttoloktema intenšuvnnaide gos galgá geahččat 18-jahkásaš oahpahusgeainnu oktii . 1 Dakkár oahpahusvuohki lea ođas ja gáibida olu resurssaid , ja dasa dárbbašuvvojit ođđa oahpahusávdnasat ja buorit teknihkalaš čovdosat ja reaiddut . 1 Dakkár oahpaheddjiid haga , geat sáhttet oahpahit sámegielas ja sámegillii , ii ovdán sámi servodat nu mo mii háliidit . 1 Dakkár njuolggadusat dohkkehuvvojedje Sámedikkis miessemánu 27. b. 2004:s . 1 Dakkár njuolggadusaid ja mearrádusaid rievdadeapmi galgá dahkkojuvvot dán lága kapihttala 6 vuođul . 1 Dakkár njuolggadus addá vejolašvuođa riikka gielddain oažžut iešguđetlágan mearrádusaid mat leat heivehuvvon báikkálaš diliide , mii soahpá daidda iešguđetlágan diliide iešguđet riikaosiid riddogielddain . 1 Dakkár máhttu sáhttá leat mearrideaddji eaktun go galgá bisuhit ja ovdánahttit giela , kultuvrra ja ealáhusheivehemiid . 1 Dakkár mearrádussii gáibiduvvo dábálaš plánaproseassa §§ 12–9 , 12-10 ja 12–11 vuođul . 1 Dakkár mearrádusat galget boahtit daid gielddalaš njuolggadusaid sadjái maid ollu gielddat leat addán phl.85:i . 1 Dakkár mearrádusa ferte dahkat maŋimustá juovlamánu 1. b. jagi ovdal válgajagi , dm . juovlamánu 1. b. dán jagi . 1 Dakkár mearrádusa ferte dahkat maŋimustá juovlamánu 1. b. jagi ovdal válgajagi , dm . 1 Dakkár mearrádus livččii čielgaseamos vuohki sihkkarastit ahte láhka ii rihko ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkaliid 6 , 7 ja 15 geatnegasvuođaid ii ge SP artihkkala 27 geatnegasvuođaid , gč. 1. artihkkala . ILO-konvenšuvnna artihkkala 15 nr. 2 vuođul lea stáhta geatnegahttojuvvon ásahit konsultašuvdnaortnegiid álgoálbmogiiguin vai lea vejolaš čielggadit sáhttet go ja man muddui sáhttet álgoálbmogiid beroštumit vahágahttojuvvot go sin eatnamiid eatnanvuloš resurssat dahje eará resurssat iskkaduvvojit dahje go daiguin ávkkástallojuvvo . 1 Dakkár lávdegoddi ferte árvvoštallat dálá boazodoallohálddašeami ja vejolaččat evttohit ođđa málle . 1 Dakkár láhttenvuohki ii čuovo ILO-konvenšuvnna nr. 169 ge go guoská stáhta geatnegasvuhtii ráđđádallat eamiálbmogiiguin dakkár áššiin , mat erenoamážit gusket sidjiide , dadjá Sámedikki presideanta ja Sámi Parlamentáralaš ráđi Norgga beale Sámedikki sáttagotti jođiheaddji , Sven-Roald Nystø . 1 Dakkár láhkaásahus ii leat ráhkaduvvon , muhto liikká gusto hálddašanláhka áššiin main orohatstivra rehkenasto doaimmahit almmolaš válddi . 1 Dakkár luondu olbmuin , dat vuoigŋa dán unna servodagažis birgehii olbmuid . Sii birgejedje buot váivviin buriin movttain . 1 Dakkár lobi sáhttá oažžut duššefal son guhte sáhttá čájehit čálalaš duođaštusa das ahte guoskevaš eananeaiggádat ja vuoigatvuođalaččat geaidda su boazodoallu boahtá guoskat leat addán sutnje lobi dahje eará vuođul sáhttá geavahit doarvái viiddis ja heivvolaččat ráddjejuvvon duovdagiid boazodollui . 1 Dakkár konsešuvnnaid ohcamii ja konsešuvnna dieđiheapmái hábmejuvvo oassin dábálaččat kárta mii berre leat diehtovuođđun gieldda plánemii muđuid . 1 Dakkár kombinašuvdna mus lei guokte jagi . 1 Dakkár iskkadeapmi čađahuvvo juohke njealját jagi . 1 Dakkár ipmárdus ahte buot boazodolliin leat ovttalágán vuoigatvuođat geavahit buot vejolaš guohtuneatnamiid , ja ahte hálddašanorgánat sáhttet dárbbu mielde friddja juohkit ja ráddjet guohtumiid vai šaddá buresdoaibmi boazodoallu , ii leat seamma ipmárdus go boazodolliin alddiineaset lea siskkáldas dilálašvuođaid birra . 1 Dakkár hástalusat sáhttet čatnasit : 1 Dakkár hálddašeamis galgá maid gáhttet riddoguovlluid birrasa ja árbevirolaš mearrabivddu ja luossabivddu . 1 Dakkár huksenrádjá lea dábálaččat mielde muddenplánain . 1 Dakkár heaittiheami galgá guovllustivra mearridit . Go boazolohku lea njealját jagi vuollel 50 , de galgá guovllustivra dieđihit siidaoasi jođiheaddjái ahte siidaoassi heaittihuvvo . 1 Dakkár heaittiheami galgá guovllustivra mearridit . 1 Dakkár guovlluin main lea garra gilvu gáddeavádaga alde , lea erenoamáš dehálaš ahte ii huksejuvvo , almmolaš beroštusaid geažil . 1 Dakkár guovlluin lea erenoamáš deaŧalaš sihkkarastit ahte bálvalusat leat olámuttos , geavahit báikkálaš vejolašvuođaid ja váldit vára dain árvvuin mat erenoamážit gullet dan servodahkii . 1 Dakkár guovlluin lea erenoamáš deaŧalaš sihkkarastit ahte bálvalusat leat olámuttos , geavahit báikkálaš vejolašvuoñaid ja váldit vára dain árvvuin mat erenoamážit gullet dan servodahkii . 1 Dakkár guovllu várás sáhttá departemeanta maiddái mearridit ahte doppe galgá leat oktasašjuogus . 1 Dakkár guorahallan ferte maid geahčadit vejolašvuođa ovddidit Sámi allaskuvlla álgoálbmotuniversitehtan . 1 Dakkár giellamolsašupmái mii gávdnat siva erenoamážit dan duohtadilis , ahte eanaš álgoálbmogiid unnitlohkogielat leat árbevirolaččat gielat main lea unnán árvu . 1 Dakkár gelbbolašvuođa haga ii leat vejolašvuohta čađahit dehálaš osiid dan sámepolitihkas maid dát ráđđehus ovddasta , nugo lea ovdanbuktojuvvon St. dieđáhusas nr. 28:s ( 2007-2008)Sámepolitihkka . 1 Dakkár geahččaleamit leat lihkostuvvan , nugo ovdamearka dihte lullisámegiela prošeakta Elgå bajásšaddanguovddážis 2000-logu álggu geahčen . 1 Dakkár geahčadeami ulbmil lea kártet makkár dárbu lea resurssaide ja sierra doaibmabijuide mat dubmehallan sámiide mearkkašit eambbo go duššefal giela geavaheami . 1 Dakkár ge ovdamearkkat leat leamaš ahte bearraša olbmot ieža leat ferten doaibmat dulkan dikšunásahusain , dahje ahte sámegiela máhtu váilun lea dagahan ahte divššohasat eai leat ožžon dan divššu ja fuolahusa maid sii livčče berren oažžut . 1 Dakkár gažaldagaid hárrái leat eará orgánat rivttes vuosteággaeiseválddit . 1 Dakkár gal- Mánát ja nuorat dárbbašit sámástit skuvlla maŋŋáge . 1 Dakkár fágabeaivvit sáhttet leat ovdamearkan das makkár báikegoddái heivvolaš čielga ja ulbmilaš doaibmabijuid lea vejolaš lágidit nannen dihtii dearvvasvuođafitnodagaid giella- ja kulturáddejumi . 1 Dakkár fuola lea erenoamán dárbu atnit divaštallamiid oktavuođas Finnmárkku eatnamiid ja čáziid birra , maid bále muhtimat ohpit leat gávdnan " duođaštusa " das ahte sámit leat sisafárrejeaddjit Finnmárkkus , ja ahte dan geažil ii leat veara čielggadit sámiid rivttiid . 1 Dakkár fitnodagain lea buoret vejolašvuohta ovdamearkka dihte ovdánahttit buktagiid . 1 Dakkár evttohuvvon ohcanortnegat eaktudivčče ahte ovtta doaibmajahkái mas leat 12 mánu , máksojuvvo doarjja oktii , ja das čuvvot golut visttiide ja viessoláigui . 1 Dakkár dálkesuojis lea stuorámus sihkarvuođa dáfus mearkkašupmi guolásteddjiide ja dán hámmana bivdofatnasiidda . 1 Dakkár dáhpáhusas lea dábálaččat deaivileabbo ja ulbmáleabbo gohčodit guovllu « oktasašguovlun » plánas . 1 Dakkár dáhpáhusainn galgá dieđihit Riikaantikvárii nu ahte direktoráhta sáhttá árvvoštallat váldit badjelasas plána ja vejolaččat ovddidit vuosteákkaid . 1 Dakkár dáhpáhusain sáhttá ráhkadit plánaprográmma ja/dahje váikkuhusčielggadusa čielggadan dihtii iešguđet molssaeavttuid váikkuhusaid ovdalgo areálaplána álggaheapmi dieđihuvvo . 1 Dakkár dáhpáhusain ja oassin iežas bearráigeahččamis čuvvojuvvo go plána- ja huksenláhka muđuid , sáhttá departemeanta bivdit beassat geahččat gieldda plána- ja huksenáššiid . 1 Dakkár dáhpáhusaid galgá dieđihit Riikaantikvárii , vai Riikaantikvára sáhttá árvvoštallat ovddida go vuosteákkaid . 1 Dakkár duohta konsultašuvnnat galget čađahuvvot , maid ulbmil lea geahččalit juksat ovttamielalašvuođa Sámedikki ja ráđđehusa gaskkas dákkár doaibmabijuid oktavuođas . 1 Dakkár doaimmat leat riikka ovddasvástádus . 1 Dakkár doaimmaide gullet gaskaoamit ollašuhttit daid álbmogiid sosiála , ekonomalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid , vuhtiiválddidettiin din sosiála ja kultuvrralaš iešvuođadovddu , sin vieruid ja árbevieruid , ja sin ásahusaid . 1 Dakkár doaibmabijut nu mo ” Rabas hálla , valáštallan ja hástalus ” ja ” girjás valáštallandoaibma ” váikkuhit dása . 1 Dakkár doaibmabijut galget sihkkarastit ahte dan álbmoga olbmot geasa dát guoská , besset atnit ávkki vuoigatvuođain ja vejolašvuođain seamma ládje go álbmot muđui . 1 Dakkár doaibmabijut fertejit čađahuvvat , mat sihkkarastet ahte vuddjojuvvon bohccot dalán goddojuvvojit . 1 Dakkár doaibmabijut eai leat dattetge dábálaš spiehkastagat gildosis , muhto lea gieldda duohken mo daid mudde , ja sáhttá maiddái addit mearrádusaid mat diktet dakkár visttiid ja uhcit rusttegiid huksejuvvot 100-mehteravádahkii . 1 Dakkár doaibmabijuid sajušteapmi , maid dál phl. 85 § 85 stivre ja dat gielddalaš njuolggadusat mat leat addojuvvon dán mearrádussii . 1 Dakkár doaibmabijuid oktavuođas , mat gáibidit váikkuhusčielggadusa gustojeaddji lága kapihttala VII-a njuolggadusaid vuođul , ja go plánaprográmma lea dohkkehuvvon , sáhttá váikkuhusčielggadus válmmastuvvot dáid njuolggadusaid vuođul . 1 Dakkár doaibmabidjoorohagain mat eai šatta ovttaoaivilii čađahanplána ektui , dahje gos dat ii čuovvuluvvo , de bággehallet doalut njuovvat boazodoallolága vuođul . 1 Dakkár doaibma ja areálageavaheami rievdan mii rihkku plána areálaulbmila , deastaavádagaid ja mearrádusaid , adnojuvvojit doaibmabidjun lága áddejumis vaikke vel ii leat ge geatnegasvuohta ohcat huksenlobi , buohtastahte dainna ahte dalle livččii dárbu ohcat sierralobi plánas . 1 Dakkár doaibma galgá sihkkarastit ahte guoskevaš álbmoga lahtut galget beassat ávkkástallat vuoigatvuođaiguin ja vejolašvuođaiguin láhkái go earát álbmogis . 1 Dakkár doaba addá boasttu gova , go guovllut leat oktilasat leamaš anus gitta otná beaivvi rádjai . 1 Dakkár divššohasa goluid gokčan , geas ii leat ássanbáiki riikkas Divššohas geas ii leat ássanbáiki riikkas , galgá ieš gokčat dikšo- ja fuolahangoluid . 1 Dakkár divaštallamis lea dárbu geahčadit ohppiid ollislaš bargonoađi ja skuvlla ja oahpaheddjiid eavttuid heivehit oahpahusa daidda ohppiide . 1 Dakkár divat sáhttá sisttisdoallat mearrádusaid geatnegasvuođa birra máksit divada , das mo dan galgá bearrat , ja su dieđihangeatnegasvuođa birra gii vuovdá ja gii vuostáiváldá sállaša go dát mearrida loahpalaččat divatgeatnegasvuođa viidodaga . 1 Dakkár dilálašvuođat ihcalassii jo čilgejit manne min mearkkašumit , maid dás ovddidit , guoskkahit nu ollu osiid ja unnimusge čuoggáide . 1 Dakkár dilis sáhttá álkit šaddat nu ahte Sámediggi adnojuvvo amasin , byrokráhtalažžan ja unnán relevántan . 1 Dakkár dilis mas ruhtadusmárkanat leat raššon , stáhta berre searvat kapitálain mainna nanusmahttá báŋkkuid ja dahká daidda sin dábálaš loatnajuolludeaddji doaimma álkibun . 1 Dakkár dilis láve dat giella vuoittahallat mas lea unnimus árvu , namalassii dávjjimusat unnitlohkogiella . 1 Dakkár dilis lea váttis Sámediggái ja Árktisa eamiálbmogiidda čuoččuhit beroštusaideaset ja vuoigatvuođaideaset . 1 Dakkár dilis lea menddo árrat álggahit organiserema ja bidjat Romssa fylkka gaskasámi museasiidda vuollásažžan . 1 Dakkár diliin sáhttá ránnjágielda dahkat vuosttaldeami gustojeaddjin . 1 Dakkár diliin lea Sámedikki ovddasvástádus ollislaččat vihkkedallat ja árvvoštallat lea go vuosttaldaneaktu ollašuhttojuvvon , ja lea go ášši nu dehálaš ahte vuosttaldeapmi galgá ovddiduvvot . 1 Dakkár diliin ferte strategiija čuovvut plánaprográmma meannudannjuolggadusaid mat leat gielddaplána mearrádusain , geahča § 11-13 . 1 Dakkár dili eat háliit . 1 Dakkár digaštallan ii lean . 1 Dakkár dieđiheapmi addá konsešuvdnaeiseváldái ákka gulahallat vuosttaldaneiseválddiin ja doaibmabiddjiin iskan dihtii lea go vejolaš mieđihit vuosttaldeapmái , ovdamearkka dihtii prošeavtta muddemiin , sierranas váidudeaddji doaibmabijuiguin jna. . 1 Dakkár diehtojuohkin guoská maid rávesolbmuid oahpahussii . 1 Dakkár deaŧalaš áššis go oahpahuslága ásahusat leat , main leat duođalaš váikkuhusat ohppiide sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , lea prinsihpalaččat ja earenoamáš deaŧalaš ahte Sámediggi galgá leat gulaskuddanásahussan . 1 Dakkár deasttat go oktagasa vuoigatvuohta ieš mearridit ja servodaga ovddasvástádus suodjalit ja veahkehit olbmuid hearkkes diliin sáhttet šaddat vuostálagaid . 1 Dakkár dadjamuš lea vejolaš omd. dainna lágiin ahte FE ( SE ) mearrida oahpisteaddji njuolggadusaid . 1 Dakkár dadjamuš lea norgalaš rivttiid mielde dábálaččat dušše eananeaiggádis . 1 Dakkár cealkimat berrejit hábmejuvvot buorebut dahje sihkkojuvvot , maid olbmot sáhttet jáhkkit mearkkašit ahte " sámit " leat oččodeamen vuoigatvuođa eaiggáduššat badjel beali Norggas . 1 Dakkár bággu masa Sámediggeráđđi dás árvala , lea hui eahpedemokráhtalaš . 1 Dakkár buori vásáhusa udnot buot Sálašvákki joatkkaskuvlla boahttevaš ohppiide . 1 Dakkár buhtadus mearriduvvo árvvoštusa bokte . 1 Dakkár buhtadas berre maid álggahuvvot daid mearraviidodagaid geažil maid guollebiebmanrusttegat váldet háldoseaset . 1 Dakkár boares vierus ferte leat árvu , mii maid mearkkaša ahte doaimma várás huksemat fertejit vuođđojurdagiid mielde árvvoštallojuvvot eará láhkai go astoáigásaš huksemat . 1 Dakkár bealit mat lunddolaččat leat mielde regionála plánain , leat dieđut plánabarggu ulbmila birra , barggu bajimus rámmat , organiseren , ovdánanleaktu ja mielváikkuheapmi , ja vel válddahallan das guđe molssaeavttut galget árvvoštallojuvvot . 1 Dakkár bajilgovva gávdno Lovdata ’ s gos maiddái gávdnojit buot lágat ja njuolggadusat čállon ollislaččat . 1 Dakkár arenat go sámi giella- ja kulturguovddážat leat dalle dehálaččat . 1 Dakkár agis háliidit eatnašat dušše geahčadit návddašit iežaset eallima eahkeda , muhto Otto Jebens mielas lei ulbmillaš , somá ja movttiidahtti váldit doavttergráda . 1 Dakko gos lea vejolaš dieđuide buktit loguid , dan berre dahkat . 1 Dakko gokko váhnemat eai nagot doaibmat , dakko galgá servodat sihkkarastit mánáide ja nuoraide buriid fuollabálvalusaid ja bajasšaddaneavttuid . 1 Dakko gokko dán kápihttalis leat geavahan lohkodata eará válggaid birra go sámediggeválggaid , de leat dat aivve váldon Statistihkalaš guovddáš doaimmahaga válgastatistihkas interneahtas . 1 Dakko bokte ožžot eanebut vejolašvuođa álgit dakkár dábálaš ohppui , mii čađahuvvo sámegillii . 1 Dakko bokte lea dáhkádus das , ahte eai šatta dohkkemeahttun máŋggalágan ortnegat gielddaid gaskka . 1 Dakko berrešii maiddái vuoruhit nu ahte láhčá dili ásahit fitnodagaid main lea deaddu petroleumindustriijas . 1 Dakkaviđe go leat doarvái persovnnalaš resurssat , galget ossodagat bargagoahtit ráhkadit arkiivaplána masa buot arkiivaráhkadeami ja vurkkodeami dieđut leat čohkkejuvvon , ja buot plánat ja čielggadeamit . 1 Dakkaviđe go dákkár áigodat álggii , de rievdadedje bargovugiid skuvllas . 1 Dakka maŋŋá fámuhuhttima mearridii Eanadoallodepartemeanta láhkaásahusain ođđa ráfáidahttima . 1 Dakka maŋŋelaš riŋgii ja muitalii ahte son maid áigu Suongir-goarggu váldit . 1 Dakka maŋŋelaš go skuvladirektevra lea leamaš bearráigeahččomátkkistis , de vuolgá Romssa gávpoga bismmagotti ođđa bisma J. N. Skår ges su vuosttaš oahppaladdanmátkái Finnmárkui . 1 Dakka maŋŋel go ráđđehus lea ovddidan boahttevaš jagi ( 2008 ) bušeahttaárvalusas golggotmánus , ovddida Sámedikki hálddahus divoduvvon bušeahttaáŋgiruššanevttohusa ( 2009 ) Sámediggeráđđái . 1 Dajaldatsátnegirji dearvvasvuođaja fuollabálvalusa várás Sámedikki prošeaktaruđaiguin lea ráhkaduvvon dajaldatsátnegirji Porsáŋggu buohccisiidda bargiid várás . 1 Dajaldatsátnegirji dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusa várás Doaibmabidju 37 . 1 Dajaldat « dás maiddái » čujuha dasa ahte plánabargamušaid logahallan ii leat dievaslaš , geahča nuppi lađđasa . 1 Dajaldat nugo " sámi ghetto " Finnmárkku duoddaris gullui , ja das lei nana váikkuhus . 1 Dajaldat eanajuohkinlágas fátmmasta danne seamma láhkai go dajaldat ođđa plánalágas daid areálaid maidda galget hukset ja vel dasa gulli vuođđostruktuvrra . 1 Dainnago vuollebáhčagat galget gokčojuvvot boahttevaš jagiid doaibmabušehtas , de dáidda suohkaniidda dat lea erenoamáš hástalus go rápmaeavttut nuppástuvvet , omd. go dinestuslassáneapmi unnu . 1 Dainnago unnitlohkogiella hárvvibut ja hárvvibut sirdašuvvá lunddolaččat buolvvas bulvii ruovttuin , de áiggi mielde dađistaga unnu daid olbmuid lohku guđet máhttet gielaset dievas eatnigiellan . 1 Dainnago sámit leat dat álbmotjoavku mii guhkemusat lea ássan dán guovllus , de Norga lea dohkkehan ILO-soahpamuša nr. 169 , ja mieđiha sámiid leat Norgga álgoálbmot . 1 Dainnago sámi giellabarggut čađahuvvojit sierranas riikkain , de oktasaš “ buotsámi ” resursaguovddáš nannešii sámi giellafágalaš barggu . 1 Dainnago sámegiela bissovašvuohta beaivválaš giellan lea boatkanan , de ollu mánát ja nuorat geat oahpahallet sámegiela , eai gula sámegiela olbmuid gulahallangiellan eai iežaset bearrašiin eaige iežaset báikegottisge . 1 Dainnago otnáš registariin leat nana čatnasat , de lea dárbu gávdnat jierpmálaš gaskaboddasaš ortnegiid ja heivvolaš vugiid mo čađahit nuppástuhttima . Dát nuppástuhttimat gusket máŋgga oasálažžii . 1 Dainnago ollu váilot sámi juridihkalaš terminologiijat ja hálddahusterminologiijat , de jorgaluvvon teavsttat sáhttet muhtumassii leat eahpedárkilat terminologiija geavaheami dáfus . 1 Dainnago olbmuin lea unnán čállinmáhttu ja go vel váilot heivvolaš sámegielalaš sánit otnáš atnui , de orru leamen álkit geavahit dárogiela . 1 Dainnago mearradoallo- ja guolástusealáhusain lea dárbu fievrridit varasguliid gávpemárkaniidda , regularitehta ja johtingelbbolašvuohta ferte leat deaŧalaš árvvoštallamis . 3.3 Riddobearráigeahčču 4 . 1 Dainnago mearradoallo- ja guolástusealáhusain lea dárbu fievrridit varasguliid gávpemárkaniidda , de ferte čilgejuvvot mii daid deaŧaleamos geaidnofierpmádat lea , ja dan regularitehta ja johtingelbbolašvuohta ferte leat deaŧalaš árvvoštallamis . 1 Dainnago lea dárbu gávdnat dohkálaš vugiid mo sihkkarastit unnaguolásteaddjiide vejolašvuođa háhkat alcceseaset albma birgenlági , maiddái lotnolasealáhusaid bokte , de mii doarjut ollásit Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa , ahte daid fatnasiid várás mat leat 7 mehtera unnit , galgá leat vejolaš bivdit friddja . 1 Dainnago dáin giellaguovlluin sámit orrot bieđgguid ja leat unnitlogus stuorát álbmoga ektui , de sin joavkkuide lea erenoamáš váttes hástalus fas ealáskahttit gielaset . 1 Dainnago Sámediggi juogada doarjjaruđaid fylkkagielddaid ja gielddaid báikkálaš prošeavttaide , de Sámedikkisge lea vejolašvuohta váikkuhit dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusaide mat fállojuvvojit sámi álbmogii . 1 Dainnago Kultur- ja girkodepartemeanta lea giellapolitihkalaš ovddasvástideaddji departemeanta , de das lea bajimuš ovddasvástádus ollislaš ja surggiidrasttideaddji giellapolitihkas . 1 Dainnago Divttasvuona suohkan ja Snoasa suohkan bohte mielde hálddašanguvlui maŋŋágo namahuvvon iskkadallamat čađahuvvojedje , de eai leat vel logut mat muitalit galle sámegielalaš bargi leat dáin suohkaniin . 1 Dainnago Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas lea leamaš guovdilis rollan sámegiela gáhtten- ja ovddidanbargu , de sámelága giellanjuolggadusaid formála ovddasvástádus galgá sirdojuvvot Kultur- ja girkodepartemeanttas Bargoja searvadahttindepartementii . 1 Dainna áššiin ii dattetge mannan nu bures . 1 Dainna áigumušain ahte njuovžilvuohta buorrána ulbmiliid ja goluid dáfus , ráđđehus lea bidjan johtui eambbo stáhtalaš doaimmaid sirdima guovlluide . 1 Dainna áigumušain ahte njuovžilvuohta buorrána ulbmiliid ja goluid dáfus , lea ovddeš ráññehus sirdán eanet stáhtalaš doaimmaid guovlluide . 1 Dainna várašumiin ahte jietnalohkama čoahkkingirjjit eai leat dárkkistuvvon dieđihuvvon loguid ektui , de lea 51 proseantta áigodaga 2005-2009 sámediggeáirasiin nissonolbmot . 1 Dainna várašemiin ahte Stuorradiggi dohkkeha bušeahta , juogada Sámediggi iežas skábmamánu dievasčoahkkimis daid juolludusaid mat leat addojuvvon departe ­meanttaid bušeahtain . 1 Dainna vugiin sáhttá čálgostáhta addit dakkár fálaldagaid mat váldet vuhtii sámi giella- ja kulturduogážage . 1 Dainna sáhttá buorebut ráddjet ja heivehit Sámedikki váikkuhangaskaoapmeortnegiid sihke guovlulaš ja ealáhuspolitihkalaš ovdáneami ektui . 1 Dainna suodjaluvvošedje nuorat álggahanmuttus . 1 Dainna sihkkarastojuvvošii dat ahte sámit ožžot dieđuid daid mearrádusaid birra maid Sámediggi lea mearridan ovttaskas áššis . 1 Dainna rihkui Ráđđehus ráđđádallangeatnegasvuođa ILO-konvenšuvnna nr 169 mielde , eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra . 1 Dainna rievdademiin háliida sámediggeráđđi nannoseabbo deattuhit áŋgiruššama lullisámi guovlluin . 1 Dainna oaivvilduvvojit dakkár orgánat main lea mudden dahje eará almmolaš váldedoaibma daid deháleamos bargamuššan , geahča dattetge goalmmát lađđasa Sámedikki birra . 1 Dainna oaivvildit dutkama mii sisdoallá sámi áššiid , sihke disiplineara , máŋggafágalaš ja fágarasttildeaddji lahkonemiiguin . 1 Dainna navdimiin ahte álbmogiin dihto sturrodaga badjel dábálaččat leat sullii ovttamađe dievddut ja nissonat , de lea ágga vuordit ahte maiddái Sámedikki sohkabealátovddasteaddji jienastuslogus galggašii dakkár sohkabealejuohku . Duohtavuođas lea baicca duođaštuvvon ahte máŋgga suohkanis ii leat 50/50 sohkabeale juohku . 1 Dainna mun oaivvildan ahte sis , geat ráhkadit lágaid , ja sis , geaid várás lágat leat ráhkaduvvon , ii leat seamma vuolggasadji . 1 Dainna mii leat hui duhtavaččat go nuorain dál lea vádjitovddastus jienastuslogus . 1 Dainna mii leat duhtavaččat , ja seammás dat geatnegahttá min veahkehit sin geain ii leat nu buorre dilli . 1 Dainna lágiin áitojuvvojit unna sámegielalaš servodagažat mat leat dehálaččat sámegiela seailumii . 1 Dainna lágiin sáhttá oppalaš urbaniseren goitge doaibmat sámegiela skuvlafágan vuostá . 1 Dainna lágiin sáhttá Sámediggi čájehit ovddasvástádusas sámi álbmogii ja dáhtu ja vejolašvuođa árjjalaččat ovddidit sámi ásahusaid . 1 Dainna lágiin sáhttit gávnnahit guđe doaibmabijut sáhttet leat ávkkálepmosat sámi álbmogii . 1 Dainna lágiin seailluhuvvo ja ovddiduvvo sámi kultuvra , searvevuohta ja iešvuođaláhki . 1 Dainna lágiin oččošeimmet vuođu čađahit dakkár ođđa doaibmabijuid , mat veahkehivčče buoremusat , dajai stáhtaministtar Jens Stoltenberg LO Stáhta jahkásaš konferánssas Gol:as ja čujuhii dan reivii maid finánsaministtar odne sáddii Finásalávdegotti jođiheaddjái . 1 Dainna lágiin ožžot árbevirolaš dáčča ásahusat ja Sámediggi oktasaš ipmárdusa sámi servodaga dárbbuid birra kultursuorggis . 1 Dainna lágiin oaivvilda departemeanta ahte iešguđet bealit váldojuvvojit vuhtii dohkálaččat . 1 Dainna lágiin lea duopmostuollu resursan olles sámi servodahkii . 1 Dainna lágiin fátmmastit eanas oasi norgga sápmelaččain geat doaimmahit iešguđetlágan eanadoalu ja lotnolasealáhusdoalu mas lea sávzadoallu oassin . 1 Dainna lágiin eai ovdán sámi áššit goassige fávdádit muhtun suohkaniin . 1 Dainna lágiin eai oaččo sámi mánát seamma vuoigatvuooaid go eará mánát Norggas . 1 Dainna lágiin bissu dohkálaš ekonomalaš ja hálddahuslaš stivrejupmi ja sihkkarastojuvvo ahte guovddážiin leat báikkálaš bargit ja ahte dat stivrejuvvojit báikkálaččat . 1 Dainna lágiin atná vuođđun siiddaid vejolaš guohtumiid ja iešguđet áigodatguohtumiid . 1 Dainna lea Sámediggi duhtavaš . 1 Dainna go bijai sisa sáni « buhtes » , mii ii lean mielde gažaldagas , nagodii skuvlastivrajođiheaddji Julius Gamman vealtit muitaleames ahte stuora oasis Fálesnuori ohppiin lei sámi duogáš . 1 Dainna go Sámedikki bušeahtas 2008 vuoruhuvvo doarjja vásihusvuđot mátkeealáhusbuktagiidda sámi kultuvrra vuođul , oaivvilduvvo doarjja mátkeealáhusrusttegiid huksemiidda ja investeremiidda iige olgoareálaide dahje galbemii . 1 Dainna eavttuin ahte ráđđehusa / departemeantta fápmudeapmi ( mas ii leat sierra láhkavuođđu lágas ) Sámediggái lea lobálaš , de sáhttá Láhkaossodaga oaivila mielde ( dás jorgaluvvon ) ” … jearrat makkár ovddasvástádus fápmudeaddji válddis lea Sámedikki fápmočađaheamis ( ja juolluduvvon ruđaid ovddas ) . 1 Dainna eavttuin ahte ruhtadeapmi ordnašuvvá leat Sámedikkis 4 gieddeveahkkebargi virggi rabas , álgin farggamusat . 1 Dainna eavttuin ahte ruhtadeapmi ordnašuvvá leat Sámedikkis 2 gieddejođiheaddji virggi ( 1 Romsii ja 1 Finnmárkui ) rabas , álgin farggamusat . 1 Dainna eavttuin ahte ruhtadeapmi ordnašuvvá lea Sámedikkis 2-jagáš prošeaktajođiheaddjivirgi rabas , álgin farggamusat . 1 Dainna eavttuin ahte kvalitehtasihkkarastin lea dohkálaš , de áigu ráđđehus lagamus jagiin háhkat ođđa jiekŋameara johtti dutkanfatnasa mas lea ruovttuhámman Romssas . 1 Dainna eavttuin ahte gelbbolašvuohta nannejuvvo nugo namuhuvvon ovdalis , de atná departemeanta ahte eananjuohkindiggái lea lunddolaš fuolahit dakkár doaimmaid . 1 Dainna eavttuin ahte biras vuhtii váldojuvvo dohkálaččat ja ovddiduvvojit buorit teknologálaš čovdosat , lea Guovddášbellodaga sámediggejoavku positiivvalaš ahte Sn ¸hvitfealttas čađahuvvojit ohcandoaimmat ja roggamat . 1 Dainna dáhtuin ahte áimmahuššat ja viidásetovddidit sámi dáidaga mihtilmasvuođaid , oččoda SPR ásahuvvot alit sámi dáiddaoahpu . 1 Dainna duogážiin mii áššis lei , ja dat plánat mat ledje prográmma joatkima ja loahpaheami ektui go guoská ovdánahttinforumii Sis-Finnmárkui , de fuomášii Sámediggi váldit eanet ovddasvástádusa badjelasas . 1 Dainna duogážiin mearridii nuppástusaid láhkaásahussii nr. 1480 Sámediggeválgga birra gonagaslaš resolušuvdna miessemánu 15. b. 2009 . 1 Dainna duogážiin ja dainna ulbmiliin ahte nannet Árktisa riikkaidgaskasaš boazodoalloovttasbarggu , de ásahuvvui Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš Guovdageidnui jagi 2005 čavčča . 1 Dainna bargguin lea dál sierra lávdegoddi geargan . 1 Dainna , ahte Sámediggi aktiivvalaččat lea mielde váikkuheamen dáidda ja eará surggiide , ráđđehus dáhttu ahte dat galgá sáhttit oasis váldit oktasaš ovddasvástádusas ássamiid , bargodili , ealáhusaid ovddideami , árvobuvttadeami ja čálggu hástalusain . 1 Dain čálusosiin maid diehtit lea seahkálassii dánskagiella ja latiinnagiella . 1 Dain čoakkáldagain leat maid muhtin ráje dáidagat sámi kultuvrras maid dáiddárat Kaare Espolin Johnson , Frederik Collett , Rolf Nesch , Thor Erdahl , Kåre Kivijärvi ja Per Kleiva leat ráhkadan . 1 Dain áššin mat gusket sámi kulturmuittuid hálddašeapmái , sáhttet mearrádusat mat leat dahkkojuvvon kulturmuitolága vuođul , váidaluvvot Riikaantikvárii , gč. kap. 7.7 . 1 Dain álbmot galgá beassat atnit ávkki bálvalusain mat gokčet sin beaivválaš dárbbuid . 1 Dain « oassálastá » Sámediggi stáhta bealde šiehtadallamiin , ja stáhta ovddida Sámedikki gáibádusa . 1 Dain vuhtto čielgasit guhkesáigásaš vuoruheapmi eksplisihtta strategiijain , ja bargonávccalaš huksen lea addán bohtosiid . 1 Dain surggiin main Sámediggi ii leat ožžon dohkkehuvvot mearrádusaid maid dat vuosttažettiin lea sávvan , doppe leat váldojuvvon mielde buorit mearkkašumit láhkamearrádusaide . Doppe gos ii leat ollašuhttojuvvon dievas ovttamielalašvuohta , doppe bohtet Sámedikii oainnut ovdan láhkaevttohusas . 1 Dain surggiin lea dušše okta nissonbadjebáza jahkejuhkosis badjel 80 jagi . 1 Dain suohkaniin maid atnet árbevirolaš sámi suohkanin soaitá leat deaŧaleamos nannensuorgi bargat nuoraid boahtteáiggi vejolašvuođaiguin , oahpahusain ja boahttevaš bargovejolašvuođai-guin . 1 Dain suohkaniin , main lei stuorimus oassi dievdduin SED-guovlluin , lei maiddái nu ahte guovlluin muđui lei dievdduid oassi vuolemusas . 1 Dain oasálaste 3610 smávvafuođđobivddus ja sullii 1300 ealgabivddus . 1 Dain mákse buhtadusa 5695 ealli ovddas dahje 21 % ohccojuvvon massimiin . 1 Dain muitaluvvo e.e. gávppašeamis ja vearuheamis , ja man čeahpes fanasduojárat sámit ledje . 1 Dain mii oažžut ođđa ja gelddolaš dieđuid guovllu birra ja áddegoahtit ovdahistorjjá ássan- ja eallinminstara buorebut . 1 Dain mii guoskkahit sihke ieš árvalusa ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti ( SVL ) eavttuhusaid váldoprinsihpaid . 1 Dain loguin 135 1 Dain lei netto eretfárren 70 , ja norgalaš stádaborgáriin lei nettoeretfárren 940 oktiibuot logus 1 010 . 1 Dain ledje sullii 140 gos olbmot ledje čálihan iežaset jienastuslohkui maŋemus válggas , eatnasiin ledje 1-5 persovnna . 1 Dain ledje biddjojuvvon 112,3 mrd. ruvnno stáhta- ja stáhtadáhkiduvvon árvobáhpiriidda , ja dain lei 108,1 mrd. ruvdno biddjojuvvon kontoloatnan stáhtii . 1 Dain ledje 6 Eurohpás ja okta Argentiinnás . 1 Dain leat 16 ž miljárdda ruvnnu ođđa doaibmabijut mat leat bušeahta gollooasis , ja 3 ŧ miljárdda ruvnnu leat ealáhusdoaimmaid vástevaš ulbmilaš vearrogeahpedusat . 1 Dain lea čoahkádus mas leat sullii 800 dáiddadahkosa . 1 Dain lea čielgasit daddjojuvvon ahte Sámediggi ii sáhte láhkaásahusaiguin geatnegahttit geange geavahit sámi leavgga . 1 Dain lea maiddái ovddasvástádus dábálaš politihkkasurggiin main sáhttet leat erenoamáš čuovvumušat sámeálbmogii , ja politihkalaš doaibmabijuin davimus fylkkaid várás ja/dahje dakkár boaittobealguovlluid várás , main sámit eai leat primára ulbmiljoavku , muhto mat sáhttet váikkuhit sámiide mat orrot dain guovlluin . 1 Dain konkrehta fáttáin maid leat árvalan nannet , leat dálkkádat- ja buolladutkama máhtto ­vuođđu ja áhpeguovlluid ekovuogádaga vuhtiiváldi hálddašeapmi , mariidna dutkan , petroleum ­dutkan ja áhpeguovlluide guoski servodatdieđalaš , juridihkalaš ja humanistalaš dutkan . 1 Dain joavkkuin leat sierra konvenšuvnnat ja vuoigatvuođat , ja dat mearkkaša ahte sin dilli loktejuvvo sierra dássái . 1 Dain gáibiduvvo maiddái dat ahte galget leat dakkár bearráigeahččan- ja duođaštanortnegat ahte ruđaid geavaheapmi dohkálaččat duođaštuvvo . 1 Dain guovlluin sáhttet sihke fierpmádagat ja ovttaskas fitnodagat oažžut doarjaga . 1 Dain guovlluin mat leat sámegiela hálddašanguovllu olggobealde , vuođđoskuvlla ahkásaš sámiin lea vuoigatvuohta oažžut oahpahusa sámegielas . 1 Dain guovlluin main sámegiella ii leat olbmuid ovttastallangiella , lea erenoamáš dehálaš bidjat vuođu máná sámegielalaš ovdáneapmái jo mánáidgárddis . 1 Dain guovlluin main geavahit goikkehiid , doppe leat sierra vuoddagat olbmáid ja nissonolbmuid várás , ja árggaid ja basiid várás . 1 Dain guovlluin leat erenoamáš hástalusat go galgá fuolahit ovttadássásaš fálaldaga sámi álbmogii . 1 Dain guovlluin gusto láhka dakkárge fatnasiidda mat eai gula mange stáhtii , ja fatnasiidda maid sáhttá bálddastahttit dakkáriiguin . 1 Dain guovlluin gos goappaš dát areálagáibideaddji doaimma dáhpáhuvvet bálddalaga , sáhttet čuožžilit beroštusriiddut . 1 Dain guovlluin dadje njeallje olbmo logi olbmos ahte eai goassege lohkan áviissaid ( eai dávjá , eaige hárve ) . 1 Dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ovddalgihtii jienastagat fertejit leat joavdan válgabiirre lohkanválgastivrii diibmui 21 válgabeaivvi ( láhkaásahusa § 56 ) . 1 Dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , jienasteddjiin lea lohpi dušše ovddal ¬gihtii jienastagaid addit sámediggeválgii . 1 Dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , doaibmá válgastivra sámeválgastivran ( láhkaásahusa § 17 ) . 1 Dain gielddain main leat unnit go 30 olbmo girjejuvvon Sáme ¬dikki jienastuslohkui , lohkanválgastivrra ovddasvástádus lea čađahit gaskaboddasaš lohkama ovddalgihtii jienastagain ( láhkaásahusa § 62 ) . 1 Dain gielddain main leat eanet go 30 olbmo girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galgá sámeválgastivra dakkaviđe go ovddalgihtii jienastagaid ja válga ¬diggejienastagaid gaskaboddasaš lohkan lea čađahuvvon , sáddet daid jienastagaid biirre lohkanválgastivrii ( láhkaásahusa § 63 ) . 1 Dain gielddain main leat 30 olbmo dahje eanebut girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , galgá leat sámeválgastivra maid gielddastivra lea válljen ( láhkaásahusa § 17 ) . 1 Dain gielddain ii leat válgadiggi Sámediggeválggaid várás . 1 Dain gielddain gos lea mearriduvvon guovtti beaivásaš válgadiggi , lea lassin sotnabeaivi 13.09.2009 , ja dat guoská maiddái Sámediggeválgii . 1 Dain gielddain geahppánedje doalut 35 pst. áigodagas 1989 rájes 1999 rádjai . 1 Dain gielddain dahje main leat 30 olbmo dahje eanebut guđet leat girjejuvvon Sámedikki jienastuslohkui , ovddalgihtii jienastat galgá dohkkehuvvot jos dat lea joavdan sámeválgastivrii diibmui 21 válgabeaivvi ( láhkaásahusa § 56 ) . 1 Dain geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu , dábálašfágalaš suorggis lea measta 70 % universitehta dahje allaskuvlaoahppu , ja 24 % sis geain lea fidnofágalaš oahpposuorgi . 1 Dain geat ásset lulábealde Sáltoduoddara , leat eanemus dievddut geat eai čađat dábálašfágalaš oahpposuorggi , davábealde Sáltoduoddara nieiddat ges eanet fárrejit čoahkkebáikkiide olggobeallái SED-guovllu . 1 Dain geat leat čađahan joatkkaskuvlla 5 jagis lea su. 12 % sihke dievdduin ja nissoniin váldán 5 jagi dahje eanet universitehta / allaskuvla 1 Dain geat eai čađahan joatkkaskuvlaoahpu 5 jagis lea su. 8 % eanet nissonat go dievddut váldán oanehit universitehta / allaskuvlaoahpu . 1 Dain fylkkagielddalaš joatkkaskuvllain main lea erenoamáš ovddasvástádus addit fálaldaga sámi ohppiide Tromssa , julev- ja lullisámi guovllu joatkkaskuvllain , fertejit boahtteáiggis leat oassin stuorát fierbmeovttasbarggus stáhta sámi joatkkaskuvllaiguin . 1 Dain ferte doarvái ja buorre gelbbolašvuohta go galget deaivvadit sámi mánáiguin ja váhnemiiguin . 1 Dain eará guovlluin SED-suohkaniid siskkobealde lea badjebáza 24 , muhto badjebáhcaga guoddiba ollislaččat Mátta-Várjjat ja Nárviika . 1 Dain eai leat dál galle vuogádaga mat sáhttet vuostáiváldit sámegiela čállinmearkkaid . 1 Dain dáhpáhusain main ii leat vejolaš dan oahppái fállat skuvlaoahpahussan , de lea vejolaš geavahit ee. gáiddosoahpahusa . 1 Dain dáhpáhusain main ii leat vejolaš addit oahpahusa skuvlalanjas oahpaheaddji bokte , lágat rahpet vejolažžan ” molssaeavttot oahpahanvugiid geavahit ” . 1 Dain dáhpáhusain main eat leat lihkostuvvan konsultašuvnnain boahtit ovttamielalašvuhtii , bargomeanut sihkkarastet ahte sierra oainnutge bohtet čielgasit ovdan . 1 Dain celkui ná : 1 Dain báikkiin main ii leat mearriduvvon sámegiel čállinvuohki sáhttá almmolaš orgána cegget nammaášši vai čállinvuohki mearriduvvo ( § 6 ) . 1 Dain buriin doaibmabijuin maidda doarjja lei ohccojuvvon , dorjojuvvojedje sihke doaimmat ja fysihkalaš láhčimat . 1 Dain bismágottiin lea danne erenoamáš ovddasvástádus fuolahit ealli sámi girkoeallima iežaset guovlluin . 1 Dain biiriin gos eanas mánát eai ipmirdan dárogiela , doppe galge mánát oahppat lohkat sámegiela dehe láttegiela lassin dárogillii . 1 Dain bargamušain geavahuvvojit dál sierranas plánenvuogádagat , muhtumassii plána- ja huksenlága rámmaid siskkobealde , ja muhtumassii eahpečielga gaskavuođain plánemii plána- ja huksenlága vuođul . 1 Dain aspiránttain guđet gerge oahpus čakčat jagi 2007 , lei okta sámegielalaš . 1 Dain 18. s geat čađahedje , ledje njealjis Gáivuona suohkanis . 1 Daiguin sániiguin háliidan sávvat Riikačoahkkimii lihku iežaset šiehtadallamiidda , ja illudan vásihit muhtun fiinna beivviid dáppe Troandimis . 1 Daiguin juolludemiiguin lea Sámediggi buori álggus oažžut oahpponeavvuid mat leat heivehuvvon Máhttoloktema sámi oahppoplánaid gelbbolašmihttomeriide , dadjá Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji Ann-Mari Thomassen ( NSR ) . 1 Daiguin doaibmabijuiguin mat biddjojuvvojedje Stuorradikki ovdii ođđajagemánu 26. beaivvi ja daiguin nuppástusaiguin mat dahkkojuvvojedje go Stuorradiggi gieđahalai doaibmabijuid , oljodinestusaid geavaheapmi lassána sullii 45 miljárdda ruvnnuin jagis 2008 jahkái 2009 , mii Nannán-Norgga BNP:s vástida 2,4 proseantasaš gávpejearroimpulsii . 1 Daidá datge leat boaresáigásaš . 1 Daidda šiehtadusaide gullet earret ealáhusovddideami maiddái regionála plánen , areálahálddašeapmi , riikkaidgaskasaš áššit , dearvvašvuohta , oahpahus , kultuvra ja kulturmuittut . 1 Daidda ásahusaide maidda Sámediggi addá njuolgga doarjaga ja váldooasi doaibmadorjagis , sáhttá Sámediggi bidjat čielgaset gáibádusaid ja vuordámušaid ásahusaid stivremii ja organiseremii . 1 Daidda sámiide geat ásset Norggas ja geat eai lean čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui jagi 2001 ja jagi 2005 válggas , lea áigemearri ohcat čálihuvvot Sámedikki jienastuslohkui geassemánu 30. b. 2009 . 1 Daidda smávva sámegielaide nugo nuortalašgillii , julevsámegillii ja lullisámegillii gáibiduvvojit doaimmat johtilit jus gielat galget seailut . 1 Daidda ruđaide gullá maid rádjesuohkaniid ovttasbargu dain suohkaniin mat leat Davvi-Suomas , Finnmárkkus ja Davvi-Romssas . 1 Daidda prošeaktaruđaide maid Sámediggi lea juolludan heivehit dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmogii lea duogážin NOUs 1995:6 Plan for helse- og sosialtjenester for den samiske befolkning . 1 Daidda plánaide maidda váikkuhusčielggadusa sierra gáibádus guoská , geahča § 4-2 nuppi lađđasa , lea riska- ja raššivuođaanalysa dábálaččat oassi dain čielggadusain mat galget čađahuvvot dán oktavuođas . 1 Daidda nuoraide geat dál ožžo 9-jagi oahpahusa , orro dego nuorit rahpaseamen , ja ahte sii ledje min servodagas , measta seamma dásis go earát . 1 Daidda leat doai ­bmalohpái čallojuvvon prográmmaeavttut . 1 Daidda gurssaide lasihedje teorehtalaš gurssa mii lea bákkolaš buot ohppiide . 1 Daidda gullet earret eará fylkkaid giliovddidanruđat Eanadoalu ovddidanfoanddas ja leat jurddašuvvon geavahuvvot láhčit dilálašvuođaid dakkár ealáhusovddideapmái mii addá vuođu guhkesáigásaš , gánnáhahtti árvoháhkamii ja leavahuvvon ássamii eanadoalu resurssaid ektui oppalohkái ja eanadoalloopmodaga ektui erenoamážit . 1 Daidda giliide , main meahcceealáhusat leat leamaš eallima dehálaš vuođđu gitta otnážii , Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus rahpá vuoigatvuođa hálddašit resurssaid gili árbevirolaš geavahanguovllus . - gillefidnoguovllus . 1 Daid čuolbmačilgehusaid vuođul mat bohtet ovdan sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallamis ja dannego sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovlu dál lea viiddiduvvon nu ahte dat siskkilda sihke davvisámegiela , julevsámegiela ja oarjelsámegiela , de lea Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ovttasráđiid guovdilis departemeanttaiguin ja Sámedikkiin geahčadišgoahtán sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Daid čuolbmabeliid vuođul mat ovdanbohtet sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallamis ja go giellalága hálddašanguovlu lea viiddiduvvon nu ahte dál fátmmasta sihke davvisámi , julevsámi ja lullisámi gielaid , áigu Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ovttasbargamis guoskevaš fágadepartemeanttaiguin ja ráđđádallamis Sámedikkiin álggahit sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallat ja árvvoštallat vejolaš ođasmahttima . 1 Daid áššiid gaskkas maid lávdegoddi galggai čielggadit ja árvvoštallat , lei mearrádusaid laktin daid álbmotrievttalaš geatnagasvuođaid ektui maid Norga lea váldán badjelasas eamiálbmogiid hárrái . 1 Daid áige- ja resursarámmaid siskkobealde mat leat leamaš guovddážis , lea leamaš alla aktivitehtadássi . 1 Daid váttisvuođaid oktavuođas maid gonagasreabbá dagaha vuotnabivdiide sámi guovlluin , lea Sámediggi bovdejuvvon searvat bargojovkui maid Guolástusdepartementa jođiha . 1 Daid vátna resurssaid leat buoret geavahit eará ulbmiliidda . 1 Daid vállje Girkoráđđi . 1 Daid váikkuhusaid maid buot bieggafápmohuksemat guovllus mielddisetbuktet , ferte ollislaččat čielggadit beroškeahttá das galle huksejeaddji dat leat seamma guovllus . 1 Daid vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa ođđa oahppaplánaid oktavuođas , mat dál fargga galget čađahuvvot , leat guovddáš eiseválddit mearridan ahte skuvlajođiheaddjiid ja eará pedagogalaš bargiid gelbbolašvuohta galgá loktejuvvot mealgadit . 1 Daid vuoigatvuođaid kártema , mat maiddái sihkkarastet oktasaš sámi vuoigatvuođaid . 1 Daid vearrivuođaid in áigon bealistan bisuhit , baicca veahkehit dálkkodit dan mii lei divodan veara . 1 Daid sániid , ahte boazodoaluin meannudit " gierddahuvvon geavaheami " prinsihpa mielde - mii ii rievtti mielde atte vuoigatvuođa - lea váttis áddet dainnago dakkár beliid regulerejit lágat , ja geavadis eananvuovdineiseválddit addet stuorra árvvu boazodoalu oainnuide - nugo láhkaortnet ja njuolggadusat čielgasit dihkkádit . 1 Daid sáhttá gohčodit sámi kulturmuitun dalle go ealli dahje čállojuvvon sámi árbevierru čatnasa daidda ja go báikkálaš sámi máhtolašvuohta čatnasa daidda sámi kulturoktavuođas . 1 Daid sáhtii liikká geavahit , go mii geahčadeimmet govaid , ja oahpaheaddji máinnastii sámegillii . 1 Daid skuvlaoahppiid lohku , geat ohppet sámegiela vuosttašgiellan , lea njiedjamin ja buohkanassii leat uhcit ja uhcit oahppit geain lea sámegieloahpahus vuođđoskuvllas . 1 Daid searvvis leigga Gunnar Olsen ja Pavel Anderssen . 1 Daid searvvis galget leat juohke riikka sámedikkiid presideanta ja sámediggeráđiid okta lahttu . 1 Daid regulerejit sisláhkalaš ja álbmotláhkalaš gaskaoamit . 1 Daid prošeavttaid gaskkas maid leat vuoruhan , deattuhit erenoamážit EALáT-prográmma , gč. kap. 12.5 . 1 Daid plánaid várás , maidda mearrádus guoská , lea oppalaš gáibádus ahte mearrádusa áššečilgehusas galgá boahtit ovdan mo váikkuhusat plánaevttohusas oktan váikkuhusčielggadusain ja daid cealkámušaiguin mat leat boahtán sisa , leat árvvoštallojuvvon , makkár deaddu daidda lea biddjojuvvon ja mo dat leat čuovvoluvvon gitta ášši loahppamearrádussii . 1 Daid ođđaset áiggiid dokumeanttaide mii máhccat dán ráiddu čuovvovaš girjjiin . 1 Daid ođđa ásahusaid váikkuhusain kultuvrii ja ealáhusaide sámi eanadagain mii diehtit hui unnán odne . 1 Daid ovddabealde namuhuvvon vuoigatvuođaid vuođul ferte Sámedikki váldi rievdaduvvot nu ahte dat dás maiddái beassá nammadit ovddasteddjiid dán deaŧalaš ásahussii . 1 Daid organisašuvdnahápmin galgá leat vuođđudus ja vihtta lahtu stivrras . 1 Daid olgoareálaid várás , maidda lága njuolggadusat gustojit , ferte sihkkarastojuvvot ahte plánat ráhkaduvvojit seamma ulbmila mielde . 1 Daid oktavuođain go lea ballu ahte beaiveruđaid áššemeannudanáigi guhku , de Bargo- ja čálogodirektoráhtta oažžu válddi álkidit áššemeannudeami . 1 Daid oktasaš skuvlagirjerádjoresurssat šaddet buoremus lági mielde ávkkálaš olles fylkii . 1 Daid ohppiid lohku guđet ohppet julevsámegiela vuosttasgiellan , lea dattetge sturron 18 oahppis gitta 25 oahppái logi jagis . 1 Daid oaččui Sámi dutkamiid guovddáš mii almmuhii ja jugii stipeanddaid . 1 Daid oassi geat válljejit sámegiela fágan joatkkaskuvllas , lea lassánan mearkkašahtti láhkai maŋimus jagiid . 1 Daid oassi geat jienastedje , lei 69,3 proseantta oppa riikkas jagi 2009 válggas . 1 Daid oarjilsámegiela ohppiid lohku guđet ohppet oarjilsámegiela vuosttasgiellan , lea dattetge njealjegeardásaččat sturron 11 jagis . 1 Daid oainnát dán artikkala vuolimuččas . 1 Daid oahpaheddjiid várás guđet doaimmahit gáiddosoahpaheami sámegielas , galgá vuođđuduvvot fierpmádat . 1 Daid máŋggaid evttohusaid gaskkas leat mii válljen nuoraid geat gullet iešguđet guovlluide ja geat leat iešguđetládje čájehan ahte sii leat buorit ovddasteaddjit sápmelaččaide olles riikkas , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 Daid mánáid ovttaskaslaš vuoigatvuohta , oažžut sámegiela oahpahusa geain lea sámeduogáš ferte mearriduwot lágain . 1 Daid mii leat deaddilan nu go ledje aviisačálusin , áigečállagiin dehe girjjiin . 1 Daid maŋimuš áiggiid leat šaddan dábálaš ahte sápmelaččat atnigohtet sámegiel namaid , sihke ovdanama ja goarggu . 1 Daid maŋemus logi jagiid norgga servodat lea vásihan stuorra rievdadusaid , ja mis lea stuorra kulturáláš ja oskkolaš valljivuohta . 1 Daid leat mii atnán sámegielgirjjiide girjerádjui , dihtoriidda , tv:i , radioi , sierra skuvlalanja biergasiidda ja stuora lávvui . 1 Daid lean analyseren čálalaš gáldun ja ovttalágan gulahallan vuohkin , ja galggašii gehččot debáhttačálusin iige aivve fal persovnnaid dahje organisašuvnnaid loahpalaš oaivilin . 1 Daid lea erenoamáš deaŧalaš deattuhit dađi mielde go organisašuvdna stuorru , ja erenoamážit 2001 rájes go ođđa organisašuvdnamálle doaibmagoahtá . 1 Daid lassin sus lea rádiojournalistihka oahppu Gimlekollen Mediasenteris Kristiansandas . 1 Daid jagiid maid vearroetáhta lea fállan daid , de leat 140 ja 150 olbmo gaskkas geavahan sámegielalaš blankeahtaid . 1 Daid iešguđetge doaimmaid ektui sáhttá leat dárbu eanet spesialiserejuvvon máhttui ja gelbui . 1 Daid iešguđet fágasurggiid birra ii ságaškuššojuvvo sierra dás , ja ovttaskas doaibmabijut maid eai leat logahallojuvvon dán dieđáhusas . 1 Daid hástalusaid geažil mat leat riikkaoasis , de lea ulbmil ahte RDA-ruđat maiddái galget geavahuvvot nu ahte dain lea váikkuhus oppa riikkaoassái . 1 Daid huksenáššemearrádusaid mat gullet Gielda- ja guovlodepartementii , lea Stuorradiggi mearridan , muhto dat biddjojuvvojit doibmii easkka maŋŋá . 1 Daid gávnnat girjji loahpas . 1 Daid gáibádusain lea seamma ovdavuorru go dain mat leat namuhuvvon mearralága § 51 vuosttaš lađđasa 4. nummiris . 1 Daid guollefatnasiid eriid gávppašeapmi , mat leat gaskal 11 ja 15 mehtera , sáhttá mielddisbuktit dán fanasjoavkku dramáhtalaš geahpedeami ja vaikke beallideami ge . 1 Daid gielddain main leat hárvenaš prošeavttat galgá IN garrasit ražastit , iige dát galgga čuohcat daid kvalitehtagáibádusaide mat gustojit jus galggaš bohtosiid olahit . 1 Daid gielddaid ohcamat , mat háliidit laktojuvvot ollásit dahje muhtun muddui sámegiela hálddašanguvlui meannuduvvojit positiivvalaččat ja vuorddekeahttá dárbbašmeahttumit . 1 Daid geaid sáhttá jienastit ja sii geat sáhttet jienastit leat sápmelaččat geat leat válljen čálihit iežaset sierra jienastuslohkui mii lea ásahuvvon dainna ulbmiliin – Sámedikki jienastuslohku . 1 Daid gaskkas ožžo 44 ohcama doarjaga oktiibuot 11 858 000 ru ovddas vuoruhuvvon surggiid siskkobealde . 1 Daid gaskkas ledje earret eará 5 lullisámi prošeavtta . 1 Daid gaskkas ledje earret eará 3 tearbmaprošeavtta , 2 lullisámi prošeavtta ja 1 julevsámi prošeakta . 1 Daid gaskkas ledje earret eará 2 leairaskuvlaprošeavtta , 3 lullisámi giellaprošeavtta ja 4 báikenammaprošeavtta . 1 Daid gaskkas ledje 9 bihkkahávddi , ollu bázahusat cehkkojuvvon barttain ja gođiin , measta 100 árrana , ja dasto máŋga bivdorokki ja čilat . 1 Daid gaskkas leat biografiijat sámi kultuvrra máŋgga ovdamanni birra ja golbma sámiid girjjálašvuođa girjji doložis dálážii : Nordisk saga ( Davviriikkalaš sága ) , Nordkalotten ( Davvikalohtta ) ja Urfolk i Nord ( Eamiálbmogat Davvin ) . 1 Daid gaskkas lea Árran julevsáme guovdasj ožžon badjel 300 000 ru álggahit dearvvašvuođadeaivvadeami sámi boarrásiidda julevsámi guovllus , ja Várdobáiki lea ožžon doarjaga gelbbolašvuođa bajidandoaibmabijuide dearvvašvuođa- ja sosiálafága bargiide guovllus . 1 Daid gaskkas lea Sámi Musihkkafestivála Guovdageainnus , mii lea šaddan daid deaŧaleamos kulturásahusaid gaskii . 1 Daid gaskkas lea ON konvenšuvdna mánáid vuoigatvuođaid birra . 1 Daid gaskavuoñaid fertet čalmmustit . 1 Daid gaskavuhtii ferte čalmmustuvvot . 1 Daid gaskaomiid maid Innovašuvdna Norga sáhttá fállat leat ruhtadeapmi , gealbu , profileren , fierpmádat ja ráddeaddin . 1 Daid galggaimet vástidit ja sáddet vástádusaid reiven skuvlii . 1 Daid fápmorusttegiid várás , main Gonagas lea konsešuvdnaeiseváldi , geahča mearkkašumiid čázádatbuođđunlága rievdadusaid vuolde . 1 Daid fállet Romssa universitehta ja Sámi allaskuvla . 1 Daid fálaldagaid logu rievddadeapmi lea leamaš nugo Tabealla 2.6 vuolábealde čájeha . 1 Daid fáddágirjjážiid sáhttá atnit vuođđooahpu ja joatkkaoahpu studeanttaide ja mánáidsuodjalusa bargiide . 1 Daid fylkkain gos buohkat besset govdafierbmái man nu láhkai , sáhttá dán ruđa atnit eará infrastruktuvrii ja ealáhusdoaibmabijuide Gielda- ja guovlodepartemeantta šiehtadusa mielde . 1 Daid fatnasiid earit , mat guolástit dahje bivdet ovttalágan bivdosiin , sáhttet ovtta áigodahkii mearriduvvot dan buohkanas eari vuođul , mii lea muhtun eriid dáfus muddejuvvon guolástusain . 1 Daid eat aŋkke leat váldán mielde dán artihkkalii daningo dieđut váilot . 1 Daid eará stipeanddaid lea Sámediggi ieš ásahan . 1 Daid eaktun lea leamaš ahte sámegielat elektrovnnalaš áššegirjjiid vuostáváldimii fertejit leat seammalágan sierraprográmmat bijahuvvon vuostáváldi mašiidnii . 1 Daid dohkkeha DN oktan vejolaš kommentáraiguin nugo ovdamearka dihte leago dat našunála politihka rámmaid siskkobealde . 1 Daid doarjjaruđaid bokte maid juhket báikkálaš prošeavttaide fylkkagielddain ja gielddain lea maid Sámedikkis váikkuhanvejolašvuohta dearvvašvuođa- ja fuollabálvalusas sámi álbmogii . 1 Daid doarjagiid árvvoštallan maid Sámediggi juolluda sámi mánáidgárddiide 1 Daid doaimmaid čađaheapmi mat mearriduvvojit boazodoallošiehtadusas lea ovttasbargu Boazodoallohálddahusain ja Sámedikkiin . 1 Daid doaibmabijuid čađaheapmi ja viidodat maid doaibmaplána válddahallá , šaddet heivehuvvot jahkásaš bušeahttaárvalusaide ja dasa mo Stuorradiggi daid meannuda . 1 Daid doaibmabijuid oktavuođas maidda § 1-3 oppalaš spiehkastat gusto , ii leat rievttálaš vuođđu čađahit proseassa plána- ja huksenlága vuođul meannudan dihtii galgá go addojuvvot sierralohpi gielddaplána areálaoasis , muddenplánas ( ja muddennjuolggadusain ) dahje addin dihtii sierralobi plánagáibádusain dakkár rusttegiid várás . 1 Daid doaibmabijuid hárrái main Gonagas lea konsešuvdnaeiseváldi , čujuhuvvo mearkkašumiide čázádatbuođđunlága § 6 nr. 1 vuosttaš lađđasa ođđa viđát , guđát ja čihččet dadjosii . 1 Daid doaibmabijuid gaskkas mat leat ožžon prošeaktaruđaid , sáhttá namuhit prošeavtta mii galgá čielggadit daid sápmelaččaid dili , geat čohkkájit giddagasas , ja prošeavtta mii galgá čielggadit mo buhcciidáittardeaddjit čalmmustuhttet sámi buhcciid áimmahuššama . 1 Daid dieđuid vuođul maid ILO oaččui jagi 1994 Sámedikki ja Norgga ráđđehusa gaskasaš šiehtadusa birra , geigii sihke Sámediggi ja ráđđehus sierra raporttaid , ja dat buvttii oidnosii ipmárduserohusaid das mo ILO-konvenšuvdna nr. 169 čađahuvvo Norggas . 1 Daid defineret dás sámi áviisan , daningo dat ožžot preassadoarjaga Kultuvra- ja girkodepartemeantas , ja daningo dain lea čielga sámi ulbmil . 1 Daid bálvalusaid ferte heivehit min dárbbuide . 1 Daid beroštumiid organisašuvnnat maidda áššit dábálaččat gusket , galget leat ovddastuvvon ráđis . 1 Daid bargit eai leat stáhtabargit eai ge sidjiide dábálaččat guoskka stáhtalaš tariffašiehtadusat . 1 Daid Norgga stáhtalahtuid veahkehanáššit , mat eai guoskan mearraalbmáide , biddjojuvvojedje Gávpedepartementii geassemánu 11. b. 1906 . 1 Daid 155 milj. ruvnnuin mat juolluduvvo Gielda- ja guovlodepartemeantta bušeahtas govdafierbmehuksemii , oaččui Finnmárku 14,24 milj. ruvnno . 1 Dahl , Helge : Språkpolitikk og skolestell i Finnmark 1814–1905 . 1 Dahkkojuvvon rámmašiehtadus sihkkarastá dál sidjiide njuolga váikkuhanfámu reguleremiid mearrádusaide . 1 Dahkko maiddái ollu bargu riikkaidgaskasaš orgánaid ektui , ee , ON ’ a siskkobealde ja duktanpolitihkain ja- ruhtademiin . 1 Dahkkivuoigatvuohta ja IT. 1 Dahkkinomen 1 Dahkat šiehtadusaid maŋŋil šiehtadallamiid guorahallamiidda ja bohkamiidda eavttuid mat doahttalit sámi beroštumiid 1 Dahkat álkibun eatnamiid juohkit čáhkkilis huksensajiin , šiljuin ja orrunviesuin , seammás go produktiivvalaš eanan- ja vuovdeareálat sáhttet vuvdot eanandoalloopmodagaide main lea aktiiva doaibma . 1 Dahkat vejolažžan buohkaide oažžut iežaset oppalaš máhttu váldojuvvot vuhtii . 1 Dahkat iežas guorahallama náhkkeealáhusas ja máhccat ruovttoluotta Stuoradiggái áššiin . 1 Dahkan dihte álkibun almmolaš doaimmaide váldit atnui sámegiela čállinmearkkaid , ruhtada Bargo- ja searvadahttindepartemeanta gelbbolašvuođabása ja sierra neahttabáikki sámegiela čállinmearkkaide ja ITii – www.samit.no . 1 Dahkan dihte hálddahusa eanet dihtomielalažžan sámegiela geavaheami hárrái , galget departemeanttat namuhit dán juolludusreivves áigeguovdilis stáhta ásahusaide . 1 Dahkan dihte buohkaide olámuddui lea čujuhuvvon dárbui eambbo almmolaš áŋgriuššamii , ja ollu doaimmaheaddjit leat čujuhan erenoamážit dárbui ovddidit hupmansyntesa neavvuid . 1 Dahkamušain mat leat dušše , dahje eanaš oaivvilduvvon sámi veahkadahkii , lea almmatge lunddolaš ahte Sámedikkis lea ovddasvástádus vai mearrádusat dahkkojuvvojit dan orgánas mii buoremusat diehtá sámi dilálašvuođaid birra ja buoremusat dovdá dárbbuid . 1 Dahkamušaid mat gusket sámiide ja veahkadah ­kii muđui berrejit váldonjuolggadusa mielde dábálaš hálddahusorgánat áimmahuššat . 1 Dahje Álbmotgovdafier- Nuoraid fylkkaráđđi lea válljen Silja Kristianne Utenga ( 18 ) pmádat . 1 Dahje váldde oktavuođa seniorráđđeaddiin Jon Petter Gintal tel : 77 61 28 70 el . 99 77 48 48 1 Dahje veahkkálas bargu . 1 Dahje lohkat man ollu leat sierravuodjenlohpeohcamat leat , iige jearrat oppanassiige ahte leat go dat oppa geavahuvvonge . 1 Dahje lohkat dispensašuvnnaid jearakeahttá leat go dat duođai geavahuvvon . 1 Dahje leat go ieš hutkan ođđa ja buori sáni juoga mas ii leat ovdalaččas jorgaluvvon sátni sámegillii ? 1 Dahje dalle go mearrádusaid eai dahkko . 1 Dahje dain muhtumiin . 1 Dahje dagaha go dakkár ođđasis struktureren , mas lea ođđaáigásaš máŋggabealat fidnoeallin , dan ahte boahtteáiggis lea smávvaindustriija , huksen- ja ráhkadusdoaimmat , gálvogávppašeapmi ja priváhta bálvalusat mat láhčet ávnnaslaš vuođu sámi kultureallimii ? 1 Dahje ahte dat sáhtii leat positiivvalaččat historjjálaš ákka beales : kveanaid ektui , geat ledje rehkenastojuvvon leat sisafárrejeaddjit , ledje sápmelaččat dološ eamiálbmot Davvikalohtas . 1 Dahje " Na , soaitá ovdalis áiggiid " . 1 Daguheami oktavuođas gusket §§ 13 ja 27 vástideaddji doaimmaide . 1 Daguheames rogganvuoigatvuođa Rogganvuoigatvuođa daguheami oktavuođas guoská § 26 vástideaddji doibmii . 1 Daguheames guorahallanvuoigatvuođa Guorahallanvuoigatvuođa sáhttá daguhit . 1 Dagfinn Enerly Lea leamaš fárus elihta spábbačiekčamis Skeida , Mossa , Rosenborga ja Fredrikstada ja dasa lassin Grorud ja Greia ovddas . 1 Dagadettiin dáid kulturmuittuid eanet olámuddui olbmuide háliida fylkkasuohkan loktet kulturárbbi oidnosii mávssolaš resursan báikkálaš báikeovddideamis Romssa fylkkas . 1 Dag Terje Andersen deattuha ahte ráđđadallamat leat buvttiihan čielggasavuođa ja ovttamielalašvuođa ollu deaŧalaš čuoggaid dáfus , ” leat ee. ovttamielalaččat ahte struktuvraearit galget leat áigeráddjejuvvon ja ahte dát maiddái galgá guoskat juolluduvvon struktuvraeriide ” . 1 Dag Terje Andersen Foto:Scanpix 1 Dag Terje Andersen 1 Dadjet viidáseappot ahte orohatplánema ferte geahččat ovttas gieldda plánaiguin ja iešguđet geavaheddjiid oktasašplánaiguin . 1 Dadjet maiddái ahte dálkkádatrievdamiiguin dáistaleamis leat dušše ravddamus dáhpáhusat mat leat doarvái offensiivva . 1 Dadjen mu namma lei Risten , muhto čállen Kristen , go nu ledjen oaidnán iežan nama čállon « K » dán skuvllas . 1 Dadjen eadnásan ahte in fuola šat sámi biktasiid skuvlii . 1 Dadjat juo buohkat geat leat vuolláičállán , leat čađahan sámegiela vuođđofága Oslo universitehtas áigodagas 1952–1968 . 1 Dadjat jo buot oahppit oaivvildit ahte sidjiide ledje galledeamit ávkin go sii leat dain oahppan . 1 Dadjat dal jo buot ásahusat dihtet ahte sis lea ovddasvástádus fállat bálvalusaid sámegillii . 1 Daddjui ahte badjeolbmuid guođohanbarttain bihtáidlohkan ja jeavddalaš skuvlavázzin ii lihkostuvvan . 1 Daddjojuvvui čielgasit ahte eamiálbmogiid dearvvasvuođadilli ii leat ovttalágan , ja earenoamážit leat Ruošša eamiálbmogiin ollu dearvvasvuođa- ja sosiála váttisvuođat . 1 Daddjojuvvui ahte buohkat sáhtte guolástit friija iežaset opmodagas , ja maŋŋá go fárrejedje eret báikkiin . 1 Daddjojuvvo maiddái ahte nugo earáge eamiálbmogat miehtá máilmmi oaivvildit sámit ahte vuoigatvuohta iešmearrideapmái maiddái gusto máilmmi eamiálbmogiidda , ja ahte máilmmeservodat danne ferte dan dohkkehit . 1 Daddjojuvvo bálkkašumi vuoiti birra ahte son lea čeahppi oažžut evttohusaidis dohkkehuvvot , ja ahte son dávjá ovttasbarggu bokte gávdná čovdosiid . 1 Daddjojuvvo ahte son barggai oahpaheaddjin gitta dassážii go su sadjái bođii oahpaheaddji geas lei oahpaheaddjiskuvllas eksámen . . 1 Daddjojuvvo ahte servodaga kvalitehta mihtiduvvo mainna lágiin dat goziha daid buot geahnoheamos olbmuid . 1 Daddjojuvvo ahte leat maiddái ollu stuorra čoavddetkeahtes váttisvuođat eará šiehtadallansurggiin go eanandoalus . 1 Daddjojuvvo ahte dárbbašuvvojit ollu sámegielat fágabargit dearvvašvuođasuorggis , skuvllain ja mánáidgárddiin , kriminálafuolahusas ja Girkus . 1 Daddjojuvvo ahte doaibmaplána ulbmilin lea váikkuhit dan ahte sihkkarastit sámi álbmogii kvalitehta deaivvadettiin bálvalusapparáhta . 1 Daddjo viidáseappot : « Lea oba mihá stuora váttisvuohta jođihit rávisolbmuid oahpaheami sámiide , danin go leat ollu našuvnnalaš nuppástusat ja nannensuorggit main dađibahábut ii gávdno sámi profiila . 1 Daddjo maid plánas ahte oažžu oaniduvvot oahpahalliáiggi das man ollu lea skuvlla vázzán . 1 Daddjo ahte buot doalloovttadagat orohagas leat geatnegasat čuovvut mearriduvvon orohatplána , ja jus plána rihkku mearkkašahtti láhkái , de sáhttá gohččojuvvot čađahit bággodoaimmaid . 1 DUOGÁŠ JA ČILGEHUS : 1 DUOGÁŠ ... 4 BARGOVUOGIT ... 4 1 DUOGÁŠ ... 25 BUORET GÁNNÁHAHTTIVUOHTA ... 26 MIELKEPOLITIHKKA ... 26 NATIONÁLA EANANDOALLOPOLITIHKA REGIONALISEREN ... 27 EANET BÁIKKÁLAČČAT NÁLÁŠTUHTTIT ... 28 LÁHČIT DILÁLAŠVUOĐAID LOTNOLASEALÁHUSAIDE ... 30 GELBBOLAŠVUOĐA OVDDIDEAPMI JA FIERPMÁDAGAID HUKSEN ... 33 MEAHCCERESURSSAIGUIN ÁVKKÁSTALLAN ... 34 VUOIGATVUOĐAT MEHCIIN ... 35 KULTUREATNADAT ... 36 2 1 DT-hoavda Liv Føre ja Dagfinn Conradi ođđa dáhtalanjas . 1 DSJ-Doajmmasiebbre Julevsábme 83 95 95 85 1 DOAIBMAGOLUT Politihkalaš dási doaibma Hálddahusa doaibma Investeremat Erenoamáš doaibmagolut Doaibmagoluid submi Jahkeboađus Jahkebohtosa geavahus Ođđasisjuogadeapmái 2009 rev . 1 DOAIBMABOAĐUID VÁIKKUHANGASKAOMIID SUBMI 1 DOAIBMABOAÐUID VÁIKKUHANGASKAOMIID SUBMI 1 DNbg:s lea áigumuš čađahit eanet dákkár prošeavttaid . 1 DIVVUN 1 DGTteknologiijain . 1 DGT-teknologiija sáhttá eanet geavahuvvot doalu doaimmaid ovddideapmái . 1 DGT-ovttadagas lea ovddasvástádus siskkáldas strategiijas ja máhttobuorideamis DGT-suorggis , fuolaha DGT-diŋgojeaddji doaimma Departemeanttaid bálvalusguovddáža ( DBGa ) ektui . 1 DEPARTEMEANTA : 1 DEATNU 1 DDoaibmabalánsa ( proseantta BNP:s ) 1 DC Gohččun Sámedikki dievasčoahkkimii juovlamánu 05. – 08. b. 2005 Kárášjogas 1 DAKKÁR FILMMAT GO GUOVDAGEAINNU stuibmi ja Ofelaš ( maid guktuid lea Nils Gaup regiijen ) oahpistit olbmuid sámi historjái ja árbevirolaš kultuvrii , ja dat mearkkašit ollu go 1 D. Sámi Joatkkaskuvla ja Boazodoalloskuvla Guovdageainnus galgá farggamusat álggahit jk II boazodoallosuorggis ja eanandoallo-mekánihkkársuorggis , nu ahte skuvla sáhttá addit dievas fitno-oahpu dán guovtti suorggis . 1 D. Kurssat : Dárbbu mielde biddjojuvvojit johtui iešguđetlágán oahput , sveisen , boazodoallu , čoarve- ja dákteduodji jna. 1 D. Kursat soames lágánat . 1 D : N 50 kártareferánsa : davveaskela ( D ) ja nuortaaksela ( N ) mielde ja jus dárbu , kártaruvttuide nummarastojuvvojit lokalitehtat . 1 D ) Vánhurskkis sohkabealjuogadeapmi 1 D ) Gaska 4 prosentii ( B-C ) , mrd. kruvnnu 1 Cálliidlágádus 1999 ) 1 Cuoŋumánu 25 b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkkehuvvui . 1 Cuoŋumánu 25 b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkkehuvvo . 1 Cuoŋumánu 25 b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 Cuoŋománus šiehtadedje árran ja Bådådjo allaskuvla cegget Eamiálbmotoahpu dutkaninstituhta . 1 Cuoŋománus 2009 Bargo- ja čálgoetáhta dagai šiehtadusa fitnodagain Allegro Språktjenester AS jorgaleami birra sámegillii . 1 Cuoŋománus 2007 soabai árran ovttasbargošiehtadusa Scott Polar Research Institute nammasaš ásahusain , mii lea Cambridge universitehtas , ja áigumuš lea máhttáhit ja oaivadit studeanttaid fágalaččat . 1 Cuoŋománu 9. beaivvi 1906 sáddii Muorrala álbmot reivve njuolga Norgga Stuoradiggái , mas váide stáhtagirkobákku ja giellabákku . 1 Cuoŋománu 9. beaivve 1960 Norgga Ráđđehussii cealkámuš 1 Cuoŋománu 8. beaivve 1846:s sáddii Stockfleth evttohusa gonagassii ahte báhppastudeanttat berrejedje oahppat sáme- ja suomagiela . 1 Cuoŋománu 8. b. 1952:s cealká fidnoskuvllalávdegoddi : « Oahpahus berre eanemus lági mielde čađahuvvot sámegillii , goit praktihkalaš fágain . » 1 Cuoŋománu 7. b. 2000 beaiváduvvon reive NTL:s - čielggadusa gulaskuddancealkámuš 1 Cuoŋománu 6. b. 2004 sáddii Justiisaministtar Odd Einar Dørum reivve Justiisalávdegoddái mas ledje vástádusat muhtun gažaldagaide maid lávdegoddi ovddidii 18.12.03 reivves . 1 Cuoŋománu 5. 2000 álggahuvvui Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámi gažaldagain ovddasvástideaddji ministariid bissovaš ovttasbargu . 1 Cuoŋománu 4. beaivvi 2009 dajai Snåasa sátnejođiheaddji NRK:i ahte boazodoallu nugo dan dál dovdat lea heahtedilis go boraspiret váldet 50 % misiin . 1 Cuoŋománu 30. b. 1964 1 Cuoŋománu 27. b. sáddii Sámediggi čihččet Bargodokumeantta – hálddašeapmi ja notáhta mas leat ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat maŋimuš formálalaš árvalussan lávdegoddái . 1 Cuoŋománu 26. b. 2005 gohččun ja áššelistu mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Cuoŋománu 26. b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu dohkkehuvvo . 1 Cuoŋománu 26. b. 2005 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu 1 Cuoŋománu 23. b. 2005 dat luovvanii . Dán beaivvi čálii girječálli iežas vuosttaš sáni fasiliterema bokte , mii mearkkaša ahte čállá giehtačállagiin eará olbmo gieđa fiinnamotorihka vehkiin . 1 Cuoŋománu 18. beaivve bohte golbma helikoptera Kárášjogas gonagaslačča-guoktáin ja sudno mieđusteddjiiguin . 1 Cuoŋománu 16. b. addá SPR organisašuvnnaid ja ásahusaid vejolašvuođa deaivvadit erenoamášdieđiheaddjiin vai besset muitalit mo sii oidnet dilálašvuođaid Sámis . 1 Cuoŋománu 15. b. lágiduvvo beavdde birra ságastallan mas erenoamášdieđiheaddji deaivvada Sámi Parlamentáralaš Ráđiin ( golmma sámedikki ja Ruošša beale sámeservviid áirasiiguin ) ja ráđđehusaid áirasiiguin . 1 Cuoŋománu 13. b. 2007 šiehtadeaigga Árran ja Bodåddjo allaskuvla guhkes áiggi oahpahus- ja dutkanovttasbarggu mii geatnegahttá goappašiid . 1 Cuoŋománu 10. b. geige lávdegoddi iežas loahppabohtosiid sámediggepresidentii Aili Keskitaloi . 1 Cuoŋománu 10. b. 2000 beaiváduvvon reive Akademihkkáriid searvvis - čielggadusa gulaskuddancealkámuš 1 Cuoŋománu 10. b. 1997 reivves ozai Sámediggi Kulturdepartemeanttas 567.810,- kruvdnosaš doarjaga sámi mediijaplána ráhkadeapmái . 1 Cuoŋománu 1. beaivvi 2007 . 1 Cuoŋománu 1. b. 2007 lei boazolohku giđđaealus ( ovdal miesseguoddima ) sámi boazoguovlluin sullii 229 000 . 1 Cuoŋománu 1. b. 2005 mánnosaš ođđa láhkaásahus váikkuhančielggadusa hárrái lea ­bidjan muhtun čanastusaid areálaplánemii . 1 Cuoŋom. 1 Cuo . 6 Loahpaheapmi 1 Cuigejuvvo dasa ahte dárbbašuvvojit nannosit doaibmabijut , maiguin oččodit eambbo sámegielat fágaoahpaheddjiid gokčat dáid dárbbuid . 1 Crew Gold : Mindoro Nickel Project 1 Connie Bentzrud ja Asbjørn Øyhovden . 1 Committee on the Elimination of Racial Discrimination ( CERD ) . Dán oktavuođas čujuhuvvo earret eará dasa ahte Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi ( NBR ) lea evttohan váldit mielde čujuhusa dán guovtti mearrádussii láhkaárvalusa kapihttaliin « gielddaid meahcceriggodagaide vuoigatvuohta ja dáid hálddašeapmi » ja « Gillefidnoguovllut , gillefidnoriekti ja gillefidnohálddašeapmi » . 1 Committee on the Elimination of Racial Discrimination ( CERD ) . 1 Cominor , eanaeaiggádat ja Čalmmehemiidlihttu ledje bovdejuvvon čalmmusteapmái . 1 Cokka jienastanlihpu konvoluhttii . 1 Cokka dasto jienastanlihpu jienastanlihppokonfaluhttii . 1 Cokka bunáda ja nanne dan mii lea buhtis , mii gullá dárrui . 1 Cognacas lánastuvvon bohccosavodeahkki , honnetskávuhuvvon ja suovastuvvon luossa meađđeniiguin ja snøfrisk-nammasaš vuosttáin . 1 Coavcceheapmin , ja eat ge diehtán mii lei vuordagis . 1 Coahkkin ; ooihanqoddi Johan Mikkel Sara bokte rabai éoahkkima . 1 Coahkkimis ledje cuovvovas fáttát : 1 Coahkkal gova jus áiggut dan stuoridit . 1 Clevedon : Multilingual Matters . 1 Cizážis ledje maid eará rollat lagašbirrasis . 1 Cizáš – sámi mánáidgárdi Oslos 1 Cizáš – sámi mánáidgárdi , álggahuvvui 1986:s maŋŋá go vánhemat geain lea gullevašvuohta Oslo sámiid searvái , válde initiatiiva dasa . 1 Cizáš rahppui 1986 guovvamánu Finnmarksgata 40:s , vuosttaš ja áidna sámegielat mánáidgárdi Oslos . 1 Cizáš mátkkošta juohke jagi Finnmárkui . 1 Cizáš mánáidgárdi oaččui de fálaldaga váldit badjelasas dieid lanjaid . 1 Cizáš lei álggos ovtta-ossodagat mánáidgárdi . 1 Cicumpolar Agricultural Conference ( CAC ) 1 Chr. Brygfjeld lei Thomassena maŋisčuovvu skuvladirektevrra ámmáhis ja stáhta dáruiduhttindoaibmabijuid váldogoziheaddji 1923:s gitta 1935:i . 1 Child care benefit ( Engelsk ) 1 Child benefit ( Engelsk ) 1 Celkojuvvo nammalassii ahte gillefidnoguovlluinge lea ovttalágan vuoigatvuohta siseatnamiin bivdit stákkuin ja siimmain , čoaggit luopmániid ja bivdit unnafuođđuid . 1 Celko ee ahte leat duhtavaččat go lea árvaluvvon rievdadit regulerenmálle ( s. 9 nubbi oassi ) - muhto lea go konkrehtalaččat mihkkege dahkkon buoridan dihte daid guolásteddjiid vejolašvuođaid geat guolástit unna fatnasaččaiguin ? 1 Ceggema ulbmilin lea nannet stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallamiid árvvoštallamiid ja mearridemiid fáktavuođu . 1 Ceavzá go sámegiella Romssas ? 1 Ceavzilvuođaperspektiiva lea maŋimuš jagiid váldon mielde ođđa lágaide nugo finnmárkoláhkii ja boazodoalloláhkii , ja ođđa plána- ja huksenlága ja áhperesursalága evttohusaide . 1 Ceavzilvuođadoaba sisttisdoallá sihke ekologalaš , ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš dimenšuvnna , mii bidjá vuođu oppalaččabut meannudit geavahusa ja suodjalusa . 1 Ceavzilis vuosteoainnut ilbme easka go ođđaáigásaš sámelihkadus hásttuhii stuorit oktasaš akšuvnnaide . 1 Ceavzilis ovdáneapmi Romssas galget buot doaimmat vuoññuduvvot ceavzilis ovdáneami vuoññojurdagii , mii sihkkarastá luondduriggodagaid seailuma ja bissuma boahttevaš buolvvaide . 1 Ceavzilis ovdáneami prográmma ( SDP ) 1 Ceavzilis gárgedeami prográmma ( SDP ) 1 Ceavzilis eanandoallu 1 Ceavzilis boazodoallu 1 Ceavccegeađgi-Mortensnes UNESCOs máilmmiarbelisttus . . . . 1 Cealkámušat čájehit ahte sámiid stáhtus unnitlohkun ja álgoálbmogin lei nannejuvvon sámelága mearridemiin , ja nu dat ii lean gitta riikkaidgaskasaš soahpamušain maid Norga maŋŋá lea vuolláičállán , seammás go dát soahpamušat duođaštit ja nannejit sámepolitihka álgoálbmotdimešuvnna . 1 Cealkámušat uskkádagas sáhttet geavahuvvot Norgga sámepolitihka hábmemis ja čavčča stuoradiggedieđáhusas Norgga sámepolitihka birra . 1 Cealkámušat leat joavkkuin Cealkámušat kommentáraiguin ( Uttalelser med merknader ) ja Cealkámušat kommentáraid haga ( Uttalelser uten merknader ) . 1 Cealkámušas deattuhuvvo ahte guohtunealáhus lea erenoamáš dehálaš ja váikkuheaddji guovllu ássamii . 1 Cealkámušas Sámediggi čujuhii váilevaš sámegielat bargiid olu mánáidgárddiin , suohkaniid ovddasvástádusa ja bargiid gelbbolašvuođa sámi árbedieđu birra . 1 Cealkámuša váldoášši lei ahte Norgga demokratiija guovddášproseassaid ja fápmoguovdilastima fertešii jorgalit , ja ahte suohkanat ja álbmotválljejuvvon guvllolaš orgánat fertejit hálddašišgoahtit eanet doaimmaid ja mearrádusaid . 1 Cealkámuša vuolláičállin válljejedje Per Lyngstad , Samuel J. A. Balto , Anna Norli , Inga Berit Rasmussen , Johannes Grønli , Berit J. Anti ja Ravna P. Sara . 1 Cealkámuš nappo čájeha seamma balu go maid olbmot Friseatnamis ja Walesas ledje dovdan . 1 Cealkámuš lea danne áibbas guovdil maiddái dange dáfus maid dábálaš olbmot oaivvildit daid ulbmiliid birra mat leat sámiid ovddasteaddji orgánas . 1 Cealkámuš deattuha ahte álgoálbmogiid vuoigatvuođat iešmearrideapmái galgá dohkkehuvvot , ja dasa gullá sámi álbmoga vuoigatvuohta ieža beassat mearridit iežaset ekonomalaš , sosiálalaš ja kultuvrralaš ovdáneami . 1 Cealkámuš arkeologiija Instituhtas Norgga dutkanráđi sámi dutkamiid ođđa prográmmii , njukčamánnu 2006 . 1 Cealkámusastis čujuha Sámediggi vel Sámi vuoigatvuođalávdegotti evttohussii mohtorjohtolatlága nuppástussii NAČ 1997:4:s Sámi kultuvrra luondduvuođus . 1 Cealkka “ Sámi ealáhusráđđi oaidná dárbbašlažžan ... ” rievdaduvvo leat ná : Lea dárbu álggahit stuorát árvoháhkanprográmma sámi eanadollui eará institušuvnnaiguin ovttas ruhtademiin . 1 Cealkka “ Prošeaktadoarjja ” --- sihkkojuvvo . 1 Cealkka “ 500 000 kruvnnu várrejuvvo joavkkuid barggu várás , maid presideanta ovttasráđiid joavkojođiheddjiiguin juogada . 1 Cealkka « Ođđa duopmostuolu báikki mearrideami ektui eanadieđalaččat . . » 1 Cealkka rievdaduvvui danin : « Sámi ohppiide mearkkaša bajásšaddan ahte šaddet Sámi , ja dasto Norgga , oktasaškultuvrii » . 1 Cealkka ferte de rievdaduvvot nu ahte lea čielga dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiiva iežas barggus . 1 Cealkináigemearri gulaskuddamis lea čakčamánu 30. b. 2010 . 1 Cealkináigemearri goappašiid áššiin ii sáhte leat oanehet go dan mii guoská plánaáššiide , dm . guhtta vahku . 1 Ceaggás rektor 1 Cavgileamit ja mearkkašumit 1 Cathrine Breivik 22 . 1 Carsten Smith sárdni geigemis 1 Carsten Smith 18. Gonagas Harald dovddahii dán vuođđojurdaga goalmmát Sámedikki rahpansártnis golggotmánu 7. b. 1997 : " Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga guvlui – dáččaid ja sápmelaččaid . 1 Cappelen 1998 , s. 24. 23 Implementation of the international covenant on civil and political rights , November 2004 , “ The fifth report of Norway , Request of Human Rights Committee in its concluding observations on Norways ’ s fourth periodic report to submit the report by October 2004 ( CCPR ( C/79/Add.112 ) . 1 Canáda Alimusrievtti sparrowduomu Norgga čoahkkáigeassu 1 Cand. med oahppu Oslo Universitehtas 1986:s . 1 Cand. mag dáiguin fágaiguin : suomagiela vuođđofága , servodatplánenema ja báikkálašservodatdutkama lohkanbadjeoahppu ja hálddašeami stuorafága . 1 Cancun-šiehtadus lea lávki rivttes guvlui eastadeamis dálkkádatrievdamiid ja šiehtadus deattuha deaŧalaš prinsihppan ahte álgoálbmogat galget searvvahuvvot buot relevánta áššiide dás dohko , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 Canadalaš alimusriekti celkkii duomu Marshalláššis čakčamánu 17. 1999 . 1 Cambridge Regional College lea lágidan oahpahusa Norgga oahppoplánaid vuođul . 1 Cambridge Regional College , váldouskkádat . 1 COAHKKINGIRJI 4/93 - MEARRÁDUSAT 1 CD-almmuhemiid oktavuođas galget 5 demo gáhppálaga mielddistuvvot . 1 CD-almmuhemiid oktavuođas galget 10 gáhppálaga gárvvistuvvon CDas sáddejuvvot Sámediggái 1 CD- almmuheamit árbevirolaš juoigamiin 1 CD- almmuheamit oskuvaš teavsttaiguinJuolludaneavttut : 1 CD- almmuheamit máttasámi musihkas 1 CD- almmuheamit musihkain mánáid várás 1 C. Ossodagas ožžot oahppit vuđolaš oahpahusa goarrumis , hearvagoarrumis , čuoldimis , bassamis ja liktemis , šaddoivdnemis , náhkkebargguin ja eará giehtabargguin / dujiin mat sáhttet leat ávkkálaččat praktihkalaš eallimis . 1 C. Ohppiid dili buocidan doaimmat galget leat unnimusát dan dásis go daddjo lágas ohppiid ja studeanttaid dili ocganisecema bicca . 1 C. J. Hambro oaivvildii ahte ekonomalaš fuonesáigi lei dárpmehuhttán olbmuid vuoiŋŋalaččat . 1 C. Gåđđin ja goarron . 1 C-gielas leat ollugat dáppe Mátta-Várjjagis , oktiibuot gávcci oahppi dán skuvlajagi . 1 C-130J fievrridangirdit ostojuvvojit , ja NH- 90 maritiibma helikopter iskanprográmma joatkašuvvá Beardugoržžis . 1 C : N50-kártabláđđi : Topográfalaš kártta ( M711 ) bláđđenummir viđain nummiriin 1 C ) Evttohanvuoigatvuohta — listtuid eavttuheaddjit : Nu go ráđi árvalus 1 C ) Einnostuvvon foandavuoitu , mrd. kruvnnu 1 Børselva m / Vieksa og Ailigas 1 Bæjhkoehtimmie : Divvun 2.0 - Dellie maajetjh aaj åarjelsaemiengïelesne ! 1 Bååhkesjidh / Láibun / gáhkken . 1 Bård A. Berg , stivrajođiheaddji , Sámi dutkamiid guovddáš 1 Bård A. Berg 1 Bård A . Berg , stivrajođiheaddji , Sámi dutkamiid guovddáš 1 Bård A . Berg 1 Bådådjos čalmmustuvvui Sámi álbmotbeaivi vuosttaš geardde 2008:s , ovttas Bådådjo gielddain ja Nordlándda fylkkagielddain . 1 Bådådjo oahpaheaddjiallaskuvlla álggahii oahpahusa julevsámegielas jagi 1983 . 1 Bådoddjo ja Davvi-Nordlándda allaskuvllat ... 26 5 . 1 Bådoddjo ja Davvi-Nordlándda allaskuvllat 1 Både Sametinget og representanter for fylkeskommunene vil være naturlige samarbeidspartnere i dette arbeidet . » 1 Báŋku analysere norgga ekonomiija ovdáneami mas earenoamážit deattuha ruhtadanmárkaniid dilálašvuođaid , ja buktá fágalaš rávvagiid ekonomalaš politihkkii . 1 Báŋku addá loanaid ja vuostáiváldá ruđaid norgga fitnodatbáŋkkuin ja seastinbáŋkkuin , ja das lea dehálaš rolla máksinsystemas , earet eará dat ahte doaimmaha ruhtaáššiid báŋkkuid gaskka . 1 Báŋkočáláhus oktan mielddistuvvon fakturaiguin sáhttá maid leat duođaštussan dasa ahte investeremat leat čađahuvvon 1 Báŋkokontunummar 1 Báŋkkut leat odne nana dilis , muhto dain lea dárbu nanusmahttit vuođđokapitála gokčama vai sáhttet hálddašit heajut konjunktuvrraiguin ja nannet iežaset gilvalanvuoimmi . 1 Báŋkkus lea doaibmafriijavuohta , aktiiva hálddašeami rámmaid siskkobealde , spiehkkasit nu gohčoduvvon referánsaindeavssain . 1 Bávččagahtii maid ahte mánát oktan bearrašiiddisguin guđđe gieldda . 1 Bávval Varsi dat oaččui iežas čihččet gándda , ja nugo áddehahtti lea , de su gohčodedje Håkonin . ... 1 Bávkkanasaid sáhttá geavahit go árenastá fállá . 1 Báttit mat čatnet sámi veahkadaga oktii dahket ahte dát ovttasbargu berre jotkojuvvot . 1 Bátnevisti , mii gárvána 2007 , eaiggát lea Romssa fylkkasuohkan , muhto doppe leat maiddái máŋggalágan universitehtadoaimmat ( Universitehtadivššohat ja Klinihkalaš odontologiija instituhtta ) ovttas fylkkasuohkana doaimmaiguin ; Davvi-Norgga bátnedearvvašvuođabálvalusa gealboguovddáš . 1 Bátnedoavttirstudeanttaid lohku lassána dađistaga juohke jagi ovddasguvlui gitta 40 studeantan . 1 Bátnedoavttiroahppu , bátnedikšunoahppu ja gelbbolašvuođaguovddáš lea biddjojuvvon ođđa klinihk ­kavistái maid Romssa fylkkasuohkan lea huksen . 1 Bátnedivššárat leat válljen duhpátgeavaheami eastadan barggu fáddán iežaset fágabeivviide . 1 Bátnedivššárat dat eanaš čađahit dákkár eastadanprošeavttaid . 1 Bátnedearv‑ vašvuohta Mariam Rapp ( KrÁ ) 1 Bátnedearvvašvuođasuorggis gárte 2006:s 158,6 miljon ruvnno huksen- ja ráhkadusgollun Breivika Bátnedearvvašvuođaviesu olis ( Davvi-Norgga Bátnedoavttiroahpahusa oktavuođas ) , ja 0,5 miljon ruvnno mávssii álggahit Málatvuomi Bátnedivššohaga huksema . 1 Bátnedearvvašvuođabálvalusaid stáhtus Bátnedoaktáriid skáhppon Romssa fylkii lea ain váttis . 1 Bátnedearvvašvuođabálvalus lea ráhkadan ” visihttakoartta ” fylkkasuohkana griffain , maid addet divššohasaide . 1 Bátnedearvvašvuođabálvalus lea almmolaš fálaldat muhtun joavkkuide , muhto eatnašat fertejit ieža oastit dáid bálbalusaid . 1 Bátnedearvvašvuođabálvalus Johtolat Ealáhus Fysalaš plánen , kulturmuittut , luondu ja lagašbiras Kultuvra Hálddahus , stivren ja oktasašgolut 1 Bátnedearvvašvuođabálvalus : • 1 Bátnedearvvašvuođabálvalus 1 Bátnedearvvašvuođabálvalulsas ledje 230 jahkebarggu 2006:s , ja dat hálddašii su. 123 miljon ruvdnosaš bruttobušeahta ja su. 79 miljon ruvdnosaš nettobušeahta . 1 Bátnedearvvašvuođa váldodoaibma : Fálaldat mánáide ja nuoraide vuollil 20 jagi Fálaldat psykalaš doaibmaváillagiidda Fálaldat boarrásiid , guhkesáiggi buhcciid ja bargonávccahemiid joavkkuide geat leat ásahusas ja ruovttudivššus Dan lassin galgá bátnedearvvašvuođabálvalus čađahit eastadeaddji doaibmabijuid oppa álbmogii buorrin . 1 Bátnedearvvašvuohta Bátnedoaktárat universitehta olggobeallásaš hárjehallamis Sonjatuna bátnedivššohagas Miessemánus rahppojuvvui Sonjatuna bátne- dárbbašlaš nuppástuhttit vistti ja viiddidit areála vai lea sadji divššohat Ráissas universitehtabátneklinihk- guovtti hárjehalli studentii . 1 Bátnedearvvašvuohta 1 Bátnedearvvašv . 1 Bátnedearvvasvuođa kárten Bargo- ja čálgohálddašeapmi Doaibmabidju 39 . 1 Bártnážiin ledje gákkesbuvssat ja báidi . 1 Bártnit barge vel sotnabeivviid nai gitta maŋŋit eahkedii , muitala oahpaheaddji Knud Larsen snihkkárohppiidis birra . 1 Bártnit SED-guovllus heitet dávjjibut go nieiddat joatkkaskuvllas , erenoamážit guoská dat fidnofágalaš suorgái , mas measta dušše ¼ oassi bártniin čađahit oahpu 5 jagis . 1 Bártnit N % 2010/2011 Nieiddat N % 1 Bártniin dábálašfágas geat eai čađahan 5 jagi sisa , leat 13 % gazzan oanehis dahje guhkes universitehta- ja allaskuvlaoahpu . 1 Bártniguovttos addiba buori árvosáni Ráissa joatkkaskuvlii . 1 Bárrobuođđu Smiervuonas suodjala erenoamážit nuorttadaga vuostá . 1 Bárisáigodaga 2005/2006 rájes lea bivdon rievssahiid lohku njiedjan 40 000 lottiin dušše Finnmárkkus . 1 Bárisjagi 2005/2006 báhče badjel 100 000 rievssaha Finnmárkkus ja áigodagas 2009/2010 báhče 22 800 rievssaha , 35 http://www.ssb.no/emner/10/04/10/jeja/fig-2010-08-06-04.gif 1 Bárdni galggai sáddejuvvot Bastøy skuvlaruktui , muhto dasa bohte vuostecealkámušat : « Go šattai dovddusin dáppe ahte NN ( čihkkojuvvon namma , doaimm. ) galggai sáddejuvvot Bastøyai , de čájehedje oallugat sihke várjalanráđi siskkobealde ja olggobealde vuostehágu ja balu dasa . 1 Báras ovddasteaddjit 1 Bálvalusčilgehus - áigemearrit 1 Bálvalussii gullet buohcciviesut , ruovt ­tubálvalus psykalaš dearvvašvuohta , doai-b ­mavádjit ja bargohárjehus buot joavk ­kuide ja dat fátmmasta juohke agi olbmuid . 1 Bálvalusportála lea elektrovnnalaš bálvalusfálaldat interneahtas álbmogii . 1 Bálvalusfálaldat sámegillii lea maiddái sávahahtti rivttes ja dárbbašlaš iskama ja dálkkodeami geažil . 1 Bálvalusealáhusaid siskkobealde leat olu nissonolbmot barggus . 1 Bálvalusdoaimmat • Bisuhit ja ovddidit servodatbálvalusa ja buriid eallineavttuid fylkka buot osiid ássiide . 1 Bálvalusat 1 Bálvalusas galgá lea neutrála miellaguoddu oktavuođaváldimiidda . 1 Bálvalusaid nu go namahuvvon vuosttas lađđasis sáhttet guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagat ieža lágidit , dahje dat sáhttet dahkat soahpamuša daid hárrái eará lágideddjiiguin . 1 Bálvalusaid eanet digitálen IT-guovddáš lea veahkehan čađahit fylkkasuohkana IKT-strategiija “ Det Digit ( ahte ) le Troms 2007 ” ovttas etáhtaiguin . 1 Bálvalusaid buorideapmi Sámedikki geavaheddjiide buot surggiin . 1 Bálvalusa lea sihke dárogillii ja sámegillii . 1 Bálvalusa almmuheigga Dáhtabearráigeahču direktevra Georg Apenes ja ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud ikte . 1 Bálvalus lea vuos ásahuvvon golmma jagi prošeaktan vuosttažettiin DavviRomssa suohkaniid várás . 1 Bálvalus lea ovddemusat eará girjerádjosiid váste . 1 Bálvalus lea guovttejahkásaš geahččalanprošeakta maid Dáhtabearráigeahčču jođiha ja Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta ruhtada . 1 Bálvalus galgá maiddái hukset 1 Bálkán ja ávkin midjiide buohkaide lei dat buorre mokta , dat vuđolaš ipmárdus ja guoimmuheapmi maid oaččuimet . 1 Bálkálasáhusa oažžun lei dan duohken ahte oahpaheaddjit « dárkilvuođain ja áŋgirvuođain čuvvot njuolggadusaid » ( Johtučálus golggotmánu 12. beaivvi 1880 ) . 1 Bálkáhuvvon oahpahusvirgelohpi oahppat sámegiela lea heivvolaš gaskaoapmi ásahusaide main eai leat bargit geain lea dákkár giellamáhttu . 1 Bálkáhuvvon dulkkaid áigo cealkit eret , ja priváhta áššiid oasehasat galge ieža bálkáhit dulkka . 1 Bálkágolut dasto jotket goargŋume jođáneappot Norggas go min gávpeguimmiin . 1 Bálkádoarjja ovdaskuvlaoahpaheddjiide . 1 Bálkádilálašvuođaid muddejit stáhta váldotariffasuorgi ja sierrašiehtadusat . 1 Bálkkát ja sosiála golut Oastimat mat leat mielde suohkana buvttadeamis Ruhtasirdimat Reantogolut , provišuvnnat ja eará finánsagolut Investerengoluid submi 1 Bálkkás gessojuvvo 2% Stáhta penšuvdnakássii . 1 Bálkkáid hárrái evttohuvvui ministariidda 40 000 ruvnnu jahkái ja legašuvdnačálliide 10 000 ruvnnu jahkái . 1 Bálkká ja eará goluid máksá bistevaš bargoaddi . 1 Bálkkašupmi sáhttá oažžut ovttaskas olbmot , joavkkut , fitnodagat , organisašuvnnat , ovttastumit , searvvit , skuvllat dahje eará almmolaš etahtat mat bargan dakkár bargguid , dahje čađahan doaibmabijuid mat leat nannen ja ovddidan dásseárvvu geavatlaččat . 1 Bálkkašupmi sisttisdoallá dáiddaduoji ja ruđa , ja das lea oktiibuot árvu € 10 000 . 1 Bálkkašupmi lea ruhtasubmi kr 10 000,- ja dáiddadiploma maid Aino Hivand lei ráhkadan . 1 Bálkkašupmi lea ruhtasubmi ja dáiddadiploma . 1 Bálkkašupmi lea ruhtasubmi , Kr 50 000,- ja dáiddadiploma . 1 Bálkkašupmi lea buohkanassii 100 000 ru ja litografiija maid dáiddár Håkon Bleken lea ráhkadan . 1 Bálkkašupmi lea 25 000 ruvnno ja diploma man duojár Aline Mikkelsen Divttasvuonas eret lea ráhkadan . 1 Bálkkašupmi lea 12.500 euro ja juhkkojuvvo juohke nuppi jagi Suoma , Norgga , Ruošša dahje Ruoŧa beale ovttaskas olbmui , jovkui dahje organisašuvdnii , gii lea áŋgiruššan sámegiela ovddidemiin . 1 Bálkkašupmi lea 100 000 Norgga ruvnno ja juolluduvvo áinnahas olbmuide , joavkkude , organisašuvnnaide dahje ásahusaide mat leat dahkan mávssolaš áŋgiruššama ovddidit sámegiela . 1 Bálkkašupmi juhkkui vuosttaš geardde skábmamánu 17. beaivvi 2004:s Stockholmmas . 1 Bálkkašupmi juhkkojuvvo juohke nuppi jagi . 1 Bálkkašupmi juhkkojuvvo juohke nuppi jagi , vuohččan 2004 rájes . § 2 Ulbmil Giellabálkkašumi ulbmilin lea váikkuhit sámegiela ovddideapmái , gárggiidahttimii ja seailluheapmái Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Bálkkašupmi juhkkojuvvo guokte nuorra valáštalliide geat leaba goabbat ládje positiivalaččat ovddastan valáštallama . 1 Bálkkašupmi juhkko juohke nuppi jagi . 1 Bálkkašupmi geigejuvvo sámeministariid ja sámediggepresideanttaid jahkásaš deaivvadeami oktavuođas mii dan jagi dollojuvvo Stockholmas skábmamánus 22 . 1 Bálkkašupmi galgá movttiidahttit bargat dásseárvvu ja ovttaárvosašvuođa ovddidemiin gaskal dievdduid ja nissoniid , rastá riikarájiid sámi servodagas . 1 Bálkkašupmi galgá gudnejahttit vuostáiváldi ja doarjut ávdnejeaddji dáiddalaš ja kultuvrralaš barggu . 1 Bálkkašumiin sávvat veahkehit goappašagaid joatkit sudno čuvges valáštallankarriearain , dadjá Sámediggeráđđelahttu Terje Tretnes . 1 Bálkkašumi vuoiti vástida ieš vejolaš vearu máksimis . 1 Bálkkašumi vuoiti lea bargan dan ala ahte duodji galgá leat lunddolaš oassi boazu ¬doalu beaivválaš eallimis . 1 Bálkkašumi ulbmilin lea movttiidahttit eanet áŋgiruššat dásseárvvu ja ovttaárvosaš ¬vuođa ovddidemiin dievdduid ja nissonolbmuid gaskkas sámi servodagas . 1 Bálkkašumi ulbmil lea movttiidahttit ain bargat dásseárvvu ja ovttaárvosašvuođa ovddidemiin gaskal nissoniid ja dievdduid sámi servodagas . 1 Bálkkašumi sturrodat lea 25 000 ruvnno . 1 Bálkkašumi sturrodat lea 12 500 EURO ja sáhttá juhkkojuvvot eanet go ovtta vuoitái . 1 Bálkkašumi oažžu ovttaskas olmmoš / ásahus / prošeakta / organisašuvdna gii / mii lea erenoamážit bargan seailluhit , nannet ja ovddidit sámegiela . 1 Bálkkašumi juohkin dáhpáhuvvá Sámedikki dán jagi skábmamánu dievasčoahkkimis . 1 Bálkkašumi juohkiba UKM mii oaččui 25 000 ruvdnosaš šeahka ja Odd Halvdan Jakobsen , UKMa árjjalaš ja álššalaš jođiheaddji , gii oaččui Olaf Storø gova . 1 Bálkkašumi geige stáhtaráđđi Anniken Huitfeldt Daviiriikkalaš Mediabeivviid rahpama oktavuođas Birggonis gaskavahku miessemánu 5. b. 1 Bálkkašumi dán jagi ožžo Henrik Barruk ja searvi Sámi Siida rs . 1 Bálkkašanseremoniija lágidanriika bovde árvvoštallanlávdegotti vuosttaš čoahkkimii ja fuolaha hálddahusalaš bargguin . 1 Bálkkašanortnet galgá buoridit kollektiivajohtolaga – 2006 rájes lea Romssa gávpot daid stuorragávpogiid searvvis mat sáhttet ohcat ruđaid Johtolatdepartemeantta bálkkašanortnegis mii galggašii buoridit kollektiivajohtolaga ja unnidit biilageavaheami . 1 Bálkkašanortnegat daid stuorragávpogiid várás , mat áŋgiruššet kollektiivafievrridemiin , duppalastojuvvojit , dainna eavttuin ahte dahkkojuvvojit čadni doaibmabidjošiehtadusat geahpedan dihtii biilajohtolaga . 1 Bálkes gávtti ja čázehiid dollii , vajáldahte ahte leat sápmelaš , ja deaŧaleamos : vajáldahte sámegielat , don dalle beasat leahkit mu vielljan ja don beasat eallit guhká dán riikkas ! 1 Bálkagolut danne jotket lassáneamen garrasat go min gávpeverddiin . 1 Bálk-kašumi ožžo dan vuođul go leat nagodan jorgalit giellamolsuma mii lei nu guhkás ollen julevsámi guovllus Norgga bealde . 1 Bálk-kašumi oaččui Ájluovtta váhnemjoavku . 1 Bálgosis lea geatnegasvuohta geahččat buot miellahtuid bohccuid ja galgá hehttet bohccuid dahkamis vahágiid ( § 7 ) . 1 Bálggus fuolaha ja mearrida doaimma hárrái . 1 Bálddalis almmuheamit mátta- , julev- ja davvisámegillii 1 Bálddalastojuvvon sisaváldimis leat maiddái earit sámi ohcciide Lillehammer ja Stavanger allaskuvllain ja Oslo allaskuvlla ortopediijaingeneura- , reseptára- ja bátneteknihkkaoahpus . 1 Bálddalastin sáhttá sisdoallat čuovvovaččaid : áššegieđahallandagaldusaid , ásahit sierra ovttadagaid / instánssaid / orgánaid rievdadit doaimma organiserema dahje oktasaš rámmaid ja/dahje doaimmaid . 1 Bálddalastin sáhttá mearkkašit dan ahte dahkkojuvvojit politihkalaš vuoruheamit mat mielddisbuktet ahte ovttaskasaid beroštusat vuoruhuvvojit ovdalii earáid beroštusaid . 1 Bálddalagaid leat sámiid álbmotválljen ja politihkalaš orgána ealáskahttán politihkalaš dynamihka sámi servodagas , mii lea mielddisbuktán dan ahte siskkáldas politihkalaš reflekšuvdna lea ožžon ođđa demokráhtalaš vuolggasaji man ektui bargat . 1 Bálddalagaid Sámedikki suodjalanplánabarggu njuolggadusevttohusa meannudemiin , lea oktasaš hálddahuslaš bargojoavku GGD:s ja Sámediggi bargan raporttain stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanprosedyraid hárrái . 1 Báktelága 4. kapihtala mielde mihtádus addá lága fápmuiboahtima rájes seamma rievtti go maid oažžu dán lága rogganrievtti mielde . 1 Báktehárji kafeas 1 Báktegovus Álttás mii čájeha bohccuid . 1 Báktegovat Skavbergetis Sálliris leat buhtistuvvon ja lágiduvvon gehččiide ođđasis , dál maiddái sin várás geain lea váttisvuođat lihkadit . 1 Báktedáidda ráhkaduvvui Davvi-Norggas geađgeáiggis , árra metállaáiggis ja ruovdeáiggis . 1 Báktedáidda lea oppamáilmmálaš . 1 Báktedáidaga máilmmiárbeguovddáš – álttá Musea IKS bargá báktedáidagiin / ovdahistorjjáin ja báikkálaš historjjáin / ođđaset historjjáin . 1 Báktedoaibmaindustriijas leat muhtun aktevrrat dadjan Sámedikki stivret Stuoradikki ja daguhit metálla- ja minerálaroggamiid álggaheddjiid eahpesihkkaris dillái 34. Dutkanraporttas “ GeoNor . 1 Báktedoaibmaindustriija sáhttá leat vejolaččat stuora dienasgáldun FeFo:i jus gávnnahit čovdosiid mat sihke leat ekologalaččat bealušteaddjit , eai váldde stuora luondduguovlluid agibeaivái ja váldet vuhtii meahccealáhusaid stuorrunvejolašvuođa . 1 Bájuhuvvon cealkkámušas fylkkaráđis 1951:s daddjojuvvo ahte « vuosttažettiin ferte oažžut fágalaš oahpaheami sámi bártniide ávkkástallat luonddu buktagiid . » 1 Báiskegohpis ja olggut guovlluin sámástedje . 1 Báikkálaččat buvttaduvvon borramuš ja ekologalaš buktagat . 1 Báikkálaš čatnaseapmi ja báikkálaš oassálastit leat áibbas mearrideaddjin lihkostuvvamii . 1 Báikkálaš šaddadanfápmu ja boahtteáigejáhkku 1 Báikkálaš áŋgiruššan lea vuolggahan ollu museaid ja dan lea deaŧalaš bisuhit . 1 Báikkálaš árbevieruid leat ohcan dán gullevašvuođa nannemis , seammás go áibbas ođđa sámi kultuvrralaš hámádaga riegádit . 1 Báikkálaš vuovderesurssaid geavaheapmi ja muohkadeapmi galgá lassánit , sihke árbevirolaš sahádoaibma , vuovdeenergiija ja ođđa geavahansuorggit . 1 Báikkálaš vuovderesurssaid geavaheapmi ja muohkadeapmi galgá lassánit , sihke árbevirolaš sahádoaibma , vuovdeenergiija ja oñña geavahansuorggit . 1 Báikkálaš vuostáiváldinstašuvnnaide mat leat dehálaččat ollu uhcit fatnasiidda dakkár guovlluin gos lea guhkes gaska guolleoastiide , čuozai dilli erenoamáš garrasit . 1 Báikkálaš vuordámušat leat leamaš hui stuorrát dáid biebmanlobiid mávssolašvuhtii . 1 Báikkálaš skuvlastivra fertii addit doarjjacealkámuša ohcamiidda Sámefondii . 1 Báikkálaš servodat deaivida hástalusaid dakkár surggiin go ealáhusovddideapmi , máhttu , siskkáldas struktuvra ja bálvalusat . 1 Báikkálaš servodat deaivida hástalusaid dakkár surggiin go ealáhusovddideapmi , máhttu , infrastruktuvra ja bálvalusat . 1 Báikkálaš servodahkii soahppevaš strategiijat danne gávdnojit earáge sajiin fylkkaplánas . 1 Báikkálaš servodahkii Soahppevaš strategiijat danne gávdnojit earáge sajiin fylkkaplánas . 1 Báikkálaš searvvis fertejit leat unnimusat guoktelogi ( 20 ) miellahtu jos galgá beassat mielde dán rehkegii . 1 Báikkálaš rádiot main leat prográmmat sámegillii sáhttet almmatge oažžut doarjaga Audiovisuála buvttadanfoanddas . 1 Báikkálaš organisašuvnnat leat dehálaš ovttasbargoguoimmit gielddaide ja fylkkagielddaide báikkálaš ja regiovnnalaš sámepolitihka ovdánahttimis . 1 Báikkálaš organisašuvnnain lea evttohanvuoigatvuohta go báikkálaš láhkaásahusat galget mearriduvvot ja go lávdegottit galget nammaduvvot . 1 Báikkálaš olbmuid máhttu ii goassege árvvusadnojuvvon . 1 Báikkálaš máhttu ja árbediehtu fuolahuvvon 1 Báikkálaš museat leat čájehan uhcán beroštumi dahje dain leat leamaš uhcán resurssat duođaštit báikkálaš sámi kultuvrra . 1 Báikkálaš museaid magasiinnat ođasmahttojuvvojit dađi mielde go lea dárbu , nu ahte eanaš dávviriid sáhttá seailluhit báikkálaččat . 1 Báikkálaš luonddu ja kultuvrra 1 Báikkálaš kulturviesut , nappo servodatviessu , giliviessu , visotdoaibmaviessu , gávpotoasseviessu , ja sullasaš . 1 Báikkálaš joavkkut ja searvvit ožžot 2010´s 156 miljovnna ruvnno speallanruhtan . 1 Báikkálaš joavkkut ja searvvit 1 Báikkálaš ja guovlulaš máŋggageavatplánaid geahččaleami bokte meahccegeavaheami hárrái sáhttá ovttasbarggu bokte sektuvraberoštumiid gaskka nugo boazodoallu , eanandoallu , olggustallanberoštumit , gielddaid ja stáhtalaš hálddašeapmi gozihit sihke ealáhus- , olggustallan- ja oppalaš servodatberoštumiid . 1 Báikkálaš ja guovlluguovdasaš kulturviesut 1 Báikkálaš ja guovlluguovdasaš erenoamáš kulturviesut nugo musea , konseartaviessu , teáhterviessu , dáiddagalleriija ja lanjat projeavttaide vuođđuduvvan dáidagii . 1 Báikkálaš iešstivren adnojuvvo hui árvvusin Norggas . 1 Báikkálaš hálddašanorgánaid oainnu mielde , buvttašii vuođđoeaiggáda lonuheapmi ekonomalaš lassigoluid mas sáhtáše dahkat oaggunkoarttaid divraseabbon guollebivdiide . 1 Báikkálaš hálddašanorganisašuvnnain leat lassánan hálddašandivat Finnmárkkuopmodahkii ja sii fertejit máksit luossatráhpáid ja sullásaččaid iežaset bušeahta bokte . 1 Báikkálaš hálddašanorganisašuvnnain leat lassánan hálddašandivadat Finnmárkku-opmodahkii ja fertejit maiddái ruhtadit luossatráhpáid ja sullásaččaid iežaset bušeahta bokte . 1 Báikkálaš heivehuvvon hálddašanortnegiid geahččaleapmi Deanu , Ivggu ja Divttasvuona guovlluid dáfus , ii ge leat oinnolaččat ovdánan . 1 Báikkálaš guoálatusbearráigeahčut . 1 Báikkálaš guovddážat Ulbmilsuorggit : 1 . 1 Báikkálaš guolástusbearráigeahčut . 1 Báikkálaš guolástusbearráigeahču virgeolbmot galget nu bures go lea vejolaš geahččalit čoavdit dakkár soahpameahttunvuođa , mii lea bohciidan guolásteamis dahje guolásteami oktavuođas , nu ahte buot bealit leat duhtavaččat . 1 Báikkálaš guolásteaddjit geain leat gonagasreabbát iežaset bivdoguovlluin , fertejit vealttakeahttá oažžut lobi bivdit daid . 1 Báikkálaš eiseválddit fertejit bargat plánaid ektui vai bajásšaddanbiras nannejuvvošii . Dás ferte maid máhttit oaidnit oktavuođa gaskal almmolaš doaibmabijuid ja barggu ja dan barggu maid eaktodáhtolaš organisašuvnnat barget . 1 Báikkálaš eiseválddit eai hálddaš riikkaidgaskkasaš šiehtadusrievtti , eaige dieđe maid sáhttá lihtodit ja man ládje , movt ovddasvástádusgažaldagat galget čilgejuvvot jna. . 1 Báikkálaš eiseválddit eai hálddaš riikkaidgaskkasaš šiehtadusrievtti , eaige dieđe maid sáhttá lihtodit ja man ládje , movt ovddasvástádusgažaldagat galget čilgejuvvot jna. 1 Báikkálaš dásis lágida Sámediggi juohke jagi gieldakonferánssa . 1 Báikkálaš dilli lea vuođđun dasa makkár dárbu lea juolludemiide go galgá sihkkarastit dohkálaš girkolaš hálddahusa . 1 Báikkálaš deaivvadanbáikkit leat dehálaččat movttiidahttin dihtii olbmuid sosiála , kultuvrralaš ja sámegielalaš ovttastallamiidda . 1 Báikkálaš barggu nevvodangihpa O 97 Sámi – Searvevuohta ja heiveheapmi várás gárvána Oahppanguovddážis 2001 mielde . 1 Báikkálaš NAV-kantuvrrat dat galget hálddašit ekonomalaš doarjagiid ođđa bargo- ja čálgohálddašeami vuođul . 1 Báikkit ledje oahppásat ovddežis , muhto eai lean merkejuvvon kártii albma láhkai . 1 Báikkis orro olbmot gitta 1958:i . 1 Báikkis leat buorit valáštallanrusttegat . 1 Báikkiin main lea mearriduvvon almmolaš namma sámegillii , gč. báikenammalága , galgá sámegielnamma geavahuvvot áššemeannudeamis , gihppagiin , kárttain jnv. . 1 Báikki válljejupmi galgá ee. leat dan deastta mielde ahte máná bajásgeassima bissovašvuohta váldojuvvo vuhtii , ja ahte máná čearddalaš , oskkolaš , kultuvrralaš ja gielalaš duogášge váldojuvvo vuhtii . 1 Báikki skuvllas mii guhkit áigge lea áitojuvvon heaittihuvvot , lea ain vuollegis , muhto bissulis ohppiidlohku . 1 Báikki geográfalaš sajádaga geažil , lea guollebiebman adnojuvvon čuožžovaš ealáhussan man sáhtášii nannet báikki barggahusa vuođusin . 1 Báikki dáiddár Per Hætta , gii ieš lea sápmelaš ja Kárášjoga Bargiidbellodaga guovddáš miellahttu , doarui bátnegáski Røndbecka vuostá . 1 Báikkalaš dási ektui evttohuvvo ahte dát áššin berre nannosit bargat ovddasguvlui nu ahte bealde sáhtaše álggahit sullásaš prošeavtta ja ásahit Suomaáittardeaddji . 1 Báikkalaš dási ektui evttohuvvo ahte dát áššin berre nannosit bargat ovddasguvlui nu ahte Norggabealde sáhtaše álggahit sullásaš prošeavtta ja ásahit Suomaáittardeaddji . 1 Báiki:Kárášjohka 1 Báiki lea šaddan deaivvadanbáikin sihke olles Nuorta-Finnmárkku johtolahkii , muhto maiddái dálá Deanu gieldda bajit ja vuolit osiid ássiide . Liikká leat ain stuora erohusat « boares Buolbmága » ja « boares Deanu » gaskkas . 1 Báiki gos olbmot sáhttet gávdnat ráfi ja muosi , iige bargo- ja ávkkástallanbáiki . 1 Báiki : Thon Hotealla Girkonjárggas . 1 Báiki : Sámedikkis Kárášjogas 1 Báiki : Sámedikki dievasčoahkkinlatnja , Kárášjohka 1 Báiki : Sámedikki auditoria , KárášjogasPrográmma:Álggahus Mandáhta ja ráddjejumit Sámi álbmoga dearvvašvuođa dilli - Almmuhuvvon bohtosiid máhtolašvuođa čoahkkáigeassu álbmotiskkademiin Norggas . 1 Báiki : Scandic Hotel . Tromsa Airasat : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7 . 1 Báiki : Samelandssenter , Kárášjogas Áirasat : ( 1 Báiki : Rica Hotealla , Áltá 1 Báiki : Oslos 1 Báiki : Kárášjohka Áššelistu : Áššenr. 1 Báiki : Kárášjohka , Sámedikki auditoriija . 1 Báiki : Kárášjogas 1 Báiki : Kárášjoga kulturviessu Áigi : Maŋŋebárgga golggotmánu 13. b. dii. 10.30 - 11.30 1 Báiki : Kárášjoga kulturviessu 1 Báiki : Clarion Hotell Royal Christiania . 1 Báiki : 1 Báikenammaláhka sihkkarastá ahte sámi báikenamat oktiivástidit našunála lágaid ja internašunála šiehtadusaid ja konvenšuvnnaid . 1 Báikenammaláhka mearrida ahte sámi namma galgá leat vuosttažin dain gielddain geat leat mielde sámi hálddašanguovllus . 1 Báikenammaláhka ja sámi báikenamaid geavaheapmi 1 Báikenammaláhka guoská buot sámi guovlluide Norggas . 1 Báikenammaláhka galgá sihkkarastit sámi báikenamaid riikkalaš lágaid ja riikkaidgaskasaš soahpamušaid ja konvenšuvnnaid mielde . 1 Báikenammaláhka galgá sihkkarastit sámi báikenamaid nugo riikka lágaid ja riikkaidgaskasaš šiehtadusaid ja konvenšuvnnaid rávvejit . 1 Báikenammaláhka galgá sihkkarastit sámegielalaš báikenamaid riikkalaš lágaid ja riikkaidgaskasaš soahpamušaid ja konvenšuvnnaid mielde . 1 Báikenammaláhka 1 Báikenammalágas ( Lov mai 18. 1990 nr. 11 om stadnamn / Láhka miessemánu 18. 1990 nr. 11 báikenamaid birra ) ja sámelaga giellakapihttalis , mii maiddái mearriduvvui 1990 , lea dáid lassin leamaš stuorra kultuvrralaš mearkkašupmi . 1 Báikenammalága hálddašeapmi 1 Báikenammakonsuleanttain lea fágalaš ovddasvástádus das mainna láhkai báikenamat rávvejuvvojit ja evttohuvvojit čállot virggálaš oktavuođain . 1 Báikenammabálvalus sádde ášši viidáseappot gildii gulaskuddamii . 1 Báikenammabálvalus sádde ášši mearridanorgánii , mii dahká das mearrádusa . 1 Báikenamma vurdojuvvo friddjadáhtus geavahuvvot , namalassii ahte almmolaš orgánat ieža váldet ovddasvástádussaneaset ollašuhttit lága iežaset ovddasvástádussuorggis . 1 Báikenamat leat čadnojuvvon giellakontekstii ja danin lea olbmuide lunddoleamos muitalit sámi namaid birra sámegillii . 1 Báikenamat ja identitehtat máŋggakultuvrralaš konteavsstas 1 Báikenamat galget registrerejuvvot skovvái . 1 Báikenamaid geavaheapmi lea ásahallojuvvon Báikenammalága §:s 3 ja láhkaásahusas suoidnemánu 5. 1991 nr. 456 kapihtal III . § 1 Báikenamaid geavaheapmi lea ásahallojuvvon Báikenammalága §:s 3 ja láhkaásahusas suoidnemánu 5. 1991 nr. 456 kapihtal III . 1 Báikegottit ja daid olbmuid resursageavaheapmi lea dohkkehuvvon sierra vejolašvuođa bokte beassat ávkkástallat báikegottiid árbevirolaš guovlluid ođasmuvvi resurssaiguin . 1 Báikegottiin fertejit leat buorit čoahkkananbáikkit kultuvrralaš ja sosiála deaivvademiid várás . 1 Báikegottiid olbmuid riekteáddejupmi dán suorggis lea ahte sii geat meahcástedje leat geavahan lunddolaš oasi ealáhusvuođus giliin . 1 Báikegottiid olbmuid birgenlági ja identitehta dehálaš oassi lea aittonassii dat ahte sii geavahit alcceseaset ávkin " Meahci " valjiid sihke kultuvrralaš ja ealáhuslaš doaimmaide . 1 Báikegottiid olbmot vuođđoealáhusain čujuhit ahte sis duođai lea váldojuvvon eret sin boares riekti bargat ealáhusbivdduin sin dološ geavahanguovlluin ja ahte olbmot olggobealde ávkkástallet jávrriiguin dain guovlluin mat ledje sin bivdoguovllut ovdal . 1 Báikegottiid olbmot leat duvdojuvvon doaresbeallái . 1 Báikegotti olbmot bággehalle guhkkelii siskelii bivdit borramušguoli . 1 Báikedollui gullet barggut nugo earret eará mánáid ja nuoraid oahpahus , duodjeávdnasiid viežžan , duddjon , málesteapmi ja ávdnasiid viežžan borramušbuvttadeapmái . Dáid doaimmaid bokte boazodoalus servet sámi stuorrabearrašat árbevirolaš bearašvuđot boazodollui . 1 Báikediđoštallan lea dan áiggis mii vel lei hálddus almmustahttán kulturmuittuid mat čájehit guhkes áiggi sámi ealáhusheivehemiid Finnmárkku rittus , ja mas lea stuorra árvu dan eanadaga muosáheamis , mas dát lea dáhpáhuvvan . 1 Báikediđoštallamat . . . . . . . . . . . . . . 1 Báiddarhuksen 1 Báhččon ealggat Finnmárkkus 1960-2010 Appendix 2 Boraspirehálddašanguovllut Appendix 3 Boraspirehálddahus Appendix 4 Bivdoguovllut FeFo Oppalašgeahčastat sámi-guoski doavttergrádain proseanttaide juhkkon Juohku gaskal sámi-guoski versus áššáiguoskevaš doavttergrádat olles áigodagas Oktiibuot doavttergrádabuvttadeamit UIT:s juohke vihttajagiáigodaga , 1990- 2009 Sámi-guoski doavttergrádaid ovdáneapmi juohke vihttajagiáigodaga , 1990-2009 Álbmotpyramida SED-guovllut 2007 Jáhkehahttivuohta šaddat 75 jagi 15-jahkásaččaide našunalalaččat ja SED- guovllus rittus ja siseatnamis , vuođuštuvvon jápminmeriin iešguđetge áigodagain dievdduid ja nissoniid ektui Dievdduid ja nissoniid borgguhandábit etnistitehta ektui dataid vuođul SAMINOR dutkamis 2003/04 Dievdduid ja nissoniid alkoholanávddašeapmi čearddalaš gullevašvuođa ektui Sohkabealjuohku biriin 2009 jienastuslogus Jienastuslogu nissonoassi iešguđet ahkejoavkkuin 2005 : ja 2009:s 1 Báhččon ealggat Finnmárkkus 1960-2010 ( Gáldu : Finnmarkseiendommen , Finnmárkkuopmodat ) 1 Báhčči lea Svein Hansen , guhte lea Kárášjoga leansmánni . 1 Báhččavuonas ja Gálssas lei dan áigodagas unnáneapmi buohkanassii 14,1 % . 1 Báhčinšiljuid ovttastahttin lea hirbmat garra áitta sámi ealáhusbargui ja sámi kultuvrii . 1 Báhtarin ruoktot 1 Báhppakursa galggai bistit golbma mánu , muhto mun bessen olles jagi dan čuovvut . 1 Báhppakursa " lei áidna almmolaš oahppu dan áigge . 1 Báhppa- ja bismaoahppaladdamiid ulbmil lei maiddái bearráigeahččat oahpahusa . 1 Báhppa lea Kielland ja konfirmánttat leat : Berit Salomonsen , Marit Anne Bæverrud , Berit Anne Anti , Ragnhild Strømeng , Ingrid Moeng , Ellen Kirsten Biti , Dagny Johnskareng , Marit Boine , Ingrid Lyngstad , Ruth Salomonsen , Astrid Nergård , Ingvald Nedredal , Andreas Persen , Gerd Sundset , Hans Petter Boine , Åge Hegge Hansen , Nils Arne Rasmus , Edvard Østby , Inga Anna Somby , Sigrid Lund , Anne Kirsten Østby , Josef Rieser , Anne Kirsten Engstad , John Moeng , Edvard Nordsletta , Alf Grønvold , Nils Anders Furuly , Leif Petter Grønmo , Ragnhild Anti , Gunhild Myrskog , Ingvald Svineng ( Åsen ) , Sverre Bjørkmo . 1 Báhppa ja lullisámit ( Sárggus : Ingunn Utsi ) 1 Báhppa ii lean mielas dasa , ja nu šadden Stavangerii vel jagi . 1 Báhppa fertii dávjá konfirmeret sin dáiguin unnán dieđuigun mat sis ledje , go buot vásáhusat čájehedje ahte dáid geaid čulddii , sii bohte fas maŋit jagi ja dalle ledje vel čuorbbit . " 1 Báhppa Peder Schnitler Krag huksii girku Raavrvijhke gillái 1828:s , ja nu lážii dilálašvuođa vai su searvegotti sámemánát galge oažžut albma oahpahusa . 1 Báhpasuohkanat mat gullet giellanjuolggadusaid vuollái leat visot Davvi-Hålogalándda bismagottis . 1 Báhpaguovttos Peter V. Deinboll ja Nils V. Stockfleth dat leigga ođasteami njunnošis , ja de dahkkoje ollu sámegiel oahppogirjjit mat váldoje skuvlla atnui . 1 Báhpaeamit , Margarethe Wiig , gii lei gasku giellamoivvi , ráhkadii iežas sárgumiiguin sámegiela Áppesa , mii lei stuorra ávkin sámegiela oahpahusas . 1 Báhcán lei almmatge čielggadit vuođu ja luondduburiid geavaheami ja hálddaheami sámi geavahanguovlluin olggobealde Finnmárkku fylkka . 1 Báhcet dearvan ! 1 Báhccavuotna ja Gálsa leat sirrejuvvon eret Romssa suohkanis dán govahallamis . 1 Báhccavuotna ja Gálsa leat sirrejuvvon Romssas eret dán ráidoskovis . 1 Báhccavuotna ja Gálsa 1 Báhccavuonas ja Gálssas njiejai oktiibuot 4,0 % ( -135 ) áigodagas . 1 Báhcavuotna 1 Bággonjuovvanuhkádusat ja boazodolliid soaibman ovttaskas dáhpáhusaid dihte , mielddisbuktá hirbmat gillámušaid mat sáhttet buktit unohas váikkuhusaid ovttaskas olbmuide . 1 Bággonjuovvan- mearrádusa ii galgga johtui bidjat ovdal dat lea álbmotrievttálaččat čielggaduvvon . 1 Bággonjuovvan ii leat čoavddan boazologu geahpedeapmái . 1 Bággolotnut eatnama ja vuoigatvuođaid stáhta minerálaid guorahallama ja roggama várás Guorahalli sáhttá Minerálahálddašandirektoráhtas ohcat lobi bággolotnut dárbbašlaš eatnama ja vuoigatvuođaid vai sáhttá čađahit guorahallama . 1 Bággolotnut eanaeaiggáda minerálaid Juohkehaš sáhttá ohcat Minerálahálddašandirektoráhtas lobi bággolotnut dárbbašlaš eatnama ja vuoigatvuođaid vai sáhttá guorahallat eanaeaiggáda minerálagávdnostumi valljodaga , sturrodaga ja lágášvuođa ja dan mielde árvvoštallat man gánnáhahttin gávdnostupmi lea , dahje šaddá govttolaš áiggi mielde . 1 Bággolotnunohcamiid olis lea Eanandoallo- ja borramušdepartemeanta nammadan govda šiehtadallanlávdegotti šiehtadallat boazoguohtunsoahpamušaid guoskevaš eananeaiggádiiguin . 1 Bággolotnumii sáhttet mearriduvvot eavttut . Láhka fápmuiboahtá 2010 ođđj 1. b ; geahča § 68 . 1 Bággolonisteapmi 1 Bággolonisteami oktavuođas mii čađahuvvo § 37 vuosttaš lađđasa ja nuppi lađđasa b ja c bustávaid ja § 38 vuođul de galgá máksojuvvot buhtadas bággolotnunbuhtadaslága mielde . 1 Bággolonistanohcama vuođul nammadii Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta šiehtadal ­lanlávdegotti man mandáhtan lei ráhkadit guhkesáiggi guohtonšiehtadusevttohusa Aursundenguvlui . 1 Bággogeavaheami geográfalaš erohusaid geažil berre maiddái čađahit guorahallama . 1 Bággodoaimmat sáhttet maiddái leat unnidit , heaittihit dahje eará olbmui sirdit doalloovttadaga . 1 Bággodoaimmat : Jus lobihis doaimmaid heaittiheami gohččun ii leat čuvvojuvvon , ja eará doaimmat eai adno ulbmillažžan , de sáhttet eiseválddit álggahit bággočađaheami . § 1 Bággodoaimmat : Jus lobihis doaimmaid heaittiheami gohččun ii leat čuvvojuvvon , ja eará doaimmat eai adno ulbmillažžan , de sáhttet eiseválddit álggahit bággočađaheami . 1 Bággodoaimmaid § 34 olis sáhttá nappo čađahit almmá duomu haga , mii muđui lea dárbbašlaš ovdal go oažžu bággočađahit . 1 Bággodoaibma sáhttá leat ahte bohccuiguin dahje ealuin čađahuvvojit dárbbašlaš doaimmat eaiggáda rehkega ala . 1 Bággensáhku šaddá máksit das rájes go livččii galgan njulget dahje buoridit dili . 1 Bággensáhku ja eará ekonomalaš ráŋggáštusaid dáfus sáhttá leat váttisvuohtan jus siiddas ii leat opmodat . 1 Bággensáhku dubmejuvvo máksit son guhte ovddasvástida rihkkumuša . 1 Bággensáhkku sáhttá mearriduvvot juogo bisánkeahtes sáhkkun dahje hávális sáhkkun . 1 Bággensáhkku sáhttá mearriduvvot go fuomášuvvo ahte juogo lága dahje dan olis mearrádus lea rihkkojuvvon . 1 Bággensáhkku sáhttá mearriduvvot buot oktavuođain goas lea celkojuvvon gohčus dahje gielddus , geahča árvaluvvon § 13 – 3 . 1 Bággensáhkku lea dábálaš eará lágain . 1 Bággensáhkku dattetge ii mearriduvvo jus váilevaš doahttaleami sivvan leat dilálašvuođat maid son geas lea ovddasvástádus ii hálddaš . 1 Bággensáhkku Geatnegahttimis , mii dahkkojuvvo dán lága vuođul , stáhta dearvvašvuođageahčču sáhttá mearridit jotkkolaš bággensáhku juohke beaivái / vahkkui / mánnui mii vássá geatnegahttima ollašuhttináigemeari maŋŋá , dassážii go geatnegahttin ollašuhttojuvvo . 1 Bággensáhkku Dáhkideames ahte láhkamearrádusat ja mearrádusat dán lága vuođul doahttaluvvojit , sáhttá Minerálahálddašandirektoráhtta mearridit bággensáhku man galgá stáhtii máksit . 1 Bággendoaimmaid mearrádus lea bággenvuoimmálaš , muhto bággendoaimmaid čađaheapmi eaktuda nammaeiseválddiid searvama , earret daid doaimmaid maid áigumuš lea čađahit gohččuma dárbbašlaš bargguid dahje bearráigeahču hárrái bohccuiguin dahje ealuin . 1 Báddemat leat dađi bahábut jávkan , muhto čállosiid mánusat lea áimmuin ja leat dehálaš muitaleamit mearrasámiid kulturárbbi birra . 1 BÁTNI-visti lea huksejuvvon Breivikai ja dohko galgá sihke Romssa Universitehta ja Davvi-Norgga bátnedearvvašvuoođabálvalusa gelbbolašvuođaguovddáš ( DNbg ) . 1 BÁTNI-visti Ođđa BÁTNI-visti lea gárváneamen ja sáhttá váldot atnui geasset 2007 . 1 BÁTNEDOAVTTIROAHPPU Romssa fylkkasuohkan lea searaid geavahan ásahit ja jođihit bátnedoavttiroahpahusa , mii válddii ohppui vuosttaš studeanttaid Romssa Universitehtii 2004:s . 1 BÁTNEDEARVVAŠVUOHTA Kultuvrra ja dearvvašvuođa ja birrasa fylkkaráđđi Mariam Rapp ( KrÁ ) Bátnedearvvašvuođabálvalusa ovddasvástádus lea almmolaš bátnedearvvašvuođafálaldat Romssas . 1 Bygdene ved Tanafjorden var sentrale i den samiske kulturreisinga i tiårene rundt 1900 . 1 Bygdebok for Hasvik mielde huksejuvvui vuosttaš skuvla Ákŋoluovtta girkobáikái sullii 1850:s . 1 Bušeahttaárvalusas vuoruhit geaidnoguoraid , geaidnočuovggaid , geaidnoruossaid ja – mohkiid buoridemiid ja jođánis doaimmaid johtolatsihkkarvuođa dárkkistemiid maŋŋá . 1 Bušeahttaárvalusas joatkašuvvá vuoiggalaš juogadeapmi go vearut geahpeduvvojit stuora joavkkuid várás , ja čavgemat fas váikkuhit sidjiide geain leat stuora sisaboađut ja opmodagat . 1 Bušeahttaárvalusas Ráđđehus ovddida doaibmabijuid mat galget nanusmahttit dearvvasvuođa , fuola , skuvllaid ja mánáidgárddiid . 1 Bušeahttaárvalus mielddisbuktá ahte suohkana obbalaš dietnasat duođai lassánit 2007:s 2008:i 1,4 proseanttain , dahje 3,7 miljárdda ruvnnuin . 1 Bušeahttateknihkalaččat čađahuvvui dat dan láhkai ahte dat bušeahttarutiinnat mat ledje ásahuvvon Norgga Sámeráđi ektui , jotkojuvvojedje árvvoštalakeahttái Sámedikki erenoamáš árvodási álbmotválljen orgánan . 1 Bušeahttasuorggi váldobargu lea oktiiheivehit ja ráhkadit stáhtabušeahta ja stáhtarehketdoalu departemeantta doaibmasurggiide . 1 Bušeahttasekšuvdna ( BUS ) 1 Bušeahttarámma 2003:s lei 206 miljon ru ja 2009:s fas 346 miljon ru. . 1 Bušeahttaregulerema oktavuođas miessemánus 2009 , áššis 24/09 Sámedikki 2009 reviderejuvvon bušeahta , mearriduvvui jagi 2009 bušeahtta loahpalaččat 345 743 000 ruvdnosaš ollislaš rámmain . 1 Bušeahttapolitihkka geavahuvvo dál viehka aktiivvalaččat unnidan dihtii norgalaš ekonomiija maŋásmannama . 1 Bušeahttapolitihkalaš njuolggadusat vuhtiiváldet petroleumdietnasiid earenoamášvuođa ja daid ulbmil lea ahte oljo- ja gássadietnasat maiddái galget leat ávkin boahttevaš buolvvaide . 1 Bušeahttapolitihka njuolggadusat ( doaibmama váldonjuolggadus ) sisttsodoallá ahte struktuvrralaš , oljodoaimma ektui divvojuvvon bušeahttavuolláibáza áiggi mielde galgá vástidit Stáhta olgorit penšunfoandda kapitála vurdojuvvon reálavuoittu . 1 Bušeahttamearrádusas galget leat doarjjaortnetulbmilat , juolludaneavttut , ulmiljuksaneavttut , doarjjavuoruheamit , juolludaneavttut mat leat biddjojuvvon ulbmiljoavkkuid ja eará formáliagáibádusaid vuođul ja eará njuolggadusat maid vuođul sáhttá meroštallat doarjjameriid ja ruhtasturrodagaid . 2 . 1 Bušeahttamearit maid sámi kulturásahusat ožžot eai leat doarvái stuorrát . Dađistaga stuorát dárbbut ovdanbohtet , ja ásahusaid lohku mat dárbbašivčče doaibmaruhtadeami , lassána dađistaga . 1 Bušeahttalassáneami ja ovttastahttimis Min Áiggi ja Ášu oktan áviisan rievdaduvvui sámi áviissain preassadoarjaga láhkaásahus 2008 . 1 Bušeahttalasiheapmi ja sámi aviisaminstara rievdadusat leat dagahan dárbbašlažžan dárkileappot guorahallat sámi aviissaid preassadoarjaga hámi . 1 Bušeahttakonsultašuvnnaid bargovuogit , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 7 ( ja 6 ) Konsultašuvdnabargovugiid šiehtadus ii siskkil bušeahttamearrádusa . 1 Bušeahttajagis 2008 juolludii Sámediggi Beaivváš Sámi Teáhterii 14 615 000 ruvnno njuolgga doarjjan . 1 Bušeahttajagi 2009 rájes čujuhuvvojit ealáhusásahusat Unjárgga Sámiid Duodji ja Duojáriid Dállu ortnegiidda gos sáhttá ohcat doarjagiid . 1 Bušeahttajagi 2002 sirdojuvvui hálddahuslaš ovddasvástádus Beaivváš Sámi Teáhtera badjel Sámediggái . 1 Bušeahttajagi 2002 meroštallan čájeha bajábeale loguid veardidallama ektui ahte várrejuvvon juolludeamit sámi doaimmaide ledje vuollelis 1 ‰ ollislaš stáhtabušeahtas , badjelaš 1/3 dain ruđain hálddašit sámit ieža , Sámedikki bokte . 1 Bušeahttafriddjavuohta maid Juolludannjuolggadusaid § 4 mielddisbuktá . 1 Bušeahttaevttohus mielddisbuktá lassi doaimmaid Mearasuodjalussii , bargiid lassáneapmi joatkašuvvá militearasuorggis ja ođđa fievrridangirdit galget ostojuvvot . 1 Bušeahttaevttohus mearkkaša bisáneami , ja Nystø oaivvilda ahte ođđa ráđđehus ferte čájehit dáhtu badjeliimeahtti servodatovdáneapmái . 1 Bušeahttadieđut Suodjalusbušeahtta lasihuvvo badjelaš 4 318 miljovnna kruvnnuin . 1 Bušeahtta- ja rehketdoallosekšuvdna 1 Bušeahtta- ja ekonomiijaáššit , stáhta šiehtadallamat oastit olmmošfievrredanbálvalusaid ruovdemáđiijas . 1 Bušeahtta- , ekonomiija- ja rehketdoallosekšuvdna jođiha ja oktiiheiveha departemeantta barggu stáhtabušeahtain ja fuolaha stivrema ja goziheami departemeantta ekonomiijahálddašemiin . 1 Bušeahtta lea árvvu mielde 11 milj. ruvnno . 1 Bušeahtta 2009- Giellaproš . 1 Bušeahtta 2008 – Giellaproš . 1 Bušeahtta / golloluoitu ja submi 1 Bušeahtta 1 Bušeahtas galgá boahtit ovdan ruhtadanplána , earret eará jus oažžu bealle dahje olles bálkká čađahit prošeavtta , eará stipeanttaid , bagadallama maid earát mákset ja nu ain . 1 Bušeahtas Sámediggái lea buohkanassii 7,4 % lassáneapmi , mii mearkkaša ahte sámediggebušeahta duohtalassáneapmi lea ráddejuvvon . 1 Bušeahtalaš ovdáneapmi 1999 rájes dalle go Sámediggi válddii badjelasas ovddasvástádusa juohkit ruđaid dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide lea leamaš ná : 1999 rájes 2001 rádjai oaččui Sámediggi 4,7 miljon ruvnno jahkásaččat , ja 2002-2005 áigodagas 5,1 miljon ruvnno jahkásaččat . 1 Bušeahta rájibadjelgeavaheapmi gokčojuvvui ruovttoluotta gessojuvvon doarjjalohpádusaiguin mat eai leat geavahuvvon . 1 Bušeahta rájibadjelgeavaheami sivva lea ahte dát váikkuhangaskaoapmeortnet lei vuoruhuvvon suorgi , ja dat lea gokčojuvvon geavatkeahtes ja ruovttoluotta gessojuvvon doarjjalohpádusain mat eai leat geavahuvvon . 1 Bušeahta regulerema oktavuođas miessemánus 2008 , áššis 38/08 Sámedikki 2008 reviderejuvvon bušeahtta , mearriduvvui loahpalaš 2008 bušeahtta ja ollislaš rámman šattai 316 410 000 ru. . 1 Bušeahta lei mearriduvvon Sámedikkis 07.12.05 . 1 Bušeahta guovddáš mearkkašupmi sámi servodatovdáneami dáfus dahká dárbbašlažžan ahte Sámedikki dievasčoahkkin galgá sáhttit sihke ráhkadit njuolggadusaid vuođđun sámediggeráđi gáibádusaide ráđđehussii , ja mearridit ja dohkkehit šiehtadallan- / ráđđádallanbohtosiid ovdal go ráđđehus ovddida iežas stuoradiggeproposišuvnna , maid Stuoradiggi fas galgá gieđahallat giđđasešuvnnas . 1 Bušahttamearrádusas 2008 hárrái mearridii Sámediggi ahte Sámi ovdánahttinfoanda heaittihuvvo . 1 Buš 2009 +/– 09 Rev 08 1 Buš 2007+/- 07-Rev 06 1 Buš 2006 1 Buš 09 Erohus 1 Buš 08 Erohus 1 Buš 07 Erohus 1 Buñetbuvttadeapmi lassána , muhto sávzzaid ja spiinniid lohku njiedjá garrasit . Šibitdoallu mas geavahuvvojit sihke roavvafuoññarat ja guohtumat , lea mearrideaddjin kultureanadagaid bisuheamis . 1 Buvtte ruovttoluotta kodabrihkká Kodabrihkát mat leat addojuvvon ovdal eai doaimma šat . 1 Buvtte ovdamearkkaid giellabarggus iežat mánáidgárddis 1 Buvttaovddideapmi ja ođđabuvttadeapmi leat deaŧalaččat go galgá fuomášit idéaid ja álgagiid ja dasto ollašuhttit ođđa vejolašvuođaid dán sektuvrra siskkobealde . 1 Buvttaovddideapmi ja meahccebuktagiid kvalitehta sihkkarastin 1 Buvttaovddideapmi ja investeremat boazodolliid lasseealáhusain 1 Buvttaovddideami oktavuođas sáhttá váldit mielde gitta 12 000 ruvdnosaš birgengoluid mánnui ja doarjjamearri lea gitta 60 % gollomeroštallamiin 1 Buvttagárgedeamis , informa-šuvnnas ja sámi kultuvrra márkanfievrrideamis galgá gielalaš hápmi leat dakkár maid sámit ieža dovddastit leat iežaset . 1 Buvttadusdoarjja lea juhkkojuvvon vuođđodoarjjan mii lea ovtta stuoris buot ortnegii guoski aviissaide ja rievddaldeaddji doarjjan mii juhkkojuvvo dán mielde : aviissa buvttaduvvon almmuhanlohku geardduhuvvon aviissa buvttaduvvon sámegiel teavsttaid siidologuin . 1 Buvttadusdoarjja juogaduvvo 85 proseanttain vuođđodoarjjan ja 15 proseanttain rievddaldeaddji doarjjan . 1 Buvttadusdoarjagiin nanne guovlluprofiilla nu ahte daid buorebut geavaha guovlluide gos eanandoalus lea vuorjašuhtti dilli dan mihttomeari ektui ahte miehtá riikka galgá leat aktiivvalaš eanandoallu . 1 Buvttadit biepmu báikkálaš identitehtain šaddá deháleamos nannensuorgin vai biebmosuorggis ihtet ođđa ealáhusat . 1 Buvttademiide main leat illustrašuvnnat badjel 20 % sáhttá addit gitta 20 000 ru rádjai doarjaga illustrašuvdnagoluide . 1 Buvttadeapmi lea badjeleappos go ovdal 2008 ruhtadanroasu , ja bargguhisvuohta lea vuollin . 1 Buvttadeapmi ja reiden dárbbaša geavaheaddji ja servodaga luohttámuša . 1 Buvttadeapmi galgá lassánit olmmošlogu lassáneami mielde . 1 Buvttadeami lasiheapmi orru unnán realisttalaš , ja danne lea oanehut áiggi badjel buoremus vuohki unnidit goluid ja dieinna lágiin buoridit gánnáhahttivuođa . 1 Buvttadanrusttegat eai gula dása . 1 Buvttadanmearkkat nugo miessešaddu ja njuovvandeattut leat almmotge leamaš buorit maŋŋel boazodoallostivrra mearrádusa . 1 Buvttadahkkit 17 nugo dálkkádat , valljodatvárre- ja areálavuođus , ja árbevierru ja geográfalaš sajusteapmi , leat dahkan ahte lotnolasealáhusain lea stuo-rát rolla sámi ássanguovlluin go eanaš dáža ássanguovlluin . 1 Buvrrus ledje dávjá ollu čoalttut , muhto fertiimet gazzat dan , buohkaide seamma dilli . 1 Buvrovuona bátnedivššohat 1 Bussevuoddji Dikkanen lea movttegis nuorra almmái , gii láve buot mánáiguin háleštit , garrudastá Dybvika ala go rohtte busse uvssa gitta moalke spahkain . 1 Busses čohkkájin ovddemusas , mus lei iežan fásta sadji , muhto in han mun háliidan doppe čohkkát . 1 Busses leat bissovaš ruvttát Giehtavuona , Hárštá , Skániid , Ivvárstáđiid ja Rivttága suohkaniin , muhto kulturgaskkusteapmi fállojuvvo muhtun GaskaRomssa suohkaniidda ge . 1 Bussemátkis muitalit e.e. sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš bargguset birra , fylkkamánni rádjerasttildeaddji ovttasbarggu birra , ja Steinar Pedersen ges oppalaččat muitala dihto áššit birra . 1 Busse- ja togabileahtaid ovddas máksojuvvo ja kilomehtermáksu máksojuvvo iežas biilla geavaheamis sáddejuvvon mátkerehkega vuođul . 1 Busse vuolgá Sámedikki luhtte Levdnjii maŋŋebárgga skábmamánu 29. b. dii. 15.45 . 1 Busse vuolgá Leavnnjas Kárášjohkii sotnabeaivve skábmamánu 27. b. dii. 18.00 1 Busse fertii mu haga vuoddját , inge mun čoavdán boahkána ovdalgo bures lei guovlu fas jaskkodan ja olbmot fas gullojit garru lárpmain njoarosteamen ja beatnagat fas ciellamin . 1 Busse doaimmaha Romssa fylkagielda ja dat galgá dasa lassin luoikat girjjiid olbmuide , ja gaskkustit sámi kultuvrra Mátta-Romssas . 1 Buskerud 1 Burundi , Etiopia , Kenia , Mosambika , Zambia , Kampučea ja Nepala dervvašvuođaministarat serve otne riikkaidgaskasaš dearvvašvuođaguoibmelihttui . 1 Buriin jagiin čogge olbmot dan maid sii dárbbašedje iežaset atnui ja nu ollu go sii nagodedje vuovdit . 1 Buriid rájiidrasttideaddji ortnegiid ohcalit ollu álbmogat mat leat juhkkojuvvon politihkalaččat dahkkojuvvon rájiiguin . 1 Buriid gelbbolašvuođaásahusaid ovddideapmi lea okta buoremus váikkuhangaskaomiin ovdáneamis . 1 Burfjord tannklinikk 1 Burfjord Burfjord 25 ! 1 Burfjord 1 Buresdoaibmi boazodoallu eaktuda ahte boazodoallit oskkáldasat doahttalit iešguđet meriid . 1 Buresdoaibmi , oadjebas ja identitehtaása head ­dji báikegottit leat mearrideaddjin buori čálgoservodahkii . 1 Bures lea láhččojuvvon , vai doaibma soahpá guolástussii dan vahágahtekeahttá . 1 Bures doaibmi fealtabuohcciviessu lea áibbas dárbbašlaš militeara operašuvnnas . . 1 Bures boahtin seminárii . 1 Bures boahtin preassakonferensii , 1 Bures boahtin Suodjalusdepartemeantta várdosii , gos gávnnat sámegielat dieđuid . 1 Bures boahtin " ođđa " Sámediggi.no:i 1 Bures badjel bealli vástideddjiin vástidit ahte lea hui deaŧalaš dahje deaŧalaš ahte almmolaš kantuvrrat geavahit sihke sámegiela ja dárogiela iešguđet duovdagiin , ovdamearkan njálmmálaš oktavuođas olbmuiguin , iešdieđáhusa nevvodeamis ja oaju ohcanskoviin . 1 Buođggáid skuvla , 1913 1 Buozanvuođa galggat dalle duođaštit doavttirduođaštusain ja ovdamearkka dihte duođaštit ahte ii leat ožžon mánáidgárdesaji . 1 Buozalmasjávkan 2003–2006 8% 6% 4% 1 Buozalmasjávkama juohkáseapmi agi mielde čájeha ahte seniorain lea alit jávkan go dat mii lea gaskamearri , ja ahte dat lea stuorámus nissonseniorain ja ahte jávkan lea lassánan 60 jagi boarráset nissonolbmuin 2005:s 2006:i . 1 Buotbealálaš ja dávgasis báikkálaš ealáhuseallin bidjá vuođu sámi kultuvrra ávnnaslaš vuđđui . 1 Buotbeallálašvuođas ja ekstensiiva resursaávkkástallamis lei dat dávggasvuohta mii lei dárbbašlaš sámiid birgejupmái birra jagi , sihke go guoská resursafidnemii ja dietnasa fidnemii , vuovdinvejolašvuođaide . 1 Buot čoavddaloguid , bušeahta ja rehketdoalu rávvet almmuhit álkes ja oinnolaš vuogi mielde neahttasiidduineaset . 1 Buot čoahkkima áirasiin lea geatnegasvuohta jienastit jogo vuostái dahje beale go jienastuwo § . 29 a ja b mielde . 1 Buot čieža ossodaga ožžot ekonomalaš rámma iežaset doaimmas . 1 Buot áššit eai leat vel čielgas , gč. Sámedikki jagi 2005 suodjalan ­njuolggadusaid evttohusa , muhto konsultašuvdnabeliin lea áigumuš loahpahit ášši maŋŋá ođđajagi 2007 . 1 Buot áššebáhpriidda mat eai leat almmolaččat , galgá merket man lága vuođul dat leat eahpealmmolaččat . 1 Buot ásahusat ja organisašuvnnat mat ožžot njuolggadoarjaga Sámedikki bušeahtas , galget borgemánu 1.beaivái sáddet jahkedieđáhusa , doaibmaplána , rehketdoalu ja boahtte jagi bušeahttadárbbu . 1 Buot ásahusaide ja organisašuvnnaide mat ožžot njuolgga doarjaga Sámedikki bušeahta bokte , biddjojuvvojit gáibádusat ahte dat ráhkadit ja sáddejit čuovvovačča Sámediggái ; guoskevaš jagi doaibmaplána , rehketdoalu ja ovddit jagi jahkedieđáhusa , ja dasto boahttevaš jagi bušeahttadárbbu . 1 Buot álggii munno ovdamanniguoktáin Marit ja Bill Aubertain . 1 Buot álbmotválljen ovddasteaddjit ja orgánat fertejit bargat sihke ovttaskas olbmuid , organisašuvnnaid ja ásahusaid ektui . 1 Buot áirasiidda máksojuvvo buhtadus gitta 4.500,- kr. rádjái go searvá joavkočoahkkimii čuoggá 2 vuođul . 1 Buot vásáhusat duođaštit ahte buorre siskkáldas gulahallan lea eaktu jus geavaheddjiide galgá nagodit lágidit buori gulahallama . 1 Buot vásihusaid duvddiimet eret . 1 Buot válggain maŋŋil lea proseanttaid mielde leamaš unnit oassálastin . 1 Buot válgalisttut sámediggeválggain 1989-2005 leat dál gávdnamis interneahtas Norsk samfunnsvitenskapelig datatjeneste ( NSD ) čađa . 1 Buot válgabiiret leat geargan loahpalaš lohkamiin . 1 Buot váddáseamos lea singuin geaiguin in servvoštala beaivválaččat . 1 Buot vuođđoskuvlaoahpaheaddji studeanttat galget oahppat sámiid birra Jan Roger Østby 1 Buot vuonat davábealde ja eanaš lulábealde sullo leat veagahuvvan , ja buot olbmot orrot dál 45 km guhkkosaš luotta guoras Mearragohpis Ákŋovutnii . 1 Buot vuoigatvuođat gulle stáhtii , ja nu dat mahká lei leamaš don doliin jo . 1 Buot vearjjuid gaskkas dainna mii lea buot nannoseamos , friddja sániiguin ja demokratiijain , mii dál čuoimmuhit ođđa bálgá Norgii maŋŋil suoidnemánu 22. beaivvi 2011 . Dál šaddá lea Norga ovdal ja maŋŋil suoidnemánu 22 . 1 Buot vearjjuid gaskkas dainna mii lea buot nannoseamos , friddja sániiguin ja demokratiijain , mii dál čuoimmuhit ođđa bálgá Norgii maŋŋil suoidnemánu 22. beaivvi 2011 . 1 Buot unnimus geavaheapmi lei sis geain lei nannoseamos sámi gullevašvuohta geat ásse Finnmárkkus . 1 Buot sápmelaččat galggaše gozuid alde vai nu ii geavaše . 1 Buot sápmelaččain maid ii leat leamaš vejolašvuohta oahppat sámegiela , danne go vánhemat válljejedje dárogiela sámegiela sadjái . 1 Buot sápmelaččain Norggas , geat leat 18 jagi boarrásat dahje devdet 18 jagi válgajagi , lea vuoigatvuohta čálihit iežaset jienastuslohkui . 1 Buot sámi giellabirrasat galget váldojuvvot mielde dán bargui . 1 Buot sámi giellabirrasat galget searvvahuvvot dán bargui . 1 Buot sámegieloahpahus mii addojuvvo Mátta-Várjjagis lea davvisámegielas . 1 Buot suohkanat mielde FYSAK Troms:s Juovlamánus 2006 lei Skiervvá suohkanis álggahančoahkkin 25. ja maŋimus FYSAK Tromssuohkanin . 1 Buot suohkanat ja fylkkagielddat riikkas sáhttet ohcat . 1 Buot suohkanat , vel dat suohkanat nai main leat 29 dahje unnit jienasteaddji sámediggeválgii , galget láhčit vejolašvuođa ovdalgihtii jienasteapmái . 1 Buot suohkana ássit ožžot : ▪ fierbmut jávregulliid 1 Buot suohkana oahpaheaddjit , maiddai sii geat gullet sámeskuvlii , leat nammaduvvon virgái Loabát skuvlii . 1 Buot suodjalanplánaproseassat sámi guovlluin fertejit ollislaččat geahčaduvvot dainna lágiin ahte sámi álbmoga vuhtii váldin lea buot deaŧaleamos . 1 Buot stáhta etáhtat galget árvvoštallat dárbbu váldit atnui prográmmagálvvuid / plattforpmaid mat dahket vejolažžan geavahit sámegiela čállinmearkkaid dađistaga go dálá prográmmagálvvut lonuhuvvojit . 1 Buot stáhta doaimmahusain lea ovddasvástádus vuhtiiváldit sámegiela geavaheddjiid , gč. kap. 19.4.1 Sámelága giellanjuolggadusat . 1 Buot strategiijjat ja doaimmat galget čujuhit dán ulbmila . 1 Buot strategiijat huksejuvvojit guhkkiduvvon fylkkaplána ulbmilsurggiid ja bajit ulbmiliid vuoñul . 1 Buot stivralahtuid vállje váldočoahkkin jahkái ain háválassii . 1 Buot skuvllat ožžo ođđa árppohis fierpmádaga nu ahte oahppit sáhtte searvat govdabáddefylkka sárasnehttii , ja das viidáseappot máilbmái Interneahta bokte . 1 Buot skuvllat maid eai leat vástidan ja mieđihan SNPL jearaldahkii / fálaldahkii . 1 Buot skuvllain leamaš kursabeaivi prošeavtta birra / integreret sámi fáttáid oahpahussii , muhtin skuvllain leamaš erenoamáš doalut guovvamánu 6. beaivvi ektui ja bealli dáin skuvllain leamaš fáddávahkku sámi kultuvrra birra . 1 Buot skuvllain guldalin mo álgolohkan- ja čállinoahpahus oahpahuvvui eatnigillii , ja mo eaŋgalsgillii oahpásmuvve nubbingiellan . 1 Buot skuvlla namain lea leamaš juoga sámiid birra dahje namas lea leamaš juoga sámegillii . 1 Buot skuvlagirjerádjobargit vástidedje guorahallamiid . 1 Buot skovit mat galget sáddejuvvot elektruvnnalaččat Altinn bokte , fertejit registarastojuvvot Dieđihanregistarii ( Oppgaveregisteret ) , mii ii dohkke sámegiela čállinmearkkaid . 1 Buot servodagat leat oalle guhkás huksejuvvon iešguđet ásahusaid vuođul , daiguin variašuvnnaiguin maid dat mielddisbuktá . 1 Buot seaŋggaid ledje láhčán buhtes seaŋgagávnniiguin . 1 Buot rávvagat bohtet olámuddui dalle go dat leat mearriduvvon ja biddjojuvvon Stáhta kártadoaimmahaga kárttaide sihke neahtas ja báberkárttaide . 1 Buot rávesolbmot guđet ohcet fidnofágalaš oahpahusprográmmii , sin duohtagelbbolašvuohta árvvoštallojuvvo ovdalgo sii váldojuvvojit ohppui . 1 Buot rádiid / lávdegottiid nammadeamit berrejit gowet Sámedikki politihkálaš čoahkádusa . 1 Buot riikkat leat ollásit ruhtadan prošeavtta , ja Norgga bealde dan leat dorjon ABM-utvikling , Norgga kulturráđđi , Sámediggi ja EU-ruđat . 1 Buot rievdadusaide maidda ohcangáibádus kapihttalis 20 gusto , gullá iešalddis gildosii seamma láhkai go plánii . 1 Buot reaiddut bohtet nuvttá geavahussii , maiddái loahpalaš veršuvdna ja visot Sámedikkis dahkkon gáldokodat leat friddja oažžumis . 1 Buot reaiddut bohtet nuvttá geavahussii , ja visot Sámedikki dahkan gáldokodat leat friddja oažžumis GPL-liseanssa vuolde . 1 Buot párat geat ohcet veahkkesahkkehusa , galget árvvoštallojuvvot ja vuoruhuvvot seamma eavttuid vuođul . 1 Buot prošeavttat leat biddjon johtui 2009:s . 1 Buot prošeaktaohcamušain árvvoštallet ovddimustá sisdoalu , fáttá ja fágalaš čanastumi ektui . 1 Buot preassedieđáhusat galget leat olámuttos sámegillii . 1 Buot poasta olggos- ja sisaguvlui lea digitála , ja buot áššemeannudeapmi dáhpáhuvvá almmá báhpáriid haga . 1 Buot plánaáššit main lea mearkkašupmi máŋgga gildii , leat iešalddiset áššáiguoskevaš fáttát regionála plánemis . 1 Buot ođđa áššit sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 1 Buot ođđa bátnedoaktárat bargagohtet Davvi-Norggas . 1 Buot ođđa IT-vuogádagat maid háhkat 2007 rájes galget sáhttit gieđahallat sámegiel čálamearkkaid . 1 Buot ovddiduvvon árvalusat sáddejuvvojit Sámediggeráđđái meannudeapmái . 1 Buot ovddamunit ja heađušteamit vihkkedallojuvvojit ollislaš árvvoštallamis konsešuvdnameannudeamis mas leat mielde báikkálaš , regionála ja nationála vuoruheamit ja vel deasttat eanaeaiggádii ja eará priváhta ja dábálaš beroštusaide maidda doaibmabidju guoská . 1 Buot ovddabeali namuhuvvon čoahkkimat dollojuvvojit Clarion Hotel Santa Clausas Roavvdnjárggas . 1 Buot ovdamunit ja hehttehusat vihkkedallojuvvojit ollislaš árvvoštallamis konsešuvnna meannudeamis mas báikkálaš , guvllolaš ja riikkalaš vuoruheamit ja vel priváhta ja almmolaš beroštumit váldojuvvojit vuhtii . 1 Buot ovdamunit ja heađušteamit vihkkedallojuvvojit ollislaš árvvoštallamis konsešuvdnameannudeamis mas báikkálaš , guvllolaš ja riikkalaš vuoruheamit , ja vel deasttat eanaeaiggádiidda ja guoskkahallojuvvon eará priváhta ja almmolaš beroštusaide váldojuvvojit vuhtii . 1 Buot osolaččat dihtet ahte ruvkedoaibma sáhttá dušše dalle čađahuvvot , go dat boahtá buorrin buohkaide ja go buohkat leat ovttamielas dasa , loahpaha Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Buot ortnegat mat álggahuvvojit , berrejit danne hábmejuvvot nu ahte dát válljemuš bissu . 1 Buot orru čájeheame ahte dát guđas barge oahpaheaddjidaguset nu go eanas oahpaheaddjit . 1 Buot organisašuvdnaovttadagat galget sáhttit vástidit čálalaččat sámegillii . 1 Buot oktavuohta dearvvašeallinguovddážiin Romssa fylkasuohkan lea jagi 2004 rájes leamaš miel- álgá dearvvašvuođaháleštemiin kárten dihtii vejolašvuođaid . 1 Buot ohppiin dán luohkás lei unnimus okta sámegielat váhnen gii bođii « guovddáš sámeguovllus » . Dál , skuvlajagi 2010/11 , leat guokte dakkáraš luohká skuvllas . 1 Buot ohppiide skuvllain main leat nuoraidluohkát ožžot nuvttá fruvttaid ja ruotnasiid 2007 čavčča rájes . 1 Buot ohcanvuđot doarjjaortnegiidda , earret váikkuhangaskaomiide mat leat čoahkkinjođihangotti geavahusas , gustojit Sámedikki bajimuš njuolggadusat ohcanvuđot doarjjaortnegiid váste ja dat juolludaneavttut mat leat biddjojuvvon ovttaskas ortnega váste bušeahtas . 1 Buot ohcamušat mat leat joavdan dien áigemeari maŋŋá leat hilgon ja ávžžuhan ovddidit ohcama ođđasit ođđajagis dahje leat dieđihan ahte ohcan gieđahallojuvvo maŋŋá guovvamánu 1. beaivvi 2008:s . 1 Buot oasálaččat — erenoamážit Sámediggi — fertejit erenoamážit muittus atnit dan ja vuostá bargat dien lágan jurdagiid . 1 Buot oassálastit deattuhedje mávssolažžan rájáidrasttideaddji ja regiuvdnadásiid gaskasaš ovttasbarggu Barentsguovllus . 1 Buot oahput galget leat sámi servodaga dárbbuid várás otnáš ja boahtteáiggi dilálašvuođaid ektui . 1 Buot oahppit ožžo oahpu davvisámegillii . 1 Buot oahppit galge integrerejuvvot . 1 Buot oahppit buot Romssa joatkkaskuvllain sáhttet válljet sámi kulturmáhttu válljenfágain ja oažžut gelddolaš heivehuvvon fáttá mas lea neahttaoahpahus ja oahppičoagganeamit . 1 Buot oahpahusfágain galgá leat fágadidaktihkka ja leat profešuvdnii gullevaš oahpaheaddjeoahppofágat . 1 Buot oahpahus mii jođihuvvo sámegillii nanne ja ovdánahttá sámegiela , dadjá várrepresideanta Láilá Susanne Vars . 1 Buot oahpahus lei sámegillii , ja eanaš oahppit dán joavkkus ledje sámegielagat Kárášjogas ja Deanus eret . 1 Buot oahpaheddjiin leat leamaš sámi váhnemiid mánát oahpahan láhkai , ja leat bargan hui áŋgirit dáruiduhttinbargguin , nu ahte vuhtto stuora ovdáneapmi , dan dihte rávven buoremusat ahte buot 3 oahpaheaddji ožžot lasáhusa Sámefoanddas 3,00 ru. skuvlavahkkui . 1 Buot oahpaheddjiid gaskkas , geaid lean deaivan oahppin , eadnin ja báikkálaš politihkkariin , lea dušše okta gean lean dovdan ahte ii čuvvon visot mii bođii guovddáš eiseválddiin . 1 Buot oahpaheaddjit geat barge seamma áiggis go Nuth , ledje ožžon nuvttá skuvlasajiid Romssa oahpaheaddjiskuvlii ja ledje doppe oahppan sámegiela . 1 Buot nuorat galget leat jođihan nuoraidfitnodagaid joatkkaoahpahusa válddidettiin . 1 Buot nuoraidkonferánssa máinnusin . 1 Buot notáhtain ledje mielde ollu reivvet , čielggadusat ja bargodokumeanttat . 1 Buot norggabuvttaduvvon biepmuid galgá sáhttit guorrat nu ahte daid sáhttá čuovvut buvttadusgollosis gitta geavaheaddjái . 1 Buot njeallje bráhka , maid Ráfiustibiid veahkkebálvalus anii , ledje skuvladoaimma geavahusas 1946 čavčča rájes . 1 Buot neahttabáikkit galget láhčit dili geavahit sámegielbustávaid , gč. kap. 7.7.1 . 1 Buot mánát vuođđoskuvlaagis besset vásihit guokte konseartta jagis . 1 Buot mánát mánáidgárddis hálle lassin dárogiela , ja sii de válljejedje dan mii lea lunddolaš ja maid buohkat áddejedje – dárogiela . 1 Buot mánát ledje ovttagielat dárogielhállit . 1 Buot mánát Norggas galget dál oahppat sámiid historjjá ja kultuvrra birra . 1 Buot munno fárrenbiergasat ledje giehtaguotti guovtti lávkkas . 1 Buot mii lea namuhuvvon dagaha ahte sámi servodat dárbbaša oahpaheddjiid geain lea máhttu sámegielas ja sámi servodatdiliid birra . 1 Buot mii gullá dárogillii , das lean mun ballan ja lean dan vašuhan olles ealliman - ja várra ain joatkašuvvá nie ... 1 Buot miellahtut leat nammaduvvon áigodahkii ođđajagimánu 1. b. 2012 – juovlamánu 31.12.2015 . 1 Buot mearrádusat maid hálddahus dahká delegerenmearrádusa olis , biddjojuvvojit Sámi kulturráđđái vai beassá buktit mearkkašumiid dahje cuiggodemiid . 1 Buot mearriduvvon báikenamat čállojuvvojit Guovddášbáikenammaregistara nammasaš diehtovuđđui , maid Stáhta kártalágádus jođiha . 1 Buot mearriduvvon báikenamat čállojit diehtovuđđui GBR ( Guovddáš báikenammaregisttar ) maid Stáhta kártadoaimmahat doaimmaha . 1 Buot maŋit plánain ja praksisas ledje nieiddat mielde álggu rájes . 1 Buot maid ráhkadedje ledje anolaš diŋggat . 1 Buot lulimusas leat fas ollu guhkit gaskat gaskal SEDsuohkaniid . 1 Buot logaldallmat Sámi mátkeealáhuskonferánssas leat čohkkejuvvon ja almmuhuvvon nehtii . 1 Buot listaevttohusain galget leat uhcimusat ovcci válljehahtti evttohasa nama válgabiirres . 1 Buot leat dás dán fitnodaga Service Pack 2-páhkas , maid ferte viežžat ja bidjat dihtorii . 1 Buot lahtut galget orrut Finnmárkkus . 1 Buot kursaoassálastit bovdejuvvojedje báikkálaš biebmanforai , mas sii ožžot fágalaš oktavuođaid ja vejolašvuođa buoridit gelbbolašvuođa . 1 Buot kultuvrrain lea oahpahus ja dutkan leamaš vuođđun servodatovdánahttimii . 1 Buot konsultašuvdnačoahkkimiin stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki / sámi beroštupmi organisa šuvnnaid / sámi riekteoamasteaddjiid gaskka suodjalanplánašši buot dásiin galgá fievrriduvvot beavdegirji . 1 Buot kandidáhtat leat leamaš buorit iežaset valáštallansuorggis , ja sii leat juksan erenoamáš buriid bohtosiid nuorra agis Gurut bealde olgeš guvlui : Adam Nilsen Finstad , Harstad basketballklubb ( gorespábba ) , Susann Bjørnsen , Setermoen svømmeklubb ( vuodjan ) , fykkasátnejođiheaddji Terje Olsen , sihke riikkaoasis ja dan olggobealde . 1 Buot joavkojođiheaddjit serve čoahkkimii Justiisalávdegottiin mii dollojuvvui Kárášjogas golggotmánu 9. b. 2003 . 1 Buot joavkkut ledje ožžon bargobihtáid maid galge dahkat , ja okta bargamušain lei guoimmuheapmi . 1 Buot joatkkaskuvllat 1 Buot jienasteddjiide sádde Sámediggi válgakoartta poasttas . 1 Buot jearaldagaid dán áigodagas sáhttá sáddet e-poastta bokte čujuhussii samediggi@samediggi.no . 1 Buot jagiin 2001 rájes , dalle go Sámediggi rievdadii bušeahtta mearrádusas čielgaset vuoruheapmin poasttaiguin ja čanastagaiguin , lea Sámediggi doallan bušeahtaidis , maiddái 2004:s . 1 Buot individuálaplánaid bálvalusas lea sierra kulturoassi . 1 Buot iešheanalis boazodoallit sáhttet gáibidit sisačálihuvvot ovtta mearkka . 1 Buot guovddážat mat dás leat namuhuvvon , ruhtadit váldoáššis doaimmaset almmolaš ruđaiguin , ja stuorra oassi doaibmaruhtadeamis addojuvvo Sámedikki bušeahtas . 1 Buot guolásteaddjit nuorttabealde Nordkapp geain lea fanas vuollel 15 mehter berrejit sáhttit oassálastit reabbábivddus maŋŋil ohcama vai sihkkarastá ja nanne ássanstruktuvrra rittuin ja vuonain . 1 Buot golmma ja Nordlándda gaskasaš kulturpolitihkalaš ovttas- suorggis leat vejolašvuođat ovddidit sihke ásahusaid ja barggu . Davvinorgalaš kultursoahpamuš váldda- ovttasbarggu riikkaoasis . 1 Buot golbma veršuvnna leat hearvagirjjit , ja main leat maiddái máŋga sárguma , maid Turi ieš lea sárgun . 1 Buot giellaguovddážat ožžo 2008:s 500 000 ruvdnosaš njuolgga doarjaga Sámedikkis . 1 Buot giellaguovddážat leat guovddáš aktevrrat sámegielaid iešguđetlágan hástalusaid dustemii . 1 Buot gielddat ledje geatnegasat váldit vuostái ovddalgihtii jienastagaid sihke sámediggeválggas ja stuorradiggeválggas . 1 Buot gielddat galget gaskavahku dii. 15.00 rádjái sáddet jienastanlihpuid viidáseappot loahpalaš lohkamii válgabiire lohkanválgastivrii . 1 Buot gielddat galget dii. 15.00 rádjái gaskavahku čakčamánu 16. b. sáddet jienastanlihpuid viidáseappot válgabiire lohkanválgastivrii loahpalaš lohkamii . 1 Buot gielddat dahje suohkanat galget lágidit ovddalgihtii jienasteami borgemánu 10. b. rájis , ja vel jienasteami suoidnemánu 1. b. rájis dasságo ovddalgihtii jienasteapmi álgá borgemánu 10. beaivvi . 1 Buot gielddain Norggas galgá leat vejolaš ovdagihtii jienastit seamma báikkiin go stuorradiggeválgii . 1 Buot gieldda suorgeplánen berre čadnojuvvot gielddaplána servodatoassái , vejolaččat gielddaoasseplánemin servodatoasi vuođul . 1 Buot geahppaseamos dieđusge livččii dadjat : " Mii eat dárbbaš dan sámegiela , mii álgit dál buohkat dárogiela hállat . " 1 Buot garvojuvvui mii sáhtii geatnegahttit Stuorradikki ovdalgo dat oaččui loahpalaš plána mo organiseret departemeantta , diplomatiija ja konsuláhtalágádusa . 1 Buot fálaldagain lea sámi perspektiiva , ja ovttasbargu lea eará riikkaid álgoálbmotásahusaiguin . 1 Buot fágat , muhto min iežamet ládje 1 Buot fylkkat rapporterejit ahte bivdoearit mat leat mearriduvvon albbas- ja geatkebivdui eai devdojuvvo . 1 Buot fylkkasuohkana ásahusat sáhttet ohcat lágidit doaluid gč. áigemeriid kap. 5.4 . 1 Buot fylkkasuohkana ásahusat galget levget sámi leavggain guovvamánu 6. b. . 1 Buot fylkkasuohkana doaimmain lea ovddasvástádus aktiivvalaččat čuovvolit báikenammalága ja nammalága . 1 Buot fylkkaid ja buot daid bellodagaid kvotienttat mat sáhttet gilvalit dássenmandáhta ¬juohkimis ordnejuvvojit sturrodaga mielde . 1 Buot fylkkagielddaiguin leat dollojuvvon čuovvolančoahkkimat 2006s ja oktilaččat bargojuvvo buot šiehtadusaid čuovvolemiin . 1 Buot foanddat 1 Buot foanddaid submi 2006 loahpas lei 92,6 miljon ruvnno . 1 Buot evttohasaid virgi dahje ássanbáiki galgá almmuhuvvot jus lea dárbu earuhit olbmuid . 1 Buot etáhtat ja guovddážat 1 Buot easkkavirgáduvvon rektoriid várás galgá álggahuvvot master-dássásaš oahppofálaldat skuvlajođiheamis . 1 Buot eará sámi gielddat fertejit juogadit áirasiiddiset eará gielddaiguin . 1 Buot eará oahpahus lei dárogillii ja sisdoallu lei nugo buot eará gymnásain . 1 Buot eanemus ohcamat bohtet doarjjaortnegii almmolaš , priváhta ja sosiála bálvalusfálaldagat . 1 Buot eallin sorjá das ahte olbmot gudnejahttet luonddu . 1 Buot dát vuoruheamit galget nannet davviguovlluid ain eanet . 1 Buot dát lávkkit leat viehka dehálaččat – ja mii áigut joatkit sámi riektedili čielggadeami ja sihkkarastit ahte sámi kultuvrra luondduvuođđu joatkašuvvá , maiddái olggobealde Finnmárkku . 1 Buot dát lei veahá amas álggus , muhto gal sii hárjánedje dasa , čállá Karen ( Lolo ) Tresvig , gii muđui fertii birget skuvlagievkkaniin mii lei 2 x 3,5 m viiddu . Oahppit ja oahpaheaddjit barge áŋgirit iđidis eahkedii . 1 Buot dát leat sámi árvvut ja dat lea ollu eanet ja ollu eará go dušše olgoáibmoeallin ja rekreakšuvdna . 1 Buot dát leat sámi árvvut . 1 Buot dát leat oassin Máhttolokten – Sámi Oahppoplánabuktosis ja gárvejuvvojit 2007 giđa mielde . 1 Buot dát erohusat dagahit dan ahte sámiin lea iešguđet oktavuohta sámi duogážii ja sis lea maiddái iešguđet áddejupmi das gii lea sápmelaš . 1 Buot dát dál lea oassi sámi , Norgga ja riikkaidgaskasaš historjjás . 1 Buot dát definerejuvvon váldoulbmilat leat lagabui čielggaduvvon iešguđetlágán doaimmaid bokte dain iešguđetge sektoriin mat bohtet ovdan ráđi doaibmaplánas 2000 . 1 Buot dát dagahii ahte sápmelaččat ja eará ássit dán riikkas jáhkkigohte ahte sámi kultuvrras ja sámegielas ii lean boahtteáigi ja ahte dat baicca hehttii buresbirgejumi , oadjebasvuođa , olmmošvuođa ovdáneami ja servodahkii oassálastima . 1 Buot dát bihtát čájehuvvojedje dárogillii . 1 Buot dát 13 suohkana leat ollislaččat oassin SEDguovllus . 1 Buot dásiin almmolaš orgánain lea ovddasvástádus vuhtiiváldit sámepolitihkalaš beroštumiid iežaset bargguin . 1 Buot dán golmma dievasčoahkkima ovddabealde leat maiddái dollojuvvon lávdegoddečoahkkimat . 1 Buot dán geažil lea eanadat midjiide nu deaŧalaš . 1 Buot dán 4 mandáhta oažžu dat sohkabealli mii lea unnitlogus Sámedikkis maŋŋil go válggat leat čađahuvvon , jus nuppi sohkabealis leat unnit go 40% ovddastus . 1 Buot dállonummiriid olbmot leat searvidan , vaikko buohkat eai leat geavahan guovllu seamma olu . 1 Buot dáin váldoosiin leat maiddái čilgejuvvon vejolaš erohusat . 1 Buot dáin giellaservodagain čađahit árjjalaš ealáskahttinbargguid . 1 Buot dáid maŋimuš jagiid lei son čállimin girjji John Savio birra . 1 Buot dáid fágaid Lemehis leat leamaš diibmoplánas , ja dasa lassin lea leamaš oanehis áiggi sadjásažžan ee. eŋgelasgielas . 1 Buot dáid doaimmahusaid dovdo ­mearka lea ahte dain lea alla autonomiijadássi , ja dain leat eatnašat ožžon fágalaš sorjjasmeahttunvuođa jogo njuolggadusain dahje lágas . 1 Buot dáhpáhuvvá ritmmalaš , ovddalgihtii mearriduvvon minstara mielde . 1 Buot dáhpáhusaide ledje boahtán olu olbmot . 1 Buot dokumeanttat mat sáddejuvvojit departemeanttaide , direktoráhtaide ja stáhtalaš etáhtaide ja maid departemeanttat , direktoráhtat ja stáhtalaš etáhtat ieža sáddejit earáide , girjejuvvojit journálii . 1 Buot doarjjaortnegiidda maid Sámi ealáhusráđđi hálddaša , galget ráhkaduvvot čielga ulbmilcealkámušat , boađusgáibádusat , mihttogeažuhandoaimmat , raporteremat je. maid ođđa ekonomiijanjuolggadusat ja funkšonála gáibádusat eaktudit . 1 Buot doarjjahálddašeapmi ossodagas 1 Buot doarjagat joavkkuide Sámedikkis , maiddái ruđat joavkočoahkkimiidda biddjojuvvojit ovtta postii ja juogaduvvojit gorrelaččat . 1 Buot doaimmat ja geavaheapmi galgá dasto čađahuvvot gustovaš njuolggadusaid rámmaid siskkobealde . 1 Buot doaimmat berrejit ásahit dakkár bargomálle ahte čađat árvvoštallet makkár lágat , njuolggadusat , skovit , gihppagat , johtočállosat , dieđáhusat , preassadieđáhusat jna. galggaše jorgaluvvot sámegillii , ja galget daid láhčit oidnosii sámi álbmogii . 1 Buot doaibmaguoimmit , dutkit , eará áššedovdit ja árbediehttit galget ovttasráđiid buvttadit dáid ávdnasiid . 1 Buot doaibmabijuide ja investeremiidda gáibiduvvo viehka stuorra iežasoassi . 1 Buot diŋggat dán govas leat diŋggat mat duođas gávdnojit huksenbáikkis , maiddái dat man nalde nissonolmmoš čohkká . 1 Buot dieđáhusat / almmuhusat Romssa fylkkasuohkanis galgat maiddái almmuhuvvot sámegiel aviissas . Diehtojuohkinguovddaš lea dahkan šiehtadusa Nordlys-aviissain ahte buot almmuhusat aviissas galget automáhtalaččat jorgaluvvot sámegillii ja biddjot sámegiel aviisii . 1 Buot dieđuid ja duođaštusa gaskkusteamis galgá sámegiella gozihuvvot , deattuhit bealit . 1 Buot dieđiheamit válgaija diehtovuđđui galget čađahuvvot SSBa iežas web-prográmmain . 1 Buot diet oktii mielddisbuktá ahte mátkkošteaddjit Gaska-Finnmárkui ja Gaska-Finnmárkku regiuvnnas ožžot arvat alit mátkkoštangoluid , go buohtástahttá eará guovlluiguin . Dat fas mielddisbuktá regiovnna unnit bivnnugin álggaheddjiide ja váttisindahká doaimma fitnodagaide mat leat juo julggiid alde . 1 Buot departemeanttaide gulli oktasašbálvalusat . 1 Buot dego girddii mu oaivvi badjel . 1 Buot deaŧaleamos lei ahte ” goluid čuohppama lihkadusa ” seastingáibádusa doarjjui dál maiddái ealáhuseallin . 1 Buot deaŧaleamos jus dán barggus galgá lihkostuvvat , lea nagodit heivehit olles organisašuvnna , maiddái daid ossodagaid mat leat olggobealde Kárášjoga , dakkár bargovugiide maid Sámedikki ođđa diehtojuohkinvuogádat , intranett ja internett , ovddida . 1 Buot davviriikkain lea olgoriikadoaimmaid mearkkašupmi ja sturrodat lassánan nu ahte hástalusat leat šaddan eanet ovttaláganat go ovdal . 1 Buot davviriikkaid ovddasteaddjit čálle odne soahpamuša vuollái Ruoŧa ambasádas Oslos . 1 Buot davveguovlopolitihka davvin ferte geahččat ovttas regionaliseremiin ja álggahuvvon hálddašanoñastusain . 1 Buot dat gáhkut ja gáffe lei jur vuovssihahtti , ja fertejin giitit čábbát ja borrat . 1 Buot bátnedivššohagat leat laktojuvvon Bredbåndfylket Troms ( BBFTa ) nammasaš sárasnehttii ja sáhttet dán fierpmádaga bokte geavahit teleodontologiija ja digitálet journáladieđuid ja røntgengovaid . 1 Buot bátnedearvvašvuođaguovllut Romssa fylkkas ja daidda gullevaš divššohagat 1 Buot buvttadeapmi mearkkaša teknihkalaš buvttadeapmi , bádden ja máŋgen . 1 Buot buoremus livččii jus dakkár suohkana mánáidsuodjalusain gos leat sápmelaččat lea máhttu go galget váldit vuhtii sámi oaidninvuogi ovttasdoaimmadettiin geavaheddjiin go leat mearridanproseassain ja go mearridit / bidjet doaibmabijuid johtui . 1 Buot bráhkat , eatnasat guovtti gearddis , leat čábbát huksejuvvon . 1 Buot boraspirebivdu ja – goddin galgá dahkkojuvvot náliid almmuhuvvon máddodatmihtuid rámmaid siskkobealde , ja maid Stuorradiggi lea mearridan . 1 Buot bohccot galget merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii . 1 Buot bohccot galget merkejuvvot . 1 Buot boazoeaiggádat bálgosa doaibmaguovllus leat bálgosa miellahttun , muhto juohke boazoeaiggádis lea sierra mearka . 1 Buot boazodoallofágalaš čielggadusain lea nannejuvvon ahte jos Suodjalusa huksenplánat čađahuvvojit , de dat leat goarádussan guovllu boazodollui . 1 Buot biirriin ii lean skuvla juhkkojuvvon luohkáid mielde – 7-15-jahkásaš mánát ledje ovtta lanjas . 1 Buot bieggafápmoprošeavttaid ferte árvvoštallat dan vuođul makkár buriid dat buktet areálaid vuođul maid váldet , sihke hámi ja viidodaga dáfus . 1 Buot biebmu mii vuvdojuvvo Norggas galgá leat sihkkar . 1 Buot bellodagat ledje válgačoahkkimiin ja lei hui čearggus go galggai jienaid lohkat . 1 Buot bellodagat gáibidedje ahte ođđa norgalaš olgoriikabálvalus galggai vuosttažettiin huksejuvvot mearraalbmáid , mearrajohtolaga ja muđui ealáhuseallima beroštumiid várás . 1 Buot bargit barget čielggademiiguin ja analysaiguin ja čuvvot roavvát dan politihka mii vuosttažettiin guoská iežaset surggiide . 1 Buot almmolaš orgánat maidda sámelága goalmmát kapihttala giellanjuolggadusat gusket , leat geatnegasat gozihit ahte sámelága giellanjuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Buot almmolaš orgánat maid sáhttá gohčodit hálddašanorgánan leat áittardeaddji bargosuorggi vuollásaččat . 1 Buot almmolaš orgánain maidda sámelága kapihtal 3 ja dát lahkaásahus gustojit , lea geatnegasvuohta gozihit ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit . 1 Buot almmolaš orgánain lea vuoigatvuohta ja geatnegasvuohta searvat plánemii go dat guoská daid áššesuorgái dahje daid plánaide ja mearrádusaide , ja dat galget addit pláneneiseválddiide dieđuid main sáhttá leat mearkkašupmi plánemii . 1 Buot almmolaš dokumeanttat mat leat boahtán Sámediggái ođđajagimánu 1. b. 2009 rájis , rahppojuvvojit njuolggo dokumeantageahččanlohpái . 1 Buot almmolaš doaimmat ávžžuhuvvojit vuhtiiváldit sámegiela maiddái viidábut go dan maid láhka geatnegahttá . 1 Buot almmolaš doaimmat sáhttet váldit oktavuođa samIT:in oažžun dihte veahki . 1 Buot almmolaš doaimmat sáhttet dieppe oažžut veahki , geahča kap. 19.5.1 . 1 Buot almmolaš doaimmain fertejit leat strategiijat dasa movt hálddašit diehtojuohkima sámegillii , dasa gullá maid dat ahte čielggadit makkár gelbbolašvuođa sii ieža dárbbašit dahje lea go vejolaččat dárbu jorgalan- ja dulkonbálvalusaide . 1 Buot almmolaš doaimmahusat galget sáhttit váldit oktavuođa ja jearrat samIT rávvagiid áššiin mat gusket sámegillii ja ITii . 1 Buot Sámedikki kantuvrrat Kárášjogas , Guovdageainnus , Unjárggas , Gáivuonas , Romssas , Divttasvuonas , Hárštas , Snoasas ja Oslos leat gitta . 1 Buot Sámedikki joavkkut galget leat ovddastuvvon doarjjastivrras . 1 Buot Sámedikki bellodagat galget dieđusge bargat dan ala ahte nominašuvnnain doaimmahuvvo sohkabealkvoteren , muhto jos dán mearridivččii lágain , de dat rihkošii friija organiserenvuoigatvuođa . 1 Buot Romssa joatkkaskuvllain leat gieldán borgguheami ja nuskkuid návddašeami skuvllas ja dan birrasis . 1 Buot Romssa fylkka joatkkaskuvllat galbejuvvojit olggobealde dárogillii ja sámegillii ( váldogalba ) . 1 Buot Romssa fylkka bátnedivssohagat galbejuvvojit dárogillii ja sámegillii olggobealde ( váldogalba ) . 1 Buot PCat ožžo muhtun standárdaprográmmaid ja muhtun digitála oahppogirjjit ostojuvvojedje nu ahte oahppit besse daid nuvttá geavahit . 1 Buot Norgga ássit ožžot : 1 Buot Norgga beale sápmelaččain , geat leat badjel 18 jagi dahje devdet 18 jagi válgajagi , lea vuoigatvuohta čálihit iežaset jienastuslohkui ja jienastit sámediggeválggas . 1 Buot Finnmárkku ássit ožžot : 1 Buot 10 dásis leat juohke váldooasi gullevaš gelbbolašvuođamihttomearit . 1 Buorránan dilli olis bargomárkanis de ii leat šat dárbbašlaš doalahit beaiveruđaid- ja permitterennjuolggadusaid viiddideami . 1 Buorre álgu lea áppes ja sámi suorgi Romssa oahpaheaddjiskuvllas , ja áiggiid mielde berre eanet dán guvlui bargat . 1 Buorre vákšunvuogis masa olbmot luhttet ja mii maiddái mearkkaša báikkálaš oasálastima lea maiddái riidoeastadeaddji váikkuhus . 1 Buorre sámegielgelbbolašvuohta lea deaŧalaš eaktu dasa ahte oassálastit sámi servodat- ja bargoeallimis ja addá vejolašvuođaid válljet oahpu ja barggu ja maid eallinagioahppama . 1 Buorre sámegielgelbbolašvuohta addá vejolašvuođaid válljet oahpu ja barggu . 1 Buorre skuvlagirjerádjofálaldat ferte ovddiduvvot ovttasbarggus gaskal máŋggaid oasálaččain skuvlaservodagas , ohppiid rájes gitta mearrádusaid dahkiide ja skuvlaoamašteaddjiide . 1 Buorre sadji , visttit , bivdu ja guolásteapmi ja iešguđetlágan kulturárvvut laktašuvvon eanandoalloopmodagaide dagahit ahte dát leat bivnnuhis opmodagat orrunbáikin ja astoáiggeopmodahkan . 1 Buorre rekrutteren eanandollui lea mearrideaddjin dasa jus galgá sáhttit lasihit biebmobuvttadeami ja joksat eará mihttomeriid . 1 Buorre ovttasdoaibman stáhta eiseválddii , Sámedikki ja boazodoalu gaskkas , mii lea vuođđuduvvon stáhta álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide , lea dat mii mearrida nana ja boahtteáigásaš boazodoalu . 1 Buorre ovttasbargu hálddahusdásis lea dárbbašlaš jus dát dássi galgá sáhttit vuostáváldit ja čuovvolit politihkalaš signálaid ja mearrádusaid . 1 Buorre ovttasbargu Sámedikkiin veahkehivčče dákkáraš ovdánahttima . 1 Buorre ovdamearkan dasa lea áŋgiruššan mátkeealáhusain ja restaurántafágaiguin Vuotnasiiddas . 1 Buorre ovdamearka dasa lea Sámediggeráđi bušeahttaárvalus Sámi giellaráđi ektui . 1 Buorre ovdamearka dasa lea Suodjalusa Meavkke / Alitčohka huksenplánat . 1 Buorre oktavuohta lea maiddái gaskal oassálasti riikkaid Norgga , Ruoŧa , Suoma ja Ruošša ráđđehusdásis . 1 Buorre oktavuohta gaskal biebmobuvttadeaddji ja geavaheaddji lea dehálaš . 1 Buorre oktavuohta ealáhusdoalliiguin lea eaktun dasa ahte Sámedikkis galgá galgá doarvái bures dovdat sámi ássanguovlluid eandoalu hástalusaid . 1 Buorre oahpahus sámegielas ja sámegillii buot dásiin skuvllas , oahppan fágaolbmot , buorit oahpahusmodeallat ja sámegiela oahpponeavvut leat mearrideaddji eavttut giellabarggu lihkostuvvamii . 1 Buorre máhtolašvuohta , dáhttu ja nákca ođđahutkamiidda lea dehálaš , ja earenoamážit go giliealáhusaid galgá ovdánahttit mat leat gili ja eanandoalu resurssaid ala vuođđuduvvon , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Buorre lea go statistihka gávdná Statistihkalaš guovddáš-doaimmahagas , muhto FeFo sáhtášii ovdamunnin almmuhit muhtun diagrámmaid iežaset statistihkkabáŋkkus nu ahte eai leat nu ollu lađđasat álbmoga ja organisašuvnna gaskkas . 1 Buorre lea go Sámi allaskuvla ja Statoil ASA leat vuolláčállán šiehtadusa jagi 2007 man ulbmil lea guhkitáigásaš ovttasbargu . 1 Buorre joatkkaskuvla 1 Buorre joatkkaoahpahus lea viidásat • Lea hui divrras doalahit máŋga fálaldaga uhccán lohkamiid ja barggu eaktu . 1 Buorre ja relevánta bargohárjáneapmi sáhttá muhtun muddui biddjot oahppogáibádusa sadjái . 1 Buorre hálddašanvierru lea vástidit sámegillii go sámegillii váldet oktavuođa , maiddái dakkár oktavuođain gos láhka ii geatnegahte dan dahkat . 1 Buorre gánnáhahttivuohta mearrida dieđusge válljego doalli heaittidit doalu vai joatkit dainna . 1 Buorre guovloprofiila lea sihke suohkan- ja johtalusáŋgiruššamis , ja vearrodoaibmabijuinge , cealká johtalusministtar . 1 Buorre gulahallan ja dialoga ruovttu ja skuvlla gaskka sáhttá eastadit dán dáhpáhuvvamis . 1 Buorre go leat siteren girjjiin ja dan maid čálli ieš lea dadjan . 1 Buorre elliidčálgu lea iešalddis mihttomearri , ja lea buorrin servodahkii ja gilvoovdamunnin norgga eanandollui . 1 Buorre digaštallan odne nannešii min ákkastallanvuođu go mii deaivvadat nationála eiseválddiiguin . 1 Buorre diehtojuohkin- ja gulahallanstrategiija gáibida danne eambbo go dušše ođđa teknologiija . 1 Buorre dialoga ja kommunikašuvdna lea dárbbašlaš politihkalaš barggus ovddidan dihte sámi servodaga ja sámi demokratiija , dadjá sámediggepresideanta . 1 Buorre bušeahtta , muhto váilu ovddidanmunni 1 Buorre bealli Stavangera skuvllas lei dattege ahte mun ohppen vuodjat doppe . 1 Buorre beaivi buohkaide mu namma lea Ellinor Marita Jåma , ja mun lean sámediggeráđi lahttu ja mus lea beaivválaš politihkalaš ovddasvástádus dain boazodoalloáššiin maid Sámediggi meannuda . 1 Buorre beaivi buohkaide ! 1 Buorre 20 proseantta SSB dietnasiin leat máksu sihke almmolaš ja priváhta bálvalusaid ovddas , muhto váldooassi doaimmas ruhtaduvvo stáhtabušeahtas . 1 Buorre ! 1 Buorit árvalusat álbmogis addet Sámediggái buoret vejolašvuođa olahit buriid bohtosiid boahttevaš konsultašuvnnain Ráđđehusain , cealká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 Buorit vuovdalandoaibmabijut leat deaŧalaččat . 1 Buorit sámi oahpponeavvut mearkkašit ollu dán oktavuođas . 1 Buorit rámmaeavttut leat deaŧalaš eavttut ealáhusoktavuođaid huksemii gaskal Norgga ja Ruošša . 1 Buorit rámmaeavttut ealáhuseallimii sámi guovlluin galget guoskat sihke árbevirolaš ealáhusheivehemiide ja bargosajiide mat čatnasit kultur- , diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiijii . 1 Buorit politihkalaš stivrenreaiddut leat lágat , láhkaásahusat , bagadusat ja eará dokumeanttat dahje šiehtadusat maid vuođul Sámedikkis lea vejolašvuohta bidjat eavttuid dehálaš politihkalaš mearrádusain . 1 Buorit ovttasbargo- ja gulahallannávccat , bálvalusdáhttu ja návccat bargat iešheanalaččat ja ulbmillaččat leat dehálaččat virgái . 1 Buorit olbmot Sávan dis leat leamaš ráfálaš juovlabasit , ja buorre álgu ođđa jahkái . 1 Buorit olbmot . Munnje lea stuora illun beassat searvat Sámi allaskuvlla skuvlajagi 2008/2009 almmolaš rahpamii . 1 Buorit olbmot . 1 Buorit olbmot , Stáhtaneahtta lea mu bovden doallat sáhkavuoru energiija ovddideami birra Davvikalohtas , álgoálbmoga vejolašvuođat ja hástalusat . 1 Buorit mánáidgárdefáladagat , buorredásat oahpahus ja oadjebas boarásmanvuođa fuolla leat dehálaččat sámi geavaheddjiide . 1 Buorit lahtat ja lahttaoktavuođat ja buorre ort- negisdoallu dálvet dahket geainnuid luohtehahttin ja sihkkarin . 1 Buorit ja gelddolaš prošeavttat olles kulturbirrasis leat ožžon doarjaga , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Buorit hálddašanvierut dadjet ahte čálalaš oktavuođaváldimat sámegillii vástiduvvojit sámegillii , maiddái dakkár oktavuođain main láhka dan ii gáibit . 1 Buorit guossit ja earát geat leat boahtán deike odne Máŋggalágan beroštusat bahkkejit sisa sámi guovlluide . 1 Buorit gulahallamat leat leamaš opposišuvnnain , ja dat oidno Ráđđehusa árvalusas . 1 Buorit fámut mat gávdnojit báikkálaččat ja riikkadásis fertejit dál bargat ovtta guvlui , cealká máhttoministtar Kristin Halvorsen . 1 Buorit festiválalágideaddjit , artisttat , guossit ja ossálastit ! Munnje lea stuorra illun dáppe ovddastit Bargo- ja searvadahttindepartemeantta , mas lea ovddasvástádus oktiiordnet ráđđehusa sámi áššiid . 1 Buorit eavttut vai nissonat ásaiduvvet leat guovdilis fáddán go dáid guovlluid gilážiid galgá gárgedit eambbo . 1 Buorit dálkkádagat ja unnán muohta lea buoridan guohtumiid . Muhtun guovlluid jeageleatnamat eai leat leamaš guođohuvvon ovdal dál . 1 Buorit dálkkádagat ja unnán muohta lea buoridan guohtumiid . 1 Buoridit ovdánanvuođu juohke regiovnnas dan láhkai ahte nanne gealbbu , heiveha hutka ­miidda ja ealáhusovdáneapmi , geahpeda gaskahehttehusaid , ovdánahttá birgejeaddji báikegottiid ja ovddida luondduriggodagaid ceavzilis geavaheami . 1 Buoridit norgga guoli beassama márkanii 1 Buoridit mearra manahahttivuođa ja ovdánahttit mearrasihkkarvuođa 1 Buoridanbargu lea bistán guhká jo , ja jotkojuvvo buot návccaiguin . 1 Buoridan dihtii dili , de Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu ráhkadahttit sámegielalaš ” viessogirjji ” maid departemeanttat ja vejolaččat daid vuollásaš etáhtatge sáhtte geavahit . 1 Buoridan dihte dárogiela son váccii jagi Solborg nuoraidskuvllas Stavangeris . 1 Buoridan dihte dili , de áigu Máhttodeparte ­meanta ovttas Bargo-ja searvadahttindeparte ­meanttain bovdet Sámedikki oasálastit sámegiel eatnigielanalfabehta prošektii , mas vuosttažettiin lea sáhka kártemis dárbbuid ja ráddjemis dákkár prošeavtta ulbmiljoavkku . 1 Buoridan dihte dikšunbohtosiid sámi buhcciide gárrendilleinstitušuvnnain , de áigu Dearvvaš-vuođa- ja fuolahusdepartemeanta ovttas Sáme ­dikkiin ja sámi dearvvašvuođa- ja sosialfágalaš birrasiiguin ásahit dakkár fálaldaga mas sámi kultuvrralaš vásáhus lea fárus . 1 Buoridan dihte dien dili , de lea Davvi-Hålogalánda maŋimus jagi ásahan giellaoahpahusa báhpaide . 1 Buori áiggi ovdal vuođđolágabeaivvi mii oaččuimet gárvves leavgga leavgabuvttadeaddjis Oslos . 1 Buori ovttasbarggu geažil lea doaibma oalle bures lihkostuvvan . 1 Buori oahpahusa eaktun lea ahte leat gávdnamis buorit oahpponeavvut ja ahte gávdnojit doarvái oahpaheaddjit geain lea gelbbolašvuohta oahpahit sámegillii . 1 Buori kulturmuitohálddašeami vuođus leat dávjá dutkamat , guorahallamat , raporttat ja registreremat . 1 Buori konsultašuvnna eaktun lea ahte oasehasat lonohallet áššáigullevaš dieđuid . 1 Buori hálddašandábis čuovvu ahte čálalaš oktavuođaváldimii mii lea sámegillii , galgá vástádusge leat sámegillii , maiddái dakkár dáhpáhusain main lága mielde ii leat geatnegasvuohta dasa . 1 Buori doarjaga fidnii son maiddái skuvladárkkásteaddjis Harald Dahlas ja skuvladirektevrras Arthur Gjermundsenas . 1 Buori bálvalusfálaldaga eaktun lea dat ahte bargit máhtte sámegiela ja dovdet sámi kultuvrra . 1 Buori bohtosat Son deattuhii ahte doaimmas lea leamašan ávki . 1 Buoret áddejupmi šaddá ee. go gulahallá guoskevaš beroštumiiguin , ležžet dal almmolaš dahje priváhta beroštumit . 1 Buoret áddejumi sáhttá olahit ee. gulahallamiin guoskevaš beroštumiiguin , ležžet dál almmolaš dahje priváhta beroštumit . 1 Buoret johtolatsihkarvuohta uđassihkkarastimiin ja ođđa geainnuiguin Namuhuvvon investerendoaimmaid lassin , maid dálá riikkageainnuin dahket , johtolatsihkarvuohta buorrána vel go ráhkadit ođđa ja sihkkarut geainnuid . 1 Buoret ja rievttalaš rámmaeavttut leat deaŧaleamos bealit guhkes áiggi positiivvalaš ovdáneapmái ja eanet gánnáhahtti boazodollui . 1 Buoret gánnáhahttivuohta 1 Buoret gaskamerken 1 Buoret fálaldatovddideamis sámi mánáide lea fágalaš metodaovddideapi sámi servodatdiliid vuođul guovddážis . 1 Buoret ekonomalaš rámmaeavttut veahkehit maid ođđa jurddašeami eanadoalus . 1 Buoret diehtu ja máhttu sámi álbmoga ja kultuvrra birra váikkuha dasa ahte láhččojuvvo buoret dilli buori sámi servodatovdáneapmái . 1 Buoret diehtovuođu ráđđehussii ja Stuoradiggái hábmet gielddasuorggi našovnnalaš stivrejumi . • 1 Buoret bálvalus geavaheddjiide Vuoigatvuođa- ja resursahálddašanlágat ja eará láhkaproseassat Geográfalaš diehtojuohkinvuogádat – GIS Kvalitehtaovddideapmi vuođđooahpahusas – oahppoplánat Sámi korrektuvraprográmma – Divvun Sámi huksehusat Sirpmás Árvoháhkanprográmma Njávdáma Ortodoksa hávdesadji nuortasámisiiddas 1 Buoret bálvalus geavaheddjiide Kvalitehtaovddideapmi vuođđooahpahusas – oahppoplánat Sámi korrektuvraprográmma – Divvun Sámi huksehusat Sirpmás Árvoháhkanprográmma Njávdáma Ortodoksa hávdesadji nuortasámisiiddas Kvalitehtaovddideapmi sámi mánáidgárddiin 2009 válga 1 Buoret bálvalus geavaheddjiide . . . . 1 Buoremusat muittán go buohkat doppe hupme giehtagiela . 1 Buoremusat muittán girdihája . 1 Buoremusat muittán buot oktooahpahustiimmuid oahpaheddjiin ja dulkkain . 1 Buoremusat liikojin leat ovttas luohkáin ja buot buoremusat go leimmet mátkkis dahje go mis lei valáštallan olgun . 1 Buoremusat gulahalan mearkagillii . 1 Buoremus vuohki čiehkat gámanjuniid , lea oahppat dárogiela . 1 Buoremus vuohki biebmat iešluohttámuša ja identitehta lea ovdanbuktit fáktadieđuid mat leat vuođđuduvvon birasipmárdusas ja ealli kultuvrras . 1 Buoremus nuoraidfitnodagat . 1 Buoremus gáldu dán oktavuođas lea Loppas historie – bygdebok for Loppa kommune ( Láhpi historjá – Láhpi suohkana giligirji ) , maid Harald Samuelsberg ja Leonhard Gamst leaba čállán . 1 Buoremus giellanjulgenvuohki , lea geardduhit cealkaga riekta . 1 Buolvvas bulvii leat min máttut oahpahan ávdnasiid ja hámiid birra . 1 Buolvvadagaid lei son doallan sotnabeaiskuvlla ja ehcii duođai su unna čáhppes ustibaččaid , muhto čáhppadasat eai rávásmuvvan gusto goassege , dat lei gusto buohkaide buorrin jos divttášedje vilgesolbmuid stivret eatnama . 1 Buollajieŋat suddet . 1 Buolbmátmánát ledje hui čeahpit – lohke bures – ja sámegiel čállosa lohke sii vel buorebut , vaikko skuvla ii lean veahkehan sin eatnigiela oahpahusain . 1 Buolbmát sámeskuvla 2002/03. 1. luohkkálaččat lávlot váhnemiidda ja áhkuide / ádjáide . 1 Buolbmát skuvllas lei eanandoallosuorgi , Sieiddá skuvllas teorehtalaš suorgi ja Stuorravuona skuvllas mekánalaš suorgi . 1 Buolbmát gielddas lea juo mearriduvvon ahte sámegiela sáhttá geavahit veahkkegiellan skuvllas go lea dárbu oahpahusas . 1 Buokkat guđet læt gær ' gan ál ' bmut- ja joatka-skuvlas sát ' tet åccat saji . 1 Buohččeviesuin lea viehka muddui váilevaš ruhtadeapmi , ja dikšunfálaldagat leat biddjojuvvon riikkalaš áššelistui . 1 Buohtastahtton relatiivalaš ollu medisiinnalaš ja dearvvašvuođafágalaš doavttergrádabuvttademiiguin , de lei sámi-guoski geahččanvuohki , čađahuvvon doavttergrádain , unnán dán guorahallanáigodaga vuosttaš áiggis . 1 Buohtastahtton eará fágaiguin , de unnán bestejuvvojit sámi giellafágaide , ja vel unnit mannet viidásit doavttergrádaohppui . 1 Buohtastahttin dihte sáhttá namuhit ahte Guolástus- ja riddodepartemeanttas iežas su. 105 jahkebargguin , lea 97,1 milj. kr. iežas doaibmabušeahtas 2007:s.35 Dál leat Sámedikkis čieža kantuvrra miehtá riikka . 1 Buohtastahttin dihte sáhttá namuhit ahte Guolástus- ja riddodepartemeanttas iežas su . 105 jahkebargguin , lea 97,1 milj. kr. iežas doaibmabušeahtas 2007:s.35 Dál leat Sámedikkis čieža kantuvrra miehtá riikka . 1 Buohtastahttimii oaidnit ahte ledje vástideaddji oasit Finnmárkkus ja Romssas , 45% ja 47% . 1 Buohtastahttima dihtii namuhit ahte Ássu / Min Áigi oažžu sullii 1 milj. ruvnno lasihit almmustahttima njealji beaivvis viđa beaivái vahkkui . 1 Buohtastahttima dihtii : Jus siidaoassi ásaha buohtalas rekrutterenoasi , de dat oažžu guokte lassijiena lassin dan viđa jitnii , mii siidaoasi ovddasvástideaddji jođiheaddjis lea . 1 Buohtastahttima dihte Davvi-Trøndelagain , de doppe adde báhčinlobi 5584 eallái 2009/2010. 74 1 Buohtastahtti politihka vuođđofága Bergena universitehtas 1 Buohtastahtti politihka Cand. mag. Bergena universitehtas 1 Buohtastahte maiddái govvosiin 6.1. 2010 juolludemiin lea Finnmárku ožžon 5 % unnit ollislaš doarjagiin 2009 ektui , das maiddái vuođđu bušeahtalaš lassáneamis 2010:s . 1 Buohtalastit departemeantta doaibmaplánema ja organiserema . 1 Buohtalas álggahansiidaoassái árvala lávdegoddi 2 jiena . 1 Buohtalas álggahansiidaoassi sáhttá doalahuvvot gitta čieža jagi , ja diekkár buohtalas siidaoasi ásaheamis eaktuduvvo ahte seammás dahkkojuvvo soahpamuš badjelasás váldit siidaoasi . 1 Buohtalas álggahansiidaoasis leat guokte jiena . 1 Buohtalas álggahansiidaoasi ásaheapmi galgá dieđihuvvot guovllustivrii , mii dárkkista ahte buohtalas álggahansiidaoasi ásaheami formála eavttut leat devdojuvvon . 1 Buohtalas álggahansiidaoasi ásaheami eaktun lea ahte dábálaš siidaoassái ja buohtalas álggahansiidaoassái mearriduvvo alimus boazolohku man siskkobealde siidaoassi ja buohtalas álggahansiidaoassi galgaba doalahit logu . 1 Buohtalas álggahansiidaoasi ortnet galgá sihkkarastit njuovžilis buolvamolsuma . 1 Buohtalas álggahansiidaoasi jođiheaddjis leat seamma vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat go dábálaš siidaoasi jođiheaddjis , jus eará ii čuvoš dán lága olis . 1 Buohtalas álggahansiidaoasi jođihanovddasvástádus sáhttá addojuvvot dušše mánnái , áddjubii / áhkkubii dahje eará nuorat buolvva olbmui gii deavdá § 9 eavttuid bohccuid eaiggáduššama birra . 1 Buohtalas álggahanoassi Siidaoasi jođiheaddji sáhttá ásahit buohtalas álggahanoasi mii lea čadnon siidaoassái vai siidaoasi sirdin buolvvaid gaskka šaddá ulbmillaččat . 1 Buohtalas álggahanoasis leat guokte jiena . Siidaoasi jođiheaddji mearrida jienaid siidaoasi eará boazoeaiggádiidda . 1 Buohtalas álggahanoasis leat guokte jiena . 1 Buohtalas siidaoasi jođiheaddjis leat doaimma dáfus seamma vuoigatvuođat , ovddasvástádus ja geatnegasvuođat go dábálaš siidaoasi jođiheaddjis . 1 Buohtalaga nana oastinfámuiguin ja stuorát šláddjivuođain lea stuorra vejolašvuohta buvttadit eanet árvvuid . 1 Buohtalaga boazologu lassánemiin 1970- ja 1980-logus , muhto maiddái 1990 mielde , duođaštuvvui ahte Finnmárkkus hedjonedje jeageleatnamat , ja erenoamážit giđđa- ja čakčaguohtumiin . 1 Buohkat áddejit ahte boahtte jagi sáhttet leat muhtun eará guovlluin eanemus boraspiret , ja nie sáhttá dáhpáhuvvat vuoruid mielde miehtá riikka jagis jahkái . 1 Buohkat sámástit dieđusge , ja mun sáhtán oalle álkit lohkat njálmmi lihkastagaid jus dovddan dan olbmo . 1 Buohkat sáhttet lubmet Finnmárkkuopmodaga eatnamiin ( §§ 23 ja 25 ) . 1 Buohkat sáhttet interneahta bokte čuovvut mielde min bargguin ja háhkat alcces njuolggo dieđuid áššiid birra min websiidduin . 1 Buohkat ožžot seamma vuoigatvuođa náitalit virgeolbmo luhtte . 1 Buohkat ohce bálkálasáhusa Sámefoanddas , raporterejedje ovdáneami dáruiduhttinbarggus . 1 Buohkat ohce boares diŋggaid ja muitaledje dološ áiggis . 1 Buohkat máhtte dan , dat ii lean sierra fidnu dahje profešuvdna . 1 Buohkat leat bures boahtimat evttohit kandidáhtaid ! 1 Buohkat guđet gávdnet sávakeahtes dieđuid iežaset birra interneahtas , sáhttet dál váldit oktavuođa Dáhtabearráigeahču ođđa bálvalussii slettmeg.no oažžun dihtii rđiid ja rávvagiid . 1 Buohkat guđet gohčohallet Sešuvnna vuosttas oassái ja nuppi oassái ožžot Soahtebálvaluslágádusas čujuhusa internehttii , mas gávdnet eanet dieđuid – maiddái sámegilliige . 1 Buohkat geat vástidit ahte sii borgguhit , ožžot fárrui visihttakoartta ja rávvejuvvojit riŋget Borgguhantelefuvdnii . 1 Buohkat geat ožžot doarjaga , leat geatnegahttojuvvon sáddet Sámediggái revisora duođaštan rehketdoalu ja jahkedieđáhusa 2007 várás ovdal borgemánu 1. b. 2008 . 1 Buohkat geat ovdal leat ožžon kodabrihká , fertejit buktit dan midjiide ( vejolaččat sáddet ) dihtorbargiide , vai sii sáhttet dan ođđasis programmeret . 1 Buohkat geat leat ožžon permišuvnna leat ožžon dan dohkálaš sivaid vuođul , deattuha Vedhugnes . 1 Buohkat geat háliidit , sáhttet levget dán beaivvi . Geatnegahttin ii dáidde olus váikkuhit álggus . 1 Buohkat geat háliidit , sáhttet levget dán beaivvi . 1 Buohkat geat eai leat ožžon válgakoartta fertejit iskat leatgo Sámedikki jienastuslogus . 1 Buohkat geat eai beasa ovdagihtii jienastit , fertejit bivdit gieldda iskat dieđuid dihtor ­vuogádagas Valg2009 , mii beaivválaččat dievasmahttojuvvo Sámedikki bealis , dahje ieš sáddet váidaga Sámediggái dan birra go ii leat jienastuslogus . 1 Buohkat geat devdet § 2 eavttuid ožžot seamma ollu stipeandda , ja dárbu ii iskkaduwo mange láhkái . 1 Buohkat geain lea jienastanvuoigatvuohta , sáhttet guoddalit dilálašvuođaid dan válgabiirre válgga válmmašteamis ja čađaheamis , mas sii leat čálihuvvan Sámedikki jienastuslohkui . 1 Buohkat galget nu johtit ahte ávkkástallanbivdosat eai vahágahttojuvvo dahje vahágahttinvárra ii čuožžil . 1 Buohkat galget konfirmerejuvvot , máhtáš dal maidge dehe ii . 1 Buohkat galget juoigat ! 1 Buohkat galget beassat hállat . 1 Buohkat fertejit searvat jos galggašeimmet lihkostuvvat ja álkiduhttit boarrásiid árgabeaivvi , dadjá Vars . 1 Buohkat fertejit dieđihit háliidit go borrat lunšša . 1 Buohkat fertejedje ieža birget nu bures go sáhtte . 1 Buohkat dáppe davvin háliidit juksat Norgga eallindási . 1 Buohkat doibme dáruiduhttin , sihke skuvllas ja ruovttus . 1 Buohkat dihte ahte Anna Anderssen lei sápmelaš Deanus , muhto dan birra ii galgan hupmat jitnosit . 1 Buohkat dieđusge áddejit ahte dát sáhttá fuotnánahttit gieldda almmolaš skuvlafálaldaga . 1 Buohkat bovdejuvvojit buktit cealkámušaid daidda njuolggadusaide . 1 Buohkanassii registrerejuvvojedje 52 kulturmuitobáikki . 1 Buohkanassii reantu lea golggotmánu rájis unnon 3,25 proseantačuoggáin 2,5 prosentii . 1 Buohkanassii orru Sámi vuoigatvuođalávdegoddi viehka muddui nagodan , earret spiehkastagaid mat bajábealde leat namuhuvvon , gozihit sihke historjjálaš duogáža ja Norgga siskkáldas ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotgeatnegasvuođaid , ja hábmet hálddašanortnegiid main maid lea eará álbmot mielde álbmotválljen orgánaid bokte . 1 Buohkanassii orru Sámi vuoigatlávdegoddi viehka muddui nagodan , earret spiehkastagaid mat bajábealde leat namuhuvvon , gozihit sihke historjjálaš duogáža ja Norgga siskkáldas ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotgeatnegasvuođaid , ja hábmet hálddašanortnegiid main maid lea eará álbmot mielde álbmotválljen orgánaid bokte . 1 Buohkanassii leat ásahuvvon ovcci sámi giellaguovddáža sámi guovllus Norgga bealde . 1 Buohkanassii leat logi sierranas sámi suopmana dahje giela , ja giellaráját rasttidit riikkarájáid . 1 Buohkanassii leat 19 álbmotmeahci nannán-Norgga 33 álbmotmeahcis ásahuvvon sámi guovlluide , ja ahte leat čađahuvvomin ollu suodjalanproseassat mat gusket sámi beroštusaide . 1 Buohkanassii lea son almmuhan dahje leamaš mielde almmuheamen badjel 40 girjji . 1 Buohkanassii lea geavahuvvon su. 300 miljon ruvnno vistti hukset ja su. 100 miljon ruvnno rusttegiid ja latnjagálvvuid oastit . 1 Buohkanassii lea dát sevdnjes beaivi máilmmi eamiálbmogiidda , oaivvilda Keskitalo . 1 Buohkanassii lea Sámediggi hirbmat duhtavaš plánain ja ávžžuha NRK:a ja juolludeaddji eiseválddiid dahkat buot maid sáhttet vai dát duohtan dahkkojuvvošii . 1 Buohkanassii ja goappašiid jagiide dat dahket unnimusat 7 miljárdda ruvnnu unnit vearuid ja nannejit fitnodagaid reaidaruhtadili . 1 Buohkanassii bargiid lohku lei 156 . 1 Buohkanassii 12,5 milj. ruvnno juolluduvvojit logi prošektii 13 allaskuvlii . 1 Buohkanasgollu mearkkaša ahte sumis leat buot golut mat sus leat guhte dahká bálvalusa , ja datge golut dahje seastimat mat čuvvot eará almmolaš surggiin , ja dat golut maid geavaheaddjit ieža fertejit guoddit go atnet ávkki fálaldagas . ” 1 Buohkanas vearut ja divadat bisuhuvvojit sullii nuppástuvakeahttá jagis 2009 jahkái 2010 , cealká finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 Buohkanas geahččilohku buot doaimmain lei 8 707 olbmo . 1 Buohkanas ekonomalaš rámat logijagiáigodahkii leat 3 213 milj. ruvnno geaidnofierpmádaga doaimmasdoallamii ja divodemiide , 2 210 milj. ruvnno investeremiidda , 2 220 milj. ruvnno feargabálvalusaid oastimii ja 800 milj. ruvnno uđassihkkarastimii . 1 Buohkain lei mátkegálvu mielde , muhtumiin ledje smávva giissát , earáin fas dávvirat bábirseahkas , dát lei ovdal plástaseahkaid áigodaga . 1 Buohkain lea vuoigatvuohta oahpásmuvvat molssaeavttot plánaevttohussii . 1 Buohkain lea vuoigatvuohta geahččat almmolaš sisdoalu buot áššebáhpiriin mat bohtet Sámediggái , ja maid dat gárvvista dahje sádde . 1 Buohkain lea leamaš vejolašvuohta válljet vázzit dábálaš skuvlla ruovttubáikkis . 1 Buohkain geat ráhkadit ja ovddidit plánaevttohusaid , lea geatnegasvuohta láhčit dilálašvuođaid árjjalaš oassálastimii . 1 Buohkain geat geavahit eambbo iešosiide kaleanddarjagis go dan sumi mii lea dearvvašvuođabálvalusaid ja dálkasiid iešosiid rádjá , lea vuoigatvuohta oažžut friddjakoartta . 1 Buohkain geaid lea lohpi válljet Sámediggái , lea geatnegasvuohta dohkkehit iežaset válljejumi , jos eai beasaš bessejassii nuppi lađđasa njuolggadusaid mielde . 1 Buohkain galget leat seamma vejolašvuođat , vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat searvat servodahkii ja geavahit resurssaideaset , beroškeahttá ekonomalaš ja sosiála duogážis . 1 Buohkain galget leat ovttalágan vejolašvuođat ovdánit ja atnit iežaset návccaid , maiddái siige geat dárbbašit lasseveahki servodagas , vai sis leat seamma vejolašvuođat go earáin . 1 Buohkain galget leat olámuttos kulturvásáhusat beroškeahttá das , gos dal de orožit , ja beroškeahttá sin sosiála gulavašvuođas . 1 Buohkaide dáidda galgat mii addit fálaldaga oažžut gielaset ruovttoluotta , lohká várrepresideanta Marianne Balto . 1 Buohkaide bures boahtin ! 1 Buohkaid ovddas geat leat ožžon permišuvnna boahtá dábálaččat várrelahttu , ja dan geažil leat dušše hárve guoros stuolut dievasčoahkkimiin . 1 Buohkaid mielas geat ásset dáppe lea dehálaš ahte álkit beassat árbevirolaš ávkkástallanguovlluide . 1 Buohkaid " mielas lea nu ahte vahátealliid báhčin lea beaktileamos eastadeaddji doaibmabidju soardašuvvan elliid geahpedeamis . 1 Buohcuvuođa ruhta lea dakkár vuoigatvuohta man dihtii mii leat dorron , ja dat lea dakkár vuoigatvuohta maid mii galgat suodjalit . 1 Buohcuvuođa oktavuođas válljet mii vásihusaid vuođul dakkár vugiid mat leat beaktilepmosat go galgat fas dearvvasmuvvat . 1 Buohcciviessu lei áibbas guovddážis vai ON-operašuvdna galggai lihkostuvvat , danin go juste dat ahte lea buohcciviessu mas lea alla kvalitehta lea áibbas mearrideaddjin go eará riikkat mearridit sáddet soalddáhiiddis , dajai Faremo . 1 Buohccidieđáhusa maŋŋá šadden 100 % bargonávccahisvuođapenšunistan . 1 Buohcceviesuid doaimmat Buohcceviesut galget erenomážit fuolahit čuovvovaš doaimmain : 1. divššohasdivššus , 1 Buohcceviesu jođiheapmi Buohcceviessu galgá organiserejuvvot nu ahte juohke dásis lea ovddasvástideaddji jođiheaddji . 1 Buohccedikšut eai sáhttán árvidit manne nu olu guottát ja eará vilges ávdnasat ledje láhttis . 1 Buohccedikšu bázii Romssa gávpogii , ja mun šadden viidáseappot dan ádjá mielde . 1 Buohccebiilabálvalus ja eará heahtemedisiidnalaš bálvalusat , mat leat spesialistadearvvašvuoñabálvalusa guhkiduvvon giehta báikegottiin , ferte bisuhuvvot ja buoriduvvot . 1 Buohcanruđa ja váhnen- ja áhpehisvuođaruđa olggosmáksinbeaivvit mat leat merkejuvvon gustojit mannán mánu olggosmáksimii . 1 Buktá hástalusaid árbevirolaš luondduávkkástallamii 1 Buktagiid ja bálvalusaid oñña teknologiijain ja máhtuin fertejit dávjá leat riikkaidgaskasaš gávpemárkaniid várás , go riikka siskkáldas gávpemárkanat eai leat doarvái stuorrát . 1 Buktagat ja bálvalusat ođđa teknologiijain ja máhtuin fertejit dávjá leat riikkaidgaskasaš gávpemárkaniid várás , go riikka siskkáldas gávpemárkanat eai leat doarvái stuorrát . 1 Buhtistanbarggut leat juo álggahuvvon , ja mihttu lea geargat buhtistemiin geasi mielde . 1 Buhtis ja rikkis áhpi , guhkitáiggi nana ja ekosystemii vuođđuduvvon hálddašeapmi ja systemáhtalaš máhttolokten , leat dehálaš eavttut jus galggaš ávkki atnit ealli mearraresurssain , ja dán láhkai ollašuhttit árvoháhkanpotensiála davviguovl ­luin . 1 Buhtes válgakoarttat 1 Buhtes julggabealrievdadusat leat lobálaččat , vaikke vel dát adnojuvvojit ge doaibmabidjun § 1-6 vuođul . 1 Buhtes ja rievddalmas luondu Davvi-Norggas geasuha ollu turisttaid ja lea buorre luondduvuođđuduvvon turismii . 1 Buhtadussan fállojuvvo guoskevaš boazodolliide jahkásaš máksu dihto áiggi . » 1 Buhtadusortnegis lea insentiiva dieđihit alla massinloguid ja seammás doalahit stuora ealu . 1 Buhtadusat daid sávzzaid ovddas maid ráfáidahttojuvvon boraspiret goddet , lea stuorát eanadoalus ja sivvan lea earret eará ahte duođaštuvvon oassi lea veaháš stuorát eanadoalus . 1 Buhtadusa oktavuođas skuvlii háliida fylkkasuohkan bidjat vuođđun dan rádješiehtadusa mii dál lea sohppojuvvon , go máksojuvvo Nordlándda ohppiid ovddas . 1 Buhtadus vuođđoeaiggádii váldima ovddas mearriduvvo šiehtadusa bokte . ” 1 Buhtadus sávzzaid ovddas mat leat vaháguvvon ráfáiduhtton boraspiriin 2000-2009 Romssas 1 Buhtadus sávzzaid ovddas mat leat gottáhallon ráfáiduhtton boraspiriin Finnmárkkus 1992-2009 Buhtadus sávzzaid ovddas mat leat vaháguvvon ráfáiduhtton boraspiriin 2000-2009 Romssas Lohku galli sávzza ovddas lea ohccon buhtadus / buhtaduvvon Boazobuhtadusat : Buot boazodoalloguovllut Norggas 2005 rájes 2009 rádjai . 1 Buhtadus sávzzaid ovddas mat leat gottáhallon ráfáiduhtton boraspiriin Finnmárkkus 1992-2009 1 Buhtadus mánnageahččogoluide ja eará ovddasmorašbargui 1 Buhtadus juohke áirasa ovddas 500 ru. 1 Buhtadus juohke joavkoáirasa ovddas 500 ru. 1 Buhtadus ferte siskkildit boahttevaš buolvvaid vuoigatvuođaid . 1 Buhtadasláhkaásahusa mielde sáhttá máksojuvvot buhtadas daid oktavuođain go lea duođaštan boraspirevahága , ja dain oktavuođain go lea jáhkehahtti ahte boraspire dat lea vaháguvvama sivvan . 1 Buhtadasgeasku Roggi geatnegahttojuvvo , beroškeahttá sivalašvuođa , buhtadit daid vahágiid maid barggut dagahit eatnamii , visttiide dahje rusttegiidda . 1 Buhtadas sáhttá maiddái juolluduvvot buhtadas duođaštuvvon goluide , váivvádusaid ja čuovvuvahágiid ovddas . 1 Buhtadas mearriduvvo divvagiin juohke ovttadaga nammii maid lea roggan jus earenoamáš dilálašvuođat eai dan eastat . 1 Buhtadas Bággolonisteames vuoigatvuođa eanaeaiggáda minerálaid roggama váste § 37 nuppi lađđasa a bustáva vuođul de galgá buhtadas mearriduvvot márkanhatti vuođul beroškeahttá vuorddehahttivuođa gáibádusa 1984 cuoŋománu 6. beaivvi lága nr. 17 buhtadasaid birra vuođđoopmodaga bággolonisteami oktavuođas ( bággolotnunbuhtadasláhka ) §§ 5 ja 6 . 1 Buhtadangeatnegasvuohta vuosttas lađđasa vuođul sáhttá geahpeduvvot dahje sihkkojuvvot jus vahágahtti duođašta ahte son ii leat dagahan vahága . 1 Buhtadan dihtii dán suoivvanbeali , de leat mis maid eanet siviliseren bealit : bajit-mun ja kultuvra-bajit-mun . 1 Buhtadan dihte dán serve Justiisadepartea ­meanta Gieldda- ja guovlodepartemeanta , Sámediggi , Finnmárkku fylkkagielda ja Deanu gielda 2004 ovttas ruhtadit prošeavtta « Sámegiela juridihkalaš terminologiija » man ulbmil lei ovddidit riekteterminologiija davvisámegillii . 1 Buhcciidsiidda ossodatjođiheaddji , Agnes Nilsen , muitala : « Mis lea iežá vuođđu dál go viđa jagi dás ovdal . 1 Buhcciid vuoigatvuođaid ráddje ovddemustá buhcciidvuoigatvuođaláhka . 1 Bufferdoaibma bargomárkanis . 1 Buerlávdegotti árvalusa ( NOU 1997:25 Ny kompetanse ) oktavuođas lea Sámi oahpahusráđđi cealkán ahte seahtá ráhkadit sierra čielggadeapmi mii kárte sápmelaš rávisolbmuid gelbbolašvuođa dárbbuid . 1 Buerie destie sjïdti eenergijelijrehtimmien muhteste Vaarjelimmesne [ Ođas , Suodjalusdepartemeanta , 08.07.2010 ] 1 Budjeahtas 2000 lea biddjojuvvon mearkkašahtti lasiheapmi girjeráju stáhtadoarjagii , nu ahte fárren ođđa lanjaide sáhtii čađahuvvot nugo plánejuvvon . 1 Budejju allaskuvllas lea ovddasvástádus julevsámegielas . 1 Budejju allaskuvlla gulaskuddancealkámuš 09.08.00 1 Budejju allaskuvla addá oahppofálaldaga julevsámegielas , mii lea oassin dábálaš oahpaheaddji- ja ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpahusas dahje joatkkaoahpahusfálaldahkan . 1 Budejju allaskuvla addá fálaldaga julevsámi gielas ja kultuvrras / servodatfágas . 1 Budejju allaskuvla - 1 600 000 ruvnno [ Preassadieđáhus , Gielda- ja guovlodepartemeanta , 24.08.2010 ] 1 Budeaju kulturkvartála ( invester endoarjja ) 1 Bud 2010 1 Brøytebil.. ! 1 Bråstad Jensen muitala ahte skuvla " ... vahágahtii máŋgga sámi ja kveana oahppi iešgova ovdáneapmái . 1 Bráhkkaskuvllat maid ceggejuvvojedje eanáš daid báikkiide gos lei leamaš skuvla ovdal soađi . 1 Bráhkkaskuvla ja bráhkkainternáhtta lei leamaš Lávželuovttas . 1 Bráhkka lei hoahpus ceggejuvvon . Jos láhttái velledii , de oinnii olggos . 1 Bráhkka lea ruoksadin málejuvvon , ja lanjat leat ordnašuvvagoahtán . 1 Bráhkka lea 15 m guhku ja 7,8 mehter govddu . 1 Bráhkain ledje hui galbma láhttit , suovvabohcci ja ommanrevrret ledje ruston ja ráigánaddan . 1 Bruttonašunálabuvtta 1 Bruttonationálabuvtta 1 Bruttoinvesteremat fásta kapitálii 1 Bruttoinvesteremat fásta kapitálas 1 Brutto loatnavealggit ledje 2006 loahpageahčen buohkanassii 1 046,2 miljon ruvnno . 1 Brukerenes opplevelse av de personlige møtet er kjernen i tjenestens kvalitet ( Mangfold og likeverd ) . ” 1 Britt Skinstad Nordlund ( OB ) Jođiheaddji 1 Britt Erna vásihii dán vuoigatmeahttumin , dannego son lei juo álgán lohkat duiskkagiela ja áinnas háliidii joatkit dan giela oahppat sámegiela lassin . 1 Britt Erna lea čađahan buot skuvlavázzima Mátta-Várjjaga skuvllain . 1 Britt Erna lea daid vuosttaš ohppiid gaskkas geat eai máhttán sámegiela , muhto ožžo sámegieloahpahusa skuvllas . 1 Britt Erna lea 21-jahkásaš ja ovddasta máŋgga ášši dáfus Mátta-Várjjaga sápmelaččaid nuorat buolvva . 1 Britt Erna jotkkii sámegieloahpahusas Guvžajávrri nuoraidskuvllas . 1 Britt Erna eadni , Erna Christensen , muitala Britt Ernas leamaš beroštupmi oahppat sámegiela ja ahte son lea áššis dorjon nieiddas . 1 Britt Erna Christensen gáibidii ovccejáhkasažžan sámegieloahpahusa . 1 Britt Erna Christensen : – Mun dáhtton ieš sámegieloahpahusa 1 Brita Stina Sjaggo brita@sametinget.se , tel +46 97117028 1 Brita Stina Sjaggo Sámediggi Poastaboksa 90 SE- 981 22 Giron / Kiruna Ruoŧŧa / Sverige Telefuvdna : +46(0)70-33 99 575 Telefáksa : +46(0)980-780 31 e-poasta : 1 Brita Kåven 1 Brita Iren Thomasson lea åarjelsámi nieida gieas lea gullevašvuohta Nuorta-Namdála boazoorohahkii . 1 Brita Iren Thomasson , Berit Kristine Andersen Guvsám ja May-Synnøve Trosten . 1 Brev om vedtak til havenergilov 1 Brev fra DN om opprettelse av arbeidsutvalg 1 Brev avklaringer med Russland og EU 1 Brekkenis lea dál sámegiela oahpahus ja fáddaoahpahus , ja guovddáš fállá vel gáiddus oahpahusa / johttioahpaheaddji eará skuvllaide mat leat Lulli-Trøndelágas ja Hedmárkkus . 1 Brekkena bajásšaddama ja báikegotti guovddáš Plassjes lea « Sørsamisk opplæring på heimeskolen » nammasaš prošeavttain lea okta dan golmma lullisámi guovllu resursaskuvllas main lea sáme ­gieloahpahus . 1 Brekke ( red. ) : Lærerutdanninga i Tromsø . 1 Breivika skuvla heaittihuvvui 1963:s ja oahppit sirdojuvvojedje Goahteluktii . 1 Breivika joatkkaskuvla váldui mielde prošektii 07/08-jahkemolsašumi rájes ja lei mielde gaskkustanoasis . Dát guovttejagi prošeakta lei juhkkojuvvon golmma váldooassái : eastadeapmi , gaskkusteapmi ja Prošektii čatnasedje dakkár gelbbolašvuođa‑ čuovvoleapmi . 1 Breivika joatkkaskuvla lea viiddiduvvon ja rievdaduvvon viehka ollu maŋimus jagiid . 1 Breivangvegen 38 Strandvegen 13 Th Widdings veg 14 B A Løvolds veg 12 Slettavegen 39 Hansnes Vannareid Fagerlidal 395 Fogd Holmboes gt 62 Helsesenterveien 2 Storsteinnes Parkveien 2 Skoleveien 23 Storgata 5 Skilleveien 15 Postboks 115 Postboks 25 Markveien 8 Elvenes Sonjatunveien 21 Claus Dreyers vei 15 B Parkveien 21 Hatteng Øverveien 2 Burfjord Arnøyhamn 1 Breivangv . 1 Breivanga joatkkaskuvllas ja Romssa suohkana fuollabálvalusas Langnesas lea gelddolaš ovttasbargu . 1 Breivanga joatkkaskuvlla huksenprošeavttas leat geavaheaddjit pedagogihka vuođul hámuhan hábmema vuođđoprinsihpaid ja sii leat beassan vásihit nana searvevuođa skuvlla plánenproseassas . 1 Breivanga joatkkaskuvla lea válljejuvvon leat okta 50 ” buoremus ” visttis mat leat gárvvistuvvon áigodagas 2000-2005 , ” Hápmi ja doaibma ” gilvoluohkás . 1 Breivanga joatkkaskuvla Romssas . 1 Breava Billas : Sirbmá , borgemánu 9. beaivi 1950 Ráhkis eadni ja áhčči 1 Brasgáhttendepartemeanta sáhttá addit oppalaš njuolggadusaid fápmuduvvon válddi geavaheapmái . 1 Brannbakken videregående skole , Narvikas , duojáriid / oahpaheddjiid kurse 1 Bracknelles ii lean vuogas leat máŋgga siva geažil : Muhtumassii dainnago dat dagahii geográfalaš ja mielalaš gaskka ráđđehusa eará osiide mat ledje Londonis , muhto maiddái dainnago dat dagahii psykologalaš gaskka olgoriikajođihangotti ja brihtalaš eiseválddiid gaskii . 1 Bođu áššiid dáfus čuožžu viidáseappot ahte konsultašuvnnat lea válbmašat ja leat go soahpan áššis vai eai . 1 Bođu guovlluid árvvoštallandássi ja – viidodat sorjá dakkár beliin go sturrodagas , riidodásis ja váikkuhusaid viidodagas . 1 Bođolaš doaimmahusaide eai guoskka sámelága giellanjuolggadusat . 1 Bođii ovdan ahte dárbu livččii sámi mánáidgárdeossodaga álggahit , ja dan rabaimet Sonjatun mánáidgárddis Hánssagiettis 2001 ' čavčča , muitala bajásšaddanhoavda Berit Stien . 1 Bođii maiddái čielgasit ovdan ahte máŋga málle lávdegottiid barggu váste šaddet divraseabbon Sámediggái . 1 Bođii dalle ovdan ahte munnos lei seammá máttaráhkku . 1 Bovdejupmi álbmotčoahkkimii Oslos 1 Bovdejumis din riikkačoahkkimii lea stuorra govasteaddji árvu . 1 Bovdehusas berre oidnot mii ovdánanságastallama sisdoallu lea ja geat galget deaivvadit . 1 Bovdehus álbmotčoahkkimii 1 Bovdehus sáddejuvvo suohkaniidda , joatkkaskuvllaide ja eaktodáhtolaš organisašuvnnaide . 1 Bovdehus prošeaktajođiheaddjiseminárii 1 Bovdehus preassakonferansii Girkonjárgii 01.09.2010 , dii. 15.30 1 Bovdehus giellamielbargiide 1 Bovdehus Sámedikki boraspireseminárii 1 Bovde čoahkkimii lohkan- ja čállinveahki birra boarrásiidda Hanne Holmgren 1 Bovde čoahkkimii lohkan- ja čállinveahki birra boarrásiidda 1 Bovde álbmotčoahkkimiidda 1 Bovccá , Juovlavuona ja Sieiddá skuvlla váhnemat geat háliidedje sámi oahppoplána , ledje čállán reivve . 1 Bottuin láviimet ruohttat skuvlla birra dassážii go Nordnes gilddii min dan dahkamis . 1 Bottuin fertiimet mannat olggos vaikko makkár dálki de lei . 1 Bottuin , stoahkama áigge , rávvejuvvojit mánát dárostit guhtet guimmiideasetguin , nugo oahpaheaddji maiddái álo dárosta ( prinsihpas ) mánáiguin ja váhnemiiguin . 1 Botnen lea riegádan 1953:s ja orru Ulsteinvikas . 1 Botnegehtegat leat leamaš erenoamáš buorit gidderáhkadussihkarvuohtan hámmana bivdofatnasiidda . 1 Botnegeahtegat galget vissa fállojuvvot nuvttá gildii dahje guolásteddjiide dahje sin organisašuvdnii vai dat máđas adnojuvvojit . 1 Bosnias lea ain ollu ráhkkaneamuš ovdalgo sáhttá beassat NATO-miellahttun , muhto MAP-proseassa lea ávkkálaš reaidu čađahit dárbbašlaš ođastusaid , dadjá Faremo . 1 Bosnia ja Hertzegovina ambassadevra galleda Sámedikki . 1 Bosnia ja Hertzegovina ambassadevra Elma Kovacevics lea dáid beivviid mátkkošteame Sámis . 1 Borramuššan lea : Ovdaborramuš : Karasjok Symfoni . 1 Borramušbušeahtta lei ollu stuorát go ovdal , ja dan mii fuomášeimmet go oinniimet borramuššlájaid . 1 Borramušbearráigeahčus lea ovddasvástádus ráhkadit vuogádagaid eanandoalu borramušgálvosihkarvuhtii . 1 Borramušaid ektui Anne Kirste muitá buoremusat suohkada mii lei sohkarlágas ja hávvarmáli man čáziin vušše . 1 Borramuša ja juhkamuša haga ... Leat dálueamit internáhttaskuvllas ii lean mihkkege álkes bargguid . 1 Borramuš lei dávjá heittot , erenoamážit giđđat sáhtii biergu leat nu goston ahte ii lean borahahtti . 1 Borramuš , mas lea historjá ! 1 Borkenesa internáhtas . 1 Borkenes Borkenes 14 1 Borkenes 18 43 1 Borghild Johansen nevttii Ovllážin , gii gávnnadii guovžžain vuovddis . 1 Borgemánus 2000 čállojuvvui šiehtadus TietoEnator-fitnodagain , guhte galgá buvttadit dákkár čovdosa . 1 Borgemánus / čakčamánus 2008 finai sámediggeráđđi buot boazodoalloguovlluin Norggas viežžat árvalusaid boazodoallopolitihkalaš dieđáhussii maid sámediggeráđđi lea ráhkadeamen , ja dasto njuolga boazodolliiguin guorahalai hástalusaid mat leat boazodoalu rámmaeavttuid oktavuođas . 1 Borgemánu rájes 2000 leat álggahuvvon muhtun doaibmabijut sámi erenoamášpedagogihka nannemii . 1 Borgemánu loahpas 2003 celkkii ON nállevealaheami vuostálastinlávdegoddi ( CERD ) čuovvovaččat Norgga raportta loahppamearkkašumis : 1 Borgemánu 9. b. 1 Borgemánu 31. beaivvi álggii skuvla measta golmma mánnosaš geasseluomu maŋŋá . 1 Borgemánu 26. b. 1 Borgemánu 2005:s ožžon iežan blogga , ja doppe vuolláičállen domanhárjehallin . 1 Borgemánu 18. b. 1 Borgemánu 15. b. 1 Borgemánu 13. b. 1915-mannosaš láhka nr. 5 duopmostuoluid birra § 106 bealatkeahtesvuođa birra gusto soabaheaddjái . 1 Borgemánu 12. rájes lea maid Ávvir doaibman beaivválaš aviisan go almmuhišgohte viđa geardde vahkus . 1 Borgemánu 1. b. 2003-mannosaš lága vuođul nr. 86 olmmošvuoigatvuođalága rievdadusaid jd. birra váldojuvvui ON konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid birra mielde olmmošvuoigatvuođa-láhkii . 1 Borgemánu 1. 2000 rájes leat liiguduvvon ruđat ođđa , bissovaš virgái Girkoráđi sámi giellakonsuleantan . 1 Borga bismagoddi 1 Borespirenálit fertejit unniduvvot ( geatki ja albbas ) . Guvllulaš Ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat ; 4.2.3 Boraspiret : Ulbmil- 1 ) G o ovttasbargat nu ahte váikkuhit riikkalaš boraspirepolitihka buoridan dihte suorgi rápmaeavttuid ja ovddidit buriid guvllulaš hálddašanmálliid . 1 Boraspriid hálddašeapmi . Boraspiret buktet stuorra váttisvuođaid eanandollui sámi guovlluin . 1 Boraspiriide vaháguvvon bohccuid ovddas oažžu buhtadasa ollásit jahkásaš mearriduvvon meriid mielde . 1 Boraspiriid máddodatvákšun lea garrasit vuoruhuvvon , ja bargu lea maŋimus jagiid sakka nannejuvvon . 1 Boraspiriid laskan lea mielddisbuktán stuora vahágiid guohton-eatnamiin . 1 Boraspiriid goddin definerejuvvo iešguđetlágan goddinlágiin ná : 1 Boraspiriid geahpedeapmi buoridan dihte sávzadoaluid ekonomiija . 1 Boraspiriid Našuvnnalaš hálddašanplánas ( 2004 ) lea mearriduvvon man galle boraspire guđege šlájas guđege guovllus galget leat . 1 Boraspireváttisvuođat sámi guovlluin leat laskan mealgat ja sávzadoalus dat lea okta dain stuorámus hástalusain . 1 Boraspireváttisvuođat . 1 Boraspireváttisvuođa čoavdimii fertejit biddjot doaimmat . 1 Boraspireváttisvuohta gáržžida dál eanandoalu vejolašvuođa ávkkástallat mehciin . 1 Boraspireváttisvuohta gieđahallojuvvui maid ovddit dievasčoahkkimis áššiin 18/99 Boazodoallošiehtadus ja 23/99 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus . 1 Boraspiret leat áittan daid sávzzaide mat leat guohtumin meahcis . 1 Boraspiret dat datte dolvot viehka stuorra oasi ollislaš massimiin . 1 Boraspiret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Boraspiresoabaheami mielde galget leat sihke guohtoneallit ja boraspiret riikkas . 1 Boraspireportálas lea gal juo ollu diehtu . 1 Boraspireportálas lea gal jo ollu diehtu . 1 Boraspirelávdegottit leat váldodoaimmaheaddjit guovlulaš boraspirehálddašeamis . 1 Boraspirelávdegottit guhtege guovllus ráhkadit bienalaš boraspire hálddašanplánaid . 1 Boraspirelávdegotti guovllu 8 jođiheaddji , Willy Ørnebakk , hirpmáhuhtii veaháš go NRK:i dajai ahte albbas galggašii jávkaduvvot boazoguohtuneatnamiin . 1 Boraspireláhkaásahusa § 5 čuožžu juohke ovttaskas námmegotti ovddasteami birra . 1 Boraspireláhkaásahusa mearkkašumis §5 čuožžu ahte : « Sámediggi sáhttá spiehkastagain válljet miellahtuid boraspire nammagoddái várrelahtuid gaskkas jus Sámedikki bistevaš lahtut eai ollášuhte goappás sohkabeali gáibádusaid dahje guovlulaš gullevašvuođa . » 1 Boraspireláhkaásahus lea rievdaduvvon nu ahte golbma davimus regionála boraspirelávdegottit ožžot eanet sámi váikkuhanfámi dakko bokte go Sámediggi nammada guokte lahtu ii ge ovtta nu mo ovdal . 1 Boraspireláhkaásahus lea mearriduvvon rievdaduvvot ja biddjojuvvot doibmii 17.09.2010 rájes ja Sámediggi áigu farggamusat álggahit nammadanproseassa . 1 Boraspirehálddašeapmi lea leamaš áigeguovdilis temá guhkit áiggi , danne go dat njuolgut guoská vuođđoealáhusdolliide . 1 Boraspirehálddašeapmi ii leat meroštallama mielde oassin šiehtadallamiin , muhto dat váikkuha njuolga ekonomalaš bohtosii . 1 Boraspirehálddašeapmi guoská olles sámi guvlui Finnmárkkus lulás Hedmarkii 14. 14 NOU 2007 : 14 Sámi resursageavaheapmi ja riektedilli Hedemárkku rájes Romsii Duogášmáteriála Sámivuoigatvuođalávdegoddái 1 Boraspirehálddašeapmi 16 lea stáda ovddasvástádus ja boraspirepolitihka mearrida ráđđehus . 1 Boraspirehálddašeamis ja sávzadoalu ekonomiijas lea lávga oktavuohta . 1 Boraspirehálddašeami cealkámušat : http://www.sortroms-regionraad.no/Dok/20110408-uttalelserovdyrforvaltningen.pdf Sámediggi stivre Stuoradikki : http://www.nrk.no/nyheter/distrikt/nordland/1 . 1 Boraspirehálddahusas leat unnán válmmas statistihkat maid dakkaviđe sáhttá čielggadit , ja lea váttis háhkat bures fátmmasteaddji ja čohkkes oppalašgeahčastaga dasa makkár lohkomateriála lea gustojeaddji ja vejolaš oažžut . 1 Boraspirehálddahusa logut eai leat dábálaččat mielde sámi statistihkas13 , muhto leat hui dehálaččat ja gusket dehálaš sámi ealáhusaide nugo boazodollui ja eanadollui / lotnolasealáhusaide boraspirehálddašanguovlluin ( gč. appendix 2 ) Finnmárkkus Hedmarkii . 1 Boraspirehálddahus ieš dahje earát hálddahusa ovddas , čohkkejit loguid ja ráhkadit lohkomateriálaid . 1 Boraspirehálddaheapmi lea gozihuvvon dettolaš láhkai maŋimuš jagiid . 1 Boraspiredilálašvuođa maŋimuš gieđahallan Stuorradikkis lei 08.06.99 , gos fuođđoláhka šibihiid ja bohccuid buhtadeami birra maid boraspiret leat goddán dahje hávvudan , vrd. Besl . 1 Boraspiredilálašvuohta sáhttá ollu váikkuhit dasa movt sávzaboanddat sámi guovlluin nagodit heivehit doalu . 1 Boraspiredilálašvuohta sáhttá leat stuora váikkuhus dasa mo sávzaboanddat sámi guovlluin nagodit heivehit doalu . 1 Boraspiredilálašvuohta namuhuvvo muđui dievasčoahkkináššiin 18/99 ja 23/99 . 1 Boona oahppogirjjiid mielde álggiimet lohkat olles sániid dahje sátneosiid . 1 Bonjákasa skuvla ii boldojuvvon , ja oahpahus álggahuvvui dás jođánit fas 1945:s . 1 Bonjáhasas deaivvadeimmet su vádjoleamen geainnu alde . 1 Bongo , Mikkel Johansen Eira . 1 Bondevik-ráđđehus ovddidii cuoŋománu 4. b. 2003 odeldikki proposišuvnna ( Od. prp. nr. 53 ) Láhka eana- ja luondduresurssaid riektediliid ja hálddašeami birra Finnmárkku fylkkas ( finnmárkkuláhka ) Stuorradikki Justislávdegoddái . 1 Bolivia álgoálbmotjoavkku vuosttaš presideantan ( vaikke vel sin lohku lea badjel 60% Bolivia álbmogis ) Evo Morales válljii doallat goappašiid nammadanmeanuidis Tiahuanacos , lassin oaivegavpogis La Pazas . 1 Bolivia presideanta galleda Sámedikki 1 Bolivia presideanta Evo Morales galleda Sámedikki dán mánu 21. beaivve . 1 Bolette orui dušše moadde jagi Guovdageainnus , de son fárrii Troandimii . 1 Boksa 9.17 Sámi mánáid ja nuoraid nákcen 1 Boksa 9.1 Sámi máilmmiipmárdus ja kulturipmárdus dikšun- ja fuolahusbálvalusas 1 Boksa 8.16 Sámediggeválggat 1989 1 Boksa 8.15 Gielda- ja guovlodepartemeantta doarjja sámi ulbmiliidda 1 Boksa 8.14 Ruoŧŧelaš dieđihanáŋggirdeapmi sámiid birra eamiálbmogin ja sin kultuvrra birra 1 Boksa 8.13 Etnalaš vealaheapmi sámiid vuostá Ruoŧas 1 Boksa 7.12 Bálkkašupmi European Label 2000 Sámi giellaguovddážii Porsáŋgui 1 Boksa 7.11 Árran giella- ja oahppoguovddáža oahppaneavvobargu 1 Boksa 7.10 Sámi giellaráđi sámegiela dili giellageavahanguorahallan sámegielas 1 Boksa 6.9 Árran julevsámij guovdásj 1 Boksa 6.8 Nuortasámi dávvirvuorká Njávdámis 1 Boksa 6.7 Saemien Sijte ja Sijti Jarnge 1 Boksa 6.1 Ovddešáiggiid dulkageavaheapmi sámi guovlluin Sámi guovlluin lea dulkonásahus leamaš jo 1700-logu rájes . 1 Boksa 5.6 Dutkan váldegaskavuođaid birra 1 Boksa 3.4 Dutkanprojeakta ođđaset áiggi sámi riektegárgedeami birra 1 Boksa 3.3 Dutkanprojeakta sámi vieruid ja riekteoainnuid birra 1 Boksa 3.1 Lullisámi kulturfestivála 1 Boksa 21.5 Lotnolasealáhusaid geavaheddjiid iskkadeapmi 1 Boksa 21.4 Sámi kulturárbi mátkeealáhusovddideami vuođđun Divttasvuona suohkanis 1 Boksa 21.2 Sámi guolástusdutkanfierpmádat « Fávllis » 1 Boksa 21.1 Lulli-Trøndelága várreguovlluid oktasaš politihkka 1 Boksa 20.3 Sámegiella alfabehtenprográmma – deaŧalaš giellaáŋgiruššan Romssa gávpogis 1 Boksa 20.2 Oslo børs sámegillii 1 Boksa 20.1 Gollegiella – Davviriikkalaš sámegielbálkkašupmi 1 Boksa 17.1 Sámedikki valáštallanbálkkašupmi nuoraide 1 Boksa 15.4 Dáiddár Iver Jåks 1 Boksa 15.2 Lásságámmi – árbi áillohačča maŋis 1 Boksa 15.1 Stáda viessoláigoortnet 1 Boksa 14.27 Turisma sámi eavttuid alde 1 Boksa 14.26 Canada – Marshallduopmu 1 Boksa 14.25 Maoriid eaiggáduššanvuođadáhkádus Ođđa Zealandas 1 Boksa 14.24 Sis-Finnmárkku ealáhuseallima guorahallan 1 Boksa 13.23 Sámi ovddidanfoanda 1 Boksa 13.22 Dát lea bistevaš gárgedeapmi 1 Boksa 12.3 Ovddamearkkat Máhttoloktema oahppoplánaide gullevaš sámi fáttáin , mat leat gelbbolašvuođaulbmiliin 1 Boksa 12.21 Seminára sámi ássanvuogi ja ássanvieru birra 1 Boksa 12.20 Sámi dáiddamusea 1 Boksa 12.2 Sámeskuvla Romssas 1 Boksa 12.19 Ája Sámi Guovddáš 1 Boksa 12.1 Elgå-prošeakta 1 Boksa 11.1 Badjemánáid beaiveruoktu – giellaprošeakta 1 Bokhari lea bargan NUPI:s ja Suodjalusa Dutkaninstituhtas . 1 Bohtosiid vuođul sáhttá árvvoštallat makkár doaimmaide livččii dárbu ulbmiljoavk ­ku sápmelaččaide geat iežaset eatnigielas leat analfabehtat . 1 Bohtosiid vuođul berre boahtteáigásaš heiveheapmi árvvoštallojuvvot . 1 Bohtosiid gaskkusteapmi dáin iešguđege prošeavttain ii leat doarvái buorre . 1 Bohtosat muhtun jearahallanguorahallamis , mii čađahuvvui ovdal loahppaárvvoštallanraportta , čájehii ahte njuolggadusain leat moanat bealit mat eai doaimma eavttuid mielde , dahje mat leat dárbbašmeahttun áige- ja návccaidgáibideaddjit . 1 Bohtosat guorahallamiin leat ságastallojuvvon bargojoavkkus mii šattai vuođđuduvvot strategiijaplána bargguin . 1 Bohtosat fertejit šaddat riekta . 1 Bohtosat eallindiliguorahallamis 1997-2007 definerejit goitge guolásteami ja bivddu meahcástallandoaibman . 1 Bohtosat dán rádjai čájehit golbmalogináre registrerejuvvon automáhtalaččat ráfáiduhttojuvvon sámi kulturmuittu , mas leat máŋga mat guoskkahuvvojit njuolgga plánejuvvon bieggamillopárkkas . 1 Bohtosat diein iskkademiin galget dađistaga almmuhuvvot . 1 Bohtosat almmuhuvve raporttas Sámegiella nubbingiella oahpahus Opplæringa i samisk 39 son andrespråk , ilmmuhan Sámi allaskuvla jagi 1998 . 1 Bohtosat Sámedikki viđajagáš giellaprošeavttas Elgås čalmmustuvvojit semináras guovvamánu 6. b. . 1 Bohten internáhttii go ledjen ovcci – logi jahkásaš ja orron doppe dassážii go ledjen 17-jahkásaš . 1 Bohten , oidnen , vuiten . 1 Bohte maiddái dieđut das makkár hástalusat iešguđetge gielddain ja Sámedikkis leat sámegiela ovddideami dáfus . 1 Bohte gal eanet luohkkálanjat dađi mielde go lassánedje luohkát , muhto boazodoallosuorggi latnjadárbbut iešguđetlágán praktihkalaš bargguide ii leat vel čoavdašuvvan dál 2006:s . 1 Bohte earáge albmát viggat mu luovus beavdde vuolde , muhto ii oktage nagodan mu doppe luvvet eret . 1 Bohcit mat geavahuvvojit mearas fievrridit petrolea , leat spiehkastahkan seamma láhkai go phl. 85 vuođul . 1 Bohcit gáttis eai leat spiehkastahkan . 1 Bohccuid vuddjomat čuhcet garrasit boazoeaiggádiidda psykihkalaččat ja ekonomalaččat . 1 Bohccuid vuddjomat čuhcet garrasit boazoeaiggádiidda psykihkalaččat ja ekonomalaččat 1 Bohccuid sáhttet eaiggáduššat Eurohpá ekonomalaš ovttastusa ássit geat fásta orrot boazodoalloguovllus ( § 4 ) . 1 Bohccuid oamasteapmi 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá Son gii oamasta bohccuid 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá , sáhttá gohčohallat heaitit 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . § 18 . 1 Bohccuid oamasteapmi 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá Son gii oamasta bohccuid 2. kapihttala njuolggadusaid vuostá , sáhttá gohčohallat heaitit 11. kapihttala njuolggadusaid mielde . § 1 Bohccuid nappo ii sáhte diktit guohtut boazodoalloguovllus jus ii leat diekkár gullevašvuohta doalloovttadahkii . 1 Bohccuid dáfus sáhttá sirdit ealu eará guovlluide ja biebmat bohccuid guovlluin gos ollu masset boraspiriide . 1 Bohccuid / bohccobierggu oastin 1 Bohccot vuddjojit 1 Bohccot galget merkejuvvot eaiggáda sisačálihuvvon merkii ovdal golggotmánu 31. beaivvi seamma jagi go leat šaddan . 1 Bohccot galget leat dohkálaš bearráigeahču vuolde ja galget doalahuvvot lobálaš guohtumiin . 1 Bohccot Hámmarfeasttas , 1980 1 Bohccobiergu ii masse iežas uhca márkanacca sisriikka márkanis . 1 Bohccobiergobuvttadeaddjit servet borramušbuvttadeaddjiid gealboprográmmii . 1 Bohccobiergo márkanvejolašvuoeJaid ferte ovddidit plánaáigodagas mas ulbmiliin lea vuovdit olgomárkaniidda . 1 Bohccobierggus lea buorre máistu ja das leat maid dearvvašlaš buoidesivrrat ja vitamiinnat . 1 Bohccobierggu ferte sierraláhkái meannudit duollomáksomeriid ektui , go lea dárbu oastit bierggu doalahan dihtii bohccobierggu saji márkanis . 1 Bohcco lunddolaš johtin ja dan johtti doaibmavuohki lea dáid guovlluid optimála buvttadeami geađgejuolgečorgi ja boazodoallokultuvrra vuođđu , nu go dan birra dál diehtit . 1 Bohcco lunddolaš johtaleapmi ja nomádalaš doallovuohki lea dáid guovlluid buoremus ávkkástallanvuohki . 1 Bodåddjå ja Davvi-Trøndelága allaskuvllaid ovddasvástádussan lea fállat julevsáme- ja máttasámegiela ja kultuvrra oahpahusa , mat lea oahpaheaddjeoahpu oassin dahje viidáset oahppun . 1 Boddu 1 Boađusrehketdoallu Tabealla 1.1 Čilgehus 1 Boađusin šaddá ahte mánát ja nuorat dán guovllus eai oaččo seamma ovdánahttinvejolašvuođaid go maid eará sájis fylkkas ožžot . 1 Boađusin sáhttá ge de šaddat ahte boahtteáiggis ii nu gallásis dattetge leat vejolašvuohta guldalit sámi sáddagiid . 1 Boađusin lei ahte lávdegotti bargu galgá jotkojuvvot čoahkkiimiin stáhtaministera , guoskevaš stáhtaráđiid , sámediggepresideantta ja 4 davimus fylkkaid fylkkasátnejođiheddjiid gaskka . 1 Boađusin lea stuorra njivlelaskan , ja ahte gođđan lea unnon biebmanvuonain . 1 Boađusin lea dat ahte dađistaga stuorát ja stuorát oassi friija ruđain geavahuvvojit dáid ođđa doaimmaide . 1 Boađusin lea ahte sápmelaččat , otná gustovaš lága mielde , eai sáhte diggevuogádaga bokte olahit vuoigatvuođaid iežaset geavahan eatnamiidda ja čáziide ja vearroeatnamiidda . 1 Boađusin lea ahte stáhtaeiseválddit ja girku leat bivdán ándagassii sámiin . 1 Boađusin dás šattai ahte sihke Oahpahus- ja Eanandoallodepartemeanta rávve rektora almmuhit buot rabas virggiid Ságat aviissas . 1 Boađusin dás šaddá ahte gielddain lea unnit áigi fállat oaivadusa boanddaide . 1 Boađusin dás lei ahte ovtta beaivvi lei eará olmmoš gii vujii busse , ja oallut eará mátkkošteaddjit go mun liikoje go lotnašuvai bussevuoddji . 1 Boađusin das šaddá ná : Sápmelaš lea geafi ja heitot , muhto dáččavuohta dahká buori birgenlági . 1 Boađus šattai ahte boazodoalloskuvla oaččui sierra rektora , muhto guokte jagi maŋŋel biddjojuvvoje goitge dát guokte skuvlla oktii . 1 Boađus sámi kulturmuitosuodjalus 2009 1 Boađus sáhttá leat ahte Sámediggi ja fylkkadiggi válljeba goabbáge hálddašeapmáseaskka stivrra eanetlogu . " 1 Boađus soahpá vuordámušaide , ja lanjat leat dál guoibmái ja Klinihkka lea seamma visttis go Distriktsmedisinsk senter for sisáibmu lea buorre . Nord-Troms ( boaittobeliid medisiinnalaš guovddáš Davvi-Romssa várás ) , mii fállá ollu iešguđetlágan dearvvašvuođabálvalusaid . 1 Boađus ohcanvuđot doarjagiid ektui šaddáge dalle 506 905 ru. . 1 Boađus mearrasámiid guovlluin lei ahte sámit " jávke " álbmotlohkamis ja sámi beroštumit ja identitehta guolástusealáhusas hávváduvvui . 1 Boađus lei nu go ovdal . 1 Boađus lei aviisa Sagai Muittalægje [ 3 ] , mii almmuhuvvui juohke nuppi vahku áigodagas 1904–11 . Miehtá dán áigodaga lei Anders Larsen doaimmaheaddjin . 1 Boađus lei ahte politiija fertii máksit hotealla áhkkui , gii lei hui duhtavaš go bođii ruoktot . 1 Boađus lei ahte eambbos go goassege ovdal ohce saji suohkana kulturskuvlii ja Kultur i Troms vástesaš lágideaddjiidfierpmádat buorránii Ivgus . 1 Boađus lei ahte " Sámi Ráđđi " nammaduvvui vaikko sámiin eai lean gulahallan eallinvurbbiideaset birra . 1 Boađus lea ahte buot boahttevaš Microsoft prográmmat dorjot sámegiela . 1 Boađus ii šaddan govttolaš : Muhtin kursaplána 2 oahppi , gii oaččui Hui buorre ( Mg ) árvvoštallojuvvui heajubun go kursplana 3 oahppi geas lei Oalle buorre ( Ng ) . 1 Boađus ii leat álo ovtta buorre ja geavatlaš geavaheddjiide . 1 Boađus galgá ovddiduvvot EU-kommišuvnna regi- joavku mas leat vihtta politihkára . 1 Boađus galgá leat vuođđun viidáset ságastallamii fáttá birra man oktavuođas maiddái álbmot galgá beassat searvat ságastallamiidda sámi iešmearrideami birra . 1 Boađus dás lea ahte eksisteansavuoddu dáin guovlluin njeadjá issorasat . SÁMEDIGGI 1 Boađus d. r. Buš 09 1 Boađus Interreg 2009 Čájeha ahte poasttas váikkuhangaskaomiin Sámediggeráđi geavahussii lea -1 938 200 ruvdnosaš vuollebáza . 1 Boađuid vuođul jagi bálkaloahpparehkegis ná guhkás , lea gaskamearálaš jahkebálkalassáneapmi 2007:s meroštallon 4 ž prosentii 2007 Ođastuvvon nationálabušeahtas . 1 Boađe miessemánu šearuvuođainat . 1 Boađe dánsut munnuin ! 1 Boazudoalu ja duoji oahpahuskantuvrras Vuonnabađas lea ovddasvástádus čađahit duoji fidno ­oahppiortnega . 1 Boazu ­guohtumiid ná fragmenteren lea leamaš , ja veadjá ain leat , okta daid duođalamos áitagiid dálá boazodollui . 1 Boazu ­doalu guovllustivrrat leat gulaskuddanásahus ja vuosttušeiseváldi gielddaplána areálaoasi ja muddenplánaid ektui , ja dat sáhttet váidit sierralohpemearrádusaid . 1 Boazu váldá viiddis guovlluid atnui , ja birrasat , topografiija , ealátdilálašvuođat , dálki ja biekkat jna. mearridit guovlogeavaheami . 1 Boazu lea priváhta opmodat . 1 Boazu lea fysiologiija ja dábiid heivehan iežas luonddubirrasii , sihke dan bokte ahte jođánit šaddá ja ovdána oanehis geassebottas , ja go dálvvi áigge unnida doaibmadási ja energiijagolaheami . 1 Boazu lea fysiologalaččat ja luonddus heivehuvvon dan luonddubirrasii , sihke go johtilit šaddá oanehis ja garra geassejahkodagas , ja geahpeduvvon doaimmas ja energimassimis dálvvi mielde . 1 Boazu adnojuvvo maiddái priváhta opmodahkan . 1 Boazoáiddiid huksen lea hui divrras ekonomalaččat , muhto dat lea investeren máŋgga jahkái ovddosguvlui . 1 Boazosápmelaččaid riikkačoahkkin Romssas 1948:s , mii maiddái lei organisašuvnna vuođđudančoahkkin , geavahii oalle ollu áiggi guorahallat boazosápmelaččaid skuvlaáššiid . 1 Boazosápmelaččaid gaskkas Guovdageainnus bivde / meahcástedje 20% . 1 Boazosámit guovllus leat duhtameahttumat dán guovtti álbmotmeahci plánaproseassaide ja eai searvva rahpamii . 1 Boazosámi-nissonolmmoš Rávdol Elle ( Ellen Marie Anti ) lei vásihan geafivuođa givssi mánnávuođa rájes juo . 1 Boazolohku mearriduvvo daid eatnamiid ektui mat iešguđege siiddas leat . Doaibmanjuolggadusain galgá dárkileappot čilget doaibma- ja guohtundilálašvuođalaš beliid mat leat mearriduvvon boazologu vuođđun . 1 Boazolohku ja guohtungilvu Finnmárkkus lea máŋgalot jagi leamaš áššin , muhto eai leat dássážii vel gávdnon buorit ja soabatlaš čovdosat . 1 Boazolohku heivehuvvon guohtuneatnamiid ektui Muhtin báikkiin Finnmárkkus lea guhkit áigge leamašan eanet boazu go masa gávdno guohtuneanan . 1 Boazolohku . 1 Boazolohkoskovvi ” 2 . 1 Boazologu unnideami oktavuođas gal ferte boazologu unnideami mearrádus geigejuvvot juohke boazoeaiggádii . 1 Boazologu mearrádus mii ii váldde vuhtii siidda , sáhttá buktit sávakeahtes váikkuhusaid . 1 Boazologu heiveheami oktavuođas fertet konstateret ahte ii proseassa iige boađus leat dohkálaš . 1 Boazologu heiveheami oktavuođas Oarje-Finnmárkkus leat mii oahppan ahte mii eat gávnna buriid čovdosiid jus eat gulahala , ja jus eat ane árvvus árbevirolaš máhtolašvuođa . 1 Boazologu ferte geahpidit guovlluin gos lea beare olu boazu . 1 Boazoguovlluin lea eanaš guottet ­eatnamiin vuoruhan bohccuid ovdal boraspiriid . 1 Boazoguohtunguovlluin leat sisabahkkemat ja muosehuhttimat johtilit viidánan maŋimuš logijagiin . 1 Boazoguohtuneatnamat šaddet vásihit dađistaga eanet deattu eará eanangeavaheddjiid geažil . Ovdamearkan dasa leat geaidno- ja čázádathuksemat , Suodjalusa doaibma , bartahuksen , ođđa eatnamiid gilvin , bivdo- ja astoáiggedoaimmat ja maŋemus jagiid lassánan bieggamillohuksenáigumušat . 1 Boazoguohtonšiehtadus mearkkašii ee. sullii 40 km maŋŋálas rádjaáiddi ceggama . 1 Boazoealáhusa resursarehketdoallu cájeha ahte bohccot leat njuvvojuvvon viehka ollu uhcit maŋimuš jagiid . 1 Boazoealáhusa resursarehketdoallu . 1 Boazoealáhus lea danne dehálaš identitehtamearka lullisápmelaččaide ja lea leamaš ja lea ain lullisámi giela ja kultuvrra bisuheami eaktu . 1 Boazoealáhus dovdá iežas duvdojuvvon eret go lea dađis eanet doaibma boazoguohtoneatnamiin ja daid lahka . 1 Boazoeaiggát ii galgga earáid hehttet doaimmaheamis sin vuoigatvuođalaš boazodoalu . Boazoeaiggát galgá fuolahit ahte boazodoallu doaimmahuvvo dán lága meriid mielde ja orohaga doaibmanjuolggadusaid mielde . 1 Boazoeaiggát galgá iežas boazodoalu doaimmahettiin vuhtii váldit eará boazodolliid doaimma , ii ge geavahit guohtumiid dainna lágiin ahte dat hedjonit eará boazoeaiggádiidda . 1 Boazoeaiggát galgá fuolahit ahte boazodoallu doaimmahuvvo dán lága meriid mielde ja orohaga doaibmanjuolggadusaid mielde . § 1 Boazoeaiggát Karen Marie Eira Buljo , Guovdageaidnu 1 Boazoeaiggát John Henrik Eira , Kárášjohka 1 Boazoeaiggát Johan Mathis Turi , Guovdageaidnu 1 Boazoeaiggát Inger Anita Smuk , Unjárga 1 Boazoeaiggát Betty Kappfjell , Grane 1 Boazoeaiggát Aud Renander , Rennebu 1 Boazoeaiggádat ovtta bálgosa guovllus gullet ovtta bálgosii , mii rehkenastojuvvo juridihkalaš persovdnan ja mas leat rájit maid leanaráđđehus lea mearridan . 1 Boazoeaiggádat fas bealisteaset čujuhit dasa ahte duopmu lea ásahan lobálaš boazodollui rájá maid lea veadjemeahttun doallat , ja ahte eanaeaiggádat fertejit sihkarastit gittiideaset áiddiiguin . 1 Boazodollui lea erenoamážit artihkal 27 mearkkašahttin dan dihte go dat guoskkaha sámi kultuvrra ávnnaslaš vuođu suodjaleami , dás maiddái sámi boazodoalu suodjaleami . 1 Boazodollui ja eiseválddiide lea hástalussan gávdnat čovdosiid mat unnidit boraspirevahágiid , ja mat sihkkarastet árbevirolaš nomádalaš boazodoalu boahtteáiggi . 1 Boazodollui ja eanadollui leat biddjon garra regulerenmearrádusat dáin suodjalannjuolggadusain . 1 Boazodollui eai leat máŋga massineastadeaddji doaimma ávkkálaččat . 1 Boazodolliin lea lohpi friddja ja hehttekeahttá vuojehit ja sirdit bohccuid dain osiin boazodoalloguovllus gos boazu lobálaččat oažžu leat ja lohpi johtit bohccuiguin árbevirolaš johtingeainnuid mielde . 1 Boazodolliin lea lohpi friddja ja hehttekeahttá vuodjelit ja sirdit bohccuid dain osiin boazodoalloguovllus gos boazu lobálaččat oažžu leat ja lohpi johtit bohccuiguin árbevirolaš johtingeainnuid mielde . 1 Boazodolliid ovddasvástádus lea dađistaga gáržon ja dál lea eanaš buvttadit njuovvanbohccuid , mat eanaš dolvojuvvojit ealli boazun guovdilis njuovahagaide . 1 Boazodoalus orru leamen mátkeealáhusbuvttan stuorra geasuhanvejolašvuohta . 1 Boazodoalus lei maid dákkár rolla ovddit plána- ja huksenlágas , fuolahit boazodoalu beroštumiid . 1 Boazodoalus ledje áirasat ja ovddasteaddjit 28 boazodoalloguovlluin oppa sirkumpolára guovllus 9 našunálastáhtain ( Ruoššas , Mongolias , Kinas , Canadas , Ruonáeatnamis , Alaskas , Suomas , Ruoŧas ja Norggas ) . 1 Boazodoalus leat viehka stuorra doaibmagolut investeremiid , bajásdoallama ja dárbbašlaš bargoreaidduid dárbbu geažil ealáhusas . 1 Boazodoalus leat stuorra hástalusat sihke boraspiriid , guohtunvuđđosa , areálasisabahkkemiid ja maŋásmanni ekonomiija hárrái . 1 Boazodoalus leat stuorra hástalusat . 1 Boazodoalus leat stuorra erohusat elliid logus maid ovddas lea ohccon buhtadus maid boraspiret leat goddán ja elliid logus maid ovddas duođai mákso buhtadus . 1 Boazodoalus leat ollu bealit maid livččii galgan árvvoštallat ja geahčadit , maiddái rievttálaš vuolggasajiin . 1 Boazodoalus leat oalle stuora erohusat produktivitehta ( buvttadeami ) hárrái , sihke iešguđet guovlluid gaskka ja jagis jahkái . 1 Boazodoalus leat eanas dievddut . 1 Boazodoalus lea ollu máhttu doaibma- ja guohtundilálašvuođaid birra , ja nu lea maiddái vuođđu árvvoštallat man ollu bohccuid eatnamat guddet . 1 Boazodoalus lea ollu hástalusat olaheames ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilis ealáhusa . 1 Boazodoalus lea leamaš deaŧalaš rolla julevsámi kultuvrii Ruoŧa bealde rájá . 1 Boazodoalus lea geavahanriekti guovllus dološ áiggiid rájes geavaheami bokte ja dat suodjaluvvojit dábálaš bággolonistanrievttálaččat ( vrd. Boazodoallolága § 4 ) . 1 Boazodoalus lea dál dat ovdamunni go ollu nuorat váldet oahpu , geavahehpet sin gelbbolašvuođa . 1 Boazodoalus lea dákkár rolla ođđa plána- ja huksenlágas . 1 Boazodoalus ja eanandoalus leat oktasaš beroštumit muddet boraspirenáli nu ahte boazo- ja šibitvahágat unniduvvojit dohkkehahtti dássái . 1 Boazodoalus ja eanadoalus leat 80 % dievddut juogo siidaoasi eaiggádat dahje váldogeavaheaddjit 4 ja guolásteamis leat 97 % váldobargiin dievddut . 1 Boazodoalus ja eanadoalus leat 80 % dievddut juogo siidadoalloeaiggádat ja váldogeavaheaddjit ja 97 % lea váldobargun guolásteapmi . 1 Boazodoalus ealáhussan leat máŋga buori beali . 1 Boazodoalus eai leat dásseárvosaš divatortnegat eará vuođđoealáhusaid ektui , dadjá Olli . 1 Boazodoalu árrapenšonortnet : 1 Boazodoalu árrapenšoneren bisuhuvvo . Sámedikki mielas lea buorre go ortnet joatká , ja berre árvvoštallat vuolidit ahkemeari 62 jagis 57 jahkái . 1 Boazodoalu árrapenšoneren bisuhuvvo , nugo mearriduvvui diimmá šiehtadallamiin . 1 Boazodoalu váldošiehtadusas , dahkkojuvvon guovvamánu 26. 1993 Stáhta , Eanadoallodepartemeantta bokte , ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi gaskkas lea Sámediggái addojuvvon doaibmevaš politihkalaš rolla . 1 Boazodoalu vuoigatvuođat leat guovddážis , ja leat áibbas dan duohken ahte boazodoalu eatnamat sihkkarastojuvvojit boahttevaš buolvvaide . 1 Boazodoalu vearro- ja divatortnet berre dollojuvvot eret boazodoallaošiehtadusa rámmain nugo eará vuođđoealáhusaid šiehtadusarámmain ge lea geavahus . 1 Boazodoalu stuorámus hástalus guhkit áigái lea sihkkarastit eatnamiid . 1 Boazodoalu stivrejupmi ja hálddašeapmi . 1 Boazodoalu siskkáldas dilálašvuođat , dás maiddái ovttaskas boazoeaiggádiid riektedilálašvuohta . » 1 Boazodoalu sadji okta dain deaŧaleamos beliin sámi kultuvrra seailluheamis , bidjá eaktun ahte boazodoallu beassá joatkit ealli ealáhussan ja ovddidit iežas saji danin . 1 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága-ja gaskkustanguovddáš ásahuvvui 2005:s . 1 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš ásahuvvui Guovdageidnui 2005 čavčča nannen dihte boazodoalu riikkaidgaskasaš ovttasbarggu . 1 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš ( ICR ) ... 25 4.12.5 . 1 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš ( ICR ) 1 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkkustanguovddáža lea Agderforskning evalueren giđđat 2007 . 1 Boazodoalu rievttálaš rámmaid hárrái lea geassemánu 9. beaivvi 1978 boazodoalloláhka guovddáš láhka . 1 Boazodoalu rievttalaš vuođđu " . 1 Boazodoalu riektevuođuin areála geavaheami bokte oaivvilduvvo ieš dat vuođđu man ala riekti lea huksejuvvon , ii ge dárkileappot rievtti sisdoallu ja viidodat . 1 Boazodoalu ovdáneami ja doaimmaheami ulbmil lea addit oadjebas ekonomalaš ja sosiála dili sidjiide geain lea boazodoallu fidnun , seammás go sin vuoigatvuođat galget sihkkarastojuvvot . 1 Boazodoalu ovdánahttinfoanda lea nannejuvvon nu ahte dál lea buoret vejolašvuohta dustet hástalusaid mat leat ealáhusas go guoská infrastruktuvrii . 1 Boazodoalu ovdánahttindoanda ( BOF ) oažžu jahkásaš juolludusaid stáhta ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ( NBR ) gaskasaš boazodoallošiehtadusa bokte . 1 Boazodoalu otnáš doaibmaminstara geažil geavahuvvojit mohtorfievrrut viidát . 1 Boazodoalu ollu valljodagat Boazodoalus sáhtášii maid nannoseappot ávkkástallat dálá valljodagain . 1 Boazodoalu ollislaš rehketdoallu 2007:s čájeha ahte lea stuorra erohus almmuhuvvon ja buhtaduvvon vahágiid gaskkas . 1 Boazodoalu oktavuođas lea sáhka vejolašvuođa birra geavahit daid guohtoneatnamiid gos bohccot lunddolaččat lávejit guohtut , ja mat dasto leat buoremusat go jurddaša jahkeáiggiid , typografiija ja dálkkádagaid . 1 Boazodoalu oktavuođas anii Sámediggi erenoamáš deaŧalažžan ahte ovdalis čađahuvvon ja ođđa plánejuvvon sisabahkkemat galge biddjojuvvot vuođđun čielggadeapmái . 1 Boazodoalu máhtu sáhttá eaŋkalastojuvvon juohkit siidadoallun ja báikedoallun . 1 Boazodoalu máhttu lea árbediehtu maid olbmot ohppet eallima bokte boazodoalus . 1 Boazodoalu ja eanadoalu stuorra vahágat mearkkašit ahte eiseválddit fertejit árvvoštallat geahpedit iešguđet náliid máddodatmihtuid . 1 Boazodoalu ja duoji oahppokantuvra Vuotnabađas lea ovddasvástidan oahpahalliortnega duojis guovtti jagáš prošeaktan 2004 rájes . 1 Boazodoalu hástalusat leat ollu ja seagážat . 1 Boazodoalu hovden- ja hálddašanorgánain dat lea čehppodat ja váldi áimmahuššat boazodoalu beroštumiid plánaoktavuođas . 1 Boazodoalu heivehangeatnegasvuođa árvvoštallamis meahcceriggodagaid eará ávkašuvvama ektui lea deatalaš ahte vuođđun lea boazodoalu ( siidda ) guovlogeavaheapmi ja dan duohta heivehanvejolašvuođat . 1 Boazodoalu heivehangeatnegasvuođa árvvoštallamis meahcceriggodagaid eará ávkašuvvama ektui lea NBR dadjan ahte vuođđun ferte leat boazodoalu ( siidda ) guovlogeavaheapmi ja dan duohta heivehanvejolašvuođat . 1 Boazodoalu guovdu leat álo leamaš iešguđet meari boraspiret , mat leat láhkáseaset váikkuhan boazodoalu . 1 Boazodoalu geavaheami guovllus guoskevaš áigodagas ii leat Alimusriekti almmatge máinnašan olus . 1 Boazodoalu fágakurssa lassin lei boazodoalloskuvllas stipendiáhttaortnet . 1 Boazodoalu erenoamáš hástalusain áigot čájehit ollu beroštumi dain dutkanprošeavttain mat lea biddjojuvvon johtui . 1 Boazodoalu ekonomalaš lávdegoddi lea rehkenastán ahte boazodoalus lea eará vuođđo ¬ealáhusaid ektui 31,5 miljon ruvnno eanet vearro- ja divatgolut jahkásaččat . 1 Boazodoalu eatnamiid ja guohtonresurssaid ferte dohkálaččat sihkkarastit 1 Boazodoalu earenoamáš sadji sámi servodagas . 1 Boazodoalu eanadilálašvuohta lea fáddá man birra dávjá ságastallojuvvo . Sámedikki mielas lea buorre go Boazodoallostivra lea divvon fuomášumi areálaplánaide ja plána- ja huksenláhkii . 1 Boazodoalu eanadilálašvuohta lea fáddá man birra dávjá ságastallojuvvo . 1 Boazodoalu dáfus mii leat ovtta mielas Sámediggeráđiin hilgut maid SVL árvala . 1 Boazodoalu doaibmaplána mii čuovui Ráđđehusa oktiičatnanevttohusa , galggai dáhkidit dan . 1 Boazodoalu doaibmaeavttut fertejit buoriduvvot dakko bokte ahte ealáhusas váldoše muhtun divvagat eret , earet eará bensiidnadivat . 1 Boazodoalu divatortnet lea máŋgii maŋimuš jagiin ovddiduvvon Ráđđehussii . 1 Boazodoalu areálaid buorebut sihkkarastimis áigu Ráđđehus álggahit proseassaid maidda maiddái eará servodatsuorggit gessojuvvojit mielde . 1 Boazodoalu Ovdánahttinfoandda njuolggadusat 1 Boazodoalu Ovdánahttinfoanda ( BOF ) oažžu juolluduvvot 5 milj. kruvnnu dutkamii ja dutkangaskkusteapmái jahkásaš boazodoallošiehtadusa bokte stáhta ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi gaskkas . 1 Boazodoalu 1998/99 resursarehketdoallu 1 Boazodoalu 1998/99 ollislaš rehketdoallu 1 Boazodoallu variántan gilvvagárdedoalus 1 Boazodoallu sáhttá doaimmahuvvot priváhta eatnamiin seamma ládje go stáhta ja suohkaniid eatnamiin . 1 Boazodoallu sáhttá doaimmahuvvot boazodoalloguovllus beroškeahttá das geas lea oamastan- dahje geavahanvuoigatvuohta eatnamii ( § 3 ) . 1 Boazodoallu orru leamaš hui geasuheaddji vejolašvuohta mátkeeallinealáhusbuvttan . 1 Boazodoallu oaččui iežas árvobuvttadanprográmma 2002:s . 1 Boazodoallu mearkkaša olu sámi ássama , kultuvrra ja giela seailluheapmái ja gárgedeapmái . 1 Boazodoallu lea čielgasit stuorámus geavaheaddji . 1 Boazodoallu lea álohii adnojuvvon ja dohkkehuvvon áibbas erenoamáš sámi ealáhussan . 1 Boazodoallu lea álgoálbmotealáhus . 1 Boazodoallu lea sorjavaš nana ja árjjalaš nuorain geat leat oidnosis , ja váldet ovddasvástádusa . 1 Boazodoallu lea okta dain guovddáš sámi ealáhusain , man ulbmil lea doalahit kultuvrralaš , ekonomalaš ja ekologalaš dási . 1 Boazodoallu lea oassin Norgga servodagas . 1 Boazodoallu lea nuppástuhttojuvvomin , ja ollugat várra ain bággehallet heaitit ealáhusas . 1 Boazodoallu lea maŋemus logiid jagiid teknihkalaš ja ekonomalaš ovdánemiid geažil eanet ahte eanet šaddan dievdduid ealáhussan . 1 Boazodoallu lea leamaš oalle erenoamáš Sállanis , dan dihte go bohccot ja boazodoallosámit leat orron dáppe birra jagi . 1 Boazodoallu lea guhkit áiggi juo čađahan nuppástuvvamiid . 1 Boazodoallu lea ealáhus mii lea areálaid duohken , sihke marginála guohtoneatnamiid ja bohcco dárbbus máŋggalágan jahkodatguohtoneatna ­miidda ja daid gaskasaš johtolagaid geažil . 1 Boazodoallu lea ealáhus , seammás go das lea guovddáš mearkkašupmi sámi kultuvrii . 1 Boazodoallu lea duhtavaš 1 Boazodoallu lea dehálaš ealáhus ja dehálaš kulturovddideaddji . 1 Boazodoallu lea deaŧalaš sámi kulturguoddi . 1 Boazodoallu jáhkkimis olaha buoret áddejumi dasa ahte guohtuneatnamiid sisabahkkemiid dárbbaša ráddjet , juos boazodoallu maiddái ieš čájeha áddejumi eará areálaberoštusaide iežas sisabahkkemiiguin ja areála geavahemiin . 1 Boazodoallu jođihuvvo ain márkosámi guovllus , ja vel ođđasis ceggejuvvon boazodoallu 1950 – 60-logus . 1 Boazodoallu ja eanadoallu leat dán guovl ­lus guokte lobálaš ealáhusa , main goappašiin leat stuorra hástalusat rašonaliserema , ođđajurddašeami ja molssaevttolaš ealáhusovdánahttima gáibádusaid hárrái . 1 Boazodoallu ja duodji leat sámi kultuvrra dehálaš cakkit . 1 Boazodoallu ii leat stuoris riikkagottálaš oktavuođas , muhto sihke sámi ja báikkálaš oktavuođas lea das stuorra mearkkašupmi – ekonomalaččat , bargosajiid dáfus ja kultuvrralaččat . 1 Boazodoallu gáibida stuorra areálaid . 1 Boazodoallu gáibida eatnamiid , ja lea danne rašši sisabahkkemiidda . 1 Boazodoallu geavvá arktalaš buvttadansystemas mas ávkkástallá bohcco heiveheami davvi taigai ja tundrai . 1 Boazodoallu galgá maiddái boahtteáiggis leat stuorra oassi sámi ealáhusstruktuvrras , ja dat mearkkaša dan ahte servodat váldá ovddasvástádusa boazoguohtonareálaid suodjaleamis sisabahkkemiid vuostá . 1 Boazodoallu galgá bisuhuvvot sámi kultuvrra deaŧalaš vuođđun Vuođđolága § 110 a ja álbmotrievtti njuolggadusaid mielde álgoálbmogiid ja unnitloguid birra . 1 Boazodoallu fylkkas lea stuorra hástalusaid ovddabealde areála sihkkarastima dáfllS . 1 Boazodoallu ferte čájehit buvttadeami ja árvoháhkama . 1 Boazodoallu ealáhussan , kultuvran ja eallinvuohkin lea máŋggaláhkai áibbas erenomáš sihke nationála ja riikkaidgaskasaš oktavuođas . 1 Boazodoallu dárbbaša ollu areálaid ja iešguđetlágán áigodatguohtumiid . 1 Boazodoallu dárbbaša bensinfievrruid ja fatnasiid . 1 Boazodoallu doalvvui sullii 88.000 bohcco njuovahahkii ( 2.107 tonna njuovvandeaddu ) . 1 Boazodoallu doaimmahuvvo viiddis guovlluin ja váttis dilálašvuođain . 1 Boazodoallu doaimmahuvvo oktiibuot riikka lagabui 140 gielddas , ja areálas mii buohkanassii lea sullii 40 pst. . Norgga eananareálas dahje sullii 140 000 km 2 . 1 Boazodoallu doaimmahuvvo luonddu eavttuid vuolis ja lea hearki olgguldas váikkuhusaid vuostá . 1 Boazodoallu doaimmahuvvo gieldda- ja fylkkarájáid rastá . 1 Boazodoallu doaimmahuvvo arktalaš buvttadanvuogádagas gos ávkkástallá bohcco heivehannávccaid davviguovllu duoddariidda ja taiga-eatnamiidda . 1 Boazodoallu buohtastahttojuvvo ja ovddiduvvo eambbo ja eambbo eanandoalu guvlui . 1 Boazodoallu Finnmárkkus rahčá . 1 Boazodoallu : Ráđđehus lea odne ovddidan ođđa boazodoallolága evttohusa . 1 Boazodoallu : Ođđa boazodoalláhka doaibmagoahtá suoidnemánu 1. beaivvi 2007 . 1 Boazodoallu : Ođđa boazodoallošiehtadus 2007/2008 lea šihttojuvvon . 1 Boazodoallu : Ođđa boazodoalloláhka [ 29.06.2007 ] 1 Boazodoallu : Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ( NBR ) ja Stáhta leat odne soabadan ođđa boazodoallošiehtadusain áigodagas 01.07.2007-30.06.2008 . Šiehtadusa sisdoallu lea ekonomalaš doaibmabijut oktiibuot 97,0 mill kr ovddas , earret radioaktivitehta doaibmabijuid . 1 Boazodoallu : Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ( NBR ) ja Stáhta leat odne soabadan ođđa boazodoallošiehtadusain áigodagas 01.07.2007-30.06.2008 . 1 Boazodoallu : Ekologalaš guoddevaš boazologu eavttut / čujuhusat 1 Boazodoallu : Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta nammadan bargojoavkku raporta . 1 Boazodoallu . 1 Boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiin Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ja Stáhta gaskkas Eanadoallodepartemeantta bokte , ságaškuššet šiehtadallit guovdilis ekonomalaš gažaldagaid mat čatnasit boazodoalu gárgedeapmái . 1 Boazodoallošiehtadusa rámmat galget fuolahit boazodoalu ceavzilvuođa ollislaččat , ii dušše fuolahit boazodoalu buhtes biergobuvttadeaddjin . 1 Boazodoallošiehtadusa ekonomalaš rámmat eai leat dattetge searvvahan boazodoalu nissonolbmuid ja nuoraid doarvái bures . 1 Boazodoallošiehtadusa dehálamos mihttun lea láhčit dili bohcco ­bierggu lassi johtui , ja oalgguhit ealáhusa eanemus vejolaš njuovvamii ja árvoháhkamii dihto rámmaid siskkobealde . 1 Boazodoallošiehtadusa 2007/2008 deaŧaleamos mihtut leat láhčit dili nu ahte bohccobiergu vuvdojuvvo eambbo , ja movttiidahttit ealáhusa eanemus lági mielde njuovvat ja nu doalahit árvoháhkama badjin dihto rámmaid siskkobealde . 1 Boazodoallošiehtadusa 2005/2006 ollislaš rámma lea 92,5 miljon ruvnno , mas eai leat mielde ruđat radioaktivitehtadoaibmabijuide . 1 Boazodoallošiehtadus lea boazodoallolága bálddas dat dehálamos gaskaoapmi juksat boazodoallopolitihka mihtuid . 1 Boazodoallošiehtadus bidjá láidestusaid dákkár ealáhussii , man kultuvrabealli ja ealáhusvuođđu lea suodjaluvvon nationála lágaid ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnaid bokte . 1 Boazodoallošiehtadus 2010/2011 nanne doaibmabijuid maiguin lea áigumuš oaččohit áigái buoremus buvttadusa ja buorebut heivehit boazologu resursavuđđui . 1 Boazodoallošiehtadus 2005/2006 lea gárvvisin šiehtadallojuvvon ja Sámediggeráđi mearkkašumit šiehtadussii leat sáddejuvvon Stuorradikki ealáhuslávdegoddái . 1 Boazodoallošiehtadus . . . . . . . . . . . . 1 Boazodoallošiehtadus , lassin boazodoalloláhkii , lea deatalaččamus doaibmi reaidu mainna boazodoallopolitihka juksanmeriid ja njuolggadusaid čuovvola . 1 Boazodoallošiehtadus 1 Boazodoalloáššit šattaše oassin dan áššehivvodagas mii galgá gieđahallojuvvot , ja sámi guovlluin dáidet eananjuohkindikkiin leat iešguđet áššehivvodat boazodoalu hárrái . 1 Boazodoalloválddi sirdin Sámediggái ferte maiddái dahkkojuvvot ovttasráđiid boazodoaluin . 1 Boazodoallovuđđosaš turisma sáhttá leat lasseealáhussan . 1 Boazodoallovuoigatvuođa geográfalaš duhkodat lea dakkár fáddá mii maŋimuš jagiid lea leamaš guovddáš áššin . 1 Boazodoallovuoigatvuohta čatnasa sámi čearddalašvuhtii . 1 Boazodoallovuoigatvuohta sisttisdoallá vuoigatvuođa boazoguohtumiidda váriin ja eará duovdagiin , nu maiddái ovdalaš gilvojuvvon eatnamiin ja ovdalaš ládjosajiin mat leat sierra ja mat eai gula ássanguovlluide eai ge dakkár gilvojuvvon eatnamiidda mat leat anus , jus dat eai leat áimmahuššon eai ge leat anus dikšojuvvon guohtuneanamin , jus fal eanan ii leat áidojuvvon dakkár áiddiin mii doallá bohcco . 1 Boazodoallovuoigatvuohta lea čearuid ( orohagaid ) miellahtuin . 1 Boazodoallovuoigatvuohta lea nappo beroškeahttá lágas , muhto áiggis áigái gustovaš boazodoalloláhka regulere sisdoalu ja čađaheami . 1 Boazodoallovuoigatvuohta lea dárkileappot regulerejuvvon 1990 boazodoallolágas ( 848/90 ) . 1 Boazodoallovuoigatvuohta addá mehciin vuoigatvuođa cegget dárbbašlaš barttaid ja gođiid olbmuid várás ja vuoigatvuođa cegget áittiid , buvrriid , njalaid , luviid ja suonjiriid biergasiid ja borramuša várás . 1 Boazodoalloturisma lea vuođđuduvvon dasa ahte sámi guovlluin lea Eurohpás dat boazodoallokultuvra mii lea eallisamos ja gosa álkimus beassá . 1 Boazodoallosámiin , geat dál leat Sállanis geasset , lea dálveorohat Guovdageainnu suohkanis . 1 Boazodoallosámi áddejumi mielde lea siidda sisdoallu ná : ahte lea eallu , 1 Boazodoallosuorggi geasseskuvla 1 Boazodoallostivrra nammadit boazoeaiggádat ieža , Sámediggi ja departemeanta . 1 Boazodoallostivrra mielas livččii ovdamunnin dás , earret dat ahte das lea ja sáhttá háhkat eanet máhtu boazodoalu birra , ahte maiddái sáhttá bargat viidát perspektiivvas sámi boazodoalu ja riekteipmárdusaid hárrái . 1 Boazodoallostivrra eanetlohku čujuha viidáseappot Siviilaáittardeaddji cealkámuššii bealálašvuođa ja rollaseaguhemiid birra . 1 Boazodoallostivrra eanetlohku fas bealistis mearkkaša ahte jus jahkečoahkkin galgá sáhttit rievdadit orohatstivrra mearrádusaid , de mearkkaša dat ahte ain sáhttá leat okta joavku orohagas mii stivre buot . 1 Boazodoallostivrra dohkkehemiin sáhttá mearkalávdegoddi mearridit dievasmahtti njuolggadusaid mearkkaid birra jna. § 1 Boazodoallostivrra dohkkehemiin sáhttá mearkalávdegoddi mearridit dievasmahtti njuolggadusaid mearkkaid birra jna. . 1 Boazodoallostivrra 26.10.99 reivves kopiija , sáddejuvvon ovddasvástideaddji stáhtaráđiide mii guoská eatnamiid sihkkarastimii ja identifiseremii sámi boazodoallorivttiin 1 Boazodoallostivrra 1999 jahkedieđáhus 1 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus Sámedikki mearrádus áššis 22/98 Boazodoallostivrra 1996-1997 jahkedieđáhus 1 Boazodoallostivrra 1998 jahkedieđáhus 1 Boazodoallostivra čujuha dasa ahte láhkabargu lea sin oainnu mielde dárkileabbo go njuolggadusbargu , ja ahte njuolggadusat lága bokte leat eanet oidnosis ja dain leat dárkilet ovdabarggut . 1 Boazodoallostivra čujuha ahte ođđa siidaosiid ii sáhte ásahit ovdal go siidii lea mearriduvvon alimus boazolohku . 1 Boazodoallostivra sáhttá maiddái mieđihit ovttaskas olbmuid dahje ásahusaid eaiggáduššat bohccuid dutkamiid ja geahččalemiid várás almmolaš jođiheami ja geahču vuolde . 1 Boazodoallostivra sáhttá boazodoallolága § 2 vuođul juohkit orohagaid . 1 Boazodoallostivra rávve Eanadoallodepartemeantta fámuhuhttit ráfáidahttinmearrádusa Stonglandshalvøya boazoguohtuma oktavuođas . 1 Boazodoallostivra oaivvilda ahte ferte árvvoštallat eará vejolašvuođaid , omd. sierra duopmostuolu boazodoalu várás miehtá riikka , mii ovdamearkka dihte sáhtášii čadnot muhtun eananjuohkinduopmostullui . 1 Boazodoallostivra nammada váiddaásahusa . § 1 Boazodoallostivra lea čujuhan doaibmabijuide mat leat dárbbašlaččat jos dán heajos ovdáneami galggašii nagodit jorgalahttit . 1 Boazodoallostivra lea rávven dán guovllu ráfáidahttima fámuhuhttit , ja eastadeaddji doaibmabidjun gittiid áidut . 1 Boazodoallostivra lea gieđahallan ášši , ja 1999 cuoŋománu 13. b. čoahkkingirjjis daddjojuvvo ahte bohccot mat guhtot eai vahágahte ruonasguohtumiid . 1 Boazodoallostivra juohká regiovnnalaš boazodoalloguovlluid sámi orohahkan § 42 mearrádusaid mielde . 1 Boazodoallostivra ja Boazodoallohoavda guoskkahit iežaset cealkámušain seamma beliid , ja deattuhit ahte goappaš náittosguimmežagat / ovttasássit galgaba beassat doalahit goabbat siidaoasi . 1 Boazodoallostivra galgá iešguđege boazoorohaga guohtuneatnamiid geavaheami juogadit Boazodoallolága § 2 vuođul , dan bokte ahte mearriduvvojit orohatráját , guohtunráját siskkáldasat orohagas , guohtunáigodagat ja alimus boazolohku juohke orohahkii . 1 Boazodoallostivra eahpida doaimmašii go eananjuohkindiggi iežas dálá organiseremiin ulbmila mielde . 1 Boazodoallostivra dovddahii bealistis ahte juste dan dihte go leat stuora erohusat guovlluid gaskka , de sáhttá leat váttis ráhkadit eaŋkilis lága . 1 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá sáhkkohit su gii dihto áigemearis ii leat ollašuhttán gohččuma § 75 mielde . 1 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá sirdit válddi dán paragráfa mielde nappo boazodoallohovdii ja boazodoalloagronomii . § 1 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá sirdit válddi dán paragráfa mielde nappo boazodoallohovdii ja boazodoalloagronomii . 1 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttá , jus gohččun § 75 mielde ii leat čuvvojuvvon , ja eará doaimmat eai adno ulbmillažžan , mearridit bággočađaheami . 1 Boazodoallostivra dahje guovllustivra sáhttet sirdit válddi dán paragráfa mielde nappo boazodoallohovdii ja boazodoalloagronomii . 1 Boazodoallostivra atná maid vuođđun ahte boazoeaiggádat eai dáidde juohkit vánis guohtumiid beare oallugiidda . 1 Boazodoallostivra . 1 Boazodoallostivra , man Eanadoallodepartemeanta ja Sámediggi nammadit , galgá leat hálddahusa fágalaš ráđđeaddi , boazodutkan- ja nevvodanbargguin . 1 Boazodoalloskuvllas lei ollu jagiid Eanandoallodepartemeanttas dihto ásahushoavda ( dárogillii : byråsjef ) geainna lei oktavuohta . 1 Boazodoalloskuvllas ledje álggu rájes hui unnán resurssat , ja dušše okta oahpaheaddjivirgi ( ! ) 1 Boazodoalloskuvla vuosttaš jagi maŋŋil sirdima Guovdageidnui . 1 Boazodoalloskuvla lea válddahallon oanehis artihkkalis Sámi joatkkaskuvlla ja boazodoalloskuvlla ávvučállagis [ Sámi joatkkaskuvla ja boazodoalloskuvla : Árbevieruiguin ja oahpuin boahtteáigái . 1 Boazodoalloskuvla lea dehálaš boazodápmama ja vuodjinmáhtu seailluheames . 1 Boazodoalloskuvla galggai oažžut saji Sámi joatkkaskuvllas , muhto doppe ii lean guoros sadji ja skuvlla ledje stuorideame . 1 Boazodoalloskuvla 1974/75 : Dušše 4 oahppi ja ii oktage albma boazodoallooahpaheaddji . 1 Boazodoalloservodagas lea dihto vuosteháhku eananjuohkindikki hárrái , go dat máŋgga dáfus áddejuvvo árbevirolaš opmodatrievtti ovddideaddjin . 1 Boazodoalloseminára dovddiidusaid ja neavvagiid vuođul lea Arktalaš Ráđđi dohkkehan norgalaš projeaktaevttohusa ceavzilis boazodoalu birra . 1 Boazodoallorievtti geográfalaš viidodat lea leamaš guovddážis erenoamážit Lulli-Trøndelága / Hedemárkku boazodoalloguovllus maŋemus jagiid . 1 Boazodoallorievtti geográfalaš viidodat lea fáddá mii lea leamaš guovdil maŋimuš jagiin . 1 Boazodoalloriekti sisttisdoallá vuoigatvuođa eaiggáduššat bohccuid ja daidda guohtunvuoigatvuođa . 1 Boazodoallopolitihkka lea huksejuvvon golmmaoasat mihttomeari ala , ekologalaš , ekonomalaš ja kultuvrralaš ceavzilvuođa , mas deattuha ekologalaš ceavzilvuođa . 1 Boazodoallopolitihkas vuoruhuvvo ođđa boazodoallolága čađaheapmi sakka boahttevaš áiggi . 1 Boazodoallopolitihkalaš gaskaomiid ealáhusbeali nannet . 1 Boazodoallopolitihkalaš barggu bajimus mihttomearri lea váikkuhit dasa ahte boazodoallu jotkojuvvo ceavzilis sámi ealáhussan , ja fuolahit ja sihkkarastit kultuvrra , giela , boares vieruid ja árbejuvvon vuoigatvuođaid deaŧalaš fáktorin hálddašeamis ja láhkaaddimis . 1 Boazodoallopolitihka juksanmearit ja njuolggadusat leat čilgejuvvon St. dieđ.:s nr. 28 ( 1991–92 ) Nana bissovaš boazodoallu , ja Stuorradikki gieđahallan áššis , gč. Innst. S. nr. 167(1991–92 ) . 1 Boazodoallopolitihka hábmemis áigu Bargiidbellodaga sámediggejoavku váldit erenoamážit vuhtii iešguđet beliid mat ealáhusas leat riikkas . 1 Boazodoalloođđasat-bláđis čálle dávjá iešguđetlágán fealtakurssaid ja olgomátkkiid birra mat skuvllas ledje . 1 Boazodoalloođđasat bájuhit dan : « Mii guoská skuvlaplánai muitalii Skum ahte dat lei ohppiid mielas hui buorre , muhto ledje sávvat eanet dárogiel diimmuid . » 1 Boazodoalloođđasat - dološ ja ođđa áiggis 1 Boazodoalloođđasat 1 Boazodoalloorohatstivra , sápmelaččaid ovddasteaddjit vuoigatvuođalažžan , orru leamen áibbas Eanadoallodepartemeantta buorredáhtu duohken , maiddái boazodoallofágalaš áššiin . 1 Boazodoalloorganisašuvnnaide ja áigeguovdilis guovllu eará geavaheaddjiberoštusaid ovddasteddjiide ja Sámediggái , Finnmárkku fylkkadiggái , Finnmárkkuopmodahkii ja guoskevaš gielddaide dieđihuvvo sierra . 1 Boazodoalloolmmošlogu 1999 mielde leat 110 doalloovttadaga oarjelsámi guovllus Norgga bealde . 1 Boazodoallooahpu riikkaidgaskasaš ovttasbargu ii leat doaibman nu bures muhtin jagiid , muhto dál mii leat álgán fas , ja buot njeallje riikka leat mielde . 1 Boazodoallooahppu ii heiven nu bures , ii eanandoalloskuvlan iige joatkkaskuvlla oassin . 1 Boazodoallooahpahus ruovttufidnoskuvllas ? 1 Boazodoallooahpahus gulai gilvvagárdeskuvlla rektora ja stivrra vuollái . Stivra viididuvvui guvttiin áirasiin , vai boazodoalu beroštumit váldojuvvojit vuhtii . 1 Boazodoallománát ledje skuvllas gaskal juovllaid ja beassážiid , ja mii dálonmánát leimmet skuvllas čakčat ja giđđat . 1 Boazodoalloláhkalávdegotti árvalus dán birra lea áibbas ođas ja vuođđun lea dárbu ásahit njuovžilis buolvamolsunortnega . 1 Boazodoalloláhkalávdegotti árvalan modealla almmolaš hálddašeami birra ii leat árvvoštallon dán háve . 1 Boazodoalloláhkalávdegotti jođiheaddji Kirsti Strøm Bull 12.04.99 reive Boazodoalloláhkalávdegotti birra - bušeahttadilálašvuohta 1 Boazodoalloláhkalávdegotti evttohusa duogážin lea earret eará ahte leat nanu árbevierut merkema hárrái , ja ahte láhkanannen buorebut čalmmustahttá dán beali boazodoallokultuvrras . 1 Boazodoalloláhkalávdegotti bargu : 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi árvalii iežas čielggadeamis váldit visot mearrádusaid merkema birra láhkii . 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi lea iežas čielggadusas earret eará dadjan ( čuoggás 9.1.2. siidu 88/89 ) : 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi lea atnán earret eará dáid eavttuid iežas evttohusa vuođđun : 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi guorahallá iežas čielggadeami čuoggás 9.9.7 gažaldaga gii galgá bearráigeahččat ahte mearrádusat doahttaluvvojit . 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi geigii evttohusas njukčamánu 15. 2001 . 1 Boazodoalloláhkalávdegoddi , mii ovddidii iežas árvalusa 1966:s , guorahalai vejolašvuođa álkidahttit mearkamearrádusaid , muhto gávnnahii ahte dat vuohki mii lei dalle , ja mii lea guhkes áiggi leamaš anus , ain doaibmá bures . 1 Boazodoalloláhka lea dál neutrála sohkabeliid ektui . 1 Boazodoalloláhka ja álbmotriekti Láhka galgá adnot álbmotrievtti mearrádusaid mielde álgoálbmogiid ja unnitloguid birra . § 1 Boazodoalloláhka ja álbmotriekti Láhka galgá adnot álbmotrievtti mearrádusaid mielde álgoálbmogiid ja unnitloguid birra . 1 Boazodoalloláhka ii atte vuođu oažžut buhtadusa vahágiid ovddas mat deaividit boazodoalu guovdu . 1 Boazodoalloláhka addá vejolašvuođa ásahit rekrutterenoasi siidaoasi oktavuhtii . 1 Boazodoalloláhka : Miellahtuid nammadeapmi boazodoalu stivrenorgánaide , dás ( § 6 ) vuoigatvuohta nammadit 3 miellahtu 7 miellahtus boazodoallostivrii ja ( § 7 ) 2 , vejolaččat 3 , guovllustivrra 5 dahje 7 miellahtus . 1 Boazodoalloláhka , nu mo dohkkehuvvui jagis 1978 , čájehii máŋgga dáfus váilevažžan ealáhuspolitihkalaš váikkuhangaskaoapmin . 1 Boazodoalloláhka ( Láhka geassemánu 9. 1978 nr. 49 boazodoalu birra ) , vrd. máinnašumiin kapihttalis 14 1 Boazodoalloláhka 1 Boazodoallolágas , nu mo dat lea dál ja nu mo departemeanta lea evttohan ođasmahttojuvvot , váilu boazodoalu várás duohta ja sektoriidrasttideaddji areálasuodjalus . 1 Boazodoallolága §§ 3 ja 4 nannejit geain lea vuoigatvuohta doaimmahit boazodoalu . 1 Boazodoallolága § 4 nuppi lađđasa mielde ii oččoše dievdoolmmoš dán dilis mieđihuvvot sirdit eará doalloovttadaga alccesis . 1 Boazodoallolága § 34 njealját lađas lea nappo diekkár erenoamáš láhkamearrádus . 1 Boazodoallolága § 2 vuosttas lađas goalmmát čuokkis Mearrádusas lohká maŋŋil nuppástuhttima 1996 ná : « Meahccegaskkat ( vrd. § 11 ) mat gullet boazoguovlluide galget adnojuvvot lobálaš boazodoalloareálan main leat dakkár vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat mat leat namahuvvon vuosttas čuoggás , juos eará ii čuovo erenoamáš riektedilálašvuođain . » 1 Boazodoallolága § 2 nuppástusat eai olus deattuhuvvon . 1 Boazodoallolága ráđđádallamiin oasseválde ea.ea. Eanandoallo- ja biepmodepartemeanta Terje-Riis Johansen bokte , presideanta Aili Keslitalo , ráđđelahttu Randi Skum ja sámedikki bargiidbellodatjoavku Marianne Balto Henriksen . 1 Boazodoallolága regelat buhtadusovddasvástádusa hárrái bohcco dagahan vahágiidda , evttohuvvojit nu guhkás go vejolaš leat buohtalasat dan mii gusto eará guohtonealliid dagahan vahágiidda . 1 Boazodoallolága lea nappo dárbbašlaš rievdadit vai bohtet mearrádusat boazodoalu siskkáldas áššiid hárrái mat heivejit buorebut go dálá láhka dahká . 1 Boazodoallolága birra Evttohus 1 Boazodoallolága birra 6 Boazodoallolágat Ruoŧas ja Suomas 1 Boazodoallolága 5. §:s leat mearrádusat boazodoalu birra olggobealde sámi boazodoalloguovlluid , geahča 2. § . 1 Boazodoallohálddahusas lea vuoruhuvvon bargun ráhkadit vuogi mo lokaliseret daid areálaid mat leat dehálaččat sihkarastit ceavzilis boazodoalu . 1 Boazodoallohálddahus čuovvola dál sihke daid orohagaid mat leat ráhkadan doallonjuolggadusaid , muhto main leat čujuhuvvon váilivuođat , ja daid orohagaid mat eai leat vel sáddet doallonjuolggadusaid dohkkeheapmái . 1 Boazodoallohálddahus Álttás lea čállingoddin fondii mas lea sierra stivra . 1 Boazodoallohálddahus nammada lávdegoddái čálli . Boazodoallostivra nammada váiddaásahusa . 1 Boazodoallohálddahus lea bargamin čielggadanproseassain mii addá Boazodoallostivrii vuđđosa mearridit orohagaid rámmaeavttuid Oarje-Finnmárkku boazoorohagas jagi 2001 mielde ja Nuorta-Finnmárkkus jagis 2002 . 1 Boazodoallohálddahus lea bargamin vuođusbargguiguin , vai boazodoallostivra sáhttá mearridit alimus boazologu Finnmárkku orohagaide . 1 Boazodoallohálddahus galgá láhčit dili nu ahte boazodoallopolitihka ulbmilat ollašuvvojit . 1 Boazodoallohálddahus , 9510 Áltá , 03.01.2000 Ráissa gielda , 24.01.2000 1 Boazodoallohoavda oaivvilda maiddái ahte muhtumat dain doaimmain mat orohatstivrras galget leat priváhtarievttálaš orgánan duohtavuođas leat almmolašrievttálaččat . 1 Boazodoallohoavda oaivvilda ahte láhka ii berre mearridit nammijahkii geas sáhttet leat bohccot ovddasvástideaddji siidaoasis . 1 Boazodoallohoavda oaivvilda ahte evttohus headjuda vuosttaldanvejolašvuođa plána- ja huksenlága olis . 1 Boazodoallohoavda jearrá movt sáhtášii dárkileappot defineret siiddaid areálaid , ja lohká ahte láhka galggašii čujuhit movt dat galgá dahkkot . 1 Boazodoallohoavda Jon Meløy dadjá áviisii Nordlys ahte son lea evttohan ahte iešguđet guovllustivrrat mearridivčče bajimuš boazologu , ja dainna lágiin álggahit njuovvamiid stuorámus doaluin , muhto evttohus hilgojuvvui . 1 Boazodoallohoavda Jon Meløy , Kárášjohka 1 Boazodoalloguovlu lea juhkkojuvvon bálggusin . 1 Boazodoalloguovlluin ávžžuhuvvo ahte dán ealáhusa deasttat leat plánain mielde sierra čielggadanfáddán . 1 Boazodoalloguovddáža ásaheamis 2005:s lei eavttuin okta ahte dat ii galgan ásahuvvot dutkanguovddážin lassin dutkanásahusaide mat dál juo gávdnojit . 1 Boazodoalloguovddáža ulbmiljoavkun leat boazodoallit , almmolaš eiseválddit , dutkan- ja fágabirrasat , eará ealáhusdoallit , searvvit , ja ovttasbargoorgánat iešguđetge boazodoalloriikkain . 1 Boazodoalloguovddáš ásahuvvui ráddjejuvvon áigodahkii ja oaččui álgojagiin Gieldda- ja regiovdna-departemeanttas / Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas , Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttas ja Olgoriikadepartemeanttas . 1 Boazodoalloguovddáš láhččo hálddahusorgánan mas leat iežas fápmudusat . 1 Boazodoalloguovddáš galgá maiddái addit fágalaš ja hálddahuslaš doarjaga Boazoálbmogiid Máilmmelihttui ja dan riikkaidgaskasaš bargguide . 1 Boazodoalloguovddáš buktá jahkedieđahusa ja rehketdoalu Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartementii . 1 Boazodoallofágalaš áššiin lea iešguđet boazoguohtunguovllu guovllustivra mii Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta gohččosa vuođul galgá leat vuosttaldaneiseváldi áššiin plána- ja huksenlága vuođul . 1 Boazodoallofágalaš gažaldagaid dáfus leat guovllustivrrat mat Eanadoallo- ja biebmodepartemeantta instuksa vuođul galget leat vuosteággaeiseválddit plána- ja huksenlága áššiin . 1 Boazodoallofága Jo3/fidnooahpahus oahppoplánaevttohus lea leamaš gulaskuddamis ja lea divvojuvvon gulaskuddancealkámušaid mielde . 1 Boazodoalloealáhusa beroštumit leat oalle guhkás vuhtiiváldojuvvon áigáiráddjejuvvon konsešuvdnaeavttuid geažil . Sámi beroštumit leat bures vuhtiiváldojuvvon go Guovdageainnu suohkan lea mearridan ráddjet ja bearráigeahččat luonddugeađgeroggama Náranaččas . 1 Boazodoalloealáhusa 1998/99 resursarehketdoallu 1 Boazodoalloealáhusa 1998/99 ollislaš rehketdoallu 1 Boazodoalloealáhus ja eanadoallu " . 1 Boazodoalloealáhus Mátta-Trt2Jlldelágas , ovddasta álggos vuos deháleapmos VUOaU mátta-sámi kultuvrii ja servodateallimii , ja nuppe bealis gánnáhahtti ealáhusa vearditmeahttun produvttain . 1 Boazodoallodutkan mii dahkkojuvvo BOF:a ruđaiguin , galgá veahkehit skáhppot ealáhussii guoski dieđu mii lea anihahtti boazodoalloealáhussii , hálddahussii , politihkkariidda ja servodahkii . 1 Boazodoalloberoštumit bohtet vel dasto čielgasabbot ovdan láhkaevttohusas , go leat evttohuvvon ođđa regelat areálaulbmiliid , deastaavádagaid ja mearrádusaid hárrái . 1 Boazodoallo- ja gárdedoalloskuvla Borkenesas , Giehtavuonas . 1 Boazodoallit ávkkástallet bohcco heiveheami dan bokte ahte johtaladdet bohccuiguin iešguđet áigodatguohtumiid mielde . 1 Boazodoallit ožžot buoret hatti . 1 Boazodoallit eai leat ieža nákcen ráddjet álggahemiid ealáhussii , seammás go eai leat háliidan ahte eiseválddit regulerejit . 1 Boazodoalli sáhttá mávssu ovddas oažžut čájehuvvot orrunviessosaji jus son ii ládje dábut orrunviesu maid dárbbaša doaimmahit ulbmillaš boazodoalu . 1 Boazodoalli miellahtu definere láhka leat boazodoalli gii aktiivvalaččat searvá čearu boazodoalu bargguide . 1 Boazodoalli lea dat gii vuohččan fuomáša go roassu lea vuordagis , ja sáhttá álggahit doaimmaid . 1 Boazodilli ferte ieš leat doaibmi dán barggus ja searvat daid arenain gos areálaatnima eavttut digaštallojit ja mearriduvvojit . 1 Boazodilis lea eanaš massin miesseguoddima oktavuođas ja dálvit . 1 Boazodaolloskuvllas lei dušše okta sierra oahpaheaddji , mas lei ámmátnamma boazodoalu badjeoahpaheaddji . 1 Boazobuhtadusat : Oarje-Finnmárku 2005-2009 Boazobuhtadusat : Davvi-Trøndelaga 2005 gitta 2009 Johkaguolásteapmi Finnmárkkus . 1 Boazobuhtadusat : Oarje-Finnmárku 2005-2009 ( Gáldu : Rovbase 3.0 ) 1 Boazobuhtadusat : Davvi-Trøndelaga 2005 gitta 2009 1 Boazobuhtadusat : Buot boazodoalloguovllut Norggas 2005 rájes 2009 rádjai . 1 Boazobearráigeahčču galgá lávdegotti evttohusa mielde bearráigeahččat ahte guohtunáiggit doahttaluvvojit , ja ahte guohtungeavaheami eará njuolggadusat vuhtii váldojuvvojit , ovdamearkka dihte njuolggadusat johttáma birra jna. 1 Boazobearráigeahčču galggašii gozihit ahte orohaga doaibmanjuolggadusat čuvvojuvvojit ja galgá dan bokte go lea oidnosis meahcis geahččalit eastadit vejolaš riidduid mat sáhttet bohciidit . 1 Boazobargiid máhttu gielas , boazobarggus ja iešguđet boazobargi barganvuogit leat leamaš vuođđun heivehannávccaide . 1 Boasttuvuođat oljohatti ja stáhtabušeahta hárrái 1 Boasttuvuođaid maid dieđihat midjiide , njulgejuvvojit golmma beaivvi sisa . 1 Boasttu sajis čuvges « a » rievdadii fidnoskuvlla bárgunskuvlan . 1 Boarásnuvvan ja boarisvuođafuolla mas erenoamážit gehččet demeansafuola . 1 Boarrásit oahppit geain lei praktihkalaš boazodoalloduogáš sáhtte álgit njuolga nuppi jahkái . 1 Boarrásiidráđi evttohus šaddá deaŧalaš Sámedikki boarrásiidpolitihka viidáset hábmemii , dadjá Sámedikki várrepresideanta . 1 Boarrásiidruovttus lei bealjehis nissonolmmoš man namma lei Bolette , maŋŋil náitalan Westavikan . 1 Boarrásiidpolitihkka 1 Boarrásiidfuola hárrái árvaluvvo nuppástus sosiálabálvalusláhkii , mas daddjo ahte suohkan galgá bargat dan badjelii ahte leat bargit geain lea suomagiela , meängiela dahje sámegiela máhttu , go dasa lea dárbu boares olbmuid fuolas . 1 Boarrásiid gaskkas lea joavku geain lea leamaš stuorámus váttisvuohta dat go soađi ja dáruiduhttinpolitihka geažil eai goassege ožžon vuođđooahpu . 1 Boarrásiid dálut sámi giliin . 1 Boarrásiid dilli lea sámediggeráđi nubbi deaŧalaš áŋgiruššansuorgi . 1 Boarráset muitaleaddji Deanodagas muitala ahte su mánnávuođas ja ovdal bivdojuvvui eanaš dušše dállodoallodárbbuide . 1 Boarráset dievdu ( badjel 70 jagi ) muitala ahte son láve leat áhčis mielde bivdimin johkaráigge bajás . 1 Boarráseamos čállosat Áramus čálalaš gáldu sámiid birra lea jagi 98 m. Kr. manu . 1 Boarráseamos čállon materiála sámegillii lea listu mas leat 95 sáni ja dajaldaga . 1 Boarráseamos viellja , Toivo Keskitalo , lei mielde sihke plánenlávdegottis fidnooahpahusas sámiide ja vuosttaš suohkanlaš fidnolávdegottis , mii doaimmai skuvlla stivran vuosttaš jagiid . 1 Boarráseamos nieida orru Porsáŋggus , ii leat náitalan ja bargá gieldda ruovttuveahkkin . 1 Boarráseamos mánát ledje moadde jagi skuvlla vázzán , eatnašat ledje ain mánáidgárddis . 1 Boarráseamos gávdnosat gávdnojedje 46 mehtera mearradási bajábealde . 1 Boarráseamos gova gilis fidnejin Romssa dávvirvuorkkás ; gova maid professor J. A. Friis lei govvidan 1867:s . 1 Boarráseamos dokumeanta maid mii leat gávdnan , ja mii muitala skuvlla birra Ákŋoluovttas , lea čállojuvvon 1776:s . 1 Boarráseamos bárdnin mun fertejin veahkkin birgehit bearraša ekonomalaččat , ja dalle eai lean stipeandaortnegat . 1 Boarrásat maid eai leat vajálduvvan jagi 2010 reviderejuvvon bušeahtas ja Sámediggeráđđi evttoha ahte 250 000 ru várrejuvvo johttibálvalusa ásaheapmái addit sámegielat boarrásiidda lohkan- ja čállinveahki . 1 Boarrásat leat dehálaš resurssat sámis , ja sis lea alla árvu sámi servodagas . 1 Boarrásat leat deaŧalaš resursa , ja sihke mánáidgárddit , skuvllat ja Sámediggi , politihkalaš ja hálddahuslaš orgánan , berrešedje ollu eanet ávkkástallat sin máhtuin . 1 Boarrásat geat máhttet giela leat mielde veahkeheamen oahpahusas , muhto eai dan meare go livčče sávvojuvvon . 1 Boarrásat 1 Boarraseappoš almmolaš registariin eai leat dat čállinmearkkat , ja dat lea dagahan ahte máŋggalágan nuppástuhttinprográmmat mat lonuhit dáid čállinmearkkaid dakkár čállinmearkan maid vuogádagat sáhttet dohkkehit . 1 Boaresárkku buvdda olggobealde Unjárggas su. 1925 . 1 Boares áiggi rájes jo go ruoššat johte dáppe ja spedje , de leat sápmelaččat šaddan gillát . 1 Boares válgabiiriid olles namat leat dán kápihttala Mielddus A ja B. 1 Boares sámeskuvla Havikas Nåamesjes maid Sámemiššuvdna doaimmahii , heaittihuvvui go stáhtalaš skuvla álggahuvvui Aarbortii 1951:s . 1 Boares skuvla Ákŋoluovttas gaikkoduvvui 1930:s ja ávdnasat geavahuvvojedje internáhta huksemii . 1 Boares olmmožin , go apartheidstivrra bahás beaggin lei joavdan deike , de čálii midjiide : " Allet fal jáhke buot maid gullabehtet Lulli-Áfrihka birra ! " 1 Boares oahpaheaddjebuolva jávká , ja ođđasat bohtet sadjái . 1 Boares muorraláhttiid dievva lei sáttu ja duolva , ja láhttit ledje dego ránes sáttobáhpárat . 1 Boares luhkkár šattai máhccat ruoktot čoavddekeahttá áššiin . 1 Boares luhkkár lei atnán dušše sámegiela oahpahusgiellan skuvllas , danne dat oahppi riehpu máhtii nu unnán dárogiela . 1 Boares fanaslahkki lea geavahuvvon goahtedáhkkin , nubbi lahkki fas áitin . 1 Boares Riehppovuona skuvla 1 Boares Goržži skuvla . 1 Boaozodoallohoavda dovddaha seamma ládje balu ahte sáhttet šaddat ollu álggaheamit ja boazonákkisvuohta . 1 Boanddat ja boazoeaiggádat sáhttet ohcat doarjaga álggahit doaibmabijuid eastadit boraspirefallehemiid . 1 Boanddas gii háliida ovddidit ealáhusdoaimma stuorábuččat ja gártá váttisvuođaide almmolaš muddemiid geažil , lea dárbu oažžut veahki jeavddalaččat . 1 Boanddain oppalaččat leat buorit eavttut bargat guollebiebmamiin ja molssaeaktosaš mariidnašlájaid biebmamiin , dan sivas go ealáhusat vuođđuduvvojit ovttalágan jurddašanvuohkái ja prinsihpaide . 1 Boanddaidsearvvi stivramiellahttu 1 Boanddaidsearvvi mielas gullet diekkár gažaldagat Sámevuoigatvuođalávdegoddái . 1 Boanddaide lea sihkkarastojuvvon árbevirolaš buktagiid gávpejohtu mearriduvvon ulbmilhaddái ovttasdoaibmaorganisašuvnnaid bokte , ii ge haddi leat sorjan boandda iežas márkanáŋgiruššamiin . 1 Boanddaid ja boazoeaiggádiid massin lea ollu eanet go dan maid ožžot ekonomalaččat buhtaduvvot stádas . 1 Boandan ja oahpaheaddjin – Go museabargu nogai , de ožžon barggu nuoraidskuvlii 1985 álggus . 1 Boandadáluin mat ledje guhkkelis eret , boanda vuoji buvttii mielkki internáhttii . 1 Boaittobeale mánát : Guhkkelis boaittobeale orru mánát bohte Gárdima ja Mollešjoga , Šuoššjávrri ja Iešjohleagi duoddarstobuin , Kárášjoga leagis , Deanu leagis ja Anárjoga leagis . 1 Boaittobeale giliid ja muhtumin maiddái lahkamárkana dálumánát vázze internáhttaskuvlla čakčamánus skábmamánnui , ja beassážiin miessemánu lohppii . 1 Boaittobealde Sámis , boaittobealde Norggas 1 Boaittobealbáikkiid rámmaeavttuin oppalaččat lea maiddái mearkkašupmi sámi ássanguovlluid árvoráhkadeapmái ja ealáhusaid gárgedeapmái . 1 Boaittobealbáikkiid ealáhusat leat álohii leamaš sakka vuođđoávnnasvuođđosaččat ja eksportaguvllogat . 1 Boahtán gulaskuddancealkámušat : 1 Boahtá čielgasit ovdán ahte ii lean ovttamielalašvuohta skuvlla ulbmiliid ja vuoruhemiid hárrái dokumeanttain maid Girko- ja oahpahusdepartemeanta lea vurken stivrra nammadeami oktavuođas jagis 1959/60 . 1 Boahtá ovdan áššedovdilávdegotti raporttas ahte lea dahkkojuvvon stuorra bargu gáhttet ja ovddidit davvisámegiela , erenoamážit Sis-Finnmárkku diggegotti ásahemiin . 1 Boahtá ovdan ahte vuosttaldeapmi ferte ovddiduvvot maŋimusat dan áigemearis mii lea mearriduvvon plánaevttohusa gulaskuddancealkimii . 1 Boahtá Sámediggeráđi árvalusa sadjái Mineráladoaimmat sámi guovlluin Sámediggi čujuha Sámedikki mearrádusaide áššiin 47/08 ja 27/09 . 1 Boahtteáigái lea vuođđoealáhusa doaimmaheamis mihttomearrin váldit ruovttoluotta osiid dan kultuvrras . 1 Boahtteáiggis lea erenoamáš deaŧalaš ahte gielddat maid lullisámi guovllus laktojuvvojit sámegiela hálddašanguvlui . 1 Boahtteáiggis ii šat sorjá sámi beroštumiid árvvoštallan dakkár aššiin mat gusket meahccegeavaheapmái , das ahte dovdet go áššemeannudeaddjit sámi beroštusaid ja das ahte lea go sis dáhtu árvvoštallat daid . 1 Boahtteáiggi áŋgiruššamis áigu ráđđehus láhčit dilálašvuođaid dasa ahte álgoálbmogat ieža galget beassat oassálastit proseassaide ja ávkkástallat daid vejolašvuođaiguin maid boahtteáiggi ovddideapmi davvin sáhttá addit , dadjá stáhtaráđđi . 1 Boahtteáiggi sámi museapolitihka vuođđun lea ahte sámi museaid ekonomalaš dilli nannejuvvo mealgat dálá dili ektui , ja ahte sámi museat searvadahttojuvvojit nášuvnnalaš museaođastussii . Sámediggi lea 2006s bargan hui ollu sámi museaid organisatuvrralaš hástalusaiguin . 1 Boahtteáiggi organiseren ja stivrenstruktuvra . 1 Boahtteáiggi organiseren 1 Boahtteáiggi ohcala riikkaoassi bargoveaga mas lea reálafágalaš , gielalaš ja riikkaidgaskasaš duogáš . 1 Boahtteáiggi oahpaheaddjit galget earret eará oahppat sámi borramušdábiid birra , dadjá Balto . 1 Boahtteáiggi industriijavuoruheapmi davviguovlluin sáhttá čuohcat garrasit eamiálbmogiid dillái . 1 Boahtteáiggi hástalusaid ektui čujuhu skuvla ieš dasa ahte sámegielat ohppiid lohku dáidá njiedjat , muhto ahte skuvllas sáhttet leat 15 – 20 ollesáiggioahppi boahttevuođas , ja eaktun dasa lea ahte skuvla ain sáhttá doaimmahit giellalávgunoahpahusa . 1 Boahtteáiggi dutkamis industrijáladoaimmaid váikkuhusain Árktisii dahket eamiálbmogiid vásáhusat ja máhtolašvuohta dehálaš ja earenoamáš perspektiivva birrasii ja daidda hástalusaide maid huksejeaddjit šaddet vásihit dakkár rašes luonddus . 1 Boahtteáiggi dihte lea dárbu čielggadit dan dárkileappot . 1 Boahtteáiggi daid galget NBČ-kontuvrrat čađahit julevsámi ja oarjelsámi guovlluin ge . 1 Boahttevuođas ge vurdo nana lassáneapmi riikkaidgaskasaččat . 1 Boahttevaš čovdosiin ferte leat veaháš earalágan lahkoneapmi go ovdal . 1 Boahttevaš sámi kulturpolitihka hábmemis mánáid ja nuoraid várás , lea hui deaŧalaš maiddái árvvoštallat stuora nuppástumiid mat leat dáhpáhuvvan ođđa áiggis ja maŋemus jagiid . 1 Boahttevaš regionála dásis galgá leat čielga vuođđogaskavuohta daid vuoigatvuođaide , mat sámiin leat álbmogin ja eamiálbmogin , ja das galgá leat alla standárda sámiide guoski riikkalaš ja riikkaidgaskasaš vuoigatvuođaid čuovvoleamis . 1 Boahttevaš metodaovdánahttin galgá huksejuvvot dán prošeavtta bohtosiidda ja raporta galgá adnojuvvot oassin máhttovuođus vai sáhtášii dakkár metodaid buorebut dasa implementeret mat váldet vuhtii kultuvrra . 1 Boahttevaš jagiid galgá vuođđoskuvllas čađahuvvot viiddis áŋgiruššandoaibma mii gohčoduvvo " skuvlapáhkkán " . 1 Boahttevaš hástalusat oahpahusa dáfus leat ahte Sámediggi galgá leat ovdamannin sámi sisdoalu hábmemis Norgga oahpahusvuogádaga buot dásiin ja bargat dan ovdii ahte Sámediggái juolluduvvojit ee. dárbbašlaš DjO-ruđat sámi oahpahusa ja Diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( IKT ) oktavuođas . 1 Boahttevaš hástalusaid stáhta , guovllu ja suohkana doaibmajuogu dáfus áigu Sámediggi bargat dan guvlui ahte sámi áššit buorebut vuhtii váldojuvvojit Norgga politihkalaš vuogádagas go dán rádjái . 1 Boahttevaš hálddašanvuogádat , mas Sámediggi oassálastá , ferte huksejuvvot almennetrievttálaš prinsihpa ala ja dat eastada dakkár vuogádaga , mii vuođđuduvvo guolleeriid oastin- ja vuovdinprinsihppii . 1 Boahttevaš gieldajuohkima evttohusas , uhcimus sturrodat 5000 , lea eaktun ahte eanandiedálaččat heive nu . 1 Boahttevaš digaštallamis ferte vuosttažettiin regionála dási váldi ja bargamušat čielggaduvvot ovdalgo regiovnnaid geográfalaš viidodat digaštallojuvvo . 1 Boahttevaš boazodollui lea mearrideaddji ovdehussan váfistit boazodoalloareálaid . 1 Boahttevaš bargovuohki šaddá eambbo dego oktavuohtačoahkkin Davvi-Norggain . 1 Boahttevaš 10 jahkái politihkkii mii digaštallojuvvo ja hábmejuvvo dáid lea várrejuvvon ruhta Doaskkupáhkkii , Langsunda- ja beivviid . 1 Boahtte čoahkkin dollojuvvo 20.03.01 Kárášjogas . 1 Boahtte áigodahkii leat ráhkaduvvon guokte sámi oasseprográmma . 1 Boahtte vuorus sáhttá dát dagahit eanadoalu guovddáštahttima mas stuorra ovttadagat vuitet . 1 Boahtte sámediggeáigodaga loahpageahčen leat Sámeálbmotfoandda ruđat doaibman lagabui guhtta jagi . 1 Boahtte skuvlajagi álgen fidnoskuvlii Guovdageidnui – mašiidna- ja mekanihkarsuorgi . 1 Boahtte raporten galgá leat jagi 2008 . 1 Boahtte lávki lea oažžut oahppoinstitušuvnnaid ja mearrideddjiid geavahit dán dieđu . 1 Boahtte lávki lea hukset aksessfierpmádaga suohkaniid ássiide ja ealáhuseallimii . 1 Boahtte logijagi áigodagas galgá mis leat mealgat stuorát investerendássi buoridan dihtii jotholatfierpmi ja hámmaniid davvin , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 Boahtte jahkái ii unniduvvo suodjalusbušeahtta , dadjá suodjalusministtar Grete Faremo . Eanet áŋgiruššan davviguovlluin go goassege ovdal 1 Boahtte jagi rájes láhkavuođđuduvvo vuoigatvuohta mánáidgárdesadjái , dát lea vejolaš daningo mis leat huksejuvvon hirbmat ollu mánáidgárdesajiid , man geažil dán rádjái leat 26 000 eanet máná ožžon mánáidgárdesaji . 1 Boahtte jagi mielde áigut bargat buoridit ossodatkantuvrraid linjjáid . 1 Boahtte jagi bušeahttaevttohusas háliida sámediggeráđđi vuoruhit sámi boarrásiid dearvvašvuođa- ja fuolahusfálaldaga . 1 Boahtte jagi bušeahttabarggu várás lea ulbrnilavástideaddji oažžut čilgejuvvot kulturáššiid hálddašeami nu árrat go vejolaš vai garvit sirdirna rnanidearni vára . 1 Boahtte jagi almmustuvvá sámegiela áppes , ja de leaš oaidnit ohppego , moaige sámegiela oktan ohppiiguin . 1 Boahtte dárkilis dialogas bargojoavkočoahkkimis artihkal 8 ( j ) vuođul , áigut mii čujuhit iežamet vásáhusaide álbmotmehciid ásaheami ja hálddašeami ektui sámi guovlluin . 1 Boahtte buolvva neahttasiiiddut 1 Boahtoloahpparehkega teknalaš meroštallanlávdegoddi meroštallá gaskamearálaš jahkebálkalassáneami lassánit 3,3 proseanttas 2005:s 4,1 prosentii 2006:s . 1 Boahtevaš ja ollislaš kulturmuitolága divodeapmái áigu Sámediggi mearkkašit ahte berre árvvoštallat sirret sámi kulturmuittuid sierra kapihttalis . 1 Bo- og rehabiliteringssenter , Ráhkká Loabágiid suohkan , Dennjá Joatkkaprošekta : Dássásaš dearvvašvuođabálvalusaid ovddideapmi ja heiveheapmi boarráset sámi geavaheddjiide Kursa bargiide sámi gielas ja kulturáddejumis Storfjord sosiálakantuvra , Báikkálaččat hábmejuvvon dikšun- / fuolahus./maŋŋásuodjalanČávkos doaibmabijut sámi giela ja kulturáddejumi vuođul Sis Finnmárkku bearašJoatkkaprošeakta : Metodaovddideapmi ja gelbbolašvuođa suodjalanguovddáš / Indre bajideapmi sámi bearašbarggus go guoská gárrenávnnasguoski Finnmark familievernkontor , váttisvuođaide Kárášjohka Finnmárkku DearvvašSámi dulkabálvalusa ovddideapmi vuohta / Helse Finnmark , Hámmárfeastta buohcciviessu , Hámmárfeasta 2004 1 Blåheias registrerejuvvojedje ja merkejuvvojedje kártii boares bivdorusttetbázahasat . 1 Blåfjella-Skjækerfjella / Låarte-Skæhkere ja Lierne / Lijre Skjækra / Skæhkerenjohke suodjemehciid ja Berglimyra , Klumplifjellet / Ohtjenjuananjohke ja Storfloa luonddumehciid várás Davvi-Trøndelága fylkkas leat čuovvovaš olbmot nammaduvvon : 1 Bláđđi váikkuha šláddjivuođa sámi mediagovas , ja dat čállá dakkár áššiid ja áššesurggiid birra maid birra eai nu galle eará publikašuvnna čále . 1 Bláđđi lei sámegillii ja dan almmuhii Norgga Sámemiššuvdna . 1 Bláđđi galgá čállojuvvot davvi- , julev- ja máttasámegillii ja dárogillii . 1 Bláđđi cuiggoda vuosttažettiin Eanandoallodepartemeantta , mii ii leat velge nagodan maidege mearridit mii guoská skuvlla boahtteáigái . 1 Blix , Erik Schytte : Sør-Varanger slekter . 1 Blikkit UB , Kongsbakkena joatkkaskuvllas , šattai buoremus nuoraidfitnodahkan fylkkameassus . 1 Bjørnebekken Bjørnebekken 1 Bjørnebekken 1 Bjørn-Inge Larsen Dearvvašvuođadirektoráhtta direktevra dán rájes go dalá Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhtta álggahuvvui 2002:s . 1 Bjørn nammasaš gánda Vuošvákkis eret lei dat gii ordnii bohtosiid . 1 Bjørn Stjern Nyset 1 Bjørn Bjerkli ja Per Selle válddahallaba dán ovdáneami kapihttalis 2 Sametinget – kjerneinstitusjonen innenfor den nye samiske offentligheten i Samer , makt og demokrati . 1 Bjørn Aarseth lei oahpaheaddji ja rektor Kárášjogas 1949-73 . 1 Bjørn Aarseth : 1 Bjørn Aarseth , Bærum 2003 ( Foto : Basia Głowacka ) 1 Bjørgvina bismagoddi 1 Bjørg Larsson gii lea guorahallan mo Sámefoandda ruđat geavahuvvojedje , gávnnaha ahte " juolludeamit Sámefondii joatkašuvve nugo ovdalge " . 1 Bjellåga-huksema Sámediggi árvvoštallá ovttas eará čázádathuksenáššiiguin Norlánddas . 1 Bjarne Store-Jakobsen tlf 959 26 291 1 Bjarne Store-Jakobsen , tlf. 959 26 291 1 Bjarne Stor Jakobsen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit Álttá Siidii A / S Álttá suohkan , čuvvováš doaibmadoarjaga báikkálaš kulturvissui 2008:s : I II III IV V 1 Bjarne Håkon Hanssen Stáhtaráđđi Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttas geassemánu 20. beaivvi rájes 2008:s . 1 Bjarne Hofseth : Internáhtta servodatdovddu ja ovdáneami vásteJohan Beronka : – Muttágis gaskageaidnuChristen Brygfjeld : – Ii leat ágga rievdaditHans Vogt : Norgga giellapolitihkka sápmelaččaid ja láddelaččaid guovdu 1 Bjarne Hirsti oaivvilda son elii jaskes eallima « dábálaš skuvlarivgun » . 1 Bjarkeajuoktavuhtii , čievrageainnuid stuorra asfáltemii Romssa fylkkas ja geainnuid ortnegisdoallama ja Mun doaivvun ahte jahkedieđáhus čájeha ahte johtalussdorvvolašvuođa nannemii . 1 Bivttasčájeheapmi kántiinas Sámi allaskuvlla duodjestudeanttaid bokte 1 Bivttasrašonerenmearkkat munnos ledje ollu , muhto ii dat ábuhan go buvddain hárve ledje justa dat gálvvut maid olmmoš dárbbašii . 1 Bivnnut maiddái maŋit áiggis 1 Bivdá Norgga veahkehit Sámedikkis leat váilevaš dieđut vahágiid sturrodaga birra , muhto Sámediggi ádde dan nu ahte ledje erenoamážit sii , geat ásset rittuin ja geat árbevirolaččat ellet guolástemiin ja čogget debbuid , geaidda roassu čuozai garrasepmosit . 1 Bivdá Norgga veahkehit 1 Bivdu álo gáibida lobi . 1 Bivdu lea ain kultuvrralaš suorgi mas leat eanas dievddut vaikko nisson lohku lassána . 1 Bivdoáigi guovdu seavdnjadeamos dálvvi goas beaivečuovga bistá dušše moadde diimmu , ja go vel lea gildojuvvon biejus bivdit ja idjasivtta geavahit . 1 Bivdostatistihka geavaheapmi fasihttan almmá vuhtii váldima haga báhtaran biebmanrusttetluosaid ja fievrriduvvon bivdoneavvoreguleremiid áigodagas , šaddá veaháš eahpesihkkar . 1 Bivdostatistihka geavaheapmi fasihttan almmá vuhtii váldima haga báhtaran biebmanrusttetluosaid ja fievrriduvvon bivdoneavvoreguleremiid áigodagas , šaddá veaháš eahpesihkar . 1 Bivdosiid okttiisorron . 1 Bivdosiid oktiisorron . 1 Bivdosearvvis , mii bážii gonagasealgga , ledje mielde Pål Paulsen ( gurut bealde ) , Jan Helge Soleng ja Svein Hanssen . 1 Bivdosearvi gullá Kárášjohkii . 1 Bivdojuvvo dan dihte ahte skuvla viiddiduvvo nu ahte maiddái dán oahppofálaldahkii lea sad ji . 1 Bivdojuvvo ahte skuvllat ozzot ruoa nu ahte budSeahttarihkkumat dán dáfus sáhttet eastaduvvot . 1 Bivdojuvvo ahte juohke ásahus / organisašuvdna evttohit sihke ovtta nissonolbmo ja ovtta almmáiolbmo . 1 Bivdojoavku Hans Petter Boyne 1 Bivdoguovlluid leat giliolbmot geavahan logematjagiid čađa almmá ahte olggobeale olbmot leat seaguhan iežaset dasa . 1 Bivdofatnasiid viiddes ođđasis strukurerema ii sáhte čađađhit almmá dakkár ráđđádallamiid haga Sámedikkiin , main sohppojuvvo fuolahit sámi beroštusaid guolleresurssaid hálddašeapmái ja juogadeapmái , dettuha ráđđelahttu Randi A. Skum . 1 Bivdofatnasa giella lei dárogiella , ja gáddegiella ja gávpegiella maiddái dárogiella . 1 Bivdoeriid mearrideami vugiid vuođđun leat nana duođaštusat iešguđet náliin . 1 Bivdoearrejagi viiddideapmi álkuduhtášii bivddu unnit fatnasiin sihke buoret sihkarvuođa ( neavrres ¬dálkkiid geažil ) ja vejolašvuođa vuođul bivdit reappáid dalle go eará šlájaid fitnen lea váttis . 1 Bivdoearit mat dáinna lágiin juogaduvvojit galget leat persovnnalačča ja daid ii galgga sáhttit vuovdit . 1 Bivdo- dahje fievrridanfatnasa eaiggát dahje geavaheaddji ja sállaša vuosttašoasti galget čállit loahppaseattala mas leat dieđut sállaša birra . 1 Bivdit vahágahttojuvvon reappáid oassin earis 1 Bivdit sudno muitalit mo odne geahččaba riiddu man boađus dát skuvla lea . 1 Bivdit sihke varris- ja njiŋŋelasreappáid gávpeguovllu siskkobealde 1 Bivdit prinsihppacealkámuša Sámedikkis nu ahte Dálonsámit dihtet makkár oaidnu Sámedikkis lea sin árbevirolaš ávkkástallanvuoigatvuođaid ektui , ja maid Sámediggi áigu dahkat dán vuoigatvuođa sihkkarastima ektui . 1 Bivdit ahte dát ásahuvvošii boahtte bušeahttaáigodagas . 1 Bivdit ahte Sámediggi sihkkarastá dan ahte jagi 2001 bušeahta rájes lea Sámediggi ii ge departemeanta mii galgá mearridit bušeahta dán ossodahkii . POASTA 52.3 1 Bivdit Sámediggeráđi čuovvulit ášši . 1 Bivdit Sámediggeráđi ohcalit mávssu eará doaluide . 1 Bivdinvejolašvuođa ii leat lohpi heađuštit dahje bilidit báhčalemiin , riejain jd. 1 Bivdi - mearrasámi bivdo- ja guolástusorganisašuvdna goziha báikkálaš ja regionála sámi searvama dan oasis konsultašuvdnaproseassas mii gullá Bargolávdegoddái . 1 Bivddu leat juohkán su. 250 bivdoguvlui mii lea 38 000 km² 14 suohkanis fylkka 19 suohkaniin . 1 Bivddu ja guolástan statistihkaid čujuhit olbmuid iskat Statistihkalaš guovddášdoaimmahagas . 1 Bivddu gohčodit earrebivdun ja lea guovvamánus ja njukčamánus . 1 Bivddiimet maiddái čoahkkima Finnmárkkuláhka barggu birra , erenoamážit dan vuođul go Sámediggi , 8 mánu maŋŋá go ášši ovddiduvvui ráđđehussii , ain lei vuordimin vástádusa lávdegottis duohta ráđđádallamiid birra ja čiekŋaleabbo deaŧalaš ságaškuššama birra dan hárrái makkár oktavuohta lágas lea álbmotriektái . 1 Bivddiimet maiddái vástádus lávdegottis makkár oaidnu das lea viidáset áššejođus . 1 Bisánehkot dál oanehaš ja geahčastehkot mot lea mannan . 1 Bisáneapmi sáhttá dáhpáhuvvat mearriduvvon oahpahusáiggi siskkobealde ( viididuvvon vuoigatvuohta ja áigemearri Ulbmillaš guhkesáigásaš bargu heaitima vuostá joatkkaskuvllas ođđasis válljet ) ii ge dárbbaš dagahit loahpalaš heaitima . 1 Bisuhuvvo ollásit . 1 Bisuhit ja viidáset ovdánahttit eanandoalu genehtalaš máŋggabealátvuođa dálkkádatheiveheami ja eanet dálkkádatvuoittuid áigumuša váras . 1 Bisuhit haddebearráigeahču , muhto árvvoštallat bajidit ráji goas haddebearráigeahčču galgá dahkkojuvvot . 1 Bisuhan dihte ja lasihan dihte dáláš mielkebuvttadeami fertejit dat doalut main leat unna earit oažžut vejolašvuođa oastit lassieriid . 1 Bisuha ássama sámi guovlluin mii fas lea deaŧalaš sámi kultuvrra ja sámegiela doalaheapmái . 1 Bistevaš virgi vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin álgin farggamusat . 1 Bistevaš virgi juristan , álgin farggamusat . 1 Bistevaš skuvllat válbmanedje 1951 ja 1960 gaskkas . 1 Bistevaš oassálastit oassálastet árjjalaččat bargojuogusčoahkkimiidda , ja leat mielde álggaheamen iešguđetlágan prošeavttaid . 1 Bistevaš oassálastit besset searvat buot čoahkkimiidda ja doaimmaide mat lágiduvvojit Árktalaš Ráđi olis . 1 Bistevaš oasseváldit : 1 Bistevaš jahkebeallasaš čoahkkimiin galget ságastallat servodaga dili ja ovddidandárbbuid , dehálaš prinsihpalaš áššiid ja doaibmi proseassaid . 1 Bistevaš internáhtta , mii huksejuvvui 1950-logu loahpas Lávželuktii , lei doaimmas 1985 rádjái . 1 Bistevaš gárgedeamis leat golbma dimen-šuvnna : birasgáhtten , ekonomalaš gárgedeapmi ja sosiála vuhtiiváldimat . 1 Bistevaš gárgedeamis leat dattege eambbo dimenšuvnnat . 1 Bistevaš gárgedeami prinsihpain lea maiddái ovdehussan váfistit kultuvrralaš girjáivuođa . 1 Bistevaš controller virgi , álgin farggamusat . 1 Bistevaš bággosoabahanriekti ( PCA ) . 1 Bistevaš Forum galgá : 1 Bissuvaš rádiid nammadeapmi berre vuoddudančoahkkima . 5. dábálaččat 1 Bissuvaš rádiid nammadeapmi berre dábálaččat dahkkot 1. ollesčoahkkimis mal ) l ) á vuoddudančoahkkima . 1 Bissovaš ássan Moskkis lea hirbmat dehálaš julevsámi kultuvrra seailluheapmái . 1 Bissovaš virggis Fredrikstad politikámmáris , 1993 rájes politiijavuosttašbálva . 1 Bissovaš valljodathálddaheapmi lea ovdehussan dán olaheapmái . 1 Bissovaš oassálastit oassálastet árjjálaččat bargojoavkočoahkkimiidda , ja leat mielde dahkamin álgagiid iešguđetlágan projeavttaide . 1 Bissovaš oassálastiin lea vejolašvuohta oassálastit buot Arktalaš Ráđi čoahkkimiidda ja doaimmaide . 1 Bissovaš oahkkin 1 Bissovaš dásis lea ásahuvvon álgoálbmot bargojoavku . 1 Bissovaš doarjja gielddaide ja fylkagielddaide unniduvvo miljon kruvnnuin ja dát ruhta juogaduvvo prošeavttaide olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , poasta 53.3 . 1 Bissojotleagi álbmotmeahci suodjaleapmi Porsáŋggu gielddas , Finnmárkku fylkkas . 1 Bissojogas oahpásmuvven Solveigiin , gii lei internáhta dáloeamit . 1 Bissojogas ja Stuorrajogas lea sálaš njiedjan áigodagas muhto lea lassánan Leavdnjajogas , Riehpovuonjogas ja Rávttošjogas . 1 Bissojoga skuvla 2007 1 Bissojoga boarrásiid gaskkas hubmui eanaš suomagiela . 1 Bisovaš vuođđohaddi čáppagirjjálašvuođa ja áššeprosa ektui [ Kulturdepartemeanta , 23.06.2010 ] 1 Bismágodderáđđi lea dál ohcan oažžut dohkkehuvvot ovtta geahččaleami mii lea ahte ásahit sierra sámi searvegotti . 1 Bismma oainnu leastadialaš oskui ledje suohkanbáhpaid dieđut báidnán , mat muitaledje iežaset váttisvuođaid birra nággáris leastadialaš suohkanmánáiguin . 1 Bismma oahppaladdandieđáhusas boahtá ovdan ahte Nuorta-Finnmárkkus lei heajut dilli go Oarje-Finnmárkkus . 1 Bismavisitásas Deanus bivddiiga guokte nuorra sámegándda bismma Johannes N. Skaaras veahki risttalašvuođaoahpahussii sámegillii . 1 Bismaoahppaladdamii jagis 1892 bođii Matheussen 7:in mánáin 16 mánás . 1 Bismagodderáđđi virgáda searvegoddebáhpaid ja eará virgeolbmuid go Gonagas lea dan mearridan . 1 Bismagodderáđđi juogada stáhtadoarjaga sierra virggiide girkolaš oahpahusa ja diakoniija várás dárkilis njuolggadusaid vuođul maid departemeanta lea ráhkadan . 1 Bismagodderáđiin mat oktiibuot leat Girkočoahkkima lahtut , leat 1 Bismagoddedirekšuvdna lei fuomášan ahte dárogieloahpahusain manai njulgestaga hejot , dat lei ovdánan unnán vássán 20 – 30 jagis . 1 Bismagoddedirekšuvdna diđii makkár bártái oahpaheaddjit sáhtte boahtit . 1 Bismagoddedirekšuvdna ( Stiftsdireksjonen ) lei ráhkadan njuolggadusaid dasa movt oahpaheaddjit galge bargat boaittobeale guovlluin gos máŋga giela ledje anus . 1 Bisma lei fámolaš olmmoš . 1 Bisma ja miššonjođiheaddji sáddiiga goabbat reivve miššonvirgegoddái ja váiddiiga goabbatguommiska , muhto dat reivvet gal leat vissa mannan duššái dalle go Københámmana gávpot bulii 1700-logu loahpageahčen . 1 Bisma ii orron muitimin maid bagadusa sánit dadje oahpahangiela birra . 1 Bisma Skaar áiggui oččodit su oahpaheaddjiskuvlii , muhto Lasse mielas lei son beare boaris skuvlii álgit . 1 Bisma Peder Krogh vuostálasttii oppa áigge Thomas von Westena oainnu ahte sápmelaččat galge oažžut oahpahusa eatnigillii . 1 Bisma Ludvig Harboe ( Gova luoikan Nidaros bismagoddi ) 1 Bisma Johan Ernst Gunnerus vástidii 1759:s ahte sápmelaččat galge gal oahppat dárogiela , muhto « lei imaš go galgat bágget sin guođđit eatnigielaset , man sii ráhkistit seamma láhkái go buot máilmmi álbmogat ráhkistit eatnigielaideaset . » 1 Bisma : – Mii lea hane sámegillii ? 1 Biskop Schønheyder lei galledanmátkkis Finnmárkkus 1790:s ja finai dalle maid Láhpis . 1 Birøkter Birøkteren på Rolvsøy 1 Birrasiid okta goalmmádasoassi nissoniin borgguhii beaivválaččat daid logi maŋemus jagiid ovdal jagi 2000 . 1 Birrasiid 97 % dain geain lea guolásteapmi váldobargun leat dievddut , ja dát lohku orru oalle seamma sihke 2004:s ja 2008:s . 1 Birrasiid 70 pst. vástideddjiin Kárášjogas ja Guovdageainnus vástidit ahte sámegiella galgá leat bákkolaš oahpahangiellan vuođđoskuvllas , ja Deanu , Porsáŋggu ja Gáivuona gielddas fas vástidit dán gažaldahkii gaskal 25 ja 49 pst. ahte ii galgga leat bákkolaš . 1 Birrasiid 600 studeantta leat čađahan kurssa . 1 Birrasiid 40 olbmo barget Árranis . 1 Birrasiid 1940:s máhtte ollu mánát skuvllas sámegiela . 1 Birrasiid 1900 bohte sisafárrejeaddjit máddin ; oahpaheaddjit , luoddabargit Idjavuonduoddara badjel ja ođđaássit Máskejohkii ja Luovttejohkii . 1 Birrasii 50-logus gildojuvvui juoigan skuvllas Kárášjogas , ja duogáš dasa go juoiggus lei nággovuloš , sáhttá boahtit das go das lea oktavuohta noaidái ja ovdal-risttalaš mytologiija rituálaide . 1 Birrasii 400 000 almmolaš ruvnno leat geavahuvvon dása . 1 Birrasa čalmmusteapmi Fylkkaráđđi vállje ođasmuvvi energiija . 1 Birrasa ja sihkkarvuoña riikkaidgaskasaš foraid bokte eiseválddit fertejit geahččat bearrái ahte skiippat mat johtet Norgga gátti , devdet dábálaš gáibádusaid birrasa ja sihkkarvuoña dáfus . 1 Birrasa ja sihkkarvuoña riikkaidgaskasaš deaivvadanbáikkiid eiseválddit fertejit geahččat bearrái ahte skiippat mat johtet Norgga gátti , devdet dábálaš gáibádusaid birrasa ja sihkkarvuoña dáfus . 1 Birrasa ja johtolaga fylkkaráđđi Mariam Rapp rabai almmolaččat ođđa mátkkošteaddjiidterminála Finnsnesis . 1 Birrasa , kultuvrra ja máhtolašvuođa gaskasaš oktavuođa ádden leat deaŧalaš oasit ceavzilis ovdáneami doahpaga áddemis . 1 Birrajagi doaibmavejolašvuođat dás leat smávvát , muhto go barggašii lotnolagaid sáivačáhcebivdduin ja vásihusturismmain , de dat sáhtášii addit birrajagi barggu . 1 Birgi ovdána Birggi suohkan lea dakkár servodagaža buorre ovdamearka , mii háliida láhčit diliid ovdáneapmái . 1 Birggona ( Bergen ) universitehtas , medisiidnaoahpus , leat 2 saji rádjai sámegielhálliide . 1 Birger vulggii ieš mearaid ala nuorravuođa áiggis . 1 Birger muitá ahte dallego fárrii internáhttii maŋŋágo su eadni lei jápmán , de bággejedje muhtin eará mánát su dadjat fasttes sániid sámegillii . 1 Birger lohká mannat bures lohkat sámegiela , muhto son ii leat áibbas oadjebas sámegiela riektačállimis . 1 Birger ja su eamit ássaba dál Ruovdevuonas . 1 Birger Nymo- 1 Birger Nymo Steinar Pedersen 1 Birger Nymo , čoahkkinortnegii 1 Birger Nymo ( jienasteapmái ) 1 Birger Nymo ( eavttuhussii ) 1 Birger Nymo ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Birger Nilsson 1 Birger Gustavsen lea riegádan 1942:s Siidejohgohpis Ruovdevuonas , gos bajásšattai áhkus luhtte . 1 Birger Gustavsen : – Mis sápmelaččain ii lean makkárge árvu 1 Birgennávccalaš guovllut go leat eanet birrajagi bargosajit mátkeealáhusas 1 Birgenláhki lei guolásteapmi ja smávvadállu . 1 Birgen - Boazoealáhusa árbevirolaš máhttu ja oahpaheapmi , Guovdageainnu suohkan - doarjjaohcan oassálastimmii International Polar Year Oslo Science Conference - Polar teachers conferanse doaluide . 1 Birgen - Boazoealáhusa árbevirolaš máhttu ja oahpaheapmi , Guovdageainnu suohkan - doarjjaohcan oassálastimii International Polar Year Oslo Science Conference - Sámi siida doaluide . 1 Bire- ja guovlopolitihka birra . 1 Birasčielggadeamit regiunal- ja sektorpolitihkas . ECEkonvenšuvdna rájiidrasttideaddji birasváikkuhusai birra ( Espoo-konvenšuvdna ) : Diehtojuohkit ja oahpahit váikkuhusčielggadeami njuolggadusaid . 1 Birasvuođđudus Zero , maid elfápmosearvvit leat ásahan , dadjá ahte Davvi-Norggas leat hui stuorra vejolašvuođat hukset bieggafámu , ja oaivvilda ahte lea realisttalaš hukset bieggafámu mii galgá addit 10 terrawatt-diimmu jahkái . 1 Birassoahpamušat . 1 Birasriekti ferte dán oktavuođas geahčaduvvot olmmoš ­vuoigatvuođaid olis . 1 Biraspolitihkka lea departemeanttaid rastásaš ja guoská áššiide mat gullet máŋgga departementii . 1 Birasplánen , luonddusuodjaleapmi ja eará almmolaš doaibma mii bargá dán lágan čuolbmačilgehusaiguin , ferte heivehuvvot sámi árvvuide ja luondduáddejupmái plánavuođus . 1 Biraslaš váttisvuođat mat gusket dearvvašvuhtii ja eallindillái . 1 Biraslaš dimenšuvdna deattuha ahte ekonomalaš gárgedeapmi galgá dáhpáhuvvat siskkabealde rámmaid maid luondduvuođus addá . 1 Birashástalusat lea dakkárat go dálkkádatrievdamat ja dat váikkuhusat maid dat sáhttet dagahit eamiálbmogiid resursaávkkástallamii , ođđa industriála ovdáneami biras- ja servodatváikkuhusat Barentsábi lassánan doaimmaid geažil , boazodoalloeatnamiid gáržžideapmi , ja mátkkoštus ­ealáhusa ovdáneami váikkuhusat luonddubirrasii ja kulturmuittuide . 1 Birasgáhttenministtar ja Sámediggepresideanta čáliiga vuollái njuolggadusaide šiehtadusa ođđajagimánu 30. b. 2007 . 1 Birasgáhttenministtar Erik Solheim dieđihii 07.07.09 ahte Ráđđehus lea mearridan ahte stuora hálddašanguovlluin galget gávdnot báikkálaš hálddašanstivrrat . 1 Birasgáhttenministera mátki oktavuođas Finnmárkui dollujuvvui čoahkkin 12.07.00 várrepresideantta ja ministera gaskka , gos guovlilas áššin leai earret eará Báiddára čáhcefápmohuksen . 1 Birasgáhttenminister Siri Bjerke muitalii ahte stáhtaráđis leai 05.05.00 addojuvvon lohpi Statskraft SF:ii rievdadit Báiddára huksenplánaid Báiddára suohkanis Norlánddas . 1 Birasgáhttendepartementa ( 1000 kr ) Kap. 1429 1 Birasgáhttendepartementa ( 1000 kr ) 1 Birasgáhttendepartemeanttas leat čoahkkimat Sámedikkiin budjeahta ja eará politihkalaš áššiid birra . 1 Birasgáhttendepartemeanttas lea oktavuohta Sámedikkiin dán birra . 1 Birasgáhttendepartemeanttas lea leamaš láhkaása 73 husevttohus gulaskuddamis čakčat 2009 . 1 Birasgáhttendepartemeanttas ja Riikaantikváras lea bagadanváldi ja rievdadangelbbolašvuohta 1 Birasgáhttendepartemeanttas dat lea bajimus ovddasvástádus ráđđehusa biraspolitihkas . 1 Birasgáhttendepartemeanttas ( BD ) lea bajimus ovddasvástádus buot fuođđohálddašeamis bušeahta , láhkamearrádusaid ja guhkesáigeplánema bokte . 1 Birasgáhttendepartemeantta čujuha dasa ahte kulturmuitolága láhkaásahusa fágalaš ja geográfalaš ovddasvástádusjuogu mielde lea Sámedikki hálddašanguovlu olles riikka , čadnojuvvon sámi kulturmuittuide . 1 Birasgáhttendepartemeantta čilgehus lávdegotti nammadeapmái mii galggai čielggadit strategiijaid ja doaibmabijuid vádjolusluossanáliid ceavci hálddašeapmái , 24.07.1997 1 Birasgáhttendepartemeantta ođastuvvon láhkaásahusatágat ( Lovdata ) 1 Birasgáhttendepartemeantta oaivvilda nu go Sámediggi ge ahte lea dehálaš bargat geahpidit boraspire vahátloguid . 1 Birasgáhttendepartemeantta oaivvilda ahte lea dehálaš ahte leat buoremus lági mielde dieđut boraspirehivvodagaid birra , dákko bakte jahkásaš čivgamat iešguđet šlájain , vrd. Stuorradikki boraspiriid lohkomearri . 1 Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid boađus lea ahte : 1 Birasgáhttendepartemeantta atná ahte Njávdán lea dehálaš sámi kulturbiras ja leage maiddái duogážiin dasa ahte Njávdán kulturbiras ráfáidahttojuvvui kulturmuitolága § 20 mielde jagi 2000’s . 1 Birasgáhttendepartemeantta 26.08.98 gulaskuddancealkámuš 1 Birasgáhttendepartemeanta čujuha guovlulaš boraspirenammagottiid nammadeapmái , Ráddjemis gávcci hálddašanavádagaid ja álggaheames našunála ja guovlulaš boraspire hivvodatloguid mat mearriduvvojedje boraspiresoabahusain jagi 2004 , vrd , evttoh . S. nr. 174 ( 2003–2004 ) , ja ovdanboahtá 2005 njukčamánu 18. beaivvi láhkaásahusa nr. 242 boraspiriid hálddašeapmi ( boraspireláhkaásahus ) §§ 3 , 4 ja 5 . 1 Birasgáhttendepartemeanta čielggada suodjalanášši politihkalaš meannudeami , gč. johtučállosis T-3/99 , II Suodjalanbargu čk. 6 . 1 Birasgáhttendepartemeanta čielggada suodjalanášši politihkalaš meannudeami , gč. johtočállosis T-3/99 , II Suodjalanbargu čk. 6 . 1 Birasgáhttendepartemeanta čielggada suodjalanášši politihkalaš meannudeami , gč. johto ­čállosis T-3/99 , II Suodjalanbargu čk. 6 . 1 Birasgáhttendepartemeanta áigu árvvoštallat ortnega . 1 Birasgáhttendepartemeanta áigu ruhtadit barggu , gitta 600 000 kruvnnuin jahkái . 1 Birasgáhttendepartemeanta áigu konsulteret Sámedikki dan oktavuođas go sii leat dieđihan ahte mohtorjohtaluslága guorahallan galgá loahpahuvvot . 1 Birasgáhttendepartemeanta sáddii golggotmánu 21. b. 1999 gulaskuddama « Rievdadusevttohus miessemánu 29. b. 1981 lágas nr. 38 fuođu birra — mearrádusrievdadusat boraspiriid goddima birra mat vahágahttet jd. » birra . 1 Birasgáhttendepartemeanta oaidnu lea ahte našunála boraspiriid vákšunprográmmas lea hui alla kvaliteahta , ja prográmma oažžu riikkaidgaskasaš rámi . 1 Birasgáhttendepartemeanta mearridii geahččalit dán ortnega , vuos eanemusat golbma jagi , dan boddii go vurde Sámedikki rolla prinsihpalaš čielggademiid . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea áigodagas 1997–2001 ovddasvástidan sierra movttiidahttinprográmma mas doarju ja movttiidemiin duvdá gielddaid , organisašuvnnaid ja ealáhusaid sin LA 21 bargguin . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea ovdal dieđihan Sámediggái ahte sii vurdet Sámi vuoigatvuođalávdegotti ovdalgo árvvoštallet Divttasvuona-Oarjevuona geavahan- ja suodjalanbarggu joatkima . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea mieđihan Sámedikki gáibádussii ja sis lea leamaš láhkaásahusa rievdadusevttohus gulaskuddamis 2009 čavčča . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea láhkaásahusa vuođul fágalaš ovddasvástádusjuohkima jd. birra fápmudan válddi Sámediggái kultumuitosuorggis kulturmuitolága vuođul . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea golggotmánu 1. b. sádden boraspireláhkaásahusa rievdadusevttohusa gulaskuddamii . 1 Birasgáhttendepartemeanta lea doallan čoahkkima Dálmmá čearuin njukčamánu 2010 Gironis . 1 Birasgáhttendepartemeanta ja Sámediggi sohpe 2004:s divvut ja viiddidit mandáhta . 1 Birasgáhttendepartemeanta ja Sámediggi galget geahččalit soahpat mo juksat dán ulbmila . 1 Birasgáhttendepartemeanta ja Luondduhálddašandirektoráhta leat ráhkkanišgoahtán ođđa lága ja čavgasat njuolggadusaid mearraluossabivdui . 1 Birasgáhttendepartemeanta gáibida borasspireláhkaásahusa bokte ahte Sámedikki ovddasteaddjit boraspirenammagottiin galget leat Sámedikki áirasat dahje sadjásaš áirasat . 1 Birasgáhttendepartemeanta gáibida boraspireláhkaásahusa vuođul ahte Sámedikki áirasat boraspirelávdegottiin galget lea áirrasin dahje várreáirrasin Sámedikkis . 1 Birasgáhttendepartemeanta : Sámediggi oažžu sámi kulturmuittuid hálddašanovddasvástádusa kulturmuitolága lága vuođul ( ovdal lei váldi fápmuduvvon Sámi kulturmuitoráđđái ) . 1 Birasgáhttendepartemeanta : Riikaantikvára bušehttii ásahuvvo doarjjaortnet sámi kulturmuitosuodjalusa konkrehta suodjalandoaimmaide . 1 Birasgáhttendepartemeanta : Láhkaásahusas láhkaásahusa rievdaeami birra fágalaš ovddasvástádusjuohkima hárrái j. ea. kulturmuitolága mielde ( fápmuiboahtán ođđajagimánu 1. b. 2005 ) oažžu Sámediggi válddi kulturmuitosuodjalussuorggis ( ovdal lei Sámi kulturmuitoráđis dát váldi ) . 1 Birasgáhttendepartemeanta : Láhkaásahusas boraspiriid hálddašeami birra ( fápmuiboahtán cuoŋománu 1. b. 2005 ) , § 5 oažžu Sámediggi válddi nammadit lahtuid guovlluid boraspirenammagottiide Hedmárkkus davás . 1 Birasgáhttendepartemeanta : Juolludus Sámediggái addo 50-poastta bokte ( kap. 1429 , post 50 Doarjja sámi kulturmuitosuodjalus bargui ) . 1 Birasgáhtten- ja Eanandoallodepartemeantta politihkalaš jođiheddjiide sierranas hálddahuslaš orgánaid jođiheddjiide geaidda boraspiriid / fuodduid beaiwálaš hálddašeapmi gullá sámi organisašuvnnaide 1 Birasgáhtten ja kultursuodjalus 1 Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodaga doaimma 2001 ekonomalaš rámma lea 6.372.000,- ruvnno poasttas 01 – Doaibmagolut , ja 1.970.000,- ruvnno poasttas 54 Birasgáhtten ja kultursuodjaleapmi , oktiibuot kr 8.342.000,- . 1 Birasgáhtten ja kulturmuitosuodjaleapmi 1 Birasekonomiija ja analysa sekušuvdna 1 Birasbuorit Eanandoalus lea dehálaš doaibma go servodahkii buvttada birasburiid- ja bálvalusaid , earenoamáš dehálaš lea vuovddi ja eatnama doaibma kárbonvuorkán dálkkádatoktavuođas , ja seailluhit biologalaš valljivuođa ja dikšut kultureanadagaid . 1 Biras- ja resursavuhtiiváldimat galget leat oassin buot doaimmat mat ovddidit guovlluid . 1 Biras- ja resursavuhtiiváldimat galget leat oassin buot doaimmain mat ovddidit guovlluid . 1 Biras- ja resursapolitihkka 1 Biras- ja resursalágat stivrejit buori muddui areálageavaheami . 1 Biras- ja resursahálddašeapmi stivre viehka muddui guovlluid geavaheami . 1 Biras- ja ovdánahttinministtar Erik Solheim 1 Biras- ja ovddidanministtar Erik Solheim ja Georg Børsting ja Norgga šiehtadallannjunuš Henrik Harboe Durban gávpogis . 1 Biras- ja ovddidanministtar Erik Solheim 1 Biras- ja ovddidanministtar , Birasgáhttendepartemeanta , Olgoriikadepartemeanta , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 1 Biras- ja ovddidanministara Erik Solheim vehkiin olahuvvui gaskaneassoahpamuš hábmet boahttevaš juridihkalaš šiehtadusa . 1 Biras- ja dálkkádatgažaldagat , nu mo energiija ja guolástus ge , leat guovddážis eurohpalaš ja máilmmimiehtásaš politihkas . 1 Biras- ja dearvvašvuođabarggu bálddalastin . 1 Biras Áŋgiruššan ođasmuvvi energiijagálduiguin Riddoavádat šaddá dađistaga deháleabbon Fylkkaráđđi álggahii bioenergiprošeavtta borgemánus 2009 . 1 Biras ja gárgedeami máilmmikommišuvdna meroštalai ja-gis 1987 bistevaš gárgedeami dakkár gárgedeapmin mii deavdá dálá dárbbuid almmá billiskeahttá boahttevaš buolvvaid vejolašvuođa gokčat dárbbuideaset . 1 Biras ja ekologiija 1 Bioteknologiijas lea stuorra árvodahkanvejolašvuođat . 1 Bioteknologiijas lea stuorra árvodahkanvejolašvuoñat . 1 Bioteknologiija áŋgiruššan Romssa fylkkas lea vuolgán Romssa universitehta ja dasa guoski gealbobirrasis . 1 Biomedisiinnalaš ovttaláganvuohta geavahuvvo dávjá ággan dasa ahte buot olbmuin leat ovttalágan dárbbut dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui . 1 Biologiija professor Atle Mysterud , Oslo universitehtas dadjá inatur.no 36 siidui ahte leat eahpesihkkarat njiedjama sivvai . 1 Biologiija ja CSI . 1 Biologiija / fysiologiija medisiidna ja dearvvašvuođadutkan , historjá ja arkeologiija leat njeallje stuorimus sámi-guoski fágasuorggi . 1 Biologalaš šláddjivuođakonvenšuvdna . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Biologalaš šláddjivuođa konvenšuvdna 1 Biologalaš šláddjiivuođa konvenšuvdna maid váikkuha sámepolitihkkii . 1 Biologalaš šláddjiivuođa hálddašanovddasvástádus gullá suohkaniidda , main leat vánit ruđalaš resurssat ja máŋgga dáhpáhusas unnán birasfágalaš máhttu dan barggu čađaheapmái . 1 Biologalaš šláddjiivuoña hálddašanovddasvástádus gullá suohkaniidda , main leat vánit ruñalaš resurssat ja máŋgga dáhpáhusas unnán birasfágalaš máhttu dan barggu čañaheapmái . 1 Biologalaš riggodaga konvenšuvnnas dohkkehuvvo ahte álgoálbmogiid ja luonddu gaskka lea lagaš sorjjasvuohta . 1 Biologalaš eatnatvuohta lea álgoálbmogiid eallima vuođđun miehtá máilmmi . 1 Biologalaš eatnatgeardáivuođa váfisteapmi dáhpáhuvvá areálaplánemis oppalaččat ja ee. dainna lágiin ahte ásahuvvojit sierranas suodjalusguovllut luonddugáhttenlága mielde . 1 Biologalaš eatnatgeardáivuođa vuhtiiváldima galgá nu guhkás go vejolaš goarrut suorgeplánemii ja suorgedoaimmaide , ja riikkagottálaš mearridanproseassaide . 1 Biologalaš eatnatgeardáivuođa deasta lea erenoa-mážit deattastuvvon . 1 Bioklynge Nord ” lea ovdamearka dakkár ovttasdoaibmamis ealáhusdoaimmaid , DjO ja earáid gaskkas buoridan dihte hutkan- ja gávppáiduhttinnávccaid . ” 1 Bioklynge Nord ” ferte viidáset ovddiduvvot vai šaddá ” Norwegian Center of Expertise ” . 1 Bioklynge Nord ferte formaliserejuvvot ja viiddiduvvot . 1 Bioklynge Nord " lea ovdamearka dakkár ovttasdoaibmamis ealáhusdoaimmaid , DjO ja earáid gaskkas buoridan dihte hutkan- ja gávppáiduhttinnávččaid . 1 Biografija : Jon Harald Skum 1 Bioeatnatvuođa ja bioteknologiija sekšuvdna 1 Binnuduvvon giellaoazit , nugo dárogillii teksten , ja maiddái ovdamunit das go gokčet visot dállodoaluid Norggas , dahket ahte sámeradio tv-fálaldagas lea sierradiládet go lea sáhka joksat sihke dáru ja sámi mihttojoavkkuid . 1 Bindilis 60 proseanta fárremiin manai muhtin suohkanii davábealde Sáltoduoddara . 1 Billávuona Mearrasámi diehtoguovddáža ulbmilin lea bargat mearrasámi gielain ja kultuvrrain , juohkit dieđuid mearrasámi diliid birra , ja dasto váikkuhit eará mearrasámi birrasiid vuođđudeami maiguin movttiidahttit giela ja kultuvrra suodjaleami ja ovddideami . 1 Billighetserstatningsutvalget lea biehttalan buohkaid ohcamušaid geat leat ohcan buhtadusa , ja Stuorradiggi galgá dál gieđahallat áššiid váidalussan . 1 Bill ’ breava muitalii maiddái ollu Sirpmá ja skuvladilálašvuođaid birra . 1 Bill huikkádii fáhkka : " Lehpetgo Buolbmágii mannamin ? " " 1 Bill gulai allaolbmuide ja sus ledje guokte govččasolggoža ja guokte láhkana . 1 Bill . mrk . 1 Biksa Havbruksservice AS , Divttasvuotna - Mariidna ealáhusat 2009 - Doarjjaohcan buokčanbálvalusaid buvttaovddideapmái 1 Bijaimet jearaldaga mii dat lea skuvllaid , mas lei sámi namma , muhto ii lean sámi sisdoallu . 1 Bija rievdadusaid jienastanlihppui jus háliidat . 1 Bija jienastanlihppokonvoluhta válgaurdnii . 1 Bija jienastanlihppokonfaluhta válgaurdnii . 1 Bija dasto jienastanlihpu jienastanlihppokonvoluhttii . 1 Biirret rievdaduvvojedje ohpihii , nugo maiddái dat man skuvllas iešguđet oahpaheaddji galggai oahpahit . 1 Biiriid mearrádus- evttohusas ledje sámi ohccit , muhto skuvlastivra háliidii vestlándalačča . 1 Biilavuoddji 49,3% 1 Biiladivvagiid nuppástuhttin addá buori birasváikkuhusa go biilaeaiggáduššandivat rievdá biilageavahandivvagin , dadjá ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Biiggáid álgobargu iđđedis lei dola bidjat . 1 Biiggáid oasis galge šiehtadusa mielde várrejuvvot 12 seaŋgga duottarstohpoatnui skuvlainternáhta doaimmahettiin . 1 Biibbalteavsttaid ja eará ávdnasiid jorgalanbargu sámegillii lea deaŧalaš veahkkin ollašuhttit dán juksanmeari . 1 Biibbalteavsttaid ja eará ávdnasiid jorgalanbargu sámegillii lea deaŧalaš veahkkin dán juksanmeari ollašuhttimii . 1 Biibbalsearvvit leat maiddái jorgalahttán Markusevangeliija oarjelsámegillii . 1 Biibal ja sálbmagirji ledje buorit oahppogirjjit , jos vel giella ii áibbas čuvvon beaivválaš hupmangiela norpmaid . 1 Bihtát Ákŋoluovtta sámi skuvlahistorjjás 1 Bihtát rahčamis álggahit sámi gymnása 1 Bihtát Fálesnuori skuvlahistorjjás 1800–2007 , maid Svein Lund lea čohkken 1 Bihtánsámit leat maŋimuš logi jagi álggahan bihtánsámi giela ja kultuvrra ealáskahttinbarggu . 1 Bihtánsámiid birra máŋggas eai leat gullan ge . 1 Bihtánsámi viesu / vuođđudusa Duoda Rafne ulbmilin lea ovddidit bihtánsámi giela , kultuvrra guovllus . 1 Bihtánsámi museadoaibma ferte šaddat oassin dan ovttastahttimii . 1 Bihtánsámi guovddáš Duoddará ráffe lea Báidáris ja rahppojuvvui virggálaččat geassemánus 2003 . 1 Bihtánsámi biras Norggas lea unni , ja eatnašat sis leat gielddain Sáláha , Báidára ja Bådådjo ja Fuosko osiin . 1 Bihtánsámegiella ii leat standardiserejuvvon čállingiellan , ja danin lea guhkálmas bargu čállit dan gillii . 1 Bihtánsámegiela dáfus , de dilli lea nu ahte leat hirbmat unnán hállit Ruoŧa bealde . 1 Bihttá lea ovttasbargu kulturinstitušuvnnaiguin ja Beaivváš Sámi teáhteriin . 1 Bieđggus ássanguovlluin lea erohus unnit , sullii 2 proseantapoeaŋŋa . 1 Bieđggus ássan , muhtin giellaváttisvuođat ja heajos ruhtadilli ledje váldosivat dáidda váttisvuođaide , ... » [ 11 ] ( min deattuheapmi , doaimm. ) Makkár giellaváttisvuođain lei sáhka , ii čilgejuvvo . 1 Bieđgguid ássanguovlluin lea oassi stuorát go riikka gaskamearri , gos fas dat lea unnit čoahkkebáikkiin . 1 Bieđgguid ássan lea váddudan ásahit sierra lullisámi mánáidgárdefálaldagaid . 1 Biežavákki bátnedivššohat 1 Biezavuona – Oarddovuona eanasuodjalanguovllu suodjaleapmi Báhcavuona ja Várggáid gielddain Finnmárkku . 1 Bievlavuodjin guoská máŋggalágan áššečuolmmaide ja sierra lágan beroštusaide . 1 Bievlavuodjima birra President Egil Olli Vuos háliidan giitit bovdehusas ! 1 Biergobuvttadus rehkenaston biergokilon juohke bohccos giđđaealu ektui , lea bargojoavkku oaivila mielde maiddái anihahtti liigeeaktun deattuide lassin . 1 Biergi lei ealaskas guolástusvearra gos liđđo searvvit , ja bearrašat golahedje áiggi bures . 1 Bierggi álbmogis ledje dáčča , sámi ja suoma máttut . 1 Bierggi skuvla ovdal soađi . 1 Biergasa sajis sáhttet duoguštit biergasa árvvu olliásit dahje muhtumassii sus gii lea sivalaš dahje sus gean ovddas son lea bargan , dahje eaiggádis . 1 Biepmu olu iešvuođat ja barggut leat vuođđun ásahit Norgga biebmonášuvdnan , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Biehtára sullos ja Dronnega Mauda Eatnamis . 1 Biehttaleimmet máhcaheames bileahtaid . 1 Biehttaleapmi minerálaláhkii 1 Bieggamillut 1 Bieggafápmu Háliidan čalmmustahttit bieggafámu , vaikke vel ii dan láhkai mo industriija ieš dahká . 1 Bieggafápmorusttegiiguin áŋgiruššan viidát lea várra maiddái oanehis áiggi industriijapolitihkka vejolašvuođain vuovdit teknologiija , danne dat vuođđuduvvá areálaide resursan , resursa mii liikká lea vánis máilmmis . 1 Bieggafápmoprošeavttat soitet dasto váikkuhit eanet boazoorohagaid go daidda maidda dát njuolga guoská . 1 Bieggafápmoprošeavttaid ekonomiija addá fuones vuođu ruhtadit ođđa fápmolinjáid . 1 Bieggafápmohuksemis berrešii gal cegget stuorát rusttegiid , dohko gos leat doarvái ja heivvolaš biekkat , ávkkálaš infrastruktuvra ja gos vuostálasvuohta eará deasttaiguin dohkkehuvvo . 1 Bieggafámu Finnmárkkus ja Romssas ferte fievrridit Eurohpai . 1 Bieggafámu 2600 megawatt ohcamat leat boahtán Nuorta Finnmárkkus . 1 Biegga- ja gahčahatvuoigatvuođat 1 Biebmu internáhtas lei earálágan go ruovttus , ja lei bággu borrat . 1 Biebmu , guolástus ja eanadoallu 1 Biebmováhnemat , eará fuolaheaddji dahje mánáidsuodjalusásahus sáhttá oažžut mánáidoaju jus mánná orru doppe ( badjel golbma mánu ) . 1 Biebmopolitihkka galgá sihkkarastit geavaheddjiide oadjebas biepmu mas lea rievttes kvalitehta . Dat politihkka galgá maid fuolahit dearvvaš biebmobuvttadeami ja ráhkadahttit dohkálaš dearvvašlaš biepmuid . 1 Biebmopolitihkka galgq sihkkarastit geavaheddjiide bures borahahtti biepmu mas lea dohkálaš kvalitehta ja mii lea buvttaduvvon dearvvašlaš buvttademiin . 1 Biebmopolitihka oppalaš váldoulbmil lea geahpedit dearvvašvuođaváttuid maid biebmodoallu buktá álbmogiid , sihkkarastit ahte borramuš ja juhkamuš lea dorvvolaš dearvvašvuođa dáfus , ja váikkuhit dasa ahte biebmodoallu duhtada geavaheddjiid gáibádusaid , ja ahte borramuš buvttaduvvo ceavzilis ja birasustitlaš vuogi mielde . 1 Biebmonašuvdna Norga galgá sihkkarastit doarvái biepmu , dorvvolaš biepmu ja biebmovalljivuođa . 1 Biebmonašuvdna Norga 1 Biebmojoavku ledje fal min verddet . 1 Biebmoguolit sáhttet lasihit guollehivvodaga jávreguollevuostáváldinrusttegii , ja dainna lágiin guhkiduvvo njuovvanáigodat ja nu lassána dákkár rusttegiid gánnáhahttivuohta . 1 Biebmodoalu boahtteáiggi váldodoaibma lea ge čuovvolit Doaibmaplána buoret biebmodoallu álbmoga várás 2007-2011 . 1 Biebmodoallu ja biebman 1 Biebmobuvttadeami árvoháhkanprográmma ollašuhttá prošeavttaid mat lasihit árvoháhkama vuođđobuvttadeaddjiide , ja nanne gilvogálgga smávit ja gaskasturrosaš biebmofitnodagaide . 1 Biebmobearráigeahčču čujuha ahte lassin ollu boraspirevahágahttimiidda , de sáhttet maiddái dávddat , mirkkohuhttimat ja lihkuhisvuođat leat čilgehussan manne nu ollu eallit jápmet guohtumis . 1 Biebmobearráigeahčču vuođušta oainnuset go lea nu stuora lohku elliin mat lahppojit dahje jápmet guohtumis jahkásaččat , birrasiid 120 000 ealli . 1 Biebmobearráigeahčču ovddasvástádus juhkančáhceguovlluin lea dohkkeheapmi , bearráigeahčču , ja gearggusvuohta . 1 Biebmobearráigeahčču lea ráhkadan doaibmaplána juhkančáhceguovlluid bearráigeahču várás . 1 Biebmobearráigeahčus leat 8 regiovdnakantuvrra ja 64 guovlukantuvrra miehtá riikka . 1 Biebmobearráigeahčus lea ovddasvástádus njuolggadusaid hárrái mat gusket biebmosuorgái . 1 Biebmo- ja mearrabiebmoduktama našunála instituhtta NIFES ( Nasjonalt institutt for ernærings- og sjømatforskning ) Bergenis lea ráđđeaddi guolástuseiseváldiide . 1 Biebmo- ja eanandoallopolitihkka lea vuođđuduvvon guovtti váldo áššái : 1 Biebmanrusttegat leat duddjon muhtin bargosajiid , muhto dušše dat eai leat nagodan bissehit fárrema Moskeservodagas . 1 Bidragsforskudd ved flytting til land Norge ikke har trygdeavtale med 1 Bidragsforskudd ved flytting til et EØS-land Bidragsforskudd ved opphold i land utenfor EØS der Norge har trygdeavtale 1 Bidragsforskudd og EØS . 1 Bidragsforskudd . 1 Bidjon rievdamiid nominealla mahtodaga maŋis 70 Dieđiheddjiidlohku Sámedikki jienastuslogus 2005 ja 2009 . 1 Bidjon rievdamiid nominealla mahtodaga maŋis 1 Bidje oahpahusa johtui easkka maŋŋil go mii váhnemat leimmet dan gáibidan – stáhta lei geatnegahttán sin vuođđoskuvlalága ja skuvladirektevrra bokte ja skuvlastivra lei mearridan ahte nu galgá leat . 1 Bidjat viiddis lávdegotti mas leat mielde vánhemiid , fágabargiid , hálddahusbargiid ja politihkkáriid ovddasteaddjit . 1 Bidjat návccaid prošeavttaide mat ovddidit davvinorgalaš oahpponeavvuid . 1 Bidjat fuomášumi ee. sámi gillii , oahpahussii , kulturmuitohálddašeapmái , museaide , girjerádjosiidda , kulturguovddážiidda , guovlopolitihkkii jna. . 1 Bidjat eavttuid ovddidit pedagoglaš programmáid ja audiovisulála oahpponeavvuid . 1 Bidjat deattu oahpahussii guolástusas ja guollebiebmamii guoskevaš fágain , ja maiddái bargat buoridan dihte máhtu ja ipmárdusa sálašgieñahallamis ja das mo seailluhit guollekvalitehta . 4 . 1 Biddjui fágalaš ovddasvástideaddji analysajoavku mii galggai bargat dáinna geahččalanprošeavttain njeallje jagi . 1 Biddjon jagi 2009 jienastuslogu mahtodaga mielde 2000 1 Biddjon dan maŋis gallis ledje registrerejuvvon Sámedikki jienastuslohkui 2009. 66 Suohkaniin main lei stuorámus positiiva ja negatiiva nominealla rievdan jienastuslogus 2005-2009 . 1 Biddjon dan maŋis gallis ledje registrerejuvvon Sámedikki jienastuslohkui 2009 . 1 Biddjojuvvui strategiija mas leat positiiva doarjjaortnegat dan sadjái go oppalaš skihkkenláhkavuođus . 1 Biddjojit seamma doaibmangáibádusat go buohcanruhtaáigodagas . 1 Biddjojedje maid garra eavttut jienastuslogu eará geavaheapmái go válgii . 1 Bibliotekára - Ref. nr : 08/3258 1 Bibliotekára 1 Biblioteknett Troms-neahttabáikkis leat sámegielsiiddut . 1 Bibliotehkas lea oktavuohta olgolatnjii stuorra glássaráiggiid čađa máttás guvlui , bajábealde galleriijas leat dievva girjehildut main leat ollu girjjit . 1 Bibliotehkas lea Norgga stuorámus girječoakkáldat ja eará ávdnasat sámegillii ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 Bibliotehka 1 Bibliografiijas bohtet ovdan dat almmuheamit mat leat leamaš Norgga áigodagas 1945 – 1987 ja 1993 rájes gitta otnážii . 1 Bibliografiija viiddidemiin lea bargojuvvomin nu ahte galggašii gokčat eará ávnnasšlájaid go dušše báhpárii vuođđuduvvan teavsttaid . 1 Bibliofil lea ráhkadan oktanasohcan-doaimma máŋgga fylkka ja regiuvnna várás , ja jagi 2009 oaččui Romssa fylka ge iežas oktanasohcama . 1 Besøksadresse : St. Olavs gt 25 , 0130 Oslo 1 Besøksadresse : Kongens gate 6 ( Sjøfartsbygningen ) , 0153 Oslo 1 Bestenbargu sámi dutkamii jotkojuvvo . 1 Bestema lasiheami dáfus lea hástalussan dahkat oahpaheaddjeoahpu máškkibun 2 ja geasuheaddjin ohcciide . 1 Bessen maid diehtit ahte jus min mánát galge fidnet dárogiela vuosttašgiellan vuođđoskuvladuođaštussii , de fertejedje váldit dárogieleksámena privatistan . 1 Bessen bargat Čáhcesullos , muhto geahččalanáigodaga maŋŋá mii bisttii geassái 1988 , gávnnaheimmet ahte kantuvra berrešii leat sámi guovddášguovllus , ja kantuvra de sirdojuvvui Kárájohkii . 1 Bessego moai mielde , mákse 20 ruvnnu jos beašeimme internáhta rádjái ? " 1 Beslutningsreglene for Finnmarkseiendommen er ikke utformet slik ahte samene er sikret den disposisjon og kontroll over områdene son ligger til en eier- eller besitterposisjon i norsk rett for øvrig eller i andre sammenlignbare rettsordner . 1 Bertil Johansen lei oahpaheaddjin Bissojogas Porsáŋggus 1965–69 , ja dan rájes lea orron Sállannuoris / Hámmárfeasttas , gos lea leamas oahpaheaddjin , internáhttajođiheaddjin ja suohkana skuvlahoavdan . 1 Bertil Johansen lea riegádan 1943:s Roavvenjárggas Suomas . 1 Bertil Johansen : 1 Bertil Johansen ( Govva : Basia Głowacka ) 1 Berrešit geahčadit makkár vejolašvuoñat leat geavahišgoahtit oñña johtilis fatnasiid , fylkkafierpmádatfearggaid ja gávpotbussiid mat atnet boaldámuššan luonddugássa ja/dahje biogássaid . 1 Berrešit bisuhit doaimmaid ja ovddidit oñña doaimmaid doppe gosa juo leat vuoññuduvvon doaimmat ovddežis . 1 Berrešii goalustit oktasaš IKT-čovdosiid almmolaš surggiid gaskkas ja ossodagat geatnegahttojit dan geavahit . 1 Berrešii go geavahit návccaid árbevirolaš juoigamii vai ođđamállet sámi musihkkii ? 1 Berrešii go baicce geavahit ruđaid almmuhit dárogiel girjjiid main lea sámi sisdoallu , dan sajis go sámegillii , go ollugat eai hálddaš sámegiela ? 1 Berret geahčadit makkár vejolašvuođat leat geavahišgoahtit ođđa johtilis fatnasiid , fylkkafierpmádatfearggaid ja gávpotbussiid mat atnet boaldámuššan luonddugássa ja/dahje biogássaid . 1 Berrejit leat dihto ákkat dasa jus regionála plánafora ii ásahuvvo . 1 Berrebehtet searvat . 1 Berre ásahit sámi linnjá gymnásadásis . 1 Berre ásahit okasaš ” govvabálvalusa ” sámi museaid várás . 1 Berre ásahit okasaš ” govvabálvalus ” sámi museaid várás . 1 Berre árvvoštallojuvvot ásahit 5-jagi ovddidanprográmma duodjái kultuvran , fágan ja ealáhussan , masa biddjošedje sierra ruđat . 1 Berre árvvoštallat ásahit ođđa regiovdnadási riikkaoasseperspektiivvas . 1 Berre árvvoštallat ovttasbarggu alfabehtiserenkampánnjain maid Romssa fylkkasuohkan ja Sámediggi leat jurddašan álggahit . 1 Berre ovddiduvvot ovdamunni Norgga ektui riikkaidgaskasaš oktavuođain dalle go gáibiduvvo buorre ovttasbargu Norgga bealde . 1 Berre ovdamearkka dihte leat vejolaš geahčadit čovdosiid man oktavuođas Ohcejoga boanddat sáhttet vuovdit mielkki ja bierggu rusttegii rájá duohken Deanus / Kárášjogas oktasaš viidáset náláštuhttimii . 1 Berre maiddái čuvget makkár sadji ja mearkkašupmi iešguđet hálddašandásiin ja ovttaskas skuvllain lea ođastusa čađaheapmái . 1 Berre maiddái čujuhuvvot čuovvovaš cealkámuššii mii guoská buori oskku gáibádussii : « Mun lasihan ahte nugo min áššis lea sáhka ovtta ealáhusa riekteháhkamis , de ii sáhte gáibiduvvot ahte buot sámit ealáhusas – dahje suorggis das – leat leamaš várrugas buori oskkus . 1 Berre maiddái oččodit áigái ovttasbarggu boazodoaluin mehciid oktasaš geavaheami dáfus . 1 Berre maiddái leat vejolaš oažžut sámegiela oahpahusa fidnosuorggis nuoraidskuvllas . 1 Berre maid álggahuvvot geahččalan ­doaibma dainna lágiin ahte hálddašanovddasvástádus earret eará getkkiin ja albasiin biddjo orohagaide dahje siiddaide , ja báikkálaš sávza- ja gáicadoalliid servviide . 1 Berre maid eanet áŋgiruššat Barentsguovllu eamiálbmogiid ektui . 1 Berre joatkit politihkain man bokte vuoruha gordnebuvttadeami riikka buoremus eanadoalloguovlluin , ja mielkebuvttadeami muđuid riikkas . 1 Berre earenoamážit deattuhit ealáhuslaš beliid . Gažaldagat mat galggašedje árvvoštallojuvvot leat earret eará : 1 Berre biddjot earenoamáš deaddu daid evttohusaide mat bohtet ” Ovttasbargu gaskal sámi allaoahpu ja dutkama ” čielggadeamis . 1 Berre bargat oažžut ahte Sámi vuoigatvuođalávdegoddi fas doaibmagoahtit . 1 Berre bargat dan ala ahte sámi museaid dilli dán dáfus šaddá boahtteáiggis sullii seammalágan . 1 Berre bargat dan ala ahte fállojuvvojit dakkár mánáidgárdesajit sámi mánáide , mat leat heivehuvvon mánáid giella- ja kulturduogážii . 1 Berre baicca olu dárogieloahpahus leat daidda geat leat maŋemus jagiid vázzime skuvlla . 1 Beroštusorganisašuvnnat ja oppalaš kulturdoaibmabijut 1 Beroštusorganisašuvnnat ja eaktodáhtolaš searvvit main leat lahtut , ja joavkkut ovddastit deaŧalaš osiid siviila sámi servodagas . 1 Beroštupmi ávkkástallat oljjuin lea lassáneamen hirbmadit davvin . 1 Beroštupmi oahppat sámegiela lassána . 1 Beroštupmi foanddas lea stuoris sihke Buolas ja Norggas ja buorit ja gelddolaš prošeavttat mat gokčet kultursuorggi viidát , leat ožžon ruhtadoarjaga foanddas , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 Beroštumit mat gusket meahcásteapmái lea máŋga ; johtolat , viessohuksen , friijaáige- ja ealáhusbarttat , geaidnohuksen , bieggamillut ja čierastanrustegat , ruvkedoaimmat , guollejávrriid ja luomejekkiid buorideapmi , guohtumat , johtingeainnut , muorra- ja avdnasviežžan , mátkkoštanealáhus j.e. 1 Berošteaddjit ledje bovdejuvvon dieđihit beroštumi ovdal 25.05. kl 12.00 . 1 Beroškeahttái finánsaroasus dagai Norgga ekspoarta Ruššii diibmá oktiibuot 5,8 miljárdda ruvnno . 1 Beroškeahttá čearddalašvuođa gullevašvuođa geavahedje nissonat duppaliid nu ollu oađđindálkasiid go dievddut . 1 Beroškeahttá luohkás dahje skuvllas , de galgá ruoktu ja skuvla ovttasbargat ovdánanságastallamiid dáfus . 1 Beroškeahttá lanjas , de lea lunddolaš organiseret ságastallama nu ahte váhnemat , oahppi ja oahpaheaddji čohkkájit seamma beavddi birra . 1 Beroškeahttá dás áigo guhtta Deanuvuona nuora vázzit oahpu . 1 Beroškeahttá das sáhttá ođđa demokráhtalaš sámi almmolašvuohta mearkkašit dan ahte ferte standardiseret dihto osiid das movt čájehit , buktit oidnosii ja áddet sámevuođa . 1 Beroškeahttá das makkár šiehtadus šaddá dálkkádatnjunuščoahkkimis Københámmanis , de lea várra ahte ollu detáljjat maŋiduvvojit maŋit čoahkkimiidda . 1 Beroškeahttá das makkár oktavuohtahápmi stáhta ja girku gaskka galgá leat boahtteáiggis , de lea Sámedikkis beroštupmi fuolahit ahte sámi dimenšuvdna gozihuvvo . 1 Beroškeahttá das lea go áigemearri rihkkojuvvon vai ii , de sáhttá departemeanta loahpahit dahje rievdadit plána iežas áiguma vuođul § 11-16 goalmmát lađđasa ja § 12-13 goalmmát lađđasa njuolggadusaid vuođul . 1 Beroškeahttá Sámedikki cuiggodemiin ja Olgoriikkadepartemeantta čuovvulanlohpádusain , de ii lean Norga dánge jagi ráhkkanan bures . 1 Bern-konvenšuvnnas leat 4 mildosa , mas mildosat fátmmastit šlájaid nu mo šattut ( I ) ja meahcceeallit ( II ) , mas eaktuduvvo garrasit suodjalit gumppe , guovžža ja geatkki šlájaid ja mielddus III fátmmasta elliid mas eaktuduvvo vuhtiiváldit erenoamážit albasa . 1 Bern-konvenšuvdna , mii fátmmasta eurohpalaš meahccešattuid ja - elliid ja daid lunddolaš eallinguovlluid suodjaleami ( the Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats ) , lea deaŧalaččamus riikkaidgaskasaš konvenšuvdna mii gusto fuođđohálddaheapmái . 1 Berit Siri , 7 . 1 Berit Ranveig Nilssena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Berit Ranveig Nilssen Roger Pedersen 1 Berit Ranveig Nilssen , ( čoahkkinortnegii ) 1 Berit Rannveig Nilssen . 1 Berit R. Nilssen Per Solli 1 Berit Oskal Eira , persuvnnalaš várrelahttu Marie Therese N. Gaup 1 Berit Oskal Eira , jođiheaddji 1 Berit Kristine Andersen Guvsámis leat julevsámi ruohttasat Divttasvuonas . 1 Berit Johnskarenga fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Berit Johnskareng , Inge Even Danielsen , Kirsti Knutsen , Per Solli , Asbjørg Skåden , Geir Liland ja Børre Mathisen . 1 Berit Johanne Guttorm Ballari , Mikkel Berg ja Inga Márjá Steinfjell leat nammaduvvon Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeavtta referánsajovkui lahttun . 1 Berit Anne Oskal ( Kemi ) , Anne Astrid Nikolaisen ( Silvola ) , Anne Kristine Skum ( Steinfjell ) , Kristine Turi ( Nystad ) , Brita Inger Hætta ( Eira ) , Anne Grethe Hætta ( Eira ) , Ellen Eira ( Rasdal ) , Inga Kristine ? 1 Bergstaden hotell , Plassje 1 Berggrav lea maŋimus jagiid leamaš Suodjalusdepartemeantta suodjaluspolitihka ja guhkesáigásaš plánema ossodatjojiheaddji ( 2005-07 ) ja Strategic Allied Command Transformations ovddasteaddji Eurohpás ( 2007-dássážii ) . 1 Berggrav lea 56 jagi boaris , ja sus lea guhkes mearrabálvalus ja sus leat leamaš máŋggalágan stábavirggit . 1 Bergena gieldda gávpotstivraáirras , finánsa- ja ealáhuslávdegotti lahttu 1 Bergen universitehta arkeologalaš instituhta 08.09.98 gulaskuddancealkámuš 1 Bergen Allaskuvla , čohkket seamma sadjái 325 miljovnna ruvnno Sogn ja Fjordane Allaskuvla , guovddášvisti Sogndal 100 miljovnna ruvnno Ráđđehushuksehatguovlu , R 6 354 miljovnna ruvnno . 1 Bergen 1 Berg-Hansen , Jens : Gløtt fra Kvalsunds skolehistorie . 1 Bengt Sevä 1 Benevnelse 1 Beloruošša ja Norga gávppašeigga jagi 2008 sullii 1,17 miljárdda ruvnno ovddas , ja Norgga ekspoarta Kasahstánii seamma jagi lei 3,56 miljárdda ruvnno ja impoarta lei 83 millj . 1 Bellodatustibat biehttalit mieđiheames dán láhkai almmolaččat oaguhit vigihis albmá , gii logi jagi lei gillilit bargan gildii buorrin . 1 Bellodat dalle oažžu kvotientta 0,8 , mii lea dan vuođđu dássenmandáhtagilvvus . 1 Bellodat C lea ožžon 50 000 jienastaga ja 5 mandáhta . 1 Bellodat B lea ožžon 15 000 jienastaga ja 2 mandáhta . 1 Bellodat A lea ožžon 8000 jienastaga ja guovlomandáhta . 1 Bellodagaid buohkanas jienastatlogut buot válgaguovlluin , juhkkojuvvojit loguiguin 1,4 – 3 – 5 – 7 – 9 jna. , ja buot áirrassajit juhkkojuvvojit nugo dahkkojuvvui fylkkaválgastivrraid juogadeamis . 1 Bellika čálii reivve Eanandoallodepartementii čakčamánu 27. beaivve 1951 , ja evttohii ahte « Álggahuvvo gaskaboddosaš sámi suorgi fidno-kursaide Álttás boahtte skuvlajagi rájes ( 1952/53) . 1 Beliin lea ovttamielalašvuohta das ahte bargu kulturmuitosuodjalusas galgá juogaduvvot buorebut fágalaš fáttáid vuođul ja ahte galgá ráhkaduvvot oktasaš kulturmuitoplána Finnmárkui . 1 Beliid maid fylkkamánni čujuha , leat departemeantta oainnu mielde dakkárat maid sáhttá doarvái bures vuhtii váldit gaskaboddosaš- ja fápmuiboahtinmearrádusaid bokte . 1 Beliid loahpalaš oainnut ovttaskas áššiin galget leat almmolaččat . 1 Beiarnhuksema dáfus áigu ráđđi dáhttut čoahkkima Stuorradikki energiijalávdegottiin ášši birra . 1 Beavttálmahttit resurssaid geavaheami daid oktasaččat geavahemiin . 1 Beavdeqírjí 2/91 1 Beavdeqirji 2/91 s. 29 1 Beavdeqirji 2/91 s. 25 1 Beavdeqirji 2/91 s. 22 1 Beavdeqirji 2/91 s. 17 1 Beavdeqirji 2/91 s. 14 1 Beavdeqirji 2/91 s. 10 1 Beavdeqirji 2/91 S. 12 1 Beavdeqirii 2/91 s. 28 1 Beavdeqirii 2/91 1 Beavdeqir:-ji 2/91 Airras Máret Guhttor ovddidii dus- ja lassievttohusa : 1 Beavdeqir- 1 Beavdegirjjis galgá oanehaččat čilget makkár áššis lea sáhka , oasálaččaid árvvoštallamiid ja oaiviliid , ja loahppajurdaga ášši hárrái . 1 Beavdegirji genaresurssaid birra Luondu ja máhttu dan birra ovddasta stuora árvvuid . 1 Beavdegirji 2/91 s. 18 1 Beavdegirji 1 Beavdegirjelasáhus áššis 21/05 , čuokkis 2.3.2 Guolástus . 1 Beavdegirjelasáhus Dán áššis ii gáibiduvvon lasáhus beavdegirjái . 1 Beavdegirjelasáhus Anders Urheim bokte – Bargiidbellodaga sámediggejoavku . 1 Beavdegirjelasáhus , áššis 21/05 , čuokkis 3 Ođđa áššiid almmuheapmi : 1 Beavdegirjeevttohusa čállá stáhtalaš eiseváldi , ja beavdegirjji galget dohkkehit sihke stáhtalaš eiseválddit ja Sámediggi / sámi beroštupmiorganisa šuvnnat / sámi riekte oamas ­teaddjit . 1 Beavdegirii 2/91 s. 21 1 Beavdegicji 2/91 s. 24 1 Beatnagat čuovvoledje mu álo , ja de ledjen oadjebas ja ilus . 1 Beatnaga čatnen telegráfstolpui ja stuorra , boares ruosta niibi lei maid dasa čihkkojuvvon . 1 Beatnaga sihkkarastima , luovosbeatnaga gitta váldima , beatnaga heakkahuhttima , reakšuvnnaid hárrái beanahálddašeaddji vuostá jna. gusto beanaláhka . 1 Beassat johtui ja nuppástuhttigoahtit iežas eallinvieruid gáibida lagaš čuovvoleami . 1 Beassansátni facebook : Sametingsvalget 2009 1 Bearvuonas lei skuvla ja internáhta seamma bráhkas , Skuvla heaittihuvvui 1967:s ( Dovdameahttun govvejeaddji . 1 Bearrášat fárrejit rájáid rastá ja váldet mielde iežaset váttisvuođaid , ja dávjá fárrejit máŋgga geardde gaskal Suoma ja Norgga . 1 Bearráigeahčču čađahuvvo earet eará nu ahte Kredihttabearráigeahčču árvvoštallá daid stivren ja bearráigeahččandoaimmaid maid fitnodagat ja searvvit ásahit ja geahčada rehketdoaluid ja dokumeanttaid . 1 Bearráigeahčču sáhttá áibbas friddja vuođu alde árvvoštallat almmolaš ortnegiid ja reguleremiid ja cuiggodit gilvohehttejeaddji váikkuhusaid . 1 Bearráigeahčču galgá gozihit ahte dán lága mearrádusat ja juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 3 mearrádusat njuoskaguliid gávppašeami birra ja ahte láhkaásahusat mat leat addojuvvon dáid lágaid vuođul , čuvvojuvvojit . 1 Bearráigeahčču galgá gozihandoaimmastis beassat fatnasii hehttejumi haga . 1 Bearráigeahčču doaibmá maiddái eará meahccegeavaheddjiid ektui , ja sáhttá nu leat veahkkin oččodeame boazodollui « bargoráfi » go dat lea dárbbašlaš . 1 Bearráigeahčču das mo gielddat ja fylkkagielddat čađahit ohppiid vuoigatvuođa oažžut oahpahusa sámegielas Oahpahusdirektoráhta ja fylkkamánnit gozihit gielddaid geatnegasvuođaid ja ohppiid vuoigatvuođaid oahpahuslága mielde . 1 Bearráigeahčču das mo gielddat ja fylkkagielddat čađahit ohppiid vuoigatvuođa 1 Bearráigeahčču Sámediggi geahččá bearrái ahte ruđat hálddašuwojit njuolggadusaid mielde . 1 Bearráigeahčču Sámediggi geahččá bearrái ahte ruđat hálddašuvvojit mearriduwon njuolggadusaid mielde . 1 Bearráigeahčču Doaibmabidju 34 . 1 Bearráigeahčču Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu ovttasráđiid Stáhta dearvvasvuođabearráigeahčuin árvvoštallat mo bearráigeahčču fuolaha sámi álbmoga vuoigatvuođa oažžut dearvvasvuođaveahki , ja vel dan mo vuoigatvuohta dárbbašlaš dearvvasvuođaveahkkái ollašuhttojuvvo . 1 Bearráigeahččohoavda sáhttá iežas gelbbolašvuođain goalmmát lađđasa vuođul addit bearráigeahču virgeolbmui politiijaválddi ja vuoigatvuođa sáhkohit . 1 Bearráigeahččit galget ovddastit guolásteddjiid beroštumiid bisuhettiin ráfi ja ortnega bivdoguovllus ja sii galget bagadettiin ja várrehettiin geahččalit eastadit daid mearrádusaid rihkkuma , mat leat addojuvvon dán lágas dahje dán lága vuođul . 1 Bearráigeahččat ja viidásit ovddidit ossodaga modealla- ja analyseapparáhta . 1 Bearráigeahččat ja viidásit ovddidit ossodaga modealla- ja analyseapparáhta , dasa gullá maid ossodaga EDB-teknihkalaš veahkkeneavvuid geavaheapmi . 1 Bearráigeahččat Romssa universitehta sámegiela doaibmaplána . 1 Bearráigeahččanortnega láhkaásahusvuođđu Mánáidsuodjalus galgá vuhtii váldit sámi mánáid gielalaš ja kultuvrralaš gullevašvuođa go váldá fuola mánás ja fuolaha eará ruktui . 1 Bearráigeahččanortnega láhkaásahusvuođđu Dearvvasvuođa- ja fuollabálvalusat Doaibmabidju 32 . 1 Bearráigeahččanlávdegotti čállingoddedoaibma 1 Bearráigeahččanlávdegotti áššemeannudandoaibma biddjo dievasčoahkkinčállingotti vuollái . • 1 Bearráigeahččanlávdegotti áššemeannudandoaibma biddjo dievasčoahkkinčállingotti vuollái . 1 Bearráigeahččanlávdegotti árvalusa čuo. IV biddjojuvvui jienastdeapmái eavttuhus 1 , ođđa čuo. IV , vuostá . 1 Bearráigeahččanlávdegotti árvalus mearriduvvui 15 jiena vuostá . 1 Bearráigeahččanlávdegotti árvalus , čuo. II ja III , mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji lea 04.02.05 beaiváduvvon reivves čujuhan Bearráigeahččanlávdegotti doaibmadieđáhusaide maid dievasčoahkkin lea meannudan skábmamánus 2002 ja guovvamánus 2004 . 1 Bearráigeahččanlávdegotti bargun lea : 1 Bearráigeahččanlávdegotti bargu Sámedikkis guoská viehka muddui dasa ahte dárbbašuvvo parlamentáralaš bearráigeahčču Sámediggeráđi doaimmain . 1 Bearráigeahččanlávdegotti bargodili oktavuođas lea sáhka Sámedikki iežas vejolašvuođas vuolggahit čilgehusa Sámediggeráđi bealis , ja guorahallat čuovvoluvvojit go eavttuid mielde dievasčoahkkima mearrádusat ja njuolggadusat , ja maiddái eará njuolggadusat . 1 Bearráigeahččanlávdegotti bargodili ii galgga dattetge mange láhkai malssidit dainna ahte bearráigeahččanlávdegottis ii leat lohpi geahččat mo Sámediggi stivre ekonomiijas . 1 Bearráigeahččanlávdegoddái válljejuvvo sihke jođiheaddji ja nubbinjođiheaddji unnitlogus . 1 Bearráigeahččanlávdegoddi galgá ovddidit eavttuhusa § 24 vuosttas lađđasa c čuoggá mielde ja § 24 maŋimus lađđasa mielde . 1 Bearráigeahččanlávdegoddi galgá bearráigeahččat dan doaimma mii ruhtaduvvo Sámedikki bušeahta bokte . 1 Bearráigeahččanlávdegoddi doaibmá doarjjastivrra váidalusorgánan . 1 Bearráigeahččanlávdegoddi Dievasčoahkkinjođihangoddi 1 Bearráigeahččanlávdegoddi 2009-2013 1 Bearráigeahččandoaimma vásihusat ja bohtosat biddjojuvvojit olámuddui politihkalaš doaibmaaddiide , barggaheaddjiide , bálvalusdárbbašeaddjiide ja álbmogii . 1 Bearráigeahččandirektevra Odd Kvalvik gullá hálddahuslaččat hálddahusossodahkii , muhto raportere njuolga Ruhtadanráđđái . 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti árvalus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti rávven 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 09.12.04 006/05 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 09 . 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 008/05 1 Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi 003/05 1 Bearráigeahččama buoridanbarggu ferte álggahit farggamusat . 1 Bearráigeahču bargolanjat leat Stavangeris , ja dan gávdná seamma sajis go Oljodirektoráhta ( OD ) ge . 1 Bearráigeahccanlávdegotti árvalus Sámediggái : 1 Bearrašat leat čadnojuvvon oktii suohkanrájiid badjel oktasaš kultuvrra ja fierpmádaga bokte . 1 Bearrašat háddjejuvvojedje , bieđganedje , máŋgasii šattai dát hui garra árvohástalussan . 1 Bearjadateahket bođii Ánná gii lea albma gába . 1 Bearjadaga stáhtaráđis nammaduvvojedje čuovvovaš miellahtut Kringkastetráđđái áigodahkii 2010-2013 : 1 Bearjadaga stáhtaráđis nammaduvvojedje čuovvovaš miellahtut Kringkastetráđđái áigodahkii 2010-2013 . 1 Bearjadaga skábmamánu 27. b. . Porsanger Vertshus Porsáŋggus . 1 Bearjadaga ledjen báhppan . 1 Bearjadaga 13.05 dii 09.00 – 09.10 18/05 4 1 Beardu bátnedivššohat 1 Beardu Gáldu : PANDA 1 Beardu , Romsa , Ivgu , Hárštá ja Málatvuopmi 1 Bearašráđđi lea modealla maid leat viežžan das go barge Ođđa Zealándda álgoálbmogiin , maoriiguin . 1 Bearašmánáidgárdditge leat , main lea sámi ossodat / ruoktu . 1 Bearašmánáidgárddiid vuođđomáksomearri lea gitta 45 000 ru rádjai dalle go bearašmánáid ¬gárddis lea ovddasvástádus unnimusat guovtti ruovttus main leat sámemánát 1 Bearašmánáidgárddiid vuođđomearri lea gitta 40 000 ruvnno rádjai go bearašmánáidgárddis lea ovddasvástádus unnimusat guovtti ruovttus . 1 Bearašmánáidgárddiid ektui lea mearriduvvon ahte ortnet dahje ovttaskas ruoktu vuođđuduvvo sámegillii ja sámi kultuvrii , ja veahkkebargi galgá hállat sámegiela ja mánáin galgá leat sámi duogáš 1 Bearaš- ja mánáid departemeanta háliida gulahallat Sámedikkiin boahttevaš strategiijaid hárrái . 1 Bearaš ja bajásšaddan 1 Bearatgottiid seastin , pst. boađus mii lea hálddus 1 Beanavuodjin lea divrras valáštallansuorgi ja gáibida ollu áiggi . 1 Beanavuoddji ja bođuvaláštalli oažžuba Sámedikki valáštallanstipendda 1 Beanavuoddji Aila Emilie Sarre Varanger trekkhundklubb nammasaš searvvis ja bođuvaláštalli Martin Hanssen Lillevik Jægervatnet IL nammasaš searvvis oažžuba Sámedikki nuoraid valáštallanstipeandda jagis 2009 . 1 Beana ja stuorraniibi fárus 1 Bealátvuođa várra lea stuoris , ja dan lea maiddái Siviilaáittardeaddji mearkkašan . 1 Bealátkeahtesvuođapolitihka bealušteapmi čájehuvvui leamen eanet politihkalaš go suodjaluslaš ja rievttálaš hástalus , ja bijai Olgoriikadepartementii máŋga ođđa bargamuša , maid das eai lean olus návccat čoavdit . 1 Bealljemerken lea árbevirolaš vuohki ja merkenmearrádusat sisttisdollet deaŧalaš ortnetnjuolggadusaid . 1 Bealli sis leat penšunisttat , lohká ruhtadanministtar Kristin Halvorsen . 1 Bealli doaluin atná sávzzaid ealáhusvuoooun . 1 Bealli doaluin atná sávzzaid ealáhusvuobOun . 1 Bealli dain geat jerrojuvvojedje , dadjet ahte sii atnet stuorra váilivuohtan go sii eai beasa eanet sámegillii gulahallat doaktáriin ja dearvvašvuođabálvalusas ja eará almmolaš ásahusain . 1 Bealli Sámi mánáid- ja nuoraidprošeavtta prošeaktaáigodagas lea nohkan , ja lea ráhkaduvvon prošeaktačilgehus maid Sámediggeráđđi mearridii dán jagi njukčamánus . 1 Bealjehemiid skuvllas ledje bealjehis oahppit ja servvoštallan lei geahppasat . 1 Bealjehemiid skuvlla oađđinsála , govviduvvon su. 1938 . 1 Bealjehemiid skuvlla oahppit nektet « Ruksesgahpir ja gumpe » . 1 Bealjehemiid dálueamitskuvla 1 Bealjeheamit dat ledje mu ustibat . 1 Bealit šadde ovttaoaivilii ahte ohcama ferte geahččat plánejuvvon čielggadusa oktavuođas Mátta-Romssas ja Davvi-Nordlánddas , ja danne eai daga bealit oaivila ohcamii ovdal go oassečielggadus lea boahtán . 1 Bealit áigot maiddái searvvahit stáhta ja gielddaid eiseválddiid dán bargui . 1 Bealit ráhkadit jahkásaš raporttaid fylkkagielddaide ja Sámediggái doaimmaid , ovdáneami ja ruhtageavaheami birra . 1 Bealit leat šaddan ovttaoaivilii das . 1 Bealit leat soahpan ahte loahppa 100 000,- ru mii lea evttohuvvon lasáhussan juolludussii , juogaduvvo luohtta doaibmadoarjaga ja dáiddárstipeandda gaskka . 1 Bealit leat soahpan ahte ain áŋgiruššat duodjeealáhusa ovddidemiin vai dat šattašii gánnáhahtti ja birgejeaddji ealáhussan . 1 Bealit leat ovttaoaivilis ahte dárbbašuvvojit doaibmabijut ealáskahttit lullisámegiela . 1 Bealit leat ovttamielalaččat das ahte láhčit diliid birgenvejolaš eanadoalu várás . 1 Bealit leat maid ovttaoaivilis čađahit stuorát márkanguorahallama 2011 ja dasto 2012 čađahit námmahuksen prošeavtta ( merkevareprosjekt ) . 1 Bealit leat maid ovttamielalaččat das ahte ođđa suodjalanproseassat luonddulága vuođul sámi guovlluin eai galgga álggahuvvot ovdalgo konsultašuvnnaid njuolggadusat leat válbmejuvvon . 1 Bealit leat guhká šiehtadallan , almmá čovdosiid gávdnama haga , ja dál lea dilli hui váttis . Várrepresideanta logai ministerii ahte soaittášii ávki jos boazodoallit beasašedje gulahallat bajit dásiin suodjalusas go dán rádjai leat beassan . 1 Bealit leat bovdejuvvon searvat ođđa plánajovkui . 1 Bealit ja earát geain lea lágalaš váidinberoštus , sáhttet váidit diliid mat eai leat mearriduvvon ovdal . 1 Bealit háliidit vuoruhit 1 Bealit gávnnahedje ahte ii lean vuođđu juksat ovttamielalašvuođa áššis . 1 Bealit geahčadedje ovttasbargočoahkkimis stáhtusa mii guoská ollislaš huksemii , maiddái Ája sámi guovddáža ođđa ohcama Kultur- ja girkodepartementii ja reivve ášši oasálaččain . 1 Bealit eai soahpan álgoálbmotfoandda birra petroleadoaimma oktavuođas dahje das lea go sámiin erenoamáš vuoigatvuođat petrolearesurssaide . Dáid gažaldagaid hárrái čujuhii departemeanta ráđđádallamis Std . 1 Bealit eai juksan ovttamielalašvuođa álgoálbmotfoandda hárrái petroleumadoaimma oktavuođas dahje livčče go sámiin sierra vuoigatvuođat petroleumaresurssaide . 1 Bealit bivdet Ája váfistit iežaset ohcama Kultur- ja girkodepartementii dahje ođđasis kvalitehta sihkkarastit ohcandokumeantta . 1 Bealit barget dattetge ain ovttas vuogádagaid geavaheami ektui organisašuvnnain . 1 Bealit , stáhta ja NBR leat čoahkkimis čakčamánu 30. b. - golggotmánu 1. b. soahpan šiehtadusa sisdoalu hárrái . 1 Bealit , nu mo dálkkádagat , valljodatvárit ja areálavuođus ja nu maiddái árbevierut ja geográfalaš sajusteapmi , leat dattege dagahan lotnolasealáhusaid mearkkašumi stuorábun sámi ássanguovlluin go eanaš dážaid ássanguovlluin . 1 Bealisteamet mii áddet doahpaga " árbevirolaš sámi eatnamat " nu , ahte dat mearkkaša guovlluid main leat dološ sámi ássamat ja ealáhusat . 1 Bealisteamet mii oaivvildit ahte dát berre leat Sámedikki vuođđoprinsihppa joatkkaproseassas . 1 Bealisteamet mii oaidnit dakkár áššiid namaheamis unnán ávkki Sámedikki gulaskuddancealkámuššii . 1 Bealisteamet mii jáhkkit ahte bajimuš eiseválddit jođihit Sámi vuoigatvuođalávdegotti joatkevaš barggu várás proseassa , masa finnmárkolaš orgánat maid besset searvat , nu ahte čielgá buorebut ahte leat dihto rihkukeahtes vuođđomearrádusat , mat addet sámiide vuoigatvuođa searvat sámi guovlluid luondduriggodagaid hálddašeapmái . 1 Bealisteamet mii eat dattetge lihkostuva gávdnat gokči ákkaid dakkár cealkimiidda go ahte Sámediggi áigu " moaitit stáhta garraseamos sániiguin " , riikka eiseválddit leat meannudan nu ahte luohttámuš sidjiide vánit čuožžila sin daguid geažil " , stáhta lea láhtten heivemeahttumit " , lea rihkkon Sámi vuoigatvuođalávdegotti ásaheami eavttuid " , šaddan áššálaš " lohpádusaid čielga rihkkumii " , " hirbmat goavis rihkkumat sámi beroštumiid vuostá " , ja nu ain ( geahča s 1-3 ) . 1 Bealisteamet mii dáhttut deattuhit ahte dás šaddá stuoribuš guovllolaš hálddašeapmi , mas guovllu álbmotválljen orgánat doibmet ovttas , ja danne mii , nugo Sámediggeráđđige , doarjut Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusa , ahte fylkkadássái galgá ásahuvvot ođđa orgána - mas leat fylkkagieldda , gielddaid ja Sámedikki áirasat - ja dat orgána dat galgá hálddašit bivddosreguleremiid . 1 Bealisteamet mii atnit dán dovddahusa dehálaš ággan go doarjut baicce ovtta hálddašeami , mii doaibmá dásseárvoprinsihpa mielde . 1 Bealis máilmmi hállangielain leat vuollel 10 000 geavaheaddji , ja njealjádas oasis vuollel 1000 geavaheaddji . 1 Beal ovcci áigge iđđedis álggii oahpahus . 1 Beaktilis ja boahtteáigásaš ealáhuspolitihkka mii láktá oktii searvodat- ja ealáhusberoštumiid . 1 Beaktilis boazodoallu gáibida viiddes mohtorjohtolaga . 1 Beaktileamos doaibmabijut mat leat leamaš badjel 30 jahkái - Dát leat beaktileamos doaibmabijut mat 30 jahkái leat árvaluvvon bargguhisvuođa vuostái , ja fámoleamos váikkuhangaskaoamit riikkaidgaskasaš perspektiivvas . 1 Beaktilat ON-operašuvnnat Faremo deattuhii ahte Norga oassálastá ON ráfioperašuvnnain danin go mii háliidit nannet ON návcca bisuhit riikkaidgaskasaš ráfis ja dorvvolašvuođa . 1 Beakkán filbmadahkki Nils Gaup muitala mo kultuvra sáhttá ovddidit mátkeealáhusaid sámi guovlluin . 1 Beaiváš Sámi Teáhter er et samisk nasjonalteater 1 Beaivvášgierdu lea ruoksat ja mánnogierdu fas alit . 1 Beaivváža teáhterárbevirrui gullet erenoamážit sámi giella , sámi muitalanárbevierru ja luođi iešguđetlágan hápmi . 1 Beaivváš Sámi teáhtera ođđa visti boahtá sisa 2015:s . 1 Beaivváš Sámi teáhter lea sámi nášuvnnalaš teáhter . 1 Beaivváš Sámi Teáhteris lea bissovaš lávdi Guovdageainnus , muhto mearkkašahtti oassi doaimmas dáhpáhuvvá gierdomátkkis sámi guovddášguovlluin Finnmárkkus , Ruoŧas ja Suomas . 1 Beaivváš Sámi Teáhtera ođđa teáhtervisti lea guorahallojuvvon eanet detáljadásis kapihttalis 5.6. 4.7.2 . 1 Beaivváš Sámi Teáhter ásahuvvui friddja lávdejoavkun 1981:s ja dat lea ožžon doarjaga stáhtabušeahta bokte 1987 rájes . 1 Beaivváš Sámi Teáhter álggahuvvui 1981 ja lea ožžon doaibmadoarjaga stáhtas 1987 rájes . 1 Beaivváš Sámi Teáhter neavttaša sámegillii , juoga mii dahká teáhtera áibbas sorjavažžan jorgaluvvon drámatihkas ja ođđa sámi drámatihka buvttadeamis . 1 Beaivváš Sámi Teáhter lea sámi nationálateáhter Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsena bokte 1 Beaivváš Sámi Teáhter lea maiddái ovdalis evttohuvvon sirdojuvvot Sámediggái . 1 Beaivváš Sámi Teáhter lea ja galgá ain leat min sámi nationála lávdi . 1 Beaivváš Sámi Teáhter galgá ovddidit teáhterdoaimma sámegillii ja dainna vugiin gaskkustit sámi kultuvrra . 1 Beaivváš Sámi Teáhter OS ... 17 4.7.2 . 1 Beaivváš Sámi Teáhter OS 1 Beaivváš Sámi Teáhter : prošekteren 2014-2015 . 1 Beaivváš Sámi Teáhter : Prošekteren 2013– 2014 . 2.12.4 Sámi ásahusat / Sámedikki ásahuspolitihkka Sámedikki dievasčoahkkin meannudii skábmamánus dieđáhusa sámi ásahusovddideami birra Sámi ásahusat ja siviila sámi servodat . 1 Beaivválaččat sáhttá leat ollu mii orru smávis ja ovttageardán , ja mas álohii ii leat nu stuorra mearkkašupmi . 1 Beaivválaččat stoagaimet ja barggaimet dihto bargguid . 1 Beaivválaččat buktet rádjacakkit midjiide hástalusaid . 1 Beaivválaš jođiheaddjis lea ovddasvástádus guovddáža oktilaš doaimmaid ovddas . 1 Beaivválaš jođiheaddjis lea ovddasvástádus guovddáža beaivválaš doaimmas . 1 Beaivválaš jođiheaddjis lea bušeahttageavaheami fápmudus ja maiddái váldi dahkat soahpamušaid guovddáža opmodagain , prošeavttain ja ovttasbargogaskavuođain daid eavttuid vuođul maid stivra mearreda . 1 Beaivválaš jođiheaddji vástida ekonomalaš doaimmaid ovddas ja geahččá bearrái ahte dat jođihuvvojit doaibmi njuolggadusaid mielde . 1 Beaivválaš jođiheaddji válbme bušeahttaevttohusa ja jahkerehketdoalu , ja čuvge miehtágaskka stivrra ekonomalaš ja eará diliin mat sáhttet leat mearkkašahttin guovddáža bargguide . 1 Beaivválaš jođiheaddji lea stivrra čalli , galgá ráhkkanahttit ja árvalit áššiin mat biddjojit stivrra ovdii , ja lea geatnegahtton čađahit stivrra mearrádusaid . 1 Beaivválaš jođiheaddji fuolaha virggiid almmuhemiid ja addá stivrii evttohusa dain . 1 Beaivválaš jođiheaddji fuolaha boazodoalloguovddáža doaimmaid , ja sus lea ovddasvástádus guovddáža siskkáldas hámáidahttimis , eavttuid mielde maid stivra mearrida . 1 Beaivválaš dárbašiid oaččuimet Tapios , gii dađistaga fidnii máŋggalágan gálvvuid . 1 Beaivválaš doaimmas fuolaha Parlamentáralaš árktalaš ovttasbargokomitea . 1 Beaivválaš borgguheaddji nissoniid oassi lea maiddái njiedjan 32 % rájes 1973:s gitta 22 % rádjai 2006:s. 19 proseanta ahkejoavkkus 16-74 jagi vástidedje 2010:s ahte borgguhit beaivválaččat . 1 Beaivválaš Sámi áviissat 1 Beaivvit 1 Beaivvi ávvudeimmet sámi biepmuin , guoimmuhemiin sihke mánáid ja sámi musihkkariid bokte , teáhterčájáhusain , duodječájáhusain , sártniiguin ja gussiiguin 1 Beaivvi ávvudedje vel Sálášvákki kulturviesus juoigankonsearttain ja mánáidčájálmasaiguin . 1 Beaivvi prográmma 1 Beaivvi maŋŋá lei stáhtaráđđi skuvllas ja sus ledje ságastallamat skuvllaeiseválddiiguin , ja eahkedis son lei guossin oktan bellodatustibiiguin leansmánnibálvvá Thorleif Balto ja su eamida Heaikka-Biehtár Káre Márjjá geahčen ja soai guossuheigga albma Kárášjoga-biepmu , vuššon bohccobierggu liemain . 1 Beaivvi maŋŋil čuojahin leansmánnái . 1 Beaivvi . Iežas sáhkavuorus son deattuhii mot Sámediggi áigu láhčit dili buori oahpahussii ja bajásšaddamii sámi mánáide ja nuoraide beroškeahttá gos orrot . 1 Beaivi šattai Norggas almmolaš leavgabeaivin jagi 2004 , ja dan rájes lea sámeleavga leamaš Norgga leavgga bálddas eanet ja eanet leavgastákkuin miehtá riikka . 1 Beaivi šattai 2004:s almmolaš leavgabeaivin Norggas . 1 Beaivi ásahuvvui vuosttaš sámi riikačoahkkima oktavuođas Troandimis guovvamánu 6. b. 1917:s , ja dan leat ávvudan 1993 rájes . 1 Beaiveálgu ... 21 4.9 . 1 Beaiveálgu 1 Beaiveruđat permitterema oktavuođas Olbmot geat manahit bargodietnasa bargguhisvuođa dihte leat beaiveruhtaortnega bakte sihkkarastojuvvon govttolaš dienasdási vai sáhttet fuolahit iežaset birgemuša . 1 Beaivepreassalávdegoddi ( Dagspresseutvalget ( NOU 2000 : 15 Pressepolitikk ved et tusenårsskifte ( Preassapolitihkka duhátjahkemolsumis ) ) evttohii ahte kvena aviisii Ruijan Kaikui addojuvvo doarjja seamma poastta bokte ja ahte doarjja dan viđa aviisii dán poastta vuolde lasihuvvo 9 milj. kruvdnui . 1 Beaiveborramuššan guossehuvvui árbevirolaš aymara-reahtta , mii lágiduvvo nu ahte juohkehaš buktá veaháš borramuša ruovttus ja juogada earáiguin . 1 Bea vdeq i III 1 Bastøy sajis 1 Bassi lei Elle Biret Anthi . 1 Bartahuksen Málatvuomi Meahccegávpogaččas álgá borgemánus 2007 . 1 Barnevernets utviklingssenter i NordNorge , Romsa Várdobáiki sámi guovddáš – samisk senter , Evenášši Boine Else Målfrid , Kárášjohka Finnmárkku allaskuvla Gunn Tove Minde , Áltá Finnmárkku Dearvvašvuohta / Helse Finnmark HF , Sieiddájoga Mánáidpsykiatralaš divššohat , Deatnu Sámi Instituhtta , Guovdageaidnu Prošeakta vásihusaid lonuhallan mánáidsuodjalanbálvalusas sámi gielddain 1 . 1 Barnetrygd under opphold utenfor EØS der de foreligger trygdeavtale 1 Barnetrygd under opphold utenfor EØS der Norge ikke har trygdeavtale 1 Barnetrygd under opphold i et annet EØS-land 1 Barnetrygd og kontantstøtte - utenlandske arbeidstakere i Norge 1 Barnetrygd ( Nynorsk ) 1 Barnetilsyn ( Bokmål ) 1 Barne- , likestillings- og inkluderingsdepartementet ( 10.02.2010 ) ( pdf , 32 kb ) 1 Barlinghaug AS doalai sáhkavuoru Barentsábi birra Eurohpá ođđa petroleumaprovinsan ja daid vejolašvuođaid ja váikkuhusaid birra mat das sáhttet leat Norgii . 1 Barlingaug AS ja Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš ledje bovdejuvvon ja serve seamma čoahkkimii . 1 Bargun lei geahččalit ráfáidahttit leastadialaš morránan sámiid . 1 Bargun leamaš hukset Sámedikki sápmelaččaid ovddasteaddji orgánan , ja ásahit oktavuođaid gaskal Sámedikki ja ráđđehusa ja departemeanttaid , ja sirdit stáhta sámepolitihkalaš ortnegiid ja doaimmaid hálddašeami Sámediggái . 1 Bargun dalle lei gáibidit ekonomalaš ráŋggáštusgáibádusaid maid politiijaid ja duopmostuolut ledje cealkán . 1 Barguioaččuheapmi 1 Bargui ráhkkanahtti kurssat nuoraide Romssa fylkkasuohkan bargá ovttas NAVain , Romssa suohkaniin ja Gestaltsentret:in čađahettiin bargui ráhkkanahtti kurssaid nuoraide . 1 Bargui redakšuvnnas gullet almmuheapmi beaivválaččat ja neahttabáikki áigeguovdilastin , geavaheaddjistatistihkka , dieđuid viežžan , teavsttaid / diehtojuohkinávdnasiid hábmen , meattáhusaid divvun jna. . 1 Bargui leat vuođđun álbmotrievttálaš geatnegasvuođat ja dáhttu ahte nannet sámi servodaga demokráhtalaš proseassaid . 1 Bargui gullá sámi kulturmuittuid registreren válljejuvvon guovllus ja dan čuozáhatguovllus . 1 Bargui gullá kinofilmmaid ja video teksten , mánáidfilmmaid ja soames oahpahusfilmmaid jietnaveršoneren sámegillii , doarjja sámegiel teavsttaid kommersiála videobiđgemii ja doarjja sámi filbmaprojeavttaid almmuheapmái . 1 Bargui gullá ii ba unnimusat ge buriid fierpmádagaid huksen ja buriid ovttasbargoguimmiid gávdnan . 1 Bargu čájáhusaiguin lea álggahuvvon ja dávvirvuorká rahppo gehččiid várás go čájáhusat leat sajis . 1 Bargu čađahuvvo ráđđádallamiid bakte Sámedikkiin . 1 Bargu čađahuvvo ovttasráđiid guovlulaš , našuvnnalaš ja riikkaidgaskasaš bealálaččaiguin . 1 Bargu čađahuvvo ovttasráđiid guovlulaš , našovnnalaš ja riikkaidgaskasaš bealálaččaiguin . 1 Bargu álggahuvvui 1999:s ja loahpahuvvo cuoŋománu 2000 . 1 Bargu váldoohcamiin álggahuvvui cuoŋománus 2007 ja eaktuda Romssa fylkkakulturguovddáža ealáskahttima , divodeami ja ođasmahttima . 1 Bargu vurdojuvvo loahpahuvvot dán jagi skábmamánus . 1 Bargu sápmelaččaid vealaheami vuostá lea vuosttažettiin vuođđuduvvon diehtojuohkima ja miellaguottuid ektui . 1 Bargu sápmelaččaid vealaheami vuostá lea vuosttažettiin diehtojuohkima ja miellaguottuid ektui , ja ovttas dakkár politihkain mii nanne sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid . 1 Bargu sámi ealáhusaiguin lea nanusmahttojuvvon go lea álggahuvvon árvobuvttadanprográmma lotnolas ealáhusaid ja mátkeealáhusa várás . 1 Bargu sámi báikenamaiguin Sámedikki nammanevvohagas báikenammalága ektui lea almmolašvuođa ja earáid várás geat dárbbašit rávvagiid movt čállit báikenamaid . 1 Bargu sámegielain lea leamaš su fidnogeainnu mearusárpun ja son lea leamaš buorre ovdagovvan sihke fidnodoaimmain ja nissonolmmožin . 1 Bargu sámegiela terminologiijain lea lassánan mealgat danne go eanet ásahusat ja earát leat aktiivvalaččat geavahišgoahtán sámegiela . 1 Bargu sámegiela ovddidemiin lea danne maiddái oppalaš giellapolitihkalaš hástalus , iige duššefal dábálaš sámepolitihkalaš hástalus . 1 Bargu sámedikki váikkuhangaskaomiid geavaheami evalueremiin dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamiidda fievrriduvvo viidáset 2009:i . 1 Bargu sáhttá vaikko čađahuvvot « ovttaolbmo čielggadussan » . 1 Bargu sihkkarastit ahte sámi álbmot oažžu diehtojuoh-kima iežas gillii , galgá jotkojuvvot . 1 Bargu rámmaeavttuiguin vuođđoskuvlla lágaid ektui boahtá maiddái guoskat joatkkaoahpahussii . 1 Bargu ráhkadeames ođđa ja ođđaáigahaš minerálalága Norggas álggahuvvui juo 1993 . 1 Bargu riikkaidgaskasaš dásis , UNESCO ja eará ONa orgánaid olis maŋimus jagiid , lea váikkuhan čalmmusteami nuppástuhttimii . 1 Bargu riikkaidgaskasaš dásis , UNESCO ja eará ON orgánaid olis maŋimus jagiid , lea váikkuhan čalmmusteami nuppástuhttimii . 1 Bargu plánaáššiiguin ja eará departemeanttaid stuorradiggedieđáhusaiguin . 1 Bargu plánaiguin ja oahpponeavvuiguin lei dieđusge deaŧalaš , ja alccesan goargun lea somá oaidnit iehčan nama girjjiid olggožiin , muhto deaŧaleamos barggu dahken ovttas Birehiin , Ivváriin , Ánne Kirsttiin , Lássiin ja eará mánáiguin Skuvvanváris . 1 Bargu ođđa plánalága birra čuovvoluvvo vuosttažettiin dieđuiguin ja oaivadusain hálddahusas ja stivrenásahusaide , ja ráhkadit oaivádusa boazodoalu ja areálasuodjaleami birra . 1 Bargu ođđa ekonomiijainstruvssa ráhkademiin sáhttá mearriduvvot dalle go Sámediggi lea dahkan mearrádusa mii čilge Sámedikki ekonomiijahálddašeami ovddasvástádusa ja válddi . 1 Bargu ossodagain galgá organiserejuvvot joavkkuin . 1 Bargu organiserejuvvui ovttasbarggus Sámiráđiin . 1 Bargu organiserejuvvo guovtti dásis ; jeavddalaš čoahkkimat sámedikkepresideanttaid ja sámeministariid gaskka , ja hálddahusa dásis masa čoahkkimiid čuovvoleapmi ja ráhkkaneapmi gullet . 1 Bargu ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid kvalitehta sihkkarastimiin sámi álbmogii , eaktuda buori gulahallama guovtti dássásaš kultuvrra vuolggasajis man oktavuođas diehtojuohkin manná goappašiid guvlui ja dat áddejuvvo kultuvrralaš oktavuođa vuođul . 1 Bargu oaččohit áigái nana politihkalaš dálkkádatsoahpamuša Københámmanis ja militeara ja siviila áŋgiruššan Afghanistánas ledje dehálaš fáttát stáhtaministtar Jens Stoltenberga ja USA presideantta Barack Obama otná čoahkkimis Oslos . 1 Bargu njuolggadusaiguin minerálaáššiid meannudeami várás lea sullasaš gaskaoapmi man bokte bidjat stivrenreaiddu bajimuš dássái . 1 Bargu mii lea álggahuvvon čuovvolit bággolotnunohcamušaid Aursunden ja Korssjøfjellet áššiin , lea konkrehta ovdamearka dasa movt diekkár proseassat sáhttet čađahuvvot . 1 Bargu mii jodihuwo ja plánejuwo Euroarktálaš barentsovttasbarggu , davvikalohttaovttasbarggu ja sámi regiovnna ásaheami oktavuođas gullet lunddolaččat dán áššesuorgái . Lassin áigu Sámediggi giddet fuomášumi áššiide mat gusket sámekonvenšuvdnii , sámiid ovttasbargui riikkarájáid rastá , sierra sámi guolástusbiirii ja daid vásihusaide mat leat dahkkon friddjagielddaid geahččalan ortnega oktavuođas Norggas . 1 Bargu miellaguottuid ektui lea dásseárvobarggus dehálaš . 1 Bargu maid ON dahká eamiálbmotjulggaštusa bokte , lea hui mávssolaš álgoálbmogiid vuoigatvuođaide . 1 Bargu lei stáhtaministara Jens Stoltenberga ođđajagesártni váldofáddá . 1 Bargu lea álggahuvvon mii guoská Sámedikki ođđa ekonomiijagiehtagirjji ođasteapmái sihkkarastin dihte beaktileappo rutiinnaid ja buoridan dihte siskkáldas bearráigeahču . 1 Bargu lea álggahuvvon . 1 Bargu lea moalkái ja gáibida ollu áiggi , muhto ulbmilin lea ahte Sámedikki ođđa neahttasiiddut galget leat anus go fárret ođđa vistái 2000 čavčča . 1 Bargu lea lágiduvvon prošeaktan . 1 Bargu lea leamaš organiserejuvvon Finánsamárkan ­foandda vuollásaš prošeaktan , mii ruhtada dutkama ja álbmotčuvgehusa finánsa márk an ­suorggi siskkobealde . 1 Bargu lea leamaš gelddolaš ja mii leat oahppan ollu . 1 Bargu lea buktán bohtosiid . 1 Bargu kvalitehta sihkkarastit ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi álbmoga váste , eaktuda buori gulahallama . 1 Bargu kulturovddidandoarjaga evalueremiin lea álggahuvvon 2009:s , ja dat gárvvistuvvo čakčat 2010 . 1 Bargu julevsámegiel biibbalteavsttaiguin lea eará deaŧalaš árjaduovdda . 1 Bargu joatkašuvvo vaikko prošeakta lea loahpahuvvon . 1 Bargu ja čálgu 1 Bargu ii leat loahpahuvvon , muhto lea dárbbašlaš boahtit ovttaoaivilii čázádaga geavaheami ektui . 1 Bargu iešguđetlágan teavsttaiguin ja iešguđetlágan gulahallanvugiiguin galgá ovddidit kritihkalaš jurddašeami , estehtalaš dovdaga ja návcca dádjadit ođđaáigásaš mediaduohtavuođas . 1 Bargu hálddašanplánain . 1 Bargu hábmet njuolggadusaid dán ortnegii álggahuvvo 2010 , ja sáddejuvvo gulaskuddamii dáiddárorganisašuvnnaide . 1 Bargu gáhttet veteránaid vuoigatvuođaid vuoruhuvvo . 1 Bargu guoská sihke mánáide ja rávesolbmuide . 1 Bargu gažaldagaiguin mat gusket bargofámu gávdnomii , bargofámu geahppáneapmái , seniorpolitihkalaš áŋgiruššamii , bargiidsisafárremii jna. . 1 Bargu galgá vuosttažettiin čalmmustahttit daid váttisvuođaid maid báikkalaččat dehe guvllolaččat sáhttá čoavdit vai buoridivččii bálvalusaid álbmogii . 1 Bargu galgá vuosttažettiin čalmmustahttit daid váttisvuođaid maid báikkalaččat dehe guovllulaččat sáhttá čoavdit vai buoridivččii bálvalusaid álbmogii . 1 Bargu galgá loahpahuvvot 2001:s . Sámediggi lea aktiivvalaččat bargan buoridit sápmelaččaid vuoigatvuođaid bivdit rundierpmáid Norlánddas , Tromssas ja Finnmárkkus , ja lea dan bokte ožžon oppalaš doarjaga Regulerenráđis rundierpmáid regulerenevttohussii 2000:s . 1 Bargu galgá leat ávkin ealáhusdoibmiide , almmolaš eiseválddiide , dutkanbirrasiidda ja eará fágabirrasiidda ja riikkaidgaskasaš organisašuvnnaide ja ovttasbargoorgánaide . 1 Bargu galgá leat gárvvistuvvon 2001 cuoŋománu 1. b. rádjái . 1 Bargu galgá leat gárvvis jagi 2005 vuosttaš jahkebeali . 1 Bargu galgá juogaduvvot dakkár prográmmas mas leat oktasaš doaimmat ja infrastruktuvra , ja ulbmillaš prošeaktadoarjja . 1 Bargu galgá , lassin ođđa dieđu háhkamii , systematiseret ja almmuhit historjjálaš dieđu mii dássážii ii leat leamaš dovddus . 1 Bargu eastadit duhpátgeavaheami Romssa fylkka almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalus lea čalmmustahttán duhpáha ja snuvssaid geavaheami . 1 Bargu dásseárvvu ovdii ferte čađahuvvot sihke barggus ja ruovttus . 1 Bargu dán registara ovddidemiin álggahuvvui 2008:s raportta diŋgojumi bokte Sámi allaskuvllas mii galgá leat vuođđun árbedieđuid hálddašeapmái . 1 Bargu doaimmaiguin mat galget lásihit árvoháhkama ja ealáhusovdánahttin eanandoallosektora siskkobealde . Eanandoalluspolitihkalaš ossodat ovttasbargá : 1 Bargu doaimmahuvvo oassin sámi ásahusaid davviguovllufierpmádaga bargun , ja ovttasbargguin sámi museaiguin , Romssa universitehta sámi oahppoguovddáš ja Norsk institutt for kulturminneforskning ( NIKU ) . 1 Bargu dearvvašvuohta- ja birasváralaš kemikálaiguin , dán vuolde birasmirkkut . 1 Bargu davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain lea deaŧalaš proseassa sámi vuoigatvuođaid dohkkeheami , sihkkarastima ja oktiiheiveheami dáfus , ja sámi servodaga ovdánahttima dáfus riikkarájiid rastá . 1 Bargu dat lea min buorredilálašvuođa vuođđu . 1 Bargu dahkkojuvvo ráđđálagaid Birasgáhttendepartemeanttain , Eanadoallodepartemeanttain ja Sámedikkiin , ja bálddalastojuvvo go ráđđehus čuovvola plánaláhkalávdegotti evttohusa . 1 Bargu dahkkojuvvo ovttasbarggus gaskal departemeantta ja Sámedikki oahpahusossodaga . 1 Bargu dahkko Senter for leseforskning ja ovtta prošeaktajođiheaddji ovttasbargguin . 1 Bargu ceavzilis ovdánemiin guoská buot servodatsurggiide , maiddái sámi servodagas . 1 Bargu ceavzilis ovdáneami ektui lea stuorra hástalussan sámi guovlluin . 1 Bargu bissovaš foruma ásahemiin álggii bures vuosttas vahku . 1 Bargu Sámi mediijaplánain Áirras Steinar Pedersen lea 25.05.99 reivves bivdán čilget lagabuidda sámi mediijaplánabarggu . 1 Bargu Riddoguolástanlávdegotti čielggadusa NÁČ 2008 : 5 ' Retten til fiske i havet utenfor Finnmark ' čuovvolemiin lea álgodásis . 1 Bargu Meahcci ­duopmostuoluin álggahuvvo go Finnmárkkukommišuvdna álggaha barggus . 1 Bargu Finnmárkkulágain lea okta dain stuorámus ja váddáseamos hástalusain mat Sámedikkis leat leamaš . 1 Bargu : Bargan guolástasteaddjin eanas áiggi su barogeallimis . 1 Bargu 1885 – 1946 : Bargodepartemeanta 1946 – 1948 : Sosiáladepartemeanta 1948 – 1989 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1990 – 1992 : Bargo- ja hálddahusdepartemeanta 1993 – 1997 : Gielda- ja bargodepartemeanta 1998 – 2004 : Bargo- ja hálddahusdepartemeanta 2004 – 2005 : Bargo- ja sosiáladepartemeanta 2006 – 2009 : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 1 Bargu , vánddardeapmi ja ávkkástallan buvttihit rieja ja nuoskkidit dan čáppa rámma , čuoččuhuvvo . 1 Bargu , nuppástuvvan ja máhttu - Mii áŋgiruššat eanebuin go 2 miljárdda ruvnnuin ealáhusdoaimmaid nuppástuvvamii ja ođđa hutkagiid čađaheapmái . 1 Bargoáiggi oatnun 40 proseanttain dagaha álkibun čađahit ng. molssašuddi virgeluomuid . 1 Bargovásáhusat 1 Bargovásáhus 1 Bargovuohkin lea geavahit girdi ja sierrareaidduid ráhkadit kártamálliid mat čájehit guovllu topografiija . 1 Bargovuohki sáhtášii leat ávkin kulturmuitosuodjalusas . 1 Bargovuohki Movt áiggut čađahit prošeavtta ? 1 Bargovuogit sáhttet maiddái leat ovdánanságastallama fáddán . 1 Bargovuogit 1 Bargovugiid ulbmiliin lea :  Váikkuheames stáhta geatnegasvuođa ollášuhttimis das ahte ráđđádallat álgoálbmogiiguin . 1 Bargovugiid ulbmiliin lea :  1 Bargoveahkaáššid ja bálkááššiid meannudeapmi , ja eará hálddahuslaš bargamušat mat gullet bargoveahkasuorgái . 1 Bargoveahka maiddái lassána , masa alla sisafárren lea duogáš . 1 Bargoveahka galgá ee. veahkehit ráđi ja direktevrra čoahkkinlágidemiiguin , diehtojuohkimiin ja mátkeplánemiin . 1 Bargoveagaovdánahttin , protokollaja DGT ( IKT ) 1 Bargoveaga ovddasvástádus ja bargamušat 1 Bargoveaga jođiha bargoveahkajođiheaddji . 1 Bargoveaga hoavda , Máilmmi dearvvašvuođaorganisašuvnnas 1 Bargoveaga fágalaš ovdánahttin sáhttá ollašuvvot Ruovttusuodjalusa sirdimiin Terningmoenii , gos lea láhka Østerdala garnisovdnii ja Hæren gealboguovddážii . 1 Bargostipeanda addojuvvo viđa jahkái , ja bargostipeanda nuorat / easkkaálgán dáiddáriidda fas addojuvvo ovtta , guovtti dahje golmma jahkái . 1 Bargostipeanda Erik Stifjellii Komponista Erik Stifjell oaččui fylkkasuohkana 2006-2007 bargostipeandda . 1 Bargoskihpárat juohkásedje . 1 Bargosisafárrenpolitihkka galgá sihkkarastit dárbbašlaš gelbbolašvuođa ja bargofámu dainna lágiin ahte dat seammás sihkkarastá ahte bargosisafárrema vuoitu boahtá maiddái bargoaddái , ovttaskas olbmuide ja servodahkii buorrin . 1 Bargosisafárren veahkeha gokčat bargofápmojearu ja dakko bokte maiddái jávkadit bargomárkana buhčásiid ja váidudit golloovdáneami . 1 Bargosisafárren lea veahkehan váidudit ekonomiija bahkadassoju ja nu guhkidit ekonomiija nana konjunktuvrabadjáneami . 1 Bargosisafárren ii galgga duvdit eret dán bargofámu , muhto leat lassin , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen . 1 Bargosisafárren buktá hástalusaid Norgga bargoeallinvuogádahkii . 1 Bargosemináras oassálaste giellalávdegotti lahtut ja Sámedikkiid njunnošat ja giellabargit . 1 Bargoseminára lihkostuvai bures , ja seminára oassálastit bukte buriid mearkkašumiid plánejuvvon čuovvuleapmái . 1 Bargosajit sihkkarastet ássama ja addet smávva servodagaide vejolašvuođa ceavzit . 1 Bargosajit ja skuvlafálaldagat gitta joatkkaskuvlla dássái berrejit áinnas leat beaivválaš máhčejohtima oládagas . 1 Bargosajit ja skuvlafálaldagat gitta joatkkaskuvlla dássái berrejit áinnas leat beaivválaš máhcejohtima oládagas . 1 Bargosajit ja fitnodagat mat leat lihtodan FB-ovttasbargošiehtadusa sáhttet ohcat gaskal 40 000 ja 200 000 ruvnno dáiddalaš- ja kultuvrralašdoaimmaide mat dagahit buoret čálggu ja searvevuođa bargosajis . 1 Bargosajiid lohku dán doaimma oktavuooas lea rehkenaston , álggahanáigodahkii mii lea 3 - 4 jagi , olles produkSuvnnas , Saddat 8 - 9 jahkedoaimma , dahje 16 - 17 beaivedoaimma qo guovtii vuorus barget . 1 Bargosadjin šaddá vuosttažettiin kántorbáiki Evenáššis . 1 Bargosadjin šaddá kanturbáiki Snoasas . 1 Bargosadjin šaddá kanturbáiki Kárášjogas . 1 Bargosadji sáhttá dárbbu mielde heivehuvvot doaimmashehttejuvvon olbmuide . 1 Bargosadji sáhttá dárbbu mielde heivehuvvot doaimmas-hehttejuvvon olbmuide . 1 Bargosadji : Okta Sámedikki kántorbáikkiin . 1 Bargosadji : Okta Sámedikki konturbáikkin , vuosttamužžan Kárášjohka . 1 Bargoriekti lea sierraduopmostuollu mii gieđahallá soahpameahttunvuođaid tariffašiehtadusaid gustoma ja dulkoma oktavuođas ja dihto soahpameahttunvuođaid bargosoahpameahttunvuođa- ja bálvalussoahpameahttunvuođalága njuolggadusaid dulkoma olis , soahpameahttunvuođaid tariffašiehtadusaid rihkkuma hárrái ja sankšuvnnaid hárrái dákkár šiehtadusrihkkumiid oktavuođas . 1 Bargoriekti gieđahallá maiddái soahpameahttunvuođaid buhtadusovddasvástádusa oktavuođas ja lobihis bargoheaitaga oktavuođas . 1 Bargoraporta áigodagas 01.02 . - 13.04.99 plána ovddos guvlui - Oslo universitehta 1 Bargoproseassa lei áddjái , mas mielváikkuhus vuoruhuvvui dehálažžan , dannego plánaevttohus sáddejuvvui gulaskuddamii , seminárat lágiduvvojedje ja čađahuvvojedje geahčadeamit fylkkageainnuid mielde fylkka stuorra osiin . 1 Bargoohccit 1 Bargooasi % 3,2 % 2,1 % 0,7 % 1,6 % 1,6 % 1,8 % 2,3 % 8,1 % 12,4 % 3,5 % 5,9 % 1,9 % 9,7 % 6,3 % 23,1 % 15,3 % 0,1 % 100,0 % 1 Bargooahppiortnega lea dárbbašlaš gárgedit vai váfista bestema fágii . 1 Bargonávccaárvvoštallama metodihkka sáhttá adnot doppe gos vejolašvuohta lea láhččojuvvon . 1 Bargonávccat leat vátnásat buot riikka guovlluin eanaš ealáhusain . 1 Bargonávccaid geavaheapmi eanandoalus lea dávggas , erenoamážit go eanandoallu lea bearašdoaibma ja bearašbargonávccaiguin ávkkástallojuvvo dávgasit ja dat leat oktiiordnejuvvon . 1 Bargonávccahisvuođaoadju ja sosiálaveahkki Čoahkkáigeassu 4.1 Bargonávccahisvuođaoadju 4.1.1 Bargonávccahisvuohtaoadju Norggas 4.1.2 Geográfalaš iešguđetláganvuođat bargonávccahisvuođa penšuvdnaoažžuid gaskkas Norggas 4.1.3 Maid diehtit sámi álbmoga bargonávccahisvuođaoajuin ? 1 Bargonávccahisvuohtaoadju Norggas 1 Bargonávccahisvuohta orrunbáikki ektui rittus dahje siseatnamis 1 Bargonávccahisvuohta oahppodási ektui 1 Bargonávccahisvuohta agi ektui 1 Bargomárkkaovdáneapmi sorjá Norgga ja olgoriikkaid ekonomalaš dilis . 1 Bargomárkansekšuvdna ( BMS ) 1 Bargomárkanpolitihkka muhtun joavkkuid várás ( nuoraid , sisafárrejeddjiid ja bargonávccahemiid várás ) . 1 Bargomárkanpolitihkka 1 Bargomárkanovdáneapmi sorjá Norgga ja olgoriikkaid ekonomalaš dilis . 1 Bargomárkanossodagas lea ovddasvástádus doaimmaide mat ovddidit buresdoaibmi bargomárkana . 1 Bargomárkandoaibmabijut galget váikkuhit eanet fidnooassálastima , vuolidit bargguhisvuođa ja eastadit ahte olbmot duvdojuvvojit eret bargomárkanis dainna lágiin ahte dat veahkehit sin geain leat váttisvuođat bargomárkanis , oažžut barggu ja bissut doaimmas . 1 Bargomárkandoaibmabijut galget buoridit juohkehačča vejolašvuođa beassat bargui gealbudeami ja bargohárjehallama bokte , ja daid sáhttá juohkit čuovvolandoaibmabidjun , gaskkustandoaibmabidjun , bargohárjehallamin , oahppun , gaskaboddasaš barggahussan ja bistevaččat heivehuvvon bargun . 1 Bargomárkandoaibmabijut eai leat makkárge vuoigatvuođaid , muhto addojuvvojit ovttaskas olbmui árvvoštaladettiin makkár doaibmabijut dárbbašuvvojit oaččohit su fas bargui . 1 Bargomárkandoaibmabijut dábálaš ja bargonávccahis bargoohcciid várás . 1 Bargomárkana soahppilis dilli lasiha vejolašvuođaid dasa ahte eanebut besset ja bissot fidnodoaimmain . 1 Bargomárkana ovdáneapmi dás duohko lea oalle muddui dan duohken ahte sáhttá čohkket ain bargofápmováriid , juogo bargosirddolašvuođas , sis geat dál eai leat bargomárkaniin dahje oasseáigebargiin guđet sáhttet eanet bargat . 1 Bargomárkana ovdáneami árvvoštallan , ja analyseret bargomárkanpolitihka . 1 Bargomárkana ovdáneami goziheapmi ja guorahallan , ja sisaboahto- , bálká- ja haddeovdáneami goziheapmi ja guorahallan . 1 Bargomárkana dili dihte evttohuvvo ahte gáibádus dan ektui man ollu bargoáigi galgá oatnut beaiveruđaid oažžumis virgeluomu oktavuođas , geahpiduvvo 40 prosentii . 1 Bargoministtar Hanne Bjurstrøm , HSH hálddahus direktevra Vibeke Madsen , kulturministtar Anniken Huitfeldt ja LO sadjásaš jođiheaddji Gerd Kristiansen . 1 Bargoministtar 1 Bargomearrádus lei čielggadit boahtteáigásaš bistevaš hálddašanortnega man váldi biddjojuvvui njuolgga Sámediggái , ja čielggadit válddi ja bargamušaid vejolaš juogadeami nu ahte váldi ja bargamušat biddjojuvvojit njuolgga Sámediggái ja ahte váldi ja bargamušat biddjojuvvojit eará kulturmuitohálddašeapmái . 1 Bargolávdegottis mii lea vuođđuduvvon , leat áirasat Lulli- Trøndelaga ja Hedemárkku sámi servviin , Åarjel Saemiej Gielh , Troandin suohkanis ja Lulli- Trøndelaga fylkkasuohkanis . 1 Bargolávdegottis leat mearraluossaservviid , johkabivdoeaiggádiid , Finnmárkkuopmodaga , Romssa ja Finnmárkku fylkkamánniid , Luondduhálddašandirektoráhta ja Sámedikki ovddasteaddjit , čilge várrepresideanta Marianne Balto . 1 Bargolávdegottis ii leat vejolaš čađahit vuđolaš barggu ovtta guovtti mánus vai ođđa regulerenevttohusa sáhtášii sáddet gulaskuddamii ja mearridit láhkaásahusaid ovdal go ođđa guolástusáigodat 2011:s álggahuvvo . 1 Bargolávdegotti čoahkádusas galget leat earret eará guoskevaš sámi beroštupmiorganisa šuvnnaid / sámi riekte oamas ­teaddjiid ovddasteaddjit . 1 Bargolávdegotti mandáhta ja čoahkádusa mearrida fylkkamánni konsultašuvnnaid maŋŋá Sámedikkiin . 1 Bargolávdegotti mandáhta ja čoahkkádusa mearrida fylkkamánni konsultašuvnnaid maŋŋá Sámedikkiin . 1 Bargolávdegotti mandáhta ja čoahkkádusa mearrida fylkka ­mánni konsultašuvnnaid maŋŋá Sámedikkiin . 1 Bargolávdegoddi nammaduvvui ja dat evttohii 2006 giđa mo soahpat bargolágideamis ja vel prográmma ovddasguvlui , mii ovttastahttá Divttasvuona / Vuotnabađa geavaheami ja gáhttema . 1 Bargolávdegoddi mii lea addán raportta , evttoha sirdit dahkamušaid Sámediggái lassin daidda mat čuvvot oahpahuslága mearrádusain . 1 Bargolávdegoddi lea mearridanválddálaš go unnimusat golbma ( 3 ) lahtu leat loidosis . 1 Bargolávdegoddi lea mearridanválddálaš go unnimus golbma ( 3 ) lahtu leat loidosis . 1 Bargolávdegoddi jođiha giellalávdegotti doaimmaid Sámi giellalávdegotti ollesčoakkámiid gaskkas . 1 Bargolávdegoddi galgá sáhttit ovddidit evttohusa sierranas čielggadusaid hárrái vai sihkkarastojuvvošii buoremus vejolaš mearrádus ­vuođđu gažaldagain mat gusket suodjalan ja eará áššiide maid lea dárbu lagabui čilget dien dási áššemeannu ­deames ja main lea mearkkašupmi suodjalanáššái . 1 Bargolávdegoddi fuolaha oktilis áššiid čoahkkimiid gaskkas . 1 Bargojuvvo árjjalaččat dainna ulbmiliin ahte oažžut dohkkehuvvot sámi servodaga boahtteáigái áibbas guovddáš áššiid , nugo eanavuoigatvuođaid , kulturdeaivvadansajiid ja ealáhusovddideami . 1 Bargojuvvo oažžut sámegielmáhtu reella kvalifikašuvdnan Romssa universitehta virgáibidjamiin . 1 Bargojuvvo maiddái ovdánahttit oktasaš dearvvašvuođa- , biras- , ja sihkkárvuođanjuolgadusaid petroleumaviežžama várás Barentsábis . 1 Bargojuvvo dan guvlui ahte loahppaárvvoštallan čađahuvvo jagi 2002 mielde . 1 Bargojoavvkus lea stáhta- ja eamiálbmotáirasat miehtá máilmmi . 1 Bargojoavku čujuhii maiddái ILO-konvenšuvnna 169 artihkkalii 7.1 , mii nanne ahte álgoálbmogat « nu bures go jo vejolaš galget beassat hálddašit iežaets ekonomalaš , sosiála ja kultuvrralaš ovdáneami » . 1 Bargojoavku čujuha dasa ge ahte Sámediggi lea sierralágan stáhtalaš huksehus man geažil lea váttis válljet « standárdačovdosiid » go áigu formaliseret dikki gaskavuođa ráđđehussii . 1 Bargojoavku čujuha ahte dát bealit dahket Sámedikki erenoamáš huksehussan , ja danne lea váttis válljet ” oppalaščovdosiid ” Sámedikki dili formaliseremii ráđđehusa ektui , sihke čatnanhámi dáfus ja bušeahttaoktavuođain . 1 Bargojoavku ávžžuha ahte stáhtalaš sisaoastinšiehtadusaide sisafievrriduvvo gáibádus ahte prográmmagálvolágideddjiid prográmmagálvvut galget Unicode doarjut . 1 Bargojoavku árvvoštalai iežas raporttas iešguđetlágan bušeahttaprosedyramálliid : « Modell 1 tar utgangspunkt i dagens budsjettrutiner og konsultasjonsprosedyrene . 1 Bargojoavku árvala ahte dat biddjo sámelága 2-16:ii ja ahte dat čuodjá ná : § 2-16 Riikarevišuvnna bearráigeahččan Riikarevišuvdna čađaha revišuvnna ja bearráigeahččá Sámedikki doaimma Riikarevišuvnna lága mielde ja Riikarevišuvnna doaimma bagadusa mielde maid Stuoradiggi lea mearridan . 1 Bargojoavku áigu gárvvistit barggus golggotmánu gaskamuddui dán jagi . 1 Bargojoavku áigu buktit evttohusas njukčamánus 2007 . 1 Bargojoavku sáddii iežas evttohusa ON olmmošvuoigatvuođakommišuvdnii 1994 viidáset meannudeapmái . 1 Bargojoavku rávve ahte sámi álbmotbeaivi ja sámi kultuvra čalmmustahttojuvvojit ráđđehuskvartálas heivvolaš vuogi mielde , ja dan berre Gielda- ja guovludepartemeanta mas lea oktiiordnenovddasvástádus , čuovvolit . 1 Bargojoavku rávve ahte sámi álbmotbeaivi ja sámi kultuvra čalmmustahttojuvvojit ráđđehuskvartálas heivvolaš vuogi mielde , ja dan berre Gielda- ja guovlodepartemeanta mas lea oktiiordnenovddasvástádus , čuovvolit . 1 Bargojoavku rávve ahte ortnet vuovdinvejolaš eriiguin bisuhuvvo ja ahte ortnega váldoprinsihpat eai rievdaduvvo vuđolaččat . 1 Bargojoavku ovddidii raporttastis skábmamánu 2006 . 1 Bargojoavku ovddidii iežas raportta « Sáme ­dikki formála sajádat ja bušeahttabargovuogit » cuoŋománus 2007 . 1 Bargojoavku oaivvilda leat lunddolažžan joatkit dáinna ortnegiin jus Sámediggi ain bisuhuvvo oassin stáhtas juridihkalaš peršovdnan . 1 Bargojoavku oaivvilda leat eanemus ulbmilažžan addit Riikarevišuvdnii dan ovddasvástádusa resursavuođu hárrái . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte vuogas bušeahttabargovuohki modealla seahtá - čuovvut álbmotrievttálaš ráđđádallangeatnegasvuođaid oččodit beaktilet ovttasdoaimma ráđđehusa ja Sámedikki gaskka bures doaibmat ráđđehusa dábálaš bušeahttaproseassa ektui bidjat stuorát ovddasvástádusa departemeanttaide go dál lea dakko bokte ahte bušeahttaproseassas deattuhuvvo oktasaš ipmárdus sámi servodaga dilálašvuhtii ja ovdánandárbui váikkuhit ráđđehusa barggu ja oktiiheiveheami nannemii ja doaimmaheapmái sámiguoskevaš áššiin nannet Sámedikki vejolašvuođa ieš vuoruhit doaimmaid sámi kultuvrra várás nannet Sámedikki ságastallama sámi siviila servodagain láhčit dili ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádus- ja fápmosuorggi váikkuhit dasa ahte čielggadit Sámedikki sorjjakeahtes dili . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte vuogas bušeahttabargovuohki modealla seahtá - 1 Bargojoavku oaivvilda ahte sámepolitihkka ovdánivččii jus ásahivččii digaštallama Stuoradikkis gos deattuha ovdáneami boahtteáiggis . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte ruđat mat geavahuvvojit nuvttá oahpponeavvoortnegii , berrešedje baicce geavahuvvot ođđa oahpponeavvuid ovddideapmái . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte goappaš modeallaid dáfus galgá hálddašan- ja almmolašvuođaláhka gustot nu movt dál , ja bargiid dilli ii galgga rievdat . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte dákkár čoavddus dievaslaččat árvvoštallojuvvon soabašii Sámedikki sorjjasmeahttun sajádahkii , ja ahte dat čielggadivččii gažaldagaid mat gusket áššáskuhttingelbbolašvuhtii , stáhtaráđiid bagadanváldái ja vuođđalágalaš ja parlamentáralaš ovddasvástádussii . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte dakkár dilálašvuođas mas diimmá bušeahttamearrádus joatkašuvvá seamma ládje , lea maiddái ođđa ” hálddahuslaš doaibma ” . 1 Bargojoavku oaivvilda ahte dakkár dilálašvuođas mas diimmá bušeahttamearrádus joatkašuvvá ládje , lea maiddái ođđa ” hálddahuslaš doaibma ” . 1 Bargojoavku navdá dán raportta mávssolaš oassin ođđa bušeahttabargovugiin . 1 Bargojoavku nammaduvvui mii galgá bargat viidáseappot dáinna áššiin . 1 Bargojoavku mii čielggadii dán ášši , rávvii dattetge garvima dihttii eahpečielggasvuođaid Sámedikki bargiid sajádaga birra boahtteáiggi ahte lasihuvvo mearrádus sámeláhkii mii dadjá ahte Sámedikki bargiide gustojit seamma lágat go stáhtavirgehasaide . 1 Bargojoavku mii lea vuođđuduvvon bargo- ja searvadahttinministara Bjarne Håkon Hanssena ja Sámedikki presideantta Aili Keskitalo dohkkehemiin , lea geigen raportta Sámedikki formála saji birra ja bušeahttadagalumiid birra . 1 Bargojoavku mii lea ráhkkanahttán sámi mánáidgárddiid earenoamáš doarjaga sirdima Sámediggái 2001:s , lea 03.04.00 buktán iežas raportta . 1 Bargojoavku masa sihke Sámediggi ja Duodjeinstituhtta oassálastet , lea ásahuvvon árvvoštallat daid mihttomeriid mat leat mearriduvvon instituhttii , ja dan bargui maid instituhtta čađaha . 1 Bargojoavku mas leat máŋgga departemeantta ja Sámedikki oassálastit geigii guovvamánus 2002 ráportta ” Samisk tegnsett og IT ” ( sámegiela čállinmearkkat ja IT ) . 1 Bargojoavku mas leat dáiddárorganisašuvnnaid ja Sámedikki láhtut , leat ožžon válddi árvvoštallat sisaoastinortnega mii buorida almmuhuvvon sámi čáppagirjjálašvuođa ja musihka / luođi háhkanvejolašvuođa . 1 Bargojoavku loahpaha barggus jagi 2001 mielde . 1 Bargojoavku lei ná biddjon oktii skuvlagirjerádjobargiid ovddasteaddjit , oahpaheaddjit , rektorat , oahpahusetáhtta ja fylkkagirjerádju . 1 Bargojoavku lea árvvoštallan makkár málliid mielde sáhtášii organiseret sámi kulturmuitohálddašeami . 1 Bargojoavku lea árvalan ahte gielddat ja fylkagielddat ieža mearridit goas ja gos geavahit sámeleavgga . 1 Bargojoavku lea unnán ovdánan , ja eatnat gažaldagat váilot ain . 1 Bargojoavku lea mearridan válbmet barggu jagi 2001 mielde . 1 Bargojoavku lea gávnnahan ahte Sámedikki doaimma erenoamášvuođaid geažil , lea nuppelágán čoavddus vuohkkaset . 1 Bargojoavku lea guorahallan gielddaid ja fylkkagielddaid dilálašvuođaid guovttegielatvuođabarggu ektui , ja čohkke fuomášumi gielddaid / fylkkagielddaid čuovvovaš gažaldagaide a ) ožžotgo guovttegielatvuođagoluid gokčojuvvot dálá dilis , b ) leatgo návccalaččat deavdit láhkamearrádusaid mat máinnašit guovttegielatvuođa , ja c ) maid dárbbašit vai olahit gielaid gaskka ovttadássásašvuođa juksanmeari . 1 Bargojoavku lea gulahallan guoskevaš oassálastiiguin ja háhkan dieđuid buohtastahtti dilálašvuođaid birra riikkaidgaskasaččat . 1 Bargojoavku lea geahčadan sámi kulturmuitohálddašeami lágalaš vuođu , ja čujuhan diliide maid lea vuođđu čuovvolit viidáseappot , ja vel árvvoštallan oktavuođa bajimus sámepolitihkalaš gažaldagaide . 1 Bargojoavku lea fárus maiddái dan barggus . Galgá ráhkaduvvot boazologu mearrideami bagadus sihke ealáhusa ja eiseválddiid várás . 1 Bargojoavku lea fárus maiddái dan barggus . 1 Bargojoavku lea 9.1.-čuoggás bidjan vuođđun ahte stáhtas galgá maiddái leat geatnegasvuohta ráđđádallat sápmelaččaiguin bušeahttaáššiin . 1 Bargojoavku jáhkká ortnega mas Sámediggeráđđi meannuda váidága , joatkašuvvat . 1 Bargojoavku ii dattege hilggo dan ahte goappaš árvalusaid sáhttá ovttastahttit . 1 Bargojoavku geigii loahpparaportta njukčamánus 2007 . 1 Bargojoavku geigii iežas evttohusa njukčamánus 2007 . 1 Bargojoavku geigii 2010 guovvamánu gaskkamuttus raporttas sámi oahpponeavvuid beaktilet ráhkadeami ja buvttadeami birra . 1 Bargojoavku geahčadii dárkileappot stáhtalaš eiseválddiid iežaset sámegielageavaheami IKT-oktavuođas . 1 Bargojoavku galgá maiddái árvvoštallat ja evttohit boahtteáiggi našuvnnalaš regulerenplána gonagasreabbá bivdui , ja das gávdnat maiddái čovdosiid gonagasreappá oalgebivdui eará bivddu oktavuođas . 1 Bargojoavku galgá maiddái árvvoštallat instituhta ekonomalaš beliid . 1 Bargojoavku galgá leat geargan bargguinis giđđat 2010. – Dárbu lea háhkat eanet dieđuid sámi álbmoga dearvvašvuođa birra ja makkár erenoamáš hástalusat sámi álbmogis leat go guoská buori álbmotdearvvašvuhtii . 1 Bargojoavku galgá geahččat ollislaččat čađa , ja vejolaččat evttohit rievdadit , fága- ja diibmojuohkima ohppiin geain lea sámegiella fágan . 1 Bargojoavku galggai maiddái geahčadit eará organiseren- ja váldejuohkinmálliid mat sihkkarastet sámi dadjamuša sámi kulturmuittuid hálddašeamis . 1 Bargojoavku evttoha ahte Sámedikki dálá friddja sajádat berre fomaliserejuvvot , dat mearkkaša mearriduvvot lágas . 1 Bargojoavku eavttuhii 25.02.99 ahte galggašii ásahuvvot sierra oktasaš rámmaprográmma « EU-Sápmi , 2000-2006 áigodaga rámmaprográmma » . 1 Bargojoavku dulkui ášši ILO manuála 5 vuođul , mas čuožžu ahte doaba sáhttá guoskat ollu iešguđetlágan doaibmabijuide . 1 Bargojoavku doarju álgaga mii dás lea dahkkojuvvon . 1 Bargojoavku doalai maŋimus čoahkkima ođđajagimánus 2006 . 1 Bargojoavku bijai jagi 2008 raportta ovdan NAVbargiid sámegiela ja kulturmáhtu birra , ja das árvaluvvojedje arvat doaibmabijut . 1 Bargojoavku anii árvvoštallamisttis vuođđun ahte stáhta konsultašuvdnageatnegasvuohta maiddái gullá daid jahkásaš stáhtabušeahta osiide mat gusket sámi ulbmiliidda . 1 Bargojoavkoraporttas « Sámedikki formála sajádat ja bušeahttabargovuogit » leat golbma sierralágan ođđa bušeahttabargovugiid málle árvvoštallojuvvon . 1 Bargojoavkkus mas leat áirasat Máhttodepartemeanttas , Oahpahusdirektoráhtas ja Sámedikkis , lea čuovvovaš mandáhtta : – Árvvoštallat sámi oahpponeavvuid dálá ovdáneami ja buvttadeami – Dán árvvoštallama vuođul evttohit rievdadusaid mat beavttálmahttet oahpponeavvoráhkadeami Mánáidgárddi rámmaplána ja Máhttolokten – Sámi mielde – Árvvoštallat makkár ekonomalaš váikkuhusaid rievdadusat mielddisetbuktet Bargojoavku galgá gulahallat iešguđetlágan aktevrraiguin ja viežžat dieđuid sullasaš diliid birra eará riikkain . 1 Bargojoavkkus ledje hutkát iežaset bargovugiiguin , ja muittán iluin ollu maid doppe barggaimet . 1 Bargojoavkkus leat sámit njeallje riikkas , nenetssat ja vepsálaččat . 1 Bargojoavkkus leat leamašan Sámedikki , Justis- ja politiijadepartemeantta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeantta miellahtut . 1 Bargojoavkkus leat , lassin Olgoriikkadepartementii ja Sámediggái , Gielda- ja guovlodepartemeanta ja NORAD . 1 Bargojoavkkus galget leat dáiddárorganisašuvnnain guovttis ja Sámedikki okta lahttu . 1 Bargojoavkku čoahkkin álggii 14.02.00 ja nogai 23.02.00 . 1 Bargojoavkku árvvoštallamat ođđa bušeahttabargovugiid hárrái Bargojoavkku bušeahttabargovugiid evttohus galgá , vrd. mandáhta , vuođđuduvvot daidda álbmotrievttálaš geatnegasvuođaide mat stáhtas leat eamiálbmogiid guovdu . 1 Bargojoavkku árvvoštallamat Sámedikki formála dili Sámedikki formála dili čilgehus lea čuovvoleapmi eará bargojoavkku raporttas ( ovddiduvvon cuoŋománus 2005:s ) , mas evttohuvvo ahte ” vejolaš čoavddus maid berre dárkileappot 3 1 Bargojoavkku árvalus čalmmustahttá liikká Sámedikki iešstivrejumi ja politihkalaš sorjjasmeahttunvuođa , ja ii leat veadjemeahttun ahte Stuoradiggi dan deattuha jus dilli šaddá nu . 1 Bargojoavkku árvalus sáddejuvvo gulaskuddamii , ja meannuduvvo jáhku mielde 2001 guovvamánu dievasčoahkkimis . 1 Bargojoavkku ulbmil lea buktit evttohusaid gonagasreabbá boahttevaš hálddašeami ja bivddu birra . 1 Bargojoavkku ulbmil berre leat áigái oažžut máddodagaid bistevaš ja bissovaš ovdáneami , vai sámi riddo- ja vuotnaguovlluid ássan- ja bargovejolašvuođat bisuhuvvojit . 1 Bargojoavkku raportta sámi mánáidgárddiid sierra doarjagiid sirdima birra Mánáid- ja bearašdepartemeanttas Sámediggái 1 Bargojoavkku raportta galggašii plána mielde leat gárvvis ovdal ođđajagimánu 2010 loahpa . – Tearbmaprošeakta mii lea vuolggahuvvon Sámedikki strategalaš oahpponeavvoplána čuovvoleami olis : matematihkkatearpmat julevja máttasámegillii . 1 Bargojoavkku raporta gárvánii borgemánus 2007 . 1 Bargojoavkku raporta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttabargovugiid birra 1 Bargojoavkku raporta . 1 Bargojoavkku raporta , « Evttohus mo ođđasis organiseret sámi giellabarggu sámedikkiid ovddasvástádussuorggis » , addui SPR stivrii 26.08.08 . 1 Bargojoavkku mielas čuovvu dát ILO-konvenšuvnna nr. 169 6.1. a , mii nanne ahte stáhta lea geatnegas konsulteret álgoálbmoga go árvvoštallet čađahit « lágaid dahje hálddahuslaš doaibmabijuid » mat sáhttet sidjiide njuolgga váikkuhit . 1 Bargojoavkku mandáhtta lei evttohit sámi giellabarggu boahtteáiggi organiserema sámedikkiid ovddasvástádussuorggi siskkobealde , ja árvvoštallat sámegiela dutkan- ja fága / resursaguovddáža ásaheami strategiijaid . 1 Bargojoavkku mandáhtta lea giddet fuopmášumi eamiálbmogiid dillái miehtá máilmmi , ja evttohit riikkaidgaskasaš standárddaid našuvnnalašstáhtaid eamiálbmotpolitihka hárrái . 1 Bargojoavkku mandáhtan lea ráhkkanahttit Sámi oahpahusráđi sirdima Sámediggái , man oassin lea bargguid ja válddi sirdima árvvoštallan . 1 Bargojoavkku mandáhta lea hábmet ON máilmmiviidosaš juolggaštusevttohusa . 1 Bargojoavkku lahtut departemeanttaid bealis eai jáhke dán modealla leat vejolažžan duohtandahkat . 1 Bargojoavkku jođiha bargojoavkku jođiheaddji . 1 Bargojoavkku evttohus sisagorrojuvvo e Norge-plánii . 1 Bargojoavkku evttohasat leat : Harald Gaski , Sámi instituhtta , Humanisttalaš fakultehta 1 Bargojoavkku evttohasat leat : 1 Bargojoavkku eanetlohku oaivvilda maŋŋá go leat geahčadan gusamielkeeriid gávpejohtoortnega , ahte dat doaibmá nugo lea jurddašuvvon ja buorida dávggasvuođa mielkeearreortnegis ja ortnet lea láhččojuvvon ealáhusa struktuvraovddideami váste . 1 Bargojoavkku bohtosat biddjojuvvoje ovdan Riikaoasselávdegotti čoahkkimis juovlamánus . 1 Bargojoavkku bargun lei erenoamážit deattuhit : • Mielkeeriid juogu buvttadeddjiid , doallosturrodagaid ja distrivttaid gaskka . 1 Bargojoavkku bargomearrádusa ráhkadedje departemeanttat ja Sámediggi ovttasráđiid . 1 Bargojoavkku Sámediggelahttu lea eamiálbmogiid bargojoavkku jođiheaddji ođđajagimánu 2006 rájes . 1 Bargojoav ­ku galgá maid geahčadit ahte sáhtášii go eanet jorgalit dáru skuvllaid oahpponeavvuid ja heiveit daid Sámi Máhttoloktema ulbmiliidda Bargojoavku galgá maid árvvoštallat ruđalaš arvvosmahttimiid mat sáhtáše iešguđet fágabirrasiid movttáskahttet searvat buvttadit lasi oahpponeavvuid sámegillii . 1 Bargojoaku geahčadii Olgoriikalašdirektoráhta dulkaiskosa evttohusa ja dulkaautoriserema evttohusa , muhto gávnnahii ahte sámegiela dulkkain lea earalágan dárbu , ja nu maiddái earalágan dulkaortnetdárbu . 1 Bargohárjáneapmi almmolaš hálddašeamis ja máhtolašvuođa sámi servodatdiliid birra deattuhuvvo . 1 Bargohárjáneapmi almmolaš hálddašeamis ja máhtolašvuohta sámegielas ja sámi servodatdiliid birra deattuhuvvo . 1 Bargohárjehallan addá nuoraide vejolašvuođa čájehit ahte sii dohkkejit bargoeallimii ja seammás sii besset geahččalastit bargat dan barggu masa sii háliidit eambbo oahpásmuvvat . 1 Bargoguoibmešiehtadusat main stáhtalaš oasálaččat leat mielde , fertejit maid siskkildit viiddis guovlopolitihka , nama- lassii stáhtalaš sektorpolitihka . 1 Bargoguoibmesoahpamušat main stáhtalaš oasálaččat leat mielde , fertejit maid siskkildit viiddis guovlopolitihka , namalassii stáhtalaš sektorpolitihka . 1 Bargogottis ledje muđui guokte doaimmahathoavdda ja ovcci áššemeannudeaddji ( čálli ) earret kanturbargiid . 1 Bargogirji , bustávvaplánššat ja oahpaheaddjirávvagat bohte vel maŋŋil . 1 Bargogeatnegasvuođat internáhtas 1 Bargoeallima fágaoahpahusa lága olis ja dan oktavuođas go duodji lea dohkkehuvvon suodjalanveara fágan , leat ásahuvvon oahpahuskantuvrrat koordineret ja buoridit fágaoahpahusa . 1 Bargoeallima Basisgelbbolašvuođa prográmma ( BKA ) bokte leat addon doarjagat vuođđooahpa ­heapmái matematihkas , lohkamis ja čállimis sámegillii ja dárogillii ja IKT , maid maiddái sámi searvvit / bargit leat jođihan . 1 Bargoduogáš : Allaskuvlalektor sosiála barggus Norgga suohkan- ja sosiálallaskuvllas , 1974 til 1977 . 1 Bargoduogáš : Akershus AUFa fylkkačálli áigodaga 1988-1989 Forskningsstiftelsen Fafo dutki áigodaga 2000-2005 1 Bargoduogáš : 2000 - 2009 Norgga spábbačiekčanlihtu diehtojuohkinhoavda 1997 – 2000 AS Vinmonopoleta diehtojuohkinhoavda / - ráđđeaddi 1994 – 1997 Sosiála- ja dearvvašvuođadepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi 1993 – 1994 Romssa fylkkasuohkana fylkkasátnejođiheaddji politihkalaš čálli 1 Bargodepartemeanttas leat čieža fágaossodaga , guokte hálddahusossodaga ja bargoveahkaossodat . 1 Bargodepartemeanttas dat lea bajimus ovddasvástádus ráđđehusa bargomárkan- ja čálgopolitihkas . 1 Bargodepartemeanta ásahuvvui ođđajagimánu 1. b. 2010 , muhto dat bargamušat ja ovddasvástádus mat leat biddjojuvvon departementii , leat hui guhká jo leamaš . 1 Bargodepartemeanta ásahuvvui 1885 , ja das leat jagiid čađa leamaš dakkár namat go Gielda- ja bargodepartemeanta , Bargo- ja hálddahusdepartemeanta , Bargo- ja sosiáladepartemeanta ja Bargo- ja searvadahttindepartemeanta . 1 Bargodepartemeanta áigumuš lea ahte rievdadusaid galgá fápmuibidjat nu ahte leat fámus go 2012 miessemánu 1. beaivvi galget muddet álbmotoaju vuođđosupmi ja penšuvnnaid . 1 Bargodepartemeanta sávvá dárkilat bálkágoargŋuma mearrideami mii galgá ádnot vuođđun go muddet álbmotoaju vuođđosupmi ja penšuvnnaid . 1 Bargodepartemeanta lea ovddasvástádus bargomárkanpolitihkka , bargobiras- ja sihkkarvuođapolitihkas , ealáhagat ja čálgopolitihkka . 1 Bargodepartemeanta almmuha ollu prentosiid : 1 Bargobáikin lea kntorbáiki Kárášjogas . 1 Bargobáiki vuosttažettiin Snoasas . Virggi váldobargu lea politihkkaovddideapmi sámegielsuorggis ja terminologiija- ja báikenammasuorggis , earenoamážit lullisámegielas . 1 Bargobáiki vuosttažettiin Snoasas . 1 Bargobáiki lea vuosttažettiin Snoasas . Virgái gullet dakkár barggut go ovddidit ja čuovvolit Sámedikki politihka oahpahus , sámegiel ja sámi kultursuorggis . 1 Bargobáiki lea vuosttažettiin Snoasas . 1 Bargobáiki lea Kárášjogas . 1 Bargobirrasis loaktin ii gávdnon šat . 1 Bargobirrasa čalmmusteapmi Jávkan barggus lei Romssa fylkkasuohkanis jagi 2006 oktiibuot 6,9 % ja 6,8 % jagi 2005 , 1 Bargobiras 1 Bargobearráigeahčču lea stáhtaetáhta , mii lea biddjojuvvon bargo- ja searvadahttindepartemeantta vuollai . 1 Bargobearráigeahčus leat maiddái bargodoaimmat muhtun eará lágaid ektui , main bálkádáhkádusláhka , luopmoláhka ja duhpátvahátlága oasit leat dehálepmosat . 1 Bargoaddái sáhttá šaddat divrrasin ráhkadit iežas fálaldagaid ja dávjá lea váttis gávdnat fágaolbmuid geat sáhttet jođihit diekkár lassioahpu . 1 Bargoaddipolitihkka Romssa fylkkasuohkan lea stuorra ja duođalaš bargoaddi árjjalaš bargoaddipolitihkain . 1 Bargoaddipolitihkalaš ossodat 1 Bargoaddi sáhttáge juohkit virgeluomu ollásit dahje belohahkii eanet bargiid gaskkas guhkit áigái almmá šaddamis máksit ođđa bálkágeatnegas beivviid ovddas . 1 Bargoaddi sáhttá ohcat álbmotoajus ruovttoluottamáksima , jus bargoaddi virgelobi áigodagas máksá olles bálkká . 1 Bargoaddi sáhttá geatnegahttit dakkár institušuvnnain virgáduvvon dearvvašvuođabargiid , mat leat namahuvvon vuosttas ja nuppi lađđasis , vuolgit veahkehit olbmo gii dárbbaša hohpolaš veahki . 1 Bargoaddi ovdagihtii máksá bálkká , bargoaddidivada ja sosiálalaš goluid . 1 Bargoaddi lea Sámediggi . 1 Bargoaddi galgá bargat doaibmilit , ulbmillaččat ja plána mielde dásseárvvu ovdii iežas doaimmas . 1 Bargo-ja searvadahttindepartemeanta – BSD 203 735 000 203 735 000 0,0 % Máhttodepartemeanta – MD 33 290 000 33 290 000 0,0 % Máhttodepartemeanta – MD 3 000 000 4 300 000 1 300 000 43,3 % Máhttodepartemeanta – MD 12 925 000 12 925 000 0,0 % Birasdepartemeanta – BD 3 000 000 3 000 000 0,0 % Kultur- ja girkodepartementa – KGD 61 993 000 61 993 000 0,0 % Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta DFD 6 500 000 6 500 000 0,0 % Eanadoallodepartemeanta – ED 4 000 000 4 000 000 0,0 % 1 Bargo-ja searvadahttindepartemeanta – BSD 191 400 000 191 400 000 Máhttodepartemeanta – MD 31 887 000 31 887 000 Máhttodepartemeanta – MD 4 000 000 4 000 000 Máhttodepartemeanta – MD 12 380 000 12 380 000 Birasdepartemeanta – BD 3 000 000 3 000 000 Kultur- ja girkodepartementa – KGD 53 543 000 53 543 000 Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta DFD 6 200 000 6 200 000 Eanadoallodepartemeanta – ED 4 000 000 4 000 000 Sámeálbmotfoanda 1 Bargo- ja čálgoossodat Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.18.5 . 1 Bargo- ja čálgoossodat . . . . . . . . . . . 1 Bargo- ja čálgohálddašeapmi Bargo- ja čálgoetáhta ( NAV ) galgá vuostáiváldit geavaheddjiid veahkkáivuođain , árvvusatnimiin , máhtuin , dieđuiguin , asttuin ja buresheivehuvvon bálvalusfáladagaiguin . 1 Bargo- ja čálgoetáhtta galgá čađahit systemáhtalaš geavaheddjiid iskkadeami gos maiddái galget gávdnot dieđut geavaheddjiid birra geain lea sámi duogáš . 1 Bargo- ja čálgoetáhtta galgá vuhtiiváldit sámi ja sámegielagiid beroštumiid sihke sámi giellalága hálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde . 1 Bargo- ja čálgoetáhta áigu geahčadit iežas lágaid ja láhkaásahusaid mearridan dihtii maid lágaid lea sámelága § 3-2 mielde áigeguovdil jorgalit sámegillii . 1 Bargo- ja čálgoetáhta válddii 01.07.2006 badjelasas dan ovddasvástádus ja daid bargamušain mat ovdal ledje Aetat:s , Bargodirektoráhtas , Riikaoadjodoaimmahagas ( ROD ) ja NAV interim:s . 1 Bargo- ja čálgoetáhta njeallje váldogihppaga leat jorgaluvvon sámegillii , ja nu lea maid eará ge guovdilis gihppagat . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá čađahit dakkár vuogádatlaš geavhaheaddjiiskamiid , mat maiddái addet dieđuid geavaheddjiid birra geain lea sámi duogáš . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá čađahit báikkálaš geavaheaddji guorahallamiid sámi hálddašanguovlluin . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá lea guorahallan iežas lágaid ja láhkaásahusaid gávnnaheames makkár lágat sámelága § 3–2 ektui lea dárbun jorgalit sámegillii . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá juohke njealját mánu dieđihit sámelága giellanjuolggadusaid čuovvoleami ja sámegiela geavaheami , dás man muttos leat jorgaleames lágaid , láhkaásahusaid , skoviid ja eará dieđuid sámegillii . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá doahttalit sámi ja sámegielat geavaheddjiid sihke sámegiela hálddašanguovllu siskkobealde ja olggobealde . 1 Bargo- ja čálgoetáhta galgá dieđihit golbmii jahkái mo dat čuovvola sámelága giellanjuolggadusaid ja čađaha sámegiela geavaheami , ja dieđihit mat lágáid , láhkaásahusaid , skoviid ja eará diehtojuohkinávdnasiid dat lea jorgalahttán sámegillii . 1 Bargo- ja čálgoetáhta doaibmajuolludeapmi evttohuvvo lasihuvvot oktiibuot 710 miljovnna ruvnnuin . 1 Bargo- ja čálgoetáhta bargomárkandoaibmabidjofálaldat lea dávggas ja sáhttá heivehuvvot ovttaskas olbmo dárbui oažžut gelbbolašvuođa ja bargohárjehallama . 1 Bargo- ja čálgoetáhta Ráđđehus nu go Sámediggi ge háliida sihkkarastit ahte sámi geavaheaddjit NBČ-vuogádagas váldojuvvojit vuostá sámegielain ja kulturmáhtuin , ja vel máhtuin sámi servodatdiliid birra . 1 Bargo- ja čálgoetáhta . . . . . . . . . . . . 1 Bargo- ja čálgoetáhta 1 Bargo- ja servadahttindepartemeanta lea danne maŋimuš logiid jagiid álggahan arvat doaibmabijuid sámegiela dihtii . 1 Bargo- ja searvádahttindepartemeanta lea ovttas Sámedikkiin álggahan jahkásaš raportta almmuheami mas lea čilgejuvvon sámi statistihkka . 1 Bargo- ja searvadahttinministtar ja Sámediggepresideanta leigga ovttaoaivilis dasa ahte bargojoavku ceggejuvvui . 1 Bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen lágida preassakonferánssa stáhtabušeahta birra , ja erenoamáš deaddu lea bušeahtas mii guoská Finnmárkui ja Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartementii ja Bargo- ja searvadahttin ¬departementii . 1 Bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen ja sámediggepresideanta Aili Keskitalo oaččuiga cuoŋománu 27. b. bargojoavkkus raportta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttabargovugiid birra . 1 Bargo- ja searvadahttinministtar Bjarne Håkon Hanssen ja Sámediggepresideanta Aili Keskitalo leaba odne ožžon bargojoavkoraportta Sámedikki formálalaš sajádaga ja bušeahttavugiid birra . 1 Bargo- ja searvadahttinministariin Bjarne Håkon Hanssen 1 Bargo- ja searvadahttindepatemeanttas dat lea ovddasvástádus ráđđehusa sáme- ja unnitlohkopolitihkas . 1 Bargo- ja searvadahttindepartementtas lea , sámi áššiid ovttastahttindepartementan , ovddasvástádus ráhkadit jahkásaš stuoradiggedieđáhusa sámi servodaga dili ja ovdánahttindárbbuid birra . 1 Bargo- ja searvadahttindepartementtas galgá ain leat ovttastahttinovddasvástádus bušeahttaproseassaid dáfus mat gusket sámi áššiide . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas leat ovcci ossodaga . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas lea stáhta sámepolitihka bajimus oktiiordnenovddasvástádus . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas lea ovddasvástádussan oktii heivehit ráđđehusa sámepolitihka . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas bušeahttakapihttala 684:s lea guovddáža dábálaš doaibma ruhtaduvvon 2007 rájes . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta áigumuš lea árvvoštallat dán gažaldaga dan láhkabarggu oktavuođas mii galgá álggahuvvot Sámedikki rievttálaš ja formála sajádaga birra . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta stáhtaráđđi 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ovddasvástádus lea vuosttažettiin ovttastahttit ráđđehusa sámepolitihka . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeantta juolludeapmi Sámediggái bušeahttakapihttalis 680 , 50-poasttas , dasa gullet maid ruđat ovddeš Sámi kulturfondii , guovttegielalašvuođaruđat sámegiela hálddašanguovllu suohkaniidda ja fylkkagielddaide , ja eará gielladoaibmabijuide . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeantas lea bálddalastinovddasvástádus stáhtalaš sámepolitihka hárrái . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta šaddá maid dan mielde váldit badjelasas ovddasvástádussan oktiiordnet Norgga geatnegasvuođaid čuovvolit unnitlohkogielaidlihtu mearrádusaid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigumuš lea ahte goappaš evttohuvvon rievdadusat beaiveruhtaláhkaásahusas čađahuvvojit nu jođánit go vejolaš ja maŋimusat suoidnemánu 1 . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu árvvoštallat stáhtalaš , fylkkasuohkanlaš ja suohkanlaš eiseválddiid ráđđádallangeatnegasvuođa láhkamearrádusa bakte Sámi vuoigatvuođalávdegotti ođđa áššemeannudan ja ráđđádallan láhkaevttohusa oktavuođas . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu árvvoštallat mo buoremusat lea vejolaš kvalitehtasihkkarastit sámegiela geavaheami láhkajorgalusain ja eará almmolaš dokumeanttain . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu árvvoštallat mainna lágiin buoremusat sáhttá sihkkarastit sámegiela geavaheami láhkajorgalemiin ja eará almmolaš dokumeanttain . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu viidáseappot meannudit ja doaimmahit dán barggu vásáhusaid eará departemeanttaide , ahte movt juolludanreivves oainnusindahkat stivrenláidestemiid ja raportagáibádusaid mat gusket sámi geavaheddjiide . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu plánaáigodaga oktii heivehit ulbmiliid čuovvoleami ja ovddideami ja doaibmaplána doaibmabijuid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu ovttasráđiid áššeguovdilis departemeanttaiguin geahčadit makkár vejolašvuođat leat addit Sámi allaskuvlii eambbo váikkuheaddji sajádaga almmolaš surggiide guoski oahppofálaldagaid addi ásahussan , ovdamearkka dihtii oahpaheddjiide , dearvvašvuođa- ja fuollabargiide , almmolaš hálddahusaid , áššemeannudeaddjiide ja jođiheddjiide , politiijaide ja rihkkunbearráigeahččiide , bargo- ja čálgoetáhtii . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu ovttas eará departemeanttaiguin maidda áššit gusket , árvvoštallat movt fylkkamánne bagadallandoaibma suohkaniid ektui sáhttá ovddiduvvot sámiide guoskevaš áššiid oktavuođas . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu ovttas daid eará departemeanttaiguin maidda ášši gullá , geahččat makkár vejolašvuođat Sámi allaskuvllas livčče bargagoahtit eanet gelbbolašvuođanannema lohkanfálaldagaiguin , mat leat heivehuvvon almmolaš suorgái . Lohkanfálaldat sáhttá ovdameark ­ka dihte heivehuvvot oahpaheddjiide , dearvvašvuođa- ja fuolahusbargiide , áššemeannudeddjiide ja almmolaš hálddašeami jođiheddjiide , politiijaide ja kriminálafuolahussii , bargo- ja čálgoetáhttii jna. 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu maid ásahit dohkálašvuođa dárkkisteaddji ortnega sámegillii jorgaluvvon lágaid ja eará almmolaš áššebáhpáriid várás , ja ortnega mii sihkkarastá ahte sámegillii jorgaluvvon lágat maiddái ođasmahttojuvvojit sámegillii go láhka ođasmahttojuvvo . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu jahkásaččat rádjet ruđaid jahkásaš sámi statistihka girjji buvttadeapmái ja Fágalaš lađastallanjovkui . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu danne várret ruđaid álggahan dihtii bihtánsámi giela ja kultuvrra ealáskahttindoaibmabiju . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu , ovttasráđiid guovdilis departemeanttaiguin , Sámedikkiin ja Sámi allaskuvllain geahčadit dálá dulkonbálvalus ja árvvoštallat dárbbašlaš doaibmabijuid bures doaibmi dulkonbálvalusa ásaheamis . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu , ovttasráđiid guovdilis departemeanttaiguin , Sáme ­dikkiin ja Sámi allaskuvllain , geahčadit dálá dulkonbálvalusa ja árvvoštallat makkár doaibmabijuid lea dárbu čađahit vai šattašii bures doaibmi dulkonbálvalus . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta áigu , ovttas eará departementtaiguin , geahččat movt livččii jus Sámi allaskuvla oččošii nannosit rolla dan barggus ahte ásahit oahppofálaldagaid almmolaš suorgái - mat addet fágagelbbolašvuođa . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta vuordá dál Sámedikki árvvoštallama ja evttohusa . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ulbmáda ahte Nordlándda fylkkamánni galgá váldit badjelasas hálddašit dáid ruđaid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta rávve : Bargo- ja searvadahttindepartemeanta 2009 geassemánu 12. beaivvi evttohus Sámedikki 2008 doaimma birra sáddejuvvo Stuorradiggái . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ruhtada doaibmabijuid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ovddidii čakčat 2008 notáhta ođđa bušeahttameannudanvugiid birra Ráđđehusa ja Sámedikki gaskka ja dasto evttohii movt ođđa bušeahttameannudanvuogit Ráđđehusa ja Sámedikki gaskka galggašedje doaibmat . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ovddidii 2008 čavčča Sámediggái ođđa gaskaboddosaš bušeahttaprosedyra árvalusa . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta okttiiordne barggu ja guovddáš ovttasbargit leat Ealáhus- ja gávhedepartemeanta ja Sámediggi . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea álggahan ságastallamiid KS ’ ain ja Sámedikkiin suohkaniid barggu sámepolitihkalaš gažaldagaid birra . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea sihan Sámedikki finmmárkkulága § 7 mielde mearridit Finnmárkkuopmodaga jođiheaddji ja nubbin jođiheaddji . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea ovttas Norgga sámedikkiin dahkan álgaga almmuhit jahkásaš raportta oktan komeanttaiguin sámi statistihkkii . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea ovddasvástideaddji departemeanta Norggas . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea juolludan ruđaid jagi 2008 prošektii , ja áigu ain doarjut prošeavtta . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea juolludan doarjaga ásahit ja cegget Sámi institušuvnnaid álgoálbmotáššiid davviguovlofierpmádaga árranii Divttasvutnii , ja álgoálbmogiid riikkaidgaskasaš polarjagi rahpamii Guovdageainnus ja Máilmmi boazoál ­bmogiid searvái vai besset álgit plánet ja organiseret 4. máilmmekongreassa boazoálbmo-giidda mii lágiduvvo Guovdageainnus jagi 2009 álggus . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea juolludan buohkanassii 705 000 ruvnnu golmma prošektii maiguin ulbmil lea nannet lulli- ja julevsámegiela . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea juolludan 800 000 ruvdnosaš doarjaga doallat 19. davviriikkalaš sámekonferánssa Roavvenjárggas Suomas jagi 2008 čavčča . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea jagi 2009 addán doarjaga prošektii Nuortalaš kultuvrra rájáid rastá – rádjárasttideaddji prošeakta man eanaš leat ruhtadan Interreg Sápmi ja masa Suopma ja Norga leat addán riikkalaš ruhtadoarjagiid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea jagi 2008 juolludan 800 000 ruvnno guorahallanjoavkku doibmii ja čállingotti jođiheapmái . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea hábmen stivrensignálaid Bargo-ja čálgodirektoráhttii mas leat láidesteamit dan ektui movt etáhtta sáhttá čuovvolit sámegielat geavaheddjiid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea geassemánus 2006 ráhkadan rávvenčállosa mii galgá addit geavatlaš rávvagiid das mo konsultašuvnnat Sámedikkiin galget čađahuvvot . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea dovddahan ahte addojuvvojit ruđat boahtte sámi statistihka jahkegirjji buvttadeapmái , maid leat áigumin almmuhit guovvamánus 2010 . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea 2009’s juolludan kr 500 000 Gáldui – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddažii sámi 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea 2008 juolludan 800 000 ruvnno Sámeráđi iešguđet doaluide 19 . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta lea 2007:s álggahahttán geavaheaddjiiskkadeami mainna áiggošii gávnnahit gokko gahkká ja gokko lihkostuvvet ealáhusdoallit guđet sámi guovlluin lotnolasat doaimmahit vuođđoealáhusdoaimma ja turismma . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta juolluda ruđaid guovddážii kap. 684 , poastta 01 bokte . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ja Sámediggi nammadit guovddáža stivrra . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta háliida ovttasráđiid Sámedikkiin álggahit dakkár barggu boahtteáiggi válggaid oktavuođas . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta háliida leat njunnošis geahččaladdat movt buoremus lági mielde sáhtášii sihkkarastit ahte stáhtii gullevaš etáhtat vuhtiiváldet sápmelaččaid dilálašvuođaid go plánejit doaimmaid ja go hábmejit praktihkalaš bargguid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta goziha dasto sámelága kapihttala 3 njuolggadusaid ollašuhttima . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta galgá plánaáigodagas jođihit barggu čuovvoleames doaibmaplána ulbmiliid ja doaibmabijuid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta dáhttu ovttas Sámedikkiin gávnnahit mo sáhttá joatkit ovttaskas olbmuid vuođul statistihkkabargguin . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta dohkkehii njuolggadusaid geassemánu 11. beaivvi 2007 . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta doarju Riddu Riđđu davviálbmotguovddáža prošeavtta 100 000 ruvnnuin . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta danne áigu álggahit barggu mas geahčadit sámelága giellanjuolggadusaid riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaid ektui , ja mas árvvoštallet leago dárbu nuppástuhttit sámelága giellanjuolggadusaid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta bušeahta bakte árvaluvvo juolluduvvot oktiibuot 1,7 mill. ruvnno viessoláigobuhtadasa . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta bovde KSa ja Sámedikki lagat ovttasbargui mas guorahallat suohkaniid bargguid sámiide gullevaš áššiin . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta Sámeálbmotfoandda njuolggadusain , dohkkehuvvon čakčamánu 22. b. 2006 gon . res. čilgejuvvo Sámedikki rolla foandda hálddašeamis , ee. ahte Sámediggi nammada foandda stivrra ja sáhttá mearridit dárkilet njuolggadusaid ja vuoruhemiid foandda vuoittu hálddašeami dáfus njuolggadusaid vuođul . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Máhttodepartemeanta ja Sámediggi ruhtadit prošeavtta « Divvun 2 » , mii galgá sihke ortnegis doallat ja geahččalit davvisámegiela ja julevsámegiela stávendárkkástusa , ja ovddidit oarjilsámegillii stávendárkkástusa . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta , Máhttodepartemeanta ja Sámediggi ruhtadit joatkkaprošeavtta , « Divvun 2 » , man doaibman lea davvisámegiela ja julevsámegiela čállinvuohkedárkkistusa ortnegisdoallan ja geahččalandoaibma , ja ovddidit čállin- vuohkedárkkistusa lullisámegiela várás . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) sádde dákko bokte gulaskuddamii evttohusa rievdadit Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáža njuolggadusaid . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) nammada stivrra jođiheaddji ja eará stivralahtuid ja várrelahtuid ovttasráđiid Boazodoalloolbmuid máilbmefoanddain . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) lea juolludan 300 000 ru sámi statistihkkaprošektii 2008:s . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) lea juolludan 3 000 000 ru dákteriggeávdnasiid hávdádeapmái Njávdámis 2009:s . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) lea juolludan 200 000 ru prošektii sámi statistihkka 2009:s . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) lea juolludan 1 000 000 ru dasa go Loabága suoh 12 664 250 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) ja Máhttodepartemeanta ( MD ) leat juolludan 1 000 000 ru goabbáge Divvun prošektii – sámi divvunprográmma . 1 Bargo- ja searvadahttindepartemeanta ( BSD ) ja Máhttodepartemeanta ( MD ) leaba goabbáge juolludan 1 000 000 Divvunprošektii – sámi divvunprográmma . 1 Bargo- ja searvadahttindeparte ­meanta lea almmatge álggahan ollu doaimmaid sámegiela ovddas , vuosttažettiin čadnon IKT ’ ii ( jf . kap. 19.5 ) ja ásahii 2002 sierra doarjjapoastta sámegiela ja diehtojuohkima várás . 1 Bargo- ja searvadahttindeparte ­meanta attii jagi 2007 100 000 ruvdnosaš doarjaga ovdaprošektii . 1 Bargo- ja ovttasbargolávdegotti čállingoddi . 1 Bargo- ja hálddašandepartemeantta oainnu mielde dagašii diekkár ovttasteapmi ahte hálddašeapmi šattašii álkit geavaheddjiide . 1 Bargo- ja hálddahusministara čilgehus Stuorradiggái 2002 ” Sánis dahkui . 1 Bargo- , searvadahttin- ja kirkedepartemeanta 1 Bargo – ja searvadahttindepartemeanta áigu maid bivdit KSa ja Sámedikki lagat ovttasbargui geahčadit ­suohkaniid barggu sámi áššiiguin . 1 Bargo ­eallima organisašuvnnain lea vástideaddji doai-bmageatnegasvuohta iežaset doaibmasuorggis . 1 Bargo jotkojuvvo 2009’s ea.ea. nammadeames Sámedikki vuollásaš bargojoavkku , láhččomis ovdáneami ovddasguvlui dán suorggis . 1 Bargit ožžot ođđa hástalusaid , earret eará politihkalaš áššemeannudemiid , giellafágalaš doaimmaid ja giellaossodaga hálddahuslaš doaimmaid . 1 Bargit leat mánáidgárddi deaŧaleamos resursa , ja sin gelbbolašvuohta lea mearrideaddjin das mii gaskkustuvvo ja deattuhuvvo mánáidgárddis juohke beaivvi . 1 Bargit leat 11 ( njeallje neavttára , guokte teknihkkára ja viđas barget hálddahusas ) . 1 Bargit ja oahppit servet maiddái viššaleappot sámi guoskevaš doaluide . 1 Bargit geavahedje aivve fal sámegiela buot oktavuođain ja barge sámi máidnasiiguin , stohkosiiguin , lávlumiin ja juoigamiin . 1 Bargit geat leat virgehasat ovtta doaimmas . 1 Bargit geain ii leat dát máhttu , berrejit lávdegotti oainnu mielde oažžut dárbbašlaš oahpu . 1 Bargit eai celkojuvvo eret , ja heaittihuvvon kantuvrraid bargiide fállet barggu lagamus kantuvrrain . 1 Bargis lea vuoigatvuohta oažžut friija barggus nu guhká go lea dárbbašlaš geatnegasvuođaid geažil , mat sus leat Sámedikkis dahje orgánas , masa son lea namahuvvon lahttun . 1 Bargiidsekšuvdna ( BARG ) 1 Bargiidráđđeaddi - Ref. nr : 08/5080 1 Bargiidráđđeaddi 1 Bargiidráddeaddi - Ref. nr : 08/5080 1 Bargiidpolitihkka ja gealboovddideamit ... 15 7.1.1 Gealboovddideamit ... 15 7.1.2 Gealbooččodeapmi ... 15 2 1 Bargiidpolitihkalaš njuolggadusaid , virgáibidjannjuolggadusaid ja virgelohpenjuolggadusaid fertešii guorahallat dainna jurdagiin ahte váldit vuhtii sámegiela ja sámi kulturgealbbu dili . 1 Bargiidpolitihkalaš mihttomearrin lea olahit dássedeattu agi ja sohkabeali ektui , ja fidnet olbmuid geain lea minoritehta- ja álgoálbmotduogáš . 1 Bargiidlohku ja Sámedikki ovddasteddjiid , sihke politihkalaččat ja hálddahuslaččat , lohku lea lassánan maŋimus jagiid . 1 Bargiidbellodat-joavku lea ovddit áigodagas oppalohkái dadjan ahte lea duhtavaš ráđi bargguin , ja Mun in leat dasto gilván " oppalaš boastu dieđuid " dán birra go lean dovddahan ahte lean duhtavaš Bargiidbellodat-joavkkuin . 1 Bargiidbellodat šálloša go eanetlohku badjelgeahččá unnitlogu , mo unnitlohku juogada áirasiiddis lávdegottiide . 1 Bargiidbellodat áigu váikkuhit stuorát áŋgiruššama sámi oahpponeavvuid ráhkadeamis . 1 Bargiidbellodat áigu bargat dan ala ahte suodjalit ja ovddidit eanadoalu sámi guovlluin , ja áŋgiruššat iešguđet vugiid ektui lotnolasealáhusain . 1 Bargiidbellodat áigu bargat dan ala ahte mearrasámi guovllut ožžot ruovttoluotta iežaset historjjálaš vuoigatvuođaid go guoská bivdoearreoassái . 1 Bargiidbellodat áigu bargat dan ala ahte buoridit vejolašvuođaid fidnet norgalaš bohccobierggu EU ja eará riikkaidgaskasaš márkaniin . 1 Bargiidbellodat oaivvilda ahte ealli gilit ja árjjalaš eanadoallu gullet lávga oktii . 1 Bargiidbellodat oaivvilda ahte dárbbašuvvo riikaviidosaš dulkabálvalusvuogádat dervvašvuođa- ja sosiálasuorggis , mii lea nu ahte dulkka geavaheapmi ja háhkan gullá bargovugiide go galget háleštit divššohasaiguin . 1 Bargiidbellodat oaivvilda ahte dakkár oaidnu ii biso čoahkis , vaikko joavkuge jáhkká ahte Finnmárkku eananhálddašanorgána eaiggátvuoigatvuođat , nammalassii dan eanangirjevuođđu , sorjá stivrra 4-4-juogus . 1 Bargiidbellodat oainnut leat várra boahtán oidnosii dán áššis . 1 Bargiidbellodat lea rievdadan Sámediggeráđi dieđáhusa nu ahte lea eanet rabasvuohta ráđi doaimmaid birra . 1 Bargiidbellodat lea rabas dan ektui ahte dihto guovllut sáhttet gullat báikkálaš hálddašanmálliid ja doaibmabijuid geahččaleapmái dan ulbmila ektui ahte sihkkarastit ja ovddidit mearrasámi báikegottiid riddo- ja vuotnaguovlluin , ja árvvoštallat ráfáiduhttima stuorra aktiivvalaš reaidduid geavaheami vuostá . 1 Bargiidbellodat jáhkká dan uhccán heivet áššái , go Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu ollái váldojuvvojit ovdan dakkár doahpagat go iešmearridanvuoigatvuohta ja ruovttuguovlluid iešstivrejupmi ( s. 19 , 4. teakstaoassi ) . 1 Bargiidbellodat ii sáhte doarjut Sámediggeráđis dan árvvoštallama , ahte ii meahcceburiid vástesaš árvaluvvon lágaidge dáfus leat lávdegoddi " ... leamaš diđolaš das , ahte boazodoalu sierra dárbbut ja geavahanvuoigatvuođat ráddjejit meahcceriggodagaid hálddášanvugiid . " 1 Bargiidbellodat fievrrida boazodoallopolitihka man vuođđun lea árjjalaš juogadanpolitihkka , man oktavuođas dohkálaš guohtonresurssaid hálddašeapmi lea guovddážis . 1 Bargiidbellodat dáhttu dás mearkkašit ahte sii guđet eai loga Sámedikki sániid erenoamáš buriin dáhtuin , sii gávdnet maiddái dákkárge cealkimis duođaštusa das , ahte Sámediggi rievtti mielde oaivvilda ahte sámiin dat dušše lea vuoigatvuohta eatnamiidda ja čáziide Finnmárkkus . 1 Bargiidbellodat dáhttu ahte ráhkaduvvojit ollislaš plánat bieggafápmobuvttadeapmái ovttaskas fylkkain gos buot bealit čuvgejuvvojit áššálaččat . 1 Bargiidbellodat dáhttu ahte boazodoalu árvobuvttadanprográmma galgá ovddiduvvot buvttaovddideami ja boazodoalu buktagiid márkanfievrrideami ektui . 1 Bargiidbellodat , Árja ja Åarjel-Saemiej Gïelh leat mielde ođđa Sámediggeráđis . 1 Bargiidbellodahkii lea mihttun ahte sápmelaččain galgá leat buorre skuvlafálaldat gos ihkinassii Norggas sii orrot . 1 Bargiidbellodagas lea prinsihpalaččat dat áddejupmi ahte luondduresurssaid geavaheapmi sámi guovlluin vuosttažettiin galgá boahtit ávkin ássamii guoskevaš guovlluin . 1 Bargiidbellodagas lea mihttomearrin ahte unnimus fatnasiin galgá leat ovdamunni guolástussii vuonain ja lahka vuostáiváldinrusttegiid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejovkui lea mearrasámi álbmoga riektevuođu čoavdin vuoruhuvvon ášši . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku šálloša go Sámediggeráđđi ii bidjan ovdan čilgehusa Sámedikki ekonomiijahálddašeami birra ovdalgo ášši galggai meannuduvvot Sámedikkis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku čuoččuha garrasit ahte Statskog:a mearrádus dálá dieđuid mielde lea dahkkon lobálaččat . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku árvala ahte čoahkkinjođihangoddi ráhkada ođđa rutiidnaárvalusa politihkalaš mátkkoštemiid várás . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu vuoruhit kultuvrra boahtte stuorradigge- ja sámediggeáigodagas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu mearkkašit ahte oasseruhtadeami ohcan muddenplánii geainnu oktavuođas Njeareveadjái , lea leamaš meannuduvvon Sámedikkis heivetmeahttun guhkes áiggi . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu bargat dan ala ahte olles sámi álbmot galgá oažžut ovttaárvosaš dervvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid álbmogiin muđuige , erenoamážit mánáide ja boarrásiidda giellahálddašanguovllu olggobealde . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu bargat dan ala ahte nannet ja bajáshukset kultuvrii čadnojuvvon ealáhusa . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu bargat dan ala ahte gielddadásis leat olbmot dervvašvuođa- ja sosiálabálvalusas , geain lea giella ja kulturmáhttu ja máhttu báikkálaš diliid birra . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu bargat dan ala ahte buoridit sámi dáiddáriid ja kulturbargiid rámmaeavttuid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku áigu bargat dan ala ahte buoridit sámegiel oahpahusvejolašvuođa buot ahkejoavkkuid várás . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ádde ákkaid maid várreáirras buktá vai luvvejuvvošii doaimmastis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ádde ahte lea dárbu nanosmahttit Sámedikki váldohálddahusa máŋggain virggiin . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku rámida go dán suorggis lea deattuhuvvon dárbu dutkat , ja dát nannešii váilevaš diliidválddahusa . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ovddida čuovvovaš mearkkašumiid ja kommeanttaid dan árvalussii maid Sámediggeráđđi lea buktán áššis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ovddida čuovvovaš mearkkašumiid dan árvalussii maid Sámediggeráđđi lea buktán áššis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oavvilda ahte áigi lea dálláddan gozihit ain eambbo ealáhussektuvrra mas lea leamaš stuorra mearkkašupmi sámi lotnolasealáhusaid oktavuođas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte sámi kultuvra ferte nannejuvvot . Danne evttohii Bargiidbellodat molssaeaktosaš stáhtabušeahtastis 2005 várás stuorra 10 miljon ruvdnosaš lassáneami Sámedikki bušeahtas kulturáigumušaide . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte ovdalis namuhuvvon mearrádus ii rihko min vuođđooainnu das ahte stuorát luonddumeassamat eai galgga álggahuvvot ovdal go sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalus lea meannuduvvon . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte lea deaŧalaš nannet gelbbolašvuođa davviguovlluid hárrái ja rádjaguovlluin Barentsčállingotti oktavuođas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte buresdoaibmi bearráigeahččanortnet sihkastivččii eret buot eahpádusaid das ahte dat ruđat maid Sámediggi oažžu stáhtabušeahta bokte , geavahuvvojit buorrin sámi álbmogii ja servodagaide , ja ahte Sámediggi ii geavat eanet go dan mii dárbbašuvvo siskkáldas doibmii . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte bellodagat / joavkkut fertejit šaddat eanet dihtomielalažžan das ahte profileret ja doarjut sin nissoneavttuhasaid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaivvilda ahte Duodjeinstituhtta galgá doaibmat riikaviidosaš bagadus- ja gelbbolašvuođaguovddážin duojis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaidná máŋga beali Sámi parlamentáralaš ráđis ( SPR ) maid birra galggašii dárkileabbot ságastallat . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaidná hirbmat positiivalažžan Sámedikki áŋgiruššamiid nissonpolitihkalaš áššiiguin ja barggu dásseárvoáššiid ektui . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku oaidná ahte dárbbašuvvojit dakkár fálaldagat sihke gárrenmirkkuid boasttogeavaheaddjiide ja sidjiide geat leat cieggan speallalasvuhtii , mat leat heivehuvvon sámi máŋggabealatvuhtii . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea vásihan ollu ipmašiid dan logi jagis maid Sámediggi lea doaibman . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea vásihan ahte leat ollu olbmot geat deavddášedje sámi jienastuslohkui čáliheami objektiivvalaš eavttu , muhto liikká eai čálit iežaset danne go eai dieđe maid subjektiivvalaš eaktu máksá — ahte galgá atnit iežas sápmelažžan . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea ovttaoaivilis Sámediggeráđiin das ahte sámegiella lea min deaŧaleamos kulturguoddi . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea ovttaoaivilis Sámediggerádiin ahte Sámediggi lea gearggus váldit stuorát ovddasvástádusa boazodoalus , muhto lea eahpesihkkar maid Sámediggeráddi oaivvilda dáid dajaldagaiguin . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea ovdal reivvestis Sámediggeráđđái čujuhan ahte Harvassdalen áiggiid čađa lea leamaš guovddáš guovlu sihke Ruoŧa ja Norgga beale boazodolliide . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea ollu oktavuođain ovddidan boraspireváttisvuođaid áššin — ja deattuhan man deaŧalaš lea buorebut skihkkadit máddodagaid — amaset boazodoallit ja eanadoallit goariduvvot — ja soitet vel gártat vuollánit . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea oaidnán ahte cealkámušain ollu sajiin leat ovttalágan čujuhusat : Detaljahálddašeapmi lea huksejuvvon nu ahte lea veadjemeahttun juksat Stuorradikki mihttomeari ahte kombineret boahttevaš boraspirehálddašeami doaibmabijuiguin mat addet vuođu aktiivvalaš eanadoallobuvttadussii ja boazodollui mii lea vuođđuduvvon meahcceguohtonresurssaide ( Árv . S. 301 - 1996-97 , s. 5 ) 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea mielas bargui mii lea álggahuvvon vuollásaš ráđiid organiserema ektui , maiddái bargguid , doaimmaid ja doarjjaortnegiid struktuvrra ektui . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea maid fuomášan dan cealkima , ahte eará riikkain álgoálbmogat leat šoahpamušaid bokte ožžon ortnegiid mat leat ollu buoribut go dat ortnegat mat bohtet go sámiid ja eará olbmuid beroštumit biddjojuvvojit ovtta dássái ođđa eananhálddašanlága ulbmilparagráffii . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea hui duhtavaš dainna go ášši mii guoská váldo- ja kulturorganisašuvnnaid doaibmadoarjjaortnegii galgá geahčaduvvot 2000-jagis , maŋŋá go leat dan ovddidan . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea hui duhtameahttun ja imašta go Sámediggeráđđi lea hilgon demokráhtalaš prinsihpaid go lea nammadan luohttámušolbmuid Sámedikki bellodagaid gaskkas guovllustivrraide . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea fuomášan maiddái ahte Sámediggeráđis ii leat leamaš dilli dahkat maidege ovttain ge čieža áššiin mat ovddiduvvojedje mannán dievasčoahkkimis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea fuomášan ahte Sámediggeráđis lea leamaš viehka negatiivvalaš guoddu organisašuvdnii mii bargá boazodoallonuppásteaddjiid beroštumiiguin - Sfruo - Samarbeidslaget for reindriftssamer under omstilling . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea duhtavaš daidda árvalusaide , ahte galget leat hálddašanortnegat mat eambbo váldet báikegottiid vuhtii , ja ahte láhkaortnegat meahcceguovlluid geavaheami várás galget eambbo váldit vuhtii báikkálaš ja guovllolaš geavahanárbevieruid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea digaštallan náittosbeallalačča vuoigatvuođa lea mielde sámi jienastuslogus . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea dattege duhtavaš go Sámediggeráđđi lea ovttaoaivilis minguin das ahte sihke siskkáldas ja olgguldas bearrágeahču berret buoridit , ja ahte Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddi ferte nannejuvvot ekonomalaš resurssaiguin vai lávdegoddi beassá doaimmahit dohkálaš áššemeannudeami ja bearráigeahču . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku lea barggustis Finnmárkkulágain garrasit deattuhan sámi vuoigatvuođaid nannema . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku jearrá dákko bokte maid Sámediggeráđđi oaivvilda go sámi jienastuslohku geavahuvvo ná . Lea go lohpi geavahit sámi jienastuslogu masa beare ? 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ja Guovddášbellodaga sámediggejoavku oaivvildeaba ahte Duodjeinstituhtta galgá doaibmat riikaviidosaš bagadus- ja gelbbolašvuođaguovddážin duojis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ii sáhte dohkkehit dakkár lága , mii doallá stuorámus oasi Finnmárkkus olggobealde , nammalassii mearrasámi vuotnaguovlluid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku háliida láhčit dilálašvuođaid nu ahte mánát ja nuorat sáhttet searvat boazodollui čadnojuvvon doaimmaide oahpahusoktavuođas ja astoáiggis , ja háliida dasto láhčit demokráhtalaš ja máškidis stivrenvugiid lagas ovttasbargguin ealáhusdoalliiguin , báikkálaččat , guvllolaččat ja našuvnnalaččat . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku gáibida ahte Sámediggeráđđi addá áigodatraporttaid Sámedikki rehketdoalu birra . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku guorrasa dasa go árvalusas positiivvalaččat celkojuvvo dan barggu birra mii lea álggahuvvon seailudit vádjolusluosaid Norggas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku evttoha rievdadit Gielda- ja guovlodepartemeantta bušeahta dán láhkái : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku evttoha eará láhkái vuoruhit ovddiduvvon árvalusa čuovvovaš čuoggáid ektui : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku eavttuha sihkkut teakstaoasi mii álgá ná : Dáinna duogážiin ... , siiddus 23 – Sámediggeráđi mearrádusárvalusas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku dáhttu dákko bokte Sámediggeráđi bargagoahtit áššiin ja ovddidit ášši Norgga eiseválddiide . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku dáhttu bargat dan ala ahte nu bures go vejolaš ovttastahttit Sámi kulturmuitoráđi ja guoskevaš fylkkakulturossodaga bargguid dárkkistemiid oktavuođas , seastin dihte buot oasálaččaid goluid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku dáhttu Sámediggeráđi gávdnat eambbo konstruktiivvalaš vugiid sámi vuoigatvuođaáššiid ovddideamis go geahččalit sorrat ráđđehusadvokáhta áššái , ja ávžžuha Sámediggeráđi diktit dagakeahttá dan maid čuoggás 2.10. lohká áigut bargat . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku doarju sámediggeráđi mii deattuha duoji sihke kultuvran , fágan ja ealáhussan . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku doarju ollu jurdagiid mat leat árvalusas , muhto atná váttisin hilgut dan vuođđojurdaga , ahte vuoigatvuođat eai galgga dohkkehuvvot ovttaid olbmuid čearddalašvuođa vuođul . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku doarju dattetge dan ahte lei heivemeahttun ásahit Nordlándda ja Tromssa Meahccekommišuvnna ovdalgo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea beassan čielggadit riektediliid dán guovtti fylkkas . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku doarju Sámedikki prinsihpaid ahte bidjat ovtta vistái Sámi oahpahusráđi ja Sámi giellaráđi čállingottiid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku deattuha ahte buot riikkalaš oahppoásahusain lea ovddasvástádus nannet sámegiela , sámi kultuvrra ja sámi eallinvuogi áddejumi ja čalmmusteami . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku bivdá Sámedikki farggamusat čielggadit dorjjaortnegiid bivdofatnasiid , oktan eriiguin , oastima várás , dát Sámedikki iežas ruhtadanortnegiid siskkobealde . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku bivdá Sámedikki doarjut Barentsinstituhta ásaheami Mátta-Várjjagis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku bivdá Sámediggeráđi čilget iežas politihka dán suorggis . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku bivdá Sámediggeráđi váldit oktavuođa eiseválddiide ja jearrat ii go dulkabálvalus buohcciide rievtti mielde leat buohccivuoigatvuohta , nu ahte goluid berrešii ruhtadit eará láhkai go dál dahkko . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku ballá čuohcat garrasit sámegiela positiivvalaš ovdáneapmái jos konsešuvdnagáibádusat boahtteáiggis ložžejuvvojit . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku atná vuođđunis nugo Sámediggeráđđige dan álbmotriektečielggadeami maid Álbmotriektejoavku doaimmahii - NOU 1997:4 - mas loahppajurddan lea ahte soahpamuša artihkkala 14.1 mielde sámiin lea eaiggáduššan- ja hálddašanvuoigatvuohta muhtun osiin Finnmárkkus - ja eaktun lea ahte sámit leat okto leamaš geavaheaddjit dahje geavahan eambbo go eará čearddat . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku atná buorrin go galget mearriduvvot prinsihpat Sámi kulturráđi kulturruđaid juogadeapmái . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku atná Dásseárvodoaibmaplána positiivvalaš dokumeantan , maid oaidnit álgun beassat dásseárvobarggu duođaid bidjat áššelistui . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavku Eilif O. Larsen bokte ovddidii čuovvovaš lassi- ja rievdadusevttohusa : Čuokkis 1 - Álgu Lassievttohus , ođđa manimuš ossehus mii gullo ná : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku árvvoštallama mielde lea čielggadusas menddo uhccán deattuhuvvon luosa mearkkašupmi sámi guovlluin , ja boares gáibádus sierra čielggadusa dáfus luosa mearkkašumi birra sámi kultuvrii ja servodateallimii doalahuvvo , ja lea šaddan ain eanet áigeguovdil . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku áigumušat sámi vuoigatvuođaidáššis , leš dal vuoigatvuohta eatnamiidda ja čáziide , minerálaide vai mariidnaresurssaide , lea ahte Sámedikki váikkuhus dáin áššiin galgá leat mielde nannemin sámi servodagaid , lasiheamen barggolašvuođa ja ovddideamen positiivvalaččat sámi ássanguovlluid . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku áddejupmi lea ahte Sámediggái mielddisbuktá dát ahte eanetlogus gártet oktiibuot 4 áirasa ja unnitlogus 3 áirasa . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku prinsihppa lea ja lea leamaš ahte eanašoassi bušeahttalassáneamis galgá mannat váikkuhangaskaomiide . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mielas lea positiivvalaš go dán jagáš boazodoallošiehtadusa rámma lea stuoriduvvon , masa leai ge dárbu . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mielas lea hirbmat deaŧalaš ahte Sámediggi lea mielde nannemin nissonolbmuid dili boazodoalus . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mielas lea dattetge sihke hirpmástuhtti ja duođalaš go Sámediggeráđđi čilgehusastis duvdá ovddasvástádusa Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegotti jođiheaddjái das ahte lávdegottis eai leat albma bargoeavttut . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku mielas ii leat gal aiddo suohtas oaidnit go čájehuvvo nu uhccán dáhttu áŋgiruššat nissonpolitihkalaš áššiiguin maiddái guovlopolitihkalaš beliid ektui . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku joavkojođiheaddji ja Sámedikki stuorámus opposišuvdnabellodat lea searvan buot ráđđádallančoahkkimiidda lávdegottiin . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku boazodoallopolitihka višuvnnat vuođđuduvvet oadjebasvuhtii go guoská boazodoallosámi servodahkii . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen gažaldat : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen evttohii maŋidit ášši meannudeami duorastahkii 10.02.05 dii. 08.30 . 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Steinar Pedersen 14.11.99 gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli gažaldat : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli 24.05.99 gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli 14.11.99 gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Marie Therese N. Aslaksen gažaldat : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Marie Therese N. Aslaksen 19.05.99 gažalddat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen gažaldat : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Magnhild Mathisen 21.05.99 gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli : 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Egil Olli 15.11.99 gažaldat 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 28.11.98 reive Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddái lotnolasealáhusbargit vánhurskkismeahttumit gieđahallojuvvon 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 27.02.98 reive vánhurskkisvuođa birra lotnolasealáhusbargiide 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 18.05.98 reive vánhurskkisvuođa birra lotnolasealáhusbargiide 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku 01.09.98 reive vánhurskkisvuođa birra lotnolasealáhusbargiide 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ( Bb ) lahtut Geir Johnsen , Mariann Wollmann Magga , Jørn Are Gaski og Anne Helene Saari , Árjja lahtu Odd Iver Sara , Åarjel-Saemiej Gielh ( ÅaSG ) lahtu Ida Marie Bransfjell ja Johtisápmelaččaid listu ( JsL ) lahtu Anders Somby jr 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ( Bb ) lahtuin Geir Johnsen , Mariann Wollmann Magga , Jørn Are Gaski ja Anne Helene Saari , Árjja lahtus Odd Iver Sara , Åarjel-Saemiej Gielh ( ÅaSG ) lahtus Ida Marie Bransfjell ja Johttisápmelaččaid listtu ( JsL ) lahtus Anders Somby jr 1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkku ( BB ) lahtuin Knut Store , Arild Pettersen Inga , Heidi Persdatter Greiner Haaker , Margit Eli Anti Oskal ja Skjalg Jensen , Norgga sámiid riikkasearvvi ( NSR ) lahtuin Mathis N. Eira , Geir Tommy Pedersen ja Cecilie Grape , Árja lahtus Olaf Eliassen , Johttisápmelaččaid listtu ( JL ) lahtus Per A. Bær ja Nordkalottfolket lahtus Toril Bakken Kåven , 1 Bargiidbellodaga sámediggejjoavkku Steinar Pedersen gažaldat : 1 Bargiidbellodaga oaivila mielde dat moaitta filte oalát go eará dáhpáhusainge celkojuvvo , earret dán , ahte SVL dadjat jo ii leat čielggadan sámiid vuoigatvuođaid ja riektevuođu , ii leat áigái ođasmahttán vuođđooainnus , dahje ii leat dássálagaid riikkaidgaskasaš riektediliin , nu mo dat lea ovdánan , jna. 1 Bargiidbellodaga oainnu mielde fertejit buot buorit návccat ovttas váikkuhit guovddáš eiseválddiid dán áššis , erenoamážit Sámediggi . 1 Bargiidbellodaga nuoraidorganisašuvnna AUFa ( Arbeidernes Ungdomsfylking ( AUF ) ) politihkalaš ráđđeaddi 1 Bargiidbellodaga nissonpolitihkalaš stivrra lahttu 1 Bargiidbellodaga joavku áigu maid mearkkašit ahte historjjálaš geahčadeamis mii lea kapihttalis III , čuoggás 1 , livččii vejolaš čilget dárkileappot vel Finnmárkku viehka oanehis jurisdikšuvnnalaš gullevašvuođa Norgii ( geahča s. 17 ) . 1 Bargiidbellodaga joavku áigu dás váldit ovdan sániid mat berrejit njulgejuvvot historjáfágalaš diliid vuođul : 1 Bargiidbellodaga joavku áigu dákko mearkkašit ahte boazodoalu eanangeavaheapmi gullá eahpitkeahttá deháleamos sivaide , maid geažil Álbmotriektejoavku joavddai loahppajurdagasas . 1 Bargiidbellodaga joavku váldá maid vuhtii ahte lea " dáhkádusortnet " - nammalassii ILO dárkkistansystema - mii lea dakkár bealiválddekeahtes lágádus mii sáhttá ja galgá dárkot čuvvotgo vai rihkkotgo čađahuvvon eanan- ja resursahálddašanortnegat soahpamuša . 1 Bargiidbellodaga joavku oaivvilda ahte vuođđudeaddji eaktun ferte dat leat , ahte Sámedikki gulaskuddancealkámuš ii galgga dagahit eahpádusaid daiguin dieđuiguin mat das leat . 1 Bargiidbellodaga joavku oaidná maid ahte Finnmárkku gulaskuddanorgánain stuorra oassi leat dorjon ovtta eananhálddašeami , vaikko ollugat sis eai dáhto miehtat Sámediggái nu stuorra ovttasteami eananhálddašanorgánii go Fylkkadiggái . 1 Bargiidbellodaga joavku oaidná ahte Sámediggeráđđi ii leat dahkan maidege min eavttuhusain áššis 46/98 - ahte ráhkadit ođđa njuolggadusaid maid bokte bidjat čielga ráji kulturorganisašuvnnaid ja politihkalaš joavkkuid gaskka . 1 Bargiidbellodaga joavku leat ovtta mielas das ahte ii gávdno mihkkege mii sulastahtášii dan vuohkái mo stáhta lea čilgen iežas Finnmárkku eatnamiid priváhtalágalaš eaiggádin . 1 Bargiidbellodaga joavku lea ovtta oaivilis das , ahte sámi kulturovdáneapmi vuos ferte dáhpáhuvvat doppe gos sámit ásset , nammalassii gielddain ja fylkkagielddain . 1 Bargiidbellodaga joavku lea ovtta mielas Sámediggeráđiin das , ahte dat guolástuspolitihkka maid Norga lea jođihan erenoamážit sámi guovlluid vuonain , lea okta dain fasttimus rihkkumiin mat ležžet dahkkojuvvon sámiid ávnnaslaš kultuvrra vuostái ( s. 29 ) . 1 Bargiidbellodaga joavku lea máŋgga ášši oktavuođas leamaš kritihkalaš dasa maid dát lávdegoddi lea atná vuođđunis , e.e. go árvvoštalakeahttá sámiid árbevieruid ja riekteoaiveliid vajálduhttá ahte sámiin veadjá leat riektevuođu . 1 Bargiidbellodaga joavku lea maid váldán vuhtii ahte Sámediggeráđđi šálloša go SVL " ... ii árval mieđihit eatnamiid boazodollui dárbbašlaš ealáhusguovlun . " 1 Bargiidbellodaga joavku lea fuopmášan ahte Sámediggeráđđi ohpit máhccá " sámi eaiggáduššanvuoigatvuhtii " eatnamii ja resurssaide . 1 Bargiidbellodaga joavku lea fuomášan ahte Sámediggeráđđi ii doarjjo gillifidnoguovlluid ásaheami dan dárkilis hápmái maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan ( s. 27 ) . 1 Bargiidbellodaga joavku lea earret eará Sámedikki dohkkejumi vuođul atnán deaŧalažžan ahte iešguđet ortnegat maid Sámediggi hálddaša , galget leat rievttalaččat ja einnostahtti . 1 Bargiidbellodaga joavku lea eahpidan leago riekta go lea politihkalaš orgána mii juogada sámi friija sáni stipeandda . 1 Bargiidbellodaga joavku ii sáhte sivaid haga doarjut dakkár cealkámušaid go ahte vásáhusat maŋŋá Sámi vuoigatvuođalávdegotti ásaheami " ... duođaštit ahte sámi vuoigatvuođaid ii leat báljo vejolaš suodjalit soahpamušaiguin mat dahkkojuvvojit norgalaš eiseválddiiguin . " 1 Bargiidbellodaga joavku ii sáhte oaidnit várrejuvvon ruđaid sámediggeválgga várás jahkái 2001 , dasa ahte oččodit eambbogiid čálihit iežaset jienastuslohkui . 1 Bargiidbellodaga joavku ii sáhte doarjut dan ahte SE ásahuvvo dainna lágiin mo Sámediggeráđđi árvala , nammalassii dainna lágiin ahte vihtta gieldda nammaduvvojit oasálažžan . 1 Bargiidbellodaga joavku ii gávnnat riektan čađahit viidát nuppástusaid go daid maid Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan , ja doarju baicce daid nuppástusaid stuorra luossajogaid várás . 1 Bargiidbellodaga joavku ii ge leat duhtavaš go njuorjobivdoearri lea ( dušše ) 30 proseanttain lassánan . 1 Bargiidbellodaga joavku gávnnaha maid dárbun kommentet dan , go celkojuvvo ahte Norga lea álgoálbmotpolitihkas " hui unnán " rattálagaid lohpiduvvon prinsihpalaš dáhtuinis . 1 Bargiidbellodaga joavku dáhttu maid mearkkašit ahte váttis lea oaidnit vuođu dasa , go árvalusas čuoččuhuvvo ahte " Eananvuovdineiseválddiid praktihka vuođđun leat dakkár árvvoštallamat , main " gierddahuvvon geavaheapmi " dávjá lea ovdan " , ja ahte dat hui unnán váldet vuhtii boazodoalu árbevirolaš vuoigatvuođaid ja das lea suodjalus bággolotnumiid vuostái ( s. 33 ) . 1 Bargiidbellodaga joavku dáhttu danne Sámediggeráđi — Sámedikki boahtte dievasčoahkkimis — ovddidit ášši ovttas árvvoštallamiin das maid galggašii dahkat vai sii geaidda ášši guoská oččošedje vánhurskis gieđahallama . » 1 Bargiidbellodaga joavku dáhttu Sámediggeráđi čuovvulit dán bušeahttaoktavuođain Ráđđehusain , ja vaikko Stuorradikki ektui , jos de dát eanetlohkomearrádus man nu lágan sivaid geažil ii realiserejuvvo stáhtabušeahtas dán čavčča . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju árvalusas dan oasi mii gullá bajilčállagii " Álgu " ja mii mas lea positiiva sánit Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggu birra . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju dattetge ollásit dan , go Sámediggeráđđi árvala ahte Álttá ja Guovdageainnu ássiin galgá leat lágain nannejuvvon lohpi bivdit stákkuin Álttájogas ovdal mihcamáraid . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju dan árvvoštallama , ahte boazodoallu lea guovdilis sámi ealáhus ja danne maid gullevaš sámi kultuvrra deháleamos cakkiid jovkui ( s. 32 ) . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju dan ahte mandáhtajuogadeami ja juogadeami biiriide ferte viidáseappot geahčadit . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju dan , ahte Sámediggi galgá oažžut gieldinvuoigatvuođa nu mo Sámi vuoigatvuođalávdegoddi lea árvalan . 1 Bargiidbellodaga joavku doarju Sámediggeráđi árvvoštallama mii guoská NOU:ii 1999:22 — Duopmostuoluid birra vuosttas instánsan . 1 Bargiidbellodaga joavku doarjjui hálddašanorgána ásaheami Finnmárkui . 1 Bargiidbellodaga joavku diehtá maid ahte ollu gulaskuddanorgánat ballet ahte šaddet leat viehka stuorra erohusat ođasmuvvi resurssaid hálddašanortnegiid gaskka . 1 Bargiidbellodaga joavku deattuha ahte lea dehálaš ovddidit oahpponeavvuid O 97 várás , vai gártada buriid oahpponeavvuid main leat dat dieđut sámi historjjá , kultuvrra ja servodateallima birra maid O 97 gáibida . 1 Bargiidbellodaga joavku danne doarju prinsihpalaččat gillifidnoguovlluid ásaheami . 1 Bargiidbellodaga joavku bivdá hoahpuhit barggu , ja dáhtošii dán ášši gieđahallama boahtteáiggis biddjojuvvot bealátkeahtes ásahussii . 1 Bargiidbellodaga joavku bivdá Sámedikki presideantta čilget muhtun prinsihpalaš gažaldagaid mat gusket oktavuhtii Sámediggeráđi ja dievasčoahkima , ja Sámediggeráđi ja vuollásaš ráđiid gaskka . 1 Bargiidbellodaga joavku bidjá stuorámus deattu dasa , ahte eai galgga čuoččaldahttojuvvot vuostálasvuođat , ahte buot bealit rahčet áddet nuppiid oaiviliid ja miellaguottuid , ja ahte buot bealit čájehit njuovžilvuođa dan barggus mii ain galgá dahkkojuvvot Sámi vuoigatvuođalávdegotti árvalusain . 1 Bargiidbellodaga joavku bidjá juridihkalaš árvvoštallamiid vuođđunis ja maiddái earáge beliid mat berrejit gullat áššái - " duođalaš beliid " - ja danne joavku doarju Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetlogu oaivila , ahte Finnmárkku eananhálddašeapmige , go lea 4-4 málle mielde , bissu ILO-soahpamuša rámaid siskkobealde - go sáhka lea sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu hálddašeamis . 1 Bargiidbellodaga joavku atná dan viehka muddui fuonášahtti áššin , go ágga dakkár sámi mearrideaddji váikkuhanválddi bidjat eananhálddašanorgánaid badjelii miehtá Finnmárkku boahtá sitáhtan mii lea váldojuvvon Álbmotriektejoavkku barggus - nammalassii " ... ahte dan riektesubjeavttas masa vuoigatvuođat mieđihuvvojit , lea stivra man lahtuid sámi orgánat leat eanaš nammadan . " 1 Bargiidbellodaga joavku atná dan positiiva áššin , go Sámediggeráđđi dattetge , vaikko dan prinsihpalaš vuođđo-oaidnu doarju guokte eananhálddašeami Finnmárkku várás , muhtun dihto eavttuid mielde sáhtášii doarjut ovtta oktasaš hálddašanorgána ásaheami ( FE ) , mas Sámedikkis ja Fylkkadikkis leat ovttamahtosaš ovddasteamit ( s. 25 ) . 1 Bargiidbellodaga joavkojođiheaddji 1 Bargiidbellodaga joavkkus ii leat rievtti mielde olus dadjamuššan dasa . 1 Bargiidbellodaga joavkkus diehtit hui bures man deaŧalaš jierpmálaš ja stajitkeahtes politihkka lea , muhto dás lea sáhka áššis mii lea guovddážin min politihkalaš jurddašeamis — namalassii solidaritehtas . 1 Bargiidbellodaga joavkku stivralahttu 1 Bargiidbellodaga joavkku mielas livččii eanemus riekta bidjat ođđa duopmotuolu Deanu gildii . 1 Bargiidbellodaga joavkku mielas lea hui deaŧalaš ahte Sámediggi prioritere dan barggu ahte oččodit eambbogiid čálihit iežaset jienastuslohkui . 1 Bargiidbellodaga joavkku mielas lea buorre go áirras ieš ovddida etihkalaš beliid ođđa barggus oktavuođas journalistan . 1 Bargiidbellodaga gažaldat lea čuovvovaš : Lea go dát gulaskuddan oahpis Sámediggeráđđái ? 1 Bargiidbellodaga eurohpadebáhta bargojoavkku jođiheaddji 1 Bargiidbellodaga eavttuhus 10. artihkkalii gesso ruovttoluotta , muhto lea áigumuš mii čuovvu ášši viidáseappot Sámi parlamentáralaš ráđi boahtteáiggi evaluerema oktavuođas . 1 Bargiidbellodaga Sámediggejoavku oaivvilda ahte dáláš bivdomearrádusaid ferte rievdadit . 1 Bargiidbellodaga Sámediggejoavku bivdá maiddái Sámediggeráđi bargat dainna deaŧalaš áššiin , ja ovddidit dan eiseválddiide . 1 Bargiid- ja organisašuvdnasekšuvnnas lea ovddasvástádus oppa departemeantta siskkáldas bargiidpolitihkas , earret eará jođihanovddideamis , organisašuvdnaovddideamis , máhttobuorideamis , DBS-barggus ja siskkáldas oktasašdoaimmain . 1 Bargiid- ja organisašunsekšuvdna 1 Bargiid árvu ja almmolašrievttálaš geatnegasvuođat • Bargiin lea stáhtavirgeolbmo árvu ja gullet virgeolbmolága ja virgeriidolága vuollái . • 1 Bargiid árvu ja almmolašrievttálaš geatnegasvuođat • Bargiin lea stáhtavirgeolbmo árvu ja gullet virgeolbmolága ja virgeriidolága vuollái . 1 Bargiid áimmahuššamii gullá maid departemeantta kanturlanjaid geavaheapmi / ovddideapmi ja kanturteknihkalaš bálvalusaid ja dárbašiid bearran . 1 Bargiid sámi giela ja kultuvrra máhttu ja diehtu lea mearrideaddji ovdehussan go mánát sámi mánáidgárddiin galget oažžut nannejuvvot ja gárgeduvvot iežaset giela ja identitehta . 1 Bargiid ruhtadii dutkanráđđi ja Sámi allaskuvla , okta bargu čađahuvvui oassin dábálaš vuosttašlektorvirggis . 1 Bargiid lohku lea lassánan 1990 rájes , dalle ledje 65 bargi ja 2005 ledje 315 bargi . 1 Bargiid ja oktasaš bálvalusaid ossodat Ekspedišuvdnahoavda Gisle Norheim Telefovdna : 23 09 61 00 1 Bargiid hálddahussii nammada ráooi . 1 Bargiid hálddahussii bidjá Sámediggi . 1 Bargiid bellodaga sámediggejoavku ja SVL sámediggejoavku eai sáhte doarjut ráđi mearrádusárvalusa maŋemus oasi : “ Sámediggi vuordá eiseváldit … » 1 Bargiid bellodaga sámediggejoavku ja SVL sámediggejoavku eai sáhte doarjut ráđi mearrádusárvalusa maŋemus oasi : “ Sámediggi vuordá eiseválddit … » 1 Bargiid . ja organisašuvdnaáššit , IT oahppu ja dásseárvu . 1 Bargi stivrajođiheaddji , ECON analysas 1 Bargi lei oahpahuvvon ahte go vástida telefuvdnii , de galgá dadjat skuvlla nama . 1 Bargi galgá liikká sáddet sierra váhnenruđa ohcama nu ahte bargoaddi oažžu ruovttoluotta máksojuvvot . 1 Bargi dáiddáriid bargodilálašvuođat galget buoriduvvot Romssas , vai sii sáhttet ovdánit alččeseaset ja álbmogiid ávkin . 1 Bargi dáiddáriid bargodilálašvuoñat galget buoriduvvot Romssas . 1 Bargi / ohcci geavaha iežas gelbbolašvuođa ja oažžu veahki geavatlaš bargguide . 1 Barggut mat váldet ovdan máŋggakultuvrralaš áššiid ja nu maiddái sámi , leat váldon mielde , go sámi kultuvra ja servodatáššit álo bissot oktavuođas konteavsttaiguin mat leat das birrasis . 1 Barggut maid diet guovddáš galggai bearráigeahččat , leat dál sirdojuvvon Guovdageainnu NAV-kántuvrii . 1 Barggut leat muđui čadnon gelbbolašvuođa ja organisašuvnna ovdánahttimii , birasfágalaš oahpahussii , bálká- ja bargiidhálddašeapmái , arkiivii , girjerádjosii , ja maid teknihkalaš infrastruktuvrra ovdáneapmái . 1 Barggut leat earret eará doaibmat Stáhtaráđi čállin , ja veahkehit stáhtaministara ovttaidahttit ráđđehusa barggu . 1 Barggut leat : - ođas- ja artihkkalbuvttadeapmi Sámedikki inter- ja intraneahttasiidduide , ja Sámedikki eará almmuheamit - ođasmahttit ja viidáseappot ovddidit Sámedikki oassálastima sosiála mediaide - mediaráđđeaddin , mediagoziheapmi , mediagulahallan , mediacealkámušaid plánen ja čađaheapmi - strategiijaovddideapmi ja beagginduddjon - kriisagulahallan ja gearggusvuohta Virgái háliidit vuosttažettiin olbmo geas lea uhcimusat 3 jagi relevánta alit universitehta- dahje allaskuvlaoahppu gulahallamis dahje journalistihkas ja relevánta bargoduogáš . 1 Barggut almmuhuvvojit ođđasit ođđajagimánus 2010 čuovvovaš kategoriijaiguin ; 1.–10. jahkecehkiide davvisámegillii ja 1.–4. jahkecehkiide julev- ja lullisámegillii . 1 Barggut : Váldit loanaid stáhta ovddas ja hálddašit daid loanaid olgoriikkain ja riikka siskkobealde , ja stáhtadáhkádusat loanaide ja stáhta máksinnávcca hálddašeapmi makros . 1 Barggut : Sekšuvdna árvvoštallá barggahanpolihka hábmema , dan bargui gullet maid njuolggadusat ja ortnegat mat váikkuhit bargomárkana doaibmavuohkái , ja bargofálaldaga ja bargomárkana doaibmavuogi ovddideapmi . 1 Barggut : Ruhtadanmárkaniid ekonomalaš ja struktuvrralaš árvvoštallamat , ruhtadanmárkaniid ja ruhtadaninstitušuvnnaid reguleremat , seastin- ja fidnopenšunortnegat , máksingaskkusteapmi , rehketdoallu ja revišuvdna . 1 Barggut : Reguleret ruhtadanmárkaniid ja ruhtadaninstitušuvnnaid , njuolggadusčállosiid ja eaŋkiláššiid mat gusket báŋkkuide , dáhkádusfitnodagaide , ruhtadanfitnodagaide , foandasoabadeddjiide , opmodatsoabaheddjiide , ovttadatregistarii , Kredihttabearráigeahčču , Norgga Báŋku ja Oslo Børs . 1 Barggut : Koordineret departemeantta bargguid struktur- ja ealáhusekonomalaš gažaldagain . 1 Barggut : Departemeantta siskkáldas ekonomiija ovddasvástideaddji , dan vuolde maid bušeahtaid ja rehketdoaluid fievrredeapmi ja ekonomiijastivren . 1 Barggut 1 Barggustis čielggadit fylkkasuohkana iežas bioenergiijaáŋgiruššama lea ovdaprošeavtta stivrenjoavku mearridan čielggadit vejolašvuođa vuođđudit fora ođasmuvvi energiija várás . 1 Barggustis gažaldagaiguin mat ledje mandáhta oassin , gávnnahii láhkalávdegoddi dárbbašlažžan doaimmahuslaččat rievdadit 1978-lága huksehusa . 1 Barggus áigu ráđđehus sihkkarastit seamma bálkká ovttaárvosaš bargui , ja bargat dan ala ahte sihke nissonat ja albmát besset buotlágan virggiide . 1 Barggus siidadoalus lea sáhka máhtu birra maid leat ožžon konkrehta barggu bokte ealuiguin , guođoheami , rátkima , miessemearkuma , johtima jna. oktavuođas . 1 Barggus mii lea oaivvilduvvon gielddaide leat fylkkamánnit , erenoamážit Finnmárkkus ja Romssas , deaŧalaš nákcan ja ovttasbargoguoibmin Sámediggái sámi mánáidgárdesuorggi gárgedeamis . 1 Barggus massit lea garra stoaida erenoamážit sutnje guhte báhcá barggu haga . 1 Barggus dákkár plánaiguin čuvvojuvvojit dát áššemeannudannjuolggadusat §§ 1 – 5.2. § 6 Hálddašeapmi Suodjalanguovllu suodjalanmearrádusat dat mearridit gii galgá leat suodjalanguovllu hálddašanváldi , ja galgágo ásahuvvot ráđđeaddi lávdegoddi suodjalanguovlluid hálddašeapmái . 1 Barggus dákkár plánaiguin čuvvojuvvojit dát áššemeannudannjuolggadusat §§ 1 – 5.2 . § 1 Barggus dákkár plánaiguin čuvvojuvvojit dát áššemeannudannjuolggadusat §§ 1 – 5.2 . 1 Barggus deattuhuvvo oppalaš rádjalovsa ¬doaibma eai ge ovttaskas olbmot . 1 Barggus berre leat sámi perspektiiva dahje álgoálbmotperspektiiva . Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dásis leat geatnegahtton fágan pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá , matematihkka 30 oahppočuoggá , sámegiella 30 oahppočuoggá ja dárogiella 30 oahppočuoggá . 1 Barggus 2185 1435 506 1111 1104 1238 1593 5514 8407 2388 3998 1306 6581 4288 15685 10399 90 67828 1 Barggus , mii dál lea čađahuvvon geahččaluvvo duodji suodjaluvvot kultuvran , fágan ja ealáhussan . 1 Bargguin ođđa riikaviidosaš digitála heahtefierpmádagain leat maŋŋonan . 1 Bargguin galgá ásahit bistevaš ođđa bargosajiid , ja nuppástuhttit dálá fitnodagaid . 1 Bargguin ealáhushutkkus ( entreprenørskap ) lea jotkojuvvon . 1 Bargguiduhttinlassáneapmi lea gávpogiin , ja ovttas ealáhusstruktuvrra rievdadusaiguin addá dát stuorát guovddušteami bargosajiid ja bargoahkásaš álbmoga ektui siskkáldasat fylkkas . 1 Bargguiduhttin ealáhusaid mielde lea máinnašuvvon váldofáttá 2 vuolde – Ealáhusovdáneapmi . 1 Bargguid sii futnošedje . 1 Bargguhisvuođarate , AKU ( dássi ) 1 Bargguhisvuohta njiedjá miehtá riikka , ja njiedjan guoská visot ahkejoavkkuide . 1 Bargguhisvuohta lea njiedjan daid maŋimuš jagiid , ja lea historjjálaččat vuolledásis . 1 Bargguhisvuohta lea lassánan arvat fidnosurggiin , muhto eanemusat administratiiva ja humanistalaš bargguin . 1 Bargguhisvuohta ii leat ná vuollin leamaš goasii 20 jahkái . 1 Bargguhisvuodaoassi , AKU ( dássi ) 1 Barggu čoahkkáigesse ja loahpahedje guovtti raporttas 1995:s. « Ovttaláganat dego muohtačalmmit » , mii govvii Norgga sámi mánáid ja nuoraid dili . 1 Barggu vuolggasadjin ledje sámelága giellanjuolggadusaid gáibádusat das ahte dihto šlájat almmolaš informašuvdna galgá leat gávdnamis sámegillii . 1 Barggu viidodat lea 15 oahppočuoggá pedagogihka ja oahppimáhtu oahppoollisvuođas . 1 Barggu viidodat ja dieđateoriija ja metodaid vuođđomáhttu lea oassin 15 oahppočuoggá pedagogihka ja oahppimáhtu oahppoollisvuođas . 1 Barggu ulbmilin lea váikkuhit dan ahte Stuorradikki cuoŋománu 8. b. 1997 mearrádus čađahuvvo dakkár vugiin maid guovllu eanaeaiggádat ja vuoigatvuođalaččat buoremusat sáhtášedje dohkkehit . 1 Barggu ulbmil lea ealáskahttit , bisuhit ja nannet sámegiela ja sámekultuvrra oahpahettiin sámegiela , kultuvrra ja ealáhusa . 1 Barggu raporttain lea Kultur- ja girkodepartemeanta jođihan . 1 Barggu oktavuođas ahte juksat buoret balánssa ealáhusaid resrusavuođu ja dan olmmošlogu gaskka mat galget oažžut sisaboađu ja barggu ealáhusas , lea deaŧalaš movttiidahttit ovttaskas boazodoalli stuorát árvobuvttadeapmái . 1 Barggu oažžuma vejolašvuođat ledje hirbmat buorit , giđabeallái almmuhii Buolbmát virggiid . 1 Barggu lágideapmi galgá leat ovttasráđiid Sáme ­dikkiin ja sihkarastit ahte ii mearriduvvo gáhttet Divttasvuona / Vuotnabađa-guovllu eará go jus julevsámi beroštumit leat čielggaduvvon ja áimmahuššon . » 1 Barggu loahppa galgá leat doaibmaplána mii galgá biddjot Sámedikki ovdii 2008 giđa mielde . 1 Barggu leat čađahan kultursuodjalanteama arkeologat ovttas Cohkolat boazoorohagain Peer M. Gaup bokte . 1 Barggu galgá hálddahuslaš prošeaktajoavku čuovvulit . 1 Barggu duogážin lei ahte Sámediggi ja departemeanta oaivvildedje ahte lea ágga geahččat mo sámilága kapihtal 3 Sámegiella doaibmá lága ulbmila ektui . 1 Barggolašvuohta unnu , báikedoaluid geavahanlassáneapmi unnu ja fitnodagaid investerenlassáneapmi unnu mealgadii . 1 Barggolašvuohta , olbmot 1 Barggidbellodaga sámediggejoavku Josef Vedhugnes bokte ovddidii čuovvovaš lassi- ja rievdadus-evttohusa : § 3 - Lassin 2. ossehussii , oaaa cealkka : Aviidaalmmuhusat galget biddjot sámi aviissaide mat leat fievrriduvvon stáhtaalmmuhusaid várás . 1 Barggaimet ovttas váhnemiiguin , boarrásepmosat ledje guollebivddus ja buohkat veahkehedje šibihiiguin , fievrridedje muoraid ja čázi ja serve obalohkái buotlágan bargguide . 1 Barggaimet eanemusat njálmmálaš gielain . 1 Barggahussajiin adnojit sullii 17 000 saji bargguhis olbmuide ja sullii 54 200 saji bargonávccahis olbmuide . 1 Barggahusdássi bargonávccahis olbmuide lea lasihuvvon sullii 1 000 sajiin vai fálaldat dán jovkui lasihuvvo . 1 Barggahusdássi bargguhis olbmuide lea njiedjan sullii 1 250 sajiiguin 2011 plánaloguid ektui . 1 Barggahusdási njiedjan bargguhisolbmuide lea boahtán danin go bargomárkan lea buorránan . 1 Barggaheapmi , olbmot 1 Barggaheaddjit guđet beroštit iežaset bargoguimmiin leat min buoremus váikkuhangaskaoamit buohcuvuođa dahkan jávkamiid unnideami várás . 1 Barggaheaddji sáhttá maiddái dubmehallat dakkár áššis mii čuoččaldahttojuvvo fanaseaiggáda vuostái . 1 Barggaheaddji sáhttá maiddái dubmehallat dakkár áššis , mii čuoččaldahttojuvvo fanasjođiheaddji vuostái . 1 Barggahandokumeanttat guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaide . . . 1 Barggadettiin oččodit njunnošiid , de jáhkkit ahte oahpahusásahusa biras ja oahpahusnávccat leat deaŧalaččamusat . 1 Barggadettiin oainnusin oažžut boazodoalu areálaanu , galgá boazodoalu areálain ráhkaduvvot árvoklassifiseren . 1 Barggadettiin gullui miehtá áiggi juogalágán smierggas su beavddi luhtte . 1 Barggadettiin dáinna stuorradiggedieđáhusain lea Bargo- ja searvadahttindepartemeanta iskan čohkket daid vásáhusaid mat departemeanttain , eará stáhtalaš eiseválddiin ja Sámedikkis leat kon-sutlašuvdnaprosedyrain . 1 Bargen oahpaheaddjin 1988 rádjái , dalle šadden Sállannuori suohkana skuvlahoavdan . 1 Bargen maiddái ollu suomagieloahpahusain . 1 Bargen logenáre jagi dállodoallin ovdal go vuollánin ja heaittihin eanandoalu 1998:s . 1 Bargen doppe beannot jagi sullii bealle virggis , oahpahin eanaš matematihka ja luonddufága . 1 Bargen bargoneavvo- ja oasserádjosis , gos ožžon ávkki das maid ledjen oahppan mekánalaš oahpus . 1 Bargat sihkkarastit šaddo- ja elliiddearvvašvuođa ja ráddjet vahátváikkuhusaid eanet globaliserema ja dálkkádatrievdadusaid geažil . 1 Bargat oažžut buriid ja oadjebas bargosajiid 1 Bargat lea dárbu dan badjelii ahte oppa doaibmaguovllus leat ovttalágan máksomearit ja váikkuhangaskaoamit , go omd. doaibmaguovlu ja SND váikkuhangaskaomiid guovlu eai heive oktii . 1 Bargat lea dárbu dan badjelii ahte oppa doaibmaguovllus leat ovttalágan máksomearit ja váikkuhangaskaoamit , go omd. doaibmaguovlu ja Innovašuvnna Norgga váikkuhangaskaomiid guovllut eai heive oktii . 1 Bargat dan badjelii ahte doapparhivvodat geahpeduvvo , ahte dainna meannuduvvo dohkálaččat ja ahte ávdnasat máhcahuvvojit eambbo . 1 Bargat dan badjelii ahte addit dieđuid nuoraide ja movttiidahttit sin válljet dakkár oahpahusa . 1 Bargat dan badjelii ahte addit dieñuid nuoraide ja movttiidahttit sin válljet dakkár oahpahusa . 1 Bargat dan ala ahte eanet ollislaš almmolaš ealáhusveahki ovddiduvvo sámi guovlluin Norggas . 1 Bargat dan ala ahte buorebut sihkkarastit boazodoalu areálaid . 1 Bargat dan ala ahte 15 proseantta biebmobuvttadeamis ja biebmogeavaheamis galgá leat ekologalaš jagis 2020 . 1 Bargat dan ala ahte 15 proseanta biebmobuvttadeamis ja biebmogeavaheamis galgá leat ekologalaš jagis 2020 . 1 Bargat ain sihkkarastit dearvvaš sihkkaris biepmu . 1 Bargansajit Sámediggeviesus eai leat nu ollu bargansajit pressii . 1 Bargansajiid juohká Sámedikki diehtojuohkinovttadat . 1 Bargan oasseáiggi boazodoalus , lotnolassii gorron / duddjon vuovdima várás 1 Bargamušat mat čatnasit sisaboahto- ja bálkášiehtadallamiidda , dása gullá maiddái ovddasvástádus Sisaboahtomearridemiid teknihkalaš rehkenastinlávdegottis . 1 Bargamušat mat čatnasit barggahus- , sisaboahto- ja bargomárkanpolitihkkii . 1 Bargamuš gullá juohke almmolaš eiseváldái mii lea mielde plánemis ja mas lea ovddasvástádus dain bargamušain main lea mearkkašupmi servodatsihkkarvuhtii . 1 Bargamis rievdadusevttohusaiguin de leat deattuhan ahte válgaortnet ja válgamearrádusat leat seammaláganat sihke sámediggeválggain go stuoradiggeválggain . 1 Bargagoahtit válgaávdnasiiguin ja mielbargiid oahpahemiin . 1 Bargadettiin girjjiin Sámi skuvlahistorjá 4 mii leat gávdnan muhtin ovdal prentejuvvon teavsttaid ja maiddái ožžon ođđa teavsttaid , maid háliidivččiimet váldit mielde girjái . 1 Barentsčállingoddi galgá Barentsovttasbarggus earret eará heivehit nationála mihttomeriid regiunála politihkalaš vuoruhemiid ektui . 1 Barentsčállingoddi 1 Barentsáhpái lea stuora beroštupmi , sihke TFO:s ja nummarastojuvvon konsešuvdnavuoruin 1 Barentsábis leat dál jođus olu doaimmat iešguđetge dásis : • Snøhvitguovllus leat barggut jođus , ja árvvoštallojuvvo viiddidit doaimmaid • Goliat lea huksema vuolde • Moanat oljobohkamat galget dahkkot jagi 2011 ja 2012 • Barentsáhpái lea stuora beroštupmi , sihke TFO:s ja nummarastojuvvon konsešuvdnavuoruin • Barentsábi ja Lofuohta hálddašanplánain leat ođđa areálat várrejuvvon boahttevaš juohkimiidda • Rahpanproseassa máttabealde ovddeš riidovuloš guovllu lahka Ruošša lea mearriduvvon 1 Barentsábis leat dál jođus olu doaimmat iešguđetge dásis : 1 Barentsábi ja Lofuohta hálddašanplánain leat ođđa areálat várrejuvvon boahttevaš juohkimiidda 1 Barentsábi geavatkeahtes šlájat ja hivvodagat fertejit kártejuvvot , ja njuorjjuid leat dárbu garraseappot geahpedit . 1 Barentsráđđi mearridii čoahkkimisttis njukča-mánus 1999 váldit mielde nuoraidpolitihka oktan gárgedansuorginis . 1 Barentsráđđi mearridii iežas čoahkkimis njukčamánus 1999 bidjat nuoraidpolitihka ge iežas ovddidansuorgin . 1 Barentsráđđi doalai guđát olgoriikkaministerčoahkkima 1999 njukčamánu 4.-5. b. 1 Barentsráđđi ( The Barents Euro-Arctic Council ) lea stáhtaidgaskasaš ovttasbargofora Barentsguovllus . 1 Barentsráđis mii lea bajimuš orgána guovddáš dásis , deaivvadit olgoriikkaministtardásis juohke ovdagoddeáigodaga loahpas , mii bistá guokte jagi . 1 Barentsráđi guđát olgoriikkaministerčoahkkin 1 Barentsráđi Norgga ovdagoddi loahpahuvvui ráđi guđát čoahkkimiin . 1 Barentsregiuvdna lea rikkis luondduresurssaid dáfus main dehálepmosat leat olju , gássa , minerálat , dimbarat ja guolit . 1 Barentsregiovnna eamiálbmogiid bargojoavku ja Barentsčállingoddi leat árvvoštallamin galggašii go Barentsprográmma ruhtadit prošeavtta . 1 Barentsprográmma čađahanbargu šaddá dehálaš doaibmamuššan . 1 Barentsovttasbargui gullet 13 fylkka mat leat Norgga , Suoma , Ruošša ja Ruoŧa davvi osiin . 1 Barentsovttasbargu lágiduvvo Barentsráđis ( ministtardásis ) , regiovdnaráđis ja regiovdnalávdegottis ( 13 regiovnna ja oktasaš eamiálbmotáirras ) , ja Eamiálbmogiid bargojoavkkus mii lea regiov ­dnaráđi ja Barentsráđi ráđđeaddi orgána . 1 Barentsovttasbargu Eará riikkaidgaskasaš bargu / Eamiálbmotvuoigatvuođat Doarjja rádjerasttildeaddji doaimmaide Sámi Valášštallan Lihttu ( SVL ) - Arctic Winter Games 1 Barentsovttasbargu Eará riikkaidgaskasaš bargu 1 Barentsovttasbargu Barentseamiálbmotkantuvra Murmánskkas 1 Barentsovttasbarggu válddahallama ektui jahkedieđáhusa kapihttalis 2.11.3.10 Olgoriikadepartemeanta mearkkaša ahte Norga ja Ruoŧŧa leat addán ruđalaš doarjaga álgoálbmogiid oassálastimii álgoálbmogiid bargojovkui ( WGIPii ) ja eará bargojoavkkuide . 1 Barentsovttasbarggu siskkabealde lea eamiálbmotgažaldagain deaŧalaš sadji . 1 Barentsovttasbarggu ektui mearridii ráđđi ahte ferte bargat dan ala ahte SPR nammada sámi ovddasteaddji regiovdnaráđđái , sámi ovddasteddjiid Barentsovttasbarggu bargojoavkkuide ja ahte eamiálbmogat ožžot ovddastusa Barentsráđis . 1 Barentsovttasbarggu eamiálbmotjoavkkus , maid Guovlluráđđi lea ásahan , lea ráđđeaddi sadji sihke Guovlluráđi ja Barentsráđi ektui . 1 Barentsovttasbarggu dovdomearkan lea dat ahte leat guokte bálddalis orgána : Barentsráđđi ja Guovlluráđđi . 1 Barentsovttas ­barggus lea nu ahte buohkat mákset iežaset searvama ovddas . 1 Barentsinstituhtta loktešii gelbbolašvuođa servodatfágalaš áššiin . 1 Barentsinstituhtta 1 Barentsguovllus lea hástalussan láhčit eanet ovttasbarggu riikkarájiid rastá . 1 Barentsguovllus ellet golbma eamiálbmoga – sámit , njenecat ja vepsalaččat . 1 Barentsguovllu álgoálbmotovttasbargu lea regionála ovttasbargu mii čađahuvvo álgoálbmogiid eavttuid vuođul . 1 Barentsguovllu ja eará gaskariikkalaš foraid bokte leat luonddus vižžojuwon eavttut dawiguovlluin šaddan guovddážii . 1 Barentsguovllu eamiálbmotovttasbargu lea guovlluguovdasaš ovttasbargu mii dáhpáhuvvá eamiálbmogiid iežaset eavttuid mielde . 1 Barentsguovllu eamiálbmogiid regiovnnalaš bargojoavkku lea Regiovdnaráđđi nammadan . 1 Barentsa regiuvdnaráđi jođiheaddjin nanosmuvvet ja viidánit min oktavuođat Barentsregiuvdnii , ja jođiheapmi rahpá vejolašvuođaid ođđa ovttasbargoovttastumiiHui illudahtti ášši jagi 2009 lei ahte fylkkaráđđi oaččui de ja čalmmustahttá buorebut šattu ja ovdáneami . 1 Barentsa nuoraidráđis ( BRYCas ) leat 14 bissovaš lahtu , okta juohke barentsfylkkas ja Fylkkadiggi álggahii oktasaš veahkkálas áŋgiruššama jagi okta álgoálbmotovddasteaddji . 1 BarentsKulta ulbmiljoavku lea norgalaš fitnolaš dáidda- ja kulturdoaibmit guđet barget ovttas ruošša oasálaččaiguin . 1 BarentsKult lea ođđa ruhtadanprográmma mii galgá movttiidahttit dasa ahte rajáidrasttideaddji kultuvra lassána davvin . 1 Barents regiov ­dnaráđđi dohkkehii prográmma skábmamánus 2006 . 1 Barents Youth Conference 2006 lágiduvvui Romssas . 1 Barents Regiovnnalaš Nuoraidráđđi , mas Sámedikki nuoraidpolitih ­kalaš lávdegoddi lei eamiálbmogiid ovddastead ­djin 2006s , lea leamaš mielde plánemin konferánssa . 1 Barents Regional Youth Forumis ( BRYF ) leat álgoálbmotnuoraid áirasat . 1 Barents Regional Youth Forumis ( BRYF ) leat eamiálbmotnuoraid ovddasteaddjit . 1 Barents Guovlluráđđi lea Barentsovttasbarggu eamiálbmotbargojoavkku álgaga vuođul julggaštan jagi 2005 Barents eamiálbmotjahkin . 1 Barents 2020:s lea dat ulbmil , ahte Norgga ja olgoriikka gelbbolašvuođabirrasat , ealáhusberošteddjit ja eiseváldeorgánat besset ovttas bargat máhttobuvtta ­deamis . 1 Bardufoss v. g. s. ođđaset historjá 1 Bardufoss Bardufoss BrøstadbotnBardufoss 1 Bardu tannklinikk 1 Baozodoallit dieđihedje ahte sullii 18.000 merkejuvvon misiin ( sullii 15 % ja sullii 20.000 rávisbohcco ( sullii 9 % jávke doaibmajagi mielde . 1 Bangkoka čoahkkima rájes mii dollojuvvui čakčamánus 2009 lea álgoálbmogiid oktasaš posišuvnnain dovddahuvvon golbma čoavdda ­gáibádusa nugo álgoálbmogiid oktasaš vuoigatvuođaid dohkkeheapmi , ollislaš ja árjjalaš álgoálbmotsearvan dálkkádatšiehtadallamiin , ja álgoálbmogiid árbedieđuid dohkkeheapmi dálkkádatrievdamiid , heivehanstrategiijaid ja dálkkádatdoaibmabijuid ektui . 1 Balus bohciida suhttu . 1 Balto lea maiddái movtta go sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu rámmaplána galgá gustogoahtit buot universitehtaide ja allaskuvllaide . 1 Balto doaivu ahte konferánsas boahtá ovdan ahte mo rievdadusat globála ekonomiijas čuhcet smávit báikegottiide sámis . 1 Ballán vuosttašluohkkálaččat 1 Ballu ja eahpesihkarvuohta lea váralaš seaguhus ekonomiijas . 1 Ballet massimis guovlluid Mapuchet lea dat Mátta-Amerihká álgoálbmot , geat guhkimusat nagodedje vuosttaldit iežaset árbevirolaš guovlluid koloniserema . 1 Baldot leat dasa lassin vahágahtton navigašuvdnarusttegiid . 1 Balaimet dážain dego neavrris , ja mii mánát láviimet báhtarit jus muhtin dáža bođii . 1 Balaimet dážain dego neavrris 1 Bajášaddan- ja oahppolávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Bajášaddan- ja oahppolávdegoddi čujuha mearkkašumiide ja evttoha Sámedikki dahkat čuovvovaš mearrádusa : Sámediggi váldá diehtun Sámediggeráđi dieđáhusa sámi mánáidgárddiid birra ja doarju dieđáhusa doaibmaevttohusaid 1 Bajášaddan- ja oahppolávdegoddi čujuha mearkkašumiide ja evttoha Sámedikki dahkat čuovvovaš mearrádusa : Sámediggi dohkkeha šiehtadusa maid gielda- ja guovloministtar Erna Solberg ja sámedikki presideantta Sven-Roald Nystø leaba soahpan 11.05.05 , stáhta eiseválddiid ja Sámedikki ráđđádallamiid čađahanvugiid birra stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskkas . 1 Bajášaddan- ja oahppolávdegoddi evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Bajášaddan- , fuolahus ja oahppolávdegotti árvalus : Mearkkašumit : 1 Bajásšattadettiin mun ledjen lisas , ledjen maŋggaláhkai návccaheapme . 1 Bajásšattadettiin ja nuorran mii , sámegielagat ja earát máŋgii šattaimet vuostálagaid . 1 Bajásšattadettiin eat oaidnán olu sámevuođa earet go daid boazosámiid geat bohte juohke geasi . 1 Bajásšadden joavkkus duoddaris , siiddas , ja mii jođiimet bohccuiguin . 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegottis lea ovddasvástádus ea.ea. mánáidgárddiin , vuođđo- ja joatkkaoahpahusas , alit oahpahusas ja dutkamis . 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti evttohus mearriduvvoi ovttajienalaččat . 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi čujuha mearkkašumiide ja evttoha Sámedikki dahkat čuovvovaš mearrádusa : Sámediggi dohkkeha ovttasbargošiehtadusa Sámedikki ja Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkasuohkaniid gaskkas , vuolláičállojuvvon guovvamánu 11. b. 2005 . 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi gieđahallá áššiid mat gusket mánáidgárddiide , skuvlla astoáigeortnegiidda , vuođđo- ja joatkkaoahpahussii , ja alit ohppui ja dutkamii . 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi evttohus 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf. 41 64 57 35 , e-poasta ssharkonen@gipz.no Nubbinjođiheaddji : Per-Ivar Henriksen , tlf. 93 48 43 47 , e-poasta per-ivar@netcom.no - Ášši 20/09 Sámedikki doarjjastivra raporta 2008 Áššejođiheaddji : Susanne Amalie Andersen , tlf 92 83 56 49 , e-poasta susanne.a.andersen@samediggi.no Suoivanáššejođiheaddji : Else Utsi- Ášši 23/09 Sámediggeráđi biras- ja areáladiedáhus Áššejođiheaddji : Inger Jørstad , tlf 47 75 08 92 , e-poasta incejo@start.no Suoivanáššejođiheaddji : Jarle Jonassen , tlf 97 58 16 37 , e-poasta jarle.jonassen@samediggi.no 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf. 41 64 57 35 , e-poasta ssharkonen@gipz.no Nubbinjođiheaddji : Per-Ivar Henriksen , tlf. 93 48 43 47 , e-poasta per-ivar@netcom.no 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf : 41 64 57 35 e-poasta : ssharkonen@gipz.no Nubbinjođiheaddji : Per-Ivar Henriksen , tlf 93 : 48 43 47 e-poasta : per.ivar.henriksen@tana.kommune.no - Ášši 33/08 Gáibádus listaevttohusaid sohkabealjuogadeapmái 2009 sámediggeválggas Áššejođiheaddji : John Harals Skum , tlf : 41 12 15 29 e-poasta : jharals@online.no Suoivvaáššejođiheaddji : Inger Jørstad , 47 75 08 92 e-poasta : incejo@start.no 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi : - á šši 043/08 Hálddašanođastus áššejođiheaddji : Kjersti Myrnes Balto suoivanáššejođiheaddji : Inger Jørstad - ášši 044/08 Luondduvalljodatláhka áššejođiheaddji : Inger Jørstad suoivanáššejođiheaddji : Jarle Jonassen - ášši 046/08 Sámedikki dásseárvodoaibmaplána 2009-2013 áššejođiheaddji : John Harald Skum suoivanáššejođiheaddji : Tone Merethe Orti Olsen várrelahttu 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi 10.-11.11.04 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi 09.-12.05.05 008/05 1 Bajásšaddan- ja oahppolávdegoddi 006/05 1 Bajásšaddan- fuolahus- ja oahppolávdegoddi Čoahkkingirji 04/09 1 Bajásšaddan- fuolahus- ja oahppolávdegoddi Čoahkkingirji 02/10 1 Bajásšaddan- fuolahus- ja oahppolávdegoddi Čoahkkingirji 01/10 1 Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi : Jođiheaddji : Silje Katrine Muotka , tlf 41 64 57 35 , e-poasta siljekarine@gmail.com Nubbinjođiheaddji : Geir Johnsen , tlf 90 97 07 89 , e-poasta geir.johnsen@lavangen.net - Ášši 47/00 Daid doarjagiid árvvoštallan maid Sámediggi juolluda sámi mánáidgárddiide - Ášši 49/00 Doarjjastivra 1 Bajásšaddan- , fuolahus- ja oahppolávdegoddi 2009-2013 1 Bajásšaddan - fuolahus - ja oahppolávdegotti váldobargu lea meannudit áššiid mat gusket mánáidgárddiide , skuvlaastoáigeortnegiidda , vuođđo- ja joatkkaoahpahussii , ja alit ohppui ja dutkamii . 1 Bajásmudden oljohatti meroštallamis 140 ruvnnuin juohke fáhtas mielddisbuktá ahte meroštallan lassána , ja buvttadanmeroštallamiid geahpideapmi fas váikkuha nuppe guvlui . 1 Bajásdoallan čađahuvvo ovttasráđiid Sámedikki kulturmuitosuodjalanhálddašemiin . 1 Bajásdoallamii , goluide mat čatnasit doaimmaheapmái , doaibmabijuide mat rievdadit gilvvohallandili , mobiila fievrruide ja jorriide , láigovisttiide , rádjovisttiide , visttiid ja opmodagaid oastimii , leasemii , buhtes lonohallamiidda , semináraid ja konferánssaid lágidemiide ja doaibmabijuide mat ruhtaduvvojit almmolaš bušeahttapoasttain 1 Bajásdoallamii , doaibmavuđot goluide , doaibmabijuide mat váikkuhit gilvvu botnjama , mobiila vuojániidda ja gálvojorriide , láigoviesuide , vuorkávisttiide , visttiid ja giddodagaid oastimii , leasemii , seaiva lonuhallamiidda , kurssaid , semináraid ja konferánssaid lágideapmái ja doaibmabijuide mat ruhtaduvvojit almmolaš bušeahtaid bokte 1 Bajásdoallamii , doaibmavuđot goluide , doaibmabijuide mat váikkuhit gilvvu botnjama , mobiila vuojániidda ja gálvojorriide , láigoviesuide , vuorkávisttiide , visttiid ja giddodagaid oastimii , leasemii , seaiva lonohallamiidda , kurssaid , semináraid ja konferánssaid lágideapmái ja doaibmabijuide mat ruhtaduvvojit almmolaš bušeahtaid bokte . 1 Bajás prioriterejuvvon barggut galgá ea.ea. leat čielggadus oahpahusdili birra sámi oahppoplána doaibmaguovllu olggobealde ( sámegiela hálddašanguovlu ) . 1 Bajáluš : Liegga luopmánat ruovtturáhkaduvvon mascarpone lákcajieŋain . 1 Bajábeali ákkaid vuođul ii leat Sámi kulturráđi hálddahus Sámediggeráđi mielas mearridan viidát go maid delegerenmearrádus áššis 50/95 addá válddi dahkat . 1 Bajábeali oasi sadjái biddjo čuovvovaš : 1 Bajábeale čálus lea doaimmahuslávdegotti árvalusa mielde ja evttohusa rievdadusaid mielde , maid miellahttočoahkkin dohkkehii . 1 Bajábeale namuhuvvon prošeavttat main leat máŋga ruhtadeaddji , vuoruhuvvojit 1 Bajábeale cealkámuš dohkkehuvvui sámiid álbmotčoahkkimis servodatviesus Kárášjogas cuoŋománu 9. beaivve 1960 , 89 olbmos jienastedje 87 cealkámuša beali . 1 Bajábealde čilgejuvvon girdiruvttofálaldaga organiseren dagaha dan ahte golut divrot dohkketmeahttumit boaittobealbáikkiid ássiide , ja mainna boaittobealbáikkit vealahuvvojit . 1 Bajábealde namuhuwoma vuođul áigu Sámediggi bivdit eananvuovdineiseválddiid nuppástuhttit mearrádusa ohcanvuoigatvuođa hárrái dan guovllus mii lea daddjojuwon julggáštusas , beaiváduwon borgemánu 23. b. 1993 , ja gáibida ahte ohcan mii lea boahtán RHN:as oktovuoigatvuođa hárrái ohcat ja roggat diamánttaid biehttaluwo . 1 Bajábealde namuhuvvon čielggadusa lea Sámediggi vuolggahan ja álggahan . 1 Bajábealde namuhuvvon rámmaeavttut leat dárbbašlaččat , muhto eai doarvái dasa ahte boazodoallu galgá mearridit boazologu resursavuođu mielde . 1 Bajábealde namuhuvvoma duogážin evttoha Sámediggi ahte čuovvovaš teakstaoassi biddjojuvvo kapihttalii 7.3 : BOAZODOALLU 1 Bajábealde boahtá ovdan guđe áššiid gielddastivra ieš galgá meannudit . 1 Bajábealde : Løkke-kioska Romssa gávpogis ráfáidahttojuvvui Riikaantikvára Kulturmuitojagi ráfáidahttinprošeavtta oassin . 1 Bajábeal namahuvvon sivaid dihtii mii hilgut Sámediggeráđi árvalusa , ahte fierbmebivdu galgá fas álggahuvvot Álttájogas ( s. 28 ) . 1 Bajitjávrris lea gáhttejuvvon Sieidesuolu gosa sápmelaččat áiggiid mielde leat oaffaruššan bohccuid ipmiliiddáseaset . 1 Bajitdási ulbmilin lea garvit ahte álggahuvvojit doaimmat mat soitet leat vuostá ál ­bmotrievtti gáibádusa ahte galgá suodjalit sámi ávnnaslaš kultuvrra . 1 Bajitdási ulbmil lea ahte sámiin galgá leat oalle muttu iešmearridanriekti iežaset guoskevaš gažaldagain . 1 Bajitdási mihttomearri lea biddjon ná : Mátta-sámegiella ja kultuvra ga / get suodja / uvvot ja oažžut vejo / ašvuoda viidáseabbo ovddiduvvot . 1 Bajit-mu sivalašvuođadovdu dadjá : Diekkáriid it sáhte dadjat . 1 Bajit riikkagottálaš guollevalljodathálddaheapmi lea dárbbašlaš vuođusin go galgá váfistit ollislaš valljodatvárrehálddaheami . 1 Bajit dási mihttomearrin galgá leat ahte sii geain leat eanemusat bohccot doalu nammii , galget maiddái geahpedit eanemusat . 1 Bajimuš ulbmilat 1 . 1 Bajimuš ulbmil lea ahte - 1 Bajimuš mihttomearri 1 Bajimuš dárkkástus 1 Bajimuš doarjjamearri loktejuvvui 2004s , muhto ii mearriduvvon vuolimuš doarjjarádji . 1 Bajimusas njealját siiddus celkojuvvo ná : " Go lávdegoddi lea máinnašan Finnmárkku sámi guovlluid sámi váldoguovlun , de leat muhtimat dán ádden leat seamma go sámi reserváhta , sirrejuvvon muđui servodagas . 1 Bajimus ulbmilat Aigodaga 2004-2007 fylkkaplána 1 . 1 Bajimus ulbmil lea ásahit bistevaš ortnega vai beassá ráhkadit ja gaskkustit sámiide guoskevaš stahti-s ­tihka servodatplánemii ja dutkanáigumušaide . 1 Bajimus ulbmil lea sihkkarastit alla árvoháhkama energiijaresurssaid beaktilis ja luondduseasti hálddašemiin . 1 Bajimus ulbmil lea ovddidit máhtu , doaimma ja lahkaleahkámuša davvin ja láhčit vuođu ceavzilis ekonomalaš ja sosiála ovdáneapmái boahttevaš jagiid . 1 Bajimus ulbmil lea davviguovlluin oaččuhit áigái ceavzilis šattu ja ovdáneami eambbo riikkaidgaskasaš ovttasbargguin resurssaid geavaheamis , birashálddašeamis ja dutkamis . 1 Bajimus ulbmil lea ahte Fievrrádusa ja telekommunikašuvnna siskkáldas struktuvra galgá hálddašuvvot ja ovddidit dainna lágiin ahte addá servodat- ja ealáhuseallimii vejolašvuođaid ovdánit ja beassat gávpemárkaniidda ovttadássásažžan riikka guovdilis guovlluiguin . 1 Bajimus ulbmil doaibmaplánain lea láhčit dorvvolaš boahtteáiggi sámegielaide Norggas . 1 Bajimus stáhtalaš strategiija lea jávkadit erohusaid dearvvašvuođabálvalusas ja ahte olles álbmogis galget leat dearvvašvuođa- ja sosialbálvalusain seammadássásaš fálaldagat . 1 Bajimus ovddasvástádus huksen- ja opmodatpolitihkas stáhtalaš siviila suorggis . 1 Bajimus našuvnnalaš kulturpolitihkalaš ulbmilat fertejit čielgasit defineret sámi mediijaid rolla ja mearkkašumi sámi álbmoga dárbbuid ja gáibádusaid ektui mii guoská kulturcealkámušaide , sátnefriddjavuhtii , diehtojuohkimii ja demokráhtalaš oassálastimii . 1 Bajimus mihttomearri gelbbolašvuođastrategiijas lea ovddidit mánáidgárddi viidáseappot oahpaheaddjiorganisašuvdnan mas lea aktiiva gelbbolašvuođaovdáneapmi . 1 Bajimus guovlluin gávdne gelddolaš gávdnosiid . 1 Bajimus fáddán lei « Youth in the High North and identity to the area » . 1 Bajimus eiseválddit fertejit geahččat bearrái ahte dakkár rehketdoalut almmuhuvvojit ja biddjojuvvojit mearrádusvuođđun iešguđetlágan stáhtalaš doaimmaid nuppástuhttimii . 1 Bajimus eiseválddit fertejit geahččat bearrái ahte dakkár rehketdoalut almmuhuvvojit ja biddjojuvvojit mearrádusvuoññun iešguñetlágan stáhtalaš doaimmaid nuppástuhttimii . 1 Bajimus eiseválddiin lea ovddasvástádus das ahte mánáidsuodjalusas , sihke gieldda , guovllu ja stáhta dásis , lea dat gelbbolašvuohta ahte addit maiddái sámi mánáide veahki rivttes áiggi . 1 Bajilčála galggašii nuppástahttojuvvot nu ahte dat guoská duššefal Deanu čážádahkii . 1 Bajilgirdin- , seaivun- ja láddenlobiid addin siviila ja militeara áibmofievrruide ja fatnasiidda . 1 Bajil namahuvvon ákkaid geažil ii vuorut Sámedikki doarjjastivra doarjaga dán prošektii . 1 Bajil namahuvvon sivaid geažil ii gávnnat Sámedikki doarjjastivra sáhttit addit doarjaga dán ohcamuššii . 1 Bajiidárvvošteami oktavuođas guoská dattetge 1917 geassemánu 1. beaivvi láhka árvvošteami ja bággolonistanáššiid birra § 54 a. Árvvoštallanriekti sáhttá dárkkistit opmodaga go dan gávnnaha dárbbašlažžan . 1 Bajemus dási ulbmil lea sihkkarastit servodaga ja ovttaskas olbmuid oadjebasvuođa . 1 Bajasšaddi buolvvaide lea dát earenoamáš dehálaš.”Sámi ofelaččat ” prošeakta ja dat bargu mii lea dahkkon Máhttoloktema oktavuođas , leat mávssolaččat . 1 Bajasšaddan- ja oahppolávdegotti meannudeapmi 1 Bajasšaddan- ja oahppolávdegoddi 09.-12.05.05 007/05 1 Baicce sáhttit evttohit , ahte sámegiella dahje kveanagiella , nugo dán rádjáige , geavahuvvo veahkkegiellan , ja ahte dat guovttegielat lohkan- ja oahppogirjjit mat dál geavahuvvojit , ain dollojuvvojit . » 1 Baicce nu : Gb sámediggejoavkkus ii leat máhttu čuoččuhit dan maid Sámediggeráđđi čuoččuha . 1 Baicce leat ovttaoaivilis ahte Sámediggi galgá leat oidnosis , ja doallat oktavuođa eará orgánaide . 1 Baicce lea nu ahte árbedieđut ellet hui bures ja leat seamma lunddolaččat otne go ovdal min sohkabuolvvaid . 1 Baicce lea bearráigeahččanlávdegoddi dahkan čuovvovaš mearrádusa iežas doaibmadieđáhusas áigodahkii 24.10.02 – 26.01.04 : “ Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi sáhttá , dan vuođul go Riikarevišuvdna lea dohkkehan Sámedikki 2002 rehketdoalu konstateret ahte dárbbašlaš bearráigeahččamat leat dahkkojuvvon . ” 1 Baicca vuhtto ahte Departemeanta háliida dákkár rievdadusa , oassin ođasmahttimis ja integreremis sápmelaččaid Norgga stuoraservodahkii . 1 Baicca leat stuora erohusat fágasurggiin . 1 Baicca leat dan maŋŋil geahččalan bidjat johtui eará ja nannoseappot oahpahusvuogádagaid sámegillii . 1 Baicca lea stuora vuosteháhku dasa go lávdegoddi árvala doahpaga guođoheapmi láhkii , geahča lávdegotti árvalan § 6 – 2 . 1 Baicca bessen bargui Finnmárkui sadjásašoahpaheaddjin . 1 Baicca berre leat mearri das man guhká diekkár siidaoassi sáhttá bistit . 1 Baicca bargiid / barggaheddjiidlogahaga logut čájehit ahte fidnodoaibma lassána buot joavkkuin geat leat boarráset go 60 jagi . 1 Bahččon ealli Báhččon eallit proseanta 1 Bahčamielalaš vásáhusaiguin Unjárggas iežaset diehtemeahttunvuođain Finnmárkku sápmelaččaid birra , de ledjen mun juo muhtun áigge muitalan gaskadási ohppiide sihke máidnasiid , cukcasiid ja gobmemuitalusaid sámi sisdoaluin . 1 Bahát ja buorit skuvlamuittut 1 Bahás skuvlaalbmá ja gopmaniid gaskkas 1 Bahkkehit čeavlás dáža , sámi dahje kveana našunalismmain dakkár oktasašvuhtii , orru sihke guorusin ja coahkásit . 1 Bagadus maiddái kevrii oahpaheddjiid dárkkistit ahte sámi ja kveana oahppit eai geavahan eatnigielaset eai bottuinge . 1 Bagadus lei mearriduvvon , ja dat lei garas . 1 Bagadus lea dohkkehuvvon sámelága § 2-1 , goalmmát 60 1 Bagadeapmi oahpponeavvobuvttadeapmái 1 Bagadeapmi ja diehtojuohkin sámi oahppoplánaid birra 1 Bagadeapmi almmolašvuhtii sámegiela birra 1 Bagadalli galggai rievtti mielde čierastit vuosttažin čájehan dihte midjiide , muhto 6-jahkásaš gearggai ovdal su . 1 Bagadallan galgá leat oassin muhtin diehto- ja movttidahttinpáhkas sámi sisdollui mii lea čadnojuvvon liigeohppui ja fágabargiid oahpaheapmái . 1 Badjánehkoset boares muittut fas dassážii go jápmima mierká daid jávkada . 1 Badjosat mearkkaša gili lagaš meahcci . Dás sáhttá olles bearaš searvat bargguide beaivemoh ­kiin . 1 Badjeolbmuidbiirres lei maiddái gánddain gákti . 1 Badjeolbmot ledje johtán mearragáddái . 1 Badjeolbmot fertejit máŋgii válljet jogo vuolláičállit soahpamuša dahje diktit ášši čovdojuvvot árvvoštallamiin , mas lea sakka stuorát vejolašvuohta táhpet , go jos dahká soahpamuša . 1 Badjemánát orro internáhtas skábmamánus beassážiidda , oanehis juovlaluomus gal ledje . 1 Badjemánát : Muhtumat johte giđđat gitta Čorgašii Nuorta-Finnmárkui dahje njárgii mii lea Deanuvuona ja Lágesvuona gaskkas , ja muhtumat stuorra njárgii mii lei Lágesvuona ja Porsáŋggu gaskkas ( Kárášjoga nuorttabeallái ) . 1 Badjelmearálaš gebyrat unniduvvojit badjel 250 miljovnna kruvnnuin , earet eará go pássamáksu unniduvvo badjel beliin , 990 kruvnnos 450 kruvdnui . 1 Badjelmearálaš buorre doaivva ? 1 Badjelbáza stáhtabušeahtas ovdal sirdima Stáhta penšuvdnafondii – Olgoriika 1 Badjelbáza poasttas kvalitehta ovddideapmi vuođđooahpahusas – oahppoplánat lea 900 825 ru. . 1 Badjelbáza poasttas 860 Dutkan , ovddideapmi , čielggadusat ja dokumeantaruđat lea 645 897 ru 1 Badjelbáza poasttas 204 boahtá das go doarjagat leat máksojuvvon ruovttoluotta . 1 Badjelbáza poasttain sámi huksehusat Sirpmás ja árvoháhkanprográmma fágalaš forum boahtá das go ruđat eai leat geavahuvvon . 1 Badjelbáza lea boahtán das go ( geahča mearkkašumi 3 ) -3 350 000 ru lea eará láhkai geavahuvvon ja go 501 393 ru lea gessojuvvon ruovttoluotta prošeavttain mat eai leat čađahuvvon . 1 Badjelbáza boahtá vuosttažettiin das go ledje unnit bálkágolut go lei biddjojuvvon bušehttii rabas virggiid geažil . 1 Badjelbáza boahtá das go ruhta lea gessojuvvon ruovttoluotta ja go doarjja lea ruovttoluotta máksojuvvon go prošeavttat eai leat čađahuvvon , 3 135 387 ru. 1 Badjelbáza boahtá das go ruhta lea gessojuvvon ruovttoluotta go prošeavttat eai leat čađahuvvon , 533 900 ru. 1 Badjelbáza boahtá das go ( geahča mearkkašumi 3 ) -1 880 000 ru lea eará láhkai geavahuvvon ja 540 663 ru lea gessojuv- 1 Badjelbáza 4 832 000 ru ealáhusovddideami vuolde boahtá das go boarráset doarjjaruđat leat gessojuvvon ruovttoluotta 2 836 100 ru ovddas , duodješiehtadusas lea badjebáza 1 018 917 ru ja loahppa leat geavatkeahtes doarjjaruđat . 1 Badjelaš 30 jagi leat mannan su jápmima maŋŋá , ja jurddaš , mii leat vásihan olu das maid Fokstad niegadii . 1 Badjelaš 2850 olbmo gullet dáid siidaosiide . 1 Badjelaš 2.850 olbmo gullet doalloovttadagaide . 1 Badjel čuođi jagi dáruiduhttinpolitihkka ii sihkkas eret nu álkit . 1 Badjel bealli antropologiija bargguin leat dutkanráđđeruhtaduvvon , ja guokte barggu leat universitehtaruhtaduvvomat ( okta stipeanda ja okta čađahuvvon fásta virggis ) . 1 Badjel bealis leat nu unnán bohccot ahte eai olat albma birgejumi . 1 Badjel beali riikka suohkaniin leat olbmot geat leat čálihan iežaset jienastuslohkui . 1 Badjel beali riikka rávis álbmogis lea alccesis háhkan MuID , ja sihke geavaheddjiid lohku ja sisaloggenlohku lea ain stuorrumin . 1 Badjel 80 olbmo ledje dieđihan iežaset lohkamii ja bohte lohkama rahpamii ja vuosttamuš čoagganeapmái . 1 Badjel 60 % váhnemiin ledje duhtameahttumat osiiguin nubbingieloahpahusas . 1 Badjel 60 % sis geat eai čađahan viđa jagi sisa ii leat fágaoahppu maŋŋil go devde 30 jagi . 1 Badjel 60 % dain geat eai čađat oahpu viđa jagi siskkobealde , ii leat makkárge fágaoahppu go leat 30 jagi . 1 Badjel 50 % dain geat leat čađahan joatkkaskuvla oahpu lea dál universitehta / allaskuvlaoahppu ja 10 % dain geat eai leat čađahan 5 jagi sisa lea dat seamma . 1 Badjel 160 sámi ja kvena kulturm uittu leat dán čavčča registrerejuvvon guovtti stuorra prošeavttas Setermoen báhčinguovllus ja Ráissa álbmotmeahcis . 1 Badjel 10 000 olbmo , geat hállet dahje áddejit sámegiela , eai máhte lohkat ja čállit . 1 Badjebáza stáhtabušeahtas sirdimii Stáhta penšunfondii – Olgoriika 1 Badjebáza boahtá oidnosii go lea várrejuvvon 43,6 milj. ruvnno háldenfondii . 1 Badjebearraša " árbevierro- ja kulturskuvla " Boazodoalu olis maid oahppá . 1 Bader maid deattuhii ahte buorre sámi ovttasbargu mii lea gaskkal Sámedikkiid , sámi organisašuvnnaid ja stáhtalaš eiseválddiid lea riidováidudeaddji . 1 Bader galledii odne Sámedikki ja beasai gullat sámi historjjá birra , Sámedikki doaimmaheami birra , konsulterenortnega gaskkal Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid , ja oaččui čájehuvvot Sámediggevistti ovdal go álggiiga ságastallama , gos Olli válddii bajás earret eará dáid áššiid : 1 Bachelorbargu galgá ráhkkanahttit profešuvdnii ja temáhtalaččat čatnasit pedagogihkkii ja oahppimáhttui ja/dahje eará fágaide . 1 Bachelorbargu galgá profešuvdnii gullevaš ja temáhtalaččat čatnasit pedagogihkkii ja oahppimáhttui ja/dahje eará fágaid . 1 BUS Nord-Norge : Merete Saus 1 BUHTADUSAT 1 BSD juolludus lea fievrriduvvon sisaboahtun erenoamáš prošeavttaid poastta vuolde , Divvun . 1 BSD ja Boazodoalloolbmuid máilmmefoanda sáhttet ovttasráđiid bovdet eará ásahusaid ja organisašuvnnaid evttohit lahtuid stivrii . 1 BSD BSD BSD MDD MDD GRD GRD GRD 1 BRYCa ulbmil 2009 : • Fylkkasuohkanis lea gelbbolašvuohta ii ge dáhto divadiid lea nannet ipmárdusa ja ovttasbarggu Bafylkkasuohkanlaš vuođđostruktuvrra geavaheami ovddas . 1 BORASPIREDILÁLAŠVUOHTA 1 BOKSA 1 Bargonávccahisvuođaoadju Norggas ja iešguđetlágan riskafaktorat Bjørngaard et al lea aiddo báliid almmuhan artihkkala , mas lea obbalaččat geahččan Davviriikkaid dutkamušaid bargonávccahisvuođa penšuvnnaid birra ( Bjørngaard et al , 2009 ) . 1 BOAZODOALLOFÁGALAŠ CIELGGADUSAT MEAVKKI / BLÅTIND ÁŠŠIS 1 BOARESA RÁĐĐEHUSVISTI Ruhtadandepartemeantta kántuvrrat leat dál dan boares ráđđehusvisttis . 1 BNP jahkásaš lassáneapmi Nannán-Norggas lea leamaš sullii 4 ½ proseantta golbma jagi . 1 BJELLÅGA — RÁTNU GIELDA 1 BG14l , C 02 1 BFOL 008/10 : Deanu čázádat – báikkálaš hálddašeapmi 1 BFOL 007/10 : Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa 1 BFOL 006/10 : Áššejođiheddjiid ja suoivvanáššejođiheddjiid válljen Áššejođiheaddji Suoivvanáššejođiheaddji Ášši 22/10 Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa Geir Johnsen Anders Somby jr. . 1 BFOL 005/10 : Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 BFOL 004/10 : Boazoguohtonkonvenšuvnna šiehtadallamat gaskkal Norgga ja Ruoŧa 1 BFOL 003/10 : Sámi giellaguovddážiid raporttat Sámedikki 2008 njuolggodoarjagiin 1 BFOL 002/10 : Áššejođiheddjiid ja suoivvanáššejođiheddjiid válljen 1 BFOL 001/10 : Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 BFD johtučála Q-2 2000 / B Stáhtadoarjja mánáidgárddiid jođiheapmái 2000 1 BD bušeahta bokte – 1996 rájes biddjui dat ruhta Sámedikki bušehttii . 1 BD OED OED OED OED 1 BB:a sámediggejoavku lea 18.05.99 reivves Sámediggeráđđái sámi dutkama organiserema ja stivrema birra dadjan ná : 1 BARnJ JA VÁIIDI SIRDIN sÁMEDImÁI rnaoiduvvon ášši 4/92 1 BARGIT Ruhtadandepartemeanttas leat sullii 290 bargi ( 2005 ) . 1 BARGAT NANA SÁMI KULTUVRALAŠ OVDÁNEAMI BEALI MAS LEA NANA BISSOVAŠ SÁMI SERVODAT MÁTTA-TR0NDELÁGA FYLKKAS . 1 B. Skuvlla lanjat heivehuvvojit dan oahpahusa ektui man skuvla doaimmaha . 1 B. Ruov ' di- ja metálla-duoddji . 1 B. Ossodagas ožžot maid oahppit álggos oahpu bargoneavvuid birra . 1 B. H Sosiale ulikeheter i helse . 1 B. : Tromsø seminar og seminaristene . 1 B. 2010 1 B. 1992 ÁRWOŠTALLAT GAžALDAGAID MAT GUSKET SÁMEDIKKI ORGANISEREMII JA ÁŠŠEMEANNUDEAPMÁI ÁŠŠl16 93 / SÁMI NUORAID STIPEANDA-ORTNEGA NJUOLGGADUSAT ÁŠŠl17 93 / SÁMI GIRJELÁGÁDUSAID DOAIBMADOARJAGA NJUOLGGADUSAT ÁŠŠl18 93 / SÁMIKULTURRÁDI NJUOLGGADUSAT ÁŠŠl19 93 / SÁMI DUOJI DOARJJA-NJUOLGGADUSAT ÁŠŠl20 93 / SÁMI MÁNÁID Bajásšaddaneavttuid NJUOLGGADUSAT ( 1 B. 1992 ÁRWOŠTALLAT GAžALDAGAID MAT GUSKET SÁMEDIKKI ORGANISEREMII JA ÁŠŠEMEANNUDEAPMÁI Áššebáhpirat Nu go árvalusas áššis 15/93 . 1 B. 1981 LÁGAS NR. 38 FUOÐU BIRRA — MEARRÁDUSRIEVDADUSAT BORASPIRIID GODDIMA BIRRA MAT VAHÁGAHTTET JD. — GULASKUDDAN . » 1 B-ossodat šattai dađistaga oassin norgalaš legašuvnna organisašuvdnavuogádahkii . 1 B-guovlluin galget guohtuneallit vuoruhuvvot ja doppe ii leat plána mielde sávahahtti atnit boraspiriid . 1 B uorre ahte Girku váldá ovddasvástádusa 1 B S Á E K T N S E J O D N E A H R Ø V V Y A R Š E V U O H T A 1 B : Nama jietnadeapmi ja sojaheapmi : dása deavdit jietnadanhámiid ja sojahanmálliid . 1 B : Guovttegielalašvuođa ruđaid juohkin ferte maiddái leat ávkin earáge sámi álbmogii , iige dušše almmolaš bargiide geat barget stáhtas ja gielddain geat odne ožžot fálaldaga oahppat sámegiela . 1 B 2 s. 541-542 . Kra . 1 B ) Áirras- ja biirejuohku 1 B ) Sámegiella geatnegahtton oahpahusgiellan : Lávdegotti árvvoštallan : Lávdegoddi evttoha ahte sámi oahpaheaddjeoahpu oahpahusgiellan lea sámegiella . 1 B ) Struktuvrralaš , oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza , mrd. kruvnnu 1 Aššis celkkii Sámediggi earret eará ; Mii guoská paragráfii 40a nr. 1 čujuha Sámediggi ahte doaba " sámi distrikta " dagaha Danin galgá doaba čilgejuwot lagabui lága ásahusain . 1 Aššis 43/90 Prospektering A/S - konsešuvnnaohcan roggat luonddugedggiid - Naránaš - cealkámuš , daddjojuvvo earret eará : Sámediggi háliida nannet ahte vuoigatvuohta guvlui mas dás lea sáhka oktan buot guovllu resurssaiguin sihke eatnama alde ja vuolde gu / let sámi álbmogii . . 1 Aŋkke árvvoštallat ahte loguid dáfus dan váikkuhusat eai leat stuorát go ahte sámediggi- ja stuoradiggejienastusloguid buohtastahttin sáhttá deavdit ulbmila mii lea dakkár buohtastahttimiin . 1 Aŋkke leat váilevaš dieđut dan birra movt sápmelaččat atnet eará mediafálaldagaid interneahtas , nugo ovdamearkka dihte sosiála mediaid . 1 Aŋkke leat , nugo namuhuvvon , oaidnán ahte jagi ahte jagi maŋŋel lea stuora obbalaš eretfárren , golbma maŋemus jagi obbalaččat 450 dievddu ja 560 nissona . 1 Aŋkke lea viiddis gáddu ahte muhtimat sis geat dieđihit Sámedikki jienastuslohkui , vuosttažettiin dahket dan vai dovddastit gullevašvuođa muhtin sámi searvivuhtii ja/dahje vai addet eahpenjuolggo doarjaga sámepolitihkalaš vuogádahkii generealla dásis ja Sámediggái erenoamážit . 1 Aŋkke eai leat dahkan ( álbmogii dovddus ) iskosiid mat addet čielga dieđuid gehččiid etnalaš gullevašvuođas dahje sosiála duogážis , vaikko livččii sávahahtti , vai livččii beassan geahččalit vejolaš hypotesa čadnon čuoččuhussii . 1 Avtale om kjøp av læremidler mellom Sametinget 1 Avtale om faktiske undersøkelsesarbeider ( NO ) 1 Avledede etternavn Uavhengig av begrensningene i § 3 kan følgende navn tas son etternavn : 1. navn son er eller har vært en av tippoldeforeldrenes , oldeforeldrenes , besteforeldrenes eller foreldrenes etternavn eller mellomnavn . 1 Aviissat leat deaŧalaččat dieđu gilvimii dálá riektačállimis ja oktasaš davviriikkalaš čállinnorpmas . 1 Aviissat leat dasa lassin guovdilat sámi gielladikšumis ja leat eanet go dušše informašuvdnagáldut . 1 Aviissat 1 Aviissas Saba almmuhii Sámi soga lávlaga , mii maŋŋil lea ožžon stáhtusa sámiid našunálalávllan . 1 Aviissas " Sagai Muittalægje " gohčoduvvui son Bobrikoffan . Bobrikoff lei generálaguvernevra , gean cára lei nammadan ruoššaiduhttit Suoma . 1 Aviisalohkkit geat orrot Troandimis ja davás besset vuossárgga 05.07 lohkat Sámedikki birra Aftenposten aviissas . 1 Aviisa ovdanbuktá jearahallama ná : " Dán jearahallama ovddeš Kárášjoga sátnejođiheddjiin Hans Rønbeckain dagai Arne Wulff 1976:s . 1 Aviisa celkkii iežas oaidnun dan áiggi giellapolitihkas skuvllas ná : « Sápmelaččat eai berre vuostálastit dárogiela oahpu , muhto juohke sápmelaš berre máhttit lohkat eatnigielas . » 1 Aviisa Sagai muittalægje , mii almmuhuvai áigodagas 1904-12 , vuostálasttii dáruiduhtinpolitihka . 1 Avgjørende for Sametingets endelige standpunkt vil her være hvorvidt lovens helhet da omsider vil være innefor udiskutable folkerettslige rammer . 1 Avdelingsdirektør Arnfinn Øen 1 Avdelingsdirektør Anne Brendemoen 1 Autorisašuvdnaortnegis leat guokte sierra oasi , dulkongeahččaleapmi ja autorisašuvdnalohpi . 1 Automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuittuid kulturbirrasiid dikšun 1 Automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid registreren 1 Automáhtalaš ortnet lea erenoamáš ávkkálaš daidda geat eai ieža nákce čuovvut mielde man ollu sii leat máksán iešosiid ovddas . 1 Autodieseldivat goargŋu 10 evrriin lihtteris , ja bensiidnadivat fas goargŋu 5 evrriin . 1 Aune Mettäpuro ja Satu Moshnikoff leaba čohkken duodjesániid árbevirolaš nuortalašsámiid dujiin , ja almmuhan sátnelistu mas leat olu čáppa duodjegovat . 1 Auglend lea ovdal bargan duopmárin , ja dál bargá son dutkin juridihkalaš fakultehtas Bergenis . 1 Audhild Schanche , Sámi Instituhtta čielggadus 1 Audhild Gregoriusdotter Rotevatn 1 Aud Renander luobai lávdegottis 2000 giđa . 1 Auckland University New Zealándda riikkadási universitehtas lea nuppeládje , gos universitehta maoriservodat hálddaša prorektor-saji . 1 Auckland University New Zealándda riikkadási universitehtas lea ládje , gos universitehta maoriservodat hálddaša prorektor-saji . 1 Attán de sáni Finnmárkkukomišuvdnii , leage buorre . 1 Atomavearjjut leat Ruššii ain dehálaččat , ja stuorra oassi vearjjuin gávdnojit min lagasguovlluin . Ruošša lasiha militeara oassálastima ja iežas suodjalusbušeahta . 1 Atomavearjjut leat Ruššii ain dehálaččat , ja stuorra oassi vearjjuin gávdnojit min lagasguovlluin . 1 Atná stuora vuordámušaid 1 Atná deaŧalažžan 1 Atná 1 Atnit fuola olbmuin geat rahčet . 1 Atlánttarastásaš oktavuođat ja gaskavuođat USAi ja Kánadai . 1 Atheneum 1995 Lindkjølen , Hans : Nordkalottfolket . 1 At man også trekker inn son et vesentlig hensyn ahte de kan være grunn til å gii den samiske befolkning noe igjen for de urimeligheter son måtte ha forekommet tidligere , og kanskje spesielt i tidligere generasjoner , er en sak for seg . ” 1 Asymmetralaš fápmooktavuohta dážaid , Norgga almmolašvuođa ja sámiid gaskkas , dagahii ahte sámi kulturdovdomearkkat duvdojuvvojedje priváhta dássái , ja seammás dán geahččaledje čiegadit almmolaš dásis . 1 Asttoáiggebarttaid ja gođiid huksen berre ráddjejuvvot boazodoalloguovlluin . 1 Astrid-goaskit muitala ahte son lei siivui ja utnolaš goaski stuorra bearrašii . 1 Astrid Solberg , gii lei buohccedikšu ja Stavangeris eret , lei vuolgime Romssa gávpogii ja ofelasttii mu . 1 Astrid Johansen 16 . 1 Astrid Johansen , áirasa nr. 15 Geir Liland várrelahtu , čoahkkimis 23.-26.11. 1999 . 1 Astri Aasen govat riikkačoahkkimis 1917:s. © Pål Hivand 1 Astri Aasen 1 Asta Vangberga fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Asta Vangberg 36 . 1 Association of World Reindeer Herders , Romssa gielda - Doarjjaohcan prošektii : 110 jagi maŋŋil Manitoba ekspedišuvnna Norsk institutt for kulturminneforskning , Romssa suohkan - Historjjálaš geavaheapmi , oktilašvuohta ja rievdan integrerejuvvon GIS reaidus- Váidalus ášši DSB 127/07 1 Assimilerema garra váikkuhusaid ja risttalaš lihkadusaid áigge , čádnojuvvui juoiggus báhkinvuhtii ja jugešvuhtii , ja ná adnojuvvui suddun . 1 Assimilašuvdnapolitihkka lei nannosit čadnojuvvon gievrras našonálstáhtaid ásaheapmái . 1 Assimilašuvdnapolitihka menestuvvan ii lean mihkkege erenoamážiid máilmmis 1800-logus . 1 Asplan Viak čalmmustii raportta molssaeavttuid hárrái movt geavahit FeFo badjelbáhcaga . 1 Asplan Viak lea ráhkadan raportta Sámedikki ovddas . 1 Asplan Viak lea evalueren sámi mánáidgárddiid doarjaga áigodagas 2004-2008 maid Sámediggi addá . 1 Aspiránttaid gaskkas geat mannan čavčča čađahedje eksámena , lei okta sámegielat , gii dál bargá Tromssa guovllugiddagasas . 1 Aslaksen ovddasta Sámiid Mátta-Norggas . 1 Aslak Nils Sara ovdaolmmoš Nils Jernsletten čálli 1 Askeladdenis lea vejolaš ohcat kulturmuittuid mat leat miehtá riikka . 1 Asbørg Skåden Roger Pedersen 1 Asbjørg Skåden Peder Mathisen 1 Asbjørg Skåden , áššejođiheaddji 1 Asbjørg Skåden ( protokoll-lásahus ) 1 Asbjørg Skåden ( eavttuhussii ) 1 Asbjørg Skåden ( eavttuhusaide ) 1 Asbjørg Skåden ( bargoortengii ) 1 Asbj0rg Skáden 1 Asbj0rg SkAden lahttu 1 Asahuvvon veahkkeguovddážiin váilu dávjá diehtu giela ja kultuvrra birra , mii livččii dárbbaSlaS sáhttit veahkehit mánáid ja váhnemiid main lea sámi kultuvraduoqáS . 1 Arvid Skjellhaug ja Magnhild Mathisen válljejuvvoba dán čoahkkimii čoahkkinjođiheaddjin . 1 Arvid Skjellhaug Per Edvin Varsi 1 Arvid Skjellhaug Magnhild Mathisen 1 Arvat uhca ja stuorát lágideamit leat čađahuvvon , ja eanebut čuvvot . 1 Arvat gaskaoamit mat leat čadnon govdafierpmádat huksemiidda ( goivvohagat , bohccit jna. ) leat gieldda dásis . 1 Arvat doaimmahagat bohtet lassin dađistaga go dat leat gárvásat searvat . 1 Artistahonorárat 1 Artikkel i boka Samisk skolehistorie 1 . 1 Artihkkalis rábmo Richard Bergh man buorre dat lei , go mis lei joavkolatnja . 1 Artihkkalis ledje maiddái muhtun sánit dan birra ahte mánáidskuvllas ledje rivttes bálgá alde - doppe seaguhedje dážaid ja sámiid , ja dušše čehppodat bajidii sin máinnolmasvuođa . 1 Artihkkalis daddjojuvvo ahte dain stáhtain main leat čearddalaš , oskkoldatlaš dahje gielalaš unnitlogut , eai geatge galgga caggat sin vuoigatvuođa ovttas earáiguin iežaset joavkkus , bálvaleames iežaset kultuvrra , dovddasteames ja bálvaleames iežaset oskku dahje geavaheames iežaset giela . 1 Artihkkalis Goarráneapmi ja dáruiduhttin Fálesnuoris dás ovddabealde mii bájuhit oahpaheaddji Johan Johansena , gii čálii ahte « Čeaváhačča biirres leat dušše 5 dážamáná , eará mánáin fas lea sámi ( 22 ) , kveana ( 7 ) dahje seaguhuvvon duogáš ( 6 ) . 1 Artihkkalis Finnmárkku dáruiduhttin šattai sin eallimin vuolgá guđa Deanovuona sámiin , geat buohkat riegádedje birrasiid 1900 ja šadde oahpaheaddjin Finnmárkkus . 1 Artihkkalis 2 gáibiduvvo ahte vuolláičállistáhtat dahket dárbbašlaš mearrádusaid dan várás ahte suodjalit meahcceelliid ja - šattuid šládjaeatnatgeardáivuođa , ja heivehit daid dakkár dássái mii lea oktiisoahpavaš ekologalaš , dieđalaš ja kultuvrralaš gáibádusaiguin . 1 Artihkkaliin mat dás leat čállon oaidná vuosttažettiin makkár almmolaš digaštallan lei dáruiduhttima ja sápmelaččaid oahpahusa dáfus . 1 Artihkkaliid , cavgilemiid , cuiggodemiid ja divodemiid sáhtát sáddet lágádussii : Davvi Girji Postboks 13 N– 9735 Kárášjohka davvi@davvi.no dahje váldodoaimmaheaddjái sveilund@online.no 1 Artihkkala čálli lei Barre Prestbakmo , gii lei gieldda skuvlastivrra ovdaolmmoš áigodagas 1950–63 . 1 Artihkkala vuođđun lea jearahallan 2003 ’ čavčča . 1 Artihkkala leat ráddjen dieđuid vuođul mat leat oažžumis , nu ahte čuvgeha daid maid sáhttit dadjat leat árbevirolaš sámi mediat norgga bealde radio , tv ja áviissaid siskkobealde , lassin daid interneahttasiidduide . 1 Artihkkala duogážin lea ahte álgoálbmogat galget oažžut oasi ávkkis daid minerálaid roggama oktavuođas maid stáhta čuoččuha iežas oamastit . 1 Artihkkala 6 – kulturmuitohálddašeapmi ektui mearriduvvui ahte geahččalanortnet eanadieđalaš juogademiin eanet geatnegahtti ovttasbarggu ektui kulturmuittuid hálddašeamis maŋiduvvo dassážiigo bargu čielggadusain boahtteáiggi organiserema ja váldejuohkáseami hárrái sámi kulturmuitohálddašeami oktavuođas lea loahpahuvvon . 1 Artihkkala 30 vuolde čilgejuvvojit ođđa láhkamearrádusat ja doaibmabijut mat leat sámi mánáide mánáidgárddiin ja sámi ohppiide vuođđoskuvllas , oktan doaibmabijuiguin mat leat Máhttoloktemis . 1 Artihkkal addá hui buori gova das mo dilli lei dalle go sámegiel álgooahpahus álggahuvvui ja mo oahpaheaddjit jurddašedje . 1 Artihkkal 6 . 1 Artihkkal 16 šiehtadallangeatnegasvuohta gusto buot eiseválddiide mat bohtet artihkkal 5 vuollái . 1 Artihkkal 16 šiehtadallangeatnegasvuohta gusto buot eiseválddiide mat bohtet artihkal 5 vuollái . 1 Artihkkal 16 addá Sámediggái rievtti šiehtadallat áššiin main lea mearkkašahtti mearkkašupmi sápmelaččaide . 1 Artihkkal 10 . Dán šiehtadusa sáhttá rievdadit Sámi parlamentáralaš ráđi eanetlogu mearrádusain . 1 Artihkal čuovvu Sámi statistihkka fágalaš lađastallan joavkku mandáhta , ja addá čoahkkáigeasu statistihkas mii lea áimmuin , ja ulbmil dasto ii leat buktit ođđa dieđuid . 1 Artihkal suodjala veahádagaid nuppásteami 8 vuostá , ja addá vuđđosa árjjálaš doarjagii . 1 Artihkal maid dás almmuhat , lea logaldallan maid son doalai internáhttakonfereanssas maid Stáhta Oahpahuskantuvra Finnmárkkus lágidii Guovdageainnus 1999:s . 1 Artihkal lei maid vuođus go Stuoradiggi mearridii Vuođđolága § 110 a jagi 1988 . 1 Artihkal lea čállon 1984:s , čálli lea lasihan muhtin čilgehusaid 2006:s . 1 Artihkal lea doaimaheddji , Loyd Villmo , čállán . ] 1 Artihkal girjjis Sqmi skuvlahistorjá 5 . 1 Artihkal geahččá mediatrendaid jahkeduhátmolsašumis otnážii , ráddjejuvvon eanaš aivve dainna man nanus duohken ođasmahttojuvvon dieđut leat . 1 Artihkal dadjá ahte daid stáhtain gos gávdnojit čearddalaš , oskkoldatlaš dahje gielalaš veahádagat , ii galgga sis , geat gullet dákkáriidda , rihppojuvvot vuoigatvuohta , ovttas iežas joavkku nuppiid miellahtuiguin , dikšut iežaset kultuvrra , dovddastit ja geavahit iežaset oskkoldaga , dahje atnit iežaset giela . 1 Artihkal báhkkoda sániidis mielde suodjalusa jurddalaš 9 kultuvrii ja kultuvrralaš olggosbuktinvugiide nugo gillii ja oskkoldahkii . 1 Artihkal 8 2. teakstabihttá , 3. cealkaga sadjái dát : Sámediggi bidjá eaktun ahte šiehtadallamiid čielga váilevašvuođat mat leat dagahan ahte muhtun guovlluprotokollat Sáltoduoddara guovlluin ja davás eai vuhtiiváldde Norgga bealde orohagaid dárbbuid dohkálaš guohtuneatnamiidda , njulgejuvvojit dan bokte ahte álggahuvvo proseassa mii sihkkarastá konvenšuvdnaevttohusa ulbmila nannet rájiidrasttideaddji boazodoalloovttasbarggu . 1 Artihkal 8 ( j ) geatnegahttá stáhtaid seailluhit ja bisuhit dieđu ja máhtu ee. eamiálbmogiid ja báikkálašservodagaid birra riikkagottálaš lágain . 1 Artihkal 7(1 ) geatnegahttá stáhtaid bidjat heivvolaš ja dárbbašlaš doaibmabijuid láhkaaddima ja hálddaheami bealis dan várás ahte váfistit suodjalusa daidda meahccešlájaide mat sierra namahuvvojit konvenšuvnna mildosis . 1 Artihkal 7 Maŋemus cealkaga sadjái dát cealkka : Sámediggi čujuha dattetge iežas prinsihpalaš oidnui go guoská davimus konvenšuvdnaprotokollaide , gos Sámedikki mielas ferte biddjot johtui ođđa proseassa guovlluprotokollaid ektui mat rahpet vejolašvuođa dakkár boahttevaš ovttasbargui ja spiehkasteapmái šihttojuvvon protokollas nu go artihkal 7 eaktuda . 1 Artihkal 6 : Artihkal 6 , nubbinmaŋemus teakstabihttá , 2. cealkka rievdaduvvo dánin : Sámediggeráđđi lea mihtten Basevuovddi boazoorohaga eahpádusaid gáržžidusaid birra beassat gáibidit ahte nationála duopmostuolut dárkkistit Dárkkistannammagotti mearrádusaid . 1 Artihkal 6 , maŋemus teakstabihtá sadjái boahtá čuovvovaš teakstabihttá : Sámediggi dohkkeha šiehtaduvvon guovlluprotokollaid earret Hjerttind / Stállonjárga Mievkki , Basevuovddi , Giellasa , Skievvá ja Sáltoduoddara orohagaid guovlluprotokollaid , vrd. daid paragráfaid mat guoskkahit daid orohagaid guovlluprotokollas . 1 Artihkal 31 ILO-soahpamušas nr. 169 geassemánu 27. 1989 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain dadjá ahte galget čađahuvvot dieđihandoaibmabijut buot servodaga surggiin , ja erenoamážit daid joavkkuid gaskkas main lea eanemus njuolga oktavuohta guoskevaš álbmogiin , vai jávkaduvvojit ovdagáttut mat gávdnošežžet dáid álbmogiid vuostá . 1 Artihkal 30 sisdoallá eiseválddiid ovddasvástádusa dovdáhit guoskevaš olbmuide sin vuoigatvuođaid . 1 Artihkal 30 addá čuovvovaš oppalaš prinsihpa : « Riikkain gos leat čearddalaš , oskku dahje gielalaš minoritehtat dahje álgoálbmogat , ii galgga muhtin mánná gii gullá dakkár minoritehtii dahje álgoál ­bmogii biehttaluvvot ovttas iežas joavkku eará miellahtuiguin eallit iežas kultuvrras , dovddastit ja bálvalit iežas oskku ja geavahit iežas giela . » 1 Artihkal 30 addá čuovvovaš oppalaš prinsihpa : 1 Artihkal 3 bidjá gohččosa stáhtaide ovddidit riikkagottálaš politihka dan várás ahte seailluhit šládjaeatnatgeardáivuođa ja šlájaid lunddolaš eallinguovlluid , ja erenoamážit vuhtiiváldit áitojuvvon ja rašis šlájaid ( « endangered and vulnerable species » ) . 1 Artihkal 27 nr. 3 gáibida ahte ráđđehus galgá dohkkehit álgoálbmogiid vuoigatvuođaid vuođđudit iežaset oahpahusásahusaid , ja ahte galget juolluduvvot ekonomalaš resurssat dan várás . 1 Artihkal 27 ii suddje dušše dakkár stáhta meassamiid vuostá mat gáržudit unnitlohkosaš álbmoga vejolašvuođaid eallit iežas kultuvrras , go dat geatnegahttá stáhtaid suodjalit unnitlohkosaš álbmoga earáid meahttiid vuostá , omd. eará almmolaš orgánaid dahje priváhta berošteddjiid vuostá . 1 Artihkal 27 han suoddjála algoalbmogiid ja minoritehtaid kultuvrra ja eallinvugiid . 1 Artihkal 27 ON konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1966 lea veahádagaid suodjaleami guovdilis mearrádus riikkaidgaskasaš rievttis . 1 Artihkal 27 ON jagi 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra lea guovddáš mearrádus riikkaidgaskasaš minoritehtaid suddjejeaddji rievttis . 1 Artihkal 16 mielde galget álgoálbmogat beassat ásahit iežaset mediaid iežaset gillii . 1 Artihkal 15 guoská maiddái gáibádussii stáhta eiseválddiide ahte sihkkarastit dan ahte minerálalága bokte dohkkehuvvo stuorát oassi dan árvoháhkamis mii sáhttá boahtit minerálaroggamis , ja dat galgá boahtit buorrin sámi guovlluide guhkes áiggi bargosajiid dáfus ja infrastruktuvrra nannema ja servodathuksema bokte . 1 Artihkal 15 ( 2 ) ovdduid ja buhtadusa birra gusto danne maiddái geavahanvuoigatvuođalaččaide , nu go boazodolliide ja báikegottiide . 1 Artihkal 14:s boahtá ovdan ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta ásahit ja dárkkistit iežaset oahppovuogádagaid ja ásahusaid mat ovddidit sin giela dainna lágiin mii lea heivvolaš sin kultuvrii ja oahppanvugiide . 1 Arthur Tørfoss 1 Art. 6 . 1 Art. 27 ON 1966 konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra ja 1989 ILO-konvenšuvdna nr. 169 álgoálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešbirgejeaddji stáhtain leat erenoamáš deaŧalaččat Norgga sámepolitihkkii , muhto maid eará álgoálbmotreaidduin lea mearkkašupmi . 1 Art. 17 ( d ) cealká stáhtas leat geatnagasvuohtan « movttiidahttit » mediat váldit erenoamážit vuhtii unnitlohkoál-bmoga mánáid ja álgoálbmotmánáid gielalaš dárbbuid . 1 Art. 10 . 1 Arnøyhamn tannklinikk Plánen 2011 1 Arne Iversen lei mu joavkojođiheaddji nuoraidskuvllas . 1 Arne Ivar Johnsen , Dievdu , 56 jagi , Kárášjohka 3 . 1 Arktihkalaš universitehta fierpmádat ovttastabargu - mas allaskuvla lea mield - lea guovddážis dan barggus ahte nannet ja ovddidit allaoahpu ja dutkama arktalaš guovlluin . 1 Arktalaš universitehtas lea aittobáliid ásahuvvon instituhtta poláraguovlluid boazodoalu váste . 1 Arktalaš ráđđi lea sirkumpolára ovttasbarggu politihkalaš ja fágalaš forum davvin . 1 Arktalaš ráđđi 1 Arktalaš ráđis leat vuoruhuvvon earret eará čuovvovaš áššit : 1 Arktalaš ráđis leat oktiibuot 21 áici daid gaskkas lea maid Standing Committee of Arctic Parliamentarians ja Association of World Reindeer Herders . 1 Arktalaš ráđi olgoriikkaministtariid boahtte čoahkkin dollojuvvo 17.- 18.11. 2004 Islánddas . 1 Arktalaš ráđi ministariidčoahkkin 17.-18.09. 1998 mearridii ásahit Arktisa ceavzi ovdáneami prográmma , man oassin maid lea eamiálbmotprošeakta . 1 Arktalaš ráđi formálalaš ásaheami oktavuođas 1996:s viiddiduvvui ovttasbargu guoskat ceavzilis ovdáneapmái . 1 Arktalaš parlamentarihkkariid boahtte konfereansa ( Conference of Parliamentarians of the Arctic Region ) dollojuvvo Nuuk:as Ruonáeatnamis 3.- 6.09. 2004 . 1 Arktalaš ovttasbargu 1 Arktalaš ealángotti ja šattagotti seailluhanprográmma ( CAFF ) 1 Arktalaš birasgozihanprográmma ( AMAP ) 1 Arktalaš Ráđđi lea áidna guovlluguovdasaš ovttasbargoorgána mii siskkilda gávcci árktalaš riikka ; vihtta davviriikka , USA , Canada ja Ruošša . 1 Arktalaš Ráđis leat vihtta bissovaš prográmma maid hálddaša iešguđet bargojoavku juohke prográmma nammii . 1 Arktalaš Ráđi erenoamáš sárggus lea ahte Arktisa eamiálbmotorganisašuvnnat sáhttet oažžut stáhtusa bissovaš oassálastin . 1 Arktalaš Ráđi eamiálbmotčállingoddi Gávpehámmanis ( København ) lea vuođđuduvvon Arktalaš Ráđi oassálastimiin . 1 Arkiva SF-79 , ENAVN- Arkiiváššenr. 04/384 1 Arkiva SF-161.2 1902 / Arkiiváššenr. 2004001530 1 Arkiva SF-161.2 1902 / Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- Arkiiváššenr. 2005000130 1 Arkiva SF- Arkiiváššenr. 05/1422 1 Arkiva SF- 99 Arkiiváššenr. 2004001914 1 Arkiva SF- 99 Arkiiváššenr. 04/640 1 Arkiva SF- 99 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 911 Arkiiváššenr. 2005000243 1 Arkiva SF- 66 Arkiiváššenr. 2004000113 1 Arkiva SF- 66 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 512 Arkiiváššenr. 05/997 1 Arkiva SF- 485 Arkiiváššenr. 05/36 1 Arkiva SF- 462 Arkiiváššenr. 2004000306 1 Arkiva SF- 421 Arkiiváššenr. 2004000434 1 Arkiva SF- 421 Arkiiváššenr. 04/434 1 Arkiva SF- 421 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 412 Arkiiváššenr. 2004003742 1 Arkiva SF- 412 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 411 Arkiiváššenr. 2004000300 1 Arkiva SF- 411 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 310 Arkiiváššenr. 04/292 1 Arkiva SF- 200 Arkiiváššenr. 04/4508 1 Arkiva SF- 169 Arkiiváššenr. 2004000013 1 Arkiva SF- 169 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 121 Arkiiváššenr. 2004005585 1 Arkiva SF- 121 Arkiiváššenr. 04/5585 1 Arkiva SF- 119 Arkiiváššenr. 04/1640 1 Arkiva SF- 112 Arkiiváššenr. 04/3114 1 Arkiva SF- 002 Arkiiváššenr. 2004000241 1 Arkiva SF- 002 Arkiiváššenr . 1 Arkiva SF- 001 Arkiiváššenr. 04/1401 1 Arkiva Arkiiváššenr. 05/1594 1 Arkiva Arkiiváššenr. 05/1593 1 Arkiteavtta Henrik Bulls art noveau-inspirerejuvvon geađgevisti lea okta norgga arkiteaktahistorjjá váldobargguin birrasiid jahkečuođi molsašumi áiggis . 1 Arkite a kt a - bistevaš virgi - ref. nr. 10/4855 Sámedikkis lea rabas bistevaš virgi ráđđeaddin / seniorráđđeaddin mas álgin lea farggamusat . 1 Arkiiváššenr. 2004000642 1 Arkiivvat ja vuorkádávvirat heivehuvvojit dutkamii , oahpuide ja dábálaš atnui . 1 Arkiivaávdnasiin mat leat váldojuvvon duottarguovlluin Opplánddas gávdnojit ollu kulturmuittut mat sáhttet leat boastut dulkojuvvon norrøna ja norgalaš kulturdovdomearkan . 1 Arkiivadoaimmahat galgá láigohit lanjaid Stáhtabyggas , ja máksá viessoláiggu mii gokčá goluid dan rájes go fárrejit ođđa lanjaide . 1 Arkiiva- ja duođaštusovttadagas lea ovddasvástádus departemeantta áššemeannudanreaidduin ja fuolaha duođaštusgáibádusaid , fuolaha departemeantta poastavuostáiváldima ja oktiiheiveha olbmuid sávaldagaid geahčadit departemeantta dokumeanttaid . 1 Arkiiva lei nu mo álggus eaktuduvvon biddjojuvvon olggobeallái ossodatstruktuvrra . 1 Arkiiva bargá maid sániid ja dadjanvugiid báddemiin vai daiguin sáhttá maŋŋil bargat . 1 Arkiiva SF-012 . 1 Arkeologalaš gávdnosat Finnmárkkus čájehit ahte šibitdoallu muhtun sámi báikkiin gávdnui juo 1300-logus . 1 Arkeologalaš gieddi Tiahuanaco dastán Titicaca-jávrri máttabealde sávai sámediggepresidentii Egil Olli:ii ja seniorráđđeaddái Leif A. Dunfjell:ii bures boahtima čáppa beaivvadagain ja láfos heaimmain lávvardaga cuoŋománu 17. b. 1 Arkeologalaš dutkan davviguovlluin ja davvi Skandinávia konteavsttas ferte máŋgga dilálašvuođas fokuseret sámi ovdahistorjjá , seammás go dutkan sámi ovdalašáiggiin ferte váldit vuhtii oktavuođaid mat sápmelaččain ledje eará 1 Arkeologa gii gávnnai daid , oaivvildii ahte dat ledje čullojuvvon . 1 Arild-bearrašis ledje seahkalas máttut , muhto háliidedje ovdanbuktit iežaset dážan . 1 Arild ferte leat geavahan sámegiela veahkkegiellan , go su ohcamis Finnefondii 1886:s lea listu mas namuhuvvojit oahppit geaidda ferte geavahit sámegiela veahkkeneavvun . 1 Arild Lillehammer 1 Arhágelsk ja Solovki-sullot Vilgesmearas Sáttagoddi man njunnošis lei Mariam Rapp , galledii DavvioarjeRuošša 2006 čavčča . 1 Areálaárvvuid ja goluid juohku dain doaibmabijuin mat leat plánaguovllus , galget eanajuohkinlága § 2 vuosttaš lađđasa bustáva h vuođul čađahuvvot ássanviesuid ja ráhkadusaid vástevaš guovllus nu mo dat lea definerejuvvon plána- ja huksenlága § 11-7 vuosttaš lađđasa nr 1 ja § 12-5 nuppi lađđasa nr. 1 vuođul . 1 Areálavuođđu lea dehálaš sámi ealáhusaide ja ássamii , kultuvrralaš gullevašvuhtii , ja servodateallima bisuheapmái ja ovddideapmái . 1 Areálat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Finnmárkkuopmodat . . . . . . . . . . . . 1 Areálat 1 Areálapolitihkka ovdána dađistaga . 1 Areálapolitihkka ja areálahálddašeapmi 1 Areálapolitihkka 1 Areálaplánaid oktavuođas ollista plánačilgehus plánakártta ja daid mearrádusaid mat galget gustot plánaguvlui . 1 Areálaplánaevttohusa sáddejeaddji lea gielda § 12-10 vuođul . 1 Areálaplána suodjalanguovllu várás lea ráhkaduvvomin . 1 Areálaoasi sisdoallu molsašuddá gielddas gildii , muhto daid válljenmuniid siskkobealde maid láhka addá , das leat dábálaččat čájehuvvon kárttas areálaáigumušat ovttastuvvon deastaavádagaiguin §§ 11-7 ja 11-8 vuođul ja dasa leat vel lasihuvvon oppalaš mearrádusat § 11-9 vuođul ja sierra mearrádusat mat čatnasit daidda areálaáigumušaide ja deastaavádagaide , mat leat válljejuvvon §§ 11-10 , 11-11 ja 11-8 vuođul . 1 Areálaláiddanjuolggadusat regionála dásis leat hárve nu aiddolaččat ahte lea lunddolaš geavahit dan sullasaš váikkuhangaskaomiid go daid mat geavahuvvojit gielddaplánamearrádusaide . 1 Areálahálddašeapmi . . . . . . . . . . . . . 1 Areálagáhttenbargu luonddugáhttenlága mielde geavvá dan láhkai ahte fylkkaid / fáttáid mielde gáhttenplánat ( jeaggeplánat , mearraloddeplánat , njuoskaeanaplánat , suhkkes lastavuovdeplánat jna. ) , álbmotmeahcceplána ( Sd.dieđ. nr. 62 ( 1991 – 92 ) , ja marina gáhttenplána čađahuvvojit . 1 Areálageavahanriiddut leat belohahkii bistán máŋggaid buolvvaid , muhtin riiddut leat čovdojuvvon , earát leat fas ihtán áiggi mielde . 1 Areálageavahankárttat leat orohagaid mielde digitála kárttat , ja gokčet visot boazoguohtoneatnamiid Norggas . 1 Areálageava-heapmi , mii mearriduvvo oktan riekteváikkuhusaiguin gielddalaš plánemis , šaddá mearrideaddjin dasa makkár huksen- ja ráhkadusdoaibmabijut , ja makkár doaibma , leat lobálaččat iešguđetlágan areálain . 1 Areála- ja biraspolitihkka 1 Areála viiddui 115 712 dekáras 1989:s 130 933 dekarii 2003:s , mii vástida 11 – 12% lassáneami . 1 Areála ja biraspolitihkka . . . . . . . . . 1 Arenat nugo ovdamearkka dihte kulturviesut ja giellaguovddážat leat deaŧalaččat . 1 Arena Rovvilt galgá leat oktasaš deaivvadanbáikin sávza- ja boazobargiide , bivdiide , hálddahusa bargiide ja earáide geain lea beroštupmi boraspiriide ja guohtunelliide ja maiddái organisašuvnnaide ja almmolaš etáhtaide geaidda gusket hástalusat mat čatnasit gealdagasoktavuhtii guohtunelliid , boraspiriid ja servodaga gaskkas . 1 Arctic Winter Gamesii lea stuorra bargu boahtte jagi valáštallamiid lágideami oktavuođas Alaskass , ja dárbbaša liigeruđaid dán jagi . 1 Arctic Winter Games álggahuvvojit dán vahkkoloahpa Grande Prairie:s Alberta-regiovnnas Kanadas . 1 Arctic Winter Games 1 Arctic Gold AB 1 Arbevirolaš sámi meahccegeavaheapmi lea dán lágas vuosttaš gearddi dohkkehuvvon lága bokte , mas lea leamaš stuorra mearkkašupmi Sámediggái . 1 Arbeidsomrade = InnsynErstatningRein . 1 Arbeidsgruppens medlemmer fra Sametinget mener ahte denne modellen ikke kan anses å være innenfor de folkerettslige krav son stilles for konsultasjoner av tiltak av direkte betydning for samene og for Sametingets rett til å fremme og kontrollere egen økonomisk , sosial og kulturelle utvikling . 1 Arbeids- og inkluderingsdepartementet vil behandle arbeidsgruppens forslag om lovfesting av konsultasjonsplikten i sammenheng med Samerettsutvalgets forslag om en ny lov om saksbehandling og konsultasjoner . 1 Arbeidgruppens medlemmer fra departementene mener ahte en slik modell ikke er realisitisk å få til . 1 Apple lea ovddidan sámi boallobeavdečovdosa , muhto dat dál lea dušše davvisámegillii . 1 Appendix 3 Boraspirehálddahus ( Gáldu : Luondduhálddašandirektoráhtta ) 1 Appendix 2 Boraspirehálddašanguovllut 1 Appendix 1 Suohkanat SED-guovlluiguin 2030 1 Appeals ( Engelsk ) 1 Apollo 8- ekspedišuvdna lei vuosttamuš mátki mánnui maid olbmot čađahedje , mas sii johte mánu birra , namalassii jagi 1968 juovlaruohta . 1 Aotearoas / Ođđa Zealánddas háliidus lei ahte nuoramus mánát galge beassat leat boarrásat olbmuid luhtte guđet máhtte maorigiela eatnigiellan . 1 Anárašgiela čállinvuohki 1 Anárašgiela searvi ovttas Kotusin ( Ruovttueatnan gielaid dutkanguovddaš ) ordniiga anárašgiela giellabeaivvi . 1 Anárašgiela hupmet Anárjávrri birra , Anáris , Suoma bealde sámis . 1 Anárašgiela giellabeaivi 30.08.08 Siida museas Anáris . 1 Anu Pietikäinen 1 Anton Marensius Bæivi lea riegádan 1941:s ja šaddan bajás áhkus ja ádjás luhtte Muotkevuonas . 1 Anton Hoëm under grunnsteinseremonien for Diehtosiida , Guovdageaidnu 11.06.2007 1 Anton Hoëm lea cealkán nu ahte dat bismmat ja báhpat guđet vuoruhedje Ipmila , sii adde sápmelaččaide eváŋgiljoma sámegillii . 1 Anton Bæivi ( Govva : Basia Głowacka ) 1 Ante M. Eriksen 33 . Ing-lili Pavall 34 . 1 Antall i valgmanntallet i kommunene i 2005 1 Ansgar 1989 Lindkjølen , Hans : Sameradioens mor - Kathrine Johnsen . 1 Ansar lea riegádan 1979:s ja orru Oslos . 1 Anniken Huitfeldt nammaduvvui Kultur- ja girkodepartemeanta stáhtaráđđin ja njunušin golggotmánu 20. beaivvi 2009 . 1 Anniken Huitfeldt lea jagi 2005 rájes leamaš Akershusa Bargiidbellodaga stuorradiggeáirras , ja lei sadjásaš áirras áigodagaid 2001-2005 ja 1993-1997 . 1 Anniken Huitfeldt 1 Annet ledd annet punktum gjelder tilsvarende . 1 Anneli ja Issát fuomášeaba ahte Guovdageainnus dáhpáhuvvot vearredagut , ja gávnnaheaba ahte eaba sáhte luohttit rávisolbmuide , ja nu ferteba ieža čoavdit " ášši " . 1 Anneli bággejuvvo fárret Guovdageidnui , ja doppe deaivá Issáha gii šaddá buorre ustit . 1 Anne-goaski var assistent i denne gruppen også . 1 Anne Smeland og Svein Kollstrøm : 1 Anne Oppholt jođiha « patterning » - hárjehallama . 1 Anne Margaretha Kuhmunen Oskal , Nordlánddas 1 Anne Kirsten Østby : 1 Anne Kirsten Østby ( Soffá-Per-Jovnna Anne Kirste ) riegádan Anárjogas Kárášjogas 1943:s , lea bargan internáhtas Kárášjogas ollu jagiid , ja maŋŋá Sámi álbmotallaskuvllas ja boradanlatnjajođiheaddjin Kárášjoga nuoraidskuvllas . 1 Anne Kirsten Østby ( Govva : Ingjerd Tjelle ) 1 Anne Kirsten Mienna lei áidna mis , gii sámástii , mii iežát máhtiimet unnán dahje eat maidige . 1 Anne Kari Lande Hasle Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeantta bajimus hálddahuslaš jođiheaddji . 1 Anne Kalstad Mikkelsen lahttu 1 Anne Cicilie Somby Westerfjell , Snåases 1 Anne Britt Hætta , anne.britt.heatta@samediggi.no , tel +47 911 11 788 1 Anne Berit Gaup Skum , Máze , lea nammaduvvon lahttun Sámi girkoráđđái 1999-2002 áigodahkii . 1 Anna-Eva Bergman 1 Anna sáhtii loktet mánáid beljiid duohken . 1 Anna lei vuosttaš almmolaš sámegieloahpaheaddji skuvllas , maŋŋil go oaččuimet sámegiela oahpahussii eat ge dárbbašan šat čiehkat sámegieloahpahusa ruovttudoallofága nama duohkái . 1 Anna lei garra nisson . 1 Anna ja Pavel Anderssen Kárášjogas 1930-logus . 1 Anna eatnigiella lei kveanagiella ; son lei eret Klemetstadas Leavnnjaleagis . 1 Anna Silja Turi 1 Anna Samuelsen , 42 . 1 Anna Pavelsen n. Samuelsen , 23 . 1 Anna Mørk gaskaboddosaš orrunbáikkis Kárášjogas maŋŋá soađi . 1 Anna Mathisen , 10 . 1 Anna Kristine Skum Hætta , tlf. 78 48 42 57 , aksh@samediggi.no Randi Juuso , Sametinget , tlf. 78 48 42 20 , randi.juuso@samediggi.no Dá lea diehtojuohkingiba mánáidgárdde fálaldaga birra : 1 Anna Kristine Skum Hætta , Sámediggi , tlf. 78 48 42 57 , aksh@samediggi.no 1 Anna Katrine Anderssen ( 1897–1992 ) guttii nama « Frøken Anderssen » dahje maiddái « Pavel-Ánná » . 1 Anna Anderssen – « Stuorra-Ánne » 1 Anna Anderssen gasku , Jáhkogohpi internáhta ovddabealde . 1 Anna Anderssen bisui náitalkeahttá . 1 Anna Anderssen , jáhkkimis govvejuvvon Tromssas 1922 , juste ovdal go bargagođii oahpaheaddjin Sállannuoris . 1 Anna Anderssen , govvejuvvon 1991:s , maŋimus háve go fuolkkit válde su mielde ruoktot buhcciidruovttus . 1 Anna Anderssen , 1971 . 1 Ann-Sofie Godø – piánočuojaheaddji ja Åse Krystad – lávlu , ássan- ja doaibmaguovddážis Ivgus . 1 Ann-Mari Thomassen šaddá ođđa ráđđelahttun Sámedikkiráđis go ráđđelahttu Randi A. Skum álgá permišuvdnii skábmamánu álggos . 1 Ann-Mari Thomassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši maŋiiduvvo . 1 Ann-Mari Thomassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Ášši maŋiduvvo Mearrádus : Nu movt Ann-Mari Thomassen evttohus Mearriduvvon 2 jiena vuostá 1 Ann-Mari Thomassen ovddidii čuovvovaš evttohusa : Sámedikki doarjjastivra lohpida Riddu Riđđu Festiválii , Gáivuona suohkan , čuovvovaš doarjaga Riddu Riđđu Festivála 2007 prográmmii : I II III IV V VI VII VIII 1 Ann-Mari Thomassen lea ođđa ráđđelahttu Sámedikkiráđis . 1 Ann-Mari Thomassen Kenneth Hætta 1 Ann-Mari Thomassen 26 . 1 Ann-Mari Thomassen , áirasa nr. 25 Asbjørg Skåden várrelahttu , čoahkkimis 23. - 26.02.99 . 1 Ann-Mari Thomassen , jođiheaddji John Harald Skum Miriam Paulsen Marie Therese Aslaksen Olaf Eliassen Saddjasaš : Bjarne Stor Jakobsen Ii boahtán : Maja Lisa Kappfjell Bente Mortenson lei sisagohččojuvvon muhto ii sáhtán boahtit . 1 Ann Ragnhild Broderstad Dutki , dr. med váldodoavttir Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš , Romssa universitehta Medisiinnalaš klinihkka , Davvi-Norgga Universitehtabuohcceviessu , Hárštá Else Grete Broderstad Dutki , dr. polit. Sámi dutkamiid guovddáš , Romssa universitehta 1 Anja Labj , lea čállán novealla " Såajah " . 1 Angelsen deattuhii ahte jos ACFM:a ( Advisory Committee on Fisheries Management ) earrerávvagiid livčče čuvvon , de ii livčče šaddan makkárge šiehtadus Ruoššain , ja dat livččii dagahan dohkketmeahttun dili dorskebivdui sihke Barentsábis ja riddoguovlluin . 1 Anette Fosse Dábálašmedisiinna spesiálista ja fástadoavttir Øvermo Doavtterguovddážis Mo i Ranas . 1 Anerkjennelse av samenes bruksrettigheter i Finmark oppfyller ikke konvensjonens krav til eier- og besittelsesrettigheter , heller ikke med de føringer lovutkastet legger for å sikre hensynet til samisk kultur- , reindrift , næringsutøvelse og samfunnsliv . 1 Ane-Marthe Aasen ( KrÁ ) Fylkkavárresátnejođiheaddji 1 Andreas Aslaksen lei olmmošloguid mielde sápmelaš , gii « hupmá bures dárogiela » . ... 1 Andreas Aslaksen barggai Ákšovuonas oahpaheaddjin 1867 ' rádjái , de šattai heaitit go dan guvlui bođii oahppan oahpaheaddji . 1 Andreas Arildis lei dárogiella eatnigiellan , muhto nu go ohcamis oaidná , de máhtii son sihke sámegiela ja suomagiela . 1 Andreas Arild lei Fálesnuori gieldda olmmoš , riehppovuotnalaš . 1 Andreas Arild bearrašiinnis ( Gova luoikan Ole Johan Nikodemussen ) 1 Andreas Arild : 1 Andr . 1 Andersen vuhtiiváldá ahte Sámediggi evttoha ahte áigeráddejupmi galgá leat 15 jagi , ja departemeanta fas áigu fanahit dán 20 jahkái ođđa eriid dáfus ja 25 jahkái eriid dáfus mat leat juo juolluduvvon . 1 Anders Urheim 33 . 1 Anders Urheim ( čoahkkinortnegii ) 1 Anders Urheim ( beavdegirjelasáhussii ) 1 Anders Somby jr. ( pers. várrelahttu : Kirsti Guvsám ) 1 Anders Oskala fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Anders Oskal . 27 . 1 Anders Larsena ja eamida Petra headjagovva . 1 Anders Larsen vuosttaldii čielgasit Sámefoandda ( Finnefondet ) , mii lei okta dáruiduhttinpolitihka váldoreaidu . 1 Anders Larsen bealuštii doaimmalaččat sámegiela geavaheami . 1 Anders Larsen Silvvetvágis Návuonas riegádii 1870:s. 1895:s son bođii vuosttaš háve Jáhkovutnii bargat oahpaheaddjin . 1 Anders Kintel , lahttu persovnnalaš várrelahttu Anders Nystø Nora Marie Brandsfjell , lahttu persovnnalaš várrelahttu Aasta Granefjell Pentha 1 Anders Bær govvidii iežas muitalusain ámmátolbmuid ja sámiid gaskavuođaid ja dát eai lean gal Stockflethii gudnin . 1 Anders Bongo ja Edel Hætta Eriksen leigga fásta oahpaheaddjit , muđui lonuhuvvojedje oahpaheaddjit measta juohke jagi . 1 Anders A. Jox lei oahpaheaddji ja sátnejođiheaddji Ákŋoluovttas . 1 Anaya deattuha guđát mildosis man deaŧalaš lea fas joatkit šiehtadallamiiguin oktasaš davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ektui . 1 Anarâkielâ servi lea dan rájis go searvi ásahuvvui Anáris jagis 1986 garrasit bargan anársámegiela ealáskahttimiin ja lihkostuvvan bures . 1 Analyseret ekonomalaš politihka . 1 Analysavuođđu lea dahkkojuvvon 34 duojára vuođul . 1 Analysat sisttisdollet earet eará guhkesáiggi ekonomalaš ovdánandovdomearkkaid , birasovdáneami ja olmmošovdáneami , ja njuolggadusrievdademiid ja doaimmaid váikkuhusaid iešguđet surggiin . 1 Analysajoavku sáhttá jahkásaš raportta lassin čujuhit gokko váilu gáldo- ja máhtolašvuođavuođđu ja leago dárbu ovddidit statistihka . 1 Analysajoavkku mandáhtan ii leat ráhkadit statistihka , muhto gávdnat ovddeš statistihkaid sámi diliid birra ja buktit mearkkašumiid daidda . 1 Analysajoavkku bargu sáhttá leat ávkin bušeahttaproseassaide , konsultašuvnnaide ja sierralágan doaibmabijuid ovddideapmái . 1 Analysabarggut doaimmain mat gusket beaktilit resursageavaheapmái ja petroleumssuorggi ekonomalaš beliide . 1 Analysa lea vuođđuduvvon kvantitatiiva iskkadeapmái dakkár gielddain gos uhcimus 1 pst. olbmuin leat čálihuvvon sámi jienastuslohkui . 1 Analysa lea vuođđuduvvon jearahallamii gaskal 36 – 79 jahkásaš 12 265 olmmáiolbmo ja nissonolbmo Finnmárkkus , Romssas , Nordlánddas ja Trøndelágas . 1 Analysa lea dehálaš vuođđu plánabargui . 1 Analysa galgá čájehit buot riska- ja raššivuođadiliid main lea mearkkašupmi dasa ahte lea go areála heivvolaš huksenáigumuššii , ja dakkár diliid vejolaš nuppástuvvamii maid huksen sáhttá dagahit . 1 Analysa Vei , vann og bredbånd ( pdf ) lea Nexia dahkan Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta dáhtu mielde . 1 Analyhtalaš gálggat , ja hutkáivuohta ja dáidu gálgat čuolmmaid maiddái deattuhuvvojit . 1 Analiisajoavkku mandáhta ii leat ráhkadit statistihka , muhto válljet ja čilget dálá statistihka sámi dilálašvuođaid birra . 1 Anadroma luossabivddu ovttasbargoráđđi lea ráđđi mas buot luossahálddašeami áššesuorggit sáhttet guorahallot dainna ulbmiliin ahte buktit ovttamielalaš neavvagiid ovddasvástideaddji hálddašaneiseváldiide , ja maiddái koordineret almmolaš ja priváhta hálddašeami . 1 Amund lei hui čeahppi dárogielas nai , erenoamážit diktáhtaiguin skuvllas . 1 Amund Eriksena fápmudus dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 Amund Eriksen Willy Ørnebakk 1 Amund Eriksen Sven-Roald Nystø 1 Amund Eriksen Ragnhild Nystad 1 Amund Eriksen Magnhild Mathisen 1 Amund Eriksen ( čoahkkinortnegii ) 1 Amund Eriksen ( čoahkkinortn . ) 1 Amund Eriksen ( bargoortengii ) 1 Ammal SAMENE-gihppaga berrešii gieldit ? 1 Amma mu dal de ipmirdan ahte doppe leat gumppet ? 1 Amerihkálaš njunušgoddi leat áibbas mearrideaddji dehálaš jus máilbmi galggaš lihkostuvvat dálkkádatáŋgiruššamiin . 1 Amerihká Ovttastuvvan Stáhtat , Austrália , Ođđa Selánda , Kanada ja Ruošša leat dovddahan vuostemiela julggaštustekstii . 1 Ambuleringsklinikk ( Brøstadbotn ) 1 Ambuleringsklinikk 1 Ambassadevrra mátkkoštanfárus Sámis lea Gáldu bargi Janne Hansen . 1 Ambassadevra , Norgga ON-sáttagottis Geneves 1 Amasgiella Govus 2.1 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas . 1 Amas mearrádus šaddat menddo guhkki , de eai válddahallojuvvo buot deasttat , dilálašvuođat ja beroštusat mat gullet servodatplánemii . 1 Amas Norgga stáhta rihkkut iežas álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid sápmelaččaide álgoálbmogin , de lea áibbas dárbbašlaš ahte mearraresursaláhka dohkkeha ja sihkkarastá sámi álbmoga vejolašvuođa beassat ávkkástallat ođasmuvvi mariidna resurssaiguin , ja ahte sámit álgoálbmogin besset oassálastit dáid hálddašeapmái . 1 Alta 1 Almmáiolmmoš váldodoallin 1 Almmáiolmmoš 20 % 10 % 1 Almmái , gii lea ráhkadan boazodoallosuorggi oahppoplánaid , lea oahpaheaddji Bjørn Aarseth , gii logi jagi lea bargan Kárášjoga gieldda oahpaheaddjin . 1 Almmá nana ekonomalaš vuođu haga massášii boazodoallu stuora oasi sisdoalus ja ulbmilis , ja livččii nu ieš mielde heajudeame dan erenoamáš vuođu mii addá boazodollui ja sámi kultuvrii suodjalusa . 1 Almmá eanandoalu haga šaddá sámegiella geafit . 1 Almmá dákkár gelbbolašvuođa haga leat sin bargovejolašvuođat gáržžiduvvon . 1 Almmá doaibmabidjoplánaid haga sáhttet muhtin orohagat gártat dakkár dillái ahte dain váilugoahtá kultuvrralaš oktilašvuohta ja gelbbolašvuohta . 1 Almmá buori gilvonávccaid , beaktilis rersurssageavaheami ja gánnáhahttivuođa haga eai šatta bargoasjit ja sisaboađut mat leat dárbbašlaččat sihkkarastit buorredili ja barggolašvuođa . 1 Almmuhuvvot galgá čielggadan- / dutkanbargu mii dievas barggu ektui bistá jahkebeali rájis beannot jagi rádjai . 1 Almmuhuvvon sadjásašvirgi masa mun ohcen , geatnegahtii oassádallat sámegielakurssas . 1 Almmuhuvvon dás : Bondevika ráđđehus II 1 Almmuhuvvon dieđut boraspirehálddašeamis ja boraspiriid dutkamis leat dál biđgejuvvon máŋgga iešguđetge neahttabáikái . 1 Almmuhuvvon : I 2007 gihpa 6 Fápmuiboahtin : 2007-07-01 Rievdada : Láhka-1959-10-23-3 , Láhka 1978-06-09-49 , Láhka-1979-12-21- 77. Láhka-1981-05-29-38 , Láhka-1984-12-21-101 , Láhka-1992-05-15-47 , Láhka-2003-07-04-74 , Láhka-2005-07-17- 101 1 Almmuhusevttohus Finnmark Dagbladii : Hámmárfeastta gilvvagárdeeaiggádiidda : Lehpet go bártidan dainna go bohccot guhtot din gilvvagárddiin ja borret din liđiid ? Addet ruovttoluotta , borret bohccobierggu ! 1 Almmuhusat galget uhcimusat válddahallat doarjjaortnega ulbmila , juolludaneavttuid , makkár dieđuid ohcci ferte almmuhit ohcamis , ohcanáigemeari ja bagadus doarjjaortnega birra . 1 Almmuhusat galget uhcimusat válddahallat doarjjaortnega ulbmila , jahkásaš vuoruhemiid , juolludaneavttuid , makkár dieđuid ohcci ferte almmuhit ohcamis ja ohcanáigemeari . 1 Almmuhusas bohtet ovdan jahkásaš gelbbolašvuođaloktema ulbmáluššansuorggit . 1 Almmuhusas bohtet ovdan FoU doaibmabiju jahkásaš vuoruhansuorggit . 1 Almmuhusaid ja virgáibidjamiid oktavuođas gieldda virggiide galgá okta čuovvovaš gáibádusain / eavttuin geavahuvvot : 1 Almmuhusa ( sámegiella ) 1 Almmuhus čuovvu dálá riektačállima , ja doaimmaheaddji lea čállán epiloga . 1 Almmuhus lea áibbas ođđa veršuvdna mii lea ráhkaduvvon Johan Turi iežas giehtačállagiid vuođul . Romssa universitehta professor Mikael Svonni lea guorahallan giela . 1 Almmuhus galgá válddahallat doarjjaortnega ulbmila ja juolludaneavttuid . 1 Almmuhus galgá earret eará leat báikkálaš mediain . Dat muitala mo sáhttá dieđihit ahte lea gáibádus . 1 Almmuhus galgá earret eará leat báikkálaš mediain . 1 Almmuhus addá dárkilet dieđuid movt galgá dieđihit go gáibida guovllu . 1 Almmuhlls galgá maiddái sisttisdoallat dieouid ahte dat guhte ii leat čálihan iežas sámi jienastuslohkui ovdal slloidnemánu 1. beaivve ii sáhte oasi váldi t válgii . Sámediggi sáhttá mearridi t skovi almmuhusa varas vuosttaš oasi mielde . 1 Almmuhit sániid ja tearpmaid interneahtas – Tearbmajoavkočoahkkin dohkkeha 1 Almmuhit jienastllslohkui 1 Almmuhit eanet dieđuid álbmotčoahkkima birra min neahttasiidduin . 1 Almmuheapmi lea heivehuvvon čoavddus mas leat deattuhuvvon biras- ja guolástusberoštumit , dadjá oljo- ja energiijaministtar Terje Riis-Johansen . 1 Almmuheapmi jođáneamos lági mielde ja ohcanáigemearri lea ođđajagimánu 15. b. 2000 . 1 Almmuheapmi gávdno dás . 1 Almmuheapmi dáhpáhuvvá jahkásaččat ja juolludeapmi dáhpáhuvvá Sámedikki vuoruhemiid vuođul . 1 Almmuheapmi dáhpáhuvvá go Sámedikki 2010 bušeahtta lea mearriduvvon dievasčoahkkimis . 1 Almmuheamit árbevirolaš juoigamiin 1 Almmuheamit sámegillii galget leat 75 % bruttogávpejođus 1 Almmuheamit oskkoldat teavsttaiguin 1 Almmuheamit 1 Almmuheamis 1960:s geavahii skuvla nama Státta ruovtofid ' noskuvlla sámiide , artihkkalis Nuorttanaste-bláđis 1962:s gohčoduvvui dat Stata dalloduogje-skuvla samidi , Guovddagæinost . . 1 Almmuheami ja ohcaneavttuid gávdná Dutkanráđi neahttabáikkis . 1 Almmuheaddji : Romssa fylkkasuohkan , Plána- ja ealáhusetáhtta , 9296 Romsa Telefovdna 77 78 80 00 . Telefáksa 77 78 80 01 . 1 Almmuheaddji : Romssa fylkkasuohkan 1 Almmuhan Sveen , Stine B . . 1 Almmuhan Somby , Ann Mari . 1 Almmuhan Skoglund , Lisbeth Vesterheim . 1 Almmuhan Sara Ellen J. E. Heahttá . 1 Almmuhan Per Edvard Klemetsen . 1 Almmuhan Mikalsen , Rudi Angell . 1 Almmuhan Maya Turi . 1 Almmuhan Lisbeth Vesterheim Skoglund . 1 Almmuhan Klemetsen , Per Edvard . 1 Almmuhan Karen Lovise Siri . 1 Almmuhan Kaaby , Geir M. 1 Almmuhan John Marcus Kuhmunen . 1 Almmuhan Jan Roger Østby . 1 Almmuhan Hætta , Leif Åge . 1 Almmuhan Heidi Reiholdtsen . 1 Almmuhan Heahttá , Sara Ellen Eira . 1 Almmuhan Fjellgren , Joseph . 1 Almmuhan Eira , Sara Ellen J . . 1 Almmuhan Balto , Karl Edvard . 1 Almmuhan Anti , Trine Guttorm . 1 Almmuhan Anti , Tove . 1 Almmuhan 31.05.2010 1 Almmuhan 30.11.2009 1 Almmuhan 30.06.2010 1 Almmuhan 30.04.2010 1 Almmuhan 29.07.2009 1 Almmuhan 29.04.2010 1 Almmuhan 28.11.2008 1 Almmuhan 28.10.2008 1 Almmuhan 28.09.2010 1 Almmuhan 28.07.2009 1 Almmuhan 27.08.2009 1 Almmuhan 27.05.2010 1 Almmuhan 27.02.2009 1 Almmuhan 26.06.2009 1 Almmuhan 26.03.2010 1 Almmuhan 26.03.2009 1 Almmuhan 26.02.2010 1 Almmuhan 25.09.2009 1 Almmuhan 25.06.2010 1 Almmuhan 25.05.2010 1 Almmuhan 25.01.2010 1 Almmuhan 24.11.2008 1 Almmuhan 24.08.2007 1 Almmuhan 23.09.2009 1 Almmuhan 23.08.2010 1 Almmuhan 23.04.2010 1 Almmuhan 22.10.2009 1 Almmuhan 22.09.2009 1 Almmuhan 22.09.2008 1 Almmuhan 22.02.2010 1 Almmuhan 21.06.2010 1 Almmuhan 21.05.2010 1 Almmuhan 21.01.2010 1 Almmuhan 20.11.2009 1 Almmuhan 20.07.2010 1 Almmuhan 20.07.2005 1 Almmuhan 20.02.2008 1 Almmuhan 19.11.2009 1 Almmuhan 19.08.2009 1 Almmuhan 19.05.2008 1 Almmuhan 19.01.2010 1 Almmuhan 18.12.2007 1 Almmuhan 18.03.2010 1 Almmuhan 18.03.2008 1 Almmuhan 18.02.2010 1 Almmuhan 17.11.2005 1 Almmuhan 17.09.2010 1 Almmuhan 17.09.2009 1 Almmuhan 16.10.2008 1 Almmuhan 16.08.2010 1 Almmuhan 16.02.2007 1 Almmuhan 15.12.2008 1 Almmuhan 15.09.2009 1 Almmuhan 15.06.2009 1 Almmuhan 15.04.2010 1 Almmuhan 15.03.2010 1 Almmuhan 15.01.2010 1 Almmuhan 14.10.2008 1 Almmuhan 14.08.2008 1 Almmuhan 14.07.2010 1 Almmuhan 14.04.2010 1 Almmuhan 13.09.2010 1 Almmuhan 13.04.2010 1 Almmuhan 12.08.2010 1 Almmuhan 12.06.2008 1 Almmuhan 12.03.2010 1 Almmuhan 12.03.2009 1 Almmuhan 11.09.2009 1 Almmuhan 11.08.2010 1 Almmuhan 11.06.2010 1 Almmuhan 11.06.2008 1 Almmuhan 11.05.2010 1 Almmuhan 11.03.2008 1 Almmuhan 10.09.2008 1 Almmuhan 10.08.2009 1 Almmuhan 10.07.2008 1 Almmuhan 10.06.2010 1 Almmuhan 10.05.2010 1 Almmuhan 10.03.2010 1 Almmuhan 10.02.2010 1 Almmuhan 09.11.2009 1 Almmuhan 09.09.2010 1 Almmuhan 08.09.2009 1 Almmuhan 07.12.2009 1 Almmuhan 06.05.2008 1 Almmuhan 05.11.2009 1 Almmuhan 05.11.2008 1 Almmuhan 05.10.2009 1 Almmuhan 05.07.2007 1 Almmuhan 05.05.2010 1 Almmuhan 04.11.2009 1 Almmuhan 03.07.2009 1 Almmuhan 03.06.2010 1 Almmuhan 03.05.2010 1 Almmuhan 02.07.2010 1 Almmuhan 02.06.2010 1 Almmuhan 02.03.2010 1 Almmuhan 02.02.2005 1 Almmuhan 01.12.2009 1 Almmuhan 01.10.2010 1 Almmuhan 01.09.2010 1 Almmuhan 01.07.2010 1 Almmuhan 01.06.2007 1 Almmuhan 01.04.2009 1 Almmuha ” Gielladieđut ” guktii jahkái 1 Almmuha áigečállaga Stullán guktii jahkái 1 Almmotge orru leame nu ahte Muorral-guovllu ohppiin eanas áigge leat leamaš oahpaheaddjit geat dáhtto geavahit sámegiela oahpaheamis , mii gal dagai skuvlavázzima álkibun go muđui livččii leamaš . 1 Almmotge leat soames bealit mat sáhttet muhtun dáfus váikkuhit ja seaguhit luondduvuđđosaš doaibmavugiid . 1 Almmotge lea čielggas ahte lea sihke sávahahtti ja dárbbašlaš rievdadit ja ođasmahttit lága mearrádusaid hálddašeami ja siskkáldas beliid hárrái . » 1 Almmotge lea dárbu buoridit boazodoallofágalaš gelbbolašvuođa , sámegielmáhtu ja kulturáddejumi , mii maiddái lei eaktun dalle go láhka rievdaduvvui 1996:s . 1 Almmotge lea adnon vuođđun ahte vuoigatvuohta ii gusto dušše bivdui iežas dárbbu gokčat . 1 Almmotge ii galgga dákkár huksen hehttet dáluássiid árbevirolaš meahccegeavaheami . 1 Almmotge deattuha Sámediggi ahte njuorju ii leat dušše báikkálaš guollebivdiide giksin , muhto maiddái riggodahkan bierggu ja náhki dáfus . 1 Almmolaččat ii registrerejuvvo gii lea sápmelaš , dahje guđes lea sámi identitehta dahje duogáš , iige oktage dieđe justa man galle sápmelačča leat dahje man gallis gullet iešguđet sámi jovkui . 1 Almmolaččat gávnnahallat leat sápmelaš lei persovnnalaš vuoittahallan . 1 Almmolašvuođaláhka geatnegahttá hálddašeami árvvoštallat sáhttá go áššebáhpira ollásit dahje belohahkii , bidjat olámuddui vaikko dat lága njuolggadusaid mielde sáhtášii ge leat eahpealmmolaš . 1 Almmolašvuođaláhka - sámegillii ( ODIN ) 1 Almmolašvuođalága oaivadeaddji 1 Almmolašvuođalága dahje hálddašanlága geavaheami ii sáhte almmotge organisašuvdnahápmi iešakto mearridit . 1 Almmolašvuođalága dahje hálddašanlága geavaheami ii sáhte almmotge organisašuvdnahápmi akto mearridit . 1 Almmolašvuohta ja vuoigatvuohta geahččat áššebáhpiriid 1 Almmolašvuohta dákkár bargoproseassas sáhtášii jođánit headuštit lávdegotti proseassa . 1 Almmolašvuohta . 1 Almmolašvuohta 1 Almmolašrievttálaš doaimmat leat omd. gohččut merket , rátkit ja lohkat § 8 goalmmát lađđasa ja § 22 vuosttaš ja nuppi lađđasiid olis , boazomearkka dárkkistit § 23 nuppi lađđasa olis , ja gohččut vuojehit bohccuid lobálaš guohtumii § 24 nuppi lađđasa mielde . 1 Almmolaš čáhcefápmooamasteami gaskaboddosaš ortnet . 1 Almmolaš ásahusat sáhttet diŋgot 1 Almmolaš ásahusaid sámi namaid jorgaleapmi , mearrideapmi ja kvalitehtassihkarastin lea ovttasbargu gaskal Sámedikki , Bargo- ja searvadahttindepartemeantta ja SamIT . 1 Almmolaš ásahusaid ja etáhtaid sámegiel namaid kvalitehtasihkarastin lea okta dáin doaimmain . 1 Almmolaš suorgi galgá nákcet vuhtii váldit kvalitehta , gávdnoma , vuoggalašvuođa ja ekonomalaš bevttolašvuođa . 1 Almmolaš suorggis lea čielga ovddasvástádus gozihit ahte sierranas IKT- ja neahttabálvalusat eai buvtte ođđa heađuštusaid . 1 Almmolaš suorggis lea čielga ovddasvástádus fuolahit ahte iešguđetlágan IKT- ja neahttačovdosat eai dagat ođđa hehttehusaid . 1 Almmolaš suorggi vuoññudeaddji eavttut 1 Almmolaš suorggi ođasmahttin ja ovddideapmi gusket máŋgga politihkkasuorgái . 1 Almmolaš suorggi buhtadusat berrejit boahtit stuorruduvvon rápmajuolludemiid bokte ja stáhtalaš lágádusaid lávdadeami bokte . 1 Almmolaš ruhtademiid ja makroekonomalaš analysaid sekšuvdna ( ARS ) Sekšuvdnajođiheaddji : Ossodatdirektevra Per Mathis Kongsrud . Barggut : Analyseret almmolaš ruhtademiid , dasa gullet maid ruhtadanpolitihkalaš indikatorat ja stáhtabušeahta dienasbeliid meroštallamat . 1 Almmolaš rievtti vuođđofága Bergena universitehtas 1 Almmolaš raporttat NRK Mediabearráigeahčču Mediabearráigeahčču Dieđut maid leat jearran Mediabearráigeahčču NRK Sámi Radio 2009 1 Almmolaš prentosat leat earret eará dát : 1 Almmolaš orgánat mat barget museaiguin 1 Almmolaš orgánat maidda sámelága giella ­njuolggadusat gusket , galget ieža fuolahit ahte njuolggadusat čuvvojuvvojit , ja dain lea ovddasvástádus das ahte dain leat dohkálaš sámegielat bargit , gč. sámelága giellanjuolggadusaid láhkaásahusaid . 1 Almmolaš orgánain ja priváhta olbmuin lea vuoigatvuohta ovddidit plánaevttohusaid §§ 3-7 ja 12-3 njuolggadusaid vuođul , geahča § 12-11 . 1 Almmolaš ohcciidlistu virggiide Sámedikkis 1 Almmolaš ohcanlistu virggiide Sámedikkis 1 Almmolaš ohcanlistu sadjásašvirgái vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin Sámedikkis 1 Almmolaš ohcanlistu bistevašvirgái vuosttaškonsuleantan / ráđđeaddin Sámedikkis 1 Almmolaš ohcanlistu - Ossodatdirektevra 1 Almmolaš oastimiid láhka ja láhkaásahus rievdaduvvui 2001:s . 1 Almmolaš oamasteami ortnegiin eai addo šat konsešuvnnat prváhta doaimmaheddjiide háhkat gorže ja fápmorusttegiid . 1 Almmolaš neahttabáikkiide orru leamen viehka álki váldit atnui UTF-8 , muhto ovdalgo loahpalaš mearrádus dahkkojuvvo , de ferte čađahuvvot váikkuhusguorahallan , vai lea vejolaš garvit vuorddekeahtes váttisvuođaid . 1 Almmolaš namma guovtti gillii galgá leat sihke reivviid bajimusaš , reivedovnnjiin , čujuhuslisttuin jnv. . 1 Almmolaš hálddašeami máŋgga suorggis oaidná olmmoš dan ahte doaimmahusat mat eaiggáduššet iežaset viesuid ja main lea eará váldoulbmil , illá vuoruhit ulmmálaš árvoseailluheaddji ortnegisdoallama ja baicce geavahit resurssaid doaimmahusaid váldoulbmilii . 1 Almmolaš hálddašeami máŋgga suorggis oaidná olmmoš dan ahte doaimmahusat mat eaiggáduššet iežaset viesuid ja main lea eará váldoul ­bmil illá vuoruhit ulmmálaš árvoseailluheaddji ortnegisdoallama ja baicce geavahit resurssaid doaimmahusaid váldoulbmilii . 1 Almmolaš hálddahussii lea hástalus ahte sámegiel tearpmaid dohkkeheapmi ovdána njozet , erenoamážit lágaid jorgaleami oktavuođas . 1 Almmolaš hálddahusa váldoulbmil lea áimmahuššat boargáriid beroštusaid ja čoavdit vuđolaš servodatdahkamušaid . 1 Almmolaš hálddahus 1 Almmolaš háhkamiid váiddanammagoddi ( AHVN ) 1 Almmolaš háhkamiid sekšuvdna Sekšuvnnas lea ovddasvástádus hábmet ja dulkot riikkalaš ja riikkaidgaskasaš lágaid mat gusket almmolaš skáhppomiidda . 1 Almmolaš háhkamiid njuolggadusaid dulkon ja geavaheapmi . 1 Almmolaš háhkamiid láhkii ( ESA-váiddaáššit ) 1 Almmolaš háhkamat váikkuhit mearkkašahtti láhkai bevttolašvuhtii ja ruhtageavaheapmái almmolaš suorggis , ja doibmet seammás dehálaš márkanin ealáhusaide . 1 Almmolaš girjerájusdoibmii gullet suohkan álbmotgirjerádjosat ja fylkkagirjerádjosat . 1 Almmolaš geaidnu ge sáhttá leat « ovttalágan doaibmabidju » jus lea sáhka dakkár geainnus mii heive vuođđobargogáibádussii huksengáibádussii gustojeaddji plána- ja huksenlága §:i 67 . 1 Almmolaš fuomášumi oaččui sámi girječálli Matti Aikio go son muhtun riikkaaviissas 1919:s dovddahii : " Ođđaáigásaš eallin dađistaga lahkana , ja dan gal sámevuohta ii gierdda . " 1 Almmolaš elektrovnnalaš poastajournála - AEP 1 Almmolaš elektronihkalaš poastajournála lea buot stáda doaimmaid poastajournálaid oktasaš almmuhanbálvalus . 1 Almmolaš eiseválddit ja almmolaš doaimmat mat eai leat geatnegasat čállit jahkedieđáhusa , galget addit válddahallama vástideaddji jahkebušeahtas . 1 Almmolaš eiseválddiin lea ovddasvástádus lágidit buori ja ođđaáigásaš johtalanfierpmádaga oppa riikii . 1 Almmolaš eiseválddiin lea ovddasvástádus deaŧalaš surggiin nu movt dearvvašvuođa- ja sosiálfálaldagain , mánáidsuodjalusas , mánáidgárddiin , vuođđoskuvllas , joatkka ­skuvllas kultur- ja astoáigefálaldagain , mediain ja eará surggiin . 1 Almmolaš dokumeanttaid jorgaleapmi Doaibmabidju 36 . 1 Almmolaš dokumeanttaid jorgaleapmi Dearvvasvuođa- ja fuolahusdepartemeanta áigu árvvoštallat joargalahttit vuolit etáhtaid áššáigullevaš dokumeanttaid davvisámegillii , julevsámegillii ja oarjilsámegillii , ja almmuhit daid doaimmahusaid neahttasiidduin . 1 Almmolaš doarjagiid láhkii ( ESA-váiddaáššit ) 1 Almmolaš doarjagiid ja gilvorievtti sekšuvdna Sekšuvnnas lea ovddasvástádus juridihkalaš gažaldagain mat gusket gilvoláhkii , haddedoaibmaláhkii ja EØSa gilvoláhkii , dás maiddái gažaldagain mat gullet artihkkala 53 ja 54 EØS ollašuhttima lávda goziheapmái . 1 Almmolaš doaimmahagat sáhttet diŋgot prentosiid maid Stuorradiggi , ráđđehus ja departemeanttat leat almmustahttán , Departemeanttaid fuolahusguovddážis distribušuvdnanjuolggadusaid vuođul . 1 Almmolaš doaimmahagat sturro ja levve , guolástan- ja eanandoallohálddašemiin , gieldahálddahusain ja dearvvašvuođadoaimmain . 1 Almmolaš doaibmadoarjja ” knutepunkt ” ásahusaide Davvi Norggas gálga juhkkojuvvot nu ahte almmolaš doarjjaoassi stádas lea 70 % ja 30 % fas ruhtaduvvo guovlludásis . 1 Almmolaš diehtojuohkin galgá lágiduvvot sámeálbmogii ge , ja dat mielddisbuktá ovdamearkka dihtii ahte almmolaš skovit galget leat sámegillii ge . 1 Almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalusas leat buohkanassii 52 601 olbmo geahčus , geain 31 515:is leat gaskal 3 ja 18 jagi . 1 Almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalusa fuolahussii gullet buohkanassii 65 547 olbmo geain 31 763:s leat gaskal 3 ja 18 jagi . 1 Almmolaš bátnedearvvašvuođabálvalus addá jeavddalaš ja báikkálaš nuvttá bátnedikšunfálaldaga vuoruhuvvon joavkkuide ( geahča váldodoaimma ) . 1 Almmolaš bálvalusfálaldat cohkkejuvvon ovtta juohkehažžii heivehuvvon interneahttaportálii . 1 Almmolaš bálvalusaid ovddasvástádusa hárrái galget buot hattit eará girdimiin fállojuvvot oktasaš eavttuid vuođul buot fitnodagaide . 1 Almmolaš bargit leat dattetge erenoamáš dilis ja leat geatnegahttojuvvon láhčit dilálašvuođaid nu ahte buohkain galgá leat vuoigatvuohta gulahallat ( Hylland Eriksen & Arntsen Sørheim , 2003 ) . 1 Almmolas suorggi vuoddudeaddji eavttut 8.1 Suohkanat Suohkaniin lea ovddeš jagiid , ovdal fylkaplánaáigodaga , ožžon unnit doaibmanfriddjavuođa , ja vealgenoađđi lea dain sturron . 1 Almmatge čájeha sámelága giellajuolggadusaid evalueren ahte eanaš almmolaš orgánat maidda njuolggadusat gusket , eai deavdde lága gáibádusaid ollásit . 1 Almmatge áigu departemeanta čuovvut dán ovdáneami , ja mihttomearri lea oažžut eanet ohppiid válljet sámegiela maiddái olggobealde Finnmárkku ja sámi guovl ­luid . 1 Almmatge váilot ain ealáhusdoaimmaid álggaheamit mat sáhtášedje addit báikái bissulet ealáhusvuđđosa . 1 Almmatge lea čielggas ahte boazodoalu riekti guovllus ii váikkuhuva das go guovllus leat priváhta eaiggádat . 1 Almmatge lea vejolaš čájehit oktagaslaš gudnejahttimiid doaibmi njuolggadusaid mielde mat gusket medáljjaide ja čiŋahemiide . 1 Almmatge lea ráđđehusa politihkka viidáseappot gárgedit sihke álbmotrievtti ja norgalaš rievtti dán duovdagis . 1 Almmatge lea muhtun dehálaš spiehkastagat das . 1 Almmatge lea maiddái leamaš dakkár oaidnu ahte dat lea báidnašuvvan dalááiggis , mii ii lean áktánasat sámeustitlaš , ja ahte dán áigái ii sáhte dan konklušuvnnaide biddjojuvvot mearrideaddji deaddu . 1 Almmatge lea ain váttis oažžut álgui projeavttaid mat gáibidit gielddalaš iešruhtadeami . 1 Almmatge lea Kárášjohka gielddaid gaskkas mat šaddet vuoruhuvvot ođđa nevvodanjoavkkuid vuođđudettiin , ja Finnmárkku allaskuvla geavaha sámegiel fálaldaga dovddiidusaid vuođusin . 1 Almmatge dárbbašuvvo eanet informašuvdna ja nevvodeapmi almmolaš orgánaid geatnegasvuođaid birra sámepolitihkalaš duovdagis , nu ahte gielddat ja fylkkagielddat šaddet vel dihtomielalaččabun dáid hárrái . 1 Almmatge dáhttut sakka deattuhit njuolggadusbarggu bohtosiid , ja nu maiddái dán oassái gullevaš gulaskuddancealkámušaid , ovdalgo mearriduvvo loahpalaččat . 1 Almma čearddalaš persovdnaregistara haga , nugo go bargonávccahisvuođaoajus , ii leat vejolaš riikkadási oadjoregistara vuođul oaidnit statistihkain man oallugat sámi álbmogis ožžot sosiálaveahki . 1 Almlid lea riegádan 1945:s ja orru Malmas ranas . 1 Alminnelige begrensninger Selv om de øvrige vilkår er oppfylt , skal en melding om å ta , endre eller sløyfe navn ikke godtas dersom vedkommendes personnavn ellers kan bli til vesentlig ulempe for vedkommende eller andre sterke grunner tilsier de . 1 Alm./priv./sos . bálva ­lusat ( kultuvra ) 1 Allkunne A / S álgi beaivválaš jođiheaddji , ođđadárogiela digitála diehtogáldu . 1 Allaskuvllatge leat main geavahit maorigiela . 1 Allaskuvllat ja universitehtat ožžot doarjagiid ee. kandidáhttabuvttadeami vuođul . 1 Allaskuvllas oažžubehtet oahpu sihke sámegielas ja kultuvrras , ja oažžubehtet maid fágamáhtu maid sihke sámi servodat ja servodat muđui dárbbaša . 1 Allaskuvllas leat vihtta doavttergrádavirggi maid ruhtada iežas bušeahtain . 1 Allaskuvllas leat oktiibuot sullii 40 oahppofálaldaga . 1 Allaskuvllas leat maid máŋga oahppofálaldaga main lea riikkaidgaskasaš eamialbmotperspektiiva . Allaskuvla láhčá maid vejolašvuođa studeanttaid lonohallamii . 1 Allaskuvllas lea sámegiella lohkangiellan vuođđofága- ja gaskafágadásis . 1 Allaskuvllas lea oahppofálaldat vuođđofágadásis guovttegielatvuođapedagogihkas , máŋggakultuvrrat áddejumis , duojis , erenoamášpedagogihkas , juoigamis ja muitaleamis ja praktihkalaš-pedagogalaš oahpus duojáriidda ja dáiddáriidda . 1 Allaskuvllas lea maiddái ovddasvástádus julevsámegielas ja máttasámegielas . ( ... ) . Berre leat vejolaš váldit oahpaheaddjeoahpu , mas erenoamáš deaddu lea davvi- , julev- , máttasámegielas ja kultuvrras . 1 Allaskuvllas lea bachelorprográmmat ja viidásetoahput , sihke ollesáiggis ja čoahkkanemiid bokte , ja lea 2008 guovvamánus ožžon akkrediderejuvvot masteroahpu sámegielas . 1 Allaskuvllas lea almmatge vejolašvuohta ráhkadit báikkálaš mearrádusaid . 1 Allaskuvllain ja joatkkaskuvllain šaddá leat deaŧalaš rolla oanehis kurssaid hábmemis máhttoođasmahttima olis 12. Servodat nuppástuvvá johtilit ja čieggan duohtavuođat hástaluvvojit dávjjibut ja dávjjibut . 1 Allaskuvllaide ja Sámi Allaskuvlii galget addot resurssat nu ahte sáhttet buoridit gáiddus oahpaheaddjioahpu . 1 Allaskuvlla ásaheapmái ledje guokte váldoákka . 1 Allaskuvlla ovttasbargu Romssa universitehtain ja eará sámi dutkan- ja dieđainstitušuvnnaiguin lea dehálaš nannen dihtii sámi dutkama . 1 Allaskuvlla dahkamuš lea gárgedit riikkagottálaš čogastatgelbbolašvuođa sámi alit oahpus ja doaimmaheamis dutkama mii ovddida allaskuvlla iežas fágaid ja oahpuid gárgedeami , ja mii bálvala sámi ealáhus- ja kultureallima ja servodaga diehtagii vuođđuduvvan dárbbuid . 1 Allaskuvlla buot PhD-studeanttat gullet Sámi allaskuvlla dutkanossodahkii . 1 Allaskuvlla boazodoalloahppu váikkuha dasa ahte dát máhttu biddjojuvvo stuorát máhtolašvuođa rámma sisa – nu ahte dan sáhttá geavahit ollu servodatsurggiin . 1 Allaskuvla- ja universitehttaoahpuin lea mearriduvvon vásedin earreortnet sámi ohcciid várás . 1 Allaskuvla áigu earret eará guokte boahttevaš jagi čuovvolit daid studeanttaid maŋŋá go sii leat geargan oahpus , geain leat gávpejurdagat , earret eará studeantaláddadeaddji bokte . 1 Allaskuvla ovttasbargá sámi giellaguovddážiiguin miehtá riikka . 1 Allaskuvla oaivvilda ahte golbma válljejuvvon ofelačča šaddet doaibmat dynámalaš ja hutkás joavkun mii váikkuha ollu prošeavtta ováneapmái . 1 Allaskuvla lea ásahan máttasámegiela jahkebeallásaš oahppofálaldahkan masa earret eará gullá giella- ja kulturmáhttu . 1 Allaskuvla lea organiseremin oahpaheaddjeoahppofálaldaga gáiddusoahpahussan . 1 Allaskuvla lea oktilaččat bargamin sámegiel alit oahppofálaldaga dieđalaš ja fágalaš gárgedanbargguid . 1 Allaskuvla lea našuvnnalaš ovddasvástideaddji duodjefága ovddideamis . 1 Allaskuvla lea maiddái gárgedan lasseoahppofálaldagaid ja eará oahppofálaldagaid mat leat vásedin heivehuvvon sámi servodahkii . 1 Allaskuvla lea maid bidjan áiggi fágaoahpaheddjiide vai besset searvat oahpponeavvuid ovddidanbargguide . 1 Allaskuvla lea jagi 2000 rájes fállan 2-jahkásaš journalistaoahpu oasseáiggis 3 jagi badjel . 1 Allaskuvla lea hábmen sierra oahppoplána mii heive sihke dáidde geain ii leat lohkangelbbolašvuohta , vai sii geat hállet giela besset oahppat lohkat ja čállit sámegiela ja vai olbmot besset lohkat alit dásis jos háliidit . 1 Allaskuvla lea doallan logaldalliid ja veahkehan eksámeniid čađaheamis . 1 Allaskuvla galgá leat guovddáš davviriikkalaš sámi oahpaheaddjioahppoásahus , ja man ulbmilin lea šaddat dieđalaš allaskuvlan ja dasto sámi universitehtan . 1 Allaskuvla beste maiddái studeanttaid Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas . 1 Allaskuvla Harstad Høyskolen i Háršttás 1 Allaksuvlla váldodahkamuš lea oahpaheaddjeoahppu . 1 Allakonjuktuvra joatká norgga ekonomiijas 1 Alladat bálkalassáneapmi Bargomárkanis čavgen lea dagahan lassáneaddji bálkalassáneami . 1 Alla sámi gelbbolašvuođas iešguđet fágaduovdaga siskkabealde lea mearrideaddji mearkkašupmi sámi giela , kultuvrra ja servodateallima váfisteapmái boahtteáigái . 1 Alla reantu , mii dábálaččat lokte ruhtaárvvu , sáhttá billistit eksporteaddji ealáhusdoaimmaid ovdii . 1 Alla reantu , mii dábálaččat lokte ruhtaárvvu , sáhttá billistit eksportaguvllot ealáhusdoaimmaid ovdii . 1 Alla oljohaddi lea ee. dan geažil go Kiinnás lea jearru ollu lassánan , lea unnán buvttadankapasitehta gávdnamis ja eahpesihkarvuohta dehálaš buvttadanriikkaid , nugo Irana , Iraka , Venezuela ja Nigeria boahtteáiggi doaimmaheami birra . 1 Alla oljohaddi Oljohaddi lea gorgŋon mihtilmasat dan rájes go 2008 Našunálabušeahtta ovdanbiddjojuvvui , ja gaskamearaláš Davvimeara ( Nordsjøen ) oljohaddi lea dán rádjái leamašan sullii 525 ruvnno fáhtas . 1 Alla hearrát dárkkisteamen 1 Alla gehččiidlogut orot čájeheame ahte lea mearkkašahtti stuora joavku geat eai leat sápmelaččat , geat čuvvot sámeradio tv-prográmmaid , ja danin sáhttá leat vuođđu dadjat ahte NRK Sámi Radio lea lihkostuvvan leat gulahallangaskaoapmin sápmelaččaid ja stuoraservvodaga gaskkas . 1 Alla boraspirelohku ja Biebmobearráigeahču evttohus lea suhttadan muhtun ráje álbmogis geaidda dát erenoamážit guoská . 1 Alla boazolohku guohtuneatnamiid ektui muhtun guovlluin , ii oro boahtimin das go leat ollu bohccot juohke ovttadagas , muhto liiggás ollu ovttadagat . 1 Alkohola návddašeapmi sohkabeali ja čearddalašvuođa ektui Dievdduid ja nissoniid alkoholanávddašeapmi čearddalaš gullevašvuođa ektui . 1 Alitstálloriika ja Málatvuomi Meahccegávpogaš leat ođđa hutkgagat Davvi-Norggas , ja váikkuhit ođđa ovddádussii ja moktii Gaska-Romssas . 1 Alitohppui ráhkkanahtti oahpahusprográmma Jk 2 vuolgá juohke jagi ustitvuođamátkái Gilbbesjávrái ja Goldai Suoma beale Tampere ja Viiala skuvla-luohkáin . 1 Alit oahpus lea stáhtus dáža servodagas , ja oahppan olbmuin lea álkit beassat virggiide / sajádagaide main lea váldi defineret buriid ja nođiid juogadeami servodagas . 1 Alit oahpu kvalitehtaođastus mielddisbuvttii ahte alit oahpu ruhtadanvuogádat rievddai eanet boađusvuođđudeaddjin . 1 Alit oahpu dáfus lea guokte čielggadanbarggu jođus mat bohtet guoskkahit sámi dutkama ja alit oahpu . 1 Alit oahppu sámi oahpponeavvopedagogihkas 1 Alit oahppu mátta- dahje julevsámegielas 1 Alit oahppu mátta- , julev- ja davvisámegielas geain lea sámegiella fágasuorggis 1 Alit oahppu maiddái dagahivččii ahte sámit , geaidda boasttu giella- ja skuvlapolitihka geažil leat cieggan boasttu áddejumit , eai anášii šat dan mii gullá sápmelažžii heittogin . 1 Alit oahppu luonddu- ja birassuorggis , dás maiddái sámi árbedieđus , mas lea mearkkašupmi sámi servodagaide ja guovlluide 1 Alit oahppu ja dutkan 1995 ` oktasaš universitehta ja allaskuvlaláhka lea alit oahpu ja dutkama formálalaš rámma . 1 Alit oahppu ja dutkan 1 Alit oahppu , dutkan ja máhttogaskkusteapmi ... 32 5.3.2.2 . 1 Alit oahppu , dutkan ja máhttogaskkusteapmi 1 Alit oahppu , dutkan ja máhtolašvuođagaskkusteapmi ... 38 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 40 5.4.3 Dearvvašvuohta ja sosiála ... 41 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 41 5.5 Oktavuođa doallan ... 42 5.6 Ođđa visttiid ruhtadeapmi ... 43 6 . 1 Alit oahppu , dutkan ja máhtolašvuođagaskkusteapmi 1 Alit oahpposásahusat , Statens lånekasse for utdanning ( Stáhta loatnakássa oahpahussii ) , Doarjja studeanttaid buorredillái . 1 Alit oahpahus ja rekruhtten Dárbu lea nannet dutkama ja lohkamiid sámegielas ja sámegillii . Sámi allaskuvla lea guovdilis ásahus sámi dutkanmáilmmis , ja das lea ovddeš Davviriikkaid Sámi Instituhtta dutkanossodat . 1 Alit oahpahus . . . . . . . . . . . . . . . . . . Árbediehtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Alit máksomearri sámegiela ovddas galgá ee. atnit deastta sámegiel aviisabuvttadeami lassegoluin . 1 Alit jápminlohku vuoiŋŋašvardimiin sámi nissoniin ja lihkohisvuođa jápmin ja iešsoardin sámi dievdduid . 1 Alit jápminlohku vuoiŋŋašvardimiin erenoamážit nissoniin sáhttá čilget muhtun muddui erohusa . 1 Alit gaskamearálaš temperatuvra ja ođđa teknologiija beroštuhttá stáhta ja petroleaindustriija lasihit doaimmaideaset árbevirolaš eamiálbmotguovlluin Árktisas . 1 Alimusrievtti plenumduomus nu gohčoduvvon Selbu-áššis , Rt. 2001 , s. 769 , nannii Alimusriekti ahte boazodoalloriekti lea iešheanalis riekti man vuođđu lea geavaheapmi dološ áiggi rájes . 1 Alimusrievtti mearrádus Aursundenáššis ja Korssjøfjelletis ii leat dagahan ahte riiddut dán guovllus leat geahpeduvvon . 1 Alimusrievtti duopmu celkojuvvui golggotmánu 5. 2001 . 1 Alimusrievtti duomu 21.6.2001 mielde celkojuvvo ahte ILO-soahpamuš nr. 169 , art. 1 , eahpitkeahttá addá sámiide stáhtusa eamiálbmogin Norggas , maiddái máttasámi guovllus . 1 Alimusriektái lei stáhta čuoččuhus ahte Meahccekommišuvnna duopmu fertii nannejuvvot nu guhkás go lei guoddaluvvon . 1 Alimusriekti čujuha maiddái ahte stáhta háhkama maŋŋá 1885s lea Olmmáivákki veahkadat geavahan Čáhputvuovddi , earret dan maid boazodoallu lea geavahan . 1 Alimusriekti oaivvilda almmatge ahte fertejit leamaš bissovaš ássit Olmmáivákkis mealgat ovdal 1723 . 1 Alimusriekti nanne liikká ahte ii leat eahpideamisge ahte sámiin lea stáhtus eamiálbmogin Norggas , ja ahte min álbmotrievttálaš geatnegasvuođat ILO-soahpamuša nr. 169 artihkkala 14 mielde bohtet atnui maiddái sámiide Lulli-Trøndelágas . 1 Alimusriekti máhcahii maiddái oainnu ahte lea sivva jáhkkit ( presumšuvdna ) ahte gávdno boazodoalloriekti mehciin hálddahanrájáid siskkabealde . 1 Alimusriekti mearkkaša ahte Čáhputvuovddi geavaheapmi jotkojuvvui , almmá makkárge stáhta ásahallama haga , ja 1950-logu álggu rájes álggahuvvui maiddái geassesajdoallu vákki vuolit oassái . 1 Alimusriekti lea almmatge albmanahttán dainna lágiin ahte mearrádus soahpá bures oktii ILO-soahpamuša nr. 169 artihkkala 14 nr. 1 vuosttas čuoggá njuolggadusaiguin ja deasttaiguin mat lea dán mearrádusa duogábealde , almmá dán čiekŋutkeahttá duomus . 1 Alimusriekti juohkásii eanetlohkun ja unnitlohkun ( 9–6 ) , muhto maiddái unnitlohku doarjjui eanaš muddui boazodoalu . 1 Alimusriekti ii leat goassege vásihan ahte mearrádus ja eará lágat leat šaddan vuostálagaid . 1 Alimusriekti ii leat dán vuođul gávnnahan dárbbašlažžan árvvoštallat guoddaleaddji áššeoasálaččaid subsidiára čuoččuhusa ahte stáhtalaš eaiggáduššanriekti ii soaba oktii Norgga álbmotrievttálaš geatnegasvuođaiguin eamiálbmogiid buohta . 1 Alimusriekti ii daga njuolga oaivila dása , muhto duopmu ferte áddejuvvot nu ahte ii leat ásahuvvon gilioppalašeana . 1 Alimusriekti gávnnai dettetge doarjaga Čáhppesvuovdeášši bohtosii riikkaidgaskasaš álgoálbmot- ja unnitlohkorievttis . 1 Alimusriekti gávnnahii almmatge Korssjøfjellduomus , maŋŋil go lei konkrehta duođaštusaid árvvoštallan dábálaš diggerievttálaš prinsihpaid vuođul , ahte dárkileappot albmaduvvon guovllus hálddahanrájáid siskkabealde ii lean ásahuvvan boazodoalloriekti dološ áiggi rájes geavaheami bokte . 1 Alimusriekti gávnnahii ahte vissis guovllus sámi boazodoalloguovllu siskkobealde ii leat ásahuvvon boazodoalloriekti . 1 Alimusriekti gávnnahii ahte riektevuođu oamasteapmi dološ áiggi rájes sáhttá heivehit sámi dilálašvuođaide , ja ahte dát vuođđu okto lea doarvái ákkastit guođohanvuoigatvuođa Selbu-áššis ja oamastanvuoigatvuođa Čáhppesvuovddi áššis . 1 Alimusriekti gávnnahii ahte ovtta guovl ­lus sámi boazoguovllud hálddašanrájáid siskko ­bealde ii lean ásahuvvon boazodoallovuoigatvuohta . 1 Alimusriekti gávnnahii ahte dát ovdandoallan lei doallevaš . 1 Alimusriekti gávnnahii ahte dihto dárkilat čilgejuvvon guovllus boazoguovlluid hálddašanrájáid siskkobealde , ii lean ásahuvvon boazodoallovuoigatvuohta dološ áiggi rájes geavaheami vuođul . 1 Alimusriekti gávnnahii , guktuin áššiin , ahte geavaheapmi lei nu árjat ja lei čađahuvvon buriin jáhkuin nu guhkes áiggi ahte sierra vuoigatvuođat ledje ásahuvvon . 1 Alimusriekti celkkii golggotmánu 24. beaivvi 1997 duomu Aursunden-áššis , Rt. 1997 s. 1608 . 1 Alimusriekti celkkii duomu Aursundáššis 1997s , Rt. 1997 siidu 1608 . 1 Alimusriekti celkkii duomu 1997:s Aursundenáššis . 1 Alimusaidáigodat , su. 1905-1950 1 Alimus čađahuvvon oahppu dievdduide ja nissoniidda agis 24-65 jagi geat orrot SED-guovllus 2008:s . 1 Alimus válgaoassálastin lea leamaš Lulli-Romssas 89 % 1989 ja 83 % 1993 . 1 Alimus váldi mii lea jahkečoahkkin , galgá leat dohkkehan ásahusaid ja organisašuvnnaid jahkerehketdoalu ja ovddit jagi jahkedieđáhusa . 1 Alimus mihttomearrin Sámi dáidda ­guovddážii lea gaskkustit sámi dáidaga ja buoridit sámi dáiddáriid dili lasihettiin dáidaga vuovdima . 1 Algot Peder Jåma , Lyjmede , Persovnnalaš sadjásaš : Lars Alvar Thomasson , Lyjmede . 1 Alfabehtalaččat 1 Alf Nystad válljejuvvui Sámediggeráđi lahltun . 1 Alf Nystad oaččui 22 jiena . 1 Alf Nystad manai sadjásis mal ) l ) ebárgga geassemánu 8. b. diL 09.50 . 1 Alf Isaksen ©Kenneth Hætta 1 Alf Isaksen , gii lea Árjja bellodaga ovddasteaddji šaddá ođđa ráđđelahttu ja Marianne Balto ( Bb ) lea virgelohpeáigodahkii nammaduvvon várrepresideantan . 1 Alf Isaksen ( Árja ) šaddá ráđđelahttun ja Marianne Balto ( Bb ) fas lea nammaduvvon várrepresideantan njeali mánnui . 1 Alf Inge N. Pedersen Álttá suohkanis oaččui 134 000 ruvnnu doarjjan oastit bivdofatnasa . 1 Alf Edvard Nystad 15 . 1 Alf E. Nystad 14 . 1 Alf . 1 Alexandra Bech Gjørv adnojuvvo alla árvvus su fágalaš čehppodaga ja persovnnalaš iešvuođaid geažil . 1 Alexandra Bech Gjørv , nubbinjođiheaddji 1 Alexander Kobelev , Mumánska Guovllu Sámiid Álmmolaš Organisašuvdna 1 Aleksander Vyutsjejskyj , Narjan-Mar:as eret , lea válljejuvvon Regiovdnaráđi eamiálbmotovddasteaddjin , ja Ludmilla Laptander , Narjan-Mar:as eret , galgá ovddastit eamiálbmogiid hálddahuslaš Regiovdnalávdegottis . 1 Alejoban duoddaris lei nu mierká ja ledjen láhppon , gielistan . 1 Ale goassege loga iežat sápmelažžan ! 1 Ale ge sádde dakkár reivviid dahje e-poasttaid departementii main leat dakkár dieđut maid don it háliit galget šaddat almmolažžan . 1 Ale fal doaivvo ahte ovttage mielas diet leat čábbát . 1 Ale divtte sin váldit iežat fámu ! 1 Ale bala rievdadeames jienastanlihpu ! 1 Alddán mus lei dušše okta govččasolggoš , go eará seaŋgagávnnit ledje gollan láigolanjas orodettiin . 1 Alddán mus ledje lohkan- ja čállinváttisvuođat , ja dávjá bijai mu dan joavkolatnjii bargat okto . 1 Alddán lei sihke dárogiel ja sámegiel girji ovddabealde vai sáhtten čuovvut mielde . 1 Albmát maid lea dehálaš joavku , iige unnimusat miellaguottuid hábmemis . 1 Albmáid oassi guđiin lea universitehta- ja allaskuvlaoahppu dán guovllus lea unnit go riikka gaskamearri , erenoamážit čoahkkebáikkiin . 1 Albmi devdojuvvui issoras lihkadusaiguin nuorttas oarjái . Dat ruonálágan čuovga devddii obba lanja . 1 Albmaduvvui maiddái ahte eai leat vuođđoskuvllas návccat addit sávahahtti fálaldaga . 1 Albma finnmárkulaččat boagustit buot njálgámusat . 1 Albma buorre bálvalusfálaldat eaktuda ahte ásahusas gávdnojit olbmot geain lea sámegielmáhttu ja kulturipmárdus . 1 Albbas orru váldime eanemus sávzzaid ja geatki eanemus bohccuid . 1 Albbas , geatki ja goaskin váldet riikkadásis eanemus duođaštuvvon vahágahttimiin sihke sávzzaid ja bohccuid . 1 Akšunista Eldbjørg Jørgensen dajai : « Min bearrašis ii leat makkárge sámi duogáš . 1 Akšunerejuvvui oažžut Fokstada lihccojuvvot oahpaheaddjin ja Per Hirsti sáddii mánáidis eará skuvlii , muitaleaba Øyvind ja Harald Hirsti . 1 Akvária 1 Aktivitehtadoarjja juogaduvvo gorálaččat ovddit jagi loahpa miellahttulogu mielde . 1 Aktivitehtadoarjja Njealljelogi proseantta ( 40% juolludeamis addojuwo aktivitehtadoarjjan riikkaviidosaš organisašuvnnaide . 1 Aktivitehtadoaibmabijuid ovddideapmi luonddus sámi mánáid ja nuoraid várás , main gozihuvvo máhtolašvuođa gaskkusteapmi boarrásiid beales 1 Aktivitehtabealis leat Norges Idrettsforbund ja Olympiske Komite stuorámus doarjjavuostáiváldit . 1 Aktiivvalaš sámi searvama bokte čielggadus- ja mearrádusproseassain , ja sámi gelbbolašvuođa gaskkusteami bokte luonddugeavaheames , nannejuvvo suodjalanbargu . 1 Aktiivvalaš ovttasbarggu bokte báikkálaččat , guvllolaččat ja riikkaidgaskasaččat sáhttá Sámediggi leat mielde váikkuheamen ahte eamiálbmotdimenšuvdna gozihuvvošii . 1 Aktiivvalaš ja gánnáhahtti vuovdedoallu ja gilvoceavzilis industriija lea dehálaš ássamii , barggolašvuhtii ja ealáhusovdáneapmái , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 Aktiiva ja oktiiheivehuvvon ruhtajuolludeami bokte leat Sámediggi ja fylkkasuohkan veahkkin ovdánahttime sámi kulturfálaldaga . 1 Akta ránnjáin , Laura Aslaksen ( maŋŋil náitalan Isaksen ) , lei bargi guhte cahkkehii dola oapmaniidda ja basai skuvlla . 1 Akkrediterejuvvon journalisttat ožžot sierra beassankoartta . 1 Akkrediterejuvvon journalisttaide addojuvvojit sierra beassankoarttat . 1 Akershusas ges leat dievdoolbmot ollu unnit go riikka gaskamearálašlohku . 1 Akersgt . 1 Akersgata 59 Postboks 8030 Dep. 0030 Oslo 1 Akersgata 59 , Postboks 8030 Dep. , 0030 Olso 1 Akademihkkáriid nubbijođiheaddji Romssa Fylkkasuohkanis 1 Akademihkalaš áigumušain mun in beroštan , vaikko mun dieđusge in sáhttán garvit oahpásmuvvamis dán fáttá doaibmi dutkamii . 1 Aivvefal Sámediggi sáhttá rievdadit teáhtera stáhtusa , ja dat ii leat dahkkojuvvon . 1 Aivve oktasaš 1 Aitto nammaduvvon doarjjastivra galgá hálddašit foandda ja eará doarjagiid mat sirdojuvvojit Sámedikkis . 1 Airras Máret Guhttor evttohii nuppi oassái 1 Airras Mikkel A. Gaup ovddidii éuovvovaš evttohusa : Sámi Joatkkaskuvllaid stivra lea , lassin joatkkaoahpahusa láqa ulbmilparagráfai , mearridan dán ulbmila sámi sisdoalu dáfus joatkkaoahpahussii sámiid várás : " Sámi Joatkkaskuvllat qalqet leat sámi joatkkaoahpahusa ressursaguovddážin ja deavdit daid dárbbuid ja gáibádusaid mat ohppiin leat sámi servodaqa , riikka servodaqa ja máilmmi servodaga oasseváldin . 1 Airras Ivar Simonsen ovddidii cuovvovaS rievdadusevttohusa cuoggái 3.5.6 , nuppi oassái : Jus foanda qalgá boahtte áiqgis doaibmat ieSrášalaccat ealáhusaid oktavuošas ferte dahkkot nannoset oktavuohta ~askal váikkuhanqaskaomiid ja doaimmaid . 1 Airras Ivar Simonsen ovddidii cuovvovaS lassievttohusa álqun cuoggái 5.5.6 : Sámediqgi áigu plána áiqodaqas áktiivvalaccat barqat eambbo ruša occodemiin fondil . vai nu ollu sámlt go vejolaS sáhttet doaríaga ohcat foanddas . 1 Airasa nr. 36 sad1ésaš áirasat : nr. 1 Laura Jáma Renfjell ii lean ~avdnamis gohčéumii . ja sadjasaS airras nr. 2 Sigvart Jama lei qohééo1un . 1 Airasa nr. 32 sadjasae Airras : Kirsti Knutsen manai sadjásis . 1 Airasa nr. 30 sadiásae éirras : Aqe Nordkil lei qohéčoiun . muhto ii sáhttán boahtit . 1 Airasa nr. 24 sadjasae airras : Henrv Minde manai sadjasis . 1 Airasa nr. 20 sad1ásae áittas : Johan Larsen manai sadiásis . 1 Airasa nr. 18 sadjAsae Airras : Terje K. Hauqen manai sadjAsis . 1 Airasa Margaretha Påve Kristiansena gaža Idat -15;11.93 . Sámedikki Bargiidbellodaga joavkku mielas okta buot deatáleamos áššiin boahttevaš áigodagas ahte nu ollu sámit go vejolaš čálihit iežaset sámi jienastuslohkui . 1 Airasa Eilif O. Larsena gažaldat 15.11.93 . Lea beaggán ahte Sámediggi lea johtuibidjan čielggadusbarggu guolástusáššiin . 1 Aina Kant . 1 Ain váilu sámi mánáide ja sámi mánáidgárddiide heivehuvvon pedagogalaš materiála . 1 Ain váilot ollu sámegielalaš bargit almmolaš ja bođolaš surggiin . 1 Ain váilot dearvvašvuođa bargit , erenoamážit buohččidivššárat , veahkkedivššárat ja fuollabargit . 1 Ain vuollegis haddegoargŋun Bálkagoluid alibut lassáneapmi vurdo dagahit ahte konsumhattiid lassáneapmi muddejuvvon ovdal divatnuppástusaid ja earret energigálvvuid ( KPI-JAE ) , loktana 0,8 proseanttas 2006:s 1 ½ prosentii 2007:s . 1 Ain vealládit garrasit roasmmuhuvvon olbmot buohcceviesuin . 1 Ain ovddas guvlui lea mearrideaddji dehálaš ahte sámit ieža geavahit gieldaideaset viššalit . 1 Ain odnege váilu máhttu daid erohusaid birra mat sáhttet leat sámiin ee. eallindili dáfus . . 1 Ain nákkáhallojuvvo báikegottiin mo márkosámi guovllu galgá čilget . 1 Ain nu maŋŋit go 1850:s daddjo ahte sámemánáin lea dušše 4 beaivvi skuvla jagis . . 1 Ain livččii bargu oččodit johtui FYSAK albma láhkai muhtun suohkaniin , muhto leat ollu ja máŋggabealat doaimmat FYSAKa olis . 1 Ain lei mis buorre oktavuohta internáhttabirrasiin ja váhnemiiguin , muhto mis ii lean šat giksin ahte álo ledje nu ollosat min geahčen ja dál lokten buorebut oahpaheaddji ja jođiheaddji fágalaš beliin . 1 Ain leat čađaheamen ođđa lága . Lága vuođđu lea ahte boazodoallu lea gitta guohtuneatnamiid biologalaš resurssain , ja ahte dat leat ja geavahuvvojit ceavzilit guhkibu vuollai . 1 Ain leat stuorra vejolašvuođat viiddidit doaimmaid main sámi kultuvra lea mielde . 1 Ain lea ágga dárkkistit relatiiva alla jápminlogu nuorra dievdduin sámi guovlluin . 1 Ain lea ágga dárkkistit leago vejolaš alit jápminlohku nuorra dievdduin sámi guovlluin . 1 Ain lea veaháš bargu ovdal go nuppástusa sáhttá bidjat johtui . 1 Ain lea stuorra dárbu gárgedit pedagogalaš ávdnasiid sámi mánáidgárddiid atnui . 1 Ain lea stuorra dárbu ahte fágabargiin buot dásiin servodagas lea sámi giella- ja kulturmáhtolašvuohta . 1 Ain lea stuorra dárbu ahte fágabargiin buot dásiin servodagas lea máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras . 1 Ain lea stuora hástalussan háhkat mánáidgárdebargiid geain lea sámegielmáhttu . 1 Ain lea nu ahte ollu sámit geat orrot árbevirolaš sámi guovlluin , eai beasa vásihit buorrin dan vuoigatvuođa- ja politihkkaovdáneami mii lea leamaš ávkin Norgga sámiide . 1 Ain lea muhtin sajiin Finnmárkkus viehka stuorra hástalus gaskavuođas gaskal dan maid guohtumat girdet ja resursavuođu . 1 Ain lea mearkkašahtti dehálaš ahte Sámediggi addá cealkámušaid gulaskuddanoasehassan sihkkarastin dihtii ahte lea buorre vuođđu meannudit ášši viidáset . 1 Ain lea hástalussan oainnusin dahkat dan doaimma mii lea SANKS:s regiunála dearvvašvuođafitnodaga siskkobealde ja maid iežaset suohkaniid ektui ja eará guovlluid ektui , vai gelbbolašvuohta boađášii eambbo geavaheddjiide ávkin . 1 Ain lea eanaš stáhta mii ovttabeallásaččat stivre bozodoallopolitihkas . 1 Ain lea dárbu riektedutkamii sámi virolašvuođaid birra ja stáhtaservodaga ja sámiid gaskavuođa birra áiggiid čađa . 1 Ain lea dárbu nannet ja ovttaiduhttit sámi perspektiivva ja gelbbolašvuođa mánáidsuodjalussii . 1 Ain lea dárbu nannet gelbbolašvuođa ja ovttaiduhttit sámi perspektiivva mánáidsuodjalussii . 1 Ain jurddašan dál go dalle : Servodaga ráidalasat bajit virggiide leat vulosoivviid biddjon , galggašedje áinnas mannat departemeanttas , bagadeaddjivirggiin ja kantuvrrain bajás skuvlalatnjii ja návetreŋkui . 1 Ain hávdádat mii iežamet jábmiid . 1 Ain golle máŋga jagi ovdalgo fállojuvvui sámegieloahpahus maiddái ohppiide geat eai máhttán juo sámegiela . 1 Ain garrasabbot lei Sámediggeráđi ovddasteaddji Isak Mathis O. Hætta . 1 Ain dárbbašit duháhiid mielde gillájeaddjit ja oapmahaččat miehtá riikka fuola ja veahki . 1 Ain dál vealahuvvo sámi kultuvra ja identitehta . 1 Ain dál lea meahcci deaŧalaš eanandollui nugo guođohanresursan , lassidienasin ja borramušjoatkan . 1 Ain dál ge muittán mo dážan heahpanin go alla luohttámušalmmái áittii guođđit almmolaš ságastallamiid Kárášjogas go soames áirras áiggui doallat sártnis sámegillii . 1 Ain dovddan dán balu , muhto hárvvibut dál . ... 1 Ain deaŧalaš bargu 1 Ain alla oljohaddi Máilbmeekonomiija nana lassáneapmi lea dagahan lassáneaddji jearu dehálaš norgalaš eksportabuktagiin nugo metállaid ja luondduoljju ja hattiid goargŋuma . 1 Ain 1950-logus lei ollu Deatnogátti bearrašiin heajos dilli , ja bivttasdiŋggaid ja biktasiid lei váttis fidnet . 1 Aimo West , Oahpaheaddji , dievdu , 50 , OLMMÁIVÁGGI 1 Aili Keskitalo rahpansárdni seminárii " Ođasmuvakeahtes resurssaid hálddašeapmi davvin " , disdaga skábmamánu 14. b. 2006 . 1 Aili Keskitalo lea válljejuvvon Sámi parlamentáralaš ráđi presideantan . 1 Aili Keskitalo 33 . 1 Aili Keskitalo , presideanta 1 Aili Keskitalo , Sámi parlamentáralaš ráđi várrepresideanta , Sámediggi Norgga bealde 1 Aili Keskitalo , Norgga Sámedikki presideanta , +47 97 12 93 05 1 Aili Keskitalo ( pers. várrelahttu : Gunn-Britt Retter ) 6 . 1 Aiddostahttá 1 Aiddostahttojuvvo ahte vuosttaldanvejolašvuohta Sámediggái ii gusto dakkár diliide , mat leat seamma dehálaččat ja gustojit seamma láhkai álbmogii muđuid . 1 Aiddostahttojuvvo ahte Sámedikkis ii leat vuosteákkastallanvuoigatvuohta dakkár diliid oktavuođas mat leat seamma dehálaččat álbmogii muđui ja gusket seamma láhkai álbmogii oppalacččat . 1 Aiddofal dat , go mis leat hárjánan fágabargit , buorit inšenevrrat , diđolaš oahpaheaddjit , čeahpes dearvvasvuođabargit , hutkás olbmot ja duostilis entreprenevrrat – olbmot geain lea oahppu , duostilvuohta ja hutkáivuohta , addá midjiide buori jođu ovddas guvlui . 1 Aiddo vuostemielain gárvodii gávttiin Levdnjii mannat miessemánu 17:dis Skuvvanvári skuvlla ođđa leavgga vuolde vázzit . 1 Aiddo fal dain guovlluin gos sámit leat marginaliserejuvvon , lea dárbu ahte stivrrain lea gelbbolašvuohta ja máhtu sámi čuolbmačilgehusain ja dain hástalusain , mat čatnasit álgoálbmoga dearvvašvuođabálvalusaide , oaivvilda Tretnes . 1 Aiddo dál orru leamen nu ahte stáhta ii vanat guhkkelebbui go ahte veadjá doarjut « Sámelávdegotti » gymnásasuorgeprošeavtta , mii dáidá ádjánit máŋga jagi ovdalgo duohtandahkkojuvvo . 1 Aiddo dál máhttet 6 Olmmáivákki skuvlla 12 oahpaheddjiin oahpahit sámegielfágas . 1 Aiddo dat čalmmustuvvo ge váldoáššin stuorradiggedieđáhusas . 1 Aiddo danin eat ane sámegiel suorggi norgalaš gymnásas eará go heahtečoavddusin . 1 Ahte sánit « sápmelaš « dahje « sápmi « lasihuvvo duoppil dáppil , ii earuhuhte sámi oahppoplána mealgat našunála plánas . 1 Ahte sámegielalaš olbmuide maid sihkkarastojuvvo vejolašvuohta beassat geavahit ođđa teknologiija , lea dehálaš sihke sin searvamii servodahkii ja sámegiela ovdáneapmái . 1 Ahte sáhttet diŋgot ođđa mašiinna ( Singer ) duolbmunmašiinna . 1 Ahte siidaguoibmi ja bellodatustit Haakon Henriksen [ 24 ] lei áŋgiris vuosttaldeaddji , váikkuhii gal várra dasa . 1 Ahte sii , geat orrot gielddain main ledje unnit go 30 olbmo jienastuslogus mannan válggain , fertejit ovddalgihtii jienastit , lea okta rievdadeapmi mii árvaluvvui ja lea dál doaimmas . 1 Ahte ráhkaduvvojit njuolggadusat dasa movt ekonomalaš buhtadus galgá disponerejuvvot 1 Ahte norggabuvttaduvvon biepmu galgá sáhttit guorrat ja čuovvut buvttadusgollosis gitta geavaheaddjái . 1 Ahte láhka ii gusto , mearkkaša vuos ahte dakkár doaibmabijut sáhttet huksejuvvot ja jođihuvvot beroškeahttái das mo areálageavaheapmi ferte leat mearriduvvon rievttálaččat čadni plánain plána- ja huksenlága vuođul daid areálaid várás maidda rusttegat gusket . 1 Ahte leat doarvái sámegielalaš ja kulturmáhtolaš bargit , lea eaktu jus sámi geavaheaddjit galget vásihit ahte bálvalusat leat doarvái buorit . 1 Ahte lea sámediggeválga 1 Ahte lea deattuhan Sámedikki oaivila , lea min mielas ain eanet imaš . 1 Ahte kveanaid fertii dáruiduhttit , lei dušše sihkkarvuođapolitihkalaš sivaid geažil . 1 Ahte ii leat makkárge čearddalašvuohta mii govveda min ollásit , dagaha ahte muhtumat reagerejit jierpmeheamet go servvodat viggá min bidjat dihto hiŋgalii . 1 Ahte galget lágiduvvot jahkebeallásaš čoahkkimat gaskal Sámedikki ja departemeanttaid gaskasaš sámi áššiid ovttastahttinlávdegotti . 1 Ahte galget lágiduvvot jahkebeallasaš politihkalaš čoahkkimat gaskal sámi áššiid stáhtaráđi ja Sámediggepresideanta . 1 Ahte ferte leat čálihuvvon Sámedikki jienastuslohkui jus galgá beassat jienastit ja 1 Ahte falástallanrusttegat gávdnojit lea maiddái dehálaš vai movttiidahttá juohkehačča rumašlaš lihkadeapmái . 1 Ahte dát galggašii lea sámiid heajušeapmin , dan in gal jáhke ja orru ahte ášši leat botnjamin vulos oivviid . 1 Ahte dilli lei nu , duođaštuvvo skuvladirektevra čállosis álgogeahčen 1900-logu , mas muitaluvvo ahte « oahpahus lea gitta diimmážii čađahuvvon sámegillii » , ja raporttas jagis 1907 muitaluvvo ahte buot oahpahus dáin skuvlabiriin lea čađahuvvon dušše sámegillii . 1 Ahte dieđihanáigemearri dieđihit iežas jienastuslohkui lea geassemánu 30 b. 1 Ahte Sámelága § 2-4 rievdaduvvo ná : 1 Ahte Norgga álbmot deaivvada sámegielaiguin almmolaš joregiin , lea dehálaš vai gielaid árvodássi servodagas buorrána . Dat buoridivččii juohkehačča diđolašvuođa das ahte sámegiella lea dehálaš oassi riikka kultuvrralaš ilmmis . 1 Ahte Finnmárkku boazolohkui lea giddejuvvon nu ollu fuomášupmi guhkes áiggi , sáhttá dagahit ahte eará boazodoalloguovllut báhcet suoivvanii . 1 Ahki 20–30 jagi 31-45 jagi 46-66 jagi Oktiibuot 20-66 jagi 1 Ahki 20-30 31-45 46-66 Oktiibu ot 20-66 1,4 jagi 1 Ahki 1 Ahkejuohku čájeha ahte 2006 ledje 429 bargi gaskal 58 ja 65 jagi . 1 Ahkejoavku olbmuin gaskal 30 ja 49 jagi dahke jagi 2009 jienastuslogus 40 % . Das lei nissonoassi 48% .  1 Ahkejoavku 20-29 jahkásaččat leat ain eanemus , leat lagabui 30 proseanta , geat vuostáiváldet sosiálaveahki . 1 Ahkejoavkkus vuollel 18 jagi lea ovttadássásašvuohta gaskal sisa- ja eretfárrema . 1 Ahkejoavkkus vuollel 17 jagi lea nettoeretfárren 20 . 1 Ahkejoavkkus 4666 jahkásaččaid gaskkas leat unnon áigodaga botta , muhto dat ii lean nu ollu . 1 Ahkejoavkkus 46-66 jagi lea maiddái njiedjan áigodagas , muhto ii nu čielgasit . 1 Ahkejoavkkus 45 jagi dahje nuorat leat bargonávccahisvuođaoaju vuostáiváldit measta beliin unnon dan maŋemus áigebottas ( 2004-2008 ) , go buohtastahttá dan guovtti ovddit viđa jagi áigebottaiguin . 1 Ahkejoavkkuide badjel 31 jagi ii leat nissoniin ge nettosisafárren , baicca 130 nettoeretfárrema . 1 Ahkejoavkkuid juohkima ektui mii dás lea dahkkon , ledje 2009 1.165 čálihuvvon olbmuin 26 jagi dahje nuorabut . 1 Agroteknihkár ( rehketdoallu ja ekonomiija ) , Skjetlein 1 Agroteknihkkar ( rehketdoallu ja ekonomiija ) , Øksnevad Eanandoalloskuvla 1 Agronoma , Søve Eanandoalloskuvla 1 Agronoma , Skjetlein 1 Agnes Ravna n. Øvre , 11 . 1 Agivuloš mánná gean váhnemat eai eale ovttas , oažžu almmotge eaiggáduššat bohccuid siidaoasis sihke eatni ja áhči bealde . § 1 Aggan ohcat nu viidát qo 1.6 kV . km lea hehttet gilvaleaddji fitnodagaid doaibmagoahtit seamma sajis . 1 Agenda 21 neavvu movt sáhttá olahit nanabissovaš dássedeattu gaskal geavaheami ja olmmošlassáneami ja máilmmi ekologalaš kapasiteahta . 1 Agenda 21 lea doaibmaplána mii galgá veahkkin oččodit servodatgárgedeami sosialalaččat , ekonomalaččat ja ekologalaččat guoddinnávccalažžan . 1 Agenda 21 lea ON-konfereanssa deaŧalaš loahppaáššegirji birrasa ja gárgedeami birra Rio de Janeiros jagis 1992 . 1 Agenda 21 bidjá njuolggadusaid dasa mo sáhttá olahit bistevaš dássedeattu golaheami ja veahkadatlassáneami gaskkas ja eatnama ekologalaš cuokka gaskkas . 1 Agenda 21 26 kapihtal cealká earret eará ahte eamiálbmogiid árbevirolaš ja njuolga sorjjásvuohta luondduriggodagaide galgá dohkkehuvvot ja bid ­djot vuođđun luondduriggodagaid mearridanproseassain , maidda buohkat galget sáhttit searvat . 1 Agderforskning prošeaktaraporta 21/99 « Ka kan æ få pæng ti ? » 1 Agdera ja Telemárkku bismagoddi 1 Aftenposten-aviissa čálus 11.09.1997 . 1 Aftenposten čálii ahte gitta 70 oahppi báhce ruoktot skuvllas . 1 Aftenposten lei dat áviisa riikadásis mii čálii eanemus sámi oahppoplánariiddu birra , ja lei Ole Magnus Rapp guhte čálii eanaš artihkkaliid . 1 Afghanistana galgá ain leat Norgga váldoáŋgiruššanguovlu , gos Norggas lea jođiheaddjiovddasvástádus ISAF stáđásmahttin doaimmain Faryab-provinssas . 1 Afghanistana doaimmaide lasihuvvo 77 miljovnna kruvnnuin jagi 2010 salderejuvvon bušeahta ektui , sivas heajos dorvvolašvuođadili doppe . 1 Advokáhttasearvi oaivvilda ahte paragráfa berre rievdaduvvot ja čavgejuvvot vai ii doaimma dego veahkkemearrádussan muđui árvaluvvon eará váilevaš / ulbmilmeahttun mearrádusaide . 1 Advokáhttasearvi lea čujuhan lávdegotti sátnegeavaheami . 1 Advokáhttasearvi doarju Karen Marie Eira Buljo sierracealkámuša gos lohká ahte doahpagiid siidaoasi ja álggahansiidaoasi ásaheapmi lea dáruiduhttin . 1 Advokáhtta Erik Keiserud , Bærum 1 Advokáhtta , 2002 rájes čoahkkinvuoigatvuohta Alimusrievttis . 1 Advokáhtat leat geatnegahtton nuvttá muitalit dutnje dán ortnega birra . 1 Advokáhtakantuvra 1 Advokáhtaid searvvi oaivil lea ahte sámiin lea čađat leamaš dát vuoigatvuohta iežaset guovdilis ássanguovlluin . 1 Advokáhtaid searvi cealká njuolga ahte mii berret hilgut Finnmárkku eatnamiid ja čáziid vástesaš hálddašanmálliid . 1 Advokáhta muitalii ahte mávssášii 5000,- ruvnnu váidalit , muhto dasa ii lean Juhánis várri . 1 Advokáhta Kari Paulsrud galgá jođihit lávdegotti . 1 Advokáhta Edmund Asbøll lea Johan Johansen ovddas ohcan stáhtakássas šállobuhtadusa . 1 Advokatkontoret 1 Adressebok for Finnmark fylke med skatteligninger . 1 Adresseavisen ovddit váldoredaktevra . 1 Adreassalisttu mielde 1 Adopšuvnnas oažžu áhčči eanemusat 43/53 vahku ( oktan áhččeeriin ) . 1 Adopšuvnnas lea doarjjaáigodat 43 ja 53 vahku . 1 Adopšuvnnas ii leat mihkkege várrejuvvon eadnái , muhto áhččái lea várrejuvvon 10 vahku ( áhččeearri ) . 1 Adopšuvnna váhnenruđa hárrái sáhtát álgit goas háliidat . 1 Adopšuvdna 1 Adolf čájehii gieđaiguin ahte dat bávkkehii ja muhtun fanas vuojui . 1 Adolf geahččalii čilget munnje ahte deike mun galgen skuvlii , muhto mun in gillen šat ipmirdit . 1 Adnut mii álo muittus ahte mii eallit guhtet guimmiideamet bargguin , ja mun deattuhan guhtet guimmiideamet bargguid , inge nuppiid olbmuid bargguid . ” 1 Adnojuvvui ahte dárbbašuvvo oktasaš orgána mii doaibmá arenan ságastallat áššiin mat gusket oktasaš gažaldagaide ja politihkkahábmemii . 1 Adnojuvvo áibbas mearrideaddjin ON ` šiehtadallamiid oktavuođas universála julggaštusa dáfus álgoálbmogiid vuoigatvuođaid hárrái ahte davviriikkat , ovttas eará seammadássásaš stáhtaiguin ja álgoálbmogiiguin , jotket barggu dan ovdii ahte oažžut áigái ovttamielalaš teavstta . 1 Adnojuvvo maiddái hui deaŧalažžan rájiidrasttideaddji sámepolitihkalaš ovttasbargui ahte sámedikkiid álbmotválljejuvvon ovddasteaddjit ožžot vejolašvuođa gávnnadit ja ságastallat rájiidrasttideaddji gažaldagaid ja hástalusaid birra , ja dás mearriduvvo ahte juohke goalmmát jagi dollojuvvo konferánsa sámi parlamentarihkkáriid várás ( sámepartalmentarihkkár-konferánsa ) . 1 Adnojit resurssat ođđa čájáhusaide ja gaskkusteapmái jos sámi kultuvrra ja historjjá galgá sáhttit gaskkustit bures ja informatiivvalaččat . 1 Adno vuođđun ahte dat rehkenasto opmodahkan . 1 Administrerende direktør Nussir ASA Øystein Rushfeldt 1 Administratiiva váikkuhusat . 1 Adjektiivvas lea predikatiivahápmi maŋábealde substantiivva . 1 Adjektiivvas lea attribuhttahápmi ovddabealde substantiivva , ja dalle ii sojahuvvo adjektiiva . 1 Adjektiivvaid attribuhttahápmi ja predikáhtahápmi 1 Adjektiiva sáhttá leat attribuhtahámis ja predikatiivvahámis . 1 Adjektiiva lea sátni mii čilge movt dehe makkár juoga lea . 1 Addojuvvui doarjja olgoleairraide , mánáid- ja nuoraidprošeavttaide , luondduoahpahussii , kursbuorideapmái . 1 Addojuvvon leat buohkanassii 641 dáiddárstipeandda . 1 Addojuvvon leat 127 ođđa bargostipeandda jahká 2010 , ja 20 dain leat ođđa stipeanddat bušeahtas . 1 Addojuvvojit sierra stipeanddat joatkkaoahpahusa ohppiide geat eai oro ruovttus ja geat leat Davvi-Romssas dahje Finnmárkkus eret . 1 Addojuvvo sierra doarjja mánáidgárddiide mat njuolggadusaid bokte leat mearridan hukset sámi giela ja kultuvrra vuođul ( gč. kap. 9 ) . 1 Addojuvvo doarjja sámegiela liigegiellaoahpaheapmái sámi ohppiide ja bargoohppiide joatkkaoahpahusas . 1 Addojuvvo doarjja mánáidgárddiide main lea njuolggadusaid bokte mearriduvvon ahte dain lea sámi giella ja kultuvra vuođusin . 1 Addojuvvo 500 000 ru 10 fidnooahppišiehtadusa hálddašeami várás 1 Addit áššáigullevaš mediafálaldaga mii vástida dáidda hástalusaide ja vuosiha girjás sámi servvodaga , lea erenoamáš gáibideaddji bargu . ~ 1 Addit veahki ja doarjaga . 1 Addit suohkaniidda buoret rápmaeavttuid vai váldet badjelasaset ovttasvástádusa biologalaš šláddjiivuoñas . Nannet dutkama , oahpahusa ja biologalaš šláddjiivuoña kártema , vai suohkanat buorebut sáhttet hálddašit biologalaš šláddjiivuoña . 1 Addit ráđiid ja fuomášuhttit eará áššáigullevaš doaibmiid / organisašuvnnaid mat sáhttet addit eará veahki . 1 Addin dihtii johtilat , hálbbit váidinvejolašvuođa skáhppojeaddjiide vuolit riidodásis Stuorradiggi mearridii ođđa § 7 a lasihemiin láhkii almmolaš háhkamiid birra ahte galgá ásahuvvot sierra sorjjaskeahtes váiddanammagoddi almmolaš háhkamiid várás . 1 Addin dihtii Sámediggái hálddahuslaš cuokka ja pedagogalaš gelbbolašvuođaid ođđa dahkamušaide , Oahpahuslága mielde , sirddii departemeanta ovddeš Sámi oahpahusráđi čállingotti Sámediggái ođđajagemánus 2000 . 1 Adde munnje goikkehiid ja bittuid vel . 1 Absoluhtta logut 1 Aasta Granefjell Pentha lea nammaduvvon ođđa várrelahttun Sámi giellaráđđái 1998-2001 áigodahkii . 1 Aasrud jearahii movt son sáhtášii bargat vai dáid čovdosiid rievdadit prošeaktadásis bistevaš dássái . 1 Aasrud ja Olli deaivvadeigga Eva Norfjell ja Magne Haugom bearašfitnodaga Rørosrein goađis , gos sudnuide guossohedje máttasámi herskos mállásiid . Maŋŋá beasaiga vel vuojašit herggiiguin . 1 Aasrud ja Olli deaivvadeigga Eva Norfjell ja Magne Haugom bearašfitnodaga Rørosrein goađis , gos sudnuide guossohedje máttasámi herskos mállásiid . 1 Aasrud galledii Sámedikki [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 01.07.2010 ] 1 Aas Monrad , I. H. ( 1999 ) . 1 Aarsehtta ieš oahpahii min geavahit kártta ja kompassa , iige suhtadan earágo ovttain gánddain , gii gal njuikii lásaráigge olggos ja nu jávkkai . 1 Aarsehtta galgá vuordit gáttis dan botta go moai suhppo sáimmaid . 1 Aarbakke , Jarle og Eivind Bråstad Jensen ( 2011 ) : Fra seminar til universitet . 1 Aajege – sámegiella ja gelbbolašvuođaguovddáš ásahuvvui golggotmánu 10. b. 2005 , ja doaibmá sámegieloahpahusa čoahkkananbáikin guovllu skuvllaide . 1 Aage Solbakk lea válljejuvvon ođđa miellahttun Norgga delegašuvdnii . 1 Aage Pedersen:a evttohus mearriduvvui ovttajienalaččat . 1 Aage Pedersen válddii virgelobi ja gudii 1 Aaal 37/93 SAMI LAHTTOVUOHTA DAWIRIIKKAID RÁĐIS Áiiebáhpirat • 1 AWG lágiduvvo juohke nuppi jagi , ja lei goalmmát gearddi go Sápmi oassálasttii dáin valáštallan- ja kulturlágidemiin nuoraide árktalaš guovlluin . 1 AWG lea valáštallandoalut ja kulturdoalut árktalaš guovlluid nuoraid váste ja dat lágiduvvojit juohke nuppi jagi . 1 AUFa riikkastivralahttu 1 AUF , Hordalándda AUFa sadjásaš jođiheaddji 1 AUF , Hordalándda AUFa jođiheaddji 1 ASSlT ASSl 1 ASSl 19/91 1 ASSl 15/91 1 ASSl 14/91 1 ASSl 13/91 1 ASSl 11/91 1 ASSl 10/91 1 ASSI 18/91 1 ASSI 17/91 PROSPEKTERING A / S - LUONDDUGEADGE-DAOIBMA NARANASAS GEAHCCALAN-DOAIBMA I ASSEBAHPIRAT II 1 ASSI 17/91 1 ASSI 16/91 8.9 1 ASSI 16/91 1 ASSI 15/91 1 ASSI 14/91 1 ASSI 12/91 1 ASSI 10/91 I 1 ASSEBAHPIRAT 1 AS Vinmonopolet stivrras sadájasaš lahttu 1 AREÁLARESURSSAT JA BIOLOGALAŠ ŠLÁDDJIIVUOHTA ... 35 MARIIDNA RESURSSAT ... 36 BORASPIRET ... 36 DÁLKKÁDAT JA ENERGIIJA ... 37 DOABBARAT JA NUOSKKIDEAPMI ... 37 1 ARCTOS-fierpmádat ( ARCTic marine ecOSystem research network - earret eará Romssa universitehta , Akvaplan-NIVA ASa ja Norgga Polárainstituhta gaskasaš ovttasbargu ) dat lea konferánssa álggahan . 1 AIGODAHKII 01.01.1992 - 31.12.1993 ČDAHKKJNJOOIHANDITI VÁLLJEN sÁMEDIGTI 1 AHKKINTIRJI 1 AGM-ovdáneapmi ráhkadii čielgga ­deami go dat guokte departemeantta bivde daid dan dahkat , ja Girjerádjoođastus 2014 buktojuvvui ovdan čakčamánu 2006 . 1 AGM-ovdáneapmi lea gárvvistan stuorát guorahallama mii galgá čuovvoluvvot stuoradiggedieđáhusain girjerádjosiid birra . 1 AGM-ovdáneapmi galgá bargat departemeanttaid gaskasaččat ja eará hálddahuslaš osiiguin , ja váldobargun lea doaimmahit aktiiva , strategalaš ovdánahttinbarggu ovttastahttit , beavttálmahttit ja nannet arkiivva- , girjerádjo- ja museamsuorggi . 1 AGM-ovdáneapmi addá prošeaktadoarjaga muhtin prošeavttaide olles AGM-suorggis mat leat áiggi dáfus ráddjejuvvon . 1 AF Sámedikkis , 04.09.98 1 AEPain sáhttet sihke čeahpit ja easkkaálgit álkit oažžut stáhtahálddahusas visogova ja oaidnit maid dat bargá . 1 AEP.no čujuhusas lea vejolaš bláđet ja ohcat poastajournálain . 1 AEP siste máhtát ohcat stáda doaimmaid reivviid ja dokumeanttaid ja daid diŋgot maid don háliidat dárkkistit . 1 ABM-utvikling lea maid bovdejuvvon Sámediggái guovvamánu 2007 dievasčoahkkima oktavuođas . 1 ABM-utvikling hálddaša dál diekkár ruđaid . 1 ABC-company , E-skuvla oaččui gitta 846 000 ru rádjái ovddidit ja buvttadit digitála oahpponeavvu Nigá njoammil mánáidgárddiide . 1 AAMEDIGGI 1 AAD Eanandoallošiehtadus Buvttadus / oamijuogadas Eanet dep . 1 A:RT Gymsala áigumušat leat leamaš miehtá áiggi leat ovdáneami ovddabealde ja ásahit bargosajiid regiovnna dáiddavuđot ja hutkás ealáhusaide . 1 A:RT Gymsal lea Hárštá kultureallima lunddolaš ja dehálaš oassi čájáhusaiguin , jitnosis lohkamiiguin , ovdaságaiguin , konsearttaiguin ja sullasaččaiguin . 1 A:RT Gymsal kultuvrralaš loaiddasteaddjiide ja kievklea ožžon doarjaga ealáhusovdideaddji kan mii doaibmá formála ja eahpeformála ovddidanruđain ( RDA ) maid Romssa lonohallama , dialoga ja fierpmádathuksema fylkkasuohkan hálddaša , ja guvllolaš deaivvadansadjin . 1 A:RT Gymsal Hárštás – Kultuvra ealáhussan Hárštá boares valáštallansála jagis 1904 lea šaddan kulturvistin mas leat čáppa arkitektuvra ja máŋggabealat dáidda- ja kulturealáhusat – A:RT Gymsal AS lea rievdadan vistti ovttasadjásaš dáiddáriid ja kultuvrralaš ja máhttočohkkes ealáhusaid arenan Hárštás . 1 A. Ossodagas ožžot oahppit vuos oahpu dovdat bargoneavvuid ja movt daid gieđahallat . 1 A. O. Henriksen , Lávvonjárga , 22 . 1 A-guovllus galget šlájat hálddašuvvot nu ahte našunála nállemihttu guovllus bisuhuvvo . 1 A-6 2006. / Statsbudsjettet 2007 - Behandling og samordning av samiske saker . 1 A ~~I I. 1 A ~~I 1 A ~~EBAHPIRAT 1 A ~SEBAHPIRAT 1 A ja K : Báikenamma : Namma normaliserejuvvon hámis . 1 A : Juohkinkriteriijaid ferte sáddet gulaskuddamii guoskevaš gielddaide ja fylkagielddaide mat gullet sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguvlui . 1 A ) Válgaorgánat : Nugo ráđi árvalus 1 A ) Oljorehketdoalu maŋŋásaš vuollebáza , mrd. kruvnnu 1 = Ollislaš badjebáza stáhtabušeahtas ja Stáhta penšuvdnafoanddas 1 = Oljonjulgejuvvon badjebáza 1 = Oljodivvojuvvon badjebáza 1 = Badjelbáza stáhtabušeahtas 1 = Badjebáza stáhtabušeahtas 1 = Badjebáza oktiibuot stáhtabušeahtas ja Stáhta penšunfoanddas 1 : T-2 09 / 1 : Sápmelaččat leat beassan dovdat silolaččat eai dušše rumašlaččat . 1 : OÐASMUVVI VALLJODAGAID HÁLDDAHEAPMI FINNMÁRKKUOPMODAGA EATNAMIIN Buot gieldda ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit jávreguliid firpmiin † bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas † čoaggit maniid ja uvjjaid † čuohppat lastavuovddi boaldámuššan dáludárbui † loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbui † čuohppat lastamuoraid áidestoalpun ja áhcestoalpun boazodoallo- ja eanadoalloealáhussii Buot Finnmárkku ássiin lea vuoigatvuohta : † bivdit fuođđuid † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávrriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid † váldit muoraid duodjái Buohkat – maiddái sii geat ásset olggobealde Finnmárkku – besset : † bivdit smávvafuđđožiid † oaggut jogain ja jávriin stákkuin ja giehtaduorgguin † čoaggit luopmániid iežaset ruovttudollui 1 : Hjørdis Nilssen , Gunhild Fokstad , amas , amas , Birgit Henriksen , amas , amas , Marie Henriksen , Matti Nilssen , Elise Nessan , Johannes Nessan . 1 : 253 ) , mii maiddái belohahkii oidno sámi-guoski doavttergrádaid ruhtadeamis . 1 99,7 proseanttas lea dál vuđolaš govdabáddefálaldat , 94 proseanttas gávdno unnimus 4 Mbit / s ja 67 proseanttas ges gávdno unnimus 25 Mbit / s báddeviidodat . 1 99 čakčamánu : 1 99 skábmamánu : 1 99 miessemánu : 1 9730 Karasjok Ávjovárgeaidnu 50 9520 Kautokeino Bredbuktnesveien 50 B 9840 Varangerbotn Varanger Samiske Museum 7760 Snåsa Saemien Sijtie 8270 Drag Árran lulesamiske senter 9144 Samuelsberg Ája samisk senter 8536 Evenes Várdobáiki Fax til Sámediggi - Sametinget : ( 47 ) 78 47 40 90 1 9730 Karasjok / Kárášjohka 1 97 Artihkkal 14 čilge sámedikkiid birra , ja artihkkal 15 čilge sámedikkiid iešmearrideaddji mearrádusaid . 1 97 Artihkkal 14 čilge sámedikkiid birra , ja artihkal 15 čilge sámedikkiid iešmearrideaddji mearrádusaid . 1 96 miljon ruvnno valáštallanrusttegiidda Sullii 96 miljon ruvnno lea juhkkojuvvon Romssa suohkaniidda rusttegiidda valáštallama ja rumašlaš lášmmohallama várás áigodagas 2003-2006 . 1 96 000 ruvnno prošektii Gáŋgaviikka mearrasámi kultuvrra ja mátkkoštusealáhusa birra 1 9520 Kautokeino 1 95-jahkásažžan son jámii Lávželuovtta buhcciidruktui ja luitojuvvui vuoiŋŋadeapmái Bonjákassii , váhnemiiddis báldii . 1 95 000 149 497 Rehketdoallu Salderejuvvon 2003 bušeahtta 2004 37 484 35 741 1 9488 Hárštá 9296 Romsa 9488 Hárštá 1 9488 Harstad / Hárštá 9296 Tromsø / Romsa 9481 Harstad / Hárštá 1 940 miljovnna kruvnno juolluduvvo Psyhkalaš dearvvašvuođa nannenplánii 2008:s , mas 392 miljovnna kruvnno manná buohcciviesuide . 1 9325 Beardogorži 9010 Romsa 9276 Romsa 9300 Finnsnes 9485 Hárštá 9245 Romsa 9279 Romsa 1 9325 Bardufoss / Beardogorži 9010 Tromsø / Romsa 9276 Tromsø / Romsa 9300 Finnsnes 9485 Harstad / Hárštá 9321 Moen / Vuollegeahči 9245 Tromsø / Romsa 9279 Tromsø / Romsa 9156 Storslett / Ráisa 9040 Nordkjosbotn / Gárgán 9475 Borkenes 9382 Gibostad / Čoalbmi 9350 Sjøvegan / Vuotnasiida 9189 Skjervøy / Skiervá 9440 Evenskjer / Viervá 9498 Harstad / Hárštá 9293 Tromsø / Romsa 9293 Tromsø / Romsa 9038 Tromsø / Romsa 1 93 km 1 9296 Romsa 1 9291 Romsa 9019 Romsa 1 9276 Tromsø / Romsa 9300 Finnsnes 9151 Storslett / Ráisa 9498 Harstad / Hárštá 1 927 000 ru várrejuvvo gustovaš doarjjalohpádusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2008 muttus . 1 92 Guovllut gos leat eanemus dievddut agis 16– 67 jagi . 1 9156 Storslett 9040 Gárgán 9475 Borkenes 9382 Gibostad 9350 Vuotnasiida 9180 Skiervá 9440 Viervá 9498 Hárštá 9293 Romsa 9293 Romsa 9038 Romsa 1 9144 Samuelsberg 1 9019 Romsa 1 9010 Tromsø / Romsa 9296 Tromsø / Romsa 9020 Tromsdalen / Sálašvággi 9022 Krokelvdalen 9100 Kvaløysletta / Sálnjárga 9130 Hansnes 9166 Vannareid / Vánddareadju 9325 Bardufoss / Beardogorži 9321 Moen / Vuollegeahči 9360 Bardu / Beardu 9350 Sjøvegan / Vuotnasiida 9050 Storsteinnes / Ealiasniárga 9300 Finnsnes 9310 Sørreisa / Ráisavuotna 9481 Harstad / Hárštá 9497 Harstad / Hárštá 9439 Evenskjer / Viervá 9450 Hamnvik 9475 Borkenes 9470 Gratangen / Rivttát 9151 Storslett / Ráisa 9180 Skjervøy / Skiervá 9060 Lyngseidet / Ivgomuotki 9046 Oteren / Čávkos 9161 Burfjord / Buvrovuotna 9300 Finnsnes 9296 Tromsø / Romsa 9296 Tromsø / Romsa 9296Tromsø/Romsa 9296 Tromsø / Romsa 9291 Tromsø / Romsa 9038 Tromsø / Romsa 9192 Arnøyhamn / Ártnihámman 9311 Brøstadbotn / Ruođđat 9146 Olderdalen / Dálošvággi 9038 Tromsø / Romsa 1 9010 Romsa 9007 Romsa 9020 Tromsdalen 9022 Krokelvdalen 9100 Kvaløysletta 9130 Hansnes 9166 Vánrradeadju 9325 Beardogorži 9360 Bearddu 9350 Vuotnasiidda 9050 Eliasnjárgga 9300 Finnsnes 9310 Ráisavuotna 9405 Hárštá 9411 Hárštá 9439 Evenskjer / Viervá 9570 Hamnvik 9475 Borkenes 9470 Rivttát 9151 Hánssagieddi 9180 Skiervá 9060 Ivgomuotki 9046 Čávkos 9146 Dálošvággi 9161 Buvrovuotna 9192 Ártnihámman 1 900.000 kruvdnosaš lasáhus geavahuvvo ná : 1 9.6.6 . Láhčit diliid nu ahte sáhttá ovdánahttit Sámedikki ovddasvástádusa ja válddi ja čalmmustahttit Sámedikki iešheanalašvuođa 1. modealla lea jurddašuvvon dálá praksisa struktureremin ja viidásetovdánahttimin , ja dán modealla siskkobealde sáhttá fuolahit ahte Sámedikki ovddasvástádussuorgi ovdánahttojuvvo dynámalaččat . 1 9.6.2 Strategiijat ja doaibmabijut 1 9.6.1 Hástalusat 1 9.6 Mánáidsuodjalus 1 9.5 Sámi mánáid- ja nuoraidorganisašuvnnat 1 9.4 miljon ru duodjeealáhussii Jan Roger Østby 1 9.4 Sámedikki bargu sámi mánáid várás 1 9.4 Doaibmabijut 1 9.3.2 Boahttevaš hástalusat ja strategiijat 1 9.3.1 Váldojuksanmearri ja ođđa perspektiivvat 1 9.3 Suohkanlaš ja fylkkasuohkanlaš mánáid- ja nuoraidpolitihkkka 1 9.3 Mánáidsuodjalus 1 9.2.3 Nevvodan- , geahččaladdan- ja gárgedanbargu 1 9.2.2 Sámi mánáidgárddiid bargit 1 9.2.1 Vásedin doarjja sámi mánáidgárddiide 1 9.2.1 Dearvvašvuođa- , sosiála- ja áimmahuššanprošeavttat 1 9.2 Mánáidáittardeaddji 1 9.2 Mánáidgárdesuorgi 1 9.10 Kultureatnadat Kultureatnadagas lea mearkkašupmi eanandoalu identitehtii ja gullevašvuhtii . 1 9.1.5 Sámi mánáid- ja nuoraid organisašuvnnat 1 9.1.4 Erenoamáš rahčamušsuorggit 1 9.1.3 Gielddalaš mánáid- ja nuoraidpolitihkka 1 9.1.2 Mánáidáittardeaddji 1 9.1.1 ON konvenšuvdna máná vuoigatvuođaid birra 1 9.1 Oktilis ja bálddalastojuvvon mánáid- ja nuoraidpolitihkka 1 9.1 ON konvenšuvdna mánáid vuoigatvuođaid birra 1 9. čuoggá maŋimuš teakstaoasis sihkkojuvvo « duohta dilálašvuođaid vuođul . . . . » rájes teakstaoasi lohppii gitta « . 1 9. Raporterengáibádus Doarjjavuostáiváldi galgá dieđihit Sámediggái man muddui doaibmabiju ulbmilat leat ollašuhttojuvvon . 1 9-jagi skuvllas leat lášmmohallanlatnja , vuojadanlatnja , luonddufágalatnja ja eará erenoamášlanjat . 1 9 Čorgatvuođa dihte deattuhit ahte go dáinna lágiin buohtastahttit jienastusloguid , de diehttelasatge addá eanemus čielggasvuođa suohkaniin mat leat 100 % oassin SED-guovllus . 1 9 Åge Nordkild 1 9 válgabiirres 13 válgabiirres leat 3-15 suohkana , válgabiirres 12:s Máttasámiguovllus leat sullii 70 suohkana . 1 9 siidu 12 siiddus 1 9 siidu 11 siiddus 1 9 oahppi – Nordlánddas , Davvi-Trøndelágas ja Rogalánddas – ožžot gáiddusoahpu . 1 9 Willy Ørnebakk 1 9 Willy Olsen 1 9 Sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttut 1 9 Sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddandilli 1 9 Stig Eriksen 1 9 Steinar Pedersen Geir Tommy Pedersen 1 9 Ragnhild Lydia Nystad Terje Tretnes 1 9 Per Arnesen Sven-Roald Nystø 1 9 Ole Henrik Magga ( áššejođiheaddji ) 1 9 Olaf Eliassen Egil Olli 1 9 Olaf Eliassen ( áššejođiheaddji 1 9 Marianne Balto Henriksen 1 9 Magnhild Mathisen 1 9 Lulli-Romsa 1 9 Kirsten Appfjell 1 9 KIFT : Kunnskapsintensiv forretningsmessig tjenesteyting . 1 9 Jørn Are Gaski ( áššejođiheaddji ) 1 9 Janoš Trosten Steinar Pedersen 1 9 Janoš Trosten Margreta Påve Kristiansen 1 9 Janoš Trosten 1 9 Guovlojuohku guovloráđđeovttasbarggu mielde 2003 gos Beardu lea Čatnon Gaska-Romsa guovloráđđái . 1 9 Ekonomalaš , hálddahuslaš ja biraslaš váikkuhusat 1 9 Ekonomalaš , hálddahuslaš ... 1 9 Berit Ranveig Nilssen Terje Tretnes 1 9 540.50 Gába – sámi nissonbláđđi 1 200 1 200 1 9 30.05.2005 Áirras Geir Tommy Pedersen , NSR:a ovttasbargojoavku ja GB:a sámediggejoavku Sámiid vuoigatvuohta guolástussii , mariidnariggodagaide , eatnanvulošriggodagaide ja mearraareálaid geavaheapmái 1 9 21.09.04 Olaf Eliassen , NSR:a ovttasbargojoavku Sis-Finnmárkku politiijaguovlu 1 9 21.09.04 Olaf Eliassen , NSR ovttasbargojoavku Sis-Finnmárkku politiijaguovlu 1 9 18.12.03 Stuorradikki Justiisalávdegoddi / Justiisaministtar Odd Einar Dørum Od.prp.nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) 1 9 000 jagi dás ovdal . 1 9 . Roger Pedersen ( jienasteapmái ) 1 9 ) Áirras Hartvik Hansen ovddidii čuovvovaš ášši : Gulaskuddan - guovttegielalaivuodarudaid juohkima njuolggadusaid rievdadus Guovttegielalašvuođa ruđaid njuolggadusaid , mearriduvvon Sámedikkis guovvamánu 18. b. 1993 ferte ođasmahttit ja rievdadit go olbmot eai leat leamaš duhtavaččat daidda . 1 9 ) Guvllolaš strategiija ferte hábmejuvvot mariidna šlájaid biebmama várás . 1 9 % vástidii ahte ledje guldalan sámeradio juohke beaivvi maŋemus vahkkus . 1 8ě$i 1 89 KOSTRA ( KOmmune-STat-Rapportering dahje GISTRA GIelda-STáhta-RAporteren , muhto dás KOSTRA ) lea našuvnnalaš diehtojuohkinvuogádat mii addá stivrendieđuid gieldda doaimmain . 1 89 KOSTRA ( KOmmune-STat-Rapportering dahje GISTRA GIelda-STáhta-RAporteren , muhto dás KOSTRA ) lea našovnnalaš diehtojuohkinvuogádat mii addá stivrendieđuid gieldda doaimmain . 1 88 nubbi lađas nubbi cealkka galgá čuodjat : I område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , kan og leiar av reinbeitedistrikt krevje grensegang . § 1 88 a vuosttaš lađas galgá čuodjat : Eigar eller innehavar av alltidvarande bruksrett kan krevje ahte jordskifteretten skal klarleggje og fastsette eigedoms- og bruksrettstilhøva i sameiger , i andre område der de er sambruk mellom eigedomar og i område i de samiske reinbeiteområdet der detgår føre seg reindrift , når dette er nødvendig av omsyn til ein rasjonell bruk av området eller for registrering av uregistrert jordsameige . 1 88 % dáin leat Guovdageainnus ja Kárášjogas , ja 71 % leat nissonolbmot . 1 88 % buohkain geat ledje čálihan jienastuslohkui ledje ássit dain suohkaniin . 1 87 % dain geat áigodagas geavahedje álbmotgirjerájuid oahpu válddidettiin , ledje nissonat . 1 86 proseanttas Norgga ássiin lea Interneahttaoktavuohta , ja 42 proseanttas lea vejolašvuohta beassat árppohis neahttafierpmádahkii go sii eai leat ruovttus ja bargobáikkis . 1 82 km 1 8013 Dep. 0030 OsloFitnanadreassa : Myntgata 2 , Oslo 1 8013 Dep. 0030 Oslo Fitnanadreassa : Myntgata 2 , Oslo 1 8000 2002 Fangst 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1 80-logus váccii Johan sveisenkurssa Hammarfeasttas , gos ee. duddjui dán skirttega . 1 80-logu gaskkamuttus lei váttis jođihit bohccobierggu , ja njuovahagain ledje dievva vuorkkát . 1 80% riidduin main geavahit vearjjuid , dáhpáhuvvet eamiálbmogiid ássanguovlluin , ja earenoamážit mánát , nuorat ja nissonat šaddet gillát vearredaguid . 1 80 % vástidii dasa lassin ahte kanála lei sidjiide deháleamos gáldu dieđuide sámi gažaldagaid birra . 1 8.9 Siidaoasi ásaheapmi 1 8.9 Bátnedearvvašvuohta 1 8.8 Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš 1 8.8 Siidaoassi 1 8.7 Siida 1 8.7 Nationála strategiija čuovvoleapmi dássen dihte sosiála dearvvašvuođaerohusaid 1 8.6 Vuoigatvuohta eaiggáduššat bohccuid 1 8.6 Gárrendilli 1 8.6 Báikkálaš servodaga ovdáneapmi Ealáhusovdáneami ja servodatodjebasvuođa eavttut leat ahte miehtá mearragátti ja siseatnamiin ásset olbmot ja leat doaibmi servodagat . 1 8.6 Báikkálaš servodaga ovdáneapmi Ealáhusovdáneami ja servodatoadjebasvuoña eavttut leat ahte miehtá mearragátti ja siseatnamiin ásset olbmot ja leat doaibmi servodagat . 1 8.5 Suodjalusa mearkkašupmi guvllolaš ovdáneapmái Romssas Vaikko galbma soahti lea meaddil , de bissu guovdilis rápmaeaktun servodat- ja ealáhusovdáneapmái davvin ahte Suodjalus bisuha doarvái doaimmaid davveguovlluin . 1 8.5 Suodjalusa mearkkašupmi guvllolaš ovdáneapmái Romssas Suodjalus doarvái doaimmaiguin davveguovlluin doalaha ahte stáñisvuohta lea ain guovddáš rápmaeaktu servodat- ja ealáhusovdáneapmái davvin . 1 8.5 Diehtojuohkin borasdávdabuhcciide 1 8.5 Boazodoalu riektevuođđu ja boazodoalu areálat 1 8.4.1 Doarjja eanandoalu investeremiidda 1 8.4 Spesialistadearvvašvuođabálvalus Stáhta lea váldán badjelasas spesialistadearvvašvuodabálvalusa eaiggátvuođa , ja nuppástahttán ovddeš fylkkasuohkanlaš bálvalusaid " Helse Nord " nammasaš stáhtalaš doaibman . 1 8.4 Spesialistadearvvašvuoñabálvalus Riikkalaš dearvvašvuoñaplána 2007–2010 aiddostahttá deaŧalaš vuoññojurdagiid ahte olles álbmogis lea vuoigatvuohta ovttaárvosaš dearvvašvuoñabálvalusaide sorjjaskeahttá agis , orrunsajis ja sohkabealis , ja ahte sosiála erohusaid galgá caggat . 1 8.4 Lága ulbmil 1 8.4 Habiliteren ja rehabiliteren 1 8.3 Somáhtalaš spesialistadearvvašvuođabálvalus 1 8.3 Lága oppalaš vuolggasadji 1 8.3 Doaibmabijut 1 8.25 Gohččunváldi ja rievdadanvejolašvuohta 1 8.24 Ráŋggáštusat ( sankšuvnnat ) 1 8.23 Soabaheapmi 1 8.22 Boazobearráigeahčču 1 8.21 Mearridanváldi ja hálddašeapmi 1 8.20 Eananjuohkindikki sadji 1 8.2.1 Kulturmuitosuodjalus 1 8.2.1 Doaibmabijut maiguin eastadit mánáid ja nuoraid seksuála illásteami 1 8.2 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalus 1 8.2 Mii sáhttá dahkkojuvvot ? 1 8.2 Lága struktuvra ja huksehus 1 8.2 Fylkkasuohkan Romssa fylkkasuohkan lea máŋga jagi čađahan arvat goluid unnideaddji doaibmabijuid , mat leat dagahan dan ahte Romssas bálvalusfálaldagat leat unnon álbmogii . 1 8.2 Fylkkasuohkan Romssa fylkkasuohkan lea máŋga jagi čañahan arvat goluid unnideaddji doaibmabijuid , mat leat dagahan dan ahte Romssas bálvalusfálaldagat leat unnon álbmogii . 1 8.19 Orohatplána 1 8.18 Boazolohku 1 8.17 Guohtungeavaheapmi 1 8.16 Doaibmanjuolggadusat 1 8.15 Orohat ja orohatstivren 1 8.14 Bealljemearka 1 8.13 Dábálaš mearrádusat boazodoalu birra 1 8.12 Ovttadássásašvuođa bealit 1 8.11 Strategiijat ja doaibmabijut 1 8.11 Ovttasássan 1 8.10 Sierra hástalusat julevsámi ja oarjelsámi guovlluin 1 8.10 Buohtalas álggahansiidaoassi 1 8.1.2 Sámedikki rolla dearvvašvuođapolitihka hábmemis 1 8.1.1 Miellaguoddoguorahallamat 1 8.1.1 Láhkavuođđu ja ovddasvástádusa juogadeapmi dearvvašvuođabálvalusas 1 8.1 Álggahus 1 8.1 Sámi álbmoga vástevaš dearvvašvuođapolitihkalaš doaimmaid vuođđu 1 8.1 Suohkanat Vaikko suohkansuorgi lea ožžon lassi dietnasiid daid golbma maŋimuš jagiid , de leat Romssa suohkanat ožžon unnit doaibmanfriddjavuoña ja sin vealgenoaññi lea lassánan . 1 8.1 SUOHKANAT ... 34 8.2 FYLKKASUOHKAN ... 35 8.3 STÁHTALÁŠ BARGOSAJIT ... 35 8.4 SPESIALISTADEARVVAŠVUO ABÁLVALUS ... 36 8.5 SUODJALUSA MEARKKAŠUPMI GUVLLOLAŠ OVDÁNEAPMÁI ROMSSAS ... 36 8.6 BÁIKKÁLAŠ SERVODAGA OVDÁNEAPMI ... 37 MIELDEČUOVUS 1 : VUO OÁVDNASIID VISOGOVVA MIELDEČUOVUS 2 : DEAŦALAŠ FÁGABIRRASAT ROMSSA FYLKKAS MIELDEČUOVUS 3 : DAVI MARITIIBMA KORRIDUVRA JA GUOVLLU DEAIVVADAN BÁIKKIT 1 8.1 Dálá dilli 1 8.-10. jahkecehkiin : 227 diimmu 1 8. čuoggás dadjá : « Om særtiltak . 1 8. vahkus : guovvamánu 21. – 24. b. ( sámedikkiid oktasaščoahkkin , gieđahallon Sámedikkis miessemánu 2004 dievasčoahkimis ) 1 8. vahkus : guovvamánu 21. – 24. b. ( Sámedikkiid oktasaščoahkkin , gieđahallon Sámedikkis miessemánu 2004 dievasčoahkimis ) 1 8. klássa ja oasi 9. klássas orron internáhtas Buolbmágis . 1 8. ja 9. luohkáin juhkkojuvvuimet kursaplánaid mielde dárogielas , eŋgelasgielas , duiskkagielas ja matematihkas . 1 8. artihkal mánáid vuoigatvuođa birra bisuhit sin identitehta . 1 8. Váidinvejolašvuohta Váidaga oktavuođas gusto guovvamánu 10. b. 1967-mannosaš Hálddašanláhka . 1 8. 328.60 Sámi museat - 11 800 - 1 8. , 14. , 23. , 28. ja 30 . 1 8,4 miljon dokumeantta eai jávkka [ Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta , 17.09.2010 ] 1 8,3 % RR 2005 1 8 siidu 12 siiddus 1 8 siidu 11 siiddus 1 8 nubbi lađas galgá čuodjat : For bruk av hund under jakt og fangst mv . gjelder også viltloven § 23 , jf . § 1 8 eaiwi ovdal Sámedikki-čoahkkaneami heaitá válmmašteaddji fápmuduslávdegoddi doaibmamis . 1 8 Willy Ørnebakk 1 8 Toril Bakken 1 8 Terje Tretnes Magnhild Mathisen 1 8 Terje Tretnes Egil Olli 1 8 Sámi vuoigatvuođaid dovdáheapmi ja dohkkeheapmi , ILOkonvenšuvnna nr. 169 artihkal 14 nr. 2 Dakkár kommišuvnna ja duopmostuolu ásaheapmi Finnmárkui , mii galgá dovdáhit oamastan- ja geavahanvuoigatvuođaid , lei dehálaš ággan Sámediggái finnmárkkuláhkaproseassas . 1 8 Sámi instituhtta . 1 8 Svein Peter Pedersen 1 8 Sonjatun C. Dreyers vei 158 1 8 Roger Pedersen Johan Mikkel Sara 1 8 Per Arnesen 1 8 Ole Henrik Magga Egil Olli 1 8 Olav Dikkanen Janoš Trosten 1 8 Obbalaččat leat 13 suohkana main lohku Sámedikki jienastuslogus dagai unnimusat 10 % dan logus mii muitala geain lea jienastanlohpi stuoradiggeválggain 2009 . 1 8 Miellaguottut ja informašuvdna 1 8 Magnhild Mathisen Ragnhild Lydia Nystad 1 8 Magnhild Mathisen 1 8 Kap. 540 poasta 53 Sámegiella ja oddaáiggi teknologiija 1 8 Kap. 540 poasta 01 Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 1 8 Jørn Are Gaski 1 8 Josef Vedhugnes Per Arnesen 1 8 Jearaldat lea ahte ollašuhttá go NRK Sámi Radio álgoálbmotjulggaštusa gáibádusaid ahte álgoálbmogiin lea vuoigatvuohta vuođđudit iežaset sierra mediaid . 1 8 Janoš Trosten 1 8 Isak Mathis O. Hætta 1 8 Gáldu : Panda . 1 8 Geir Tommy Pedersen Sten Erling Jønsson 1 8 Gaska-Romsa 1 8 GUOVLLULAŠ RÁMMAEAVTTUT ... 17 NATIONÁLA RÁMMAEAVTTUT ... 18 INTERNATIONÁLA RÁMMAEAVTTUT ... 18 1 8 GRo 1 8 Dearvvašvuođaáššit 1 8 Aili Keskitalo 1 8 : Vuosttaš cealkaga sadjái biddjo čuowovaš : Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta mearrida . 1 8 540.50 Giellabargu olggobealde hálddašanguovllu 2 956 4 956 2 000 5 456 1 8 30.05.2005 Áirras Magnhild Mathisen , BB : sámediggejoavku Sámegiel álgokursa 1 8 03.11.03 Geir Ulfstein ja Hans Petter Graver / justiisadepartemeanta Ođđa finnmárkkuláhka evttohusa álbmotrievttálaččat árvvoštallamat 1 8 - Rievdadus 2. ossehusas mii gullo ná : 1 8 - MTr 1 8 ) Áirras Ásta Vangberg ovddidii čuowovai ášši : Oahppo- ja oahpahusfálaldagaid ovddideami piána mátta-sámi guovlluin Sámediggi berre árvvoštallat bidjat máttasámegiela guovllu várás lávdegotti mii ráhkada viiddis oahppo- ja oahpahusfálaldagaid ovddidanplána máttasámi kultuvrra ja ealáhusa ektui . 1 79 oahppi ožžo oahpahusa julevsámegielas ; sis 25 oahppi ohppe julevsámegiela vuosttasgiellan . 1 79 mearrida ahte dat sáhttá leat ovdamearkka dihte ahte doaimmahuvvo dárbbašlaš bargu ja bearráigeahčču vai gohččun čohkket ja rátkit bohccuid čađahuvvo . 1 77 oahppi ohppet julevsámegiela ; sis 27 oahppis julevsámegiella lea vuosttasgiella , ja 101 oahppi ohppet oarjilsámegiela . 1 77 % sámegielagiin vástidedje ahte sii ledje geahččan unnimusat ovtta sáddaga maŋemus vahkku , juosgo 24 % lei geahččan buot vihtta sáddaga . 1 76–79 mearriduvvo ahte eiseválddit sáhttet iešguđet dilálašvuođain čađahit máŋggalágán doaimmaid , ovdamearkka dihte bággensáhku , sáhkkocelkosa dahje doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divada . 1 76. riikkaidgaskasaš bargokonferánsa ( International Labour Organization , ILO ) mearridii jagi 1989 konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid ja čeardaál-bmogiid birra iehčanas stáhtain . 1 76. riikkaidgaskasaš bargokonfereansa 1989 mearridii soahpamuš nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain . 1 76 proseantta ássiin geavahit Interneahta beaivválaččat ja 77 proseanttas ássiin lea neahttabáŋku . 1 76 dárogieldiimmu juhkkojuvvojedje dainna lágiin ahte lasihit 38 diimmu vuosttašgillii ja 38 diimmu nubbigillii . 1 76 671 390 dinii Finnmárkkuopmodat 48 1 75 proseanta 1010 kruvnno 1 75 miljovdnasaš foanddas boahtá sullii 4,5 miljovdna reantun . 1 75 % máksojuvvo go álggaheaddji dan bivdá stipeandaáigodaga álggus . 1 7477353 NRK.no : Snåsaordfører Bente Hjulstad Belbo http://www.nrk.no/nyheter/norge/1 . 1 7477353 27 Guovža , albbas , geatki ja gumpe 1 7429517 SLB dieđiha stuora albbasaktivitehta : http://www.rovvilt.net/images/stories/Innvilget%20skadefellingstillatelse%20p%C 3%A5%20gaupe%20i%20omr%C3%A5det%20Maisa%20og%20Altevassh%C3 %B8gda.pdf Rovbase 3.0 http://dnweb13.dirnat.no/Rovbase30Innsyn/Contentpages/InnsynErstatningReinSt atistikk . 1 73 miljovnna juolluduvvo ovttasdoaibmamii miehtá riikka 1 73 Hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat šaddet eanasmuddui stáhta ekonomiijanjuolggadusaid vuollái , ja Ruhtadandepartemeanta lea juovlamánu 21. b. 2005 johtučállosis ( R106 ) mearridan dárkilet njuolggadusaid dasa makkár spiehkasteamit leat áigeguovdilat . 1 73 Hálddašanorgánat main leat sierra fápmudusat šaddet eanasmuddui stáhta ekonomiijanjuolggadusaid vuollái , ja Ruhtadandepartemeanta lea juovlamánu 21. b. 2005 johtočállosis ( R106 ) mearridan dárkilet njuolggadusaid dasa makkár spiehkasteamit leat áigeguovdilat . 1 73 % jienastuslogu lassáneapmái bohte suohkaniin , gos ledje unnit go 30 jienastuslogus 2005 , mii mearkkaša suohkaniin sáhtii dušše ovdagihtii jienastit 2009 sámediggeválggas . 1 72 Jienastuslogu sohkabealejuohku oppalaččat válggain 2001 , 2005 ja 2009 77 Sohkabealejuohku jienastuslogus 2009 , oktiibuot ja juohke válgabiire ektui 79 Jienastuslohku 2009 : 21 suohkana main lea dievdduid eanetlohku unnimusat 15 olbmuin . 1 71 200 barggahusdoaimma jagi 2012:s Áigumuš lea bisuhit barggahusdoaimmaid seamma dásis go odne . 1 70-logus son osttii Deatnogátte nuoraid skearru ja lávllui mielde . 1 70-logus jorgališgođii biegga . 1 70-logus huksejuvvojedje joatkkaskuvlafálaldagat miehtá Finnmárkku , ja Fálesnuorri lei okta dan dušše golmma suohkanis gos ii lean makkárge fálaldat . 1 70 proseata doaimmahusain dovddahit ahte dárbbašit eanet gelbbolašvuođa sihke hállat ja čállit sámegillii . 1 70 % jahkásaš rámmas juogaduvvo gorálaččat 31.12.08 lahttologu mielde 1 7.9 Strategiijat ja doaibmabijut 1 7.9 Doaibmabijut 1 7.9 Boazodoallohálddahus 1 7.8.3 Govdabáddekommunikašuvdna 1 7.8.2 Sámegiela almmolaš geavaheapmi IKT-oktavuođas – « e Norge » ja « ODIN » 1 7.8.1 Sámi čálamearkačohkiid geavaheapmi IKT-oktavuođas 1 7.8 Sámediggeválga 1 7.8 Muddenplána 1 7.8 Informašuvdna- ja kommunikašuvdnateknologiija ( IKT ) 1 7.8 Boazolohku 1 7.7.2 Sámi kulturmuitohálddašeami boahtteáigásaš organiseren 1 7.7.1 Sámi kulturmuitohálddašeami dálá organiseren 1 7.7.1 Almmolaš sámi dieđihanbálvalusaid kárten 1 7.7 Sámi kulturmuitohálddašeami organiseren 1 7.7 Gielddaplána 1 7.7 Doaibmanjuolggadusat 1 7.7 Almmolaš informašuvdna sámegillii 1 7.6.1 Sámi ja suoma báikenamaid nammanevvohat 1 7.6 Plána- ja huksenlága ođđa plánaoassi – Sámedikki vuoigatvuohta ákkastit vuostá 1 7.6 Orohat ja orohatstivren 1 7.6 Gieldda plánastrategiija 1 7.6 Báikenammaláhka 1 7.5.5 Vuovdinbáikkit duoji várás- ohcanvuđot doarjagat - duoji ealáhusšiehtadus 1 7.5.4 Plánat / gihppagat / deaddileamit Álgovuolggalaččat galget buot dieđut fylkkasuohkanis main leat stuorra mearkkašupmi oppa álbmogii , dás maiddái sámi álbmogii , leat sihke dárogillii ja sámegillii . 1 7.5.2 Lágat / Njuolggadusat / Skovit Sámelága giellanjuolggadusat gáibidit ahte lágat , njuolggadusat ja skovit jorgaluvvojit sámegillii . 1 7.5.2 Investeren- ja ovddidandoarjja - duoji ealáhusšiehtadus Vuoruheamit 2010:s : 1 7.5.1 Doaibmadoarjja - duoji ealáhusšiehtadus 1 7.5 Sámi giellaguovddážat 1 7.5 Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš ođđa bušeahttabargovuogit 1 7.5 Gielddaidgaskasaš plánaovttasbargu 1 7.5 Boazomearka 1 7.4.9 Sámedikki formála sajádaga viidáset ovdáneapmi 1 7.4.8 Vuođđolágalaš ovddasvástádusdilálašvuođat 1 7.4.7 Hálddahusláhka ja almmolašvuođaláhka 1 7.4.6 Bargiid sajádat 1 7.4.5 áššečuoččaldahtttingelbbolašvuohta 1 7.4.5 Dárogiel ja sámegiel namaid konsekveanta geavaheapmi Romssa fylkkasuohkanis lea almmolaš namma sámegillii ja dárogillii . 1 7.4.4 Bearráigeahčču 1 7.4.3 Sámegielanamahusat ja sámegielgalben bátnedivššohagain Buot Romssa fylkka bátnedivššohagain galgá leat sámegielnamahus lassin dárogielnamahussii . 1 7.4.3 Bagadanvejolašvuohta 1 7.4.2 Fápmudanvejolašvuohta 1 7.4.2 Duodji - fidnooahppiortnet - lotnolasealáhusaid ja sámi mátkkoštanealáhusaid árvoháhkanprográmma 1 7.4.1 Čatnasanvuogit ja almmolaš hálddahusa organiseren 1 7.4.1 Sámegielnamahusat ja sámegielgalben guovddášhálddahusas Čuovvovaš nammabidjan ja galben galgá čađahuvvot dárogillii ja sámegillii guovddášhálddahusas / Fylkkaviesus : • • • 3 1 7.4.1 Lotnolasealáhusat - lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma 1 7.4 Sámedikki formála sajádat – čatnasanvuohki , fápmudeapmi ja bagadeapmi , bearráigeahčču ja vuođđolágalaš ovddasvástádus 1 7.4 Sámedikki bargu guovttegielatvuođa beales 1 7.4 Regionála plánamearrádus – meannudannjuolggadusat ja riekteváikkuhus 1 7.4 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma 1 7.4 Galben ja nammaaddin Buot fylkkasuohkana visttit / huksehusat galget galbejuvvot dárogillii ja sámegillii . 1 7.4 Buohtalas álggahansiidaoassi 1 7.3.5 Hospiteren Sámedikkis Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ovttasbargošiehtadus addá bargiide vejolašvuođa hospiteret Sámedikkis . 1 7.3.4 Fylkkadikki sámepolitihkalaš fáddábeaivvit Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ovttasbargošiehtadusa ektui galgá čađahuvvot uhcimusat okta fáddábeaivi Sámedikki birra ja sámepolitihka birra fylkkadikki várás juohke fylkkadiggeáigodagas . 1 7.3.3 Erenoamážit heivehuvvon kurssat / fáddábeaivvit eaŋkil doaimmaide Dárbbut sámi kulturmáhttui molsašuddet doaimmas doibmii . 1 7.3.2 Fáddákurssat bargiide / polihkkariidda Jahkásaččat dollojuvvo kursa iešguđetlágan fáttáin bargiide ja politihkkariidda . 1 7.3.1.3 Eanandoallu 1 7.3.1.2 Mariidnaealáhusat 1 7.3.1.1 Juohkelágan ealáhusat 1 7.3.1 Ovttasbargošiehtadusat 1 7.3.1 Oahpástuvvankursa ođđa bargiide Geatnegahtton beaivekursa sámi kulturmáhtus ođđa bargiide . 1 7.3.1 Ealáhusovddideapmi 1 7.3 Sámi kulturmáhttogealbu Buot fylkkasuohkana suorggit , bargit ja politihkkarat dárbbašit vuođđomáhtuid sámi kultuvrra , historjjá ja otnáš servodaga birra . 1 7.3 Sámegiella joatkkaskuvllas Lohku ohppiin , geain lei sámegiella fágabiires dan guovtti sámi joatkkaskuvllas Guovdageainnus ja Kárášjogas , bissu oalle dássedin . 1 7.3 Sámedikki ovttasbargu báikkálaš ja regionála eiseválddiiguin 1 7.3 Siidaoassi 1 7.3 Regionála plána ja plánamearrádus 1 7.3 Guovttegielat gielddat ja fylkkagielddat 1 7.2.4 Sámegielkursa Gávdnojit máŋggalágan oahpahusfálaldagat ja kurssat sámegielas . 1 7.2.3 Geavahit dulkkaid ja jorgaleddjiid Go geavahat olggobeale dulkkaid dahje jorgaleddjiid , de galgá vuhtii váldit daid dárbbašlaš kvaliteahttasihkkarastingáibádusaid . 1 7.2.2 Oahpaheapmi sámegielas 1 7.2.2 Giellakonsuleanta Sierra sámi giellakonsuleantavirgi ásahuvvui 2003 . 1 7.2.1 Sámelága giellakapihtal 1 7.2.1 Sámegiella bátnedivššohagain Sámelága giellanjuolggadusaid ( § 3-5 ) mielde lea sámi álbmogis viiddiduvvon vuoigatvuohta atnit sámegiela dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis . Sus guhte háliida sámegiela atnit suodjalan dihtii beroštumiidis báikkálaš ja guovlulaš almmolaš dearvvašvuođa- ja sosiálalágádusain , lea vuoigatvuohta oažžut bálvalusa sámegillii . 1 7.2.1 Konsultašuvnnat ja gulaskuddamat 1 7.2 Stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvdnašiehtadus 1 7.2 Siida 1 7.2 Riikkagottálaš geatnegasvuođat 1 7.2 Regionála plánastrategiija 1 7.2 Kvenat – riikka unnitlohkosaš álbmot Kvenat leat riikka unnitlohkosaš álbmot mas lea guhkes historjá Romssas . 1 7.2 Kvenat - riikka unnitlohkosaš álbmot Kvenat leat riikka unnitlohkosaš álbmot mas lea guhkes historjá Romssas . 1 7.2 Erenoamáš sámegielgealbu Dassážiigo juksat mihttomeari ahte buot doaimmain galgá leat sámegielgealbu , vai sáhttit vástidit ja bálvalit olbmuid sámegillii go olbmot dan háliidit , de fertet ásahit rutiinnaid geavahit dulkkaid / jorgaleddjiid ja giellakonsuleantta . 1 7.10 Ráŋggáštusat 1 7.1.4 Sámedikki bušeahttaovdáneapmi 1 7.1.3.3 Lullisámegiella Tabealla 7.6 Lohku mánáidgárddiin main lei lullisámegielfálaldat jagiin 2006/07 – 2009/10 1 7.1.3.2 Julevsámegiella Tabealla 7.5 Lohku mánáin geat ožžo julevsámegielfálaldaga mánáidgárddiin jagiin 2006/07 – 2009/10 1 7.1.3.1 Davvisámegiella Tabealla 7.3 Lohku mánáidgárddiin main lei davvisámegielat fálaldat jagiin 2006/07 – 2009/10 1 7.1.3 Sámedikki hálddašanbargamušat ja hálddahus 1 7.1.3 Erenoamážit sámegiela birra Romssa fylkkasuohkan ferte ovddidit ja ávkkástallat sámegielgealbbu mii bargiin juo lea . 1 7.1.3 Erenoamážit sámegiela birra ... 16 7.2 Erenoamáš sámegielgealbu ... 16 7.2.1 Sámegiella bátnedivššohagain ... 16 7.2.2 Giellakonsuleanta ... 16 7.2.3 Geavahit dulkkaid ja jorgaleddjiid ... 17 7.2.4 Sámegielkursa ... 17 7.3 Sámi kulturmáhttogealbu ... 17 7.3.1 Oahpástuvvankursa ođđa bargiide ... 18 7.3.2 Fáddákurssat bargiide / polihkkariidda ... 18 7.3.3 Erenoamážit heivehuvvon kurssat / fáddábeaivvit eaŋkil doaimmaide ... 18 7.3.4 Fylkkadikki sámepolitihkalaš fáddábeaivvit ... 18 7.3.5 Hospiteren Sámedikkis ... 19 7.4 Galben ja nammaaddin ... 19 7.4.1 Sámegielnamahusat ja sámegielgalben guovddášhálddahusas ... 19 7.4.2 Sámegielnamahusat ja sámegielgalben joatkkaskuvllain ... 20 7.4.3 Sámegielanamahusat ja sámegielgalben bátnedivššohagain ... 22 7.4.4 Namahusat politihkalaš dásis ... 24 7.4.5 Dárogiel ja sámegiel namaid konsekveanta geavaheapmi ... 25 7.4.6 Mearridit čállinvuogi sámegielbáikenamaide ja namaid fylkkasuohkana doaimmaide ... 25 7.5 Diehtojuohkin ... 25 7.5.1 Dieđáhusat ja almmuhusat ... 25 7.5.2 Lágat / Njuolggadusat / Skovit ... 26 7.5.3 Bajimusas reivviin , gráfalaš iešláhki , reivedoavnnjit jnv. ... 26 7.5.4 Plánat / gihppagat / deaddileamit ... 27 7.5.5 Interneahtta ... 27 7.6 Áššemeannudeapmi ja čoahkkingiella ... 27 7.6.1 Reivvet mat bohtet sisa ja maid sáddet olggos ... 28 7.7 . IT-vuogádagat ja sámegiel čálamearkkat ... 28 7.7.1 SamIT ja sámegiel čálamearkačoahkki ... 29 8 . 1 7.1.2 Sámedikki politihkalaš doaibma 1 7.1.2 Gealbooččodeapmi Romssa fylkkasuohkan dárbbaša sámegielgealbbu ja/dahje sámi kulturgealbbu buot doaimmain . 1 7.1.1 Sámedikki váldi 1 7.1.1 Rievdadusat sámegielat mánáidgárdefálaldagaid loguin Tabealla 7.1 vuolábealde čájeha rievdadusaid loguin mat gusket mánáidgárddiide main lei sámegielat fálaldat , áigodagas 2005/06 rájes ja aktan , gitta 2009/10 rádjái ja aktan . 1 7.1.1 Gealboovddideamit Sámegiela ja sámi kulturmáhtu gealbolokten ferte integrerejuvvot buot plánaide mat gullet gealbo- ja bargiidovddidemiide . 1 7.1 čuoggá vuosttas teakstaoasis sihkkojuvvo nubbi cealkka , namalassii « Sámediggi doarju . . . . dárbbuid ja vuoigatvuođaid dáfus » . 1 7.1 Sámi beroštumit Romssa fylkka siskkilda guovlluid main stuorra oassi álbmogis leat sápmelaččat . 1 7.1 Sámegiella mánáidgárddis Raporttat Sámi logut muitalit 1 ja 2 digaštalle vuđolaččat maŋemus jagiid rievdamiid ohppiidloguin , geat ožžo sámegielat fálaldagaid mánáidgárddiin ja skuvllain . 1 7.1 Sámedikki organiseren , bargo- ja váldesuorgi 1 7.1 Stáhta plánaláiddanjuolggadusat ja plánamearrádusat 1 7.1 Riikkaidgaskasaš geatnegasvuođat 1 7.1 Lávdegotti oppalaš árvvoštallamat 1 7.1 . Bargiidpolitihkka ja gealboovddideamit Vai čuovvolit álbmotlaš geatnegasvuođaid ja sierra sámepolitihka fertešedje Romssa fylkkasuohkanis leat dihtomielalaš miellaguottut ovddidit sámegiel- ja sámekulturgealbbu ja oččodit olbmuid geain leat dákkár gealbu . 1 7. árktalaš parlamentarihkarkonferánsa lágiduvvui Gironis 2006 borgemánus . 1 7. siiddus 4. oasi maŋábeallái ( dárogielveršuvnnas ) : 1 7. dikšunbargiid sáhttu . 1 7. 320.73 Várdobáiki sámi guovddáš 10 000 10 000 1 7 Åge Nordkild Jørn Are Gaski 1 7 siidu 22 siiddus 1 7 siidu 12 siiddus 1 7 siidu 11 siiddus 1 7 galgá leat ná : Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 7 galgá leat ná : " Njuolggadusat biddjojit fápmui dan rájes go Sámediggepresideanta nu mearrida . 1 7 Vibeke Larsen 1 7 Trykksak 3 1 7 Sør-Norge 1 7 Sámegiella 1 7 Sámediggi 1 7 Sten Erling Jønsson Geir Tommy Pedersen 1 7 S-No 1 7 Referánssat Alexandersen , K & Karlsen , T C. ( 2001 ) . 1 7 Per A. Bæhr Ole Henrik Magga 1 7 Ovdaárvvoštallan lea vuoññuduvvon historjjálaš loguide e.e. riegádeamis , jápmimis , fárremis ja sisafárremis . 1 7 Ole Henrik Magga Sten Erling Jønsson 1 7 Olav Dikkanen 1 7 Olaf Eliassen 1 7 NTr 1 7 Marianne Balto Henriksen 1 7 Magnhild Mathisen Geir Tommy Pedersen 1 7 Kap. 320 poasta 72 Várdobáiki — Mátta-Tromssa / Ofuohta sámi kulturviessu 1 7 Kap. 0238 poasta 21 Gelbbolašvuodaovddideapmi sámi joatkkaskuvllas 1 7 Kap. 0238 poasta 21 Gelbbolašvuodaovddideapmi sámi joatkkaoahpahusas 1 7 Kap 320 poasta 73 Várdobáiki — sámi kulturviessu Máttá-Tromssas / Ofuohtas 1 7 KULTUVRA ... 30 7.1 SÁMI BEROŠTUMIT ... 31 7.2 KVENAT - RIIKKA UNNITLOHKOSAŠ ÁLBMOT ... 32 1 7 Jus Sámediggi galggaš lihkostuvvat – dan gaskadilis mas dat lea – doaibmamis Sámi oppalaš servodatovddideami láhčin ja eaktudeaddjin , de ferte Sámediggi oažžut duohta vejolašvuođaid ovddidit sámi ásahusovddideami eavttuid . 1 7 Josef Vedhugnes 1 7 John Harald Skum 1 7 Gáldu : Vuođđoskuvlla diehtojuohkinvuogádat ( Grunnskolens informasjonssystem ( GSI ) ) 8 St.dieđ. nr. 28 ( 2007-2008 ) Sámepolitihkka 4 1 7 Geir Tommy Pedersen 1 7 Egil Olli Olaf Eliassen 1 7 EANANDOALLU SÁMI KULTURGUODDIN JA RIEVTTÁLAŠ GEATNEGASVUOĐAT ... 8 1 7 Davvi-Romsa Nord-Troms 1 7 Bjarne Store-Jakobsen 1 7 Beroštahtti lea maiddái gávnnahit ahte lohku suohkaniin , main unnimusat 30 ledje jienastuslogus , lassánii gávcciin jagi 2005 rájes 2009 rádjái . 1 7 Ann-Mari Thomassen ( áššejođiheaddji ) 1 7 Anders Urheim 1 7 540.50 Sámi giellaguovddážat 1 600 3 600 2 000 1 7 540.50 Sámi giellaguovddážat 1 600 2 800 1 200 1 7 540.50 6 hálddahuslaš virggi 46 869 50 469 3 600 1 7 320 73 Várdobáiki - sámi kulturv . Mátta-Tromsa / Ofuohta 10.000 10.000 1 7 30.05.2005 Áirasat Steinar Pedersen , Janoš Trosten ja John Harald Skum , BB : sámediggejoavku , NSR:a ovttasbargojoavku ja GB:a sámediggejoavku Deatnu – Lunddolaš báiki juridihkalaš identifiserendoaimmaide Finnmárkkulága oktavuođas 1 7 24.10.03 Stuorradikki Justiisalávdegoddi / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Justiisalávdegotti galledeapmi Sámedikkis golggotmánu 8. –9. b. 2003 1 7 2.1.5 Báikenammaláhka ... 7 2.1.6 Nammaláhka ... 7 2.1.7 Sámegiel báikenamaid ja namaid geavaheapmi Romssa fylkkasuohkanis ... 8 2.2 Fylkkasuohkana plánavuođđu ... 8 2.2.1 Ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana ... 8 3 . 1 7 . Sámediggi lea hui ilus go dieđáhus deattuha diehtojuohkima , oahpahusa ja oahpu olmmošvuoigatvuođaid birra . 1 7 . REFERÁNSSAT 1 7 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 7 ) Áirra Heaika Skum ovddidii čuovvovaš ášši : Lahtuid válljen Sámedikki ráđiide Njeallji Sámedikki vuollásaš ráđi doaibmaáigodat galgá álohii leat dat seamma go válgaáigodaga Sámedikki . 1 7 ) Vai bioteknologiija bissu ja ovdána Romssas , de lea vuoññun dárbu movttiidahttit guovllu dutkiidbirrasiid máhtolaš olbmuid bissut guovllus . 8 ) MABIT-prográmma ferte joatkit . 1 7 ) Ruth Rye Josefsen : Norgga doarjja Bio-Bio:i Chiles . 1 7 ) Joatkevaš offensiiva áŋgiruššan doaibmaguovllu buorrin , ja ovttalágan máksomearit ja ruhtamearit olles doaibmaguovllus . 1 7 % eanet nieiddat go bártnit SED-guovllus geat álge dábálašfágii ja eai čađahan 5 jagis álgima rájes , leat maŋŋil čađahan joatkkaskuvla oahpu dahje váldán universitehta / allaskuvlaoahpu . 1 6a ođđa nubbi lađas galgá čuodjat : Jordskifteretten skal behandle saker etter reindriftslova § 59 fjerde ledd . § 1 69 ohppiin leat dál 15:s lohkamin sámegiela nubbingiellan , ja 30:s lohket suomagiela . 1 67 mearrádusat ovddasvástádusa birra geahčakeahttá siva eai gusto vahágiidda ge maid boazu lobálaš orodettiin dagaš láddjejuvvon šaddui jus šaddu ii leat áidojuvvon áiddiin mii doallá bohcco , dahje ládje dohkálaččat suodjaluvvon . § 1 67 3.3.4 Mearraluossabivdu 67 3.3.5 Minerálat 69 3.3.6 Bivdu 71 3.3.7 Rievssat 72 3.3.8 Ealga 74 3.3.9 Meahcástallan 76 Rávvagat 78 4 Sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi Romssa universitehtas Čoahkkáigeassu 4.1 Álggahus 4.2 Data čohkken 4.3 Boađus- ja ságaškuššanoassi 4.3.1 Guhkes historjjálaš sárgát 4.3.2 Sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi 4.3.3 Fágasuorggit 4.3.4 Sámi-guoski ja áššáiguoskevaš doavttergrádabuvttademiid ollislašlohku 4.3.5 Doavttergrádalassáneapmi 1 660 kr. 1 64 journalistta , govvaváldi ja doaimmaheaddji leat akkrediterejuvvon ođđa Sámedikki rahpamii golggotmánu 19. ja 20. b. . 1 64 Ovddasvástáduslága § 8 b bustáva mielde , sáhttá ráđđahuslahttu guhte ii čađat Stuoradikki mearrádusa , dahje guhte doaimmaha stuoradiggemearrádusa vuostá , ráŋggáštuvvot . § 1 64 Ovddasvástáduslága § 8 b bustáva mielde , sáhttá ráđđahuslahttu guhte ii čađat Stuoradikki mearrádusa , dahje guhte doaimmaha stuoradiggemearrádusa vuostá , ráŋggáštuvvot . 1 63 Das hálddaša Sámediggi 62 1 6201/4 , 5 , 6 , 11 , 12 6202/10 6203/10 ( oassi nuortalulli čiegas ) 6405/1 , 2 , 3 6502/2 , 3 , 6 6503/1 , 2 , 4 , 5 6509/4 , 5 , 6 , 12 6604/2 , 3 , 4 , 5 , 6 6605/11 , 12 6606/1 , 2 , 3 , 4 , 5 6607/6 , 8 6608/6 , 9 6609/ 4 6703/7 , 8 , 9 , 10 , 11 , 12 6704/7 , 8 , 10 6705/12 6707/8 , 9 , 11 7016/2 7116/11 7123/5 , 6 7124/4 7217/12 7218/10 , 11 7219/9 , 12 7220/2 , 4 , 5 , 7 , 8 , 10 7224/7 , 8 , 11 7225/3 7226/1 , 8 , 9 7228/10 , 11 , 12 7324/7 , 8 1 62 oahpponeavvu leat heivehuvvon Máhttoloktemii . 1 62 3.3 Finnmárkkuopmodat ( FeFo ) 64 3.3.1 Finnmárkkuopmodaga hálddašeapmi 65 3.3.2 Sáivačáhceguolásteapmi 66 3.3.3 Hálddašandivada lasiheapmi – eanet kommersialiseren báikkálaš čázádathálddašeamis ? 1 61 3.2.11 Álbmot vuosttaldeapmi boraspirehálddašeapmái ? 1 61 3.2.10 Guođohangielddus jagi 2012 ? 1 600 Buš 08 1 60-loguin lei klássalanjain ain olu našunála patos ja « várit vel čurvot jitnosit « hurra « » . 1 60 olbmo oassálaste Sámedikki meahcástanseminárii 1 60 oassálasti geat bohte miehtá fylkka , válljejedje čieža olbmo Nuoraid fylkkaráđi guđet galget leat nuoraid jietna regionála dássái čoahkkanemiid gaskkas . • lasihit nuoraid servodatberoštumi • addit nuoraide hárjáneami leat mielde váikkuheamen demokráhtalaš kanálaid bokte 1 60 000 ru lea eará láhkai geavahuvvon postii 211 Sámi bibliotehkabálvalusat ja boađus dan maŋŋá lea -10 000 ru , geahča mearkkašumi 3 . 1 6.8.3 Dáláš oahppodássi SED-guovllu ohppiin geat álge vuođđokursii 1994 rájes 1996 rádjái SED-guovllus ledje 54 % ohppiin geat álge joatkkaskuvla ohppui áigodagas 1994– 1996 , geat čađahedje ovdal go vihtta jagi golle . 1 6.6 Sámedikki doarjagat Govus 6.6 1 6.6 Museat 1 6.5 rievdaduvvo dánin : Gielddaplána areálaoassi ja regulerenplánat galget nu guhkás go lea dárbu sihkkarastit boazodoalloareálaid boazodoalu deaŧaleamos resursavuođđun , dát guoská earret eará dárbbašlaš giđđa- , geasse- , čakča- ja dálveguohtumiidda , ja maiddái johtolagaide , boazobálgáide , vuojehangaskkaide , njuovvan- ja mearkunbáikkiide , guottet- , bálgan- ja ragatguovlluide , areálaide dárbbašlaš installašuvnnaide . 1 6.5 Kulturulbmiliid ohccit Govus 6.5 1 6.5 Kulturmuitosuodjaleapmi 1 6.5 Doaibmabijut 1 6.5 Doabbarat ja nuoskkideapmi Vai sáhttit čađahit ulbmila oažžut ealanávččalaš ovdáneami , de ferte doabbariid oppalaš mearri geahpeduvvot , birrasa ja dearvvašvuođa vahágahtti ávdnasiid luoitin lundui hehttejuvvot , ja ávnnasmáhčahanmearri stuoriduvvot . 1 6.5 Doabbarat ja nuoskkideapmi Vai sáhttit čañahit ulbmila oažžut ealanávccalaš ovdáneami , de ferte doabbariid oppalaš mearri geahpeduvvot , birrasa ja dearvvašvuoña vahágahtti ávdnasiid luoitin lundui hehttejuvvot , ja ávnnasmáhcahanmearri stuoriduvvot . 1 6.4.1 Oarjjevuonaprojeakta 1 6.4 Juolludeamit iešguđetge prošeaktasurggiide áigodagas 2006-2010 Sámediggi definere ” iešguđetge doaibmasurggiid ” ja máŋga juolludeami sáhttet guoskat máŋga doaibmasuorgái . 1 6.4 Julevsámit 1 6.4 Ealáhusovddideapmi ja ovttasbargu 1 6.3.4 Sámi deaivvadansajit 1 6.3.3 Jagi 2009 ássanbáiki ohppiin geat ásse SED-guovlluin go álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996. 7 1 6.3.3 Investerendoarjja sámi girjebussiide 1 6.3.2 Sámi lágádusat 1 6.3.1.4 Eará kulturdoaibmabijut 1 6.3.1.3 Kulturdoaibmabijut mánáid ja nuoraid várás 1 6.3.1.2 Musihkkaalmmuheamit 1 6.3.1.1 Girjjálašvuohta 1 6.3.1 Kulturovddideapmi 1 6.3 Strategiijat ja doaibmabijut 1 6.3 Ohcamušaid lohku Sámedikki kulturulbmiliidda 2006 – 2010 Govus 6.2 1 6.3 Nuortasámit / goltásámit 1 6.3 Jagi 2009 ássanbáiki ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 . Ulbmil geahčadit ássanbáikkiid lea iskat mearkkašago joatkkaskuvla oahpu čađaheapmi dahje ii čađaheapmi ja oahpposuorggi válljen maidege boahttevaš ássanguvlui ? 1 6.3 Ceavzilis ovdáneapmi 1 6.3 Boraspiret Riikkalaš ulbmil lea sihkkarastit eallinnávccalaš bierdna- , albbas- , geatke- ja gumpenáliid , mat sturrodaga dáfus dattetge heivejit vaikko leat meahcceguohtumat geavahusas ja aktiiva eanandoallu . 1 6.3 Boraspiret Riikkalaš ulbmil lea sihkkarastit ealasis bierdna- , albbas- , geatke- ja gumpenáliid , mat sturrodaga dáfus dattetge heivejit vaikko leat meahččeguohtumat geavahusas ja aktiiva eanandoallu . 1 6.2.1 Molssaeavttot vuogit mo fuolahit sámi beroštumiid regiovnnain 1 6.2 Vuosttaldemiid geavaheapmi 1 6.2 Ohcamušat Sámediggái Sámediggi lea juo dan rájes go ásahuvvui 1989:s dorjon sámi kultuvrralaš bargguid ruđalaččat . 1 6.2 Oarjelsámit 1 6.2 Oahppodássi ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994-1996 Oahppodássi juhkko njealji oassái , vuođđoskuvladássi , joatkkaskuvladássi , siskkilda maiddái dási “ lassioahppu joatkkaskuvla ohppui ” mat fátmmastit oahpuid mat váldet vuođu joatkkaskuvllas , muhto mat eai dohkkehuvvo alitoahppun . Universitehta / allaskuvladássi oanehis , siskkilda alitoahpu gitta njeallje jagi . 1 6.2 Mariidna resurssat Riikkalaš ulbmil mariidna resurssaid geavaheamis ja suodjaleamis lea gittalagaid mearra- ja vuotnaguovlluid hálddašemiin EU rápmadirektiivva mielde , mii lea čáziid ja " Barents-ábi ollislaš hálddašanplána " várás . 1 6.2 Mariidna resurssat Riikkalaš ulbmil mariidna resurssaid geavaheamis ja suodjaleamis lea gittalagaid mearra- ja vuotnaguovlluid hálddašemiin EO rápmadirektiivva mielde , mii leat čáziid ja ” Barents-ábi ollislaš hálddašanplána ” várás . 1 6.2 Kultuvra ja valáštallan 1 6.2 Hálddahusođastus ja sámit 1 6.2 Earalágan čalmmustahttin go levgen ráđđehuskvartálas Gielda- ja guovludepartemeantta Sáme- ja minoritehtapolitihkalaš ossodat lea maŋimuš guokte jagi bovden eará departemeanttaid bargiid geaiguin ovttas barget , llenšii ja nu čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi . 1 6.2 Earalágan čalmmustahttin go levgen ráđđehuskvartálas Gielda- ja guovlodepartemeantta Sáme- ja minoritehtapolitihkalaš ossodat lea maŋimuš guokte jagi bovden eará departemeanttaid bargiid geaiguin ovttas barget , llenšii ja nu čalmmustahttit sámi álbmotbeaivvi . 1 6.1.1 Bearráigeahčču , bagadallan ja raporten suohkansuorggis 1 6.1 Álggahus Mandáhtas mii addui ” Sámi statistihka fágalaš analysajovkui ” áigodagas 2008 rájes 2011 rádjai , lea okta suorgi ” Kulturbargu ja dábálaškultuvra , dan vuolis maiddái dáiddaalmmuheamit , media ” Dan vuođul lea joavku válljen geahččat Sámedikki juolludemiid kulturulbmiliidda jagi 2006 rájes 2010 rádjai . 1 6.1 Álggahus Duogážin dán kapihttalii leat bohtosat mat bohte ovdan “ Sámi logut muitalit 2 ” kapihttalis “ Oahppu SOF-guovllus ” . 1 6.1 Sámi máŋggadáfotvuohta 1 6.1 Suohkaniid iešstivren ja sámepolitihkka 1 6.1 Oassálastin 1 6.1 Mánát ja nuorat 1 6.1 Areálaresurssat ja biologalaš šláddjiivuohta Viidodagat leat vátna resurssat , ja daidda dárbbašuvvo oktiiheivehuvvon ja oppalaš guvllolaš hálddašeapmi . 1 6.1 Areálaresurssat ja biologalaš šláddjiivuohta 1 6. áirasa várreáirras Magnar Helander manai sadjásis gaskavahku 09.06. 18. áirasa várreáirras Terje K. Haugen manai sadjásis . 1 6. sáhttu iskkadallamii dahje dikšumii gieldda- ja spesialistadearvvašvuođabálvalusa lusa ja 1 6. siidu : Poasta 51.1 : Duodji 2 380’,- 1 6. oassi 2. siiddus , váldo eret : 1 6. oassi , 2. cealkka 1 6. oassi , 1. cealkka , cealkka rihku maŋábealde sihkkojuvvo . 1 6. Juolludusreive Juolluduvvon ohcan galgá duođaštuvvot doarjjareivviin mii sáddejuvvo juohke ovtta vuostáiváldái . 1 6. 328.70 Sámiid Vuorká Dávvirat 2 872 6 288 3 416 1 6-7 doalu heaittihuvvojit juohke beaivve birra jagi . 1 6 Áltá / Fálesnuorri 1 6 siidu 7 siiddus 1 6 siidu 58 siiddus Doaibmabidju gullá Sámedikki jagi 2008 bušeahttavuoruhemiide . 1 6 siidu 12 siiddus 1 6 siidu 11 siiddus 1 6 sadjásaš áirras : Magnar Helander manai sadjásis 26.11.91 diL 1500 . 1 6 hálddahuslaš virggiVuoruheamit muđui nu movt Sámediggeráđđi lea evttohan . 1 6 a vuosttaš lađđasa vuosttaš cealkka galgá čuodjat : Jordskifteretten kan i særskild sak eller i samband med jordskifte halde skjønn etter reindriftslova . § 1 6 Universitehtas lea dál viiddis sámi dutkan ja oahpahus surggiin nugo giella , arkeologiija , dearvvašvuohta , historjá , juridihkka , jna. 1 6 Sørsamisk 1 6 Sámegiella - praktiseren 1 6 Sámedikki juolludeamit kulturulbmiliidda áigodagas 2006-2010 Čoahkkáigeassu 6.1 Álggahus 6.2 Ohcamušat Sámediggái 6.3 Ohcamušaid lohku Sámedikki kulturulbmiliidda 2006–2010 6.4 Juolludeamit iešguđetge prošeaktasurggiide áigodagas 2006–2010 6.5 Kulturulbmiliid ohccit 6.6 Sámedikki doarjagat 1 6 Sámedikki juolludeamit kulturulbmiliidda áigodagas 2006-2010 Yngve Johansen , prošeaktajođiheaddji , Sámi allaskuvla 1 6 Sven-Roald Nystø 1 6 Svein Peter Pedersen 1 6 Suohkaniid ja fylkkasuohkaniid sámepolitihkka 1 6 S-sam 1 6 RÁMMAEAVTTUT ... 17 6.1 6.2 6.3 1 6 Roger Pedersen 1 6 Prognosa lea vuoññuduvvon ulbmilstivrejuvvon ovdaárvvoštallamii . 1 6 Per A. Bæhr Terje Tretnes 1 6 Per A. Bæhr 1 6 Olaf Eliassen Egil Olli 1 6 Oarjelsámit , nuortasámit / goltásámit ja julevsámit 1 6 Oahppodássi ja ássanbáiki Yngve Johansen Pršjektjođiheddji , Sámi allaskuvla 1 6 Kap. 540 poasta 52 Gába nissonbláddi 1 6 Kap. 540 poasta 01 Sámedikki báikkálaš kantuvra Oslos 1 6 Jon Erland Balto 1 6 Johan Mikkel Sara Magnhild Mathisen 1 6 Johan Mikkel Sara 1 6 Janoš Trosten Olaf Eliassen 1 6 Janoš Trosten 1 6 Isak Mathis O. Hætta Terje Tretnes 1 6 Hálddašeapmi Suodjalanguovllu suodjalanmearrádusat dat mearridit gii galgá leat suodjalanguovllu hálddašanváldi , ja galgágo ásahuvvot ráđđeaddi lávdegoddi suodjalanguovlluid hálddašeapmái . 1 6 Hálddahuslaš ja ekonomalaš váikkuhusat Deaŧalaš lea ahte Sámediggi hui farga lea dan dilis ahte sáhttá ráđđádallat ja šiehtadallat guovddáš eiseválddiiguin . 1 6 Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsuorggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , Guovloráññi / suohkanat Stáhta geaidnodoaimmahat , Innovasjon Norge Troms , Suodjalus , Kystverket , Avinor ja NHO / Ealáhuseallin . 1 6 FÁPMUIBOAHTIN JA GASKABODDOSAŠ NJUOLGGADUSAT Lávdegotti láhkaásahusevttohus Láhkaásahus lea fámus njukčamánu 1. beaivvi 2010 rájes ja gusto 2010-2011 oahppojagi sisaváldimii . 1 6 FÁPMUIBOAHTIN JA GASKABODDOSAŠ NJUOLGGADUSAT Láhkaásahus lea fámus njukčamánu 1. beaivvi 2010 rájes ja gusto 2010-2011 oahppojagi sisaváldimii . 1 6 Egil Olli Ann-Mari Thomassen 1 6 EALANÁVČČALAŠ OVDÁNEAPMI ... 28 6.1 AREÁLARESURSSAT JA BIOLOGALAŠ ŠLÁDDJIIVUOHTA ... 28 6.2 MARIIDNA RESURSSAT ... 28 6.3 BORASPIRET ... 29 6.4 DÁLKKÁDAT JA ENERGIIJA ... 29 6.5 DOABBARAT JA NUOSKKIDEAPMI ... 29 1 6 Boazodoallolágat Ruoŧas ja Suomas 1 6 Birger Nymo Svein Peter Pedersen 1 6 Anders Urheim Jon Erland Balto 1 6 : Sámediggi lea plánastis 1991 - 1993 cealkán strategiija ahte joatkit hukset buori ovttasbargovugiid eará orgánaiguin , ásahusaiguin ja eiseválddiiguin . 1 6 540.50 Sámi nuoraid oahppostipeanda 850 1 200 350 1 6 30.05.2005 Áirras Josef Vedhugnes , BB : sámediggejoavku Nuorra guolásteddjiid rekruterenortnet 1 6 240 780 ru várrejuvvo gustovaš doarjjalohpádusaide mat leat juovlamánu 1 6 22.08.03 ON ON nállevealahanlávdegotti raporta 1 6 2.1.3 Láhka geavahusas ... 6 2.1.4 Makkár sámegillii ? ... 1 6 1999 dievasčoahkkimiid gaskaboddosaš áššelisttut 1 6 . Lloyd Villmo Meavkki Orohaga guohtoniskkadeamit ( iskkadeami ođasmahttin 1979 rájes ) . 1 6 . HÁLDDAHUSLAŠ JA EKONOMALAŠ VÁIKKUHUSAT 1 6 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 6 ) Áirras Heaika Skum ovddidii čuovvovaš ášši : Mal ) idit boazodoallolága barggu Sámediggi gáibida ahte boazodoallolága nuppástuhttin bissehuwo doaisttážii . 1 6 ) Váikkuhangaskaoamit fertejit maid siskkildit doarjagiid mat leat fysalaš ruhtadeapmái . 1 6 ) Nannet ja ovddidit gáiccadoalu Romssas , ee. vuoruhit máhttu , muohkadeami ja márkanfievrrideami . 1 6 ) Mikkel A. Gaup : Penšonahki boazodoalus ja meahcásteamis . 1 6 ) Mathis M. Sara : Boazoealáhusa váldoSiehtadusa rievdadeapmi CuovvovaS mearriduvvui ošša áSSiid almmuheami áSSis : 1 ) Coahkkinjošihangoddi rávve dievascoahkkima sáddet Sámediqgeráši meannudeapmái . 1 6 ) Dárbu lea lágidit nu ahte Romsa bissu ja ovddida iežas ovdamuniid ja lihkostuvvá bioteknologiija ovddidanbarggus . 1 6 ) Coahkkiniooihanqoddi rávve dievaséoahkkima s8ddet አ$i Sámedigqeráoi meannudeapmái . 1 59 OAIDNIT : Oidnosii buktit sámegiela albmohahkii Vai sámegiella nanusmuvvá ealli kulturcaggin , de lea dehálaš ahte sámegiella eambbo oidno albmohagas . 1 59 Guovddášhálddahus Romssa fylkkasuohkan 52 1 59 Arkiiváššenr. 05/1298 1 59 , Postboks 8004 Dep. , 0030 Oslo 1 5892 Bergen 1 58 siidu 58 siiddus 1 58 980 kr. 1 57 Negatiiva netto doaibmaboađus 1 560 000 ru juolluduvvui 3 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda 850 850 1 250 1 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda 850 850 1 56.6 Sámi nuoraid oahppostipeanda 1 000 1 000 1 56.5 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 200 200 200 1 56.5 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 200 200 0 1 56.5 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 200 200 1 56.4 Mánáidgárddit 7 000 7 310 310 7 310 1 56.3 Earenoamáš pedogagalaš oahpponeavvut 1 750 1 750 1 750 1 56.2 Doaibmabijut erenoamáš pedagogihkas 1 750 1 750 1 750 1 56.1 Sámi oahpponeavvut 10 954 10 954 0 10 954 1 56 Oahpponeavvut 18 154 22 964 4 810 1 56 Oahpponeavvut 10 954 21 764 10 810 1 56 918 ru lea várrejuvvon Njávdáma ortodoksa hávdádansadjái nuortalaš gilis . 1 55:s mearriduvvo ahte jahkečoahkkin sáhttá mearridit ásahit siidakássa vaikko ii válljejuvvo sierra stivra . Dalle galgá 1 55.4 Doarjja Sámediggeválga listtuide 1 200 1 200 1 200 1 55.3 Sámediggeráđi geavahussii 147 171 24 171 1 55.3 Sámediggeráđi geavahussii 147 171 24 1 55.3 Sámediggeráđi geavahussii 147 162 15 1 55.2 Doarjja Sámedikki politihkalaš joavkkuide 1 800 1 800 0 3 100 1 55.1 Doarjja sámi váldoorganisašuvnnaide 2 600 2 600 0 1 300 1 55,6 53,3 52,5 51,5 51,2 50,8 50,2 49,0 Tabealla 5.3 čájeha sohkabealijuogustusa olbmuin gaskal 16-67 jagi , ahkejoavku maid leat válljen danin vai govvida guovllu “ rávis ” álbmoga . 1 55 Doarjja eará sámi ulbmiliidda 4 547 5 771 1 224 1 55 Doarjja eará sámi ulbmiliidda 4 547 5 762 1 215 1 54 skuvlamánás leat 10 dáru , 4 látti ja 40 sámi máná . 1 54 km 1 54 - Forskotteringsloven 1 54 % ohppiin mat álge joatkkaskuvla ohppui áigodagas 1994-1996 SED-guovllus , čađahedje dan 5 jagi sisa . 1 53.4 Giellaguovddážat 1 600 1 600 1 600 1 53.3 Giellaprošeavttat giellaplánaid ektui ja doaibma bijut olggobealde hálddašanguovllu 2 956 2 406 -550 3 006 1 53.1 Guovtteg . vuođa doarjja gielddaide / fylkkaide 16 650 15 850 -800 14 850 1 53 siidu 58 siiddus 1 53 Sámegiella 20 456 19 856 -600 1 53 Sámegiella 20 456 19 606 -850 1 53 Submi 20 456 19 856 -600 19 456 1 53 440 31. b. 2008 muttus . 1 53 % sámegielagiin sihke hállet , lohket ja čállet sámegiela . 1 52 056 kr. 1 51.3 Doarjja duodjeorganisašuvnnaide 980 1 51.2 Doarjja sámi duodjái 3 600 3 390 -210 1 51.2 Doarjja sámi duodjái 3 600 2 550 -1 050 1 51.1 Sámi ovddidanfoanda 18 597 19 100 503 1 51.1 Sámi ovddidanfoanda 18 597 18 680 83 1 51 siidu 58 siiddus 1 51 Ealáhusovddideapmi 22 197 22 490 293 1 51 Ealáhusovddideapmi 22 197 22 210 13 1 51 % olles supmis juolluduvvo gielddaide nu ahte 1/3 oassi juogaduvvo gieldda olmmošlogu mielde , 1/3 oassi juogaduvvo dan olmmošlogu mielde mii lea dieđihuvvon sámi jienastuslohkui , ja 1/3 oassi juogaduvvo ohppiidlogu mielde geain lea oahpahus sámegielas dahje sámegillii . 1 500.000 ruvnno evttohuvvo máttasámegiela digitála stávendárkkisteami ovddideapmái , ja ráđđi evttoha maiddái lasihit stipeandajuolludemiid sámi joatkkaskuvlaoahppiide 300.000 ruvnnuin . 1 500 barggahussaji leat čadnon Ráđđehusa bargostrategiijai bargonávccahis olbmuid várás ( geahča sierra preassadieđáhusa ) . 1 500 000 ru leat várrejuvvon dán ulbmilii . 1 500 000 ru Elgå skuvlii máttasámegiela ealáskuhttimii 1 500 000 kruvnnu várrejuvvo opposišuvnna bargoeavttuid buorideapmái Sámedikkis . 1 500 000 kruvnnu várrejuvvo joavkkuid barggu várás , maid presideanta ovttasráđiid joavkojođiheddjiiguin juogada . 1 50-logu álgogeahčen lei eanas oassi Davvi-Romssas ja Finnmárkkus ain huksema vuolde maŋŋel soađi . 1 50-60-jagiin lei Goahteluovttas oahpaheaddji geas lei sámi duogáš , Gunnar Lille . Son lei álgoálggus Deanus eret . 1 50% juolludusas máksojuvvo dalle go doarjjaoažžu ávžžuha maŋŋá go lea álggahan prošeavtta . 1 50% doarjagis máksojuvvo go prošeakta álggahuvvo , loahppa oassi máksojuvvo dalle go prošeakta lea gárvvistuvvon ja golut duođaštuvvon 1 50 proseanta 680 kruvnno 1 50 nuora oasálaste Sámedikki nuoraidkonferánsa mii dollojuvvui golggotmánu 23. - 25. b. 2009 Troandimis 1 50 km 1 50 jagi historjjá áiggis , lea radio ii dušše nannen iežas saji sámiid gaskkas , muhto lea maiddái viehka bures dovddus norgalaš álbmoga gaskkas . 1 50 jagi dás ovdal dat álggii . 1 50 % sáhttá máksojuvvot čálalaš máksinávžžuhusa vuođul go prošeakta lea álggahuvvon . 1 50 % máksojuvvo máksinávžžuhusa mielde , loahppa 50 % máksojuvvo dalle go rehketdoallu ja raporta ruđaid geavaheamis 31.12.09 nammii lea buktojuvvon Sámediggái . 1 50 % máksojuvvo go doarjjaoažžu dan bivdá , loahppa 50 % máksojuvvo go ruđaid geavaheami raportta geigejuvvo Sámediggái . 1 50 % jávkan lea leamaš dábálaš , ja čilgehussan dasa leat addán ahte eai sáhte mánáid sáddet skuvlii , go sis ii leat borramuš sáddet daid mielde , ii ge leat orrunviessu gávdnamis . 1 50 % jahkásaš rámmas juogaduvvo luohtta daid organisašuvnnaide mat devdet juolludaneavttuid . 1 50 % doarjagis máksojuvvo go prošeakta álggahuvvo . 1 50 % doarjagis máksojuvvo go máksinávžžuhus boahtá . 1 50 % doarjagis máksojuvvo bušeahttajagi álggus . 1 5/00 joatká 1 5.8.2 Oahppodássi Nissoniid gaskkas bargoagis ( 24 gitta 65 jagi ) geat ásset SED-guovllus bieđggus ássanguovllus , lea oassi geain lea universitehta- ja allaskuvlaoahppu relatiivalaš allat . 1 5.8.1 Álggahus Dán kápihttalis geahčadit sohkabealerohusaid SED-guovllus joatkkaskuvlla čađaheami ektui , oahppodási ja dálaš oahppodási ohppiin geat álge vuođđokursii jagiid 1994 gitta 1996 . 1 5.8.1 Joatkkaskuvlla čađaheapmi oahpposuorggi válljema ektui Bártniid gaskkas SED-guovllus mat leat álgán joatkkaskuvlii 2003:s , heite olles 55 % fidnofágalaš oahpposuorggis ja 20 % bártniin dábálašfága oahpposuorggis oahpu 5 jagis . 1 5.8 Oahppu nissoniin ja dievdduin SED-guovllus Čoahkkáigeassu 1 5.7.3 Sámegiella joatkkaskuvllas sohkabeali ja dási ektui Tabealla 5.12 1 5.7.2 Sámegiella vuođđoskuvllas sohkabeali ja dási ektui Tabealla 5.11 1 5.7.1 Álggahus Dan rájes go 2006:s álggahuvvo nubbingiella 2 ja 3 , lea vuođđoskuvllas ohppiidlohku geain lea sámegiella fágabiires njiedjan 2672 rájes 2245 rádjai skuvlajagi 2010/11 . 1 5.7 Sámegiela válljen vuođđoskuvllas , ja joatkkaskuvllas sohkabeali ektui Čoahkkáigeassu 1 5.7 Jos šiehtadus ii dahkkojuvvo plánejuvvon bargguid ja ohcamiid hárrái , de galgá ráhkaduvvot šiehtadanbeavdegirji maid bealit dohkkehit . 1 5.6.3 Nissonoassi lassána nuoramus jienasteddjiid gaskkas Okta ášši mii lea mearkkašahtti sihke ahke- ja sohkabealejuhkui Sámedikki jienastuslogus , lea ahte orru rievdame nu ahte nissonoassi lassána erenoamážit nuoramus jahkeluohkáin . 1 5.6.2 Sohkabealejuohku oktiibuot ja biriid mielde Golmma vuosttaš válgii váilot sihkkaris logut , muhto golbma maŋemus válggas lei jienastuslogus veaháš , muhto dássedis dievdduideanetlohku : 1 5.6.1 Álggahus Norgga Sámediggi lea ovddasteaddji politihkalaš orgána , válljejuvvon sápmelaččain ja sápmelaččaid gaskkas . 1 5.6 Sohkabealjuohku Sámedikki jienastuslogus Čoahkkáigeassu 1 5.6 Eaktun sáhttá bidjat ahte revideret šiehtadusa lagabui mearriduvvon áiggi maŋŋá . 1 5.6 Coahkkin Finnmárkku fylkkamánniin 1 5.5.3 Bargonávccahisvuohta sohkabeali ja agi ektui Sosiálaveahkki lea láhkanannejuvvon ortnet mii galgá sihkkarastit doarvái ruđa eallinolggosgoluide . 1 5.5.2 Bargonávccahisvuohta sohkabeali ja agi ektui Bargonávccahisvuođaruhta lea lágalaš oadjoortnet Norggas . 1 5.5.1 Álggahus Norggas lea lassánan oassi olbmuin geat ožžot bargonávccahisvuođaoaju . 1 5.5 Oktavuođa doallan Vejolašvuohta doallat oktavuođa ja ovttasbargat sámi ásahusaid gaskka ja sámi ásahusaid ja eará ásahusaid gaskka lea deaŧalaš áššečuolbma . 1 5.5 Eaktun sáhttá bidjat dan ahte galget go ekonomalaš divatortnegat leat oassin roggama ja doaimma ávkeárvvus . 1 5.5 Doaibmabijut 1 5.5 Coahkkin Olgoriikkadepartemeantta stáhtacálli Strømmen:iin 1 5.5 Bargonávccahisvuođaoadju ja sosiálaveahkki sohkabeali ja agi ektui Čoahkkáigeassu 1 5.5 . Sámi álbmotbeaivi 2 ( guovvamánu 6. b. ) Romssa fylkkasuohkan vállje jahkásaččat muhtun báikki Sámi álbmotbeaivvi , guovvamánu 6. b. , váldodoaluide . 1 5.4.5.2 Oađđinváttut ja dálkkas geavaheapmi sohkabeliid ja čearddalašvuođa ektui Tabealla 5.7 1 5.4.5.1 Álggahus Dálkkas 54 geavaheapmi álbmogis lea muhtun muddui buozalmasvuođa indikáhtor . 1 5.4.5 Dálkkasgeavaheapmi Čoahkkáigeassu 1 5.4.4.2 Govus 5.4 1 5.4.4.1 Álggahus Alkohola lea eanemus adnon gárrenmirko álbmogis ja jáhku mielde gárrenmirko mii mielddisbuktá stuorimus boasttugeavahanváttisvuođaid . 1 5.4.4 Alkohola Čoahkkáigeassu 1 5.4.3.2 Borgguheapmi sohkabeali ja etnisitehta ektui Govus 5.3 1 5.4.3.1 Álggahus Borgguheapmi lasiha riska ollu buozalmasvuođaid oažžut nugo geahpesborasdávdda , váibmo-varrasuotnadávddaid ja bistevaš geahpesdávddaid . 1 5.4.3 Dearvvašvuohta ja sosiála 1 5.4.3 Borgguheapmi Čoahkkáigeassu 1 5.4.2.1 Álggahus Jápminlohku lea adnon álbmoga eallindili ja dearvvašvuođadási mihttun . 1 5.4.2 Jápminlogut Čoahkkáigeassu 1 5.4.1 Kulturguovddážat , giellaguovddážat , museat , festiválat ja ealáhusásahusat 1 5.4.1 Gáibádusat ohcamii Dat ulbmilat maidda ohccojuvvo doarjja , fertejit váldit vuođu dán strategiijaplánas . 1 5.4.1 Bargo- ja ovddasvástádusjuogu árvvoštallan , sámi perspektiivvas 1 5.4 Sámepolitihka bargo- ja ovddasvástádusjuohku 1 5.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 5.4 Nanusvuohta ja máŋggabealatvuohta Sámi ásahusaid nanusvuohta ja máŋggabealatvuohta lea maiddái čuolbmačilgehus maid ferte árvvoštallat ásahusovddideami politihkas . 1 5.4 Nanusvuohta ja máŋggabealatvuohta ... 34 5.4.1 Kulturguovddážat , giellaguovddážat , museat , festiválat ja ealáhusásahusat ... 34 Vuoruhuvvon doaibmabijut : ... 38 5.4.2 . 1 5.4 Eaktun sáhttá bidjat dan ahte addit buhtadusa ávkin sámi kultuvrii , ealáhusbargui ja servodateallimii nugo bargosajiid , giellanannema , gelbbolašvuođa- ja kapasitehtahuksema jna. ektui . 1 5.4 Dárbu rievdadit lága 1 5.4 Coahkkin Gielda- ja guovluministeriin 1 5.3.8 Heahtedieđihanbálvalus 1 5.3.7 Sámegiella ja sámekultuvra kriminálafuolahusas 1 5.3.6 Vuoigatvuođaid ruovttoluotta fievrrideapmi sámi kulturárbái 1 5.3.6 Politiijadirektoráhtta – Politiija- ja leansmánneetáhtta 1 5.3.5 Sámegielalaš veahkkeduopmárat 1 5.3.4 Sis-Finnmárkku diggegoddi 1 5.3.4 Guolásteapmi sohkabeali ektui Tabealla 5.6 1 5.3.3 Vearroetáhtta 1 5.3.3 Eanadoallu sohkabeali ja agi ektui Tabealla 5.5 1 5.3.3 Eanadoallu sohkabeali ja agi ektui 5.3.4 Guolásteapmi sohkabeali ektui Sohkabealerohusa dearvvašvuođastatistihkas 5.4.1 Álggahus 5.4.2 Jápminlogut 5.4.2.1 Álggahus 5.4.2.2 Jápminmearit sohkabeali ja ássanguovllu ektui 5.4.3 Borgguheapmi 5.4.3.1 Álggahus 5.4.3 . Borgguheapmi sohkabeali ja etnisitehta ektui 5.4.4 Alkohola 5.4.4.1 Álggahus 5.4.4.2 Alkohola návddašeapmi sohkabeali ja čearddalašvuođa ektui 5.4.5 Dálkkasgeavaheapmi 5.4.5.1 Álggahus 5.4.5.2 Oađđinváttut ja dálkkas geavaheapmi sohkabeliid ja čearddalašvuođa ektui Bargonávccahisvuođaoadju ja sosiálaveahkki sohkabeali ja agi ektui 5.5.1 Álggahus 5.5.2 Bargonávccahisvuohta sohkabeali ja agi ektui 5.5.3 Bargonávccahisvuohta sohkabeali ja agi ektui Sohkabealjuohku Sámedikki jienastuslogus 5.6.1 Álggahus 5.6.2 Sohkabealejuohku oktiibuot ja biriid mielde 5.6.3 Nissonoassi lassána nuoramus jienasteddjiid gaskkas Sámegiela válljen vuođđoskuvllas , ja joatkkaskuvllas sohkabeali ektui 5.7.1 Álggahus 5.7.2 Sámegiella vuođđoskuvllas sohkabeali ja dási ektui 5.7.3 Sámegiella joatkkaskuvllas sohkabeali ja dási ektui Oahppu nissoniin ja dievdduin SED-guovllus 5.8.1 Álggahus 5.8.1 Joatkkaskuvlla čađaheapmi oahpposuorggi válljema ektui 5.8.2 Oahppodássi 6.8.3 Dáláš oahppodássi SED-guovllu ohppiin geat álge vuođđokursii 1994 rájes 1996 rádjái 1 5.3.2 Boazodoallu sohkabeali ektui Tabealla 5.3 1 5.3.2 Bargo-ja čálgohálddašeami bálvalusfálaldagat sámiide 1 5.3.1 Álggahus Dán kápihttalis ovdanbuktit loguid mat čájehit sohkabealerohusaid guovddáš vuođđoealáhusain sámi ássanguovlluin ; ráddjejuvvon boazodollui , eanadollui ja guolásteapmái . 1 5.3.1 Sámi beroštusaid dálá áimmahuššanortnegat báikkálaš ja guovlluguovdasaš hálddahusas dearvvasvuođa- ja sosiálasuorggi siskkabealde 1 5.3.1 Stivrenláidesteamit stáhtalaš doaimmahusaide 1 5.3 Šuvggajođáldat - boahtteáiggi siskkáldas struktuvra Stáhta lea bidjan šuvggajođáldatásaheami priváhta gávpemárkanii . 1 5.3 Sámi áššit Norlánddas 1 5.3 Sámi giellalávdegotti coahkkin 1 5.3 Sámi beroštusaid áimmahuššan hálddahusas 1 5.3 Stáhtalaš etáhtat 1 5.3 Servodatsihkkarvuohta ja riska- ja raššivuođaanalysa 1 5.3 Ráđđehusa meannudeamit 1 . 1 5.3 Ráhkaduvvo beavdegirji konsultašuvnnain Stáhtavuvddiin mas boahtá ovdan mii lea sohppojuvvon galgá leat mielde opšuvdna- ja doaibmašiehtadusain servviin . 1 5.3 Ruhtahálddašeapmi Ruđat juolluduvvojit fylkkasuohkana doaimmaide jahkásaš ohcama vuođul gč. kap. 5.4 . 1 5.3 Govdabáddi – boahtteáiggi infrastruktuvra Stáhta lea bidjan govdabáddeásaheami priváhta gávpemárkanii . 1 5.3 Davviriikkaid ráđi Barents Parlametarihkárkonferánsa 1 5.3 Boazodoallu , eanadoallu ja guolásteapmi SED-guovllus sohkabeliid ektui Čoahkkáigeassu 1 5.3 1978 boazodoalloláhka 1 5.2.5.1 Sisafárremat Stuorámus sisafárrejeddjiid joavku Mátta-Várjjagii boahtá olgoriikas , ja das maŋŋel Romssa sullos . 1 5.2.5.1 Eretfárremat Mátta-Várjjagis lea eretfárremiid stuorámus joavku eretfárremat olgoriikii , ja das maŋŋel fárremat Romssa sullui . 1 5.2.5 Museat , luonddu- ja kulturmuitosuodjaleapmi 1 5.2.5 Mearrádusat mat ásahallet ja bidjet gáibádusaid Sámedikki ja gielddaid ovttasbargui 1 5.2.4.2 Sisriikkalaš fárren agi ektui juogaduvvon – nuoramusain váile , dievdduin badjel 45 lassi Nugo ovdal namuhuvvon , de leat dávjjimusat nuorra olbmot geat fárrejit , ja bargu ja oahpu gazzan leat dehálaš fárrenákkat . 1 5.2.4.1 Nettoeretfárremat , sohkabeliid vuođul juhkkojuvvon Juogadeapmi gaskal sohkabeliid rievddada veaháš jagis jahkái . 1 5.2.4 Sámedikki váldi ja gielddalaš iešstivrejupmi 1 5.2.4 Joatkkaoahpahusa oahpponeavvut 1 5.2.3 Čájáhusat ja gaskkusteapmi 1 5.2.3 Oktavuođavuogit Sámedikki ja gielddaid gaskkas 1 5.2.3 Eretfárren SED-guovllus Tabealla 5.2 1 5.2.3 Dulkon 1 5.2.2 Vuođđoskuvlla oahpponeavvut , julevsámegiella : 1 5.2.2 Sámegiella almmolaš suorggis 1 5.2.2 Sámediggi ja fylkkagielddat 1 5.2.2 SED-guovlluid ahkečoahkkádus sohkabeliid ektui Govus 5.1 1 5.2.2 Konserveren ja seailluheapmi 1 5.2.1 Čohkken ja duođašteapmi 1 5.2.1 Álggahus Olmmošlohku SED-guovllus lea njiedjan 16 proseanttain maŋemus 20 jagi . 1 5.2.1 Sámi kulturmáhttu almmolaš suorggis 1 5.2.1 Sámedikki oktavuohta stáhtalaš guovlluguovdasaš etáhtaiguin 1 5.2 Šiehtadus ahte sáhttá ohcat doaibmakonsešuvnna , galgá siskkildit rogganguovllu , roggan- ja doaibmaplána ja šiehtadusa nohkama jos doaibma ii álggahuvvo dihto áiggi maŋŋá dahje bissehuvvo guhkit áigái . 1 5.2 Áššemeannudeapmi guovddáš dásis . 1 5.2 Álbmotovdáneapmi SED-guovlluin sohkabeliid ektui Čoahkkáigeassu 1 5.2 Sámegielmáhttu ja sámi kulturmáhttu almmolaš suorggis 1 5.2 Sámediggi ja gaskavuohta báikkálaš ja guovlluguovdasaš stivrendássái 1 5.2 Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegotti coahkkin 1 5.2 Riddobearráigeahčču Go petroleumdoaibma lea lassánan olggobealde Davvi-Norgga gáttiid , ja go oljuhivvodat lea issorasat lassánan , maid vižžet Davvenuorta-Ruoššas ja fievrridit Norgga gáttiid olggobealde , de lea dárbu ásahit ollu buoret heahteválmmastusa ja mearrabearráigeahču . 1 5.2 Riddobearráigeahčču Go petroleumdoaibma lea lassánan olggobealde Davvi-Norgga gáttiid , ja go oljuhivvodat lea issorasat lassánan , maid vižžet Davvenuorta-Ruoššas ja fievrridit Norgga gáttiid olggobealde , de lea dárbu ásahit ollu buoret heahteválmmastusa ja 1 5.2 Plánačilgehus ja váikkuhusčielggadus 1 5.2 Ođđa čoahkkimat 2001 stáhtabušeahta birra 1 5.2 Fylkkasuohkana ruđat Lea ovttamielalašvuohta gč. Ovttasbargošiehtadusa Sámedikkiin ahte galgá leat dássedeaddu gaskal guovttegielalašvuođaruđaid ja fylkkasuohkana bušeahttaruđaid dán ulbmilii . 1 5.2 Coahkkin — justisminister Dørum 1 5.2 Boazodoalu riektevuođđu 1 5.11 Kultureatnadat rievdadusas Kultureatnadahkan oaivvilduvvojit eatnamat maid olbmot leat dikšon ja gilván ja mat leat šaddan eanandoalu guhkes áiggi kultiverema bokte nugo šibitdoalu , ( guođoheapmi ja fuođđarbuvttadus ) ja eatnama dikšuma bokte dállodollui ( bealddut ) . 1 5.1.4 Fievrrádusplánema regionaliseren Johtaluspolitihka vuođđun ferte leat dat vuođđojurdda ahte mearrádusat galget dahkkojuvvot nu lahka geavaheddjiid go vejolaš . 1 5.1.4 Fievrrádusplánema regionaliseren Johtaluspolitihka vuoññun ferte leat dat vuoññojurdda ahte mearrádusat galget dahkkojuvvot nu lahka geavaheddjiid go vejolaš . 1 5.1.3 Olbmuidfievrrádus Dárbu lea sihkkarastit ahte olmmošfievrridemiid leat vejolaš čañahit jearggalaš vuogi mielde riikkalaš guovddážiidda , ránnjáfylkkaide ja muñui Davvikalohttii . 1 5.1.3 Báikkálaš áŋgiruššamat 1 5.1.2 Sámedikki gaskavuohta Ráđđehusadvokáhttii 1 5.1.2 Guvllolaš fievrrádussystema Árvvoštallama vuođđun lea ahte guolástus- ja mearradoalloealáhusas leat stuorra logistihkkahástalusat mearas ja gáttis , ja dat gažaldat mo dáid fievrridanvugiid gaskasaš deaivvadanbáiki berre leat vai ealáhusat ožžot nu buriid ovdánanvejolašvuođaid go vejolaš . 1 5.1.2 Guvllolaš fievrrádussystema Árvvoštallama vuoññun lea ahte guolástus- ja mearradoalloealáhusas leat stuorra logistihkkahástalusat mearas ja gáttis , ja dat gažaldat mo dáid fievrridanvugiid gaskasaš deaivvadanbáiki berre leat vai ealáhusat ožžot nu buriid ovdánanvejolašvuoñaid go vejolaš . 1 5.1.1 Sámi dutkanguovddáš Fágabirrasat deattuhit cealkámušain erenoamážit dárbbu nannet oktiiheivehandoaimma . 1 5.1.1 Sámi dutkanguovddáš 1 5.1.1 Sohkabealijuogustus 1 5.1.1 Organiseren boahtteáiggis 1 5.1.1 Oktavuohta Sámedikki ja departemeanttaid vuollálas etáhtaid gaskkas 1 5.1.1 Davi fievrráduskorriduvrrat , bajimuš fievrrádussystema Riikkalaš beroštumiid dihte ja buoridan dihte davveguovlluid árvoháhkama , de fertejit riikkalaš ja riikkaidgaskasaš fievrráduskorriduvrrat ruhtaduvvot . 1 5.1.1 Davi fievrráduskorriduvrrat , bajimuš fievrrádussystema Riikkalaš beroštumiid dihte ja buoridan dihte davveguovlluid árvodahkama , de fertejit riikkalaš ja 1 5.1 Čoahkkin Tromssa fylkasátnejođiheaddjiin 1 5.1 Čoahkkin Stuorradikki bearaš- , kultur- ja hálddahuslávdegottiin 1 5.1 Áššemeannudeapmi báikkálaš- / guovlulaš dásis . 1 5.1 Álggahus Dán kápihttalis váldit ovdan muhtun kápihttaliid mat leat almmuhuvvon ” Sámi logut muitalit 1 , 2 ja 3 ja dasa lassin muhtun ođđa dieđuid . 1 5.1 Álggahus 1 5.1 Unnit ja stuorát sámepolitihkka 1 5.1 Ruvkeindustriija cakcacoahkkin 1 5.1 Plánaprográmma 1 5.1 Fievrrádusinfrastruktuvra Go Romsa gieđahalai Riikkalaš fievrrádusplána strategalaš perspektiivvaid áigodaga 2006-2015 várás , de deattuhii ahte johtalus lea deaŧalaš guovllu ealáhus- ja servodatovdáneapmái . 1 5.1 Fievrrádusinfrastruktuvra Go Romsa gieñahalai Riikkalaš fievrrádusplána strategalaš perspektiivvaid áigodaga 20062015 várás , de deattuhii ahte johtalus lea deaŧalaš guovllu ealáhus- ja servodatovdáneapmái . 1 5.1 Departemeanttaid ráđđádallan- ja ságaškuššanmekanismmat Sámedikkiin 1 5.1 Davviriikkaid sámekonvenšuvdna 1 5.1 Coahkkin justisminister Dørum:ain 1 5.-10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu doallá sisttis dábálaččat golbma oahpahusfága , juohke fága lea 60 oahppočuoggá . 1 5. Čuoldin ja – giehtagođđinduodjefága oahppoplána 1 5. teakstaoassi – lasáhus vinjubustávaiguin : 1 5. s , 2. teakstaoassi : 1 5. oassi 3. siiddus 1 5. ja 8. cehkiid oahppit oaivvildit ovdánanságastallama birra earret eará dán : • Oahppi ferte beassat oassálastit ovdánanságastallamis , sutnje han dat gullá . 1 5. Ohcamiid meannudeapmi Buot áššemeannudeapmái gustojit Hálddašanlága mearrádusat , erenoamážit kapihttalaš bealátkeahtesvuođa , bagadangeatnegasvuođa , áššemeannudanáiggi ja jávohisvuođabákku birra , ja maiddái eaŋkilmearrádusaid vuođustangeatnegasvuohta . 1 5. Læreplan i veve- og håndstrikkeduodjifaget 1 5. 324.70 Beaivváš Sámi Teáhter 10 244 13 000 2 756 1 5. , 14. , 25. ja 28 . 1 5. , 14. , 23. , 28. ja 30 . 1 5. , 13. , 25. , 27. ja 29 . 1 5,8 milj. ruvnno juolluduvvo ohcamiid mielde . 1 5 Čálgoservodat sámiid perspektiivvas 1 5 Šiehtadus ja beavdegirji 5.1 Šiehtadus duohta iskkadanbargguin ja šiehtadus iskosiid váldimis sáhttá siskkildit viidodaga , iskkadan¬ áigodaga , doaibmaáiggi , boahtima , reaidduid rádjama jna. ja doaibmabijuid maiguin eastadit vahágiid dahje billistemiid dáláš ja árbevirolaš ávkkástallama ektui . 1 5 siidu 7 siiddus 1 5 siidu 58 siiddus 1 5 siidu 22 siiddus 1 5 siidu 12 siiddus 1 5 siidu 11 siiddus 1 5 sep 2003 nr. 1118 ) . 1 5 sadjásaš áirras : Ivar Hansen manai sadjásis . 1 5 organisašuvdnii juolluduvvui 500 338 ru. 1 5 miljon ruvnno evttohuvvo guovttegielalašvuođa nannemii , ja 1,8 miljon ruvnno fas juolluduvvo sámi ásahusaid ja organisašuvnnaid nannemii . 1 5 jagi mannan – ain « buđet » 1 5 eavttuide , ja duoaašta iežas sápmelažžan 1 5 demo gáhppálaga deattuhuvvojit . 1 5 dahje eambbo 163 201 - 432 000 kruvnno 1 5 VÁLDOFÁDDÁ 3 : LOGISTIHKKA JA INFRASTRUKTUVRA ... 24 5.1 FIEVRRÁDUSINFRASTRUKTUVRA ... 24 5.1.1 Davi fievrráduskorriduvrrat , bajimuš fievrrádussystema ... 24 5.1.2 Guvllolaš fievrrádussystema ... 24 5.1.3 Olbmuidfievrrádus ... 25 5.1.4 Fievrrádusplánema regionaliseren ... 25 5.2 RIDDOBEARRÁIGEAHČČU ... 25 5.3 ŠUVGGAJO ÁDAT - BOAHTTEÁIGGI SISKKÁLDAS STRUKTUVRA ... 26 1 5 Vrd. raporta Norut NIBR Finnmark 2006:8 ” Tromskommunene – indikatorer for omstillingsutfordringer ” . 1 5 Vesthavet 1 5 Vest 1 5 Terje Tretnes Randi A. Skum 1 5 Terje Tretnes Olaf Eliassen 1 5 Sámedikki rolla stáhta , gieldda ja fylkkagieldda ektui 1 5 Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid gaskasaš konsultašuvnnaid bargovuogit , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 6 Sámiin lea álgoálbmogin vuoigatvuohta jerrojuvvot áššiin mat gusket sidjiide njuolga . 1 5 Ságastallama oktavuođas go universitehta ásahuvvui deattuhuvvui ahte universitehtas leat ollu barggut maid gozihit riikkaoasi servodateallima ektui viiddis áddejumiin . 1 5 Svein Peter Pedersen Willy Ørnebakk 1 5 Svein Peter Pedersen Steinar Pedersen 1 5 Svein Peter Pedersen 1 5 Strategiija bajimuš sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkkii ” Bajimuš álbmotlaš bargamuššan lea váfistit ovttaárvosaš fálaldagaid sámiide go álbmogii muđuige . 1 5 Sohkabealperspektiiva sámi statistihkas Čoahkkáigeassu 5.1 Álggahus 5.2 Álbmotovdáneapmi SED-guovlluin sohkabeliid ektui 5.2.1 Álggahus 5.2.2 SED-guovlluid ahkečoahkkádus sohkabeliid ektui 5.2.3 Eretfárren SED-guovllus 5.3 Boazodoallu , eanadoallu ja guolásteapmi SED-guovllus sohkabeliid ektui 5.3.1 Álggahus 5.3.2 Boazodoallu sohkabeali ektui 1 5 Sohkabealperspektiiva sámi statistihkas Dát kápihttal lea ráhkaduvvon muhtun ráje artihkkaliid vuođul mat leat almmuhuvvon ” Sámi logut muitalit 1 , 2 ja 3 ” ja leat sámi servodaga birra . 1 5 Reivviid 1 5 Porsáŋgu 1 5 Ole Henrik Magga Anders Urheim 1 5 Ole Henrik Magga 1 5 Olaf Eliassen Egil Olli 1 5 John Harald Skum 1 5 Jarle Jonassen Stig Eriksen 1 5 Isak Mathis O. Hætta Janoš Trosten 1 5 Isak Mathis O. Hætta 1 5 Geir Tommy Pedersen Egil Olli 1 5 Friddjenmearrádusat Eksámen dahje geahččaleapmi , mii ii leat čađahuvvon vuođđoskuvlaoahpu oassin , sáhttá leat vuođđun friddjet eksámenis , geahča universitehta- ja allaskuvlalága § 3-5 . 1 5 Ekonomálaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 1 5 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 1 5 Bjaren Store-Jakobsen 1 5 Berit Ranveig Nilssen Ragnhild Lydia Nystad 1 5 BOAZODOALLOŠIEHTADALLAMIID LOAHPPAPROTOKOLLA 1 5 Anders Urheim 1 5 : Ingrid Smuk Rollstad nu . 6 : Jon Viktor Aslaksen nu . 1 5 : Gažaldat sierra sámelávdegottiid hárrái evttohuvvui Sámi vuoigatvuođaid lávdegotti bealis NAC:as 1984.18 , muhto ii čadnojuvvon láhkii . 1 5 736 361 ru lea várrejuvvon Guovdageainnu Diehtosiidda Sámedikki geavahan inventáraid ja reaidduid ruhtadeapmái . 1 5 540.50 Sámi giellaguovddážat 1 600 2 800 1 200 1 5 395 500 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 5 30.05.2005 Áirras John Harald Skum , NSR:a ovttasbargojoavku ja GB:a sámediggejoavku Guollebiebman Sámis 1 5 27.08.03 Justiisadepartemeanta / Sámediggi Sorjjasmeahttun juridihkalaš árvvoštallan Finnmárkkuláhkaevttohussii 1 5 192 600 ru leat várrejuvvon sámi divvunprográmma Divvun II joatkimii . 1 5 12.04.04 Stáhtaráđđi Erna Solberg , Gielda- ja guovlodepartemeanta Ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja stáhtalaš eiseválddiid 1 5 000 000 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 Andre tiltak 1 5 . Viestarmera válgabiire 1 5 . Sámi museat 1 5 . STRATEGIIJA BAJIMUŠ SÁMI DEARVVAŠVUOĐA- JA SOSIÁLAPOLITIHKKII 1 5 . Per A. Bæhr 1 5 . Láhčit dilálašvuoñaid buorebut daidda nuoraide guñet joñašit ovdan ruoktot eará suohkana ja iežas suohkana gaskka dainnago ruovttusuohkanis eai leat joatkkaskuvla fálaldat . 1 5 - Por 1 5 - Lassi 2. ossehussii 2. cealkágii lasihuvvo sániid " viidát " ja " go " gaskii čuovvovaš : eambbo go vuoddofága sámegielas . 1 5 - Lassi , ođđa manimuš cealkka 2. ossehussii mii gullo ná : 1 5 - BOAZODOALLOŠIEHTADALLAMIID LOAHPPAPROTOKOLLA 1 5 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 5 ) Čalmmusteapmi ferte leat gánnáhahtti ovdádusa vuoññojurdagii ja birrasii dainna lágiin ahte vuoruhuvvot šaddet doaimmat mat galget gássain buhttet dáláš energiijačovdosiid , erenoamážit fievrrádussuorggis 2. 6 ) Romssa petroleumplána ferte oñasmahttojuvvot . 1 5 ) Áirras Heaika Skum ovddidii čuovvovaš ášši : Ekonomálai doarjja náiuvnnalai distriktanissonguovddážii Sámediggi dáhttu Ráđđehusa jođánepmosit bidjat dárbbašlaš ekonomalaš resurssaid geavahussii nu ahte Det nasjonale Distriktskvinnesenteret Álttás šaddá duohtandahkkot . 1 5 ) Váikkuhit dasa ahte lea nu ulbmilaš mátkevuovdaleapmi go vejolaš , ja vuovdalanbarggu árvvoštallan . 1 5 ) Ráisavuonas galgá leat guovdilis rolla muorraindustriijaguovddážin . 6 ) Váldit vára boazodoalloberoštumiin viidodat- ja guohtunvuoñu sihkkarastimiin . 1 5 ) Movttiidahttit ásahit guvllolaš innovašuvdnasystemaid / ealáhusgihpuid 6 ) Ovddidit guvllolaš váikkuhangaskaomiid Romssa ealáhusovdáneapmái vuoññun . 7 ) Guvllolaš dilálašvuoñaide ja ovdehusaide fertejit heivehuvvot doaibmabijut máhtus , entreprenevradoaimmas , hutkamis ja álggaheamis Guvllulaš ovttasbargoforuma oktasaš strategiijat 2.1 ; Rápmaeavttut ja dábálaš gaskaoamit ealáhusdoaimmain : Ulbmil- 1 ) Leat huksejeaddjin ja duvdin nu ahte arenaid , birrasiid , oktavuoñaid ja lihtuid suorgi ásahuvvojit ja ovddiduvvojit . 1 5 ) Mikkel A. Gaup : Heaitlihanbálká boazoeaiggádiidda . 1 5 ) Go oñña ealáhusgihput ásahuvvojit Romssas , de lea dárbu deattuhit oñasmahttin- ja hutkanvejolašvuoñaid . 1 5 ) G o ovddidit ovttasbarggu ja deaivvanbáikkiid gaskal eará ealáhusaid / surggiid , buvttadeddjiid ja geavaheddjiid boahtá eanandoallu nannejuvvot . 1 5 ) Ealáhusvástesaš prográmmat ja prográmmadoaimmat ( NFR , SND ja SIVA várás ) mat leat DjO ja ealáhusovddideami olis fertejit regionaliserejuvvot . 1 5 ) Dakkár fáttát go rekruteren , vuoigatvuoñat ja daid juogadeapmi fertejit čalmmustuvvot eambbo guolástuspolitihkas . 1 5 ) Coahkkinjooihan90ddi rávve dievascoahkkima sáddet ášši S8mediqger8oi meannudeapm8i . 1 49 nuppi lađđasa mearrádusat gustojit dán dáfus . 1 49 Muhttádusnjuolggadusat Kapihttala 2 fápmuiboahtimis váldá Finnmárkkuopmodat badjelasas daid gittaopmodagaid Finnmárkkus , maidda Statskog SF as lea giddodatvuođđu dahje maid dat oamasta almmá giddodatvuođu haga . Seamma láhkai gustojit gittaopmodagaid ráddjejuvvon vuoigatvuođat . 1 49 Muhttádusnjuolggadusat Kapihttala 2 fápmuiboahtimis váldá Finnmárkkuopmodat badjelasas daid gittaopmodagaid Finnmárkkus , maidda Statskog SF as lea giddodatvuođđu dahje maid dat oamasta almmá giddodatvuođu haga . 1 48. vahkus : skábmamánu 29. b. - juovlamánu 03. b. 1 48 njuolggadusat orohaga boazodoallofoandda dárkkisteami hárrái , gustojit maiddái siidafondii jus leažžá dakkár . 1 47 gieldda galget čađahit gaskaboddasaš lohkama ieža ja dan raporteret válgaija . 1 47 Evenskjer 16 1 47 16 prošeavtta ovdal juolluduvvon doarjagiin dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide gárvvistuvvojedje 2009:s . 1 461 oahppi ožžo stipeandda 2009:s . 1 46. vahkus skábmamánu 15. - 19. b. 1 46 siidu 58 siiddus Mearrádusárvalus : Doarjjalohpádus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš doarjaga Skippagurrafestivalai , Deanu gielda . 1 46 njuolggadusat vuosttaš lađđasis gitta goalmmát lađđasii gustojit dán dáfus . 1 46 njuolggadusat orohatkássa divada mearrideami birra , gustojit maiddái go siidajahkečoahkkin mearrida siidakássa divada . 1 46 EKONOMIIJA 1 45. Ášši 33/00 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus 1 45 Ovdal lei Norges allmennvitenskapelige forskningsråd ( NAVF ) okta norgga viđa dutkanráđis . 1 45 3.15.3 2007 Boazodoalloláhka Boazodoalloláhka mii 2007’s mearriduvvui mearkkašii mealgadis rievdadusaid ovddit lágain mat leat boazodoalu váste . 1 45 09.05.05 Stuorradiggi / Sámediggi Stuorradikki Justiisalávdegotti árvalus Od.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) 1 44/99 — jienasteap . 1 44 Stuorradiggi / Sámediggi 4. ráđđádallančoahkkima referáhta 13.04. 2005 1 43 km 1 43 Stuorradiggi / Sámediggi 3. ráđđádallančoahkkima referáhta 02.03. 2005 1 43 , Oslo 1 42 år i statsinternatets tjeneste . 1 42 Stuorradiggi / Sámediggi 2. ráđđádallančoahkkima referáhta 24.06.2004 1 42 5.6 Ođđa visttiid ruhtadeapmi Movt sámi ásahusaid ođđa visttit ja dáláš visttiid viiddideapmi galgá ruhtaduvvot , lea áššečuolbma mii ferte árvvoštallojuvvot ásahusovddidan politihkas . 1 410 000 ru lea várrejuvvon prošeavttaide / doaimmaide mat leat jođus sámi tearbmabarggus Sámi giellalávdegottis . 1 41/00 jienasteapmi 76 1 41 Stuorradiggi / Sámediggi 1. ráđđádallančoahkkima referáhta , 29.03. 2004 1 41 HÁLDDAHUS 1 400 000 ruvnno gokčat lassigoluid go Sámedikki áirraslohku lassána 39 áirasis 43 áirasii . 1 40/00 37 07.11.00 dii 15.00 – 18.35 41/00 39 1 40 jagis skuvllas ledje eatnasat sis leamaš su oahppit . 1 40 002.03.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Notáhta – Sámedikki mearkkašumit njukčamánu 2. b. 2005 dollojuvvon ráđđádallančoahkkimii 1 40 - Kapittel 54 1 4.8 Mátkkoštaneallin Mátkkoštanealáhus lea viehka máŋggasuorggat ealáhus . 1 4.8 Mátkeealáhus Turismmas ja mátkeealáhusas lea stuorra lassáneapmi eaige leat galle ealáhusa mat sturrot seamma joñánit . 1 4.7.3 Riikkaid gaskasaš sámi filbmaguovddáš 1 4.7.2 Oññaárvalusat , fidnohutkan ja oññahutkan Dálá ráññehus deattuha ahte fidnohutkan 22 lea okta dain deaŧaleamos fáktoriin oññahutkamis ja ovdáneamis , ja mii háliidit láhčit dili nu ahte sáhttá oahppat fidnohutkama olles oahpahusmannodagas , mii mearkkaša mánáidgárddis gitta allaskuvlii . 1 4.7.1 Máhttointensiiva ealáhusat DjO-vuđot ealáhusdoaimmaid vuođđu lea buorre Romssas . 1 4.7.1 Máhttointensiiva ealáhusat DjO-vuñot ealáhusdoaimmaid vuoññu lea buorre Romssas . 1 4.7 Boazodoallu kulturguoddin 1 4.6 Plánabarggu organiserema ja plánaevttohusa ráhkadeami válddi sirdin 1 4.6 Industriija muđui Divohatindustriija ja eará industriijat barget garra gilvalanmárkanis , ja boahtteáigásaš stuorra hástalus sidjiide lea dahkat gilvalanovdamuniid 19 1 4.6 Industriija muñui Divohatindustriija ja eará industriijat barget garra gilvalanmárkanis , ja boahtteáigásaš stuorra hástalus sidjiide lea dahkat gilvalanovdamuniid man vuoññun lea hábmen , áššehasheivehallan , kvalitehtasihkkarastin , oñña teknologiija ja viiddis máhttu . 1 4.6 Dálkkádatrievdamat , boraspiret ja areáladilálašvuođat 1 4.5 Stáhta , fylkkagieldda ja gieldda oktasaš plánenbargamušaid čoavdin 1 4.5 Petroleum Stoltenberga ráññehusa politihkalaš vuoññu deattuha ahte davveguovllut , energiijapolitihkalaš fápmoguovddážin , leat Norgga politihkalaš áŋgiruššansuorgi . 1 4.5 Petroleum Eará fylkkaid vásáhusat čájehit ahte gássa gáddáibuktin ja gássabohkanbáikkiid doaibmafunkšuvnnat dat addet vejolašvuođaid ovddidit ealáhusaid . 1 4.5 Láhkaaddin Sámi bálvalusdárbbašeaddjiin leat vuoigatvuođat mat leat muddejuvvon Norgga lágain ja riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain . 1 4.5 Láhkaaddin 1 4.5 Doaibmabijut 1 4.5 Dat guhte áigu bargat plánaveahki čuoggá 4.1 ektui sáhttá bivdojuvvot máksit šiehtadallamiid čađaheami duohta goluid ovddas . 1 4.5 Boazolohku ja guohtunresurssat 1 4.4.5 Doavttergrádalassáneapmi UiT:s lea leamaš 1990 rájes 2009 rádjai oppalaččat mearkkašahtti lassáneapmi doavttergrádain ( govus 3 ) . 1 4.4.4 Rávvagat Vaikko muhtun fágasurggiin lea dássážii unnán sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi , de duođašta seammás fágalaš govdodat doavttergrádain stuora dieđalaš beroštumi ja ipmárdusa oktavuođain mat erenoamážit leat guoskevaččat sámi gažaldagaide . 1 4.4.3 Suodjalusa mearkkašupmi guvllolaš ovdáneapmái Romssas Ulbmilsuorggit : 1 . Dárbu lea bargat dan badjelii ahte Suodjalusas šaddet positiiva váikkuhusat guovlluide . 1 4.4.3 Ruhtadeapmi Vaikko váilu ollislaš listu ovttaskas sámi guoskevaš doavttergrádaid ruhtadeamis , de lea dutkanráđđi – sihke ovdalaš NAVF ja dálaš NFR49- dat deháleamos ruhtadan gáldu . 1 4.4.2.1 Sámedikki sohkabealčoakkádus 1 4.4.2 Sámedikki válgaortnet 1 4.4.2 Stáhtalaš bargosajit Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.4.2 Fágalaš vuoruheamit Oaidnit ahte fágasurggiin main lea leamaš fágalaš fokus ja strategalaš vuoruheapmi , sáhttá maiddái čujuhit relatiivalaš ollu čađahuvvon doavttergrádabargguide . 1 4.4.1 Válddi ja dahkamušaid sirdin Kultuvradepartemeanttas Sámediggái 1 4.4.1 Sámi dutkamiid guovddáža ásaheapmi 23 1 4.4.1 Suohkanat / fylkkasuohkan Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.4 Válddi ja dahkamušaid sirdin Sámediggái 1 4.4 Sámediggi sáhttá čielggadit njuolga guoskevaš sámi beroštusaiguin ahte áigot go searvat dán lágan šiehtadallamiidda . 1 4.4 Stáhta váldi 1 4.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 4.4 Plánen Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plánemis ferte vuolggasaji váldit áigeguovdilis guoskevaš dieđuin . 1 4.4 Plánen 1 4.4 Lotnolas ealáhusat " Kombinasjonsnæringer langs en fjord " nammasaš prošeavttas leat leamaš positiiva vásáhusat lotnolas ealáhusaid heivehallamis . 1 4.4 Lotnolas / kulturvuñot ealáhusat ” Kombinasjonsnæringer langs en fjord ” nammasaš prošeavttas leat leamaš positiiva vásáhusat lotnolas ealáhusaid heivehallamis . 1 4.4 Gávdnamušat 4.4.1 Oppalaš govva Ollislaččat čájeha sámi-guoski doavttergrádabuvttademiid čađaiskan ahte dat lea relatiivalaš stuora oassi doavttergrádabargguin maiguin lea govttolaš buohtastahttit , govva mii čájeha erenoamáš ja govda beroštumi sámi-guoski dutkamii . 1 4.4 Gávdnamušat 4.4.1 Oppalaš govva 4.4.2 Fágalaš vuoruheamit 4.4.3 Ruhtadeapmi 4.4.4 Rávvagat 1 4.4 Erenoamážit boazodoalu birra ; Boazodoalu guovddáš sadji sámi kulturguoddin dagaha dárbbalažžan addit dasa erenoamáš fuomášumi láhkaevttohusas jna. 1 4.4 Buvttadeapmi ja massin 1 4.4 Almmolaš suorggi vuoññudeaddji eavttut Fylkkaplánaulbmil : Bisuhit ja buoridit servodatbálvalusaid ja buriid eallineavttuid buot ássiide fylkkas ja juohke oasis . 1 4.3.4 Sámi-guoski ja áššáiguoskevaš doavttergrádabuvttademiid ollislašlohku Viidásit leat válljen geahččat sámi-guoski doavttergrádabuvttadeami eará áššáiguoskevaš buvttademiid ollislašlogu ektui ( govus 2 ) . 1 4.3.4 Guollebiebman Romssas ja Finnmárkkus eambbo ja eambbo dárbbašit veajehiid luossabiebmanrusttegiidda , ja odne dáppe buvttadit menddo unnán luossaveajehiid . 1 4.3.4 Guollebiebman Romssas ja Finnmárkkus dárbbašit luossabiebmanrusttegat eanet ja eanet veajehiid , ja odne dáppe buvttadit menddo unnán luossaveajehiid . 1 4.3.3 Fágasuorggit Luonddudiehtaga doavttergrádabarggut boazodoalu birra biologiija ja fysiologiija siskkobealde leat árbevirolaš kvantitatiiva fágasuorggit main lea leamaš dássedis buvttadeapmi sámi-guoski doavttergrádain olles áigodaga 1990 rájes 2010 rádjai , buvttadeamis lea lassáneapmi vaikko lohku lea veaháš njiedjan maŋemus oasis áigodagas . 1 4.3.2 Sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi Romssa universitehta vuosttaš doavttergráda čađahuvvui 1973:s duiskagiela ossodagas . 1 4.3.2 Kvenat – riikka unnitlohkosaš álbmot Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.3.1.2 Dásseárvu boazodoalus 1 4.3.1.1 Sámedikki dásseárvobargu 1 4.3.1 Guolleresurssat Ovddos guvlui stuorra hástalus lea oažžut deaŧaleamos guolleresurssaid ovdánit bures , ja oažžut ruovttoluotta ovddeš báikkálaččat gođđi guollešlájaid . 1 4.3.1 Guolleresurssat Ovddos guvlui stuorra hástalus lea oažžut deaŧaleamos guolleresurssaid ovdánit bures , ja oažžut ruovttoluotta ovddeš báikkálaččat goññi guollešlájaid . 1 4.3.1 Dásseárvobargu almmolaš doaimmahusain 1 4.3 rievdaduwo ná : Kontinuitehta dihte vuollásaš rádiin , berre nammadanáigodat dábálaččat leat 4 jagi , ja nammadanáigodat berre čuowut Sámedikki válgaáigodaga . 1 4.3 Stáhtavuvddiin čađahuvvojit sierra konsultašuvnnat jos árvvoštallojuvvo dahkat šiehtadusaid servviin go guoská iskkademiide , iskosiid váldimii dahje doibmii industriijaminerálaid , huksenávdnasiid ja luonddugeđggiid oktavuođas . 1 4.3 Sohkabeliid dásseárvu 1 4.3 Ruhtadanortnegat ILO-konvenšuvnna nr. 169 , artihkal 33 siskkilda eiseválddiid ovddasvástádusa sihkkarastit ahte gávdnojit almmolaš dahje eará ulbmillaš ortnegat dan doaimma hálddašeapmái mat gusket guoskevaš álbmogii , ja ahte sis leat doarvái resurssat čađahit doaimmaid dohkálaš vugiin . 1 4.3 Ruhtadanortnegat 1 4.3 Kultuvra Fylkkaplánaulbmil : Sihkkarastin dihte ássamis ja eallinvuogis guvllolaš šláddjiivuoña , de galgá min oktasaš kulturárbi , sihke norgalaš , sámi ja kvenalaš árbi biddjojuvvot vuoññun buot servodatsurggiid ovdáneapmái . 1 4.3 Guolástus ja mearradoallu Romssa guolástus- ja mearradoalloealáhus lea deaŧalaš caggi fylkka bargovejolašvuoñaide ja ássamii . 1 4.3 Fylkkadikki váldi 1 4.3 Boađus- ja ságaškuššanoassi 4.3.1 Guhkes historjjálaš sárgát Romssa universitehta vuođđuduvvui 1972:s . 1 4.3 Boazodoalu luondduvuođus ja olgguldas váikkuhanbealit 1 4.3 Bargojoavkku rávvagiid čoahkkáigeassu • 1 4.2.5 Doabbarat ja nuoskkideapmi Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.2.5 . Oassi sosiálaveahki vuostáiváldin agi ektui Tabealla 9 ja 10 čájehit dan oasi sosiálaveahki vuostáiváldiin , siskkobealde ja olggobealde SED guovlluid davábealde Sáltoduoddara . 1 4.2.4 Lasáhus ođđa čuoggáide 1 4.2.3.1 Doarjja sámi mánáidgárddiide 1 4.2.3 Ođđa 4. oassi 1 4.2.3 Mánáidgárddit 1 4.2.3 Boraspiret Ulbmilsuorggit : 1 . Ovttasbargu ealáhusaiguin ja suohkaniiguin diehtojuohkimis ja doaibmabijuin mat galggašedje geahpedit borespiriid guoridit šibihiid logu ja earáge sivaid man geažil sávzzat ja bohccot jápmet , ja ovddidit dáid doaibmabijuid . 1 4.2.3 . Lasáhusevttohus 10. siidu 3. oassi 1 4.2.2.3 Stipeanda alit ohppui 1 4.2.2.2 Fágalaš gelbbolašvuođa bajideapmi 1 4.2.2 Mariidna resurssat Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.2.1.3 Oahpponeavvut mánáidgárddiide 1 4.2.1.2 Erenoamážit heivehuvvon oahpponeavvut 1 4.2.1.1 Dábálaš oahpponeavvut vuođđooahpahussii 1 4.2.1 Sosiálaveahkki Norggas 4.2.2 Geográfalaš erohusat Norgga sosiálaveahkivuostáiváldin 4.2.3 Maid diehtit sámi álbmoga sosiálaveahki vuostáiváldiid birra ? 1 4.2.1 Oahpponeavvut 1 4.2.1 Areálaresurssat ja biologalaš šláddjivuohta Ulbmilsuorggit : 1 . 1 4.2 Álttájohka 1 4.2 Ulbmil Sámegiela ja sámi kulturgealbbu strategiijaplána galgá : • Čilget Romssa fylkkasuohkana politihka : • sámegiela geavaheami ektui • fylkkasuohkana sámegielgealbbu ektui • fylkkasuohkana sámi kulturgealbbu ektui 1 4.2 Sosiálaveahkki Sosiálaveahkki lea láhkanannejuvvon ortnet , mii galgá sihkkarastit buohkaide doarvái ruđa birgejupmái . 1 4.2 Sierra šiehtadallamat galget čađahuvvot duohta iskkadanbargguid ektui , iskosiidváldima ohcanplánaid ektui , ja doaibmakonsešuvnna ohcanplánaid ektui . 1 4.2 Organiseren Dál ii leat dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid láhčin sámi álbmoga váste organiserejuvvon nu ahte dat sihkkarasttášii mihttomeari doarvái bures . 1 4.2 Homofiillat 1 4.2 Gielddastivrra váldi 1 4.2 Eanandoallu Romssas eanandoallu galgá leat ealáhus- ja ássanvuođus deaŧalaš oassi , deaŧalaš kulturčaggi , ja sihkkarastit eananviidodagaid ja kulturviidodagaid hálddašeami . 1 4.2 Eanandoallu Romssa eanandoallu galgá leat ealáhus- ja ássanvuoñus deaŧalaš oassi , deaŧalaš kulturcaggi , ja sihkkarastit eananviidodagaid ja kultureanadagaid hálddašeami . 1 4.2 Ealanávccalaš ovdáneapmi Fylkkaplánaulbmil : Romssas buot doaibmamušaid vuoñus galgá ealanávccalašvuoña vuoññojurdda leat , mii sihkkarastá ahte luonddus vára váldojuvvo ja ahte dat seailu boahttevaš sogaide . 1 4.2 Dárkileappot iešmearrideami doahpaga birra 1 4.2 Data čohkken Dássážii ii leat ráhkaduvvon sierra oppalašgeahčastat sámi-guoski doavttergrádain , danne leat juohke jahkái 20 jagi áigodagas 1990- 2010 , iskan čađa universitehta iežas doavttergrádaoppalašgeahčastaga 42. Varohit goitge ahte sáhttit guođđán muhtun barggu mii goitge livčče galgan leat mielde . 1 4.2 , ođđa 1 4.1.4 Statistihkalaš guovddášbyrå geográfalaččat juhkkon logut bargonávccahisvuođas 4.1.5 Bargonávccahisvuohta agi ektui 4.1.6 Bargonávccahisvuohta oahppodási ektui 4.1.7 Bargonávccahisvuohta orrunbáikki ektui rittus dahje siseatnamis 4.2 Sosiálaveahkki ~6~ 108 108 108 109 109 110 112 112 115 116 118 1 4.1.3 Maid diehtit sámi álbmoga bargonávccahisvuođaoajuin ? 1 4.1.2 Riikkaidgaskasaš rápmaeavttut ja ovttasbargodoaibmabijut Gilvorašis ealáhusat dárbbašit riikkaidgaskasaš rápmaeavttuid mat sihkkarastet albma vejolašvuođa beassat deaŧalaš gávpemárkaniidda . 1 4.1.2 Riikkaidgaskasaš rápmaeavttut ja ovttasbargodoaibmabijut Gilvorašes ealáhusat dárbbašit riikkaidgaskasaš rápmaeavttuid mat sihkkarastet albma vejolašvuoña beassat deaŧalaš gávpemárkaniidda . 1 4.1.2 Diehtojuohkin ja miellaguoddobarggut 1 4.1.2 Báikkálaš servodaga ovdáneapmi Báikkálaš servodat deaivida hástalusaid sihke dakkár surggiin g o máhttu , ealáhusovddideapmi , logistihkka ja infrastruktuvra . 1 4.1.1 Iskkadeamit sápmelaččaid vealaheami birra 1 4.1.1 Guovddášstrategiija Guovddášstrategiija lea bargoreaidu mainna bisuhit lávdaduvvon ássanmálliid . Strategiija jurdda lea ahte go huksejuvvojit ealasis guovddážat , de bargomárkana ja máhttosuorggálaš bálvalusaid ovddideaddji barggut addet guovlluin buoret válljenvejolašvuoñaid go maid miige eŋkil suohkaniid sáhttá addit . 1 4.1 Álggahus Dán kápihttalis áigut ságaškuššát sámi dutkama ovdáneamis , konkrehtalaččat doavttergrádain mat leat čađahuvvon Romssa universitehtas ( UiT ) áigodagas 1990-2010 . 1 4.1 Viidodat ja areálavuođđu 1 4.1 Sápmelaččaid vealaheapmi 1 4.1 Ráđđádallamat ja šiehtadallamat ” Sámedikkis lea bajimuš ovddasvástádus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka hábmemis , ja Sámediggi leage dat , mii ovddimusat bidjá eiseválddiide eavttuid ovttaárvosaš fálaldagaid ovddideamis sámi álbmogii . 1 4.1 Ráđđádallamat ja šiehtadallamat 1 4.1 Guovddášstrategiija ja báikegottit Fylkkaplánaulbmil : Romssa ássánminstara váldosárgosat galget bisuhuvvot dainna lágiin ahte oppa guovddášstruktuvra nanusmahttojuvvo ja guovlluide huksejuvvojit ealasis báikegottit . 1 4.1 Guovddášstrategiija ja báikegottit ... 20 4.2 Ealanávccalaš ovdáneapmi ... 22 4.3 Kultuvra ... 25 4.4 Almmolaš suorggi vuoññudeaddji eavttut ... 26 FYLKKAPLÁNA VÁRDDUS ” RIIKKALAŠ DÁSI OASÁLUŠ ” ... 28 MIELČUOVVUS : . . … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ... 35 1 4.1 Eiseválddiid ovddasvástádus- ja bargamušjuohku plánemis 1 4.1 Dábálaš rápmaeavttut ja váikkuhangaskaoamit ealáhusdoaimmaid várás Riikka davveoasi mihtilmasvuođat leat lávdaássamat , guhkes gaskkat márkaniidda ja alla buvttadangolut . 1 4.1 Dábálaš rápmaeavttut ja váikkuhangaskaoamit ealáhusdoaimmaid várás Riikka davveoasi mihtilmasvuoñat leat lávda-ássamat , guhkes gaskkat márkaniidda ja alla buvttadangolut . 1 4.1 Duogáš 1 4.1 Bargonávccahisvuođaoadju Bargonávccahisvuođaoadju lea láhkanannejuvvon oadjoortnet Norggas . 1 4. čuoggá nuppi cealkagis sihkkojuvvo sátni « fierbme » . 1 4. áirasa várreáirras Marianne B. Henriksen manai sadjásis . 1 4. § nuppi lađđasa mielde sáhttá doalloovttadat geahččat maiddái bohccuid mat gullet dihto fulkkiide , nugo dat leat namuhuvvon dás ovdalis . 1 4. teakstaoassi 2. siiddus rievdaduvvo dánin : 1 4. skuvlajagi galgá buot oahpahus leat dárogillii . ... 1 4. oassi čuoggás 4.3 rievdaduwo ná : Kontinuitehta dihte vuollásaš rádiin , berre nammadanáigodat dábálaččat leat 4 jagi , ja nammadanáigodat berre čuowut Sámedikki válgaáigodaga . Čuoggás 5.1.1 , 2. ja 3. oassi rievdaduwo ná : 1 4. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Oahpahusfága III 60 oahppočuoggá , vejolaččat guokte fága goabbáge 30 oahppočuoggá , mas nubbi sáhttá leat skuvlarelevánta fága 30 oahppočuoggá 1 4. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Oahpahusfága 60 oahppočuoggá , vejolaččat guokte fága goabbáge 30 oahppočuoggá , mas nubbi sáhttá leat skuvlarelevánta fága 30 oahppočuoggá 1 4. navn son er eller har vært ektefellens etternavn eller mellomnavn , og son ikke er ervervet ved et tidligere ekteskap eller samboerskap . 5. ektefellens fornavn når navnet har en tradisjon i en kultur- son ikke skiller mellom fornavn og etternavn . 1 4. kv 1 4. divššohasaid ja oapmahaččaid oahpaheamis . 1 4. cealkka rievdaduvvo dánin : evttohit 3 milj. kr. lasáhusa 11 milj. kruvdnui . 1 4. artihkkala mielde galget maiddái biddjot earenoamáš doaimmat johtui gáhttet dáid álbmogiid ásahusaid . 1 4. Sámi aviissaid doarjja lea lassánan 5 milj. ruvnnuin jagi 2008 . 1 4. Oahppoplána tekstiiladuodjefágas 1 4. Læreplan i tekstilduodjifaget 1 4. Lea Sámedikki ovddasvástádus fuolahit ahte ruđat geavahuvvojit buoremusat nu ahte nannejit ja áimmahuššet sámi kultuvrra . 1 4. Gáibádusat ohcama sisdollui ja hápmái Doarjja addojuvvo vuolláičállojuvvon ohcama vuođul , mas lea ohcci namma ja poastačujuhus , telefon- ja fáksanummir , fitnodaga , ealáhusdoalli ja searvvi organisašuvdnanummir , ovttaskas olbmo persovdnanummir , báŋkokontonummir , čilgehus masa doarjja ohccojuvvo , čilgehus manne ohcá doarjaga , ohcci vásáhusat ja duogáš , prošeaktačilgehus , ohcansubmi ja bušeahtta , guovdilis ovttasbargobealit , áigeplána man mielde prošeakta galggašii ovdánit dahje plána mo ruđat galget geavahuvvot , goluid merošteapmi ja ruhtadanplána . 1 4. 335.75 Sámi áviissat 10 000 13 000 000 1 4. , 13. , 25. ja 27 . 1 4-1991 Universitetsforlaget Hætta , Odd Mathis : NRK ' s samiske sendinger 1946-84 . 1 4,2 milj. ruvnno lea jagi 2008 várrejuvvon ovdánahttin- , čielggadan- ja duođaštanáigumušaide , 3 milj. ruvnno ovddidit giellaprográmma ja 1,2 milj. ruvnno árbevirolaš máhtu duođašteapmái ja gaskkusteapmái . 1 4 ž 1 4 várrelahttu : Marianne Balto manai sadjásis . 5 várrelahttu : Ivar Hansen manai sadjásis . 1 4 vuosttaš lađas galgá čuodjat : Reindriftslovens regler om reindrift i samiske regionale reinbeiteområder og samiske reinbeitedistrikter gjelder tilsvarende for reindriften i området son omfattes av denne lov , så langt de passer . 1 4 siidu 7 siiddus 1 4 siidu 58 siiddus 1 4 siidu 22 siiddus 1 4 siidu 12 siiddus 1 4 siidu 11 siiddus 1 4 sad1ésae AirraS : Ivar Hansen manai sad1ésis rájes . 1 4 riik-ka , Austrália , Kanada , Ođđa Zealánda ja USA jienastedje julggaštusa vuostá . 1 4 organisašuvdnii juolluduvvui 350 000 ru. 1 4 máná áhčči oažžu ealáhusas guolásteamis , ja 5. máná áhčči fas boazodoalus . » 1 4 gieddeveahkkebargi virggi geassemánus čakčamánnui - Ref. nr. 10/2996 Sámediggi ohcá gieddeveahkkebargiid § 9-iskkademiide dan oktavuođas go galgá ráhkaduvvot ođđa 420 kV-jođas Báhccavuonas Hammerfestii . 1 4 dahje eambbo 163 201 - 432 000 kruvnno 1 4 bieggafápmoprošeavtta leat maŋiduvvon . 1 4 Willy Ørnebakk Johan Mikkel Sara 1 4 Willy Olsen Janoš Trosten 1 4 VÁLDOFÁDDÁ 2 : EALÁHUSOVDÁNEAPMI ... 16 4.1 DÁBÁLAŠ RÁPMAEAVTTUT JA VÁIKKUHANGASKAOAMIT EALÁHUSDOAIMMAID VÁRÁS ... 16 4.1.1 Riikkalaš ruhtapolitihkka ja ealáhusdoaimmat Romssas ... 16 4.1.2 Riikkaidgaskasaš rápmaeavttut ja ovttasbargodoaibmabijut ... 16 4.1.3 Dábálaš váikkuhangaskaoamit Romssa ealáhuseallima várás ... 17 4.2 EANANDOALLU ... 18 4.3 GUOLÁSTUS JA MEARRADOALLU ... 19 4.3.1 Guolleresurssat ... 19 4.3.2 Guolástanfatnasat ... 19 4.3.3 Guolleindustriija ... 20 4.3.4 Guollebiebman ... 20 4.4 LOTNOLAS EALÁHUSAT ... 21 4.5 PETROLEUM ... 21 4.6 INDUSTRIIJA MU UI ... 22 4.7 BÁLVALUSADDI EALÁHUSAT ... 22 4.7.1 Máhttointensiiva ealáhusat ... 23 4.8 MÁTKKOŠTANEALLIN ... 23 1 4 Vealaheapmi ja dásseárvu 1 4 Vaikko vel eai gávdnoge almmolaš logut mat muitalit man galle sápmelačča leat , eai obbalaččat , eaige vissis guovlluide , de lea goitge dovddus ipmárdus ahte eai lahkage buohkat sii geat formálalaččat deavdet eavttuid dieđihit jienastuslohkui , albma ilmmis geavat dán rievtti . 1 4 Terje Tretnes 1 4 Sámi-guoski doavttergrádabuvttadeapmi Romssa universitehtas 38 1 4 Sámi áviissat , 2001 dárbbut rievdaduvvojit 11 000 000 kruvdnun . 1 4 Sámedikki váldi ja iešmearrideami doaba 1 4 Sámediggeráđđi Notáhta áššái 034/05 Reviderejuvvon bušeaaahtta 2005 – Lassijuolludus – Sámedilli jagi 2005 reviderejuvvon bušeahtta 1 4 Sven-Roald Nystø Vibeke Larsen 1 4 Sven-Roald Nystø Terje Tretnes 1 4 Sven-Roald Nystø Steinar Pedersen 1 4 Stivrengaskaoapmi ” Bajimuš álbmotlaš bargamuššan lea váfistit ovttaárvosaš fálaldagaid sámiide go álbmogii muđuige . 1 4 Roger Pedersen Magnhild Mathisen 1 4 Per Arnesen 1 4 Ole Henrik Magga Terje Tretnes 1 4 Olaf Eliassen Ragnhild Lydia Nystad 1 4 OLGGOBEALI FINÁNSASIRDIMAT Finánasaboađut ( vuoittut ja reantoboađut ) Finánsagolut ( reanto- ja oassemáksogolut ) SUBMI Árvovuolidemiid vuostepoasta NETTO DOAIBMABOAĐUS 1 4 NAŠUNÁLA NJUOLGGADUSAT , PROGRÁMMAPLÁNAT JA INDIKÁHTORAT 1 4 Láhkaossodat celkkii maiddái ahte Sáme ­dikki friddja sajádaga geažil lea vejolaš jearrat sáhttet go departemeanttat fápmudit válddi Sámediggái , ja gávnnahedje loahppajurddan ahte fápmu ­deapmi galgá dahkkojuvvot lága vuođul dahje plenáramearrádusa vuođul . 1 4 Kap. 355 poasta 75 Darjja sámi áviissaide 1 4 Kap. 335 poasta 75 Doarjja sámi áviissaide 1 4 Jørn Are Gaski 1 4 Josef Vedhugnes 1 4 Janoš Trosten Egil Olli 1 4 Guovdageaidnu 1 4 Guo 3 Kár 1 4 Guo 13 LNo 1 4 Guo 1 4 Egil Olli Ragnhild Lydia Nystad 1 4 EAMBBO BOAZODOALLOŠIEHTADUSA BIRRA 1 4 Berit Oskal Eira Åge Nordkild 1 4 Bearráigeahččan — ja vuođđudanlávdegoddi Ášši 01/05 čálli ja áššemeannudeaddjinávccat Bearráigeahččan- ja vuođđudanlávdegoddái 1 4 Bargonávccahisvuođaoadju ja sosiálaveahkki Magritt Brustad , professor Dr. scient , Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš , Romssa universitehta 1 4 Ann-Mari Thomassen 1 4 : Sámi gažaldagat leat fylkaplánas guoskkahallon kapihttalis 10.3 . 1 4 : Fylkkagielda ii leat nákcen áigái oažžut duohta bálvalusfálaldagaid sámi álbmogii stáhta prinsihpalaš sámepolitihkalaš ođđa vuoiŋŋa ja riikkaidgaskasaš álgoálbmotpolitihka olis . 1 4 915 kr. 1 4 540.50 Politihkalaš dási doaibmagolut 8 775 10 525 1 750 1 4 338 kr. 1 4 335.75 Sámi áviissat 10 000 12 000 2 000 3 000 1 4 335.75 Sámi áviissat 10 000 12 000 2 000 1 4 335 75 Sámi áviissat 8.000 11.000 3.000 1 4 335 74 Sámi aviissat 13000 +3000 7 320 73 Várdobáiki 10000 1 4 300 000 ruvdnosaš juolludusas lea Sámediggi ožžon 3 000 000 ru. . 1 4 30.05.2005 Áirras Josef Vedhugnes , BB : sámediggejoavku Sámedikki mielas bárrobuođu huksen Smiervuonas Porsáŋggu gielddas buorida guolásteddjiid sihkarvuođa 1 4 26.02.04 Presideanta Sven-Roald Nystø , Sámediggi Ráđđádallamat ja šiehtadallamat 1 4 22.08.03 Sámediggi / justiisaministtar Sorjjasmeahttun juridihkalaš árvvoštallan Finnmárkkuláhkaevttohussii 1 4 169 100 ru juolluduvvui 64 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 4 163 201 - 422 400 kruvnno 422 401 - 432 000 kruvnno 1 4 104 800 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 4 1/2 jagi maŋŋá čálii Sámemiššuvdna : 1 4 . Čoahkkinjodihangoddi evttoha ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuvvo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 4 . § , nr.4 ) 1 4 . oahppojahki : - Hárjehallanoahppu - Oahpahusfága 60 oahppočuoggá , dahje guokte 30 oč . 1 4 . STIVRENGASKAOAPMI 1 4 . Ragnhild Nystad 1 4 . Gáiseguovllu válgabiire 1 4 . Egil Reimers Hálkavári báhčinguovlu . 1 4 . Bargiidbellodaga sámediggejjoavkku Egil Olli gažaldat : 1 4 - Lassi , oada 1. cealkka : 1 4 - Kau 1 4 - EAMBBO BOAZODOALLOŠIEHTADUSA BIRRA 1 4 , Johan Jernsletlen . 6 , Jon Viktor Aslaksen . 1 4 ) Áirras Per SolU ovddidii čuovvovaš áiii:Bargiidbellodaga Sámediggejoavku evttoha ahte Sámediggeráddi lágida beaiwi guhkkosaš fáddáseminára mii guoská borasspiriide - fuoddohálddašeapmi jođánepmosit . 1 4 ) Nannet fylkka geasuheaddjiid ja geasuheaddjifámuid riikkaidgaskasaš njunuš bargofámuide ja máhttooasálaččaide . 1 4 ) Movttidit vuoruhemiid , ovttasdoibmii , mášiinovttasbargui ja eará ovttasbargodoaimmaide , ja nannet lonuhandilálašvuoña . 1 4 ) Lasihit almmolaš doarjjaortnegiigeavaheami nu ahte ealáhusain leat 1 4 ) Konsumhaddeindeaksa muddejuvvon divatrievdadusaide ja ii energiijagálvvuide . 1 4 ) Inqer-Ann Fossli : Váikkuhandoaimmaid viiddideapmi 5 ) Johan Jernsletten : Sámi Norgga , Ruo ~a Suoma ja stáhtaid qaskkal 1 4 ) Infrastruktuvra ferte buoriduvvot ee. gássa distribušuvdnasystema bokte . 1 4 ) Fylkka vuovderesurssaid hálddašeami ulbmil galgá leat viiddit vuovdegeavaheapmi . 1 4 ) Erenomážit láhčit dili sámi lotnolasealáhusaid ovddidemiide . 1 4 ) Dáláš allamáhttolašvuñot ealáhusgihput ja hutkansystemat fertejit viiddiduvvot ain eambbo . 1 4 ) Doaibmabijuid ovddideapmi buoridan dihte mátkkoštanbuktagiid kvalitehta Romssas . Nu lea vejolaš ee. máhttobuorideami bokte . 1 4 ) Coahkkiniooihanqoddi r8vve dievaséoahkkima s8ddet a $$i Sámediggeráoi meannudeapmái . 1 4 ) Buhtadusortnegat mat čatnasit viidodagaide , resurssaide ja buvttadanvuoigatvuoñaide , fertejit čielggaduvvot plánaáigodagas , ja váikkuhusčielggadeapmi , ovdalgo álggahuvvojit . 1 4 ) Bargat vuoruhit rekruterema ealáhusaide mas lea stuorra guovlulaš árvu . 1 ) Doalahit ja nannet bijuid mat gusket skuvla- ja ásttoáiggebirrasiidda 5 nuoraide joatkkaskuvllain , guoská erenomážit sidjiide geat eai oru ruovttus . 1 4 ) Aage Pedersen : Ealgabivdu sámi guovlluin - gáibádus heivehit lágaid , láhkaásahusaid ja eará hálddašannjuolggadusaid báikkálaš diliide . 1 3BI-oahppit čađaheamen DNAiskosiid Dearvvašvuođafágaid ossodagas HiTø:s . 1 3:s gaskavuođas álbmotriektái váldo mielde čujuhus ILO-konvenšuvdnii nr. 169 . 1 39. vahkus čakčamánu 25 . 1 39. vahkus : čakčamánu 27. b. - golggotmánu 01. b. 1 39 áirasis ledje 39 čoahkis . Jienasteapmi čađahuvvui dáid vuoruid mielde : 1 39 áirasis ledje 38 čoahkis . Dohkkehit gohččuma . 1 39 áirasis ledje 29 čoahkis . 1 39 áirasis ledje 28 čoahkis . 1 39 áirasa válljejuvvojit 7 válgabiirres juohke njealját jagi . 1 39 Arkiiváššenr. 2004003943 1 39 Arkiiváššenr . 1 39 888 kr. 1 39 28.04.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Notáhta ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid birra 1 38. vahkus čakčamánu 18 . 1 38 áirasis ledje 34 čoahkis . 1 38 Strandv . 1 38 28.04.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 7 . Bargodokumeanta – hálddašanortnegat 1 37/06 Eamiálbmogiid boahtteáiggi ovddideapmi - Sámedikki riikkaidgaskasaš strategiijat 1 37. vahkus čakčamánu 13. - 17. b. 1 37 áirasis ledje 37 čoahkis . 1 37 áirasis ledje 35 čoahkis . 1 37 áirasis ledje 34 čoahkis . 1 37 miljovnna ruvdnosaš gol ­lorámma oažžu ruhtadoarjaga Kultur- ja girkodepartemeantta kap. 320 poasttas 73 ovdáneami ja máksinnákcadárbbu mielde . 1 37 mat mannet oarjin nuorttas Sámis váikkuhit , seailluhit ja ovdánahttit sámi identitehta . 1 37 13.04.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Lassidokumeanta 6 . Bargodokumentii – ođasmuvvi resurssat 1 36/06 Sámi prográmmaráđi 2006 – 2009 nammadeapmi 1 36 sadjásaš alrras : Laura Jama Renfjell gohččojuvvon , muhto ii sáhtán boahtit . 1 36 nubbi lađas galgá čuodjat : Rett til reindrift i de samiske reinbeiteområdet kan ikkje avløysast . § 1 36 : Jarle Jonassen 1 36 23.03.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 6 . Bargodokumeanta – ođasmuvvi resurssat 1 350 duhát ruvnno nuoraiddrámái 1 350 000 ru lea várrejuvvon Kárášjoga dáiddamusea prošekteremii ja plánemii postii 210 Museat . 1 35/06 Davvioarjesámi museasiidda ásahusa stivralahtuid nammadeapmi 1 35 siidu 58 siiddus Mearrádusárvalus : Sámedikki doarjjastivra lohpida dákko bokte addit čuovvovaš lágádusdoaibmadoarjaga 2008 , Kárášjoga gielda , ABC-company e-skuvla : I a. b. c. II III IV V 1 35 sadjásaš áirras : Nora M. Bransfjell manai sadjásis . 1 35 bustávva i galgá čuodjat : ordne tilhøva mellom reindrifta og grunneigarar og andre rettshavarar i område i de samiske reinbeiteområdet der de går føre seg reindrift , når de gjeld beite , flyttlei og liknande . § 1 35 JOHTALUS 1 35 : John Nordfjell nu . 1 35 02.03.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 5 . Bargodokumeanta – guollebivdu stuorra jogain 1 35 ( 1987-88 ) . Stuorradikki 1 áhkalávdegoddi celkkii sámelága giehtadaladettiin ahte : 1 35 % jahkásaš rámmas juhkkojuvvo sámi almmuhemiid vuovdaleapmái ja juohkimii . 1 34/06 Sámi oahppoplakáhta Máhttolohkten-sámegiella 1 34 02.03.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 4 . Bargodokumeanta - sáltečáhcebivdu 1 33/06 Máhttoloktema oahppoplánaid prinsihppaoassi- sámegiella 1 33 Sven-Roald Nystø ( áššejođiheaddji ) 1 33 Prinsihpas dát mearkkaša ahte váldoneahtta mii dárbbaša bistevaš optihkkafiibera ovdanahttojuvvo nu viidát go vejolaš ja eará dihtorgulahallanfierpmádagat ges leat oppalaš vuogádagat . 1 33 Boahtteáiggis sáhttet leat vejolaččat buorit dietnasat jus gávdnet maidege roggangánnáhahttiid ja jus gávpeberoštupmi bissu globála márkanis . 1 33 02.03.05 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 3 . Bargodokumeanta - Vuoigatvuođakomišuvdna 1 328 443 000 329 743 000 1 300 000 Sámeálbmotfoanda 1 320/73 go 320/76 1 32/06 Oahppoplána sámegielas nubbigiellan Máhttolohkten-sámegiella 1 32 Steinar Pedersen 1 32 Arkiiváššenr. 2004003942 1 32 Arkiiváššenr . 1 32 693 936 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 32 31 27 51 29 Hå et 1 35 Langnes Håpet Langnes 34 Håpet 1 32 12.11.04 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 2 . Bargodokumeanta – Kapihtal 1 1 310 000 ru leat várrejuvvon sámi tearbmabarggu prošeavttaide / doaimmaide mat leat álggahuvvon Sámi giellalávdegottis . 1 31/06 Oahppoplána sámegielas vuosttašgiellan Máhttolohkten-sámegiella 1 31.12.1900 rádjái lei Nuth bargan 29 jagi skuvllas , ja danne son ferte ge leat álgán oahpaheaddjibargui 1871:s . 1 31.12.09 ledje 14 rabas bátnedoavttirvirggi Romssa fylkkas . 1 31.10.1975 njuolggadusaid mielde mat maŋŋel rievdaduvvojedje . 1990 Gieldadepartemeanta : Sámediggi fápmuduvvo nammadit stivrra Sámi ovdánahttinfondii . 1 31.10.03 mearridii Justiisalávdegoddi ahte Finnmárkkulága viidáset meannudeamis galget ráđđádallat ILO-konvenšuvnna nr 169 ektui dainna áigumušain ahte juksat buoremus čovdosa . 1 31.05.05 dii. 09.00 – 10.20 028/05 71 1 31,8 % Submi 1 31 Lohku ohppiin geain lea sámegiella vuosttašgiellan guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06 - 2010/ 11. 33 Lohku ohppiin geain lea sámegiella nubbingiellan 2 guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus 2005/06–2010 / 11. 34 Lohku ohppiin geain lea sámegiella nubbingiella 3 guovtti stáhtalaš sámi joatkkaskuvllain Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06–2010 / 11. 34 Lohku ohppiin geain lea sámegiella amasgiellan guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllain – Sis-Finnmárkkus , oktan proseantaosiin olles ohppiidlogus 2005/06 – 2010/11 35 FeFo 2010 vuovdindietnasat , válljejuvvon logut aktivitehtarehketdoalus 65 Rievssahat báhččon golmma davimus fylkkas 73 Ealgabivdu , fylkkaid mielde . 1 31 Janoš Trosten 1 31 24.06.04 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi 1 . Bargodokumeanta – juridihkalaš posišuvdnanotáhta Sámedikki váste 1 300 jagi riidu skuvlagiela alde 1 300 000 ruvnno áššemeannudannávccaide Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis ja 300 000 ruvnno Sámedikki siskkáldas bearráigeahču nannemii . 1 300 000 ruvnno sámi valáštallamii ( SVL-N ) . 1 300 000 ruvnno Beaivváš Sámi Teáhtera ođđa teáhtervistti ovdaprošektii 1 300 000 ru juolluduvvui ovtta prošektii . 1 30/06 Referáhtaáššit 1 30.09.99 dii. 15.00 - 18.00 32/99 joatkka 1 30.09.99 dii. 09.00 - 12.00 32/99 joatkka 1 30.09. dii. 09.00 - 12.00 Oasis III , čuoggát 10 - 11 ja oassi IV - Luonddumeassamat , Hálddahuslaš váikkuhusat . Lágaid mearrideapmi , ja Viidáseabbu bargu . 1 30.08.99 ja 05.01.00 gulaskuddanreive 1 30.08.99 gohččun oktan áššelisttuin ja ášši 32/99 meannudanvuohki dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 30.08.99 gohččun ja áššelistu ja ášši 32/99 meannudanvuohki dohkkehuvvojit . 1 30.08.99 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 30.06.98 presideantačoahkkima čoahkkingirji 1 30.05.05 dii. 15.00 – 15.15 020/05 4 1 30.03.2009 ja 18.12.2009 1 30. artihkkalis čilgejuvvojit doaibmabijut sámi mánáide ja nuoraide . 1 30 dahje eanebut 1 30 Egil Olli 1 30 Earret dan njeallje virggi mat sirdojuvvojedje 1993:s ( vrd. nohta ovdalis ) , oaččui Sámediggi 1994:s njeallje ođđa virggi , vrd. GGD`juolludusreivve 19.1.1994. 1995:s guokte virggi kulturmuitosuodjalussii mii ruhtaduvvui 27 1 30 29.03.04 Sámediggi / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Stáhta ráđđádallan- ja šiehtadallangeatnegasvuohta álbmotrievtti ektui – oppalaččat Finnmárkkulága ektui 1 30 000 ruvdnosaš máŋggaláhkasaš stipeanddaid juolludus neavttáriid ja vávváneavttáriid jovkui lea maiddái maŋiduvvon . 1 30 000 doalu leat heaittihuvvon ovddit logijagiáigodagas , go fas 21 000 doalu leat heaittihuvvon maŋimuš logijagis . 1 30 - 39 år 40 - 49 år 1 30 - 39 år 26 - 29 år 1 30 % jahkásaš rámmas juogaduvvo lágádusaide doaimma mielde , sihkkarastit ahte buvttaduvvojit eanet sámegielat almmuheamit . 1 30 % jahkásaš rámmas juogaduvvo luohtta daid organisašuvnnaide , mat ollašuhttet juolludaneavttuid 1 3/93 SilOU : 2 1 3/00 joatká 1 3.9.4 Heahtedieđihanbálvalus ja sámegiella Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.9.11 . 1 3.9.3 Máŋggagielat guovddáš Stuorravutnii ( Omasvutnii ) Máŋga báikegotti Romssas ja Finnmárkkus leat árbevirolaččat leamaš golmmagielat servodagat – dárogielagat , sámegielagat ja kvenagielagat . 1 3.9.2 Sámelága giellanjuolggadusat Sámelága giellanjuolggadusaid hálddašanguovlu viiddiduvvui jagi 2009 Loabága suohkaniin . 1 3.9 Sámegielat 3.9.1 Doaibmaplána sámegielaid várás Sámegielaid doaibmaplána almmuhuvvui miessemánu 29. b. 2009 . 1 3.9 3.9.1 3.9.2 3.9.3 3.9.4 3.10 3.11 3.12 Regionálapolitihkka . . . . . . . . . . . . . 1 3.8.4 Čázádat ja energiijaáššit , bieggafápmu Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.10.9 . 1 3.8.3 Boraspirehálddašeapmi Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.10.8 . 1 3.8.2 Ođđa minerálaláhka Ealáhus- ja gávpedepartemeantta EGD ovddidii od.prp. nr. 43 ( 2008–2009 ) Láhka háhkamis ja bohkamis minerálavalljodagaid ( minerálaláhka ) Stuorradiggái 2009 njukčamánu 20 . 1 3.8.1.3 UNESCO konvenšuvdna vuoiŋŋalaš kulturárbbi suodjaleami birra Norga vuolláičálii UNESCO konvenšuvnna vuoiŋŋalaš kulturárbbi suodjaleami birra jagi 2007 . 1 3.8.1.2 Preassadoarjja sámi aviissaide Preassadoarjja sámi aviissaide lasihuvvui meakkašahtti láhkai jagiid 2008 ja 2009 dainna áigumušain ahte galge sáhttit almmuhit sámi beaiveaviissaid . 1 3.8.1.1 Kulturviesut Stáhtabušeahta kapihttalis 320 Dábálaš kulturulbmilat , poasttas 73 Nationála kulturviesut , attii Kulturdepartemeanta 2,5 milj. ruvnno jahkái 2009 doarjjan gárvvistit čájáhusaid ođđa Nuortasámi dávvirvuorkkás / Ä ‘ vv nuortalaš musea ja 5,2 milj. Ája Sámi guovddáža viidásat prošekteremii . 1 3.8.1 Luonddušláddjivuođaláhka Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.10.2 . 1 3.8 Doaibmabijut 1 3.7.3 Arktalaš ovttasbargu Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.9.2 . 1 3.7.2 Davviguovllut Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.9.1 . 1 3.7.1 Ráđđehusa raporta ILO-konvenšuvnna nr. 169 álgoálbmogiid ja olmmoščearddaid birra Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttala 2.9.4 . 1 3.7 Loahppacealkámuš Máhttu Sámedikki jienastuslogu birra lea dárbbašlaš , go jienastuslohku lea máŋgga dáfus dehálaš oassi sámediggeválggain . 1 3.7 Duopmostuolu ásaheapmi Sis-Finnmárkui 1 3.6.3 Hálddašanođastus Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.8.3 . 1 3.6.3 Biiriid mielde válgaoassálastin 2009 Sámediggeválggas Go guoská válgaoassálastimii dan čieža válgabiires , mat ásahuvvojedje 2009 válgga rájes , de čájehuvvo dat Govva 19 dás vuolábealde . 1 3.6.2 Biiriid mielde válgaoassálastin Sámediggeválggain 1989-2005 Dán vuolit kapihttalis geahččat válgaoassálastima dan 13 válgabiires , mat ledje sámediggeválggain 1989-2005 rádjái . 1 3.6.1 Válgaoassálastin iešguđetlágan válggain Norggas 1987- 2009 Govva 3.15 vuollelis čájeha válgaoassálastima dan guđa sámediggeválggas , mat leat čađahuvvon áigodagas 1989-2009 . 1 3.6.1 Ođđa dieđáhus bire- ja guovlopolitihka birra Gielda- ja guovlodepartemeanta ovddidii 2009 giđa St.dieđ. nr. 25 ( 2008–2009 ) Báikkálaš ahtanuššanfápmu ja boahtteáiggedoaivva . 1 3.6 Válgaoassálastin Jienastanvuoigatvuohta Norggas eará válggain lea čadnon orrunbáikái ja orrunáigái . Sámediggeválggas lea , lassin dieidda dábálaš jienastanvuoigatvuođa eavttuide , vel čadnon sámi eavttut beassat čuožžut jienastanlogus , ja dat ahte duođai leat dieđihan iežat jienastanlohkui . 1 3.6 Iskkadeapmi guovttegielalaš service birra sámegiela hálddašanguovllus 1 3.6 Eamiálbmogiid vuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 1 3.6 Areála ja biraspolitihkka 3.6.1 Luonddušláddjiivuođaláhka Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa čuoggái 2.8.4.17 suodjaleami birra . 1 3.5.1 Interreg 1 3.5.1 Hástalusat bargomárkana ovdáneami dáfus Dakkár oahpahusfálaldagat mat atnet deastta guovlluid boahttevaš máhtto- ja bargonákcadárbbuin , mearkkašit ollu vejolašvuoñaid dáfus oažžut báikkálaš bargonávccaid ja nuoraid válljet oahpahussuorggi man vuoñul sáhttet maŋŋá ásahit doaimmaid . 1 3.5.1 Bargomárkana ovdáneapmi ja bargoveahkadárbbut Dakkár oahpahusfálaldagat mat atnet deastta guovlluid boahttevaš máhtto- ja bargonákčadárbbuin , mearkkašit ollu vejolašvuođaid dáfus oažžut báikkálaš bargonávččaid ja nuoraid válljet oahpahussuorggi man vuođul sáhttet maŋŋá ásahit doaimmaid . 1 3.5 Sámi riektadilálašvuođat – viidáset gárgedeapmi 1 3.5 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbarggu ovddidanforum 1 3.5 Joatkkaoahpahus Romssas galgá leat kvalitatiiva fálaldat mii lea buoremus riikkas . 1 3.5 Joatkkaoahpahus - hástalusat bargomárkana ovdáneami dáfus Romssas galgá leat kvalitatiiva fálaldat mii lea buoremus riikkas . 1 3.5 Gonagasreappá hálddašeapmi – bargojoavku 1 3.5 Eurohpá Uniovdna 1 3.4.3 Olmmošvuoigatvuođaláhka 1 3.4.2 Sámeláhka 1 3.4.2 Standing Committee of Arctic Parliamentarians 1 3.4.2 Sohkabealejuohku biriin ja suohkaniin jagi 2009 2009-válggain buktit ovdan sohkabealejuogu čuovvovaččat veaháš dárkileappot , sihke válgabiire- ja suohkandásis . 1 3.4.12 Goađit / ealáhusbarttat 1 3.4.1 Vuođđolága paragráfa 110a 1 3.4 Sámi statistihkka Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.6 . 1 3.4 Ráhkaduvvon raporta ja váikkuhusiskančielggadeapmi galget leat vuođđun šiehtadallamiidda duohta iskkademiid ja doaimma ektui , gč. dán plánaveahki čuoggá § 4. 4 Šiehtadallamat 4.1 Dat guhte galgá dahkat duohta iskkadanbargguid ja váldit iskosiid , ja dat gii áigu ohcat rogganvuoigatvuođa ja konsešuvnna minerálalága paragráfaid 13 , 20 ja 43 mielde , galgá váldit oktavuođa Sámedikkiin ja šiehtadallat lagabui movt šiehtadallamat galget čađahuvvot . 1 3.4 Regionálapolitihkka Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.7 . 1 3.4 Oahpahusfálaldat sámi ohppiide olggobealde sámegiela hálddašanguovllu – bargojoavkkut 1 3.4 Norgalaš riektenjuolggadusat 1 3.4 Guvllolaš máhttoovddideami eavttut Romssa universitehtas lea ovttas fylkka allaskuvllaiguin , Romssa dutkangárdimiin ja riikkaoasi dutkan- ja ovddidanbirrasiiguin muñui deaŧalaš rolla go barget dárbbašlaš arenaid huksemis , main galget leat guvllolaš máhtu ovddidit . 1 3.4 Guvllolaš máhttoovddideami eavttut Romssa universitehtas lea ovttas fylkka allaskuvllaiguin , Romssa Dutkangárddiin ja riikkaoasi dutkan- ja ovddidanbirrasiiguin muđui deaŧalaš rolla go barget dárbbašlaš arenaid huksemis , main galget leat guvllolaš 1 3.4 Davvi-Norgga davviriikkalaš diehtojuohkinkantuvra 1999 - 2000 1 3.4 Bátnedivššohagat Ovdal 2006 ii leat čađahuvvon systemáhtalaš bargu sámegielas ja kulturgealbbus earágo galbenbarggut . 1 3.4 Arktalaš ovttasbargu 1 3.3.9 Meahcástallan Buohkaid vuoigatvuohta ja skuter- ja bievlavuodjinluottat leat guokte dehálaš hálddašanoasi FeFo:s mii guoská meahcástallamii . 1 3.3.8 Ealga Ealgabivdu lea Finnmárkkulága § 23 mielde vuoigatvuohta olbmuide geat orrot Finnmárkkus muhto olggobealde bivdit sáhttet oasálastit báikkálaš bivdojoavkkuin . 1 3.3.7 Rievssat Finnmárku lea álo leamaš gulustuvvon rievssatfylka ja doppe lea álo leamaš stuorimus lohku bivdon rievssahiin . 1 3.3.6 Bivdu Finnmárkkus ledje birrasii 3– 4 000 bivdi muhtun hámat bivddus jagi 2009/2010 . 1 3.3.5 Minerálat Finnmárku adno fylkan mas leat ollu minerála- ja metállagávdnoštumit . 1 3.3.4 Mearraluossabivdu FeFo hálddaša ovttas fylkkamánniin badjel 1600 saji luossabivdui mearas ja Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ráhkada statistihka guollebivdui . 1 3.3.3 Hálddašandivada lasiheapmi – eanet kommersialiseren báikkálaš čázádathálddašeamis ? 1 3.3.3 Eurohpáráđi rámmakonvenšuvdna riikkagottálaš veahádagaid suodjalusa birra 1 3.3.2 Sáivačáhceguolásteapmi Álttá , Deanu ja Njávdáma johkaguolásteapmi lea Birasgáhttendepartemeantta ja Fylkkamánni vuollásaš muhto hálddašuvvo muhtun muddui báikkálaš ráđđenvugiiguin . 1 3.3.2 ILO-soahpamuš nr. 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid birra iešstivrejeaddji stáhtain 1 3.3.1 Suohkanat juhkkojuvvon dan vuođul man oallugat leat čálihan jienastuslohkui 1 3.3.1 Finnmárkkuopmodaga hálddašeapmi Gánnáha mearkkašit ahte FeFo almmolaččat hálddaša Finnmárkku oppalaš areála ja resurssaid dassážiigo Finnmárkkukommišuvdna lea čielggadan vuoigatvuođadilálašvuođa . 1 3.3.1 Artihkal 27 ON konvenšuvnnas 1966 siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1 3.3 Sámi statistihkka 1 3.3 Sámi kulturmuitoráddi 1 3.3 Sámi joatkkaskuvllaid stivra – ođđa lahttu 1 3.3 Sámi girkoráddi 1 3.3 Riikkaidgaskasaš riektenjuolggadusat 1 3.3 Regulerenráddi 1 3.3 Lávdegoddi boazodoalloplána ráhkadeapmái 1 3.3 Joatkkaskuvllat Joatkkaskuvllaid ektui lea čađahuvvon erenoamáš prošeakta áigodagas 2004-2006 maid ruhtadedje Sámediggi ja Romssa fylkkasuohkan . 1 3.3 Jienastuslohku suohkandásis 2005 ja 2009 Sámi statistihkka 2010-čállosis lea Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ( 2010 ) almmuhan čuovvovaš gártta jienastuslogu juogustusas suohkaniidda 2009 sámediggeválggain : Kárta 3.1 Olbmot Sámedikki jienastuslogus 2009 , juohke suohkanis 1 3.3 Go Stáhtavuovddit árvvoštallá dahkat soahpamuša iskkademiin mat gusket industriijametállaide , huksenávdnasiidda ja luonddugeđggiide , de berre dat fuolahit ahte ráhkaduvvo raporta mas leat dieđut ja árvvoštallamat sámi beroštusain maidda iskkadeamit , vejolaš iskosiid váldin ja doaibma sáhttet guoskat . 1 3.3 Finnmárkkuopmodat ( FeFo ) Finnmárkkuopmodat ásahuvvui almmolaččat jagi 2006 Finnmárkkulága duogážiin . 1 3.3 Erenoamážit 26 SED-guovllu jienastuslogu birra Dán oassekapihttalis geahčestit erenoamážit dan 26 suohkana mat ollásit dahje belohahkii leat nu gohčoduvvon SED-guovllus , buohtastahtton Tabealla 3.6 vuollelis . 1 3.3 Dásseárvu ja vealahanvuostálastin Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.5 . 1 3.3 Dutkan ja statistihkka Dutkan ja statistihkka dárbbuid , dárbbuid rievdamiid , kvalitehta ja ulbmilolahusaid birra , sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid ektui , ferte leat olámuttos vuođđun boahtteáiggi politihkalaš mearrádusaide . 1 3.3 Dutkan ja statistihkka 1 3.3 Davvi-Norgga kulturráddi 1 3.3 Barentsovttasbargu 1 3.3 Alit oahpahus Dutkan mii lea Romssa universitehtas ja fylkka allaskuvllain , ferte leat doaimmaid várás ja vuhtii váldit guvllolaš dárbbuid . 1 3.3 Alit oahpahus Dutkan mii lea RUs ( Romssa universitehtas ) ja fylkka allaskuvllain , ferte leat doaimmaid várás ja vuhtii váldit guvllolaš dárbbuid . 1 3.2.9 Eallit Luonddus / Leve i naturen – dialoga ja hálddašeapmi ? 1 3.2.8 Buoret nállegoziheapmi Vai galgá sáhttit buoridit boraspire hálddašeami doaibmabijuid , de lea guovddáš ášši eanet máhttu boraspiriid birra . 1 3.2.7 Boraspiriid jávkadeapmi eastadeaddji doaibmabidjun Dain eastadeaddji vugiin maid atnet dál , orru jávkadeapmi boraspiriin mat leat dahje dáidet vahágahttit elliid guohtumis , mas oanehis áigái lea eanemus ávki . 1 3.2.6 Buhtadusat bohccuid ovddas 2005-2009 . 1 3.2.5 Sávzabuhtadusat - lassáneapmi logus galle sávzza duođaštuvvot goddon Sávzabuhtadusaid ektui leat válljen statistihka Finnmárkkus , Romssas ja Nordlánddas . 1 3.2.5 Sávzabuhtadusat - lassáneapmi logus galle sávzza duođaštuvvot goddon 52 3.2.6 Buhtadusat bohccuid ovddas 2005-2009 . 1 3.2.4 Eará čilgehusat alla dieđihuvvon boraspiremassimii – váikkuha go boraspirevahágahttimiid buhtadusortnet alla boazologuid ? 1 3.2.3.1 Buhtadusat – duođaštuvvon ja meroštallon massimat Nanu riidováidudeaddji vuohki lea buhtadusa máksin sávzzaid dahje bohccuid ovddas maid leat massán boraspiriide . 1 3.2.3 Eastadeaddji ja riidováidudeaddji doaibmabijut 3.2.3.1 Buhtadusat – duođaštuvvon ja meroštallon massimat 3.2.4 Eará čilgehusat alla dieđihuvvon boraspiremassimii – váikkuha go boraspirevahágahttimiid buhtadusortnet alla boazologuid ? 1 3.2.2 Movt leat organiseren hálddašeami ? 1 3.2.2 Jienastusloguid ovdáneapmi biiriin 1989-2005 Dán oassekapihttalis guorahallat jienastuslogu dan 13 biires mat ledje sámediggeválggain 1989-2005 . 1 3.2.2 Gealbu sámegielas ja sámi kultuvrras Romssa fylkkasuohkanis leamaš sámekonsuleanta 1994 rájes , ja son álggahii systemáhtalaš barggu ovddidit sámegiela ja kultuvrra . 1 3.2.11 Álbmot vuosttaldeapmi boraspirehálddašeapmái ? 1 3.2.10 Guođohangielddus jagi 2012 ? 1 3.2.1 Jienastuslogu obbalaš ovdáneapmi 1989-2009 Man stuoris Sámedikki jienastuslohku livččii sáhttán leat jus buohkat geat devdet goappaš eavttuid livčče dieđihan dasa , ii leat oktage gii máhttá vissásit diehtit . 1 3.2.1 Doaibmaplána ovddidan dihtii ovttadássásašvuođa ja eastadan dihtii čearddalaš vealaheami áigodahkii 2009–2012 Jagi 2009 MDD almmuhii Doaibmaplána ovddidan dihtii dásseárvvu ja eastadan dihtii čearddalaš vealaheami áigodahkii 2009–2012 . 1 3.2 Sámi vuoigatvuođalávdegotti bargu Tromssas , Norlánddas ja máttasámeguovllus 1 3.2 Sámi kulturviesut — doaibma ja investeren 1 3.2 Sámi giellaráđi várrelahttu 1 3.2 Sámi Instituhtta 1 3.2 Sámedikki mánáid- ja nuoraidprošeakta , referánsajoavku 1 3.2 Plánaregisttar 1 3.2 Máŋggakultuvrralaš áddejupmi Máŋggakultuvrralaš áddejupmi unnuda vejolaš gulahallanváttisvuođaid šaddama . 1 3.2 Máŋggakultuvrralaš áddejupmi 1 3.2 Jienastuslohku obbalaččat ja biriin 1989-2009 Sámedikki jienastuslohku lea máŋgga ládje sámediggeválggaid vuođustus . 1 3.2 Guovllustivrrat 2000 - 2003 1 3.2 Guovddášhálddahus 3.2.1 Geavahit sámegiela čoahkkimiin jnv. . 1 3.2 Erohusat eamiálbmotvuoigatvuođaid ja veahádatvuoigatvuođaid gaskkas 1 3.2 Dásseárvu ja vealaheami vuostálastin Čujuhuvvo sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.10.2.1.6 . 1 3.2 Dat geasa lea addojuvvon rogganvuoigatvuohta minerálalága §§ 29 ja 30 mielde , galgá ráhkadit váikkuhaniskančielggadusa plána- ja huksenlága kapihttaliid 4 ja 14 mielde sámi kultuvrra , ealáhuseallima ja servodateallima luondduvuđđosa sihkkarastima ektui doaibmaohcamis minerálalága § 43 mielde . 1 3.2 Boraspirehálddašeapmi 3.2.1 Boraspirehálddašeami mihttu Boraspirehálddašeapmi galgá geavatlaččat bisohallat máŋgga beali gaskkas maid galgá váldit vuhtii : sihkkarastit ealaskas boraspire náli ja váldit vuhtii boanddaid ja boazobargiid beroštumi hehttet boraspiriid vahágahttimis guohtunelliid . 1 3.2 Bargu movt buoridit eará eamiálbmogiid dilálašvuođaid máilmmis 1 3.2 Anadromalaš luossabivddu ovttasbargoráđđi 1 3.17.3 Tearbmaovddideapmi – hástalusat Bargo- ja čálgoetáhtii Sámegielat tearpmat mat gusket Bargo- ja čálgoetáhtii , ovddiduvvojit dađistaga go teavsttat jorgaluvvojit . 1 3.17.2 Geavaheaddjiidiskkadallama čađaheapmi sámegillii Jagi 2009 vuosttaš jahkebeali čađahuvvui vuosttaš geardde webba-vuđot geavaheaddjiidiskkadallan sámegillii dain NBČ-kontuvrrain mat leat sámegiela hálddašanguovllus Finnmárkkus . 1 3.17.1 Diehtojuohkin sámegillii bargo- ja čálgohálddahusas Eanaš sápmelaš geavaheaddjit hállet davvisámegiela , ja eanaš NBČ-kontuvrrat sámi hálddašanguovllus leat davvisámegiela guovllus . 1 3.15.7 Árvoháhkanprográmma veahkkálas ealáhusaid várás Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.7.13.3 . 1 3.15.7 Árvoháhkanprográmma buohtalasealáhusaide ja mátkeealáhusaide Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.17.7 . 1 3.15.6 Energiijarusttegat Varanger Kraft AS lea ohcan doaibmalobi hukset bieggafápmorusttega mii addá 350 MW rádjai , Rákkočerrui Bearalvági gildii . 1 3.15.5 Norgga-ruoŧa boazoguohtunkonvenšuvdna Šiehtadallamat Ruoŧain ođđa boazoguohtunkonvenšuvnna birra joatkašuvve fas 2005 juovlamánus maŋŋil go guokte riikka sohpe ođđa oktasaš fápmudusa čuovvovaš šiehtadallamiidda . 1 3.15.5 Luossahálddašeapmi Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.7.5.2 . 1 3.15.4 Boraspirenammagottit Sámediggi nammadii ovddasteddjiid boraspirenammagottiide Hedmárkkus davás . 1 3.15.4 Areálagažaldagat ja areálasuodjaleapmi Dat ođđa mearriduvvon plánaláhka , geatnegahttá suohkaniid ja guovlluid vuhtiiváldimis sámi boazodoalu luondduvuođu , ja ođđa njuolggadusaid searvama birra ja plánaprográmma gáibádus mii galgá sihkkarastit ahte boazodoallu árrat searvá plánaprosessii . 1 3.15.3 Minerálaláhka Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.8.4.18 . 1 3.15.2 Boazodoallu Boazodoallopolitihka ulbmil lea oaččohit áigái boazodoalu mii lea ekonomalaččat , ekologalaččat ja kultuvrralaččat ceavzil . 1 3.15.1 Eanadoallu Ráđđehus lea Soria Moria-julggaštusastis cealkán ahte dat háliida sihkkarastit eanadoalu doaimmaheddjiide dakkár sisaboahtoovdáneami ja sosiála eavttuid mat eará joavkkuin ge leat . 1 3.15 Ealáhusat 3.15.1 Guolásteapmi Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.17.5 . 1 3.14 Árbediehtu Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 2.13.6 . 1 3.13 Alit oahpahus 1 3.11.3 Sámelága giellanjuolggadusat Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.13.2 . 1 3.11.1 Sámi gielat Kultur- ja girkodepartemeanta ovddidii 2008 geassemánu St.dieđ. nr. 35 ( 2007–2008 ) Mihttomearit ja oaivilat . 1 3.10.6 Dávvirvuorkkát Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.12.7 . 1 3.10.5 Mediat Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.12.10 . 1 3.10.3 Sámi festiválat – Riddu Riđđu Festivála Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.12.2 . 1 3.10.2 Sámi lávdedáidda Nu movt čállojuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kap. 2.12.1 de leat 2008 leamašan ráđđádallamat gaskal GKD ja Sámedikki doaibmabijuid birra mat almmuhuvvojit St.dieđ. nr. 32 ( 2007–2008 ) Lávddi duogábealde , lávdedáidaga birra Norggas . 1 3.10.1 Sámi kultuvra Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhussii kap 2.12.1. 2002 rájes moanaid kulturásahusaid ja – doaimmaid hálddašanovddasvástádus sirdojuvvon Sámediggái . 1 3.1.7 Sámegiel giellageavahus / giellaiskkadeapmi Romssa fylkkasuohkanis leamaš olgguldas giellaiskkadeamit , muhto eat leat čađahan iskkademiid ieža . 1 3.1.4 Sámediggeválga jagi 2009 – ođđa válgaortnet Čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kapihttalii 15 Erenoamáš prošeavttat . 1 3.1.4 Eará ON áššit 1 3.1.4 Almmuhusat Diehtojuohkinguovddáš lea šiehtadan ahte buot fylkkasuohkana almmuhusat mat almmuhuvvojit Nordlys-aviissas maiddái almmuhuvvojit sámegiel aviissas ( Min Áigi ) . 1 3.1.3 Visogovva das mat ráđđádallamiid leat čađahuvvon Sámedikkiin Vuolábealde lea visogovva dain ráđđádallamiin mat leat čađahuvvon jagi 2009 dahje galget čađahuvvot miessemánu 1. b. 2010 rádjai stáhtaeiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallansoahpamuša vuođul . 1 3.1.3 ON eamiálbmotjulggaštus 1 3.1.3 Galben ja namahus sámegillii Kapihtal 7.4 ovdanbuktá galbenplána mii lea čađahuvvome , dás vuolábealde namuhuvvo makkár visttit juo leat galbejuvvon sámegillii / main juo lea sámegiel namahus . 1 3.1.3 Dieđut makkár ráđđádallamat leat leamašan Sámedikkiin jagi 2008’s Vuolábealde leat dieđut ráđđádallamiid birra čađahuvvon ráđđádallansoahpamuša vuođul gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki 2008’s gitta 2009 miessemánu 1. beaivvi rádjái . 1 3.1.2 Sámedikki rievttálaš sajádat Ráđđehusa lea álggahan láhkabarggu man ulbmiliin lea árvalit láhkarievdadusaid mat lea dárbbašlačča jus dahje go Sámedikki galggašii sáhttit ásahit sierra riektesubjeaktan , ja muđui heivehit lága dálá dillái . 1 3.1.2 ON eamiálbmotáššiid Bissovaš Forum 1 3.1.2 Kommentárat statistihkkii mat leat olámuttos – metoda ja beasatlašvuohta Boraspirehálddahus lea oalle máŋggabealat vuogádat ollu dásiiguin ja organisatuvrralaš ossodagaiguin main guhtesge lea sierra mihttu ja ovddasvástádusguovlu ( geahča appendix 3 govvosa ) . 1 3.1.2 Kommentárat statistihkkii mat leat olámuttos – metoda ja beasatlašvuohta 3.2 Boraspirehálddašeapmi 3.2.1 Boraspirehálddašeami mihttu 3.2.2 Movt leat organiseren hálddašeami ? 1 3.1.2 Gulaskuddanásahusaid oaivilat Eanas gulaskuddanásahusat ledje ovttaoaivilis departemeanttain ásahit láhkaásahusvuođu mas Gonagas mearrida guđet suohkanat sámegiela hálddašanguvlui gullet . 1 3.1.2 Ekonomiijastivren ja raporteren Jahkásaš bušeahttaproposišuvnnain Stuorradiggái leat oasit juolludusárvalusain Sámediggái čadnojuvvon juohke jagi konkrehta láidagiidda . 1 3.1.1 Sámedikki ja ráđđehusa gaskasaš bušeahttabargovuogit Ráđđehus ja Sámediggi gulahallet ođđa bušeahttabargovugiid birra . 1 3.1.1 ON eamiálbmotlogijahki 1995 - 2004 1 3.1.1 Datahástalusat , gáldugeavaheapmi ja struktuvra Vaikko guovttelot-jagi áigodagas leat čađahan guhtta sámediggeválgga , de lea unnán diehtu válggaid birra vuogimielde biddjon ja duođaštuvvon . 1 3.1.1 Bušeahttaprosedyrat gaskal Sámedikki ja ráđđehusa Dás čujuhuvvo Sámedikki jahkedieđáhusa kápihttala čuoggái 2.2 . 1 3.1 Šiehtadandelegašuvdna — Njávdáma ja Deanu soahpamušaid ođđasis šiehtadeamit 1 3.1 Árvokommišuvnna sámi árvogažaldagaid prošeaktajoavku 1 3.1 Álggaheapmi Norgga Sámediggi lea ovddastuslaš politihkalaš orgána , válljejuvvon sápmelaččain ja sápmelaččaid gaskkas . 1 3.1 Álggaheapmi Johtolatplána 2006-2009 bidjá vuññui muhtin váldohástalusaid : - Buoret manahat buot geavaheddjiide olles fievrrádusvuogádagas . 1 3.1 Álggaheapmi Dán artihkkala mandáhtta lea čielggadit almmuhuvvon statistihka mii sáhttá čuvgehit biras- ja resursahálddašeami sámi guovlluin . 1 3.1 Álggaheapmi 46 3.1.1 Datahástalusat , gáldugeavaheapmi ja struktuvra 47 3.2 Jienastuslohku obbalaččat ja biriin 1989-2009 50 3.2.1 Jienastuslogu obbalaš ovdáneapmi 1989-2009 51 3.2.2 Jienastusloguid ovdáneapmi biiriin 1989-2005 52 3.2.3 Jienastuslohku biiriin jagi 2009 58 3.3 Jienastuslohku suohkandásis 2005 ja 2009 62 3.3.1 Suohkanat juhkkojuvvon dan vuođul man oallugat leat čálihan jienastuslohkui 63 3.3.2 Jienastuslohku suohkaniin main ledje unnimusat 20 čálihan jienastuslohkui 2009 65 3.4 . Jienastuslogu sohkabeale- ja ahkejuohku 77 3.4.1 Nissonoassi oktiibuot 2001-2009 ja biriin 2001-2005 77 3.4.2 Sohkabealejuohku biriin ja suohkaniin jagi 2009 78 3.4.3 Jienastuslogu ahkečohkkehus oktiibuot jagiid 2005 ja -09 83 3.4.4 Jienastuslogunissonoassi ahkejoavkkuid ektui jagiid 2005 ja 2009 86 3.5 Eret dieđiheamit jienastuslogus 88 3.6 Válgaoassálastin 90 3.6.1 Válgaoassálastin iešguđetlágan válggain Norggas 1987- 2009 90 3.6.2 Biiriid mielde válgaoassálastin Sámediggeválggain 1989-2005 94 3.6.3 Biiriid mielde válgaoassálastin 2009 Sámediggeválggas 97 3.7 Loahppacealkámuš 98 Mielddus A : Sámedikki válgabiiret 1989-2005 101 Mielddus B : Sámedikki válgabiiret 2009103 Mielddus C : Kárta suohkaniin gos ledje unnimus 30 jienastuslogus 2005 ja 2009 105 4 1 3.1 Sámi kulturmuitoráddi 1 3.1 Sámi Allaskuvla 1 3.1 Stáhta sámi joatkkaskuvllaid stivra 1 3.1 Stáhta luondduhálddašanráđđi 1999 - 2002 1 3.1 Ráđi čovvoleapmi dain áššiin mat almmuhuvvojedje dievasčoahkkimis áššis 11/05 1 3.1 Riektevuođus – manne sierra eamiálbmotriekti ? 1 3.1 ON eamiálbmotáššiid áŋgiruššan:s 1 3.1 Máhttovišuvdna " Máhttoservodat Romsa " dovddaha boahtteáigásaš áigumuša , ja seammás dat bures govvida otnáš fylkka . 1 3.1 Máhttorevišuvdna ” Máhttoservodat Romsa ” dovddaha boahtteáigásaš áigumuša , ja seammás dat bures govvida otnáš fylkka . 1 3.1 Máhtolašvuohta sámi giela ja kultuvrra birra Máhtolašvuohta sámi giela ja kultuvrra birra lea deaŧalaš eaktu jos dearvvašvuođa- ja sosiálabargit galget sáhttit fállat sámi bálvalusdárbbašeaddjái dakkár fálaldaga masa sus lea vuoigatvuohta . 1 3.1 Máhtolašvuohta sámi giela ja kultuvrra birra 1 3.1 Kártavuođđu ja báikáduvvon dieđut 1 3.1 Fylkkasuohkan ja giellanjuolggadusat 3.1.1 Giellakonsuleanta Romssa fylkkasuohkan ásahii sámi giellakonsuleantavirggi njukčamánus 2003 . 1 3.1 Beaivváš Sámi Teáhter 1 3. čuokkis … Sámi mánáid ja nuoraid beroštumit . 1 3. čuokkis : Sámediggi lea ovttaoaivilis das ahte mohtorjohtolat lea lassánan maŋimus jagiid , erenoamážit Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 3. čuoggás ( siiddu njealját teakstaoasis ) maŋimuš cealkagis biddjojuvvo « eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođaid » sadjái « boares riektevuođu » . 1 3. Čoarve , dákte- ja metálladuodjefága oahppoplána 1 3. váldoulbmil lea veahkehit Sámedikki čoavdit iežaset sámepolitihkalaš ja hálddahuslaš doaimmaid . 1 3. teakstaoassi sihkkojuvvo . 1 3. siiddus , maŋemus oassi 2002 : bušeahtas lea sámi giellaguovddážiid fásta doarjja evttohuvvon lasihuvvot 600 000 kruvnnuin . 1 3. oassi . 4. gurgalas . 1 3. navn son er eller har vært en av foreldrenes eller besteforeldrenes fornavn , når navnet har en tradisjon i en kultur- son ikke skiller mellom fornavn og etternavn . 1 3. málle vuolggasadji lea oktavuohta gielddaide ja fylkkagielddaide bušeahttaoktavuođas , ja dat váldošiehtadallamat maid mii diehtit čađahuvvojit juohke jagi gaskal stáhta ja eanadoalu ja boazodoalu ealáhusorganisašuvnnaid . 1 3. málle lagat ákkastallamis daddjojuvvo viidáseappot bargojoavkoraporttas : « Hele arbeidsgruppen er enig om ahte modell 3 først og fremst legger vekt på praktiske løsninger son oppfyller forpliktelsene til konsultasjoner i henhold til ILO-KONVENSJON NR. 169 artikkel 6 , og hvor artikkel 7 gir supplerende støtte til slike prosedyrer . » 1 3. modealla láhčá maiddái dili nu ahte Sámediggi sáhttá ieš mearridit makkár doaimmaide juolluduvvojit ruđat . 1 3. mielddus Válddi ja doarjjaortnegiid sirdin Sámediggái Lovdata , bušeahttaproposišuvnnaid , stuoradiggedieđáhusaid ja juolludusreivviid vuođul Sámediggái 1989 rájes 2007 rádjái . 1 3. kv 1 3. gurgalas . Gos čuožžu " vuhtto stuorát vejolašvuohta politihkalaččat stivret . 1 3. fáddá loahpaheamis , vuoigatvuođat searvat mearridanproseassaide , giitte EMRIP lahtut buot cealkámušaid ovddas . 1 3. er registrert i Det sentrale folkeregister son et navn son er eller har vært i bruk son fornavn . 1 3. bálvalusat galget leat fidnemis neahtas 1 3. boktit ja nannet stiila- ja málleberoštumi . 1 3. akuhttamedisiinnalaš gearggusvuohta , 1 3. Ulbmiljuksama mihtut ja eavttut Ortnegiid ulbmiljuksama mihtut ja eavttut mearriduvvojit Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusain . 1 3. Læreplan i horn , bein og metallduodjifaget 1 3. Girjjálašvuohta . 1 3. 320.73 Ája sámi guovddáš 13 000 13 000 1 3. , 15. , 24. ja 26 . 1 3. , 15. , 24. ja 25 . 1 3-jagáš bargostipeanda juoigái Biret Risten Sara , Kárášjohka , ja 3-jagáš bargostipeanda nuorra easkkaálgi dáiddárii addojuvvui filbmadáiddárii Anne Laila Utsi , Oslo ( Guovdageaidnu ) . 1 3-jagi áigodagas 1999 rádjái lea juolluduvvon jahkásaš rámma 1 miljon ruvnno doaimmaide mat galget seailluhit ássan- ja bargodili Måskke-guovllus Divttasvuona gielddas . 1 3-5 § gusto seamma láhkái giddagasas čohkkájeddjiid várás . 1 3,5 % RR 2005 Buš 2006 1 3,3 miljovnna manná Sámedikki vuollásaš kulturulbmiliidda , mii ollislaččat oažžu 65 miljovnna kruvnno 2010:s . 1 3)"Gaajhkem sjïeledem " . 1 3 áššiin galgat viidáseappot bargat ovttasráđiid Sámedikkiin . 1 3 Åge Nordkild Johan Mikkel Sara 1 3 Álbmotriektejoavku lohká ahte « garrasit suodjaluvvon geavahanvuoigatvuohta » ii sáhte duhtadit konvenšuvnna gáibádusaid dohkkehit eamiálbmogiid « eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa » . 1 3 § 26 nu . 1 : Mo eavttuhuvvon listtaiguin meannudit stuorradiggeválggas ja fylkkadiggeválggas . 1 3 várrelahttu : Wenke T0rmrenen manai sadjásis . 1 3 vuosttaš lađas galgá čuodjat : I kommunene Meldal , Midtre Gauldal , Oppdal , Rennebu , Rindal , Sunndal og Surnadal kan Kongen mot vederlag etter skjønn kreve avstått til staten rett til å utøve reindrift slik denne beskrives i reindriftsloven §§ 19 til 24 , når dette finnes nødvendig for å sikre fortsatt samisk reindrift i området og de må regnes med ahte inngrepet utvilsomt vil være til mer gagn enn skade . § 1 3 vuosttas lađas vuosttas čuokkis nanne ahte ” Go báikenama čállinvuohki lea mearriduvvon dán lága mielde ja sisačállojuvvon báikenammaragistarii , de galget čállinvuogi geavahit buot almmolaš orgánat , searvvit maid almmolašvuohta eaiggáduššá ollásit , ja vuođđu- 1 3 vahku ovdal ja 6 vahku maŋŋel riegádahttima lea várrejuvvon eadnái , 10 vahku lea várrejuvvon áhččái ( áhččeearri / áhččevirgelohpi go goappeš váhnemiin lea riekti váhnenruhtii . Váhnemat sáhttiba ieža válljet mot gaskaneaskka juogadeaba 27/37 vahku ( oktasašáigodat ) . 1 3 siidu 7 siiddus 1 3 siidu 58 siiddus 1 3 siidu 22 siiddus 1 3 siidu 12 siiddus 1 3 siidu 11 siiddus 1 3 oahppi Nordlánddas ja Romssas hospiterejit skuvllas – ovtta vahku ain mánus dahje juohke nuppi mánu . 1 3 milj. ruvnno galget mannet lassánahttit sámegielat girjjálašvuođa almmuhemiid logu . 1 3 kr 560 000 1 3 Willy Ørnebakk Janoš Trosten 1 3 Willy Ørnebakk 1 3 Vuođđu sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide ” I møtet mellom den enkelte medarbeider i helse- og sosialsektoren og brukere blir tjenestene til . 1 3 Terje Tretnes Sten Erling Jønsson 1 3 Sámi Radios lea sierra divišuvdna NRK:s . 1 3 Sámepolitihka rievttálaš vuođus 1 3 Sámedikki eavttut ja čuovvoleapmi finnmárkkulága oktavuoađas Sámediggi dagai čuovvovaš ovttajienalaš mearrádusa ovdalgo Stuorradiggi dohkkehii finnmárkkulága : « Sámediggi čujuha Justiisalávdegotti evttohan árvalussii O.nr. 80 ( 2004–2005 ) láhka eatnamiid ja luondduresurssaid riektediliid ja hálddašeami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) miessemánu 9. b. 2005 . 1 3 Sámedikki bargoortnet 1 3 Sámediggi Ášši 50/04 Sámedikki bušeahtta mearradus 2005 1 3 Sven-Roald Nystø 1 3 Sten-Erling Jønsson 1 3 Steinar Pedersen 1 3 Sii galget váldonjuolggadussan ássat nuppi dán 2 Okta miellahttu lea subsidiáralaččat guorrasan evttohussii . 1 3 Ráđđehusa bargu sámepolitihkalaš gažaldagaiguin ja 1 3 Ráđđehus bargu sámepolitihkalaš áššiiguin ja Sámedikki jahkedieđáhusa čuovvoleapmi 1 3 Roger Pedersen Egil Olli 1 3 Roger Pedersen 1 3 Randi A. Skum Vibeke Larsen 1 3 Poastaboksa 27 Poastaboksa 250 1 3 Kárášjohka 1 3 Kár 1 3 Kápihttal lea vuosttažettiin čilgejeaddji ; ambišuvdna lea leamaš čohkket dieđuid , ii guorahallat vejolaš árttaid ja oktavuođaid . 1 3 Jørn Are Gaski 1 3 Josef Vedhugnes 1 3 Jienastuslohku ja válgaoassálastin Norgga sámediggeválggain 1989-2009 Torunn Pettersen Dutki , Sámi allaskuvla / Samisk høgskole Stipendiáhtta , Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáš , Romssa universitehta 1 3 Jarle Jonassen 1 3 Janoš Trosten Willy Ørnebakk 1 3 Isak Mathis O. Hætta Johan Mikkel Sara 1 3 Guovttis guđet gullaba dán eanetlohkui evttoheaba ahte Sámediggi nammada golbma stivralahtu , ja ahte dat guokte fylkkadikki ovttas nammadit dan golbma eará . 1 3 Gulaskuddan ja ráđđádallamat 1 3 Gisundveien 9 Postboks 250 1 3 Geahča NAČ 1997 : 5 siidu 36 Muhto nugo diehtit , de dát evttohusat hilgojuvvojedje , danne go áddejuvvojedje nu ahte livčče geanohuhttán eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ILO-konvenšuvnna nr. 107 vuođul . 1 3 Egil Olli Geir Tommy Pedersen 1 3 EAMBBO EALÁHUSA OVDÁNEAMI BIRRA 1 3 Dieđut ja árvvoštallamat sámi beroštusain 3.1 Dat geasa lea addojuvvon iskkadanvuoigatvuohta minerálalága § 13 mielde , galgá ráhkadit raportta mas leat dieđut ja árvvoštallamat sámi beroštusain maidda duohta iskkadanbargu , vejolaš iskosiid váldin ja roggan ja doaibma minerálalága paragráfaid 19 ja 20 mielde njuolga sáhttá guoskat . 1 3 Bjarne Store-Jakobsen 1 3 Bjaren Store-Jakobsen 1 3 Birger Nymo 1 3 Biras- ja resursahálddašeapmi sámi guovlluin Čoahkkáigeassu 3.1 Álggaheapmi 3.1.1 Maid ja movt muitalit sámi logut ? 1 3 Biras- ja resursahálddašeapmi sámi guovlluin Kommentárat válljejuvvon statistihkkii surggiin našunála boraspirehálddašeapmi ja Finnmárkkuopmodaga resursahálddašeapmi 1 3 Berit Oskal Eira Johan Mikkel Sara 1 3 BI mátkkis Johan Ruud-nammasaš fatnasiin . 1 3 Ahte ášši « erenoamážit guoská sámi álbmogii » ii mearkkaš ahte ášši galgá dušše sámiide guoskat . 1 3 : Ovdánanságastallan , masa buohkat leat bures ráhkkanan . 1 3 : Dábálaš fylkaplánemis ii leat šat seamma doaibma . Suohkanat leat huksen mearkkašahtti plánen- ja doaibmagelbbolašvuođa , ja atnet fylkkagieldda hehttet suohkanlaš iešovdáneami . 1 3 540.50 Vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas 3 000 1 000 1 3 540.50 Vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas 1 000 1 000 3 000 1 3 540.50 Vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas 1 000 1 000 1 3 324 kr. 1 3 30.05.2005 Áirras Jørn Are Gaski , BB : sámediggejoavku Sámegiel oahpahus vuođđoskuvladásis 1 3 285 000 ru várrejuvvo gustovaš doarjjalohpádusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2008 muttus . 1 3 26.01.1995 Kommunal- og arbeidsdepartement Utredning av konsekvenser forbundet med en friere budsjettmessig stilling for Sametinget 1 3 22.07.03 Justiisaministtar Odd Einar Dørum / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Od.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) 1 3 20.02.04 Stáhtaráđđi Erna Solberg , Gielda- ja guovlodepartemeanta Ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja departemeanttaid – bovdehus ságastallamiidda 1 3 163 201 - 403 500 kruvnno 403 501 - 432 000 kruvnno 1 3 163 201 - 373 500 kruvnno 373 501 - 432 000 kruvnno 1 3 158 000 ru juolluduvvui 21 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 3 11.05.2005 Kultur- og kirkedepartementet Tilskudd til samisk idrett 2005 1 3 10.12.04 Šiehtadusboađus - Sámedikki bargiidnjuolggadusat 1 3 1 ) Nannet márkanbeassama unna- ja gaskamearálaš fitnodagaide lassi 4 vuoruheami bokte márkanmáhttui , logistihkka / distrušuvnna ja profileren . 2 ) Láhčit dili vai rekrutteret stáñuhis ja gelbbolaš bargonávccaid olles guvlui . 1 3 04.04.05 Siskkáldas notáhta Framdriftsplan for etablering av næringsavtale for duodji – Duodješiehtadusa ásaheami ovdánanplána 1 3 . Čoahkkinjodihangoddi evttoha ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuvvo Sámediggeráđi meannudeapmái . 1 3 . VUOĐĐU SÁMI DEARVVAŠVUOĐA- JA SOSIÁLABÁLVALUSAIDE 1 3 . Nils Henrik Måsø 1 3 . Magnhild Mathisen 1 3 - Njuolggadusaid ( forskrifter ) rievdan 1 3 - Kar 1 3 - EAMBBO EALÁHUSA OVDÁNEAMI BIRRA 1 3 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmáL Ovttajienalaččat mearriduwon . 1 3 ) Čalmmustit hástalusaid latnjalasbuktagiid distribušuvdnii . 1 3 ) ” Nasjonal turistveg ” ja dasa gullevaš siskkáldas struktuvra ferte buoriduvvot . 1 3 ) Ávžžuhit ovddidit ovttasbargu- ja hutkanbirrasiid mariidnaealáhusain . 1 3 ) Ásahit ovttasbargošiehtadusa Norgga Dutkanráñiin . 1 3 ) Áirras Peder Mathisen ovddidii čuovvoval áili : Guliid vuostáiváldindilll sámi guovlluin Dan geažil go dorskebivddus lea ollu jagiid leamaš heahtedilli ja čavga reguleremat , de ii leat dušše guollebivdu mii lea hirbmadit geahppánan . 1 3 ) go guoská Innovašuvdna Norgii , de lea Sámediggi evttohan ahte Sámediggi juogo šattašii oasseeaiggádin Innovašuvdna Norgga ektui dahje ahte lága bokte mearriduvvo ahte Sámedikkis lea vuoigatvuohta nammadit stivralahtuid . 1 3 ) doallat oktavuođaid sierra ásahusaiguin Sámis ja riikkaidgaskasaččat 1 3 ) Vuoruhan dihte petroleumteknologiija davviguovlluin ovddidemiide nana máhttobirrasa davvin . 1 3 ) Vuorkárievdadusa olggobealde . 1 3 ) Vai guovllu ovdamunit geavahuvvojit , de fertejit dábálaš rápmaeavttut ja ealáhusovddideaddji guovlopolitihkalaš váikkuhangaskaoamit nannejuvvot ja lágiduvvot nu . 1 3 ) Peder Mathisen : 1 3 ) Ovddidit máhttofálaldagaid njuolgut vuoññobuvttadeaddjiide , lonuheaddjiide ja unnadoalloborramušbuvttadeaddjiide . 1 3 ) Nannet barggu skuvllaluobahasa vuostá joatkkaoahpahusas . 1 ) Ferte sihkkarastit vuoruheami duodjeealáhusaid bokte fágaoahpahusain , 4 okta berrešii árvvoštallat ásahit oktasaš oahppukantuvrra duojis davvin . 1 3 ) Máhttovuññosaš ealáhusdoaimmat fertejit lassánit ee. gássa 1 industriijalaš ávkinatnimis . 1 3 ) Láhčit dili ovddideapmai mátkkoštanbuktagiid nugo dálveturismma , guolástanturismma ja oanehisluopmoturismma . 1 3 ) Jos Stáhta oahpahuskantuvrras ležžet menddo uhccán diimmut oahppoplánaid mihttomeriid goziheapmái , de ferte Sámediggi fuolahit dan ahte departemeanta addá doarvái resurssaid . 1 3 ) Guolástus- ja mearradoalloealáhusa vástevaš ekonomalaš váikkuhangaskaoamit fertejit sihkkarastit guvllolaš ovddidanulbmiliid . 1 3 ) Fátmmasta 2005 Álbmotoadjofoandda kapitála earret kontoloanaid stáhtii . 1 3 ) Dárbu lea bargat dan badjelii ahte lea ovdáneapmi máhttointensiiva gávppálaš bálvalusaddi ealáhusas ja diehtojuohkin- ja kommunikašuvdnateknologiija suorggis . 1 3 ) Coahkkinjooihan90ddi rávve dievascoahkkima s8ddet Sámediqgeráoi meannudeapmái . 1 3 ) Buoridit ain eambbo guvllolaš ovddidanmáhtu dainna lágiin ahte máhttodássi loktejuvvo , strategalaš guovlofierpmádat huksejuvvo , riikkaidgaskasaš prográmmaide ja riikkaidgaskasaš foraide servojuvvo , main lea áššin guovlopolitihkka . 4 ) Movttiidahttit fitnodagaid searvat riikkarájiid rasttideaddji ovttasbargguide ja oñña gávpemárkaniid guorahallamii . 1 3 % njiedjan viđa jagis 2005/06 rájes 2010/11 rádjai lea unnit go mánáidbessodagaid njiedjan Davvi-Norggas dan seamma viđa jagis . 1 2a . 1 2:s válddahuvvo gávpeleavgga ( našuvnnalašleavgga jumeš ) geavaheapmi ja nubbi mas lea lákči ja njuovčča maid namahuvvo , mii geavahuvvo stáhta almmolaš visttiid šilljus , stáhtaleavgga , mii maiddai namahuvvo lákčeleavgan . 1 29/06 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi 1 29.10.08 rájes lea dat leamaš Ruoŧa beale sámedikkis ja gitta 16 mánu áigodaga . 1 29.09.99 dii. 15.00 - 18.05 32/99 joatkka 1 29.09.99 dii. 09.00 - 12.10 32/99 joatkka 1 29.09. dii. 09.00 - 12.00 Oasis III , čuoggát 1 ja 2 - Eanaeaiggáduššanvuoigatvuohta ja eará eanavuoigatvuođat , ja Finnmárkku eatnamiid hálddašeapmi . 1 29.09 dii. 15.00 - 18.00 Oasis III , čuoggát 3 - 9 - Meahcceresurssaide vuoigatvuohta ja daid hálddašeapmi , Deanučázádat ja Guovdageainnueatnu- Álttájohka , Riddo- ja vuotnaguovlu , Mohtorjohtalus , Boazodoallu , Eanadoallu ja Nuortalaččat Njávdámis 1 29.05 ja 16.12.2008 1 29.02.00 dii. 15.00 - 18.25 3/00 20 1 29.02.00 dii. 09.00 - 12.00 1/00 2 1 29.01.99 reivves biehttala justisminister guhkideamis gulaskuddanáigemeari . 1 29 Sven-Roald Nystø ( áššejođiheaddji ) 1 29 Per Arnesen 1 29 26.04.05 Stuorradikki presideantagoddi / Sámediggi Finnmárkkulága meannudeapmi 1 28.09.99 dii. 15.30 - 18.00 32/99 21 - 154 1 28.09.99 dii. 09.00 - 12.05 27/99 2 - 6 1 28.09. dii. 15.15 - 18.00 Oasit I ja II Sámediggeráđi árvalusas - Álgu ja Sámedikki vuođđooaidnu 1 28,5 mrd. ruvdno lei biddjojuvvon priváhta ja suohkaniid obligašuvnnaide ja sertifikáhtaide . 1 28 sámepolitihka birra evttohan ahte váldonjuolggadussan váldojuvvo viessoláigoruhtadanortnet atnui gos stáhta ruhtada ođđa kulturvie 24 Dieđ. St. 22 Sámedikki 2009 doaimma birra 1 28 siidu 58 siiddus 050/08 : Stuorajavrre ealahussearvi - Doaibmadoarjja sámi ealahusserviide - 2008 1 28 ráhkadan sierra Strategiija mo gávdnat ovdaskuvlaoahpaheddjiid mánáidgárdái 2007-2011 , mas leat jahkásaš doaibmabidjoplánat . 1 28 Per A. Bæhr 1 28 Isak Mathis O. Hætta 1 28 08.04.05 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø / Stuorradikki presideanta Jørgen Kosmo Finnmárkkulága meannudeapmi Stuorradikkis 1 275 milj. kroner . 1 273 , 8504 Narviika Divttasvuona suohkan , sámi dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeakta , 8290 Gásluokta Norlándda fylkkamanni , Sosiála- ja bearašossodat 8002 Bodø Hole , Holger ja Merok , 1 27/93 FÁPMUOUSLÁVOEGOTTI ÁRVALUS FÁPMUOUSAIO HÁRRÁI Fápmuduslávdegotti jođiheaddji Mary Mikalsen Trollvik ovddidii fápmuduslávdegotti árvalusa : Lávdegoddi čujuha válmmašteaddji fápmuduslávdegotti ávžžuhussii ja ávžžuha Sámedikki mearridit čuowuvaččat : " Fápmudusat mat gusket áiarasiidda ja várreáirasiidda válgakreatssas 1 Várjjat , válgakreatssas 2 Deatnu , válgakreatssas 3 Kárášjohka , válgakreatssas 4 Guovdageaidnu , válgakreatssas 5 Porsár ] gu válgakreatssas 6 Áltá / Fálesnuorri 1 27/06 - Doaibmadoarjja rájárastá sámi organisašuvnnaide 2006 1 27.04.2005 čoahkkinasttiiga várrepresideanta ja stáhtaráđđi Kristin Clemet . 1 27. artihkkalis lea guovddáš oassi mii geatnegahttá norgga stáhta doahttalit sámi vuoigatvuođaid . 1 27. artihkkalis celko ahte minoritehtaid ii galgga vealahit nu ahte sis ii leat riekti , ovttas čeardda eará lahtuiguin , nannet sin kultuvrra , dovddastit ja geavahit sin oskku , dahje geavahit iežaset giela . 1 27. artihkkala sáhttá dalle njuolga geavahit sámelága § 2-1 dulkomis . 1 27 vuosttaš lađas galgá čuodjat : Om erstatningsansvar for skade voldt av hund gjelder de son følger av andre lovfestede og ulovfestede regler , bl . a. skadeserstatningsloven § 1–5 om ansvar for dyr og reindriftsloven § 66 om hunder . 1 27 Svein Peter Pedersen 1 27 Prošeavttas leat dál bargamin merket váldolahttuid Suoma davimus sámiguovllus ja oktasaš márkanfievrridemin ja dan oktavuođas dárbbašlaš ávdnasiid , omd kárttaid jna. . 1 27 Prošeavttas leat dál bargamin merket váldolahttuid Suoma davimus sámiguovllus ja oktasaš márkanfievrridemin ja dan oktavuođas dárbbašlaš ávdnasiid , omd kárttaid jna. 1 27 EALÁHUS 1 27 Anders Urheim 1 27 37 -18 30 24 26 19 -9 5 62 12 29 -12 26 3 15 25 21 13 Rievdan 17 5 Stuoradikki Pst. jienastuslohku 2009 1 27 04.02.05 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø 01.02. beaiváduvvon reive mii guoská ráđđádallannotáhtaide 1 27 , artihk ­kalis daddjojuvvo ahte « Ovddasvástideaddji eiseválddit galget dáhkidit dáid álbmogiid lahtuid skuvlema ja oasálastima skuvlenprográmmaid plánemis ja jođiheamis , dainna ulbmiliin ahte dát álbmogat dađistaga sáhttit váldit ain stuorit ovddasvástádusa dáid prográmmaid jođiheamis » . Ulbmilin lea ahte oahpahus galgá addit mánáide vejolašvuođa ollislaččat searvat sihke iežaset birrasii ja našuvnnalaš oktavuođaide . 1 26/93 FÁPMUOUSLÁVOEGOTTI VÁLLJEN Sven Roald Nyst buvttii čuovvovaš evttohusa : Mary Mikalsen Trollvik jodiheaddjin Berit Ranveig I. Nilssen miellahttun Steinar Pedersen buvttii čuowuvaš evttohusa : Egil om nubbi jodiheaddjin Hartvik Hansen buvttii čuowuvaš evttohusa : Odd Kappfjell miellahttun Peder Mathisen buvttii čuowuvaš evttohusa : Ingar Eira miellahttun Mearrádus EvUohus vida miellahttu hárrái fápmuduslávdegoddái mearriduvvui 1 26/06 - Gulaskuddan – Sámi báikenamat 1 26.05.10 dii. 13.00 - 14.00 ja 15.30 - 18.00 27.05.10 dii 09.00 - 10.30 ja 13.30 - 14.30 , frakšunjođiheaddjičoahkkin dii. 14.30 - 1500 28.05.10 dii 09.00 - 10.30 ja 13.00 - 15.00 1 26.05.00 dii. 09.00 - 13.00 28/00 68 1 26.04.2000 gohččun áššelisttuin ja lassiášši dohkkehuvvo . 1 26.04.05 beaiváduvvon reivves sáddii Stuorradikki presideantagoddi árvalusa maid Stuorradiggi lei mearridan dasa dávistettiin mas čuožžu ahte : 1 26.04.00 gohččun oktan áššelisttuin ja lassiášši dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 26.04.00 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu . 1 26.04.00 beaiváduvvon gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat . 1 26. áirasa várreáirras Anders Oskal manai sadjásis . 1 26,4 miljovnna kruvnnu eanet gielladoaimmaide , girjjálašvuhtii ja girjerádjosii Našunálagirjerádjosii evttohuvvu lasihit 19,2 miljovnna kruvnnuin ee. 3 miljovnna kruvnnu digitáliserendoaimmaide ja ovddidit digitála bálvalusaid álbmot- ja fágagirjerádjosiin . 1 26,4 miljovnna kruvnnu eanet gielladoaimmaide , girjjálašvuhtii ja girjerádjosii 1 26 suohkanis ledje eanetgo 100 olbmo jienastuslogus , čieža suohkanis ledje ges eanetgo 500 . 1 26 suohkanis ledje eanet go 100 olbmo jienastuslogus,7suohkanis ledjeges badjel 500. 55 suohkanis ledje unnimusat 30 olbmo čálihan jienastuslohkui . 1 26 nammaduvvon lahtu ja várrelahtu gaskkas leat mii ožžon dušše ovtta saji . 1 26 Olav Dikkanen 1 26 Geir Tommy Pedersen 1 26 01.02.05 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland Finnmárkkuláhka evttohusa meannudeapmi Justiisalávdegottis 1 26 , Haldis Thommasen . 1 250 oassseváldi oasálaste sámi mánáidgárdde- ja skuvllakonferanssas , mii lágiduvvui Álttás skábmamánu 25. ja 26 beaivvi . 1 250 oasseváldi skuvlla konferánssas 1 25/93 ČOAHKKIMA VUOOOUOEAPMI NammačuOlvun dahkkui , ja juohke kreatssa vuosttaš áirras buvttii fápmudusaid 1 25/06 - Ovttasbargošiehtadus Norlándda fylkkagieldda ja Sámedikki gaskka ( MAŊIDUVVON - rievddaduvvon 24.03.06 ) 1 25.06.99 reive mildosiiguin Kulturdepartementii : ášši 21/99 Sámi kulturviesuid ollislaš plána — ođđa vuoruheapmi 1 25.05.00 dii. 15.00 - 18.00 23/00 jienasteapmi 1 25.05.00 dii. 09.00 - 12.00 23/00 35 1 25.04.2009 Válmmaš 1 25.03.99 gulaskuddanreive Luondduhálddašan Direktoráhtas Troandimis 1 25.02.05 ovddidii ráđđehus ođđa stuorradiggedieđáhusa kulturmuitopolitihka birra , Stuorradiggedieđáhusa nr. 16 ( 2004-2005 ) Leve med kulturminner . 1 25% nieiddain geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu dábálašfágas 5 jagi sisa , leat váldán oanehis universitehta dahje allaskuvlaoahpu . 1 25 jagi buđehin 1 25 gulaskuddancealkámuša leat buktojuvvon maid birra lea ságastallojuvvon , ja mat leat vuhtii váldojuvvon loahpalaš evttohusas . 1 25 Isak Mathis O. Hætta 1 25 Birger Nymo 1 25 24.01.05 Stuorradikki Justiisalávdegoddi / Sámediggi Finnmárkkuláhka evttohusa meannudeapmi Justiisalávdegottis 1 2445.32 Sámi dieđávistti prošekteren 1 500 1 500 1 24/06 - Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2006 1 24.10.1962 Saraksen , Per Erik : Kåserier Sameradioen 1956–1972 . 1 24.05.00 dii. 09.00 - 17.00 seminára 1 24 siidu 58 siiddus 1 24 prošektii juolluduvvui oktiibuot 4 668 000 ru mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 24 30.11.04 Stáhtaministtar Kjell Magne Bondevik / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 239 S ( 2009–2010 ) ( Stuorradikki neahttasiidduin ) 1 23/06 - Sámi sisdoallu vuođđoskuvlla našonála oahppoplánain ja joatkkaoahpus 1 23.10.97 oktasaščoahkkima čoahkkingirji 1 23.10.97 oktasaš telefončoahkkima čoahkkingirji Suoma , Ruoŧa ja Norgga sámedikkiid jođiheddjiid gaskka 1 23.05.00 dii. 15.00 - 18.00 19/00 joatká 1 23.05.00 dii. 09.00 - 12.00 16/00 3 1 23. vahkus : geassemánu 07. b. - geassemánu 11. b. ( FUOM ! 1 23 suohkanis fylkkas lea stuorát vealgi olmmošlogu ektui go riikkas gaskamearálaččat lea . 1 23 siidu 58 siiddus Mearrádusárvalus : Čujuhit din organišuvdnadoarjjaohcamii poasttas 303 – Doarjja sámi ealáhusorganisašuvnnaide . 1 23 Vánddereadju bátnedivššohat 1 23 Romssas leat geatkevahágahttimat njiedjan , ja Davvi-Trøndelagas leat guovžafalleheamit lassánan maŋemus jagi . 1 23 Randi A. Skum 1 23 Poastaboksa 64 Poastaboksa 2083 Poastaboksa 115 Poastaboksa 25 Markv . 1 23 KULTUVRA 1 23 Ann-Mari Thomassen 1 23 12.11.04 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 23 000 sámi báikenama 1 229 13 LNo 1 220 437 Gáldu : SSB , Sámi statistihkka tabealla 52 2003 1 22/92 sÁM ! 1 22/06 - Hálddahusalaš namat sámegillii – evttohus báikenammalága láhkaásahusaide 1 22.04.2004 gohččun dohkkehuvvui ovttajienalaččat 1 22.04.05 beaiváduvvon reivves sáddii Justiisaministtar lávdegoddái ávdnasiid mat ledje vuođđun su reivves . 1 22.01.04 beaiváduvvon reivves bivddii Sámedikki presideanta vástádusa Stuorradikki presideanttas ja Justiisalávdegotti jođiheaddjis movt sii háliidit ahte ovttasbargu viidáset Sámedikkiin galgá leat ja makkár proseassa biddjojuvvo láhkameannudeamis . 1 22-jahkásaš Anne Risten Sara lea vuodján herggiiguin dan rájes go lei 7 jagi boaris , ja vaikko dát lea ollásit albmáid valáštallan , de lea son birgen bures dán valáštallamis . 1 22 siidu 22 siiddus 1 22 milj. ruvdnosaš gollorámma ruhtaduvvo doarjagiin kap. 320 poasttas 73 . 1 22 gohčoduvvon ovttastusain . Jus dat lea seamma , de sáhttá leat vejolaš máksit doarjaga priváhta divššu ektui . 1 22 Vibeke Larsen 1 22 Svein Peter Pedersen 1 22 Ovddeš norgalaš našuvnnalaš “ oktakultuvrralaš ” iešgovva lea eahpitkeahttá rievdame . 1 22 Ovddeš norgalaš našovnnalaš “ oktakultuvrralaš ” iešgovva lea eahpitkeahttá rievdame . 1 22 Gielddas ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin vuoigatvuohta : a ) bivdit sáivaguliid firpmiiguin , b ) bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas , c ) mannet ja uvjet , d ) čuohppat lastamuoraid boaldámuššan dáludárbui , e ) loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbbuide ja f ) čuohppat lastamuoraid áiddisin ja áhcestávrán boazodoallo- ja eanadoalloealáhusa atnui . 1 22 Gielddas ássi olbmuid vuoigatvuođat Dán kapihttala njuolggadusaid mielde ja daid rámaid siskkobealde , mat čuvvot eará láhkamearrádusain , lea sis geat ásset gielddas Finnmárkku fylkkas , Finnmárkkuopmodaga eatnamiin vuoigatvuohta : a ) bivdit sáivaguliid firpmiiguin , b ) bivdit sáivačázis gođđi luossaguliid gittaneavvuiguin mearas , c ) mannet ja uvjet , d ) čuohppat lastamuoraid boaldámuššan dáludárbui , e ) loggut lavnnjiid boaldámuššan ja eará dáludárbbuide ja f ) čuohppat lastamuoraid áiddisin ja áhcestávrán boazodoallo- ja eanadoalloealáhusa atnui . 1 22 12.11.04 Parlamentáralaš jođiheadjji Marit Arnstad / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 22 % vástidii ahte leat guldalan kanála maŋemus vahkkus , main fas 5 % vástidii ahte leat finadan kanálas dávjjibut go guokte beaivvi maŋemus vahkkus . 1 22 % vástidedje ahte sii leat fitnan ruovttusiiddus unnimusat okte maŋemus vahkkus , ja main 20 % ledje leamaš ruovttusiiddus beaivválaččat maŋemus vahkkus . 1 217 km 1 210 000 ruvnno álgoálbmotprográmmii Barentsregiovnna nuoraide 1 21/06 - Davvi Girji , Karasjok - Sámi osku ja máilmmigovva / Samisk religion og verdensbilde - digitála / deaddiluvvon oahpponeavvu 2005 1 21.08.00 doalai Sámi parlamentáralaš ráđi Norgga beale joavku čoahkkima Kárášjogas . 1 21.06.00 lea dollojuvvon čoahkkin Divttasvuona gielddain , ja 22.06.00 fas Ivggu- , Omasvuona- ja Gáivuona suohkaniiguin báikkálaš hálddašanortnegiid birra . 1 21.06.00 beaiváduvvon reivves Bern-konvenšuvvna ekspeartalávdegoddái váidalii ráđđi go diggi álbmotbválljen orgánan ii leat mielde dan barggus ja dain proseassain mat leat jođus , ja dan geažil šaddá eamiálbmotdimenšuvdna váilut boranávddiid hálddašeamis . 1 21.02.05 beaiváduvvon notáhta lei vuođđun láhkabarggu viehka vuđolaš čilgehusas Sámediggeráđi čoahkkimis joavkojođiheddjiiguin Johkamohkis 21.02.05 . 1 21. vahkus : miessemánu 24. - 28. b. ( FUOM ! 1 21-jahkásaš Henning Holti eret Moelven nammasaš báikkis lea leamaš njunnošis iežas valáštallamis máŋga jagi . 1 21 sárgosaš gonagasealga báhččojuvvui čakčamánu 1. b. 2009 ja dettii 330 kg . 1 21 proseantta dadjet ahte sii sámástit go sis lea dahkamuš eará almmolaš ásahusaid virgehasaiguin . 1 21 proseanta sisafárrejeddjiin bohtet Norggas lullelis Sáltoduoddara , dan bottu go 30 proseanta buot eretfárrejeddjiin johte muhtin báikái Norggas lullelis Sáltoduoddara . 1 21 Sven-Roald Nystø 1 21 Ole Henrik Magga 1 21 John Harald Skum 1 21 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat 1 21 Birger Nymo 1 21 12.11.04 Parlamentáralaš jođiheadjji Kristin Halvorsen / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 21 , Oslo 1 207/10 Njuolga juolludusat 2009 - Giellaguovddážiid raporttat doarjaga geavaheami birra 1 206/10 Guovttegielatvuođaruđaid raporteren 2009 - gielddat ja fylkkagielddat 1 205/10 Hætta , Berit Inga , Guovdageainnu suohkan - Ášši HE 120/09 mearrádusa váidda - Investeren ja ovddideapmi duojis 2009 - Doarjjaohcan rádjovistái 1 204/10 Deatnu ja dan oalgejogat - láhkaásahus báikkálaš ja riektevuđot hálddašeami birra 1 203/10 Riikkaidgaskasaš Barentsčállingoddi - Riikkaidgaskasaš doaibmabijut 2010 - Doarjjaohcan álgoálbmotbargi bálkáheapmái 1 2020- mihttomearri Máilmmi luondduresurssat addet vuođu olbmo eallimii , bibmui ja dearvvašvuhtii . 1 2020 2019 Porsanger 1 202/10 Sámi Nisson Forum , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan prošektii Sámi nissonat ja iešmearrideapmi 2010-2011 1 2015 Fuolahusplána olis evttoha Ráđđehus ođđa investerendoarjaga buohccisiiddaide ja fuolahusásodagaide main fállet birrajándor fuolahusbálvalusaid . 1 2012 oljohaddi váikkuhage bušeahta doaibmamunnái easkka maŋit jagiid . 1 2012 geavahišgohtet oktiibuot 33 kilomehtera ođđa vázzin- ja sihkkelastingeainnuid . 1 2012 bušeahttaárvalus mielddisbuktá 53 ođđa km , maid geaidnogaska buoriduvvo ovttain dáin vugiin : 1 2011:s galget ráhkaduvvot dárkilet njuolggadusat dasa mo riikkat galget raporteret sihkkarastinmekanismmaid ollašuhttima . 1 2011 šiehtadusas vuoruhuvvo maid rekrutteret eanet duojáriid olggobealde Finnmárkku . 1 2011 rájes Sámediggi hálddaša sullii 360 miljovnna ruvnno , oktiibuot 13 miljovnna ruvnno lassáneapmi . Kulturministtar sávvá lihku Romsii 1 2011 ovdáneapmi čájeha ahte oallugat leat válljen dakkár čovdosa . 1 2011 girkoválggat čađahuvvojit čakčamánus , seammá áigge go gielda- ja fylkadiggeválggat . 1 2010:s čađahuvvojedje 96 doavttergráda , ja 2009 lea dássážii bárisjahki oktiibuot 115 nákkáhallamiiguin . 1 2010:s lea várrejuvvon birrasii 4,8 miljon ru - dáin ruđain bohtet 2,0 miljon ru eanadoallošiehtadusa bokte . 1 2010:s lea evttohuvvon doaibmabušeahtta kr 3,435 milliuvnna . 1 2010:s juolluduvvo ođđa Hamsun-guovddážii Hápmiris 15 miljovnna kruvnno investerendoarjjan . 1 2010:s juolluduvvo 10 miljovnna kruvnno investerendoarjjan Budeaju kulturkvartála prošekteremii . 1 2010:s dovddastuvvui son máilmmi buoremus heargevuoddjin . 1 2010-bušeahtta addá vejolašvuođa lasihit goluid nu ahte vástidit 7200 ođđa mánáidgárdesadjái , vai lea vejolaš duhtadit mánáidgárdedárbbuid mat vulget demográfalaš nuppástusain ja unniduvvon vánhenmávssus . 1 2010-2013 doaibmaplána ulbmil 1 2010 várás lea juhkkojuvvon 3,3 miljon ruvnnu iešguđet prošeavttaide mat barget dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid láhčimiin sámi álbmogii . 1 2010 stáhtabušeahttaárvalus mearkkaša ođđa stuora johtalusáŋgiruššama . 1 2010 stáhtabušeahtas lassána juolludus sámi kulturulbmiliidda 10 miljovnna kruvnnuin . 1 2010 rájes ruhtadit earret eará Sámediggi , Máhttodepartemeanta ja Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeanta guovddáža . 1 2010 rájes ruhtadeapmi dahkkojuvvo Ođasmahttin- , hálddahus- ja girkodepartemeantta bušeahta bokte . 1 2010 reviderejuvvon bušeahta oktavuođas ovddiduvvo evttohus juolludit 34 miljovnna ruvnno lassijuolludeami . 1 2010 lea várrejuvvon 2 000 000 sisaoastindoarjja ođđa sámi girjebussiide . 1 2010 lea mielde čájehan dihte vejolaš treanda boahtte 5 jagiáigodahkii , 2010 - 2014 1 2010 eai leat almmuhan loguid . 1 2010 dálvvi lea leamaš guhkes ja bistilis buolašáigodat Østlánddas . 1 2010 doaibmarehketdoalus lea dienasvuođđu erenoamážit čilgejuvvon . 1 2010 doaibmaplána sáddejuvvo Sámediggái maŋimustá njukčamánu 1. b. 2010 1 2010 bušeahttaárvalus lea 27 miljárdda kruvnno – mii lea 21 proseantta eambbo go 2009 salderejuvvon bušeahtas . 1 2010 bušeahta oktavuođas geahčaduvvojit Sámediggeráđi vuoruhuvvon doaibmabijut ohcanvuđot doarjjaortnegiid ásaheami árvvoštallama hárrái mat movttiidahttet fierpmádatovttasbarggu kulturguovddážiid , giellaguovddážiid ja museaid gaskka nationálalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 2010 bivdináiggit gustojit maiddái 2011 lohppii 1 2010 Tabealla 5.4 Guovllut main lei stuorámus ja unnimus riegádahttinbadjebáza gaskamearálaččat dan viđa jagis 2005-2009 Tabealla 5.5 Fárremat main oassin leat suohkansiskkáldas fárremat 2009 . 1 2010 Sámi váldoorganisašuvnnat 1 2010 Sámi lágádusat 1 2010 Sámedikki doarjja duodjái 1 2010 Stipeanddat alit ohppui 1 2010 5a . 1 2010 108 Nettoeretfárren SED-guovlluin áigodagas 2007 gitta 2009 , sohkabeliid mielde 109 Siidadoalli Norggas , juhkkon sohkabeliid ja proseanta mielde 2000 ja 2008 110 Olbmot čadnon boazodollui , sohkabeali ja proseanttaid mielde 110 Proseanttaid mielde juohku váldoeanandolliin 1989 ja 2007 111 Lohku guolásteddjiin geat ásset SED-guovllus , sohkabeali ektui , fidnooasálastin 112 Dálkkas geavaheapmi Finnmárkkus čearddalašvuođa ektui ( n=11061 ) . 1 201/10 Midnight Sun Marathon , Romssa suohkan - Doarjjaohcan sámi kulturvahku lágideapmái Romssas 2011:s 1 2009’s lea Sámedikki bušeahtta lassánan 2,9 milj. ruvnnuin 2009 sámediggeválgga čađahan bargguide . 1 2009– 2010 áŋgiruššamiin ja ovttasbargguin lea vejolaš juksat biddjojuvvon ulbmiliid . 1 2009– 2010 dan rájes go Sámediggi dan geavahišgođii 2008:s , leat jahkásaš reanttut biddjojuvvon fondii . 1 2009– 2010 Tabealla 3.1 Čađahuvvon ráđđádallamat Sámedikkiin Departemeanta 1 2009– 2010 SamiNorth-bargui – Sámi ásahusaid davviguovlofierpmádahkii , Davviálbmogiid guovddážii mii áigu ráhkadit čájáhusa davviálbmogiid birra , Riikkaidgaskasaš boazodoalloguovddážii gelbbolašvuođaovddideapmái . 1 2009– 2010 Fávllis nammasaš dutkanfierpmádagain ja Gálduin , álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážiin Guovdageainnus . 1 2009– 2010 ( 2009–2010 ) sirdit stáhta 40 000 ruvdnosaš oasusoasi Beaivváš Sámi Nationálateáhteris buhtadusa haga Sámediggái jagi 2010 . 1 2009:s šattai Gáivuona suohkan vuosttamuš suohkan mii válddii servvodatovddasvástádusa eambbo go dan maid bargoaddiovddasvástádus mielddisbuktá – dalle šattai vejolažžan váhnemiidda geain mánát lohket sámegiela skuvllas , vázzit sámegielkurssa bálkábuhtadusain vaikko eai leat ge suohkanbargit . 1 2009:s ásahuvvui gulahallanossodat . 1 2009:s lei Sámediggi várren 3,15 miljovnna dása . 1 2009:s lei Suoma beale sámedikkis álgoálbmogiid ovddasteaddji Guov 2009– 2010 lluráđis ja Norgga beale sámedikkis lei fas ovddasteaddji Guovllukomiteas . 1 2009:s lei Ruoŧa beale sámediggi Sámi parlamentáralaš ráđi ovddasteaddjin . 1 2009:s leat Sámedikkis , Innovašuvdna Norggas ja Finnmárkku fylkkamánnis leamaš máŋga čoahkkima boanddaiguin gos leat ságastallan maid fertešii bargat sihkkarastin dihte eanadoalu Sis-Finnmárkkus . 1 2009:s leat 6 prošeavtta almmuhuvvon ruđaiguin mat ovdal leat juolluduvvon girjjálašvuhtii . 1 2009:s lea čađahuvvon giellakurssa maid Sámi allaskuvla ovttasráđiid Álttá , Gáivuona , Loabága ja Porsáŋggu giellaguovddážiiguin leat lágidan . 1 2009:s lassána dát áŋgiruššan 300 miljon ruvnnuin . 1 2009:s dollojuvvojedje čuovvovaš konferánssat : 2.15.1.1 Mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa Sámediggi lea ovttas Finnmárkku , Romssa ja Norlándda Fylkamanniiguin ja Sámi allaskuvllain doallan mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa Álttás . 1 2009:s deavdá ON Mánáidkonvenšuvdna 20 jagi . 1 200905788-/GUH 1 2009/2010 ja 2010/2011. 75 Listtu čađahuvvon sámi-guoski doavttergrádain juhkkon 5 jagi áigodagaide . 1 2009/2010 ja 2010/2011 . 1 2009/10 97 20 77 Tabealla 7.11 Lohku vuođđoskuvlaohppiin geain lei lullisámegiella nubbingiellan 2008/09 ja 2009/10 . 1 2009-regulerema bivdoálgináigi Davvi-Romssas , Oarje-Finnmárkkus , Deanuvuonas , Porsáŋgguvuonas ja siskkit Várjjatvuonas ii rievdda . 1 2009- Ealáhus- ja gávpeministtar , Jens Stoltenberga nubbi ráđđehus 1 2009 šiehtadusa ollislaš rámman lea 9 , 21 miljon ru. . 1 2009 válggas ledje diet namuhuvvon lassáneamit fas gahččan 2001 dássái . 1 2009 válggain čájeha govus ovtta válgabiires nissoneanetlogu , namalassii Mátta-Norggas . 1 2009 vuosttaš jahkebeali lei Økland gaskaboddosaš ekspedišuvdnahoavdan Servodat- ja eaktoáhtoossodahkii . 1 2009 sámediggeválggas ledje 13 890 olbmo Sámedikki jienastuslogus . 1 2009 sámediggeválga lea čađahuvvon ja Gonagaslaš Majestehta Gonagas lea rahpan 6. sámedikki . 1 2009 suohkanproposišuvdna čuovvola dán go ollislaš dietnasat lassánit vel 7 – 7,5 miljárdda ruvnnuin . 1 2009 stáhtabušeahtas várrejuvvo 50 miljon ruvnno Transnova:ii , mii lea geahččaladdanprošeakta geahpedan dihtii fievrridansuorggi dálkkádatluoitimiid . 1 2009 stáhtabušeahtas lea juolluduvvon 15,7 miljovdna dán bargui , mii lea 6 miljovnna lassáneapmi ovddit jagiid ektui . 1 2009 stáhtabušeahta mielddus ( Prentehusnummir:A - 0024 B / S 1 2009 stáhtabušeahta meannudeami oktavuođas guorrasii Stuorradiggi ráđđehusa evttohussii ahte ásahuvvojit regionála dutkanfoanddat . 1 2009 rámma lea 5 150 000 ruvnno . 1 2009 rájes 2010 rádjai lassánii vurdojuvvon eallinahki riegádeami rájes 0,1 jagi nissoniin ja 0,3 jagi dievdduin , čuovvovaččat 83,2 jahkái 78,9 jahkái . 1 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 8 912 000 ru 12 sámi kulturvissui . Sámi kulturviesut mat ožžot juolluduvvot ruđa Sámedikki bušeahta bokte leat norgga bealde Sámi suohkaniin ja Oslos . 1 2009 ovddas leat dasa lassin beassan atnit iskosis doajáldaga , sosiála ja geográfalaš osiide . 1 2009 mat 20.04.2009 Ii válmmaš 1 2009 lei ollislaš válgaoassálastin 69% biiriid mielde oassálastin rievddadii gaskal 78 % Nuortaguovllu válgabiires ja 54 % Lulli-Norgga válgabiires . 1 2009 lei ollislaš jienastanoassálastin 69 % oassálastin biiriid mielde rievddadii gaskal 78 % Nuortaguovllu válgabiires ja 54 % Lulli-Norggá válgabiires . 1 2009 ledje beaivválaš ođassáddagis Ođđasiin gaskamearálaččat 45 000 geahčči , ja mánáidprográmmas Mánáid-tv:s ledje 58 000 geahčči ( Gáldu : TNS Gallup ) . 1 2009 ledje 109 riikka 430 suohkaniin áibbas olbmuid haga geain lea jienastanriekti sámediggeválggain . 1 2009 juolludusreivves Riikkaantikvárii lea son ožžon válddi čielggadit eavttuid sámi visttiide mat gullet kulturmuitolága mearrádusaid vuollái . Sámediggi šaddá leat mielde dán barggus . 1 2009 juolludemiin leat 21 prošeavtta čađahuvvon . 1 2009 juolludemiin leat 2 prošeavtta gárvásat . Ovdalaš juolluduvvon doarjagiin dábálaš oahpponeavvuide , gárvánedje 2009:s 49 prošeavtta . 1 2009 guoskkai dat nugo Detnui ja Kárášjohkii . Goappaš suohkaniin lei jur dan sturrosaš ollislaš jienastuslohku ahte dievdduid eanetlohku dagai dain " dušše " golbma proseanta , dat ~ 81 ~ 1 2009 gihpa 7 1 2009 geassemánu 19. beaivvi res. nr. 673 mielde fápmuiboahtin 2010 ođđajagimánu 1. b. rájes . 1 2009 geassemánu 15. beaivvi rájes , go operašuvdna álggahuvvui , de leat čađahuvvon 319 čuohpadeamit ja 5900 ráđđejearramat norgalaš fealtabuohcciviesus , ja čáhcebovrenjoavkku doaimma olis leat ráhkaduvvon 16 čáhcegáivo viđa guovlluin . 1 2009 dárkkistuvvon bušeahtas lei 1 350 000 ru várrejuvvon alit oahpu stipeanddaide . 1 2009 bušeahtas lei várrejuvvon ja lea juolluduvvon 2 400 000 ru ovddas stipeanda ohppiide geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas . 1 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 200 000 ru duojáriid čálgoortnegiidda . 1 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 682 000 ru sámi lágádusaide . 1 2009 Stáhtaráđđi , Johtolatdepartemeanta , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 2007-2009 Gielda- ja guovlodepartemeantta stáhtaráđđi , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 2000-2007 Rogalándda stuorradiggeáirras 1997-2000 Sosiáladepartemeantta stáhtaráđđi , Kjell Magne Bondevika vuosttas ráđđehusas 1993-1997 Rogalándda stuorradiggeáirras 1992-1993 Rogalándda hálddahuslávdegotti lahttu 1991-1993 Rogalándda fylkkalávdegotti lahttu 1988-1991 Rogalándda johtaluslávdegotti lahttu 1987-1993 Gulatinga lágamánneriekti 1984-1987 Hjelmelándda suohkana dearvvašvuođa- ja sosiálastivrra lahttu 1980-1983 Hjelmelándda suohkana huksenlávdegotti lahttu 1979-1987 Hjelmelándda suohkanstivrra áirras 1 2009 Sisafárremat SED-suohkaniidda . 1 2009 Oahppodássi SED-guovllus jagi 2009 sis geat álge joatkkaskuvla ohppui jagiid 1994-1996 , sin ektui geat čađahedje joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa ja sin ektui geat eai čađahan . 1 2009 2008 Nordland Nordlánda 1 2009 2008 Finnmark Finnmárku 1 2009 2008 2009 2008 Troms Landsgj . 1 2008’s Máhttodepartemeanta garrasit deattuhii ahte galggai láhččojuvvot vejolašvuohta jođáneappot ja buoret sámi oahpponeavvobuvttadeami . 1 2008– 2009 Joavkku bealis deattuhuvvo ahte raporta lea vuosttaš lávki stuorát ovddidanbarggus . 1 2008:s vuoruha Sámediggi álbmot- ja skuvlagirjerádjosiid lullisámi guovllus ja Deichmanske váldogirjerádjosa Oslos . 1 2008:s vuoruha Sámediggi dakkár prošeavttaid mat leat fárus ásaheame ođđa arenaid , deaivvadanbáikkiid ja gaskkustanvugiid mánáide ja nuoraide . Dat vuo ­ruha maid dakkár prošeavttaid mat leat fárus viidáseappot fievrrideame árbevirolaš máhtu ja nanneme sámegiela buolvvaid ja arenaid gaskkas ja mat ovdánahttet mánáid bajásšaddanbirrasa báikkálaččat sámi guovlluin ( gč. ášši 60/07 ) . 1 2008:s sirdojuvvo teáhtera stáhta eaiggátoassi Sámediggái nuvttá . 1 2008:s registrerejuvvojedje čieža vahku áigodagas sullii 140 kulturmuittu . 1 2008:s ollislaččat árvvoštallojuvvo barggolašvuohta dál leat 60 000 olbmo , Našunálabušeahta 25 000 olbmo ektui . 1 2008:s oaččui viimmat Riddu Riđđu stahtusa guovddášfestiválan , ja dakko bokte sihkkareabbo ekonomalaš vuođu . 1 2008:s oaččui máttasámi teáhter 1 268 000 ruvnno njuolga doarjaga Sámedikkis . 1 2008:s oaččui musea njuolgga doarjaga 83 000 ruvnno Sámedikkis museadoibmii . 1 2008:s nammaduvvui son jagi ovdagovvan váláštallangállás . 1 2008:s lei várrejuvvon 1 900 000 ruvnno doarjagiidda musihkkaalmmuhemiide . 1 2008:s lei njuolgga doarjja 2 009 000 ruvnno . 1 2008:s lei Sámedikki njuolgga doarjja 688 000 ruvnno . 1 2008:s ledje nissonat 5,6 % dain geain lei guolásteapmi liigebargun ja dievddut 7,3 % . 1 2008:s leat leamaš Senior Arctic Officials ( SAO ) čoahkkimat Svolværas ja Guovdageainnus . 1 2008:s leat gárvvistuvvon oktiibuot 36 dábálaš ja earenoamáš heivehuvvon oahpponeavvu , mánáidgárddi rámmaplána ja Máhttolokten – sámi vuođul . 1 2008:s lea ruhtajuolludeapmi 5,9 miljovnna ruvnno . 1 2008:s lea juolluduvvon doarjja 26 oahpponeavvoprošektii vuođđooahpahusa várás , juhkkojuvvon dábálaš / digitála ja earenoamáš heivehuvvon oahpponeavvuide . 1 2008:s lea festiválii juolluduvvon 300 000 ruvnno doibmii ja festivála čađaheapmái . 1 2008:s lea festivála ožžon 139 000 ruvnno doarjaga Sámedikki ohcanvuđot doarjjaortnegiin . 1 2008:s lea dása várrejuvvon 2,6 milj. ruvnno . 1 2008:s lea Sámediggi várren 2,1 milj. ruvnno Sámi Valaštallan Lihttu-Norgii , Arctic Winter Games doaluide ja nissonspábbačiekčamii Sámi spábbačiekčanlihtus . 1 2008:s lea Sámediggi várren 1,8 milj. ruvnno dása . 1 2008:s lea SPR vuoruhan earret eará barggu davviriikkalaš sámekonvenšuvnnain ja sámi giellabarggu ođđa organiserema sámedikkiid ovddasvástádussuorggi siskkobealde . 1 2008:s juolluduvvui badjelaš 7 miljon ru prošeavttaide mat guske juohkelágan ealáhuseallimii . 1 2008:s juolludii Sámediggi 688 000 ruvdnosaš njuolgga doarjaga . 1 2008:s juolludii Sámediggi 290 000 ruvnno njuolgga doarjjan museai . 1 2008:s juolludii Sámediggi 1 400 000 ruvnno njuolgga doarjjan museadoibmii ja sámi 1000 jagibáikki huksemii . 1 2008:s juohká Sámediggi 1,9 milj. ruvnno doarjjan mánáid bajásšaddandiliide . 1 2008:s juhkkojuvvojedje guokte bálkkašumi , goabbáge 25 000 ruvnno , čuoigái Finn Hågen Krogh Álttás eret ja judo-gilvaleaddjái Odd Isak Kappfjell Snoasas eret . 1 2008:s galgá juolluduvvot oktiibuot sullii 340 milj. ruvnno dan foandda bokte . 1 2008:s bohte Sámediggái 15 122 dokumeantta . 1 2008:s almmuhuvvui čuovvoleapmi I mine drømmer åpnes hus ! 1 2008:i lea guovlluearretortnet de heaittuhuvvon ja lea álggahuvvon dakkár molssaeaktu mas dorskeeari oassi lea várrejuvvon oalgebivdoortnegii . 1 2008/2009 jahkemolsumis lei FeFo ollen plánaáigodaga beallamuddui . 1 2008. s lasihuvvojit 15 miljon ruvdnosaš juolludeamit Innovasjon Norge:ii , oktiibuot 215 miljon ruvdnun . 1 2008-2009 lassánedje massimiid ohcamušat Finnmárkkus muhto riikkadásis njiejai ohcamuš lohku massiimiid ovddas áigodaga 2008-2010 . 1 2008-2009 Stáhtačálli Johtalusdepartementtas 1 2008-2009 - Johtalusdepartemeantta stáhtačálli 2005 - 2008 Stáhtačálli , Stáhtaministara kantuvrras , Jens Stoltenberga nuppi ráđđehusas 2002-2003 Oslo Guovddášbellodaga stivralahttu 2001 - Guovddášbellodaga guolástustuslávdegotti čálli 2001 - Bergen Sentrum Guovddášbellodaga stivralahttu 2000 - Guolástusdepartemeantta politihkalaš ráđđeaddi , Kjell Magne Bondevika vuosttaš ráđđehusas Bargoduogáš 2004-2005 Guovddášbellodaga stuorradiggejoavkku politihkalaš ráđđeaddi 2003-2004 Guolástusdepartemeantta riddoossodaga ráđđeaddi 2001-2003 Guovddášbellodaga stuorradiggejoavkku politihkalaš ráđđeaddi 1999-2000 Guovddášbellodaga stuorradiggejoavkku politihkalaš ráđđeaddi 1997 Guovddášbellodaga stuorradiggejoavkku konsuleanta Oahppu 2001 - Cand. Polit. , Buohtastahtti politihkas Bergen universtitehtas 1996 - Cand. Mag. Bergen universtitehtas 1996 - Politikerwissenschaft KRUHas Duiskkas 1996 - Bargo- og organisašuvdnapsykologiija 1995 - Buohtastahtti politihka gaskafága Bergen universtitehtas 1994 - Duiskkagiela vuođđofága Bergen universtitehtas 1990-1992 - International Baccalaureate Bergen Katedrálaskuvllas 1989-1990 - Virginia City High School USAas Eará doaimmat 2003 - Ii fal EUa guolástuslávdegotti lahttu 2002-2004 - Norgga slávvavuođa vuostásaš searvvi stivralahttu 1999 - Bergen studeanttaidsearvvi nubbijođiheaddji 1998-1999 - Mielde lágideamen semináraid ovddidanoahpuid guovddážis , Bergen universtitehtas 1998 - PR-ovddasvástideaddji Sampolkonferánssas ” Human Rights in Moderen Democracies ” 1996 - Studeantasearvi servodatdieđalaš fakultehta organisašuvdnačálli 1993-1995 - Austevolla borjjastansearvvi stivralahttu 1 2008 šiehtadusa šiehtadallamat botkejuvvojedje , ja šiehtadus mearriduvvui dasto Sámedikki 2008 bušeahta badjel . 1 2008 šiehtadus gártá oktiibuot 8,22 milj. ruvnno . 1 2008 čavčča álggahuvvo lassioahp ­pofálaldat mas lea namman « Mánáidsuodjalus unnit ­loguálbmotperspektiivvas ja lea Mánáid- ja dásseárvodepartemeanta mii dan lea álggahan . 1 2008 stáhtabušeahtas várrejuvvo 5 milj. ruvnno čuovvolit davviguovllu ­strategiijas dán čuoggá . 1 2008 stáhtabušeahtas dahket diet doarjagat oktiibuot sullii 752 mill. ruvnno . 1 2008 rájes álggahuvvo 5-jagáš sáivačáhceguollebivddu ovdánahttinprográmma , man áigumuššan lea ovddidit bures doaibmi ealáhusaid main leat vuovdimassii kvalitehtasihkaraston buktagat ealáhusguollebivddus , sáivačáhceguollebiebmamis ja guolleturismmas . 1 2008 rájes Polskka kulturdepartemeanta lea ožžon olles 283 prošeaktaohcamuša , main 71 leat ožžon lohpádusa dorjojuvvot . 1 2008 reantoboađut 1 2008 ođđajagimánu 1. beaivvi rájes lea maiddái Snåasa suohkan gullevaš hálddašanguvlui . 1 2008 ovddas duođaštedje vuollel čuođi sávzza massán boraspiriide , meroštallojuvvon buhtadus biddjui badjelaš 800 eallái . 1 2008 oljodietnasiid geavaheapmi meroštallojuvvo šaddet sullii 7 miljárdda ruvnno unnit go Stáhta penšuvdnafoandda – Olgoriikka vurdojuvvon reálavuoitu . 1 2008 muttus . Dát leat doarjjalohpádusat doarjjaoažžuide . 1 2008 mielde álggahuvvojit viiddis dutkamat duođaštit dáid guovlluid buvttadusa ja massimiid . 1 2008 mielde galgá Oahpahusdirektoráhtta ráhkadit sámi gáiddusoahpahussii plána . 1 2008 loahpas ledje birrasii 340 000 olbmo , geat ožžo bargonávccahisvuođaoaju Norggas , 70 000 eambbo go 1999 . 1 2008 ledje oktiibuot 109 300 , geat vuostáiválde ekonomalaš sosiálaveahki Norggas . 1 2008 leat ovcci sámi giellaguovddáža mat ožžot doarjaga Sámedikkis . 1 2008 lea ráđđehus várren 188 milj. ruvnno govdafierbmegokčama buorideapmái . 1 2008 lea biddjojuvvon 14 milj. ruvdno oahpponeavvuide . 1 2008 lea ON riikkaidgaskasaš giellajahki . 1 2008 juolluduvvui 9,7 milj. ruvdno Nuortasámi dávvirvuorkká huksemii Njávdámis ; visti lei gárvvis 2008 juovlamánus , ja dagakeahttá lea ain huksemis čájáhusaid ja sajálduhttit reaidduid . 1 2008 juohká Sámediggi 2,5 milj. ruvnno duodjeásahusaide Duodjeinstituhtta , Almmáivákki duodjesearvi , Unjárgga Sámiid Duodji ja Duojáriid Dállu OS. 1 2008 jahkái raporterejit sámi valáštallanorganisašuvnnat 1 2008 jahkái raporterejit sámi teáhterat ahte sii leat arenan kulturvásihusaide ja kulturgaskkusteapmái , ja dan mávssolašvuođas mii sis dan sivas lea sámi giela čalmmustahttimii ja geavaheapmái . 1 2008 jahkái raporterejit sámi prentosat čuovvovaččat almmuhemiid birra : Gába lea almmuhan 4 nummára , dáin leat guokte duppalnummárat main leat badjel 84 siiddu , Nuorttanastes leat leamaš 11 almmuheami , main viđa nummáris leat leamaš 12 siiddu , njealji nummáris leat leamaš 8 siiddu ja guovtti nummáris leat leamaš 16 siiddu . 1 2008 jahkái raporterejit sámi museat mearkkašumi sápmelaččaid iežaset vuoigatvuođas beassat dokumenteret , vára váldit ja gaskkustit iežaset historjjá ja dálá áiggi . 1 2008 jahkái raporterejit sámi kulturviesut ahte sii leat dehálaš arenan báikkálaš sámi kultuvrra ovdáneapmái ja gaskkusteapmái , ja ahte sii doibmet deaivvadanbáikin álbmogii . 1 2008 jahkái raporterejit sámi girjebusset čuovvovaš doaimmaid lassin dábálaš bibliotehkadoaimmaide ; Galledeapmi girječálliid luhtte , čájálmasat ja lohkangilvvut . 1 2008 jahkái raporterejit sámi festiválat ahte sii doibmet scenan sámi musihkkii ja eará kulturilbmadeapmái . 1 2008 ja 2009 stáhtabušeahtaid oktavuođas lágiduvvojedje čoahkkimat gaskal Sámedikki , ruhtadanministara ja bargo- ja searvadahttinministara . 1 2008 guorahallan » sáddejuvvui ráđđehussii 2009 cuoŋománus . 1 2008 golggotmánu 29. beaivvi ráđđádallančoahkkima beavdegirjjis ovdanboahtá ahte Sámediggeráđđi ollislaš ja oppalaš árvvoštallama vuođul evttoha Sámedikki dievasčoahkkima dohkkehit ođđa luonddušláddjivuođalága . 1 2008 geassemánu 17 . beaivvi Láhkadikki mearrádus rievdadusaid birra , de ođđa láhkaásahus Sámedikki válggaid birra mearriduvvui 2008 juovlamánu 19. beaivvi gonagaslaš resolušuvnna bakte . 1 2008 galgá leat markerenjahki kultuvrralaš girjáivuhtii , geahča . Sd.dieđ. nr. 17 ( 2005 – 2006 ) . 1 2008 duohtandagaiba Ávvir ja Ságat ollu jagát mihtu , šaddat beaiveáviisan . Buorre veahkkin lei almmolaš preassadoarjja , go lassánii 13,9 miljovnnas 18,9 miljovdnii seamma jagi . 1 2008 bušeahtas lea juolludeapmi mii láhčá dili nu ahte sáhttá dohkkehit dárbbašlaš rámma ­eavttuid . 1 2008 biddjui johtui Sámi válgadutkanprográmma mas Norgga dutkanráđđi lea váldoruhtadeaddji . 1 2008 674 Sáddendiimmut Søknad 2007 20 23 ~ 34 ~ 1 2008 23 Gáldu : Mediabearráigeahčču 2009 1 2008 2008 jagi bálkkašupmi juhkojuvvui guovtti oassái , Sámi Siida Ohcejogas Suomas ja Henrik Barruk Straejmies Ruoŧas . 1 2007s álggahuvvo vuosttaš nuortasámi kulturásahusa huksen . 1 2007:s álggahii Mánáidáittardeaddji muhtin prošeavtta maid gohčodit « sámi mánáid ja nuoraid mieldedoaibman vuoigatvuohta » Prošeakta lea ovttasbargu gaskal Ruoŧa , Norgga ja Suoma mánáidáittardeddjiid . 1 2007:s váldojuvvui áibbas ođđa konseartalávdi geavahussii . 1 2007:s sirdojuvvo Olmmáivákki duodjesearvi , Unjárgga Sámiid Duodji ja Duojáriid Dállu OS 301 postii Duodjeásahusat ja organisašuvnnat . 1 2007:s oaččui čájáhus áibbas ođđa oasi mii čájeha dálá áiggi , Sámi dálá áigi , mii lokte čájáhusa gitta otnážii go lea sáhka gaskkustit poli ­tihka kultuvrra ja servodateallima . 1 2007:s lei nissoniid netto eretfárren maiddái 190 , dievdduid lohku 140 . 1 2007:s ledje 41 sámi mánáidgárddi Norggas main ledje sullii 1000 sámi máná . 1 2007:s juolluduvvo 690 milj. kruvnno sámi ulbmiliidda . 1 2007:s eai leat šat go golbma saji gos skuvllat doibmet suohkanis : Ráhkkerávjjus , Jáhkovuonas ja Náivuonas . 1 2007:s almmuhuvvui girji På egne ben ! 1 2007:s addojuvvui dat bálkkašupmi 17 jahkásaš Oda Utsi Onstadii ( friddjavaláštallan ) ja 18 jahkásaš Siv Anja Miennai ( taekwondo ) . 1 2007:i oppalaččat meroštallo barggaheami lassáneapmi dál 50 000 olbmui , dan ektui go 2007 Nationálabušeahtas ledje 30 000 olbmo . 1 2007/2008 boazu ­doallošiehtadusas lea dábálaš rámma 97 milj. ruvnno . 1 2007/04536 ME / ME LaB:elt 1 2007/04536 ME / ME LAB:elt 1 2007-2009 Stáhtačalli Bargo- ja searvadahttindepartemeanttas 2006-2007 Sadjásaš njunušgoddehoavda Romssa Fylkkasuohkanis 2004-2006 Sámepolitihkalaš ráđđeaddi Romssa Fylkkasuohkanis 1994-2004 Sámekonsuleanta Romssa Fylkkasuohkanis 2001 Vuolitdirektevra ( gaskaboddasaš virgi ) Sámedikkis 1993 Prošeaktakonsuleanta Romssa Fylkkasuohkanis 1986-1987 Vuosttasgeardásaš militearabálvalus , Brig N 1 2007-2009 Jondal nammasaš suohkana sátnejođiheaddji 2005-2007 Vik Bufellesskap nammasaš ásahusa veahkkedivššár 1991-2005 Vikevollen sjukeheim nammasaš buohcciidsiidda veahkkedivššár 1988-1991 Jonatun DPSa veahkkedivššár 1986-1987 Jondal nammasaš suohkana ruovttubuohcciiddivššus 1981-1983 Assisteanta Jondal psyk. Sjukeheim nammasaš ásahusas 1 2007-2009 Jondal nammasaš suohkana sátnejođiheaddji 1995-2007 Jondal nammasaš suohkana sadjásaš sátnejođiheaddji 2005-2009 1. sadjásaš áirras Stuorradiggái 2007-2009 1. sadjásaš áirras Hordalándda fylkkadiggái 2007-2009 Hordalándda fylkka eanadoallolávdegotti lahttu 2007-2009 Haukeliveien a / s oasussearvvi stivralahttu 2007-2009 Hardangerveien a / s oasussearvvi stivralahttu 2007- Statskoga stivralahttu 2006-2009 Viessobáŋkku oarjeregiuvnna stivrajođiheaddji 2006.2008 Apotekene vest nammasaš dálkkasgávppiid stivralahttu 2003-2005 Norsk Bane a / s oasussearvvi stivralahttu 2002-2008 Hordalándda guovddášbellodaga jođiheaddji 2000-2002 Hordalándda guovddášbellodaga sadjásaš jođiheaddji 1 2007-2008 Stáhtačálli Oljo- ja energiijadepartementtas 2005-2007 Stáhtačálli Gielda- ja guovlodepartementtas 1999-2002 Stivralahttu Guovddášnuoraid guovddášstivrras 1999-2000 Politihkalaš ráđđeaddi Gielda- ja guovlodepartementtas 1995-1999 Suohkanstivraáirras Steinkjeras Bargohárjáneapmi 2001-2005 Guovddášbellodaga stuoradiggejoavkku mediaráđđeaddi 2000-2001Interneahttadoaimmaheaddji ja researchbargi NRK ođasossodagas ( Redaksjon 21 ) 2000 ” Geassegohtten Stuoradikkis / Sommerleir på Stortinget ” doaluid lágideaddji ja preassaovddasvástideaddji 1996-1999 Norgga Gilinuoraidsearvvi bargi stivrajođiheaddji 1 2007 čavčča vulget jienasteaddjit fas jienastit ja válljet ođđa fylkkadikki áigodahkii 2007–2011 . 1 2007 čavčča ohce 9 davvisámegielaga ja 6 julevsámegielaga , muhto go eai fidnen bagadalli de dađe bahábut ii biddjojuvvon oahppu johtui jagi 2008 . 1 2007 čavčča leat čađahuvvon našuvnnalaš geahččaleamit lohkamis dárogielas ja eŋgelasgielas ja rehkenastimis 5. ja 8. luohkáin . 1 2007 — Máhttu lea ieš namma davveguovlostrategiijas 1 2007 várrejuvvui Gielda- ja guovlodeparte ­meantta ja Ođasmahttin- ja hálddahusdepartemeantta bušeahtain oktiibuot 377 milj. ruvnno govdafier ­bmehuksemii . 1 2007 válga No go namahuvvon , de válljejit jienasteaddjit 2007 čavčča ođđa fylkkadikki . 1 2007 vuoruhuvvon fágasuorgi lea viidásetoahppu psykososiála givssiid eastadeamis ja veajuiduhttimis sámi mánáid ja nuoraid gaskkas . 1 2007 sámegielat áviissat Min Áigi ja Áššu šadde oktan áviisan go áigumuššan lei ásahit beaivválaš sámegielat áviissa . 1 2007 stáhtabušeahttaevttohusas dadjá ráđđehus ahte lea dárbu rievdadit prosedyraid mo ráhkadit Sámedikki bušeahta . 1 2007 skábmamánus almmuhuvvui Doaibmaplána veahkaváldimiid vuostá lagas gaskavuođain ( 2008 – 2011 ) » Vendepunkt ” ( ” Rievdadus ” ) . 1 2007 rámmajuohkin : Lea vuhtii váldon ahte Sámedikki juolludeamit galget mannat sámegiela guovttegielašvuođa nannemii , ja fylkkasuohkana ruđat sáhttet geavahuvvot sihke guovttegielalašvuhtii ja sámi kulturgelbui . 1 2007 rájes álggahuvvo ođđa intereg-prográmma , man oktavuođas leat vejolašvuođat geahčadit daid strategiijaid ja doaibmabijuid maid lávdegoddi lea evttohan stuorát oktavuođas ja hukset fierpmádaga ja ovttasbarggu miehtá Davvikalohta . 1 2007 rájes leat muhtun allaskuvllat fállan gielddabargiide fágaidrasttideaddji lassioahpu mánáid ja nuoraid psykososiála barggus . 1 2007 rájes lea NRK váldočoahkkima áššelisttus bistevaš čuokkisin čuovvolit ja duođaštit Mediabearráigeahču áibmomediaraportta . 1 2007 rájes doallá Sámediggi ja AGM-ovdáneapmi jeavddalaččat oktavuođačoahkkimiid vai besset lonohallat dieđuid ja digaštallat oktasaš hástalusaid . 1 2007 rájes bovdejuvvojit buot sátnejođiheaddjit . 1 2007 rájes 2008 rádjai lea njiedjan bisánišgoahtán . 1 2007 orro danne šaddamin dat vuosttaš jahki maŋŋil doaibmanjuolggadusa álggaheami goas oljoboađuid geavaheapmi šaddá vuollelis go vurdojuvvon foandafitnet . 1 2007 lei dán guovtti áviissas deaddilanlohku mii dagai oktiibuot 2112 gáhppálaga , dan bottu go Ávviris lei 1204 jagi 2009 , njiedjan 43 % . 1 2007 konferánsa váldá ovdan geologalaš resurssaid , áhperievtti , ovddidanfámuid davvin , birashástalusaid ja álgoálbmogiid . 1 2007 ja 2008 ii addán Sámediggi lobi atnit jienastuslogu , ja iskosa vuođđun atne dalle suohkaniid mat dalle gulle sámi giellalága hálddašanguovllu siskkobeallái ( Guovdageaidnu , Kárášjohka , Deatnu , Unjárga , Gáivuotna ja Skánit ) , ja lassin vel muhtin válljejuvvon suohkanat ( Áltá , Evenášši , Divttasvuotna ja Snoase ) . 1 2007 iskkadeamit čájehit Synovate / MMI mielde ahte stuorra eanetlohku álbmogis ain doarju eanandoalu go guoská viidodaga bisuheapmái . 1 2007 guovvamánus váldá Norgga beale sámediggepresideanta badjelasas presideanta ­doaimma . Norgga beale Sámedikkis lea dalle čállingoddedoaibma . 1 2007 giđa ásahuvvui vuođđudus riikkalávdi nationála ja riikkaidgaskasaš álbmotmusihkkii , luohtái ja álbmotdánsumii . 1 2007 giđa lágidii Sámediggi davviriikkalaš sámi dásseárvokonferánssa . 1 2007 giđa ledje 285 oahppi / oahpahalli joatkkaoahpahusas geaid vuođul addojuvvui sámegiel oahppodoarjja 1 . 1 2007 gitta 2008 rádjái bisánii njiedjan . 1 2007 galgá leat dat jahki go mii váldit atnui ođđa resurssaid maiguin sihkkarastit boahtteáiggi min gielaide ja kultuvrii . 1 2007 dohkkehuvvojedje nationála njuolggadusat bieggafápmorusttegiid plánemii ja báikki válljemii . 1 2007 ceggejuvvui ealáhusgárdi Deanus , Gáisá næringshage . 1 2007 boazodoallošiehtadallamat , stáhta ja Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvvi ( NBR ) gaskka , leat álggahuvvon . 1 2007 Ođastuvvon nationálabušeahtas lea vuođđun biddjon 370 kruvnnu lihti nammii oljohaddi dán jahkái , 20 kruvnnu vuollelat go 2007 dohkkehuvvon bušeahtas . 1 2007 Boazodoalloláhka . . . . . . . . . . . 1 2007 2008 2009 Oktiibuot 2007 - 2009 1 2006s ásahuvvui sámi giellaguovddáš áltái , ja lea mielde ortnegis mas Sámediggi addá bissovaš doarjaga sámi giellaguovddážiidda . 1 2006s leat sullii 50 duojára deavdán eavttuid ja leat sáhttán ohcat doaibmadoarjaga ja vejolaš čálgoortnegiid . 1 2006s leat maid juolluduvvon sihke prošeaktaruđat ja ruđat sámi mánáidgárddiid oahpponeavvoprošeavttaide . 1 2006s lea álggahuvvon GIS-verktøy ( geografalaš diehtojuohkinvuogádaga ) geavaheapmi áššemeannudeami ja gieddebarggu oktavuođas . 1 2006s lea leamaš hui viiddis bargu báikenamma ­lága láhkaásahusaiguin ja dát bargu ii leat vel loahpahuvvon . 1 2006s lea Sámediggi oassálastán riikkaidgaskasaš bargui biologalaš šláddjiivuođa konvenšuvnnnain , sihke gávccát osolaščoahkkimis Curitibas , Brasiillas , ja bargojoavkočoahkkimis mii gieđahalai ar-tihkkala 8 ( j ) eamiálbmotáššiid . 1 2006s lea Sámediggi meannudan guokte gieldaplána , Evenášši ja Hemnes , láhkaásahusa ektui , mas viiddis guovlluin leat čilgejuvvon sámi kulturmuittut . 1 2006s lea Sámediggi bargan daid ovttasbargošiehtadusaid čuovvolemiin maid Sámediggi lea dahkan ovdal go jahki álggii . 1 2006s lea Sámediggeráđđi čállán dieđáhusa riikkaidgaskasaš áŋgiruššansurggiid birra ; Eamiálbmogiid boahtteáiggi ovddideapmi . 1 2006s laktojuvvui Divdasvuona suohkan ja Norlándda fylkkasuohkan sámegiela hálddašanguvlui . 1 2006s geavahii fylka eambbo go čieža miljon ruvnno 1 2006s barggai Sámediggi ovttas Máhttodepartemeanttain eanaš gulaskuddamiiguin ja oahppoplánabuktosa iešguđet osiid gárvvistemiin . 1 2006:s son doalai iežas vuosttaš logaldallama Harstad allaskuvllas domanhárjehallama birra , dan rájis lea son doallan ollu logaldallamiid miehtá riikka . 1 2006:s ráhkaduvvui ođđa plakáhta masa oanehaččat lea čállojuvvon mánáidkonvenšuvdna . 1 2006:s oasálaste 484 oasseváldi SOL kurssiide , ja 88 oasseváldi ledje mielde kurssiin maid SFF lágidii . 1 2006:s molssui skuvla namman Pasvik folkehøgskole . 1 2006:s mearridii Sámi museasearvi searvat Norgga musealihttui . 1 2006:s lea FilmCamp lihkostuvvan oaččohit viđa čuojahanfilmma filbmema regiuvdnii , earret eará ” Vinterland ” , ” Guovdageainnu stuimmiid ” ja ” True north ” . 1 2006:s lasihuvvui Sámedikki rámma Kulturdepartementta Side 76 av 86 1 2006:s lasihuvvui Sámedikki rámma Kulturdepartemeantta 1 2006:s juolludii Sámediggi 67 % ollislaš ohcamušsupmis ja 2010:s juolluduvvui sullii 32 % ohcamušsupmis . 1 2006:s bođii fas oahppoplánaođastus , muhto dat árvvoštallojuvvo ain , ja mii áigut danin dán geahččat lagabui boahtte girjjis . 1 2006:s biddjui 3 pst. dorskejoavkoeriin dorskefeastonuohttefanasjovkui ja guovlluearreortnegii gis biddjojedje gaskal 15 ja 21 mehtera ja gaskal 21 ja 28 mehtera konvenšuvdna ealla riddofatnasat . 1 2006:s addui bálkkašupmi Juoni Moshnikoffii barggus nuortalašgiela ovddidanbarggu ovddas , ja Harald Gaskii sámegiel- ja girjjálašvuođaáŋgiruššama ovddas . 1 2006/2007 boazu ­doallošiehtadusa šiehtadallamiin čielggaduvvui politihkalaš dásis ahte galgá nammaduvvot bargojoavku mii galgá árvvoštallat mađđása go 1982:s jorai divatluvven nu ahte šattai lassi doarjagin . 1 2006/07 skuvlaprográmmas lei Det er sikkert og visst , čájálmas H. C. Andersena eallima ja čállima birra , ja Ibsena Gjengangere . 1 2006-kruvnnut. 2 ) Konsumhaddeindeaksa muddejuvvon divatnuppástusaide ja earret energigálvvuid . 1 2006 čađahuvvui beaivekursa sámi kulturgealbbus mii lei erenoamážit hábmejuvvon bátnedikšunbálvalussii . 1 2006 čavčča ásahuvvojedje fágalávdegottit mat galge evttohit makkár bargobihtáid sáhtášii ráhkadit mat heivejit Sámi Máhttoloktemii . 1 2006 čavčča nammaduvvui bargojoavku mas ledje Finánsadepartemeantta áirasat ja Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta golbma olbmo . 1 2006 čavčča almmuhuvvojedje 10 ođđa lobi biebmat luosa ja dápmoha Finnmárkkus ja dalle giddejuvvon fálaldatvuoru bokte . 1 2006 – 2009 áigodahkii čuožžu ahte Sámedikki váldoulbmil ealáhusain lea bisuhit dan barggolašvuođa geavaheaddjistruktuvrra mii odne lea . 1 2006 – 2007 jahkemolsumis gárvánii vuosttaš geardde allameassoliturgiija oarjelsámegillii . 1 2006 álggahuvvui gáiddus biebmanoahppu dán ulbmiljoavkku várás . 1 2006 válddii Romssa fylka badjelasas oktiiordnet NMCa ( WPF ) bargopáhka mii 1 2006 stáhtabušeahta bokte juolluduvvui 1 miljon ruvnno Sámediggái ásahit rádjaofelaččaid dutkan- ja duođaštandoaimma Divdasvuonas . 1 2006 rájes dat nannejuvvo 800 000 ruvnnuin jahkásaččat . 1 2006 rájes 2010 rádjái lea ohcamušaid supmi lassánan golmma gerddiin ja juolludeamit leat lassánan láhkke gerddiin . 1 2006 rájes 2010 rádjai lea Sámedikki bušeahtta kulturulbmiliidda lassánan 10.2 miljovnna rájes badjelaš 16 miljovnna rádjai . 1 2006 rájes 2010 rádjai lea Sámedikki bušeahtta kulturulbmiliidda lassánan 10.2 miljovnna rájes 16.1 miljovnna rádjai . 1 2006 rájes 2010 rádjai dahket doarjagat daidda fylkkaide badjelaš 2 % . 1 2006 ráhkaduvvui oanehis diehtojuohkinfilbma Romssa fylkka birra mii biddjojuvvui min ruoktosiidui . 1 2006 ođđa almmolašláhka galgá boahtit jagi 1970-mannosaš almmolašvuođalága sadjái . 1 2006 ovddas meroštallo dál duohta lassáneapmi gieldda ollislaš boađuin gitta olles 12,8 miljárdda kruvdnui , mii vástida 5,6 proseantta . 1 2006 oassálaste Jakobseniin . Govvideaddji : Klara Johansen 4 663 nuora gaskal 10 ja 20 jagi musihka , teáhtera , revya , performance , dánRomssa iešguđet suohkaniin ja vel suma , video , filmmaid , dáhtaanimašuvnnaid , Svalbárddas ge . 1 2006 njukčamánu Loabága suohkan bálkáhii Eivind Bråstad Jensena árvvoštallat Loabága sámeskuvlla . 1 2006 nammaduvvui departemeanttaid gaskasaš bargojoavku máŋggain sámediggelahtuiguin mii galgá árvvoštallat Sámedikki formálalaš rolla ja buktit bušeahttaprosedyraevttohusa . 1 2006 lei dat jahki go fidnohutkan šattai sihke dábálašfágaid ja fidnofágaid pedagogalaš vuohkin ja ulbmilin . 1 2006 ledje ohcamat sullii 10 miljon ruvnno ovddas bálkkašanortnegis , ja fylka oaččui 5 miljon ruvnno . 1 2006 lea fylkkasuohkan fállan sáhtu sullii 11 000 vuođđoskuvlaoahppái ja sullii 4 000 joatkkaskuvlaoahppái . 1 2006 lea dát bargu čájehan bohtosiid , earret eará go leat ásahuvvon vuođđudusat Saemien Sijte lullisámi guovl ­lus ja Davveoarjesámi museasiida davvesámi guovl ­lus . 1 2006 investeremiin geavahuvvojedje 43% bátnedearvvašvuođasuorgái ja 28 % johtolatsuorgái . 1 2006 giđa ledje 54 oassálasti dáin kurssain . 1 2006 geavahii fylkkasuohkan sullii 100 miljon ruvnno doallat fylkkageaidnofierpmádaga ortnegis ja dan lassin investerejuvvui sullii 70 miljon ruvnno sierranas prošeavttaide . 1 2006 fylkkameassu vuoiti lei Blikkit UB Kongsbakkena joatkkaskuvllas . 1 2006 fitne guossit Lauingenis , Duiskkas , galledeamen Kongsbakkena . Dát skuvla lea galledan Kongsbakkena viđa geardde . 1 2006 ` juolludusreivves lei 2006 ` juolludus kr 5 700 000 . 1 2006 Justiisadepartemeanta : Finnmárkkuláhka ( fápmuiboahtán suoidnemánu 1. b. 2006 ) addá Sámediggái čuovvovaš válddi ( dás jorgaluvvon ) : - § 4 : Sámediggi sáhttá addit njuolggadusaid dasa movt nuppástuvvon meahccegeavaheami váikkuhusat sámi kultuvrii , boazodollui , meahcásteapmái , ealáhusdoibmii ja servodateallimii galget árvvoštallojuvvot . 1 2006 Harald Gaski ja Jouni Moshnikoff oaččuiga giellabálkkašumi 2006 . 1 2005s mávssii ealáhus 13,2 miljon ruvnno geardedivada dárbbašlaš reaidduid ja boaldámuša oastima oktavuođas . 1 2005:s šiehtaduvvojedje konsultašuvdnaprosedyrat stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskka . 1 2005:s mearridii Stuoradiggi doarjut ráđđehusa evttohusa ja ásahit Osloi nationála lávddi álbmotmusihka ja álbmotdánsuma várás . 1 2005:s guorahalai teáhter iežas dili ja dalle gávnnahii Beaivváš Sámi Teáhter ahte áigot bargat golmmain áššiin vai Beaivváža erenoamáš vejolaš-vuođat váldojuvvoše vuhtii : Ođđa teáhtervistti hukset , oččodit eambbo olbmuid bargui ja oahpahit sámegielat neavttáriid ja maid lassánahttit bušeahta . 1 2005:s dahkkojuvvui ealáhusšiehtadus gaskal Sámedikki ja ealáhusorganisašuvnnaid Sámiid duoji ja Duojáriid ealáhussearvvi dainna ulbmilin ahte ovddidit duoji dakkár ealáhussan mas lea stuorát buvttadeapmi ja gánnáhahttivuohta . 1 2005/06 2006/07 2007/08 Obbalaččat 123 116 105 1. giella 16 18 16 2. giella 107 98 89 1 2005. ” Sámedikki jahkedieđáhus 2004”- Kárášjohka : Sámediggi . 1 2005-2009 Stáhtaráđđi , Kultur- ja girkodepartemeanta , Jens Stoltenberga nubbi ráđđehus 1 2005-2007 Guovddášbellodaga stuorradiggejoavkku mediaráđđeaddi 2004-2005 Oahppoassisteanta » eksperter i team ” nammasaš joavkku várás . 1 2005-2007 Dárkkistan- ja konstitušuvdnalávdegotti lahttu 2005-2007 Viiddiduvvon olgoriikalávdegotti lahttu 1993-2007 Válgalávdegotti lahttu 2001-2005 Gieldalávdegotti lahttu 1993-1997 Finánsalávdegotti lahttu 1996-1997 Lahttu lávdegottis mii árvvoštalai ee. Stuorradikki čielggadannávcca nannema 1996 Delegáhta ON váldočoahkkimii 1 2005-09 Sámediggeáirras ; Doarjjastivrra jođiheaddji , Plána- ja finánsalávdegotti lahttu , Sámi parlamentáralaš ráđi várrelahttu 1 2005-09 Sámediggeáirras ; Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti lahttu , Doarjjastivrra lahttu , válgalávdegotti nubbinjođiheaddji 1 2005 čavčča juohká Sámediggi stipeandda studeanttaide geat váldet alit oahpahhus- ja mánáidgárdesuorggis . 1 2005 čavčča Soria Moria-njuolggadusaid mielde leat riikkalaččat ásahuvvon oktiibuot 6 guvllolaš gilvagordnefoandda gos okta lea biddjon Bådåddjui ( KapNord Fond AS ) ja okta 16 1 2005 – 2007 áigodagas leat leamaš ráđđádallamat gaskal Sámedikki ja Birasgáhttendepartemeantta dainna ulbmilin ahte oažžu áigái njuolggadusaid luonddugáhttenlága mielde gáhttenbargui sámi guovlluin . 1 2005 álggii sámeradio beaivválaš ođassáddagiid sáddet dárogillii riikafierpmádagas , seammás go Snoase ja Divttasvuona nanusmahtte ( ovttas guovtti doaimmaheaddjái goabbat kantuvrras ) . 1 2005 válggas lassánii sámediggeválgga oassálastin 5 % muhto 2009 válggas fas sihkastuvvojedje njeallje proseanta eret . 1 2005 válga spiehkastii veahá , go de dahkkojedje garra čellestagat sihke jienastuslogu- ja jienasteddjiid lassáneami ektui . 1 2005 sirdojuvvo Supmii čállingoddedoaimma ovddasvástádus Ruoŧas , masa dat sirdojuvvui Norggas 2004 . 1 2005 rájes leat fuolahussuorggis obbalaš virgelasáhus leamaš 16 000 jahkivirggi . 1 2005 rájes lea čađahuvvon fáddálaš riidoárvvoštallan visot dieđihuvvon ja ohccojuvvon bieggafápmoprošeavttain , main boazodoallu lea okta riidofáttáin . 1 2005 rájes lea maid báikkálaš aviisa Nordsalten ožžon unnibuš doarjaga buvttadit julevsámegillii siidduid . 1 2005 rájes lea doarjja sámi aviissaide lassánan 9,3 miljovnna kruvnnuin . 1 2005 rádjai čađahuvvo njeallje doavttergráda , ja maŋŋil 2005 leat 8 doavttergráda čađahuvvon main lea fokus sámi dearvvašvuhtii . 1 2005 ovddas čájeha tabealla dušše ovddeš Stáhta petroleumfondii . 1 2005 miessemánus sohpe stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki gaskas ráđđádallan prosedyraid . 1 2005 lei vástideaddji oassi 34 % . 1 2005 bušeahttaáigodahkii evttohuvvo juolluduvvot 12,9 mill kr. . 1 2005 bušeahttaáigodahkii evttohuvvo juolluduvvot 12,9 mill kr. 1 2005 ` juolludusas našuvnnalaš kulturvisttiide evttoha Kultur- ja girkodepartementa 12 mill kruvnno viidásetprošekteremii ja huksemii . 1 2005 ` juolludusas našovnnalaš kulturvisttiide evttoha Kultur- ja girkodepartementa 12 mill kruvnno viidásetprošekteremii ja huksemii . 1 2005 Kulturdepartemeanta : Sámediggi válddii badjelasás Sámi arkiiva vuođđudusa hálddašeami 2002:s , seammás go olu eará kulturortnegiid hálddašanovddasvástádus sirdojuvvui Sámediggái . 1 2005 : 1 200 milj ruvnno 2006 : 1 200 milj ruvnno 2007 : 1 250 milj ruvnno 2008 : 1 250 milj ruvnno + 168 milj ruvnno ( gaskaboddosaš juolludeapmi ) = 1 418 milj ruvnno 2009 : 1 250,4 milj ruvnno + 308 milj ruvnno ( gaskaboddosaš juolludeapmi ) = 1 558,4 milj ruvnno 2010 : 1 558,4 milj ruvnno 1 2005 2006 56 b. 1 2005 2006 17-56 b. 1 2004–2008 Dievddut Nissonat 5,0 8,4 18,5 18,6 104,7 96,3 54,9 51,9 1 2004s ásahuvvojedje vuosttaš 12 lohkansaji . 1 2004:s álggahii Sámediggi gávccijagát ovttasbargošiehtadusa sámi dáiddaorganisašuvnnaiguin Sámi dáiddaráđi bokte . 1 2004:s váldojuvvui atnui elektrovnnalaš arkiiva Sámedikkis . 1 2004:s vuostáiválde 2.1 % dievdduin ja 1.2 % nissoniin SED-guovllus sosiálaveahki . 1 2004:s ožžo 2.1 % dievdduin ja 1.2 % nissoniin sosiálaveahki SED-guovlluin . 1 2004:s ožžo 2.1 % dievdduin ja 1.2 % nissoniin SED-guovllus sosiálaveahki . 1 2004:s oahpásnuvai čálli ja su bearaš The Institutes for achievement of human potential , IAHP , maiddái gohčoduvvon Domaninstituhttan , Philadelphias USA:s . 2004 čavčča álggii Magne Skåden heivehit iežas hárjehallanmetodaide vuoiŋŋašvigát olbmuid várás . 1 2004:s lei jođihanbušeahtta 918 milliuvnna ruvnno . 1 2004:s lea dán ulbmilii várrejuvvon 0,4 mill kr. . 1 2004:s lea dán ulbmilii várrejuvvon 0,4 mill kr. 1 2004:s juolluduvvui 5,1 miljon ruvnno mii geavahuvvui 25 dearvvašvuođa- ja sosiálaguoski prošeavttaide , prošeaktaseminárii , stipeandan sámegielat studeanttaide veajuiduhttinfágaid siskkobealde ja guovtti hálddahuslaš virgái . 1 2004:s ja 2005:s juolludii Sámi girkoráđđi ekonomalaš doarjaga julevsámegiel liturgiija ráhkadanbargui . 1 2004-2005 Stáhtadiehtaga masterlohkamat , Norgga teknalaš-luonddudieđalaš universitehtas , Troandimis 2001-2004 Stáhtadiehtaga Bachelor , Norgga teknalaš-luonddudieđalaš universitehtas , Troandimis 1998-1999 Kavaleriija Befálaskuvla , Dihtoštallanlinnjá , Rena 1997-1998 Ringebu álbmotallaskuvla , Valáštallanlinnjá 1994-1997 Steinkjera joatkkaskuvla , Valáštallanlinnjá 1 2004 čavčča lei Sámi allaskuvllas ovdaprošeakta dulkaoahpahusa birra , maid Dearvvašvuođadepartemeanta ja Sámediggi ruhtadedje . 1 2004 ’ čavčča álggaha Nesna allaskuvla montessoripedagogihka jahkeovttadaga , maid sáhttá oasseáiggis lohkat guovtti jagi badjel , ja lea lávdaduvvon oahppu . 1 2004 – 2008 SED Ii SED 8,4 4,9 18,6 15,3 96,3 98,9 51,9 47,4 1 2004 – 2008 SED Ii SED 5,0 6,1 18,5 13,9 104,7 87,9 54,9 42,8 1 2004 – 2008 SED Ii SED 137,6 101,5 103,0 64,2 60,5 32,8 91,0 59,6 1 2004 – 2008 SED Ii SED 128,5 92,9 94,5 61,4 45,2 27,5 79,2 54,5 1 2004 rájes lea Sámedikkis alddis leamaš ovddasvástádus čállit jienastusloguid . 1 2004 giđa meannudii Stuorradiggi Sd.dieđ. nr. 15 ( 2003 – 2004 ) Rovvilt i norsk natur . 1 2004 giđa ja geasi dollojuvvojedje guokte ráđđádallančoahkkima Sámedikki ja Stuorradikki justislávdegotti gaskkas . 1 2004 besse Buolbmát sámeskuvlla oahppit fárret aiddo huksejuvvon Deanu sámeskuvlii . 1 2004 Servodatfága , Finnmárkku allaskuvla 1 2004 Examen philisophicum 1 2003:s lea čállingoddi sihke Norgga ja Ruoŧa bealde eanet juohkán dieđuid ja oaivadan vejolaš ohcciid ja čuovvolan prošeavttaid eanet go dán rádjai . 1 2003-2004 ráhkaduvvui stuoradiggedieđáhus doaibmaguvollu birra . 1 2003 sámediggeválgga geažil Suomas ja válgačađaheami guoddaleami geažil , maŋiduvvui ođđa Sámedikki vuođđudeapmi Suoma bealde guovvamánnui 2004 . 1 2003 rájes leamaš sierra sámi giellakonsuleanta virggis , virgi mii nanne vejolašvuođa čuovvolit barggu sámegielain ja kultuvrrain organisašuvnnas . 1 2003 ozaimet mii njeallje skuvlla ovttas Interreg-prošeavtta , ja 2004:s oaččuimet 2,5 miljovnna ruvnno . 1 2003 doaibmaguorahallamiin leat doarjagat eanandoalus rehkenastojuvvon dietnasiid ektui . Romssas ja Finnmárkkus leat doarjagat 57 % ja 53 % buvttadandietnasiin . 1 2003 Gielda- ja guovlodepartemeanta Sámedikkis lea sámelága § 1-6 nuppi lađđasa mielde váldi mearridit láhkaásahusaid sámi leavgga geavaheapmái ( lasihuvvon Cuoŋománu 11. b. 2003 lágas nr. 22 ) . 1 2002:s son nammaduvvui 1. luohká Riddarin St. Olav Ortnegis . 1 2002:s sirdojuvvui Sámi arkiiva Sámedikki hálddašeami vuollái . 1 2002:s ovttastahttojuvvoje dat guokte skuvlla , ja dat biddjoje Hessengii . Namman šattai Girkonjárgga joatkkaskuvla . 1 2002:s nammaduvvui SPR presideanta Sven-Roald Nystø lahttun SPR ovddasteaddjin Standing Committee of Parliamentarians of Arctic Region guovtti jagi áigodahkii . 1 2002:s mearridii boazodoallostivra alimus lobálaš boazologu Oarje-Finnmárkku orohagaide . 1 2002:s boahtá danne leat vejolaš ásahit guovddážiid lullisámi guovllus , Vuovlevuonas , Álttás ja Oslos . 1 2002-2006 áigodagas lea Sámediggi dahkan ovttasbargošiehtadusaid fylkkagielddaiguin Finnmárkku rájes gitta Hedmárkui . 1 2002-2005 Sámediggeplána geavahuvvo vuođđun maiddái go Sámedikki 2006 bušeahtta ovddiduvvo . 1 2002 čavčča álggahuvvui stáhtaministariid Lipponen ja Bondevik vuolgaga vuođul suoma-norgga rádjeprošeakta davvin . 1 2002 čavčča juhkkojuvvo nuvttá guokte luossabiebmanlobi , mat galge julevsámi gillái Moskái Divttasvuona suohkanis Nordlánddas . 1 2002 rájes oažžu Stáhta oahppokantuvra Davvi-Trøndelágas guokte vástideaddji lohkanvirggi juohke jagi . 1 2002 rájes oažžu Stáhta oahppokantuvra Davvi-Trøndelágas guokte lohkanvirggi jahkásaččat , mat juolluduvvojit oahpaheddjiide váldit lasseoahpu oarjelsámegielas oktan čatnasanáiggiin skuvllain main addojuvvo oarjelsámegiela oahpaheapmi . 1 2002 rájes lea ovddasvástádusa juohkin Norgga álbmoga dearvvašvuođabálvalusas na : 1 2002 rájes lea mákson dáid lobiid ovddas . 1 2002 rájes galgá Stáhta mediahálddahus hálddahit dán doarjjaortnega . 1 2002 rájes Sámediggi juohká 10,2 milj. kr. lassigoluide mat čuvvot guovttegielatvuođas sámi giela hálddahanguovllu gielddaide . 1 2002 Davvi-Trøndelága allaskuvla ja Saemien Sijte Sør-Trøndelag og Hedmark Saemien Saervie - SørTrøndelag ja Hedmark Reinsamelag , Brekkebygd Nymo Randi , Narviika Barnevernets Utviklingssenter i NordNorge , Romsa Bedriftskompetanse AS , Nasjonalt Senter for Telemedisin ja UiTø servodatmedisiinnalaš Instituhtta , Romsa Sørlie Tore , UNN ja Nergaard Jens Ivar , UiTø , Romsa Romssa universitehta – Finnmárkku allaskuvla váldán prošeavtta badjelasas 1 2002 Bargooasi % 4,2 % 2,4 % 0,5 % 2,2 % 1,8 % 2,0 % 2,3 % 7,6 % 12,5 % 4,0 % 5,7 % 2,4 % 7,4 % 6,0 % 29,5 % 9,3 % 0,3 % 100,0 % 1 2002 2005 Bargooasi % Barggus Bargooasi % 1991 2,7 % 1862 2,5 % 1785 2,4 % 1698 2,3 % 533 0,7 % 332 0,4 % 1299 1,7 % 915 1,2 % 1171 1,6 % 1222 1,6 % 1159 1,5 % 993 1,3 % 1651 2,2 % 1572 2,1 % 5686 7,6 % 5850 7,8 % 9961 13,3 % 10060 13,4 % 2957 3,9 % 2753 3,7 % 4313 5,8 % 4127 5,5 % 1329 1,8 % 1197 1,6 % 6434 8,6 % 6763 9,0 % 3944 5,3 % 4472 5,9 % 18291 24,4 % 18581 24,7 % 12345 16,5 % 12784 17,0 % 138 0,2 % 127 0,2 % 74987 100,0 % 75308 100,0 % 1 2001– 2002 St.dieđ. nr. 33 Lassedieđáhus St. dieđáhussii nr. 55 ( 2000–2001 ) Sámepolitihka birra 1 2001– 2002 St.dieđ. nr. 33 1 2001:s ožžot muhtun ásahusat ja organisašuvnnat njuolggodoarjagiid Sámedikki dievasčoahkkimis . 1 2001:s galgá dát bargu rievdat gaskkustandássin . 1 2001-jahkái evttoha Sámediggi 2 milj. kr. lasáhusa 10 milj. kruvdnui . 1 2001-2005 Stuorradiggeáirras Lulli-Trøndelaga ovddas 1 2001-2005 Miellahttu Bargiidbellodaga joavkostivrras 1 2001-2005 Bearaš- , kultuvra- ja hálddahuslávdegoddi 1 2001-05 Sámediggeáirras ; Ealáhus- ja kulturlávdegotti nubbinjođiheaddji , Sámi parlamentáralaš ráđi lahttu 1 2001-05 Sámediggeáirras ; Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti lahttu , čoahkkinjođihangotti lahttu , válganammagotti jođiheaddji , organisašuvdnadoarjaga váidaluslávdegotti lahttu 1 2001-03 Guokte jagi kulturfágaoahppu , Finnmárkku allaskuvla 1 2001 čavčča álge sáddet beaivválaš sámegielat tv-ođassáddagiid , Ođđasat , maid tekstejit dárogillii . 1 2001 ásahuvvui maiddái bistevaš ovttasbargu politihkalaš dásis gaskal sámediggepresideanttaid ja ministariid geain lea ovddasvástádus golmma riikka sámeáššiin . 1 2001 álggii kanála sáddet beaivválaš ođassáddagiid tv:s , fárrolaga suoma YLE:in ja ruoŧa SVT:in . 1 2001 álggahuvvo sámi dearvvasvuođadutkama guovddáš Kárášjohkii Romssa universitehta olis . 1 2001 álggahuvvo sámi dearvvasvuođadutkama guovddáš Kárášjohkii . 1 2001 válgga rájes ledje jienastuslogus 2.554 olbmo eanet . 1 2001 válgga dohkkeheamis , daddjo Sámedikki fápmuduskomitéa evttohusas Sámediggái áššis 27/01 , ahte jus manuálalaččat buohtastahttá elektruvnnalaš sámi jienastuslogu jienastusloguin maid suohkanat leat sáddet Sámedikki válgalávdegoddái , de oaidná ahte erohus lea 400 persovnna . 1 2001 válga lea vuosttaš válga mii čađahuvvui elektruvnnalaš jienastuslogu vuođul . 1 2001 stáhtabušeahtta árvalusas eai leat várrejuvvon ruđat Sámi duhátjahkebáikái , ruđat eai leat várrejuvvon sierra vistti ásaheapmái eai ge virggiid ruhtadeapmái Njávdáma Nuortasámi museas . 1 2001 rájes šaddá bušeahtta deaŧalaš stivrendokumentan , ja Sámediggi lea áššis 41/00 2001 bušeahtta čuovvolan integrerenbargguid . 1 2001 rájes šaddá bušeahtta deaŧalaš stivrendokumeantan , ja Sámediggi lea áššis 41/00 2001 bušeahtta , čuovvolan integrerenbargguid . 1 2001 rájes rievdaduvvui konverterenresursa lossa oahpahussii veahkkin ja geahpeduvvui 15 proseanttain . 1 2001 rájes addojit oahpponeavvoráhkadeami ruđat erenoamášpedagogalaš fágasuorggis njuolgga Sámediggái . 1 2001 plána čoahkkáigeassu 1 2001 ovddas leat juolluduvvon kr 400 000 . 1 2001 ovddas lea submi mii sirdojuvvo Sámediggái 4,7 milj. kr , oktan ruđaiguin mat leat vásedin merkejuvvon stipendii sámegielagiidda geat váldet oahpu veajuidahttimii guoski fágain . 1 2001 ovddas lea festivála ožžon 200 000 kruvnnu stáhtadoarjaga Norgga kulturáđis , nappo 120 000 kruvnnu lasi jagi 2000 ektui . 1 2001 mielde leat badjel bealli riikka gielddain álggahan mánáid- ja nuoraidráđi dahje sullasaš mánáid ja nuoraid váikkuhanfápmoorgána . 1 2001 mielde galget válljejuvvot 10 ođđa gieldda . 1 2001 lea departemeanta vuoruhan ohcamiid mat gustojit giella- ja dieđihandoaibmabijuide sámegillii ja sámi dilálašvuođaid birra . 1 2001 lea Ruoŧas čállingoddedoaibma . 1 2001 konfereansa lea vuođđun árvvoštallamii ahte galgá go lágidit dákkár konferánssaid juohke nuppi jagi . 1 2001 geasi dáidá Sámediggevisti šaddat guovddáš báikin turisttaide geat bohtet Kárášjohkii dahje vudjet dakkobokte . 1 2001 ektui evttohuvvo ahte njuolggo doaibmadoarjja juogaduvvo čuovvuvaš institušuvnnaide : 1 2001 eanandoalloplánas ledje golbma guovddáš vuoruhansuorggi – regionaliseren ja nationála eanandoallopolitihka rievdadus , sámi eanandoalu árvobuvttadanprográmma ja Sámedikki doarjjageavaheami rievdadus eanandoalu ektui . 1 2001 bargojuvvo doaibmaplánain Romssa fylkkagieldda ollislaš rahčamuššii sámi giela ja sámi giela ja kultuvrra gelbbolašvuođaloktema beales . 1 2001 PLÁNA ČOAHKKÁIGEASSU ... 5 Sámi eanandoallopolitihkalaš avádat ja nationála eanandoallopolitihka regionaliseren ... 5 Árvobuvttadanprográmma sámi eanandoalu váste ... 5 1 2001 Norga 2002 1 2001 Mánáid- ja bearašdepartemeanta : Sirdá sámi mánidgárddi sierra doarjaga hálddašeami Sámediggái ( 8,1 milj. kruvnno , lassánan 1,1 milj. kruvnnuin 2000 rájes ) . 1 2001 2007 Servodatdihttiid fágasearvvi stivralahttu , 2001-2003 Servodatdihttiid fágasearvvi stivrra várrelahttu 1997-2003 Servodatdihttiid fágasearvvi , Romssa fylkkasearvvi , stivrra lahttu / jođiheaddji 1996-2003 Servodatdihttiid fágasearvvi luohttámušolmmoš Romssa Fylkkasuohkanis 1999-2003 Akademihkkáriid nubbijođiheaddji Romssa Fylkkasuohkanis 1992-1993 Oahtariŋgga berošteaddjiidsearvvi jođiheaddji 1990-1993 Sámi dutkamiidguovddáža stivralahttu , UiTø 1990-1992 Romssa sámesearvvi stivralahttu / jođiheaddji 1987 Oktavuođadoallankompaniija váldoluohttámušolmmoš , Brig N 1985-1986 Norgga studeantalihtu stivralahttu , UiTø Oassálastin almmolaš bargojoavkkuide ee. Davvi-Nordlándda ja Romssa fylkka sámi museadoaimmaid oassečielggadeapmi ( Sámediggi ) 1 2000:s ásahuvvui ovttasbargu davviriikkaid dásis nu ahte dollojuvvojit jahkásaččat čoahkkimat sámedikkiid presideanttaid ja sámeáššiid ministariid gaskka . 1 2000:s loahpahuvvui prošeakta « Ceavzilis ovdáneapmi » ( « Bærekraftig utvikling » ) . 1 2000:s ledje 24 ohcci , mat ohce oktiibuot 6068 720 ruvnno ovddas . 1 2000/2001 rájes leat sámi nuorat leamaš mielde Nuoraid girkočoahkkimis . 1 2000-2001 boazodoallošiehtadusa šiehtadallamiin dáhtui Norgga Boazosápmelaččaid Riikkasearvi 09.02.00 reivves čoahkkima Ráđđehusain ja Sámedikkiin boazodoalu boahtteáiggi birra . 1 2000-2001 Stáhtaráđđi , Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta , Jens Stoltenberga vuosttaš ráđđehus 1 2000-02 Norgga Sámiid Riikasearvvi riikastivralahttu 1 2000-01 Ekonomalaš ja hálddahuslaš fágat , Finnmárkku allaskuvla 1 2000 – 2009 Riegádahttinbadjebáza . 1 2000 – 2009 Indekserejuvvon riegádahttinlogut . 1 2000 – 2009 Eretfárremat SED-suohkaniin . 1 2000 ásahuvvui vuosttaš gearddi sierra poasta stáhtabušehttii mas juolluduvvui 250 000 r. doarjjan álgoálbmogiid oassálastimii Árktalaš Ráđđái . 1 2000 ásahuvvui bistevaš ovttasbargu sámediggepresideanttaid ja daid ministariid gaskkas , geain lea ovddasvástádus sámi áššiin Suomas , Ruoŧas ja Norggas . 1 2000 vuođđuduvvui vuosttas geardde sierra vuolitpoasta stáhtabudjehttii man bokte juolluduvvui kr 250 000 doarjjan eamiálbmogiid oassálastimii Arktalaš Ráđđái . 1 2000 vuoruhansuorggit ( vuoruhansuorggit sáhttet leat seahkálaga ) 1 2000 ohcamat ja juolludeamit – ollislaš govva 1 2000 mearriduvvui ráfáidahttit Nuortalašgili kulturmuitoguovlun Njávdámis . 1 2000 juovlamánus mearrida vuordimis ON váldočoahkkin loahpalaččat ásaheami . 1 2000 boazodoallošiehtadallamiin loahppaprotokolla , beaiváduvvon cuoŋománu 07. b. 2000 1 2000 ` juolludus lei 23,5 milj. kruvnno , ja gokčá doaibmagoluid Sámedikki oahpahusossodaga hálddahusas , sámi ohppiid oahpponeavvui ráhkadeami goluid , erenoamáš pedagogalaš oahpponeavvuid , ja rávvagiid ja bagademiid oahpaheddjiide geat barget sámi mánáidgárde- , vuođđoskuvla- ja joatkkaskuvlaohppiiguin . 1 2000 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta : Sámi oahpahusráđi čállingoddi ( sullii 25 virggi ) sirdojuvvo Sámediggái . 1 2000 : Sámi oahpahusráđi čállingoddi sirdojuvvo Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanttas , ja lea dál Sámedikki oahpahusossodat . 1 200/10 Duoddara Ráfe , Báidára suohkan - Regionála ovddideapmi 2010 - Doarjjaohcan visttiid divvumiidda 1 20/06 - Sámedikki internašunála strategiijjat – Sámedikki dieđáhus riikkaidgaskasaš áŋgiruššansurggiid birra 1 20.6.5 Interreg 1 20.6.4 Govdafierbmi ja Høykom 1 20.6.3 SIVA 1 20.6.2 Innovašuvdna Norga 1 20.6.1 Fylkkagielddat ja regionála ovddidanbargu 1 20.6 Ealáhuspolitihkalaš ja guovllupolitihkalaš doaimmat 1 20.5.6 Strategiijat ja doaibmabijut 1 20.5.5 árvoháhkanprográmma lotnolasealáhusaide 1 20.5.4 Mátkeealáhusaid ovddideapmi sámi guovlluin 1 20.5.3 Duodji 1 20.5.2 Meahcceealáhusat ja sáivaguollebivdu 1 20.5.1 Eanadoallu 1 20.5 Eanadoallu , meahcceealáhusat , duodji ja mátkeealáhusat 1 20.4.9 Ráđđehusa varasguollestrategiija 1 20.4.8 Mariidna árvoháhkanprográmma 1 20.4.7 Guolástusaid davviguvllolaš doaibmabijut 1 20.4.6 Luossalobit Moskái Divttasvutnii 1 20.4.5 Akvakultuvra – luossa ja dápmot 1 20.4.4 Guovloeriid ortnet 1 20.4.3 Stuoradiggedieđáhus gonagasreappáid hálddašeamis 1 20.4.2 Ođđa áhperesursaláhka 1 20.4.10 Strategiijat ja doaibmabijut 1 20.4.1 Guolástanláivadaga vuogádatlaš váikkuhangaskaoamit 1 20.4 Guolástus- ja áhpedoalloealáhus 1 20.3.6 Strategiijat ja doaibmabijut 1 20.3.5 Boazodoalu vearut ja divadat 1 20.3.4.5 Konsultašuvnnat 1 20.3.4.4 Boazodoalu bággolonistanohcamat Lulli-Trøndelágas / Hedmárkkus 1 20.3.4.3 Váikkuhusčielggademiid láhkaásahusat 1 20.3.4.2 Boazodoalloareálaid árvoluohkádeapmi 1 20.3.4.1 Areálahálddašeapmi boazoguohtuneatnamiin 1 20.3.4 Boazodoalu areálat 1 20.3.3 Boazodoalu rámmaeavttuid mearrideapmi 1 20.3.2 Hástalusat 1 20.3.1 Boazodoallopolitihka bajimus ulbmilat ja váikkuhangaskaoamit 1 20.3 Boazodoallu 1 20.2.9 Energiijahuksemat 1 20.2.8 Ođđa minerálaláhka 1 20.2.7.2 Strategiijat ja doaibmabijut – boraspiret 1 20.2.7.1 Boazomassin 1 20.2.7 Boraspirehálddašeapmi 1 20.2.6 Mohtorjohtalus 1 20.2.5 Divttasvuona / Vuotnabađa gáhttenplána 1 20.2.4 Suodjalanbarggu sierra njuolggadusat luonddugáhttenlága vuođul sámi guovlluin 1 20.2.3 Gáhttenguovllut 1 20.2.2 Sámi deastagiid árvvoštallan go meahci geavaheapmi nuppástuvvá 1 20.2.1 Plána- ja huksenlága ođđa plánaoassi 1 20.2 Almmolaš muddemat mat váikkuhit meahcceávkkástallamii 1 20.10.00 gohččun oktan áššelisttuin dohkkehuvvui ovttajienalaččat čuovvovaš lassiáššiin:Ášši 51/00 Sámi tv-sáddagat . Ášši 42/00 Stáhtabušeahtta 2002 sirdo bearjadahkii 10.11.00 . 1 20.1.3 Finnmárkku Riddoguolástanlávdegoddi 1 20.1.2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II 1 20.1.1 Finnmárkokommišuvdna ja Finnmárkku Meahcceduopmostuollu 1 20.1 Sámi guovlluid vuoigatvuođadili bargu 1 20.04.99 notáhta - Sámi kulturviesuid kártema čoahkkáigeassu 1 20.01.2000 beaiváduvvon reive Bargo- ja Hálddahusdepartementii guoská Sámedikki politihkkáriid ja luohttámušolbmuid dáhkádusortnegiidda 1 20.00 Mállásat ja kultuvrralaš oassi 1 20-logus ledje lulábeale vuona oahppit internerejuvvon Čistii , ja son oahpahii buot gieldda mánáid giehtaduojis Stuorravuonas . 1 20 sadjásaš áirras : Johan Larsen manai sadjásis . 1 20 Svein Peter Pedersen ( áššejođiheaddji ) 1 20 Stig Eriksen 1 20 Sten Erling Jønsson 1 20 Resursaávkkástallan ja árvoháhkan sámi guovlluin 1 20 Giellaváttisvuođat leat duohta váttisvuohtan . 1 20 Finnmárku Rievssat 1 20 Berit Oskal Eira 1 20 Arkiiváššenr. 05/682 1 20 12.11.04 Parlamentáralaš jođiheadjji Jens Stoltenberg / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 20 . Ole Henrik Magga 1 20 % jahkásaš rámmas juogaduvvo daid lágádusaid buvttadusa mielde , mat buvttadit sámi oahpponeavvuid ( Sámedikki oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plánas áigodahkii 2009-2012 lea mearriduvvon mii dat galgá adnojuvvot sámi oahpponeavvun ) . 1 2/3 oassi Sámedikki juolludemiin kulturulbmiliidda manne Finnmárkui , áigodagas 2006-2010 . 1 2.siiddus:Prioritehta Poasta Namuhus 2001 2002 +/-7 540.50 Giellaguovddážat 1600 3200 1600 Poasta 540.50 Sámi giellaguovddážat lasihuvvo 2.800 ` rájes 3.200 ` rádjái giellaguovddášásaheapmái Oslos . 1 2.9.5 Sámedikki riikkaidgaskasaš bargu Sámedikki searvan riikkaidgaskasaš bargui go guoská álgoálbmogiidda sierra oktavuođain nugo ON , EU , Árktalaš ráđi ja Baretnsovttasbarggu ektui , vuoruhuvvojit čavgadit vátna resurssaid geažil . 1 2.9.4 ILO konvenšuvdna nr. 169 – raporteren ILO áššedovdilávdegoddái Sámediggi lea meannudan miessemánus raportta ILO:i . 1 2.9.3 Ovttastuvvan našuvnnat ( ON ) ON bistevaš álgoálbmotforum doalai čihččet sešuvnna miessemánus New Yorkas . 1 2.9.2 Árktalaš ovttasbargu Árktalaš ráđđi lea áidna ovttasbargoforum davvin mii fátmmasta buot gávcci árktalaš riikka , ja álgoálbmogiin lea bissovaš oassálasti stáhtus . 1 2.9.1 Duodjeásahusat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit aktivitehta Duodjeinstituhtas ovddidan dihte duodjeealáhusa viidáseappot Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 509 000 ru duodjeásahusaide , 2 009 500 ru lea doaibmadoarjja Duodjeinstituhttii , ja 500 000 ru doarjja bagadallanvirggiide duojis maid Duodjeinstituhtta hálddaša . 1 2.9 Ulbmil- ja boañusstivrenvuogádat Romssa fylkkasuohkan lea ožžon doaimma Gielda- ja guovlodepartemeanttas ráhkadit ollislaš ulbmil- ja bohtosstivrenvuogádaga , dasttán boañusgáibádusain mii vástida fylkkaplána ulbmila guvllulaš ovddideamis . 1 2.9 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi ( SNPL ) 1 2.9 Riikkaidgaskasaš politihkka 2.9.1 Davviguovllut Álgoálbmogiin davvin galgá leat nana posišuvdna ja rolla iežas dili ovddideamis . 1 2.9 ON eamiálbmotjulggaštus 1 2.9 Guolástusáššit 1 2.9 Eanadoallu 1 2.9 Dásseárvu 1 2.9 Bargu ON eamiálbmotjulggaštusain 1 2.8.9.6 Geaidnu Njeareveadjái 2008:s attii Sámediggi 400 000 ruvdnosaš lohpádusa Njeareveaji geaidnosearvái bargat prošeavttain « Vei til Nervei » . 1 2.8.9.5 Muhtun guovlluid ráfáiduhttin boazoguohtuma vuostá Finnmárkkus Sámediggi ja Eanadoallo- ja biebmodepartemeanta leaba barggu oktavuođas revideret láhkaásahusa 1 2.8.9.4 Konsultašuvnnat konsešuvnnaid birra Forsanvatnet fápmorusttega muddeman ja fápmohuksema birra Oljo- ja energiijadepartemeanta lea addán NordSalten Kraftlag AL:ii konsešuvnna muddet Forsanvatn ja Forsanvatn fápmorusttega Stáiggus ja Hápmira suohkaniin Nordlánddas . 1 2.8.9.3 132 kV fápmolinjjá huksen MáttaHelgelánddas Sámediggi lea konsulteremin Oljo- ja energiijadepartemeanttain fápmolinjá huksema birra MáttaHelgelánddas . 1 2.8.9.2 Boazodoallošiehtadus Sámediggi lea dárkojeaddji stáhta bealis boazodoallošiehtadallamiin . 1 2.8.9.1 Sámedikki dieđáhus sámi boazodoalu birra Sámedikki dievasčoahkkin meannudii 2009:s sámi boazodoallodieđáhusa . 1 2.8.8.2 Doaibmadoarjjaortnet duojáriidda Sámediggi lea árvvoštallagoahtán duoji doaibmadoarjjaortnega . 1 2.8.8.1 Duoji ealáhusšiehtadus Sámediggi ja duodjeorganisašuvnnat šiehtadallet jahkásaččat ealáhusšiehtadusa duoji várás . 1 2.8.7.4 Ráđđehusa eanadoallopolitihkka Soria Moria-julggaštusas boahtá ovdan ahte galgá ráhkaduvvot stuorradiggedieđáhus norgga eanadoallopolitihka birra . 1 2.8.7.3 Eanadoalu ja boazodoalu gaskasaš riiddut Sámedikkis lea leamaš čoahkkin Finnmark bodelag:ain dan ealáhusriiddu birra Álttás mii lea gaskal eanadoalu ja boazodoalu . 1 2.8.7.2 Dáluid bisuheapmi Sámediggi lea ovttasbarggus Innovasjon Norge:in ja Finnmárkku fylkkamánni eanadoalloossodagain plánen prošeavtta man áigumuš lea sihkkarastit eanadoalu Porsáŋggus , Kárášjogas ja Guovdageainnus . 1 2.8.7.1 Eanadoallošiehtadallamat Sámediggi lea buktán árvalusaid Eanandoallo- ja biebmodepartementii eanadoallošiehtadusaid oktavuođas , ja lea muhtun muddui ožžon mieđihuvvot miljon lihtera sturrosaš mielkeearrelassáneami . 1 2.8.6.4 Dorskebiebman Sámediggi lea addán celkámuša Omasvuona suohkanii dorskebiebmanrusttega birra . Sámedikki cealkámušas čujuhuvvo Omasvuona , Ivgu ja Gáivuona suohkaniid bargui oktasaš riddoavádatplánain . 1 2.8.6.2 Luossahálddašeapmi Sámedikki mihttomearri lea ahte sámi mearraluossabivdu galgá bisuhuvvot nu mo dat lea dál vai mearraluossabivdiid vuoigatvuođat bisuhuvvojit . 1 2.8.5 Doaibmabidjoplána sámi giliid suddjema ja ovddideami várás Sámediggi lea meannudan sámi giliid suddjema ja ovddideami ášši ságaškuššanáššin dievasčoahkkimis . 1 2.8.4 Ovttasbargu sierranas oassálastiiguin Sámediggi gullahallá sierranas oassálastiiguin nannen dihtii ealáhusovddideami rámmaid sámi guovlluin . 1 2.8.3 Hálddašanođastus Sámedikkis leat 2008:s leamaš konsultašuvnnat Ráđđehusain Odeldikki prp. nr. 10 ( 2008–2009 ) ( Om lov om endringer i forvaltningslovgivningen mv . ) hálddašanlága rievdadusaid jna birra ( hálddašanođastusa čađaheapmi ) . 1 2.8.11 Boraspiret Sámediggi nammada áirasiid boraspirenammagottiide Hedmárkkus davás . 1 2.8.10.3 Gárdun Sámediggi lea addán cealkámuša Finnmárkkuopmodaga evttohussii ahte muddet gárduma . 1 2.8.10.2 Meahcceealáhusat Sámediggi lea Sámi bivdo- ja meahcástanservviin ja Guovdageainnu suohkaniin ságaškuššan meahcceealáhusaid ovdáneami erenoamáš deattuin sáivaguolásteapmái Guovdageainnus . 1 2.8.1 Váldomihttomearri – Nana ja ealli servodagat stabiila ássamiin ja juohkelágan ealáhusaiguin 2.8.2 Oassemihttomearit – Bisuhit ja ovddidit ealáhuseallima sámi guovlluin – Suodjalit ja ovddidit mariidnaealáhusaid ávnnaslaš vuođđun ássamii ja barggolašvuhtii sámi guovlluin – Bisuhit eanadoalu deaŧalaš kulturguoddin ja barggaheaddjin sámi guovlluin – Ovddidit ealáhuslaš duoji mas lea gánnáhahttivuohta ja mii vuovdá iešráhkaduvvon gálvvuid – Ekologalaččat , ekonomalaččat ja kultuvrralaččat ceavzilis boazodoallu 2.8.3 Strategiijat – Váikkuhangaskaomiid aktiivvalaš geavaheami bokte váikkuhit juohkelágan ealáhusaid ja doarjjaruđaid buori juohkima sohkabeliid gaskka – Váikkuhangaskaomiid aktiivvalaš geavaheami bokte addit nuorra ásaheddjiide vejolašvuođa álggahit iežaset doaimma – Oktiiortnet váikkuhangaskaomiid ovttasráđiid báikkálaš ja regionála eiseválddiiguin – Bisuhit ja viidáset ovddidit gulahallama guovddáš ja regionála eiseválddiiguin nannen 1 2.8.1 Ovttasbargošiehtadusat Sámediggi lea dahkan ovttasbargošiehtadusaid Finnmárkku fylkkagielddain ja Romssa , Nordlándda , Davvi-Trøndelága , Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkasuohkaniiguin . 1 2.8 « Fjelloven » 1 2.8 Sámi duhátjahkebáiki — nuortalaš musea 1 2.8 Strategiijat ja doaibmabijut 1 2.8 Guolástusáššit 1 2.8 Gaskavuohta gaskal Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 ja jahkásaš doaibmaprográmmaid Resurssavuoruheamit čañahemiide ovddidanprográmma ulbmilsurggiid ja strategiijaid Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 aiddostahttojit jahkásaš doaibmaprográmmain ulbmilsurggiid / strategiijaid ekonomalaš gaskaomiid ja operatevrraid . 1 2.8 Eará áššit 1 2.8 EU boahtteáiggi guovlopolitihkka 1 2.8 Boraspiret 1 2.8 Arctic leaders summit 1 2.8 Anatomalaš instituhta dákteriggeávdnasiid geavaheapmi ja hálddašeapmi 1 2.7.9 Sámi museat Sámedikki oasseguorahallama čuovvoleapmi sámi museadoaimmain Davit- Nordlánddas ja Romssas lea čađahuvvon . 1 2.7.8 Sámi teáhterat Sámedikki mielas lea dehálaš ahte sámi teáhteriin galget leat doarvái ekonomalaš rámmaeavttut , ja lea dáinna bargan dialogas teáhteriiguin . 1 2.7.7 Vistti gaikun Rožis Porsáŋggu gielddas 1 2.7.6 Sámi festiválat Márkomeanus leat eanas leamaš eaktodáhtolaš bargit , ja lea dál proseassas veardádallame festivála boahtteáiggi . 1 2.7.6 Finnkoisjøen sirdin Nesjøenii 1 2.7.5 Sámi kulturviesut Várdobáiki lea čoahkkimisttis Sámedikkiin buktán ovdan dieđu ahte sii leat válbmasat álggahit ođđasisorganiserenproseassa čuovvoleapmin Sámedikki ásahusdieđáhusa . 1 2.7.5 Sámi huksensuodjalus 1 2.7.4 Suodjalanplánabargu 1 2.7.4 Ovttasbargu iešguđetlágan aktevrraiguin Sámediggi oaidná dárbbu dialogii guovddáš ja báikkálaš eiseválddiiguin barggus seailluhit ja nannet sámi kultuvrra . 1 2.7.4 Interreg IV A Davvi ja oasseprográmma Interreg IV A Sápmi Ođđa Interreg-prográmmas prográmmaáigodahkii 2007–2013 lea Sámediggi árvalan joatkit sámi prográmmaoassálastima . 1 2.7.3.2 Sámi kulturguovddážat 1 2.7.3.1 Sámi museat 1 2.7.3 Luossa 1 2.7.3 Jahkásaš čoahkkin sámeministariid ja sámedikkiid presideanttaid gaskka Ministarat geain lea ovddasvástádus sámi áššiin , ja sámedikkiid presideanttat dolle jahkásaš čoahkkima skábmamánus Helssegis . 1 2.7.20 Sámi lágádusat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit sámi lágádusaid doaimma Vuoruheamit 2009:s : – Ásahuvvon sámi lágádusat mat ollašuhttet juolludaneavttuid 1 2.7.2 Sámi parlamentarihkárkonferánsa 2008:s Sámi parlamentáralaš ráđđi doallá juohke goalmmát jagi parlamentarihkárkonferánssa Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid áirasiidda , masa sámit Ruošša bealde ge servet . 1 2.7.2 Stuorradiggedieđáhus kulturmuittuid birra 1 2.7.2 Báikkálaš hálddašeapmi Divttasvuonas , Ivggus ja Deanus 1 2.7.19.3 Čoahkkáigeassu , kulturovdánahttin , ohcanvuđot Reviderejuvvon 2009 bušeahtas lei oktiibuot várrejuvvon 10 189 000 ru kulturovdánahttimii . 1 2.7.19.2 Sámegielat govvasárggusráiddut Doarjjaortnega mihttomearri : – Sámegielat govvasárggusráidduid muheamit alm Vuoruheamit 2009:s : – Sámegielat govvasárggusráiddut – Paraleallaalmmuheamit mátta- , julev- ja davvisámegillii 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 460 000 ru sámegielat govvasárggusráidduide . 1 2.7.19.1.3 Kulturdoaibmabijut mánáid ja nuoraid várás Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit iešguđetlágan kulturdoaimmaid mánáid ja nuoraid várás Vuoruheamit 2009:s : – Dáidda- ja duodjedoaibmabijut main mánát ja nuorat oassálastet árjjalaččat – Sámi teáhterdoaibmabijut main mánát ja nuorat oassálastet árjjalaččat – Prošeavttat mat leat ovddideamen sámi mánáid ja nuoraid deaivvadansajiid – Doaibmabijut ja prošeavttat mat ovddidit mánáid bajásšaddaneavttuid báikkálaččat sámi guovlluin – Musihkkafálaldagat mas mánát ja nuorat leat mielde – Spáppastallangárddážat julev- ja máttasámi guovllus 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 900 000 ru doaibmabijuide mánáid ja nuoraid várás . 1 2.7.19.1.1 Girjjálašvuohta Doarjjaortnega mihttomearri : – Lasihit sámi girjjálašvuođa almmuhemiid meari Vuoruheamit 2009:s : – Fágagirjjálašvuohta man originálamánus lea sámegillii – Fágagirjjálašvuohta mii lea jorgaluvvon sámegillii 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 586 000 ru girjjálašvuhtii . 1 2.7.19 Váikkuhangaskaoamit – kultuvra , ohcanvuđot doarjagat 2.7.19.1 1 2.7.18.7 Museat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit doaimma dálá sámi museain 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 20 798 000 ru 5 sámi museai . 1 2.7.18.5 Sámi prentosat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit sámi prentosiid šláddjivuođa Doarjjaortnega olahusjoavku : – Sámi prentosat Gába , Nuorttanaste ja Š 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 571 000 ru sámi prentosiidda . 1 2.7.18.4 Sámi teáhter Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit ásahuvvon sámi teáhteriid doaimma Doarjjaortnega olahusjoavku : – Beaivváš Sámi Teáhter ja Åarjelhsaemien Teatere 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 16 519 000 ru sámi teáhteriidda . 1 2.7.18.3 Sámi valáštallan Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja eanedit daid valáštallandoaimmaid maid Sámiid Valáštallanlihttu / Samenes idrettsforbund ( SVL ) ja Sámi Spábbačiekčanlihttu / Samisk fotballforbund ( SSL ) organiserejit Doarjjaortnega olahusjoavku : – Sámiid Valáštallanlihttu / Samenes idrettsforbund ( SVL ) guovllusearvvit main leat doaimmat Norgga bealde . 1 2.7.18.2 Sámi festiválat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit ja ovddidit dálá sámi festiválaid doaimma 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 882 000 ru 6 sámi festiválii . 1 2.7.17 Sámi girkoáššit Sámediggi oassálasttii konferánssas Parliament of World Religion ’ s Australias , oassin ovttasbargoprošeavttas Sámi girkoráđiin , mas Sámi ráđđi Ruoŧa Girkus lea mielde . 1 2.7.16 Lullisámi mediafálaldat Sámediggi álggahii 2009:s barggu čielggadit lullisámegielat mediafálaldaga dárbbu . 1 2.7.15 Musihkka Sámediggi ja Finnmárkku fylkkasuohkan leaba ruhtadan ovdaprošeavtta álggahit etnomusihkkaguovddáža Kárášjohkii . 1 2.7.12 Govvadáidda ja dáiddaduodji Sámi Dáiddárčehpiid Searvi lea nammadan golbma áirasa Sámedikki sisaoastinkomiteai dálááiggi dáidagii ja dáiddaduodjái . 1 2.7.11 Girjjálašvuohta Sámi Girječálliidsearvvi 30 jagi ávvudeami oktavuođas bovdii Sámediggi , Sámi Girječálliidsearvi ja Davvi- Norgga Girjebeaivvit girjjálašvuođa riemuide Sámedikkis . 1 2.7.10 UNESCO konvenšuvnna čuovvoleapmi ávnnaskeahtes kulturárbbi gáhttemis Stáhta arkiivva- , girjerádjosa- ja museaguovddáš lea ožžon bargun Kulturdepartemeanttas hábmet gova johtuibidjamis ávnnaskeahtes kulturárbbi gáhttema konvenšuvnnain ja lea dán hábmema oktavuođas bivdán vejolaš ovttasbarggu Sámedikkiin . 1 2.7.1 Válddi fápmudeapmi Sámediggái kulturmuitolága mielde 1 2.7.1 Gonagasreappá hálddašeapmi 1 2.7 Sámi vuoigatvuđalávdegotti čielggadus 1 2.7 Sámi sierrabibliotehka ( SSB ) sirdin Sámediggái 1 2.7 Sámi ovttasbargu 2.7.1 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) Sámi parlamentáralaš ráđđi lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš parlamentáralaš ovttasbargoorgána . 1 2.7 Sámedikki vuollásaš ráđiid organiseren - geahčadeapmi 1 2.7 Sámedikki vuollásaš rádiid organiseren — guorahallan 1 2.7 Sámediggeválga 2001:s 1 2.7 Sosiála- ja dearvvasvuodaáššit 1 2.7 Oktavuohta hálddahusláhkii – ráddjehusat váidinvuoigatvuođas 1 2.7 ONa Eamiálbmotáššiid Bistevaš Forum 1 2.7 ON Eamiálbmotáššiid Bistevaš Forum 1 2.7 Mátkeealáhus Ulbmilsuorggit : 1 ) Dárbu lea bargat dan badjelii ahte oažžut buresdoaibmi ja ulbmilaš organisašuvdnamálle fylkka dásis , ja riikkaoasseovttasbarggus . 1 2.7 Gávpotsámit 1 2.7 Guolástus 1 2.7 Boazodoallu 1 2.7 Bagadus operatevrraide Prográmma ealáhusovddideamis , oktan ulbmilsurggiiguin biddjujuvvo nugo strategalaš eavttuide Innovasjon Norgii dán áigodahkii . 1 2.6.5.3 Čoahkkáigeassu giellaprošeavttat , ohcanvuđot Jagi 2009 bušeahtas lei oktiibuot várrejuvvon 6 010 000 ru giellaprošeavttaide . 1 2.6.5 Váikkuhangaskaoamit – giella , ohcavuđot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.4.3 Sámi giellaguovddážat Doarjjaortnega mihttomearri : – Nannet ja ovddidit ásahuvvon sámi giellaguovddážiid doaimmaid Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 5 200 000 ru 10 sámi giellaguovddážii . 1 2.6.4.3 Sámi giellaguovddážat . . . . . . . . . . . 1 2.6.4.2 Guovttegielalašvuođadoarjja fylkkagielddaide . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.4.1 Guovttegielalašvuođadoarjja gielddaide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.4 Váikkuhangaskaoamit – giella , njuolggo doarjagat 2.6.4.1 Guovttegielalašvuođadoarjja gielddaide Doarjjaortnega mihttomearri : – Almmolašvuohta galgá bálvalit sámegiela hálddašanguovllu sámi álbmoga sámegillii čálalaččat ja njálmmálaččat Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 37 650 000 ru guovttegielatdoarjjan sámegiela hálddašanguovllu gielddaide . 1 2.6.4 Váikkuhangaskaoamit – giella , njuolggo doarjagat . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.3.3 Sámi báikenamat . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.3.2 Tearbmabargu . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.3.1 Bargu sámegielain . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.3 Strategiijat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.2 Sámediggi ja Romssa fylkkagielda , artihkal 6 - kulturmuitohálddašeapmi 1 2.6.2 Oassemihttomearit . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.2 Fágalaš analysajoavku Fágalaš analysajoavku ovdánandovdomearkkaid ektui sámi servodagas galgá jahkásaččat ovddidit raportta mas lea sámi servodaga dil ja ovdánandovdomearkkaid visogovva ja analysa . 1 2.6.2 Deanučázádat 1 2.6.2 Deanu čázádat 1 2.6.1 Váldomihttomearri . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6.1 Sámiguoskevaš statistihka buvttadeapmi Sámi guoskevaš statistihka buvttadeapmi lea leamaš prošeaktan jagi 2003 rájes ja das lea leamaš ovttasbargu Sámi allaskuvllain . 1 2.6.1 Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda – EDV ( eanadieđalaš diehtojuohkinvuogádat ) 1 2.6.1 Ruhtadanoasit Guvllulaš lassiárvu oktiibuot bargoguoibmevuoñas boahtá ovdán jahkásaš doaibmaprográmmas . 1 2.6.1 Márkosámi ásahusat 1 2.6 Čáhcefápmohuksemat Báiddáris 1 2.6 Sámi kulturviesut 1 2.6 Stáhta eanadoallobáŋkku ja SND:a ovttastupmi 1 2.6 Stáhta eanadoallobáŋkku ja SND:a ovttastahttin 1 2.6 Romssa ja Nordlándda márkosámit 1 2.6 Reaiddut / hálddašeapmi / guvllulaš lasseárvu Reaiddut ja resurssat mat oktiiordnejuvvojit Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma 20082009 leat guvllulaš ekonomalaš reaiddut , resurssabijut sierranas ovddidanoasálaččain ja politihkalaš váikkuheamit nuppástuhttit rápmaeavttuid dan njealji prográmmasuorggis ja fylkkaplána ” oassi riikkalaš dásis ” . 1 2.6 Plána- ja huksenášši oktasaš meannudeapmi 1 2.6 Oahpahus 1 2.6 Nuortalaš musea sámi duhátjahkebáikin 1 2.6 Loahppaárvalusat Sámi mediat leat čájehan nanu ovdáneami jahkeduhátmolsašumi rájes , go sáddenáigi lea lassánan sihke radios ja tv:s , áviisaalmmuheamit leat lassánan ja rámmaeavttut sámi áviissaide leat lassánan . 1 2.6 Industriija muñui ja bálvalusaddi ealáhusat Ulbmilsuorggit : 1 ) Dárbu lea čalmmustit industriija máhttobuorideaddji doaibmabijuide buoridan dihte árvoháhkama . 1 2.6 Guovllulaš ovttasbargu - ovttasbargošiehtadusat 1 2.6 Giella . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.6 Diehtojuohkindoaibma 1 2.5.9.4 Doarjja sámi mánáidgárddiide Doarjjaortnega mihttomearri : – Sihkkarastit sámi mánáide mánáidgárdefálaldaga sámi giela ja kultuvrra vuođul 1 2.5.9.4 Doarjja sámi mánáidgárddiide . . . . 1 2.5.9.3 Stipeanda alit ohppui Doarjjaortnega mihttomearri : – Sámegielat fágaolbmuid rekrutteren iešguđet fágasurggiid siskkobealde 1 2.5.9.2 Fágalaš gelbbolašvuođa bajideapmi 2.5.9.3 Stipeanda alit ohppui . . . . . . . . . . . . 1 2.5.9 2.5.9.1 Stipeanda ohppiide geain lea sámegiella joatkkaskuvlla fágasuorggis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.5.8.5 Oahpponeavvuid oastin Sámedikki 2009 dárkkistuvvon bušeahtas várrejuvvui 1 000 000 ru oastit almmuhuvvon oahpponeavvuid . 1 2.5.8.5 Oahpponeavvuid oastin . . . . . . . . . . 1 2.5.8.4 Čoahkkáigeassu oahpponeavvut , ohcanvuđot 2009 bušeahtas lei oktiibuot 11 875 000 ru várrejuvvon oahpponeavvoráhkadeapmái . 1 2.5.8.4 Čoahkkáigeassu oahpponeavvut , ohcanvuđot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.5.8.3 Oahpponeavvut mánáidgárddiide . . 1 2.5.8.1 Dábálaš oahpponeavvut vuođđooahpahussii . . . . . . . . . . . . . . 1 2.5.6.2 Rekrutteren Finnmárkku Fylkkamánni , Sámi allaskuvla ja Finnmárkku allaskuvla leat čađahan prošeavtta Gollevirgi / Drømmejobben mii galggai váikkuhit studeanttaid rekrutteremii dábálašoahpaheaddji- ja ovdaskuvlaoahpaheaddjiohppui Finnmárkku guovtti allaskuvlii . Prošeakta lea bures lihkostuvvan go rekrutteren dábálašoahpaheaddji- ja ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpuide lei arvat buoret 2009:s go lea leamaš guhkit áigái . 1 2.5.6.1 Ođđa oahpaheaddjeoahpu rámmaplánalávdegoddi Sámediggi beasai diehtit ođđa oahpaheaddjeoahpu rámmaplánalávdegotti nammadeami birra kopiija bokte Máhttodepartemeantta reivves lávdegotti oassálastiide . 1 2.5.5.7 Od.prp. nr. 87 ( 2008 –2009 ) Lov om voksenopplæring ( Rávisolbmuidoahpahusa láhka ) Ođđa láhka rávisolbmuidoahpahusa birra lea leamaš konsultašuvnnas . 1 2.5.5.5 Oahpahuslága láhkaásahusa rievdadeamit – gielalaš buohtalasalmmuhusa gáibádus ja árvvoštallan Sámediggi lea konsulteren Máhttodepartemeanttain oahpahuslága láhkaásahusa rievdademiid birra . 1 2.5.5.4 Priváhtaskuvlalága láhkaásahusa rievdadeapmi – gáibádusat oahppoplánii ja luvven oahpahusas Sámediggi lea konsulteren Máhttodepartemeanttain priváhtaskuvlalága láhkaásahusa rievdademiid birra , oahppoplána gáibádusaid birra ja oahpahusluvvema birra . 1 2.5.5.3 Refušuvdnaortnet oahpahusa ovddas sámegielas ja sámegillii Sámediggi lea jahkebeallásaš konsultašunčoahkkimiid oktavuođas Bargo- ja searvadahttindepartemeanttain lokten áššin daid hástalusaid maid máŋga suohkana vásihit oahpahussuorggis . Sámediggi lea čilgen departementii ahte sámegieloahpahusas lea beare heajos ruhtadeapmi dan sivas go diibmomáksomearri lea beare vuollin . 1 2.5.5.2 Oahppoplánat Sámediggi lea dohkkehan oahppoplána Boazodoallofágii Jo3/oahpahus fitnodagas ja dárkkistan boazodoalu Jo 2 oktasaš prográmmafága dohkkehuvvon oahppoplána . 1 2.5.5.1 Oahpponeavvut Sámediggi čatná iežas oahpponeavvobarggu mearriduvvon strategiijaide mat leat Sámedikki oahpponeavvoráhkadeami strategalaš plánas 2009–2012 . 1 2.5.4.1 Diehtojuohkin ja bagadallan Sámediggi vuoruha diehtojuohkima ja bagadallama mánáidgárdesuorggis . Váhnemat , mánáidgárddit ja suohkanat leat ožžon bagadallama doarjagiid ja fálaldagaid birra sámi mánáide mánáidgárddiin . 1 2.5.2 Oassemihttomearri – Nannet ja ovddidit sámi mánáid ja nuoraid giela , kultuvrra ja identitehta – Sámi álbmogis galgá leat duohta vuoigatvuohta oahpahussii sámegielas ja sámegillii 2.5.3 Strategiijat – Gulahallama bokte guovddáš , guovlulaš ja báikkálaš eiseválddiiguin sihkkarastit buriid rámmaeavttuid sámi mánáidgárddiid , vuođđooahpahusa , alit oahpu ja dutkama váste – Váikkuhangaskaomiid aktiivvalaš geavaheami bokte nannet máhtolašvuođa ja gelbbolašvuođa sámi servodagas – Váikkuhit hutkás sámi oahpponeavvobuvttadeapmái – Sámi oahpponeavvoguovddáža , Sámi oahpponeahta ja ohcanvejolaš oahppouskkádaga bokte addit ja buktit olámuddui dieđuid 1 2.5.10.2 Ovddasmanniprošeakta – resursaskuvla julevsámi guovllus 2009 bušeahtas lei 2 000 000 ru várrejuvvon ovddasmanniprošektii – resursaskuvla julevsámi guovllus . 1 2.5.10.2 Ovddasmanniprošeakta – resursaskuvla julevsámi guovllus . . 1 2.5.10.1 Matematihka oahppogirjjiid jorgaleapmi ja heiveheapmi . . . . . . . 1 2.5.10 Doaibmabijut oahpponeavvoráhkadeami nannemii 2.5.10.1 Matematihka oahppogirjjiid jorgaleapmi ja heiveheapmi Sámediggi vuoruhii čuovvovaš doaibmabijuid 2009:s. – Matematihkkagirjjiid 5.–7 . 1 2.5.1 Váldomihttomearri Sámi álbmogis galgá leat máhtolašvuohta , gelbbolašvuohta ja gálggat mat dárbbašuvvojit sámi servodaga ovddideamis . 1 2.5.1 Julevsámegiella 1 2.5 Valáštallan 1 2.5 Sámi mediaplána 1 2.5 Petroleum Ulbmilsuorggit : 1 ) Petroleumbirrasat fertejit nannejuvvot davvin . 1 2.5 Oahpahuslága láhkaásahusat — gulaskuddan 1 2.5 Nuortalaccaid siidda Njávdámis ráfáidahttin 1 2.5 Julevsápmelaččat 1 2.5 Interneahtta Okta dain eanemus mearkkašahtti ja gelddolaš trendain mediamáilmmis lea interneahta jođánis ovdáneapmi mediaarenan . 1 2.5 Guolástusáššit 1 2.5 Dásseárvu Ovttadássásašvuohta ja dásseárvu leat vuođđun Sámedikki doibmii . 1 2.5 Definišuvdna das mii lea doaibmabidju lága vuođul 1 2.5 Bibliotehka ja diehtojuohkin 1 2.4.6 Guovttegielat oahpahusvuogádat Dássážii leat ságaškuššán ohppiidlogu njiedjama fágas sámegiella nubbingiellan váttisvuohtan . 1 2.4.5 Fágaplána Sámi giella ja kultuvra heaittiheapmi Mearkkašahttit nubbingiellafágas álggii njiedjan jagi 2006 seamma jagi go skuvlareforbma Máhttolokten sisafievrriduvvui Norggas . 1 2.4.3 Fága ja diibmojuohku Dain ovdalaš almmuhuvvon Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller , leat čujuhan stuora ohppiidlogu njiedjamii fágas sámegiella nubbingiellan . 1 2.4.2 Mánáidbessosdagaid oppalaš njiedjan Jus mánáid lohku vuođđoskuvlaagis lea njiedjan olles riikkas maŋemus vihtta jagi , de dáidá ohppiid lohku geain lea sámegiella fágabiires jáhku mielde maiddái njiedjan . 1 2.4.2 Meavkke ja Alitčohka báhčinsadji 1 2.4.2 Beroštupmi áviissaide Maŋŋel Skogerbøa raporta ( 2000 ) eai leat dahkkon makkárge goatnjedis lohkkiidguorahallamat . 1 2.4.2 . Bargiidbellodaga sámediggejoavku ii man ge láhkái sáhte dohkkehit Sámediggeráđi konklušuvnna áššis 45/98 . 1 2.4.1.3 Sámediggi ja Norlándda , Davvi- ja Mátta-Trøndelága ja Hedmárkku fylkkagielddat / oarjelsámešiehtadus 1 2.4.1.3 Sámediggi ja Norlándda , Davvi- ja Mátta-Trøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddat / oarjelsámešiehtadus 1 2.4.1 Oppalaš urbaniseren Lunddolaš čilgehussan ohppiidlogu njiedjamii sámegiella nubbingielas , sáhttá leat dat go olmmošlohku oppalaččat njiedjá árbevirolaš sámi guovlluin 7. Olbmot fárrejit stuorit čoahkkebáikkiide . 1 2.4.1 Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinsadji 1 2.4 Áviisafáladat Sámi áviisafálaldaga dahket oaivenjuolggaduslaččat guokte sámi beaiveáviissa , Ságat ja Ávvir . 1 2.4 Sámi dáiddárstipeanda 2005 1 2.4 Sámediggeválga ja válgadiehtojuohkin 1 2.4 Sosiála- ja dearvvasvuodaáššit 1 2.4 Ođđa válgaortnet ja ráhkkaneapmi válgii 2009 Sámediggi mearridii 2007:s ođđa válgaortnega Sámediggeválgga várás . 1 2.4 Ođđa ja boares plánaid gaskavuohta 1 2.4 Oahpahusáššit 1 2.4 Hellemoprošeakta — joatkka 1 2.4 Guovlulaš ovttasbargu 1 2.4 Guovllulaš ovttasbargu 1 2.4 Eará rievdadusevttohusat maid Sámediggi lea ovddidan 1 2.4 Báikkálaš Agenda 21 1 2.4 Báhčinsajit 1 2.4 Báhčinguovllut 1 2.4 Bihtánsápmelaččat 1 2.4 Analysa ja rávvagat Sámegiela duođaleamos dilálašvuohta Norgga skuvladoaimmahagas lea maŋemus vihtta jagi stuora njiedjan ohppiid logus geain lea sámegiella nubbingiellan . 1 2.3.3 Petroleumadoaibma 1 2.3.2 Sámegieloahpahus guovtti stáhta joatkkaskuvllain Vuolábealde almmuhit Sis-Finnmárkku guovtti stáhta sámi joatkkaskuvllaid sámegieloahpahusa loguid . 1 2.3.2 Lullisámi regiovnnat ja ásahusat 1 2.3.2 Birrabeavddekonferánsa stáhtaid ja eamiálbmotparlameanttaid birra 1 2.3.1.5 Dássedis radiosáddenduovdda 2005 rájes lea obbalaš radiofálaldat leamaš dásset gaskal 1630 ja 1720 diimmu jagis , mii addá gaskamearálaččat lagabui 5 diimmu beaivválaččat . 1 2.3.1.4 Radiofálaldat Vaikko vel tv-sáddagiidda mediafálaldagain , de leat goitge váldorolla sámi mediafálaldaga fálaldat go tv-bealde , go lea juogustusas . 1 2.3.1.3 Stuora ja govda gehččiidberoštupmi NRK Sámi Radio tv-fálaldahkii lea nanu beroštupmi , nugo relatiiva alla gehččiidlogut ja aktiiva tv-geahččan Sámedikki jienastuslogu olbmuid gaskkas speadjalastá . 1 2.3.1.2 Boazodoallošiehtadus 2005/2006 1 2.3.1.1 Šiehtadallamat ođđa boazoguohtunkonvenšuvnna hárrái Ruoŧa ja Norgga gaskka 1 2.3.1 Sámegieloahpahus joatkkaskuvllas olles riikkas Tabealla 2.12 vuolábealde čájeha golbma maŋemus jagi rievddademiid logus ohppiin geain lea sámegiella fágan joatkkaskuvllas Norggas maŋemus golbma jagi . 1 2.3.1 Lullisámegiella 1 2.3.1 Boazodoallu 1 2.3.1 Arktalaš ráđi ministariidcoahkkin 1 2.3 Vuoigatvuođaáššit 1 2.3 Sámeálbmotfoanda Sámediggi mearridii 2007:s geavahišgoahtit Sámeálbmotfoandda reanttuid ođajagi 1. b. 2008 rájes . 1 2.3 Sámegiella joatkkaskuvllas Dain ovddit almmuhuvvon Sámi logut muitalit / Samiske tall forteller eat leat sáhttán ovdanbuktit ollislaš loguid ohppiin geain lea sámegiella fágabiires joatkkaskuvllain miehtá riikka . 1 2.3 Sámegiel sáddagat riikkaviidosaš radiokanálain 1 2.3 Sámedikki bargu Ruošša ektui 1 2.3 Sámedikki bargu Arktalaš ráđi áššiiguin guoskevaš eamiálbmotáššiiguin 1 2.3 Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 - sisdoallu Romssa Guvllolaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 leat njeallje prográmmasuorggis . 1 2.3 Radio ja tv Radios ja tv:s lea leamaš loaiddasteaddji sajádat sámi servvodagas dan rájes go NRK ásahii vuosttaš sámi sáddagiid 1946 . 1 2.3 Plánaveahkki gusto árbevirolaš sámi guvlui masa gullet Finnmárkku , Romssa , Nordlándda ja Davvi-Trøndelága fylkkat , ja Osen , Roan , Åfjord , Bjugn , Rissa , Selbu , Meldal , Rennebu , Oppdal , Midtre Gauldal , Tydal , Holtålen ja Røros suohkanat Mátta-Trøndelága fylkkas , Engerdal ja Rendalen , Os , Tolga , Tynset ja Folldal suohkanat Hedemárkku fylkkas , ja Surnadal ja Rindal suohkanat Møre ja Romsdal fylkkas . 1 2.3 Oktasaš hálddašanorgána oppa Finnmárkku várás " . 1 2.3 Mánáid- ja nuoraidáššit 1 2.3 Minerálaláhka 1 2.3 Lullisápmelaččat 1 2.3 Lagabut departemeantta evttohusa birra 1 2.3 Kapasitehta 1 2.3 Guolástus ja mearradoallu Ulbmilsuorggit : 1 ) Fylkkasuohkan ferte váldit badjelasas joñiheaddji rolla guolástus- ja mearradoalloealáhusa guvllolaš ovddideamis Romssas , ja geavahit fylkka ovdamuniid . 1 2.3 Dásseárvu 1 2.3 Dearvvasvuohta ja sosiála 1 2.3 Bargojuohku eiseválddiid gaskkas 1 2.3 . Boraspirehálddašeami nuppi oasi nuppi cealkaga evttohit mii sihkkut ja ahte dan sadjái čállá : « Dát lea dagahan ahte olu sávzadoallit leat mearridan heaitit sávzadoaluin stuora vahágiid ja doaimmaid hehttemiid geažil mat čuožžilit lassin ealáhusa heajos gánnáheapmái . 1 2.22 Hástalusat Norgga stáhtas lea earenoamáš ovddasvástádus sámegiela , sámi kultuvrra ja servodateallima ovddideapmái . 1 2.21.7 Sámediggeválggat 2009 Jagi 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 3 162 962 ru jagi 2009 válggaid várás . 1 2.21.6 Kvalitehta ovddideapmi sámi mánáidgárddiin Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 000 000 ru kvalitehta ovddideapmái sámi mánáidgárddiin . 1 2.21.4 Árvoháhkanprográmma Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 150 000 ru árvoháhkanprográmma ovddidanforumii ja fágalaš forumii . 1 2.21.3 Vistesuodjalanprošeavttat Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 300 000 ru vistesuodjalanprošeavttaide . 1 2.21.2 Kvalitehta ovddideapmi vuođđooahpahusas – oahppoplána Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 200 000 ru ovddideapmái vuođđooahpahusas . 1 2.21.1 Buoret bálvalus geavaheddjiide Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 000 000 ru geavaheaddjibálvalusaid buorideapmái . 1 2.20.3 Geográfalaš diehtojuohkinvuogádagat Ovttasbargoprošeakta geográfalaš diehtojuohkinvuogádagaid atnui váldimis , Sámedikki ja Finnmárkku fylkkagieldda gaskka lea loahpahuvvon . 1 2.20.2 Divvun II – sámegiela divvunprográmma Jahkeloahpaheamis 2008:s várrejuvvui 5 192 600 ru sámegiela divvunprográmmii – Divvun . 1 2.20 Bargu áššiiguin mat eai gula kapihttaliidda ovddabealde 2.20.1 Raporteren ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna hárrái Norggas lei áigemearrin 01.10.09 buktit guđát raporttas ON olmmošvuoigatvuođakomiteai dan hárrái movt Norga ollašuhttá geatnegasvuođaidis ON siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid konvenšuvnna mielde . 1 2.2.7 Giellakonsuleantavirgi Várdobáikkis 1 2.2.6 Sámedikki dieđáhusa sámegiela birra , ” Sámegiella lea čaffat ” , čuovvoleapmi 1 2.2.5 Sámi dutkan 1 2.2.4 lasáhus vuosttaš cealkagii gelbbolašvuođaođastus 1 2.2.4 Guovttegielalašvuođadoarjagat – raporteren ja evalueren 1 2.2.3 Sámegiella nubbingiella ohppiidlohku Tabealla 2.10 1 2.2.2 Sámi Instituhtta – ođđasisorganiseren 1 2.2.2 Sámegiella vuosttašgiellan ohppiidlohku Tabealla 2.9 1 2.2.2 Nuortalaš / golttáid ealáhusat 1 2.2.2 Meavkke-Blåtind báhčinšillju 1 2.2.2 Divvunprográmma 1 2.2.1 lasáhusevttohus 2. cealkka 1 2.2.1 Sámi dáiddaoahppu 1 2.2.1 Ovttasbargošiehtadus gaskal Sámedikki ja Romssa fylkkasuohkana Ovttasbargošiehtadus Sámedikkiin dahkkui vuosttaš geardde 2002 . 1 2.2.1 Ollislaš ohppiidlohku geain lea sámegiella fágabiires Tabealla 2.8 1 2.2.1 Hálkavári ja Inggášguolbana báhčinšiljut 1 2.2.1 Hálddašanguovllu viiddideapmi 1 2.2.1 Barggut nuortalaččaid / skoaltalaččaid giela ja kultuvrra ovddas 1 2.2.1 Akiivvalaš oassálastin politihkalaš barggus dievasčoahkkimiid oktavuođas . 1 2.2.1 . Ohcalat barggu mii guoská Tromssa , Norlándda ja Lullisámi guovlluide . 1 2.2 Čanastat ja ráddjen Fylkkadiggi mearridii geassemánus 2006 mearrádusa guhkiduvvon ” Máhttoservodat Romsa – fylkkapláná áigodaga 2004-2007 ” . 1 2.2 Vuoigatvuođat 1 2.2 Sámegiella vuođđoskuvllas Go sámegiella nubbingiellan vuođđoskuvllas lea nu duođalaš dilálašvuođas , de analyseren dan sierra kapihttalis ( kápihttal 2.4 vuollelis ) Kápihttaliin 2.2 ja 2.3 danne dušše ovdanbuvttán ja oanehaččat čilgen rievddademiid loguin sámegielas skuvllas . 1 2.2 Sámediggeráđi lahtut , čoahkkinjođihangotti jođiheaddji ja joavkojođiheaddjit Juohke Sámediggeráđi lahttu , muhto ii presideanta iige várrepresideanta ožžot 12.000,- kruvdnosaš buhtadusa juohke mánus . 1 2.2 Stáhtabušeahtta 2000 — gulaskuddamat Stuorradikki komiteáiguin 1 2.2 Plánaveahkki geavahuvvo industriijametállaide , huksenávdnasiidda ja luonddugeđggiide árbevirolaš sámi guovlluin gos sámi eanavuoigatvuođat eai leat dohkkehuvvon ja gos Stáhtavuovddit odne hálddaša eatnamiid . 1 2.2 Oahpahus ja oahpponeavvobuvttadus 1 2.2 Nuortalaččat / golttát 1 2.2 Nuortalaš museárusttet sámi duhátjahkebáikin 1 2.2 Máhtolašvuohta 1 2.2 Lága doaibmaviidodat 1 2.2 Guolástusáššit 1 2.2 Gulaskuddancealkámušat 1 2.2 Fylkkasuohkana plánavuođđu Romssa fylkkasuohkana politihkka sámegiela ja sámi kultuvrra ektui galgá heivet oktii álbmotlaš ja riikkaidgaskasaš eamiálbmotrivttiin , ja dábálaš sámepolitihkain . 1 2.2 Eará dietnasat 1 2.2 Eará boađut 1 2.2 Eanandoallu Ulbmilsuorggit : 1 ) Ovddidit Romssas gávpemárkanii heivehuvvon eanandoalu , mii sáhttá daid ovdamuniid geavahit mat mis leat davvin . 1 2.2 EU-Sápmi , 2000 - 2006 áigodaga rámmaprográmma 1 2.2 Báhčinšiljut 1 2.19 Hálddahuslaš dási doaibmagolut 1 2.18.9 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 325 000 ru Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái . 1 2.18.8 Sámi giellalávdegoddi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 500 000 ru Sámi giellalávdegoddái . 1 2.18.8 Prošeaktaruđat Ráđđehusa dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána čuovvoleapmin sámi álbmoga ektui , Máŋggabealatvuohta ja ovttadássásašvuohta , lea Sámediggi 2008:s juolludan ruđaid dearvvašvuođaja sosiálaprošeavttaide badjelaš 2 487 000 ru 11 sierra prošektii . 1 2.18.7 Sámedikki giellastivra Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 350 000 ru Sámedikki giellastivrii , maid sámediggeráđđi láve nammadit . 1 2.18.7 Heahtedieđihanbálvalus Dan oktavuođas go nationála dásis leat nuppástuhttimin heahtedieđihanbálvalusa organiserema , lea Sámediggái deaŧalaš sihkkarastit ahte sámi geavaheddjiide láhččojuvvo dakkár fálaldat mii vuhtii váldá gielalaš ja kultuvrralaš dárbbuid . 1 2.18.6 Sámediggeráđđi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 7 200 000 ru sámediggeráđđái mii stivre beaivválaš politihkalaš doaimma . 1 2.18.6 Dearvvašvuohta ja eallineavttut árktalaš birasperspektiivvas Sámediggi lei Davvi dimenšuvnna stivrenjoavkku čoahkkimis ja doalai sáhkavuoru man vuolggasadjin lei davvi dimenšuvdna dearvvašvuođa- ja eallineavttuid prográmma . 1 2.18.5 Sámedikki doarjjastivra Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 000 000 ru Sámedikki doarjjastivrii , mii juolluda ruđaid Sámedikki váikkuhangaskaoapmeortnegiin daid mihttomeriid ja vuoruhemiid ektui mat bohtet ovdan Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusain . 1 2.18.5 Sámedikki bargu sámi geavaheddjiid dárbbuid ja vuoigatvuođaid ektui NAV:s Sámediggi lea ain joatkán barggu sámi bálvalusdárbbašeddjiid vuoigatvuođaid ja dárbbuid ektui NAV-vuogádaga siskkobealde . 1 2.18.4 Sámi parlamentáralaš ráđđi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 500 000 ru Sámi parlamentáralaš ráđđái mii lea Suoma , Norgga ja Ruoŧa beale sámedikkiid ovttasbargoorgána . 1 2.18.4 Sámedikki evttohasat guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid stivrraide Sámediggi lea evttohan lahtuid dearvvašvuođadoaimmahagaide Davvi Dearvvašvuhtii RHF , Helse Nord-Trøndelag HF:i ja Rikshospitalet HF:i . 1 2.18.3 Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 200 000 ru Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddái . 1 2.18.3 Barggahandokumeanttat guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaide Sámediggi álggahii 2007:s konsultašuvnnaid Dearvvašvuođaja sosiáladepartemeanttain oččodit mielde sámi buhcciid dárbbuid ja vuoigatvuođaid guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahagaid barggahandokumeanttaide . 1 2.18.2 Sámi pasieanttaid vuoigatvuođaid ja dárbbuid goziheapmi Sámedikkis lea leamaš čoahkkin dearvvašvuođa- ja fuolahusministariin Bjarne Håkon Hansseniin gos leat guorahallan movt guldalit ja deattuhit sámi fágabirrasiid ja geavaheddjiid nu gohčoduvvon Ovttasdoaibmanođastusa ovddideami oktavuođas . 1 2.18 Politihkalaš dási doaibmagolut 2.18.1 Sámedikki dievasčoahkkin Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 9 300 000 ru Sámedikki dievasčoahkkima várás . 1 2.18 Politihkalaš dási doaibmagolut . . . . 1 2.18 Eará áššit 1 2.18 Dearvvašvuođa ja sosiálapolitihkka Sámediggi lea dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid oktavuođas 2008:s geahččalan ovddidit áddejumi das movt sáhttá olahit ovttaárvosaš bálvalusa mihttomeari sámi álbmoga várás , ja dasto movt buoridit máhtolašvuođa sámi bálvalusdárbbašedd 29 1 2.17.7 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma ja sámi mátkeealáhusat Sámedikki dievasčoahkkin mearridii guovvamánus 2008 álggahit lotnolasealáhusaid árvoháhkan 2008– 2009 1 2.17.6 Boazodoallu Sámediggi lea jagis 2008 addán cealkámuša ođđa elliidčálgoláhkii . 1 2.17.5 Guolástusat Sámediggi lea addán gulaskuddancealkámuša Riddoguolástuslávdegotti evttohussii Finnmárkkulága ektui NOU 2008:5 ja Sámi vuoigatvuođalávdegotti čielggadussii riddo- ja vuotnabivddu birra mearrasámi guovlluin ( NOU 2007:12 , 22. kápihttal . ) . 1 2.17.4 Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhčinšillju . 1 2.17.4 Eanandoallu Sámi guovlluid eanandoalus leat ollu jagiid ráhčan heajos ahtanuššamiin ja rekrutteremiin . 1 2.17.3 Registara ovddideapmi árbedieđuid 1 2.17.3 Duodji Sámediggi lea 2005:s dahkan duodjeealáhusa váldošiehtadusa guvttiin sámi duodjeorganisašuvnnain . 1 2.17.2 Ovddasmanni prošeakta Árbediehtu , kárten , suodjaleapmi ja geavaheapmi Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 650 000 ru Ovddasmanni prošektii Árbediehtu , kárten , suodjaleapmi ja geavaheapmi . 1 2.17.2 Ovddasmanni prošeakta 1 2.17.2 Juohkelágan ealáhuseallin Juohkelágan ealáhuseallimii gullet priváhta bálvalusat , huksehusat ja rusttegat , mátkeealáhusat ja eará bálvalus- ja smávvaindustriija . 1 2.17.1 Giellaprográmma . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.17.1 Ealáhusovddideapmi sámi guovlluin Sámedikki mihttomearrin lea sihkkarastit ealli ja nana sámi servodagaid , main leat juohkelágan ealáhusat . 1 2.17 Sámediggevisti — sisafárren ja rahpan 1 2.17 Eará doaibmabijut mat eai leat ohcanvuđot 2.17.1 Giellaprográmma Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 000 000 ru giellaprográmmii . 1 2.16.3 Girjjálašvuohta Doarjjaortnega ulbmil : – Lasihit sámi girjjálašvuođa almmuhanlogu Vuoruheamit 2009:s – Čáppagirjjálašvuohta mas vuođđománus lea sámegillii – Čáppagirjjálašvuohta jorgaluvvon sámegillii – Jietnagirjjit sámegillii Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 4 000 000 ru girjjálašvuhtii , sámeálbmotfoanddas . 1 2.16.3 Girjjálašvuohta . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.17 Eará doaibmabijut mat eai leat 1 2.16.2 Árbediehtu – duođašteapmi ja 1 2.16.1.1 Giellaovddideapmi . . . . . . . . . . . . . . 1 2.16.1 Ohcanvuđot doarjagat – Sámeálbmotfoanda 2.16.1.1 Giellaovddideapmi Doarjjaortnega ulbmil : – Oažžut eambbogiid geavahit sámegiela Vuoruheamit 2009:s – Leairaskuvla sámegillii , movttiidahttit sámegiela geavaheami ja oainnusmahttit sámi kultuvrra girjáivuođa – Giellalávgunprošeavttat mánáide , nuoraide ja rávesolbmuide – Sámi tearpmaid ovddideapmi ( fágaterminologiija ja fágadoahpagat ) : – Julev- ja máttasámegiella : servodatfágatearpmat – Davvisámegiella : luonddufágatearpmat – Báikenammaprošeavttat julev- ja davvisámi guovlluin – Giellaealáskuhttinprošeavttat Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 4 000 000 ru giellaovddideapmái sámeálbmotfoanddas . 1 2.16 Sámeálbmotfoanda Stuorradiggi lea sámeálbmotfoanddas várren 75 miljon ru sámi álbmogii dáruiduhttinpolitihka dagahan vahágiid ja eahperievtti oktasaš buhtadussan . 1 2.16 Sámeálbmotfoanda . . . . . . . . . . . . . . 1 2.16 Harvasstua 1 2.16 Dásseárvodoaibmaplána — cuovvuleapmi 1 2.16 Amazonas:a eamiálbmogiid dilli 1 2.15.5 Eará Romssa fylkasuohkana ja Sámedikki ovttasbargošiehtadusa olis lea Romssa fylkasuohkan álggahan prošeavtta Sámi fága- ja fidnooahpahus Romssas . 1 2.15.4 Gelbbolašvuođalokten 2007:s juolludii Oahpahusdepartemeanta 2 miljon ruvnno Sámediggái gelbbolašvuođaloktemii sámi skuvllas . 1 2.15.4 Evalueremat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.15.3 Stáhta sámi joatkkaskuvllaid hálddašeapmi Sámedikki mearrádus áššis stáhta sámi joatkkaskuvllaid boahttevaš hálddašanmodealla lea čuovvoluvvon konsultašuvdnačoahkkimiin Máhttodepartemeanttain . 1 2.15.3 Ruđat dutkamii ja ovddideapmái , čielggadusaide ja duođaštanprošeavttaide Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 650 000 ru dutkamii ja ovddideapmái , čielggadusaide ja duođaštanprošeavttaide . 1 2.15.3 Ruđat dutkamii ja ovddideapmái , čielggadusaide ja 1 2.15.2 Oahppoplánat ja diibmojuohkin Eurohpalaš olmmošrievtti duopmostuollu ( Den europeiske menneskerettsdomstolen , EMD ) , lea mearridan ahte norgga fága Risttalašvuohta- , oskuja eallinoaidnu ( KRL ) hilggui eurohpalaš olmmošrievtti konvenšuvnna . 1 2.15.2 Bálkkašumiid ja stipeanddaid juohkin Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 200 000 ru bálkkašumiid ja stipeanddaid várás . 1 2.15.2 Bálkkašumiid ja stipeanddaid 1 2.15.1.5 Dearvvašvuođa- ja sosiálakonferánsa Dearvvašvuođa- ja sosiálakonferánsa lágiduvvui dievasčoahkkinsemináran Sámedikki áirasiidda mas ON mánáidkonvenšuvdna lei fáddán . 1 2.15.1.5 Dearvvašvuođa- ja sosiálakonferánsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.15.1.4 Bibliotehkakonferánsa Norgga bibliotehkasearvi guovlu Davvi-Norga lágida juohke nuppi jagi Davvinorgga bibliotehkakonferánssa . 1 2.15.1.4 Bibliotehkakonferánsa . . . . . . . . . . . 1 2.15.1.3 Konferánsa gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin Sámediggi lea doallan konferánssa gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin mas fáddán lei finánsaroassu ja dan váikkuhus sámi guovlluide . 1 2.15.1.2 Sámedikki nuoraidkonferánsa Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lei mielde lágideamen Sámedikki nuoraidkon 51 1 2.15.1.2 Sámedikki nuoraidkonferánsa . . . . . 1 2.15.1.1 Mánáidgárde- ja skuvlakonferánsa . 1 2.15.1 Oahpponeavvut Sihke lulli- , julev- ja davvisámegillii váilot ollu oahpponeavvut mat leat dohkkehuvvon Máhttoloktema – Sámi vuođul . 1 2.15 Árktalaš ráđđi — searvan SDP:ii 1 2.15 Sámedikki 2000-jagi ráhkkaneamit ( DT ) 1 2.15 Spansgårdsstigning ássanguovlu 1 2.15 Eará áššit 1 2.15 Eará doaibmabijut mat eai leat váikkuhangaskaoamit 2.15.1 Konferánssat Sámedikki oktavuođas Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 150 000 ru konferánssaide Sámedikki oktavuođas . 1 2.15 Eará doaibmabijut mat eai leat 1 2.14.6.3 Sámediggeválgga 2009 listtat Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 000 000 ru sámediggeválggaid listtaide . 1 2.14.6.3 Sámediggeválgga 2009 listtat . . . . . . 1 2.14.6.2 Opposišuvnna bargoeavttut Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 988 000 ru opposišuvnna bargoeavttuid várás , dan 10 politihkalaš jovkui . 1 2.14.6.2 Opposišuvnna bargoeavttut . . . . . . . 1 2.14.6.1 Sámedikki politihkalaš joavkkut . . . 1 2.14.6 Váikkuhangaskaoamit čoahkkinjođihangotti geavahussii 2.14.6.1 Sámedikki politihkalaš joavkkut Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 872 000 ru doarjjan Sámedikki 11 politihkalaš jovkui . 1 2.14.5 Ásahusdieđáhusa čuovvoleapmi Jagi 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 1 000 000 ru ásahusdieđáhusa čuovvoleapmái . 1 2.14.5 Ásahusdieđáhusa čuovvoleapmi . . . 2.14.6 Váikkuhangaskaoamit 1 2.14.4 Doarjja vuovdaleapmái ja fierpmádathuksemii sámi mátkeealáhusaid siskkobealde Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 300 000 ru doarjjan vuovdaleapmái ja fierpmádathuksemii sámi mátkeealáhusaid siskkobealde . 1 2.14.4 Doarjja vuovdaleapmái ja 1 2.14.3.9 Árktalaš ráđđi Árktalaš ráđi ministerčoahkkin dollojuvvui Romssas 2009:s . 1 2.14.3.9 Árktalaš ráđđi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.14.3.8 Universal periodic review Sámediggi searvvai Norgga sáttagotti mielde dán jagi Universal periodic review gulaskuddamis Geneves . 1 2.14.3.8 Universal periodic review . . . . . . . . . 1 2.14.3.7 Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanisma Sámediggi searvvai Álgoálbmotvuoigatvuođaid áššedovdimekanismma nuppi sešuvdnii Geneves . 1 2.14.3.7 Álgoálbmotvuoigatvuođaid 1 2.14.3.6 ON Álgoálbmotáššiid Bissovaš Forum ON Álgoálbmotáššiid Bissovaš Forum doalai gávccát sešuvnna New Yorkas miessemánus . 1 2.14.3.3 Sámi parlamentáralaš ráđđi Sámi parlamentáralaš ráđđi lea parlamentáralaš ovttasbargoorgána Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskka . 1 2.14.3.12 Sámedikki ja Olgoriikadepartemeantta gaskasaš konsultašuvnnat juohke jahkebealis Sámediggi ja Olgoriikadepartemeanta leat doallan guokte konsultašuvdnačoahkkima jahkái . 1 2.14.3.12 Sámedikki ja Olgoriikadepartemeantta gaskasaš 1 2.14.3.11 Eurohpapolitihkalaš áššit Sámediggi bargá eurohpapolitihkalaš áššiiguin Sámi parlamentáralaš ráđi bokte ja Sámedikki oktavuođa bokte guovddáš , guovlulaš ja báikkálaš eiseválddiiguin Norggas . 1 2.14.3.11 Eurohpapolitihkalaš áššit . . . . . . . . . 1 2.14.3.10 Barentsovttasbargu Sámit , nenetsat ja vepsálaččat leat dat álgoálbmogat mat servet Barentsovttasbargui . 1 2.14.3.10 Barentsovttasbargu . . . . . . . . . . . . . . 1 2.14.3.1 Rámmašiehtadus Olgoriikadepartemeanttain Sámediggi ja Olgoriikadepartemeanta leat 2009:s vuolláičállán rámmašiehtadusa doarjaga hárrái Sámedikki riikkaidgaskasaš bargui . 1 2.14.3 Riikkaidgaskasaš doaibmabijut Jagi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 100 000 ru riikkaidgaskasaš doaibmabijuide maid sámediggeráđđi geavaha doaibmabijuide maidda muđui ii leat ruhta Sámedikki váikkuhangaskaomiin . 1 2.14.2 Gelbbolašvuođalokten Máhttodepartemeanta lea ráhkadan « Kompetansen i barnehagen . 1 2.14.2 Friija váikkuhangaskaoamit Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 550 000 ru friija váikkuhangaskaomiide maid sámediggeráđđi geavaha doaibmabijuide maidda muđui ii gávdno ruhta Sámedikki váikkuhangaskaomiin . 1 2.14.1 Doarjagat 2008:s juolluduvvojedje doarjagat 41 sámi mánáidgárdái ja 19 dáčča mánáidgárdái main lea sámegieloahpahus mánáide / mánnájoavkkuide . 1 2.14 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) 1 2.14 Oahppomátki Kanádai 11.-22.09.00 1 2.14 Mánáidgárddit Sámediggi čuovvu gustovaš lágaid ja mihttomeriid maid Stuoradiggi lea mearridan . 1 2.14 Eará váikkuhangaskaoamit 2.14.1 Váikkuhangaskaoamit sámediggeráđi geavahusas 2.14.1.1 Regionála ovddideapmi Jagi 2009 reviderejuvvon bušeahtas várrejuvvui 3 800 000 ru ovttasbargošiehtadusaid čuovvoleapmái , maid Sámediggi lea dahkan Finnmárkku , Romssa , Norlándda , Davvi-Trøndelága , MáttaTrøndelága ja Hedemárkku fylkkagielddaiguin . 1 2.14 Eamiálbmotáššiide bissovaš forum ON:s 1 2.14 Boazodoallu 1 2.13.7 Sámi giellaovttasbargu Sámi parlamentáralaš Ráđđi nammadii 2008:s bargojoavkku mas leat mielde Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid hálddahusbargit . 1 2.13.5 Terminologiija ja báikenamat Sámediggi oaidná hirbmat dehálaš bargun juohkit dieđuid ja bagadallat sámi báikenamaid birra ja báikenammalága sisdoalu birra . 1 2.13.4 Doarjagat sámi giellaguovddážiidda Sámediggi juolluda doarjaga oktiibuot ovcci sámi giellaguovddážii lulli- , julev- ja davvisámi giellaguovllus . 1 2.13.3 Giellaprográmma Sámediggi juolludii 2008:s ruđa sámeálbmotfoanddas Sámi allaskuvlii ráhkadit sámi giellaprográmma . 1 2.13.2.1.7 Sámi organisašuvnnat mat barget nuppi máilmme soađi geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit sámi organisašuvnnaid mat barget nuppi máilmme soađi geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 200 000 ru sámi organisašuvnnaide mat barget nuppi máilmme soađi geažil oahpu massán olbmuid áššiiguin . 1 2.13.2.1.6 Sámi dásseárvoorganisašuvnnat Doarjjaortnega mihttomearri : – Sámi dásseárvoorganisašuvnnaid bisuheapmi Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 300 000 ru sámi dásseárvoorganisašuvnnaide . 1 2.13.2.1.4 Sámi kulturorganisašuvnnat Doarjjaortnega mihttomearri : – Sámi kulturorganisašuvnnaid bisuheapmi Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 350 000 ru sámi kulturorganisašuvnnaide . 1 2.13.2.1.3 Sámi rájárasttideaddji organisašuvnnat Doarjjaortnega mihttomearri – Sámi rájáidrasttideaddji organisašuvnnaid bisuheapmi Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 350 000 ru sámi rájárasttideaddji organisašuvnnaide . 1 2.13.2.1.2 Sámi politihkalaš bellodagat Doarjjaortnega mihttomearri : – Sámepolitihkalaš bellodagaid ásaheapmi Jagi 2009 bušeahtas várrejuvvui 250 000 ru sámi politihkalaš bellodagaide . 1 2.13.2 Sámegiela hálddašanguovlu Ođđajagimánu 1. beaivvi rájes 2008 lea Snåasa suohkan váldon mielde sámegiela hálddašanguvlui . 1 2.13.1 Giellaiskkadeapmi 2008:s čađahii Sámediggi giellaiskkadeami , ja ulbmil lei oaidnit man ollu sámegiella geavahuvvo ovdalgihtii válljejuvvon ásahusain ja etáhtain sámegiela hálddašanguovllus , ja moatti eará suohkanis olggobealde hálddašanguovllu . 1 2.13 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) 1 2.13 Sámedikki almmuhančoavddus 1 2.13 Stáhtabušeahttat 2001 - Sámedikki mearrádusa čuovvuleapmi 1 2.13 Interreg III A ( 2000-2006 ) 1 2.13 Guolástusáššit 1 2.12.9 Rádjalovssat 2006 stádabušeahtas juolluduvvui ruhta Sámedikki bušeahta badjel ásahit dutkan- ja duođaštandoaimma Divttasvuona ja čatnat doaimma Árran Julevsámi guovddážii . 1 2.12.9 Regionála dearvvašvuođadoaimmahagaid bargodoaibmadokumeanttat Sámediggi lea čađahan konsultašuvnnaid Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain sámi pasieanttaid dárbbuid ja vuoigatvuođaid goziheami 2009– 2010 1 2.12.8 Valáštallan 2008:s juolluduvvui sámi valáštallamii 600 000 ruvnno speallanruđain . 1 2.12.8 Sámi nationála gelbbolašvuođaguovddáš oahppama ja máhttima várás Lea ásahuvvon oahppan- ja máhttinguovddážat miehtá riikka mat galget gozihit pasieanttaid ja oapmahaččaid oahpaheami . 1 2.12.7 Spesialistadearvvašvuođabálvalusat Sámediggi lea ovttasráđiid Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanttain ovttamielalaš das ahte álggahuvvo prošeakta ráhkadan dihte doaibmabijuid dan várás vai sámi pasieanttat besset geavahit iežaset giela oktavuođas spesialistadearvvašvuođabálvalusain . 1 2.12.6 Kulturviesut Sámediggi lea hástalan Sijti Jarnge , Nordlándda fylkkasuohkana ja Aarborte suohkana nammadit bargojoavkku dainna ulbmilin ahte ovddidit Sijti Jarnge nanu sámi ásahussan mii earret eará galgá bargat čuovvovaččat : – nanusmahttit ja ovddidit guovddáža regionála oktavuohtan . 1 2.12.5.2 Mánáidviessu Sámediggi konsultere Justiisa- ja politiijadepartemeanttain sámi mánáid vuoigatvuođaid goziheami ja dárbbu organiserema hárrái Mánáidviesus . 1 2.12.5.1 Sámi mánáid bearráigeahčču mánáidsuodjalusa fuolahusas Sámediggi lea álggahan konsultašuvnnaid Mánáid- , dásseárvo- ja searvadahttindepartemeanttain sámi mánáid bearráigeahččanortnega hárrái mánáidsuodjalusa fuolahusas . 1 2.12.5 Sámi mánáid vuoigatvuođat 2009:s lei gollan 20 jagi das go ON mánáidvuoigatvuođa konvenšuvdna mearriduvvui . 1 2.12.5 Ođđavisttiid ruhtadeapmi Sámi ásahusaid dovdomearka lea dávjá ahte dat leat vuolggahuvvon sámi báikkálaš servodagas dahje guovddáš sámepolitihkalaš bealis , eai ge báikkálaš dahje regionála eiseválddiin . 1 2.12.4 Ovttasbargu sierra aktevrraiguin Sámediggi gulahallá sierra aktevrraiguin ovddidan dihte buoret dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusa sámi álbmoga várás . 1 2.12.3 Dáiddáršiehtadus Dáiddáršiehtadus maid Sámediggi álggahii 2004:s , lea ovttasbargošiehtadus Sámi Dáiddárráđiin ( SDRin ) . 1 2.12.2 Festiválat Sámediggi lea álggahan doarjjaortnega ásahuvvon sámi festiválaid várás . 1 2.12.13 Váikkuhangaskaoamit – dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamat – ohcanvuđot doarjagat 2.12.13.1 Dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttat Doarjjaortnega mihttomearri : – Buoret láhččojuvvon dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalus sámi geavaheddjiide Vuoruheamit 2009:s : – Prošeavttat mat ovddidit sámi giella- ja kulturmáhtolašvuođa dálá dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusain – Metodaovddidanprošeavttat – Prošeavttat main leat konkrehta doaibmabijut bistevaš láhčima várás – Prošeavttat mat ovddidit buriid reaidduid maiguin mihtidit ja sihkkarastit kvalitehta sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálafálaldagain – Ráhkadit buohcciide heivehuvvon dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš girjjálašvuođa mii lea vuođđuduvvon sámi gillii ja kultuvrii . 1 2.12.12 Váikkuhangaskaomiid evalueren dearvvašvuođa- ja sosiálaáŋgiruššamiidda Sámedikki áŋgiruššamiid váldoulbmilin dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis lea dat ahte sámi álbmogii ovddiduvvojit dásseárvosaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat nugo muđui leat álbmogis . 1 2.12.11 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi – SUPU Nuoraidpolitihkka veahkeha rekrutteret boahtteáiggi álgoálbmotpolitihkkáriid . 1 2.12.11 Heahtedieđihanbálvalus Sámediggi lea álggahan konsultašuvnnaid Justiisaja politiijadepartemeanttain sámi giela ja kulturmáhtolašvuođa goziheami birra heahtedieđihanbálvalusas . 1 2.12.10 NAV Sámedikkis lea beroštupmi sihkkarastit dan ahte sámi geavaheaddjit NAV-vuogádagas ožžot fálaldagaid sámi giella- ja kulturmáhtolašvuođa vuođul , ja dieđuid vuođul sámi servodatdiliid birra . 1 2.12.10 Media Geassemánu 2008 šiehtadeigga Kultuvra- ja Girkodepartemeanta ja Sámediggi maŋŋil konsultašuvnnaid láhkaásahusa doarjagiid birra sámi aviissaide . 1 2.12.1 Váldomihttomearri Dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat sámi álbmogii , nugo muđui álbmogis leat 2.12.2 Oassemihttomearri – Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalus mas lea vuođđun sámi giella ja kultuvra – Sámi giellaja kulturgelbbolašvuohta dearvvašvuođa- ja sosiálafágalaš bargiin buot dásiin 2.12.3 Strategiijat – Gulahallamiin ja ovttasbargguin guovddáš eiseválddiiguin ja gullevaš oassálastiiguin sihkkarastit Sámediggái váikkuhanfámu sámi álb 45 1 2.12.1 Sámi parlamentáralaš ráđi vuosttas čoahkkin 1 2.12.1 Kultuvrralaš ovdanbuktimat Kultureallin lea dehálaš fápmu nanusmahttit identitehta , seammás go dat addá ealli báikkálaš servodaga go olbmot háliidit orrut . 1 2.12 Čáhceelrávdnjehuksemat 1 2.12 Sámi parlamentáralaš ráđđi ( SPR ) 1 2.12 Ráđđehusa Davvi-Norgga lávdegoddi 1 2.12 Ođđasis organiseren 1 2.12 Hálkavári báhcinguovlu 1 2.12 Eará áššit 1 2.11.8 Váikkuhangaskaoamit – birasgáhtten ja kulturmuitosuodjalus – Ohcanvuđot doarjagat 2.11.8.1 Kulturmuitosuodjalus Doarjjaortnega mihttomearri : – Suodjalit , fuolahit ja čalmmustuhttit sámi kulturmuittuid ja - birrasiid Vuoruheamit 2009:s : – Automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid registreren – Rašis ja áitojuvvon sámi kulturmuittuid sihkkarastin ja ođasteapmi – Vuoruhansurggiid siskkobealde vuoruhuvvojit prošeavttat máin lea dihtomielalaš sohkabealperspektiiva , ovddemužžii . 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 2 000 000 ru kulturmuitosuodjaleapmái . 1 2.11.7 Váikkuhangaskaoamit – birasgáhtten ja kulturmuitosuodjalus – Njuolggo doarjagat 2.11.7.1 Dutkan ja duođašteapmi 2.11.7.1.1 Dutkan ja duođašteapmi Divttasvuona rádjelovssaid birra 2009 reviderejuvvon bušeahta lei várrejuvvon 1 000 000 ru Divttasvuona rádjelovssaid dutkan- ja duođaštandoibmii . 1 2.11.6.9 Goliat-fealtta huksen ja doaibma Barentsábis Sámedikkis leat leamaš konsultašuvnnat Oljo- ja energiijadepartemeanttain Goliat-fealtta birra . 1 2.11.6.8 Mearraenergiijaláhka Sámediggi ja Oljo- ja energiijadepartemeanta leaba konsultašuvnnain juksan ovttamielalašvuođa mearraenergiija hárrái . 1 2.11.6.7 Konsultašuvnnat bieggamillopárkkaid birra Varanger kraft AS lea ohcan konsešuvnna beassat hukset bieggamilluid Rákkočerrui Beralvágis . 1 2.11.6.6 Šiehtadus Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhtain Sámediggi ja Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta leaba soabadan čađahit konsultašuvnnaid energiijaáššiin . 1 2.11.6.5 Mohtorjohtalus meahcis Sámediggi lea mieđihan rievdadussii mohtorjohtalusláhkii mii nanne meahcceávkkástallama vejolašvuođaid . 1 2.11.6.4 Minerálat Stuorradiggi dohkkehii 2009:s minerálalága . 1 2.11.6.3 Suodjaleapmi 2010 Stáhtabušeahtas biddjojuvvojit ovdan álbmotmehciid ja eará stuorra suodjalanguovlluid ođđa hálddašanmálle . 1 2.11.6.2 Sámi vuoigatvuođalávdegoddi II – viidáset čuovvoleapmi Sámediggi lea Sámi vuoigatvuođalávdegotti II barggu oktavuođas doallan álbmotčoahkkima guoskevaš guovlluin háhkan dihtii evttohusaid ja oaiviliid , ja vai lea beassan oahpásmahttit Sámedikki politihkkii . 1 2.11.6.1 Finnmárkkuopmodat Sámediggi , Finnmárkku fylkkagielda ja Finnmárkkuopmodat dollet gulahallančoahkkimiid juohke jahkebealis . 1 2.11.5.2 Dálkkádat ON álgoálbmotáššiid Bistevaš Forum doalai čoahkkima Kárášjogas . 1 2.11.5.1 Sámedikki biras- ja areáladieđáhus Sámedikki dievasčoahkkin meannudii 2009:s Sámedikki biras- ja areáladieđáhusa , Eallit riikkas 1 2.11.4.9 Báikediđoštallamat Sámediggi lea hálddašaneiseváldin geatnegahttojuvvon ollašuhttit iskkadangeatnegasvuođa . 1 2.11.4.8 Ceavccegeađgi-Mortensnes UNESCOs máilmmiarbelisttus Sámediggi lea guhkit áiggi oččodan Ceavccegeađgi-Mortensnes UNESCO máilmmiárbelistui . 1 2.11.4.7 Nuortalašsiida Sámediggi lea oastán gohttensaji Nuortalašsiiddas Njávdámis ja lea dál dan eaiggát . 1 2.11.4.5 Ovttasbargošiehtadus Opplándda fylkkasuohkaniin Opplándda fylkkasuohkan ja Sámediggi leat dahkan ovttasbargošiehtadusa kulturmuitohálddašeami birra . 1 2.11.4.4 Ovttasbargu eará oassálastiiguin Sámediggi gulahallá jeavddalaččat guoskevaš fylkkagielddaiguin kulturmuitohálddašeami oktavuođas . 1 2.11.4.3 Ovttasbargu Riikkaantikvárain Sámediggi ja Riikkaantikvára gulahallaba jeavddalaččat áigeguovdilis áššiid birra . 1 2.11.4.12 Gaskkusteapmi Gaskkustanbealli lea oassi kulturmuitobarggus , ja Sámediggi lea earret eará ofelastán jahkásaš Golleverremárssas Deanu gielddas . 1 2.11.4.11 Vuosttaldeamit Sámediggi lea kulturmuitoeiseváldin ovddidan vuosttaldeami Hámmanoaivvi bieggafápmorusttega muddenplánii Báhcavuona gielddas . 1 2.11.4.10 Vistesuodjalus Sámediggi lea 2009:s čađahan diđoštallamiid sámi vistesuodjalusa oktavuođas Finnmárkkus , Romssas ja Davit Nordlánddas . 1 2.11.4.1 Statistihkka mii čájeha doaimmaid Sámedikki hálddašanváldi sámi kulturmuittuid ektui mielddisbuktá ollu doaimmaid , maid maiddái jagi 2009 kulturmuitosuodjalusa doaibmastatistihkka čájeha : 6820 dokumeanttat vuostáiváldojuvvon ja 2912 dokumeantta sáddejuvvon , 186 báikediđoštallama , 6 vuosttadeami , 19 luvvejuvvon kulturmuittu ja 630 ođđa kulturmuitologahallama lassin daid rievdadusaid 1082 buođu kulturmuittus , mat leat logahallojuvvon kulturmuitodiehtovuđđui Askeladden . 1 2.11.3 Eará kulturmuitosuodjalusáššit ja prošeavttat Hadselis , Narvikas ja Sortlandas lea Sámediggi 2008:s álggahan sámi kulturmuittuid registreremiid duottarguovlluin . 1 2.11.2 Kulturmuittuid registreren sierranas stuorát areálaplánaid oktavuođas Sámediggi lea 2008:s registreren sámi kulturmuittuid máŋga stuorra areálaplána oktavuođas sámi guovlluin . 1 2.11.1 Ođđa teknihkka kulturmuitosuodjalusas – laserskánnen girdiin Sámediggi lea ovttasbarggus Finnmárkku fylkkagielddain oassálastán geahččalanprošektii mas ođđa teknihkka kulturmuitosuodjalusas lea geahččaluvvon . 1 2.11 Sámi duhátjahkebáiki – Nuortasámi musea 1 2.11 Sámedikki ekonomiijainstruksa 1 2.11 ON bargojoavku bissovaš foruma ásaheamis eamiálbmogiidda 1 2.11 Báikkálaš Agenda 21 , sámi guovddáš 1 2.11 Boazodoallošiehtadus 1 2.11 Barentsregiovnna eamiálbmotbargu 1 2.10.9 Energiija ja bieggafápmu Sámediggi ja Norgga čázádat- ja energiijadirektoráhta ( NVE ) leat šiehtadan čađahit konsultašuvnnaid energiijaáššiid birra . 1 2.10.8 Boraspirehálddašeapmi Guovvamánus 2008 lágidii Sámediggi seminára boraspiriid birra masa oassálaste buot vihtta boraspireregiovnna mas leat sámi ealáhusberoštusat . 1 2.10.7 Dálkkádatrievdamat Sámediggi lea 2008:s oassálastán iešguđet foraide riikkalaš ja riikkaidgaskasaš dásis , mat digaštallet dálkkádatrievdamiid . 1 2.10.6 Luossahálddašeapmi Deanus Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat konsutašuvnnaid bokte soahpan dan Deanulávdegotti mandáhta ja čoahkkádusa , mii galgá čielggadit vejolašvuođa hálddašit Deanu čázádaga báikkálaččat . 1 2.10.5 Nationála plána mariidna suodjaluvvon guovlluide Sámediggi ja Birasgáhttendepartemeanta leat čađahan konsultašuvdnačoahkkimiid mariidna suodjaluvvon guovlluid nationála plána birra . 1 2.10.4 Čoahkkáigeassu ealáhus , ohcanvuđot 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon buohkanassii 26 661 000 ru ealáhusaid ohcanvuđot ortnegiidda . 1 2.10.4 Suodjalanplánat Suodjalanbarggus háliida Sámediggi leat mielde bidjamin eavttuid suodjalanbargui , ja sihkkarastit sámi oassálastima proseassaide . 1 2.10.3.7 Duodjeorganisašuvnnat – njuolgga doarjagat – duoji ealáhusšiehtadus Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit Duojáriid Ealáhussearvvi ja Sámiid Duodji OS doaimmaid 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 560 000 ru duodjeorganisašuvnnaide . 1 2.10.3.5 Fága- ja ekonomiijalávdegoddi 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 200 000 ru dan fága- ja ekonomiijalávdegoddái , mii mearrida ohcamušaid beassat mielde duodjeregistarii , ja mii meroštallá duodjeealáhusa ekonomalaš vuođu . 1 2.10.3.3 Doaibmadoarjagiid árvvoštallan 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 300 000 ru árvvoštallat doaibmadoarjjaortnega duoji ealáhusšiehtaduss . 1 2.10.3.2 Investeren- ja ovddidandoarjja Doarjjaortnega mihttomearri : – Ovddidit duodjefitnodagaid Vuoruheamit 2009:s : – Gelbbolašvuođa bajideami doaibmabijut álggaheddjiid ja ásahuvvon doaimmaheddjiid várás – Investeremat ja doaibmabijut mat váikkuhit fitnodatovddideapmái – Ovddidanprošeavttat duodjeealáhusa várás – Mearkagálvoovddideami joatkin – Vuovdin- ja vuovdalandoaibmabijut – 100 000 ru várrejuvvo duodjestipeandan daidda ohppiide geat váldet joatkkaoahpu 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 100 000 ru investeren- ja ovddidandoarjjan duojáriidda . 1 2.10.3.1 Duoji doaibmadoarjja Doarjjaortnega mihttomearri : – Iešráhkaduvvon gálvvuide buoret johtu Oarjjaortnega olahusjoavku : – Ovttaolbmofitnodagat mat devdet doaibmadoarjaga oažžuneavttuid 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 300 000 ru doaibmadoarjagiidda duojis . 1 2.10.3 Minerálaláhka Sámedikki dievasčoahkkin ii miehtan ođđa minerálaláhkii . 1 2.10.3 Duoji ealáhusšiehtadus Sámedikki mihttomearri lea láhčit vejolašvuođa ovddidit nannoset ealáhusvuđot duoji dakko bokte ahte buoridit duodjeealáhusa rámmaeavttuid . 1 2.10.2.3 Čielggadanprošeavttat ja eará doaibmabijut árvoháhkanprográmmas 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 350 000 ru čielggadanprošeavttaide ja eará doaibmabijuide lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmmas . 1 2.10.2.2 Duodji – fidnooahppiortnet Doarjjaortnega mihttomearri : – Rekrutterema sihkkarastin duodjeealáhussii 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 500 000 til lærlingeordning for duodji . 1 2.10.2 Luonddušláddjiivuođaláhka Sámediggi lea miehtan ođđa luonddušláddjiivuođaláhkii . 1 2.10.2 Lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma 2.10.2.1 Lotnolasealáhusat Doarjjaortnega mihttomearri : – Ceavzilis lotnolasealáhusdoaimmat Vuoruheamit 2009:s : – Buvttaovddideapmi ja meahccebuktagiid kvalitehta sihkkarastin – Vuovdin- ja márkandoaibmabijut meahcceealáhusaid siskkobealde – Sáivačáhceguliid biebman – Vásihusvuđot mátkeealáhusdoaimmaid ovddideapmi – Smávitlágan biebmobuvttadeapmi – Meahccebuktagiid vuostáiváldinrusttegat – Gelbbolašvuođa buorideapmi meahcceealáhusaid siskkobealde 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 3 150 000 ru lotnolasealáhusaide . 1 2.10.1.4 Álggahanstipeanddat Doarjjaortnega mihttomearri : – Ođđa gávpejurdagiid ovddideapmi ja ođđa doaimmaid ásaheapmi Vuoruheamit 2009:s : – Smávitlágan biebmobuvttadeapmi – Álggaheaddjit geat álggahit meahcceealáhusdoaimmaid ja mátkeealáhusdoaimmaid lotnolagaid eará ealáhusaiguin 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 1 500 000 ru álggahanstipeanddaide . 1 2.10.1.3 Eanandoallu Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit barggolašvuođa ja doallostruktuvrra dálá dásis Vuoruheamit 2009:s : – Ođđahuksemat ja doaibmavisttiid viidát earáhuhttin – Eanadoallomašiinnat ja - reaiddut reaidoservviide . Nissonolbmot ja nuorat mat leat vuolle 35 jagi , sáhttet ohcat doarjaga bođumašinnaide- ja reaidduide 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 4 799 000 til jordbruk . 1 2.10.1.2 Mariidnaealáhusat Doarjjaortnega mihttomearri : – Ovddideapmi ja stuorát barggolašvuohta mariidnaealáhusaid siskkobealde Vuoruheamit 2009:s : – Doarjja bivdofatnasiid oastimii mat leat vuollel 25 jagi . – Doarjja vuostáiváldinrusttegiid viidáset ovddideapmái ja ođasmahttimii – Ođđa buktagiid ásahemiide , ovddideapmái ja / dahje viidáset náláštuhttimii mariidnaealáhusaid siskkobealde 2009 bušeahtas lei várrejuvvon 4 165 000 ru mariidna ealáhusaide . 1 2.10.1.1 Juohkelágan ealáhusat Doarjjaortnega mihttomearri : – Bisuhit aktivitehta Duodjeinstituhtas ovddidan dihte duodjeealáhusa viidáseappot Vuoruheamit 2009:s : – Gelbbolašvuođa bajideapmi ja buvttaovddideapmi – Investeremat mat váikkuhit ollu fitnodatovddideapmái – Buvttaovddideapmi ja investeremat boazodolliid lasseealáhusain – Buvtta- ja márkanovddideapmi mátkeealáhusaid siskkobealde 2009 reviderejuvvon bušeahtas lei várrejuvvon 6 017 000 ru juohkelágan ealáhusaide . 1 2.10 Váikkuhangaskaoamit – ealáhusat – ohcanvuđot doarjagat 2.10.1 1 2.10 Sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána 1 2.10 Oasáluš riikkalaš dási birra Máhttoservodat Romsa fylkkaplána 2008-2009 lea loahpaheapmi juohke eaŋkil fáttás ja leat hámuhan čielga gáibádusaid stáhtalaš surggiide guovddáš eiseválddiid oasáluša ja guvllulaš heivehallamiid dáfus . 1 2.10 Mayaálbmoga dilli Guatemalas ( lasáhus áššái 33/99 ) 1 2.10 Luonddugeđggiid rogganlohpi Náranaččas ja Riebanváris 1 2.10 Kulturviessolávdegoddi – kulturviessoprošeakta 1 2.10 Jienastuslohkokampánja 1 2.10 Báikkáláš hálddašeapmi — sámi riddo- ja vuotnaguovlluid doaibmaplána čuovvuleapmi 1 2.10 Areála- ja biraspolitihkka 2.10.1 Areálahálddašeapmi Árbevirolaš sámi ealáhusat gáibidit beassat geavahit stuorra areálaid . 1 2.1.7 Sámegiel báikenamaid ja namaid geavaheapmi Romssa fylkkasuohkanis Lea gáibádus ahte sámegiel báikenamat ja sámegiel ovdanamat ja goarggut galget čállot riekta fylkkasuohkana doaimmain . 1 2.1.6 Nammaláhka Nammaláhka mii lea beaiváduvvon geassemánu 7. b. 2002 mearrida ovdanamaid ja goargguid geavaheami . 1 2.1.5 Báikenammaláhka Báikenammaláhka mii lea beaiváduvvon miessemánu 18. b. 1990 ( mielddus 2 ) mearrida nammageavaheami dain báikkiin maid sáhttá kártii bidjat . 1 2.1.4 Makkár sámegillii ? 1 2.1.4 Lullisámegiella mánáidgárddiin 2010:s ledje oktiibuot njeallje lullisámegielat mánáidgárdefálaldaga . 1 2.1.4 Fágalaš guorahallanjoavku 1 2.1.3 Sámestatistihkka ovttaskas olbmuid vuođul 1 2.1.3 Oahpponeavvut 1 2.1.3 Láhka geavahusas Dát mearkkaša ahte go Romssa fylkka ássit váldet oktavuođa , dás maiddái sii geat ásset sámegiela hálddašanguovllus , de galget fylkkasuohkana ásahusat : • 1 2.1.3 Julevsámegiella mánáidgárddiin 2010:s ledje Norggas golbma julevsámegielat mánáidgárdefálaldaga . 1 2.1.2 Sámi statistihkalaš jahkegirji 1 2.1.2 Sámi oahppaplánabargu 1 2.1.2 Davvisámegiella mánáidgárddis Tabealla 2.3 1 2.1.1 Sámi statistihka ovddideapmi 1 2.1.1 Sámelága giellanjuolggadusat Sámelága giellanjuolggadusat leat doaibman ođđajagimánu 1. beaivvi 1992 rájes ja gustojit maiddái Romssa fylkkasuohkanii . 1 2.1.1 Ollislaš logut sámegielas mánáidgárddiin Tabealla 2.1 vuolábealde ovdanbuktá ollislaš logu sámegielat mánáidgárddiin Norggas jagi 2010 ja loguid mat čájehit maŋemus vihtta jagi rievdadusaid . 1 2.1.1 Mánáidgárddit 1 2.1.1 Diehtogáldut , metoda ja ráddjen Dán artihkkala vuođđun lea statistihkka mii jo gávdno suorggis , váldonjuolggaduslaččat jahkásaš geavaheddjiidiskosiid ja raporttaid hámis . 1 2.1 Čázádathuksen Norlánddas Mii leat duhtavaččat go Sámediggeráđđi maŋŋá go Guovddášbellodaga sámediggejoavku lea bidjan garra deattu , orru beroštisgoahtán áššis . 1 2.1 čohkket ovttasadjái sámi jienastuslogu čáliheami - rievdadus § 2-6 1 2.1 Álggahus Sorjjasmeahttun mediain lea guovddáš rolla arenan oaivillonohallamiidda , dehálaš áššiid čuvgejupmái , moaitinveara fápmodilálašvuođaid guorahallamii , kulturgaskkusteapmái ja nu ain . 1 2.1 Vearut ja divvagat Nannán - Norggas 1 2.1 Vearut ja divadat Nannán-Norggas 1 2.1 Sámi statistihkka 1 2.1 Sámi kulturmuitoráđi Norlándda kantuvrra lokaliseren 1 2.1 Sámegiella mánáidgárddis Mánáidgárddiid loguid maid dán oassekapihttalis ovdanbuktit , leat háhkan go leat lohkan galle doarjja ohcamuša Sámediggi lea ožžon sámi mánáidgárdefálaldagaide . 1 2.1 Sámedikki oktavuohta Stuorradikkiin 1 2.1 Sámedikki dievasčoahkkimat Buot sámediggeáirasiidda máksojuvvo 10.000,- kruvdnosaš buhtadus juohke dievasčoahkkima ovddas maiddá servet . 1 2.1 Rápmaeavttut ja dábálaš váikkuhangaskaoamit ealáhusas Ulbmilsuorggit : 1 ) Dárkot konjunktuvraovdáneami Romssa fylkkas riikkalaš konjunktuvraovdáneami ektui . 1 2.1 Oktasaš Sámi Giellabargu – Sámi giellalávdegoddi 1 2.1 Oahpahus ja oahppa 1 2.1 Oahpahus 1 2.1 Mánáid- ja nuoraidáššit 1 2.1 Mánáid- ja nuoraidprošeakta 1 2.1 Lága ulbmil . 1 2.1 Hálkavári ja Iŋggášguolbana báhcinfealta 1 2.1 Fylkkasuohkana rolla , bargoguoimmit ja ovttasbargošiehtadusat ... 3 2.2 Čanastat ja ráddjen ... 4 2.3 Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 - sisdoallu . . 4 2.4 Guvllulaš ovddidanprográmma doaimmat ... 4 2.5 Ovttasbargoproseassa ... 4 2.6 Reaiddut / hálddašeapmi / guvllulaš lasseárvu ... 5 2.7 Bagadus operatevrraide ... 6 2.8 Gaskavuohta gaskal Romssa Guvllulaš ovddidanprográmma áigodaga 2008-2009 ja jahkásaš doaibmaprográmmaid ... 6 2.9 Ulbmil- ja boañusstivrenvuogádat ... 6 2.10 Oasáluš riikkalaš dási birra ... 7 2.11 Áŋgiruššamat ja vuoruheamit áigodaga 2008-2009 ... 7 PROGRÁMMA 1 . 1 2.1 Demokratiija 1 2.1 Cázádathuksen Norlánddas 1 2.1 Bargiidbellodaga sámediggejoavkkus leat ollu mearkkašumit mearriduvvon 1998-2001 sámediggeplánii 1 2. čuokkis : Sámediggi váillahii viidáseappot vuđolaš duođaštan- ja kártenbarggu mohtorjohtolagas mehciin . 1 2. čuoggás sihkkojuvvo 4. cealkka « Sápmelaččat leat doložis . . . . Mátta-Norggas lea definerejuvvon boazodoalloguovlun » . 1 2. čuoggá vuolde : " Boazodoallolávdegotti bargu " Olles čuokkis sihkkojuvvo 1 2. Árbevirolaš máhttu . 1 2. váldoulbmil lea ovddidit viiddis ealáhuseallima sámi báikkálašservodahkii . 1 2. teakstaoasi čuokkis 1.3. mii álggahuvvo « Jus gaskaboddosaččat šaddá dárbbašlažžan . . » 1 2. siiddu maŋemus oasi hárrái , minerálaohcama birra , guorrasit árvalussii ahte Sámediggái ferte leat sadji go lea sáhka sámi guovlluid minerálariggodagaid hálddašeami birra , muhto iežamet bealis deattuhit ahte duohta váikkuheapmi lea dat mii lea primeara . 1 2. oasi lohpas , maŋŋil :.. buvttadeami viidát oktavuođas galget leat . 1 2. máilmmisoađi maŋŋá fuobmágohte dutkit sosiáldarwinisttalaš osiid ja nálálaš mearkkaid mat ledje ovddeš politihka - ja dutkama duogážin . 1 2. medisiinnalaš laboratoriijabálvalusat ja radiologalaš bálvalusat , 1 2. makkár ovdáneami leat mánát dahkan bušeahttajagis . ... » 1 2. leat mielde sihkkarastimin bálvalusfálaldaga kvaliteahta , 3. leat mielde ovddideamen ovttaárvosaš bálvalusfálaldaga , 1 2. kv 1 2. ja 3. jahkebuolva 1962 čavčča . 1 2. gurgalas . 1 2. galle ođđa priváhta spesialistadoaimmahaga jođiheami šiehtadusvuođu guđege guovlulaš dearvvašvuođadoaimmahat sáhttá ásahit ja 1 2. er identisk eller har likhet son nevnt i nr. 1 med et alminnelig kjent foretaksnavn , varemerke eller annet kjennetegn son er vernet her i riket , med et alminnelig kjent navn på en stiftelse , forening , institusjon eller lignende eller med et alminnelig kjent kunstnernavn , og de må antas ahte berettigede interesser vil lide skade dersom vedkommende får navnet . 1 2. elektrovnnalaš áššemeannudeapmi galgá šaddat dábálažžan ja seamma bures dohkkehuvvon go báberčovdosat 1 2. dán láhkii gulli bálvalusaid márkanfievrrideamis , dan vuolde dihto márkanfievrridanvugiid gildosis . 1 2. dearvvašvuođabargiid oahpus , 1 2. dahje 3. klássas oaččuimet hui ollu bargobihtáid mielde go manaimet ruoktot juovllaide . 1 2. cealkka – lasáhus vinjubustávaiguin : 1 2. cealkagis sihkkojuvvo « oanehis » . 1 2. buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. 3. doaibmalobi divat ( konsešuvdnadivat ) orohahkii bággolotnuma ovddas , 4. boahtu geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdimis , 5. doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat , 6. eará ruđat mat bohtet orohahkii . 1 2. buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. . 3. doaibmalobi divat ( konsešuvdnadivat ) orohahkii bággolotnuma ovddas , 4. boahtu geažotbeljiid ja lobihemet merkejuvvon bohccuid vuovdimis , 5. doaibmanjuolggadusaid rihkkuma divat , 6. eará ruđat mat bohtet orohahkii . 1 2. buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. . 1 2. buhtadus orohahkii vahágiid , hehttehusaid ovddas jna. 1 2. boktit beroštumi ja árvvusatnima dasa mii lea mávssolaš sámi kultuvrras ja gielas . 1 2. artihkkalis čuožžu earret eará ahte ráđđehusas lea ovddasvástádus fuolahit veahkkálagaid daiguin álbmogiiguin maidda dat gusket , koordinerejuvvon ja systemáhtalaš doaimmaid suodjalit dáid álbmogiid vuoigatvuođaid ja dáhkidit sin oppalašvuođa . 1 2. Muorraduodjefága oahppolána 1 2. Læreplan i treduodjefaget 1 2. 320.73 Duhátjahkebáiki – Nuortasámi musea 10 000 10 000 1 2. 31.05.01 Ášši 23/01 Válmmašteaddji fápmuduslávdegotti válljen 1 2. 2008 ja 2009 sirdásanortnegin juhkkojuvvo vuođđodoarjja guoktin ovttasturrosaš oassin main nubbi galgá geavahuvvot aviisabuvttadeapmái sámegillii ja nubbi fas galgá geavahuvvot aviisabuvttadeapmái dárogillii . 1 2. , 3. , 5. , 7. , ja 9. luohkáide almmuhuvvojit kártengihppagat . 1 2-jagáš prošeaktajođiheaddjivirgi Ref. nr. 10/2915 Sámediggi ohcá prošeaktajođiheaddji § 9-iskkademiide dan oktavuođas go galgá ráhkaduvvot ođđa 420 kV-jođas Báhccavuonas Hammerfestii . 1 2-2 ođđa vuosttaš lađđasii Ráđđádallamat ja gulaskuddan Mearrádusa vuosttaš lađas nanne ahte Sámedikkis lea riekte ráđđádallat dakkár áššiin mat njuolgut váikkuhit sámi beršotumiid . 1 2-2 ođđa vuosttaš lađas čuodjá : Stáhtalaš eiseválddit galget ráđđádallat Sámedikkiin go árvvoštallet ásahit lágaid dahje hálddahuslaš doaimmaid mat sáhttet njuolgut váikkuhit sápmelaččaide . § 1 2-2 ođđa bajilčála lea : Ráđđádallamat ja gulaskuddan § 2-16 galgá leat : § 2-16 Riikarevišuvnna bearráigeahččan Riikarevišuvdna doallá revišuvnna ja bearráigeahččá Sámedikki doaimma Riikarevišuvnna lága mielde ja Riikarevišuvnna doaimma bagadusa mielde maid Stuoradiggi lea mearridan . 1 2-16 Riikarevišuvnna bearráigeahččan Mearrádus nanne ahte Riikarevišuvdna čađaha revišuvnna ja dárkkista Sámedikki doaimma Miessemánu 7. b. 2004 láhka nr. 21 mielde , Riikarevišuvnna ja Riikarevišuvnna bagadusa birra Stuoradikkis dohkkehuvvon njukčamánu 11. b. 2004:s . 1 2-1 ođđa vuosttaš lađđasii Mearrádus nanne ahte Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas , ja ahte Sámediggi ii sáhte bagaduvvot jus ii leačča sierra láhkavuođđu dan dahkat . 1 2-1 ođđa vuosttaš lađas čuodjá ná : Sámediggi lea sorjjasmeahttun ráđđehusas ja ii sáhte bagaduvvot jus eará lágat dan eai nanne . § 1 2-1 goalmmát lađđasaš nubbi čuokkis galgá čuodjat : Sámediggi sáhttá láhkaásahusa bokte addit dárkilet njuolggadusaid daid doarjjaortnegiid birra maid diggi hálddaša . § 1 2-1 goalmmát lađđasaš nubbi čuokkis galgá čuodjat : Stáhta ekonomiijanjuolggadusat gustojit Sámediggái dan muddui go heive . § 1 2-1 goalmmát lađđasa nuppi čuoggái Mearrádus nanne ahte Sámedikkis lea gelbbolašvuohta mearridit láhkaásahusaid main leat dárkilet njuolggadusat daid doarjjaortnegiid birra maid Sámediggi hálddaša . 1 2-1 goalmmát lađđasa nubbi čuokkis fámuhuhttojuvvo . § 1 2-1 goalmmát lađđasa goalmmát čuoggái Mearrádus nanne ahte Sámediggi čuovvu Stáhta ekonomiijanjuolggadusaid iežas ekonomiijahálddašeamis . 1 2,6 miljon ruvnno lea addon čáppagirjjálašvuođa almmuheapmái , ja 1,5 miljon ruvnno lea addojuvvon iešguđet ealáhusprošeavttaide . 1 2,4 % Ovdaskuvla- ja dábálašoahpaheaddjeoahppu ( 48,2% 1 2 Åge Nordkild Anders Urheim 1 2 Ášši 26/08 Sámedikki raporta ILO:i áigodagas gitta 2008 1 2 Ávjo 1 2 válgabiirre , Kárášjohka ja Guovdageaidnu , leat ovtta-suohkan biirret . 1 2 siidu 58 siiddus 1 2 siidu 12 siiddus 1 2 siidu 11 siiddus 1 2 ráđđeaddi / seniorráđđeaddi ( nubbi almmuheapmi ) 1 2 miljon ruvnno ruhtadit ođđa lullisámi girjebusse . 1 2 km 1 2 hilgujuvvui 9 jiena vuostá . Mikkel A. Gaup evttohus 1 2 gurgádus , 2 cealkka Vuođđo- ja joatkkaoahppu : 1 2 gieddejođiheaddji geassemánus čakča- / golggotmánnui - Ref. nr. 10/2995 Sámediggi ohcá gieddejođiheddjiid § 9-iskkademiide dan oktavuođas go galgá ráhkaduvvot ođđa 420 kV-jođas Báhccavuonas Hammerfestii . 1 2 Vuolláičállojuvvon šiehtadusteaksta 1 2 Sámi servodaga máŋggabealatvuohta 1 2 Sámi mediat - beroštupmi , mahtodat ja rámmaeavttut Johan Ailo Kalstad , Siviilekonoma Čoahkkáigeassu Sámi mediain lea leamaš positiivvalaš ovdáneapmi jahkeduhátmolsašumi maŋŋel fálaldaga , beroštumi ja rámmaeavttuid ektui . 1 2 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkka dál Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka váldomihttomearrin leat ollislaš ja dássásaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusat , seamma dásis go muđui álbmogis leat . 1 2 Sámedikki 2008 jahkedieđáhus 1 2 Sámediggi Sámedikki dieđáhus sámi mánáidgárddiid birra 1 2 Sáhttá dadjat ahte NRK Sámi Radio máŋgga láhkai lea fápmoguovddáš sámi mediastruktuvrras . 1 2 Sven-Roald Nystø Olav Dikkanen 1 2 Sten-Erling Jønsson 1 2 Skolev . 1 2 Ragnhild Lydia Nystad 1 2 Per-Bjørn Lakselvnes Willy Ørnebakk 1 2 Ove Johnsen Ann-Mari Thomassen 1 2 Oktasaš sámeáššit 1 2 Min sámegieloahpaheaddji gal liikui dasa maid dagaimet , muhto buohkat eai liikon , lei oalle garra vuosteháhku , erenoamážit ohppiid gaskkas geat bohte mearragáttis . 1 2 Magnhild Mathisen 1 2 Kirsti Guvsám 1 2 Jørn Are Gaski 1 2 Josef Vedhugnes 1 2 Jon Erland Balto 1 2 Johan Mikkel Sara 1 2 JAGI 2000 BOAZODOALLOŠIEHTADALLAMIID VUOÐÐU 1 2 Isak Mathis O. Hætta Sven-Roald Nystø 1 2 Gáibádusat ulbmiliid joksamii 1 2 Gustojeaddji bargiidnjuolggadusat 1 2 Golut mat eai gula petroleumadoibmii 1 2 Golut eará go petroleumdoaimmas 1 2 Geir Tommy Pedersen 1 2 Geavadis gal illá dáidet čuožžilit váttisvuođat das gullá go ášši Sámedikki bargo- ja váldesuorgái go Sámediggi ieš lea vuolggahan ášši , gč. sámelága § 2 – 1 nuppi lađđasa . 1 2 Geassebargi - Ref. nr. 09/1346 ja 09/1347 Mii dárbbašit guokte geassebargi miessemánu rájes čakčamánu rádjái , ja unnimusat 5 vahkkui , nubbi Olmmáivákki kontorbáikái ( ref. nr. 09/1346 ) ja nubbi Vuonnabađa kontorbáikái ( ref. nr. 09/1347 ) . 1 2 GUOVDDÁŠSTRATEGIIJA ... 10 3 VÁLDOFÁDDÁ 1 : MÁHTTU ... 12 3.1 MÁHTTOVIŠUVDNA ... 12 3.2 DJO-ÁŊGIRUŠŠAN ROMSSAS ... 12 3.3 ALIT OAHPAHUS ... 12 3.4 GUVLLOLAŠ MÁHTTOOVDDIDEAMI EAVTTUT ... 13 3.5 JOATKKAOAHPAHUS - HÁSTALUSAT BARGOMÁRKANA OVDÁNEAMI DÁFUS ... 14 3.5.1 Bargomárkana ovdáneapmi ja bargoveahkadárbbut ... 14 1 2 Finnmárkkuláhka ( Erenoamážit ILO-konvenšuvnna nr. 169 eanavuoigatvuođakapihtal ) Stuorradiggi dohkkehii Finnmárkkulága miessemánus 2005 ja dat bođii fápmui 01.07.2006 ( Lága kapihtal 5 dálá vuoigatvuođaid kártema ja dohkkeheami birra bođii fápmui njukčamánu 14. b. 2008 . ) 1 2 Filosofiija instituhtta , čujuhuvvo ahte lea dárbu nannet oahppofálaldagaid sámi dilálašvuođaid birra , ovdamearkka dihte ex.fac. - dásis . 1 2 Filosofiija instituhtta , čujuhuvvo ahte lea dárbu nannet oahppofálaldagaid sámi dilálašvuođaid birra , ovdamearkka dihte ex. fac. - dásis . 1 2 Egil Olli Terje Tretnes 1 2 Duođalaš njiedjan fágas sámegiella nubbingiella Jon Todal , professor dr.art. , Sámi allaskuvla / Samisk høgskole , Guovdageaidnu 1 2 Duogáš ja cealkámušat departemeantta evttohussii 1 2 Doaibmaguovlu 2.1 Plánaveahkki geavahuvvo duohta iskkadanbargguid , iskosiidváldima ja áigumušaid oktavuođas go ohccojuvvo doaibmakonsešuvdna metállaide . 1 2 Dieđáhus Sámi dearvvaš- ja sosiála bálvalusa birra 1 2 Dieđahus sámi dáidaga birra 1 2 Diekkár ráddjen guoská goitge unnán olbmuide geain lea jienastanriekti , go eanas jienastuslohkui čálihuvvon olbmuin ásset suohkaniin main leat eanet go 30 čálihan jienastuslohkui . 1 2 Deatnu 1 2 Boađut eará go petroleumboađuin 1 2 Arbeidsgruppe for kontrollordninger i Sametinget Rápporta 1 2 Ann-Mari Thomassen 1 2 Aili Keskitalo 1 2 : Oahppi / váhnemat ráhkkanit ruovttus 1 2 : Fylkkagielda galgá máŋgga áššesuorggis ovttasbargat eará fylkkaiguin badjel fylkarájiid . 1 2 : Fylkaplánas lea teakstaoassi ja strategiija fylkka sámi gažaldagaid barggu várás . 1 2 894 000 ru juolluduvvui 17 prošektii siskkobealde mearriduvvon vuoruhemiid . 1 2 756 587 ru lea várrejuvvon sámi divvunprográmma Divvun II joatkimii . 1 2 682 000 ru juolluduvvui 6 lágádussii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 2 31.03.05 Goahtegearret Søknad om ekstraordinært tilskudd 1 2 30.05.2005 Áirras Berit Oskal Eira , BB : sámediggejoavku Sámegiel oahpahus joatkkaskuvllain 1 2 29.03.05 Hovedavtale for duodjinæringen – Duodjeeláhusa váldošiehtadus 1 2 2000 BOAZODOALLOŠIEHTADALLAMIID VUOÐÐU 1 2 20.08.2004 Sámediggi Sámedikki politihkalaš dasi njuolggadusat 1 2 20.04.2005 Sámedikki doarjjastivrra 2001 – 2005 rapoarta 1 2 2 Eará dietnasat go petroleumadietnasat 1 2 2 ) Láhčit dili nu ahte design ja huksendáidda sáhttá leat gilvoovdamunni ealáhusovddidemiin . 1 2 19.06.03 Stuorradikki Justiisalávdegoddi / Justiisaministtar Odd Einar Dørum Od.prp. nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) 1 2 163 201 - 354 600 kruvnno 354 601 - 432 000 kruvnno 1 2 163 201 - 324 600 kruvnno 324 601 - 432 000 kruvnno 1 2 150 000 Norgga ássiin geat leat badjel 15 jagi geavahit dál MuID . 1 2 12.04.05 Sámedikki bearráigeahččanortnegiid bargojoavku Sámedikki bearráigeahččanortnegat ( mildosat áššis Sámedikki bearráigeahččanortnegat ) 1 2 12.04.05 Ráđđádallanprosedyraid bargojoavku Bargojoavkku raporta : prosedyrat ráđđádallamiidda gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki 1 2 1/2 oahpaheaddji 1 2 075 000 ru lea juolluduvvon 18 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 2 074 000 ru juolluduvvui 8 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 2 061 000 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 2 000 000 ru várrejuvvo investerendoarjjan ođđa girjebussiide Mátta-Trøndelágas ja Guovdageainnus . 1 2 000 000 ru juolluduvvui 7 prošektii . 1 2 . Čoahkkinjodihangoddi evttoha ollesčoahkkimii ahte ášši meannuduvvo dán čoahkkimis ođđa áššin 26/92 Ovttajienalaččat 1 2 . SÁMI DEARVVAŠVUOĐA- JA SOSIÁLAPOLITIHKKA DÁL 1 2 . Synnøve S. Härkönen 1 2 . Siviilamilitearalaš ovttasbargu Romssas ferte vuhtii váldojuvvot guvllolaš perspektiivvas . 1 2 . Ragnhild Nystad 1 2 . Eará áššit 1 2 . Dárbu lea ásahit beaktilis ” feedersystema ” deaivvadanbáikkiide Romsii ja Narviikii . 1 2 . Bargiidbellodaga sámediggejoavkku Per Solli gažaldat : 1 2 . Aage Pedersen : Eanadoallolávdegotti árvalus boahtteáiggi boazodoallopolitihka birra . 1 2 - Tan 1 2 ) Čoahkkinjođihangoddi rávve ollesčoahkkima sáddet ášši Sámediggeráđi meannudeapmái . Ovttajienalaččat 1 2 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmáL Ovttajienalaččat mearriduwon . 1 2 ) Árbediehtu - duođašteapmi ja gaskkustanprošeavttat Mihttomearri : Árbediehtu galgá leat ealli máhttu 3 ) Girjjálašvuohta Mihttomearri : Sihkkarastit ođđa sámi girjjálašvuođa almmuhemiid Lávdegotti ráva : 1 2 ) § 11 : Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 2 ) váikkuhit dan ahte sámegiela oahpahus olggobealde hálddašanguovllu šaddá bissovažžan ja vuogádatlažžan . 1 2 ) sii geat atnet mu áibmun ja 3 ) sii geat mulgot ja oaivvildit ahte mu ovdáneapmi lea loavkideapmin ja moaittan sin bargomállii . 1 2 ) oahpahus : Sámediggi sáhttá nammadit guoktása dan njealji olggobeale stivralahtuin Sámi allaskuvlii , Sámedikki mielas dat lea buorre . 1 2 ) doaimmahit oktasaš terminologiija- ja normerenbarggu 1 2 ) Váikkuhangaskaoamit fertejit biddjojuvvot vuoruhuvvon bioteknologiijaáŋgiruššamii . 1 2 ) Vuoruhit bijuid mat vuhtiiváldit sohkabeal- ja eallinheakkaperspektiiva dego vuoññu guovlulaš ovddideamis . 1 2 ) Vai lassána oñasmuvvamat de fertejit iešguñet ealáhusaid gaskasaš čánastagat / ealáhusgihpagat ávžžujuvvot ja ealáhusaid rasttideaddji doaibmabijut vuoruhuvvot . 1 2 ) Seammás go guvllolaš dássi oažžu politihkalaš válddi ja doaibmanfriddjavuoña riikkaidgaskasaš oktavuoñain , de ferte rahpasit uksa ruñalaš váikkuhangaskaomiide ja dan mielde viiddis váldefápmudus . 1 2 ) Oñña buktagat mat ráhkaduvvojit , fertejit heivet gávpemárkanii . 1 2 ) Ovddidit viidodatpolitihka mii sihkkarastá guhkesáigásaš gánnáhahtti bargoosiid . 1 2 ) Ovddidit davvinorgga oahpahusfálaldaga oljofitnodahkii doppe gos oljoindustriija čoagganit ja geatnegahttit searvat daid ovddidemiide ja atnit dáid fálaldagaid iežas oahpahusdárbbuide . 1 2 ) Oažžun dihte ovttasbarggu / fierpmádaga áigu Romssa fylkkasuohkan vuoruhit iežas huksejeaddji rolla . 1 2 ) Oahppit geat ožžot oahpahusa sámegielas 1 2 ) Máret Guhtlor : Dárbu lassirudaide ásahit virggi gaskariikkalaš ovttasbarggu áššiide . 1 2 ) Láhčit dili kulturvuñot ealáhusaid ovddidemiide . 1 3 ) Ráhkkadahttit doaibmaplána kultur- ja ealáhusaide Romsa fylkkas . 1 2 ) Láhčit dili erenoamáš gealbu- ja ovddidanbirrasiidda mii lea vuoññuduvvon siviilamiliteara ovttasbarggus . 1 2 ) Leat veahkkin ovddidit suohkanlaš siskkáldasstruktuvrra surggiin čáhce 1 váráiduhttimis , guolástanhámmanrusttegiin , báikkálašovdánemiin , fysalaš birasbijuin ja ealáhussurggiin . 1 2 ) Joatkit vuoruhit ásahanoahpahusa fylkkas ja joatkit ovttasbarggu entreprenevradoaimmain ja gründerdoaimmain . 1 2 ) Joatkevaččat ovttasbargat skuvla-ealáhus máhttolokten lasihit dihtomielalašvuoña sierra báikkálašservodaga / vejolašvuoñaid . 1 2 ) G o ásahit foruma riddoavádatplánen foruma fylkkas , ja fylkkaoasseplána riddoavádadagas galget leat oñña árvvostallan . 1 2 ) G o mannat searválagaid prošeaktanjuolggot ovttasbargui ovddidit hálddašan 1 ja doaibmavugiid mat geahpedit ja earáge sivaid man geažil guoridit šibitdoalu ja boazodoalu boraspiriid geažil . 1 2 ) Ferte bargat dan badjelii ahte guolástus- ja mearradoalloealáhusa struktuvranuppástusat leat ávkin servodat- ja ealáhusovdáneapmái fylkkas , g o lávdadanprofiila joatká . 1 2 ) Ester Fjellheim : Sámi kulturmuittuid gáhttema fága1aš ovdáneapmi Čuovvovaš 1 2 ) Eanaš suohkanat main leat oallugat čálihan jienastuslohkui , leat dábálaččat davábealde Sáltoduoddara ja erenoamážit Finnmárkku fylkkas . 1 2 ) Dárbu lea čalmmustit máhttobuoridandoaibmabijuid bálvalusaddi ealáhusain , vai árvoháhkange buorrána . 1 2 ) Coahkkiníošihanqoddi rávve dievaséoahkkima sáddet Sámediggeráši meannudeapmái . 1 2 ) " MINNEMISNIE " . 1 1999–2003 Dievddut Nissonat 10,1 7,7 33,1 37,8 121,7 106,5 63,8 58,6 1 1999:s válljejuvvojin sámeskuvlla váhnenráđi jođiheaddjin . 1 1999:s ozai Lemet ruđa skuvllas ovdánahttinprošektii man ulbmil lei ovddidit ovttasbarggu eará skuvllaiguin . 1 1999:s leimme guokte sámeskuvlamánáid eatni geat oinniime ahte stuora hástalusat ledje boađi boađi . 1 1999:s ledje 59 prošeaktaohcama . 1 1999-00 Gymnasfágat 1 1999 čavčča rájes lea Sámediggi bargan ásahit albma Interneahtta-fálaldaga ja doaibmi intraneahta bargiid váste . 1 1999 – 2003 SED Ii SED 7,7 9,6 37,8 36,7 106,5 117,9 58,6 60,0 1 1999 – 2003 SED Ii SED 10,1 8,2 33,1 23,9 121,7 102,0 63,8 49,1 1 1999 rájes ráhkaduvvo jahkásaš johtučálus 61 bušeahttabarggu sámi áššiid meannudeami ja oktiiheiveheami birra . 1 1999 rájes ráhkaduvvo jahkásaš johtočálus 61 bušeahttabarggu sámi áššiid meannudeami ja oktiiheiveheami birra . 1 1999 rájes lea leamaš vejolaš ohcciide geain ii leat oppalaš lohkangelbbolašvuohta ja geat devdet unnimusat 25 jagi ohcanjagi , ohcat beassat alit ohppui . 1 1999 ráhkadii álgoálbmotjoavku doaibmaplána Barentsguovllu álgoálbmogiidda . 1 1999 ráhkadii eamiálbmotjoavku Barentsguovllu eamiálbmogiid doaibmaplána . 1 1999 ovddas raporterii SOL 10 253 oahppodiimmu main lei oahpaheaddji ja 2 218 almmá oahpaheaddjihaga . 1 1999 ohcamat ja juolludeamit – ollislaš govva 1 1999 lei maŋemus jahki go giellaráđđi gáibidii dárkkistuvvon rehketdoalu hálddašanguovllu gielddaid bissovaš ruđain . 1 1999 golggotmánus álggahuvvui Ođastus 97 evalueren . 1 1999 Gielda- ja guovlodepartemeanta : Jahkásaš juolludus biddjo Sámedikki háldui ovtta 50-poastta vuollái , spiehkastuvvo Juolludusnjuolggadusaid § 4:s ( dál § 3 ) . 1 1999 Delegáhtta ON ’ a váldočoahkkaneapmái 1 1999 : Jahkásaš juolludus Gielda- ja guovlodepartemeanttas biddjojuvvo Sámedikki háldui ovtta 50-poastta vuolde . Dát máksá ahte Sámediggi ieš beassá vuoruhit rámmajuolludusa siskkabealde maid oažžu iežas háldui sirdojuvot . 1 1998:s osttii Sámediggi vuoigatvuođaid dákkár prográmmagálvvuide , ja lean dan rájes addán daid nuvttá olbmuide . 1 1998:s juolluduvvui ruhta ovtta virgái kulturmuitosuodjalusbarggus , vrd. juolludusreivve 8.1.1998 , ja 1999:s juolluduvvui ruhta ásahit kantuvrra Nordlándii , vrd. 1999`juolludusreivve . 1 1998:s juolluduvvo 0,5 milj. kruvnno ulbmilii ( kap. 1429 , poasta 72.7 ) Doarjja sámi kulturmuittuide – eahpesihkar goas dát doarjjaortnet ásahuvvui ) . 1 1998/1999 šiehtadusa boazodoallošiehtadallamiid oktavuođas ovddidii Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvi ( NBR ) gáibádusa ahte eiseválddit galget dárkilat čielggadit mo áigot čuovvolit dan dili mii lea čuožžilan máttasámi guovlluin maŋŋil Alimusrievtti duomu Aursundenáššis . 1 1998-99 Norgga Sámiid Riikasearvvi riikastivralahttu 1 1998-02 Álttá sámiid searvvi jođiheaddji 1 1998 čavčča ožžo 7 doalu Norlánddas máksojuvvot kr. 100 000,- guhtege ovdagihtii máksun . 1 1998 stáhtabušeahtta — Sámi ealáhusráđi 12.01.98 juolludusreive 1 1998 rájes eai leat ruđat sámi ulbmiliidda báljo lassánan stáhtabušeahtas . Dat mii lea ođas , lea ahte Sámediggi eanet go ovdal dál juogada dáid ruđaid ja vuoruha daid gaskkas . 1 1998 gáibidii Riast-Hylling boazoorohat boazodoallolága § 31 vuođul bággolonistit boazoealáhaga daid guovlluin mat siskkilduvvojit Alimusrievtti 1897 ja 1997 mearrádusaide , sullii 121 njealljadaskilomeh ­tera areála . 1 1998 guorahalai Sisafárrendutkama guovddáš ( Centrum for innvandringsforskning ) ( CEIFO ) , ruoŧŧelaš Áittardeaddji etnalaš vealaheami vuostá ( Ombudsmannen mot etnisk diskriminering ) nammasaš orgána ovddas , Ruoŧa sámiid vásihan etnalaš vealaheami . 1 1998 Norgga sáttagotti lahttun ONii Máŋga luohttámušdoaimma mat čatnasit valáštallanhálddašeapmái / hárjeheaddjidoibmii ja bellodatdoibmii 1 1998 Girko- , oahpahus- ja dutkandepartemeanta : Oahpahuslága § 6-4 addá Sámediggái láhkaásahusválddi ja doaimmaid vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpahusa sisdoalu hárrái . 1 1998 : Oahpahuslága § 6–4 addá Sámediggái láhkaásahusválddi ja dahkamušaid sihke vuođđoskuvlla ja joatkkaoahpaheami oahpahusa sisdoalus . 1 1998 - 2001 áigodaga áŋgiruššansuorggit ja doaimmat dagahit sihke ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . Áigumuš lea gozihit ekonomiijabeali jahkásaš bušeahttaproseassain , ja eanaš doaibmabidjoeavttuhusaid heivehit Sámedikki dábálaš doarjjaortnegiidda . 1 1998 - 2001 áigodaga áŋgiruššansuorggit ja doaimmat dagahit sihke ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusaid . Áigumuš lea gozihit ekonomiijabeali jahkásaaš bušeahttaproseassain , ja eanaš doaibmabidjoeavttuhusaid heivehit Sámedikki dábálaš doarjjaortnegiidda . 1 1997—98 boazodoallošiehtadusas juolluduvvui 5. protokollas 4 milj. kruvnnu sierra buhtadusaide Tromssas , Norlánddas , Mátta-Trøndelágas ja Hedemárkkus stuorra boraspirevahágiid ovddas . 1 1997:s ásahuvvui sierra sámegiel ossodat Goržži mánáidgárdái Olmmáivákkis , ja seammá čavčča ásahuvvui vuosttaš sámegielluohkká Olmmáivákki skuvlii . 1 1997-2001 Válgalávdegoddi 1 1997-2001 Stuorradiggeáirras Lulli-Trøndelaga ovddas 1 1997-2001 Ruhtadanlávdegoddi 1 1997 čavčča rájes lea son oahpahan dušše sámegiela . 1 1997 rájes galge buot skuvllat sámi hálddašanguovllus geavahišgoahtit sierra oahppoplána mii lei ráhkaduvvon sámi mánáid várás . 1 1997 rájes biddjojuvvui konverterenresursa erenoamašoahpahussii ja oahpahus sámegillii ja sámegielas oktii , ja juogaduvvui skuvllaide oktan juolludeapmin , mii juogaduvvui oahpaheddjiid gaskka báikkálaš skuvlla árvvoštallama mielde . 1 1997 rájes Marion orru fas Ráhkkerávjjus , gos čáppa- ja fágagirjjálaš čállima lassin lea bargan buohcceruovttus . 1 1997 ođđajagemánu bođii ges Sámevuoigatvuođalávdegotti čielggadus Finnmárkku eatnamiid ja čáziid birra [ 2 ] . 1 1997 láhkarievdadus mii rabai vejolašvuođa álbmoregistarii čihkosis merkestit go persovdna gáibidii čálihuvvot sámi jienastuslohkui ja geavahit EDB , eaktudii ahte galggai šaddat álkibun oažžut rievttes sámi jienastuslogu go dát registreren bođii čuovvut persovnna jus son vejolaččat fárrii eará suohkanii ja ahte persovnna automáhtalaččat sihkkojuvvui jienastuslogus go jámii . 1 1997 cuoŋománu 1. b. - 1998 njukčamánu 33. b. boazodoallojahkái ( ovdal sáddejuvvon ) 1 1997 Kyoto-protokolla vuođđuduvvá viidáset dán konvenšuvdnii , ja geatnegahttá eanaš rikkis riikkaid logu mielde unnidit iežaset dálkkádatgássaluoitimiid . 1 1997 Cand.mag. ( sosialekonomiija , stáhtadieđa ja jussa ) , Oslo Universitehta / NTNU 1 1996:s čálii Marit Aubert muittuid 50-logus go su ovddeš oahppit hásttuhedje su dan dahkat . 1 1996-láhkarievdadeami olis viiddiduvvui § 31 bággolotnunmearrádus nu ahte addui oppalaš váldi bággolotnut priváhta eatnamiid stáhtii boazodoalloguovllu siskkobealde . 1 1996 Eanandoallodepartemeanta : Čuovvovaš váldi addojuvvo boazodoallolága olis ( fápmuiboahtán suoidnemánu 1. b. 1996:s ) : § 6 . 1 1995:s ásahii Stuorradiggi duottar- ja meahcekommišuvnna Norlándda ja Tromssa várás . 1 1995:s mearriduvvui gieldda bealis ahte galge divodišgoahtit lanjaid ja hukset vel guokte ossodaga , Bellevue Gård mánáidgárddi oktavuhtii , mii lei Cizáža bálddas . 1 1995 rájes virgelohpi . 1 1994:s ásahii Sámediggi lávdegotti mii galggai ráhkadit sierra eanandoalloplána , ja lávdegotti evttohus addojuvvui Sámediggái čakčat 1995 . 1 1994:s uhtes ii nagodan Olmmáivákki ja Ruollaluovtta skuvllat fállat nubbegiellaoahpahusa . 1 1994:s dieđihuvvui ILO:i šiehtadusa birra Sámedikki ja Norgga ráđđehusa gaskka , mii dagahii dan ahte sihke Sámediggi ja Ráđđehus geigiiga sierra raporttaid , mii čuvgii oaivilerohusaid go guoská ILO-konvenšuvnna nr. 169 geavaheapmái Norggas . 1 1994:s bijai Mánáidáittardeaddji virgái sierra sámi konsuleantta geas lei bargobáiki Sámedikkis . 1 1994-1995 Jođiheaddji , Fram 4 H , Bartnes 1 1994 nammadii Sámediggi lávdegotti mii galggai ráhkadit sierra eanadoalloplána ja lávdegotti evttohus geigejuvvui Sámediggái 1995 čavčča . 1 1994 Birasgáhttendepartemeanta sirddii sámi kulturmuitosuodjalusa ovddasvástádusa Sámi kulturmuitoráđđái . 1 1994 : Birasgáhttendepartemeanta sirddii ovddasvástádusa sámi kulturmuitosuodjalusas Sámi kulturmuitoráđđái . 1 1994 -1998 Ahki SED Ii SED 177,9 138,2 20-30 138,3 83,0 31-45 66,6 40,8 46-66 85,7 Oktiibuot 124,1 1 1994 -1998 Ahki SED Ii SED 165,6 137,5 20-30 110,6 76,5 31-45 58,7 38,0 46-66 81,6 Oktiibuot 107,9 1 1993s čuoččáldahtii dasto stáhta Eanadoallodepartemeantta bokte ášši Nordlándda ja Romssa Meahccekommišuvnna ovdii nannen dihtii ahte gávdnojedje geavahanrievttit , dán vuolde oktasašrievttit stáhta eatnama alde , vrd. lágain 7.6.1985 nr. 51 § 2 . 1 1993:s olmmošvuoigavuođaid máilmmekonfereansa ( The world conference on Human Rights ) neavvui ON váldočoahkkima ásahit bissovaš foruma eamiálbmogiid várás ON vuogádagas . 1 1993:s huksejuvvo bibliografiija viidodat dan ala mii mearriduvvui geassemánu 9. beaivvi 1989 lágas , mii lea háhkangeatnegasvuođa birra go lea sáhka dakkár dokumeanttain maid olles álbmot galggašii olahit ( geatnegas-vuođaháhkanláhka ) . 1 1993:s gohččojuvvui Nationálabibliotehka viidá ­seappot bargat dainna bargguin Nationálabiblio ­tehka rámmaid siskkobealde . 1 1993:s addojuvvui Sámediggái váldi nammadit Sámi oahpahusráđi . Seammás oaččui Sámediggi maid válddi nammadit stáhta joatkkaskuvllaide stivrra ja árbordi sámi vuođđoskuvlla stivrra . 1 1993:s ON Váldočoahkkin julggáštii jagiid 1995-2004 riikkaidgaskasaš eamiálbmotlogijahkin . 1 1993 ’ čavčča bođiime fuotin Ráisii , ja dál ledje nu máŋggas geat háliidedje oahppat sámegiela ahte skuvlastivra mieđihii bidjat sámegieloahpahusa johtui maid Reaššegeaži skuvllas . 1 1993 rájes leat eanet doarjjaortnegat maid departemeanttat ovdal hálddašedje , čohkkejuvvon Gieldda- ja bargodepartemeantta bušehttii ja sirdojuvvon Sámediggái . 1 1993 Sámedikki válga lea dakko bokte dohkkehuvvon . 1 1993 Mánáid- ja bearašdepartemeanta : Doarjjahálddašeami sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doaimmaide ( 1,23 milj. kruvnno ) . 1 1993 Juolludusaid ektui lea rámma sierralágan doaibmabijuide mat dálleat juhkkojuvvon kulturdepartemeantta bokte lasihuvvon 701.000,- kruvnnuin . 1 1993 : Iešguđetlágan bargguid hálddaheapmi sirdojuvvui Sámediggái : Sámi mánáid bajásšaddaneavttuid doaibmabijut Mánáid- ja bearašdepartemeanttas , oahppostipeanda Girko- , oahppo- ja dutkandepartemeanttas , guovttegielatvuođa doarjja Gieldadepartemeanttas . 1 1992:s ásahuvvui ges sámi hálddašanguovlu . 1 1992:s oaččui son Norgga kulturráđi gudnebálkkašumi . 1 1992:s juohkásii Ivgu-suorgi . 1 1992:s juo ledje nu olu go 22 bargi guovddášhálddahusas rahpasit vuosttildan giellalága . 1 1992-1997 Gjensidige Liv dáhkádussearvvi ovddastusgotti lahttu 1988-1996 Rogalándda Gjensidige dáhkádussearvvi ovddastusgotti lahttu 1 1992-1996 Miellahttu bargiidbellodaga guovddášstivrras 1 1992-1996 BNS ( AUF ) jođiheaddji 1 1992 šattai sámeradios buoret sajádat , go rievddai báikkálaškantuvrras divišuvdnan , okta viđa eará divišuvnnas NRK:s . 1 1992 lei maŋimus jahki go Norgga kulturráđis lei sierra biddjojuvvon ruhta sámi kultuvrii ja go lei sierra fágalávdegoddi sámi kultuvrii . 1 1992 Gieldadepartemeanta : Gon . res. guovvamánu 7. b. 1992 oažžu Sámediggi viidát fápmudusaid Sámi ovdánahttinfoandda hárrái . 1 1991:s bođii teáhter fásta postii Norgga stáhtabušeahtas . 1 1991 rájes lea doarjja juolluduvvon sierra poastta bokte Kultur- ja girkodeparte ­meantta bušeahtas . 1 1991 Gieldadepartemeanta : - 700 000 kruvnno doarjjan Sámedikki joavkočalliide . 1 1991 ' rájes leat eanet ahte eanet skuvllat fállagoahtán sámegieloahpahusa oahppiidasaset . 1 1990:s ásahuvvui Romssa universitehtii Sámi dutkamiid guovddáš . 1 1990-logus ásahuvvuojedje ollu ođđa sámi ásahusat , nugo Sámi allaskuvla , Beavváš Sámi Teáhter , Árran - julevsáme guovdásj , Ája sámi guovddáš , Várdobáiki sámi guovddáš , sámi giellaguovddážat , sámi museat , sámi festiválat ja sámi kulturdoalut . 1 1990-logus mii vásiheimmet garra guovddušteami , mas fylkka eanaš suohkaniin ja guovlluin njiejai olmmošlohku . 1 1990-logus ja earenoamážit 2000-logu mielde sáhttá dadjat ahte ođđa áigodat álggahuvvui Mátta-Várjjaga skuvlahistorjjás , dannego dál lea vejolaš válljet sámegiela fágan gieldda skuvllain . 1 1990-logus addojuvvui doarjja kap. 320 poasttas 73:s dáid sámi kulturviesuide : 1 1990-logu loahpageahčen jearahalai ovddeš NRK-journalista Ingjerd Tjelle Finnmárkku internáhtaid ovddeš ohppiid ja bargiid . 1 1990-2010 Tabealla 5.3 Guovllut main lea stuorámus oassi dievddut 16-67 jagi . 1 1990-1996 BNS ( AUF ) guovddášstivrra miellahttu 1 1990 rádjai ledje unnán doavttergrádat main ledje sámi fáttát . 1 1990 logu loahpas ja 2000 logu álggus ii lean bealde oktage bargi geas lei ovddasvástádus oahpponeavvuin . 1 1990 logu loahpas ja 2000 logu álggus ii lean Ruoŧabealde oktage bargi geas lei ovddasvástádus oahpponeavvuin . 1 1990 báikenammalága mielde galgá seamma bargovuohki geavahuvvot hálddašanguovllu siskkobealde go olggobealde . 1 199/10 Ođđa stivralahtu nammadeapmi Deanu ja Várjjaga museasiidii 1 199 Postboks 3374 Skoleveien 55 Postboks 504 Postboks 355 Postboks 4070 1 1989:s rájes 2003 rádjai lea doaluid lohku geahppánan 1549:s 743:ii , mii vástida badjel 50% geahppáneami . 1 1989-1990 Lulli-Trøndelaga BNS ( AUF ) jođiheaddji 1 1989 , ásaheami oktavuođas Sámediggi váldá badjelasas doaimma Norgga sámiráđis Gieldadepartemeanta : Sirdá Sámedikki háldui - Sámi organisašuvnnaid doarjaga juolludeami ( 1990:s 2,35 milj. kruvnno ) . 1 1988:s biddjojuvvui boazodoalloskuvla Oahpahusdepartemeantta vuollái ja biddjui oktii joatkkaskuvllain . 1 1988:s Ráissa joatkkaskuvla fállagođii sámegieloahpahusa maid , golbma jagi maŋŋil čuovvulii Hánssagietti skuvla . 1 1988/1989 dahkkui čielggadanbargu Romssa universitehta sámi dutkama ja oahpahusa birra . Čielggadeapmi čájehii ahte lea dárbu doaibmabijuide mat ovddidit sámi dutkama , ovttasbarggu fágaid rájiid rastá , oahpahusa sámi dilálašvuođain jnv. . 1 1988/1989 dahkkui čielggadanbargu Romssa universitehta sámi dutkama ja oahpahusa birra . Čielggadeapmi čájehii ahte lea dárbu doaibmabijuide mat ovddidit sámi dutkama , ovttasbarggu fágaid rájiid rastá , oahpahusa sámi dilálašvuođain jnv. 1 1987:s ii oktage hállan giellaválljemis , ja man láhkái sáhttá máná giellaovdáneami čuovvulit vai ieš maid álkibut oahppá sámegiela . 1 1987 Sámeláhka addá njuolggadusaid Sámedikki ásaheami birra ja Sámedikki bargosurggiid ja válddi birra . 1 1987 : Sámeláhka addá njuolggadusaid Sámedikki álggaheami ja Sámedikki bargoduovdaga ja válddi birra . 1989 : Sámediggi oaččui ovddasvástádusa juohkit doarjaga sámi organisašuvnnaide ja duodjái , ja Sámi ovddidanfoandda juolludusain . 1 1986:s válddii oktasaš rektor virgelobi jahkái , ja oahpaheaddjiorganisašuvnnat mearridedje de caggat virggi nu guhká go okta rektor lei biddjon jođihit guokte skuvlla . 1 1986:s almmuhii Reidar Nielsen girjji Folk uten fortid , Oarje-Finnmárkku mearrasámiid birra . 1 1985 čavčča dieđihuvvojin buohccin ja dan rájes in lean šat bargi . 1 1985 geassemánu 1. b. láhka nr. 51 lea dán kommišuvnna ásaheami láhkavuođđun , mii lea « dubmenkommišuvdna ( meahccekommišuvdna ) mii galgá čorget stáhta ja earáid gaskasaš riektediliid duottarguovlluin ja eará meahcceguovlluin Norlánddas ja Tromssas » . 1 1984:s ovddiduvvui ášši duopmostuoluide Deanu guollebivddu birra . 1 1984:s gáibiduvvui skuvllas ahte galget seastit ruđa , ja rektor gávnnahii ahte seastá ruđa jus rabas virggiid ii almmut nu ollu aviissain . 1 1984:s dollojuvvui suokkardallančoahkkin Stáhta boazodoalloskuvlla plána- ja oahpponeavvodili birra . 1 1984-86 Álttá joatkkaskuvla Bargoduogáš 1 1984-1989 Cand. mag dáiguin fágaiguin : suomagiela vuođđofága , servodatplánenema ja báikkálašservodatdutkama lohkanbadjeoahppu ja hálddašeami stuorafága . 1 1984 almmuhuvvui su vuosttaš girji Maahke ryöknie , man čuvvo eará oahppogirjjit ja mánáidgirjjit . 1 1983:s vuohpa guovttos vuotnámiin áigguiga heaitit eanadoalus ja čálihit šibitdáluska munno háldui . 1 1983-1985 Rogne vidaregåande skule nammasaš joatkkaskuvlla veahkkedivššárlinnjás 1 1983 álggahii Budejju oahpaheaddjeallaskuvla julevsámegiela oahpahusa . 1 1983 rájes lea Sámi sierrabibliotehka leamaš ollásit stáhtalaččat ruhtaduvvon . 1 1982:s álggahii Sámi joatkkaskuvla vuođđokurssa boazodoallo- ja eanandoallofágas . 1 1982:s son roasmmohuvai bávkalahttima oktavuođas Álttádulvadeami vuostá , váldojuvvui gitta , muhto báhtarii Kanadai , ja orui doppe álgoálbmogiid luhtte moadde jagi . 1 1982:s lei heajos guollejahki . 1 1982-1992 Ráđđeaddi 1970-1992 Oahpaheaddji Hjelmelándda skuvllas 1970-1971 Oahpaheaddji Jørpelándda nuoraidskuvllas 1967-1968 Oahpaheaddji Jøsneseta skuvllas 1 1982 ´ rájes son lea leamaš Sámi joatkkaskuvllas ja boazodoalloskuvllas oahpaheaddjin , ráđđeaddin ja inspektevran . 1 1982 vuođđudii ON ekonomalaš ja sosiála ráđđi ( ECOSOC ) eamiálbmogiid bargojoavkku mas leat ON veahádagaid vealaheami hehttema ja suodjaleami vuolitkommišuvnna vihtta miellahtu . 1 1982 suddjejuvvojedje eamiálbmogiid vuoigatvuođat vuođđolága lasáhusain . 1 1982 ' rájes lei skuvllain oktasaš rektor , muhto goabbat stivra ja leigga goabbat departemeantta vuolde . 1 1981:s nammadii oahpaheaddjioahpporáđđi ( lærerutdanningsrådet ) lavdegotti mii galggai « bidjat gáibádusa praktihkalaš duogážii ja oahppogáibádusa oahpaheddjiide boazodoalus » . 1 1981:s fámuhuhttojuvvui dát ráfáidahttin . 1 1981 álggus ledje Boazodoalloođđasat-bláđis máŋga čállosa boazodoalloskuvlla birra . 1 1980:s dát almmustuvai ođđa deaddileamis go riektačállin rievddai . 1 1980-logus čuožžilii mánáidgárdelihkadus maōriálbmogis mii lea Aotearoas / Ođđa Zealánddas . 1 1980-logus álggahuvvui sámegiella válljenfágan reivekurssa bokte . 1 1980-logus sáhtte sámepolitihkalaš njunnošat leat garrasat , eaige sámi skuvllatge nagodan garvit báinnahallamis . 1 1980-logu álggus jearahišgohte sámegielkurssaid Oslos . 1 1980-logu mielde geahppánii ohppiidlohku mealgat suohkanis . 1 198/10 Deanu kulturskuvla , Deanu gielda - Doarjjaohcan Finnmárkku kulturskuvlafestivála 2011 plánemii ja čađaheapmái 1 1979-1985 Servodatfága , erenoamášpedagogihkka ja biologiija Stavangeraoahpaheaddjiallaskuvllas 1979 Kristiansándda oahpaheaddjiallaskuvla 1967 Examen artium 1 1979 rájes lea addojuvvon doarjja gielddaide Nordlándii , Romsii ja Finnmárkui mat leat addán virgelobi bálkkáin váldit lasseoahpu sámegielas . 1 1978-lágas daddjo ahte miessi galgá merkejuvvot ovdal golggotmánu 31. beaivvi , muhto ahte áigemeari sáhttá guhkidit miessemánu 31. beaivái . 1 1978-lága ráŋggáštannjuolggadusat leat lávdegotti mielas eahpečielgasat . 1 1978-lága mielde mearriduvvui boazolohku orohaga várás . 1 1978 ´ rájes son lea bargan govvideaddjin , journalistan ja girječállin . 1 1978 boazodoallolága bokte , mii bođii fápmui suoidnemánu 1. beaivvi 1979 , lei jurdda oažžut buoret stivrejumi boazologu dáfus . 1 1977:s nammadii Eanandoallodepartemeanta lávdegotti , mii galggai ráhkadit ođđa skuvlaplána Stáhta boazodoalloskuvlla várás . 1 1977-mannosaš eanvuovdinlága rievdademiin lea vejolaš addit giliide ovddu lubmet sierra guovlluin main lea čatnaseapmi gillái . 1 1977 ´ rájes son lea bargan journalistan ja girječállin . 1 1976 rájes , go radio fárrii Kárášjohkii , lea bargiidlohku dađistaga lassánan nu ahte dál leat birrasii 70 virggi . 1 1975 ' čavčča nammaduvvui Jens Halvdan Mosli virgái . 1 1974 rájes son lei rektorin Sjoa skuvllas Gudbrandsdalenis , 1980 rájes oahpaheaddjin Surnadalas ja 1983 rájes son lea leamaš eanandoallin doppe , dušše veahážiid bargan oahpaheaddjin . 1 1973:s čálle oahppit ávžžuhusa buot NBR ' báikkálaš servviide ja bivde sin bargat dainna ahte sirdit skuvlla eret Borkenesas . 1 1973:s ásahuvvui Guovdageidnui Sámi Instutuhtta . 1 1973:s borgguhii badjel bealli álbmoga rávis dievdoolbmuin ja oassi 2006:s lei 21 % . 1 1973 ’ rájes son barggai Romssa Museas , 1982:s gitta 1993 ’ rádjái jođihii son Norgga Álbmotmusea sámi ossodaga Oslos . 1 1973 rájes leat čállojuvvon 14 traktáhta , maid gaskkas Nisga traktáhta lea maŋimuš . 1 1973 rájes leat dahkkon ollu føderála alimusriekteduomut mat geatnegahttet eiseválddiid meannudit eanagáibádusaid šiehtadallamiid bokte eamiálbmogiiguin , ovdal go dat dolvojuvvojit riektevuogádahkii . 1 1972 álggahuvvui snowmobilruktu Kárášjogas Mázii , ja sáhtiimet mannat dainna go galggaimet ruoktot juovllaide . 1 1972 geassemánu 30. beaivvi láhka nr. 70 báktedoaimma birra heaittihuvvo . 1 1970:s lohká 2,6 % álbmogis ahte sii várra leat sápmelaččat . 1 1970-logu álgogeahčen garai skuvladigaštallan . 1 1970-logu loahpas ovddidedje nuortasámit / goltásámit gáibádusaid beassat álggahit boazodoallodoaimma iežaset dološ guvlui . 1 1970-logu loahpageahčen geigejedje nuortalaččat / golttáid gáibádusa beassat ođđasit álggahit boazodoalu iežaset ovddeš guovllus , mas masse ráđđejumi 1929:s . 1 1970-logu loahpa rájes , ja erenoamážit maŋŋil go Statskog válddii dan badjelasas , šattai stáhta hálddaheapmi oinnolaččabun ja veahkadat šattai eanet meannudit stáhta ektui . 1 1970-1980 jagiid ásahedje maiddái sámi kulturguovddážiid dáid skuvllaid olis , ja maid stáhta ja fylkkagielda ruhtadedje . 1 1970 rájes 2002 rádjái leat girjjit maid son lea čállán dahje searvan čállimii almmuhuvvon máŋgii . 1 197/10 Deanu kulturskuvla , Deanu gielda - Doarjjaohcan davviriikkalaš mánáidteáhterfestivála lágideapmái 2011:s Deanus 1 1969 biddjojuvvojedje stáhtaráđđečállingotti barggut Stáhtaministara kantuvrii . 1 1968:s válljejuvvui Randi Norgga oahpaheaddjisearvvi nubbinjođiheaddjin , ja fárrii dalle Osloi . 1 1967:s lei 19-jahkásaš kárášjohkalaš Inga Ravna Álttá gymnása oahppin . 1 1966:s čállá Statens Institutt for Strålehygiene ( Stáhta suonjarhygienalaš instituhtta ) reivve skuvlii , mas čujuhit dasa ahte sii leat ovdal iskkadan 20 oahppi . 1 1966:s heittii Ánne Kirste Rájás go náitalii . 1 1966:s beallevirgi rievddai olles virgin . 1 1966 ´ geasi lágidii Álbmotskuvllaráđđi kurssa Leavnnjas giellaseaguhusguovlluid oahpahusa birra , ja doppe mun ožžon liibba čielggadit áppes-girjjiid . 1 1966 rájes lei son nuoraidskuvlla rektor ja 1984 rájes gitta 1990 rádjái lei son suohkana skuvlahoavda . 1 1966 mánnosaš ON konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid hárrái 27. artihkkalis lea guovddáš mearrádus internationála rievttis minoritehtaid suodjaleami hárrái . 1 1965 nammaduvvui vuosttaš kulturlávdegoddi Deanus . 1 1964–65 son váccii eanandoalloskuvlla Deanus . 1 1964:s huksejuvvui turistaguovddáš gohttenbarttaiguin skuvlla vuolábeallái . 1 1964 ´ čavčča ledjen njeallje vahkku Walesas . 1 1963:s álggahii Porsáŋggu gielda - dahje Kistrand ( Goahgieddi ) nugo gieldda namma lei ovdal - ovccijagi skuvlla . 1 1961 manai Fokstad ealáhahkii . 1 1960:s áiggui stivra rievdadit nama Statens heimeyrkeskole , Kautokeino , nu movt ruovttufidnoráđđi doarjjui , muhto departemeanta manai vuostá . 1 1960:s ledje 4 ohcci . 1 1960:s fárriiga Kárášjoga skuvlii , mii lei márkanbáikkis , doppe soai barggaiga seamma bargguid . 1 1960:s fárrii skuvla easkka huksejun visttiide . 1 1960-logus lei ain nu ahte sámi oahppit loahpahedje bákkolaš skuvlla " eahpelihkostuvvan Norgga nuorat " - steampaliin . 1 1960-logus jođii Riksteateret ovttasbarggus Svenska Teaterniin sámegiel vávváteáhteriin . 1 1960-logus eai lean nu máŋga biilla Skuvvanváris , ja busse Kárášjoga ja Leavnnja gaskka ii mannan nu beare dávjá . 1 1960-logu álggus oaččui Skuvvanvárri ollu . 1 1960-logu rájis olbmot guđet beroštit kymrigiela boahtteáiggis , leat jođihan árjjalaš áŋgiruššama ealáskahttin dihtii giela . 1 1960- ja 70-lohku lei áigodat goas sámit bargagohte oččodit ruoktot dan maid ledje manahan . 1 1960 ja 1970-jagiid rájis dálážii mii leat vásihan máŋga gielalaš ealáskahttinlihkadusa máilmmi miehtá . 1 196/10 Sámedikki nuoraid valáštallanstipeanda 2010 1 1959–61 ja 1963–2002 son lei barggus Deanu gielddas , álggus mánáidskuvlla oahpaheaddjin , dasto iešguđelágán virggiin skuvlakantuvrras , ja musihkaskuvlla ja kulturskuvlla oahpaheaddjin ja rektorin . 1 1959 juovllat . 1 1959 golggotmánu 23. beaivvi láhka nr. 3 bággolonistit vuođđoopmodaga rievdaduvvo ná : § 30 nr. 8 ja nr. 17 heaittihuvvojit . 1 1957:s čađaheimme moai Sisseliin sámegiela eksámena Oslo universitehtas . 1 1957:s lei stuorra oahpaheaddjičoakkán Kárášjogas . 1 1957:s adde lobi álggahit guovttegielalaš skuvllaid Frisaeatnamis . 1 1957 čavčča álggahedje váhnemat skuvlastreaikka . 1 1956:s gávnnaha skuvlla stivra dilálašvuođa nu váttisin ahte mearridit bissehit skuvlema gitta dassážii go ođđa visti lea gárvvis . 1 1956 ' rájes ii čađahuvvon olles jahkái skuvla ovdalgo skuvla 1960:s fárrii sierra visttiide . 1 1956 ' rájes 1958 ' rádjai Trygve Madsen barggai prográmmačállin sámeradios , mii dalle lei oassin NRK-Finnmárkkus Čáhcesullos . 1 1955:s čálii aviisa Nationen ahte lei doaiva skuvlla hukset 1956:s . 1 1955:s lei lassin sámegiela čálalaš eksámenii maiddái sámegiela njálmmálaš eksámen ja sámi historjá . 1 1955:s lei eksámena sisdoallu diktáhta ja stiila , ja 1956:s fas diktáhta ja jorgaleapmi . 1 1955:s ja 1956:s lei sámegiella maid eksámenfágan , ja sámekonsuleanta Hans J. Henriksen lei sensorin . 1 1955:s fárrii son Áltái , gos son loahpahii gymnása 1967:s . 1 1955 s. 6 [ 6 ] Instruks for Ole Frost , 10.06.1748 , gjengitt etter Adolf Steen : Samenes kristning og Finnemisjonen til 1888. s. 241. [ 7 ] Váldon Adolf Steen girjjis : Samenes kristning . 1 1955 ' eksámena oktavuođas namuhii Henriksen čuovusreivves skuvlajođiheaddjái Sigurd Skoglundii : « Bongo ferte bargan ollu sámegieloahpahemiin . Dat oidno bohtosiin dušše snoagga 10 mánu sámegiela oahpaheamis obanassii , mii guoská čállimii ja riektačállimii » . 1 1954:s čálii Ruonáeatnandepartemeanta Københámmánis ja giitalii golmmaid leaŋggaid ovddas maid skuvlla oahppit ledje duddjon . 1 1953:s skuvlabiirre viidodat lei Fanasgiettis nuorttabealde gitta Bartii oarjin , ja davás guvlui ledje nohkameahttun duoddarat , jeakkit ja jávrrit . 1 1953-54:s álggahuvvui eaktodáhtolaš suohkanlaš joatkkaskuvla ( framhaldsskole ) , mii bisttii dassái go 9-jagáš skuvlaortnet ásahuvvui 1964:s . 1 1953 ’ Stuorradiggeválga movttiidahtii munno čilget ohppiide mo riikka stivrejit ja hálddašit , ja mii loahpaheimmet dán oahpu doaladettiin " suollemas " ja duođalaš válggaid mas oahppit oassádalle . 1 1953 ' rájes 1955 ' rádjai Trygve barggai oahpaheaddjin Kárášjogas ja skuvlajagi 1955 barggaiga goappašagat Malmas Davvi-Trøndelágas . 1 1952 njukčamánu 21. beaivvi láhka nr. 1 luobaheames eatnamiid jna. eahpeozolaš minerálagávdnostumiid doibmii heaittihuvvo . 1 1951:s huksejuvvui ođđa skuvla Bonjákassii , ja Guhkesnjárgga ( Langnes ) skuvlabiire heaittihuvvui . 1 1951 ’ geasi isolerejedje ja ođasmahtte bráhka . 1 1950:s bođii Guovdageidnui oahpaheaddjin joatkkaskuvlii , ja ássagođii dohko . 1 1950-logus álggii Thor With rektorin . 1 1950-logus eai hupman čuodjalit sámi ja látti vássánáiggi birra Fálesnuoris . 1 1950-logu álggu rájes geavahedje dušše rávis olbmot sámegiela gaskaneaset , ja sámegiella eatnigiellan lei unnume rittus . 1 1950-logu loahpas ledje ollu skuvlamánát Skuvvanváris . 1 1950- ja 60-logus rievdagođii servodat dainna lágiin ahte vuođđoealáhusaid ja iešbirgejumi sadjái boahtegođii eanet industiija ja spesialiseren eanandoalus ja guolástusas . 1 1950 álggus čuojahii Bill skuvlastivrra ovdaolbmui gulaskuddat leago vejolaš fidnet barggu guovtti oahpaheddjái Sirpmá internáhttaskuvlii . 1 195/10 Ásaheddjiid čuovvoleapmái máttasámi guovllus - fálaldat 1 1949:s rahpe skuvlla 30:in ohppiin , ja Roald Svarstad lei rektor . 1 1949:s fárrii Svanvik álbmotallaskuvla [ 10 ] gaskaboddosaččat Skáidái , ja skuvla lei doppe 1964 rádjái . 1 1949 rájes gitta 1964 rádjái lei skuvla Skáiddi guossedálus Fálesnuori suohkanis . 1 1949 geassemánu 17. beaivvi láhka nr. 3 oamastusháhkamis kvártsagávdnostumiid heaittihuvvo . 1 1948:s searvvai son sámi skuvla- ja čuvgehusgažaldagaid rávvemii Skuvladoaimmahusa ovttastahttinlávdegoddái ( Samordningsnemnda for skoleverket ) . 1 1947:s gitta 1952 rádjái orro sullii 70 máná Kárášjoga Guosseviesu nuppi gearddis . 1 1947:s bođiime fas ruovttoluotta Kárášjohkii , gos Rønbeck biddjui kanturhoavda- ja livnnethoavdavirggiide . 1 1947 giđa fálle sii nuvttá Oarje-Finnmárkku fidnooahpahuslávdegoddái skuvlla rusttegiid ja ávdnasiid mat dárbbahuvvojedje go galge joatkit snihkkengurssaid ja ruovttudoallogurssaid Fálesnuoris , ja mekanihkkárgurssaid Hámmárfeasttas . 1 1945 jahkečoahkkimis Adolf Steen bissehii dán vuosttaldeami , ja dan maŋŋá lea fas Sámemiššuvdna vuoruhan ovttasbarggu . 1 1944:s eanaš skuvllat ja internáhtat boldojuvvojedje go duiskalaččat guđđe guovllu . 1 1944 čavčča áddjojuvvo olbmot eret viesuineaset ja ruovttuineaset ja 50 000 olbmo dolvojuvvojit lulás , gos sidjiide lei ollu ođas oaidnit ja ođđa fuomášumit . 1 1944 čavčča bearaš evakuerejuvvui Narvikii , gos boarráseamos nieida jámii tyfoidfebariin . 1 1944 evakuerejuvvui bearaš Stáiggui . 1 1943:s dieđihii skuvlastivra ahte Gunhild Fokstad lei áidna sámi oahpaheaddji Unjárgga gielddas . 1 1940:s bohte duiskkalaččat ja soađi drámá . 1 1940- ja 50-logus fas lei ovtta gaskka nuppi gežiid . Oahppit miehtá Finnmárkku bohte Fálesnuorrái . 1 194/10 Orginal Film AS , Romssa gielda - Doarjjaohcan prošektii : TV-dramaprosjektet Sameland 1 1938 geasi mearridedje hukset sierra viesu . 1 1937:s go oahpaheaddji Løining heittii gielddaruhtadoallevirggis , de Rønbeck oaččui virggi , ja doaimmai guokte jagi , ja dalle son biddjui bargui ođđa virgái Finnmárkku fylkkagálvoháhkan ásahussii ( Finnmark fylkesforsyning ) , mas son ovdánii válddálažžan ja hoavdan maŋŋá soađi . 1 1936:s válddii stáhta badjelasas dáid goluid , muhto gielda galggai máksit elrávnnji , lieggasa ja klássalanjaid buhtisin doallama . 1 1935:s ovdanbuvttii Paavo Ravila teoriija ahte sámegiella ja suomagiella leat vuolgán oktasaš vuođđogielas , árravuođđosuomas . 1 1935 rájes lei ruovttufidnoskuvllaid hálddahus ráđis " Landsrådet for heimeyrke " ( Ruovttofidnu riikkaráđđi ) . 1 1934:s son náitalii Hans Rønbeckain , gii lei riegádan Hámmarfeasttas 1912:s . 1 1933:s son náitalii 22 jagi nuorat Aslaug Schønain Vuossegeassimis eret olggobealde Čáhcesullo . 1 1932:s ásahuvvui stáhtainternáhtta , ja Saraksen oaččui jođiheaddjivirggi . 1 1931:s čálii skuvladirektevra Chr. Brygfjeld raportta iešguđetge Finnmárkku suohkana birra . 1 1931:s oaččui Vest-Finnmark jeger- og fiskeforening lihttoláigohit joga . 1 1930:s , dalle go Rávdol Elle lei 16 jahkásaš ja álggii rihppaskuvlii suohkabáhpa Alf Wiig lusa Kárášjohkii , de son ii lean goassige oaidnán sámegiela girjji - máhtii dušše lohkat dárogiela . 1 1930 Mállásat ja kultuvrralaš guoimmuheapmi 1 193/10 Tysfjord ASVO AS ovttasráđiid Árran julevsáme guovddašiin , Divttasvuona suohkan , Doarjjaohcan duodjeovddideaddji virgái bihtán- ja julevsámi guovllus 1 1928:s son oassálasttii Unjárgga álbmotskuvlla skuvlaplána ráhkadeapmái . 1 1926:s ledje olles ovcci biirre , main ledje njealjis juogekeahtes , golmmas ledje guovttejuogogat ja guovttis fas golmmajuogogat . 1 1925:s son skuvlii Máskejogas – Luovttejogas Deanus . 1 1924:s son lei sadjásažžan Bierggis . 1 1922:s manai son Davvi-Várjjagii , muhto máhcai ja skuvlii Girkovuonas – Jáhkogohpis . 1 1922-mannosaš olgoriikaortnet nannii olgoriikabálvalusa bargamušaid mávssolašvuođa ealáhuseallima bálvaleaddjin . 1 1922 ođastusat orro ovddideamen olgoriikabálvalusa mealgat , sihke hálddašeami ja organiserema dáfus . 1 1922 ledje Olgoriikadepartemeanttas 61 bistevaš ja 20 gaskaboddasaš virggi . 1 1921s ja 1946s buktojuvvojedje maiddái váidagat . 1 1921:s son oaččui barggu stáhtainternáhta jođiheaddjin Muorralvuona mearrasámi biires Muosáid gielddas . 1 1920:s son álggii jođiheaddjin čáppa stáhtainternáhttii Jáhkogohpis . 1 1920:s lea dát lohku njiedjan 37,83 prosentii , ja das leat mielde olbmot geain lea sihke suoma ja sámi gullevašvuohta . 1 1920/21:s sus lei bargu vuorroskuvlaoahpaheaddjin Davvi-Várjjagis . 1 1920-logus lei riidu dáid oahppogirjjiid hárrái , ja stuorra eanetlohku hilggui daid . 1 1920-logus juo buvttii ovdan iežas sámi skuvlaplána , mii dalle ii fidnen dađe eanet doarjaga . 1 192/10 Ášši HE 046/10 mearrádusa váidda - Trosten , Mari ja Andersen Svein , Deanu gielda - Eanadoallu 2010 - Mielkeeriid oastin 1 1919:s ozai son heaitit báhppan ja álggii Sámemiššonlihtu váldočállin . 1 1918:s son fárrii Sådvigmárkui Runáššis , dálá Harstad suohkanis . 1 1918:s oaččui Otterbech eanemus jienaid Davvi-Norgga bismaválggas , muhto iežas pasifisttalaš oaivila geažil militearadoaimmas son ii namahuvvon virgái . 1 1918:s huksejuvvui stáhtainternáhtta Dutnjesvutnii , ja Gáltta skuvla heaittihuvvui . 1 1917 son searvvai artihkalčoakkáldahkii Fornorskningen i Finmarken artihkkaliin Fornorskningen i de nuværende skoler i Finmarken [ 5 ] , ( Dáruiduhttin dálá skuvllain Finnmárkkus ) , muhto dan maŋŋil ii gullon ollu sus . 1 1917 juovlamánu 14. beaivvi láhka nr. 16 oamastusháhkamis goržžiid , bávttiid ja eará giddodagaid jna. rievdaduvvo ná : Lága namahus galgá leat : Láhka goržžiid oamastusháhkama birra jna . 1 1916:s lei skuvlaáigi viiddiduvvon 14 vahkkui jagis . 1 1914:s son oaččui oahpaheaddjivirggi Hámmárfeastta suohkanis , Skihččola – Rumašluovtta – Girkovuona-biiriin , maŋŋil oaččui Lávželuovtta – Rumašluovtta . 1 1912:s čállá Finnmárkku skuvlladirektevrra : " Olbmot leat leamaš dilssit buktit bierggu máksun mánáideaset dikšumis . " 1 191/10 Ášši HE 045/10 mearrádusa váidda - Nilsen Tormod , Deanu gielda - Eanadoallu 2010 - doarjjaohcan mielkeeriid oastimii 1 1908 dahje 1909 bearašgovva . 1 1907 s. 12–13 [ 10 ] Adolf Steen : Samenes kristning ... s. 271 [ 11 ] N. V. Stockfleth : Bidrag til Kundskab om Finnerne i Kongeriget Norge . 1 1907 s. 12 [ 9 ] J. K. Qvigstad : Historisk oversikt over Oplysningsarbeidet blant Finnerne i Finmarken . 1 1906:s almmuhuvvui dás vuosttaš geardde Sámi soga lávlla , mii 80 jagi maŋŋil mearriduvvui sámi álbmotlávlagin . 1 1905:s ozai Larsen Fálesnuoris , mas muitala ahte « muhtin biirriin leat dušše fal sámi mánát ja skuvlabargu lea hui mohkkái , muhto dárogiella ohppojuvvo dađistaga » . 1 1904:s čálii muhtin lohkki juoidá maid Thomassen ipmirdii hiddjádussan iežas vuostá . 1 1902:s oaččui Finnmárku sierra skuvladirektevrra . 1 1902:s mearridii Stuorradiggi njuolggadusaid eanavuovdinlága mielde Finnmárkui mas čuožžu “ Afhændelse må kun skje til norske statsborgere ... son kan tale , læse og skrive de norske sprog og benytter dette til daglig brug ” og “ Udmaalt jordeiendom gis særskilt norsk navn ” . 1 1902 ohcamis muitala skuvlastivra ahte Dorskavuona biire lea álggahuvvon ja suohkan ohcá dál ruđa sullasaš smávvaskuvlabiirii Stállogárgui . 1 1901:s ohcá Fálesnuori skuvlastivra doarjaga interneremii ja ođđa smávvaskuvlabiirii . 1 1901 attii Ákŋoluovtta skuvlastivrra ovdaolmmái dán doarjjacealkámuša : Hearrá Romssa skuvladirektevra Mielddusin bohtet ovdan ohcamat oažžut bálkálasáhusa sámefoanddas dáin : 1 . 1 1900-logu álgologijagiid garai dáruiduhttinvuohki skuvllas jearggaleabbon go goassige ovdal . 1 1900-logu álgogeahčen šattai Mátta-Várjjat hirbmat dehálažžan stáhtainternáhtaid huksema oktavuođas Finnmárkui . 1 190/10 Ášši HE 017/10 mearrádusa váidda - Doarjjaohcan eanadoalloreaidduid oastimii , Kuhn biđgenhárát ja Kuhn čohkkenhárát - Persen , Harald ja Ellefsen , Martin , Deanu gielda 1 19/91 JOATKKAOAHPAHUS SAMIID VARAS 1 19/06 - Njuolggadusat - Ája Sámi Guovddáš / Ája Samisk Senter 1 19.8 Strategiijat ja doaibmabijut 1 19.7.6 Sámi báikenamaid nammakonsuleanta 1 19.7.5 Sámi giellalávdegoddi 1 19.7.4 Eará gielladoaimmat 1 19.7.3 Sámi giellaguovddážat 1 19.7.2 Doarjja sámegiela hálddašanguovllu gielddaide ja fylkkagielddaide 1 19.7.1 Sámiálbmoga foanda – Giellaovddidandoaimmat 1 19.7 Sámedikki váikkuhangaskaoamit sámegiela ovddideapmái 1 19.6.1 Sámegiela juridihkalaš terminologiija 1 19.6 Terminologiijaid ovddideapmi 1 19.5.3 Hupmansyntesa 1 19.5.2 Sámegiela divvunprográmma 1 19.5.1 Sámegiela čállinmearkkaid geavaheapmi – almmolaš registarat 1 19.5 Sámegiella ja IKT 1 19.4.3 Báikenammaláhka 1 19.4.2.1 Raportta čoahkkáigeassu 1 19.4.2 Sámelága giellanjuolggadusaid árvvoštallan 1 19.4.1 Sámelága giellanjuolggadusat 1 19.4 Nationála lágat 1 19.3.2 Čáhputášši Alimusrievtti duopmu áššis Čáhputvuovddi birra lea erenoamáš , dasgo lea vuosttas geardde go siidii 1 19.3.2 Mo Norgga goalmmát raporta Eurohparáđđái galgá čuovvoluvvot 1 19.3.1 Eurohpá regiovdna- dahje unnitlohkogielaid soahpamuš 1 19.3 Ráđđehusa mearkkašeamit 19.3.1 Selbuášši Alimusriekti atná norgga siskkáldas njuolggadusaid doarvái vuođuštit boazodoallorievtti guovllus . 1 19.3 Riikkaidgaskaš geatnegasvuođat 1 19.2.3 Meahccekommišuvnna duopmu áššis Meahccekommišuvdna celkkii duomu áššis njukča máhu 5. 1999 . 1 19.2.2 Riidoguovlu – ovdahistorjá Olmmáivággi boahtá Gáivutnii lulábealde , moadde kilomehtera bajábealde Gáivuona njálmmi Ivguvutnii . 1 19.2.1 Álggahus Dán áššis lei sáhka gažaldagas stáhta eaiggáduššanvuoigatvuođas 116 m 2 meahcceguvlui Olmmáivákkis Gáivuona suohkanis Romssa fylkkas . 1 19.2 Čáhputášši 1 19.2 Sámegiela ovddideaddji barggu organiseren 1 19.15 – 20.00 Káfestallan ja loahpaheapmi 1 19.15 - 20.00 Dievasčoahkkima sáhkavuorut 1 19.10.99 ohcan 1 19.1.2 Dárkileappot duomu birra Vuosttasjienasteaddji ovdanbuktima vuođul galgá čuovvovaččat eanetlogu mearrádusa prinsihpalaš beliide giddejuvvot fuopmášupmi . 1 19.1.1 Álggahus Alimusriekti celkkii geassemánu 21. 2001 duomu nu gohčoduvvon Selbuáššis . 1 19.1 Sámegiela leava 1 19.1 Selbuášši 1 19.06.2009 dii. 16.45 1 19.00 Gaskabeaivvit ( Diehtosiida ) 1 19 stipeandaohcama - Midjiide bohte oktiibuot 19 stipeandaohcama . 1 19 Sámegiella 1 19 Romsa 1 19 Magnhild Mathisen 1 19 Jarle Jonassen 1 19 Isak Mathis O. Hætta 1 19 Arkiiváššenr. 2004004201 1 19 Arkiiváššenr. 2004003944 1 19 Arkiiváššenr. 04/4201 1 19 Alimusrievttiduomut Selbuáššis ja Čáhputáššis Mannan jagis lea Alimusriekti cealkán guokte duomu main goappašiin lea mearkkašupmi sámi riektedilálašvuođaide . 1 19 12.11.04 Stahtaministtar Kjell Magne Bondevik / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Sámiid vuoigatvuođat ja Finnmárkkuláhka 1 19 . Harald Sletten ja earát Oktasaš árvvoštallan ja čovdosat 1 18:s galget orrut dán oahpahusvuorus dáppe . 1 1896:s čálii departemeanta reivve Romssa skuvladirektevrii muitalit « ahte dept. skuvlalága §73 , 2. oasi , mielde mearrida čuovvovaš njuolggadusa Romssa bismágotti vuolábealde namuhuvvon skuvlasuohkaniid oahpahusgiela hárrái : » Dás válddahallá dasto 15 suohkana , ja loahpas boahtá dát : « Mii 15 ) Ákŋoluktii guoská , de mis ii leat mihkkege ákkaid dan vuostá , ahte Gáltta ja Duorppalvuona biirriin sámegiella geavahuvvo smávvaskuvlla oskkoldatoahpahusas , dan muddui go skuvlastivra gávnnaha dan dárbbašlažžan . 1 1896:s ceggejuvvui ođđa kapealla Muotkái . 1 1896:s almmuhuvvui Biibbal sámegillii , ja nu lei stuorra hehttehus jávkan . 1 1895 ohcama sáddejumi oktavuođas čállá Muosáid skuvlastivra ahte « Oahpaheaddji Matheussen čuovvu njuolggadusaid dan muddui go sáhttá ja mii lea vejolaš daid erenoamáš váttis dilálašvuođaid siste gos son bargá » . 1 1893:s čohkkedii Peter Bøckman bismastullui bismma Skaar maŋis . 1 1892 Thrane , Randi : Glimt fra Tana skolehistorie . 1 1890:s čállá Gáltta ja Duorppalvuona oahpaheaddji Kristen Bruflodt : « Dál leat 34 sámi máná . 1 1890-logus muitaluvvo ahte ohppiin ii lean go okta girji – kátkkesmus . 1 189/10 Ášši DSK 409/10 mearrádusa váidda - Stiertná Johan Sara jr. bokte , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan ođđa CD buvttadeapmái 1 1889 álbmotskuvlaláhka mearridii ahte buot oahpahus galggai leat dárogillii . 1 1887:s čálii son beaivegirjjistis : " Mun ferten dál ja boahtteáigái , gevvos mii geavaš , vuosttaldit skuvlanjuolggadusa mii dál doaibmagoahtá . 1 1887:s son čálii : « Áiggun dás ja álo boahtteáiggis , šaddos dal mot šattaš , vuosttaldit dan skuvlagohččosa man dál čuvvot . 1 1886:s ledje Fálesnuori suohkanis golbma sámi biirre ja okta dáru / sámi biire ja dasa lassin johttiskuvla sámi mánáid várás . 1 1886:s johtá skuvladirektevra Killengreen Finnmárkkus vai oaidná ieš skuvllaid doaimmaid . 1 1884 ohcamis mieđiha Matheussen ahte « sámegiella geavahuvvo unnit eanet buot mánáid oahpaheamis » . 1 1883:s vuvddiiga soai eamidiin opmodagaska Gárggogeažis Deanodagas skuvlahuksensadjin Deanu gildii ja osttiiga stuorra opmodaga Bonjáhasas , mas buot mánát dađis ožžo oasisteaset . 1 1883:s , go dát govvejuvvui Guovdageainnus , ii lean vel dáruiduhttin ollásit ollen Sis-Finnmárkui . 1 1882s ja 1932s ledje earálágan áiggit go dál , dalle go dat nubbi riikkaidgaskasaš polárajahki dollo ­juvvui . 1 1880:s mearriduvvui skuvlanjuolggadus mii attii skuvlakommišuvdnii fápmudusa mearridit guđe giela galggai geavahit kristtalašvuođaoahpahusas . 1 1880:s bođii ođđa giellanjuolggadus muhttásanguovlluide , mii dál maid sisttisdoalai Mátta-Várjjaga . 1 1880-njuolggadusain nannejuvvo ahte buot sámi ja kveana mánát galget oahppat lohkat , ságastit ja čállit dárogiela . 1 1880-logus lei oahpahus Jáhkovuonas oktasašgoađis , gos šibihat ledje siskkimusas , olbmot orro gasku ja skuvla lei feaskáris . 1 1880-logu rájes ledje dáža eiseválddit dahkan buot maid sáhtte ollásit rievidit sámiin iežaset giellageavaheami skuvllas . 1 1880 ’ instruksa aiddostahtii garra dáruiduhttinpolitihka loahpadassii lihkostuvvama . 1 1880 s. 65 [ 15 ] N. V. Stockfleth : Bidrag til Kundskab om Finnerne i Kongeriget Norge . 1 1880 instruksa skuvlla giellageavaheami birra mielddisbuvttii ahte dáruiduhttin šattai vel gárraset go ovdal . 1 1880 bagadus galggai čuvvojuvvot . 1 1880 almmuhii Romssa bismágoddedirekšuvdna ođđa ja goavvásit giellageavahaninstruvssa [ 9 ] biirriin main ledje sámi ja kveana oahppit . 1 1880 Rundskriv fra Tromsø Stiftsdireksjon av 12 . 1 1880 Bagadus šattai dan rájes guhká dáruiduhttima vuođđun . 1 188/10 Ášši DSK 404/10 mearrádusa váidda - Stiertná Johan Sara jr. bokte , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan Johan Sara jr. in Japan CD báddemii 1 1878:s almmuhuvvo sámiid lohkun Ákŋoluovtta suohkanis 201 , go fas 100:s lei « seaguhuvvon našunalitehta » . 1 1877:s doaimmahathoavda Hertzberg evttohii fidnogildosa čearddalašvuođus čuovvovaš ákkain : " Vásáhusat čájehit ahte oahpaheaddjit buhtes dahje seaguhus kveana ja sámi nális eai leat dohkálaččat čađahit dáruiduhttima iežaset riikkaguimmiid gaskkas sávahahtti ovdánemiin " . 1 1875 rájes 1914 rádjái son lei oahpaheaddjin ja luhkkárin Ákŋoluovttas ( girkobáikkis ) muhto ferte maid leat oahpahan Goahteluovttas . 1 1875 rájes 1884 rádjái lei Ákŋoluovtta suohkanis vel nubbi ge sámi oahpaheaddji , geas lei eksámen Álttá oahpaheaddjiskuvllas , Ole M. Thomassen , Ivgus eret . 1 1874:s ledje Muosáin 8 skuvlabiire ja guokte bálkáhuvvon oahpaheaddji . 1 1873:s ohcá oahpaheaddji Edv. Buck , Ákŋoluokta , sámefoandalasáhusa Romssa stiftdirekšuvnnas . 1 1873 rájes bohte eanet sámi aviissat , ja dain sáhtte sápmelaččat cealkit oaiviliideaset stivrema ja dakkáriid birra , áinnas skuvlapolitihka . 1 1872:s son šattai oahpaheaddjin Mátta-Várjjagis , gos sus ledje eanaš sámi biirret , Ruovdevuonas Reaisavutnii . 1 1870:s lei ráhkaduvvon Instruks for Lærerne i de lappiske og kvænske Overgangsdistrikter i Tromsø Stift ( Njuolggadusat oahpaheddjiide sámi ja kveana nuppástusguovlluin Romssa bismaguovllus ) , mii geatnegahtii oahpaheddjiid « viššalit » bargat dáruiduhttima ovddas . 1 1870 Instrux for Lærerne i de lappiske og kvænske Overgangsdistrikter i Tromsø Stift . 1 187/10 Ášši DSK 392/10 - mearrádusa váidda - Alit Boazu , Ráissa suohkan - Doarjjaohcan CD buvttadeapmái 1 187 nuvttásadjeohppiin geat čađahedje eksámena áigodagas 1872-1906 ledje dušše 12:s Finnmárkkus eret . 1 1868:s lágidii son skuvlla Bártnatvuonas gos skuvlavisti lei , ja gos son vissa ieš maid orui . ... 1 1864:s bođii Lasse Andersen Buvrovuonas Návuona suohkanis deike Láhppái . 1 1863:s lei dušše 37 proseanttas oahpaheddjiin oahppu Nuorta-Finnmárkkus seammás go Oarje-Finnmárkkus lei 62,5 proseanttas oahppu . 1 1863 ja 1902 mánnosaš eanalágaid bokte mearriduvvui dáruiduhttinlinjá go stáhta šattai Finnmárkku eatnamiid eaiggát . 1 1862 bođii vuosttaš sierra riektačállinrievdadus Norgga dánskagillii , muhto váldu čállingiellan lei dánskagiella gitta 1907 rádjái . 1 1861:s almmuhii professor Jens Andreas Friis Finnmárkku , Romssa ja Ofuohta etnográfalaš kárttaid . 1 1860-logus huksejuvvojedje moadde skuvlavistti , muhto ain fertejedje máŋgasat birget johttiskuvllain . 1 1860-logu loahpageahčen juo eahpidii Romssa bismaguovlu oahpahit sámiid oahpaheddjiin : " Mis lea hirpmus ollu bargu eatnašiiguin ja liikká eai oro dáidda nákcemin addit duhtadahtti oahpu . " 1 1860-logu loahpageahčen garradišgođii Stuorradiggi dáruiduhttindoaimmaid . 1 1860 ’ skuvlaláhka buoridii álbmotskuvlla albmaláhkai , muhto dalle gal vuos váikkuhii dat unnán Finnmárkku boaittobeale guovlluide . 1 1860 rájes sturro guolásteapmi ja gávppašeapmi , ja pomorgávppašeapmi lei rittu birgenlági vuođđun . 1 186/10 Ášši DSK 250/10 mearrádusa váidda - Stiftelsen Sjieltie - Sámi kulturpárka , Grane suohkan - doarjaga ohcan ortnegis sámi deaivvadanbáikkit 1 1859:s dahje sullii dieid áiggiid – nugo celkojuvvo – sirdojuvvui skuvlavisti Hamnas Ákšovutnii , dahje Nøisomhed nammasaš báikái , nugo giehmánne Buck lei gohčodišgoahtán iežas báikki , gos ieš ásai ja jođihii gávppi . 1 1851:s ásahuvvui nu gohčoduvvon « Sámefoanda » ( Finnefondet ) . 1 1851:s ásahii Stuorradiggi sierra bušeahttapoastta , nu gohčoduvvon " Sámefoandda " ( " Finnefondet " ) , ovddidan dihtii dárogiela oahpahusa ja omardit sámi álbmogii bajásčuvgehusa . 1 1851:s doaimmai Friis gaskaboddosaš doseantan ja sámi jorgalemiid almmuheaddjin . 1 1851 rájes dat lei čielga mearriduvvon stáhtalaš politihkkan . 1 1850:s muitaluvvo bismá Juella visitásas : " Ákŋoluovtta skuvlabiirres ledje 4 guovllu main ledje oktiibuot 30-40 máná . 1 1850:s ledje golbma johttiskuvlaoahpaheaddji , muhto gaskamearálaččat ožžo mánát unnit go golbma vahku skuvlla , mealgat uhcit go maid skuvlalága unnimusgáibádus lei , mii dan áigge lei guokte mánu . 1 1850 ' giđa ja geasi lei semináraoahpaheaddji A. J. Lasson stipeandamátkkis Oarje-Finnmárkkus . 1 185/10 Ášši DSK 199/10 mearrádusa váidda - Simone Grøtte Pedersen ja Johanne Eltoft , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan dánsa- ja filbmačájáhussii 1 1848:s teologa J. A. Friis čálii Morgenbladet-aviissas artihkkala , mas son garrasit láittii eiseválddiid dáruiduhttinpolitihka . 1 1848:s ja čuovvovaš čoahkkimiin digaštalai Stuorradiggi garrasit Stockfletha giellapolitihkalaš oainnu . 1 1845:s ledje álbmotlohkama oktavuođas measta beali eanet sápmelaččat ja kveanat go dážat Finnmárkkus . 1 1845 Vika Haakon VIIs gt 2 , 0123 Oslo 1 1840:s lei Láhppái boahtán ođđa suohkanbáhppa . 1 184/10 Ášši DSK 198/10 mearrádusa váidda - RiddoDuottarMuseat , Kárášjoga gielda - doarjjaohcan prošektii : Mangfold og kultur- i Sápmi 1 1835:s ásse 527 olbmo Mátta-Várjjagis , dáin ledje dážat dušše oasážin . 1 1834:s ledje njeallje bistevaš skuvlla Oarje-Finnmárkkus , ja dát ledje buot oalle ođđasat . 1 183/10 Ášši DSK 192/10 - mearrádusa váidda - Gáldu - Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođa ­guovddáš Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan publikašuvdnii giella- ja oahpahusrivttiid birra 2010 1 1826:s ásahuvvui Runáššái oahpaheaddjiseminára , mii maŋŋá sirdojuvvui Romsii , muhto ohcan dohko Finnmárkkus lei oalle heittot . 1 1826:s lei johtti skuvlaoahpaheaddji Láhpis , « gos eanas oassi ássiin ledje sápmelaččat , ja gos dievddut ipmirdedje veaháš dárogiela , muhto nissonolbmot eai , ja gos skuvlaolmmái ( oahpaheaddji ) lei dáčča gii ii ipmirdan sámegiela » . 1 1826:s duohtanválde heahtečurvosiid . 1 1825:s mátkkoštii Nils Vibe Stockfleth iežas suohkaniin Várggáin , Čáhcesullos , Unjárggas , Davvesiiddas ja vuollásaš suohkaniin Deanus ja Gilevuonas . 1 1825 áigodaga rájes Stockfleth váikkuhii dasa ahte sihke girku ja stáhta beroštišgohte eanet sámiin ja sin gielladilálašvuođas . 1 1825 - 1835 Nissonpanela lahtu Ragnhild Dahlheim Eriksen appellašuvdna 1 1820-30-loguin gitta 1900-loguid loahpageahčái lei davvi-nuorta Nååmesjevuemies ( Namdalen ) áibbas erenoamáš skuvlaortnet . 1 182/10 Ášši HK 093/10 mearrádusa váidda - Jan Holmebukt , Romssa suohkan - doarjjaohcan govvaduođaštanprošektii 1 182 km 1 1812:s celkkii miššonvirgegoddi alddis eret sápmelaččaid miššonerema ovddasvástádusa , ja maŋemus miššoneara luobai 1814:s , dan jagi go Norga beasai iešstivrejeaddjin ja maŋŋil ovttastuvvui Ruoŧain . 1 181/10 Ášši HK 069/10 mearrádusa váidda - Bok i Lofoten , mánáid ja nuoraid girjjálašvuođa festivála Vågan gielddas , Vågan gielda - doarjjaohcan čájáhusaide girjjálašvuođa festivála oktavuođas 1 1809:s gullat vuosttaš geardde muhtun oahpaheaddji birra Ákšovuonas . 1 1804:s juhkkojuvvui Nidaros bismagoddi guovtti sadjái , šattai sierra bisma « Nordlánddaide ja Finnmárkui » . 1 1802:s čállá ge Hámmárfeastta suohkanbáhppa Qvale : « Man finder kun faa blandt Finnerne , der kan læse taalelig i en dansk Bog , færre , der kan gjøre Rede for deres Kristendom ... » . 1 1801 olmmošlohkamis ii namuhuvvo diekkár skuvlameašttir . 1 1800:s sámástedje measta buohkat dálá Fálesnuori suohkanis . 1 1800-logus meroštallojuvvojedje sámit amas álbmotčeardan – ja gohčoduvvojedje dávjá olbmuidvuođakeahtes luođuvájaldeaddjin . 1 1800-logus juohke našonálstáhta anii skuvlla deaŧalažžan stáhtastivrejumis . 1 1800-logu álggus orru leamaš heittogis skuvladilli Fálesnuoris . 1 1800-logu álggus ledje goavvejagit mat bággejedje sápmelaččaid ásaiduvvat árbevirolaš geasseorohahkii . 1 1800-logu loahpas uhkidedje olbmot váidalit bismái go báhppa hehttii sámegiela geavaheami . 1 1800-logu loahpas ja 1900-logu álggus ledje Ákŋoluovtta suohkanis moadde oahpaheaddji geat máhtte sámegiela ja geavahedje dan veahkkegiellan , muhto Knut Møgster čállá ohcamisttis sámefondii 1885:s : « Dán oktavuođas áiggun lasihit , ahte in leat oahppan sámegiela , go rievtti mielde ii leat dárbbašlaš ge dáppe , go eanetlohku mánáin ipmirda dárogiela oalle bures , muhto mus lea ollu rahčamuš oažžut sin cealkit dárogiel sániid riekta , sihke mii guoská jitnii ja nuhttii . » 1 1800-logu loahpageahčái lea dat vuosteháhku duođaštuvvon unnán . 1 1800-logu gaskkamuttus eiseválddit eai earuhan sámi ja kveana ohppiid das mii guoskkai skuvladoaimmahusa dáruiduhttindoaibmabijuide . 1 1800-logu gaskkamuttus de fas jorggihii ášši nuppe guvlui . 1 1800-logu gaskkamuttu oahpaheddjiid gaskkas mii gávnnaimet namaid Peder Nilsen Magga ja Henrik Nilsen Magga . 1 1800-logu gaskamuttus ásaiduvve dáža guolleoastit deike , ja earát maid ásaiduvve verrii . 1 1800-logu gaskamuttu rájes lei maid leamaš stuorra dáža veahkadat . Ruovdevuonas , geat ledje boahtán ovddimusat Østerdalenis ja Trøndelágas . 1 180/10 Ášši DSSF 365/10 mearrádusa váidda - Skuggsjå AS , Levanger gielda - doarjjaohcan oahpponeavvoprošektii 1 18/91 Manaidaittardeaddji - DOAIMMAT SAMI MANAID VARAS 1 18/06 - Sámi prográmmaráđi nammadeapmi 2006 - 2009 1 18.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 18.3 Sáttamediat 1 18.25 – 19.15 Oasseváldiid sáhkávuorut Suomabeale bivdogielddat 1 18.2 Filbma 1 18.12.03 beaiváduvvon reivves bivddii Justiisalávdegoddi vástádusa das movt ráđđehus árvvoštallá Ulfstein / Graver guoktá čielggadusa . 1 18.1.1 Sámi aviissaid doarjjaortnega hálddašeapmi 1 18.1 Aviissat 1 18.08.00 galledii Tromssa fylkasátnejođiheaddji , Ronald Rindestu , Sámedikki . 1 18.08.00 doalai bargojoavku čoahkkima , masa Egil Olli ja Isak Mathis O. Hætta searvvaiga Sámedikki beales . 1 18.06.2007 - 3. jahkegeardi 1 18.05.05 ledje registrerejuvvon 11 355 olbmo sámi jienastuslogus . 1 18.05 - 18.25 Luossanálle otná ja boahtteáigge dilálašvuohta : Dutki Eero Niemela 1 18.02.00 dollui hálddahuslaš dási čoahkkin Gielda- ja guovlodepartemeantta , Guolástusdepartemeantta , Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskka . 1 18.00 Loahpaheapmi 1 18 siidu 58 siiddus 1 18 Willy Ørnebakk 1 18 Willy Olsen 1 18 Stig Eriksen 1 18 Nordlánda 1 18 Mediat 1 18 Isak Mathis O. Hætta ( čoahkkinortnegii ) 1 18 Isak Mathis O. Hætta 1 18 Geir Tommy Pedersen ( áššejođheadji ) 1 18 Ekonomalaš ja administratiiva čuvvosat 1 18 Egil Olli 1 18 3.4 Govdabáddi 6 . 1 18 236 3 891 14 345 24 312 3 836 20 476 12 641 12 641 18 572 8 563 10 009 48 205 6 471 41 734 111 854 2 797 109 057 Guovllut Álttás , Romssas , Hárštás ja Bådåddjos mat eai leat SED-guovllut , leat guođđán dán ja eará govvádusain . 1 18 02.10.04 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddjiTrond Helleland / Sámedikki presideantaSven-Roald Nystø Viidáset bargu Finnmárkkulágain 1 18 - 29 år 1 18 , Mimmi Breivi . 1 17:45-18:00 : Gažaldagat 1 17:15-17:45 : Dutki Jostein Bergstøl , Kulturhistorjjálaš musea : Etnálaš proseassat , máttasámiid ja norrøna servodaga gaskka . 1 17:06-17:15 : Arkeologa Espen Finstad , Opplandda fylkkagielda : Sámi kulturmuitobarggu birra Opplanddas . 1 17:03-17:06 : Dearvvuođat fylkkasátnejođiheaddji Audun Tron bokte . 1 17:00-18:00 : Seminára dievasčoahkkinsálas . 1 17:00-17:03 : Sámedikki presideanta Egil Olli sávvá buresboahtima . 1 179/10 Ášši HO 161/10 mearrádusa váidda - Álttá siida OS , Álttá suohkan - Doarjja prošektii sámegielat fágabargiid rekrutteren . 1 178/10 Ášši HO 149/10 mearrádusa váidda - Romssa suohkan / Gimle studeantamánáidgárdi - Doarjja sámi mánáidgárddiide 2010 . 1 1774:s šattai dánskalaš Markus Frederik Bang bisman , ja son lei birgemeahttun garra sámegiela vuosttaldeaddji ja dajai ahte Ipmil ii gula sámegiel rohkosiid . 1 177/10 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi 1 1769:s sáddii gonagas gohččuma ahte mánát galge konfirmerejuvvot 14-15-jahkásažžan ja maŋimusat 19-jahkásažžan . 1 1767:s son almmuhii Luthera Uhca Katekismusa ja Áppesa sámegillii . 1 1751 rádješiehtadusa oktavuođas gaskal Norgga ja Ruoŧa dohkkehuvvui earenoamáš šiehtadus sápmelaččaid rievtti birra ávkkástallat eatnamiid ja čáziid goappašiid bealde ráji ja " boares vieru " vuođul čakčat ja giđđat johtit ealuiguin rastá ráji vai besset atnit ávkki eatnamiin ja gáttiin sihke iežas ja bohccuid bajásdoallama várás . 1 175 300 446 100 53 Gáicamielki 15 123 2 928 221 100 1 1748:s almmuhii Leem sámegiela giellaoahpu ja 1756:s dánskka-sámegiela sátnegirjji : " En Lappesk Nomenclator efter den Dialect , son bruges av Fjeld-Lapperne i Porsanger-Fjorden " ( Sámi sátnegirji Porsáŋgguvuona boazosámiid dialeavtta mielde ) . 1 1728:s Leem nammaduvvui suohkanbáhppan Áltái-Dálbmeluktii . 1 1723:s lohkagođii Knud Leem sámegiela ja 1725:s sáddii Thomas von Westen su Porsáŋgui ja Lágesvutnii miššonearan . 1 1720-logus sirrejuvvui Ákŋoluokta Álttás , ja šattai Láhpi-suohkana oassin . 1 1716:s son vuođđudii " Seminarium Skolasticum " Troandimii , ja dát šattai skuvllabarggu guovddážin sámiid gaskkas . 1 1714:s vuođđudii gonagas Fredrik IV Miššonkollegia Københámmanii , ja álggahii vuolggahusbarggu Finnmárkku sámiid gaskkas . 1 1707:s sáddii gonagas čállosa mas gohčui bismma Peder Kroga « 1 ) bidjat moadde nuorra teologa almmolaš bálkká ovddas orrut 1–2 jagi sámi eatnamis vai oahpaše sámegiela , ja de máhtáše sárdnidit álbmogii sámegillii ja dasto maŋŋil biddjot virgái sámi báhppan , 2 ) cegget skuvlla sámi nuoraide ja doppe oahpahit sámi bártnážiidda katekismusa ja latiinnagiela . » 1 1700-logus lei stuora oassi ámmátásahusas ja girkolaš oaivámušain Norggas dánskalaččat , ja sii hupme maiddái dánskagiela . 1 1700-logus ja 1800-logu álgogeahčen doaimmahuvvui norgalaš luhteránalaš miššuvdnabargu davvisápmelaš álbmoga guovdu . 1 1700-logu álggus lei Suoma ja Ruošša gaskasaš soahti giksin . 1 1700-logu álggu rájes otná rádjái lea olles áiggi leamaš riidu dan birra galget go sámit oažžut oahpu sámegillii vai dárogillii , galgá go sámegiella seailluhuvvot vai luottahuhttojuvvot . 1 1700- ja 1800-logus šadde eallindilálašvuođat váttisin julevsámiide geat ásse rádjaguovlluin Ruoŧa vuostá . 1 1700- ja 1800-logus váttásmuvve daid julevsápmelaččaid eallindilálašvuođat guđet ásse Ruoŧa rádjaguovlluin , ja sii fertejedje fárret riddoguvlui . 1 1700- ja 1800-loguin lei dáruiduhttin eanas dánskkaiduhttin . 1 17/06 - Sámi organisašuvnnaid doaibmadoarjja 2006 1 17.5 Strategiijat ja doaibmabijut 1 17.4 Ipmilbálvalusat ja diakoniija 1 17.3 Oskkuoahpahus 1 17.3 Doaibmabijut 1 17.25 - 18.05 Suomabeale maŋimuš áiggiid proseassat Deanučázá-daga bivdovuoigatvuođaid hárrái : Jurista Aimo Guttorm , doavttergráda jus . 1 17.2.2 Dagaldusat ráđđádallamii Sámedikkiin 1 17.2.1 Sámeáššiid bálddalastin stáhtabudjeahtas 1 17.2 Gielda- ja guovlodepartemeantta bálddalastinovddasvástádus sámepolitihkas 1 17.2 Bismagottit 1 17.1.1 Sámi girkoráđđi 1 17.1 Sámi girkoeallin 1 17.1 Bálddalastin váikkuhangaskaoapmin 1 17.05 – 17.25 Deanu čázádaga boahtteáigge hálddašeapmi : Sámedikkiid ovddasteaddjit 1 17.00-18.00 Dievasčoahkkin ja ságastallan 1 17.00 – 17.05 Sámedikkiid Deanu čázádaga lávdegotti ovdaolmmoš Lemet-Jon Ivvár rahpá seminára ja muitala oanehaččat lávdegotti barggu birra 1 17,25 % Resten av landet 1 17 norgga meašttirvuođa 1 17 jahkášaš Oda Utsi Onstad ja 18 jahkásaš Siv Anja Mienna oažžuba Sámedikki 2007 valáštallanbálkkašumi . 1 17 jagi rektorin lullisámi skuvllas 1 17 a 1 17 Terje Tretnes 1 17 Sámi kultuvra Norgga Girkus 1 17 Sámepolitihka bálddalastin 1 17 Su áhčči oaivvildii ahte girji ii lean duođalaš kristtalaš girji , go nu ollu govat ledje girjjis . 1 17 Sihke sávza- ja boazoeaiggádiidda sáhttá iešguđetlágan guođoheapmi maiddái veardiduvvot buorren doaibmabidjun masa vejolaččat oažžu doarjaga . 1 17 Roger Pedersen 1 17 Johan Mikkel Sara 1 17 Ann-Mari Thomassen 1 17 14.06.04 Justiisaministtar Odd Einar Dørum / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Od.prp.nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) 1 169 on šhich all its provision are based » Maŋŋá finnmárkkulága proseassa , mas Sámedikkis ledje konsultašuvnnat njuolga Stuorradikkiin , ja ráđđehus ii leat ollašuhttán iežas konsultašuvdnageatnegasvuođa , ledje Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi ovttaoaivilis ahte eai veahket maidege digaštallamat dađistaga das mo galge dulkot álbmotrievttálaš mearrádusaid konsultašuvnnaid birra ja oassálastima birra . 1 167 milj. ruvdno juhkkojuvvo kultuvrralaš skuvlalávkii , 124,7 milj. ruvdno juhkkojuvvo kulturvisttiide ja 125 milj. ruvdno juhkkojuvvo Friddjafondii . 1 167 dáiddára ožžot nuorat / easkkaálgán dáiddáriid vástevaš bargostipeandda main 85 leat ođđasat . 1 1631:s mearridii dánska gonagas ahte goalmmádas diiddus ( vearus ) galggai mannat Finnmárkku báhpaide , « man ovddas sii ledje geatnegasat , sihke dáččaide ja sápmelaččaide gulolaččat sárdnidit , ja buoremus suohkaniid báhpat galge váldit iežaset háldui sápmelačča dehe norgalačča guhte galgá oahppat sámegiela , ja su galgá čuvgehit nu ahte son sáhtášii oahpahit sápmelaččaide mánnávuođaoahpa ja Ipmilbalolašvuođa ... » [ 3 ] 1 163 000 ru lea várrejuvvon Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddái ( SNPL ) . 1 16/06 - Ovdánahttin- ja investerendoarjjanjuolggadusat , doaibmadoarjja ja čálgoortnegat duojis 1 16.50-17.10 : Aili Keskitalo:Loahpaheapmi ja čoahkkáigeassu 1 16.45 - 17.30 Ságastallan giellačuolmmaid birra 1 16.37 Rovbase 3.0 http://dnweb13.dirnat.no/Rovbase30Innsyn/Contentpages/InnsynErstatningReinStatistikk.aspx?Arbeidso mrade = InnsynErstatningRein . 1 16.37 Boraspirebuhtadusat 2009 , Romssa fylkkamánni : Ohcamušaid lohku sávzamassimiid ovddas ráfáiduhtton boraspiriide 2000-2009 , ohcamušat ja buhtaduvvon eallit ja ráppit maid Stáhta luonddubearráigeahčču lea duođaštan ahte ráfáiduhtton boraspiret leat vahágahttán . 1 16.30-17.00 Boddu ja šattut 1 16.30 Paralealla sekšuvnnat 1 16.3 Doaibmabijut 1 16.20-16.50 : Ságastallan 1 16.2.7 Sámi dáidaga ja kultuvrra ovdanbuktin olgoriikkas 1 16.2.6 Sámedikki riikkaidgaskasaš oassálastima resurssalaš ja struktuvrralaš rámmat 1 16.2.5 Arktalaš Ráđđi 1 16.2.4 Barentsovttasbargu 1 16.2.3 Eamiálbmogiid sierraraporterejeaddji vuođđudeapmi 1 16.2.2 Bissovaš eamiálbmogiid forum 1 16.2.1.1 Artihkal 3 ON-julggaštusevttohusas eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra 1 16.2.1 ON julggaštus eamiálbmogiid vuoigatvuođaid birra 1 16.2 Riikkaidgaskasaš eamiálbmotovttasbargu 1 16.11.1999 reived mildosiiguin Kulturdepartementii 1 16.1.4 Sámi parlamentáralaš ráđđi 1 16.1.3 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna 1 16.1.2 Sáme- ja boazodoallogažaldagaid davviriikkalaš ovttasbargoorgána 1 16.1.1 Ođđa davviriikkalaš ovttasbargu sámi gažaldagaid hárrái 1 16.1 Davviriikkalaš ovttasbargu – sámepolitihka heiveheapmi 1 16.09.2008 07.10.2008 31.03. ja 17.04 2009 26.08.08 Guov . 1 16.03.10 dii. 12.00 - 14.00 : Čoahkkin Sámi Nissonforumiin . 1 16.03.10 dii. 10.00 - 12.00 : Čoahkkin Bivdiin , Vuotnaguolásteddjiid servviin ja Norgga riddoguolásteddjiid servviin 1 16.00 Mánáidgárdi váhnenperspektiivvas Anita Dunfjeld Aagård bokte 1 16.00 - 16.45 Juohke mánáidgárdi muitala movt sii barget ovddidan dihte sámegiela . 1 16 suodjalusministara deaivvadit Berliinnas 1 16 sadjásaš áirras : Leif Dunfjell manai sadjásis 28.11.91 Áirras Olav Dikkanen manai sadjásis 28.11.91 dii. 1400 . Gaskaboddosaš virgelobiid ožžo 1 16 prošektii juolluduvvui oktiibuot 2 222 000 ru mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 16 og 17 1 16 oahpaheaddji leat čađahan áššái guoski viidásetoahpu universitehta dásis , ja ovdal go skuvlajahki lea nohkan leat sullii 80 fágaoahpheaddji čađahan fágagullevaš maŋŋeloahpu suorggis . 1 16 jahkásažžan šattai son davviriikkaidmeaštir gilvalansuorggis Taekwondo , ja son lea dál norgga riikajoavkkus . 1 16 cealkámuša leat boahtán gulaskuddanevttohussii . 1 16 cealká ahte siida lea ožžon ovddasvástádusa heaittiheami hárrái . 1 16 Willy Ørnebakk 1 16 Per Arnesen 1 16 Jon Erland Balto 1 16 Gunvald Nilsen 1 16 Falástallan 1 16 Davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1 16 Berit Oskal Eira 1 16 Ann-Mari Thomassen 1 16 07.06.04 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Viidáset ráđđádallamat Stuorradikki Justiisalávdegotti ja Sámedikki gaskka Finnárkkuláhkabarggu ektui 1 1536:s šattai Norga Dánmárkui gullevaš riikan , dalle go Christian 3. buvttii deike reformašuvnna . 1 1500-logu rájis Espánnja vieččai stuorra gollemeriid Amerihkás . 1 1500-logu rájes dánskagiella lei áidna čállingiellan Norggas gitta 1800-logu gaskkamuddui . 1 150 miljon ruvnno várrejuvvo demonstrašuvdnaprográmmii ovddidit áhpebieggamilluid ja eará láttakeahtes energiijateknologiijaid . 1 150 jagi áigi mearridii stáhta ahte ii oktage eaiggáduššan Finnmárkku ja danne dat lei stáhta opmodat . 1 150 000 ru , de ferte rehketdoalu ruđaid geavaheamis leat duođaštan registrerejuvvon dahje stáhtafápmuduvvon rehketdoallodárkkisteaddji . 1 15/06 - Referáhtaáššit 1 15.50-16.20 : Rita Mathisen : ” Giella ja kultuvra otná Gáivuonas ” 1 15.5 Doaibmabijut 1 15.40-15.50 : Boddu 1 15.4 — ázádagaid hálddaheapmi 1 15.30-16.30 IKT oahpahusas Nationála guovddážis Dutkanpárka , Buohcceviesoluodda ( Sykehusveien ) 23 1 15.30 Bosihastin 1 15.30 - 16.00 Boddu . 1 15.3 Strategüjat ja doaibmabijut 1 15.3 Ekologalaš guoddinnákca ja guohtunguorbadančuolbma 1 15.2 Riikkavárjalus ja boazodoallu 1 15.2 Eaktodáhttoguovddážat 1 15.10- 15.40 : Ánde Somby : ” Movt sáhtášii seailluhit ja ovddidit juoiganárbbi ? ” 1 15.1.1 Plánaláhkalávdegoddi 1 15.1 Sámi organisašuvnnat 1 15.1 Plána- ja huksenláhka 1 15.02 - 19.02.99 dollojuvvui čoahkkin Geneves eamiálbmogiid bissovaš foruma vejolaš ásaheami birra ON-vuogádagas . 1 15. artihkkalis čuožžu earret eará ahte : Dakkár dáhpáhusain main stáhta váne alccesis oamastanvuoigatvuoda minerála- dahje eatnanvuo / áš riggodagaide dahje vuoigatvuođaid eatnamiid eará luondduriggodagaide , galget ráddehusat ásahit dahje doalahit meannudanvugiid maid mielde dat sáhttet ráddádallat dáid álbmogiiguin oažžun dihte éielggasin goaridago muhtin prográmma , ja man muddui , dáid álbmogiid eallinvejolašvuodaid , ovdalgo biddjojuvvo johtui makkárge dutkan- dahje ávkkastallanprográmma mii guoská dáid á / bmogiid eatnamiidda , dahje addojuvvo lohpi dákkár prográmmii . ... 1 15. - 18. b. 1 15-24–jahkásaš nuoraid bargguhisvuohta lea dál gaskamearálaččat sullii 22% . 1 15-20 oahppofálaldaga leat fágasekšuvnnain sámi giella , pedagogihkka , boazodoallu ja luondu , duodji , servodat , journalistihkka ja sámi osku ja religiovdna . 1 15 Åge Nordkild 1 15 sad1asas Airras : nr. 1 Eva Kollstrem Nedre10rd lei ~ohččojun . 1 15 Terje Tretnes Anders Urheim 1 15 Svein Peter Pedersen 1 15 Josef Vedhugnes 37 . 1 15 Jon Erland Balto 1 15 Johan Mikkel Sara 1 15 Egil Olli 1 15 Eaktodáhtolašvuohta 1 15 BÁTNEDEARVVAŠVUOHTA 1 15 Berit Oskal Eira 1 15 Badjebáhcaga juogadeapmi Juos Finnmárkkuopmodagas lea báŋkoduksan , reaidaruhtan dahje sullasaš aktivan , main lea gessojuvvon vejolaš vealggi ovddas , eambbo go dat mii dárbbašuvvo várrin váfistit doaimma , de sáhttá stivra mearridit ahte badjebáza ollásit dahje oassálassii máksojuvvo Finnmárkku fylkkagildii , Sámediggái , fylkka gielddaide dahje dakkár oktasašávkki ulbmiliidda , mat bohtet fylkka ássiide buorrin . § 1 15 Badjebáhcaga juogadeapmi Juos Finnmárkkuopmodagas lea báŋkoduksan , reaidaruhtan dahje sullasaš aktivan , main lea gessojuvvon vejolaš vealggi ovddas , eambbo go dat mii dárbbašuvvo várrin váfistit doaimma , de sáhttá stivra mearridit ahte badjebáza ollásit dahje oassálassii máksojuvvo Finnmárkku fylkkagildii , Sámediggái , fylkka gielddaide dahje dakkár oktasašávkki ulbmiliidda , mat bohtet fylkka ássiide buorrin . § 1 15 Areálahálddaheapmi guovlluin gos sámit ásset 1 15 22.04.04 Justiisaministtar Odd Einar Dørum / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Ot.prp.nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) mildosiiguin 1 15 - 20 proseantta buot luoitimiin máilmmis bohtet meahcihuvvamis ja vuvddiid goarideamis arvemehciin . 1 15 % jahkásaš rámmas juogaduvvo ovtta mađe daidda geain lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga ja geat ollašuhttet doarjjaeavttuid 1 15 % eanet nissonat go dievddut leat gazzan alitoahpu . 1 15 % eambbogat dan ~ 157 ~ 1 148/10 Alta IF , Álttá suohkan - Doarjjaohcan Alta IF Fotball:ii 149/10 Kautokeino Film AS , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan dokumentárafilbmii ¨The Nomads trail . 1 147/10 Siivet AS , Porsáŋggu gielda - Doarjjaohcan dokumentárafilbmii ¨Samefolket 30 år etter " ( sámi álbmot 30 jagi maŋŋá ) . 1 147 eaŋkil kulturmuittu leat registrerejuvvon , mat juohkásit 82 kulturmuitobáikái . 1 146/10 Sitji Jarnge ja sámi kulturguovddáš , Árborddi suohkan kommune - Ášši HS 223/10 mearrádusa váidda - Doarjjaohcan gealbudeapmái ja eastadandoaibmabijuide boazodolliid várás . 1 145/10 Ášši HE 018/10 mearrádusa váidda - Tormod Nilsen , Mari Trosten , Sven R. Andersen , Deanu suohkan - Doarjjaohcan oastit Seppi ođđaeanaráhkadanmašiinna . 1 144/10 Elle Sofe Henriksen , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan gierdomátkái čájálmasain Beatnaga ii galgga gulgii geahččat . 1 143/10 Davviguovlluid guovddáš OS / Senter for nordlige folk AS , Gáivuona suohkan - Doarjjaohcan báddensemináriid Riddu Riđđu , Davviguovlluid guovddáža ja Lásságámmi várás . 1 142/10 Anne Bjørg Evensen Svestad , Ráuroviikka suohkan - Doarjjaohcan ođđasis čađahit čájálmasa - Der stjernan bor ( doppe gos násttit ásset ) . 1 141/10 Skániid girjie , Skániid suohkan - Doarjjaohcan almmuhit márkasámi tearbmalistta . 1 1408 Vuosttaškonsuleanta / 1434 Ráđđeaddi - bistevaš virgi - ref. 10/647 1 140/10 Referáhatáššit . 1 14/06 - Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 14.9 Girjjálašvuohta ja lágádusdoaibma 1 14.8.3.4 Museat main leat sámi čoakkáldagat ja čájáhusat 1 14.8.3.3 Sámi museasearvi ja Sámi museafora 1 14.8.3.2 Museat maid Sámediggi hálddaša 1 14.8.3.1 Museaođastus – konsolideren 1 14.8.3 Museat 1 14.8.2.7 Sámi bibliografiija 1 14.8.2.6 Eará girjerájut 1 14.8.2.5 Fylkkagirjerájut 1 14.8.2.4 Doarjja sámi girjerádjoávdnasiidda 1 14.8.2.3 Sámi girjebusset 1 14.8.2.2 Sámi sierrabibliotehka 1 14.8.2.1 Girjerádjočielggadeapmi 1 14.8.2 Girjerájut 1 14.8.1 Sámi arkiiva 1 14.8 Arkiiva , girjerádju ja dávvirvuorká 1 14.7 Sámi guovddážat 1 14.7 Mátkeeallin 1 14.6.2 Viessoláigoruhtadeami viiddiduvvon geavaheapmi 1 14.6.1 Ođđa sámi kulturviesuid prošeavttaid ja plánaid stáhtus 1 14.6.1 Minerálaláhka 1 14.6 Sámi kulturviesuid investemat 1 14.6 Industriija ja báktedoaibma 1 14.5.3 Eanadoallopolitihkalaš juksanmearit , njuolggadusat ja doaibmabijut sámi guovlluin 1 14.5.2 Hástalusat ja doaibmabijut sámi eanadoalus 1 14.5.1 Dilli 1 14.5 Kultursuorggi stáhtus ja váldohástalusat 1 14.5 Eanadoallu 1 14.4.3 Doaibmabijut 1 14.4.2 Sámedikki ekonomalaš váikkuhangaskaoamit 1 14.4.2 Jávrebivdu 1 14.4.1 Sámediggi kulturpolitihkalaš oassálastin 1 14.4.1 Duodji – sámi giehtaduodji 1 14.4 Sámi iešmearrideapmi kultursuorggis 1 14.4 Lotnolasealáhusat 1 14.30-16.30 Gielalaš oahppankafea professor Vuokko Hirvonen bokte - Sámi allaskuvla ja ráđđeaddi Laila Smuk bokte - Finnmárkku fylkkamánni 1 14.3.9 Luossabivdu 1 14.3.8 Biebmanealáhus 1 14.3.7 Gonagasreabbá 1 14.3.6 Ovttadatearit ja sierra earreortnegat 1 14.3.5 Reaidokollišuvnnat riddo- ja vuotnaguovlluin 1 14.3.4 Njuolggadusaid sisafievrrideapmi dáhkiduvvon eriid birra fatnasiidda vuollel 11 mehtara stuorámus guhkkodat dorskebivddu joavkkus I 1 14.3.3 Báikkálaš hálddaheapmi 1 14.3.2 Sámedikki doaibmaplána sámi riddo- ja vuotnaguovlluide 1 14.3.2 Riikkaidgaskasaš šiehtadusat 1 14.3.10 Doaibmabijut – guolástus 1 14.3.1 Sámi guolástuslávdegotti barggu čuovvoleapmi 1 14.3.1 Lágat mat erenoamážit gusket sámi kultuvrii 1 14.3 Sámi kulturpolitihka rievttálaš vuođđu 1 14.3 Guolástus ja áhpedoallu 1 14.20-15.10 : Harald Gaski : ” Vejolašvuođat ja hástalusat sámegiela ja sámi kultuvrra ođđasit huksemis ” 1 14.2.6 Doaibmabijut – boazodoallu 1 14.2.5 árvoloktenprográmma 1 14.2.4.6 Nissoniid oassálastin boazodollui 1 14.2.4.5 Oarjelsámi boazodoalu váfisteapmi 1 14.2.4.4 Areálasuodjaleapmi 1 14.2.4.3 Bohccuid massu 1 14.2.4.2 Ekonomiija 1 14.2.4.1 Rámmaeavttut 1 14.2.4 Váldohástalusat 1 14.2.3.2 Boazodoallošiehtadus 1 14.2.3.1 Boazodoalloláhka 1 14.2.3 Boazodoallopolitihka váikkuhangaskaoamit 1 14.2.2 Boazodoallopolitihka hálddaheapmi 1 14.2.1 Boazodoallopolitihkalaš juksanmearit ja njuolggadusat 1 14.2 Sámi kultuvra Kultur- ja girkodepartemeantta ortnegiid vuolde 1 14.2 Boazodoallu 1 14.17 Strategiijat ja doaibmabijut 1 14.16.2 Barentsovttasbargu 1 14.16.1 Davviriikkaid ministtarráđđi 1 14.16 Davviriikkalaš ovttasbargu kultursuorggis 1 14.15.2 Kultuvrralaš girjáivuođa čalmmustanjahki 1 14.15-15.15 Sámi giellateknologiija guovddáš Romssa Universitehta Teoriijafágavistis , latnja 4.553 1 14.14.2 Sámedikki kulturovddideaddji doarjagat mat leat ohcamassii 1 14.14.1 Norgga kulturfoanda 1 14.14 Prošeaktadoarjja 1 14.13.4 Čájehanmáksu 1 14.13.3 Girjerádjomáksu 1 14.13.2 Dáiddára dietnasa ja bargodili guorahallan 1 14.13.1 Sámi dáiddastipeanddat 1 14.13 Sámi dáiddárat 1 14.12.98 dollojuvvui maid čoahkkin seamma ášši birra Meahccekommišuvnna ovttastusain , man Anton Dahl ja čálli Stein Erik Stinesen ovddasteigga . 1 14.12.5 Albmohaga čiŋaheapmi 1 14.12.3 Davvi-Norgga dáiddamusea 1 14.12.2 Dáidaga , arkitektuvrra ja desáidnema nationálamusea 1 14.12.1 ásahusat maid Sámediggi hálddaša 1 14.12 Govvadáidda , dáiddaduodji ja albmohat 1 14.11.4 Eará teáhterat 1 14.11.3 Riikkateáhter 1 14.11.2 Åarjelhsaemien Teatere 1 14.11.1 Beaivváš Sámi Teáhter 1 14.11 Lávdedáidda 1 14.10.4 Orkeastarat 1 14.10.3 Riikkalávdi nationála ja riikkaidgaskasaš álbmotmusihkkii , luohtái ja álbmotdánsumii 1 14.10.2 Riikkakonsearttat 1 14.10.1 Doarjja musihkkafestiválaide ja eará festiválaide 1 14.10 Festiválat ja musihkka 1 14.1.2 Sis-Finnmárkku nuppástuhttinbargu 1 14.1.1 Sis-Finnmárku 1 14.1 Eambbo kulturdoahpaga birra 1 14.1 Barggahus ja eallindilit sámi guovlluin 1 14.06.04 beaiváduvvon reivves Justiisalávdegoddái vástida Justiisaministtar Odd Einar Dørum daid gažaldagaide mat eai ovdan boahtán su 06.04.04 beaiváduvvon reivves . 1 14.03.2005 dollojuvvui čoahkkin Kárášjogas Statoil ja Sámedikki gaskka . 1 14.00-14.20 : Anne M. Teigmo Guttorm ja Elmine Valkeapää : ” Vuorraset olbmot ja dáruiduhttin ” 1 14.00 Ođastuvvon rámmaplána , rámmaplánajoavkku jođiheaddji Thomas Moser bokte 1 14. siidu , Poasta 52.3 Kulturviesut Ulbmil . 1 14. ja 15. artihkal guoská eanavuoigatvuođaide , ja 23. artihkal geatnegahttá eiseválddiid dohkkehit giliealáhusaid j.d. deaŧalaš faktuvran eamiálbmogiid kultuvrra , ekonomalaš ceavcinnávcca ja ovdáneami bisuheamis . 1 14 prošektii juolluduvvui oktiibuot 4 049 000 ru mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 14 Willy Ørnebakk 1 14 Sámi kulturpolitihkka 1 14 Sven-Roald Nystø 1 14 Sten Erling Jønsson 1 14 Steinar Pedersen 1 14 Olav Dikkanen 1 14 Josef Vedhugnes ( áššejođiheaddji ) 1 14 Ealáhusgárgedeapmi ja eallindilit guovlluin gos lea sámi veahkadat 1 14 Dat mii guoská muđui daidda variašuvnnaide , maid leat čujuhan dan vuolitkapihttalis , de lea guhkit áigge juo leamaš nu , ahte leat eambbogat geat dieđihit iežaset jienastuslohkui go sii geat jienastit . 1 14 Dalle ákkastallojuvvo ahte álbmogiid iešmearridanrievtti prinsihpa sisdoallu sáhttá rievddadit mielde makkár oktavuođas dat geavahuvvo . 1 14 Dalle ákkastallojuvvo ahte álbmogiid iešmearridanrievtti prinsihpa sisdoallu sáhttá rievddadit dađi mielde makkár oktavuođas dat geavahuvvo . 1 14 Bántideapmi ja vealgeoaguheapmi Gittaopmodaga , man Finnmárkkuopmodat oamasta ja daid ráddjejuvvon vuoigatvuođaid , mat Finnmárkkuopmodagas leat earáid oamastan gittaopmodagas , ii sáhte bidjat dáhkádussan vealggi dahje eará geatnegasvuođaid ovddas eaige dat sáhte leat velgoheaddjiduoguštanáhtun . 1 14 Bjarne Store-Jakobsen 1 14 B. A. Løvoldsv . 1 14 540.50 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1 300 2 400 1 100 1 14 06.04.04 Justiisaministtar Odd Einar Dørum / Stuorradikki Justiisalávdegoddi Od.prp.nr. 53 ( 2002-2003 ) láhka riektedilálašvuođaid ja eatnamiid ja luondduvalljodagaid hálddaheami birra Finnmárkku fylkkas ( Finnmárkkuláhka ) mildosiiguin 1 14 % ohcamušain bohtet olbmuin geain ii leat čatnasupmi ásahussii . 1 139/10 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi . 1 132 kV fápmolinjjá huksen Mátta- 1 13.30-14.30 Lunša 1 13.30 - 15.30 Beaivválaš giella mánáidgárddis 1 13.20 - 13.30 : Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji Randi A. Skum loahpaha gulaskuddama . 1 13.2.1 Sámi mieldedoaibman ja váikkuhanfápmu 1 13.2 Riikkagottálaš juksanmearit 1 13.15-14.00 : Borran 1 13.12.1999 reive Kulturdepartementii 1 13.10 - 13.20 : Gažaldagat Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis dievas Sámediggeráđđái . 1 13.1.4 Bern-konvenšuvdna 1 13.1.3 Agenda 21 – bistevaš gárgedeami ofelaš 1 13.1.2 Rio-deklarašuvdna birrasa ja gárgedeami birra 1 13.1.1 Konvenšuvdna biologolaš eatnatgeardáivuođa birra ( CBD ) 1 13.1 Riikkaidgaskasaš láidestusat biraspolitihkas 1 13.09.99 ohcan 1 13.08.1998 reive Sámi parlamentáralaš ráđis - oktasaš giellabargu 1 13.05 Čoahkkáigeassu Kirsti Saxi bokte , Finnmárkku oahpahusdirektevra Lunša ja vuolgga 1 13.02.2007 dii. 0900 – 1710 1 13.01.05 beaiváduvvon reivves bivddii ráđđi bearráigeahččanlávdegotti , dan jođiheaddji bokte , almmuhit galle ášši ja guđelágan áššiid bearráigeahččanlávdegoddi lea meannudan ja eará doaimmaid maid dat lea čađahan dán válgaáigodagas . 1 13.00-13.15 : Gažaldagat ja oainnut 1 13.00 à ráđđečoahkkinMaŋebárgga 05.10.10 : 1 13.00 - 13.30 Bures boahtin . 1 13. siiddus daddjo viidáseappot : 1 13. Eará mearrádusat Eará mearrádusat bohtet ovdan Sámedikki jahkásaš bušeahttamearrádusas ja Stáhta ekonomiijastivrema njuolggadusain . 1 13. , 25. , 27. ja 29 . 1 13-jagi skuvlavázzin Ceahkki Gelbbolašvuođa-mihttomearit sámegiella 2 Gelbbolašvuođa-mihttomearit sámegiella 3 1 13 dasvástida sámegiel oahpahusa oahppoplánaid ráhkkaneami . Ossodat maiddai jahkasaččat hálddaša ruđaid maiguin galget ovdánahttit sámegielat oahpahusa ( ee. ruđat earenoamášpedagogalaš oahpponeavvuide ja joatkkaoahpahus oahpaheddjiidejoatkkaoapu . 1 13 Willy Ørnebakk 1 13 Willy Olsen 1 13 Th. Widdingsv . 1 13 Sámediggeráđđi oaivvilda ahte vuolggasajis lea dán lágan viessoláigoruhtadeapmi buorre ruhtadanortnet . 1 13 Margreta Påve Kristiansen 1 13 Lulli-Norga 1 13 Lea leamaš veahá variašuvdna dan ektui man ollu lea ovttaláganvuohta jienastuslogu lassáneamis ja lassáneamis dan ektui man oallugat leat jienastan guovtti válggas . 1 13 Johan Mikkel Sara 1 13 Isak Mathis O. Hætta 1 13 Hilde Anita Vangen 1 13 Egil Olli 1 13 Birger Nymo 1 13 Biras- , ealáhus- ja boaittobealpolitihka bajit prinsihpat 1 13 27.05.2005 Áirras Terje Tretnes , Sámiálbmot bellodat Lávdegottiid ásaheapmi Sámedikkis 1 13 021 079 ru lea várrejuvvon gustovaš doarjjalohpádusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2008 muttus . 1 13 02.02.04 Stuorradikki presideanta Jørgen Kosmo / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Viidáset bargu Finnmárkkulágain 1 13 . Danell / Danielsen » Värdering av renskötselmässiga konsekvenser och förslag till ätgjerder » . 1 13 % eambbogat sis geat eai čađahan joatkkaskuvla oahpu 5 jagi sisa , ásset SED-guovllus , go dat geat čađahedje 5 jagi sisa . 1 128 Alimus čađahuvvon oahppu dievdduide ja nissoniidda agis 24-65 jagi geat orrot SED-guovllus 2008:s . 1 120 2008:s ožžo oktiibuot 109 300 ekonomalaš sosiálaveahki Norggas . 1 12.9.1 Hovkkehuvvan boarrásiid ássankollektiiva Kárášjogas 1 12.9 Sámi huksenvierru 1 12.8 Kulturmuitohálddaheapmi 1 12.7 Valáštallan 1 12.6.3 Áibmomedia 1 12.6.2 Ealligovat 1 12.6.1 Preassa 1 12.6 Media 1 12.50 - 13.10 : Ovddeš Ráđđelahttu Jørn Are Gaski . 1 12.5.4 Dáiddárstipeanddat 1 12.5.3 Riddu Riđđu festivála 1 12.5.2 Sámi musihkkafestivála 1 12.5.1 Beaivváš Sámi Teáhter 1 12.5 Teáhter ja festiválat 1 12.45 Boradeapmi 1 12.4 Arkiiva 1 12.30 Åarjel-saemiej skuvle ja maanagierte , Snåsa 1 12.30 Beaiveborran ( Diehtosiida ) 1 12.30 - 12.50 : Ovddeš Ráđđelahttu Hilde Anita Nyvold . 1 12.3.4 Sámi bibliografiija 1 12.3.3 Sámi girjebusset 1 12.3.2 Eará girjerájut 1 12.3.1 Sámi sierrabibliotehka 1 12.3 Girjerájut 1 12.25-13.05 Mánát , nuorat , lagasbiras ja positiiva vásihusat , Marco Elsafadi bokte , New page jođiheaddji 1 12.20-13.30 Giellaealáskahttin ja sátneriggodaga ovdáneapmi mánáidgárddi rájes joatkkaskuvlii Professor Kamil Z. Özerk bokte , Sámi allaskuvla / Oslo universitehta 1 12.2 Dávvirvuorkkát 1 12.15 Bosihastin 1 12.11.2 Sámi girkoráđđi 1 12.11.1 Girku doaibmabijut sámegiela dihtii 1 12.11.04 sáddejuvvui reive stáhtaministarii mas bivddiimet su áŋgiruššat áššiin . 1 12.11 Girku sámi guovlluin 1 12.10-13.00 : Jon Todal : ” Vejolašvuođat ja hástalusat sámegiela ođđasit huksemis – go giellaplánen lea guovddážis 1 12.10 Ođđa mánáidgárdeláhka , máhttodepartemeantta bokte 1 12.10 Doaibmabijut – kultuvra 1 12.1.2 Kultuvradepartemeantta doarjagat kulturviesuid investeremiidda 1 12.1.1 Sámi kulturviesuid čoahkkeplána – ođđa vuoruheapmi 1 12.1 Sámi kulturviesut 1 12.03.2009 2009 cuoŋománnu 1 12.02.1998 presideantačoahkkima čoahkkingirji 1 12.00-14.00 RÁĐĐÁDALLAN , Oktasašdoallu kulturministariin Anniken Huitfeldtain , mas stáhtaráđit servet oktasaš ráđđádallamiidda masa Davvi-Norgga kultureallima guovddáš doaimmaheaddji / oasálastit servet . 1 12.00-13.00 gaskabiebmu 1 12.00-12.20 Boddu 1 12.00 - 13.00 Beaiveborran . 1 12.00 - 12.30 Loahpaheapmi 1 12. Árvvoštallan Sámediggi galgá fuolahit jeavddalaš árvvoštallamiid oaidnin dihtii leat go doarjjaortnegat bevttolaččat resursageavaheami , organiserema ja mearriduvvon ulbmiliid ektui . 1 12. artihkal vuoigatvuođa birra beassat searvat ja oažžut váikkuhanfámu . 1 12 sis leat ollesáiggi oahppit geat orrot ruovttus dahje internáhtas . 1 12 siidu 12 siiddus 1 12 mielde eaktuda buohtalas álggahanoasi ásaheapmi ahte mearriduvvo alimus boazolohku maid siidaoassi ja buohtalas álggahanoassi oktiibuot doalaheaba . 1 12 jagi maŋŋá mii fárriimet iežamet stohpui kilomehtar beale eret internáhtas . 1 12 hk dieselmohtor galggai addit čuovgga skuvlii , duottarstohpui ja Tapio gávpái . 1 12 Willy Olsen ( áššejođiheaddji 1 12 Willy Olsen 1 12 Vejolašvuohta geavahit iežas giela ja kulturerohusat leat almmuhuvvon sivvan dasa . 1 12 Tormod Bartholdsen 1 12 Sámediggi oaivvilda ahte sivva lea jáhkkit ahte almmolaš doaimmahusat eai vuorut bargiidasaset sámegiela oahpahusa . 1 12 Sven-Roald Nystø 1 12 Svein Peter Pedersen 1 12 Slettav . 1 12 Ragnhild Lydia Nystad 1 12 Ovddastus Stivra ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui ja vuolláičállá firpmá beales . 1 12 Ovddastus Stivra ovddasta Finnmárkkuopmodaga olggošguvlui ja vuolláičállá firpmá beales . 1 12 Meannudančoahkkin 1 12 Magnhild Mathisen 1 12 Lsg 1 12 Kultuvra ja girku 1 12 Janoš Trosten 1 12 Anders Urheim ( áššejođiheddji ) 1 12 Anders Urheim 1 12 4.3 Bargojoavkku rávvagiid čoahkkáigeassu • 1 12 29.01.04 Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland bokte / Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø Finnmárkkuláhka evttohusa meannudeapmi Justiisalávdegottis 1 12 27.05.2005 Áirras Terje Tretnes , Sámiálbmot bellodat Doaluid lonisteapmi ja heaittihandoarjja 1 12 . siiddus : Doarjja sámi aviissaide , maŋemus cealkka:Sámediggi evttoha vel 3 miljon kruvdnosaš lassáneami 13 miljon kruvdnii 2002 jagi ovddas . 1 11:s mearriduvvo ahte siidda siidaosiid jođiheaddjit sáhttet mearridit ásahit ođđa siidaoasi siiddas jus leat ovttamielalaččat . 1 117 166 ru lea várrejuvvon Njávdáma ortodoksa hávdesadjái nuortalaš siiddas ( Skoltebyen ) . 1 1104 diimmu 1 11/06 Eará áššit 1 11.7 Oahppolihtut ja fálaldagat rávisolbmuide 1 11.6.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 11.6.3 Sámi lohkanguovddáš 1 11.6.2 Lassioahppofálaldagaid ráhkadeapmi 1 11.6.1 Gávnos 1 11.6 Gelbbolašvuođanannen 1 11.50 Bosihastin 1 11.50 - 12.00 : Digaštallama čoahkkáigeassin / loahpaheapmi Sámediggeráđi bokte . 1 11.5.1 Strategiijat ja doaibmabijut 1 11.5 Sámi oahpponeavvut 1 11.5 Doaibmabijut 1 11.40 - 11.50 Digaštallama oktiigeassu / Loahpaheapmi . Sámediggeráđi bokte 1 11.4.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 11.4.3 Sámi Máhttoloktema árvvoštallan 1 11.4.2 Eksámen ja našuvnnalaš geahččaleamit 1 11.4.1 Rájiidrasttideaddji ovttasbargu 1 11.4 Ráđđehusa dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaid doaibmaplána sámi veahkadahkii 1 11.4 Máhttoloktema ja Sámi Máhttoloktema ( LK06-S ) oahppoplánaid ovddideapmi ja atnuiváldin 1 11.30-12.10 : John Gustavsen : " Sámi dáidda nášunálalaš huksehusas boahtteáigge perspektiivvas " 1 11.30 - 12.30 : Gaskabiebmu . 1 11.3.1 Strategiijat ja doaibmabijut 1 11.3 Gáiddusoahpahus 1 11.3 Bálvalusfálaldagaid viidáset gárgedeapmi , dutkan ja oahppu 1 11.20-11.30 Boddu 1 11.2.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 11.2.3 Sámegiella rávisolbmuide vuođđooahpahusas 1 11.2.2 Sámi joatkkaoahpahus 1 11.2.1.1 Lullisámegiella ja julevsámegiella vuođđooahpahusas 1 11.2 Čázádat 1 11.2 Sámi váikkuhanfápmu sámi veahkadaga dearvvasvuođabálvalusaide 1 11.2 Sámegiella vuođđooahpahusas 1 11.15 Movt láhčit buori giellabirrasa guovttegielat mánáide mánáidgárddis ? 1 11.10 Mánáidáittardeaddji Reidar Hjermann : mánáidáittardeaddji bargu sámi mánáiguin . 1 11.10 - 11.40 Digaštallan Sámedikki doarjaga birra sámi mánáidgárddiide 1 11.10 - 11.30 : Ráđđelahttu Marianne Balto . 1 11.1 Sámedikki rolla , ovddasvástádus ja doaibmamušat oahpahussuorggis 1 11.1 Huksengielddus gáddeavádagas 1 11.1 Doaibmabijut ovttaárvosaš fálaldagaid várás earvvasvuođa- ja sosiálasuorggis 1 11.03.04 doalai DSI seminára instituhta boahtteáiggi rolla ja doaimma birra Heahtás Suoma bealde . 1 11.02.2009 31.03.2009 31.03.2009 17.04.2009 24.04.2009 25.01.2008 12.03.–05.05.2008 21.05.2008 20.04.2009 25.04.2009 2008 njuk – golg . rádjái 2008 ođđj – cuoŋo rádjái 27.10.2008 20.06. ja 18.09.2008 19.06.2008 18.11.2008 18.11.2008 njukčamánus – 30.04 2009 12.03. ja 29.04.2008 28.04. 2009 25.09. ja 19.12.2008 11.04. ja 27.06. 2008 07.10.2008 12.12.2008 1 11.00-12.00 Kultuvrralaš oaivilhábmen sámi oahppan- ja ovddidanperspektiivvas Vuosttašamanuensa Marianne Storjord bokte , Romssa universitehta 1 11.00 - 12.00 Nuortamielli mánáidgárdi muitala giellaprošeavttaid birra maid leat čađahan 1 11.00 - 11.10 : Boddu . 1 11. utgave . 1 11. siidu Sámi sierrabibliotehka:Evttohuvvo ... 1.500.000,- ruvnnuin , mii geavahuvvo sierra bibliotekáravirggiid ásaheapmái , ja lulli- ja julevsámiguovlluid doaimmaid lasiheapmái . 1 11. siidu : 1 11. siidu , vuoruhuvvon dárbbuid vuolde : 1 11. paragráfas , bargit , ferte leat eaktun ahte sámi mánáidgárddiid bargiin gáibiduwo sámegiela ja sámi kultuvrra máhttu . 1 11. ja 27.05.2010 12.03.2009 1 11. Ruovttoluottamáksinnjuolggadusat Sáhttá gáibiduvvot ahte doarjagat galget máksojuvvot ruovttoluotta Sámediggái jus vuostáiváldi ii ollašuhte daid eavttuid mat leat mearriduvvon doarjjareivves , jus son addá boasttu dieđuid dahje jus doarjja ii geavahuvvo juolludeami ulbmiliid mielde dahje jus lea máksojuvvon menddo ollu doarjja . 1 11. 02.2009 ja 13.03. 2009 1 11 Øzerk / Juuso 1999 : Pedagogisk idébok for tospråklige barnehager , s 27 . 1 11 Álgoálbmotbuhtadus , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 15 nr. 2 Sámedikkis leat dál konsultašuvnnat Ealáhus- ja gávpedepartemeanttain ođđa minerálalága birra . 1 11 siidu 12 siiddus 1 11 siidu 11 siiddus 1 11 Willy Ørnebakk 1 11 Vuođđooahpahus 1 11 Stig Eriksen 1 11 Steinar Pedersen 1 11 Miessemánu 24. b. 2006 nammadii Ráđđehus lávdegotti mii galggai guorahallat alit oahpu viidáset ovdáneami . 1 11 Marianne Balto Henriksen 1 11 Magnhild Mathisen Olaf Eliassen 1 11 Kap. 540 poasta 53 Sámi giella ja oddaáiggi teknologiija 1 11 Kap. 540 poasta 52 Gába nissonbláddi 1 11 Jon Erland Balto 1 11 Johan Mikkel Sara Anders Urheim 1 11 Gaska Nordlánda 1 11 Dearvvasvuođa- ja sosiálasuorgi 1 11 Arkiivaáššenr. 05/1592 1 11 851 150 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juovlamánu 31. b. 2009 muttus . 1 11 502 52 497 Boazodoallohálddahus galgá láhčit dili nu ahte boazodoallopolitihka ulbmilat ollašuvvojit . 1 11 30.05.2005 Áirasat Åge Nordkild ja Vibeke Larsen , NSR:a sámediggejoavku ja BB : sámediggejoavku Árajávri juhkančáhcegáldun ! 1 11 22.01.04 Sámedikki presideanta Sven-Roald Nystø / Stuorradikki presideanta ja Stuorradikki Justiisalávdegotti jođiheaddji Trond Helleland bokte Viidáset bargu Finnmárkkulágain 1 11 . Sven Skjenneberg Meavkki ja Blåtind báhčinguovlluid oktiilaktin . 1 10:35 - 11.50 : Digaštallan gielddaid ja dievasčoahkkima beales ođđa juolludaneavttuid evttohusa birra . 1 109 oahppi ožžo oahpahusa oarjilsámegielas , sis 18 ohppe dan vuosttasgiellan . 1 103 jagi boares valáštallansála iežas báikkihistorjjálaš hámiin lea dakkár birrasa vuođđun mii lea njunuš dáidda- ja kulturealáhusaid ovvdideapmi riikkaidgaskasaš perspektiivvas . 1 101 Stuoradikki sámelágameannudeami oktavuođas celkkii Justiisalávdegoddi ahte ” Lávdegotti mielas lea lunddolaš ahte ráđđehus ovddida Sámedikki jahkedieđáhusaid Stuoradiggái – juobe vuosttaš jagiid ge ” ( Innst. O. nr. 79 ( 1886-87 ) siidu 16 ) . 1 1000 kvm sturrosaš vistái šaddáge jahkásaš bušeahttadárbun gaskal 2 – 2,7 miljon ruvnno , go fas sullii 2000 kvm sturrosaš vistái šaddá bušeahttadárbun sullii 4 – 5,4 miljon ruvnno . 1 1000 kr:n ) 1 100.800,- kruvdnosaš nuppástuhttinbálká 1992:s livččii dábálaš indeaksajusterema bokte leamaš 135.620,- kruvnnu 1998:s . 1 100 proseanta 1350 kruvnno 1 100 jagi áigi šattai Norga iešheanalis riikan , ja dat lea báidnán jagi 2005 . 1 100 jagi boaris 1 100 000 ru várrejuvvo duodjestipeandan daidda ohppiide geat váldet joatkkaoahpu 1 100 % 1 350 kr. 1 10/06 Sámi giellalávdegoddi áirasiid válljen 1 10.9 Doaibmabijut 1 10.8.3 Vuođđoskuvlaoahpaheapmi rávis sámiide 1 10.8.2 Sámi oahppolihtut 1 10.8.1 Giellakurssat 1 10.8 Oahpahandoaibmabijut rávisolbmuide 1 10.7.4 Boazodoalu ovdánahttinfoanda 1 10.7.3 Sámi Instituhtta 1 10.7.2 Sámi dutkan Norgga dutkanráđi bokte 1 10.7.1 Dilli ja strategiijat 1 10.7 Sámi dutkan 1 10.6.4 Besten alit ohppui ja lasseohppui 1 10.6.3 Eará oahppofálaldagat 1 10.6.2 Romssa universitehta 1 10.6.1 Sámi allaskuvla 1 10.6 Strategiijat ja doaibmabijut 1 10.6 Alit oahppu 1 10.50 - 11.10 Mánáidgárddi vásáhusat sámi mánáidgárddiid doarjaga ektui Karen Marie Triumf Grønmo bokte , Láttošluohkká mánáidgárddi jođiheaddji , Kárášjohka 1 10.5.3 Doarjjabáikedoaimmat 1 10.5.2 Joatkkaoahpahusa sisdoalu birra 1 10.5.1991 dohkkehuvvui 1 10.5.1 Gielladoaibmabijut joatkkaoahpahusas 1 10.5 Sirdin mánáidgárddis – skuvlii 1 10.5 Joatkkaoahpahus 1 10.45-12.25 Paralle a ll a se šuvnnat 1 10.45 Gáfe / deadjaboddu 1 10.4.2 Vuođđoskuvladoaibmabijut oarjelsámi guovllus 1 10.4.1 Sámi plánadahkosa 10-jagi vuođđoskuvlii ( O97S ) sisafievrrideapmi 1 10.4 Vuođđoskuvla 1 10.4 Oahpponeavvuid ráhkadeapmi 1 10.30-11.20 : Torkel Rasmussen : ” Sámegiela otná dilli ” 1 10.30-11.00 Ráđđehusa áŋgiruššamat sámi mánáid ja nuoraid ektui Guovddáš politihkkára bokte 1 10.30 Máhttoministtar Øystein Djupedal : Mánáidgárddiid vuoruheapmi ođđa departemeanttas ja deapartemeantta bargu sámi mánáid ektui geat leat mánáidgárddis 1 10.3.3 Ođđa erenoamášpedagogalaš doaibmabijut 1 10.3.2 Sámi oahppaneavvuid gárgedeapmi 1 10.3.1 Sámedikki oahpahusossodat 1 10.3.1 Mánáidgárdebargiid háhkan 1 10.3 Gelbbolašvuohta ja rekruhtten 1 10.3 Ekonomalaš , hálddahuslaš ja pedagogalaš doaibmabijut 1 10.20 Buresboahtin Osloi - Oslo suohkana bokte 1 10.20 - 11.00 : Gažaldagat Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis . 1 10.20 - 10.50 Bođđu 1 10.2.5 Sámi dásseárvoorganisašuvnnat 1 10.2.4 Sámi ealáhusorganisašuvnnat 1 10.2.2 Sámi rájárastideaddji organisašuvnnat 1 10.2.1 Sámi váldoorganisašuvnnat 1 10.2.1 Ođđa oahpahusláhka 1 10.2 Sámedikki rolla 1 10.2 Sámediggái biehttalanvuoigatvuohta 1 10.2 Rievttálaš vuođus 1 10.15-11.45 Universitehtabuohcceviessu Romssas , ovttasdoaimma ja telemedisiinna Nationála guovddáš . 1 10.15-10.45 Boddu ja gáhkut 1 10.11.00 dii 08.35 – 12.00 48/00 186 1 10.10 Rahpan Sámediggeráđi miellahttu Terje Tretnes bokte 1 10.1 Sámedikki oaidnu oahpposuorggi organiserema hárrái 1 10.1 Mánáidgárddit sámi mánáide 1 10.05 - 10.35 : Sámediggeráđđi v / Marianne Balto - ođđa juolludaneavttut 1 10.02.05 dii. 08.30 – 11.30 04/05 joatkka 1 10.02.05 Anders Urheim ( beavdegirjelasáhussii ) 1 10.00-10.30 : Mary Mikalsen Trollvik : ” Joatkkašuvvá go dáruiduhttin ? ” 1 10.00 Kultuvrralaš oassi 1 10.00 - 10.20 Mánáidgárddi vásáhusat sámegiel oahpahusdoarjaga ektui Tanja Nyjordet bokte , Utskarpen barnehage mánáidgárddijođiheaddji , Rana 1 10.00 - 10.20 : Ráđđelahttu Vibeke Larsen álggaha ja kommentere dan juridihkalaš árvvoštallama , mii lea boahtán dasa mo Sámediggeráđđi lea hálddašan Sámedikki 2009 reviderejuvvon bušeahta poastta 507 - ášši 24/09 . 1 10. Čuovvoleapmi ja dárkkisteapmi Sihkkarastin dihtii rivttes áššemeannudeami doarjjajuolludeami ja - máksima oktavuođas galgá Sámediggi ásahit vuogádagaid , dagaldumiid ja doaibmabijuid mat earret eará galget eastadit , oainnihit ja njulget boasttuvuođaid ja váilevašvuođaid , gč. Stáhta ekonomiijastivrema mearrádusaid čuoggá 2.4 siskkáldas bearráigeahču birra . 1 10. jahkeceahkki Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 3 njálmmálaš eksámenii . 1 10. jahkeceahkki Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 2 čálalaš eksámenii . 1 10. jahkeceahkki Oahppit sáhttet vuorbáduvvot sámegiella 1 čálalaš eksámenii . 1 10. jahkeceahkki Oahppit sáhttet vuorbáduvvot njálmmálaš eksámenii . 1 10. jahkeceahkki Oahppit galget oažžut ovtta oppalašárvosáni . 1 10. jahkeceahkki Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 3 čálalaš ja ovtta sámegielas 3 njálmmálaš . 1 10. jahkeceahkki Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 2 čálalaš ja ovtta sámegielas 2 njálmmálaš . 1 10. jahkeceahkki Oahppit galget oažžut guokte oppalašárvosáni , ovtta sámegielas 1 čálalaš ja ovtta sámegielas 1 njálmmálaš . 1 10-jagi vuođđoskuvlla oahppoplánat ja 10-jagi vuođđoskuvlla sámi oahppoplánat ( O 97 ja O97Sámi ) čilgejit dábálaš vuođđoskuvlla oahpahusa sámi sisdoalu , ja maiddái daid ohppiid oahpahusa guđet čuvvot Sámi oahppoplánaid . 1 10-jagi vuođđoskuvlla oahppaplánadagus ( O97 ) sisafievrriduvvui rávisolbmuid vuođđoskuvlaoahpaheapmái 1999/2000 . 1 10-jagi vuođđoskuvlla oahppaplánadagus ( O97 ) deattuha ahte norgalaš skuvlla buot oahppit galget leat dábuhan vuđolaš dieđuid iešguđet beliid birra sámi gielas , kultuvrras ja servodateallimis . 1 10,75 pst. diibmologus mii addojuvvo sámegiel ja sámegillii oahpaheapmái , mas geassá 15 pst. , dan hálddašit ain skuvllat ja sáhttet dan geavahit geahpedit lohkanáiggi oahpaheddjiide geat oahpahit sámegillii ja sámegielas . 1 10 váilivuođa ráđđehusa lágaevttuhusas 1 10 siidu 12 siiddus 1 10 siidu 11 siiddus 1 10 oahppis geain lea šiehtadus váilu fidnoteoriija , maid fertejit čađahit ovdal go sáhttet váldit fágareivve . 1 10 miljon ruvnno Chile:ii Sámediggi diehtá ahte Norga lea juo addán 10 miljon ruvnno humaniteara veahkkin , mas beali hálddaša Chile Rukses ruossa . 1 10 milj. ruvnno doaibmabidjoruđain geavahuvvui fylkkageainnuid doaimmas ja ortnegisdoallamii ja 8 milj. ruvnno fylkkageainnu 301 Reinskar-Stakkvik buorideapmái . 1 10 juni 2005 nr. 533 ) . § 12 . 1 10 juni 2005 nr. 533 ) . 1 10 jagis , 1999 rájes 2009 rádjai , čájeha lassáneami mii lea 85,8 % . 1 10 gáhppálaga gárvves buktagis sáddejuvvojit Sámedikki girjerádjui 1 10 bidjá ráŋggáštusa ráđđehuslahttui guhte dagaha dahje váikkuha dasa ahte stáhta opmodagat dahje eará ruđat eai geavahuvvo dahje stivrejuvvo dohkálaš vuogi mielde dahje guhte ládje jierpmemeahttumit doaimmaha doaimmas . 1 10 Terje Tretnes Svein Peter Pedersen 1 10 Stig Eriksen 1 10 Ove Johnsen 1 10 Ole Henrik Magga 1 10 Olaf Eliassen 1 10 Oahppu 1 10 NNo 80 1 10 NNo 1 10 Mánáidgárddit 1 10 Mearkkašumit iešguđet mearrádusaide 1 10 Josef Vedhugnes Stig Eriksen 1 10 Johan Mikkel Sara 1 10 ILO áššedovdilávdegoddi ILO áššedovdilávdegotti áicamat movt Norga čuovvola ILO-konvenšuvnna nr. 169 1 10 Guovlojuohku oññajagimánu 1. b. 2007 guovloráñiovttasbarggu mielde 1 10 Erenoamážit mariidna suorggi birra , ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkal 15 gč 13 Sámi guolásteapmi lea maŋimus jagiid garrasit vahágahttojuvvon lihkostuvakeahtes guolástushálddašeami geažil ja dan ekologalaš váikkuhusaid geažil . Go ledje sullii logi jagi beassan dadjat jo friija bivdit ollu sámi vuonain , de ásahedje eiseválddit nu gohčoduvvon fanaseriid 1989 čavčča . 1 10 Egil Olli 1 10 Davvi Nordlánda 1 10 DNo 1 10 Biergobuvttadus rehkenaston biergokilon juohke bohccos giđđaealu ektui , lea bargojoavkku oaivila mielde maiddái anihahtti liigeeaktun deattuide lassin . 1 10 Arvid Skjellhaug 1 10 540.50 Sámi valáštallan 500 2 000 1 500 1 10 30.05.2005 Áirras Isak Mathis O. Hætta , Guovdageainnu dáloniid lista Mohtorjohtolatláhka 1 10 291 780 ru várrejuvvo gustovaš juolludusaide mat leat juov Submi 6 240 780 14 200 000 20 440 780 -8 613 250 11 827 530 -10 291 780 1 535 750 lamánu 31. b. 2009 muttus . 1 10 000 ruvdnosaš Kulturmuitojagi doarjagiin lei vejolaš duođaštit dán barggu filbmemiin ja govvidemiin – dan rájes go fanas biddjojuvvui šlihppii dasságo dan gárvásit ovddeštuvvon bidje merrii . 1 10 , Oslo 1 10 ) Áirras Hartvik Hansen ovddidii čuowovai ášši : Soahpamuisáttagoddi Suomain Deanujoga guolásteami hárrái Reivves Gonagaslaš Olgoriikkadepartemeanttas , odđajagimánu 13. b. 1992 gáibida Suopma šiehtadusaid ođđa soahpamuša hárrái . 1 10 ) Bargu ferte dahkkojuvvot mii unnida viidodatvátnivuoña , go dat hehtte guollebiebmanealáhusa ovdáneames eambbo . 1 1/3 1 ) G o álgit ovttasbarggu gaskal suohkaniid , fylkkasuohkaniid ja stáhtalaš 1 eiseválddiin doaibmabijuid ja kártema hárrái , mii sáhttá geahpedit riidduid 100 m ávvis gáddeavádagas . 1 1.–7. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahppu doallá sisttis dábálaččat unnimusat njeallje oahpahusfága , main unnimusat okta fága lea 60 oahppočuoggá ja eará fágat leat unnimusat 30 oahppočuoggá . 1 1.9.6 Lotnolasealáhusat 1 1.9.5 Boazodoallu 1 1.9.4 Ealli mearraresurssat 1 1.9.3 Eanadoallu 1 1.9.2 Mátkkoštusealáhus 1 1.9.1 Duodji 1 1.9 Sámi mánáid ja nuoraid bajásšaddaneavttut 1 1.9 Ealáhusat 1 1.8.3.2 Dutkan ja máhttoovdánahttin 1 1.8.3.1 Stipeanda alit ohppui 1 1.8.3 Alit oahppu ja dutkan 1 1.8.2 Vuođđoskuvla ja joatkkaoahpahus 1 1.8.1.3 Diehtojuohkinbargu Máhttolokten – Sámi johtuibidjama oktavuođas 1 1.8.1.2 Máhttolokten – Sámi ođđa Oahppoplánabuktosa ovddideapmi 1 1.8.1.1 Sámi sisdoallu nášuvnnalaš oahppoplánain Máhttoloktema Oahppoplánabuktosis 1 1.8.1 Máhttolokten – Sámi 1 1.8 Oahpahus 1 1.8 Informašuvdna ja miellaguottut 1 1.7.3 Mánáidgárddit 1 1.7.2 Mánáidáittardeaddji 1 1.7.1 Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi 1 1.7 Mánát ja nuorat 1 1.7 Giella 1 1.6.5 Sámi báikenamat 1 1.6.4 Terminologiijabargu 1 1.6.3 Sámedikki giellastivra 1 1.6.2 Sámi giellaguovddážat 1 1.6.1 Sámegiela hálddašanguovlu 1 1.6 Álbmot- ja bargostruktuvrra nuppástusat Olmmošlohku lea sturron 2,5% Romssas áigodagas 1992-2002 , dan botta go riikkaoasis lea oppalohkái leamaš veahá njiedju . 1 1.6 Álbmot- ja bargostruktuvrra nuppástusat Olmmošlohku Romssas lea áigodagas 2002-2007 lassánan 1,6 % dahje 151.673 olbmos 154.136 olbmui . 1 1.6 Oarjelsámit , nuortasámit / goltásámit ja julevsámit 1 1.6 Giella 1 1.5.7 Museat 1 1.5.6 Girku 1 1.5.5 Valáštallan 1 1.5.4 Strategiijat ja doaibmabijut 1 1.5.4 Mediat 1 1.5.3.2 Festiválat 1 1.5.3.1 Kulturviesut 1 1.5.3 Kultuvrralaš arenat ja deaivvadanbáikkit 1 1.5.3 Boazodoalu riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddáš 1 1.5.2 álgoálbmotovttasbargu davviguovlluin 1 1.5.2 Dáiddáršiehtadus 1 1.5.1 Kulturovdanbuktimat 1 1.5.1 Davviriikkalaš ovttasbargu sámepolitihkas 1 1.5. 2008 rájes álgá okta luohkká dákkár oahpahussii Tromssa giddagasas . 1 1.5 Sámedikki rolla stáhta , guovllu ja gieldda ektui 1 1.5 Kultuvra 1 1.5 Davviriikkaid ja davviguovlluid álgoálbmotovttasbargu 1 1.5 Bajimuš ulbmilat 1 . 1 1.4.4 Gáldu – álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddáš 1 1.4.3 ON álgoálbmogiid olmmošvuoigatvuođadili sierra raportejeaddji 1 1.4.3 Loahppasánit 1 1.4.3 Kulturmuitosuodjaleapmi 1 1.4.2.7 Kultur- ja ealáhusossodat 1 1.4.2.6 Giellaossodat 1 1.4.2.5 Oahpahusossodat 1 1.4.2.4 Birasgáhtten ja kultursuodjalanossodat 1 1.4.2.3 Plána- ja hálddahusossodat 1 1.4.2.2 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat 1 1.4.2.1 Servodatossodat 1 1.4.2 Sámedikki ođđasisorganiseren ođđajagimánu 2001 rájes 1 1.4.2 ON álgoálbmotáššiid bistevaš forum 1 1.4.2 Boraspiret 1 1.4.1.4 Sámi kulturráđđi 1 1.4.1.3 Sámi ealáhusráđđi 1 1.4.1.2 Sámi kulturmuitoráđđi 1 1.4.1.1 Sámi giellaráđđi 1 1.4.1 Vuollásaš ráđiid heaittiheapmi 1 1.4.1 Bargu álgoálbmogiiguin ovddidanovttasbarggus 1 1.4.1 Areálasuodjaleapmi ja suodjalanplánat 1 1.4 Višuvdna Romssa fylkkasuohkan dáhttu bargat aktiivvalaččat vai davveguovllut šaddet álbmogii geasuheaddji guovlun birasdorvvolaš , gánnáhahtti ovdáneami ja báikkálaš resursahálddašeami vuođul . 1 1.4 Sámedikki váldi ja iešmearrideami doaba 1 1.4 Riikkaidgaskasaš álgoálbmotbargu 1 1.4 Hálddahuslaš ja ekonomalaš hástalusat 1 1.4 Ceavzilis birashálddašeapmi 1 1.3.7 Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna evttohus 1 1.3.6 ON-julggaštus álgoálbmotvuoigatvuođaid birra 1 1.3.6 Boazodoallolága ođasmahttin 1 1.3.5 Olju ja gássa 1 1.3.5 Eurohpáráđi rámmakonvenšuvdna nationála unnilogu álbmogiid gáhttema birra 1 1.3.4 ILO-konvenšuvdna nr. 169 álgoálbmogiid ja čearddaid birra iehčanas stáhtain 1 1.3.4 Finnmárkkuopmodat 1 1.3.3 Finnmárkkuláhka 1 1.3.3 Artihkal 27 ON konvenšuvnnas siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra 1 1.3.2.4 Oahpahusossodat 1 1.3.2.3 Servodatossodat 1 1.3.2.2 Plána- ja hálddahusossodat 1 1.3.2.1 Girjerádjo- ja diehtojuohkinossodat 1 1.3.2 Resursalágat / vuoigatvuođat 1 1.3.2 Minoritehta vuoigatvuođat ja erenoamáš álgoálbmotvuoigatvuođat 1 1.3.1.4 Sámi kulturráđđi 1 1.3.1.3 Sámi kulturmuitoráđđi 1 1.3.1.2 Sámi ealáhusráđđi 1 1.3.1.1 Sámi giellaráđđi 1 1.3.1 Vealatkeahttáivuođa prinsihppa 1 1.3.1 Konsultašuvnnat 1 1.3.1 Doarjagiid juogadeapmi 1 1.3 Vuoigatvuođat 1 1.3 Sámepolitihka rievttálaš vuođus 1 1.3 Sámedikki fágapolithkalaš ja hálddahuslaš doaimmat 1 1.3 Strategiijaplána mas leat konkrehta doaibmabijut Sámediggi fuomášuhttá erenomážit ahte fylkkasuohkanis lea geatnegasvuohta geavahit guovttegielalašvuođadoarjaga nannet sámegiela , ja ahte fylkkasuohkan 4 1 1.3 Plánaveahkki lea oaivvilduvvon sihkkarastit dan ahte dat riekti mii sámiin lea álbmotrievtti álgoálbmot- ja minoritehta njuolggadusaid mielde doahttaluvvo . 1 1.3 Norgga sámepolitihka álbmotrievttálaš rámmat 1 1.3 Máhttovuođu dárbun Stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanvuogádaga 8.paragráfa prosedyrat meannudit čielggadan ja máhttovuođu dárbbuid . 1 1.3 Máhttovuođu dárbun Stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanvuogádaga 8. paragráfa prosedyrat meannudit čielggadan ja máhttovuođu dárbbuid . 1 1.3 Fylkkadikki mearrádus Árvaluvvon fylkkaplána meannuduvvui fylkkadikkis geassemánu 11. b. 2003 . 1 1.3 . Boahttevaš hástalusat 3. siidu , 4. oassi . 1 1.2.9 Sámedikki riikkaidgaskasaš doaimmat 1 1.2.8 Sámedikkiid gaskasaš ovttasbargu 1 1.2.7 Dásseárvu 1 1.2.6 Mánát ja nuorat 1 1.2.5 Dearvvašvuođa- ja sosiáladoaimmat 1 1.2.4.5 Eará ealáhusat 1 1.2.4.4 Lotnolasealáhusat 1 1.2.4.3 Boazodoallošiehtadus 2000–2001 1 1.2.4.2 Eanandoallu 1 1.2.4.1 Guolástus 1 1.2.4 Oppalaš riikkalaš riekti mii lea erenoamáš dehálaš sámiide 1 1.2.4 Ealáhusat 1 1.2.3.3 ON 1 1.2.3.2 EU 1 1.2.3.1 Davviguovllut 1 1.2.3 Riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1 1.2.3 Olmmošvuoigatvuođaláhka 1 1.2.3 Oahpahus ja duktan 1 1.2.2.1 Rávisolbmuid vuoigatvuohta oažžut sámegiel oahpu 1 1.2.2.1 Davviriikkalaš sámekonvenšuvdna 1 1.2.2 Sámi ovttasbargu 1 1.2.2 Sámeláhka 1 1.2.2 Sámegiella 1 1.2.12 Eará 1 1.2.11 — ázádathuksemat 1 1.2.10 Sámedikki regiovdnapolitihkalaš doaimmat 1 1.2.1 Vuođđolága § 110 a 1 1.2.1 Guovlulaš ovttasbargu 1 1.2 Váldovuoruhansuorggit Vaikko sámi gažaldagat leat hui bures integrerejuvvon fylkkasuohkana organisašuvnnas ja fylkkasuohkana plánaide , lea ain dárbu sierra plána guovtti váldosuorgái : 1 . 1 1.2 Sámi ja dáža historjá – historjjá momeanttat 1 1.2 Sámepolitihka riikkalaš rámmat 1 1.2 Sámedikki politihkalaš bargu jagi 2000:s 1 1.2 Plánaveahkis mearriduvvojit Sámedikki vuordámušat servviide ja makkár ovttasbargovugiid Sámediggi háliida soahpat servviiguin go guoská duohta iskkademiide , iskosiid váldimii ja áigumušaide dalle go áigot ohcat doaibmakonsešuvnna minerálaresurssaide . 1 1.2 Ovttasbargu 1 1.2 Joatkkaoahpahus – hástalusat bargomárkanovddideami ektui Ulbmilsuorggit : 1 . 1 1.2 Fylkkasuohkana rolla , searválas bargu ja ovttasbargosoahpamušat Stuorradiggeđiedáhusas nr ( 2001-2002 ) Nye oppgaver for lokaldemokratiet - regionalt og lokalt nivå dovddahuvvo ahte ii leat ulbmiliidda gul ávkkálaš doaladit čuoggájeaddjás riikkalaš searvevuohtaprográmmas . 1 1.2 Eará petroleumboađut 1 1.2 1.2 Eará petroleumadietnasat 1 1.17 Sámepolitihka bálddalastin 1 1.16 Davviriikkalaš ja riikkaidgaskasaš ovttasbargu 1 1.15 Areálahálddaheapmi guovlluin gossámit ásset 1 1.14 Ealáhusgárgedeapmi ja eallindilit guovlluin gos lea sámi veahkadat 1 1.13 Biras- , ealáhus- ja boaittobealpolitihka bajit prinsihpat 1 1.12 Kultuvra ja girku 1 1.11 Dearvvasvuođa- ja sosiálasuorgi 1 1.10.6 Dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttat 1 1.10.5 Mánáidsuodjalus 1 1.10.4 Dieđiheapmi ja gearggusvuohta 1 1.10.3 Spesialistadearvvašvuođabálvalus 1 1.10.2 Nášuvnnalaš dearvvašvuođaplána 1 1.10.1 NAV-ođastus 1 1.10 Oahppu 1 1.10 Dearvvašvuohta ja sosiála 1 1.1.3 Boahtteáiggi hástalusat 1 1.1.2 Sámedikki ja guovddáš eiseválddiid oktavuohta 1 1.1.1 Jahkedieđáhusa perspektiivvat 1 1.1.1 Dásseárvu 1 1.1 Vearut ja divvagat 1 1.1 Vearut ja divadat 1 1.1 Sámediggi 1 1.1 Ráđđehusa sámepolitihka prinsihpat ja árvovuođđu 1 1.1 Ovdasátni Fylkkaplána ráhkaduvvui suohkanlága ja plána- ja huksenlága vuođul . 1 1.1 Ovdasánit Romssa guvllulaš ovddidanprográmma áigodahkii 2008-2009 lea ráhkaduvvon ovttas Romssa fylkkasuohkaniin ja Guvllulaš Ovttasbargoforumain Romsa . 1 1.1 Oktiigeassu ja váldoprinsihpat 1 1.1 Dát plánaveahkki galgá láhčit diliid nu ahte sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodat ¬eallima beroštusat deattuhuvvojit ja gozihuvvojit minerálaresurssaid geavahanplánaid oktavuođas . 1 1.1 Boahttevaš politihkkahábmen 1 1.01.2000 rájes lea ovddeš Sámi oahpahusráđđi sirdojuvvon Sámedikki hálddašeapmái . 1 1.-7. jahkecehkiin : 916 diimmu 1 1.-7. jahkecehkiin : 570 diimmu 1 1. čuokkis : Láhkaevttohus árvvoštallá hui uhcán dan guđe árvvut dat leat vuođđun eanadaga geavaheapmái ja dan áddejupmái . 1 1. čuoggás sihkkojuvvojit sánit « ja iežamet eatnamat gos ja maid gitta historjjálaš áiggi rádjai leat okto ássan ja geavahan » . 1 1. čilget orohaga johtinvieruid 2. muitalit áigodatguohtumiid , guottetbáikkiid jna. . 1 1. várrelahttu Skien gávpotstivrras 1 1. várrelahttu Guovddášbellodaga guovddášstivrii 1 1. válljet siidastivrra § 52 mielde 2. válljet evttohasa orohatstivrii § 43 mielde 3. mearridit doarjaga siidakássii , gč. § 55 4. mearridit siidakássa njuolggadusaid , gč. § 55 5. mearridit siidafoandda njuolggadusaid , gč. § 56 vuosttaš lađđasa 6. válljet rehketdoallodárkkisteaddji ( revisora ) , gč. § 56 nuppi lađđasa 7. válljet gulahallanolbmo , gč. § 53 nuppi lađđasa 1 1. teakstaossi , 1. linjá - rievdadus vinjubustávaiguin : 1 1. teakstabihtá sadjái čuovvovačča : Sámediggi čujuha Norgga-Ruoŧa Boazoguohtunkommišuvnna jagi 1997 árvalussii , ja proseassaide mat leat doalvvuhan ođđa šiehtadallojuvvon Norgga-Ruoŧa boazoguohtunkonvenšuvdnaevttohussii . 1 1. lk 2. lk 3. lk 4. lk 5. lk 6. lk 7. lk 8. lk 9. lk 10. kl 1 1. lk 2. lk 3. lk 4. lk 5. lk 6. lk 7. lk 8. kl 9. lk 10. kl 1 1. lea go 1880 instruksa čuvvojuvvon oahpaheaddji Bruflodta biirriin . 1 1. konsuleanta Cecilie Herdal Thune 1 1. guohtungeavaheami birra , gč. § 59 2. boazologu birra , gč. § 60 3. gárddiid , áiddiid ja eará oktasaš rusttegiid geavaheami ja máŧasdoallama birra 4. mohtorfievrruid geavaheami birra 5. boazodoallofoandda geavaheami birra , gč. § 47 6. orohaga eará opmodaga hálddašeami birra 7. bargogeatnegasvuođaid ja investeremiid juogu birra 8. eará áššiid birra maid lea vuogas čielggadit orohaga doaibmanjuolggadusain . 1 1. giella 2. giella Oktiibuot 1 1. evttohus 1 1. eaktu sihkkojuvvo ja šaddá dánin : 1 1. cealkka sirdojuwo dasto mal ) imuš cealkkan 3 . §-ii . " 1 1. beaivvi ođđajagimánus 2006 ledje Statistihkalaš guovddášbyråas 948 bargi ja bušeahtta lei 368,7 milliuvnna ruvnno . 1 1. ahte doaimmahuvvo dárbbašlaš bargu ja bearráigeahčču vai gohččun čohkket , rátkit , merket , vuojehit ja lohkat bohccuid čađahuvvo , 2. bohccuid goddin dalle go ii sáhte eret vuojehit , 3. siidaoasi boazologu unnideapmi , 4. gaikut lobihemet ceggejuvvon barttaid , áiddiid dahje rusttegiid . 1 1. Náhkke ja guolgadudjefága 1 1. Læreplan i skinn- og pelsdudjifaget 1 1. Kártenláhka ( kárten ja dohkkehanláhka ) 2.Konsultašuvdna- ja áššemeannudanláhka ( Áššemeannudan- ja konsultašuvdnaláhka ) 3.Stivren- ja hálddašanláhka eatnamiin ja luondduresurssain ( Hålogalanda- láhka , Statskog , meahcceláhka ja Finnmárkku guolástusláhka ) . 1 1. 326.78 Sámi sierrabibliotehka 3 626 5 126 1 500 1 1. , 3. , 9. , 15. , 17. , 21. ja 23 . 1 1. , 3. , 15. , 24. , 26. ja 31 . 1 1. , 3. , 15. , 23. , 28. ja 30 . 1 1. , 3. , 15. , 23. , 25. ja 30 . 1 1-7 galgá čuodjat : § 1-7 Sámedikki rievttálaš sajádat Sámediggi lea iešstivrejeaddji riektesubjeakta ja lea osolaš šiehtadusain mat dahkkojuvvojit priváhta ja almmolaš eiseválddiguin , ja das lea osolašsajádat duopmostuoluid ja eará eiseválddiid guovdu . § 1 1,5 milj. siidočájeheamit Maŋŋágo Romssa fylkkasuohkan rabai iežas ođđa neahttasiidduid suoidnemánu 3. b. 2009 , de leat 347.463 iešguđetlágan geavaheaddjit fitnan ođđa neahttasiidduin . 1 1,4 miljárdda ruvdno dál atno máksimis Nordlándda , Romssa ja Finnmárkku pasieanttaid mátkegoluid . 1 1,2 miljon ruvnno juolluduvvui CD-almmuhemiide . 1 1)Meroštallojuvvon fásta 2005- hattiid mielde gos eará ii diedihuvvo . 2)Gaskaboddosaš našunálarehketdoallologut dađistaga hattiid vuođul . 1 1 Čoahkkimat ja ovddasteamit 07.02.-13.05.05 1 1 Čoahkinjođihangoddi Ášši 01/05 Sámedikki politihkalaš dasi njuolggadusat 1 1 Østre 2 Ávjovári 3 Nordre 4 Gáisi 5 Vesthavet 6 Sørsamisk 7 Sør-Norge 1 1 Øst 1 1 Álggahus ja čoahkkáigeassu 1 1 Álggahus Sámediggi lea ovddidan jahkedieđáhusas Sámedikki 2008 barggus birra departementii . 1 1 Álggahus Sámediggi lea duhtavaš go Gieldadepartemeanta lea oaidnán dárbbu árvvoštallat doarjaga beavttu mii addojuvvo departemeantta bušeahta kap. 503 , poasta 60 bokte , daid liigegoluide mat bohtet guovttegielalašvuočas sámi gielddain Sis-Finnmárkkus . 1 1 Álggahus Sámediggi lea addán iežas jahkedieđáhusa departementii Sámedikki barggu birra jagi 2009 . 1 1 Álggahus Dieđáhusa ulbmilin lea bidjat vuođu bajimuš dási sámi dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihka ságaškuššamii . 1 1 Álggahus 1.1 1 1 ÁLGGAHUS ... 4 1.1 1.2 1 1 vuolde evttoha Sámediggi ahte vuosttaš molsaeaktu biddjo vuođđun ja ahte njuolggadus galgá čuodjat : 1 Sámi giellará ~~i lea Sámedikki ja eará almmolaš orgánaid vástevaš giellaáššiid meannudeaddji orgána a Norggas . 1 1 igi : SAEMIEDIGKIE 1 1 hilgujuvvui 8 jiena vuostá . 1 1 Willy Ørnebakk , ( áššejođiheaddji ) 1 1 Willy Olsen ( áššejođiheaddji Terje Tretnes 1 1 Várjjat 1 1 Sámi ovddidanfoandda doaibmaguovlu lea : Finnmárkkus : a ) Unjárgga gielda b ) Deanu gielda , Nuorttat Nuorevuotna ja Uhcavuotna Gáŋgaviikka gielddas . 1 1 Sámedikki jahkedieđáhus 2006 1 1 Sámedikki jahkedieđáhus 2000 1 1 Sámedikki doarjjastivra šši 080/05 1 1 Sámediggeráđđi ášši R 040/05 1 1 Sámediggeráđđi Ášši R044 05 / 1 1 Sámediggeráđi ášši R154 04 / 1 1 Sámediggeráđi ášši R042 05 / 1 1 Sámediggeráđi ášši R 043/05 1 1 Sámediggeráđi ášši R 036/05 Sámedikki dieđáhus sámi mánáidgárddiid birra 1 1 Sámediggeráđi Ášši R 045/05 Bearráigeahččanortnegat Sámedikkis 1 1 Sámediggeráđi doibmiiálginjulggaštus 1 1 Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 1 1 Sven-Roald Nystø , áššjođiheaddji 1 1 Sven-Roald Nystø , ( áššejođiheaddji Willy Ørnebakk 1 1 Svein Peter Pedersen ( áššeovddideaddji ) 1 1 Stig Eriksen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Seammás biddjui fleksibilitehta dan ektui man galle áirasa galget válljejuvvot guđege biires . 1 1 Ráđđehusa sámepolitihka vuođđu 1 1 Roger Pedersen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Olles badjel čuohtejagi áigodaga 1880 ' rájes gitta otná beaivái leat Mátta-Várjjaga sápmelaččat massán sámegiela . 1 1 Ole Henrik Magga ( áššejođiheaddji ) 1 1 Olaf Eliassen ( áššejođiheaddji 1 1 Nuortaguovlu 2 Ávjovárri 3 Davveguovlu 4 Gáisi 5 Viesttarmearra 6 Åarjel-Saepmie 7 Lulli-Norga Oktiibuot 1 1 Marianne Balto Henriksen 1 1 Margreta Påve Kristiansen ( áššejođiheaddji ) Berit Ranveig Nilssen 1 1 Margreta Påve Kristiansen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Margreta Påve Kristiansen ( áššejođiheaddji 1 1 Magnhild Mathisen VI Sámedikki mearrádus 1 1 Láidehus ja oktiigeassu 1 1 Kap. 326 poasta Sámi sierrabibliotehka 1 1 Kap. 326 poasta 78 Sámi sierrabibliotehka 1 1 Jon Erland Balto 1 1 John Harald Skum 1 1 Gáibádusaid mat eai adno heivet meannuduvvot dán guovtti orgánas , sáhttá ollásit dahje belohahkii hilgut . 1 1 Golut petroleumdoibmii 1 1 Golut petroleumadoibmii 1 1 Geir Tommy Pedersen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Fámuhuhtton . 1 1 Elliide maidda lea juhkkon báhčinlohpi ja njeaidinproseanta , dain lea vuolggasadji njeidon elliin ja báhčinlobiin dan areálas maid suohkan hálddaša , ja njeidonlogut čájehit makkár suohkanis eallit leat njeidon . 1 1 Earret eará dákkár oktavuođain – ásahusovddideami bokte – sáhttet sámit sierra álbmogin ovttastahttit dieđalaš ja árbevirolaš máhtolašvuođa . 1 1 Dietnasat petroleumadoaimmas 1 1 Dan vuosttaldii skuvlla fágastivra ja čálii Eanandoallodepartementii : " ... Mii ballat ahte namahus boazodoallokursa addá ohppiide ja ealáhusa olbmuide heajos iešdovddu maiddái dás , ja dat árvideames ii leat leamaš departemeantta oaivil » . 1 1 Dan rájes go dan organiseremis ledje vuollásaš ráđit sierra hálddahusaiguin čielga surggiin , de lea dál ovddasvástádus dievasčoahkkimii čielgasit biddjojuvvon Sámediggeráđđái . 1 1 Boađut petroleumdoaimmas 1 1 Bjarne Store-Jakobsen Marianne Balto Henriksen 1 1 Berit Ranveig Nilssen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Ann-Mari Thomassen ( áššejođiheaddji ) 1 1 Anders Urheim ( áššejođiheaddji ) Ole Henrik Magga 1 1 Anders Urheim 1 1 : Oahppi ja oahpaheaddji / ráhkkaneapmi 1 1 968 000 ru juolluduvvui 24 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 1 800 000 ruvdnosaš doarjja Innovasjon Norges oktan Sámedikki 150 000 ruvdnosaš doarjagiin , dahká 60 % almmolaš doarjjaoasi . 1 1 793 000 ru juolluduvvui 22 prošektii mearriduvvon vuoruhemiid siskkobealde . 1 1 466 000 ruvnno juolluduvvui iešguđet ealáhus- ja kulturprošeavttaide . 1 1 350 000 ru lea várrejuvvon sierra doaibmabijuide ja prošeavttaide ( gč. jahkedieđáhusa kapihttalis 12 ) mat leat álggahuvvon 2009:s ja maiguin jotkojuvvo jagis 2010 . 1 1 300 000 ruvdnosaš loahppajuolludus fievrriduvvo ruovttoluotta , danne go lea eahpesihkar oažžu go Sámediggi dieid ruđaid . 1 1 30.05.2005 Áirras Magnhild Mathisen , BB : sámediggejoavku Barentsinstituhtta 1 1 3 ) G o ovttasbargat ollislaš hálddašanplána dárkkisteamis Lofoten-Barentsábis bidjat stuorát čalmmusteami servodat- ja ealáhusvuñot lassiváikkuhusaide davvi petroleumdoaimmain . 1 1 3 ) Aktiivalaččat váikkuhit ovttasbarggu gaskal máŋggaid oasálaččaid oaččudan dihte dohkálaš meannudeami varalaš doabbariin . 1 1 29.03.05 Nordland Fylkeskommune Mobil bibliotektjeneste i samiske områder 2005 1 1 24.11.2004 Sámediggeráđi čilgehus válljejuvvon politihkkasurggiin . 1 1 23.05.03 Sámediggi Ášši 21/03 1 1 2 ) Álggahit bijuid mat movttiidit nuoraid válljet reálafága . 1 1 2 ) Ferte movttiidahttit ovddidit gilvonávccalaš industriija ja eará ealáhusdoaimmaid mat sáhttet fuolahit gálvvuid ja bálvalusaid báikkalaččat , guvllolaččat , riikkalaččat ja riikkaidgaskasaččat . 1 1 2 ) Arvvosmahttit bijuid ealáhusa dárbbuide lágidansihkkarvuoñas / čehppodagas ja fievrrideamis . 3 ) Čujuhit man mávssolaččat leat siskkáldasstruktuvra ja iešguñet logistihkkačovdosat guvllolaš ovddidanoktavuoñas . 1 1 163 201 - 305 700 kruvnno 305 701 - 432 000 kruvnno 1 1 163 201 - 275 700 kruvnno 275 701 - 432 000 kruvnno 1 1 14.09.04 Áirras Magnhild Mathisen , BB:a sámediggejoavku Sámi mátkkoštusealáhusáŋgiruššamat 1 1 14.09.04 Áirras Magnhild Mathisen , BB sámediggejoavku Sámi mátkkoštusealáhusáŋgiruššamat 1 1 11.05.05 Stáhtaráđđi Erna Solberg ja sámediggepresideanta Sven-Roald Nystø Ráđđádallamiid prosedyraid soahpamuš gaskal stáhtalaš eiseválddiid ja Sámedikki 1 1 1 ) Árvvoštallat vejolašvuoñaid geavahišgoahtit oñña johtilis fatnasiid – ja 2 fierpmádatfearggaid ja gávpotbussiid mat atnet boaldámuššan luonddugássa ja/dahje biogássaid Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsurggiid ja strategiijaid : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa fylkkamánni , NHO / ealáhusat Innovasjon Norge Troms , ja dutkan- , oahpahus- ja ovddidanbiras . 1 1 1 ) Árvvoštallat bijuid buoridit guolástanealáhusa vuostáiváldima , nu ahte 2 guollefatnasat Romssas ain bissot doaimmain . 1 1 1 ) Láhčit kultur- ja doaibmavuoññuduvvon buktagiid mátkkoštemiide , seammásgo 2 kultuvrra áivvan báhkkodeamit seailluhuvvojit . 1 1 1 ) Geahča maid ahte Sámi vuoigatvuođalávdegotti álbmotriektejoavkku unnitlohku cealká seamma láhkai - NOU 1997:5 , s. 45 rájis . 1 1 010 kr. 50 % 1 1 01.02.05 Sámediggeráđđi Duogášnotahta ráđi čilgehussii 1 1 009 178 ruvdnosaš badjebáza boahtá das go leat dollojuvvon dušše 3 dábálaš dievasčoahkkima ja lávdegoddečoahkkima , ja áirasiid lohku lea unnon njeljiin áirasiin . 1 1 . Álggahus , doabačilgen ja lagadeapmi ... 4 2 . 1 1 . Sámedikki bargoortnet čoáhkkinortnet ja vuođđonjuolggadusat 1 1 . Sven-Roald Nystø 1 1 . Sven Skjenneberg ja Hans Prestbakmo Hammerfest Herredsrett . 1 1 . Magnhild Mathisen 1 1 . Gielda- ja guovludepartemeanta 1 1 . Eana- ja čáhcevuoigatvuođat ja daid hálddašeapmi leat servodaga ovdáneami deaŧaleamos vuođđun . 1 1 . Doaibmaruđat 1 1 , Oslo Poastaadreassa : Postboks 8118 Dep. 0032 Oslo E-poasta : E-poasta departementii Poastavuostáiváldin GRD E-poasta bargiide Telefovdna : Telefovdna telefonguovddážii 22 24 90 90 Telefáksa 22 24 95 85 Telefonnummárat bargiide Preassagulahallanolbmot 1 1 ) Čoahkkinjođihangoddi rávve ollesčoahkkima sáddet ášši 1 1 ) Čoahkkinjodihangoddi árvala ollesčoahkkimii ahte ášši sáddejuwo Sámediggeráđi meannudeapmáL Ovttajienalaččat mearriduwon . 1 1 ) Ávkkástallat márkanvejolašvuoñaid riikkaidgaskasaččat Suodjalusain . 1 1 ) Ásahit deaivvadanbáikkiid gaskal ealáhusa , almmolaš doaimmaid ja 5 máhttobirrasiid ovddidit eanet guvllulaš innovašuvdnasystemaid / ealáhusgihppuid ja hutkás ealahusbirrasiid . 1 1 ) Álggahit málleovddidanjoavkku vai smávva ja gaskasturrosaš fitnodagat sáhttet 2 ávkkástallat guovddáš DjO-ruñain fitnodagas , váikko sis leat uhccán oamiruhtadannávccat . 1 1 ) § 9 Replihkkavurostallan 1 1 ) gáhttet ja ovddidit sámegiela , 1 1 ) Vuosttain nationálarehketdoallologut . 1 1 ) Stáhta penšuvdnafoanda ásahuvvui oddajagimánu 1.b.2006:s , bajit- ráhkkanussan Stáhta petroleumafondii ja Álbmotoadjofondii . 1 1 ) Stáhta penšunfoanda ásahuvvui ođđajagimánu 1. b. 2006 badjelhuksehussan Stáhta petroleumfondii ja Álbmotoadjofondii . 1 1 ) Sihkkarastit arenaid alit ohppui , dutkamii , dutkangaskustemiide ja ovddidanbargui mii doaibmá dego huksejeaddji gaskal ealáhuseallima , báikkálaš servodaga ja máhttobirrasa . 1 1 ) Sihkkarastit , doarjut ja ovddidit muorraindustriijabirrasiid ja 4/5 vuovdegealbobirrasiid . 2 ) Murrema , vuovdekultuvrra ja vuovdemáñiidráhkadeami olis ferte sihkkarastit beaktilis ja bistevaš geavaheami vuovderesurssain . 1 1 ) Sadjái ásaheapmái ja ordnejuvvon ovttasbargui ferte ávžžuhit nu ahte olaha 5 ovttasdoaibmieavttuid ja geahpeduvvon goluid . 1 1 ) Ovddidit sámi giela ja kultuvra earret eará sámi guovddážii bokte . 1 1 ) Ovddidit ovttasbargoplánaid mas bargojuohkin ja oktasaš duvdosat deattuhuvvojit sihkkarastit lassi oasi bargohivvodagas mat gullet Davvi-Norgga petroleumdoibmii . 1 1 ) Ovddidit buvttagiid ja prošeavttaid riikkalašturistamáñiid birra nu ahte 3 ásahuvvo máŋggabealat doaibmafálaldat . 1 1 ) Oahppit geat ožžot oahpahusa sámegielas ja sámegillii 1 1 ) Láhčit dili riikkaidgaskasaš njuolgut / eksportguvllot ealáhusdoaimmaide 8 oahpahusvejolašvuoñaid čalmmustemiin gielaide , márkaniidda ja kulturáddejumiide dárogielat ja olggoriikka nuoraide . 1 1 ) Láhčit dili ovddideamis ja fierpmádatovttasbarggu boazodoalloealáhusa 6 siskkabealde . 1 1 ) Láhčit dili ovddidanbirrasiid , fierpmádat- ja uhccaservodatprošeavttaide biras 3 Romssa . 1 1 ) Láhčit dili arenaid máhttoovddideaddji ja vásáhuslonuhusaide mii leat čatnon 2 báikkálašovdáneapmai / uhccaservodatovdáneapmai . 1 1 ) Láhcit dili geavatlaš gulahallanbarggu gaskal ealáhusaid ja DjO-birrasiid . 3 5 1 1 ) Lasihit márkanmáhttu mátkkoštanbuktagiidda ja lágidanovddideami dáfus 4 oasálaččaide mátkkoštansuorggis . 1 1 ) Kártet ja čielggadit jearaldagaideaset ja dárbbuideaset alit ohppui . 1 1 ) Kártet / geahpedit riidduid gaskal guolástusa ja mearradoalu lasihan dihte 10 árvoháhkama goappašiid ealáhusain . 1 1 ) Josef Vedhugnes : Odda gieldda- ja fylkkaminstarat . 1 1 ) Guolástanealáhusa ferte ávžžuhuvvot ovddidit sierraláganbuktagiid ja bargat oñña 3 márkaniid guvlui . 2 ) Ferte bargat movttiidit máhttolokten vai lassána árvoháhkan olles árvogeavllis . 1 1 ) G o ovddida oahpposstrategiijaid riikkaoasseperspektiivvas DjO:s ja oahpahusas , mas suorggit nugo petroleuma čalmmustuvvo . 1 1 ) G o kártet guollegoññosajiid , guolleguovlluid , šaddanguovlluid rittu mielde , 4 ja goññoguovlluid suodjaleami 3. 2 ) G o guovlulaš riddoávveplánaid bargu galgá joatkkojuvvot . 1 1 ) G o galgat ovttasbargat boraspirehálddašeapmai , mas lea sadji eanan- ja 2 boazodollui Romssas . 1 1 ) G o deaivvadit hástalusaid dán kárten biologalaš girjáivuoña ovttasbargu 5 ektui . Guovddáš oasálaččat álggahit ja ollašuhttit ulbmilsuorggiid ja strategiijat : Romssa fylkkasuohkan , guovloráññi / suohkanat Romssa fylkkamánni , Guolástandirektoráhta ja dutkan- , oahpahus- ja ovddidanbirrasat . 1 1 ) Ferte šaddat buoret oktiiordnen siviilla ja militeara vuogádagain 4 riddogozihemiin ja dustehusain . 2 ) Ferte bargat vai riikkalaččat oažžut riggodagaid ovddidit riddogoziheami ja oljosuodjalandustehusa . 1 1 ) Ferte ávkkástallat industriijalaš vejolašvuoñaide mat leat vuoññuduvvon birashástalusain petroleumdoaimmaid geažil . 1 1 ) Ferte árvvoštallat bijuid vai nannešii biebmanealáhusa buvttadeami / bálvalusaid 9 ovttasordnet siskkabealde muhtin geográfalaš guovlo . 1 1 ) Ferte viidáseappot joatkit bargguin deaivvadanbáikehámmaniin 2 mearrafievrrideami ja varas guoli várás . 1 1 ) Ferte bargat doalahit ja čalmmustahttit kultureanadaga árvvu dás maiddái 2 sihkkarastit eanansuodjalusa riikkalaš ulbmiliid ektui . 1 1 ) Ealáhusat fertejit rekrutteret eanet oahppan olbmuid , dannego dat soaitá lašihit 7 DjO dási . 1 1 ) Bargat hukset fámolaš govdabátti ja innovatiiva geavaheapmi dása . 1 1 ) Addit guoskevaš joatkka- ja lassioahppofálaldagaid sidjiide geain leat juo alit oahppu . 1 1 ) " Mov aahkan gåetie lea jijnh tjiehtjelh " maid Irja Danielsen lea čállán . 1 1 ( Vrd. maiddái fáddá 2.6 , ulbmilsuorgi 7 ) 2 ) Fertet buoridit rápmaeavttuid oñña bargosajiid ásaheami ektui máhttoárjjalaš ealáhusain . 1 1 ( 2006-2007 ) deattuha ahte gielddat boahtteáiggis galget hukset mánáide , nuoraide ja sin bearrašiidda vuosttášceahkkefálaldagaid mat fállet sivvadiđošteami , divššu ja čuovvoleami . 1 09:10-10.00 : Ane Sofie Tømmerås:”Sámeálbmotfoanda ja šallobuhtadus ” 1 09:00-09.10 : Rahpan 1 09/06 Sámiid plána Suoma EU ságajođihanbajis 1 09.50 - 10.05 : Gáfestallan 1 09.40 - 10.00 Áltá siidda vásáhusat sámi mánáidgárddiid doarjaga ektui Inga Kristine Siri bokte , beaivválaš jođiheaddji Álttá Siida 1 09.30-10.15 Vásihusat giellaoahpahusas unnimus mánáide oahpaheaddji Inga Guttorm bokte , Ohcejohnjálmmi skuvla , Suopma 1 09.30-10.00 Registreren ja guossoheapmi 1 09.30 Registreren – gáffe 1 09.30 - 09.50 : Loabága suohkan v / Viktor Andberg- Makkár hástalusat leat ođđa gielddas dáláš eavttuid raporterema oktavuođas . 1 09.20 - 10.00 : Gažaldagat Sámedikki bearráigeahččanlávdegottis . 1 09.11.00 dii 15.00 – 18.50 45/00 joatkka 160 1 09.11.00 dii 0900 – 12.40 43/00 141 1 09.10 - 09.40 Asplan Viak ovdanbuktá árvvoštallama : Sámedikki doarjja sámi mánáidgárddiide Veslemøy Kristine Dahl bokte , Asplan Viak 1 09.10 - 09.30 : Guovdageainnu suohkan v / Maia Hætta- hástalusat dáláš eavttuid raporterema oktavuođas 1 09.08 ON:a riikkaidgaskasaš eamiálbmotbeaivi . 1 09.08 ON riikkaidgaskasaš eamiálbmotbeaivi . 1 09.06.93 doarjjanjuolggadusat duodjái 1 09.06.2009 ja 18.09.2009 1 09.05.2005 beaiváduvvon vástádusreivves Sámediggái , čállá birasgáhttenministtar Knut Arild Hareide earret eará : 1 09.05 - 09.20 : Sámedikki presideanta Egil Olli kommentere dan juridihkalaš árvvoštallama , mii lea boahtán dasa mo Sámediggeráđđi lea hálddašan Sámedikki 2009 reviderejuvvon bušeahta poastta 507 - ášši 24/09 . 1 09.03.99 reive Sámedikki bearráigeahččanlávdegoddái — kopiija buot dokumeanttain áššis 1 09.02.99 meannudii fylkkalávdegoddi ášši loahpalaččat , ja lávdegoddi vuosttaldii nuoraidruovttufálaldaga bisuheami dálá hámis . 1 09.02.05 dii. 09.00 – 11.25 05/05 55 1 09.00-09.30 Kultuvrralaš guoimmuheapmi 1 09.00 Mánáidgárddi bargu čálagiela ovdánemiin , allaskuvllalektora Lisa Baal bokte , Sámi allaskuvla 1 09.00 - Ráđđečoahkkináššit 1 09.00 - 12.00 / 13.00-16.00 03.04.08 kl. . 08.00 - 14.00 Báiki : Girkonjárga Áššelistu : Saksnr. 1 09.00 - 11.00 Čoahkkin Biras- ja ealáhusčumppiin 13.01.10 kl. . 13.00 - 14.00 Čoahkkin Skániid , Evenášši ja Dielddanuori suohkaniid sátnejođiheddjiiguin . 1 09.00 - 11.00 Duodji ja sámegiella . 1 09.00 - 09.30 Rahpan . 1 09.00 - 09.30 Rahpan 1 09.00 - 09.10 Bures boahtin . Sámediggeráđi bokte 1 09.00 - 09.10 : Sámedikki presideanta Egil Olli sávvá buresboahtima 1 09.00 - 09.05 : Sámedikki bearráigeahččanlávdegotti jođiheaddji Randi A. Skum rahpá gulaskuddama . 1 08/06 Eamiálbmogat davviguovllu ođđa politihka hábmemi 1 08.30 - 09.00 Oahpásnuvvat Sámedikki oahpponevvohahkii 1 08.12.98 reive Sámi giellaráđđái 1 08.11.91 dohkkehuvvui 1 08.11.00 dii 09.00 – 17.45 Seminára - 1 08.09.1911 sáddii Girko- ja oahpahusdepartemeanta dán reivve Finnmárkku skuvladirektevrii : Hearrá skuvladirektevrra čállosiid vuođul mannan jagi golggotmánu 28. ja 31. b. almmuhuvvo diehtun ja viidásit bajásčuvgehussan , ahte departemeantta bagadusa 18/4–1898 , sámegiela geavaheami birra veahkkegiellan álbmotskuvllas , § 6 maŋimus oasi mielde , sáhttá dilálašvuođaid mielde dohkkehuvvot ahte oskkoldatoahppu Jáhkovuona biirres Fálesnuoris , skuvlajagi 1911–1912 loahpa rádjái , dáhpáhuvvá dušše fal sámegillii . 1 08.06.93 , dii. 09.00 - 12.00/15.00 - 18.20 09.06.93 , dii. 09.00 - 12.00/15.00 - 18.10 10.06.93 , dii. 09.00 - 12.10 1 08.05.00 – 22.10.00 áigodaga ovddastus- ja čoahkkingeahčastat 1 08.04.05 beaiváduvvon reivves Sámedikki presideanttas Stuorradikki presidentii bivdojuvvo ahte Stuorradiggi láhčá dilálašvuođaid nu ahte Sámediggi galgá sáhttit meannudit Finnmárkkulága ovdal go dat loahpalaččat meannuduvvo Stuorradikkis . 1 08.03.98 gulaskuddanreive 1 08.02.05 dii. 13.00 – 19.00 02/05 7 1 08.02.05 dii. 10.00 – 10.15 01/05 4 1 08. vahkus : guovvamánu 22. - 26. b. 1 076/08 : Guovdageainnu Heargevuodjin Searvi , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan heargevuodjinbanii ja doibmii 1 075/08 : Sámi Heargevuoddjin Lihttu , Kárášjoga gielda - Doaibmadoarjjaohcan 2008 ovddas 1 073/08 : SVL-N - Sámiid Valáštallanlihttu , Deatnu gielda - Doarjjaohcan mielláhttujovkui 1 072/08 : Ribe Arild , Ivggu suohkan - Doarjjaohcan mielkelanja ja teknihkkalaš rustegiida 1 071/08 : Nord-Troms TV SUS , Ráissa suohkan - doarjjaohcan ásahit TV-kánala 1 070/08 : Filmrapport Nordkapp Videoproduksjon / TV & Foto , Davvinjárgga gielda Doarjjaohcan redigeret turisttaide heivehuvvon video 1 07/06 SPR nuoraid bargu 1 07.11.00 dii 09.00 – 12.05 38/00 31 1 07.09.00 beaiváduvvon reivves oljo- og energiijaministerii Akselsen ja birasgáhttenministerii Bjerke bivddii ráđđi bissehit huksenplánaid , ja bivddii maiddái ahte dahkkojuvvo kulturhistorjálaš , sosiokultuvrralaš ja boazodoallofágalaš čielggadus , ja váikkuhusčielggadus Báiddára huksenplánaid rievdadusaid birra sámi kulturmuittuide ja kulturbirrasii . 1 07.06.04 beaiváduvvon reivves Sámedikki presideanttas Justiisalávdegoddái dovddahuvvo ahte lávdegoddi ferte buktit oainnuid movt mii sáhttit sihkkarastit ahte láhka čielgasit lea álbmotrievtti rámmaid siskkobealde . 1 069/08 : Foreningen Tapt Skolegang , Kárašjoga gielda - Organisašuvdnadoarjjaohcan 2008 1 068/08 : Riddu Riđđu Festivála , Gáivuona suohkan - Doarjjaohcan Riddu Riđđu festivála prográmmaoassái 2008 1 067/08 : Skiippagurrafestivalen , Deanu Gielda - Skiippagurrafestivalen 2008 1 066/08 : Giellamovttiidahttinstipeanda joatkkaskuvlaohppiide - Anne Hedvig Salmi Nordsletta 1 065/08 : Haugen produksjoner , Romssa suohkan - Doarjjaohcan čájálmassii Mátki = Reisen 1 064/10 Sámi čáppagirjjálašvuođa ja musihka oastinortnet - njuolggadusevttohus 065/10 Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusovddideami ja servodateallima sihkkarastimii 066/10 Norlándda fylkkagielda , Oahpahus , Prošeaktaruđaid ohcan joatkkaoahpahussii sámi kulturmáhtu birra 067/10 Finnmárkku vuojadanbiire - Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan álggahanleirii Helssegis 2010 068/10 Deanujohka - báikkálaš hálddašeapmi 069/10 Sámedikki minerálapolitihkka 070/10 Sámedikki 2010 reviderejuvvon bušeahtta 071/10 Duoji doaibmadoarjjaortnega evalueren 072/10 Raporten njuolggajuolludusaide maid sámegiela hálddašanguovllu gielddat ja fylkkagielddat ožžo Sámedikkis 2008:s 073/10 Sámediggeráđi čilgehus - Prošeaktaruđaid evalueren mat jagiin 2001-2007 addojuvvojedje dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttaide 074/10 Sámediggeráđi čilgehus duoji birra 1 064/08 : Haugen Produksjoner Anne Katrine Haugen ja Mikkel Gaup bokte , Romssá suohkan - Doarjjaohcan teáhter / dánssun / musihkka prošektii Joik / luohti 1 063/08 : Midtre Nordland Sjøsameforening , Divttasvuona suohkan - Doarjjaohcan doallat dávgebáhcinkurssa 1 062/08 : Skániid girjie , Skániid suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 061/08 : Davvi Girji os , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 06040 ( ditt distriktskontor ) 1 060/08 : Forlaget Báhko , Divttasvuona suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 06/06 Vuovdečuollámat 1 06.11.00 dii 15.00 – 17.55 35/00 24 1 06.11.00 dii 09.00 – 12.05 32/00 3 1 06.10.00 dollojuvvui presideantačoahkkin Anáris . 1 06.05.99 dollojuvvui Sámedikki ja Finnmárkku fylkkadikki oktasaščoahkkin sámi vuoigatvuođalávdegotti birra . 1 06.02.1997 ovttasbargošiehtadus 1 06. vahkus : guovvamánu 08. - 12. b. 1 06 — Sámedikki oahpahusossodat Sámi Válgalihttu váidala hirbmat garrasit go departemeantta áigumuš lea ollásit stivret dán ossodaga , ja daid eará poasttaid mat gullet oahpahusossodaga bušehttii . 1 059/08 : DAT os , Guovdageainnu suohkan - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 058/10 Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi 059/10 Referáhtaáššit 060/10 Ášši DSO 083/09 váidda Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - Lohkangirji B nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 061/10 Ášši DS 386/09 váidda Iđut AS , Porsáŋggu gielda - Girjjálašvuohta 2009 - Girjji " Sølvbrura " almmuheapmi 062/10 Engerdal gieldda ohcamuš oažžut ruđaid giellakonsuleantavirgái / oahpponeavvoovddideapmái 063/10 Doarjjaohcan prošektii " På sporet av samiske kulturminner i Oppland 2010 " . 1 058/08 : ČálliidLágádus , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 057/08 : Iđut AS , Porsáŋggu gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 056/08 : ABC-Company E-skuvla AS , Kárášjoga gielda - Lágádusdoarjjaohcan 2008 1 055/08 : Sámi jienat , Girona suohkan - Doarjjaohcan oasalasttit Stockholmmas koraprošeavttas Vox Pacis - Fredens røst 1 054/08 : Nuorttanaste - Kárášjoga gielda - Lassi doarjjaohcan 1 053/08 : SKINN Samorganisasjonen for kunstformidling i Nord-Norge , Budejju suohkan Doarjjaohcan prošektii 1 052/08 : Iđut , Porsáŋggu gielda - Liigedorarjja Š nammasaš nuoraidbláđđái jagi 2008 1 051/08 : Sámi fitnodatsearvi - Doaibmadoarjja sámi ealahuserviide - 2008 1 051/05 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 051/05 : Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 050/05 Sámedikki čoahkkinplána 2005/2006 1 050/05 : Sámedikki čoahkkinplána 2005/2006 1 05/06 Davviriikkalaš Sámi konvenšuvnna 1 05/05 joatkka 1 05.10.2007 - 4. jahkegeardi 1 049/08 : Sámi bivdo ja meahcástansearvi - Doarjjaohcan sámi ealahusserviide - 2008 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 049/05 Miellahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 1 049/05 : Miellahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 1 048/08 : Bivdi - Doaibmadoarjja sámi ealahusserviide - 2008 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 048/05 Ealáhus- ja kulturlávdegotti válljen 1 048/05 : Ealáhus- ja kulturlávdegotti válljen 1 047/08 : Goahtegearret - Doaibmadoarrjja sámi ealahusserviide - 2008 1 047/05 Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti válljen 1 047/05 : Bajásšaddan- ja oahppolávdegotti válljen 1 046/08 : Snekkeriet AS , Gratangen gielda - Doarjjaohcan ásahit snihkkehaga 1 046/05 Plána- ja finánsalávdegotti válljen 1 046/05 : Plána- ja finánsalávdegotti válljen 1 045/08 : Jergul Eiendom OS , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan olgoreálaid láhčimii - Ášši HE 001/08 mearrádusa váidin 1 045/05 Bearráigeahččanlávdegotti válljen 1 045/05 : Bearráigeahččanlávdegotti válljen 1 044/08 : Verdde AS , Návuona suohkanis - Doarjjaohcan investeremiidda bohccobierggu buvttadeami oktavuođas . 1 044/05 Válgalávdegotti válljen 1 044/05 : Válgalávdegotti válljen 1 043/08 : Inga-Sámi-Siida , Laila Inga bokte , Soartta suohkanis - Doarjjaohcan sámi muosáhusfitnodaga álggaheapmai . 1 043/05 Sámedikki bargoortnet - rievdadusat vuođđonjuolggadusain ja čoahkkinortnegis 1 043/05 : Sámedikki bargoortnet - rievdadusat vuođđonjuolggadusain ja čoahkkinortnegis 1 042/08 : Trykkeri Bygg AS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan buvttádanviesu viddiideapmái 1 042/05 Sámediggeráđi válljen 1 042/05 : Sámediggeráđi válljen 1 041/08 : Ságat Sámiid áviisa OS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan ásahit ođđa guovllukántuvra Dávvi-Romsii 1 041/05 Čoahkkinjođihangotti válljen 1 041/05 : Čoahkkinjođihangotti válljen 1 040/08 : Ságat Sámiid áviisa OS , Porsáŋggu gielda - doarjjaohcan ásahit ođđa guovllukántuvra lullisámiid guvlui 1 040/05 Fápmuduslávdegotti fápmudusárvalus - válggaid dohkkeheapmi 1 04/06 Doaibmaplána 2006-2007 1 04.07.97 reive Sámiráđđái ja Sámi Instituhttii 1 04.06.91 Per Anders Brer beavdegirjji éálli 1 04.06.2008 - 5. jahkegeardi - Ođđasat sámepolitihkas 1 04.02.05 beaiváduvvon šleađgapoasttas Justiisalávdegotti jođiheaddjis duođaštuvvo ahte notáhtain mat sáddejuvvojit Sámediggái galgá leat dat sisdoallu maid Sámediggi lea bivdán . 1 039/08 : Duodješiehtadus 2008 - Stuornjárgga sámiid duodjii , Skániid suohkan doarjjaohcan oastit reaidduid duodjelatnjii 1 039/05 Fápmuduslávdegotti válljen Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 1-6 vuođul 1 039/05 : Fápmuduslávdegotti válljen Sámedikki vuođđonjuolggadusaid § 1-6 vuođul 1 038/08 : Sámiid Álbmotlihttu / Samenes folkeforbund - Sámi politihkalaš bellodagat 2008 Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 038/05 Vuođđudeapmi 1 038/05 : Vuođđudeapmi 1 037/08 : Sámeálbmot bellodat - Sámi politihkalaš bellodagat 2008 1 037/05 Sámedikki čoahkkinplána 2005/2006 1 036/08 : Divttasvuona gielda - Doarjjaohcan diehtošavahaga háhkamii Måsskái 1 036/05 Válmmašteaddji fápmuduslávdegotti válljen 1 035/08 : Isan , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan ATV-heaŋgáriid buvttadeami prošektii 1 035/05 Sámedikki bárgiidnjuolggadusat 1 034/08 : Lyngseidet Båtforening , Ivgu gielda - Doarjjaohcan hukset visti ja govdukáija 1 034/05 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2005 1 033/08 : Anbjørg ja Arvid Varsi , Deanu gielda - Doarjjaohcan rievdadit / viiddidit náveha 1 033/05 Sámediggeráđi dieđáhus sámi dáidaga birra 1 032/08 : Grand Sebaste Rederi ANS v / Roy-Iver Isaksen - Doarjjaohcan oastit fatnasa earret eará mátkkeealáhusa várás 1 032/05 Ráđđehus ja Sámedikki gaskasaš ráđđádallanortnegat 1 031/08 : Neiden fjellstue AS , Mátta-Várjjat gielda - Doarjjaohcan oastit fatnasa mearrabivdo- ja vásihustuvrraide 1 031/05 Sámedikki politihkalaš dási njuolggadusat 1 030/08 : Frank Einar Nordstrand , Gáŋgaviika gielda - Doarjjaohcan oastit bivdofatnasa 1 030/05 Ovttasbargošiehtadus oarjelsámi guovlluid fylkkasuohkaniid ja Sámedikki gaskkas 1 03/06 Doaibmamuitalus 2005 1 03.08.1998 reivve kopiija - Sámi giellaoktasašbarggu plánenprošeakta 1 03.04 ja 16.04.2009 22.08.2009 31.03.2009 17.04.2009 12.02.2008 09.06.2008 1 03.03.00 dii 09.30 - 12.00 12/00 joatká 1 029/08 : Svein Pettersen , Láhppi gielda - Doarjjaohcan oastit fatnasa , ášši HE 020/08 mearrádusa guoddalus 1 029/05 Duodjeealáhusa váldošiehtadus 1 028/08 : Duodjeinstituhta , Guovdageainnu suohkan ja NatourNor , Romssa suohkan doarjjaohcan hukset neahttaportala duodjái 1 028/05 Sámedikki dieđáhus sámi mánáidgárddiid birra 1 027/08 : Rafaelsen Osvald , Skániid suohkan - doarjjaohcan hukset náveha 1 027/07 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - revideren 1 027/05 Sámedikki bargoortnet - vuođđonjuolggadusat 1 026/08 Sámedikki raporta ILO:i áigodagas gitta 2008 miessemánu rádjai . Sámediggi deattuha čuovvovačča : Sámediggi oaidná ahte minerálaláhka lea heittot danne go dat ii leat árvvoštallojuvvon álbmotrievtti ektui . 1 026/08 : Reinslett Edmund , Evenášši suohkan - doarjjaohcan oastit muohtačorgenrusttega - váidda áššis HE 005/08 1 026/07 Duodjeealáhusa váldošiehtadusa rievdadus 1 026/05 Sámedikki bearráigeahččanortnegat 1 025/08 : Fábmudanáššit 1 025/07 Finnmárkkuopmodaga bearráigeahččanlávdegoddi - ođđa lahtu nammadeapmi 1 025/05 Raporta Sámedikki doarjjastivrras 2001 - 2005 1 024/08 : Referáhta áššit 1 024/07 Plána ja huksenláhka 1 024/05 Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 023/08 : Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 023/07 Sámedikki njuolggadusat finnmárkkulága § 4 vuođul 1 023/05 Sámediggeráđi dieđáhus sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid birra 1 022/08 : Stiftelsen Festivaler Kárášjohka , Kárášsoga gielda - Doarjjanohcan lágidit Beassášfestivála 2008 1 022/07 Oahpahusa prinsihpat Máhttolokten-Sámi oahppoplánabuktosis 1 022/05 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 021/08 : Norsk institutt for kulturminneforskning , Romssa suohkan - Historjjálaš geavaheapmi , oktilašvuohta ja rievdan integrerejuvvon GIS reaidus- Váidalus ášši DSB 127/07 isk bruk - Kontinuitet og endring . 1 021/07 Sd.dieđ.nr. 21 ( 2006-2007 ) - Bivdofatnasiid strukturpolitihkka 1 021/05 Sámediggeráđđi doaibmađiedahus 1 020/08 : Association of World Reindeer Herders , Romssa gielda - Doarjjaohcan prošektii : 110 jagi maŋŋil Manitoba ekspedišuvnna 1 020/07 Sámedikki dorajjastivra raporta 2006 1 020/05 Vuođđudeapmi 1 02/06 Ođđa stivralahttuid válljen 1 02.11.00 dollojuvvui oktasaščoahkkin Kárášjogas Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámeministariiguin . 1 02.10.04 beaiváduvvon reivves Justiisalávdegoddái jearrá Sámediggi vástádusa daid posišuvnnaide maid Sámediggi gaskkustii sihke čálalaččat ja njálmmálaččat nuppi ráđđádallančoahkkimis . 1 02.09.96 reive - ášši 42/96 mearrádusa sádden 1 02.06.05 dii. 09.00 – 10.00 033/05 108 1 02.03.00 dii 15.00 - 16.40 11/00 168 1 02.03.00 dii 09.00 - 12.00 9/00 joatká 1 02.01.2009 Áigemearri ohcat registrerema sámepolitihkalaš organisašuvdnan 02.01.2009 Áigemearri registrerejuvvon sámepolitihkalaš organisašuvnnaide ođasmahttit dieđuid 1 02 — Sámi giellaráđđi 1 02 — SÁMI GIELLARÁÐÐI 1 019/08 : Skaidi Hotell AS , Fálesnuori suohkan - Doarjjaohcan háhkat goađi . 1 019/07 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2007 1 019/05 Stuorradikki Justislávdegotti Finnmárkkuláhkaevttohus 1 018/08 : Lakselv grunneierforening , Porsáŋggu gielda - Doarjjaohcan The Arctic Crayling Lodge ovdaprošektii 1 018/07 Sámedikki jagi 2008 čoahkkinplána 1 018/05 Vuođđudeapmi 1 017/08 : Álttá suohkan - Doarjjaohcan Finnmarkløpets kulturprográmmii 1 017/07 Sámediggeráđi dásseárvopolitihkalaš čilgehus 1 016/08 : Sámi Dáiddacehpiid Searvi , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan seminárii Internasjonale strømninger i samisk samtidskunst 1 016/07 Ođđa áššiid dieđiheapmi Sámedikki čoahkkinortnega § 4 vuođul 1 015/08 : SKINN Samorganisasjonen for kunstformidling i Nord-Norge , Budejju suohkan Doarjjaohcan prošektii 1 015/07 Gažaldagat Sámediggeráđđái Sámedikki čoahkkinortnega § 11 vuođul 1 015/04 Jođiheadji molsošupmi Sámi parlamentáralaš ráđis 1 015/04 : Jođiheadji molsošupmi Sámi parlamentáralaš ráđis 1 014/08 : Foreningen Heiafestivalen , Balsfjord suohkan - Doarjja Heiafestivalen 2007 ášši DSK 386/07 mearrádusá váidda 1 014/07 Sámediggeráđđi doaibmadieđáhus Sámedikki čoahkkinortnega § 20 vuođul 1 014/04 Golle giella – Davviriikkalaš sámi giellabálkašupmi – lahtuid nammadeapmi árvvoštallanlávdegoddái 1 014/04 : Golle giella – Davviriikkalaš sámi giellabálkašupmi – lahtuid nammadeapmi árvvoštallanlávdegoddái 1 013/08 : Statlig Tyngdepunkt Afasi og Stemme , Ráissa gielda - Ruhtadoarjja doallat kurssa veteránafatihkkariidda - váidda áššis HK 089/07 1 013/07 Vuođđudeapmi 1 013/04 Sámi parlamentáralaš ráđi EO-politihkka 1 013/04 : Sámi parlamentáralaš ráđi EO politihkka 1 012/08 : Saemien Sijte , Snåsa - doarjjaohcan almmuhit jahkkegirjji : Åarjel-SaemiehSamer i sør , nr 9 - mearrádusa váidda áššis DSK 385/07 1 012/04 Sámi parlamentáralaš ráđi mediastrategiija 1 012/04 : Sámi parlamentáralaš ráđi mediastrategiija 1 011/08 : Kristelig Pressekontor , Askim suohkan - Váidalus áššái HE 115/07 Doarjjaohcan davvisámegielat teakstaráhkadeapmái 1 011/04 ON eaiálbmotjulggaštus 1 011/04 : ON eaiálbmotjulggaštus 1 010/09 : Sámeálbmotfoandda - ođđa válgaáigodaga vuoruheamit 1 010/08 : Álttá Siida A / S Álttá suohkan - Doaibmadoarjjaga ohcan kulturviesuide 2008 1 010/04 Sámi IT-strategiijat 1 010 — Sámedikki politihkalaš dássi 1 01/06 Čoahkkima vuođđudeapmi 1 01.10.99 dii. 09.00 - 10.00 34/99 155- 162 1 01.06.05 dii. 09.00 – 10.15 032/05 102 1 01.04.00 rájes lea SAS ožžon girdiruvttu Leavnnja ja Tromssa gaskka , ja deavdin dihte FOT-eavttuid ( stáhtasubsidierejuvvon ruvttut ) , de lea SAS loahpahan eanaš hálbbes mátkkiid ja Eurobonusčuoggáid dinema ja geavaheami . 1 01.03.00 dii. 12.00 - 18.30 8/00 141 1 01.03.00 dii 09.00 - 12.20 6/00 44 1 01.02.05 beaiváduvvon reivves bivddii KGD eanet dieđuid árbevirolaš sámi valáštallandoaimmaid birra . 1 01.02.00 beaiváduvvon gohččun ja áššelistu oktan lassináššiin dohkkehuvvo , ja ášši 3/00 meannudanvuohki , mii meannuduvvo čoahkkinortnega § 4 b vuođul . 1 01.01.05 organiserejuvvui instiuhta fágalaš doaibma Sámi allaskuvlla vuollásažžan . 1 01 Sámedikki pol. jođih . doaibmagolut 7 875 8 775 900 1 01 Sámedikki pol. jođih . doaibmagolut 7 875 8 548 673 1 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut 38 264 46 869 8 605 1 01 Sámedikki hálddahusa doaibmagolut 38 264 45 935 7 671 1 009/09 : Áššejođiheaddji ja várreáššejođiheaddji válljen 1 009/08 : Sámi allaskuvla - Guovdageainnu suohkan - Prošeaktadoarjjaohcan mánáidgárddiid ja skuvllaid sámegielat giellabargiid gelbbolašvuodaloktema birra 1 009/04 Sámi kulturmuitohálddašeapmi ja nannejuvvon oktasaš sámi kulturmuitosuodjaleapmi Sámis 1 009/04 : Sámi kulturmuitohálddašeapmi ja nannejuvvon oktasaš sámi kulturmuitosuodjaleapmi Sámis 1 008/09 : Gohččuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 008/08 : Romssa Allaskuvla , Romssa gielda - Doarjjaohcan prošektii Sámi mánát ja nuorat ja eará kulturdoaimmat Vuolláičála : _________________ / _________________ Čoahkkingirjji čálli : Čále nama 1 008/04 Sámi giellalávdegotti njuolggadusat 1 008/04 : Sámi giellalávdegotti njuolggadusat 1 007/08 : Gáisá Næringshage , Deanu gielda - doarjjaohcan Kvinnovasjon Nordii 1 007/04 Sámi teáhterallaskuvla 1 006/08 : Olsen Edgar , Unjárgga gielda - doarjjaohcan oastit guolástanfatnasa 1 006/05 Lahtuid válljen Sámi parlamentáralaš ráđđái 1 006/04 Samisk parlamentarisk råds beretning 2002 - 2003 - samisk versjon 1 006/04 : Sámi parlamentáralaš ráđi 2002 ja 2003 doaibmadieđáhus 1 005/08 : Deanu joatkkaskuvla , Deanu gielda - lassidoarjjaohcan 3-jagáš čuovvolan- ja láhčinprográmmii luondduvuđot ealáhusaid fitnodatálggaheaddjiid várás Finnmárkkus 1 005/05 Sámediggeráđi dieđáhus sámi museaid birra 2004 1 005/04 Sámi parlamentáralaš ráđđi - Čoahkkinplana 2004 - 2005 1 005/04 : Sámi parlamentáralaš ráđđi - Čoahkkinplana 2004 - 2005 1 004/08 : MIT-FabLab Norway , Ivgu suohkan - váidda ášši DSE 396/07 - doarjjaohcan oastit teknihkalaš rusttegiid 1 004/05 Sámediggeráđi čilgehus Sámedikki ekonomiijahálddašeami birra 1 004/04 Sámi parlamentáralaš ráđi áŋgiruššan nuoraid ektui 1 004/04 : Sámi parlamentáralaš ráđi áŋgiruššan nuoraid ektui 1 003/08 : Fábmudanáššit 1 003/05 Sámediggeráđi čilgehus válljejuvvon politihkkasurggiin ( ovddiduvvon Sámedikki dieavasčoahkkimii 24.11.04 ) 1 003/04 Sámedikkiid oktasaščoahkkin 1 003/04 : Sámedikkiid oktasaščoahkkin 1 002/08 : Referáhta áššit 1 002/05 Sámedikki čoahkkinortnet 1 002/04 Referáhtat / Stivra doaibmadieđáhus 1 002/04 : Referáhtat / Stivra doaibmadieđáhus 1 001/08 : Gohccuma ja áššelisttu dohkkeheapmi 1 001/05 Vuođđudeapmi 1 001/04 Gohččuma ja áššelistu dohkkeheapmi 1 001/04 : Gohččuma ja áššelistu dohkkeheapmi 1 00. Sámedikkivárrepresideanta Laila Susanne Vars ávvuda sámi nášonalbeaivvi Sirpmás . 1 00. Ráđđelahtu Marianne Boine doallá sártni Kárášjoga kulturviesus . 1 00. Ráđđelahttu Vibeke Larsen oasálastá Nissonkonferanssa lávvardaga ja sotnabeaivve Budeajjus . 1 00. Ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma ávvuda guovvamánu 6 . beaivve Steinkjæras . 1 00. Direktevrrat ožžot diehtojuohkima movt Sámediggi bargá dakkár dearvvašvuođa- ja sosiálapolitihkalaš hástalusaiguin maid sámi pasieanttat ja bálvalusdárbbašeaddjit deaividit go lea oktavuohta dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaiguin . 1 00 Sámedikkis . 1 00 - 12.00 / 15.00 - 16.30 geassemánu 4. b. 1992 , dii.10 . 1 0,7 Gáldu : SSB , Sámi statistihkka 2006 , tabealla 39 1 0,0 % RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 1 538 10 793 1 0,0 % RR 2005 Buš 2006 Erohus % 1 0% 1. kv 1 0 SED-guovlu obbalaččat Finnmárku Oarji 1 0 SED- guovlu Finnmárku Oarji Finnmárku Finnmárku Sis Davvi-Romsa obbalaččat Nuorta 1 / gielddaidgsk Doaimmat 1 / ... SÁMEDIGGI 1 ... čielga dásseárvo- ja nissonperspektiiva áigumušain iežas barggus ... 1 ... sámegieloahpahus meroštuvvo 3 000 000 kruvdnui . 1 ... sámegiel oahpponeavvuid mat leat vásedin ráhkaduvvon , ja jorgalusaid iešguđet sámi čállinvugiide . 1 ... ja evttohit soames sámi stoalppuid mat galget dáza joatkkaskuvlla oahppoplánaide . 1 ... gos evttohuvvo bidjat oktii geasseorohagaid nu ahte šattaše geassesiiddat dain geasseorohagain gos dál leat 2 dahje eanet siiddat geasset . 1 ... davvisámegielguovlluin , muhto hui heitot julev- ja lullisámiguovlluin . 1 ... Vai skuvlaláhka galggai heivet moatti giela skuvlabiiriide dáppe davvin , de ferteje ráhkadit Bagadusa lassin skuvlalágaide . 1 ... Nu guhká go v. Westen elii , de geahččaledje čađahit sámegiel oahpahusa buot sámi mánáide nu viidát go lei vejolaš . 1 ... Muhto vaikko ledje ge dávddat ja soahti : Veaháš skuvlejupmi aŋkke lei , maiddái sámi mánáide . 1 ... Moai Sisseliin bođiime Sirbmái 1953:s , leimme unnán hárjánan oahpaheaddjit . 1 ... Dán háve lei Stockfleth Ákšovuonas sullii guokte vahku . 1 . ÁŠŠ119 93 / SÁMI DUOJI DOARJJA-NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go áššečilgehusas áššis R 48/93 , čuo. 1 . 1 . dihtet ahte politihkalaš bellodagain leat lassigolut sámepolitihkalaš barggu ja politihkkasuorggi geažil . » 1 . ] regionane skal ha større ansvar for oppnemning av styreleiarar og stymemedlemer til region / landsdelsinstitusjonar og knutepunkt frå 2010 . 1 . Ruoŧŧa lea joavdan guhkás ovddideames iešguđetlágan doaimmaid » doaresbealde » , main sáhtášeimmet ollu oahppat . 1 . Mii jáhkkit ahte dan doahpaga lea heivvoleamos geavahit . 1 . Lassin viiddes suorgesuokkašdallama lea lávdegoddi geahččalan vuhtiiváldit davviguovlluid riikkaidgaskasaš perspektiivva ja eamiálbmotdimenšuvnna sierra kapihttaliin . 1 . Jos váHot dárbbašlaš dieđut áirasa fápmudusa dohkkeheapmái , de sáhttet dan áirasa fápmudusa dohkkehit gaskaáigásaččat dasságo lea vejolaš dan mearridit loahpalaččat . 1 . Heive dadjat ahte Sámedikki doaibma sulastahttá Stuoradikki , ráđđehusa , departemeantta ja direktoráhta barggu mii gokčá eanas servodatsurggiid . 1 . Dan vuošul lea govttolaB geahččaladdanproSeavtta olis . bidjat gaskaomiid doaimma dáfus vuosttažin . 1 . Dan dulko bargojoavku dainnalágiin ahte dat galgá ovddidit árvalusaid mat mearkkašit ahte Sámediggi ii leat iešbirgejeaddji riektesubjeaktan ja ahte das ii leat dábálaččat rievttálaš doaibmanákca dannego dan fuolaha ráđđehus . 1 . Artihkkal 16 addá Sámediggái rievtti šiehtadallat áššiin main lea mearkkašahtti mearkkašupmi sápmelaččaide . 1 . . . » rájes « . . . . luondduresurssaid iešguđetlágan hálddašanortnegiidda » rádjai , sihkkojuvvo . 1 . . . » rájes « . 1 . . . » rájes gitta njealját teakstaoasi « . . . . ovttaskas olmmožin ja álbmogin sihkkarastojuvvojit » sihkkojuvvo . 1 . . . stuorra johkagáttiin ja vuotnaguovlluin » rádjai . 1 . . . olbmot eai eaiggáduša » rádjai . 1 . . . eaiggáduššan- ja háldovuoigatvuođa gáibádusaid . Olles guđát teakstaoassi sihkkojuvvo « Sámediggi atná . 1 . . . . áigu Sámediggi 1999:s prioriteret čuovvovaš ulbmiliid . 1 . . . . . » . Dát lea dasto maŋŋá čuovvuluvvon go ášši 18/99 Sámedikki mearrádus lea sáddejuvvon departementii . 1 . . . . . Sámedikki mielas livččii dárbu árvvoštallat áicirolla , sihke ovddasvástádusa , válddi ja resursadárbbu dáfus . 1 . ( s. 21 ) Dahje ahte SVL ii leat doarvái váldán vuhtii ášši váibmosa , " ... nammalassii rievttalaš ortnega sámiide ... " ( s. 21 ) . 1 -24. b. meannudan ášši stáhta eanadoallobáŋkku ja SND:a ovttastumi birra . 1 -10. dássi : 1.- 3. oahppojahki : - Hárjehallanoahppu - Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá ( juhkkojuvvo dábálaččat 15 +15+30 ) - Sámegiella 30 oahppočuoggá ( álggahuvvo dábálaččat vuosttaš oahppojagi ) Oahpahusfága 90 oahppočuoggá ( dábálaččat 60+30 , main okta lea skuvlarelevánta fága ) 1 --- Ávjuvárgeaidnu 50 , N- 9730 Kárášjohka 1 --- Dát njuolggadusat , maid sámeministarat ja sámediggepresideanttat leat nannen 14 beaivve skábmamánus 2007 , buhttejit 17 beaivve skábmamánus 2004 nannejuvvon njuolggadusaid . 1 - Šállošit go Ráđđehusa stáhtabušeahtta evttohus ii atte saji stuorát rievdadusaide Sámedikki bušeahtas . 1 - Šállošan sakka go sámi mánáin lea várra massit beroštumi dan geažil go skuvlavuogádat moive . 1 - Čálgoortnegiid njuolggadusat duojis Ovddidan- ja invisterendoaibma , duodjedoaibmadoarjja ja čálgoortnet lea duoji 2006 ealáhusšiehtadusa mielde 6,6 mill. ruvnno . 1 - Čájeha ahte guollebivdu Finnmárkku vuonain lea geahppáneamen . 1 - Šáhkka lea okta dain stuorimus falástallansurggiin máilmmis , lohka kulturministtar Huitfeldt . 1 - Čuoldin- ja giehtagođđinduodjefága Jo3/oahppofitnodaga oahppu 1 - Čuoggás 9.3.3 eavttuhuvvo ahte fievrriduvvošii ođđa bivdoregulerenvuogádat : Árvvoštallamii vuođđuduvvon bivdoearit . 1 - Čoavddus lea vuđolaš ja viiddis fágalaš barggu boađus man vuođus lea álbmotriekti , ja dat lea Norgga ja Ruošša dovddaheapmi das man dehálažžan dat guokte riikka riddostáhtan atnet álbmotrievtti . 1 - Čoarve- , dákte- ja metálladuodjefága Jo3/oahppofitnodaga oahppu 1 - Čielgan rádjalinnjá rahpá áibbas ođđa perspektiivvaid bargat ovttasráđiid , resusrssaid hárrái , ealáhusaid hárrái , bargosajiid hárrái ja álbmogis-álbmogii ovttasbarggu hárrái guovtti riikka oktasaš rájá rastá . 1 - Čielga mearkkat leat dasa ahte ekonomalaš doaibma lea fas lassáneamen . 1 - Šiehtadusas čielgasit vuoruha rássevuođustuvvon buvttademiid nugomat mielkki , vuovssábierggu ja sávzadoalu . 1 - Šiehtadus mearkkaša dehálaš lávkki dásseárvosaš bálkkáid guvlui , dat vuoruha heajosbálkájoavkkuid ja šiehtadusas lea dohkálaš rámma siskkobealde , lohka ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 - Šiehtadus mearkkaša dan ahte sáhttet ásahuvvot sierra báikkálaš bargolávdegottit sámi ovddastusain barggu oktavuođas álbmotmehciiguin . 1 - Šatta ovdaskuvlaoahpaheaddjin dahje vuođđoskuvlaoahpaheaddjin ! 1 - Čalmmustit Sámediggeráđi boazodoallodieđáhusa - dásseárvofokusiin . 1 - Šaddá maid dárbbašlažžan geatnegahtti njuolggadusaiguin mat nannosit deattuhuvvojit čielggademiin mat galget dahkkot mehciid sisabahkkemiid ja meahccegeavaheami rievdadusaid oktavuođas . 1 - Šaddá hástaleaddji bargu jođihit nuoraid - OG stivrra . 1 - Šaddá hui lossat gávdnat čovdosa mas sáhttit leat ovttaoaivilis , muhto mii leat rahpasat čovdosiidda . 1 - ášši 013/06 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - revideren 1 - ášši 012/06 Sámedikki politihkalaš dási mátkepolitihkka 1 - ášši 011/06 Sámedikki Jahkedieđáhus 2005 1 - ášši 010/06 Sámiide guoski statistihkka Norggas 1 - ášši 01/09 Vuođđudeapmi - ášši 02/09 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus - ášši 03/09 Gažaldagat Sámediggeráđđái - ášši 04/09 Ođđa áššiid dieđiheapmi - ášši 05/09 Cealkámuš 2009 eanandoallošiehtadallamiidda - ášši 06/09 Sámediggeráđi boazodoallopolitihkalaš dieđáhus - ságaškuššanášši - ášši 07/09 Sámedikki 2008 jahkedieđáhus - ášši 08/09 NAČ 2007:13 Ođđa sámeriekti - Sámedikki vuođđu ja eavttut - ášši 09/09 Giellaiskkadeapmi 2008 - ášši 10/09 Cealkámuš váikkuhusčielggadeapmái Goliat birra - ášši 11/09 Luvven politihkalaš doaimmas Sámedikkis - Marja Lisa Kappfjell 1 - ášši 009/06 Meahcceealáhusa doaibmadoarjjaortnega gaskaboddosaš njuolggadusat 1 - ášši 008/06 Finnmárkku fylkkagieldda ja Sámedikki ovttasbargošiehtadus 1 - ášši 007/06 Sámeálbmotfoandda reviderejuvvon 1 - ášši 006/06 Sámedikki čoahkkinortnega revideren 1 - ášši 005/06 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 - ášši 004/06 Sámediggeráđi dásseárvopolitihkalaš čilgehus 2006 - ovddiduvvo maŋŋebárgga 1 - ášši 003/06 Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 - ášši 002/06 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus 1 - ášši 001/06 Vuođđudeapmi 1 - áhčá vejolašvuođaid sámegiel oahpahussii ja addá doarjaga sámi oahpponeavvuid ráhkadeapmái 1 - Ášši DS 532/09 váidda Hætta , Mikkel J , Guovdageainnu suohkan - Doarjjaohcan buvttadanlokálaide ja buvttadanreaidduide 1 - Ášši 49/06 Sámediggeráđi dieđáhusa riikkaidgaskasaš áŋgiruššansurggiid birra 1 - Ášši 456/09 mearrádusa váidda - OFY May Britt Eira , Guovdageainnu suohkan - Dearvvašvuođa- ja sosiálaprošeavttat 2009 , Diehtojuohkin infertilitehta fáttá birra 1 - Ášši 43/10 Sámedikki 2011 bušeahtta - Ášši 46/10 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - revideren 1 - Ášši 27/07 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - revireren 1 - Ášši 26/07 Duodjeealáhusa váldošiehtadusa rievdadus 1 - Ášši 24/07 Plána- ja huksenláhka 1 - Ášši 23/07 Sámedikki njuolggadusat finnmárkkulága § 4 vuođul 1 - Ášši 22/07 Oahpahusa prinsihpat Máhttolokten-Sámi oahppoplánabuktosis 1 - Ášši 21/07 Sd.dieđ. nr. 21 ( 2006-2007 ) Bivdofatnasiid strukturpolitihkka 1 - Ášši 20/07 Sámedikki doarjjastivrra raporta 2006 1 - Ášši 19/07 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2007 1 - Ášši 18/07 Sámedikki jagi 2008 čoahkkinplána 1 - Ášši 10/09 Cealkámuš váikkuhusčielggadeapmái Goliat birra Áššejođiheaddji : Per Edvin Varsi , tlf. 95 96 48 96 , e-poasta per.edvind.varsi@samisk.vgs.no Suoivanáššejođiheaddji : Kirsten Appfjell-Eira , tlf. 95 14 48 04 , e-poasta kirsten.appfjell@samediggi.no 1 - Ášši 10/07 Sámediggeráđi 2006-2009 áigodaga politihkalaš prográmma 1 - Ášši 09/09 Giellaiskkadeapmi 2008 Áššejođiheaddji : Synnøve Solbakken-Härkönen , tlf. 41 64 57 35 , e-poasta ssharkonen@dcpost.no Suoivanáššejođiheaddji : Inger Jørstad , tlf. 47 75 08 92 , e-poasta incejo@start.no 1 - Ášši 09/07 Gonagasreabbá , riggodat vai váttisvuohta 1 - Ášši 09/07 Gonagasreabbá , resursa vai váttisvuohta 1 - Ášši 08/09 NAČ 2007:13 Ođđa sámeriekti - Sámedikki vuođđu ja eavttut Áššejođiheaddji : Per-Ivar Henriksen , tlf. 93 48 43 47 , e-poasta per-ivar@netcom.no Suoivanáššejođiheaddji : Susanne Amalie Andersen , tlf. 92 83 56 49 , e-poasta susanne.a.andersen@samediggi.no 1 - Ášši 08/07 Dieđáhus meahcceealáhusaid ovddideami birra 1 - Ášši 07/09 Sámedikki jahkedieđáhus 2008 Áššejođiheaddji : Wiebke Slåtsveen , tlf. 47 81 08 81 , e-poasta wiebke@start.no Suoivanáššejođiheaddji : Miriam Paulsen , tlf. 97 61 73 77 , e-poasta miriam.paulsen@gmail.com 1 - Ášši 06/10 Sámedikki 2009 jahkedieđáhus 1 - Ášši 06/07 Oassečilgehus sámi museadoaimma birra davvi Norlánddas ja Romssas 1 - Ášši 06/07 Davvi Norlándda ja Romssas guovlluid sámi museadoaimma oassečielggadus 1 - Ášši 059/05 Boazodoalu vuoigatvuođat Meavkkis-Arvenjárggas 1 - Ášši 058/05 Sámedikki 2006 bušeahtta 1 - Ášši 057/05 Árvalusat boazodoallošiehtadussii 2006/2007 1 - Ášši 056/05 Finnmárkkuopmodaga , Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu lokaliseren 1 - Ášši 052/06 Geavahannjuolggadusat ruđaide maid Sámediggi juolluda politihkalaš joavkkuide 1 - Ášši 051/06 Nášonála dearvvašvuođaplána ( 2007 – 2010 ) 1 - Ášši 050/06 Gulaskuddan - Stáda ja Norgga girku NAČ 2006:2 1 - Ášši 05/09 Cealkámuš 2009 eanandoallošiehtadallamiidda Áššejođiheaddji : Olaf Eliassen , tlf. 48 28 91 29 , e-poasta olaf@eliassen.no Suoivanáššejođiheaddji : Tor Mikalsen , tlf. 99 32 67 44 , e-poasta tor.mikalsen@samediggi.no 1 - Ášši 05/07 Sámedikki 2007 jahkedieđáhus 1 - Ášši 05/07 Sámedikki 2007 bušeahtta 1 - Ášši 047/06 Várnjárgga ja Sievjju álbmotmeahcit Finnmárkkus - evttohus 1 - Ášši 046/06 Sámedikki 2007 bušeahtta 1 - Ášši 04/07 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 - Ášši 038/06 Eanandoallo- ja biebmodepartemeantta ođđa boazodoalloláhkaevttohus 1 - Ášši 037/10 Válddi delegeren Sámediggerađđái oahppoplánaid sisdoalu mearrideamisÁššejođiheaddji : Silje K. Muotka , tlf 98 48 75 76 , e-post siljekarine@gmail.com 1 - Ášši 037/06 Ovttasbargošiehtadus gaskal Nordlándda fylkkasuohkana ja Sámedikki 1 - Ášši 036/10 Ođastuvvon ovttasbargošiehtadus Sámedikki ja máttasámi fylkkagielddaid gaskka 2010-2013 Áššejođiheaddji : Miriam Paulsen , tlf 97 61 73 77 , e-post miriam.paulsen@gmail.com 1 - Ášši 036/06 Hálddahusođastus – ovddasvástádus- ja bargojuohku hálddahusdásiid gaskkas 1 - Ášši 035/06 Davviriikkaid sámekonvenšuvdna 1 - Ášši 034/06 Sierra njuolggadusat Bearráigeahččanlávdegotti ovddasvástádus- ja bargosuorgái 1 - Ášši 033/06 Evttohusat 2007/2008 boažodoallošiehtadussii 1 - Ášši 032/06 Dutkan- ja duoaštusdoaimma ásaheapmi dan rádjalovsadoaimma hárrái mii lei nuppi máilmmisoađi áigge 1 - Ášši 031/06 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 - Ášši 030/06 Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 - Ášši 03/07 Gažaldagat Sámediggeráđđái 1 - Ášši 029/06 Sámediggeráđi doaibmadieđáhus 1 - Ášši 028/06 Vuođđudeapmi 1 - Ášši 023/06 Sámedikki njuolggadusat Finnmárkku fylkka rievdaduvvon meahccegeavaheami várás 1 - Ášši 022/06 Sámedikki fágalávdegottiid bargonjuolggadusat 1 - Ášši 020/06 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2006 1 - Ášši 02/07 Sámediggeráđi dieđáhus doaimmas birra 1 - Ášši 019/06 Sámi oahppoplakáhtta ja prinsihpat oahpahussii Máhttolokten - sámi oahppoplánabuktosis 1 - Ášši 013/06 Njuolggadusat Sámedikki politihkalaš dássái - revideren 1 - Ášši 012/06 Sámedikki politihkalaš dási mátkepolitihkka 1 - Ášši 011/06 Sámedikki jahkedieđáhus 1 - Ášši 010/07 Dieđáhus Sámediggeráđi 2006-2009 politihkalaš prográmma birra 1 - Ášši 010/06 Sámiide guoski statistihkka Norggas 1 - Ášši 01/07 Vuođđudeapmi 1 - Ášši 009/06 Meahcceealáhusa doaibmadoarjjaortnega gaskaboddosaš njuolggadusat 1 - Ášši 008/06 Finnmárkku fylkkagieldda ja Sámedikki ovttasbargošiehtadus 1 - Ášši 007/06 Sámeálbmotfoandda reviderejuvvon njuolggadusat 1 - Ášši 006/06 Sámedidkki čoahkkinortnet - revideren 1 - Áššeovddidus áššis R 47/91 - Sámedikki čielggadus 1:1991 Sámi kulturmuittuid gáhttema organiseren boahtteáiggis Lassi áššebáhpirat : - Sámi kulturmuittuid gáhttema fágafealtta mearkkat , Johan A. Kalstad Tromsa 1991 - Reive 21.11.91 Kárášjoga Sámi Vuorkádávviris - Reive 14.11.91 Divttasvuona gieladdas - Reive 15.11.91 Sverre Fjellheimas , Snasa 1 - Árvvoštallojuvvo juolludit Álttá siidii njuolggadoarjaga poasttas 202 sámi kulturviesut jus dat ovttasorganiserejuvvo Álttá sámi giellaguovddážiin , ja das lea dakkár organisašuvdnamálle mas Sámediggi lea okta eaiggádiin dahje vuođđudeaddjiin . 1 - Árvvoštallat makkár ekonomalaš váikkuhusat evttohusain šattašedje . 1 - Árvvoštallat dáláš sámi oahpponeavvuid ovddideami ja buvttadeami . 1 - Árvvoštallan lea buorre reaidu viidáset barggus buoridit dearvvašvuođafálaldaga sápmelaččaide , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Árvvoštallan ahtedárbbašuvvo gogealboguovddášmeahcástanealáhusaid váráslea leamaš okta doaibmabijuin árvoháhkanprográmmas ja mii leat hui duhtavaččat dál go dat lea gárvvistuvvon , dadjá sámediggeráđi lahttu Marianne Balto . 1 - Árvvoštallama vuođul evttohit rievdadusaid beavttálmahttin dihte oahpponeavvuid ovddideami Mánáidgárderámmaplána mielde ja Máhttoloktema Sámi mielde . 1 - Árran julevsámi guovddáš ja Bihtánsámi viessu ovttastahttojuvvojit oktasaš vuođđudussan . 1 - Árktalaš eamiálbmogiid kultur- ja máhtolašvuođa árbevierru lea máŋggaid duháhiid jagiid ovdánan . 1 - Árja , Norgga Bargiidbellodat , Ovddádusbellodat , Olgešbellodat , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámiid Álbmotlihttu ja Guovddášbellodat . 1 - Árja , Norgga Bargiidbellodat , Ovddádusbellodat , Olgešbellodat , Nordkalottfolket , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámiid Álbmotlihttu , Guovddášbellodat ja Sosialisttalaš Gurutbellodat . 1 - Árja , Norgga Bargiidbellodat , Olgešbellodat , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámeálbmot Bellodat , Samer bosatt i Sør-Norge ja Sámiid Álbmotlihttu . 1 - Árja , Norgga Bargiidbellodat , Oktasašlista , Ovddádusbellodat , Olgešbellodat , NSR / SÁB Ofelaš , Sámiid Álbmotlihttu ja Guovddášbellodat 1 - Árja , Norgga Bargiidbellodat , Dáloniid Listu , Ovddádusbellodat , Olgešbellodat , Johttisápmelaččaid Listu , Ávjovári Kristtalaš Álbmotbellodat , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámeálbmot Bellodat , Guovddášbellodat ja Gurutbellodat . 1 - Árbevirolaččat lea boazodoalus earenoamáš mearkkašupmi lullisámi guovlluin ja mii ráđis háliidit dan čalmmustahttit dan bokte ahte bidjat Ellinor Marita Jåmai váldoovddasvástádusa dán suorgái , dadjá Egil Olli . 1 - Árat dán jagi mearridii Sámediggeráđđi ođđa oahppoplánaid sámegiela vuosttaš- ja nubbin giela oahpahussii . 1 - Álttás lea maiddái ráddjejuvvon sadji čoahkkimiidda báikkálaš ja guovlulaš ovddasteddjiiguin main fáddán lea bargosajit , ealáhusovdáneapmi ja árvolassáneapmi . 1 - Álttá Siida AS / Álttá Giellaguovddáš AS , Álttá suohkan - Doarjjaohcan ođđasisorganiserenprosessii 1 - Álgoálbmogiidda čuhcet dálkkádatrievdamat . 1 - Álbmotstáhtat fertejit , ovttas eamiálbmogiiguin , identifiseret daid eanaviidosiid gos eamiálbmogat ellet ja maid sii geavahit . 1 - Álbmotriekti lea čielggas das ahte dearvvašvuođabálvalusat eamiálbmogiidda galget dáhpáhuvvat eamiálbmogiid ovddasvástádusain ja bearráigeahčuin . 1 - Ája sámi guovddáš , Riddu Riđđu , Gáivuona Sámi giellaguovddáš ja Lássagámme ovttastahttojuvvojit oktasaš ovttadahkan , mii álgoálggus organiserejuvvo vuođđudussan maid Sámediggi , Romssa fylkkasuohkan , Gáivuona suohkan ja Stuoravuona suohkan ásahit , ja maŋŋel organiserejuvvo oasussearvin mas dat seamma instánssat šaddet eaiggádat . 1 - Áigumuš ráđđehusbellodagaid bovdehusain opposišuvdnii lei háliidus oččodit viiddes ja guhkilmas eanetlogu vuolggaheaddji Norgga dálkkádatpolitihkkii . 1 - Áhči ráhkisvuođain máhccen fas lulás deavdit geatnegasvuođa iežan mánnásan . 1 - Ádjána oažžut gánnáhahttivuođa easkka álggahuvvon fitnodagain ja danne lea deaŧalaš čuovvolit daid álggaheddjiid , geat ožžot doarjaga Sámedikkis , dadjá Sámedikki doaibmi várrepresideanta Marianne Balto . 1 - § 7 : Stivranammadeapmi Finnmárkkuopmodaga stivrii . 1 - vuosttašgiealas ( sámegielas ja dárogielas ) 37 diimmu ( 48 -45 minuktadiimmu ) go O97S 1 - sámediggepresideanta Aili Keskitalo , tlf. 971 29 305 1 - smávva báikegottit leat deaŧalaččat vai sámegielas ja sámi kultuvrras galgá leat buorre vejolašvuohta ceavzit boahtteáiggis . 1 - ráđđelahttu Jarle Jonassen , tlf. 975 81 637 1 - oahpponeavvoráhk . 1 - nuppigielas ( sámegielas ja dárogielas 98 diimmu ( 129-45 minuktadiimmu ) go O97S 1 - nuortasámiid vuoigatvuođat fertejit sihkkarastojuvvojit 1 - láhčá vejolašvuođaid joatkkaoahpahussii omd. boazodoallofágas ja duojis 1 - láhčit smávvamánnaolbmuide vejolašvuođa searvat Sámedikki politihkalaš bargui 1 - láhčit smávamánnaolbmuide vejolašvuođa searvat Sámedikki politihkalaš bargui 1 - kopi reivves 22.04.91 kreatsasámeválqastivrras 2. válqakreatssas Deatnu Ivar Hansenii - diehtu Sámediqgeválqga birra - Beavdegirji kreatsasámeválqastivrra 2 , Deatnu - čoahkkimis 19.04.91 - Sámedikki reive 22.02.91 kreatsasámeválqastivrii 2 Deatnu ARVALUS Fápmuduslávdeqoddi Josef Vedhuqnes bokte ovddidii Sámediqgái cuovvovaě árvalusa : Sámedikki čoahkkimis skábmamánu 27 . 1 - juohká stipeanddaid sámi dáiddáriidda ja čálliide 1 - guhtta milliuvdnasaš juolludeapmi dán jagi boahtte jagáš girkoválggaide láhčá dili girkoráđđái buoremus lági mielde plánenbargguide . Dát lea mu mielas dehálaš , vai válggat čađahuvvojit buoremus lági mielde , dadjá girkuministtar Rigmor Aasrud . 1 - dáhttu Sámedikki árvvoštallat viiddidit Sámi ovdánahttinfoandda doaibmaguovllu . 1 - doarju politihkalaččat árbevirolaš sámi ealáhusaid nugo boazodoalu , vuotnaguolástusa ja meahcceealáhusaid 1 - deaŧalaš bearašvuđot ealáhus ja 1 - dasgo eallin gáibida min soahtái / - selve livet kalder os til kamp 1 - atná iežas sápmelažžan , ja - ahte su ruovttugiella lea sámegiella , dahje ahte nuppi áhkus / ádjás , dahje ovtta máttarvánhemis lea dahje lea leamaš sáme ­giella ruovttugiellan , dahje - lea jienastuslohkui čálihuvvon olbmo mánná Jienastuslohku lea čadnojuvvon álbmotregistarii . 1 - ahte dat lea mearkkašahtti deaŧalaš giella- ja kulturguoddi . 1 - addá doarjaga sámi lágadusaide ja servviide 1 - addá doarjaga sámi girjebussiide ja doaimmaha Sámi sierrabibliotehka 1 - addá doarjaga girje- , filbma- ja CD-prošeavttaide 1 - Willy Ørnebakk 1 - William Nygaardain lea NRK ožžon stivrajođiheaddji geas lea hui nana duogáš sihke kultuvrralaš- ja ealáhuslaš duogáš . 1 - Váttis botket internáhttačatnagasa 1 - Várra lea ahte ođđaset dálkkádat doaibmabijut hávkadahttet daid ealáhusaid ja dan luonddu geavaheami mat vuolggasajistis leat dálkkádatoadjebasat , ovdamearkka dihte oanehis gaskkat biepmu ja duoji buvttadeapmi . 1 - Várdobáiki sámi guovddáš , Gállogieddi musea , Vilgesvárri , Gamtofta ja Márkomeannu ovttastahttojuvvojit oktasaš ovttadahkan , álgoálggus vuođđudussan maid Sámediggi , Evenášši suohkan , Skánit suohkan ja Romssa fylkasuohkan ásahit , ja maŋŋel oasussearvin mas dat seamma instánssat šaddet eaiggádat . 1 - Vállježat dal šaddat ovdaskuvlaoahpaheaddjin dahje oahpaheaddjin , de leat deaŧalaš resursa sámi giella ja kultuvra ovddidanbarggus , dadjá ráđđelahttu Balto . 1 - Váldoáigumuš lea leamaš buorebut oainnosmahttit man eatnat gelddolaš áššit oktiibuot dáhpáhuvvet Romssa fylkkasuohkana organisašuvnnas . 1 - Válddi ja váikkuhanfámu demokratiseren ja lávdadeapmi háldenguovlluin mearkkaša maiddái ahte Sámediggái addojuvvo stuorát váikkuhanfápmu ja váldi háldenguovlluid sámi ja regiovdnapolitihkalaš áššiin . 1 - Váldde ovdaskuvla- ja vuođđooahpaheaddjioahpu . 1 - Váilevaš juolludus Nuortasámi Museii mielddisbuktá ahte huksenplánat maŋŋonit vuot . 1 - Váidda mearrádussii áššis Oskarsen Knut E. A Fálesnuori gielda - Mariidna ealáhusat 2009 - Divvut gokčasa 1 - Váidda mearrádussii áššis HO 043/09 - Gimle studeantamánáidgárdi - Romssa suohkan - Doarjja sámi mánáidgárddiide 1 - Váidda mearrádussii áššis HE 169/09 Odd Isaksen , Návuona suohkan kommune - Doarjja oastit bivdofatnasa 1 - Váidda mearrádussii áššis DSSF 372/09 Baldusine NUF - Báldes Almmudahka , Oslo gielda - Doarjja julevsámi jietna-CD:ii - Bádur báhtar 1 - Váidda mearrádussii áššis DSS 349/09 Davvi Girji OS , Kárášjoga gielda - Girjjálašvuohta 2009 - Sámeálbmotfoanda - Doarjjaohcan almmuhit mánáidgirjji Čerbmen bizi girdipilohta . 1 - Váidda mearrádussii áššis DSO 087/09 Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - CD nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 1 - Váidda mearrádussii áššis DSO 086/09 Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - Rávagirji nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 1 - Váidda mearrádussii áššis DSO 085/09 Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - Fáddágihppa nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 1 - Váidda mearrádussii áššis DSO 084/09 Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - Bargogirji nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 1 - Váidda mearrádussii áššis DSO 082/09 Davvi Girji , Kárášjoga gielda - Dábálaš ja digitála oahpponeavvut 2009 - Lohkangirji A nubbingillii 1. ceahkkái máttasámegillii 1 - Váidda mearrádussii áššis DSK 477/09 Samisk Museumslag , Divttasvuona suohkan - Sámi kulturorganisašuvnnat 2009 1 - Váidda mearrádussii áššis DSK 469/09 , Reinopplevelser AS , Guovdageainnu suohkan - Eastadit unohis ruoidnadeami heargegilvobirrasis 1 - Váidda mearrádussii áššis DSK 460/09 - Sámi Heargevuodjin-lihttu / Sámi Reindeer-Race Federation , Kárášjoga gielda - Doaibmadoarjja 2009 1 - Váddáseamos fáttáid gaskkas leat leamaš eamiálbmogiid iešmearridanprinsihpat . 1 - Vuođđočájáhus lea oassi visttis . 1 - Vuovdalan- ja diehtojuohkinbarggu nannen . 1 - Vuotnabivdiide ja smávva guollevuostáváldiide lea dát geavahus dakkár maid lea ekonomalaččat ja geavatlaččat váttis čađahit . 1 - Vuosttažettiin ovttasdoaibmama ja ovttasbarggu bokte boazodoaluin . 1 - Vuosttaš gearddi historjjás bohtet referánssat olmmošvuoigatvuođaide mielde lágalaččat čadni konvenšuvnnas . 1 - Vuorddán mielas oaidnit raportta danne go lea stuorra mearkkašupmi sámi servodaga viidáset ovddideapmái , dadjá vel Laila Susanne Vars . Denis Caviglia 1 - Vuoi stáhkkár Niillas , leatgo ba oađđitge sáhttán ? 1 - Vuoi gáfat man vuogas , loahpaha Storvig . 1 - Vuoi , skuvlarivgu ii máhte sámegiela ! 1 - Vikersund lea riikkavalaštallanbáiki sabetsattáhallama várás ja lea valaštallanrusttet mii lea riikkaidgaskasaš njunušdásis man geažil mii galgat leat rámis , cealká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Viimmat leat mis guokte sámi beaivválaš aviissa . 1 - Viiddis lávdegoddi lea bidjon oktii miellahtuin iešguđetlágan osku- ja eallinoaidnoservodagain , dasa lassin oskudieđalaš , teologalaš , ja servodatdieđalaš gelbbolašvuohta . 1 - Viiddis johtolatsihkkarastimis lea ávki . 1 - Vealahit ohppiid das ahte liiko dahje ii liiko sidjiide , dahje váhnemiid sajádaga vuođul , lei maiddái dábálaš . 1 - Valáštallit leaba goabbat ládje positiivvalaččat ovddastan valáštallama ja leaba olahan buriid bohtosiid vaikko ain leaba nuorat . 1 - Valáštallanrusttegiid huksen lea stuorra ekonomalaš noađđin ollu servviide ja organisašuvnnaide . 1 - Valaštallan searvi lea ge leamaš buorre sámi ambassadøra , loahpaha Egil Olli . 1 - Vaikko ráđđehus muhtun surggiin evttoha lassáneami , de ii leat das olus ávki dannego ollislaš rámmat eai nannejuvvo . 1 - Vaikko boazodoalloorohagain váldoáššis ii leat beroštupmi ahte buot areálagáibideaddji aktevrrat galggašedje ásahit guovlluide gos sáhttet massit ollu guohtoneatnamii , de leat šiehtadusat maid mii dál leat dahkan buorit midjiide . 1 - Vaikke vel lea ge guhká dassážiigo šaddá áigeguovdilin ávkkástallat biegga- ja bárrofámuin sámi riddoguovlluin ábis , de lean hui duhtavaš go láhka láhčá dasa ahte deasta sámi kultuvrii galgá deattuhuvvot dakkár huksemiid areála- ja konsešuvdnaohcamiid oktavuođas , Vibeke Larsen 1 - Vai áššit mat gusket njuolgga sámiide , meannuduvvojit dohkálaččat , de lea d eaŧalaš ásahit dakkár bargovuogiid , maid sihke stáhta eiseválddit ja Sámediggi atnet dohkálažžan , dadjá gieldaministtar . 1 - Vai sáhttit čađahit praktihkalaččat , de sáddet mii vahkku 34 jienastanlihpuid buot jienasteddjiide dáin gávpogiin . 1 - VINN:as lea guhkes vásáhusat sullasaš bargguin , ja mii doaivut ahte ollu álggaheaddji dieđihit čuovvolanbargui , dadjá Balto . 1 - Unnán ohppen skuvllas 1 - Unjárgga Sámiid Duodji ja Duojáriid Dállu čujuhuvvojit doaibmadoarjjaortnegii mas sáhttá ohcat doarjaga . 1 - Troms fylkkasuohkan- Alfabetiserenprošeakta Romssa joatkkaskuvllain 1 - Tor Mikalsen 1 - Teáhterfabrihkka - ohcan ovdaprošektii Speajal , Čáhcesullo gielda . 1 - Tekstiiladuodjefága Jo3/oahppofitnodaga oahppu 1 - Sávvat ahte hálddašanguovllu viiddideapmi livččii mielde doarjumin ja nannemin barggu sámi giela ja kultuvrra sihkkarastima oktavuođas guovllus , dadjá Balto loahpas . 1 - Sávašeimmet ahte Davi Dearvvašvuohta oinnášii sámi áirasiid mávssolažžan buot dearvvašvuođadoaimmaid stirvrrain . 1 - Sávan ahte buohkat servet áššálaš gulahallamii ja buktet ráhkaduslaš evttohusaid , vai mii sihkkarastit boahtteáiggi sihke sámi kultuvrii ja báikegottiide , loahpaha Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Sápmelaččat ásset miehtá Norgga ja Sámedikki barggus lea dehálaš olahit olbmuid doppe gos sii ásset . 1 - Sápmelaččain ja kvenain leat ollu seammalágan hástalusat Jan Roger Østby 1 - Sápmelaččain ja kvenain leat ollu seammalágan hástalusat , ja mis lea ollu maid mii sáhttit oahppat guhtet guimmiineamet , lohká Olli . 1 - Sápmelaččaid gaskkas lea boarrásiin álo leamaš deaŧalaš sadji servodagas , ja Sámediggi háliida gulahallama erenoamážit sámiid boarrásiiguin dakkár politihka hábmemis , man ulbmil lea fuolahit boarrásiid beroštusaid . 1 - Sámit ja Árktisa eará eamiálbmogat dárbbašti dan riikkaidgaskasaš fuomášumii maid OG Romssas vejolaččat mielddisbuktá . 1 - Sámiráđđi - Doarjjaohcan seminára doallamii Guoládaga sámiid iešmearridanvuoigatvuođa birra 1 - Sámiide lei dat illubeaivi ja soabahanbeaivi . 1 - Sámiid iešmearridanvuoigatvuohta ja mieldemearridanvuoigatvuohta 1 - Sámi ásahusat maidda Sámediggi juolluda váldooasi doaibmadoarjagis , galget váldonjuolggaduslaččat leat organiserejuvvon vuođđudussan . 1 - Sámi ásahusaide addojuvvo stáhtalaš doaibmadoarjja Sámedikki bušeahta bokte , vejolaččat stáhta eiseválddiid bealis duohta konsultašuvnnaid vuođul ráđđehusain bušeahttarámmaid birra . 1 - Sámi vuoigatvuođalávdegotti eanetloguevttohus ( Hålogalánda- láhka ) ja nubbi unnitloguevttohus ( dárkkistuvvon Statskog ) eaba gozit dáid beroštumiid . 1 - Sámi vuoigatvuođalávdegotti II bargu viidáseappot lea lossa proseassa . 1 - Sámi valáštallamis leat hui erenoamáš dárbbut ja dál , ovdamearkka dihtii , eai oaččo heargegilvvohallamat ja njoarosteapmi dan doarjaga maid dat dárbbašit . 1 - Sámi servodat šaddá gulahallat riikasaš ja riikkaidgaskasaš gávpelágádusaiguin geat háliidit beassat luondduresurssaide sihke nannámis ja olggobealde mearragátti . 1 - Sámi servodat dárbbaša ovttaskas olbmuid ja servviid , nu go Henrik Barruk ja Sámi Siidda , sámegiela seailluheapmái ja nannemii . 1 - Sámi servodat dárbbaša eanet oahpaheddjiid mánáidgárddiide ja skuvllaide , lohká Sámediggeráđi Hilde Nyvoll . 1 - Sámi oahpponeavvoportála ásaheapmi . 1 - Sámi nuorat berrešedje ohcat ofelažžan danne go sámi ofelaččat besset oahppat issoras ollu , dadjá loahpas okta dain vuosttamuš ofelaččain , Ellinor Marita Jåma . 1 - Sámi mánáid vuoigatvuođat álgoálbmotmánnán bohtet ovdan riikkaidgaskasaš konvenšuvnnain ja nationála lágain . 1 - Sámi mánái lea vuoigatvuohta oažžut dásseárvosaš oahpu . 1 - Sámi kulturmuittut leat sámi historjjá deaŧalaš duođaštanávdnasat ja sámi kulturmuittuid registrerema , ođasteami ja sihkkarastima bokte váikkuhit mii seammás dan ahte sámi kultuvra ja identitehta oainnusin dahkkojuvvo , nannejuvvo ja viidáset ovddiduvvo " , dadjá Thomassen . 1 - Sámi guovlluid guolástusaid bajimus ulbmil lea fuolahit ahte vuollel 15 mehter guhkkosaš riddofatnasat bisuhuvvojit ja nannejuvvojit daid mávssolašvuođa geažil vuonaid ja riddoservodagaid ássamii ja barggaheapmái . 1 - Sámi dáiddárguovddáš , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan ođđasisorganiseremii . 1 - Sámi báikkálaš searvegottit sorjájit sámi giela , kultuvrra ja ealáhusaid deaivvadanbáikkiin . 1 - Sámi beroštumit eai leat leamaš oppanassiige fáddán WTO-šiehtadallamiin . 1 - Sámi allaskuvla , Guovdageainnu suohkan - Sámi rájáidrasttildeaddji organisašuvnnat - WINHEC váldokantuvrra ásaheapmi ja doaimmaheapmi . 1 - Sámi Radio pIána jagi 2000 vuostá , Kárášjohka 27.01.92 1 - Sámi Oahpahusrádi njuolggadusat , mearriduvvon Gonagaslaš resolušuvnna vuođul 01.01.82 - Rádi doaibmaplána 1991 várás , kap 3 s. 13 - 20 - Reive 23.09.91 Girko- , oahpahus- ja diedadepartemeanttas - Reive 18.11.91 Girko- , oahpahus- ja diedadepartemeanttas mildosiiguin - Reive 20.11.91 sámi váldoorganisašuvnnaide - Reive 21.11.91 Sámi eatnansearvvis - Reive 22.11.91 Norgga Sámiid Riikasearvvis - Reive 25.11.91 Boazu Ealáhus Searvvis - Reive 25.11.91 Norgga Boazosápmelaččaid Riikasearvvis 1 - Sámi Heargevuodjin-lihttu / Saami Reindeerrace-federation , Kárášjoga gielda - Doarjjaohcan World Cup heargevuodjimiid plánemii ja čađaheapmái Harstadis 1 - Sámelága rievdadeami duogážin lea sávaldat dahkat Sámedikki válgaortnega govttoleabbon . 1 - Sámegieloahpahus lea gal ovdal nai leamaš . 1 - Sámegiella nubbingiellan ( eksamenfága ) 737 diimmu 1 - Sámedikkit ja ministarat leat ovttasráđiid nammadan áššedovdijoavkku ja danne dat leat vihkkehallan árvvoštallamiiddiset ja evttohusaideaset sámi ja našunála beroštusaid gaskkas . 1 - Sámedikkis lea buori áiggis leamaš oktavuohta gielddaiguin válgga birra . 1 - Sámedikkis lea ambassadevra beassan gullat Sámedikki barggu birra ja maiddái sámiid historjjá birra áiggiid čađa , muitala ossodatdirektevra Magne Svineng . 1 - Sámedikkis ja mus lea geatnegasvuohta fuolahit das ahte mii oažžut dakkár čovdosiid maiguin bisuhuvvo ain ealli mearrasámi kultuvra . 1 - Sámedikkis ii leat vejolašvuohta várret eanet ruđaid Sámi valáštallamii iežas bušeahttarámma siskkobealde , vaikke vel dárbbut leat ge stuorrát . 1 - Sámedikkis galgá leat váldi nammadit stivrra buot daid ásahusaide maidda Sámediggi juolluda njuolggadoarjaga . 1 - Sámedikkis galgat leat oktasaš njuolggadusat movt johtit hálbbimus ja ulbmilleamos vuogi mielde bálvalusas . 1 - Sámedikki ulbmil ovttasbargguin ICMMin lea oažžut industriija dohkkehit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid sin eatnamiidda ja resurssaide , álbmotrievtti vuođul . 1 - Sámedikki ulbmil lea oččodit nana ja ealli sámi servodagaid bissovaš ássamiin ja máŋggabealat ealáhuseallimiin . 1 - Sámedikki plánaveahkki sámi kultuvrra , ealáhusaid ja servodateallima luondduvuđđosa sihkkarastimii plánaide plána- ja huksenlága plánaoasi mielde ( mii mearriduvvui Sámedikkis dán vahkus ) 1 - Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegotti lahtuid searvvis leat sámi servodaga boahttevaš jođiheaddjit ja ofelaččat . 1 - Sámedikki minerálaveahkki minerálaresurssaid iskkadeapmái ja doibmii ( mii mearriduvvui Sámedikkis dán vahkus ) 1 - Sámedikki lahtut bargojoavkkus oaivvildit ahte juolludusaid lasiheapmi pedagogalaš ávdnasiid ja oahpponeavvuid ovddideapmái beavttálmahtášii buvttadeami . 1 - Sámedikki ja Sámediqger80i éoahkkimiid beavdeqirjjit 1990 . 1 - Sámedikki gáibádusat 2007 stáhtabušehttii ledje hui mearálaččat ja ledje biddjojuvvon daid dárbbuid mielde maid mii oaivvildit sámi servodagas leat . 1 - Sámedikki guhkes áiggi barggu bokte riikkaidgaskasaš álgoálbmotrivttiin , ja dan máhtu ja fierpmádaga bokte mii lea gártaduvvon dán oktavuođas . 1 - Sámedikki evttohasat Sámi giellalávdegoddái 2010-2011 1 - Sámedikki dálá bušeahttaortnet ja eará sámi ulbmiliid váste lea vuorddekeahtes ja bidjá sámi servodaga fámohis dillái juohke bušeahta oktavuođas . 1 - Sámedikki doarjjaortnega ovddidit vai dan bokte sáhttá buoridit sámegiela ja sámi kultuvrra gelbbolašvuođa dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggis . 1 - Sámedikki bealis oaidnit hui heittogin sámi giela ja kuvltuvrra ođđasis ealáskuhttimii Skániid sámi guovllus jus Vågsfjord joatkkaskovlá Skániin heaittihuvvo nu mo lea evttohuvvon , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Sámediggái lea dehálaš deattuhit surggiid gos mii ovttas ráđđehusain sáhttit bargat eanet sihkkarastindihti našuvnnalaš čuovvoleami globála olmmošvuoigatvuođain . 1 - Sámediggi áigu čuovvolit Dutkanráđi dovddahusaid ja mis lea áigumuš doaibmat deaŧalaš váikkuheaddjin go sámi dutkanlávdegoddi hábmejuvvo , loahpaha Nystad . 1 - Sámediggi áigu váldit mielde raportta rávvagiid dego árvalussan viidáset bargui ođđa strategalaš plána ráhkadeamis áigodahkii 2011-2014 . 1 - Sámediggi áigu searvat aktiivvalaččat guolástuspolitihkkii sihke našonála ja báikkálaš dásis . 1 - Sámediggi áigu guovddáš eiseválddiid váikkuhallama bokte sihkkarastit ahte ásahusat mat fállet dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid sámi buhcciide , álggahit doaimmaid mat fuolahit ahte sámi buohccit beasašedje geavahit iežaset giela , dasa gullá maid dulkka geavaheapmi . 1 - Sámediggi áigu dáinna bidjat erenoamážit guovddážii nissonolbmuid saji sámi servodagas . 1 - Sámediggi nammada ICRa stivralahtuid . 1 - Sámediggi lea ožžon ollu dieđuid dan birra ahte dát sáhttá mielddisbuktit dramáhtalaš váikkuhusaid ovttaskas olbmui , lohká Sámediggeráđđi Jørn Are Gaski . 1 - Sámediggi lea iežas gielladieđáhusas cealkán ahte Sámediggi áigu movttiidahttit almmolaš ásahusaid , etáhtaid ja orgánaid atnit sámegiela . 1 - Sámediggi lea hui duhtavaš válgabargguin , lohká gulahallandirektevra Jan Roger Østby . 1 - Sámediggi lea eatnat gerddiid čujuhan dasa ahte boazodoalu orgánat , eaige dušše Norgga eiseválddit , dat fertejit čoavdit boazodoalu siskkáldas áššiid . 1 - Sámediggi lea dál ásahan ovttasbargošiehtadusaid bokte buori ovttasbarggu daiguin fylkkasuohkaniiguin , main leat árbevirolaš sámi geavahan- ja ássanguovllut . 1 - Sámediggi lea duhtavaš go geatnegasvuođat lasihit doaibmadoarjaga ja doarjja ruhtadit oasseviiddideami leat čađahuvvon jagi 2002 lohpádusaid ektui . 1 - Sámediggi lea duhtavaš go eanaš gielddat leat dieđihan sámediggeválgga bohtosiid ja bargan buori válgabarggu . 1 - Sámediggi lea , ja áigu ain leat mielde ovddideamen duoji , ja oaidná ahte bagadusbálvalusat leat deaŧalaččat sihke ealáhuslaččat ja kultuvrralaččat duoji ovddideamis . 1 - Sámediggi ii sáhte guorrasit evttohussii ahte kárten galgá dáhpáhuvvat dušše norgga lága vuođul ja dainna eavttuin ahte norgga rievttis ollásit lea oktavuohta riikkaidgaskasaš rivttiin . 1 - Sámediggi háliida áinnas áŋgiruššat ovdánahttit sámi musihka fágalaččat , dadjá sámediggepresideanta Aili Keskitalo . 1 - Sámediggi háliida lagát gulahallama ja ovttasbarggu Norgga Guolástanservvin rittogátte ássid hástalusaid birra . 1 - Sámediggi galgá šiehtadusa bokte Davvi Girjjiin juohkit nuvttá sámi oahpponeavvuid mánáidgárddiide ja skuvllaide ovdal skuvlaálgima čakčat . 1 - Sámediggi fápmuduvvui mearridit njuolggadusaid sámi organisašuvnnaid ja sámi duoji doarjjajuolludeapmái . 1 - Sámediggi fuomásuhtii Guolástusdirektoráhta ahte njuolggadusaid vuođul duođai gávdno juste dán lágan čoavddusvejolašvuohta . 1 - Sámediggi ferte leat guovddážis hábmemin guovlulaš plánastrategiija dain háldenguovlluin , main leat sámi geavahan- ja ássanguovllut , erenoamážit Fylkkamánni bargamušaid ektui . 1 - Sámediggi dáhtošii oažžut evttohusaid olbmuin ja gullat sin oaiviliid , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Sámediggi doarju dan oainnu ahte Norgga hálddašeami regionaliserema deháleamos ágga lea álbmotstivrra viidásitovddideami vuhtiiváldin , dajai Sámediggepresideanta Aili Keskitalo otná konferánsas suohkaniiguin ja fylkasuohkaniiguin . 1 - Sámediggi , našuvnnalaš parlameantan , ii sáhte šat sáddet politihkalaš sávvanlistta dakkár bajit dássái , mas alddis lea politihkalaš beroštupmi bušeahttamearrádusian . 1 - Sámediggeviessu lea sihke kultuvrralaččat , historjjálaččat ja arki tek ¬tuvrralaččat deaŧalaš kulturmuittuid oktavuođas . 1 - Sámediggeráđđái lea leamaš dehálaš sihkkarastit riddobivdofatnasiid boahtteáiggi ulbmillaš ja einnostahtti rámmaeavttuid bokte . 1 - Sámediggeráđđái lea dehálaš finádit guossis min mánáidgárddiin oaidnindihte dan barggu maid mánáidgárdebargiid barget beaivválaččat , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Sámediggeráđđi áigu váikkuhit dasa ahte Ája sámi guovddáš sáhttá organiserejuvvot oasussearvin , ásahusa historjjá vuođul ja dannego fylkkasuohkan háliida dakkár organisašuvdnamálle . 1 - Sámediggeráđđi áigu váikkuhit dasa ahte Deanu musea , Várjjat sámi musea , Nuortasámi musea ja Saviomusea organiserejuvvojit oktasaš vuođđusussan 2009 rájes . 1 - Sámediggeráđđi áigu joatkit bargat sámi fálaldaga ovddas mánáidgárddiin ja skuvllain ovttas Álttá suohkaniin . 1 - Sámediggeráđđi sávvá lihku goappašiid filbmaráhkademiide , ja mii vuorddašit iluin beassat oaidnit dáid ođđa filmmaid , dadjá Vars . 1 - Sámediggeráđđi oaivvilda ahte sámi girjjálašvuođa , musihka ja luđiid sisaoastinortnegis lea positiivvalaš váikkuhus sihke sámi giela ja kultuvrra oidnosii buktimii . 1 - Sámediggeráđđi oaidná fuolain movt ollu smávvadálolaččat sámi guovlluin heaittihit doaimmaset . 1 - Sámediggeráđđi lea nammadan evttohasaidis dan gelbbolašvuođa vuođul , maid mii oaivvildit dárbbašuvvo dearvvašvuođadoaimmaid stirvrrain , nu ahte ásahuvvo sámi perspektiiva ja dan láhkai nannejuvvojit dearvvašvuođabálvalusat sámi álbmoga várás , dadjá Tretnes . 1 - Sámediggeráđđi lea ilus go dál leat vuolláičállán šiehtadusa ČálliidLágádusain mii sihkkarastá matematihkkagirjjiid buot golmma sámegillii vuođđoskuvlii . 1 - Sámediggeráđđi lea hui duhtavaš go dál lea biddjojuvvon áigemearri goas viidáset bargu álggahuvvo . 1 - Sámediggeráđđi lea evttohan dievasčoahkkimii demokráhtalaš proseassa ja gulaskuddama 2006 čavčča mielde . 1 - Sámediggeráđđi lea duhtavaš go sámi oaidnu lea fuolahuvvon čielggadusas vuđolaš ja ollislaš vuogi mielde , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Sámediggeráđđi illuda go beassá ain aktiivvalaččat oassálastit konvenšuvnna viidásit bargui biologalaš šláddjivuođa birra . 1 - Sámediggeráđđi ii áiggo ovddalgihtii dadjat mo soahpamuš meannuduvvo Suodjalusdepartemeantta ja Sámedikki ráđđádallamiin Meavkki ja Arvenjárgga báhčin- ja hárjehallanguovlluid ovttastahttimis . 1 - Sámediggeráđđi ii vuosttal mineráladoaimmaid sámi guovlluin , muhto árvoháhkan galgá bohtit báikegottiide buorrin , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Sámediggeráđđi ii leat politihkalaččat válmmasin meannudan dan evttohusa mii dál ovddiduvvo . 1 - Sámediggeráđđi háliida gulahallat rittu guovllu álbmogiin makkár beroštusaid ja vuoigatvuođaid fertešii sihkkarastit vuotna- ja riddoguovlluin , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Sámediggeráđđi háliida doarjut dutkan- ja guorahallangelbbolašvuođa viidásetovddidanbarggu sámi museain ja kulturguovddážiin . 1 - Sámediggeráđđi háliida bovdet guoskevaš oassálastiid digaštallamii dan birra mo buoremusat hálddašit duoji váikkuhangaskaomiid . 1 - Sámediggeráđđi háliida ahte sámi mánáin ja nuorain livččii nana sámi identitehta ja gullevašvuohta sámi gillii , kultuvrii ja servodateallimii . 1 - Sámediggeráđđi háliida ahte sámi gielddat ja almmolašvuohta buoret vuogi mielde attášedje bálvalusaid sin boarrásiidda , ja danne mii álggahit geahččalanprošeavtta man bokte fállat johtti lohkan- ja čállinveahki boarrásiidda geat eai leat beassan skuvlla vázzit , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Sámediggeráđđi galgá oččodit Universitehta- ja allaskuvlalága rievdaduvvot nu ahte Sámediggi nammada olggobeale stivralahtuid Sámi allskuvlii . 1 - Sámediggeráđđi evttoha ahte Sijti Jarnge , Duodjiinstituhta , Kárášjoga beassašfestivála , Sámi filbmafestivála ja Guovdageainnu musihkkafestivála vuođđususat dahje njuolggadusat rievdaduvvojit nu ahte Sámediggi sáhttá nammadit stivralahtuid vaikke vel Sámediggi ii leat ge okta vuođđudeaddjiin . 1 - Sámediggeráđis lea dásseárvu ja vealahanvuostálasti bargu vuoruhuvvon áŋgiruššansuorgin , ja mii leat movtta go mii dán prošeavtta bokte sáhttit oažžut eanet dieđuid ja álggahit doaibmabijuid , maiguin sáhttit ovddidit servodaga dáin dadjá presideanta Egil Olli . 1 - Sámediggeráđi eavttuhusas gessojuvvojedje dat oasit mat gullet oktasaš evttohussii 1 - Sámediggeráđi dieđáhus sámi boazodoalu birra 1 - Sámediggeráđi bealis leat mii hui ilus go mis leat nu olu čeahpes , servvodatberošteaddji nuorat Sámis . 1 - Sámediggeráđi 2010 bušeahttaárvalus čájeha ahte mii leat álggaheamen čađahit min politihkalaš geađgejuolggi doaibmabijuid . 1 - Sámediggeplána - strategiija 5.6.3.2 Sámeláhka gč. kap. 3 , giellanjuolggadusat ja Sámelága §§ 2-13 ja 2-14 - Sámelága giellanjuolggadusaid ásahus - Sámelága giellanjuolggadusaid ásahusa oaivadus - Od.prp. nr. 60 ( 1989-90 ) Sámegiella ( ii mielddusin ) 1 - Suohkaniid vuoruheapmi mielddisbuktá ahte mii guovtti jagi geahčen leat ožžon 9400 eanet bargi dikšo- ja fuollasuorggis . 1 - Suohkanat nu go Áltá , Romsa , Bådåddjo ja Oslo berreledje atnit Loabát suohkana ovdagovvan , lohká Sámediggepresideanta Egil Olli ja čujuha dasa ahte dán suohkanis lea earret eará iežaset sámepolitihkalaš váldolávdegoddi . 1 - Suodjalanproseassat 1 - Stuorradikki mearrádus addá buori vuolggasaji bargui áibbas ođđa ja ollislaš boazodoallu ¬lágain . 1 - Stivren- ja hálddašanortnegiin ferte maiddái leat seamma hápmi iešguđet sámi guovlluin , ja maiddái heivehuvvot sámi geográfalaš servodatstruktuvrii . 1 - Stivren- ja hálddašanláhka eatnamiid badjel gos dovddastuvvo ja dohkkehuvvo ahte gávdnojit oktasaš ja oktagaslaš sámiid vuoigatvuođat , lea mihtilmas sihke eanaeaiggátorgánan ja orgánan mii doaimmaha almmolašrievttalaš eiseválddi dovdákeahtes eaiggádiid ja geavahanrievttalaččaid ovddas . 1 - Stipeanda vai sáhttá buoridit gelbbolasvuoda sámegiela ektui mánáidgárddiin 1 - Stipeanda lea erenoamáš dehálaš go dál leat ráhkaduvvome ođđa oahppoplánat 13 – jagi skuvlii , ja mánáidgárdái . 1 - Soahti Gazas ii sáhte jotkojuvvot . 1 - Skániid joatkkaskuvla lea deaŧalaš dán guovllu sámi giela ja kultuvrra gáhttemii ja ovddideapmái , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Skuvlastivrra eanetlohku , stuorra eanetlohku leat sámit , oaivvildit ahte sámegiella galgá geavahuvvot veahkkegiellan vuosttaš golbma jagi . 1 - Skuvlaeaiggádat fertejit fuolahit ahte oahpaheddjiin ja bagadeaddjiin lea gelbbolašvuohta sámi gielas , kultuvrras ja servodateallimis . 1 - Skuvla lea deaŧalaš sámi ohppiide , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Siida gokčá dan kulturhistorjjá mii čatnas nuortasámi , mearrasámi ja johkasámi kultuvrii ja John Savio dáidagii ja historjái . 1 - Sierra áittardeaddjiortnet sámi mánáid várás 1 - Sierra nanusmahttojuvvon doarjjapoasta mas galgá ohcat doarjaga , ásahuvvo sámi čoahkkananbáikkiide nu go Sáččá Sámi Viessu ja Oslo Sámi Viessu . 1 - Sierra láhkaásahus sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjeohppui . 1 - Sierra láhka mii čađaha geatnegasvuođaid mat čuvvot álbmotrievtti dagaha ahte muhtin norgga lágat ja hálddašanpraksis oktiivástidit álgoálbmotrivttiin . 1 - Seminára sáhkavuoruin lea viidodat ja vásihusat boraspiriid ektui sierra oktavuođain ja dat sáhttet leat mielde addimin buriid rávvagiid boraspiriid hálddašeddjiide ja mat sáhttet leat ávkkálaččat buohkaide , dadjá Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Sekšuvdanjođiheaddji Linda KråkenesBUF-etahta : Direktevra Pål Chr. Bergstrøm 1 - Seammás lea kapasitehtaávkkástallan ekonomiijas alla dásis . 1 - Saemien Sijte , Snoasa suohkan - Doarjjaohcan joatkit Sámi vuoigatvuođalávdegotti II bargguin 1 - S ámedikkis lea čoahkkin Eanandoallo- ja biebmodepartemeanttain juovlamánu 14. b. . 1 - Røde Kors Tromsø , Romssa suohkan - Doarjjaohcan nu gohčoduvvon " Gatemegling i Tromsø " álggaheapmái ja doibmii 1 - Ráđđádallamiid bokte áigut mii čilget ja sihkkarastit makkár oktavuohta ođđa hálddahusdásiid ja sámiid vuoigat ¬vuođaid gaskka leat , dan olis go sámit lea álbmot ja eamiálbmot . 1 - Ráđđi váldá maiddái vuhtii Sámedikki dievasčoahkkima ávžžuhusaid eanet rabasvuođa birra duođas ja virgáibidjá bargovehkii olbmo mas lea earenoamáš ovddasvástádus juste dan suorggis . 1 - Ráđđehusas lei dál historjjálaš vejolašvuohta sirdit resurssaid ruovttoluotta riddoálbmogii . 1 - Ráđđehusa áigumuš lea maid seammás muddet gonagasreabbámáddodaga gávpebivdoguovllu siskkobealde dakkár vugiin mii láhčá bistevaš vuođu ealáhusdoaimmaide ja barggolašvuhtii gávpeguovllus , dadjá Pedersen . 1 - Ráđđehusa uhca bušeahttalassáneamáš sámi ulbmiliidda čájeha áibbas čielgasit ahte lea dárbu ásahahttit álbmotrievtti vuođul dohkálaš bušeahttameannudanvugiid ráđđehusa ja Sámedikki gaskka , loahpaha Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Ráđđehusa stuorradiggedieđáhusas hálddašanođastusa birra boahtá ovdan ahte stuorra háldenguovllut buvttihit stuorát bargamušaid háldenguovlluide . 1 - Ráđđehusa mihttu lea ollislaš mánáidgárdefálaldat buohkaide , ja 2008 bušeahtas evttohuvvo sullii 2,7 miljárdda kruvdnosaš duohtalassáneapmi mánáidgárddiid várrejuvvon juolludusaide . 1 - Ráđđehusa mihttomearri lea ahte ássit galget oažžut govdabátti . 1 - Ráđđehusa bušeahttaárvalusas leat čielga vuoruheamit . 1 - Ráđđehusa bušeahttaevttohus sámi ulbmiliidda lea duohtavuođas bušeahttagáržžideapmi , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Ráđđehusa bajimus ulbmil gonagasreappá hálddašeamis lea nu bures go vejolaš ráddjet gonagasreappá leavvama Norgga mearraguovlluide ja sihkkarastit ahte gonagasreabbámáddodat lea nu uhcci go vejolaš gávpeguovlluid olggobealde , dadjá guolástus- ja riddoministtar Helga Pedersen . 1 - Ráđđehus árvala rievttalaččat árvomeroštallannjuolggadusaid viesuide , ja stuorida opmodatvearu vuođđogessosa mearkkašahtti láhkai . 1 - Ráđđehus árvala 20 miljárdda ruvdnosaš ođđa doaibmabijuid . 1 - Ráđđehus áigu dialogas , Sámedikkiin dál čakčat , čielggadit mot prográmma geavatlaččat galgá čađahit . 1 - Ráđđehus sihkkarastá otná mearrádusain dássevuođa ja vuorddehahttivuođa , ja eastada juonalašvuođa fápmosuorggis . 1 - Ráđđehus ovddidii ja Stuorradiggi mearridii bajimuš boazologu deike Oarje-Finnmárkui almmá ahte boazodoallu dahje Sámediggi ledje mielde proseassas . 1 - Ráđđehus nanusmahttá barggu vearro- ja divatverrošemiid vuostá ja árvala ahte reaidaruhtamávssut mat leat stuoribut go 10 000 ruvnnu , eai galgga sáhttit geavahuvvot geasusvuođđun , ja oasti sáhttá šaddat áššálaš čáhppes bargguide . 1 - Ráđđehus lea prošeavtta buriid vásáhusaid vuođul mearridan ofelaččaid bistevaš doaibmabidjun jagi 2008 rájes , dadjá stáhtačálli Raimo Valle . Eanet dieđut : www.samiskeveivisere.no 1 - Ráđđehus lea gieskat ovddidan minerálalága man olis Sámedikkis ledje konsultašuvnnat Ealáhus- ja gávpedepartemeanttain , muhto Sámediggi ii leat sáhttán miehtat dasa danne go dat láhka ii leat álbmotrievtti siskkobealde . 1 - Ráđđehus lea dáinna láhčen dehálaš vuođu vai sihkkarastá eanandoallošiehtadusa 2010 , dadjá Brekk . 1 - Ráđđehus lea Davviguovlluiddieđáhusas mearridan gudneáŋgiris ulbmiliid movt jođihit davviguovlluidáŋgiruššama boahttevaš 20-30 jagi . 1 - Ráđđehus joatká vuoruheame suohkaniid ja láhčá dilálašvuođaid buoret fuolahussii , eanet mánáidgárdesajiide ja vel buoret skuvlii , dadjá stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 - Ráđđehus joatká barggu mas biiladivadat nuppástahttojuvvojit nu ahte dat heivejit birasseastimii . 1 - Ráđđehus dovdá bures dili ja diehtá daid stuorra ekonomalaš dárbbuid birra mat leat ealáhus- ja kultursuorggis sámi servodagas . 1 - Ráđđehus bijai ovdan viiddes fálaldaga oktan máŋga konkrehta ja gudneáŋgiris dálkkádatdoaibmabidjoevttohusaiguin , dadjá oljo- ja energiijaministtar Åslaug Haga . 1 - Ráđđehus atná maŋimuš áiggi mánáid illástemiid gávnnahallamiid katolihkalaš girkus hui duođalažžan . 1 - Rávisolbmot geat leat massán gielaset ožžot dál erenoamáš vejolašvuođa šaddat giellaguoddit fas , lohká várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Rámmašiehtadus mii odne vuolláičállojuvvui , mearkkaša earret eará ahte ásahuvvo bargolávdegoddi mii galgá veahkehit konsultašuvdnaproseassa luossabivddu muddema oktavuođas mearas ja jogain Davvi-Romssas ja Finnmárkkus . 1 - Rámi oažžut iskkadallamis lea dieđusge hui somá . 1 - Ráhkkanahttá hálddahusáššiid Sámedikki sierra politihkalaš mearridanorgánaide - Sámedikki parlamentáralaš hálddahus - Sámediggeráđi politihkalaš čállingoddi 1 - Ráfáiduhttojuvvon boraspiret dagahit stuorra jahkásaš ekonomalaš vahágiid sávzaboanddaide ja boazoisidiidda . 1 - Rádji ferte maid leat unni dasa mii galgá čielggaduvvot , ja seamma gullá maid vejolašvuođaide ođđasit váldit bajás duopmostuollomeannudeapmái áššiid main lea lágafámolaš mearrádus dahkkon . 1 - Rádjalovssaide ii addojuvvon dat árvu maid sii eahpitkeahttá ánssášedje . 1 - Rukses / ruoná ráđđehusa dehálaš ulbmil lea addit nana ja buriid almmolaš bálvalusaid , ja nu galgá dilli leat sámi guovlluin ge . 1 - Roger Skarvik lea bargan árjjalaččat lagasbirrasisttis áššiiguin mat gusket sámi mánáide ja nuoraide , ja danne lea son hui deaŧalaš resursa lávdegoddái . 1 - Rita Alise Porsanger 1 - Riikkaidgaskasaš álgoálbmotbeaivvi háliidan čájehit beroštumi álgoálbmogiid positiiva váikkuhussii kultuvrralaš šláddjiivuhtii máilmmis . 1 - Riikkaidgaskasaš ruvkeindustriija lea ieš sivalaš iežas heajos beaggimii , go lea váilevaš luohttámuš ja váttes ovttasbargodilli industriija ja máilmmi eamiálbmogiid gaskka . 1 - Riikkaidgaskasaš finánsaváttisvuođat ja máilmmeekonomiija čuolmmat ja bissáneapmi leat garrasit hástalan Norgga ekonomiija . 1 - Riddu Riđđu- festivála lea čalmmustuhttán sámi kulturárbbi ja lea movttiidahttán nuoraid ja boktán sin sámivuođa . 1 - Riddoguolástuslávdegotti evttohus lea vuođđun das ahte oažžut dakkár guolástuslágaid ja guolástushálddašeami , mat eahpitkeahttá leat álbmotrievtti siskkobealde , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Rekrutterenkampánja eanet studeanttaid oččodemiin oahpaheaddjiohppui lea leamaš hui ávkkálaš , dadjá hirbmat duhtavaš sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll ja čujuha buriide bohtosiidda Oktasaš sisaváldimis . 1 - Rekrutterendoaibmabijut mátta- ja julevsámi oahpponeavvočálliid ja - ovddideddjiid várás . 1 - Reive 24.4.91 KOM ' as - qulaskuddamii sádden - ProSeaktajoavkku njuolggadusárvalus geahččaladdanortnegii , beaiváduvvon 20.4.1991 - NOU 1988:42 Lotnolasealáhusat sámi quovlluin Lassi áššebábir : II 1 - Reive 22.02.91 Mánáidáittardeaddjis Sámediqgái - Reive 08.03.91 Sámedikkis Mánáidáittardeaddjái - Reive 21.03.91 Mánáidáittardeaddjis Sámediqgái II EVTTOHUS ja sosiála áSSiid váldolávdeqoddi ovddidii áSSevuoddji Haldis Thomassen bokte čuovvovaS evttohusa : 1 - Referáhtaáššit 1 - Raporttas váilu maiddái sámi meahcásteami válddahallan , muhto raporta addá muđui hui buori gova FeFo positiivvalaš ovdáneami birra álggu rájes . 1 - Raportta ráhkadeapmi Arktisa eallineavttuid birra ( The Arctic Human Development Report ( AHDR ) ) . 1 - Raporta lea hui deaŧalaš veahkki Sámedikki bargui oažžut sierra njuolggadusaid sámi guovlluid suodjalanbargguide . 1 - Rabasvuohta eaktuda beassama . 1 - Prošeakta " Sámi eanan " galggašii váikkuhit sámi nuoraid movttiidahttimii vuoruhit filmma median mainna besset gaskkustit ee. sámi kultuvrra ja identitehta boahtteáiggis , ja mii illudit oaidnit bohtosa dán nuoraidráiddus , loahpaha ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Proseassat sámi vuoigatvuođalávdegotti I ja II vuođul 1 - Plánaveahkki čielggasmahttá makkár vuođđu Sámedikkis lea searvat plánabargui , ja dat buktá buoret einnostan vejolašvuođa plánaeiseválddiide dan bokte go das konkretiserejuvvo dat maid ferte vuhtii váldit sámi kultuvrra oktavuođas buot plánain , dadjá Larsen . 1 - Plánaveahkki lea deaŧalaš gaskaoapmi man vuođul buot sámi areálaid ja resurssaid geavaheapmi oažžu ovttalágan fuomášumi . 1 - Plána bokte lea Norgga girku váldán ovddasvástádusa das ahte fátmmastit ja bálddalastit sámi girkoeallima iežas organisašuvnnas , ja dát dáhpáhuvvá sápmelaččaid iežaset álgaga , áŋgiruššama ja oassálastima vuođul , ja ahte sámi girkoeallin dan láhkai beassá ovdánit iežas iešlági vuođul , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Ođđa ráđđeaddis lea juste dát persuvnnalaš attáldagat maid mii leat ohcalan , sus lea buorre hárjáneapmi politihkalaš barggus ja sus leat muđui dat oahppuduogáš maid mii dárbbašeimmet dán virgái , deattuha Olli . 1 - Ođđa ortnet sihkkarastá ahte suodjalanguovlluide sihkkarastojuvvo báikkálaš ja sámi stivren , man mun lean sihkar mielddisbuktá ahte mii buorebut go odne gozihit báikkálaš geavaheami , ipmárdusa ja máhtu dáid guovlluid hálddašeamis , lohká Larsen . 1 - Ođđa náittosláhka lea seamma dehálaš ovdánanlávki go dábálaš jienastanvuoigatvuođa ja dásseárvolága mearrideapmi ge , dadjá mánáid- ja dásseárvoministtar . 1 - Ođđa nana álgga juksan dihtii dearvvašvuođasuorggi duhátjahkeulbmiliid . 1 - Ođđa láhka lea arvat buoret veahkkeneavvu go dálá láhka dan ektui ahte nagodit oažžut boazodoalu šaddat nanu , guoddilis ealáhussan , mas boazolohku lea heivehuvvon guohtoneatnamiid gierdanrájiide , lohká eanandoallo- ja biebmoministtar Terje Riis-Johansen . 1 - Ođđa láhka ii raššut náittosdili ásahussan , muhto baicce nanosmahttá dan . 1 - Ovttasbargu rájáid rastá sámegiela oahpahusa oktavuođas lea dehálaš vai nanne oahpahusa ja mánáid giellaovdáneami . 1 - Ovttasbargu ja oassálastin guvllolaš forain , dás Baretsovttasbarggus ge , leat ráđđehusa davviguovlobarggu dehálaš oasit , cealká stáhtačálli Skogholt . 1 - Ovttamielalašvuohta lea hui deaŧalaš , go dainna sihkkarastojuvvo ahte báikegottiid olbmuid lagaš guovlluid geavaheapmi deattuhuvvo buot suodjalanbargguin boahtteáiggis . 1 - Ovtta boares sátnevádjasis daddjojuvvo ahte dalle go jiekŋa lea rašši fertet mannat johtilit . 1 - Ovddidan- ja investerendoaimmaid njuolggadusat 1 - Ovdamunni lea ahte sáhtát jienastit sihke Sámediggeválggas ja stuoradiggeválggas dan válgalanjas mii lea lahka du orrunbáikki . 1 - Ovdamearkka dihtii jerre muhtun Oslo skuvllas ahte borret go sámit Grandiosa , bohkosa Jåma . 1 - Ovdal konsultašuvnnaid áigu Sámediggi čađahit čoahkkimiid ja dialogaid sámi ásahusaiguin ja organisašuvnnaiguin háhkan dihte viidát vuođu lagat konkretiserema lágain ja láhkamearrádusain dáid konsultašuvnnaid čađa . 1 - Ovdal geavahedje journalisttat dábálaččat biologalaš váhnemiid gáldun mánáidsuodjalusáššiin . 1 - Otná čoahkkimis mii digaštalaimet min áiggi stuorámus hástalusa , dálkkádaga . 1 - Otná diđoštallan láhčá buori vuođu dasa ahte Store Norske Gull ja orohagat sáhttet čoavdit riidduid diimmá iskanbohtosiid oktavuođas . 1 - Orru leamen nu ahte Sámediggi lea lihkostuvvan vuoruhemiinis go nuorra guolásteaddjit ožžo eanemus doarjaga Sámedikki doarjjastivrras , dadjá Sámedikki doarjjastivrra jođiheaddji Marie Therese Nordsletta Aslaksen . 1 - Oppalašvuođa vuođul Sámediggi eaktuda ahte stuorát doaibmabijut eai dahkko ovdalgo vuoigatvuođat leat ollásit identifiserejuvvon ja ovdalgo areálasuodjalannjuolggadusat leat fámus . 1 - Omasvuona suohkan lea okta dain ollu suohkaniin davvin gos ” golmma čeardda deaivvadeapmi ” lea mearridan suohkana ovdáneami . 1 - Olus leat ohcan doarjaga ásahit láigoorrunsajiid dán jagi . Mii lasihit doarjaga láigoorrusajiide 88,8 milj. ruvnnuin jahkái 2010 reviderejuvvon nationálabušeahtas . 1 - Olu buori ohcama dahke váttisin vuoruhit geat galge oažžut stipeandda dán jagi . 1 - Ollugat leat várra roahkkasan min " njuolggadusat " doahpagii ja dasa ahte evttohus orru leamen láhkamuddejeaddjin . 1 - Ollugat leat váldán oktavuođa muinna ja bivdán mu loktet dán ášši , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 - Ollugat háliidit oasi váldit gili árvvuide ja árbevieruide . 1 - Ollu sámi rávisolbmuide lea dilli dat ahte sii leat massán iežaset giela . 1 - Ollu stuorra doaimmat galget čovdojuvvot dearvvašvuođa siskkobealde oppalaččat , ja dál biddjojuvvo hui guovddážii seastin ja dat ahte beaktileamos vugiin geavahit dearvvašvuođaruđaid . 1 - Ollu gulaskuddanárvalusain namuhuvvo ahte njuolggadusat eai galgga leat ealáhusovdáneapmái hehttehussan Finnmárkkus . 1 - Ollu boazoeaiggádat leat váldán ovddasvástádusa dakko bokte ahte sii leat ráhkadan geavahanplánaid ja plánaid mo geahpedit boazologu , muhto eai sáhte ollašuhttit dáid plánaid go ii leat vejolaš njuovvat . 1 - Ollu boazodoallobearrašat fertejit gillát gáržžes ekonomalaš boahtteáiggi ja danne fertejit álggahuvvot hoahppodoaibmabijut sihke boazodoallobearrašiid ekonomalaš dili ektui ja boazologu ektui dain guovlluin gos leat menddo ollu bohccot guohtumiid ektui , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 - Ollislaččat mielddisbuktá Ráđđehusa árvalus mearkkašahtti áŋgiruššamiid johtolatdoaimmaid , ealáhusovdánahttima ja guovlluid doaimmaid dáfus . 1 - Ollislaš árvvoštallama vuođul juksojuvvui ovttamielalašvuohta gaskal Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki reguleremiid oktavuođas earret bivdoálgináigi " Kysten av Finnmark " - guovllus . " 1 - Oktavuohta stáda , servodaga , indiviidda , oskku ja eallinoainnu gaskkas lea boahtán politihkalaš áššelistui nannosit dásis daid maŋemus jagiid . 1 - Oktasaš láhkaásahus , masa biddjojit sierra mearrádusat ja vejolaš spiehkasteamit , mat gustojit sámi oahpaheaddjeohppui . 1 - Okta čoavddus lea áidut dákko gokko vuddjojit eanemus bohccot , lohká Jåma . 1 - Okta iešsorbmen lea álo okta menddo ollu , ja mielddisbuktá morraša sidjiide geat báhce , cealká ráđđelahttu Jåma . 1 - Okta deaŧalaš rievdadus lea dat ahte mii dál háliidit diehtit buohkaid geat leat sámediggeviesus , earret eará ahte registreret gussiid . 1 - Oivožiid buhtisteapmi : Dát čađahuvvui dihto muddui , ja daid eavttuiguin ahte bearaš / bearrašat okto ledje geavaheamen jávrriid 1 - Oinniimet juo miessemánus dán jagi ahte sámi jienastuslogus lei nissonolbmuid oassi lassánan 46 prosentii . 1 - Ohpihii lea báikkálaš máhtolašvuohta náli birra vuonain badjelgehččojuvvon , go bivdoearit mearriduvvojit . 1 - Ohcanbálvalus lea vearditmeahttun veahkkeneavvu giellaberošteaddjiide , áššedovdiide ja maidái dábálaš neahttageavaheaddjiidege . 1 - Ohcan lassidoarjaga vuođđočájáhussii , Nuortalaš musea . 1 - Ofelašprošeavttas besset nuorat deaivvadit eará nuoraiguin ja máhtolašvuohta gaskkustuvvo nuoraid eavttuid mielde ja man geažil diehtojuohkin šaddá bures áddehahttin ja lea eanet miellagiddevaš , muitala Jåma . 1 - Ofelašjahki lei vuosttaš jahki goas mun ohppen eanemusat fágalaččat sámi servodaga birra ja movt dat doaibmá stuorraservodaga ektui . 1 - Odne ii gávdno oktage fásta deaivvadanbáiki sápmelaččaide Troandimis , ja min mielas Sámediggeráđis lea Sámi Báiki buorre prošeakta . 1 - Oda Utsi Onstad ja Siv Anja Mienna leaba erenoamáš buorit ovdagovat sámi nuoraide ja danin soai leaba positiivvalaš rollamodeallat ja ambasadevrrat sámi nuoraide , dadjá Tretnes . 1 - Oažžun dihte dáid dieđuid , lea deaŧalaš ahte mii guldalit daid olbmuid sámi guovlluin , mat guoskkahuvvojit . 1 - Oanehaččat daddjojuvvo dát mearkkaša eanet ja eanet riggodaga ja stuorát vuoittu daidda hárvenaš oassálastiide , geat dál jo riggot searvevuođa guolleresurssaiguin . 1 - Oahppoplánat vuođđoskuvlii : Risttalašvuođamáhttu- , osku- ja eallinoainnumáhttu , servodatfága , duodji ja biebmu ja dearvvašvuohta . 1 - Oahppoplánat dábálaš fágaide vuođđo- ja joatkkaskuvllas : Luonddufága ja dárogiella ohppiide geain sámegiella lea vuosttaš giella . 1 - Oahpponeavvut ja pedagogalas veahkkeneavvut mánáidgárddiin 1 - Oahpahusoktavuođain lea áibbas dárbbašlaš ahte dearvvašvuođabargit sáhttet gulahallat pasieanttaiguin sin iežaset gillii . 1 - Oahpaheddjiide bidje vilges beavdeliinni ja albmaláhkai herskuid ráhkadedje . 1 - OOHCXlJMA JA ASSELISTlU IXlIKKEHFA1:MI 1 - NČE lea hui duhtavaš go mii lagas ovttasbarggus leat nagodan válbmet šiehtadusa . 1 - Náhkke- ja guolgaduodjefága Jo3/oahppofitnodaga oahppu 1 - Nuppi eavttuhusa nubbi oassi sáddejuvvui Sámediggeráđđái 1 - Nuortasámi musea duohtan dahkan proseassa lea leamaš guhkki ja rašši . 1 - Nuora rabasvuođain vulgen davás deavdit geatnegasvuođa iežan boahtteáiggi oainnuid hárrái . 1 - Nuohttun : Muitaleaddjiid mielas lei dán lágan dikšun hirbmat deaŧalaš 1 - Nu guhká go dát skuvla lea leamaš , de ii leat oktage leamaš čadnojuvvon vázzit dáppe . 1 - Nu go mun orun muitimin , de gávdnojedje dáppe maid muhtimat dakkárat 18. dahje 19. jahkečuođis . 1 - Norggas leat sámit dohkkehuvvon álgoálbmogin , ja iešguđet sámi ásahusat barget ovttas eará máilmmi álgoálbmogiiguin máŋgga suorggis . 1 - Norggas lea leamaš aktiiva rolla oaččohit áigálii ON-julggaštusa álgoálbmogiid vuoigatvuođaid birra , ja Norga háliida boahtteáiggi ge oassálastit bargui man ulbmil lea buoridit álgoálbmogiid dilálašvuođaid máilmmis , dadjá Bjarne Håkon Hanssen . 1 - Norgga vuovddit ja eatnamat leat stuora kárbonvuorkkát , ja vuovddi álgoávdnasat sáhttet geavahuvvot fossiilla boaldámušaid sadjái . 1 - Norgga stáhta lea vuođđuduvvon guovtti álbmoga territoriai , sámiid ja norgalaččaid , geain leat seamma vuoigatvuođat ja gáibádusat beassat ovddidit gielaset ja kultuvrraset . 1 - Norgga mátkeeallin galgá leat árvvolaš vásáhus sihke turisttaide ja ealáhussii . 1 - Norgga ja Ruošša eiseválddiid árjjalaš rahčamuša geažil lea lobihis , dieđitkeahtes ja muddekeahtes dorskeguolásteapmi geahpiduvvon eambbo go 100 000 tonna rájes nu ollu ahte jagi 2009 ii oppa registrerejuvvon ge šat dakkár dorskebivdu . 1 - Norgga ja Ruoŧa Boazodoallokonvenšuvdnašiehtadallamat . 1 - Norgga ekonomiijas lea nanu allakonjuktuvra . 1 - Norgga ekonomiija ovdáneapmi lea hirbmat illudahtti . 1 - Norgga eiseválddit bidjet dál ollu resurssaid Norgga museadoaimmaide , muhto dán lassáneami eat leat oaidnán sámi museaid ektui . 1 - Norgga dovdomearka biebmonašuvdnan lea ahte lea alla biebmosihkarvuohta , buorre šaddo- ja elliiddearvvašvuohta , buorre elliidčálgu ja birasustitlaš buvttadeapmi . 1 - Norgga boazosámiid riikkasearvi ii leat ožžon resurssaid nu ahte ollásit sáhtášii searvat seamma dásis go eará bealit buot mearrádusdásiin , áššiid oktavuođas mat gusket boazodollui . 1 - Norgga biebmobuvttadeamis leat vuovdnás árbevierut . 1 - Norgga Bargiidbellodat , Ovddádusbellodat , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámiid Álbmotlihttu , Sjaddo ja Guovddášbellodat . 1 - Norgga Bargiidbellodat , Norgga Sámiid Riikasearvi , Sámiid Álbmotlihttu , Guovddášbellodat ja Åarjel-Saemiej Gielh . 1 - Norga lea otne fállan 55 miljárdda kruvnnu sturrosaš loana Riikkaidgaskasaš valuhttafondii ( IMF ) stargadit eurohpalaš ja internašunála ekonomiija ja nu suddjet Norgga ekonomiija ja bargosajiid , cealká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 - Norga ii leat sirrejuvvon eará máilmmi dáhpáhusain . 1 - Norga ii galgga dohkkehit ahte mánát gillájit makkárge veahkaválddi ja seksuálalaš illásteami . 1 - Norga fuolaha iežas militeara ja siviila geatnegasvuođaid Afghanistánas . 1 - Njuolggodoarjagat 2008 - Giellaguovddážat . 1 - Nils ! 1 - Nilla Tapiola 1 - Netto reaidoruhtarávdnji petroleumadoaimmas 1 - Netto reaidaruhtarávdnji petroleumdoaimmas 1 - Našuvnnalaš dásis biddjo dát bargu johtui gos álbmogassii ferte ráhčat vai eanebut čađahit joatkkaoahpu . 1 - Nammadeapmi - Stivralahttu Riddu Riđđu Festivala AS:ii 1 - Namdal historjásearvi , Nååmesjenvuemie suohkan - Doarjjaohcan almmuhit girjemánusa sápmelačča Jakob Berner Dærga birra . 1 - Na veaháš stuorra geađggi mieđabealde . 1 - Na , maid don jáhkát sámeskuvlla boahtteáiggis ? 1 - NRK čuoččuha maiddái ahte dáid jávkamiid sivvan livčče áirasiid duhtameahttunvuohta bálkkáiguin . 1 - NRK Sámi Radio boahttevaš stivrema ja organiserema čielggadeapmi . 1 - NOU 1985:24 - NOU 1987:20 - čálus " Tilknytningsform for de samiske videreqáende skolene " 18.06.90 - Sám i Joatkkaskuvllaid stivrra éálus 4.4.91 , birra sámiid várás . 1 - NAV lea erenoamáš deaŧalaš ollu sámiide bálvalusaidis bokte sosiálabálvaluslága ja álbmotoadjo ­lága mielde mat leat omd. bearaš- ja penšunaddosat , buhcciidruhta ja veahkkeneavvut . 1 - NATO viiddideapmi lea eahpitkeahttá lihkostuvvan , ja lea erenoamáš dehálaš go áigumuš lea oaččohit áigái dássitvuođa NATO lahkaguovlluin . 1 - Máŋgga ruovttus lei unnán borramuš ja ruhta , ja danin lei buorre ollu váhnemiidda go sáhtte sáddet mánáid internáhttii moatti vahkkui . 1 - Mátta-sámi resursaguovddáža ásaheapmi oahpponeavvuid ovddideami várás . 1 - Mátkeealáhusas leat ollu smávva oassálastit . 1 - Mátkeeallima ovdáneamis ferte leat dássedeaddu birrasa ektui . 1 - Márkomeannu , Doarjjaohcan ovddidit kultur- ja musihkkafestivála 2010 1 - Mánáidáittárdeaddji gelbbolasvuodalokten sámegiela ja sámi kultuvvra ektui 1 - Mánáidskuvlaoahpahus nannejuvvo oktiibuot 5 vahkkodiimmuin 1.-4. ceahkis 2008 čavčča . 1 - Mánáidkonvenšuvdna lea dehálaš reaidu Sámedikki barggus sámi mánáid ja nuoraid vuoigatvuođaid ektui , lohká Sámediggeráđi Jørn Are Gaski . 1 - Mánáidgárdebargit atnet ávvira min divrras boahtteáiggis ; min mánáin , ja sin bargu lea mávssolaš , ja mii illudit deaivvadit iešguđetguovllu mánáidgárddiguin dán jagi mielde , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars 1 - Máhttodepartemeanttas ja Sámedikkis galget leat konsultašuvnnat sámi dutkanlávdegotti mandáhta ja čoahkkádusa birra . 1 - Máhttodepartemeanta lea Sámedikkiin ráđđádallama maŋŋá mearridan fága- ja diibmojuogu vuođđo- ja joatkkaskuvlii ohppiide geain lea oahpahus sámegielas . 1 - Muskenveien bargojoavku jođiheaddji Ronny Nergård bokte , Divttasvuona suohkan - Doarjjaohcan ovdaprošektii Muskenveien . 1 - Mus lei ávkkálaš ságastallan birasgáhttenministariin Helen Bjørnøyain odne sámi guovlluid suodjaleami birra . 1 - Mus lei stuora beroštupmi dasa , ahte oažžut buori skuvlafálaldaga lullisámiide . 1 - Mus lea hui buorre bargomokta , erenoamážit dannego dál sáhtán ovttastit sihke beroštumi ja vásáhusaid valaštallamis , mii lea dakkár suorgi mii mu álot lea beroštahttán áŋgiruššat . 1 - Muorraduodjefága Jo3/oahppofitnodaga oahppu 1 - Mun ávžžuhan buot gielddaid ja fylkkagielddaid čuovvut buriid govdafierpmádatdábiid . 1 - Mun áiggun maid geavahit mátki vejolašvuohtan hupmat stáhtaráđiin Jonas Gahr Støre Sámedikki rolla birra davviguovlopolitihkas . 1 - Mun sávan lihku Loabát suohkanii go dál gullá sámegiela hálddašanguvlui . 1 - Mun sávan ahte buohkat buktet ávkkálaš cealkámušaid , vai mii beassat sihkkarastit sihke sámi báikkálaš servodagaid ja industriija boahtteáiggi , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mun sáhtán ovdamearkka buktit dáppe Kárášjogas odne . 1 - Mun oidnen ahte ollusiin lei lossa dilli . 1 - Mun oainnán nanusvuohtan dan go Sámi allaskuvlla / Sámi University College rektor Steinar Pedersen lea nammaduvvon lávdegotti lahttun . 1 - Mun oainnán ahte lea dárbu aiddostahttit lágas ahte eastadangeatnegasvuohta lea dehálat go jávohisvuođabággu , vaikko vel jávohisvuođabággu lea mearriduvvon lágas , cealká Storberget . 1 - Mun oainnán ahte Ráđđehus bidjá návccaid ovttasbargui allaskuvllaiguin , universitehtaiguin ja eará ásahusaiguin davvin . 1 - Mun navddán ahte sihke gielddain ja fylkkagielddain lea vejolašvuohta láhččit dili nu ahte fitnodagat birgejit buorebut finánsaroasu geažil , dadjá várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Mun muittán ahte Lillemor Isaksen , geas lei gymnása , measta ii fidnen oahpaheaddjibarggu go son lei sámegielat . 1 - Mun mielas vuorddašan oaidnit dan praktihkalaš čađaheami dán reforbmas , mii lea stuora lávki sámi kultuvrra nannemis , loahpaha ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Mun mielas lea njulgestaga ahkit gullat muitalusaid dan birra go skuvlavuogádat beahttá mánáid ja nuoraid . 1 - Mun lean čuvvon mielde movt dán áššiin manná earret eará gulahallama bokte boazoeaiggádiiguin geaidda dát ášši guoská , ja dasto gulahallama bokte Johtalusministariin dadjá ráđđelahttu Ellinor Marit Jåma . 1 - Mun lean ságastallan sihke ráđđehusain ja sámi ásahusaiguin evttohusa birra ja mun dovddan dan ahte lea stuorra áddejupmi das ahte Sámedikkis fertejit leat njuolggadusat jus mis galgá leat njuolgga oktavuohta minerálafitnodagaiguin go guoská doaibmavejolašvuođaide sámi guovlluin . 1 - Mun lean sihke rámis ja hirpmástuvvan maid studeanttat leat buvttadan , sihke go jurddašit duoji ja giellamáhtolašvuođa . 1 - Mun lean oaidnán Norgga ovdagotti Árktalaš ráđi prográmmaevttohusa , ja lean registreren ahte ollislaš ekovuogádatvuođđuduvvon resursahálddašeapmi deattuhuvvo boahtteáiggis . 1 - Mun lean issoras movtta go Saemien sijte ja Sámi allaskuvla leat lágidan dán kurssa . 1 - Mun lean ilus go ollu stáhtat váldet vuhtii álgoálbmogiid dálkkádatáššiid oktavuođas . 1 - Mun lean ilus go oainnán ahte beroštupmi sámivuhtii lassána servodagas . 1 - Mun lean ilus go leat ožžon nana fágalaš lávdegotti mas leat alla válga- ja válgaortnetgelbolašvuot seammás go dovdet olles sámi servodaga . 1 - Mun lean ilus go dát lávdegoddi dál lea nammaduvvon ja go Sámediggi konsultašuvnnain lea šaddan ovttaoaivilii departemeanttain mandáhta hárrái man oktavuođas bealit main lea mearkkašupmi sámi kultuvrii ja ealáhusaide maiddái galget čielggaduvvot , dadjá ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Mun lean hui ilus go sii váldet vuosttá sámeleavgga go dat han čájeha ahte sidjiide lea lunddolaš čájehit sápmelašvuođa buriin mielain ja maid ahte leat rápmát sámeduogašin , dadjá Olli . 1 - Mun lean hui ilus go mii ná johtilit sáhttit vuolláičállit šiehtadusa . 1 - Mun lean hui ilus go mii , ollu ságastallamiid maŋŋá , leat sihkkarastán movt mii galgat šiehtadallat ja ovttasráđiid bargat sámi álbmogiin Bidjovággeprošeavtta ovddideamis , dainna ulbmilin ahte doaibma šattašii gánnáhahttin , cealká Arctic Golds hálddahusdirektevra , Lars-Åke Claesson . 1 - Mun lean hui ilus go leat gávdnan čovdosa dán váttis áššái , lohka Egil Olli . 1 - Mun lean hui ilus go dát bargu dál lea gergejuvvon ja mun doarjjun raportta rávvagiid , dadjá duhtavaš Jåma ja čujuha dasto ahte dál lea deaŧalaš ahte sullasaš prošeavttat čađahuvvojit eará guoskevaš guovlluin gos lea sámi boazodoallu . 1 - Mun lean hui ilus go Ráđđehus stáhtabušeahttaárvlusastis dohkkeha rádjalovssaid barggu Divttasvuonas nuppi máilmmisoađi áigge . 1 - Mun lean hui ilus go Norsis lea váldán badjelasas doaimmahit slettmeg.no . 1 - Mun lean hui duhtavaš otnáš čoahkkimiin , dadjá presideanta Egil Olli . 1 - Mun lean hui duhtavaš go rekrutteren- ja dihtomielalašvuođabargu maid mii leat dahkan 2001 rájes dál čájeha buriid bohtosiid . 1 - Mun lean hui duhtavaš go mii maŋŋil konsultašuvnnaid Birasgáhttendepartemeanttain leat boahtán ovtta oaivilii báikkálaš hálddašanstivrraid ortnegis stuorit suodjalanguovlluin mat maid sihkkarastet sámi oassálastima , lohká Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 1 - Mun lean hui duhtavaš go leat gávdnan ortnega mii sihkkarastá ahte okta min deaŧaleamos ođasmahtti resurssain bissu álbmoga hálddus . 1 - Mun lean hui duhtavaš go fágaid njuolggadusain dál lea čielga sámi profiila . 1 - Mun lean hui duhtavaš go Sámediggi ja Máhttodepartemeanta leat šaddan ovttaoaivilii das ahte galgá biddjojuvvot lávdegoddi čielggadit sámi dutkama ovdánandovdomearkkaid , dárbbuid ja mihttomeriid . 1 - Mun lean hirbmat duhtavaš váldostivrra čoahkkádusain . 1 - Mun lean dattetge garrasit beahtahallan go ráđđehus ja Stuorradiggi eai geavahan liibba dál árvvoštallat guolástuspolitihka riikka álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid vuođul sámiid ektui , muhto hoigadedje ášši viidáseappot Riddoguolástuslávdegoddái , dadjá Thomassen . 1 - Mun lea ilus go Norgga Boanddaidsearvi válljii dohkkehit šiehtadusa . 1 - Mun lea hui duhtavaš go riikkaidgaskasaš šáhkkalihttu , FIDE , lea válljen Romssa gávpoga 2014 šáhkka-OG lágideaddjin , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Mun lea dattetge duhtavaš go Stuorradikki ealáhuslávdegoddi eaktuda ahte Sámi vuoigat ¬vuođalávdegoddi 2 galgá eanet árvvoštallat guovddáš riektegažaldagaid . 1 - Mun jáhkán ahte dii oažžubehtet hui buriid bohtosiid . 1 - Mun in čiegat ahte mu loahpalaš ulbmil lea ahte sámi álbmot galgá suddat dáža álbmogii - dan dat liikká dahká beroškeahttá maid mii háliidat - ja ahte dárogiella vuoitá eanet ahte eanet sámegiela badjel . ... 1 - Mun in leat duhtavaš Barentsábi ja Lofoahta mearraguovlluid hálddašanplána evttohusain , cealká Keskitalo . 1 - Mun in eahpit veaháge ahte sii bohtet lihkostuvvat , dadjá Sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mun illudan mátkái ja mun in láve ballat hástalusain . 1 - Mun illudan go golbma ráđđehusa ja sámedikki leat dál ovtta oaivilis ja sáhttit šiehtadallagoahtit . 1 - Mun illudan galledit Finnmárkku ja vuosttaš geardde fitnat sámi guovlluin sámepolitihka ovddasvástideaddji stáhtaráđđin . 1 - Mun háliidan nuorain oahppat , diehtit eambbo dan birra maid sii deattuhit go válljejit fitnuid . 1 - Mun háliidan ain ovddidit min čálgoservodaga ja doalahit vejolašvuođa dahkat ođđa petroleumgávdnosiid , doaimma ja árvoháhkama norgga nannánjuolggi siskkobealde . 1 - Mun háliidan ahte galgá leat vejolaš roggat minerálaid sámi guovlluin vaikke vel minerálaláhka ii fuolat sámi beroštusaid ja vuoigatvuođaid doarvái bures , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Mun fidnen Tsjadas jur ovdalaš juovllaid ja máhccen ruoktot buriid milličuohcci vásáhusaiguin . 1 - Mun ferten vuosttažettiin bisuhit iežan buori vuoimmis fysálaččat go galggan syhkkelastit dán gaskka mii gohčoduvvo " Styrkeprøven " . 1 - Mun deattuhan ahte stáhtas lea ovddasvástádus das ahte maiddái museaođastusa sámi oassi oažžu ekonomalaš resurssaid . 1 - Mun deattuhan ahte eamiálbmogiin lea stuorát ágga lea duhtavaš go sámiin , danne go sin dilli lea nu ollu vearrát go min dilli . 1 - Mun deattuhan ahte dás lea sáhka váilevašvuođain , mat čatnasit iežamet siskkáldas ekonomiijastivrema dagaldumiide ja vuogádagaide . 1 - Mun bohten deike oahpaheaddjin 1953:s , ja dalle lohke buohkat , ahte ovtta logi jagi geažes de lea sámegiella jávkan . 1 - Mun beroštan das ahte mii galget geavahišgoahtit daid vejolašvuođaid mat eanandoalloopmodagain gávdnojit . 1 - Muitobáccit galget muitun sidjiide geat dušše ja ovddastit kollektiivvalaš gudnejahttima eaktodáhtolaččaid ektui , sin ektui geat besse heakkas ja veahkkebargiid ektui . 1 - Muhto čuoččuhusat ahte bealli áirasiin jávká , lea njulgestaga gielis . 1 - Muhto njulget dáid diliid gáibida ahte sihke guovddáš eiseválddit ja ruhtadanorgánat ovttasráđiid geahččalit čoavdit dáid hástalusaid maid finánsaroassu lea buktán , loahpaha Balto 1 - Muhto mii han leat viđas , áhččán dajai . 1 - Muhto iigo leat buorre čoavddus diktit sámegiela ja dárogiela leat ovttadássásaš giellan álbmotskuvllas ? 1 - MuID lea šaddan hirbmat menestus , go geavaheapmi lea duppalaston maŋimuš jagi . Danin evttoha ráđđehus 13-milliuvdnasaš lássejuolludeami , dadjá ođasmahttinministtar Rigmor Aasrud . 1 - MuID lea menestus danin go lea nu álki dihtorčovdosa geavahit . 1 - Mu sávaldat lea ahte sátnegirji mielddisbuktá ahte lullisámegiella boahtá eanet váldit atnui ja ahte dát lea ávkkálaš veahkkeneavvun oahpaheddjiide , ohppiide ja earáide geat geavahit lullisámegiela dahje háliidit geavahit eanet lullisámegiela , lohká Sámediggeráđđi Jørn Are Gaski . 1 - Mu mielas mii fertet leat várrogasat dainna ahte sivahit ovttaskas boazodoalli . 1 - Mu mielas lea čielggas ahte konsultašuvdnašiehtadus lea rihkkojuvvon dán áššis . 1 - Mu mielas lea hui dehálaš galledit giellaguovddážiid vai beasan oažžut njuolga dieđuid makkár giellabarggut leat jođus ollu sámi báikegottiin , erenoamážit go guoská guovlluide olggobealde sámegiela hálddašanguovllu , dadjá várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Mu mielas lea buorre ságastallat Loabága suohkaniin daid hástalusaid ja vejolašvuođaid birra mat mis leat sámegiela ja servodatovddideami nannenbarggus doppe , dadjá várrepresideanta Marianne Balto loahpas . 1 - Mu illudahttá go oainnán ahte sámi mánát ja nuorat háliidit váldit eksámena sámegielas váldogiellan , ja juste danne mii eat sáhtege dohkkehit ahte skuvlavuogádaga meaddin čuohcá dáid ohppiide , dadjá Sámediggeráđi lahttu Ellinor Marita Jåma . 1 - Movt lei orron ovdal ? 1 - Movt lea dáppe Norggas dat sámeskuvla leamaš organiserejuvvon ? 1 - Molssaeaktosaš geavaheapmi : Dalle go guollenálli jávrris fuotnánii , de dan ii galgan bivdit máŋgga jahkái dassážii go nálli lei buorránan 1 - Mo galgá álbmotskuvlla oahpahus buoremusat doaibmat ? 1 - Mis leat vuordámušat dasa ahte dáinna oahpuin eanet buoccidivššárat sáhttet bálvalit sámi álbmoga buriin vugiin , dadjá Gaski . 1 - Mis leat seamma beroštumit máŋgga áššis . 1 - Mis leat guokte almmolaš giela Norggas : dáro- ja sámegiella . 1 - Mis lea mihttu ahte álggahuvvojit sierra sámegielat skuvlaluohkát buot stuora gávpogiidda Norggas gos orrot sápmelaččat , lohká várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Mis lea maiddái leamaš lihkku go leat ožžon Laila Spik , Johkamohkis hállat urtasiid ja šattuid birra borramuššan ja dearvvašvuođabiebmun sámi kultuvrras . 1 - Mis lea lihkku go ON erenoamášdieđiheaddji galleda Sámi juste dál , go konsultašuvnnat Sámedikki ja departemeantta gaskka leat kritihkalaš muttus , dadjá Sámi Parlamentáralaš ráđi lahttu Gunn-Britt Retter . 1 - Mis eai lean ollu reaiddut go álggiimet dáppe . 1 - Mis buohkain lea geatnegasvuohta oaidnit mánáid birasteamet , ja váldit oktavuođa mánidsuodjalussii , politiijii dahje eará veahkkeásahusaide jus mii ballat ahte mánná gillá veahkaválddi dahje eaáralágan illásteami . 1 - Mis , geat leat dáppe odne , lea buohkain ovddasvástádus , juohkehaččas iežas suorggis , das ahte máttasámegiella duođai galgá šaddat ovdáneaddji giellan . 1 - Minerálaveahkki láhčá dilálašvuođa dasa ahte sihkkarastojuvvo ahte árvoháhkan báhcá báikegottiide . 1 - Min álbmotráhkis monárka , gii deavdá 70 jagi , lea olles áiggi doaimmas oktavuođas bargan sakka sámi álbmoga ja sámi servodaga ovddas . 1 - Min álbmot ássá njeallje riikkas , ja danne sávvat ahte sámi geavahan- ja ássanguovlluin livččii buoret ovttasbargan vejolašvuohta go dál dálá organiseremiin , oaivvilda Jonassen . 1 - Min áigumuš lea ovddidit ollislaš ja buriid vásáhusaid maid guossit árvvusatnet ja maid ovddas sii mielas mákset bures , dadjá ealáhus- ja gávpeministtar Dag Terje Andersen . 1 - Min áigumuš lea ahte ráđđi galggašii doaibmat buoremus vuogi mielde ja ahte mii nagodit atnit ávkki ráđđelahtuid resurssain nu bures go vejolaš . 1 - Min áigumuš Xingu-mátkkiin lea geahčadit guoskevaš diliid indiánaguovllus . 1 - Min oaidnu lea ahte skuvlaheaittihemiid ferte geahččat viidát servodatperspektiivvas go dat čuohcá garrasit báikkálaš servodagaide dainna lágiin ahte dat mielddisbuktá eretfárremiid sámi giella ja kultuvrra resursaguovddážiin . 1 - Min mihttomearri lea oažžut eanet ollesáiggeduojáriid ealáhussii . 1 - Min mihttomearri lea ahte Sámediggi galggašii fállat geavaheddjiide nu buori bálvalusa go vejolaš ja ahte politihkalaš ovddasvástádussuorggit galget leat oidnosis , dadjá presideanta Egil Olli . 1 - Min mielas lea hui váidalahtti go Ráđđehus ii evttot doarjut Nuorta-sámi Musea huksema . 1 - Min evttohus mii guoská válgabiirriide ja mandáhttajuohkimii , lea oktasaš ja ollislaš evttohus . 1 - Mii árvalit geahpedit struktuvrralaš , oljonjulgejuvvon vuolláibáhcaga 2,9 miljárddain ruvnnuin , 76,8 miljárdda ruvnnos 73,9 miljárdda ruvdnui . 1 - Mii árvalit 168 milj. ruvdnosaš lassáneami davviguovloáŋgiruššamii . 1 - Mii áigut ortnegis doallat ja ruhtadit ruovderaŧiid , geainnuid ja hámmaniid miehtá riikka , ja stuorrudit johtalusbušeahta 3,8 miljárdda ruvnnuin . 1 - Mii áigut nannet rájárastá barggu ja ollu bidjat fuomášumi riikkaidgaskasaš áššiide boahttevaš áiggis . 1 - Mii áigut johtit miehtá riikka ja deaivvadit nuoraiguin joatkkaskuvllain ja lágidemiin . 1 - Mii áigut joatkit min ovttasbarggu Finnmárkku fylkkamanniin ja váikkuhit dan ahte dán jagáš earrelassáneapmi boahtá ávkin ovdánahttindoaluide ja doaluide maid earri lea vuollel 100.000 lihtera . 1 - Mii áigut hukset deavdinstašuvnnaid el-biillaid várás ja doarjut bioenergiija ja áhpemilluid dutkamiid . 1 - Mii áigut guldalit álbmoga . 1 - Mii áigut dieđusge váikkuhit positiivvalaččat dasa , loahpahit sámediggepresideanttat . 1 - Mii áigut buorebut geavahišgoahtit riikkaoasi vejolašvuođaid , dan áidnalunddot luonddu , rikkis resursavuođu ja siidaguoibmevuođa Ruoššain . 1 - Mii áigut boktit giela dain guovlluin gos dat lea ovdal geavahuvvon . 1 - Mii vuoruhat atnui váldimis ođđa rusttegiid , nugomat mearamiliteara ođđa fatnasiid Frithjof Nansen- ja Skjold-klássa sturrodagas . 1 - Mii vuordit ahte stáhtat ja eará mearrideaddji eiseválddit oidnet duohtavuođa ja ahte dahkkojuvvošii gudneáŋgiris dálkkádatsoahpamuš Københámmanis juovlamánus . 1 - Mii vuolgit oahppat guđe hástalusaid eará álgoálbmogat fertejit dustet iežaset árgabeaivvis , Johan Mathis Gaup 1 - Mii vuolgit Lulli-Amerihkkái oahppat guđe hástalusaid eará álgoálbmogat fertejit dustet iežaset árgabeaivvis , muhto mii áigut maid geavahit vuogasvuođa čilget iežamet dili birra ja dan birra maid mii leat juksan , aiddostahttá Egil Olli . 1 - Mii sávvat Álttá suohkanii lihku ovttajienalaš mearrádusain ja rámidit suohkana go dat áigu áŋgiruššat viidáseappot buriin sámi skuvlafálaldagain , dadjá sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll ( BB ) . 1 - Mii sávvat jođánis proseassa ráđđehusa bealis mii sihkkarastá ahte sámit eat šat masse eatnamiid ja resurssaid dain guovlluin , celkkii Laila Susanne Vars sárdnestuolus . 1 - Mii sávvat berošteddjiid searvat seminárii ja digaštallamii , ja buktit evttohusaid Sámediggeráđđái . 1 - Mii sávvat ahte norgga eiseválddit veahkehit nu ahte mapucheindiánat fas besset hukset ássanguovlluideaset ja fas doaimmahišgoahtit ealáhusaideaset dan guovllus gosa roassu deaividii , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mii sávvat ahte mánáidteáhter- prošeakta boktá eanet beroštumi drámái , musihkkii ja dánsii . 1 - Mii registreret ahte sámi kultuvra ii leat oassin nationála kulturáŋgiruššamis . 1 - Mii politihkkarat fertet duostat hállat váttis áššiid birra . 1 - Mii politihkkarat fertet duostat hállat váttis áššiid birra 1 - Mii oaivvildit ahte skuvlaheaittihemiid ferte geahččat viidát servodatperspektiivvas danne go dat čuhcet garrasit báikkálašservodagaide dan bokte ahte dat mielddisbuktá eretfárremiid sámegiela ja sámi kultuvrra dehálaš resursaguovddážiin . 1 - Mii oaidnit ahte dárbbašuvvo oppalaš kulturgelbbolašvuohta sámi geavaheddjiid birra buot dásiin , oahppovuogádaga rájes veahkkeásahusaid rádjai . 1 - Mii mearkkašit ahte plánas váilu áddejupmi sámi álbmoga dearvvašvuođabálvalusain , ja ahte ráđđehus ii leat sámi divššohasaid dárbbu áican ii ge árvvoštallan . 1 - Mii leimmet vuordán buoret ekonomalaš rámmaid Norgga eiseválddiin , ja dán jagi bušeahta ferte geahččat daid rámmaid ektui maid Sámediggi lea ožžon ráđđehusas , dadjá Jonassen . 1 - Mii leimmet lihkolaččat go áddehalaimet . 1 - Mii leat rahpan Sámedikki boastalisttuid Pressii ja álbmogii . 1 - Mii leat juo buorre muddui ovdánahttán sámi ásahusaid , ja doaimmat lihkostuvvet bures sihke Sámedikkis , gustojeaddji gielddain ja muđui sápmelaččaid bealis Finnmárkkus . 1 - Mii leat ilus go Ráđđehus háliida vuoruhit sámi kultuvrra . 1 - Mii leat ilus go Loabát dál vuosttaš gieldan Mátta-Romssas šaddá mielde , dadjá Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Mii leat hui movtta go soahpamuš sihkkarastá nana boazodoalu guvlui , muhto oaidnit ahte Suodjalushuksehus ii šat dál áitte bággolonistit Meavkki ja Arvenjárgga guovllu sámi vuoigatvuođaid . 1 - Mii leat hui ilus go leat ožžon doarjaga dán áŋggireapmái go mii diehtit ahte ollu nuorat eai leat čálihan iežaset Sámedikki jienastuslohkui , dadjá Sandra . 1 - Mii leat hui duhtavaččat go sámi mánáidgárdefálaldat viiddiduvvo Álttás . 1 - Mii leat hirbmat duhtavaččat go duodješiehtadus dál lea sajis , dadjá várrepresideanta Johan Mikkel Sara . 1 - Mii leat foandda rámmas juolludan 500.000 ruvnno Sámi ovddidanfoandda evalueremii , oaidnin dihte olahitgo mii foandda mihttomeriid . 1 - Mii leat dárkilit bargan gávdnandihti rivttes olbmo dán dehálaš virgái , lohká sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mii leat duhtavaččat go dalle bidjet lávdegottit eanet deattu sámi ealáhusaid hástalusaide , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Mii leat duhtavaččat go Sámediggi lasiha juolludusa sámi dáiddaulbmiliidda . 1 - Mii leat duhtavaččat dainna ahte buot bealit leat gergosat joatkit Davviriikalaš sámekonvenšuvnna dehálaš bargguin , lohka Suoma Sámedikki presideanta Klemetti Näkkäläjärvi , Norgga Sámedikki presideanta Egil Olli ja Ruoŧa Sámedikki presideanta Lars Anders Baer . 1 - Mii leat digaštallan dán čoahkkimiin Kommunenes Sentralforbundain ( KS ) ja leat ilus go KS- Finnmárkku váldá dán mielde gieldda proposišuvdnii , dadjá Gaski . 1 - Mii leat dan vuostá ahte ásahuvvojit struktuvraearit vuollel 15 mehter bivdofatnasiidda . 1 - Mii leat daid maŋimuš guhtta jagi čájehan ahte sátni lea dollojuvvon ja lohpádusat čađahuvvon . 1 - Mii leat dahkan gilvopolitihkalaš ja girjjálašvuođapolitihkalaš meroštallamiid dan áššis , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Mii leat bivdán fylkkadikki maŋidit dán ášši Romssa skuvlastruktuvrra birra boahtteáiggis , gitta Sámediggi ja buot beroštumit geaidda ášši guoská , leat buktán cealkámuša , ja gitta Sámediggi lea beassan váldit oktavuođa Ráđđehusain ja ságastallan vejolaš čovdosiid , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Mii leat atnán ollu ruđaid ođasmahttimii ja siskkáldas struktuvrii , ja dál berret oaidnit das ávkki . 1 - Mii leat Sámedikkis ilus daid positiivva signálaid geažil mat bohte čoahkkimis ja dainna ahte EDS-suohkanat ( Evenášši , Dielddanuorri ja Skánit ) dál sáhttet joatkit proseassa ja dalán sáddet departementii ohcama oažžut dohkkehuvvot suohkaniidgaskasaš EDS-joatkkaskuvlla . 1 - Mii lasihit maiddái juolludeami ovttasbargošiehtadusaide fylkkasuohkaniiguin 1,7 miljon ruvnnuin . 1 - Mii lasihat borjjasteami ja hárjehallamiid , earenoamážiid ruovttusuodjalusas , lohka son . 1 - Mii illudit go beassat leat mielde juohkimin Gollegiela Henrik Barrukii ja Sámi siidii , geat leat máŋga jagi bargan áŋgirit sámegiela nannemiin , dadjet Klemetti Näkkäläjärvi , Suoma bealde , Egil Olli , Norgga bealde ja Lars Anders Baer , Ruoŧa bealde . 1 - Mii illudat galledeapmái , lohká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Mii háliidit čuovvut dárkilet ovdáneami , ja danne leat bivdán ahte Dearvvašvuohta Davvin ain ruhtadivččii Sámi našuvnnalaš gealboguovddáža - psykálaš dearvvašvuohta ( SANKS ) ja daid ruđaid birra mat addojuvvojit našuvnnalaš gealboguovddáža geavahussii raporterejuvvo sierra , dadjá Olli loahpas . 1 - Mii háliidit viiddis ja álbmotlaš gulaskuddanproseassa bissovaš njuolggadusaid hábmema oktavuođas . 1 - Mii háliidit ođđa vuođđudemiid 1 - Mii háliidit gulahallat suohkaniiguin , ieš boarrásiiguin ja bálvalusaid addiiguin nugo báŋkkuiguin ja Poasttain . 1 - Mii háliidit gulahallat njuolga ásahusaiguin ja sámi báikkálaš servodagaiguin vai buohkaide šaddá einnostahtti dili , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mii háliidit eanet rávesolbmuid gieallageavaheaddjin boahtteáiggis , dadjá várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Mii háliidit eambbo čalmmustit ráđi politihkalaš doaimma ja buoridit gulahallama servodagain oppalaččat , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mii háliidit deattuhit ja bidjat fuomášumi movt ja manne olles álbmotčearda eahpiduvvui nugo rádjalovssat erenoamážit sáhttet muitalit , dadjá Sara . 1 - Mii háliidit ahte stáhta galgá áimmahuššat iežas viessoárvvuid buori vuogi mielde . 1 - Mii háliidat ságastallat ja šiehtadallat njuolgga ruvkefitnodagain mat háliidit roggagoahtit minerálaid sámi guovlluin , lohká Sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Mii guoská giellaguovddážiidda , de leat dát oassin lihkostuvvamis dáin suohkaniin , lohká Olli . 1 - Mii geiget ekonomalaš ja politihkalaš rehketdoalu dievasčoahkkimii mii čielgasit čájeha movt mii čuovvolit dievasčoahkkinmearrádusaid , deattuha presideanta Egil Olli . 1 - Mii geat barggaimet internáhtas časkkiimet ollu spáppa ja spealaimet yatzy ohppiiguin , ja sii maiddái ollu gallestalle min lanjain . 1 - Mii galgat joatkevaččat sihkkarastit ráfi ja dássitvuođa davviguovlluin . 1 - Mii fertet ollislaččat geahčadit eará lágaid vai dat dávistivčče álbmotriektái ja Finnmárkoláhkii 1 - Mii fertet jođánit guorahallat Norgga boraspirepolitihka ođđasit . 1 - Mii fertet dál čalmmustahttit sámegiela geavaheami almmolaš hálddahusain . 1 - Mii eat ovdamearkka dihte fuolaše mearihis ollu čáhcefámu ja bieggamillopárkkaid min guovlluide . 1 - Mii eaktudit ahte iešguđet stáhtat meannudit ášši johtilit ja duođas dakkár gulaskuddamiin , mii čuovvu davviriikkaid geavada konvenšuvnnaid soahpamuša oktavuođas ja ahte Sámedikkit árjjalaččat oassálastet dán prosessii . 1 - Mii eaktudit , nu go dagaimet Finnmárkolága oktavuođas , ahte lávdegoddi atná álbmotrievtti vuođđun . 1 - Mii dárbbašit čielga ja nana julggaštusa . 1 - Mii dáhttut joatkit buori ovttasbarggu , ja háliidit geahčadit mo dát guovtti riikka sáhttet atnit ávkki goabbát guoimmi resurssain ja gelbbolašvuođas , cealká Grete Faremo . 1 - Mii dovddastat ahte mii eat leat joavdan doarvái guhkás dán suorggis . 1 - Mii doaivut ahte seminára movttiidahttá eanebui vuođđudit meahcástanfitnodagaid , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Mii doaivut ahte ollu álggaheaddjit servet čuovvolanbargui , dadjá sámediggeráđđi Marianne Balto . 1 - Mii dieđusge vánddardit sierra láhkai mii vázzit , suhkat , vádjolit doppe nugo ovdalge dagaimet . 1 - Mii diehtit ahte sii geat eai čađat joatkkaoahpahusa rahčet eanet go eará nuorat oažžumis bargguid . 1 - Mii diehtit ahte ollu rávisolbmuin Divttasvuona suohkanis lea leamaš sámegiella ruovttugiellan , muhto eai hála gal sámegiela beaivválaččat . 1 - Mii diehtit ahte nuoraidskuvllas boahtit joatkkaskuvlii sáhttá garrasit čuohcat oahppamii . 1 - Mii diehtit ahte buorre biras bargosajis lea mearrideaddjin buohcanjávkama unnideames , ja mun in obage eahpit ahte oktasaš kultuvrralaš vásáhusat buoridit čálggu ja bargobirrasa , lohká bargoministtar Hanne Bjurstrøm . 1 - Mii boarrásiidráđis leat hui ilus go leat ožžon oktavuođa Sámedikkiin . 1 - Mii bivdit ahte válddát fárrui blohka mas leat jienastanlihput ja válgakoartta válgalatnjii válgabeaivvi . 1 - Mii bidjat merkii ahte boazodoallu ja eanadoallu rahčet dainna go masset nu ollu bohccuid boraspiriide . 1 - Mii Sámedikkis leat hui duhtavaččat lávdegotti fágalaš čoahkkádusain . 1 - Mii Sámedikkis atnit deaŧalažžan bisuhit ja viidáseappot ovddidit sámegiela deaivvadanbáikkiid , ja ealáskahttit ja nannet sámegiela geavaheami dain guovlluin gos giella lea rašis dilis ja dain guovlluin gos sámegiella ain lea ruovttugiellan , čujuhii Ellinor Marita Jåma . 1 - Mielkebuvttadeapmi lea áibbas dárbbašlaš sámi eanadollui ja Finnmárkku eanadollui . 1 - Midtnight Sun Marathon- Romssa suohkan- Sámi vahkku Romssas . 1 - Midjiide lea deaŧalažžan veahkehit dán prošeavtta go lea deaŧalaš ahte nuoraid iežaset muitalusat ja jurdagat givssideami birra guldaluvvojit ja bohtet ovdan , dadjá Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Midjiide lea deaŧalaš ahte sámi filbmaráhkadeapmi beassá ovdánit . 1 - Midjiide lea deaŧalaš ahte gonagasreappáid hálddašeapmi nanne riddoservodagaid ja guolástusealáhusa . 1 - Mearridan gudneáŋgiris ulbmiliid davviguovlluide 1 - Mearra olggobealde Finnmárkku lea álo leamaš hui dehálaš sámi kultuvrii ja ealáhussii mearragáttiin . 1 - Mearkkašumit eanandoallošiehtadallamiidda 2010. - Guorahallan meahcásteami gelbbolašvuođaguovddáža dárbui . 1 - Maŋŋá sáhttá guldalit maid olbmot muitalit namaid birra 1 - Maŋŋil viđaid sámediggeválggaid lea dál áigi oažžut vuđolaš , ollislaš ja sorjjasmeahttun fágalaš árvvoštallama Sámedikki válgaortnega birra , lohká várrepresideanta Ragnhild L. Nystad . 1 - Maŋimuš láhkarievdadusaid bokte lea boazodoalloorohagaide addojuvvon bargun gozihit guohtonresurssaid iežaset orohagas , almmá ahte dat livčče ožžon resurssaid dáid doaimmaid goziheapmái . 1 - Maŋemus áiggiid leat eambbo almmolaš ásahusat ja etáhtat geat leat álgán fállat bálvalusaid sámegillii . 1 - Matematihkka lea dehálaš fága mii dál vuoruhuvvo . 1 - Marit Wiigs lea guhkesáigásaš bargoduogáš sihke valaštallamis ja departemeantavirggiin . 1 - Marie Therese Nordsletta Gaup 1 - Maria Sofia Aikio 1 - Mannan jagi rájes lea Sámediggi juolludan hui ollu ruđaid prošeavttaide maid ulbmil lea duddjot guottuid . 1 - Mama Sara Education Foundation for Maasai Children , Guovdageainnu suohkan - Organisašuvdna- ja hálddahusdoarjaga ohcan 2010 várás 1 - Maid Niillasges leat bargan go deike leat biddjon fáŋgan ? jearrala son . 1 - Magnhild Mathisen , persuvnnalaš várrelahttu Bjarne Store-Jakobsen 1 - M ihttomearrin ferte leat ahte sáhttá vuovdit bohccobierggu ja jođáneamos lági mielde oažžut dássedeattu ekonomiija ja ekologalaš boazodoalu gaskkas . 1 - Lávgadeappot čuovvoleapmi ja stuorát gáibádusat raporteremii ja ovdáneapmái . 1 - Lávdegoddi evttoha stuora rievdadusaid muhtun osiide Sámedikki válgaortnegis . 1 - Láhkaásahus lea dehálaš doaibmabidju ráddjet viides lobihis ja sorjjasvuođa cieggadeaddji ruhtaspealuid Norggas , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Láhkarievdadusat dagahit ahte Sámedikki mandáhtajuohku heive buorebut addojuvvon jienaide , dadjá bargo- ja searvadahttinministtar Dag Terje Andersen . 1 - Lysnes – Vangshamn - Seljelvnes – Flatvoll - Dåfjordvatnet – Mikkelvik - Sørvik – Årbostad - Laksfjord – Russevåg 1 - Luondu guovddážis ja dan birra čuvgehus lea deaŧalaš oassi Báidára jazzcampen is ja čájálmas heive jazzcampen a vi šuvdnii , dadjá Larsen . 1 - Lohkangirjji vajáldahttán ruoktot . 1 - Logahallanbargu lea áddjái , muhto mihttomearri lea ahte buot sánit mat gávdnojit sátnelisttuin ja sátnegirjjiin , galget dađistaga logahallojuvvot sátnevuorkái . 1 - Lille Lotte er så ren når hun går til skolen ... lávlut mii lávlundiimmus mas šiega skuvlarivgu lea oahpaheaddjin . 1 - Ledjen 7-jahkásaš go álgen skuvlii , ja vázzen doppe 7 jagi , gait jagiid vázzen skuvllas Goržžis . 1 - Ledje go dáppe Norggas ( dego Ruoŧas leat leamaš ) dakkár katekehtat , oahpaheaddjit mat čuvvo johttisámiid mielde , dalle go dat johte ? 1 - Leat sullii 33.000 eanandoalloopmodaga gos eai ása olbmot bissovaččat . 1 - Leat go sámemánát beassan oahppat juoigat nai skuvllas ? 1 - Leat go dis dál oahpahangirjjit sámegillii ? 1 - Leat bargame Máhttodepartemeanttain ovttas nammadit lávdegotti mii galgá guorahallat vejolašvuođaid ja rámmaid ovdánahttit iehčanas davviriikkalaš sámi oahppo- ja dutkanásahusa , gos maiddái geahčada vejolašvuođaid ovddidit Sámi allaskuvlla universitehtan . 1 - Lean vajáldahttán girjji ruoktot , dajan mun hui ujus jienain . 1 - Lean sihkkar ahte Medvedjeva stáhtaguossástallan Norggas váikkuha ovdánahttit norgga-ruošša ealáhusovttasbarggu viidáseappot , lohká stáhtaministtar Jens Stoltenberg . 1 - Lean movttet go leat ožžon vejolašvuođa doarjut sámi mánáid- ja nuoraidgirjjálašvuođa dáiguin doarjagiiguin mat bohtet lassin daidda doarjagiidda mat leat juolluduvvon sámi girjjálašvuhtii Sámi kulturfoandda bokte . 1 - Lean lohkan girjji ja illudan ođđa almmuheapmái . 1 - Lean ilus go Álttá suohkanstivra loahpadassii lea čájehan ahte suohkan váldá sámegieloahpahusa duođas , dadjá sámediggeráđđi Hilde Anita Nyvoll ( BB ) . 1 - Lean ilus go sámivuohta oidno eanet ja eanet servodagas , ja ahte mii vásihit eanet beroštumi sámi kultuvrii ja historjái . 1 - Lean ilus go mii dán jagi leat čáhkadan muhtun ođđa ja dehálaš kulturdoaibmabijuid . 1 - Lean ilus go lea šiehtadallojuvvon okta vuosttaš konsultašuvdnačoahkkin gos digaštallat sisdoalu ja sámi seaguheami viidáset guorahallamiidda soahtegirdišiljuid báikkiid válljemis boahtteáiggis , lohká Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 1 - Lean ilus go Sámedikkis ja Ráđđehusas lea ovttamielalašvuohta offensiiva ja riikkaidgaskasaš áŋgiruššamis nannen dihtii eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ja eallineavttuid . 1 - Lean ilus go Birasgáhttendepartemeantta ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid boađus lea ahte Luondduhálddašandirektoráhta mearraluossabivddu radikála regulerenevttohus ii dohkkehuvvon , dadjá Sámedikki ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Lean hui ilus go nuppádis beasan ovddastit Sámi parlamentáralaš ráđi dan deaŧalaš dáhpáhusas mii Arctic Winter Games lea . 1 - Lean hui ilus go mis šattai čoahkkin Finnmárkku seniorráđiin mas beasaimet ságastallat dakkár áššiid birra mat beroštahttet Finnmárkku boarrásiid . 1 - Lean hui ilus go lávdegoddelahttu , Berit Ranveig Nilssen , lea vuosttaldan dán evttohusa . 1 - Lean hui duhtavaš go lean vuolláičállán šiehtadusa mii sihkkarastá dakkár konsultašuvdnaproseassa mii maiddái fuolaha báikkálaš vásáhusaid ja árbedieđu , cealká doaibmi várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Lean hui duhtavaš go Siri Hatlen háliida leat YOGOC stivrajođiheaddji , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Lean hui duhtavaš dáinna šiehtadusain , dadjá eanandoallo- ja biebmoministtar Lars Peder Brekk . 1 - Lean hui duhtavaš dáinna rabas ja fátmmasteaddji proseassain mii lea leamaš ovdal UPR- gažadeami Geneves , mas Sámediggi lea leamaš mielde ráhkkaneamis . 1 - Lean hui duhtavaš dainna besten- ja dihtomielalašvuođaloktenbargguin , maid čađaheimmet ovdal válgga . 1 - Lean hui duhtavaš , sihke bohtosiin ja konsultašuvdnaproseassain Birasgáhttendepartemeanttain . 1 - Lean hirpmástuvvan go ráđđehus bušeahttaevttohusastis ii láže dilálašvuođaid sámi servodatovdáneami nannemii . 1 - Lean giitevaš daid viiddes fáktadieđuid ovddas maid lávdegoddi lea bidjan ovdan ja illudan geahčadit lávdegotti rávvagiid dálkkádatheivehanpolitihka ektui . 1 - Lean erenoamáš ilus galledit Sámedikki seamma beavvi go bargo- ja searvadahttinministtar buktá ovdan ráđđehusa stuorradiggedieđáhusa sámepolitihka birra – jure juste dáppe Kárášjogas ja Sámedikkis , dajai Jens Stoltenberg sártnistis Sámediggái go son vuosttaš gearddi galledii Kárášjoga virggálaččat . 1 - Lean dál 2008 juolludanreivves Bargo- ja čálgodirektoráhtii deattuhan ahte sámegielfálaldat galgá ovttaiduvvot buot bargui , dadjá stáhtaráđđi . 1 - Lean duhtavaš go stáhtaministtar Jens Stoltenberg su sáhkavuorus alladásseoasis deattuhii man deaŧalaš dat lea ahte álgoálbmotvuoigatvuođat sihkkarastojuvvojit . 1 - Lea šállu go eat geargan bargguin , go leimmet nu guhkás joavdan , muhto bargu ii leat dahkkojuvvon duššás . 1 - Lea čielggas ahte ollu eanet olbmot dál oidnet árvvu sámediggeválgii searvamis ja dieinna lágiin váikkuhit ovdáneami dain guovlluin ja servodagas gos ellet . 1 - Lea álo hávski deaivvadit iežan davviriikkalaš kollegaiguin , ja lea erenoamáš hávski dál go mii oanehis áiggis leat gávdnat ođđa ovttasbargovejolašvuođaid mat min mielas sáhttet addit stuorra vuoittuid . 1 - Lea áibbas dehálaš ahte sii geat dárbbašit dearvvašvuođa ja sosialbálvalusaid sáhttet geavahit iežaset giela divššu oktavuođas . 1 - Lea vuohččan ahte olles eanandoallo- ja biebmosuorgi , olles viidodat ja buot árvogoallus lea čohkkejuvvon oktasaš dieđáhussii . 1 - Lea stuorra ja deaŧalaš ášši ráđđehussii ja Norgii . 1 - Lea stuora vejolašvuohta ealáhusovdáneapmái go ollislaččat geavahišgoahtá resurssaid giliin ja dáluin , olmmošlaš resurssaid , luondduresurssaid ja kapitála . 1 - Lea mávssolaš nannet ruhtadanvuogádaga goziheami ollislažžan , go dainna juksat ruhtadansuorggi stáđisvuođa . 1 - Lea movttiidahtti go lea ná stuora beroštupmi . 1 - Lea movttidahtti go lea ná stuora beroštupmi . 1 - Lea maid dehálaš oažžut destinášunservviid ja eará mátkeorganisašuvnnaid deattuhit eaktivuođa ja luohtehahttivuođa go sámi kultuvra lea oassi mátkkoštandoaimmas , joatká Balto 1 - Lea hui šállošahtti ahte Odelstinget ii váldde vuhtii Sámedikki evttohusa , lohká Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Nystad . 1 - Lea hui šlundudahtti go Mearraresursaláhkalávdegotti eanetlohku ii oro leamen árvvoštallan man mávssolaš guolásteapmi lea min ássanvuohkái ja min riddokultuvrii . 1 - Lea hui dehálaš eamiálbmogiidda ieža dutkat diliset birra ja iežaset eavttuid vuođul searvat riikkaidgaskasaš máhtolašvuođahuksemii davviguovlluid birra . 1 - Lea hui dehálaš eamiálbmogiidda ieža dutkat diliset birra ja iežaset eavttuid vuođul searvat riikkaidgaskasaš máhtolašvuođahuksemii davviguovlluid birra , cealká sámediggepresideanta Aili Keskitalo arktalaš parlamentarihkariid konferánssa oktavuođas . 1 - Lea hui buorre go lullisámi oahpponeavvuid lea nu álki buohkaid háhkat lullisámi servodagas geat háliidit oahppat giela . 1 - Lea historjjálaš dáhpáhusa go álgoálbmogiid vuoigatvuođaid ja árbedieđu árvvusatnin dovddahuvvo erenoamážit ON dálkkádatkonvenšuvnna mearrádusas . 1 - Lea hirpmahuhtti ahte ráđđehus Sámediggái deattuhii konsultašuvnnaid ja gulahallama mávssolašvuođa , ja de botke olles proseassa go gohčču preassakonferánsii ja almmuha Stuoradiggedieđáhusa . 1 - Lea gollan guhkes áigi dan rájes go Sámi vuoigatvuođalávdegoddi buvttii čielggadusaidis 2007:s ja mun lean movtta go mii viimmat beassat álggahit konsultašuvnnaid . 1 - Lea go leamaš stuorra beroštupmi dasa ahte oažžut sámegiela oahppangiellan ? 1 - Lea eahpegovttolaš go boazodoallit fertejit máksit divadiid investeremiin ja reaidduid geavaheames ja installašuvnnain go eará vuođđoealáhusat eai dárbbaš máksit . 1 - Lea dárbu oažžut divatbuhtadusa investeremiidda ja doibmii . 1 - Lea dehálaš prinsihppa demokratiijii sihkkarastit njuolggo dokumeantageahččanlobi Sámedikki dokumeanttaide . 1 - Lea dehálaš nannet dan doaimma mii dáhpáhuvvá eaktodáhtolaš miellahttovuođustuvvon falástallamis , deattuha stáhtaráđđi Huitfeldt . 1 - Lea dehálaš farggamusat oažžut boazologu mii lea heivehuvvon guohtuneatnamiid ektui . 1 - Lea dehálaš ahte sámit eamiálbmogin ožžot jienaset gullot EU:as . 1 - Lea dehálaš ahte mánná juo unnin hárjána ovttasbargat , háhkat alcces birrasa ja olmmáivuođa badjel riikkarájiid ja dahkat dán lunddolaš oassin iežas juohkebeaivválaš eallimis . 1 - Lea deaŧalaš áimmahuššat ja ovddidit dán gelbbolašvuođa , dadjá Vars . 1 - Lea deaŧalaš guorahallat raportta ja árvvoštallat maid sáhtášii bargat vai ealáhus šaddá eanet gánnáhahtti ja boahtteáigásaš , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Lea deaŧalaš ahte láhka ja álbmot leat beallálagaid . 1 - Lea deaŧalaš ahte Luondduhálddašandirektoráhtas ii leat šat Deanu čázádaga guolástanhálddašeami ja dan mearrádusaid hovdejeaddjin . 1 - Lea dattetge váidalahtti go muhtun gielddat eai leat vuoruhan sámediggeválgga seamma láhkái go stuorradiggeválgga , lohká Østby . 1 - Lea bures duođaštuvvon ahte dienaserohusat leat deháleamos sivvan dasa go suohkaniid gaskkas leat erohusat bálvalusain maid fállet . 1 - Lea buorre sámi servodahkii go lea ásahuvvon riikaviidosaš nuoraidorganisašuvdna sámi nuoraid várás , ja danne lea Sámediggi ovdal juolludan ruđaid Noereh ! 1 - Lea ain stuorra dárbu ahte fágabargiin , buot dásiin servodagas , lea máhtolašvuohta sámi gielas ja kultuvrras . 1 - Lassánan beroštupmi čájeha ahte lea vuođđu buoridit árvoháhkama meahci ektui , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Lassin 156 miljovnna ruvdnosaš doarjagii báikkálaš joavkkuide ja servviide de báikkálaš falástallansearvvit dán jagi ožžot mealgadis supmi álbmotoasseruđain . 1 - Lasihit beaktilis fievrrádusvuogádaga - Lasihit johtolatsihkkarvuoña ja eanet birasustitlaš johtolaga olles fylkkas Beaktilis , birasustitlaš ja sihkkar fievrrádus ja logistihkka leat deaŧalaš oažžut gilvonávccalaš ealáhuseallima . 1 - Kárášjogas leat dál badjel 40 proseantta álbmogis vuollel 16 jagi . 1 - Kulturloktema bakte leat mii juolludan doarjaga kultuvrii máŋgga ahkemuttuide earret eará kultuvrralaš skuvlalávka ja kultuvrralaš vázzinsoappi bakte , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Kraftlags trase - Redundans - Sjøkabel - Internasjonal tilknytning--Statnett trase 1 - Kopia reivves 24.01.90 Gieldadepartemeanttas Davviriikkaid Sámi Instituhttii - lohpádus nr S 2/90 - Reive 24.09.91 Gieldadepartemeanttas Sámediggái , guovttegielalašvuohta sámi gielddain - gulaskuddan - Kopia gulaskuddanreivves 24.09.91 Gieldadepartemeanttas , mielde listu gulaskuddaninstánssaid badjel - Reive 09.12.91 Sámedikkis Gieldadepartementtii - gulaskuddanáigemeari manideaprni 1 - Konsultašuvnnat ja veardádallamat Evenáši molssaeaktun čielggada makkár váikkuhusat dákkár lokaliseremis leat sámi giliide guovllus . 1 - Konsultašuvnnat ja informerejuvvon mieđiheapmi dahkaba ovttas iešmearridanrivttiin čiehkageađggi riikkaidgaskasaš álgoálbmotrievttis . 1 - Konsultašuvnnat 1 - Konsultašuvdnaproseassa Oljo- ja energiijadepartemeanttain lea čađahuvvon johtilit , muhto bures . 1 - Klage i sak DSK 530/09 Aronnesrocken , Álttá suohkan - Artistahonorar Arronesrocken Álttás 2009 1 - Kirsti Guvsám , persuvnnalaš várrelahttu Ann-Mari Thomassen 1 - Kirsten Appfjell 1 - Jáhkát go , ahte lea ollu áhpu ahte iežas eatnigiella oahpahuvvo skuvllas ? 1 - Jus rávesolbmot dál eai váldde ovddasvástádusa ja čálihit iežaset sámi jienastuslohkui , de sii maid bilidit boahtte buolvvaid vejolašvuođaid dan dahkamis , loahpaha Nystad . 1 - Jus prošeakta lihkostuvvá , de áigu Sámediggi árvvoštallat čađahit sullasaš prošeavttaid eará sámi guovlluin ge , dadjá Balto . 1 - Jus proseassa bissehuvvo , de sáhttet hálddašanorgánat dahkat mearrádusaid mat váikkuhit sámi kultuvrra ja ealáhusaid ovdalgo váikkuhusat árvvoštallojuvvojit erenoamážit . 1 - Jus mis livččii sierra vákšunorgána mii bearráigeahčašii earenoamážit movt ON-a Eamiálbmot julggaštusa čađaheami , de geahpedivččii dát olu dan noađi mii Sámedikkiin lea go mii galgat ieš guđet ON-orgánaide juohkit dieđuid ieš guđet servodatsurggiin golmma riika olmmošvuoigatvuođapolitihka birra , dadjá Vars . 1 - Jus mii háliidit ahte sámegiella galgá ceavzit ja ovdánit boahtteáiggis , de mii fertet háhkat buriid rámmaeavttuid skuvllaid oahpahussii , deattuha Sámediggeráđi Jørn Are Gaski ( AP ) . 1 - Jus mii galgat lihkostuvvat oažžut sámegiela beaivválaš giellan sámiid gaskkas vaikko gos riikkas sii orrot , de fertet mii áŋgiruššat mánáidgárddiin , astoáiggefálaldagas , vuođđoskuvllas , giellaguovddážiin ja alit oahpahusas . 1 - Jus guovttegielalašvuođa doarjja ii lasihuvvo go Divttasvuona suohkan šaddá oassin hálddašanguovllus boahtte jagi rájes , de hedjona suohkaniid guovttegielalašvuođa doarjja . 1 - Jus galgá nannet ja bisuhit sámegiela maid boahtteáiggis , de lea áibbas dárbbašlaš ahte gávdnojit doarvái sámegielat bargit skuvllain ja mánáidgárddiin . 1 - Jus ON-a olmmošvuoigatvuođa áigumušat galget ollašuvvot davviriikkain , de dárbbašit mii sierra orgána mii vákšu davviriikkaid sámepolitihka , dadjá Sámedikki várrepresideantta . 1 - Jurddaš ahte min oahpaheaddjit duođaid ledje dáruiduhttima vuostá ! 1 - Juolludusat oarjelsámi girjebussii leat erenoamáš deaŧalaččat . 1 - Juolludus dahká vejolažžan Sámediggái čađahit daid doaibmabijuid mat dárbbašjuvvojit vai nanne bearráigeahččandoaimma Sámedikkis . 1 - Juohke goalmmát sekundda jápmá mánná mii lea vuollel vihtta jagi boaris dakkár dávdii man sáhttá dálkkodit dahje eastadit , juohke minuhta jápmá seaŋganisu . 1 - Juo , dat gávdnojit maid . 1 - Jos mii áigut bisuhit sámegiela ealli giellan ja sámi kultuvrra ealli kultuvran , de eat sáhte dohkkehit ahte skuvlavuogádat beahttá sámi ohppiid , Ellinor Marita Jåma loahpas . 1 - Jos leš duohta ahte dákkár vearjjuid geavahit guovlluin gos olu olbmot ásset , leat dát soahtekriminalitehta mii gáibida garra reakšuvnna Israela vuostá , lohká Olli . 1 - Jos báikkálaččat lea sávaldat , de sáhtášii áiggi mielde árvvoštallat ahte Skániid joatkkaskuvla šattašii sámi skuvlan seamma dásis go diet guokte sámi joatkkaskuvlla Guovdageainnus ja Kárášjogas . 1 - Jos boazodoallu galgá ceavzit , de fertejit rámmaeavttut leat jierpmálaččat ja rievttalaččat . 1 - Johtti girjeráđusbálvalus – sámi girjebusset ( 3,2 milj. kr ) - Sámi museat museadoarjaortnegis - Sámi vuorkádávvirat ( 2,87 milj. kr ) - Sámi arkiiva ( 0,65 milj. kr ) ( 2005:s sirdojuvvon Riikaantikvárii ) Ollislaš juolludus 29,1 milj. kruvnno . 1 - Johtileabbo govdafierpmádat lea erenoamáš dehálaš vai olbmot sáhttet ássat doppe gos sii háliidit , dadjá gielddalaš- ja guovlulašministtar Liv Signe Navarsete . 1 - Johan Mikkel Sara 1 - Joavkku ferte geahččat departemeanta bajitdási mihttomeari ektui : dagahit kultuvrralaš valljivuođa diehttelassan ja čađačuovvun ásahusa doaimmas , lohká kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Joatkkaskuvla Skániin lea hui deaŧalaš sámi giela ja kultuvrra suodjaleapmái ja ovddideapmái guovllus ja mii Sámedikkis šállošit go Sámediggi ii ožžon buoret vejolašvuođa váikkuhit fylkkadikki mearrádussii heaittiheami hárrái 2009:s , cealká várrepresideanta . 1 - Jarle Jonassen 1 - It gon leatge leavssuid hárjehaddan lohkat , čeargu Dybvik . 1 - Internáhttajođiheaddji , skuvlahoavda , sámegiel- ja suomagieloahpaheaddji 1 - Internašuvnnalaš oktavuođas norgga girjjálaš ordnejupmi lea menestuvvan danin go eambbo namahusat almmuhuvvojit min luhtte go eanemus iežá riikkain , dadjá Anniken Huitfeldt . 1 - Imaštalan go mun in muitte maidige das mii klássalanjas ja diimmuin dáhpáhuvai . 1 - Illudahttá hui sakka , ja lea stuorra lávki rivttes guvlui , go maiddái boazodoallu lea mielde dán šiehtadusas . 1 - Ii leat vuoiggalaš Bargiidbellodagas geahččalit ávkkástallat dákkár duođalaš áššiin . 1 - Ii leat leamaš stuorra beroštupmi ja dat boahtá várra das , go váhnemat dáppe lohket , ahte " dalle go mii vácciimet skuvlla , oahpahuvvui beare sámegillii , mii logaimet beare sámegiela , ja oaidnit dál odne : mii eat máhte dárogiela eat veaháge . " 1 - Ii leat golli buot mii šealgu . 1 - Ii leat eahpádusge das ahte sihke gielddain ja Sámedikkis leat oktasaš hástalusat gelbbolašvuođa ja kapasitehta dáfus plánemis . 1 - Ii leat dohkálaš privatiseret ja kommersialiseret riddoresurssaid hoahppomearrádusain . 1 - Ii leat , ii eisege , skohtervuodjin ii iešalddis leat sámi árvu . 1 - Ii dehálaš sámegielain 1 - Iešmearridanriekti ja stáhtaid geatnegasvuohta sihkkarastit sámiid materiálalaš kulturvuođu muitala ahte Sámedikkis ferte leat mieđihanriekti mat gullet almmolašrievttalaš mearrádusaide ja mearrádusaide mat čielgasit gullet oktasaš vuoigatvuođaide . 1 - IL Forsøk , Deanu gielda - Doarjjaohcan DNM premieremii 2010 1 - Hástalussan lea dál oažžut dakkár mearrádusaid láhkii , mat sihke prinsihpalaččat ja geavatlaččat dohkkehit sámi vuoigatvuođaid eaiggáduššat ja geavahit guoskevaš eatnamiid , ja oassálastit hálddašeapmái , dajai presideanta Egil Olli . 1 - Hástalus lea gávdnat čovdosiid mat fuolahit sihke vuoigatvuođalaččaid ja geavaheddjiid beroštumiid , mat váikkuhit olbmuid lobálaš geavaheapmái , ja mat ráddjejit stuorra lobihis geavaheami . 1 - Hástalus lea dahkat čáppa sániid duohta bargun , dát ovddasvástádus lea mis buohkain , buorrin boahtteáiggi buolvvaide , lohká Olli loahpas . 1 - Hárštás , Romssa gávpogis ja Narviikkas áŋgiruššet ealáhusat ja dutkanbirrasat ođđahutkamiin daid ođđa vejolašvuođaid vuođul mat leat miehtá Davvi-Norgga . 1 - Háršttás galgá ain leat davi oljoguovddášárvu dainna lágiin ahte doaimmat mat leat dohko biddjojuvvon , bissot ja ovddiduvvojit eambbo . - Romsa mas leat dutkan- ja máhttobirrasat , ferte eambbo boahtit oidnosii oljoindustriija ovdáneamis davvin . 1 - Háršttá / Narviikka girdihámman ferte viiddiduvvot girdifievrrádusgálvvuid deaivvadanbáikin . 1 - Háliidit ahte davviriikat bidjet doaibmabijuid johtui , vaikko sierra doaibmaplána ON : a Eamiálbmotjulggáštusá Davviriikalaš čađaheami ektui , dadjá várrepresideantta ja lahttu Sámi Parlamentáralaš ráđis Láila Susanne Vars . 1 - Honorára fágagirjjálašvuođa jorgaleami ovddas , gitta 1 500 ru rádjai juohke siiddus mas leat 2000 čállinguoskkahaga 1 - Heaittihit nuvttá oahppaneavvoortnega . 1 - Gávdnojit go dáppe maid oahpaheaddjit nu go sámi giehtadujiide ? 1 - Gávdnojit go dál oahpaheaddjit , mat máhttet oahpahit sámegillii , mat máhttet juoigat ja mat máhttet muđui sámekultuvrra birra muitalit mánáide ? 1 - Gáldu ja ICR ovttastahttojuvvojit vuođđudussan ravdaavádatásahussan Sámi allaskuvlla vuollái . 1 - Gábas lea deaŧalaš doaibma áidna publikašuvdnan mainna lea heivvolaš duođaštit nissonolbmuid dili sámi servodagas . 1 - Guovtti álbmotčeardda vuostálasvuođaid boađus lea ahte unnitlohku vuoittahallá . 1 - Guovlulaš hálddašandási ásaheapmi gonagasreappáide eaktuda ahte Sámediggi lea mielde mearrideamen earret eará searvaneavttuid ja gonagasreabbábivddu , dadjá ráđđelahttu Ann-Mari Thomassen . 1 - Guovddáža ásaheapmi dahká maid álkibun álggahit sierra sámi skuvlaluohkáid olggobealde sámi giela hálddašanguovllu . 1 - Guovddáš sámi ásahusat eai govčča sámi servodaga dárbbuid , ja dáid prošeavttaid čađaheapmi lea danne hui deaŧalaš olles sámi servodahkii , deattuha Keskitalo . 1 - Guovddáš eiseválddit fertejit ráđđádallat sámidikkiiguin ja ealáhusain go guoská ođđa boazoguohtunkonvenšuvnna šiehtadallamiidda . 1 - Guolástus- ja riddodepartemeanta lea álggahan guovllubivdoeriid evaluerema Guolástusdutkamis Romssas . 1 - Gunn Britt Retter , persuvnnalaš várrelahttu Synnøve Solbakken-Härkönen 1 - Guliid ja veajehiid gilvin 1 - Gulaskuddančálus Birasgáhttendepartemeanttas 30.08.91 - Kulturmuitoláhka ( Láhka geassemánu 9. beaivve 1978 nr.50 ) 1 - Gulaskuddancealkámušat ( eai leat mielddusin ) - Gieldadepartemeantta ráporta " Guovttegielalašvuohta saml gielddain Sis-Finnmárkkus " , Davviriikkaid Sámi Instituhtta ráhkadan ( ii leat mielddusin , lea ovdal sáddejuvvon ) - Reive 14.04.92 Gieldadepartemeanttas mas mielde ráporta gulaskuddancealkámušaid čoahkkáigeasut " Guovttegielalašvuohta sámi gielddain " 1 - Guhká juo lea leamaš doarespolitihkalaš ovttamielalašvuohta das ahte maiddái sii , geaid gonagasreabbá lea givssidan , galget beassat ávkkástallat dáinna resurssain . 1 - Guhkit áiggi vuollái sáhttit ráhkadit oktasaš strategiija dakkár doaibmabijuiguin , mat sáhttet veahkehit eastadit iešsorbmema sápmelaččaid gaskkas , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 - Gonagasreabbábivdu lea deaŧalaš ollu guolásteddjiide ja báikegottiide , ja mii leat danne duhtavaččat bivdoeriin mii lea mearriduvvon , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Goliat-guvlui leat biddjojuvvon garra birasgáhttengáibádusat . 1 - Goliat lea Barentsábis vuosttamuš oljoguovlu mii huksejuvvo . 1 - Golbma davimus fylkkasuohkana fertejit nannet ovttasbargguset petroleumdoaimmaid heivehallamis . 2 ) Davvinorgalaš gávpemárkanoassi petroleumdoaimmas ferte lassánit dainna lágiin ahte máhttodássi buoriduvvo ja fierpmádat huksejuvvo . 1 - Gohččuma ja áššelistta dohkkeheapmi 1 - God dag , lærer ! 1 - God dag , barn ! 1 - Goappašagat leaba leamaš oidnosis positiivvalaččat iežaska valáštallansurggiin ja soai leaba buorit ovddasteaddjit valáštallama ja sámi nuoraid ektui , dadjá Sámediggeráđi lahttu Vibeke Larsen . 1 - Go čálihat iežat jienastuslohkui , de du jietna gullo ja dat mielddisbuktá ahte politihkkárat fertejit guldalit min ! 1 - Go ráđđehus ii váldde vuhtii sámegiela iežas ovddidanplánain , de rehkenasttán mun ahte dat čájeha dáhtu ruhtadit Sámedikki prošeavtta ovddidit sámegiela hállansyntese . 1 - Go nannet politihkalaš bargoveaga de mii sihkkarastit ahte sámi jietna gullo buorebut ja lea eanet oidnosis medias ja sámi álbmoga gaskkas . 1 - Go mii diehtit movt ekologalaš dilli miehtá rittu lea vearránan maŋimuš logijagiin , ja man garrasit dát lea váikkuhan earret eará riddodorskebivdui ja dieinna lágiin riddoservodahkii , de lea seamma go resurssaiguin speallan álggahit šákšabivddu dál , dadjá Sámedikki várrepresideanta Marianne Balto . 1 - Girjjis lea deaŧalaš mearkkašupmi dan digaštallamii mo servodat sáhttá oassálastit ja gávdnat čovdosiid dakkár váttes áššiide go givssideapmái . 1 - Giliskuvllat sámi guovlluin - guorahallan . 1 - Giellabálkkašumi ulbmilin lea váikkuhit sámegiela ovddideapmái , ja seailluheapmái Norggas , Ruoŧas , Suomas ja Ruoššas , dadjá Rose-Marie Huuva , ságajođiheaddji árvvoštallanlávdegottis . 1 - Geográfalaš doaibmaguovlu ohcanvuđot doarjagiidda ealáhusovddideapmái . 1 - Gelbbolašvuođahuksejeaddji doaibmabijut maid bokte rekrutteret girječálliid ja ovddideddjiid , erenoamážit go guoská julev- ja máttasámegielaide . 1 - Geatnegasvuohta eastadit seksuálalaš illásteami lea dehálat go jávohisvuođabággu . 1 - Gal mun dieđán ahte gávdnojit muhtun romantihkkárat - geat barget buhtisindoallat sámi čeardda ja sámegiela . 1 - Fylkkasuohkanis ja Sámedikkis lea ovttasbargošiehtadus ja mun in sáhte oaidnit ahte heaittiheami gažaldat lea guorahallojuvvon geatnegasvuođaid mielde mat fylkkadikkis leat dán ovttasbargošiehtadusa ektui , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Fylkkasuohkana neahttasiidu rievdaduvvo dađistaga , ja neahttasiiddu geahčadeaddjiid buorre lohku movttiidahttá min ain eambbo buoridit tromsfylke.no . 1 - Fylkadoavttir Karin Straume 1 - Fotografiija : Torgeir Haugaard , Suodjalusa mediaguovddáš 1 - Foto : Suodjalusdepartemeanta 1 - Fly lille fugl med blå vinger son du har , lávlot nieiddat go skuvlabusse vuodjá Gáldogura meattá . 1 - Finnmárkku sihkkelbiire , Deanu gielda - doarjjaohcan Interregprošektii Barents Sports Organiser 1 - Finnmárkku fylkkagielddas lea beroštupmi ovdánahttit sámi musihka , ja dát prošeakta sáhttá leat mielde dasa ahte Finnmárku ovdánahttá juoidá mii lea duođai ođđadahkki ja gelddolaš , dadjá fylkkasátnejođiheaddji Kirsti Saxi . 1 - Filbma lea ođđa vuohki , muhto hui beaktilis gaskaoapmi historjjáid muitaleamis . 1 - Filbma lea deaŧalaš gaskkustanmedia ja danne doarju sámediggeráđđi dáid deaŧalaš filmmaid , dadjá sámediggeráđđi Laila Susanne Vars . 1 - Fievrrádusortnegiid rievdadeapmi dagaha haddedássema beroškeahttá geografiija ja buvttadanhivvodaga . 1 - Fievrrádusa ja telekommunikašuvnna siskkáldas struktuvra galgá hálddašuvvot ja ovddiduvvot nu , ahte addá servodat-ja ealáhuseallimii vejolašvuođaid ovdánit ja beassat gávpemárkaniidda dássálagaid riikka guovdilis guovlluiguin . 1 - Fievrrádusa ja telekommunikašuvnna infrastruktuvra galgá hálddašuvvot ja ovddiduvvot nu , ahte addá servodat- ja ealáhuseallimii vejolašvuoñaid ovdánit ja beassat gávpemárkaniidda dássálagaid riikka guovdilis guovlluiguin . 1 - Ferten leat dáppe dasságo skuvlabusse lea mannan , dajan ja ribahan čirrot . 1 - Ferte álggahit dutkat mainna dárkileappot čalmmustahttá mat leat sivat dan garra njiedjamii ohppiidloguin geat válljejit sámegiela nubbingiellan . 1 - Ferte ovddiduvvot láhkaevttohus mas sámiid guollebivdovuoigatvuođat dohkkehuvvojit 1 - Ferte dakkaviđi rievdadit njuolggadusaid mat gullet fága- ja diibmojuogusteapmái ohppiide geain lea sámegiella nubbingiellan vuođđoskuvllas , vai sámegiela válljet ii šatta liigenoađđin . 1 - Falástallanrusttegat leat dehálačča vai falástallansearvvit sáhttet čađahit doaimmaideaset ja fállat mánáide ja nuoraide dehálaš deaivvadansajádagaid lagasbirrasis . 1 - Fagsjef Eivind Pedersen 1 - Erohusat mat leat servodagas , galget unniduvvot . 1 - Erenoamážit háliidan namuhit álggaheddjiid Suomas ja Ruoŧaš , geat muitaledje ahte lea vejolaš meahcceresurssaid vuođul fidnet ođđa bargosajiid , dadjá Balto . 1 - Engerdal suohkan - Ruđaid ohcan giellakonsuleantavirgái / oahpponeavvoovddideapmái 1 - Energiijasuorggis leat ollu konsešuvdnaáššit mat gusket sámi beroštusaide ja Sámediggi oaidná ge dárbun buori gulahallamii NČE:in , mii lea ovddasvástideaddji eiseváldi . 1 - Energiijapolitihkka 1 - Emiálbmogin Norggas lea sámiin dat vuoigatvuohta ahte eiseválddit galget ráđđádallat singuin dakkár áššiin , mat gusket njuolgga sidjiide . 1 - Elsa Laula Renberg áŋgirušai olles eallinagis sámi vuoigatvuođaiguin . 1 - Ehpet leat , lohket gielddas , mii leat ožžon dieđu ahte boarráseamos bárdnát jámii go dii leiddet eváhkos . 1 - Egil Olli , persuvnnalaš várrelahttu Marianne Balto Henriksen 1 - Eavttuhus 7 , 1. ja 2. oassi 2. čuoggás gessojuvvojedje ruovttoluotta . 1 - Eavttuhus 6 , oassi 1 gessojuvvui ruovttoluotta . 1 - Eavttuhus 5 sáddejuvvui Sámediggeráđđái . 1 - Eavttuhus 1. gessojuvvui ruovttoluotta 1 - Eavtthusat 1 , 2 , 3 , 4 , 7 , 8 , gessojuvvojedje ruovttoluotta . 1 - Eat sáhte doarjut ráđđehusa láhkaevttohusa muđui go dahkkojuvvojit hui stuorra rievdadusat sisdoalu dáfus , ja dál lea Ráđđehusa duohken árjjalaččat váikkuhit dasa ahte nu dáhpáhuvvá , dadjá Sámedikki presideanta Aili Keskitalo kommeantan áššái . 1 - Earret eará lea boazodoalu dárbu oažžut váikkuhanfámu dagahan ahte Sámediggi lea gáibidan ahte ođđa boazodoalloláhka galgá gustot daid ráddjemiiguin mat čuvvot ILO-konvenšuvnna nr 169 eamiálbmogiid ja čearddalaš álbmogiid hárrái iešmearrideaddji riikkain . 1 - Eanaš prošeavttat masa ohccojuvvo ruhta , eai livčče čađahuvvon Sámedikki váikkuhangaskaomiid haga . 1 - Eanadoallu lea oassin sámi kultuvrra materiálalaš vuođus seamma go boazodoallu ge lea . 1 - Eanadoallit davvin leat vuoittahallan maŋimus jagiid bálkáovdáneamis . 1 - Eamiálbmogiidda lea dovddahuvvon ahte besset searvat prosessii ja leat mielde mearrideamen , ja de bissehuvvo olles proseassa ovdalaš loahppamearrádusa . 1 - Ealáhuspolitihkka 1 - Eallinvuođđu čadná oktii davviguovlluid álbmogiid badjel riikkarájiid . 1 - Ealli gilit dáhkidit buoremusat dan ahte sámi kultuvra ja giella duođai seilot boahtteáiggis . 1 - Eaktodáhtolaš bargu lea dehálaš kultur-- ja valáštallangilvvuid čađaheapmái . 1 - Eaktodáhtolaš bargu lea dehálaš kultur- ja valáštallangilvvuid čađaheapmái . 1 - Eai lean dalle hilbes mánát 1 - Eai goassige ovdal leat nu ollu nuorat álgán joatkkaskuvlii , muhto almmatge lea nu ahte okta golmma oahpis eai čađat oahpahusa . 1 - Eai goassege ovdal leat nu ollu návccat biddjojuvvon davviguovlluide go dan maid dát ráđđehus bidjá . 1 - Eai , diet lea hirbmat váttis gažaldat . 1 - E- 6 regularitehta- ja johtinvejolašvuođat fertejit vuoruhuvvot ovddimussii , ja dárbu lea bargat dan badjelii ahte E- 8 oažžu TEN-árvvu ja E- 10 čilgejuvvo sierra váldoruvtton ruđaid vuoruheamis . 1 - Dát čájeha ahte proseassa lea riekta čađahuvvon departemeanttas , dadjá kulturministtar Anniken Huitfeldt . 1 - Dát čájeha ahte mii buohkat háliidit ovdánit seamma guvlui ja ahte máttasámi álbmot háliida suodjalit iežaset giela ja kultuvrra . 1 - Dát čoahkkimat leat deaŧalaččat gulahallamiidda min gaskka , dadjá Egil Olli . 1 - Dát šiehtadus lea mearka das ahte Nussir ja Sámediggi váldiba goabbat guoimmiska ollásit duođas . 1 - Dát ášši lea finnmárkkulága njuolga čuovvoleapmi ja lea nie okta dain deaŧaleamos áššiin maid Sámediggi dán rádjai lea meannudan dán áigodagas . 1 - Dát vuolláičállin duođašta ahte Sámedikki minerálaveahkki sihke árvvus adnojuvvo ja čuvvojuvvo servviid bealis mat háliidit ásahit Sámis , cealká Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Dát vahágat leat noađđin boazoeaiggádiidda , sihke persovnnalaččat ja ekonomalaččat . 1 - Dát rihkku dan šiehtadusa ráđđádallamiid birra , maid moai stáhtaráđiin Erna Solbergiin , geas lea oktiiordnenovddasvástádus sámi áššiin , gieskat čáliime vuollái . 1 - Dát prošeakta čájeha ahte lea dáhttu bargat buvttaovdánahttimiin ja buvttadit árvvuid báikegottiin . 1 - Dát proseassa čájeha ahte Sámediggái lea áibbas vejolaš soabadit Norgga eiseválddiiguin konsultašuvnnaid bokte . 1 - Dát ohcamat leat movttiidahttán min sakka Sámedikki barggu ektui sámi valáštallamiin , ja ii lean eisege álki válljet dušše guoktása . 1 - Dát mearkkaša ahte stáhtat dohkkehit eamiálbmogiid iešmearridanvuoigatvuođa ja ahte eamiálbmogiidda addojuvvo iešheanalis jietna dain orgánain gos eamiálbmotpolitihkka hábmejuvvo . 1 - Dát mearkkaša ahte Nuortasámi musea oažžu vejolašvuođaid beassat veahkehit ođđasis ealáskuhttit nuortasámi kultuvrra . 1 - Dát lei máilmmi somá ! 1 - Dát lea mielde sihkkarastimin ahte álgoálbmotvuoigatvuođat adnojit árvvus go stuorra multinationála fitnodagat bohtet smávva , rašis álgoálbmot servodagaide davvin , čujuha Egil Olli . 1 - Dát lea historjjálaš dáhpáhus go rievdadeami oktavuođas lea sáhka das ahte báikegotti olbmot ieža galget hálddašišgoahtit Deanujoga , ođđa hálddašanorgána bokte , dadjá lávdegotti lahttu ja Sámedikki ossodatdirektevra Audhild Schanche . 1 - Dát lea historjjálaš beaivi . 1 - Dát lea deaŧalaš veahkki Sámedikki bealis sihkkarastit dan ahte oahppit geat leat leamaš mielde ealáskuhttinprošeavttas besset ollistit skuvla nu ahte sámegiella lea vuosttašgiellan , dadjá ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma . 1 - Dát lea deaŧalaš raporta mii buktá oidnosii muhtun oasi deaŧaleamos hástalusain mat meahcástanealáhusas leat , dadjá sámediggeráđi lahttu Marianne Balto . 1 - Dát lea buorre vuođđun Sámedikki ja Ráđđehusa gaskasaš ovttasbargui davveguovlluid ektui . 1 - Dát lea buolvvaidgaskasašprošeakta , našunála strategiija masa riikkamiehtásaš birrasat galget beassat searvat , muitala Støre . 1 - Dát lea boazoealáhussii mearkabeaivi , danin go ealáhus lea guhká vuordán ođđa ja buoret lága . 1 - Dát lea Sámediggái áidnalunddot vejolašvuohta gulahallat Vilges viesuin njuolgga , dadjá Egil Olli . 1 - Dát lassánan beroštupmi čájeha ahte lea vuođđu lasihit árvoháhkama meahcis , dadjá ráđđelahttu Marianne Balto . 1 - Dát illudahttá sakka ja lea deaŧalaš olles máttasámi guvlui , rastá riikkarájáid . 1 - Dát illudahttá hui sakka , danne go skuvllat ja mánáidgárddit sámi servodagas dárbbašit eanet oahpaheddjiid geat sáhttet gaskkustit sámi giela ja kultuvrra , dadjá sámediggeráđđi . 1 - Dát gáibida gelbbolašvuođa doaimma beales . 1 - Dát dilli ii sáhte joatkašuvvat . 1 - Dát dagahivččii hirbmat ollu eanetbarggu ohppiide , ja dárogiella dat bázahallá . 1 - Dásseárvopolitihkalaš hástalusaid boazodoallošiehtadusa ja boazodoalloláhkaaddima ektui . 1 - Dásseárvo- ja ovttadássásašvuođaperspektiivva doaibmaplána 1 - Dás lea sáhka vuođđoealáhusaid ovtta láhkai meannudeames . 1 - Dás lea Sámediggeráđđi ráhkadan evttohusa čielga ja oanehis rámmačoahkkin dasa mo mii háliidit čađaheami , ovttas daiguin minerálafitnodagaiguin , mat háliidit iskkadit ja roggat minerálaid min guovlluin . 1 - Dás ii leat sáhka sámiin eatnigiela rievidit , muhto mii fertet áddet ahte sii , dilálašvuođaid oktavuođain , bággejuvvojit dárogiela geavahišgoahtit , ja mun oaivvildan ahte mađe johtileappot dáruiduhttinmannolagat dáhpáhuvvet , dáđi buoret sámiide . ... 1 - Dás ii leat sáhka gáržžideames juolludemiid duodjái , muhto mun baicce háliidan searvvahit ealáhusa ovddasteddjiid digaštallat lea go ealáhusšiehtadus menddo gárži go jurddaša duoji kulturguoddin ja ealáhussan boahtteáiggis , dadjá Balto . 1 - Dárogiella , čuovvu nášunála oahppoplána ( eksamensfága ) Mearkkaš ! 1 - Dárogiella , čuovvu nášunála oahppoplána ( eksamensfága ) 1 694 diimmu 1 - Dáppe Norggas lea oktasaš skuvlaláhka sihke sámiide ja dážaide ( norgalaččaide ) . 1 - Dán čájehit mii semináras dainna vugiin ahte diktit mánáid jiena maid gullot oassálastima , dáidaga ja kulturdoaimmaid bokte . 1 - Dán áššis botkejuvvui proseassa fáhkka almmá mange ovddalgihtii dieđiheami haga , áibbas nuppe láhkai go dan maid mii leimmet soahpan . 1 - Dán ášši birra áigut ságastallat dán čavčča min davviriikkalaš departemeantabargoustibiiguin , dadjá stáhtačálli Berit Oskal Eira . 1 - Dán vuoro oaččut mannat busse mielde , muhto jos oktii vel guođát girjji ruoktot , de gal fertet vázzit , čeargu Dybvik ja hoigada mu busse guvlui . 1 - Dán semináras háliidit mii bidjat fokusa sámi mánáide , sin árgabeaivái ja sin vuoigatvuođaide . 1 - Dán lágan prošeavttat sáhttet nannet kultuvrralaš dihtomielalašvuođa mii dáhpáhuvvá Sámis mádde ­leamos osiin " , dadjá Thomassen . 1 - Dán jagáš dáiddáršiehtadus lea stuorra lasáhus go buohtastahttá jagi 2006 šiehtadusain . 1 - Dán guovllu ollislaš hálddašanplána ferte doahttalit Norgga vuođđolága ja eamiálbmotrievttalaš geatnegasvuođaid sápmelaččaid ektui . 1 - Dálkkádatsoahpamuš addá Norgii guhkesáigásaš dálkkádatpolitihka mii sáhttá bissut beroškeahttá molsašuddi ráđđehusain . 1 - Dálkkádatmearrádus Durbanas lea historjjálaš . 1 - Dálkkádat- ja birassuorggis vuoruhuvvojit jagi 2010 doaibmabijut mat hehttejit vuvddiid jávkaduvvomis ovddádusriikkain , ruovdemáđeinvestemat , birastekonlogiija , CO2-hálddašeapmi , ođasmuvvi energiija ja energiijabeavttálmahttin . 1 - Dál sáhttá sámi álbmot illudit . 1 - Dál lei ollu eanet oktavuohta mánáiguin . 1 - Dál leat ovttasbargošiehtadusat oktiibuot guđain iešguđet fylkkagielddain , ja ovttasbargu daiguin lea doaibman hui bures . 1 - Dál lea áigi earuhit daid doaibmabijuid ja ortnegiid , mat galget guoskat guovddáš guovlluide ja riikka davviguovlluide . 1 - Dál lea áigi ahte árktalaš eanadoallu váldojuvvo mielde ráđđehusa davviguovloáŋgiruššamii konkrehta doaibmabijuiguin , dadjá sámediggepresideanta Egil Olli . 1 - Dál lea dehálaš farggamusat čielggadit movt šiehtadallamat galget čađahuvvot vai beassat álggahit duohta šiehtadallamiid sámekonvenšuvnnaevttohusa birra , loahpahit Suoma , Norgga ja Ruoŧa sámediggepresideanttat . 1 - Dál de oaččut šlárva vázzilit ruoktot , dál lea skuvlabusse mannan , čeargu son . 1 - Dákkár stuorra gilvvohallanlágideapmái oassálastima bokte sii leat mielde duddjomin stuorát áddejumi eará kultuvrraide , stuorát áddejumi iežaset identitehtii ja sii čatnet ustitvuođabáttiid eará álgoálbmotkultuvrraid nuoraide . 1 - Dáinna petroleagávdnosiin leat buot váillahuvvon bealit sajis maidda lea dárbu ovddidit Barentsábi petroleaprovinsan guhkit áigái . 1 - Dáinna lea Sámediggi hui duhtavaš , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Dáinna kompromissaárvalusain máilbmi oažžu beaktilis dálkkádatfoandda , mii earret eará ruhtaduvvo bohtosiid vuođul , ja mas priváhta suorggi oččodit fárrui johttáhit ovdánahttinriikkaid ruoná ekonomalaš ovdáneami ja nuoskkideami geahpedeami . 1 - Dáinna juolludusain sáhttá Nuortasámi museas ain leat earret eará prošeaktavirgi vuođđočájáhusbarggus , loahpaha Larsen . 1 - Dutkanráđi dovddahusat leat hui illudahttit . 1 - Dutkanguovddáža MIT FabLab ásaheapmi Ivggus lea hui deaŧalaš ealáhuseallima innovašuvdnii ja ovddideapmái Davvi-Norggas ja miehtá riikka muđui boahtteáiggis . 1 - Duođaštanguovddáš lea čuoččaldahttin iešalddis , ja duođašta oppalohkái daid mávssolaš ráhčamušaid maid rádjalovssat barge , sihke ovttaskas olbmuid ja riikka ektui soađi áigge , dadjá Nystø . 1 - Duohta dohkkeheami sámiid vuoigatvuođain - Kárten vuoigatvuođain mat maid sihkkarastet ovttaskas sámi vuoigatvuođaid - Riektegova mii lea ovttadássásaš miehtá árbevirolaš sámi guovllu ja mii sihkkarastá duohta ovttaláganvuođa gaskal eanetlogu ja unnitlogu ja gaskal iešguđet sámi guovlluid 1 - Duodjedoarjaga juolludeami ( sámi duodji / sámi dáiddavisttiide ) ( 1990:s 2,85 milj. kruvnno ) . 1 - Duodjedoaibmadoarjaga njuolggadusat 1 - Duktan mánáid bajassaddandilli mángakultuvrralas dilis 1 - Doaivu buriid bohtosiid ođđa skuvllas 1 - Doaibmaprográmma galgá bistit 5 jagi ja mihttomearrin lea jorgalahttit dán soju . 1 - Doaibmannjuolggadus rahpá dan vejolažžan , ahte oljoboađuid geavaheapmi muhtun jagiid sáhttá spiehkastastit guhkesáigásaš sojus , vai lea vejolaš dásset ekonomiija rievddaldemiid . 1 - Doaibmabijut maid mii odne bidjat ovdan , šaddet ealáhusdoaimmaide ávkin miehtá riikka . 1 - Doaibma Tsjadas čielgasit dovddaha Ráđđehusa áigumuša vuoruhit Norgga oassálastima ON-jođihuvvon ráfidoaimmain , ja earenoamážit deattuhit kapasitehtaid mat dagahit dákkár doaimmaid beaktileappot . 1 - Doahpaga oktavuođas sámi iešmearrideapmi lea sáhka politihka birra ja danne lea deaŧalaš bidjat dasa sisdoalu , vai ságastallamis šattašii gávnnálaš , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Divatluvven lea deaŧaleamos gánnáhahttivuođa sihkkarastima dihte ealáhusas ja sihkkarastin dihte gilvoeavttuid nuppi vuođđo ¬ealáhusa ektui . 1 - Dieinna albmáin ferte olmmoš leat várrugas , rávve son mu , go váccán bussii . 1 - Departemeanttat geahččalit vuovdalit ákkastallamiid regulerenvejolašvuođain boazodollui mat galggaše leat váidudeaddji doaibmabijut unnidit boraspirevahágiid . 1 - Dehálaš veahkki ON-operašuvdnii 1 - Deaŧaleamos lea oažžut julevsámegielagiid ja lullisámegielagiid girkolaš giellavirggiide , muhto lea maid dárbu nannet giellavirggiid davvisámegielas . 1 - Deaŧalaš lea viežžat dán lágan gelbbolašvuođa , nu ahte mii sáhttit lonuhallat vásihusaid Davvi-Suomain , dadjá Balto . 1 - Deaŧalaš lea ahte sámi nuorat leat mielde ovddideamen min servodaga , ja jagi boaris nuoraidorganisašuvdna Noereh ! 1 - Deaŧalaš lea ahte sámi girkoeallimii addojuvvojit buorit rámmaeavttut , vai sápmelaččat ja dážat ožžot ovttaárvosaš girkoeallima . 1 - Dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid láhčima siskkobealde sámi álbmoga várás . 1 - Deanu kulturskuvla váikkuha dasa ahte oallugat servet doaimmaide , sihke mánát , váhnemat ja olles Deatnu . 1 - Deanu kulturskuvla hábme sámegielat čájálmasaid mat bures váikkuhit dasa ahte sámi giella čalmmustuvvo . 1 - De lea oassi sámi kultuvrras mii lea nu gillii gullevaš . 1 - De aiddo dál ( 1967 ) leat boahtimin dat vuosttaš áppesat dahje oahpahangirjjit vuosttaš klássii ja dat leat ráhkaduvvon daid buot maŋimus ja ođđaseamos vugiid mielde . 1 - Davviriikkat fertejit leat njunnošis eamiálbmotvuoigatvuođaid dohkkeheamis ja ovddideamis , deattuhit presideanttat . 1 - Davviriikkalaš soahpamuša vuolláičállin duođašta man buorre Davviriikkaid ovttasbargu lea , ja vuolláičállin nanne ja ovddida dán ovttarbarggu vel eambbo , cealká suodjalusministtar Grete Faremo . 1 - Davvin lea olu eanet dáhpáhuvvan go dan maid leimmet vuordán dalle go Stoltenberg-ráđđehus mearridii ahte davviguovllut galget leat deháleamos áŋgiruššansuorgi olgoriikapolitihkas . 1 - Davviguovlluin leat áibbas áidnalunddot eavttut ja sierralágan raššivuohta , ja danne mii dárbbašit eambbo dieđuid luonddu ja resurssaid birra . 1 - Davviguovlluid ovdánahttin buktá vejolašvuođaid , muhto dat maiddái áitet , sihke sámi servodaga ovddideami ja Arktisa eamiálbmogiid posišuvnna ektui . 1 - Dat čielggadanbargu mii galgá álggahuvvot lea stuoris ja viiddis ja dat lea deaŧalaš sámi servodaga viidáset ovddideapmái viiddis perspektiivvas , deattuha Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Dat ovttaoaivilvuohta mii mis dál lea šaddan , lea njuolga daid doaibmabijuid čuovvoleapmi mat leat Sámediggeráđi sámi ásahusdieđáhusas ja dainna lágiin láhččojuvvo dilli sámi dutkama ovddideapmái viidáseappot , dadjá duhtavaš Hilde Nyvoll . 1 - Dat nanne sámegiela nubbin nationála giellan Norggas . 1 - Dat lea áhpu . 1 - Dat goo ná nuorra musihkkárat ráhkadit ja ovdanbuktet musihka mas lea dákkár kvalitehta , lea movttiidahtti buorre , dadjá Valle . 1 - Dat go mii dál oažžut sadjái oktiiortnejeaddji orgána , lea deaŧalaš lávki rivttes guvlui go guoská dássásaš dearvvasvuođa- ja sosiálabálvalusaide , dadjá Sámedikki várrepresideanta Ragnhild Nystad . 1 - Dat go evttoha bákkolaš sámegieloahpahusa vuođđoskuvllas lea miellagiddevaš jurdda ja mun doaivvun ahte dát buvttášii buori ságastallama báikkálaččat dan birra movt sáhttá nannet sámegieloahpahusa vuođđoskuvllas Divttasvuona suohkanis . 1 - Dat go The BlackSheeps válljejedje ovdanbuktit oasi teavsttas sámegillii , dagahii ahte lávlla šattai vel buoret ja gelddoleabbon . 1 - Dat galgá sihkkarastit ahte buohkat Sámedikkid dovdet njuolggadusaid , mearrádusaid ja dahkkojuvvon šiehtadusaid ja ahte dat geavahuvvojit ovtta láhkai buohkaid ektui Sámedikkis 1 - Dat gal de lea imaš , áhččán logai , - son han gal lei eallimin odne go mun vulgen ruovttus . 1 - Dat doaibmabijut leat mielde buhttemin boares eahperievtti nuortasámiid vuostá . 1 - Dat bargu maid lehpet doaimmahan Tsjadas árvvusadnojuvvo , dajai suodjalusministtar Grete Faremo go soalddáhat ožžo medáljjaid bargguset ovddas ON-operašuvnnas odne . 1 - Dat ahte Áššedovdijoavku dál geige ovttajienalaš evttohusa , čájeha ahte bohtosis lea nana fágalaš vuođđu ja čatnaseapmi . 1 - Dassážii go internáhttahoavda čuvgehii munnje ahte sámegiella ja suomagiella lei sin eatnigiella ja ahte internáhtta lei sin nubberuoktu . 1 - Dannego dárbu lea birrasiisoahppevaš ja máŋggalágan gálvofievrridanfálaldagaide , de ferte projekterejuvvot ruovderaŧŧi mii čatná Romssa ja Ofuohta raŧi oktii . 1 - Danne sávan ahte mearraluossabivdiid árjjalaš oassálastin ain bistá , ja ahte sin vásáhusat ja máhtu biddjojuvvo vuođđun boahttevaš reguleremiidda , loahpaha Marianne Balto . 1 - Danne leat mii hui duhtavaččat go sáhttit addit doarjaga nu ollu buriide prošeavttaide . 1 - Danne leat mii Sámediggeráđis hui ilus go Máhttodepartemeanta rievdadii oainnus ja nammadii Skarviikka ollesárvosaš lahttun lávdegoddái boahtte njealji jahkái , dadjá várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Danne lea Sámediggi hui movtta go Dearvvašvuohta Davvin lea ožžon bargun čađahit dulka ­prošeavtta buoridan dihte dulkabálvalusa sámi álbmoga várás , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Danne illudahttá erenoamážit dat go konferánssas lea juste dát perspektiiva , ja ahte lea áigumuš geahččat eamiálbmogiid rámmaeavttuid ja luondduresurssaid dohkálaš hálddašeami dan oktavuođas go boahtteáiggis ovddiduvvo turisma luondduvásihusaid vuođul , dajai Thomassen . 1 - Danne ii leat riekta ahte foandda rámmat leat unniduvvon . 1 - Danin lea rukses- ruoná ráđđehus 2005 rájes bargan vuogádatlaččat buoridit eanandoalus sisaboahtovejolašvuođaid . 1 - Dan perspektiivvas lea lunddolaš bovdet Árktisa eará eamiálbmogiid searvat kulturprográmmii , ja juohkit lávddi singuin . 1 - Dan oktavuođas lea deaŧalaš deattuhit ahte duodji ain adnojuvvo ealáhussan . 1 - Dan evttohusas maid Sámediggeráđđi dál ovddida Sámediggái , vuhtto ahte dat lea gaskaneassoahpamuš . 1 - Dan duhátjahkemihttomeari oktavuođas ahte unnidit geafivuođa , lea maiddái deaŧalaš álggahit doaibmabijuid eamiálbmogiid várás . 1 - Dalle livčče boraspiriin bággu birget dainna maid luondu ieš buvttada , ja gilvalit ealáhusdoalliiguin ja lustabivdiiguin . 1 - Dalle it beasa skuvlabusse mielde ruoktot otne , fertet vázzit ! 1 - Dalle go rukses-ruoná ráđđehus válddii badjelasas stivrema , de eanandoalus dienasdássi lei balddihahtti vuollegis dásis . 1 - Dakká viđe doibmiibidjamiin lea odne mearriduvvon gaskaboddosaš ortnet man geažil maŋásmáhcahanortnet vástida EFTA-duopmostuolu dupmui ja EEO-šiehtadussii . 1 - Daid prošeavttaid loahpaheapmi mat leat álggahuvvon ovdal go Máhttolokten bođii ja mat eai leat gárvvistuvvon . 1 - Crew Gold searvvis leat muhtun muddui norgalaš eaiggádat , ja danne mii háliidit deaivvadit iežamet Filippiina kollegaiguin oaidnin dihtii man muddui Sámediggi sáhttá váikkuhit ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat fuolahuvvojit dán áššis . 1 - Cecilie Ønnhall 1 - Ceavzilis vuovdedoallu čuollamiin , gilvimiin ja dikšumiin lea buorre dálkkádatpolitihkka , ealáhuspolitihkka ja biraspolitihkka . 1 - Ceavzilis turisma Arktisas ( Sustainable Model for Arctic Regional Tourism , ( SMART ) ) 1 - Ceavzilis ovdáneami doaibmaplána . 1 - Cealkámušat , ja geat dat leat ovddidan daid , leat mealgadii nu mo mun ledjen vuordán , dadjá Sámedikki presideanta Egil Olli . 1 - Carsten Smith lea dahkan , ja ain dahká hui deaŧalaš barggu sihke sámiid vuoigatvuođaid ja riektesihkarvuođa ovddidemiin Norggas . 1 - Báddemiin oažžu mielde báikegotti suopmana ja lunddolaš oktavuođa , mas báikenamat adnojuvvojit . 1 - Báddadeapmi : Giđđat giddejuvvui oaivvuš dain jávrriin gos ledje menddo ollu vuskkonat ja hávggat , ja nu dahkkojuvvojedje ođđa gođđansajit . 1 - Bušeahtta mas leat čielga rukses-ruoná vuoruheamit 1 - Buot sámi kulturbargit áŋgiruššet nannosit dainna ahte láhčit vejolašvuođaid sámi kulturdoaimmaide miehtá riikka . 1 - Buot fatnasat mat otne besset searvat bivdui , galget ain beassat bivdit . 1 - Buot eanemusat leat beahtahallan dainna go ráđđehus ii leat gávdnan čovdosa boazodoalu divatváttisvuhtii . 1 - Buorre prošeakta Sámediggeráđi mielas lea prošeakta " Cuvket rájáid " maid Noereh ! 1 - Buorre lea go álgoálbmogat barget ovttas danne go mis lea ollu maid oahppat guđet guoimmisteamet . 1 - Buorre elliiddearvvašvuohta lea dehálaš buori elliidčálgui . 1 - Buorre , muhto čavgadis suodjalusbušeahtta 1 - Buorit ovddasteaddjit - Goappašat valáštallit geat oažžuba Sámedikki valáštallanstipeandda dán jagi leaba čájehan nana dáhtu áŋgiruššat valáštallamiin . 1 - Buorit fievrridan- ja telebálvalusat leat dárbbašlaččat go galgat ovddidit gávppašeami ja ekonomalaš doaibmama . 1 - Buorit ekonomalaš áiggit ja politihkalaš doaibmabijut Ráđđehusas leat dál unnidan bargguhisvuođa sullii 50000 olbmuin 2005 čavčča rájes , ja barggolašvuohta lea lassánan badjel 200 000 olbmuin . 1 - Buohkaid mielas lei hui buorre go soai leigga dáppe . 1 - Boraspirepolitihkka guoská earenoamážit guohtunealáhusaide ja danne lea lunddolaš ahte Jåmas ja Baltos lea lagas gulahallan dán suorggis , deattuha Olli . 1 - Boraspirepolitihkka 1 - Bohccobiergu lea arktalaš hersko ja lea okta dain buot eanemus earenoamáš ja gelddolaš biergguin maid Norga sáhttá fállat . 1 - Bohccobierggus leat mihá stuorát márkanvejolašvuođat go dat mii dál ávkkástallojuvvo . 1 - Boazodoallu ferte maid dađistaga investeret ođđa ja ulbmillaš mašiinnaid ja dávviriid , nugo eará ge vuođđoealáhusat . 1 - Boazodoalloláhka ovddiduvvui ja mearriduvvui 2006:s almmá ahte Sámediggi dahje Norgga boazosámiid riikkasearvi ožžo ollislaš dieđuid láhkaevttohusa birra 1 - Boazodoallohálddašeapmi lea organiserejuvvon dainna lágiin ahte sámi ovddastus stivrejeaddji orgánain álohii lea unnitlogus - dát ii dávis sámiid iešmearridanvuoigatvuhtii . 1 - Boarrásiin dain viđa sámi suohkanin leat stuora ja sullasaš hástalusat . 1 - Boandafidnu lea máŋggabealat ja gáibideaddji , seammás dat addá heivehanmuni ja iešheanalašvuođa árgabeaivvis masa ollugat liikojit . 1 - Boandafidnu addá buriid vejolašvuođaid geavahit návccaid ja oahpu . 1 - Boahtteáiggi skuvlastruktuvra Romssa joatkkaskuvllain lea mu mielas servodatplánen , ja lei galgat sáddejuvvot Sámediggái gulaskuddamii , lohká Sámedikki várrepresideanta Laila Susanne Vars . 1 - Boahtte logi jagi áigut mii geavahit oktiibuot 321,9 miljárda ruvnno stáhtabušeahtas hukset , jođihit ja divodit geainnuid , ruovdemáđijaid ja skiipajohtolagaid mearragáttiin . 1 - Bismma eamit Wiig ráhkadii duppaltekstejuvvon sámegiela áppesa . 1 - Birger Nilsson 1 - Bioforsk Nord , Romssa suohkan - Doarjjaohcan - 7 . 1 - Bihtánsámi guovllus lea guhkes áiggi leamaš dadjat dal čiegus sámi historjá , danne buvttášii báikkálaš sámi historjjá čohkken ja gaskkusteapmi oidnosii ii dušše historjjá muhto maiddái sámi álbmoga mii lea dán guovllus , čilge ráđđelahttu Vibeke Larsen . 1 - Bieggamillo- ja el-fápmolinjá prošeavttat Fosenis . 1 - Biebmu lea servodagas oktavuođagaskaoapmin , dat gokčá vuođđodárbbuid , addá ilu ja lávdada kultuvrra . 1 - Biebmu ja biebmokultuvra lea árvoháhkamii vuođđun . 1 - Bealit háliidit ealáhuslaš duoji nu ahte dat šattašii eanet gánnáhahttin ja dujiide šattašii buoret johtu . 1 - Beaivi lea dehálaš beaivi čalmmustahttit dan earenoamáš saji mii sámiin lea min riikkas . 1 - Bargos maid áigu , in vázzil gal , jurddašan . 1 - Bargojoavku evttoha ahte luvvejuvvon ruđat beavttálmahttima čuovusin manašedje ođđa oahpponeavvuid ovddideapmái ja buvttadeapmái vai johtileappot sáhtášii almmuhit eanet oahpponeavvuid . 1 - Bargofápmu lea min deháleamos resursa . 1 - Bargo- ja čálgopolitihka ja oppalaš ekonomalaš politihka bokte oččoda ráđđehus dáid ulbmiliid ollašuvvat . 1 - Bargo- ja čálgodirektevra lea dáhkidan munnje ahte etáhta áigu dán čuovvolit vuogádatlaččat , ja ahte Bargo- ja čálgoetáhta áigu oktilaččat dieđihit kártema ja čuovvoleami . 1 - Bargiidbellodaga , SGa ja Guovddášbellodaga váldočuoggát šiehtadusas . 1 - Bargat dan ala ahte duohta bušeahttašihtadallamat ásahuvvojit Sámedikki ja ráđđehusa gaskkas sámi áigumušaid ja Sámedikki bušeahta oktavuođas . 1 - Barentsáhpi Eurohpá ođđa energiijaguovlun , buorit oljobohkan vejolašvuođat davviguovlluin , eanet skiipajohtalus davvi- ja arktalaš mearraguovlluin mearkkašit ahte mii dál vásihat gelddolaš oasi Davvi-Norgga ja Norgga historjjás , lohká Støre . 1 - Barentsregiovnna álgoálbmogiid bargojoavku , Mátta- Várjjat gielda - Doarjjaohcan čađahit Barents Indigenous Peoples congress 2010 ja Co-existence in the artic konferánssa . 1 - Badjeáddjá , badjeáddjá , badjeáddjá , huike mánát geat orro internáhtas . 1 - Aŋkke ii álggahuvvo ruvkedoaibma guhkes áigái dáin guovlluin . 1 - Avd.dir. Anne Sofie Mortensen 1 - Avd. dir. Hjørdis Øvergård 1 - Arvat olu Norgga gávpe- ja ovttasbargoguoimmit vásihit dál váttis ekonomalaš dili . 1 - Arktisa prošeavttaid ruhtadeapmi , maiddái sierra eaktodáhtolaš foandda ásaheapmi . 1 - Arktisa diehtojuohkin- ja gulahallanteknologiija ( ICT ) 1 - Arktalaš dálkkádaga rievdan ja makkár servodatlaš váikkuhusat das leat ( Arctic Climate Impact Assessment ( ACIA ) 1 - Areálapolitihka hábmen - mun čujuhan dán oktavuođas Sámediggeráđi biras- ja areáladieđáhussii . 1 - Anders Urheim , persuvnnalaš várrelahttu Marie Therese N. Gaup 1 - Albmá rávisvuođain guđđen skuvlla deavdit geatnegasvuođa eatnamii , ádjáide ja árbevieruide main ledjen šaddan . 1 - Ain lea ollu mii galgá sadjái ovdal go Justiisalávdegoddi sáhttá buktit dakkár árvalusa Finnmárkkuláhkii mii čielgasit lea álbmotrievtti siskkobealde , muhto ahte Sámediggi aŋkke áigu bargat buot maid nagoda vai oažžut álbmotrievttálaččat dohkálaš lága , oaivvilda presideanta Sven-Roald Nystø . 1 - Aili Keskitalo 1 - Ahte mis leat dieđut guhtet guimmiideamet birra ja sierranas kultuvrraid iešlági birra , lea mearrideaddji dehálaš go mii geahččalit ovddidit dakkár servodaga man olbmot girdet ja gudnejahttet guhtet guimmiideaset . 1 - Ahte mii leat bissehan lobihis guolásteami lea buorrin ja vuoitun birrasii ja Norgga ja Ruošša guolástushálddašeapmái , muhto maiddái lága čuovvu guolásteddjiide ja oktasašservodahkii . 1 - AEPain ožžot buohkat dan vejolašvuođa mii ovdal lei aivve journalisttain , ja dan lassin bidjet eanet doaimmahagat go ovdal poastajournálaideaset olbmuid olámuddui , cealká stáhtaráđđi . 1 - 99,9% álbmogis oažžu dábálaš govdafierpmádat fálaldaga , muhto dárbbut lassánit hui johtilit . 1 - 85 nuorat / easkkaálgán dáiddáriid vástevaš bargostipeandda 1 - 700 000 kruvnno sirdojuvvo Árran julevsámi guovddáža doibmii Divttasvuonas . 1 - 59/05 Boazodoalu vuoigatvuođat Meavkkis-Arvenjárggas 1 - 58/05 Sámedikki 2006 bušeahtta 1 - 57/05 Árvalusat boazodoallošiehtadussii 2006/07 1 - 56/05 Finnmárkkuopmodaga , Finnmárkkukomišuvnna ja Finnmárkku meahcceduopmostuolu lokaliseren 1 - 49. vahkus : juovlamánu 05. - 09. b. 1 - 47. vahkus : skábmamánu 21. - 25. b. 1 - 46. vahkus : skábmamánu 13. - 17. b. 1 - 429 máŋggaláhkásaš stipeandda 1 - 39. vahkus : čakčamánu 25. - 29. b. 1 - 29.09 nugo dán jagi ge . 1 - 29. beivviid áěěis 39/90 cuogqás c sámeláqa § 2 - 9 vuooul ( qc . válqanjuolgqadusaid § 75 ) mearriduvvui čuovvovaě : Steinar Pedersen čovdoiuvvo doaimmastis Sámediqgeáirrasin dan áiggis qo son lea Gielddaidministara persuvnnalaS ráooeaddin . 1 - 26. b. sáddii Sámediggeráđđái viidásit meannudeapmái , oidnojit dás : 1 - 25/06 Váidalusorgána nammadeapmi sámi organisašuvnnaid doarjjanjuolggadusaid vuođul 1 - 24/06 Sámedikki čoahkkinplána 2007 1 - 24. b. Eavttuhus 1 , Per A. Bæhr Friijajoavku : 1 - 24. b. 1 - 23/06 Sámedikki njuolggadusat Finnmárkku fylkka rievdaduvvon meahccegeavaheami várás 1 - 22/06 Sámedikki fágalávdegottiid bargonjuolggadusat 1 - 22.09.2000 , 39. vahkkui , 25 . 1 - 22. b. 1 - 21/06 Bearráigeahččanlávdegoddi- dieđáhus áigodagas 2005 - cuoŋománnu 2006 1 - 2007 bušeahta revišuvnnas deattuha Ráđđehus galgat buori ovdáneami joatkkašuvvot , dadjá finánsaministtar Kristin Halvorsen . 1 - 2006:s – 2012 rádjái lea sisaboahtolassáneapmi sullii 110.000 ruvnno juohke jahkedoaimmas , dahje 70 proseantta . 1 - 2006 várás mii lasihit juolludusaid sámi kulturulbmiliidda šiega 7 miljon ruvnnuin . 1 - 2006 rájes lea johtolagas sorbmašuvvan ja garrasit vaháguvvan olbmuid lohku geahppánan 22 proseanttain . 1 - 20/06 Sámedikki reviderejuvvon bušeahtta 2006 1 - 19/06 Sámi oahppoplakáhtta ja prinsihpat oahpahussii Máhttolokten - sámi oahppoplánabuktosis 1 - 19. vahkus : miessemánu 08. - 12. b. 1 - 18/06 Ođđa áššiid dieđiheapmi 1 - 17/06 Sámediggeráđi riikkaidgaskasaš áŋgiruššansuorggit - ovddiduvvo maŋŋebárgga miessemánu 29. b. ja digaštallan bearjadaga geassemánu 2. b. 1 - 16/06 Gažaldagat Sámedifggeráđđái 1 - 15/06 Sámediggeráđi dieđáhus 1 - 14/06 Vuođđudeapmi 1 - 127 bargostipeandda à kr 186 000 1 - 10.11.00 , olles dievasčoahkkin 1 - 07. vahkus : guovvamánu 13. - 17. b. 1 - 01.10.99 Áirras nr. 37 Birger Nymo oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - 01.10.99 Áirras nr. 32 Amund Eriksen oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - 01.10.99 Áirras nr. 29 Magne A. S. Huvva oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - 01.10.99 Áirras nr. 21 Tor Nilsen oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - 01.10.99 Áirras nr. 20 Willy Ørnebakk oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - 01.10.99 Várrelahtut 1 - 01.10.99 . Áirras nr. 16 Willy Olsen oaččui pearmišuvnna 28.09 . 1 - " Sámit leat doloža rájis hálddašan resurssaid davvin ja máddin , gitta Lulli-Trøndelága ja Hedmárkku otnáš lullisámi ássamiid rádjai . 1 - " ... mii leat ássan , doaibman ja eallán iežamet guovlluin dološ áiggiid rájis , áigá jo ovdalgo eará álbmotčearda bođii mii guovlluide . " 1 , teavsttat mat almmuhuvvojedje 1904:s , jorgaluvvojit sámegillii , vai su politihkalaš bargu oahpásmahttojuvvošii sámi almmolašvuhtii . 1 , semináras « Sámi fanas- ja fanashuksenárbevierut » maid Davvi-Norgga fievrogáhttenguovddáš Rivttágis lágidii 14.-16. 3. 2007 . 1 , ja su bokte fidnejin oktavuođa Johan Albert Kalstadain , guhte diđii olu Divttasvuona / Hábmera sámesogaid birra . 1 , ja dat ii boahtán mu dihtomillii ovdal ollu jagiid maŋŋil . 1 , gč. Vuođđolága § 110a . Vuođđolágaparagráfa vuođđojurdagat leat maid mielddisbuktán konkrehta doaibmaplánaid iešguđet servodatsurggiid dáfus . 1 , gč maiddái kápihttal 5 , čk. 5.8.2 Sámi logut muitalit 4 ) . 1 , ferte máksojuvvot ovdagihtii ovdal konferánssa . 1 , St dieđáhus nr 31 ( 2002-2003 ) Storbymeldingen – Om utvikling av storbypolitikk . 1 , Skániid suohkan - ruhtaohcan prošektii Cuvket Rájáid / Sprenge Grenser jagi 2010 jahkečoahkkima oktavuođas . 1 , Ruth Larsen , Tove Kivijärvi , Liv-Sissel Amundsen , bak : Torleif Eriksen , Emil ? 1 , Máze . 1 , Kirsti Nordgaard , Torill Bertheussen , Bjørn Biti . 1 , Karen Inga Utsi . 1 , Johttisápmelaččaid listu Lahttu Jørn Are Gaski , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu Ronny Wilhemsen , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) , várrelahttu Anne Helene Saari , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) ovddas Lahttu Hans Eriksen , Ovddádusbellodat ( Frp ) Lahttu ja ráđđelahttu Marianne Balto , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) Lahttu ja ráđđelahttu Ellinor Marita Jåma , Åarjel-Saemiej Gielh ( ÅaSG ) Permišuvnnat : Lahttu Anne Helene Saari , Bargiidbellodaga Sámediggejoavku ( Bb ) 08.-11.02.10 Lahttu Trond Are Anti , Norgga sámiid riikasearvi ( NSR ) / Sámeálbmotbellodat ( NSR / SáB 08.11.02.10 Lahttu Odd Iver Sara , Árjá 08.-11.02.10 Hálddahusas 1 , Johttisápmelaččaid listu ( JsL ) Lahttu , Hans Eriksen , Ovddádusbellodat ( FrP ) 1 , Fredrik Antonsen , ovdabealde : Viggo Eilertsen , Reidar Nilsen , Roar Mauseth , Per Jonny Jacobsen , Gunnar Isaksen . 1 , Duodjegáldu , Duodjeloaidu , Duodji Viessu , Fearamii , Finat , Giellaveahkki , Girjebusse Kárášjohka – Ohcejohka , Govadas Kallio , Graveniid Duojit , Guovdageainnu lagasradio , Hommát , Iđut , Jergul Asttu , Láillá siida , Min Áigi os , Noras , Radio Doaivu , Sara duodji , Sámi Dáiddaguovddáš ( Kárášjogas ) , Sámi Dáiddaguovddáš ( Mázes ) , Sámiid Duodji , Skániid girje , iella , Telegoahti os , Visot OS. 1 , Cappelen 1998 , s. 24. 23 Implementation of the international covenant on civil and political rights , November 2004 , “ The fifth report of Norway , Request of Human Rights Committee in its concluding observations on Norways ’ s fourth periodic report to submit the report by October 2004 ( CCPR ( C/79/Add.112 ) . 1 +/- 07-Rev 06 Erohus % 1 + Sirdon Stáhta penšunfoanddas – Olgoriika 1 + Sirdojuvvon Stáhta penšuvdnafoanddas – Olgoriika 1 + Reanto- ja vuoitodietnasat je. . Stáhta penšuvdnafoanddas 1 ) 1 + Reanto- ja vuoitodietnasat je. . Stáhta penšuvdnafoanddas 1 + Reanto- ja fitnetboađut jna. . Stáhta penšunfoanddas 1 1 + Netto várrejuvvon Stáhta penšunfoanddas – Olgoriika 1 ( … … ) ” … folkeretten – eller mer forsiktig , påstander om denne – synes å ha spilt en uforholdsmessig stor rolle i både juridisk og politisk diskusjon om samiske interesser og rettigheter ” . 1 ( … … ) ” Rent generelt er de grunn til å sii ahte problemene om hvordan Finnmarks landområder og ressurser forøvrig skal forvaltes fremover i tid , fortrinnsvis bør løses ut fa vurderinger son tar dalle menneskelige og samfunnsmessige interesser i betraktning – i stedet for ved juridisk-teoretiske overveielser på tvilsomt grunnlag til fordel for enkelte grupper son betegnes son samer , … ” 1 ( … ) Departemeanta dáhttu dainna lágiin nannet almmolaš lávdaduvvon allaskuvlafierpmádaga . ” 1 ( … ) Danin oaivvilda ge eanetlohku ahte doaimmat mat gusket sihke sápmelaččaide ja eará olbmuide , galget eanemus lági mielde gullat dábálaš hálddašanorgánaide . 1 ( áigodagas 17.10.05–20.06.08 ja 02.10.09–20.10.09 ) 1 ( ÁŠŠI20 93 / SÁMI MÁNÁID Bajásšaddaneavttuid NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go 1 ( Ánnás ledje guokte biiggá juohke jagi , ja dáid jagiid go moai leimme Sirpmás , de ledje sii unjárgalaččat . ) 1 ( Áigodagas 26.10.2007–20.10.2009 ) 1 ( Áibbas nuppelágan ášši lea dat ahte misge leat leamaš moaitámušat dán lávdegotti bargometodihkkii , nu mo dat ilbmá das maid dat cealká sámi árbevieruid ja riekteoainnuid birra . ) 1 ( § 14 Válgalávdegoddi Mal ' ) l ' ) ágo Sámediggi lea iežas vuođdudan , de válljejuwo válgalávdegoddi mas leat vihtta lahtu ja seamma made vel várrelahtut . 1 ( vrd. st. prp. nr. 102 ( 1989–90 ) , s 12 ) . 1 ( s. 39 ) . Joavku várre dakkár idealiseremis eará riikkaid álgoálbmogiid dili , vaikko sii leat juksan dihto sohppojuvvon ortnegiid eatnamiid ja luondduriggodagaid hálddašeami várás . 1 ( s. 35 ) . Ii árvalusge dattetge eavttut dakkár mieđiheami - mii čuozášii sullii oppa Finnmárkku viidodahkii . 1 ( s. 30/31 ) . Bargiidbellodaga joavku ii mana Sámediggeráđi árvalusa ulbmiliid vuostái . 1 ( s. 3 ) . Riekta lea ahte lea leamaš garra kultuvrralaš duolbman . 1 ( s. 22 ) . Dás lea dárbu jearrat , oaivvildago Sámediggeráđđi duođas ahte vaikko Sámi eananhálddašanorgána ásahuvvo - nugo ráđđi iešge ovdeha - de sis dattetge lea Finnmárkku eará eatnamiid eaiggátvuoigatvuođaid hárrái mearrideaddji sátni . 1 ( s. 20 ) . 1 ( s. 17 ) Dahje nugo daddjojuvvo , ahte SVL " ... orru hábmen árvalusaidis dainna jáhkuin ahte ođđa hálddahusas sáhttet dahkat mo háliidit eaŋkilolbmuid ja joavkkuid beroštumiide . 1 ( riegádan 15.11.1875 Unjárggas ) 1 ( ovdamearka ) Maŋosgeahčasteapmi Mihttomearri Ovdánanságastallan galgá leat • Oahppi čájeha máhtu ja ráhkkanahtton deaivvadeapmi skuvlla dáhtu ovttasbargat ja ruovttu gaskka , ja deaivvadeami Oassemihttomeriid fáttát fertejit leat mearriduvvon . 1 ( kahpihttala lohppii ) Evttohuvvon lasáhus galgá juogaduvvot áibbas dássálaga dáid institušuvnnaid gaskka . POASTA 53.0 1 ( gč. ášši 24/91 čuokkis 4 ) . 1 ( govva : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsena govvačoakkáldat ) 1 ( goallostat dárogielat siidduide ) 1 ( geahča maiddái ášši SPR 06/04 SPR 2002 – 2003 doaibmačilgehus , čuoggá 3.3 Barentsovttasbargu ) . 1 ( geahča diagrámma siidu 7 ja 8 ) Rovbases 3.0 ferte geavaheaddji ieš válljet data maid dáhttu iskat . 1 ( doaim . ) [ 4 ] Stuornjárgga Sámenuorak lea sámi nuoraidsearvi , mii gullá Norgga Sámiid Riikkasearvái . 1 ( doaim . ) . 1 ( Widerøe - poastakoarta ) 1 ( Vuođđoskuvlalága ja Joatkkaskuvlalága mearrádusaid gozihit eará ásahusat ) . 1 ( Vrd. fáddá 2.5 , strategiija 2.2 ) . 1 ( Vihtta vuosttaš sámediggeválgga čađahuvvojedje ortnega mielde mas riikka lei juhkkon 13 válgabiirii main guhtesge válljejedje golbma mandáhta ( earret jagi 2005 go lassin válljejedje njeallje dássenmandáhta maid juhke njealji biirii main ledje jienastan eanemus ) . 1 ( Veileder i psykisk helsearbeid for barn og unge i kommunene ) . Psykalaš dearvvašvuođadoaibma rávis olbmuide . 1 ( Upublisert ) Skåden , A. ( 1993 ) : Samiskspråklig utvikling son middel og mål i Lavangen . 1 ( Tegning : Hans Ragnar Mathisen ) 1 ( Sárgun : Inger Seierstad ) 1 ( Sárgun : Bjørg Monsen Vars ) 1 ( Sárgon : Hans Ragnar Mathisen ) Mii oahpaimet johtolat- dahje trafihkkalávlaga , mii lei hui buorre . 1 ( Sámi nuoraidskuvla , Kárášjoga suorgejuhkkojuvvon nuoraidskuvla ) . 1 ( Sámelávdegotti evttohus siidu 19 ) Dás ii heive árvvoštallat juohke konkrehtalaš doaimma maid lávdegoddi evttoha álggahit , muhto liikká mii háliidat cealkit čuovvovačča skuvllasuorggi doaimmaid birra : 1 . 1 ( Sámedikki unnitlohku ii háliidan diekkár meannudanvuogi . ) 1 ( Sámediggi lea iežas gulaskuddancealkámušas ja olles konsultašuvdnaproseassas deattastan ahte mearraresursaláhka ferte leat čielgasit álmotrievttálaš rámmaid siskkobealde . 1 ( Son lei Oslos eret , muhto lei áiggi mielde sámáiduvvan . 1 ( Skuvladirektevra dalle lei Aarseth . ) 1 ( Sd. dieđáhus nr. 41 ( 1996-97 ) . 1 ( SAMINOR dutkan 2003-04 . ) 1 ( Rovbase 3.0 ) 1 ( Riidaleapmi , heahtedilli ja soabadeapmi – Gáivuona sámepolitihkalaš doaimmaid árvvoštallan ) . [ 1 ] 1 ( PDF ) 1 ( Ođđa teaksta lea vuolláisárgojuvvon ) Buot dat eará ráđi evttohusas sihkkojuvvo . 1 ( Olles bargojoavku lea ovttamielas das ahte 3. málle vuosttažettiin deattuha daid geavatlaš čovdosiid mat ollašuhttet ILO-konvenšuvnna nr. 169 6. artihkkala konsultašuvdna-geatnegasvuođaid , ja mas 7. artihkal addá lassi doarjaga dakkár bargovugiide . ) 1 ( Od.prp. nr. 33 ( 1986 – 87 ) s. 102 ) Sámepolitihkalaš áššit ge digáštallojuvvojit juohke jagi Stuorradikkis bušeahttagieđahallama áiggi . 1 ( Náittoslága § 1 : Dat guovttos guđet áiguba náitalit , sáhttiba leat ovttasohkabeallásaččat dahje almmái ja nisu . ) 1 ( NOU 1997:4 , s. 327 ) . 1 ( N. N. ) 1 ( Muhtun gielddain sárggastuvvo Sámedikki jienastuslohkui ovdalgo jienasteaddji manná jienastanlovkui , ja muhtun gielddain fas dahket dan maŋŋágo jienasteaddji lea leamaš jienastanloavkkus . ) 1 ( Muhtun gielddain sárggasta ruossa Sámedikki jienastuslohkui namaid buohta ovdalgo mannet sisa jienastanlovkui , ja eará gielddain fas dát dáhpáhuvvá maŋŋágo jienasteaddjit leat fitnan jienastanloavkkus . ) 1 ( Mearrádusa lea daláš skuvlainspektevra Meløy čállán . ) 1 ( Loahppa galgá bissut ) . 1 ( Lengre utdrag av Smaa breve fra Finmarken ) Den parlamentariske skolekommisjon : Skolen i de sprogblandede distrikterChristen Brygfjeld : Svar på Hans Vogts kritikk 1 ( Lassin bohtet dálveguohtuneatnamat Femund orohagas lullelis . ) 1 ( Jos don in oainne válljenvejolašvuođaid , de stuorrudat uskkádatgova ) . 1 ( Jorgalan , s.80 ) . 1 ( Jorgalan , Skogerbø 2000:92 ) . 1 ( Jaskes minuhtta ) 1 ( Iskka min oaivila dán hárrái F-oasis , mearkkašumit kapihttalii II , čuoggái 1-3 . ) 1 ( Institušuvnnain dás oaivvilduvvojit Snoasa sámeskuvla , Gaska-Norgga sámeskuvla , Sijte Jamge ja Saemien Sijte ) . 1 ( Inger Seierstad sárgun , girjjis Boahtte-áigge-bárdni ja Stuora-Ovllá ) 1 ( Inger Seierstad sárgun , girjjis Boahtte-áigge-bárdni ja Liisá ) 1 ( Helge Sivertsen ovddidan . ) 1 ( Hans Lindkjølen lea luoikan gova . ) 1 ( Gč. komišuvnna stevdnema , 05.11.92 ) . 1 ( Gč. Sd.prp.nr. 102 ( 1989-90 ) s. 5 ) . 1 ( Gč. Norgga 3. raportta , č. 587 – 589 . ) 1 ( Gč. NOU 1997 : 5 Urfolks landrettigheter etter folkerett og utenlandsk rett ( Eamiálbmogiid eanavuoigatvuođat álbmotrievtti ja olgoriikkalaš rievtti mielde ) . 1 ( Gč. Gieldadepartemeantta čielggadusa Sámit Eurohpas , čuo. 3.2.4 s. 22 ) . Jebens ja Kalstad mielde guoská dat Divttasvuonfealttas olles nággovuloš guvlui . 1 ( Gáldu SSB , Eanandoallostatistihkka 2005 tabealla 1.2 . ) 1 ( Gáldu ; Faktaark maid Norgga luonddugáhttensearvi lea almmuhan , http://unfccc.int , http://en.cop15.dk / , Eanetlohkoráđđehusa politihkalaš geađgejuolgi jagiid 2009-2013 várás ) 1 ( Gáldu : www.lovdata.no ) 1 ( Gáldu : UNPFII ja Wikipedia , sámás : Sámediggi ) 1 ( Gáldu : Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ) 2009/2010 1 ( Gáldu : Statistihkalaš guovddášdoaimmahat ) . 1 ( Gáldu : Samenes Venn / Rogstad : Streiftog i Samenes saga ) 1 ( Gáldu : SGD 35 ) 1 ( Gáldu : SGD ) 1 ( Gáldu : Romssa Stáhtaarkiiva ) 1 ( Gáldu : Muitalusat ja dáhpáhusat Guovdageainnus 8 , s. 15 ) 1 ( Guvllolaš nissongovat Romssas ) 2 Vrd. plána- ja huksenlága § 19-1. « Fylkkaplánas lea ulbmilat ja guhkesáigásaš čujuhusat dasa mo fylka galgá ovdánit , ja das lea čohkis doaibmaplána mii čájeha stáhtalaš ja fylkkasuohkanlaš surggiid doaimmaid ja mo dat ulbmilat galget ollašuvvat » . 1 ( Govven : Wenche Stadven Nybo / Kulturdepartemeanta 1 ( Govven : Iisd ) 1 ( Govva : Ákŋoluovtta suohkan ) 1 ( Govva : Valerie Stalder ) 1 ( Govva : Tromsø musea ) 1 ( Govva : Tromsø Museum / Arvid Sveen ) 1 ( Govva : Torgerd Sandøy ) 1 ( Govva : Tom Finbraaten ) 1 ( Govva : Sámiid vuorká-davvirat ) 1 ( Govva : Sállama sámegieloahppit ) 1 ( Govva : Statens heimeyrkeskole / Riksarkivet ) 1 ( Govva : Solbjørg Ravna ) 1 ( Govva : Sissel Gullichsen ) 1 ( Govva : Seija Guttorm ) 1 ( Govva : Schrøder / Loppas historie ) 1 ( Govva : Ruovttufidnoskuvla ) 1 ( Govva : Robert Paine / Finnmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : Ragnhild Ravna ) Fearán maid oidii muitalit , lei go báhppa lei váidalan ahte bođii nu hárve girkui . 1 ( Govva : Pavel Anderssen ) 1 ( Govva : Ole Magnus Rapp , Aftenposten / Scanpix 1 ( Govva : Ola Graff ) 1 ( Govva : Odd Mathis Hætta , Gáldu : Muitalusat ja dáhpahusat Guovdageainnus - Govvagirji IV ) 1 ( Govva : Norsk Døvemuseum ) 1 ( Govva : Magnhild Andreassen ) 1 ( Govva : Laura Isaksen ) 1 ( Govva : Kristine Broch Johansen ) 1 ( Govva : Knut Kobbergård / Várjjat Sámi Musea ) 1 ( Govva : Knud Knudsen / Várjjat Sámi Musea ) 1 ( Govva : Klemet I. Hætta ) 1 ( Govva : Jon Martin Alnes / Finmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : Johannes Øwre / Finmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : J. W. Holm . 1 ( Govva : Ivar Murberg © Edmund Johansen / BONO ) 1 ( Govva : Henrik Nilssen / Várjjat Sámi Musea ) 1 ( Govva : Hege Siri ) 1 ( Govva : Gunvor Dahl Rasmussen ) 1 ( Govva : Frida Evjen ) 1 ( Govva : Fotograf Einan , Hámmárfeasta , luoikan Mimmi Bæivi ) 1 ( Govva : Finnmarkskontoret / Finmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : Ellisif Wessel / Finnmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : Einar Gullichsen ) 1 ( Govva : Bill Aubert ) 1 ( Govva : Bernt Thomassen / Finmarksbiblioteket ) 1 ( Govva : Bernt Thomassen ) 1 ( Govva : Arvid Petterson / Porsanger Bygdebok ) 1 ( Govva : Arnstein Tilseth ) 1 ( Govva : Arne Iversen ) 1 ( Govva : Anny Karlstrøm ) 1 ( Govva : Anders Larsen / Tromsø musea ) 1 ( Govva : Amas / Várjjat Sámi Musea ) 1 ( Govva : ? ? ? ) 1 ( Gova luoikkan Hans Lindkjølen ) 1 ( Gova luoikan Várjjat Sámi Musea ) 1 ( Gova luoikan Ulf Jacobsen ) 1 ( Gova luoikan Riksarkivet ) 1 ( Gova luoikan Peer Gaup ) 1 ( Gova luoikan Ole Bernt Lile ) 1 ( Gova luoikan Olav Isaksen ) 1 ( Gova luoikan Noras govvavuorká / Aage Solbakk ) Sus lei njealji geardde oahppovirgelohpi ; Askov allaskuvllas 1915–16 , « Statens 4-maanedlige sangkursusas Oslos 1917:s , Woodbrooke College:s Birminghamas 1919–20:s ja Institut du pantheon de France Parisas 1920–21:s . 1 ( Gova luoikan Noras govvavuorká / Aage Solbakk ) 1 ( Gova luoikan Nils Harald Boine ) 1 ( Gova luoikan Hans Ragnar Mathisen ) 1 ( Gova luoikan Hammerfest historielag ) 1 ( Gova luoikan Gunvor Dahl Rasmussen ) 1 ( Gova luoikan Berit Mathisen ) 1 ( Gova luoikan Andre Larsen ) 1 ( Gova lea luoikan Inez Boon ) 1 ( Gova lea Niillas A. Somby luoikan ) 1 ( Geahča čállosa dán birra dán artihkkala loahpas . 1 ( Geahča šiehtadusovdamearkka s. 13 ) 1 ( Geahča vel min mearkkašumiid Æ-oasis . Mearkkašumit : " 11 . 1 ( Geahča muđui mii daddjojuvvo árvalusa birra , kap. 2.4 . ) 1 ( Gažaldat dulkojuvvui sámegillii ) Vástádus : – Guolli . 1 ( Garantikassen for fiskerne ) Troandimis hálddaša guolásteddjiid sosiála ortnegiid . 1 ( Fámuhuhttojuvvon geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 ( fápmui biddjojuvvon skábmamánu 5. b. 1999-mannosaš resolušuvnnain nr. 1143 ) . ) 1 ( Fámuhuhttojuvvon geassemánu 13. b. 1997-mannosaš lágain nr. 42 ( fápmui 5 ... 1 ( Foto : Trygve Madsen ) 1 ( Foto : Svein Lund ) 1 ( Foto : Marit & Bill Aubert ) 1 ( Foto : Bernt Thomassen / Ulf Jacobsens fotosamling ) 1 ( Foto : Basia Głowacka ) 1 ( Finnmarksposten 25.11.1958 ) 1 ( Festiválaplakáhtta 2001:s , Asbjørn Forsøget lea sárgon . 1 ( Ferte máhttit veaháš sámegiela vai máhttá sániid vuođđohámi gávdnat nu ahte daid gávdná sátnegirjjis . ) 1 ( Eavttohas lea válljejuwon jogo Sámedikki presideantan , sadjásaš presideantan dahje Sámediggeráđi lahttun , jos fidne eambu go beali jienastagain vuosttamuš jienasteamis . 1 ( Earret Nordlándda fylkka ) 1 ( Dát lea eaktun oažžut veahkkesahkkehusa Norggas odne ja dat eaktu doalahuvvo . ) 1 ( Dás maŋŋil sihkkojuvvo dát oassi ) . 1 ( Dáid duođaštusaid oasit leat bájuhuvvon originálaartihkkalis , muhto dás leat daid guođđán . 1 ( Dušše dárogillii . ) 1 ( Doaim . ) ] , Lás ' se ja Mát ' te Jåđos ja Lás ' se ja Mát ' te ja sudnu us ' tibat . 1 ( Dieđuid boares ja ođđa válgabiiriid ollislaš namain ja geográfalaš viidodagain gávdná kapihttala Mielddus A ja B. ) Govadagat 3.2a ja 3.2b boahtte siiddus leat jienastuslogu dieđut viđa vuosttaš sámediggeválggain , juhkkojuvvon gaskal biiriid 1-6 ja biiriid 7-13 ( guovtti sadjái juohkin lea dahkkon danin vai dahká govadagaid nu álkin 52 1 ( Dat vuoigŋa gal lea ain eallime ... ) Fertet sávvat ahte goabbáge báiki oččošii kapealla fargga . 1 ( Dannego FE dan dáhpáhusas galgá hálddašit maiddái sámi eaiggáduššan- ja háldoguovllu ) . 1 ( Dan oktavuođas lea lunddolaš deattuhit ahte doaba occupy sisttisdoallá sihke ássama ja ávkkástallama guovlluin . 1 ( Daid boares ja ođđa válgabiiriid olles namat ja gos dat leat geográfalaččat čájehuvvojit kapihttala mildosiin A ja B ) . 1 ( Cahkkehan vuosttáš gintala ) Njeallje smávvaskuvlaoahppi lávlo guhtege vearssa . 1 ( Bildene under er til fri bruk for pressen ) 1 ( Beavdegirji lea čállon dárogillii ja lea čállon « Han bør være akademiker » = Dievdu berre leat akademihkar . 1 ( B- 236 M-0659S ) 1 ( Almmuhuvvon Dagbladet áviissas miessemánu 11. beaivvi 2010 ) 1 ( = 3-stávval namma ) 1 ( 8 ) Lášmmohallan 1 ( 7 ) Sámi kulturmáhttu 1 ( 6 ) Servodatoahppu 1 ( 5 ) Historjá JK II 1 ( 4 ) Sámi musihkka 1 ( 4 ) Sámediggi galgá diehtit geaidda lea sádden jieanastuslohkogáhppálagaid ja galgá fuolahit ahte buot gáhppálagat máhcahuvvojit Sámediggái ovdalgo guokte jagi leat vássán . 1 ( 3 ) Oahpuid lágideapmi Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.-7. dássi : 1.- 3. oahppojahki : - Hárjehallanoahppu - Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá ( juhkkojuvvo dábálaččat 15+15+30 ) - Matematihkka 30 oahppočuoggá - Sámegiella 30 oahppočuoggá ( álggahuvvo dábálaččat vuosttaš oahppojagi ) - Oahpahusfága 60 oahppočuoggá ( dábálaččat 30+30 oč.,main vejolaččat okta lea leat skuvlarelevánta fága ) 4 . 1 ( 3 ) Jienastuslogu nubbehusčállosat ja vejolaš eará ávdnasat , mat vuođđuduvvet sámi jienastuslohkui , sáhttet geavahuvvot dušše politihkalaš ulbmiliidda eaige galgga addojuvvot buigaolbmuide jus dat eai galgga geavahuvvot politihkalaš oalgguhusaide . 1 ( 3 ) Boazodoallofágat 1 ( 2003 ) : Sámi skuvla plánain ja praktihkas . 1 ( 2 ) Oahpuid lágideapmi Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu 1.–7. dássi : 1.–3. oahppojahki : Hárjehallanoahppu Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oahppočuoggá Sámegiella 30 oahppočuoggá Dárogiella 30 oahppočuoggá Matematihkka 30 oahppočuoggá Oahpahusfága 30 oahppočuoggá 1 ( 2 ) Geatnegahtton fágat , fágaid ja hárjehallanoahpahusa viidodat Goappaš oahpuin galgá hárjehallanoahppu doallat sisttis bagadallama ja árvvoštallama buot oahppojagiin . 1 ( 2 ) Evttoheaddjit sáhttet oažžut eambbo jienastuslohkogáhppálagaid ja maiddái dihto jienasteaddjijoavkkuid logahallamiid , jus sii ieža mákset liigegoluid . 1 ( 2 ) Duodji 1 ( 1999 ) , man Agderforskning ráhkadii Gielda- ja guovlodepartemeantta ovddas , boahtá ovdan ahte SOF lea dat váik ­kuhangaskaoapmi sámi guovlluid ealáhusdoaluid várás mainna geavaheaddjit leat eanemus duhtavaččat , go dán veardádallá SND ja gielddaid ealáhusfoanddaiguin . 1 ( 1989–90 ) bokte ahte sámelága giellanjuolggadusat earret eará huksejit lihtu álgoevttohusa vuođul mii dalle juo lei gávdnamis . 1 ( 1000 ru ) Kap. . 1 ( 1000 kr:n ) RR 2005 Buš 2006 Rev 2006 1 ( 1000 kr:n ) RR 2005 Buš 2006 1 ( 1000 kr:n ) RR 2005 1 ( 1000 kr:n ) Buš 2007 +/- 07-Rev 06 1 ( 1000 kr:n ) +/- 07-Rev 06 1 ( 1000 kr:in 1 ( 1000 kr ) Evttohus 2005 28 569 75 7001 ) 1 0002 ) 40 301 1 ( 10 ) Luonddufága 1 ( 1 ) Spesialiserema ja fágalaš ovttasteami gáibádusat Vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahput leat spesialiserejuvvon skuvlla ahkeluohkáide , ja gealbudahttet oahpahit jogo 1.–7. dásis dahje 5.–10. dásis . 1 ( ... árvvusatnit dan erenoamáš mearkkašumi mii dain eanaguovlluin ja/dahje territoriain lea , gos guoskevaš álbmot ássá dahje maid dat muđui geavaha , sin kultuvrii ja vuoiŋŋalaš árvvuide , ja erenoamážit dán oktavuođa kollektiiva beali . ) 1 ( ... ) Diet moadde olbmo mat velá gávdnojit álgosámi čearddas leat dál nu goarránan čearda ahte ii leat báljo doaivva oččodit sin buoret dillái . 1 ( . . SÁMI MÁNÁID Bajássaddaneavttuid DOARJJA-JUOGADEAMI NJUOLGGADUSAT Mearriduwon Sámedikkis geassemánu 9. b. 1993 . 1 ( " Go riikka lágat ja njuolggadusat doaimmahuvvojit dáid álbmogiid guovdu , de galgá sin vieruid ja árbevirolaš lágaid váldit vuhtii : Ja viidáseappot 14. artihkkal nr. 3 : 1 ' SAMI NUORAID STIPEANDA-ORTNEGA NJUOLGGADUSAT Áššebáhpirat Nu go II 1 # Mun bivddán buohkaid čuoččahit . 1 # Mii jaskesvuođain muittašit sin geat masse heakkaset . 1 " Áhkku ja Náhkku " lei álggos govvaráidu maid Sverre Hatle ráhkadii , mii almmuhuvvui sámi áviissas " Nordkalotten " . 1 " dá leaba lásse ja máhtte " lei girji man Sverre Hatle rahkádii sámi álgooahpahusa várás . 1 " Vávvu " . 1 " Vuosttas beaivve rájes leigga Sissel guovttos Uhcaoabbáin priváhtaoahpaheaddjin nubbi nubbái . 1 " Sámedikki mielas leat doaibmabijut buorit , muhto meine ahte iešmáksogáibádus lea beare allat . 1 " Sámedikki mielas lea buorre go ortnet joatká , ja berre árvvoštallat vuolidit ahkemeari 62 jagis 57 jahkái . 1 " Sámediggi nammada rátJi ja sierra nammada jotJiheaddji , nubbinjotJiheaddji ja 5 eará lahtu 4 jahkái háválassii . " 1 " Stáhta galgá , ovttasráđiid ja ovttasbargguin guoskevaš álgoálbmogiin , doaimmahit ulbmillaš doaibmabijuid , earret eará lágaid vuođul , olahan dihte dán julggaštusa ulbmila " 1 " Skuvllaid eai váillat veahášge Finnmárkkus " , čálii Rode 1934:s , " muhto makkárat leat skuvllat ja makkárat leat oahpaheaddjit ? 1 " SadíásaS áirasa Ivar Hansena válqakreatssas 2 Deatnu . 1 " Riikkaid láhkaortnegiid olis berre ráhkadit heiwo / aš doaibmanvuogi mainna dáid álbmogiid eanangáibádusat gieáaha / lojuwojit . 1 " Nuorat ja oahppu boahtteáiggi Sámis " . 1 " Njuolggadus " - evttohusas dakkár oktavuhtii rávvejuvvo šiehtadallat soahpamuša gaskal Sámedikki , guoskevaš sámi beroštusaid ja minerálafitnodagaid doaimmaid birra sámi guovlluin . 1 " Musea lea bissovaš ásahus , mii ii hága dietnasa , mii galgá bálvalit servodaga ja dan ovddideami ja galgá leat rabas olbmuide ; mii čohkke , vurke / konservere dutká , gaskkusta ja addá ávnnaslaš ja ávnnaskeahtes ( kultur- ) árbbi olbmuid ja sin birrasiid birra dutkama , oahpahusa ja suohtastallama várás " . 1 " Menneskejerven " muitala máttasápmelačča ja boazoeaiggáda Axel Kvitfjell birra guhte fuomáša eahpedábálašvuođaid luonddus ja ádde ahte muhtun lea lihkahallagoahtimin sivdnideaddji dahkosiid . 1 " Lávdegotti mii galggai guorahallat sámiid áššiid " dahje " Sámelávdegotti " nammadii ráđđehus 1956:s ja dat almmuhii evttohusas 1959:s. 1960:s ledje garra digaštallamat evttohusaid birra , erenoamážit Kárášjogas ja Buolbmágis , gos gielddastivrraid eanetlohku vuosttaldii evttohusa láhčit stuorát saji sámegillii skuvllas . 1 " Lágádusdilli ii leat doarvái buorre dannego sámi lágádusat čilgejit ahte sis ii leat ekonomiija eaige almmuhannávccat buvttadit oahpponeavvuid dárbbu mielde . 1 " Geasset ledjen Einar Gullichsena fárus oaggumin . 1 " Finnmárkkulága § 7 maŋimus oasi mielde , mearrida Sámediggi ahte Egil Olli lea jođiheaddji ja Berit Ranveig Nilssen lea nubbin jođiheaddji Finnmárkkuopmodaga stivrras . " 1 " Finnmark Tidende " bajilčála , Čáhcesullos skábmamánu 9. beaivve 1949 : " Sápmelaččat Kárášjogas gáibidit seamma gielalaš oahpahusa mánáidasaset go dážainge lea . " 1 " Dán vuođus lea nu , ahte boazosámiid vuoigatvuođat boazodoallolága mielde guohtumiidda , johtimii ja johtaleapmái , boazogeahččibarttaid huksemii , áiddiid ja rusttegiid ceggemii , muorraávdnasiid geavaheapmái , bivdui , meahcásteapmái ja guolásteapmái , eai galgga lihkkasit árvalusaid dihtii . 1 " Dákkáraš mearrádusaid ja cealkámušaid bokte leat Norgga eiseválddit maf } imuš logijagi bokte eambbo oppalaš dásis dovddahan eambbo positiiva oainnu Norgga sámi álbmoga sierra vuoigatvuođaide go ovdal / . " 1 " Báhppakursa " universitehtas 1 " ... maiddái olggobealde doaibmabidjoorohagaid . 1 " - Leahkit unnitloguálbmot , ja dainna vuovnnastallat , lea midjiide stuora veahkkin hukset čeavláivuođa ja identitehta sámiide . "